Take cunan kalltäwipanjja Diosajj alajjpacha, uqhamarac acapacha luräna. Aca orakesti jan cunani ch'usaquïnwa, take cunas mä ch'amacan phokhantata umacamaquiraquïnwa, Diosan ajayupasti uma patjjanwa onjjtäna. Diosasti sänwa: “Khanajj utjpan” sasa. Ucatsti khanajj ucspachaw utj-jjaraquïna. Diosasti khanan sumätap uñjasinjja, khanjja ch'amacat jaljtayänwa. Diosasti khanarojj sutichänwa uru sasa, ch'amacarusti aruma sasaraqui. Uqhamaw kallta urojj phokhasïna. Ucjjarojj Diosajj saraquïnwa: “Utjpan umar jaljtayirejja, uqhamat umajj payar jaljtañapataqui” sasa. Ucatsti uqhampunïnwa. Diosasti mä uma jaljtayirwa luräna, mä chicat umasti aynacharu uchatänwa, mä chicat umasti jaljtayatata alayaru uchataraquïnwa. Diosasti uca jaljtayatarojj alajjpacha sasaw sutichäna. Uqhamaw payïri urojj phokhasïna. Ucatsti Diosajj sänwa: “Alajjpachat aynachancqui uca umanacajj, mayawjar tantacht'aspan, uqhamat wañajj uñstañapataqui” sasa. Ucatsti uqhampuniw lurasïna. Diosasti wañarojj orake sasaw sutichäna, tantachat umanacarusti kota sasaraquiw sutichäna. Diosasti take cunan sumätap uñjasinjja, sänwa: “Orakejj take casta achunac achpan, jathanac churir koranacasa, uqhamarac achu churiri kokanacasa; jathanacapasti uca pachpancaracpan” sasa. Ucatsti uqhampuniw lurasïna. Orakenjja cunayman casta alinacaw achüna. Jathanac churir ch'ojjñanaca, uqhamarac frutanac achuri kokanaca. Diosasti ucjja wali sumätapwa uñjäna. Uqhamaw quimsïri urojj phokhasïna. Diosasti paya khanirinacwa luräna, maya jach'äqui ucasti uru khanañapataqui; jisc'äqui ucasti aruma khanañapataquiraqui. Uqhamaraquiw warawaranacsa luräna. Diosasti uca khananacjja alajjpacharuw uscüna, oraker khant'aniñapataqui, urusa, arumasa, uqhamaraqui khanaru ch'amacat yakhachañapataqui. Uqham lurasinsti Diosajj sumätapwa uñjäna. Uqhamaw pusïri urojj phokhasïna. Ucjjarojj Diosajj saraquïnwa: “Umanjja take casta animalanac utjpan, uqhamarac orakenjja altokata thoknakeri jamach'inacas utjaracpan” sasa. Ucatsti uqhampunïnwa. Diosasti kotan jaquir jach'a animalanacwa uscuraquïna, take casta kotan utjir animalanaca, uqhamaraqui take casta jamach'inaca. Diosasti ucjja wali sumätapwa uñjäna. Take uca animalanac usccatayna ucanacarusti aca arunacampiw bendiciraquïna: “Mirantapjjam kotanacar phokhantañcama, uqhamarac jamach'inacas mirantapjjpan take acapachar phokhantañcama” sasa. Uqhamaw pheskëri urojj phokhasïna. Diosasti saraquïnwa: “Aca orakenjja take casta animalanac utjpan: uywañ animalanaca, uqhamaraqui pampanquir animalanacasa, uqhamaraqui orakenjam katatnaktir animalanacasa.” Ucatsti uqhampuniw lurasïna. Diosasti take aca animalanacwa uscüna, ucatsti take cunansa sumätapwa uñjäna. Ucatsti saraquïnwa: “Jichhajj jake luraraquiñäni. Uca jakesti jiwäsar uñtasitäniwa, ucatsti kotan utjir chawllanacarusa, jamach'inacarusa, uywañ animalanacarusa, pampanquir animalanacarusa, orakenjam katatnaktir animalanacarusa apnakaraquiniwa” sasa. Cunapachatejj Diosajj jake usccäna ucapachajj jupar uñtasitwa uscüna; chacha, warmi, ucjjarusti bendiciraquïnwa: “Jichhajj wali mirantapjjam, aca orakerusti phokhantapjjaraquim, apnakapjjaraquim; take chawllanacarusa, jamach'inacarusa apnakapjjam, uqhamaraqui orakenjam katatnaktir animalanacarusa” sasa. Ucjjarusti saraquïnwa: “Jichhajj jumanacaruw churapjjsma take casta jathachiri alinaca, uqhamaraqui take casta frutanac achuri kokanaca. Take ucanacasti mank'añataquïniwa. Ucampisa pampanquir animalanacaru, orakenjam katatnaktir animalanacaru, jamach'inacarusa koranacwa churaracta mank'apjjañapataquejja” sasa. Ucatsti uqhampunïnwa. Diosasti take cuntejj lurcän ucanacan sumätapwa uñjäna. Uqhamatwa sojjtïri urojj phokhasïna. Uqhamaw alajjpachasa, acapachasa uqhamaraqui ucanacan take cunanacatejj utjqui ucanacasa tucuyatäjjäna. Pakallkör urusti Diosajj take luräwinacapwa tucuyäna, ucatsti samaränwa. Uca pakallköri urjja bendicïnwa, kollana uru sasaw saraquïna, uca urun take luräwinacapat samaratap laycu. Uqhamawa alajjpachana, acapachana lurasïwipajja. Cunapachatejj Diosajj alajjpacha, acapacha lurcatayna ucapachajj, janïraw alinacajj utjcänti, koranacasa janiraquiw oraketjja alircataynati. Dios Tatitusti janïraraquiwa jalljja orakeru puriycataynati, uqhamarus janiraquiw qhiti irnakerisa utjcänti. Ucampisa, oraketjja umaw mistüna, ucatsti orakerojj karpantaraquïnwa. Ucjjarusti Diosajj jakerojj lak'atwa luräna, nasapat phost'asinwa jacaña churaraquïna. Uqhamatwa jakejj jacjjäna. Ucjjarusti Tatitu Diosajj Edenat inti jalsu tokerojj mä huerto waquichäna. Ucaruraquiw uchäna cawquïri jaktejj jupajj lurcatayna ucjja. Uqhamaraqui Diosajj take casta suma frutanac achuri kokanac jilayaraquïna, ucanacasti mank'añataquïnwa. Uca huerto taypirusti jacañ koka uscuraquïna, uqhamaraqui asquimpi ñankhampi yatiñ churir koka uscuraquïna. Edenatsti mä jawiraw mistüna, ucasti huerto karparaquïna, uca chekatsti pusiruw jaljtaraquïna. Nayrïri jawirajj Pisón satänwa, uca jawirasti Havila sat tokwa muytaraqui cawqhantejj korejj utjqui uca cheka. Uca chekan utjir korejj sinti sumawa, uqhamaraquiw suma resinas utjaraqui, uqhamaraqui ónice sat kalasa. Payïri jawirasti Gihón satänwa, uca jawirasti Cus sat tokwa muytaraquïna. Quimsïri jawirasti Tigris sataraquïnwa, uca jawirasti Asiria toket inti jalsu tokeruw muytaraquïna, pusïri jawirasti Eufrates sataraquïnwa. Cunapachatejj Tatitu Diosajj jakerojj Edén huertoru usccatayna yapuchañapataqui, uqhamaraqui uñjañapataqui, ucapachasti aqham sänwa: “Aca huerton take kokanacat mank'asïta, ucampisa asqui uqhamarac ñankha yatiñ churir kokatjja janiw mank'ätati. Uca kokan achunacapjja jan mank'amti, mank'äta ucapachasti chekpachan jiwäta” sasa. Ucjjarusti Tatitu Diosajj saraquïnwa: “Janiw walïquiti jaken sapaquïñapajja. Nayajj jupataquejj mayni jupampi chica jaquiri, uqhamaraqui yanapt'iri lurarapï” sasa. Ucatsti Tatitu Diosajj jakerojj mä jach'a iqui puriyäna, iquiñcamasti mä jaraphi apsüna ucatsti wasitatwa janchipjja jist'thapjjaraquïna. Uca jaraphitwa Tatitu Diosajj mä warmi luräna, ucatsti chacharuw uñstayaraquïna, chachasti uñjasinjja saraquïnwa: “¡Acapï chekpachansa janchejjat janchinejja, uqhamarac ch'aqhajjat ch'aqhanejja! Jupasti Warmi satäniwa, Diosajj chachat apsutap laycu” sasa. Ucatpï chachajj awquipsa, taycapsa jaytjjanejja, warmipampi mayachasjjañataqui, panpachanisti mä sapa jakequïpcaspasa uqhamäpjjaniwa. Chachasa, warmisa k'alalaquïsipcänwa, ucampisa janiraquiw cawquïrisa jupanacatjja uqhamätapatjja p'enkasipcänti. Diosasti take animalanac lurcatayna ucanac taypinjja catarejj wali ch'iqhïnwa take animalanacat sipansa, ucatsti warmiruw jisct'äna aqham sasa: —¿Uqhamajj Diosajj sapjjtamti: ‘Janiw cawquïri kokan achunacapsa mank'apjjätati’ sasa? Warmisti ucjjarojj saraquïnwa: —Cawquïri kokan achupatsa mank'asipcaquiristwa, chica taypincqui uca kokan achunacapacwa janejj mank'apquiristtejja. Diosasti sapjjaraquituwa: ‘Janiw uca kokan achupjja mank'apjjätati ni llamct'apjjätasa. Mank'apjjäta uqhasti jiwapjjataw’ sasa. Cataristi warmirojj sänwa: —Janiw ucajj chekäquiti, c'ariwa. Janiw jiwapcätati. Diosajj yatiwa, cunapachatejj jumanacajj uca kokan achunacapata mank'apjjasma ucqhajj yatipjjasmawa cunatejj asquïqui, uqhamarac ñankhäqui ucanacjja, ucatsti Diosjamäpjjasmawa —sasa. Warmisti uca kokan achupajj mankt'añataquisa uqhamaraqui yatiñanïñataquisa sumätapwa uñcatäna. Uqhamasti mä achu apakasinjja mank'antänwa. Ucatsti chachaparuraquiw churäna, jupasti mank'antaraquïnwa. Ucspachaw nayranacapajj jist'artäna, ucatsti panpachaniw k'alaläsipcatap amuyasipjjäna. Uqhamasti higo kokan laphinacapwa ch'ucthapipjjäna, ucampiraquiw imjjatasipjjäna. Diosan huerto taypin tarde thayan sarnakasquiri ist'asinjja, chachampi warmimpejj huerton kokanac taypiru imantasiriw jaltjjapjjäna, jan uñjayasiñataqui. Ucampisa Tatitu Diosajj jakerojj jawsänwa, ucatsti jisct'araquïnwa: —¿Cawquinctas jumajja? —sasa. Jakesti saraquïnwa: —Huerton sarnakatam ist'ta, ucatsti ajjsarayätwa, k'alala uñjasitajj laycuw imantasjjaracta —sasa. Ucatsti Diosajj jisct'änwa: —¿Qhitirac “K'alalätaw” sistamsti? “¿Janiw mank'ätati” siscsmas uca kokan achupatcha mank'ta? —sasa. Jakesti saraquïnwa: —Nayar compañiritaqui churquista uca warmiwa uca kokan achup churitu, ucatwa nayajj mank'antta —sasa. Ucatsti Tatitu Diosajj warmirojj jisct'araquïnwa: —¿Cunatsa uc lurta? —sasa. Warmisti saraquïnwa: —Catariw nayarojj c'arintitu ucatwa nayajj mank'antta —sasa. Ucatsti Tatitu Diosajj catarirojj saraquïnwa: —Aca luratamatjja, take animalanac taypinjja maldicitäyätawa. Jichhat ucsarojj orakenjam katatnaktäta, lak'a mank'araquïta. Warmimpi jumampsti enemigo tucuyapjjäma, uqhamaraqui uca warmin wawanacapampi, wawanacamampisa enemigonïpjjaraquiniwa. Warmin wawapasti p'eket takjjatätam, jumasti cayut achjaraquïta —sasa. Warmirusti saraquïnwa: —Wawachasiña horasansti t'akhesiñampwa yapt'ämajja, wali t'akhesiñampiw wawachasiraquïta. Ucampisa munañamajja chachamataquïniwa, juparaquiw jumarojj apnakätam —sasa. Chacharusti saraquïnwa: —Warmimar ist'atam laycu, uqhamaraqui “Janiw mank'ätati” siscsma uca kokan achupat mank'atamatjja, jichhajj orakejj jucham laycuw maldicitäni; wali ch'ama tucusaraquiw mank'añamjja achuyasïta, take jacañamanjja. Orakesti ch'aphinaca, uqhamarac jan walinacwa achurapïtam, ucatsti pampanquir kokanacan achunacapwa mank'apjjäta. Sapüru mank'añamsti jump'imampiraquiw jicjjatäta, cuna lak'ata luratäctatejj ucar cutt'añamcama, lak'ätawa, lak'aruraquiw cuttäta —sasa. Chachasti warmiparojj Eva sasaw sutichäna, jupajj take jaquirinacan taycapätap laycu. Tatitu Diosasti animalanacan lip'ichipatwa isi luraraquïna chachampina, warmipampina ist'asiñanacapataqui. Saraquïnwa: “Jichhajj jakejj jiwasat maynïcaspas uqhamaw tucjje, cunatejj asquïqui, uqhamarac cunatejj ñankhäqui ucsa yatjjaraquiwa. Jichhasti capasaquiw jacañ kokan achupatsa mank'antaspa, uqhamat wiñay jacañataqui” sasa. Ucatwa Dios Tatitojj jakerojj Edén huertotjja apsüna, ucatsti cuna lak'at luratäcäntejj uca orake irnakañapataquiw uscüna. Edén huertot jakeru apsjjasinsti, uca huertot inti jalsu tokerojj querubines sat angelanacwa Diosajj uscüna, ucanacasti mä akquir espada ayt'asitäpjjänwa, take toket muyuntapjjaraquïna, jan qhitis jacañ kokar puriñapataqui. Chachasti Eva warmipampiw mayachasjjäna. Warmisti usur jakeptjjaraquïnwa, Caín wawapwa wawachasjjaraquïna, ucatsti saraquïnwa: “Jichhajj mä yokall wawanëjjtwa, Tatituw churaraquitu” sasa. Ucjjarusti Evajj wawachasiraquïnwa Abel sat wawaparu, jupasti Cainan jilapänwa. Abelasti ovej uywirïnwa, Cainasti yapu yapuchiriraqui. Mä kawkha tiempo pasjjatatjja, mä urojj Cainajj yapupat achunacwa apanïna Diosar ofrenda churañataqui. Abelasti ovejanacapatjja suma liq'ïquis uca apaniraquïna, ucat qharsusin liq'imppach Diosar loktaraquïna. Diosasti Abelarojj, uqhamarac ofrendaparusa sumwa catokäna; ucampisa janiw Cainarojja ni ofrendaparusa Diosajj sum uñtancataynati, ucatwa Cainajj wal colerasïna, uñnakapas mayjt'awayaraquïnwa. Ucatsti Tatitojj sänwa: “¿Cunats colerasta, uqhamarac uñnakamas mayjt'awayaraqui? Jumatejj cunatajj asquïqui uc lurasma ucqhajja ¿Janit jach'ar aptatäcaraquismajja? Ucampisa juman jan asqui luratam laycojja juchajj jac'amancascaraquiwa, jumar apnakañ munaractam, ucampis jumajj atipjañamawa” sasa. Mä uruw Cainajj Abel jilaparojj saraquïna: “Pampar sarascañäni” sasa. Cunapachatejj panpachani pampancasipcän ucqhajj, Cainajj Abel jilaparuw nuwjäna, jiwayañcama. Ucatsti Tatitojj Cainarojj jisct'änwa: —¿Cawquinquis Abel jilamajja? —sasa. Cainasti saraquïnwa: —Janiw yatctti. ¿Nayasti jilajjan uñjiripätti? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —¿Cunatsa uc lurta? Jilaman wilapa oraker wartctasa ucaw nayarojj art'asinitu, nayan cunatejj chekapäqui uca uñjañajjataqui. Ucat jichhajj jumajj maldicitäyätawa, jilaman wilapas wartasqui uca oraketsa jakonucutaraquïyätawa, jumaw jilamarojj jiwaytajja. Orakjja wal lurascäta ucasa, janiw achunacajj achurapcätamti. Aca orake muyusaraquiw sarnakäta, janipuni samart'añ jicjjatasa —sasa. Ucatsti Cainajj Tatiturojj saraquïnwa: —Janiw nayajj uca jach'a mutuyawjja t'akhesquiristti. Jichhajj aca oraketjja jakonucjjestawa, jichhasti aca orakenjjay muychï, jumat jayarst'ata, janiraqui nayataquejj samarañas utjcchiniti. Uqhamarac qhitis jicjjatasinjja jiwayaquiracchitanïya —sasa. Ucampis Tatitojj saraquïnwa: —Qhititejj jumar jiwaycätam ucajj pakallko cuti mutuyatäniwa —sasa. Ucatsti Tatitojj mä unanchäwi Cainarojj uchäna, uqhamat jan qhitis jupar jicjjatasinjja jiwayañapataqui. Cainasti, cawqhantejj Tatitumpi parlascäna uca chekatjja mistuwayjjänwa, ucatsti Nod, sat chekar jaquiriw sarjjäna, ucasti Edén jardinat inti jalsu tokenquiwa. Cainasti warmipampiw mayachasjjäna, warmisti usur jakeptasinjja Enoc sataruw wawachasi. Ucatsti Cainajj mä marca sayt'ayaraquïna, uca marcarusti Enoc wawapan sutipampiw suticharaquïna. Enoc chachasti Irad jaken awquipänwa. Iradasti, Mehujaelan awquipänwa; Mehujaelasti, Metusaelan awquipänwa; Metusaelasti, Lamecan awquipänwa. Lamecasti pä warminïnwa. Maynïri warmipasti Ada satänwa, maynïristi Zila sataraqui. Ada warmin wawapasti Jabal sataraquïnwa, jupasti carpanacan jaquirinacan awquipawa, uqhamaraqui uywanac uywirinacan awquiparaqui. Jabal sat jakesti mä sullcaniraquïnwa Jubal sutini, jupasti arpanaca, uqhamarac phusanaca toct'asirinacan awquiparaquïnwa. Zila warmisti, Tubal-caín sat wawaparuw wawachasiraqui, jupasti herrero jakënwa, bronceta, hierrota yänac luririraqui. Tubal-caín jakesti mä cullacanïnwa, ucasti Naama sataraquïnwa. Mä urusti Lamec chachajj warminacaparojj aqham sänwa: “Ada, uqhamarac Zila, nayan warminacajja, cuntejj sapcäm ucjja sum ist'apjjam: Nayajj mä jakeruw jiwayta, nayar chhojjrinchatapata, mä waynaru, nayar nuwatapata. Cainarutejj pakallko cuti phoksusipjjchinejja, nayarojj pakallko tunca pakallkoni cutiw phoksusipjjetani.” Adanampi, Evampisti wastatwa wawanejjapjjäna, uca wawasti Set satänwa, ucatsti saraquïnwa: “Diosajj yakha wawa churjjetu, cawquïrirutejj Cainajj jiwaycänsa uca Abel lanti” sasa. Set chachasti mä wawaniraquïnwa, ucasti Enós sata. Ucatwa jakenacajj Diosat mayisjjapjjäna. Acaw Adanan wawanacapan listapajja: Cunapachatejj Diosajj jakeru usccäna ucapachajj jupar uñtasitwa uscüna. Chacha, warmi uscüna, ucatsti bendiciraquïnwa. Cuna urutejj Diosajj jakeru usccäna ucapachajj sänwa: “Jake” sasa. Adanasti pataca quimsa tuncani maranïnwa cunapachatejj wawapajj nascäna ucapachajja, uca wawapasti jupa quipcaquipunïnwa, Set sasaraquiw sutichäna. Ucjjarusti Adanajj quimsakallk pataca marampwa jacascäna, ucatsti yokall wawa, imill wawaw utjarapiraquïna, junturusti llätunc pataca quimsatuncani maranacaraquiw jacäna. Ucapacharaquiw jiwjjäna. Set chachasti pataca pheskani maraniraquïnwa, cunapachatejj Enós sat wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Set chachajj quimsakallk pataca pakallkoni marampwa jacascäna, yokall wawani, imill wawaniraquïnwa. Uqhamasti Set chachajj llätunc pataca tunca payani maranacaw jacäna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Enosasti llätunc tunca maranïnwa cunapachatejj Cainán wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Enosajj quimsakallk pataca tunca pheskan marampwa jacascäna, ucatsti yokall wawani, imill wawaniraquïnwa. Takpachasti llätunc pataca pheskan maraw jacaraquïna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Cainán chachasti pakallk tunc maranïnwa, cunapachatejj Mahalaleel wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Cainanajj quimsakallk pataca pusi tunc marampwa jacascäna, ucatsti yokall wawani, imill wawanacaniraquïnwa. Junturusti llätunc pataca tuncani maranacaw jacäna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Mahalaleelasti sojjta tunc pheskan maranïnwa, cunapachatejj Jared sat wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti, Mahalaleelajj quimsakallk pataca quimsa tuncani marampwa jacascäna, ucatsti yokall wawanacani, imill wawanacaniraquïnwa. Uqhamasti quimsakallk pataca llätunc tunca pheskan maranacaw jacäna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Jaredasti pataca sojjta tunc payan maranïnwa, cunapachatejj Enoc wawapajj nascän ucqhajja. Uca khepatsti Jaredajj quimsakallk pataca marampwa jacascäna, ucatsti yokanacani, phuchanacaniraquïnwa. Uqhamasti llätunc pataca sojjta tunc payan maranacaw junturojj jacäna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Enoc chachasti sojjta tunc pheskan maranïnwa, cunapachatejj Matusalén wawapajj nascän ucapachajja. Enocasti Diosan munañaparjamapuniw sarnakäna. Matusalenan nacitapatsti, Enocajj quimsa pataca maranacampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Junturusti quimsa pataca sojjta tunc pheskan maranacaw jacäna. Enocajj Diosan munañaparjam sarnakatapatjja, mä uruw chhaktjjäna, Diosaraquiw juparojj irpasjjatayna. Matusalenasti pataca quimsakallk tunc pakallkoni maranacanïnwa cunapachatejj Lamec wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Matusalenajj pakallk pataca quimsakallk tunc payan marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Uqhamasti junturojj llätunc pataca sojjta tunc llätuncani maranacaw jacäna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Lamecasti pataca quimsakallk tunc payan maranïnwa cunapachatejj wawapajj nascän ucqhajja, uca wawaparusti Noé sasaw sutichäna, saraquïnwa: “Tatitu Diosaw aca orakerojj maldici, yapuchañasataquisti wali ch'ama tucuñasawa; ucampis aca wawaw samarayistani” sasa. Noen nacitapatsti, Lamecajj pheska pataca llätunc tunc pheskan maranacampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Uqhamasti takpachajj pakallk pataca pakallk tunc pakallkoni maranacaw jacäna. Ucapachaw jiwjjaraquïna. Noesti pheska pataca maranacanëjjänwa cunapachatejj Sem, Cam, uqhamarac Jafet wawanacapajj nascän ucqhajja. Cunapachatejj jakenacajj aca orakeru phokhantjjapjjän ucapachajj phuchanacanïpjjänwa, Diosan wawanacapasti uca warminacan jiwaquïpjjatapwa uñjapjjäna. Ucatsti uca warminacwa catuntasipjjäna, ucanacampiw mayachasipjjaraquïna. Uqham uñjasinsti Diosajj sänwa: “Janiw jakerojj wiñayataqui jacaycjjäti, jupasti janchiquiwa. Uqhamasti pataca pä tuncani maranacaquiw jacani” sasa. Cunapachatejj Diosan wawanacapajj jakenacan phuchanacapampi wawanïñataqui mayachasjjapjjän ucqhajj wali jach'a jakenacaw orakenjja uñstäna, uca khepatsa uqhamaraqui, jupanacasti wali ch'amani jakenacänwa nuwasiñataquejja, wali aytata jakenacänwa uca nayra tiemponjja. Cunapachatejj Tatitojj jakenacan sinti jan walinaca lurapjjatap uñjän ucqhajja, uqhamaraqui jakejj ñankha lurañacpuni amtascatapatjja, jupajj jaquir uscutapjja wal amtäna, walirac chuymapjja usuyasïna, saraquïnwa: “Aca oraketjja jake uscutajj-jja k'al chhaktayä, uqhamarac uywañ animalanacarusa, orakenjam katatnaktirinacarusa, jamach'inacarusa. ¡Walpun amtta ucanac uscutajj-jja!” sasa. Ucampisa Tatitojj Noerojj wali sumwa uñjaraquïna. Acaw Noen sarnakäwipajja. Noesti wali suma jakënwa, Diosar jaysasapuniw sarnakaraquirïnjja. Jakenac taypinsti jupa sapaquiw Diosan munañaparjamajj sarnakäna. Noesti quimsa wawanacaniraquïnwa, ucanacasti Sem, Cam, uqhamarac Jafet satänwa. Diosataquisti aca orakejj ñankha lurañampi cunayman casta jan wali lurañanacampi phokhantatänwa, take jakenacasti jan walëjjapjjapunïnwa. Diosasti uca take ñankha lurañanacajj aca oraker phokhantatäp uñjasinsti, Noerojj sänwa: “Take jakenac tucjañwa amtta. Jupanacan jucha luratanacap laycusti aca orakenjja jan walt'añanacaquiw utj-jje, uqhamasti take jupanacaru, uqhamarac take acapacharuw tucjä. Jichhajj mä arca lurasim gofer sat maderata, uca arca mankharusti cuartonaca luraraquim, uqhamarac arcarojja mankhatsa, ankäjjatsa breampi sum lluch'suraquim, umajj jan mantañapataqui. Uca arcasti aqhama tupunacanïñapawa: Largorusti pataca quimsa tunca pheskani metroni, anchorusti pä tunca payani chicatani metroniraqui, altorusti tunca quimsani chicatani metroniraqui. Quimsa pisoni luraraquïta, mä ventanani, ucasti techotjja medio metrorjama, maysa tokerusti mä puncu luraraquïta. Nayasti mä jach'a jallu apayanï, ucasti take aca orakpachwa chhaktayani, uqhamarac aca orakenjja take cunatejj jacqui ucsa k'alwa t'unjaraquini. Take cunatejj aca oraken utjqui ucanacasti jiwarapjjaniwa. Ucampisa jumampejj mä suma arust'äwi lurä, uca arcarusti yokanacamampi, warmimampi, yojjch'anacamampi, uqhamarac jumampi ucanacaw mantapjjäta. Uqhamaraquiw arcarojj apäta take animalanacatjja mä kachumpi, mä orkompi, ucasti cuna casta animalanacatejj aca oraken utjqui ucanacata, uqhamata jumjamaraqui jacapjjañapataqui. Jumampi chekasti arcarojj take castatjja mantapjjaniwa pä animalanaca: Jamach'inacatsa, uqhamarac uywañ animalanacatsa, orakenjam katatnaktir animalanacatsa, uqhamat jacasipcañapataquiqui. Ucjjarusti take casta mank'añanac apthapiraquim, ucatsti imam, uqhamat jumasa, animalanacasa mank'añanïpjjañamataqui” sasa. Noesti cunjämtejj Diosajj siscatayna uqhamwa take cunsa luräna. Uca khepatsti Diosajj Noerojj saraquïnwa: “Take jakenac taypinsti juma sapaquiw nayan munañajjarjamajj sarnaktajja. Uca laycu jichhajj familiamampi arcar mantjjam. K'oma animalanacatsti pakallko pareja kachun orkoni irpantaraquim, jan k'oma animalanacatsti mä parejaquiraqui kachuni orkoni irpantaraquïta. Take casta jamach'inacatsti pakallko parejanacaraqui irpantam, uqhamat take uca castanacajj aca oraken utjascañapataqui. Acat pakallko ururusti nayajj mä jach'a jallu puriyanï, ucasti pusi tunca urumpi, pusi tunca arumampiw jalluraquini. ¡Aca oraketsti take cunatejj jacqui, uqhamarac take cuntejj nayajj usccta take ucanacwa k'al tucjä!” sasa. Noesti, cunjämtejj Diosajj siscäna uqhamwa luräna. Cunapachatejj uma juiciojj aca orake chhaktaycän ucqhajj Noejj sojjta pataca maranïnwa. Noesti arcarojj mantjjaraquïnwa yokanacapampi, warmipampi, yojjch'anacapampi cuna, uma juiciot khespiñataqui. K'oma animalanaca, jan k'oma animalanaca, thoknaker animalanaca, orakenjam katatnaktir animalanacaw, Noempi chicajj arcaru mantapjjäna payat payata orkoni kachuni, cunjämtejj Diosajj siscatayna uqhamarjama. Pakallko uru phokhasjjepansti, jallojj walipuniw purintjjäna, oraksti chhaktayaraquïnwa. Payïri phajjsitsti, tunca pakallkon uruw sarakjjaraquïna. Noesti ucapachajj sojjta pataca maranïnwa. Uca quipca uruw mankhanquir jach'a kotan jalsunacapajj phalläna, alajjpachatsa jallojj walipuniw purinïna. Pusi tunca arumampi, pusi tunca urumpiraquiw aca orakjjarojj jallojj puriraquïna. Uca pachpa ururaquiw Noejj arcar mantjjäna, Sem, Cam, Jafet yokanacapampi, warmipampi, quimsa yojjch'apampi cuna. Jupanacampi chicasti take casta pampanquir animalanaca, uywasiñ animalanaca, orakenjam katatnaktir animalanaca, uqhamarac jamach'inacasa mantapjjäna. Take animalanacaw Noempi chicajj arcarojja mantapjjäna payat payata. Take casta animalanacatsti mä orkompi mä kachumpiw mantapjjäna, cunjämtejj Diosajj Noerojj siscatayna uqhama, ucatsti Tatitojj arcan puncupjja jist'antjjänwa. Jallusti pusi tunca uruw purïna. Umajj altöjjepansti arcajj tuytjjänwa oraketjja, ucatsti uma patanwa tuyuscäna. Umasti juc'ampiraquiw maqhatjjäna, arcasti uca patanwa tuyuscaraquïna. Umasti sintipuniw maqhatjjäna, jach'a alto kollunacsa k'alwa chhaktayjjaraquïna. Take jach'a kollunac chhaktayatatsa, umajj maqhatascaquïnwa uca kollunacatjja mä pakallko metrompjama. Uqhamaw jiwarapjjäna aca oraken take jakenacajja, jamach'inacasa, uywañ animalanacasa, pampanquir animalanacasa, orakenjam katatnaktir animalanacasa. Take cunatejj oraken utjcäna, jacapcäna, samsupcaraquïna ucanacasti takew jiwarapjjäna. Noempi, qhitinacatejj jupampi chica arcancapcän ucanacaquiw khespipjjäna, ucat ucsarusti k'ala tucjatänwa, jakesa, animalanacasa, jamach'inacasa, orakenjam katatnaktir animalanacasa. Orakerusti, umanacajj pataca pheska tuncan urunacaw chhaktayäna. Diosasti, Noë chachatsa uqhamarac jupampi chica arca mankhancapcän uca animalanacatsa amtasiraquïnwa. Orakerusti mä thayaw thayt'aniraquïna, umasti wañakawayjjaraquïnwa. Mankhanquir jach'a kotan jalsunacapasti jist'antasjjaraquïnwa, uqhamarac alajjpachan puncunacapasa. Jallusti janiw purcjjaraquïnti, umasti juc'at juc'atwa wañakawayjjaraquïna. Pataca pheska tuncan urunaca pasatatsti, umajj walwa wañakawayjjäna. Pakallköri phajjsin, tunca pakallkoni urunaca sarakatarusti, arcajj Ararat sata kollunac pataruw sayt'jjäna. Umasti wañantascaquïnwa, tunca phajjsina, mä uru sarakatarusti, kollu puntanacajj uñstjjaraquïnwa. Pusi tunca urunac pasjjepansti, Noesti cuna ventantejj arcar usccatayna uca ventanwa jist'ari, ucatsti cuervo sat jamach'wa antutnucu, ucampisa uca jamach'ejj uma patanjamwa jalnakäna ucsaru acsaru, uman wañakañapcama. Cuervo sat jamach'jjarusti, Noejj mä paloma antutnucuraquïna, orakejj uñstjjpachati janicha uc yatiñataqui, ucampis palomajj arcarojj cuttanjjaquïnwa, jan cawqharus puriñjamätapatjja, orakesti uman chhaktayatäscaraquïnwa. Noesti amparap loksusinjja palomaruw catokjje, arcaruw irpantanjjaraqui. Noesti yakha pakallko urumpwa suyt'äna ucatsti wasitatwa uca palomjja antutnucuraquïna. Ucampis palomajj ch'amacthapirojj cuttanjjänwa, mä olivo laphis acht'asita. Uqhamatwa Noejj amuyäna orakejj niya wañantascatapa. Yakha pakallko urumpwa suyt'ascaquïna, ucatsti wasitatwa palomarojj qhitanucuraquïna, ucampis palomajj janiw cuttancjjänti. Cunapachatejj Noejj sojjta pataca mayan maranëjjan ucqhajj orakejj wañäjjänwa. Kalltïri phajjsina, mä uru sarakatarusti Noejj arcan techopwa apakjjäna, orakesti wañäjjaraquïnwa. Payïri phajjsina, pä tunca pakallkoni urunac sarakatarusti, orakejj wali wañäjjänwa. Ucapachasti Diosajj Noë chacharojj saraquïnwa: “Arcat mistjjam, warmimampi, yokanacamampi, yojjch'anacamampi cuna. Jumampi cheka ucanquir animalanacsa ansjjaraquim, jamach'inaca, uywañ animalanaca, orakenjam katatnaktir animalanaca, aca oraker aywitatjjapjjañapataqui, uqhamat wali mirantapjjañapataqui” sasa. Uqhamasti Noesa, warmipasa, yokanacapasa, yojjch'anacapasa arcatjja mistunjjapjjänwa. Uqhamaraqui animalanacatsa, uywañ animalanacatsa, pampanquir animalanacatsa, orakenjam katatnaktir animalanacatsa, thoknaker animalanacatsa, takeniw mistunjjapjjäna. Ucatsti janc'aquiraquiw Noejj Tatitutaqui mä altar luräna, ucatsti k'oma animalanacata, uqhamaraqui jamach'inacatsa mayacamwa catüna, ucatsti Tatituruw sacrificiot loktäna. Cunapachatejj Tatituru ucqha suma k'aphejj purïna ucqhajj Tatitojj aqham sänwa: “Janipuniw mayampsa aca orakerojj maldiscjjäti jaken juchap laycojja, jakesti waynatpacha ñankha lurañacpunwa amtasquejja. Janiraquiw animalanacarojj mayampsa tucj-jjäti, cunjämtejj jichhajj lurcta uqhama. “Aca oraken utjañapcamasti, yapuchañasa, apthapiñasa utjascaquipuniniwa, junt'usa, thayasa, juyphipachasa, jallupachasa, urusa, arumasa utjascaquipuniniwa” sasa. Diosasti Noerusa, wawanacaparusa aca arunacampiw bendiciraquïna: “Jichhajj walja wawanacanïpjjam, aca oraksti phokhantapjjaraquim. Aca orakenquir take animalanacasti jumanacataquejj ajjsarañatsa qhathatiraquiniwa. Take animalanacasa, thoknaker animalanacasa, wañanquir animalanacasa, kotanquir animalanacasa jumanacan apnakatäniwa. Take animalanaca, uqhamarac cawquïri mank'añ ch'ojjñanactejj churapcsma ucanacjja mank'asipcaquïtawa, nayaw ucanacjja churapjjsma. Ucampis wilanpach aychjja janiw mank'apjjätati, jacañajj wilancatap laycu. Nayaraquiw cuenta mayëjja sapakat jakeru, uqhamarac animalanacarusa, jumanacan wilanacamatjja. Sapakat jakeruw cuenta mayëjja jake masipan wilapatjja. “Maynitejj mä jakeru jiwayanejja, juparojj yakha jakew jiwayaraquini, jakesti Diosar uñtasita luratätap laycu. Ucampis jumanacajj ¡walja wawanacanïpjjam, aca orakpacharu phokhantapjjaraquim!” sasa. Diosasti Noempiru wawanacapampirojj saraquïnwa: “Ist'apjjam, nayaw jumanacampejj mä amtäwiru mantä, uqhamarac wawanacamampisa, uqhamarac jumanacampi chica arcat mistunqui take uca animalanacampi, jamach'inacampi, uywañ animalanacampi, pampanquir animalanacampi, uqhamarac take acapachanquir animalanacampisa. Nayan jumanacampi amtäwiru mantatajjasti janiw tucuscaniti. Janipuniw jakenacarusa ni animalanacarusa mayampsa uma juiciompi tucjcäti. Janiw yakha uma juiciojj utjcjjaniti aca orake tucjañataquejja. Cuna amtäwtejj jumanacampi, uqhamarac animalanacampi wiñayataqui lurcta ucan unañchäniwa acawa. Nayajj kenaya taypin cürmi uscta, ucasti mä unanchäwina cuna amtäwtejj aca orakempi lurcta ucatjja. Cunapachatejj kenaya orakjjaru apayancä ucqhajj, cürmiw uca kenay taypin uñstani. Ucapachaw nayajj amtasï cuna amtäwtejj jumanacampi, uqhamarac take animalanacampi lurcta ucata, janiraquiw cuna uma juiciosa jupanacar tucjañataquejj utjcjjaniti. Cunapachatejj cürmejj kenay taypin uñstani ucapachajj nayajj amtasïwa cuna amtäwtejj take jakenacampi, uqhamarac take aca oraken utjir animalanacampi lurcta ucata. Acaw cuna amtäwtejj jakenacampi, uqhamarac animalanacampi lurcta ucan unañchapajja” sasa. Uqhamwa Diosajj Noempi parläna. Sem, Cam, uqhamarac Jafet ucanacaw Noen wawanacapänjja, cawquïrinacatejj arcat mistunipcän ucanacajja. Cam jakesti Canaanan awquipänwa. Aca quimsaniw Noén wawanacapajja, jupanacan wawanacapampisti wastatwa aca orake phokhantapjjäna. Noejj yapu jakënwa, juparaquiw uva yapuchañjja uñstayäna. Mä uruw Noejj vino umantäna, ucatsti umjasïnwa, carpapa taypin k'alalpacha liwisiscaraquïna. Cunapachatejj Canaanan awquipa Cam jakejj, uqham k'alalpacha awquipar uñjän ucqhajj pani jilanacapar yatiyiriw saräna. Ucatsti Sem, uqhamarac Jafet wawanacapajj mä capa catusin ucampiw janjjatapjjäna, uqhamat awquiparojj imjjatapjjäna. Jan k'alala uñjañ munasasti, jupanacajj kheparuw jithektjjapjjäna, maysa toke uñtasa. Cunapachatejj Noejj umatap apartayasisin sartjjäna ucapachajj, cuntejj sullca yokapajj juparu lurcatayna uc yatisajj, aqham sänwa: “Canaanajj maldicitäpan, pani jilanacapan sinti esclavopaw tucuraquini.” Ucatsti sascaquïnwa: “Tatitu Diosajjay Sem chacharojj bendispan, Canaanasti esclavoparaquïpan. Diosajj munpan Jafet wawajjan waljanïñapa, Sem wawajjan orakenacapan jacaracpan, Canaanasti esclavoparaquïpan” sasa. Acanacawa Noé chachan yokanacapajja Sem, Cam, Jafet ucanaca, uma juicio pasatatsti jupanacan wawanacapajj acanacaraquïnwa: Jafetan wawanacapajj acanacänwa: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec, uqhamaraqui Tiras ucanaca. Gomeran wawanacapasti acanacaraquïnwa: Askenaz, Rifat, uqhamarac Togarma ucanaca. Javanan wawanacapasti acanacänwa: Elisa, Tarsis, Quitim, uqhamaraqui Rodanim ucanaca. Acanacänwa Jafetan wawanacapajja, jupanacasti jach'a kota thiyanwa jacapjjäna, take marcanacasa, jach'a familiasa orakencama, uqhamarac pachpa parlancamaraqui. Cam jaken wawanacapasti acanacänwa: Cus, Mizraim, Fut, uqhamarac Canaán ucanaca. Cus chachan wawanacapasti acanacänwa: Seba, Havila, Sabta, Raama, uqhamarac Sabteca ucanaca. Raaman wawanacapasti Seba, uqhamarac Dedán ucanacänwa. Cus jakesti Nimrodan awquipänwa, jupasti aca orakenjja nayrïri wali ch'amani jakeraquïnwa. Nimrodasti pampanquir animalanac jiwayirïnwa Tatitun munañapatjja. Ucatpï aca säwejj jutejja: “Tatitun munañapatjja, Nimrodjam pampanquir animalanac jiwayiri” sasa. Jupan jach'a marcanacapasti, orakep tokenjja acanacaraquïnwa: Babel, Erec, Acad, uqhamarac Calne ucanaca, jupanacasti Sinar tokenacanwa jacapjjäna. Ucsa tokenacatwa Asurajj mistüna, ucatsti Nínive, Rehobot-ir, Cala uca marcanacwa sayt'ayäna, uqhamarac Resén sata jach'a marcsa, ucasti Nínive uqhamarac Cala marcanac taypinquiwa. Mizraimatsti ludeonaca, anameonaca, lehabitanaca, naftuhitanaca, patruseonaca, casluhitanaca, caftoritanaca, cawquïrittejj filisteonacajj jutqui take ucanacänwa. Canaanasti Sidonan awquiparaquïnwa, ucasti nayrïri wawapänwa, ucjjarusti Het sisqui ucansa awquiparaquïnwa. Canaanatwa jebuseonacajj sarakapjje, amorreonacasa, gergeseonacasa, heveonacasa, araceonacasa, sineonacasa, arvadeonacasa, zemareonacasa, uqhamarac hamateonacasa. Ucatsti cananeonacajj tama tamaw aywitatjjapjjäna. Cananeonacan orakenacapasti, Gerar tokerojj juc'ampwa jiltäna, Sidón marcatpacha, Gaza sisqui uca marcacama, uqhamarac Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim marcanac tokerusa, Lasa sisqui uca marccama. Cam chachan wawanacapasti acanacänwa: sapa marcasa, sapa jach'a tamasa orakencama, uqhamarac pachpa parlani. Jafetan jilïripa Sem chachasti wawanacaniraquïnwa. Take Heberan wawanacapasti Sem chachan wawanacapcamaquïnwa. Sem chachan wawanacapasti Elam, Asur, Arfaxad, Lud, uqhamarac Aram ucanacänwa. Araman wawanacapasti Uz, Hul, Geter, uqhamarac Mas, ucanacänwa. Arfaxadasti, Salan awquipänwa; Salasti, Heberan awquiparaquïnwa. Uca khepatsti Heberajj pä yokanïnwa, maynïristi Peleg satänwa, uca tiemporaquiw jakenacajj aca orakenjja jaljtapjjäna; Pelegan jilapasti Joctán sataraquïnwa. Joctanasti, Almodadan awquipänwa, Selef, Hazar-mavet, Jera, Adoram, Uzal, Dicla, Obal, Abimael, Seba, Ofir, Havila, uqhamarac Jobab, ucanacänwa. Take ucanacasti Joctanan wawanacapänwa, jupanacasti jacapjjaraquïnwa Mesa sisqui ucqhata Sefar sisqui take uca tokenaccama, uca inti jalsu kollunac tokenacanwa utjapjjäna. Ucanacänwa Sem chachan wawanacapajja, sapa marcasa sapa tama jakenacasa orakencama, uqhamarac jupanacajj pachpa parlapani. Acanacaw Noen wawanacapan jach'a familiapajja, cawquïri awquinacattejj jutapqui uqhamarjama, orakencamaraqui. Uma juicio pasatatsti, jakenacajj take tokeruw aywitatawayjjapjjäna, uca orakensti jach'a marcanacwa sayt'ayapjjaraquïna. Qhä tiemponsti take jakesa mä casta parlaniquïnwa. Cunapachatejj inti jalsu toket mistunipjjäna ucapachajj, Sinar sisqui ucsa token mä pampa orake jicjjatapjjäna, ucatsti ucanwa jacapjjäna. Mä urusti jupanaccamaw parlt'asipjjäna aqham sasa: “Ladrillonac lurañäni, ucatsti ninaruw phichsuñäni” sasa. Uqhamwa ladrillonaca apnakjjapjjäna kalanac lantjja, ucatsti mezcla lantjja asfalto apnakjjapjjaraquïna. Ucatsti sapjjaraquïnwa: “Jutapjjam, jichhajj mä jach'a marca sayt'ayañäni, uqhamarac torrepas alajjpachar puriñcama lurasipjjañäni. Uqhamatwa takeninsa uñt'atäñäni, ucatsti janiraquiw take aca orakpacharu aywitatcañäniti” sasa. Ucampisa Tatitu Diosajj uca marca, uqhamarac cuna torrtejj lurasipcän uca uñjiriw sarakanïna, ucatsti saraquïnwa: “Jupanacajj mä sapa marcaquïpjjewa, mä sapa arucwa parlapjjaraqui, ucatpï aca lurañjja kalltapjjejja, jichhasti jupanacajj janiw uca lurañjja apanucupcaspati. Parlanacap mayjt'ayir jichhajj sarakañäni, uqhamat jan jupanaccama cuna parlatanacapsa amuyasipjjañapataqui” sasa. Uqhamwa Tatitu Diosajj take acapacharu anatatäna, ucatsti jupanacajj uca marca lurañsa apanucjjapjjaquiraquïnwa. Uca chekanwa Tatitojj take jakenacan parlanacapjja mayjt'ayjjäna, uca chekatwa jakenacjja aca orakpachar ananucjjäna. Ucatwa uca chekajj Babel satajja. Acanacänwa Sem chachan wawanacapajja. Uma juiciot pä mara pasjjepansti, cunapachatejj Sem chachajj pataca maranëjjan ucapachaw Arfaxad sat wawapajj nacïna. Uca khepatsti Sem chachajj pheska pataca marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Arfaxadasti quimsa tunca pheskani maranïnwa cunapachatejj Sala wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti, Arfaxadajj pusi pataca quimsani marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Salajj quimsa tunca maranïnwa cunapachatejj Heber wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Salajj pusi pataca quimsani maranacampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Heberasti quimsa tunca pusini maranïnwa, cunapachatejj Peleg wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti, Heberajj pusi pataca quimsa tuncani marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Pelegajj quimsa tunca maranïnwa, cunapachatejj Reu wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Pelegajj pä pataca llätuncani marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacani cuna. Reu chachasti quimsa tunca payani maranïnwa, cunapachatejj Serug wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Reu chachajj pä pataca pakallkoni marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacan cuna. Serugasti quimsa tunca maranïnwa cunapachatejj Nacor wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Serugajj pä pataca marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacan cuna. Nacorasti pä tunca llätuncani maranïnwa cunapachatejj Taré wawapajj nascän ucapachajja. Uca khepatsti Nacorajj pataca tunca llätuncani marampwa jacascäna, yokanacani, phuchanacan cuna. Taresti pakallk tunca maranïnwa cunapachatejj Abram, Nacor, uqhamarac Harán wawanacapajj nascän ucapachajja. Acanacaw Taré chachan wawanacapajja, jupasti Abram, Nacor, uqhamarac Harán ucanacan awquipänwa. Lot chachan Harán awquipasti, Ur de Caldea ucanwa jiwjjäna, Taré awquipat sipansa nayrwa jiwjjäna. Cawqhantejj nascäna ucanwa jiwjjaraquïna. Abramasti Sarai sat warmimpiw casarasiraquïna, Nacorasti Milcampiw casarasiraquïna, ucasti Haranan phuchapänwa, Iscana cullacapa. Sarai warmisti janiw wawanïcänti, jan wawachasirïtap laycu. Taré chachasti Ur de los Caldeos sat oraketjja, Canaán orakeruw sarjjäna, jupampi chicsti Abram wawaparuw irpasjjaraquïnjja, Lot allchhipampi, Sarai yojjch'apampi cuna. Ucatsti jupanacajj Harán sat marcar purisinjja, ucan jacañataquiw kheparjjapjjäna. Harán chekanwa Taré chachajj jiwjjäna cunapachatejj pä pataca pheskani maranïcän ucapacha. Mä urusti Tatitu Diosajj Abramarojj aqham sänwa: “Orakem apanucuwayjjam, familianacamsa, uqhamarac awquiman utapsa, cawquïr oraktejj nayajj uñacht'aycäm ucar sarjjañataqui. Wawanacamampisti mä jach'a marca tucuyäma, bendiciraquïmawa, sutimsa jach'aruw aptaraquëjja, mayninacataquisti mä bendicionaraquïyätawa. Qhitinacatejj bendicipjjätam ucanacarojj nayaw bendiciraquï, maldicipcätam ucanacarusti nayaw maldiciraquï; juma tokeraquiw take familianacas aca orakenjja bendicitäpjjani” sasa. Abramasti Harán oraketjja mistuwayjjänwa, cunjämatejj Tatitojj siscatayna uqhamarjama. Cunapachatejj uca oraket Canaán oraker sarjjañataqui mistuwayjjän ucqhajj pakallk tunca pheskani maranïnwa. Jupampi chicsti irpasjjaraquïnwa Sarai warmiparu, Lot sobrinopar cuna, take yänacapampi, uqhamarac kawkha jakenactejj Harán chekan jicjjatcatayna uca jakenacampi cuna. Cunapachatejj Canaán oraker puripcän, ucqhasti Abramajj take ucsa orakenacsa pasascaquïnwa, Siquem sisqui uca chekar puriñcama, cawqhanccäntejj encina kollan kokajj More sat chekana. Uca orakenacansti cananeo jakenacaw jacapjjaraquïna. Ucanwa Tatitojj uñstäna, ucatsti saraquïnwa: “Aca orakjja wawanacamaruw churä” sasa. Ucatsti Abramajj uca chekanjja mä altar Tatitutaqui waquichäna, uca chekan Tatitojj uñstatap laycu. Ucatsti Betel marcat inti jalsu tokeruw sarjjäna, cawcsantejj kollunacajj utjcän ucsaru, uca chekaruw carpapjja sayt'ayasiraquïna. Betel marcasti, carpatjja inti jalanta tokencänwa, inti jalsu tokensti Hai marcaraqui. Uca chekansti Abramajj yakha altar luraraquïna, ucansti Tatituruw art'asiraquïna. Ucatsti juc'at juc'atwa Néguev tokeru sarascaquïna. Uca tiempojj take ucsa tokenacanjja mä jach'a mach'aw utjäna, Abramasti mä kawkha tiempo Egiptor jaquiriw sarjjäna, cawqhantejj jaccäna ucan jan cuna mank'añas utjatap laycu. Cunapachatejj Egiptor puripcän ucqhasti Abramajj Sarai warmiparojj aqham sänwa: “Jumajj mä suma uñnakt'an warmïtawa, cunapachatejj egiptonquir jakenacajj uñjapjjätam ucqhajj: ‘Aca warmejj aca jaken warmipawa’ sasa, ucatsti nayarojj jiwayapjjetaspawa, ucampis jumarojj janiw jiwayapcätamti, jumampi jacañ laycu. Uca laycu nayar juma laycu jan jiwayasipcañapataquejja: ‘Cullacapätwa’ samaya” sasa. Cunapachatejj Abramajj Egiptor purjjän ucapachajja Egiptonquir jakenacajj Sarai warmirojj wali suma uñnakt'ani warmïtapwa uñjapjjäna. Egipto marcan reyipa faraonan yanapirinacapasti Sarai warmin suma uñnakt'anïtapjja uñjapjjaraquïnwa, ucatsti uca warmin wali suma uñnakt'anïtap yatiyiriw sarapjjäna. Ucatsti faraonan palacioparuw irpapjjaraquïna. Sarai laycusti faraonajj Abramarojj wali sumwa uñjäna. Ucatsti ovejanaca, vacanaca, esclavonaca, esclavanaca, asnonaca, camellonaca cunwa Abramarojj churaraquïna. Ucampisa Sarai warmi causasti Tatitojj faraonarusa, familiaparusa jach'a t'akhesiñanacampiw mutuyäna. Ucatwa faraonajj Abramaru jawsayani, ucatsti saraquïnwa: “¿Cunatsa ac lurista? ¿Cunatsa jan sista aca warmejj juman warmimäscatapa? Jumajj: ‘Cullacajjaw’ sistawa, ucatwa nayajj warmejjatac irpasta. ¡Acajj jichhajj irpasjjam, ucatsti sarjjam!” sasa. Ucatsti faraonajj jakenacapampiw Abramarojj Egiptot apanucuyi, warmipampi chica uqhamarac take yänacapampi. Cunapachatejj Abramajj Egiptot Sarai warmipampi, uqhamarac take yänacapampi mistuwayjjän ucqhajj Néguev tokeruw cuttanjjäna. Lot sobrinopasti jupa chicaraquiw saräna. Abramajj wali kamirïnwa, jupansti utjänwa kori, kollke, uqhamarac walja uywanaca. Néguev toketsti juc'at juc'atwa cuttanjjäna, Betel marcar puriniñcama, ucatsti cawqharutejj nayrakatajj carpa sayt'ayascatayna uca chekaruw cuttawayjjäna, Betel uqhamarac Hai sisquejj uca marcanac taypiru. Uca chekanwa nayrajj mä altar luraraquitayna, ucanwa Tatitun sutiparu art'asiraquïna. Lot sobrinopasti, Abram tíopjama wali kamiriraquiquïnwa, walja jakenacaraquiw carpancapjjänjja; ucampis cawqhancapcäntejj uca orakejj pisïnwa uca walja uywanacataquejja. Janiw juntu jacañjja puedcjjapjjänti. Abraman uywap awatirinacasti, Lot sobrinopan awatirinacampiw jan walt'cjjapjjänti. Uqhamarusa uca tiemponjja cananeo jakenacasa, ferezeo jakenacasa ucsa tokenacanjja jacasipcaraquïnwa. Uqhamasti Abramajj mä urojj Lot sobrinoparojj sänwa: “Jumampi nayampejj familiatanwa, uqhamasti janiw walïquiti jiwasa taypin jan walt'añanaca utjañapajja, uqhamaraqui awatirinacasan ch'ajjwascañanacapasa. Acajj orakejja ajllisiñamataqui. Nayatjja sarakjjeta. Jumatejj amstaru sarätajja, nayajj aynacharuw sarjjä; ucampisa, jumatejj aynacharu sarjjätajja, nayajj amstaruw sarjjaraquï” sasa. Lot chachasti take Jordán jawira tokenquir vallenacwa uñatatäna, Zoar sisqui uca jisc'a marcacama, uca vallesti wali umanïnwa, mä jardinjamaraquïnwa. Egiptor uñtasitjamaraquïnwa. (Ucasti uqhamänwa janïra Tatitojj Sodoma, uqhamarac Gomorra sat marcanac t'unjcän ucapacha). Lot chachasti take uca Jordán tokenquir vallenacwa ajllisïna, cawqhanccäntejj ucatjja inti jalsu tokeruw sarawayjjaraquïna. Uqhamwa Abramampi Lot sobrinopampejj jaljtjjapjjäna. Abramasti Canaán orakeruw kheparjjäna, Lot chachasti valle tokenquir marcanacar jaquiriw sarjjaraquïna, Sodoma marca jac'aru, cawqhantejj jakenacajj jan walïpjjäna, uqhamarac Tatitu contras sinti jach'a juchanaca lurapjjaraquïna. Lot chachan sarjjatapatsti, Tatitojj Abramarojj sänwa: “Cawqhanctatejj ucqhat wali uñatatam amstaru, aynacharu, inti jalsu tokeru, inti jalanta tokeru; nayaw take uñjctas uca orake jumar churäma, wiñayataquiw jumancani, uqhamarac wawanacamancaraquinisa. Nayaw jupanacarojj waljani tucuyä orake lak'ar uñtata. Cunjämatejj lak'anacajj jan jact'atäcaspajja, uqhamaraquiw wawanacamajj jan jact'cayäni. ¡Sartasim, ucatsti ucsaru acsaru uñatatas sararaquim, nayaw jumar aca orake churäma!” sasa. Uqhamwa Abramajj carpapa apthapisiwayjjäna, ucatsti Mamre sat sutini mä jaken encinas kokanacani ch'umiparu jaquiriw sarjjäna, Hebrón marca jac'aru. Ucanwa Tatitun sutiparu mä altar sayt'ayaraquïna. Uca tiemposti Amrafel sisqui ucasti Sinar sisqui ucan reyipänwa; Arioc sisqui ucasti Elasar sisqui ucan reyiparaqui; Quedorlaomer sisqui ucasti Elam sisqui ucan reyiparaqui; Tidal sisqui ucasti Goim sisqui ucan reyiparaqui. Acanacasti Sodoma marcan Bera reyipampi, Gomorra marcan Birsa reyipampi, Adma marcan Sinab reyipampi, Zeboim marcan Semeber reyipampi, uqhamarac Bela marcan reyipampi, cawquïri marcatejj Zoar satäcaraqui take ucanacampiw nuwasisipcäna. Aca khepa pheska reyinacasti Sidim vallenwa ejercitonacapjja tantachapjjäna, cawqhancquitejj jichhajj Mar Muerto sat kotajj ucqhana. Quedorlaomer reyisti jupanacarojj atipjasin tunca payan maraw apnakatayna, ucampisa quimsa mararusti, uca pheska reyinacasti jupa contra sayt'asiñwa amtapjjatayna. Khepa marasti Quedorlaomer reyejja, uqhamarac jupampïpcän uca reyinacasa Astarot Karnaim, tokeruw sarapjjäna, ucansti refaitanacaruw atipjapjjaraquïna, ucjjarusti Ham sisqui uca chekanjja zuzitanacaruw atipjapjjaraquïna, Save-quiriataim chekansti emitanacaruw atipjapjjaraquïna; Seir kollunac tokensti horeonacaruraquiw atipjapjjäna, ucatsti Parán sisqui uca pampa tokenacaruw arct'anipjjaraquïna, ucasti wasara tokenquiwa. Quedorlaomer reyisti, uqhamarac jupampïpcän ucanacasti cuttasinjja En-mispat chekaruw puripjjäna, cawqhatejj Cades satäcaraqui uca chekaru. Ucansti take cuntejj jicjjatapcän thaquinjja take ucanacwa t'unjapjjäna amalecitanacan orakep tokena, uqhamarac amorreonacampejj uca quipca luraraquïna, ucanacasti Hazezon-tamar sisqui ucsa tokenacanwa jacapjjäna. Take uca Sidim valle tokensti walja asfalto phuch'unacaw utjäna, cunapachatejj Sodoma, Gomorra marcan reyinacapajj nuwasïwit jaltjjañ munapjjän ucapachasti uca asfalto phuch'unacaruw jalantapjjäna. Mayni reyinacasti kollunacaruw jaltjjapjjaraquïna. Atipjirinacasti Sodomatsa, Gomorratsa take mank'añanaca, uqhamarac wali valoran yänacwa apasjjapjjäna, ucatsti sarjjapjjaraquïnwa. Cunjämatejj Sodoma marcan Abraman sobrinopa Lot chachajj jacänjja, juparus preso apasjjapjjaraquïnjja, take utjirinacapampi cuna. Ucampisa mä jakew jaltjjasinjja, hebreo Abramar take ucanac avisiri jutäna, Abramasti Encinas de Mamre ch'uminwa jacasiraquïna, uca Mamresti amorreo jakënwa; Escol, uqhamarac Aner sisqui ucanacan jilaparaqui, jupanacasti Abramat arjjatasipjjaraquïna. Cunapachatejj Abramajj sobrinopan preso catutätap yatïn ucqhasti take cawquïri uywatanacatejj Abraman utapan nacipcatayna ucanacaruw tantacht'i, jupanacasti quimsa pataca tunca quimsakallkoni jakenacänwa junturojja, ucatsti ucanacampiw reyinacar arctäna, Dan sisqui uca marccama. Arumasti, Abramampi jakenacapampejj acatjamatwa reyinacarojj nuwantapjjäna, ucatsti Hoba sisqui ucacamaw arctapjjäna, Damasco marcat amstäjjanquiwa, ucatsti take cuntejj apapcatayna ucanacwa aparanipjjäna. Uqhamwa Abramajj Lot sobrinoparojj khespiyanïna, ucatsti take cunatejj sobrinopancqui ucanacwa cuttayanjjäna. Uqhamaraqui warminacarusa, yakha jakenacarusa khespiyanjjäna. Cunapachatejj Abramajj Quedorlaomer, uqhamarac jupampïpcän uca reyinacar atipjasin cuttanjjän ucqhajj Sodomanquir reyiw catoker mistüna, Save sisqui uca valleru, ucasti “Reyin vallepa” sataraquiwa. Uqhamaraquiw Salem marcanquir Melquisedec reyisa, alajjpachanquir Diosan sacerdotepajj apsuniraqui t'ant'ampi, vinompi, Abramarusti aca arunacampiw bendiciraquïna: “Alajjpachanquir Diosaw bendicïtam, jupasti alajjpacha, acapacha luririwa. Alajjpachanquir Diosasti yupaychataraquïpan, jupaw enemigonacamarojj atipjaytam” sasa. Ucatsti Abramajj cuntejj aparancän ucanacatjja sapa tuncat maywa Melquisedecarojj churäna. Ucatsti Sodomanquir reyejj Abramarojj saraquïnwa: —Jakenacajj churjjeta, ucatsti yänacampi jumajj kheparam —sasa. Ucampis Abramajj saraquïnwa: —Alajjpacha, acapacha lurir jach'a Diosaruw juramentompi arsta, cunatejj jumancqui ucanacatjja jan cunsa catuntasiñajjataqui, hiloquïpasa, jan ucajj wisqhunacajjataqui mä chinuñaquïspasa, uqhamat janipuni: “Nayaw kamiriptayta” sascañamataqui. Janiw nayajj cunsa nayatac muncti, cuntejj uywatanacajjajj mank'antapqui ucanacac catusëjja. Cawquïri jakenacatejj compañapquitu, Aner, Escol, Mamre ucanacasti cunatejj jupanacaru wact'qui ucjja catusjjapjjaniwa —sasa. Ucanac khepatsti Tatitu Diosajj Abramarojj mä visionan uñstäna ucatsti saraquïnwa: —Jan ajjsaramti, Abram, nayätwa jumar arjjatirimajja, jumar churañasti wali jach'apunïniwa —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Juman herederomasti juman pachpa wawamäniwa, janiw mä jaya jakëcaniti —sasa. Ucatsti Tatitojj Abramarojj ankaruw irpsu, saraquiwa: —Alajjpach sum uñtam, ucatsti take warawaranac jact'am jact'añjamächi ucqhajja. Jïsa, uqhamäniw juman wawanacamajja —sasa. Abramasti Tatiturojj iyawsänwa, ucatwa Tatitojj juparojj asqui jaket catokäna, saraquïnwa: —Nayätwa Tatitojja; nayaw Ur sata Caldea oraket irpsunsma, aca orake jumar herenciat churañataqui —sasa. —Ucampis Dios Tatitu, ¿cunjämatsa yatiristjja nayan aca orake herenciat catokañajj-jja? —sasaw Abramajj saraquïna. Diosasti ucjjarojj saraquïnwa: —Mä kachu vaca kallumpi, mä cabrampi, mä orko ovejampi apanim, ucanacasti quimsa marancamäñapawa, uqhamarac mä khorucutu, mä paloma wawampi cuna —sasa. Abramasti take aca animalanacwa apanïna Diosan nayrakataparu, ucatsti payar jaljtayasaw pä chekaru uchäna, purapat uñthapisita, ucampisa jamach'inacjja janiw jaljcaraquïnti. Ucampisa, uqham aychanac uñjasinsti jach'a pacanacaw ucjjarojj jutapjjäna, Abramasti ucanacarojj jarc'araquïnwa. Cunapachatejj arumäjjän ucqhasti, Abramajj ict'asjjänwa. Acatjamat mä ch'amacajj muyuntäna, ucatsti Abramajj wal ajjsarayasïna. Tatitusti ucapachajj saraquïnwa: —Jichhajj yatiñamajj waquisiwa; wawanacamajj yakha marcanacanwa jacapjjani, ucansti esclavöpjjaraquiniwa, pusi patac maranacaw ucanjja t'akhesiyatäpjjaraquini. Ucampisa nayaraquiw uca esclavo tucuyir marcarojj mutayä, ucatsti wawanacamajj librequiw mistunjjapjjani, uqhamarac walja kamir cancañampi phokt'ata. Ucampisa jumajj wali chuymanëjjat ucqhaw mä suma jiwa jiwasiwayjjäta, uqhamaw jumajj nayra awquinacamampi chicachasjjaraquïta. Ucampisa pusi generación pasatatwa wawanacamajj aca chekar cuttanjjapjjani, amorreonacan jucha luratanacapajj janïraw sinti jan walïquiti uca laycu —sasa. Cunapachatejj arumäjjäna, wali ch'amacäjjaraquïn ucapachajj mä hornow wali jek'escäna, mä nina wiyaraquiw uca jaljat animalanac taypin sarnakascäna. Uca pachpa ururaquiw Tatitojj Abramampejj mä amtäwiru mantäna, saraquïnwa: —Aca orakjja wawanacamaruw churä, Egipto jawirata, Eufrates sata jach'a jawircama. Ceneonacana, cenezeonacana, cadmoneonacana, hititanacana, ferezeonacana, refaitanacana, amorreonacana, cananeonacana, gergeseonacana, uqhamarac jebuseonacana take orakenacapwa wawanacamar churä —sasa. Sarai warmisti Abram chachapataquejj janiw wawanïñ puedcänti, ucampisa mä egipcia esclavapaw utjaraquïna, Agar sata. Ucatwa Abramarojj saraquïna: —Uñjam, Tatitojj janiw wawa apayquituti, ucampisa achict'asmawa Agar esclavasampi mayachasiñamataqui, inach uqhamat jupa toke wawanacanïrista —sasa. Abramasti cuntejj Sarai warmipajj siscatayna ucjja phokhänwa, Ucatsti Sarai warmejj Egiptonquir Agar esclavaparusti Abramaruw irpcatäna warmipäñapataqui, ucasti lurasïnwa cunapachatejj jupanacajj Canaán oraken niya tunca mara jacjjapjjän ucapacha. Abramasti Agar warmimpiw mayachasjjäna, ucatsti Agarajj usur jakeptjjänwa, ucampisa cunapachatejj jupajj usur jakëjjatapa amuyasjjän ucqhajja Sarai warmirojj jisc'achañampiw uñj-jjäna. Ucatsti Sarai warmejj Abramarojj sänwa: —¡Jumaw juchanïtajj Agaran nayar jisc'achañapataquejja! Naya quicpaw juparojj warmimat chursma, jichhasti wawanëjjasinsti nayatsa juc'ampïcjjaspas uqhamwa amuyasjjejja. Tatituy sispan qhitis juchanïtan ucjja, jumati jan ucajj nayacha —sasa. Abramasti warmiparojj saraquïnwa: —Acajjay esclavamajj amparamanquiwa, cuns munta uc jupampejj lurascaquim —sasa. Sarai warmisti esclavaparojj sinti jan walpun uñj-jjäna, uqhamïpansti Agarajj jaltjjänwa. Ucampisa Tatitun mä angelapaw wasaranjja jupar jicjjatäna, Shur sisqui ucar sarañäquis uca thaqui jac'ana mä uma jalsu thiyana, ucatsti jisct'araquïnwa: —Agar, Sarai warmin esclavapa, ¿cawquitsa jutascta, cawquirus sararaquïta? —sasa. —Sarai uywirejjan utapat jaltanta —sasaw Agarajj saraquïna. Tatitun angelapasti saraquïnwa: —Patronaman utaparu cuttam, ucatsti take cunansa jupar ist'araquim —sasa. Ucjjarojj angelajj sascaquïnwa: “Wawanacamajj waljanïniwa, janiraquiw qhitis jact'añ puedcaniti. Usur jakëtawa, ucatsti mä yokall wawa wawachasiraquïta, Ismael sasaw suticharaquïta, Tatitojj t'akhesitam ist'atap laycu. Jupasti pampanquir jan jac'caya caballjamäniwa, takenimpiw nuwasiraquini, takenis jupa contraraquïniwa; ucampisa jupajj sumapuniw utt'asini utapanjja, jilanacapajj janis munascpan ucasa” sasa. Cunjämatejj Agarajj Tatitumpi parlataynajja, “Uñjiri Dios” sasaw sutichäna, saraquïnwa: “Diosaw nayarojj uñjasquitu, jichhas jacascaractwa” sasa. Ucatwa uca phuch'usa: “Jaquirina, uqhamarac uñjirina phuch'upa” satajja. Uca phuch'usti Cades, uqhamarac Bered taypinquiwa. Agarasti Abramataquejj mä yokall wawa wawachasi, Abramasti “Ismael” sasaw suticharaquïna. Abramasti quimsakallko tunca sojjtani maranïnwa Ismaelajj nascän ucqhajja. Cunapachatejj Abramajj llätunc tunca llätuncani maranëjjan ucqhaw Tatitojj jupar uñstäna, ucatsti saraquïnwa: —Nayätwa take ch'amani Diosajja; jumasti nayan nayrakatajjanjja cheka asqui sarnakam, ucatsti nayajj jumampejj mä amtäwi lurä; wawanacamasti waljanipunïniwa. Ucapachasti Abramajj orakeruw alt'äna ajanupajj oraker puriñcama, Diosasti ucchañcamajj parljjayascaquïnwa: —Acaw jumampi mä suma amtäwiru mantatajjajja: Jumajj walja marcanacan awquipäyätawa, janiraquiw Abram satäjjätati. Jichhat ucsarusti Abraham satäjjätawa, walja marcanacan awquipa tucuyäma uca laycu. Wawanacamsti waljanirupuniw tucuyäjja; jumatsti reyinaca, uqhamarac marcanacaw mistuni. Cuna arust'äwtejj jumampi, uqhamarac acat kheparusa wawanacamampi lurcta ucajj acawa: Nayajj juman Diosamapunïyäwa, uqhamaraqui wawanacaman Diosapäyäwa, wiñayataqui. Canaán orakesti jumaru uqhamaraqui wawanacamaru churatäniwa, cawqhantejj jichhajj jaccta uca orake, ucasti mä herenciata wiñayataqui churatäniwa, nayaraquiw jupanacan Diosapäyäjja. Uqhamarus Diosajj Abrahamarojj sascaquïnwa: —Ucampisa jumajja uqhamaraqui wawanacamasa nayan arust'äwejjarojj phokhapjjapunim. Acaw jumanacampi arust'äwiru mantatajjajja, uqhamarac wawanacaman uca arust'äwjja phokhañapapuniwa: Take chachaw jumanac taypinjja circuncidatäñapa. Jumanacasti chhojjorasiñanacaman lip'ichi janchinacapwa qharirasipjjäta, ucawa mä chimpüni cuna arust'äwirutejj jumanacampi nayampi mantapctan ucatjja. Jichhat ucsarojja take yokall wawaw circuncidatäñapa, nacitapat quimsakallko ururu, uqhamarac utaman nasqui kollkempi jaya jaket alascta ucan wawapasa. Maynisa, maynisa circuncidatäñapapuniwa. Uqhamaw nayan arust'äwejjajj jumanacan janchiman mä chimpüniwa, wiñayataqui mä arust'äwiscapas uqhama. Ucampisa qhititejj jan circuncidatäcani ucasti jumanac taypitjja apsutäjjañapawa, jan nayan arust'äwejjaru ist'atap laycu. Diosasti Abrahamarojj saraquïnwa: —Sarai warmimajj janiw uqham sutinïcjjaniti. Jichhat ucsarojj Sara satäjjaniwa. Nayaw juparojj bendiciraquï, jupa toksti mä wawa churaraquïma. Jïsa, bendicïwa. Jupasti walja marcanacan taycapäniwa, wawanacapasti marcanacapan reyinacaparaquïniwa. Abrahamasti oraker p'ekep puriyañcamaw alt'asïna, larusiraquïnwa, aqham sasa: “¿Patac maran jakesti wawaniraquïspati? ¿Sarasti llätunc tunca maranirusti wawaniraquïspati?” sasa. Ucatsti Diosarojj saraquïnwa: —¡Anchatï Ismael wawajj bendicionamampi jacaspa! —sasa. Diosasti saraquïnwa: —Sara warmimajj mä wawa wawacharapïtam sismawa. Jumasti Isaac sasaw sutichäta, jupampiw arust'äwejj-jja suma sayt'ayä, wawanacapampisti wiñayataquiw arust'äwejj-jja utjayaraquï. Ismael toketsti ist'aracsmawa, juparojj bendiciraquïwa wawanacapsa waljaniruw tucuyaraquï. Ismaelasti tunca payani jach'a jilïrinacan awquipäniwa, juparusti mä jach'a marcwa tucuyaraquï. Ucampisa arust'äwejj-jja Isaacampiquiw utjayäjja, cawquïri wawtejj jichhajj Sarajj wawacharapcätam acat mä mararojja, ucampi. Cunapachatejj Diosajj Abrahamampi parlañ tucuyjjän ucqhajj uca chekatjja sarjjänwa. Ucürpacharaquiw Abrahamajj Ismael wawaparojj circuncidäna, uqhamarac kawkha sirvirinacapatejj utapan nascatayna ucanacarusa, uqhamarac cawquïri jakenactejj kollkempi alascatayna ucanacarusa circuncidaraquïnwa. Take jakenaca utapan jacapcäna, uqhamarac sirvipcäna ucanacasa circuncidataraquïnwa, cunjämtejj Diosajj siscatayna uqhamarjama. Abrahamasa, uqhamarac Ismael wawapasa ucürpacharaquiw circuncidasjjapjjänjja, utapan utjir take jakenacampi, utapan nacit sirvirinacampi, kollkempi alat jaya jakenacampi cuna. Takpachaniw circuncidatäpjjänjja. Tatitusti Abrahamarojj Encinas de Mamre sat chekanwa wasitat uñstäna; Abrahamasti carpa puncun kont'atäscänwa, niya cheka ururaquïnwa. Abrahamasti uñatatasinjja quimsa jakenacaruw jupa nayräjjan sayt'atäsquir uñjäna. Uñjasinsti mäqhiw sarthapi uca jakenacar catokañataqui, uqhamarac p'ekepsa oraker puriñcamaw alt'asiraquïna, aqham sasa: —Tatitojja, achict'asmawa, janiquiy mäqhi saramti. Jumataqui waliquïchi ucqhajj mä juc'a uma mayï cayunacam jarekasiñamataqui, ucatsti mä juc'a rato koka ch'iwir samart'añamataqui. Naya sirviriman utapar visitt'atamatsti mä juc'a mank'a apanirapipjjäma, mank't'asipjjañamataqui, uqhamat ch'amani sarasipcañamataquiqui. —Waliquiw, uqhamajja —sasaw uca jakenacajj ucqharojj samarapjjäna. Abrahamasti carpaparuw mantawayäna, ucatsti Sara warmiparojj saraquïnwa: —Janc'aqui, mä pä tunca kilo jac'u aptasin t'ant'anac luram —sasa. Ucatsti Abrahamajj cawqhanccäntejj uywanacapajj ucaruw janc'aqui jalaraquïna, ucatsti cawquïritejj suma liq'ïcäna uca vaca kallwa irptanïna, ucatsti maynïri sirviriparuw churäna, uca sirviristi janc'aquiraquiw mank'añataqui waquicht'anïna. Uca vaca kallut sipansa, Abrahamajj cuajat lechempi, jan cuajat lechempi churaraquïna, wali suma sirvt'araquïna jupanacan koka c'uchun mank'añapcamajja. Mank'aña tucuyjjatatsti, uca jakenacajj Abrahamarojj jisct'apjjänwa: —¿Cawquinquis Sara warmimajja? —sasa. —Qhä carpancasquiw —sasaw Abrahamajj saraquïna. Ucatsti maynïrejj saraquïnwa: —Mara aca horasaw visitt'iri cutt'aniraquï, ucqhataquisti Sara warmimajj mä yokall wawanïniwa —sasa. Ucañcamasti Sarajj Abrahaman khepäjjapanwa, carpa mantañäwjan take uca parlatanac isch'uquiscäna. Abrahamampi, Sara warmipampisti wali chuymanëjjapjjänwa, uqhamarus Saran phajjsi wilapas chhaktjjaraquïnwa. Ucat Sarajj larusïna, saraquïnwa: “Cunjämarac wawanïriststi, chachajjasa, nayasa wali chuymanëjjapjjstjjaya” sasa. Ucampisa Tatitojj Abrahamarojj sascaquïnwa: —¿Cunatsa Sarajj larusi? ¿Janit iyawsqui chuymani tokeru wawanïñjja? ¿Utjaspati Tatitutaquisti cuna lurañas jupataqui wali ch'amätapa? Mara aca horasaw visitir cutt'aniraquï, ucqhataquisti Sarajj mä yokall wawanïniwa —sasa. Uc ist'asinsti, Sarajj ajjsarthapïnwa, ucatsti c'arisiñ munäna, aqham sasa: —Janiw nayajj laruscti —sasa. Ucampisa Tatitojj juparojj saraquïnwa: —Jïsa, larustawa —sasa. Uca khepatsti uca visitanacajj sayt'asjjapjjänwa, ucatsti Sodoma marca tokeruw sarjjarupjjaraquïna. Abrahamasti jupanac chicaraquiw sartäna qhitanucjjañataqui. Ucatsti Tatitojj saraquïnwa: “Abrahamarusti siristwa cuntejj lurcä ucjja, niyaquejjay jupajj mä jach'a ch'amani marcan awquipächinejja. Jupa toke take marcanacar bendiciñataquiw arsuractjja. Nayaraquiw juparojj ajlliracta wawanacaparu nayan yatichäwinacajjar jaysaña yatekapjjañapataqui, uqhamarus cunatejj chekapäqui asquïcaraqui ucanac lurapjjañapataqui, uqhamat nayajj take arsüwinacajjaru phokhañajjataqui” sasa. Uqhamasti Tatitojj sänwa: —Sodomanquiri, uqhamarac Gomorranquiri jakenacajj sinti jan wali jakenacat uñt'atäpjjewa, juchanacapasti sinti jan walipuniraquiwa. Jichhajj nayajj uñjiriw sarä chekpachapuniti jucha luratanacapajj sintïpacha janicha uc yatiñataqui, uqhamatwa yatiraquëjja. Uca jakenacat paninisti Sodoma tokerupuniw sarjjapjjänjja, ucampis Abrahamajj Tatitun nayrakataparuw kheparascäna. Juparu mä juc'ampi jac'achasisinsti jisct'änwa: —¿Jan juchani jakenacarojj juchaninacampi chicti t'unjaraquïta? Inampisa pheska tuncani jan juchan jakenacajj utjascaspa uca marcanjja. Uqhamäquipansa, ¿t'unjascaquïtati uca marcarojja, janiraquiti perdoncasma uca pheska tuncani jan juchan jakenac laycojja? ¡Janiw waquiscaspati uqham jan juchanirojja juchaninacampi chica jiwarayañamajja, panpachanis pachpa jucha lurapcaspa uqhama! ¡Jan uc luramti! Jumajj aca mundpachana jach'a juezätawa, ¿janiti chekaparu uñjcäta? —sasa. Ucatsti Tatitojj saraquïnwa: —Pheska tunca asqui jakenactejj uca Sodoma marcan jicjjäta ucqhajj, uca jan juchani jakenac laycojj perdonäw take uca marcan jaquir jakenacarojja —sasa. Ucampis Abrahamajj sascaquïnwa: —Perdonit nayan uqham jumar parlatajjata, jumasti Diosätawa, nayasti mä jisc'a jakequïtwa; ucampisa inas faltchini pheskani uca pheska tuncani jan juchan jakenacar phokhachañataquejja, ¿uca pheskani faltquipansa t'unjascaquïtati uca marcarojja? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Pusi tunca pheskani jan juchan jakenactejj jicjjatäjja, janiw uca marcarojj t'unjcäti —sasa. —Inas pusi tunca jan juchan jakenacac utjchini —sasa, Abrahamajj sascaquïnwa. —Uca pusi tuncani laycojj janiw uca marcarojj t'unjcäti —sasaw Tatitojj saraquïna. Ucampis Abrahamajj Tatiturojj achict'ascaquïnwa: —Tata, janiy colerasimti nayan uca toket jumar parlascaquitajjata. Inas quimsa tunca jan juchan jakenacaqui jicjjatchïta —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Uca quimsa tuncani jan juchan jakenac laycojj marcarojj perdonäwa —sasa. Abrahamasti wasitat sascaquïnwa: —Tata, nayajj sintiw p'eke usuysma parlatajjampejja, ucampisa, ¿cunsa lurasma pä tunca jan juchan jakenacaqui jicjjatasma ucqhajja? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Uca pä tuncani laycojj janiw marcarojj t'unjcäti —sasa. Abrahamajj sascaquïnwa: —Tata, jan nayatac colerasimti, aca maya cutimpi arst'ä, ucatsti janiw mayampsa parlcjjäti, ¿tunca jan juchani jakenacaqui jicjjatasma ucqhajj cunsa lurasma? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Uca tuncani laycojj janiw marcarojj t'unjcäti —sasa. Cunapachatejj Tatitojj Abrahamampi parlañ tucuyjjän ucqhajj uca chekatjja sarawayjjänwa, Abrahamasti carpaparuraquiw cuttjjäna. Cunapachatejj uca pä angelanacajj Sodoma marcaru puripcän ucapachajj niya ch'amacthapjjänwa, Lot chachasti marcar mantañ puncun kont'atäscänwa, cawqhantejj jakenacajj tantachasipjjerïna ucqhana. Uca pani angelar uñjasasti catokañataquiw sayt'asi, ucatsti orakcamaw alt'asi, saraquïnwa: —Tatanaca, achict'asipjjsmawa, jichhärmajj naya jumanacan sirviriman utapanay korpacht'asipjjamjja. Ucanwa cayunacam jarekt'asipjjäta, ucatsti arumanthiw wali alwat sarjjapjjäta —sasa. Ucampis jupanacajj sapjjänwa: —Yuspagarapjjsmawa, ucampis janiw utamar korpachasipquiristti jan ucasti callequi ict'apjjä —sasa. Ucampisa Lot chachajj sascaquïnwa utapan korpachasipjjañapataqui, ucatsti jupanacajj jupampi chicaraquiw utapar sarjjapjjäna. Cunapachatejj puripjjän ucapachasti, Lot chachajj mä suma mank'a waquicht'ayaraquïna, jan levaduran t'ant'anaca, visitanacasti mank'apjjaraquïnwa. Ucampisa janïr iquintapquipansti, Sodoma marcanquir take jakenacaw Lot chachan utaparojj muyuntapjjäna, chuymani jakenaca, wayna jakenaca, ucatsti Lot chacharuw arnakapjjäna: —¿Cawquinquis jichhärma utamar purinqui uca jakenacajja? ¡Irpsunim! ¡Jupanacampiw iquintañ munapjjta! —sasa. Lot chachasti jupanacampi parliriw mistuni, puncsti wali suma jist'antaraqui, ucatsti saraquïnwa: —Munat jilatanaca, achict'asipjjsmawa, janiquiy uca jan walinac lurapjjamti. Nayan pä phuchajjaw utjasqui, jupanacasti janïraw chacha uñt'apquiti; irpsunïwa jumanacajj cuntejj munapcta uca jupanacampi lurapjjañamataqui, ucampis jan cuna ñankhanacsa lurapjjamti aca chachanacarojja, jupanacajj nayan visitanacajjawa —sasa. Ucampis jupanacajj sasipcaquïnwa: —¡Sartam ucqhata! Jumajj yakha marcat jutir jakëtawa, ¿jumat nanacar apnakapjjetäta? Jichhasti jumarojj uca jakenacat sipansa juc'ampi jan walinacwa lurapjjämajja —sasa. Ucatsti Lot chacharojj nuwjañwa kalltapjjäna, ucatsti puncu t'unsuñataquiw maqhatapjjäna, ucampisa Lot chachan visitanacapajj juparojj waythapisinwa uta mankhar wayuntjjapjjäna; ucatsti puncjja jist'antjjapjjänwa, ankanquir jakenacarusti juyqhuptayapjjaraquïnwa. Takeni chuymani jakenacatpacha waynanaccama, uqhamaw juyqhu uñjasipjjäna puncu taccäwisa karirapjjaraquïnwa. Visitanacasti Lot chacharojj sapjjaraquïnwa: —¿Yakha familianacamajj aca marcan utjtamti? Yokanacamampi, phuchanacamampi, tollkanacamampi, uqhamarac take cunatejj utjctam aca marcan ucanac irpjjarusjjam, ucatsti acat jayar sarjjapjjam, aca marcsti t'unjapjjäwa. Sintipunëjjewa Tatitu contra jucha luratanacapajja, ucatwa aca marcar t'unjañataqui qhitanipjjetu —sasa. Lot chachasti tollkanacapan ucaruw saräna, ucanacasti phuchanacapampi casarasiñataqui parlatäpjjänwa, ucatsti jupanacarojj saraquïnwa: —¡Sartasipjjam, ucatsti aca marcat jayar sarjjapjjam, Tatitu Diosaw aca marcjja t'unjani! —sasa. Ucampisa tollkanacapajj janiw Lot chachan aruparojj yäkapcänti, khanjtanjjepansti, angelanacajj Lot chacharojj sapjjänwa: —¡Janc'aqui sartasim! Jichhasti sarjjam aca marcata, warmimaru, pä phuchanacamampiru irpjjarusiwayjjam, janitejj jiwañ muncsta ucapachajja, nanacasti aca marcjja t'unjapjjäwa —sasa. Lot chachasti janiw janc'achascänti, ucatwa angelanacajj amparat waythapipjje, Tatitun jupat qhuyapayasitap laycu. Uqhamaraquiw warmiparusa, pä phuchaparusa waysuwayapjjäna, ucatsti marca ankäjjaruw irpanucjjapjjäna jan jiwapjjañapataqui. Cunapachatejj marca ankäjjancjjapjjän ucqhasti, mä angelaw saraquïna: —¡Jaltjjam, khespiñamataqui! Janipun kheparojj uñtanipjjamti, janirac sayt'apjjamsa aca vallenjja. Kollu tokenacar jaltjjapjjam khespiña munsta ucapachajja —sasa. Ucampis Lot chachajj sänwa: —¡Janiw tatanaca, achict'asipjjsmawa! Jumanacajj sinti jach'a asquinacwa lurapjjestajja, nayataquisti sinti suma jakenacäpjjtawa, khespiyapjjaraquistawa jacañajjsa, ucampis janiw nayajj kollu tokenacar sarquiristti, t'unjäwisti thaquinjja catjaraquitaspawa, ucatsti nayajj jiwaraquiristwa. ¡Uñtapjjam, qhayan mä jisc'a marca uñjta! Jac'anquiwa, ucaruw jaltjjapjjaraquiristjja. ¡Ucar jaltjjapjjam sapjjeta, jacañajj khespiyasiñajjataqui! ¿Chekpachansa jisc'aquejjay uca marcajja? —sasa. Ucatsti uca angelanacat maynïrejj sänwa: —Ist'smawa, ucatsti mayitamarojj jaysaraquïwa. Cuna marcattejj parlquista ucsti janiw t'unjcaraquïti, ucampisa ¡saram! uca marcar jaltjjam, janiraquiw cunsa lurcäti uca marcar puriñamcamajja —sasa. Ucatwa uca marcajj Zoar sasa sutichatajja. Cunapachatejj khanjtanjjäna, uqhamarac Lot chachas Zoar marcar purjjaraquïna ucqhajja, Tatitusti ninampi, azufrempwa Sodoma, uqhamarac Gomorra marcanacjjarojj puriyanïna, ucatsti take qhitinacatejj uca marcanacan jacapcäna ucanacampwa t'unjäna, uqhamarac take cunatejj uca vallen jilcäna ucanacsa k'alwa t'unjäna. Ucampisa Lot chachan warmipajja khepatwa jutascäna, ucatsti jupajj khepa uñtäna, ucatsti uca pachparuw jayu kala tucjjaraquïna. Khepärmanthi alwasti, Abrahamajj cawqhantejj Tatitumpi parlcatayna ucqharuw saräna, Sodoma, uqhamarac Gomorra marcanacwa uñtäna, uqhamarac take uca valle tokenaca, ucatsti uñjaraquïnwa ucsatjja mä jek'e maqhatasquiri, mä hornotjama. Uqhamwa Diosajj uca valle tokenquir marcanac t'unjäna, cawqhantejj Lot chachajj jaccän uca marcanaca, ucampis Abrahamat amtasïnwa, ucatwa Lot chacharojj uca chekatjja irpsuwayjjaraquïnjja. Uca khepatsti Lot chachajj Zoar marcan kheparañjja ajjsarayasjjänwa, ucatsti pä phuchapa irpjjarusiwayasinjja kollu tokenacaruw sarjjäna, ucanwa quimsanpacha mä putun jacapjjäna. Mä urusti jilïri phuchajj sullca phucharojj sänwa: —Awquisajj chuymanëjjewa, take acsa tokenacansti janiraquiw mä chachas utjquiti jiwasan casarasiñasataquejja, cunjämatejj waquisqui uqhama. Uqhamajj umjayañäni, ucatsti jupampiw iquintañäni, uqhamat jupatac wawanïñasataqui —sasa. Uca arumpachaw awquiparojj vino churapjjäna, ucatsti jilïri phuchajj jupampiw iquintäna, ucampis awquipajj janiw amuyascänti cunapacha iquintatapsa ni cunapacha sartjjatapsa. Khepa urusti, jilïri phuchajj sullca phucharojj saraquïnwa: —Masayp'ojj nayajj awquisampiw iquintta, uqhamajj jichharmajj umjayaraquiquiñäni ucatsti jupampiw jumajj iquintaraquïta, uqhamat panpachaniw jupatac wawanïñäni —sasa. Uca arumpachaw awquiparojj wasitat vino churapjjäna, sullca phuchasti awquipampiw iquintaraquïna, ucampisa Lot chachajj janiraquiquiw amuycänti cunapacha phuchapan iquintatapsa, uqhamarac sartjjatapsa. Uqhamaw Loten phuchanacapajj awquipataqui usur jakeptapjjäna. Jilïri phuchasti mä yokall wawa wawachasi, ucarusti Moab sasaw suticharaquïna, ucasti jichhajj moabitanacan awquipäjjewa. Sullca phuchasti mä yokall wawa wawachasiraquïna, ucatsti Ben-amí sasaw suticharaquïna, ucasti jichhajj amonitanacan awquipäjjewa. Abrahamasti cawqhanccäntejj ucatjja mistuwayjjänwa, Néguev tokenacaruw sarjjaraquïna, Gerar marcanwa jacaraquïna, ucasti Cades, uqhamarac Shur taypinquiwa. Uca marcan jaccasinsti, Sara warmipatjja: “Cullacajjaw” saraquïnwa. Ucatwa Gerar marcan Abimelec reyipajj Sara warmiru irptayani warmipäñapataqui; ucampisa uca arumajj Abimelec chachajj mä samca samcasïna, Diosasti uca samcanjja sänwa: “Jichhajj jiwätawa, cawquïri warmtejj irptayasincta uca warmejj casada warmïtap laycu” sasa. Ucampisa, cunjämatejj jupajj janïra uca warmiru llamct'cataynati, ucatsti sänwa: “Tata, ¿jiwayätati maynïru jan cuna ñankha lurquipansa? Abraham quipcaw nayarojj situ: ‘Cullacajjaw’ sasa, jupasa Abrahamajj ‘Jilajjaw’ saraquiwa. Uqhamasti nayajj take cunsa walic lurasctjja, janiraquiw cunsa jan wali amtañampejj lurcti” sasa. Diosasti samcanjja saraquïnwa: “Nayajj yattwa take cunsa mä suma chuymampi lurascatama. Ucatwa jani uca warmir llamct'aycsmatejja, uqhamat jan naya contra jucha lurascañamataqui. Ucampisa jichhajj uca warmjja chachapar irpjjaruyjjam, jupasti profetawa, juman jacañam laycusa achict'araquispawa, ucampisa janitejj chachaparu irpjjaruycjjätajja, chekpachansa jumampi, familianacamampejja jiwarapjjätawa” sasa. Khepärmanthi alwasti Abimelec chachajj sartasïnwa, ucatsti sirvirinacaparuw jawsäna, ucatsti take cuntejj samcascatayna ucanacwa yatiyi. Ucanac ist'asinsti, jupanacajj wal ajjsarapjjäna. Ucatsti Abimelec chachajj Abrahamaruw jawsayani, saraquïnwa: —¿Cuns aca lurista? ¿Cuna jan walsa jumar lursma, uqhamat aca jach'a jucha apaniñamataqui nayjjaru, uqhamarac jakenacajj-jjaru? Uqham lurañajj janiw waquisquiti. ¿Cunsa amuyayäta uqham jan wali lurasinjja? —uqham sasaw Abimelec reyejj Abrahamarojj säna. Abrahamasti saraquïnwa: —Nayasti amuyayätwa aca chekanjja Diosar ajjsarañajj jan utjatapa, inas ucata warmejj causa jiwayatïrista. Chekpachansa jupajj cullacajjapunïsquiwa, awquejjan wawaparaquiwa, janis taycajjan wawapäcchi ucasa, ucataracpï jupampejj casarasïyätjja. Cunapachatejj Diosajj awquejjan utapat irpsunjjetu ucatjja nayaw juparojj sista, cawqharutejj purcañäni ucanjja, nayatjja “Jilajjaw” sañapapuni —sasa. Ucatsti Abimelec chachajj Abrahamarojj Sara warmipjja irpjjaruyjjänwa. Ucjjarusti ovejanaca, vacanaca, esclavonaca, esclavanaca churaraquïna. Saraquïnwa: —Acajj marcajjajja, ajllisim cawqha chekas wali suma jacasiñamataquejj uca —sasa. Sara warmirusti saraquïnwa: —Cuntejj jilamar churcta ucajj waranka sencillo kollkewa, ucasti qhitinacatejj jumampïqui ucanac nayrakatan sumat uñt'atäñamataquïniwa. Janiw qhitis jumatjja cuna jan walsa parlañ puedcaniti —sasa. Ucatsti Abrahamajj Diosaruw mayïna, Diosasti Abimelec reyimpiru warmipampirojja c'umarachjjaraquïnwa. Sirvientanacaparusa c'umarachjjaraquïnwa wawanïpjjañapataqui. Sara warmi causaraquiw Diosajj Abimelec reyin utapanquir warminacarojj mutuyatayna jan wawanïpjjañapataqui. Arsutaparjamasti Tatitojj Sara warmirojj ist'änwa, uqhamaraquiw arsutaparojj phokhäna. Uqhamasti Sarajj usur jakeptänwa, ucatsti Abrahamataquejj mä yokall wawa wawachasïna, cunapachatejj Abrahamajj wali chuymanëjjan ucapacha. Wawasti Diosan arsutaparjamaw horasapar nacïna. Abrahamasti Sara warmipat nacir wawarusti Isaac sasaw suticharaquïna, ucatsti nacitapat quimsakallko uru sarakataruw circuncidaraquïna, cunjämarutejj Diosajj sawaycatayna uqhamarjama. Cunapachatejj Isaacajj nascän ucqhasti, Abrahamajj patac maranïnwa. Ucatsti Sarajj saraquïnwa: “Diosaw nayarojj larusiyitu, take qhitinacatejj jichhajj wawanïtajj yatipjjani ucanacajj larusipjjaraquiniwa. ¿Qhitis sasapänjja nayan Abrahamatac wawanïñajj-jja? Ucampis jichhajj jupataquejj mä yokall wawanïtwa, jupajj sinti chuymanïcjjchi ucasa” sasa. Isaac wawasti jilsjjänwa, ucatsti ñuñut t'akatäjjaraquïnwa. Cuna urutejj ñuñut t'akapcän uca urusti Abrahamajj mä jach'a fiesta luräna. Ucampisa Sara warmejj uñjaraquïnwa, Egiptonquir Agar warmin Ismael wawapajj Isaacat larusisquiri. Uca Ismaelasti Abrahaman wawaparaquïnwa. Ucatsti Sarajj Abrahamarojj sänwa: “¡Uca esclavampi, wawapampejj utasatjja sarjjapjjpan! Isaac wawajjajj janiw esclavan wawapampi chica herencia catokcaspati” sasa. Abrahamasti uc ist'asajj chuymapjja wal usuyasïna, Ismaelajj wawaparaquïtap laycu. Ucampis Diosajj Abrahamarojj sänwa: “Jan jumajj llaquisimti uca wawatjja, uqhamarac sirvirimatsa. Cuntejj Sara warmimajj mayctam ucanacjja phokhascaquim, wawanacamasti Isaacatwa sartapjjaraquini. Esclavaman wawaparusti mä jach'a marca tucuyaraquï, juman wawamaraquïtap laycu” sasa. Khepärmanthisti Abrahamajj wali alwatwa Agar warmirojj t'ant'a churäna, mä umani lip'ichi wayakampi cuna, take ucanacsti k'epjjaruyawayaraquïnwa. Ismael wawaparu irpjjaruyasinsti esclavaparojj qhitanucjjänwa. Jupasti mistuwayjjasinjja Beerseba wasaranwa sarnakascäna, janiraquiw cawcsar sarañsa puedcänti. Cunapachatejj uca lip'ichi wayakan umapajj tucusjjän ucqhajj wawaparojj mä koka c'uchuruw kont'ayawayi, ucatsti ucat jaya chekaru kont'asiriw sarjjäna, jan wawapar jiwir uñjañ munasa. Cunapachatejj jupajj kont'ascän ucqhasti wawajj jachatatänwa. Ucampisa Diosajj uca wawan jachatapjja ist'araquïnwa, Diosan angelapasti alajjpachatpachwa Agar warmirojj jawsaraquïna, saraquïnwa: “¿Cunas pastam, Agar? Jan ajjsaramti, Diosasti wawaman jachatapjja ist'iwa cawqhancquitejj ucqhatpacha. ¡Sartam! Ucatsti wawamar amparat irpjjarum, juparusti nayaw mä jach'a marca tucuyä” sasa. Ucatsti Diosajj Agar warmirojj mä uma phuch'u uñacht'ayäna. Jupasti sarasinjja lip'ichi wayakaparojj uma phokhantäna, ucatsti Ismael wawaparuw umt'ayäna. Uca urunacansti Abimelec reyejj Abrahamampi parliriw saräna. Ejercitopan jilïripa Ficol chachasti jupa chicaw sararaquïna. Abimelec chachasti Abrahamarojj sänwa: —Nanacajj uñjapjjtwa, Diosajj take luräwiman jumar yanapatapa. Uca laycu, jichhajj uca Diosam laycu mä juramento lurarapita aca chekana jan cuna ñankhsa nayaru, uqhamarac wawanacajjaru, wawanacajjan wawanacaparusa lurañamataqui. Cunjäma suma chuymampitejj nayajj jumar uñjcsma uqhamrac jumajj aca marcan jaquir jakenacajjampi luräta. Abrahamasti —Jurarapsmawa —sasaw saraquïna. Ucatsti Abrahamajj Abimelec chacharojj mä uma phuch'jjatwa arsusiraquïna, uca uma phuch'sti Abimelec chachan sirvirinacapaw Abrahamatjja aparapjjatayna. Abimelec chachasti ucjjarojj saraquïnwa: —Jichhacamajj janiw nayajj cunsa uca toketjja ist'cti, janiraquiw jumajj cunsa uca toketjja yatiyquistati. ¿Qhitirac uc lurasapänsti? —sasa. Abrahamasti ovejanaca, vacanacwa Abimelec reyirojj churäna, uca urpacharaquiw panpachanejj mä suma arust'äwiru mantapjjäna. Ucampisa Abrahamajj oveja tamapatjja pakallko ovejanacwa yakhachi, Abimelec chachasti uc uñjasajj jisct'araquïnwa: —¿Cunataquis aca pakallko ovejanac yakhachta? —sasa. Abrahamasti saraquïnwa: —Aca pakallko ovejanac churcsma ucanacajj mä khanañchäwïniwa nayan aca uma phuch'u lurasiscatajja, —sasa. Ucatwa uca chekajj Beerseba sas sutichatajja, uca chekan panpachani juramento lurapjjatap laycu. Arust'äwi luratatsti Abimelec chachampi, ejercitopan jilïripa Ficol chachampisti filisteonacan orakeparuw cuttanjjapjjäna. Uca Beerseba chekansti Abrahamajj mä koka ayruntaraquïna, tamarisco sat mä koka, Tatituruw art'asiraquïna, wiñay jaquiri Diosaru. Jaya tiemporaquiw Abrahamajj filisteonacan orakepan jacäna. Mä kawkha tiempo pasatatsti Diosajj Abrahaman iyawsañapwa yant'äna. Sutipatwa art'anïna, jupasti saraquïnwa: —Acanctwa —sasa. Diosasti saraquïnwa: —Isaac wawamar irpjjarum, sapa yokall wawamaru, sinti munat wawamaru, ucatsti Moriah oraker saram. Uca chekar purisinsti, cawquïri kolltejj nayajj uñacht'aycäma uca chekan nayaru wawama sacrificiot loktita —sasa. Khepärmanthisti wali alwatwa Abrahamajj sartasïna, asnopa caront'asi, sacrificiotaquisti lawa ch'iyjaraqui, ucatsti cawqharutejj Diosajj “Saram” siscatayna uca chekaruw sari, Isaac wawap irpjjarusisina, pani sirvirinacapampi cuna. Quimsa uru saratatsti Abrahamajj, cawqharutejj puriñapäcän uca chekjja jayat uñtäna. Ucatsti sirvirinacaparojj sänwa: —Jumanacajj aqhar asnompi chica kheparapjjam. Wawajjampi nayampisti sarasipcaquïwa, Diosaruw yupaychanipjjä, ucatsti jumanacan ucaruw cuttanjjapjjaraquï —sasa. Abrahamasti sacrificiotaqui lawanac catusinjja Isaacaruw k'epjjaruyi, ucatsti cuchillo catu, ninampi cuna, ucat panpachaniw sarawayapjjäna. Mä juc'a tiempo pasipansti Isaacajj Abrahamarojj sänwa: —Awqui —sasa. —¿Cunsa munta wawa? —sasaw Abrahamajj saraquïna. Isaacasti saraquïnwa: —Uñjam, lawasa, ninasa utjistuwa, ucampisa ¿cawquincaraqui mä ovejasti sacrificiot loktañataquisti? —sasa. Awquipasti saraquïnwa: —Diosaw mä oveja uscuscani sacrificiotaquejj, wawa —sasa. Panpachanisti sarasipcaquiraquïnwa. Cawqharutejj Diosajj uñacht'aycatayna uca chekar purisinsti Abrahamajj mä altar luräna, uqhamarac lawanacsa suma waquicht'i altar patjjaru, ucatsti Isaac wawaparuw catuntasin ñach'anti, altarjjaruw wayjjataraqui, lawa patjjaru. Cunapachatejj wawapar qharinucuñatac cuchillo aytcäna ucapachaw, Tatitun angelapajj alajjpachat art'anïna: —¡Abraham, Abraham! —sasa. —Acanctwa —sasaw Abrahamajj saraquïna. Tatitun angelapasti saraquïnwa: —Jan cuna ñankhsa wawarojj luramti, jichhasti yattwa Diosar ajjsaratama, janiraquiw “Janiw” sisctati sapa wawama nayar loktaniñjja —sasa. Abrahamasti uñatatasisinjja, mä orko oveja uñji mä koka taypin wajjrat achuntata. Sartasinsti uca oveja aptani, ucat Diosar sacrificiot loktäna wawap lanti. Uca khepatsti Abrahamajj, uca chekarojj aqham sasaw sutichäna: “Tatitojj cunatejj waquisqui ucjja churasiriwa” sasa. Ucatwa jichhacam uca kollojj “Tatitojj cunatejj waquisqui uca churasiriwa” sasa sutichatäsqui. Tatitun angelapasti wasitatwa alajjpachat art'ani, Abrahamarojj, aqham sasa: —Tatitojj aqham siwa: ‘Jichhajj aqham luratamata, mä sapa wawama sacrificiot loktaniñsa janiraqui ‘Janiw’ satamatjja, naya quipcaw juramentompi arsta, jumar wali bendiciñataqui. Wawanacamarusti waljanirupuniw tucuyäjja alajjpacha warawaranacjama, kota thiyanquir ch'allanacar uñtata. Uqhamarus jupanacajj uñisirinacaparojj atipjapjjapuniniwa, take marcanacaraquiw jupanac toke bendicitäni, nayaru jaysatam laycu’ —sasa. Abrahamasti, cawqhanccäntejj sirvirinacapajj ucqharuw cuttanjjäna. Ucatsti takpachaniw Beerseba chekat cuttanjjapjjäna, cawqhantejj Abrahamajj jaccäna ucaru. Take acanac pasatatsti Abrahamajj yatiraquïnwa Nacor jilapan Milca warmipajj wawanacanïtaparaqui. Jilïri wawapasti Uz satänwa, ucjjaru jilapasti Buz sataraqui, ucjjarusti Kemuel sataraqui, ucasti Araman awquipänwa. Ucjjarusti nacipjjaraquïnwa Quesed, Hazo, Pildas, Jidlaf, uqhamarac Betuel ucanaca. Aca Betuelapï Rebecan awquipänjja. Milca warmejj aca quimsakallko wawanacpï Nacor chachapataquejj wawachänjja, uca Nacorasti Abrahaman jilaparaquïnwa. Uqhamarus Nacorajj Reúma sat uñt'atapampejj wawanacaniraquïnwa. Ucanacasti Teba, Gaham, Tahas, uqhamarac Maaca ucanacänwa. Sara warmisti pataca pä tunca pakallkoni maraw jacawayäna. Quiriat-arba sisqui uca chekanwa jiwawayjjaraquïna, Hebrón marcana, Canaán orakena. Abrahamasti warmipan jiwatapatjja wal jacharaquïna, lutt'asiraquïnwa. Ucatsti cawqhanccäntejj Sara warmin jiwat cuerpopajja, uca chekat mistunisasti, hitita jakenacan ucaruw sari, aqham sasa: —Nayajj jumanac taypinjja yakha marcat jutir jakëcta ucasa, mä sepulturay aljt'apjjeta, warmejja imt'asiñataqui —sasa. Hitita jakenacasti Abrahamarojj sapjjaraquïnwa: —Tata, ist'apjjeta, jumajj nanac taypinjja Diosan mä ajllit wawapätawa. Uca laycu warmimarojj cawquïri sepulturarus munta ucar ajllt'asisin imt'asiscaquim, janiraquiw cawquïrisa nanacatjja “Janiw” sapquirismati jumar sepultura churañatjja —sasa. Abrahamasti sayt'asisinjja hitita jakenacataquejj alt'asïnwa, ucatsti aqham saraquïnwa: —Chekpachapunitejj jumanacajj nayan warmejjaru aca chekar imt'asiñajj munapjjsta ucqhajj, Zohar chachan Efrón yokaparuy sarapipjjeta, nayaru Macpela chekancqui uca putup alj-jjañapataqui, cawquïritï orakep thiyancqui uca. Nayasti uca putun alapjja pagascäwa, uqhamat nayajj aca chekan sepulturanïñajjataqui —sasa. Efronasti uca hitita jakenac taypincascaraquïnwa uca horasajja, ucatsti Abrahamarojj take jakenacana, uqhamarac marca mantaña cheka pasasipcäna ucanacan ist'cañaraquiw aqham saraquïna: —Janiw, tata, ist'ita. Nayajj uca orake, uqhamarac uca orakencquis uca putupamppachwa jumar inac chursma. Marca masinacajjas uca arsutajjatjja testigoraquiwa. Imt'asiscaquim uca chekaru warmimarojja —sasa. Abrahamasti wasitatwa hitita jakenac nayräjjarojj alt'asi, Efronarusti take jakenac nayrakatan aqham saraqui: —¡Tata, achict'asmawa, ist'itaya! Cuna kollktejj uca oraket churäma siscsma ucjja catokt'aquitaya, ucat warmejjarojj uca chekaru imt'asjjä —sasa. Efronasti ucjjarojj saraquïnwa: —Ist'ita, tata. Uca oraken alapajj pusi pataca sencillo kollkenacawa. Janiw jichhajj uca kollket ch'ajjwcañäniti, imt'asiscaquim warmimarojja —sasa. Abrahamasti uca alapa pagañjja jaysaraquïnwa, ucatsti hitita jakenacan nayrakatapanwa phokhatpacha pagawayjjäna. Uqhamatwa Efronan orakepajja, cawquïritejj Macpela chekan, Mamre sisqui ucat inti jalsu tokena, orakemppacha, uca chekan take kokanacamppachajja, Abrahaman orakepäjjänwa. Ucatsti hitita jakenacajj testigönwa, uqhamarac marcar mantaña cheka pasasquir jakenacasa. Uca pasatatsti Abrahamajj Sara warmiparojj Macpela oraken cuna pututejj utjcän ucaruw imjjäna, Mamret inti jalsu tokeru, cawqhatejj Hebrón satäcaraqui uca chekaru, ucasti Canaán orakenquiwa. Uqhamaw jupajj uca oraketa, uqhamarac uca pututsa dueñöjjaraquïna cawquïrtejj hitita jakenacajj sepulturatac aljcatayna ucata. Abrahamajj sinti chuymani jakëjjänwa, Tatitusti take cunana waliracwa juparojj bendicitayna. Mä urusti cawquïri sirviripatejj chuymanëjjaraquïna, uqhamarac cawquïritejj take cunanaca uñjirïcan ucaruw jawsi, saraquïnwa: —Amparam ucham lanqhu chara mankhäjjaru, ucatsti alajjpacha, acapacha Tatitun sutipjjaru juramento lurarapita, Isaac wawajjarojj jan aca Canaán orakenquir warmimpi casarañamataqui, jan ucasti orakejjaruw saräta, ucatsti mä warmi jupataquejj ajllinirapïta nayan familianacajj taypita —sasa. Sirviristi saraquïnwa: —Ucampisa warmitejj jan jutañ muncan ucqhajj, ¿cunsa luräjja? ¿Jan ucqhajj yokamcha, cawqui marcattï mistuncta ucar irpäjja? —sasa. Abrahamasti saraquïnwa: —¡Janiwa, janiw yokajjarojj uca marcar irpcätati! Alajjpachanquir Dios Tatituwa, cawquïritejj nayar awquejjan utapata, uqhamarac familianacajjan ucat irpsunquitu, ucatsti aca orake nayaru, uqhamaraqui wawanacajjampiru churañatac arsquitu, ucaw juma nayräjjar angelap qhitanini, ucat mä warmi wawajjatac irpaniñamataqui. Warmitejj jan jutañ muncani ucqhajj jumajj librequëjjätaw aca arsüwi phokhañamatjja, ucampisa, ¡janipun cunäquipansa wawajjarojj irpamti! Ucatsti sirvirejj Abrahaman lanqhu charap mankharuw amparap uchi, ucatsti cunjämtejj Abrahamajj mayqui uqhamar phokhañataquiw juramento luri. Ucatsti cawquïrinacatejj Abrahamanjja suma yänacapajj utjcän ucanac taypitjja suma regalonacwa ajlliwayi, tunca camellompi cunaw Nacoran marcaparojj sari, ucasti Mesopotamia tokencänwa. Cunapachatejj sirvirejj marca thiyaru purïna ucqhasti niya ch'amacthapjjänwa. Uca horasaruraquiw warminacajj uma apsuri jutapjjäna. Sirviristi camellonacjja mä uma phuch'u jac'aruw samart'ayäna, ucatsti Diosat mayisïna: “Abraham uywirejjan Tatitu Diosapa, jichhajj jumaquiy yanapt'ita, uywirejjampisti sumaqui uñjayita. Nayajj aca uma phuch'u jac'aruw khepart'ä, tawakonacajj uma apsuri jutañapcama. Cawquïr tawakorutejj nayajj siscä: ‘Wacullamat umay umt'ayita’ sasa, ucatsti jupajj saraquitani: ‘Acajj umt'ascaquim, camellonacamarus umart'ayaraquï’ siscani, ucäniw jumajj Isaac sirvirimataqui ajllcta uca warmejja. Uqhamatwa nayajj yatëjja uywirejjar jumajj qhuyapayatamjja” sasa. Sirvirejj janïraw Diosat mayisiñsa tucuycänti ucqhaw mä tawakor callachipjjar uma waculla apt'at jutasquir uñji. Ucasti Betuel chachan Rebeca phuchapänwa. Betuelasti Milcampina, Abrahaman jilapa, Nacorampin wawapänwa. Rebecasti wali suma uñnakt'an tawakönwa, janiraquiw qhiti chachas juparojj llamct'cataynati. Uma phuch'jjaru alt'asisinsti uma wacullapwa phokhantascäna, ucatsti utaparuw cuttawayjjäna, uqhamaruw sirvirejj jaljjati, ucatsti saraquïnwa: —Achict'assmawa, wacullamat mä juc'a umay umt'ayita —sasa. —Umt'ascaquim, tata —sasaw jupajj saraquïna. Ucatsti wacullap wayokasinjja amparapampi catt'asaw umt'ayäna. Cunapachatejj sirvirejj umt'añ tucuyjjän ucqhasti Rebecajj saraquïnwa: —Camellonacamataquis umjja apst'aniraquïwa, uqhamat kawktejj munapqui ucqha umt'apjjañapataqui —sasa. Ucatsti janc'aquiw uywa umañawjaru wacullapat umjja warsüna, ucatsti walja cutiraquiw phuch'utjja uma waysunïna camellonacan umart'añapataqui. Ucañcamasti sirvirejj amuquiw uñch'uquiscäna, jupasti sum yatiñ munaraquïna Tatitojj jupar uca saräwin yanapascatapa. Cunapachatejj camellonacajj umañ tucuyjjapjjän ucqhasti, sirvirejj mä kori anillo tawakorojj churäna, uca anillon pesopasti sojjta gramönwa, ucatsti nasaparuw ucharaquïna, uqhamarus pä brazaletenac churaraquïna, ucanacasti korit luratänwa, pesopasti pataca gramoniraquïnwa, ucatsti saraquïnwa: —Avist'ita, ¿qhitin phuchapätasa? ¿Utjaraquispacha awquiman utapanjja jakenacajjampi, nayampi aca aruma samart'asiñataquejja? —sasa. Tawakosti saraquïnwa: —Betuelan phuchapätwa, ucasti Milcampina Nacorampin wawaparaquiwa. Utajjanjja utjiw mä chekajj juman korpachasiñataquejja, uqhamarac camellonacamataquis pastojj waljaraquiwa —sasa. Ucapachaw sirvirejj quillt'asisin Diosarojj yupaychäna, saraquïnwa: “¡Kollanäpan Abraham uywirejjan Diosapajja, jupajj chekapapuniwa, qhuyapayasiriraquiwa Abraham uywirejjataquejja, thaquinsa juparaquiw irpasinquitu, uywirejjan familianacapan utapar puriñajjcama!” sasa. Rebecasti taycapan utaparuw jalaraquïna, take cunatejj pascatayna ucanac avist'añataqui. Jupasti mä jilaniraquïnwa Labán sata, ucasti uma phuch'ururaquiw jalacama jalanïna, uca jaquir jicjjatañataqui, Labanasti anillompi, brazaletenacampi uñjäna, cuntejj cullacapajj amparaparu apcän ucanaca, uqhamarus sum ist'araquïna cuntejj uca jakejj siscatayna ucanacjja. Labanasti Abrahaman sirviriparuw jac'achasi, jupasti phuch'u jac'an camellonacapampi cuna sayt'atäscänwa, ucatsti saraquïnwa: —Jutam, Diosan bendicit tata. ¡Cunjämarac jumasti aca ankan kheparätasti, nayajj jumataquejj utajjan mä cheka waquichta, uqhamaraqui camellonacamataquisa! —sasa. Uqhamasti sirvirejj utaruw saräna, ucanwa Labanajj camellonacat carganacapa apakäna, ucatsti mank'a churaraquïna, uma aptaniraqui sirvirina, uqhamarac jupamp chica sarapcän uca jakenacan cayunacap jarekasipjjañapataqui. Cunapachatejj mank'a sirvt'apcän ucqhasti, Abrahaman sirviripajj sänwa: —Janiw nayajj mank'quiristti cunatejj sañajjäqui uca janïra arscasajja —sasa. Labanasti: —Arsuscaquim —sasaw saraquïna. Sirviristi saraquïnwa: —Nayajj Abrahaman sirviripätwa. Tatitojj walipuniw uywirejjarojj bendiciraqui, jupasti wali kamiriraquiwa. Tatitusti ovejanaca, vacanaca, kori, kollke, sirvirinaca, camellonaca, asnonaca uqhamwa churi. Uqhamarus Sara warmipajj mä yokall wawa wawachasiraqui cunapachatejj jupajj chuymanëjjän ucapacha, uywirejjasti wawaparuraquiw take cun jaytawayjje. Uywirejjasti mä juramento lurayaraquitu, saraquituwa: ‘Jan munamti wawajjan aca Canaán orakenquir warminacampi casarasiñapjja, cawqhantejj nayajj utjcta ucana, jan ucasti awquejjan familiapan ucar saram, ucatsti familiajj taypit mä warmi wawajjataquejj thakhanirapim’ sasa. Nayasti saractwa: ‘Tata, ¿jan uca warmejj nayampi chica jutañ muncan ucqhasti?’ sasa. Jupasti saraquituwa: ‘Nayajj Tatitun thaquipan sarnakawayta, juparaquiw mä angelap qhitanini, saräwiman yanapañapataqui, uqhamat mä warmi wawajjatac irpaniñamataqui, familiajj taypita, awquejjan familiapata. Ucampisa, janitejj familianacajjajj uca tawako irpjjaruyaniñ munapcätam ucqhaquiw juramento luratamatjja libre uñjasjjäta’ sasa. “Uqhamapï jichhürojj uma phuch'u jac'aru purintjja, ucatsti Abraham uywirejjan Tatitu Diosaparuw mayt'asiractjja, aqham sasa: ‘Dios, jumatejj aca saräwejjan yanapïtäta ucajja, nayasti achict'assmawa aca uma phuch'u jac'an jicjjatasisinjja aqhamäñapa: Cawquïr tawakotejj aca uma phuch'u jac'aru jutcani uma aptasiri, ucatsti nayajj säjja: ‘Achict'asmaw mä juc'a umay umt'ayita uca wacullamat’ sasa, ucatsti jupatejj sitani: ‘Acajj umajj umt'am, uqhamaraqui camellonacamataquis aptaniraquï’ sasa, ucäniw, Tata, uywirejjan yokapataqui warmi ajllcäta ucajja’ sasa. Ucampis janiw tucuycäyätti chuymajjan uqhama Diosat mayisiñjja, ucapachaw Rebecarojj uñjta callachipjjaru wacullas apt'ata jutasquiri. Jupasti phuch'uruw mantäna uma apsuñataqui, ucatsti saractwa: ‘Umay wajjt'ita’ sasa. Jupasti janc'aquiw wacullapjja apakasi, ucatsti saraquituwa: ‘Umt'am, uqhamarac camellonacamarus umt'ayaraquï’ sasa. Ucatsti umt'ayaraquituwa, camellonacajjarus uqhamaraqui. Janc'aquiw jisct'aracta: ‘¿Qhitin phuchapätasa?’ sasa. Jupasti saraquituwa: ‘Betuelan phuchapätwa, ucasti Nacorampina, Milcampina wawaparaquiwa’ sasa. Ucatwa nayajj uchta mä anillo nasaparu, uqhamarac pä brazaletenaca amparanacaparusa. Quillt'asisinsti Abraham uywirejjan Tatitu Diosaparuw yupaycharacta, nayar chekaqui thaquinjam irpanitapata, uqhamat uywirejjan jilapan phuchapa, yokapataqui irpañajjataqui. Jichhajj sapjjeta: Jumanacajj asqui lurapjjasmati uywirejjampejja janicha, jan waquiscchi ucqhasti sapjjaraquita, uqhamat nayajj amuyt'asiñajjataqui cunatejj lurañajjäqui uca toketa” sasa. Ucatsti Labanampi Betuelampejj sapjjänwa: —Take acanacasti Tatitutwa juti, janiw nanacajj “Janiw” sapquirismati, ni “Jïsa” sapcaraquirismasa. Acajj Rebecajj juman nayrakatamancasquiwa, irpjjaruwayam ucatsti sarjjam. Uywiriman yokapan warmiparaquïpan, cunjämtejj Tatitojj sisqui uqhamarjama. Abrahaman sirviripasti uca arunac ist'asinjja quillt'asisin orakcamaw alt'asi, Tatitu nayrakatana. Ucatsti walja yänaca, korit lurata, kollket lurata yänaca, uqhamarac isinac apsusisinwa Rebecar churäna. Jilaparus, taycaparus regalonacjja churaraquïnwa. Ucatsti jupampi compañanacapampejj mank'apjjäna, umapjjäna uqhamwa lurapjjäna, ucärmasti ucanwa khantatipjjaraquïna. Khepärmanthi alwasti, cunapachatejj sartjjapjjän ucqhasti sirvirejj sänwa: —Uywirejjan utapar cuttjjä, qhitjjapjjeta —sasa. Ucampisa jilapampi, Rebecan taycapampejj sapjjaraquïnwa: —Mä tunca urunacampi tawakojj khepart'acpan nanacampi, ucat jumanacampi chica sarjjaraquini —sasa. Sirviristi saraquïnwa: —Jan juc'ampi jarc'apjjestati. Diosaw nayarojj saräwejjan yanapasquitu, uqhamasti uywirejjan utapar qhitanucjjapjjeta. Ucatsti jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Uqhamajj tawakor jisct'añäni, camschinïya jupajja —sasa. Rebecaruw jawsapjjäna, jisct'apjjaraquïnwa: —¿Aca jakempi chica sarjjätati? —sasa. Tawakosti: —Jïsa —saraquïnwa. Ucatsti Rebecarojj qhitanucjjapjjaraquïnwa, jupar uywirïcän uca warmimpi cuna, uqhamaraqui Abrahaman sirviriparusa, compañanacaparusa. Rebecarusti aqham sasaw bendicipjjaraquïna: “Munat cullaca, ¡Jumasti waranka, warankanacan taycapäman! ¡Wawanacamasti uñisirinacapan marcanacapsa catuntapjjaracpan!” sasa. Ucatsti Rebecampi, sirvientanacapampejj camellonacaruw lat'jjatapjjäna, ucatsti Abrahaman sirviripampi chicaw sarjjapjjäna. Uqhamwa sirvirejj Rebecarojj irpanïna, uca chekatsti sarawayjjaraquïnwa. Isaacasti “Uñjquitu, jaccaraqui” sisqui uca phuch'utwa cuttasincäna, jupasti Néguev tokenacanwa jacaraquïna. Ch'amacthapipansti ucsa tokenac muytt'iriw saratayna. Ucatsti acatjamatwa camellonacar jac'achasisinquir uñjaraquïna, Rebecasti uñjaraquiwa, Isaacar uñjasinsti camellot sarakasinjja, sirviriruw jisct'äna: —¿Qhitis uca jakejj pampanjam jiwas toker jutqui ucajja? —sasa. —Uywirejjan yokapaw —sasaw sirvirejj saraquïna. Ucatsti jupajj ajanupjja mä velompiw imantasïna. Sirviristi Isaacarojj take cunwa avist'araqui. Ucatsti Isaacajj Rebecarojj, Sara taycapan carpaparuw irpasjjäna, ucatsti jupampiw casarasiraquïna. Isaacasti walpun Rebecarojj munasïna, uqhamataracwa taycapan jiwatapatjja chuymachasïna. Abrahamasti khepa warminëjjaraquïnwa, ucasti Cetura sataraquïnwa. Uca khepa warmipan wawanacapasti acanacänwa: Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac, Súa ucanaca. Jocsanasti Seba, uqhamarac Dedán ucanacan awquipänwa. Dedanan wawanacapasti asureonaca, letuseonaca, leumeonaca ucanacänwa. Madianan wawanacapasti Efa, Efer, Hanoc, Abida, Elda ucanacänwa. Take acanacasti Ceturan wawanacapänwa. Isaacasti take cunatejj Abrahaman utjcän ucanacwa catusiraquïna. Khepa warminacapan wawanacaparusti Abrahamajj regalonacacwa churäna, jaccasinsti uca wawanacjja Isaac wawapatjja yakhacharaquïnwa, inti jalsu tokenacar qhitasa. Abrahamasti pataca pakallk tunca pheskani maraw jacäna, ucatsti cunapachatejj sinti chuymanëjjän ucqhaw jiwawayjjaraquïna. Uqhamaw nayra tiempo awquinacapampi chicachasjjäna. Isaacampi, Ismael wawanacapampisti Macpela sat puturuw imantjjapjjäna, Mamre sisqui uca chekat inti jalsu tokeru, Efronan orakepana, ucasti Zohar sata hitita jaken yokapänwa. Aca oraksti Abrahamaw hitita jakenacat alatayna. Ucqhanwa Abrahamajj imt'atäjjäna, Sara warmipampi chica. Abrahaman jiwjjatapatsti, Diosajj Isaacarojj bendicïnwa, jupasti “Qhititejj jacqui, uñjcaraquitu” sisqui uca uma phuch'u jac'aruw jacañataqui kheparjjaraquïna. Acanacaw Ismaelan wawanacapajja. Jupasti Abrahamampina Egiptonquir Sara warmin esclavapa, Agar warmin wawapänwa, wawanacapasti acanacaraquïnwa, nacitatjamajja: Nebaiot, ucasti jilïri yokapänwa; ucjjarusti Cedar, Adbeel, Mibsam, Misma, Duma, Massa, Hadar, Tema, Jetur, Nafis, Cedema ucanacänwa. Ucanacaw Ismaelan tunca payani yokanacapan sutinacapajja, uca pachpa sutinacampiraquiw orakenacapsa, campamentonacapsa uñt'asïna. Sapa mayniraquiw pachpa jakenacapatjja jilïrïnjja. Ismaelasti pataca quimsa tunca pakallkoni maranïnwa cunapachatejj jiwjjäna ucapachajja, uqhamaw nayra tiempo awquinacapampi mayachasir sarjjäna. Wawanacapasti Havila, uqhamarac Shur sisqui uca taypi tokenacanwa jacapjjäna, ucasti cunapachatejj maynejj Asiria toket jutqui ucqhajj Egipto uñcatasinquiwa. Ucaruw jupanacar jacañajj wact'äna, jilanacapajj jan munapcchïna ucasa. Acawa Isaacan sarnakäwipajja, jupasti Abrahaman wawapänwa. Isaacasti pusi tunca maranïnwa cunapachatejj Rebecampi casarascän ucapachajja, ucasti Betuelan phuchapänwa, Labanan cullacaparaqui, cawquïri arameo jakenacatï Padan-aram sisqui ucsa tokenacan jaccäna ucanaca. Rebecasti janiw wawanïñjja puedcänti, uqhamasti Isaacajj Diosaruw jupataqui mayïna. Tatitusti mayisitapjja ist'änwa, ucatsti Rebecajj usur jakeptjjänwa. Ucampisa cunjämatejj ispa wawanacajj purac mankhan nuwasipjjänjja, ucatsti Rebecajj lup'iraquïnwa: “Acatejj uqhamäscanejja, ¿cunataquirac jacästi?” sasa. Ucatsti Tatituruw jisct'asïna. Tatitusti saraquïnwa: “Puracamanjja pä marcaw ucancasqui, jupanac pura ch'ajjwir pä marca; janïra nascasina. Maynïristi, maynit sipansa jila ch'amanïniwa, jilïristi sullcaruw jaysaraquini” sasa. Rebecan wawachasiñap urusti purinjjänwa, ucatsti jupajj ispa wawanacwa wawachasïna. Nayrakata nascän ucasti wila ñic'utanïnwa, janchipasti wali t'arwarara, Esaú sasaw sutichapjjaraquïna. Ucjjarusti jilaparaquiw nacïna, Esaú jilapan cayupat catt'ata, ucatwa Jacob sasa sutichapjjäna. Isaacasti sojjta tunca maranïnwa cunapachatejj Rebeca warmipajj wawachascän ucapachajja. Wawanacasti jilarjjapjjänwa. Esausti pampan sarnaker jakënwa animalanac jiwayañsti sum yatiraquïna; ucampisa Jacobojj mä utan utjasir jakequïnwa. Isaacasti Esauruw sinti munasïnjja, pampat animalanac catuncataynas uca aychanac mank'atap laycu; ucampisa Rebecajj Jacoboruraquiw sinti munasïnjja. Mä uruw cunapachatejj Jacobojj phayascän ucqhaw Esaojj pampat wali karjata purinïna, ucatsti jilaparojj sänwa: —Achict'asmawa, uca suma wila mank'amay wajjt'ita, mank'at sintiw awtjitu —sasa. (Ucatwa Esaurojj Edom sataraquejja). Jacobosti saraquïnwa: —Nayrakatajj jilïri cancañam churjjeta —sasa. Esausti ucjjarojj sänwa: —Jumajj uñjasquistawa, mank'at sinti awtjasquitu, uqhamasti jilïri yokall wawätajjasti janiw cuna alekäquisa —sasa. Ucjjarusti Jacobojj sänwa: —Uqhamajj jichpacha juramento lurarapita —sasa. Esausti jurarapïnwa, ucatwa Jacoborojj jilïri cancañapjja churjjäna. Ucatsti Jacobojj Esaurojj t'ant'ampi, lentejas sat mank'apwa churäna. Cunapachatejj Esaojj mank'añ, uqhamarac umañ tucuyjjän ucqhasti sartasisin sarawayjjänwa, jilïri cancañasti janiraquiw jupataquejj cunäcänsa. Uca tiemponsti mä jach'a mach'aw ucsa tokenacanjja utjäna, yakha mach'asti Abrahamajj jaccän uca urunacaraquiw utjänjja. Ucatwa Isaacajj Gerar tokeru sarjjäna, cawqhantejj filisteonacan Abimelec reyipajj jaccäna ucsaru. Ucanwa Tatitojj uñstäna, saraquïnwa: “Jan Egiptor saramti jan ucasti cawqharutejj nayajj ‘Kheparam’ siscäma ucqharuw kheparäta, jichhasti aca marcan jacascaquim. Nayaw jumampïscä, bendiciraquïmawa, uqhamarus jumaru, wawanacamampiruw take aca orakenac churä. Uqhamwa cuntejj Abraham awquimar arscayät uca arsutajjarojj phokhäjja. Wawanacamarusti waljaniruw tucuyä, alajjpacha warawaranacjama, take aca orakenacwa jupanacar churaraquï. Uqhamarus walja marcanacaw wawanacam toke bendicitäpjjaraquini, Abrahamasti nayarojj ist'araquituwa, arsutanacajjsa phokharaquïnwa, camachi arunacajjsa, leyinacajjsa, yatichäwinacajjsa phokharaquïnwa” sasa. Ucatsti Isaacajj Gerar chekaruw kheparjjaraquïna, ucsa tokenacan jaquir jakenacasti warmipatwa jisct'apjjaraquïna, jupasti: “Cullacajjaw” sasaw saraquïna. Ajjsararaquïnwa Rebecan warmipätapa arsuñjja, suma uñnakt'anïtap laycu, Isaacasti amuyaraquïnwa ucsa tokenquir jakenacajj inampisa Rebeca laycu jiwayjjapjjaspa uca. Tiemponacajj pasjjänwa, jupasti uca chekanwa kheparjjaraquïna. Ucampisa mä urojj filisteonacan Abimelec reyipajj ventanatwa uñch'uquiscäna, ucatsti Isaacarojj warmipar munart'asisquirwa uñjäna. Ucatsti jawsayanïnwa, saraquïnwa: —Ah, ¿uqhamajj Rebecajj warmimajjaya? ¿Cunatarac: “Cullacajjaw” sistasti? —sasa. —Inampis warmejj laycu jiwayjjapjjetaspa —sasaw lup'ïyäta, sasaraquiw Isaacajj säna. Abimelecasti saraquïnwa: —¿Cunatsa uc lurapjjesta? Mä juc'ampitjja aca marcanquir cawquïri jakes inasa warmimampi iquintaracchisapäna, ucatsti jumajj uqhamat nanacarojj jucha lurayapjjetasamänjja —sasa. Ucatsti Abimelecajj take jakenacaparuw saraquïna: —Qhititejj aca jakeru jan ucajj warmiparusa cuna ñankhsa lurani ucanacajj jiwayatäniwa —sasa. Uca marasti Isaacajj uca chekaruw yapuchasïna, ucatsti mä suma cosecha apthapiraquïna, Tatitojj jupar bendicitap laycu. Wali kamiriw tucuwayjjaraquïna, yänacapasti waljaraquïnwa. Ovejanacapasa, vacanacapasa, sirvirinacapasa waljapunïnwa, filisteo jakenacasti envidiasipjjaraquïnwa. Cunapachatejj Abraham awquipajj jaccän ucqhajja, uca Abrahaman sirvirinacapajj uma phuch'unacwa allsupjjäna, uca khepatsti filisteonacajj uca phuch'unacjja allthapjjapjjataynawa, lak'ampi phokhantasa. Abimelecasti Isaacarojj saraquïnwa: —Aca oraket sarjjam, sintiw nanacat sipansa kamiriptjjtajja —sasa. Isaacasti sarjjänwa, ucatsti Gerar sat valleruw carpapa sayt'ayasïnjja, ucanwa jacjjaraquïnjja. Ucatsti wasitatwa cawquïri phuch'unactejj Abraham awquipajj jaccasin allisïna uca phuch'unacjja allsuraquïna. Uca phuch'unacsti filisteo jakenacaw allthapipjjataynajja, Abrahaman jiwjjatapatjja, jichhasti Isaacajj cuna sutinactejj Abraham awquipajj uchcäna uca pachpa sutinacwa ucharaquïna. Mä urusti uca vallenjja Isaacan sirvirinacapajj phuch'unacwa allisipcäna, ucatsti mä walja jalsusquir uma jicjjatapjjäna. Ucampisa cawquïri awatirinacatejj ovejanac awatisipcäna uca Gerar vallena, ucanacasti Isaacan awatirinacapampiw ch'ajjwapjjäna, uca umasti “Nanacanquiw” sasaw sapjjaraquïna. Ucatwa Isaacajj uca phuch'urojj “Ch'ajjwaña” sasa sutichänjja, uqham ch'ajjwatätap laycu. Ucatsti Isaacan sirvirinacapajj wasitatwa yakha phuch'u allisipcaraquïna, ucatsti uca phuch'utjja ch'ajjwapjjaraquiquïnwa, ucatwa Isaacajj uca phuch'urojj “Uñisisiña” sas sutichänjja. Isaacasti uca chekatjja jayaruw sarjjäna, ucatsti yakha phuch'u allisjjaraquïna. Cunjämatejj jan cuna ch'ajjwañas ucan utjatapatsti “Samaraña” sasaw sutichäna. Saraquïnwa: “Jichhajj Tatituw aca chekjja churistu nayraru sartañasataqui” sasa. Uca chekatsti Isaacajj Beerseba sat chekaruw sarjjäna. Uca arumasti Tatituw uñstäna, saraquïnwa: “Nayätwa Abraham awquiman Diosapajja. Jan ajjsaramti, nayaw jumampïscta. Abraham sirvirejja laycuw jumarojj bendicïma, wawanacamsa mirtayaraquïwa” sasa. Uqhamasti Isaacajj uca chekarojj mä altar luräna, ucatsti Tatituruw art'asïna. Uca chekaruw carpapjja sayt'ayäna, sirvirinacapasti mä phuch'u allsupjjaraquïna. Mä urusti Abimelecajj Gerar chekatwa juti Isaacampi parliri. Ahuzat uqhamarac Ficol sat jakenacampi compañataw jutäna, uca Ficol sat jakesti ejercitopanjja mä jach'a jilïrïnwa. Isaacasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jumanacanjja janiw munasiñamajj utjquiti, orakenacamatsa apanucupjjaraquistawa. ¿Cunarac jichhasti munapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Nanacajj uñjapjjtwa Tatitojj jumampïscatapa, ucatwa jumampi mä arust'äwiru mantir jutapjjta. Arust'äwisti acäniwa: Jumajj janiw cuna ñankhsa lurapjjetätati, nanacasti janiw jumarojj cuna jan walsa lurapcäyäsmatejja. Ucatsipansa sumpunwa jumarojj uñjapjjayäsmajja, sumatacracwa qhitanucunjjapjjsmajja, jichhasti Tatitojj bendicisctamwa —sasa. Uqhamasti Isaacajj mä jach'a fiesta luräna, mank'apjjäna, umapjjaraquïna. Khepärmanthi alwasti sartasinjja purapatwa juramento lurasipjjäna. Ucatsti Isaacajj qhitanucjjänwa, jupanacasti sumaquiraquiw sarjjapjjäna. Uca pachpa ururaquiw Isaacan sirvirinacapajj jutapjjäna: “Uma jicjjatapjjta cawqhantejj phuch'u allisipcäyät ucqhanjja” sasa. Isaacasti uca phuch'urojj “Seba” sasaw sutichäna. Ucatwa uca marcajj jichhacama Beerseba satäsquejja. Cunapachatejj Esauojj pusi tunca maranëjjän ucqhasti Judit sat warmimpiw casarasi, ucasti Beeri sat mä hitita jakena phuchapänwa. Uqhamaraquiw Basemat sat warmimpi casarasiraquïna, ucasti Elón sata yakha hitita jaken phuchaparaquïnwa. Aca pä warmisti janipuniw walt'aycänti Isaacampiru Rebecampirojja. Isaacasti sinti chuymanëjjänwa, uqhamarus juyqhöjjaraquïnwa. Mä uruw jilïri Esaú yokaparu jawsi, saraquïnwa: —Wawajja —sasa. Esausti: —Cun sañsa munta, awquejja —sasaw saraquïna. —Uñjasquistawa, nayajj sinti chuymanëjjtwa, cuna urus jiwjjaquiristwa. Uca laycu sart'am kolluru, arcomampi, flechanacamampi apjjart'asiwayam, ucatsti mä animal catunim. Ucatsti mä suma mank'a phayt'arapita, cunjämtejj munirïctjja uqhama, ucatsti apanirapita nayan mankt'asiñajjataqui. Ucat nayajj bendición churawayjjäma janïr jiwcasina —sasaw säna. Ucampisa Rebecajj, cuntejj Isaacajj Esaú wawaparu siscän ucjja sumwa ist'äna. Ucatwa cunapachatejj Esaojj kollur mistuwayjjän ucqhasti, jupajj Jacob sullca yokaparuw jawsi, saraquïnwa: —Ist'ita, nayajj awquimaruw ist'ta Esaú jilamaru sasquiri: ‘Mä animal kollut catunirapita, ucatsti mä suma mank'a phayt'arapita, mankt'asiñajjataqui, ucat Tatitu nayräjjan janïr jiwcasa bendición churawayjjäma’ sasa. Uqhamajj jichhajj, wawa, sum ist'ita cuntejj siscäma uca arunacjja. Cawqhancquitejj uywanacasajj ucar saram, ucatsti wali suma liq'i cabritonac paya aptanim, nayaw phayt'ä mä suma mank'a awquimataqui, cunjämtejj jupajj munirïqui uqhama. Jumaw uca mank'jja aparapïta, mankt'asiñapataqui, uqhamatwa jumar bendición churawayjjätam, janïr jiwcasina. Jacobosti taycaparojj saraquïnwa: —Jilajjan janchipajj wali t'arwararächejjaya, nayasti janiw jupjamäcti. Awquejjatejj llamct'itaspajja ucat catjaraquitaspajja, ucapachasti jupajj nayan jupat sawcasitajjwa amuyaspa, ucatsti bendición churcamayjja, maldicionac churjjetaspajja —sasa. Taycapasti sascaquïnwa: —Wawa, uca maldicionajj nayjjaruw puriscani. Jichhasti saram ucatsti uca cabritonac aptanim. Jacobosti cabritonac aptiriw saräna, ucatsti taycapan ucaruw apanïna. Jupasti uqhamajj mä suma mank'a phayt'äna, cunjämtejj Isaacajj munirïqui uqhama. Ucatsti Esaú jilïri yokapan suma isinacapwa apsuraquïna, cawquïri isinacatejj utan imatäscän ucanaca, ucatsti Jacob sullca yokaparuw isintayäna. Ucampisa cabriton lip'ichipampiw Jacobon amparanacapsa, cuncapsa cawqhantejj jan t'arwajj utjcän ucqharojj janjjatäna, ucatsti uca suma mank'ampi, t'ant'ampwa apjjaruyäna. Jacobosti, cawqhanccäntejj awquipajj ucaruw manti, saraquïnwa: —Awqui —sasa. —Acancasctwa, ¿cawquïri wawajjätas jumajja? —sasaw Isaacajj jisct'äna. —Jilïri Esaú yokamätwa —sasaw Jacobojj säna—. Cuntejj mayquista ucjja waquicht'antwa, sartasim, kont'asiraquim, cuna animaltejj jiwayancta uc mankt'asim, ucatsti bendicionam churjjeta —saraquïnwa. Isaacasti jisct'araquïnwa: —Wawa, ¿janc'aquiti jicjjatantasti? —sasa. —Tatitu Diosamaw yanapt'itu janc'aqui jicjjatañjja —sasaw Jacobojj saraquïna. Ucampisa Isaacajj sascaquïnwa: —Jutam, llamct'äma. Chekapunit Esaú wawajjäta janicha —sasa. Jacobosti awquipampi llamct'ayasiñataquiw jac'achasïna. Isaacasti saraquïnwa: “Arojj Jacobon arupawa, amparanacasti Esaun amparanacaparaquiwa” sasa. Uqhamasti Isaacajj janiw uñt'añ puedcänti, amparanacajj wali t'arwararätap laycu, Esaú jilapan amparapjama; ucampisa cunapachatejj bendición churañapäjjän ucqhasti, wasitatwa jisct'äna: —¿Chekpachansa Esaú wawajjäscapuntati? —sasa. —Jïsa, nayajj Esaú wawamätwa —sasaw Jacobojj saraquïna. Awquipasti sänwa: —Wajjt'itay, wawa, cuna animaltejj jiwayasin phayt'anctajj uca, mankt'asï, ucatsti bendición churjjaraquïma —sasa. Jacobosti awquiparojj mank'a churäna, uqhamarac vino churäna. Isaacasti mank'änwa, umaraquïnwa, ucatsti saraquïnwa: —Jutam, wawa, jamp'att'ita —sasa. Cunapachatejj Jacobojj jamp'att'añataqui jac'achasïna ucqhasti, Isaacajj isinacapwa muct'äna. Ucatsti aca arunacampiw bendiciraquïna: “Jïsa, aca k'aphejj wawajjan k'aphipawa. Aca k'aphisti pampan Diosajj bendisqui uca k'aphiwa. Diosasti jumarojj alajjpach jallu churpan, uqhamarac aca oraken suma cosechanacsa walja trigo, walja vinompi. Walja jakenaca jumarojj sirvpan, nacionanacasti juma nayrakatan quillt'aspan. Jilanacamarusti jumarac apnakam; ¡jupanacasti juma nayrakatan quillt'asipjjpan! Qhitinacatejj maldicipcätam ucanacasti maldicitäniwa. Qhitinacatejj bendicipcätam ucanacasti bendicitaraquïniwa” sasa. Isaacasti Jacobor bendiciñjja tucuyjjataynawa, ucapachaw awquipan ucat mistuscäna, ucapachaw Esaú jilapasti pampat puriniraquïna. Jupasti mä suma mank'a phayt'arapi, ucatsti awquipan ucaruw api, saraquïnwa: —Sartasim, awqui, mankt'asiraquim cuna animaltejj Esaú wawamajj jiwayasin phayt'arapctam uca, ucatsti bendición churjjaraquita —sasa. Isaacasti jisct'araquïnwa: —¿Qhitïtas jumajja? —sasa. —Nayajj Esaú jilïri yokamätwa —sasaw saraquïna. Isaac awquipasti wali sustjataw saraqui qhathatt'asis cuna: —¿Uqhamasti qhitirac mä animal jiwayir saristi, ucat nayatac mä suma mank'a phayt'araquisti? Nayasti janïra juma purinquipanwa take mank'antjjta, uqhamarus bendición churjjaractwa, jupasti jichhajj bendicitäjjewa —sasa. Esaú yokapasti uca arunac ist'asinjja wal jachäna, warariraquïnwa aqham sasa: —¡Awquejja, nayarojj bendicionamjja churaraquitaya! —sasa. Isaacasti juparojj saraquïnwa: —Jilamaw jutasin nayar engañitu, ucatsti cunatejj jumataquïcän uca bendición jupataqui apasjjaraqui —sasa. Ucjjarusti Esaú yokapajj saraquïnwa: —¡Ucatpï “Jacob” sasa sutichapjjtajja! Acajj niya pä cutiw engañjjetu. Nayrakatajj jilïri cancañajjwa apaketu, jichhasti cuna bendicionatejj wact'quitän uca apasjjaraqui. ¿Janit jichhasti cuna bendicionsa imarapquista? —sasaw Esaú yokapajj saraquïna. Isaacasti ucjjarojj saraquïnwa: —Nayajj Jacoborojj jumjjaru munañanïñwa churta, take familianacapsti sirviripatwa churaracta, ucjjarusti walja trigonïñapataqui uqhamarac walja vinonïñapataquiw arsuracta. ¿Cunarac jichhasti jumatac lurästi, wawa? —sasaw säna. Esaú yokapasti sascaquïnwa: —¿Tata, janit mä sapa bendicionacsa churquitasma? ¡Nayarojj bendiciraquitaya! —sasaw wasitat jacht'asisa wararïna. Isaacasti saraquïnwa: “Suma orakenacatjja jayan jacäta, uqhamarac alajjpachat jutir jallutsa. Espadamampiw sayt'asiraquïta, jilaman sirviriparaquïyätawa; ucampisa cunapachatejj ch'amanëjjäta, ucapachasti jupatjja khespjjaraquïtawa” sasa. Ucat ucsarusti Esaojja Jacoborojj uñisïnwa, awquipajj bendición churatapata, saraquïnwa: “Awquejjajj niya jiwjjani, uca khepatsti, Jacob jilajjarojj jiwayäwa” sasaw amtascäna. Cunapachatejj Rebecajj Esaú yokapan uqham amtascatap yatïn ucqhasti, Jacob wawaparuw jawsayani, saraquïnwa: —Esaú jilamajj jiwayañ amttam, uqhamat cuntejj lurcta uc phoksusiñataqui. Ucatpï, wawa, sum ist'ita. Jichpach Labán jilajjan utapar sarjjam, jupasti Harán tokenwa jacaraqui. Ucan jacaraquim mä kawkha maranaca, jilaman colerapajj pasañapcama, uqhamaraqui cuntejj lurcta uca armañapcama. Ucapachaw avisayäma cuttanjjañamataqui. ¡Janiw panpach wawanacajj mä urunac apt'asiñ muncti! —sasa. Ucjjarusti Rebecajj Isaacaruraquiw säna: —Karitäjjtwa aca hitita warminacampi jacañataquejja, cawquïrinacampitï Esaú yokasajj casarasqui ucanacampejja. Jacobotejj mä hitita warmimpi casarasiraquispajja, cawquïrinacatejj aca Canaán oraken jacapqui ucanacampi, ucapachajja walïspaw jiwjjañajjajja —sasa. Isaacasti ucapachajj Jacobor jawsasinjja bendicïnwa, ucatsti saraquïnwa: “Janipun aca Canaán oraken jaquir warminacampi casarasimti. Padan-aram sata oraker sarjjam Betuel achachilaman utaparu, ucansti Labán tioman mä phuchapampi casarasim. Take ch'amani Diosaw jumaru bendicïtam, wawanacamsa waljaniru tucuyaracpan, uqhamat jumatjja walja marcanaca mistuñapataqui. Cuntejj Abraham awquisaru arsuwaycän uca bendicionanacsa jumaru, uqhamarac wawanacamaru churpan, aca orakena, cawqhantejj jichhajj sarir jakjama jacasctan ucat dueñöpjjañapataqui, Dios quipcaraquiw uqham sasajj Abrahamarojj arsuwayi” sasa. Uqhamasti Isaacajj Jacoborojj Padan-aram tokeruw qhitjjäna. Jacobosti Labanan utaparuw purïna, jupasti Betuel jaken yokapänwa, arameo jake, Rebecan jilapa, cawquïritejj Jacobompina, Esaumpina taycapäcaraqui ucana. Esausti sumwa uñjäna cunjämsa Isaac awquipajj Jacoborojj bendicïna, uqhamarac Padan-aram sat tokeru qhitjjäna, ucan casarasiñapataqui ucanacjja. Uqhamaraquiwa suma amuyäna, awquipajj Jacobor bendicisinjja, saraquitaynawa: “Janipun aca Canaán orakenquir warminacampi casarasimti” sasa. Jacobosti cunjämtejj awquipan, taycapan qhitata Padan-aram uca tokeru sarjjän ucsa sumwa amuyänjja. Uqhamatwa Esaojj amuyasiraquïna awquipataquejj uca Canaán tokenquir warminacajj jan walïtapa. Ucatwa Ismaelan ucar sari, uca Ismaelasti Abrahaman wawapänwa, ucasti Mahalat sat phuchapwa irptasini warmipataqui, ucasti Nebaiotan cullacapänwa, Esaunsti pani cananea warminacapajj utjascaraquïnwa. Jacobojj Beerseba chekat mistuwayasinjja Harán toker sarquis uca thaquinjamwa sarjjäna. Mä chekaru purt'asinsti, ucqharuw waquicht'asïna uca arumajj ucan ict'añataqui, intisti jalantjjaraquïnwa. Mä kala ch'ijmt'asi ucatsti ucanwa icnokjjäna. Ucansti mä samca samcasïna, uca samcansti mä escalera uñjäna aca oraketa alajjpachcama maqhatasquiri, uca escaleranjamsti Diosan angelanacapaw maqhatasipcäna, sarakasipcaraquïna. Uqhamarus uñjaraquïnwa Tatitojj ucan jupa jac'ana sayt'atäsquiri, aqham sasa: “Nayätwa Tatitojja, Abraham achachilaman Diosapajja, uqhamaraqui Isaac awquiman Diosapa. Jumampiru, wawanacamampiruw cawqhantejj ict'atäcta uca orake churä. Wawanacamasti lak'a polvor uñtata sinti waljapunïniwa, ucatsti amstaru, aynacharu, inti jalanta tokeru, inti jalsu tokeruw saratatapjjaraquini, aca oraken take familianacasti juma toke, uqhamarac wawanacam tokew bendición catokapjjani. Nayaw jumampïscta, cawquirutejj sarcät ucan imascapunïmawa, ucatsti uca pachpa orakeruw cuttayaniraquïma. Janipuniw antutcämati jan arsutajjar phokhasajja” sasa. Cunapachatejj Jacobojj samcat sartjjän ucqhasti, amuyaraquïnwa: “Chekpachapuniw Tatitojj aca chekancascpacha, nayasti janiw ucjja yatcayätti” sasa. Wal ajjsaräna, ucatsti saraquïnwa: “Aca chekajj wali ajjsarcañawa. Acanquiwa Diosan utapajja, ¡alajjpachan puncupawa!” sasa. Khepärmanthi alwasti Jacobojj wali alwat sartasi, ucatsti cawquïri kaltejj ch'ijmt'ascatayna ucwa sayt'ayi mä pilaräcaspas uqhama, ucatsti aceitempi warjjatasinwa Diosar loktata tucuyaraquïna. Uca chekansti nayrajj mä marcaw utjatayna, ucasti khana marca satänwa, ucampis Jacobojj uca marcan sutipjja trocänwa Betel sutimpi. Ucansti Jacobojj aca arsüwi arsu: “Diosatejj nayampïni, uqhamarac aca saräwinsa yanaparaquitani, mank'añsa, issa churaraquitani, awquejjan utaparus sumaquirac cuttayjjetani, ucapachasti jupajj chekpachansa Diosajjäniwa. Aca kala acqhar mä pilarar uñtata sayt'aycta ucasti Diosan utapäniwa. Dios Tata, cuntejj churquitäta ucatsti sapa tuncat maya churapunïmawa” sasa. Jacobojj thaquinjam sarascaquïnwa, ucatsti inti jalsu token utjir jakenacan orakeparuw sarjjäna. Uca pampansti mä uma phuch'u uñji, uca jac'ansti quimsa tama ovejanacaw samarascaraquïna. Uca ovejanacasti uca phuch'utwa umasipjjerïna, uca phuch'usti mä jach'a kalampi atjjatataraquïnwa. Cunapachatejj takpach tamanacajj ucqhar juntacht'asipjjerïn ucqhasti, awatirinacajj uca kala atekasin ovejanacaparu umart'ayapjjerïna, ucatsti phuch'urojj atjjatjjapjjaraquirïnwa. Jacobosti awatirinacarojj jisct'änwa: —¿Cawquinquirïpjjtas jumanacajj, jilatanaca? —sasa. —Haranancapjjerïtwa —sasaw awatirinacajj sapjjaraquïna. —¿Jumanacajj uñt'apjjtati Nacor chachan Labán yokaparojja? —sasaw Jacobojj jisct'araquïna. —Jïsa, uñt'apjjtwa —sasaw awatirinacajj sapjjaraquïna. —¿Waliquïsquiti jupajja? —sasaw Jacobojj jisct'araquïna. —Jïsa, waliquïsquiwa. Uñtam acajjay Raquel phuchapajj ovejanac anaquisinqui —sasaw awatirinacajj sapjjaraquïna. Jacobosti saraquïnwa: —Urüsquiwa, uqhamarus janiraquiw ovejanac uyur anantañ horasäquiti. Um umart'ayasin ovejanacjja awatisipcaquim —sasa. Ucampisa jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Janiw waquiscaspati. Takpach tamanacan tantacht'asiñap suyasipcta, ucatsti awatirinacajj uca jach'a kala atekapjjañajjawa, ovejanacar umart'ayañataquejja —sasa. Jacobon jupanacampi parlañcamasti, Raquelajj awquipan ovejanacapas ant'ataw puriniraqui, jupaw uca ovejanacjja awatiraquirïna. Jacobosti uqham Labán tiopan ovejanacapa ant'ata purinitapatsti, janc'aquiw phuch'ur kala ateker sari, ucatsti ovejanacarojj uma churaraquïna. Ucatsti Raquelarojj jamp'att'asaw aruntaraqui, jacht'asisa. Cunapachatejj Jacobojj Raquelaru avist'äna jupajj Rebecan yokapätapa, uqhamarac Labanan sobrinopätapa, uc ist'asinsti Raquelajj janc'aquiw awquipar avisir jali. Labanasti, cullacapan Jacob yokapat ist'asinsti catokeriw jalsuniraqui, jamp'att'asaw khomantaraqui, ucatsti utaparuw irpjje. Jacobosti take cunatejj pascatayna ucanacwa avist'araquïna. Labanasti saraquïnwa: “Chekpachapuniw jumajj nayan familiajjätajja” sasa. Jacobosti Labanan utapanjja mä phajjsiw kheparäna. Uca pasatatsti Labanajj sänwa: —Janiw jumajj nayataquejj familiajjätam laycuquejj inaqui irnakcasmati. Sita kawksa ganañ munta —sasa. Labanajj pä phuchanïnwa. Jilïrejja Lea sata, sullcasti Raquel sataraqui. Leasti wali suma nayranacanïnwa, ucampisa Raquelajj suma uñnakt'ani, jiwa tawakoquïnwa. Jacobosti Raquelarojj warmipataquiw wal munäna, ucatsti Labanarojj sänwa: —Raquel, sullca phucham laycu, pakallko maraw irnakarapïma —sasa. Labanasti saraquïnwa: —Waliquiwa, asquïniw phuchajj jumar churjjäm ucajja, jaya jaquir churañat sipansa. Uqhamajj nayampi chica kheparam —sasa. Uqhamaw Jacobojj Raquel laycojj pakallko mara irnakäna, jupataquejja juc'a maranacjamäcchïn ucasa, sinti munatap laycu. Pakallko mara phokhasjjepansti, Jacobojj Labanarojj sänwa: —Jichhajj phucham churjjeta casarasjjañataqui, kawkha mara irnakañtejj arscta ucasti phokhasjjewa —sasa. Labanasti take uta jac'anacaparuw jawst'ayasiraqui, phuchapa casarañataquejja. Ucampis arumarojj Labanajj jilïri Lea phuchapacwa Jacoborojj irpcatjje, Jacobosti uca arumajj Leampiw iquïna. Uqhamarus Labanajj Lea phuchaparojj mä sirvientampi cunwa churäna, sirviñapataqui, uca esclavasti Zilpa satänwa. Khepärmanthisti Jacobojj, ucqhaquiw amuyasi Leampi iquitapa, ucat Labanan ucar sari, aqham sasa: —¿Cuns lurista? ¿Janit nayajj Raquel laycu irnaktjja? ¿Cunatsa sallkjjesta? —sasa. Labanasti saraquïnwa: —Acanjja janiw costumbrëquiti sullca phuchan nayra casarasiñapajja, jilïrit sipanjja. Leampi casarasiñ semänjja phokhaquimaya, ucat Raqueljja churapjjaraquïma, jumatejj nayataqui yakha pakallko marampi irnakäta ucqhajja —sasa. Jacobosti ucjja jaysänwa, ucatsti Leampi casarasïña semana phokhasjjepansti, Labanajj Raquel phuchapjja churjjaraquïnwa Jacobon warmipäñapataqui. Labanasti Raquelarojj mä esclava churaraquïna, jupar sirviñapataqui, ucasti Bilha satänwa. Jacobosti Raquelampi mayachasjjasajja Leat sipansa walpun munasïna, Labanataquejj pakallko mara irnakañapäcchïn ucasa. Tatitusti Jacobon Lea warmipar jisc'achatapjja uñjänwa, ucat Lea warmirojj wawa churäna, ucampis Raquelarojj janiw wawa churcaraquïnti. Leasti usur jakeptasinjja mä yokall wawa wawachasïna, ucarusti Rubén sasaw suticharaquïna, saraquïnwa: “Tatitojj llaquisitajj-jja yatïnwa. Jichhasti chachajjajj munasjjaraquitaniwa” sasa. Ucatsti Leajj yakha wawampi wawachasiraquiquïnwa, ucarusti Simeón sasaw suticharaquïna, saraquïnwa: “Tatitojj ist'änwa jisc'achapquitu ucjja, ucatwa jichhajj mä wawampi churitu” sasa. Ucatsti yakha wawampi wawachasiraquiquïnwa, ucarusti Leví sasaw sutichäna, saraquïnwa: “Jichhajj chachajjajj juc'ampwa nayar jach'achasitani, quimsa wawa jupatac wawachasjjatajj laycu” sasa. Leajj ucjjarus yakha wawampjja wawachasiscaquïnwa, ucarusti Judá sasaw suticharaquïna, saraquïnwa: “Jichhajj Tatituruw yupaychä” sasa. Ucatsti janiw juc'ampi wawanëcjjänti. Raquelasti Jacobotac jan wawanïñ puedisasti, cullacapatjja envidiasïnwa, chachaparusti saraquïnwa: —Wawaniptayita, jan ucasti nayajj jiwjjäwa —sasa. Jacobosti Raquel warmipataquejj colerasïnwa, ucatsti saraquïnwa: —¿Nayasti Diosätti? Jupajjay jan wawa apaycstamtejja —sasa. Ucatsti Raquelajj saraquïnwa: —Bilha sat esclavajjampi iquintam, ucatsti wawapajj nayan wawajjäcaspas uqhamäniwa. Uqhamat wawanïyä —sasa. Uqhamwa Raquelajj Bilha esclavaparojj Jacobor warmipat churäna. Jacobosti Bilha warmimpiw mayachasïna, jupasti Jacobotaquejj mä wawa wawachasiraquïna. Ucatsti Raquelajj sänwa: “Aca wawajj Dan satäniwa, Diosaw nayan mayisitajj ist'i, ucatsti chekaparuw uñjaraquitu mä wawa churasajja” sasa. Uca khepatsti Bilha warmejj yakha wawampi Jacobotaquejj wawachasiraquïna, Raquelasti ucatjja saraquïnwa: “Aca wawajj Neftalí satäniwa, cullacajj laycu wal ch'ama chicatajjata, ucatsti atipjatajjata” sasa. Lea warmisti jan juc'ampi wawanïñ puedjjasasti, Zilpa esclavapwa Jacob chachaparojj warmipat irpjjaruyaraquïna. Cunapachatejj Zilpajj Jacobotaqui mä wawa wawachasjjän ucqhasti, Lea warmejj sänwa: “¡Cunja suertes acajja!” sasa. Ucat uca wawarojj Gad sasa sutichapjjäna. Ucatsti Zilpajj Jacobotaquejj mä wawampi wawachasiscaquïnwa, ucatsti Leajj sänwa: “¡Cunja cusisiñasa! Jichhajj warminacajj cunja c'uchiquïtasa sapjjetaniwa. Ucat aca wawajj Aser satäni” sasa. Mä urusti Rubenajj pamparuw sarascäna, trigo yawthapiñ pachana, ucansti mandrágoras sat frutanac jicjjati, ucanacsti Lea taycapan ucaruw aparaquïna. Cunapachatejj Raquelajj uca frutanac uñjän ucqhasti Learojj sänwa: —Wawamajj apanirapctam uca frutanacay wajjt'ita —sasa. Leasti ucatjja saraquïnwa: —¿Chacha irpakquista ucat juc'ampsa munascactati? ¿Jichhajj cuntejj wawajjajj apanqui uca frutamppachti aparañ munista? —sasa. Ucjjarusti Raquelajj saraquïnwa: —Wawaman mandrágoras sat frutanacam churatamatsti Jacobojj jichhärmajj jumampiw iquiscani —sasa. Jayp'usti, cunapachatejj Jacobojj pampat cuttasincän ucqhasti, Leajj catokeriw mistüna, ucatsti saraquïnwa: —Jichhärmajj nayampiw iquïta, wawajjan mandrágoras sat frutanacampiw alassmajja —sasa. Uca arumasti Jacobojj Leampiw iquïna. Leasti Jacobotaquejj pheskëri yokall wawa wawachasiraqui, Diosajj mayisitapar ist'atap laycu. Ucatsti Leajj sänwa: “Aca wawajj Isacar satäniwa, Diosaw nayarojj ist'araquitu sirvirejja chachajjar churatajjata” sasa. Uca khepatsti Leajj Jacobotaquejj wawaniquïscänwa, ucampejj sojjta wawanëjjänwa, ucatsti saraquïnwa: “Diosaw nayarojj mä suma wajjt'äwi churitu, jichhajj chachajjajj juc'ampwa munasitani, jupataquisti sojjtani wawacharapiractjja uca laycu. Ucatwa aca wawajj Zabulón satäni” sasa. Kheparusti Leajj mä imill wawa wawachasiraquïna, ucarusti Dina sasaw suticharaquïna. Ucampisa Diosajj Raquelatjja amtasiraquitaynawa, mayisitapsa ist'araquïnwa, ucatsti wawanacjja apayaraquïnwa. Cunapachatejj jilïri wawapajj nazcän ucqhajj Raquelajj sänwa: “Diosaw jan wawanïtajjatjja p'enkajj apakjjetu, mayampsa wawaniquïrista” sasa. Ucatwa wawaparojj José sasa sutichäna. Cunapachatejj Raquelajj José wawaparu wawachasjjän ucqhasti, Jacobojj Labán awcch'iparojj sänwa: —Marcajjar qhitjjeta. Wawanacajjsa, warminacajjsa, churjjeta, uca laycuw nayajj jumataquejj irnakarapsma, “Sarjjam” sita. Jumajj asquiw yattajja cunjämtï jumatac irnakarapscma ucjja —sasa. Ucampis Labanajj saraquïnwa: —Kheparaquimaya, janiquiy saramti. Nayajj amuyastwa Tatitojj juma toke nayar bendicitapa. Kawksa ganañ munta pagascaquïmawa —sasa. Jacobosti saraquïnwa: —Jumajj asquiw yattajja cunjämtï irnakarapscma, uqhamarac uywanacamsa uñjarapcsma ucanacjja. Janïr nayajj purincäyät ucqhajj uywanacamajj juc'aquïnwa, jichhasti waljäjjewa, purincta ucat acsarusti Tatitojj bendistamwa, ucampisa, ¿cunapacharac nayasti pachpa familiajjataqui irnakasjjaraquïsti? —sasa. Labanasti saraquïnwa: —¿Kawksa ganañ munta? —sasa. —Jan cunsa pagquistati —sasaw Jacobojj saraquïna—. Ovejanacamjja wasitat awatiscäwa jumatejj jaysitäta, cuntejj siscäma ucaru ucapachajja. Jichhajj ovej tama taypi uñanakt'ä, ucatsti take ch'iyar oveja kallunaca yakhar lacsü, uqhamarac take ch'ejje cabrito wawanacsa. Ucäniwa nayan pagojjajja. Ucatsti cunapachatejj jumajj jutcäta ucqhajj uñjätawa nayan ganatajj-jja, uqhamarac amuyaraquïtawa nayan chekaparu luratajja. Ucampisa cawquïrinactejj ovej tamajjan uñjäta, jan ch'iyaranaca, ch'ejje ovejanaca, uqhamarac cabritonacatsa ch'iyaranaca, ch'ejjenaca, ucqhajj yatïtawa nayajj jumat lunthatatajja. —Waliquiwa, mayitamarojj jaysämawa —sasaw Labanajj saraquïna. Uca urpacharaquiw Labanajj lacsu ch'ejje cabritonaca, juc'a jank'oninaca, uqhamarac ch'ejje cabranacsa, juc'a jank'oninacsa, take ch'iyar ovejanacsa, ucatsti wawanacaparuw anjjaruyi uñjapjjañapataqui. Ucatsti uca tamampejja janc'aquiw sarawayjje cawqhanccäntejj Jacobojj ucqhatjja, mä quimsa uru sararjama. Jacobosti mä toketjja Labanan chicat ovejanacapjja awatiscaquïnwa. Alamo, almendro, uqhamarac castaño sat kokanacan ramanacapwa qhuchhurani, ucatsti jank'o rayanacanïñapataquiw sillk'eraraquïna; Uqhamasti Jacobojj yakhachänwa ucatsti Labanan rayata, ch'iyara tamanacap nayrakataruw ananokäna. Uqhamaw Jacobojj jupan pachpa yakha tamapa yakhachasjjäna Labanan tamapatjja. Sapa cuti liq'i uywanacajj catusipcän ucqhajj Jacobojj ramanac uscurïna uywanacajj umapquis uca chekaru, uqhamat catusipqui uca horasajj varanac uñjapjjañapataqui. Ucampisa cunapachatejj t'uqha uywanacajj catusiñ munapjjäna ucqhasti Jacobojj janiw cuna varanacsa usccänti. Uqhamatwa t'uqha animalanacajj Labanatac kheparäna, liq'inacäqui ucanacasti Jacobotaquiraquïnwa. Uqhamatwa Jacobojj wali kamiriptawayi, walja ovejanacanïnwa, esclavonacani, esclavanacani, camellonacani, asnonacani cuna. Ucampisa Jacobojj yatiraquïnwa Labanan wawanacapajj aqham sasa parlasipcatapa: “Jacobojj take cunatejj awquisancqui ucanacwa catuntasi, ucampiw kamiriptaraqui” sasa. Uqhamarus Jacobojj amtasiraquïnwa Labanajj jan nayrjama uñj- jjatapa. Ucatsti Tatitojj Jacoborojj sänwa: “Awquiman orakepar cuttjjam, cawqhancquitejj familiamajj ucqharu, nayaw jumampïscaraquï” sasa. Jacobosti Raquelampiru, Leampiruw jawsayani, cawqhanccäntejj jupajj ovejanacapampi ucqhar jutjjapjjañapataqui, saraquïnwa: —Nayajj amuyasjjtwa, awquimajj janiw nayrjama sum uñjcjjetuti; ucampisa awquejjan Diosapajja nayampïscapuniwa. Jumanacajj asquiw yatipjjtajja cunjämsa nayajj awquimataquejj irnakta ucjja, uqhamarac sapa cutiw sallkjitu, pagojjsa janiw phokhat pagquitutejja. Ucampisa Diosajj janiw nayar cuna casta ñankha lurañapsa munquiti, ucampisa, cunapachatejj jupajj siscäna: ‘Ch'ejje uywanacajj jumancaniw’ sasajja, ucapachasti take kachu uywanacajj ch'ejjecamaqui wawachänjja. Ucjjarusti saraquïnwa: ‘Take rayt'ata ovejanacajj jumancaniwa’ sasajja, ucapachasti ovejanacajj rayt'atcamaqui wawacharaquïnjja. Uqhamwa Diosajj jupatjja uywanacap apakjje nayar churjjañataqui. “Mä uruw cunapachatejj animalanacajj catusisipcäna, ucapachaw nayajj mä samca samcasïyäta, ucansti uñjaraquiyätwa kachunacaru catupcän uca orkonacasti ch'ejjenaca, ch'iyaranaca, rayt'atanaca ucacamaquïnwa. Uca samcansti Diosan angelapaw nayarojj sutit jawsitu, nayasti saractwa: ‘Acancasctwa’ sasa. Ucatsti angelajj saraquituwa: ‘Wal uñch'uquim, take orkonacajja, cawquïrinacatï kachunacar catupqui ucanacajj rayt'atanaca, ch'ejjenaca, uqhamcamaquiwa, nayasti sum amuyaracta cuntejj Labanajj lurctam ucjja. Nayasti Betelan uñstcsmas uca Diosätwa, cawqhantejj jumajj mä kala nayar loktasa sayt'aycta, ucatsti mä arsüwi arsuraquista. ¡Sartam! Aca chekat sarjjam, cawqhantejj nascta uca oraker cuttjjaraquim’ ” sasa. Uqhamasti Raquelampi Leampejj sapjjänwa: —Nanacanjja janiw cunas awquejjan utapanjja utjcjjapjjetuti. Ucampisa nanacajj janis wawanacapäpquirista uqhamwa uñj-jjapjjetu, uqhamarus aljasipjjaraquituwa, uqhamarac cuntejj jumajj nanacampi casarasiñataqui pagcta ucsa catuntasjjaraquiwa. Chekpachansa take kamir cancañapwa Diosajj awquejjat apakjje, jiwasaru, wawanacasampiru churjjañataqui. Uqhamajj cuntejj Diosajj sisctam uqhamjja lurascaquim —sasa. Labanan yakha tokeru ovejanacapat t'arwanac yawiri sarañcamasti, Raquelajj tatapan diosanacapwa lunthatsuwayäna. Uqhamwa Jacobojj arameo Labán jakerojj sallkjäna jan “Sarjjä” sasa. Take cunapatejj utjqui ucanacwa apasjjäna. Janc'aquiraquiw Eufrates sat jawira pascatäna, ucatsti Galaad kollu tokenacaruw jutjjäna. Quimsa uru pasjjatatsti, ucqhaquiw Labanajj yati Jacobon sarjjatapa. Familianacapampi mayacht'asisaw Jacoboruw arctäna, pakallko uru sarasasti Galaad kollunacanwa jicjjatäna. Ucampisa uca arumajj Diosajj arameo Labán jakerojj samcanwa uñstäna, saraquïnwa: “Ist'ita, jan Jacobotaquejj khoruchasimti” sasa. Labanasti Jacoborojj Galaad kollunacanwa jicjjatäna, cawqharutejj carpapa sayt'aycatayna uca chekaru. Labanasti uca chekaruraquiw familianacapampejj carpapa sayt'ayasïna. Jacoborusti saraquïnwa: —¿Cunsa lurista? ¿Cunatsa sallkjista? ¡Phuchanacajjarojj guerra prisioneronacäcaspas uqhamwa apasintajja! ¿Cunatsa sallkjista, ucatsti jamasat jan cunsa yatiyasa jaltanta? Nayajj jutjjañama yatisajj mä suma cusisiña fiestampiw qhitanuct'anjjeriscasamänjja. Jumasti janiw phuchanacajjarusa, ni allchhinacajjarusa jamp'att'ayquistati. ¡Jan walpun lurtajja! Nayajj muniristjja cunsa lurapjjaquirismawa; ucampisa, masayp'uw awquiman Diosapajj parljjayitu, saraquituwa: ‘Ist'ita, jan Jacobotaquejj khoruchasimti’ sasa. Ucampisa sintipuni awquiman utapar cuttanjjañ munchiyäta ucasti jichhajj jutjjaracta ucapachasti, ¿cunatarac diosanacajj lunthatanistasti? —sasa. Jacobosti Labanarojj sänwa: —Ajjsarañajjaw utjitänjja. Saraquiyätwa: ‘Inas phuchanacapjja, ch'amampiqui aparjjchitaspa’ sasa. Ucampisa inas acan cawquïrisa diosanacam catuscchejja, ucajj, ¡jiwayatäpan! Nayan familianacajjajj testigowa, cunamsa cat-tjja, jumanquïrsti apasjjamaya —sasa. Ucampisa Jacobojj janiw yatcänti Raquelan uca diosanac lunthatanitapjja. Labanasti Jacobon carpaparuw mantäna, ucjjarusti Lean carpaparuraqui, uqhamarac pani esclavan carpaparusa, ucampisa janiw diosanacapjja jicjjatcänti. Lean carpapat mistunisinsti Raquelan carpaparuw mantaraquïna. Raquelasti diosanac catusinjja, camello montura mankharuw imantäna, ucat ucjjar kont'asiraquïna. Labanasti takpach carpa thakascäna, ucampis janiw jicjjatcänti. Raquelasti saraquïnwa: —Awquejja, janiw colerasïtati, nayan jan sartatajjatjja, phajjsi wilanïscatajj laycu —sasa. Labanasti diosanacap thakascäna, ucampis janiw jicjjatcänti. Jacobosti colerasiraquïnwa, Labanarusti aqham sasaw säna: —¿Cuna jan walsa lurtjja? ¿Cunas juchajjajja, juman aqham wali amtata nayar arctaniñamataquejja? Take cunajjwa thaksustajja, ucampisa, ¿cunsa jumanquirjja jicjjatasta? ¡Cuna jicjjatasasa jichhajj apnokamay familianacam nayrakataru, uqhamarac familianacajj nayrakatarusa, uqhamat jupanacajj sapjjañapataqui cawquïris razonanïtan uca! Aca pä tunca maraw jumampejj irnakta, ucapachasti janipuniw ovejanacamasa ni cabritonacamasa sullurquitejja, janipuniw cunapachas mä ovejamsa qharst'ascti mankt'asiñataquejja. Janipuniw cuntejj pampanquir animalanacajj mank'antapcän uca uywanacamjja apancayätti, jan ucasti nayaw ucanacjja pagueriyätjja, arumas jan ucajj urus uywanacam lunthatapjjän ucjja nayat jumajj cobrasiriyätajja. Urunacajj lupin khatintata, arumasti thayan thayjataw uñjasiyätjja. ¡Iquis janiw purirïcjjetänti! Pä tunca maraw utamancantjja, jichhasti acaw pagojjajja. Pä phucham laycusti tunca pusin maraw irnakarapsma, uywanacam laycusti sojjta maraw irnakaracta, uqhamarus sapa cutiw nayan pagoj-jja mayaptaytajja. Janitejj Diosajjajja, Abraham, uqhamarac Isaac awquejjajj yupaychcäna uca Diosajj nayampïcasapäna ucqhajj jumajj jan cunani uqhampachaqui qhitanucutasamänjja. Ucampisa Diosajj t'akhesitajj-jja, uqhamarac irnakatajjsa uñjiwa, ucatwa masayp'ojj uñsttamjja —sasa. Ucatsti Labanajj Jacoborojj saraquïnwa: —Phuchanacajj phuchanacajjawa, allchhinacas allchhinacajjaraquiwa; ovejanacas ovejanacajjaraquiwa; ¡take cuntejj acan uñjctas ucajj nayanquiwa! Uqhamasti, ¿cunarac lurirista jichhasti phuchanacajjarusa, allchhinacajjarusa? Uca laycu, jichhajj jumampi nayampejj mä arust'äwiru mantañäni, uca arust'äwiru mantatasaw testigot sayt'ani jumampi nayampitjja —sasa. Uqhamasti Jacobojj mä kala ittasi, ucatsti mä pilarjam sayt'ayäna, familianacaparusti saraquïnwa: —¡Kalanac montont'apjjam! —sasa. Takeniw kalanac apthapipjjäna mä monton sayt'ayañataqui, uqhamwa uca kala monton jac'ana mank'apjjäna. Laban chachasti uca chekarojj jupan parlapanjja “Jegar Sahaduta” sasaw sutichäna, Jacobosti parlapanjja “Galaad” sasaraquiw sutichäna. Laban chachasti saraquïnwa: —Jichhüruwa, aca kala montonajj testigot sayt'i jiwasa paninitaquejja. Ucatwa uca chekajj Galaad satajja. Uqhamarus Mizpa sataraquiwa, Labanan aqham satap laycu: —Tatituy uñjistpan jiwasa paninirojja, cunapachatejj jan jiquisiñ puedcjjañäni ucapachajja. Phuchanacajjarutejj nuwäta, jan ucajj jupanacjjaru yakha warminacampi casarasïta, janis qhitis jumampi nayampi paninitaquejj testigojj utjcani, ucapachajj Dios quipcaw testigöscani —sasa. Uqhamarus Labanajj Jacoborojj sascaquïnwa: —Uñjam, acajj uca kala montonajja, uqhamarac cawquïri pilartejj nayajj jiwasa taypiru usccta ucajja. Aca payäniw testigojja, janiraquiw aca rayatjja jumas ni nayas pasascañäniti cuna jan wali lurasiñataquisa. Jichhajj Abraham achachilaman, uqhamarac Nacor achachilajjan Diosapay uñjpan —sasa. Jacobosti uqhamajj cawquïri Diosarutejj Isaac awquipajj yupaychcäna ucan sutipjjaruw juramento luräna. Ucjjarusti Jacobojj mä sacrificio kollu patan loktaraqui, familianacaparus jawsaraquïnwa mank'añataquejja, take jupanacaw mank'apjjäna, uca arumasti kollun khantatipjjaraquïna. Khepärmanthi alwasti, Labanajj sartasisinjja allchhinacaparu, phuchanacaparu jamp'att'asinjja, bendiciwayänwa, ucat orakepar cuttawayjjaraquïna. Jacobosti thaquinjam sarascaquïnwa, uqhamaruw Tatitun angelanacapajj jicjjatiri mistunipjjäna. Jacobosti ucanac uñjasinjja sänwa: “Acajj Diosan ejercitopawa” sasa. Ucatwa uca chekarojj Mahanaim sas sutichäna. Jacobosti mä qhitanacwa Seir sat orakeru qhiti, ucasti Edom tokenquiwa, Esaú jilapar jutascatapa yatiyañataqui, ucatsti aca arunacwa ewjjaraquïna: “Esaú jilajjarojj sapjjam: ‘Jacob jilamajj juman arsutamar phokhañ muni, ucatsti saraquiwa: ‘Acqha maranacaw Labanampejj jacta, jichhasti utjaraquituwa, vacanaca, asnonaca, ovejanaca, esclavonaca, esclavanaca; aca ewjja jumaru apayansma, juman suma chuymama suyt'asa’ ” sasa. Cunapachatejj qhitanacajj cuttjjapjjäna ucqhasti Jacoborojj sapjjänwa: —Esaú jilamar uñjirejj sarapjjtwa, jichhasti jupa quipcaw juti jumar catokañataqui, pusi pataca jakenacampi compañt'ata cuna —sasa. Jacobosti uc ist'asinjja, wal ajjsaräna, wali mayjt'ataraquiw suyt'äna. Ucatsti jupampïpcäna uca jakenacsa, ovejanacsa, vacanacsa, camellonacsa payaruw jaljtayäna, chuymapansti saraquïnwa: “Esautejj mä tama jakenacajjar nuwañatac jutanejja, maynïri tamajj jaltjjascaniwa” sasa. Ucjjarusti Diosat mayisiraquïna: “Dios Tata, Abraham achachilajjan Diosapa, uqhamarac Isaac awquejjan Diosapa, jumaw orakejjar cuttayanistajja, uqhamarac familianacajjan ucarusa, uqhamarac jumaraquiw take cunansa yanapasquistajja. Janiw cuna asquïctsa juman nayar qhuyapayasiñamampi, uqhamarac cheka cancañamampi uñjatäñataquejja. Nayajj aca Jordán jawira pasayäta, thujru ayt'ata mayaqui, jichhasti pä tama yänacaniw jicjjatasta. ¡Tata, jumay khespiyita Esaú jilajjan amparapatjja! Ajjsartwa, jupajj jutaquispawa warminacajjaru, uqhamarac wawanacajjaru jiwarayañataqui. Jumajj khanwa sistajja: ‘Nayaw yanapascäma, wawanacamas kota irananquir ch'allanacjama jan jact'cayäniw’ ” sasa. Uca arumasti Jacobojj uca pachparuw iqnoke, cunanacatejj ucapachajj jupanjja utjcän ucanacatjja wajjt'äwinacwa Esaú jilapataquejj waquicht'äna: Pä pataca cabritonaca, pä tunca chivonaca, pä pataca ovejanaca, pä tunca orko ovejanaca, quimsa tunca asu kalluni camellonaca, pusi tunca vacanaca, tunca orko vaca kallunaca, pä tunca kachu asnonaca, tunca orko asnonacampi cuna. Ucatsti sirvirinacaparuw catuyi, sapa tama yakhachatcama, ucatsti saraquïnwa: —Jichhajj nayrt'apjjam, ucatsti mä tamat mä tamarojj jaypacharuqui sarapjjam —sasa. Nayrakata tamarusti sänwa: —Cunapachatejj Esaú jilajjajj jicjjatätam ucqhasti, ucat jisct'araquïtam: ‘¿Qhitis uywirimajja, cawquirus saräta, uqhamarac qhitinquis aca uywanacajja?’ sasa, ucapachasti sätawa: ‘Acanacajj mä wajjt'äwiwa jumataqui apayanitu, tata Esaú, Jacob sirvirimaw apayantam, jupasti khepatwa jutascaraqui’ —sasa. Khepa saririnacarusti uca quipcaracwa ewjjäna, saraquïnwa: —Cunapachatejj Esaú jilajjajj jicjjatapjjätam ucapachajja, uca quipcaraqui sapjjam: ‘Jacob sirvirimajj khepat jutasqui’ —sasa. Jacobosti chuymapanjja sascaraquïnwa: “Cuna wajjt'äwinactejj nayrakata apaycta ucanacampiw colerapjja apakä. Jupa pachparaquiw ucanacjja uñjani. Uqhamat inach waliqui catokasquitaspa” sasa. Uqhamapï wajjt'äwinacajj nayrakata saränjja, jupasti uca arumajj pachpa campamentopanacwa khepararaquïna. Uca arumpachaw Jacobojj sartasisin pä warmipa, pä sirvientanacapa, tunca mayani wawanacapa, Jaboc sat jawir pata chekanjam maqhatayäna, take cunapatejj utjcän ucanacamppacha. Cunapachatejj Jacobojj sapaqui kheparjjän ucqhasti mä jakew jupampejj nuwasïna khanjtaniñapcama, ucampisa uca jakejj Jacobor jan atipjañjamätap uñjasinsti, lanqhu charampi, thejjnimpi jicthaptquis ucqhatwa nuwantawayäna, ucatsti uca ch'aqha mokojj jithinucutänwa, jupampi nuwascasinjja. Uqhamasti jakejj Jacoborojj sänwa: —Antutjjeta, niyaw willjtanjje —sasa. —Janitejj bendisquitätajja, janiw antutcämati —sasaw Jacobojj saraquïna. —¿Cuna sutinïtasa? —sasaw uca jakejj jisct'äna. —Jacob satätwa —sasaw jupajj saraquïna. Uqhamasti jakejj sänwa: —Janiw jichhajj Jacob satäjjätati. Sutimajj Israel satäjjaniwa, Diosampiw ch'ajjwtajja, uqhamarac jakenacampisa, ucatsti atipjtawa uca laycu —sasa. —Jichhajj jumajj saraquita, ¿cunas sutimajja? —sasaw Jacobojj jisct'araquïna. Ucampisa uca jakejj saraquïnwa: —¿Cunataquis sutejj yatiñ munta? —sasa. Ucatsti uca jakejj ucqhanpachwa Jacoborojj bendisjjaraquïna. Jacobosti uca chekarojj Peniel sasaw suticharaquïna, saraquïnwa: “Diosarojj ajanuy ajanuw uñcatta, ucampisa jacascaractwa” sasa. Jacobosti Peniel chekatwa mistusincäna, inti jalsu horasaru. Thejjnipa usuchjatätap laycusti cojtasaw saräna. Ucatpï Israelan wawanacapajj jichhürcama thejjnincqui uca ancjja jan mank'apquitejja, Jacobon uca chekat usuchjatätap laycu. Cunapachatejj Jacobojj Esaú jilaparu pusi pataca jakenacampi jutasquir uñjän ucqhajja wawanacjja Leampiru, Raquelampiruw jaljäna, uqhamarac pani esclavanacaparu cuna. Nayrakatarusti esclavanacampi wawanacapampwa uchäna, ucjjarusti Learu wawanacapampiruw ucharaqui, kheparusti Raquelampiru Joseampiruw ucharaquïna. Ucjjarusti jupanacatjja nayrt'awayänwa, ucatsti p'ekepampi oraker puriñcamaw pakallko cuti alt'asïna, jilapan jac'apancjjäna ucqhacama. Ucampis Esaú jilapajj jicjjatiriw jaläna, khomantasinsti jamp'att'araquïnwa. Panpachaniw jachapjjaraquïna. Ucatsti Esaú jilapajj warminacaru, wawanacaruw uñcataraquïna, ucatsti jisct'araquïnwa: —¿Acanacajj qhitinacasa? —sasa. —Ucanacajj cuntejj Diosajj sirvirimaru churqui ucanacawa —sasaw Jacobojj saraquïna. Uqhamasti esclavanacampi, wawanacapampisti, jac'achasipjjänwa, oraker puriñcamaw alt'asipjjaraquïna. Ucjjarusti Leampi wawanacapampiraquiw jac'achasipjjäna, uca quipcaraquiw alt'asipjjäna oraker puriñcama, kheparusti Joseampi, Raquelampiw jac'achasinipjjaraquïna, uca quipcaraquiw alt'asipjjäna. Esausti acatjamatwa jisct'äna: —¿Cunsa luräta take uca uywa tamanacampejja, cuntejj jutasin uñjancta ucanacampejja? —sasa. —Ucajj juman nayat qhuyapt'ayasiñamataquiwa —sasaw Jacobojj saraquïna. —Janiw, munat jilata, nayanjja uywanacajj utjasquituwa. Cunatejj jumancqui ucajj jumancascacpan —sasaw Esaú jilapajj saraquïna. Ucampisa Jacobojj sascaquïnwa: —Janiw uqhamäcaspati. Nayajj achict'assmawa, juman nayrakatamantejj qhuyapayasiñam jicjjatsta ucapachajj catoketay aca wajjt'äwjja, jumar uñjatajjasti Diosarus uñjquirista uqhamawa, niyaquejjay jumajj wali suma catokchistajja. Achict'assmawa, cuna wajjt'äwtejj jumataqui apancta uca catokañamataqui, Diosaw nayarojj kamiri tucuyaraquitu, janiw cunas pist'caraquituti —sasa. Jacobojj sintipuniw achict'äna, ucatsti Esaú jilapajj uca wajjt'äwjja catokänwa, ucampis saraquïnwa: —Waliquiwa, jichhajj acat sarjjañäni. Nayaw juman nayrakatamjja sarä —sasa. Jacobosti saraquïnwa: —Munat jilata, jumajj sum yattajja, wawanacajj pisi ch'amätapjja, uqhamarus amuyt'añajjaraquiwa kalluni ovejanacata, vacanacata, ucanaca; mä urunacaqui karirjjapjjaspa ucqhajj tampacha ovejanacaw jiwarjjaspa. Jumajj aca sirvirimatjja nayrt'asiwaycaquim, nayasti c'achat c'achatwa jutascä, uywanacan khepapwa wawanacampi chica jutascä, jumampi Seir sat chekan jiquisiñasataqui. —Waliquiwa —sasaw Esaú jilapajj saraqui—. Mä kawkha jakenaca, nayampi chica jutapquis ucanaca jaytawayäma —sasa. Jacobosti saraquïnwa: —Janicucha, achict'assmawa. Jan jumajj ucatjja llaquiscamti, waliquïscaniwa —sasa. Esaú jilapasti uca urpacharaquiw Seir sisqui uca chekar cuttanjjäna. Ucampisa Jacobojj Sucot sisqui ucsaruw sarjjaraquïna, ucanwa jupajj mä uta lurasïna, uywanacapataquisti, ramanacat wact'ayaraqui. Ucatwa uca chekajj Sucot satajja. Cunapachatejj Jacobojj Padan-aramat cuttanjjän ucqhajj Canaán orakerojj c'umaraw purinïna, ucatsti Siquem marca uñcatasiruw puriraquïnjja. Ucatsti Hamor jakena orakepwa pataca kollkempi aläna, ucasti Siquem jaken awquipänwa, uca chekaruw carpapa sayt'ayasipjjaraquïna. Ucjjarusti mä altar luraraquïna, El-Elohe-Israel sasaw suticharaquïna. Leajj Jacobotaqui wawachcäna uca Dina tawakosti, uca chekanquir tawakonacar visitt'iriw saräna, ucampisa juparojj Hamor sat heveo jaken Siquem sat yokapaw uñjäna. Uca Hamor jakesti uca chekanjja mä jach'a jilïrïnwa, ucatsti munquir jan munquirwa jupampi iquintäna, uqhamat deshonraraquïna. Ucampisa uca Siquem jakejj sintipuniraquiw Dinarojj munatayna, ucatsti cunayman toketwa munayasiñ munäna. Ucat Hamor awquipampi parlaraquïna: —Nayajj aca tawakompiw casarasiñ munta, sart'arapipjjetaya —sasa. Jacobosti Siquem jaken Dina phuchaparu deshonratapsti yatïnwa, ucampisa cunjämatejj wawanacapajj pampan uywanacampïscänjja, janiw cunsa siscänti jupanacan puriniñapcamajja. Ucañcamasti Siqueman awquipa, Hamor jakejj Jacobompi uca toket parliriw saräna. Cunapachatejj Jacobon yokanacapajj pampat purinjjapjjän ucqhasti, cunatejj pascatayna uca yatisinsti, walipuniw colerasipjjäna, Siquem jaken uqhama Jacobon phuchapampi iquintatapajj sinti jach'a deshonränwa Israel marcataquejja. ¡Janipuniw uqham lurasiñapajj waquiscänti! Ucampisa Hamor jakejj jupanacampiw parläna, ucatsti saraquïnwa: —Siquem yokajjajj sintipuniw muni jumanacan cullacamarojja, ucatwa nayajj achict'asipjjsma, casarjjaquiñäniya, uqhamat familiachasjjañäni; uqhamaraquiw nanacajj phuchanacamampi casarasipjjä, jumanacasti phuchanacajjampiraqui. Nanacampi jumanacajj jacasipjjam. Aca marcasti jumanacanquiwa, ucan jacasipjjam, negocionac lurapjjam, orakenacsa alasipjjam —sasa. Ucjjarusti Siquem waynajj Dinan awquiparusa, jilanacaparusa, saraquïnwa: —Achict'asipjjsmawa, janiquiya ‘Janiw’ sapjjamtejja. Cuntejj mayipjjetäta ucwa churapjjäma. Janiw cunäcanisa cunja jach'a pago jupat mayipjjetäta ucasa, cuna regalonacsa churasipcaquïmawa, ucampisa cullacamampejj casarasiquëjjaya —sasaw saraquïna. Ucampisa, Siquemajj cunjämatï Dinaru deshonrataynajja, Jacobon yokanacapajja, Siquemampiru Hamor awquipampirojj sallkjañampiw sapjjatayna, aqhäm sasa: —Janiw nanacajj mä jan circuncidata jakerojj cullacajj churapquiristti, nanacataquejj ucajj mä p'enkäspawa. Ucampisa nanacajj maya lurañampiquiw ‘Iyaw’ sapjjerisma: jumanacajj nanacjamäpjjam, take chachanacasti jumanac taypinjja circuncidatcamaquïpan, ucapachaquiw jumanacajj phuchanacajjampi casarasiñjja puedipjjäta, nanacas uqhamaraqui phuchanacamampejja, uqhamatwa jumanacampi jacapjjäjja, ucatsti mä sapa marcaquiraquïñäniwa. Ucampisa janitejj jumanacajj nanacan mayitajjarjama circuncidacipcäta ucapachasti, nanacajj aca orakenacamat sarjjapjjäwa, cullacajjsti nanacampi chica irpasjjapjjaraquëjja —sasa. Hamor jakempi Siquem yokapampisti “Waliquiw” sasaw sapjjaraquïna Jacobon yokanacapan mayitaparojja. Siquem waynasti janc'aquiraquiw circuncidasitayna, Jacobon phuchapar sinti munatap laycu. Cunjämatejj Siquem waynajj familiapatjja wali aytatänjja, ucatsti jupampi, awquipampejj marca mantaña puncuruw sarapjjäna, cawqhatejj parljañanaca lurañäcänjja uca chekaru, ucatsti jakenacarojj sapjjaraquïnwa: —Aca jakenacajj jiwasanacan amigosawa, aca marcanwa jacapjjani, negocionacsa lurasipjjaraquini, orakejj jupanacataqui wali utjascatap laycu. Jiwasanacajj phuchanacapampi casarasiñjja puedisctanwa, jupanacas uqhamarac phuchanacasampejja casarasisipcaraquiniwa. Ucampisa mä sapa marcaquïñasataquisti, jupanacajj jiwasanacampi jacañataquejj may mayipjje: Ucasti take jiwasanac taypinquiri chachanacasti circuncidatäpjjpan, cunjämatï jupanacajj circuncidatäpqui uqhama. Take yänacapasa, uqhamarac uywanacapasa jiwasancaniwa. Jiwasajj jaysaqui jaysañänejja, ucatsti jupanacajj jiwasampiw jacapjjaraquini —sasa. Marcanquiri take jakenacasti, qhitinacatejj cuartelar sarirjamäjjapjjän ucanacasti Hamor jakerojja, uqhamarac Siquem yokaparusa jaysapjjaraquïnwa, ucatsti takeniw circuncidasipjjäna. Ucampisa, Simeonampi, Levimpejja, Jacobon yokanacapäpjjewa jupanacajja, uqhamarac Dina tawakon jilanacapa; ucanacasti quimsa uru pasjjepanwa marcarojj jutapjjäna, jakenacarusti circuncidatäsinjja usuratwa jicjjatapjjäna, ucatsti espadampiw takeniru jiwarayapjjaraquïnjja, janiraquiw qhitis sayt'ascänti. Hamor jakempiru, Siquem yokapampirusti espadampiw jiwarayapjjaraquitaynajja, ucatsti Dinarojj Siqueman utapatwa irpsunipjjäna, ucatsti sarjjapjjänwa. Jacobon maynïri yokanacapasti khepatjja jutapjjaraquitaynawa, ucatsti jiwatanac patjja pasasajja marcjja k'alwa saquiyjawayapjjaraquïna, uqhamat Dinar deshonratapa phoksusisa. Ucatsti ovejanaca, vacanaca, asnonaca, uqhamarac take cunatejj marcansa, pampansa utjcän ucanacwa apasipjjäna. Cunanacatejj utanacan utjcän ucanacsti k'alwa lunthatsuwayapjjäna, uqhamarac wawanacsa, warminacsa preso apapjjäna. Ucatsti Jacobojj Simeonampiru, Levimpirojj sänwa: —Jumanacajj jan walt'añaruw uscuntapjjestajja, jichhajj aca oraken jaquir jakenacajj cananeonacasa, uqhamarac ferezeonacasa, nayarojj uñisipjjetaniwa. Naya contra mayacht'asisinsti nuwañataquiw jutapjjanejja, juc'a chachanacaqui nayan utjatap laycusti, nayarusa, familiajjarusa jiwarayapjjaniwa —sasa. Ucampisa, jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Uqhamajj, ¿jupanacajj cullacajjarojj cunjämarutejj munapjje uqhamar lurasipcaquisapänti? —sasa. Diosasti Jacoborojj sänwa: “Sartasim, ucatsti Betel chekaru jacasir sarjjam. Ucanwa mä altar luräta, cawquïri Diosatejj, Esaú jilamat jaltcayäta, ucqhajj uñstctam uca Diosaru” sasa. Uqhamasti Jacobojj familiaparu, uqhamarac jupampi chica jacapcäna ucanacarusti sänwa: —Take yakha diosanacatejj jumanac taypin utjqui ucanacjja apanucupjjam, cuerppacha jarekasipjjam ucatsti yakha isinacampi uchasipjjam. Janc'aqui Betel oraker sarjjañäni, ucanwa nayajj mä altar sayt'ayä cawquïri Diosatejj nayaru llaquisiñ horasajjan yanapquitäna, uqhamaraqui cawquirutejj sarcta ucan nayampi chicäcaraquïna uca Diosar yupaychasa —sasa. Jupanacasti take uca yakha diosanacjja Jacoboruw catuyjjapjjäna, uqhamarac jinchunacapan utjcän uca aretenacsa, Jacobosti ucanacjja encinas sat mä koka c'uchuruw allintjjäna, Siquem jac'ana. Cunapachatejj jupanacajj sarjjapjjäna ucapachasti, Diosajj uca yakha marcanacarojj wali ajjsarañanaca churäna, ucatwa jupanacajj jan Jacobon wawanacaparojj arctapcänti. Jacobompi, uqhamarac jupampi chica sarapcänsa uca jakenacampisti Luz sat marcaruw puripjjäna, mä sutipasti Betel sataraquïnwa, ucasti Canaán oraken jicjjatasi. Ucanwa mä altar sayt'ayäna, uca chekarusti El-Betel sasaw suticharaquïna, cunapachatejj jupajj jilapat jaltcäna ucqha, Diosajj uca chekan uñstatap laycu. Ucanwa Rebecar uñjiri Débora warmejj jiwjjaraquïna, encinas sat mä koka c'uchuruw imjjapjjäna, Betel jac'ana. Jacobosti uca chekarojj “Jachañ encina” sasaw sutichäna. Cunapachatejj Jacobojj Padan-aram toket cuttanjjän ucqhajj Diosajj juparojj wasitatwa uñstäna, ucatsti, aqham sasaw bendiciraquïna: “Jumajj ‘Jacob’ satätawa, ucampis jichhajj janiw uqham satäcjjätati; jichhat ucsarojj sutimajj ‘Israel’ satäniwa” sasa. Yakha suti uchasinjja, Diosajj sascaquïnwa: “Nayätwa take ch'amani Diosajja, wawanacamasa, wawanacaman wawanacapasa waljapunïpan. Jumatwa mistuni mä marca, uqhamarac walja marcanaca, wawanacamatsti reyinacaw mistuni. Abrahamaru, Isaacaru churcta uca oraksti, jumaruw churaracsma, ucjjarusti wawanacamaruw churaraquï” sasa. Cunapachatejj Diosajj Jacobompi parlcatayna uca chekat sarawayjjäna ucqhasti, Jacobojj mä kala ittasin sayt'ayäna mä pilarar uñtata, cawqhantejj Diosajj juparu parljjaycatayna uca chekaru, ucatsti Diosaruw loktjjäna aceitempi, vinompi warjjatt'asa. Uca chekarusti Jacobojj Betel sasaw sutichäna. Ucatsti Betel sisqui uca chekatjja sarjjapjjänwa, ucampisa Efrata sisqui uca chekatjja jayancasipcänwa, ucapachaw Raquelajj wawachasi, ucatsti wawachasiñapanjja janiw walt'cänti jan ucasti wali ch'ama tucüna. Wali ch'ama tucuñ horasansti, partera warmejj saraquïnwa: “Jan ajjsaramti, mä yokall wawampi wawachastajja” sasa. Ucampisa jupajj jiwirjamäjjänwa, niya jiwañampëjjasinsti Benoni sasaw wawarojj sutichäna, ucampis awquipajj Benjamín sasaraquiw sutichäna. Uqhamaw Raquelajj jiwjjäna, Efrata sisqui uca thaquiruw imjjapjjäna, ucasti jichhajj Belenäjjewa. Jacobosti uca sepultura patjjarojj mä amtasiñ perka sayt'ayäna, uca perkaraquiw jichhürcama Raquelan sepulturapjja uñacht'ayasqui, mä señäljama. Israelasti sarascaquïnwa, ucatsti Edar torret juc'ampi qhuri chekaruw carpanacapa sayt'ayapjjaraquïna. Mä uru Israelajj uca chekan jaccäna ucqhajja, Rubenajj Bilha warmin ucaruw saratayna, ucatsti ucampiw iquintatayna, uca warmisti awquipan uñt'atapänwa. Uc yatisinsti Jacob awquipajj walpun colerasïna. Jacobon wawanacapajj tunca payanïnwa. Leampi wawanacanïpcän ucanacasti acanacänwa: Rubén, jilïri yokapa; Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulón ucanaca. Raquelampi wawanïcän ucanacasti acanacaraquïnwa: Joseampi, Benjaminampi. Raquel warmin Bilha sat esclavapampi wawanïcän ucanacasti acanacänwa: Dan, uqhamarac Neftalí ucanaca. Ucjjarusti Lean Zilpa sat esclavapampi wawanïcän ucanacasti, acanacaraquïnwa: Gad, uqhamarac Aser ucanaca; ucanacänwa Jacobon wawanacapajja, cawquïrinacatejj Padan-araman nacipcatayna ucanacajja. Jacobosti Isaac awquipar uñjiriw Mamre sisqui uca chekar saräna, cawquïri marcatï Arba, jan ucajj Hebrón satäcaraqui ucaru. Ucanwa Abrahamasa, Isaacas jacapjjänjja. Cunapachatejj jiwjjän ucqhasti Isaacajj pataca quimsakallko tuncani maranëjjänwa. Cunapachatejj sinti chuymanëjjän ucapachaw nayra awquinacapampi jiquisiri sarjjäna, Esaú, uqhamarac Jacob yokanacapaw imt'ayjjaraquïnjja. Acanacaw Esaú chachan wawanacapajja, cawquïritï Edom satäcaraqui ucana wawanacapajja. Esaú chachajj Canaán orakenquir warminacampiw casarasiraquïnjja: Elón sat hitita jaken Ada sat phuchapampi; ucjjarusti Aholibama sat warmimpiw casarasiraquïnjja, ucasti Aná ucan phuchapa, Zibeón sat heveo jaken allchhiparaquïnwa, ucjjarusti Basemat sat warmimpi cunaw casarasiraquïnjja, ucasti Ismaelan phuchapa, Nebaiot sisqui ucan cullacaparaquïnwa. Ada warmisti Esaú chachataquejj mä yokall wawa wawachasïna, ucasti Elifaz sataraquïnwa; Basemat warmisti Reuel sat wawa wawachasiraquïnjja; Aholibama warmisti: Jeús, Jaalam, Coré ucanacwa wawachasiraquïnjja. Ucanacänwa Esaú chachan wawanacapajja, cunapachatejj jupajj Canaán oraken jaccän ucapachajja. Esaú chachasti warminacapa, wawanacapa, take qhitinacatejj jupampi jaccän ucanac irpjjarusiwayasinsti yakha chekaruw sarjjäna, Jacob jilapat jithektjjañataqui. Take uywanacapwa anaquisjjäna, uqhamaraqui cunanactejj Canaán oraken jicjjatascatayna ucanacsa k'alwa apasjjäna. Jupanacasti panpachanejj walja uywanacanëjjäpjjänwa, janiraquiw junto jacañjja puedcjjapjjänti, orakes janiraquiw ucatak uywa awatiñataquejj utjcjjänti. Ucatwa, Esaú chachajj cawquïritejj Edom satäcaraqui ucajj Seir kollu tokenacar jaquiri sarjjäna. Acanacaw Esaú chachan wawanacapajja, uca Esaú chachasti edomita jakenacan nayra awquiparaquïnwa, jupanacasti uca Seir kollu tokenacanwa jacapjjäna. Acanacaw Esaú chachan wawanacapan sutinacapajja: Elifaz, ucasti Adampina, Esaú chachan wawapa; ucjjarusti Reuel, ucasti Basemat uqhamarac Esaumpin wawapa. Elifazan wawanacapasti Temán, Omar, Zefo, Gatam, Cenaz ucanacänwa. Elifaz jakesti mä uñt'atanïnwa, ucasti Timna sutinïnwa; jupasti ä yokall wawa wawachasiraquïna Amalec sasaw suticharaquïna. Ucanacänwa Ada warmin wawanacapajja, cawquiritï Esaú chachan mayni warmipäcän uca. Reuel chachan wawanacapasti acanacaraquïnwa: Nahat, Zera, Sama, Miza ucanaca. Take ucanacänwa Basemat warmimpina Esaú chachampin wawanacapajja. Aholibama sat warmisti Esaú chachan yakha warmiparaquïnwa, jupasti Esaú chachataquejj wawachasiraquïnwa Jeús, Jaalam, Coré ucanaca. Jupasti Anán phuchapa, Zibeonan allchhiparaquïnwa. Esaú chachan wawanacap taypin jilïrinacasti acanacänwa: Elifaz jilïri yokapan wawanacapasti acanacänwa: Temán, Omar, Zefo, Cenaz, Coré, Gatam, Amalec ucanaca. Ucanacänwa Elifazat saraker wawanacat jilïrinacajja Edom orakenjja, take ucanacasti Ada warmit saraker wawanacaparaquïnwa: Esaú Reuel yokapan wawanacapat jilïristi acanacänwa: Nahat, Zera, Sama, Miza ucanaca. Ucanacaraquiw jilirinacänjja Reuel jaken wawanacapatjja Edom orakenjja, ucanacasti Basemat sat warmin wawanacaparaquïnwa, cawquïritï Esaun warmipacäna uca. Aholibaman wawanacapan jilïrinacapasti acanacaraquïnwa: Jeús, Jaalam, Coré ucanaca; aca Aholibama warmisti Anán phuchapänwa, Esaú chachan warmiparaqui. Take ucanacaw Esaú chachan wawanacapajja, qhititejj Edom satäcaraqui ucana. Ucanacaraquiw marcanacapanjja jilïrinacänjja. Seir sat horeo jaken wawanacapajj uca orakenacan jacapcän ucanacajj acanacänwa: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, Disón, Ezer, Disán ucanaca. Ucanacaw horeo jakenacan jilïrinacapänjja, cawquïrinacatejj Seir jaken wawanacapäna, Edom orakena. Lotán jaken wawanacapasti acanacaraquïnwa: Hori, Hemam ucanaca. Timna warmisti Lotán jaken cullacaparaquïnwa. Sobal jaken wawanacapasti acanacaraquïnwa: Alván, Manahat, Ebal, Sefo, Onám ucanaca. Zibeón jaken wawanacapasti acanacaraquïnwa: Aja, Aná ucanaca. Uca Aná sisqui ucaw wasaran uma phuch'unac jicjjatataynajja, Zibeón awquipan asnonacap uñjascän ucapachajja. Anasti mä yokall wawa wawachasiraquïna, ucasti Disón satänwa, uqhamarac mä imill wawa Aholibama sutini. Disón jaken wawanacapasti acanacaraquïnwa: Hemdán, Esbán, Itrán, Querán ucanaca. Ezer jaken wawanacapasti acanacaraquïnwa: Bilhán, Zaaván, Acán ucanaca. Disán jaken wawanacapasti acanacaraquïnwa: Uz, Arán ucanaca. Horeonacan jilïrinacapasti, Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, Disón, Ezer, Disán ucanacänwa. Acanacänwa horeo jakenacan jilïrinacapajja, sapa familiata, uca Seir sisqui uca tokenacana. Acanacaraquïnwa cawquïri reyinacatejj Edom oraken apnakapcän janïra israelitanacajj reyinïpcän ucapachajja. Bela, ucasti Beor jaken yokapänwa, jupasti Edom oraken reyipänwa, marcapasti Dinaba satänwa. Cunapachatejj Belajj jiwjjän ucqhasti, Jobab jakeraquiw reyëjjänjja, jupasti Zera sisqui ucan wawapänwa, marcapasti Bosra sataraquïnwa. Cunapachatejj Jobab reyejj jiwjjän ucqhasti, jupa lantejj Husam jakew apnakjjaraquïnjja, jupasti Temán toket jutiriraquïnwa. Cunapachatejj Husamajj jiwjjän ucqhasti, Bedad jaken Hadad yokaparaquiw jupa lanti apnakjjänjja, jupasti Madianarojj Moab pampanwa atipjaraquïnjja, marcapasti Avit sataraquïnwa. Cunapachatejj Hadadajj jiwjjän ucqhasti, Samla sat jakeraquiw jupa lanti apnakjjänjja, jupasti Masreca toket jutiriraquïnwa. Samlan jiwjjatapatsti, Saúl jakeraquiw jupa lanti apnakjjänjja, jupasti Rehobot toketaraquïnwa, cawquïri marcatejj jawir jac'ancqui uca. Saúl jiwjjepansti, Baal-hanán, jakeraquiw jupa lanti apnakjjänjja, jupasti Acbor jaken wawaparaquïnwa. Cunapachatejj Baal-hanán jakejj jiwjjän ucqhasti Hadad jakeraquiw jupa lanti apnakjjänjja, marcapasti Pau sataraquïnwa. Hadadan warmipasti Mehetabel sataraquïnwa, Matred sisqui ucan phuchapa, Mezaaban allchhiparaqui. Esaú chachan wawanacapan jach'a familianacapan sutinacapasti acanacänwa, familianacata, orakepata, sutita utt'ayatcama: Timna, Alva, Jetet, Aholibama, Ela, Pinón, Cenaz, Temán, Mibzar, Magdiel, Iram ucanaca. Esausti Edom sataraquïnwa, acanacaraquïnwa Edoman jilïrinacapajja, cawqhantejj jacapcäna uqhamarjama. Jacobojj Canaán oraken jacañataquiw kheparjjäna, cawqhantejj mä juc'a tiempo awquipajj jaccäna, ucqharu. Acaw Jacobon familiapan sarnakäwipajja. Cunapachatejj Joseajj tunca sojjtan maranëjjän ucqhajj, jilanacapampi chicaw ovejanac awatirïna, Bilha, uqhamarac Zilpa sisqui uca awquipan uñt'atanacapan yokanacapamp chica. Joseasti awquiparojj avisapunirïnwa cuna jan walinactejj jilanacapajj lurapjjerïcän ucanacjja. Israelasti Josearuw wali munasïnjja maynïri wawanacapat sipansa, jupajj cunapachatejj chuymanëjjan ucqha Josean nacitap laycu. Ucatwa Joseataquejj mä suma isi lurarapïnjja. Jilanacapasti awquipan Josearu sinti munatapatsti uñisipjjänwa, janiraquiw Josearojj aruntapjjerïcänsa. Joseajj mä cutejj mä samca samcasitayna, ucsti jilanacaparuw avist'äna, ucatsti jilanacapajj juc'ampwa uñisrantapjjäna, samcapatjja aqham satapata: —Ist'apjjeta, cuntejj samcascta ucwa avist'apjjäma. Samcansti take jiwasanacaw pampancascayätan trigo markanacasa; acatjamat mayacwa nayan trigo markajjajj chekaqui saythapi, ucatsti jumanacan trigo markanacamajj saythapiraquiwa, nayan trigo markajjarcamaquiw muyuntasin alt'asipjje —sasa. Jilanacapasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —¿Jumajj nanacan reyejjäsmati, ucatti nanacarusti apnakapjjetäta? —sasa. Ucatsti juc'ampiw uñisipjjäna, samcasitapatjja, uqhamarac cunjämtï cuentcatayna ucatsa. Uca khepatsti Joseajj yakha samcampi samcasjjaraquiquïnwa, jilanacaparusti cuentt'araquïnwa: —Yakha samca samcasiraquictwa. Ucansti nayajj uñjtwa intimpi, phajjsimpi, tunca mayani warawaranacampisti nayaruw alt'asipjjetu —sasa. Cunapachatejj Joseajj aca samca awquiparu, jilanacapampiru avist'än ucapachasti Josearojj aqham sasaw awquipajj roncatatäna: —¿Cun sañsa uca samcasitamampejj munta? ¿Taycamasa, jilanacamasa, nayasa jumaruti alcatapjjäma? —sasa. Jilanacapasti walipuniw envidiasipjjäna, ucampis awquipajj uca samcat wali lup'iscaraquïna. Mä urusti Josean jilanacapajj Siquem tokeruw awquipan ovejanacap anaquisipcäna. Ucatwa Israelajj Josearojj saraquïna: —Jilanacamajj Siquem token ovejanac awatisipqui. Sart'asman uñjt'iri —sasa. —Waliquiwa, cun janejj sart'äjja —sasaw Joseajj saraquïna. —Uqhamajj saram, ucatsti uñjt'anim cunjämäsquis jilanacamajja, uqhamarac ovejanacasa ucanaca, ucatsti janc'aqui nayar yatiyiri cuttanim —sasaw awquipajj saraquïna. Israelasti Josearojj Hebrón valletwa qhitatayna, Joseasti Siquem chekaru purisinsti, uca pampanwa chhakjjäna. Ucat mä jakew jicjjatasin jisct'äna: —¿Cuns thakta? —sasa. —Jilanacajj thakta. Avist'ita, ¿cawqhansa awatisipqui? —sasaw Joseajj saraquïna. —Acat sarjjapjjewa, ‘Dotán tokeruw anaquipjjä’ sasaw sasipcäna —sasaw jakejj saraquïna. Ucatsti Joseajj Dotán tokeru jilanacapar thakheriw saräna, ucanwa jicjjatjjaraquïna. Jupanacasti jayat jutquirwa Josearojj uñjapjjäna, ucatsti janïra jac'achasinquipanwa jiwayañ amtapjjäna. Jupanaccamasti sasipjjaraquïnwa: —¡Uñtapjjam qhayajj uca samcasirejj jutasqui! Jutapjjam, jiwayapjjañäni, ucatsti mä p'iyaru liwintapjjañäni, ucat mä montenquir animalaw mank'antascpacha —sasaw sapjjañäni. —¡Uñjaraquiñäniw cunas samcanacapampejj pasani uca! —sasaw jilanacapajj parlarasipjjäna. Cunapachatejj Rubenajj ucanac ist'än ucqhasti Josearojj khespiyañ munäna, jilanacaparusti: —Janicucha jiwaycañäniti —sasaw saraquïna. Jan wila wartapjjamti, aca wasaran phuch'ur jakontapjjam, ucampis jan juparojj cunsa lurapjjamti —sasa. Rubenasti ucjja sänwa Josear khespiyañ munasina, ucatsti awquipan ucar cuttjjañapwa munäna, ucampisa, cunapachatejj Joseajj jilanacapan ucar purinïna ucqhasti jupanacajj uca suma isipwa lluch'supjjäna, catuntasinsti mä uma phuch'uruw jakontapjjäna, uca p'iyasti wañänwa. Ucjjarusti mank'asiñataquiw kont'asipjjaraquïna. Uqhamäquipanwa uñjapjjän mä viajero jakenac jutasquiri, ucanacasti ismaelitanacänwa, Galaad toketwa jutasipcaraquïna, camellonacatsti suma k'apquir perfumenaca, bálsamo, mirra ucanaca Egiptor apasipcaraquïna. Ucatwa Judá jilapajj mayni jilanacaparojj saraquïna: —¿Cuns jicjjatañäni jilasa jiwayasajja, ucat jiwatap imt'asajja? Walïspaw qhaya ismaelit jakenacaru aljañasajja, jiwayañat sipansa, cunäpasa, jupajj jiwasan jilasächejjaya —sasa. Jilanacapasti “Waliquiw” sapjjaraquïnwa. Madianita, alaquipa jakenacajj uca cheka pasquipansti, jilanacapajj uca phuch'ut Josearojj irpsunipjjäna, uca ismaelita jakenacaruw pä tunca kollkeru alj-jjapjjäna. Uqhamwa Josearojj Egipto marcar irpasjjapjjäna. Rubenajj phuch'ur cuttanjjän ucqhasti janiw Josearojj ucan jicjjatcjjänti, ucat isipa ch'iyanokasïna llaquisitap uñacht'ayañataqui. Jilanacapan ucar cuttasinsti sänwa: —¡Janiraquis Joseajj ucancjjetejjä! ¿Cunarac lurä jichhasti? —sasa. Jupanacasti Josean isip catusinjja, mä cabrito jiwayasin uca wilaruw chillsupjjäna, ucat awquipan ucaruw apayapjjäna aqham sasa: “Aca iswa jicjjatapjjta. Uñt'asim wawamanquit janicha” sasa. Jacobosti uñt'asinjja sänwa: “¡Acajj wawajjan isiparaquisä!. Cuna monte animalay wawajjarojj jisc'a jisc'a wicanokasin mank'antchi” sasaw säna. Ucatsti Jacobojj isipa ch'iyanokasisajja, lutt'asïnwa; jaya tiemporaquiw wawapatjja jachäna. Yokanacapasa, phuchanacapasa chuymachasipcaraquïnwa, ucampis Jacobojj janiw chuymt'cänti, jan ucasti wawapatjja wal jachäna, saraquïnwa: “Nayasti wawajjatjja lutusïwa, jiwatanac taypin jupampi jiquiscä ucacama” sasa. Egiptor purisinsti, madianita jakenacajj Josearojj Potifar sat oficialaruw alj-jjapjjäna, jupasti Egiptonquir faraón reyin guardiapan capitanapänwa. Uca urunacasti Judá chachajj jilanacapat sarakawayjjasinjja, Hira sat jaken utaparu jaquiriw sarjjäna, uca jakesti Adulam sat chekanquirïnwa. Uca chekansti, Judá chachajj Súa sat cananeo jaken phuchaparuw uñjäna, ucatsti jupampiw casarasjjäna. Cunapachatejj jupampëjjän ucqhasti uca warmejj usurëjjänwa, mä yokall wawa wawachasjjäna, ucarusti Er sasaw suticharaquïna. Wastatampi usurëjjasinjja yakha wawanëjjaraquïnwa, ucarusti Onán sasaw suticharaquïna. Uca khepatsti wastatampi wawaniquïscänwa. Uca wawaparusti Sela sasaw suticharaquïna. Cunapachatejj uca wawanïcän ucqhajj Judájj Quezib sat chekancänwa. Judästi Er sat jilïr yokaparojj, Tamar sat warmimpiw casarjjäna. Ucampisa Er chachajj Tatitu Dios nayrakatanjja jan wali sarnakäna, ucatwa Diosajj juparojj jiwayjjäna. Ucat Judäjj Onanarojj saraquïna: —Jilaman viudapampi casarasim, ucat cuñadon luräwinacap phokharaquim, uqhamat jilamajj juma toke wawanïñapataqui —sasa. Ucampis Onán chachajj amuyasïnwa wawanac nazcaspän ucanacajj janiw jupan wawapa satäcasapänti. Ucatwa sapa cuti jilapan viudapampi iquintcän ucqhajj janiw usuriptayañ muncänti, jan ucasti orakeruquiw waranucünjja, uqhamat jilapajj jan jupa toke wawanïñapataqui. Tatitusti Onán chachan uqham luratapatjj wal colerasïna, ucatwa juparus jiwayaraquïnjja. Uqhamasti Judäjj Tamar yojjch'aparojj sänwa: —Jumajj jichhajj viudätawa, ucatsti awquiman utapar sarjjam, ucan jacaraquim Sela yokajjan jilsuñapcama. Mä toketjja Judäjj amuyaraquïnwa, inampis Selajj jilanacapjam jiwjjaraquispa uca. Uqhamwa Tamar warmejj awquipan ucar sarjjäna. Tiemponacajj pasawayjjänwa, Judá jaken warmipas jiwjjaraquïnwa, ucasti Súa jaken phuchaparaquïnwa. Cunapachatejj Judá jakejj lutu isi apsusjjän ucqhasti Timnat sat marcaruw sarjjäna, cawqhantejj ovejanacat t'awra yawisipcän ucaru. Hira sat adulamita amigoparaquiw compañänjja. Tamarasti awcch'ipan Timnat sat marcaru t'awra yawir saratap yatisinsti, viuda isip apsusïna, ucatsti mä velompiw janjjatasiniraqui, jan qhitimpis uñt'ayasiñataqui, ucatsti Enaim marca puncu mantañaruw kont'asi, ucasti Timnat thaquinquiwa. Ucsti luränwa Selan waynäjjatap yatisina, ucatsti janiraquiw jupampi casarapcataynati. Cunapachatejj Judá chachajj uñjän ucqhasti mä jan wali sarnaker warmïcaspas uqhamwa amuyäna, velon ch'okt'atätap laycu. Thaquit maysaru saraktasinsti uca warmiruw jicjjati, janiraquiw yojjch'apätapjja yatcänti, ucatsti sänwa: —Nayajj jumampiw iquintañ munta —sasa. —¿Nayampi iquintasasti cunsa churitäta? —sasaw warmejj saraquïna. —Tamanacajjat mä cabrito irpayanïma —sasaw Judäjj saraquïna. —Waliquiwa, ucampisa mä prenda jaytita, jumanquirit cunäpasaya, uca cabrito irpayaniñamcama —sasaw warmejj saraquïna. —¿Cunsa munta nayan jaytañajj-jja? —sasaw Judäjj jisct'araquïna. Warmisti: —Sellompi, cordonapamppacha, thujrumampi jaytawayita —sasaw saraquïna. Judästi take ucanacjja churjjänwa, ucatsti uca warmimpiw iquintäna, usur jakeptayaraquïnwa. Ucjjarusti Tamar warmejj sarjjänwa, velopsti apsusjjaraquïnwa, ucatsti lutu isipampiw isintasjjaraquïna. Uca khepatsti Judäjj adulamita amigopampiw mä cabrito irpayjjaraquïna, warmejj uca prendanac cuttayjjañapataqui, ucampis amigopajj janiw jicjjatcjjänti. Ucat uca chekan jaquir jakenacaru jisct'i: —¿Cawquinquis uca Enaim chekan kont'atäcänsa uca jan wali sarnaker warmejja? —sasa. —Acanjja janiw cuna jan wali sarnaker warmis utjquiti —sasaw jakenacajj sapjjaraquïna. Ucatsti jupajj Judá chachan ucaruw cuttänjjäna, saraquïnwa: —Janiw uca warmirojj jicjjatancti, uqhamarus jakenacajj sapjjaraquituwa: ‘Janiw acanjja cuna jan wali sarnaker warmis utjquiti’ —sasa. Judästi saraquïnwa: —Cunanactejj jaytancäyät ucanacjja catusiscpan, jan qhitis uqham jiwasat sawcasiñapataqui; ucampisa nayajj cabritjja apaysmawa, jumasti janiw jicjjatancaractati —sasa. Ucat quimsa phajjsi pasatatsti jakenacajj Judá chachar yatiyiriw jutapjjäna: —Yojjch'amajj yakha chachanacampiw sarnakatayna, jichhasti usuriraquiwa —sasa. Ucatsti Judá chachajj jach'atwa arsu: —¡Irpsunisin ninampi phichhantapjjam! —sasa. Irpsunipcän ucqhasti, Tamar warmejj awcch'ipar yatiyiriw qhitäna: “Qhitincquitejj aca yänacajj ucaw usuriptayawayitu. Jumajj wal wali uñjjatam qhitinquisa aca sellojja, uqhamarac cordonapasa, aca thujrusa” sasa. Cunapachatejj Judá chachajj yänacapa uñt'asïna ucqhasti sänwa: “Jupajj janiw cuna juchanïquisa, nayaw juchanïtjja, Sela yokajjampi jan casaratajjatjja” sasa. Ucatsti janipuniw mayampsa jupampejj iquintcjjänti. Tamarajj wawachascän uca urusti ispa wawachasïnjja. Naciñ horasasti maynïrejj amparapwa loksunïna, ucatsti parterajj mä wila ch'anqhampiw chint'araquïna: “Acaw nayrakata nacejja” sasa. Ucampisa ucspachaw wawajj amparapjja ayantasiwayjjäna, ucatsti jilapaw nayrakat nacïnjja. Ucatwa parterajj Fares sas sutichänjja, saraquïnwa: “¿Cunjämarac jumasti nayrakat mistuntasti?” sasa. Ucjjarusti maynïri wawaw naciraquïna, cawquïritejj wila ch'anqhampi chint'atäcän uca, juparusti Zara sasaw suticharaquïna. Cunapachatejj Joseajj Egiptor apatäcän ucqhajj, mä egipcio jakew alasitaynajja ismaelit jakenacatjja. Uca jakesti Potifar satänwa. Jupasti faraonan palaciopanjja wali aytat jakënwa, guardiapan capitanaparaqui. Ucampis Tatitojj Joseampïscänwa, uywiripan utapan jacañcamasti take cunas waliquïscänwa Joseataquejja. Uywiripasti amuyaraquïnwa Tatitojj Joseampïscatapa, ucataracwa take cunas Joseataquejj waliquïscänjja. Ucatwa Josearojj uywiripajj suma uñjaraquïna, ucatsti jupan yanapiripatwa utt'ayäna, uqhamarac cunatejj utapan utjcän ucanacjjaru munañanïñwa utt'ayaraquïna, take cun jupar catuyaraquïna. Cunürutejj Potifarajj Josearu take yänacapjjaru utt'aycän uca urutsti Tatitojj Potifararojj bendicïnwa, utapansa, yapuchan orakepansa. Josean take cunanacap uñj-jjepansti, Potifarajj janiw cunatsa llaquiscjjänti, ni mank'añapatsa. Joseasti mä suma waynänwa, uñcatatas wali suma waynapunïnwa, mä kawkha tiempo pasipansti Potifaran warmipajj Josearuw uñch'ucjjäna, ucat mä urojj aqham säna: —Nayampi ict'ascam —sasa. Ucampis Joseajj janiw muncänti, saraquïnwa: —Jumajj uñjtawa, uywirejjajj take yänacapwa nayar catuyitu, nayan acancquipansti janiw jupajj cunatsa llaquiscaraquiti. Aca utanjja nayaw jilïritjja, uywirejjasti janiraquiw cunsa ‘Janiw’ sisquitutejja, jan ucasti juma sapacwa janejj churquitutejja, jumajj warmipätam laycu. Ucatsti ¿cunjämaraqui nayasti uywirejjarusti uca jan wali luririststi, uqhamarac Dios contrasa juch luraraquiriststi? —sasa. Warmisti sapüruw Josearojj jupampi ict'añataqui parljjayirïna, ucampis Joseajj janiw warmirojj ist'cänti. Ucampisa Joseajj mä uruw utar mantascäna lurañanacapa phokhañataqui, ucapachasti janiraquiw qhitis utanjja utjcänti, ucatwa warmejj Josearojj isit waythapi, saraquïnwa: —Ict'ascañäni —sasa. Joseasti uqham luratajj jalsunjjänwa, isipsa uca warmin amparaparuw apt'anïna. Warmisti uqham Josean jalsuwayjjatapatjja, uqhamarac isipas amparapar kheparatapatjja, utan uywatanacaruw jawsi, saraquïnwa: —Acajj uñjapjjam; chachajjajj mä hebreo jake acar irpasini, jichhasti jupajj jiwasat burlasiwa. Utaruw mantani, ucat nayampi iquintañ munejja, ucampis nayajj jach'at warartatta, uqham jach'at wararir ist'asasti jupajj mäqhiw jalsuwayjje, isipsa nayaruw llucht'awayitu. Ucatsti jupajj Josean isipjja imantjjänwa, chachapan utar puriniñapcama. Ucat chachaparojj avisi aqham sasa: —Uca hebreo esclavo irpanctas ucajja, utajjaruw mantani, ucatsti nayat burlasiñwa munitu, ucampisa jach'at warartatta, ucat jalsuwayjje, isipsa acqharuw apanucusiwayi. Uqhamwa uywatamajj nayar luritu —sasaw warmejj säna. Josean uywiripasti, warmipan uqham avisatapatjja walpun colerasïna, Josear catusinsti carcelaruw uchantayi, cawqhancapcäntejj reyin presonacapajj ucaru; ucampisa carcelansa, Tatitojj Joseampïscaquïnwa, munasiñapsa uñacht'ayaraquïnwa, cárcel uñjirimpis Joseajj wali sumancänwa, ucat cárcel uñjirejj Josearuw presonac uñjañ luräwi churäna. Joseaw ucanjja take cunsa ordenaraquirïna, cárcel uñjiristi janiraquiw Josean luratanacapjja wasitat uñaquipiricänti, Tatitusti jupampïscaraquïnwa, take cunas Joseataquejj waliquïscaraquïnwa. Uca khepatsti reyir vino loktir coperompi, panaderompejj, egiptonquir faraón reyiruw colert'ayapjjatayna, ucatwa, Guardian capitanapasti Josearuw catuyaraquïna, uca paniniru uñjañapataqui, ucanacasti jaya tiempow carcelancapjjaraquïna. Mä arumasti coperompi, panaderompejj mä samcanac samcasipjjatayna, sapa samcasti mä khanañchäwinïnwa. Uqhamasti cunapachatejj Joseajj presonacaru uñjir jutcän ucqhasti uca paninirojj wali llact'atwa jicjjatäna, ucat jisct'araquïna: —¿Cunatsa wali mayjt'atäpjjta? —sasa. —Mä samca samcasipjjta, janiraquiw qhitis uca khanañchañ puedipquituti —sasaw jupanacajj sapjjäna. —¿Janit Diosasti uca samca khanañchirïquisti? —sasaw Joseajj saraquïna—. Jichhasti avist'apjjetay uca samca —saraquïnwa. Ucat coperonacan jilïripajj Josearojj samcapa avist'äna, aqham sasa: —Samcajjansti mä uva ali uñjta, uca alisti quimsa ramanacanïnwa. Uca uva alisti ch'ichtasinjja pankaränwa, uca pankaranacasti uva achunacaw tucuwayjjaraquïna. Nayasti faraonan copapa ast'atäscäyätwa, ucat uca uvanac catusin uca faraonan copaparuw ch'irwsta. Ucatsti naya quipcaw faraonan amparaparu uca copjja ucharacta —sasa. Ucjjarusti Joseajj sänwa: —Juman samcamajj aqham sañ muni: Uca quimsa ramanacajj quimsa uruwa. Acat quimsa ururusti faraonajj wasitatwa uñjani juman acancatamjja, ucatsti nayra irnakäwimaruw wasitat uchjjätam, jumasti wastatampiw faraonarojj copjja loktjjäta, cunjämtejj nayrajj lurirïctas uqhama. Cunapachatejj acajj phokhasjjani ucqhasti nayat amtasitätawa, nayjjatsti faraonarojj parlt'araquimaya, aca chekat nayar apsuñapataqui. ¡Nayat qhuyapt'ayasitaya! Nayarojj hebreonacan orakepatwa lunthatanipjjetu, janiraquiw carcelancañajjas waquisquiti, janiraquiw cuna juchsa lurcti —sasa. Panaderonacan jilïripasti, uqham Josean suma samca khanañchatapatsti, saraquïnwa: —Nayasti samcasiractwa: Nayasti quimsa jisc'a jank'o t'ant'a canastillonac p'ekejj pataru apascäyäta. Amstanquiri canastillosti cunayman t'ant'anacanïnwa faraonataquejja, ucampisa jamach'inacaw jutasin uca p'ekejj patanccän uca canastillon t'ant'jja mank'suwayjjapjje —sasa. Ucatsti Joseajj saraquïnwa: —Samcamajj aqham sañ muni: Uca quimsa canastillonacajj quimsa uruwa. Acat quimsa ururusti faraonajj wasitatwa uñjjatani juman acancatamjja, ucatsti mä kokaruw warccatayaraquïtam, jamach'inacaraquiw jutasin aychamjja mank'apjjani. Quimsa uru pasatatsti faraonan urupänwa, ucatsti jupajj mä jach'a fiesta luräna jakenacapataquejja. Jawsayata jakenac nayrakatatwa faraonajj coperonacan jilïriparojj carcelat irpsuyanjjäna, uqhamarac panaderonacan jilïriparusa. Coperorusti wasitatwa pachpa irnakañaparuw uscjje, ucatsti coperojj nayrjamaraquiquiw wasitat faraonarojj vino loktjjäna, ucampisa panaderorojj warccatayänwa cunjämtejj Joseajj siscatayna uqhama. Ucampisa coperojj janiw Joseatjja amtascjjataynati. Pä maraw pasjjäna. Mä uruw faraonajj mä samca samcasïna, jupasti samcapanjja Nilo jawira thiyan sayt'atäscänwa, uca jawiratsti mistunipjjänwa pakallko suma liq'i vacanaca, ucanacasti uca chekan pasto mank'asipcaraquïna, junco sat alinac taypina. Uca khepatsti pakallko phiru t'uqha vacanacaw mistunipjjaraquïna, ucatsti jawir thiyan uca nayrakat mistunir vacanac jac'aruw sayt'asipjjaraquïna. Ucat aca phiru t'uqha pakallko vacanacajj suma liq'i pakallko vacanacarojj mank'antäna. Uqhamaruw faraonajj iquit sartäna. Ucampis wasitat icj-jjasinjja yakha samca samcasiraquïna: Ucansti uñjaraquïnwa mä sapa trigo alinjja pakallko suma achuni trigo puyanaca. Uca khepatsti pakallko ch'usu trigo puyanacaraquiw mistunïna, inti jalsu toket jutir thayan aynacht'ayata. Ucat aca pakallko ch'usu trigo puyanacajj, uca pakallko suma trigo puyanacaruw mank'antäna. Faraonasti iquit sartasïna, ucasti samcaquïtaynawa. Ucampis khepärmanthi alwasti wali llaquitänwa, ucatsti take yatirinaca, uqhamarac yatiñani jakenacaruw take Egipto marcat irptayani. Cunapachatejj faraonajj take uca samcanac avist'äna ucqhasti janiw qhitisa khanañchañ puedcänti. Ucatwa coperonacan jilïripajj faraonarojj säna: —Jichhajj amtastwa jumar colerayatajja. Cunapachatejj jumajj colerascayäta panaderonacan jilïripataqui, uqhamaraqui naya sirvirimataquisa, ucapachasti guardian capitanapan carcelaparuw panpachani apayapjjestajja. Mä arumaw panaderonacan jilïripajj mä samca samcasïna, ucatsti nayas samcasiraquïyätwa, sapa samcasa khanañchäwinïnwa. Uca carcelan nanaca chica mä hebreo waynaw ucancascaraquïna, jupasti guardianacan capitanapan esclavopänwa. Nanacasti juparuw samcanacajj avist'apjjta, ucat jupajj sum khanañchapjjetu. ¡Take cunas cunjämtï jupajj sapquitäna uqhamarupuniw phokhasiraqui! Nayajj wasitatwa lurañanakajar cuttanjjta, maynisti jaychcatataraquiw uñjasi —sasa. Ucat faraonajj Josear jawsayani, ucatsti janc'aquiw carcelat irpsunipjjäna. Joseasti ñic'utap mururasïna, isipsa trocsusiraquïna, ucat faraón reyin nayrakatapar uñstäna. Faraonasti Josearojj saraquïnwa: —Mä samca samcasta, ucatsti janiraquiw qhitis khanañchañ puedquituti, ucampis ist'twa, jumajj mä samca ist'asajj khanañchirïtama. —Ucajj janiw nayat waquisquiti, ucampisa Diosaw jumarojj asquimataqui khanañchätam —sasaw Joseajj saraquïna. Faraonasti Josearojj sänwa: —Samcajjansti, nayajj Nilo jawira thiyan sayt'atäscayätwa, jawiratsti pakallko suma liq'i vacanacaw mistunïna, ucanacasti pastonac mank'asipcaraquïna uca chekana, junco sat alinac taypina. Uca khepatsti pakallko phiru t'uqha vacanacaw mistuniraquïna. ¡Janipuniw nayajj cunapachas take Egipton uqham phiru vacanac uñjirïcti! Aca phiru t'uqha vacanacasti uca suma pakallko liq'i vacanacaruw mank'antapjjäna, uqham uca liq'i vacanacar mank'antcasas uca vacanacajj uqham t'uqhaquïsipcapunïnwa, janiraquiw qhitinsa amuyañjamäcänti. “Ucatsti sartjjtwa, samcaquïtaynawa. Uca khepatsti yakha samca samcasiracta. Ucansti uñjaractwa mä sapa trigo alit pakallko suma trigo puyanac jilsusquiri. Ucanac khepatsti pakallko jan wali ch'usu puyanacaraquiw jilsünjja, inti jalsu toke thayan wañsuyata. Aca pakallko waña puyanacasti, uca suma pakallko puyanacaruw mank'antapjjäna. Nayajj take aca samcwa yatiri jakenacaru avist'asta, janiw maynis khanañchañ puedquituti. Ucat Joseajj faraonarojj saraqui: —Uca pä samca jumajj samcascatäta ucajj maya sapaquiwa. Diosasti jumarojj uca samca tokew yatiyasctam cuntejj jupajj lurcani ucjja. Uca pakallko suma vacanacasa, uqhamarac uca pakallko suma trigo puyanacasa, pakallko maranacawa, pachpa samcaquiwa. Uca pakallko phiru t'uqha vacanacasa, uqhamarac uca inti jalsu toke thayampi wañsuyata pakallko ch'usu trigo puyanacasa maranacaraquiquiwa. Ucasti pakallko mach'a maranacäniwa. Cunjämtejj nayajj siscsma uqhampunïniwa. Diosaw jumarojj yatiyasctam cuntejj jupajj lurcani uca. Jichhajj pakallko suma maranacaw Egiptonjja utjani, ucjjarusti pakallko mach'a maranacaw jutaraquini. Janiw qhitis pakallko suma maranacan utjatapjja amtascjjaniti, mach'ajj Egipto marcarusti k'alwa aynacht'ayaraquini. Uca mach'asti sinti jach'äniwa, janiraquiw cuna unanchäwis utjcaniti Egipton pakallko suma maranaca utjatapatjja. Jumajj aca pachpa samcjja pä cutiw samcastajja, Diosajj uca lurañ amtatap laycu, ucatsti janc'aquiw luraraquini. “Walïspaw jumajj mä suma amuyt'ani ch'iqhi jake chhijllañama, jupan take marcpacha apnakañapataqui. Jichhajj jumajj aqham luram: Jumajj gobernadoranac utt'ayam, ucanacajj take marcpacha sarapjjpan, ucatsti uca pakallko suma maranacanjja, trigo achunacatjja pheskëri parte apthapiyapjjpan take Egipto orakena. Uca suma maranacansti trigo cosechanacatjja sumpun imapjjpan, uqhamaraqui marcanacansa imapjjpan, jakenacar mank'ayañataqui. Uqhamaw trigojj take marcpachataqui imatäni, jakejj uca mach'a maranacan jan mank'at jiwarascäñapataqui, cuna mach'a maranacatejj Egiptor jutcani ucapacha. Josean amuyt'atapasti faraonataquisa, oficialanacapataquisa walicjamaquïnwa, ucatwa faraonajj jupanacar saraqui: —¿Aca jakjam yakha jakjja Diosan ajayupani cuna jicjjatsnati? —sasa. Josearusti saraquïnwa: —Janiw jumjam ch'iqhi, yatiñani jakejj utjquiti, Diosaraquiw jumarojj take acanac yatiytam. Jumajj jichhajj palaciojjan jach'a jilïrïyätawa, jumaw apnakäta. Take jakenacasti jumaruw jaysapjjaraquïtam. Nayasti juman jilïrimaquïyäwa reyïtajj laycu. Nayasti take aca Egipto marcpachataquiw mä gobernadorat utt'aysma —sasa. Uc sasinsti, faraonajj amparapat anillopwa apsusi, uca anillosti reyin sellopanïnwa, ucsti Josean amparaparuw uchjje. Ucjjarusti suma lino isinacampi isthapiyapjjañapataquiw arsuraquïna, ucatsti mä kori collarampiw ucharaquïna. Ucjjarusti jupanquïrit payïri suma carroparuraquiw irpjjatäna, ucatsti “Uñtapjjam” sasaw jupa nayrakatan arnakapjjäna. Uqhamaw Josearojj utt'ayäna takpach Egipto marcar apnakañapataqui. Ucjjarusti faraonajj Josearojj sascaquïnwa: —Nayajj reyïcta ucasa, jan juman ordenamampejj janiw qhitis cunsa lurcaniti, ni cawcsa sarcaraquiniti, aca Egipto marcpachanjja —sasa. Faraonasti Josearojj egipcio sutimpiw sutichjjänjja Zafnat-panea sasa, ucatsti Asenat warmimpiw casarjjaraquïnjja, jupasti Potifera sat jaken phuchapänwa, On marcan sacerdotepäcän uca. Uqhamaw Joseajj Egipto marca nayrakatan utt'ayatäna. Joseasti, cunapachatejj faraón reyin nayrakataparu irpapcän ucqhajj quimsa tunca maranïnwa. Joseasti faraonan ucat mistuwayjjasajja, take Egipto orakpachwa sarañ kalltäna. Uca orakensti uca kallta pakallko suma maranacanjja, walipuniw achüna. Joseasti uca suma maranacanjja trigjja walpin apthapiyäna; marcanacaruw imayäna, sapa marcar jaytasa cuna trigonactejj uca orakenacan apthapipcataynajj ucanaca. Joseasti trigjja kota irananquir ch'alljamwa apthapiyäna. Trigosti sintipunëjjänwa janiraquiw tupt'añsa puedcjjapjjänti, ucat uqhama jan tupt'asaquiw imjjapjjäna. Janïra uca mach'a maranac purinquipansti, Joseajj pani wawanïnwa Asenat warmipampejja. Jilïrirusti Manasés sasaw sutichäna, saraquïnwa: “Diosaw take t'akhesitanacajj armasiyjjetu, uqhamarac familianacajjsa” sasa. Ucjjaru wawaparusti Efraín sasaraquiw sutichäna, saraquïnwa: “Diosaw nayarojj wawanac apayitu, t'akhescta uca marcana” sasa. Uca pakallko suma maranacasti Egiptonjja pasjjänwa, pakallko mach'a maranacaw sartaraquïna, cunjämtejj Joseajj siscatayna uqhamarjama. Take marcanacanwa mank'at t'akhesiñajj utjäna, Egiptonac jan utjcäntejja, ucansti mank'añajj utjascaraquïnwa. Cunapachatejj egiptonquir jakenacajj niya mank'at awtjayasjjapjjän ucqhasti faraonat trigo mayiriw sarapjjäna. Ucatsti faraonajj take egipcio jakenacarojj sänwa: “Josean ucar sarapjjam, cuntejj jupajj siscani uca lurapjjaraquim” sasa. Cunapachatejj mank'at t'akhesiñajj take marcpacharu niya purjjän ucapachasti Joseajj cawqhantejj trigojj imatäcän uca depositonacwa jist'arayi, ucat egipcio jakenacar aljaraqui, mank'at awtjayasiñasti juc'ampi ch'amampiw sartaraquïna. Take marcanacatwa Egiptorcama jutapjjäna, Joseat trigo alt'asiñataqui, janiraquiw cawqhansa cuna mank'añas utjcänti. Jacobojj Egipton trigo utjascatap yatisinjja, yokanacaparojj sänwa: “¿Cuns ucan jumanacajj jumanaccama uñch'uquisisajj lurasipcta? Egipton trigojj utjasqui sapjjetuwa. Ucar sarapjjam, trigo alt'anipjjam jan mank'atjama jiwarañasataqui” sasa. Ucatsti Josean jilanacapajj tuncaniw Egiptor sarapjjäna trigo alt'asiñataqui; ucampisa Jacobojj janiw Benjamín sat wawapjja antutascänti, jupasti Josean jilapänwa, chuymapansti saraquïnwa: “Inampis cuna jan walis pasjjaspa” sasa. Israelan yokanacapasti mayni saririnacampi chicaw trigo alt'asiri sarapjjaraquïna, mach'asti take Canaán oraken utjaraquïna. Joseasti Egipto marcan gobernadorapänwa, uqhamaraqui jupaw trigo aljäna take chekata jakenacajj purinipcän ucanacaru. Cunapachatejj jilanacapajj uñstapjjän jupa nayrakataru ucapachasti, Josean nayrakataparuw alt'asipjjäna, ajanunacapas oraker puriñcama. Joseasti jilanacaparojj may uñcatasaquiw uñt'jjatayna, ucampis jan uñt'iriw tucüna, khoru arumpiw jisct'araquïna: —Jumanacajj, ¿cawquits jutapjjta? —sasa. —Nanacajj Canaán oraket jutapjjta, trigo alt'asiri —sasaw jupanacajj sapjjaraquïna. Joseajj jilanacaparu uñt'cchïna ucasa, jupanacajj janiw Josearojj uñt'apcänti. Ucat Joseajj cuna samcanactejj samcasirïcän ucanacwa amtasïna, saraquïnwa: —Jumanacajj uñakanacäpjjtawa, cawqhatcha marcarojj aynacht'ayañjamäsqui uc uñakeriw jutapjjtajja —sasa. —Jumanacajj uñakanacäpjjtawa, cawqhatsa aca marcarojj aynacht'aysna, uca uñakeriw jutapjjtajja —sasaw Joseajj sascaquïna. Ucampis jupanacajj sasipcaquïnwa: —Tata, nanaca sirvirinacamajj tunca payani jiläpjjtwa, mä sapa awquiniquïpjjaractwa, Canaán oraken jacapjjaractjja. Sullca jilasti awquejjampiw kheparasqui, maynïristi janiw nanacampïcjjaraquiti —sasa. Joseasti sascaquïnwa: —Cunjämtejj nayajj sistjja, jumanacajj uñakanacäpjjtawa, jichhasti yant'añäniwa, faraonan sutipjjaruw sapjjsma, jichhajj janiw acat mistupcätati sullca jilama puriniñapcama. Jumanacat mayni qhitapjjam sullca jilamar irptiri. Mayninacasti presow kheparapjjäta uqhamat yatiñäni chekat janicha cuntejj sapcta uca; janitejj chekäcchi ucasti, jumanacajj uñakanacäsipcapuntawa. Faraonan sutipjjaruw juramento luräna. Joseasti jilanacaparojj quimsa uruw, preso carcelar uchayäna, ucampisa quimsa uru pasatatsti saraquïnwa: —Nayajj Diosar ajjsarir jakeraquïtwa. Jichhajj cuntejj sapcäma uc lurapjjam, uqhamat jumanacajj perdonatäjjapjjäta, chekpacha suma jakenacäpjjsta ucajja. Jumanacajj mayni jilamaru carcelar jaytawayapjjam, ucat mayninacasti sarjjapjjam trigo apapjjaraquim familianacaman mank'añapataqui. Ucjjarusti sullca jilama irpt'ata cuttanipjjam, uqhamat nayajj yatï chekätaynat janicha cuntejj sapcta uca. Janitejj chekäcchi ucasti jumanacajj jiwapjjätawa —sasa. Jupanacasti “Waliquiw” sapjjänwa, ucatsti jupanaccamaw parlarasipjjaraquïna: —Chekpachansa jiwasanacajj jan walpun jilasampejj lurapjjayätanjja. Cunapachatejj achict'ascäna ‘Qhuyapt'ayasipjjeta’ sasajja, ucapachasti jiwasajj janiw jupatjja qhuyapt'ayascäyätanti, llaquita uñjcchïyätan ucasa. Ucatwa jichhajj jiwasaru wact'araquistu t'akhesiñajja —sasaw jilanacapajj parlarasipjjäna. Ucjjarusti Rubenajj saraquïnwa: —Nayajj sasipcapunsmajjaya: ‘Jan cuns lurapjjamti’ sasajja, ucampis jumanacajj janiw nayarojj ist'apcäyästatejja, jichhasti jiwatapat phokhañasaw wact'istojja —sasa. Jupanacasti janiw Josean take parlatanacapjja amuyapcänti, Joseasti mä aru jakoquipir jake tokeraquiw jupanacarojj parlatayna. Joseasti jupanacat sarjjasinjja, wal jachäna. Jupanacan ucar cuttanjjasinsti, jupanacan uñjcataw Simeonarojj wayokjje, ucatsti jupanacan uñjcatawa ñach'antayaraqui. Ucjjarusti Joseajj jakenacarojj saraquïnwa: “Aca jakenacataquejj trigo costalanacapar phokhantarapipjjam, kollkenacapjja sapa costalar uscjjapjjaraquim, thaquitaquisti mank'aña waquicht'arapipjjaraquim” sasaw ordenaraquïna, ucatsti uqhampuniw lurasïna. Jilanacapasti asnonacapar trigo qhumjjatt'awayasisajj sarjjapjjänwa. Cawqharutejj uca arumajj iquipjjañäpäcän ucar purisinsti, jupanacat maynïrejj asnopar mankt'ayañataquiw costalap jararasïna ucatsti uñjaraquïnwa kollkejj uca costalancascatapa. Ucat jilanacapar saraqui: —¡Uñjapjjam, acajj kollkejjaraquisä! ¡Acajj costalajjancasquiwa! —sasa. Take jupanacasti wal sustjasipjjäna, ucatsti ajjsarañat qhathatipjjäna, jupanaccamasti sasipjjaraquïnwa: —¿Cuns uqham Diosajj luristu? —sasa. Cunapachatejj Canaán oraker purjjapjjän ucqhasti, Jacob awquiparuw take ucanac avist'apjjäna, sapjjaraquïnwa: —Qhiti jaketejj uca marca apnakqui ucasti jan walpun uñjapjjetu, ‘Jumanacajj uñakanacäpjjtaw’ sasaw sapjjaraquitu. Nanacasti juparojj sapjjaractwa: ‘Nanacajj suma chekapa jakenacäpjjtwa, janipuniw cunapachas uñakatjja sarnakapjjerïcti’ sasa. ‘Tunca payani jila sullcäpjjtwa, mä sapa awquiniquïpjjaractwa; maynïri jilasti janiw nanacampïcjjeti, sullcasti Canaán oraken awquejjampiw kheparascaraqui’ sasaw sapjjta —sasaw sapjjäna. —Ucatsti jupajj sapjjaraquituwa: ‘Aqhamatwa jichhajj yatiñäni chekat janich cheka cuntejj sapcta ucajja. Jichhajj acar jaytawayapjjam mayni jilama, ucatsti mä juc'a trigo apapjjaraquim familianacamataqui. Ucampisa sullca jilamarojj irpanipjjam, uqhamatwa nayajj yatï jumanacan cheka jakenacäpjjatama, janiraqui uñakäpjjatama; ucapachasti jilamarojj antutjjaraquïwa, jumanacas librequiraquiw aca oraken sarnakasisipcäta’ sasa. Costalanacap warsusipcän ucqhasti, Josean jilanacapasti sapa costalan kollke jicjjatapjjaraquïna, uca kollke uñjasinsti, jupanacasa, awquipasa wal sustjasipjjäna. Jacobosti ucjjarojj sänwa: —Jumanacajj jan wawani uñjasiyapjjestajja. Joseajj janiw jiwasampïcjjeti, Simeonas uqhamaraqui. ¡Jichhasti Benjamín wawajjwa irpasjjapjjaraquïtajja! ¡Take acanacasti naya contracamaquiwa! Ucat Rubenajj awquipar saraquïna: —Benjaminjja nayar catuyita, nayaw cuttayanirapjjäma. Janitejj cuttayanirapïm ucqhasti, pani wawajja jiwarayäta —sasa. Jacobosti saraquïnwa: —Wawajjajj janiw jumanacampi sarcaniti. José jilapajj jiwjjewa, jichhasti jupa sapaquiw jacjjaraquejja. Cuna jan walt'añasa thaquin utjaspajja, jumanacaw juchanïpjjasma aca awquin llaquisiñat jiwañapataquejja —sasa. Mach'asti juc'ampiw uca marcanjja utjäna. Uqhamasti Jacobompi, wawanacapampejja, cunapachatejj Egiptot apapcatayna uca trigo tucuntjjapjjän ucqhasti Jacobojj yokanacaparojj sänwa: —Sart'apjjaquim wasitata, ucatsti trigo alt'anipjjam —sasa. Ucampis Judäjj saraquïnwa: —Uca jakejj khanwa sapjjetu: ‘Janitejj sullca jilam irpanipcäta ucqhajj, jan jutjjapjjamti’ sasa. Jumatejj Benjamín irpayapjjetät ucqhajj sarapjjäwa, trigo alt'irejja, ucampisa janitejj Benjaminar antutascäta ucqhasti janiw sarapcäti. Uca jakesti khanwa sapjjetojja: ‘Janitejj sullca jilamar irpanipcäta ucqhajj, jan jutjjapjjamti’ sasajja. Ucat Israelajj saraquïna: —¿Cunatsa aca take jan walinac lurapjjesta? ¿Cunatsa uca jakerojj ‘Sullca jilanïpjjtwa sapjjtajja?’ —sasaw Jacobojj saraquïna. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Jupajj nanacarojj waljjay jisct'apjjchitojja take jiwasatjja, uqhamaraqui familiasatsa. Sapjjaraquituwa: ‘¿Awquimajj jacasquiti?’ sasa. ‘¿Yakha sullcanacamas utjasquiti?’ sapjjaracchitojjaya, nanacasti jisct'atajj take cunsa chekwa avisapjjtjja. Nanacasti janiw yatipcäyätti ‘Sullcam irpanim’ sañapjja. Judá yokapasti Israel awquiparojj sänwa: —Jichhasti sullcarojj nayampi chica sarayita, ucatjja anchhitpachaw sarapjjä, uqhamatwa jan jiwcañäniti, jumasa, nanacasa, wawanacajjasa. Nayaw juparu uñjascäjja, cunatejj pasani ucsa, nayampiw parlascäta. Janitejj acawjar cuttayanirapcäm ucqhajj nayaw juchanïscäjj wiñayataqui. Janitejj acqham kheparapquiriscäyät ucqhajja, niyaw sarasinjja mayampi cuttanjjapjjeriscäyäta —sasa. Ucatsti awquipajj saraquïnwa: —Uqham lurañapun waquischi ucqhajj lurapjjacchïtaya. Costalanacamar mä regalo uca jaketac apapjjam cunatejj orakesan achqui ucanacat mä juc'acama: Bálsamo, misq'i, perfume, mirra, nueces, almendra ucanaca. Kollksti mä uqhampi apasipjjäta, ucatsti amparanacamampipuniw catuyapjjäta. Inas jupanacajj pantjasipjjchïna. Uqhamasti sarapjjam, sullcam irpjjaruwayasina uca jaken ucaru. Take ch'aman Diosasti uca jakerojj suma chuyma churpan jumanacar sumaqui uñjañapataqui, uqhamata mayni jilamaru, Benjaminarus libre antutaniñapataqui. Ucampisa, ¡nayan jan wawanïñajjatejj waquischi ucqhajj, uqhamäpanaya! —sasa. Ucatsti Jacobon yokanacapajja, wajjt'äwi, kollksa mä uqhampi, uqhamarac Benjamín jilapa irpt'atajja, Egiptoruw sarapjjäna, ucatsti Josean ucaruw puripjjäna. Joseajj Benjaminarojj uñjänwa jilanacapampi chica, ucatsti utapanquir mayordomorojj sänwa: —Aca jakenacarojj utajjar irpam, mä vaca qharsum, waquicht'araquim, jichhürojj nayampiw mank'apjjani —sasa. Mayordomosti, cunjämtejj Joseajj siscatayna uqhamwa luräna, jupa quipcaraquiw irpäna. Ucampis jupanacajj sustjasipjjänwa, uqham Josean utapar irpatäsinjja, ucatsti parlaquipasipjjaraquïnwa: —Acajj janiw uqhamaquïquiti. Cuna kollktejj pasïrin costalanacasar uchapcataynajj uca laycuw acar irpanipjjestu. Jichhajj jutasin nuwjapjjestaniwa, ucatsti animalanacasampi chica esclavot irnakayaraquistanejja —sasa. Utar jac'achcasasti mayordomoruw jicjjatapjjäna parlañataqui, sapjjaraquïnwa: —Tata, pasïrinjja trigo alasiriw jutapjjta, ucampisa cawqharutejj ict'awayapjjañajjäcän ucqhar purisasti, nanacajj costalanacajj jararasipjjta, ucatsti costalanacajjan kollke jicjjatapjjta, sapa mayni nanacan kollkenacajjaw ucancänjja. Kollkejj phokhatäscataynawa, jichhasti apanjjapjjtwa, uqhamarus jichhajj mä juc'ampwa kollkjja apasinjjapjjta, trigo alt'asiñataquejja. Ucampisa janiw yatipcti ni qhitin uca kollke costalanacajjar uchatapsa —sasaw sapjjäna. Mayordomosti saraquïnwa: —Suyt'apjjaquim jan ajjsarapjjamti. Jumanacana, uqhamarac awquimana Diosapaw uca kollkjja costalanacamar uchpacha, nayasti cuntejj jumanacajj pagapcatäta uca kollkjja catoktwa —sasa. Mayordomosti Simeonarojj irpsuwayänwa, ucatsti cawqhanccäntejj jilanacapajj ucqharuw irparaquïna. Ucatsti takpachaniruw Josean utapar irpäna, uma churaraquïna cayunacap jarirasiñataqui, uqhamarac asnonacaparus mank'a churaraquïna. Jupanacasti ucañcamajj wajjt'äwinacwa waquicht'apjjäna, ucatsti Josean puriniñapwa suyasipcäna, chica uru horasaru, yatipjjaraquitaynawa, ucan mank'apjjañapjja. Cunapachatejj Joseajj purinjjän ucqhasti, jupanacajj Josearuw churapjjän cuna wajjt'äwtejj apanipcatayna uca, ucatsti orakcamaw alt'asipjjaraquïna. Joseasti jupanacarojj: —¿Cunjämäsipctasa, awquimas cunjämäscaraquisa? —sasaw jisct'äna. —¿Jacasquiti awquimajja? —sasaw säna. Jupanacasti Joseataquejj alt'asipjjänwa, sapjjaraquïnwa: —Jumar sirviri awquejjajj jacasquiwa —sasa. Joseasti uñatatasinjja Benjaminaruw uñjäna, qhititejj pachpa jilapäcän ucaru, saraquïnwa: —¿Acat uca sullca jilamajja? ¡Diosay jumar bendispan, wawa! —sasaw saraquïna. Uc sasinsti Joseajj chuymapwa ch'alljjtayasïna, ucatsti jachirjamänwa. Janc'aquiw utapar mantawayi, ucansti wal jacharaquïna. Jachañ tucuyjjatatsti, ajanup jarekasi, ucat mistunjjaraqui, aqham sasa: “Mank'añ sirvt'anjjapjjam” sasa. Josearojj yakha mesaruw sirvt'apjjäna, Jacobon yokanacaparusti yakha mesaruraqui, yakha mesansti Joseampi chica mank'apjjerïcansa ucanacaruraqui, egipcionacajj hebreonacampejj janiw junto mank'apjjericänti uca laycu. Josean jilanacapasti, Josean sataparjamaw kont'asipjjäna, jilïrit sullcacama, wali sustjatäpjjaraquïnwa, jupanaccamaw uñcatasipjjaraquïna. Joseasti pachpa mesapatwa mank'ayäna, Benjaminarusti mayninacat sipansa juc'ampi jilwa churäna. Joseampi, jilanacapampisti juntow umapjjäna, wali cusisipjjaraquïna. Uca pasatatsti Joseajj mayordomoparojj sänwa: —Aca jakenacataquejj costalanacapar kawktejj munapqui ucqha trigo phokhantarapipjjam, kollkenacapsti costalanacapar ucharjjaraquim. Sullca jilapan costalaparusti nayan kollke copajja ucharaquim, trigot pagquejja uca kollkempi chica. Mayordomosti cunjämtejj Joseajj siscatayna uqhamwa luräna. Khepärmanthi alwasti Joseajj jilanacaparojj janïr intis jalsunquipanwa asnonacapampi qhitanucjjatayna. Marcatsti janïraw jayancapcänti, ucapachaw Joseajj mayordomoparojj säna: —Uca jakenacar arctam, ucatsti jicjjatasinjja saraquim: ‘¿Cuns ac lurapjjesta? ¿Cunatsa uywirejjan kollke copapa lunthatsunipjjta? Uca copajj uywirejjan umasiñapawa, uqhamarac yatjjataña coparaquiwa. ¡Jan walpun lurapjjtajja!’ —sasa. Mayordomosti jicjjatasinjja cuntejj Joseajj siscatayna uca pachpa arunacwa saraquïna. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —¿Cunatsa jumajj uqham parljjayapjjesta? ¡Janipuniw nanacajj cunäquipansa ucjja lurapquiristti! Nanacajj Canaán oraketpach cuttanipjjta cuna kollktejj costalanacajjan jicjjatapcta uc churjjañataquejja, ¿cunjämaraqui nanacasti uywiriman kollkepsa, koripsa lunthatsunjjapjjästi? Nanaca sirvirinacamatjja, cawquïrin costalapattejj jicjjatcäta ucajj jiwayatäpan, nanacas patronaman esclavopäpjjaraquïwa —sasa. Mayordomosti saraquïnwa: —Cunjämtejj sapctajj ucajj phokhaspan, ucampisa, cawquïrittï copa catjcä ucaquiw esclavöjjanejja, mayninacasti librequïsipcätawa. Sapa mayniw janc'aquiraqui costalanacapjja asnonacapat wayokasin jararapjjaraquïna. Mayordomosti sapa costalwa thaktaraquïna, jilïrin costalapat kalltasina sullcan costalapcama, copjja Benjaminan costalapatwa apsüna. Ucatsti jupanacajj isinacapwa ch'iyarasipjjäna, llaquinacap uñacht'ayañataqui. Ucatsti sapa mayniw carganacapjja asnopar qhumjjatasin marcar cuttanipjjäna. Cunapachatejj Judämpi, jilanacapampejj utar purinipcän ucqhasti Joseajj ucancascänwa. Ucatsti jupanacajj Josean nayrakataparuw alt'asipjje ajanunacapajj oraker puriñcama, Joseasti saraquïnwa: —¿Cuns lurapjjta? ¿Janit yatipcta nayjam jakejj adivinirïtapjja? —sasa. Judästi saraquïnwa: —¿Camsapjjaraquïmasti, tata? ¿Cunjämatarac “Janiw lunthätapcti” sapjjeriststi?, Diosajj aqham juchanwa catjapjjetu. Acancapjjtwa nanacajj, juman sirvirimäpjjaractwa, qhititejj copam apcataynas ucampi chica —sasa. Ucampis Joseajj sänwa: —Janiw uqhamäcaniti, qhititejj copajj apcatayna ucaquiw esclavojjäni. Mayninacajj puedjjapjjtaw libre awquiman ucar cuttjjaña. Janiw qhitis cunsa sapcätamti —sasa. Ucatsti Judäjj Josear jac'achasisinjja sänwa: —Nayajj achict'assmaw, tata, jumampiw parlt'asiñ munta. Janiquiy nayataquejj colerasimti, jumajj pachpa faraonäcasmas uqhamätawa. Jumajj nanacarojj jisct'apjjestawa, awquinïsipcäyätti, uqhamaraqui sullca jilas utjaraquïnti janicha uca toketa. Nanacasti avist'apjjaraquiyäsmawa, mä chuymani awquin utjascatapa, uqhamarac sullca jilan utjascatapa, jupasti cunapachatejj awquejjajj wali chuymanëjjan ucqharaquiw nacïna. Sapjjaraquiyäsmawa awquejjajj uca sullcarojj wali munasitapa, uca sapa wawaqui pachpa taycatjja kheparjjatap laycu, mayni jilapasti jiwjjewa. Ucapachasti jumajj: ‘Irpanipjjam uca sullca jilama’ sapjjaraquiyästawa, uñt'añ munatam laycu. Nanacasti sapjjaraquiyäsmawa: ‘Waynajj janiw awquipa apanucuncaspati, uqhamäspa ucqhajj awquipajj jiwt'aspawa’ sasa. Jumasti sapjjaraquiyästawa: ‘Janitejj sullca jilam irpanipcäta ucqhajj, janis jutjjapjjam’ sasa. “Cunapachatejj awquejjan ucar cutjjapjjta ucapachasti nanacajj awquejjarojj take ucanacwa avist'apjjta, cuntejj jumajj sapquista ucanacwa avist'apjjtjja. Ucatsti awquejjajj: ‘Trigo alt'ir sarapjjam’ sapjjaraquituwa, ucampis nanacajj sapjjaractwa: ‘Janiw sarapquiristti, janitejj sullca jilajj nanacampi chica sarcan ucqhajja, uca marca apnaker tatasti nanacarojj irpanipjjam sapjjaraquituwa’ sasa. Awquejjasti sapjjaraquituwa: ‘Jumanacajj yatipjjtaw, warmejjajj aca pä wawa jaytawayitu, maynïrejj nayatjja sarakawayjjetuwa, ucat acsarusti janiw juparojj uñjcjjaractti. Chuymajjanjja yatistwa, mä cuna animalapuniw mank'antpachajja. Jichhajj mayni wawajjtejj thiyajjat irpasjjapjjaraquiquïtajja, ucat mä cuna jan walis pasascani ucqhasti, jumanacaw juchanïpjjätajja aca awquin llaquiscäwi jiwañapataquejja’ sasa. Awquejjarusti nayaw saniractjja: ‘Aca waynjja nayar catuyita, nayaw cuna jan walis pasani ucqhajj phokhascä’ sasa. Uqhamarus saniractwa: ‘Janitejj aca wayna cuttayanirapjjämajja, nayaw wiñayataqui juchanïscä’ sasa. Ucatwa nayajj achict'assma, nayaw kheparäjja aca wayna lanti juman esclavomatjja. Juparusti antutjjam jilanacapampi chica sarjjañapataqui. ¿Cunjämaraqui nayasti awquejjan ucarusti cuttiriststi jan aca wayna irpt'atasti? Janiw nayajj awquejjar t'akhesiri uñjañ muncti —sasa. Joseasti janiw juc'ampi amuquïñ puedcjjänti take sirvirinacap nayrakatanjja, ucatwa art'asi: “¡Takeni acat mistupjjam!” sasa. Uqhamasti janiw mayni sirviripasa ucancjjänti, cunapachatejj Joseajj jilanacapampi uñt'ayasjje ucqhajja. Ucatsti wali jach'at jachäna, take egipcio jakenacaw ucjja yatipjjaraquïna, ucasti faraonan palaciopcamaraquiw purïna. Joseasti jilanacaparojj saraquïnwa: —Nayajj Joseätwa. ¿Awquejjajj jacasquiti? —sasa. Jupanacasti wali sustjatäpjjänwa Josean nayrakatapan jicjjatasisajja, janiraquiw cun sañsa puedipcänti. Joseasti sascaquïnwa: —Jutapjjam, acsar jac'achasinipjjam —sasa. Jupanacajj jac'achasipcän ucqhasti, jupajj sänwa: —Nayajj José jilamätwa, cawquïrirutejj jumanacajj Egiptor aljapcäyäta uca. Ucampisa, jan jichhajj llaquisipjjamti, janirac jumanacpachas colerasipjjamti nayar aljapjjatamatjja, ucampis Diosaw jumanacan nayrama qhitanitu, jacañanac khespiyañajjataqui. Pä maraw pasjje mach'an kalltatapajja, ucampisa pheska marampiw faltasqui, uca maranacansti janipuniw cuna casta cosechas utjcaniti yapuchatäscchini ucasa. Ucampisa Diosaw jumanacan nayrama qhitanitu, uqhamat wawanacamajj jan jiwarañapataqui, uqhamat jacañanacajja mä jach'a khespiyäwi toke jacapjjañamataqui. Uqhamasti Diosaw aca chekarojj qhitanitu janiw jumanacati. Juparaquiw faraonan utapansa mä jach'a jilïrit uscutu, uqhamaraqui aca Egipto marcan gobernadorapatsa ucharaquitu. Jichhajj janc'aqui awquejjan ucar sarapjjam, ucatsti sapjjaraquim: “Aqham siwa José wawamajja: ‘Diosaw nayarojj aca Egipto marcan mä jach'a jilïrit utt'ayitu, jichhajj janc'aquiy jutam nayampi jiquisiri. Gosén oraken jacaraquïta, wawanacamampi, allchhinacamampi, take uywanacamampi cuna, uqhamarac take cunatejj utjctam ucanacampi. Uqhamatwa naya jac'ancascapinïtajja. Acanwa mank'añjja churapjjäma, jumarusa, familiamarusa, uqhamarac take qhitinacatejj jumampi chicäqui ucanacarusa, uqhamat jan cunas jumanacatjja faltañapataqui, jichhasti mach'ajj utjascaquiniwa pheska marampi cuna’ ” sasa. Benjamín jilajjasa, jumanacasa testigöpjjtawa cuntejj siscta ucanacatjja. Awquejjarusti avist'apjjaraquim cunja jach'a jilïrïctejj Egipto marcanjja ucanacata, uqhamarac take cuntejj uñjapcta ucanacatsa. ¡Jichhajj janc'aquiy awquejjar irptanirapipjjeta! —sasa. Joseasti Benjamín jilaparojj khomantänwa, ucat jacharaquïna Benjaminasti Josear khomantasisaw jacharaquïna. Ucjjarusti Joseajj take jilanacaparuw khomantäna, jacht'asisaw jamp'att'araquïna takpachaniru. Ucatwa jilanacapajj parlañ kalltapjjäna. Faraonan palaciopansti yatisiraquïnwa, Josean jilanacapan purinitanacapajja, faraonas jilïri jakenacapasa wali cusisipjjaraquïna. Ucat faraonajj Josearojj aqham saraquïnwa: —Jilanacamarojj samay uywanacapar qhumjjatt'asiwayasin Canaán oraker cuttjjapjjpan, awquiparu uqhamarac take familianacaparu irptanjjapjjpan nayan ucaru. Nayaw jupanacarojj Egipto oraken cawquïritejj sumäqui uc churä, uqhamarac aca marcansti cawquïritejj sumäqui ucwa mank'apjjaraquini. Uqhamaraqui apayam aca Egiptotjja carronaca, warminacaparu, wawanacaparu, awquiparusa apanjjapjjañapataqui. Jutjjapjjpan, janiraqui cunatejj jichhajj jupanacan utjqui ucatsa llaquisipjjpati, jan ucasti Egiptonjja jupanacataquejj take cunaw utjascani —sasa. Israelan wawanacapasti uqhampunwa lurapjjäna, Joseasti cuna carronactejj faraonajj apayam siscäna ucanacwa apjjaruyi, uqhamaraqui thaquitaquis mank'a apayaraqui. Uqhamaraquiw isinacjja apayaraqui trucsusipjjañapataqui, ucampisa Benjaminarojj quimsa pataca kollke churaraquïna, pheska trucsusiña isimpi cuna. Awquiparusti apayaraquïnwa cunanacatejj sumäcän Egiptonjja ucanaca tunca asnor qhumt'ata, yakha tunca asnonacasti trigo qhumupjjaraquïna, t'ant'ampi, mank'ampi cuna awquipajj thaquin mank'asiñapataqui. Joseasti jilanacapar qhitanucusinjja sänwa: —Jichhajj janiw thaquin jumanaccama ch'ajjwasipcätati —sasa. Jupanacasti sarjjapjjänwa. Egiptot mistuwayasinsti Canaán orakeruw purjjapjjäna, cawqhantejj Jacob awquipajj jaccäna ucaru. Cunapachatejj jupanacajj awquiparojj uqham Josean jacascatapa, uqhamaraqui Egipto marcan jach'a gobernadorätapa yatiyapjjän ucqhajj janiw jupajj camsañsa puedcänti, janiraquiw iyawsirjamäcänsa cuntejj yokanacapajj siscatayna uca arunacjja. Ucampisa, cunapachatejj jupanacajj cuntejj Joseajj siscatayna ucanac avist'apjjäna, uqhamarac Joseajj apaycatayna uca carronacsa uñjän ucqhasti walpun cusisïna, ucat saraquïna: “¡Bastaquiw nayataquejj José wawajjan jacascatap yatiñajja, janïra jiwcasa jupar uñjir sarä!” sasa. Israelasti take cunatejj jupan utjcän ucanacampiw sarjjarunjje. Beerseba chekar purinisasti Isaac awquipan Diosaparuw mä sacrificio loktäna. Uca arumasti Diosajj Israelarojj mä visionan uñstäna, Jacob sutipat jawsasa. Ucat Jacobojj saraquïna: —Acancasctwa, Tata —sasa. Diosasti juparojj saraquïnwa: —Nayajj Diosätwa, awquiman Diosapätwa. Egiptor sarañjja jan ajjsaramti, ucanwa nayajj wawanacamarojj mä jach'a marca tucuyä. Nayaw jumampi chica Egiptor sarascä; naya quipcaraquiw wawanacamarojj ucat irpsunjjä. Uqhamarusa, jiwjjäta ucapachasti Joseajj jumamp chicäscaniwa —sasa. Ucjjarusti Jacobojj Beerseba chekatjja sarawayjjänwa. Israelan yokanacapasti, awquiparusa, wawanacaparusa, uqhamarac warminacaparusa, cuna carronactejj faraonajj apaycän ucaruw apjjatanjjapjjäna. Jacobompi, take familianacapampisti Egiptoruw sarjjapjjäna, uqhamaraquiw take ovejanacapsa, vacanacapsa, uqhamarac take cuntejj Canaán oraken jicjjatapcatayna ucanacwa apasjjapjjäna. Take yokanacapasa, phuchanacapasa, allchhinacapasa, jupampi chicaw sarjjapjjäna. Acanacaw Egiptor sarapcänsa ucanacan sutinacapajja, Jacobompi wawanacapampi sarjjapjjän ucanacajja: Jacobon jilïri Rubén yokapa. Rubenan wawanacapa: Hanoc, Falú, Hezrón, Carmi ucanaca. Simeonan wawanacapasti: Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar, Saúl ucanaca, acnïristi mä cananea warmin wawapänwa. Levïn wawanacapasti: Gersón, Coat, Merari ucanaca. Judän wawanacapasti: Er, Onán, Sela, Fares, Zara ucanaca. (Er, uqhamarac Onán sisqui ucanacasti Canaán orakenwa jiwjjapjjäna). Faresan wawanacapasti: Hezrón, Hamul ucanacänwa. Isacaran wawanacapasti: Tola, Fúa, Job, Simrón ucanacänwa. Zabulonan wawanacapasti: Sered, Elón, Jahleel ucanacänwa. Acanacasti Jacobompina Leampina wawanacapänwa, uqhamarac Dina satäqui ucas wawaparaquïnwa, aca wawanacasti nacipjjänwa cunapachatejj Jacobojj Padan-aram sisqui ucsan utjcän ucapacha. Take wawanacapasti chacha, warmi jacthapitajja quimsa tunca quimsani jakenacänwa. Gad sisqui ucan wawanacapasti acanacänwa: Zifión, Hagui, Ezbón, Suni, Eri, Arodi, Areli, ucanaca. Aser chachan wawanacapasti: Imna, Isúa, Isúi, Bería, uqhamarac mayni cullaca Sera sat sutini. Berían wawanacapasti: Heber, Malquiel ucanacänwa. Acanacajj Zilpajj Jacobotaqui wawachcän ucanacänwa. Jupasti cuntejj Labanajj Lea phuchapar churcataynajj uca esclavänwa. Ucan wawanacapasti takpachanejj tunca sojjtani jakenacänwa. Jacobon Raquel warmipan wawanacapasti: José, Benjamín ucanacänwa. Josean wawanacapasti Asenat warmimpejja acanacänwa: Manasés, Efraín ucanaca. Jupanacasti Egipton nacirïpjjänwa. Asenat warmisti Potifera sat On sacerdoten phuchapänwa. Benjaminan wawanacapasti: Bela, Bequer, Asbel, Gera, Naamán, Ehi, Ros, Mupim, Hupim, Ard ucanacänwa. Ucanacasti Raquelan wawanacapänwa Jacobompina, takpachanisti tunca pusinïpjjänwa. Dan sisqui ucan yokapasti Husim satänwa. Neftalí ucan wawanacapasti: Jahzeel, Guni, Jezer, Silem ucanacänwa. Ucanacasti Bilha warmejj Jacobotaqui wawachcataynas ucanacänwa. Jupasti Labanajj Raquelar churcataynas uca esclavänwa, wawanacapasti takpachanejj pakallkonïnwa. Jacobompi chica Egiptor purinipcän uca jakenacasti takpachanejj sojjta tunca sojjtani jakenacänwa, warminacampi wawanacampisti janiw jaqhutäcaraquïnti. Ucanacasti Jacobon familianacapänwa. Josean wawanacapasti paninïnwa, jupanacasti Egipton nacipjjaraquitayna. Uqhamasti Egiptorojj Jacobon familiapajj pakallko tunca jakenacaw takpachanejj purinjjäna. Jacobosti nayrakatajj Judá ucaruw qhiti Josear uñjir sarañapataqui, uqhamat Joseajj Gosén sisqui uca chekar catokeri jutañapataqui. Cunapachatejj Gosén sisqui uca chekar purjjapjjän ucqhasti, Joseajj ordenaraquïnwa mä carro jupatac waquichapjjañapataqui awquipar catoker sarañapataqui. Cunapachatejj jiquintasipjjän ucqhasti awquiparojj khomantasïnwa, ucatsti jaypacharaquiw uqham awquipar khomt'ata jachäna. Ucat Israelajj Josearojj saraquïna: —Jichhajj jumar nayrajjampi uñcatasajja, uqhamarac jacasquir jumar jicjjatatajj laycojja, ¡puedjjtwa jiwjjascañjja! —sasa. Joseasti awquiparu, uqhamarac take familiaparojj saraquïnwa: —Faraonampi jiquisiriw sarä jumanacan purinitam yatiyañataqui. Awquejjampi, jilanacajjampi, uqhamarac take familianacapampisti Canaán oraken jaccasina nayampi jaquiriw jutjjapjje, uqhamarac take ovejanacapsa, vacanacapsa, uqhamarac take cunatejj jupanacan utjqui ucanacsa apasinjjapjjataynawa, jupanacan irnakañapasti ovejanac, uqhamarac uywanac awatiñawa —sasaw saraquï—. Cunapachatejj faraonajj jawsasin jisct'apjjätam: ‘¿Cunan irnakerïpjjtasa?’ sasajja, ucapachasti jumanacajj sapjjamaya: ‘Nanacajj oveja awatirïpjjtwa nayra tiempotpacha’ sasa. Uqhamatwa Gosén sisqui ucsa tokenacar jacasiñataqui kheparjjapjjäta. Egipcionacasti janiw oveja awatirinacampi mayaqui jacapjjam satäquiti. Joseasti faraonar avisiriw saräna. Awquipampi, jilanacapampi Canaán oraket purinitapwa avisaraquïna, uqhamarac jichhajj niya Gosén tokencapjjatapa, ovejanacapampi, vacanacapampi, take cunanacapatejj utjqui ucanacampi cuna, ucwa yatiyäna. Jilanacapatsti pheskani ajlliwayasin faraonan nayrakatapar uñstayäna, uñt'añapataqui. Ucatsti faraonajj Josean jilanacaparojj jisct'änwa: —¿Cunan irnakerïpjjtas jumanacajja? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Nanaca juman sirvirimajja oveja awatirïpjjtwa nayra tiempo awquinacajjatpacha. Nanacajj jichhajj aca marcan jacasiñataquiw jutjjapjjta, Canaán orakensti mach'ajj walipuniw sarti, janiraquiw cuna pastos uywanacajjataqui utjquiti. Tata, ‘Gosén sisqui uca token jacasipjjam’ sapjjetaya —sasaw sapjjäna. Faraonasti Josearojj saraquïnwa: —Awquimampi, jilanacamampejj jumampi jiquisiriw jutjjapjjejja. Egipto orakesti jupanacanquiwa. Gosén orake jupanacar churam, ucasti aca marcpachanjja wali suma orakewa, ucan jacasipjjpan sam. Jupanac taypintejj wali ch'iqhi jakenacajj utjchi ucasti, ucjja uywanacajj awatiritwa uscüta —sasa. Joseasti awquiparojj faraonan ucaruw irparaquïna, uñt'ayañataqui. Jacobosti wali suma arunacampiw faraonarojj aruntaraquïna. Faraonasti: —¿Kawkha maranïtasa? —sasaw jisct'araquïna. —Pataca quimsa tuncani maranëjjtwa, ucsa acsa sarnakaracta, uqhamarus jan wali juc'a maranacaquiw jacaracta, janïraraquiw kawkha maranacatejj awquinacajjajj jacapcäna ucaru purcti —sasaw Jacobojj saraquïna. Ucjjarusti Jacobojj faraonar suma arunac churasinwa mistuwayjjäna, ucatsti sarjjänwa. Joseasti jilanacaparojj Egipto marcan cawquïritejj wali suma orakëqui ucwa churäna, cunjämtejj faraonajj siscatayna uqhama. Uqhamaw jilanacapampi, awquipampejj Ramsés token orakenïjjapjjäna. Uqhamarus Joseajj familianacaparojj mank'aña churaraquïna, sapa familian waquisitaparjama. Janipuniw trigojj cawqhansa utjcjjänti, mach'asti juc'ampiraquiw sartäna. Egiptonsa, Canaán orakensa, jakenacajj mank'atjamaw jiwarjjapjjäna. Joseasti Egipcionacaru, cananeonacaru trigo aljat kollkjja, faraonan palacioparuw imjjäna. Cunapachatejj kollkejj Egiptonsa, Canaán orakensa jan utjcjjän ucqhasti, egipcionacajj Josear jicjjatiriw sarapjjäna, sapjjaraquïnwa: —¡Jumay mank'añjja churapjjeta! Janiw waquisquiti juman uqhama nanacan mank'atjam jiwarasquir uñch'uquiñamajja, jan kollkenïpjjatajj laycuqui —sasa. Joseasti saraquïnwa: —Janitejj kollkenacamajj utjcjjapjjstamjja, uywanacam apanipjjam, ucatwa nayajj trigompi trocapjjäma —sasa. Egipcio jakenacasti apapjjänwa: Caballonaca, ovejanaca, vacanaca, asnonaca, uqhamawa Josean ucarojj irpanjjapjjäna, ucatsti uca uywanacatjja Joseajj trigo churaraquïna take uca marpacha. Uca mara pasjjepansti, khepa marajj Josean ucarojj sarjjapjjaraquiquïnwa, aqham sasa: —Tata, janiw jumarojj c'arintapquirismati, janiw kollkejj utjcjjapjjetuti, uqhamarus animalanacajjas jumancjjaraquiwa. Janiw cunas churañataquejj utjcjjapjjetuti, orakenacajjampi, uqhamaraqui nanacpachaquiw jumaru churasjjapjjerismajja. Jumay jichhajj orakenacajjsa, nanacsa alasjjapjjeta, mä kawkha trigompi. Faraonan esclavopäpjjäwa, jupataquiraquiw orakenacajjsa yapuchapjjäjja, jumajj jathaqui churapjjetajja, nanacan jacañanacajjataqui, uqhamarac orakenacajjas jan inamayaquïñapataqui. ¿Cunatarac jumasti nanacaru orakenacajjampi chica jiwarasquir dejapjjetätasti? —sasa. Uqhamasti Joseajj take Egiptonquir orakenacwa aläna faraonataqui, egiptonquir jakenacasti orakenacapjja, mank'a laycojj aljarasjjapjjänwa. Uqhamaw orakenacajj faraonancamaquëjjäna, egiptonquir jakenacasti esclavo tucuyatäpjjaraquïnwa take Egipto orakenjja. Sacerdotenacan orakenacapacwa Joseajj jan alcänti, faraonajj jupanacar mä juc'a trigo churascatap laycu, uqhamatwa jupanacajj jan orakenacapjja aljarasipcänti, faraonajj cuntejj churcän uca mank'asipcatap laycu. Ucjjarusti Joseajj jakenacarojj saraquïnwa: —Jichhajj jumanacasa, orakenacamasa, faraonanquiwa, nayaw jupataqui alta. Acajj jichhajj jathajj orake yapuchañataquejja, ucampis faraonarojj cosechanacamatjja pheskëri parte churapjjäta; ucjjar pusi partëqui ucasti jathataquïniwa, jumanacana, wawanacamana, uqhamarac take qhitinacatejj jumanacampïqui ucanacan mank'añanacapataquiraqui —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Jumajj wali suma jakëtaw nanacataquejja, jacañanacajjsa khespiyapjjaraquistawa. ¡Faraonan esclavopäpjjayäwa! —sasa. Uqhamwa Joseajj utt'ayäna take Egipto marcanjja cosechanacat pheskëri parte faraonar churasiñapa, aca leyisti jichhacamaw utjasqui, ucampis sacerdotenacajj janiw cunsa churapcaraquiti, orakenacapajj janipuni faraonancatap laycu. Israelitanacasti Egipton jacjjapjjäna. Gosén sisqui ucsa tokenacwa catuntasipjjaraquïna, ucansti waljanipuniw mirantjjapjjäna. Jacobosti tunca quimsakallkoni maraw Egiptonjja jacäna, pataca pusi tunca pakallkoni marancamaw jacaraquïna. Mä urusti Israelajj jiwirjamäjjatapwa amuyasïna. Ucatsti José yokapwa jawsayani, aqham sañataqui: —Chekpachapuni mä asqui lurañ munchista ucqhajj amparam lanqhu charajj mankhar ucham, ucatsti cuntejj maycäma uc phokhañataqui juramento lurarapita. ¡Janipuni Egiptor imayistati! Cunapachatejj nayajj nayra awquinacajjampi samarir sarjjä ucqhasti, Egiptot apsusinjja, awquinacajjan sepulturaparu imayjjeta —sasa. —Waliquiwa, uqham lurä —sasaw Joseajj saraquïna. —Uqhamajj juramento lurarapita —sasaw awquipajj saraquïna. Joseasti juramento luräna, ucatsti Israelajj ch'ijmapjjaruw jipt'awayäna. Mä kawkha tiempo pasipansti Josearojj awquipan usutätapwa yatiyapjjäna. Ucatsti Joseajj uñjiriw sararaquïna, Manasés, uqhamarac Efraín wawanacapas irpt'ata. Cunapachatejj Jacoborojj José yokapan jupar uñjiri jutascatap yatiyapjjän ucqhasti, wali ch'ama apsusaw iquiñapar kont'asi. Josearusti saraquïnwa: —Take ch'amani Diosaw nayarojj Luz sisqui uca marcan uñstitu, Canaán orakena, ucatsti aca arunacampiw bendiciraquitu: ‘Nayaw walja wawanacani tucuyäma, uqhamarac wawanacamajj walja marcanacwa sayt'ayapjjani. Uqhamarus wawanacamarojj aca orake churä. Wiñayataquiw jupanacancaraquini’ sasa. Jichhajja Egiptor janïra nayajj purinctsa ucqha nazqui uca Efraín, uqhamarac Manasés wawanacamajj nayancjjewa. Jupanacajj Rubén, uqhamarac Simeón wawanacajj-jamaraquiwa. Uca khepat nazcani uca wawanacamasti jumancjjaniwa, ucampisa Efrainampina, Manasesampina jilanacapätap laycusti herencia catokapjjaraquiniwa. Cunapachatejj nayajj Padan-aram sisqui ucsa toket cuttanjjayäta ucqhasti Raquelajj Canaán orakenwa jiwjjäna, ucampisa janïra Efrata sisqui uca chekar purincasa, ucatsti uca Efrata thaqui jac'aruw imt'jjaracta, jichhasti Belén sataraquiwa. Acatjamatwa Israelajj Josean wawanacapar uñcati ucat jisct'araqui: —¿Acanacajj qhitinacasa? —sasa. —Acanacajj cuntejj Diosajj aca Egipto oraken churquitu ucanacawa —sasaw Joseajj saraquïna. Awquipasti saraquïnwa: —Uca wawanac jac'ar irpcatanim nayan bendiciñajjataqui —sasa. Israelasti sinti chuymanëjjaraquïnwa, nayrapas juyct'jjaraquïnwa. Janiw khana uñjañ puedcjjänti, uqhamasti Joseajj wawanacapwa awquipar irpcati, jupasti khomantasisin jamp'att'asi. Josearusti saraquïnwa: —Nayajj janiw jumar uñcatañjja amtcjjayäti, ucampisa Diosajj wawanacamsa uñcatayasquituwa —sasa. Joseasti awquipan jarphipatjja wawanac ichoke, ucatsti oraker puriñcamaw alt'asiraqui. Ucatsti janc'aquiw panpacha ichjjarusi; Efrainjja cupi ampararu, Manasesarusti ch'eka ampararuraqui, ucat awquipar ichcati. Uqhamaw Efrainajj Israelan ch'ekäjjaparu kheparjjäna. Manasesasti cupëjjaruraqui. Ucampisa Israelajj bendiciñataqui ampar loktasinsti cruzjiwa, uqhamat cupi amparjja Efrainan p'ekeparu lokjjati, jupasti sullcänwa, ch'eka amparsti Manasesan p'ekepjjaruraqui, jupajj jilïrïcchïn ucasa. Ucat Josearojj aca arunacampiw bendiciraquïna: “Cawquïri Diosarutejj, Abraham, uqhamarac Isaac awquejjajj ist'apcäna, cawquïri Diosatejj nacïwejja urutpach imquitu, cawquïri angelatejj take ñankhanacat imquitu, ucanacay aca wawanacarojj bendizpan. Jupanac tokeraqui sutejjas amtataraquïpan, uqhamarac Abraham, Isaac awquinacajjan sutipasa. Walja wawanacanïpjjam, aca orakensti waljaniraqui tucupjjam” sasa. Joseataquisti awquipan Efrainar cupi amparampi lokjjatatapajj janiw walïcänti; uqhamasti awquipan amparapa catusinjja, Manasesan p'ekeparuw lokjjatayi, saraquïnwa: —¡Tata, janiw uqhamäquiti! Acaw jilïrejja. Cupi amparamsti p'ekepjjaru lokjjatam —sasa. Ucampisa awquipajj janiw jayscänti, ucatsti saraquïnwa: —¡Wawa, nayajj yattwa! Jupajj mä jach'a marcaw tucuraquini. Ucampisa sullca jilapaw taket sipana wali aytatänejja, jupat sipansa, wawanacapasti walja marcanac sayt'ayapjjani —sasa. Uca urpacharaquiw Jacobojj aca arunacampi bendizjjäna: —Israel marcajj jumanacan sutimjja asquitaquiw aytasini, sapjjaraquiniwa: ‘Diosay jumampejj lurpan cunjämatejj Efrainampi, uqhamarac Manasesampejj lurqui uqhama’ —sasa. Uqhamwa Israelajj Efrainarojj Manasesat nayra uscünjja. Ucjjarusti Josearojj saraquïnwa: —Nayajj jiwañampëjjtwa; ucampis Diosaw jumanacampïsqui, ucatsti nayra tiempo awquinacaman orakeparus cuttayjjapjjaraquïtamwa. Jumarusti, jilanacamat sipansa jilwa churtjja; Siquem chursma, cawquïrtejj amorreonacampi nuwasisa apakcta uca. Jacobosti wawanacaparuw jawsäna, ucatsti saraquïnwa: “Jac'achasinipjjam, cunatejj acat kheparojj lurascani uc sapjjäma: “Jacobon wawanacapa, jac'achasinipjjam ist'apjjaraquim. Israel awquimaru ist'apjjam. “Jumasti Rubén, jilïri yokall wawajjätawa, jumätawa ch'amajjasa, ch'amajjan nayrïr achupasa. Jumaw take cunansa nayrancäta, ch'amaniraquïyätawa. Ucampisa jichhajj janiw nayrïrïcjjätati, jumasti ch'amampi jalir umar uñtasitätam laycu. Jumasti iquiñajjwa k'añuchayätajja uñt'atajjampi iquintasajja. “Simeonampi, Levïmpisti jila sullcawa; armanacapasti jan walt'añanaca apaniriwa. ¡Janipuniw cunäquipansa tantachasïwinacapancañ muncti! Cunapachatejj coleratäpcän ucqhasti, jakenac jiwarayapjjäna. Jan wali amtañapansti, vacanacan cayunacapsa p'aquirawayapjjänwa. ¡Maldicitäpan, jïsa maldicitäpan uca jach'a colerasiñapajja! ¡Nayaw jupanacarojj k'al anatatä take Israel marcana! “Judá, jilanacamasti jach'achapjjätamwa. Enemigonacamarusti cuncat waythapïta, pachpa jilanacamaw juman nayrakataman alt'asipjjaraquini. ¡Jumasti, Judá wawajja! Jumajj mä león kallur uñtatätawa, cunapachatejj catuntatapar mank'antjje uqhama, ucapachajj alt'asiwa, orakeruw liwnoktaraqui, mä jach'a leonäcaspas uqhama. ¿Qhitirac fastidiaspa? Janiw qhitis Judärojj ch'amapjja apakañ puedcaniti, cuna varatejj amparapancqui ucsa janiw apakcaraquispati, uca varan dueñopa jutañapcama, qhitirutejj marcanacajj jaysapcani ucqhacama. Qhititejj asnopa uva yapunacan chint'asqui, isipsa vinompi t'ajjsuscaraqui, ¡uvana umapampi! Nayranacapajj uvat sipansa juc'ampi ch'iyarawa; laca ch'aqhanacapasti lechet sipansa juc'ampi jank'oraqui. “Zabulonasti kota thiyanacanwa jacani, cawqhantejj barconacataqui puertonacajj utjcani ucqhana. Korpanacapasti Sidón orakcamaw puriraquini. “Isacarasti mä qhumt'añ uywäniwa, uywa uyunacan samararaquini. Cunapachatejj marca sumaquïscatap uñjän ucqhasti, samart'asiñataquis waliquiraquïnwa, ucapachaw jipt'äna carga apañataqui, jan cun sasaraquiw jupajj esclavot tucüna. “Dan ucasti pachpa jakenacaparuw apnakani, Israel marcan mä tribupäcaspas uqhama. Dan ucasti mä catarir uñtatäniwa, thaqui jac'anacan liwisisqui, caballonacan cayupsa achjaraqui, caballon lat'jjatata jakerusa liwektayaraqui, uqhama. “¡Tata, khespiyasiñamwa suyt'ascta! “Gad ucarusti mä ejercitoraquiw nuwantani, ucatsti juparaquiw arcnakani. “Aser ucasti walja mank'añanïniwa; reyinacan mank'añanacapwa churani. “Neftalí ucasti mä tarujar uñtata librequiw sarnakasini, walja suma kallunacani cuna. “Joseasti mä uma jac'anquir alir uñtatawa, wali achuri alir uñtata, ramanacapasti perka patanacaruw misturaqui. Flecha apnaker jakenacasti wali uñisipjjaraqui, flechanacapsa antutanipjjaraqui, ch'ajjmipjjaquipuniraquiwa; ucampisa Joseajj wali ch'amani amparanacaniwa, arcopasti suma catjjäsitaraquiwa; ¡Jacobon take ch'amani Diosapasti yuspagaratäpan! ¡Awatirin sutiparu yuspagaratäpan, Israelar uñjirin sutiparu! ¡Awquiman Diosapajj yuspagaratäpan, jupaw yanapascätam; take ch'amani Diosaw bendiciscätam! ¡Alajjpacha bendicionanacampi! ¡Jach'a kota mankhanquir bendicionanacampi! ¡Walja wawanïña bendicionanacampi! Awquimasti juc'ampwa bendistamjja, awquinacajjajj bendicipquitän ucat sipansa. Wiñaya montenacan tucusiñapcama, aca bendicionanacajj Josean p'ekepjjancaniwa, jupasti jilanacap taypita ajllitänwa. “Benjaminasti mä khoru kamaker uñtatawa, alwatanacajj catuntatapar mank'antquis uqhama, jayp'urusti jilt'anaca laquinokaraqui.” Acanacaw Israelan tunca payani tribunacapajja, aca arunacaracwa awquipajj arsuwayi sapa mayniru bendición churasajja. Mä urusti Jacobojj aca arunacwa wawanacaparu churäna: “Jiwañajjajj sinti jac'ancjjewa, nayarusti nayra awquinacajjampi chica imt'jjapjjeta, cawquïri cuevatejj Efrón, hitita jaken orakepancqui ucaru, qhaysa Canaán orakena, Macpela sisqui uca chekancqui uca cuevaru Mamre uñcatasiru, cuntejj Abrahamajj Efronat alcatayna uca orakeru, take familian sepulturapäñapataqui. Ucaruw Abrahamarusa, Sara warmiparusa imjjapjjaraquïnjja; Isaacarusa, Rebeca warmiparusa, ucaruraquiw Learus imayjjaractjja. Uca orakesa, uca putusa, hitita jakenacat alatawa” sasa. Cunapachatejj Jacobojj aca arunac parlañ tucuyjjän ucqhajja jipt'awayjjänwa, ucat jiwjjaraquïna. Joseasti awquipan jiwat amayaparuw khomantasi, ucat jacharaqui, jamp'att'araquïnwa. Ucatsti cawquïri kollirinacatejj Josearu uñjapjjerïcän ucanacaruw saraquïna: “Aca awquejjan amayapa suma kollanacampi jawsupjjam” sasa. Ucatsti uqhamwa uca jiwat amayarojja lurapjjäna. Pusi tunca ururaquiw kollirinacajj tardapjjäna uca amaya embalsamañanjja, uqha urunacaraquiw chekpachansa munasejja mä jiwat amaya embalsamañataquejja. Egiptonquir jakenacasti pakallko tunca ururaquiw Israelatjja lutt'asipjjäna. Lutt'asiña urunaca pasatatsti Joseajj faraonan palaciopanquirinacampiw parläna, saraquïnwa: —Jumanacatejj chekpachansa munapjjchistajja ucapachajj faraonan nayrakatapan arst'asiyapjjeta. Cunapachatejj awquejjajj jiwañampëjjäna ucapachasti, mä juramento lurayitu juparu, cawquïri sepulturatejj Canaán oraken waquichatäqui ucar imayjjañajjataqui. Nayasti achict'astwa, ucar sarañajjataqui, nayan awquejjar imayañajjataqui, ucatsti cuttanjjäwa —sasa. Faraonasti ucjjarojj saraquïnwa: —Awquimarojj imt'ayasincaquim cunjämtejj jupajj mayiyätam uqhama —sasa. Joseasti awquipar imayiriw saräna, uqhamaraquiw faraonan palaciopanquiri, Egipto oraken jach'a jilïri munañaninacas compañaraquïnwa, pachpa Jacobon familiapasa, Josean familiapasa, jilanacapasa. Gosén orakensti wawanacampi, uywanacampicwa jaytawayapjjänjja. Uqhamaraquiw jakenacajj carronacata, caballonacata Josearojj compañapjjäna. Jakejj waljapunïnwa. Cunapachatejj Goren-ha-atad sisqui uca chekar puripjjän ucqhasti, ucajj Jordán jawirat inti jalsu tokenquiwa, ucqhanwa mä suma jach'a tantachasïwi lurapjjaraquïnjja. Ucanwa Joseajj awquipatjja pakallko uru lutt'asiraquïnjja. Uca tokenacan jaquiri cananeo jakenacasti uca tantachäwi uñjasasti sapjjänwa: “Egiptonquir jakenacajj wali suma imt'asiñ yatipjje” sasa. Ucatwa uca chekarojj Abel-mizraim sasa sutichapjjäna. Ucasti Jordán jawirat inti jalsu tokenquiwa. Jacobon yokanacapasti, cuntejj awquipajj maycatayna uqhamarupuniwa take cunsa phokhapjjaraquïna. Canaán orakeruw apjjapjjaraquïna, Macpela sisqui uca puturuw imantjjapjjaraquïna, ucasti Abrahaman alatänwa Efrón sata hitita jaketa, familiapan sepulturapäñapataqui. Aca orakesa, uqhamaraqui uca putusa, Mamretjja inti jalsu tokenquiwa. Awquipar imt'ayanjjasasti Joseajj Egiptoruw cuttanjjäna, jilanacapampi, compañerinacapampi chica. Jacobojj jiwjjataynawa, jichhasti Josean jilanacapajj chuymanacapanjja sapjjänwa: “Jichhajj inas Joseajj uñisiñ kalltchistani, take jan wali juparu lurcäyätan ucanacatsa inas phoksuschistani” sasa. Ucatwa qhitapjjäna aqham sasa: “Janïra awquimajj jiwcän ucqhasti sapjjetänwa, jumar sañataqui: ‘Achict'assmawa, jilanacamarojj take jan walinac lurapcäyätam ucanacatjja perdonjjam’ sasa. Ucatwa jichhajj achict'asipjjsma nanacan jan wali luratanacajjatjja perdonapjjetaya. Nanacajj awquiman Diosapan sirvirinacapäpjjaracstjjaya” sasa. Uca ewjja arunaca apirinacajj aca ewjja Josear churapcän ucqhasti, jupajj wal jachäna. Ucatsti pachpa jilanacapaw purinipjjäna, oraker puriñcamaw alt'asipjjäna, sapjjaraquïnwa: —Acancapjjtwa, juman esclavomäpjjaractwa —sasa. Joseasti saraquïnwa: —Jan ajjsarapjjamti. Janiw nayajj Dios lanti tucquiristti. Jumanacajj nayarojj jan walinac lurañ munapjjäyätajja, ucampis Diosaw uca jan waljja asquiru tucuyjje, cuntejj jichhajj uñjctan uca lurañataqui: walja jakenacan jacañanacapa khespiyañataqui. Uqhamajj jan ajjsarapjjamti. Nayaw jumanacarusa, wawanacamarusa mank'añjja churasipcäma —sasa. Uqhamwa Joseajj jilanacaparojj chuymachjjäna, wali suma arunacampiw parlt'araquïnjja. Joseampi awquipan familiapampisti Egipton jacasipcaquïnwa. Joseasti pataca tuncani maraw jacaraquitayna, uqhamaraqui Efraín wawapan allchhinacaparus uñt'asiwaycataynawa. Uqhamaraquiw Maquir allchhipan wawanacaparus familiaparu catokäna, uca Maquirasti Manasesan wawapänwa. Mä urusti Joseajj jilanacaparojj sänwa: “Nayan jiwañajjajj jac'ancjjewa, ucampis Diosaw jumanacar yanapir jutani, ucatsti aca marcatjja apsuwayjjapjjaraquïtamwa, cawquïri oraktejj Abrahamaru, Isaacaru, Jacoboru, churañataqui arscäna ucaru” sasa. Ucatsti Israelan wawanacaparojj mä juramento lurayi, saraquïnwa: “Chekpachansa Diosaw jumanacar yanapir jutani. Uca urusti jumanacajj nayan ch'aqhanacajj-jja apasjjapjjätaw acatjja” sasa. Joseasti Egipton jiwjjäna, patac tuncani maranïcän ucapacha. Janchipsti embalsamapjjänwa, ucat mä ataúd cajonaruraquiw uchjjapjjäna. Egipto marcaru Jacobompi chica, uqhamarac sapa mayni familiapampi cuna puripcäna uca israelitanacan sutinacapasti acanacawa: Rubén, Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulón, Benjamín, Dan, Neftalí, Gad, Aser ucanaca. Jacobon wawanacapasti juntorojj pakallko tuncänwa. Ucampis Joseajj Egiptoncjjaraquïnwa. Ucatsti Joseasa, jilanacapasa, uqhamarac take uca urunaca jacapcäna ucanacasa jiwarjjapjjänwa. Israelan wawanacapajja jiltasinjja waliw mirantapjjänjja, ucampis waljanïsajja wali ch'amaniraquiw tucupjjäna, ucatsti uca orakenjja jupanacaquiw phokhantjjapjjäna. Ucat khepa maranacasti Egipto marcanjja yakha reyiw utt'asjjäna, jupasti janiw Josearojj uñt'cänti, ucatsti marcaparojj sänwa: “Uñjapjjam, israelitanacajja waljanëjjapjjewa, uqhamaraqui jiwasat sipansa wali ch'amaniraqui; uca laycu waquisiwa wali amuyt'ampi amuyañasa jupanacajj jani juc'ampi mirantapjjañapataqui, ucampis cunapachatejj guerrajj sartaspa ucqhajja inampis jupanacajj uñisirinacasampi mayacht'asisina jiwas contra nuwasisajja marcasat sarjjapjjaspa” sasa. Ucatsti egipcionacajj lurayirinacwa israelitanac taypiru uchapjjäna wali ch'ama irnakañanaca lurayapjjañapataqui. Israelitanacarusti Pitón, uqhamarac Ramsés sat marcanacwa lurayapjjäna ucaru Egiptonquir Faraón reyejja juyranacapa imañapataqui. Israelitanacasti wali t'akhesiyatajja juc'ampiw mirantapjjäna, ucatsti Egipto marcanquir jakenacajja israelitanacarojj wali ajjsarapjjäna. Egipcio jakenacasti israelitanacarojj wali t'akhesiyañampiw sirviyasipjjäna. Ucatsti israelitanacajj wali t'akhesiyata jacasinjja, ñek'eta adobenaca lurapjjäna, uqhamarac camponjja cunanacatejj lurañanacajj utjqui ucanacwa lurapjjäna, take aca lurañanacansti israelitanacajja wali t'akhesiyatäpjjänwa. Ucatsti Egipto marcanquir reyejja Sifra, uqhamarac Fúa sat partera warminacampiw parläna, cawquïrinacatejj hebreonacan parterapäcäna ucanacampi, jupanacarusti aqham saraquïnwa: —Cunapachatejj israelita warminacaru partot usuyapcäta ucqhajja wali amuyapjjäta uca wawajj imillati jan ucajj yokallacha uca toketjja, imill wawäni ucasti jacascpan, yokall wawäni ucqhasti ucspach jiwayapjjam —sasa. Ucampis parteranacajja Diosar ajjsarapjjatanacap laycusti janiw lurapcänti cuntejj Egiptonquir reyejj arscäna uqhamarojja, jan ucasti take yokall wawanacaruw jacayapjjäna. Ucatsti Egiptonquir reyejja parteranacaru jawsayanisinjja sänwa: —¿Cunatsa yokall wawanacaru jan jiwayapjjta? —sasa. Ucampis parteranacajj faraón reyerojj sapjjänwa: —Israelita warminacajj janiwa egipcio warminacjamäquiti; jupanacasti wali ch'amaninacawa uca laycusti nanacajja janïra usuyir puripcta ucqhaw usjjapjje —sasa. Diosasti uqham asquinacwa parteranacarojj lurayäna. Ucatsti Israel marcajj waliw mirantäna, uqhamarac wali ch'amaniraquiw tucupjjaraquïna. Parteranacajja Diosar ajjsarapjjatanacap laycusti, Diosajj jupanacarojj qhuyapt'ayänwa, uqhamarac wawanacsa churaraquïnwa. Faraón reyejja take marcaparuw säna: “Take israelitanacan yokall wawanacapajj nasqui ucanacarojja jawirar jakontanipjjam, ucampis imilla wawanacasti jacascpan” sasa. Leví chachan wawanacapat saraker mä chachasti, pachpa Leví tribunquir warmimpiw casarasïna, ucatsti uca warmipajja usuriptasinjja, mä yokall wawa wawachasïna. Ucampis wawapajj suma c'umarätap laycusti jan uñjcañ chekaru imantasinwa quimsa phajjsi uywäna. Ucampis jan juc'ampi jaya urunaca imjjäsiñjamätap laycusti, mamapajja totoranacat lurata mä canastaruw asfaltompi, uqhamarac alquitranampi josk'süna p'iyanacata umajj jan mantañapataqui, ucatjja uca canastaru wawa ichuntasinjja Nilo sat jawir thiya totoranac taypiruw jaytanïna. Ucatsti uca wawan cullacapampiw jaya chekat uñch'uquiyäna, cunatejj wawaru pascaspa uca uñjañapataqui. Uqhamäquipansti faraonan phuchapawa jawirar jarisiri jutäna, juparu sirviri tawakonacampi cuna, ucampis uca tawakonacajja jawir thiyan sarnakcasinjja totoranac taypincasquiri mä canasta uñjapjjäna, ucatsti faraonan phuchapajj maynïr sirviripwa qhitäna uca canasta apsuniñapataqui. Apsunisasti faraonan phuchapajja uca canasta jist'aräna, ucampis uca mankhena wawajj wali jachatap laycusti qhuyapt'ayasaw arsüna: —¡Acajj hebreonacan wawaparaquisä! —sasa. Ucatsti uca wawan cullacapajja faraonan phuchapar jicjjatasinjja sänwa: —¿Waliquïspati hebreo warminac taypita mayni irptanirista aca wawa jumatac uywañapataqui? —sasa. Faraonan phuchapajj saraquïnwa: —Uqhamajj saram, irptanim —sasa. Ucatsti uca tawakojj wawana taycapwa irptanïna. Faraonan phuchapajj wawan mamaparojj sänwa: —Aca wawa uywanirapita, nayasti uywatamatjja pagascämawa —sasa. Wawan taycapajj iyaw sasaw ichjjarawayasin uca wawa uywäna. Niya jach'äjjepansti faraonan phuchapan ucaruw uca wawjja irparapjjäna. Ucatsti faraonan phuchapajj wawapat uñt'asjjasinjja Moisés sasaw suticharaquïna; saraquïnwa: —Nayajja umatwa aca wawa apsusta —sasa. Moisesasti wali waynäjjänwa, ucatsti mä urojja marca masinacap uñjiriw saräna, ucampis cawqhantejj irnakapcäna ucar jicjjatasinjja uñjänwa, jupanacajj ch'ama irnakañanacana wali t'akhesiñampi lurasipcatapa. Uqhamarac uñjaraquïnwa mä egipciojja maynïr marca masiparu nuwjasquiri. Uqham uñjasinsti Moisesajj take toke uñatatäna, ucampis jan qhitis utjipanjja uca egipcioruw jiwayäna, ucatsti ch'alla mankharuw imantäna. Khepa alwasti mistcasinjja uñjaraquïnwa pani hebreonacaru nuwasisquiri, ucatsti cawquïritejj sinti maynir nuwjqui ucaruw säna: —¿Cunatsa jumajj masimaru uqham nuwjta? —sasa. Ucatsti uca hebreojj Moisesarojj sänwa: —¿Qhitisa jumarojj nanac taypiru jilïrita uchtam, jan ucajj cunatejj walïqui, janis walïqui ucanac uñjiritsa? ¿Nayarojj jiwayañti munista, cunjämatejj masüru mayni egipcior jiwaycta uqhama? —sasa. Moisesasti uca arunac ist'asinjja wali ajjsarthapïna, egipcio jakeru jiwayatapsa yatipjjatapa amuyasina. Faraonasti, Moisesan mayni egipcior jiwayatap yatisinjja, jiwayañataqui thakayiriw qhithäna. Ucampis Moisesajj jan jiwayatäñ laycojja Egipto marcat sarawayjjänwa, ucat Madián sat chekaruw purïna ucan jacjjañataqui. Uca Madián sat chekansti mä sacerdotew utjäna pakallko phuchani. Ucampis uca chekar purisinjja mä phuch'u jac'aruw kont'asïna. Ucatsti uca urojja uca sacerdotena phuchanacapaw jutapjjäna phuch'ut uma apsusa ovej umañanacaru phokharañataqui, ucata awquipan ovejanacapar umarayañataqui. Ucampis yakha awatirinacaw jutasina uca tawakonacarojj phuch'uta alisnucuña munapjjäna. Uqham uñjasinsti Moisesajj tawakonacatwa arjjatäna, ucatsti uma apsusaraquiw ovejanacapar umarayaraquïna. Ucampis cunapachatejj tawakonacajj awquipan ucaru cutt'anjjapjjän ucqhasti, Reuel sat awquipajja sänwa: —¿Cunatsa jichhürojj wali urut jutjjapjjta? —sasa. Jupanacasti awquiparojj sapjjänwa: —Mä egipcio jakewa mayni awatirinacajj nanacaru phuch'uta jarc'asis jan wali lurquipana arjjatapjjetu, ucatsti juparaquiw uma phuch'uta apsusinjja ovejanacasaru umarayi —sasa. Ucatsti awquejj phuchanacaparojj sänwa: —Jichhasti, ¿cawquincasquis uca jakejja? ¿Cunatsa sapaqui jaytanucuniwayapjjta? ¡Jawsanipjjam jiwasampi chica mank'asiñapataqui! —sasa. Uqhamatwa Moisesajj uca tawakonacan awquipan utapan jacjjäna, ucatsti uca Reuel sat sacerdotejja Séfora sat phuchapampiw casarjjäna. Ucampis Moisesan warmipajja mä yokall wawa wawachasïna, ucatsti Moisesajj, wawaparojj Gersón sasaw sutichäna, saraquïnwa: “Nayajja janiw aca orakenquirïcti” sasa. Jaya maranaca pasatatsti Egiptonquir reyejj jiwjjänwa. Ucampis israelitanacajja t'akhesisipcaquïnwa, ucatsti jupanacajja Diosansa ist'cayawa mayisipjjäna. Ucampis Diosajja jupanacan mayisitanacapa ist'asinjja amtasïnwa Abrahamampi, Isaacampi, Jacobompi cuna amtäwinacarutejj mantcäna ucanacata. Ucatsti Diosajj israelitanacar t'akhesir uñjasinjja, amuyänwa jan walt'añancapjjatapa. Moisesasti Jetro sat awcch'ipan ovejanacapwa awatïna, uca awcch'ipasti Madián sat chekanjja sacerdotënwa. Ucampis mä urojja ovejanacwa wali jayaru wasaranjama anaquïna, Horeb sat Diosan kolluparu puriñcama. Ucansti Tatitun angelapaw uñstäna mä ninjama zarza sat ch'aphi alinac taypina. Ucampis Moisesajj uñjänwa ch'aphinacan nina akasquiri, ch'aphisti janiw naqhantcänti. Ucatsti Moisesajj sänwa: “¡Cunaraquïpacha wali mayjaraquisä! ¿Cunatsa ch'aphinacajj jan naqhantpacha? Uñjanipunï” sasa. Tatitusti Moisesar jutir uñjasinjja zarza sat ch'aphinac taypitwa jawsäna: —¡Moisés, Moisés! —sasa. Ucatsti Moisesajj: —¡Acäsctwa nayajja —sasaw saraquïna!. Ucat Tatitojj saraquïna: —Jan jac'achanimti, wisqhuma cayumat apsusim cawqhanctatejj uca orakejja kollanawa. Nayätwa nayra awquinacaman Diosapajja, Abraham, Isaac, Jacob ucanacan Diosapajja —sasa. Ucatsti Moisesajj ajanupwa imantasïna, jupajja Diosaru uñcatañjja wali ajjsarayasïna uca laycu. Ucat Tatitojj saraquïnwa: —Nayajja sumwa uñjta, cunjämtejj marcajjajja, Egipton t'akhesipqui ucjja. Uqhamarac uca wali munañani jakenac causa arnakasipjjatanacapsa ist'aractwa, ucampis nayajj sum yatta jupanacan t'akhesitanacapjja. Ucatwa nayajj jutta egipcionacana amparapata marcajjar khespiyasa mä jach'a suma orakeru apjjañataqui, cawqhantejj lechesa, misq'isa umjam jalasqui ucaru. Uca orakenacansti cananeonaca, hititanaca, amorreonaca, ferezeonaca, heveonaca, jebuseonaca, ucanacaw jacapjje. Jichhasti, israelitanacan arnakasipjjatanacapsti nayajj ist'twa. Uqhamarac uñjaractwa egipcionacajj cunjämtejj t'akhesiyapqui ucanacsa. Uca laycu jumajj sarjjarum, nayasti faraonan ucaruw qhithäma Israel marcajja, Egiptot apsuniñamataqui. Ucatsti Moisesajj Diosarojj sänwa: —¿Qhitïtsa nayajja, faraonan ucaru sarasina Egipto marcat israelitanacaru apsuniñataquejja? —sasa. Ucampis Diosajj saraquïnwa: —Saram, nayawa jumampiscäjja, acäniwa mä unanchajja naya pachpa jumaru qhithatajjata; marcajjaru Egiptota apsunisasti jutapjjätawa aca kolluru, ucanwa jumanacajj nayaru yupaychapjjetäta —sasa. Moisesasti Diosarojj saraquïnwa: —Nayatejj sarasina israelitanacarojj säjja: ‘Nayra awquinacaman Diosapaw nayarojj qhithanitu’ sasa. Ucatsti jupanacajj nayaru jisct'apjjetaspa: ‘¿Cunas sutipajja?’ sasa; ucqhasti nayajj, ¿cun säsa jupanacarojja? —sasa. Ucat Diosajj Moisesarojj saraquïnwa: —NAYÄTWA QHITÏCTEJJ UCAJJA. Uqham sasaw israelitanacarojj säta: ‘NAYÄTWA sisqui ucawa qhithanitu jumanacan ucarojja’ sasa. Ucampis Diosajja Moisesarojj sascaquïnwa: —Israelitanacarojja aqham sätawa: ‘Abraham, Isaac, Jacob uca nayra awquinacaman Tatitu Diosapawa nayarojj jumanacan ucaru qhithanitu.’ —Jupajj siwa: —Acawa nayan wiñayatac amtasiña sutejjajja, uca sutejjawa takenitaquisa wiñayan wiñayapataquejja. Jichhasti jumajj saram, ucatsti israelitanacan jilïrinacap tantachthapisin sätawa: ‘Abraham, Isaac, Jacob uca nayra awquinacaman Tatitu Diosapaw nayarojj uñstasina aqham situ: ‘Nayajj jumanacarojj ist'apjjsmawa uqhamarac uñjaractwa cunjämtejj Egipton jumanacarojj lurapctam ucanacsa. Ucatsti nayajj amttwa Egipto marcan t'akhesiñata khespiyasa, cananeonacana, hititanacana, amorreonacana, ferezeonacana, heveonacana, jebuseonacana, orakenacaparu apjjaña cawqhantejj lechesa, misq'isa umjama jalasqui uca orakeru’ sasa. Israelitanacan jilïrinacapasti arunacam ist'asinjja jaysapjjätamwa. Ucatsti jumajja jupanacampiw saräta Egiptonquir reyin ucaru, sätawa: ‘Hebreonacan Tatitu Diosapawa nanacar jicjjatapjjetu. Jichhasti antutjjapjjita wasararu sarjjañanacajjataqui quimsür sararu, ucana nanacan Tatitu Diosajjaru sacrificionac loktapjjañanacajjataqui.’ Ucampis nayajj yattwa, Egiptonquir reyejja janiw antutañ munapcätamti, janitejj wali ch'amampi jariyt'atäcani ucajja. Uca laycusti, nayajj ch'amajja uñacht'ayasawa Egipto marcarojj azot'ëjja cunayman jach'a muspharcañanacwa jupampi luräjja, ucatwa antutapjjätam sarjjapjjañanacamataqui. Ucampis, nayaw egipcionacarojj suma chuyman tucuyäjja, jumanacaru suma uñjapjjañapataqui, cunapachatejj sarjjapjjäta ucqhajja, jani jan cunan sarapjjañamataqui. Ucampis sapa mayni warmiwa utap jac'anqui uca warmita jan ucajj utapan jacqui uca warmitsa mayiñapa kollketa, korita lurat yänaca, uqhamarac isinacsa ucanacampiw wawanacamarojj isthapiyawayapjjäta; uqhamatwa egipcionacarojj jan cunani jaytawayapjjäta. Ucatsti Moisesajj Tatitu Diosarojj sänwa —Jupanacasti janiw iyawsapquitaspati, ni arunacajjsa ist'añ munapcaraquispati, jan ucasti sapjjaspawa: ‘Tatitojj janiw jumarojj uñstcpachätamti’ —sasa. Ucat Diosajj saraquïnwa: —¿Cunas amparamanquejja? —sasa. Moisesajj saraquïnwa: —Mä jach'a thujruwa —sasa. Diosasti saraquïnwa: —Thujruma oraker jacnokam —sasa. Moisesajj iyaw sasawa oraker jacnokäna, thujrojja mä catariruw tucüna. Moisesasti uqham catari uñjasinjja ajjsarayasisaw jaltjjäna. Ucampis Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: —Amparampi wich'inqhat catthapim —sasa. Moisesajj iyaw sasaw catarirojj wich'inqhat catthapïna ucatsti catarejj thujruquiw tucuwayjjäna. —Uqhamatwa iyawsapjjani Abraham, Isaac, Jacob uca nayra awquinacaman Tatitu Diosapajj jumaru uñstatapatjja. Ucat Tatitojj sascaquïnwa: —Amparama pechomar lokantam —sasa. Moisesajj iyaw sasaw, pechopar amparapjja lokantäna, ucatsti amparap aysusinjja uñjasïnwa lepra usojj amparapan qhunjam jank'oquïtapa. Ucat Diosajj saraquïnwa: —Wasitampi amparama pechomar lokantam —sasa. Moisesasti iyaw sasaw wasitampi amparap pechopar lokantasïna, ucatsti aysusinjja mayni janchinacapjama c'umaracwa uñjjatasjjäna. —Nayrïri unancha uñjasatejj jan iyawsapcani, ni ist'apcaraquïtamsa ucajja, payïri unancha uñjasawa iyawsapjjani. Ucampis aca pä unanchanac uñjcasasa janitejj iyawsapcätam, ni arunacamsa ist'apcaraquïtam ucajja, jawirat uma aptanisawa oraker wartäta uca umajja oraker purisajja wilaruw tucuni. Moisesajj Tatiturojj sänwa: —¡Ay Tata! Nayajj janiw suma parlirïcti, ni nayrasa, ni jichha naya sirvirimampi parlcta ucqhasa. Cunapachatejj parlcta ucqhajja qhact'irïtwa janiw arunacsa suma arsurïcti —sasa. Tatitusti sascaquïnwa: —¿Qhitisa jakeru laca churi? ¿Qhitisa luri jan arsur amuturusa, okararusa, uñjqui ucarusa, juyqhurusa? ¿Janiti naya Diosäctjja? Uqhamasti saram, nayawa jumampïscäjja cunapachatejj parlcäta ucqhajja, uqhamarac nayaraquiw yaticharaquïma cunanactejj arsuñamäqui ucsa. Moisesasti saraquïnwa: —¡Ay Tata!, achict'assmawa, yakhaqui qhitham —sasa. Ucatsti Tatitojj Moisesatac colerasisajj sänwa: —¿Janiti ucancqui Aarón sat levita jilamajja? Nayajja yattwa jilamajj suma parlirïtapa. Ucampis jupajja jumar purir uñjasinjja wali cusisitaw jutani catokañataqui. Jumasti jilamaruwa yatiyäta cunanactejj parlañamäqui uca arunaca. Nayasti jumanacampïscäwa cunapachatejj parlapcäta ucqhajja, uqhamarac nayaraquiw yatichasipcäma cunanacatejj lurapjjañanacamäqui ucanacsa. Jumasti, nayas parlquirista uca lantiw Aarón jilamarojj parläta, ucat jupawa cuntejj parlcäta ucjja marcaru parlascani. Uqhamarac apasïtawa aca jach'a thujruma, ucampiwa jumajj milagronac luräta. Moisesasti, Jetro sat awcch'ipan utapar cutt'asinjja sanwa: —Nayajja Egipto marcar cutt'añajjawa cawqhancapquitejj marca masi jilanacajjajj ucaru. Nayajja uñjaniñwa jupanacarojj munta jacasipcpachati janicha uca —sasa. Ucatsti Jetro awcch'ipajj saraquïnwa: —Uqhamajj saramaya, waliqui —sasa. Moisesajj Madián sat chekancquipansti Tatitojj juparojj saraquïnwa: —Egipto marcar cutt'ascaquim, jumaru jiwayañ munirinacajja takeniw jiwatäjjapjje —sasa. Moisesajja, warmipa, wawapa mä asnoru konjjatayawayasinjja Egipto orakeruw cutt'äna. Uqhamarac amparaparusti ayjjarusiwayaraquïnwa cuntejj Diosajj churcäna uca jach'a thujrupa. Tatitusti, Moisesarojj sascaquïnwa: —Cunapachatejj Egiptor purïta ucqhajja faraonan nayrakatapanjja wali amuyumpipuniwa cawquïr ch'amtejj churcsma muspharcañ unanchanaca lurañamataqui ucanacjja luräta. Ucampis nayajja faraonan chuymapjja kalarayäwa, uqhamat israelitanacarojj jan antutañapataqui. Ucampis faraonarojj sascaquïtawa: ‘Tatitojj aqham siwa: Israelajja nayan jilïri wawajjawa. Nayajja niyaw sisma; wawajjaru qhitjjam, nayaru sirviri sarjjañapataqui, sasa. Ucampis jumajj janiw antutañ munctati uca laycusti nayajja jilïri wawamaruw jiwayäjja’ —sasa. Thaqui sarcasinsti cawqhantejj Moisesajj familiapampi arumajj iquipcäna ucqharuw Tatitojj jicjjatasin Moisesarojj jiwayañ munäna. Ucampis Moisesan Séfora sat warmipajja kalata lurat mä cuchillompiwa wawaparojj chhojjorasiñapan punta lip'ichi qharekäna, ucatsti uca lip'ichimpi Moisesan chara taypiparu apcatasinwa säna: “Chekpachansa nayataquejj jumaw wila toke chachajjätajja” sasa. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sarjjañapataquiw jaytjjäna. Ucat Séfora sat warmipajj Moisesarojj sänwa: “Jumasti chekpachana wila toke chachajjätawa circuncisión toke” sasa. Ucañcamasti Tatitojj Aaronaruraquiw saraquïna: “Wasararu saram Moisés jilamar catokañataqui” sasa. Aaronasti iyaw sasawa saräna Diosan kolluparu puriñcama, ucansti Moisés jilapar jicjjatasinjja jamp'att'asinwa aruntäna. Ucatsti Moisesajj, Aarón jilaparojja cuntejj Tatitojj parlcäna ucanacwa yatiyäna, uqhamarac muspharcañ unanchanaca lurañapataquis arscäna ucsa yatiyaraquïnwa. Moisesampi, Aaronampejj Egiptor purisinjja israelitanacan jilïrinacaparuw tantachthapipjjäna. Aaronajj yatiyänwa Tatitojj cunanactejj Moisesar parlcäna ucanaca, uqhamarac jakenacarojj uñacht'ayaraquïnwa cawquïr muspharcañ unanchanactejj Diosajj “Lurätaw” siscäna ucanaca. Ucanac uñjasinsti israelit jakenacajj iyawsapjjänwa, Tatitojj jupanacata amtasitapa, uqhamarac t'akhesitanacapsa uñjatapa. Ucatsti jupanacajj quillt'asisaw Diosarojj yupaychapjjäna. Moisesampi, Aaronampejj Faraonan ucar mantasinjja sapjjänwa: —Israelan Tatitu Diosapajja aqham siwa: ‘Marcajjaru antutam wasararu sarjjapjjañapataqui, ucanwa nayaru cusisita yupaychapjjetani’ —sasa. Ucat faraonasti sänwa: —¿Qhitisa Tatitojja, arup ist'añajjataquejja, uqhamarac israelitanacarus sarjjapjjañapataqui antutañajjataquejja? Janiw nayajj Tatiturojj uñt'cti, uca laycusti janiw antutquiristti israelitanacaru sarjjañapataquejja. Jupanacasti parlasipcaquïnwa: —Hebreonacan Diosapawa nanacaru jicjjatapjjetu, uca laycusti nanacajj sarjjapjjäwa wasaranjama quimsür sararu, ucanwa nanacan Tatitu Diosajjarojja sacrificionac loktanipjjäjja. Jupasti capasaquiw nanacarojj mutuyapjjetaspa usumpi, jan ucajj espadampi jiwarayasina. Ucampis Egiptonquir reyejja sänwa: —Moisés, Aarón, ¿cunatsa jumanacajj, jakenacarojj irnakasipquipana suyt'ayapjjta? ¡Jichhasti cuttjjapjjam ucatsti irnakasipcaquim! Ucat faraonajj sascaquïnwa: —Aca marcansti israelitanacajj waliw mirantjje, ucampis jumanacajj ¡irnakañanacapatti suyt'ayapjjäta! —sasa. Faraonajj uca urpachawa jilïri lurayirinacarojj, uqhamarac tamanacaru apnaker jilïrinacarusa saraquïna, aqham sasa: —Janiw jumanacajj israelitanacarojj jichhunaca nayrjama churcjjapjjätati adobenaca lurapjjañapataquejja, jan ucasti jupanaca sarapjjpan jichhunaca aptasiri. Ucampis mayipjjätawa kawkha adobenactejj jichhacama lurapqui ucatjja, janiw mayas menosäñapäquiti. Jupanacasti jayranacäpjjewa ucatwa jach'at arsusipjje: ‘Nanacajj sarjjapjjä Diosajjaru sacrificionac loktiri’ sasa. Jumanacasti, wali lurayapjjam uca jakenacaru, uqhama wali lurañanacampejja janiw ist'apcaniti jan wali c'ari arunacjja. Ucatsti jilïri lurayirinacampi, uqhamarac tamanac apnaker jilïrinacampejj sarjjasinjja israelitanacarojj sapjjänwa: —Faraonajj ordenapjjetuwa, jichhajj janiw nanacajj jichhunac churcjjapjjämati. Jan ucasti jumanacaw sarapjjäta cawqhatsa jichhunac apthapisiri. Ucampisa kawkha adobtejj nayrajj lurapjjerïcta ucqhacpunwa lurasipcäta janiw menosäcaniti —sasa. Ucatsti israelitanacajja Egiptonjja take tokeruw sarapjjäna cebada ch'allpha t'unanaca thakeri, ucanaca jichhu lanti uchañataqui. Ucampis adobe lurayir munañani jilïrinacajj jariyapjjänwa: “Janc'aqui tucuyapjjam sapürutac churatäpcta uca lurañanacama, cunjämatejj jichhunaca churatäpcayäta ucqhajj lurapjjerïcayätajja uqhama” sasa. Uqhamarac jawk'apjjaraquïnwa, israelit tamanacat encargatäpqui uca lurayir jilïrinacarusa: —¿Cunatsa jan phokhapjjta wasürusa ni jichhürusa kawkha adobenacatejj nayrajj lurapjjericäyäta uqhamjja? —sasa. Ucampis israelitanacan jilïrinacapajj faraonar quejasiriw sarapjjäna, ucatsti sapjjaraquïnwa: —¿Cunatsa uqhama sirvirinacamar lurta? Sirvirinacamarojja janiw jichhunacsa churcjjapjjeti, ucampis waliraquiw jariyapjjaraquitu ‘Janc'aqui adobenac lurapjjam’ sasa, uqhamarac jawk'apjjaraquituwa; ucampis ¡juman jakenacamaw juchanïpjjejja! —sasa. Ucat faraonajj sänwa: —Jumanacasti jayranacat sipansa wali jayranacäpjjtawa, ucatwa sapjjtajja: ‘Sarjjapjjä Tatitur sacrificionaca loktiri’ sasajja. ¡Irnakeri sarapjjam! Jumanacarusti janiw jichhunac churapcätamti, ucampis kawkha adobtejj nayrajja catuyapjjericäyäta ucjracwa jichhajj catuyapjjaraquïta. Ucampis israelitanacan jilïrinacapajj waliw llacthapisipjjäna, sapüru adobe lurañanacamajj pachpaquïscaniw siri ist'asinjja. Ucat faraonampi parlaniwayasa mistunjjasinsti jiquisipjjaraquïnwa Moisesampi, uqhamarac Aaronampi cuna, jupanacasti suyascaraquitaynawa. Jupanacarusti sapjjänwa: —Tatitusti jumanacarojj mutuypan cuntejj lurapcta uca uñjasinjja. Jumanacawa juchanïpjjtajja faraonampi, jilïri lurayirinacapampi uqhama nanacar uñisiñapataquejja. Uqhamarac jumanacaraquiw espadanacsa aptayapjjta nanacar jiwarayañapataquejja. Moisesasti Tatituruw mayïna: —¡Dios Tata! ¿Cunatsa aca marcamaru jan wali lurta? ¿Cunatsa nayarus qhithanista? Cunapachattejj faraonampi sutimat parlir sarcta uca urutjja jupajj juc'ampiw marcamarojj t'akhesiyi, ucampis jumajj janiw cunsa lurctati khespiyañataquejja —sasa. Ucat Tatitusti Moisesarojj saraquïnwa: —Jichhaw uñjätajja cuntejj faraonampi lurcä ucjja. Cunapachatejj nayajj ch'amajja uñacht'aycä ucqhaquiw, marcapat sarjjapjjañamataqui antutapjjätamjja. Ucampis janiw sariricti antutapcätamjja, jan ucasti jupa pachpawa marcapat sarjjapjjam sapjjätamjja. Diosasti Moisesar parlasinjja sänwa: —Nayätwa TATITOJJA. Nayawa uñsttjja Abrahamaru, Isaacaru, Jacoboru, take ch'aman Dios sat sutimpi. Ucampis nayajja jupanacarojj TATITU sat cheka sutejjampejj janiw uñt'ayascti. Uqhamarac jupanacampejja mä suma amtäwiruraquiw mantapjjaracta. Ucat arsuyätjja Canaán orake jupanacar churañataqui, cawqhantejj mä urunacajj jayanquir jakenacjama jacapcäna uca orake. Ucampis israelitanacaru arnakasir ist'asina, uqhamarac egipcionacan sinti t'akhesiyasa irnakayatanacap uñjasinjja amtastwa mä suma amtäwiru mantatajja. Jichhasti saram, israelitanacarojj aqham sätawa: ‘Naya Tatituwa khespiyapjjäma t'akhesis sirviñata, uqhamarac egipcionacajj sinti ch'ama irnakañanaca churapctam ucatsa, jach'a ch'amajja uñacht'ayasa, uqhamarac cheka asqui cancañajjampi. Jumanacarusti nayan marcajjwa tucuyapjjäma, ucatsti nayawa jumanacan Diosamäyäjja. Uqhamatwa jumanacajj yatipjjäta nayajj jumanacan Tatitu Diosamätajja, uqhamat nayajj egipcionacan wali ch'ama lurañanacampi t'akhesiyapctam ucanacata khespiyätajja. Uqhamaraquiw irpapjjäma cawqha oraktejj Abrahamaru, Isaacaru, Jacoboru churañatac arscäyäta ucaru. Ucatsti naya Tatituwa uca orakjja jumanacarojj dueño orakenacamataqui churapjjäma’ sasa. Ucatsti Moisesajj israelitanacaruw parläna, ucampis jupanacajja janiw Moisesarojj ist'añ munapcänti, jupanacajj wali mayjt'atäpjjänwa sinti ch'ama lurañanacampi t'akhesiyatajja. Ucampis Tatitojj Moisesarojj parlascaquïnwa: —Faraonar parliri saram, israelitanacaru antutjjpan Egipto oraket sarjjapjjañapataqui —sasa. Ucampis Moisesajj Tatiturojj saraquïnwa: —Janiw israelitanacas ist'apquituti, ¿cunjämaraqui faraonasti ist'itani? Nayasti janiw suma parlirïcti —sasa. Ucatsti Tatitojj Moisesampi, Aaronampi parlasinjja yatiyäwi arunac churäna israelitanacataqui, uqhamarac Egiptonquir faraonataquisa, jupanacajj israelitanaca Egipto marcat apsuniñapataqui. Acanacänwa nayra awquinacapan familiapanquir jilïrinacan sutinacapajja. Israelan, Rubén sat jilïr wawapan wawanacapajj acanacänwa: Hanoc, Falú, Hezrón, Carmi ucanaca, jupanacasti Rubenan familianacapänwa. Simeonan wawanacapasti acanacaraquïnwa: Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar, Saúl ucanaca, jupanacajja mä cananeonquir warmin wawanacapänwa, jupanacasti Simeonan familianacapänwa. Levi chachasti patac quimsa tunca pakallkon maraw jacäna, wawanacapan sutinacapasti jilïrit sullcacamajj acanacänwa: Gersón, Coat, Merari ucanaca. Gersonan wawanacapasti: Libni, uqhamarac Simei satanacaraquïnwa. Coat chachasti patac quimsa tunca quimsani maraw jacaraquïna, wawanacapasti acanacänwa: Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ucanaca. Merari chachan wawanacapasti: Mahli, Musi satanacaraquïnwa. Take acanacawa Leví sat chachan familianacapajja jilïrit sullcacama. Amram sat chachasti Jocabed sat tiapampiw casarasïna, ucatsti jupanacan wawanacapajja Aarón, uqhamarac Moisés ucanacänwa. Amramasti patac quimsa tunca pakallkon maraw jacaraquïna. Izhar satan wawanacapasti: Coré, Nefeg, Zicri satanacaraquïnwa. Uziel chachan wawanacapasti: Misael, Elzafán, Sitri satanacaraquïnwa. Aaronasti, Aminadab sat chachan Elisabet phuchapampiw casarasïna. Aca Aaronan warmipan jilapasti Naasón sataraquïnwa. Aaronan wawanacapasti: Nadab, Abiú, Eleazar, Itamar satanacänwa. Coré chachan wawanacapasti: Asir, Elcana, Abiasaf satanacaraquïnwa. Jupanacasti Coré chachan familianacapänwa. Aaronan, Eleazar sat yokapasti, Futiel sat chachan maynïr phuchapampiw casarasïna. Ucatsti jupanacan wawapasti Finees satänwa. Take acanacawa Levitanacan sapa familiancqui uca awquinacapan jilïrinacapajja. Acanacasti Aarón, uqhamarac Moisés pachpawa, jupanacaruw Tatitojj jawsäna israelitanaca Egiptot apsupjjañapataqui, mä jach'a ejercitor uñtata. Aarón, uqhamarac Moisés pachparaquiw Egiptonquir faraón reyir parlapjjaraquïna israelitanaca uca marcat apsunjjañapataqui. Tatitusti mä uru Moisesaru Egipton parlasinsti, saraquïnwa: —Nayätwa Tatitu Diosajja. Jichhasti Egiptonquir faraón reyiru cuntejj nayajj siscäma ucanaca yatiyanim. Ucatsti Moisesajj saraquïnwa: —Tata, nayajj janiw sum parlirïcti, ucasti, ¿cunjämaraqui faraonasti nayarojj ist'itaspa? Ucat Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: —Nayawa jumarojj uchsma naya lanti faraón jac'ana lurañanacamataqui, ucampis Aarón jilamawa juma lanti parlascani. Jumasti cuntejj nayajj siscäma take ucanacwa Aarón jilamarojj yatiyäta; ucatsti jupawa faraonarojj parlascani, israelitanacaru marcapat antutjjañapataquejja. Ucampis nayawa faraonarojj chuymap kalarayäjja jan munañapataqui, uqhamarac Egiptonjja nayaraquiwa walja muspharcañ uñacht'äwi milagronacjja luraraquëjja. Faraonasti jumanacarojj janiw ist'añ munapcätamti, ucampis nayawa Egiptjjarojj ch'amajj uñacht'ayäjja, ucatsti jach'a muspharcañ cheka luräwinaca uñacht'ayasaraqui, nayaw Israel ejército marcajjaru Egiptot apsuniraquëjja. Cunapachatejj Egiptjjaru ch'amajj uñacht'ayasa Israel marcajjaru uca marcat apsuncäjja, ucqhawa egipcionacajj yatipjjani nayana cheka Tatitu Diosätajja —sasa. Moisesampi, Aaronampejj cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjamaw lurapjjäna. Cunapachatejj rey faraonampi parlapcäna ucqhasti Moisesajj quimsakallk tunca maranïnwa, Aaronasti quimsakallk tunca quimsan maraniraqui. Tatitojj Moisesampir, Aaronampirojj parlascaquïnwa: —Faraonatejj ‘Milagro lurapjjam’ sapjjätam ucajja jumasti Aaronaruw säta: ‘Thujruma faraonan nayrakatapar liwnokam’ sasa, uca thujrojja mä catariru tucuñapataqui. Ucatsti Moisesampi, Aaronampejj faraonan ucar sarasinjja cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjamaw lurapjjäna. Aaronasti faraonana, uqhamarac jilïri jakenacapan nayrakataparuw thujrupa liwnokäna, ucatsti uca thujrojj mä catariruw tucüna. Uca uñjasinsti faraonajj wali amuyt'an jakenacaru, uqhamarac jupanacan wali yatiri jakenacaruw jawsayanïna, ucatsti uca jakenacajj yatiñanacapampejja quipcaracwa lurapjjaraquïna; jupanacajj sapa mayniw varanacap oraker liwnokapjjäna, ucatsti uca varanacapajj catarinacaruraquiw tucuraquïna. Ucampis Aaronan jach'a thujrupasti wali amuyt'ani jakenacampina, uqhamarac yatiri jakenacan varanacaparojj mank'antänwa. Ucampis faraonajj chuymapjja wali kalarayasïna, janiraquiw ist'añ muncänti cuntejj Tatitojj siscäna uca arunacjja. Ucjjarusti Tatitojj Moisesar parlascaquïnwa: —Faraonasti colerañampi chuymapan kalarayasisajja janiw israelitanacarojj antutañ munquiti. Arumanthi alwatasti, faraonajj cunapachatejj jawiraru sarcani ucqhasti jumajja jicjjatiriw saräta. Ucatjja Nilo sat jawir thiyaru purisajja ucatwa suyt'äta, ucampis cawquïr jach'a thujrumatejj catariru tucqui ucjja apasiraquïtawa. Ucansti aqham sätawa: ‘Hebreonacan Tatitu Diosapawa nayaru qhithanitu jumaru aca yatiyañataqui: ‘Antutjjam marcajjaru sarjjañapataqui jupanacasti wasaranwa nayaru yupaychapjjetani. Ucampis jumajja jichhacamajj janiw ist'añ munctati. Uca laycusti Tatitojj siwa: ‘Jichhawa yatïtajja nayan cheka Tatitu Diosätajja. Cunapachatejj nayajj aca thujrojjampi jawirancqui uca umaru jisctä ucqhajja umanacajj wilaruw tucuni. Jawir umana jaquir chawllanacasa jiwaraniwa, ucat jawirajj wali thujsätap laycusti egipcionacajj ajjtasisajj janiw jawirat umañ munapcaniti.’ Ucat Tatitojj Moisesarojj parlascaquïnwa: —Aarón jilamaru aqham sam: ‘Amparamar thujruma ayjjarusina loktam take egiptonquir umanacjjaru, jawiranquiri, k'awanacanquiri, khothañanacanquiri, take tantat umanaca, uqhamarac lawata, kalata lurat tinajanacan uchat umanacajja wilaru tucuñapataqui’ —sasa. Ucatsti Moisesampi, Aaronampejj lurapjjänwa cunjämtejj Tatitojj jupanacar siscäna uqhama. Aaronasti, faraonana, uqhamarac faraonan sirvirinacapan uñjcatawa jach'a thujrupampi jawiranquir umaru jisctäna, ucatsti jawiranquir umajja wilaruw tucüna. Jawiran jaquir chawllanacasti jiwarapjjänwa. Ucampis uca jawirajja wali thujsätap laycusti egipcionacajj janiw ucat umcjjapjjänti, take Egipto orakenquir umanacaw wilaru tucüna. Ucampis Egiptonquir yatiri jakenacajja uca quipcaraquiw lurapjjaraquïna, ucatsti faraonajj chuymapa colerañampi kalarayasisajj janiw ist'añ muncänti cuntejj Tatitojj siscäna ucjja. Ucat faraonajj palacioparuw cutt'jjäna cunatejj pascäna ucar jan yäkasina. Take egipcionacajja jawir thiyaruw phuch'unaca allinokapjjäna ucat k'oma uma apsuñataqui, jawiranquir umajja janiw umt'añjamäcänti uca laycu. Pakallko urunacaw pasjjäna Tatitojj jawiranquir umaru wila tucuycäna uca urutjja. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Faraonan ucar sarasinsti sätawa: ‘Tatitojj aqham siwa: Antutjjam marcajjaru nayar yupaychir sarjjapjjañapataqui. Janitejj antutañ muncäta ucajja, nayajj takpach marcamaruw c'ayranacampi castigäjja. Jawiratsti c'ayranacaw mistsunini, ucanacawa mantapjjani palaciomaru, iquiña utamaru, iquiñanacam patjjaru, sirvirinacaman utanacaparu, take jakenacaman utanacaparu, uqhamarac t'ant'anaca lurapcta uca hornonacarusa. C'ayranacasti mistsupjjaniwa juma pataru, sirvirinacam pataru, uqhamarac take jakenacam pataru.’ Tatitusti Moisesarojj sascaquïnwa: —Aaronar sam: ‘Thujruma ayjjarusina amparam loktam jawiranacjjaru uma jalir k'awanacjjaru, uma khothañanacjjaru, ucanacat c'ayranacajj mistsunisa Egipto marcpacharu phokhantañapataqui’ —sasa. Aaronajj amparapwa loktäna Egiptonquir umanacjjaru, ucatsti c'ayranacajja umanacat mistsunisajja Egipto marcpacharuw phokhantäna. Ucampis jach'a yatiri jakenacajja yatiñanacapampejj quipcacracwa lurapjjaraquïna, jupanacasti c'ayranacapjja Egipto orakerojj jutayapjjaraquïnwa. Ucatsti faraonajj Moisesampiru, Aaronampir jawsayanisajja sänwa: —Tatitur mayipjjam c'ayranaca apakañapataqui nayata, uqhamarac jakenacajjata, nayasti jakenacamarojj antutjjäwa Tatitur sacrificio loktir sarjjapjjañapataqui. Ucat Moisesajja faraonarojj saraquïnwa: —Sitaya, ¿cuna horasa mayiñajjsa munta jumataqui, sirvirinacamataqui, uqhamarac jakenacamataquisa c'ayranacajj apakatäñapataqui jumata, uqhamarac palaciomatsa, uqhamat c'ayranacajj jawirancañapataquejja? Faraonasti sänwa: —Kharürpacha mayipjjam —sasa. Ucatsti Moisesajj saraquïnwa: —Lurasiniwa mayitamarjamajja, uqhamatwa yatïta jan yakhajj utjatapa nanacan Tatitu Diosajj-jamajja. C'ayranacasti palaciomatjja jawiraruw sarjjapjjani, janiraquiw jumarusa, sirvirinacamarusa, ni jakenacamarusa coleraycjjapjjätamti. Moisesampi, Aaronampejj faraonan ucat sarjjasinjja Tatituruw mayipjjäna Tatitojj c'ayranaca faraonjjar qhithancatayna uca apakañapataqui. Tatitusti Moisesan mayitaparjamasti luränwa, utanacancqui, pationacancqui, pampanacancqui uca c'ayranacajj jiwarjjapjjänwa. Ucampis jakenacajja jiwat c'ayranacjja monton montona apthapipjjäna, ucatsti uca montonanacajj take chekanraqui thujstjjaraquïna. Ucampis faraonajj jan cuna llaquis ujtcjjatap laycusti chuymapa colerañampi kalarayasisajja janiraquiquiw ist'añjja muncjjänti cuntejj Tatitojj Moisesampiru, Aaronampiru siscäna ucjja. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj saraquïnwa: —Aaronar sam: ‘Thujrupampi orak lak'aru jisctpan uca lak'ajj jisc'a chhichhillanqhanacar tucuñapataqui take Egipto marcpachana’ —sasa. Jupanacasti Tatitun arsutaparjamaw lurapjjäna. Aaronajja thujrupampiw orak lak'aru jisctäna ucatsti Egipto marcpachanwa lak'anacajj jisc'a chhichhillanqhanacaru tucusina jakenacaru, uqhamarac take uywanacaru t'akhesiyaraquïna. Jach'a yatiri jakenacajj quipcacracwa jisc'a chhichhillanqhanac tucuyañ munapjjaraquïna yatiñanacapampejja, ucampis janiw puedipcänti. Uccañcamasti jisc'a chhichhillanqhanacajj t'akhesiyascaquïnwa jakenacaru, uqhamarac uywanacarusa. Ucatsti jach'a yatiri jakenacajj faraonarojj sapjjänwa: —¡Acasti Diosan luräwipawa! —sasa. Ucampis faraonajj chuymapa kalarayasisajj janiw ist'añ muncänti cuntejj Tatitojj siscän ucjja. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Faraonasti arumanthejja jawiraruw sarani, ucampis jumajja wali alwata sartasinjja saram aqham siri: ‘Tatitojj siwa: Antutjjam marcajjaru nayar yupaychiri sarjjapjjañapataqui. Janitejj marcajjar antutcäta sarjjañapataqui ucajja, nayasti qhithanïwa take casta wila ch'amsuri jach'a chhichhillanqhanaca jumjjaru, sirvirinacamjjaru, take jakenacamjjaru, utanacamjjaru. Uca jach'a chhichhillanqhanacaw egipcionacan utanacaparu, uqhamarac orakenacarusa phokhantani. Uqham pascani ucqhasti, Gosén sat orakenjja janiw mä jach'a chhichhillanqhas utjcaniti, marcajjajja ucan jacatap laycu. Uqhamatwa yatïta naya Tatitojj uca orakencatajja. Nayasti uñacht'ayäwa marcajjajja mayjätapa, marcamat sipansa, acsti arumanthiw luräjja’ —sasa. Tatitusti arsutaparjamajja luränwa, cunayman wila ch'amsuri jach'a chhichhillanqhanacaw jutasina wal phokhantapjjäna mä kenayar uñtata faraonan palacioparu, sirvirinacapan utanacaparu, uqhamarac take Egipto orakpacharu. Ucatsti uca jach'a chhichhillanqhanacajj take marcpachwa tucjawayapjjäna. Ucatsti faraonajj Moisesampiru, Aaronampir jawsayanisajja sänwa: —Sarapjjam Diosamaru sacrificio loktiri, ucampis janiw aca marcatjja mistupjjätati —sasa. Moisesasti saraquïnwa: —Uqham nanacan lurañanacajjajj janiw walïcaspati. Cawquïr animalanactejj nanacan Tatitu Diosajjaru sacrificio loktapcä ucajja Egipcionacataquejja janiw walïcaspati, jupanacajj animalanacaru yupaychapjjatap laycusti uqham lurañajja janiw walïquiti. Egipcionacatejj nanacaru animalanaca sacrificio loktir uñjapjjetaspa ucajja kalampi c'upjasaw jiwayapjjetaspa. Nanacasti wasararuwa quimsür sararu sarapjjäjja, ucanwa nanacan Tatitu Diosajjarojj sacrificio loktanipjjäjja, cunjämtejj jupajj nanacar sapquitu uqhamarjama. Ucatsti faraonajj saraquïnwa: —Nayasti antutapjjämawa wasararu sarapjjañamataqui, ucana jumanacan Diosamaru sacrificio loktanipjjañamataqui, ucampis janiw wali jayaru sarapjjätati, nayataquis mayipjjaraquïtawa —sasa. Moisesajj saraquïnwa: —Nayasti acata mistuwayasinjja Tatituruw mayëjja, arumanthejja jach'a chhichhillanqhanacajj sarjjañapataqui juma jac'ata, sirvirinacamata, uqhamarac take jakenacamatsa. Ucampis nanac israelitanacarojja janiw engañasipcaquitätati, ni jarc'apjjetätasa Tatituru sacrificio loktir nanacajj sarapjjañanacajjatjja —sasa. Ucampis Moisesajja, faraonan ucat sarjjasinjja Tatituruw mayïna. Tatitojja Moisesan mayitap ist'asinjja take jach'a chhichhillanqhanacwa apakäna faraonata, sirvirinacapata, uqhamarac take jakenacatsa, janiw maya jach'a chhichhillanqhas jilt'cänti. Ucampis faraonajj chuymapa kalarayasisajj janiraquiquiw israelitanacar antutañ muncjjaraquiquïnti. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj saraquïnwa: —Faraonan ucaru sarasinsti sanim: ‘Hebreonacan Tatitu Diosapajja aqham siwa: ‘Marcajjaru antutjjam nayaru yupaychiri sarjjapjjañapataqui. Janitejj antutcäta, uqhamarac jarc'ascaquïta ucajja, Tatitusti ch'amapampejja uywanacjjaruwa mä jach'a jan wali usu apayanini, ucatsti pampanquir take caballonaca, asnonaca, camellonaca, vacanaca, ovejanaca uqhamaw jiwarapjjani. Ucampis Tatitojja israelitanacan uywanacapjja yakhachaniwa, egipcionacan uywanacapatjja, israelitanacan uywanacapajj janiw mayas jiwcaniti.’ Ucampis Tatitojj arsuwa: —Arumanthiwa nayajj uqham luräjja aca orakenjja —sasa. Ucat khepärmanthisti Tatitojj luränwa arsutaparjamajja. Egipcionacan take uywanacapaw jiwarapjjäna, ucampis israelitanacan uywanacapasti janiw mayasa jiwcänti. Faraonajj israelitanacan uywanacap uñjiriw qhithäna, ucampis jan maya uywanacapas jiwatap yatisinsti, faraonajj chuymap kalarayasïna, ucatsti janiw israelitanacarojj sarjjapjjañapataquejj antutcjjänti. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampirojj sänwa: —Jumanacasti mä hornota khella jach'tanipjjam, ucatsti Moisesajj uca khelljja altor willtpan, faraonan nayrakatapanjja. Uca khella polvosti Egipto marcpacharu phokhantasinwa karachi usunaca uñstayani jakenacana, uqhamarac uywanacansa —sasa. Moisesampi, Aaronampejj hornota khella apjjaruwayasinjja faraonan ucaruw sarapjjäna. Purisasti Moisesajj khellwa altor willtäna, ucatsti karachinacaw uñstäna jakenacana, uqhamarac uywanacansa. Jichhäqui ucansti Egiptonquir jach'a yatirinacajj janiw Moisesampi jiquisir saraña puedipcänti, karachi usojja jupanacar catuntatap laycu, mayni egipcio jakenacarjama. Ucampis Diosajja, faraonarojj chuymapwa mayjt'ayäna, kalarayaraquïnwa uqhamat jan munañapataqui, ucatsti faraonajj janiw ist'añ muncänti cuntejj Diosajj siscäna ucjja. Tatitusti Moisesarojj sascaquïnwa: —Arumanthisti alwata sartam, ucatsti faraonan ucar saram aqham sasa: ‘Hebreonacan Tatitu Diosapajja aqham siwa: ‘Antutjjam marcajjaru nayar yupaychiri sarjjapjjañapataqui. Jichhacuchasti nayajj take mutuyäwejjwa apayanëjja jumaru, sirvirinacamaru, uqhamarac take jakenacamaru, uqhamatwa yatïta jani yakhajj nayjama aca oraken utjatapjja. Nayatejj ch'amajj uñacht'ayasina mutuyirismäna jumaru, uqhamarac take jakenacamarusa, ucajja niya jiwatäjjasamänwa. Ucampis nayajj ch'amajja uñjañamataquiw jacaysma, uqhamata nayan sutejjajja take orakena uñt'atäñapataqui. Ucampis jumajj janiw munctati marcajjaru sarjjañapatac antutañjja. Uca laycusti, nayajja arumanthi aca horasarusti walpunwa chhijchhintayäjja, janiw cunapachas uqhama purirïquiti aca Egipto marca kalltat jichhacamajja. Jichhasti qhithamaya take uywanacama utaru anantaniñapataqui, uqhamarac cunanacatejj pampan utjctam ucanacsa. Chhijchhisti wali purintasajja jan utanccani uca jakenacarusa, uqhamarac uywanacarusa jiwarayaniwa’ —sasa. Faraonan yakhep sirvirinacapajja Tatitun arunacapar iyawsas ajjsarasinjja, uywanacapjja utaruw apantasjjapjjäna, uqhamarac uywata sirvirinacaparusa janiw utat mistuyapcänti. Ucampis Tatitun arunacaparu jan iyawsirinacasti uywat sirvirinacapsa, uqhamarac uywanacapsa pamparuw jaytanucupjjäna. Ucatsti Diosajj Moisesarojj sänwa: —Amparama alajjpacharu loktam, ucata chhijchhejj wali purintañapataqui Egipto marcpacharu, take jakenacjjaru, uywanacjjaru, uqhamarac take kokanacjjarusa —sasa. Ucampis Moisesajj thujrup ayjjarusinwa alajjpachar loktäna, ucatsti Tatitojj purintayänwa wali khejjokhejjonaca, llijullijunaca, chhijchhinaca uqhama take Egipto marcpacharu chhijchsuñapataqui. Ucatsti nina chhijchhejja, khejjokhejjompi walipuniw purintäna. Uqhamasti janipuniw cunapachas uqhäm chhijchhejj Egiptor purirïcänti. Ucampis chhijchhejja Egipto orakenjja take cunwa tucjäna jakenaca, uywanaca, pampanquir ch'ojjñanaca c'utsüna, uqhamarac kokanacsa p'aquiraraquïnwa, take cunanacatejj Egipton utjqui ucanacwa tucjäna. Ucampis Gosén sat orakerusti cawqhancapcäntejj israelitanacajj ucqharojj janiw mä chhijchhis purcänti. Ucatsti faraonajj Moisesampir, Aaronampir jawsayanisajj sänwa: —Nayajj uñt'astwa juchanïtajja, Tatitojj cheka asquiwa, ucampis nayampi, marcajjampiw juchanïpjjtjja. Chhijchhimpi, khejjokhejjonacampisti walipuniw purintjje, jichhasti Diosaruy mayipjjam uca nina chhijchhimpi, khejjokhejjonacampi apakañapataqui, nayasti antutjjapjjämawa sarjjapjjañamataqui, janiw jarq'jjäpjjämati —sasa. Moisesajj sänwa: —Nayasti aca marcat mistusinjja, amparajj loktasawa Tatiturojj mayëjja, ucatsti janiw utjcjjaniti khejjokhejjonacasa, ni chhijchhisa, ucatwa yatïta orakejj Tatituncatapa. Ucampis nayajj suma yattjja janiwa jumasa, ni sirvirinacamasa Tatitu Diosan acancatapjja ajjsarapctati. Lino satatampi, cebadanacampejj k'ala tucjatawa; cebadanacasti grana achunejjänwa, uqhamarac lino satatanacasa pankarjjaraquïnwa. Ucampis trigompi, centeno satampisti janiw tucjatäcänti jan janc'as alsunitap laycu. Moisesasti faraonampi parlawayasinjja, marcat jayaruw saräna, ucansti Tatituruw mayïna. Ucatsti ucspachaw chhijchhejj t'acurawayjjäna, janiw khejjokhejjonacas utjcjjänti, ni jallus purcjjaraquïnti. Ucat faraonasti jan jallojj purjjepanjja, uqhamarac chhijchhisa, khejjokhejjonacasa jan utjcjjepanjja juchjja lurascaquïnwa. Wastatampiw chuymapjja kalarayasïna, ucatsti janiw muncjjaraquiquïnti, uqhamarac sirvirinacapasa. Ucatsti faraonajj wastatampi chuymapa kalarayasisajj israelitanacarojj janiraquiquiw muncjjänti antutañjja, cuntejj Tatitojj siscäna Moisés toke uqhamarjamajja. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Faraonan ucaru saram, nayasti faraonampiru, sirvirinacapampirusti chuymanacapjja kalarayäwa uqhamata jan munañapataqui, ucat jupanac taypina jach'a muspharcañ unanchanacajja uñacht'ayañataqui. Uqhamaraqui jumajja wawanacamaru, allchhinacamaru cuntejj nayajj Egipton lurcta, uqhamarac cuna jach'a muspharcañ unanchanactejj egipcionac taypin lurcta ucanaca yatiyañamataqui. Uqhamata jumanacajj yatipjjañamataqui nayajj Tatitütajja. Ucatsti Moisesampi, Aaronampejj faraonan ucar sarasinjja sapjjänwa: —Hebreonacan Tatitu Diosapasti aqham siwa: ‘¿Cunapachcamasa nayataqui jan llamp'u chuyman tucjjäta? Antutjjam marcajjaru nayar yupaychiri sarjjapjjañapataqui. Janitejj marcajjar sarjjañapatac antutañ muncäta ucajja, nayasti kharürojja t'ijut'ijunacwa marcamarojj qhitanëjja, ucawa orakerojj phokhantani, janiw mä jisc'a orakes uñstcaniti. Ucatsti mank'antapjjaniwa cunanacatejj chhijchhita jilt'qui ucanaca, uqhamarac pampana kokanacajj jilt'qui ucanacsa take mank'antapjjani. Ucatsti phokhantapjjaraquiniwa palacionacamaru, sirvirinacaman utanacaparu, uqhamarac take jakenacaman utanacaparusa. Uqhämsti janiw cunapachas uñjapjjerïcänti awquinacamajja, ni achachilanacamasa jacapqui uca uruta jichhürcamajja’ —sasa. Faraonar uqham sasinsti Moisesajj janc'aquiw cutstawayjjäna. Ucampis sirvirinacapajj faraonarojj sapjjänwa: —¿Cunapachcamasa aca jakejj jiwasataqui jan walt'añanaca apanini? Antutjjam aca jakenacaru, Tatitu Diosaparu yupaychir sarjjapjjañapataqui, ¿janiti yatcta Egipto marcasajj wali tucjatätapjja? —sasa. Ucatsti faraonajj Moisesampir, Aaronampiru jawsayanisajj sänwa: —Sarjjapjjam Tatitu Diosamaru yupaychiri; ucampis nayrakatajj saraquita ¿qhitinacasa sarapjjäta? uca. Ucat Moisesajj saraquïnwa: —Nanacajj sarjjapjjäwa jisc'a wawanacajjampi, chuyman awquinacampi, yokanacajjampi, phuchanacajjampi, uqhamarac ovejanacajjampi, vacanacajjampi uqhama, acasti nanacataquejj Tatitun mä jach'a fiestapäniwa. Ucatsti faraonajj saraquïnwa: —¡Khana uñjcayawa jumanacan jan wali amtäwinacamajja! Ucampis ¿jumanacajj amuyapjjtati Tatitojj jumanacampïscaspa ucjja, ucatti nayajj jumanacaru, wawanacamarusa sarjjer antutapjjämajja? Janiw uqhamäcaspati; sarapjjam chachacamaqui Tatitur yupaychiri, ucwa jumanacajj mayipjjtajja —sasaw faraonajj alisnucuyäna. Ucampis Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Amparam loktam Egipto orakjjaru ucat t'ijut'ijunacajj jutasina aca marcana chhijchhita jilt'qui ucanaca, kokanaca take mank'antapjjañapataqui. Moisesasti thujrupa ayjjarusinwa Egipto orakjjaru loktäna, ucatsti Tatitojj thaya jutayäna inti jalsu toketjja, ucampis uruy arumawa thayäna. Ucat khepärmanthisti uca thayajja t'ijut'ijunacwa puriyanïna. Uca t'ijut'ijunacajja Egipto orakpacharu wali phokhantasawa take mank'süna. Uqhamasti janiw nayrajj utjiricänti, ni uca khepatsa utjcänti, walja t'ijut'ijunacajja uca urunacjamajja. Ucampis t'ijut'ijunacajj wali phokhantäna janiw orakes uñstcjjänti. Ucatsti mank'antapjjänwa take kokanaca, uqhamarac chhijchhita jilt'qui uca kokanacan achunacapa. Egiptonjja janiw cawqha orakensa ch'ojjñanacajj jilt'cänti pampanacansa, kokanacansa. Ucatsti faraonajj janc'aquiw Moisesampir, Aaronampir jawsayanisajj säna: —Nayajj jumanacan Tatitu Diosam contraw jucha lurta, uqhamarac jumanac contraraqui. Ucampis nayajj achict'asipjjsmawa jichha cutimpiqui juchajjat perdonapjjeta, uqhamarac jumanacan Tatitu Diosamaru nayatac mayirapipjjeta aca jiwayir mutuyäwjja nayata apakañapataqui. Ucatsti Moisesajj, faraonan ucat mistuwayasinjja Tatituruw mayïna. Ucatsti Tatitojj inti jalanta toketwa wali thaya thayt'ayaniraquïna, ucawa t'ijut'ijunacjja apjjasina Mar Rojo sat kotaru jakontjjäna. Ucatsti janiw mä t'ijut'ijusa jilt'cänti. Ucampis Tatitojj faraonarojj chuymapwa kalarayäna, ucatsti janiw israelitanacarojj antutañ muncänti. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Amparama alajjpachar loktam, ucatsti take Egipto marcpachanwa lajja ch'amacajj utjani, llamct'añjama —sasa. Ucat Moisesasti iyawsasaw amparap alajjpachar loktäna, ucatsti lajja ch'amacaw take Egipto marcpachajj tucüna quimsa uru. Ucatsti janiw qhitisa jake masiparojj uñjañ puedcänti, uqhamarac cawqhancapcäntejj ucqhatsa janiw sartcjjapjjänti quimsa uru. Ucampis cawqhantejj israelitanacajj jacapcäna ucanjja khanaquïscänwa. Ucatsti faraonajj Moisesar jawsayanisajj sänwa: —Sarjjapjjam Tatitumar yupaychiri, jumanacampi chicasti apasjjapjjaraquim wawanacama; ucampis jaytawayapjjätawa ovejanacama, uqhamarac vacanacamsa —sasa. Ucampis Moisesajj saraquïnwa: —Juma pachpawa uywanac churawayapjjetäta nanacan Tatitu Diosajjaru sacrificiot nact'ayasin loktanipjjañajjataqui. Uqhamarac nanacan uywanacajjsa anaquisjjapjjäwa, janiwa mä uywsa jaytawayapcäti, ucanacat ajllisinwa nanacajj Tatiturojj loktapjjäjja. Ucampis qhayaru puriñcamajja cunanacjjay munapjjchï Tatituru yupaychañataquejja, uc janiw yatisipcti —sasa. Ucampis Tatitojj faraonarojj chuymapwa kalarayäna jan israelitanacar antutaña munañapataqui. Ucatsti faraonajj Moisesar sänwa: —Saram acata, sum amuyasim, janiw mayampis acar jutätati, cunürutejj wastatampi jutäta ucapachajj jiwätawa —sasa. Ucat Moisesasti saraquïnwa: —Walic sistajja, janiw mayampis juman ucarojj jutcjjäti —sasa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Nayasti mä mutuyäwimpwa churascäjja faraonaru, uqhamarac egipcionacarusa. Ucatsti faraonajj janiw jumanacaru sarjjericti antutapcätamjja, jan ucasti jupa pachpaw marcapat alisnucupjjätamjja. Jichhasti yatiyaraquim israelitanacarojja, sapa mayni chachanacasa, warminacasa uta jac'anacapatjja korita, kollketa lurat yänaca mayipjjpan —sasa. Tatitusti egipcionacarojj suma munasiñ chuymanwa tucuyäna, uqhamata israelitanacan mayitanacaparu churapjjañapataqui. Faraonan sirvirinacapasti Moisesarojj mä jach'a jilïri jaketa uñt'apjjäna, uqhamarac take egipcionacasa. Moisesajj faraonarojj sänwa: —Tatitojj aqham siwa: ‘Jichha chica arumaw nayajj take Egipto marcanjama pasawayäjja. Ucatsti egipcionacan jilïr tayna wawanacapa jiwarayäjja, uqhamaraqui tronona kont'atäqui uca faraonan jilïr wawapa, molinona irnakqui uca sirvir warmin jilïr wawapa, uqhamarac take uywanacan jilïri kallunacapaw jiwarapjjani. Ucatsti take Egipto marcpachanwa wali jachañanacampi warariñanacampejj utjani, ucanacasti janiw cunapachas utjiricänti, ni acat kheparus mayampi utjcaniti.’ Uqhamat jumanacajj yatipjjañamataqui, cunjämtï Tatitojj israelitanacarojj egipcionacat yakhachqui ucjja. Israelitanacarusti, uqhamarac uywanacaparusa janiw anus wajcaniti. Ucapachaw nayan ucar take sirvirinacamajj jutapjjani, ucatsti quillt'asisaw nayar sapjjetani: ‘Sarjjapjjam jumampi, jakenacamampejja’ sasa. Ucampis janiw nayajj sarcäti. Ucatsti Moisesajj wali coleratawa faraonan ucat sarjjäna. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: —Faraonasti janiw jumanacarojj ist'apcätamti, uqhamata nayan jach'a muspharcañ luräwinacajjajj Egipto marcan uñacht'ayatäñapataqui —sasa. Ucat Moisesampi, Aaronampejj take uca muspharcañanacwa lurapjjäna faraonan nayrakatapanjja. Ucampis Tatitojj faraonarojj chuymapwa kalarayäna, ucatsti israelitanacarojj janiw antutañ muncänti Egiptota sarjjapjjañapataquejja. Tatitusti Moisesampir, Aaronampirojj Egipto marcanjja aqham sasaw parläna: “Aca phajjsisti jumanacataquejj mä suma jach'a phajjsïniwa, uqhamarac mara kallta phajjsiraquïniwa. Ucat take israelitanacarojj sapjjaraquim: “Aca phajjsina tunca uru sarakatarusti sapakat familiawa mä orko oveja, jan ucajj mä cabrito waquichapjjäta, sapa utan maya. Mä familiantejj juc'aniquïchi, ucata jan take mank'antirjamäcchi ucajja uta jac'apampiw mayachasis mank'añapa, kawkhanïpquitejj, uqhamarjama jalanokasisa, uqhamarac kawkhtejj maynejj mank'antirjamäqui uqhamarjama. ‘Aca uywasti orköñapawa mä marani, c'umara uywäñaparaquiwa, ovejanacata jan ucajj cabritonacatsa. Acsti aca phajjsi tunca pusin urucamaw imapjjäta, ucatsti uca jayp'ojja take israelitanacaw uca uywa qharinucupjjäta. Uca uywa wilampisti cawqha utantejj mank'apcäta uca uta puncu amstaru, uqhamarac paypacha marconacaruw jawsupjjäta. Uca arumasti mank'apjjätawa uca aychjja ninaru cancata, jan levaduran t'ant'ampi, uqhamarac jajjo ch'ojjña alinacampi uqhama. Ucampis janiw cunsa ch'okpach mank'apjjätati, ni umaru khathitsa, jan ucasti ninaruw cancapjjäta p'ekepsa, chhuchhullinacapsa, jiphillanacapsa. Janiw cunsa jaytapjjätati khepa urutaquejja; ucampis cunatejj jilt'can ucanacjja ninaruw naqhantayjjapjjäta. Aqhamaw mank'apjjät; isinacamampi isthapita, cayunacamarusa wisqhumpi wisqhuntata, uqhamarac amparanacamarus thujru ayt'ataraqui. Jumanacasti mäquiw mank'antapjjäta Tatitojj uca pascua fiestan jilïri wawanacar jan jiwarayatap laycu. Uca arumasti nayajj Egipto marca chekwa pasawayäjja, ucatsti egipcionacan take jilïri tayna wawanacapwa jiwarayäjja, uqhamarac uywanacan nayrïr kallunacapsa. Uqhamatwa uñacht'ayäjja Egiptonquir diosanaca contra naya Tatitun arsutajj-jja. ‘Ucampis wilawa mä unanchäni jumanacajj cawquïr utancapcätatejj ucatjja. Nayasti wila uñjasinjja pasawayjjaquïwa, ucatsti janiw maynis jumanacatjja jiwcaniti, cunapachatejj egipcionacaru jiwaraycä ucqhajja. Jumanacasti aca urjja amtasipjjapunïtawa. Ucampis Tatitur jach'ar aptañampiw aca fiestjja lurapjjäta, acasti mä leyi churatawa uca laycusti wawanacaman, wawanacapaw wiñaya amtani. Jumanacasti pakallko uruwa jan levaduran t'ant'a mank'apjjäta, nayrïr uruta kalltasinjja janiwa utanacaman levadurajj utjañapäquiti. Ucampis qhititejja aca pakallko uruna levaduran t'ant'a mank'ani ucajja Israel marcajjatjja apanucutäniwa. Ucampis nayrïr urumpi, pakallko urumpejja janiwa cunsa lurapjjätati, jan ucasti mä kollana tantachasïwi lurañataquiquiw tantachasipjjäta, uqhamaraqui mank'a waquichasiñataquiquiw tantachasipjjaraquïta. Jumanacasti jan levaduran t'ant'a mank'añ fiestjja amtasipjjapunïtawa, uca uruwa nayajj jumanacarojj Egipto marcat irpsunipjjsma. Uca laycuwa jumanacasa, wawanacaman wawanacapasa aca camachi amtapjjañama. Jumanacasti nayrïr phajjsinjja jan levaduran t'ant'wa mank'apjjäta, tunca pusin uru jayp'uta kalltasina, pä tunca mayan uru jayp'ucama. Utanacamansti aca pakallko urunjja janiwa levadurajj utjañapäquiti. Ucampis qhititejj levaduran t'ant'a mank'ani ucajja Israel marcatjja apanucutäniwa, jaya marcanquirïscpasa jan ucajj israelitäscpasa. Janipuniwa cunsa levaduranjja mank'apjjätati, jan ucasti utanacamanjja jan levaduran t'ant'acwa mank'asipjjäta.’ ” Moisesasti, jilïri israelitanac jawsayanisasti sänwa: “Jumanacasti familianacamampejja mä orko oveja jan ucajj mä cabritsa qharsusina pascua fiesta lurapjjam. Wilsti mä lamanaruw catokapjjäta, ucatsti hisopo sat alinaca picht'asinjja ucampiwa wilaru chilltasa uta puncu paypach marcoru, uqhamarac puncu amstaru jawsupjjäta. Ucatsti janiw maynis utat mistupjjätati khepärmanthi khantatcama. Tatitusti egipcionacaru jiwarayir jutasinsti, uta puncuna wila uñjasinjja pasawayaquiniwa uca utjja, uqhamatwa Tatitojj jani jiwjja utanacamaru mantayancaniti jiwayañataquejja. Aca camachsti jumanacasa, uqhamarac wawanacaman wawanacapasa wiñayataquiw imapjjäta. Ucampis cunapachatejj jumanacajj mantapcäta, Tatitojj arsutaparjama churapcätam uca orakeru ucqhajja, jumanacasti aca fiesta lurañjja amtasipjjapunïtawa. Ucampis wawanacamatejj sapjjätam ‘¿Cun sañsa muni aca fiestajja jumanacataquejja?’ sasa ucqhajja, jumanacajj sapjjätawa: ‘Aca uywasti Tatitur jach'añchasina Pascuan sacrificiot loktatawa. Jupasti cunapachatejj egipcionacaru jiwaraycäna ucqhajja, Egipto marcan jacapcäna uca israelitanacan utanacapsti pasawayaquïnwa, uqhamatwa take familianacasaru khespiyäna’ ” sasa. Ucatsti israelitanacajja alt'asisinwa yupaychapjjäna. Ucatsti sarasinjja cuntejj Tatitojj Moisesampiru, Aaronampiru siscäna uqhamarjamaw lurapjjäna. Chica arumasti Tatitojj take egipcionacan jilïr wawanacapwa jiwarayäna, faraonan jilïr wawapajj tronona kont'atäqui uca, carcelanquirinacan jilïr wawanacapa, uqhamarac uywanacan nayrïr kallunacapsa. Uca arumasti faraonampi, sirvirinacapampi, uqhamarac take egipcionacampi sartasinjja Egipto marcpachanwa wali jach'at wararipjjäna. Sapa utanwa jiwatajj utjaraquïna. Faraonajj uca arumpachawa, Moisesampiru, Aaronampiru jawsayanisajj säna: —Jakenacajj taypita, sarjjapjjam jumanaca, uqhamarac israelitanacasa Tatitur yupaychiri cunjämtejj sapctajja uqhamarjama. Apasjjapjjaraquim ovejanacama, vacanacama cunjämtejj sapcayäta uqhamarjama, ucat sarjjapjjam; ucampis nayataquejja Diosarojj mayipjjaraquim —sasa. Egipcionacasti, israelitanacarojj wali jariyapjjäna janc'aqui marcapat sarjjapjjañapataqui, jupanacasti sapjjänwa: “Takeniw jiwarañäni” sasa. Israelitanacasti jan levaduran t'ant'a masanacsti mantelanacar k'epicht'awayasinjja k'epjjarusiwayjjapjjänwa. Ucampis israelitanacajj Moisesan arunacaparjamasti egipcionacatjja mayiwayapjjänwa korita, kollketa lurat yänaca, uqhamarac isinacsa. Tatitusti egipcionacarojj suma chuymanwa tucuyäna cuntejj israelitanacajj maycäna ucanaca churañapataqui. Uqhamatwa israelitanacajj egipcionacarojj jan cunani jaytawayapjjäna. Israelitanacasti Ramsés sat oraketjja sojjta patac warankjamaw chachanacajj mistuwayapjjäna, Sucot sat lugar tokeru. Warminacasa, wawanacasa janiw jaqhutäcänti. Jupanacampi chicasti walja cunayman jakenacaraquiw sarapjjaraquïna, uqhamarac ovejanacasa, vacanacasa. Jupanacasti Egiptota jan levaduran masanaca apapqui ucatsti t'ant'anaca lurasipjjäna, jupanacasti janiw cuna casta mank'añsa waquichasiwayapcänti, egipcionacajj janc'aqui marcapat alisnucutap laycu. Israelitanacasti Egipto marcanjja pusi patac quimsa tuncani maranacaw jacawayapjjäna. Uca pusi pataca quimsa tuncani marajj phokhasqui uca uruwa Tatitun take ejercitopajj Egipto marcat mistsuwayjjapjjäna. Uca arumasti Tatitojj uñch'uquiscänwa Egipto oraketa apsjjañataqui. Uca arumasti Tatitutaqui satawa, ucatwa uca arumanjja israelitanacasa, uqhamarac wawanacapan wawanacapasa suyapjjaraquejja. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampirojj sänwa: “Acawa leyejj Pascua toketjja: Janiwa qhiti jaya marcanquir jakesa, uca sacrificio loktat uywjja mank'añapäquiti. Ucampis cawquïr kollkempi alat sirviritejj nayrakata circuncidatäqui ucaquiwa ucjja mank'añapajja. Janiwa jaya marcanquirisa, ni irnakerisa uca loktat uywjja mank'añapäquiti. Ucsti mä utanacwa mank'apjjäta, janiwa uca utata mä jisc'a aychsa apsupjjätati, ni uca uywan ch'aqhanacapsa p'aquinokapjjätati. Uqhamsti take israelitanacaw lurapjjäta. Ucampis mayni yakha marcanquiritejj jumanac taypin jacchi, ucat Pascua lurañ munchi Tatitur jach'añchasina ucapachajja waquisiwa familiapanjja takpach chachanaca circuncidatäñapa. Ucatwa lurañ puedipjje, uqhamarac marcasanquirïcaspas uqhamäpjjaraquiniwa. Ucampis jan circuncidatäpqui ucanacasti janiw uca uywjja mank'añ puedcaspati. Aca leyisti taketaquiwa, marcas taypin nasqui ucanacataqui, uqhamarac jumanac taypin jacapqui uca yakha marcanquir jakenacataqui.” Take israelitanacajj lurapjjänwa cunjämtejj Tatitojj Moisesampir, Aaronampirojj siscäna uqhamarjama. Uca urpachawa Tatitojj Egipto marcata israelitanacarojj apsunïna mä ejercitöcaspas uqhama. Tatitusti Moisesarojj parlänwa aqham sasa: “Take jilïr wawanacjja nayaruw loktapjjetäta, israelitanacan take jilïr wawanacapajja nayanquiwa, uqhamarac uywanacan nayrïr kallunacapasa” sasa. Ucatsti Moisesajj israelitanacarojj sänwa: “Aca urutjja amtasipjjapunïtawa, aca uruwa Tatitojj ch'amapampi Egiptota apsunipjjtam, cawqhantejj t'akhesipcäyäta ucatjja. Uca laycusti janipuniwa levaduran t'ant'a mank'apjjätati. Jumanacajj mistunipcta uca urusti Abib phajjsinquiwa. Cunapachatejj Tatitojj puriyapcätam cananeonacana, hititanacana, amorreonacana, heveonacana, jebuseonacan orakenacaparu; cawquïr oraktejj awquinacamaru churañataqui arscäna, cawqhantejj leches misq'is umjam jalasqui uca orakeru purisajja aca phajjsina fiesta lurañjja amtasipjjapunïtawa. Pakallko uruwa jan levaduran t'ant'jja mank'apjjäta, ucampis pakallko uru purinjjepanjja Tatituru jach'añchasinwa fiesta lurapjjäta. Pakallko uruwa jan levaduran t'ant'jja mank'apjjäta, ucampis janiw cuna levaduras utjañapäquiti take orakpachana, ni levaduran t'ant'asa utjañapäquiti. Uca urusti wawanacamarojj sapjjätawa: ‘Acasti lurasiwa cunapachatejj Tatitojj jiwasaru Egiptota apsunquistu uc amtasiñasataqui’ sasa. ‘Jumanacasti amparanacamaru, uqhamarac para patanacamaruw mä unancha apapjjäta, ucawa amtayapjjätam Tatitun camachipat parlapjjañamataqui, jupawa jach'a ch'amapampi Egipto marcatjja apsunipjjtamjja. Uca laycuwa jumanacajj aca fiesta sapa mara lurapjjäta.’ “Cunapachatejj Tatitojj cananeonacan orakepar puriyasina uca orake jumar churcätam cunjämtejj awquinacamar arscäna uqhamarjama ucqhasti, loktjjapjjätawa take jilïr yokall wawanacama, uqhamarac uywanacan nayrïr orko kallunacapsa, take ucanacajja Tatitunquiwa uca laycu. Ucampis asnona nayrïr kallupa lantsti mä orko ovej kallu churapjjäta, jan mä oveja churapcäta ucajja uca asno kalljja cuncat k'ewinucjjäta. Uqhamarac sapa mayni jilïr wawanacam lantjja mä ofrenda churapjjaraquïta uqhamat khespiyañataqui. Ucampisa khepärmanthitejj wawanacamajj jisct'apjjätam: ‘¿Cunatsa aqham lurapjjta?’ sasa, ucqhajja sapjjätawa: ‘Tatituw ch'amapampi Egipto marcana t'akhesis jacañatjja apsunipjjetu. Faraonajja chuymapa kalarayascäna jan jiwasar antutaña munatapatsti Tatitojj egipcionacana jilïr tayna wawanacapwa jiwarayäna, uqhamarac uywanacapan nayrïr kallunacapsa. Ucatwa jiwasanacajj animalanacasana nayrïr orko kallunacapjja Tatiturojj loktjjtan, uqhamarac jilïr tayna wawanacas spiyañataquejja mä ofrenda loktaractanjja. Ucampis aqhama lurañajja amparanacamaru, uqhamarac para patanacamaruw mä unancha apapjjäta, ucatsti aca fiesta lurapcäta ucqhajja amtayapjjätamwa Tatitojj ch'amapampi Egipto marcat jumanacaru apsunitapa.’ ” Cunapachatejj faraonajj israelitanacar sarjjer antutjjäna ucqhasti, Diosajj janiw filisteonacan marcaparu sarqui uca thaquinjam irpcänti, uca thaquisti chekaquiw saräna. Jupasti amuyänwa israelitanacajja janiw nuwasiñ munapcaspati, cuna ratotejj nuwasiñajj utjcaspa ucqhajja, jan ucasti Egiptoruquiw cutt'aniñ munjjapjjaspa uca. Ucatwa wasaranjama muytayäna Mar Rojo sat kotaru sarqui uca thaquinjama. Israelitanacajj Egiptotjja wali armantataw mistsuwayapjjäna. Moisesasti sarjjasinjja apawayjjaraquïnwa Josean ch'aqhanacapjja. Joseasti jaccasinjja israelitanacarojj juramento lurayäna uqhama lurapjjañapataquejja, sänwa: “Diosaw jumanacarojj yanapapjjätam, ucampis nayan ch'aqhanacajj-jja acatjja apawayjjapjjätawa” sasa. Israelitanacajj Sucot sat chekat mistuwayasinsti Etam sat chekaruw puripjjäna, ucqhatwa wasarajj kalltawayjje. Tatitusti jupanacan nayrakatapwa saräna, urojja mä kenayanjamaw saräna thaqui uñacht'ayañataqui, arumasti mä ninaraquiw khant'äna. Uqhamatwa jupanacajj sarapjjäna uruy aruma. Uca kenayasti janiw chhaktcänti jan ucasti jupanacan nayrakatapwa saräna urojja, uqhamarac ninajja arumaraquiw jupanacampi sararaquïna. Tatitusti aqham sasaw Moisesarojj parläna: “Israelitanacarojja aqham sasa yatiyam; cutt'asinjja Pi-hahirot sat cheka nayrakataru puripjjpan, ucasti Migdol sat chekampi, kotampi uca taypinquiwa Baal-zefón sat cheka uñcatasina. Uca uñcatas chekanjja kota jac'aru carpanacap carpt'asisa utjantapjjpan. Ucampis faraonajj aqham saniwa: ‘Israelitanacajj janiw cawcsarus sarapcaspati, wasaranjj chhakhataw sarnakasipqui’ sasa. Ucampis nayajja, faraonarojj chuymapwa kalarayäjja khoruchasiñapataqui, ucatsti arctanipjjätamwa; ucat ch'amajjwa uñacht'ayäjja juparu, uqhamarac take ejercitoparusa. Uqhamatwa egipcionacajj yatipjjani nayajj Tatitütajja.” Ucatsti israelitanacajj uqhamawa lurapjjäna. Faraonarusti yatiyapjjänwa israelitanacan sarjjapjjatapjja. Ucatsti faraonampi, yanapirinacapampejj israelitanacat parlaquipasinjja sapjjaraquïnwa: “¿Cunsa lurtan israelitanacar sarjjer antutasinjja, uqhamat jan jiwasar sirviñapataquejja?” sasa. Ucampis faraonajj carropa waquicht'apjjañapataquiw ordenäna, ucatsti ejercitopampiw arctapjjäna. Egiptonquir carronacatsti sojjta pataca suma carronacwa ajlliwayapjje, ucatwa sapa mayni capitanajj mä carrota sarapjjäna. Tatitusti Egiptonquir rey faraonarojj chuymapwa kalarayäna, uqhamata israelitanacar arctañapataqui. Ucampis israelitanacajj mistuwayapjjänwa wali ch'amani. Egipcionacasti mistsuwayapjjänwa take soldadonacapampi, carronacampi, caballonacampi uqhama israelitanacaru arctasina. Ucampis jicjjatapjjänwa kota thiyancasquiriru, Baal-zefón sat lugar uñcatasi Pi-hahirot sat lugar jac'ancasquiriru. Ucampis israelitanacajja, faraonampi egipcionacampi jutir uñjasinjja wali ajjsarayasipjjäna, ucatsti Tatituruw arnakasipjjäna. Moisesarojj sapjjänwa: —¿Janiti Egiptonjja sepulcronacajj utjcäna, aqhama nanacaru apsunisa aca wasaran jiwarayañamataquejja? ¿Cunatsa uqham lurta, nanacar Egiptot apsunisajja? Nanacasti Egiptonjja khanacwa sapjjsmajja: ‘Jaytapjjeta egipcionacaru sirvisquiri’ sasa. ¡Walïsapänwa jupanacaru sirviscaña, aca wasaran jiwarañat sipansa! Ucampis Moisesajj jupanacarojj sänwa: —Jan ajjsarapjjamti, mayjancapjjaquim. Jichhawa uñjapjjäta Tatitojj cuntejj lurcani jichhüru jumanacaru khespiyañataqui ucjja. Ucampis jichhüru egipcionacar uñjapcta uqhamjja janiw mayampsa uñjcjjapjjätati. Jumanacasti jan llaquisipjjamti, Tatituwa jumanac lantejj nuwasiscani —sasa. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: —¿Cunatsa nayaru arnakasinipjjesta? ¡Yatiyam israelitanacaru nayrakatar sarantapjjañapataqui! Ucampis jumajja amparamaru jach'a thujruma ayjjarusinjja kotjjaru loktam, ucatsti uca kotjja payaruw jaljtayäta, ucanjam israelitanacajj maqhatapjjañapataqui waña orakenjama. Ucampis nayajja, egipcionacarojja chuymapwa kalarayäjja colerasisa jumanacaru arctanipjjañapataqui, ucatsti nayajj ch'amajjwa uñacht'ayäjja faraonaru, soldadonacaparu, carronacaparu, uqhamarac caballonacaparusa. Cunapachatejj ch'amajja uñacht'aycäjja faraonaru carronacapjjaru, caballonacapjjaru ucqhawa egipcionacajja yatipjjani nayajj Tatitötajja —sasa. Ucampis Diosan angelapampi, kenayampejja israelitanacan nayrakatapa sarcäna ucasti jupanacan khepäjjaparuw jutjjäna. Ucampis uca kenayajj sayt'änwa egipcio soldadonacampi, israelitanacampi taypiru. Ucaw egipcionacataquejj wali ch'amaca tucuyänjja, ucampis israelitanacarojj khant'araquïnwa. Ucatjja uca arumajja egipcionacajj janiw israelitanacarojj jicjjatañ puedipcänti. Moisesasti amparapwa kotjjaru loktäna, ucatsti Tatitojj inti jalsu toketa arum pakara wali thayt'ayanisasti kotjja payaruw jaljtayäna. Ucampis kotajja payaru jaljtasinjja waña orakeruw tucüna. Ucatwa israelitanacajja kotjja maqhatapjjäna waña orakenjama. Ucampis uma jaljtatasti pä perkjamänwa mayajja cupi tokena, mayasti ch'eka tokena uqhama. Ucampis faraonajj carronacapampi, caballjjata soldadonacapampejja israelitanacarojj arctapjjänwa chica kotcama mantasa. Khepärmanthi willjtasti Tatitojj egipcionacajj cawqhancapcäntejj ucqharojj uñch'uquiscänwa nina taypita, uqhamarac kenayata, ucatsti egipcionacarojj jupanacpura jan walt'ayasiñaruw puriyäna. Uqhamarac carronacapan ruedanacapsa k'ewiraraquïnwa, ucatsti wali c'achaquiw sarapjjäna. Uqham uñjasinsti egipcionacajj sapjjänwa: —Jaltjjañäni, israelitanacatjja, Tatituw jupanac lantejja jiwas contra nuwasini —sasa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Amparama kotjjaru loktam, ucat umajja chhakhayañapataqui egipcionacaru, carronacaparu, uqhamarac caballonacaparusa —sasa. Ucat Moisesasti amparapwa kotjjaru loktäna, ucatsti khepärmanthi willjta horasasti umajja cunjämäcäntejj uqhamaruw tucjjäna. Ucatsti egipcionacajj jaltañwa munapjjäna ucampis umajja jupanacarojj chhaktayänwa. Uqhamwa Tatitojj egipcionacarojj kotan umampi tucjäna. Umasti cunjämäcäntejj uqhamar tucusinsti chhakhayänwa israelitanacar arctapcäna uca faraonan take ejercitoparu, carronacaparu, uqhamarac caballonacaparusa. Janiwa mayni soldadosa jacquir jilt'cänti, takeniw jiwarapjjäna. Ucampis israelitanacajja kotjja maqhatapjjänwa waña orakenjama pä suma perka taypi, mayajja cupi tokena, mayasti ch'eka tokena uqhama. Uca urusti Tatitojj uqhamwa israelitanacarojj khespiyäna egipcionacan ch'amapatjja. Ucatsti israelitanacajj kota thiyanjja uñjapjjänwa egipcio jake jiwaratanaca. Ucampis israelitanacajja, Tatitojj jach'a ch'amapampi egipcionacar tucjir uñjasinsti wali Tatiturojj ajjsartapjjäna. Ucat Tatiturojj iyawsasaraquiw confiasipjjäna, uqhamarac Moisés sirviriparusa. Ucatsti Moisesampi, israelitanacampejj Tatitur jach'añchasinjja, aqham sasaw k'ochupjjäna: “Nayasti Tatitur jach'añchasinwa k'ochöjja, jupasti ch'amapampiw atipji carronacsa, caballonacsa kotar jakontasa. Tatituw nayan k'ochuñajjajja, juparaquiwa ch'amañchirejjasa, uqhamarac khespiyirejjasa. Jupawa nayan Diosajjajja, ucatwa yupaychäjja; juparaquiw awquejjan Diosapasa, ucatwa jach'añcharaquëjja. Tatituw guerran nuwasirejja, sutipasti Tatitu sataraquiwa. Faraonan carronacaparusa, uqhamarac ejercitoparusa, Tatitojj kotaruw willinti; suma ajllit capitananacapasa, Mar Rojo sat kota umampi ajjscatascamaw jiwarapjjaraqui. Jupanacasti kalanacjamaw kota mankherojj williranttawayapjje, jach'a kota mankheruraquiw jupanacarojj chhaktayi. Tatitu, jumasti cupi amparaman ch'amapampiw uñisirinacarojj tucjtajja. Jumasti ch'amamampiwa tucjtajja, juma contra sayt'irinacarojja. Jupanacasti coleramampejja jichhunacjamaw naqhantapjje. Jumasti samanamampi phust'asajja mayawjaruw umjja montonthaptajja, uma mathapinacasti mä perkjamaraquiw lurasiraqui, kota mankha orakesti jan onjjtquiriraquiw tucuraqui. Uñisiristi sänwa: ‘Nayasti jicjjatañcamaw arctäjja, ucatsti cunanactejj aparcä ucanacjja cusisitaw laquinokaraquëjja; uqhamarac espada catusinsti amparajjampiw tucjaraquëjja’ sasa. Ucampis jumajj may phust'asaw kotampi chhaktaytajja, jupanacasti plomo sat metaljamaw uma mathapi mankherojj chhakhantawayjjapjje. Dios Tata, ¡janiw qhiti diosas jumampejj chicachascaspati! ¡Janiw qhitisa, jumjama Santo, uqhamarac jach'ajj utjquiti! Jumasti cunayman muspharcañanaca, uqhamarac ajjsarcañanacwa lurtajja. ¡Uca laycusti asquïtawa yupaychatäñataquejja! Jumasti ch'amamampejja orakempiw mank'antaytajja. Ucampis aca marcamar jumatac khespiyasasti, wiñay munasiñampiw irptajja. Ch'amamampiraquiw kollan utjäwimarojj irparactajja. Marcanacasti uqhama yatisinjja qhathatipjjaniwa, uqhamarac filisteonacasa uca yatisajj wali llaquisipjjani. Edom marcanquir capitananacasti yatisinjja mayjt'asipjjaniwa; Moab marcanquir jilïrinacasti ajjsarañatracwa qhathatipjjaraquini. Uqhamarac Canaán chekan take jaquirinacasti ajjsarayasipjjaraquiniwa. Tatitu, ¡jupanacasti sustjasipjjpan, ajjsarayasipjjaracpan! ¡Ch'amam uñjasinsti kalanacjama amuturac tucupjjaracpan, aca jumatac khespiyat marcamajj maqhatañapcama! Cawquïr marctejj jumatac alascta ucajja. Tatitu, kollan kolluman jacañataqui irpapjjeta, cawqha oraktejj jumajj ajllcta jacañataqui ucaru. Uqhamarac cawqha kollan uttejj amparamampi waquichcaracta ucqharu. Tatituw apnakani wiñayan wiñayapataqui.” Faraonan carronacapampi, uqhamarac caballeriapampejj kotaruw mantanipjjäna, ucatsti Tatitojj kotanjja umampiw chhaktayäna. Ucampis israelitanacajj kotjja waña orakenjam maqhatanipjjäna. Ucat Aaronan María sat profetisa cullacapampi, uqhamarac mayni warminacampejj panderetanac tocasisaw thokhopjjäna. Ucatsti Mariajj aqham sasaw k'ochüna: “K'ochupjjam Tatitur jach'añchasina, jupasti ch'amapampi atipjasinwa carronacarusa, caballeriarusa kotaru jakontejja.” Moisesasti israelitanacarojj Mar Rojo sat kotatjja irpjjänwa Shur sat wasararu, jupanacasti quimsa uruwa sarapjjäna wasaranjama jan uma jicjjatasina. Ucampis Mara sat chekaru purisasti, janiwa ucan utjir umjja umt'añ puedipcänti wali jarütap laycu. Ucatwa uca chekarojj “Jaru” sasa sutichapjjäna. Ucampis jakenacajj Moisés tokwa jan walinaca parlapjjäna, ucatsti sapjjaraquïnwa: “¿Cunsa jichhajj umañäni?” sasa. Ucampis Moisesajj Tatituruw mayïna, ucatsti Tatitojj juparojj mä koka uñacht'ayi. Ucat Moisesasti uca kokampiw umar jakontäna, umajj mojjsaw tucuwayjjäna. Uqhamaw Tatitojj uca chekanjja iyawsañanacap yant'äna, uqhamarac churaraquïnwa leyinaca jupanacan suma sarnakapjjañapataqui. Saraquïnwa: “Jumanacatejj naya Tatitu Diosaman arunacajja suma ist'apjjäta, ucat munañajjarjam lurapjjaraquïta, uqhamarac camachinacajjarusa, leyinacajjarusa phokhapjjaraquïta ucqhajj janiw cawquïr usunactejj egipcionacar apaycta ucanacampejj t'akhesiyapcämati. Nayätwa jumanacar c'umarachir Tatitumajja” sasa. Ucat sarjjasinjja Elim sat chekaruw puripjjäna, ucansti utjänwa tunca payan uma jalsunaca, uqhamarac pakallk tunca palmera sat kokanaca, ucatsti uca uma jac'aruw carpanacapa sayt'ayasa utjnokapjjäna. Take israelitanacajj Elim chekat mistuwayasinjja Sin sat wasararuw puripjjäna, acasti Elim, uqhamarac Sinaí uca pä kollunac taypinquiwa. Cunapachatejj Egiptot mistuwayapcäna uca uruta payïr phajjsinjja tunca pheskan uruw sarakjjäna. Ucampis uca wasaranjja takpach israelitanacaw jan walinac Moisés toke, uqhamarac Aarón tokjja parlapjjäna. Jupanacasti sapjjänwa: —¡Waliquisapänwa Tatitojj Egipton jiwarayistasapän ucajja! Qhayansti jiwasanacajj aycha phuqhu jac'aru kont'ata, uqhamarac t'ant'sa sist'asiñcamaw mank'asiyätanjja. Ucampis jumanacajja aca wasararojj takeniru mank'at jiwarayañataquiw irpanipjjestajja —sasa. Ucat Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Nayasti alajjpachatjja t'ant'a jalluyanëjja. Ucampis jakenacajj sapüruw apthapisipjjani kawkhatejj uca uru mank'añatac munasqui uqhamarjama. Uqhamatwa nayajj yant'äjja qhititejj camachi arunacajjar iyawscani, uqhamarac qhititejj jan iyawscani ucjja. Ucampis sojjta urunjja pä uqha apthapisipjjañapawa sapüru apthapisipjjerïqui ucat sipansa khepa urumpitaqui. Ucatsti Moisesampi, Aaronampejj, israelitanacarojj sapjjänwa: —Jayp'uruw yatipjjäta Tatitojj jumanacaru Egiptota apsunitapa. Jumanacasti arumanthiwa uñjapjjäta Tatitun jach'a cancañapa, jupasti jumanacana jupa contra jan wali parlapjjatamjja ist'iwa. Ucampis qhitïpjjtsa nanacajja, jumanacan jan wali parlapjjañamataquejja —sasa. Moisesasti sascaquïnwa: —Jayp'urusti Tatitojj churapjjätamwa aycha mank'apjjañamataqui, uqhamarac alwatarusti churapjjaraquïtamwa walja t'ant'a sist'asiñcam mank'apjjañamataqui. Ucampis jupajj ist'iwa jumanacajj jupa contra jan wali parlapjjatamjja, ¿nanacajj qhitïpjjtsa? Jumanacasti janiw nanac contra parlapctati jan ucasti Tatitu contraw parlapjjtajja. Ucatsti Moisesajj Aaronaruraquiw saraqui: —Yatiyam take israelitanacaru Tatituru jac'achasipjjpan, jupasti ist'iwa jupanacan jan wali parlapjjatanacapjja —sasa. Ucampis Aaronajj take israelitanacar parlcäna ucapachasti takeniwa uñjapjjäna wasar toketa Tatitun jach'a cancañapajj kenay taypit uñstaniri. Ucatsti Tatitojj Moisesaruw aqham sas parläna: —Nayajj ist'twa israelitanacan jan wali parlapjjatanacapjja. Ucampis jumajj parlam aqham sasa: ‘Acat jayp'urusti jumanacajj aychwa mank'apjjäta, uqhamarac arumanthi alwatasti t'ant'araqui mank'apjjaraquïta sist'asiñcama. Uqhamatwa jumanacajj yatipjjäta nayajj jumanacan Tatitu Diosamätajj-jja.’ Uca jayp'pachaw qhullunacajja phokhantäna carpanacap sayt'ayasis utjantäpcän uca campamentorojja, uqhamarac arumanthi alwatasti sullaraquiw qhunjam purintaraquïna campamento thiyanacarojja. Cunapachatejj sullajj wañsjjäna ucqhasti, wasara orak patanjja uñstänwa kakawarar uñtata jisc'a morok'onaca. Ucampis israelitanacajj jan cunätapsa yatisinjja maynit maynicamaw jisct'asipjjäna “¿Acajj cunasa?” sasa, ucatsti Moisesajj sänwa: —Acasti t'ant'awa, Tatituw uc churapjjtam mank'apjjañamataqui. Tatitusti aqham saraquiwa: ‘Jumanacasti apthapisipjjätawa kawkhtejj mank'añataqui munapcta, kawkha jakëpctatejj utanacamanjja uqhamarjama, pä litrjama sapa jaketaqui.’ Ucatsti israelitanacajj uqhamarjamaw lurapjjäna. Mayninacasti apthapisipjjänwa walja, yakhepanacasti juc'acraqui. Ucampis tupu churatarjam apthapisipjjatapatsti, qhitinacatejj walja apthapisipqui ucanacarusti janiw jilt'cänti, uqhamarac juc'a apthapisirinacarusti janiraquiw pist'caraquïnsa, jan ucasti sapa mayniwa kawkhtejj mank'añatac munasqui uqhamarjama apthapisipjjäna. Ucat Moisesasti sascaquïnwa: —Janiwa qhitisa khepärmanthitaquejj cunsa jilt'ayañapäquiti —sasa. Ucampis yakhepanacajj janiw Moisesarojj ist'apcänti, jan ucasti khepa urutaquisti jilt'ayapjjänwa, ucampis uca jilt'ayatajj lak'onac aywtasaw thujstjjäna. Uqham uñjasinsti Moisesajj jupanacataquejj coleränwa. Alwanacasti sapa mayniw apthapisïna kawkhatejj mank'añataqui waquisqui uqhamarjama. Ucampis intin lupipajj junt'utatayasajja chullutatayjjänwa. Sojjta urunsti pä ucqha mank'añataquiw apthapisipjjäna, mä pusilitrjama sapa jaketaqui. Israelitanacan jilïrinacapasti uqham uñjasinjja Moisesaruw yatiyapjjäna. Ucat Moisesajj saraquïnwa: —Uqham lurapjjañapataquejja Tatituw arsu. Kharürusti samarañ uruwa, Tatitur loktat uru. Uca laycusti cuntejj kharürojj phayasipjjañamäqui ucjja jichhüru phayasipjjam, uqhamarac wallakeyapjjam cunatejj wallakeyapjjañamäqui ucsa; ucampis cunatejj jilt'cani ucjja kharürutaqui imasipjjam —sasa. Jupanacajj Moisesan arunacaparjamaw lurapjjäna, cunanacatejj jilt'qui ucanacjja khepärmanthitaquiw imasipjjäna ucatsti janiw lak'onacajj aywtasa thujstcaraquïnti. Ucat khepärmanthisti Moisesajj saraquïnwa: —Jichhürojj mank'apjjam Tatitur loktata samarañ uruwa. Ucampis jichhürusti pampanjja janiw cunsa jicjjatapcätati. Jumanacasti sojjta uruwa mank'añjja apthapisipjjäta, ucampis pakallko urunsti janiw cunas utjcjjaniti, samarañ uruwa uca laycu. Ucampis yakhepanacajja pakallko urunjja apthapisiriw sarapjjäna, ucatsti janiw cunsa jicjjatapcänti. Tatitusti Moisesarojj sascaquïnwa: —¿Cunapachcamasa, camachi arunacajjaru, ni yatichäwinacajjarus jan ist'apquitäta? Jumanacasti sum yatipjjam naya Tatituwa samarañ urjja churapjjsma. Uca laycuwa nayajj sojjta urunjja payürutaqui mank'añ churapjjsmajja. Ucampis pakallko urusti sapa mayniw utapar kheparañapa, janiw qhitisa utat mistuñapäquiti. Ucatsti jakenacajj takpachaniw pakallko urunjja samarapjjäna. Israelitanacasti apthapipcäna ucarusti sutichapjjänwa maná sasa. Ucasti jank'önwa, cilantro sat alin jathapjama, uqhamarac misq'impi lurat sillp'a t'ant'jam lurataraquïnwa. Ucat Moisesajj saraquïnwa: —Tatitusti aqham siwa: ‘Jumanacasti mä phuqhurojja pä litro maná t'ant'a uchapjjam, ucatsti imapjjam wawanacaman wawanacapataqui, jupanacajja uñjapjjañapataqui, nayasti Egiptot apsunisasti wasaranjja cuntejj jumanacaru mank'ayapcsma uca’ sasa. Ucat Moisesasti, Aaronarojj saraquïnwa: —Mä phuqhurusti pä litro maná t'ant'a uchasin apam Tatitun nayrakataparu, uqhamata imatäñapataqui jumanacan wawanacaman wawanacapataqui. Tatitun Moisesaru arsutaparjamasti Aaronajj phuqhu uchäna Tatitun altarap nayrakataru, ucaru maná t'ant'ajj imatäñapataqui. Israelitanacasti pusi tunca maraw maná t'ant'jja mank'apjjäna, Canaán orak thiyanacan jakenacajj jacapqui uca orakenacar puriñcama. (Gomer sat tupusti, efa sat tuputjja tunca partewa). Take israelitanacasti Sin sat wasarat sarawayjjapjjänwa, ucampis Tatitun arunacaparjamasti jupanacajj juc'at juc'atawa sarapjjäna. Ucatsti Refidim sat chekaru purisajja ucqharuw carpantasis utjantapjjäna, ucampis uca orakenjja jupanacasti umjja umt'añataquejj janiw jicjjatapcänti. Ucatsti Moisesaruw mayipjjäna: —¡Uma churapjjeta umt'añataqui! —sasa. Ucat Moisesajj saraquïnwa: —¿Cunatsa nayaruqui mayipjjesta? ¿Cunatsa jumanacajj uqhama Diosaru yant'ar uchapjjta? —sasa. Ucampis israelitanacajj umat pharjatajja Moisés contrawa jan walinac parlapjjäna aqham sasa: —¿Cunatsa Egiptota apsunipjjesta, nanacaru, wawanacajjaru, animalanacajjaru umat jiwarayañataquejja? —sasa. Ucatsti Moisesajj, Tatituruw arnakäna: —¿Cunsa luräjja aca marcampejja? Acat mä juc'ampirojja kalampi c'upjasawa jiwayapjjetani —sasa. Ucat Tatitojj Moisesarojj saraquïnwa: —Jumasti israelit jakenac nayrakatar pasam, Israelanquir jilïr jakenacampi compañt'ata, uqhamarac jawiraru jisctcayätajj uca jach'a thujrum ayjjarusiwayasin sarantam. Nayasti qhaya Horeb sat kollunjja mä karka patan suyäma. Ucampis cunapachatejj uca karkaru jach'a thujrumampi jisctcäta ucqhasti, umawa ucatjja mistunini jakenacan umt'apjjañapataqui —sasa. Ucatsti Moisesajj uqhamwa luräna, Israelanquir jilïri jakenac nayrakatanjja. Uca chekarojja Meriba sasaw sutichäna, israelitanacan mayipjjatap laycu, uqhamarac suticharaquïnwa Masah sasa, Diosaru aqham sas yant'aru uchapjjatap laycu “¿Tatitojj jiwasampiti, jan ucajj janicha?” sasa. Amalecita jakenacasti jutapjjänwa Refidim sat chekaru israelitanacampi nuwasiñataqui. Ucatsti Moisesajj Josué chacharojj sänwa: —Israelitanacatjja mä kawkha chachanaca ajlliwayasinsti, amalecitanacamp nuwasiri saram. Nayasti arumanthejja kollu pataruw mistöjja Diosan jach'a thujrupasa amparajjaru apt'ata —sasa. Josué chachasti, Moisesan arsutaparjamajj amalecitanacampi nuwasiriw saräna, uccañcamasti Moisesampi, Aaronampi, Hur sat chachampejj loma pataruw maqhatapjjäna. Ucampis, cunapachatejj Moisesajj amparap altor loktän ucqhasti israelitanacajj nuwasiñanjja atipapjjänwa. Ucampis amparap ayakasjjän ucqhasti amalecitanacaraquiw atipapjjaraquïna. Ucampis Moisesarojj amparanacap altoru loktatajj karjtjjänwa, ucatsti mä kala aptanisajja uca patjjaru Moisesarojj kont'ayasinwa Aaronampi, Hur sat chachampejj amparanacapat catjjäsipjjäna, maynejja maysata maynisti maysata uqhama. Ucatsti uqhamatwa Moisesan amparapajj altor lokjjäsiyatäna inti jalantañapcama. Ucatsti Josué chachajja amalecitanacarojj espadampcamaw tucjäna. Ucat Tatitojj Moisesarojj saraquïnwa: —Acsti mä libroru kellkam amtatäñapataqui, ucatsti Josué chacharojj saraquim, nayasti amalecitanacarojj jan mayampitaquiw chhaktayjjäjja —sasa. Ucat Moisesajj mä altara waquicht'asinsti “Tatituw nayan wiphalajjajja” sasaw sutichäna. Ucampis sascaquïnwa: “Tatitun wiphalapasti amparanquiwa, Tatitusti amalecitanacampejj nuwasiñanquiwa wiñayataqui wawanacapan wawanacap taypinjja.” Moisesan Jetro sat awcch'ipajj Madián orakenjja sacerdotënwa, jupasti yatïnwa cuntejj Diosajj Moisesataqui, uqhamarac Israel marcataquis lurcän ucjja. Uqhamarac yatiraquïnwa Tatitojj Egiptota apsunitapa. Cunapachatejj Moisesajj Séfora sat warmiparu qhithanuccäna ucqhajja, Moisesan Jetro sat awcch'ipajj warmiparu, uqhamarac pani wawanacaparojj catokänwa. Mayni wawapasti Gersón satänwa, ucatsti Moisesajj sänwa: “Nayajj jaya marcanquirïtwa, yakhan orakepanjja” sasa. Ucjjaru maynïri wawapasti Eliezer sataraquïnwa; Moisesajj saraquïnwa: “Awquejjan Diosapawa nayar yanapitu, uqhamarac khespiyaraquitu faraonan espadapatsa” sasa. Moisesasti wasaranjja campamentopjja Diosan kollupa jac'aruw lurasïna. Ucatsti Jetro awcch'ipajj ucaruw jutäna Moisesan warmipampi, uqhamarac wawanacapampi. Ucatsti Moisesarojj sänwa: —Naya Jetro awcch'imasti, juttwa jumar uñjiri, warmimampi, uqhamarac pani wawamampi uqhama —sasa. Moisesasti awcch'ipar catoker mistsunisinjja p'ekepa alt'asinwa aruntäna, jamp'att'araquïnwa. Ucatsti aruntasa catokasinsti carpaparuw mantapjjäna. Ucanwa Moisesajj awcch'iparu yatiyäna cuntejj Tatitojj faraonaru, uqhamarac egipcionacarus lurcäna israelitanacar arjjatasa. Uqhamarac yatiyaraquïnwa cuna jan walt'añanacatejj thaquin utjcäna, ucampis Tatitojj cunjämtejj jupanacar khespiycäna ucanacsa. Uqham yatisinsti Jetrojj cusisïnwa, Diosajj qhuyapayasiñapa uñacht'ayasa israelitanacarojj egipcionacan ch'amapat khespiyatapatjja. Ucat Jetrojj sänwa: —Bendicitäpan Tatitojj, jupawa juma israelitanacarojj khespiyapjjtamjja faraonana, uqhamarac egipcionacan ch'amapampi t'akhesiyatäñatjja. Uqhamarac jupanacan jach'a jach'a tucuñampi apnakatäñatsa, jichhasti nayajj yatjjtwa Tatitun wali ch'amanïtapa take diosanacat sipansa. Moisesan Jetro awcch'ipajj mä uywa Diosaru sacrificio loktasin nact'ayäna, uqhamarac yakha ofrendanacampi uqhama. Aaronampi, israelanquir take jilïrinacampisti sarapjjänwa Moisesan awcch'ipampi cheka Diosan nayrakatapana mank'aniñataqui. Khepärmanthisti Moisesajj israelitanacan nayrakataparuw kont'asïna jupanac taypina jan walt'ayasiñanacajj utjatapa uñjañataqui. Ucampis israelitanacajj Moisés nayrakatanjja alwat jayp'ucamaw sayt'at sayapjjäna. Ucat Moisesan awcch'ipasti, cuntejj Moisesajj israelitanacar lurcän uca uñjasinjja sänwa: —¿Cunsa aca jakenacampi lurta? ¿Cunatsa jumaqui kont'asta, ucampis take jakenacasti jornalpacha sayt'ata sayapjje? —sasa. Moisesasti awcch'iparojj saraquïnwa: —Nayan ucarusti jakenacajj jutapjjewa Diosan munañapa yatjjatañataqui. Cunapachatejj jupanaccama jan walt'ayasipqui ucqhajja, nayan ucaruw jutapjje jisct'asiñataqui, ucatsti nayawa jupanacarojj uñjta qhitisa juchani ucjja; uqhamatwa nayajj jupanacarojj yatiyaracta Diosan camachinacapa, uqhamarac yatichäwinacapsa. Ucampis awcch'ipajj saraquïnwa: —Janiw walïquiti cuntejj jumajj lurcta ucajja. Jumasti karjatätawa, uqhamarac jakenacas karjtataraquiwa. Uca lurañanacasti sinti ch'amaw jumataquejja, janiw sapaqui ucanac lurañjja puedcasmati. Jichhasti sum ist'ita cuntejj nayajj amuyt'aycäma ucjja, Diosawa jumampïscani. Jumaw, marca lantjja Diosaru maqhatañama cuna jan walinacatejj utjqui ucanac yatiyañataqui. Ucat jupanacarusti yaticham Diosan camachi arunacapa, uqhamarac yatichäwinacapsa; uca quipcaraqui yatiyaraquim cunjämtejj jacapjjañapäqui, uqhamarac cuntejj lurapjjañapäqui ucanaca. Ucampis jumajj jakenac taypitjja ajllim suma amuyt'an chachanaca, jupanacasti Diosaru ajjsartirinacäñapawa, uqhamarac khana luririnaca, janiwa jupataquiqui cunsa thakherïñapäquiti. Ucampis mayninacarojj jilïrita ucham waranka jakenacjjaru, mayninacarusti patac jakenacjjaru, uqhamarac yakhepanacarojj pheska tunca jakenacjjaruraqui mayninacarusti tunca jakenacjjaruraqui. Jupanacawa jakenacarojj jan wali luratanacapa uñjapjjani take horasanacana. Ucampis wali jach'a jan walt'añanacsti jumaruw yatiyapjjätam, cunatejj jisc'a jan walt'añanacäqui ucsti jupanacawa uñjasipjjani. Uqhamatwa juman ch'ama tucuñanacamatjja samarayapjjätam, uqhamarac irpañsa yanapapjjaraquïtam. Uqhamarjamatejj jumajj luräta, ucatejj Diosan munañapächi ucqhajj jumajj walt'aquïtawa, ucatsti jakenacajj cusisitaquiw utanacapar sarjjapjjani —sasa. Moisesasti awcch'ipan amuyt'ayatanacaparjamajj jaysasaw luräna. Ucat jupasti ajllïnwa, israelitanac taypitjja suma amuyt'an jakenaca, ucanacsti uchänwa jilïrinacata waranka, pataca, pheska tunca, uqhamarac tunca jakenacjjaru. Jupanacawa jakenacarojj take horasana jan walt'äwinacapanjja uñjapjjäna. Ucampis sinti jan walinacsti Moisesaruw yatiyapjjäna; jupanacasti cunatejj jisc'a jan walt'añanacäqui ucacwa asquichapjjäna. Uca khepatsti Moisesajj awcch'iparojj qhitjjänwa, ucatsti awcch'ipajj marcaparuw sarawayjjäna. Israelitanacajj, Egiptot mistuwayapcäna ucat quimsa phajjsitsti Sinaí wasararuw puripjjäna. Jupanacajj Refidim sat chekat mistuwayasinsti, Sinaí wasararu purisinwa ucaru utjantapjjäna kollu uñcatasiru. Ucansti Moisesajj, Diosampi jiquisiñataquiw kollur maqhatäna, ucatsti Tatitojj kollutwa parlanïna: —Yatiyam aca arunaca Jacobon israelita wawanacaparu: ‘Jumanacasti sum uñjapjjtajja nayajj cuntejj egipcionacaru lurcta ucjja, uqhamarac uñjapjjaractawa cunjämtejj irpanipcsma nayajj cawqhanctejj ucaru ucsa. Jumanacasti jutapjjtawa mä jach'a jamach'in chhekhap patjjarus jutapcasma uqhama. Jichhasti jumanacatejj nayan arunacajj sum ist'asina jaysapjjetäta, uqhamarac nayan jumanacampi mä suma amtäwi luratajjsa phokhapjjaraquïta ucajja jumanacasti nayan suma munat marcajjäpjjätawa take marcanac taypinjja. Ucampis take orakejja nayanquiwa. Jumanacasti nayar sirviri sacerdotenacäpjjätawa, uqhamarac nayaru catuyat suma marcaraqui.’ Take acanac israelitanacar yatiyam —sasa. Ucat Moisesasti jutasinjja Israel marcanquir jilïrinac jawsasinjja ucanacaruw yatiyäna cuntejj Tatitojj siscäna ucjja. Ucatsti take israelitanacajj mä aruquiw sapjjäna: —Lurañäniwa cunanactejj Tatitojj sisqui ucanaca —sasa. Ucatjja Moisesajj israelitanacan arsusitanacapjja Tatituruw yatiyäna. Ucampis Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: —Uñjätawa, nayasti jumaruw uñstäma wali ch'amac kenay taypita, uqhamata jakenacajj nayajj jumampi parliri ist'apjjañapataqui. Ucata jumarojj iyawsas confiasipjjañapataqui —sasa. Ucampis Moisesajj israelitanacan arsusitanacapjja Tatiturojj yatiyänwa. Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: —Saram, ucatsti marcaru waquichanim jichhüru, kharüru jupanacajj k'omachasipjjpan, uqhamarac isinacapsa t'ajjsusipjjaracpan. Jupanacasti jurpüru alwataquejja suma waquichatäpjjañapawa. Naya Tatitusti jurpür alwaw Sinaí kollurojj sarakanëjja take israelitanacansa uñjcata. Ucampis jumajja kollu cayurojja chimpt'ataw, uqhamat israelitanacajj jan pasapjjañapataqui. Ucatsti sascaquim: ‘Jumanacasti ajjsarapjjätawa, kollurusti janiw maqhatapjjätati, ni chimpt'atäqui ucsa pasapjjaraquïtati, ucampis qhititejj kolluru jac'achani ucajja jiwaniwa. Ucampis janiwa juchanirojj qhitis amparampi nuwjañapäquiti jan ucasti jiwayapjjañamaw kalanacampi jayat c'upjasa, jan ucajj flechanacampisa. Jakëscpasa, uywäscpasa jiwañapawa, janiwa jacañapäquiti. Ucampis israelitanacajj kollurojj maqhatañapawa cunapachatejj oveja wajjrat lurat pututojj phust'ascani ucqhaqui’ —sasa. Moisesajj kollutjja sarakanjjänwa israelit jakenacaru waquichañataqui, Diosaru catuyasipjjañapataqui; uqhamarac israelitanacajj isinacapjja t'ajjsusipjjänwa. Moisesasti marcarojj sänwa: —Jurpüru alwataquisti suma waquichasipjjam, jan warminacamampis icthapipjjamti —sasa. Ucat quimsüru alwatasti ist'asïnwa llijullijunaca, khejjokhejjonacasa, uqhamarac wali ch'amac kenayaraquiw kollu patjjaru jitjjataraquïna. Uqhamaraqui pututu phust'atanacapas wali jach'at ist'asiraquïna, israelitanacajj campamentotpacha ist'asinjja wali ajjsarayasipjjäna. Ucatsti Moisesajj campamentotjja israelitanacarojj ansuwayänwa Diosampi jiquisiñataqui. Ucat kollu cayur purisasti ucqhatwa suyt'apjjäna. Ucampis takpach Sinaí kollutsti walipuniw nina jiwk'ejj mistsüna Tatitojj nina taypinjama kolljjaru jutatap laycu. Uca jiwk'esti mä hornotjamwa mistsüna, ucatsti takpach kolluwa wali qhathatïna. Pututunacan suenatapasti juc'amp juc'ampi jach'at ist'asïna. Cunapachatejj Moisesajj parlcäna ucqhasti Diosajj jaysanïnwa wali jach'a arumpi. Tatitusti sarakanïnwa Sinaí kolluru wali alto chekaru. Ucatsti Moisesarojj jawsänwa uca kollur maqhatañapataqui. Ucat Moisesajj maqhatänwa. Ucat Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Sarasinjja yatiyam israelitanacarojja, chimpt'atäqui ucjja jan pasanipjjpanti nayaru uñjañataquejja. Jupanacatejj jan ist'asis pasanipjjani ucajja waljaninacaw jiwarapjjani. Uqhamarac sacerdotenacasa nayaru jac'achasiñataquejja k'omachasipjjañaparaquiwa, janiw nayajj jupanacaru tucjañ muncti uca laycu. Moisesasti Tatiturojj saraquïnwa: —Israelitanacasti Sinaí kollurojj janiw maqhatapcaniti, jumasti sapjjestawa mä chimpuw uchañataqui, ucqhatsti jan pasañataqui —sasa. Ucat Tatitojj sascaquïnwa: —Saram, ucatsti sarasinjja Aaronampiw cutcatanïta. Ucampis sacerdotenacampi, israelitanacampejj janiw chimpt'atäqui ucqhatjja pasanipjjañapäquiti nayajj cawqhanctejj ucqharu maqhataniñataquejja; janiw nayajj jupanacaru tucjañ muncti —sasa. Ucatsti Moisesajj kollut sarakanisajja uca arunacjja israelitanacaruw yatiyäna. Diosajj take aca arunacwa parläna: “Nayätwa juman Tatitu Diosamajja, nayaw Egiptotjja apsunsma cawqhantejj sirviñampi t'akhesiscayäta ucqhatjja. “Janiw jumajja nayat sipana yakha diosanacjja uscusïtati. “Janiw cuna casta uñtan diosanacsa lurasïtati, ni alajjpachancqui ucanacar uñtatsa, ni aca orakenjja cunanacatejj utjqui ucanacar uñtatsa, uqhamarac kota mankha orakenquirir uñtatsa. Janiwa uca diosanac nayrakatan alt'asïtati, janiraquiw yupaychätasa, naya sapaquïtwa jumana Tatitu Diosamajja, janiw muncti yakhanacampïpjjañama, nayaraquiwa mutuyaracta awquinacan juchanacapatsa, uqhamarac cunapachatejj nayar uñisipquitu ucqhajja wawanacarusa, allchhinacarusa, allchhinacan wawanacaparusa. Ucampis nayajj qhuyapt'aytwa waranka wawanacapan wawanacaparu, qhitinacatejj munapquitu, uqhamarac camachi arunacajjarus phokhapqui ucanacarojja. “Janiwa Tatitu Diosaman sutipjja inamayataqui aytasïtati, jupasti inamay sutip aytasirirojj mutuyaquipuniniwa. “Amtasïtaw samarañ urutjja, uca urojj Diosaru jach'añchañataqui, jumasti sojjta uruw irnakasïta, take cuntejj jumatac lurasiñ muncta ucanaca, ucampis pakallköri samarañ urusti Tatitu Diosamaru loktatawa. Ucatsti uca urojj jumajja janipuniw cunsa lurätati, ni yokamasa, ni phuchamasa, ni sirvirinacamasa, ni uywanacamasa, ni utaman jacqui uca jaya marcanquir jakesa cunsa lurapjjañapäquiti. Tatitusti sojjta urunwa alajjpacha, aca orake, kotanaca, uqhamarac cunanacatejj ucan utjqui ucanacsa luräna; ucampis pakallko urunjja samaränwa. Uca laycuwa Tatitojj bendice samarañ ururu, uqhamarac arsuraqui uca urojj juparu loktatätapa. “Awquimaru, taycamaru jach'añcham, uqhamata Tatitu Diosamajj churcätam uca orakena jaya maranac jacañamataqui. “Janiw jiwayätati. “Janiw yakhanacampi wachok lurätati. “Janiw lunthatätati. “Janiw jake masima contrajja cuna c'ari arunacsa parlätati. “Janiw munapayätati jake masimana utapsa, ni warmipsa, ni sirvirinacapsa, ni vacapsa, ni asnopsa, ni cunanacapatejj utjqui ucanacsa.” Takpach israelitanacaw uñjapjjäna llijullijunacsa, ist'apjjaraquïna khejjokhejjonaca, trompetanacan suenanacapsa, uqhamarac kollut wali jiwk'enac mistursa; ucatsti jupanacajj wali ajjsarayasisajj jayatacwa uñch'uquipjjäna. Ucatsti Moisesarojj sapjjänwa: —Jumasti parlapjjeta, nanacasti ist'apjjämawa. Ucampis Diosajj jan parlcpanti nanacampejja, uqhamat jan jiwañanacajjataqui —sasa. Moisesasti israelitanacarojj saraquïnwa: —Jan ajjsarapjjamti. Diosasti jutiwa jumanacaru yant'añataqui, uqhamarac jupajj muniwa take horasan jupar ajjsarasa jan jucha lurapjjañanacama. Ucampis israelitanacajj cawqhancapcäntejj ucqhatjja janiw onjjtapcänti. Uccañcamasti Moisesajj cawqhanccäntejj Diosajj uca ch'amac kenayarojj jac'achascaquïnwa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: Israelitanacarojj aqham sätawa: ‘Jumanacasti uñjapjjtawa, nayajj alajjpachatpacha jumanacampi parliri. Jumanacajj janiw yakha diosanaca lurasipjjätati koritsa ni kollketsa nayarjama yupaychapjjañamataquejja. Jichhasti nayataqui mä altara lak'at lurarapipjjeta, ucatsti uca altarjjarojj takpach nact'ayata sacrificionaca, uqhamarac sumancañataqui sacrificionac loktapjjeta ovejanacamata, uqhamarac vacanacamatsa. Nayasti jutasinjja bendicipjjämawa take orakena, cawqhanacantejj nayan sutejjajj amtatäñapa muncäjja ucqhanacana. Ucampis kalanacattejj altara waquicharapipjjetäta ucajja, janiw herramientampi lek'et kalanacatjja lurapjjätati. Herramientampi lek'et kalanacampi lurat altarajj janiw walïcaspati. Uqhamarac nayan altarajjasti jan gradani luratäñapaquiwa, uqhamata jumanacajj maqhatasinjja cuerponacaman k'alaläqui ucjja jan uñacht'ayapjjañamataqui’ —sasa. “Aca leyinacwa jumajj yatiyäta: “Mä hebreo sirvirtejj aläta ucajja sojjta maraw irnakañapa, ucampis pakallko maranjja librëjjañapawa janiw cunsa pagañapäquiti librëjjatapatjja. Sapaquitejj purinchi ucajja sapaquiraquiw sarjjañapa; ucampis warminïchi ucajja warmipajj jupampiraquiw sarjjañapa. Ucampis uywiripatejj warmi churchïna, ucatsti uca warmejj jupatac wawanacanïchi ucajja, warmimpi wawanacampejj uywirimpiw kheparjjañapa, sirviristi chacha sapaquiw sarjjañapajja. Ucampis sirviritejj jan librëña muncchi warmiparu, wawanacaparu, uywiriparu munatap laycu ucajja, uywiripajj Diosan ucar irpasinjja, uta puncuru jan ucajj uta puncu marcor saycatayasinwa mä p'iyañampi jinchjja p'iyjañapa, uqhamata uca sirvirejj wiñayatac jupan sirviripäñapataqui. “Uqhamarac maynitejj phuchapa sirviritac aljchi ucajja, jupasti janiw mistuñapäquiti sirvirïñatjja chacha sirvirjamajja. Ucampis patronatejj uca sirvir tawako jan esposapatac catuñ muncchi, jan munatap laycu ucajja, patronajj yakha uca tawako alasiña munchi ucajja iyawsañapawa. Ucampis janis muncchi ucasa janiw jaya marcanquir jakerojj aljañapäquiti. Ucampis yokapampitejj casarchi ucajja, waquisiwa phuchaparjam uñjañapa. Uqhamarac patronatejj yakha warmimpëjjchi ucajja janiwa jupat apakañapäquiti mank'añsa, isinacsa, ni warmin cancañapsa negañapäquiti. Ucampis aca quimsa lurañanactejj jan phokcani ucajja, warmejj librëjjañapawa, jupasti janiw cunsa librëjjatapatjja pagañapäquiti. “Qhititejj masiparu chhojjriñchasa jiwaycani ucajja, jiwayataraquïniwa. Ucampis qhititejj jan amtañampi jiwaycani, ucampis Diosat waquischi jiwañapajja ucasti nayaw yatiyäma cawqha chekarutejj jan juchañchatäñatac jaltañamäqui ucjja. Ucampis qhititejj colerasisa jan wali amtañanacampi masipar jiwayqui, ucarojja altarajjarus jaltascpan, ucasti jiwayatäñapapuniwa. “Uqhamarac qhititejj awquiparu, taycaparu nuwcani ucajja jiwayatäñaparaquiwa. “Uca quipcaraqui qhititejj mä jake lunthatasin aljcani jan ucajj utapansa jicjjatatäcani ucajja jiwañaparaquiquiwa. “Uqhamarac qhititejj awquiparu, taycaparu maldiscani jan ucajj cuna jan wali arunacampis tokcani ucajja jiwañaparaquiquiwa. “Ucampis nuwasisatejj maynejj masiparu chhojjriñchi kalampisa, jan ucajj amparampi ch'acusinsa chhojjriñchi ucat iquiñaru jakontchi; ucampis jan jiwaycchi ucajja, uca chhojjriñchirejja janiw juchañchatäcaniti, cunapachatejj chhojjriñchatajj iquiñat sartjjasa thujrut yanapani sarnakjjani ucqhajja. Ucampis chhojjriñchirejja pagañapawa usutäqui uca urunacata, uqhamarac kollayatanacatsa. “Uqhamarac qhititejj sirvirinacaparojj chacharusa, warmirusa lawampi jawc'jasa jiwaycani ucajja juchañchatäniwa. Ucampis sirviritejj mä uru jan ucajj pä urusa jacawayascchi ucajja, jawk'jirejj janiw juchañchatäcjjaniti, sirvirejj jupancatap laycu. “Uqhamarac pä jaketejj nuwasisa mä usur warmiru nuwatatasa janïr wawachasiñäquipana sullsuycani; ucampis jan uca warmejj jiwcchiniti ucajja, uca nuwatatir jakejja multa pagañapawa, uca warmin chachapajj kawkhtejj mayqui juezanac nayrakatanjja uqhamarjama. Ucampis uca usuchjat warmitejj jiwjjchi ucajja, pagañapawa jacañatjja jacañaraqui, nayratjja nayraraqui, lacatjja lacaraqui, amparatjja amparampiraqui, cayutjja cayumpiraqui, naqhantayatajj naqhantayañampiraqui, chhojjritjja chhojjriñchañampiraqui, ch'acutatjja ch'acumpiraqui. “Uqhamarac qhititejj sirvirinacaparojj chacharusa, warmirusa nayrat ch'acutatasa juyqhuptaycchi ucajja, uca sirviriparojj qhitjjañapawa librëjjañapataqui nayra juyqhuptayatap laycu. Uqhamarac qhititejj sirvirinacaparu chacharusa, warmirusa nuwjasa laca ch'aqha apschi ucarojja antutjjañaparaquiquiwa librëjjañapataqui laca ch'aqha apsutap laycu. “Mä orko vacatejj wajjrjasa chacharusa, jan ucajj warmirusa jiwayani ucajja, orko vacarojj kalampi c'upjasaw jiwayatäñapa, ucampis janiw aychapjja mank'apjjañapäquiti, ni vacanirus cunsa pagapjjañapäquiti. Ucampis orko vacatejj wajjrasiripunïchïna, ucat mayniru wajjrjasa jiwaychi ucajja kalampi c'upjasa jiwayatäñapawa. Uqhamarac vacanisa yatcasa jan ist'asisa uywatapatsti jiwayatäñaparaquiquiwa. Ucampis jan jiwayañataqui multanactejj mayipjjchi ucajja jiwirejj pagañapawa multa jan jiwañataquejja, kawkhtejj mayipqui uqhamarjama. Uca quipcaraquiquiw lurataraquiquïni cunapachatejj yokall wawarusa, imill wawarusa wajjrjani ucqhajja. Uqhamarac sirvirinacarutejj chacharusa warmirusa wajjrjchi ucajja orko vacajj kalampi c'upjasajj jiwayatäñaparaquiquiwa, ucampis sirvirin uywiriparojja vacanejja pagañapawa quimsa tunca kollke. “Uca quipcaraqui maynitejj phuch'u jan atjjatcchiti, jan ucajj phuch'u p'iysusinsa jan atjjatcchiti ucata ucaru vacasa, jan ucajj asnosa jalantasa jiwchi ucajja, phuch'unejja uca uywanirojja pagañapawa, ucampis phuch'unejja uca jiwat uywjja catusjjañapawa. “Uqhamarac maynin orko vacapatejj mayni masipan vacaparu wajjrantas jiwaychi ucajja jacquir orko vaca aljantasinjja paniniw jaljasipjjañapa, uca quipcaraquiw jiwat vacan aychapa aljasinsa jaljasipjjañaparaqui. Ucampis orko vacatejj wajjrasiripunïchi ucat yatcasina vacanejj jan ist'asisa uywascacchi ucajja waquisiwa jiwat vacatjja jacquir vaca churjjañapa, ucat jiwat vacasti jupataquiquëjjañapawa. “Qhititejj mä vacsa, jan ucajj mä ovejsa lunthatasin qharsuni, jan ucajj aljanisa ucajja pagañapawa vacatjja pheska vacanaca, ovejatsti pusi ovejanaca. “Ucampis lunthatarutejj lunthatasquir catjasina nuwjas jiwayapjjani ucajja jiwayirejj janiw juchañchatäcaniti. Ucampis urutejj jiwayani ucajja, jiwayirejj juchañchatäniwa. “Ucatsti lunthatajj pagañapawa cunanactejj lunthatqui ucanacata. Ucampis jan kollkenïcchiti pagañataqui ucajja, waquisiwa lunthatajj aljatäñapa uqhamata lunthatqui uca yänacan alapa pagatäñapataqui. “Ucampis lunthatat uywatejj jacquirpach amparapan jicjjatatäni ucajja pagañapawa mä uqhampi vacatsa, asnotsa, ovejatsa. “Uqhamarac qhititejj uywanacap ananucusina maynina pasto jarc'ataparusa, jan ucajja yapuparusa mank'suychi ucajja, uywanejj waquisiwa pagañapa suma pastopampi jan ucajj yapupampisa. “Uqhamarac qhititejj nina phichhasina maynin orakepanquir pastonaca, trigo callchanacsa, jan ucajj trigo yapsa naqhantaychi ucajja, uca nina phichhir jakejja pagañapawa cunanactejj ninajj naqhantqui ucanacatjja. “Qhititejj mayni masiparu kollkepsa, jila alani yänacapsa catuyaschi imarapiñapataqui, ucampis lunthatatejj uca imir jaken utapat uca yänac lunthatchi, ucatsti lunthatatejj catjatächi ucajja pagañapawa. Ucampis lunthatarutejj jan jicjjatapcani ucajja utanejj jilïri jakenacan ucaruw irpañapa, ucanwa jupajj khana arsuñapa masipajj catuyasqui uca yänacarojj janipunit llamct'qui, ni uñjcaraquisa lunthatirjja uca. “Uqhamarac cunanactejj engañasipcani mä vacatsa, mä asnotsa, mä ovejatsa, cuna isinacatsa, jan ucajj cuna yänacas chhakchi; ucatsti maynitejj sischi acajj nayanquituwa sasa, ucapachajja uca pani jakenacajj jilïri jakenacan ucaru irpatäñapawa, ucatsti qhititejj juchanïcani ucajja maynirojj mä uqhampi pagañapawa. “Uca quipcarac maynitejj masiparu catuyascchi asnsa, vacsa, ovejsa, jan ucajj cuna uywsa; ucatsti uca uywatejj jiwjjchi, usuchjatächisa, jan ucajj lunthatas lunthatchi, ucatsti jan qhitisa uñjcchiti ucajja, uywanac catuyatäqui uca jakejja Tatitun sutiparuw juramento lurañapa, masipajj catuyasqui uca uywa jan imantatapa, ni uñjatapatsa. Ucampis uywanejj arunacaparojj iyawsañaparaquiwa, ucatsti maynejja janiw cunsa pagañapäquiti. Ucampis jupan uñjcatatejj uca uywa lunthatapjjchi ucajja, uywanirojj pagañapawa. Uqhamarac mä uywarutejj montenquir khoru animalajj catusa mank'antchi ucajja, uca jiwat animal jilt'jja apaniñapawa uñjjatañataqui, uqhamata jani pagañataqui. “Uqhamarac qhititejj cuna uywa mayt'aschi, ucatsti uca uywatejj jan dueñopans uñjata jiwayatächi, jan ucajj usuchjatächisa ucajja, mayt'asirejja dueñoparojj pagañapawa. Ucampis dueñopatejj ucancascchïna ucajja janiw cunsa pagañapäquiti. Jan ucasti arrendjatächi ucajja arrendocwa pagañapajja. “Qhititejj jan chacha uñt'iri mä soltera tawakoru jan parlatäquipana burlasis warmiscchini ucajja waquisiwa uca tawakon awquiparu pagañapa, ucatsti uca tawakompiraquiw casarasiñapajja. Ucampis tawakon awquipatejj jan uca waynampi casarasiñapa muncchini ucajja waquisiwa uca waynajj pagañapa kawkhtejj jan chacha uñt'iri tawakorojj pagañajj waquisqui uqhamarjama. “Laykanacasti jiwayatäñapawa. “Qhititejj mä uywampi k'añusqui ucajja jiwañapawa. “Qhititejj yakha diosanacaru sacrificio loktascchi, Tatituru loktañat sipansa ucajja jiwañapawa. “Jaya marcanquir jakerusti janiw nuwätati, ni llaquisiyätasa, jumanacasti uca quipca jaya marcanquir jakenacäpjjaraquiyätawa Egipto marcanjja. “Janiw jan walinac lurasina t'akhesiyapjjätati viudanacarusa, ni wajchanacarusa, jumanacatejj t'akhesiyapjjäta ucajja jupanacajj nayaruw arnakasipjjetani, ucatsti nayajj jupanacan arnakasitanacapjja ist'äwa. Ucatsti nayajj coleratajja, jumanacarojj espadampcamaw jiwarayapjjäma, ucatjja uca quipcaraquiw warminacamasa viudanaca, uqhamarac wawanacamas wajchanaca kheparapjjani. “Kollktejj mayt'äta marcajjanquir mä pobre jakejj jumampi jacqui ucaru, ucatsti janiw jumajj kollke mayt'irjama tucütati, ni interesanacsa mayiraquïtati. Ucampis uca kollke mayt'asir jaketejj isipa jaytawayätam ucajja jumajj inti jalantarojj cutt'ayanjjätawa uca isipjja. Uca isipaquiw utji thayata jarct'asiñataquejja. Jan cutt'ayancasma ucajja, ¿cunampis iquispajja? Ucat jupatejj nayaru arnakasitaspa ucajja ist'iristwa arnakasitanacapjja, nayasti qhuyapayasirïtwa. “Janiw Dios contrajj jan walinac parlätati, uqhamarac marcaman apnakqui uca jilïrirusa janiw maldiciraquïtasa. “Janiw khept'ätati nayatac ofrendanac apaniñjja take cosechanacamata, take vinonacamata. “Jilïr wawamjja nayaruw catuyjjaraquïtata, uca quipcaraquiwa vacanacamana, ovejanacaman nayrïr kallunacapsa nayar catuyjjetäta. Aca uywanacaman kallunacapasti wawachatatjja pakallko uruwa taycapampïscañapa, ucatsti quimsakallko urunwa nayaru churjjetäta. “Ucampis jumanacajja nayar loktasit jakenacäpjjätawa, uca laycusti janiw mank'apjjätati pampanquir animalanacan tucjat aychjja, jan ucasti anunacaruw uca aychjja liwjjaruyjjapjjäta. “Jan c'ari arunacjja parlamti, janirac c'ari arunac parliri jakerus arjjatasin yanapt'amti. “Janiw arcätati ñankha luririnacarojja, jupanacajj waljanïpcchi ucasa; arsüwimansti chekaparu arsuraquim jan jupanacar jaysasa. Uqhamaraqui chekaparu uñjañansti janiw pobrenacatsa arjjatasïtati. “Uqhamarac enemigoman chhakhat vacapsa, asnopsa jicjjatasajja irparapjjätawa. Janiw armasïtati qhititejj uñisctam ucaru yanapt'añjja. Cunapachatejj asnopsa cargampi att'at uñjäta ucajja uca asnota carga apakasina yanapt'ätawa. “Pobre jaken ch'ajjwañapansti janiw chekaparu arsusitanacapjja jan waliru k'ewïtati. “Jithektätaw c'ari parlañanacatjja, uqhamarac jan juchani asqui jakerojja janiw jiwayätati; nayasti juchanirojja janiwa uñjcäti janis juchanïcaspa uqhamar uñtatjja. “Janipuniw kollke chilltatajj catokasïtati, uca kollkesti chekapar uñjiri jakerojja janis uñjcaspa uqhamwa tucuyi; ucatsti cunatejj cheka asquïqui ucarojja janiw walt'ayquiti. “Janiraquiw jaya marcanquirirojj t'akhesiyätati, jumanacasti Egiptonjja jaya marcanquir jakenacäpjjaraquiyätawa uca laycusti yatipjjtawa yakha marcanjja cunjämatejj jacañäqui ucjja. “Sojjta marawa yapuchäta, uqhamarac cosechanacamsa apthapiraquïta. Ucampis pakallköri maranjja janiw yapuchätati, jan ucasti jaytätawa samarañapataqui, uqhamata marcamancqui uca pobre jakenacasa, pampa animalanacasa yapun jilt'qui ucanaca mank'asipjjañapataqui. Uca quipcaraquiquiw luraraquïta uva yapunacamampisa, uqhamarac olivo sat aceituna achur kokanacampisa. “Sojjta urunwa take cuna lurañanacamsa luräta, ucampis pakallko urunjja samarätawa, uqhamata vacamasa, asnomasa samarañapataquiraqui, uqhamarac sirvirimasa, jaya marcanquirisa samarasa ch'ama catjjatañapataqui. “Cunanactejj sapcsma ucanacjja phokhätawa, ucampis jumanacajja lacanacamampejj janipuniw arsupjjätati yakha diosanacan sutipjja. “Nayaru jach'ar aptañataquisti maranjja quimsa cutiw fiesta luräta. Lurätawa jan levaduran t'ant'a mank'añ fiesta, ucsti lurätawa cunjämtejj nayajj siscsma uqhamarjama. Aca fiesta lurasinsti pakallko uruwa jan levaduran t'ant'jja mank'äta. Uqhamsti lurätawa Abib sat phajjsina, uca phajjsinwa Egiptota mistuntajja. Ucampis aca fiestanjja janiw qhitisa jan cunsa apanisajj uqhamaqui nayar uñstirejj jutañapäquiti. “Ucjjarusti luraraquïtawa fiestjja cosecha apthapiñ kalltañataqui, cunapachatejj yapunacamata nayrïr achunaca apscäta ucqha. Ucjjarojj luraraquïtawa fiestjja mara tucusiru, cunapachatejj jumajj yapunacamata take cosecha apthapiña tucuyjjäta ucqha. “Take chachanacasti maranjja quimsa cutiw jutapjjañapa Tatitur uñstirejja. “Jumasti uywanac sacrificio loktasinsti, janiwa wilapjja loktitätati levadurampi lurat t'ant'ampjja, uqhamarac janiw liq'ipsa imaraquïtati khepärmanthitaquejja. “Uqhamaraqui yapumana nayrïri suma achunacapsti Tatitu Diosamana temploparuw apäta. Ucampis cabriton aychapjja janiw taycapan lechepampjja wallakeyätati. “Nayasti angelajjwa juman ucaru qhithanëjja, ucatsti jupawa imätam thaquinjja, uqhamarac irparaquïtam cawqha oraktejj waquicharapcsma ucqharu. Jupatsti, jumajj janiw sarakätati, juparuraqui jaysam, jan jupataquejj sayt'asimti, jupasti nayan sutejjaruwa take cunsa luri, uca laycusti jumanacarojj juchanacamatjja janiw perdonapcätamti. Ucampis jumatejj jupan arunacap ist'asina jaysäta, uqhamarac cunanactejj sapcsma ucanacsa luraraquïta ucajja, nayawa uñisirinacaman enemigopäyäjja, uqhamaraqui nayajja janiwa muncaraquïti qhitinacatejj jan munapctam ucanacarojja. Nayan angelajjawa jumat nayra sarani, ucatsti jupawa irpätam amorreonacana, hititanacana, ferezeonacana, cananeonacana, heveonacana, uqhamarac jebuseonacana orakenacaparojja, nayasti jupanacarojj tucjäwa. Ucampis uca marcanacajj cuna jan walinactejj lurqui ucanacjja janiraquiw luraraquïtati. Jumasti diosanacaparojj janiw quillt'asisa yupaychätati, jan ucasti uca diosanacapjja p'aquinokasaw tak tucjäta; uqhamarac jach'a kalanacapsa. Jumasti Tatitu Diosamaruquiw yupaychäta, jupawa jumanacarojj bendicipjjätam t'ant'sa, uqhamarac umsa. “Nayasti take usunacwa jumanacatjja apakapjjäma. Uqhamaraqui marcamanjja janiw mä warmisa sullurejj utjcaniti, ni jan wawachiri warmisa utjcaniti. Nayasti jacañwa yapt'äma urunacamajj phokhasiñapcama. “Nayasti juman nayrakatamanquirinacarojja ajjsaraña, wararis llaquisiñwa apayanëjja. Uqhamarac kawkha marcanactejj pasawaycäta ucanjja nayajj uñisirinacamarojj juma nayrakatatjja jaltayäwa. Juman nayrakatamsti avispa sat mich'isir lak'onac qhitä, ucawa alisnucuni heveonacaru, cananeonacaru, uqhamarac heteonacarusa. Nayasti juman nayrakatamatjja uca jakenacjja janiw mä maranacti alisnuccäjja, ucat orakejj jan mayjäñapataqui, uqhamarac kollunquir animalanacas phokhantas jumanacaru jan wali lurañapataqui. Nayajja jupanacarojj juc'at juc'atacwa alisnucuscäjja, jumajja walja mirantasa orake catuntasiñamcama. Catuscäta uca orakeman korpapajja aqhamäniwa: Mar Rojo sat kotata filisteonacan Mar Mediterráneo sat jach'a kotapcama, ucqhatsti Arabia ucsa wasarata Eufrates sat jawircama. Ucampis nayajja amparamaruw catuysma uca orakenacan jaquir jakenacarojja jumawa ucatjja alisnucütajja jan jac'amancapjjañapataqui. “Jumasti, janiw jupanacampejj mä suma amtäwir mantätati, ni diosanacapampisa. Uqhamaraqui jupanacjja janiw kheparayätati marcam taypina jacañapataqui, jupanacasti naya contraw jucha lurayapjjeristam, diosanacaparu yupaychasa, uqhamatwa jumajj chhakhañaru purisma.” Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Nayajj cawqhanctejj ucqharu maqhatanipjjam, juma, Aarón, Nadab, Abiú, uqhamarac israelitanac taypitjja pakallk tunca jilïrinacampi. Ucampis cawqhancctejj ucqharojj janiw jac'achasipjjätati, jan ucasti jaya chekar purisajja ucqharuw quillt'asipjjäta. Ucatsti juma sapaquiw jac'achasinïta cawqhancctejj nayajj ucqharu, ucampis mayninacajj janiw jac'achasinipjjañapäquiti, ni jakenacasa jumampi chicajj sarapjjañapäquiti —sasa. Ucatsti Moisesajj jutänwa jakenacaru yatiyiri cunanactejj Tatitojj siscäna, uqhamarac jaytcäna ucanaca. Ucampis take jakenacajj mayaquiw arsupjjäna: —¡Cunanactejj Tatitojj arsqui ucanacjja lurapjjäwa! —sasa. Ucampis Moisesajj kellkänwa cunanactejj Tatitojj siscäna ucanaca, ucat khepärmanthi alwata sartasinsti jupajj kollu cayurojj mä altarwa luräna, uqhamarac altar thiyarojj tunca payan kala uchäna; Israelanquir sapa tributjja mä kala uchasa. Ucatsti Israelit waynanacwa qhithäna vaca kallunac qharsusa Tatitur jach'añchasina nact'ayasa loktapjjañapataqui, uqhamarac sumancthapiñataqui sacrificionacsa loktapjjaraquïnwa. Moisesajj chicat wila catokasinsti jach'a purüñanacaruw warantäna, ucat chicat wilampisti altararuraquiw ch'allsuraquïna. Ucatsti suma amtäwiru mantatäqui uca libro aptasinsti, jakenacataquiw leet'arapïna, ucatsti jupanacajj sapjjänwa: —Cunanactejj Tatitojj sisqui ucanacar jaysasaw phokhañäni —sasa. Ucat Moisesajj wilampi jakenacaru ch'allt'asinjja sänwa: —Aca wilaw yatiyi, Tatitojj cunanactejj sapctam uca suma amtäwiru mantatjja, take cunanacat sipana. Moisesajj kolluruw maqhatäna Aaronampi, Nadab, Abiú, uqhamarac Israelanquir pakallk tunca jilïri jakenacampi. Ucansti Israelan Diosaparuw uñjapjjäna: Sayt'atäcän uca chekasti walipuniw khanäna zafiro sat azul kaljama, uqhamarac alajjpachjama. Ucampis Diosajja janiw cuna jan walsa lurcänti uca jilïri israelitanacarojja, jupanacasti Diosarojj uñjapjjänwa, uqhamarac mank'apjjäna, umapjjaraquïna. Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Maqhatanim kolluru cawqhanctejj nayajj ucqharu, ucatsti ucana suyt'ita. Nayasti kalat lurata tablanaca churäma, ucaruw nayajj kellkta leyinacajja, uqhamarac camachinacajjsa israelitanacar yatichañataqui —sasa. Moisesajj Diosan kolluparojj maqhatänwa Josué yanapiripampi chica. Ucampis jilïr jakenacarojj sänwa: —Aca ckekat suyapjjetäta nanacan cutt'aniñanacajjcama. Ucampis Aarón, uqhamarac Hur ucanacaw jumanacampïsqui, qhitinacantejj cuna jan walt'ayasiñanacas utjcani ucajja jupanacan ucaruw yatiyasir sarapjjäta. Uqham sawayasinsti Moisesajj kolluruw maqhatawayäna. Ucatsti kollurojj kenayawa wali urpjjatäna. Tatitun jach'a cancañapawa Sinaí kolljjarojj jutäna, sojjta uruwa uca kollojj kenayampi urpuntatäna. Ucat pakallko urunsti Tatitojj Moisesaruw jawsanïna kenay taypita. Tatitun jach'a cancañapasti israelitanacarojj uñstänwa mä naqhantir ninjama, wali alto kollu chekana. Moisesasti kenay taypinjamwa kollurojj maqhatäna, kollunjja pusi tunca urumpi, pusi tunca arumampiwa ucancäna. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Israelitanacarojja nayataqui ofrenda apthapipjjañapataqui yatiyam. Jumanacasti, apthapipjjätawa qhitinacatejj take chuymampi churañ munqui ucanacata. Aqham ofrendanacwa apthapipjjäta: kori, kollke, cobre, morado tela, púrpura sat tela, wila tela, lino sat kokata suma lurat hilo, cabritonacan t'awrapa, oveja lip'ichinaca wilaru tiñsuta, suma lip'ichinaca, acacia sat maderanaca, aceite lamparanac khanayañataqui, suma k'apquir perfumenaca loktañ aceitetaqui, uqhamarac k'aphichañ inciensotaqui, ónice sat suma kalanaca, uqhamarac yakha suma kalanaca sacerdotena isiparu, uqhamarac pechopäqui ucqhanacaru uchañataqui. Nayataquisti mä kollana utjäwi lurarapipjjetäta, ucan nayajj jacañajjataqui. Ucampis uca utjäwjja, uqhamarac take yänacapsa cunjämtejj nayajj uñacht'aycäma uqhamarjamaw luräta. “Acacia sat maderatjja mä arca lurapjjäta, ucan tupupasti aqhamäñapawa: largorojja mä metro tunca centimetroni, anchorusti sojjta tunca pheskan centimetroni, altorusti sojjta tunca pheskan centimetroraquiqui. Mankhatsa, ankäjjatsa korimpiw lip'suyäta, uqhamarac patatsa korimpiraquiw muyuquipayaraquïta. Ucjjarusti pusi argollanacwa korita luraraquïta, ucatsti uchätawa arcan puspach cayuparu, paysti maysa ladoru, paysti maysaruraqui uqhama. Ucjjarusti lawanacwa waquicharaquïta acacia sat maderata, ucatsti uca lawarojja patatjja korimpiraquiw tak lip'suyäta. Uca lawanacjja arca cayunacana uchatäqui uca argollanacaruw sut'untayäta, ucampi arca callañataqui. Uca lawanacjja arca cayuncqui uca argollanacatjja janipuniw aysütati, jan ucasti pachparuw jaytäta. Uca arcarojj ucharaquïtawa cawquïr amtäwinactejj lurctan uca leyinaca. “Ucjjarusti uca arcataquejj mä tapa luraraquïta, ucasti koricamaquïñapawa. Ucasti aqhamäñapawa: largorojja mä metro tunca centimetroni, anchorusti sojjta tunca pheskan centimetroraqui. Ucatsti pani querubines sat angelanac koritcamaqui luraraquïta martillompi lek'suta, ucatjja arcarojj purap thiyaruw uchäta. Arca tapamp, querubines sat angelanacampejja mä sapa maypachaquïñapawa. Ucatsti maysa tapa lado tokeruw uchäta, maysti maysa tokeruraqui. Aca querubines sat angelanacsti purap uñthapisitwa uchäta, arca taparu uñjjatatcama, chhekhanacapasti arca tapa patjjaru janjjatatcamäñapawa imjjatañataqui. Ucampis uca arca patjjarojj juchanacat pampachatäñataqui ofrenda loktañäquis uca, uqhamarac cuna amtäwinactejj lurctan ucanac uchäta, ucatsti tapampiw khopjjatjjäta. Ucanwa jumampejj jiquisiñäni. Nayajja suma arust'äwi arca patjjancqui uca pä querubines sat angelanac taypitwa israelitanacataquejj arunacajja churanïma. “Mä mesa acacia sat maderat luram, uca mesan tupupasti aqhamäñapawa: largorojja llätunc tunca centimetroni, anchorusti pusi tunca pheskan centimetroni, altorusti sojjta tunca pheskan centimetroniraqui. Ucarojj korimpiw patat lip'suyäta, uqhamarac ladonacatsa korimpiraquiw muyuquipayaraquïta. Uca mesan thiyapsti anchorojj pakallko centimetroni luraraquïta, uca thiyarojj korimpiw patat muyuquipayäta. Ucjjarusti koritjja pusi argollanacwa luraraquïta, mesan puspach cayunacapajj sarakqui uca esquinanacaruw uchäta. Ucampis aca argollanacajj mesa thiya mankhancañapawa, uqhamata mä lawampi ayantasina uca mesa callañataqui. Uca mesa callañataquisti acacia sat lawata lurasinsti patatjja korimpiraquiw lip'suyaraquïta. Ucjjarusti koritcamaqui platonaca, cucharanaca, jarranaca, jach'a copanaca umjama ofrendanaca loktañataqui luraraquïta. Uca mesarojj sapa cutipuniw t'ant'jja uchäta nayan nayrakatajjanjja. “Ucjjarusti koritcamaqui mä candelero martillompi lek'susa luraraquïta. Ucampis uca candeleron cayupasa, sayiripasa, copanacapasa, mokonacapasa, pankaranacapasa mayaqui lurataraquïñapawa. Uca candeleronsti sojjta amparanacaw ladonacat mistsuñapa, maysatjja quimsa, maysatsti quimsa uqhama. Candelerota sarakqui uca sojjta amparanacajja, quimsa copanïñapawa almendro sat pankararu uñtata, copanacapampi, mokonacampi uqhama. Ucampis candeleron sayiripasti pusi copanacanïñapawa almendro sat pankararu uñtata, ucarusti copanacani, mokonacani uqhama. Candelerona amparanacapajj sarakqui ucat aynachanjja quimsa mokonacaw utjañapa, sapa parisa amparanac mankhena. Candeleron, copanacapampi amparanacapampejj mayaqui luratäñapawa koritcamaqui martillompi lek'suta. Uqhamarac luraraquïtawa pakallko lamparanaca, ucsti uchätawa amparanac patjjaru, uqhamata nayrakataru khant'añapataqui. Uqhamaraqui tenazanacsa, platillonacsa koritcamacwa luraraquïta. Candelero, uqhamarac yänacapsa lurätawa suma koritcamaqui quimsa tunca quimsan kilonacata. Jichhasti suma amuyumpi luram cunjämtejj kollunjja uñacht'aycsma uca quipcaqui. “Tatitumpi Jiquisiñ Carpsti tunca cortinani luräta, uca cortinanacajja lino sat hilonaca c'anthitata luratäñapawa, suma azul telata, morado telata, uqhamarac wila telata, ucasti querubines sat angelanacampi suma bordatäñapawa. Sapa maya cortinasti aqham tupunïñapawa: largorojja tunca payan metro chicatani, anchorusti pä metroniraqui. Pheska cortinanacjja mayaqui ch'ucthapïta, uqhamarac chicat pheska cortinanacjja mayacwa ch'ucthapiraquïta. Cortinanacarusti ojalanacwa uchäta morado ch'anqhanacampi, nayrïr pheska cortinanaca thiyanacapata, uqhamarac khepa pheska cortinanacan thiyanacapatsa. Nayrïri pheska cortinanacaru, uqhamarac khepa pheska cortinanacarojj pheska tunca ojalanacwa luräta, uqhamata mayasa mayampi suma janthaptañapataqui. Ucjjarusti pheska tunca ganchonaca koritcamaqui luraraquim, ucampi cortinanacjja t'irthapiñataqui, uqhamata Tatitumpi Jiquisiñ Carpajj sayt'añapataqui. “Ucjjarusti tunca mayan cortinanaca luraraquim cabrito t'awranacata Tatitumpi Jiquisiñ Carpa patjjaru uchañataqui. Sapa maya cortinasti aqham tupunïñapawa: largorojja quimsa metro chicatani, anchorusti pä metroniraqui. Ucatsti pheska cortinanacjja yakhacwa ch'ucthapïta, ucjjar sojjtäqui ucsti yakharaqui ch'ucthapiraquïta, ucampis sojjtïr cortinäqui ucsti Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakataruw doblt'anïta. Ucatsti pheska tunca ojalanaca nayrïr pheska cortinanaca ch'ucthapcta uca thiyanacaru luraraquïta, uqhamarac pheska tunca ojalanaca khepa sojjta cortinanaca ch'ucthapcta ucanacarusa. Ucjjarusti pheska tunca ganchonaca broncetcamaqui luraraquim, ucatsti t'irthapim cortinanacjja ojalanacatcamaqui, uqhamata uca carpajj mayaquïñapataqui. Mankhat jilt'qui uca cortinanacjja chicatpacha uca carpa khepäjjaruw warcoktayapjjäta. Uqhamata Tatitumpi Jiquisiñ Carpajj imantatäñapataqui, jilt'qui uca cortinanacajj largorojj purap thiyaru warcoktaniñapataqui, ucatsti paypach thiyataquejja pusi tunca pheskan centimetröñapawa. “Uca carpa patjjataquisti luraraquïtawa ovej lip'ichinacata wilaru tiñita, ucjjaru patataquisti yakha suma lip'ichinacataraqui. “Uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpataquejj suma tablanaca acacia sat lawata luraraquïta, ucatsti chekacwa sayt'ayaraquïta. Sapa maya tablasti aqhamäñapawa: largorojja pusi metro chicatani, anchorusti sojjta tunca pheskan centimetroni. Sapa maya tablasti pä p'iyanïñapawa, uqhamata suma pasjasiñapataqui mayas mayampi jan onjjtquiri. Takpach tablanacwa uqham luräta Tatitumpi Jiquisiñ Carpataquejja. Uca carpa tablanac lurañ tucuyasinsti, aynach tokerojj pä tunca tablanacwa uchäta. Uca tablanac cayuru uchañataquisti kollketwa luräta pusi tunca planchanaca. Sapa maya tabla cayurusti pä planchanacwa uchäta, uqhamata tabla p'iyatanacajj suma pasjasiñapataqui. “Uqhamarac amsta tokerusti pä tunca tablanacaracwa ucharaquïta. Ucampis pusi tunca kollket lurat planchanacatjja, sapa maya tabla cayurojja paya planchanacaracwa ucharaquïta. Uca quipcaraqui inti jalanta tokerusti carpa khepäjjarojja sojjta tablanacwa ucharaquïta. Uqhamarac pä tablanacwa luraraquïta khepäjja paya esquinanacataqui. Sapa maya tablanacajja suma juntthapitäñapawa aynachat amsta nayrïr anillcama. Uca quipca lurataraquïñapawa esquinanacataquejja paypach tablajja. Uqhamasti quimsakallko tablanacäniwa, tunca sojjtan kollket lurat planchanacapampi uqhama sapa maya tablataquejj pä planchanaca. “Ucjjarusti pheska morok'o acacia sat lawata waquicharaquïta maysa thiya carpa tablanacataqui. Uqhamarac maysa thiya tablanacataquisti pheska morok'o lawanacaraqui, uca quipcarac inti jalanta khepäjj toketaquisti pheska morok'o lawanac waquicharaquïta. Ucampis chicachicanccani uca morok'o lawasti tablanaca chicachica taypwa pasañapa maysa thiyata kalltasa maysa thiyacama. Ucjjarusti tablanacarojj korimpiw patatjja lip'suyäta, uqhamarac argollanacsa koritaracwa luraraquïta uca cheka korimpi patat uchat morok'o lawanacarojj pasañapataqui. Uqhamasti uca Tatitumpi Jiquisiñ Carpjja cunjämtejj kollunjja uñacht'aycsma ucar uñtatwa luräta. “Ucjjarusti luraraquïtawa mä velo azul telata, wila morado telata, wila telata, uqhamarac lino sat hilo c'anthitata. Ucatsti uca velorojja pä angelanacwa luräta suma bordata. Ucatsti acacia sat lawat lurat pusi postenacaru warct'am, korit lurat ganchonacampi caturayasa. Ucampis uca poste lawanacajj patata korimpi lip'suyatäñapawa, aynacharusti kollketa lurat planchampiraquiw uchäta sapa posteru mä planchampi. Uqhamasti uca veljja ganchonacampiw warct'äta, ucatsti uca velo khepäjjarojja uchätawa suma arust'äwiru mantatäqui uca arca. Ucampis uca velowa jumanacataquejj jaljtäni kollanäquis ucata, kollanansa kollanapäquis ucampitjja. Arcjja kollanansa kollanapa sat chekaruw uchäta tapampi khopjjatasina. Ucampis mesjja velota ankäjjaruw uchäta, kollana sat chekaru amsta tokeru; uqhamarac candelerjja ucat aynach tokeruraquiw ucharaquïta mesa uñcatasiru. “Uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpa puncu jist'antañataquisti mä cortina luraraquïta, ucasti c'anthita linota luratäñapawa azul telata, wila morado telata, uqhamarac wila telata, ucasti suma bordatäñaparaquiwa. Ucjjarusti cortinataquejj luraraquim pheska postenaca acacia sat lawata, ucatsti korimpiraquiw uca maderarojj patatjja lip'suyaraquïta, ucampis uca lawanac cayuru uchañataquisti broncetwa luraraquïta, uqhamarac sapa maya posteruraquiw korita lurat anchonacampi ucharaquïta. “Mä altara acacia sat maderat luraraquim, aca altarasti cajonäñapawa, ladorusa, anchorusa pä metro pä tunca pheskan centimetronïñapawa; altorusti mä metro pä tunca pheskan centimetroniraqui. Uca altaran esquinanacapataquisti pusi wajjranaca luraraquïta, ucanacasti sapa may altar esquinampisti mayaquïñapawa. Ucatsti uca altararojja broncempiw patatjja lip'suyaraquïta. Uca altarataquisti yänacjja broncetcamacwa luraraquïta, khella apakañsa, palanacsa, tazonanacsa, tenedoranacsa, uqhamarac nina sanc'a naqhañsa. Ucjjarusti mä rejilla bronceta luraraquïta, ucarusti pusi broncet lurat argollanacaracwa, rejillan pusi esquinaparu ucharaquïta. Ucatsti uca rejilljja uchätawa altar thiya aynacharu, uqhamata altar chicachica altokatancañapataqui. Ucjjarusti luraraquïtawa pä morok'o lawanaca ucampi callañataqui acacia sat lawata, ucarusti patatjja broncempiw lip'suyaraquïta. Ucatsti uca morok'o lawanacsti argollanaca taypi pasayapjjäta, uqhamata ucampi altara callañataqui. Uqhamasti uca altarjja p'iywa luräta lawata, cunjämtejj kollun uñjctajja uca quipcaqui. “Ucjjarusti Tatitumpi Jiquisiñ Carpataquejj mä patio luraraquïta. Uca patio aynach tokerusti lino c'anthitata lurat cortinanïñapawa, largorojj pusi tunca pheskan metro janatatata. Ucampis pä tunca postenacasa, uqhamarac poste aynachar uchañataquisa broncet luratäñapawa. Ucampis ganchonacasa, anillonacasa kollketäñapawa. Uca quipcaraqui amsta tokerusti cortinanïñaparaquiwa largorojj pusi tunca pheskan metro, pä tunca postenacani, uca poste aynachar uchañatac pä tunca broncet luratäñaparaquiwa, uqhamarac ganchonacapasa, anillonacapasa kollket lurataraqui. Inti jalanta tokerusti cortinanïñaparaquiwa, takpach patioru ancho toker janatatata pä tunca payan metro chicatani, tunca postenacani, uqhamarac tunca broncet lurata planchanaca poste cayur uchañataquiraqui. Uqhamarac inti jalsu tokerusti patiopajj cortinanïñaparaquiwa anchorusti pä tunca payan metro chicatani. Mantañ maysa thiya tokerusti pakallko metro cortinanïñapawa, uqhamarac quimsa posteni, quimsa broncet lurata planchanacani poste cayur uchañataqui. Uca quipcaraqui maysa thiyasti pakallko metro cortinanïñaparaquiwa quimsa posteni, uqhamarac quimsa broncet lurata planchanacani poste cayur uchañataqui. Uqhamarac patioru mantañäqui ucqhasti llätunca metro cortinanïñaparaquiwa lino sat hilo c'anthitat lurat azul telata, wila morado telata, uqhamarac wila telata lurata. Ucampis uca cortinajja suma bordatäñapawa, pusi posteni, pusi broncet lurata planchanacani poste aynachar uchañataqui. Ucampis patio ladonacancqui uca postenacasti kollket lurata anillonacanïñapawa, uqhamarac kollket lurat ganchonacaniraqui, ucampisa poste cayuru uchañataquisti broncet luratäñapawa. Patiojja largorojj pusi tunca pheskan metronïñapawa, paypachasti anchorojj pä tunca payan metro chicatani, altorusti pä metro pä tunca pheskan centimetroniraqui. Ucampis take cortinanacajja lino sat hilo c'anthitat luratäñapawa, uqhamarac postenaca cayuru uchañataquejja broncet luratäñaparaquiwa. Ucampis uca carpanjja cuna yänacatejj munasqui apnakañataqui ucanacajja broncet luratäñapawa, uqhamarac uca carpan ch'acurunacapasa, pationa ch'acurunacapasa broncet luratäñaparaquiwa. “Ucjjarusti jumajj saraquim israelitanacarojja jupanacajj aceite oliva apanipjjañapataqui sapüru nina naqhayañataqui. Ucampis Aaronampi, wawanacapampiw uca lamparanacjja asquichapjjani uqhamata Tatitu nayrakatapanjja jayp'uta arumanthi khantatcama naqhañapataqui tantachasiñ chekanjja, ucasti suma arust'äwiru mantatäqui uca arca jac'ancqui uca velota ankäjjancañapawa. Aca leyisti wiñayataqui churatawa israelitanacaru, uqhamarac wawanacapan wawanacapataquisa. “Israelitanac taypitsti, jumampi chicäñapawa Aarón jilama, uqhamarac Nadab, Abiú, Eleazar, Itamar uca wawanacapasa, jupanacajja nayan sacerdotenacajjäñapataqui. Aarón jilamataquejja suma isinaca lurayaraquim, uqhamata suma isthapita jiwaquïñapataqui. Jumasti parlam yatiñani ch'iqhi, uqhamarac suma isinac lurir take jakenacampi, jupanacarusti nayawa churta yatiña, ch'iqhi cancaña suma isinaca Aaronatac lurapjjañapataqui, uqhamatwa Aaronajj nayaru suma loktasit sacerdotëjjanejja. Aqham isinacwa lurapjjañapajja: Pectoral sata nayräjja pechotaqui lurata, Efod sata jan mangasan jach'a camisa, mä jach'a capa isi, ucasti callachita khepäjj cayucamäñapawa, túnica sat jach'a jan mangasan isi cayucama, ucasti suma bordatäñapawa, mitra sata p'eketaqui mä coronar uñtata, uqhamarac mä cinturona. Uqhama suma isinacwa lurapjjäta Aarón jilamataqui, uqhamarac wawanacapataquisa, uqhamata jupanacajj nayan sacerdotenacajj-jamajj cunsa lurapjjañapataqui. Uqhamasti isi luririnacajja lurapjjañapawa korita, azul telata, wila morado telata, suma wila telata, take uca telanacasti lino sat hilo c'anthitata luratäñapawa. “Efod sat jan mangasan jach'a camisasti luratäñapawa korita, azul telata, wila morado telata, wila telata, uca telanacasti lino sat hilo c'anthitat luratäñapawa, uqhamarac suma bordatäñaparaquiwa. Aca isisti purap thiyaru catuñanïñapawa suma ch'ucthapita. Efod sat isi patjjanccani uca cinturonasti korimpi suma bordatäñapawa, uqhamarac azul telata, wila morado telata, wila telata, uca telanacasti lino sat hilo c'anthitat luratäñapawa. “Uqhamarac ónice sat pä suma wila kalanac catum, ucatsti ucaruw uchäta Israelan wawanacapan sutinacapjja, uca sutinacapsti uchätawa cunjämarjamatejj nacipqui uqhamarjama. Nayrïr sojjta sutsti mä kalaru, uqhamarac ucjjaru sojjtïr sutinacsti maynïr kalaruraqui. Mä joyeruwa uca kalanacarojja sutinacjja lurañapajja, cunjämtejj mä sellojj luratäqui uqhama. Uca paypacha kalanacsti koriru catjjaruyam callachjjaru apjjatañataqui. Ucatsti uca kalanacjja uchätawa efod sat jach'a camisa callachi pataru, uqhamata uca kalanac uñjasina Israelan wawanacapan sutinacapa amtañataqui. Uqhamataracwa Aaronajj jupanacan sutinacapsa callachi pataparu aparaquini Tatitun nayrakatapanjja amtatäñapataqui. Uca kalanac apañsti koritcamaqui luräta. Ucjjarusti luraraquïtawa mä cadena, koritcamaqui luräta pä cordonanacani, uca kori cordonasti uca kalanac catjjaruñapataquiw ucharaquïta. “Luraraquïtawa pectoral sat isi asqui uñjañ yänacani cunjämtejj efod sat isi lurctajja uqhama, suma bordata. Aca isjja lurätawa korita, azul telata, wila morado telata, wila telata, ucanacasti lino sat hilo c'anthitat luratäñapawa. Ucasti doblëñapawa, uqhamarac anchorusa largorusa pä tunca payan centimetroni quipcaquïñapawa. Ucatsti suma kalanacampiw patatjja ucharaquïta uca kalanacsti pusi filanacwa uchäta. Nayrïr filasti aqham kalanacanïñapawa: crisólito, topacio, esmeralda satanaca; payïri filansti granate, zafiro, jade sat kalanacaniraqui. Quimsïri filasti aqham kalanacaniraquïñapawa: jacinto, ágata, amatista satanaca; pusïri filansti topacio, cornalina, jaspe uca kalanacaniraqui. Ucampis uca kalanacajj kori taypinacaru uchatäñapawa. Aca kalanacasti tunca payanïñapawa, Israelan wawanacapajj tunca payaniwa uca laycu; ucampis sapa maya kalaruwa maynin sutipajj sellontatäñapa. “Ucjjarusti luraraquïtawa pectoral sat isitaquejja korit lurat cadenanaca, ucasti suma t'ullqhutäñapawa. Uqhamarac luraraquïtawa korita pä argollanaca, ucatsti pectoral sat isi purap thiyaruw ucharaquïta. Korit lurat cadenanacampiwa uca pectoral sat isi thiyancqui uca argollanacatjja chinuntäta. Paypacha cordonan paya puntanacapsti uchätawa efod sat isina nayräjja purap callachi patjjaru, suma thiyanacat chinuntata. Ucjjarusti pä argollanacaraqui korita luraraquim, ucsti ucham pectoral sat isi aynach purap thiyaru, efod sat isimpi aynachan jicthaptqui ucqharu. Uqhamarac korita pä argollanaca luraraquim, ucsti uchätawa efod sat isi nayräjja aynach chekaru, efod sat isiru catjjäsqui uca cinturonata amsta chekaru. Ucatsti pectoral sat isin argollapsti efod sat isin argollapampjja mä azul cordonampiw chhitthapïta, uqhamata pectoral isejja, efod isin cinturonapata amsta chekancañapataqui, uqhamarac jan jaljtañapataqui. Uqhamatwa Aaronajj cunapachatejj kollana sat chekaru mantcani pectoral sat isis ucht'ata asqui uñjañ yänaca apt'ata ucqhajja pechoparu Israelan wawanacapana sutinacapa apañapataqui Tatitun nayrakatapanjja, uqhamata jupajj wiñaya amtañapataqui. Ucatsti pectoral sat isi patjjarusti ucharaquïtawa Urim, Tumim sat cheka asquinac uñjañ kalanaca, uqhamata Aaronajj apañapataqui pechoparu cunapachatejj Tatitur uñstcan ucqhajja. Uqhamwa Aaronajj pechopjjarojja uca chekaparu uñjañ kalanacjja apapunini Tatitun nayrakatapana. “Luraraquïtawa azul telatjja mä jach'a capa efod sat isitaqui, ucasti chicachicarojj p'iyjatäñapawa p'eke waysuñataqui. Uca p'iya thiyanacasti suma doblantatäñapawa, mä suelat lurata chalecjama, uqhamata jan ch'iyjtañapataqui. Uca capa thiyanacarusti suma c'achachata mä granadar uñtata azul telampi, wila morado telampi, uqhamarac wila telampi; uqhamsti lurätawa korita lurat jisc'a campanillanacampi mayquipa takpach thiyanacaru. Mä korit lurat campanilla uchäta ucjjarusti mä granada, uqhamarac yakha korit lurat campanilla uchäta, ucjjarojj yakha granadaraqui, uqhamcama lurasinwa takpach capa thiya muytayäta. Uqhamasti Aaronajj sacerdoten lurañanacapa lurañataquejja uca capjja ucht'asiwayañapapuniwa, uqhamata cunapachatejj kollana sat chekaru Tatitun nayrakatapar mantcani, jan ucajj mistuncanisa ucqhajja uca campanillanacana suenatapajj ist'asiñapataqui, uqhamatwa jupajj jan jiwcaniti. “Ucjjarusti korit mä placa luraraquim, ucatsti ucaruwa uchäta, mä sellöcaspas ucar uñtata, aca arunaca: ‘TATITUR CATUYATAWA’ sasa. Uca placjja ucham turbante sat p'ekeru uchasiñatac luratäqui uca nayräjjaru, ucatjja azul hilompiw ch'okjjatäta jan jalaktañapataqui. Uqhamata uca placajja Aaronan nayräjja parapancañapataqui. Ucampis Aaronajj cunapachatejj ofrenda loktcani ucqhajja apaniwa israelitanacajja asqui lurañanacana jucha lurapjjatanacapata, ucampis uca placajja uñacht'ayaniwa Tatitojj ofrenda loktata catokañapataqui. “Ucjjarusti luraraquim túnica sat mä jach'a isi lino sat hilota suma bordata, uqhamarac turbante p'ekeru uchasiñataquisti linotaraquiqui luram. Ucampis cinturonajja suma bordatäñapawa. Uqhamarac Aaronan wawanacapataquisti luraraquïtawa túnica sat isinaca, cinturonanaca, uqhamarac turbante sata p'ekeru uchasipjjañapataqui, uqhamata jupanacajj suma c'ajquiri isinïpjjañapataqui. “Uca isinacampiw isintayäta Aarón jilamaru, uqhamarac wawanacaparusa. Ucatjja aceitempiw p'eket warjjatäta uqhamat jilïr cancaña churasa, uqhamarac loktaraquïta nayan sacerdotejjäpjjañapataqui. Ucjjarusti lurarapiraquïtawa calzoncillonaca lino sat hilota, ucampi cinturata, lanqhu characam imt'asipjjañapataqui. Uca calzoncillo ucht'ataw Aaronampi, wawanacapampejj Tatitumpi Jiquisiñ Carpan tantachasiñ chekarojj mantapjjañapa, uqhamarac kollana chekaru mantasinsa sacerdotjama lurañanacap phokheri, altar jac'anccani ucqhasa, uqhamat jan jucha lurasa jiwapjjañapataqui. Aca leyisti wiñayataqui churatawa juparu, uqhamarac wawanacapan wawanacaparusa. “Jupanacajj nayan sacerdotenacajjäpjjañapataqui loktañataquisti aqhama lurañamawa: Mä vaca kallu apäta, uqhamarac pä c'umara orko ovejanacampi. Ucjjarusti luraraquim suma trigo jac'uta jan levaduran t'ant'a, uqhamarac tortanaca aceitempi chaputa, uca quipcarac tortillanacsa luraraquim jan levaduraniqui, ucampis aceitempiw uca tortillanacar jawsüta. Ucat uca t'ant'anacjja mä canastaruw uchawayäta, ucat uqhampacha kollan chekan loktañataqui, vaca kallumpi, pä ovejanacampi chica. Uqhamarac Aaronampiru, wawanacapampir irpasinjja Tatitumpi Jiquisiñ Carpanjja tantachasiñ lugar puncuru puriyasajja umampiw jupanacar jarekäta. Sacerdote isinacampiw Aaronarojj isthapiyäta, túnica sat jach'a isimpi, efod sata jach'a capapampi, efod sat isimpi, uqhamarac pectoral sat isimpiraqui. Ucjjarusti efod sat isi catur cinturonampiraquiw chinthapiraquïta. Ucjjarusti p'ekerojj turbante sata ucharaquïta, ucampis uca turbante patjjarojj ucharaquim lurcta uca placa, uqhamata uñacht'ayañapataqui suma loktata sacerdotëtapa. Loktañ aceite aptasinjja, ucampiw Aaronan p'ekepat warjjatäta, uqhamata Diosar loktat sacerdotëñapataqui. Uqhamarac wawanacaparu irpcatasinjja túnica sat isinacampiraquiw isthapiyaraquïta. Aaronampiru, wawanacapampirusti cinturonampiw isinacap suma chinthapis catuyäta, uqhamarac turbante satsa sumarac ucharaquïta. Ucatsti churaraquïtawa jilïr cancaña, uqhamata jupanacajj wiñayatac sacerdotenacajjäpjjañapataqui. “Ucjjarusti vaca kallu aparaquim Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakataru, ucana Aaronampi, wawanacapampejj uca uywan p'ekeparu amparanacapampi lokjjatapjjañapataqui. Uca vaca kalljja jiwayam Diosan nayrakatapanjja, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa mantañ puncuru. Wilapampisti ampar luc'anamampiw altaran wajjranacapat jawsüta, ucat jilt'äqui ucampisti altar cayururaquiw warnokaraquïta. Uqhamarac jiphillanacatsa, q'iwchatsa, maymurunacatsa liq'inaca aparasajja altararuraquiw nact'ayaraquïta. Ucampis vaca kallun aychapsa, lip'ichipsa, uqhamarac guanonacapsa campamentot ankäjjaruw naqhantayanjjäta, ucasti jucha luratanacata sacrificio loktatätap laycu. “Ucjjarusti paya ovejatjja maya catum, ucaruw Aaronampi, wawanacapampejj amparanacapampi ovej p'ekeru lokjjatapjjañapa. Ucatsti jiwayasinjja wilapampiw altar pataru ch'allsüta, uqhamarac altar thiyanacarusa. Ucjjarusti jisc'a jisc'a qharinokasinjja altar patjjaruw apjjatäta, uqhamarac jiphillanacsa, chhuchhullinacsa jarekasinjja p'ekepamppacha altarar apjjatatäqui uca patjjaruw apjjatapjjaraquïta. Ucatsti uca ovej-jja altar patjjaru naqhantayasinwa Tatitur jach'añchasa loktäta, uqhamata uca ofrendajj suma k'apquir Tatitutacjamäñapataqui. “Ucjjarusti maynïri ovejraqui caturaquïta, Aaronampi, wawanacapampejj uca ovejan p'ekep patjjaruraquiw amparanacap lokjjatapjjañaparaquiqui. Uca oveja qharinucusinsti, ucan wilapampejja Aaronarojj cupi jinchut jawt'äta, uqhamarac wawanacaparusa. Ucjjarusti wilampejj jawt'araquïtawa jupanacarojja cupi ampar tayca luc'anata, uqhamarac cupi cayu tayca luc'anatsa. Ucat wila jilt'ampisti altar patjjaru, uqhamarac thiyanacaruw warnokaraquïta. Ucjjarusti altar patjjan jilt'qui uca wilampi, uqhamarac loktañ aceitempejja Aaronarojj isipampiru ch'allsum, uca quipcarac wawanacaparusa, isinacaparusa ch'allsuraquim. Uqhamata Aaronajj, wawanacapampi, uqhamarac isinacapamppacha Diosaru suma loktatäpjjañapataqui. “Ucjjarusti apsuraquim ovejan liq'inacapa, wich'inqha, jiphilla, q'iwcha, paypach maymurun liq'inacapa; uqhamarac lanqhu chara aycha, aca ovejasti sacerdotenaca loktañataquïtap laycu. Ucjjarusti Tatitun nayrakatapancqui uca jan levaduran t'ant'anacata mä muyu t'ant'a, uqhamarac aceitempi chaputa t'ant'a aptasinjja, ucanacasti Aaronana, uqhamarac wawanacapana amparanacaparu uchasina apayam Tatitur loktañataqui. Ucatsti amparanacapata apakasinsti altararu naqhantayam, chekat suma k'apquir ovejajj Tatitur loktasa phichhantatäqui ucjjaru; ucasti Tatitur jach'añchañataqui loktata ofrenda naqhantayatäñapawa. “Ucjjarusti Aaronar loktañataquisti ovejana pechopa apakawayasinjja Tatitur loktiri saram. Ucatsti uca chekajja jumataquïniwa. Ucjjarojj apakaraquïtawa suma ofrenda loktatäqui uca pecho, uqhamarac lanqhu chara aycha loktatäqui ucsa. Ucanacasti Diosar loktat ovejana chicata partenacapawa, uca laycuwa imatäñapajja Aaronataqui, uqhamarac wawanacapataqui. Ucasti Aaronataqui, uqhamarac wawanacapataquïniwa. Ucampis aca luräwejja israelitanacataquejja wiñayataqui leyi churatäniwa, uqhamarac israelitanacatac loktat ofrendaraqui Tatitumpi sumancañataqui. “Aaronana Tatitur loktat isinacapasti, jupa khepatjja wawanacapataquiraquïniwa cunapachatejj jupanacajj Tatitur loktatäpcaraquini ucqhajja sacerdotëñataqui jilïri cancaña catokapjjañapataqui. Aarón khepatsti cawquïr wawanacapan wawanacapay sacerdotëchini ucajja kollan chekaru sacrificio loktir mantañataquejja pakallko uruwa uca sacerdote isjja uchasiñapajja. “Ucjjarusti loktañataquïqui uca orko ovejan aychanacapsti kollan chekanwa phayäta. Aaronampi, uqhamarac wawanacapampiw uca ovejan aychapampi, canastilloncqui uca t'ant'ampjja mank'asipjjani, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa puncu jac'ana. Jupanacasti ucanacjja mank'apjjañapawa jupanacan juchanacapajj perdonatäñapataqui loktatätap laycu, cunapachatejj jupanacajj loktatäqui sacerdotëpjjañapataqui ucqha. Ucampis yakhanacajja janiwa ucanacatjja mank'apjjañapäquiti, ucanacajj Tatitur loktatätap laycu. Khepärmanthisti jilt'qui uca ovejan aychapasa, uqhamarac t'ant'asa ucanacajja naqhantayatäjjañapawa, janiwa qhitisa mank'añapäquiti uca jilt'anacjja loktatätap laycu. “Uqhamasti cunjämtejj nayajj take siscsma uqhamarjama Aaronampi, uqhamarac wawanacapampejj luram. Jupanacarusti pakallko uruya loktam sacerdotëñataqui jilïr cancaña catokañanacapcama. Ucjjarusti sapüruraquiw mä vaca kallu sacrificio loktaraquïta juchanacat perdonatäñapataqui. Uqhamarac altarsa k'omacharaquim juchanacata sacrificio loktasina, ucat altar patarusti aceitempiraquiw warjjataraquïta uqhamat suma loktatäñapataqui. Juchanacatsti pakallko uruwa altaranjja sacrificio loktäta, uqhamata Diosaru suma loktatäñapataqui. Ucatsti uca altarajja mä suma kollana altaräñapataqui. Ucatjja cunatejj uca altarar jac'cani ucajja Diosar loktatäjjañapataqui. “Sapüruwa jan armt'asisa altaranjja mä marani pä orko ovejanaca loktäta. Maya ovejsti alwanacaw loktäta, ucjjarusti mayïri ovej-jja jayp'u horasaruraquiw loktaraquïta. Nayrïr ovejampi chicsti loktätawa, pä kilo suma jac'u mä litro oliva sat aceitempi chaputa, ucjjarusti suma ofrendäñapataquejja mä litro vinompiraquiw warjjataraquïta. Uca quipcaraquiqui jayp'u horasarojja maynïr ovej-jja loktaraquiquïta jac'u, vino ofrendanacampi cuna. Uqhamata uca ofrendanacajja suma k'apquir Tatitutaqui loktas naqhantayatäñapataqui. Aqhama ofrendanaca nayaru jach'añchasa naqhayañataquejja awquita, wawanacapan wawanacapataquejja wiñayäniwa nayan nayrakatajjana. Ucsti loktapjjaniwa Tatitumpi Jiquisiñ Carpäqui uca puncu nayrakataru. Ucawja chekanwa nayajj jumampi jiquisëjja, jumaru parlañataqui. Uqhamarac uca chekanwa nayajj israelitanacampi jiquisëjja, uca chekajj k'omachatäniwa nayan ucancatajj laycu. Ucampis nayajja k'omachäwa Jiquisiñ Carparojja, uqhamarac altararusa; uqhamarac k'omacharaquïwa Aaronampiru, wawanacapampirusa, uqhamata nayan sacerdotenacajjäpjjañapataqui. Uqhamaraqui nayajja israelitanac taypinwa jacäjja, nayawa jupanacan Diosapäyäjja. Uqhamatwa jupanacajj yatipjjani naya Tatitu Diosajj jupanacana Diosapätajja, qhititejj Egipto marcat apsunqui jupanac taypin jacañataqui uca. Naya Diosawa jupanacan Tatitu Diosapätjja. “Luraraquim mä altara acacia sat maderata incienso nact'ayasin loktañataqui. Uca altarasti cajonäñapawa largorojja pusi tunca pheskan centimetroni, anchorusti pusi tunca pheskan centimetroni, altorusti llätunc tunca centimetroniraqui, uqhamarac uca altaran wajjranacapasti altarampejj mayaquïñapawa. Uca altar amsta patarusa, puspach thiyanacarusa, wajjranacarusa korimpiwa lip'suyaraquïta, uqhamarac thiyanacatsa korimpiraquiw ucharaquïtajja. Ucjjarusti ucharaquïtawa argollanaca sapa thiyanaca mankheru, purap thiya esquinarusti pä argollanaca, uqhamarac maysa purap thiya esquinarojja pä argollaraqui ucanjama lawanaca pasayañataqui, ucatsti uca lawanacampi callañataqui. Uca altar callañataquisti acacia sat lawanacataraqui waquicharaquim jach'anaca, ucatsti korimpiraquiw patat lip'suyäta. Uca altarjja uchätawa sumar mantäwi arca imt'qui uca velo nayräjjaru, uca chekanwa nayajj jumampi jiquisëjja. Aaronasti sapärmanthi alwata mantcani mechanac waquichiri ucqhajja, altararojj suma k'apquir incienso nact'ayañapajja. Uqhamarac jayp'u horasarusti cunapachatejj mechanaca nactayir sarcani ucqhajja inciensjja nact'ayañaparaquiquiwa. Ucsti lurapjjañanacamawa Tatitun nayrakatapanjja wiñayan wiñayapa. Uca altar patjjarusti janipuniw yakha casta incienso, ni cuna casta achuri ofrenda loktatsa nact'ayätati, uqhamarac ni vino ofrenda churatsa warjjataraquïtati. Aca altarasti Tatitur loktatäniwa, uca laycusti Aaronajj maranjja maya cutiw wajjranacaru sacrificio loktata uywan wilapampi jawt'ani jucha luratanacat pampachatäña jicjjatañataqui. Uqhamsti sapa marawa wiñaya uca altararojj sacrificio loktapjjañamajja juchat pampachasïwi jicjjatañataquejja.” Tatitusti Moisesaruw parläna: “Cunapachatejj israelitanacar jact'cäta ucqhajja, jupanacasti sapa mayni jakew Tatiturojj cunatejj jacañapat churañäqui uca churapjjañapa, jani cuna casta jiwayir ususa utjañapataqui cunapachatejj jact'cäta ucqhajja. Take qhitinacatejj jact'atäcani ucanacawa Tatiturojj churapjjañapajja pheska gramo kollke, ucasti kollan chekancqui uca tupun chicatapawa. Qhitinacatejj pä tunca maranit amstaru jact'atäpcani ucanacajja takeniw Tatiturojj cunatejj jacañapat churañäqui uca churapjjañapajja. Cunapachatejj sapa mayni jakejj Tatituru jacañapat churapcani ucqhajja, janiw mä kamiri jakejja pheska gramo kollketjja jila churañapäquiti, ni mä pobre jakesa ucat menosjja churañapäcaraquiti. Jumasti israelitanacatjja sapa mayni jakejj jacañapat kollkenaca apanipcani uca apthapisasti, Tatitumpi Jiquisiñ Carpan culto lurañataquiw churäta. Uqhamata Tatitojj israelitanacata amtasiñapataqui, jupanacajj sapa mayni churjjapjjatanacapa jacañanacapata.” Diosasti, Moisesar parlasinjja sänwa: “Mä tinaja bronceta jarisiñataqui luram; ucatsti uca tinaj-jja umampi phokt'asawa uchäta tantachasiñäquis ucata, altarampi taypiru. Ucatwa Aaronampi, wawanacapampejj jarisipjjani amparanacapsa, uqhamarac cayunacapsa. Jupanacasti jarisipjjañapawa Tatitumpi Jiquisiñ Carparu mantañataquejja, uqhamarac altararu jac'achañataquisa Tatitur ofrenda loktasa naqhayañataqui, uqhamata jan jiwañapataqui. Uqhamasti jan jiwañapataquejja jarisiñapawa amparanacsa, uqhamarac cayunacsa. Uqhama lurapjjañapataquisti wiñaya ley churatawa Aaronaru, uqhamarac wawanacapan wawanacaparusa.” Tatitusti Moisesar parlasinjja sänwa: “Jumasti ajllim suma k'apquir kokanaca, mä sojjta kilo suma mirra, quimsa kilo canela, uqhamarac mä quimsa kilo suma k'apquir caña. Mä sojjta kilo casia sat koka, kollan chekancqui uca tupuparjama; uqhamarac quimsa litro chicatani aceite oliva sata. Take ucanacatwa aceitjja luräta loktañataqui, cunjämtejj mä perfume lurirejj lurqui uqhama. Ucatsti uca aceitejja kollanäniwa loktäwinacana warjjatañataqui. Ucatsti uca aceitempiwa loktäta Tatitumpi Jiquisiñ Carpjja, uqhamarac sumar mantäwi arcarusa. Uqhamaraqui cuna mesatejj utjqui ucsa take yänacapampi, candelersa yänacapampi, incienso loktañ altarsa, sacrificio naqhayañ altarsa take yänacampi, uqhamarac jarisiña tinajsa. Take ucanacwa uca aceitempi warjjatt'asina Tatitur loktäta, take ucanacawa kollanäni, uqhamarac cunanacatejj ucanacaru jac'cani ucanacajja loktatäjjaraquiquiniwa. “Uqhamaraquiw uca aceitempejj warjjataraquïta Aaronaru, uqhamarac wawanacaparusa loktañataqui uqhamata nayan sacerdotenacajjäpjjañapataqui. Ucatsti israelitanacarojj aqham sätawa: ‘Wiñayaw aca aceitejj kollanäni loktañataqui. Janipuniw jumanacajj aca aceitempejj qhiti jakerus warjjatapjjaquïtati, ni aca kollana aceiteru uñtatsa yakha aceitjja waquichapjjaraquïtati. Aca aceitejja kollanawa uca laycusti jumanacajj kollanatwa uñjapjjañamaraquejja. Ucampis qhititejj aca aceite quipcaqui lurcani yakha aceite, uqhamarac aca kollan aceitempi qhiti jakerusa warjjataraquini ucajja jumanac taypitjja jiwayatäñapawa’ ” sasa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Jumasti apthapim ucqhapura acanacata: kokanacat ch'akqui uca resina, uña sat k'apquir kolla, suma incienso uqhamaraqui gálbano sat k'apquir kolla. Take ucanacata waquicht'am suma kollan incienso jayun cuna. Ucanacsti suma pitthapïta cunjämtejj mä perfume lurirejj lurqui uqhama. Mä chicatsti suma ñut'u q'iyjasinjja arca nayrakataruw uchäta Tatitumpi Jiquisiñ Carpa mankhana, cawqhantejj nayajj jumampi jiquiscañäni uca chekaru; aca inciensosti wali kollanäniwa jumanacataquejja. Cawquïr incienstejj waquichäta uca quipca inciensjja janiw yakha qhitis waquichañapäquiti. Aca inciensojj Tatitunquiwa, uca laycojja jumanacataquejj kollanäniwa. Ucampis qhititejj yakha incienso waquichcani k'aphichasiñataqui ucajja jumanac taypinjja jiwayatäñapawa.” Tatitusti Moisesarojj aqham sänwa: “Nayasti Judá tributjja ajlltwa Bazaleel sat, Uri chachan yokaparu, jupasti Hur sat chachan allchhipawa. Ucatsti nayajj juparojj Diosan Ajayupampiw phokt'ta, uqhamarac yatiñ cancañampi, suma amuyumpi, asqui uñt'añanacampi, cunayman asqui lurañanacampiw phokt'jja, suma amuyt'asa cunayman yänaca korita, kollketa, bronceta lurañapataqui, uqhamarac suma kalanac lurasajja, uca kalanacata yänaca lurasa, suma tallado maderanaca lurañapataqui, uqhamarac yakha suma irnakañanacampi. Nayasti juparojj uchtwa Ahisamac sat chachan Aholiab sat yokapan yanapiripata, jupajj Dan sat tribunquiriwa. Uca quipcaraqui take yatiñaninacaruw juc'ampi yatiñjja churaracta, uqhamata jupanacajj cuntejj nayajj siscsma ucanaca lurapjjañapataqui. Tatitumpi Jiquisiñ Carpa tantachasiñataqui, sumar mantäwi arca, uca arcan tapapa, Carpan take yänacapa, uqhamarac lurañapataqui mesjja yänacapampi, korit lurat candelerjja yänacapampi, incienso uchañ altara, sacrificio nact'ayas loktañ altara yänacapampi, ampara jarisiñjja apjjatañapamppacha, uca quipcaraqui Aaronataquisa suma sacerdote isinacaracwa lurapjjañaparaqui, uqhamarac Aaronan wawanacapataquisa isinacjja lurapjjañaparaquiwa jupanacana sacerdote luräwi lurapjjañapataqui. Ucatsti loktañataqui aceite, uqhamarac suma k'apquir incienso kollan chekan lurapjjañaparaqui. Jupanacasti take cunsa lurapjjañapawa cunjämtejj nayajj siscsma uqhamarjama.” Tatitusti Moisesaru parlasinjja sänwa: “Jumasti israelitanacarojj aqham sasa yatiyam: ‘Jumanacasti nayan samarañ urunacajj-jja imapjjätawa, ucasti mä unanchawa wiñayataqui nayampi jumanacampitjja, uqhamatwa jumanacajj yatipjjäta naya Tatitojj jumanacaru ajllisitajja. Samarañ urusti jumanacataquejj wali kollanawa, uca laycuwa jumanacajj imapjjañamajja. Ucampis qhititejj uca uru jan imcani ucajja jiwañapawa, uqhamarac qhiti jaketejj uca uru cunsa lurani ucajja jumanac taypinjja jiwayatäñapawa. Jumanacasti sojjta uruwa irnakapjjañamajja, ucampis pakallko urojja samaraña uruwa Tatitur loktat uru. Uca laycusti qhititejj uca uruna cunsa lurani ucajja jiwayatäñapawa.’ Uqhamasti israelitanacajja samarañ uru imañjja janiw armasipjjañapäquiti, jan ucasti mä suma amtäwjamwa wiñayan wiñayapa imapjjañapajja. Ucasti mä unanchawa nayampi israelitanacampitjja.” Tatitusti sojjta urunwa alajjpachsa, uqhamarac aca oraksa luräna, ucampis pakallko urunsti lurañanaca jaytasawa samaräna. Tatitojj Sinaí sat kolluna Moisesampi parlañ tuct'ayasinsti pä kalat lurata tablanacwa churäna, uca tablansti Diosan ampar luc'anapampi kellkat tunca camachi arunacapaw kellkatänjja. Ucampis jakenacajja Moisesajj jan janc'as kolluta sarakanjjatapatsti Aaronar muyuntasinsti sapjjänwa: —Mä diosanac lurarapipjjeta jiwasaru irpañapataqui, cunapunejj Egiptota apsunquistu uca Moisesampejj pasjjchi, janipuniw cunas yatiscjjeti —sasa. Ucatsti Aaronajj sänwa: —Warminacamana, wawanacamana jinchunacapancqui uca kori aretenaca apthapisa apanipjjam —sasa. Ucatsti take jakenacawa jinchunacapancqui uca kori aretenaca apsusina Aaronan ucaru apapjjäna. Aaronasti uca kori aretenac catokasinjja ninampiw umatatayäna, ucatsti mä vaca kallur uñtatwa lursüna. Ucat jakenacajj sapjjänwa: —¡Israel, acawa Egiptota irpsunctam uca diosamajja! —sasa. Ucat Aaronasti uqham uñjasinjja uca vaca kallur uñtasit yakha dios nayrakatarusti mä altarwa lurt'äna, ucatsti jach'at art'äna: —¡Arumanthisti fiesta lurañäni Tatitur jach'añchasina! —sasa. Ucat khepa arumarjisti sartasinjja sacrificionac nact'ayasinwa loktapjjäna sumancthapiñataqui. Ucatsti jakenacajj wal mank'apjjäna, umapjjäna; uqhamarac wali cusisipjjaraquïna. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Sarakawayam ucatsti uñjanim, Egiptota irpsuncta uca jakenacamajj jan walt'añaruw puripjje. Jupanacasti janc'aquiw saraktapjje nayajj sarapjjam sapcsma uca thaquitjja. Uqhamarac kori umatatayasaw mä vaca kallu lursusipjje, jichhasti ucaruwa yupaychasina sacrificionac loktasipqui. Ucat sapjjaraquiwa: ‘¡Israel, aca diosamawa Egiptot irpsuntamjja!’ —sasa. Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: —Nayasti aca jakenacar uñjasinjja amuytwa, chekpachapuni jupanacajj jan suma amuyt'asirïpjjatapa. ¡Jichhasti nayaru jaytita, nayasti wali coleratätwa, ucatsti jupanacarojj take t'unjäjja! Ucampis jumarojj mä jach'a marca tucuyäma —sasa. Ucat Moisesajj Tatitu Diosaparuw mayïna aqham sasa: —Tatitu, ¿cunatsa colerasïta jakenacamataquejja? Juma pachpajjay Egipto marcatjja irpsunstajja jach'a ch'amamampi, uqhamarac jach'a cancañamampejja. ¿Cunjämaraqui jaytätasti Egipcionacaru aqham sas parlirsti: ‘Diosasti jan wali amtäwimpiw irpsuwayi wasara kollunacana jiwarayañataqui, uqhamat aca oraketa chhaktayañataqui’ sasa? Uqhamasti janiquiy colerasimti, cuntejj amtcta ucjja armasjjaquimaya janiquiy jan walt'añar uscumti. Amtasimaya Abraham, Isaac, Israel uca sirvirinacamata. Jupanacarusti juma pachpaw juramento lurasina sistajja: ‘Nayajj jumanacan wawanacaman wawanacaparusti alajjpach warawaranacjama waljwa tucuyäjja, ucatsti cawquïr oraktejj jumanacar churañataqui arsupcsma ucjja churäwa wiñayatac mä herenciat catusipjjañapataqui’ —sasa. Ucampis Tatitojj jakenacar cun lurañataquitejj amtas arscäna ucjja janiw lurcjjänti armasjjänwa. Ucatsti Moisesajj kollutjja sarakanjjänwa, Diosan camachinacapajj kellkatäqui uca pä tablanacas amparanacapar apt'asita. Uca tablanacasti puraparu kellkatänwa. Dios pachpawa tablanaca luräna, jupa pachparaquiw uca tablanacarojj kellkaraquïna. Josué chachasti jakenacan arnakasitanacap ist'asinjja Moisesarojj sänwa: —Campamentotjja nuwasirinacjam arnakasirinacaw ist'asi —sasa. Ucat Moisesasti saraquïnwa: —Janiw atipjirinacan cusisiña k'ochunacapjamäquiti, ni atipjatanacan llaquit k'ochunacapjamäquisa, jan ucasti nayajj yakha casta k'ochunacwa ist'tjja —sasa. Ucat Moisesasti campamentor jac'achasisasti, uñjänwa korit lurata vaca kallu, uqhamarac thokhorinaca, ucatsti wali colerasisawa amparanacapancqui uca tablanacamp jakt'asinjja kollu cayuru jisc'a jisc'a t'unjäna. Ucampis uca korit lurat vaca kallu catusinjja ninampiw phichcatäna, ucatsti lak'jam ñut'u q'iyjasinjja umaru willintasinwa uca umjja israelitanacarojj umantayaraquïna. Ucat Moisesajj, Aaronarojj saraquïnwa: —¿Cunsa aca jakenacajj lurapjjtama? ¿Cunatsa aca jach'a jucha jupanacaru luraytajja? —sasa. Ucat Aaronasti sänwa: —Tata, janiy nayataquejj colerasimti. Jumasti suma yattajja aca jakenacajj cunatejj jan walïqui ucacpun lurañ munapjjejja. Jupanacasti sapjjetuwa: ‘Mä diosanac lurarapipjjeta nanacar irpañapataqui, Egiptot irpsunquistu uca Moisesarojj cunapunejj pasjjchi, janipuniw cunas yatiscjjeti’ sasa. —Ucampis nayasti sistwa: ‘Qhititejj korinïqui ucajj apanipjjam’ sasa. Ucat jupanacajja korjja churapjjetu, ucatsti nayajj uca korjja ninaru apantasaw umatatayta ucat aca vaca kallojj mistu —sasa. Moisesasti amuyänwa jakenacarojj jan qhitisa jarct'atapa, ucata uñisirinacapajj jupanacar jisc'achatapata, ucampis Aaronajj janiw jarct'añ puedcänti. Ucat Moisesajj campamentoru mantañäqui ucqhar sayt'asisajj sänwa: —Qhitinacatejj Tatitumpïpcta ucanacajja nayampi mayachasipjjam —sasa. Ucatsti takpach Leví sat chachan wawanacapaw Moisesampi mayachasipjjäna. Moisesasti jupanacarojj sänwa: —Israelan Tatitu Diosapajj aqham siwa: ‘Sapakat mayni jumanacasti espada apjjarusiwayasinjja mantapjjam campamentoru, utat uta mantasinjja jiwarayanipjjam jilanacamaru, amigonacamaru; uqhamarac uta jac'anacamarusa.’ Levitanacajj Moisesan arunacaparojj phokhapjjänwa, uca urojja quimsa waranka chachanacawa jiwarapjjäna. Ucat Moisesajj saraquïnwa: —Jichhüruwa jumanacajj loktasisa Tatitut jilïrïña catokapjjtajja mayninacajj wawanacamaru yakhepanacajj jilanacamaru jan jaysapjjatam laycu. Ucatawa jichhürojj Tatitojj jumanacarojj bendicipjjätam. Ucat khepa arumarjisti Moisesajj jakenacarojj sänwa: —Jumanacajj wali jach'a jucha lurapjjtajja. Jichhasti nayajj cawqhancquitejj Tatitojj ucqharuw maqhatäjja mayiñataqui, ucat inacha uca juchat perdonapjjeristam —sasa. Ucampis Moisesajj, cawqhancquitejj Tatitojj ucqhar cutt'asinjja sänwa: —Chekpachapuniw jakenacajj wali jach'a jucha lurapjje korita mä diosa lursusisajja. Ucampis nayajj achict'asmawa perdonamay juchanacapjja, jan perdonañ muncsta ucajja, ¡sutejja apsjjam cawquïr librorutejj kellktajja ucata! —sasa. Ucampis Diosajj Moisesarojj sänwa: —Nayan librojjatsti, qhititejj naya contra jucha lurcani ucaruquiw sutipjja apsöjja. Jichhasti saram, uqhamarac jakenac irpam cawqha chekarutejj siscsma ucqharu, nayan angelajjawa irpascätam. Nayasti jupanacarojj mutuyañ urojj purincani uca uruwa juchanacapat mutuyascäjja. Ucatsti Tatitojj jakenacarojj mä usumpiw t'akhesiyäna, Aaronajj lurqui uca vaca kalluru yupaychapjjatap laycu. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Sarjjapjjam acqhata juma, uqhamarac Egiptot irpsuncta uca jakenacampi, cawqha oraktejj wawanacamaruw churäjja sas Abrahamaru, Isaacaru, Jacoboru arscta uca orakeru. Nayasti angelajjwa qhitäjja jumanacar irpañapataqui, uqhamarac uca oraket alisnucuñapataqui cananeonacaru, amorreonacaru, hititanacaru, ferezeonacaru, heveonacaru, uqhamarac jebuseonacarusa. Sarapjjam cawqhantejj leches, misq'isa umjama jalasqui uca orakeru. Ucampis nayajj janiw jumanacampi sarcäti, janiw nayajj muncti thaquina jumanacaru tucjaña, jumanacasti naya contra tucuri jakenacäpjjtawa uca laycu —sasa. Jakenacasti uca jan wali yatiyäwi arunac ist'asinjja wali llacthapisipjjäna, janiraquiw qhitisa suma yänacapa uchasiñ munapcänti. Tatitusti Moisesarojj sataynawa: —Aqham yatiyam israelitanacarojja: ‘Jumanacajj naya contra tucuri jakenacäpjjtawa. ¡Nayatejj jumanacampi sarirista ucajja, mäquiw tucjapjjerismajja! Jichhasti jumanacajj suma yänacamjja apakasipjjamaya, ucatsti nayaw yatï jumanacampi cunjämaru lurañsa’ —sasa. Ucat israelitanacajj Horeb sat kollutpachwa jaytanucjjapjjäna, janiw uchascjjapjjänti suma yänacapsa. Moisesasti Diosampi jiquisiñ sat waquichat carpsti campamentotjja jaya chekaruw aptäna, ucsti sutichänwa Diosampi Jiquisiñ Carpa sasa. Ucampis qhititejj Tatituru cunsa jisct'asiña munqui ucajja saränwa campamentot ankäjjancqui uca Carparu. Cunapachatejj Moisesajj Diosampi Jiquisiñ Utaru sarcäna ucqhajja, take jakenacawa sartasina utanacapat mistunisajj sayt'ata Moisesar uñch'uquipjjäna Diosampi Jiquisiñ Carparu mantañapcama. Cunapachatejj Moisesajj uca Carparu mantcäna ucqhasti mä sayt'u kenayawa alajjpachat saraktanisa uca Jiquisiñ Carpa puncuru sayt'äna, uccañcamasti Tatitojj Moisesaruw parläna. Take jakenacajja uqhama kenayajj Diosampi Jiquisiñ Carpa puncuru sayt'ipanjja sapa mayniwa carpanacap puncuru quillt'asisa Diosaru yupaychapjjäna. Diosasti, Moisesampejj ajanuy ajanuwa parlapjjäna, cunjämatejj qhitisa mä amigopampejj parlasqui uqhama. Ucatsti Moisesajj Diosampi parlaniwayasinjja campamentoruw cutt'anjjäna. Ucampis Nun sat chachan Josué yokapasti Moisesan yanapiripänwa, ucat aca waynasti Tatitumpi Jiquisiñ Carpatjja janipuniw mistuniricänti. Moisesasti Tatiturojj sänwa: —Jumasti nayarojj, ‘aca jakenaca irpam’ sistawa, ucampis janiw sisquistati qhitimpiw jumar qhithäma sasajja. Uqhamarac saractawa: ‘Jumaruw confiasma’ sasa, ucampis jumajj nayataquejj colerataquëjjtawa. Ucampis uca arsutanacamatejj chekächi ucajja uñacht'ayitaya amtäwinacamjja uqhamata nayan confianza utjañapataqui, ucat juman qhuyapayasiñamajj nayatac utjascatapa yatiñajjataqui. Ucampis jumajj yatim aca jakenacajj juman jakenacamawa. Ucatsti Tatitojj sänwa: —Nayawa jumampi chica sarascäjja, uqhamarac samarañsa churaraquïmawa —sasa. Ucampis Moisesasti sascaquïnwa: —Jumatejj jan nanacampi sarcäta ucajja jan aca chekat irpapquistati. Jumatejj jan nanacampi sarcasma ucajj ¿cunjämataraqui yatisispasti jakenacamasa, nayasa juman yanapamampi sarasipcatajjatsti? Ucampis juman yanapamampiquiwa jakenacamasa, nayasa take aca oraken jaquir jakenacans uñjcata mayja uñstapjjeristjja —sasa. Ucatsti Tatitojj sascaquïnwa: —Cuntejj jumajj siscta uqhamarojj luräwa, nayansti jumaruw confiansajjajja utjitu, ucatwa nayana yanapajja jicjjattajja —sasa. Ucampis Moisesajj achict'asïnwa: —¡Uqhamasti, jach'a cancañamay uñacht'ayita! —sasa. Ucat Tatitojj saraquïnwa: —Nayasti jumansa uñjcatawa qhuyapayäjja, uqhamarac sutejjsa juman ist'cataraquiw arsuraquëjja. Nayajja qhuyapt'ayäwa qhitirutejj muncta ucaru, uqhamarac yanaparaquïwa qhitirutejj muncta ucaru. Ucampis sismawa: ‘Janiwa ajanojj uñcatquitasmati, qhiti jakesa uñcatquitaspati, uqhamata jacasipcaquiñapataqui.’ Tatitojj sascaquïnwa: —Naya jac'ansti mä chekaw utji, ucampis jumajja uca chekancqui uca kala karka pataruw sayjjatäta. Ucatsti nayajj jach'a cancañajjampi pascä ucqhajja, uca kala karka mä p'iyaruw uchäma, ucat amparajjampiw imjjatäma nayan pasañajjcama. Ucampis amparajj loktasjjä ucqhasti jumajj jiqhanejjacwa uñjitätajja, janiw ajanojj-jja uñjquitätati —sasa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Waquicham pä kala tablanaca nayrïr tablanacäqui uqhama, nayasti ucaruwa kellkäjja cawquïr arunactejj nayrïr t'unjcta uca tablanacana kellkatäcän uqhama. Uqhamarac waquichasim arumanthi wali alwata Sinaí kolluru maqhataniñataqui. Kollunsti wali alto chekaruwa nayarojj uñstitäta. Jumampisti janiw qhitisa kollurojj maqhatañapäquiti, ni kollunsa qhitisa utjañapäquiti, uqhamarac kollu nayräjjanjja janiwa ovejanacsa, ni vacanacsa awatipjjañamäquiti —sasa. Ucatsti Moisesajj pä tablanacwa kalata luräna nayrïr tablanacjama. Ucat khepärmanthi wali alwatasti uca pä kalat lurata tablanac apjjaruwayasinwa Sinaí kolluru maqhatäna, cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama. Ucatsti Tatitojj kenayanjamwa sarakanïna. Ucat Moisesampi kollun parlasinsti sutipwa arsusïna: Tatitusti Moisesan nayrakatapanjja jach'atwa aqham sas art'asïna: —¡Dios Tatitusti, wiñay jaquiriwa, uqhamarac qhuyapayasiriraqui. Janiw janc'aqui colerasirïquiti, jan ucasti jach'a munasiriwa, uqhamarac chekaraqui! Waranka wawanacaman wawanacapataquisa pachpa cheka asqui munasiriquïscaniwa, uqhamarac perdonaraquiwa jan wali luratanacsa, jan wali amtäwinacsa, take juchanacsa. Ucampis juchanirojj janiw jan mutuyasaqui jaytquiti, jan ucasti awquinacan juchanacapatjja mutuyiwa wawanacaparu, allchhinacaparu, allchhinacapan wawanacaparu, uqhamarac allchhinacapan allchhinacaparusa. Ucat Moisesajj mäquiw quillt'asisa p'eke parapsa orakeru alnokasin Tatituru yupaychäna: —¡Dios Tata! Nayasti juman qhuyapt'ayasiñamjja jicjjatwa, jichhasti nanacampi chicay saram. Chekpachansa aca jakenacajja juma contra tucurinacäpjjewa, ucampis perdonapjjetay nanacan jan walinac luratanacajjata, uqhamarac juchanacajjatsa, jumatacjama tuct'ayasay catokt'asjjapjjeta —sasa. Tatitusti sänwa: “Jumanacasti ist'apjjam, nayasti mä suma amtäwi lurta take jakenacaman uñjcata. Uqhamarac luraraquïwa walja muspharcañanaca, uqhamasti janiwa cawqha orakensa, ni cawqha marcansa luratäquiti; jumanacasti cawqhanjjay jakenac taypina jicjjatasipjjchïta take uca jakenac taypinwa jumanacajj uñjapjjäta Tatitojj cunjjay lurchini uca. Uqhamasti cunanacjjay nayajj jumanacampi lurchï ucanacajja wali muspharcañäniwa. “Jumasti phokham cuntejj nayajj jichhüru siscsma uqhamarjama. Nayasti jumanacan nayrakatamatjja alisnucüwa amorreonacaru, cananeonacaru, heteonacaru, ferezeonacaru, heveonacaru, uqhamarac jebuseonacarusa. “Janiw jumajj sumancañaru mantätati cawqha marcanacarutejj jumajj mantcäta ucanjja, jupanacasti inampis jan walt'añaru puriyapjjeristama. Jumanacasti allthapipjjätawa altaranacapa kalata dios lurasitanacapsa t'unthapipjjaraquïtawa, uqhamarac kolluna lawanacapsa p'acthapipjjaraquïtawa. “Janipuniw yakha diosanacarojj yupaychapjjätati, Diosasti janiw munquiti yakhampïpjjañama, jan yakhampïñap muniri sataraquiwa. “Ucampis janipuniwa sumancañaru mantapjjätati uca oraken jaquirinacampejja. Jupanacasti diosanacaparu yupaychasina, uqhamarac sacrificionac loktasinjja jumanacaru churapjjeristam, ucatsti jumanacajj inampis uca diosanacaru loktat mank'anacsa mank'antapjjasma. Uqhamarac phuchanacapasa inas jumanacan yokanacamampi casarasipjjaspa, jan ucajj diosanacaparu yupaychasinsa juchanacsa lurapjjaspa uqhamata jumanacan yokanacamaru diosanacapar yupaychayañataqui. “Jumanacasti janipuniw cunapachasa metal umatatayasa diosanacjja lurasipjjätati. “Jumanacasti lurapjjätawa jan levaduran t'ant'a mank'añ fiesta, cunjämtejj sapcsma uqhamarjama, pakallko uruwa jan levaduran t'ant'a mank'apjjäta. Abib sat phajjsina, jumanacajja uca Abib sat phajjsinwa Egiptota mistunipjjtajja. “Uqhamaraqui jumanacana take nayrïr wawanacamasti nayataquïniwa, uqhamarac vacanacamana, ovejanacamana, cabritonacamana nayrïr orko kallunacapasa nayataquïniwa. Ucampis asnona nayrïr kallupa lantsti mä oveja jan ucajj mä cabrito churapjjäta, ucampis jan churapcäta ucasti uca asno kallurojj jiwayapjjañamawa. Uqhamarac jilïr wawanacamatsti churapjjañamaraquiwa mä suma ofrenda. Uqhamasti janiwa qhitisa nayan ucarojj jutañapäquiti jan cunsa apanisajja. “Sojjta uruw irnakapjjäta, ucampis pakallko urunjja samarapjjätawa, yapuchañ horasasa, jan ucajj cosechanac apthapiña horasanacasa. “Semana fiestjja lurapjjaraquïtawa trigona nayrïr achunacapa apakcasina, uqhamarac mara tucusejja cosechanac apthapisajj lurapjjaraquïtawa. “Take chachanacasti maranjja quimsa cutiwa Israelan Tatitu Diosapan nayrakatapanjja uñstapjjañapa. Nayasti jumanacan nayrakatanacamatsti yakha marcanacjja alisnucüwa, uqhamatwa jumanacan orakenacama yapjjatas jach'aptayäjja. Ucampis janiw qhitisa orakenacamjja catuscaniti cunapachatejj Tatitu Diosamaru maran quimsa cuti uñstir sarcäta ucqhajja. “Animalanac sacrificio loktañataquisti, janiw wilampi, levaduran t'ant'ampejj loktañatac apthapïtati, ni pascua fiestan sacrificio loktatäqui ucan jilt'anacapsa khepärmanthitaquejj imaraquïtati. “Ucjjarusti orakenacaman nayrïr suma achunacapjja apapjjaraquïtawa Tatitu Diosaman utaparu. Uqhamarac janiw phayapjjätati cabritonacjja taycapan lecheparu.” Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Kellkam aca arunaca, aca arunacampiw sumaru manttanjja jumampi, uqhamarac israelitanacampisa.” Moisesasti Tatitumpi chicänwa pusi tunca uru, pusi tunca aruma jan mank'ata, uqhamarac jan umas umt'ata uqhama; jupasti kala tablanacaruw kellkascäna Diosan tunca camachi arunacapjja. Ucatsti Moisesajj Sinaí kollutjja sarakanjjänwa Diosan tunca camachi arunacap kellkcäna uca pä tablanacas amparanacaparu apt'asita. Ucampis kolluta sarakancasinjja jupajj janiw amuyascänti ajanupajja wali c'ajatapa Tatitumpi parlaniwayasinjja uca. Ucampis Aaronampi, take israelitanacampejj uñjapjjänwa Moisesan ajanupajj wali c'ajiri, ucatsti ajjsarasinjja janiw juparojj jac'añ munapcänti. Ucampis Moisesajj jupanacarojj jawsänwa, ucatsti cutt'anipjjänwa Aaronampi, take israelitanacan jilïrinacapampi cawqhanccantejj Moisesajj ucqharu, ucat Moisesajj jupanacaruw parläna. Ucat mä juc'a kheparusti take israelitanacaraquiw jac'achasipjjaraquïna, ucat Moisesajj jupanacarojj yatiyänwa cunanactejj Tatitojj Sinaí kollun siscäna take ucanaca. Ucampis israelitanacampi parlañ tuct'ayasinsti, Moisesajj ajanupatjja mä velompiw imt'asiwayjjäna. Moisesasti Tatitumpi parlir mantañataquisti uca veljja ajanupat apakasiwayjjänwa mistuniñapcama. Ucatjja israelitanacarojj yatiyänwa cuntejj Tatitojj siscäna ucanaca. Ucampis israelitanacajj wastat Moisesan ajanupa wali c'ajir uñjapjjatapatsti Moisesajj wastatampiw ajanupjja velompi imt'asjjäna wastat Tatitumpi parliri mantañapcama. Moisesasti take israelitanac jawsthapisa tantachasinsti sänwa: “Tatitusti acanac lurañaswa muni: Sojjta uru irnakasaw cunanacsa lurañasa, ucampis pakallko urusti jumanacataquejj kollanäniwa, samarasa Tatitur jach'añchañ ururaqui. Ucampis qhititejj uca urojj cunsa lurcani ucajja jiwayatäñapawa. Uqhamarac cawqhantejj jumanacajj jacapcta ucanjja samarañ urojj janipuniw cuna ninsa nactayapjjaraquïtati” sasa. Moisesasti take israelitanacarojj aqham sänwa: “Tatitusti take acanac lurañaswa muni: Jumanacajj Tatitutaquejj mä ofrenda apthapipjjam. Take qhitinacatejj Tatituru chuymapat ofrenda churañ munapqui ucanacajja take chuymaw churapjjañapa kori, kollke, bronce ucanac apanisa. Uqhamarac azul tela, wila morado tela, wila tela, lino sat suma hilo, cabriton t'awrapa, ovej lip'ichi wilaru teñita, tejón sat animalanacan lip'ichipa, acacia sat lawanaca, aceite mechanac naqhayañataqui, suma k'apquir perfumenaca loktaña aceitetaqui, uqhamarac suma inciensotaqui. Uca quipcarac ónice sat kalanaca, uqhamarac yakha suma kalanaca; efod, pectoral sat sacerdoten isinacaparu ch'okjjatañataqui. “Take qhitinacatejj suma amuyt'ampi suma yänac lurirïpqui ucanacaw jutapjjañapa Tatitojj cuntejj sisqui take uca yänac lurañataqui: Kollana chekanjja carpapamppacha, uca carpan techonacapa, ganchonaca, tablanaca, utachañatac lawanaca, jach'a sayir poste lawanaca, orak mankher utt'añapamppacha, arcjja callañanacapampi, tapampi uqhama, uca quipcarac imjjatqui uca velopsa, mesa callañapamppacha, uqhamarac take yänacapampi; t'ant'sti Tatitun nayrakatapar uchañataqui, khanayañataqui candeleronacjja yänacapamppacha, aceitsa mechanac khanayañataqui, incienso naqhayañ altarsa callañapamppacha, loktañ aceite, suma k'apquir incienso, cortina kollana chekar mantañawjataqui, sacrificionac naqhantayañatac altara broncet lurata rejillapampi, uqhamarac callañanacapamppacha, take yänacapamppacha, uca quipcarac uma uchañ tinajsa uchañapamppacha, uqhamarac cortinanacsa patiotaqui, poste lawanacapamppacha, utt'añanacapamppacha, patior mantaniña puncutaquis mä cortina, uqhamarac kollan chekan patiopataquisa ch'acurunacsa, lazonacapamppacha catt'ayañataqui; uca quipcarac lurapjjañapawa kollana chekan sacerdoten lurañanacapa lurañataquejj sacerdote isinaca, Aaronataqui suma kollana isinaca, uqhamarac wawanacapataquisa sacerdote isinacsa.” Take israelitanacajj Moisesan ucatjja sarawayjjapjjänwa. Ucampis take qhitinacatejj chuymanacapan amthapisisajj take chuymanacapampi Tatitutac ofrendanaca apt'ata cutt'anipjjäna, Tatitumpi Jiquisiñ Carpajj lurasiñapataqui, take yänacampi, uqhamarac sacerdoten kollan isinacapsa. Ucatsti take chachanaca, warminacaw chuymapatjama apanipjjäna t'irt'asiñ ganchonaca, sortijanaca, argollanaca, uqhamarac korit lurat brazaletenaca, yakha korit lurat yänacampi. Sapa mayniw korit lurat yänaca apanipjjäna cuntejj Tatitur catuyapcäna ucanaca. Take qhitinacantejj utjcäna azul telanaca, wila morado tela, wila tela, lino sat suma hilo, cabriton t'awrapa, ovej lip'ichi wilar teñita, jan ucajj tejón sat animalanacan lip'ichinacapsa ucanaca apanipjjäna. Take qhitinacantejj kollkesa, jan ucajj broncesa utjcäna ucanacajja Tatitutaquiw apanipjjäna. Uqhamarac qhitinacantejj acacia sat lawanacajj utjqui ucanacsa apanipjjaraquïnwa cunanacatejj munasqui ucanaca lurañataqui. Uca quipcarac take suma amuyt'an warminacasti amparanacapampejj kapupjjaraquïnwa azul, wila morado, wila ch'anqhanaca, uqhamarac lino sat suma hilonacsa. Uqhamarac cawquïr warminacatejj cunsa lurañ yatipcäna, uqhamarac chuymanacapan cunsa lurañ munapcäna ucanacajja cabritona t'awranacapataracwa kapupjjaraquïna. Jilïri jakenacasti apanipjjaraquïnwa ónice sat kalanaca, uqhamarac yakha suma kalanacampi sacerdotena efod, pectoral sat isinacapa patjjaru ch'okjjatañataqui. Ucjjarusti apanipjjaraquïnwa suma k'apquir perfumenaca, mecha naqhayañatac aceite, loktañataqui aceite, uqhamarac suma k'apquir incienso nact'ayañataqui. Take israelit chachanaca, uqhamarac warminacaw chuymanacapan amthapisipjjäna cuntejj Tatitojj luram siscäna uca lurañan yanapt'añjja, ucatsti take chuymaw ofrenda Tatitutac apanipjjäna. Moisesasti israelitanacarojj sänwa: “Uñjapjjam, Tatitusti Judá tributa Bezaleel sat chacharuw ajlli, jupasti Uri sat chachan yokapawa, uqhamarac Hur sat chachan allchhiparaqui. Diosajj Ajayupampiw phokt'i yatiñanïñapataqui, suma amuyt'anïñapataqui take cunanac yatirïñapataqui, uqhamarac take cunanac lurirïñapataqui. Uca quipcarac planonac lurañapataqui, uqhamarac korita, kollketa, bronceta yänac lurañapataqui. Uqhamarac suma kalanaca luras uchañapataqui, lawanaca, yänaca, planonaca yakha yänacamp lurañapataqui. Ucjjarusti churaraquïnwa suma amuyt'a, yatichañapataqui. Juparu, Aholiab sat chacharu, acasti Ahisamac satan yokapänwa Dan sata tributaraqui. Ucat jupanacarusti take cunanac lurañ amuyumpiw phokt'i planonac lurañanacampi azul telaru, wila morado telaru, wila telaru, lino sat suma fino hilompi bordañanaca, uqhamarac yakha suma yänacampi lurañanaca. Uqhamasti Bezaleel, Aholiab sat chachanacaru, uqhamarac take suma amuyt'an chachanacaruw Tatitojj take casta luraña yatiñanaca, amuyunaca churi, uqhamata Tatitumpi Jiquisiñ Kollana sat chekataqui cunanacatejj munasqui ucanaca lurapjjañapataqui, cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama.” Moisesasti jawsänwa Bezaleel, Aholiab, uqhamarac take suma amuyumpi cunanacsa lurir chachanacaru; Tatitusti jupanacaruw churäna yatiña, jupanacajj chuymapatjamwa jutapjjäna uca lurañanacaru yanapirejja. Ucampis jupanacajj Moisesatjja catokapjjänwa cawquïr ofrendanactejj israelitanacajj apanipcäna ucanaca, cunanacatejj Tatitumpi Jiquisiñ Carpa lurañataquejja waquisqui ucanac kalltañataqui. Ucampis israelitanacajj ofrendanacjja sapüruw apanipjjäna. Ucat qhitinacatejj uca kollana chekatac cunanacatejj munasqui ucanac lurapcäna ucanacasti lurañanacap apanucuniwayasinjja sarapjjänwa, Moisesaru aqham siri: “Jakenacasti sinti waljwa apanjjapjjaraqui cunanacatejj Tatitojj lurapjjam sisqui ucanaca lurañataquejja” sasa. Ucatsti Moisesajj campamentonjja arnakayanïnwa: “Jan qhiti chachasa, warmisa juc'ampi ofrendanacjja apancjjapjjamti Tatitumpi Jiquisiñ Carpa lurañataquejj cunanacatejj munasqui ucanacjja” sasaw suyt'ayjjäna. Ucatsti jakenacajj janiw ofrendanacjja apancjjapjjänti. Ucampis apanipcäna uca ofrendanacasti waljapuniw jilt'araquïna cunanacatejj lurañajj waquisqui ucanacatjja. Qhitinacatejj mayninacat sipansa juc'ampi suma lurañanac yatipcäna ucanacajja Tatitumpi Jiquisiñ Carpwa lurapjjäna. Jupanacasti lurapjjänwa tunca cortinanaca lino sat hilota azul tela, wila morado tela, wila tela, ucatsti ucanacaruw bordapjjäna pä angelanaca. Takpach cortinanacan tupunacapasti aqhamänwa: largorojja tunca payan metro chicatani, anchorusti pä metroni. Ucat pheska cortinanacsti ch'ucthapïnwa, uqhamarac chicat pheska cortinsa. Ucatsti morado ch'anqhampiw ojalanac uchapjjäna nayrïr pheska cortinanac ch'ucthapqui uca thiyanacaru, uca quipcaraquiw ucharaquiquïna chicat pheska cortinanacarusa. Ucatjja nayrïr pheska ch'ucthapit cortinanacaru, uqhamarac khepa pheska ch'ucthapit cortinanacarusa uchapjjänwa pheska tunca ojalanaca, uqhamata sapa maya ojalanacajj purapa uñthapisitäñapataqui. Ucjjarusti pheska tunca ganchonacaraqui korita lurapjjäna cortinanaca mayat mayampi t'irthapiñataqui, uqhamatwa uca carpajj takpach mayaqui sayt'ayatäna. Bezaleel chachasti tunca mayan cortinanacwa cabrito t'awrat luräna uca carpa patjjata imjjatañataqui. Sapa maya cortinanacasti largorojj tunca quimsan metro chicatanïnwa, anchorusti pä metroniraqui. Takpach cortinanacasti quipca tupuniquïnwa. Pheska cortinanacsti mayaruquiw ch'ucthapïna, uqhamarac ucjjaru sojjta cortinanacäqui ucsa. Ucjjarusti nayrïr pheska ch'ucthapit cortinanacajj janthaptqui uca thiyarusti pheska tunca ojal p'iyanacwa uchapjjäna, uqhamarac chicat sojjta cortinanaca ch'ucthapit tucuya thiyarusti pheska tunca ojala p'iyanacaraqui uchapjjaraquïna. Uqhamaraqui pheska tunca ganchonacaraqui bronceta lurapjjaraquïna t'irthapiñataqui, uqhamat uca carpajj mayaquïñapataqui. Ucjjarusti uca carpa pataru utachjjatañataquisti Bezaleel chachajj luraraquïnwa ovej lip'ichinacata wilar teñita, ucat uca patjjaru utachjjatañataquisti tejones sat animalanacan lip'ichipataraqui lurapjjaraquïna. Ucjjarusti uca carpataquejj luraraquïnwa acacia sat lawatjja tablanaca, ucatsti chekacwa sayarayapjjäna. Sapa maya tablanacasti largorojja pusi metro chicatanïnwa, anchorusti sojjta tunca pheskan centimetroniraqui, sapa maya tablanacasti pä k'awancamaquïnwa, uqhamata mayat maya suma lip'thapiñapataqui. Uqhamsti takpach tablanacwa luräna. Luraraquïnwa pä tunca tablanaca aynach toketaqui, uca tablanac cayu aynachar uchañataquisti pusi tunca planchanacaracwa luraraquïna kollketa. Ucatjja sapa maya tabla aynach mankherusti pä broncet lurat planchanacaraqui uchapjjaraquïna paypach k'awanacapataqui. Uqhamaraqui amsta toketaquisti pä tunca tablanacaraqui luraraquïna, pusi tunca kollket lurat planchanaca, uqhamata sapa maya tablanacaru pä planchanaca uchañataqui. Ucjjarusti Tatitumpi Jiquisiñ Carpa khepäjja inti jalanta toketaquisti sojjta tablanacaraqui luraraquïna, uqhamarac khepäjja esquinanacataquisti luraraquïnwa pä tablanaca. Aca tablanacasti uqham puraquïnwa, ucatsti lip'thapitänwa aynachat amstacama nayrïri k'awacama. Uqhamwa luräna paypach tablanacjja paypacha esquinataqui. Uqhamasti quimsakallko tablanacwa luräna, uqhamarac tunca sojjtan kollket lurat planchanacampi, uqhamata sapa maya tabla aynacharu pä planchanac uchañataqui. Ucjjarusti Bezaleel sat chachasti luraraquïnwa pheska jach'a ayjjata lawanaca acacia sat lawata, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa maysäjjan tablanacaru ayjjatañataqui, ucat pheska ayjjata lawanacsti uca carpa qhursäjja tablanacaru ayjjatañataquiraqui, uqhamarac pheska lawanacsa khepäjja inti jalanta toketaquiraqui. Ucampis tablanaca chicachica taypi pasqui uca jach'a lawasti maya sapaquïnwa mä thiyat maysa thiyacama. Ucjjarusti tablanacarojj korimpiw patjjata lip'suyäna, uqhamarac koritwa argollanacjja luraraquïna, ucanjama jach'a lawajj pasañapataqui. Ucjjarusti luraraquïnwa velo sat cortinanaca azul telata, wila morado telata, wila telata, lino sat suma c'anthita hilonacata, ucatsti uca velorojja pä angelanacaracwa suma bordantaraquïna. Ucatsti korit lurat ganchonacampiw acacia sat lawat lurat pusi postenacaru warccatapjjäna, uca postenacasti korimpi lip'suyatcamaquïnwa, aynach mankherusti kollket lurat pusi planchanacampiraquiw uchapjjaraquïna. Uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carparu mantaniña puncutaquisti mä cortinaracwa luraraquïna azul telata, wila morado telata, wila telata, lino sat suma c'anthita hilota, ucarusti suma bordata uqhama. Ucatsti luraraquïnwa pheska postenacjja ganchonacapampi, uqhamarac pheska broncet lurat planchanacapampi, ucatsti korimpiw poste amstjja anillonacapamppacharu lip'suyäna. Bezaleel chachasti arca luräna acacia sat maderata. Uca arcasti aqhamänwa: largorojja mä metro tunca centimetroni, anchorusti sojjta tunca pheskani centimetroniraqui, altorusti sojjta tunca pheskani centimetroniraqui. Ucatsti korimpiw ankäjjatsa, uqhamarac mankhatsa lip'suyäna; ucampis takpacha thiyanacarusti korimpiraquiw muyuquipayaraquïna. Ucjjarusti luraraquïnwa pusi argollanaca korita puspach cayunacataqui, payasti maysa thiyataqui ucjjaru payasti maysa toketaquiraqui. Ucataquisti luraraquïnwa jach'a morok'o lawanaca acacia sat lawata, ucatsti korimpiraquiw patat lip'suyäna. Uca lawanacjja arca thiyanacancqui uca argollanac taypinjamwa mistuyaraqui, ucampi arca callañataqui. Ucjjarusti luraraquïnwa arcan tapapa koritcamaqui: largorojj mä metro tunca centimetroni, anchorusti sojjta tunca pheskan centimetroni. Luraraquïnwa pä angelanaca koritcamaqui martillompi lek'suta, ucatjja arcan tapap patjjaru purap thiyaruw uchäna. Arcan tapapampi angelanacampejj maypacha lursutaquïnwa, ucatsti uca angelanacajj purap thiyata mistsutänwa. Ucampis uca pä angelanacajj purapa uñthapisita arca tapa uñjjatatäpjjänwa, ucatsti chhekhanacapampejj arca taparuraquiw janjjatapjjäna. Ucjjarusti mä mesaracwa luraraquïna acacia sat maderata: largorojja llätunc tunca centimetroni, anchorusti pusi tunca pheskani centimetroni, altorusti sojjta tunca pheskani centimetroniraqui. Ucjja korimpiw lip'suyäna, uqhamarac take toke thiyanacarusa korimpiraquiw muyuquipayaraquïna. Mesa thiyanacsti anchorojj pakallko centímetro luräna, ucatsti uca thiyanacarojj korimpiraquiw ucharaquïna. Ucjjarusti luraraquïnwa pusi argollanaca korita, ucsti uchänwa puspach cayu esquinanacaru. Aca argollanacasti mesa esquina thiya mankheru uchatänwa uca taypinjam pasayasa callañataqui. Mesa callañataquisti acacia sat maderatwa luräna, ucsti korimpiw patatjja lip'suyaraquïna. Ucjjarusti mesa patataquejja yänacjja koritcamacracwa luraraquïna platonaca, jach'a cucharanaca, jarranaca, jach'a copanaca uma ofrendanaca uchañataqui. Ucjjarusti Bezaleel chachajja mä candelero korita luraraquïna martillompi lek'suta. Cayupasa, sayiripasa, vasonacapasa, mokonacapasa, pankaranacapasa maypacha luratänwa. Sojjta amparanacaw thiyanacata mistsüna quimsasti maysata, quimsajj maysataraqui. Candelero sayiritjja sarakcäna uca sojjta amparanacasti sapa mayawa quimsa copanacanïna almendror uñtata, mokonacani, pankaranacani uqhama. Candelerona sayañapa pachpasti pusi copanacanïnwa almendror uñtata, mokonacani, uqhamarac pankaranacani. Candelerota sarakqui uca quimsa parisa amparanacasti aynacharojj mokonacanïnwa. Candelerosti mokonacapampi, amparanacapampejj maypacha lurataquïnwa, koritcamaqui martillompi lek'suta. Ucjjarusti luraraquïnwa pakallko mecha naqhayañanaca koritcamaqui jisc'a platonacjja pabilo uchañapamppacha. Candelerojja uqhamarac yänacapasa quimsa tunca quimsan kilo koritwa luräna. Ucjjarusti Bezaleel chachajj luraraquïnwa mä altara incienso k'aphichañataqui acacia sat lawanacata. Aca altarasti cajonänwa, largorojja pusi tunca pheskani centimetroni, anchorusti pusi tunca pheskani centimetroni, altorusti llätunc tunca centimetroniraqui. Uqhamarac altaran wajjranacapasti maypacha lurataquïnwa altar pachpampejja. Ucatsti korimpiw lip'suyäna patata, puspach thiyanacata, wajjranacapatsa, uqhamarac thiyanacatsa korimpiraquiw muytayaraquïna. Ucjjarusti korita argollanac lurasaraquiw altar thiya esquinanac mankheru ucharaquïna maysa thiyarojj paya, uqhamarac maysa thiyarojj payaraqui; uca argollanac taypinjama uca lawanac ayantasina aca altar callañataqui. Callañataquisti uca jach'a morok'o lawjja acacia sat lawatwa luräna, ucsti patatjja korimpiraquiw lip'suyaraquïna. Ucjjarusti Bezaleel chachajj luraraquïnwa loktañataqui kollan aceite, uqhamarac suma k'apquir incienso, cunjämatejj suma k'apquir perfumenaca lurirejj lurqui uqhamaraqui. Ucjjarojj Bezaleel chachajj acacia sat lawatjja luraraquïnwa mä altara sacrificionac naqhantayañataqui. Aca altarasti cajonänwa largoru, uqhamarac anchorusa pä metro pä tunca pheskan centimetroni, altorusti mä metro pä tunca pheskan centimetroniraqui. Sapa maya esquinanacarojj mä wajjraraqui luraraquïna, aca wajjranacasti altarampejj mayaqui lurataquïnwa, ucatjja korimpiraquiw patatjja lip'suyaraquïna. Ucjjarojj luraraquïnwa altaran yänacapjja broncetcamaqui, khella apsuñanaca, tenazanaca, jach'a tazanaca, tenedoranaca, nina sanc'a naqhayañanaca. Bronceta rejillanaca luraraquïna, altar thiya aynacha mankharu uchasaw muyuntayäna altar chicachiccama. Ucjjarojj luraraquïnwa pusi argollanaca, bronceta lurat rejillanaca esquinanacaru uchañataqui, ucanjama lawanaca pasayasa callañataqui. Callañataquejj morok'o lawanacjja acacia sat lawanacatwa luräna, ucsti patatjja broncempiw lip'suyaraquïna. Uca lawampejj altar thiyanacancqui uca argollanac taypi pasayasa ucampi altar callañataqui. Ucampis altarjja maderanacat p'iyaratwa luräna. Bezaleel chachasti luraraquïnwa bronceta, mä tinaja, uqhamaraqui uchañapamppacha. Tatitumpi Jiquisiñ Carpa puncun sirvir warminacan espejonacapatwa, uca tinäj-jja luräna. Ucjjarusti Bezaleel chachajj luraraquïnwa Tatitumpi Jiquisiñ Carpan patiopa. Patio aynach toke cortinasti pusi tunca pheskan metronïnwa lino sat hilo c'anthitat lurata. Uca quipcaraqui pä tunca poste lawanaca luraraquïna, uqhamarac pä tunca tacnokañanaca bronceta luraraquïna aynach mankheru uchañataqui, ucampis ganchonacapsa, anillonacapsa kollketa luraraquïnjja. Amsta tokerusti cortinaniraquïnwa pusi tunca pheskan metroni, pä tunca poste lawanacani, uca postenac tacnokañataquisti pä tuncaraqui bronceta lurata, uqhamarac ganchonacapasa, anillonacapasa kollketa lurataraqui. Ucjjarojj inti jalanta toketaquejj cortinjja luraraquïnwa pä tunca payani metro chicatani, tunca postenaca, uca quipcaraqui posten tacnokañanacapsti tuncaraqui luräna. Uqhamarac poste lawanacan ganchonacapasa, anillonacapasa kollketa lurataraquïnwa. Inti jalsu toketaquisti cortinjja lurapjjaraquïnwa pä tunca payan metro chicatani. Puncut maysa thiyataquisti cortinajj pakallko metronïnwa quimsa poste lawanacani, uqhamarac quimsa poste tacnokañanacani. Uqhamarac patior mantañ puncut maysa thiyataquisti cortinjja lurapjjaraquïnwa pakallko metroni quimsa poste lawanacampi, uqhamarac quimsa poste tacnokañanacampi. Ucampis patio thiyanacaru muyuntayatäqui uca cortinanacajja lino sat hilonaca c'anthitat luratänwa. Poste lawanacan tacnokañanacapasti broncet luratänwa, postenacan ganchonacapasa anillonacapasa kollketaraqui; uqhamarac poste lawanacan amsta tokerusti kollkempi lip'suyataraquïnwa. Takpach pationa poste lawanacapasa, anillonacapasa kollketa luratcamaquïnwa. Patio puncutaquisti cortinjja lurapjjänwa suma bordata azul telata, wila morado telata, wila telata, uqhamarac lino sat hilo c'anthitata. Aca cortinasti largorojj llätunca metronïnwa, anchorusti pä metro pä tunca pheskan centimetroni, altorojja pation cortinanacapampejj quipcaquïnwa. Uca puncutaquisti lurapjjaraquïnwa pusi poste lawanaca, uqhamarac poste lawanacan tacnokañanacapasa broncet luratänwa, ganchonacapasa, anillonacapasa kollketaraqui; poste lawanacan amsta tokerusti kollkempi lip'suyataraquïnwa. Uqhamaraqui uca Tatitumpi Jiquisiñ Carpan ch'acurunacapasa, uqhamarac patio muytpach catur ch'acurunacas bronceta luratcamaquïnwa. Moisesana aruparusti, uqhamarac sacerdote Aaronan Itamar sat yokapan lurayatasti, levitanacajj suma jacthapita apapjjäna cuna casta metalanactejj uca suma arust'äwiru mantatäqui uca carpa lurañataquejj apnakapcäna ucanacjja. Ucampis Uri satan yokapa, Hur sata chachan Bezaleel allchhipasti Judá sat tributänwa jupasti luränwa cunanactejj Tatitojj Moisesar lurayañapatac siscäna ucanaca. Jupan yanapiripasti Ahisamac sat chachan Aholiab yokapänwa Dan sat tributa, jupasti herrerönwa, uqhamarac p'itiri, borderi azul telanacata, wila morado telanacata, wila telanacata, lino sat suma hilonacampi. Uca carpataqui cunanacatejj munasqui ucanac lurañataquisti korejja Tatiturojj churatänwa llätunca pataca sojjta tunca pheskan kilo quimsa tunca gramoni, cunjämtejj Tatitumpi Jiquisiñ Carpa lurayañapataquejj tupojj churatäcäna uqhamarjama. Uqhamarac kollkesti jact'ata jakenacat apthapitajj quimsa waranka quimsa patac tunca llätuncani kilo pheska pataca pä tunca pheskani gramonïnwa, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa lurayañataquejj tupojj churatäcäna uqhamarjama. Pä tunca maranit amstaru take jaqhuta jakenacasti sojjta pataca quimsan waranca pheska pataca pheska tuncanïnwa, take jupanacasti sapa mayniw churapjjäna pheska chicatan gramo kollke, take uca carpa lurañatac tupojj churatäqui uqhamarjama. Tatitumpi Jiquisiñ Carpa postenaca tacnokañanacapataquisti, uqhamarac velo uchañan tactnokañanacapsa quimsa waranka quimsa patacani kilo kollketwa lurapjjäna. Take uca kollkenacatsti pataca poste tacnokañanacwa lurapjjäna. Ucampis sapa maya tacnokañanacasti quimsa tunca quimsani kilo kollket luratänwa. Uqhamarac cuna kollktejj israelitanacajj apthapipcäna ucanacatsti Bezaleel chachajj posten ganchonacapwa luräna, poste lawanacan amsta tokeparus lip'suyaraquïna, uca quipcarac anillonacapsa luraraquïna. Tatitutaqui carpa lurañataqui apanipcäna uca broncejja pä waranka quimsa pataca quimsa tunca sojjtani kilo, pusi pataca gramonïnwa. Uca apthapit broncetwa lurapjjäna utt'ayañanaca Tatitumpi Jiquisiñ Carpan puncupataqui, broncet lurat altarasa rejillanacapasa, uqhamarac altaran take yänacapasa, uca quipcaraqui patiotaqui utt'ayañanacasa, ch'acurunacasa, uqhamarac patio puncutaqui utt'ayañanacsa broncetcamacwa lurapjjäna. Sacerdotena Tatitumpi Jiquisiñ Carpana lurañanacapa phokhañapataquisti isjja lurapjjänwa azul telata, wila morado telata, wila telata. Uqhamarac Aaronan yakha horasataqui isinacapsa lurapjjaraquïnwa cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Efod sat isisti korita, azul telata, wila morado telata, wila telata, uqhamarac lino sat hilo c'anthitata luratänwa. Ucjjarusti placanacaracwa korita martillonacampi lek'suta lurapjjaraquïna, ucsti hilonacjam qhuchhunokasinwa ch'ucuntapjjäna azul telanaca mankheru wila morado telanacaru, wila telanacaru, uqhamarac lino sat hilonacaru suma bordatjamäñapataqui. Efod sat isisti, purap thiyaru catuñanïnwa mayaru ch'ucthapita. Ucjjarusti luraraquïnwa mä cinturona efod sat isi chinthapiñataqui, uca cinturonasti luratänwa korita, azul telata, wila morado telata, wila telata, lino sat hilo c'anthitata; cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Uqhamarac ónice sat kalanac lurasinsti kori patjjaruw catjjaruyäna, ucarusti Israelan wawanacapan sutinacapwa uchapjjäna mä sellöcaspas uqhama. Ucjjarusti Bezaleel chachajj efod sat isin callachipa patjjaruw ucharaquïna, uqhamata Israelan wawanacapajja amtatäñapataqui, cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti pectoral sataracwa lurapjjaraquïna suma bordata efod sat isjama korita, azul telata, wila morado telata, wila telata, lino sat hilo c'anthitampita. Aca pectoralasti paya ekthapitänwa, puspacha thiyapasti igualaquïnwa, pä tunca payan centimetroncama. Uca patjjarusti uchapjjaraquïnwa pusi seke suma kalanacampi. Nayrïr sekensti aca kalanacänwa: mä crisólito, mä topacio, mä esmeralda; payïr sekensti: mä granate, mä zafiro, mä jade uca kalanacaraquïnwa. Quimsïr sekensti: mä jacinto, mä ágata, mä amatista sata kalanacaraqui. Pusïr sekensti: mä topacio, mä ónice, mä jaspe sat kalanacaraqui. Ucampis take aca kalanacasti kori patjjarcam catjjaruyatänwa. Kalanacasti tunca payanïnwa, ucar uchatänwa Israelan tunca payan wawanacapan sutinacapajja. Ucampis sapa maya kalaru uchatänwa sapa maya tribun sutinacapajja mä selljama. Ucjjarusti pectoral sat isi patjjarojja kori cadenanacampiw catjjaruyapjjaraquïna t'ullct'ata cordonäcaspas uqhama. Uqhamarac lurapjjaraquïnwa korita pä catjjaruyañanaca, pä argollanacampi. Uca korit lurat argollanacsti pectoral sat isi amsta purap thiyaruw catjjaruyañataqui uchapjjäna. Ucjjarusti paypach argollanacatwa korit lurat cadenanacjja catjjaruyapjjaraquïna; paypacha cadenanacan tucuyanacapsti catjjaruyapjjaraquïnwa, callachi pataru kalanac apañäquis ucaru. Uqhamaraqui efod sata isin nayräjj catuyañaparu chincatata. Ucjjarusti lurapjjaraquïnwa yakha pä argollanaca korita, ucsti uchapjjaraquïnwa pectoral sata isi aynach thiyaru efod sat isjjaru. Ucampis pä argollanacampwa korit lurapjjäna ucsti uchapjjänwa efod sat isin nayräjja catjjaruyañaparu, mankhëjja tokeru, ch'ucu thiyaru efod sat isin cinturonapat amstäjjaru. Ucatsti pectoral satan argollapampita uqhamarac efod satan argollapampitjja mä morado cordonampiw chinthapipjjäna, uqhamata pectoral satajj efod satan cinturonapat amstancañapataqui jan jithekasa, cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscän uqhamarjama. Efod sat jach'a capa issti lurapjjaraquïnwa morado hilot sawuta telata. Uca capan cuello thiyanacapasti suma q'illpt'asa ch'ucuratänwa suelat lurat chalecjama, jan ch'iyjtañapataqui. Uca capa isi thiyanacarusti bordaquipapjjänwa granadjama morok'onaca azul telanacampi, wila k'ellu telanacampi, wila telanacampi, lino sat hilo c'anthitampi. Ucjjarusti lurapjjaraquïnwa campanillanaca koritcamaqui. Ucsti uchapjjänwa granadjama morok'onac luratanacampi mayquipa takpacha capa isi thiyanacaru, Ucanacsti aqhamwa uchapjjäna: mä campanilla, ucjjarusti mä granada, yakha campanilla, ucjjarojj mä granada uqhama takpacha capa isi thiyanacaru, uqhamata uca isini Tatitur loktañanaca lurañapataqui, cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti lurapjjaraquïnwa túnica sat isinaca lino sat suma hilonacata Aaronataqui uqhamarac wawanacapataquisa mä suma p'itirin p'itata. Uca quipcaraqui turbante, tocado sat p'ekeru uchasiñanacsa, calzoncillonacsa lino sat hilo c'anthitatwa lurapjjaraquïna. Uqhamarac cinturonsa lino sat hilo c'anthita azul telata, wila morado telata, wila telatwa suma bordata uqhama lurapjjaraquïna, cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti lurapjjaraquïnwa mä placa koritcamaqui, uca placajja uñacht'ayañapataqui Tatitur loktat sacerdotëtapa, ucatsti uca placarojj mä sellöcaspas uqhamwa lurapjjäna, ucatjja ucaruw uchapjjäna “Tatitur catuyatawa” sasa. Ucjjarusti mä morado cordonwa uchapjjäna uca placa catuyañataqui, turbante amsta tokeru. Cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Tatitumpi Jiquisiñ Carpa lurañasti tucuyatäjjänwa. Israelitanacasti take cunanacsa suma phokhata lurapjjäna cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Jupanacasti tucuyasinjja Moisesaruw catuyjjapjjäna Tatitumpi Jiquisiñ Carpjja take yänacapampi, ganchonaca, tablanaca, ayjjata morok'o lawanaca, postenaca, tacnokañanacamppacha, uqhamarac utachañataquisti oveja lip'ichinacjja wilaruw teñipjjäna, uca quipcaraqui tejones sat animalanacan lip'ichinacapsa, uqhamarac arca imt'qui uca velsa; arcsa, lawanacapamppacha callañataqui, tapapampi cuna. Mesjja take yänacapampi, uqhamarac Tatitun nayrakatapancqui uca t'ant'sa. Candeleronacsti koritcamaqui lurapjjäna, uqhamarac nina akayañataqui lamparanaca, ucampis lamparanacajj suma yäpar ucht'atäñapänwa. Uca quipcaraquiwa take yänacapsa lurapjjäna, aceitsa uchapjjaraquïnwa nina naqhayañataqui. Ucjjarusti lurapjjaraquïnwa altarjja koritcamaqui aceite loktañataqui, suma k'apquir incienso, cortina uca carpar mantaña puncutaqui. Uqhamarac lurapjjaraquïnwa mä altara bronceta rejillanacapsa broncetaraqui, jach'a morok'o lawanacsa callañataqui, take yänacapampi, uqhamarac ampar jarisiña tinajsa cayupamppacha uca patjjar tinaja uchañataqui. Lurapjjaraquïnwa patiotaqui cortinanaca, poste lawanacapampi, poste tacnokañanacamppacha, cortina patio puncutaqui, cordonanaca, patiotaqui ch'acurunaca, take yänaca uca carpan Tatitur loktañanaca phokhasina apnakañataqui, uqhamarac Diosampi Jiquisiñ Chekan apnakañataqui. Carpan lurañanaca phokhañataquisti isjja lurapjjänwa, sacerdote Aaronataquisa suma isinacjja lurarapipjjänwa. Uqhamarac wawanacapataquisa sacerdote isinacjja lurarapipjjaraquïnwa. Israelitanacasti take cunanacsa lurapjjänwa cunjämtejj Tatitojj Moisesar luram siscäna uqhamarjama. Ucampis cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama lurapjjatanacapa uñjasinsti Moisesajj jupanacarojj bendicïnwa. Tatitusti aqham sasaw Moisesarojj parläna: “Nayrïri phajjsi kallta urunjja sayt'ayätawa nayampi Jiquisiñ Carpa, Diosampi Jiquisiña Chekansa. Uca mankherusti uchätawa arca, ucatsti velompiraquiw jist'akaraquïta. Mankhëjjarojj ucharaquïtawa mesa suma asquicht'asa cunanacatejj mesaru uchañajj waquisqui ucanacsa, uqhamarac candelersa ucharaquim, uca patjjarojj uchjjaraquïtawa lamparanaca nina naqhayañataqui. Uqhamarac korita lurat altarsa ucharaquïtawa inciensotaqui arca uchatäqui uca nayrakataru, ucatsti warccataraquim cortinjja carparu mantañäqui ucqharu. Ucjjarusti ucharaquim sacrificionac nact'ayas loktaña altarjja, carparu mantañäquis ucqharu Diosampi Jiquisiña Lugar nayrakataru. Ucatsti ucharaquim jarisiñatac mä tinaja ucsti uchätawa Diosampi jiquisiña chekata sacrificio loktañ altarampi chicachica taypiru, ucatjja umwa ucaru phokha ucharaquïta. Ucjjarusti patiorojj cortinampiw muyuquipayaraquïta, uqhamarac patio puncurusa cortinampiraquiw ucharaquïta. “Ucjjarojj loktaña aceitempiw uca carpar ch'allsüta, uqhamarac cunanacatejj uca mankhencqui take uca yänacarusa, uqhamatwa uca chekajj kollanäni. Uqhamarac loktaña aceitempejja ch'allsuraquïtawa sacrificio nact'ayas loktaña altararu take yänacapamppacharu, uqhamata suma loktata kollanansa kollana altaräñapataqui. Uca quipcaraqui uma uchaña tinajarusa, apjjatatäqui uca cayurusa aceitempejj ch'allsuraquïtawa, uqhamat loktatäñapataqui. “Ucjjarusti irparaquïtawa Aaronaru, wawanacapampiru Diosampi Jiquisiña Lugaräqui uca puncuru, ucatsti umampiw jarekäta. Ucatsti Aaronarojj sacerdote isimpiw isintayäta, ucat aceitempiw warjjatäta uqhamata nayaru loktata sacerdotëjjañapataqui. Ucjjarusti wawanacaparuraquiw jawsäta, ucatsti túnica isinacampiw isintayaraquïta. Ucatsti aceitempiw jupanacar warjjataraquïta cunjämtejj Aarón awquipar lurctajj uqhama, uqhamata nayan sacerdotejjäpjjañapataqui. Aca aceitempi jupanacjjaru warjjatatasti wiñayataqui sacerdotëpjjañapataquiwa wawanacapan wawanacapataquisa.” Moisesajj take cunwa cunjämtejj Tatitojj jupar siscäna uqhamarjama luräna. Uqhamasti Egiptota mistunjjatatsti, payïr mara kalltasirojj nayrïr uru, kallta phajjsinjja Tatitumpi Jiquisiñ Carpajj tucuyatäjjänwa. Moisesajj uca carpa sayt'ayañwa kalltäna nayrakatajj uchänwa poste tacnokañanaca, ucjjarusti tablanacaraqui ucharaquïna, uqhamarac ayjjata lawanacampi, ucjjarojj poste lawanacaraqui sayarayaraquïna. Ucatjja carparojj yapjjataraquïnwa Tatitumpi jiquisiñataquïqui, uca patjjarusti janjjatañanacampiw utachjjataraquïna cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama. Ucampis Moisesajj Diosan tunca camachi arunacapanïqui uca tablanacsti arca mankheruw apantäna. Ucjjarusti arcarojj morok'o lawanacwa ucharaquïna callañataqui, patjjarusti tapampiraquiw khopjjataraquïna. Ucatsti uca carpa mankheruw arcjja uchäna, ucampis velo sat cortinaraqui ucharaquïna arcaru imt'añapataqui cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti mesjja ucharaquïnwa Tatitumpi Jiquisiña Carpa mankheru, amsta tokeru, velotjja ankäjjaru. Mesa patjjarojja t'ant'anac sum uchäna Tatitun nayrakataparu, cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti ucharaquïnwa candelero Tatitumpi Jiquisiña Carpa mankheru, mesata uñcatasiru, uca kollan chekat aynacha tokeru. Ucatsti lamparanacarojja ninjja naqharayänwa Tatitun nayrakatapanjja cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscäna uqhamarjama. Uqhamarac ucharaquïnwa korit lurat altara Tatitumpi Jiquisiña Carpa mankheru, velot nayräjjaru. Uca altarjjarusti suma k'apquir incienso nact'ayäna cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti Moisesajj warccataraquïnwa cortinjja carpa puncu mantañaru. Ucjjarusti sacrificio nact'ayas loktaña altarwa ucharaquïna Tatitumpi Jiquisiñ Carpa mantaña puncu nayrakataru, ucatsti uca altarjjarusti uywanaca, grano achunaca apanipcäna ucanacwa nact'ayäna cunjämtejj Tatitojj siscäna uqhamarjama. Ucjjarusti ucharaquïnwa mä tinaja uma uchañataqui, ucsti uchänwa Tatitumpi Jiquisiña Carpäqui ucata, sacrificio loktaña altaräqui uca taypiru, ucarusti uma phokhantaraquïna jarekasiñataqui. Ucatwa Moisesampi, Aaronampi, wawanacapampejja uma apsusajj jarisipjjäna amparanacapsa, uqhamarac cayunacapsa. Jupanacasti uqhamjja jarisipjjänwa Tatitumpi Jiquisiñ Carparu mantañataqui, uqhamarac altararu jac'achasiñataqui; cunjämtejj Tatitojj sisqui uqhamarjama. Ucjjarusti Moisesajj patio sayt'ayaraquïna kollan chekaru, uqhamarac altararusa cortinanacampi muyuntayasa; uca quipcaraqui patio puncu mantañarusti cortinaraqui warccataraquïna. Uqhamwa Moisesajj Tatitumpi Jiquisiñ Carpa lurañjja tuct'ayänjja. Mä kenayaw Tatitumpi Jiquisiñ Carpa patjjarojj urpjjatäna, ucatsti uca carparojj Tatitun jach'a cancañapaw phokt'äna. Ucampis Moisesajj tantachasiña chekarojj janiw mantaña puedcänti, kenayawa uca patjjarojj urpjjatäna, uqhamarac Tatitun jach'a cancañapaw uca carparojj phokhantaraquïna uca laycu. Ucampis sapa cuti uca kenayajj uca carpa patjjata chhaktjjäna ucqhasti israelitanacajja carpa utanacapa apthapisiwayasinjja sarantasipcaquïnwa saräwinacapjja. Ucampis janitejj kenayajj uca carpa patjjata chhaktcäna ucqhajja, jupanacajj janiraquiw carpa utanacapjja apthapisipjjerïcänti kenayajj chhaktañapcama. Israelitanacana take saräwinacapansti, uqhamarac jupanacansa uñjcatawa Tatitun kenayapajja urojja Tatitumpi Jiquisiñ Carpa patjjancäna, arumasti mä ninaraquiw uca carpa patjjancaraquïnjja. Tatitojj Moisesaruw jawsäna Diosamp Jiquisiñ Carpatpacha, ucatsti aqham saraquïnwa: “Israelitanacampi parlam, jupanacarusti saraquïtawa cunapachatejj maynejj nayaru uywanac loktañataqui apaninejja, ucsti orko vacapatwa jan ucajj orko ovejanacapatwa apaniñapajja. “Naqhantayañatac loktat uywatejj orko vacänejja ucasti suma c'umaräñapawa. Catokatäñataquejja, loktatäñapawa Tatitun nayrakatapana, Tatitump Jiquisiñ Carpar mantañäquis ucawjana. Amparampi uca uywan p'ekepjjaru lokjjatasa, uqhamat uca uywajj jupa lanti catokatäñapataqui, uca jakesti juchanacapat pampachatäñapataquiraqui. Orko vacsti Tatitun nayrakatapana qharinucuni; ucjjarusti Aaronan yokanacapa sacerdotenacaw wiljja loktapjjani, ucatsti Tatitump Jiquisiñ Carpar mantañawjan altararuwa patata, thiyanacata ch'ajjchsupjjani. Ucatsti uca uywatjja lip'ichi qharsusajja aychapjja qharinucjjaraquiniwa, sacerdotenacasti altarjjaru nina aktayasajj, lawanacjja sumwa suc'jjatapjjani, ucjjaru uca qharinokat aychsa, p'ekepsa, jiphillanacan liq'ipsa uchañataqui. Qhititejj loktcani ucasti uca uywan jiphillanacapsa, chhuchhullinacapsa umampiw jarekañapa, ucsti sacerdoteraquiw takpach altarjjar naqhantayani. Tatitutaquejj mä suma k'apquiri ofrendaraquïniwa. “Naqhantañatac loktat uywatejj mä ovej tamata jan ucajj cabra tamata churatäcani ucajj suma c'umara orköñapawa, ucasti qharinucutäñaparaquiwa altarat amstäjjana, Tatitun nayrakatapana. Aaronan sacerdote yokanacapajj altararuwa patata, thiyanacata wilamp ch'ajjchsupjjani; ucatsti uywan aychapjja qharinokapjjaraquiniwa, uca qharinokat aychanacsti sacerdotejj uchaniwa p'ekemppacha, jiphillanacan liq'inacapamppacha altarjjan ninajj lawamp akasqui ucjjaru. Ucatsti qhititejj loktqui ucajj uca uywan jiphillanacapsa, chhuchhullinacapsa umampiw jarekapjjani, ucsti sacerdoteraquiw takpach altarjjar naqhantayani; Tatitutaquejj mä suma k'apquiri ofrendaraquïniwa. “Naqhantayañatac Tatitur loktäwitejj mä jamach'ïnejja, ucajj palomäñapawa, jan ucajj mä palom wawa. Sacerdotew loktani uca palomjja altarana, p'ekep k'ewekasajj wilapjja altarat mä thiyaru ch'aksuyasaw naqhantayaraquini. Ucatsti cutupjja phusnumppacha liwtjjaniwa altarat inti jalsu tokeru, jan ucajj khelläwiriru. Ucjjarusti uca palomjja payaru ch'iyjañapawa chhekhanacat catt'asa, jan payaru jaljtayasa. Ucatsti sacerdotejj palomjja naqhantayaniwa altarjjan ninajj lawamp akasqui ucjjaru, Tatitutaqui mä suma k'apquir ofrendäñapataqui. “Cunapachatejj maynejj Tatituru granonacat waquichata mä ofrenda loktäwi apanini ucqhajj, suma jac'u apaniñapawa, ucjjarusti aceitempi, inciensompi warjjatt'atäñaparaquiwa. Ucsti Aaronan sacerdote yokanacaparuw aparaquini, sacerdotesti aceitempi, inciensompi warjjatatäquis uca jac'u jach'jjatasinjja altarjjaruw naqhantayjjani, Diosataquisti mä suma k'apquiri ofrendar uñtataraquïniwa, uqhamaraqui mä amtasïwïñapataqui. Uca ofrenda jilt'asti Aaronampitaqui, uqhamaraqui wawanacapampitaquëjjaniwa, uqhamarus uca ofrendajj Tatitur loktata take naqhata ofrendanacatjja sinti kollanawa. “Cunapachatejj grano achunacat mä ofrenda hornon khatita churäta ucqhajj suma jac'uta aceitempi cuna chaptata jan levaduran tortanaca churäta, jan ucajj jan levaduran sillp'a t'ant'anaca aceitempi warjjatata churäta. “Ofrendamatejj grano achunacat sartenaru khatiyatächejja, suma jac'uta luratäñapawa aceitempi cuna chaptata jan levadurani, jisc'a jisc'a pachinokasajj aceitempiraquiw waraquipäta grano achunacat ofrendätap laycu. “Ofrendamatejj grano achunacat tapa phuqhur khatiyatänejja suma jac'ut aceitempi luratäñapawa. Ucanacampi ofrenda waquicht'jjasasti, Tatitun nayrakataparuw apjjäta, sacerdoteruw catuyjjaraquïta, ucatsti jupaw altarcama apjjaraquini. Ucanwa sacerdotejj ofrendat mä juc'a aptasajj altarjjana nact'ayjjani, Diosataquisti mä suma k'apquiri ofrendar uñtataraquïniwa, uqhamaraqui amtasïwïñapataqui. Uca ofrenda jilt'asti Aaronampitaqui, wawanacapampitaquëjjaniwa, uqhamarus uca ofrendajj Tatitur loktata take naqhata ofrendanacatjja sinti kollanawa. “Janipun jumanacajj levadurjja uchapjjamti Tatitur loktañatac grano achunacat waquichat ofrendarojja. Janipuni cuna casta levaduranacsa uscupjjamti, misq'ïpasa Tatitur loktat ofrendajj naqhantayatäñapapuniwa. Nayrakat achunactejj Tatitur ofrenda churañäquis uqhamjja, levadursa, misq'sa loktasipcasmawa, ucampisa janipuniw altaranjja suma k'apquiri ofrendjama nact'ayasin loktatäñapaquiti. “Take granonacat waquichat ofrendamarojj jayuñchapunïtawa, granonacat waquichat ofrendamanjja janipuniw Diosaman amtäwi jayjja cuna laycus faltayätati. Take ofrendanacamjja jayunpunwa loktäta. “Tatiturutejj nayrakat grano achunacat waquichata mä ofrenda loktätajja, ucasti suma pokorat puyanacat ch'ajjert'asin ninaru jamp'iquipatäñapawa nayrïri grano achunacamat loktäwejja. Ucjjarusti aceitempi, inciensompi waraquipañamaraquiwa, grano achunacat ofrenda waquicht'atätap laycu. Ucatsti sacerdotew naqhantayanejja mä juc'a grano ch'ajjert'atjja, uqhamarac aceite, ucamp chicsti takpacha inciensoraqui, ucasti amtasïwitac mä ofrendäniwa, Tatitutaqui nact'ayata. “Qhititejj uywanacapata mä kachu vaca jan ucajj mä orko vacsa Tatituru sumancthapiñatac loktcani ucasti suma c'umara uywäñapawa. Qhititejj ofrenda loktcani ucajj, loktatäqui uca uywan p'ekepjjarojja amparap lokjjatañapawa, ucatsti qharinucuñapawa Tatitump Jiquisiñ Carpar mantañäquis ucawjaru. Ucatsti sacerdotenacaw altarjja wilampi patata, thiyanacata ch'ajjchsupjjani. “Qhititejj sumancthapiñatac uywa loktcani ucajj Tatitur loktañapawa, nact'ayat ofrendata, jiphillanacan liq'ipamppacha, maymurunacsti liq'imppacha, jiqhani liq'inacamppacha, q'iwchjjancqui uca liq'inacamppacha apakatäñapawa maymurunacamp chica. Sacerdotenacasti uca liq'inacjja altarjjaruw naqhantayjjani, cawqhantejj altarjjan naqhantayatäñatac loktäwejj naqhasqui ucjjaru apjjatasa, Tatitutaquisti mä suma k'apquiri ofrendaraquiwa. “Qhititejj sumancthapiyañatac mä oveja loktani ucasti, orköpasa, kachüpasa, c'umara uywäñapawa. Uca loktäwitejj mä ovejänejja, Tatitur loktatäñapawa, ucatsti amparapjja uca uywan p'ekepjjaruw lokjjatani, ucatwa qharinucjjaraquini Tatitump Jiquisiñ Carpa nayrakatana. Ucatsti sacerdotenacajj uywan wilapjja altar patjjamppacha thiyanacamppacha ch'ajjch'upjjaraquini. “Qhititejj sumancthapiñatac mä oveja Tatitur loktcani ucasti naqhantat ofrendjama loktañapawa, wich'incjja jiqhanitpach qharekani, jiphillanacan liq'ipamppacha, maymurunacsti liq'imppacha, jiqhani liq'inacamppacha, q'iwchjjancqui uca liq'inacamppacha apakaraquini maymurunacamp chica. Ucatsti, sacerdotejj takwa altarjjaru naqhantayani, mank'añ ofrendata Tatitutaqui naqhantayasa. “Uca loktäwitejj mä cabränejja Tatitur loktañapawa, ucatsti amparapjja uca uywan p'ekepjjaruw lokjjatani, ucatwa qharinucjjaraquini Tatitump Jiquisiñ Carpa nayrakatana. “Qhititejj uywa loktcani ucajj naqhantat ofrendata Tatitur loktañapawa, jiphillanacan liq'inacapamppacha, maymurunacsti liq'inacapamppacha, jiqhani liq'inacamppacha, q'iwchjjancqui uca liq'inacamppacha apakatäñapawa maymurunacamp chica. Ucatsti, sacerdotejj takwa altärjjaru naqhantayani suma k'apquiri mank'añ ofrendata. Take liq'inacajja Tatitutaquiwa. “Aca leyisti wiñayataquiwa, wawanacapan wawanacapataqui, cawqhantï jumanacajj jacapcäta ucqhanjja janipuni wilsa ni liq'sa mank'apjjamti.” Tatitojj Moisesaruw parläna aqham sasa: “Israelitanacarusti saraquim: Maynitejj jan amuyasisina Tatitun arunacap contra juch lurani cunatejj jan waquisqui ucanac lurasa, ucatsti aqham lurañapawa: “Jucha lurirïqui ucatejj jilïr sacerdotënejja, jakenacjjaru juchapajj puritap laycojja, mä c'umara orko vaca uca jucha luratapatjja loktañapawa. Tatitun nayrakataparuw apani Tatitumpi Jiquisiñ Carpar mantañäquis ucqharu; ucanwa amparapa uywan p'ekepjjaru lokjjatani, ucatsti qharinucjjaraquiniwa Tatitun nayrakatapana. Ucatsti jupa quipcaw vaca kallun mä juc'a wilap catusina Tatitump Jiquisiñ Carpar aparaquini, ucanwa luc'anapa wilaru juricht'asajja, pakallko cuti ch'allt'araquini Tatitun nayrakatapana, santuarion velop tokeru. Sacerdotesti mä juc'a wila aptasin k'apquiri incienso uchañäquis uca altaran esquina wajjranacaparuw jawirt'araquini, ucasti jicjjatasiwa Tatitumpi Jiquisiñ Carpana; ucat jilt'iri takpach wilasti naqhantata ofrenda churañäquis uca altar cayuru wartatäjjañapawa, cawquïritejj Tatitumpi Jiquisiña Carpa mantañäquis ucancqui ucqharu. Ucatsti juchat loktatäquis uca vaca kallutjja takpach liq'inacapa apsuñaparaquiwa, maymurunacsti liq'imppacha, jiqhani liq'inacamppacha, q'iwchjjancqui uca liq'inacamppacha apakatäñapawa maymurunacamp chica, cunjämatejj sumancthapiñ ofrendat loktat orko vacatjja apsutäquejj uqhamaraqui. Ucatsti, sacerdotew naqhantayañataqui loktañ altarjjaru naqhantayjjaraquini. Vaca kallun lip'ichipjja, uqhamarac take aychapampi, p'ekepamppacha, cayunacamppacha, jiphillanacamppacha, cuna jilt'anacatejj utjqui ucanacamppacha, jan ucajj maypach orko vaca, campamentot ankäjjaruw mä k'oma chekaru apsuwayjjani, cawqhantejj altaran naqhayat liq'i khella warañäqui ucqharu; ucanwa khella montonjjaru lawanac uchasa, nina nactayaraquini. “Take israelit jakenacatejj jan amuyascasina cuna jan walsa lurapjjanejja, ucatsti janiraqui jupanacat maynis amuycaniti Tatitun arunacap contra jan wali lurapjjatapjja, uqhamat juchañchasipjjchejja, cunapachatejj uca jucha luratajj yatisjjani ucapachaw takeni juchapata mä orko vaca sacrificiot loktapjjani. Tatitump Jiquisiñ Carpa nayrakataruw apapjjani, cawqhantejj take jilïri jakenacajj uca orko vacan p'ekepjjaru amparanacap lokjjatapjjani Tatitun nayrakatapana, ucqharpacharaquiw qharinucupjjani. Ucjjarusti jilïri sacerdoteraquiw uca orko vacan mä juc'a wilapa Tatitumpi Jiquisiñ Carparu aparaquini, luc'anapa wilaru juricht'asajja, pakallko cutiw ch'allt'araquini Tatitun nayrakatapana, velo uñcatasiru. Ucanwa mä juc'a wilampi Tatitun nayrakatapancqui uca altaran esquina wajjranacaparu jawt'araquini Tatitumpi Jiquisiñ Carpana. Ucat takpach wila jilt'sti Tatitumpi Jiquisiñ Carpar mantañäquis ucqhancqui uca ofrenda loktaña altaran cayuparuw wartanjjaraquini. Uqhamaraquiw uca orko vacatjja takpach liq'inaca apsjjaraquini, ucatsti altarjjaruw naqhantayjjaraquini, jan ucajj uca orko vacampejj cunjämatejj juchat sacrificio mä yakha orko vaca loktapcänjja uca quipcaraquiw loktañapa, uqhamat sacerdotejj jupanacataquejj juchanacap pampachatäña jicjjatani, ucatsti juchanacapajj perdonatäjjaraquiniwa. Ucatsti uca orko vacajj, campamentot ankäjjaru apsusin naqhantayatäjjaniwa, cunjämatejj nayrakat orko vacajj naqhantayatäcän uqhamaraqui, take israelit jaken juchapata sacrificiot loktatätap laycu. “Mä jilïritejj jan amuyascasina Tatitu Diosan arunacap contra jucha luranejja, uca jilïrejj juchanipuniwa, jan amuyasisa lurcchi ucasa. Cunapachatejj uca jucha luratapa amuyasjjani ucapachasti mä c'umara orko cabrito ofrendat apjjaraquini. Uca cabriton p'ekepjjaru amparap lokjjatasaw qharinucjjaraquini Tatitun nayrakatapana, cawqhantejj naqhantayañataqui uywanacajj qharinucutäqui ucqharu, juchat sacrificio loktatätap laycu. Ucjjarusti sacerdotejj juchat sacrificio loktat cabriton mä juc'a wilamp luc'anaparu juricht'asajj, naqhantatäñatac loktaña altaran esquina wajjranacapwa jawirt'araquini; ucatsti wila jilt'jja pachpa altaran cayuparuw wartjjaraquini. Liq'sti takpachwa altarjjaru naqhantayjjaraquini, cunjämatejj sumancthapiñatac loktat liq'jja naqhantayapqui uca quipca, uqhamat sacerdotejj jilïritaquejj juchapat pampachatäña jicjjatañapataqui, juchanacapasti perdonatäjjaraquiniwa. “Mä pobre jaketejj jan amuyascasina Tatitu Diosan arunacap contra jucha luranejja, cunapachatejj jucha luratätapa amuyasjjani ucapachasti mä c'umara kachu cabra ofrendat apjjaraquini. Uca kachu cabran p'ekepjjaru amparapa lokjjatasawa qharinucjjani, cawqhantejj naqhantayañatac uywanacajj qharinucutäqui ucqharu, ucatsti sacerdotejj mä juc'a wilamp luc'anap juricht'asajj naqhantatäñatac loktaña altaran esquina wajjranacaparuw jawt'araquini, ucatsti wila jilt'jja pachpa altaran cayuparuw wartjjaraquini. Uqhamaraquiw takpach liq'jja apsuraquini, cunjämtejj sumancthapiñatac loktäwitjja apakasejja uqhamaraqui, ucatsti uca liq'jja altarjjaruw nact'ayjjaraquini Tatitutac suma k'apquiri ofrendata, uqhamat sacerdotejj uca jaketaquejj juchapat pampachatäña jicjjatani, juchanacapasti perdonatäjjaraquiniwa. “Uca jaketejj mä oveja apaninejja juchapat loktañataqui, ucapachajj mä c'umara kachu oveja apanini, amparapjja ovejan p'ekepjjaruw lokjjatani, ucatwa qharinucjjaraquini juchata loktatäñapataqui, cawqhantejj naqhantayatäñataqui uywanacajj qharinucutäqui ucawjaru. Ucatsti sacerdotejj loktatäqui uca uywan mä juc'a wilapampi luc'anap juricht'asajj naqhantatäñatac loktaña altaran esquina wajjranacapa jawt'araquini, ucat takpach wila jilt'jja altaran cayuparuw wartjjaraquini. Ucatsti liq'ejj apakatäñapawa takpacha, cunjämatejj sumancthapiñatac loktäwitjja apakasejja uqhama, liq'sti altarjjaruw nact'ayjjaraquini, Tatitutaqui suma k'apquiri ofrendata; uqhamat sacerdotejj uca jaketaquejj juchapat pampachatäña jicjjatani, juchanacapatsti perdonatäjjaraquiniwa. “Maynitejj jawsatäni cuntejj uñjqui, jan ucajj ist'qui uca khanañchañapataqui, ucat ist'casinsa uqhamarac uñjcasinsa jan khanañchañ muncaniti ucapachajj jucha lurjje, ucat uca juchasti jupjjancjjewa. “Maynitejj cuna k'añsa llamct'ani, mä jiwat k'añu uywa, uywañ uywäpasa, jan ucajj jan uywañ uywäpasa, jan ucajj k'añu asirüpasa, uqham llamct'atapampejj k'añuchataw uñjasjjani, ucatsti janisay amuyascpa, juchañchataraquïniwa. “Maynitejj jaken cuna k'añupsa llamct'anejja, cuna k'añuchiripsa, janisa ucapachajj amuyascpa, ucat khepata amuyasjjani ucapachasti juchañchataw uñjasini. “Maynitejj jan suma amuyt'ascasina juramento luranejja chekäpasa, c'arïpasa, cunjämatejj jan suma amuyt'ascasa juramento lurapjjani uqhama, ucat uca horasasti jan amuyascaraquiti, ucampisa khepata amthapisiraqui, ucatsti uca luräwinacapatjja juchañchatäniwa. “Qhititejj aca luräwinacat cawquïritsa juchañchat uñjasinejja, uca jucha luratapjja arsjjañapawa, ucatsti jucha luratapatjja mä kachu oveja Tatitur loktani, jan ucajj mä kachu cabräpasa, uca loktäwimpiw sacerdotejj uca jaken juchapataquejj pampachatäña jicjjatani, juchapasti perdonataraquïniwa. “Janitejj kollkejj ucacama utjarapcani mä jisc'a oveja alañataquejja, ucapachasti Tatitun ucarojj pä paloma, jan ucajj pä paloma wawa aparaquini uca jucha luratapatjja; ucanacat mayasti jucha luräwit loktani, maynïrsti naqhantayatäñatac ofrendat loktaraquini. Sacerdoteruw catuyani, sacerdotesti nayrakatajja juchat loktäwïquisa ucwa loktaraquini, cuncat k'ewt'araquini ucampisa janiraquiw p'ekjja k'ewekcaniti. Ucat mä juc'a wila ch'allt'araquini cawquïritejj juchat loktatäqui ucata, altar thiyaru, ucat wila jilt'sti altar cayuruw ch'umsuyjjaraquini, jucha luräwit loktatätap laycu. Payïrimpisti naqhantayatäñatac ofrenda loktjjaraquini, cunjämarutejj satäqui uqhamarjama, uqhamat uca jucha lurir jaketaquejj, juchanacapat pampachasïwi catokañataqui, uca juchasti perdonataraquïniwa. “Ucat janipunitejj kollkejj utjarapcani pä palom, jan ucajj pä palom wawanaca alt'asiñataquisa, uca jucha luratapat ofrenda loktañataquejj pä kilo wali suma jac'u aparaquini. Uca jac'jjarusti janiw aceitempisa ni inciensompisa warjjatcaraquiniti, jucha luratat mä ofrenda loktatätap laycu. Uca jac'usti sacerdoten ucaruw apataraquïni, ucat sacerdotesti mä jach'i jach'taraquini, mä amtasïwïñapataqui, ucat altarjjan naqhantayjjaraquini, cawquïri ofrendanacatejj; Tatitutaqui nact'ayasqui ucanacampi chica. Ucasti jucha luratat loktäwi ofrendawa, uqhamat sacerdotejj cuna casta jucha luratanacatsa uca jaketaquejj pampachasïwi jicjjatañapataqui, uca juchapasti perdonatäjjaraquiniwa. Cunjämatejj granonacat ofrendajj loktatacänjja, uca quipcaraquiw ucat jilt'ajja sacerdotetaquëjjani.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Mayni jaketejj jan muncasina jucha luranejja, ucatsti, Tatitur loktat yänacata engañatapajj uñstani ucapachasti, tamanacapatjja mä orko oveja wayokaniraquini ucasti c'umara jan cuna camacht'atäñaparaquiwa, ucat jucha luratapat sacrificio loktaraquini, Tatitun ucar apasa. Uca orko ovejan alapasti kawkhäquitejj santuarion kollkepajj ucarjamaw chaniñchasiñaparaqui, cunjämatejj jucha luräwit ofrenda loktañajj waquisqui uqhamarjama. Uca jakesti cunatejj Tatitur churatäqui ucanaca jan phokcchïna ucapachasti, cuntejj engañcatayna ucjja yapjjatatwa phokjjañapa. Chicatan chicatapatjja mä juc'a menost'atampi, ucanacsti sacerdoteruraquiw catuyjjañapa. Ucatsti cuna orko ovejatejj sacrificiot loktasqui ucampisti sacerdotejj juchat pampachatäñwa jicjjatani uca jaketaquejja, ucat juchanacapajj perdonatäjjaniwa. “Maynitejj Diosan arunacapa contra jucha luranejja, janis amuyascchi, ucajj juchañchatäniwa, ucat uca jucha luratapatjja phokjjañaparaquiwa. Uqhamasti oveja tamanacapatjja mä c'umara jan camacht'ata orko oveja apaniraquini, uca ovejan alapsti jumaw tantiyaraquïta, ucatsti sacerdoten ucaruw apataraquïni, uca jucha luräwit loktañataqui, uqhamat cuntejj uca jakejj jan amuyascasina jucha lurcatayna ucat perdón jicjjatañataqui, ucat uca juchapasti perdonatäjjaraquiniwa. Uca loktäwisti yatcasina pantjasïwi jucha luratanacat loktatawa, uca jakejj Tatitu nayrakatan juchanïtap laycu.” Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Cunapachatejj maynejj jucha lurani jan ucajj juchanis uñjasini Tatitun nayrakatapana, mayni jake masiparu engañatap laycu, jan ucajj cuna kollketejj juparu catt'ayatäcän ucanac engañatapata, jan ucajj jake masipata ch'amampiqui apakatap laycu, jan ucajj mä cuna jicjjatasasa jan arsutapata jan ucasti c'arisitapata, jan ucajj c'ari juramento luratapatsa, (cunanacantejj jakejj jucha lurañ yatqui ucanacatsa), uca jucha luratapatjja juchañchatäniwa; uqhamasti cuntejj lunthatcatayna jan ucajj ch'amampiquis apakcatayna ucanacjja cuttayjjañapawa, kollke catuyatat lunthatatapatsa, jan ucajj mä cuna jicjjatatapatsa, jan ucajj mä cunatsa c'ari juramento luratapatsa. Take ucanacjja dueñaparuw cuttayjjañapa, chicatan chicatapat mä juc'a menosampi, cunapachatejj jucha luratapat sacrificio loktcani ucapacha. Tatitur loktäwipasti mä c'umara, uqhamaraqui jan camacht'ata orko ovejäñapawa, uca ovejan alapsti jumaw tantiyaraquïta, uca ovejsti jupajj tamat catokanini, ucat sacerdoten ucaruw aparaquini jucha luratat sacrificio loktañataqui. Ucatsti sacerdotejj take uca juchanaca, cawquïrïpasa, ucanac luratatsti, uca jaketaquejj juchat pampachatäña jicjjatani, uca juchasti perdonatäjjaraquiniwa.” Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronampiru, sacerdote wawanacapampirusti, naqhantayatäñataqui loktäwinac toketa aqham saraquim: Uca loktat uywasti cuna ninatejj sanc'asqui altar patjjanjja pakar aruma ucjjaru apjjatatäñapawa uqhamat uca ninajj naqhantañapataqui. Sacerdotesti suma lino isinacampiw isthapisini, uqhamaraqui linot lurata calzoncillonac uscusiraquini, ucatsti cuna uywatejj altarjjan naqhantayatäcän ucanacan khellapwa apthapjjaraquini, ucat ucjja altarat maysa thiyaruw uscuraquini. Ucjjarusti isinacapjja trocsusjjaraquiniwa, khellanacjja campamentot ankäjjaru mä k'oma chekawjaruw apatäjjaraquini. “Altaran nacqui uca ninasti janipuniw jiwarañapäquiti. Sacerdotew sapärmanthi alwa lawanacjja uca altarjjaru apjjataraquini, uqhamaraqui cawquïri uywatejj sacrificiot loktatäcani ucsa ninjjaru apjjataraquini, sumancthapiñataqui nact'ayata liq'inacampi chica. Altaranquir ninasti janipuniw jiwañapäquiti jan ucasti wiñayataquiw akaraquini. “Aca yatichäwinacasti granonacat ofrenda loktäwinacjjata yatichäwinacaraquiwa: Sacerdotenacasti altar nayräjjanwa loktapjjaraquini. Jupanacat mayniw uca loktat jac'utjja, uqhamaraqui aceitempitjja mä jach'i aptaraquini, take inciensotejj ofrendampi chica sarqui ucampi cuna, ucatsti altarjjan nact'ayjjaraquini, mä nact'ata ofrendata, ucasti amtasiñataqui, Tatitutaquisti mä suma k'apquiriraqui. Uca ofrendata jilt'irsti Aaronampi, sacerdote wawanacapampiw mank'apjjaraquini, jan levadurani uqhamaraqui Tatitur catuyata chekana, Diosampi Jiquisiña Carpan patiopana. Janiw levadurani phayapjjañapäquiti. Jupanacaruw churjjaracta cuna ofrendanacatejj nact'ayasina nayar loktatäqui ucanacata, cunatejj jupanacaru wact'qui ucanaca, ucanacasti wali kollanaraquiwa, cunjämäpquitejj juchata uqhamaraqui jan yatcasina pantjasïwi juchanacat loktat ofrendajj uqhamaraqui. Acat kheparusti, take Aaronan sacerdote wawanacapajj cunatejj Tatitur loktasin nact'ayatäqui uca ofrendanacatwa mank'apjjaraquini. Uca ofrendanacajj cawquïri yänacar jac'achasisinsa uca yänacjja kollanaptayaraquiniwa.” Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronampi sacerdote wawanacapampejja, cuna urutejj jupanacajj sacerdoteta Tatitur catuyatäjjapjjani ucapachasti aca ofrendanacwa Tatitur loktapjjañapa: Pä kilo suma jac'unaca, ucasti granonacat sapa uru ofrenda loktatäcaspas uqhama, chicatjja alwaw loktjjaraquini, chicatsti jayp'u tokeruraqui, jan mä urusa armasisaraqui. Uca ofrendsti mä sartenatwa waquicht'anipjjani, aceitempi wali suma quittata, ucatsti jisc'a jisc'a jalanokayasina, Tatitutaqui mä suma k'apquiri ofrendata loktataraquïni. Aaronan wawanacapat jutiri, jach'a jilïri sacerdotesti, cawquïritejj jupa lanti utt'ascani ucasti uca quipcaraquiw waquicht'araquini, uca loktäwisti Tatitutaqui satapuninïwa, ucatsti k'ala naqhantayatäjjañaparaquiwa. Sacerdotenacan take ofrendanacapasti k'ala naqhantayatapuniraquïniwa, janiraquiw qhitis ucatjja mank'añapäquiti.” Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronampiru uqhamaraqui sacerdote wawanacapampirojj, jucha luratat sacrificio loktañjjatjja aca yatichäwinaca churaraquim: Cuna uywtejj Tatitun nayrakatapar apanisin loktapcani ucajj Tatitun nayrakatapan qharinucutäjjañapawa, cawqha chekantejj naqhantayatäñataqui loktäwejj lurasqui uca chekana, ucasti wali kollanapuniwa. Sacerdotesti jucha luratapata uca sacrificio loktasinsti ucatjja mank'añaparaquiwa, Diosampi Jiquisiñ Carpajj utjqui uca pationa. Mä cunasa uca uywan aychapa llamct'anejja, ucajj Tatitur loktatapunïniwa, uqhamaraqui isitejj uca wilampi ch'allcatata uñjaschi ucasti kollan chekana t'ajjsokatäjjañaparaquiwa. Loktäwinaca churaña aychajj ñek'e phuqhur khatiyatänejja ucasti p'acjatäjjañapawa, ucampisa uca loktäwitejj broncet lurata phuqhuru khatiyatänejja, ucasti kaksusina umampi aytsutäjjañapawa. “Aca loktäwisti sinti kollanapuniwa. Uca loktäwitsti Aaronan sacerdote wawanacapaquiw mank'ani. Ucampisa janipuniw mank'atäcaraquiniti, cawquïri uywatejj juchata loktatäqui, uqhamaraqui wilapasa Tatitumpi Jiquisiñ Carparu apatäqui, Tatitun kollana chekawjaru, juchanacat pampachatäña jicjjatañataqui ucajja. Uca loktäwisti ninaru naqhantayatäjjañapawa. “Yatcasin pantjasïwi jucha luräwinacat loktäwisti sinti kollanawa, uca tokenacata yatichäwisti aqhamawa: Yatcasina pantjasïwi jucha luratanacat loktat uywasti, cawqhantejj naqhantayatäñataqui loktat uywanacajj qharinucusqui uca chekana qharinucutäñaparaquiwa, wilapampisti patjjata, uqhamaraqui uca pachpa altarar muytata ch'allt'atäñaparaquiwa. Uca uywan take liq'inacapasti: cuna liq'itejj wich'inqhan utjqui, uqhamaraqui jiphillanacansa, paypacha maymuruna, uca maymurunacaru chhaktayiri liq'i, uqhamaraqui jiqhaninacancqui uca, uqhamaraqui q'iwchjjancqui uca liq'imppacha, ucanacasti maymurunacampi chica apakatäjjañaparaquiwa. Ucatsti sacerdotejj take ucanacjja altarjjaruw nact'ayjjaraquini, Tatitutaqui mä suma k'apquiri ofrendata loktatäcaspas uqhama. Ucasti yatcasina pantjasïwi jucha luräwinacata sacrificio loktatawa. Ucatsti cawquïrinacatejj sacerdotenacan wawanacapäqui uca sacerdotenacaquiw ucatjja mank'apjjaraquini, Tatitur loktata chekana mank'araquini, Tatitutaquejj uca chicajj sinti kollanätap laycu. “Yatcasina pantjasïwi juchat loktäwisti, jucha luratat cunjämatejj ofrendajj loktasqui uca quipcaraquiw loktasiñapa, yatichäwinacasti paypachataquejj uca pachparaquiwa. Uca loktatasti, cawquïri sacerdotetejj jucha luratanacat pampachatäñataqui loktqui ucataquïniwa. Uca quipcaraquiwa maynitejj mä uywa loktatäñataqui churani, altarjjan naqhantayatäñataqui, uca lip'ichisti sacerdotetaquiraquïniwa. Uqhamaraquiw granonacata loktäwinacatsti cawquïrinacatejj hornona jan ucajja tapa phoqhuna, jan ucajj sartenana khatiyatänejja, ucanacajj cawquïri sacerdotetejj uca ofrenda loktqui ucataquiraquïniwa. Uca quipcaraqui take granonacata ofrenda loktäwisti, aceitemp chaputanacasa, uqhamaraqui jan chaputasa, takpachajj Aaronan sacerdote wawanacapataquïniwa, ucqha puraw takenirus churasiraquini. “Aca yatichäwinacaw utjaraqui sumancthapiñataqui loktäwinaca churaña toketjja, cunatejj Tatituru churascani ucanacata: Uca loktäwitejj yuspagarañataquïchinejja, t'ant'anaca churapjjaraquïta jan levadurani, aceiteru chapt'ata, uqhamaraqui sillp'a t'ant'anaca, aceitempi waraquipt'ata, uqhamaraqui wali suma jac'ut lurata t'ant'anaca, aceitempi chaputaraqui. Uca yuspagaräwita loktäwimpi chicsti, uqhamaraqui sumancthapiñatac loktäwinacampi chicsa, jan levaduran t'ant'anaca loktapjjaraquïta. Take uca loktäwinacatsti mä kawkha apakt'apjjaraquïta, ucat Tatituruw uñstayapjjaraquïta mä loktäwïcaspas uqhama, ucasti sumancthapiñatac loktäwi sacrificion wilapa ch'allquisa uca sacerdotetaquiraquïniwa. “Cawquïri uywanacatejj yuspagarañataqui, uqhamaraqui sumancthapiñataqui loktasqui ucanacan aychanacapasti uca urpachawa pachpan mank'antatäjjaraquini, janiw mä jisc'a aychas khepürutaquejj jilt'ayatäñapäquiti. Mä uywatejj mä arsüwi phokhañataqui, jan ucajj chuymasatjama mä ofrendaquiraquïni ucapachasti, ucan aychapajj uca urpacha pachpana mank'antatäjjañapawa, ucat jilt'iristi khepürusa mank'atäscaraquispawa; ucampisa uca uywan aychapatejj quimsürurus utjascaquini ucasti takpacha naqhantayatäjjañaparaquiwa. Ucampisa maynitejj uca sumancthapiñataqui loktatäqui uca uywan aychapjja quimsa ururus mank'ascaquinejja, uca loktäwejj janiw catokatäcaniti, janiraquiw uca loktatajj cunataquis asquïcaniti; uca aychasti jan muncaña aychäcaspas uqhamaru uñjataraquïniwa, ucat uca aycha mank'erisa uqhamaru uñjataraquïniwa, uca juchasa jupjjancaraquiniwa. “Cawquïri aychatejj mä cuna k'añu yänacampisa jac'achasiyatänejja, ucajj janiw mank'atäñapäquiti, jan ucasti ninaru naqhantayatäjjañapawa. Take qhitinacatejj k'omachatäqui ucanacaw aychjja mank'apjjaraquini. “Cawquïri jaketejj jan k'omachatäcasina uca sumancthapiñataqui loktata aycha mank'ani ucasti jakenac taypitjja apanucutäjjañapawa, uca aychajj Tatitutaqui satätap laycu. “Cawquïri jaketejj mä cuna k'añunacsa llamct'ani, mä jaken k'añupäpasa, jan ucajj mä uywan k'añupäpasa, jan ucajj cawquïri ajjtascaña yänacäpasa, ucat uca sumancthapiñataqui loktat aycha mank'araquini ucasti jakenac taypitjja apanucutäjjaniwa, uca aychajj Tatituncatap laycu.” Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Janipuniw liq'jja mank'apjjañapäquiti, orko vacancpasa, jan ucajj ovejancpasa jan ucajj cabriton liq'ipäpasa. Jiwata uywanacan liq'ipjja uqhamaraqui montenquiri animalanacan jiwayata liq'ipsa cunataquis puedisipctaw apnakañjja, ucampisa janipuniw mank'apjjätati uca liq'jja. “Cawquïritejj naqhantayatäñataqui Tatitur loktatäqui uca uywanacan liq'ipa mank'ani ucasti, jakenac taypitjja apanucutäjjaniwa. “Cawqhantï jumanacajj jacapjjäta, uca chekanacanjja janipuniw jamach'inaca, ni uywanacan wilapsa mank'apjjätati. Cawquïri jaketejj wila mank'ani ucasti jakenacap taypitjja chhaktayatäjjaniwa.” Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Maynitejj Tatitur loktañataqui mä uywa apcani, sumancthapiñataqui loktäwita, ucsti Tatitun nayrakataparuw apañapa. Jupa pachparaquiw amparapampi uca naqhata ofrendjja Tatitun nayrakataparu apañapa, uqhamaraqui pechoncqui uca liq'sa, uqhamaraqui uca pachpa pechsa, Tatitun nayrakatapan mä uñstäwita loktañataqui. Sacerdotesti uca liq'jja altarjjaruw nact'ayjjaraquini, ucampisa pechojja Aaronampitaqui, wawanacapampitaquëjjaniwa. Cupi lanqhu charasti, cawquïritejj sumancthapiñataqui loktatäqui ucanacasti sacerdoteru churatäjjaraquiniwa, mä churäwïcaspas uqhama. Uca cupi lanqhu charasti cawquïri sacerdotetejj liq'sa, uqhamaraqui wilsa sumancthapiñataqui loktäwinacatjja loktqui ucataquïniwa. Cuna loktäwinactejj israelitanacajj nayar sumancthapiñataqui loktapquitu uca pechonacjja mä suma loktäwïcaspasa uqhamwa catokta, lanqhu charsti mä churäwïcaspasa uqhamaraqui, ucanacsti Aaronampiru wawanacapampiruw wiñayataqui churjjaracta, cuntejj israelitanacajj nayaru loktapquitu uca ofrendanacatjja jupataquiw wiñayataqui yakhachjjaracta.” Cuna ofrendanacatejj Tatitutaqui nact'ayatäqui ucanacajja Aaronampiru wawanacapampiruw wact'i, cunürutejj Tatitojj jupanacarojj sacerdotëpjjañanacapataqui utt'ayasqui uca uruta. Tatitusti saraquïnwa, israelita jakenacajj churapjjañapawa, cunürutejj jupajj sacerdotëpjjañanacapataqui utt'aycänjja uca uruta, ucasti mä wiñayataqui lurañanacäcaspas uqhama, awquinacat kalltasina wawanacapan wawanacapcama. Naqhantayañataqui ofrenda loktäwi toketsti acanacaw yatichäwinacajja, uqhamaraqui granonacat ofrenda loktäwi toketsa, jucha luratata uqhamaraqui, yatcasina pantjasïwi jucha luratanacatsa, uqhamaraqui Tatitur catuyasiñ ofrenda toketsa uqhamaraqui sumancthapiñataqui ofrenda loktañ toketsa. Tatituw uca leyinacjja Moisesaru Sinaí kollu patan churäna, cunapachatejj uca Sinaí wasarana israelitanacarojj ofrendanaca churapjjañanacapataqui siscäna uca uru. Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Jichhajj Aaronampiru, wawanacapampiru irpjjarum, uqhamaraqui sacerdotenacan isinacapsa caturaquim, uca quipcaraqui catuyaña aceitsa, uca quipcaraqui cuna orko vacatejj jucha luratata Tatitur loktasqui ucanacsa, uqhamaraqui paypacha orko ovejanacsa, uca quipcaraqui cawquïri canastillotejj jan levaduran t'ant'anaca churañataqui uscutäqui ucanacsa, ucatsti take israelita jakenacarojj Tatitumpi Jiquisiñ Carpar mantañäquisa uca chekaru tantacht'araquim” sasa. Moisesasti, cunjämtejj Tatitojj siscatayna uqhamarjamaw phokharaquïna, take jakenacasti Tatitumpi Jiquisiñ Carparu mantañäquisa uca chekaruw tantacht'asipjjaraquïna. Ucat jakenacarojj saraquïna: “Tatitojj uqham siwa” sasa. Ucat Aaronampiru, wawanacapampiruw jawsäna, ucatsti umampiw jarekaraquïna. Ucat Aaronarojj túnica sat isimpiw uchantaraquïna, cinturonampi jiythapisinsti, capampiw isthapiyaraquïna; ucatsti efod isimpiw uscuraqui, ucatsti uca efodjja pachpa cintapampiw wali chint'araquïna. Ucjjarusti pectoral isimpiw uscuraqui, uca pectoral sisqui ucarusti Urim, uqhamaraqui Tumim ucanacwa uscuraquïna. Ucatsti mä ch'okañampiw p'eketjja ch'okantaraqui, nayräjja para patjjarusti, cuna kori placatejj utjcän ucwa ucharaquïna, ucawa sacerdoteru tucuyjjaraqui, cunjämtejj Tatitojj Moisesaru siscatayna uqhamarjama. Ucjjarusti Moisesajj catuyañ aceitwa aptaraquïna, ucatsti cawqhatejj kollanäqui uca patjjaruw warjjataraqui, uqhamaraqui cunanacatejj uca mankhan utjcän ucanacarusa, uqhamatwa take ucanacjja Tatitur catuyjjaraquïna. Uca pachpa aceitempiraquiw altarjja pakallko cuti ch'allt'araquïna, ucatsti altarjjaru uqhamaraqui cunanacatejj altaran utjcän ucanacjjaruw warjjatjjaraquïna, uqhamaraqui ucan mä tinajajj utjcän ucjjarusa, uqhamaraqui uca tinaja utt'añaparusa, uqhamat take ucanaca Tatitur catuyjjañataqui. Ucjjarusti Moisesajj uca catuyañ aceitjja Aaronan p'ekepjjaruraquiw warjjatäna, uqhamat sacerdoteta Diosar catuyjjañataqui. Uqhamaraquiwa Aaronan wawanacaparusa jawsaraqui jupa jac'aru, ucatsti tunicanacampiw isthapiyaraqui, cinturanaca jiythapisinsti, ch'okasiñanacampiw p'ekenacaparojj ch'okjjataraquïna, cunjämtejj Moisesarojj Tatitojj siscatayna uqhamarjama. Ucjjarusti Moisesajj cuna orko vacatejj jucha luratata loktascän ucwa irptayaniraquïna, ucatsti Aaronampi, wawanacapampejj uca orko vacan p'ekepjjaruraquiw amparanacapa lokjjatapjjäna. Ucat Moisesajj qharinucjjaraquïna, ucatsti luc'ananacapampi wila aptasajja altaran utjcänsa uca wajjranacwa uca wilampi jawiräna, uqhamat k'omachañataqui, ucat jilt'iri wilsti altar cayuruw warnokjjaraquïna. Uqhamaw altarajj k'omachata, uqhamaraqui Tatitur loktata uñjasjjaraquïna. Ucjjarusti Moisesajj jiphillanacan take liq'inacapwa caturaquïna, take jiphillanacana utjquis uca liq'inaca, q'iwchjjan utjquis uca liq'inaca, paypacha maymurjjancquisa uca liq'inaca, ucatsti take uca liq'inacjja altarjjaruw nact'ayjjaraquïna. Ucampisa uca vacat jilt'anacsti, lip'ichipa, aychapa, uqhamarac yakha jilt'anacjjarusti, campamentot ankäjjanwa ninampi naqhantayjjaraquïna, cunjämtejj Moisesajj Tatitut arunac catokcatayna uqhamarjama. Moisesasti cuna orko ovejatejj naqhantayaña ofrendata loktañataquïcäna ucwa jac'aru irptayaniraquïna, ucatsti Aaronampi, wawanacapampiw, uca orko ovejan p'ekepjjarojja amparanacapa lokjjatapjjaraquïna. Ucat Moisesajj uca oveja qharinucjjaraquïnwa, ucan wilapsti altar patjjaru, uqhamaraqui altar muytataruw waratatjjaraquïna, uca ovejan aychapsti qharinucjjaraquïnwa, ucatsti p'ekenacsa take jilt'anacsa, liq'sa naqhantayjjaraquïnwa; ucatsti janc'aquiw uca ovejan jiphillanacapsa, chhuchhullinacapsa jarekjjaraquïna, ucatsti take ucanacjja altarjjaruw nact'ayjjaraquïna Tatitutaquejja mä suma ofrendäcaspasa uqhama, cunjämtejj Tatitojj Moisesarojj siscatayna uqhamarjama. Ucatsti Moisesajj janc'aquiw yakha orko oveja irptayaniraqui, cawquïritejj sacerdoteta Tatitur catuyasiñataqui uscutäqui uca, ucat Aaronampi, wawanacapampisti uca ovejan p'ekepjjaruw amparanacap lokjjataraquïna. Ucat Moisesajj qharinucjjaraquïna, ucatsti mä juc'a wila caturaqui, uca wilampisti Aaronaruw cupi jinchut jawt'araqui, uqhamaraqui cupi amparapana tayca luc'anaparusa uca quipcaraqui cupi cayupan tayca luc'anaparusa. Ucatsti Aaronan wawanacaparuw jawscatasiraqui, uca quipcaraquiwa ucanacarojj cupi jinchupata wilampi jawirt'araqui, uqhamarac cupi amparan tayca luc'anaparusa, uqhamaraqui cupi cayun tayca luc'anaparusa; ucat wila jilt'sti altar pataru, uqhamaraqui uca altar muytataruw waratatjjaraqui. Ucat Moisesajj liq'i caturaqui wich'inqhampi, uqhamaraqui take liq'i jiphillanaca, cuna liq'itejj q'iwcha patjjancqui ucanaca, uqhamaraqui paypacha maymurunaca, liq'inacapamppacha, cupi charampi cuna. Cuna canastillonacatejj ucan utjcäna jan levaduran t'ant'ani cuna, cunatejj Tatitun nayrakataparu uchascäna, ucanacatsti Moisesajj mä jan levaduran t'ant'a aptaraquïna, uqhamaraqui mä t'ant'ampi cunatejj aceitempi chaputäcäna uca quipcaraqui mä sillp'a t'ant'ampi, take ucanacsti liq'inacampi uqhamarac uca cupi charampi chicwa apnokaraqui; ucatsti take ucanacjja Aaronan amparapjjaruw uscjjaraqui, uqhamarac wawanacapan amparanacaparuw catuyaraqui, uqhamat Tatitun nayrakataparu cunjämatejj loktañajj waquisqui uqhamarjama lurapjjañanacapataqui. Ucatsti Moisesajj take ucanacjja jupanacan amparanacapatjja wasitatwa apakjjaraquïna, ucatsti altarjjaruw nact'ayjjaraquïna cawquïri uywatejj catuyasiñatac loktatäcän uca uywampi chica, ucasti Tatitutaquejj mä suma k'apquiri ofrendat loktataraquïnwa. Ucjjarusti Moisesajj pecho caturaquïna, ucat ucampiw Tatitun nayrakataparu uñstaraquïna cunjämarutejj waquisqui uqhamarjama. Cuna orko ovejatejj Tatitur catuyasiñataqui sacrificiot loktatäcän ucatjja ucawjapï Moisesarojj wact'jjaraquïnjja, cunjämtejj Tatitojj siscatayna uqhamarjama. Ucat Moisesajj janc'aquiw cuna aceitetejj Tatitur catuyasiñataqui uscutäcänjja uca aceite caturaquïna, uqhamaraqui cuna wilatejj altar patjjanccäna ucampi, ucatsti ucampiw Aaronaru, uqhamarac wawanacaparusa ch'allt'araquïna, uqhamarac jupanacan sacerdotëña isinacapjjarusa. Uqhamwa Aaronaru, wawanacaparusa, uca quipcaraqui sacerdotëña isinacaparusa Tatitur catuyjjaraquïnjja. Ucatsti Moisesajj Aaronampiru, wawanacapampirojj saraquïnwa: “Uca aychsti Tatitumpi Jiquisiñ Carpar mantañäquis uca chekan khatiyapjjam, ucatsti uca pachpan mank'antapjjaraquim cuna t'ant'atejj Tatitur catuyaña canastillon utjqui ucampi, cunjämtejj Tatitojj sisquitu uqhamarjama: ‘Aaronampi, wawanacapampiw aca t'ant'jja mank'apjjani’ sasa. Ucatsti cuna aychatejj, uqhamaraqui cuna t'ant'atejj jilt'cani ucanacsti k'ala naqhantayjjapjjaraquim. Uqhamarusa janiraqui jayar sarapjjamti Tatitumpi Jiquisiñ Carpatjja, ucat pakallko uru phokhasiñapcama imapjjaraquim, uca pakallko urunwa phokhasiraqui jumanacan Tatitur catuyasipjjatamajja. Tatitusti saraquiwa, cuntejj jumanacajj jucha lurapcäta ucat pampachäwi jicjjatañataquejj, cunjämtejj jichhajj lurapctajj uca quipcaraquiw lurapjjäta. Uca laycu, jumanacasti pakallko uruw kheparapjjäta Tatitumpi Jiquisiñ Carpar mantañäquisa uca chekana, uruy arumawa pakallko uru phokhasiñcama ucancapjjäta. Tatitun arunacaparusti ist'apjjaraquim, ucatsti janiw jiwapcaraquïtati, ucaw Tatitun arunacapajja” sasa. Aaronampi, wawanacapampisti, cuntejj Tatitojj Moisesarojj siscatayna uqhamarjamaw phokhapjjäna. Quimsakallko uru sarakatarusti, Moisesajj Aaronampiru, wawanacapampiru, uqhamarac take jilïri jakenacampiruw jawsäna, ucat Aaronarojj saraquïna: “Jichhajj mä orko vaca kallu irpjjarum, uqhamaraqui mä orko ovejampi, ucanacasti jan cuna camacht'ata c'umara uywanacäñapawa, ucanacsti k'ala naqhantayatäñataqui sacrificiot Tatitur loktaraquim. Israelitanacarusti saraquim, jupanacajj mä cabrito churapjjaracpan jucha luräwita sacrificio loktañataqui, uqhamaraqui mä orko vacampi, mä ovejampi, ucanacasti mä maranïñapaquiwa, jan cuna camacht'ata c'umara uywanacaraqui, naqhantayat ofrenda loktatäñapataqui, uqhamaraqui mä orko vacampi, mä orko ovejampi Tatitun nayrakatapanjja qharinucuspan, sumancthapiñataqui sacrificiot loktata. Ucjjarusti granonacat waquichata ofrenda apanipjjaracpan, aceitempi chaptata, jichhürusti Tatituw jumanacaru uñstapjjätam uca laycu” sasa. Israelitanacasti, cuntejj Moisesajj siscatayna uqhamarjamaw Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquis uca nayräjjaru apapjjäna, ucatsti take jakenacaw ucancapjjäna, jac'achasipjjaraquïna, ucanwa Tatitun nayrakatapan sayt'ata jicjjatasipjjaraquïna. Ucat Moisesajj saraqui: “Tatituw acjja arsuwayi, jichhajj phokhapjjam, ucatsti Tatituw jumanacarojj jach'a khanapampi uñstapjjätam” sasa. Moisesasti Aaronarojj saraquïnwa: “Altarar jac'achasinim, ucatsti cuntejj juchamata, sacrificio take nact'ayasin loktcäta uca loktaraquim, uqhamat juma pachpataqui juchat pampachatäña jicjjatañamataqui, ucatsti take jakenacan ofrendanacapsti loktaraquim juchanacat pampachatäña catokañataqui, cunjämtejj Tatitojj sisctam uqhamarjama” sasa. Aaronasti altararu jac'achasisinjja, cuna orko vaca kalltejj juchapata loktañataqui irpancänjja ucwa qharinucuraqui. Ucjjarusti wawanacapajj wila apcatapjjaraquïna, Aaronasti uca wilampi luc'ananacapa juricht'asajja altaran wajjranacaparuw jawsuraquïna, ucata uca wila jilt'sti altar cayuruw warnokjjaraquïna. Ucjjarusti janc'aquiw altarjjaru nact'ayjjaraquïna take liq'inaca, maymurunaca, uqhamarac cawquïri uywatejj juchata sacrificio loktatäcän uca uywan liq'ipsa, cunjämtejj Tatitojj Moisesar siscatayna uqhamarjama phokhasa. Ucampisa aychampi, lip'ichimpjja campamentot ankäjjaruwa naqhantayanjjaraquïna. Aaronasti, cawquïri uywatejj takpacha naqhantayatäñataqui loktañataquïcäna uca uywa qharinucuraquïna, wawanacapasti wila apcatapjjaraquïna, uca wilampisti Aaronajj altararuwa patjjata, uqhamarac thiyanacata waraquiparaquïna. Ucjjarusti p'ekjja apjjaraquïnwa, uqhamarac uca loktata uywa qharinokatäcäna ucanacamppacha apapjjaraquïna, Aaronasti take ucanacjja altarjjaruw naqhantayjjaraquïna; ucjjarusti janc'aquiw jiphillanacampi, uqhamarac chhuchhullinacampi jarekjjaraquïna, ucsti altarjjaruw nact'ayjjaraquïna cunjämtejj maypacha uywa naqhantaycänjja uqhama. Aaronasti Israelitanacataquejj mä ofrenda loktaraquïna. Cuna cabritotejj marcan jucha luratapata loktatäcäna uca catusin qharinucuraquïna, ucat sacrificio loktaraquïna, cunjämtejj nayrakatajj mä ofrenda loktcänjja uqhama. Uca uywa sacrificiot loktasasti, naqhantayaraquïnwa cunjämarutejj satäcänjja uqhamaruw loktaraquïna. Ucat granonacat waquichata ofrenda loktaraquïna, uca loktäwita mä jach'i jach'tasinsti altarjjaruw nact'ayaraquïna, cuna sacrificionacatejj alwajj nact'ayatäcän take ucanacat sipana. Uqhamaraquiw Aaronajj qharinucuraquïna, cawquïri orko vacampi, orko ovejamptejj israelitanacajj irpanipcatayna sumancthapiñataqui sacrificiot loktañataqui ucanaca. Wawanacapaw uca wiljja catuyapjjaraquïna, ucat Aaronajj uca wiljja altar patjjaru, uqhamarac take toketa altararojj waraquiparaquïna. Uca quipcaraquiw wawanacapajj uca orko vacana uqhamaraqui uca orko ovejampina liq'inacapa, wich'inqha liq'inaca, jiphilla liq'inaca, maymurunaca, uqhamarac q'iwchjjancqui uca liq'inaca catuyjjapjjaraquïna, ucatsti uca liq'inacjja pechonacampi chica apnokjjapjjaraquïna. Ucatwa Aaronajj uca liq'inacjja altarjjaru nact'ayjjaraquïna, ucampisa pechonacampi, cupi lanqhu charanacampjja, aleka uñstayäwiqui luräna, cunjämatejj Tatitojj Moisesar siscatayna uqhamarjama. Aaronasti israelitanacjjaru amparapa lokjjatasaraquiw bendiciraquïna, jucha luratata, sacrificio loktatjjarusti, naqhantayatäñataqui loktäwi, uqhamaraqui sumancthapiñataqui loktäwinac churasinjja, jupajj altaratjja sarawayjjaraquïnwa. Ucatwa Moisesampi, Aaronampejj Tatitumpi Jiquisiña Carpäquisa ucaruw mantapjjäna, ucat mistunjjasinsti Israelitanacaruw bendicipjjaraquïna. Ucatwa Tatitojj take jakenacaru uñstaraquïna jach'a c'ajquiri khanapampi; Tatitun nayrakatapatsti ninaw mistuniraquïna, cawquïri uywatejj naqhantayatäñapäcäna, uqhamarac cuna liq'itejj altarjjan apnokatäcän take ucanacwa naqhantaraquïna. Take ucanaca uñjasinsti, israelitanacajj takpachaniw cusisiñat wali arnakasipjjaraquïna, ucatsti paranacapampi oraker puriñcamaw alt'apjjaraquïna. Nadab, uqhamarac Abiú ucanacasti Aaronan yokanacapänwa, jupanacasti mä nina wayuña catusinjja, ucaruw ninampi uscupjjaraquïna, uqhamarac inciensompi, ucat jupanacajj Tatitu nayrakatanwa cuna nintejj Tatitojj jan loktapjjamti siscäna uca nina loktapjjäna. Ucatwa mä ninajj Tatitun nayrakatapat mistunïna, jupanacarusti k'alwa naqhantaraquïna. Uqhamwa jupanacajj Tatitun nayrakatapana jiwarapjjäna. Ucatsti Moisesajj Aaronarojj saraquïnwa: —Tatitojj acpï sañ munänjja cunapachatejj siscäna: ‘Qhitinacatejj nayaru jac'achasipjjetani ucanacarusti k'oma cancañajjwa uñacht'ayäjja, take israelitanacarusti c'ajquir khanajjwa uñacht'ayaraquëjja’ —sasa. Aaronasti uca arunaca ist'asajj janiw cunsa siscjjänti. Ucat Moisesajj Misael, uqhamarac Elzafán sisqui uca jakenacaruw jawsäna, jupanacasti Aaronan tiopa Uziel sisqui uca jaken yokanacapänwa, ucat jupanacarojj saraqui: —Jutapjjam, ucatsti uca jumanacan familianacama apsusinjjapjjam uca kollana chekawjata, ucatsti campamentot ankäjjaru apasjjapjjam —sasa. Jupanacasti iyaw sasaw jac'achasipjjäna, ucatsti isinpacha, uqhamarac tunicanacapampi uscuntatpachwa, campamentot ankäjjaru apasjjapjjaraquïna, cunjämtejj Moisesajj siscatayna uqhamarjama. Ucat Moisesajj Aaronampiru, Eleazar, uqhamarac Itamar uca wawanacapampiruw aqham saraquïna: —Jan jichhajj ñic'utanacamsa jararasipjjamti ni luto isimpisa ist'asipjjaraquimti, uqhamata usuyasitanacama uñacht'ayañataquejja, ucataraqui jumanacamppacha jiwarasipcasma, Tatitusti aca marcjjaru colerasiñapsa wartasincaraquispa. Ucampisa familianacapajj jachasipcpan, uqhamarac take israelita jakenacasa, Tatitojj uqhama aca naqhantäwi apayanitapata. Tatitumpi Jiquisiñ Carpatsa janiraqui jayaru sarapjjamti, jan jiwarapjjañamataqui, jumanacasti Tatitun aceitepampi juparu catuyatäpjjtawa uca laycu. Ucatsti cunjämtejj Moisesajj siscäna uqhamarjamaw phokhapjjäna. Ucampis Tatitojj Aaronampiw parläna; aqham saraquïnwa: “Cunapachatejj jumasa, uqhamarac wawanacamasa Tatitumpi Jiquisiñ Carparu mantañataquïpjjäta ucapachasti janiw vino umapjjätati ni cuna casta p'osktata umañanacsa, ucataraqui jiwarasipcasma. Aca arsüwisti mä leyiwa, wawanacaman wawanacapataqui, uqhamat jumanacajj cunatejj kollanäqui, uqhamarac cunatejj ñankhäqui, cunatejj k'añüqui, uqhamarac cunatejj k'omäqui ucanacjja suma amuyapjjañanacamataqui, uqhamaraqui israelitanacarusa take cuntejj Tatitojj Moisesaru sawaycatayna ucanaca yatichapjjañanacamataqui” sasa. Ucjjarusti Moisesajj Aaronampiru, Eleazarampiru, Itamarampiru, cawquïrinacatejj Aaronan pani jilt'iri yokanacapäcän ucanacaruw saraquïna: —Tatitur nact'ayata loktäwinacatjja cuna granonacat loktäwitejj jilt'qui ucanaca apsusinjjapjjam, ucatsti jan levadurani mank'apjjaraquim altar jac'ana, ucajj sinti kollanätap laycu. Mä kollana chekan mank'apjjam, ucawa jumanacarojja, uqhamarac wawanacamarusa wact'apjjtam, cawquïri ofrendanacatejj Tatitutaqui nact'ayatäqui ucanacatjja. Ucaracwa Tatitojj nayarojj situ. Ucatsti cawquïri pechotejj mä suma ofrenda loktäwïqui, uqhamarac uca charajj mä churäwïcaraqui, ucatsti mä k'oma chekawjan jumampi, wawanacamampi imill wawanacamampi mank'apjjäta, ucaraquiwa jumanacarojj wact'apjjtam cuntejj israelita jakenacajj sumancthapiñataqui ofrendata loktapqui ucanacatjja. Charasti mä churäwïcaspasa uqhamawa, pechosti mä suma ofrendaraquiwa, ucanacasti Tatitun nayrakataparuw apatäni, mä suma ofrendäcaspasa uqhama; Tatitun nayrakataparu apataraquïniwa cawquïri liq'inacatejj naqhantayañataqui loktatäqui ucanacampi chica. Ucanacasti jumancaniwa, uqhamarac wawanacamampina, cunjämtejj Tatitojj arsuwayqui uqhamarjama. Ucatsti Moisesajj tumparaquïnwa cawquïri cabritotejj jucha luratata sacrificiot loktatäcänjja uca, ucatsti yatisjjaraquïnwa uca cabritojj naqhantayatäjjatapa. Ucatwa Moisesajj colerasïna Eleazar, uqhamarac Itamar sisqui ucanacataquejja, ucanacasti Aaronan pani yokanacapajj jilt'cäna ucanacänwa, ucat jupanacarojj saraqui: —¿Cunatsa jan uca juchata loktata uywjja mank'apjjta, mä kollana chekanjja? Ucajj sinti kollanawa, Tatituw jumanacarojj churapjjaractam, uqhamat jumanacajj aca jakenacan juchanacapa apapjjañanacamataqui, uqhamarac Tatitut perdón mayipjjañanacamataqui. Jichhajj amuyasipjjaraquim uca wilasa janiraquiw cawqhantejj kollanäqui uca mankharu apatäcataynati, jumanacasti uca sacrificiot loktat aychjja uca kollan chekanwa mank'apjjañamänjja cunjämtejj nayajj sapcsma uqhamarjama —sasa. Aaronasti ucjjarojj saraquïnwa: —Uñjam, jichhaw jupanacajj jucha luratatat, sacrificio Tatitur loktasipqui, uqhamaraqui naqhantayatäñataqui loktäwinacsa. Jichhüruquiw nayataquejj uqham lurasi. Nayatejj jichhajj uca jucha luratata sacrificio loktat uywan aychapa mank'antiriscäyätjja, ¿ucajj Tatitutaquejj waliquïsapänti? —sasa. Moisesasti ucanac ist'asinjja amuquëjjaraquïnwa. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampiruw parläna, jupanacarusti aqham saraquïnwa: “Israelita jakenacarojj sapjjaraquim, take animalanacatejj aca oraken utjqui ucanacwa mank'apjjäta, cawquïrinacatejj qhisthurïpjje, uqhamaraqui cayu sillunacapas payaru jaljtatäpjje ucanaca; ucampisa janiw acnïri animalanacjja mank'apjjätati, kawkhasa qhisthurïsipcpan, uqhamarac cayu sillunacapas payaru jaljtatäscaracpan, ucanacasti acanacawa: Camello, ucajj qhisthurïsquiwa, ucampisa janiw cayu sillupajj payaru jaljtatäquiti, ucasti mä k'añu animalat uñt'atäñapawa. “Tejón sata animalsti janiw mank'apjjätati, uca animalasti qhisthurïsquiwa, ucampisa janiw cayu sillunacapajj payaru jaljtatäquiti. Uca animalasti mä k'añu animalat uñt'atäñapawa. “Liebre sat wanc'uru uñtata animalasti qhisthurïsquiwa, ucampisa cayu sillunacapajj janiw payaru jaljtatäquiti, uca animalsti mä k'añu animalat uñt'apjjäta. “Qhuchi, ucajj cayuparu sillunacanïsquiwa, uqhamarusa uca sillunacapajja payaru jaljtatäscaraquiwa, ucampisa janiw qhisthuñ yatquiti. Ucat qhuchirojj mä k'añu animalat uñt'apjjäta. “Uca animalanacan aychapsti janipuniw mank'apjjañamäquiti, janiraquiw uca jiwat animalanacsa llamct'apjjañamäquiti. Uca animalanacarusti mä k'añu animalanacat uñt'apjjäta. “Cawquïri animalanacatejj uman utjqui ucanacatsti, kotansa jan ucajj jawiranacansa utjpan, ucanacatjja cawquïrinacatejj chhekhanacanïpjje, uqhamarac q'ilinacanïpjje ucanacwa mank'apjjäta. Ucampisa cawquïri animalanacatejj jan chhekhanacanïcani, janiraqui q'ili ch'aqhanacanïpcanisa uca animalanacsti apanucupjjätawa, jach'a kotana jan ucajj jawiranacana utjiri animalanacäscpasa, jach'a animalanacsa jan ucajj jisc'a animalanacsa apanucjjapjjañamawa. Aychapsti janiw mank'apjjañanacamäquiti; jan wali animalanacat uñt'apjjäta, uqhamaraqui jiwata janchipsa jan walit uñt'apjjaraquïta. Cawquïri animalanacatejj uman utjqui ucatsti janiraqui chhekhanïpquisa ni q'ili ch'aqhanacanïpquisa ucanacjja jan wali animalanacatwa uñt'apjjäta. jucuru, cormorán sata jamach'iru, ibis sisqui uca jamach'iru, cisne sat jamach'iru, pelícano sat kota jamach'iru, buitre sat aycha mank'ani jamach'iru, cigüeña sat jamach'iru, take casta wak'ananacaru, abubilla sat jamach'iru, uqhamarac chiñi sisqui uca lak'orusa. “Cawquïri jisc'a lak'onacatejj chhekhanacapampi jalnakapjje, jan ucajj sarnakqui ucasa jan wali lak'onacat uñt'atäñapawa, ucampisa cawquïri lak'onacatejj chhekhanacapampi jalnakapjjani, uqhamarac sarnakasipcani ucanacjja mank'apjjaraquïtawa, cawquïrinacantejj charanacapajj cayunacaparu mayachatäpqui orakena thoktañataqui ucanaca. Ucanacatsti acnïrinacwa mank'apjjäta: Langosta sata lak'onaca, ucjjarusti langostino sata lak'onaca, thoknakeri grillo sat lak'onaca, t'ijut'ijunaca ucanacwa mank'apjjäta, ucampisa cawquïri lak'onacatejj chhekhanacapampi thoknakasqui, uqhamarac cayunacapampisa thoktasqui ucanacsti ajjtascañ lak'onacatwa uñt'apjjäta. “Cunapachatejj jumanacajj aca luräwinaca lurapjjäta ucapachaw jumanacajj k'añuchata uñjasipjjäta: Cawquïritejj uca jiwat animalanacaru llamct'ani ucasti jayp'thapiñapcama k'añupuniw uñjasini. “Cawquïritejj uca jiwat animalanacaru llamct'ani ucasti isipjja t'ajjsokasjjañapawa, ucampisa jayp'thapiñapcamajja k'añuquipunïscaniwa. “Cawquïri animalatejj jan cayu sillunacapajj payaru jaljtatäcani ucasti, jan ucajja janisa qhisthuña yatcani, ucanacjja k'añu animalanacatpunwa uñt'apjjäta, cawquïritejj uca animalanacaru llamct'ani ucasti k'añuraqui uñjasini. “Cawquïri pusi cayuni animalanacatejja, sarnakañataquejj cayu kotunacapampi tact'asipqui ucanacajj jan wali k'añu animalanacat uñt'atäñapawa, ucatsti cawquïri jaketejj uca jiwat animalanacaru llamct'ani ucanacasti jayp'thapiñapcama k'añuquipuniw uñjasipjjani. Uca quipcaraquiwa cawquïritejj uca jiwat animalanacaru aptani ucasti isinacapjja t'ajjsurasjjañaparaquiwa, ucatsti jayp'thapiñapcama k'añuraquiw uñjasini, ucampisa take jumanacasti uca animalanacarojj k'añu animalanacatwa uñt'apjjäta. “Cawquïri animalanacatejj oraknama katatnaktapjjani ucanacarusti k'añu animalanacat uñt'apjjäta, ucanacasti acanacawa: Comadrejas sata, achacunaca, take casta catarinaca, salamanquesas sata lak'onaca, cocodrilonaca, jararanqhunaca, jisc'a jararanqhunaca, camaleón sat jararanqhunaca. “Take animalanac taypinsti uca animalanacarojj mä k'añu animalanacat uñt'apjjäta. Cawquïri jaketejj uca jiwat animalanacaru llamct'apjjani ucanacasti jayp'thapiñapcama k'añuraquiw uñjasipjjani. “Uca quipcaraquiwa uca jiwat animalanacatejj mä cunjjarusa liwjjattani ucajja k'añuchataw uñjasjjaraquini. Maderat lurata yänacäpasa, mä isïpasa, jan ucajj lip'ichïpasa, mä costaläpasa, jan ucajj mä cuna herramientäpasa, ucasti umaru uscuntatäñapawa, ucatsti jayp'ucama k'añuraquiw uñjasini; uca khepatwa k'omäjjaraquini. “Uca jiwat animalanacatejj mä phucjjaru liwjjattanejja, take cunatejj uca phuqhun utjqui ucasti k'añut uñt'atäjjaniwa, uqhamarac uca ñek'e phuqhusa p'acjatäjjañaparaquiwa. Uca phuqhun umapatejj cawquïri mank'añjjarusa ch'akjjatani ucajj k'añut uñt'atäjjaniwa; ucatsti take cuna umañatejj uca phuqhun utjcani ucasti k'añut uñt'atäjjaraquiniwa. Take cunjjarutejj uca jiwat animalanacajj liwjjattani ucasti k'añut uñt'atäjjapuniniwa; ucajj mä sapa p'iyani jan ucajj paya p'iyani kherïpasa, take ucanacasti t'unjatäjjapuniniwa. Ucanacasti k'añöjjapjjewa, jumanacasti k'añutwa ucanacarojj uñt'jjapjjañanacamaraqui. “Ucampisa, cawquïri uma jalsuttejja jan ucajj cawquïri uma phujutsa umajj umatäqui ucanacasti k'omaquiscaraquiniwa; ucampisa qhititejj uca jiwat animalanacaru llamct'apjjani ucanacasti k'añut uñt'atapunïniwa. “Uca jiwat animalanacatejj yapuchañ jathanacaru liwjjattanejja, uca jathasti k'omaquïscaraquiniwa; ucampisa uca jathatejj jurichïnjja, ucat uca jiwat animalanacajj ucjjaru liwjjattaracchi ucapachasti uca jathajj k'añut uñt'atäjjaniwa. “Cawquïri uywanactejj jumanacajj mank'añataqui uscusipjjäta ucat uca uywajj jiwjjaraquini, cawquïri jaketejj uca jiwat uywar llamct'ani ucasti jayp'ucama k'añuw uñjasini; cawquïritejj uca jiwat uywan aychapa mank'cani ucasti, isipa t'ajjsokasjjañapawa, k'añoraquiwa jayp'ucama kheparani, uqhamarac cawquïritejj uca jiwat uywaru wayscani ucasti isipjja t'ajjsokasjjañaparaquiwa, ucampisa jayp'ucama k'añuwa khepararaquini. “Cawquïri lak'onacatejj orake patanjama katatnaktqui ucanacan aychapsti janipuniw mank'apjjätati, uca lak'onacasti ajjtascaña lak'onacaraquiwa. “Cawquïri catarinacatejj orakenjama katatnaktqui ucsti janipuniw mank'atäñapäquiti, puracapampisa orakenjama katatnactascpan jan ucajj pusi cayumpisa, jan ucajj walja cayunacampisa orakenjam sarnakascpan, ucanacasti janipuniw mank'atäñapäquiti, wali ajjtascañ animalanacäpjjatap laycu. Jan jumanacajj k'añuchasipjjamti, ni ajjtascañasa tucupjjaraquimti uca katatnaktiri animalanac mank'asajja, nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. Jumanacasti k'omachasipjjañamawa, ucatsti kollanäpjjañamaraquiwa, nayasti kollanätwa uca laycu. Cawquïri animalanacatejj orakenjam katatnaktqui ucanacampisti janipuni k'añuchasipjjamti. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja, nayaraquiw jumanacarojj Egipto marcat apsunipjjsma, jumanacan Diosamäñajjataqui. Uca laycu jumanacasti kollanäpjjañamawa, nayan kollanätajj laycu.” Acanacawa cunanacatejj uca animalanac toketjja lurapjjañamäqui uca yatichäwinacajja, jamach'inaca toketa, uqhamarac cawquïri animalanacatejj uman jacapqui ucanacata, uqhamarac cawquïri animalanacatejj orakenjam katatnaktapqui ucanacata, uqhamat suma amuyasiñapataqui cunäquitejj k'omajj uqhamarac cunäcaraquitejj k'añüqui ucasa, uqhamarac cawquïri animalanacatejj mank'añäcaspa ucanaca, uqhamaraqui cawquïri animalanacatejj jan mank'añäcaspa ucanaca yakhachañasataqui. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Cunapachatejj mä warmejj usur jakeptani, ucatsti mä yokall wawa wawachasiraquini, uca warmisti pakallko urucamawa k'añu uñjasini, cunjämatejj phajjsi wilapan jutatajj uñjasirïqui uqhama. Ucampisa, cunapachatejj mä imill wawa wawachasini ucapachasti pä semanaw k'añu uñjasiraquini, cunjämatejj phajjsi wilapan jutatajj uñjasirïqui uqhama, ucatsti wila jutatapatjja sojjta tunca sojjtani urunacampiw k'omachasiscaquini. “Cunapachatejj uca k'omachasiña urunacajj phokhasjjani, mä yokall wawa jan ucajj mä imill wawa wawachasitapatjja, ucapachasti taycajj Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquis uca nayrakataruw sarani mä marani orko oveja apjjaruwayaraquini Tatitutaqui k'ala nact'ayasa loktaraquini, mä paloma wawampi jan ucajj mä palomampsa, juchanacat sacrificio loktatäcaspas uqhama. Sacerdoteruw take ucanacajj catuyatäjjani, sacerdotesti ucanacjja Tatitun nayrakataparuw loktjjaraquini, uqhamat jupataqui juchata pampachatäña jicjjatañataqui; uqhamataracwa uca warmejj wila jutatapatjja k'omachata uñjasjjaraquini.” Ucawa yatichäwinacajja mä yokall wawana jan ucajj mä imill wawana naciñapa tokenacatjja. Ucampisa uca taycantejj jan ucacamajj mä orko oveja alañataqui kollkejj utjarapcani ucapachasti, puediraquiniwa pä paloma jan ucajj pä paloma wawanacsa apaniña, maysti takpacha nact'ayasin loktañataqui, maysti jucha luratata loktañataquiraqui; ucapachaw sacerdotejj uca warmitaquejj juchapat pampachatäña jicjjataraquini, uca warmisti k'omachataw uñjasjjaraquini. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampiruw parläna; jupanacarojj aqham saraquïnwa: “Cunapachatejj mayniru janchipajj p'usuni, jan ucajj phallatatanisa, jan ucajj janchipana manchanacasa uñstani, jan ucajj mä llaganacasa lepra usur uñtata uñstani, ucapachasti uca jakejj sacerdoten ucaru apatäñapawa, Aaronan ucaru, jan ucajj Aaronan mayni wawanacapan ucarusa. Sacerdotew uca janchipan llaganacapjja uñjjataraquini, sumwa uñaquiparaquini, ucatsti uca janchin ñic'utapatejj jank'o tucuwayjjchejja, uqhamarac uca llagasa juc'ampi mankharu mantawayaracchejja, ucapachasti amuyatäjjaspawa uca llagajj lepra usun llagapätapa. Sacerdotesti uca jakeru uqhama suma uñj-jjasajja k'añütapwa khanañchjjaraquini. “Ucat janchin manchapatejj jank'öchejja, ucampisa janiraqui juc'ampi janchejja p'iyantata uñjasquiti, janiraqui ñic'utasa jank'o tuccaraquiniti, ucapachasti sacerdotejj uca usut jakerojj pakallko uruw jist'antaraquini. Uca pakallko urunaca pasjjepansti, wasitatwa uñjjataraquini, ucat uca llagatejj pachpaquïscani, janiraqui juc'ampi llagacht'atäcaraquiniti, ucapachasti wasitatwa yakha pakallko urunacataqui jist'antaraquïni. Uca pakallko urunaca pasatatsti wasitatwa sacerdotejj uca usuta jakerojj uñjjataraquini, ucat uca llagatejj niy chhaktjjchejja, janiraqui juc'ampi akatatatäjjchiti ucapachasti sacerdotejj uca usut jakerojj k'omatwa uñt'jjaraquini, uca llagasti aleka mä jisc'a janchina llagapaquïnwa uca laycu. Ucat usutajj isipa t'ajjsokasjjaraquini, ucatsti k'omaw uñjasjjaraquini. “Ucampisa uca llagatejj, sacerdoten uñjjatatatsa, uqhamarac k'omata uñt'atatsa juc'ampi saratatascaquinejja, ucapachasti wasitatwa cawquïri sacerdotetejj juparu uñjcän ucampi uñjayasiri sararaquini. Ucatsti sacerdotejj wasitata uñjjatasinjja, uca llagan juc'ampi take janchinjama akatatatapatjja, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj jan k'oma jaketwa khanañchjjani, uca jakejj lepra usunïtap laycu. “Cunapachatejj mayni jakejj lepra llaganacanïnejja, ucapachasti sacerdoten ucaruw sarani. Sacerdotew juparojj suma uñjjataraquini, ucat uca janchin p'usupatejj jank'öchejja, uqhamarac uca ñic'utasa jank'oru tucutächejja, uqhamarac uca janchisa wilaru tucutächejja, uca jakesti jan kollcaña lepra usuniwa. Sacerdotesti uca jakerojj k'añu jaketwa khanañchjjañapa, ucatsti janiw uca jaken jist'antatäñapajja munascjjaraquiniti lepra usunïtapajj yatisjjatap laycu, uqhamarac k'añu jakëjjatap laycu. “Ucat uca lepra usutejj janc'aqui akatatani, ucat usuta jaken janchipsa janc'aquiraqui cayutpacha p'ekecama chhaktayjjatapatjja, cawqhacamatejj sacerdotejj uñjcaspa uqhamarjama, sacerdotejj uñjaraquiniwa; ucatsti uca usutejj takpacha janchi k'ala chhaktaychejja, sacerdotesti k'oma jaketwa khanañchjjaraquini, uca usojj jank'o tucjjatap laycu, uqhamarac jupasti k'omaw uñjasjjaraqui. Ucampisa cuna urutejj uca jaken janchipanjja wila p'usojj uñstjjani ucapachasti k'añuwa uñjasjjaraquini. Uqhamasti sacerdotew uca wila janchjja suma uñjjataraquini, ucsti k'añutwa khanañchjjaraquini, uca wila janchejj k'añu, lepra usütap laycu. “Ucatsti uca wila janchitejj jank'oru tucjjaraquinejja, ucapachasti usut jakejj sacerdoten ucaruw sarañapa, uqhamat sacerdotejj juparu uñjjatañapataqui, ucat sacerdotetejj uñjani uca llagajj jank'o tucjjatapa, ucapachasti uca jakerojj k'omatwa khanañchjjaraquini, k'oma kheparjjatap laycu. “Cunapachatejj mayni jaken janchipan mä llagajj sarnjama uñstani ucapachasti uca llagajj jacjjaquiraquini, ucampisa uca chekanjja mä jank'o p'usojj uñstjjaraquini, jan ucajj mä jank'o wilarata p'usojj uñstjjaraquini, ucapachasti uca jakejj sacerdoten nayrakataparuw uñstani. Sacerdotejja llaga uñjjatasinjja, janchina juc'ampi p'iyantatäjjatapatsti, uqhamarac ñic'utasa jank'o tucjjataparaqui uñjani, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'añutwa khanañchjjaraquini, uca llagapajj lepra llagätap laycu. Ucampisa sacerdotejj uñjani uca llagajj jan juc'ampi janchjja mank'sutapa, uqhamarac uca ñic'utasa janiraqui jank'oru tucutapjja, jan ucasti uca llagajj chhaktjjatapatjja, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj pakallko uruw jist'antaraquini. Ucatsti uca llagatejj juc'ampi janchinjama akatatascaquini ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'añutwa khanañchjjaraquini, lepra llaganïtap laycu. Ucampisa uca llagachata chekatejj jan juc'ampi akatatcchejja, ucapachasti ucajj aleka llaga jacataquiwa, sacerdotesti juparojj k'omatwa khanañcharaquini. “Cunapachatejj mayni jakejj janchipa khatsuyasini, ucatsti uca khatsuta janchinjja wila janchi uñstaraquini, jan ucajj jank'osa tucuraquini, ucapachasti sacerdotew uñjjatjjaraquini uca janchin ñic'utapatejj jank'oru tucjjani, uca llagasa juc'ampi mankharu mantataraquïni ucapachasti yatisjjaraquiniwa lepra usuna sartatapa uca naqhantata janchinjja; uqhamasti sacerdotejj uca jakerojj k'añutwa uñt'jjaraquini, lepra usunïtap laycu. Sacerdotetejja uca llaganaca uñjjatasinjja uñjani ucanjja jan jank'o ñic'utajj utjatapa, uqhamaraqui uca llagajj janiraqui yakha janchit sipansa juc'ampi mankharu mantata uñjani, jan ucasti chhaktascatapa, ucapachasti uca jakerojj pakallko urunacataquiw jist'antani. Ucat uca pakallko urunaca phokhasjjepansti, sacerdotejj wasitatwa uca jakerojj uñjjataraquini, ucatsti uca manchatejj janchinjama juc'ampi akatatatächejja, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'añutwa khanañchjjaraquini, lepra llaganïtap laycu. Ucampisa uca manchatejj jan juc'ampi janchinjama akatatatäcani, jan ucasti chhaktatäjjani, ucapachasti uca manchajj janchi khatsutata manchaquiwa, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'omatwa khanañchjjaraquini, uca manchajj janchi khatsutata jacthapitätap laycu. “Cunapachatejj mä chachasa jan ucajj mä warmisa p'ekepana mä llagajj uñstani jan ucajj sunqhapansa, ucapachasti sacerdotew uca llagjja uñjjatani. Uca llagatejj janchitjja juc'ampi mankharu mantatäni, ucatsti ñic'utajj k'ellurquipstataraquïni, uqhamarac willirtjjaraquini, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'añutwa khanañchjjani, tiña sat usunïtap laycu, jan ucajj p'eke lepra jan ucajj sunqha lepra usunïtap laycu. Ucat sacerdotejj uca llaga uñjjatasajja, uñjaraquini uca llagajj jan juc'ampi mankharu mantatapa, ñic'utapasa c'umaräscataparaqui, ucapachasti uca jakerojj pakallko uruw jist'antani. Uca pakallko urunaca pasjjatatsti sacerdotejj wasitatwa uca llaga uñjjatjjaraquini, uca llagatejj jan juc'ampi akatatatäjjchi, janiraqui juc'ampi mankharusa mantatäcjjchiti, janiraqui chuchi ñic'utas utjcaracchiti, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj ñic'utapa k'alwa mururasiyaraquini, llagacwa jani apakascaniti, ucatsti pakallko urunacataquiw wasitat jist'antaraquini. Uca pakallko urunaca pasjjatatsti sacerdotejj wasitatwa uca llagani chekjja uñjjataraquini, ucat uca llagatejj jan juc'ampi akatatatäcchi, janiraqui juc'ampi mankharus saratäcchiti, ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'omätapwa khanañchjjani, ucat uca jakejj isipa t'ajjsokasjjani, c'umaraquiwa kheparjjani. Ucampisa uca llagatejj juc'ampi akatatascaquini sacerdotena uñjjatatapat khepatjja, uqhamarac k'omata uca jakes uñt'aäjjatapatjja, sacerdotesti wasitatwa uca jakerojj llagapa uñjjataraquini, ucat uca llagajj k'ala akatatataraquïchi ucapachasti, janiw munascjjaniti chuchi ñic'uta thakhañajja, jan ucasti uca jakejj k'añuta uñt'ataquëjjaniwa. Ucampisa sacerdotetejj uca llagan jan juc'ampi akatatatapa uñjani, uqhamarac ñic'utapas c'umaräscatapa, ucasti uca llagajj niya c'umarachasiscatapwa amuyjjani uca jakesti k'omäscataparaqui. Ucapachasti sacerdotejj uca jakerojj k'omatwa uñt'jjani. “Cunapachatejj mä chachajj jan ucajj mä warmisa janchipanjja jank'o manchanacanïni ucapachasti, sacerdotejj uca janchi uñjjataraquini, ucat ucanjja uñjaraquini jank'o jan ucajj chhurqhu manchanacsa, ucasti sañ muni uca jakerojj mä jisc'a manchaqui mistuscatapa, ucapachasti uca jakejj k'omäsquiwa. “Mä jakerutejj p'ekepajj k'arartchi, uqhamarac ñic'utapas willirtjjaracchi, ucat uca jakejj p'eke k'ara uñjasjjaracchi, uca jakesti k'omäsquiwa. Mayni jakerutejj ñic'utapajj nayräjja toket willirtchejja, ucat p'ekepan nayräjja toket k'ara uñjaschi ucapachasti uca jakejj k'omäsquiwa. Ucampisa mä llagatejj uñstani niya jank'o wilar uñtata uñstaraquini p'eke k'arawjanacana, ucajj khepäjja tokencpasa jan ucajj nayräjja tokencpasa, ucajj sañ muni uca chekanjja lepra usu sartascatapa. Ucapachaw sacerdotejj uca llaga uñjjataraquini, uca llagan p'usutapatejj uca p'eke k'arawjana jank'o wiläni ucapachasti uca jakejj k'añut uñt'atäjjaniwa lepra usunïtap laycu, uca jakejj lepra usuniwa p'ekepajj k'arätap laycu. Uca jakesti janiw k'omäcaraquiti, uqhamwa sacerdotejj khanañcharaquini. “Qhititejj lepra usu llaganacanïqui ucanacasti isinacapjja ch'iyanokatwa apjjapjjañapa, p'ekepasti k'araquiraqui, ucat ajanupajja chicat imt'ata, aqham sasaw arnakasini: “K'añütwa, k'añütwa” sasa. Uca llaganacapan utjañapcamasti uca jakejj k'añut uñt'ataquipunïscaniwa, uca jakesti sapaquiraquiw campamentot ankäjjana jacani. “Cunapachatejj mä manchajj mä t'awrat lurat isina jan ucajj linot lurat isinsa uñstani, jan ucajj mä t'awrata p'itata isinsa jan ucajj linot p'itata isinsa, jan ucajj mä lip'ichinsa, jan ucajj lip'ichit lurat mä cuna yänacansa, ucat uca manchanacasti ch'ojjñaptawayani jan ucajj wilaptawayanisa, ucapachasti uca manchajj lepra usütapwa khanañchi, ucasti sacerdoteru uñstayatäñaparaquiwa. Sacerdotew uca manchjja uñjjatani ucatsti pakallko urutaquiw jist'antaraquini. Ucat pakallko urunaca pasjjatatwa sacerdotejj uca mancha wasitat uñjjatjjaraquini, ucat uca manchatejj uca p'itata isinacana, uqhamaraqui uca lip'ichit lurata yänacansa juc'ampi akatatatäni ucapachasti uca manchajj lepra usütapaw yatisini, uca yänacasti k'añuta uñt'atäjjaraquiniwa. Uqhamasti cawquïri yänacatejj uqhama manchanacanïni ucasti k'ala naqhantayatäjjañapawa, ucajj jan wali lepra usunïtap laycu; ucampisa sacerdotetejj uñjjatani, ucat uñjaraquini uca manchajj jan juc'ampi akatatatapa, sacerdotejj uca manchanacjja t'ajjsokayjjañapawa ucatsti uca yänacajj pakallko urunacampi jist'antataraquïniwa. “Uca t'ajjsokatäjjatapatsti sacerdotejj wasitatwa uca mancha uñjjatjjaraquini. Ucat uñjaraquini uca manchajj jan chhaktatapa, ucasti sañwa muni uca manchajj k'añütapa, ucasti jan wali manchata uñt'atäniwa, ucat uca yänacasti ninaru naqhantayataraquïniwa, uca manchajj janisa akatatcchïna ucasa, ucampisa ucajj mä tucjiri manchawa mankha toketsa jan ucajj patjja toketsa. Uca mancha uñjjatasintejj sacerdotejj amuyani uca manchajj t'ajjsokatäjjatapatjja chhaktjjatapa, ucapachasti sacerdotejj uca manchjja uca isita jan ucajj uca lip'ichitsa ch'iysjjaniwa. Ucampisa wasitat uñstascaquini uca isina jan ucajj uca lip'ichit lurata yänacansa ucapachasti, uca yänacajj k'ala naqhantayatäjjañapawa. Uca isisti uqhamarac uca lip'ichit lurata yänacasa uca manchajj chhaktjjani t'ajjsokatäjjatapatjja, ucasti wasitatwa t'ajjsokasjjaraquini ucatsti k'omachatäjjaraquiniwa.” Acanacaw yatichäwinacajj uca lepra manchanaca toketjja ucanacajj t'awrata jan ucajj linota lurata isinacansa uñstpan, jan ucajj lip'ichit lurata yänacansa uñstpan, uqhamat uca yänacarojj k'omata jan ucajj k'añutsa uñt'jjañataqui. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Acanacaw yatichäwinacajja mä lepra usuni jakena k'omachasiñap tokenacatjja: usut jakesti sacerdoten nayrakataparu irpatäniwa, sacerdotesti uca jakjja campamentot ankäjjaruw irparaquini, usupa uñjjatañataqui. Sacerdotetejj uca lepra llagan c'umarachasjjatapa uñjani ucapachasti, uca k'omachasiri jaketaquejj pä jamach'inaca aptayanini, uca jamach'inacasti k'oma jamach'inacäñapawa, cedro maderampi, mä wila telampi, hisopompi cuna; saraquiniwa: mä jamach'jja uca ñek'e phuqhu patjjaruw jiwayäta, uca phuqhusti jalsur phuch'ut aptanita umaniraquïniwa, sasa. Ucat jacasquiri jamach'i caturaquini, cedro maderampi, wila telampi, uqhamarac hisopo alimpi. Jiwat jamach'in wilapjja, phujut aptanit umaruw ch'akarayaraquini, take uca yänacampi, jacasquir jamach'impjja uca wila umaruw chilltaraquini. Ucatsti cawquïri jaketejj uca lepra usut k'omachatäcani ucarusti pakallko cutiw uca wila umampi ch'allt'araquini, ucat k'omat khanañchjjaraquini. Jacasquiri jamach'irusti antutnucjjaraquiniwa. “Uca k'omachasiri jakesti isinacapjja t'ajjsokasjjañapawa, jupa pachpasa jarekasjjañaparaquiwa, uqhamarac k'alwa ñic'utapsa mururasiñaparaqui, uqhamat k'oma uñjasjjañapataqui. Uca khepatsti puedjjaraquiniwa campamentoru mantawayjjaña, ucampisa pakallko urunacampiw carpapat ankäjjana jacaraquini. Pakallko urunaca phokhasjjepansti k'alwa ñic'utapjja mururasjjaraquini, uqhamaraqui sunqhanacapsa, nayra phichhunacapsa, janchipan utjqui uca t'awranacsa k'alwa qhitsusiraquini, uqhamarac isinacapsa t'ajjsurasjjaraquini, jupa quipcasa jarekasjjaraquini, ucapachaw k'omachata uñjasjjaraquini. “Quimsakallko ururusti pä orko ovejanaca caturaquini, uca ovejanacasti k'oma ovejanacäñaparaquiwa, uca quipcaraqui mä kachu ovejampi, ucasti mä maranïñapawa jan cuna camacht'ataraqui; uqhamarac sojjta kilo chicatani suma jac'umpi, uqhamata granonacat mä suma ofrenda loktañataquisti, aceitempi chaputäñaparaquiwa, ucjjarusti niya chicat litro aceitempi cuna. Cawquïri sacerdotetejj k'omachcani ucasti, cawquïri jaketejj k'omachatäcani ucarojj uqhamaraqui take yänacapampirusa Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquisa uca nayrakataruw uchani, Tatitun nayrakataparu; ucat uca ovejanacat maynïri caturaquini, uca chicat litro aceitempi chicwa loktjjaraquini, jucha luratat mä sacrificiöcaspas uqhama, uqhamat Tatitun nayrakataparu uñstayasa. Uca orko ovejsti cawqhatejj sacrificiot loktañataqui uywanaca qharinucuña chicajj yakhachatäqui ucqhanwa qharinucjjañaparaqui. Jucha luratata sacrificio loktäwisti sacerdotetaquïniwa, uqhamarac pantjasïwi juchat loktatasa sacerdotetaquiraquïniwa, ucanacajj mä sinti kollana yänacätap laycu. “Uca khepatsti sacerdotejj jucha luratat loktatäcänsa ucanacat mä juc'a wila aptaraquini, ucatsti cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucaruw jawt'araquini, cupi jinchuta, uqhamarac cupi amparapan tayca luc'anaparusa, uca quipcaraquiw cupi cayupan tayca luc'anaparusa jawt'araquini. Ucat mä juc'a aceite aptaraquini, ucatsti uca aceitjja ch'eka amparaparuw warjjataraquini; uca cupi amparapampiw luc'anapa uca aceitempi jawt'araquini, ucat uca pachpa luc'anampiw pakallko cuti ch'allt'araquini, Tatitun nayrakatapana. Cuna aceitetejj amparapan jilt'cani ucatwa sacerdotejj mä juc'a aptaraquini, ucatsti cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucaruw cupi jinchuta jawt'araquini, uqhamarac cupi amparapan tayca luc'anapatsa, uca quipcaraqui cupi cayupan tayca luc'anapatsa, uqhamarac cawquïri wilatejj jucha luratat sacrificio loktatäcän ucjjarusa. Ucat uca aceite jilt'sti cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucan p'ekepjjaruraquiw jawsjjani. Uqhamatwa sacerdotejj uca jaketaquejj juchat pampachatäña jicjjatani. Ucatsti sacerdotejj janc'aquiw cuna sacrificiotejj juchat loktatäqui uca loktjjaraquini, uqhamat cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucan k'omäñapa jicjjatasa, k'añütap laycu; ucjjarusti cawquïri uywatejj k'ala naqhantayatäcani ucwa sacrificiot loktjjaraquini, ucsti altarjjaruraquiw loktaraquini, granonacat ofrenda churatäquis ucanacampi chica. Uqhamatwa sacerdotejj uca jaketaquejj juchat pampachatäña jicjjatani, uca jakesti k'omawa uñjasjjaraquini. “Cawquïri jaketejj usutäcani ucatejj pobrëni, janiraqui take ucanacataqui kollkepajj utjarapcaniti ucapachasti mä orko oveja jucha luratata sacrificio loktañataqui apanini, ucatsti mä suma ofrendäcaspasa uqhamwa loktaraquini juchanacapat perdón jicjjatañataqui, ucjjarusti pä kilot mä juc'ampi jilt'ata suma jac'u apaniraquini, aceitempi chaptata, ucanacajj granonacat mä ofrenda loktäwïcaspas uqhama, niya chicat litro aceitempi, pä palomampi jan ucajj pä palom wawampsa, kawkhatejj kollkepajj utjarapqui uqhamarjama; maya jucha luratata sacrificio loktatäcaspas uqhama, maysti takpacha nact'ayaña ofrendäcaspasa uqhamaraqui. Quimsakallko ururusti take ucanacwa sacerdoten ucaru aparaquini; uqhamat jupajj k'omachata jicjjatasiñapataqui; take ucanacsti Tatitun nayrakatapanwa catuyaraquini, Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquis uca nayrakatana. Sacerdotesti, cawquïri ovejatejj jucha luratat sacrificio loktañataqui waquichatäqui uca caturaquini, uqhamarac uca niya chicat litro aceitenacsa, ucatsti ucanacjja Tatitun nayrakataparuw uñstayjjaraquini, mä suma ofrendäcaspas uqhama; cawquïri ovejatejj juchata loktatäcani ucwa qharinucuraquini, ucat uca ovejan wilapat mä juc'a aptaraquini, ucatsti cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucan cupi jinchupatwa aynach toketa jawt'araquini, uqhamarac cupi amparapan tayca luc'anapatsa uca quipcaraqui cupi cayupan tayca luc'anapatsa; ucatsti ch'eka amparaparu mä juc'a aceite warjjataraquini, cupi luc'anampiw pakallko cuti Tatitun nayrakatapan uca aceitempi ch'allt'araquini. Uqhamaraquiwa, cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucarusti cupi jinchuta jawt'araquini, uqhamarac cupi amparapan tayca luc'anapatsa, uca quipcaraqui cupi cayupan tayca luc'anapatsa, cawqharutejj jucha luratat sacrificio loktata wilampi jawt'cänjja uca quipca chekaruw jawt'araquini. Ucat aceite jilt'sti sacerdotejj cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucan p'ekepjjaruwa jawsuraquini, uqhamat uca jakejj Tatitut juchanacapat pampachatäña jicjjatañapataqui. Ucjjarusti sacerdotejj maynïri paloma jan ucajj mä palom wawsa loktjjaraquini, cunjämarutejj k'omachasiri jakejj apancani uqhamarjama. Maynïr palomjja jucha luratat sacrificio loktäwïcaspasa uqhamwa loktaraquini, maynïri palomsti k'ala naqhantayaraquïni, granonacat ofrenda loktasqui ucanacat sipansa. Uqhamatwa sacerdotejj cawquïri jaketejj k'omachasisqui ucataquejj juchanacapat perdón jicjjatani.” Take ucanacawa yatichäwinacajj cawquïri jakenacatejj lepra usu llaganacani uñstcani ucanacataquejja, cawquïrinacatejj k'omachasïwipanjja jan walja ofrendanaca churirjamäpqui ucanacataquejja. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampiruw parläna; aqham saraquïnwa: “Cunapachatejj jumanacajj Canaán orakeru mantjjapjjäta, cawquïri oraktejj nayajj jumanacaru herenciata churapjjsma ucaru, ucat nayajj mä usu apayanipjjaraquirisma cawquïri utjjarusa uca orakenjja, uca utanisti sacerdoter uñjiriw sarani, ucatsti saraquiniwa: ‘Utajjanjja mä usjamaquiw uñsti, inas leprächi’ sasa. “Sacerdotesti janïra uca utar mantcasajja, saraquiniwa takeniw uca utatjja mistjjañapa, uqhamat cawquïrinacatejj ucan jacapqui ucanacajj jan k'añu uñjasipjjañanacapataqui, uqhamaraqui take cunanacatejj uca utan utjqui ucanacasa jan k'añu uñjasiñapataqui. Ucatwa sacerdotejj uca uta uñjiri mantaraquini, uqhamarac uca usu uñjjataraquini. “Uca uta uñjasatejj sacerdotejj amuyaraquini, uca perkanacanjja manchanaca utjatapa uca manchanacasti ch'ojjñätapa jan ucajj wilätapsa, ucampisa perkanjja juc'ampi mankharu mantatätaparaqui, ucapachasti uca utatjja mistunjjaniwa, ucampisa utanirojja saraquiniwa uca utajj pakallko urunacaw jist'antatäñapa. Pakallko ururuw sacerdotejj cutt'awayaraquini uca manchanaca uñaquipañataqui, uca manchanacatejj uca uta perkanjja juc'ampi akatatatächejja, ucapachasti, saraquiniwa: cawquïri kalanacatejj manchanacani uñstqui ucanac apsupjjaraquim, ucatsti uca kalanacjja cawqhatejj k'añu chekäqui ucawjaruw willtanipjjaraquim, campamentot ankäjjaru; uca quipcaraquiwa saraquini uca utan perkanacapajj k'ala q'issutäñapawa, uqhamarac uca perkan lak'anacapasti marcat ankäjjaru cawqhatejj k'añüqui uca chekaru apanucunitäjjañapawa, sasa Uqhamasti cawquïri kalanacatejj apsutäcäna uca lantisti yakha kalanacaw uscutäjjaraquini, uca quipcaraqui q'isuratäcän uca perkasti yakha ñek'empiw lluch'sjjaraquini. “Uqhama kalanacasa apsutäjjatapatjja, perkasa q'issutäjjatapatjja, uqhamaraqui wasitat uca perkasa lluch'sutäjjatatjja, sacerdotejj wasitatwa uca uta uñjiri mantaraquini. Uca usutejj wasitat uca utan akatatatächejja, ucajj sañ muni jan wali usunïtapa, uca utasti janiw k'omäcjjaraquiti. Uqhamasti uca utajj allinucutäñapawa, uca lak'anacasti marcat ankäjjaru apanucutäjjañaparaquiwa, mä k'añu chekawjaru. Cawquïritejj uca utaru mantcani, sacerdotejj jist'antaycatayna uca urunacanjja, uca jakesti jayp'ucama k'añut uñt'atäniwa. Cawquïritejj uca utan iccani jan ucajj mank'caraquinisa ucasti isinacapjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamaraqui k'omachasjjañapawa. “Sacerdotetejj uca utaru uñjiri mantasinjja, cuna kalanacatejj apsutäcjjäna, uqhamarac perkasa wasitat lluch'sutäjjäna uca khepata, ucatsti sacerdotejj amuyaraquini uca usojj jan juc'ampi akatatatapa, ucapachasti khanañcharaquiniwa uca utajj k'omäscatapa, uca usojj tucusjjatap laycu. Uca uta k'omachañataquisti pä jamach'i caturaquini, cedro maderampi, uqhamarac mä wila telampi, hisopo alimpi. Uca jamach'inacatsti maynïrwa jiwayaraquini mä ñek'e phucjjaru, uca phuqhusti phuch'ut aptanita umanïñaparaquiwa. Ucat aptaraquini cedro, hisopo alimpi, uqhamarac wila telampi, cawquïri jamach'itejj jacasqui ucampi, ucat take ucanacsti jiwat jamach'in wilapampi uqhamaraqui uca jalsur wila umaruw chilltaraquini ucatjja utaru pakallko cuti ch'allsuraquini. Uqhamwa uca utjja k'omachani uca jamach'in wilapampi, uqhamarac jalsu umampi, jacasquiri jamach'impi, cedrompi, hisopompi, uqhamaraqui wila telampi. Uca khepatsti jacasquiri jamach'irojja antutjjaraquiniwa, marcat ankäjjaru, uqhamatwa phokharaquini cunatejj uca uta k'omachañataquejj munasqui ucanacampejja.” Take ucanacawa yatichäwinacajja cawquïri lepra usunacatejj, jan ucajja tiña sat usunacasa uñstani ucanaca k'omachañataquejja. Isinacana uñstani jan ucajj utanacansa uñstani ucapachajja, uqhamarac cawquïri p'usunacatejj uñstani, jan ucajj janchis phallarani, jan ucajj manchanacasa janchin uñstani ucapachasa, uqhamat yatisiñapataqui cunatejj k'omäqui, uqhamarac cunatejj k'añüqui ucsa. Aqhacamaw yatichäwinacajja cuna lepra usunacatejj uñstcani ucanaca toketa yatichäwinacajja. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampiruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham sapjjam: Cunapachatejj mä jakejj usutäsina jathapa aywiyani ucapachasti uca jakejj k'añut uñt'atäniwa. Jakesti k'añuta uñt'ataraquïniwa, cunapachatejj usutäsina jathap aywiyani jan ucajj janisa aywiycjjani ucqhajja. Ucampis k'añut uñt'ataquipunïniwa. “Cawqui chekarutejj uca jakejj iquini, ucan jathapa aywiyaraquini uca iquiñapasti k'añut uñt'ataraquïniwa. Cawqui chekarutejj uca jakejj kont'ani uca chekasti k'añut uñt'ataraquïniwa. “Cawquïritejj uca jaken iquiñapa llamct'ani ucasti, isipa t'ajjsokasjjañapawa, uqhamarac jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucampisa jayp'ucama k'añut uñt'ataquïscaniwa. “Cawquïri jaketejj uca aywiyiri jaken konuñaparu kont'ani ucasti, isipjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamarac jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucampisa jayp'ucama k'añuquipuniw uñjasiscani. “Cawquïritejj uca jatha aywiyiri jakeru llamct'ani ucasti isipjja t'ajjsokasjjañaparaquiwa, ucatsti jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucampisa k'añut uñt'ataquipunïscaniwa jayp'thapiñapcamajja. “Uca jatha aywiyiri usut jaketejj mayni k'oma jakeru thusjjatani, uca jakesti isinacapjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamarac jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucampisa k'añut uñt'ataquipunïscaniwa jayp'thapiñapcamajja. “Cawquïri monturatejj uca jatha aywiyiri jaken lat'jjatatäni ucasti k'añut uñt'atapunïniwa. “Cawquïri jaketejj uca jatha aywiyir jaken mä cuna kont'atapjjarusa llamct'ani ucasti k'añut uñt'atapunïniwa jayp'thapiñapcamajja. “Cawquïri jatha aywiyiri usut jaketejj amparapa jan jarekasisa yakha jakeru llamct'ani, uca llamct'at jakejja isipjja t'ajjsokasjjañapawa, jupa pachpas jarekasiñaparaquiwa, ucampis k'añut uñt'atäniwa jayp'thapiñapcamajja. “Uca jatha aywiyiri jaketejj mä ñek'e phuqhu llamct'ani, uca phuqhusti p'acjatäjjaraquiniwa; ucampisa maderat lurata yänacasti jarekatäjjaraquiniwa. “Uca jaketejj uca jatha aywiyañ usupata c'umarachasjjani ucapachasti pakallko urunacaw jact'asini k'omachasiñapataquejja, isinacapjja t'ajjsokasjjaraquiniwa, uqhamarac jupas jalsu umampiwa jarekasjjaraquini, ucapachaw k'omachatäjjaraquini. Quimsakallko ururusti pä paloma jan ucajj pä palom wawanacwa caturaquini, ucatsti ucanac apt'atajj Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquis uca nayräjjaruw sararaquini, take ucanaca Tatitun nayrakatapana sacerdoter catuyjjañataqui. Sacerdotesti mayjja jucha luratat sacrificio loktjjaraquini, maysti takpacha nact'ayasaw loktjjaraquini. Uqhamatwa take uca k'omachasïwi lurañanacjja Tatitun nayrakatapana phokharaquini, uca jatha aywiyiri usun jaketaquejja. “Cunapachatejj mayni jakejj jatha ch'akarayasini ucapachasti take janchipwa umampi jarekasjjaraquini, ucatsti jayp'thapiñapcamajja k'añut uñt'ataraquïniwa. “Cuna isinacjjarutejj, jan ucajj mä lip'ichjjarusa uca jaken jathapajj ch'akjjatcani, ucasti umampi t'ajjsokatäjjañapawa ucanacasti k'añut uñt'atäjjaraquiniwa jayp'thapcama. “Mayni chachatejj mä warmimpi iquintani mayachasisa, uca khepatsti panpachaniw umampi jarekasjjapjjani, panpachaniraquiwa jayp'ucama k'añut uñt'ata kheparapjjani. “Mayni warmitejj phajjsi wilapampïscani ucasti pakallko uruwa k'añut uñt'atäni. Cawquïritejj uca warmiru llamct'ani ucasti k'añut uñt'atäniwa, jayp'thapiñapcama. “Cawqhanacarutejj uca warmejj phajjsi wilanïcasina iquini uca iquiñapasti k'añut uñt'atäniwa. “Cawqhanacarutejj kont'asiraquini, ucqhasti k'añut uñt'ataraquïniwa. “Cawquïritejj uca phajjsi wilani warmin iquiñapa llamct'ani ucasti isinacapjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamaraqui jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucatsti jayp'ucama k'añut uñt'ataquipunïscaniwa. “Cawquïritejj uca warmina mä cuna konjjatatapjjarusa llamct'ani ucasti isipjja t'ajjsokasjjañapawa jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucampisa jayp'ucamajja k'añut uñt'ataquipunïscaniwa. Uca warmin iquiñapsa jan ucajj mä cunapsa maynejj llamct'ani, ucasti k'añut uñt'ataquipunïscaniwa, jayp'thapcama. “Maynitejj uca phajjsi wilani warmimpi iquintani, uqhamarac uca phajjsi wila usupampisa chicachasiraquini, ucasti pakallko urunacaw k'añut uñt'ata jicjjatasiraquini, uqhamarac cawqui chekarutejj uca jakejj iquintcqui uca chekasa k'añut uñt'ataraquïniwa. “Mayni warmitejj wila sarayasini jan phajjsi usunïcasina, ucatsti uca wilapajj walja urunacaraqui uqham sarani, jan ucajj phajjsi wilapasa juc'ampi walja urunacampi sarascaquini ucapachasti, uca warmejj k'añut uñt'atäniwa uca wilapan sayt'añapcama, phajjsi wilanïcaspasa uqhama. “Cawqharutejj uca wila apayasir warmejj iccani, jan ucajj cunanacjjarutejj kont'ascani ucanacasti k'añut uñt'atäniwa, cunjämatejj phajjsi wilapan saratajj k'añut uñt'atäqui uqhama. “Cawquïritejj uca yänaca llamct'ani ucasti k'añut uñt'atäniwa. Isipjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamarac jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, ucampisa jayp'ucamajja k'añut uñt'ataquipunïscaniwa. “Cunapachatejj uca wilapajj sayt'jjani ucqhasti pakallko urunacaw suyt'ani, uca khepatjja k'omaw uñjasjjaraquini. Quimsakallko urunacarusti pä paloma caturaquini jan ucajj pä palom wawanacsa, ucatsti ucanacjja sacerdoten ucaruw apjjaraquini Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakataru. Sacerdotesti uca palomanacat mayjja jucha luratata sacrificiot loktjjaraquini, maynïrsti k'ala nact'ayasaw loktjjaraquini. Uqhamwa sacerdotejj phokhani Tatitun nayrakatapana uca wila apayasir warmin k'omachasiñapa toketjja. Uqhamatwa jumanacajj israelitanacatjja take k'añunacjja jayaru apanucjjapjjäta, jan jiwarapjjañapataqui cawqhantejj nayajj utjcta uca cheka k'añuchapjjatap laycu.” Acawa yatichäwinacajja cawquïri jakenacatejj usutäsinsa jan usutäsinsa jathanacapa aywiyasa sarnakapjjani, uqhamarac ch'akayapjjanisa ucanacataquejja, jupanacasti k'añut uñt'atäpjjaraquiniwa; uqhamaraqui cawquïri warminacatejj phajjsi wilanïpjje, jan phajjsi wilanïcasinsa wiljja sarayasipjje ucanacataquiwa. Take aca yatichäwinacasti chachanacataqui, uqhamarac warminacataquiwa; cawquïri chachanacatejj jatha aywiyasisa sarnakapjje, jan ucajj phajjsi wilani warmimpisa iquintapjje ucanacataquiwa. Tatitusti Moisesampiw parlaraquïna, Aaronan wawanacapana jiwarjjatapa khepatjja, ucanacasti jiwarapjjaraquïnwa Tatitun nayrakatapana sinti jac'achasipjjatap laycu. Ucat Tatitojj Moisesarojj aqham saraquïnwa: “Aarón jilamarojj saraquim, jan cuna horasasa mantacpati cawquïri kollan chekantejj velo khepäjjan utjqui uca chekarojja, uqhamaraqui cawquïri tapatejj arca khophitäqui juchat pampachatäñataqui uca nayrakatarusa, jan jiwarapjjañapataqui; nayasti mä kenayanwa uñstaraquï uca juchat pampachatäñäqui uca tapa patjjana. Aaronajj uca kollan chekaru mantañataquejj mä orko vaca, apani jucha luratat sacrificio loktañataqui, uqhamarac mä orko oveja aparaquini takpacha nact'ayasa loktañataqui. Cunatejj Tatituru loktatäqui uca linot lurata tunicampi isthapitaw mantaraquini, linot lurata calzoncillonacampi isthapitaraqui, uqhamarac cinturonampi chint'ata, turbante sata ch'okañampi p'ekeparu ch'okt'ataraqui, ucanacasti linot luratäñaparaquiwa. Aca isisti Tatituru loktat isiwa, janïra uca isimpi isthapiscasasti umampiw suma jarekasiraquini. “Israelita jakenacataquisti, Aaronajj pä cabritompi mä orko ovejampi aparaquini, uca cabritonacsti jucha luratat sacrificio loktaraquini, orko ovejsti takpacha nact'ayasaw loktaraquini. Jupan quipca juchapatwa mä vaca sacrificiot loktaraquini, uqhamat jupan pachpa juchanacapata, uqhamarac familiapan juchanacapatsa pampachatäña jicjjatañapataqui. Uca khepatsti uca pä cabrito caturaquini, ucatsti Tatitun nayrakatapanwa loktjjaraquini, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakatana. Ucjjarusti uca paya cabritonacjjarojja suerte jaktaraquini; maynïri suertejja Tatitutaquïniwa, maynïri suertesti Azazel ucataquiraquïniwa. Cawquïri cabritjjarutejj suertejj Tatitutaqui sasa wact'cani ucsti Aaronajj jucha luratat sacrificio loktjjani, ucampisa cawquïri cabritotejj jucha apcani ucasti jacquirpacha Tatitun nayrakataparu uñstayatäniwa, juchat pampachatäña catokañataqui, uca khepatsti uca cabritjja wasara tokeruw antutnucjjaraquini, ucan chhakjjañapataqui, Azazel ucaru. “Uca khepatsti Aaronajj orko vaca sacrificiot loktjjaraquini, ucasti pachpa juchapata sacrificio loktäwiwa, uca orko vacsti jupan pachpa juchapata, uqhamarac familiapan juchanacapata pampachatäña catokañataquiw loktaraquini. Ucjjarusti mä incensario caturaquini, ucarusti cawquïri sanc'anacatejj altarjjan naqhasqui ucanacampiw apjjataraquini, uca altarasti Tatitun nayrakatapanquiwa, uqhamarac pä jach'i q'iyat incienso caturaquini, ucsti velo khepäjjaruw apjjaraquini, uca inciensti Tatitun nayrakatapancqui uca ninjjaruw jach'jjataraquini, ucat uca incienso jiwk'esti cuna tapatejj arca khopjjatatäqui juchat pampachatäñataqui ucaruw chhaktayaraquini, cawquïritejj amtäwi arcäqui ucaru. Uqhamatwa Aaronajj jan jiwcaraquiniti. Uqhamaraquiwa uca vacan wilapatjja mä juc'a aptaraquini, ucat luc'anapampiwa ch'allt'araquini uca tapat ch'ekäjjaru. Ucjjarusti pakallko cutiraquiw uca tapa nayräjjaru ch'allt'araquini, uca khepatwa cabritorojj jiwayjjaraquini, jakenacan juchanacapata mä sacrificiöcaspasa uqhama, ucatsti uca wiljja velo khepäjjaruw apjjaraquini; uca mankhanwa taparojj patjjata uqhamarac nayräjjata ch'allt'ani, cunjämtejj vacan wilapampejj ch'allt'cäna uqhama. Uqhamatwa uca kollan chekjja k'omachjjaraquini take uca k'añunacatjja, israelitanacan Dios toke sayt'asitanacapata, uqhamarac take jucha luratanacapatsa. Uca quipcaraquiwa Jiquisiñ Carpampisa lurasiñaparaqui, cawquïritejj jupanaca taypincqui, uqhamatwa take k'añunacajja k'omachatäni. “Aaronan, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa mankhancañapcamasti, cunapachatejj juchata pampachasïwi jicjjatiri mantani ucapachajja, mistuniñapcamajja janipuniw qhitis uca mankhancañapäquiti. Cunapachatejj jupa quipcataqui, uqhamarac familiapataqui juchata pampachatäña jicjjatjjani, uqhamarac take israelita jakenacataquisa, ucatjja mistunjjaraquiniwa cawquïri altaratejj Tatitun nayrakatapancqui ucqharu. Ucatsti uca vacan wilapatjja mä juc'a aptaraquini, uqhamaraqui cabriton wilapatsa, uca wilampejj altaran wajjranacaparuw jawiquiparaquini, ucat luc'anapampejj pakallko cutiw altarar ch'allt'araquini. Uqhamwa israelitanacan k'añunacapatjja k'omachani, ucatsti Tatituruw catuyjjaraquini. “Cunapachatejj Aarón sacerdotejj uca kollana cheka, uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpsa, uca quipcaraqui altarsa k'omachjjani, ucapachasti jacquir cabrito aptayanini, uca cabriton p'ekepjjaru amparapa lokjjatasasti, israelita jakenacan ñankha luratanacapa, Dios toke sayt'asitanacapa, uqhamaraqui take juchanacapwa arsuraquini, uqhamatwa uca cabriton p'ekepjjaru take juchanacjja apjjatjjani, ucatsti cawquïri jaketejj uca apañataqui ajllitäqui ucaw uca cabritjja wasararu irpjjaraquini antutnucunjjañataqui. Uqhamawa uca cabritojj wasara tokeru chhakjjani, take jakenacan juchanacapa apawayjjani, jan jakeni orakenac tokeru. “Ucjjarusti Aaronajj Tatitumpi Jiquisiñ Carparuw mantjjaraquini, cawquïri lino isimpi isthapitäcäntejj ucanacjja isirasjjaraquiniwa, kollana chekaru mantañataqui isthapiscäna uca isinacjja, ucanacsti uca chekaruw jaytawayjjaraquini. Uca quipca kollana chekanwa jarekasjjaraquini, isthapisitatsti mistunjjaraquiniwa jupa quipcat sacrificio loktañataqui, uqhamarac take jakenacataquisa, ucampiwa jupan juchanacapata uqhamarac jakenacan juchanacapatsa pampachasïwi jicjjataraquini. Cawquïri uywatejj jucha luratat sacrificio loktatäcan uca liq'inacapsti altarjjaruw nact'ayjjaraquini, ucjjarusti cawquïri jaketejj uca cabrito wasararu apcäna Azazel ucataqui, ucat isipjja t'ajjsurasjjaraquiniwa, jupa quipcasa jarekasjjaraquiniwa, ucatwa campamentoru mantanjjaraquini. “Cawquïri orko vacatejj, uqhamarac cawquïri cabritotejj jucha luratata sacrificio loktatäqui ucanacan wilanacapasa kollana chekaru apatäcaraquïna juchanacat pampachasïwi jicjjatañataqui, ucanacasti campamentot ankäjjaru apatäjjañapawa, lip'ichinacapasa, aychanacapasa, cuna jilt'anacapasa takpacha naqhantayatäjjaraquiniwa. Cawquïri jaketejj take ucanaca naqhantayjjani ucasti isinacapjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamarac jupa quipcasa jarekasjjañaparaquiwa, uca khepatwa campamentoru mantanjjaraquini. “Aca leyinacasti jumanacataquejj wiñayataquïniwa: tunca uru sarakataru pakallköri phajjsina jumanacajj ayunapjjäta, take luräwinacamwa suyt'apjjäta, take israelita jakenaca uqhamarac jaya marcat jutasina jumanaca taypina jaquiri jakenacasa. Ucüruraquiwa jumanacajj juchanacamat pampachatäñjja jicjjatapjjäta Tatitun nayrakatapanjja, uqhamarac take jucha luratanacamatsa k'omachataw uñjasjjapjjaraquïta. Aca leyisti wiñayataquiraquiwa: uca urusti jumanacataquejj wali jach'a urüniwa, samaraña ururaqui, uqhamaraqui Tatitutaqui yakhachata ayuno lurañ ururaqui. Cawquïri sacerdotetejj ajllitäcani, uqhamarac jupajj awquipa lanti sacerdoteta sayt'añapataquisa uscutaraquïni, ucasti cuna loktañanacatejj juchata pampachatäñataquejj waquisqui ucanacwa loktaraquini; jupasti linot lurat isinacampiw isthapisini, cawquïri isinacatejj Tatitur loktatäqui ucanacampi, juparaquiw uca kollana chekjja k'omacharaquini, uqhamaraqui Tatitumpi Jiquisiñäquisa uca Carpsa, uqhamarac altarsa, uqhamatwa sacerdotenacataquejja uca quipcaraqui take jakenacataquisa juchat pampachatäña jicjjataraquini. “Aca leyisti jumanacataquejj wiñayataquïniwa, maran mä cutiw acanacjja lurapjjaraquïta, cuna juchanactejj israelita jakenacajj lurapcani ucanacatjja pampachatäña jicjjatapjjañamataqui.” Take ucanacasti, cunjämtejj Tatitojj Moisesarojj siscäna uqhamarjamapuniw phokhasïnjja. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronampiru, wawanacapampirusti aqham saraquim, uqhamarac take israelita jakenacarusa, cuntejj Tatitojj sisqui uca arunaca: “Cawquïri jaketejj mä orko vaca, jan ucajj mä ovejsa, jan ucajj mä cabritsa, campamentota ankäjjana jan ucajj campamento mankhansa jiwayani, ucatsti janiraqui Tatitumpi Jiquisiña Carpäquisa uca nayrakataru apancaniti, uqhamat Tatitun santuariopa nayrakatan mä suma ofrendata loktañataqui, ucasti wila wartatapatjja juchañchatäniwa, uqhamarac take jakenac taypitjja jiwayatäjjaniwa. Acasti Israelita jakenacan Tatituru loktapjjañapataquiwa, cawquïri uywanactejj pampana jiwayapqui ucanaca. Ucatsti sacerdoten nayrakataparu apjjañapataquiraqui, Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquisa uca nayrakataru uscuñapataqui, uqhamat sacerdotejj ucanacjja uca jaketaqui, sumancthapiña sacrificiönacapsa loktjjañapataqui. Sacerdotesti Tatitun nayrakatapancqui uca altarjja wilampiw ch'allt'araquini, cawquïritejj Tatitumpi Jiquisiña Carpa nayräjjancqui ucaru, liq'inacsti mä suma k'apquiri ofrendäcaspasa uqhamwa nact'ayjjaraquini Tatitutaquejja. Janipuniw mayampsa uca ñankhanacarojj ofrendanacapjja loktascjjapjjaniti, cawquïrinacarutejj jupanacajj yupaychapjjäna, uqhamarac k'añuchasipjjänsa. Acasti jumanacataquejj wiñaya leyïniwa, awquinacamataqui, uqhamarac wawanacamataquisa. “Ucjjarusti saraquim cawquïri israelita jaketejja jan ucajj cawquïri jakesa yakha marcat jutasina jumanac taypina jacani, ucatsti sacrificio loktaraquini jan ucajj take nact'ayasasa sacrificio loktaraquini, ucampisa janiraqui Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquisa uca nayrakataru apcaraquiniti, ucasti jakenac taypitjja jiwayatäjjaniwa. “Nayasti take israelitanacataqui, uqhamarac cawquïri jakenacatejj yakha marcanacata jutasina jumanac taypina jacani, take jupanacajj wila mank'apjjaraquini ucanac contraw sayt'äjja, cunjämsa uca wiljja mank'asipcpan. Nayasti uca wila mank'erinacarojja marcap taypitjja jiwayaraquïwa. Take jaquirinacasti cuna wilatejj jupanjja utjqui ucampiwa jacaraqui. Nayaw jumanacarojj altarajjan wila churapjjsma, uqhamat jumanacajj uca wila toke cutsuyatäpjjañamataqui, uca wilapï phokjjejja jumanacan jacañanïpjjañamataquejja. “Uca laycu israelita jakenacarusti saractwa: Janipuniw jumanacajja ni jumanac taypina jaquir yakha marcat jutiri jakenacasa wiljja mank'apjjätati sasa. Cawquïri israelitanacatejja, jan ucajj cawquïr yakha marcat jutasina jaquirinacasa mä uywa jiwayapjjani ucapachasti, jan ucajj cawquïri jamach'inacatejj mank'añataqui uchatäqui ucanacsa, ucapachasti wilapjja orakeruw wartjjaraquini, ucatsti lak'ampiw imt'jjani, uca wilajj take jaquirinacarusa jacaña churatap laycu, ucampisa cawquïri jaketejj wila mank'ani ucasti jiwayatäjjaniwa. “Cawquïri israelita jaketejja jan ucajj cawquïri yakha marcat jutasina jumanac taypina jaquiri jakesa mä jiwat uywan aychapa jan ucajj mä monte animalan jiwayata uywan aychapsa mank'ani ucasti isipjja t'ajjsokasjjañapawa, uqhamaraqui jupa quipcasa umampiw jarekasjjaraquini, ucatsti k'añut uñt'ataquipunïscaniwa jayp'ucamajja. Uca khepatwa jupajj k'omachata uñjasjjaraquini. Ucampisa janitejj isinacapa t'ajjsokascani ni jupa quipcasa umampi jarekascaraquini ucapachasti uca ñankha luräwipampi k'añuchataquïscaniwa.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: “Nayätwa Tatitu Diosapajja. “Jan Egipto marcan sarnakäwinacaparjama jacapjjamti, cawquïri marcantejj jumanacajj jacapcäyäta. Janiraqui Canaán oraken sarnakäwinacaparjamasa sarnakapjjamti, cawquïri orakerutejj nayajj jacapjjañanacamataqui irpapcsma uca orakena, janiraqui uca marcan sarnakäwinacaparjama jacapjjamti. “Nayan arsutanacajjaru phokhapjjam, uqhamarac leyinacajjsa phokhapjjaraquim, ucanacarjama sarnakapjjam. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. “Nayan arsutanacajjsti, uqhamarac leyinacajjsa phokhapjjapunim. Cawquïri jaketejj ucanaca phokcani ucasti jacaniwa. Nayätwa Tatitojja. “Janipuniw cawquïri jakesa pachpa familiapana utjiri warmirojj jac'achasiñapäquiti uca warmimpi jucha lurañataquejja. Nayätwa Tatitojja. “Janiraqui awquimarusa ñankhachcamti, taycamaru warmisisajja; uqhamarusa taycamawa, janiraquiw jupampejja jucha lurañamajj waquisquiti. “Jan awquimarojj ñankhachamti, warmiparu warmisisajja. “Janipuni cullacamarojj warmisimti; ucajja awqui toketsa cullacamäscpan jan ucajj tayca toketsa cullacamäscpan; utamana nacirïpasa jan ucajj yakha chekana nacirïpasa, janipuniw jupampejj jucha lurañamajj waquisquiti. “Jan jumapachajj ñankha lurasimti imill wawa allchhimaru warmisisajja, ucajj yokaman wawapäscpasa jan ucajj phochamana wawapäscpasa. Janipuniw jupampi jucha lurañamajj waquisquiti. “Janipuni awquiman warmipana phuchaparojj warmisimti. Jupasti awquimana jathasitawa, uqhamarusa cullacamaraquiwa. Janipuniw jupampi jucha lurañamajj waquisquiti. “Jan awquiman cullacaparojj warmisimti, jupasti tiamawa, uqhamarus pachpa awquiman wilapat wilapaniraquiwa uca laycu. “Jan taycaman cullacaparojj warmisimti, jupajj pachpa taycamana wilapat wilapanïtapa laycu, uqhamarus tiamawa. “Jan tiomarojj ñankhachamti warmiparu warmisisajja, jupasti tiamawa. “Jan yojjch'amarojj warmisimti, jupasti yokaman warmipawa; janipuniw jupampi jucha lurañamajj waquisquiti. “Janiraqui jilamarus ñankhachamti, warmiparu warmisisajja. “Janipuni mä warmimpejja wachoka jucha lurasa sarnakamti, ni uca warmina phuchapampisa ni allchhipampisa, ucajj yokapan phuchapäpasa, jan ucajj phuchapan phuchapäscpasa, janipuni ucampejja jucha luramti. Uca luräwisti sinti jan wali luräwiwa, pachpa familiätap laycu. “Jan warmiman cullacaparojj warmisimti, janiraqui jupampejj wachoka juchsa luramti warmima jacasquipanjja, jan ucasti cullacpurwa jan walt'añaru puriyäta. “Phajjsi wilani warmimpisti janipuni jucha luramti. “Jake masiman warmipampisti janipuni iquintamti, janiraqui jupampejja wachoka juchsa luramti, uqhamat jan k'añuchasiscañamataqui. “Janipuni wawanacamjja Moloc sat diosarojj sacrificiot loktamti. Janiraqui uqham lurasajj Diosan sutipsa ñankhachamti. Nayaquïtwa Tatitojja. “Jan mä chachampejj warmimpjama iquintamti. Uqham chachapur iquintañajj sinti jan wali k'añu luräwiwa. “Janiraqui animalanacampisa wachoka jucha luramti, jan uqhamat k'añuchasiscañamataqui. Janiraquiw mä warmisa animalanacampejj wachoka jucha lurañapäquiti. Ucajj sinti jan wali k'añu luräwiwa. “Janipuni ucanacampejja k'añuchasipjjamti. Cawquïri marcanactejj nayajj jumanac nayrakatata ananuccä ucanacasti uca luräwinacampiwa k'añuchasipjjejja, uca quipcaraquiwa jupanacan orakenacapasa k'añuchata uñjasjjaraquejja, ucampisa nayajj jupanacarojj uca ñankha luratanacapatjja cuenta wayt'aracta ucatwa jupanacarojj uca orakenacajj apanucjjejja take ucan jaquirinacarojja. Ucampisa jumanaca, israelitanacajja, uqhamarac cawquïri yakha marcat jutasina jumanac taypina jaquiri jakenacasa, nayan arsutanacajjaru uqhamaraqui leyinacajjarusa phokhasa sarnakapjjam, janiraqui uca k'añu luräwinacjja lurapjjamti, cuntejj uca jakenacajj lurapcän ucanaca. Cawquïri jakenacatejj jumanacat nayräjja aca oraken jacapcän ucanacajj take uca k'añu luräwinacwa lurapjjänjja, uca lurapjjatap laycuraquiwa uca orakesa k'añuchata uñjasiraquïnjja. ¡Uca orakesti janiraqui jumanacarojj apanucpati cunjämtejj uca jakenacarojj apanuccänjja uqhama, cawquïrinacatejj jumanacat nayra jacapcän ucanacarojja! Cawquïri jaketejj uca k'añu luräwinaca lurascani ucanacasti jakenac taypitjja jiwayatäjjaniwa. Uca laycu, nayan arunacajja phokhasa sarnakapjjam, janiraqui cuna k'añu luräwinaca lurasatejj jumanacat nayräjja jaquiri jakenacajj sarnakapjjäna ucanacarojj puripjjamti, janiraqui ucanacampisa k'añuchasipjjamti. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja” sasa. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelita jakenacarusti aqham saraquim: Jumanacasti kollanäpjjam, naya Tatitu Diosamasti kollanätwa. “Sapa maynisa awquiparu uqhamarac taycaparu ajjsarasa sarnakpan. Nayan samaraña urunacajjarusa imapjjaraquim. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. “Janipun yakha diosanacarojj sarapjjamti, janiraqui diosanacjja cuna casta hierronacat umatatayasas lurasipjjamti. Nayätwa Tatitu Diosamajja. “Cunapachatejj Tatituru sumancthapiña sacrificionac loktapjjäta ucapachasti, cunjämtejj Diosajj sisqui uqhamarjamaw loktapjjäta, uqhamat Diosajj jumanacar catokañapataqui. Cawquïri uywatejj loktatäcani ucasti uca urpachaw mank'antatäjjañapa, jan ucajj khepürusa; ucampisa cunatejj quimsïri urutaqui jilt'cani ucasti naqhantayatäjjañapawa. Uca ofrenda loktatatejj quimsa urcama mank'ataquïscani, ucasti mä jisc'achcañata uñt'ataraquïniwa, Diosasti janiraquiw uca loktäwjja catokcaniti; qhititejj mank'cani ucasti juchapa uñt'asiraquini, uqhamarac take jakenac taypitjja jiwayatäjjaniwa, cunatejj Tatitur loktatäqui uca jan yäkatap laycu. “Cunapachatejj yapumana cosecha apthapcäta ucapachasti janiw thiyanacamppacha yawthapïtati, janiraquiw cuna grano puyanacatejj willirtqui ucanacsa chhajjmthapïtati. Uva yapumatsti janiw takpacha apthapïtati, janiraquiw cuna uvanacatejj willirtqui ucanacsa k'ala pallthapisïtati; ucanacjja pobrenacataqui, uqhamarac jaya marcat jutiri jakenacataquiw jilt'ayäta. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. “Jan lunthatasipjjamti, janiraqui c'arisipjjamti, janiraqui jumanaccamasa maynit maynicama engañasipjjamti. “Jan c'ari arsüwinac nayan sutejjaru luramti, uqham lurasajj Tatitu Diosaman sutipwa ñankhachtajja. Nayätwa Tatitojja. “Janiraqui jake masima contrajj ch'amampiqui sayt'asimti, janiraqui cunatejj jupancqui ucsa aparamti. Irnakerina pagopsti janiraqui khepürcama apjjäsimti. “Okara jakerusti jan maldicimti. Juyqhun sarnakañaparusti janipuni cuna casta jan walt'añanacsa liwisiñapataquejj uscumti. Tatitu Diosamaru ajjsartam. Nayätwa Tatitojja. “Cunapachatejj mä queja t'akjäta ucapachasti jan ñankhanacjja luramti; janiraqui pisi ch'amanirusa arjjatamti ni munañanina nayrakataparusa alt'asimti. Cunapachatejj mä queja uñjcäta ucapachasti cunatejj chekapäqui ucaru jaysasa luram. “Jakenac taypinsti janipuni arunac apnakasa sarnakamti. “Janiraqui jake jiwayañanacansa chicachasimti. Nayätwa Tatitu Diosamajja. “Jan chuymamarojj jilamar uñisiñanacjja imjjäsimti. Cunapachatejj jake masimaru tokenokañajj waquischi ucapachasti tokenokam, janiraqui jupampi chica jucharu purimti. “Jake masimarusti janipuni cuna luratasa phoksusiraquimti, janiraqui jupa tokesa colerasiñamjja chuymamaru imjjäsimti. Jake masimarusti juma quipcarjama munaraquim. Nayätwa juman Tatitumajja. “Nayan leyinacajjsti phokhapunim. Uywanacamsti janiraqui yakha casta uywanacampi catusiyamti. Janipun orakemarojj take casta jathanaca chharktasin yapuchamti. Janiraqui take casta telanacat lurata isinacampi isisimti. “Mayni jaketejj cawquïri esclavatejj yakha jakeru churatäqui ucampi iquintani, ucampisa uca esclavajj janïra alatäquiti ni libre antutatäcaraquisa, ucarusti mä pago churatäjjañapawa, ucampisa janiw jiwayatäñataqui juchañchatäcaniti jupajj janïra librëtap laycu. Uca jakesti Tatiturojj mä orko oveja churaraquini jucha luratata mä sacrificiöcaspas uqhama, uca ovejsti Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakataruw aparaquini. Uca oveja sacrificiot loktasaraquiw sacerdotejj uca jaketaquejj Tatitut juchata pampachatäña mayiraquini, ucampisa uca juchajj perdonatäjjaraquiniwa. “Cunapachatejj jumanacajj uca orakeru puripjjäta, ucatsti frutanaca achuri kokanaca yapuchapjjaraquïta, ucapachasti janiw uca frutanacjja apakapjjätati ni mank'apjjaraquïtasa quimsa mara pasañapcama. Pusi mara purinjjepansti take uca achunacajj Tatituru loktatäjjaraquiniwa, mä suma loktäwi lurasa, pheska mara purinjjepansti jumanacajj uca achunacatjja mank'jjapjjaraquïtawa. Uqhamatwa uca kokajj juc'ampi jumanacataquejj achuraquini. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. “Janipun mank'apjjamti cunsa wilanïni ucanacjja. Janipun yatirïñjja munapjjamti, janiraqui cunatejj acat kheparojj lurascani ucanaca yatiñarusa uscusipjjamti. “Janiraqui ñic'utanacamsa muypacha mursusipjjamti, ni sunqhanacaman puntanacapsa mururasipjjaraquimti. “Janiraqui mä jiwat laycu janchinacamsa k'allunokasipjjamti. Janipuni cuna casta kellkanacsa janchinacamarojj jan mayampitaqui mistquirjja kellkantasipjjamti. Nayätwa Tatitojja. “Janiraqui phuchamarusa ñankha luramti, juparu walja chachanacampi sarnakeri tucuyasajja, uqham lurasajj marcamaruw ñankhachasma jan wali luräwinaca lurasajja. “Samarañ urunacajjarusti imapjjapunim. Nayan utajjataquisti wali ajjsartañajj utjaracpan. Nayätwa Tatitu Diosajja. “Janipuni ch'amacaninacarusa ni laykanacarusa sarapjjamti. Janiraqui jupanacaru jisqhisisasa ñankhachasipjjamti. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. “Jilïri jakenac nayrakatansti sayt'asisina jupanacarojj mä suma ajjsart'aña uñacht'ayaraquim. Tatitu Diosamaru ajjsartatamsa uñacht'ayaraquim. Nayätwa Tatitojja. “Cuna casta tupunacansa, janipuni engañonacjja luramti. Balanzanacamasa, take pesanacamasa, uqhamarac take tupunacamasa phokhatäñapapuniwa. “Uqhamasti take leyinacajjsa, uqhamarac arsutanacajjsa phokhapjjapunim. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelita jakenacarusti aqham saraquim: Cawquïri israelita jaketejja jan ucajj jumanac taypina jaquiri yakha marcat jutiri jakenacasa, wawanacapa Moloc sat diosaru sacrificiot loktani ucasti kalampi c'upjasina jiwayatäñapawa, take jakenacaw juparojj c'upjapjjañapa. Nayasti uca jake contraw sayt'araquëjja, ucatsti take familianacap taypitsa jiwayjjaraquïwa, nayan kollana chekajj k'añuchatap laycu, uqhamarac nayan kollana sutejjarusa taquisitap laycu, mä wawapa uca Moloc sat diosar loktatap laycu. Marcanquiri jakenacatejj ucjjatjja jan uñjaña munapcani, ucat uca jakerusa janiraqui jiwayatäñapataqui juchañchapcani ucapachasti nayaw uca jake contra sartä, uca quipcaraqui familiapa contrasa, ucatsti jakenac taypitjja jiwayjjaraquïwa, take qhitinacatejj jupampi chica k'añuchasipcänjja ucanacampi chica, uqhamarac Moloc sat diosan ucarusa sarapcatayna ucanacampi chica. Maynitejj ch'amacaninacan ucaru, uqhamarac yatirinacan ucaru sarani, ucat k'añuchasiraquini ucanacar arcasa, ucapachasti nayajj jupa contraw sayt'ä ucat uca jakjja jakenac taypitjja jiwayjjaraquïwa. “Nayaru takpach catuyasipjjeta, uqhamarusa kollanäpjjaraquim. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. Nayan leyinacajjsti phokhapjjapunim, ucarjamaraqui sarnakapjjam. Nayätwa Tatitojja, nayaw jumanacarojj nayataqui yakhachasipjjaracsma. “Qhititejj awquiparu, uqhamarac taycaparusa maldicini ucasti jiwayatäñataqui juchañchatäniwa. Jupajj awquiparu, uqhamarac taycaparuwa maldicejja, uca laycu jupa quipcaw jiwatapatjja juchanïscani. “Maynitejj jake masipan warmipampi wachoka jucha lurasa sarnakchejja, ucasti jiwayatäñataqui juchañchatäñapawa, uca quipcaraqui uca wachoka jucha lurir warmisa. “Maynitejj awquipan warmipampi iquintchi ucasti awquiparuwa ñankhachasqui. Uca laycu ucanacasti chachamppacha, uqhamarac warmimppacha jiwayatäñataqui juchañchatäñapawa, uqhamarusa jupanacawa jiwatapatjja juchanïsipcani. “Maynitejj yojjch'apampi jucha lurañataqui iquintchejja, ucanacasti panpacha jiwarayatäñapawa; jupanac quipcaraquiwa juchanïsipcani jiwapjjatapatjja, uqham lurañajj jach'a jan walïtap laycu. “Mayni jaketejj mä chacha masipampi warmimpjama iquintani ucasti panpacha jiwarayatäñapawa, jupanacpacharaquiwa jiwatapatjja juchanïsipcani, uca k'añu luräwi lurapjjatap laycu. “Mayni jaketejj warmt'asini phucharu, uqhamarac taycamppacharu uca jakesti jan wali luräwi lurejja, uca laycu uca jakejja, uqhamarac uca warminacasa jiwarayatäñapawa ninar naqhantayasina. Uqhamatwa jumanac taypinjja uqhama jan wali luräwinacajj jan utjcaniti. “Mayni jaketejj mä uywampi lat'asini, uca jakesti jiwayatäñataqui juchañchatäñapawa; uqhamarac uca uywarusa jiwayasiraquiniwa. “Mä warmitejj mä uywampi lat'ayasini, cuna cast uywäscpasa, ucasti jiwayatäniwa, uqhamarac uca uywasa; jupanacpacharaquiwa juchanïsipcani jiwatanacapatjja. “Maynitejj cullacaparu warmt'asini, ucajj awqui toketa jan ucajj tayca toketsa cullacapäscpan, ucat jupanacajj jucha lurasa sarnakapjjaraquini ucanacasti marca masinacapan uñjcata jiwarayatäpjjañapawa, uqhamana pachpa cullacaru warmisiñajj mä p'enka luräwïtap laycu, qhititejj uca casta jucha lurcani ucasti juchañchatäñapawa. “Mayni jaketejj phajjsi wilani warmimpi iquintani ucasti uca warmirojj warmisiraquini, uca jakesti uca warmin wila jutañapwa khanaru apsusqui uca warmisa jupa quipcaraquiwa khanaru apsojja; uca laycu ucanacajja panpacha jiwayatäñapawa. “Janipuni taycaman cullacaparojja ni awquiman cullacaparusa warmisimti, ucanacasti jac'a familianacamawa; panpachaniraquiwa juchanacapjja apasipcani. “Maynitejj tiopan warmipampi iquintchejja, uca jakejj pachpa tioparuw ñankhachasqui; ucanacasti panpachaniw jiwarayatäpjjani, janiraquiw wawanïpcanisa. “Maynitejj jilapan warmiparu warmischi ucasti pachpa jilaparuw ñankhachasqui, uca luräwisti mä uñiscaña luräwiwa, jupanacasti panpachaniw jan wawani kheparapjjani. “Nayan leyinacajja, uqhamarac arsutanacajjsti phokhapjjam, ucarjamaraqui sarnakapjjam, uqhamatwa cawquïri orakerutejj irpapcsma uca orakejj jan jumanacarojj apanucupcätamti. Jan jumanacajj cawquïri jakenacatejj uca oraken jacapqui, uqhamarac cawquïrinacarutejj nayajj apanuccta jumanac nayrakatatjja uca jakenacan sarnakäwinacaparjamajj sarnakapjjamti; jupanacasti take ucanacwa lurapjjänjja ucatwa nayajj jan juc'ampi jupanacan luräwinacapjja uñjañ muncjjti. Nayasti sapjjsmawa, jumanacaw uca jakenacan orakenacapatjja dueñöpjjäta, naya quipcaraquiwa jumanacarojj uca oraker catuyapjjäma cawqhantejj lechesa, misq'isa umjam jalasqui uca orakena. “Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja, jumanacarusti nayaw yakha marcanacat sipansa yakhachapjjsma. Uca laycu jumanacasti yakhachapjjañanacamaraquiwa cawquïri animalanacatejj k'omäqui ucanacjja, uqhamarac cawquïri animalanacatejj k'añüqui ucanacatsa; uqhamarac cawquïri jamach'inacatejj k'omäpqui, uqhamarac cawquïri jamach'inacatejj k'añüpqui ucanacatsa. Jumanacasti jan k'añuchasipjjamti cawquïri animalanactejja, uqhamarac jamach'inacsa, asirunacsa ñankhaw siscta uca animalanacampejja. Jumanacajj nayataquejj yakhachatäpjjañanacamapuniwa, naya jumanacan Tatitu Diosamasti jumanacataquejj yakhachatätwa, ucampisa yakha marcanacat sipansa yakhachapjjaracsmawa, jumanacajj nayancapjjañanacamataqui. “Cawquïri chachatejja jan ucajj warmisa ñankha ajayunïni, jan ucajj yatirïnisa, ucanacasti kalampi c'upjasin jiwayatäñapawa, ucatsti jupapacharaquiwa uca jiwäwipatjja juchanïscani.” Tatitusti Moisesarojj aqham saraquïnwa: “Aaronan wawanacapa sacerdotenacampi parlam, ucatsti jupanacarojj saraquim, jan k'añuchasipjjpati mayni familiana jiwata janchipa llamct'asajja, mayni jac'a familia jiwipanacwa llamct'aspajja, taycapäspa, awquipäspa, yokall wawapäspa, jan ucajj imill wawapäspa, jilapäspa, jan ucajj mä soltera cullacapäspa, cawquïritejj jupampi jaccäna solteräcasina; ucanac laycuquiwa k'añucht'asispajja. Ucampisa janipuniw k'añuchasiñapäquiti mayni casado familia laycojja. “Janipuniw ñic'utanacapjja mururasipjjañanacapäquiti ni sunqhanacapsa mururasipjjañapäquiti, janiraquiw janchinacapsa k'allunokasipjjañapäquiti, jan ucasti Tatitu Diosaparuwa catuyasipjjañapa, janiraquiw jupan sutipjja ñankhachapjjañapäquiti, jupanacaw take ofrendanacjja nact'ayasina uqhamarac pachpa Tatitun t'ant'apsa loktapjjejja uca laycu; uqhamasti jupanacajj Tatitutaqui yakhachatapuniw sarnakapjjañapa. “Janiraquiw walja chachanacampi sarnaker warminacampisa casarasipjjañapäquiti, ni mä ch'amampi warmisita warmimpisa ni jaljtata warmimpisa, uca sacerdotenacajj Diosataqui yakhachatäpjjatap laycu. Jupanacarusti yakhachatpuni utjayaraquim, jupanacajj Tatitun t'ant'apa loktirïpjjatap laycu. Jupanacasti jumataqui yakhachatäpjjaraquiniwa; naya Tatitusti kollanätwa, nayaraquiw jupanacarojj kollana tucuyaractjja. “Mä sacerdoten phuchapatejj jan wali sarnakani, ucatsti walja chachanacampi sarnakeri warmi tucjjaraquini ucasti pachpa awquiparuw ñankhachasqui, uca warmejj jacquirpacha naqhantayatäñapawa. “Sacerdotenacan jilïripasti, cawquïritejj sacerdoteta isthapisiñataquejja churatäqui, cuna aceitetejj p'ekepjjaru warjjatatacänjja uca laycu, uca sacerdotesti janipuniw ñic'utapajj t'isatatata sarnakañapäquiti, janiraquiw isipsa mä llaquisiñ uñacht'ayañ laycusa ch'iyanokasiñapäquiti; janiraquiw cawqhantejj mä amayajj callnokatäsqui ucarusa mantañapäquiti, uca amayajj awquipan jan ucajj taycapan amayapäscpasa; janipuniw ucanacampejj k'añuchasiñapäquiti. Tatitun kollanawjapatsti janipuniw mistuñapäquiti, janiraquiw uca chekan kollanätapsa jisc'achayañapäquiti, jupjjaru cuna aceitetejj Tatituru loktatäqui ucajj warjjatatätap laycu. Nayätwa Tatitojja. “Warmipäñapataquisti jan chacha uñt'iri mä k'oma tawako thakhasiñapawa. Janipuniw mä viuda warmimpi ni mä jaljtata warmimpisa casarasiñapäquiti, ni ch'amampiqui warmisita warmimpisa ni walja chachanacampi sarnakeri warmimpisa; warmipasti jan chacha uñt'iri warmïñapawa, uqhamarusa jupa castäñaparaquiwa, uqhamat jan wawanacapar jisc'achascañapataqui, take jakenacapa taypinjja, naya Tatituw juparojj nayataqui yakhachasiractjja uca laycu.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronarusti aqham saraquim: Acat ucsarusti, uqhamarac jichhajj acat kheparusa, wawanacamatjja cawquïrinacatejj cuna usutäpjjanisa, jan ucajj cuna jan walisa jupanacan janchipana utjani ucanacasti janipuniw t'ant'a lurata ofrendanacjja Diosaru loktapcaniti, jan ucajj khana arunjja cawquïri wawanacamatejj janchipanjja jan c'umaräcani; juyqhünisa, cojönisa, jan ucajj nasapasa wist'üni, jan ucajj jinchupasa ch'ulla ch'ulläni, jan ucajj charanacapasa, amparapasa p'aquitäni, q'umünisa, jan ucajj jisc'a chokollu jakënisa, nayrapan cuna manchanacasa utjani, jan ucajj sarna usunïnisa, jan ucajj janchipasa phallarascani, jan ucajj k'orutapasa usuchjatäni ucanacasti janiw ofrendanaca Diosarojj loktapcaspati. Aaronan wawanacapatsti janipuniw cawquïritejj jan c'umaräpqui ucanacajj ofrendanac Diosaru loktapcaniti; jupanacajj janiw c'umaräpquiti, uca laycu janiraquiw Diosan ofrenda t'ant'apsa loktapcaspati. Ucampisa uca t'ant'atjja, uqhamarac uca kollana jan ucajj sinti kollana yänacatsa mank'ascaniwa, ucampisa janipuniw velo khepäjjaru mantcaniti ni altararusa jac'achascaraquiniti, uqhamat uca jan c'umara cancañapampejja nayan kollana chekjja ñankhachascañapataqui. Naya Tatituw uca kollana chekjja nayataqui yakhachasta uca laycu.” Moisesasti take aca arunacwa Aaronaru, uqhamarac wawanacaparu, uca quipcaraqui take israelita jakenacarusa yatiyäna. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronampiru wawanacapampirusti aqham saraquim: Jupanacajj wali amuyasipjjañapawa cuna yänactejj israelitanacajj nayaru loktapquitu ucanacatjja, uqhamat jupanacajj jan nayan kollan sutejja ñankhachasipcañapataqui. Nayätwa Tatitojja. “Jupanacarusti saraquim, jichhasa acat kheparusa cawquïritejj Aaronan wawanacapata jan k'omäcasina cuntejj israelitanacajj nayataqui yakhachapjje ucanaca nayaru loktitani ucasti, nayan nayrakatajjatjja jiwayatäniwa. Nayätwa Tatitojja. “Aaronan wawanacapata, cawquïritejj lepra usunïni jan ucajj jathapsa aywiyasini, ucasti janiw kollana yänacatjja mank'caniti jupan suma c'umarachasiñapcama, uqhamarac suma k'omachasiñapcama. Qhititejj mä jiwata jakena cuna k'añupsa llamct'ani, jan ucajj jathapsa aywiyiri jakerusa llamct'ani, jan ucajj mä catari casta animal llamct'asasa k'añuchasini, jan ucajj mayni jakesa k'añücasina mayni jake masiparu llamct'asina k'añu tucuyaraquini, uca jakesti jayp'ucama k'añuw uñjasini, janiraquiwa kollana yänacatjja mank'añapäquiti janitejj umampi jarekascani ucapachajja. Inti jalantaruwa k'oma uñjasjjaraquini, uca pasatatwa kollana yänacat mank'jjaraquini, ucajj mank'añapätap laycu. Mä jupa pachpa jiwayata uywan aychapsa, uqhamarac monte animalanacan jiwayata uywan aychapsa janipuniw mank'caniti, uqhamat ucanacampi jan k'añuchasiscañapataqui. Nayätwa Tatitojja. “Jupanacarusti saraquim nayan arunacajjaru phokhasa sarnakapjjpan, janiraqui t'akhesiñaru puripjjpati nayan arunacajja jan phokhasa, uqhamatwa jan jiwarapcaraquiniti. Naya Tatituw jupanacarojj nayataqui yakhachasiracta. “Janipuniw yakha marcat jutiri jakenacajj cunatejj kollanäqui ucanacatjja mank'caniti. Janiraquiwa sacerdoten korpachatapasa, ni sacerdotetaqui irnakeri jakesa uca kollana yänacatjja mank'añapäquiti. “Sacerdotetejj mä esclavo kollkepampi alasini, ucapachasti uca esclavojj uca kollana yänacat mank'ascaraquiniwa. Uqhamarac cawquïrinacatejj sacerdoten utapana nacipqui ucanacasa uca kollana yänacatjja mank'ascaraquiniwa. “Sacerdoten phuchapatejj yakha marcat jutiri chachampi casarasini, ucatsti janiw cunanacatejj sacerdoter churatäqui ucanacatjja mank'caniti. Ucampisa maynitejj chachampi jaljtata warmïchi jan ucajj viuda warmïchisa, janiraqui wawanïcchiti, ucatsti awquipan utaparu cuttawayjjaracchi solteräcaspas uqhama, uca warmisti awquipan mank'añanacapatwa mank'ascaraquini. Ucatsipana janipuniw yakha marcat jutirinacajja uca mank'at mank'caniti. “Maynitejj pantjasisina mä kollana mank'a mank'anejja, ucasti sacerdoterojj uca mank'a cuttayjjañapawa, uqhamarac chicatan chicatapatjja mä juc'a menost'atampwa cuttayjjani, ucampisa sacerdotenacajj janipuniw jakenacarojj uca kollana yänacjja taquisiyañapäquiti, cunanacatejj Tatituru loktatäqui take ucanacjja, janiraquiw jakenacajj uca kollana mank'anaca mank'antapjjatapa laycusa taquisiyapjjañapäquiti. Naya Tatituw ucanacjja nayataqui yakhachasta.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Aaronampi, uqhamarac wawanacapampi parlam, uqhamarac take israelita jakenacampisa, ucatsti aqham saraquim: Mayni israelita jaketejja jan ucajja mayni yakha marcat jutiri jakesa, cawquïritejj jumanac taypina jaccani, ucanacatejj, mä uywa Tatituru nact'ayasina loktaña munanejja mä arsüwi phokhañataquisa jan ucajj mä churäwi ofrenda churañataquisa, ucapachasti mä orko uywa churañapawa, jan cuna camacht'ata c'umara uywäñaparaquiwa, uqhamat ucajj catokatäñapataqui. Uca uywasti mä orko vacäspawa, jan ucajj mä orko ovejasa jan ucajj mä cabritosa, ucampisa uca uywajj janipuniw cuna camacht'atäñapäquisa, jan ucasti mä c'umara uywäñapawa, janitejj c'umaräcaspa ucapachasti janiw catokatäcaspati. “Cawquïri jaketejj Tatituru mä sumancthapiña sacrificio loktani ucasti mä arsüwita phokhañataquïpasa, jan ucajj chuymapatjama churaña ofrendäpasa, ucanacasti mä c'umara orko vacäñapawa, jan ucajj mä c'umara ovejäñapawa, ucampisa ucanacajj c'umara uywanacäñapawa uqhamata catokatäñapataqui. Jan Tatiturojj juyqhu uywanac loktapjjamti, ni usuchjata, cojo, sirq'irara, sarnarara ni karachrara uywanacsa; janiraqui uca uywanacjja Tatitun altarapjjaru nact'ayasina loktapjjamti. Chuymamatjama ofrenda loktäwsti mä orko vaca jan ucajj mä orko oveja loktapjjäta, ucanacasti ch'ulla ch'ulla cayunïscpasa, ucampisa uca casta uywanac loktäwejja janiw catokatäcaraquïtati mä arsüwima phokhañ munasin loktäta ucapachajja. Tatiturusti janiraquiw k'oruta usuchjata uywanac loktapjjätati, jan ucajj ni capsuta uywanacsa loktapjjätati. Jumanacasti janipuni uca luräwinacjja orakeman lurapjjamti. Uca casta uywanacsti janiraqui catokapjjamti yakha marcat jutir jakenacatjja Tatitutaqui mä mank'añäcaspas uqhama, ucanacasti usuchjata uywanacawa, uca laycu janiw jumanacatjja uca casta uywanacajj catokatäcaniti.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Cunapachatejj uywanacamajj mä vaca kallu wawachani, jan ucajj mä orko oveja kallsa, jan ucajj mä cabritsa wawachapjjani ucapachasti uca kallunacajj taycap jac'ancasipcaniwa pakallko urunaca phokhasiñapcama, ucampisa quimsakallko uru phokhasjjepansti uca kallunacajj taycapatjja apakatäjjaraquispawa Tatituru sacrificiot nact'ayasin loktañataqui. “Jani mä vacarojja, uqhamarac mä ovejarusa, kalluparusa uca pachpa uruna qharinucupjjamti. “Cunapachatejj Tatituru mä ofrenda yuspagarasa churäta ucapachasti, wali sumpuni loktam, uqhamata uca ofrenda loktäwejja suma catokatäñapataqui. Uqhamarusa ucürpacha mank'antjjaraquim janiraqui khepürutaquejj jilt'ayamti. Nayätwa Tatitojja. “Nayan camachi arunacajjarjam sarnakapjjam; uca camachinacsti phokhapjjapunim. Nayätwa Tatitojja. “Nayan kollana sutejjsti janipuni taquisimti, uqhamatwa take israelitanac taypinjja nayajj asquit uñt'atayäjja. Naya Tatituw jumanacarojj nayataqui yakhachasipjjsma, nayaraquiw jumanacarojj Egiptota apsunipjjsma, nayajj jumanacan Diosamäñajjataqui. Nayätwa Tatitojja.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Acnïri urunacaw Tatitutaqui sata yakhachata urunacajja, jumanacasti uca urunacanwa kollana tantachasïwinaca lurasa tantacht'asipjjäta. “Sojjta uruw irnakañamjja lurasïta, ucampisa pakallko uru puripansti uca urojj janipuniw cuna luräwsa lurätati; uca urojj samaraña urüniwa, uca urusti suma kollana tantachasïwi lurasaw tantacht'asipjjaraquïta. Cawqhansa jacascam, uca urojj Tatitun urupapunïniwa, Tatituta amtasiraquïta. “Acanacaraquiwa kollana urunacajja uqhamat Tatituru yupaychasa kollana tantachasïwinac lurapjjañamataqui, uca urunacaw jumanacajj tantacht'asipjjaraquïta. “Kalltïri phajjsina tunca pusini uru sarakataru, jayp'thapirusti pascua fiesta lurapjjäta Tatitut amtasisa. “Uca pachpa phajjsina tunca pheskani uru sarakatarusti, jan levaduran t'ant'anaca mank'aña fiesta amtapjjaraquïta. Pakallko urunacaw jan levaduran t'ant'a mank'apjjäta. Kallta urusti mä kollana tantachasïwi lurapjjäta. Uca urusti janipuni cuna casta irnakañanacsa lurapjjamti. Pakallko urunacaw Tatiturojj ofrendanaca nact'ayasin loktapjjäta, pakallko uru purinjjepansti mä kollana tantachasïwi lurapjjäta. Janipuniw uca urojj cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Cunapachatejj jumanacajj cawquïri oraktejj churapcäma ucaru mantapjjäta ucanwa, trigo apthapipjjäta, ucapachasti nayrïri markjja sacerdoteruw churapjjäta. Samaraña uru pasatatsti khepürojja sacerdotejj Tatituruw mä suma k'apquiri ofrendäcaspasa uqhama churjjaraquini, uqhamat jumajj catokatäñamataqui. Uca pachpa uru cunapachatejj uca trigo marka churapcäta uca urusti mä marani oveja churapjjaraquïta, uca ovejasti jan cuna camacht'ata k'oma ovejäñaparaquiwa, ucasti Tatitutaqui nact'ayasina loktatäñaparaquiwa. Uqhamarusa pusi kilo chicatani suma jac'u apanipjjaraquïta, ucasti aceitempi chaputäñapawa, Tatitutaqui nact'ayasin loktatäjjaraquiniwa. Uqhamarusa mä litro vinompi apapjjaraquïta, ucasti Tatitutaqui wartataraquïniwa. Jumanacan Tatitun ucaru ofrendanacama apañcamasti janiw t'ant'a mank'apjjätati, janiraquiw trigo jamp'itsa ni trigsa mank'apjjätati. Acasti jumanacataquejj wiñaya leyiwa awquinacamataqui, wawanacamataquiraqui; cawqhansa jacasipcam jumanacajja. “Cunürutejj jumanacajj uca trigo markanaca apapcäta Tatituru mä suma ofrendäcaspasa uqham loktañataqui, samaraña uru pasatata, khepürutjja pakallko semananaca pasayapjjäta. Ucatsti samaraña uru phokhasjjepana, uca pakallko semanarusti mä urumpi yapjjatapjjäta, ucampiw pheska tunca urunacajj phokhasjjaraquini. Ucapachaw jumanacajj Tatituru machaka trigotjja mä ofrenda loktapjjäta, utanacamatsti pä suma t'ant'anaca apapjjaraquïta, uca t'ant'anacasti suma trigota levadurani luratäñapawa, sapa t'ant'asti niya pusi kilonjamaraquïniwa, ucasti nayrakata achunacata loktäwiraquïniwa, Tatitutaqui. Uca t'ant'anacampi chicsti pakallko orko ovejanacwa apapjjaraquïta, ucanacasti mä marani kallunacäñapawa, uqhamaraqui c'umara jan cuna camacht'ata kallunacaraqui; mä orko vacampi, uqhamarac pä orko ovejanacampi, ucanacasti Tatitutaqui k'ala nact'ayasin loktataraquïniwa, uca naqhata ofrendasti Tatitutaqui suma k'apquiri ofrendaraquïniwa; cuntejj jumanacajj granonacatsa, uqhamarac vinotsa ofrenda loktapcäta ucanacatjja. “Jucha luratanacatsti mä cabrito sacrificiot loktapjjaraquïta, uqhamarac pä orko ovejanaca sumancthapiñataqui ofrendanaca loktapjjaraquïta, uca ovejanacasti mä marani ovejanacäñapawa. Sacerdotew uca uywanacjja loktaraquini, Tatitun nayrakatapana jupataquejj mä suma k'apquiri ofrendäcaspasa uqhama, cuna t'ant'anactejj apanipcäta, uqhamarac pä ovejanactejj apanipcäta ucanacampi chicwa loktapjjäta. Ucanacasti Tatituru loktataraquïniwa, ucatsti sacerdotetaquëjjaraquiniwa. “Uca urusti jumanacajj mä suma kollana tantachasïwi lurapjjäta, janiraquiw uca urojj ni cuna casta irnakañsa lurapjjätati. Aca leyisti jumanacataquejj wiñayataquiwa, awquinacamataqui, uqhamarac wawanacamataquisa; cawqhansaya jacasipcam jumanacajja. “Cunapachatejj cosecha horasajj purinjjani ucapachasti yapumatjja jan trigjja jan mayani apthapisimti, janiraqui k'ala chhajjmthapisimti trigo puyanaca jalaktirinacjja. Ucanacajja pobrenacataqui, uqhamarac jaya marcat jutiri jakenacataquiw jilt'ayäta. Nayätwa jumanacana Tatitu Diosamajja.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarojj aqham saraquim: Pakallko phajjsi sarakatarusti, jumanacajj samarañ uru uca phajjsi kalltanja lurapjjäta, ucatsti suma kollana tantachasïwi lurapjjaraquïta, amtasiñataqui, trompetanaca uca urojj phust'apjjaraquïta. Uca urojj jumanacajj Tatituruw mä suma naqhata sacrificio loktapjjaraquïta, janiraquiw uca urojj ni cuna casta irnakañsa lurapjjätati.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Uca pachpa pakallko phajjsi sarakatansti, tunca uru sarakatarojja, jumanacajj mä suma kollana tantachasïwi lurapjjäta, uca urusti ayuno lurapjjäta, uqhamarac Tatitutaquisti mä ofrenda nact'ayasina sacrificiot loktapjjaraquïta. Uca urusti janipuni cuna casta irnakañanacsa lurapjjamti, uca urojj juchat pampachatäña urütap laycu, jumanacasti uca uruw Tatitu Diosamatjja juchat pampachatäña catokapjjäta. Qhititejj uca uru jan ayuncani ucasti, qhitïscpasa, jakenac taypitjja apanucutäjjaniwa. Uqhamarac qhititejj uca urojj cuna casta irnakañsa lurcani, qhitïscpasa, ucasti jiwayatäjjaniwa. “Janipun uca urojj cuna casta irnakañsa lurapjjamti. Aca leyejj jumanacataquejj wiñayataquïniwa, awquinacamataqui, uqhamarac wawanacamataquisa; cawqhansaya jumanacajj jacasipcam. Jumanacataquisti uca urojj samaraña urüniwa, uqhamarac ayunaña ururaquïniwa, uca ursti kalltapjjaraquïtawa uca phajjsina llätunca uru sarakataru. Jayp'u chekatwa kalltapjjäta, ucatsti khepüruwa tucuyjjapjjaraquïta, pachpa jayp'u chekaruraqui.” Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Uca pachpa pakallko phajjsi sarakatarusti, uca phajjsina tunca pheskani urunaca sarakatarojja, pakallko urunacaw mä fiesta lurapjjäta, ucasti chhujllanacan fiestapa sataraquïniwa, Tatitut amtasiñataqui. Uca fiestana kallta urupasti mä suma kollana tantachasïwi lurapjjaraquïta. Janiraqui uca urojj cuna casta irnakañsa lurapjjamti. Uca pakallko urunacasti ofrendanacwa Tatituru loktasa naqhayapjjaraquïta, ucat quimsakallko ururusti mä suma kollana tantachasïwi lurapjjaraquïta, uqhamarac Tatitutaquisti mä loktäwi nact'ayapjjaraquïta. Uca urusti kollana tantachasïwi uruwa, janipuniw uca urojj ni cuna casta irnakañsa lurapjjätati. “Take uca urunacasti Tatitutaqui sataraquiwa, jumanacasti uca urunacanjja mä suma kollana tantachasïwinacwa lurapjjäta, uqhamarac uca urunacajj Tatituruw ofrendanac nact'ayasin loktapjjaraquïta, takpach naqhata ofrendanaca, granonacata ofrendanaca, uqhamarac sacrificionaca, vinota ofrendanaca; cunjämarutejj sapa uru waquiscani uqhamarjama. Jumanacasti uca churäwinacjja, cuntejj Tatituru chuymanacamatjama loktapcäta ucanacat sipan yakhwa aca arsüwinacjja loktapjjätajja. “Uca pakallko phajjsi sarakatarusti, tunca pheskani uru purinipansti, cunapachatejj jumanacajj cosechanacama apthapisjjapjjäta ucapachasti jumanacajj mä fiesta lurapjjäta pakallko urunaca, Tatitutaquiw uca fiesta lurapjjaraquïta. Ucapachasti kallta uruw samarapjjäta, uqhamarac quimsakallko uru purinipansa samarapjjaraquïtawa. Kallta urusti kokanacatjja cawquïri frutanacatejj sumäcani ucanacwa apakapjjäta, uqhamarac palmera ramanaca, ucjjarusti wali ch'ojjña kokanacatsa, saucenacatsa ramanaca apakapjjaraquïta, ucatsti pakallko urunacaraquiw Tatitun nayrakatapan cusisipjjäta, jupasti jumanacan Tatitu Diosamawa. Sapa mararaquiwa, pakallko phajjsi sarakatarojja, pakallko urunaca fiesta lurapjjäta, uca fiestasti Tatitutaquiraquïniwa. Aca leyisti wiñayataquiraquiwa, awquinacataqui, uqhamaraqui wawanacataquisa. Uca pakallko urunacasti take jumanaca, cawquïrinacatejj nacïwitpacha israelitanacäpjjta ucanacasti chhujllanacanwa jacapjjäta, uqhamata take wawanacamajj yatipjjañapataqui nayajj cunapachatejj israelitanacaru Egiptot apsuncta ucapachajj chhujllanacan jacayatajjäraqui. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja.” Uqhamwa Moisesajj israelita jakenacarojj yatiyäna cuna urunacatejj fiestajj lurañäcäna ucanac toketjja, uca fiestanacasti Tatitutaqui satapuniraquïnwa. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarojj aqham saraquim: Jupanacajj olivo achut apsuta aceite apanipjjpan, ucasti lamparanacajj jan jiwt'ayasa naqhayañataquiraquïniwa. Aaronaraquiw uca lamparanac asquichañatjja uñjani, uqhamarac uca lamparanaca Tatitun nayrakatapana jan jiwt'ayasa naqhayañatsa, arum pakariraquiw uca lamparanacajj akapjjani, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa mankhana, cawquïri velotejj cuna arust'äwi arcatejj utjqui uca jac'ancqui ucat ankäjjanwa akaraquini. Aca leyisti wiñayataquiwa, awquinacata wawanacapcama. Uca lamparanacasti cawquïri korit lurata candelabronacatejj utjqui ucancaniwa, Tatitun nayrakatapana. “Mä suma jac'u aptam, ucatsti tunca payani wali suma tortanacäqui ucanaca lurt'araquim, pusi kilo chicatani ucqhatjamaraquïñapawa sapa t'ant'ajja, ucatsti cawquïri korit lurata mesatejj Tatitun nayrakatapancqui ucqharu uscuraquim, ucasti pä sekëñapawa, sapa sekensti sojjta t'ant'anacaw utjañaparaqui. Sapa sekensti incienso puro uscuraquim, uca inciensosti uca t'ant'a loktäwitjja mä suma amtasiñataqui naqhata ofrenda loktatäcaspasa uqhamataquïniwa, ucasti Tatitutaqui sataraquïniwa. Uca luräwisti sapa samarañ urunwa jan armt'asa lurasiraquini, israelitanacan mä wiñaya arust'äwipäcaspasa uqhama. Uca loktäwisti Aaronataquipunïniwa, uqhamarac Aaronan wawanacapa sacerdotenacataquiraquïniwa, jupanacasti uca t'ant'jja mä kollan chekanwa mank'apjjaraquini, uca ofrendajj sinti kollana ofrendätap laycu, cunatejj Tatitutaqui naqhayatäcaraqui uca laycu.” ucanwa uca jakerojj uñjasipcaraquïna cuntejj Tatitojj Moisesaru uca jake toketjja siscani uca yatiñcama. Uqhamasti Tatitojj Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Cawquïri jaketejj nayaru ñankhachquitu ucarusti campamentot ankäjjaru irpsupjjam, cawquïri jakenacatejj nayaru uqham ñankhachatapa ist'apcäna uca jakenacasti amparanacapa uca ñankhachir jaken p'ekepjjaru lokjjatapjjpan, ucatsti take jakenacajja uca jakerojj kalampi c'upjasa jiwayapjjaracpan. “Qhititejj jake masiparu jiwayani ucasti jiwayataraquïniwa. “Qhititejj jaken uywapa jiwayani ucasti uqhamat uqhama yakha uywa cutt'ayañaparaquiwa. “Qhititejj mayni jake masiparu mä ñankha lurani ucasti, cuna ñankhtejj lurqui uca quipca ñankharaqui catokaraquini. P'aquitatjja p'aquitaraquïniwa; uñcatatajj, uñcatataraquïniwa; achjatajj, achjataraquïniwa; cuna casta ñankhtejj lurcäna uca pachpa ñankha catokaraquini. “Cawquïritejj mä uywa jiwaycani ucasti uqhamat uqhama yakha uywa cutt'ayaraquini. Qhititejj jakeru jiwaycani ucasti jiwayataraquïniwa. “Aca leyisti cawquïri jakenacatejj yakha marcat jutasin jumanac taypin jacqui ucanacataquiwa, uqhamarac pachpa jumanaca israelitanacataquisa. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja.” Moisesasti israelitanacampiw parläna, uqhamasti jupanacajj cawquïri jaketejj uqham Tatituru ñankhachcatayna uca jakerojj campamentot ankäjjaruwa irpsuwayapjjäna, ucanwa kalampi c'upjasin jiwayapjjäna. Cunjämtejj Tatitojj Moisesarojj siscatayna uqhamarjamaw israelitanacajj phokhapjjäna. Tatitusti Moisesarojj Sinaí kollun parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Cunapachatejj jumanacajj cuna oraktejj churapcäma ucaru mantjjapjjäta ucapachasti orakejj samaraniwa, uca samaräwisti Tatitutaquiraquïniwa. Yapunacamjja sojjta maraw yapuchasipjjäta. Uqhamaraqui uva yapunacamsa sojjta maraw qhuchhurapjjaraquïta, uca uva achunacsa apthapipjjaraquïta, ucampisa pakallko mara purinjjepansti orakejj samaraniwa, uca samaräwisti Tatitutaquiraquïniwa; uca marasti janipun yapunacamjja yapuchapjjamti, janiraqui uva alinacamsa qhuchhurapjjamti; janiraqui yawthapipjjamti jupapacha alcani uca trigonacjja; khepa cosecha apthapitatjja, janiraqui jan qhuchhurat uva alinacatsa uvanacjja apthapipjjamti, orakejja marpacha samarañapapuniwa. Cuntejj orakejj jan yapuchatäcasina achcani, uca samaraña maranacapanjja, ucasti jumanacan mank'añataquïniwa, uywatanacamana, sirvirinacamana, uqhamarac cawquïri jakenacatejj jaya marcat jutasin jumanac taypin jacapcani ucanacataquiraquïniwa; uqhamarac uywanacamataquisa, uca quipcaraqui montenquiri animalanacataquisa. Cuntejj orakejj achcani ucajj jumanacan mank'añataquïniwa. “Jumanacasti pakallko semananaca sapa mara jact'apjjäta, jan ucajj pakallko maranacsa, uca pakallko maranacsti pakallko cutiraquiw jact'apjjäta, takpachasti pusi tunca llätuncani maranacaw jact'asini, uca marana pakallko phajjsi sarakjjepansti, uca phajjsina tunca uru sarakatarusti, cunürutejj juchanacat pampachatäña jicjjataña urüqui ucapachasti jumanacajj mä pututu phust'apjjäta take aca marcpachana. Pheska tunca mara purinjjepansti jumanacajj uca mararojj mä khespiyasiñ maratwa catokapjjäta; uca marasti khespiyasiña maräniwa, uca marasti take marcpachana takenitaqui khespiyatäñajja utjatapwa yatiyapjjäta. Uca marasti take jakewa utaparu cutt'jjani familiapan ucaru, uqhamarac orakenacapsa tumpasjjaraquini. Uca pheska tunca marasti jumanacataquejj khespiyasiña maräniwa, uca marasti janiw jumanacajj yapuchapcätati, janiraquiw jupapacha jiliri trigsa yawthapipjjätati, janiraquiw uva yapumat achunacapsa apthapipjjätati, uca marajj jumanacataqui khespiyasiña marätap laycu, uqhamarac mä suma kollana marätap laycu. Cuntejj orakejj jupapacha achcani ucacwa mank'apjjäta. “Uca khespiyasiñ maransti jumanacajj takeniwa orakenacamjja tumpasjjapjjäta. Maynitejj mä orake aljani jan ucajj alasinisa, ucasti jan maynitjja engañañaru uchaspati; qhititejj alascani ucasti mä suma alapa pagañapawa, kawkha maratejj pasqui ucat suma jact'asina, cunapachatejj khespiyasiñ marajj utjcän ucqhatpacha, aljiristi kawkha maranacas uca oraket cosechsuñajj utjascaraqui ucarjamaraquiw aljañapa; walja maranaca cosechañataqui utjascchi ucapachasti uca oraken alapajj jilaraquïniwa. Juc'a maranacaqui cosecha apsuñataquejj utjchi ucapachasti alapajj juc'aquiraquïniwa, cunatejj aljasqui ucasti kawkha maratejj cosechañataquejj utjqui ucaw aljasejja. “Jan qhitisa yakharu jan walinac lurpati. Diosarusti ajjsartapjjaraquim. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. Nayan leyinacajjarjama sarnakapjjam, arsutanacajjarusti phokhapjjaraquim. Ucanacarusti phokhapjjapunim, ucapachaquiw uca orakenjja cusisita jacasipjjaraquïta. Orakesti sumwa achuraquini, jumanacasti uca orakenjja cusisitaw jacasipjjaraquïta, ucatsti uca achunacjja sist'asiñcamaw mank'asipjjaraquïta. “Inas jumanacajj sapjjaraquisma: ¿Uqhamasti cunraqui pakallko mara purinjjani ucapachasti mank'añänisti, jan yapuchcañäni, janiraqui cosecha apthapcañäniti ucapachasti? —sasa. Nayaw jumanacarojj sojjtïri maräqui ucanjja bendicionanac apayasinipcäma, ucapachasti cosechjja jilarquiri quimsa marataquiw apthapipjjaraquïta; uqhamwa jumanacajj cuna granotejj imata utjcani ucat mank'apjjäta, quimsakallko mara purincani ucapacha yapuchasipcäta ucañcamajja, uqhamarusa llätunquiri maracamaw mank'asipcaraquïta cosecha apthapiñajj puriniñapcama. “Orakesti janiraquiw wiñayataqui aljatäñapäquiti, orakejj nayanquiwa; jumanacasti aca orakenjja sart'iri jakenacaquïpjjtawa. Uqhamasti jumanacajj cawquïri orakenactï catupjjäta, uca orakenacsti nayra orakeniruw cuttayjjapjjäta, jupanacaw wasitat uca orakenacjja tumpasjjapjjaraquini. “Mayni marca masimatejj aynacht'ata uñjasini, ucat orakepa jumar aljätamjja, ucapachasti mayni jac'a familiapaw jutani, ucat uca orakjja cutsuyjjaraquini, cuntejj familiapajj aljcatayna uca. “Cunapachatejj maynejja jan jac'a familianïcani, cawquïritejj uca orake cutsuycaspa uca. Ucapachasti uca jakejj kollke tantt'asini uca orake cutsuyasjjañataqui, ucat suma tantiyt'araquini kawkha maranacasa pasjjatayna uca orake aljatapatjja, ucatsti alasirirojj kawkhatejj kollkejj churaña waquisqui ucqhwa cuttayjjaraquini, ucatsti jupajj wasitatwa orakepjja tumpasjjaraquini. Ucampisa janitejj kollkejj ucacama utjarapcani uca orake cutsuyasjjañataqui ucapachasti uca orakejj alasirin amparapancascaquiniwa, khespiyasiñ mara puriniñapcama; ucapachaw uca orakejj wasitata cutsuyatäjjaraquini, aljiristi wasitatwa uca orakjja catusjjaraquini. “Maynitejj mä uta mä marcana aljasini, uca marcasti jach'a perkanacana muyuntayata marcaraquïni ucapachasti uca aljasirejj aljatat ucsarusti mä maraw utjasqui uca uta cutsuyasjjañataquejja. Ucampisa uca utatejj uca marana jan cutsuyatäcani ucapachasti alasirimpiquiw uca utajj kheparjjani, uqhamarac wawanacapampisa. Janiw uca utajj khespiyatäcjjaspati khespiyasiña maranjja. Ucampisa cawquïri utanacatejj jan perkani marcanacanccani ucanacasti pampa orakenacjamaquïscaniwa; cutsuyasitäscaspawa, uqhamarac khespiyasiñ maransa khespiyatäscaraquispawa. “Levitanacasti wasitatjja cutsuyasjjapjjapuniniwa cawquïri utanacatejj jupanacan marcanacapancqui ucanacjja. Cawquïritejj cutsuyascani ucatejj mä levita jakëni ucasti uca utatjja mistuwayjjañapawa khespiyasiña maranjja, cawquïritejj levitanacan marcapäqui ucaruw sarjjañaparaqui, cawqhantejj utapajj utjqui ucaru, levitanacan utapasti cawquïritejj levitanacan marcapan utjqui ucaquiwa, take israelitanac taypinjja. Cawquïri uywa awatisiña orakenacatejj levitanacan marcapan utjqui ucanacasti janipuniw aljatäcaspati, uca orakenacajj wiñayataqui levitanacataqui satätap laycu. “Mayni marca masimatejj aynacht'ata uñjasini, ucat juman ucaru jutaraquini yanapa mayiñataqui, ucapachasti jaya marcat jutiri jakëcaspasa uqhamwa catokäta, jupsti utamaruw catokaraquïta. Cuntejj mayt'cäta ucanacatsti janipun cunsa apakamti, janiraqui interesanacsa wayt'amti; ucampisa Diosamaru ajjsartam, uca marca masimarojj utamaru catokaraquim. Cuna kollktejj mayt'cäta ucatsti jan interesanac cobramti, janiraqui cuna mank'tejj churcäta ucatsa cobrasimti. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja, nayaw jumanacarojj Egipto oraket apsunipjjsma, ucatsti aca Canaán orake churapjjaracsma, nayajj jumanacan Diosamäñajjataqui. “Mayni marca masimatejj aynacht'ata uñjasini, jumampïcasina, ucat jumaru aljasjjaraquïtam ucapachasti jan juparojj mä esclavorjama irnakayaraquimti. Juparusti utaman nacirïcaspasa, jan ucajj mä korpachasiri jakëcaspasa uqhamaru uñjam. Jumataquisti khespiyasiñ mara puriniñapcamaw irnakaraquini, ucatsti utamatjja mistuwayjjaraquiniwa take wawanacapampi, cawqhancquitejj familianacapajj ucqharuw cuttawayjjaraquini pachpa orakeparu, jupanacajj nayan sirvirinacajjätap laycu; nayaw jupanacarojj Egiptot apsunta janiw jupanacajj esclavot aljatäñapäquiti. Jan jupanacarojj khoru cancañampi uñjamti, jan ucasti Diosaru ajjsartam jupajj jumanacan Diosapätap laycu. “Jumatejj esclavonacanïña munsta ucapachasti yakha marcanacat alasim, cawquïri marcanacatejj juman marcama jac'ancqui ucanacata. Yakha marcat jutiri jakenacsa, cawquïrinacatejj jumanac taypin jacapqui ucanacarusa, uqhamarac marcaman nazqui uca wawanacaparusa alasiscaraquismawa jumancañapataqui. Ucatsti wawanacamarojj mä herenciäcaspasa uqhamwa jaytjjapjjaraquïta, cunapachatejj jumanacajj jiwjjapjjäta ucapacha. Wawanacamasti uca esclavonacampejj sirviyasisipcaraquiniwa. Ucampisa janipuniw jumanaca israelitanacajj cawquïri jila masinacamarusa wali khoru cancañampi apnakapjjañamäquiti, janiraquiw t'akhesiyañamäquisa. “Yakha marcat jutir jaketejj jumanaca taypina jaccasina kamiri tucuni, ucampisa uca jaya marcat jutiri jaken uta jac'apan mayni israelita jakejj pobreru tucuraquini, ucat uca israelita jakejj uca jaya marcat jutiri kamiri jakeru aljasjjaraquini, jan ucajj yakha jaya marcat jutir jakerusa, uca israelita jakensti waquisiscaquiwa libre sarnakasiñ alasiñapajja, aljatäcchin ucqhasa. Ucampis khespiyatäjjaspawa mayni jilanacapana, mä tío, jan ucajj mä primo jilasa, jan ucajj cawquïri jac'a familiasa ucanacaw juparojj khespiyapjjani, jan ucajj jupa quipcasa khespiyasjjaquiraquispawa, kollkepatejj utjaspa ucapachajja. Ucsti sumwa tantiyt'asiraquini cuna maratejj jupajj aljatäcäna uca, ucatsti kawkha maratejj khespiyasiñ marataquejj jilt'qui ucwa tantiyt'araquini; uca alañ alapasti kawkha maratejj jilt'qui ucarjamaraquïniwa, kawkha maratejj irnakcatayna ucanacasti suma tantiyt'ataraquïniwa cunjämarutejj irnakerinacarojj pagatäqui uqhamarjama. Walja maranacatejj utjascchi, ucapachasti kawkhatejj pagañajj waquisqui ucqha kollke khespiyasiñataquejj cuttayjjani, cunapachatejj jupajj aljatäcän uqhamarjama, ucampisa khespiyasiñapataquejj juc'a maranacaquitejj jilt'cani ucapachasti, kawkha maranacatejj khespiyatäñataquejj jilt'qui ucarjamaquiw kollke cuttayjjaraquini. Juparusti mä marataquis irnakañapataqui jawsatäcaspas uqhamarjamaraquiw uñjatäni; uca jake masimarusti janiraqui khoru cancañampi uñjamti. “Uca maranacantejj jan uca jakejj khespiyatäcani ucapachasti, cunapachatejj khespiyasiñ maranacajj purinjjani ucapachaquiw khespiyasjjani, take wawanacapampi. Israelitanacasti nayan sirvirinacajjaraquiwa, nayan sirvirinacajjawa; nayaw jupanacarojj Egipto marcat apsuniracta. Nayätwa jupanacan Tatitu Diosapajja. “Janipuni cuna casta yakha diosanacsa ni lluch'itanacsa lurasipjjamti; janiraqui jumanacan marcamanjja sirviña kalanacsa sayt'ayasipjjamti, ni cuna casta kellkani kalanacsa; janiraqui ucanac nayrakatarojj quillt'asipjjamti. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. Samarañ urunacajjsti suma uñjapjjaraquim, nayan kollanawja cheksti suma wakaychapjjaraquim. Nayätwa Tatitojja. “Jumanacatejj nayan leyinacajjarjama sarnakapjjäta, uqhamarac camachi arunacajjsa phokhapjjaraquïta, ucarjamaraqui sarnakapjjäta ucapachasti, nayajj jallunacsa horasaruw apayanipjjäma, orakesa uqhamarac frutanaca achuri kokanacasa wali sumwa achupjjaraquini; trigosti jumanacataquejj uvanac cosechapjjañamcamaw utjaraquini, uvanacasa yapuchañ horascamaw utjaraquini; sist'asiñcamaraquiw t'ant'sa mank'apjjäta, wali sumaracwa uca orakenjja utjasipjjäta. Jumanacarusti samarañwa uca orakenjja churapjjäma, jan cuna llaquiniquiraquiw ucanjja ict'asipjjäta, nayaw jumanacan marcamatjja monte animalanacsa, uqhamaraqui nuwasiñanacatsa jarc'ascäjja. Jumanacasti uñisirinacamarusa jaltayapjjaraquïtawa, uqhamarac jumanacan uñisirinacamasa espadanacamampi jiwarayataw uñjasipjjaraquini jumanacan nayrakatamanjja; jumanacat pheskaniwa pataca uñisirinacaru chhuctayanejja; jumanacat patacanisti tunca waranka uñisirinacaruw chhuctayapjjaraquïtajja; jumanacan uñisirinacamasti jumanaca nayrakatan jiwarapjjaraquini. Jumanacarusti suma uñjapjjaraquïma, uqhamarac waljaniruwa mirtayapjjaraquïma; jumanacampi arust'äwi luratajjsti sumwa imaraquëjja. Nayra mara imasita trigonacamwa mank'apjjaraquïta, uqhamarac marani trigsa apanucupjjaraquïtawa machaka trigo imjjañataquejja. “Nayaw jumanac taypin jacaraquëjja, janiraquiw jumanacarojj apanucupcämati, jumanac taypinpunwa sarnakasiraquëjja, nayajj jumanacan Diosamäyäwa, jumanacasti nayan marcajjäpjjaraquïtawa. Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja, nayaw jumanacarojj Egiptot apsunipjjaracsma jan ucan juc'ampi esclavot sarnakasipcañamataqui; cuna t'akhesiñatejj jumanacjjanccäna ucsa nayaw t'unatataracta, nayaw jumanacarojj jan cuna ajjsarasa sarnakayapjjaracsma. “Ucampisa jumanacatejj jan nayaru ist'apquitäta, janiraqui camachi arunacajjsa phokhapcätati, jan ucasti nayan leyinacajjsa, uqhamarac arsutanacajjsa jisc'achapjjaraquïta, janiraqui cawquïri camachi arunacajjsa phokhapcätati, uqhamat nayan jumanacampi arust'asitajjsa jan phokhapcaraquïtati, ucapachasti nayajj jumanacampejj acanacwa luraraquëjja: Jumanacjjarojj ajjsarañanacwa apayanëjja, wali ajjsarcañ usunaca, nayra usunaca, uqhamarac janchiman aynacht'añanaca; inamayaw yapuchasipcäta, uca yapuchasitanacamsti uñisirinacamaw mank'antapjjani. Nayasti jumanac contraw sayt'araquëjja, uñisirinacamas jumanacarojj atipjapjjaraquïtamwa; qhitinacatejj jumanacarojj wal uñisipctam ucanacampi t'unjataw uñjasipjjäta, jan qhitin arctataw chhuctjjapjjaraquïta. “Take acanaca ist'asinsa janipuni nayarojj jaysapquitäta ucapachasti nayajj jumanacarojj pakallko cutimpiw juchanacamatjja t'akhesiyapjjäma. Jumanacan jach'a jach'a tucupjjatanacamsti t'unjaraquïwa, alajjpachas janiraquiw jumanacjjarojj jallu apayancjjaniti, orakes janiw achcjjaraquiniti. Inamayaquiw ch'amsa tucusipcäta, orakesti janiw cunsa jumanacataquejj achcjjaniti, janiraquiw kokanacas achunacapa jumanacataquejj achcjjaniti. “Jumanacatejj naya contra sayt'asaquipuni sarnakasipcäta, uqhamarac jan nayar jaysas sarnakapjjäta ucapachasti, nayajj jumanacarojj pakallko cutimpwa mutuyapjjäma, jucha luratanacamarjama. Jumanacjjarusti montenquiri khoru animalanac antutanëjja, ucanacasti jumanacarojj jan wawani antutapjjätam, uywanacamsa jisc'a jisc'a tucjapjjaraquini, jumanacarus juc'aruw tucjapjjaraquïtam, janiraquiw qhitis jumanacan thaquinacamanjja sarnakcjjapjjaniti. “Take acanaca ist'casinsa, janipuni nayarojj jaysapquitäta, jan ucasti jumanacajj juc'ampi nayaru jan ist'asa sarnakasipcaquïta, ucapachasti nayajj jumanac contraw sartaraquï, ucatsti jucha luratanacamatjja pakallko ucqhampwa mutuyapjjaraquïma. Jumanacjjarusti mä guerra jutayaraquëjja, ucaw jumanacarojj juchanacam uñt'asiyapjjätam nayan arust'äwi arunacajj p'aquintapjjatanacamatjja, jumanacasti marcanacamaru imantasiriw jaltjjapjjäta; ucampis nayajj jumanacjjarojj usunacwa apayanipjjäma, jumanacasti uñisiriman amparaparuw jalt'apjjaraquïta. “Cunapachatejj nayajj jumanacaru mank'añjja menost'ayjjapjjäma ucapachasti, tunca warminacaw mä sapa t'ant'a jumanacataquejj mä hornon khatiyapjjani, ucatsti jumanacarojj uca t'ant'jja jisc'a jisc'a laquipjjätam, janiraquiw qhitis uca t'ant'ampejj sist'ascaniti, kawkhas mank'asipcätawa janiraquiw sist'asipcätati. “Take ucanaca pasquipansa janitejj jumanacajj nayaru ist'apquitäta, jan ucasti naya contra sayt'asipcaquïta ucapachajja, nayajj jumanac contraw sayt'araquëjja, jumanacataquisti colerasiraquïwa, jucha luratanacamatsti pakallko ucqhampwa mutuyapjjaraquïma. Ucapachaw jumanacajj pachpa imill wawanacama, uqhamarac yokall wawanacamsa mank'arasjjapjjäta. Nayaw jumanacan yakha diosanacaru yupaychaña altaranacamjja t'unjaraquëjja, uqhamarac uca incienso loktasiña altaranacamsa payaruw t'unjaraquëjja, jumanacan jiwat janchinacamsti yakha diosanacaman jiwat janchipjjaruw liwjjataraquëjja, nayan jumanacar ajjtasitajjwa uñacht'ayapjjaraquïma, jumanacan marcanacamsti, uqhamarac kollana chekanacamsa t'unjaraquïwa; uqhamarac cuntejj jumanacajj nayaru loktanipquitäta ucanacatsti janiw juc'ampi cusiscjjaraquïti. “Jumanacan marcanacamsti k'alwa t'unjaraquëjja, uñisirinacamas jutaraquiniwa ucanacan jacañataqui, ucampisa musphataw uñjasipjjani uqham t'unjata uñjasajja. Jumanacarusti marcanac taypiruwa ananucupjjaraquïma, espadampiw arcnakayapjjaraquïma, jumanacan orakenacamasti nayataquejj wasararu tucutaw uñjasiraquini, marcanacamasti k'ala t'unjataw uñjasiraquini, ajjsarcaña t'unjataraquïniwa. Ucapachasti jumanacan orakenacamajj samararaquiniwa, uqham t'unjata uñjasisajja, uqhamarac jumanacasa uñisirinacaman marcanacapan jacapcäta ucapachajja; uqhamatwa uca orakenacamajj samarapjjani, cunattejj nayra jan samarapcänti ucanacatjja. Cunapachatejj orakejj k'ala t'unjata uñjasini ucapachasti orakejj samaraniwa, cuntejj jumanacajj jan samarayapcäyäta ucanacatjja. “Qhitinacatejj uca uñisirinacaman orakenacapan jacasipcani, ucanacarusti walpun ajjsarayäjja, jupanacajj mä koka laphin jalaktatapatsa qhathatipjjaniwa; mä jakes jupanacarojj espada ayt'ata arcnakcaspa uqhamaw jaltjjapjjani, ucatsti jan qhitin arcnakataw liwirtapjjani; guerratsa chhuctapcaspa uqhamaw jupanaccama liwirtapjjani, janis qhitis jupanacaru arcnakcchini ucasa; jumanacatsti janipuniw qhitis uñisirinacapa contrajj sayt'añ puedcaniti. Jumanacasti marcanac taypinjja t'unjataw uñjasipjjäta; uñisirinacaman marcapaw jumanacarojj k'al t'unjapjjätam; cawquïrinacatejj uñisirinacaman orakepan kheparapcani ucanacasti juchanacap laycu t'unjataw uñjasipjjani, awquinacapampi chicaw jucha lurapjjatanacap laycu jiwarapjjani. “Jumanacajj ñankha luratanacamsa, uqhamarac awquinacaman ñankha luratanacapsa uñt'asipcätawa, uqhamarac nayarusa jan take chuymampi arcapjjatamsa, uqhamarac naya contra sayt'asipjjatanacamsa, nayasti jumanaca contraw sayt'araquëjja ucatsti uñisirinacaman marcaparuw apapjjaraquïma; ucanwa jan Diosar uñt'iri amuyunacamajj jisc'achata uñjasini, juchanacapatsa mutuyäwi catokapjjaraquini. Ucapachaw nayajj amtasiraquï cuna arust'äwtejj Jacobompi, Isaacampi, uqhamarac Abrahamampi lurcäyätjja ucanacata, uqhamaraquiw oraketsa amtasiraquï, uca orakesti jumanacatjja librewa jicjjatasiraquini, uqhamaraquiw samararaquini jumanacajj jan uca oraken jacapcäta ucañcamajja; jumanacasti juchanacamatwa t'akhesipjjaraquïta, nayan arsutanacajja uqhamarac nayan leyinacajja jisc'achapjjatam laycu. “Take ucanaca pasquipansa uqhamarac jumanacajj uñisirinacaman marcapana jacapcäta ucasa, janiw nayajj jumanacarojj apanucupcämati, janiraquiw jisc'achapcämasa; janiraquiw jumanacarojj t'unjapcämati, uqhamarac cuna amtäwinacarutejj nayra awquinacamampi purcäyätjja ucanacatsa amtasipuniraquïwa, nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajj uca laycu. Ucampisa cuna arust'äwtejj jupanacampi lurcäyätjja cunapachatejj Egiptot jupanacar apsuncta ucapachajja take ucanacatjja amtasiraquïwa, jupanacarusti take marcanac nayrakatanwa apsuntjja, nayajj jupanacan Diosapäñajjataqui. Nayätwa Tatitojja.” Acanacawa leyinacajja, uqhamarac arsüwinacasa, yatichäwinacasa, cuntejj Tatitojj Moisés toke Sinaí kollu patan churcänsa ucanacajja, uca leyinacasti Tatitumpi uqhamarac israelitanacampi luratänwa. Tatitusti Moisesaruw parläna; aqham saraquïnwa: “Israelitanacarusti aqham saraquim: Cunapachatejj maynejj mä arsüwi phokhañ munasina Tatituru phokhaña munani ucapachasti, mä jakejj kawkhäquitejj uqhamarjamaw churañapa. Mä chachatejj pä tuncata sojjta tunca marancamäni ucanacasti pheska tunca kollkenac churani, kawkhäquitejj santuarion kollkepajj uqhamarjama, mä warmisti quimsa tunca kollkenacwa churaraquini. Cawquïri jakenacatejj pheska maranita pä tunca marancamäni ucanacasti pä tunca kollkenacwa churani, cunapachatejj warmïni ucasti tunca kollkenacwa churaraquini. Cawquïri wawanacatejj mä phajjsita pheska marancamäni ucasti pheska kollkenacwa churaraquini, imill wawäni ucapachasti quimsa kollkenacwa churaraquini. Cawquïri chachanacatejj sojjta tunca maranita amstarüni ucanacasti churäwipjja tunca pheskani kollkenacwa churaraquini, warminacasti tunca kollkenacwa churaraquini. Cawquïri jaketejj arsüwipa phokhañataqui churaña muncani, ucat uca jakejj pobreraquïni, ucasti sacerdoten nayräjjaparu irpatäniwa, uqhamat sacerdotejj kawkhatejj churañapäqui uca sañapataqui, cunjämäquitejj uca churiri jakejj uqhamarjama. “Uywanac toketsti cawquïri uywanacatejj Tatituru loktatäcani ucanacasti Tatitutaquipunïniwa, janiraquiw yakha uywanacampi trocaquipatäcaspati, uca uywajj juc'ampi sumäscpasa jan ucajj juc'ampi jan walïscpasa. Cunapachatejj trocaña utjapunini ucapachasti uca uywasa, uqhamarac cawquïritejj trocañataqui uscutäqui ucasa Tatituru loktatäjjapuniniwa. “Cunapachatejj jan Tatitur loktaña mä k'añu animalajj Tatituru churaña munatäni ucapachasti uca animalajj sacerdoten nayräjjaparu irpatäniwa, uqhamat sacerdotejj kawkhatejj churañäqui uca arsuñapataqui, uca animalajj kawkhänis uqhamarjama. Kawkhtejj sacerdotejj churam siscani ucasti jaysatäñapapuniwa. Uca animalatejj wasitata cutsuyasiña munatäjjani, ucapachasti kawkhtejj sacerdotejj churam siscäna ucarusti chicatan chicatapat mä juc'a menost'atampi churatäjjaraquiniwa. “Maynitejj Tatituru utapa catuyañ muncani, ucapachasti sacerdotew uca utan alapjja tantiyt'araquini. Kawkhaw siscanitejj sacerdotejj ucasti jaysatäñapapuniwa. Ucampisa cawquïritejj utapa Tatitur churcäna ucajj cutsuyasjjaña munani ucasti kawkhatejj churam satäcän ucjjarojja chicatan chicataparu mä juc'a menost'atampi churatäjjaniwa, uca utasti wasitatwa jupancjjaraquini. “Maynitejj orakepat mä parte Tatituru churani ucasti, uca oraken alapajj kawkhatejj uca oraken achcaspa uqhamaru tantiyt'ataraquïniwa, sapa pä tunca litro cebadanacatsti pheska tunca kollkenacaw pagasjjaraquini, sapa pä pataca pä tuncani litro granonacatjja. Qhititejj orakepjja Tatitur churani khespiyasiñ maranjja, uca arsüwisti phokhatäñataqui suyt'ataraquïniwa, ucampisa khespiyasiñ mara pasatata Tatitur churascani ucapachasti, sacerdotew kawkha kollketejj churatäcaspa ucjja tantiyt'araquini, kawkha maranacatejj uca orake yapuchasin cosecha apsuñajj utjcani uca maranaca jaqhokasaraqui, cunapachatejj khespiyasiñ marajj purincani ucacama. “Cawquïritejj orakepa churjjasina cutsuyasjjaña muncani, ucasti kawkhatejj alapajj tantiyt'atäcän ucjjarojja chicatan chicataparu mä juc'ampi menost'atwa churani, uca orakejj wasitat jupancjjaraquini. Ucampisa janitejj uca orake cutsuyascani, ucat uca orakejj yakharu aljatäjjaraquini ucapachasti janiw wasitat uca orakjja cutsuyascjjaspati. Cunapachatejj uca orakejj khespiyasiñ marana libre uñjasjjaraquini, ucasti Tatitutaqui sata yakhachatapunïniwa, sacerdotew uca orakjja catusjjaraquini. “Maynitejj Tatituru mä alata orake churani, uca orakesti janiraqui herencia orakëcaniti, ucapachasti sacerdotew uca oraken alapjja tantiyt'ani, khespiyasiñ marajj puriniñapcama, ucat uca jakesti uca urpacharaquiw kawkharutejj uca oraken alapajj tantiyatäqui ucarjamaw pagjjaraquini, ucat Tatitutaqui yakhachjjaraquini. Khespiyasiñ maransti uca orakejj aljiriparuw wasitat cuttayatäjjaraquini, cawquïritejj chekpacha orakenïqui ucaru. “Take tantiyt'atanacamasti mä siclo sat kollke pä tunca geras sat jisc'a santuarion kollkepajj kawkhäquitejj ucarjama tantiyt'ataraquïniwa. “Uywanacan nayrïri kallunacapatsti, nayrakata kallunacapatjja Tatitutaquipunïniwa, janiraquiw qhitis ucjja Tatituru loktcaspati. Vaca kallüpasa, jan ucajj mä oveja kallüpasa, ucasti Tatitutaqui satapunïniwa. Uca loktäwitejj mä k'añu animalänejja, uca animalsti kawkhatejj alapajj tantiyatäqui uqhamarjama cutsuyatäjjaraquiniwa, uca tantiyatjjarusti chicatan chicatapat mä juc'a menosampwa yapjjatapjjäta. Janitejj uca uywajj cuttsuyatäcani ucapachasti nayra alaparu aljatäjjaraquiniwa. “Mayni jaketejj Tatituru yänacapat mä chicat churaña muncani ucajj jakenacäpasa, uywanacäpasa, jan ucajj herencia orakenacäpasa, cunatejj Tatituru churatäcän ucanacatjja janipuniw aljascaspati ni cutsuyatäcaraquispasa; take cunanacatejj Tatituru churatäqui ucanacasti sinti kollana yänacapuniwa. Cawquïri jaketejj t'unjatäñataqui juchañchatäcän ucasti janipuniw khespiyatäcaspati, jan ucasti jiwañapapuniwa. “Take achunacat tuncat mayajja, uqhamarac jathanacatsa, kokanacan achuri achunacatsa sapa tuncat mayajj Tatituncapuniniwa, juparu catuyataraquiwa. Maynitejj uca tuncat maya churatäcän uca cutsuyasjjañ munani ucapachasti kawkhäquitejj alapajj ucwa churjjañapa, uqhamarusa ucjjarojj chicatan chicatapat mä juc'a menost'ata churaraquini. “Uywanacatsti sapa tuncat mayjja Tatiturupuniw churjjapjjäta, juparu loktatäjjaraquiniwa, sapa tuncat mayätap laycu. Janiraquiw cawquïritejj sumäqui uqhamaraqui cawquïritejj jan sumäqui ucasa ajllitäcaraquiniti, janiraquiw yakhampisa trocaquipatäcaspati. Cunapachatejj mä trocaña lurasiña munani ucapachasti uca churata uywasa, uqhamarac trocañataqui uscuta uywasa Tatituru churatäjjapuniniwa, janiraquiw trocatäcjjaspati.” Aca camachi arunacwa Tatitojj Moisesaru Sinaí kollu patan israelitanacataqui churänjja. Payïri phajjsita mä uru sarakataru, pä mara pasjjän ucqhajja, cunapachatejj israelitanacan Egipto marcat mistunitanacapajj niya mä marat pasascäna, ucapachaw Tatitojj Moisesarojj parläna Sinaí sat wasara kolluna, Diosampi jiquisiñatac lurat carpäquis ucqhana, ucatsti aqham sänwa: “Take israelit jakenacat mä censo aptapjjam, jach'a familianacat kalltasina, jisc'a familianacar tucuyasa, kawkha sutisa, kawkha jakenacasa utjatayna uc yatiñataqui, pä tunca maranit amstaru, cawquïrinacatï guerrar sarirjamäpjje ucanaca, kellkantapjjam cunjämatejj ejercitot ordenajj mistunqui uqhamarjama, Aarón chachan yanapt'apampi, uqhamaraqui sapa familian jilïripampi sapakat tributa. Acanacaw yanapt'apcätam uca jilïrinacan sutinacapajja: Rubén tributjja: Sedeur chachan, Elisur sat yokapa. Simeón tributjja: Selumiel sat, Zurisadai chachan yokapa. Judá tributjja: Naasón sat, Aminadab chachan yokapa. Isacar tributjja: Natanael sat, Zuar chachan yokapa. Zabulón tributjja: Eliab sat, Helón chachan yokapa. José chachan wawanacapan tribunacapatjja acanaca: Efraín tributjja Elisama sat, Amiud chachan yokapa; Manasés tributjja Gamaliel sat, Pedasur chachan yokapa. Benjamín tributjja: Abidán sat, Gedeoni chachan yokapa. Dan tributjja: Ahiezer sat, Amisadai chachan yokapa. Aser tributjja: Pagiel sat, Ocrán chachan yokapa. Gad tributjja: Eliasaf sat, Reuel chachan yokapa. Neftalí tributjja: Ahira sat, Enán chachan yokapa.” Take aca jilïri jakenacaw sapakat tribut ajllitäna, Israel marca taypita, jach'a familianacat uñstañataqui. Uqhamaw Moisesampi, Aaronampejj uca jakenacaru yanapt'iritaqui ajllipjjäna, sapakat mayni sutinacapata, ucatsti takpach marcaruw tantachapjjäna, pä phajjsita mä urojj sarakqui uca uruna; ucatsti familiat, familiatwa censo aptapjjäna, sapa sutit aytasa pä tunca maranit amstaru, cunjämatejj Tatitojj Moisesaru ewjjawaycäna uqhamar phokhasa. Aca censojj Sinaí sat wasara kollun lurasïna. Take acanacaw Moisesampina, Aaronampina censo aptatanacapajja, uqhamarac uca tunca payan israelitanacan jach'a jilïrinacapa, cawquïrinacatejj jach'a familianacapata, jisc'a familianacapata uñstapcän ucanacajja. Take cawquïri israelitanacatejj pä tunca maranïpcäna, uqhamarac guerrarus sarirjamäpjjaraquïna ucanaca. Takpachanisti jact'atajj sojjta pataca quimsan waranka pheska pataca pheska tuncani jakenacänwa. Ucampisa levitanacajj janiw nayra awquinacapan tribunacapampi jaqhutäpcänti, jupanacatsti Tatituw Moisesaru aqham satayna: “Cunapachatï israelitanacat censo aptapcäta ucqhajj, jan jumanacajj jupanaca taypiru Leví tribunquirinacarojj jaqhuntapjjamti. Levitanacarojj uchapjjätaw Tatitun Arust'äwi kollan chekan sirviñapataqui, uqhamarac yänacapa, take cunanacatejj uca kollan chekan utjqui take ucanacjjaru. Jupanacaraquiw arust'äwi Kollana Carpa, uqhamarac take cunanacapsa apapjjani. Uqhamarac take cunanacatejj sirviñataqui utjqui ucanacsa. Uqhamaraquiw jupanacajj kollan chekan nayräjjaparus puripjjaraquini. Ucatsti cunapachatejj uca Tatitumpi Jiquisiñ Carpajj mä chekat mä chekaru apatäni ucqhajj jupanacaw apapjjani, jupanacaraquiw ucqhansa jararapjjaraquini, wasitatsa sayt'ayapjjaraquini ucaru puriñataqui. Take cawquïri yakha jakenacatejj uca kollan chekaru jac'achasini, ucajj juchañchasin jiwayatäniwa. Maynïri israelitanacajj, cunjämäquitejj militaranacan sarnakäwinacapajj uqhamaruw puripjjani, sapakat maynisa campamentoparu, uqhamaraqui wiphalapampcama. Ucampisa levitanacajj Arust'äwi Carpan thiyaparuw puripjjani, ucatsti uca uñjapjjaraquini, jan Tatitojj israelitanaca contra colerasiñapataqui.” Take israelitanacajj cunjämtï Tatitojj Moisesaru siscäna uqhamaruw lurapjjäna. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampirojj saraquïnwa: “Israelit jakenacajj Jiquisiñ Carpäquis ucqhatjja jaya chekaruw puripjjani, sapakat maynisa wiphalapampi, uqhamaraqui quipca familiapan mä chimpun uchata. “Inti jalsu tokerusti puripjjaniw cawquïr ejercitonacatejj Judá tribun wiphalapanïqui ucanaca. Judá tribun ejercitopan jilïripasti Naasón chachawa, cawquïritejj Aminadab sat jaken yokapäqui uca. Jupanacasti censo aptatarjamajj pakallk tunca pusini waranka sojjta patacani jakenacänwa. Jupanac chicasti Isacar tribun ejercitopaw puriraquini, jupanacan jilïripasti Natanael chacharaquiwa, Zuar chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pheska tunca pusini waranka pusi patacani jakenacänwa. Uqhamaraquiw jupanacamp chicajj Zabulón tribun ejercitopas puriraquïna, jupanacan jilïripasti Eliab chacharaquiwa, Helón chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pheska tunca pakallkon waranka pusi patacani jakenacänwa. Uqhamatwa Judá tribun campamentopajj quimsa ejercitonacat utt'ayatäni, takpachasti pataca quimsakallk tunc sojjtani waranka pusi patacani jakenacani, cawquïrinacatejj sarantapjjani Israelit jakenacan nayrakatapa. “Aynacha tokerusti Rubén tribun wiphalapanïqui uca ejercitonacaraquiw puripjjani. Rubén tribun ejercitopan jilïripajj Elisur sat chachawa, cawquïritejj Sedeur sat chachan yokapäqui uca. Ucatsti censo aptatarjamajj pusi tunc sojjtan waranka pheska patacani jakenacänwa. Ucjjarusti jupanac chicajj puriraquiniw Simeón tribun ejercitopa, jupanacan jilïripasti Selumiel chacharaquiwa, Zurisadai chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pheska tunc llätuncani waranka quimsa patacani jakenacänwa. Uqhamaraquiw jupanac chicajj puriraquini Gad tribun ejercitopa, jupanacan jilïripasti Eliasaf chacharaquiwa, Reuel chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pusi tunca pheskani waranka sojjta pataca pheska tuncani jakenacänwa. Uqhamatwa Rubén tribun ejercitopajj quimsa ejercitonacat utt'ayatäni, takpachasti pataca pheska tunca mayan waranka pusi pataca pheska tuncani jakenacani, cawquïrinacatejj payïri chekawjaru sarapcani ucanaca. “Ucjjarusti levitanacaw sarantapjjani, pusi campamentonac taypinjama, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa apt'asita. Uca pusi campamentonacajj mayat mayatwa sarapjjani, puritanacaparjama, sapakat maynis wiphalap apt'asita. “Inti jalanta tokerusti puripjjaraquiniw cawquïrinacatejj Efraín tribun wiphalapanïqui ucan ejercitonacapa. Efraín tribun ejercitopan jilïripajj Elisama chacharaquiwa, Amiud chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pusi tunca waranka pheska patacani jakenacawa. Jupanac chicasti puripjjaraquiniw Manasés tribun ejercitopa, jilïri jakepasti Gamaliel sataraqui, Pedasur sat chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj quimsa tunca payani waranka pä patacani jakenacawa. Uqhamaraquiw jupanacamp chicajj puripjjani Benjamín tribun ejercitopa, jilïri jakepasti Abidán sat chacharaqui, Gedeoni chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj quimsa tunc pheskan waranka pusi patacani jakenacawa. Uqhamatwa Efraín tribun campamentopajj quimsa ejercitonacat utt'ayatäni, takpachanisti pataca quimsakallkoni waranka patacani jakenacani, cawquïrinacatejj sarantapjjani quimsïri chekawjaru. “Amsta tokerusti Dan tribun wiphalapanïqui uca ejercitonacaw puripjjaraquini. Dan tribun ejercitopan jilïripajj Ahiezer chacharaquiwa, Amisadai chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj sojjta tunca payan waranka pakallko patacani jakenacaniwa. Jupanac chicasti Aser tribun ejercitopaw puripjjaraquini, jilïripasti Pagiel sat chacharaquiwa, Ocrán chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pusi tunca mayan waranka pheska patacani jakenacaniwa. Uqhamaraquiw jupanacamp chicajj puripjjani Neftalí tribun ejercitopa, jilïripasti Ahira sat chacharaquiwa, Enán chachan yokapa, ucatsti censo aptatarjamajj pheska tunca quimsani waranka pusi patacani jakenacaniwa. Uqhamatwa Dan tribun campamentopajj quimsa ejercitonacat utt'ayatäni, takpachanisti, pataca pheska tunca pakallkon waranka sojjta patacani jakenacani, take acanacaw tucuyapjjani, wiphalanacapan khepap sarasina.” Take israelita familianacat censo apthapitajj sojjta pataca quimsani waranka pheska pataca pheska tuncani jakenacänwa. Ucampis cunjämatejj Tatitojj Moisesaru ewjjawaycäna uqhamarojja, levitanacajj janiw censorojj aptatäpcänti. Israelit jakenacajj lurapjjänwa cunjamtï Tatitojj Moisesaru ewjjawaycäna uqhama: Sapakat mayniw quipca wiphalanacapamp chica purïna, uqhamarac quipca jach'a familiapampi, pachpa jisc'a familiapampi cuna. Cunapachatejj Tatitojj Moisesaru Sinaí kolluna parlcän ucapachajj Aaronampina, Moisesampina wawanacapajj acanacänwa: Aarón chachan wawanacapajj acanacänwa: Nadabasti jilïri wawapänwa, ucjjarusti Abiú, Eleazar, Itamar ucanaca. Uca pusinpacharaquiw wawanacapajj Tatitur sirviñataqui sacerdotet loktatäpjjäna utt'ayatäpjjaraquïna, ucampis Nadab uqhamarac Abiú chachanacajj Tatitu nayräjjanwa jiwapjjäna, jupanacan mä jan uñt'ata nina Sinaí kollun loktapjjatap laycu. Jupanac paninisti janiraquiw wawanïpcänti, ucatwa Eleazar uqhamarac Itamar chachanacajj sacerdotet sarnakapjjäna, Aarón awquipan uñjata. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Leví tribun jakenacaparu jawsayam, jupanacan Aarón sacerdoten ewjjanacapa ist'apjjañapataqui, ucat uqhamarjam sirvipjjañapataqui. Jupanacasti Aaronampiru, take marcaruwa sirvipjjani Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquis uca nayräjjana, uqhamarac kollana chekan sirviñataquis utt'ayatäpjjani. Uqhamaraquiw imapjjani Tatitumpi Jiquisiñ Carpan take yänacapsa, ucatsti take israelitanacar kollan chekan sirviñatac uchatäpjjaraquiniwa. Ucatsti levitanacarojj maynïri israelitanacatjja yakhachapjjaraquim, jupanacan Aaronampiru, wawanacapampiruqui sirvipjjañapataqui, sacerdocio lurañanacsti Aaronan wawanacapan amparaparu jaytaraquim. Maynitejj jan cunäcasina sacerdotet sarnakani ucajj juchañchasin jiwayatäniwa.” Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: “Take israelitanac taypitjja, levitanacaruw ajllista, sapa familian jilïri wawapat sipansa. Jupanacasti nayancapjjewa. Take jilïri wawanacasti nayanquiwa. Cunapachatejj nayajj egipcionacan jilïri wawanacap jiwarayayäta ucqhajj, take israelitanacan jilïri wawanacaparuw nayajj nayatac yakhachasiyäta, uqhamarac uywanacapan nayrïri wawachat kallunacapsa. Uqhamasti nayancjjewa. Nayätwa Tatitojja.” Tatitojj Moisesarojj Sinaí wasara kollunjja sänwa: “Levitanacar jacthapim jisc'a familiatjama jach'a familiatjama, ucatsti kellkantam take yokall wawanacaru, mä phajjsinit amstaru.” Moisesasti takpach levitanacaruw jact'äna, cunjämatejj Tatitojj juparu siscatayna uqhama. Leví chachan wawanacapasti Gersón, Coat, Merari ucanacänwa. Gersón chachan wawanacapasti, jach'a familiatjamajj acanacänwa: Libni, Simei ucanaca. Coat chachan wawanacapasti jach'a familiatjamajj acanacaraqui: Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ucanaca. Merari chachan wawanacapajj jach'a familiatjamajj acanacänwa: Mahli, Musi ucanaca. Take acanacaw Leví chachan jach'a familianacapänjja, jisc'a familianacarjamajja. Libni, uqhamarac Simei chachanacan jach'a familianacapajj Gersón chachan jach'a familianacaparaquïnwa. Take yokall wawanaca mä phajjsinit amstaru kellkantatanacajj pakallko waranka pheska patacani wawanacänwa. Gersón chachan jach'a familianacapajj Tatitumpi Jiquisiñ Carpa khepäjjap inti jalanta tokeruw puripjjäna. Gersón chachan wawanacapan familiapana jilïri jakepajj Eliasaf chachänwa, Lael chachan wawapa. Jupanacasti Tatitumpi Jiquisiñ Carpanjja kollan lugar uñjañataqui uchatäpjjänwa, uqhamarac carpata lip'ichimpi janjjatatäquis ucanacata, cortina utjqui carpa mantañan ucanacat cuna. Uqhamarac cortina pation utjqui ucata, patior mantañansa cortinajj utjqui ucata, cawquïritejj kollan chekana altararu muyuntqui ucanacata, uqhamaraqui cawquïri cuerdanacatï uchatäqui ucanacampita. Coat chachan wawanacapajj Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ucanacänwa. Take uca yokall wawanaca kellkantatajj mä phajjsinit amstarojj quimsakallko waranka quimsa patacani wawanacänwa. Take aca jach'a familianacaw santuario uñjañatac uchatäna, ucatsti kollan chekat aynacha tokeruraquiw puripjjäna. Aca jach'a familianacan jilïri irpapajj Elizafán chachänwa, Uziel chachan wawapa. Aca jach'a familianacaraquiw imapjjäna Tatitun Arust'äwi Arcapa, mesapa, candeleropa, altaranacapa, uqhamarac take cunanacatejj yupaychañatac sirvqui ucanacsa, velonacapsa, take yänacapsa. Levitanacan jilïri jakepajj Eleazar chachänwa, Aarón sacerdoten wawapa, jupasti utt'ayatänwa cawquïri jakenacatejj kollan lugar uñjapjjañapäcänsa ucanaca uñjañataqui. Merari chachan familianacapajj Mahli, uqhamarac Musi ucanacänwa. Ucatsti take kellkantat yokall wawanacajj mä phajjsinit amstarojj sojjta waranka pä patacani wawanacäpjjänwa. Jilïri irpiri jakepajj Zuriel sat chachänwa, Abihail chachan wawapa, ucatsti puripjjänwa kollan chekat amsta tokeru. Merari chachan wawanacapajj imapjjänwa kollan chekan tablanacapa, cawquïri lawatejj mä thiyat mä thiyaru sarqui, uqhamarac postenacapa, take pampan uchatäqui uca lawanaca, take yänacapampi cuna. Uca quipcaraqui cawquïr lawanacatejj patio muyuntqui ucanacsa, utt'ayañatac uchatäqui uca lawanaca, ch'acurunaca, cuerdanacapamppacha. Inti jalsu toketsti, kollan lugar uñcatasita, Tatitumpi Jiquisiñ Carpäquis uca nayräjjarojj, Moisesampi, Aaronampiw puripjjäna, uqhamaraqui Aarón chachan wawanacapa, jupanacasti kollan lugar uñjapjjäna, maynïri israelitanac lanti. Ucatsti cawquïritejj jan cunäcasin sacerdotenacan lurañanacap lurän ucajj juchañchasin jiwayatänwa. Cunapachatejj Moisesampi, Aaronampejj levitanacaru censo aptapcän, jach'a familiatjama, cunjämatejj Tatitojj ewjjawaycatayna uqhamar lurasa, jupanacasti uñjapjjänwa take yokall wawanacana mä phajjsinit amstarojj pä tunca payan waranka wawanacätapa. Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Take israelitanacan jilïri wawanacap jacthapim, mä phajjsinit amstaru, ucatsti sutinacap kellkantam. Ucatsti take israelitanacan jilïri wawanacap lantsti levitanacaru nayatac jilt'ayam. Nayätwa Tatitojja. Uca quipcaraqui luram israelitanacan uywanacapan nayrïri kallunacapampejja, ucanacat sipansa levitanacan uywanacapa jilt'ayarapita.” Moisesajj take israelitanacan jilïri wawanacapwa jacthapïna, cunjämatejj Tatitojj siscatayna uqhamar phokhasa, take yokall wawa kellkatanacajj, mä phajjsinit amstarojj pä tunca payan waranka pä pataca pakallk tunca quimsani wawanacänwa. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Apthapim take levitanacaru, israelitanacan jilïri wawanacapat sipansa, uqhamarac levitanacan uywanacapsa, israelitanacan uywanacapat sipansa. Levitanacasti nayanquiwa. Nayätwa Tatitojja. Ucampis israelitanacan jilïri wawanacapajj levitanacat sipansa waljaniwa; uqhamasti jiläqui uca pä pataca pakallk tunca quimsani jilïri wawanac cutsuyasipjjañapataquejj, sapakat maynita pheska sencillo kollke mayïta, cunjämäquiti kollan kollken alapajja uqhamarjama, cawquïri sencillo kollketï tunca mayan gramo alapanïqui uca, uca kollkjja Aaronampiru, wawanacapampiru churam, jupanacat cutsuyatäcaspas uqhama.” Moisesasti uca kollkenacjja apthapïnwa, cawquïri israelitanacan jilïri wawanacapatejj jiläcäna ucanacat cutsuyasa, ucatsti apthapitajj waranka quimsa pataca sojjta tunca pheskani sencillo kollkenacänwa, cunjamäquitï kollan kollken alapajja uqhamarjama. Ucjjarusti take uca kollkenacjja churjjänwa, Aaronaru, wawanacapampiru, cunjämatejj Tatitojj arscatayna uqhama. Tatitojj Moisesampiru, Aaronampirojj sänwa: “Mä censo aptam jach'a familiatjama, jisc'a familiatjama, cawquïr levitanacatejj Coat chachan wawanacapäqui ucanacata, quimsa tunca maranita, pheska tunca marancama, ucatsti Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis waliraquïpjjpan. “Coat chachan wawanacapan lurañanacapajj wali kollanawa ucanacasti acanacawa: Cunapachatejj takpach marcajj sarjjaruña munani ucqhajj Aaronampi wawanacapampejj kollan velonaca apakapjjani puncu mantañata, ucatsti Arust'äwi Arcaruw ucampi janjjatapjjani, uca patarusti suma lip'ichinacampiw janjjatapjjaraquini, ucjjarusti sapa morado telampiw janjjatapjjaraquini, ucatwa lawanacampi apañatac uchapjjaraquini. Ucatsti loktaña mesa patjjarojj mä morado telampiw janjjatapjjaraquini, uca patjjaruw uchapjjaraquini platonaca, cucharonanaca, copanaca, jarranaca vino loktañataqui, uqhamaraqui sapür loktañ t'ant'anacsa. Take uca patjjaruraquiw mä wila tela janjjatapjjani, ucatsti suma lip'ichinacampiw imantapjjani, ucatwa lawanacampi apañatac uchapjjani. Ucatsti mä morado tela aptasinjja candeleroruw ucampi imantapjjani, uqhamarac lamparanaca, tenazanaca, platillonaca, take vasonaca, cawquïrinacatejj aceitetaqui apnakasqui ucanaca. Take ucanacwa llawuntapjjäta suma lip'ichinacampi imantasa, ucatsti lawanacwa apañataqui uchapjjäta. “Korit lurat altarjjarusti mä morado telampiw janjjatapjjaraquini suma lip'ichinacampi imantasina, uqhamarac ucanacjja mä lawanacjjaruw apapjjäta. Ucjjarusti apthapipjjätaw cawquïri yänacatejj kollan chekan apnakatäcäna take ucanaca, ucatsti mä morado telaruw take ucanac uchapjjäta, mä suma lip'ichinacar llawuntasaraqui, uqhamarac ucanacjja mä lawanacjjaruw apapjjäta. Uqhamaraquiw altaran liq'inacapsa, khellanacapsa k'omachapjjäta, ucatsti mä suma wila telampiw imantapjjäta. Uca patjjarusti take cunanacatejj altaran sirviñatac apnakasqui ucanacwa uchapjjaraquïta: braseronaca, tenedoranaca, palanaca, jach'a jarranaca, take cunanacatejj altaran apnakasqui ucanaca. Take acanacaruw patjjat suma lip'ichinacampi imantapjjäta. Cunapachatejj Aaronampi wawanacapampejj take kollana k'oma yänac llawthapiñ kalltapjjani, sarañataquisa niya janc'aquïpjjaraquini ucapachasti Coat chachan wawanacapaw jutapjjani take ucanac apañataqui; ucampis janiw amparanacapampi llamct'apcaniti cunatejj kollanäqui ucjja, jan jupanacan jiwañanacapataqui. Take acanacwa apapjjañapa Tatitumpi Jiquisiñ Carpatjja, Coat chachan wawanacapajja. Eleazar sat Aarón chachan wawapajj lamparanacan aceitepa, k'apquir incienso, juyra churat ofrendanaca, Diosaru churañ aceite imañaparaquiwa. Uqhamaraquiw kollan lugar uñjañapa, take cunanacatejj ucan utjqui ucanacsa, uqhamaraqui take kollan yänacatejj utjqui ucanacsa.” Tatitusti Moisesampiru, Aaronampirojj sänwa: “Jan jumanacajj munapjjamti Coat chachan familianacapan levitanac taypit chhakhañapjja. Jan jupanacan jiwañampi mutuyatäpjjañapataqui kollan yänac llamct'apjjatap laycu, ucatsipansa acanacaw lurañanacapajja: Aaronampi wawanacapampiw sapjjani, sapa mayniru cunanactejj lurapjjañapäqui, uqhamarac cunanacatejj apascani ucanacsa. Uqhamatwa jupanacajj jan mantapcaniti cunatejj kollanäqui ucanac uñjirejja, ucatsti janiraquiw jiwapcanisa.” Tatitojj Moisesarojj sascaquïnwa: “Uqhamarac Gersón chachan wawanacaparojj jacthapim jach'a familiatjama, jisc'a familiatjama. Quimsa tunca maranita, pheska tunca marancama, ucanacasti Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpjjaracpan. “Gersón chachan wawanacapan lurañanacapajj acanacawa: Jupanacasti kollan chekan cortinapwa apapjjani, Jiquisiñ Carpäquis uca, suma lip'ichimpi patjjar janjjatatäquis uca, cawquïri cortinatï Jiquisiñ Carpa mantañancqui uca, uqhamaraqui pation cortinanacapa, cawquïri cortinatejj patior mantañancqui uca, altararu muyuntqui uca, uqhamarac cuerdanacapa, take cunanacatejj loktañataquïqui uqhamaraqui lurañanacataquis waquisqui ucanaca. Aaronampi, wawanacapampiraquiw, cuntejj Gersón chachan wawanacapajj lurapcani ucanacjja uñjapjjani, uqhamarac cuntejj apapcani ucanacsa. Jumanacaw jupanacar yatichapjjäta cunatejj lurañapäqui ucanacsa. Take acanacwa lurapjjani Gersón chachan wawanacapajja, Diosampi Jiquisiñ Carpanjja, Itamar sat Aarón chachan wawanacapan yatichataraqui. “Merari chachan wawanacaparusti uca quipcaraqui censor jacthapim, jach'a familiatjama, jisc'a familiatjama. Takeniruraqui sutinacap kellkantam quimsa tunca maranit pheska tunca marancama, uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpjjaracpan. Jupanacan lurañanacapasti Tatitumpi Jiquisiñ Carpanjja acanacawa: Santuarion tablanacapa, mä thiyat mä thiycama sarquis uca lawanaca, postenaca, poste utt'ayañanaca. Uqhamaraqui pation postenacapa, cawquïri lawanacatejj santuarior muyuntqui ucanaca, utt'ayaña lawanacampi, ch'acurunaca, cuerdanaca, take cunanacatejj luräwinaca munasqui ucanaca. Jumaw sapa mayniru cunatejj apañapäqui ucanac saraquïta. Take acanacwa Merari chachan wawanacapan jach'a familianacapajj lurapjjani, ucanacsti Itamar sat Aarón sacerdoten wawapan sarayataraquiw lurapjjani.” Moisesampi, Aaronampi, Israel marcan jilïri jakenacapampisti censo aptapjjäna jach'a familiatjama, jisc'a familiatjama, take Coat chachan wawanacapatjja, cawquïrinacatejj quimsa tunca maranïcän, pheska tunca marancama, uqhamarac cawquïrinacatejj Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpcaraquïna ucanaca. Take sutinacap kellkantat jakenacasti takpachanejj pä waranka pakallko pataca pheska tuncani jakenacäpjjänwa. Takpachajj acanacänwa Coat chachan wawanacapajja, cawquïri jakenacatejj Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpcaraquïna ucanacajja. Take acanacarusti Moisesampi Aaronampiw jacthapipjjäna, Tatitojj Moisesaru arscatayna uqhamarjama. Gersón chachan wawanacapajja, jach'a familiatjama, jisc'a familiatjamajja, cawquïrinacatejj quimsa tunca maranit pheska tunca maranïpjjän, uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walipcaraquïna, ucanacasti pä waranka sojjta pataca quimsa tuncani jakenacänwa. Take acanacaw jacthapitäpjjäna Gersón chachan wawanacapajja, cawquïri jakenacatï Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpcaraquïna ucanacajja, cunjämtï Moisesampi Aaronampejj censo aptapjjäna, Tatitun arsutaparjama. Merari chachan wawanacapajja, jach'a familiatjama, jisc'a familiatjama, cawquïrinacatï quimsa tunca maranit pheska tunca marancamäpjjäna, uqhamarac Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpjjaraquïna, ucanacasti quimsa waranka pä patacani jakenacänwa. Take acanacaw jacthapitäna Merari chachan wawanacapatjja, cawquïrinacatï Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpjjaraquïna ucanacajja, cunjämatï Moisesampi, Aaronampejja jacthapipcäna ucarjama, cunjämatejj Tatitojj Moisesar arscatayna uqhama. Moisesampi, Aaronampina take levitanacata, Israelan jilïri jakenacapampi jach'a familiatjama, jisc'a familiatjamajja, cawquïrinacatï quimsa tunca maranit pheska tunca maranïpjjäna, uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpan lurañanacataquis walïpjjaraqui, ucanacajj quimsakallko waranka pheska pataca quimsakallko tuncani jakenacänwa. Aca censojj lurasïnwa cunjämtejj Tatitojj Moisesaru arscatayna uqhamarjama, ucatsti sapakat mayniruraquiw satänjja, cunatejj lurañapäcäna, cunatejj apañapäcäna ucanacjja, cunjamtï Tatitojj Moisesaru arscatayna uqhama. Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Israelitanacarojj saraquim campamentota jakonucupjjañapataqui cawquïri jaketï lepra usunïchi, uqhamarac chhojjorasiñapatsa aywiychi, uqhamarac jiwat jaken janchipa llamct'asin k'añu tucupjje ucanacarusa. Uca casta jakenacarojj campamentotjja ankaru jakonucupjjpan, chachäpasa, warmïpasa. Uqhamatsti janiw campamentoru k'añu tucuyapcaniti, nayan uca campamenton jacascatajj laycu.” Israelitanacasti jaysapjjaraquïnwa cuna arunactï Tatitojj Moisesaru churcatayna ucarojja, ucatsti take uca casta jakenacaruw campamentot jakonucupjjäna. Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Take Israelitanacar aqham sam: Cunapachatejj cawquïri jakesa, mä warmisa, Tatitur jan suma arccani, uqhamarac cuna jan walinacsa jake masipar lurani mä jach'a jucha lurasa, uca jakesti juchanacapjja arsusiñapawa, uqhamarac cawquïri jakerutejj uca jan wali lurqui ucarojj takpachwa cuttayañapa, ucjjarusti chicatan chicatapat mä juc'a menost'ata yapjjatañaparaquiwa. Uqhamaraqui cawquïri ñankha lurat jaketï jiwjje, ucat janiraqui utjcchiti cawquïri jac'a familiapasa uca cuttayañataqui, ucapachajj uca cuttayañajj Tatituruw churatäjjani, uqhamarac sacerdoteru, uqhamaraquiw mä ovejampi churañapa, sacerdoten loktañapataqui, uca jaken juchapat perdón jicjjatañapataqui. “Take cawquïri ofrendanactejj israelitanacajj Tatitur ofrenda loktapcani, ucatsti sacerdoteru apapjjani, take ucanacasti sacerdotetaquïniwa. Uqhamaraqui take cunanacatejj Tatituru loktatäqui ucatsti sacerdoteruw apatäni ucajj sacerdotetaquïniwa.” Tatitojj Moisesarojj saraquïnwa: “Israelitanacarojj aqham sam: Utjaquiraquispawa, mä warmejj chachanïcasin jan wali sarnakeri, ucatsti yakha chachanacampiraqui sarnakaspa, jan chachapan yatita, uqhama jupajj uca k'añu juchanac lurcchi, janiraqui testigonacas utjcchiti, ucatsti uca luratapajj imantatäni jan qhitinsa uñjata. Ucapachasti chachajj celaraquispawa, warmipan uqham luratap laycu. Uqhamaraquiwa utjaraquispa mä chachajj warmipar celaspa jan cuna juchanïtapatsa. Ucapachajj chachajj warmiparojj sacerdoten nayräjjaparuw irpani, ucatsti mä ofrendjamwa warmipatjja churani, pä kilo cebada jac'u, ucampis janiraquiw jac'u patjjarojj aceite ni incienso warjjatcaniti, ucajj celos toketa mä ofrendätap laycu, uqhamarac mä ofrenda juchanac khanstayañataquïtap laycu. “Sacerdotejj warmiru jac'aparu irpcatasinjja, Tatituruw uñstayani, ucjjarusti sacerdotejj mä juc'a kollana uma aptasinjja mä ñek'et lurat chaturuwa uchani, ucarusti quituntaniw santuario pampat aptat lak'ampi. Ucapacharaquiw sacerdotejj warmirojj Tatitu nayrakataru uñstayasinjja ñic'utapa jararani, ucatsti amparaparojj ofrenda uchani, celasiñ toketa mä jucha khanaru uñstayañataqui; sacerdotejj amparaparojja maldición apanqui uca c'allc'u uma caturaquini, ucapachasti warmirojj mä juramento wayt'ani aqham sasa: ‘Janitejj yakha chachampi sarnakcsta, ni chachamarusa engañcaracsta, ni yakha chachampisa k'añuchascaracsta ucapachajj, janiw aca maldición apanir c'allc'u uma umantcäta ucqhajj cunsa lurcätamti. Ucampisa jumatejj chachamaru engañsta, yakha chachanacampi sarnakaracsta, uqhamata k'añuchasisa, ucapachasti Tatitojj jumarojj take jakenac nayrakatana maldispan, uqhamarac puracamas p'usutataracpan, wawamas puracamanjja usuchjata naciñapataqui. Aca mutuyawiw jumarojj jutaniwa cunapachatejj uca maldicit uma umt'cäta ucapacha.’ Ucatsti warmejj arsuniwa: ‘Uqhamäpan’ sasa. “Ucatsti sacerdotejj uca maldicionjja mä papelaruw kellkantani, ucatsti c'allc'u umampiw phisqhuraraquini, ucjjarojja uca umjja warmiruw umantayani jupar c'allc'u tucuyañapataqui. Warmin amparapatjja sacerdotejj mä ofrenda celos toket catokani, Tatitur uñacht'ayañataqui, uca ofrenda apakasinjja altararuw uchjjaraquini, ucjjarusti mä juc'a jac'u ofrendat aptasinjja, altarjjaruwa naqhantayani, amtasiñatac mä ofrendjama. “Cunapachatï sacerdotejj uca c'allc'u uma warmiru umantayani, uca warmitejj chachaparu engañchïna ucapachajj uca c'allc'u maldición apanir umajj wali c'allc'uw tucurapini, ucatsti puracapjja p'usuntayaniwa, uqhamaraquiw wawapasa usuchjasiraquini, ucapachasti warmejj take jaketaqui uñtcaya maldicitaw tucuraquini. Ucampisa warmitejj jan cuna juchanïcchi ucqhajj, janiraquiw cunas camachcaniti, ucatsti wawanïscaraquiniwa. “Take acanacaw leyinacajja cunapachatejj mä warmejj chachaparu salljani, uqhamarac chachas celoso tucuni ucqhajja, jan ucajj chachaqui celoso tucuni warmip laycu ucqhajja, ucapachasti chachajj warmiparojj Tatituruw uñstayani, ucatsti sacerdotew lurascani cuntejj aca leyinacajj sisqui uqhamaru. Chachasti ucqhajj janiw juchañchata uñjascaniti, ucampisa warmitejj juchanïchi ucqhajj mutuyatäniwa.” Tatitojj Moisesarojj saraquïnwa: “Israelitanacar aqham sam: Mä jakesa, jan ucqhajj mä warmisa, arupampi arsusina Tatituru catuyasiñ munchi ucajja, janiw cuna vinonacsa ni t'amantat umañanacsa umañapäquiti, ni vinot lurat vinagre, ni cuna p'osktata umañanacsa, ni uvat lurat umsa, janiraquiw mank'añapäquiti ni uvanacsa, ni waña uvanacsa. Cunapachcamaya Tatituru arsusina catuyasiñ munchi, ucapachasti janiw cuna uvan achunacapsa mank'añapäquiti. Janiraquiw ñic'utapsa mururascaniti, jan ucasti jilantayasiniwa cunapachcamatejj arupampi arsqui uca phokhasiñapcama, Tatituru catuyataraquiw sayt'asiñapa. Take uca maranacasti janiraquiw mä jiwatarus jac'achasiñapäquiti, ni awquipa, taycapa, ni cawquïri jilapa, cullacapa jiwaspa ucqhasa, jan k'añu tucuñapataqui, Tatitur catuyasiñatac arsusitap laycu. Cunapachcamatejj arupa arsutapajj phokhasiñapäqui, ucqhacama Tatitur catuyatäniwa. “Cawquïri jaketï acatjamat jupa thiyaru jiwani, uqhamat ñic'utapjja k'añu tucuyani, Tatituru catuyatäcchi ucasa, jupajj ñic'utapjja pakallko ururojj mururasiniwa, cunapachatï k'omachasiñap urojj purincani ucqha. Quimsakallko uru purinipansti, sacerdoten ucaruw apani pä tórtola sat jamach'inaca, uqhamarac pä paloma wawanaca Jiquisiñ Carpäquis uca mantañaru. Sacerdotesti maynïrjja sacrificiotwa juchanacat loktani, maynïrsti takpach nact'ayasaw loktaraquini, ucatsti cunatejj waquisqui uca luraraquini, uca juchanacat perdón jicjjatañataqui, mä jiwatar llamct'atap laycu. Uca ururaquiw Tatiturojj ñic'utapjja wasitat catuyasjjani. Tatitur catuyasiñanjja yakhatwa kalltaraquini, nayra catuyasitapsti janiraquiw amtascjjaniti, cawquïri ñic'utaptejj catuyascän ucajj k'añuru tucutap laycu. Uqhamaraquiw Tatitun ucaru aparaquini mä maran orko oveja juchanacapat sacrificio loktañataqui. “Cunapachatejj catuyasiñap urunacajj tucuyjjani ucapachajj Jiquisiñ Carpäquis uca mantañaruw sarani, ucatsti Diosarojj mä maran orko oveja ofrendat churani, uqhamarac jan cuna camachat takpach nact'ayäwi loktasa, uca quipcaraqui mä maran orko oveja jan cuna camachata, sumancjjañatac sacrificiot loktasa. Uqhamaraquiw loktaraquini suma jac'ut lurat t'ant'anacan jisc'a canasta, jan levadurani, aceitempi chaputaraqui; masasa jan levadurani, aceitempi waraquipata, uca chicasti take achunacampi, vinompi ofrendat churatäqui ucanacampiraqui. Sacerdotesti Tatitu nayrakatanjja, sacrificio juchanacat loktaraquini, uqhamarac takpach nact'ayasa loktaraquini. Ucatsti mä orko oveja loktaraquini, sumancthapiña sacrificiota, jan levaduran t'antanacsa, jisc'a canastancquis uca cheka, uqhamaraquiw grano achunaca, vinonaca loktaraquini. Tatitur catuyat jakejj ñic'utapwa qhuchurasini, Jiquisiñ Carpäquis ucan mantañaparu, ucatsti catuyat ñic'utapa aptasinjja cawquïri ninatejj akasqui sumancthapiyiri sacrificio uca nina mankheruw jakontani, sacerdotejj orko ovejan khathita jiqhanip aptasina, uqhamarac mä jan levaduran t'ant'a canastat apsusa, mä jan levaduran masa aptasajj Tatitur catuyat jakeruwa amparapar churani, cunapachatejj jupajj p'ekepan ñic'utap huchurascani ucapacha. Ucatsti sacerdotejj cunatejj waquisqui ucwa Tatitu nayrakatan lurani. Uca uywan pechopa, cunampitï uñstäwejj lurasqui, uqhamarac charanacasti Tatitur churatawa, kollanaraquiwa. Take ucanacasti sacerdotetac yakhachatawa. Uca khepatsti Tatitur catuyasir jakejj vino umjjaraquispawa. “Take ucanacaw leyinacajj cawquïritï arupampi arsusina Tatitur catuyasiñ munqui ucataquejja. Acanacaraquiw cawquïri ofrendanacatï churañapäqui ucanacasa, jan ucajj, yakha ofrendanac churañapäqui ucanacat sipansa. Ucampis cuntejj nayrakatajj arsqui, ucjja phokhañapawa, cunjamatï lurañataquejj arsqui uqhamaw waquisi phokhasiñapajja.” Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Aaronaru, wawanacapampirojj aqham sam: Cunapachatï israelitanacar bendicipcani ucqhajj aqham lurapjjani: ‘Tatituy jumaru bendispan, imaracpan. Tatitojj jumarojj sum uñtanpan, jumatsa qhuyapayaspan. Tatitojj munasiñampi jumarojj uñtanpan, samarañsa churaracpan.’ “Uqhamwa jupanacajj sutejja israelitanacar arsupjjani, ucatsti nayajj jupanacarojj bendiciraquïwa.” Cunürutejj Moisesajj kollan chekawja lurañ tucuyjjän ucqhajj aceitempiw catuyjjäna, take kollan chekawjan yänacapa, uqhamarac altaran yänacapsa. Ucjjarusti tribunacan jilïrinacapajj cawquïrinacatï censo aptaña yanapt'apcatayna ucanacajj sarasinjja, Tatituruw ofrendanac loktapjjäna, sojjta imantat carretanaca, tunca payan orko vacanaca, sapa mä carreta, sapakat pä jilïrinacata, uqhamarac mä orko vaca sapakat maynita. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Catokam aca carretanaca, orko vacanaca, ucatsti levitanacar churjjapjjam, jupanacan irnakasa apnakapjjañapataqui Jiquisiñ Carpäquis ucana, cuna lurañatejj sapa maynir wact'qui uqhamarjama” sasa. Moisesasti carretanaca, orko vacanaca catokasinjja, levitanacaruw laquintäna. Gersón chachan wawanacaparojj pä carretampi, pusi orko vacanacampi churäna, cawquïrinactï jupanacajj lurañatac munapcän ucanaca. Merari chachan wawanacaparojj churaraquïnwa pusi carretanaca, quimsakallko orko vacanaca, cawquïrinactejj lurañataqui munapcäna uqhamarjama. Jupanacasti Itamar sat Aarón sacerdoten wawapan sarayatäpjjänwa. Ucampis Coat chachan wawanacaparojj janiraquiwa cuna carretanacasa ni orko vacanacasa churascänti, jupanacajj kollan yänacjja callachipjjaru apapjjañapänwa uca laycu. Cunapachatejj altarajj catuyatäjjän ucapachasti tribunacan jilïrinacapajj ofrendanacapjja altar nayräjjaruwa apapjjäna. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Sapa uruw mä jilïrejj sapakat tributa ofrendanacap altarar catuyir sarani” sasa. Nayrïri urusti Naasón chachaw ofrendapa apäna, Aminadab chachan yokapa, Judá tributa. Ofrendanacapasti mä kollke platönwa, cawquïritejj waranka pusi pataca quimsa tuncani gramo pesäna, mä kollke taza, cawquïritejj pakallko pataca pakallko tuncani gramo pesaraquïna, cunjämäcantï santuarion pesapajj uqhamarjama, panpachanisti suma jac'un phokt'ayata, aceitempi chaputa, grano achunac ofrendataqui; uqhamaraqui mä kori cuchara cawquïritejj pesäna pataca tuncani gramo, incienson phokt'ata, mä vaca kallu, mä orko oveja, mä marani orko oveja ofrendat loktañataqui. Uqhamarac mä cabrito juchanacat sacrificio loktañataqui, khepjjarusti sumancañatac sacrificiotaquisti, pä orko vacanaca, pheska orko ovejanaca, pheska cabritonaca, pheska mä marani ovejanaca. Acanacaw Naasón sat Aminadab chachana wawapan ofrendapänjja. Payïri urusti Natanael chacharaquiw ofrendapa apanïnjja, Zuar chachan yokapa, Isacar tribun jilïripa, Quimsïri urojj Eliab chacharaquiw ofrendapa apäna, Helón chachan yokapa, Zabulón tribun jilïripa, Pusi urusti Elisur chachaw ofrendapa apäna, Sedeur chachan yokapa, Rubén tribun jilïripa, Pheskëri urusti Selumiel chachaw ofrendapa apäna, Zurisadai chachan yokapa, Simeón tribun jilïripa. Sojjtïri urusti Eliasaf chachaw ofrendapa apäna, Reuel chachan yokapa, Gad tribun jilïripa, Pakallköri urusti Elisama chachaw ofrendapa aparaquïna, Amiud chachan yokapa, Efraín tribun jilïripa, Quimsakallkör urojj Gamaliel chachaw ofrendapa apäna, Pedasur chachan yokapa, Manasés tribun jilïripa, Llätunquïri urusti Abidán chachaw ofrendapa apäna, Gedeoni chachan yokapa, Benjamín tribun jilïripa, Tunquïri urusti Ahiezer chachaw ofrendapa apäna, Amisadai chachan yokapa, Dan tribun jilïripa, Tunca mayan ururusti Pagiel chachaw ofrendapa apäna, Ocrán chachan yokapa, Aser tribun jilïripa, Tunca payan ururusti Ahira chachaw ofrendapa apäna, Enán chachan yokapa, Neftalí tribun jilïripa, Uqhamaw cunapachatejj altarajj catuyatäjjän ucqhajj, israelitanacan tribunacapan jilïrinacapajj tunca payan kollke platonacwa churapjjäna, uqhamarac tunca payan kollke tazanaca, tunca payan kori cucharanaca. Sapa kollke platonacaw pesäna waranka pusi pataca quimsa tuncani gramonaca, sapa tazaraquiw pesäna pakallko pataca pakallko tuncani gramonaca. Takpachasti, take platonacana, tazanacana kollkepajj pä tunca sojjtani waranka pusi patacani gramonacaw pesaraquïna, cunjämäquitejj santuarion pesapajj uqhamarjama. Uqhamaraquiw utjäna tunca payan kori cucharanaca, incienson phokt'ata, sapa maynisa pataca tuncani gramonacaw pesaraquïna, cunjämäcäntï santuarion kollkepan valorapajj uqhamarjama. Take kori cucharanacajj waranka quimsa pataca pä tuncani gramonacaw pesäna. Takpacha uywanacajj loktañataquejj tunca payan vaca kallunaca, tunca payan orko ovejanaca, tunca payan mä maran ovejanaca, sapakat maynisa grano ofrendanacampi, uqhamarac tunca payan cabritonacampi juchanacat sacrificio loktañataqui. Takpach uywanacasti sumancañaru mantañataqui sacrificiotaquejj acanacänwa: pä tunca vaca kallunaca, sojjta tunca orko ovejanaca, sojjta tunca cabritonaca, uqhamarac sojjta tunca mä maran ovejanaca. Aca ofrendanacaw altararu churatäna, cunapachatï catuyatäcäna ucapachajja. Cunapachatï Moisesajj mantcäna Tatitumpi Jiquisiñ Carparu, Tatitumpi parlañataqui, ist'änwa Tatitu Diosan juparu parlascatapa, suma Arust'äwiru Mantañ Arca imañ patata, uca pä chhekhan angelanac taypita. Tatit Diosajj Moisesarojj sänwa: “Aarón chacharojj aqham sam: Cunapachatejj lamparanaca aktaycäta ucqhajj aqham luräta, khanapajj candelabro toker khantañapataqui” sasa. Aaronasti cuntejj Tatitojj Moisesar siscäna ucanacjja phokhänwa, lamparanaca candelabro toker khant'ayasa. Candelabrojj korita martillompi lek'sutänwa cayuta p'ekecama, Moisesasti uca candelerjja luränwa cunjämatï Tatitojj siscatayna uqhamarjama. Tatit Diosajj Moisesarojj sänwa: “Levitanacarojj mayni israelitanac taypitjja yakhachapjjam, ucatsti k'omachapjjaraquim. Uca k'omachäwsti aqham lurapjjäta: Jumaw ch'allaquipäta k'omachasiñ umampi, ucatsti jupanacajj janchipan ñic'utanacapsa take qhuchhurasipjjani, isinacapsa t'ajjsurasipjjaraquini, uqhamatwa k'omachatäpjjani. Ucatsti mä vaca kallu catusa, uqhamarac mä suma jac'u, aceitempi chaptasa, grano ofrendanac lurañataqui; ucatsti yakha vaca kallu juchanacat sacrificio loktañataqui. Jumaraquiw take levitanacaru Jiquisiñ Carparu jac'achayäta, uqhamarac take israelitanacarus tantachthapïta. Ucatsti levitanacarojj nayan nayrakatajjaruw uñstayitäta, ucat israelitanacajj jupanacaru amparanacapampi p'ekepjjaru lokjjatapjjaraquini. Aaronasti nayan nayrakatajjaruw levitanacarojj uñstayani, israelitanacan ofrendapjama, uqhamatwa levitanacajj nayan sirvirejjata catuyatäni. Ucatsti levitanacajj vaca kallun p'ekeparuw amparanacapampi lokjjatapjjani, ucapachasti mä vaca kalluw juchanacat sacrificio loktatäni, maynïristi levitanacar k'omachañataqui naqhantayasina loktataraquïniwa. Ucatsti jumaraquiwa Aaronampina, wawanacapampina nayräjjaparu irpäta, mä ofrendjama nayar catuyañamataqui. Uqhamatwa levitanacarojj mayni israelitanacatjja yakhachäta, jupanacan nayancañanacapataqui. Ucatsti jupanacajj Jiquisiña Carpan yanapiriwa sarapjjani, k'omachapjjaraquïtawa, nayaru mä suma ofrendjama loktasa. Take israelitanac taypitjja jupanacajj nayar catuyatäpjjatap laycu. Nayasti jupanacarojj catoktwa take israelitanacan jilïri wawanacap lanti. Take israelitanacan jilïri wawanacapasti nayancaraquiwa, cunjämatï uywanacapan nayrïri kallunacapajj nayancqui uqhama. Cunapachatejj egipcionacan jilïri wawanacapa jiwarayayäta ucqhajj, israelitanacan jilïri wawanacapjja nayataquiw jilt'ayasïyätjja. Ucampisa ucanac lantwa levitanacarojj catoktjja. Nayaw levitanacarojj ajllista mayni israelitanac taypitjja, ucatsti Aaronampiru, wawanacapampiruw catuytjja, israelitanac lanti yanapapjjañapataqui Jiquisiñ Carpana, uqhamat israelitanacatac perdón catokapjjañapataqui. Uqhamasti janiw israelitanacajj kollan chekar jac'achasipcaniti, janiraquiwa cuna jan walisa jupanacarojj purcaniti.” Moisesasa, Aaronasa take Israel marcasa phokhapjjänwa cuntejj Tatitojj Moisesaru siscatayna levitanac toketa ucanacjja. Levitanacasti k'omachasipjjänwa, isinacapsa t'ajjsurasipjjaraquïnwa, ucatsti Aaronajj mä suma ofrendjamwa Tatituru catuyjjäna, mä k'omachäwi luräwi jupanacat lurasina. Ucatsti take ucanac lurasipanjja, levitanacajj Tatitumpi Jiquisiñ Carpan luräwinacapampi phokheriw sarapjjäna, Aaronana uqhamarac wawanacapampina jac'at uñch'uquita. Cunjämtejj Tatitu Diosajj Moisesaru arscatayna uqhamawa levitanacampejj phokhasïna. Tatitu Diosajj Moisesarojj sänwa: “Levitanacasti pä tunca pheskani maranitwa Tatitumpi Jiquisiñ Carpanjja luräwinacapjja kalltañapa, pheska tunca maraniruraquiw luräwinacapjja tucuyjjapjjani. Uca maranaca phokhatatsti, jilanacaparu yanapt'asipcaraquispawa Tatitumpi Jiquisiñ Carpan luräwinacapana, ucampis janiw sapüru lurcjjapjjaniti. Uqhamwa levitanacan lurañanacapjja apnakapjjäta.” Israelitanacan Egipto marcat mistunipjjatapatsti, pä mara sarakatarusti, nayrïri phajjsinjja, Tatitu Diosajj Moisesaruw parläna, Sinaí wasarana, aqham sasa: “Israelitanacajj Pascua fiestjja amtapjjañapaw cuna urutaquitejj amtatäqui uqhamarjama. Tunca pusini uru sarakatarusti, aca phajjsina jayp'thapirusti, cawquïri yatichäwinactejj churapcsma uqhamarjamaw amtapjjäta.” Ucatsti Moisesajj saraquïnwa israelitanacarojj Pascua fiesta amtapjjañapataqui. Uqhamaw jupanacajj lurapjjäna, phajjsit tunca pusini uru jayp'thapqui uca uruna, Sinaí wasarana, cunjämatejj Tatitu Diosajj Moisesaru siscäna uqhamarjama. Ucampisa mä kawkha jan k'omachat jakenacaw utjäna, jupanacan jiwat jaquir llamct'atanacap laycu; jupanacasti janiw uca urunjja Pascua fiestancapjjañapäcänti. Jupanacasti uca urpachaw Moisesan uqhamarac Aaronan ucaru sarapjjäna. Moisesarusti sapjjaraquïnwa: —Nanacajj mä jiwat jake llamct'apjjta, ucatwa jan k'omachasipcti. ¿Uqhamasti janit nanacasti Tatitu Diosaru ofrenda loktapquiriststi, cawquïri urutejj amtatäqui uca urunjja, mayni israelitanacampi chicajja? sasa. Moisesasti jupanacarojj sänwa: —Suyt'apjjam Tatitojj jumanacat yatichäwinacapa churquitani uca urcama —sasa. Tatitu Diosajj Moisesaruw parläna, israelitanacar aqham sañapataqui: “Take jumanaca, uqhamarac wawanacamasa, nayan jach'a cancañajjaruwa Pascua fiesta amtapjjañama, cawquïrinacatejj jan k'omäpqui, mä jiwatar llamct'atap laycu, uqhamarac cawquïrinacatejj jayan jicjjatasipqui, uqhamarac saräwincasipqui, ucanacasti payïri phajjsit tunca pusin uru sarakataruw amtapjjani uca jayp'una. Jupanacasti ovej-jja mank'apjjaniwa jaru koranacampi, jan levaduran t'ant'amp cuna. Janiw khepärmanthitaquejj cunsa uywatjja jilt'ayapjjätati, ni uywan cawquïri ch'aqhapsa p'acjapjjätati. Pascua fiestjja amtapjjätaw cawquïri yatichäwinactejj churapcsma uqhamarjama. Ucampisa cawquïritejj Pascua fiesta amtañ apanucuni, k'oma jicjjatascasina, uqhamarac jan saräwinccasina, ucajj jilanacap taypitjja apanucutäniwa, uqham Tatitu Diosar jan ofrenda loktatap laycu, juchanacapatjja mutuyäwi catokaraquini. “Cawquïri jaya marcat jutir jakenacatejj jumanac taypina jacasipqui ucanacasti Pascua fiestjja amtapjjaraquiniwa, nayan jach'a cancañajjaru, take cawquïri yatichäwinactï churcta uqhamarjama. Uca quipca yatichäwinacaraquiw lurasini yakha marcat jutir jakenacampejja, uqhamarac marca quipcan nacir jakenacampisa.” Cunürutejj Arust'äwi Carpa lurapcän ucqhajj, kenayawa ucarojj muyuntäna. Jayp'untjjepansti, Arust'äwi Carpa patjjanjja, mä ninaraquiw uñstjjäna, ucatsti khepa uru khantatcamaw uca patancäna. Uqhamapuniw lurasirïna. Kenayaw urunacajj carparojj muyuntäna, arumasti ninaraqui. Cunapachatejj kenayajj carpa patjjat sartawaycän ucqhajj, israelitanacajj sarjjarupjjaraquïnwa, ucatsti cawqharutejj kenayajj sayt'cäna ucqharuraquiw jupanacajj puripjjäna. Tatitun aruparjamaw israelitanacajj sarapjjäna, uqhamarac sayt'apjjänsa, uca chekaruw kheparapjjaraquïna, cunapachatejj kenayajj Arust'äwi Carpjjaru muyuntcän ucqhajja. Cunapachatejj kenayajj walja urunaca Arust'äwi Carpa patjjan sayt'äna ucqhajj israelitanacajj sayt'apjjaraquïnwa Tatitu Diosar sirviñataqui. Kenayatejj Arust'äwi Carpa patjjan juc'a urunacaqui sayt'än ucqhajj Tatitu Diosan arsutaparojj janc'aquiw sarjjarupjjäna, ucatsti Tatitu Diosan arsutaparjamaraquiw sayt'apjjäna. Yakhepa horasajj kenayajj arumaquiw kheparäna, ucatsti khepärmanthejj wali alwat sartawayjjaraquïna; ucapachasti jupanacajj sarjjarupjjaraquïnwa. Uqhamaraqui, arumäpasa, urüpasa, cunapachatejj kenayajj sartawaycän ucqhajj jupanacajj sartawayapjjaraquïnwa. Ucampis cunapachatejj kenayajj Arust'äwi Carpa patjjan pä uru, mä phajjsi, mä mara sayt'äna ucqhajj israelitanacajj sayt'apjjaraquïnwa, janiw juc'ampi sarcjjapjjänti. Ucampisa cunapachatejj kenayajj sartawayän ucqhajj jupanacajj sartawayapjjaraquïnwa. Tatitu Diosan arsutaparjamaraquiw sayt'apjjäna, arsutaparjamaraquiw sarantapjjäna. Ucampisa Tatituruw sirvipjjäna, cunjämtejj jupajj Moisesaru arscatayna uqhamarjama. Tatitu Diosajj Moisesarojj sänwa: “Pä kollke trompetanac lurasim martillompi lek'suta, ucasti jakenacar tantachañataqui, uqhamarac sarjjaruñataquiraquïniwa. Cunapachatejj uca paypacha trompetanacajj phust'asini, ucapachajj takpach marcaw juma nayräjjaru tantacht'asini Tatitu Diosampi Jiquisiñ Carpäquis uca mantañaru. Ucampisa cunapachatejj mä sapa trompetaqui phust'asini ucqhajj tribunacan jilïrinacapaquiw tantacht'asini. Cunapachatejj trompetanacajj arnakasiñanacampi phust'asini ucqhajj cawquïrinacatejj inti jalsu tokena utjapqui ucanacaw sarjjarupjjani. Payïri phust'äwirusti, aynach token utjapqui ucanacaw sarjjarupjjaraquini. Trompetanac phust'añatejj arnakasiñampïchini, ucajj sarjjaruñataquiraquïniwa. Ucampisa trompetatejj alekaqui phust'asini ucajj marcan tantacht'asiñataquiquïniwa. Sacerdotenacampi, Aarón chachan wawanacapampiquiw trompetanac phust'añataquejj utt'ayatäpjjani. Aca leyinacajj jumanacataquejj wiñayatac uchatäniwa. “Cunapachatejj uñisirinacamajj quipca orakepan nuwantapjjätpan, jumanacan nuwasiri mistupjjañamataqui, ucqhajj trompetanac phust'apjjam, uqhamarac wali jach'at art'asipjjam. Uqhamatwa naya Tatitu Diosamajj jumanacat amtasï, ucatsti uñisirinacamatwa khespiyapjjäma. Uqhamaraqui trompetanacjja phust'asipjjam, cusisiña urunacansa, fiesta urunacansa, machak phajjsïqui ucapacha, cunapachatejj nactayasin sacrificionac loktapcäta, uqhamarac sumancaña sacrificio loktasipcäta ucapacha. Uqhamatwa nayajj jumanacat amtasipjjäma. Nayaw jumanacan Tatitu Diosamätjja.” Pä mara, payïri phajjsina pä tunca urunaca sarakatarusti, kenayajj sartawayjjänwa Arust'äwi Carpa patjjatjja. Israelitanacasti Sinaí wasaratjja sartawayjjapjjaraquïnwa. Kenayasti Parán sat wasararuw sayt'araquïna. Cunjämtejj Tatitojj Moisesaru siscatayna uqhamarjama. Nayrakatasti cawquïri ejercitotejj Judá tribun wiphalapanïcäna ucanacaw sarantapjjäna, jupanacan jilïripasti Naasón sat Aminadab chachan wawapänwa. Isacar tribun ejercitopan nayrakataparojj, Natanael sat Zuar chachan wawapaw sararaquïna. Uqhamarac Zabulón tribun ejercitopa nayrakataparojj, Eliab sat Helón chachan wawapaw sararaquïna. Ucapachasti, Arust'äwi Carpa jararasinjja Gersonan, uqhamarac Merarin wawanacapaw apjjarusin thaquinjam apapjjäna. Ucjjarusti sarapjjänwa cawquïri ejercitotejj Rubén tribun wiphala panïqui ucanaca; jilïripasti Elisur sat Sedeur chachan wawapänwa. Simeón tribun ejercitopa nayrakatarojj Selumiel sat Zurisadai chachan wawapaw sararaquïna. Gad tribun ejercitop nayrakatarojj Eliasaf sat Reuel chachan wawapaw saräna. Ucjjarusti Coat chachan wawanacapaw sarapjjäna. Kollan yänac apt'asita. Cunapachatejj jupanacajj puripjjän ucqhajj, niyaw Arust'äwi Carpajj sayt'ayatäjjäna. Ucjjarusti, cawquïri ejercitotejj Efraín tribun wiphalapanïcän ucanacaw sarapjjäna, jilïripasti Elisama sat Amiud chachan wawapänwa. Manasés tribun ejercitop nayrakatarojj Gamaliel sat Pedasur chachan wawapaw saräna. Benjamín tribun ejercitop nayrakatarojj, Abidán sat Gedeoni chachan wawapaw saräna. Mayni ejercitonac khepatsti sarapjjänwa cawquïri ejercitotejj Dan tribun wiphalapanïcäna ucanaca. Jilïripasti Ahiezer sat Amisadai chachan wawapänwa. Aser tribun ejercitop nayrakatarojj, Pagiel sat Ocrán chachan wawapaw saräna. Neftalí tribun ejercitop nayrakatarojj saränwa, Ahira sat Enán chachan wawapa. Uqhamwa israelitanacan ejercitopajj sarapjjäna, cunapachatejj thaquinjam sarapcän ucapachajja. Moisesasti mä urojj warmipan jilaparuw jawsäna, ucasti Hobab satänwa, Reuel sat madianita chachan wawaparaqui, ucatsti sänwa: —Nanacajj sarasipctwa cawquïri oraktejj Tatitojj churämaw sapquitu ucaru. Jutam, nanacampi chica sarañäni, sum uñjapjjaraquïma, Tatitojj arupampiw arsu Israel marcar munasiñampi uñjañataquejja —sasa. Ucampis Hobab chachajj juparojj sänwa: —Janiw sarquiristti, orakejjaruquiw cuttjjä, cawqhancquitejj familianacajjajj ucaru —sasa. Moisesasti sascaquïnwa: —Jan sarcamti, jumajj sum uñjtajja cawqharutejj wasaran puripquirista ucjja, uqhamarus jumawa irpapjjetasmajja. Jumatejj nanacampi chica saräta ucqhajj jaljasiñäniw cawquïri suma yänactejj Tatitojj churquistan ucjja —sasa. Uqhamaw Tatitun kollupat sarjjapjjäna. Tatitu Diosan suma Arust'äwiru Mantayir Arcapajj jupanacan nayrap saräna, quimsüru sararusti mä cheka thakapjjäna samart'añataqui. Urusti, Tatitun kenayapajj jupanac patanjamwa saräna, cunapachatejj jupanacajj thaquinjam sarjjarupcän ucqhajja. Cunapachatejj Diosan arcapajj sarjjarüna ucqhajj Moisesajj sänwa: “¡Sartasim Dios Tatitu! ¡Uñisirinacamas ananucutäpan!, ¡jumaru uñjasajj uñisirinacamajj jaltjjapjjpan!” sasa. Ucampis cunapachatï arcajj sayt'cäna ucqhajj, Moisesajj sänwa: “¡Jichhajj cutt'anim Tata, israelan jan jact'caya ejercitoparu!” sasa. Mä urusti israelitanacajj Tatitu tokwa parlapjjäna, jupanacan jan walt'añanac utjatap laycu. Tatitusti ucanac ist'asajj wal colerasïna, ucatsti mä nina apayanisajja campamenton thiyanacapwa phichhantäna. Marcajj arnakasïnwa Moisesar yanap mayisa. Moisesasti Tatituruw jupanacatac mayïna, ucat ninajj jiwarjjänwa. Ucatpï qhä chicajj Tabera sas sutichatäjjänjja, uca chekan Tatitun ninapajj jupanac contra aktatap laycu. Israelitanacampi chicajj cunayman casta jakenacaw saratayna, ucanacasti mank'añacwa munasipcäna; ucatsti israelitanacajj jupanacamp chicaw jachapjjaraquïna aqham sasa: “Aychaquis utjaspa mank'añataqui. Amtastanwa Egiptona inaqui chawlla mank'atasjja, uqhamaraquiw mank'araquïyätan pepinonaca, melonanaca, puerronaca, cebollanaca, ajosanaca. Ucampis jichhajj mank'atjamaw jiwarasctan, janiraquiw cunas utjquiti, aca maná mank'aquiw utjasqui” sasa. (Aca maná satasti cilantro kokan jathapar uñtatänwa, colorapasti mä juc'a k'ellur uñtataraqui, resina aceitjama, ucatsti saborapajj jac'ut lurat tortjama, aceitjamaw k'aphïna. Jakenacajj ucanac apthapiriw mistupjjäna, ucatsti pekapjjänwa jan ucajj ch'ajjt'asipjjänwa t'ant'anac lurasa. Arumjarusti, cunapachatejj sullajj campamentjjaru purintäna ucqhajj uqhamaraquiw maná satajj jalartanïna.) Moisesasti ist'änwa israelitanacaru, uqhamarac familianacaparu, carpa mantañanacapan jachasipquiri. Tatitusti wali colerasïna. Uqhamaraquiw Moisesas mayjt'asïna, ucatsti Tatiturojj sänwa: —¿Cunatsa sirvirimaru jan wal uñjta? ¿Cunas juchäjje nayan aca marcampi acatak ch'am tucuñajjataquejja? ¿Nayasti jupanacanjja awquipätti, taycapätcha juman mayiñamataqui, ñuñur wawanacäpcaspas uqhama, nayan amparajjar apañajjataqui, cawquïri oraktejj nayra awquinacajjaru ‘churämaw’ siscäyäta ucacama? ¿Cawqhatsa nayajj aycha apsü take aca jakenacar mank'ayañataquejja? Jacht'asisaw nayar jutapjjetu: ‘Aycha churapjjet mank'añataqui’ sasa. Janiw naya sapaqui take aca jakenacar apnakquiristti. Nayataquejj wali ch'ama tucuñawa. Jumatejj uqham jan walinacampi uñjasquitäta ucqhajj, walïspaw nayan jiwjjañajjajja, nayarutï chekpachansa munchista ucajja. Uqhamanwa jan cuna jan walt'añanacsa uñjcjjeristti —sasa. Ucampis Tatitojj juparojj sänwa: —Tantacham pakallk tunca israelitanacan jilïriparu, cawquïrinacatejj marcar apnakerjamäqui ucanacaru, ucatsti irpanim Tatitumpi Jiquisiñ Carparu, ucan suyapjjpan jumamp chica. Nayaw sarakanisin jumampi parlä, ucatsti juman chicat ajayumwa jupanacar churä jumaru aca marca apnakañ yanapt'añapataqui. Uqhamatwa jani juma sapaquïcjjätati. Ucatsti qhitam jakenacaru arumanthitac k'omachasipjjpan, ucatwa aycha mank'apjjani. Nayasti ist'twa jachatanacapa: ‘Aychaquis utjistaspa mank'añataqui, waliquïsipcäyätanwa Egiptonjja’ sasa. Waliquiwa, nayaw aycha churä mank'apjjañapataqui. Janiw mä uruquiti ni pä uruquicha, ni pheska, ni tunca, ni pä tunca uruquicha, jan ucasti phajjspachaw aycha mank'apjjäta, nasanacamatsa jaksuñcama, uqhamarac cunapachatejj ajjtasjjapjjäta ucqhacama, naya Diosaru jisc'achapjjesta, uqhamarac naya nayräjjan jachapjjta uca laycu, ‘¿Cunatsa Egiptot mistunpachätan?’ sasa. Ucatsti Moisesajj sänwa: —Aca jakenacasti nayampi chica jutirinacäqui ucanacajj sojjta patac waranka jakenacawa, ucat jumajj sapjjesta: ‘Aycha churapjjäm mank'añataqui’ sasa. ¿Cawqhansa utjaspa walja ovejanaca, vacanacasa jiwayañataqui, uqhamat takeniru mank'ayañataquejja? Janiw take kotanquir chawllanac churasas takenir mank'aycsnati —sasa. Ucampis Tatitojj sänwa: —¿Amuytati nayajj janis ch'amanïquirista uqhama? Jichhaw uñjäta phokhasiniti janich phokhasini arsutanacajjajj ucjja. Moisesasti mistuwayasinjja jakenacaruw parläna, cuntejj Tatitojj juparu siscatayna ucanaca, ucatsti pakallk tunca israelitanacan jilïrinacaparuw tantachäna carpa thiyaruw jupanacarojj sayt'ayaraquïna. Ucatsti Tatitu Diosajj kenayanjam sarakanisinjja, Moisesampiw parläna; ucapachasti Moisesan chicat ajayup catusinjja, uca pakallk tunca jilïrinacaruw churäna. Cunapachatejj ajayojj jupanac patjjaru purïn ucqhajj profetanacjamaw parlapjjäna, ucampis janiw mayampsa uqhamjja parlapcjjänti. Pakallk tuncanitjja paniniw ajllitäpjjäna, maynin sutipajj Eldad sata, mayninjja Medad sataraqui, ucampis janiw carparojj sarapcänti jan ucasti campamentoruwa kheparjjapjjäna. Ucampisa, uqhamaraquiw jupanac patjjarojj ajayojj purïna, ucatsti profetanacjamaw parlapjjäna campamentonjja. Ucatsti mä waynaw jalasinjja Moisesaru aqham säna: —Eldad chachampi Medad chachampejj profetanacjamaw campamenton parlasipqui —sasa. Ucatsti Josué sat Nun chachan wawapajj, cawquïritejj waynatpacha Moisesan yanapiripäcän ucajj, aqham sänwa: —¡Moisés! Nayan jilïrejja, jan ucanacjja lurayamti —sasa. Ucampisa Moisesajj sänwa: —¿Cunatsa jumajj naya sapan parlañajjaqui muntajja? Tatitojj inas takpach marcaru ajayup churaraquispa, ucatsti takeniw profetanacäpjjaspajja —sasa. Ucapachasti Moisesajj Israelan jilïrinacapampejj campamentoruw cuttjjapjjäna. Tatitojj mä thaywa jach'a kota toket thayt'ayanïna, ucatsti walja codornis sat jamach'inacwa apayanïna. Ucanacajj campamentoruw puripjjäna, uqhamarac thiyanacaparusa. Campamento muytasa mä uru saracamaruw uca jamach'inacajj puripjjäna; altorojj mä metrorjamaquiw thoknakapjjäna. Take uca uru, uca aruma, khepärmanthi urumppachaw jakenacajj codornis jamach'inac caturapjjäna. Juc'a caturirïqui ucajj tunca monton codornis jamach'inac montont'äna, ucatsti campamento thiyaruw wañarayapjjaraquïna. Ucampis ucqhaw israelitanacajj codornis jamach'inacan aychanacap qhisttasipcäna, ucapachaw Tatitojj jupanacataqui colerasïna, jupanacarusti mutuyasina, walja jakenacaruw jiwarayaraquïna. Ucatwa uca chekarojj Kibrot-hataava sas sutichapjjäna, uca chekan mank'añac munasquiri jakenacaru imantapjjatap laycu. Kibrot-hataava ucqhatjja, takpach jakenacajj sarasipcaquïnwa Hazerot sat chekaru puriñcama, ucatsti ucan kheparapjjaraquïna. Mariampi Aaronampejj Moisés contraw parlapjjäna jupan mä etiope warmimpi casarasitapata. Uqhamaraquiw sapjjäna: “Tatitu Diosasti janiw Moisesampiqui parlquiti, jan ucasti jiwasampejj parlaraquiwa” sasa. Ucsti Tatitojj ist'änwa. Moisesajj chekpachansa llamp'u chuymani jakënwa acapachanjja. Ucatwa Tatitu Diosajj Moisesaru, Aaronaru, Mariampirojj säna: “Jumanac quimsanejj sarapjjam Tatitumpi Jiquisiñ Carparu” sasa. Ucatsti quimsanpachaw ucaru sarapjjäna. Ucatsti Tatitojj mä jach'a kenayat sarakanisinjja Jiquisiñ Carpan mantañaparuw sayt'asïna, ucapachasti Aaronampiru, Mariampiruw jawsäna. Cunapachatejj jupanacajj uñstapjjän ucqhajja, Tatitusti jupanacarojj sänwa: “Ist'apjjam cuntejj sapcäma uca arunaca. Jumanac taypintejj mä profetajj nayat parliri utjani ucqhajj nayaw jupampi parlasï; visionanac toke, uqhamarac samcanac toke jupampejj parlasiraquï. Ucampisa Moisés sirvirejjarojj janiw uqham lurcäti, jupasti asqui jakewa take sirvirinacajjat sipansa. Jupampisti ajanuy ajanuwa parlapjjtjja, khana arunacampi. Jupasti ajanuy ajanuw uñjitu, ¿cunatarac jumanacasti jupjjata jan wali arunac parlapjjtasti?” sasa. Tatitu Diosasti wal jupanacataquejj colerasïna, ucatsti sarjjaraquïnwa. Cunapachatejj kenayajj carpat sarjjäna ucqhajj Mariajj lepra usumpiw uñstäna, take janchinacapas jank'or tucuta. Aaronajj Mariaru uñtasinjja lepra usunwa uñcatäna, Moisesarojj saraquïnwa: “Achict'asipjjsmaw Tata, jan mutuyapjjestati pisi amuyumpi jucha lurapjjatanacajjata. Janiraqui munamti jupana mä janïr nacit wawjama jiwañapa, cunapachatejj janchinacapas usuchjata nazqui uqhama” sasa. Ucatsti Moisesajj Tatitu Diosaruw mayïna aqham sasa: “Dios Tata, jumaruw achict'assma c'umarachjjañamataqui” sasa. Tatitu Diosasti ucjjarojj sänwa: “Awquipatejj ajanut thuscataspa ucqhajj pakallko uruw mä p'enka uñjasispa. Ucampisa jichhajj pakallko urunaca campamentotjja jakonucupjjam, ucatwa cutt'anjjapjjani” sasa. Uqhamaw Mariajj pakallko urutaqui campamentotjja ankaru jakonucutäna. Ucchañcamajj janiw marcajj cawcsarus onjjtcänti. Cunapachatejj Mariajj jupanacaru cuttanjjän ucqhajj Hazerot chekatjja sartawayapjjänwa Parán sat wasarar puriñcama. Tatitu Diosasti Moisesarojj sänwa: “Mä kawkha jakenacar qhitam, Canaán orake uñjiri sarapjjañapataqui, cawquïrtejj nayajj israelitanacar churcä uca. Qhitam sapa tributjja mä jilïri jakeparu” sasa. Cunjämtejj Tatitu Diosajj Moisesar siscäna uqhamaruw Moisesajj qhitäna Parán sat wasarata. Take jakenacaw israelitanac taypinjja jilïrinacäpjjaraquïna. Ucanacasti acanacänwa: Rubén tributjja, Samúa sat Zacur chachan wawapa; Simeón tributjja, Safat sat Horí chachan wawapa; Judá tributjja, Caleb sat Jefone chachan wawapa. Isacar tributjja, Igal sat José chachan wawapa. Efraín tributjja, Oseas sat Nun chachan wawapa. Benjamín tributjja, Palti sat Rafú chachan wawapa. Zabulón tributjja, Gadiel sat Sodi chachan wawapa. Josean, uqhamarac Manasés uca tribunacatjja Gadi sat Susi chachan wawapa. Dan tributjja, Amiel sat Gemali chachan wawapa. Aser tributjja Setur sat Micael chachan wawapa. Neftalí tributjja, Nahbi sat Vapsi chachan wawapa. Gad tributjja, Geuel sat Maqui chachan wawapa. Ucanacänwa jakenacan sutinacapajja, cawquïrinactejj Moisesajj qhitäna uca orak uñjiri sarapjjañapataqui. Oseas sat Nun chachan wawaparojj Josué sutimpiw uchapjjäna. Moisesasti Canaán oraker qhitasinjja jupanacarojj sänwa: —Sarapjjam Néguev sat chekanjama, maqhatapjjam kollu tokenacaru. Sum uñjanipjjam cunjämätaynas uca marcajj, uqhamarac ucan jaquir jakenacas ch'amani jakenacati jan ucajj t'uqha jakenacaquicha; juc'aniquiti jan ucajj waljanïpjjataynacha take ucanaca. Uñjapjjam marcanacapajj carpanacat lurataquiti, jan ucajj suma perkanacampi sayt'ayatacha take ucanaca, uqhamarac cawqha orakentejj jacapqui ucajj sumati janich sumäqui take ucanaca. Uqhamaraqui orakejj suma achuriti janich suma achurïqui take ucanaca, kokanacajj utjiti jan ucajj janich kokanïqui ucsa. Jan ajjsarapjjamti, apanipjjam uca oraken achunacapa —sasa. Acasti lurasïnwa cunapachatejj nayrïri uvanacajj apthapiscäna ucapachana. Jakenacasti sarasinjja uñatatapjjänwa marcjja; aynach token Zin sat wasarata, amsta token Rehob sat chekacama, Hamat sat mantañ chekacama. Néguev sat chekanjam mantasinjja Hebrón sat chekacamaw puripjjäna. Ucanwa jacapjjäna Ahimán, Sesai, Talmai, Anac chachanacan wawanacapajja. Hebronasti luratänwa pakallko mara nayräjja Egiptonquir Zoán marcat sipansa. Puripjjänwa Escol sat uma jalscama; ucansti mä uva ali qhuchokapjjäna, ucsti paniniw mä lawar warcuntata apapjjäna. Uqhamaraquiwa granadanaca, higonacsa apthapipjjäna. Uca uma jalsurusti Escol sutimpiw sutichapjjäna, israelitanacan ucawjan achunac qhuchurapjjatap laycu. Ucjjarusti, pusi tunca urunac orake uñakasinjja, cuttjjapjjänwa, Cades sat chekaru, Parán wasararu. Ucanwa Moisesas, Aaronas uqhamarac take israelitanacas jicjjatasipjjäna, ucatsti yatiyapjjänwa cuntejj jupanacajj yatjjatanipcän take ucanaca, uqhamaraquiw uca oraken achunacapsa uñacht'ayapjjäna. Moisesarusti sapjjänwa: —Sarapjjtwa cawquïri orakerutejj qhitapquista ucaru. Chekpachansa uca oraketjja lechempi misq'impejj umjamaw jalasqui, aca achunacaw ucanjja achuraqui, ucampisa ucan jaquir jakenacajj wali ch'amanïpjjewa, marcanacapasa wali jach'anacawa sumawjana sayt'atäpjjaraquiwa. Ucat sipansa uñjanipjjaractwa Anac sat jach'a jaken wawanacapa. Néguev sat chekanjja amalecitanacaw jacapjje; kollu chekanacanjja hititanaca, jebuseonaca, uqhamarac amorreonaca ucanacaraquiw jacapjje, ucatsti kota lacanacana, Jordán jawira thiyanacanjja cananeonacaw jacapjjaraqui —sasa. Ucapachasti Caleb chachajj Moisesan nayräjjapanccäna uca jakenacarojj amuct'ayänwa aqham sasa: —Sarapjjañäni uca orake catuntañataqui, jiwasasti catuntañäniwa. Ucampisa cawquïrinacatejj jupampi chica sarapcatayna ucanacajj aqham sapjjänwa: —¡Janiw uca jakenacampejj nuwascsnati! Jupanacasti jiwasat sipansa juc'ampi ch'amanïpjjewa. Ucatsti israelitanacarojj sapjjänwa, cawquïri oraktejj uñjanipcatayna ucajj jan walïtapa, aqham sasa: —Cawquïri oraktejj uñjiri sarapcta ucajj, ucan jaquir jakenacarojj jiwarayiwa, uqhamaraquiw ucan jakenaca uñjanipcta ucanacajj wali jach'anacäpjjewa. Uqhamaraquiw uñjapjjta wali jach'a tansa jakenaca, Anac chachan wawanacapa, jupanac thiyansti nanacajj t'ijut'ijunacjamaquiw uñjasipjjta, uqhamaracwa jupanacas uñjapjjaraquitu —sasa. Ucatjja israelitanacajj warariñwa kalltapjjäna, uca arumasa jacht'asisaw khantatipjjäna. Take jupanacaw Moisés, uqhamarac Aarón toke jan wali arunac parlapjjäna, aqham sasa: “Egiptonsa jiwarascasäna jan ucajj aca wasaransa. Cunataquis Diosajj aca marcar irpanistu. ¿Jiwasan guerran jiwarañasataqui, uqhamarac warminacasasa, wawanacasasa uñisirisan amparapar catuyatäñapataqui? ¡Walïspawa Egipto marcar cuttjjañasajja!” sasa. Ucatsti maynit maynicamaw parlarasipjjäna: “Mä jilïri utt'ayasiñäni, Egiptor cuttjjañäni” sasa. Moisesampi, Aaronampejj oraker puriñcamaw ajanunacap alt'apjjäna, take marcan nayräjjapana, cunja usuchjatas chuymapan uñjasipjjän uc uñacht'ayañataqui. Nun chachan Josué yokapampi, uqhamarac Jefone chachan Caleb yokapampejj cawquïrinacatejj orake uñjir sarapcatayna ucanacajj isinacapwa ch'iyanokasipjjäna, take israelitanacarojj aqham sapjjaraquïnwa: —¡Cawquïri oraktejj uñjiri sarapcta ucajj wali sumawa! Tatitojj qhuyapayasistani ucqhajj yanapt'istaniw uca oraker mantañasataquejja, uqhamarus churaraquistaniwa. Uca orakensti, leches, misq'is umjamaw jalasqui. Ucampis jan Tatitu contra sartapjjamti, ni uca marcan jakenacaparus ajjsarapjjamti, jupanacasti mä t'ant'jam mank'antatäniw jiwasataquejja. Jupanacar arjjatirejj janiw qhitis utjquiti, ucat sipansa Tatituw jiwasampïsqui. ¡Jan ajjsarapjjamti! Uqhamäquipansa, jakenacajj kalampiw jupanacar c'upjañ munapjjäna. Ucatwa Tatitun jach'a cancañapajj uñstäna, Jiquisiñ Carpana, take jaken uñjcata. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: —¿Cunapachcamas aca marcajj jisc'achascaquitani? ¿Cunapachcamas nayatjja pächasisipcaquini, jupanac taypina milagronac lurcta ucqhasa? Jupanacarojj jiwarayiri usu apayanï jan uca orake catuntapjjañanacapataqui; ucampis jumarojj taket sipansa mä jach'a marca tucuyäma, jupanacatsa juc'ampi ch'amani —sasa. Ucampis Moisesajj Tatiturojj sänwa: —Jumaw jach'a ch'amamampi Egiptot aca marcar irpsunipjjesta. Cunapachatejj egipcionacajj cuntï lurcäta uc yatipjjani ucqhajj, yatiyapjjaniw Canaán oraken jaquir jakenacarojja. Jupanacasti ist'apjjaraquiw juma Tatitun aca marca taypincascatamjja, jumajja ajanuy ajanu uñjayasitamjja, uqhamarac kenayamasa jupanac patjjancascatapsa; urusa mä kenayampiraquiw jupanacan nayrakatapsa sarascaracta, arumarusti mä ninampirac sarascaracta. Jumatejj aca marcar maya jawk'antasin jiwayäta ucqhajj, cawquïri marcanacatejj jach'a cancañamata yatipqui ucanacajj sapjjaniwa: ‘Tatitu Diosasti janiw uca marcar irpantquiti, cawquïri oraktejj arupampi arsusin churä siscatayna ucarojja, ucatwa wasarana jiwarayi’ sasa. Ucatpï jichhajj, Tata, uñacht'ayam jach'a ch'amama, cunjämtejj arumampi arscta uqhama. Jumaw sistajja: “Janiw janc'aqui colerasirïcti, wali jach'aw qhuyapayasiñajjajja, uqhamarac perdonaractwa ñankhanacsa, naya contra sayt'asiñanacsa, janiraquiw juchanirojj jan mutuyata jaytcaractti jan ucasti mutuyaractawa awquinacapan juchanacapatjja wawanacapan wawanacaparu” sasa. Juman munasiñamasti sinti jach'awa, perdonamay aca marcan juchanacapjja, niyaquejjay jupanacat qhuyapayasstajja, Egiptotpacha aca chekcama. Tatitu Diosajj sänwa: —Waliquiwa, nayasti perdonapjjämaw mayitamarjama. Ucampisa chekpacha nayaw jacta, jach'a cancañajjas take acapach phokhantaraquiwa. Cawquïrinacatejj jach'a cancañajj uñjapqui, uqhamarac Egiptonsa, wasaransa milagronac lurcta ucanac uñjapqui, ucatsti mayampi mayampwa yant'anacarojj wasaranjja uscupjjetu, janiraquiw arunacajjarus ist'añ munapquiti, jichhasti janiw qhitisa jupanacatjja uñjcaniti, cawquïri oraktejj arojjampi arsusin awquinacapar churä siscta ucarojja. Janiraquiw cawquïrinacatejj jisc'achapquitu ucanacas uñjapcaniti. Caleb sat sirvirejj sapaquiw yakha suma amtäwinejja, jupaquiw chekpachan ist'itänjja, ucatwa jupajj mantanejja cawquïri oraktejj uñjir sarqui ucarojja, ucatsti wawanacaparaquiw ucanjja utjasipjjani. (Amalecitanacamp, cananeonacampiw pampan jacapjjaraqui.) Jumanacasti arumanthi alwajj cuttapjjam, ucatsti sarasipcaquim wasaranjama Mar Rojo tokeru. Tatitusti Moisesampiru, Aaronampirojj sänwa: —¿Cunapachcamas isch'uquëjja aca khoru israelitanacan parlatanacapjja? Niyaw istt'a nayjjat jan wali parlatanacapjja. Jichhasti saram; aqham saraquim: ‘Naya Tatituw jacta, juramentompiw arsuracta cuntejj parlir ist'cta uqhamarjam lurañajjataqui. Take cawquïri jakenacatejj pä tunca maranit amstaru censon kellkantatäpqui, naya toke jan walinac parlapqui, ucanacajj jiwapjjaniwa; jiwat janchinacapajj aca wasarar jakonucutaraquïniwa. Caleb chachampi Josueyampicwa jilt'ayäjja. Janiw cawquïrisa jumanacatjja mantcaniti, cawquïri oraktejj arojjampi arscta churañataqui ucarojja. Ucat sipana cawquïri wawanacamarutejj jumanacajj sapcta, uñisirinacasaw catuntapjjani sasajja, ucanacaruw irpäjja cawquïri oraktejj jumanacajj jan munapcta ucarojja, jupanacan cusisitäpjjañapataqui. Jumanacan jiwat janchinacamajja wasaran jakonucutaw uñjasini. Wawanacamasti pusi tunca maraw awatirit jacapjjaraquini, uqhamatwa jupanacajj jumanacan jan iyawsatanacamjja phokhapjjani, take jumanacan aca wasaran jiwarapjjañanacamcama. Jumanacasti pusi tunca urunacaw orakenac uñjasajj sarnakanipjjtajja, uqhamaraquiw jichhajj pusi tunca maranaca mutuñanacamjja phokhapjjäta, mä mara sapa uruta, uqhamatwa yatipjjaraquïta cunjämas naya contra sayt'asiñajj ucsa.’ Naya Tatituw arsta: Uqhamwa aca naya contra sartir juchan marcaru lurä. Aca wasaranwa jacañapjja tucuyapjjani, acanaracwa jiwarapjjaraquini. Ucampisa cawquïri jakenactejj Moisesajj qhitäna orake uñjiri ucatsti cuttanisinjja jan walinacarac yatiyapjjäna, jakenacarus jan walinac parlapjjaraquïna. Uca jakenacarojj Tatituw acatjamat jiwarayäna, uñjanipcatayna uca oraket jan wali parlapjjatap laycu. Take ucanacat sipansa Josueyampi, Caleb chachampiquiw kheparjjapjjäna. Cunapachatejj Moisesajj take israelitanacar yatiyäna, cuntejj Tatitojj siscatayna take ucanaca, ucapachajj jupanacajj llaquitaw jicjjatasipjjäna. Khepa urojj wali alwatwa sartasipjjäna, alaya kollunaca chekaru maqhatasajj, sapjjänwa: —¡Niyaw aqhanctan! Sarañäni cawqharutejj Tatitojj churämaw sisquistu ucaru, chekpachansa jiwasajj juch lurtanjja. Ucampisa Moisesajj jupanacarojj sänwa: —¿Cunatsa Tatitun arunacaparojj jan ist'apcta? ¡Uca amtäwejja inaruw tucuni! Jan sarasipcaquimti, Tatitusti janiw jumanacampïcjjeti. Uñisirinacamasa atipjapjjätamwa. Qhä nayrakatanjja amalecitanaca, cananeonacaw suyapjjtam jumanacampi nuwasiñataqui, uqhamarac jumanacar jiwarayañataqui. Jumanacasti Tatitu Diosarojj apanucupjjtawa, jupasti janiw jumanacampi chicäcjjeti —sasa. Ucatsipansa jupanacajj jan ist'asisajj maqhatasipcaquïnwa, alay kollu chekanacarojja, ucampisa Tatitun sumancayiri arcapasa, Moisesasa janiw campamentotjja onjjtapcänti. Ucatsti uca chekan jaquir amalecitanaca, cananeonacaw mistunipjjäna, israelitanacar Horma sat chekacama khepanacapat arctanisa, jupanacar k'al atipjañcama. Tatitojj Moisesarojj sänwa, israelitanacar aqham sañapataqui: “Cunapachatejj jumanacajj mantapcäta, cawquïri oraktejj churapcäma, ucan jacañataqui, ucanwa loktapjjetäta mä orko vaca, jan ucajj mä ovejsa nayan jach'a cancañajjaru, nact'ayasa, jan ucajj mä sacrificiota suma k'apquiri, cuntejj arsupcta ucanac phokhasa, chuymanacamatjama ofrenda churasa, jan ucajj mä fiesta utjqui ucqhasa, cawquïritejj ofrenda churcani ucajj yapt'añapaw pä kilo jac'umpi uqhamarac mä litro aceitempi chaputa. Uqhamarac sacrificionac churatarojj yapt'asiñapawa mä litro vino ofrendampi sapakat ovejata. Sacrificiotejj mä orko ovejächi ucqhajj, yapt'asiniw pusi kilo suma jac'umpi, mä litrot jilpacha aceitempi, uqhamarac mä litrot jilpacha vinompi, mä suma k'apquir ofrenda nayataqui. Sacrificiotejj mä vaca kallüchi, jan ucajj nact'ayata sacrificiöchi, sumancayiri sacrificiot loktatächi, jan ucajj cuna arsüwi phokhañataquïchi, ucapachasti yapt'aniw sojjta kilo suma jac'umpi, pä litro aceitempi, uqhamaraqui pä litro vinompi, mä suma k'apquir ofrenda nact'ayata nayataqui. Uqhamwa lurasini sapakat orko vaca, orko oveja, mä marani orko oveja, cabritonaca loktascani ucanacatjja. Sapakat uywa loktascan ucatjja ofrendawa churasiraquini, kawkha uywächiya uqhamarjama. Take israelitanacaw aca leyinacar phokhañapa, cunapachatejj mä k'apquir phichhantata ofrenda loktquitani ucqhajja. “Mä jaya marcat jutir jaketejj jumanac tokenjam pasascani, jan ucajj jumanac taypinsa jacani, ucatsti mä k'apquir phichhantat suma ofrenda nayar loktañ munitani ucapachajj, jupanacasti phokhapjjaniw quipca leyinaca jumanacjamaraqui. Quipca leyinacaw jumanacataqui, yakha marcat jutirinacataquisa churata, uca leyisti wiñayataquïniwa, awquinacamat wawanacamaruw pasaraquini. Mä sapa ley, mä sapa luräwiquiraquiw jumanacataqui, yakha marcat jutiritaquis utjani” sasa. Tatitusti Moisesarojj sänwa, israelitanacar aqham sañapataqui: “Cunapachatejj mantapcäta, cawquïri orakerutejj irpapcäma ucarojja, trigo achunacat mank'añ kalltapjjäta ucqhajj, yakhachapjjañamaw mä juc'a nayaru loktañataqui. Cunjämatejj nayra jawk'at trigot mä juc'a loktapquista, uqhamaraquiw nayrïri masa chaputatjja mä t'ant'a ofrenda lurarapipjjetäta. Aca ofrendjja lurapjjapunïtawa. “Cunapachatejj jumanacajj jan qhitinsa camscata lurañ apanucupjjäta, cawquïri ewjjanactejj Moisesaru churcta ucanaca. Kallta urutpacha jumanacasa khepa wawanacamasa phokhapjjañapataqui ucqhajj, acanac lurapjjäta: “Marcpachatejj jan muncasina pantjasini ucapachajj acanac lurapjjäta: takpach marcaw mä suma k'apquir vaca kallu naqhantayasa loktitani, juyra achunacampi, vinompi ofrendanac chica, cunjämtejj Tatitu Diosajj ewjjawayqui uqhama, ucatsipansa mä cabrito loktapjjetäta juchanacat sacrificiotaqui. Ucjjarusti sacerdotew mä loktäwi lurani take Israel marcatac perdón jicjjatañataqui. Nayajj jupanacarojj perdonäwa, jan munasin pantjasipjjatap laycu; ucatsti jupanacajj ofrenda churapjjetani, uqhamarac mä sacrificio juchanacapata. Nayaw perdonä take Israel marcaru, uqhamarac yakha marcat jutasin jumanac taypin jacapquis ucanacarusa, marcan pantjasitapajj jan munasina luratächi ucqhajja. “Mä sapa jakequitejj jan amuyasis juch lurchi, ucqhajj juchanacapatjja mä marani cabrito sacrificiot loktani. Sacerdotesti mä loktäwi lurani nayrakatajjana, uca jaketac perdón jicjjatañataqui, nayasti juparojj perdonäwa. Mä sapa leyiquiw take israelitanacataqui uchata, uqhamarac yakha marcat jutasin jaquir jaketaquisa, juchatejj jan amuyasis luratächi ucqhajja. “Ucampisa mä jaketejj juch lurchi sum amuyasisa, israelitäpansa, yakha marcat jutir jakëpansa, ucasti nayaruw ñankhachitu. Uca jakesti marcap taypitjja jakonucutäniwa. Jupasti nayan arunacajj jisc'achi, janiraquiw arsutanacajjsa phokquiti uca laycu, jupajj jakonucutäniwa, juchapsti uñt'asiraquiniwa.” Cunapachatejj israelitanacajj wasarancasipcäna ucqhajj mä jakeruw uñjapjjäna samarañ uruna lawanac apthapisquiri. Cawquïri jakenacatejj uñjapjjäna ucanacajj Moisesampina, Aaronampina nayräjjapjjaruw irpapjjäna, uqhamarac take jakenac nayräjjaru. Jupanacasti jac'atwa uñch'uquipjjäna, jan cunas juparu lurañataquejj amtatätap laycu. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Uca jakesti juchañchat jiwañapawa. Take israelitanaca kalampi c'upjapjjpan campamento ankäjjana” sasa. Ucatsti israelitanacajj campamento ankäjjaru irpsunisinjja, kalampiw c'upjapjjäna jiwayañcama, cunjämatejj Tatitojj Moisesaru siscän uqhamarjama. Tatitusti Moisesarojj sänwa, take israelitanacar aqham sañapataqui: “Jumanacampi, acat kheparu wawanacamampejj fleconacan isinacwa uchasipjjäta. Fleconacasti azul morado hilota luratäñapawa. Cunapachatejj fleconacan uchat uñjapjjät ucqhajj, take camachi arunac churapcsma ucanacat amtasipjjäta, ucatsti phokhapjjaraquïtawa, janiraquiw jumanacan pachpa amtäwinacamampi, munañanacamampi apayasipjjätati, cawquïrinacampitejj jumanacajj jan iyawsañani tucupcta ucanacampi. Uqhamatwa take camachinacajjata amtasipjjäta, uqhamarac phokhapjjätasa, naya Diosamar catuyatäjjapjjatam laycu. Nayaw jumanacan Tatitu Diosamätjja, nayaraquiw Egiptot irpsunipjjsma, jumanacan Diosamäñataqui. Nayaw Tatitu Diosamäta” sasa. Mä levitaw utjäna Coat chachan wawapänwa, Coré sutini, Izhar sat chachan wawapa, uqhamarac Rubén tribuna quimsa jakenacapampi cuna Datán, Abiram sat Eliab chachan wawanacapa, uqhamarac On sat Pelet chachan wawanacapa. Jupanacasti Moisés contraw sartapjjäna, jupanac chicasti sartapjjaraquïnwa pä patac pheska tuncani israelitanacampi cuna, uca jakenacasti marcanjja jilïrinacäpjjänwa, uqhamarac amuyt'ayiri jakenacäpjjänwa, takeninsa wali uñt'ata. Take jupanacaw tantachasisinjja Moisesana Aaronampina nayräjjaparu uñstapjjäna, aqham sasa: —¡Jumanacaquiw take cunsa lurasipctajja! Takpach marcaw Tatitu Diosar catuyata, Tatitusti take nanacampïscaraquiwa. ¿Cunatsa jumanacajj mä jilïrinacjama Tatitun marcapjjaru sartapjjta? —sasa. Moisesasti uca ist'asinjja oraker ajanup puriñcamaw alt'äna, ucatsti Coré jakempiru, arquirinacapampirojj sänwa: —Arumanthiw Tatitojj yatiyani qhitis jupanqui, qhitiraquisa jupar catuyata, qhitisa juparu ofrendanac churaspa ucanaca, cawquïrirutejj jupajj ajlliscani, ucaquiw ofrendjja loktaraquini. Aqham lurapjjam: Apanipjjam Coré chachana, uqhamarac jilanacapan incensarionacapa, uchapjjam q'illiminaca, ucjjarusti incienso warjjatapjjam, ucatsti arumanthejj Tatitun nayräjjapar uchanipjjam, cawquïri jakerutejj Tatitojj ajlliscani ucaw Tatitur catuyatäni. ¡Jichhajj ucqhaquïpan, levitanaca! Ucatsti Moisesajj Coré chacharojj sänwa: —Ist'apjjeta, levitanaca. ¿Amuyatanacamatjja juc'aquiti Israel marcan Diosapajj jumanacaru ajllipctam Israel marca taypitjja, jumanacan jupa jac'ancañataqui, ucatsti Tatitun kollan chekan irnakañataqui, uqhamarac marcan luräwinacapar phokhañataqui? Tatituw muni, jumana, uqhamarac mayni jilanacaman Leví sat tributjja jupanacampi jac'ancañanacama. ¿Jichhasti sacerdotet sarnakañti munapjjta? Chekpachansa Aaronajj janiw qhitïquisa jupat parlasitanacamajja; Tatitu contraw jumasa, jilanacamasa sartapjjtajja —sasa. Ucatsti Moisesajj, Datán, Abiram sat Eliab chachan wawanacaparuw jawsayir qhitäna, ucampis jupanacajj sapjjänwa: —Janiw sarapquiristti —sasa. ¿Amuyatamatsti juc'aquiti irpsunitamasti, cawqha orakentejj lechesa, misq'isa umjam jalasqui ucatjja, wasaran nanacaru jiwarayañataqui, ucampisa jumajj jach'a jilïrinacajjäñ munatamasti? Jumasti janiw yakha orakerojj irpapquistati, cawqhantejj leches, misq'is umjam jalasqui ucarojja, janiraquiwa ni yapunacsa, ni uva yapunacsa churapquistati. ¿Muntati takenin irpayasiñapa mä juyqhuru uñtata? Janiw sarapquiristti jumar uñjirejja —sasaw uca jakenacajj sapjjäna. Ucatsti Moisesajj wal colerasïna, Tatiturusti sänwa: —Jan ofrendanacapjja catokamti. Janiw nayajj jupanacarojj ni mä asnopsa aparcti, janiraquiw cawquïri jupanacarusa jan wali lurcaracti. Ucatsti Moisesajj Coré chacharojj sänwa: —Jumasa, jilanacamasa arumanthpacha Tatitu nayrakatana uñstapjjam. Aaronasti ucancaraquiniwa. Sapa mayniw incensariop apasini, ucatsti incienso uchapjjani. Jumasa, Aaronasa, apasipjjätaw incensarionacamjja, incienssti uchapjjätaw sapa mayni, pä patac pheska tuncanimp chica, Tatitun nayrakatapana —sasa. Ucatsti sapa mayniw incensariop apjjarusïna, akasquir q'illimimpi, inciensompi uchapjjäna, Moisesampi, Aaronampi chicaraquiw sayt'asipjjäna, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakatana. Coré chachasti niyaw takpach marcaru tantachäna jupanac contra, Jiquisiñ Carpa uñcatasina. Ucapachasti Tatitun jach'a cancañapaw takpach marcaru uñacht'ayasïna. Ucatsti Tatitojj Moisesampiru Aaronampiruw säna: —¡Jithektapjjam aca marcata, nayaw anchhita jupanacar t'unjä! —sasa. Ucampis jupanacajj ajanunacap oraker puriyañcamaw alt'apjjäna, ucatsti sapjjaraquïnwa: —Dios Tata, jumaw take jakenacarus jacañ churta, ¿takpach marcampiti colerasïta mä sapa jaken juchapatjja? —sasa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Take israelitanacar sanim, jithektapjjpan carpata, cawqhantï Coré, Datán, uqhamarac Abiram chachanacajj utjapqui ucqhatjja —sasa. Moisesasti Israelan jilïrinacapampi chicaw sarapjjäna, cawqhantejj Datán, uqhamarac Abiram jakenacajj jicjjatasipcän ucqharu. Ucatsti marcpacharuw säna: —Jithektapjjam uca juchan ñankha jakenacan carpanacapatjja, janiraqui llamct'apjjamti cunatejj jupanacancqui ucanacjja, jan jumanacasa juchanacapat jiwapjjañamataqui. Take marcpachaw jithektapjjäna Coré, Datán, Abiram jakenacan jac'anacapatjja. Datán, Abiram uca jakenacajj carpa mantañanacapancasipcänwa, warminacapampi, wawanacapampi chica. Moisesasti parlascaquïnwa aqham sasa: —Acampiw yant'apjjäma: Tatituw nayar qhitanitu take acanac lurañataqui, janiw nayan munañajjaru lurcti. Aca jakenacatejj maynïri jakenacjam jiwapjjani ucqhajj, Tatitusti janiw nayarojj qhitanquituti; ucampisa Tatitutejj mä jach'a uñacht'äwi lurani, uqhamarac orakesa jist'artani jupanacaru mank'antasa take yänacapampi chica, ucatsti jacasquirpacha jiwañarojj mantapjjani, ucapachasti jumanacajj yatipjjätaw aca jakenacaw Tatiturojj jisc'achapjjäna. Cunapachatï Moisesajj parlaña tucuyjjäna, ucapachaw orakejj jupanac mankheta jist'artäna. Ucatsti take cawquïri jakenacatejj Coré chachampi chicäpcäna ucanacaruw mank'antäna, take familianacapamp, yänacapampi chica. Jacasquirpachaw orak mankher jalantapjjäna, take cunatejj utjcäna ucanacampi chica, ucatsti orakejj jist'antasjjänwa. Uqhamaw israelitanac taypitjja jiwarayatäpjjäna. Take cawquïri israelitanacatejj uca thiyanacan jicjjatasipjjäna ucanacajj warariri ist'asinjja, walpin jaltjjapjjäna aqham sasa: “Inampis jiwasarus uqham mank'antcaraquistaspa” sasa. Uqhamaraquiw Tatitojj mä nina apayanïna, ucatsti jiwarayänwa, pä patac pheska tuncan jakenacaru, cawquïrinacatejj incienso loktapcän ucanacaru. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Aarón chachan Eleazar sat yokapar qhitam, uca nina naqhantat taypinacat incensarionac apsuniñapataqui, ucatsti jayaru jaktanpan cuna akasquir q'illiminacatejj utjasqui ucanaca. Cawquïri jakenacatejj juchanacapat jiwapqui ucanacan incensariopajj k'omachatäjjewa nayan nayrakatajjana, incienso loktañataqui. Uca metalanacjja laphinacaru tucuyapjjam altararu muyuntayañataqui, uqhamarac israelitanacataquejj amtasiñatac uchatäpan.” Eleazar sacerdotesti uca jakenacan broncet lurat loktañanacapa apthapisinjja, laphinacaruw tucuyjjäna, altarar muyuntayañataqui. Ucasti israelitanacan amtasipjjañapataquïnwa, Aarón chachan wawanacapat sipansa, janiraquiw qhitisa altarar jac'achasiñapäcänti, Tatituru incienso loktañataquejja. Janitejj ist'asipcani ucqhajja, Coré chacharu, jilanacapampiru pasqui uqhamaw lurasiraquini cawquïri jaketejj loktañ munqui ucampejja. Uqhamaw phokhasïna cunjämatejj Tatitojj Eleazarar siscatayna Moisés toke uqhamarjama. Khepärmanthisti take Israel marcpachaw Moisés contra, uqhamarac Aarón contra maynit maynicam parlañ kalltapjjäna aqham sasa: —Jumanacajj Tatitu Diosan marcaparuw jiwayasipctajja —sasa. Takpachaniw muyuntapjjäna Moisesampiru, Aaronampirojja, ucampisa jupanacajj Jiquisiñ Carpäquisa ucsaruw sartawayjjapjjäna. Uca horasanwa kenayajj imantäna, ucatsti Tatitun jach'a cancañapaw uñstäna. Ucatsti Moisesampi, Aaronampejj Jiquisiñ Carpan uñcatasiparuw sarapjjäna, ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Jithektapjjam take uca jakenacata, nayaw anchhita jupanacar t'unjä —sasa. Moisesampi, Aaronampejj oraker p'ekenacap puriyañcamaw alt'apjjäna, Moisesasti Aaronarojj sänwa: —Aptanim incensarioma, altarata ninjja ucharaquim, ucatsti incienso warjjatam. Ucatsti saram marca thiyaru, jupanacataqui Diosat perdón mayiraquim, Tatitun colerasiñapaw sartani uca laycu, usunacas niyaw kalltaniraqui. Aaronasti luränwa Moisesan arsutaparojja, ucatsti jalasaw saräna cawqhantejj marcajj tantachasïna ucqharu. Cawquïri ustejj Diosajj apayanïna ucajj niyaw marcan jakenacarojj usurayäna. Ucatwa Aaronajj incienso uscusina Diosatjja perdón mayïna marcpachataqui. Ucapachasti jiwatanac taypiru, uqhamarac jacasquirinac taypiruw mantäna, ucat usojj apaktawayjjänwa. Uca usumpi jiwatanacajj tunca pusin waranka pakallko patacani jakenacänwa, ucampisa janiraquiw jact'atäpcänti cawquïri jakenacatejj jiwarapcäna Coré chachas Dios contra sartascäna ucanacatjja. Cunapachatejj usojj apaktawayjjäna ucqhajj, Aaronasti cuttawayjjänwa Jiquisiñ Carpan mantañaparu Moisesampi jiquisiñataqui. Tatitu Diosasti Moisesarojj sänwa: “Take israelitanacar parlam, sapakat tribut jilïrinacapajj mä vara apanipjjpan, junturusti tunca payan varanaca. Ucatsti jumaw sapakat maynin sutipa kellkaraquïta, ucampisa Leví tribun varaparojj Aarón chachan sutipwa kellkaraquïta, mä varaw utjañapa sapakat tribun jilïripatjja. Ucanacsti uchaniraquïtaw Jiquisiñ Carparu, sumancayiri arcan uñcatasiparu, cawqhantejj nayajj jumanacampi jiquiscta ucqharu. Nayaw chillctayä cawquïrirutejj ajlliscta ucan varaparojja, uqhamatwa israelitanacajj jan mayampi jumanacatjja cuna jan walinacsa parlasipcañapataqui nayan nayrakatajjana” sasa. Moisesasti uca quipca arunacwa israelitanacarojj parläna, sapa tribun jilïripaw mä vara churapjjäna; takpachasti tunca payan varanacänwa, Aaronan varapas ucancaraquïnwa. Moisesasti varanacjja Tatitun nayrakataparuw uchäna Jiquisiñ Carpanjja. Khepärmanthisti, cunapachatejj carparu sarcän ucqhajj uñjänwa Aaronan varapa, cawquïritï Leví tribunquirïqui ucaru. Ucasti ch'ojjñatatatänwa; laphinacani, pankaranacani uqhamarac almendra achunacas pokorata. Ucatsti Moisesajj Tatitun nayrakatapatjja takpacha varanacwa apsunïna, israelitanacaruw uñacht'ayaraquïna; uñjasinjja sapakat mayniw varapa aptasjjapjjäna. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Wasitat uchanim Aaronan varapjja sumancayiri arcan nayrakataparu, ucqharu imaniraquim aca naya contra sayt'asir marcatac mä chimpüñapataqui. Uqhamatwa naya nayrakatat jan wali parläwinac apakäta, ucatsti janiw jiwapcaraquiniti” sasa. Moisesasti cunjämtejj Tatitu Diosajj siscäna uqhamarjamaw take cunsa luräna, ucampis israelitanacajj Moisesarojj sapjjänwa: “Aynacht'atätanwa. ¡Takpachaniw jichhajj jiwarapjjañäni! Kollan Tatitun nayrakatapar jac'achasiristi takeniw jiwarapjjejja. ¿Takeniti jiwasasti jiwarapjjaraquiñäni?” sasa. Tatitojj Aaronarojj sänwa: “Jumampi, wawanacamampi, uqhamarac Leví tribun mayni jilanacamampiquiw cuna jan wali lurañatejj kollana chekan utjani ucatjja juchañchatäpjjäta; ucampisa juma sapa wawanacamampiquiw juchañchatäpjjäta cunapachatejj jumanacajj cuna jan walsa sacerdotëcasin lurapcäta ucqhajja. Ucampis Leví tribun maynïri jilanacamajj yanapt'añapaw jumarojja, uqhamarac wawanacamarusa, Tatitumpi Jiquisiñ Carpan luräwinacapampejja. Jupanacasti juman yanapirinacamäniwa, uqhamarac carpan cuna lurañatejj utjqui ucanacansa, ucampis kollan chekan yänacaparojj ni altaraparusa janiw jac'achasipcaspati, ucampisa janitejj uqhamäcan ucqhasti jiwarapjjaniw jupanacasa, uqhamarac jumanacasa. Uqhamaraquiw yanapapjjätam Jiquisiñ Carpan luräwinacapampejja take loktäwinacan lurañanacampi. Ucampisa janiw cawquïri jan uñt'at jakesa jumanacar jac'achasiñapäquiti. Jumanacaruquiw utt'ayatäpjjta kollan chekan altarana luräwinaca phokhañataquejja. Uqhamatwa israelitanacampejj jan mayampis colerascjjäti. Nayaw yakhachta levita jilanacamarojja, israelitanac taypita jumanacaru churañataqui, Jiquisiñ Carpan luräwinacan sirvipjjañapataqui. Ucampisa, jumampi wawanacamampiquiw sacerdoten luräwinacapjja, altarana velo khepäjjansa lurapjjäta. Aca lurañasti jumanacaruw wact'apjjtam, nayaraquiw uca sacerdote luräwinac churapjjäma. Ucampisa cawquïritejj sacerdotet sarnakani jan cunäcasa, ucasti juchañchasin jiwayatäniwa.” Tatitu Diosasti Aaronarojj sänwa: “Nayaw jumar utt'aysma ofrendanac churapquitu ucanac uñjañamataqui. Take cawquïri k'oma ofrendanactejj israelitanacajj churapquitu ucanacsti, jumampiru, wawanacamampiruw churta, acasti wiñayatac uchat leyiraquïniwa. Sacrificionac naqhayascani ucanacatjja, take grano ofrendanacaw wact'ätam, uqhamarac juchanacat sacrificionac, israelitanacasa juchanacapat loktapquitani ucanacatsa. Take aca k'oma ofrendanacaw jumataquïni, uqhamarac wawanacamataquïni. Jumanacatsti take chachaw aca ofrendanacatjja mank'apjjäta, ucampis kollana chekanwa mank'apjjäta, ucanacasti kollanätap laycu. “Uqhamaraquiw jumarusa, yokall wawamarusa, imill wawamarusa churapjjaracsma, cawquïri suma ofrendanactejj israelitanacajj churapquitu ucanacjja. Acasti wiñayatac uchat leyiraquïniwa. Cawquïri jaketejj familiamata k'omachata jicjjatascchi ucajj mank'araquispawa. Uca quipcaraquiw churäma nayrakata achunaca, israelitanacajj sapa mara churapquitu ucanacatsa suma aceite, suma vinota, uqhamarac suma trigota. Uqhamaraqui cawquïri nayra cosechanacan achunacaptejj loktapquitu ucanacas jumataquïniwa. Cawquïri jaketejj familiamat k'omachat jicjjatascani ucasti mank'araquispawa. Cuna ofrendanactï israelitanacajj catuyapquitu take ucanacajj jumataquïniwa. “Take israelitanacan jilïri wawanacapa, uqhamaraqui uywanacan nayrïri wawachat kallunacapa loktapquitani, ucanacajj jumataquïniwa. Ucampisa jakenacan jilïri wawanacapata, uqhamarac k'añu uywanacan nayrïri wawachat kallunacapatjja mayïtawa alapa cutsuyasjjañapataqui. Uca cutsuyasiñasti pagasiñapawa, wawachatat mä phajjsiru, ucasti pheska kollkëñapawa, cunjämatejj kollan kollkejja tunca mayan gramonïqui uqhamarjama. Ucampisa janiraquiw vacanacana, cabritonacana, ovejanacana nayra wawachat kallunacapjja cutsuyasipcaniti, ucanacasti nayatac yakhachatawa, ucanacsti jiwarayaraquïtawa, wilapsa altararuw warjjataraquïta, liq'ipsa naqhayaraquïtawa, nayatac mä suma k'apquiri ofrendjama. Jumataquiraquïniw aychasa, uca quipcaraqui uywan pechopasa, cawquïritejj suma ofrendat churatäqui ucanaca, uqhamarac cupëjja charasa. Cuna churäwinactejj israelitanacajj nayatac yakhachapcani, ucanacjja jumaruw churjjäma, uqhamarac yokall wawamataqui, imill wawamataqui jumampi chica jacasqui ucanacataquiraquïniwa. Acasti wiñayatac leyiraquïniwa. Mä jan p'aquintcaya arust'äwiraquïniwa, wiñayataqui, cuntejj nayajj lurcta jumampi, wawanacamampi.” Tatitu Diosasti Aaronarojj sänwa: “Janiw jumanjja orakemasa, ni herenciamasa israelanjja utjcaniti mayni israelitanacanjamajja. Nayaw juman orakemäyäjja, herenciamäyäsa, Israel marcanjja. “Levitanacarojj mä herenciäcaspas uqhamawa churta, cuntejj israelitanacajj achunacapat sapa tuncat maya churañanacapäqui ucanaca, jupanacan pagopawa Jiquisiñ Carpan sirvipjjatapata. Mayni israelitanacajj janiw Jiquisiñ Carparojj jac'achasipcaniti, uqham lurasajj mä juchwa lurapjjaspa ucatsti jiwañaraquiw jupanacarojj jutaspa. Levitanacaquiw Jiquisiñ Carpan luräwinacapampejj phokhapjjani, jupanacaraquiw juchañchatäni cuna jan walinacatejj lurascani ucanacatsa. Ucasti wiñayatac uchat leyiraquïniwa, jumanacataqui uqhamarac wawanacamataqui. Levitanacasti janiw orakenïpcaniti Israelanjja. Jupanacarusti churtwa cuntejj israelitanacajj achunacapat sapa tuncat maya churapcani ucanaca. Ucatwa sista janiw Israelan orakenacamajj utjcaniti” sasa. Tatitusti Moisesarojj saraquïnwa: “Levitanacarojj aqham sätawa: Cunapachatejj israelitanacan achunacapat sapa tuncat maya catokapcani ucatjja sapa tuncat maya yakhachapjjpan nayaru loktañanacapataqui. Ucaw jupanacan ofrendapäni, cunjämtejj israelitanacajj churapqui uca quipca trigonacapatsa, uqhamaraqui vinonacapatsa. Uqhamaraquiw sapa tuncat maya israelitanacajj churapcani ucanacatjja levitanacajj yakhachapjjañapawa Tatitur churañataqui, ucanacsti sacerdote Aaronaruw churapjjañapa. Take cunanactejj catokapcani ucanacatjja, yakhachapjjañapawa nayaru ofrenda churañataquejja, cuntejj nayaru loktapquitani ucanacajj sumäñapawa. “Ucjjarusti saraquim: ‘Cunapachatejj nayataquejj sumäqui ucat yakhachjjapjjani, ucat jilt'anacjja jupanacan trigopäcaspasa, vinopäcaspasa uqhama uñt'asjjapjjani, ucanacatsti mank'asjjapjjasmawa jumanacasa, familianacamasa, cawqha chekansa; ucajj jumanacan Jiquisiñ Carpan irnakatanacamat pagötap laycu. Cunapachatejj nayatac sumäqui uca yakhachjjapjjäta ucqhajj mank'asjjapjjätawa jilt'anacatjja jan jucha lurasa, uqhamatwa Israelitanacan k'oma ofrendapjja jan k'añuchapcätati, ucatsti janiraquiw jiwapcätati.’ ” Tatitojj Moisesampiru, Aaronampirojj sänwa: “Naya Tatituw acanac arsta. Parlam israelitanacarojj mä wila vaca juman ucaru irpanipjjpan, uca vacasti janiraqui usuchjatäcpansa, ni mä cutisa cuncaparojj yugojj ayjjatatäpanti. Jumanacasti Eleazar sacerdoteruw churapjjäta, ucatsti jupaw campamento ankäjjar irpsuwayasinjja jupan uñjcata qharinucuyani. Eleazar sacerdotesti luc'anapar mä juc'a wilaru aytasinjja, pakallko cutiw Jiquisiñ Carpa tokeru ch'allt'ani. Ucatsti uca vacjja jupan uñjcataw naqhantayapjjani lip'ichipsa, aychapsa, wilapsa, uqhamarac guanupsa. Ucjjarusti sacerdotejj cedro lawa aptasina, mä hisopo rama uqhamarac mä wila tela apjjarusinjja ninaruw jakontani, cawqhantejj vacajj naqhantasqui ucaru. Ucatsti sacerdotejj isipa t'ajjsusini, uqhamaraquiw janchipsa jarekasini, take ucanac lurasasti campamentorojj mantjjaraquiniwa, ucampisa janiw k'omachatäquiti jayp'ucamajja. Uqhamaraquiw cawquïri jaketejj vaca naqhantayqui ucajj isipa t'ajjsokasini, janchipsa jarekasiraquini, ucatsti janiw k'omachatäquiti jayp'ucamajja. Mayni k'omachat jakesti, naqhantayat vacan khellanacap apjjaruwayasinjja, mä k'oma chekaruw uchanini campamentot ankäjjaru. Uca khellatsti Israel marcajj k'omachasir umwa waquichapjjani. Take ucanacasti juchanacat sacrificiöniwa. Cawquïritejj khella apthapqui ucajj isip t'ajjsokasini, ucatsti janïraw k'omäquiti jayp'ucamajja. Ucasti wiñayatac leyïniwa, take jumanac israelitanacataqui, uqhamarac jumanac taypin jaquir jaya marcat jutir jaketaquisa. “Cawquïritejj mä jiwat jaken janchipa llamct'cani ucajj pakallko urunacaw k'añuchata uñjasini. Ucat quimsa ururu, jan ucqhajj pakallko ururusa k'omachasiñ umampiw k'omachasiñapa, ucatsti k'omachataw uñjasjjani. Janitejj k'omachascani quimsïri ururu jan ucajj pakallko ururusa, ucqhajj janiw k'omachat uñjascaniti. Cawquïritejj mä jiwat jaken janchipa llamct'cani, janiraqui k'omachascaniti, ucasti Tatitun kollan utapwa k'añuchi, ucapachasti jakonucutäñapaw Israel marcatjja, jan k'omachasir umampi ch'allt'atätapata, uqhamarac k'añuchata jicjjatasitap laycu. “Acaw leyinacajja cunapachatejj maynejj carpa mankhen jiwani ucanacataquejja: Take cawquïrinacatejj carpa mankhen jicjjatasipjjani, uqhamarac take cawquïrinacatejj ucaru mantapjjani, ucanacajj k'añuchataw pakallko uru uñjasipjjani. Take cawquïri vasijanacatejj jan khopintata jicjjatasipjjani, khopiñasa jan wali khopintata, ucanacasti k'añuchataw jicjjatasipjjani. “Cawquïritejj pampan mä jaken jiwayat jiwat janchipa, jan ucajj jupapachpa jiwata jaken janchipa llamct'cani, uqhamaraqui jaken ch'aqhanacapsa, sepulturanacsa llamct'cani ucasti pakallko uruw k'añuchata jicjjatasini. “Uqhama k'añunquirinacataquejj mä juc'a khella apthapisini, cawquïri vacatejj juchanacat sacrificiotaqui churatäqui ucata, ucsti mä vasijaruw uchani, suma k'oma jalsur umampiraquiw warjjatasini. Ucatsti mä k'omachat jakew mä hisopo rama aptasinjja umaru juricht'ani, ucampiw carparu ch'allaquipani, vasijanacaru uqhamarac cawquïri jakenacatejj ucan jicjjatasipqui ucanacaru, uca quipcaraqui cawquïritejj ch'aqhanacsa, jiwayat jaken janchinacapsa, jupa quipca jiwcatayna ucan janchipsa, sepulturanacsa llamct'catayna ucarusa. K'omachat jakewa ch'allaquipani k'añuchat jakerojja, quimsïri uruna jan ucajj pakallköri urunsa. Pakallko ururusti juchanacapatjja k'omachatäjjapjjaniwa. Ucatsti k'añu jakejj isipa t'ajjsusiñapa, jarekasiñaparaquiwa, ucampisa k'añüsquiwa, janïraw jayp'ucamajj k'omachatäquiti. Mä jaketejj jan k'omachatäcän ucajj apanucutaw uñjasini jakenac taypitjja, jupan Diosan santuarioparu k'añuchatap laycu. K'omachasir umampi jan ch'allaquipasitap laycusti, k'añuquïsquiwa. Aca leyisti wiñayataquiraquiwa, cawquïritejj mayniru k'omachasir umampi ch'allaquipcani, ucajj isipjja t'ajjsurasiraquiniwa. Cawquïritejj k'omachasir uma llamct'qui ucasti k'añuchataw jayp'ucam uñjasini. Take cuntejj k'añu jakejj llamct'cani ucajj k'añuchatäniwa, cawquïritejj mä k'añu jaquir llamct'cani, ucasti k'añuchataraquiw jayp'ucam uñjasini.” Marat mä phajjsi sarakquipansti, israelitanacajj Zin sat wasararuw puripjjäna; take marcpachaw Cades sat chekana kamarapjjäna. Ucanwa Mariajj jiwjjäna, ucanaracwa imantatäjjäna. Jakenacasti jan uma utjatapatsti, takpachani tantachasisinjja, Moisés uqhamarac Aarón contra arsusiñataquiw sartasipjjäna. Moisesarojj sapjjänwa: —¡Walïsapanwa jiwarapjjañanacajjajja, Tatitojj mayni israelitanacar jiwarayqui ucanacampi chica! ¿Cunataquis jumanacajj Tatitun marcapar aca wasarar irpanipjjta? ¿Munapjjtati nanacana, uywanacajjansa aca wasaran jiwarapjjañanacajja? ¿Cunataquis Egiptot irpsunipjjesta aca ajjsarcañ wasararu puriyaniñcama? Acansti janiw cunas yapuchañjamäquiti, janiw higo kokanacasa, ni uva yapunacasa, ni granado kokanacasa utjquiti; ni umasa umt'añatac utjquiti —sasa. Moisesampi Aaronampisti jakenacatjja jithektapjjänwa, Tatitumpi Jiquisiñ Carpana mantañaparuw sarjjapjjäna; ucqhansti oraker puriñcamaw p'ekenacap alt'apjjäna, ucatsti Tatitun jach'a cancañapaw uñstäna. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Jach'a thujrum catum, ucatsti Aarón jilaman yanapapampejj takpach marcaru tantachthapim. Ucatsti take jakenaca nayrakatanjja karkaru parlam uma churañapataqui, ucatwa uñjäta karkat uma mistuniri, jupanacan uqhamarac uywanacapan umt'apjjañapataqui. Moisesasti Tatitun nayrakatapatwa thujrup aytanïna cunjämtejj jupajj siscatayna uqhama. Ucjjarusti Moisesampi Aaronampejj take jakenacaruw tantachthapipjjäna karka nayräjjana, Moisesasti sänwa: —Ist'apjjam Tatitu contra sayt'asir jakenaca, ¿aca karkatti uma apsuñäni umarapjjañamataqui? —sasa. Moisesasti uca arunac arsusinjja amparap altoruw aytäna, ucatsti pä cutiw thujrupampi karkaru jisctäna, ucatsti walja umaw jalsüna. Uqhamatwa jakenacasa, uywanacasa umarapjjäna. Ucampisa Tatitojj Moisesampir, Aaronampirojj sänwa: —Jumanacasti janiw nayaru ist'apquistati, ni jach'añchapcaraquistasa israelitanac nayrakatanjja, ucatwa jani mantapcätati aca jakenacampejj cawquïri oraktejj churä siscta ucarojja —sasa. Acawa Meriba sat uma jalsunacajja; cawqhantejj israelitanacajj Tatitu contra arsupjjäna; ucanwa Jupajj Kollan cancañapa uñacht'ayäna. Moisesasti Cades sat chekatwa, jakenacaru qhitäna Edom marcan reyiparu, aqham sañapataqui: “Israelita jilanacamajj aqham sañataquiw qhitanipjjetu: ‘Jumasti sum yattajja wali ch'ama tucutanacajj-jja. Nanacan awquinacajjasti Egiptoruw sarjjapjjäna, ucatsti walja maranacaraquiw ucan jacapjjaraquïna, ucampisa egipcionacajj awquinacajjarjamaraquiquiw jan wali uñjapquitänti. Ucatsti Tatituruw arnakasipjjta, jupasti ist'apjjetuwa mayisitanacajjarojja, angelap qhitanipjjetu, ucatwa Egiptot irpsunipjjaraquitu. Uqhamaw jichhajj Cades sat marcancapjjta, orakemampis korpasqui ucqhana. Achict'asipjjsmaw orakemanjam past'ayañamataqui; janiw pasapcäti yapuchat yapunacamanjama ni uva yapunacamanjamsa ni phuch'unacamatsa umt'apcaraquïti. Thaquinjamacwa sarapjjaraquï, janiraquiw ucatjja cawcsarusa sarakapcäti orakenacam pasañcamajja’ ” sasa. Ucampis Edom reyejj sänwa: —Janiw orakejjanjam pasapcasmati, mantanipjjät ucqhajja ejercitojjampiw nuwantañatac mistunï —sasa. Israelitanacajj ucjjarojj sapjjänwa: —Reyin thaquipanjamwa sarapjjä, nanacatï, uqhamarac uywanacajjasa phuch'unacamat umt'apjjani ucqhajj pagapjjämawa, orakem cheka past'añac munapjjta —sasa. Ucampisa Edom reyejj: —Janiw pasapcasmati —sascaquïnwa. Ucatsti israelitanacampi nuwasiñataquejj wali ch'amani ejercitopampiw mistunïna, uqhamarac suma armanacampi, jan orakepanjam pasayañataqui, ucatsti israelitanacajj yakha thacwa thakhasipjjäna. Take Israel marcajj Cades sat chekat sartawayasajj, Hor sat kollu tokeruw sarapjjäna. Edom orakempi korpasqui uca chekanjja, Tatitojj Moisesampiru, Aaronampirojj aqham sänwa: “Aaronasti jiwjjaniwa, janiw mantcaspati cawquïri oraktejj israelitanacaru churä siscta ucarojja, jan jumanacajj Meriba chekan arunacajjar ist'apquistati uca laycu. Jumasti Moisés, irpam Aaronaru, uqhamarac Eleazar, wawaparusa Hor sat kollu pataru. Ucanwa Aaronarojj sacerdote isipa issuyäta, ucatsti Eleazararuw isintayäta; Aaronasti ucanwa jiwaraquini” sasa. Moisesasti cunjämtejj Tatitojj siscatayna uqhamwa luräna. Take israelitanacan uñjcataw Hor sat kollurojj maqhatapjjäna. Ucqhanwa Moisesajj Aaronarojj sacerdote isipa issuyäna, ucatsti Eleazararuw isintayäna. Uca pachpa kollu patjjanwa Aaronajj jiwjjaraquïna; Moisesampi Eleazarampisti kollutjja sarakanjjapjjänwa. Israelitanacasti Aaronan jiwatap yatisajj quimsa tunca urunacaw jupatjja jachapjjäna. Cunapachatejj Néguev chekan jaquiri, Arad marcanquir cananeo reyejj israelitanacan Atarim thaquinjam jutascatapatjja ist'än ucqhajj, israelitanacampi nuwasiriw mistunïna, ucatsti yakhepanacarojj prisioneronacwa catuntanipjjäna. Ucatsti israelitanacajj Tatituruw arunacapampi arsupjjäna: “Jumatejj aca marcar atipjañ yanapapjjetät ucqhajj nanacajj k'alwa uca marcanac tucjapjjä” sasa. Tatitusti ist'änwa cuntejj israelitanacajj mayipcatayna ucarojja, ucatsti yanapt'änwa atipjañataquejja. Israelitanacajj takwa cananeonacarojj t'unjapjjäna, uca quipcaraqui marcanacapsa, ucatwa uca chekarojj Horma sas sutichapjjäna. Israelitanacajj Hor sat kollut mistuwayasajj, Mar Rojo thaquinjamwa sarapjjäna, muytapjjaraquïnwa jan Edom orakenjam pasañataqui. Jakenacasti karjataw thaquinjja jicjjatasipjjäna. Ucatsti Dios contra, uqhamarac Moisés contraw parlañ kalltapjjäna aqham sasa: —¿Cunatsa jumanacajj Egiptot irpsunipjjesta? ¿Wasaran jiwarañataquiti irpsunipjjesta? Janiw umasa, mank'as utjapquituti. Nanacasti aca mank'ampejj amjayasjjapjjaractwa —sasa. Ucat Tatitojj jiwayir catarinacwa apayanïna, ucanacasti jupanacarojj achjaränwa; walja israelitanacaw jiwararaquïna. Ucatwa jakenacajj Moisesan ucaru sarapjjäna, aqham sasa: —Jucha lurapjjta Dios contra, uqhamarac juma contra parlasajja. Tatituruy mayim aca catarinac apakjjañapataqui —sasa. Ucatwa Moisesajj Tatitur mayïna israelitanacar perdonañapataqui. Tatitusti sänwa: —Mä catari lurasim, ucatsti mä lawar warccatam. Cunapachatejj cawquïrisa catarin achjatäni ucqhajj uñtpan uca warccatata catariru, ucatsti janiw jiwcaniti. Moisesasti mä catari broncet lurassina, mä lawaruw warccatäna. Cunapachatejj cawquïrisa catarin achjatäna, ucasti broncet lurat catariruw uñtäna ucatsti janiw jiwcänti. Israelitanacajj sarasipcaquïnwa thaquinjamjja, ucatsti Obot sat chekaruw sayt'apjjäna. Obot chekatjja sarasipcaquïnwa, ucatsti Ije-abarim sat wasararuw sayt'apjjaraquïna, Moab oraketa inti jalsu tokeru. Uca chekat sartawayasinjja, Zered sat uma jalsuruw sayt'apjjäna. Uca chekat sartawayasinjja Arnón sat jawir qhurcataruw sayt'apjjäna. Aca jawirasti wasarana jicjjatasiraqui, amorreonacan orakepatwa mistuniraqui, ucsti Moab orakempi, amorreonacan orakepampwa jaljaraqui. Ucatwa Tatitun Nuwasiña Libropanjja saraqui: “Vaheb sat chekanjam pasapjjta, Sufá sat, uma jalsunacanjama, uqhamarac Arnón jawiranjama. Uqhamaraqui uma jalsunacan thiyanacapanjama Ar sat chekar puriñcama, cawquïritejj Moab oraken korpanacapcam purqui ucacama” sasa. Arnón jawiratsti Beer sat chekaruw puripjjäna. Uca chekanwa phujojj jicjjatasi, cawqhantejj Tatitojj Moisesaru aqham siscatayna: “Marcaru tantachthapim ucatsti nayaw uma churä” sasa. Ucapachaw israelitanacajj aca k'ochu k'ochupjjäna: “¡Uma, jalsumay phojutjja! ¡Phujurusti k'ochupjjam! ¡Jilïrinacas varanacapampiw p'iyapjje, marcan yäkat jilïrinacasa, thujrunacapampiw jist'arapjjaraqui!” sasa. Wasaratjja israelitanacajj sarasipcaquïnwa Matana chekaru puriñcama. Matana chekatjja, Nahaliel chekaruw puripjjäna, Nahaliel chekatsti Bamut chekaruw puripjjäna, Bamot chekatsti, Moab chekan vallejj utjqui ucaruw puripjjäna, Pisga sat kollu tokenjama, cawqhantejj wasarajj uñstqui ucqhana. Israelitanacajj jakenacwa qhitapjjäna amorreonacan Sehón sat reyiparu aqham sañapataqui: “Nanacasti orakemanjam pasañ munapjjta. Janiw yapunacamjja taquipcäti, ni uva yapunacamsa, ni umsa umapcaraquïti phujunacamatjja. Thaquinjam sarasaquiw orakemjja pasapjjä” sasa. Ucampisa Sehón reyejj janiw israelitanacarojj orakepanjam pasayañ muncänti, ucatsipansa takpach jakenacap tantacht'asajj wasararuw mistunipjjäna israelitanac contra, ucatsti Jahaza chekar purisajja jupanacarojj nuwantapjjänwa. Ucampisa israelitanacajj sayt'asipjjänwa, jupanacarusti atipjapjjaraquïnwa, ucatsti orakenacapwa catuntasipjjäna, Arnón jawirata Jaboc sat jawircama, uqhamarac amonitanacampi korpasqui uca chekcama, cawquïritejj wali suma sayt'ayatäna. Uqhamaw israelitanacajj take amorreonacan marcanacap catuntasipjjäna, uqhamarac Hesbón marca takpach marcanacapampi, ucatsti ucaruw jacañataqui kheparapjjäna. Hesbón marcasti Sehón sat amorreo reyin jacäwipänwa. Sehón reyejj Moab oraken nayrïri reyipampejj guerrancataynawa; takpach orakepwa aparatayna Arnón sat jawircama. Ucatwa kellkeri jakenacajj sapjjäna: “Hesbón marcar jutapjjam, Sehón reyin marcaparu. ¡Mayampi sayt'ayapjjam, ch'amani sayt'ayapjjaraquim! Hesbonatpacha, Sehón reyin marcapata, ninajj naqhantañataqui lawrsunïna, Ar sat Moab orakeruw t'unjaraquïna, uqhamarac Arnonan kollunacapsa. ¡Moab, jumajj jachcañätawa, aynacht'atätaw, Quemós diosan marcapa! Juparaquiw jakenacamsa jaltayaraqui, warminacamsa Sehón reyin amparapar catuyaraqui. Hesbon marcan ch'amapajj t'unjatawa; Dibonat Nofacamasti lakaycamaquiwa, ucatsti ninajj Medeba chekacamaw purïna.” Uqhamwa israelitanacajj amorreonacan orakenacap catuntasipjjäna. Uca pachparaquiw Moisesajj mä kawkha jakenacar qhitäna Jazer marca uñakeri, ucatsti israelitanacajj yakha marcanacampwa catuntapjjäna, uqhamarac uca marcanacan jaquir amorreonacarus jakonucupjjänwa, ucatsti cuttanipjjänwa Basán thaquinjama, ucampisa Og sat Basán marcan reyipajj take ejercitopampiw mistunïna Edrei sat chekaru jupanacampi nuwasiñataqui. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Jan ajjsaramti, nayaw amparamar catuysma, take ejercitopa, uqhamarac orakepsa, cunjämtejj Sehón reyirojj lurctajja uqhamwa luräta, cawquïri amorreo reyitejj Hesbón marcana jaccäna ucaru” sasa. Uqhamaw israelitanacajj Og reyiru, wawanacaparu, take ejercitopar jiwarayapjjäna, janiw maynirus antutapcänti, takpach orakenacapwa catuntasipjjäna. Israelitanacajj thaquinjamjja sarasipcaquïnwa, ucatsti Moab pamparuw purintapjjäna, Jordán jawirat inti jalsu tokeru, Jericó marca uñcatasiru. Balac sat Zipor chachan wawapajj yatïnwa cunjämtejj israelitanacajj amorreonacar lurcatayna ucanacjja. Uqhamaraquiw Moab oraken jakenacajj wal ajjsarapjjäna, israelitanacar waljanïpjjatap uñjasajja. Ucatwa Moab oraken jakenacajj Madián oraken jilïrinacaparojj aqham sapjjäna: “Takpach aca jakenacaw orakesarojj tucjani, cunjämas mä vacajj orakenquir pasto tucuntejj uqhama” sasa. Ucapachasti Balac chachajj Moab marcan reyipänwa. Ucat Balaam sat Beor chachan yokaparuw jawsayäna, jupasti Petor chekanwa jicjjatasïna, Eufrates sat jawir jac'ana, Amav sat orakena. Balac reyejj qhitänwa jakenacarojj aqham Balaamar sañapataqui: “Egiptotwa mä marcajj juti, take orakenaca ch'ekentaraqui, jichhajj nayan nayrakatajjaruw utjantasipjje. Jutamay jichhpacha aca marcar ñankhachañataqui naya laycu. Jupanacasti nanacatsa juc'ampi ch'amaniwa. Inas uqhamat nayajj jupanacar atipjirista, uqhamarac aca orakenacatsa alisnucurista. Nayasti yattwa juman bendicionamasa, ñankhachañamasa phokhasirïtapapuni” sasa. Moab oraketa, Madián oraketjja, jilïrinacajj kollke apt'ataw sarapjjäna ñankhachäwit pagañataqui, cunapachatejj Balaam jac'aru puripjjäna ucqhajj Balac reyin ewjja arunacapwa churapjjäna. Balaamajj jupanacarojj sänwa: —Jichha arumajj acar kheparapjjam, ucatwa nayajj sapjjäma cuntejj Diosajj luram sisquitani ucjja. Moab oraket jutir jilïrinacajj jupampiw kheparapjjäna. Ucampis Diosajj Balaamaruw uñstäna; aqham sasaw jisct'äna: —¿Qhitinacasa jumampi chicäqui uca jakenacajja? —sasa. Balaamasti Diosarojj sänwa: —Balac sat Zipor chachan yokapa, cawquïritejj Moab marcan reyipäqui ucaw qhitanitu aqham nayar sañataqui: ‘Mä marcaw Egiptot mistuni, ucasti takpach orakeruw ch'ekenti, Balac reyisti nayan ñankhachañajwa muni, uqhamatcha atipjaspa, orakepatsa jakonucuraquispa’ sasa. Ucatsti Diosajj Balaamarojj sänwa: —Jan jupanacampi chica saramti ni ñankhachamsa uca marcarojja, uca marcarusti nayaw bendista —sasa. Balaamasti khepärmanthejj alwat sartasinjja, aqham sasaw Balac reyin qhitanacaparojj säna: —Cuttjjapjjam orakemaru. Tatituw jan jumanacampi sarañajj munquiti —sasa. Moab oraket jutir jilïrinacajj cuttjjapjjänwa cawqhantejj Balac reyejj jicjjatascän ucqharu, ucatsti aqham sapjjänwa: —Balaamasti janiw nanacampi chica jutañ munquiti —sasa. Ucampis Balac reyejj mayampwa jilïrinac qhitäna, jichhasti waljaniw sarapjjäna, uqhamarac juc'ampi jach'a munañaninacäqui ucanacaw sarapjjaraquïnjja. Jupanacasti Balaam thiyaru purisinjja aqham sapjjänwa: —Balac sat Zipor chachan yokapajj jumarusti aqham sistamwa: “Achict'assmawa, janiquiy ‘janiw’ sistati nayan ucar jutañjja. Nayaw wali jach'añchäwinac churäma, take cuntejj mayquitäta ucsa nayajj phokhäwa, ucampisa jutaquimay aca marcar ñankhacharejja” —sasa. Ucampis Balaamajj jupanacarojj sänwa: —Balac reyejj palaciopsa, kollkepsa, koripsa phokhantatäqui uc churquitaspa ucqhas janiw ni acch'sa nayajj Tatitu Diosajjan arsutap contrajj lurquiristti. Ucat sipansa jichha arumajj acar kheparapjjam, ucatwa yatjjatä cunsa Tatitu Diosajjajj luram sitani ucjja —sasa. Uca arumajj Diosaw Balaamarojj uñstäna; aqham saraquïnwa: —Uca jakenacatejj jumaru jawsañatac jutapjjchi ucapachajj, sartasimay jupanacampi chica sararaquim, ucampis cuntejj nayajj siscäma ucac luraraquïta —sasa. Balaamasti khepärmanthi alwajj kachu asnopar lat'jjatasinwa Moabita jilïrinacampi chica saräna, Balaamajj kachu asnopar lat'jjatataw saräna, ucatsti pani uywatanacapaw jupampi chica sararaquïna. Ucampisa Diosajj wal jupataquejj colerasïna, uqham saratapata, ucatsti Diosan angelapaw jan pasayañataqui thaquiru sayantasïna. Cunapachatejj asnojj Tatitun angelapa uñjcäna chica thaquir sayantata, mä espada ayt'asita, ucqhajj asnojj maysaruw thaquitjja saranucüna, yakha tokenjam sarasa, ucampis Balaamajj wal asnorojj jawk'jäna thaquiru cuttayaniñataquejja. Ucjjarusti Diosan angelapajj mä c'ullc'u chekaruw sayt'asïna, cawqhantejj thaquejj uva yapunacanjam pasäna ucqharu, ucasti kalampi purapat perkantataraquïnwa. Cunapachatejj asnojj Tatitun angelaparu uñjäna ucqhajj maysa perka tokeruw liwcattäna, Balaaman cayupa usuchjasa. Ucatsti Balaamajj mayampiw asnorojj jawk'jäna. Ucampisa Tatitun angelapajj jupanacat nayrt'asinjja, mä c'ullc'u chekaruw sayt'asïna, ucqhatjja janiraquiw cawcsarusa saranucuñjamäcänti. Cunapachatejj asnojj Tatitun angelaparu uñjcän ucqhajj orakeruw liwitattäna; ucat Balaamajj wal colerasïna, asnorojj mä lawampiw jawk'jäna. Ucapachaw Tatitu Diosajj kachu asnorojj parlayäna, asnosti Balaamarojj sänwa: —¿Cunsa nayajj camachsma? Acampejj quimsa cutiw nayarojj jawk'jista —sasa. —Jumajj nayatwa phiscasisquistajja. Mä cuchillotejj amparajjan utjitaspa ucqhajj anchhitpachaw jiwayirisma —sasaw Balaamajj saraquïna. Ucampis asnojj sänwa: —Take jacäwimanwa nayajj qhumnaksmajja, ucsti sum yattajja, janiw nayajj uqham lurirïcti jumampejja —sasa. —Ucasti chekaw —sasaw Balaamajj saraquïna. Ucatsti Tatitojj angelaparuw Balaamampi uñjayäna chica thaquin sayasquiri mä espada ayt'asita. Ucapachasti Balaamajj oraker puriñcamaw p'ekep alt'asïna. Ucampisa Tatitu Diosan angelapajj juparojj sänwa: —¿Cunatsa jumajj quimsa cuti kachu asnomarojj jawk'jta? Nayaw jutta jumar thaqui jist'antiri, saräwimajj nayataquejj jan walïtap laycu. Asnosti nayarojj uñjituwa, ucatwa quimsa cuti thaquitjja saranucojja. Janitejj uqham maysaru saranuccasapäna ucqhajj, nayasti niyaw jumarojj jiwayiriscasamäna, ucampisa asnorojj janiw jiwayquiriscäyätti. Balaamasti Tatitun angelaparojj sänwa: —Nayasti juch lurta, janiw yattcäyätti juman uca chekan thaqui jist'antascatama. Jumataquitejj jan walïcchi nayan saratajjajja, ucqhajj utajjaruw cuttjjä —sasa. Ucampisa Tatitun angelapajj sänwa: —Sarascaquim uca jakenacampi chica, ucampis cuntejj nayajj siscäma ucac parlaraquïta —sasa. Balaamasti Balac reyin qhitanit jilïrinacamp chicaw saräna. Cunapachatejj Balac reyejj Balaaman jutascatapa yatïna ucqhasti catokeriw mistuwayäna, Moab oraken mä marcaparu, Arnón sat jawir thiyana, marcas korpasqui uca chekaru. Balac reyejj Balaamarojj sänwa: —Nayasti walja cutiw jutañamatac maysma, ¿cunatsa jan jutañ munta, jan ucajj janis pagquirisma uqhamcha amuyta? —sasa. Ucapachasti Balaamajj sänwa: —Nayasti juma jac'ancasctwa, niyaw jumar uñjir jutta. Ucampisa nayajj janiw ch'amanïcti naya pachpa parlañataqui, cuntejj Diosajj sisquitani ucac parlaraquëjja —sasa. Ucatsti Balaamajj Balac reyimpi chicaw sarjjäna Quiriat-huzot tokeru, cawqhantejj Balac reyejj vacanaca, ovejanaca jiwarayäna, ucatsti Balaamaruw apayäna, uqhamarac cawquïri jilïrinacatejj jupamp chica jutapcäna ucanacarusa. Khepärmanthi alwajj Balac reyejj Balaamar irptasinjja Bamot-Baal sat kolluruw irpcatäna, uca chekatsti uñjänwa israelitanacan campamento thiyanacapa. Ucatsti Balaamajj sänwa: —Aca chekarojj pakallko altaranac lurapjjam; waquichapjjaraquim pakallko vaca kallunaca, pakallko orko ovejanacampi —sasa. Balac reyejj luränwa cuntejj Balaamajj luram siscatayna uqhama, ucatsti panpachaw mä vaca kallumpi, mä orko ovejampi sacrificiot loktapjjäna sapakat altarjjaru. Ucjjarusti Balaamajj Balac reyirojj sänwa: —Sacrificionac loktat thiyaru kheparam, ucañcamasti nayajj saräw inas Tatitu Diosajj nayampi jiquisir jutascchi uc uñjiri. Ucampis nayajj yatiyaraquïmaw cuntejj jupajj nayar yatiyquitani ucjja —sasa. Ucapachasti Balaamajj mä wasara kolluruw sarawayjjäna, ucansti Diosaw juparojj uñstäna, Balaamasti sänwa: —Pakallko altaranac waquichayta, sapakat maynirojj mä vaca kallumpi, mä orko ovejampi sacrificiot loktta —sasa. Ucatsti Tatituw Balaaman lacaparojj uchäna cuntejj parlañapäqui ucjja, aqham sasa: —Cutt'am cawqhancquitejj Balac reyejj ucqharu, ucatsti parlam cuntejj siscsma uca —sasa. Balaamasti cuttjjänwa, ucatsti Balac reyirojj uñjänwa sacrificionac thiyan sayt'ata, take moabita jilïrinacampi chica. Ucapachaw Balaamajj aca arunac arsüna: “Inti jalsu toke kollunacata, Aram sat chekatpachwa Balac sat Moab reyejj jutayitu. ‘Jutam, Israelar ñankhacharapita’ saraquituwa, ‘Jacobon marcapataquisti jan walinac mayiraquim’ sasa. Ucampisa ¿cunjämsa nayajj ñankhachäjja cawquïrirutejj Diosajj jan ñankhachiqui ucarojja? ¿Cunjämsa jan walinac mayiraquëjja, Tatitutejj jan muncchi ucarojja? Aca jach'a kalanac patatwa uñjta, aca jisc'a kollunac patatwa uñtaracta; yakhachataw aca marcajj jacaraqui, janiraquiw cawquïr marcjamäquisa. Jupanacasti lak'jamäpjjewa, ¿qhitis jact'araquispa? ¿Qhitisa kawkhätapsa yatiraquispa? Nayasti uca asqui jakenacampi chica jiwañ munirista, tucuyajjas jupanacanjamaraquïspa” sasa. Ucatsti Balac reyejj Balaamarojj sänwa: —¿Cunsa lurasctajja? Nayasti uñisirinacajjar ñankhachañataquiw irpayansma, jumasti jichhajj bendiciractasä —sasa. Ucatsti Balaamajj sänwa: —Jumampisti parltanwa cuntejj nayar Tatitu Diosajj sisquitani ucaqui sämajj —sasa. Ucampis Balac reyejj sascaquïnwa: —Nayampi chica jutam yakha chekaru, ucansti campamento thiya uñjaraquïta, ucampis janiw takpach campamento uñjcätati, ucqhatpacha ñankhacharapita —sasa. Balac reyejj Zofim chekaruw Balaamarojj irpäna, Pisga sat kollu pataru, cawqhantejj pakallko altaranac lurcäna, ucanwa sapakat altararu mä vaca kallumpi, mä orko ovejampi sacrificion loktäna. Uca chekanwa Balaamajj Balac reyirojj aqham säna: —Aca sacrificionac loktat thiyaru kheparam; ucañcamasti nayajj Diosampi jiquisiriw sarä —sasa. Tatitusti Balaamampi jiquisiriw mistunïna; ucat lacaparojj uchänwa cuntejj parlañapäcän uca arunaca, uqhamaraquiw aqham säna: —Cutt'am cawqhancquitejj Balac reyejj ucqharu; parlam cuntejj siscsma uca arunaca —sasa. Balaamajj cutt'anjjasinjja uñjänwa Balac reyirojj sacrificionac loktat thiyan sayt'ata, Moabita jilïrinacamp chica. Balac reyejj Balaamarojj jisct'änwa, aqham sasa: —¿Cunsa Tatitojj sistam? —sasa. Ucatsti Balaamajj aca arunacwa arsüna: “Balac, Zipor chachan yokapa, suma ist'ita. Janiw Diosajj jiwir jakenacjamäquiti. Janiw c'arisquiti ni yakha amuyunïquisa. Cunapachatejj jupajj cunsa arsu ucqhajj lurapuniwa. Cunapachatejj cunsa arupampejj arsu ucqhajj phokhapuniwa. Nayasti bendiciñatac qhitatätwa. Diosatejj bendizchejja, janiw nayajj jupar jarc'quiristti. Janiw qhitis uñjquiti cuna jan walinacsa, ñankhanacsa Jacobon Israel marcapanjja. Dios Tatituw jupanacampi chicäsqui. Jupanacasti reyirjamaraquiw unt'asipjje. Diosaw jupanacarojj Egipto marcat irpsuni, búfalo sat animaljam ch'amaniw tucupjje. Jacob contrajj janiw yatirinacan luratanacapajj cunäquisa. Israel contrajj janiw layka jakenacan laykasitanacapajj cunäquisa. Jichhasti waquisiw sañajja: ‘Kawkha uñacht'äwinacsa Diosajj jumampi luri.’ Aca marcasti mä ajjsarcañ leonjamaw sartasi, janiw samarcaniti catjatap mank'antañcamajja. Uqhamarac jiwayatanacapan wilap umantañcamasa” sasa. Balac reyejj Balaamarojj sänwa: —Janejjay aca marcarojj ñankhachcstatejja, janiraquiy bendicimtejja —sasa. Ucjjarusti Balaamajj sänwa: —¿Janit nayasti siscsma, cuntejj Tatitojj nayar parlam sisquitani ucaqui säma sasinjja? Ucatsti Balac reyejj sänwa: —Jutam, yakha chekaruw irpäma, inas Diosajj uca chekat Israel marcaru ñankhachañ munchispa —sasa. Uqhamaw Balac reyejj Balaamaru irpjjäna, Peor sat kollu pataru, cawqhantejj take wasara uñstqui ucqharu. Ucqhansti Balaamajj Balac reyirojj sänwa: —Acqharu pakallko altaranac lurarapita, ucatsti waquicht'arapiraquita pakallko vaca kallunaca, pakallko orko ovejanaca. Balac reyejj luränwa cunjämtï Balaamajj siscatayna uqhamarjama, ucatsti sapakat altararuw mä vaca kallumpi, mä orko ovejampi sacrificiot loktäna. Ucampisa cunjämatejj Balaamajj uñjäna Tatitutaquejj asquïtapa Israelar bendiciñajja; janiw uñacht'äwinac jupat catokerejj sarcjjänti, cunjämatejj walja cutinac lurcatayna uqhama, jan ucasti ajanupjja wasara tokeruw uñtäna. Balaamajj israelitanacarojj tribunacapatcama utjnokatwa uñjäna, uqhamaruw Diosan ajayupajj jupjjaru juti. Ucapachasti Balaamajj aca arunacwa arsüna: “Balaaman arunacapawa, Beor chachan yokapa, Dios toket yatiñan jakeraquiwa. Cunapachatejj ajayuncqui ucqhajj juc'amp suma uñji, suma arunacwa catokaraqui, uqhamarac ajayun uñacht'äwinacsa take ch'amani Diosatjja. ¡Jacob, cunja sumas carpanacamajja! ¡Israel, cunja sumas campamentomasa! Walja sekentat palmeranacar uñtataraquiwa, jawir lacanacan pankaranacar uñtata. Tatitun ayrut áloes sat pankaranacjama, uqhamaraqui cedronacas uma thiyanccaspas uqhama. Israelasti walja umaniraquïniwa umt'añataqui, uqhamarac yapunacap carpañataquisa. Reyipasa Agag reyirojj atipjaraquiniwa. Jach'a ch'amampiw apnakaraquini. Egiptot irpsunqui uca Diosajj, jupanacataquejj búfalo sat animalan wajjrapan ch'amapjamäniwa. Israelajj mank'araniwa uñisiripan marcanacarojja; ch'aqhanacapsa p'aquiraraquiniwa, flechanacapampiw usuchjaraquini. Cunapachatejj samarañatac iquintasi ucqhajj leonar uñtataraquiwa. Janiraquiw qhitis sartaycaraquispati. ¡Bendicitäpan qhititejj bendiscätam ucajja, uqhamarac maldicitäpan qhititejj maldiscätam ucajja!” Acanac ist'asajj Balac reyejj Balaamataquejj wal colerasïna; amparanacap t'ajjllirasisajj, aqham sänwa: —Nayasti jumarojj jawsaysmaw uñisirinacajjar maldiciñamataqui, ucampis jumajj niyaw quimsa cuti bendisjjta. Jichhasti cutt'jjam utamaru, nayasti arojjampiw arsuyäsma walja churäwinac churañataqui, ucampisa Tatituw jan uqham lurasiñap munquiti. Balaamajj saraquïnwa: —Nayasti juman qhitanitanacamarojj yatiyayätwa, palacioman korisa, kollkesa phokhantatäscpa ucqhasa janipuniw nayajj Tatitun arunacaparojj jan ist'quiristti ni ascsa ni jan walsa nayan arojjarjamajj lurquiristti, ucampis nayajj arsuristwa cuntejj Tatitojj sisquitaspa ucaqui. Jichhasti marcajjaruw cuttjjä, ucampis arsuwayäwa cuntejj aca marcajj khepa urunacan marcamampi lurcani ucanaca. Balaamajj aca arunacwa arsüna: “Balaaman arunacapawa, Beor chachan yokapa, Dios toket yatiñan jakeraquiwa. Cunapachatejj ajayuncqui ucqhajj juc'ampi sum uñji; yatiraquiw cuntejj alajjpachanquir Diosajj yatqui ucsa; arunacsa catokaraqui, uñacht'äwinacsa, jach'a ch'amani Dios toketjja. Uñjtwa cunatejj khepa urunacan utjcani ucsa, uñjaractwa cunatejj jayancqui ucsa. Mä warawaraw Jacobot mistusinqui, mä reyiraquiw israelan sartasqui. Jupaw Moab orakerojj p'eket takjjatani. Takpachaniruw Set sat chachan wawanacaparojj pampachjani. Edomarus catuntaraquiniwa, Seir sat uñisiriparusa catuntaraquiniwa. Israelasti jach'a luräwinacwa lurani. Mä atipjiriw Jacobotjja mistuni, marcan kheparirinacarojja t'unjaniwa” sasa. Ucatsti Balaamajj Amalec orak tokeru uñtasajj aca arunacwa arsüna: “Amalec marcajj take marcanacan p'ekepawa, ucampisa k'ala t'unjataw uñjasini” sasa. Ucjjarusti mayampiw aca arunaca arsüna: “¡Ay! ¿Qhitis jacani cunapachatejj Diosajj take acanac lurascani ucqhajja? Chipre thiyanacatwa barconacas jutapjje, ucatsti k'al tucjapjjani, Asiria, uqhamarac Heber marcanacjja, Heber marcas t'unjataraquïniwa” sasa. Uca khepatsti Balaamajj sarjjänwa, utaparuw cuttawayjjäna. Balac reyejj uqhamaraquiw thaquinjam sarawayjjäna. Cunapachatejj israelitanacajj Sitim sat chekar utjantasipjjän ucqhajj, chachanacajj moabita warminacampiw wachoka jucha lurañ kalltapjjäna. Uca warminacasti diosanacapar sacrificionac loktapcän ucaruw jupanacarojj jawsapjjäna, ucatsti israelitanacajj mank'anacapatwa mank'apjjäna, uqhamaraquiw moabitanacan diosanacaparusa yupaychapjjäna. Uqhamatwa jupanacajj Baal-peor diosar yupaychañaru uchasipjjäna. Ucatwa Tatitojj jupanacataquejj wal colerasïna. Tatitu Diosajj Moisesarojj sänwa: —Tantachthapim marcan take jilïrinacaparu, ucatsti urpach jiwarayam nayan nayrakatajjana; uqhamatwa colerajjajj t'acuraquini Israel marcataquejja —sasa. Moisesajj Israelitanacan juezanacaparojj sänwa: —Sapakat mayniw jumanacatjja tribunacaman, cawquïrinacatejj Baal-peor diosar yupaychapqui uca jakenacaru jiwarayapjjañama —sasa. Ucampisa mä israelita jakejj utaparuw mä madianita warmirojj irpasïna, Moisesan uñjcata uqhamarac take israelitanacan uñjcata, ucañcamasti jupanacajj jachasipcänwa Tatitumpi Jiquisiñ Carpa mantañana. Uc uñjasinjja Finees sat Eleazar sacerdoten yokapajj, Aarón sacerdoten allchhipa, ucasti maysaru jithektawayasinjja, mä lanza aptasïna, ucatsti israelit jaken utaparu khepapat arcantasinjja, uca israelit jakempiru, warmimpirojj puracat jununtasinwa jiwayäna, uqhamatwa tucusïna cawquïri usutejj Israel marcar jiwarayascäna ucajja. Uqhacamajj jiwaratanacajj pä tunca pusin waranka jakenacänwa. Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: —Finees sat chachaw israelitanac toke colerasitajjjja t'acurayjjetu, jupasti nayjamaraquiwa colerasïna nayan jach'a cancañajj sum uñjañataqui, ucatwa jupanacarojj colerasiñajjampi jan tucjcjjäti. Jichhasti samay juparojja, nayasti jupampejj sumancaña arust'äwi lurapjjä. Ucatwa jupampiru, wawanacapampirojj wiñayatac sacerdote sarnakañ churä, jupan nayjama coleratap laycu, uqhamata israelitanacataqui perdón jicjjatatap laycu —sasa. Cawquïri israelitatejj jiwayatäcäna madianita warmimpi chica ucasti Zimri satänwa, jupasti Salu chachan yokapänwa, uqhamarac mä familian jilïripa, Simeón tributa. Madianita warmin sutipasti Cozbi sataraquïnwa, jupasti Zur chachan phuchapänwa, mä tama madianitanacan familiapan jilïripänwa. Tatitu Diosajj Moisesarojj sänwa: —Madianitanacarojj nuwantapjjam, ucatsti atipjapjjaraquim, cunjämatejj jupanacajj nuwantapctam c'arimpi Baal-peor diosar yupaychayasajja, uqhamarac Cozbi warmi toketsa madianita jilïrin phuchapa, cawquïritejj mä lanzampi jiwayatäna, cunapachatejj nayajj mä usu apayaniyäta Baal-peor diosar yupaychapjjatam laycu ucapachajja. Uca usun jiwarayatapat kheparusti Tatitojj Moisesaruw parläna, uqhamarac Eleazar Aarón sacerdoten yokapampiru, aqham sasa: “Mä censo aptapjjam sapakat familiata take cawquïri israelitanacatejj pä tunca maranit amstaru phokhapqui, guerrarus sarirjamäpcaqui take ucanacaru.” Moisesampi, Eleazar sacerdotempejj israelitanacaruw wayt'apjjäna Moab oraken pampanacapana, Jordán jawir jac'ana, Jericó marca uñcatasina, takenin kellkayasipjjañapataqui, pä tunca maranit amstaru cunjämatejj Tatitojj Moisesaru siscatayna uqhamarjama. Take acanacänwa cawquïri israelitanacatejj Egiptot mistunipcatayna ucanacajja: Rubenan familiapan wawanacapajj, cawquïritejj Israelan tayna yokapäcäna, ucanacasti Enoc, Falú, Hezrón, Carmi ucanacänwa. Censo aptatarjamajj Rubenan wawanacapajj pusi tunca quimsani waranka pakallk pataca quimsa tuncani jakenacänwa. Falú chachan wawapajj Eliab satänwa, Eliab chachan wawanacapajj Nemuel, Datán, Abiram, ucanacaraquïnwa. Datán, Abiram ucanacasti, jilïrinacasa mä tamaru tantachascäna Coré chachampi chica ucanacänwa, jupanacasti Tatitu contraw sartapjjäna, uqhamarac Moisés, Aarón contraraqui. Ucampisa orakew jist'artasin jupanac paniniru, Coré chachampirojj mank'antjjäna, ucatsti takpach tamaw jiwaräna, uqhamaraquiw pä patac pheska tunca jakenacasa ninan jiwarapjjäna. Acasti mayninacataquejj mä uñacht'äwi castigönwa. Ucampisa Coré chachan wawanacapajj janiw jiwapcänti. Simeonan familianacapan wawanacapajj Nemuel, Jamín, Jaquín, Zera, Saúl, ucanacänwa. Censo aptatarjamajj Simeonan wawanacapajj pä tunca payani waranka pä patacani jakenacänwa. Gad tribun familianacapan wawanacapajj Zefón, Hagui, Suni, Ozni, Eri, Arod, uqhamarac Areli ucanacänwa. Jacthapitatsti pusi tunca waranka pheska patacani jakenacänwa. Judá tribun wawanacapatjja Er, Onán, ucanacajj Canaán orakenwa jiwarapjjäna. Uqhamasti Judá tribun familianacapan wawanacapajj Sela, Fares, Zara ucanacänwa. Fares chachan jach'a familianacapan wawanacapajj Hezrón, Hamul ucanacänwa. Censo aptatarjamajj Judá tribun wawanacapajj pakallko tunca sojjtan waranka pheska patacani jakenacänwa. Isacar tribun familianacapan wawanacapajj acanacänwa: Tola, Fúa, Jasub, Simrón ucanacänwa; Censo aptatarjamajj Isacar tribun wawanacapajj sojjta tunca pusin waranka quimsa patacani jakenacänwa. Zabulón tribun familianacapan wawanacapajj acanacänwa: Sered, Elón, Jahleel ucanaca. Censo aptatarjamajj Zabulón tribun wawanacapajj sojjta tunca waranka pheska patacani jakenacaw jact'asïna. José tribun jach'a familianacapan wawanacapajj acanacänwa: Manasés, Efraín ucanaca. Manasés tribun wawanacapajj, Maquir chachan jach'a familianacapa, Maquir chachan wawanacapajj, Galaad chachan familianacapa. Galaad chachan wawanacapajj Jezer chachan familianacapa, Helec chachan familianacapa. Uqhamarac Asriel chachan familianacapa, Siquem chachan familianacapa ucanacänwa. Uqhamarac Semida, Hefer chachanacan familianacapa. Zelofehad sat Hefer chachan wawapajj, janiw yokall wawanïcänti, jan ucasti imill wawanacapaquiw utjäna, ucanacan sutinacapajj acanacänwa: Maala, Noa, Hogla, Milca, uqhamarac Tirsa. Censo aptatarjamajj Manasés tribun wawanacapajj pheska tunca payan waranka pakallko patacani jakenacänwa. Efraín tribun jach'a familianacapajj acanacänwa: Sutela, Bequer, uqhamarac Tahán ucanaca. Sutela chachan wawanacapajj Erán chachan jach'a familianacapänwa. Censo aptatarjamajj Efraín tribun wawanacapajj quimsa tunca payani waranka pheska patacani jakenacänwa, take jupanacasti José chachan wawanacapänwa. Benjamín tribun familianacapajj Bela, Asbel, Ahiram, Sefufam, uqhamarac Hufam ucanacänwa. Bela chachan jach'a familianacapajj Ard, uqhamarac Naamán ucanacatänwa, cawquïrinacatejj Bela chachan wawanacapäna. Censo aptatarjamajj Benjamín tribun wawanacapajj pusi tunca pheskan waranka sojjta patacani jakenacänwa. Dan tribun wawanacapajj Súham sat chachan jach'a familiatänwa. Censo aptatarjamajj Súham sat chachan wawanacapajj sojjta tunca pusini waranka pusi patacani jakenacaw jact'asïna. Aser tribun jach'a familianacapajj Imna, Isúi, uqhamarac Bería ucanacatänwa. Bería chachan jach'a familianacapajj Heber, Malquiel ucanacatänwa. Aser chachajj mä imill wawanïnwa, sutipasti Sera sataraquïnwa. Censo aptatarjamajj Aser tribun wawanacapajj pheska tunca quimsani waranka pusi patacani jakenacaw jact'asïna. Neftalí tribun jach'a familianacapajj Jahzeel, Guni, Jezer, Silem ucanacatänwa. Censo aptatarjamajj Neftalí tribun wawanacapajj pusi tunca pheskani waranka pusi patacani jakenacaw jact'asïna. Censo aptatarjamajj israelitanacajj sojjta pataca mayan waranka pakallko pataca quimsa tuncani jakenacaw jact'asïna. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Take aca jakenacaruw orakenacjja laquintapjjäta, kawkhanitejj sutinacapajj kellkantatäqui uqhamarjama. Waljanïqui ucanacarojj juc'ampi jach'a orakenac churaraquïta; juc'anïqui ucanacarusti jisc'a orakenacaqui churaraquïta. Sapakat tamaruw mä jisc'a orak churäta, kawkhanïquitï kellkantatajj uqhamarjama. Orakenac laquintañasti suertetjamäniwa. Sapakat mayniw partepjja catokani cawquïri triburutejj awquip tokejj wact'qui uqhamarjama. Orakenac laquintañasti suertetjamäniwa take jach'a tamanacansa, uqhamarac jisc'a tamanac taypinsa.” Leví tribun jach'a familianacapat censoru jacthapitajj, Gersón, Coat, Merari ucanacatänwa. Libnitanacana, hebronitanacana, mahlitanacana, musitanacana, coreitanacana jach'a familianacapajj levitanacan jach'a familianacapänwa. Coat chachasti Amram chachan awquipänwa. Amram chachasti casarasïnwa Leví chachan mä imill wawapampi, sutipasti Jocabed satänwa, jupasti Egipton nacitayna cunapachatejj Leví chachajj Egiptonccän ucqha. Amram, Jocabed ucanacasti Aaronan, Moisesana, Mariana awquipa, taycapänwa. Aaronan wawanacapajj Nadab chachampi, Abiú, Eleazar, Itamar ucanacänwa. Ucampisa Nadab chachampi, Abiú chachampejj jiwarapjjänwa Tatitun nayrakatapanjja yakha nina loktasina. Takpachanisti Leví chachan yokall wawanacapajj, mä phajjsinit amstarojj pä tunca quimsani waranka wawanacänwa, jupanacasti janiw mayni israelitanacjam jaqhutacänti cuna orakes janiw churatäcaraquïnti uca laycu. Take acanacänwa israelitanacat censoru jacthapitajja Moisesampi, Eleazar sacerdotempi lurapjjatapajja, Moab pampanacana, Jordán jawir jac'ana, Jericó marca uñcatasina. Ucampisa janiw take jupanac taypitjja maynisa utjcänti cunapachatejj Moisesampi, Aaronampejj Sinaí wasaran censo aptapcän ucanacajja. Tatituw jupanacarojj satayna, wasarana jiwarapjjäta sasinjja. Ucampisa Caleb sat Jefone chachan yokapa, uqhamarac Josué sat Nun chachan yokapa ucanacaquiw kheparapjjäna, janiw maynisa jupanacatjja kheparcänti. Manasés tribunjja pheska imill wawanacaw utjäna sutinacapasti Maala, Noa, Hogla, Milca, Tersa ucanacänwa. Jupanacasti Zelofehad chachan wawanacapänwa Hefer, Galaad, Maquir, Manasés, uqhamarac Josean wawanacapa. Aca pheska cullacanacajj Tatitumpi Jiquisiñ Carpan mantañaparuw sarapjjäna, Moisesampi, Eleazar sacerdotempi, uqhamarac marcan jilïrinacapampi parliri, ucatsti aqham sapjjänwa: “Nanacan awquinacajjajj wasaranwa jiwjjapjje, ucampisa janiw jupajj Coré chachan tamapanquirïcänti, cawquïritejj Tatitu contra sartcäna uca. Jupasti pachpa juchapatwa jiwasqui, ucampisa janiraquiw yokall wawanaca jaytawayquiti. Ucampisa janiw asquïquiti nanacan awquejjan sutipa chhaktayañajja, jach'a familiapatjja jan jupan yokall wawanïtap laycojja. Nanacarusti churapjjetay mä jisc'a orake, awquejjan jilanacapan taypiparu” sasa. Moisesajj Tatituruw yatiyäna, uca warminacan mayitanacapjja. Tatitusti ucjjarojj sänwa: “Zelofehad chachan wawanacapajj waliqui parlapjje. Churayamay orakenacjja awquipan jilanacap taypiru, ucatsti awquipan herenciapajj jupanacaru churatäpan. Uqhamaraqui israelitanacarojj parlam, cawquïritejj jiwjjani jan yokall wawa jaytasa, jupan herenciapasti imill wawapan amparaparuw churatäjjani. Ucampisa janitejj cuna imill wawapas utjcani ucqhajj herenciapjja jilanacaparuw jaytawayjjani; janitejj jilapajj utjcani ucqhajj herenciapjja awquipan jilanacaparuw jaytjjani. Ucampisa awquipantejj jan cuna jilapas utjcani ucqhajj herenciapjja jaytjjaniw jac'a familiaparu. Acanacasti mä leyipunïniw israelitanacataquejja, cunjämatejj nayajj jumaru sisma uqhama.” Tatitu Diosasti Moisesarojj sänwa: —Maqhatanim aca Abarim sat kolluru, ucatsti uñatatam cawquïri oraktejj israelitanacaru churcta ucanaca. Take uñatatasinsti jiwjjätawa; nayra awquinacamampiw tantachasjjäta Aarón jilamjama; jumanac paninejj Zin sat wasaranjja, cunapachatejj marcajj naya contra sartcäna ucqhajja, jan arunacajjar ist'apjjatam laycu, janiraquiw jumanacajj jach'añchapquistati jupanac nayrakatanjja, cunapachatejj uma mayipquitän ucqhajja. (Acasti Meriba uma jalsut parlasi, Cades chekana, Zin sat wasarana). Ucatsti Moisesajj Tatiturojj sänwa: Tatitusti Moisesarojj sänwa: —Josué sat Nun chachan yokapajj suma amuyt'ani jakewa. Irptanim ucatsti amparamampi p'ekepat lokjjatam, ucat Eleazar sacerdoteru uñstayam, uqhamarac takpach marca nayrakataru, uca quipcaraqui take jupanac nayrakatana utt'ayam; uca pachparaqui jupa patjjarojj ucham jilïri cancañama, uqhamata takpach Israel marcajj jupar ist'apjjañapataqui. Ucampisa Josué chachajj Eleazar sacerdoter uñstañapawa. Ucatsti Eleazar sacerdotew sutipampi jisct'ani, Urim sat toke. Josué chachaw israelitanacarojj apnakani take cuna lurañanacapansa. Moisesasti cunjämtejj Tatitojj siscatayna uqhamarjamaw luräna. Josué chacharu irptawayasinjja Eleazar sacerdoteruw uñstayäna, uqhamarac take marca nayräjjarusa. Moisesajj amparampi p'ekepar lokjjatasinjja, jupan lurañapwa churjjäna, cunjämtejj Tatitojj siscatayna Moisés toke uqhamarjama. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Israelitanacarojj wayt'am jan armt'asisa nayar loktapjjañapataqui, t'ant'a, uqhamarac nact'ayat ofrendanaca suma amtasqui uca fiestanacana, mä suma k'apquir ofrenda nayataqui. “Uqhamarac parlam, aca ofrendanacwa nayan jach'a sutejjaru nact'ayapjjäta sapüru jan jaytjasa, mä marani pä orko oveja, ucanacasti jan cuna usuchjatäñapawa. Mä ovejasti alwataw sacrificion loktasini, mayasti jayp'ururaqui. Granonacat ofrendajj pä kilo suma chaput jac'utäniwa mä litro oliva aceitempi. (Aca sacrificiowa sapüruna nact'ayasïna, Sinaí sat kollunjja. Tatitur mä suma k'apquir ofrendat loktasïna). Vino ofrendatsti sapa ovejatjja mä litro churapjjäta. Aca vinosti santuarionwa waratatasini, Tatitu Diosan jach'a cancañaparu. Maynïri orko ovejasti jayp'u tokeruw sacrificiot loktatäni, ucarusti granonac ofrendampiw yapt'asini, uqhamarac vino ofrendampi, pachpa cunjämatejj alwajj ofrendajj loktascän uqhama. Ucasti mä suma k'apquir nact'ayata ofrendäniwa Tatitu Diosan jach'a cancañapar loktata. “Jumanacasti samarañ urunjja loktapjjañamaw pä orko ovejanaca, uca ovejanacasti mä maranïñapawa, jan usuchjata; uqhamarac pusi kilo suma jac'u aceitempi chaputa, achunac ofrendjama, vino ofrendampi cuna. Aca naqhayat ofrendajj samarañ urunacanwa loktasini, vino ofrendampi chica, uqhamarac sapüru nact'ayañ ofrendampi. “Kallta uru sapa phajjsita sarakquipanwa Tatitu Diosarojj loktapjjäta mä nact'ayata ofrendjama; pä vaca kallumpi, mä orko ovejampi, uqhamarac pakallko orko ovejanacampi, ucanacasti mä maranïñapawa, jan cuna usuchjataraqui. Sapakat vaca kallutwa sojjta kilo suma jac'umpi, aceitempi chaput loktapjjäta, uqhamarac sapakat orko ovejatjja, pusi kilo jac'umpi, aceitempi chaputa; uca pachparaquiw mä marani oveja kallutjja pä kilo jac'umpi, aceitempi chaputa. Ucasti mä suma k'apquiri loktäwiwa, cawquïritejj Diosan jach'a cancañaparu nact'ayata. Vino ofrendasti pä litröniwa sapakat vaca kallutjja, mä litro chicaniraqui sapakat orko ovejatjja, uqhamarac mä litro sapakat mä marani oveja kallutjja. Take aca nact'ayat ofrendanac loktapjjäta, sapa phajjsina, marpachanjja. Uqhamarus sapüru nact'ayat ofrenda loktatat sipansa, Tatitu Diosarusti mä cabritwa sacrificiot juchanacatjja loktapjjäta, vino ofrendampi chica. “Sapa mara kallta phajjsina, tunca pusin uru sarakatarusti, Pascua fiesta lurapjjäta, Tatitun jach'a cancañapat amtasisa. Ucatsti tunca pheskan uru sarakatarojj jach'a fiestäniwa, pakallko urunacaw jan levaduran t'ant'jja mank'apjjaraquïta. Uca pakallko urunacatjja, nayrïri urojj mä k'oma tantachäwiw utjani. Uca urusti janiw jumanacajj cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati. Tatiturusti mä nact'ayat ofrendjama pä vaca kallunaca, mä orko oveja, pakallko orko ovejanaca, ucanacasti mä marani ovejanacäñapawa jan usuchjataraqui loktapjjäta. Uca sacrificionacampi chicajj, jac'umpi aceitempi chapuntat ofrenda lurapjjäta, aqham lurapjjaraquïta: Sojjta kilo jac'u sapakat vaca kalluta, pusi kilo jac'u sapa orko ovejata, uqhamarac pä kilo jac'u sapakat maran oveja kalluta. Uqhamaraquiw sacrificiot mä cabrito loktapjjäta, juchanacat pampachatäña jicjjatañataqui. Take acanacwa loktapjjäta, cawquïri nact'ayat ofrendatejj sapa alwa loktascani ucanacat sipansa. Uqhama lurapjjäta sapa uca pakallko fiesta urunacanjja, suma k'apquir ofrendjama Tatitu Diosan jach'a cancañapar loktasa. Ucasti vino ofrendampi chicaw loktasini, sapa urun nact'ayat ofrenda churatat sipansa. Uqhamaraquiw pakallko urunjja k'oma tantachäwi utjayasipjjäta. Uca urusti janiw cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati. “Nayra achunacan fiestapanjja, cunapachatejj Tatitu Diosarojj machak cosechanacaman achunacap loktasipcäta, Semanas sat fiestapana, ucqhajj mä k'oma tantachäwi lurapjjaraquïta. Uca urusti janiw cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati. Tatiturusti loktapjjätaw mä suma k'apquir nact'ayat ofrendjama pä vaca kallunaca, mä orko oveja, uqhamarac pakallko orko ovejanaca ucanacasti mä maranïñapawa. Jac'umpi aceitempi chaput ofrendajj sojjta kilotäniwa sapakat vaca kalluta, pusi kilo sapakat orko ovejata; uqhamarac pä kilonaca sapakat maran oveja kalluta. Uca quipcaraquiw mä cabrito sacrificiot loktapjjäta, juchanacamat pampachatäña jicjjatañataqui. Sapüru nact'ayat ofrendat sipansa, aca naqhayat ofrendampi, uqhamarac grano achunacampi, vino ofrendampi chica loktapjjäta. “Pakallko phajjsin kallta urupanjja, jumanacasti mä k'oma tantachasïwi lurapjjäta. Uca urusti janiraquiw cuna casta irnakañsa lurapjjätati, ucatsti uca urjja trompetanac phust'asaw yatiyapjjäta. Tatituru mä suma k'apquir nact'ayat ofrendjama loktapjjäta mä vaca kallu, mä orko oveja, uqhamarac pakallko orko ovejanaca, ucanacasti mä maranïñapawa, jan cuna usuchjata. Jac'umpi aceitempi chaput ofrendajj sojjta kilöniwa sapa vaca kallutjja, pusi kilonaca sapa orko ovejata. Uqhamarac pä kilo sapakat marani oveja kalluta. Ucjjarojj mä cabrito sacrificiot loktapjjäta, juchanacamat pampachatäña jicjjatañataqui, ucjjarusti sapa phajjsi nact'ayat ofrenda, uqhamaraqui sapüru nact'ayat ofrenda loktasqui ucanacamp chicajj, grano achunacata, vinota, ofrendanaca loktapjjäta, cunjämtejj Diosajj siscatayna ucarjama. Mä suma k'apquir nact'ayat ofrendäniwa Tatitutaquejja. “Pakallko phajjsit tunca uru sarakquipanjja uqhamaraquiw jumanacajj k'oma tantachasïwi lurasipjjäta. Uca urusti ayuno lurapjjäta, janiraquiw cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati. Tatiturusti mä suma k'apquir nact'ayat ofrendjamjja mä vaca kallu loktapjjäta, mä orko ovejampi, uqhamarac pakallko orko ovejanaca, ucanacasti mä maranïñapawa, jan cuna usuchjata. Jac'umpi aceitempi chaput ofrendajj sojjta kilöniw sapakata vaca kallutjja, pusi kilonaca sapakat orko ovejatjja. Uqhamarac pä kilonaca sapakat marani oveja kallutjja. Uqhamaraquiw mä cabrito sacrificiot loktapjjäta, perdonasiñ urunsa juchanacat sacrificiojj loktasqui, uqhamarac sapa urutsa nact'ayat ofrendajj loktasqui ucat sipansa, grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica. “Pakallko phajjsit tunca pheskan uru sarakquipanjja, jumanacasti mä k'oma tantachasïwi lurapjjäta. Uca urusti janiraquiw cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati. Pakallko urunacaw Tatitun jach'a cancañaparu fiesta amtapjjäta. Kallta urusti Tatitu Diosarojj loktapjjätaw, mä suma k'apquir nact'ayat ofrendjamjja, tunca quimsani vaca kallunaca, pä orko ovejanaca, uqhamarac tunca pusin mä marani orko oveja kallunaca, jan cuna usuchjata. Jac'umpi, aceitempi chaput ofrendajj sojjta kilöniwa sapakat vaca kallutjja, pusi kilo sapa orko ovejatjja. Uqhamarac pä kilo, sapa mä marani oveja kallutjja. Uqhamaraquiw juchanacamatjja mä cabrito sacrificiot loktapjjäta sapa nact'ayat ofrenda churatat sipansa, grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica. “Payïri urusti loktapjjätaw tunca payan vaca kallunaca, pä orko ovejanaca, uqhamarac tunca pusini orko ovejanaca, ucanacasti mä maranïñapawa, jan cuna usuchjataraqui. Ucat sipana granota, vinota, ofrendanacajj loktasiraquiquini, kawkhäquitejj vaca kallunacajja, orko ovejanacasa, marani ovejanacasa, uqhamarjama, cunjämtejj Diosajj sisqui uqhama. Sapa urut nact'ayat ofrendata loktatäqui, grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica, ucatsti juchanacamat mä cabrito sacrificiot loktasiraquini. “Quimsïri urusti loktasiraquiniwa, tunca mayan vaca kallunaca, pä orko ovejanaca, uqhamarac tunca pusin orko ovejanaca, ucanacasti mä maranïniwa, jan cuna usuchjataraqui. Ucat sipansa granonacata, vinota, ofrendajj lurasini, kawkhäquitejj vaca kallunacajja, orko ovejanacasa, uqhamarac mä marani ovejanacasa, uqhamarjama, cunjämatejj Diosajj sisqui uqhama. Ucat sipansa, sapüru naqhayat ofrendajj loktasqui, ucanacat sipansa grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica, uqhamaraquiquiw juchanacat mä cabritojj sacrificiot loktasiraquini. “Pusïri urojj loktasiniw tunca vaca kallunaca, pä orko ovejanaca, uqhamarac tunca pusini orko ovejanaca, ucanacasti mä maranïñapawa, jan cuna usuchjataraqui. Ucat sipansa granota, vinota ofrendajj loktasini, kawkhäquitejj vaca kallunacajja, orko ovejanacasa, uqhamarac mä marani ovejanacasa, cunjämatejj Diosajj sisqui uqhamarjama. Ucat sipansa, sapüru nact'ayat ofrenda loktasqui, grano ofrendampi, vino ofrendampi chica, uqhamaraqui juchanacatjja mä cabritow sacrificiot loktasini. “Pheska urusti loktasiniw llätunca vaca kallunaca, pä orko ovejanaca, uqhamarac tunca pusini ovejanaca, ucanacasti mä maranïñapawa jan cuna usuchjataraqui. Ucat sipansa, granota, vinota ofrendajj loktasini kawkhäquitejj vaca kallunacajja, orko ovejanacasa, uqhamarac mä marani oveja kallunacasa, cunjämtejj Diosajj sisqui uqhamarjama. Ucat sipansa, sapüru nact'ayat ofrendajj loktasqui grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica, uqhamaraqui juchanacatjja mä cabritow sacrificiota loktasiraquini. “Sojjtïri urusti loktasiniw, quimsakallko vaca kallunaca, pä orko ovejanacampi, uqhamarac mä marani tunca pusin orko ovejanaca, jan cuna usuchjataraqui. Ucat sipansa grano achunacata, vinota ofrendajj loktasini, kawkhäquitejj vaca kallunacajja, orko ovejanacasa, uqhamarac mä marani ovejanacasa, cunjämtejj Diosajj sisqui uqhamarjama. Ucat sipansa, sapüru nact'ayat ofrendajj loktasqui, grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica, uqhamaraqui mä cabritow juchanacatjja sacrificiot loktasini. “Pakallko urusti loktasiraquiniw pakallko vaca kallunaca, pä orko ovejanaca, uqhamarac tunca pusini ovejanaca, ucanacasti mä maranïñapawa, jan cuna usuchjataraqui. Ucat sipansa, granota, vinota ofrendajj loktasini kawkhäquitejj vaca kallunacajja, orko ovejanacas, mä marani ovejanacasa uqhamarjama, cunjämtejj Tatitu Diosajj sisqui uqhama. Ucat sipansa sapüru nact'ayat ofrendajj loktasqui grano achunaca ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica, uqhamaraqui juchanacatjja mä cabritow sacrificiot loktasini. “Quimsakallko urusti mä jach'a fiestwa lurapjjäta; uca urojj janiraquiw cuna casta irnakañanacsa lurapjjätati. Tatiturusti loktapjjätaw mä suma k'apquir nact'ayat ofrendjamjja, mä orko vaca kallu, mä orko oveja, uqhamarac mä marani pakallko ovejanaca, jan cuna usuchjata. Ucat sipansa, granota, vinota ofrendanacaw loktasini sapa vaca kalluta, orko ovejata, uqhamarac mä marani ovejanacata, cunjämatejj Diosajj sisqui uqhamarjama. Ucat sipansa, sapüru nact'ayat ofrendajj loktasqui, grano ofrendanacampi, vino ofrendanacampi chica, uqhamaraqui juchanacatjja mä cabritow sacrificiot loktasini. “Aca sacrificionacwa Tatiturojj loktapjjäta, jach'a fiestanacamanjja, arunacamampi arsusina ofrenda loktañäni sapcta ucat sipansa, naqhantayat ofrendäpansa grano achunacata, vinota ofrendäpansa, uqhamarac sumancayaña sacrificiöpansa.” Ucatsti Moisesajj israelitanacarojj yatiyänwa take cunanactejj Tatitojj sawaycatayna ucanaca. Moisesasti israelitanacan tribunacapan jilïrinacaparojj sänwa: “Tatitusti acanacwa arsuwayi: Cunapachatejj mä jakejj arunacapampi mä arsüwi lurani, uqhamarac mä juramentompisa chica arsuni, ucasti arsutaparojj phokhañapawa, lurañapaw cunjämatejj arsqui uqhamarjama. “Cunapachatejj mä tawakojj awquipan utapanccasina Tatituru arupampi mä arsüwi lurani, jan ucajj mä cunsa phokhañataqui arsuni, ucatsti awquipatejj uca arsüwi luratapat yatisinjja jan cunsa juparu siscani ucqhajj, jupasti uca arsüwi lurataparojj phokhaniwa take arsutanacaparojja. Ucat sipansa awquipatejj yatisinjja jan muncchiniti, ucapachasti janiw jupajj arsüwi lurcatayna ucanacjja phokcaniti. Awquipan jan munatap laycusti, Tatitojj phokhañapataquejj janiw wayt'caniti. “Ucampisa cunapachatejj mä warmejj Tatituru mä arsüwi arunac arsuni, uqhamarac arunacapampisa jan amuyt'asisa mäqui arsuni, ucatsti casarasjjaraquini, chachapajj yatisinjja, jan cunsa juparojj siscani, ucapachasti jupajj phokhañapawa, cawquïri arunactejj arscäna ucanacarojja. Ucampisa, chachapatejj yatisinjja jan phokhañap muncani, ucapachasti janiw jupajj arunacapampi arsüwi lurcatayna ucarojj phokcaniti, ni jan suma amuyt'asisa mäqui arscatayna ucarusa. Tatitusti janiraquiw phokhañapataquejj wayt'caniti. “Mä ijma warmitejj, uqhamarac mä jaljtata warmisa arupampi arsüwi lurani, ucasti take arsutanacapar phokhañapawa. “Cunapachatejj mä casada warmejj mä arsüwi arunacapampi lurani, uqhamarac cuna lurañataquisa juramentompi lurani chachapan utapancasinjja, ucampisa chachapatejj yatisinjja jan cunsa siscaniti ni janisa muncchiniti, ucqhajj jupasti wayt'atäniwa, arunacapampi mä arsüwi lurataparu phokhañataquejja. Ucampisa chachapatejj yatisinjja ina pampar tucuyani, ucapachajj janiw phokhañapäcjjaniti, chachapan ina pampar tucuyatap laycu. Tatitojj janiraquiw phokhañapataquejj wayt'caniti. “Chachasti phokhayaspawa, jan ucajj ina pamparus tucuyaraquispawa, cuntejj warmipajj arupampi arsqui, juramento lurasa ucjja, ucatsti wayt'añaparaquiw ayuno lurañapataquejja. Chachapatejj jan cunsa sisqui, uqhamatjja mä uru jan ucajj pä urunaca pasawayjje, ucampejj uñacht'ayiw warmipan take arsüwi luratanacapajj waliquïscatapa. Ucampisa jupatejj yatcasina ina pampar tucuyani walja urunaca pasjjepanjja, ucapachasti jupaw warmin arsutanacapa jan phokhatapatjja wayt'atäni.” Aca leyinacsti Tatituw Moisesaru churäna, chachampi, warmimpi suman jacapjjañapataqui, uqhamarac awquimpi, phuchampi, cunapachatejj acajj tawakösqui, uqhamarac awquipan utapancasqui ucapacha. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Phoksusim madianitanacatjja israelitanacan sutipjjaru, uca pasatatwa jiwjjäta” sasa. Ucatsti Moisesajj marcaruwa parläna aqham sasa: —Jumanacatjja mä kawkhanejj armantasipjjam, waquichrantasipjjam, ucatsti nuwantapjjam madianaru, jupanacar phoksusiñataqui, Tatitu Diosan sutipjjaru. Sapakat tribuw nuwasiñataquejj waranka jakenaca qhitañapa. Uqhamaw sapakat tributjja waranka jakenac ajllipjjäna, junturusti tunca payan waranka jakenacaw nuwasiñatac sarthapipjjäna. Moisesasti qhitänwa nuwasiñataquejj Finees sat Eleazar sacerdoten yokapampi chica, cawquïritejj kollana yänaca, uqhamarac trompetanaca apcäna nuwantañ kalltapjjañapataqui. Ucatsti madianitanacampejj nuwasipjjänwa takeniru jiwarayasa, cunjämatejj Tatitojj Moisesaru siscatayna uqhama. Uqhamaw jiwarayapjjäna, Evi, Requem, Zur, Hur, Reba, uca madianitanacan pheska reyinacaparojja, uqhamarac Balaam sat Beor chachan yokaparusa. Israelitanacajj madianita warminacaru, jisc'a wawanacaparuw catuntasin apanipjjäna, uqhamaraquiw aparanipjjäna animalanacapa, uywanacapa take jila alani yänacapsa. Ucat sipansa take marcanacapwa, campamentonacapa phichhantanipjjäna. Take cunanactejj aparanipcäna, jakenacsa, uywanacsa, ucanacsti Moisesan ucaruw apapjjäna, uqhamarac Eleazar sacerdoten ucaru, takpach Israel marca nayrakataru, cawquïrinacatejj Moab orake pampana sayt'asipcäna, Jordán jawira thiyana, Jericó marca uñcatasina. Moisesampi, Eleazar sacerdotempi, uqhamarac marcan take jilïrinacapampejj campamentotjja ankaruw mistuwayapjjäna catokañataquejja. Ucampisa Moisesajj colerasïnwa, cawquïri jilïrinacatejj waranka, uqhamarac pataca soldadonacan nayrakatap jutapcäna nuwasïwit cuttanisa ucanacataquejja. Ucatsti aqham sänwa: —¿Cunatsa jumanacajj warminacarojj jan jiwarayanipjjta? Jupanacapï israelitanacarojj Tatitu contra sartayapjjänjja, Balaaman arunacapatjja, uqhamarac Baal-peor diosarus yupaychayapjjänjja. Ucatwa Tatitojj marcaparojj plaganacampi mutuyänjja. Jichhpach jiwarayapjjam take yokall wawanacaru, uqhamarac take cawquïri warminacatejj chachanïpqui ucanacarusa. Ucampisa jan chacha uñt'ir warminacarojj jan jiwarayapjjamti, ucatsti jupanacampi kheparapjjam. Cawquïritejj jake masipar jiwaychi, uqhamarac jiwat jaken janchipsa llamct'aracchi, ucanacajj campamentot ankäjjan pakallko uru kheparapjjpan. Jumanacasa prisionero catut jakenacasa, quimsïri, uqhamarac pakallköri urunacaw k'omachasipjjäta. Uqhamaraquiw k'omachapjjäta take isinaca, take lip'ichit lurata yänaca, cabriton t'arwapata lurat yänaca, lawat luratanaca. Eleazar sacerdotejj aqham sasaw parläna, cawquïri soldadonacatejj nuwasiri sarapcatayna ucanacarojja: —Cuntejj Tatitojj Moisesaru churcän uca leyirjamajja. Take korita, kollketa, bronceta, hierrota, estañota, plomota lurat yänaca, take cawquïrinacatejj ninataqui ch'ollkhëqui ucanacsti ninaru apantasinwa k'omachapjjäta, ucatsti k'omachir umampiw jarekjjapjjäta. Ucampisa cawquïrinacatejj jan ninatac ch'ollkhëqui ucanacjja k'omachir umampiw jarekapjjäta. Pakallko urusti isinacam t'ajjsusipjjäta, ucatsti k'omachatäjjapjjätawa. Ucat campamentorojj mantjjapjjaraquïtawa. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Eleazar sacerdoten yanapapampi, uqhamarac marcan jilïrinacapan yanapapampejj jacthapipjjam; jakenacsa uqhamarac uywanacsa madianitanacata aparanitäqui take ucanacsa, ucsti payaruw jaljäta. Mä chicatjja nuwasir saririnacaruw laquintäta, chicatsti marcan kheparir jakenacaruraqui. Uqhamaraquiw nayataquejj jilt'ayaraquïta, cawquïri soldadonacarutejj wact'qui ucanacata, jakenacatsa vacanacatsa, asnonacatsa, ovejanacatsa maya jilt'ayäta sapa pheska patacata. Ucatsti Eleazar sacerdoteruw churäta, nayarus churquitasma uqhama. Israelitanacarusa churañäqui uca chicatatjja, jakenacata, vacanacata, asnonacata, uqhamarac ovejanacatjja take uywanacatjja levitanacaruw churäta, sapa pheska tuncatjja, kollana chekan servitanacapata” sasa. Moisesampi, Eleazar sacerdotempejj cunjämatejj Tatitojj siscatayna Moisesarojj uqhamarjamawa lurapjjäna. Take cunanactejj uñisirinacapat aparanipcäna, jan soldadonacas aparanipcatayna ucanacasa jact'ata takpachasti sojjta pataca pakallko tunca pheskan waranka ovejanacänwa, pakallko tunca payani waranka vacanaca, sojjta tunca mayan waranka asnonaca, uqhamarac quimsa tunca payan waranka jan chacha uñt'iri tawakonaca. Ucat sipansa, soldadonacarusa chicatajj wact'qui ucanacajj quimsa patac quimsa tunca pakallkoni waranka pheska patacani ovejanacänwa, ucatsti sojjta pataca pakallko tunca pheskani ovejanacaw Tatitutaquejj jilt'ayatäna. Quimsa tunca sojjtani waranka vacanacatjja, pakallko tunca payani vacanacaw Tatiturojj churatäjjäna, quimsa tunca waranka pheska patacani asnonacatjja, sojjta tunca mayani asnonacaw Tatiturojj churatäjjäna. Ucatsti tunca sojjtan waranka tawakonacatjja, quimsa tunca payani tawakonacaw Tatiturojj churatäjjäna. Moisesasti Eleazar sacerdoteruw churjjäna cawquïrinacatejj Tatitu Diosaru churatäcän ucanacjja, cunjämatejj Tatitojj Moisesaru siscatayna uqhamarjama. Ucatsti cawquïri chicatatejj israelitanacaru wact'cäna, uqhamarac Moisesas jilt'aycatayna soldadonacar churatatjja, ucanacajj maya partjam uqhamaraquiquïnwa: Quimsa pataca quimsa tunca pakallkoni waranka ovejanaca, quimsa tunca sojjtan waranka vacanaca, quimsa tunca waranka pheska patacani asnonaca, uqhamarac tunca sojjtan waranka tawakonaca. Acnïri chicatatjja, Moisesajj maya apsüna sapakat pheska tuncatjja, uca quipcaraquiw, jakenacatsa, uywanacatsa lurasïna, ucatsti ucanacajj levitanacaru churatänwa, Tatitun Kollan Carpapan sirvitanacap laycu, cunjämatejj Tatitojj siscatayna uqhama. Ucatsti cawquïri jilïrinacatejj waranka, uqhamarac pataca soldadonacan nayrakatapa sarapcäna ucanacajj Moisesar jicjjatiriw sarapjjäna, Moisesarojj sapjjänwa: “Nanacasti, juman sirvirinacamajj jacthapipjjtwa cawquïri soldadonacatejj nanacan amparanacajjar catuyatäna ucanacatjja, janiraquiw maynis faltquiti. Acajjay nanacajj apanipjjtwa cawquïri kori yänactejj sapa maynisa jicjjatanipcta ucanacjja: brazaletenaca, pulseranaca, sortijanaca, aretenaca, yakha c'achachasiñanac cuna Tatituru mä ofrendjama loktañataqui, uqhamat khespiyasiñataqui” sasa. Moisesampi, Eleazar sacerdotempejj catokapjjänwa jupanacatjja take korit lurat yänaca. Cawquïri jilïrinacatejj waranka, uqhamarac pataca soldadonacan nayrakatapa sarapcäna ucanacasti Tatiturojj pataca quimsakallko tunca pusini kilot sipansa juc'ampi jilwa korjja churapjjäna. Sapa mayni soldadow mä juc'a kori apanïna enemigot aparanitapatjja. Uqhamaw Moisesampi Eleazar sacerdotempejj jilïrinacat kori catokapjjäna, ucatsti Jiquisiñ Carparuw apapjjäna uqhamat Tatitojj israelitanacat amtasiñapataqui. Rubén, uqhamarac Gad tribunacajj walja uywanacanïpjjänwa. Cunapachatejj jupanacajj uñjapjjäna Jazer, uqhamarac Galaad orakenacan sumätapjja uywanac uywañataquejja, Moisesampiru, Eleazar sacerdotempiru marcan jilïrinacapampiruw jicjjatir sarapjjäna, ucatsti aqham sasaw sapjjäna: —Uñjapjjam: Atarot, Dibón, Jazer, Nimra, Hesbón, Eleale, Sebam, Nebo, uqhamarac Beón orakenacajj, cawquïri orakenacatejj Tatitojj Israel marcatac catuntawayqui, ucanacasti suma paston orakenacawa uywataquejja, chekpachansa nanaca juman sirvirinacamanjja uywaw utjapjjetu. Jumataquejj waliquïchi ucqhajj nanacar churapjjeta uca orakenaca, ucatsti Jordán jawirjja jan maqhatayapjjestati —sasa. Ucampisa Moisesajj jupanacarojj sänwa: —¿Jilanacaman nuwasiri sarañcamajj acaruti jumanacajj kheparañ munapjjta? ¿Cunatsa jumanacajj israelitanacar mayjt'ayañ munapjjta, cawquïri oraktejj Tatitojj churapctam ucar jan maqhatayañataqui? Uca quipcaracwa awquinacamajj lurapjjäna cunapachatejj Cades-barnea chekat uca orakenac uñatatir qhitapjjayät ucqhajja. Escol sat uma jalsucamawa puripjjäna, ucatsti orake uñatatapjjäna, ucapachasti israelitanacaruw ajjsarañ churapjjäna, cawquïri oraktejj Tatitojj churapcäyätam ucar jan mantayañataqui. Ucatwa Tatitojj uca urojj colerasïna, ucatsti mä juramento luräna, cawquïri jakenacatejj Egiptot mistunipqui pä tunca maranit amstaru, ucanacajj janiw uñjapcaniti, cawquïri oraktejj arupampi arsusin Abraham, Isaac, uqhamarac Jacob ucanacaru sisqui ucanacjja, jan jupanacan take iyawsañampi arcapjjatap laycu. Ucampisa Caleb sat Jefone chachan yokapa cenezeo jakequiw, Josué sat Nun chachan yokapampi, Tatiturojj take iyawsañampi arcapjjäna. Tatitusti israelitanacataquejj colerasïnwa, ucatsti pusi tunca maranacaw wasaran sarnakayäna, uqhamarac janiw maynisa kheparcjjänti, cawquïrinacatejj Tatiturojj jan wali luräwinacapampi ñankhachapcatayna ucanacatjja. Jichhasti jumanacajj jucha lurir awquinacan wawanacapjamajj, awquinacamjamaraquiquiw sarañ munapjjtajja, uqhamat Tatituru Israel marca contra, juc'ampi colerayañataqui. Jumanacatejj jan Tatitur arcañ munapcsta ucqhajj, jupasti walja maranacampiw israelitanacarojj wasaran sarnakayani, ucatsti jumanacaw juchanïpjjäta Israelan t'unjasiñapataquejja —sasa. Ucatsti jupanacajj Moisesaru jac'achasisajj aqham sapjjänwa: —Nanacajj aca chekan ovejanacataqui, vacanacataqui uyunaca lurañ munapjjta, familianacajjataquis mä marca lurañ munapjjta. Ucampisa nanacajj janc'aquiw armanacampi sarapjjä, mayni israelitanacan nayrakatapa, orakenacapar puriyañcama. Ucchcañcamasti familianacajjajj marcanacanwa kheparapjjani, suma sayt'at marcanacana; janiw jupanacarojj cunas camachcaniti uca chekanacan jaquir jakenacajja. Janiw nanacajj utanacajjar utt'apquiristti, janitejj israelitanacajj orakenacaparu mantapcani ucqhacamajja. Cunjämatejj nanacan orakenacajjajj Jordán jawir inti jalsu tokencqui, janiw nanacajj mayipcti orakenacjja Jordán jawirat maysa thiyarojja ni qhaysa chekanacarusa. Ucatsti Moisesajj sänwa: —Uqhamajj jumanacatejj arunacama phokhapjjäta ucqhajj, ucatsti waquichrantasisin nuwasiri sarapjjäta Diosan arsutaparjama. Take jumanacatejj Jordán jawira qhurcatar armantata maqhatapjjäta, Tatitun wayt'ataparjama, ucatsti kheparapjjaraquïta ucansa Tatitun take uñisirinacapar jakonucuñcama, uqhamarac uca orakesa catuntatäcani ucapachasti jumanacajj cuttanjjapjjätaw, arsüwinacamatsa librequiw uñjasipjjaraquïta Tatitun nayräjjapana, uqhamarac israelitanacan nayräjjapansa. Aca orakesti jumanacataquiw kheparani Tatitun aruparjama. Ucampisa janitejj uqham lurapcäta ucqhajj Tatitu contraw jucha lurasipcta, ucatsti mä uruw uca juchanacatjja mutuyäwejj purinini. Lurasipjjamay marcanaca familianacamataqui, uqhamarac uyunaca ovejanacamataquisa, ucampisa phokhapjjam arsutanacamarojja. Gad, uqhamarac Rubén uca tribunacan wawanacapajj ucjjarojj sapjjänwa: —Aca juman sirvirinacamajj lurapjjäwa, cuntejj nanacaru sapquista ucanacjja. Nanacan warminacajja, uqhamarac jisc'a wawanacajjampi, uqhamarac uywanacajjampi take animalanacajjampi chicaw aca chekan kheparapjjani, Galaad marcanacana, ucampis nanaca juman sirvirinacamajj armanacajj apjjarusisinjja nuwasiriw sarapjjä, Tatitun arsutaparjama, cunjämtejj jumajj siscta uqhamarjama. Ucatsti Moisesajj aca yatichäwinacwa churäna, Eleazar sacerdoteru, Josué chacharu, uqhamarac take familianacan jilïrinacaparu, take Israelan tribunacaparu: —Gad, uqhamarac Rubén tribunacan take jakenacapatejj jumanacampi chica Jordán jawira waquichrantata nuwasiñatac maqhatapjjani, Tatitu Diosan arsutaparjama, uca orak jumanacan catuntañamcama, ucapachasti jumanacajj Galaad orakenacwa jupanacar churapjjäta. Ucampisa jupanacatejj jan armantat maqhatapcani, ucapachasti mä orakew jupanacarojj jumanac taypit wact'ani, Canaán orakena —sasa. Ucatsti Gad, uqhamarac Rubén tribunacan wawanacapajj aqham sapjjänwa: —Nanacasti lurapjjäwa cuntejj Tatitojj sirvirinacaparu sisqui ucanaca. Armantataw Canaán orakerojj maqhatapjjä Tatitu Diosaru ist'asina, ucampisa Jordán jawira inti jalsu toke orakenwa kheparapjjä, nanacan orakejjarjama —sasa. Uqhamaw Moisesajj churäna Gad, uqhamarac Rubén tribunacaru, chicat Manasés triburusa Sehón sat amorreo reyin orakenacapa, uqhamarac Og sat Basán reyin orakepa, take cawquïri marcanacatejj jupanccäna, take yapunacasa muyuntcäna ucanacampi chica. Gad tribun jakenacapajj Dibón, Atarot, Aroer marcanacwa wastata lurapjjäna, uqhamarac Atarot-sofán, Jazer, Jogbeha, Bet-nimra, Bet-harán, ucatsti suma thuru sayt'ayapjjäna, uqhamaraquiw uyunac ovejanacataqui lurasipjjäna. Rubén tribun jakenacapajj aca marcanacwa wasitat lurapjjäna Hesbón, Eleale, Quiriataim, Nebo, Baal-meón, Sibma, yakha marcanacan sutinacapsa trocapjjänwa, ucatsti quipca sutinacapampiw uchapjjäna wasitat lurat marcanacarojja. Maquir chachan wawanacapajja, cawquïritejj Manasés chachan yokapäcaraquïna, ucanacajj Galaad orakeruw mantapjjäna, ucatsti catuntapjjänwa, uqhamaraquiw uca chekan jaquir amorreonacarojj jakonucupjjäna. Ucatsti Moisesajj Maquir chachan wawanacaparojj Galaad orakwa churäna, ucatsti uca chekanwa utjantasipjjäna. Uqhamaraquiw Jair sat Manasés chachan yokapajj catuntasïna amorreonacan mä kawkha campamentopata, ucatsti Havot-jair sasaw sutichapjjäna. Noba chachan wawanacapajj Kenat orakenacwa catuntasipjjäna, uqhamaraqui cawquïri marcanacatejj jupanccäna ucanacamppacha, ucatsti quipca Noba sutimpiw uchapjjäna. Aca chekanacanwa israelitanacajj saräwipan sayt'apjjäna, cunapachatejj Egiptot mistunipcäna ejercitopampi formt'ata ucqhajja, Moisesampi, Aaronampi irpata. Moisesasti kellkänwa take cawqha chekanacarutejj puripjjäna ucanacan sutinacapjja, cunjämatejj Tatitojj siscatayna uqhamarjama. Take aca chekanacanwa kheparapjjäna mistunipcataynas ucanacampi chica. Israelitanacajj Ramsesat mistunipjjäna, tunca pheskani urunaca nayrïri phajjsit sarakquis uca marana, Pascua fiestajj amtascäna uca khepa uru. Jupanacasti wali jach'a ch'amampiw mistunipjjäna, take egipcionacan uñjcata. Ucañcamasti egipcionacajj jilïri wawanacapwa oraker imasipcäna, Tatitojj jupanacar jiwarayatap laycu, ucampisa Tatitu Diosaw diosanacaparu mutuyascatayna. Israelitanacajj Ramsés chekat mistuwayasajj Sucot sat chekaruw sayt'apjjäna. Sucot chekat mistuwayasajj Etam sat chekaruw puripjjäna, cawqharutejj wasarajj tucusqui ucqharu. Etam chekat mistuwayasajj Pi-hahirot tokeruw cuttapjjäna, Baal-zefón inti jalsu tokeru, ucatsti Migdol sat uñcatas tokeruw sayt'apjjäna. Pi-hahirot chekat mistuwayasajj jach'a kota maqhatapjjäna, ucatsti wasararuw puripjjäna. Quimsa uruw Etam chekanjam sarapjjäna ucatsti Mara sat chekaruw sayt'apjjäna. Mara chekat mistusajj Elim chekaruw puripjjäna, cawqhantejj tunca payan uma jalsunacajj utjäna, uqhamarac pakallko tunca palmeranacasa, ucatsti uca chekaruw sayt'apjjäna. Elim chekat mistuwayasajj Mar Rojo sat kota thiyaruw sayt'apjjäna. Mar Rojo kotat mistuwayasajj Sin sat wasararuw sayt'apjjäna. Sin sat wasarat mistuwayasajj Dofca sat chekaruw sayt'apjjäna. Dofca chekat mistuwayasajj Alús sat chekaruw sayt'apjjäna. Alús sat chekat mistuwayasajj Refidim sat chekaruw sayt'apjjäna, cawqhantejj marcajj umt'añataqui jan umani uñjasïna ucqharu. Refidim sat chekat mistuwayasajj Sinaí sat wasaranwa kheparapjjäna. Sinaí wasarat mistuwayasajj Kibrot-hataava sat chekaruw sayt'apjjäna. Kibrot-hataava chekat mistuwayasajj Hazerot sat chekaruw sayt'apjjäna. Hazerot sat chekat mistuwayasajj Ritma sat chekaruw sayt'apjjäna. Ritma sat chekat mistuwayasajj Rimún-peres sat chekaruw sayt'apjjäna. Rimún-peres sat chekat mistuwayasajj Libna sat chekaruw sayt'apjjäna. Libna sat chekat mistuwayasajj Rissa sat chekaruw sayt'apjjäna. Rissa sat chekat mistuwayasajj Ceelata sat chekaruw sayt'apjjäna. Ceelata sat chekat mistuwayasajj Sefer sat kolluruw sayt'apjjäna. Sefer kollut mistuwayasajj Harada sat chekaruw sayt'apjjäna. Harada sat chekat mistuwayasajj Macelot sat chekaruw sayt'apjjäna. Macelot sat chekat mistuwayasajj Tahat sat chekaruw sayt'apjjäna. Tahat sat chekat mistuwayasajj Tara sat chekaruw sayt'apjjäna. Tara sat chekat mistuwayasajj Mitca sat chekaruw sayt'apjjäna. Mitca sat chekat mistuwayasajj Hasmuna sat chekaruw sayt'apjjäna. Hasmuna sat chekat mistuwayasajj Muserut sat chekaruw sayt'apjjäna. Muserut sat chekat mistuwayasajj Bene-jaacán sat chekaruw sayt'apjjäna. Bene-jaacán sat chekat mistuwayasajj Hor de Gidgad sat chekaruw sayt'apjjäna. Hor de Gidgad sat chekat mistuwayasajj Jotbata sat chekaruw sayt'apjjäna. Jotbata sat chekat mistuwayasajj Abrona sat chekaruw sayt'apjjäna. Abrona sat chekat mistuwayasajj Ezión-geber sat chekaruw sayt'apjjäna. Ezión-geber sat chekat mistuwayasajj Zin sat wasararuw kheparapjjäna, cawqhatï Cades sat sutinïcaraqui ucqharu. Cades sat chekat mistuwayasajj Hor sat kolluruw sayt'apjjäna, Edom orakempi korpasqui ucqhana. Tatitun arsutapampejj Aarón sacerdotejj Hor sat kolluruw maqhatäna, ucatsti uca chekanwa jiwjjäna, mä uru pheska phajjsit sarakcäna pusi tunca maranaca ucapacha, ucasti jact'asïnwa cunapachatejj israelitanacajj Egiptot mistunipcän uca uruta. Cunapachatejj Aarón sacerdotejj Hor sat kolluna jiwjjäna ucqhajj pataca pä tuncani quimsan maranïnwa. Arad sat oraken rey cananeojja, cawquïritejj Canaán Néguev chekan jacasïna ucajj yatïnwa israelitanacan purinitapjja. Hor sat kollut mistuwayasajj Zalmona sat chekaruw sayt'apjjäna. Zalmona sat chekat mistuwayasajj Punón sat chekaruw sayt'apjjäna. Punón sat chekat mistuwayasajj Obot sat chekaruw sayt'apjjäna. Obot sat chekat mistuwayasajj Ije-abarim sat chekaruw sayt'apjjäna, Moab orakempi korpasqui uca chekaru. Ije-abarim sat chekat mistuwayasajj Dibún-gad sat chekaruw sayt'apjjäna. Dibón-gad sat chekat mistuwayasajj Almón-diblataim sat chekaruw sayt'apjjäna. Almón-diblataim sat chekat mistuwayasajj Abarim sat kollu patanacaruw sayt'apjjäna, Nebo sat kollun inti jalsu tokeparu. Abarim kollunacat mistuwayasajj Moab orake pampanacaruw kheparapjjäna, Jordán jawira thiyana, Jericó marca uñcatasina. Jordán jawira jac'an campamentojj Bet-jesimot sat chekata Abel-sitim sat chekacamänwa, Moab pampanacana. Moab orake pampanacanjja, Jordán jawira jac'ana, Jericó marca uñcatasina, Tatitusti Moisesarojj sänwa. Israelitanacarojj aqham sañapataqui: “Cunapachatejj jumanacajj Jordán jawir maqhatapjjäta, ucatsti Canaán orakeru mantapcäta ucqhajj, takpach uca oraken jaquir jakenacaru alisnucupjjam, uqhamarac t'unjapjjam take kalat lurata, metalat lurata diosanacaru, ucatsti t'unjapjjaraquïtaw take kawkha jisc'a kollunacantejj culto lurañ yatipqui ucanaca. Catuntapjjam uca orake, ucatsti ucan utjantasipjjam, nayaw jumanacaru uca orakjja catuyapjjsma, jumanacancañapataqui. Ucampisa suertetcam jaljasipjjäta, take tribunacan familianacapampi chica, walja jach'a familianacarojj jach'a orakenacwa churapjjäta, jisc'a familiarusti jisc'a orakenaca churapjjaraquïta, sapakat familiaw catokani, cunjämatejj suertetjja wact'qui uqhamarjama. Ucampisa, jumanacatejj uca oraken jaquir jakenacarojj jan alisnucupcäta, ucqhajj uca oraken kheparirinacajj mä jisc'a t'una lawjamaw nayranacamaru jan walt'ayapcätamti, uqhamarac janchinacamataquejj mä ch'apjamäpjjaniwa, cunapachatejj jumanacajj uca oraken utjantasipjjäta ucqhajja. Ucatsti nayaw jumanacampejj lurä cuntejj jupanacampejj lurä siscäyäta ucanacjja” sasa. Tatitusti Moisesarojj saraquïnwa, israelitanacaru aca yatichäwinac yatiyañapataqui: “Niyaw jumanacajj Canaán orakeru mantapjjäta. Aca orakenacaw jumanacar catuyatäni, ucatsti acanacäniw korpanacapajja. “Aynacha korpasïwejj Zin sat wasarampiw korpasini, uqhamarac Edom orakenacampi. Inti jalsu toket sarasajj, korpasti kalltaniniw Mar Muerto sat kota aynacha toketa, ucatsti sarascaquiniw aynacha tokerojj Acrabim sat amsta chekacama, Zin chekanjam pasawayani, ucatsti Cades-barnea sat chekacamaw purini. Ucatsti sarascaquiniw Hasar-adar sat cheka, Asmón sat chekacama. Asmón chekatjja sarascaquiniw Egiptompis uma jalsojj korpasqui uca chekacama, ucatsti Mar Mediterráneo sat jach'a kotaruw tucuyani. “Inti jalanta korpasti tucuyaniw Mar Mediterráneo sat jach'a kota thiyanacaru. “Amsta korpataquisti, mä korpasïwi lurapjjam, Mar Mediterráneo kotata Hor sat kollucama. Ucatsti Hor sat kolluta Hamat oraken mantañapcama, Zedad sat chekacama. Zedad sat chekatjja, aca amsta korpajj Zifrón sat chekacamaw sarascani, ucatsti Hazar-enán chekaruw tucuyani. “Inti jalsu toke korpataquisti mä korpasïwi lurapjjam Hazar-enán chekata Sefam sat chekacama, ucatsti Sefam chekatjja Ribla chekacama, Aín sat inti jalsu chekacama; uca chekatsti korpajj sarakaniw intisa jalsqui Cineret kota thiyanjama, ucatsti sarascaquiniw Jordán jawiranjama, Mar Muerto sat kotar tucuyañcama. Aca korpanacaw jumanacan marcanacamana tucuyanacapäni.” Moisesasti acnïri yatichäwinacwa israelitanacarojj churäna: “Aca orakenacwa jumanacajj suertetcama laquintasipjj: ta, uca orakwa Tatitojj churasiñapataqui arsu, llätunca chicatan tribunacajj kheparqui take ucanacaru. Tatitusti Moisesarojj sänwa: “Cawquïritejj jumanacaru orake laquintapcätam ucanacajj, Eleazar sacerdotempi, Josué sat Nun chachan yokapa ucanacäniwa. Ucampisa jawsapjjam mä jilïriru sapakat tributa, orake laquintañapataqui. Cawquïri jakenacarutejj jawsapcäta ucanacajj acanacäniwa: Judá tributjja, Caleb sat Jefone chachan yokapa. “Simeón tributjja: Semuel sat Amiud chachan yokapa. “Benjamín tributjja: Elidad sat Quislón chachan yokapa. “Dan tributjja, Buqui sat jilïri, Jogli chachan yokapa. “José chachan wawanacapana tribunacapatjja, Haniel sat jilïri, Efod chachan yokapa, ucasti Manasés tributa. Ucatsti Kemuel sat jilïri Siftán chachan yokapa, Efrainan tribupata. “Zabulón tributjja, Elizafán sat jilïri, Parnac sat chachan yokapa. “Isacar tributjja, Paltiel sat jilïri Azán sat chachan yokapa. “Aser tributjja, Ahiud sat jilïri, Selumi sat chachan yokapa. “Neftalí tributjja, Pedael sat jilïri, Amiud sat chachan yokapa.” Acanacaruw Tatitojj jaytäna Canaán orake laquintañapataquejja, israelitanac taypinjja. Tatitusti Moisesarojj parlänwa Moab orake pampanacana, Jordán jawira jac'ana, Jericó marca uñcatasina, aqham sasa: “Israelitanacarojj parlam, cawquïri orakenactejj jupanacaru wact'qui ucanacatjja, levitanacarojj marcanaca churapjjaracpan jacapjjañapataqui, uywanac awatisiñ orakenacsa, cawquïrinacatejj marcanacar muyuntqui ucanaca. Uca marcanacanwa levitanacajj jacapjjani, ucatsti pampanacapanwa uywanacap uywapjjani, uqhamarac yakha animalanacapsa. Cawquïri paston orakenactejj churapcäta ucanacatjja pusi pataca pheska tuncan metrow utjañapa perkata anka tokerojja. Takpach orakejj llätunca pataca metrow tupt'asini take toketjja, inti jalsu toketsa, inti jalanta toketsa, uca quipcaraqui amsta toketsa, aynacha toketsa, marcasti chica taypiruw kheparani paston orakenacampi muyuntata. “Levitanacar marcanac churapcäta ucanacatjja, sojjta marcanacaw jan juchañchatäñataqui jaltjjañ marcanacäni, cawqharutejj mä jake jiwayirejj imantasini. Uca sojjta marcanacat sipansa yakha pusi tunca payani marcanacampi churapjjäta. Takpachasti, pusi tunca quimsakallkoni marcanaca levitanacarojj churapjjäta, sapakat maynisa pasto orakenacani. Cunapachatejj israelitanacan orakepata levitanacaru marcanaca churapjjäta ucqhajj sapakat tribunacaw churani kawkhatejj wact'catayna uqhamarjama. Jach'a orakenacatjja walja marcanacaw churasini, jisc'a orakenacatsti juc'a marcanacaquiraquiw churasini.” Tatitusti Moisesarojj saraquïnwa, israelitanacaru aqham sañapataqui: “Cunapachatejj jumanacajj Jordán jawir maqhatapjjäta, Canaán orakeru mantañataqui, ucqhasti ajllipjjätaw, mä kawkha marcanaca, jan juchañchatäñatac jaltjjañ marcanaca, cawqharutejj imantasispa, cawquïri jaketejj jan muncasina, jake masipar jiwaycaspa ucajja. Uca marcanwa khespiyata uñjasini, jiwayat jaken familiapatjja, cawquïritejj jiwayañatac arcnakqui ucatjja, ucatsti janiraquiw jiwcaniti uñstayataraquïniwa marcan jilïrinacampi uñjatäñapcama. Marcanaca churapcäta ucanacatjja, sojjta marcanacaw imantasiñataquïni. Jordán jawirat inti jalsu tokenjja quimsa, Canaán orakenjja quimsaraqui. Aca sojjta marcanacaw jan juchañchatäñataqui jaltjjañ marcanacäni, takpach israelitanacataqui, uqhamarac yakha marcat jutasin jaquir jakenacataquisa, uca quipcaraqui jumanac taypinjja yakha marcat jutir jaketaquisa. Uca marcaruw imantasipjjani take cawquïri jaketejj jan muncasina jake masipar jiwayani ucajja. “Cawquïritejj mayniru usuchjani mä hierrot lurat herramientampi, ucatsti usuchjatajj jiwjjani, ucasti mä jake jiwayirit uñt'atäniwa, uca jiwayirejj juchañchasin jiwayataraquïniwa. “Cawquïritejj mayniru kalampi jakt'asina jiwayañ munani, ucatsti kalampi jakt'atajj jiwjjaraquini ucajj jake jiwayirita uñt'atäniwa, ucatsti jiwayirejj juchañchasin jiwayatäniwa. “Cawquïritejj mayniru mä lawampi jawk'antasin jiwayañ munani, ucatsti jawk'antatajj jiwjjaraquini, ucasti jake jiwayirit uñt'atäniwa, uca jiwayiristi juchañchasin jiwayatäniwa. Jiwayatan jac'a familiapaw jiwayaraquini, cunapachatejj jupajj jicjjatani ucqhajja. “Cawquïritejj mayniru uñisiñat nuct'ani, uqhamaraqui cunampisa jakt'araquini jan wali amuyumpi, uqhamarac uñisiñatsa nuwjani, ucasti jiwjjaraquini, juchanïqui ucajj juchañchasin jiwayatäniwa, jupan jake jiwayirïtap laycu. Jiwatan jac'a familiapaw uca jiwayirirojj jiwayaraquini, cunapachatejj jupajj jicjjatani ucqhajja. “Ucampisa cawquïritejj mayniru jan muncasina nuct'ani, janiraqui uñisiñatsa, uqhamarac cunampis jakt'araquini jan cuna wali amuyumpisa, uca quipcaraqui mä kalampisa jakt'araquini, jiwayañatacjama, ucatsti uca kalajj jupa patjjaru jaljjatasinjja jiwayani, jan jupanaccama uñisirïcasinsa, ni jupasa mayniru cuna jan wali lurä sasinsa, ucapachasti marcan jakenacaw juezat sayt'apjjani, cawquïritejj jiwayqui uqhamarac cawquïri familiapatejj jiwayatat jiwayä sas thakqui, uca leyinacarjama. Marcan jakenacaw khespiyapjjani jake jiwayir jakerojja cawquïritejj jiwayañatac arcnakqui ucatjja, ucatsti jupanacajj jan juchañchatäñatac imantasiñ marcaruw catuyjjapjjani, cawqharutejj imantasiñatac thakcatayna ucaru. Cawquïritejj jiwayqui ucajj ucanwa kheparani, jilïri sacerdoten jiwañapcama. Ucampis jan juchañchatäñatac imantasiñ oraken korpapattejj mistuwayani, jiwayat jaken familiapajj marca ankäjjan jicjjatani, ucatsti jiwayani, ucqhajj janiw cunatsa juchañchatäcaniti. Cawquïritejj jiwaychi ucajj jan juchañchatäñatac imantasiñ marcanwa kheparjjani, jilïri sacerdoten jiwañapcama. Uca pasatatsti orakeparojj cutt'anjjaraquispawa. “Aca ewjjanacasti jumanacataquejj mä leyïniwa, awquinacamataqui, uqhamarac wawanacamataquisa, cawqhantejj jumanacajj jacapcäta ucqhanjja. “Walja testigonacan arsutanacapatwa mä jake jiwayir jakejj juchañchasin jiwayatäni. Ucampisa mä sapa testigojj janiw asquïquiti qhitiru juchañchasin jiwayañataquisa. “Janiraquiw cuna kollkes pagascaspati mä juchañchat jake jiwayirin jacañapa khespiyañataquejja, uca jakesti jiwayatäñapapuniwa. “Janiraquiw cuna kollkes catokascaniti, cawquïritejj jan juchañchatäñatac imantasiñ marcaru jaltcchi, ucatsti orakepar cuttanjjasin jacañ munjjaracchi, janïra jilïri sacerdote jiwquipanjja. “Jan cuna jake jiwayañampis k'añuchapjjamti, cawquïri marcantejj jacapcta ucarojja, jake jiwayañajj marcar k'añuchatap laycu, ucatsti janiw cunampi cuttsuyasiñas mä jake jiwayatatjja utjquiti, jan ucasti jiwayirejj jiwañapapuniwa. “Janiraqui k'añuchapjjamti cawquïri orakentejj jacapcta ucarojja, cawqhantejj nayas jaccä ucarojja, naya Tatitojj israelitanac taypin jacascatajj laycu.” Galaad chachan jach'a familianacapan jilïrinacapajja, Maquir, Manasés, José uca chachanacan wawanacapajja, Moisesaru, uqhamarac israelitanacan familianacapan jilïrinacapar jicjjatiriw sarapjjäna, ucatsti aqham sasaw sapjjäna: —Tatituw jumar sistam suertet laquintañamataqui take israelitanacaru, cawquïri oraketejj Zelofehad chacharu wact'añapäqui nanacan familianacajjata, ucanacjja imill wawanacaparu churjjañama. Ucampisa jupanacatejj israelitanacan yakha tribunquir chachanacampi casarasipjjani ucqhajj, cawquïri oraketejj jupanacaru wact'äna ucanacajj, janiw nanacan tribunacajjaru wact'cjjaniti, ucatsti churatäjjaniwa cawquïri tribun jakenacapampitejj casarasipqui ucanacaru, uqhamatwa nanacat aparasipjjetani cawquïrtejj suertet wact'apquitäna ucanacjja. Ucjjarusti cunapachatejj Israelan khespiyasiñap marajj purinini ucqhajj, jupanacan orakenacapajj uca yakha triburuw jan mayampitaqui churatäjjani, ucatsti janiw nanacaru wact'cjjaniti. Ucatsti Moisesajj Tatitun yatichäwinacaparjamajj aca arunacampiw israelitanacaru säna: —José tribun jakenacapajj chekpachwa parlapjje. Tatituw munani Zelofehad chachan imill wawanacapan cawquïrimpi casarasiñapsa, ucampisa cawquïri jach'a familian tributejj jupanacas, uqhamarac awquinacapas jutapqui ucanacatäniwa. Cawquïri oraketejj Israelan sapakat mayniru wact'qui, ucasti janiw mä tributjja yakha triburu churatäcaspati. Take israelitanacaw herenciapjja catusiñapa pachpa tribunacap taypina. Mä warmitejj cawquïri tributsa orakenaca herenciat catokani, ucasti puediw casarasiña mä jach'a familian, mä jakempi pachpa tribupata. Uqhamatwa sapakat israelitajj awquinacapat herencianac catokqui ucjja jupataqui satapunïni. Janiw cuna herenciasa pascaspati, mä tributa yakha triburojja. Sapakat tribuw Israelanjja catusiñapa, cawquïri oraketejj wact'qui ucjja. Cunjämatejj Tatitojj Moisesaru siscatayna, uqhamaw Zelofehad chachan imill wawanacapajj lurapjjäna, ucatsti uqhamaw Zelofehad chachan imill wawanacapajj Maala, Tirsa, Hogla, Milca, uqhamarac Noa ucanacajj casarasipjjäna, awquip toket tiopan yokanacapampi. Jupanacasti Manasés chachan wawanacapäpjjänwa, José chachan wawapa. Uqhamatwa, herencianacapajj kheparäna cawquïri tribunquirïcäntejj awquipajja ucaru. Acanacasti leyinaca, camachi arunacänwa, cawquïrinactejj Tatitojj israelitanacaru churäna Moisés toke Moab sat pampanacana, Jordán jawir jac'ana, Jericó marca uñcatasina. Aca arunacwa Moisesajj parläna take Israel marcaru cunapachatejj jupanacajj wasarancasipcäna Jordán jawirat inti jalsu tokena, uqhamaraqui Arabá sat chekana, Suf sat uñcatasina, Parán, Tofel, Labán, Hazerot, uqhamarac Dizahab orakenac taypincquis uca chekana. Horeb kolluta Cades-barnea sat chekacamajja, tunca mayan urunac sarañäsquiwa, Seir kollun thaquipanjam sarasajja. Cunapachatï pusi tunca maranac pasjjän ucqhajja, tunca mayan phajjsina mä uru sarakatarusti, Moisesajj take Israel marcaruw parläna take cuntï Tatitu Diosajj juparu ewjjawaycäna ucanaca. Cunapachatï jupajj atipjatayna amorreonacan Sehón sat reyiparu, cawquïrinacatï jacapjjäna Hesbón orakena, uqhamaraqui Basán marcan Og sutini reyiparu, cawquïrinacatï jacapjjäna Astarot marcana, Edrei sat chekana. Moisesasti Jordán jawirat inti jalsu tokena, Moabitanacan orakepanwa aca ewjjanacjja Israel marcaru churäna: “Jiwasan Tatitu Diosasasti aca arunacwa Horeb sat kollun churistu: ‘Jumanacasti walja maranacaw aca kolluncjjapjjta. Jichhasti take yänacam apthapisipjjam; sarapjjam amorreonacan kollunacaparu, uqhamaraqui take jupanacancquis uca orakenacarusa: Arabá sat chekaru, kollu orakenacaru, pampanacaru, Néguev sat chekaru, jach'a kota thiyan orakenacaru, cananeonacan orakeparu, Eufrates sat jach'a jawircama. Nayaw take uca orakenac amparamarcam catuyapjjsma, jichhasti sarapjjamay uca orakenac catuntiri, cawquïrtï naya Diosajj juramentompi arsusina churta nayra awquinacamaru; Abrahamaru, Isaacaru, Jacoboru, uqhamarac wawanacaparusa’ sasa. “Qhaya urunacanjja nayasti jumanacarojj sapjjayäsmawa: ‘Naya sapasti janiw take jumanacar apnakapquirismati’ sasa. ‘Jumanacan Tatitu Diosamasti walja wawanacwa churapjjtam, jichhasti jumanacajj wali jach'a marcäpjjtawa, alajjpach warawaranacjam jan jact'cayaraqui. ¡Awquinacaman Tatitu Diosapay jumanacarojj warankan warankapa jiltaypan, ucatsti bendiciracpan cunjämtejj arsuwayapctam uqhamar phokhasa! Ucat sipansa naya sapajj janiw puedcti jumanacan jan walt'añanacam uñjañjja, ni ch'ajjwanacam jaljañsa. Ucatsti jichhajj ajllisipjjamay sapakat tributa amuyt'ani, ch'iqhi, sarnakañsa yatiri jakenaca, uqhamat nayan uchañajjataqui jumanacan jach'a jilïri jakenacamäpjjañapataqui’ sasa. “Ucatsti jumanacajj sapjjestawa: ‘Nanacataquejj waliquiwa cuntï lurañ muncta ucajja’ sasa. “Ucatsti sapakat tribunacatwa jumanacata amuyt'ani, sarnakañsa yatiri jakenacar ajllïyäta jumanacjjaru jilïri jaket utt'ayatäpjjañapataqui; yakheparusti waranka jakenac apnakañapataquiw uchäyäta, yakheparusti patac jakenac apnakañapataqui, mayninacarusti pheska tunca jakenaca, apnakañapataqui, mayninacarusti tunca jakenac apnakañapataquiraqui. Uqhamaraqui sapakat tributaquisa kellkerinaca. Uca quipcaraquiwa juezanacarus aca ewjjanac churayäta: ‘Takeniruraqui sum uñjapjjam, sapakat mayniruraqui suma cheka cancañampi uñjapjjam, marca masi jakenacamaru uqhamarac yakha marcat jutir jakenacarusa; cunapachatï jumanacajj juchanacap uñjapcäta ucqhajj jan maynitsa arjjatasipjjamti, jan ucajj pobre jakerusa, kamir jakerusa ucqhapura uñjapjjam jan ajjsarasaw uñjapjjäta, juchañchañasti Diosanquiwa. Ucatsti cawquïri ch'ajjwatï jumanacatac ch'amäni ucjja nayaruw pasayanipjjetäta, nayaw ucanac uñjä’ sasa. “Qhaya urunacansti nayajj walja ewjjanacwa churapjjayäsma, cuntejj lurapjjañamäcän ucanacata. “Horeb chekat mistuntan ucqhatsti, amorreonacan kollup tokeruw sarapjjayätan, uqhamat Tatitun ewjjanacapar ist'asina. Ucatsti muytapjjaractanwa uca jach'a ajjsarcañ wasara uñjapctas uca, Cades-barnea chekar puriñcama. Uca chekanwa nayajj sapjjsma: ‘Niyaw purinjjtan amorreonacan kollunacaparu, cawquïrtï Diosajj churquistu ucaru. Jumanacan Tatitu Diosamaw aca orakenac churapjjtam, jichhasti mantapjjamay ucatsti utjantasipjjam, cunjämtï awquinacaman Diosapajj sapctam uqhama. Jan ajjsarapjjamti janirac ch'amanacamsa jiwt'ayasipjjamti’ sasa. Ucatsti take jumanacaw nayaru jutapjjesta: ‘Walïspawa cawquïrinacas jiwasanacat nayrakat sarapjjaspa, ucat cuttanisin yatiyapjjestaspa, cawquïri thaquinjamsa sarsna uqhamarac cawquïri marcarus mantañäni ucanaca’ sasa. “Cuntï jumanacajj sapjjesta ucanacajj nayataquejj waliquïnwa, ucatwa nayajj jumanacat tunca payan jakenac ajllïyäta, sapa tribut mayni. Cawquïrinacatï kollunac tokeru sarapjjäna, Escol vallenacaru purisajja take uca chekanacwa muytapjjäna. Ucatsti uca oraken achunacapwa jupanacajj jiwasar uñacht'ayañatac apanipjjäna aqham sasa: ‘Wali sumawa cawquïri oraktï Diosajj churquistu ucajj’ sasa. Ucampis jumanacajj janiw sarañ munapcäyätati, jan ucasti jumanacajj Diosan arsutaparojj janiw ist'apcäyätati. Ucatsti carpanacamanjja maysat parlaquipasipjjäyätajja: ‘Diosasti janiw jiwasarojj munquistuti, Egipto marcatjja irpsunistuw amorreonacar catuyañataqui uqhamat jiwasanacar k'al tucjañapataqui. Jichhasti ¿cawqharurac sarañäni? Jiwasan jilanacasasti sapjjewa wali ch'amani jach'a tansa jakenac utjatapa, uqhamaraqui jach'a perkanacani marcanaca utjatapa, Anac jaken yokanacapas ucancatapa. Take ucanacaw jiwasarojj wal ajjsarayapjjestu’ sasa. “Ucatsti nayajj jumanacarojj sapjjsmawa: ‘Jan ajjsarapjjamti, janirac sustjasipjjamsa. Jumanacan Tatitu Diosamaw jumanacan nayräjjam sarasqui, ucatsti jumanacat arjjatasaw nuwasini, cunjämtï Egipto marcan lurir uñjapjjta uqhama. Uqhamaraquiw uñjapjjtajja cuntï wasaran lurcän ucsa. Jumanacan Diosamaw irpanipjjtam cawqha thaquinjamtï jutapjjta ucansa aca chekar puriniñcama, cunjämas mä awquejj wawapar irpi uqhama’ sasa. Ucampis jumanacajj janiw Diosarojj take chuymampi iyawsapcäyätati, cawquïritï jumanacan nayranacam sarcäna cawqharutï puripjjañamäcän uca thakeri, arumasti ninampi thaqui khant'ayasa, jumanacan sarapjjañamataqui, urusti mä kenayampiraqui thac uñacht'ayasa. “Cunapachatejj Tatitojj jumanacan parlarasipjjatam ist'än ucapachasti colerasïnwa, ucatsti aqham sasaw juramentompi arsuraquïna: ‘Aca ñankha jakenacatjja janiw maynis, cuna oraktï awquinacapar churañataqui arscayät ucarojj mantcaniti, Jefone jaken Caleb yokapaquiw mantanejja, jupampi wawanacapampiruw cawqharutejj tact'apcani uca orakenacjja churä, Tatitur take chuymampi arcapjjatap laycu’ sasa. “Ucatsti jumanacan jucham laycojj Diosas nayataquejj colerasiwa, ucatsti saraquituwa: ‘Janiw jumas uca orakerojj mantcätati. Juma lantisti Josué yanapirimaw mantani, cawquïritï Nun chachan yokapäqui uca. Jichhasti jumajj juparojj ch'amañcht'am, jupaw uca orakenac Israel marcarojj churjjani, uca laycu. Jumanacasti sapjjayätawa: Uñisirinacasajj inas warminacassa, uqhamarac wawanacassa aparchistani sasa, ucampis uca wawanacaw, cawquïrinacatï jan amuyanïpqui uca wawanacaw uca orakenacarojj mantapjjani, nayaw uca orakenac jupanacar churä. ¡Ucampis jumanacajj wasarar cuttapjjam, uqhamaraqui Mar Rojo kota toker sarapjjam!’ sasa. “Ucatsti jumanacajj nayarojj sapjjestawa: ‘Jach'a juchwa lurapjjta Dios contrajja, ucampis jichhajj sarañäni ucatsti nuwasiñäni cunjämtï Diosajj ewjjawayquistu uqhama’ sasa. Ucatsti sapa mayniraquiw armanacam aptasipjjta, kollur maqhatañajj janis ch'amäcaspa uqhama. Ucampis Diosajj nayarojj saraquitänwa: ‘Jupanacarojj saraquim: Jan jumanacajj nuwasir sarapjjamti, uñisirinacamampi jan atipjayasiñataqui, nayasti janiw jumanac chicäcti’ sasa. “Nayasti jumanacarojj parlapjjäyäsmawa, ucampisa jumanacajj janiwa nayarojj ist'apquistati, jan ucasti jumanacajj Dios contraw sartapjjta uqhamaraquiw uca kollurojj jach'a jach'a tucusa maqhatawayapjjäyätajja. Ucatsti uca kollunacan jaquir amorreonacajj jumanacampi nuwasiriw mistunipjjäna, ucatsti wayronkonacjama alisinipjjäyätamjja Seir chekan atipjasina Horma sat chekacama. Cunapachatï jumanacajj cuttanjjapjjäyäta ucqhajj Dios nayrakatanwa jachapjjaracta, ucampis jupajj janiw ist'apcäyätamti jachatanacamarojja. Ucatwa jumanacajj Cades sat chekaru kheparjjapjjäyätajja walja maranaca ucan jacañataqui. “Ucatsti wasara tokeruw sarapjjtan Mar Rojo kota thaquinjama, cunjämtï Tatitu Diosajj sisquistän uqhama, Seir kollunac thiyanjja jaya maranacaraquiw sarnakapjjäyätan. Ucatsti Tatitojj saraquitänwa: ‘Walja maranacaraquiw aca kollunac muyjjapjjtajja, jichhasti sarapjjamay amsta tokeru. Aca ewjjanacarac marcarojj churam: Jumanacasti Esaú chachan wawanacapan orakepanjam pasapjjaraquïta, cawquïrinacatï Seir oraken jacapqui, jupanacasti jumanacan familianacamawa, jumanacarojj ajjsarapjjtamwa, ucampisa wal amuyasipjjam. Janiraqui jumanacajj jupanacarojj nuwantapjjamti, nayasti janiw mä jisc'a oraksa uca marcat churapcämati, uca Seir sat kollunacsti Esaú chachan wawanacaparuw churjjta. Jumanacasti kollkempiw mank'añanac alasipjjäta, uqhamaraqui uma umapcäta ucsa’ sasa. Jumanacan Tatitu Diosamaw bendicipjjaractam take cuntï lurapcta ucanacansa; juparaquiw aca pusi tunca maranacas yanapapjjtam, imapjjaractamwa aca wasaran sarnakapcta ucansa, jan cun pist'ayasa. “Ucatsti Arabá, Elat, Ezión-geber ucar saraña thaquipanjam sarapjjtan, familianacan orakep cheka pasasina, cawqhantï Esaú chachan wawanacapajj jacapqui Seir kollunacana uca cheka. Ucqhatwa muytapjjaractan Moab wasara thaquinjam sarañataqui. Ucatsti Tatitu Diosajj saraquitänwa: ‘Jan moabitanacarojj nuwantamti ni nuwasimsa, jupanacajj Lot chachan wawanacapawa, uca laycu; nayasti janiraquiw ni mä jisc'a oraksa uca marcat churcämati. Nayaw jupanacar churta uca Ar sutin orakenaca’ sasa. (Aca orakesti nayrajj emitas sat jakenacan jacäwipänwa, jupanacasti jach'a tansa jakenacänwa, waljanïpjjaraquïnwa anaquitas sat jakenacjama. Ucampis jakenacajj refaitanacaw sapjjänwa, moabitanacajj emitas sasa sutichapcchïn ucasa. Uca Seir orakenjja, nayrapachajj horeos sat jakenacaw jacapjjäna, ucampis Esaú chachan wawanacapaw jupanacarojj tucjäna uca orakenacar utjantasisa, cunjämtï Israel marcajj lurcäna cawquïri oraktï Tatitu Diosajj jupanacaru churcatayna ucanjja uqhama.) ‘Jichhasti sarapjjam uqhamarac maqhatapjjam uca Zered sat jisc'a jawirsa’ sasaw Tatitu Diosajj säna. Ucatsti uqhamaw jiwasajj uca uma jalsu maqhatapjjtan. “Cunapachatï Cades-barnea chekat mistunipctan, ucat Zered sat jisc'a jawir maqhatapctan uca urcamajj quimsa tunca quimsakallkon maraw pasjjäna. Ucañcamasti campamenton guerran nuwasiñatac waquichatäpcän take uca jakenacaw jiwarjjapjjäna, cunjämatï Diosajj juramentompi arsüna uqhamar phokhasa. Tatitu Diosan jach'a ch'amapaw jupanacjjaru puriraquïna takeniru jiwarayasa. “Cunapachatejj guerran nuwasiñatac waquichatäpcän uca jakenacajj jiwarjjapjjän ucqhasti, Tatitu Diosajj nayarojj sitänwa: ‘Jichhürpachaw Moab oraken korpanacap pasäta, ucatsti Ar sat orakeruw sararaquïta. Ucampis, cunapachatï amonita jakenacampi jiquisïta, cawquïritï Lot chachan wawanacapäcaraqui ucqhajj, jan jumanacajj cunsa lurapjjamti ni nuwantapjjamsa, janiraquiwa uca oraketjja cunsa churapcämati, nayaw jupanacar uca orakjja churjjta’ sasa. (Uqhamaraquiw uca orakejj refaitanacan orakepat uñt'atänwa, nayrapachajj refaítas sat jach'a jakenacaw uca chekan jacapjjaraquïna, ucatsti amonitas jakenacajj ucanacarojj zomzomeos sasaw sutichapjjäna. Uca zomzomeo marcasti jach'a marcänwa, jach'a tansa jakenacan cuna, anaquitas sat jakenacjama. Ucampisa Tatituw jupanacarojj t'unjäna, amonitas jakenac toke, ucatsti jupanacaraquiw uca orakenacanjja utjantasipjjäna, cunjämatï Seir oraken jaquir Esaú chachan wawanacapajj horeo sat jakenacaru t'unjcän uqhama, ucatsti jupanacaw uca orakenacan utjantasipjjaraquïna. Uqhamaraquiwa heveos sat marcarojj pasaraquïna, jupanacasti jacapjjänwa jisc'a marcanacana Gaza orak jac'ana, ucatsti Creta oraket jutir filisteo jakenacaw jupanacarojj t'unjäna orakenacap catuntasisina, ucan jacasaraqui.) ‘¡Jichhasti sartasipjjam, sarantapjjam, uca Arnón jawirsa maqhatapjjaraquim! Nayaw uca amorreo Sehón sutini Hesbón marcan reyiparojj amparamar catuysma uqhamaraqui take marcapsa. ¡Orakepar mantapjjam ucatsti jupanacampejj nuwantasipjjaraquim! Jichha urut ucsarusti nayaw take marcanacaru jumanac nayräjjana ajjsaraña, sustjasiña churä. Cunapachatï jumanacat parlasiri ist'apjjan ucqhajj, jupanacajj wal qhathatipjjani, uqhamarac llaquisipjjanisa’ sasaw Tatitojj säna. “Cademot sat wasara chekat qhitäyäta jakenaca Hesbón marcan Sehón reyiparu sumat sañapataqui aqham sasa: ‘Orakem chek past'apjjä, thaquinjam sarasaqui, cawqha orakemarus jan tact'asaraqui. Cuntï mank'añataqui, umañataquisa munapcä ucanacsa kollkeruw aljapjjetäta. Orakemanjam past'añaqui munapjjta. Cunjämtï Seir kollun jaquirinaca Esaú chachan wawanacapajj lurapquitu uqhama, uqhamaraqui Ar chekan jaquiri moabita jakenacasa, Jordán jawir qhurcatar maqhatañcama, uqhamata cawquïri oraktï nanacan Tatitu Diosajjajj churapquitu ucar puriñcama’ sasa. “Ucampis Sehón reyejj janiw orakepanjam pasañas muncänti, jumanacan Tatitu Diosamaw uca reyin chuymaparu mayjt'ayäna uca laycu, uqhamat jan munañapataqui, ucatsti amparanacamar catuyañataqui jichhürcama. “Ucatsti Diosajj nayarojj situwa: ‘Jichhatpachaw nayajj Sehón reyiru uqhamarac take orakenacapsa jumar catuysma. Mantam orakeparu ucatsti jumatac catuntasim’ sasa. “Sehón reyisti take ejercitopampiw jiwasampi jiquintasiñatac mistunïna, ucat Jahaza chekan nuwantasiñataqui. Ucampisa jiwasan Tatitu Diosasaw amparanacasar catuyapjjestu jupanacar atipjañasataqui, wawanacaparu, uqhamarac take ejercitoparusa. Take marcanacapwa catuntapjjtanjja, uqhamaraqui take t'unjapjjaractajja, ucatsti take chachanaca, warminaca, wawanaca, jiwarayapjjtanjja, janiraquiw maynirus jacayctanti, jan ucasti jiwasataquejj catuntastanwa take uywanaca, uqhamaraqui jila alan jilt'iri yänaca, ucanacaqui uca atipjat marcanjja jicjjattanjja. Cawquïri marcatï Arnón jawirampi chicäqui, Aroer sat marca, ucatsti cawquïri marcatï valle chekancqui ucatpacha Galaad orakcamajj janiw cawquïri marcas jiwasan amparanacasatjja jaltirjamäpcänti, jiwasan Tatitu Diosasasti take marcanacwa amparasar catuyaraquistu. Ucat sipansa cawquïri orakenactï jan nuwantcäyätan ucanacajj acanacänwa: Amonitanacan orakepa, take Jaboc jawir tokenquir orakenaca, kollunacanquir marcanaca, take cawquïri orakenactï Tatitu Diosajj ‘Janiw nuwantapjjätat’ siscän ucanaca. “Ucatsti yakha thaquinjam sarapjjtan Basán toker sarasina, ucampis uca marcan Og sutini reyipajj takpach ejercitopampiw jiwasampi nuwantasiñatac mistunïna Edrei sat chekaru. “Ucatsti Diosajj nayarojj sitänwa: ‘Jan jumajj ajjsaramti, nayaw juparu, ejercitoparu, uqhamarac take marcaparu amparamar catuysma, uqhamata Sehón sat amorreonacan reyiparus lurcta uca quipca lurañamataqui, cawquïritï Hesbón marcan jaccäna uca’ sasa. “Uqhamaw cunjämatï Tatitu Diosajj jiwasan amparanacasaru catuyistäna Og reyiru uqhamarac take ejercitoparusa. Ucatsti takeniruw jiwarayapjjtan jan maynirus jilt'ayasa. Uqhamaraquiw take marcanacapsa catuntapjjtan, janiraquiw mä marcas jan catuntatajj uñjascänti. Takpachasti sojjta tunca marcanacänwa, take Argob sat chekanquir marcanaca, uqhamaraqui takpach Og sat Basán reyis apnakcäna uca marcanaca. Take uca marcanacasti suma thuru uqhamaraqui jach'a alto perkanacan muyuntatänwa, jach'a puncunacani, uqhamaraqui wali thuru hierrot lurat barranacani, ucatsti yakha jan perkanïqui uca marcanacasti janiw jaqhutäcänti. Take uca marcanac t'unjapjjtan, cunjämatï Hesbón marcan Sehón reyimpejj lurapctan uqhama, uqhamaraqui chachanacarusa, warminacarusa, wawanacarusa jiwarayasa. Ucatsti jiwasataquejj take uywanaca, uqhamaraqui take cunanacatï jila alanïcän ucanacacwa catuntasipjjtanjja. “Uqhamaw qhä tiemponjja uca pä amorreo reyinacan orakenacapajj jiwasan catuntatäna, cawquïrinacatï jacapjjäna Jordán jawirat inti jalsu tokena, Arnón jawira chekata Hermón sat kollunaccama. (Aca Hermón kollurojj sidonio jakenacajj Sirión sasaw sutichapjjäna, amorreo jakenacasti Senir sasaraqui.) Take pata pampanacan marcanacarac catuntapjjayätan, Galaad, Basán, sutin orakenaca Salca, Edrei chekacama, cawquïri marcanacatï Og reyin apnakatäcäna Basán marcana take ucanaca. (Og sat reyiquiraquiw refaítas sat jach'a tansa jakenacatjja kheparjjäna. Iquiñapasti hierrot luratänwa; largorojj pusi metro anchorusti pä metroraqui, cunjämatï ucajj jichhacama amonitanacan Rabá sat marcapancasqui.) “Cawquïri orakenactï catuntapcäyätan ucanacsti Rubén uqhamaraqui Gad uca tribunacaruw churäyäta, cawquïri oraketï Aroer sat chekat sarqui Arnón jawir thiyanjama, Galaad chicat kollunaccama takpach marcanacampi cuna. Ucatsti cawquïri kollunacatï Galaad oraket jilt'ascäna, uqhamaraqui take Basán orakenaca Og reyejj apnakcäna ucanaca, ucatsti takpach Argob orakenaca, cawquïritï refaítas sat jach'a jakenacan jacäwipat uñt'atäcän take ucanacaracwa churäyäta chicat Manasés triburojja. (Manasés tribun Jair sutini yokapajj Argob sat orakenacwa catuntasjjäna, Gesur, Maaca orakenacampis korpasqui uca chekacama, ucatsti sutinchänwa Basán orakerojja Havot-jair sasa pachpa sutipampi, cawquïr sutimpitï jichhürunsa uñt'atäsqui uqhama.) Maquir chacharusti Galaad orakwa churäyäta. Rubén, uqhamarac Gad tribunacarusti Galaad oraketa Arnón jawircamäquis uca orakenacwa churäyäta chica vallenjam pasasa, Jaboc sat jawircama, cawquïritï amonitanacan orakepat korpäqui ucacama. Qhursa inti jalsu tokerusti Arabá sat orake churäyäta, Pisga sat kollun inti jalsu tokeru, cawquïri oraketï Jordán jawirampi korpasqui, ucatsti Cineret kota toketa sararaqui Jayun kotar puriñcama, cawquïritï Mar Muerto satäqui ucacama. “Uca urunjja nayajj yakha ewjja churapjjaraquïyäsmajja: ‘Jumanacan Diosamaw aca orake amparanacamar catuyapjjtam. Ucatsti cawquïri jakenacatï nuwasiñ yatipcta ucanacajj armanacam apjjarusisin israelit jilanacaman nayrap sarapjjam. Cawquïri marcanactï churapcäma ucanacanjja warminaca, wawanaca, uqhamarac uca walja uywanacamaquiw kheparjjani. Nayasti yattwa jumanacan walja uywanacanïpjjatamjja. Cunapachatï Tatitojj jilanacamar samarañ churcani, cunjämatï jumanacar churapjjsma uqhama, uqhamarac jupanacas Jordán jawirat qhursancqui uca orakenac catuntasjjapjjani, ucapachaw jumanacajj cuttanjjapjjäta, cawquïri oraktï churapcsma ucarojja’ sasa. “Josué chacharusti aca ewjja churaraquiyätjja: ‘Juman quipca nayranacamampiw uñjta cunjämtï Tatitu Diosamajj uca pä reyinacarojj lurqui ucjja. Uqhamaraquiw take marcanacampis lurani cawqhanjamtï pascäta ucanacansa. Janirac jumajj jupanacaru ajjsaramti, juman Tatitu Diosamaw jumanacat arjjatasa nuwasiscani’ sasa. “Uca pachpa horasanaracwa Diosarojj mayista: ‘Dios Tata, jumaw aca sirvirimar ch'amam uñacht'aytajja. Janiraquiw yakha Diosajj jumjamajj utjquiti alajjpachansa ni acapachansa, cunjämatï jumajj jach'a uñacht'äwinac lurcta uqhama. Jumaruwa achict'asma nayan maqhatañajjataqui qhursa Jordán jawira tokeru, nayasti uñjañ munta qhä suma orake, uqhamarac qhä suma kollunacsa, Líbano sat oraksa’ sasa. Ucampis Diosajj nayataquejj colerasïnwa jumanacan jucha luratanacam laycu, janiraquiw mayisitajjarojj ist'añ munquitänti. Ucat sipansa aqham situwa: ‘¡Uqhacamaqui! Jan juc'ampi ucjjatjja parlistati. Jichhasti maqhatamay qhä Pisga sat kollu pataru, uca patataraqui uñatatam amstaru, aynacharu, uqhamaraqui inti jalsu tokeru, inti jalanta tokerusa, ucampis janiraquiw Jordán jawir qhurcatarojj maqhatcätati. Jichhajj churamay Josué chacharojj ewjjanaca, uqhamarac juparojj ch'amañcham, thuru sayt'asiyaraquim, jupaw marcan nayrap sarani, uca orakenacsa catuntaraquini, cawquïrtï jichhajj uñjta ucanaca’ sasa. “Ucatsti jiwasajj Bet-peor uñcatas valleruw kheparjjayätanjja. “Jichhasti Israelit jakenaca, ist'apjjam cawquïri leyinactï, yatichapcsma ucanaca. Uqhamarac uca leyinacar phokhasarac sarnakapjjam, jacapjjaraquimsa, cawquïri oraktï awquinacaman Tatitu Diosapajj churapctam ucanjja. Janiraqui cawquïri ewjjanactï churapcäma ucanacarojj jiljjatayapjjamti ni apakapjjamsa. Jaysapjjam Tatitu Diosaman camachi arunacap churapcsma ucarojja. Jumanacasti uñjapjjtaw cuntï Tatitojj Baal-peor sat chekanjja lurqui ucjja, uqhamaraquiw uñjapjjta cunjämsa jumanac taypit jiwarayäna take cawquïri jakenacatï uca chekanquir diosaru yupaychapjjäna ucanacarojja. Ucampis cawquïrinacatï jumanacat Tatitu Diosamaru take iyawsañampi arcapjjta ucanacajj jacasipctawa. Nayasti jumanacarojj yatichapjjsmawa take cawquïri leyinactï Tatitu Diosajj ewjjawayquistu ucanaca, jumanacan uca leyinacarjam sarnakapjjañamataqui cawquïr oraktï churapcsma ucana. Uqhamaraqui uca leyinacjja jumanacampi chica imapjjam ucar phokhasaraqui sarnakapjjam, uqhamatwa take marcanacas yatipjjani, jumanacan suma amuyt'anïpjjatama; cunapachatï uca leyinac yatipjjani ucqhajj jupanacajj sapjjaniwa: ‘Cunja suma amuyt'an marcas aca marcajj’ sasa. Jichhasti, ¿cawquïri jach'a marcarac utji, diosanacapampi jupanac jac'ana, cunjämatï jiwasan Tatitu Diosasajj jac'asancqui, sapa cuti cunapachatï jupar mayistan uqhama? Uqhamaraqui, ¿cawquïri jach'a marcaraqui utji leyinacapasa, arsutanacapas cheka, cunjämtï nayajj aca yatichäwinac jumanacar churapjjsma uqhamajja? Jichhasti sum imapjjam, janirac armasipjjamti take cuntï uñjapcta ucanacjja ni chuymanacamatsa mistpanti, ucat sipansa yatichapjjam wawanacamansa wawanacaparu. “Cunapachatï jumanacajj Diosan nayrakatapan jicjjatasipjjäyäta Horeb kolluna ucqhajj, Tatitojj nayarojj sitänwa: ‘Tantachthapim takpach marcaru arunacajj ist'apjjañapataqui, uqhamaraqui ajjsarapjjañapataqui jacañ urunacapana, ucatsti wawanacapar quipca yatichapjjañapataqui’ sasa. Jumanacasti kollu thiyarojj jac'achasipjjtawa, cawqhattï mistüna akasquir ninanaca wali altocama, uñjasiraquïnwa ch'iyar jiwk'e ch'amac kenaya. Ucatsti Tatitojj nina taypitwa parlanipjjäyätam. Jumanacasti ist'apjjtaw arunacapjja, ucampis janiraquiw cuna jakëtapsa uñjapctati. Tatitusti uñacht'ayapjjtamwa jupan suma arust'äwipjja, cawquïritï Tunca Camachinacana, pä kalanacar kellkata, jumanacan uca camachinacarjam sarnakapjjañamataqui. Nayaruw Tatitu Diosajj ewjjetu jumanacaru leyinaca, arsutanacapa yatichañataqui, cawquïri oraktï churapctam ucan phokhañanacamataqui. “Cunurutï Tatitojj parlapcäyätam nina taypita, Horeb kollunjja, ucqhajj janiw cunsa uñjapctati. Ucanacatsti walirac amuyasipjjam, jan jumanacan uca yakha diosanac lurañ jucharu puripjjañamataqui, cawquïrinacatï chacharu, warmiru uñtat luratäqui ucanacjja, ni animalanacaru, jamach'inacaru, asirunacaru ni chawllanacar uñtatsa. Cunapachatï alajjpach uñtasina intiru, phajjsiru, warawaranacaru uqhamaraqui take ucanacar uñtapjjät ucqhajj jan ucanacar yupaychapjjamti, ucanacsti Dios Tatitu Awquisaw luri take acapach orakenquir marcanacataqui. Ucasti jumanacarojj Tatituw irpsunipjjtam qhä Egipto hierro umatatayañ hornota, uqhamarac jupan marcapa tucuyapjjtam, cunjämatejj jichhajj jicjjatasipjjta uqhama. Ucampis Tatitu Diosajj jumanacan juchanacam laycuw nayatac colerasi, ucatsti juramento luri nayan Jordán jawir jan maqhatañajjataqui ni uca suma orak churapctam ucar mantañajjataquisa. Uqhamasti nayajj aca marcan jiwä, janiraquiw Jordán jawirsa qhurcataru maqhatcäti, ucampis jumanacajj uca jawirjja maqhatapjjätawa, uca suma oraksa jumanacataquiw catuntasipjjäta. Ucampis amuyasipjjam janirac armasipjjamti cuna suma arust'äwirutï Diosampi mantapcta ucanacjja. Janiraqui cuna casta ni cunar uñtat yakha diosanacsa lurasipjjamti, cawquïri lurañjjattï Tatitojj sapctam: ‘Janiw cunsa lurapjjätati’ sasa. ¡Jumanacan Tatitu Diosamasti, tumpasir Diosawa, take cuns naqhantir ninjamawa! “Cunapachatejj jumanacajj wawanacanëjjapjjäta, uqhamarac allchhinacani, jumanacajj awquëjjapjjäta uca orakena, ucqhajj jumanacajj yakha diosanac lurasisa jucharu puripjjäta, cuna animalar uñtatsa, uqhamat Tatitu Diosama nayrakatana mä jach'a jucha lurasina ucata jupar colerayapjjät ucqhajj, nayaw jichha uruna mä testigot uscta alajjpachampiru acapachampiru jumanacan chhaktañanacamataqui Jordán jawira qhursa tokena. Janiraquiw walja urunaca uca orakenjja jacapcätati, jan ucasti take jumanacaw t'unjatäpjjäta. Tatitusti take jumanacaruraquiw yakha marcanacar ananucupjjätam, ucatsti mä juc'aniquiraquiw jumanacatjja uca marcanacan jilt'apjjaraquïta. Ucansti jaken lurat diosanacaruw sirvipjjäta kalata, lawata lurat diosanacaru, jupanacasti janiw uñjapquiti janiraquiw ist'apquisa, mank'apquisa ni samsupquisa. Ucampis jumanacatï uca chekan Tatitu Diosaru thakhapjjäta take chuymampi, take jacañampi ucqhajj jicjjatapjjätawa. Cunapachatï jumanacajj take uca t'akhesiñanaca, llaquisiñanaca pasapjjäta, uqhamaraqui Tatitu Diosarus cuttapjjäta, iyawsapjjaraquïta ucqhajj, Diosasti suma chuymanïtap laycojj janiw jaytanucupcätamti ni t'unjapcätamsa, janiraquiw armascaniti cawquïri arust'äwirutï awquinacamampi mantawayqui ucanacsa, ni arupampi arsuwayqui ucanac phokhañsa. “Jichhasti thaktapjjam jumanacat juc'ampi nayra tiemponaca, cunapachatï Tatitu Diosas jakeru lurcäna aca orakena uca tiempotpacha; sarapjjaraquim take acapach orakenjamsa, ucatsti jisct'apjjam cunapachach aqham jach'a lurasïwinacajj paspachäna cunjämtï jichhajj pasqui uqhama. ¿Utjpachati cawquïri marcasa jumanacjam Tatitu Diosar ist'iri nina taypitpach parlasinquiri? ¿Utjaracpachati mä diosasa marcaparu ajlliri yakha marcanac taypita, wali yant'anacampi, unanchanacampi, milagronacampi, guerranacampi, ucatsti wali ch'aman amparampi catuntasaraqui, uqhamaraqui wali ajjsarcaña luräwinac lurasaraqui, cunjämatï Tatitu Diosajj jumanacataqui lurqui Egipto marcan uqhama? Ucanacsti jumanacarojj uñacht'ayapjjsmawa jumanacan chekpach Diosätapa yatipjjañamataqui, uqhamaraqui jupat sipansa jan yakhajj utjatapa. Jupasti alajjpachatpachwa jumanacar yatichapjjtam, aca orakensti jach'a ninapjja uñacht'ayapjjaractamwa, arunacapsti nina taypit ist'apjjaractajja. Juparaquiwa nayra awquinacamarojj munäna, ucatsti wawanacaparuw ajlliraquïna, Egipto marcat jach'a ch'amapampi khespiyanisa. Jumanac nayräjjatsti walja marcanacaruwa, jumanacat sipansa juc'ampi ch'amani marcanacaruw jakonucu, ucat orakenacapa catuntasipjjañamataqui, cunjämtï jichhajj lurasqui uqhama. “Uqhamasti suma amuyt'asipjjam, Tatitaquiw Diosajja alajjpachansa, acapachansa, janiw yakhajj jupat sipan utjquiti. Phokhapjjam jichhüruna cawquïri leyinaca, camachinactï churapcsma ucanaca, ucatsti sumaquiw sarnakapjjäta, jumanacasa, wawanacamasa, uqhamaraqui walja maranacaw jacapjjäta cawquïri oraktï Tatitu Diosajj churapcätam ucanjja.” Ucatsti Moisesajj quimsa marcanac ajllïna Jordán jawirat inti jalsu tokeru, cawquïri jaketï masiparu jan muncasin jiwaycaspa jan cuna nuwasisina ucajj uca marcaru jaltjjañapataqui, jan juchañchatäñataqui uqhamata khespiyasiñapataqui. Uca marcanacasti acanacänwa: Beser marca, wasara pata pampana; Rubén sat tributaqui; Ramot sat marca, Galaad orakena, Gad sat tributaqui; ucatsti Golán sat marca Basán orakena, chicat Manasés tributaqui. Aca yatichäwinacwa Moisesajj Israel marcaru churäna, cawquïri camachinaca, leyinaca, arsutanacaptï Moisesajj Israel marcaru churcäna, cunapachatï jupanacajj Egipto marcat mistunipcäna ucqha, cunapachatï jupanacajj Jordán jawirat inti jalsu tokena jicjjatasipjjäna, cawquïri valle Bet-peor sat orake uñcatasincqui ucqhana; Sehón sat amorreonacan reyipan orakepana. Sehón reyisti Hesbón marcan jacäna, ucatsti Moisesampi Israel marcampiw juparu atipjapjjäna, cunapachatï israelitanacajj Egipto marcat mistunipcän ucqha. Israelitanacasti takpach orakenacapwa catuntapjjäna, Og sat Basán marcan reyipan orakenacapamppacha, cawquïri pani amorreo reyinacatï jacapcäna Jordán jawirat inti jalsu tokena ucanaca. Jupanacan orakenacapasti muytanïnwa Aroer chekata, Arnón jawira lacanacata, Sirión sat kollunaccama, cawquïr kollutï Hermón sutinïcaraquïna. Ucatsti take Arabá sat orakenaca, Jordán jawirat inti jalsu tokena, Mar Muerto kotacama Pisga sat kollu cayu irancama. Moisesasti Israel marcaru tantachthapisinjja sänwa: “Israelanquir jakenaca, sum ist'apjjam cawquïri leyinaca, arsutanactï jichhüru yatiyapcäma ucanacaru. Sum p'ekenacamar yatekapjjam, ucatsti take sarnakäwiman ucarjam sarnakapjjaraquim. “Jiwasan Tatitu Diosasasti mä suma arust'äwiruw mantawayi Horeb sat kolluna. Janiraquiw Diosajj awquinacasampiqui uca suma arust'äwir mantawayquiti, jan ucasti take jiwasanacampiwa, qhitinacatï jichhüruna aca chekan tantacht'atäsctan ucanacampi. Diosasti jumanacampejj parlänwa ajanuy ajanu, mä nina taypita. Nayasti ucancascäyätwa jumanacampi Tatitu Diosampi chica taypina, Diosan arunacapa jumanacar yatiyañataqui, jumanacajj ninaru ajjsarapjjatam laycu, ucatwa jan kollurojj maqhatapcäyätati. Ucatsti Tatitu Diosajj sänwa: ‘Nayätwa juman Tatitu Diosamajja, nayaraquiw Egipto marcatsa irpsuniracsma, cawqhantejj esclavot sirviscäyät ucana. ‘Janiw yakha diosanaca utjcätamti nayat sipanjja. ‘Janiw yakha diosanac lurasïtati ni cunar uñtatsa, alajjpachanquirir uñtatsa, ni aca orakenquirir uñtatsa, ni kota mankhanquirir uñtatsa. Janiw ucanacar quillt'asïtati ni yupaycharaquïtasa; nayätwa Diosamajja wali ch'amani, janiraquiw muncti yakhampïpjjañamsa. Awquinacan juchanacapatsti wawanacan wawanacaparuw azot'iraquëjja, qhitinacatejj uñisipquitu ucanacaru. Ucatsti waranka warankanacaruw munasiñampi uñjaracta, qhitinacatejj nayaru munapquitu, camachi arunacajjsa phokhapcaraqui ucanacarojja. ‘Janiwa Tatitu Diosaman sutipjja ina ch'usat aytasïtati. Diosasti mutuyaniwa qhitinacatï ina ch'usat sutip aytasqui ucanacarojja. ‘Amtasïtawa samarañ urutjja, Tatitu Diosaru uca urun yupaychañamataqui, cunjämatï Diosamajj ewjjawayctam uqhama. Sojjta uruw trabajäta take luräwinacama, ucampis pakallko urojj samarätawa Diosamataqui. Janiraquiw jumajj cunsa lurätati, ni yokamasa, ni phuchamasa, sirvirimasa, uywatamasa, ni uywamasa, asnomasa, ni cawquïri animalamasa, ni yakha marcat jutiri utaman utjquis uca jakesa, uqhamata uywatamasa, sirvirimasa jumjamaraqui samarañapataqui. Amtasiraquim Egipto marcan esclavot sarnakatama, ucatsti Tatitu Diosamaw apsuntam jach'a ch'amapampi, ucatwa Diosamajj amtaytam jumaru uca urun samarañamataqui. ‘Awquimaru, taycamaru jach'añcham, cunjämtï Tatitu Diosamajj ewjjawayctam uqhama, uqhamata walja maranaca jacañamataqui aca Diosan churat orakena. ‘Janiw jiwayätati. ‘Janiw wachok jucha lurätati. ‘Janiw lunthatasïtati. ‘Janiw jake masim contra c'ari arunac parlätati. ‘Janiw jake masiman warmip munapayätati; janiraquiw munätati utapsa, ni orakenacapsa, ni sirviripsa, ni uywatapsa, uywanacapsa, ni asnopsa, ni cunatejj jupancqui ucanacsa.’ “Aca arunacsti Tatitu Diosaw jach'at parläna mä nina ch'iyara kenay taypita, cunapachatejj take jumanacajj kollu thiyana tantachasipjjäyäta ucqha. Ucatsti Tatitojj janiw cunsa arscjjänti, uqhamaraquiwa uca arunacsa pä kala tablanacaru kellkäna, ucsti nayaruwa catuyitu. Ucampis cunapachatï jumanacajj uca Tatitu Diosan arunacap ist'apcäyäta uca ch'amac mankheta ucqhajj uñjapjjtawa kollun nina akascatapa, ucatsti take jumanaca, tribunacan jilïrinacapa, uqhamaraqui Israelan jilïrinacapa ucanacaw nayampi parliri jutapjjtajja. Ucatsti sapjjestawa: ‘Chekpachapuniwa jiwasan Tatitu Diosasajj uñacht'ayistu jach'a cancañapa, jach'a ch'amapsa, uqhamaraqui arupsa ist'aractanwa nina taypit mistuniri. Jichhüruw uñjtan Tatitu Diosan jakempi parlañ munatapa jan jakeru jiwayasa. Ucat sipansa, ¿cunatarac jiwasasti jiwañäni uca ninan naqhantata? Wastattejj Diosan arup ist'añäni ucqhajj jiwañäniwa. ¿Cawquïri jakerac utjaspa jacquir Diosan arup ist'iri, nina taypit parlasquiri, cunjämatï jiwasajj ist'tan janirac jiwctanti uqhama? Ucampisa jumay Diosaru jac'achasim, ucatsti ist'araquïtaw take Diosan parlatanacapsa, ucatwa nanacar yatiyapjjetäta cuntï parlcätam ucanaca; nanacasti phokhapjjäwa cuntï sapquitäta ucanacjja’ sasa. “Cunapachatï jumanacajj nayaru parlasipcäyät ucqhajj Tatitu Diosajj take parlatanacamwa ist'äna, ucatwa nayarojj sitäna: ‘Take aca marcan parlatanacap ist'ta, waliquiwa cuntï sapctam ucanacajja. ¡Inampich jupanacajj uqham amuyunïpjjaspa, ucatsti jach'añchapjjetaspa, take urunacana camachinacajjsa phokhapjjaraquispa, uqhamatwa wawanacapasa, jupanacasa wiñayataqui sum sarapjjaspa! Jichhasti sanim jupanacaru: Cuttjjapjjam carpanacamaru, sasa. Ucatsti jumajj nayampi aca chekan kheparam. Nayaw churäma camachi arunaca, leyinaca, arsutanacajja, jupanacar yatichañamataqui, uqhamata sarnakäwinacapan uca camachi arunacarjam sarnakapjjañapataqui cawquïri oraktï churcä ucana.’ Uqhamasti Diosan take ewjjanacaparjamay jacäwinacaman sarnakapjjam jan cawcsarusa jithektasa. Sarapjjamay cawquïri thactï Tatitu Diosajj uñacht'ayapctam ucanjama, uqhamata sum sarañanacamataqui, walja maranaca jacapjjañamataquiraqui cawquïri oraktï Tatitu Diosajj churapcätam ucana. “Aca camachinaca, leyinaca, arsutanacapwa Tatitu Diosajj nayaru churitu jumanacar yatichañataqui, cawquïri orakenactï churapcätam ucan phokhapjjañanacamataqui. Uqhamatwa jumanacan Tatitu Diosamarojj jach'añchapjjäta, phokhapjjaraquïta camachi arunacapa, leyinacapa churapcsma ucanacaru take jacäwinacamana; uqhamaraqui wawanacaman wawanacapasa, uqhamatwa walja maranaca jacapjjaraquïta. Uca laycu ist'apjjam israelit jakenaca, ch'amañchasipjjaraquim uca arunac phokhañataqui. Uqhamatwa cusisita sarnakapjjäta, ucatsti mä jach'a marcaw uca oraken tucupjjaraquïta, cawqhantï leches misq'is umjam jalasqui, cunjämatï awquinacaman Diosapajj arupampi arsuwaycän uqhama. “Ist'am Israel marca: Jiwasan Tatitu Diosasti mä sapaquiwa. “Tatitu Diosamarusti take chuymamampi, take jacañamampi, take ch'amamampi munam. “Juman chuymamaruy catokam cawquïri camachi arunactï jichhüruna churcsma ucanacjja. Ucatsti wawanacamaruw yaticharaquïta; utamanccasina, thaquinjam sarcasina, uqhamaraquiw parlaraquïta iquintañataqui, sartañataquisa. Uqhamaraquiwa uca camachi arunacjja amparamaru ñach'antata aparaquïta, paramansti mä chimpur uñtata. Uqhamaraquiw kellkantäta uta puncuman postenacarusa, uqhamarac quipca uta puncumarusa. “Jumanacan Tatitu Diosamasti cawquïri oraktï Abraham, Isaac, Jacob awquinacamaru churä siscatayna ucaruw puriyapjjätam. Uca orakesti wali jach'a, uqhamarac suma marcanacaniwa. Uca marcanacasti janiw jumanacan luratäcaraquiti. Utanacas suma yänacan phokhantata, ucanacasti janiw jumanacan phokhantatäquiti, uqhamaraqui uma phuch'unacani, uca phuch'unacasti janiw jumanacan allitäquiti; uva uqhamaraqui olivo yapunacani, uca yapunacasti janiw jumanacan yapuchatäquiti; ucatsti take ucanacatwa jumanacajj mank'apjjäta sist'asiñcama. Take ucanac pasjjani ucqhajj janipun jumanacajj Tatitu Diosat armasipjjamti, qhititï Egipto marcat irpsunipjjtam, cawqhantï esclavot sarnakascayäta ucata. Jach'añchapjjam jumanacan Tatitu Diosamaru, jupa saparuquiraqui yupaychapjjam, ucatsti cunapachatï juramento lurapjjät ucqhajj Tatitu Diosan sutip aytasisina lurapjjaraquim. Janiraqui yakha marcanacan diosanacaparus yupaychapjjamti. Jumanacampïqui uca Tatitu Diosasti janiw munquiti yakhampïpjjañama, ucatsti jumanac tokwa colerasispa, take jumanacaru t'unjañataqui. “Janiraqui jumanacan Tatitu Diosamarojj yant'apjjamti, cunjämtï Masah sat chekan lurapjjta uqhama. Take chuymampiraqui phokhapjjam Tatitu Diosaman camachi arunacapjja, uqhamaraqui take ewjjanacapsa, leyinacapsa churapctam ucanaca. Ucatsti lurapjjaraquim cunatï chekäqui, sumäcaraqui Diosan nayrakatapana ucanaca, uqhamat suma sarapjjañamataqui cawquïri oraktï Diosajj arupampi arscäna awquinacamar churañataqui ucaru mantapjjañamataqui. Uqhamat Tatitu Diosajj take uñisirinacamaru jumanac nayräjjat ananucuñapataqui, cunjämtï arupampi arscäna uqhama. “Cunapachatï wawanacamajj mä uru jisct'apjjätam: ‘¿Cun sañsa muni uca camachi arunaca, leyinaca, arsutanaca, cawquïrtï Tatitu Diosasajj churawayquistu ucanacajja?’ sasa. Jumanacasti jupanacarojj sapjjätawa: ‘Jiwasasti faraón reyin esclavopäyätanwa, Egipto marcanjja, ucatsti Diosaw irpsunipjjestu wali ch'amapampi. Jiwasasti uñjtanwa Diosan jach'a uñacht'äwinacapa, jach'a milagronacapsa, Egipto marcan luratapa faraón contra, uqhamaraqui take utapanquiri jakenac contra. Ucatsti jiwasarojj irpsunipjjestuwa uca chekatjja, cawquïri oraktï arupampi arsusina awquinacasaru churä siscatayna ucaru, ucatwa jiwasaru aca orak churistu. Ucatsti Tatitu Diosajj take uca camachi arunaca phokhañwa jaytistu, ajjsartañ chuymampi, uqhamata take uruna suma sarañasataqui, cunjämatï jichhürcam sarnakasctan uqhama. Uqhamwa jiwasajj uca camachi arunacapa take chuymampi Dios nayrakatana cunjämtï ewjjawayquistu uqhamana phokhasajj walic lurasctanjja’ sasa. “Jumanacan Tatitu Diosamaw puriyapjjätam cawquïri oraktï catuntapcäta ucaru, ucatsti jumanacan nayrakatamatjja pakallko wali jach'a ch'amani marcanacaruwa jakonucuni: hititanacaru, gergeseonacaru, amorreonacaru, cananeonacaru, ferezeonacaru, heveonacaru, uqhamarac jebuseonacarusa. Cunapachatejj Tatitu Diosamajj uca marcanac amparanacamaru catuyapjjätam, uqhamaraqui atipjapjjät ucqhajj janiw jumanacajj cunsa jumanacatac catusipjjätati, jan ucasti take yänac t'unjapjjäta, janiraquiw cuna suma arust'äwirus jupanacampi mantapjjätati ni jupanacat qhuyapayasipjjätasa. Janiraquiw jumanacajj jupanacampi familiachasipjjätati ni yokall wawamaru ni imill wawamarusa jupanacan wawanacapampi casarapjjätati. Uqham lurapjjasma ucqhasti jupanacajj jumanacan wawanacamarojj Tatitu Diosat armasiyapjjaspa, yakha diosanacaruw yupaychapjjaraquispa. Ucatsti Tatitu Diosan colerasiñapaw jumanac contra sartani ucat mä ratoquiw t'unjapjjätam. Cuntï jumanacajj lurapjjäta ucanacajj acanacawa: Altaranacapa tincuyapjjäta, ucatsti t'unjapjjaraquïtawa uca kalanacata, lawanacata lurat diosanacapa, cawquïrirutï yupaychapqui, uqhamaraquiw yakha diosanacapsa takpach phichhantapjjäta. Jumanacasti Tatitu Diosatac ajllit marcäpjjtawa; Diosaw jumanacarojj take marcanacat sipansa ajllisipjjtam, uqhamat jumanacajj jupatac yakhachat marcäpjjañamataqui. “Tatitu Diosasti janiw jumanacarojj yakha marcanacat sipan jach'a marcäpjjatam laycuti ajllisipctamjja, jan ucasti jumanacajj take marcanacat sipansa jisc'a marcaquïpjjtawa. Tatitu Diosasti Egipto marcatwa irpsunipjjtam, cawqhantï esclavot sarnakasipcäyäta, ucatsti jach'a ch'amapampiw khespiyanipjjtam faraón reyin apnakäwipata, jumanacaru take chuymapampi munasaraqui, cuntï awquinacamaru arupampi arsuwaycän ucanac phokhasa. Yatipjjam, Tatitu Diosasti jupa sapaquiwa cheka Diosajja, jupaquiraquiwa take suma arust'äwinacapsa munasiñampi wawanacapan wawanacapampi phokharaqui, qhitinacatï take munasiñ chuymampi munapqui uqhamaraqui camachi arunacapsa phokhapcaraqui ucanacaru. Ucampis mutuyaraquiwa qhititï juparu uñisqui ucarojja. Janc'aquiraquiw jupajj mutuyi qhititï juparu uñisqui ucarojja. Phokhapjjamaya cawquïri camachi arunaca, leyinaca, arsutanacaptï jichha uruna churapcsma phokhañataqui ucanacjja. “Jumanacatejj uca arsutanacap ist'asina phokhapjjäta, uqhamaraqui uca leyinacarjama sarnakapjjäta ucqhajja, Tatitu Diosajj munasiñampiw phokhani cawquïri suma arust'äwinacarutï jumanacan awquinacamampi mantawayqui ucanacjja. Jumanacarusti munasiñampiw uñjapjjätam, bendicipjjaraquïtamwa waljaniru mirtayasa; uqhamaraquiw jupajj bendiciraquini wawanacamaru, yapunacamaru, cosechanacamaru, trigo yapunacamaru, vinomaru, aceitemaru, uqhamaraquiwa bendicini vacanacamana, ovejanacamana kallunacaparusa, cawquïri oraktï churä siscän awquinacamaru arupampi arsusina ucanacaru. Jumanacasti take marcanacat sipansa walja bendicionanac catokapjjäta; janiraquiw jumanac taypinjja jan wawachasiri warmis utjcaniti ni jan wawani jakesa; uywanacam taypinsti janiraquiw utjcaniti jan mirir uywajja, ni kachu uywatsa ni orko uywatsa. Tatitu Diosasti take usunaca, azot'inaca jumanacat apakapjjätam, cawquïri usunactï Egipto marcar apaycän ucanaca; ucampis take uca usunacampejj uñisirinacamaruwa t'akhesiyani. Ucatsti jumanacajj take cawquïri marcanactï Tatitu Diosajj amparanacamaru catuyapcätam ucanac t'unjapjjäta. Janirac jumanacajj jupanacat qhuyapayasipjjamti ni diosanacaparus yupaychapjjamti, uqham lurapjjasma ucqhajj aynacht'añaruw puripjjasma. “Inas jumanacajj chuymanacaman amuyapjjchïta: ‘Aca marcanacajj jiwasat sipansa juc'ampi jilt'atawa, ¿cunjämraqui t'unjapjjeriststi?’ sasa. ¡Ucampis jumanacajj jan ajjsarapjjamti! Sum amtasipjjaraquim cunjämtï Tatitu Diosajj faraón reyiru, take Egipto marcarus lurcän ucanaca. Amuyt'asjjapjjaraquim cawquïri jach'a yant'anactï jumanacpacha uñjapcta ucanacata, uqhamaraqui uca unanchanacata, jach'a milagronacata, ucatsti cunja jach'a ch'amampisa Tatitu Diosajj Egipto marcat irpsunipjjtam ucanacata. Uca quipcaraquiwa Tatitu Diosajj lurani cawquïri marcanacarutï jumanacajj ajjsarapcta ucanacarojja. Ucat sipansa Tatitu Diosajj jumanac taypirojja wali ajjsarcañacwa apayanini, ucatsti take cawquïrinacatï jacasipqui, jan ucajj imantasipqui ucanacaru jiwarayañataqui, uqhamasti jumanacajj jan jupanaca nayräjjana qhathatipjjamti, jumanacan jach'a ajjsarcañ Tatitu Diosamaw jumanacampïsqui uca laycu. Tatitu Diosasti juc'at juc'atwa uca marcanacar jakonucuscani; jumanacasti janiw jupanacar janc'aqui tucjañ puedipcasmati, jan ucasti monten jaquir animalanacaw jiljjataspa jumanac nayräjjana ucatsti muyuntasin nuwantapjjeristam. Ucampis Tatitu Diosamaw uca marcanac amparanacamar catuyapjjtam, ucata jupanacar k'al tucjapjjañanacamcama. Reyinacaparusa jumanacan amparanacamaruw catuyapjjtam, ucatsti jumanacaw jupanacarojj chhaktayapjjäta jan qhitis aca oraken jupanacat amtasiñapataqui. Janiwa cawquïrisa jupanacatjja jumanac nayräjjan sayt'asiñ puedcaniti, ucatsti jumanacajj take jupanacaruw jiwarayapjjäta. Ninampiraquiwa phichhantapjjäta diosanacapsa. Ucatsti janiraqui munapayapjjamti uca diosanacapar lip'suyat koripsa ni kollkepsa; jan jumanacan uqhamat jucharu puripjjañamataqui, uc lurasasti Tatitu Dios nayräjjan jan wali lurapjjasmajja. Ucatsti jan jumanacajj utanacamaru apasipjjamti cunatï maldicitäqui ucanacjja, jan uqhamata jumanacas t'unjatäpjjañamataqui. Take ucanacwa t'unjapjjäta ucatsti maldicitätwa uñt'apjjaraquïta. “Cawquïri camachi arunactï jichha uruna churapcsma ucanac phokhañataqui suma chuyma uscupjjam, uqhamata cawquïri oraktï Diosajj jumanacan awquinacamar churä siscäna ucar mantasin jacapjjañamataqui, mä jach'a marca tucupjjañamataquiraqui. Ucatsti amtasipjjaraquim cawquïri thaquinjamtï Tatitu Diosamajj irpanipjjtam wasarana pusi tunca maranaca sarnakayasa jumanacar yant'añataqui, uqhamaraqui yatichañataqui, uqhamata amtäwinacam uñt'añataqui, camachi arunacajj phokherjamäpjjtati jan ucajj janicha uc yatiñataqui. Diosajj walsa t'akhesiyapcchïyätam mank'atsa awtjayasa, jupajj maná sat mank'aña churapjjäyätam, cawquïri mank'añtï jan jumanacasa ni awquinacamasa uñt'apcän ucanaca, uqhamat jumanacar uñacht'ayañataqui jakejj jan t'ant'a sapampiqui jacatapa jan ucasti take cawquïri arunacatï Tatitu Diosan lacapat mistqui ucanacampi jacataparaqui. Uca pusi tunca maranac sarnakasajja janiw isinacamas thanthascänti ni cayunacamas p'usurcaraquïnti. Amuyasipjjamaya, cunjämsa mä awquejj wawaparojj ewjje uca quipcaw Tatitu Diosamajj jumanacaru ewjjapjjäyätam. Phokharaquim Tatitu Diosaman camachi arunacapjja, ucatsti jach'añchapjjaraquim, cawquïri yatichäwinactï churapctam uqhamar arcasa. Diosasti mä suma orakeruw irpapjjätam, cawqhantï jawiras jalasqui, jalsunacas vallenacana kollunacansa jalasqui uca orakeru. Uca orakenjja achuraquiwa trigo, cebada, uva, higo, granado, olivo, uqhamaraqui misq'is utjaraqui. Uca marcansti jumanacajj janiw mank'atjja t'akhesipcätati ni cunas pist'apcätamti; kalanacapatsa hierro metalanac apsupjjäta, kollunacapatsti cobre apsupjjaraquïta. Ucatsti cunapachatï mank'asjjapjjäta sist'asjjapjjaraquïta ucqhajj Tatitu Diosamaruw yupaychapjjäta uca suma orake jumanacaru churatapata. “Tatitu Diosamatsti janipun armasipjjamti, janirac armasipjjamsa camachi arunacapa, arsutanacapa, leyinacapsa jichha uruna churapcsma ucanac phokhañsa. Cunapachatejj jumanacajj mank'apjjäta sist'asipjjaraquïta, ucatsti uca suma lurat utanacana jacapjjaraquïta, uqhamaraqui vacanacamsa, ovejanacamsa jiljjattir uñjapjjaraquïta, korimsa, kollkemsa take yänacamsa, ucatsti jan jumanacajj jach'a jach'a tucupjjamti ni Tatitu Diosamatsa armasipjjamti, cawquïri Diosatï Egipto marcat irpsunipjjtam, cawqhantï esclavot sarnakasipcäyät ucata. Cawquïri Diosatï irpanipjjtam uca jach'a ajjsarcañ wasaranjama, venenon asirunacani, escorpionanacan phokhantata, cawqhantï umas jan utjcäna uca cheka, ucampisa Tatitu Diosajj mä karkat uma jalsuyäna jumanacan umañanacamataqui. Ucatsti wasaranjja maná sat mank'a mank'ayapjjtam, cawquïri mank'tï jumanacan awquinacamajj jan uñt'apcäna, jupanacan llamp'u chuymanïñ yatekapjjañapataqui, uqhamwa ucanacajj jumanacan asquimataquiraquïnjja. “Janiraqui ucatjja chuymanacaman amuyapjjaraquimti: ‘Aca take yänacjja jiwasan ch'amanacasampiw jicjjatasisctan’ sasa. Jan ucasti Tatitu Diosamat amtasipjjam, juparaquiw uca yänac jicjjatañataquejj ch'am churapjjtam, uqhamatwa jumanacampi phokhasi cawquïri arust'äwirutï awquinacamampi mantawaycäna ucanacajja. “Ucatsti jumanacatï Tatitu Diosamat armasipjjäta, yakha diosanacan khepaparaqui arcapjjäta, ucanacarus quillt'asipjjaraquïta ucqhajj nayajj chekpachanwa sapjjsma, take jumanacajj t'unjatäpjjätawa. Cunjämtï Diosajj t'unjcani cawquïri marcanacatï sarnakäwinacaman jicjjatasini ucanacarojja, uqhamaraquiw jumanacajj t'unjatäpjjäta Tatitu Diosar jan ist'atanacam laycu. “Ist'apjjam israelit jakenaca: Jumanacan Jordán jawira qhurcataru maqhataña horasajj purinjjewa, ucat jumanacat juc'ampi jach'a ch'amani marcanac catuntapjjañamajja, uqhamaraqui jach'a alto perkanacan muyuntat marcanacsa; uca marcanacan jakenacapasti jach'a tansa jakenacawa, anaquitas sat jakenacjama, jumanacasti yatipjjaractaw aca säwi: ‘¿Qhitis uca anaquita sat jakenacampi nuwasispa?’ sasa. “Jichhasti jumanacajj yatipjjañamawa, Tatitu Diosamaw jumanacan nayram sarasqui, ucatsti mä ninaru uñtataraquiw akantani, jumanac nayräjjana, t'unjaraquini, jisc'achjaraquini take uca marcanacarojja. Jumanacasti uca marcanacarojj mä nayra ch'ipjjtanacwa t'unjapjjäta, cunjämatï Tatitu Diosajj arupampi arsuwayqui uqhama. Cunapachatï Tatitu Diosamajj uca marcanacaru jumanac nayräjjata jakonucuni ucqhajj jan jumanac quipca sapjjamti: ‘Jiwasan asqui luräwinacas laycuw Diosajj aca marcanac churistu, Diosasti jupanacarojj jakonucuwa uca orakenacatjja juchan sarnakatanacap laycu’ sasa. Janiw jumanacan asqui luratanacam laycuti uca orakenaca catuntapctajja, Diosasti uca marcanacarojj jumanac nayräjjatjja jakonucuwa jupanacan jucha luratanacap laycu, ucatsti nayra Abraham, Isaac, Jacob awquinacamar arsutap phokhañ laycu. Jichhasti yatipjjätawa, janiw Diosajj jumanacan asqui luratanacam laycuti uca suma orakenaca churapctamjja, jan ucasti jumanacajj jan ist'asir marcäpjjtawa. “Jan armasipjjamti jumanacajj wasaran Tatitu Diosamaru colerayapjjatamjja. Jumanacasti Dios contraquipuniw sartapjjäyätajja, Egipto marcat mistusina aca orakenacar puriniñcama. Uqhamaw jumanacan Horeb sat kolluna Diosarojj sinti colerayapjjäyätajja, ucatsti uqhama wali colerayatajj niyapuniw Diosajj jumanacarojj t'unjapjjtamjja. Cunapachatï nayajj uca Horeb kolluru maqhatäyäta uca kalat lurat tablanac aptiri, Diosampi jumanacampi suma arust'äwi lurat khanañchir tablanaca ucqhajj, pusi tunca urumpi pusi tunca arumampiw ucancäyäta jan mank'asa ni umasa. Ucatsti Diosajj pä kalat lurat tablanac churanitäna, jupan amparapampi kellkata, ucansti take cawquïri arunactï kolluna nina taypita parljjayanipcäyätam ucanacaw kellkatäna cunürutï tantachascäyätan ucqha. Cunapachatï uca pusi tunca urumpi, pusi tunca arumampi pasjjäna ucqhajj, Diosajj uca pä kalat lurat tablanaca churitäna, suma arust'äwiru mantat tablanaca, ucatsti sitänwa: ‘Janc'aqui aca chekat sarakawayam, cawquïri marctï Egipto marcat irpsuncta ucanacajj juchanwa jicjjatasi, janc'aquiw jupanacajj uca ewjja arunacajj phokhañjja apanucupjje, ucatsti mä diosa metalat lurasipjje’ sasa. “Ucatsti Diosajj saraquitänwa: ‘Nayajj uñjtwa uca marcan jan ist'asirïtapa. Jumasti sartam, nayaw aca marca t'unjä, aca oraketsa chhaktayaraquïwa jan mayampi amtasiñataqui, ucampis jumarojj mä jach'a marca tucuyaraquïma, ch'amani uqhamaraqui wali jilt'ata marca’ sasa. “Cunapachatejj nayajj uca nina akasquir kolluta sarakanjjta ucqhajj pä kalat lurat suma arust'äwiru mantat tablanaca apaniyäta. Ucampisa jumanacan uqham Tatitu Dios contra jucha luratanacam uñjta, mä vaca kallu metalat lursusipjjatanacama, uqhamata cawquïri thaquinjamtï Tatitu Diosajj sarañanacam munqui uca apanucupjjatam uñjasajj, nayajj uca pä tablanac apancäyäta ucanacjja jakonucüyätwa jumanac nayräjjaru jisc'a jisc'a t'unjasa. Ucatsti Tatitu Diosan nayräjjaparuw quillt'asta, cunjämatï nayrïrejja lurcäyäta uqhamaw pusi tunca urumpi pusi tunca arumampi ucancäyäta jan cuns mank'asa ni umasa, jumanacan jucha luratanacam laycu, cunampitejj Diosarojj ñankhachapjjta uqhamarac colerayapjjaracta. Nayasti wali sustjataw uñjasiyäta Tatitu Diosan uqhama jumanac contra colerasitapatjja, ucatsti jumanacaru t'unjañ munatapata; ucampis Tatitu Diosajj mä cutimpiw mayitajjaru ist'itu. Uqhamaraquiw Tatitu Diosajj Aarón chacha contra wal colerasïna, juparu t'unjañcama, ucampis nayaw jupataqui Tatitu Diosaru mayiyäta. Ucatsti uca metalat lurat vaca kallur catusinjja, cawquïrimpitï jucha luräwiru puripcatäta, ucjja ninaruw jakontäyäta, ucatsti ñut'u lak'aru tucuyasinjja kollut sarakanir jawir umaruw warantayäta. “Uqhamaraquiw jumanacajj Tatitu Diosarojj colerayapjjta, Tabera, Masah, Kibrot-hataava uca chekanacana. Ucatsti cunapachatï Tatitu Diosajj Cades-barnea chekat sartayanjjestu, cawquïri oraketï churquistu uca catuntapjjañamataqui ucqhajj, uqhamaraquiw uca arsutanacaparojj jan ist'apctati, janiraquiw jupar iyawsañanacamas utjcänti ni jaysapcaraquïyätasa. Cunapachatï nayajj jumanacaru uñt'apjjsma ucqhatjja jumanacajj Tatitu Dios contrapuniw sartapjjtajja. Cunjämatï Tatitu Diosajj jumanacaru t'unjañampi ajjsarayapjjäyätamjja, nayasti Tatitu Dios nayrakatanwa quillt'asïyäta pusi tunca urumpi, pusi tunca arumampi. Ucatsti Diosarojj mayïyätwa: ‘Dios Tata, jan jumajj aca marcamaru t'unjamti, jumaw jach'a cancañampi khespiyasta uqhamaraqui jach'a ch'amamampi Egipto marcatsa irpsunta. Amtasimay Abraham, Isaac, Jacob wawanacamata. Janiraqui aca marcan jan yatiñanïtapsa amtasimti ni jan wali jakenacätapsa ni juchanacapsa. Jan cunsa parlapjjañapataqui cawquïri marcattï irpsunipquista ucana: Diosajj janiw uca cawquïri oraktï churä siscäna ucar puriyañjja muncänti, jupanacar uñisisinjja wasara tokeruw irpsuwayi ucan jiwarayañataqui, sasa. Ucampis jupanacajj juman marcamawa, juman herenciamaraquiwa, jumaw Egipto marcat irpsunta jach'a ch'amamampi’ sasa. “Ucatsti Tatitu Diosajj nayarojj saraquitänwa: ‘Pä kala tablanaca waquichasim, nayrïri kalanacjama, ucatsti maderat mä arca lurasiraquim, ucat kolluru maqhatanim nayampi parlañataqui. Nayaw uca tablanacaru kellkaraquï uca quipca arunaca nayrïri kalanac p'acjctas uca tablanacjama, ucatsti uca maderat lurat arcaruwa imaraquïta’ sasa. “Ucatsti acacia sat maderat mä arca luraracta, uqhamaraqui uca pä kala tablanaca waquicht'asinjja, kollu pataruwa ucanac apt'ata maqhatawayta. Tatitu Diosasti uca tablanacarojja Tunca Camachinaca kellkaraquïna, cunjämatï nayrïri cutejj lurcäna uqhama, cunapachatï jumanacaru kollu patan parlapcäyätam nina taypita jumanacajj tantachatäsipcäyäta ucqha. Tatitu Diosasti nayaruwa churitu, ucatsti nayajj kolluta apanisajj; uca maderat lurat arcaruwa imaraquïyäta, cunjämatï Tatitu Diosajj sisquitäna uqhama, ucanwa jichhacama imatäscaraqui.” (Israelanquirinacasti Beerot-bene-jaacán sat chekat mistuwayasajj Mosera sat chekaruwa puripjjäna. Uca chekan Aarón chachajj jiwjjaraquïna, uca chekaru amayapajj imataraquïnwa, ucatsti Eleazar yokapaw sacerdotet jupa lanti utt'ayatäjjaraquïna. Uca chekat mistuwayasinjja Gudgoda sat chekaruw puripjjäna, Gudgoda chekatsa Jotbata sat chekaruw puripjjaraquïna, cawqhantï walja uma phuch'unacajj utjqui ucaru. Ucapachaw Tatitu Diosajj Leví triburojj ajllïna, suma arust'äwiru mantat arca apañapataqui, ucatsti Tatitu Diosan nayrakatapancapjjañapataqui yupaychasa, uqhamaraqui jupan sutiparu bendiciñataqui, cunjämatï jichhürcama lurasipqui uqhama. Ucatwa levitanacajj jilanacap taypina jan orakenïpquiti, jupanacan herenciapasti Tatitu Diosawa, cunjämatï Diosajj jupa quipca arscän uqhama.) “Nayasti pusi tunca urumpi pusi tunca arumampiw kolluncäyäta, cunjämatï kalltäwin ucanccäyäta uqhama, uqhamaraquiwa jichhas Tatitu Diosajj ist'itäna, ucatsti janiw jumanacarojj t'unjapcaraquïyätamti. Jan ucasti Tatitu Diosajj nayarojj sitänwa: ‘Saram waquicht'asiraquim marcan nayrap sarañataqui, uqhamata jupanacan sarapjjañapataqui uca orake catuntañataqui, cawquïrtï awquinacamaru churä siscayät ucaru’ sasa. “Jichhasti israelit jakenaca, ¿cunsa Tatitu Diosamajj jumanacat mayipjjtamjja? Juparu jach'añchañanacama, jupan thaquipanjam arcañanacama muni, ucatsti munaraquiwa juparu munapjjañanacama, yupaychapjjañama take chuymampi, take jacañamampi, uqhamaraqui camachi arunacaparjam, leyinacaparjama sum sarnakapjjañamataqui. Amuyapjjaraquim, jumanacan Tatitu Diosamanquiw alajjpachasa, alajjpachan alajjpachapasa, uqhamaraqui acapachan orakenacasa, take cunatï ucan utjqui ucanacasa. Ucampis Diosajj jumanacan awquinacamaruw ajllïna, munaraquïna, ucatsti jupanacan wawanacaparuwa ajlliraquïna, ucanacasti jumanacäpjjtawa, take marcanac taypita, cunjämatï jichhürcama uñjasisqui uqhama. “Jumanacan chuymanacamarojj suma arust'äwiru mantatäquis uca arunaca uchapjjaraquim, jan juc'ampi chuymanacam kalarayasipjjamti. Jumanacan Tatitu Diosamasti diosanacansa Diosapawa, uqhamaraqui munañaninacansa munañanipawa; jupawa wali jach'a Diosajja, wali ch'amani, ajjsarcaña, take jakerus quipcaqui uñjaraqui, janiraquiwa kollkempis alayasquiti. Jan ucasti cheka cancañampiw uñjaraqui wajcharusa, viuda warmirusa, uqhamaraquiwa muni, mank'ayaraqui, isi churaraqui, jumanac taypin jacqui uca yakha marcat jutir jakerusa. Jumanacasti Egipto marcanjja yakha marcanquirïpjjaraquïyätawa. Jumanacasti munasiñ chuymampiya qhuyapayapjjam yakha marcat jutir jakerojja, jumanacas yakha marcat jutir jaket uñt'atäpjjaraquïyätaw Egipto marcanjja uca laycu. “Tatitu Diosamarojj jach'añchapjjam, yupaychapjjaraquim jupa saparuqui servipjjam; ucatsti cunapachatï juramento lurapjjäta ucqhasti Diosan sutipjjaru lurapjjaraquim. Juparuquiwa k'ochunaca churapjjäta, jupaquiw jumanacan Diosamajja, jumanacan uñjcañaraquiw jach'a muspharcañanacjja luraraqui, jumanac laycu. Cunapachatejj awquinacamajj Egipto marcar puripjjän ucqhajj pakallk tunca jakequïpjjänwa, ucampis jichhajj Tatitu Diosamajj waljaniruw tucuyapjjtam, alajjpach walja warawaranacjama. “Jumanacasti Tatitu Diosamarojj munapjjam, ucatsti ewjjanacapjja phokhapjjaraquim, leyinacapa, arsutanacapa camachi arunacapsa. Uñt'apjjam jichhüruna Diosaman yatichäwinacapjja, cawquïrtejj wawanacamajj jan uñt'apqui ni uñjapcaraquisa. Sum uñjapjjaraquim jach'a cancañapa uqhamaraqui ch'amapsa. Cawquïri unanchanactï, jach'a uñacht'äwinacampi lurqui Egipto marcana faraón rey contra uqhamaraqui take jakenacapataqui, ucatsti cunjämtï lurqui egipcio ejercitoru, caballonacaparu, nuwasiñ carronacaparu uqhamaraqui cunjämsa Mar Rojo sat umanacaru chhaktayäna, cunapachatï jupanacajj jumanacaru khepat arctanipjjayätam ucqhajja. Diosaw jupanacarojj jan mayampitaqui t'unjäna. Uqhamaraqui amtasipjjam take cunanactï jumanacataqui lurqui wasarana aca chekar jumanacar puriyaniñcama. Ucatsti cunjämsa luraraquïna Datán, Abiram sat Eliab chachan wawanacaparojja, qhitinacatï Rubenan wawanacapäcaraqui; cunjämsa orakejj jist'artäna take familiaparu carpanacaparu mank'antasa, take cunanacatï utjcäna ucanacamppacha, ucsti take Israel marcaw uñjäna. Jumanac quipcaw testigöpjjta take cuna jach'a luräwinactï Diosajj lurqui ucanacatjja. “Jumanacasti take camachi arunaca jichhüruna churapcsma ucanacjja phokhapjjamaya, uqhamat ch'amanïpjjañamataqui uca orakenac catuntasipjjañamataquejja. Ucatsti walja maranaca jacapjjañamataqui uca orakena, cawquïrtï Diosajj arupampi arsüna jumanacan awquinacamaru uqhamarac wawanacaparu churañataqui, cawqha orakentï leches misq'is umjam jalasqui ucana. Cawquïri oraktï jumanacajj catuntapcäta ucajj janiw Egipto orakjamäquiti, cawqhattï jumanacajj mistunipcta. Qhä orakenjja jumanacajj yapuchapjjäyätawa, ucatsti cayumpiraquiw karpapjjäyäta, cunjämatï huertanacan lurasqui uqhama. Ucampis cawquïri oraktï catupcäta ucajj wali kollunacani, vallenacaniwa, alajjpachat sarakanir jallumpi karpataraqui. Uca oraksa Diosaraquiwa imaraqui, marpacharaquiw jupajj uñch'uquiniraqui. “Jumanacatï Diosan camachi arunacapa jichha uruna churapcsma ucanaca phokhapjjäta, ucatsti Tatitu Diosamaru munapjjaraquïta, take chuymampi yupaychapjjaraquïta take jacañamampi ucqhajj, juparaquiwa horasapar apayanipjjätam nayra jallsa khepa jallsa, jumanacan trigo, aceite, vino apthapipjjañamataqui. Uqhamaraquiw nayajj pampanacamana take casta pastonac jilayä uywanacamataqui, uqhamat jumanacajj suma mank'ata sarnakapjjañamataqui. Ucampis jan jumanacpacha engañasipjjamti, janiraqui Diosata armasimti ni yakha diosanacarus yupaychapjjamti ni jupanacarus alt'asipjjaraquimti, jan ucasti Diosaw jumanacatac colerasispa, janiraquiwa jallunacsa puriycaniti, ucatsti janiraquiwa orakenjja cunas achcaniti, janc'aquiw jumanacajj jiwarapjjaraquïta cawquïri suma oraktï Diosajj churapcätam ucana. “Ucatsti aca arunacajja chuymanacamaru, p'ekenacamaru uchapjjam, uqhamaraqui amparamarusa, paramarusa, mä chimpur uñtata uchasipjjam. Uqhamaraqui wawanacamarojj yatichapjjam uca arunacata utamanccasina, thaqui sarcasina, uqhamaraqui iquintañataqui, iquiñat sartañataquisa. Ucatsti kellkantaraquïtawa uta mantañan postenacaru, uqhamaraqui utaman puncunacaparusa; uqhamata jumanacasa, wawanacamasa walja maranaca jacapjjañamataqui cawquïri oraktï Diosajj awquinacamaru churañatac arscäna ucan walja urunaca jacapjjañamataqui, cunjämäquitï alajjpachajj acapach orakjjana uqhama. “Jumanacatï aca camachi arunaca suma imapjjäta, phokhapjjaraquïta, ucatsti suma chuymampirac Tatitu Diosamaru munapjjäta, uqhamaraqui suma iyawsañampi thaquipansa arcapjjäta ucqhajj, Diosasti jumanacan nayräjjanacamatjja take uca marcanacaruw jakonucuni, ucatsti jumanacajj uca walja marcanaca, wali ch'amani marcanaca catuntapjjäta. Cawqharutï jumanacan cayunacamajj tact'ani ucanacajj jumanacancaniwa. Orakenacaman korpasïwinacapajj lokatatasiniw wasara chekata Líbano sat chekacama; ucatsti Eufrates sat jawirata Mar Mediterráneo sat jach'a kotacama. Janiraquiw cawquïri marcas jumanac contra sayt'añ puedcaniti. Jumanacan Tatitu Diosamaw uca marcanacar ajjsaraña, qhathatiña uscuntani, cawqha chekanjamtï pasapcäta ucanacanjja, cunjämtï Diosajj arupampi arscänjja uqhamar phokhasa. “Jichha urunwa nayajj bendicionampita maldicionampita ajllisiñanacamatac churapjjsma. Bendicionsti catokapjjätawa, jumanacatejj Tatitu Diosaman camachi arunacapa phokhapjjäta, cawquïrtejj jichha urun churapcsma ucanaca, ucapacha; maldicionsti catokapjjaraquïtawa, jumanacatejj yakha jan uñt'at diosanacaru arcasina, Tatitu Diosan camachi arunacaparu jan phokhapcaraquïta, ucatsti thaquipatsa sarakapjjaraquïta, cawquïri ewjjanactejj jichhüruna churapcsma ucanacata, ucapacha. “Cunapachatejj Diosamajj puriyapjjätam uca orake catuntapjjañamataqui ucqhajj, bendicionjja uchapjjätawa Gerizim sat kolluna; maldicionsti, Ebal sat kollunaraqui. Aca kollunacasti jicjjatasiw Jordán jawirat qhursa tokena, inti jalanta tokeru sarañäquis ucsana, cananeonacas pampa oraken jacapqui ucqhana, Gilgal sat orake uñcatasina, More sat chekana, encinas kokanacäquis uca thiyana. Jumanacasti niyaw Jordán jawira maqhatañataquïsipcta, ucatsti cawquïri oraktï Tatitu Diosamajj churapcätam uc catuntapjjäta. Cunapachatejj jumanacajj catuntapjjäta uqhamaraqui ucan jacapjjäta ucqhajj, take chuymampiya cawquïri leyinactï uqhamaraqui arsutanactï churapcsma ucarjam sarnakapjjam. “Take aca leyinaca, arsutanacaparjamaw jumanacajj sarnakapjjañama, cawquïri orakenactejj awquinacaman Tatitu Diosapajj utjäwinacamataqui churapcätam ucana. “Ucatsti t'unjapjjaraquim take cawqha chekantejj uca marcanacajj yakha diosanacaru yupaychapqui uca chekanacana, kollunacana, jisc'a kollunacana, uqhamaraqui jach'a koka mankhanacansa. Altaranacapsti jakonucupjjam, jisc'a jisc'a tucjapjjaraquim kalanacapsa; cawquïri lawarutï yupaychapqui ucanacsa phichhantapjjaraquim, uca cunayman uñtan diosanacapsa t'unjapjjaraquim. K'al t'unjapjjam jan qhitis mayampi amtasiñapataqui. “Tatitu Diosamarusti janiw uqham yupaychapcasmati. Diosasti jumanacan tribum taypita mä lugar ajllisi, jumanacasti uca chekaru yupaychir sarapjjañamataqui. Uca chekanwa jumanacajj uywanaca sacrificiot jupar yupaychasa loktapjjäta, diezmonaca apasa, churäwinacama Diosaru churasa, arsutanacama, ofrendanacama, uqhamaraqui vacanacamana, ovejanacamana nayrïr kallunacap apasa. Qhä chekanwa Tatitu Diosaman nayräjjapana mank'apjjaraquïta, ucatsti familianacamampi chicaw cusisipjjäta luräwinacaman achupa uñjasina, cunanacampitejj Diosamajj bendicipjjätam ucanacata. “Uca orakenjja, janiw jumanacajj cuntejj aca chekan lurctan ucanacjja lurapjjätati, cawqhantejj sapa maynis jumanacajj lurapcta cunay asquïchi sapakat maynitaqui ucanaca. Chekpachansa janïraw jumanacajj samarañ oraker puripctati, cawquïri oraktejj Diosajj churapjjtam ucaru. Ucampis cunapachatejj jumanacajj Jordán jawira qhurcataru maqhatjjapjjäta, ucatsti Tatitu Diosamas uca orake churapctam ucana jacapjjäta, uqhamaraqui take muyuntapctam uca uñisirimat khespitäjjapjjäta jan cunaru ajjsarasa, ucqhasti jumanacajj cawqha chekarutejj Tatitu Diosamajj ajllisini jumanacan yupaychapjjañamataqui, ucaruwa loktapjjäta take cunanactejj sapcsma ucanaca. Take uywanaca sacrificion loktasa juparu yupaychañataqui, diezmonaca, churäwinaca, uqhamaraqui take cuntejj Tatitu Diosamaru churañatac arsupcta ucanac sum ajllisinwa churapjjäta. Ucatsti mä jach'a cusisiñ uru jumanacajj Tatitu Diosaman nayräjjapana lurapjjäta take wawanacamampi, uywatanacamampi chica, uqhamaraqui jumanac taypin jaquiri levita jakenacampi. Jupanacasti janiw jumanac taypina cuna orakenacsa catokapquiti. “Ucatsti suma amuyasipjjam, jan Diosarojj cawqha chekansa uywanacjja sacrificiot loktapjjamti. Jan ucasti lurapjjätaw cawquïri tribun orakeparutï Tatitu Diosamajj ajllisini uca chekana. Uca chekanwa take cuntejj arojjampi sapcsma ucanac phokhapjjäta. “Ucat sipansa puedipjjtaw jiwayasina, aycha mank'añsa marcanacamana cuna horasansa, cawquïri yänactï Diosamajj churapjjtam uqhamarjama. Gacelana, tarujana aychapjja take jumanacaw mank'añ puedipjjta, k'omäpasa jan k'omäpasa. Ucampis janiw wiljja mank'apjjätati jan ucasti orakeruw waranucupjjäta umäcaspas uqhama. “Jumanacasti janiraquiw marcanacamanjja: Trigo, vino, aceite uca diezmonacjja, ni vacanacamana, ovejanacamana jilïri kallunacapsa ni jumanacas chuymanacamat ofrendanac churä sapcta ucanac mank'apjjañamäquiti. Jan ucasti Diosan nayrakatapanacwa ucanacjja mank'apjjäta, cawqharutejj jupajj ajllisi ucqhanaqui; Tatitu Diosaman nayräjjapana, wawanacamampi, take uywatanacamampi, uqhamaraqui cawquïri levitanacatejj jumanac taypina jacapqui take ucanacampi chicaw take irnakañaman achunacapata cusisipjjäta. Aca oraken jaccasasti janipuniw levitanacarojj apanucupjjätati. “Cunapachatejj jumanacan Tatitu Diosamajj orakenacam jach'aptaycani jupan arsutaparjama, ucatsti jumanacaru aycha mank'añatejj munasipjjätam ucqhajj, jumanacajj mank'asipcaquismawa cuna horasasa. Cawquïri chektejj Tatitu Diosamajj ajllisini jupan jacäwipataqui, ucatejj jumanacan jacäwinacamat jayancascani ucqhajj puedipjjtaw vacama, ovejama qharsusin mank'aña, cawqhantejj jacapcta uca chekana, cunjämtejj nayajj sapcsma uqhama. Cunjämtejj gacelana, tarujana aychap mank'apcäyäta, uca pachpaw jumanacajj take ucanaca mank'apjjäta k'omäpansa, janis k'omäpan. Ucampis janiw cuna laycus wilapjja mank'apcasmati, wilajj jacañätap laycu; uqhamajj janiw jacañjja wilampi chica mank'antapcasmati. Jan ucasti orakeru waranucuñamawa umäcaspas uqhama. Janipuni mank'apjjamti, ucatsti jumanacas wawanacamasa suman jacapjjäta, Diosaru suma luräwinac uñacht'ayapjjatam laycu. Ucampisa cawquïri yänactejj Diosaru ofrendata churä sapcta, uqhamaraqui arunacamampi arsusina loktä sapcta ucanacjja cawqha chekarutejj Diosajj ajllisqui ucaruw apapjjäta. Uca chekanwa Diosan altarap pataru sacrificionac loktapjjäta, ucatsti cawquïri uywanacan wilanacaptejj loktañataqui churapcäta ucanacjja Diosan altarap pataruwa waratatapjjäta, ucampis aychapjja mank'apjjätawa. “Ist'apjjam, phokhapjjaraquim take cuntejj sapcsma uca arunaca, uqhamata jumanacasa, wawanacamasa sum sarnakapjjañamataqui, cunatejj Diosan nayrakatapana asquïqui ucanac lurasa. “Cunapachatejj Tatitu Diosajj cawquïri orakenactejj catuntapcäta ucanac t'unjani, ucatsti jumanacajj ucan utjantasipjjäta ucan jacapjjaraquïta, ucqhasti jumanacajj amuyasipjjam uca marcanacan sarnakäwinacaparjam jacañ toketjja, uqhamaraqui diosanacapar yupaychañ toketsa. Jan jumanacajj uqham Tatitu Diosamarojj lurapjjamti. Diosajj jan uñjañ munqui ucanacwa uca marcanacasti diosaparu wakaychañataquejj lurapjje, uqhamaraquiwa quipca wawanacapsa ninampi phichhantapjje sacrificiot loktasa. “Take ewjjanaca churapcsma uqhamarjam sarnakapjjam, jan cunsa jiljjatayapjjamti ni menoswakayapjjamsa. “Jumanac taypintejj cuna profetasa, jan ucajj visionanac uñjirisa uñstani, ucatsti unañchanaca, jach'a uñacht'äwinacampi lurani, cuntejj parlapcätam ucanacatejj phokhasini, ucatsti sapjjaraquïtam: ‘Sarapjjañäni, jan uñt'apcta uca yakha diosanacaru arcapjjañäni, yupaychapjjaraquiñäni’ sasa, ucqhajj jan jumanacajj jupanacaru ist'apjjamti; Tatitu Diosamasti jumanacaruwa yant'añ munapjjtam, take chuymampiti, uqhamaraqui take jacañamampiti juparu munapjjta janicha ucanacata. Tatitu Diosama saparuqui arcapjjam, jach'añchapjjaraquim, ist'apjjaraquim camachi arunacapsa, jaysapjjam juparu ucatsti yupaychapjjaraquim, uqhamaraqui juparu chict'atapuni jacapjjaraquim. Uca visionanac uñjir profetasti jiwayatäniwa jumanacaru Tatitu Diosam contra sartasina amtayatap laycu, cawquïri Diosatejj jumanacaru Egipto marcat esclavo sarnakañat khespiyanipjjtam, ucatsti Tatitu Diosaman thaquipat jithektayañ munatapata. Uqhamatwa saphitpacha jiq'inucupjjäta jumanac taypitjja take jan wali luräwinacjja. “Jan ucajj pachpa jilamasa, yokall wawamasa, imill wawamasa, uca munat warmimasa, uqhamaraqui uca wali munat amigomasa, jan qhitin ist'caya yakha diosanacar yupaychañ amtayätamjja, cawquïri Diosarutejj jan uñt'apcta ni jumasa ni wawanacamasa, cunjämatejj jayanquiri, jac'anquiri marcanacan diosanacapajj muyuntapctam mä thiya oraketa mä thiya orakcama, jan jupanacan munañanacap luramti ni ist'amsa, janirac jupanacatsa qhuyapayasimti uqhamaraqui jan jupat qhuyapt'ayasisas imantamti, ucat sipansa jiwayam. Jumaraquiw nayrakata amparam aytäta jiwayañataqui, ucatsti takpach marcaw uca quipca jupanacarojj luraraquini. Kalampi c'upjam jiwayañcama, jumar Tatitu Diosamata armasiyaña munatap laycu, cawquïri Diosatejj Egipto marcat irpsuntam, cawqhantï esclavot sarnakascäyäta ucata. Uqhamatwa take Israel marcajj yatipjjani uqhamarac ajjsarapjjanisa mayampi uqham jucha lurañjja. “Uqhamasti cawquïri marctï Diosajj jacañataqui churapcätam ucan yatipjjäta, jakenacan Diosaru jan jaysapjjatapa, uqhamaraqui uca marcan jakenacaru Diosat jithektayascatapa yakha jan uñt'at diosanacaru yupaychayasa. Ucanac ist'asinsti jumanacajj sumwa yatjjatapjjañama, ucattejj take ucanacan chekätapa yatipjjäta uqhamaraqui jumanac taypinsa jan wali luräwinac lurasitapa yatisinjja, jumanacajj espadampiw uca marcan jaquir jakenacarojj jiwarayapjjäta, take uywanacapsa, uqhamaraqui take uca marcan yänacapsa t'unjapjjäta. Uca marcan take yänacapsti marcan plazaparuw montont'apjjäta, ucatsti ninampiwa marcarojj phichhantapjjäta take cunanactejj uñisirimata aparanipcta ucanacampi chica, takpach t'unjasina, ninampi phichhantasina Tatitu Diosamaru loktasa. Uca marcasti jan mayampitaqui t'unjatäniwa, lakayanacar tucuyata, ucatsti janiraquiwa mayampi sayt'ayatäcaniti. “Jan jumanacajj cunatejj t'unjañataqui uchatäqui ucanacjja aptasipjjamti, Diosasti janiraquiw ucapachajj jumanacataqui colerascaniti, ucampis Diosajj jumanacatwa qhuyapayasini waljaniru jiltayasaraqui, cunjämatejj jumanacan awquinacamaru arupampi arsuwaycän uqhama, cunapachatejj jumanacajj Tatitu Diosamarupuni ist'apjjäta, uqhamaraqui uca camachi arunacaparjam sarnakapjjäta, cuntejj jichhürun churapcsma ucanacaru, phokhapjjam chek sarnakasa jupan nayrakatapana. “Jumanacasti Tatitu Diosaman wawanacapäpjjtawa. Jan janchinacama qharirasipjjamti janirac ñic'utanacamsa mururasipjjamti cunapachatï maynejj jiwani ucqhajja. Jumanacasti Diosan k'oma ajllit marcapäpjjatam laycu. Juparaquiwa take marcanacat sipansa jumanacaru ajllisipjjtam jumanacajj jupan marcapäpjjañamataqui. “Jan jumanacajj cuna k'añunacsa mank'apjjamti. “Aca uywanacwa jumanacajj mank'asipcaquïta: Orko vacanaca, orko ovejanaca, cabritonaca, tarujanaca, gacelanaca, gamosanaca, monten jaquir cabritonaca, take casta antílope sat animalanaca. Jumanacasti puedipjjtawa pasto mank'asin qhisthupquis uca animalanac mank'aña, cawquïrinacantejj sillunacapas payaru jaljtatäqui ucanaca. Ucampisa janiw acnïri animalanacjja mank'apjjätati, jupanacajj pasto mank'erïscpansa, sillunacapajj jaljatäscpansa: Camello, wanc'u, tejón ucanaca. Uca animalanacarusti k'añu animalanacatwa uñt'apjjäta, jupanacajj pasto mank'erïsipquiwa ucampis janiraquiw cayunacapan sillunacapajj jaljtayatäquiti. “Janiraquiwa qhuchi mank'apjjätati, sillun animaläsipquiwa, ucampis janiw pasto mank'asin qhisthupquiti uca laycu. K'añu animalat uñt'apjjäta. Janipuni aca animalan aychapjja mank'apjjamti ni jiwat janchipsa llamct'apjjamti. “Uma mankhen jaquir animalanacatsti mank'apjjätawa cawquïrinacatejj jisc'a chhekhanacanïqui, uqhamaraqui ch'aqha q'ilinïqui ucanaca. Ucampis jan mank'apjjamti jani chhekhanïqui ni q'ilinïqui uca animalanacjja, jan ucasti k'añu animalat uñt'apjjam. “Ucatsti take chhekhani k'oma animalanacjja mank'añ puedipjjtawa. Ucampis utjiw cawquïrinactejj jan mank'apcasma ucanacajja: pacalinaca, ch'aqhanac p'aquintirïquis uca pacalinaca, uman sarnaker pacalinaca, aycha mank'er pacali, uqhamaraqui take casta q'ili q'ilinaca, uqhamaraqui take casta cuervo jamach'inaca, uca jach'a jaltir avestruz sat animala, arum sarnaker jucunaca, kellwanaca, ucatsti take casta gavilán sat jamach'inaca, uqhamaraqui arum sarnaker buho sat jach'a nayran jamach'i, ibis sat jach'a chhurun jamach'inaca, cisne sat jach'a cuncan jamach'i, ucatsti pelícano, buitre sat aycha mank'er pacalinaca, cormorán sat uman sarnaker jamach'i, cigüeña sat uman jaquir jamach'i, abubilla sat lak'onac mank'er jamach'i uqhamaraqui chiñinaca. “Take casta chhekhani animalanaca, ucanacarojj k'añutwa uñt'apjjäta janiraquiw mank'apjjätati. Ucampis cawquïri jamach'inacatejj k'omat uñt'atäqui ucanacjja mank'apjjätawa. “Jan jumanacajj jupapach jiwat animalanacjja mank'apjjamti, jumanacajj Diosatac yakhachat marcäpjjatam laycu. Ucampis ucanacjja churapjjasmawa jumanac taypin jaquiri yakha marcat jutir jakenacaru. Jupanacasti puedisipquiw mank'añjja; uqhamaraqui uca chekanjam pasasquiri jaya marcat jutir jakerus aljasipcaraquismawa. “Janiw cabritonacjja taycapan lecheparu phayapjjätati. “Sapa maraw jumanacajj jan armasisa grano cosechanacamat sapa tuncat maya yakhachapjjäta. Sapa tuncat mayäquis ucanacjja trigota, vinota, aceiteta yakhachatjja, uqhamaraqui vacanacamana, ovejanacamana nayrïri wawachat kallunacapata jumanacajj Tatitu Diosaman nayrakatapan mank'apjjäta, cawqha chekarutejj Tatitu Diosamajj ajlliscani utjäwipataqui uca chekana, uqhamata jumanacan Diosaru yupaychaña yatekapjjañamataqui. Diosatejj jumanacaru bendicipjjätamjja, ucatsti jumanacajj wali jayan jacapjjäta uca diezmonacam apañataquejja, jumanacan wali jayan jacatanacam laycu cawqha chekarutejj Diosajj ajllisqui jupan utjäwipataqui uca chekacama, ucqhasti jumanacajj alj-jjapjjätaw uca diezmonacjja, uca aljat kollkenacsti Diosan ajllit utaparuwa apapjjaraquïta. Uca kollkempisti uca chekanjja cuntejj munapcäta ucanac alasipjjäta: vacanaca, ovejanaca, vino, poktata umañanacsa. Take cuntejj jumanacajj munapcäta ucanaca, ucatsti uca pachpa chekanwa mank'apjjäta Diosan nayrakatapana; mä fiesta lurapjjaraquïta familianacamampi. “Levitanacarusti janipuniw jumanacan marcanacamatjja apanucupjjätati, jupanacasti janiw jumanacjama orakenac catokapquiti. “Sapa quimsa maraw jumanacajj cosechanacamat diezmonac apakapjjäta, ucatsti marcanacamaruwa imapjjaraquïta, cunapachatejj levitanacajj jutapjjani, cawquïrinacatejj jan orakenïpqui, uqhamaraqui cawquïri jayat jutiri jakenacatejj jumanac taypin jacapqui, wajchanaca, viudanaca ucanacan sist'asiñcam mank'apjjañapataqui. Uqhamatwa Tatitu Diosamajj bendicipjjätam take cuntejj lurapcäta ucanacana. “Sapa pakallko maraw perdonäta cawquïri jaketejj manumäcani ucarojja. “Uca perdonasiñasti aqhamäniwa: Take cawquïri jaketï masiparu cunsa mayt'cäna, ucasti cuntejj mayt'cän ucajja janiw cobrascjjaniti. Janiw cobrasiñ puedquiti jake masiparojja ni marca masiparusa cuttayjjet sasajja, uca marajja manunacat perdonasiñ marätap laycu, Diosaru jach'achañataqui. Yakha marcat jutir jakerusti puediractaw mayt'atam cobrasjjañjja, ucampisa marca masimarojj perdonätawa cuntejj mayt'asctam ucjja. Uqhamatwa jumanac taypinjja pobrenacajj jan utjcaniti, Tatitu Diosamasti bendiciraquïtamwa cawquïri oraktejj churctam ucanjja, cunapachatejj jupan arunacapa ist'äta, uqhamaraqui camachi arunacap phokharaquïta, cunjämatejj jichha uruna ewjjawaycsma uqhama. Tatitu Diosamasti jumarojj bendicïtamwa cunjämtejj arupampi arsuwayctam uqhama, ucatsti utjaraquïtamwa yakha marcanacar mayt'añataquejja, ucampis jumajj janiw cunsa mayt'ascätati. Walja marcanacwa apnakaraquïta, ucampis jupanacajj janiw jumaru apnakapcaniti. “Mä pobre jaketejj utjani jumanac taypinjja uqhamaraqui cawquïri oraktejj Tatitojj churcätam uca marcanac taypinsa, ucataquejj jan jumajj chuymam kalarayasimti ni janiw saraquimsa uca pist'ayasir jilamar yanapt'añjja, jan ucasti juparojj qhuyapt'ayam, ucatsti cuntejj munqui ucanacjja churaraquim. Janirac jumanjja aca jan wali amtäwejj utjcpanti: ‘Niyaw jac'äjje pakallköri marajja, cawquïri marantejj manunacajj perdonasqui ucajj’ sasa, uqhamat jan wali ajanumpi pobren jicjjatasiri jila masimarojj uñcatañataqui, janiraqui cunsa mayt'cätati ucapachajj jupajj Diosaruwa juma contra mayisini, uca luratamasti jucharaquïniwa. Jumasti yanapt'añamapuniwa suma munasiñ chuymampi, Tatitu Diosamasti uca luratamatjja bendicïtamwa take luräwinacamanjja. Marcamansti pobrenacajj utjapuniniwa, ucatwa nayajj jumaru aca ewjja arunaca chursma, jumana qhuyapayasir chuymanïñamataqui uca jake masinacamampi, cawquïrinacatejj marcamanjja, pobrezana, t'akhesiñana sarnakapqui ucanacampi. “Cawquïri hebreo jilamatejj, chachäpansa, warmïpansa; jumaru aljasïtam esclavor uñtata, ucasti sojjta maraquiw sirvïtam. Pakallko mara purinipanjja libre qhitanucjjäta. Ucampisa cunapachatejj qhitanucjjäta ucqhajj janiw jan cunani qhitanucütati, jan ucasti jumajj uywa tamanacamatjja churätawa, uqhamaraqui walja trigompi, vinompi. Cuntejj Tatitu Diosamajj churctam ucanacatjja jupampiw jaljasïta. Janirac Egipto marcan esclavo sarnakatamjja armasimti, ucatsti Tatitu Diosamaw khespiyaniractam. Ucatwa jichhajj jumaru aca ewjjanaca chursma. “Ucampis esclavomatejj jumat jan sarakañ muncätam, jumaru munatapa uqhamaraqui familiamaru munatap laycu, uqhamaraqui juman juparu sum uywatam laycu, ucatsti mä p'iyañampi, uta puncumaru saycatayasin juparojj jinchupa p'iysüta; uqhamatwa jupajj wiñayataqui juman esclavomäni. Uca pachpa luraraquïta mä warmi esclavampisa. Jan jumajj chuymaman mayjt'asimti esclavonacam antutjjasajja. Sojjta maraw jumaru sirvipjjtam mä jornalero irnaker jaken chicat pagop catokasaqui, ucampisa Tatitu Diosamaw bendizjjätam take cuntejj lurcäta ucanacanjja. “Vacanacama, ovejanacamatejj nayrïri orko wawachani ucanacjja Tatitu Diosamaruwa loktapjjäta. Janiraquiwa vacaman jilïri wawachat kalluparojj lurayapjjätati ni ovejaman jilïri kallupatsa t'awra yawirätati. Sapa mararaquiwa familiamampi chica mank'araquïta Tatitu Diosaman nayrakatapanjja, cawqharutejj jupajj ajllisqui uca chekana. Cunapachatejj uca nayra wawachat kallunacajj janchipana usuchjatäni, cojönisa, juyqhünisa ucqhajj janiw Diosarojj sacrificion loktapjjätati. Cawqha marcantejj jacctajja uca chekanwa mank'apjjäta, ucsti takeniraquiw mank'apjjaraquini, mank'añ animaläpasa jan mank'añ animaläpansa; cunjämatejj gacelana, tarujana aychapajj mank'atäqui uqhama. Ucampis janiw wilapjja mank'ätati, jan ucasti orakeruw waranucüta umäcaspas uqhama. “Cunapachatejj Abib sat phajjsejj purinini ucqhajj, jumanacajj Pascua fiesta lurapjjäta Tatitu Diosamar jach'añchasa; Tatitu Diosamajj uca phajjsinwa mä aruma Egipto marcat irpsuntam uca laycu. “Uca Pascua fiestanjja Tatitu Diosamarojj loktapjjätawa vacanaca, ovejanaca, cawqha chekarutejj jupajj utjäwipa ajllisini uca chekana. “Cawquïri uywtejj loktapcäta ucjja jan levaduran t'ant'ampwa mank'apjjäta, cawquïritejj t'akhesiñ t'ant'äqui uca, Egipto marcat wali janc'aqui mistunipjjatam laycu. Uqhamwa jumanacajj jaccasina Egipto marcat mistunipjjatam amtasipjjäta. Uca pakallko urunacanjja janiw jumanacan orakenacamanjja levadurajj utjañapäquiti; cawquïri aychtejj sacrificion nayrïri uru jayp'unjja loktapcäta uca aychjja janiw khepärmanthi alwatac jilt'ayasipjjätati. Janiraquiw jumanacajj cawqha chekansa Pascua fiesta lurapjjätati cawquïri oraktï Tatitu Diosamajj churapctam uca marcanacanjja, jan ucasti cawquïri chektejj Diosajj ajllisqui jupar yupaychañataqui uca chekanac loktapjjäta, jayp'unacaraquiw loktapjjäta, cunapachatejj intejj jalantcani ucapacha, jumanacasti uca horasaw Egipto marcatjja mistunipjjäyäta. Cawquïri aychtejj loktapcäta ucsti suma khatiyapjjaraquïta, ucatsti cawqha chektejj Tatitu Diosamajj ajllisqui ucanwa mank'apjjaraquïta, khepärmanthi willjtasti utanacamaruw cuttawayjjapjjaraquïta. Sojjta uruw jan levaduran t'ant'a mank'apjjäta, pakallko urüqui ucansti mä jach'a tantachasïwi lurapjjaraquïta, Tatitu Diosamaru jach'añchañataqui, uca urusti janiw jumanacajj cuna casta irnakañamansa lurapjjätati. “Trigo apthapiñ kallta urut pakallko semana pasjjepansti, jumanacajj fiestachapjjätawa uca semananacajja Tatitu Diosamaru jach'añchañataqui, ucatsti chuymanacamatjamwa ofrendanaca loktapjjäta, kawkhtejj Tatitu Diosamajj bendicipctam uqhamarjama. Ucatsti uca fiestanacjja lurapjjätawa cawqha chekarutejj Tatitu Diosamajj utjäwipatac ajllisqui uca chekana, take wawanacamampi, uywatanacamampi, levitanacampi, yakha marcat jutir jakenacampi, wajchanacampi, viudanacampi, qhitinacatï jumanac taypin jacapqui ucanacampi. Amtasipjjaraquim jumanacas Egipto marcanjja esclavöpjjaraquïyätawa, ucatsti take aca leyinacapjja phokhapjjamaya. “Cunapachatejj trigo apthapiña tucuyjjapjjäta, uqhamaraqui uvanac ch'irwsuñsa tucuyjjapjjaraquïta ucqhajj pakallko uruw Enramada fiesta fiestachapjjäta. Take wawanacamampi, uywatanacamampi, levitanacampi, yakha marcat jutir jakenacampi, wajchanacampi, viudanacampi uqhamaw uca fiestanjja cusisipjjäta. Pakallko uruw aca fiestampejj Diosaru jach'añchapjjäta, cawqha chektejj jupajj ajlliscani uca chekana, ucatsti Tatitu Diosamajj take cosechanacamaruw bendicipjjätam uqhamaraqui take irnakañamarusa ucatsti jumanacajj cusisitapuniw sarnakapjjäta. “Take chachaw Tatitu Diosamarojj maran quimsa cuti uñstani, cawqha chektejj jupajj ajllisqui uca chekana, aca fiestanacanwa uñstapjjani: Jan Levaduran T'ant'a Mank'añ fiestana, Semananaca sat fiestana, uqhamaraqui Enramada fiestansa. Janiraquiw cawquïri jakes Diosarojj jan cunani uñstcaniti, jan ucasti sapakat mayniw ofrendapa apani, cunjämatejj take yänacampi Tatitu Diosamajj bendicipjjtam uqhama. “Utt'ayasipjjam juezanaca, jilïri jakenaca, take cawquïri marcanactejj Tatitu Diosamajj sapa tribunacaru churapcätam ucanacataqui, jupanacan suma cheka cancañampi uñjapjjañapataqui. Cheka cancañsti jan jumanacajj maysaru uñtayapjjamti, janiraqui jumanacajj maynit arjjatasisa, maynirusti uñisisaraqui jakenacarojj uñjapjjamti ni kollksa chilltayasipjjamti, kollke chilltayasiñajj jach'a amuyt'an jakenacarojj juyqhu tucuyi, ucatsti cheka cancañampi parlir jakenacan arunacapsa maysaruw uñtayi. Cheka cancañaruquiw jumanacajj arcapjjañama, uqhamata cawquïri oraktejj Tatitu Diosamajj churapcätam ucan utjantasisina jacapjjañamataqui. “Jan cuna kokanacsa ayrupjjamti yakha diosanacar jach'añchañataqui ni Diosaman altarap jac'arus ayrupjjamti. Janiraqui jumanacajj cuna kalanacsa perksusipjjamti, ucanacaru yupaychañataqui take ucanac Tatitu Diosaman uñisitap laycu. “Jan jumanacajj Tatitu Diosamarojj sacrificion loktapjjamti ni cuna usuchjat vacanacsa ni ovejanacsa, ucanacasti Tatitu Diosataquejj ajjtascañawa. “Cawquïri marcanactejj Tatitu Diosamajj churapcätam uca marcanacantejj cawquïri jakesa, warmisa Diosaru ñankhachäwinac lurani uqhamaraqui suma arust'äwipsa p'aquintaraquini, yakha diosanacaru yupaychasina uqhamaraqui ucanacar quillt'asiraquini, phajjsirüpasa, intirüpasa, warawaranacarüpasa, cawquïri luräwinactejj Diosajj jan lurañas munqui ucanac lurasa. Ucattï cawquïris yatini ucqhajj sum ucanacjja yatjjatapjjam; ucattejj chekpachan uca ñankha luräwejj Israel marcan luraschïnjja, ucatsti uca lurir jakerojj marcan tribunalap nayräjjaruw apapjjäta, kalampi c'upjasin jiwayatäñapataquiw juchañchapjjaraquïta. “Jiwayatäñataquisti juchañchasiraquiniwa cunapachatejj pani jan ucajj quimsa testigonacajj khanañchapjjani ucapacha, ucampis mä sapa testigon khanañchatapampejj janiw qhitis jiwayatäñataqui juchañchatäñapäquiti. Testigonacaw uca juchañchat jakeru kalanacampi c'uphantañjja kalltapjjani, ucjjarusti take marcpach jakenacaraqui. Uqhamwa uca jan wali luräwinacjja jumanac taypitjja tucjapjjäta. “Cawquïri ch'ajjwanacatejj ch'amäni uñjañajj, cuna jiwayasiñjjatsa, nuwasiñjjatsa, janchi usuchjasiñjjatsa cawquïri cuna jan walinacas marcaman utjani ucqhajj sarapjjätaw cawquïri chektejj Tatitu Diosamajj ajllisqui uca chekaru, ucatsti parlt'asipjjam levita sat sacerdotenacampi, uqhamaraqui cawquïri juezatejj uñjañapäqui ucaru uca ch'ajjwanacjja yatiyapjjaraquim. Ucatsti jupanacaw uñjapjjani uca juchañchañ tokenacatjja, ucatsti jumanacaraquiw phokhapjjaraquïta jupanacan arsutanacaparu phokhasa. Take ucanacjja cunjämtejj jupanacajj sapcani uqhamarjamaraqui lurapjjam, cawquïri arsüwinactejj jupanacajj khanañchapqui uqhamarjama jan cunsa maysaru uñtayasa. Ucampisa cawquïritejj jach'a jach'a tucuñampi ucanac lurani, uqhamaraqui Diosan sirvirip sacerdoterusa jan ist'caraquiniti, ni juezan arsutaparusa, uca jakesti juchañchasin jiwayatäniwa. Uqhamatwa jumanacajj ñankha luräwinacjja Israel marcana tucjapjjäta. Cunapachatejj marcanquir jakenacajj ucanac yatipjjani ucqhajj takeniw ajjsarapjjani, ucatsti jach'a jach'a tucuñanacjja apanucupjjaraquiniwa. “Cunapachatejj Tatitu Diosamajj churapcätam uca oraker mantapjjäta, ucatsti catuntapjjäta uca orakenaca, ucan jacapjjaraquïta ucapachajj janiw sapjjätati: ‘Nanacajj mä reyinïñ munapjjta, nanacaru apnakañapataqui, cunjämatejj take yakha marcanacajj reyinïpqui uqhama’ sasa. Marcaman reyipatjja uchasipjjätaw cawquïri jilamarutejj jumanac taypita Tatitu Diosamajj ajlliscani ucaru. Janiw mä yakha marcat jutir jakerojj reyit uscusipjjätati, jan ucasti marca masimaruw reyit uscusipjjäta. Ucatsti uca reyejj janiw walja caballonacanïñapäquiti ni jakenacsa Egipto marcarojj qhitañapäquiti caballeriap yapjjatañataquejja; Tatitu Diosasti jumanacarojj sapjjtamwa: ‘Jan mayampis uca thaquinjam cuttapjjamti’ sasa. Janiraquiwa uca reyejj walja warminacanïñapäquiti, jan jupan Tatitu Diosat jithektañapataqui, ni walja kollkenïñapäquisa ni walja korinïñapäquisa. “Cunapachatejj reyejj tronoparu kont'asini ucapachajj aca yatichäwinacat mä copia kellkayasini, levita sacerdotenacan kellkat libropata. Ucatsti jupampi chicpunwa uca kellkatanacjja apnakasini, take jacäwi urunacapanaracwa leet'asiñapäni, uqhamata Tatitu Diosaparu yupaychaña yatekañapataqui, uqhamaraqui ajjsarañapataqui take uca yatichäwinacaru, uqhamata uca camachi arunacarjama sarnakañapataqui. Uqhamata jan jupajj jach'a cancañani jilanacap taypina tucuñapataqui ni uca camachi arunacatsa jithektañapataqui. Uqhamatsti jupasa, wawanacapasa walja maranacaw Israel marcarojj apnakapjjani. “Levita sacerdotenacasa, take Leví tribunquirinacasa janiw orakenïpcaniti ni herencianïpcanisa maynïri israelit jakenacjama. Jupanacasti jacapjjaniwa Tatitu Diosaru loktatäquis uca ofrendanacata. Janiw jupanacajj herencianïpcaniti israelit jakenacjama, jupanacan herenciapajj Diosataqui irnakañawa, cunjämatejj jupa quipca sawayqui uqhama. “Sacerdotenacan catokapjjañapäqui ucanacajj acanacawa, cawquïri sacrificionactejj jakenacajj apanipcani vacanacata, ovejanacata: jupanacarusti wact'aniwa jiqhanïwja, quijada, uqhamaraqui puracawja. Uqhamaraquiw jupanacarojj wact'ani nayrakat achur trigonaca, vino, aceite, uqhamaraqui ovejat nayrakat yawekatäquis uca t'awranaca. Tatitu Diosamaraquiw jupanacaru ajllisi take tribunac taypita, awquinacapat wawanacapcama Tatitu Diosaruqui yupaychañan sarayapjjañapataqui. “Cawquïri levitatejj cawqha marcanacamatsa mistunini, cawquïri Israel marcan orakepatsa, ucatsti Tatitu Diosan ajllit chekaparu jutañ munani, uca chekansti Tatitu Diosan sutiparuwa irnakani, quipca cunjämatejj maynïri levitas jilanacapajj Diosaru sirvisipqui uqhamaraqui. Ucatsti quipca mank'añanacaracwa jupanacajj mayninacjam catokapjjani, awquinacapat yakha herencia catokapcani ucanacampi cuna. “Cunapachatejj jumanacajj Tatitu Diosaman churata oraker mantapjjäta ucqhajj jan jumanacajj uca k'añu luräwi sarnakäwinacapjja yaticasipjjamti. Jan jumanacat cawquïris sacrificiot ninar nakhantayasa loktapjjamti wawanacamaru, janiraqui yatiri jakes tucupjjamti, janiraqui jutcan uca urunacat yatjjatañanacarusa uchasipjjamti, janiraqui laykanacasa tucupjjamti. Janiraqui c'arimpi lunthatirinacarus jisct'asipjjamti, ni yatir layka jakerusa, janiraqui ch'amacani ajayunacarus mayisipjjamti, ni jiwatanacan ajayunacaparus thakapjjamti. Tatitu Diosamarusti, cawquïri jakenacatejj uqham lurapqui ucanacajj ajjtasiyapjjewa. Tatitu Diosasti jumanac nayräjjatjja take uca marcanacarojj jakonucuwa uqham ajjtascañ luräwinacanïpjjatap laycu. Jumanacasti Tatitu Diosampejj cheka chuymampipun sarnakapjjam. Cawquïri orakenactï catuntapcäta ucan jaquir jakenacajj uca yatiri layka jakenacaruw ist'apjje, ucampis jumanacan Tatitu Diosamajj janiw ucanac lurapjjañam munquiti. “Tatitu Diosamasti jumanac taypitjja mä nayjam profeta sayt'ayaraquini, ucarusti ist'apjjañamawa. Chekpachansa jumanacajj ucwa Diosamarojj Horeb sat kollunjja mayipjjäyatajja, cuna urutejj takpachani uca chekan tantachasipcäyäta aqham sasa: ‘Janiw mayampis Diosan arupjja ist'añ munapcti ni aca ajjsarcañ ninapsa uñjañ munapcti jan jiwañataqui’ sasa. Ucatsti Diosajj nayarojj sitänwa: ‘Waliquïsquiwa cuntejj sapcta ucajja. Nayaw jupanac taypitjja mä jumjam profeta sartayä, jupanacan marca masipata, ucatsti cuntejj nayajj parlam siscä ucwa sapjjätam uqhamaraquiwa parlapjjätam cuntejj nayajj ewjjancä ucanaca. Ucampis cawquïritejj jan ist'cani uca profetan nayan sutejjar parlatapjja, ucarojj nayaw juchañchascä. Ucampis cawquïri profetatejj nayan sutejjar parlañ munani, ucatsti parlaraquini cawquïri arunactejj nayajj jan juparu siscta ucanaca, uqhamaraqui yakha diosanacan sutiparu parlaraquini, uca profetasti juchañchasin jiwayatäniwa’ sasa. Ucatsti chuymaman sapjjaraquïta: ‘¿Cunjämaraqui yatsna cuntejj parlasqui ucajj jan Diosan arunacapätapsti?’ sasa. Ucampis jumanacajj acanacjja sumwa amuyapjjañama: Cuntejj profetajj parlcani Tatitu Diosan sutiparu, ucatsti janirac uca parlatapajj phokhascaniti, ucajj jumanacataquejj mä unanchawa, uca parlatapasti janiw Diosan arunacapäcaraquiti, jan ucasti uca profetajj jach'a jach'a tucusaquiw ucanacjja parlaraqui, ucat sipansa jumanacajj jan juparojj jaysapjjamti. “Cunapachatejj Tatitu Diosamajj take marcanaca t'unjani, ucqhajj jupanacan orakenacapäqui ucanac catuyapjjätam uqhamaraqui marcanacapsa, utanacapsa catuntapjjäta, ucat quimsa marcanac yakhachapjjäta, cawquïri marcanactejj Tatitu Diosajj churapcätam ucanacata. Ucatsti cawquïri thaquitejj uca marcar sarqui ucjja sumwa asquichapjjäta. Uqhamaraquiwa, Tatitu Diosamas churapcätam uca orakenacjja quimsaruw jaljapjjäta, uqhamata take cawquïritejj mä jakeru jiwayani ucajj uca marcaru jaltjjañapataqui. Cawquïritejj jake masiparu jiwaychi ucajj puedjjew uca marcar jaltjjañjja uqhamat jacañap khespiyasiñataqui, jan muncasina mä desgracian uqham lurchi ucqhajja jan jupanac pura uñisisiñajj utjcchïnti ucapacha. Sañäni: Maynitejj masipampi lawa ch'iyiri monter sarchi, ucatsti lawaru phat'antä sasa, hachapajj catuñapat jalsuwaychi mayni jilapar uqhamat jiwayasina, uca jakenjja waquisiwa uca marcar jaltjjaña, uqhamatwa jacañapa khespiyasini. Ucat sipansa thaquitejj jaya sarañächi, ucatsti jiwatata phoksusiñ munir jakesti, khepat arctasin inas jicjjatasin jiwaychini, chekpachansa janiw jiwayatäñapäcänti, jupanacanjja jan nayrajj cuna uñisisiñas utjcänti uca laycu. Ucatwa jumanacaru sapjjsma uca quimsa marcanaca yakhachapjjañamataqui. Cunapachatejj Tatitu Diosamajj jumanacan orakenacama jach'aptayani, ucatsti takpach orakenac churapjjätam, cunjämatejj jumanacan awquinacamar arupampi arsuwayqui uqhama, ucatsti jumanacajj quimsa imantasiñ marcanacampwa yapjjatapjjäta, quimsa marcas utjqui ucanacaru (cunapachatejj jumanacajj aca camachi arunacaru ist'apjjäta uqhamaraqui ucarjam sarnakapjjäta, Tatitu Diosamarus munapjjaraquïta, thaquipanjam sarapjjaraquïta ucapacha). Uqhamatwa jan juchan jaken wilapajj jan wartascaniti, aca cawquïri oraktejj Tatitu Diosamajj churapctam ucanjja, janiraquiwa jumanacarojj cuna jiwayatatsa juchañchapcätamti. “Ucampisa cawquïri jaketejj mayniru uñisisina jupar arcnakani, ucatsti khepanjja jiwayjjapunini, ucata uca imantasiñ marcanacaru jaltawayjjani, ucapachasti uca marcan jilïri jakenacapajj preso catuntapjjani uca jakerojja, ucatsti jiwat jaken familianacaparuw catuyapjjani juchañchasin jiwayatäñapataqui. Jan jumanacajj jupatjja qhuyapayasipjjamti, uqhamatwa jan utjcaniti Israel marcanjja jan juchani jaken wilapa waranucuñajja. Ucatsti take cunanacasa sumaquiw sarapjjätam. “Cawquïri orakenactejj Tatitu Diosamajj churcätam ucanjja, janiw jake masiman korpanacapjja jithiyätati, jan ucasti ajjsartätawa, cunjämtejj nayra tiempojj awquinacapajj uchawayqui uqhama. “Mä sapa testigon mayni jucha lurir jakeru khanañchatapajja janiw asquïquiti, cunapachatejj pani jan ucajj quimsa testigonaca khanañchapjjani ucaw walïnejja. “Mä c'ari testigotejj mayni contra sartani juparu cuna juchata c'arintañataquisa, ucapachasti panpacha ch'ajjwir jakenacaw Tatitu Diosan nayräjjapana, sacerdotenac nayräjjana, juezanac nayräjjana uñstapjjani, cawquïrinacatejj uca urunacan autoridadat sayt'ayatäqui ucanac nayräjjana. Juezanacasti ucapachajj wali suma amuyumpiw ucanacjjatjja uñjapjjani, ucattï uca c'ari testigon arsutanacapajj jilap contra jan chekäcani ucapachajj, pachpa arsüwimpiw juparojj t'akhesiyani, cunjämtejj jupajj maynitaqui muncän uqhama. Cunapachatejj mayninacajj uqham lurasitap yatipjjani ucqhajj ajjsartapjjaniwa, janiraquiw mayampsa uca jan wali luräwinacjja lurañ munapcaniti. Uca casta jakenacatsti jan qhuyapayasipjjamti: Jiwayatajj jiwayapjjaraquim; uñcatatajj uñcatapjjaraquim, toketajj tokepjjaraquim, nuwatajj nuwapjjaraquim, taquitasti taquintapjjaraquim. “Cunapachatejj jumanacajj uñisirinacamampi nuwasiñatac mistuwayapjjäta, ucatsti uñjapjjäta jupanacarojj soldadonacapa caballonacar lat'jjatata, nuwasiñ carronacani, uqhamaraqui ejercitopas jumanacat sipansa juc'ampi waljani, ucapachajj jan jupanacaru ajjsarapjjamti; Egipto marcat irpsunipctam uca Tatitu Diosamaw jumanacampïsqui. Cunapachatejj nuwasiñ horasajj purinini ucqhajj sacerdotejj takpach ejercitoruw parlani, aqham sasa: ‘Ist'apjjam israelit jakenaca; jichhüruwa uñisirinacamampi nuwasipjjäta. Jan jumanacajj mayjt'asipjjamti, janirac ajjsarapjjamsa; janiraqui qhathatipjjamti ni sustjasipjjamsa, jan ucasti jumanacan Tatitu Diosamaw jumanacampïsqui; ucatsti jupaw uñisirinacamampi nuwasiscani, jupanacarusti atipjapjjaraquïtawa’ sasa. “Ucjjarusti oficialanacaruw parlaraquini, aqham sasa: ‘Cawquïritejj jumanacata mä machak uta utachasqui, ucatsti janiraqui uca utan jaccchiti, ucasti sarjjpan utaparu, inampis jupajj guerran jiwaspa ucatsti yakha jakequi uca utapan utjasjjaspa. Uqhamaraqui cawquïritejj jumanacat uvanac yapuchani, ucatsti janiraqui ucanacatjja mank'anquiti, ucasti sarjjpan utaparu, inampis jupajj guerran jiwaspa, uqhamata yakha jakequi uca uvanacapat mank'jjaspa. Uqhamaraqui cawquïritejj casarasiñataqui parlatanïchi, ucatsti janiraqui casarascchiti, ucajj utapar sarjjpan, inampis guerran jiwaspa ucatsti yakhaqui parlatapampejj casarasjjaspa’ sasa. “Ucatsti oficialanacajj wastatwa ejercitorojj parlapjjani aqham sasa: ‘Cawquïritejj jumanacat ajjsarasqui, mayjt'atäscaraqui ucanacasti utapar sarjjapjjpan jan mayni jilanacapar llajllasiyañapataqui’ sasa. Cunapachatejj oficialanacajj parlañ tucuyjjapjjan ucqhajj, capitananacaw ejerciton nayrakataparu sayt'asipjjani. “Cunapachatejj jumanacajj mä marcaru nuwantañatac jac'achasipjjäta ucqhajj, nayrakatajj sumancañjjatwa parlapjjäta, ucatsti uca marcanquir jakenacatejj sumancaña munapjjani, marcarusa mantayapjjaraquïtam ucapachasti jupanacarojj wali ch'ama irnakañanac lurayasaw sirviyasipjjäta. Ucampis jumanacampitejj jan sumancañ munapcani, ucatsti nuwasiña kalltapjjani ucqhajj, jumanacajj marcar muyuntasinwa nuwantapjjäta. Tatitu Diosamaw amparanacamar catuyapjjtam, uqhamaw jumanacajj take jakenacapar jiwarayapjjäta. Take warminaca, wawanaca, uywanaca, take cunatejj marcan utjqui ucanacaw jumanacancani, ucatsti uñisirinacamat aparanipcta ucanacatwa Tatitu Diosamajj mank'ayaraquïtam. Uca pachparacwa jumanacajj lurapjjäta cawquïri marcanacatejj jumanacat jayancapqui ucanacarojja, janiraquiw uca marcanacarus jakcattapjjätati. Ucampis Tatitu Diosamajj churctam uca oraken marcanacapanjja janiw cunsa jacasquir jaytapjjañamäquiti, jan ucasti takwa jan cunani t'unjanipjjañama, Tatituru sacrificio loktapcasmas uqhama; hititanacaru, amorreonacaru, cananeonacaru, ferezeonacaru, heveonacaru, jebuseonacaru, cunjämtejj Diosajj sawayapctam uqhama. Uqhamata jan jumanacar uca ajjtascañ sarnakäwinacap yatichañapataqui, cunjämtejj diosanacaparu yupaychapqui, Tatitu Diosam contra jucha lurayasa. “Cunapachatejj jumanacajj mä marcar muyuntasin walja urunaca jarc'antapjjät ucapachajj, jan jumanacajj kokanacapjja hachampi tincurayapjjamti jan ucasti jumanacajj achunacapjja mank'apjjätawa; ucanacasti pampanquir kokanacäpjjewa, janiw arsusipcaspati jumanacan phat'antatajja. Ucampis tincurayapjjasmawa cawquïri kokanacatejj jan frutanac achurïqui ucanacjja, uqhamaraqui cawquïri lawanacapatejj marcaru muyuntañatac munapjjasma ucanacjja, uca marcanacan t'unjatäñapcama. “Cawquïri oraktejj Tatitu Diosamajj churcätam uca orakentejj mä jiwayat jakeru uñjapjjäta, janirac qhitin jiwayatapas yatiscaraquiniti, ucapachasti jilïri awquinaca, uqhamaraqui juezanacaw tupt'ir sarapjjani, jiwatas jakosqui uca chekat cawquïri marcanacatejj jac'ancqui ucacama. Ucatsti uca jac'anquir marcanacan jilïri jakenacapajj, mä vaca kallu catupjjani, cawquïri uywarutejj jan yugojj ayjjatatäqui. Uca vaca kalljja mä uma jalasquir jawiraruw irpakawayapjjani, cawqhantejj jan cuna yapus lurasqui ni cunas satatäcaraquiti, ucawjanwa uca vaca kallun cuncap p'acjapjjani. “Ucapachasti levita sacerdotenacaw ucar jac'achasipjjani, jupanacaw Tatitu Diosan ajllitäpjje jupar sirviñataqui, yupaychañataqui uqhamaraqui Diosan sutiparu bendiciñataquisa. Take ch'ajjwañanacansa, tokesiñanacansa jupanacan arsutanacaparjamaw t'akjasini. Ucatsti take uca marcan jilïri awquinacaw amparanacapjja jarekasipjjani, uca jiwat vaca kalljjaru. Ucapachasti aca arunacwa arsupjjani: ‘Janiw nanacajj aca jaquir jiwayapcti, janiraquiw cunjäma jiwatapsa uñjapcti. Dios Tata, perdonamay Israel marcamarojja, jumaraquiwa khespiytajja, janiraqui juchañchamti aca jan juchan jaken jiwatapampisa’ sasa. Uqhamatwa jan juchañchatäpcätati uca jaken jiwatapatjja. Ucatsti jumanacajj cunatejj Diosataquejj asquïqui ucanac lurapjjaraquïta, jumanaca taypitsa uca jiwayata juchañchatäñsa apanucusaraqui. “Cunapachatejj uñisirinacamampi nuwasir sarapjjäta, ucatsti Diosamajj prisioneronac amparamaru catuyapjjätam. Jumanacat cawquïrisa uca jakenac taypinjja mä suma warmiru uñjani, ucatsti munaraquini jupan warmipäñapataqui ucapachasti, jupajj utaparuw irpasini ñic'utanacap mururasiñapataqui, uqhamaraqui amparapan sillunacapsa qhuchhurasiñapataqui; uqhamaraqui prisionerot catutäqui uca isipsa apsusiñapataqui, ucatsti utapan jacañatac kheparjjaracpan, awquipata taycapata mä phajjsi jachasaraqui. Ucanac pasjjepanjja uca israelit jakejj puediw uca warmiru warmt'asjjañjja; jupasti chachapäjjaniwa, maynisti warmiparaqui. Ucattejj uca warmirojj jan muncjjani ucqhajj, jupajj jaytjjaniwa sarjjañapataqui, ucampis janiw kollker aljcaspati janiraquiw esclavat apnakcaraquispasa jupan uca warmir deshonratap laycu. “Ma jaketejj pani warminïni, mayni warmiparusti wal munaraquini, maynirusti janiraqui, ucatsti panpach warmiraqui jupataquejj wawanïpjjani, ucatsti tayna wawajj jan munat warmïquis ucancaraquini, uca jaken yänacapa wawanacapar jaljaña urojj purinini ucqhajj, janiw tayna wawäcaspas uqhamjja uñjcaspati munat warmin wawapäquis ucarojja, uqham lurasasti jan wali luraspa jan munat warmin wawaparojja, cawquïritejj chekpachansa tayna wawapäqui ucarojja. Jan ucasti uca uñisit warmin wawaparuwa tayna wawapatjja uñt'asiñapa, ucatjja take yänacapatjja mä ucqhampi churañaparaquiwa; jupaw nayrïri ch'amapan jathapajja, tayna wawjamajja take cunsa chekapa catokerejja. “Cawquïritejj jan ist'asiri ñankha wawanïchi, janiraqui awquiparus ist'caracchiti, kawkha jawk'catas awquinacaparojj janipun ist'cchiti, ucqhasti awquinacapajj uca wawaparojj marcanquir jilïrinacan tribunalaparuw apapjjani. Ucatsti aqham sapjjaniwa: ‘Aca nanacan wawajjajja jan ist'asiri kallasiriraquiwa; janiw cunansa ist'apquituti, jan ist'asisa sarnakeriwa uqhamarus machiriraquiwa’ sasa. Ucapachasti takpach marcan jakenacawa kalampi c'upjasin jiwayapjjani. Uqhamatwa jumanacajj marcaman uca ñankha luririnacjja tucjapjjäta, uca yatisinsti israelit jakenacajj wal ajjsarapjjani. “Cawquïri jaketejj mä kokar warccatata jiwayatäni mä jach'a jucha luratap laycu, ucatsti janchipajj janiw uca arumajj ucan warcusiñapäquiti, jan ucasti uca quipca urpachaw imantjjapjjañama; Diosansti maldicitaw cawquïri jaketejj kokar warccatata jiwqui ucajja, jumanacasti janiw ñankhachapjjañamäquiti cawquïri oraktejj Tatitu Diosamajj jumanacaru churapctam ucjja. “Cawquïritejj jumanacata jilaman vacapsa, ovejapsa chhakhat uñjapjjäta ucasti, janiw jan uñjiri tucupjjätati, jan ucasti jilaman ucaruw jaytanjjapjjäta. Ucampisa uywanitejj juman jan marca masimäqui ni jumas uñt'caractati, ucapachajj uca uywjja utamaruw irpjjäta, ucatsti marca masiman tumpasiñapcamaw ucancani, ucapachasti jumajj catuyjjaraquïtawa. Uca quipcwa jumanacajj lurapjjäta asnompisa, mantampisa, cuna cawquïri yänactejj qhitis chhakhayasini ucampejja, jumanacatejj uñjapjjäta ucqhajja, janiw jan uñjiri tucupjjätati. “Uqhamaraqui cawquïritejj jumanacata thaquinjja uñjasqui jilaman asnoparu, vacaparusa liwitattata, ucqhajj janiw maysa uñtas pasawayätati, jan ucasti yanapt'ätawa sayt'ayañataquejja. “Mä warmisti janiw mä chachan isipjja uchasiñapäquiti, ni mä chachas warmin isipampejj uchasiñapäquiti, Tatitu Diosataquejj ucanac lurañajj ajjtasiñätap laycu. “Cawquïritejj thaqui sarcasina mä jamach'i tapa mä kokana jan ucajj orakensa uñji, jamach'i wawanacani, jan ucajj c'awnansa, tayca jamach'in uca tapjjar jipjjatata, ucapachasti janiw taycamppacha jamach’ wawamppacha apasïtati; jan ucasti wawanac aptasïta, taycarusti sarjjpan saraquïtawa, uqhamatwa sum saräta, walja maranacaw jacaraquïta. “Cunapachatejj maynejj mä machak uta lurasini, uta patapan terrazarojj mä perkampi muyuntayañapawa; uqhamatwa familiapajj jan juchañchata uñjasini, qhititejj uca terrazat jalaktasin jiwcaspa ucatjja. “Jan jumanacajj uva yapunacamarojj satapjjamti yakha casta jathanacjja, jan takpach chhaktañapataqui, yapuchcta ucasa ni uva yapumasa. “Janiw yapunacamjja khollïtati asnompi vacampi yapthapitjja. “Jan cuna isinacsa uchasipjjamti, chicatajj t'arwat p'itata, chicatasti linot p'itataraqui. “Janjjatasipcta uca mantanacamsti pusi esquinpacha fleconacampi uchasipjjam. “Mä jaketejj mä warmiru warmipataqui irptasini, ucat warmisjjatasti jan uca warmir muncjjaniti, jan ucasti c'ari arunacac thakjjani, jakenac nayrakatan ‘Sallkjituwa’ sasa, jan wali arunac arsusina sani: ‘Nayasti aca warmimpiw casarasta, ucampisa jupampi iquintjjasinjja jicjjatwa jupan chacha uñt'irïtapa’ sasa. Ucapachajj tawakon awquinacapajj jan chacha uñt'irïtapwa khanañchapjjani, ucatsti jilïrinacapan tribunalaparuwa uñacht'ayapjjani. Ucapachasti tawakon awquipajj saniwa: ‘Nayaw phuchajjarojj churta aca jaken warmipäñapataqui, jichhasti jupajj janiw muncjjeti, jan ucasti ‘Sallkjituwa’ sasaw parli, wawajjatsti: ‘Chacha uñt'irïtaynaw’ saraquiwa, ucampisa acajj mä uñacht'äwejj jupan jan chacha uñt'irïtapatjja’ sasinwa sabananac janatatani jilïri jakenac nayrakatana. Ucatsti jupanacajj uca jakeru catuntasajj mutuyapjjaniwa, juchañchapjjaraquiniwa pataca kollke multa pagayasa, uca kollksti tawakon awquiparuraquiw churjjani, Israel marcan mä jan chacha uñt'ir tawakoru deshonratap laycu. Ucampisa uca tawakojj uca jaken warmipaquïscaniwa, janiraquiw irpanucuñ puedcaniti take jacäwipana. “Ucampisa uca tawakon chacha uñt'irïtapatejj chekpachansa yatisini, ucapachajj awquipan uta puncuparuw irpapjjani, ucatsti jakenacajj kalampi c'upjasinwa jiwayapjjani, jupan mä jach'a jucha Israel marcan luratapata, uqhamaraqui quipca awquipan utapa p'enkachatap laycu. Uqhamatwa jumanac taypin jan walt'añanacampejj tucjapjjäta. “Mä jaketejj mä casada warmimpi iquintata catjatänejja, ucanacasti panpachaw juchañchasin jiwayatäpjjani, uqhamatwa jumanacajj tucjapjjäta Israel marcan jan walinacjja. “Mä jan chacha uñt'ir tawakotejj casarasiñatac parlatächi, ucatsti yakha jakempi marcan jiquintasisinjja iquintaraquini, ucanacajj panpachaniw marcan tribunalapar apatäpjjani, cawqhantejj kalampi c'upjasina juchañchasin jiwayatäpjjani, tawakosti marcan jan art'asitap laycu, chachasti jake masipan warmipar deshonratap laycuraqui. Uqhamatwa jumanac taypin ñankha lurir jakenacarojj tucjapjjäta. “Ucatsti mä jaketejj pampan mä casarasiñatac parlat tawakoru jicjjatani, ucatsti munquir jan munquir jupampi iquintani, ucapachasti chacha saparuquiw jiwayasini uca warmimpi iquintatapata, tawakosti janiw cuna camachatäcanisa, jupasti janiw cuna jach'a juchsa lurquiti jiwayatäñataquejja. Uca luräwisti quipcaw: cunjämatejj mä jakejj mayni jake masiparu jiwayañataqui jicjjati uqhama. Uca jakesti sapacwa tawakorojj pampan jicjjatäna. Tawakojj kawkhas warariscpachänwa, ucampis ch'usa pampätap laycojj, janiw qhitis arjjatcpachänti. “Uqhamaraqui mä jaketejj mä jan chacha uñt'ir tawakoru jicjjatani, ucatsti uca tawakojj janirac casarasiñatac cuna parlatanïcanisa, ucatsti munquir jan munquir uca jakejj jupampi iquintani, ucat catjatäpjjaraquini ucapachasti, uca jakejj tawakon awquiparojj pheska tunca kollke churaraquini, uca tawakor deshonratap laycusti jupampipuniw casarasiñaparaqui, janiraquiw irpanucuñ puedcaniti take jacañapanjja. “Janiw cawquïri jakes awquipan warmipampejj iquintañapäquiti, uca luräwimpisti quipca awquiparu p'enkachatap laycu. “Mä jakentejj k'orutapajj usuchjatäni, uqhamaraqui chhojjorasiñapas qharekataraquïni, ucajj janiw Diosan tantachäwipanjja jicjjatascaspati. “Mä k'ajjat wawajj janiw Diosan tantachasïwipan catokatäcaspati, wawanacapan wawanacapcama, tunquïri wawäcchini ucasa. “Amonitanaca, moabitanacasa janiw Diosan tantachasïwipanjja catokatäcaspati wawanacapan wawanacapcama, tunquïri wawanacäcchini ucasa. Cunapachatejj jumanacajj jupanacan orakepanjama pasanipcäyäta ucapachajj Egipto marcat mistunisinjja, janiw cuna mank'añsa, umañsa wajjt'apcäyätamti; ucat sipansa jupanacajj Balaam sat Beor chachan yokaparuw pagapjjäna, cawquïritejj jutascäna Petor sat Mesopotamia oraketa, jumanacar ñankha arunacampi ñankhachañataqui. Ucampis jumanacan Tatitu Diosamajj janiw Balaam chacharojj ist'cänti, jan ucasti uca ñankhachawjja jumanacataquejj mä bendicionaruw tucuyänjja, jumanacaru munatap laycu. Jan jumanacajj jupanacampi sumancañsa ni asquipsa thakhapjjamti, take jacañ urunacamanjja. “Ucat sipansa janiw jumanacajj edomitas sat jakenacarojj jisc'achapjjätati jupanacajj jumanacan familianacamätap laycu. Ucatsti wawanacapan wawanacapatjja quimsïri wawäcjje ucanacajj Diosan tantachasïwipan catokatäñjja puedjjaraquiwa. “Cunapachatejj jumanacajj uñisirinacamampi nuwasiñan jicjjatasipjjäta, ucapachajj jan cuna jan wali luräwinacampisa juchañchasipjjamti. Cawquïritejj jumanacata jan k'omachata jicjjatasini aruma iquiscasina chhojjorasiñapat aywiyatap laycu, ucasti campamentotjja mistjjaniwa, janiraquiwa jornalpacha mantcaniti. Jayp'untjjepansti umampiw jarekasini, ucatsti inti jalantjjani ucqhajj wasitatwa campamentorojj cut'jjaraquini. “Qhuchekhañataquisti mä chekwa waquichasipjjäta campamentonacamat ankäjjaru. Jumampi chicsti apasipunïtaw mä jisc'a ch'aqhuru, ucatsti cunapachatejj necesidadam lurañ munäta ucqhasti, uca ch'aqhurumpiw orake p'iysüta ucaru qhuchichañamataqui, cunapachatejj tucuyjjäta ucqhajj uca p'iyarojj lak'ampiw alljjatanjjäta. Jumanacan Tatitu Diosamasti jumanac taypinwa sarnake, campamento chekana, jumanacar imañataqui uqhamata uñisirinacamar atipjayañataqui, ucat sipansa jumanacan campamento utamajj kollanäñapawa, uqhamata Diosajj jan cuna k'añunac uñjañapataqui; janitejj uqhamäcaspa ucqhajj Diosajj janiw jumanacampïcaspati. “Cawquïri esclavotejj patronapat jaltanisina imantasiña mayipjjätam ucapachajj jan jumanacajj nayrïri patronapar catuyapjjamti. Kheparpan jumanac taypin jacañapataqui, cawquïri marcjjay ajllischini, cawqhan jacañjjay thakhaschini, ucatsti janiraquiw qhitis cunsa sañapäquiti. “Janiw cawquïri israelit chachasa, warmisa yakha diosanacan jan wali k'añu sarnakäwinacap lurapjjätati. Janiraqui jumanacajj catokapjjamti Tatitu Diosaman templopanjja uca k'añu sarnakañan jicjjatat kollkenacjja, take uqhama lurañanacajj Diosaru ajjtasiyatap laycu. “Janiw jila masimatjja interesampi cobrasïtati cuntejj mayt'apcta ucatjja, cuna kollkëpansa, mank'añäpansa, cawquïritejj interesampi mayisiñäqui ucanacanjja. Ucampis yakha marcat jutir jaketsti puediractaw interesani cobrasiñjja cuntï mayt'cta ucatjja, ucampis janiw mä marca masimatjja uqham lurañamäquiti, uqhamatwa Diosamajj bendicipjjätam, take cunansa, cawquïri oraktï catupcäta ucana. “Cunapachatejj Diosarojj cunsa churä säta ucqhajj, janc'aqui phokham, Diosajj ucanacatjja cuenta mayïtam, ucatsti juchañcharaquïtamwa. Cunapachatejj cunsa jan churä sapcäta ucqhajj janiraquiw cuna juchsa lurapcätati; ucampisa jumatejj amtäwimat Tatitu Diosamarojj cunsa churä siscta, ucqhajj arsutamjja phokhañamapuniwa. “Cunapachatejj jake masiman uva yapuparu mantapjjäta ucqhajj puedipjjtawa kawkhtejj munapjjta ucqha mank'antaña, ucampis janiw canastamar apasiñ puedctati. Trigo yapuparu mantapjjäta ucqhajj, puedipjjtaw trigo achunaca amparanacamampi q'ichthapiña, ucampis janiraquiw puedctati yawiñampi yawthapiñjja. “Mä jaketejj mä warmiru irptasisina jupampi casarasini, ucatsti janirac jupajj muncjjaniti, jupan k'añu sarnakatapa jicjjatani, ucapachasti mä certificado kellkt'ata jaljtañatac churjjani, utapat qhitanucjjasaraqui. Cunapachatejj uca warmejj utapat sarjjani, ucqhajj puediw yakha chachampi casarasjjaña; ucattï uca khepa chachapajj uqhamaraqui juparojj jisc'achjaraquini, ucat mä certificado kellkt'ata jaljtañatac churjjaraquini, utapatsa qhitanucjjasaraqui, ucjjarusti aca khepa chachapajj jiwjjaraquini, ucapachasti uca nayra chachapajj janiw uca warmimpejj casarasiñ puedquiti, jupan jan k'omätap laycu, ucampis ucajj Diosataquejj mä ajjtañ luräwïspawa, ucatsti jumanacajj janiw jisc'achayapjjätati cawquïri oraktejj Tatitu Diosamajj catuyapctam ucarojja. “Mä jaketejj jichhaqui casaraschi, ucajj janiw guerrarojj sarañapäquiti ni cuna yakha luräwinacsa uca marpacha lurañapäquiti; uqhamatwa take uca urunacanjja utapan jacascañapa warmipan cusisiñapataqui. “Jan qhititsa prenda mayipjjamti, amparampi apnakañ molino ni kalat lurat pekañsa, ucasti quipca jacañanacamsa mayt'asipcasma uqhamaw ucajja. “Cawquïri israelit jaketejj jilaparu munquir jan munquir esclavor tucuyañataqui, jan ucajj aljañatac imantquiri catjatäni, ucasti juchañchasin jiwayatäniwa, uqhamat jumanac taypita ñankha lurir jakenac tucjañataqui. “Uca lepra usunac toketsti sumpun levita sacerdotenacan yatichäwinacaparojj ist'apjjam. Ucanacsti jumanacajj lurapjjañamaw cunjämtï nayajj jupanacaru ewjjawaycta uqhamarjama. Amtasipjjaraquim cunjämsa Diosajj María warmimpejj thaquinjja luräna uca, cunapachatejj Egipto marcat mistunjjapjjayäta ucqhajja. “Jumanacatejj jake masimaru cuns mayt'apjjäta ucqhajj jan utaparu mantasinjja cuna yänacapsa aptasinipjjamti. Ankäjjaru kheparapjjam, ucatsti suyt'apjjam cuna prendtejj churañatac apsuncani uca. Uca jaketejj mä pobrën ucqhajj, janiw uca arumajj uca prendapjja catjjäsipjjañamäquiti; jan ucasti janïr intis jalantquipanwa churjjapjjañama, uqhamata mantapampejj iquintasin janjjatasiñapataqui; uqhamatwa jupajj bendicipjjätam jumanacan uca cheka luräwinac Tatitu Diosam nayrakatan luratanacamata. “Uqhamaraqui jan jumanacajj juc'ampi ch'am tucuyapjjamti, cawquïritejj pobrezan jicjjatasqui ucarojja; ni pagopsa catusipjjamti, cawquïri jumanacan marca masimäpansa, jan ucajj jaya marcat jutir jakëpansa. Uca pachpa ururaqui irnakatapatjja pagapjjam, janïra inti jalantquipana; jupasti pobrewa, uca kollksti munaraquiwa jacasiñataqui. Janitejj uqhamäcani ucqhajj Diosaruw jumanac contra mayisini, ucatsti jumanacaw juchañchatäpjjäta. “Awquinacasti janiw wawanacapan juchanacap laycu jiwayatäñ puedquiti, ni wawanacas awquinacan jucha luratanacap laycojj jiwayatäcaspati, jan ucasti sapakat mayniw quipca juchapatjja jiwani. “Jan lurapjjamti cunatejj jan chekäqui ucanacjja, yakha marcat jutir jakenacampi ni wajchanacampisa, ni viuda warmin isipsa prendatjja catupjjamti. Jan armasipjjamti jumanacan Egipto marcan esclavöpjjatama, ucatsti Tatitu Diosamaw uca chekatjja khespiyanipjjtam, ucatwa ewjjapjjsma take ucanac phokhañanacamataqui. “Cunapachatejj jumanacajj yapunacama apthapisipcäta ucqhajj, mä pichu trigo pachparu jaytawayapjjäta, ucatsti jan uc aptirejj cuttapjjamti, jaytapjjam cawquïri jaya marcat jutir jaketejj jumanac taypin jacasqui ucan aptasiñapataqui, uqhamaraqui cawquïri wajchanacasa jan ucajj viuda warminacasa, uqhamat Diosamajj jumaru bendiciñapataqui take luräwinacamana. “Cunapachatejj aceitonanac olivonacamat apthapipjjät ucqhajj, jan mayampi uca alinac thaksupjjamti, cawquïri aceitunanacatejj kheparani ucanacjja, jaya marcat jutir jaketaqui, wajchataqui, viudataqui ucanacjja jaytapjjam. “Uqhamaraqui cunapachatejj uva yapuman uvanac apthapiscät ucqhajj jan mayampi thakherejj sarapjjamti, cawquïri achunacatejj kheparani ucanacjja, jaytapjjam jaya marcat jutir jaketaqui, wajchataqui, uqhamaraqui viuda warmitaqui. Amtasipjjam jumanacas Egipto marcanjja esclavöpjjäyätawa, ucatwa ewjjapjjsma take ucanac phokhañanacamataqui. “Cunapachatejj yakhepanacajj ch'ajjwañana sarnakapjjani, ucanacajj tribunalaruwa uñstapjjañapa, juezanacan uñjañapataqui, ucatsti juezanacaw cawquïritejj juchanïqui ucarojj juchañchascani, jan juchanïqui ucarus janirac juchañchcaniti. Juchan jaketejj mutuyatäñapajj waquischi, ucapachasti juezajj orakeruw liwnokayani, ucatsti jupa nayräjjanwa jawk'jayani, cuna juchanactejj lurqui uqhamarjama. Janiw cunäquipansa pusi tuncat juc'ampjja azot'ipjjätati, jan uca jilanacaman juc'ampi usuchjatäñapataqui, uqhamat jumanac nayräjjan jan p'enkachatäñapataqui. “Trigo tacsuri vacarojj janiw ñucu uscupjjätati. “Cunapachatejj pä jilanacajj mayana jacapjjani, ucatsti maynejj jan wawani jiwjjani, ucapachasti uca ijma warmejj janiw casarasiñ puedquiti yakha jakempejja; jan ucasti chachapan jilapaw ijmarojj warmipat uñt'asjjañapa uqhamat uca warmimpejj familiachasjjani. Cawquïri tayna wawatejj jupat nacini, ucajj jiwir jilapan sutipwa aparaquini, uqhamat sutipajj jan Israel marcan chhakhañapataqui. Ucattejj uca jakejj jan cuñadapampi casarasiñ muncan ucqhajj warmejj tribunalar uñstiriw sarani uca jilïrinacar aqham siri: ‘Nayan cuñadojjasti janiw jilapan sutipajja Israel marcan jacañapjja munquiti, janiraquiw nayampis familiachasiñsa munquiti’ sasa. Ucapachasti marcan jilïrinacajj juparojj jawsayapjjaniwa jupampi parlañataqui, ucattï jupajj jan muncani uca warmimpi casarasiñjja, ucqhasti cuñadapajj uca jakerojj jac'achasisinjja, take jilïrinacan uñjcataw cayupatjja wisqhupa apsuni, ucatsti ajanupat thuscataraquini, aqham sasa: ‘Aqhamaw lurañajj cawquïri jaketï jan jilapan sutip sarayañ munqui ucarojja’ sasa. Ucatsti take familiapajj Israel marcanjja: ‘Jan wisqhun familia’ sat sutimpi uñt'atäniwa. “Cunapachatejj pani jakenacajj nuwasisipcani, ucat mayni jaken warmipajj jac'achasini chachapat arjjatasiñataqui, ucatsti maynirojj chhojjorasiñat catuntani, ucqhasti uca warmirojj jan cuna qhuyapt'ayasisaw maysa amparap qharekapjjäta. Ucat sipansa tupunacamajj suma phokhatäpan jan faltquiri, uqhamat walja maranac jacapjjañamataqui, cawquïri oraktejj Tatitu Diosamajj churapcätam ucana. Diosataquejj uqham luririnacajj ajjtascañätap laycu, uqhamaraqui jan cheka cancañan sarnakerinacasa. “Amtasipjjam jumanacajj cunjämtejj Amalec sat marcajj thaquin lurapctam ucanacjja, cunapachatejj Egipto marcat mistusinipcäyät ucapacha. Ucatsti amtasipjjaraquim cunjämsa jan Tatitu Diosarus ajjsarasa, thaquinjja nuwjapctam jumanacaru, karjata, ch'ama thayjtata uñjasina; khepäjjatarac nuwantanïna, ch'ama thayjtat khepa jutirinacarusa. Uqhamasti Tatitu Diosamajj take uñisirinacamat khespiyätam, uca uñisirinacamasti cawquïri oraktï churcätam ucan muyuntatawa; jumanacasti Amalec jakenacjja aca oraketjja k'alwa chhaktayapjjäta, uqhamat jan qhitis jupanacat amtasiñapataqui. ¡Uca phokhañsti jan armasipjjamti! “Cunapachatejj Tatitu Diosamajj churcätam uca oraker mantäta uqhamaraqui ucansa jacaraquïta, ucapachajj cosechamat nayrakat achuri achunacapwa uca orakenacamatjja apäta, mä canastaru, cawqha chektejj Tatitu Diosamajj ajllisqui juparu yupaychañataqui uca chekaru. Uca chekansti sacerdote utt'ayatäqui ucaruw uñstäta, ucatsti saraquïtawa: ‘Nayasti Tatitu Diosajja nayrakatanwa arsta: Jichhürunjja purjjtwa cawquïri oraktejj Tatitu Diosajj arupampi arsusina jiwasan awquinacasaru churä siscatayna uca orakeru’ sasa. Ucatsti sacerdotejj uca canasta jumat apakasinjja, Tatitu Diosaman altärap nayrakataruw ucharaquini; ucapachasti jumajj aca arunacwa Diosam nayrakatan khanañchäta: ‘Nayan awquinacajjasti, arameo jakenacäpjjänwa, juc'aniquiraquïnwa. Egipto marcaruw sarjjapjjäna, cawqhantejj jupanacajj jacañatac kheparapjjäna, ucatsti mä jach'a marcaw tucjjapjjäna, wali ch'amani, uqhamarac waljaniru tucusa. Ucampis egipcionacajj janiw wal uñjapquitänti, azot'ipjjetänwa, llaquisiyapjjaraquitänwa, uqhamaraquiwa wal t'akhesiyapjjetäna mä esclavor tucuyasa. Ucapachasti nanacajj awquinacajjan Tatitu Diosaparuw mayipjjäyäta jupan yanapt'añapataqui, ucatsti Diosajj ist'apjjetuwa nanacan mayisitanacajjarojja, uqhamaraquiw uñjaraquïna pist'añan sarnakatanacajjsa, wali inakatanacajsa, wali t'akhesit sarnakatanacajjsa. Ucatsti Diosajj jach'a ch'amapwa uñacht'ayäna uqhamaraqui jach'a unanchanacampi, ajjsarcañ luräwinacampiw Egipto marcatjja irpsunipjjetu, aca chekar irpanisina, cawqhantejj leches misq'is umjam jalasqui ucaru. Ucatwa jichhajj apanta, Diosajj churquitus uca oraken nayrïri achunacapa’ sasa. “Ucjjarusti uca canastjja Tatitu Diosaman nayrakataparuw uchäta, ucat jupan nayräjjaparuraquiw quillt'asïta. Ucatsti mä fiesta luraraquïta take cuntejj Diosamajj churtam jumaru, uqhamaraqui familiamaru ucanacata. Uqhamaraquiwa jumampi chicajj cusisipjjani take levitanaca, uqhamaraqui jaya marcat jutir jakenaca, qhitinacatï jumanac taypin jacapqui ucanaca. “Cunapachatejj quimsïri marajj purinjjani, cawquïri maratejj take cosechanacamat sapa tuncat maya churañäqui uca mara, ucatsti apakaracsta sapa tuncat maya take achunacata, uqhamaraqui levitanacaru, yakha marcat jutir jakenacarus chursta, uqhamarac wajcharusa, ijmanacarusa jupanacan marcamana sist'asiñcam mank'apjjañapataqui ucapachasti, jumajj Tatitu Diosamarojj sätawa: ‘Utajjatwa apanjjta take cunatejj cosechajjata jumar churatäqui ucjja, uqhamaraquiwa laquintjjaracta levitanacaru, yakha marcat jutir jakenacaru, wajchanacaru, uqhamaraqui ijmanacarusa, take ewjjanacamar phokhasa, jan cawquïri camachi arunacam armasaraqui. Ucanacatsti janiraquiwa cunsa mank'caractti, cunapachatejj llaquisitäcta ni juchanacan jicjjatascta ucqhasa, ni jiwatanacarus churcaractti. Nayan Diosajja; take arunacamaruw jaysta, uqhamarac phokharacta. Uñtanimay alajjpachatpacha, uca kollana jacäwimata, ucatsti bendicim Israel marcamaru, cawquïri oraktejj churapquista ucarusa, cawqhantejj leches misq'is umjam jalasqui, cunjämatejj awquinacajjaru arumampi arsuwaycäyäta uqhama’ sasa. “Tatitu Diosamaw jichha urun ewjjtam juman uca leyinacaparjama, camachi arunacaparjama jacañamataqui. Take chuymampi, take jacäwimampiraquiw uca yatichäwinacarjama sarnakäta. Jumaw jichhürun khanañchtajja, Tatitu Diosajj juman Diosamätapa, ucatsti arumampiraquiw arstajja jupan thaquipan arcañataqui, leyinacapa, camachi arunacapa wiñayatac phokhañataquisa. Uqhamaraquiwa Diosajj jichhüruna khanañcharaqui, juma Israel marcajj jupan marcapätama, cunjämatejj arupampi arsuwaytam uqhama, take camachi arunacapa phokhañamataqui. Juparaquiwa jumarojj jilïri marca, kollana, takenins jach'aru aptata jach'a cancañani marca tucuyaraquïtam, take marcanacat sipansa; cunjämatejj jupajj sisqui, Tatitu Diosamaru catuyat marcwa tucuyaraquïtam.” Moisesampi, Israelan jilïri jakenacapampejj aca ewjjanacwa takpach marcarojj sapjjäna: “Phokhapjjam jichhüruna take camachi arunac churapcsma ucanaca. Cunapachatejj Jordán jawira maqhatapjjäta Tatitu Diosamas orake churapcätam ucar mantañataqui ucqhajj jach'a kalanacwa sayt'ayapjjäta, ucatsti k'atawimpiw pintsuwayapjjäta, take cawquïri yatichäwinactejj churapcsma ucanac ucaru kellkañataqui. Ucsti lurapjjam cawqhantejj leches, misq'is umjam jalasqui uca oraker mantañataqui, cawquïrtejj Tatitu Diosamajj churapcätam, cunjämatejj jumanacan awquinacamaru arsuwaycän uqhama. Uqhamasti Jordán jawira qhurcataru maqhatapjjäta ucqhajj Gerizim sat kollu patarojj kalanacwa sayt'ayapjjäta, cunjämatï sapcsma uqhama, ucatsti k'atawimpiw pintsunipjjäta. Uqhamaraquiwa lurapjjaraquïta uca chekanjja, Diosamataqui kalanacat perkat altara. Uca Diosamatac altärasti maypach kalanacat luratäñapawa, janiraquiwa cunampisa p'iyapjjätati. Uca altaränsti Diosamaruw sacrificionac nact'ayasin loktapjjaraquïta. Sumancaña sacrificionaca churapjjäta; ucatsti Diosaman nayrakatapanwa mank'apjjäta fiesta lurasina. Uca kalanacarusti suma khanwa kellkantaraquïta, take aca yatichäwinac churcsma ucanaca.” Ucatsti Moisesajj levita sacerdotenacampi chict'atajj israelitanacarojj sänwa: “Israelitanaca, jan ojjopjjamti, ist'apjjam; jichhürutwa jumanacajj Diosaman marcapa tucupjjäta. Uqhamasti jumanacajj jaysapjjam, camachi arunacaparjama, leyinacaparjama sarnakasa.” Uca pachpa uruw Moisesajj marcarojj aca ewjjanaca churäna: “Cunapachatejj jumanacajj Jordán jawira maqhatapjjäta ucqhajj, acnïri tribunacaw Simeón, Leví, Judá, Isacar, José, uqhamarac Benjamín ucanacajj Gerizim kollu pataruw sayt'asipjjäta marcaru bendiciñataqui. Ucatsti Rubén, Gad, Aser, Zabulón, Dan, Neftalí, uca tribunacajj Ebal kollu pataruw sayt'asipjjaraquïta marcaru maldiciñataqui. Levitanacasti take israelit jakenacaruw parlapjjaraquini, ucatsti jach'at arsusinjja acanacwa khanañchapjjani. ‘Maldicitäpan cawquïritejj yakha diosanaca, cunar uñtat diosanac metälat lurasini, ucatsti jan uñjcañ chekaruraqui imantani ucajja; ucasti Diosarojj ajjtasiyiwa.’ Ucatsti takpach marcaraquiw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj awquiparus taycaparus jan munasiñampi uñjcan ucajja.’ Ucatsti takpach marcaraquiw saraquini: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan jake masipan korpanaca lunthatañataqui jithinakayirejja.’ Ucatsti takpach marcaraquiw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj juyqhuru thaquipat maysaru irpanucqui ucajja.’ Ucatsti takpach marcaraquiw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj mä yakha marcat jutir jakeru, mä ijmarusa, uqhamaraqui mä wajcharus jan cheka cancañampi uñjirejja.’ Ucatsti takpach marcaw saraquini: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan awquipan warmipampi iquintirejja, uqham luratapampejj awquiparu p'enkachayatap laycu.’ Ucatsti takpach marcaw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan uywanacampi k'añusirïqui ucajja.’ Ucatsti takpach marcaw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj cullacapampi iquintascani ucajja, awquipan wawapäpansa jan ucajj taycapan wawapäpansa.’ Ucatsti takpach marcaw sani ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj taycch'ipampi iquintasini ucajja.’ Ucatsti takpach marcaw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj jake masiparu ch'ojjña lurasina jiwaycani ucajja.’ Ucatsti takpach marcaw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj kollke apakasisin mä jan juchani jakeru jiwaycani ucajja.’ Ucatsti takpach marcaw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. ‘Maldicitäpan cawquïritejj jan aca yatichäwinacar ajjsarcani, uqhamarjamasa sarnakcaraquiniti ucajja.’ Ucatsti takpach marcaw sani: ‘Uqhamäpan’ sasa. “Chekpachansa Tatitu Diosamarutejj jaysätajja, phokharaquïta, uqhamaraqui cawquïri camachi arunactejj jichhüruna churapcsma ucarjama sarnakaraquïta, ucapachasti Diosajj take aca oraken marcanacjjaruw uchätam. Ucampis take aca bendicionanacaw jumataqui jutani, Diosamar ist'atam laycu. Ucatsti bendicitäyätawa, marcansa, pampa orakensa. Uqhamaraqui bendicitäni take wawanacamasa, cosechanacamasa, vacanacamasa, ovejanacaman kallunacapasa, take uywanacamasa. Bendicitaraquïniwa achunac imasiñ canastamasa, uqhamaraqui t'ant'a chapusiñ lamanamasa. Ucatsti take luräwinacamanwa bendicitaraquïyäta. “Diosaw amparanacamar catuyätam cunapachatejj uñisirinacamajj nuwantapjjätam ucqhajja. Jumanacampi nuwasiñataquejj suma formt'ataw jutantapjjani, ucampis jumanacar uñjasajj janiw cunjäm jaltjjapjjatapsa amtasipcaniti. “Tatitu Diosamaw bendicionanac apayanipjjätam achunacan pirwanacamarusa, uqhamaraqui take cuntejj lurcäta ucarusa, ucatsti cusisitaw jacäta cawquïri oraktejj churcätam ucanjja. “Camachi arunacaptejj phokhäta, thaquipanjamsa arcaraquïta ucqhajj Tatitu Diosamajj juparu catuyat marcwa tucuyasïtam, cunjämtejj jupajj arupampi arsuwayctam uqhama. Ucatsti take acapachan marcanacaw uñjapjjani, Diosan sutipajj jumjjan aytatätapa, ucatsti walirac ajjsarapjjätam. Diosaw munasiñap uñacht'ayätam, walja wawanac jumar churasina, uqhamaraqui jilarquir orakenacamar achuyasa, cunjämtï awquinacamar arupampi arsusina churä siscatayna uqhamarjama. Ucatsti jist'arätamwa uca imantat alajjpachapa, orakemar jallu munqui uc churaniñataqui, uqhamaraquiw bendicïtam take irnakañamarusa. Ucsti take marcanacaruw mayt'araquïta, ucampis jumajj janiw cunsa mayt'ascätati. Diosaraquiw mä jach'a jilïrit utt'ayaraquïtam, janiw khepanccätati, wiñayapuniw nayrancäta, janiw aynacht'cätati jan ucasti amstancapunïtawa, jumaqui Diosaman camachi arunacapar jichhürun churcsma ucar phokhascamjja, take ajjsart'añamampi, ucanacarjam sarnakasaraqui, jan maysarus ucanacat jithektasa yakha diosanacar arcaña ni yupaychaña munasasa. “Ucampis jumatejj Diosaru jan ist'cäta ni camachi arunacaparjamasa, leyinacaparjamasa sarnakcäta, cawquïri ewjjanactejj jichhüruna churcsma ucanacarus jan phokcaraquïta ucqhajj, jumanac patjjaruwa take aca maldicionanacajj jutani. Jumasti maldicitäyätaw marcana, uqhamaraqui pampansa. Maldicitäniwa canastamasa, uqhamaraqui t'ant'a chapusiñ bateamasa. Maldicitaraquïniwa wawanacamasa, cosechanacamasa, vacaman kallunacapasa, ovejamana kallupasa, take uywanacamana kallunacapasa. Ucatsti jumajj take luräwinacamanwa maldicitäyäta. “Tatitu Diosasti maldicionanaca, pitusiñanaca, llaquisiñanaca take luräwiman apayanipjjätam, ucatsti juc'a urunacwa takpachaniru t'unjapjjätam, jumanacan jan wali luräwinacampi jupar apanucupjjatam laycu. Diosaw mä azot'inac apayanïtam jumaru tucjañataqui cawquïri oraktejj catcäta ucana. Uqhamaraquiw apayanïtam jiwaña usunaca, ñankha fiebrenaca, p'usuntir usunaca, calor usunaca, trigo yapunacamarojj awtipacha lak'onacaraquiw puriraquini, take casta usunacaw arcanakätam jumar t'unjañataqui. Alajjpachatsti janiraquiw jallojj purincaniti, aca orakesti janiraquiw cunsa achurapcätamti. Diosasti juma patjjarojj lak'ampi ch'allampi jallu lantjja puriyanini, juman t'unjatäñamcama, uqhamaraqui uñisirinacaman tucjatäñamcama. Jumasti uñisirimarojj suma formt'ataw nuwantascäta, ucampis janiw amtascätati cunjäm jaltjjatamsa, ucatsti take acapachan jaquir jakenacataquejj ajjsarañjamaraquïyätawa. Take jamach'inacana, monte animalanacan mank'antatäniw jiwat janchimajja janiw qhitis ucanacjja aliswakcaniti. “Diosasti, egipcionacarus t'akhesiycäna uqhamaw llejjtinacampi, tumor sat p'usunacampi, sarna usunacampi, tiña sat jasi jasi usunacampiw t'akhesiyätam, ucatsti janiraquiw uca usunacatjja c'umarachasiñ puedcätati. Uqhamaraquiw lokheptañampi, juyqhuptañampi, pejjtusiñanacampiw t'akhesiyaraquïtam. Ucatsti urunsa catt'asitaw sarnakäta cunjämas mä juyqhojj sarnake uqhama. Janiraquiw cuna luratamas sumäcaniti. Catuntata, t'akhesiyata, uqhamaraqui sallkjatapuniw uñjasïta, janiw qhitis yanapt'iri jutcaraquïtamti. Mä warmimpi casarasiñataquiw parlascäta, ucampis yakha jakew parlatamampejj iquintasini; mä uta lurasïta ucampis janiraquiw ucan jacañjja puedcätati; uva yapunac yapuchasïta, ucampis janiraquiw ucatjja cunsa mank'cätati; vacamasa nayräjjaman jiwayatäniwa, ucampis janiraquiw aychapjja mank'cätati; juman uñjcataraquiw asnomjja aparapjjätam, ucatsti janiw cuttayapcätamti. Ovejanacamas uñisiriman amparaparuw purini, janiraquiw ucatjja qhitis uc apakañataquejj yanapcätamti. Nayraman uñjcataw yokall wawamasa, imill wawamasa yakha marcanquir jakenacar catuyatäni, ucatsti jumajj sapa cutiw uñjasiñ munäta, ucampis janiw cuna lurañsa puedcätati. Yapunacaman cosechanacapa uqhamaraqui take irnakañaman achunacapjja jan uñt'at jakenacaw mank'antapjjani, ucatsti t'akhesiyata jan walin uñjatapuniw sarnakäta. Cunapachatejj take acanac uñjäta ucqhajj lokheptataw uñjasïta. Tatitu Diosaw jumarojj t'akhesiyätam ñankha llejjtinacampi konkorinacamana, charanacamana, take janchimansa, janiraquiw ucatjja c'umarachasiñ puedcätati. “Diosan munañapatwa jumasa, reyimasa yakha marcar apatäni, cawqha chektejj ni jumasa ni awquinacamasa uñjapquiti ucaru, uca chekansti yakha diosanacaruw yupaychapjjäta, lawata, kalat lurat diosanacaru. Ucatsti ajjtasita, p'enkachata, jaken parlasitaw take cawqha chekarutejj Diosajj irpcätam ucanacanjja sarnakäta. Yapunacamarojj walja jathampiw yapuchascäta, ucampis juc'a achunacac apthapïta, t'ijut'ijunacan mank'supjjatap laycu. Uva yapunacsa yapuchascätawa sum uñjasina, ucampis janiraquiw vinopsa umcätati ni uvanacsa apthapiscätati, jan ucasti lak'onacaw take ucanacjja tucjani. Takpach orakenacamaruw olivo kokanacjja yapuchascäta, ucatsti janiraquiw aceitepampejj k'aphirt'ayascätati, aceitunanacapasti jupapachpaquiraquiw jalartjjani. Utjätamwa yokall wawanacamasa, imill wawanacamasa ucampis janiw jumampi chicäcaniti jan ucasti yakha marcanacaru preso apatäniwa. Orakeman take kokanacapasa, achunacapasa t'ijut'ijunacan tucjatäniwa. Cawquïri yakha marcat jutir jakenacatï marcaman jacapqui ucanacajja, sapa cutiw juc'ampi juc'ampi ch'amani tucupjjani, ucampis jumajj juc'ampiquiw ch'amamjja chhaktayasjjäta. Jupanacasti jumarojj mayt'añjja puedipjjaniwa, ucampis jumajj janiw cunsa mayt'añ puedcätati; jupanacancaniw suma orakenacajja, jumataquisti jan wali orakenacaquïniwa. “Take aca maldicionanacaw jumjjaru jutani, arcanipjjätamwa jicjjatañcama jumaru tucjañataqui, Tatitu Diosamaru jan ist'atamata, ni camachi arunacaparu, leyinacaparu phokhañsa jan munatam laycu, cawquïrinactejj jupajj ewjjapctam ucanaca. Take acanacasti mä jach'a uñacht'äwi, unancharaquïniwa jumataquisa, wawanacamataquisa, wiñayataqui. Juman jan Diosaru cusisiñampi ni khana arumpi yupaychatamata, walja yänac churctam ucasa. Jumaraquiw sirvïta cawquïri uñisirinacamtejj Diosajj jumjjaru apayanïtam ucanacarojja; umatsa, mank'atsa t'akhesiraquïtawa, isitsa jalstasa take pist'ayasiñanaca uñt'araquïta. Diosaw esclavot t'akhesiyätam jumaru t'unjañcama. Diosasti aca oraken jaya nacionatwa juma contra sartayani, cunjämas mä pacalejj janc'aqui jaltanejj uqhama, cawquïri marcan parlasïwiptejj jan yatcta; uca jakenacasti wali ajjsarcaya jakenacäpjjewa, jupanacasti janiraquiw chuymani jakenacarojj ajjsarapcaniti ni wawanacatsa qhuyapt'ayasipcaniti. Jupanacasti uywanacaman kallunacapa, orakenacaman achunacapwa mank'antapjjaraquini jan cunan tucuyañcama; janiraquiw trigomsa, ni aceitemsa, ni vinomsa, ni vacaman, ni ovejaman kallunacapsa jilt'aycaniti, ucapachasti jumajj mank'atjamaw jiwaraquïta. “Take marcanacamaruw muyuntasina t'unjapjjaraquini, jach'a alto perkanacap tincuñapcama, cawqhanacarutejj jumanacajj iyawsañ uchapcäyat ucanaca, uqhamaraquiw muyuntapjjani, t'unjapjjaraquini take cawquïri oraktejj churctam ucanacan marcanacaparusa. Cunapachatejj uñisirinacamajj marcanacamaru nuwantapcani ucqhajj wali mank'at awtjatajj quipca wawanacamwa mank'antasipjjäta, cawquïri yokall wawanactejj uqhamaraqui imill wawanactejj Tatitu Diosamajj churapcätam ucanaca. Cawquïri jaketï jumanac taypina utji wali llamp'u chuymani uqhamaraqui munasiñani ucasa mayjt'at nayrampiw quipca jilaparus uñcatani, uca quipcaraqui wali munat warmiparusa, uqhamaraqui cawquïri wawanacapatï jupampi chica kheparapqui ucanacarusa, jan jupanacampi chica mank'añataqui cawquïri wawanacapan aychaptejj jupajj mank'qui ucanaca. Janiraquiwa cuna mank'añas utjcaniti cunapachatejj marcanacamaru nuwantapjjani ucqhajja, wali ajjsarañana, llaquisiñanacanwa uñisirinacamajj marcanacamana t'akhesiyapjjätam. Cawquïri warmitï llamp'u chuymani, suma chuymani jumanac taypin jacqui ucasa, uqham suma llamp'u chuymanïsinjja janiw k'ara cayojj oraker tact'irïcänti; uca warmis mayjt'at nayrampiw munat chachaparu, wawanacaparusa uñcatani, jan jupanacamp chica mank'añataqui, cawquïri wawanactejj wawachasini uqhamarac placentas puracapat mistqui; take ucanacwa jamasat mank'antasini, jan cuna mank'añas utjatap laycu, cunapachatejj uñisirinacamajj marcanacamaru nuwantapjjani ucqhajja. “Jumatejj jan ist'cäta ni aca libron kellkat yatichäwinacarjamasa sarnakcaraquïta, ni ajjsartcaraquïtasa aca jach'a cancañan, ajjsarcaya Diosaman sutiparusa, ucqhasti jach'a ajjsarcañ lak'onacwa jumjjarusa wawanacamjjarusa apayanïtam, uqhamaraqui jan kollcaña ñankha usunaca. Ucatsti juma patjjarojj jutaniwa cawquïri lak'onacatï Egipto marcarojj apayatäcän uca pachpa lak'onaca, cawquïrinacatï wal ajjsarayayätam, ucampisti wiñayaraquiw t'akhesïta. Ucatsti yakha usunaca, lak'onacwa apayanïtam, cawquïrinacatï jan aca yatichäwi libron kellkatäqui ucanaca, uqhamat jumaru t'unjañataqui. Jumasti Israel marca; alajjpachan warawaranacas utjqui uqham waljayätawa, ucampis jichhajj mä juc'aru tucuyatätawa, juman jan Tatitu Diosamar ist'atam laycu. Cunjämatejj Diosajj juman suma asquim munäna, uqhamarac waljaru jiltayayätam; jichhasti cusisiraquiniw ch'usaru tucutamata uqhamaraqui t'unjatätamatsa, jan qhuyapt'ayasiñampiw jiq'inucutäyäta cawquïri oraktejj catuntcäta ucatjja. Diosasti take marcanacaruw ananucütam mä thiyat mä thiycama, ucansti yakha diosanacaruw yupaychäta, lawata, kalata, lurat diosanacaru, cawquïrtejj ni awquimasa ni jumasa uñt'apcta ucanacaru. Uca marcanacan jaccasinjja janiw sumancañsa ni samarañsa jicjjatapcätati; Diosajj wali sustjatwa jacayätam, nayranacamas llact'ata ajjsarañana, kawkhasay cusisiñ munascam. Chijinacanacpunwa jicjjatasïta, ucatsti arumas urusa ajjsarayasïtawa, jiwampis chicaquïscätawa. Uqham wali ajjsarañanaca uñjatam laycusti willjta alwasti aqham sätawa: ‘Janc'ac arumäjjaspa’ sasa. Ucatsti arumarojj saraquïtawa: ‘Janc'ac uröjjaspa’ sasa. Diosajj: ‘Egipto marcarojj janiw cuttätati’ siscäyätam ucasa, barconacatwa ucarojj cuttayätam, ucatsti esclavor uñtatwa uñisirinacamar aljätam; janiraquiw ucatjja jumar qhiti alasiris utjcaniti.” Acanacaw cawquïri arust'äwi arunactejj Diosajj Moisesaru israelit jakenacampi lurañapataqui ewjjäna, Moab orakena, cawquïri arust'äwinactï jupanacampi lurcatayna Horeb kolluna, ucat sipansa. Moisesajj takpach Israel marcar tantacht'asinjja sänwa: “Jumanacasti uñjapjjtawa take cuntejj Tatitojj Egipto marcan lurcän take ucanacjja, faraón reyiru, jilïrinacaparu, uqhamarac take marcaparusa. Ucatsti testigöpjjaractawa uca jach'a yant'anacata, unanchanacata uqhamaraqui uca muspharcañ luräwinacatsa. Ucampis Tatitu Diosajj jichhacamaw jan yatiñ cancañjja churapctamti ni take ucanacan cunat uqham lurasitapsa. Nayasti pusi tunca maraw wasaranjama irpanipjjsma, take uca maranacansti janiraquiw isimasa ni zapatomasa merk'escänti. Janiraquiwa t'ant'sa mank'apcäyätati ni vinsa umapcäyätati ni cuna machjayir umañanacsa umapcäyätati, uqhamat Tatitojj jumanacan Diosamätapa yatipjjañamataqui. “Cunapachatejj acsa tokenacar purintan ucqhajja, Sehón sat Hesbón marcan reyipaw jiwasampi nuwasir mistunïna, uqhamaraqui Og sat Basán marcan reyipasa, ucampis jiwasajj atipjayätanwa. Ucatsti orakenacapjja catuntastanwa, uca orakenacsti Rubén, Gad uqhamaraqui chicat Manasés tribunacaruw churaractan. Uqhamasti take aca arust'äwin arunacapar ajjsarapjjaraquim, ucatsti ucarjamarac sarnakapjjam, uqhamat take luräwinacamajj suma sarañapataqui. “Jichhürusti take jumanacaw tantacht'atäpjjta Tatitu Diosaman nayrakatapana; tribunacaman jilïrinacapa, awquinaca, jach'a munañan jilïrinaca, take Israel jakenaca, wawanaca, warminaca, uqhamarac jumanac taypin yakha marcat jutir jakenaca, lawa apanirit sipana uma apanirimppacha, uqhamat arsupjjañamataqui uca arust'äwina mä juramento toke, cawquïri Diosamatï jichhüruna jumanacampi luri. Jichhüruwa uñt'ayasi jumanacajj jupan marcapäpjjatama, jupasti jumanacan Diosamaraqui, cunjämatejj arupampi arsüna Abraham, Isaac, uqhamaraqui Jacob uca awquinacamaru. Ucampisa Diosajj janiw jumanacampiqui uca suma arust'äwjja lurquiti, jan ucasti qhitinacatejj jichhüru jan acancapqui jiwasampi chica Dios nayrakatana, ucanacampis luraraquiwa. Jumanacasti sum yatipjjtajja cunjäma Egipto marcan jacatasa, uqhamaraqui cunjämsa thaquin jutcasinjja uca marcanac pasaniyätan ucanacsa, cawqhantejj c'ari diosanac uñjtan, jan munat yakha diosanaca, cawquïrirutejj uca jakenacajj yupaychapqui ucanaca. Jan jumanac taypinjja utjcpanti ni chachasa, warmisa, ni familiasa, ni tribusa, Tatitu Diosaru apanucurejja, uca marcanacan yakha diosanacar yupaychasa. Jan jumanacat cawquïrisa mä alin c'allc'u, uqhamaraqui venenoni saphipjamäpati. “Uqhamasti aca juramento arunac ist'awayasina, cawquïrisa jumanacat jupa pachpa suma jakëtap amuyasi, ucatsti aqham sani: ‘Take cunaw nayataquejj walt'ascani, munañajjar lurcä ucqhasa’ sasa. Uca jakew jumanacan jan cunanïñanacataqui juchaninejja. Ucapachajj Tatitu Diosajj janiw janc'aqui perdoncaniti jan ucasti takpach colerasiñapa, uqhamaraqui mayjt'asitapa, uca jakerojj apayani, ucatsti jupa patjjarojj take aca libron kellkat maldicionanacaw jutaraquini, Diosasti wawanacapjja aca oraken k'alwa chhaktayaraquini. Diosaw uca jakerojj apsjjani take Israel marcan tribunacatjja chijinacar puriyasaraqui, take maldicionanacatejj suma arust'äwi libron leyipan kellkatäqui ucanacan phokhasiñapcama. Cawquïri wawanacatï jumanacan khepamat jutcani, uqhamarac yakha marcat jutir jakenacas purincani, take ucanacaw plaganaca, usunaca, Diosajj aca oraker apayanqui ucanacjja uñjapjjani. Ucatsti uñjapjjaraquiniw take orakejj azufreru, jayuru, naqhantat lak'aru tucutätapa. Janiraquiw cunsa uca orakerojj satañ puedipcaniti, ni cunas achcaniti; janiraquiwa mä jisc'a koras jilcaraquiniti, cunjämatï t'unjasïnjja Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim sat marcanacajja, cawquïrtï Diosajj t'unjäna jach'a ajjsarcañ colerasiñapampi uqhama. “Ucapachasti take jakenacaw jisct'asipjjani: ‘¿Cunatsa Tatitojj uqham aca marcar lurpacha? ¿Cunatsa uqham coleraspacha?’ sasa. Ucatsti aqham sasaw arusjjatapjjaraquini: ‘Awquinacapan Diosapan suma arust'äwipwa p'aquintapjje, cawquïrtejj luräna cunapachatejj Egipto marcat irpsuncän ucapacha. Ucqhasti sarapjjayätaw yakha diosanacar yupaychiri, quillt'asiri, cawquïri diosarutï jan uñt'apcäyäta ni cunsa churapcäyäta ucaru. Ucatwa Diosajj colerasïna aca orak contra take aca libron kellkatäqui uca maldicionanac apayani. Ucatsti jupanacarojj takpach colerasiñapampi, mayjt'asiñapampiw jakonucu, yakha marcanacar qhitanucusa, cunjämatï jichhüruna pasasqui uqhama’ sasa. “Cawquïri arunactï jan yatctan ucanacajj Diosanquiwa. Cunatejj jiwasajj yatctan ucanacasti, jiwasana, wawanacasampina aca camachi arunacapar phokhañasawa, cawquïrtï jupajj khanañchawayistu ucanacaru. “Cunapachatï jumanacjjaru jutani take cawquïrinactï yatichapcsma, bendicionampita, maldicionampita jumanacan ajllisiñanacamataqui, amuyt'asiraquïta take ucanacatsa, cawqha marcanacarutejj Tatitu Diosamajj jakonuccätam ucana, Tatiturutejj cutcatäta, take chuymamampi, take jacañamampi ist'araquïta, jumanacasa, takpach wawanacamasa, cunjämtï jichhajj ewjjapcsma, ucapachajj Tatitu Diosajj juman sarnakäwimjja trocätamwa, ucatsti qhuyapayasiraquïtamwa; mayampwa tantachjjätam take marcanacat irpthapisina, cawqha jaya orakenacansa jumanacan jakonucut jakenacajj jicjjataspan, Tatitu Diosamajj uca jaya chekatpachwa cuttayanjjani, uqhamaraquiw uca chekacamasa thakher sararaquini. Ucatsti Tatituw mayampi cuttayanipjjätam cawquïri oraktï jumanacan awquinacamajj catupcäna ucaru; jumanacaw ucanjja utjasipjjäta, juparaquiw jach'aptayapjjätam, awquinacamat sipansa walja wawanacwa churapjjätam. Tatituw jumanacan chuymanacamaru uca suma arust'äwin chimpu uchapjjätam, uqhamarac khepa wawanacamarusa, jumanacan take chuymampi, almamampi munapjjañamataqui, uqhamat walja maranac jacapjjañamataqui. Ucatsti Tatitu Diosamaw uñisirinacamjjaru aca maldicionanac puriyani, uqhamaraqui cawquïrinacatï uñisisa arcanakapctam ucanacarusa. Jumanacasti Tatituruw cuttanjjapjjäta ist'apjjaraquïta, uqhamarus cuntejj jichhürun ewjjapcsma uca camachi arunacarjamaraqui sarnakapjjäta. Ucapachasti Diosajj take luräwinacamanwa jach'aptayapjjätam, wawanacamana, uqhamaraqui uywanacaman kallunacaparusa uqhamaraqui cosechanacamansa; Tatitu Diosamasti mayampwa jumanacar cusisiyapjjätam, cunjämatï nayra awquinacamampi cusiscän uqhama, jumanacatejj Tatitu Diosamar ist'apjjäta, aca libron kellkantat arunacaparu, leyinacaparu phokhapjjaraquïta, cuttanjjapjjaraquïta, take chuymamampi uqhamaraqui takpach jacañamampi. “Aca camachi arunac jichhüruna churapcsma ucanacajj janiw jumanacataquejj sinti ch'amäquiti, janiraquiw jan phokhañjamäcaraquisa. Janiw alajjpachanccaraquisa, juman sañamataquejja: ‘Qhitis alajjpacharu maqhataspa jiwas lanti, ucatsti apakanispa, jiwasaru uñacht'ayañataqui uqhamaru sarnakañataqui’ sasa. Janiraquiwa jach'a kota qhurcatancquisa juman sañamataqui: ‘Qhitiraqui jiwas lanti kota qhurcataru maqhatani, ucat apanispa jiwasar uñacht'ayañataqui, ucatsti ucarjama sarnakañataqui’ sasa. Ucat sipansa camachi arunacajj jumanacatjja wali jac'anquiwa, jumanacan lacamana, amuyunacamancaraquiwa uqhamat phokhañamataqui. “Uñjapjjam, jichhüruw ajllisiñamataqui churapjjsma, mä toketjja jacañampi, suma sarnakañampi; mä toketsti jiwañampi jan walt'añampiraqui. Jumanacatï ist'apjjäta, cawquïri ewjjanactejj jichhüruna churapcsma ucaru, Diosamarusa munapjjaraquïta, thaquipansa arcapjjäta, uqhamaraqui camachi aruparusa leyiparusa, arsutaparusa phokhapjjaraquïta, ucapachajj walja maranacaw jacapjjäta, walja wawanacanïpjjaraquiyätawa, ucatsti Diosamajj bendicïtamwa cawquïri oraktejj catcäta ucanjja. Ucampis take aca arunacarutejj jan ist'cäta, uqhamaraqui maysarus sarakaraquïta, yakha diosanacaru yupaycharaquïta, jupanacaru quillt'asiraquïta ucapachajj, nayajj aca pachpa horasanwa sisma, chekpachansa jiwapjjätawa, janiraquiw walja maranacas jacapcätati cawquïri oraktï Jordán jawir maqhatasin catuntapcäta ucanjja. Jichhüruw nayajj uchta alajjpachampiru acapachampiru jumanacat testigöñapataqui; jumanacaru jacañampita jiwañampita ajllisiñamatac churapjjsma; uqhamaraqui bendicionampita, maldicionampita ajllisipjjañamataqui. Ucampis jacaña ajllisipjjam, jumanacampi, wawanacamampi jacapjjañamataqui. Tatitu Diosamarusti munapjjam, ist'apjjaraquim, suma iyawsañampi arcapjjaraquim, jacañajj jupat jutatap laycu, jumanacan walja maranac jacapjjañamataqui, cawquïri oraktï Tatitu Diosajj arupampi arsusin Abrahamaru, Isaacaru, uqhamarac Jacob awquinacamaru churä siscatayna ucanjja.” Moisesasti wastatwa Israel marcarojj parläna, ucatsti aqham sänwa: “Nayasti patac pä tuncani maranëjjtwa, janiraquiw ch'amajjas utjcjjeti maysat maysaru sarnakañataqui uqhamarus Tatitu Diosajj situwa: ‘Janiw jumajj Jordán jawir qhurcataru maqhatcätati’ sasa. Ucampis Tatitu Diosamaraquiw jumanacan nayramjja sarani, juman nayräjjamatsa uca marcanacaru t'unjaraquini, ucan jacapjjañamataqui. Josué chachaw jumanacan nayram sarani, jupasti jach'a jilïrit utt'ayatawa, cunjämatï Tatitojj sisqui uqhama. Tatituw lurascani cunjämtejj Sehón, uqhamaraqui Og sat amorreo reyinacarojj takpach marcapampi t'unjcäna uca quipcaraquiw aca marcanacarojj t'unjani. Cunapachatejj Tatitojj jumanacan amparanacamar uca marcanac catuyapjjätam ucqhajj, cuntejj nayajj ewjjawayapcsma ucanacwa lurapjjäta. Ch'amañcht'asipjjam, sayt'asipjjaraquim, jan ajjsarapjjamti ni sustjasipjjamsa jupanacampi nuwasiñataquejja, Tatitu Diosamaw jumanacampïsqui uca laycu, janiraquiwa jaytapcätamti ni apanucupcätamsa.” Ucatsti Moisesajj Josué chacharuw jawsäna, take Israel marca nayräjjana aqham sasa: “Ch'amacht'asim, sayt'asiraquim, jumaw aca jakenacar irpäta, cawquïri oraktï Tatitojj arupampi arsusin jumanacan awquinacamar churämaw siscän ucaru, ucatsti jumaraquiwa uca orakenac laquintäta. Tatitu pachpaw juman nayram sarani, jumampiraquïniwa, janiraquiw jaytcätamti ni antutcaraquïtamsa, uqhamasti jan ajjsaramti, janirac lajllasimsa.” Moisesasti aca leyinacjja kellkantänwa, ucatsti sacerdote levitanacaruw churäna, cawquïrinacatï utt'ayatäpcän Diosan Sumancayiri Arcap apañataqui, uqhamaraquiw churäna Israel marcan jilïri jakenacaparusa. Ucatsti saraquïnwa: “Sapa pakallk mara, cunapachatejj manunacat perdonasiñ marajj purinini, Enramadas sat fiestanacas lurascani, cunapachatejj take israelitanacajja Tatitu Diosan ajllit orakeparu tantachasipcani, ucqhajj take aca leyinacajj jupanacan nayräjjapan leet'asini. Ucapachasti takpach marcaw tantachasiñapa, take jakenaca, warminaca, wawanaca, uqhamaraqui cawquïri yakha marcat jutir jakenacatï jumanac taypin jacqui ucanacasa, uqhamat uca leyinac leet'asiri ist'apjjañapataqui, uqhamat Tatitu Diosamar jaysaña yatekapjjañapataqui, uqhamaraqui uca leyinacas sisqui uqhamarjam sarnakapjjañapataqui. Uqhamatwa jumanacan wawanacamasa jan cun yatcasinjja, ucanacaru ist'apjjani, Tatitu Diosaparu jaysañsa yatekapjjaraquini take jacañapana, cawquïri oraktejj catupcäta ucana, cunapachatï Jordán jawira qhurcataru maqhatapcäta ucapacha.” Ucatsti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Uñjam, niyaw jiwañamajj jac'ancjje; uqhamasti Josué chacharu jawsam, ucatsti sarapjjam Jiquisiñ Carpäquis ucaru, ucanwa nayajj ewjjanacajja churapjjäma” sasa. Moisesampi Josué chachampejj Jiquisiñ Carparuw sarapjjäna. Ucansti Diosajj mä kenay taypinwa jupanacarojj uñstäna, carpa puncu mantañan sayt'asisa. Ucapachasti Tatitojj Moisesarojj sänwa: “Niyaw jumajj jiwjjäta, aca marcajj naya contra sayt'asisajj yakha diosanacaruwa arcapjjani cawquïri oraktejj catupcani ucanjja; ucapachasti jupanacajj nayarojj apanucupjjetaniwa, uqhamaraquiw suma arust'äwiru jupanacampi mantapcta ucsa p'aquintapjjani. Ucampisa nayan colerasiñajjaw jupanac contra sartani, jupanacarus apanucuraquïwa; janiraquiw jupanacatjja cunansa amtascäti. Waliraquiw jan walt'añanacasa, llaquinacasa jupanacjjaru jutani, ucatsti sapjjaniwa: ‘¿Jiwasan Tatitu Diosasasti janiti jiwasanacampïcjje, ucatti aca t'akhesiñanacan jicjjatastanjja?’ sasa. Ucampisa uca urojj nayajj juc'ampwa jupanacatjja jithektäjja, take jan walinac luratanacap laycu, uqhamaraqui yakha diosanacaru yupaychapjjatanacapata. “Uqhamajj jichhajj aca k'ochunac kellkapjjam, yatichapjjaraquim Israel jakenacarusa, jupanacan k'ochupjjañapataqui, ucanacajj jupanac contra khanañchañatwa utt'ayatäni. Cunapachatejj nayajja, cawquïri oraktejj awquinacaparu juramentompi churañatac arscta ucar puriycä ucapachajj, cawquïri orakentï lechesa, misq'isa umjam jalasqui, uqhamaraqui cunapachatï jupanacajj sist'asiñcam mank'antapjjani, liq'intapjjaraquini, ucapachajj jupanacajj yakha diosanacaruw arcapjjani, yupaychapjjaraquini, nayarusti janiraquiw muncjjapjjetaniti, suma arust'äwejjsti p'aquintapjjaraquiniwa. Ucat sipansa cunapachatï jupanacjjaru wali jan walt'añanaca, llaquinaca jutcani, ucapachasti aca arsüwinacajj jupanacataqui mä khanañchäwïniwa khepa wawanacapasti takwa amtapjjani uqhamaraquiwa k'ochupjjani, ucampis janïra cawquïri oraktejj churcta ucar puriycasaw nayajj yatta cawcsarus chuymanacapajj wayusini ucjja” sasa. Ucatsti Moisesajj uca urpachaw uca k'ochunacjja kellkäna, take israelit jakenacar yatichasaraqui. Josué sat Nun chachan yokaparojja Tatitojj aca ewjjanacwa churaraqui: “Ch'amañcht'asim, sayt'asiraquim, jumaw israelitanacar puriyäta, cawquïri oraktï arojjampi arsusin churä siscta ucaru, nayaraquiw jumampïscä” sasa. Cunapachatejj Moisesajj uca leyinac mä libror kellkañ tucuyän ucqhajj, Diosan Arcap apañatac utt'ayat levitanacarojj sänwa: “Aptapjjam aca leyinacan libro, ucatsti uchapjjam Diosan Sumancayiri Arcap thiyaru, ucqhan jumanac contra mä testigot uchatäpan. Nayasti yattwa jumanacan Tatitu contra sayt'asiri, amuyt'asiri jakenacäpjjatamjja. Naya jacasquipansa jumanacajj Tatitu contraw sayt'asipjjtajja, ¿cunjämaraquïni nay jiwjjä ucqhasti? Irpanipjjam acaru take tribunacaman awquinacapa, jilïri jakenacapa, nayan aca arunacat parlañajjataqui, ucatsti alajjpachampiru acapachampiru testigot jupanac contra uchañajjataqui. Nayasti yattwa cunapachatï jiwjjä ucqhajja, jan walt'añanacanwa sarnakapjjani, ucatsti cawquïri ewjjanacajjarutejj arcapjjäta siscta ucatsa sarakapjjaniwa, uqhamaraquiw yatiracta khepa urunacana jumanacjjaru chijinaca jutañapsa, cunatejj Tatituru colerayqui ucanac lurapjjatam laycu.” Ucatsti Moisesajj aca k'ochwa arsüna, kalltat tucuycama, take israelit jakenac nayrakatana: “Alajjpacha, ist'am, nayaw parlä; orake, arunacajjsti ist'araquim. “Nayan yatichäwejjajj jalljamaw purinini, nayan arsutajjas mä sulljamäniwa, sulla jalljamaw koranac patjjaru purini, pastonac patarusti umjamaraqui. “Diosan sutipwa khanañchä: ¡Uñt'apjjam Diosasan jach'a cancañapjja! Jupaw jiwasan arjjatirisajja; luräwipasa chekaparaquiwa, luratapasa chekaraquiwa. Jupasti chekapa Diosawa, janiw jupanjja cunatejj jan chekapäqui ucajj utjquiti, ¡jupasti chekapawa, asquiraquiwa! “Khoru chuymani ñankha jakenaca, Diosarojj ñankhachapjjtawa, janiraquiw wawapat uñt'atäñataquis asquïpctati. ¿Aqhamti Diosaru pagapjjta? Pisi chuyma jan yatiñan jakenaca, ¿janit jupasti awquimäqui, irnokerimäcaraqui? ¡Jupaw irnoktam, jacañsa churaractam! “Uñtam khepa tokeru, amuythapisiraquim nayra maranacatsa; awquimarus mayiraquim ucat parlañapataqui, uqhamaraqui jilïri jakenacampi parlayasim: Mä cutiw alajjpachanquir awquejj jakenaca, marcanaca laquintäna, marcanacan korpanacapsa ucharaquïna, ucampis Israel marcaruw ajlliraqui. Diosan herenciapasti, jakenacapawa Jacobon marcapawa. Wasaran jupanacar jicjjatäna, waña, uqhamarac thayan jawk'suta orakena, amparaparuwa khomjjarusïna, jupanacaru yatichasa, munat imill wawaparjamaw imaraquïnjja. Mä pacalis tapap patjjan jalnakqui, wawanacapan jalnakañap munasina, uqhamaw Diosajj chhekhanacap janatatasïna, apjjarusinjja amstaruw apäna. “Diosaquiw irpapjjayätam, janiw qhitisa, ¡janiw cawquïri yakha diosas yanapcänti! Atipirinacarjamaw irpäna, uca oraken kollu patanacanjama, pampanquir achunacwa mank'ayaraquïna, karkatwa misq'i umañ churäna, ch'ollkhe kalatwa aceite churaraquïna; uywanacamatsti lechempi mantequillampwa churapjjtam, suma liq'i oveja mank'aractajja, Basán orakenquir orko ovejanaca, orko cabritonacampi. Suma trigo achunac mank'apjjaraquïna, uvan umapjja vinjamwa umapjjaraquïna. “Ucampis Jesurún ucasti liq'intänwa, mat'akt'araquïnwa, (wali liq'intasinsti lliphipiscaquïnwa), lurasir Diosaparusti apanucuraquïnwa, arjjatiri khespiyiriparusti, jisc'acharaquïnwa. Diosarusti colerayaraquïnwa yakha ajjtascañ diosanacar yupaychasa. Supayanacaruw sacrificio loktapjjaraquïna, jan uñt'at c'ari diosanacaru, machak diosanacaru, ucqha purinitanacaru, cawquïri diosanacarutï awquinacamajj jan yupaychapjjerïqui ucaru. “Israel marca, arjjatiri awquimatjja armastawa; armasiractaw jacañ churiri Diosamatsa. Uqham uñjasinjja Diosajj colerasïnwa, ucatwa wawanacaparojj apanucüna. Ucatsti saraquiwa: ‘Kheparuw uñtjjä, ¡cunacjjay lurapjjchini! Chekpachansa khoru chuymani jakenacäpjjewa, jan iyawsañani wawanacaraquiwa. Cawquïri diosatï jan diosäqui ucampiw colerayapjjestajja, uca jan yäkat diosanacampiw colert'ayapjjaraquista; ¡ucatwa nayajj colerayapjjaraquïma jan amuyun jakenacampi, cawquïritejj jan marcäqui, uca marcampiw colerayapjjaraquïma!. Nayan colerasiñajjasti mä ninjamaw akti, wali mankhapachcamaw akantaraqui, oraksa, uqhamarac achunacapsa mank'antaniwa, kollunacan cimientonacapsa nacsuniwa. Take chijinacwa jupanacjjaru puriyaniraquï, take flechanacajjsa jupanacjjaruraquiw jakt'aniraquï. Fiebre usunacampi mank'at awtjataw jiwarapjjani; jupanacarusti mä jach'a usumpiw tucjä; jupanacarojj monte animalanac qhitaniraquï, uqhamaraqui venenon catarinacsa. Thaquinacansa, wawanacapajj espadampi jiwarayatäpjjaniwa, uta mankhepansa ajjsarañaquiw utjani; yokall wawasa, imill wawasa jiwarapjjaniwa. ‘Nayasti take toker ananucuñwa amtäyäta, aca oraketsa k'al chhaktayaña, jan qhitinsa amtasiñapataqui. Ucampis janiw enemigon phiscasitanacap inaqui uñjañ puedcäyätti, janiraquiw uñisirinacajjan jach'a jach'a tucuñapsa muncäyätti, ni aqham sañanacapsa: Janiw Diosati acanac lurqui; jan ucasti jiwasaw ch'amasampi lurtan’ sasa. “Israel marcasti janiw amuyunïcjjeti, janiraquiw amuyt'añ cancañapas utjcjjeti. Jupanacatejj yatiñanïpjjaspa ucqhajj amuyt'apjjaspawa; ucatsti yatipjjaraquispawa cunanacatï suyqui ucanacsa. ¿Cunjämaraqui mayni sapaqui warankaru jaltayisti? Ucatsti ¿cunjämaraqui paninisti waljaniru jaltayisti? ¡Arjjatir Dios sapaquiw uñisirinacapar catuyañ amti! “Uñisirisasti sumwa yatipjje, jupanacan arjjatiripajj janiw jiwasan arjjatirisjamäquiti. Jupanacasti ñusantat uva yapunacäpjjewa, Sodoma, Gomorra, marcanacan wawanacapa, cawquïri uva yapunacatï, c'allc'u venenoni achüpqui ucanaca; vinopasti asirunacan venenopjamawa, catarinacan jiwayasir venenopjamaraquiwa. “Ucampisa take acanacwa imasiscta; imasisctwa mä imantat yänacjama, cawquïri phoksusiñ urutejj jutcani, ucata cuntï mayitaparjama churañataqui, cuna urutï aynacht'añapajj purincani ucqha. ¡Niyaw jac'ancjje t'unjatäñap urojja, niyaw jac'ancjje horasapajja! “Diosaw marcapat arjjatiri mistsuni, cunapachatejj jan ch'amanëjjani ucqhajja; Diosaraquiw wawanacapatjja qhuyapayasini cunapachatejj jan t'uqha jakenaca ni ch'aman jakenaca utjcani ucapacha. Ucatsti jupanacarojj saniwa: ‘¿Cawquincaraqui uca diosanacamasti, cawquïri arjjatiri diosarutejj iyawsapcäyäta ucasti, sacrificion loktata uywanacan liq'ip mank'apcän ucanacasa cawquincaraqui loktapcäyäta uca vino umirinacasti? ¡Sartasipjjpanaya jumanacar yanapt'añataqui! ¡Jutapjjpanay arjjatirisa! Naya sapaquïtwa Diosajja. Janiw yakha diosanacajj nayat sipan utjquiti. Nayaw jacañ churta, uqhamaraqui apakaractsa, nayaw usuchjaracta, uqhamaraqui kollaractsa. ¡Janiraquiw qhitis ch'amajjat khespiyirejj utjquiti! Amparajja alajjpacharu lokatatta, nayan wiñayataquïtajj laycuw juramento luraraquï. Cunapachatejj lliphipquir espadajj afilasi, ucat cheka cancañajj laquintaraqui, ucapachaw uñisirinacajjatjja phoksusëjja. ¡Uqhamaraquiw phoksusëjja qhitinacatejj uñisipquitu ucanacatsa! Flechanacajjsa wilaruw aytaraquï, uca espadajjaw jupanacaru tucjani; ¡usuchjatanacana wilaparu prisioneronacana! ¡Jilïri jach'a ñic'utani uñisirinacan wilaparu!’ “¡Cusisipjjam marcanaca, Diosan marcapampi chica! ¡Jupaw wawanacapan jiwatapatjja phoksusini, uqhamaraquiw uñisirinacapatsa phoksusini, ucatsti orakeparusa marcaparusa khespiyaraquiniwa!” Moisesasti Nun chachan Josué wawapampejj takpach Israel marcaruw uñstapjjäna, ucatsti Moisesajj aca arunacwa kalltat tucuycama k'ochuraquïna. Cunapachatejj Moisesajj take uca arunaca Israel marcar arsuñ tucuyäna, ucapachajj aca arunacwa Israel marcaru säna: “Sum amuyt'asipjjam take cuntï jichhüruna sapcsma ucanacata, ucatsti wawanacamarus sapjjam take aca arunacan yatichäwinacaparjam sarnakapjjañapataqui. Jumanacasti janiw aca arunacjja alekaqui ist'apcasmati; jan ucasti aca leyinacajj jumanacataquejj jacañawa, ucatjamaraquiwa walja maranaca jacapjjäta, cawquïri oraktï catupcäta Jordán jawirat qhursa tokena.” Uca pachpa uruw Diosajj Moisesaru säna: “Saram Abarim sat kollunacaru, ucatsti maqhatam Nebo sat kolluru, cawquïritejj Moab orakena jicjjatasqui ucaru, Jericó marca uñcatasina, ucatsti uñtam Canaán sat orakenaca, cawquïri oraktejj nayajj israelitanacar churcä ucanaca. Uca cawquïri kollurutï maqhatcäta, ucanwa jiwäta, ucanaracwa jumanquirinacamampi jiquisjjäta, cunjämatejj Aarón jilamajj Hor kolluna jiwäna ucatsti ucana jupanquirinacampejj jiquisjjäna uqhama. Jumanac paninisti jan iyawsañaniw Israel marca nayräjjan nayataquejj tucupjjäyätajja, cunapachatejj Meriba-cades umanacana, Zin sat wasarana jicjjatasipjjäna ucqhajj janiw jumanacajj jupanac nayräjjana nayarojj jach'añchapquistati. Uqhamasti jayatacwa uñtäta cawquïri oraktï israelitanacar churcä ucjja, ucampis janiw jumajj ucaru mantcätati” sasa. Janïra jiwcasinjja, Diosan wawap Moisesajj aca bendicionanacwa Israel marcar churäna, aqham sasa: “Tatitu Diosaw Sinaí kolluta juti; Seir kollutwa khant'aniraquistu; Parán kollunacat khantaniraqui, uqhamaraquiwa jutani Meriba-cades chekata; cupi amparaparu akquir leyinac apt'asita. Tatitusti marcaparojj muniwa, jupar catuyasipqui uca jakenacarojja imaraquiwa, jupanacasti cayunacaparuw quillisipjje, jupan arunacap catokapjjaraqui. Moisesaw leyinaca churistu herencianacaraqui Jacobon marcapataqui, Jesurún marcanjja reyiraquiw utjäna, marcan jilïrinacapajj tantacht'asipqui ucapachajja, uqhamaraqui Israel marcan take tribunacan tantacht'asitapatsa.” Rubén triburuw bendicïna: “¡Ruben chachajj jacpan! ¡Jan jiwpati, jakenacapas juc'anïcchi ucqhasa!” sasa. Judá triburusti aca bendicionwa churaraquïna: “Dios Tata, ist'am Judá tribun arunacapa; marcapampisti tantachasjjaracpan, ch'amamampi arjjataraquim, uñisirinacap contras yanapt'araquim” sasa. Leví triburusti saraquïnwa: “Jumanquiwa Dios Tata, Tumim uqhamaraqui Urim ucanacajja, jumanquiwa cawquïri jaketejj chekäqui ucasa; cawquïrirutï Masah sat chekan yant'cta, cawquïrimpitejj tokesta Meriba sat umanacansa; cawquïritejj awquinacaparojj: ‘Janipuniw uñjcti’ sisqui, jilanacaparusa: ‘Janiw uñt'caractti’, wawanacaparojj: ‘Janiw yatctti, qhitïsipcchejja’ sasa. Jupanacasti arunacamaruw phokhapjje, jupanacasti arust'äwinacam phokhañaruw catuyasipjjaraqui. Jupanacaw Jacoborusa, Israel marcarusa yatichapjje, leyinacamampisa, arsutanacamampisa. Juman uñjcataw altaramarusa uchapjjaraqui, incienso, uywanaca loktañataqui. Bendicimay, Dios Tata, ch'amanacaparojja, cusisiñampirac luräwinacapsa catokam. Uñisirinacapan jiqhaninacapsa p'acjaraquim, jan mayampis uñisirinacapajj sartapjjpanti” sasa. Benjamín triburojj saraquïnwa: “Tatitu Diosan munatasti iyawsañampiw jacani; alajjpachanquir Diosaw wiñayatac imani. ¡Jupan imataw jacaraquini!” sasa. José triburusti sänwa: “Diosasti bendizpan orakemaru, alajjpachat jutir suma sullampi, uqhamaraqui orak mankhen umampisa; suma maran achuri cosechanacampi, suma phajjsinacan achuri cosechanacampi, uqhamaraqui suma kollunacampi, wiñayatac uca qhunu kollunacampi. Suma achunacajj aca orake phokt'quis ucanacampi, take chuymapampi jacpan ch'aphinac taypin jacquis ucataqui. Take acanac José chachataquejj jutpan, cawquïritejj jilanacap taypit ajllitäqui ucataqui. Jilïri vaca kalljam muncañaraquiwa, búfalo sat wali ch'amani animaljama, take marcanacaruwa wajjrantani, aca orake tucuscama. Uqhamaw Efraín tribun walja jakenacapajja, uqhamaraquiw Manasés tribun waranka waranka jakenacapasa” sasa. Zabulón triburu, Isacar triburusti saraquïnwa: “Cusisim Zabulón, juman mistutanacamampi, jumasti Isacar, cusisiraquim carpanacamampi. Take marcanacaw kolluru jawsatäpjjani, ucanwa cheka sacrificionac loktapjjani; cusisipjjaraquiniwa cunatejj utjqui ucanacampejja, uqhamaraqui kota lacan imantatäqui ucanacampisa” sasa. Gad triburusti saraquïnwa: “¡Bendicitäpan qhititejj jach'a orakenac churqui ucajja! Gad tribusti mä leonjamaw samarasqui, amparanaca, p'ekenaca apakasa. Gad tribusti suma orake ajllisïna, jach'a jilïrinacatacjamäquis uca orakenaca. Marcan nayraparacwa mantaraquïna, cuntï Tatitojj maycäna ucampis phokharaquïnwa, ucatjja cheka cancañampiw Israel marcanjja sarnakäna” sasa. Dan triburusti saraquïnwa: “Dan tribusti mä jisc'a leonjamawa, Basán oraket thokt'ani” sasa. Neftalí triburojj saraquïnwa: “Neftalí tribusti Tatitu Diosan wali suma uñjatawa, Tatitu Diosan bendicionanacapampisti wali phokt'ataraquiwa. Jupancaraquiw kotasa, aynach thiya tokcama” sasa. Ucatsti Aser triburojj saraquïnwa: “Bendicitäpan Aser tribojja Jacobon wawanacap taypina, jilanacapansa wali munataraquïpan, aceiteruraqui cayupsa aytpan; utapan puncupasa hierrota, bronceta cerrojonïpan, ch'amapasa take jacañapanjja utjapunpan. “Janiw cunas chicachasquiti Jesuruman Diosapampejja, qhititejj jach'a cancañampi kenay patjjan sarnakqui, jumaru yanapir jutañataqui. Wiñaya jaquir Diosaw imantasiñamajja, wiñayataqui ch'amapaw wayjjäsiscaractam, juparaquiwa juma nayräjjat uñisirimarus jaltayi, ucatsti jumaruwa t'unjañatac qhitaractam. Israel marcajj jan ajjsarasaw jacani, wawanacapasa samarañanwa jacapjjani. Orakenacapanjja trigo yapunaca, uva yapunacaw utjani, janiraquiwa jallusa pist'caniti alajjpachatjja. Israel marca, jumasti cusisim; ¿qhitis jumampi chicachasispa? Tatitu Diosam quipcaw jumaru khespiytam, juparaquiw imasctam, yanapascaractam. ¡Jupaw atipt'ayiri espadamajja! Uñisirimasa llamp'uchasiniw juma nayräjjanjja, jumaraquiw jach'a jach'a tucuñapsa pampachjäta” sasa. Moisesasti Moab sat wasaratjja, Nebo sat kolluruwa maqhatäna, Pisga sutini kollu pataru, cawquïritejj Jericó marca uñcatasincqui ucaru. Uca chekatwa Diosajj uñtayäna takpach Galaad sat orakenaca Dan tribun orakenacapcama; uqhamaraqui Neftalí, Efraín, Manasés tribunacan orakenacapsa, take Judá tribun orakenacapa, jach'a Mediterráneo kotäquis ucacama. Uqhamaraquiw Néguev sat orake, Jordán jawiran vallenacapa, Jericó marcan pampanacapa, palmeranacan marca, Zoar sat orakcama. Ucatsti Tatitu Diosajj sänwa: “Aca orakenacwa nayajj arojjampi arsusina churä sayäta Abrahamaru, Isaacaru, Jacoboru, uqhamaraqui wawanacaparusa. Nayaw munta quipca nayranacamampi uñjañama, ucampis janiraquiw ucarojj mantcätati” sasa. Uqhamaw Tatitun sirviripa Moisesajj, Moab orakena jiwjjäna cunjämatejj Tatitojj siscäna uqhamarjama. Ucatsti imantatäjjänwa Moab oraken mä valleparu, Bet-peor sat oraken uñcatasipana, cawqha chekatejj jan jichhürcama uñjatäqui ucqhana. Moisesasti pataca pä tuncani maranïnwa cunapachatï jiwjjäna ucapachajja. Jiwañapcamasti suma nayrani, suma c'umaraquïscaraquïnwa. Israelitanacajj quimsa tunca uruw Moisesat jachapjjäna, Moab wasarana, uqhamat uca jachaña, lutosiñ urunacaw jiwatapatjja phokhasïna. Ucatsti Josué sat Nun chachan yokapajj, yatiñ cancaña Moisesat catokäna, Moisesajj amparanacap jupjjaru lokjjatatap laycu, uqhamaw israelitanacajj jaysapjjäna, lurapjjaraquïna cunjämtejj Tatitu Diosajj Moisesar ewjjawaycän uqhamarjama. Ucat sipansa janiw mayampis uca Israel marcanjja Moisés profetjamajj utjcjjänti, cawquïrimpitejj Tatitu Diosajj parlascäna ajanuy ajanu uqhamajja. Uqhamaraqui cawquïri profetampitejj jach'a milagronaca, uñacht'äwinaca Tatitu Diosajj luräna Egipto faraonan marcaparu, jilïrinacaparu, take nacionpacharu qhitasina, ni Moisesan ch'amaparu chicachasirisa utjcänti, cawquïritejj jach'a luräwinac luräna, take Israel marcan uñjcaña. Diosan sirviripa Moisesan jiwjjatapatjja, Diosajj Josué chacharuw parläna. Jupasti Nun sat jaken yokapänwa, uqhamaraqui Moisesan yanapiripa, ucatsti aqham sänwa: “Moisés sirvirejjajj jiwjjewa, jichhasti jumaruw wact'tam Jordán jawira take israelit jakenacampi maqhatañajja, cawquïri oraktï jumanacar churapcäma ucar sarapjjañamataqui. Cunjämatï nayajj Moisesarojj arscäyäta ucar phokhañamataqui. Ucataquisti churjjämawa cawqha orakerutï cayunacamajj tact'cani take ucanaca. Nayasti orakjja churapjjämawa wasara lugaratpacha, uqhamaraqui Líbano kollunaca, jach'a Eufrates sat jawircama, uqhamaraquiw churapjjäma hitita jakenacan take orakenacapa, intis jalantqui ucsa Mediterráneo sat jach'a kotcama. Take jacañamansti janiw qhitis atipañ puedcätamti. Nayaw jumampïscä cunjämatejj Moisesampïcäyätjja uqhama; janipuniw jaytcämati ni apanuccaraquïmasa. Jumasti wali ch'amani sayt'asim janirac ajjsaramti. Aca marcaru orak laquiñajj jumaruw wact'tam; ucasti nayajj: ‘Herencia churä’ siscäyata awquinacaparu ucawa. Nayasti sismawa: Ch'amani sayt'asim, ucatsti phokharaquim Moisés sirvirejjajj ley jaytawayctam take ucanacaru. Cuntï sisqui ucanacatjja janipuni maysar saranucumti, uqhamat take luräwinacamajj sumaqui sarañapataqui. Amtasipunïtaw cuntï Diosan leyi libropanjja sisqui uca, uqhamaraqui uruy arumaraquiw lup'iraquïta cuntejj librojj sisqui uca lurañamataqui. Uqhamatwa take luräwinacamajj sumaru sarani. Nayasti sismawa: Ch'amani sayt'asim, jan ajjsaramti, janirac mayjt'asimsa. Naya Tatitu Diosamaw jumampïscä cawqharutï sarcäta ucqhanacana” sasa. Ucatsti Josué chachajj marcanquir jilïrinacaruw lurapjjañapataqui aqham säna: “Jumanacasti sarapjjam take campamentpacharu ucatsti take jakenacar sapjjam: Mank'añ waquichasipjjam, acat quimsa ururuw Jordán jawira maqhatasin catuntañäni cawquïri oraktï Tatitu Diosajj churquistani uca” sasa. Josué chachasti parlaraquïnwa Rubén triburu, uqhamaraqui Gad triburu, chicat Manasés triburusa aqham sasa: —Tatitun sirviripa Moisesan arunacapat amtasipjjam. Jupasti ewjjawayapjjtamwa jumanacan Tatitu Diosamajj aca orake churapjjätam samarapjjañanacamataqui —sasa. Warminacamsa, wawanacamsa uqhamaraqui uywanacamsa Jordán jawirat accataru jaytasiwayapjjam, cawqharutï Moisesajj orake churapjjtam uca chekaru, cawquïri jakenacatï ch'amanïpjjta nuwasir sarañataqui ucanacasti armanacam apjjarusisin sarjjarupjjam jilanacamaru yanapt'añataqui, cunapachatï Tatitojj jilanacamaru samaraña churcani ucqhacama, cunjamtï jumanacarojj samarañ churapjjtam uqhama, uqhamaraqui jupanacasa uca oraketa dueñöpjjañapcama, cawquïr oraktejj Diosajj churcani ucata. Ucatsti jumanacajj puedjjapjjätawa orakenacamar cuttanjjaña, Jordán jawirat accataru, cawqharutejj Moisesajj churapjjtam ucqharu, ucat uca orakjja mäpita wiñayataqui catuntasipjjañamataqui. Jupanacasti Josué chacharojj sapjjänwa: —Take cunanactejj jumajj sapquitäta ucanacjja lurapjjäwa, uqhamaraquiw sarapjjä cawqharutï saram sapjjetäta ucarusa. Cunjamtï Moisesarojj take cunansa jaysapjjäyätjja, uqhamaraquiw jumarojj jaysapjjäma. Nanacasti munapjjtwa Diosajj jumaru yanapañapa, cunjamtï Moisesarojj yanapcäna uqhama. Cawquïri jaketï jan arunacamaru ist'cätam, uqhamaraqui jan jayscaraquïtamsa ucasti jiwaniwa. Nanacasti juman ch'amampi uqhamarac cheka chuymampi sarañamacwa munapjjta —sasa. Josué chachasti Sitim chekatjja pä jakenacaruw jan qhitinsa uñjcata qhitäna aqham sasa: “Sarapjjam, uñjanipjjaraquim cunjamätaynas uca orakejja uqhamaraqui Jericó marcasa” sasa. Uqhamaw jupanacajj Jericó marcaru puripjjäna mä jan wali sarnaquir warmin utaparu, jupasti Rahab sutinïnwa, ucanaracwa uca arumajj jupanacajj korpachasipjjäna. Ucatsti mayni jakew Jericó marcan reyiparojj yatiyäna aqham sasa: —Israelit jakenacaw jichha arumajj marcasar mantanipjje jiwasar uñakeri —sasa. Ucatwa Jericó marcan reyipajj qhitäna Rahab warmin utaparu aqham sasa: —Mistunipjjpan cawquïri jakenacatï utamaru mantanipqui ucanacajja, jupanacasti uñakeriw jutapjje —sasa. Ucampis Rahab warmejj uca pani jakenacarojj utapanjj mä jan uñjcañawjaruw imantatayna, ucatsti saraquïnwa: —Chekpachaw pani chachanacajj utajjaru purinipjje, ucatjja janiraquiw nayajj yatcäyätti cawquit jutapjjatapsa; cunapachatï ch'amacthapjje uqhamaraqui marcan puncunacapajj niya jist'antasiñampëjjan ucapachaw uca jakenacajj sarjjapjje, janiraquiw yatcti cawquiru sarapjjatapsa, ucampis jumanacatejj arctapjjasmajja inas jicjjatapjjchisma —sasa. Chekpachansa uca Rahab warmiw uca pani jakenacarojj imantatayna techo pataru lino sat alinacampi imjjatasa. Reyin soldadonacapajj thakher mistuwayasinjja Jordán sat jawira tokeruw thaquinjama sarapjjäna, jupanacan marcat mistutapatsti janc'aquiw marcan puncunacapajj jist'antasjjaraquïna. Ucatsti uca pani jakenacajj janïra iquirquipanwa Rahab warmejj uta pataru maqhatasina jupanacarojj saraqui: —Nayasti yattwa Diosan jumanacaru aca orake churatapa, ucatsti nanacajj jumanacat parlasir ist'asinaqui qhathatipjjta, uqhamaraquiw aca marcan jaquir jakenacajj ajjsarañatsa jiwarirjamäpjjewa jumanacat ist'asajja. Nanacasti yatipjjaractwa cunapachatï Egipto marcat mistunipcta ucqhajja, Diosasti uca Mar Rojo sat kotsa wañt'ayatapa jumanacan pasapjjañanacamataqui. Ucatsti yatipjjaractwa Sehón, uqhamaraqui Og sutini amorreonacan reyinacaparusa tucjanipjjatama, cawquïrinacatï Jordán jawir qhurcatan jacapcän ucanacaru. Ucanac ist'asajja walpun ajjsarapjjta, janiraquiw qhitisa jumanacampi nuwasiñ munquiti. Jumanacan Tatitu Diosamasti pachpaquïsquiwa alajjpachansa uqhamarac acapachansa uca laycu, ucatwa jichhajj mayipjjsma, Dios nayrakatana juramentompi sawayapjjeta familiajjaru munasiñampi uñjapjjañamataqui, cunjämtï nayajj jumanacat qhuyapayasipjjsma uqhama, jumanacasti munasiñ chuymampiy awquejjaru, taycajjaru, jilanacajjaru, collacanacajjaru uñjarapipjjeta, takeniruraqui jiwañatsa khespiyapjjeta —sasa. Jupanacasti warmirojj sapjjänwa: —Jumatejj jan qhitirus yatiycäta nanacan jutatajj-jja, nanacasti jacañanacajjampiw jumatjja sayt'apjjä cunapachatï Diosajj aca orak churapquitan ucqhajja, nanacasti jumatjja qhuyapayasipjjämawa, ucatsti uñjaraquïtaw nanacan arunacajjaru phokhatanacajja. Rahab warmin utapasti perka patancänwa, uta ventanapatwa mä lazo thaquir liwt'asin warcokäna uca pani jakerojja. Ucatsti saraquïnwa: —Sarapjjam qhä kollunacaru, qhitinacatï khepanacamat jutqui ucanacampi jan catjayasiñataqui. Uca kollunsti quimsa ururaqui imantasipjjam jupanacan marcar cuttaniñapcama, uca pasipanwa sarjjapjjäta —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Cuntejj juramentompi arsupcsma ucjja phokhapjjämawa. Cunapachatï nanacajj aca marcaru mantanipcä ucqhajj jumasti aca wila lazo ventanamatjja warcokanïta, cawquïrimpitejj warcokapquista uca, ucatsti utamarojj take familiam jawsthapïta, awquima, taycama, jilanacama, cullacanacama uqhamarac awquiman familianacapsa. Uta mankhanquirit cawquïritï ankaru mistuni ucasti jupa pachpaw jiwascani, janiw nanacati juchanïpcäjja. Ucatsti cawquïritejj uta mankhancascani ucar jiwayañ munapjjanejja, nanacaw jupatjja arjjatapjjä. Ucampis jumatï qhitirus acanac arsütajja, nanacajj janiw juramentompi arsutanacajj-jja phokjjapjjäti —sasa. Jupasti sänwa —Arunacamarojj phokhaspan —sasa. Ucatsti jakenacaru qhitanucusajj mä wila lazo ventanapat thaqui tokeru jaksüna. Uca Jericó marca uñaker sarir jakenacasti kollunacar purisajja quimsa uruw ucan imantasipjjäna, ucañcamasti soldadonacajj take cheka thakasipcäna; jan jicjjatjjasinsti marcaruw cuttanjjapjjäna. Ucatsti uca pani jakenacajj kollunacat cuttanjjasinjja, uqhamarac Jordán jawir pasasinjja, Josué chacha thiyaruw puripjjäna take cunanacatï jupanacar pascatayna ucanac yatiyasa. Jupanacasti Josué chacharojj sapjjänwa: “Diosajj take uca orakenac jiwasaruw churistu; jichhasti uca oraken jaquir jakenacajj jiwasat yatisajj wal qhathatipjje” sasa. Josué chachajj khepärmanthejj wali alwat sartasïna, ucatsti take israelit jakenacampiw Sitim sat chekat mistuwayapjjäna Jordán jawirar purisina, ucanwa samarapjjaraquïna janïr jawir maqhatcasina. Quimsa uru pasatatjja, jilïri jakenacaw campamentonac muytapjjäna; aca ewjjanacwa israelit jakenacarojj churapjjäna: “Cunapachatejj Diosan Sumancayiri Arcap Leví tribunquir sacerdotenacajj callachipjjar apasquir uñjapjjäta ucqhajja, campamentonacamatjja mistunipjjätawa ucatsti ucan khepap arcapjjäta, uqhamatwa yatipjjäta cawqha chekatï sarapjjañamäqui ucjja jan maynis jumanacatjja uca thaquinjam sarañ yatitap laycu; ucatsti janiraqui jac'ar maqhatapjjamti, khepatac arcapjjam mä waranka metros jaljqui uqharjama” sasa. Josué chachasti israelit jakenacarojj sänwa: “K'omachasipjjam, Diosasti kharüru alwajj jach'a milagronac jumanac taypin lurani” sasa. Sacerdotenacarusti saraquïnwa: “Diosan Arust'äwi Arcapsti aptawayapjjam, jakenacan nayrakataparu, jawira pasayapjjam” sasa. Uqhamaw sacerdotenacajj Diosan Arust'äwi Arcapjja jakenacan nayrap apapjjäna. Ucatsti Diosajj Josué chacharuw parläna aqham sasa: “Jichhürutwa jumarojj juc'ampi amuyt'an jake tucuyäma take aca israelit jakenacan nayrakatapana, ucatsti yatipjjaraquiniw nayajj jumampïscatajja cunjämatï Moisesar yanapcäyät uqhama. Jumasti Diosan arcap apirinacarojj aqham sätawa: ‘Cunapachatejj jawir lacaru puripjjät ucqhajj ucawjar sayt'asipjjam’ ” sasa. Ucatsti Josué chachajj israelitanacarojj sänwa: “Jutapjjam acsaru ucatsti ist'apjjam cuntï Tatitu Diosamajj parlapcätam uca. Diosan jumanacampïscatapatsti acäniw mä jach'a chimpojja. Jumanacan sarantatanacamarjamaw Diosajj cananeoru, hititaru, heveoru, ferezeoru, gergeseoru, amorreoru uqhamarac jebuseo jakenacar t'unjani. Uñtapjjam Diosan Arust'äwi Arcapaw jumanacan nayrakatama Jordán jawir pasani. Jichhajj ajllipjjam tunca payan jakenaca sapa mayni Israel tributa. Cunapachatejj sacerdotenacajj take acapachanquiri Diosan Arust'äwi Arcap apasipcani, ucatsti niya cayunacap umaru tact'apcani ucqhajj jawiran umanacapajj payaruw t'akjtawayani; aynachar sarir umanacajj sarascaquiniwa, alay toket jutir umanacasti sayt'ayatäniwa mä kollur uñtata” sasa. Israelit jakenacasti campamentonacat mistunipjjäna Jordán jawir pasañataqui, uqhamarac sacerdotenacas Diosan Arust'äwi Arcap apt'ataw jakenacan nayrapa sarapjjäna. Ucampis cunapachatejj sacerdotenacajj jawiraru puripcän ucatsti cayunacapa jawir lacar tact'asinjja, jurichjasipjjän ucqhajj (Jordán jawirajj cosecha tiempojj walja umaniw manti), cawquïri umanacatï alaya toket jutapjjän ucanacajj pachparuw sayt'apjjäna mä kollur uñtata, Adam sat marcatsa juc'ampi jayaru cawquïri marcatï Saretán marca sat jac'anccäna uca chekaru. Aynachar sarir umanacasti sarasipcaquïnwa Mar Muerto sat kotar puriñcama, uqhamaw uca jawirajj payaru t'akjtäna, ucatjja israelit jakenacajj maqhatapjjänwa Jericó marca uñcatasiru. Cawquïri sacerdotenacatï Tatitun Arust'äwi Arcap apapcän ucanacajj, chica jawiraruw sayt'asipjjäna jan juricht'asisa wañaquiraqui. Ucañcamasti take israelit jakenacaw jawir qhurcatar maqhatapjjäna jan cunansa camacht'ata. Cunapachatejj take israelit jakenacajj Jordán jawir qhurcataru pasjjapjjän ucqhasti Diosajj Josué chacharojj aqham sänwa: Ucatsti Josué chachajj cawquïrinactï ajllïna uca tunca payan jakenacaruw jawsäna. Jupanacarusti aqham sänwa: “Mantapjjam qhä cheka Jordán jawiraru, ucatsti Diosan Arust'äwi Arcap nayräjjata sapa mayniw jumanacata callachinacamaru mä kalcam apsunipjjäta, cunjämatï israelit tribunacajj tunca payanïqui uqhamarjama. Uca kalanacajj jumanacataquejj khepürun amtasiñäniwa, cunapachatejj wawanacamajj jisct'apjjätam: ‘¿Cunsa uñacht'ayañ munistu aca kalanacajja?’ sasa. Jumanacasti aqham sapjjätawa: ‘Cunapachatejj Diosan Arust'äwi Arcapajj Jordán jawira maqhatascäna ucqhajj umasti payaruw t'akjtäna Diosan arcapa nayräjjana, sasa. Aca kalanacajj israelit jakenacataquejj khepa urunjja cunatï pascäna ucanac amtasiñataquiw uchata’ ” sasa. Israelit jakenacasti cunjämtï Josué chachajj siscatayna uqhamarojj phokhapjjänwa, jawirar mantasasti tunca payan kalanac apsunipjjäna, cawkhacäntï israelit tribunacajj uqhamarjama. Jupanacajj uca kalanacjja cawqharutï puripcäna uca chekaruw apapjjäna, cunjämtï Diosajj Josué chacharu siscäna uqhamarjama. Josué chachasti yakha tunca payan kalanacwa uchaniraquïna cawqha chekarutï sacerdotenacajj chica jawirar sayt'asipcän ucqharu. Uca kalanacasti jichhürcamaw ucancasqui. Cawquïri sacerdotenacatï Diosan arcap apt'asita chica jawirancasipcän ucanacasti israelitanacajj Josué chachan parlataparjam phuchañapcamaw ucancapjjäna, cunjämtï Diosajj Moisesar ewjjcatayna uqhamar phokhayasa, ucatsti jakenacajj janc'aquiw jawir qhurcataru pasapjjäna. Cunapachatejj take israelit jakenacajj jawir qhurcataru pasjjapjjän ucqhajj, sacerdotenacajj khepat pasjjapjjaraquïnwa, ucatsti jakenacan nayrakatapwa sarapjjäna. Cunjämatejj Moisesajj Josué chacharojj sawaycatayna, uqhamaw Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacatjja, guerran nuwasir jakenacajj armantata sarapjjaraquïna. Mä pusi tunca waranka jakenacaw armantata Tatitu Diosan nayräjjapa pasapjjäna, nuwasiñataquisa janc'aquiraqui, Jericó marca tokeruw sarapjjaraquïna. Diosasti uca urojj Josué chacharojj wali jach'a jaket uñt'ayäna israelit jakenacampejja, uqhamaraquiw respetayäna cunjämtejj Moisesar lurcäna take sarnakäwipana uqhama. Ucatsti Diosajj Josué chacharojj aqham sänwa: “Arust'äwi Arcajj apir sacerdotenacarusti Jordán jawirat mistuyanim” sasa. Ucatsti Josué chachajj sacerdotenacarojj: “Mistunipjjam” sänwa. Cunapachatejj sacerdotenacajj Jordán jawirat mistunipjjäna, waña orakeru tact'apjjän ucqhajj jawiran umapasti waliw jaljjäna, jawiratsa purapar jilarasa. Israelitanacajj Jordán jawiratjja mistuwayapjjänwa kalltiri phajjsitjja tunca urunac sarakataru, ucatsti Gilgal sat orakeruw puripjjäna, Jericó marcat uñcatasiru. Josué chachasti Gilgal sat chekaruw uca tunca payan kalanacjja ucharaquïna. Josué chachajj israelitanacarojj sänwa: “Cunapachatejj wawanacamajj khepa urunacan jisct'apjjätam: ‘¿Cun sañs muni aca kalanacajja?’ sasa, jumanacasti sapjjätawa: Israel marcajj cunjämsa Jordán jawirjja wañanjam pasanitayna uca, ucatsti cunjämsa Tatitu Diosamajj Jordán jawir wañt'ayatayna, jumanacan pasañanacamataqui, cunjämtejj nayrajj Mar Rojo sat kotjja wañt'aycatayna jiwasan pasañasataqui. Uqhamatwa take acapachan jaquir jakenacajj yatipjjani cunja ch'amanïquitï Dios Tatitojj uca, ucatsti jumanacajj ajjsarapjjapunim Dios Tatitumarojja” sasa. Jordanat inti jalanta token utjiri, amorreos sat marcan reyipajj ist'ataynawa uqhamarac Mediterráneo sat jach'a kota jac'an utjiri cananeos sat marcan reyipas ist'araquitaynawa cunjämtejj Tatitojj Jordán jawir wañt'aycatayna Israel marcapan pasaniñapcama uca, ucatsti wal ajjsarapjjäna Israel marcampi nuwasiñjja. Ucapachaw Diosajj Josué chacharojj saraquïna: “Jumasti kalat cuchillonac lurasim; wastat israelit jakenacaru circuncidaraquim” sasa. Uqhamaw Josué chachajj Diosaru ist'asina israelitanacarojj circuncidäna Aralot sisqui uca kolluna. Josué chachasti uqhamwa luräna Egipto marcat mistunipcatayna uca guerran nuwasir jakenacajj thaquin jutcasina wasaran jiwarjjapjjatap laycu. Take Egiptot mistunir jakenacasti circuncidatcamaquïpjjänwa; cawquïrinacatï wasaran jutcasina nacipcän ucanacajj janiw circuncidatäpcänti. Cunjämatï israelit jakenacajj pusi tunca maranaca wasaran sarnakapjjänjja ucatsti cawquïri jakenacatï nuwasiñataqui ajllitäpcän uca jakenacajj, Egipto marcat mistunisajj takeniw thaquin jiwarjjapjjäna. Uca jakenacasti janiw Diosarojj ajjsartapcänti, ucatwa Diosajj jupanacarojj jan uñjaycänti cawquïri oraktï churapjjämaw siscatayna uca orakjja, uqhamaraqui cawquïri orakentï leches misq'is umjam jalcän uca orake. Ucatwa Diosajj israelit jaken wawanacaparu ajllitayna, ucatsti Josué chachajj jupanacaruw circuncidäna, aca jakenacasti janiw circuncidatäpcataynati saräwincapjjatap laycu. Cunapachatejj israelitanacajj take circuncidatäjjapjjän ucqhajj, jupanacajj campamentonac kamarapjjäna, uqhamata take circuncidatanacajj c'umarachasiñapcama. Ucatsti Diosajj Josué chacharojj sänwa: “Aca lurasinwa jumanacat apakjjapjjsma Egipto marcan p'enkapa” sasa. Ucatwa uca chekarojj Gilgal sat sutini jichhürcama. Israelitanacajj Gilgal sat chekaruw puripjjäna, ucatsti phajjsit tunca pusini urunac sarakataruw jupanacajj Pascua fiesta amtapjjäna, Jericó marca thiyana. Pascua fiesta urusti israelit jakenacajj jan levaduran t'ant'a, uqhamarac trigo jamp'ita ucac mank'apjjäna, uca khepa urutsti yaputa achcäna ucaraqui mank'jjapjjäna. Ucatsti Diosajj janiw maná sat mank'jja juc'ampi apayancjjänti, israelitanacasti cuntejj Canaán oraken achcänjja ucacwa uca marajj mank'apjjäna. Mä urojj Josué chachajj Jericó marca jac'ancasina, jupan nayräjjaparojj mä jakew uñstäna mä espada ayt'ata. Josué chachasti uc uñjasajj mäquiw uca jake jac'aru maqhatäna aqham jisct'asa: —¿Jumasti nanac castätati jan ucajj timajjätacha? —sasa. Uca jakesti saraquïnwa: —Janiw nayajj cawquïrictsa, nayasti juttwa Diosan ejercitop toketa —sasa. Ucatsti Josué chachajj p'ekep oraker alt'asin jisct'äna: —¿Cun sasas Diosajj sirvirip qhitanitu? —sasa. Diosan ejercitopan jilïripasti aqham sänwa: —Wisqhum cayumat apsusim, cawqha chekarutï tact'cta ucqhajj kollanawa —sasa. Ucatsti Josué chachajj uqhamwa luräna. Jericó marcan take puncunacapasti jist'antatänwa, janiraquiw qhiti jakes mistcänti ni mantcaraquïnsa israelitanacan jan mantapjjañapataqui. Ucampis Josué chacharojj Diosajj sänwa: “Nayaw jumaru aca Jericó marca amparamar catuysma, uqhamaraqui reyipsa, soldadonacapsa. Jumanacasti israelit soldadonaca, sojjta uruwa, urun mä cuti, Jericó marca muytapjjäta. Pakallko sacerdotenacaw Diosan arcap nayräjjap sarapjjani sapa mayni mä pututu apt'ata, pakallko uröjjani ucqhajj, pakallko cutiw marcaru muytapjjäta, ucatsti sacerdotenacajj pututu phust'apjjani. Cunapachatejj pututu phust'iri ist'apjjät ucqhajj, jumanacaw wali jach'at art'apjjäta, ucatsti take Jericó marcan perkanacapajj tincuraniwa. Ucatwa take jumanacajj chekaqui Jericó marcar mantapjjäta” sasa. Josué chachasti sacerdotenacaru jawsasinjja sänwa: “Jumanacasti Diosan arcap apapjjam, ucatsti pakallkonirac sarapjjam pututunac apt'ata Diosan arcap nayrakata.” Jakenacarusti saraquïnwa: “Jumanacasti marca muytapjjäta, cawquïri jakenacatï nuwasipcan ucanacasti Diosan arcap nayrakataparac sarapjjpan” sasa. Takenis cunjämtï Josué chachajj siscäna uqhamwa lurapjjäna, pakallko sacerdotenacasti pututunacap phust'añ kalltapjjäna, Diosan arcap nayrakat sarasina. Cawquïri jakenacatï nuwasiñatac sarapcän ucanacajj, sacerdotenacan nayrap sarapjjäna, khepat jutir jakenacasti Diosan arcap khepäjjaparac jutapjjäna, sacerdotenacasti jan samart'asaraquiw pututunacap phusapjjäna. Josué chachasti israelitanacarojj sänwa: “Janiw cuna arus ist'asiniti janiraquiw cunsa parlapjjätati, nayaw sasipcäma cuna horasatejj jach'at art'apcäta ucjja” sasa. Josué chachasti, Diosan arcapajj Jericó marca mä cuti muytpan, sänwa, uqhama lurasinjja jupanacajj campamentoruw cuttanjjapjjäna uca arumajj ucan kheparañataqui. Khepärmanthisti Josué chachajj wali alwat sartasïna, ucatsti sacerdotenacajj Diosan arcap apjjarusinjja nayrakataruw sarapjjäna. Uca pakallko sacerdotenacasti Diosan arcap nayrakat sarapjjäna pututunac phust'asisa, jupanacan nayrapa nuwasir jakenacajj sarapjjaraquïna, mayninacasti Diosan arcap khepataraqui jutapjjäna, janiraquiw pututunacas amuct'apcänti. Khepa urusti jupanacajj mä cutiw Jericó marcarojj muytapjjäna, ucatsti campamentoruw cuttanjjapjjaraquïna; sojjta ururaquiw uqham lurapjjäna. Pakallko uru purinipanjja, israelitanacajj alwat sartasinjja marcaruw muytañ kalltapjjäna, uca urusti pakallko cutiraquiw Jericó marcarojj muytapjjäna. Cunapachatejj sacerdotenacajj pututunacap phust'apjjäna pakallko cutina ucqhajj, Josué chachasti takpacha Israel marcaruw säna: “¡Jichhasti jach'at art'apjjam! Diosasti Jericó marcjja jumanacaruw catuyapjjtam. Aca marcanquirinacasti k'alaw tucjatäni, ucajj Tatitur loktatäcaspas uqhama, ucatsti Rahab warmiruquiw jacañapjja khespiyapjjäta uqhamaraqui take familiaparusa jupajj uñakeri jakenacasaru utapar catokatap laycu. Jumanacasti janiraquiw cunsa aptasipjjätati, ni cunsa llamct'apjjaraquïtati aca marcanjja, jan ucasti takew t'unjatäñapa Tatitur loktatäcaspas uqhama. Jumanacatï jan uqham lurapcäta ucqhajj Diosan maldicionapaw aca Israel marcaru jutani. Ucampisa kori, kollke, uqhamarac bronce, hierro ucanacajja Diosaru loktatäniwa, Diosataqui imataraquïniwa” sasa. Uqhamaw takpach Israel marcajj jach'at art'apjjäna, sacerdotenacas pututunacap phust'apjjaraquïna, ucatsti mayac Jericó marcan perkanacapajj tincjjäna. Ucatsti take Israel jakenacaw marcarojj catuntañatac chhuqhuntapjjäna. Ucjjarusti jiwarayapjjänwa espadampi take jakenacaru, warminacaru, waynanacaru, chuymani jakenacar cuna; uqhamaraquiw take uywanacaru, vacanacaru, ovejanacaru, asnonacarusa. Take cunatï Jericó marcan utjcäna ucanac jiwarayapjjäna, Diosaru mä sacrificio loktasina. Josué chachasti uca pani uñaker sarir jakenacarojj sänwa: “Sarapjjam uca Rahab sat warmin utaparu, ucatsti irpsunipjjam take familiapamp chica, cunjämtï jumanacajj sapcatäta uqhamar phokhasa.” Uca pani uñaker sarir jakenacasti Rahab warmin utaparu mantasinjja, juparu, awquiparu, taycaparu, jilanacaparu, take familianacaparuw ankaru irpsunïna, ucatsti campamentotjja juc'ampi jaya chekaruw jaytanipjjäna jupanacar jan cunas camachañapataqui. Ucjjarusti israelit jakenacajj ninampiw Jericó marca phichhantapjjäna, take cunatï utjcäna ucanacampi. Kori, kollke, broncet, hierrompit lurat yänacacwa Diosatac jilt'ayjjapjjäna. Josué chachasti Rahab warmirojj jacañapjja khespiyänwa uqhamarac familiaparusa, uca warmejj pani uñaker sarir jakenacaru utaparu imantatap laycu. Uca urut jichhürcamaw Rahab warmin wawanacapajj israelit jakenacampi chica jacasipqui. Josué chachasti uca tiemponjja aca arunacwa Israel marcarojj arsuwayäna: “Diosasti maldispan cawquïri jaketï aca Jericó marca wastat sayt'ayani ucarojja; utan cimientopas jilïr yokap patjjaruraqui sayt'ayaspan, puncunacapasa sullca yokap pataruraqui sayt'ayaspan” sasa. Uqhamaw Diosajj Josué chacharojj yanapäna, uqhamarac sutipasa take jakena aytataraquïnwa. Ucampis Israel marcajj janiw phokcänti cuntejj Diosajj siscatayna ucanacjja. Diosasti: “Janiw cunsa Jericó marcat aptasipjjätati” sänwa. Ucampis mä jakew utjäna Acán sat sutini, Judá tributa, jupasti Carmi sat jaken yokapänwa; Carmisti Zabdin wawaparaqui; Zabdisti Zaran wawaparaquïnwa. Aca jakesti Jericó marcatjja walja yänac jupatac apasinïna, cawquïrinactï Tatitojj take t'unjapjjät siscatayna ucanacatjja. Ucatwa Tatitojj Israel marcataqui wali colerasïna. Josué chachajj mayni jakenacaruw Jericó marcat qhitäna Hai sat orakeru, cawquïri marcatï Betel chekancqui ucaru, uqhamarac Bet-avén marca jac'ana, ucatsti aqham sänwa: “Sarapjjam uñjanipjjaraquim cunjämätaynas uca marcajj uca” sasa. Ucatsti jupanacajj sumwa uca marcjja uñakanipjjäna. Cuttanisinjja jupanacajj Josué chacharojj sapjjanwa: “Janiw waquisquiti takpachan Hai marcar nuwantañapajja; waliquiw pä waranka jan ucajj quimsa waranka jakenacajja uca marcar t'unjañataquejja. Uca marca uñjir jakenacasti juc'aniquiraquiwa” sasa. Uqhamapï Hai sat marcarojj quimsa warank jakenaca maqhatapjjäna t'unjañataqui, ucampis uca Hai sat marcanquir jakenacajj israelitanacarojj atipjänwa jaltayasina. Hai sat marcanquir jakenacasti israelitanacarojj quimsa tunca sojjtani jakenac jiwarayäna; mayninacarusti marcan puncupat kala ch'iyañ chekacamaw arctapjjäna, uca aynachan atipjapjjaraquïna; uqham uñjasinsti take Israel marcpachaw chuyma mayjt'at uñjasipjjäna ch'amanacapsa thayjtayasipjjaraquïna. Ucatsti Josué chachampi jach'a amuyt'an israelit jakenacampejj isinacap wiqhanokasipjjäna, uqhamaraqui khellampis p'eketa willjjatasipjjäna, wali chuymanacapan mayjt'ata, ucatsti p'ekenacap alt'apjjäna Diosan arcap thiyaru wali jayp'untañcama. Josué chachajj sänwa: —¡Ay, Dios Tata! ¿Cunatsa jumajj aca marcaru Jordán jawir maqhatayanta? ¿Amorreo sat marcampiti t'unjayañ munapjjesta? ¡Nanacataquisti waliquïsapänwa Jordán jawirat qhurcataru kheparañajja! ¡Ay, Tata! Jichhasti camacharaquï, ¡aca israelit jakenacajj uñisirinacapar uñjasajj jaltjjapjjaquiraquisä! Cananeo jakenacas, uqhamaraqui take aca orakenacan jaquir jakenacasa jichhajj yatipjjaniwa cunatï Israel marcarojj pasqui ucjja; take jupanacaw mayacht'asisina nanacar t'unjapjjetani. Jichhasti ¿jumajj cunsa luräta jach'a sutimajj jan p'enkachatäñapataquejja? —sasa. Ucatsti Diosajj Josué chacharojj sänwa: —Sayt'asim, ¿cunats jumajj oraker alintata ucancascta? Israel marcajj jach'a juchaniwa; p'aquintapjjew nayan jumanacampi arust'atajj-jja. Cunanacatejj t'unjatäñapäcän ucanacjja jupanacajj lunthatasinipjjewa, k'epinacaparu imantat apasinisa, yatcasinsa jupanacajj jan walinac lurapjje. Ucatpï israelitanacajj jan uñisirinacapampejj nuwasiñ puedcanitejja, jupanacajj jaltapjjaniwa, nayasti maldicipjjämawa janitï jumanac taypit uca juchan jakeru jiwayapcät ucajja. Sayt'asim ucatsti Israel marcaru tantacht'am: ‘Arumanthejj alwat chuymanacam k'omachasipjjam’ sasa. Naya Israel marcan Tatitu Diosapaw sista: ‘Oh, Israel marcajja, cawquïritejj k'ala t'unjatäñapäcän ucajj jumanac taypincasquiwa, janitï ucaru jumanac taypit ankaru jakonucupcät ucqhajj janiw uñisirinacamampejj nuwasiñ puedipcätati.’ Arumanthi alwasti tunca payan tribunacaw naya nayrakatan uñstapjjäta, uca tribunacatsti kawkhatejj utjqui ucqhpach familiaraqui; uca familianacatsti, mä sapa familiaquiraqui, uca mä sapa familiatsti, mä sapa jakerac uñstayapjjäta. Cawquïri jaketï juchani uñstcan ucasti ninampi phichhantatäniwa takpach familiapampi, uqhamarac take utjirinacapampi; Israel marcaru p'enkachayatap laycu, uqhamarac Diosampi arust'äwsa p'aquintatap laycu. Khepa urojj Josué chachajj wali alwat sartasïna, israelitanacarojj familia, familia, tam tama Dios nayräjjan uñstayäna. Ucatsti Diosajj Judá familiaruw amparapampi uñachayäna. Ucatsti Josué chachajj Judá familiaruw sapa maynit uñstapjjam säna, Zara sat familiaruw Diosajj uñachayäna, Zara familiatsti Zabdi familiaruraquiw uñachayäna, cunapachatejj Zabdi sat familiajj jac'achasinïna maynit maynicama ucqhajj, Acán sat jakeruw juchajj mistüna, Carmi sat jaken yokaparu, Zabdi sat jaken allchhiparaqui; Zara sat jaken wawapan allchhiparaqui. Ucatsti Josué chachajj Acán jakerojj sänwa: —Wawajja, Israel marcan jach'a Diosaparojj jach'añcham; jan c'arisisaraqui take juchanacam arsusim jan cunsa imt'asa —sasa. Acanajj Josué chacharojj sänwa: —Chekpachansa nayaw Israelan Diosap nayrakatan jach'a juch lurta, acanacwa nayajj lunthatasinta. Jericó marcar mantasinjja, nayajj Babiloniat apanit mä suma manto aptasta, ucatsti mä kilo kollkempi, uqhamarac mä kori barrampi cawquïritï chica kilonïna uca. Ucanacsti sintpunwa munayäta ucat ucanac aptasinta. Jichhasti ucanacjja orakeruw carpajj mankhan allintta, kollkjja mankharu —sasa. Ucatsti Josué chachajj jakenacaruw Acán sat jaken carpaparu qhitäna, ucatsti jupanacajj take cunanacatï imantatäcän ucanacwa apsunipjjäna kollkempi chicawjar imantat cuna. Acanan carpapat apsunisajja, Josué thiyaruw apanipjjäna, uqhamarac take israelit jakenac nayrakataru, ucatsti Diosan nayrakataparuw warnokapjjäna. Josué chachasti Acán chacharuw irpjjaruyäna, jupampi chicsti lunthatasincatayna ucanacampi cuna: kollke, Babiloniat apanit manto, kori barra, uqhamaraqui take wawanacapa, vacanacapa, asnonacapa, ovejanacapa, carpapa, take cunatï jupan utjcäna ucanacampi. Ucatsti take Israel marcaw saräna Acor sat valleru. Josué chachajj Acanarojj sänwa: —¿Cunatarac jumasti aca jan walinac lurapjjestasti? Jichhasti aca urunjja Diosay jumaru mutuypan nanacar jucha apanitamata —sasa. Josué chachan uca arunac tucuyipanjja, take israelit jakenacaw kalampi c'upjasin Acán chacharojj jiwayapjjäna, takpach familiapamp chica, ucatsti ninampiw phichhantapjjäna. Ucjjarusti Acan chachan amayap patarojj walja kalanac montont'apjjäna, jichhacamaw uca kalanacajj ucancasqui, ucatwa uca chekajj jichhürunsa Acor valle satajja. Uqhamatwa Tatitun Israel marcapatac colerasiñapajj samarjjaraquïna. Diosajj Josué chacharojj sänwa: “Jan jumajj ajjsaramti ni sustjasimsa. Ejercitomampi saram ucatsti Hai sat marcaru t'unjanim; nayaw amparamaru churäma Hai marcan reyipsa, take marcapsa uqhamaraqui take orakepsa. Marcapasa, orakenacapasa jumancaniwa. Jumasti cunjämtï lurta Jericó marcampejja uca quipca luraraquïta Hai marcarojja uqhamaraqui reyiparusa. Acamänsti jumanacaw take yänacap jumanacataqui apasinjjapjjäta, uqhamaraqui animalanacapsa. Jichhajj waquichasimay Hai marcaru acatjamat khepäjjat t'unjañataqui” sasa. Josué chachasti wali sum waquichasïna takpach ejercitopampi Hai marcaru sarañataqui, ucatsti quimsa tunca waranka ch'aman jakenac ajllïna, jupanacarusti arumaraquiw qhitäna aqham sasa: “Jumanacasti marca khepäjjaruw imantasipjjäta, janiraquiw sinti jayarus sarapjjätati, ucatsti suma waquicht'ataw suyapjjäta marcar t'unjañataqui. Nayasti chicat jakenacampiw marcar jac'achasinï, ucatsti marcanquir jakenacatï nanacar mistunisin jiwayañ munapjjetan ucqhajj, nanacajj nayranacap jaltjjapjjä, cunjämatï pasïrinjja lurapcän uqhama. Jupanacasti nanacan jaltatajj uñjasajj, khepanacajjat arctanipjjetani, ucatsti amuyapjjaniw cunjämatï nayranjja jaltapcäyät uqhama. Ucapachaw jumanacajj mistunipjjäta cawqharutï imantasipcta ucqhata, ucatsti marcar mantasin t'unjapjjäta, Diosasasti amparanacamaruw uca marcjja catuyapjjätam. Cunapachatï jumanacajj marcaru t'unjapjjäta, ucqhajj ninampiw phichhantapjjäta, cunjämatejj Diosajj sapjjtam uqhama. Nayaw aca arunac sapjjsma” sasa. Ucatsti Josué chachajj sarapjjam sasaw säna ejercitoparojja, jupanacasti uqhamaw sarapjjäna Betel sat marcampi Hai sat marcampi chekäwjar imantasiri; Josué chachasti campamento chekaruw kheparjjäna, take jakenacamp chicaw ucan arumajj ucancaraquïna. Khepärmanthisti Josué chachajj wali alwat sartasïna, takpach ejercitopar aruntasina, ucatsti take jakenacampiw nayrar saräna janc'aqui Hai sat marcar t'unjañataqui. Josué chachasti ejercitopampejj marcaruw nayräjjat jac'achasïna, marca amstäjjaruraquiw purintapjjäna, vallesti jupanacampi marcampi taypincaraquïnwa. Josué chachajj pheska waranka jakenacaruw imantäna Betel marcampi Hai marcampi chicäwjaru, inti jalanta tokeru, Israel marcan ejercitopajj payaru t'akjtatänwa, mayasti marcat amsta tokena, mayasti inti jalanta tokena, Josué chachasti uca arumajj chica vallecamaw sararaquïna. Cunapachatejj Hai marcan reyipajj uqham pasascatapa uñjasajj, janc'aquiw jupajj takpach ejercitopampi Israel marcar jicjjatañatac saräna Jordán jawir tokeru, jan mayni israelitanacan marca khepäjjar imantasipjjatap yatisina. Josué chachajj jakenacapamp chicajj atipjatjamaw jaltjjapjjäna Hai jakenacan nayrapa wasara thaquinjama. Uqham uñjasinjja take Hai marcanquir jakenacaw israelitanacar alist'apjjäna khepata, uqham Israel marcar arcasajj Hai sat marcatjja sinti jayaruw saranucupjjäna. Janiw mä jakes Hai marcanjja kheparcänti, takeniw israelitanacar arcapjjäna, ucatsti marcaparojj jan arjjatirini apanucuwayapjjäna. Ucatsti Diosajj Josué chacharojj aqham sänwa: “Jichhasti aca marcarojj t'unjayam, nayaw quipca amparamar catuysma” sasa. Josué chachasti marcarojj t'unjayänwa. Ucatsti cawquïri ejercitotï inti jalanta toker imantasipcän ucanacajj mäquiw mistunipjjäna; marcar mantasin t'unjapjjäna, uqhamaraqui ninampis phichhantapjjäna. Cunapachatejj Hai marcanquir jakenacajj khepa toker uñtasinipjjän ucqhajj, marcapajj ninaw naqhascäna jiwk'esti chica alajjpachcamaw maqhatäna, janiraquiw jupanacajj cawqharus jaltañ puedipcänti, cawquïri israelitanacatï wasar toker sarapcän ucanacajj cutt'anisinjja jupanacaruw cutjjatapjjaraquïna. Josué chachajj uqham Hai marcaru jakenacapan t'unjasquir uñjasajj uqhamaraqui nina akasquir uñjasasa, khepa tokeru cuttanisinjja Hai marcanquir jakenacaruw t'unjaraquïna. Ucjjarusti Hai marcanquir jakenacajj israelitanacan ejercitop taypiru muyuntataw uñjasipjjäna jan cawcsarus jaltañjamäquipanjja, takeniraquiw jan maynini jiwarapjjäna. Hai sat marcan reyiparusti janiraquiw jiwayapcänti; catuntawayasinjja Josué chachan nayrakataparuw irpapjjäna. Ucjjarusti cawquïri jakenacatï jupanacaru khepat arcanipcatayna ucanacarojj takeniruw espadampi jiwarayapjjäna, uca lurasinjja israelitanacajj Hai marcaruw cutintanipjjäna cawquïrinacatï marcar kheparapcatayna ucanacar jiwarayañataqui. Uca urusti tunca payani waranka jakenacaw Hai marcatjja jiwarapjjäna take chachanaca uqhamaraqui warminacasa. Josué chachasti k'ala uca marcan jakenacar tucjañcamaw arupampi phokhäna. Israelit jakenacajj take Hai marcan uywanacapa, uqhamaraqui utjirinacapa catuntasipjjäna, cunjämtï Diosajj Josué chacharojj siscäna uqhama. Josué chachasti Hai marcarojj ninampiw phhichhantäna jan cuna jilt'ayasa, cunjämatï jichhürcama uñjasisqui uqhama. Hai marcan reyiparusti mä kokaruw cuncata warccatayäna jayp'ucama, cunapachatejj intejj jalantjjän ucapachaw amayapjja kokat apakayanïna, marca mantañar uchasinjja kalanacampiw amayap patjjaru uchayäna. Uca kala montonajj jichhürcamaw ucancasqui. Ucatsti Josué chachajj mä altar Israelan Dios Tatitupataqui Ebal kolluna luräna, cunjämatï Moisesajj israelitanacar siscäna, uqhamaraqui pachpa Moisesan libropansa kellkatäqui: “Janiw nayan altarajjajj cunampi luratäcaspasa, jan ucasti kalanacat lurataquïniwa” sasa. Ucatsti israelitanacajj uca altarjjarojj uywanac jiwayasinwa sacrificionac Diosaru loktapjjäna, uqhamaraqui Diosampi wastat sumancthapipjjäna. Ucjjarusti Josué chachajj altar lurat kalanacarojj Moisesan kellkatanacap amparapampi kellkäna, take israelit jakenacan uñjcata; take israelit jakenacaraquiw Diosan arcap thiyaru tantachasipjjäna, yakha marcat purinir jakenaca, jach'a amuyt'an jakenaca, juezanaca, uqhamaraqui levita sacerdotenacas Diosan arcap apt'asita. Diosan bendicionap catokañataquejj payaru t'akjtatäpjjänwa, mä chicat jakejj Gerizim sat kollu thiyana, mayninacasti Ebal sat kollu thiyanaraqui, cunjämatï Moisesajj ewjjawaycäna uqhama. Ucjjarusti Josué chachajj Diosan leyipatjja leet'änwa bendición arunaca uqhamaraqui maldición arunacsa. Josué chachajj take arsüwinac leet'äna, cawquïri arunactï Moisesajj jaytcäna ucanaca, take Israel marcaru, warminacaru, wawanacaru uqhamaraqui jaya toket jutir jakenacarusa. Cawquïri reyinacatï Jordán jawirat inti jalanta token jacapcäna, uqhamaraqui kollu tokenacana, pampa tokenacana, jach'a Mediterráneo sat kota lacansa, Líbano tokecama; hitita sat reyinaca, amorreonaca, cananeonaca, ferezeonaca, heveonaca, jebuseonaca, ucanacajj yatipjjänwa take cunanacatejj lurascäna ucanaca. Uca reyinacasti mä amtäwiruw mantapjjäna: Josué chachampi Israel marcampi nuwasiñataqui. Ucampisa gabaonita jakenacajj sumwa yatipjjäna cunjamtï Josué chachajj lurcatayna Jericó marcampejja uqhamaraqui Hai sat marcampisa ucanacjja, jupanacajj Israel marcaru mä sallka lurañ amtapjjäna. Ucatwa gabaonit jakenacajj asnonacaparu thantha costalanac, uqhamaraqui lip'ichit lurat vino imañ thantha wayakanaca, take cunsa thanthacamaqui apjjarusinisaw jutapjjäna, uqhamaraquiw cayunacaparojj wali thantha wisqhunac uchasiwayapjjäna, isinacapasa wali thantharaqui uqhamarac wali rimt'ata. Mank'añataquisti kholu t'ant'anaca, uqhamaraqui korwantata t'ant'anac apasipjjäna. Cunapachatejj gabaonit jakenacajj Gilgal sat israelitanacan campamentopar puripjjän ucqhajj, jupanacajj aqham sasaw Josué chacharojj sapjjäna: —Nanacajj wali jaya oraket jutapjjta, jichhasti jumanacampi mä suma amtäwiruw mantañ munapjjta —sasa. Ucatsti israelit jakenacajj jupanacarojj sapjjänwa: —Inas jumanacajj aca jac'anacan jacasipcsta; ¿Cunjämaraqui jumanacampi mä suma amtäwiru mantsnasti? —sasa. Gabaón marcat jutir jakenacasti Josué chacharojj aqham sapjjaraquïnwa: —Nanacasti juman sirvirinacamaw tucupjjä —sasa. Ucatwa Josué chachajj jupanacaru jisct'äna: —¿Qhitïpjjaracta jumanacasti, cawqhatsa jutapjjaracta? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Nanacajj wali jaya marcat jutapjjta. Diosaman jach'a ch'amanïtap yatipjjta, cuntï Egipto marcampejj lurcatayna ucsa yatipjjaractwa, ucat jichhajj jutapjjta, uqhamaraqui cunjämtï lurcatayna uca pani amorreon reyipampisa, cawquïrinacatï Jordán jawir qhurcatan jacapcän ucanacampi, Hesbón sat marcan reyipa Sehón sutini; uqhamaraqui Basán marcan reyipa ucasti Og sutiniraqui, cawquïritï Astarot sat oraken jaccäna ucaru —sasa. Ucatwa nanacan jilïri jakenacajjajj sapjjetu: ‘Sarapjjam, mank'añ thaquitac apasipjjam, ucatsti jicjjatañcam sarapjjaraquim, aqham sapjjaraquim: ‘Nanacasti jumanacan sirvirimaw tucupjjä, jichhasti mä suma amtäwiruy mantañäni’ sasa. Cuna urutï nanacajj jumanacar thakheri utanacajjat mistunipjjta ucqhajj uca t'ant'anacajj wali junt'üscänwa, jichhasti uñjapjjamay liju kholuntata uqhamarac korwantata, uqhamaraqui uñjapjjam aca lip'ichi wayakanaca, wali machakäsipcänwa cunapachatï vino uscunipcta ucqhajja, jichhasti liju thanthawa; wisqhunacajjas, isinacajjas sartanipcta ucqhajj machakäsipcänwa, jichhasti k'ala thanthawa wali jayat jutapjjatajj laycu —sasa. Israelit jakenacajj uca gabaonit jakenacan mank'apjja mallt'apjjänwa, ucampis janiraquiw Diosarojj jisct'asipcänti. Ucatsti Josué chachajj uca jakenacampejj mä suma amtäwiruw jan nuwasiñatac mantäna, uqhamaraquiw juramentompi uca jakenacarojj jacañanacap perdonäna, take Israel marcan jilïrinacapas uqhamaraqui. Quimsa urunac pasipanjja israelitanacajj acatjamat yatipjjäna uca Gabaón marcajj jupanacan jac'ancaquitapa, uqhamaraqui uca jac'anacan jacapjjatapa. Ucatsti israelit jakenacajj Gabaón marcar puriñcamaw sarapjjäna, quimsa urunjja puripjjänwa gabaonitanacan marcaparojja cawquïrinacatï Gabaón, Cafira, Beerot, Quiriat-jearim sutinïna uca marcanacaru. Ucampis israelitanacajj purisinjja janiw jiwarayapcänti jan ucasti jacañanacapjja perdonapjjänwa Gabaón marcanquir jakenacarojja, Israel marcanquir jilïrinacajj Dios nayrakatan juramento lurapjjatap laycu jacañanacap perdonañataqui. Uqham uñjasinjja take Israel jakenacajj wal colerasipjjäna jilïrinacataquejja. Ucatwa Israelan jilïri jakenacapajj sapjjäna: —Nanacasti Dios nayräjjana juramento lurapjjta; janiw jichhajj jiwayapquiristti ni cunsa lurapcaraquiristti. Jichhasti jaytañäni jupanacar jacaskiri, jan arunacasar phokcañäni ucqhajj Diosaw jiwasanacataquiw colerasispa —sasa. Uqhamaw Israel marcan jilïri jakenacapajj jacañanacap perdonapjjäna Gabaón marcat jutir jakenacarojja, ucatsti lawa apanirita, uma apanirita take marcpachataqui uchasipjjäna, uqhamat juramento luratanacap phokhapjjaraquïna. Ucatjja Josué chachajj gabaonit jakenacar jawsasinwa jisct'äna: —¿Cunatarac nanacar sallkjapjjesta wali jayat jutapjjta sasa? Jumanacajj chekpachansa aca pachpan jacapjjtajja, ucatwa jichhajj jumanacajj nanacan maldicitäpjjäta, ucatjja wiñayaw sirvientenacajjat sarnakapjjäta, ucatsti lawa ch'iyanipjjäta, uma apanipjjaraquïta Diosan utapataqui —sasa. Gabaonanquir jakenacajj Josué chacharojj sapjjänwa: —Nanacasti ucjja lurapjjtwa jumar ajjsarasina, juman jan nanacaru jiwayañamataqui. Nanacasti yatipjjtwa cuntejj jumanacan Diosamajj Moisesarojj sawaycatayna ucjja: ‘Take aca marcanac jumanacar catuyapjjäma ucatsti jumanacajj takpach t'unjapjjäta’ sasa. Jichhasti nanacajj juman amparamancapjjtwa, nanacampisti cunjämtejj munta uqhamar luram —sasa. Ucatsti Josué chachajj janiw israelit jakenacan gabaonit jakenacaru jiwayañap muncänti, ucampis uca Gabaón marcat jutir jakenacajj lawa, uma apanirit uscutäpjjänwa Israel marcataqui, uqhamarac Diosan altarapataqui, cawqharutï Diosajj uchasiñ muncän ucqharu. Jichhürcamaw gabaonita jakenacajj uc lurasipqui. Adonisedec sutini Jerusalén marcan reyipajj, wal ajjsartäna cunapachatï jupajj yatïna Josué chachan Hai marcaru t'unjatapa, cunjämtï lurcatayna marcampi, reyipampisa, uca quipca Jericó marcampi luratapsa. Uqhamaraquiw yatïna Gabaón marcan israelitanacampi suma arust'äwir mantapjjatapsa, uqhamaraqui jupanac taypina jacapjjatapsa. Aca yatïwisti juc'ampi ajjsartayäna, Gabaón marcajj uca urunacanjja wali jach'a marcänwa uqhamarac wali aytat marca, ucatsti jakenacapajj nuwasiñataquejj sinti ch'amanïpjjaraquïnwa uca laycu. Ucatwa Adonisedec reyejj mä yatiyäwi apayäna acnïri reyinacaru: Hohan sat Hebrón marcan reyiparu; Piream sat Jarmut marcan reyiparu; Jafía sat Laquis marcan reyiparu; uqhamaraqui Debir sat Eglón marcan reyiparu aqham sasa: “Jumanacasti jutapjjamay acsaru, yanapt'apjjeta Gabaón marcampi nuwasiñataqui Gabaón marcasti Josué chachampi uqhamaraqui israelitanacampi suma arust'äwir mantapjjatap laycu” sasa. Uqhamaw pheska amorreo reyinacajj sarapjjäna walja jakenacamp cuna; Jerusalén marcan reyipa, Hebrón marcan reyipa, Jarmut marcan reyipa, Laquis uqhamaraqui Eglón marcan reyipa; Gabaón marcaru t'unjañataqui. Ucatsti Gabaón marcanquir jakenacajj mä yatiyäwi Josué chacharu apayanipjjäna, cawquïritï Gilgal campamento lugaranccäna ucqharu aqham sasa: “Janiquiy jumajj nanacar yanapt'añjja negapjjestati, janc'aquiy jutapjjam nanacat arjjatasiri, uqhamarac yanapt'irisa. Amorreo reyinacaw takpachani tantacht'asisina jiwarayañ munapjjetu” sasa. Ucatsti Josué chachajj uca urpachaw take guerran nuwasir jakenacapampi mistuniwayäna. Ucatwa Diosajj Josué chacharojj säna: “Jan jumajj ajjsarayasimti, nayaw jumar catuysma, janiraquiw cawquïri reyis jumampi nuwasiñjja puedcaniti” sasa. Josué chachasti arum pakari jutasinjja, mä acatjamatac amorreonacarojj jaljjatäna. Diosaw uqham Gabaón chekan jakenacarojj wal sustjäna, uqhamaw Josué chachajj walja jakenacaru jiwarayäna. Ucjjarusti Bet-horón thaquinjam alisipjjäna, amorreonacar jiwarayasa, Azeca, uqhamaraqui Maceda marcanacar puriñcama. Cunapachatï amorreo jakenacajj Bet-horón sat aynacha jalakasipcän israelitanacat jaltasa ucqhajj, Diosajj jach'a kala chhijchhinac jupanac patjjaru jalluyäna, ucanacasti walja amorreo jakenacaruw jiwarayäna, israelitanacan espadanacapat sipansa. Cunapachatï Diosajj israelitanacar amorreo marca catuyän ucqhajj Josué chachasti Tatituruw parläna Israel marca nayrakatana aqham sasa: “Jumasti inti sayt'am Gabaón marca pataru, uqhamaraqui jumas phajjsi sayt'asim Ajalón sat valle pataru.” Intimpi phajjsimpejj sayt'apjjänwa cuna horasatejj Israel marcajj uñisirinacapat phoksusipcän ucqhacama. Cunjämtï Justo sat jaken libropan kellkatäqui: “Intejj chica cieloruw sayt'äna, janiraquiw sartañ muncänti” sasa. Janipuniw uca urjamajj utjcänti ni jichha tiemposa ni nayra tiemposa, cunjämtï Diosajj mä jaken mayisitaparu ist'äna, ucatsti Diosaw Israel marcar arjjatasa nuwasiscäna. Ucjjarusti Josué chachajj israelit jakenacampi chicaw Gilgal campamentonacapar cuttanjjapjjäna. Uca pheska amorreonacan reyipajj jaltjjapjjänwa, mä putururaquiw imantasjjapjjäna Maceda sat chekana. Ucampis uca reyinacajj kheparojj jicjjatatäpjjänwa, ucatsti Josué chacharuw yatiyapjjaraquïna. Ucatwa Josué chachajj jakenacaru aqham sasa qhitäna: “Jumanacasti kalanac korumiyapjjam uca putu puncucama, ucatsti ucampirac atintanipjjam, ucjjarusti guardianacaraqui uñjañapataqui uchanipjjäta. Uccañcamasti jumanacajj janiraqui uca chekan kheparapjjamti, jan ucasti uñisiriru khepa toket nuwantapjjam, uqhamaraqui jan marcanacaparojj cuttayapjjamti, jumanacan Dios Tatitumaw amparanacamar catuyapjjtam uca laycu” sasa. Cunapachatejj Josué chachajj uqhamaraqui Israel marcasa k'al amorreo marcar t'unjapjjäna waljaniru jiwarayasina ucqhajj cawquïri amorreo jakenacatï jacasipcän ucanacajj marcanacaparuw imantasipjjäna. Ucampis Israel marcajj jan cuna camacht'ataw Maceda chekaru cuttanjjapjjäna Josué chachampi chica. Ucatsti janiraquiw qhitis jupanacatjja cuna jan walsa parlañ puedipcänti. Ucatwa Josué chachajj jupanacar säna: “Jist'arapjjam uca putun puncupa; apsunipjjam uca pheska reyinacaru” sasa. Uqhamwa jupanacajj lurapjjäna putu mankheta pheska reyinacar irpsunisa, Jerusalén, Hebrón, Jarmut, Laquis, uqhamaraqui Eglón marcanacan reyinacaparu. Cunapachatejj Josué chachan nayrakataparu irpanipjjän ucqhajj Josué chachajj take israelit jakenacaruw jawsayäna ucatsti jilïri jakenacarojj aqham sänwa: “Jac'aru maqhatanipjjam ucatsti aca reyinacan cuncanacaparu cayunacamampi takjjatapjjam” sasa. Jupanacasti uqhamwa lurapjjäna. Ucatsti Josué chachajj sänwa: “Jan jumanacajj ajjsarapjjamti ni sustjasipjjaraquimsa, jan ucasti wali ch'amani sayt'asipjjam, Diosasti aca quipca luraraquini jumanacan uñisirinacamampejja” sasa. Uc arsusinsti Josué chachajj jiwayänwa uca reyinacarojja, ucatjja pheska kokanacaruw warccatayaraquïna jayp'ucama. Cunapachatejj intejj jalantañ munjjän ucqhajj, Josué chachajj mä jakenacaruw qhitäna uca kokanacat apakanipjjañapataqui, ucatsti uca quipca puturu uchanipjjañapataqui, cawqharutï imantasipjjäna uca chekaru. Ucatjja uca putun puncupjja jach'a kalanacampiw atintanipjjäna, ucasti jichhürcamaw uqhamäsqui. Uca quipca uruw Josué chachajj Maceda marcar mantasina t'unjäna, marcan jakenacaparu espadampi jiwarayasa, Diosarus sacrificio loktcaspa uqhama, jan mayniru khespiyasa. Maceda marcan reyiparojj cunjämtï Jericó marcan reyiparojj lurcäna uca quipcaracwa luraraquïna. Uca chekansti Josué chachampi israelit jakenacampejj Libna sat chekaruw mantapjjäna, ucatsti nuwantasina t'unjapjjaraquïna. Tatitusti uca marcjja jupanacarojj catuyaraquiquïnwa take cunanacatï utjcän ucanacamppacha, janiraquiw qhitisa ni cunasa khespiyata kheparcjjänti, Libna sat marcan reyiparojj Jericó marcan reyiparjamaraquiquiw luräna. Ucjjarusti Josué chachajj take israelit jakenacampejj Libna marcat sartasinjja Laquis marcaruw puripjjäna, ucatsti nuwantapjjaraquiquïnwa. Pä uru pasipanjja, Tatitojj Laquis marcjja jupanacaruw catuyäna, ucanjja israelit jakenacajj espadampi take jakeruw jiwarayapjjäna uqhamaraqui takpach uywanacaparusa. Ucatsti Horam sat Gezer marcan reyipaw ejercitopampi mistunïna Laquis marcaru arjjatañataqui, ucampis Josué chachajj take jupanacaruw atipjäna jan mayan jiwarayasa. Laquis marcat mistuwayasinjja Josué chachajj israelit jakenacampejj Eglón marca jac'aruw puripjjäna ucat nuwantapjjaraquïna. Uca quipca ururaquiw k'ala uca Eglón marcan jaquir jakenacarojj espadampi jiwarayapjjäna, janiraquiw maynis khespcänti. Eglón sat marcatjja, Hebrón marcaruw pasapjjäna, uca marcarusti nuwantapjjaraquiquïnwa. Cunapachatejj israelitanacajj uca marcar mantapjjän ucqhajj, reyiparusa, take jakenacarusa, take uywanacarusa jiwarayapjjänwa, uqhamaraquiw cawquïri marcanacatï uca jac'anacan utjapcän ucanacarusa janiw perdonapcänti; cunjämtï Eglón marcarojj lurapjjänjja uqhamaraquiqui uca marcanacarojj lurapjjäna. Ucqhatjja Josué chachampi israelit jakenacampejj Debir marcar mantasinwa t'unjapjjaraquïna. Israelit jakenacajj cunjamtï Hebrón marcaru, uqhamaraqui Libna marcarus lurapcäna, uca quipcaraquic Debir marcan jakenacaparojj jiwarayapjjäna jan mayniru, reyiparus uqhamarac marca masinacaparusa. Uqhamaw Josué chachajj take uca oraken jaquir jakenacaru atipjäna. Kollu token jaquir reyinacaru, Néguev sat oraken jaquir reyinacaru, uqhamaraqui pampanacan jaquirinacaru, aynacha token jaquir reyinacar cunaw atipjäna. Take ucanacaruw t'unjäna uqhamaraqui jiwarayäna, cunjämtï Israelan Diosapajj siscäna uqhamaru. Josué chachasti take uca oraken jaquirinacacuw atipjäna Cades-barnea chekat Gaza sat chekacama, uqhamaraqui take Gosén sat chekanaca Gabaón chekacama. Diosaraquiw Israel marcat arjjatasina nuwasiscäna. Ucjjarusti Josué chachajj take israelit jakenacampi Gilgal sat campamentoruw cuttanjjapjjäna. Cunapachatejj Jabín sat Hazor marcan reyipajj ucanac yatïna ucqhajj mä jakenac qhitäna Jobab sat Madón marcan reyiparu, uqhamaraqui Simrón marcan reyiparu, Acsaf sat marcan reyiparusa, jupanacampi mä suma amtäwiru mantañataqui, take cawquïri reyinacatï kollu tokenacan jacapcäna, Jordán vallen jaquirinaca, Cineret kota aynachanacan jaquirinaca, uqhamaraqui Dor pampanacan jaquirinaca, inti jalanta token jaquirinaca, uqhamaraqui inti jalanta, inti jalsu token cananeo jaquir jakenaca, amorreonaca, hititanaca, ferezeonaca, kollu token jaquir jebuseo jakenaca, uqhamaraqui Hermón sat kollun jaquir jakenaca, Mizpa sat orakena jaquirinaca; take ucanacampiw arust'asiñ munäna. Take uca reyinacasti walja soldadonacampi, walja caballonacampi uqhamaraqui nuwasiñatac carronacampiw sarantapjjäna. Janiraquiw soldadonacas jact'añjamacänti, jupanacasti waljanïpjjänwa kota lacan ch'allanacjama. Take jupanacaw mä suma arust'äwiru mantapjjäna, ucatsti Meróm sat uma thiyaruw purintapjjäna uca chekat Israel marcaru t'unjañataqui. Ucampis Diosajj Josué chacharojj sänwa: “Jan ajjsaramti ni cuna laycusa, nayasti jumarojj arumanthi alwat aca quipca horasaruw juman amparamar catuyäma, jiwarayañamataqui. Ucatsti jumajj caballonacapan cayunacap p'aquiräta, uqhamaraquiw carronacaparus ninampi phichhantäta” sasa. Ucatsti Josué chachajj take soldadonacapampiw saräna, mä acatjamata Meróm sat uma thiyaru purisina. Diosasti Israel marcaruw atipjaña churäna, ucatsti jupanacajj khepat arctapjjäna Sidón uqhamarac Misrefot-maim sat marcacama, uqhamaraquiw arcapjjäna Mizpa sat chekacama jan mayani jiwarayasa. Josué chachasti Diosan arsutaparjamajj phokhänwa, caballonacan cayunacap p'aquirasa ucatsti ninampiw carronacaparu phichhantaraquïna. Ucjjarusti Josué chachajj cuttanisinjja Hazor sat marcar mantasinwa t'unjäna uca marcan suma arust'äwir mantañataqui p'ekenchatap laycu, ucatsti reyiparus jiwayaraquïnwa, uqhamaw take ucan jaquirinacaru jiwarayapjjäna. Take cunwa t'unjapjjäna, ucatsti ninampiw marcar phichhantapjjäna. Uca pachparacwa maynïri suma arust'äwir mantir marcanacarojj luräna, reyinacapar jiwarayasa uqhamaraqui take cunatï utjcän ucanac t'unjasa, cunjämatï Tatitun sirviripa Moisesajj siscäna uqhamar phokhasa. Ucampis janiraquiw israelitanacajj cawquïri marcanacatï kollu tokenacancapcän uca marcanacarojj ninampi phichhantapcänti, jan ucasti Hazor sat marcaruquiw ninampi phichhantapjjänjja. Israelitanacajj jupanacataquiw take utjirinacjja, uqhamarac uywanacapsa catuntasipjjäna; ucampis take jakenacarojj espadampiw jiwarayapjjäna jan maynirus jacañapa perdonasa. Diosajj cuntï Moisesaru siscäna ucanacjja Moisesajj Josué chacharuraquiw säna; Josué chachajj israelitanacarojj uca arsüwinacjja phokhayänwa, janiw cunsa uqhamac pasaycänti. Uqhamaw Josué chachasti take uca orakenac catuntäna, kollu orakenaca, Néguev sat orake, Gosén orake, Jordán jawiran valle pampanaca uqhamaraqui take Israel marcan kollunacapa, pampanacapa cuna. Cawqhattï Halac sat kollojj Seir chekaru maqhatqui, Baal-gad chekacama, cawqhantï Líbano sat marcan pampanacapajj Hermón sat kollu thiyancqui, take uca orakenaca Josué chachajj catuntasïna reyinacapar jiwarayas cuna. Walja maranacaraquiw uca reyinacampejj nuwasïna. Ucampisa mä sapa marcaquiw israelitanacampejj suma arust'äwiru mantäna, ucasti Heveo sat marcänwa Gabaón oraken jaquirinaca, ucat qhursarusti take marcanacaw ch'amampi t'unjatäna. Dios quipcaraquiw uca jakenacarojj chuymanacap kalarayäna jupanacan wali ch'amampi israelitanacampi nuwasiñapataqui, ucata israelitanacan mayaqui t'unjatäñapataqui jan qhuyapayasisa cunjämtï Diosajj Moisesaru sawaycänjja uqhama. Uca urunacanjja Josué chachajj t'unjaraquïnwa anaquitas sat jakenacaru, Hebrón sat kollunacan jaquirinacaru, Debir, Anab orakenacan jaquirinacaru, take Judá kollun jaquirinaca, Israel kollunacan jaquirinacaru, uqhamarac marcanacaparusa. Janiw Israel marcanjja mä anaquita jach'a jakes utjcjjänti, ucampis Gaza, Gat, Asdod marcanaqui utj-jjapjjäna. Uqhamaw Josué chachajj takpach orakenaca catuntänjja, cunjämtï Diosajj Moisesaru siscatayna uqhama, ucatsti tunca payan Israelan tribunacaparuw uca orakenac herenciat laquintäna, ucat acsarusti samarañaw uca orakenacanjja utj-jjäna. Acanacaw Israel marcan atipjat reyinacajja, cawquïrinacatï Jordán jawirat inti jalsu token utjapcän ucanacajja, uqhamaraqui cawquïri orakenactï catuntapqui, Arnón sat jawirata Hermón sat kollucama take Jordán jawiran vallenac cuna. Uqhamaraqui amorreonacan Sehón sutini reyipa, cawquïritï Hesbón marcan jaccäna. Jupan orakepasti Aroer sat chekatänwa Arnón sat jawircama, ucatsti chica vallet Jaboc sat jawircama, cawqhattï amonitanacan orakepajj kalltäna uca chekata. (Galaad oraketjja niya chicatjamawa.) Jordán jawirat inti jalanta tokerus atipjaraquïnwa, Cineret kota chekata Mar Muerto ucacama, Bet-jesimot toketpacha, ucatsti Pisga sat kolluta aynach tokecama. Og sata Basán marcan reyipa cawquïritï refaitanacat jilïrïcäna uca, jupasti Astarot uqhamaraqui Edrei sat chekan jacäna. Aca reyin orakepajj Hermón sat kolluta, Salca chekata, Basán sat chekata Gesur uqhamaraqui Maaca sat chekacama, ucatsti Galaad sisqui uca chica orakcama, cawquïritï Sehón sutini Hesbón marcan reyipäcäna. Moisesampi Israel marcampejj uca reyinacaruw atipjäna, ucatsti Moisesajj uca orakenac churäna, Rubén triburu uqhamaraqui Gad triburu, chicat Manasés tribur cuna. Josué chachasti israelitanacampejj aca reyinacaruw atipjäna Jordán jawirat inti jalanta tokenjja, Baal-gad sat chekatpacha, Líbano valletpacha, Halac sat kollucama cawquïri kollunacatï Seir sat chekacam purqui ucqhacama. Josué chachasti uca orakenacjja tunca payan Israel tribunacaruw laquintäna wiñayatac jupanacancañapataqui. Kollu orakenaca, pampa orakenaca, Jordán vallenaca, kollu thiyanaca uqhamaraqui wasara tokenquir orakenacsa, Néguev sat orakenac cuna. Aca orakenacanjja jacapjjänwa hititanaca, amorreonaca, cananeonaca, ferezeonaca, heveonaca, jebuseonac cuna. Josué chachampi atipjat reyinacajj acanacänwa: Jericó marcan reyipa, Hai marcan reyipa, cawquïri marcatï Betel marca jac'ancäna; Jerusalén marcan reyipa, Hebrón marcan reyipa; Jarmut marcan reyipa, Laquis marcan reyipa; Eglón marcan reyipa, Gezer marcan reyipa; Debir marcan reyipa, uqhamaraqui Geder marcan reyipa; Horma marcan reyipa, Arad marcan reyipa; Libna marcan reyipa, Adulam marcan reyipa; Maceda marcan reyipa, Betel marcan reyipa; Tapúa marcan reyipa, Hefer marcan reyipa; Afec marcan reyipa, Sarón marcan reyipa; Madón marcan reyipa, Hazor marcan reyipa; Simron-merón marcan reyipa, Acsaf marcan reyipa; Taanac marcan reyipa, Meguido marcan reyipa; Cedes marcan reyipa, Carmelonquir Jocneam sat marcan reyipa; Provincia Dor sat marcan reyipa, cawquïritï Dor satäcaraquïna, uqhamaraqui Goim sat marcan Gilgal orakena reyipa, uqhamaraqui Tirsa sat marcan reyipa, takpachanejj quimsa tunca mayan reyinacäpjjänwa. Cunapachatejj Josué chachajj chuymanëjjän ucqhajj, Dios Tatitojj juparojj sänwa: “Jumasti wali chuymanëjjtawa, walja maranacaniraqui, ucampis walja orakenacaw utjasqui jumanacan catuntapjjañamataquejja. Filisteonacan orakenacapa, uqhamaraqui gesureonacan orakenacapajj uqhampachäsquiwa. Cawquïri jawiratï Siho sat oraket sarqui, Egipto marcat inti jalsu tokena, ucatsti Ecrón marcan korpapcama, amsta tokeru, cawquïritï cananeonacan orakepat uñt'atäqui ucacama, uqhamaraqui uca pheska filisteonacan reyinacapan orakenacap cuna Gaza, Asdod, Ascalón, Gat, Ecrón marcanacan reyinacapan orakenacapa, uqhamaraqui aveos sat marcan reyipan orakepsa. Aynacha tokerusti cananeonacan takpach orakepa, uqhamaraqui sidonios sat marcana Mehara orakepsa, Afec sat orakcama, amorreonacampi korpäqui ucatpacha. Giblitas sat marcan orakenacapas jilt'ascaraquïnwa, Líbano orakenacasa, intejj jalsunqui ucatpacha, Baal-gad chekatpacha, Hermón kollu thiyatpacha, Hamat marcar mantañ chekacama. Naya Diosaw Israel marcan nayräjjapata uca sidonios sat jakenacar ananucuscä, uqhamaraqui kollu tokenacan jaquir jakenacarusa, Líbano oraketa Misrefot-maim orakcama. Jumasti jichhajj Israel marcaru uca orakenac churañaru, uchasim, cunjämtï nayajj siscsma uqhamar phokhasa. Jichhasti jumajj aca orakenacjja uca llätunca tribunacar laquintam, uqhamaraqui chicat Manasés tribur cuna” sasa. Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacajj Moisesatjja catokapjjänwa uca orakenacjja Jordán jawirat inti jalsu tokeru. Cawquïri oraketï Aroer sat chekat sarqui ucqhata, Arnón jawir lacanaccama, chica vallen marcampi cuna, take Medeba sat pampanacamppacha Dibón sat chekacama. Sehón tokenquir take marcanaca, amorreo reyin marcanacapa cawquïritï Hesbón oraken jaccäna uca, amonitanacampi korpäquis ucacama. Uqhamaraquiw jupanacarojj Galaad sat orakenacas wact'äna, gesureos sutini orakenaca, maacateos sat orakenaca Hermón sat kollumppacha, take Basán orakenacamppacha Salca chekacama, Og sutini Basán reyin orakepamppacha, cawquïritï Astarot, Edrei sat marcanac apnakcaraquïna, jupasti khepa refaíta tamatänwa, cawquïrinacarutï Moisesajj atipjäna uqhamaraqui uca chekatsa jakonucüna ucanaca. Ucampis israelitanacajj janiw Gesur sat marcarojj, uqhamaraqui Maaca sat marcarus jakonucupcänti jan ucasti Israel marca taypinjja jacasipcaquïnwa jichhürcama. Moisesasti janiraquiw Leví triburojj orak churcänti, jan ucasti uca tribujj Diosar ofrendanac loktatäqui ucanacwa catokäna cunjämtï Dios quipca siscäna uqhamaru. Moisesasti Rubén triburojj orakenacjja churänwa cawqha familiatejj uca tribun utjcäna uqhamarjama. Uqhamasti Rubén tribun orakepajja Aroer chekata Arnón sat jawircamänwa, cawquïri marcatï chica vallenccäna ucqhatpacha, take Medeba sutini pampa orakenacamppacha. Hesbón marcamppacha, pampanquir take marcanacamppacha; Dibón, Bamot-baal, Bet-baal-meón, Jahaza, Cademot, Mefaat sutini marcanac cuna. Quiriataim, Sibma, Zaret-sahar uca marcanaca, cawquïri marcanacatï valle kollunac patancqui ucanaca. Uqhamaraqui Bet-peor, Bet-jesimot marcanaca, uqhamaraqui Pisga sat kollu iramancqui ucanaca, uqhamaraqui cawquïri marcanacatï pampanacan utjäna, take Sehón sat amorreonacan orakep cuna, cawquïritï Hesbón marcan jaccäna. Moisesasti Sehón reyirojj atipjatayna, uqhamaraqui Madián marcan jilïrinacaparusa qhitinacatï jupar sirvipcäna: Evi, Requem, Zur, Hur, Reba ucanacaru. Uqhamarus israelitanacajj Balaam sat layka jakerus jiwayapjjaraquïnwa, cawquïritï Beor sat jaken wawapäcäna ucaru, uqhamaraqui yakhanacarusa. Uqhamaw Rubén tribun orakenacapajj Jordán jawircama purïna, take jach'a marcanacampi jisc'a marcanacampi cuna. Uca quipcaraquiw Moisesajj Gad sutini triburojj orakenaca churäna cawqha wawanacapay utjchi uqhamarjama. Jupanacarusti wact'änwa Jazer orakenaca, take Galaad oraken marcanacapa, uqhamaraqui amonitanacan chicat orakepasa, Aroer sat chekacama, cawquïritï Rabá sutini uñcatasincqui ucanaca. Uqhamaraqui Hesbón chekatpacha Ramat-mizpa, Betonim chekacama, ucatsti Mahanaim chekata Debir korpacama. Ucasti vallenacanjja Gad triburojj wact'änwa Bet-aram, Bet-nimra, Sucot, Zafón uca orakenaca, ucanacaquiw jilt'jjäna Sehón reyin orakepatjja. Uqhamaraquiw orakenacapajj utjäna Jordán jawirat inti jalsu toketa, Cineret kotäquis uca aynachcama. Uca marcanacaw jisc'a marcanacamp cuna Gad triburojj wact'äna, kawqha wawanacapay utjchi uqhamarjama. Uca quipcaraquiw chicat Manasés triburus Moisesajj orakenac churäna kawkha wawapay utjchi uqhamarjama. Manasés triburojj take Og reyin orakenacapäquis ucanacaw wact'äna uqhamaraqui takpach Basán sutini orakenaca, Mahanaim chekacama, uca sojjta tunca marcanacamppacha cawquïrinacatï Jair marcanccäna ucanacamppacha, uqhamaraquiw Galaad orakesa chicatpacha churatäna, Astarot, Edrei sat marcamppacha. Take uca orakenacasti Maquir sat jaken chicat familiapataquïnwa, cawquïritï Manasés chachan wawapäcäna; kawkha wawanacapay utjchi uqhamarjama. Take uca orakenacwa Moisesajj Manasés chicat triburu churäna Moab chekana, Jordán jawirat inti jalsu tokena, Jericó marca uñcatasina. Ucampis Leví sat triburojj Moisesajj janiw cuna oraksa churcänti, jan ucasti sänwa: “Israelan Diosapaw jumanacan herencianacamajj” sasa. Israelit jakenacajj acnïri orakenacwa Canaán chekan catokapjjäna mä herenciata, ucanacsti churänwa Eleazar sacerdote, Josué chachampi uqhamaraqui familianacan jach'a jilïri jakenacampi Israelan tribunacapata. Uca orakenacasti suertetwa laquintasïna uca llätunca chicani tribunacaru, cunjämatï Dios Tatitojj Moisesar siscatayna uqhamarjama. Rubén, Gad uqhamaraqui chicat Manasés tribunacarojj Moisesajj orakjja churjjataynawa Jordán jawirat qhurscataru, ucampis janiraquiw Leví sat triburojj churcänti. José chachan wawanacapajj paninïnwa, Manasés, uqhamaraqui Efraín sutini. Ucanacasti pä tribüpjjaraquïnwa, ucatsti Leví triburojj janiw cunsa churcänti, jan ucasti cawqhantï jacapcaspa uca marcanacaqui churänjja, uqhamaraqui paston chekanaca uywanacap awatisiñataqui Cunjämtï Tatitojj Moisesaru siscän uqhamaruw Israel jakenacajj orakenacjja jalanokasipjjäna. Ucapachasti Judá tribun wawanacapaw Gilgal campamentoru sarapjjäna, Josué chachampi parliri, ucatsti Jefone chachan wawapa cenezeo Caleb chachajj jutasinjja Josué chacharojj aqham sänwa: “Jichhasti jumajj amtasimay cuntejj Dios Tatitojj Moisesaru sawayqui nayampita jumampita, Cades-barnea chekana ucanacjja. Nayasti ucapachajj pusi tunca maranïyätwa, cunapachatï Moisesajj Cades-barnea chekata qhititäna aca orakenac uñjañataqui, ucat cutinjjasinjja nayajj suma chuymajjampiw cuntï uñjcäyät ucanaca yatiyäyätjja, ucampis cawquïri jakenacatï nayampi chica sarapcän ucanacajj purinisinjja wali ajjsarañanac Israel marcarojj yatiyapjjäna, chuymanacap mayjt'ayasa, ucampis nayajj Diosajjaruw iyawsäyäta. Ucatwa Moisesajj arupa churitäna: ‘Cawqha orakerutï cayumajj tact'qui ucajj jumancapininiwa, uqhamaraqui wawanacamana, Tatitu Diosar take chuymampi catuyasitam laycu’ sasa. Ucat acarusti pusi tunca pheskan maraw pasjje cunapachatï Diosajj uca arunaca Moisesaru arscäna ucatjja, ucasti israelitanacajj wasaran sarnakapcän ucapachänwa, jichhasti nayajj quimsakallk tunca pheskan maranëjjtwa, ucampis nayajj wali ch'amanïsctwa, cunapachatï Moisesajj uca orakenac uñjiri qhitquitän uqhama, ch'amajjasti utjasquiw jalnakañataqui, uqhamaraqui mayampi uca urunacanjam nuwasiñataquisa. Ucatwa jichhajj maysma jumaru uca kollu nayar churañamataqui, cunjämtï Diosajj nayaru arupampi arsuwayquitäna uqhamarjama. Jumasti yatiractaw anaquita jach'a jakenaca uca urunacatpacha uca ckekanacan jacapjjatapa, uqhamaraqui marcanacapas wali suma chekan luratätapa, ucampis nayajj Diosaruquiw mayï yanapt'añapataqui uca jakenacar ucawjanacata jakonucuñajjataqui, cunjämtï jupajj sisqui uqhama” sasa. Ucatsti Josué chachajj Caleb chacharuw bendicïna, Hebrón kollu churasina juparu uqhamarac wawanacapampiru. Uqhamaw Hebrón kollojj Caleb chacharu churatäna, uqhamarac wawanacapampiru jichhürcama, Caleb chachajj Israelan Tatitu Diosaparu take chuymampi catuyasitap laycu. Hebrón kollun nayra sutipasti Quiriat-arba satänwa, mä jakeraquiw utjäna Arba sat sutini, anaquita marca taypina taken wali uñt'ata. Ucatsti uca orakenacanjja samarañaw utj-jjäna. Cawquïri orakenacatï Judá tribun familianacapar wact'cän ucanacajj Edom oraken korpapcamaw purïna, aynach toketsti Zin sutini wasarcamaraqui. Ucsa toketjja jaljaraquïnwa Mar Muerto kotäquis uca aynachatpacha, Ucjjarusti aynacharuraquiw sarakäna Acrabim sat khatacama, Zin sutini wasaranjam pasasina, Cades-barnea aynach tokeru, ucatsti Hezrón chekacama sarascaquïnwa, Adar sat chekar maqhatasa, ucata Carca toker muytanisa. Ucawjatsti Asmón chekacama sarascaquïnwa, Egipton mä jisc'a jawirar mistuñcama, ucatsti Mediterráneo sat jach'a kotar tucuyañcama. Aca chekaw aynach toketjja korpänjja. Inti jalsu toketjja, korpajj Mar Muerto kota uqhatänwa, cawqharutï Jordán jawirajj purqui ucqhacama. Uca chicataracwa amsta toke korpajj sartawayäna. Ucatsti maqhatascaquïnwa Bet-hogla ucqhacama, Bet-arabá sutini marcar pasasina, ucatsti Bohán Ben-Rubén uca karkacama purisa. Ucjjarusti Acor valleta maqhatänwa Debir parquicama, Gilgal tokeru cuttasina, cawquïritï Adumín amsta uñcatasincqui uca uma jalsu aynachcama, ucatsti korpajj pasascaquïnwa En-semes uma jalsu tokenjama, En-rogel sat uma phuch'ucama. Ucatsti maqhatascaquïnwa Ben-hinom vallenjama, Jebús Jerusalén sutini aynachcama, ucatsti sarascaquïnwa kollu patanjama, cawquïritï intis jalantqui Ben-hinom sat valle tokencqui uca chekacama, Refaim valle amstacamaraqui. Muytasincaquïnwa kollu patanjama Neftoa sat uma jalsucama sarakasa, Efrón kolluna marcanacapar puriñcama, uqhamaraqui Baala chekanjam pasasina, cawquïritï Quiriat-jearim sutinïcaraqui. Baala chekatsti korpajj muytanïnwa intis jalantqui ucsacama Seir sat kollur puriñcama; pasascaquïnwa Quesalón sutin chekanjama Jearim kollu amsta thiyanjam pasasina ucata Bet-semes chekar puriñcama, Timna sat cheka pasañataqui. Sarascaquïnwa Ecrón sat amsta mistuñanjama, Sicrón tokeru muytaniñataqui, uqhamaraqui Baala kollu chekanjam pasasina, Jabneel chekar mistusina, ucatsti Mar Mediterráneo sat jach'a kotar tucuyañataqui. Tucuyarusti inti jalanta toketjja korpajj Mar Mediterráneo sat jach'a kotaraquïnwa. Uca korpanacaraquiw Judá tribun orakeparus muytäna cawquïrtï familianacajj jaljasipcäna ucanaca. Josué chachasti Jefone jaken Caleb yokaparojj Judá tribun orakenacapatjja churaraquïnwa cunjämtï Diosajj Josué chacharojj siscatayna uqhama, ucatsti churänwa Quiriat-arba Hebrón sutini marca, cawquïritï anaquitas jach'a jakenacan wali aytat marcapäcän uca. Caleb chachajj uca chekatjja uca Anac chachan quimsa wawanacaparuw jakonucüna, ucanacasti Sesai, Ahimán, Talmai satäpjjaraquïnwa. Uca khepatsti Caleb chachajj Debir sat marcaruw saräna, cawquïrin sutipatï nayra urunacanjja Quiriat-sefer satäcäna ucaru, ucatsti aqham sänwa: “Cawquïri jaketï aca Quiriat-sefer marca nuwantani uqhamaraqui t'unjani ucarojj nayajj Acsa sat sutin phuchajja warmipatac churä” sasa. Cawquïri jaketï uca marca t'unjcän ucasti Caleb chachan sobrinopänwa Otoniel sutini, jupasti Cenaz chachan wawapänwa; Caleb chachajj Otonielaruw Acsa sat phuchapa warmipatac churäna. Cunapachatï utaparu sarasipcän ucqhajj Otonielajj Acsa phuchaparuw parläna aqham sasa: —Jumasti mayimay awquimaru orakenaca yapuchasiñataqui —sasa. Ucatwa Acsa warmejj asnopat sarakasin awquip tokeru saräna, ucatsti awquipajj juparojj jisct'änwa: —¿Cunsa jumajj munta? —sasa. Acsa warmisti sänwa —Nayajj maya jumaru mayiñ munsma. Cunjamtï churista Néguev sat wasara orake, uqhamarac jichhajj umanïqui uca orakenac churaraquita —sasa. Ucatsti Caleb chachajj phuchaparojj churänwa amsta uman orakenaca, uqhamarac aynacha uman orakenaca. Judá tribojj acnïri orakenacwa jaljasipjjäna kawkha familiatï utjcän uqhamarjama. Cawquïri marcanacatï Judá tribun wawanacaparu wact'äna Edom marcampi korpasqui uca aynachana, ucanacasti acanacänwa: Cabseel, Edar, Jagur, Cina, Dimona, Adada, Cedes, Hazor, Itnán, Zif, Telem, Bealot, Hazor-hadata, Queriot, Hezrón, (cawquïritï Hazor satäcaraqui.) Uqhamaraqui Amam, Sema, Molada, Hazar-gada, Hesmón, Bet-pelet, Hazar-sual, Beerseba, Bizotia, Baala, Iim, Esem, Eltolad, Quesil, Horma, Siclag, Madmana, Sansana, Lebaot, Silhim, uqhamaraqui En-rimón marca. Juntorusti pä tunca llätuncan marcanacänwa, jisc'a marcanac cuna. Pampa tokenacansti acnïri marcanacaw wact'äna: Estaol, Zora, Asena, Zanoa, En-ganim, Tapúa, Enam, Jarmut, Adulam, Soco, Azeca, Saaraim, Aditaim, Gedera, uqhamaraqui Gederotaim marcanaca, tunca pusin marcanacänwa, jisc'a marcanac cuna. Uqhamaraqui Zenán, Hadasa, Migdal-gad, Dilean, Mizpa, Jocteel, Laquis, Boscat, Eglón, Cabón, Lahman, Quitlis, Gederot, Bet-dagón, Naama, uqhamaraqui Maceda marca; tunca sojjtan marcanacänwa jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraqui Libna, Eter, Asán, Jifta, Asena, Nezib, Keila, Aczib, Maresa marcanaca, llätunca marcanacänwa jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraqui Ecrón sat marca, jach'a marcanacampi, jisc'a marcanacampi cuna. Ucatsti Ecrón marcata jach'a kotacama, take Asdod marca jac'anquir orakenaca, jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraqui Asdod marcajj jach'a marcanacampi jisc'a marcanacamp cuna. Ucatsti Gaza marcajj jach'a marcanacampi jisc'a marcanacamp cuna, Egipton jisc'a jawirar puriñcama, jach'a Mediterráneo sat kotacamaraqui. Kollu tokenacansti Judá triburojj acnïri marcanacaw wact'äna: Samir, Jatir, Soco, Dana, Quiriat-sana (cawquïritï Debir sutinïcaraquïna), Anab, Estemoa, Anim, Gosén, Holón uqhamaraqui Gilo sutin marca; ucatsti tunca mayan marcanacänwa jisc'a marcanacamp cuna. Uqhamaraqui Arab, Duma, Esan, Janum, Bet-tapúa, Afeca, Humta, Quiriat-arba, (cawquïritï Hebrón satäcaraqui) Sior marca cuna, juntorusti llätunca marcanacänwa jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraquiw Maón, Carmel, Zif, Juta, Jezreel, Jocdeam, Zanoa, Caín, Gabaa, uqhamaraqui Timna sat marca, takpachasti tunca marcanaca jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraqui Halhul, Bet-sur, Gedor, Maarat, Bet-anot, uqhamaraqui Eltecón marca, takpachasti sojjta marcanaca jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraqui Quiriat-baal marca, cawquïritï Quiriat-jearim satäcaraquïna, uca quipcaraqui Rabá marca, takpachasti pä marcanaca, jisc'a marcanacamp cuna. Wasara tokensti acnïri marcanacaw wact'araquïna: Bet-arabá, Midín, Secaca, Nibsán, cawquïritejj Jayu Marcäqui, uqhamaraqui En-gadi marca, takpachati sojjta marcanaca jisc'a marcanacamp cuna. Ucampis Judá tribun wawanacapajj janiw Jerusalén marcan jebuseo jakenacarojj jakonucuñ puedcänti, jichhürcamas jupanacajj jacasipcaquiwa Judá tribun wawanacapampi chica. Cawquïri orakenacatejj Josean wawanacaparu suerteta wact'cän ucanacajj Jordán jawirat kalltäna, Jericó marcäquis ucqhata, ucatsti sarascaquïnwa inti jalsu tokeru, Jericó marcan phuch'unacap tokeru, uqhamaraqui wasara tokeru Jericó marcan kollunacapäquis ucsaru Betel tokeru puriñcama; Betel chekatjja pasascaquïnwa Luz sat chekanjama, sarascaquïnwa arquitas marcan orakep pasasina, Atarot chekar puriñcama; ucjjarusti pasascaquïnwa inti jalanta tokeru, jafletitas sat marcanacan orakenacap tokeru, aynachata korpasqui Bet-horón sutini chekacama, Gezer chekaru puriñcama. Uca chekatsti Mediterráneo sat jach'a kotaruw mistüna. Josean wawanacapa, Manasés uqhamaraqui Efraín sat tribunacajj aca orakenacwa catokapjjäna: Efraín tribun korpasïwipajj inti jalsu toketjja Atarot-adar chekata Bet-horón chekacamänwa amsta toketjja. Uca chekatsti korpajj Mediterráneo sat jach'a kotäquis ucacamaw saräna, ucatsti korpajj amsta toketjja Micmetat sat chekacamänwa; uca chekatjja Taanat-silo inti jalsu tokeruw sarascaquïna, ucata Janoa sat cheka pasañataqui. Ucat Janoa sat chekatjja, Atarot, Naarat chekacamaw sarakäna Jericó marcar puriñcama, Jordán jawiraru mistusina. Tapúa sat chekatjja korpajj sarascaquïnwa Caná uma jalsur puriñcama, uqhamaraqui Mediterráneo sat jach'a kotar mistuñcama. Aca orakewa Efraín triburojj wact'äna, cawquïrtï familianacapajj jaljasipjjäna uca. Uqhamaraquiw utjaraquïna mä kawkha marcanacasa, jisc'a marcanacasa Manasés tribun orakep taypina, ucanacasti Efraín triburuw wact'araquïna. Ucampis janiraquiw Efraín tribojj Gezer oraken jaquir cananeo jakenacarojj jakonucupcänti, jan ucasti jupanac taypina jacayapjjäna: “Impuestonac pagapjjam” sapcän ucasa jichhürcamaw jupanacampi jacasipqui. Cawquïri oraketï Josean jilïri wawapa Manasés triburu wact'cän ucasti acanacänwa, ucatsti guerran nuwasiri Maquir sat Manasés tribun jilïri wawaparu, qhititejj Galaad ucan awquipäcän ucarojj Galaad, uqhamaraqui Basán orakenacaw wact'äna Jordán jawirat inti jalsu tokeru. Uqhamaraquiw Manasés tribun wawanacapan orakenacapas suerteta laquintataraquïnwa, cawquïrinacatï Abiezer, Helec, Asriel, Siquem, Hefer, Semida satäpqui ucanaca; jupanacasti Josean allchhinacaparaquïnwa. Ucampis Hefer chachan Zelofehad sutini wawapajj, uqhamarac Galaad chachan allchhipäcaraqui, cawquïritï Maquir chachan wawapäcäna, uqhamarac Manasés chachan allchhipäcäna ucajj, janiw yokall wawanïcänti, jan ucasti pheska imill wawapaquiw utjäna: Maala, Noa, Hogla, Milca, Tirsa, sutininaca. Ucatpï jupanacajj Eleazaru, Josué chachampiru, uqhamaraqui Israelan jilïri jakenacap thiyaruw sarapjjäna aqham sasa: “Diosasti Moisesarojj sawayänwa, nanacan orake catokañanac toketjja familianacajjampi chica” sasa. Ucatsti Josué chachajj jupanacan mayitanacaparojj orakenacwa churäna, familianacap taypina, cunjämatï Diosajj Moisesar siscäna uqhamar phokhasa. Uqhamatwa Manasés tribojj tuncawjan orakenac catokäna Galaad, uqhamaraqui Basán orakenacat sipansa, cawquïrinacatï Jordán jawir qhurcatancapqui ucanaca. Manasés chachan imill wawanacapajj yokall wawanacjamaraquiw orakenac catokapjjäna. Ucatsti Galaad sat orakenacajj Manasés chachan maynïri wawanacapancänwa. Manasés tribun orakenacapajj Aser sat chekata Micmetat chekacamänwa, cawquïritï Siquem marca uñcatasincqui ucanaca, ucatsti korpajj sarascaquïnwa aynacha tokerojj Tapúa sat uma jalsucama. Tapúa marcajj Manasés triburu wact'cchïna ucasa, ucampis pachpa Tapúa marca Manasés orakempi korpasqui ucajj Efraín tribur churatänwa. Ucjjarusti korpajj aynach tokeru sarascaquïnwa Caná sat uma jalsur puriñcama. Uca Efraín tribun marcanacapajj Manasés tribun marcanacap taypincänwa, Manasés tribun korpapajj quipca uma jalsu amsta toketpachäcchïn ucasa kota mistuña tucuyasina. Uqhamaw Efraín tribun orakepajj uma jalsut aynach tokencänwa, ucatsti Manasés tribujj amsta tokencaraquïnwa, jach'a kotampi korpasisa. Ucatsti amsta tokerojj Aser tribumpiw korpasïna, inti jalsu tokerusti Isacar tribun orakenacapampiraqui. Uqhamaraquiw Manasés tribusti marcanacapajj utjäna Isacar orakena, uqhamarac Aser orakensa, sapa mayni jisc'a marcanacampi cuna; uca marcanacan sutipajj acnïrinacänwa: Bet-seán, Ibleam, Dor, Endor, Taanac, Meguido ucanaca, uqhamaraqui quimsa jisc'a kollunacamp cuna. Ucampis Manasés tribun wawanacapajj janiw uca marcanac catuntañ puedipcänti, cananeo jakenacajj jan mistuñ munapjjatap laycu, ucatwa uca pachpan jacapjjäna. Ucjjarusti cunapachatejj Israel marcajj wali ch'amañcht'ata uñjasïn ucqhajj, cananeo jakenacarojj impuestonac pagayapjjäna, ucampis janiraquiw uca orakenacatjja jakonucupcänti. Josean wawanacapajj Josué thiyaruw sarapjjäna aqham sasa: —¿Cunataraqui nanacarusti mä jisc'a orakec suertet churapjjestasti? Nanacajj walja familiäpjjtwa Diosasti wal bendicipjjaraquitu —sasa. Josué chachasti jupanacarojj sänwa: —Niyaquejjay jumanacajj walja familiäpjjstajja, uqhamasti sarapjjamay kollunacaru ucansti uca orakenac pampachjapjjam, ferezeonacan, uqhamaraqui refaítas sat marcanacan orakepa, Efraín tribun orakenacapajj jumanacatac pisïtap laycu —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Chekpachansa nanacataquejj aca tribun kollunacapajj wali pisiwa. Ucampis pampanacan jaquir cananeo jakenacan carronacapajj hierrot luratäpjjewa, quipca Bet-seán marcan jaquir jakenacjama, uqhamaraqui vallen jaquir Jezreel jakenacasa —sasa. Ucatsti Josué chachajj Efraín tribun, uqhamaraqui Manasés tribun wawanacaparojj aqham sänwa: —Jumanacasti walja familiäpjjtawa, uqhamaraqui wali ch'amanïpjjtawa, jichhasti janiraquiw mä toke orakequi wact'apcätamti, jan ucasti uca ch'umi kollunacajj jumanacancaraquiniwa; jumanacajj uca ch'uminac catuntasipjjäta. Uca cananeo jakenacarusa, jumanacaraquiw jakonucupjjäta uca chekatjja, kawkha ch'amanïpjjpansa, uqhamaraqui hierrot lurat carronacanïpjjpansa —sasa. Cunapachatejj Israel marcajj take orakenac catuntañ tucuyatayna ucqhajj Silo chekaruw tantachasipjjäna ucan Diosampi mä suma amtäwiru mantañataqui uqhamarac Tatitumpi Jiquisiñ Carpa sayt'ayasa, uqhamarus takpach marcanacaruraquiw atipjapjjaraquïna. Ucampis pakallko Israel tribunacajj janïraw cuna oraksa catokapcänti. Ucatwa Josué chachajj Israel jakenacaru säna: “¿Cunapachcamarac jumanacasti aca orakenac jan catuntasipjjäta? Awquinacaman Tatitu Diosapajjay aca orak churapjjstamjja. Jichhasti quimsa jakenac ajllipjjam sapa tributa, ucatsti nayaw qhitä jupanacaru take uca orakenac uñjiri sarapjjañapataqui, ucatsti yatiyapjjetaniw cunjämas uca, uqhamat uca orakenac laquintasipjjañamataqui. Aca jakenacaw uca orakenacjja pakallkoru jaljapjjani, Judá tribojj aynach tokeruw kheparjjaraquini, uqhamaraqui Josean wawanacapas amsta tokeru. Ucjjarusti jupanacajj uca orakenac pakallkoru jaljapjjani ucqhajj yatiyapjjetaniwa cunjämätaynas uca, ucatwa nayajj Dios nayrakatana jaljapjjäma. Ucampis levitanacarojj janiw cuna orakes churascaniti, jupanacarojj Diosar sirviñaw wact'i uca laycu. Ucampis Gad sat triburu, Rubén sat triburusa, uqhamaraqui chicat Manasés triburusa, orakejj churatawa Jordán jawirat inti jalsu tokena, cawquïrtï Diosan sirviripa Moisesajj churqui uca” sasa. Cunapachatejj uca jakenacajj sarañataqui janc'aquïpjjan ucqhajj Josué chachajj jupanacarojj sänwa: “Sarapjjam uca orakenac uñatatiri ucatsti jalanokanipjjam, uqhamarac mäqui cuttanipjjam naya thiyaru, nayaw ucat aca Silo chekan Dios nayrakatan suertetcama uca orakenac churä” sasa. Uqhamaw uca jakenacajj take uca chekanac uñatatanipjjäna, ucatsti take marcanacjja pakallkoruw jaljapjjäna, uqhamaraqui take ucanacjja sumwa kellkt'anipjjäna, ucatsti Silo campamentoruw cuttanipjjäna Josué chacharu yatiyañataqui. Ucatsti Josué chachajj Dios nayrakatan uca orakenacjja israelit jakenacar suertetcam churäna Silo sutini chekana. Cunapachatejj suerteta orakenacajj churatäna ucqhajj Benjamín triburojj Judá tribun orakepampi uqhamarac José tribun orakepampi chica taypiruw wact'äna. Uca oraken korpapajj amsta chekata kalltanïna Jordán jawir toketa, Jericó marca amsta toke pasäna, uqhamaraquiw sarascaquïna kollu tokenjama inti jalanta tokeru, ucat Bet-avén sat wasararu tucuyañataqui. Uca chekatsti sarascaquïnwa Luz sat chekaru (cawqhatï Betel satäcaraqui) uca aynacharu, ucatsti sarakänwa Atarot-adar sat kollu chekaru, cawquïritï Bet-horón sutin lugaräqui uca aynacharu. Ucjjarusti korpajj cuttänwa Mediterráneo sat jach'a kota tokeru, mä kollun aynach thiyapanjama, Bet-horón uñcatasinjama, Quiriat-baal chekar puriñcama, cawquïritï Quiriat-jearim sutinïcaraqui uca chekacama, cawquïritï Judá triburu churatäqui ucacama. Ucawjaw inti jalanta toketjja korpänjja. Aynacha toketjja korpasti kalltanïnwa Quiriat-jearim satäquis, ucatsti sarascaquïnwa inti jalanta tokeru Neftoa uma phuch'unac chekar puriñcama. Ucatsti saracascaquïnwa mä kollun tucuyapcama cawquïritï Ben-hinom valle uñcatasincqui ucacama, Refaim vallenac amsta tokecama. Ucatsti Hinom valleruw sarakäna, uca chekatsti Jebús sat irananjam aynachäjjaruw pasawayäna, ucat En-rogel uma phuch'ur puriñcama. Ucjjarusti amsta toker sarasinjja En-semes sat chekaruw mistüna, ucatsti Gelilot sutini chekaruw purïna, cawquïritï Adumín sat irana uñcatasincqui ucacama, uca chekatsti sarascaquiraquïnwa Bohán Ben-Rubén karkanacäquis uca chekar puriñcama, uca khata amstäjja pasasina, cawquïritï Jordán valle uñcatasinccäna, uca cheka, uqhamaraqui Jordán jawirar sarakañcama. Ucjjarusti Bet-hogla sat amsta tokenjam pasawayäna, ucat Mar Muerto sat kotan amsta uma mantañar tucuyañataqui, cawqharutï Jordán jawirajj mantqui uca chekaru, ucaraquïnwa aynach toket korpajja. Inti jalsu toketsti Jordán jawiraw korparaquïnjja. Ucanacawa Benjamín triburu churatäcän uca oraken korpanacapajja. Mä toketsti cawquïri marcanacatï Benjamín tribun wawanacaparu wact'cäna ucanacajj acanacänwa: Jericó, Bet-hogla, Emec-casis uca marcanaca. Uqhamaraqui Bet-arabá, Zemaraim, Betel, Avim, Pará, Ofra, Quefar-haamoni, Ofni, Geba, ucanaca; ucatsti tunca payan marcanacampi jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraqui Gabaón, Ramá, Beerot, Mizpa, Cafira, Mozah, Requem, Irpeel, Tarala, Zela, Elef, Jebús (cawquïritï Jerusalén sutinïcaraquïna,) uqhamaraqui Gabaa, Quiriat marcanaca; ucampisti tunca pusin marcanaca, jisc'a marcanacampi cuna. Uca orakenacaw wact'äna Benjamín tribun wawanacaparojja. Ucatsti payïri orakejj Simeón tribun wawanacaparuw wact'äna. Uca orakesti Judá tribun orakepa taypincänwa. Aca marcanacaracwa catokapjjäna: Beerseba, Seba, Molada, Hazar-sual, Bala, Ezem, Eltolad, Betul, Horma, Siclag, Bet-marcabot, Hazar-susa, Bet-lebaot, Saruhén, marcanaca. Takpachasti tunca quimsan marcanaca, jisc'a marcanacampi cuna. Uqhamaraquiw acnïri marcanacampi wact'araquïna: En-rimúm, Eter, Asán marcanaca, jisc'a marcanacampi cuna. Ucatsti take cawquïri jisc'a marcanacatï utjcäna uca jach'a marcanac thiyana, Baalat-beer sat orakcama, uqhamaraqui cawquïri Ramat sat marcatï utjcäna Néguev orakena ucanaca. Aca orakenacaw Simeonan wawanacaparojj wact'äna. Simeón tribun wawanacapan orakenacapasti, Judá tribun orakenacap taypincänwa, uca Judá tribun orakenacapajj wali jach'ätap laycu, ucatwa uca oraketjja Simeón tribun wawanacapar churataraquïnjja. Quimsïri orakesti Zabulón tribun wawanacaparuw wact'äna, korpasïwipasti Sarid chekacamaraquiw saräna. Uqhamaraquiw uca orakejj sarascaquïna inti jalanta tokeru Marala chekar puriñcama, ucatsti Dabeset chekanjam sararaquïna, uqhamat Jocneam uñcatasinquïr jisc'a jawirar tucuyañataqui. Uca Sarid chekatsti korpajj sarascaquïnwa inti jalsu tokeru, ucat Quislot-tabor sat orakempi korpasqui ucacama purisina, pasänwa Daberat tokeru, Jafía chekaru maqhatasaraqui. Ucqhatjja korpajj sarascaquïnwa inti jalsu tokeru Gat-hefer lugaräquis ucsa tokeru, Ita-cazín lugar cheka pasasina, Rimón chekar purisina Nea orakeru muytanisaraqui. Amsta toketjja korpajj muytanïnwa Hanatón sat chekanjama, uqhamat Jefte-el sat valleru mistunisaraqui. Uca orakensti tunca payan marcanacaw utjäna, jisc'a marcanacamp cuna, ucanacasti acanacänwa: Catat, Naalal, Simrón, Idala, uqhamaraqui Belén ucanaca. Aca orakenacaw Zabulón tribun wawanacaparojj wact'äna, take marcanacapampi, jisc'a marcanacamp cuna. Pusïri orakesti wact'änwa Isacar tribun wawanacaparu. Aca marcanacaraquiw jupanacarojj wact'äna: Jezreel, Quesu-lot, Sunem, Hafaraim, Sihón, Anaharat, Rabit, Quisión, Abez, Remet, En-ganim, En-hada, Bet-pases, uca marcanaca. Uca oraken korpapasti Tabor, Sahazima, Bet-semes sat chekcamaw purïna, Jordán jawirar purisina. Takpachasti tunca sojjtan marcanacänwa, jisc'a marcanacampi cuna. Aca orakew Isacar tribun wawanacaparojj wact'äna, take marcanacampi, uqhamarac jisc'a marcanacamp cuna. Pheskëri orakesti Aser tribun wawanacaparuw wact'äna. Acnïri marcanacaw wact'änjja: Helcat, Halí, Betén, Acsaf, Alamelec, Amad, Miseal, marcanaca, ucatsti inti jalanta tokerojj purïnwa Carmelo sat kollucama, uqhamaraqui Sihor-libnat ucacama. Inti jalsu toket korpajj amsta tokeruw saräna Bet-dagón chekacama, Zabulón tribun orakepar puriñcama, uqhamaraqui Jefte-el, Bet-emec, Neiel, ucaru puriñcama, uqhamata Cabul sat chekar mistusaraqui, ucatsti acnïri marcanacampi cunaraquïnwa: Abdón, Rehob, Hamón, Caná marcanaca, uqhamata jach'a Sidón marcaru purisa. Ucjjarusti uca korpajj Ramá sutini lugar tokeruw muytäna, uqhamaraqui Tiro sat suma kalanacat lurat marcäquis ucsaru, ucata Husa satäquis ucsa tokeru sarasa, Mediterráneo sat jach'a kotaru tucuyasaraqui. Ucatsti Mahaleb, Aczib, Uma, Afec, Rehob marcanac cuna. Takpachasti pä tunca payan marcanacänwa, jisc'a marcanacampi cuna. Aca orakenacaw Aser tribun wawanacaparojj wact'äna. Sojjtïri orakesti Neftalí sat tribun wawanacaparuw wact'äna. Aca oraken korpapajj kalltänwa Helef, Alón-saananim, Adami-neceb uqhamaraqui Jabneel sutini orakenacata, Lacum sat chekacama, ucatsti Jordán jawiraruw tucuyäna. Inti jalanta toketjja korpasti muytanïnwa Aznot-tabor uca chekanjama, uqhamaraqui Hucoc sat chekanjam pasasina, ucatsti Zabulón tribun orakepampiraquiw aynacha toketjja corpasïna, uqhamaraquiw inti jalanta toketjja korpasïnwa Aser sat tribun orakepampi, ucatsti inti jalsu toketjja Neftalí tribun orakepajj Jordán jawircamaw puriraquïna. Wali jach'a perkanacampi muyuntayat marcanacapajj acanacänwa: Sidim, Zer, Hamat, Racat, Cineret, Adama, Ramá, Hazor, Cedes, Edrei, En-hazor, Irón, Migdal-el, Horem, Bet-anat, uqhamaraqui Betsemes sat marcanaca. Takpachasti tunca llätuncani marcänwa, jisc'a marcanacamp cuna. Aca orakenacaw Neftalí tribun wawanacaparojj wact'äna, take jach'a marcanacampi uqhamarac jisc'a marcanacampi cuna. Pakallköri orakesti Dan tribun wawanacaparuw wact'äna. Acnïri marcanacaraquiw wact'äna: Zora, Istaol, Er-semes, Saalabín, Ajalón, Jetla, Elón, Timnat, Ecrón, Elteque, Gibetón, Baalat, Jehúd, Bene-berac, Gat-rimón, Mejarcón, Racón, uca marcanaca, uqhamaraqui cawquïri oraketï Jope sat marca uñcatasincqui ucanacamppacha. Ucampis uca orakenacajj pisïnwa Dan tribun wawanacapataquejja; ucatwa jupanacajj Lesem sat marcaru catuntapjjäna, uqhamaraqui t'unjapjjäna, take uca marcan jaquir jakenacaru jiwarayasa. Ucatsti uca marcan sutipjja jakoquipapjjaraquïnwa Dan sasa sutichasa, nayra awquipat amtasisa. Uqhamatwa uca marcan jacapjjäna. Aca orakenacaw Dan tribun wawanacaparojj wact'äna, take marcanacampi, jisc'a marcanacampi cuna. Cunapachatejj israelit jakenacajj orakenac churaña sapa mayniru tucuyjjapjjän ucqhajj, Josué chacharuw orakepa churapjjaraquïna jupanacan orakenacap taypiru, cunjämtï Diosajj siscän uqhamar phokhasajj Timnat-sera uca marca Josué chacharojj jupan mayitaparjama churapjjäna, cawquïri marcatï Efraín tribun kollunacap tokenccäna uca. Josué chachajj uca marcjja sumwa wastat luräna, ucat ucan jacasjjaraquïna. Take aca orakenacwa Eleazar sacerdotempi, Josué chachampi, uqhamaraqui Israelan jach'a jilïri jakenacampejj uca tunca payan Israelan tribunacaparojj churapjjäna, Dios nayräjjana, uqhamaraqui cawqhantï Tatitump Jiquisiñ Carpajj luratäcäna uca Silo sat chekana. Uqhamaw orakenacajj takeniru churatäna. Diosasti Josué chacharojj aqham sänwa: “Jumasti israelit jakenacampi parlam, ucatsti saraquim mä marcanaca thakhasipjjam ucaru imantasiñataqui, sasa, cunjämatï nayajj Moisesarojj ewjjawaycäyäta uqhama. Uca marcanacasti cawquïri jaketï masiparu, mä chijina jan jiwayañ amtasin jiwayqui ucanacan imantasiñapataquïniwa, uqhamata phoksusiñ muniri jaketa jaltañataqui. Cawquïri jaketï uqhama imantasiñ thakhani ucajj, marca mantañaru purisajj, uca marcan take jilïri jakenacaruw arsusiwayani cuntï lurqui uca. Ucatwa jupanacajj marcaru mantayapjjani, uqhamaraqui mä utsa jacañapataqui churapjjaraquini. Ucata cawquïri phoksurir jaketï jutani uca jake jiwayirin khepapa ucqhajj, marcan jilïri jakenacapajj janiw juparojj catuyapcaniti, jupajj janiw uca jakerojj jiwaycänti juparu uñisisina, jan ucasti mä chijïnwa jan jiwayañ munasa jiwayäna uca laycu. Ucampis uca jake jiwayirejj marcanwa kheparani, ucatsti uca marcan jach'a jilïri jakenac nayrakatanarac arsusini, cuntï lurcatayna uca, uqhamaraqui cunapachatï uca marcan sacerdotepas jiwjjani ucqhacama. Uca jiwayir jakejj ucanaca pasjjepanjja, puedjjew cuttanjjaña cawqhattï jaltancäna uca chekaru, uqhamaraqui marcaparusa, quipca utaparusa.” Ucatsti israelit jakenacajj acnïri marcanacwa ajllipjjäna imantasiñataquejja, Cedes sat marca Galilea orakena, cawquïritï Neftalí tribun kollunacapanccäna uca, Siquem sat marca Efraín tribun collunacapana, uqhamaraqui Quiriat-arba sat marca, cawquïritï Hebrón sutinïcaraquïna, Judá tribun kollunacapana. Uqhamaraquiwa qhursa Jordán jawir thiyanjja, Jericó marca tokeru intis jalsunqui ucsatjja ajllipjjäna Beser sat marca, Rubén tribun orakepana. Ucatsti Galaad oraketjja Ramot sat marca ajllipjjäna, Gad tribun orakepana, uqhamaraquiw Basán orakenjja ajllipjjäna Golán sat marcaru, Manasés tribun orakepana. Uca marcanacaw ajllitäna israelit jakenacan imantasiñapataquejja, uqhamarac yakha marcat jutir jakenacataquisa. Uca marcanacanwa imantasipjjañapäna cawquïri jaketejj mä chijiru jan muncasina jake masiparu jiwayän ucajja, uqhamata jan phoksusir jaken jiwayatäñataqui janïra takpach marcanquir jakenacar juchanacap arsusquipana. Leví tribun wawanacapan jilïri jakenacapajj Silo sat chekaruw sarapjjäna, Canaán orakena, Eleazar sacerdotempi, Josué chachampi, uqhamaraqui Israelan jach'a jilïri jakenacapampi parliri, aqham sasa: “Diosasti Moisés toke parlasinjja sawayänwa nanacaru marcanaca churañapataqui jacañanacajjataqui, uqhamarac paston orakenacsa uywanacajj awatisiñataqui” sasa. Ucatwa israelit jakenacajj levitanacaru jupanacan quipca marcanacapa, uqhamaraqui orakenaca uywanac awatisiñataqui churapjjäna, cunjämtï Diosajj siscäna uqhamar phokhasa. Nayrakatasti suertejj levitas sat familiaruw wact'äna, cawquirinacatï Coat chachan wawapäpjjäna, uqhamaraqui Aarón sacerdoten wawanacaparaqui. Tunca quimsan marcanacaw wact'äna, cawquïrinacatï Judá, Simeón, uqhamaraqui Benjamín tribun orakepancapqui ucanaca. Maynïri coatitas sat jakenacarojj tunca marcanacaw wact'araquïna, Efraín, Dan, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacan orakepancaraquïnwa uca marcanacajja. Ucjjarusti cawquïri levitanacatï Gersón chachan wawanacapäpjjän ucanacajj tunca quimsan marcanaca suerteta catokapjjaraquïna, ucanacasti Isacar, Aser, Neftalí, uqhamaraqui chicat Manasés tribun orakepancaraquïnwa, cawquïritï Basán orakenccäna ucanaca. Uqhamaraqui cawquïri levitanacatï Merari chachan wawanacapäpjjän ucanacajj tunca payan marcanaca catokapjjaraquïna, ucanacasti Rubén, Gad, Zabulón, tribun orakenacapancänwa. Uqhamaw israelit jakenacajj suerteta levita jakenacarojj churapjjäna marcanaca, uqhamaraqui orakenaca uywanacap awatisipjjañapataqui, cunjämtï Diosajj Moisesar siscän uqhama. Cawquïri marcanacatï jichhajj sutinacat aytatäcän ucanacjja Judá, uqhamarac Simeón tribunacaw churapjjäna, Aarón chachan levitas sat wawanacaparuw wact'äna, jupanacasti Coat sat chachan familiapäpjjaraquïnwa, ucat jupanacaruw suertejj nayrakat wact'äna; Judá oraken kollunacapanjja Quiriat-arba sutini marca churapjjäna, cawquïritï Hebrón sutinïcaraquïna, uqhamaraqui anaquita sat jach'a jakenacan wali aytat marcaparaquïnwa, paston orakenacampi cuna. Ucampis uca marcan orakenacapampi, jisc'a marcanacapampjja, Caleb chacharuw churapjjäna, cawquïritï Jefone jaken wawapäcaraquïna ucaru. Uca Hebrón marcat juc'ampejja, cawquïri marcatï jake jiwayirinacan imantasiñataquïcän ucat sipanjja, acnïri marcanacampiw wact'äna. Aarón chachan wawanacaparojja: Libna, Jatir, Estemoa, Holón, Debir, Aín, Juta, uqhamaraqui Bet-semes marcanaca. Aca llätunca marcanacasti sapa mayniw uywanac awatisiñatac pasto orakenacanïna. Ucatsti Benjamín tribunquiritjja Gabaón, Geba, Anatot, uqhamaraqui Almón marcanaca churapjjäna. Takpachanisti pusi marcanaca sapakat maynis uywa awatisiñ orakenacan cuna. Aarón chachan sacerdote wawanacapan marcanacapasti, takpachajj tunca quimsanïnwa uqhamaraqui sapa maynis uywa awatisiñ oraken cuna. Maynïri Coat chachan levita familianacarojj, Efraín tribun marcanacapatwa churataraquïnjja. Efraín kollunacanjja Siquem sat marcaw churasïna, cawquïri marcatï imantasiñatac ajllitäcäna, cawquïri jaketï qhitirus jiwaycaspa ucataqui, uqhamaraqui Gezer marca, Kibsaim, uqhamarac Bet-horón marca. Takpachasti pusi marcanaca take maynis uywa awatisiñ orakenacampi cuna. Dan tributjja catokapjjaraquïnwa Elteque, Gibetón, Ajalón, uqhamaraqui Gat-rimón marcanaca. Takpachasti pusi marcanaca, uywa awatisiñ orakenacampi cuna. Chicat Manasés tributjja catokapjjänwa aca marcanaca: Taanac, uqhamaraqui Gat-rimón marca, uywa awatisiñ orakenacampi cuna. Uqhamaw coatita jakenacan cawquïrinacatejj jani Aarón sacerdoten wawanacapäcän ucanacan marcanacapajja takpachajj tuncänwa, sapakat maynis uywa awatisiñ orakenacan cuna. Gersón chachan levitas sat wawanacaparojj pä marcanacaw churataraquïna, ucasti chicat Manasés tributänwa, uywa awatisiñ orakempi cuna; ucasti Golán sat marca, cawquïritï Basán oraken jicjjatasïna, jake jiwayir jakenacan imantasiñataqui, uqhamaraqui Beestera sat marca. Isacar tributjja acnïri marcanacaw churatäna Cisón, Daberat, Jarmut, En-ganim marcanaca, takpachasti pusi marcanaca, uqhamaraqui uywa awatisiñ orakempi cuna. Aser tributjja Misael, Abdón, Helcat, Rehob marcanaca churapjjäna, takpachasti pusi marcanaca, uqhamarac sapakat maynis uywa awatisiñ orakempi cuna. Neftalí tributjja quimsa marcanaca churapjjäna, uywa awatisiñ orakempi cuna; Cedes sat marca, cawquïritï Galilea oraken jicjjatasïna, ucasti jake jiwayirin imantasiñatac ajllitaraquïnwa, ucatsti Hamot-dor, uqhamarac Cartán marcanacampi. Uqhamasti gersonitas sat familianacaru churat marcanacajj takpachajj tunca quimsanïnwa, sapakat maynis uywa awatisiñ orakempi cuna. Uqhamaraquiw cawquïri Merari sat chachan levitas sutini wawanacapatï kheparapcän jan cunas churata ucanacarojj Zabulón tribun marcapata churapjjäna: Jocneam, Carta, Dimna, Naalal marcanaca, takpachasti pusi marcanaca, sapa maynis uywa awatisiñ orakenacan cuna. Rubén tributjja churapjjänwa Beser, Jahaza, Cademot, Mefaat sat marcanaca, takpachasti pusi marcanaca, uqhamaraqui sapa maynis uywa awatisiñ orakenacampi cuna. Ucatsti Gad tributjja Galaad orakenquir Ramot sat marca churapjjäna, jake jiwayir jaken imantasiñapataqui, uqhamaraqui Mahanaim marca. Uqhamaraqui, Hezbón, Jazer sat marcanacampi, takpachasti pusi marcanaca, sapa maynis uywa awatisiñ orakempi cuna. Uqhamasti cawquïri Merari chachan wawanacapatï kheparapcän uca levitanacarojj tunca payan marcanacaw takpachajj churasïna. Ucatsti israelitanacan orakenacap taypinjja, levitanacan marcanacapajj takpachajj pusi tunca quimsakallkonïnwa, uqhamaraqui sapa maynis uywa awatisiñ orakenacampi cuna. Uca uywa awatisiñ orakenacajj sapakat marcaru muyuntatänwa, sapakat marcanacas uqhamcamaquiraquïnwa. Uqhamawa Diosajj uca Israel marcarojj take uca orakenac churäna, cunjämtï nayra awquinacaparu juramentompi arscäna uqhamar phokhasa. Ucatwa jupanacajj uca oraken utjasipjjäna, uqhamarac ucan jacapjjäna. Tatitojj Israel marcarojj samaraña apanïna, uqhamaraqui arsutapsa phokharaquïnwa. Janiraquiw cawquïri uñisirinacapas jupanac nayräjjan ch'amanïcänti; Diosaraquiw ucanacarojj atipjäna. Cuntejj Diosajj arsuwaycäna ucanacasti takew phokhasïna, israelit jakenacampejj janiw cunas jan phokhatajj kheparcänti. Ucatsti Josué chachajj Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacaruw jawsäna, jupanacarusti aqham sänwa: “Jumanacajj take cunanactï Tatitun sirviripa Moisesajj sawayapctam take ucanac phokhapjjtajja, uqhamaraquiwa nayarus ist'apjjaraquista. Jichhürcamajja take aca tiemponacansa janipuniw jilanacamarojj jaytanucupctati, ucatsti take iyawsañ chuymampiraquiw jumanacan Tatitu Diosaman camachi arunacapsa phokhapjjtajja. Diosajj arunacapjja phokhewa, uqhamaraquiwa jilanacamas samaraña jicjjatapjjaraqui. Jichhajj cutjjapjjam utanacamaru, orakenacamarusa, cawquïrtï Diosan sirviripa Moisesajj churapjjtam Jordán jawirat inti jalsu tokeru. Nayasti jumanacatjja aca mayipjjsma, ucasti jumanacajj take iyawsañ chuymampipuni Diosan camachiparu, leyiparusa phokhapjjam, cunjämtï Diosan sirvirip Moisesajj sapjjtam uqhama; jumanacajj Tatitu Diosamarojj take chuymampi munapjjam, uqhamaraqui jupan cheka thaquiparjam sarnakapjjam, arunacapa phokhasina, take munasiñ chuymampiraqui, uqhamarac take jacañanacampi arcapjjam” sasa. Ucanac arsusajj Josué chachajj jupanacarojj bendizjjänwa, uqhamaraquiw qhitanucjjäna, ucatsti jupanacajj utanacaparuw cutjjapjjäna. Maynïri chicat Manasés triburojj Moisesajj Basán chekanwa orakenac churjjatayna. Maynïri chicat Manasés triburojj Josué chachajj israelit jilanacapan orakenacap taypiruraquiw churäna, Jordán jawirat inti jalanta tokeru. Ucata Josué chachajj nayrïri tamarojja bendizjjäna, qhitanucjjaraquïna, aqham sasa: “Jumanacasti orakenacamar cutjjapjjam take yänacamampi, uywanacamampi, uqhamarac kori, kollke, bronce, hierro, walja isinacampi. Ucsti jilanacamampi jaljasipjjam cuntejj uñisirinacamat aparanipcta ucanaca” sasa. Uqhamaw Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacajj, maynïri israelit jakenacat t'akaktawayjjapjjäna Silo sat chekana, Canaán orakena; ucat Galaad tokeru cuttañataqui, cawqharutï Diosajj Moisés toke orakenac churcän ucqharu. Cunapachatejj Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacajj Jordán jawir jac'aru puripjjän ucqhajj, jupanacajj mä jach'a altar jawir lacaru lurapjjäna, Canaán orakena. Maynïri israelit jakenacajj yatipjjänwa uca Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacan mä altar luratanacapjja, Canaán orake korpana, Jordán jawir jac'ana, uca Israel orakena. Uc ist'asinjja take Israel jakenacaw Silo sat chekan tantacht'asipjjäna jupanacampi nuwasir sarañataqui. Ucatsti israelit jakenacajj Eleazar sacerdoten, Finees yokaparuw qhitapjjäna Galaad oraker sarañapataqui, cawqhantï jicjjatasipjjäna Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacajj ucaru. Jupampi chicasti tunca jach'a jilïri Israel jakenacaw sarapjjaraquïna, sapakat mayniraquiw familiapata, uqhamaraqui tribupat uñstapjjaraquïna. Take jupanacasti Galaad sat orakeruw sarapjjäna, cawqhantï Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacajj ucancapcän ucaru, ucatsti sapjjänwa: —Nanacasti Diosan marcapan sutipjjaruw parlapjjsma. ¿Cunatsa jumanacajj Israel marcan Diosaparu ñankhachapjjta ucanac lurasajja? ¿Cunatsa Diosar apanucusina mä altar lurasisina Dios contra sayt'apjjta? ¿Janit jumanacataquejj juc'aquïqui Peor sat chekan juchanaca lurctan ucajja, cawquïrittejj chuymasas jan jichhacam k'omachatäqui, uqhamaraqui walja jakenaca uca jucha laycu jiwarapjje Diosan marcapata ucanacasa? ¿Cunat juc'ampsa munasipcacta, jichhajj jumanacas Tatitutjja saraktapjjañamataquejja? Jumanacatejj jichhüru Dios contra sayt'asipjjätajja, kharürojj Tatitojj Israel marcataquejj colerasiraquiniwa. Cawquïri orakenactï jumanacaru churapjjtam ucanacatejj jan Diosatacjamäcchi ucajja Diosan orakepäquis ucaru jutapjjam, cawqhantï Diosampi Jiquisiñ Carpajj jicjjatasqui ucqharu, ucatsti nanacan orakenacajj taypin mä cheka catusipjjaraquim; Dios contra jan sayt'apjjamti, ni nanac contrasa, uca mä yakha altar lurasisina, Diosan altärap utjquipanjja. Amtasipjjaraquim Acán sat Zara chachan wawapajj jucha lurcän ucata. Jupasti cunatejj t'unjatäñapäcän Tatitur loktasina, ucanacwa catuntasïna; Acán chachan juchap laycojja Diosajj take Israel marcataquiw colerasïna, janiraquiw jupa sapaquis juchap laycojj jiwcänti —sasa. Ucatwa Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribunacajj Israel marcan qhitanita jakenacaparojj sapjjäna: —Diosanacansa Diosapa Tatituw nanacar yatipjjetu, aca altar lurapjjta ucajj janiw jupampi mayjt'asiñataquïquiti ni jupata sarakañataquïquisa; Diosaw yati, juparaquiw Israel marcarojj yatiyani, nanacan amtäwinacajjatejj Dios conträchi ucapachajja, jupajj nanacar jichhpach jiwarayapjjetpan. Nanacatï aca altarjja Diosat jithektañataqui lurapjjsta, jan ucajj naqhantatäñatac uywanaca loktäwinaca churañataquïchi, granonacata ofrenda, uqhamarac sumancthapiñataqui loktäwinaca churañataquïchi ucajj, pachpa Tatitu nanacarojj luräwinacajjat wayt'apjjetpan. Chekpachansa nanacajj aca altarjja lurapjjtwa khepürun jan jumanacan wawanacamajj nanacan wawanacajjaru sañapataqui: ‘Cuna lurañamas utji Israel marcan Diosapampejja, Diosaw Jordán jawir mä korpat uscuwayi Rubén, uqhamaraqui Gad tribunacäpcta ucanacata, janiw jumanacan cuna lurañamas Diosampejj utjquiti’ sasa. Uqhamatwa wawanacamajj lurapjjaspa wawanacajjan jan Diosaru ajjsarañapataqui. Ucatwa nanacajj acan mä altar lurañaru uscusipjjta, janiw cunsa naqhantayañataqui uywanac Diosar loktañataquiti ni cuna sacrificionac churañataquisa, jan ucasti mä suma amtasïwïñapataqui nanacampi, jumanacampi, uqhamarac khepat jutir wawanacataquisa, uqhamata jiwasajj mayaqui Diosar sirviñasataqui, juparu naqhantayañatac uywanac loktasa, jucha luräwinacat ofrenda loktasa, uqhamarac sumancthapiyiri loktäwinac loktasa. Uqhamasti janiraquiw wawanacamajj nanacan wawanacajjaru sapcaspati: ‘Janiw jumanacan cuna lurañamas utjquiti Diosampejj’ sasa. Cawquïritï nanacaru, uqhamarac wawanacajjarusa uqham sapjjetaspa ucqhajj nanacasti jupanacarojj sapjjeristwa: ‘Uñtapjjam, awquinacajjasti aca mä altar Diosataqui lurapjjäna, Diosan altarap quipcaqui, ucasti janiwa naqhantayañataqui, uywanac loktañataquiti ni cuna wilañchanac loktañataquisa, jan ucasti mä suma amtasïwit sirviñapataquiwa jumanacampi, nanacampi’ sasa. Diosajj nanacar juchañchapjjetpan, jupa contra sayt'asiñ amtapjjsta ucajja, aca mä altar lurasina naqhantayañataqui uywanac loktañataqui, uqhamaraqui granonacat ofrenda loktañataquisa, jan ucajj cuna wilañchanac loktañataquisa, jiwasan Tatitu Diosasan altarap utjquipana, cawquïritï jupampi Jiquisiñ Carpa nayrajjancqui —sasa. Cunapachatï Finees sat sacerdotesa, take Israel marcan jilïri jakenacapasa, uqhamarac sapa familian jilïri jakenacasa, uca Rubén, Gad, uqhamaraqui chicat Manasés tribun arunacap ist'apjjän ucqhajj —Waliquiw —sapjjänwa. Ucatsti Finees sutini Eleazar sacerdoten wawapajj jupanacarojj sänwa: —Jichhasti yattanwa Diosajj jiwasanac taypincascatapa; jumanacajj janiraquiw Dios contras sayt'asiñ amtapcatätati, uqhamatwa jichhajj Diosan mutuyawipat nanacar khespiyapjjesta —sasa. Ucanac pasipanjja Finees sacerdotejj uqhamaraqui jach'a jilïri Israel jakenacasa, Galaad chekatjja Canaán orakeruw cuttanjjapjjäna, cawqhancapcantï, israelitanacajj uca chekaru. Cunapachatejj jupanacajj yatiyapjjäna Canaán orakenquir israelita jakenacarojj mayni tribunacatjja, uca arunac ist'asajj Israel jakenacajj: “Waliquiw” sapjjänwa, ucatsti Diosaruw yupaychapjjäna, janiw cunsa parlcjjapjjänti uca Rubén, uqhamaraqui Gad tribunacatjja, marcanacapa ni orakenacapsa t'unjañ toketsa. Rubén, uqhamaraqui Gad tribun wawanacapajj uca altararojj: “Amtasïwi” sasaw sutichapjjäna: “Aca altarajj jiwasaruw amtayistani, Diosajj mä sapa Diosätapa” sasa. Walja maranacaw pasjjäna cunapachatï Diosajj Israel marcaru uñisirinacapat samaraña churäna ucatjja, Josué chachasti niya chuymanëjjaraquïnwa. Josué chachajj take Israel marcaru, awquinacaru, jach'a jilïri jakenacaru, juezanacaru, uqhamarac kellkerinacaruw jawsäna, aqham sasa: “Nayasti wali awquëjjtwa, uqhamaraqui walja maranacani. Jumanacajj uñjapjjtawa cunjämtï Diosajj take jumanac contra sayt'ir marcanacampi lurqui ucjja, jupa quipcaraquiw jumanacar arjjatasa nuwasïnjja. Nayasti sapakat mayni tribunacaruw aca orakenac laquintapjjsma, suertetcama, ucampisa nayajj janiraquiw catuntata orakenacacti laquintapcsma, jan ucasti laquintapjjaracsmaw cawquïri orakenacatï jan catuntatäqui ucanacsa, Jordán jawira inti jalsu toketa, inti jalanta tokerusti Mediterráneo sat jach'a kotacama. Tatitu Diosaraquiw aca oraketjja jakonucuni, cawquïri jakenacatï jacasipqui ucanacarojja; jumanacaw catuntapjjäta cunjämtï Diosajj arupa churawayqui uqhamar phokhasa. “Jumanacasti wal ch'amañcht'asipjjam, uca Moisesan libropan kellkatäqui uca arunacar phokhañataqui, janirac ch'eka tokerusa ni cupi tokerusa uca arunacatjja sarakapjjamti. Uqhamaraqui jumanac taypin jaquir yakha marcanquir jakenacampejj janipuni chicachasipjjamti, janiraqui diosanacaparus yupaychapjjamti ni ist'apjjamsa, ucatsti janiraqui cunataquis uca diosanacapan sutinacapjja aytasipjjamti ni jurapjjamsa, ni uca diosanacarus alt'asipjjamti. Tatitu Diosampi chict'atapun sarapjjam cunjämatï jichhacam sarasipcta uqhama. Diosaw jumanac nayräjjatjja walja marcanacaru, uqhamarac wali ch'aman marcanacaru jakonucu, ucatwa jichhajj janipuni cawquïri marcasa jumanac contra sayt'añ puedquiti. Jumanacat mä sapa jakequiw waranka jakenacaru jaltayaspajja, Diosajj jumanacat arjjatasin nuwasitap laycu, cunjämatï jupa quipca arsuwayqui uqhama. Ucampis jumanacpachat amuyasipjjam, Tatitu Diosamaru suma k'oma chuymampiy munapjjam. Ucampis jumanacajj yatipjjam, jumanacatï Diosat saraktapjjäta, ucatsti uca jumanac taypin kheparir jakenacampi chicachasipjjäta, uqhamaraqui jupanacampis casarasipjjäta ucqhajj, Diosasti janiw uca jakenacarojj jumanacan nayräjjamat jakonuccaniti, jan ucasti Diosajj mä sipitjama, känjama apnakani jumanacar tincuyañataqui, uqhamaraqui mä azot'ir uñtata jiqhaninacamataqui, mä ch'aphir uñtata nayranacamataqui, uqhamata jan maynis jumanacata jacañapataqui uca suma orakena, cawquïrtï Diosajj jumanacar churapjjtam ucana. “Nayasti niyaw jiwjjä, ucampis muntwa jumanacan amtasiñanacama take chuymanacamampi, uqhamaraqui take jacañanacamampiraqui. Diosasti take suma arunacapwa jumanacampi phokhe, cunjämtï jupajj arsüna uqhama. Janiw cuna arunacapas jan phokhasisajj pasawayquiti. Ucampis cunjämatï Diosajj take suma arunacap phokhawayqui, uqhamaraquiw jupajj apayanipjjätam take jan walt'añanaca, uqhamata jan maynis aca Diosajj churqui uca suma oraken kheparapjjañapataqui, jumanacatejj Diosampi mantatäqui uca amtäwiru jan phokhapcäta, yakha diosanacaru yupaychapjjäta, uqhamaraqui quillt'asipjjätasa ucqhajj Diosajj jumanacataquejj colerasiniwa, ucatsti janc'aquiw aca suma orake churapctam ucatjja chhaktayapjjätam” Josué chachasti take Israelan tribunacaparuw Siquem oraken tantachthapïna. Jawsayänwa awquinacaru, uqhamaraqui jilïri jakenacaru, juezanacaru, kellkerinacaru, ucatsti Diosan nayrakataparuw uñstapjjäna. Takpach Israel marcaruw parläna: —Aqham siwa Israel marcan Diosapajja: ‘Nayrapachajj jumanacan nayra awquinacamajj, Taré chacha, Abraham, Nacor sat wawanacapampejja, Eufrates sat jawira lacanacan jacapjjäna, uqhamaraquiw yakha diosanacaru yupaychapjjäna. Nayaw Abrahamarojj irpsunta Eufrates jawir toketa, ucatsti takpach Canaán sat orakenacarac muytayta. Uqhamaraquiw familianacapsa wali mirtayta Isaac wawapa churasina. Isaacarusti pani wawanac churta, Jacob, maynisti Esaú sutini. Esaú chacharojj Seir sat kollunac churta, ucampis Jacobompi wawanacapampejj Egipto marcaruw sarjjapjjäna. Ucatsti nayajj Moisesampiru, Aaronampiruw qhitta, Egipton jakenacaparojj cunayman azot'inacwa churaracta, cunapachatï jumanacar uca marcat irpsunipcsma ucqhajja. Cunapachatejj jumanacan awquinacamajj Egipto marcat mistunipjjän ucqhajj, egipcio jakenacajj khepapatwa arctanipjjäna, nuwasiñ carronacata, caballonacata Mar Rojo kotacama. Jupanacasti nayaruw mayipjjetäna, ucatsti nayaw jumanacampi egipcio jakenacampi taypirojj ch'amact'aytjja, uqhamaraquiw uca kotan umanacsa jupanac patjjaru antutt'äyäta. Jumanacasti uñjapjjtawa take cuntï Egipto marcan lurcta ucanacatjja. ‘Ucatsti jumanacajj walja maranacaw wasaran sarnakapjjtajja. Nayaraquiw amorreonacan orakeparojj irpanipjjsma, Jordán jawirat inti jalsu tokeru. Jupanacasti jumanacampiw nuwantasipjjäna, ucampis nayawa ch'am churapjjsma jumanacan atipjapjjañamataqui, uqhamaraqui orakenacapsa catuntasipjjañamataqui. Ucjjarusti Balac jakejj jumanacampi nuwasiriw jutaraquïna; jupasti Zipor sat Moab marcan reyipan yokapänwa. Ucatsti Balac jakejj Balaam sat Beor chachan wawap thakeriw qhitäna jumanacaru maldiciyañataqui. Ucampisa nayajj janiw Balaam chachampi jumanacar maldiciyapcsmati, ucat sipansa jumanacarojj bendicipjjtamwa. Uqhamatwa nayajj jumanacar khespiyapjjsma. Ucatsti jumanacajj Jordán jawir pasanisajja, Jericó marcaruw purinipjjtajja. Amorreonaca, ferezeonaca, cananeonaca, hititanaca, gergeseonaca, heveonaca, jebuseonaca ucanacajj Jericó marcan jaquirinacänwa, jupanacasti jumanacampiw nuwantasipjjäna, ucampis nayaw jumanacar ch'am churapjjsma atipjapjjañamataqui. Uca pani amorreonacan reyiparojj janiw jumanacajj espadampi ni arcompisa atipapctati jan ucasti nayaw chuymanacapar ajjsarañ uchta, jumanac nayrakatana. Ucat jupanacajj janïra jumanacas puripcta jupanac thiyaru ucqhaw jaltjjapjjäna. Uqhamaraquiw jumanacarojj walja orakenac churapjjsma, jan jumanacan yapuchata, marcanaca jan jumanacan lurata, jichhasti jumanacaw ucanacan jacapjjtajja, uqhamaraqui mank'apjjta uvanaca, aceitunanaca, cawquïrinactï jan jumanacas yapuchapcta ucanacata.’ Ucatsti Josué chachajj sascaquïnwa —Take ucanacatjja Diosarojj ajjsarapjjamaya, uqhamaraqui sirvipjjam suma chuymampi cheka cancañampiraqui. Cawquïri yakha diosanacarutejj jumanacan nayra awquinacamajj yupaychapjjäna, Eufrates jawir lacana, uqhamarac Egipto marcansa, ucanacjja apanucjjapjjam, ucatsti Diosaru sirvipjjaraquim. Ucampisa janitï jumanacajj Diosar sirviñ munapcsta ucajj, jichhüruy ajllisipjjam qhitirutï sirvipjjäta uca. Awquinacamajj Eufrates sat jawira lacana sirvipcäna uca diosanacaruti, jan ucajj cawquïrinacatï aca orakenacan jacapqui uca amorreonacan diosaparucha. Ucampisa nayampi take familiajjampejja Diosaruw sirvipjjä. Ucatsti marcajj sänwa: —Diosajj jan munpati jiwasan juparu apanucuñasjja, yakha diosanacar serviñataqui. Diosaw jiwasaru Egipto marcat cawqhantï jiwasajj esclavot sarnakcäyätan, ucat irpsunistu. Juparaquiw wali jach'a muspharcañanac luri, uqhamaraqui thaquinsa take jan walt'añanacat imaraquistu, arjjataraquistu walja marcanac pasantan ucanacatsa. Juparaquiw jiwasan nayrakatasatjja take marcanacaru jakonucu thaquinjja, uqhamaraqui aca marcan amorreo jaquir jakenacarusa. Take ucanacatsti nanacajj Diosaruquiw sirvipjjä, jupaquiraquiw nanacan Diosajjajja —sasa. Ucampisa Josué chachajj jupanacarojj sänwa: —Jumanacajj janiw Diosarojj sirviñ puedipcasmati, jupasti Kollana Diosawa, janiraquiw jumanacan jan wali sarnakäwinacama ni jucha luratanacamsa inaqui uñjcaniti. Jumanacatï Diosaru apanucupjjäta yakha diosanacar sirviñataqui, ucqhajj Diosajj jan walt'añanacwa apayanipjjätam, ucatsti t'unjapjjaraquïtamwa jumanacar walja asquinac lurcasasa. Israel jakenacajj sapjjänwa: —Janiw ucajj uqhamäcaniti, nanacasti Diosaruw sirvipjjä —sasa. Josué chachasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacpachaw testigöpjjtajja Diosar sirviña ajllisipjjatamatjja —sasa. Jupanacasti —Testigöpjjtwa —sapjjänwa. —Jichhasti jumanac taypitjja apanucupjjam uca yakha diosanacaru, ucatsti Israelan Tatitu Diosaparu take chuymampi arcapjjam —sasa. Ucatsti Israel jakenacajj Josué chacharojj sänwa: —Nanacasti Tatitu Diosajjaruquiw sirvipjjä, cuntejj jupajj sapjjetani uca lurapjjaraquï —sasa. Uca quipca ururaquiw Josué chachajj Siquem sat chekan mä suma amtäwiru Israel marcampi mantäna, ucatsti leyinaca, arsutanacapa churaraquïna. Ucanacsti Diosan camachi arunacap kellkat libroruw kellkantaraquïna, ucatsti mä jach'a kala aptasin uchäna mä koka c'uchuru, cawquïritï Diosar yupaychañ kollan lugaräcän ucqharu. Ucat Israel marcarojj saraquïna: —Aca kalasti mä arsurit utt'ayatäniwa, jupaw ist'araqui take cunanactï Diosajj sisquistu ucanacjja. Uqhamaraquiw jumanacatsa mä arsurini, jan jumanacan Diosaru c'arintapjjañamataqui —sasa. Ucjjarusti Josué chachajj sapakat mayniruw orakeparcama qhitanucjjäna. Take ucanac pasatatsti Nun chachan Josué yokapajj jiwjjänwa patac tuncani maranëjjän ucapacha. Ucatsti imantjjapjjänwa Timnat-sera marcapan orakeparu, cawquïritï jicjjatasqui Efraín oraken kollunacapana, Gaas sat kollunac amsta tokeru. Israel marcasti Diosarojj sirvïnwa cunapachatï Josué chachajj jacascäna ucqhacama, uqhamaraqui cunapachcamatï Israelan jilïri jakenacapajj jacapcäna ucqhacama, cawquïrinacatï yatipcäna take cuntï Diosajj Israel marcataqui lurcäna ucanaca. Israelitanacajj Egipto marcat apanita Josean ch'aqhanacapjja Siquem sat marcaruw imantjjapjjäna, cawquïri orakenactï Jacob chachajj alcatayna patac kollkenacampi Hamor chachan wawanacapata, cawquïritï Siquem chachan awquipäcän ucata. Ucatsti uca orakenacajj Josean wawanacaparuw wact'araquïna. Cunapachatï Eleazar sat Aarón chachan wawapajj jiwjjän ucqhajj, imantjjapjjänwa Finees sat wawapan jisc'a kolluparu, cawquïritï Efraín sat kollunacan churatäcän ucaru. Josué chachan jiwjjatapatsti, israelitanacajja Diosaruwa jisct'apjjäna yatiñataqui cawquïr tribusa nayrakata mistsuspa cananeonacampi nuwasiñataqui uca. Ucatsti Diosajja jupanacarojj sänwa: “Judá tribuwa nayrakata nuwasirejj mistsuñapa, jupanacaruw nayajj uca orake churta” sasa. Ucampis Judá tribunquirinacasti jilanacaparuw yatiyapjjäna Simeón sat tribunquirinacaru, uqhamata mayacht'asisina Judá triburu wact'qui uca orake catuntasiñataqui. Uca khepatsti Simeón triburu wact'qui uca orake catuntasiñataquiraqui mayacht'asisa. Uqham yatisinsti Simeón sat tribunquirinacajj iyawsapjjänwa Judá tribunquirinacampi mayacht'asiña. Uqhamaw judänquirinacajj atipjasinjja cananeonacana, ferezeonacana orakenacapa catuntasipjjäna, ucampis jupanacarojja Diosawa yanapasina uqhama atipjayäna. Bezec sat orakensti tunca waranka jakenacaruw atipjapjjäna. Uqhamarac Bezec sat orakensti Adonisedec sat chacharuraquiw jicjjatapjjäna, ucatsti juparojj cananeonacampi, ferezeonacamp chicaw atipjatänjja. Adonisedec chachasti jaltjjänwa imantasiñataqui, ucampis jupanacajja arctasina catjasasti amparanacata, cayunacatjja tayca luc'ananaca qhuchhurapjjäna. Ucatsti Adonisedec chachajj saraquïnwa: “Nayrasti nayajja pakallko tunca reyinacaruwa amparanacatsa, cayunacatsa tayca luc'ananaca qhuchhurta, ucatsti mesajja manqhatwa jilt'a t'ant'a t'unanaca pallasiyta. Jichhasti Diosajj nayarojj cunjämtejj jupanacaru lurcäyäta uqhamaracwa lurayaraquitu” sasa. Ucatsti Jerusalén marcaruw apjjapjjäna, ucanwa jiwjjänjja. Judá tribunquirinacasti Jerusalén marca catuntasipjjäna. Ucatsti uca marcanquirinacarojj espadampcamaw jiwarayapjjäna, utanacarusti ninampiraquiw phichantapjjaraquïna. Ucjjarusti catuntapjjaraquïnwa Néguev kollunacan jaquirinacaru, valle chekanacan jaquirinacarusa. Ucat sarapjjaraquïnwa Hebrón marcan jaquir cananeonacar catuntañataqui. Nayrasti aca marcajja Quiriat-arba satänwa. Ucjjarusti atipjasinjja catuntasipjjaraquïnwa Sesai, Ahimán Talmai sat marcanacaru. Ucatsti Debir sat marcaruraquiw atipjas catuntasipjjäna aca marcasti nayrajj Quiriat-sefer sataraquïnwa. Caleb chachasti arsünwa: “Qhititejj Debir marcaru atipjcani ucarusti nayajj Acsa sat phuchajjwa churäjja warmipäñapataqui” sasa. Uca marcarusti Otoniel sata chachaw atipjäna, jupasti Cenaz chachan yokapawa, uqhamarac jupajj Caleb chachan sullca jilaparaqui. Ucampis Caleb chachasti juparojja Acsa sat phuchapa warmipataqui churäna. Otonielasti, Acsampi chicäjjasinsti yaticht'änwa awquipata orake mayiñapataqui. Ucat Caleb awquipasti Acsa phuchapan asnota sarquipansti jisct'änwa: —¿Cunas camachi? —sasa. Ucat jupasti saraquïnwa: —Nayajja mayiñwa munsma, niyaquejjay Néguev chekarojj orake churchistajja, jichhasti churaraquitaya jalsu phuch'unaca —sasa. Ucatsti Caleb awquipajja churänwa jalsu phuch'unacjja amstancqui ucata, uqhamarac aynachancqui ucatsa. Hobab quenita sata Moisesan awcch'ipan wawanacapasti Palmeras sat marcatsti Judá tribunquirinacampiw mistsupjjäna Judá wasararu Arad sat chekata aynacharu. Ucatsti ucaruwa kheparapjjäna ucanquir jakenacampi chica jacañataqui. Judá sat tribunquirinacasti, Simeón sat tribunquirinacampiw sarapjjäna, cunjämtejj amtasipcäna uqhamarjama. Ucatsti jupanacajj nuwasipjjänwa Sefat sat chekan jaquir cananeonacampi, uca marcsti tokjapjjänwa Diosar loktatäcaspas uqhama, ucatwa suti chapjjäna uca chekaru Horma sasa. Ucampis Judá tribunquirinacasti janiw ch'amanïpcänti catuntañataquejja Gaza, Ascalón, Ecrón uca marcanacarojja ni uca jac'a marcanacarusa. Diosasti judänquirinacampi chicäscänwa, ucatwa lomanacan jaquirinacarojj atipjasin catuntasipjjäna orakenacapjja. Ucampisa uca loma cayu vallenacan jaquirinacarusti janiw atipjas alisnucuñatac ch'amanïcänti, jupanacajj hierrota lurata carronacanïpjjänwa uca laycu. Caleb chacharusti Hebrón sat orakewa wact'äna, cunjämtejj Moisesajj arsuwaycäna uqhamarjama. Ucatsti Caleb chachajj Anac satan quimspacha yokanacaparuw alisnucüna orakepatjja. Ucampis Benjamín sat tribunquirinacasti janiw Jerusalén marcatjja jebuseos satanacajj uca marcan jacapcäna ucanacarojj alisnucupcänti. Uca laycuwa jichhürcamajja jebuseonacampi, Benjamín sat tribunquirinacampejj mayaqui Jerusalén marcanjja jacasipqui. José sat tribunquirinacajj amtasipjjänwa Betel marca nuwantas catuntasiñataqui. Aca marcasti nayrajj Luz sat sutinïnwa, ucampis jupanacajja nayrakatajj uñakerinacwa qhitapjjäna. Diosasti jupanacarojj yanapänwa. Uñakerinacasti, mä jake marcat mistunipansti sapjjänwa: “Jumatejj marcaru mantaña punco uñacht'ayapjjetäta ucajja nanacajj jumatjja qhuyapt'ayasipjjämawa” sasa. Ucampis uca jakejja iyawsasawa uñacht'ayäna marcaru mantaña puncjja, ucatsti uñakerinacasti espadampcamaw take uca marcan jaquirinacaru jiwarayapjjäna. Ucampis uca uñacht'ayir jakerusti janiw jiwayapcänti jan ucasti perdonapjjänwa jacañapjja uqhamarac familiaparusa. Ucatsti uca jakejja sarawayjjänwa hitita satanacan orakeparu, ucansti yakha machak marcaraqui luraraquïna Luz sat sutini. Aca marcasti uca sutimpejj jichhürcamaw utjasqui. Manasés sat tribunquirinacasti janiw ch'amanïpcänti jakonucuñataqui Bet-seán, Taanac, Dor, Ibleam, Meguido sat marcanacan jaquirinacarojja, ni uca jac'anacan jaquirinacarusa, uqhamïpansti cananeonacajj uca orakenacanjja jacasipcaquïnwa. Uca khepatsti israelitanacajj wali ch'amani tucjjasinsti, cananeonacarojj wali ch'ama luraña irnakañanacaruw uchapjjäna, ucampis janiw uca oraket alisnucuñataquejj ch'amanïpcänti. Uqhamaraqui Efraín sat tribunquirinacasti janiraquiquiw ch'amanïpcänti Gezer sat marcana jacapcäna uca cananeonacaru alisnucuñataquejja, uca laycusti cananeonacajj jupanac taypinjja jacasipcaquïnwa. Zabulón sat tribunquirinacasti janiraquiquiw alisnucuñataquejj ch'amanïpcänti Quitrón, Naabal sat marcanacan jaquir cananeonacarojja, uqhamïpansti cananeonacajj jupanaca taypinjja jacasipcaquïnwa, wali ch'ama irnakañanaca lurañarus uchapcchïna ucasa. Aser sat tribunquirinacasti janiraquiquiw ch'amanïpcänti alisnucuñataquejja Aco, Sidón, Ahlab, Aczib, Helba, Afec, Rehob sat marcanacan jaquir cananeonacarojja, cawqhantejj Aser sat tribunquirinacajj jacapcäna uca marcat jan alisnucupjjatapatjja cananeonacajj kheparapjjänwa uca marcanjja jupanac taypina jacañataqui. Uqhamaraqui Neftalí sat tribunquirinacajja janiraquiquiw alisnucupcänti Bet-semes, Bet-anat sat marcanacana jaquir cananeonacarojja, jupanacarojja wali ch'ama luraña irnakañarus uchapcchïna ucasa jupanac taypin jacañataquejj kheparasipcaquïnwa. Amorreonacasti, Dan sat tribunquirinacarojja lomanacatjja jarc'antapjjänwa, janiwa lomanac cayu vallenacarojj mantayapcänti. Uqhamaw amorreonacajj jacasipcaquïna Heres, Ajalón, Saalbim sat marcanacanjja. Ucampis cunapachatejj José tribunquirinacajj wali ch'amani tuct'asina mantapcäna ucqhajja amorreonacarojj wali ch'ama luraña irnakañaruw uchapjjäna. Amorreonacan korpanacapasti Acrabim sat mistsuñata Sela satcamänwa, ucqhatsti juc'ampi amstacamaquïscänwa. Diosan angelapasti Gilgal chekata Boquim sat chekaru sarasinjja israelitanacarojj sänwa: “Nayawa jumanacarojj Egipto marcata irpsunisajj aca orakeru irpanipjjsma, cawquïr oraketejj nayra awquinacamaru churañatac arsutacäna, aqham sasa: ‘Nayan arsutajjsti janipuniw jumanacampejj p'acjcäti, jumanacajja aca oraken jaquirinacampejj jan suma arust'äwiru mantapjjamti, jan ucasti altaranacapjja take tucjapjjam’ sasa. Ucampis jumanacajj janiw ist'apquistati, ¡uñtapjjamay cuntejj lurapcta uca! Uqham lurapjjatanacamatsti nayajj sapjjsmawa: Janiwa uca jakenacjja alisnuccäti jumanaca taypitjja, jupanacasti uqhamarac diosanacapasa jumanacataquejj mä lanctañäniwa” sasa. Angelajj uqham parlaña tucuyjjepansti, takpach israelitanacaw wali jach'at wararisina jachapjjäna. Ucatwa uca chekarojj Boquim sasa sutichapjjäna, ucatsti ucanjja Diosaruw mä sacrificio loktapjjäna. Josué chachasti israelitanacan sarjjapjjañapataquiw arsüna, ucatsti jupanacajj sapa mayniw sarjjapjjäna wact'qui uca orakenaca catuntasiri. Josué jacquipansti, israelitanacajj take chuymanacapampiw Diosarojj arcapjjäna, uqhamarac Josué chachan khepat jilïr ancianonacajj jacapcäna ucqhasa, jupanacasti uñjapjjänwa Diosajj cunjäm jach'a milagronactejj Israel marcatac lurqui ucanjja. Ucampis Nun sat chachan Josué yokapasti jiwjjänwa patac tunca maranëjjan ucqha. Amayapjja imt'jjapjjänwa Timnat-sera satäqui uca orakeparu. Aca orakesti Gaas sat orak lomanacata amstanquiwa, Efraín sat lomanac taypina. Uca khepatsti Josué chachampi chica jaquir israelitanacajja takeniraquiw jiwarjjapjjäna; uca khepat nacir israelitanacasti janiw Diosatjja cunsa yatiñjja muncjjapjjänti, ni Israel marcatac jach'a milagronaca luratapatsa amtascjjapjjänti. Israelitanacajja Diosansa uñjcatawa jan walinaca lurapjjäna. Jupanacasti kalltapjjänwa cunayman Baal sat diosanacaru yupaychaña. Israelitanacasti Diosatjja armasjjapjjänwa. Cawquïr nayra awquinacapan Diosapatejj Egipto marcat jupanacaru irpsuncäna ucarojja. Jupanacasti uca jac'an jaquir jakenacan diosanacaparu yupaychañaruw catuyasipjjäna, uqhama jan walinaca lurasinwa Diosarojj colerayapjjäna. Jupanacasti Diosatjja armasiwayapjjänwa Baal sat diosaru, uqhamarac Astarté sat cunayman uñtasir diosanacar yupaychañ laycu. Uqham uñjasinsti Diosajj Israel marca contra colerasisajja lunthatanacampiw cunanacapatejj jupanacan utjqui ucanaca aparayäna, uqhamarac uca thiyanacan jaquir uñisirinacapampiraquiw tucjayaraquïna, jupanacajja janiw sayt'asipcänti. Israelitanacajj sapa cuti nuwasiri mistupcäna ucqhasti Diosajj jupanac contraw tucüna, uqhamïpansti jupanacataquejj jan walt'añanacaw jutäna. Uqhama jan walt'apjjañapataquisti Dios pachpawa arsüna. Uca laycunwa israelitanacan t'akhesipjjañapataquejj Diosan uchatänjja. Uca khepatsti Dios pachparaquiw jilïrinaca sayt'ayaraquïna jupanacaru jan wali luririnacata khespiyañapataqui. Ucampis israelitanacajj uca jilïrinacarojj janiw ist'añjja munapcänti. Dios nayrakatan jan walïpjjatap laycusti yakha diosanacaru yupaychiriw sarapjjäna. Jupanacan nayra awquinacapasti Diosan mandamiento arunacaparu ist'asaw jacapjjäna, ucampis jupanacajja janiw uca uñacht'äwirjam sarañjja munapcänti. Diosasti sapa cuti mä jilïri sayt'aycäna ucarusti yanaparaquïnwa, aca jilïristi jacäwipanjja khespiyänwa israelitanacarojja uñisirinacapan t'akhesiyatäñatjja. Diosasti jupanacatjja qhuyapt'ayasïnwa t'akhesisa sarnakapjjatanacap uñjasa, uqhamarac arnakasipjjatanacap ist'asinjja. Cunapachatejj uca jilïrejj jiwjjäna ucqhajja, jupanacajj pachpa jan wali lurañanacaruraquiquiw cutt'apjjäna, uqhamata nayra awquinacapat sipansa juc'ampi jan walinaca tucusina yakha diosanacaru sirvisina, yupaychasina. Jupanacasti janiwa apanucuña munapcänti jan wali lurañanacapa, uqhamarac jan wali sarnakañanacapsa. Diosasti, Israel marca contra colerasisasti sänwa: “Aca jakenacasti, nayra awquinacapampi suma amtäwiru mantapcta uca arunacwa t'unjapjje, janiwa istañsa munapquiti. Uca laycusti nayajj janiw mayampis jupanac taypitjja alisnucjjäti cawquïr marcanactejj Josueajj janïr jiwcasina jan alisnuccäna ucanacjja” sasa. Uqham Diosajj arsusinsti israelitanacarojj uñjañwa munäna Diosan thaquipana sarapjjaspati, cunjämtejj nayra awquinacapajj sarapcäna uqhama, jan ucajj janicha uca yatiñataqui. Ucatwa Diosajj uca marcanacjja jan mäq alisnuccänti ni Josué chachan amparaparus catuycaraquïnti alisnucuñapataqui, jan ucasti jaytänwa pachpa orakena kheparasa jacapjjañapataqui. Diosasti aca marcanacwa kheparayäna Canaán orakeru, cawquïr israelitanacatejj khepat nacipqui cunapachatejj Canaán orake catuntasiñataqui nuwasipcäna uca jan uñjapqui ucanacaru yant'añataqui. Diosasti uqhamjja kheparayänwa qhitinacatejj nuwasiñanacana, jan nuwasipcäna, ucanacana nuwasiña yatekapjjañapataqui. Kheparapjjänwa filisteonacan pheska jilïrinacapa, takpach cananeonaca, sidonios satanaca, uqhamarac heveos satanaca, jupanacasti jacapjjänwa Líbanos sat lomanacana, Baal-hermón sat lomata kalltasina Hamat sat chekacama. Uca marcanacampisti, Diosajj israelitanacarojj yant'añwa munäna, jupanacajj Moisés toke nayra awquinacaparu mandamiento arunacajj churatäcäna ucarojj ist'apjjaspati janicha uca yatiñataqui. Uqhamasti israelitanacajj kalltapjjänwa jacañjja cananeonaca, hititanaca, amorreonaca, ferezeonaca, heveonaca, jebuseonaca taypina. Ucatsti israelitanacana yokanacapasa, phuchanacapasa casarasjjapjjänwa uca marcanacanquir jakenacan yokanacapampi, phuchanacapampi, ucatsti diosanacaparuraquiw yupaychapjjaraquïna. Israelitanacasti Dios Awquipat armasisajja cunanacatejj Diosatac jan walïqui ucanacwa lurapjjäna. Jupanacasti cunayman uñtasit Baal, Astarté sat yakha diosanacaruw yupaychapjjäna. Diosasti uqham uñjasinjja jupanacatac colerasisasti Cusan-risataim sat Mesopotamia marcanquir reyin amparaparuw catuyäna. Ucatsti israelitanacajj Cusan-risataim sat reyirojj quimsakallko marawa sirvipjjäna. Israelitanacasti Diosaruw arnacasjjapjjäna, ucatsti Diosajj arnakasitanacap ist'asinsti jupanac taypitjja mä khespiyiri sayt'ayäna, ucasti Otoniel satänwa, Cenaz sat chachan yokapa, uqhamarac Caleb chachan sullca jilaparaqui. Diosan ajayupawa Otoniel chachjjaru jutäna ucatsti israelitanacaruw khespiyi. Cunapachatejj nuwasiri mistscäna ucqhajja Diosawa atipt'ayäna Cusan-risataim sat reyirojja. Uca khepatsti uca orakenjja pusi tunca marawa samarañajja utjäna. Cenaz sat chachan Otoniel yokapajj jiwjjaraquïnwa. Otoniel jiwjjatatsti israelitanacajj wastatampiw Diosajj cuntejj jan munqui uca jan wali jucha lurañanaca lurjjapjjaraquiquïna, uqhamïpansti Diosajj Moab marcanquir Eglón sat reyiruw wali ch'amani tucuyäna, israelitanacat sipansa. Eglón sat reyisti mayacht'asïnwa, amonitanacampi, amalecitanacampi. Ucatsti israelitanacaru atipjasinsti Palmeras sat marcwa catuntasipjjäna. Israelitanacajja Eglón sat moabitanacan reyiparusti tunca quimsakallkon marawa sirvipjjäna. Ucat israelitanacajj Diosaru arnakasjjapjjäna; Diosajj arnakasitanacap ist'asinsti mä khespiyirwa jupanac taypit sayt'ayäna. Aca khespiyiristi mä ch'ekachünwa Aod sat sutini, jupasti Gera sat chachan yokapänwa, uqhamarac Benjamín sat tribunquiriraqui. Mä urojj israelitanacajj aca Aod sataruw mä wajjt'äwi apayapjjäna Eglón sat reyirojja. Ucampis Aod sat chachasti pä puntani espada lurasiwayäna, largorojj pheska tunca centimetroni. Ucatsti cupi toke isipa mankha cinturaparuw uchasiwayäna. Ucat saräna moabitanacan Eglón sat reyiparu wajjt'äwi churiri, aca reyisti wali liq'ïnwa. Eglón sat reyiru churawayasinsti, Aod chachajj mistsuwayjjänwa jupampi chica jutapcänsa take jupanacampi. Gilgal sat marca jac'ancqui uca c'ari diosanac thiyaru purisasti, Aod chachajj cutt'awayänwa cawqhanccäntejj Eglón reyejj ucqharu. Purisasti sänwa: —Nayanjja mä yatiyäwiwa jumataqui utjitu, ucampis juma saparuquiw yatiyaña munsma —sasa. Ucatsti reyejja jupampi chicacäna ucanacarojj sänwa: —Amuquïpjjam —sasa. Ucatsti jupanacajj amuquiwa jupan nayrakatapatjja mistuwayjjapjjäna. Aod chachajj sapaquiwa reyina verano sat horasan kamaña utaparojj kheparäna, ucatsti Eglón reyiru jac'achasisasti sänwa: —Yatiyäwi jumatac apancta ucasti Diosan yatiyäwipawa —sasa. Uqham aru ist'asinsti Eglón reyejj konuñapatjja sayt'asïnwa. Ucampis Aod chachajja ch'ekachütap laycusti, ch'eka amparapampi cupëjjat espada aysusisasti Eglón reyirojja puracapatwa jununtäna. Wali ch'amampi jununtatap laycusti, janiwa espadan puntapaquiti junurantcänjja jan ucasti espada catuñamppachaw puraca mankherojj chhakhantjjäna Eglón reyin wali liq'ïtap laycu. Ucatsti Aod chachajj espadapjja janiwa puracat apsuwaycjjänti. Ucat Aod chachajja puncuna aldabanacampi aldabrantawayasinsti ventanatwa mistsuwayjjäna. Aod sat chacha sarjjatatsti, reyimpïcän uca jakenacasti jutapjjänwa, ucampis puncunaca aldabrantata uñjasinsti amuyapjjänwa reyina uqhama puncunaca aldabrantasitapa verano sat horasana kamaña utap cuartona lurañanacapa lurañataqui. Ucampis jupanacajj wali jaya suyasinsti, reyejj jani mistunjjepanjja wali llacthapisjjapjjäna. Ucatsti llavempi puncu jist'arasinsti uñjapjjänwa reyipajja uta pampan jiwata jakorpayata. Jupanacan uqhama suyquipansti, Aod chachajj jaltjjänwa; Gilgal sat marcan yakha diosanacapa pasawayjjasasti Seirat sat chekaruw imantasjjäna. Ucat israelitanacan orakepar purisasti ovej wajjratwa pututt'äna Efraín sat lomanacata israelitanacar jawsañataqui. Uqham pututt'ir ist'asinsti take israelitanacaw lomanacat sarakanipjjäna, Aod chachat irpirini. Aod chachajj sänwa: —Sarañäni, Diosawa atipjayistani, moabita uñisirinacasarojja —sasa. Ucatsti jupanacajj sarasinjja Jordán jawira thiya orakenacwa catuntasipjjäna, ucampis janiw qhitsa ucarojj mantayapcänti. Uqham sarasinsti israelitanacajj tunca waranka wali ch'amani, wali nuwasiri soldadonacwa jiwarayapjjäna, janiwa maynsa jaquir jilt'ayapcänti. Uqhamawa israelitanacajj moabitanacaru jiwarayasina tucjapjjäna. Ucatsti uca orakenjja quimsakallk tunca maranacawa samarañajj utjäna. Uca khepatsti israelitanacar khespiyirejj Samgar satänwa Anat sat chachan yokapa. Jupasti yunta sarayañ ari puntan fierrompiw sojjta patac filisteonac jiwarayäna. Uqhamatwa Samgar chachajja israelitanacaru khespiyaraquiquïna. Aod sat chacha jiwjjatapatsti, israelitanacajj wastatampiw Diosataquejj cunanacatejj jan walïqui uca jan wali lurañanacarojj puripjjaraquiquïna. Uqham uñjasinsti Diosajj cananeonacan Jabín sat reyipan ch'amaparuw catuyäna. Aca reyisti apnakänwa Hazor sat marcana. Jupan ejercitopan jilïripasti Sísara sataraquïnwa, aca jilïristi jacänwa Haroset-goim sat marcana. Jabín sat reyisti llätunca pataca fierrot lurata carronacanïnwa. Uca laycusti pä tunca maranacawa israelitanacarojj t'akhesiyapjjäna. Uqham t'akhesiñana jicjjatasisajja israelitanacajja Diosaruw arnakasjjapjjäna yanapt'añapataqui. Qhä urunacasti israelitanacajja mä Diosat parliri warmina apnakatäpjjänwa, uca warmejja Débora satänwa, chachapasti Lapidot sataraquïnwa. Deborasti palmera sat koka cayunacpini konusiña yatïna (aca kokasti “Deboran palmerapawa” sat sutimpi uñt'ataraquïnwa,) aca kokasti Efraín sat kollunwa utjäna Ramá, Betel sat marcanac taypina. Ucampis israelitanacajja jupan ucaruw jutapjjäna jupanac pura ch'ajjwañanacapan uñjayasiñataqui. Mä urusti Débora sat warmejj qhitänwa jawsiri Barac sat chacharu jupasti Abinoam satan yokapawa. Aca Barac sat chachasti Cedes sat marcanjja Neftalí sat tribu taypinwa jacäna. Ucampis jawsayanisajj sänwa: —Israel marcan Diosapasti jumarojj aqham sasaw sistamjja: ‘Saram Tabor sat kolluru ucansti tunca waranka chachanaca tantacht'am Neftalí, Zabulón sat tribunkirinacata. Nayasti jutayäwa Sísara sat Jabín reyin ejercitopan jilïriparu Cisón sat jawir thiyaru, ucanwa jumarojj carronacapampi, soldadonacapampi nuwantätam nuwasiñataqui. Ucampis nayawa juparojj juman amparamaru catuyäma’ —sasa. Ucatsti Barac sat chachajj saraquïnwa: —Jumatejj nayampi chica saräta ucajja saräwa, jan sarcäta ucasti janiraquiw nayajj sarcaraquïti —sasa. Ucatsti Deborajj saraquïnwa: —Uqhamasti nayajj saräwa jumampi chica, ucampis aca nuwasiñana atipjcäta ucajj janiw juman jach'a jach'a tucuñamataquïcaniti, jan ucasti Diosajja, Sisararojja mä warmin amparaparuw catuyani —sasa. Ucatsti Deborajj iyawsasaw Barac chachampi Cedes sat marcaru sarapjjäna. Cedes sat marcansti, Barac sat chachajja Zabulón, Neftalí uca tribunquir tunca waranka chachanac tantacht'asajja mä jach'a ejército sayt'ayäna jupan irpata. Ucampis Débora sat warmejja jupampi chicaraquiw sararaquïna. Cedes sat marca jac'anjja Zaanaim sat encina jac'an Heber sat quenitajj utapwa lurasïna, jupasti mayni quenitanacatjja jayaruw sarakjjatayna, jupajj Hobab sata, Moisesan awcch'ipat sarakeriraquïnwa Ucampis Sisarajja, Barac sat chachan Tabor sat kollunacapat yatisinjja, tantacht'änwa llätunca pataca fierrot lurat carronacapa, uqhamarac take soldadonacapa, ucatsti sarantapjjänwa Haroset-goim sat chekata Cisón sat jawir thiyacama. Ucatsti Déborajj Barac chacharojj sänwa: —¡Sarantam nayrakataru, Diosasti niyawa soldadonacaman nayrakatapa sarantasqui! —sasa. Ucatsti Barac sat chachajja, Tabor sat kollutsti tunca waranka soldadonacampiw saraktanipjjäna. Diosasti Barac chachampi nuwantasiña horasasti, wali ajjsarañwa churäna Sisararu, carronacaparu, soldadonacaparu; ucatsti Sisarajj ajjsarañatjja carropata sarakawayasinjja cayuquiw jaltjjäna. Ucañcamasti Barac sat chachajj arctascaquïnwa carronacaru, soldadonacaru Haroset-goim sat chekacama. Uca urusti Sisaran ejercitopatjja soldadonacajj janiw maynis jilt'cänti jan ucasti takeniw jiwarapjjäna. Hazor sat marca apnaker Jabín sat reyimpi, Heber sat quenitan familiapampisti sumancapjjänwa, uqhamïpansti Sisarajja cayuqui jaltjjasinsti Heber sat quenitan Jael sat warmipan utaparuw purïna. Jael sat warmisti catoker mistunisajja sänwa: —Tata, waliqui nayan ucarojj juttajja, jan jumajj ajjsaramti —sasa. Sisarajj iyawsasaw utapar manti, ucatsti Jael warmejj mä mantapampi janjjatasinwa imantäna. Sisarasti wali umat pharjatajja uma mayïna umt'añataqui, ucampis warmejja mäquiw churäna cawqharutejj leche imascäna uca lip'ichi bolsa jist'arasinjja. Ucat leche umt'jjepansti wastatampiw imantjjaraquiquïna. Sisarajj saraquïnwa: —Uta puncuru sayt'asim qhitirac jutasina jisct'iristam: ‘Aca mankhen utjiti qhitisa’ sasa, ucampis jumajj sätawa: ‘Janiw cunas utjquiti’ —sasa. Ucampis Sisarajja wali karjata purisasti icjawayjjänwa jan sartquiri. Uqham uñjasinsti Jael sat warmejj mä martillompi, utap caturi mä ch'acuru aptasinjja, Sisarajj cawqhantejj icqui ucqharojj jan toljjtayasa c'achata jac'achasisajj uca ch'acurumpiw p'ekepata lek'entäna orakcam puriyasa. Uqhamaw Sisarajj jiwäna. Cunapachatejj Barac sat chachajj Sisararu thakher purinïna, ucqhajj Jael sat warmejj catoker mistunisajj sänwa: —Jutam nayajj uñacht'ayämawa qhitirutejj thakcta ucjja —sasa. Barac sat chachasti uta mankher mantasinjj uñjänwa Sisarajj oraken jiwata p'ekepat mä ch'acurumpi lek'entata. Uqhamaw Diosajj qhä urojj Jabín sat cananeonacan reyiparojj amuct'ayi jan cuns camsquiri israelitanacan nayrakatapanjja. Ucqhatwa israelitanacajj Jabín sat reyirojja sapa cuti wali t'akhesiyapjjäna; kheparusti k'alwa tucjapjjäna. Qhä urusti Deborampi, Barac sata, Abinoam sat chachan yokapampisti k'ochupjjänwa aqham sasa: “Diosaru takeni yupaychapjjam, Israel marcanjja utjasquiwa janc'aqui nuwasiri chachanacajja; uqhamarac marca taypinjja utjasquiwa nuwasiñataqui jawsataru ist'iri chachanacajja. ¡Juma reyinacajja, ist'apjjeta! ¡Juma jilïr apnakerinacasa, ist'apjjaraquita! ¡Nayajj, Diosaruw k'ochöjja! ¡Nayajj, Israelan Diosaparuw k'ochöjja! “Dios Tata, Seir sat chekat mistuwaycta ucqhasti; uqhamarac Edom sat chekaru sarcta ucqhajja, orakes qhathatïnwa, alajjpachasti chhijthaptaraquïnwa; kenayatsa jalluraquiw purintaraquïna. Juman nayrakatamansti, Dios Tata, juman nayrakatamansti Israelan Diosapa, kollunacasa, Sinaí sat kollusa qhathatipjjänwa. Samgar sata, Anat sat chachan urunacapana, uqhamarac Jael satan urunacapanjja, saririnacajj thaquimatjja armasipjjänwa, jupanacajj jan wali thaquiruw sarapjjäna. Israelitanacan utanacapasti take apanucutaw uñjasïna. Ucampis ¡naya Deborajja sayt'twa, israelitanacan mä taycapjama! “Takenisa yakha machak diosanac ajllisipjjäna, cunapachatejj marca puncuna nuwasiñajj utjqui ucqhajja, janiw uñjascänti mä escudosa, ni mä lanzasa pusi tunca waranka israelitanac taypinjja. “¡Nayajj take chuymajjwa churta, Israelan jach'a jilïrinacapatjja, uqhamarac marcajjancqui uca jakenacatsa, jupanacasti nuwasiñatac jawsatajj mäquiw ist'asipjje! ¡Diosaru takeni yupaychapjjam! “Arsupjjamay jank'o asnor konjjatatanaca, asqui uñjañatac konuñan konurinaca, uqhamarac jumanaca saririnacasa. ¡Cawqhantejj uywanacajj um umapqui uca taypin platillonacan suenapampi chica Diosan atipjatapjja arnakapjjam; uqhamarac Israelan utanacapan atipjatapsa! “¡Sartasim, Débora, sartasimaya; sartasim mä k'ochu k'ochuñataqui! ¡Jumasti, Barac, Abinoam chachan yokapa, sartasim preso catuntatanacama apasjjañataqui! “Ucampis israelitanacajj sarakanipjjänwa, ch'amaninacampi nuwasiñataqui; nayäpanwa Diosan tamapajj sarakanipjjäna, nuwasir jutir jakenacampi nuwasiñataqui. Efraín satan yakhep jakenacapasti valle chekaruw sarakanipjjäna, jupanacan khepapsti Benjaminanquir tamaraquiw sarapjjaraquïna, Maquir sat chekatsti jilïrinacapajj sarakanipjjänwa, Zabulonanquiritsti jilïr apnakerinacaparaquiw sarakanipjjäna. Deborampi chicasti sarapjjänwa Isacar satäqui jilïrinaca, Isacar satasti, Barac sat chachar yanapirejja jupan khepapatjja valleruw saraktapjjäna. “Ucampis Rubenan tamapansti, utjiwa take chuyma amtäwimpi sayt'ir chachanaca. ¿Cunatsa kheparapjjta ovejanac taypiru, awatirinacar ovejanacap jawsir ist'asinjja? ¡Rubenan tamapa taypinsti, utjiwa jach'a jakenacajj chuymanacapan ajjsaririnaca! “Galaad satasti Jordán jawirat mayscataruw kheparjje, Dan satajja barconacampi chicaraquiw kheparjjaraqui, Aser satasti jawir thiyaruraquiw kheparjjaraqui, uca chekatsti janiw cawcsarusa onjjtcjjeti. Ucampis pampata alto chekanacansti Zabulonampi, Neftalí satampisti niyapiniw jacañanacapsa apt'asipjje. “Ucampis reyinacajja jutapjjewa Taanac sat marcaru, Meguido sat marcan umanacap jac'aru. Cananeonquir reyinacasti jutapjjänwa amtata nuwasiñataqui, ucampis jupanacajja janiwa kollksa, ni cuna casta kamirïña yänacsa apasipcänti. Warawaranacasti alajjpacha altotwa Sísara chachataquejj nuwasinipjjäna. Jichha jawirasa, nayra jawirasa, uqhamarac Cisón sat jawirasa take jupanacaruw chhaktayi. ¡Ucampis jumajja ch'amaninacarojja janiw arsuycätati! “Caballonacaru uchatäpqui uca casconacasti walipuniw chhollokepjje caballonacas thokhonacapqui ucqhajja. Diosan angelapasti yatiyiwa: ‘¡Meroz sat marcjjaru, uqhamarac ucan jaquirinacjjarusti jutaniwa mä jach'a maldiciona!’ sasa. Jupanacasti janiw jutapquiti Diosan yanapapampejja, cunjämtejj Diosan yanapata ch'amaninacajj jutapqui uqhamjja. “Heber sat quenitan Jael sat warmipasti, ¡bendicitäpan take warminac taypinjja! Uqhamaraqui, ¡bendicitäpan campamento utanacanquir warminac taypinsa! Sisarajj uma mayipansti, Jael warmejj leche churi. ¡Poktat lechwa churi mä suma jach'a tazaru! Uccañcamasti ch'eka amparapampisti mä ch'acurwa catu, cupi amparapampejj irnakarinacana martilloparaqui caturaqui, ucatsti Sisararojj ucampi p'eketa jisctasinwa p'ekepa ch'iyji, ucatjja p'eke parapataracwa uca ch'acurumpi lek'entaraqui. Ucatsti Sisarajja, Jaelan cayupa jac'aruwa jakotattäna, uqhamarac wali usutap laycojja orakeru jakotattäna. Cawqharutejj jakotatcqui ucqharuwa jiwäna. “Uccañcamasti Sisaran mamapajj wali llaquitawa uta ventanar jac'achasisajj säna: ‘¿Cunatsa carropajj jan janc'asa purinpacha? ¿Cunsa lurpacha guerrar saraña carropajj jichhacama?’ sasa. Ucampis yakhepa ch'iqhi warminacasti uqham ist'asinjja arusjjatapjjänwa, uqhamarac jupa sapaquisa parlasiraquïnwa: ‘Inasa cuntejj guerrana gananipqui ucanaca jaljasisipcchi. Maya, jan ucajj paya warmi sapa maynitaqui, Sisarataquisti suma coloranacat lurat telanaca, maya jan ucajj paysa, uqhamarac walja coloranacampi bordatäqui ucsti atipjirina cuncapataquiraqui’ sasa. “¡Dios Tatitu, uqhama tucjatäpana jumaru take uñisirinacajja, ucampis jumaru take munirinacasti waliraqui khanapjjpan cunjämtejj intejj khanqui uqhama!” Uca khepatsti uca orakenjja samarañaw utjäna pusi tunca maranaca. Israelitanacasti Diosan uñjcatajja cunayman jan walinacwa lurapjjäna. Ucatsti Diosajja pakallko maranacawa madianitanacan apnakatäñaru catuyäna. Ucampis madianitanacana wali t'akhesiyata uñjasisasti, israelitanacajj ajjsarañatjja imantasiñwa lurasipjjäna kollunacaru, orak p'iyanacaru, yakha jan uñjcañ chekanacaru jan jicjjatayasiñataqui. Ucampis cunapachatejj israelitanacajj cunsa yapuchasipcäna ucqhajja madianitanacasa, amalecitanacasa, uqhamarac inti jalsu toket jutiri jakenacasa nuwantapjjänwa. Jupanacasti israelitanacan orakeparu jutasinjja, yapunaca tucjapjjäna Gaza sata chekacama. Israelitanacataquisti janiwa cuna mank'añsa jaytapcänti, ni ovejanaca, ni vacanaca, ni asnonacsa. Jupanacasti utanacapampi, uqhamarac walja uywanacapampi jutasinwa take cunanaca tucjayapjjäna. Walja camellonacampi jutasinsti, walja t'ijut'ijunacjamaw jutapjjäna. Uqhama madianitanacan luratasti, israelitanacajj wali pist'ayasiñanwa jacasipjjäna, ucatsti Diosaruwa yanapa mayisipjjäna. Cunapachatejj israelitanacajj Diosaru arnakasipjjäna madianitanacat khespiyañapataqui ucqhajja, Diosasti mä profeta qhithäna, ucatsti sänwa: “Israelan Dios Tatitupajj aqham siwa: ‘Nayawa jumanacarojj Egipto marcata irpsunipjjsma, cawqhantejj t'akhesisa sirvisina jacapcäyäta ucatjja. Janiwa egiptonquir jakenacatacjja khespiyapcsmati jan ucasti take jumanacar t'akhesiyirinacatwa khespiyapjjsmajja. Jupanacarusti jumanacan uñjcatawa alisnuctjja, uqhamaraqui orakenacapsa jumanacaruraqui churapjjaracsma, sasa. Ucatsti sapjjaracsmawa: ‘Nayätwa jumanacan Diosamajja, uca laycusti janiwa amorreonacan diosanacaparojj ajjsarapjjätati, cawquïr orakentejj jichhajj jacapcta ucanjja; sasa. ‘Ucampis jumanacajj janiw ist'apquistati’ ” sasa. Ucatsti Diosana mä angelapajj jutasinjja Ofra sat chekansti encina sat koka patjjaruw kont'asïna. Aca orakesti Joás sat chachancänwa, jupajj Abiezer sat familianquirïtap laycu. Gedeón sat Joás sat chachan yokapasti mä jamasa chekanjja trigo thalascäna, cawqhantejj uvanaca taquipjjerïcäna vino lurañataqui ucqhana, jani madianitanacampi uñjayasiñataqui. Diosan angelapajj uñstasinjj sänwa: —¡Diosajj jumampïsquiwa, ch'amani, jan ajjsarir jake! —sasa. Ucatsti Gedeonajj saraquïnwa: —Tata, perdont'ita, Diosatejj nanacampïscchi ucajja, ¿cunatsa aqhama jan walt'añanacajj juti? ¿Cawquinquisa take milagronaca luratanacapajja, cawquïr luratanacapatejj nanacan nayra awquinacajjajj parlapquitu Diosawa Egipto marcatjja irpsunistu sasa ucajja? Diosasti nanacat armt'asisa apanucusasti madianitanacana t'akhesiyatäñaruw catuyapjjetu —sasa. Diosasti uñcatasinjja sänwa: —Kawkhatejj ch'amamajj utjqui ucampi israelitanac khespiyir saram madianitanacan t'akhesiyatäñata. Nayawa jumarojj qhithascsma —sasa. Ucampis Gedeonajj wastatampiw saraqui: —Tata, mayampiw achict'assma perdont'aquitaya, ¿cunjämarac nayasti israelitanacar khespiyiriststi? Nayana familiajjasti wali pobrequiwa Manasés sat tribu taypinjja. Uqhamarac nayajj sullcaquïtwa familiajj taypinjja —sasa. Diosasti sascaquïnwa: —Lurätawa, nayawa jumampiscäjja jumasti atipjätawa madianitanacarojja cunjämtejj qhitisa mä sapa jakeru atipjqui uqhama —sasa. Gedeonasti wastatampi sascaquïnwa: —Nayatejj juman qhuyapt'ayasiñama jicjjatsta ucajja, mä uñacht'äwi churita chekpachana jumajj nayampi parlatama yatiñajjataqui. Tata, achict'assmawa janiquiy acat sarcamti nayan cutt'aniñajjcama, nayasti muntwa jumaru mä ofrenda loktaña —sasa. Diosasti saraquïnwa: —Nayasti acata suyämawa cutt'aniñamcama —sasa. Gedeonasti sarasinjja waquicht'anïnwa mä cabrito, uqhamarac pä tunca libra jac'utsti jan levaduran t'ant'a. Ucatjja aychanacjja mä canastaruw uchäna, caldsti mä phuqhururaqui. Uqham waquicht'awayasinsti cawqhanccäntejj angelajj ucqharuw apäna loktañataqui. Diosan angelapasti saraquïnwa: “Aychanacampi, jan levaduran t'ant'anacampjja mä kala janqha patjjaru ucham, ucjjarusti caldompiraqui waraquipam” sasa. Ucatsti Gedeonajj cunjämtejj angelajj sisqui uqhamwa luräna. Ucat angelajja aychanacampiru, t'ant'anacampirojj amparapancqui uca thujrumpiw ayjjatäna, ucatsti uca kala janqharatjja ninaw mistsunïna aychanacsa, t'ant'anacsa take naqhantäna. Uccañcamasti Diosan angelapajj Gedeón jac'atjja chhactawayjjänwa. Gedeonajj Diosan angelapätapa amuyasinsti sänwa: —¡Dios Tata! ¡Nayasti Diosan angelaparojj ajanuy ajanuw uñcatjja! —sasa. Diosasti saraquïnwa: —Jan ajjsaramti, janiw jiwcätati. Nayana samarañajja catokam —sasa. Ucatsti Gedeonajja mä altarwa Diosataqui waquicht'i ucarusti suticharaquïnwa “Diosawa samarañajja” sasa. Aca altarasti Ofra marcancasquiwa, Abiezer sat familian marcapana. Ucampis uca arumpacharaquiw Diosajj, Gedeonaru saraquïna: —Awquiman vacanacapatsti mayïri orko vaca catum, maysti pakallko marani orko vacäquis ucaraqui, ucjjarojj awquimana Baal sat diosapan altarapa allthapiraquim, uqhamarac uca Baal diosan altarapa jac'ancqui uca koksa qhuchthapiraquim. Sayt'asiñ kollu patansti Diosamataqui mä altara luram. Ucatsti payïri orko vaca catusinsti uca patjjaru mä wilanchäwi sacrificio loktita. Qhuchthapcta uca ajjsarata koka lawanacampiw loktitäta —sasa. Ucatsti Gedeonajj tunca sirvirinacapampejj cunjämtejj Diosajj sisqui uqhamaruw luräna. Jupasti janiw urojj lurcänti jan ucasti arumaquiw luräna awquipana familiaparu, uqhamarac marcanquir jakenacaru ajjsarasina. Khepa arumarji khantatisti marcanquir jakenacajj sartasinsti uñjapjjänwa Baal sat diosan altarapajja allthapita, uqhamaraqui uca altara jac'ana ajjsarata kokasa qhuchthapita uqhama. Uca quipcaraqui uñjapjjänwa machak altararu mä orko vaca sacrificio loktata. Ucatsti maynit maynicamaw jisct'asipjjäna: “¿Qhitisa uqhama lurpacha?” sasa. Ucampis wali thakhasa jiscjjatasinjja yatjjatapjjänwa Joás sat chachan Gedeón yokapa luratapa ucatsti sarapjjänwa Joasan uca. Purisasti sapjjänwa: —¡Irpsunim uca yokamaru, jiwayapjjäwa. Jupawa Baal sat diosan altarapa allthapi, uqhamarac uca altar jac'ancqui uca ajjsarat koksa qhuchthapiraqui! —sasa. Ucampis Joás chachajja jutapqui uca jakenacarojj sänwa: —¿Jumanacasti Baal diosatti sayt'asipjjäta, uqhamarac jupat arjjatasisach nuwasipjjäta? ¡Uqhamasti qhititejj Baal diosaru arjjataña munchi ucajj jichha khantatpacha jiwpan! Baal diosächi ucajja jupa pachpa arjjataspan, uca tucjat altarajj jupancänwa —sasa. Uca urutsti Gedeonarojj Jerobaal sasaw sutichapjjäna, ucampis sapjjaraquïnwa: “Baal diosajj arjjataspan” sasa, Gedeonajj Baal diosan altarapa tincthapiyatap laycu. Ucatsti take madianitanacampi, amalecitanacampi, inti jalsu tokenquirinacampejja mayaqui tantacht'asisawa Jordán jawira maqhatcatanipjjäna. Ucatsti Jezreel sat valleru kamnokapjjäna. Ucampis Diosan ajayupawa Gedeonjjaru jutäna, ucatsti jupajj mä ovejan maysa wajjrapa llamct'äna Abiezer satan familiapanquirinacajja jupampi mayachasipjjañapataqui. Ucampis qhitharaquïnwa yatiyirinaca jawsaniñapataqui Manasés, Aser, Zabulón, Neftalí sat tribu tamanquirinacaru jupampi mayachasipjjañapataqui. Gedeonasti Diosarojj saraquïnwa: “Jumatejj nayaru yanapchitäta Israel marcamaru khespiyañataqui, cunjämtejj juma pachpa siscta uqhamarjama ucajja. Nayasti jichha arumajj mä jisc'a ovej lip'ichi uchawayäjja trigo jawk'añäqui uca chekaru. Arumarji khantatitejj uca jisc'a lip'ichejj ch'aranäni, orakesti wañaquiraquïni ucajja, nayasti yatïwa jumajja nayaru yanapitätawa Israel marcaru khespiyañataqui, cunjämtejj juma pachpa siscta uqhamarjama” sasa. Uqhamapuniw lurasïna. Gedeonasti wali alwata sartasinsti, uca lip'ichitjja mä taza phokha umwa ch'iwrsüna. Ucampis Gedeonajj sascaquïnwa: “Dios Tata, janiw colerasïtati nayana wastatampi yant'atajjata, mayampi suma yatiñajjataqui. Jichha cutinsti lip'ichejja wañaquiscpan, orakesti jurïpan” sasa. Uca arumasti Diosajj uqhamwa luräna. Khepa arumarji alwatasti lip'ichejja wañaquiscänwa, orakequiw wali jurïnjja. Gedeonan yakha sutipasti Jerobaal sataraquïnwa, take jupampïcäna ucanacampi wali alwata sartawayasinjja puripjjänwa Harod sat umajja jalsqui uca chekaru utjnokasa campamento lurasiñataqui. Ucampis madianitanacan campamentopajja jupanacat amsta tokencjjänwa More sat loma cayu vallena. Diosasti Gedeonarojj saraquïnwa: “Jumampïpqui uca jakenacajja sinti waljanïpjjewa. Nayatejj israelitanacar yanapasa atipjayäjja madianitanacaru ucajja alabasipjjaspawa jupanacaquis ch'amanacapampi khespiyasipcaspa uqhama. Jichhasti yatiyamay jakenacaru qhititejj ajjsarqui ucajja cuttjjpan utaparu” sasa. Ucatsti Gedeonajj yatiñataquejj yant'änwa ucatjja pä tunca payani waranka jakenacaw sarjjapjjäna, tunca waranka jakenacaquiw kheparjjapjjäna. Ucampis Diosajj sascaquïnwa: “Jakenacajj waljaniquïsquiwa. Uca laycusti uma umt'iri anaquim, ucanwa nayajja jupanacaru yant'äjja. Ucatwa nayajj saraquïma qhitinacatejj jumampi sarapcani, jan ucajj janisa sarapcani ucjja” sasa. Gedeonajja jakenacjja anaquïnwa umaru umt'apjjañapataqui. Ucampis Diosajj saraquïnwa: “Yakhacham cawquïr jakenacatejj umjja amparanacapampi phojjttasina anunacjama lakhontapcani ucanaca, uqhamaraqui cawquïrinacatejj konkoripat quillt'asina umar aljjatasa umt'apcani ucanacsa yakhacharaquim” sasa. Uqhamasti cawquïr jakenacatejj amparanacapampi uma phojjttasina anunacjama lakhontapqui ucanacajja quimsa patacanïnwa. Ucampis mayninacasti takeniwa quillt'asina umar aljjatasa umarapjjäna. Ucampis Diosajj, Gedeonarojj sascaquïnwa: “Aca quimsa pataca jakenacampiw nayajj jumanacarojj khespiyapjjämajja. Nayasti atipjäwa madianitanacarojja. Ucampis take mayninacasti utanacapar cut'jjapjjpan” sasa. Gedeonajj chicata jakenacarusti qhitjjänwa utanacaparu. Ucampis janïra sarapquipanjja jupanacatjja apthapiyänwa wacullanacapa, ovej wajjra pututunaca. Jupasti uca quimsa pataca ajllita jakenacampiquiw kheparjjäna, ucatsti jupanacajj campamento lurasipjjäna, madianitanacan campamentopat valleta amsta tokeru. Uca arumasti Diosajj, Gedeonarojj saraquïnwa: “Sartasim ucatsti sarakam madianitanacampi nuwasiñataqui, nayasti jichhawa jupanacjja amparanacamaru catuyäma. Ucampis jumatejj jupanacampi nuwasiña ajjsarsta ucajja Fura sat uywatamampi sarakam campamentonacaparu. Ucatsti ist'ätawa cuntejj parlasipcani uca. Ucatjja uqham ist'asinwa wali ch'amañcht'asïta jupanacampi nuwasiñataqui” sasa. Ucampis Gedeonajj saränwa Fura sat uywatapampi uñisirinacapajj cawqha campamentoncapcäntejj ucqhacama. Ucampis madianitanaca, amalecitanaca, uqhamarac inti jalsu toket jutir jakenacasa valle chekanjja t'ijut'iju lak'onacjamaw aywitatapjjatayna. Jupanacan camellonacapasti waljapunïnwa, kota thiya ch'allaru uñtata. Gedeonasti enemigonacapan campamentonacapar jaq'achasisasti ist'änwa mä soldadojja mayni masiparu samcasitapa yatiyasquiri: —Nayasti aqhama samcasta mä cebadata lurata t'ant'awa amstata korumini campamentoscama, ucatsti mä utaru jalcatasinsti uca utwa take tincuyi —sasa. Uca masipajja saraquïnwa: —Ucasti Gedeonana espadapäpachawa, Joasan israelita yokapana, Diosawa Gedeonana amparaparojj catuyistani madianitanacaru, uqhamarac take campamentonacassa —sasa. Uqhama samca yatiyiri ist'asina, uqhamarac cuntejj uca samcajj saña munqui uca yatiyiri ist'asinjja Gedeonajj Diosaruw yupaychäna. Ucatsti israelitanacan campamentopar cutt'jjasinjja saraquïnwa: —¡Sartasipjjam, Diosajja jichhawa madianitanacan campamentopjja jiwasar catuyistani! —sasa. Ucjjarusti uca quimsa patac jakenacjja, quimsa tamaru jaljasinjja takpachaniruw churaraquïna oveja wajjra pututunaca, uqhamarac ch'usa wacullanaca, ucaru nina akquiri apasipjjañapataqui. Ucat saraquïnwa: —Uñjapjjeta cunjämtejj nayajj lurcä uca. Cunapachatejj nayajj purcäjja enemigonacasan campamentopat maysa tokeru ucqhajja, uca quipcaquiracwa lurapjjaraquïta. Ucampis cunapachatejj nayajja, uqhamarac nayampi chica sarapqui ucanacampi pututt'apcä ucqhajja jumanacajj campamentoru muyuntasinjja pututt'apjjaraquïtawa, ucat art'apjjätawa: ‘¡Diosampita, uqhamarac Gedeonampita!’ sasa. Uqhamasti Gedeonajja, pataca jakenacampejja campamentota maysa tokeruw puripjjäna, chica arumata guardia lurirejj kalltapcäna uca horasa. Ucatsti ovej wajjra pututunacat pututt'apjjäna, uqhamarac amparanacapancqui uca wacullanacsa p'aquirapjjaraquïnwa. Uca pachpa horasasti quimspacha tama jakenacaw ovej wajjra pututunacat pututt'apjjäna, uqhamarac wacullanacsa p'aquirapjjaraquïna. Ucampis ch'eka ampararojja akquir nina apapjjäna, cupi ampararusti oveja wajjra pututuraqui. Ucatsti art'apjjänwa: “¡Nuwasiñäni! ¡Diosampita, uqhamarac Gedeonampita!” sasa. Take israelitanacasti, campamentoru muyuntasinjja sapa maynisa pachpancapjjaquïnwa. Ucampis take madianitanacan ejercitopanquirinacasti arnakasisaw tutucsunipjjäna. Ucampis quimsa pataca israelitanacasti pututusipcaquïnwa. Diosasti madianitanacarojj jupanacpurwa nuwasiyäna. Ucatsti tutuctjjapjjänwa Bet-sita sat, Zerera thaquicama, uqhamarac Abel-mehola sat korpacama, ucasti Tabat sat jac'awa. Ucatsti israelitanacajj jawsthapitänwa Neftalí, Aser, take Manasés uca tribunacata madianitanacaru arctapjjañapataqui. Gedeonasti yatiyirinacwa qhithäna kollunquiri, Efraín sat tribunquiri jakenacajja madianitanacampi nuwasiri sarakanipjjañapataqui. Uqhamarac jupanacajj Bet-bara satanquir jawiranaca, Jordán jawirsa cawctejj maqhatapcaspa uca chekanaca jarc'antapjjañapataqui janïra madianitanacajj uca chekar puripquipana. Ucampis Efraín tribunquirinacajj uca yatiyäwirojj phokhapjjänwa. Ucampis catjapjjänwa madianitanacan pani jilïrinacapa Oreb, Zeeb satanaca. Oreb satarusti jiwayapjjänwa, jichhürunjja Oreb sat suti apqui uca kala janqhararu. Uqhamarac Zeeb satarusti jiwayapjjaraquïnwa, jichhürojj cawqha chekatejj uca sutipa apqui uca chekaru. Uca chekasti uvanaca taquipjjerïcäna vino apsuñataqui uca chekänwa. Ucampis madianitanacar arctasinjja apapjjaraquïnwa Oreb, Zeeb satanacan p'ekenacapa Gedeonar uñacht'ayañataqui, jupasti Jordán jawirata mayscatancascänwa. Efraín sat tribunquirinacasti wali colerasisajj Gedeonaruw juchañchapjjäna, jupanacarojja madianitanacampi nuwasiñataquejj jan yatiyatapata. Ucampis Gedeonajj saraquïnwa: —¿Janiti jumanacajj amuyasipcta cuntejj lurapcta ucajj, nayan luratajjatsa juc'ampïtapa? Jumanacana juc'aqui luratanacamajj wali asquiwa nanacana walja luratanacajjat sipansa. Diosawa jumanacarojj catuyapjjtam Oreb, Zeeb uca madianitanacan jilïrinacapa. ¿Cunsa nayajj lurta, cuntejj jumanacajj lurapcta ucampi chicachasiyañataquejja? —sasa. Ucampis Efraín sat tribunquirinacasti uqhama Gedeonan arunacapa ist'asinjja, jupa toke colerasipjjatanacapjja apjtayasjjapjjänwa. Gedeonampi, quimsa patac jakenacapampejj Jordán jawirar purisinjja maqhatawayjjapjjänwa, jupanacajj uñisirinacapar arcnakcäwejj karjatäpcchïna ucasa. Sucot sat chekanjja Gedeonajj ucan jaquirinacarojj mayïnwa: —Achict'asipjjsmawa, nayampi chicäpqui uca jakenacaru mank'aña churapjjam, jupanacasti wali thayjtata karjatäpjjewa. Nanacasti Zeba, Zalmuna sat madianitanacan reyinacaparuw arctasipcta —sasa. Ucampis Sucot sat chekanquir jilïrinacajja sapjjaraquïnwa: —¿Jumajja, Zeba, Zalmuna uca reyinacarojj catjtati, ucatti nanacajj ejercitomarojj mank'ayapjjäjja? —sasa. Gedeonasti saraquïnwa: —¡Diosajja, Zeba, Zalmuna uca reyinacar catuyjjapjjetani ucqhajja cutt'anisasti uca wasaran ch'aphi lawanacampiw janchinacam ch'iyanokapjjäma! —sasa Ucatsti Penuel sat chekaruw sarapjjäna, ucansti cuntejj Sucot sat chekan maycäna uca quipcaraquiquiw mayiraquiquïna. Ucampis Penuel chekanquirinacajj cunjämtejj Sucot chekanquirinacajj sapcäna uca quipcaquiraqui sapjjaraquiquïna. Ucat Gedeonajj saraquiwa: —¡Cunapachatejj nayajj atipjasin cutt'anï ucqhajja uca torre allinucöjja! —sasa. Zeba, Zalmuna sat reyinacasti Carcor sat marcancasipcänwa tunca pheskan waranka jakenacampi. Jupanacasti inti jalsu toket ejercitojj jutqui ucat jilt'iriquïnwa. Ucampis jupanacatjja patac pä tuncan waranka jakenacaw jiwarapjjäna. Gedeonasti maqhatcatänwa wasarnäma muycatqui uca thacnäma, Noba, Jogbeha sat chekata inti jalsu toknäma, uñisirinacapan campamentoparu nuwantañataqui, jupanacasti ucjja janiw suyapcänti. Ucatsti Zeba, Zalmuna sat reyinacajja mistsuwayapjjänwa jaltjjañataqui, ucampis Gedeonajj arctasinjja catjaränwa. Uqham uñjasinsti take ejercitpachaw wali ajjsarayasipjjäna. Gedeonasti nuwasïwitjja cutt'anjjänwa Heres sat thacnäma. Ucatsti Sucot sat chekanquir mä wayna catjasinjja jisct'änwa. Ucampis aca waynajja pakallko tunca pakallkoni Sucot sat chekanquir jilïrinacana, uqhamarac ancianonacana sutinacapwa kellkt'ata churäna. Gedeonajj, Sucot sat marcaru mantasinjja ucanquir jakenacarojj sänwa: —¿Amtapjjtati cunjämtejj nayar sawcasipquitu Zeba, Zalmuna ucanacata ucjja? Amtapjjaraquim jumanacajja jakenacajjarojj janiw mank'añsa churañ munapcäyätati cunapachatejj wali karjata thayjtatäpcän ucqhajja, jumanacasti sapjjayätawa: ‘Ni catjapquisa acanacajj,’ ¿ampi? sasa. ¡Acajjay uñjapjjamaya! Ucatsti Gedeonajj wasaranquir ch'aphi lawanaca aptayanisajja, ucampiwa Sucot chekanquir ancianonacarojj jawc'jäna. Uqhamaraqui Penuel chekanquir torrepsa allinucusajja, uca marcanquir jakenacsa jiwarayaraquïnwa. Ucjjarusti Gedeonajj jisct'araquïnwa Zeba, Zalmuna ucanacarojja: —¿Cunjämänsa Tabor sat chekan jiwarayapcta uca jakenacajja? sasa. Ucat jupanacasti saraquïnwa: —Jupanacasti jumjamänwa, sapa mayni jupanacajja jilïrinacjamaraqui —sasa. Ucat Gedeonasti saraquïnwa: —¡Jumanacasti nayan jilanacajjaruw jiwarayapjjtajja! Jichhasti chekpachansa Diosajj jacasquiwa. Ucampis jumanacatejj jan jiwarayapcasamänjja, nayasti anchhita horasanjja janiraquiw jiwarayapquirismati —sasa. Ucjjarusti Jeter sat jilïr yokaparuw saraquïna: —¡Sartasin jiwarayam! —sasa. Ucampis Jeter satajj waynäscatap laycojja janiw espadapa aysuña muncänti. Ucampis Zebampi, Zalmunampejj, Gedeonarojj sapjjaraquïnwa: —¡Jumay nanacaru jiwarayapjjetajja! Uqhamatwa mä jakena jan ajjsarirïtapajj yatisi —sasa. Ucatsti Gedeonajj sartasinwa jiwarayi, uqhamaraqui Zeba, Zalmuna ucanacan camellonacapan cuncapan adornonacajj uchatäcäna ucanacsa catuntasiraqui. Ucampis israelitanacajj Gedeonarojj sapjjaraquïnwa: —Jumajjay madianitanacan t'akhesiyatäñatjja khespiyapjjchistajja, uqhamïpansti nanacajj munapjjtwa juma, uqhamarac wawanacamasa nanacaru apnakañapa —sasa. Ucat Gedeonasti saraquïnwa: —Janiwa nayasa, ni wawajjasa jumanacarojj apnakapquirismati, jan ucasti Diosawa jumanacarojj apnakapjjätam. Ucampis nayajj mayipjjsmawa, aparanipcta uca surtijanaca churapjjeta —sasa. Uca kori surtijanacsti enemigonacapäqui uca soldadonacaw uchasipjjäna, jupanacasti inti jalsu tokenquir jakenacäpjjatap laycu. Ucampis israelitanacajj mä capa oraker jant'act'asinjja ucarcamaw aparanipcäna uca kori surtijanacjja uchapjjäna, ucat Gedeonarojj sapjjaraquïnwa: —¡Acajja uca surtijanacajja! —sasa. Take uca kori surtijanacajj apthaptänwa tunca llätuncan kilonaca. Ucarusti janiw jaqhutäcänti adornonacasa, ni joyanacasa, ni wila k'ellu telanacata Madián chekanquir reyinacajj uchasipcän uca telanacasa, uqhamarac ni camellonacan cuncapana uchatäcän uca adornonacasa. Uca koritsti Gedeonajj mä diosa lursuyasasti Ofra sat marcaparuw uchayäna. Ucatsti take chekat israelitanacajj ucaruquiw sarapjjäna, jupanacajj uqhama Diosata armt'asisa. Uca luratapasti Gedeonataquejja mä lanctañänwa, uqhamarac familiapataquisa. Uqhamaw madianitanacajj israelitanacan apnakatäna. Jupanacasti pusi tunca marajja janipuniw sayt'asiñataquejj ch'amanïpcänti. Ucampis Gedeón jacquipanjja take uca orakenacanjja samarañaw utjäna. Joasan, Jerobaal sat Gedeón yokapasti utaparuw jacasiri sarjjäna. Gedeonajj pakallko tunca wawanacanïnwa, uqhamarac walja warminacaniraqui. Siquem sat chekancqui uca uñt'atapajja mä wawanïnwa, ucarojj sutichänwa Abimelec sasa. Gedeonasti walja maranëjjasinjja jiwjjänwa, ucatsti amayapajj imt'atäjjaraquïnwa Joás sat awquipan sepulturaparu, ucasti Ofra sata Abiezer familian marcapawa. Gedeón jiwjjatatsti israelitanacajj Diosat armt'asiwayasinsti cunayman Baal sat diosanacaru yupaychiriw cutt'awayjjapjjäna, ucampis jupanacajj diosapataquejj ajllirïpjjänwa Baal-berit sataru. Jupanacasti Diosapata armt'asiwayasinjja janiw amtascjjapjjänti Diosajj jupanacarojj take uñisirinacapat khespiyatapjja. Uqhamarac janiw amtasisajj qhuyapt'ayapcaraquïnsa Jerobaal sat Gedeonan familiaparusa, jupajj cuna asquinactejj jupanacataqui lurawayqui ucanac amtasisasa. Jerobaal satan Abimelec yokapasti, Siquem sat marcaruw saräna taycapan familianacapampi parliri aqham sasa: —Take familianacajjan sutiparuw nayajj achict'apjjsma jumanacajja Siquem marcanquir take jakenacaru amuyt'ayapjjañanacamataqui. Cawquïris walïspa mä jakempi apnakatäñati, jan ucajja Jerobaal awquejjana pakallk tunca wawanacapan apnakatäñacha walïspajja —sasa. Ucampis Abimelec satajj jupanacan familiapätap laycusti jupanacajj Abimelec toketwa sayt'apjjäna, ucatsti sarapjjänwa Siquem marcanquir take jakenacaru amuyt'ayiri jupanacan yanapt'apjjañapataqui. Ucampis jupanacajj sapjjänwa: “¡Yanapt'apjjañäni jiwasan jilasächejjaya!” sasa. Ucampis Abimelec chacharojja pakallk tunca moneda kollke churapjjäna Baal-berit sat diosan templopat apsusina. Ucat uca kollkempisti Abimelec chachajja wali khoru jakenacwa minc'äna jupampi chica sarañapataqui, ucampis uca jakenacajj iyawsasaw jupampi chica sarapjjäna. Cawqhantejj Jerobaal sat awquipajj jaccäna uca Ofra sat marcaru, purisasti uca khoru jakenacampejja mä sapa kala patjjaruquiw pakallk tunca jilanacapa jiwarayäna. Ucampis Jotam sat Jerobaal awquipan sullquïri wawapaquiw imantasis khespïna. Uca khepatsti take Siquem marcanquiri, uqhamarac Bet-milo satanquirinacasa takenejj mayaquiw encina sat chekan tantachasipjjäna. Ucatsti Siquem marcana wali ajjsarata mä kalajja utjcäna ucqhanjja Abimelec chacharojj reyitwa utt'ayapjjäna. Ucatsti Jotam chachajj yatisinjja Gerizim sat lomaru maqhatasinjja uca kollutwa wali jach'ata art'anïna takeni ist'apjjañapataqui: “¡Siquem marcanquir jakenaca wali ist'apjjeta! ¡Diosasti jumanacarojj uqhamaraqui ist'aracpan! “Mä urunjja kokanacajj mä reyinïñwa munapjjäna, ucatsti olivo sat kokaruw mayipjjäna reyïñapataqui. Ucampis olivo kokasti janiw muncänti, jupajj sänwa: ‘Nayasti kokanacana reyipäñajjataquejja waquisiwa aceite churañajja jaytaña, uca aceitesti wali asquiwa jach'aru aptañataqui jakenacaru, uqhamarac Diosaru.’ “Ucatsti kokanacajja higo sat kokaruraquiw sapjjaraquïna: ‘Uqhamajj jumay nanacan reyejjäma’ sasa. Ucampis higo kokajja janiw muncänti, ucat saraquïnwa: ‘Nayan kokanacan reyipäñataquejja waquisispawa jaytañajjajja uca suma mojjsa higo achunaca churañajjajja’ sasa. “Ucjjarusti kokanacajj jan munipanjja uva aliruw mayipjjaraquïna reyipäñapataqui. Ucampis uva alejja saraquïnwa: ‘Nayajj janiw kokanacan reyipäquiristti, reyïñataquisti waquisispawa nayan vino churañajj jaytañajja, ucampiw jakenacasa, Diosasa cusisi’ sasa. “Ucampis kokanacajja jan munipanjja zarza sat ch'aphi kokaruraquiw mayipjjaraquïna: ‘Jumay uqhamajj nanacan reyïmjja’ sasa. Ucatsti zarza sat ch'aphi kokajj saraquïnwa: ‘Jumanacatejj nayan reyimäñajja munapjjsta ucajja take jumanacaw nayan ch'iwejja mankheru mantapjjañamajja. Ucampis jan nayan reyimäñajja munapjjsta ucajja nayatjja ninaw mistuni ucasti Líbano sat kollunquir cedro kokanacaruw naqhantani’ sasa. “Jichhasti nayajj jumanacarojj jisct'apjjsmawa: ¿Jumanacajja cheka suma amuyumpiti Abimelec satarojj reyita utt'ayapjjtajja? Uqhamaraqui, ¿suma uñjañampiti Jerobaal, uqhamarac familiaparus uñjapjjta, cunjämtejj jupajj jumanacaru qhuyapt'ayañampi uñjapctam uqhama? Nayan awquejjasti jumanac laycu nuwasisajj niyaw jacañapsa apt'asi, cunapachatejj madianitanacan t'akhesiyatäñata khespiyañataqui nuwasqui ucqhajja. Ucampis jumanacajja awquejjan familiapa contraw sayt'asinjja pakallk tunca yokanacapwa jiwarayapjjtajja mä kala patjjaruqui. Ucatsti Abimelec sata awquejjan uñt'atapan yokaparuquiw reyita utt'ayasipjjtajja jumanacan familiamätap laycu. Ucampis nayajj sapjjsmawa: Jumanacatejj Jerobaal, uqhamarac familiaparus cheka asquimpi uñjapjjsta ucajja, waliquïpjjamay Abimelec chachampejja, uqhamarac jupasa jumanacampejj waliquiraquïpanaya. Jan uqhamäcän ucajja, ¡Abimelec sat chachata ninajj mistusina naqhantpana take Siquem, Bet-milo sat marcanquirinacaru, jan ucajj Siquem, Bet-milo uca marcanacat ninajj mistusina Abimelec sataru naqhantaracpana!” sasa. Uqham arnakawayasinsti Jotam satajj jaltjjänwa, ucatsti Beer sat chekanwa jacjjäna, jupasti Abimelec jilaparu ajjsaratap laycu. Abimelec chachajj quimsa maranacaw israelitanacarojj munañaparu apnakäna. Ucampis Diosajja, Abimelec chachampiru, uqhamarac Siquem marcanquirinacampirojj mä ñankha ajaywa uchäna, uqhamata take Siquem marcanquirinacajj Abimelec contra sayt'apjjañapataqui. Uqhamata Abimelec chachajja Jerobaal awquipan pakallk tunca yokanacapa jiwarayatapat pago catokañapataqui, uqhamarac Siquem marcanquirinacasa pago catokapjjañapataqui yanapapjjatap laycu. Siquem marcanquirinacasti kollu patanacaruw jakenac uchapjjäna, ucatsti uca jakenacajja uca jac'a thaqui pasirinacarojja lunthatapjjänwa. Ucsti Abimelec chacharuw yatiyapjjäna. Ucat mä urusti Gaal sat, Ebed chachan yokapajj Siquem chekanjama jilanacapampi pasawayasinjja uca marcanquir jakenacampejj suma asquitwa uñt'ayasïna. Ucampis jupanacajj yapunacaru sarasinjja uva achunaca aptanisajja vino lurapjjäna; fiesta lurasinjja mank'apjjäna, umapjjäna diosanacapan templopana, uqhamarac Abimelec chacharus maldicipjjaraquïna. Gaal sat chachasti sänwa: “¿Abimelec chachajj qhitïtapsa amuyasi? Jupasti Jerobaal chachan yokapaquiwa, Zebul sat mä uywatani. Ucampis jiwas Siquem chekanquirinacajj, ¿qhitïtansa jupanacan esclavopäñasataquejja? Waquisiwa jiwasan Hamor chachana esclavopata sarnakañasajja. Jupaw Siquem marca sayt'ayawayi. Janiw cunapachas Abimelec chachan esclavopäcsnati. Nayatejj jumanacan jilïrimäristjja anchhichpachaw Abimelec chacharojj alisnucuristjja, ucatsti saraquiristwa: ‘Saram Abimelec ucatsti mä ejército tantacht'asinjja jutam nayampi nuwasiri’ ” sasa. Ucampis Zebul sat marca apnakeristi uqhama Gaal chachan parlatanacapa ist'asinsti wali coleräna. Ucatsti Abimelec chacharu yatiyiriwa qhithäna, jupasti Aruma sat chekancascänwa aqham sasa: “Gaal sata Ebed sat chachan yokapasti, jilanacapampejj Siquem marcaruw jutatayna. Ucatsti aca marcanjja jakenacaruw jan walinaca amtayasqui juma contra sayt'apjjañapataqui. Uca laycusti jumajj aruma soldadonacamampi mistuwayasinjja pamparu imantasipjjam. Arumarji inti jalsusti marcaru nuwantanipjjam, ucampis cunapachatejj Gaal sat chachajj jakenacapampi mistuncani jumampi nuwasiñataqui ucqhajja, jumajj tucjam cunjämtejj jumajj lurañ muncta uqhamarjama” sasa. Uqhamaw Abimelec chachajja, take jakenacampi aruma mistusajja pusi tamaru jaljtasinjja Siquem marcaru muyuntapjjäna. Ucampis Gaal sat chachajj marca puncuru mistsupanjja, Abimelec chachasti jakenacapampejj imantasipcän uca chekatjja mäquiw mistsunipjjäna. Ucat Gaal sat chachajj uñjasinjja Zebul satarojj sänwa: —¡Uñtam, kollu patanacatjja jakenacaw saraktasinqui! —sasa. Ucampis Zebul chachajj saraquïnwa: —Janiw cunäquisa, kollu ch'iwinacaquiw jumataqui jacjamajj uñtasi —sasa. Ucampis Gaal chachajj sascaquïnwa: —¡Kollu orak chica taypnämsti walja jakenacaw sarakasinqui! Uqhamarac chicata tama jakenacajja yatirinacajj jacapqui uca patjja thacnämaraquiw jutapjjaraqui —sasa. Ucat Zebul chachasti saraquïnwa: —Jichhajj jach'at parlamaya: ‘Abimelec chachajja qhitisa jiwasajj jupan esclavopäñasataquejja’ saractasä. Ucajjaya ejercitojja jumataquejj janjamaquiw cunacänsa ucajja. Jichhasti mistsumaya jupanacampi nuwasiri —sasa. Gaal chachajja mistuwayänwa Siquem marcanquir jakenac nayrakata, Abimelec chachampi nuwasiñataqui. Abimelec chachasti arctänwa Gaal sat chachan jaltjjatapatjja. Ucampis marcaru mantaña puncunjja walja jiwatanacaw utjäna. Abimelec chachasti Aruma chekaruw kheparjjäna, Zebul sat chachasti Siquem marcatjja Gaal sat chachampiru, jilanacapampirojj alisnucünwa. Khepa arumarjisti Siquem marcanquir jakenacajj pamparuw mistsupjjäna, uca yatisinsti Abimelec chachajja, ejercitopanquir jakenacjja quimsa tamaruw jaljtayäna; uca pamparuw imantasipjjäna. Ucatjja cunapachatejj Siquem marcanquirinacajj mistsunipcäna ucqhajja jupanacajj imantasipcän uca chekat mistsunisaw nuwantapjjäna. Abimelec chachajja tama jakenacapampi marca puncur purisajja jarc'antapjjänwa, ucat paya tama jakenacasti pampancapqui ucanacar nuwantasaraquiw jiwarayapjjaraquïna. Ucampis uca urojja Abimelec chachajja Siquem marca catuntañcamaw nuwasïna. Catuntasinsti marcjja liju tucjäna, uqhamarac ucan jaquir jakenacsa take jiwarayaraquïna. Uca tucjat marcarojj jayumpiraquiw phawantaraquïna. Migdal-siquem satanquirinacajja Abimelec chachan uqham luratap yatisinjja. El-berit sat templona yänacap imaña p'iyanacaruw imantasir sarapjjäna. Abimelec chachasti take jakenacajj ucan tantachasitäscatap yatisinjja, Salmón sat kolluruw take jakenacampi mistsüna, ucansti mä hacha catusinjja mä kokan ramapa qhuchhokäna ucatjja uca kokjja callachiparuraquiw ayjjaruraquïna. Ucatsti take jakenacaparojj saraquïnwa: ‘Jumanacajj mäqui lurapjjaraquim cunjämtejj nayajj lurcta uqhama’ sasa. Take jakenacajj janc'aquiw koka ramanac qhuchhokawayasin ayjjaruwayasajja Abimelec chachampi sarapjjäna templon yänacapa imaña p'iyaru puriñcama. Purisasti ucan uca lawa ramanac montont'asinjja ninampiw phichcatapjje, uqhamatwa Migdal-siquem sat chekancqui take chachanacaru, warminacaru mä warankjama jiwarayapjjäna. Ucjjarusti Abimelec chachajja Tebes sat marcaruraquiw sararaquïna, purisasti waquicht'asïnwa uca marcar nuwantasa catuntasiñataqui. Uca marca taypinjja mä torrew utjäna; uca marcan take jaquir jakenacasti ucaruw imantasipjjäna chacha, warmi uqhama. Ucat puncunaca jist'antawayasinjja uta pataruw mistsupjjäna. Ucampis Abimelec chachajja uca torre puncuru purisinjja ninampiw phichcatäna. Uqham lurquipansti mä warmiwa molinota mä kala jalaktayanïna ucat uca kalajj Abimelec chachan khepäjj p'ekepat jaljjattasinwa p'eke ch'iyjäna. Abimelec chachasti janc'aquiw yanapiripa jawsäna, ucatsti sänwa: “Espadamampi jiwayjjeta, janiw nayajj muncti: ‘Mä warmiquiw jiwayi’ sañanacapjja” sasa. Ucatsti yanapiripajj iyawsasaw espadapampi jiwayjjäna. Uqhamaw Abimelec chachajj jiwjjäna. Ucampis israelitanacajj Abimelec jiwata uñjasinjja utanacaparuw cutt'awayjjapjjäna. Diosasti uqhamaw Abimelec chacharojj mutuyäna jupajj awquipa contra jan walinac lurasina pakallk tunca jilanacaparu jiwarayatapata. Uqhamarac Diosajj mutuyaraquïnwa Siquem marcanquir jakenacarojj jan wali luratanacapatjja. Uqhamaw Jotam sata Jerobaal chachan yokapan maldicitapajj phokhasïna. Abimelec khepatsti, Isacar sat tributjja mä chachaw utjäna Tola sat sutini, jupasti Fúa chachan yokapänwa, uqhamarac Dodo chachan allchhiparaqui, jupawa sayt'äna Israel marcar khespiyañataqui. Aca Tola chachasti Samir sat chekanwa jacäna, Efraín utjqui uca lomanacana. Jupasti pä tunca quimsan maraw Israel marcarojj apnakawayasa jiwjjäna. Ucatsti Samir sat chekaruraquiw imt'jjapjjaraquïna. Uca khepatsti Galaadanquir Jair chachaw, sayt'araquïna; jupajj pä tunca payan maranacaraquiw Israel marcarojj apnakawayaraquïna. Jair sat chachasti quimsa tunca yokanacanïnwa. Sapa maynis asnjjataw sarnakapjjerïna, uqhamaraqui Galaad chekanjja mä marcaniraquïnwa. Uca quimsa tunca marcanacasti jichhürcamajj uñt'atawa “Jair chachan marcanacapawa” sasa. Jair chacha jiwjjepansti Camón sat chekaruraquiw imt'jjapjjaraquïna. Israelitanacasti wastatampiw Dios nayrakatana jan walinac lurjjapjjaraquiquïna cunayman Baal Astarté sat c'ari diosanacar yupaychasina. Uqhamarac Siria, Sidón, Moab, Amón uca marcanquirinacan diosanacaparu, filisteonacan diosanacapar yupaychasinjja Diosaru take chuyma yupaychañjja apanucjjapjjänwa. Ucatpï Diosajj colerasisinjja filisteonacampi, amonitanacampi t'akhesiyatäñarojj catuyänjja. Uca urutsti filisteonacampi, amonitanacampejj tunca quimsakallkon maranacaw Galaad sat chekan jaquir israelitanacarojj wali t'akhesiyapjjäna. Aca Galaad sat orakenacasti Jordán jawirat mayscatancänwa amorreonacan orakepana. Ucampis amonitanacajj Jordán jawirjja maqhatanipjjaraquiquïnwa Judá, Benjamín, Efraín sat tribunquirinacampi nuwasiñataqui. Uqhamaw israelitanacajj wali llaquita, jan walt'añana jicjjatasipjjäna. Ucatsti israelitanacajj Diosaruw yanapa mayipjjän aqham sasa: “Dios Tatitu, juma contraw nanacajj jucha lurapjjta, uqhamarac apanucupjjaracsmawa c'ari diosanacaru yupaychatanacajj laycu” sasa. Ucat Diosajj saraquïnwa: “Jumanacasti t'akhesiyatäpjjayätawa egipcionacana, amorreonacana, amonitanacana, filisteonacana, sidonionacana, amalecitanacana, madianitanacana uqhama. Ucampis cunapachatejj nayaru arnakasinipquista ucqhajja nayajj jumanacarojj khespiyapjjsmawa. Uqhama khespiyatäcasinsa jumanacajj nayatjja armasisipcaquistawa yakha c'ari diosanacaru yupaychaña laycu. Uca laycusti nayajj janiw mayampis khespiyapquirismati. Jichhasti, ¡sarapjjam, ucat mayipjjaraquim yanapa cawquïr diosanacarutejj ajllisipcta ucanacaru! ¡Jupanacasti jumanacarojj khespiypan cunapachatejj wali llaquita, jan walt'añana jicjjatasipcta ucqhajja!” sasa. Uqham ist'asinsti israelitanacajj, Diosarojj sapjjaraquïnwa: “Nanacajj juchwa lurapjjta. Jichhasti nanacampejj cunjämarutejj muncta uqhamaruy luram, ucampis nanacajj achict'asipjjsmawa, jichhajj khespiyapjjaquitaya” sasa. Israelitanacajja uca c'ari diosanacjja apanucjjapjjänwa, Diosaru cutt'asa yupaychañataqui. Ucatsti Diosajja janiw muncänti israelitanacan t'akhesiscañapjja. Amonitanacajj tantacht'asisinjja Galaad sat chekaruw campamento uchantasipjjäna, ucampis israelitanacajja uca quipcaraquiquiw tantacht'asisajj Mizpa sat chekaruraquiw campamento uchasipjjaraquïna. Galaad sat chekana jaquir israelitanacajja jilïrinacapampejj amtapjjänwa: “Qhititejj amonitanac contra nuwasiñataqui sartcani ucawa aca Galaad sat orakenacana take jaquirinacarojj apnakani” sasa. Jefté sat chachajj jan ajjsarasa wali nuwasirïnwa, jupasti Galaad orakenquirïnwa. Jupajj jan wali sarnaker warmina, uqhamarac Galaad sat chachampin yokapänwa. Ucampis Galaad chachan warmipasti walja wawanacanïnwa ucanacasti jilsjjasinjja Jefté satarojj utatjja alisnucjjapjjänwa, aqham sasa: “Awquejjan yänacapatjja janiw jumajj cunsa catcasmati” sasa, jupajj yakha warmin wawapätap laycu. Ucatsti Jefté satajja utapata sarjjasinjja Tob sat chekaruw jaquir sarjjäna. Ucansti jupajj wali khoru jakenacampiw mayachasjjäna; cunjämarutejj sarnakañ munapqui uqhamaruw sarnakapjjäna. Ucat maranaca pasjjatatsti amonitanacajj israelitanacampiw nuwasiñaru mantapjjäna. Galaad sat chekanquir jilïrinacajja Tob sat chekarojj Jefté sat chacharu jawsiriw qhithapjjäna. Jeftërusti sapjjänwa: —Jutam nanacajj munapjjtwa jilïrïñama amonitanacampi nuwasiñanjja —sasa. Ucat Jefté chachajj saraquïnwa: —Jumanacasti nayarojj uñisipjjerïstajjaya, awquejjan utapatsa alisnucuyañcama. Jichhasti, ¿cunatracsti thakheri jutapjjestasti jan walt'añ horasansti? —sasa. Galaad chekanquir jilïrinacasti sapjjaraquïnwa: —Uqham t'akhesiñan jicjjatasisapï nanacajj thakher jutapjjsmajja. Nanacasti munapjjtwa jumana nanacampi chica sarasina amonitanacampi nuwasiñama, uqhamarac Galaad chekan take jaquirinacan jilïripäñama —sasa. Jefté chachasti saraquïnwa: —Uqhamasti jumanacatejj munapjjsta nayan cutt'añajja amonitanacampi nuwasiñajjataqui; ucampis cunapachatejj Diosajj atipjayitani ucajja nayasti jumanacan jilïrimäyäwa —sasa. Ucjjarusti Galaad chekanquir jilïrinacasti sapjjaraquïnwa: —Diosawa testigosajja nanacasti lurapjjäwa cuntejj arsctajja uqhamarjama —sasa. Ucampis Jefté chachajj jilïrinacampejj saränwa; puripanjja marcanquir take jakenacajja jilïripatwa utt'ayapjjäna. Ucampis Mizpa sat marcanjja Jefté chachajja Dios nayrakatanjja cuna arunactejj arscäna uca pachpa arunacaracwa arsuraquiquïna. Ucjjarusti Jefté chachajj yatiyirinacwa qhitäna amonitanacan reyiparu aqham sasa jisct'iri: “¿Cunasa camachi naya contra sartasina marcajjaru nuwasiri jutañamataquejja?” sasa. Amonitanacan reyipajj Jeften yatiyirinacaparojj saraquïnwa: “Jumanaca israelitanacasti Egiptota mistunisajj nanacan orakenacajj aparapjjistajja Arnón sat jawirat kalltasina, Jaboc, Jordán sat jawiranaccama. Jichhasti sumataquiy uca orakenac cutt'ayjjapjjeta” sasa. Ucampis Jefté chachajj wastatampiw yatiyirinaca amonitanacan reyipan ucaru qhitharaquiquïna. Aqham sasa yatiyiri: “Jeften yatiyäwipajj acawa, nanaca israelitanacasti janiwa moabitanacana, ni amonitanacana orakenacapjja aparapcsmati. Nanacasti Egiptot mistunisasti, wasaran sarnakaniwayasajja Mar Rojo sat kotaruw purinipjjta, ucatjja Cades sata marcaruraqui. Ucqhatsti nanacajja yatiyirinacwa qhithapjjta edomitanacan reyipa uca orakepnäma nanacan pasañanacajja churañapataqui, ucampis jupajj janiw munapquituti. Uca quipcarac moabitanacan reyiparusa mayipjjaraquictwa ucasa janiraquiquiw munapquituti pasayaña. Ucataw nanacajj aca Cades sat marcaru kheparjjapjjta. Ucjjarojj wasarnäma sarasinsti Edom, Moab sat orakenacnämwa muytawayapjjta Moab chekata inti jalsu tokeru puriñcama, ucqharu purisinsti campamento waquichasjjapjjta Arnón sat jawirat mayscataru. Ucampis janiw uca jawira maqhatapcti uca chekata Moab sat orakenacajj kalltawayatap laycu. Ucampis nanacajj yatiyirinacwa qhithapjjta Hesbón sat chekanquir amorreonacan Sehón sat reyiparu mayiri, orakenacapnäma pasawayasina nanacan orakenacajjar sarañataqui. Ucampis Sehón reyejj janiw orakenacapnäma pasayaña munapquituti, jan ucasti take ejercitonacapa tantacht'asinjja Jahaza sat chekaruw campamento lurantasipjjäna, ucatsti nanacaruw nuwantapjjetu. Ucampis Israel marcan Tatitu Diosapaw yanapapjjetu Sehón reyiru, uqhamarac ejercitoparu atipjañataqui, ucata amorreonacan take uca orakenacapa catuntasiñanacajjataqui. Nanacasti amorreonacan orakenacapjja catuntasipjjtwa Arnón sat jawirata, Jaboc sat chekacama, uqhamarac wasar chekata Jordán sat jawircama. ¿Jichhasti nanacarojj alisnucuñti munapjjesta Diosajj cawquïr orakenactejj amorreonacat aparawayasina nanacaru churapquitu ucatjja? Quemós sat diosamajj, ¿cunanactejj churctam jumancañapataqui ucanacjja jumanquïritjjay uñt'astajj janicha? Uca quipcaraquiw nanacan Diosajjajja cunanactejj churapquitu ucanacjja nanacanquïrit uñt'asipjjaracta. ¿Jumasti jilt'atapunïtatisti moabitanacana Balac sat reyita Zipor satan yokapatsti? Ucampis jupajja janiw nanaca contra nuwasiriti jutcänjja. Nanacasti Hesbón, Aroer, uqhamarac uca jac'anquir orakenacansa, Arnón sat jawir thiyanquir marcanacansa quimsa pataca maranacaw jacjjapjjtjja, ¿cunatraqui uca maranacansti jumanacajja jan arsusipjjestasti? Ucampis nayajj janiw cuna jan wals lurcsmati, jan ucasti jumawa jan wali lurtajja nanacampi nuwasiri jutasinjja. Jichhasti Diosawa cheka uñjir juezajja, jupawa cunjämarusa cheka uñjani israelitanacampiru, amonitanacampirojja” sasa. Uqhama Jefté sat chachan yatiyäwi arunacapa ist'casinsa amonitanacan reyipajj janiw jaysañ muncänti. Ucatsti Diosan ajayupaw Jefté chachjjaru jutäna; jupajj saränwa Galaad, Manasés, uqhamarac Mizpa sat Galaad marca cheka pasawayasa amonitanacan take orakenacapa atipjasina catuntasiñataqui. Jefté chachasti aqhama arumpiw Diosaru arsüna: “Jumatejj amonitanacaru atipjayitäta ucajja, nayajj ninaru phichhantata sacrificio loktäma, qhititejj utajjata nayrakata mistsuncani nayaru catokeri, cunapachatejj nuwasïwita cutt'jjä ucqhajja” sasa. Jefté chachajja amonitanacampi nuwasisajj atipjasinjja take orakenacapwa catuntasïna. Ucampis Diosawa juparojj uqhama atipjayäna. Jefté chachasti walja uñisirinacapa jiwarayäna, uqhamaraqui pä tunca marcanacaraqui catuntasiraquïna Aroer sata chekata Minit, uqhamarac Abel-keramim sat chekacama. Uqhamatwa Israelitanacajj amonitanacaru apnakapjjäna. Cunapachatejj Jefté chachajj Mizpa sat chekanquir utaparu cutt'jjäna ucqhajja mä sapa phuchapawa catoker mistsunïna thokt'asisa, uqhamarac pandera sat instrumentonaca toct'asisa. Uca phuchapata yakha wawapasti janiw utjcänti. Jefté chachasti phuchapa jutir uñjasinjja llaquisiñatjja isipa ch'iyanokasisajj sänwa: —¡Ay, imill wawajja, wali llacthapisiyista! ¡Jumapunïtatisti nayan jan waliru puriñajjataquisti! ¡Nayasti mä arsüwi Diosarojj lurta, jichhasti phokhañajjaw waquisi! —sasa. Ucat phuchapajj saraquïnwa: —Awquejja, cuntejj Diosarojj arscta ucjja nayampejj lurascaquim. Jupasti arsutaparojj phokhewa amonita uñisirinacamaru atipjasinjja. Ucampis achict'assmawa pä phajjsiya kollunaca sarnakawayä amiganacajjampi jacht'asisa jan casarasisa jiwañajjataqui —sasa. Jefté chachasti phuchaparojj pä phajjsi churänwa. Ucatsti jupajj uca pä phajjsinjja kollunacanwa amiganacapampi sarnakäna jacht'asisa jan casarasiwayasina jiwañapata. Ucat pä phajjsitsti awquipan ucaruw cutt'jjäna. Ucampis awquipajj phokhänwa cuntejj Diosaru arscatayna ucampi. Uqhamawa Jefté chachan phuchapajj jiwjjäna jan qhiti chachampis wachoka juchar puriwayasina. Ucatwa israelitanac taypinjja mä costumbrejj utji sapa mara tawakonacajja Jefté chachan phuchapata pusi uru jachir sarapjjañapajja. Efraín sat tribunquir jakenacajj tantacht'asisinjja, Jordán jawira maqhataniwayasajja Zafón sat chekaruw jutapjjäna, purisinsti Jefté chacharojj sapjjänwa: —¿Cunatsa juma sapaqui amonitanacampi nuwasiri sarta nanacaru jan yatiyasa jumampi chica sarañanacajjataqui? Jichhasti nanacajj jumjja utamamppacha phichhantawayapjjäma —sasa. Jefté chachasti saraquïnwa: —Nayampi, jakenacajjampi, mä nuwasiñaw amonitanacampejj utjapjjetäna, ucampis nayajja jumanacarojj jawsayapjjsmawa ucatsti janiw nanacar arjjatirejj jutapctati. Cunjämatejj jumanacajj nanacar jan yanapir jutapjjatam uñjasinjja nanacaquiw amonitanacampi nuwasiri sarapjjta, ucampis Diosawa nanacar atipjayapjjetu. Jichhasti, ¿cunatraqui jumanacasti nanacampi nuwasiri jutapjjtasti? —sasa. Ucatsti Jefté chachajja Galaad sat marcanquir take jakenaca tantacht'asinjja Efraín sat tribunquir jakenacampi nuwasisajja atipjänwa. Efraín sat tribunquir jakenacajj Galaadanquirinacarojj sapjjänwa, Efraín, Manasés taypin jacapcäna ucanacajj, Efraín triburu apanucurinacäpjjew sapjjänwa. Galaad marcanquirinacasti Efraín sat tributjja Jordán jawira maqhatañanacwa aparapjjäna. Cunapachatejj yakhepa Efraín tribunquirinacajj jaltjjasina maqhataña mayipcäna ucqhajja, jupanacajj jisct'apjjänwa, “¿Efraín tribunquirïtati?” sasa. Ucampis “Janiwa” sapqui ucanacarojja, mayipjjänwa aqham sañapa: “Shibolet” sasa, ucampis “Sibolet” sasaquiw arsupjjäna janiw sum arsupcänti, ucatsti catuntasinjja ucqharpachaw jiwayapjjäna Jordán jawir maqhatañaru. Uca nuwasiñansti Efraín tribunquirinacajja pusi tunca payan waranka jakenacaw jiwarapjjäna. Jefté chachasti sojjta maranacaw israelitanacan apnakeripänjja. Cunapachatejj jiwjjäna ucqhajj Galaad sat nacïwi marcaparuw imt'jjapjjäna. Jefté chacha khepatsti Israel marca apnakeristi Ibzán chachänwa, jupasti Belén marcanquirïnwa. Jupasti quimsa tunca yokanacani, quimsa tunca phuchanacaniraquïnwa. Take wawanacapasti yakha chekanquir jakenacampiw casaräna. Ucampis Ibzán sat chachasti pakallko maranacaw Israel marca apnakäna. Jiwjjepansti Belén marcaparuw imt'jjapjjäna. Uca khepatsti, Elón sata Zabulón tribunquiriraquiw Israel marcarojj tunca maranaca apnakaraquïnjja. Jiwjjepanjja Ajalón chekaruw imt'jjapjjäna, tribupan orakeparu. Uca khepatjja Abdón sata, Hilel sat Piratonankir chachan yokaparaquiw Israel marcjja apnakaraquïna. Abdón sat chachasti pusi tunca yokani, quimsa tunca allchhinacani uqhamänwa, ucampis sapa mayniraquiw mä asnor lat'jjatata sarnakerïna. Jupasti quimsakallko maranacaraquiw Israel marcjja apnakawayaraquïna. Jiwjjepanjja Piratón sat marcaparuraquiw imt'jjapjjaraquïna, ucasti Efraín orakenquiwa, Amalec satan kollunacapana. Israelitanacasti wastatampiw Dios nayrakatanjja jan walinaca lurjjapjjaraquiquïna. Ucatsti Diosajja pusi tunca maranaca filisteonacampi t'akhesiyatäñaruw catuyäna. Zora sat marcanjja, Dan tribunsti mä chachawa utjäna Manoa sat sutini. Warmipasti jan wawachasirïnwa. Ucampis Diosan angelapajj warmiru uñstasinjja sänwa: “Jumasti jan wawachasirïtawa, jichhasti jumajj usuriptasinjja mä wawanïyätawa. Ucampis janiw umätati vino, yakha machañanacsa ni mank'ätasa cuna jan wali k'añunacsa. Jumasti usuriptasajja mä yokall wawanïyätawa, juparusti janiw ñic'utapjja qhuchhuraraquïtati. Uca wawasti Diosaru loktatäniwa janïra nazqui ucqhatpacha. Jupawa Israel marcajj-jja filisteonacan t'akhesiyatäñatjja khespiyani” sasa. Warmejj chachaparu yatiyiriw saräna: “Mä Diosan jakepaw jutatayna cawqhanccäyättejj ucqharu. Ucampis nayataquejja Diosan mä angelapjamaquiwa. Janiwa nayajj jisct'cti qhitïpachas ucjja, ni jupasa nayarojj qhitisa ucjja arscaraquituti. Ucampis jupajj situwa: Jumajj usuriptasajj mä yokall wawanïyätawa, jichhürutsti janiwa cuna machjayiri vinonacsa umätati ni cuna jan wali k'añunacsa mank'araquïtati. Uca wawasti Diosaru loktatäniwa mä nazareojama nazcani ucqhata, jiwañapcama” sasa. Ucatsti Manoa sat chachajja oracionanjja Diosarojj sänwa: “Dios Tatitu, nayasti achict'assmawa wastatampiy nanacan ucaru uca jakema qhithanim nanacaru yatiyañapataqui cunanactejj lurapcäjja nazcani uca wawampejj uca.” Diosajj, Manoan mayitaparu ist'asinjja wastatampiw angelapjja qhithäna warmejj pampancquipana. Ucampis Manoa chachapasti janiw jupampïcänti cawqhanccäntejj ucqhanjja. Warmejj janc'aquiw chachaparu yatiyirejj jaläna: —¡Nayaru uñstquitu uca chachajj wastatampiw uñstitu! —sasa. Manoa chachapasti janc'aquiw sarawayäna cawqhancäntejj uca chachajj ucqhar purisasti saraquïnwa: —¿Jumätati mayüru warmejjampi parlqui ucajja? —sasa. Uca chachasti saraquïnwa: —¡Nayätwa! —sasa. Ucampis Manoa chachajj sänwa: —Cunapachatejj arsutamarjamajj phokhasini ucqhajja, ¿cunjämsa uca wawarojj uywapjjäjja? Uqhamarac, ¿cuns jupampejj lurapjjaraquëjja? —sasa. Ucat angelasti saraquïnwa: —Warmimasti cuntejj siscta uqhamarjama phokpan. Jupasti janiwa uvata cuna casta vino luratsa, ni cuna machantayirinacsa umañapäquiti, ni mank'añapäquisa cuna casta k'añunacsa, jan ucasti cuntejj siscta uqhamarjamaw lurañapa —sasa. Manoa chachajja, uca jakejj Diosan angelapätapa jan yatisinjja sänwa: —Nayasti achict'assmawa jumajj khepart'amay nanacampi chica mank'asiri, nanacasti waquichasipctwa mä cabrito —sasa. Ucat angelasti saraquïnwa: —Nayajj kheparirista ucasa janiwa jumampi chicajja mank'amjja mank'quiristti. Ucampis Diosaruy uca cabrito holocausto sat sacrificiona loktam —sasa. Ucatsti Manoa sat chachajj, angelarojj saraquïnwa: —Sutimacsay avisawayapjjeta, cunsatätasa uca, uqhamata cunapachatejj arsutanacamajj phokhascani ucqhajja jumaru yuspagarañataqui sasa. Ucat angelajj saraquïnwa: —¿Cunataquisa jumajj sutejja yatiñ munta? Muspharcañawa jan yatiyañjama —sasa. Manoa chachajja cabrito catusinjja, grano achunacampi chicajja mä kala patjjata Diosaruw holocausto sat sacrificio loktäna. Ucampis Diosajja mä jach'a luräwi uñacht'ayäna Manoa sat chachampiru, warmipampirojja. Cunapachatejj altarat ninajj altoru maqhatcäna ucqhajja, Manoa chachampi warmipampejj uñjapjjänwa angelarojj alajjpacharu nina taypnäma maqhatiri. Ucat uqhama uñjasinsti p'eke paranacapsa orakercamaw alintapjjäna. Uqham uñjasinsti Manoajj amuyänwa uca jakejj Diosan angelapätapa, ucampis janiw uñjcjjapjjänti jupasa, ni warmipasa. Manoa sat chachajj warmiparojj saraquïnwa: —Chekpachapuniw jiwasajj jiwañäni Diosaruw uñjtan —sasa. Warmipasti saraquïnwa: —Diosatejj jiwasaru jiwayaña munchistu ucajja janiwa holocausto loktat ofrendasjja catokquistasapänti, ni cuntejj uñjctan ucsa uñacht'aycaraquistasapänsa. Uqhamarac ni cuntejj ist'ctan ucanacsa yatiycaraquistasapänsa —sasa. Ucata urunaca phokhasjjepansti warmejja mä yokall wawa wawachasjjäna, ucatsti Sansón sasaraquiw suticharaqui. Uca wawasti jilsünwa, Diosasti juparojj bendiciraquïnwa. Mä urusti Sansón chachajj Zora, Estaol sat marcanac taypincqui, uca Dan tribun campamentopancquipanjja Diosan ajayupawa jupana uñstäna. Sansón chachasti mä urojj Timnat sat marcar sarasinsti mä filistea warmiruw uñjäna. Ucat utaparu purisinsti awquinacaparuw yatiyäna: —Nayasti Timnat sat marcanjja mä suma warmi uñjanta jichhasti sart'arapipjjetaya nayasti jupampiw casarasiña munta —sasa. Ucat awquinacapasti saraquïnwa: —¿Conataquisa jumajj uca filisteo jucharar jakenac taypiru warmi thakher sarta? ¿Janiti warmejj utjqui jiwas familiasa taypinjja, uqhamarac israelitanac taypinsa? —sasa. Sansón chachasti saraquïnwa: —Uca tawakoruw nayajj wali munta, juparuy jicjjatt'arapipjjeta warmejjataqui —sasa. Awquinacapajj janiw yatipcänti uqhamäñapa Diosatti jutaspa jan ucajj janicha ucjja. Ucampis jupajja thakhascänwa filisteonacampi cunjämata nuwasiñataquisa. Uca urunacajj filisteonacaw israelitanacar apnakäna uca laycu. Sansón waynasti, awquipampi, taycapampi uqhamaw Timnat sat marcaru sarapjjäna. Cunapachatejj marca jac'a uva yapunacar puripcäna ucqhajja mä leonawa warart'asis mistsunïna jaljjatañataqui. Ucatsti Diosan ajayupaw Sansón chachjjaru jutäna, mä cabritöcaspas uqhamwa leonarojj jisc'a jisc'a tucjäna. Ucampis awquinacaparojj cunatejj pascän ucjja janiw yatiycänti. Ucat sarasinjja cawquïr tawakorutejj muncäna ucampiw parlanïna. Urunaca pasatatsti Sansón chachajj wastatampiw cutt'äna uca tawakompi casarasiñataqui. Thaquita sarakawayasinsti uca jiwat león uñjiriw saräna. Jiwat león uñjasasti jicjjatänwa walja mamurayanaca tapapampi, uqhamarac uca mamurayanacan misq'ipsa. Uca tapatjja amparampiw misq'jja apsüna, ucatsti mank'asisaw thacnäma saräna. Ucat awquinacapar jicjjatasinsti uca misq'i churäna mank'apjjañapataqui. Ucampis janiw yatiycänti uca misq'jja jiwat leonata apsunitapjja. Sansón chachan awquipasti tawakor uñjiriw saräna. Ucansti Sansón chachajj mä fiesta luräna, cunjämtejj waynanacajj lurapjjerïqui uqhama. Ucampis filisteonacajj uñjasinjja wali ajjsarayasipjjäna, Sansón chachataquisti quimsa tunca amigonacapa irpapjjäna jupampïpjjañapataqui. Sansón chachasti uca quimsa tuncanirojj saraquïnwa: —Nayasti mä jisct'a jisct'apjjäma yatjjatapjjañamataqui. Ucampis aca pakallko uru fiesta lurcasintejj chekt'apjjäta ucqhajja, nayasti sapa mayni jumanacarojj churapjjämawa linot lurat suma capa, uqhamarac fiestaru sarañataqui suma isi. Ucampis janitejj chekt'apcäta ucqhajja, sapa mayni jumanacawa nayarojj churapjjetäta linot lurat suma capa, uqhamarac fiestataqui suma isi —sasa. Ucatsti jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Jisct'apjjetaya nanacan yatjjatapjjañanacajjataqui, nanacajj takeniw ist'asipctjja —sasa. Sansón chachasti yatjjatapjjañapataquejj sänwa: “Mank'qui ucatjja mank'araquiw mistu, ucampis ch'amanïcäna ucatsti mojjsaraquiw mistsuraqui” sasa. Ucat quimsa uru pasjjatatsti jupanacajj janiw yatjjatañ puedcjjapjjänti. Ucat pusi urunsti Sansón chachan warmiparojj sapjjaraquïnwa: —Chachamaru jisct'am nanacaru uca yatjjatañäqui uca yatiyañamataqui. Jan ucasti nanacajj ninampiw phichhantapjjäma jumaru, uqhamarac awquiman familiaparu. ¡Jumanacasti nanacarojj cunanacajjatejj utjapquitu uca aparaña laycucjamaquiw jawsthapipjjestajja! —sasa. Ucatsti jupajj Sansón chachaparojj jachasisaw saraqui: —¡Jumajja janiw nayarojj munquistati! ¡Jumasti nayarojj uñisistawa! Marcanquirinacajjarojja mä yatjjataña churtajja yatjjatapjjañapataqui, ucampis nayarojja cun sañtejj munqui ucjja janiw yatiyaña munquistati —sasa. Sansón chachasti ucat saraquïnwa: —Ucsti janiw nayajj awquejjarusa, ni taycajjarusa yatiycti, ¿ucatti jumarojj yatiyirismajja? —sasa. Ucatsti Sansón chachan warmipajja pakallko urpacha fiestanwa chachap jac'anjja wali jachäna. Uqham sinti jachir uñjasinsti chachapajj juparu qhuyapt'ayasaw uca yatjjatañajj cun sañtejj munqui ucjja yatiyäna. Ucatsti warmipajja janc'aquiw marcanquirinacaparojja yatiyiri saräna. Pakallko urunsti, janïra intejj jalantquipansti filisteonacajj Sansón chachan ucaru jutasinjja sapjjänwa: “Janiw cunas utjquiti misc'it juq'ampi mojjsajja; janiraquiw utjcaraquiti leonat juc'ampi ch'amanejja” sasa. Sansón chachajj saraquïnwa: “Jumanacasti vaca kallojjampi khollisinjjaya nayarojj uca yatjjatañjja churapjjchistajja” sasa. Ucampis Diosan ajayupaw Sansón chachjjaru jutäna, ucatsti Sansón chachajj Ascalón sat chekaruw saräna, ucansti quimsa tunca jaquinacaruw jiwarayäna, ucanacatwa isinacapjja aparaniwayasajja, yatjjatañan atipapqui ucanacaru churañataqui. Ucatsti churawayasinjja awquipan utaparojj wali colerataw cutt'jjäna. Sansón chachan warmipjja mayni amigoparuwa churjjapjjäna. Mä kawkha urunaca pasatatsti, trigo cosecha apthapiña horasasti Sansón chachajj warmiparu uñjiriw saräna mä cabrito apjjaruwayasina. Purisasti sänwa: —Nayasti warmejjaru uñjiriw utaparu mantäjja —sasa. Ucampis awcch'ipajj janiw mantayaña muncänti. Awcch'ipasti saraquïnwa: —Nayasti “Janiw muncjjpachati” sistwa, ucatsti mayni amigomaruw warmipataqui churjjta. Ucampis jupan sullca cullacapaw utjasqui; jupat juc'ampi jiwaquiwa, ucay jilïri lanti catusjjam —sasa. Ucat Sansón chachajj saraquïnwa: —¡Jichhasti janiw nayajj cuna juchanïcäsa cuna jan walinactejj filisteonacaru lurcä ucatjja! —sasa. Ucatsti Sansón chachajj sarasinjja quimsa pataca kamakenaca caturanïna. Payat payacama wich'inqha pura chinthapisasti ninampiw uca chinthapita wich'inqhanacaru wiycatawayäna. Ucatsti uca wich'inqhanaca ninampi naccatayasinwa kamakenacjja filisteonacan yapunacap taypiru antutnucüna. Uqhamatwa take naqhantayäna apthapit trigonaca, jan apthapitäqui ucanacsa, uqhamarac olivo sat yapunacsa take phichhantäna. Filisteonacajj yatjjatañaruw uchasipjjäna qhitisa uqham lurpacha uca. Ucatsti yatjjatapjjänwa Sansón chachan phoksusiñata uqhama luratapa, Timnateo sat awcch'ipajja warmipa aparasina Sansón chachan amigoparu churatapata. Uqham yatisinsti filisteonacajj sarapjjänwa warmimpiru, awquipampiru ninampi phichhantiri. Ucampis Sansón chachajj saraquïnwa: —Niyajjay jumanacajj uqham lurapjjchistajja. Jichhasti janiwa samarcäti jumanacampi phoksusiñcamajja —sasa. Ucat wali colerata nuwasisasti filisteonacan take ch'aqhanacapwa p'aquiräna. Ucatsti Etam sat kala janqhara p'iyaruw jaquiri sarjjäna. Filisteonacajja jutasinjja Judá orakenacata Lehi satcamaw campamentonacapa sayt'ayasipjjäna. Ucat Judá orakenquirinacasti jisct'apjjänwa: —¿Cunatsa jumanacajj jutapjjta nanacampi nuwasiri? —sasa. Ucampis filisteonacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacasti Sansón chacharu catjiriw jutapjjta, cuna jan walinactejj jupajj lurapquitu ucanaca phokhañapataqui —sasa. Uqham ist'asinsti Judá tribunquir quimsa waranka jakenacasti tantacht'asiwayasajj Etam sat kala janqhara p'iyaruw sarapjjäna. Ucar purisajj Sansón chacharojj sapjjänwa: —¿Janiti yatcta filisteonacajj jiwasanacatsa juc'ampi ch'amanïtapjja? ¿Cunatsa aqhama jan walt'añanacar apantapjjesta? —sasa. Ucat Sansón chachajj saraquïnwa: —Janiw nayajj cuna jan walsa lurcti, jan ucasti jupanacawa nayarojj jan wali lurapjjetu —sasa. Ucatsti jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacasti jutapjjtwa jumaru catuntasa filisteonacar irpjjaruyañataqui —sasa. Ucat Sansón chachajj saraquïnwa: —Juramento lurarapipjjeta jumanacajj jan nayaru jiwayapjjañamataqui. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Janiw nanacajj jiwayapcämati, jan ucasti catuntasinjja filisteonacaruquiw irpjjaruyapjjäma —sasa. Ucatsti pä machak wiscanacampi chinuntasinwa imantascäna uca kala janqhar p'iyata irpsunipjjäna. Cunapachatejj Lehi sat chekaru puripcäna ucqhajja filisteonacajj cusisiñata wali arnakasisaw jutapjjäna. Ucampis Diosan ajayupaw Sansón chachajjar jutäna. Ucatsti Sansón chachajj amparanacapan ñach'antatäqui uca wiscanacjja jan cunaquiw t'akaräna, mä lino sat pita naqhantataru uñtata. Ucjjarusti mä chhuyu asno quijada ch'aqha catusinsti, ucampiw waranka filisteonaca jiwarayäna. Ucjjarusti Sansón chachajj saraquïnwa: “Asnona mä quijada ch'aqhapampisti maya, paya montona lurta; uqhamarac asnona mä quijada ch'aqhampisti waranka jakenaca jiwarayta” sasa. Ucatsti uqham parlaña tucuyasinsti uca quijada ch'acjja jakonucjjänwa. Ucatwa uca chekanjja Ramat-lehi sasa sutichatänjja. Sansón chachasti umata wali pharjayasisinsti Diosaruwa säna: “Jumawa aca jan walt'añanjja atipt'ayistajja, jichhasti ¿cunjämaraqui uñch'uquitätasti nayaru umat pharjat jiwirsti, uqhamarac uca jucharar jakenacan amparapansti?” sasa. Ucatsti Diosajj Lehi sat chekancqui uca p'iyatjja uma mistsuyanïna. Sansón chachajj uca jalsunir uma umt'asinjja jacatatänwa. Ucat Lehi sat chekancqui uca uma jalsurojja jichhürcamajj En-hacore sas sutichapjje. Sansón chachajj Israel marcarojja pä tunca maranacaw apnakänjja, filisteonacajj uca urunaca take ucsa orakenquirinacaru apnakapcäna ucqhajja. Mä urojj Sansón chachajj Gaza sat marcaruw saräna. Ucansti uñjänwa chachanacampi sarnaker mä warmiru; uca arumajja utapanwa iquïna uca warmimpi chica. Cunapachatejj Gaza marcanquirinacajj Sansón chachan ucancatapa yatisinjja, marcaru muyuntasina marca puncjja uru jornälpacharaquiwa uñch'uquipjjäna. Ucat arumarusti sarapjjaraquïnwa samart'iri. Jupanacasti amtapjjänwa arumarji alwa khantati jiwayaña. Sansón chachasti chica arumcamaquiw iquiwayäna. Uca aruma sartasinsti marca puncjja chacañanacapamppacha qhacsuwayäna jiqhanipar k'epjjaruwayasinjja Hebrón sat uñcatasi kollu pataruw k'epsüna. Sansón chachasti, Dalila sat warmiruw sinti munäna. Aca warmisti Sorec sat vallenwa jacänjja. Filisteonacan jilïrinacapajja Dalilan ucaru sarasinjja sapjjänwa: —Sansón chacharojj c'arintam, ucatsti yatjjataraquim cawqhatsa uca ch'amapajj jutpacha uca. Uqhamata jiwasanacajj atipjasina, ñach'antasa munañasar apnakañasataqui. Uqhama yatjjatäta ucasti nanacajja sapa mayniw waranka pataca moneda kollke churapjjäma —sasa. Ucatsti Dalilajj, Sansón chacharojj sänwa: —Nayasti achict'ssmawa yatiyita cawqhatsa uca ch'amamajj juti. ¿Cunjämatsa ñach'antapjjerisma jan jararasiñamataquejja? —sasa. Sansón chachasti ucjjarojj saraquïnwa: —Jumanacatejj pakallko ch'ojjña phalanacampi ñach'antapjjetäta ucajja nayajj jan ch'amaniw tucjjäjja mä qhiti jakjamaqui —sasa. Filisteonacan jilïrinacapajj, Dalilan ucarojja pakallko ch'ojjña phalanacwa apapjjäna, ucatsti Dalilajj ucampiw Sansón chacharojj ñach'antäna. Ucampis jamasa utaru jakenaca imantasinjja sänwa: —¡Sansón, filisteonacaw jumar catuntiri jutapjjatayna! —sasa. Ucatsti Sansón chachajj may thokthapisajj uca phalanacjja jan cunac t'akaräna naqhantata phalanacäcaspas uqhama. Ucampis filisteonacajj janiw yatjjataña puedipcänti, Sansón chachan ch'amapajj cawqhatsa jutän ucjja. Ucat Dalilajj saraquïnwa: —¡Jumasti nayarojj sallkjistawa, c'arisisinjja! Ucampis jichhajja achict'smawa yatiyita cunjämatsa jumajj ñach'antatäsma uca. Sansón chachasti saraquïnwa: —Jumanacatejj jan apnakat machak wiscanacampi ñach'antapjjetäta ucajja nayajj jan ch'amani mä cawquïr jakjamaquëjjäwa —sasa Ucatsti Dalilajj machaka wiscanacampi ñach'antasinjja sänwa: —¡Sansón, filisteonacaw jumar catuntiri jutapjjatayna! —sasa. Jichha cutinjja uqhamaraquiquiw utaparu jakenacjja imantaraquiquïna. Ucampis Sansón chachajja may thokthapisinjja jan cunac uca wiscanacjja t'akthapïna mä juch'usa hilor uñtata. Dalilasti, Sansón chacharojj sascaquïnwa: —¡Jumajja nayar sallkjasinjja c'arintascaquistawa! ¡Yatiyitay cunjämatsa jumajj ñach'antatäsma! —sasa. Ucampis Sansón chachajj saraquïnwa: —Jumasti ñic'utajjata pakallko pichicanaca c'ant'am telaran telapampi, ucatsti ch'acurunacampi orakeruraqui ch'acuntaraquim. Ucatjja nayajja jan ch'amaniw tucjjäjja mä cawquïr jacjamaquëjjäwa —sasa. Dalilajja Sansón chachar icjayasinjja ñic'utapatsti pakallko pichicanaca c'ant'äna telaña telanacampi. Ucatjja orakeru ch'acurunacampi ch'acuntasinjja art'araquïnwa: —¡Sansón, filisteonacaw jumar catuntir jutapjjatayna! —sasa. Ucampis Sansón chachajj may thokthapisinjja jan cunac ch'acurunacjja sicthapïna. Ucatsti Dalilajj sascaquïnwa: —¡C'ari! ¿Cunatraqui ‘Nayajj munsmawa’ sistasti? Acampejj quimsa cutiwa nayampejj sawcasistajja. Ucampis janiw yatiyquistati cawqhatsa ch'amamajj juti ucjja —sasa. Dalilajja, Sansón chacharojj sapa horasapuniw uqhama jiscjjäna jan inact'asa. Uqhama ancha jisqhitasti Sansón chachajj jiwañwa munjjäna. Khepjjarusti uca jan arscañjja Dalilarojj chekwa yatiyjjäna: —Nayarusti janiw qhitisa cunapachas ñic'utajj-jja mururapquituti, nayasti nazcta ucqhatpachawa mä nazareojama Diosaru loktatätjja. Ucampis ñic'utajjtejj mururapjjetasma ucajja nayajj jan ch'amanïjjeristwa mä cawquïr jacjamaqui —sasa. Jichhamänjja, Dalilasti Sansón chachan cheka arsutapa amuyasinjja, filisteonacan jilïrinacapar jawsiriw qhithäna: —¡Jutapjjam, Sansón chachasti jichha mänjja chekwa yatiyjjetu! —sasa. Ucatsti filisteonacan jilïrinacapajj Dalilan ucaruw sarapjjäna kollkes apt'asita. Dalilajj Sansón chacharojj jarphiparu p'eke aljjatayasinwa icjayäna, ucatsti mayni chacha jawsäna p'ekepata pakallko pichicanaca mururañapataqui. Ucatjja Dalilajj yatiñataquejj qhuy aca wayunakasinwa, art'äna: —¡Sansón, filisteonacaw jumaru catuntiri jutapjjatayna! —sasa. Ucatsti Sansón chachajj iquïwit sartasinjja amuyasïnwa maya cutinacjama atipt'aña, ucampis janiw amuycänti Diosajja juparu apanucjjatapjja. Ucatsti filisteonacajj catuntasinjja nayranacapa apsupjjäna, broncet lurata cadenanacampi catuntayasinsti carcelanjja molinompiw irnakayapjjäna. Uca khepatsti Sansón chacharojj ñic'utapajj wastatampiw jilantjjaraquïna. Ucat filisteonacan jilïrinacapasti tantachasipjjänwa atipjasina fiesta lurañataqui, uqhamarac Dagón sat diosaparu sacrificio loktañataqui. Jupanacasti aqham sasaw k'ochupjjäna: “Jiwasan diosasawa catuyistu Sansón uñisirisarojja” sasa. Cunapachatejj jakenacajj uñjapjjäna ucqhasti k'ochupjjänwa, yupaychapjjaraquïnwa diosaparu aqham sasa: “Jiwasan diosasawa catuyistu Sansón uñisirisarojja, jupasti yapunacasa tucjiri, uqhamarac walja jakenacasa jiwarayiriraquiwa” sasa. Jupanacasti cusisiñatjja mayipjjänwa Sansón irpanipjjañapataqui cusisiñataqui. Carcelata Sansón chachar irpsuwayasinjja, juparu uñjasinjja wali cusisipjjäna. Ucampis Sansón chacharojj pä sayquir columna taypiruw sayt'ayapjjäna. Sansón chachasti amparapat irpcäna uca waynitorusti saraquïnwa: —Irpita templo catjjäsqui uca sayirinaca jac'aru, nayasti ucaruw catthapisiña munta —sasa. Filisteonacan take jilïrinacapaw phokha temploncapjjäna chachanaca, warminaca. Ucampis templota altokatanjja quimsa waranka jakenacjamaw uñch'uquisipcäna cunjämtejj Sansón chachampi phiscasisa mayninacajj anatapqui uca. Ucampis Sansón chachajj Diosaruw art'asïna: “Dios Tatitu, achict'assmawa jichha cutimpi nayat amtt'asitaya, ch'ama churita filisteonacaru pä nayrajjata phoksusiñajjataqui” sasa. Ucjjarusti Sansón chachajj amparapampiw thaktäna takpacha templo catjjäsqui uca chicachicanquir paypacha sayirinaca. Uca columnanacaru amparanacapampi limcatasinsti, jach'at art'äna: “¡Take filisteonaca nayampi chica jiwarapjjam!” sasa. Take ch'amapampiw nuqhutatäna. Ucat templojj alljjattänwa filisteonacan take jilïrinacaparu, uqhamarac take uca mankhenquirinacaru. Sansón chachajj jiwañapa horasanjja waljaninacwa jiwarayawayäna, jaccasinsa jiwaraycän ucatsa juc'amp jila. Ucjjarusti Sansón chachan jilanacapa, uqhamarac take familianacapaw jutasina jiwata janchipa apasjjapjjäna, ucatjja imt'apjjaraquïnwa Zora, Estaol sat marcanac taypiru, Manoa sat awquipan imäwiparu. Sansón chachajj pä tunca maranacaw Israel marcarojj apnakawayänjja. Efraín satan kollunacapansti mä jakew jacäna Micaía sat sutini. Jupasti taycaparuw arsüna: —Nayätwa waranka patacani kollke lunthatctam ucajja. Nayawa catuscta, ucampis jumajj maldistawa qhititejj catqui ucarojja —sasa. Ucatsti taycapajj saraquïnwa: —¡Diosasti jumaru bendizpan, wawajja! —sasa. Jupajj waranka patacani kollke cutt'ayjjepansti, taycapajj saraquïnwa: —Maldicionajj jumaru jan jutañapataquisti nayajj aca kollkjja Diosaruw loktjjäjja. Ucampejj lurayaraquïwa mä yakha diosa suma lurata, patatsti kollkempi jawiquipataraqui. Jichhasti uca kollkjja catuquimaya —sasa. Ucampis Micaiajj taycaparojj kollke churjjäma sascaquïnwa. Taycapajja pä pataca kollke apakawayasin platero sat kollke luririn ucaruw apäna mä diosa suma lurañapataqui, patatsa kollkempi jawiquipata uqham lurayañataqui. Ucatsti lurayanisinjja Micaian utaparuw uchäna. Micaía sat chachana utapanjja mä chekawa utjäna culto lurañataqui. Ucatsti efod sat iswa lurasïna, uqhamarac familiapataquisa diosanaca luraraquïna. Ucatsti mayni yokaparuw sacerdoteta utt'ayäna. Uca urunacansti Israel marcanjja janiw reyejj utjcänti, uca laycusti sapa maynisa munañapaqui lurasipjjäna. Belén marcanjja jayanquir mä waynaw utjäna Judá sat tributa. Jupasti Leví familiatänwa. Aca waynajja Belén marcata mistuniwayasajja yakha cheka jacañataqui thakeriw saräna. Ucampisa Efraín satanquir kollunacnäma sarasinsti Micaía sat jaken utaparuw purïna. Micaía sat chachasti jisct'änwa: —¿Cawquitsa jutta, jumajja? —sasa. Waynajj saraquïnwa: —Nayajj Belén marcata jutta, nayasti levitätwa, ucampis thakhasctwa cawqhansa jaquirista uca —sasa. Micaiasti saraquïnwa: —Acar kheparascam, nayan sacerdotejjäñamataqui, uqhamarac nayan awquejjäcasmas uqhama. Nayasti pagämawa maranjja tunca kollke, uqhamaraqui churaraquïmawa isinaca, mank'añsa —sasa. Ucatsti uca levitajj iyawsänwa Micaiampi jacañataqui, uqhamarac mayni wawapata tucuñataqui. Micaiasti sacerdotepwa tucuyäna, ucampis jupajj ucan jaquiriw kheparjjäna. Ucatsti Micaiajj saraquïnwa: “Jichhacuchawa Diosajj bendicitani, mä levita sacerdotenïtwa” sasa. Uca urunacasti Israel marcanjja janiw reyejja utjcänti. Uqhamaraqui Dan sat tribunquirinacasti janiraquiw orakenïpcaraquïnsa, uca laycusti jupanacajj orake thakhasisaw sarnakasipcäna utjasiñataqui. Ucampis Dan sat tribunquirinacajja Zora, Estaol sat marcanacatjja qhithapjjänwa pheska jan ajjsarir jakenaca. Jupanacasti sarapjjänwa uñakeri, uqhamarac uca chekanaca uñjiri. Aca pheska uñakerinacasti Efraín satancqui uca kollunacaruw sarapjjäna, ucatsti puripjjaraquïnwa Micaian utaparu, uca arumajja ucanwa ict'awayapjjäna. Micaian utapar jac'achasinjja levita waynan parlasitap uñt'apjjäna, ucatsti jisct'iriw sarapjjäna: —¿Qhitisa acar irpantam? ¿Cunatsa acawjancta? ¿Cunsa acan thakta? —sasa. Levita waynajj yatiyänwa cunjämtejj Micaiampi jupampejj mä amtäwir mantapqui uca, uqhamarac cunjämtejj sacerdotëñataquejj lurapqui ucsa. Ucat jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Uqhamajj jisct'amay Diosaru aca nanacan jutatanacajjajja waliquïniti, jan ucajj janicha walïcani uca —sasa. Levita sacerdotejja saraquïnwa: —Jan ajjsaras sarasipcaquim, Diosawa imasipcätam cawqharutejj sarapcäta ucqhanjja —sasa. Ucatjja uca pheska uñakerinacajja Lais sat marcaruw sarapjjäna. Uca marcansti jakenacajj wali cusisitaw jacasipjjäna sidonionacan sarnakäwinacaparjama. Jupanacasti suma samarañanwa jacasisipcäna jani qhitinsa arjjayata, janiraquiw cunas jupanacataquejj pist'caraquïnti. Sidonios sat jakenacatsti jayancapjjaraquïnwa, janiw qhitimpis parlapcjjänti. Ucatsti uca pheska uñakerinacajj cutt'jjapjjänwa Zora, Estaol cawqhanccäntejj jilanacapajj ucaru. Ucampis mayninacajj jisct'apjjänwa: —¿Cunjämas sarapjjtam? —sasa. Uñakerinacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacajj uca chekanacjja uñjanipjjtwa; ucan orakenacajj wali sumawa. Jichhasti ¡sarantañäni jupanacar nuwantiri! ¡Jan jumanacajj ucqhanaqui konupjjamti jan cunsa lurasajja! ¡Waquisiwa uca orakenaca catuntasir sarañasajja! Uca chekar purisinsti jicjjatapjjätawa wali cusisita jakenaca jach'a orakenacani, jupanacarusti janiw cunas pist'quiti. Diosawa uca orakenacjja churapjjätam —sasa. Sojjta pataca jakenacaw Dan sat tribunquiritjja Zora, Estaol sat chekanacatjja wali nuwasiñ armanacampiw mistsupjjäna. Jupanacasti Judá sat orakerojj wali armantataw purintapjjäna, ucasti Quiriat-jearim sat chekatjja inti jalanta tokenquiwa. Uca chekasti jichhürunjja Dan satan campamentopawa sasa sutichatawa. Ucqhatsti Efraín sat kollunacaruw sarapjjäna; puripjjaraquïnwa Micaian utaparu. Pheska uñakerinacajj Lais sat chekanaca uñjir sarapcäna ucanacajja, jilanacaparojj sapjjänwa: —May jan yatipctatejja, aca utanjja utjiwa efod sat isi, familiataqui diosanaca, uqhamarac suma lurata yakha diosa patatjja kollkempi jawiquipata uqhamanaca. Ucampisti, ¿cuna lurañsa amuyapjjtajja? —sasa. Ucatsti uca uñakerinacajj jupanacatjja saraktawayapjjänwa, levita waynajj jaccäna uca Micaian utaparu purisajj aruntapjjäna. Uccañcamasti sojjta pataca danita soldadonacajj wali armantataw puncuta suyt'apjjäna. Uca pheska uñakerinacasti nayrakata utar mantasin apsupjjänwa suma lurat yakha diosa, patatsti kollkempi apaquipatäqui uca, efod sat isi, uqhamarac familiapanquir diosanaca. Uccañcamasti sacerdotejj uta anka puncon sojjta pataca soldadonacampïscänwa. Ucat sacerdotesti uca pheska uñaker jakenacar Micaía satan utaparu mantasinjja suma lurata yakha diosa, efod sat isi, uqhamarac familiapanquir diosanacapa apsunir uñjasinjja saraquïnwa: —¿Cunsa jumanacajj lurasipcta? Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —¡Amuquïma, jutam nanacampi! ¡Nanacasti munapjjtwa sacerdotejjäñama, uqhamarac nanacatac mä awcjamäñama! ¿Janiti jumatac walïcaspasti israelanquir mä tribuna sacerdotepäñamasti, mä sapa jakena familiapan sacerdotepäñat sipansa? —sasa Uqhamajj wali asquïtap amuyasinsti sacerdotejj suma lurata yakha diosa, efod sat isi, familpachanquir diosanaca apjjaruwayasinsti danitanacampi chicaw sarjjäna. Jupanacajj wastatampiw wawanacapampi sarantawayjjapjjäna, uywanacapasa ant'asita, uqhamarac take yänacapasa apt'asitaraqui. Cunapachatejj jupanacajj jaya sarjjapjjäna ucqhajja Micaisampi, uta jac'anacapampejj tantacht'asisaw arctapjjäna. Arctanirinacan arnakasitanacapa ist'asinsti, danitanacajja Micaiarojj jisct'apjjänwa: —¿Cunasa camachtam? ¿Cunatsa ucatake arnakanipjjesta? —sasa. Ucat Micaiajj saraquïnwa: —Jumanacasti nayajj lurascta uca diosanacajja, uqhamarac sacerdotejja apasirakapjjestajja nayarusti jan cunani jaytaniwayapjjesta. Ucampis jisqhisipcaquistawa ‘¿Cunasa camachtam?’ —sasa. Ucampis danitanacajj sapjjaraquïnwa: —Jan uqhama arnakapjjestati, ucataraqui nanacata maynisa colerasisinjja nuwapjjeristam, uqhamatwa jiwapjjasma jumasa uqhamarac familiamasa —sasa. Ucampis Micaiajj, danitanacajj waljätap uñjasinsti, utaparuw cutt'awayjjäna, ucatsti danitanacajja sarantawayjjapjjaraquïnwa. Ucampis danitanacajj, Micaiajj lurcäna uca yänacampi, sacerdotepampi Lais sat marcaruw puripjjäna. Ucansti jakenacajj sumaqui wali cusisitaw jacasipcäna, uqhamaruwa danitanacajj take jakenacarojj espadampcama jiwarayapjjäna, uqhamarac marcsa ninampiraquiw phichhantapjjaraquïna. Uca marcasti, Sidón sat marcatjja jayancänwa, uqhamarac janiw cawqui marcampis sumanccänti uca laycusti janiw qhiti arjjatirisa utjcänti. Aca marcasti Bet-rehob sat vallencänwa. Uca khepatsti danitanacajja wastatampiw marcjja lurapjjäna, ucanwa jacjjapjjaraquïna. Uca marcasti Lais satänwa, ucampis jupanacajja machak marcarojj Dan sasaw sutichapjjäna nayra awquipan sutipampi, uca awquipasti Israelan yokapänwa. Danitanacajja uca suma lurata c'ari diosjja mä chekaru uchasinjja ucaruwa yupaychapjjäna, sacerdotsti Jonatán, Gersón sat chachan yokapa, uqhamarac Moisesan allchhipwa, utt'ayapjjaraquïna. Uca khepatsti Jonatanan wawanacapawa danitanacan sacerdotepäjjänjja, jayaru apatäñcama. Uqhamawa jupanac taypincänjja Micaiajj lurcäna uca yakha diosjja, ucchañcamasti Diosan utapajja Silo sat chekanwa kheparänjja. Israel marcana jan reyejj utjcäna uca urunacasti mä levitawa Efraín sat kollunacat jayana jacäna, jupajj Belenanquir Judá sat marcanquir mä warmimpiw uñtasjjäna. Uca uñt'atapasti jupampi tokesiwayasinjja Belenanquir awquipan ucaruw jaquir sarjjäna. Pusi phajjsi ucan jacjjasinsti, levitajja utap thakheriw saräna irptanjjañataqui. Jupasti mä uywatapa irpäna, uqhamarac pä asnompi. Uñt'atapajja awquipan utapanjja sumaquiraquiw catokaraquïna. Awquipajj cusisitaraquiw catokäna; jupanacampi chicäñapataquiraquiw kheparayäna. Levitampi, uywatapampejj quimsa uruwa uñt'atapan awquipan ucarojj kheparapjjäna; ucanwa mank'apjjäna, umapjjänsa, iquipjjaraquïnsa. Ucat pusi ururusti wali alwat sartasipjjäna sarjjañataqui. Ucampis niya sarjjarusipcäna ucqhaw tawakona awquipajj tollkaparojj saraquïna: —Janïra sarcasinsti mä jisc'a t'ant'saya mank'asiwayapjjam, uqhamata wali ch'amani sarjjapjjañanacamataqui —sasa. Panpachaniw konthapita mank'apjjäna, uqhamarac umapjjaraquïna. Uqhamäquipansti tawakon awquipajj mayiraquïnwa mä arumampi cusisita kheparapjjañapataqui. Levitajj sartasina sarjjarcchïnsa, awcch'ipajja wali achict'asïna, ucat jupajj kheparäna. Ucampis pheskëri urunsti levitajj wali alwataw sartasïna sarjjañataqui; tawakon awquipajj wastatampiw achict'araquiquïna, janïra sarcasinjja mank'asiwayapjjam uqhamata wali ch'amani sarjjapjjañamataqui sasa. Ucampis manc'cañcamajja wali uröjjänwa. Cunapachatejj levitajj sartjjäna sarjjañataqui, uñt'atapampi, uqhamarac uywatapampi, awcch'ipajja saraquiquïnwa: “Niya jayp'öjjewa; kheparjjapjjaquim cusisita jichha arumampi, arumarjiwa wali alwata sarjjapjjäta” sasa. Ucampis levitajja janiw uca arumampi kheparaña muncänti, jan ucasti sarawayjjänwa uñt'atapampi, uywatapampi, uqhamarac pä carunt'at asnonacapampi. Jupanacajj Jebús sat Jerusalén marcaruw jac'achapjjäna. Ucampis uywatapajj, levitarojj sänwa: —¿Waliquispati jichha arumajja jebuseonacan marcapana ict'awaysna ucajja? —sasa. Ucat levitasti saraquïnwa: —Janiw sarcsnati cawqha marcarusa, janitejj israelitanacancchi ucarojja. Sarascaquiñäni Gabaa sat marcar puriñcama. Janc'aqui sarañäni Gabaa, jan ucajj Ramá sat maynïr marcanwa ict'awayañäni —sasa. Lakapuniw sarapjjäna, ucampis intejja jalantjjänwa; jupanacajj Gabaa sat Benjamín tribunquirinacan marcaparuw puripjjäna. Ucatsti thaquita sarakawayasinjja Gabaa sat marcaruw mantapjjäna ucana uca arumajj ict'awayañataqui. Ucampis levitajja purisinjja marca plazaruwa kont'asïna, janiw qhitisa korpachirejj utjcänti. Arumarojja, mä awquiwa yapu luräwipat cutt'anisa uca cheka pasawayäna. Aca awquisti Efraín satäquis uca kollunacanquirïnwa, ucampis jupajj jaya jacjamaw jacäna. Gabaa sat marcan jaquirinacasti Benjamín tribunquirinacäpjjänwa. Uca awquejja plazana saririnaca uñjasinjja sänwa: —¿Cawquitsa jutta, cawquirusa saräta? —sasa. Ucat levitasti saraquïnwa: —Nanacasti Belenanquir Judá sat marcatwa jutapjjta, jichhasti sarasipctwa Efraín satäquis uca kollunacaru; nayajj ucanwa jacasta. Ucampis nayajj Belenancascäyätwa, jichhasti utaruwa cutt'ascta, acanjja janiw qhitsa jicjjatcti nayaru korpacht'iri. Nanacansti utjapjjetuwa wichhu, ch'ojjña pastonaca asnonacajjataqui, uqhamarac utjapjjaraquituwa t'ant'a, vino nayataqui, warmejjataqui, uywatajjataqui, take cunanïsipctwa —sasa. Awquisti saraquïnwa: —Waliqui jutapjjtajja, nayaw churapjjäma cunanactejj munapcta ucanacjja. Nayasti janiw muncti jumanacana jichha aruma aca plazana iquipjjañamjja —sasa. Uca awquisti utaparuw irpäna. Ucansti saririnacajja cayunacapa jarekt'asisinjja, mank'asipjjäna, umapjjäna, uqhamarac asnonacaparus mank'añsa churapjjaraquïna. Uqhama cusisitäpcäna uca horasawa, marcanquir jan wali jakenacajja utaru muyuntasina puncu lek'eña kalltapjjäna, ucatsti utani awquirojj sapjjaraquïnwa: —¡Irpsunim utamaru purinqui uca jakeru! ¡Nanacasti uñt'aña munapjjta, uqhamarac jupampi iquiña! —sasa. Ucampis utanejja achict'änwa: —¡Amigonacajja, achict'apjjsmawa, jan cuna jan walinacsa lurapjjamti, aca jakesti nayan visitajjawa! Nayan mä phuchajjawa utjitu, jupasti janiw chacha uñt'quiti, uqhamarac aca jaken uñt'atapasa acancascaraquiwa, ucampis jupanacwa nayajj irpsunëjja; jupanacampejj cunjämtejj munapcta uqhama lurapjjam. Ucampis aca jakerojj jani cuna jan walinacsa lurapjjamti —sasa. Ucampis uca jakenacajja awquirojj janiw ist'aña munapcänti. Ucatsti levitajj uñt'atapa irpsusinjja calleruw qhithanucüna. Ucat uca jakenacasti uca aruma pakarawa warmirojj iquintasisinjja jan wali lurapjjäna. Ucatsti willjta horasaruw apanucuwayjjapjjäna. Willjta horasajja warmejj cutt'anjjänwa awquin utaparu cawqhanccäntejj chachapajja ucaru. Uta puncu nayrakatar purisinjja ucqharuw liwnoktasa jiwjjäna. Ucampis chachapajj alwata sartasinjja sarjjañataquiw puncu jist'aräna ucatsti uñjänwa uñt'atapajj puncu mantañan liwnoktata amparanacapas uta puncu toker loktanita. Ucat saraquïnwa: —Sartam sarjjañäni —sasa. Ucampis warmejj janiw ist'cänti. Jiwatätap uñjasinjja amayapjja mayni asno patjjaru qhumjjatawayasinwa utapa tokeru sarawayjjäna. Utaparu purisasti uñt'atapan jiwat janchipjja cuchillompiw jisc'a jisc'a tunca payaniru qharinokäna, ucatjja take Israel orakpacharuw apayäna. Take uqham uñjirinacasti sapjjänwa: —Israelitanacajj Egiptota mistunctan uca urutjja janipuniw aqhamjja uñjirïctanti. Jichhasti waquisiwa amuyt'añasa uca luratata, cuna lurañas waquisispa —sasa. Ucatsti take israelitanacajj Dan, Beerseba, Galaad sat chekanquirinacajj mayaquiw tantacht'asipjjäna Mizpa sat chekana Diosan nayrakatapana. Israelanquir tribunacana jilïrinacapasti takeniw uca tantachasïwincapjjäna. Diosan marcapajja pusi pataca waranka soldadonacaw tantachasipjjäna. Benjamín sat tribunquirinacajja yatipjjänwa chicata tribunquir israelitanacajj Mizpa sat marcana tantachasipjjatapa. Israelitanacasti levitarojj jisct'apjjänwa cunjämatsa uñt'atapajj jiwäna uca. Jiwat warmina levita chachapajja saraquïnwa: —Nayasti, uñt'atajjampejj Benjamín tribun Gabaa sat marcaparuw purta, ucana uca arumajj ict'awayañataqui. Ucampis uca arumasti uca marcanquir jakenacajja korpachatäpcta uca utaruw muyuntanipjjäna nayaru jiwayañataqui, ucatsti uñt'atajjaru jan walinac lurasaw jiwayapjje. Ucatsti nayajj jiwat janchipjja jisc'a jisc'a qharinokasinjja take Israel marcpacharuw apayta uqhamata take israelitanacajja aca jan walinac lurasin jiwayatata yatipjjañapataqui. Jichhasti jumanacaruw wact'apjjtamjja, israelitanacjamajja camsapjjätasa, cuna lurañasa waquisispa —sasa. Israelitanacajj mä jakeru tuct'asinjja takeniwa sayt'asisa sapjjäna: —Janiwa jiwasanacat maynisa utasarojj cutt'cañäniti. Jichhasti mä surtiyäwiruw mantañäni, ucatwa yatiñäni qhitisa Gabaa sat marcampi nuwascani ucjja. Takpach tribunacatjja, sapa tunca jakenacatsti mayniwa, ejercitotaqui mank'aña thakapjjanejja. Ucatsti chicatajj sarañäniwa Gabaa marcanquirinacaru tucjiri uca jan walinac lurasina Israel marca taypina jiwayapjjatapata. Take israelitanacasti mayaruquiw tuct'apjjäna Gabaa sat marcaru nuwantañataquejja. Yatiyirinacwa Benjamín sat tribun orakenacapar qhithapjjäna: “¿Cunatsa jumanacat mä yakhepanacajj jan walinac lurasina jiwayapjjta? Churjjapjjeta Gabaa marcancqui uca jan wali jakenaca, nanacasti jiwayapjjäwa uqhamatwa Israel marcajj uca jan wali luratata k'omachatäni” sasa. Ucampis Benjamín tribunquirinacajja janiw mayni israelita jilanacaparojj ist'apcänti. Ucatsipana Benjamín tribunquirinacasti take marcanacata, Gabaa sat marcaru tantachasisasti, maynïr israelitanacampi nuwasiriw mistsupjjäna. Benjamín sat tribunquir marcanacatsti pä tunca sojjtan waranka soldadonacaw tantachasipjjäna. Gabaa sat marcata pakallk patac ajllita jakenacajj janiw jaqhutäcänti. Take uca jakenac taypinsti pakallk pataca ch'eka amparampi sum k'orawt'ir jakenacaw utjäna. Jupanacasti mä ñic'utarus jan pantjasa kalampi k'orawt'irinacänwa. Ucampis mayni israelitanacasti pusi patac waranka guerrana suma nuwasiña yatirinacaruw tantachapjjaraquïna. Ucampis israelitanacajja Betel marcaru sarasinjja Diosaruw jisct'apjjänjja cawquïr tribusa nayrakata saraspa Benjamín sat tribunquirinacampi nuwasirejja. Ucatsti Diosajj yatiyänwa Judá sat tribuna nayrakata sarañapa. Uqhamwa israelitanacajj wali alwata sarantawayasinsti Gabaa sat marca uñcatasiruw campamento waquiyasipjjäna. Jupanacasti Benjamín sat tribunquirinac contra sarasinjja Gabaa sat marca nayrakataruwa waquiyasipjjäna nuwasiñataqui. Ucampis Benjamín sat tribunquirinacajj marcata mistsunisajja pä tunca payan waranka israelitanaca jiwarayapjjäna. Ucat israelitanacajj Betel marcaru sarasinjja Diosan nayrakatapanjja arumcamawa jachapjjäna. Jisct'apjjaraquïnwa wastatampi sarapjjaspati Benjamín sat tribunquir jilanacapampi nuwasiri janicha uca. Diosasti saraquïnwa: “Sarapjjam wastat nuwasiri” sasa. Diosan arsutaparjamajja israelitanacajj ch'amañcht'asipjjänwa wastatampi nuwasiri mistsuñataqui cawqhantejj nayrïr urunjja nuwasipcäna ucqharu. Ucat payïr urunsti jupanacajj Benjamín sat tribunquirinacaruw nuwantapjjäna. Ucampis Benjamín tribunquirinacasti wastatampiw tunca quimsakallkon waranka israelitanaca jiwarayapjjaraquiquïna. Ucatsti take Israel marcanquir soldadonaca, jakenaca uqhamaw Belén marcar jutapjjäna Diosan nayrakatapan jachiri. Jupanacasti sapüruw jan mank'atasa ayunapjjäna, uqhamaraqui Diosarojj holocausto sat sacrificio loktapjjaraquïna sumancthapiñataqui. Uca urunacansti Diosan arcapajja Betel marcancascänwa, sacerdotesti Finees sat Eleazaran yokaparaquïnwa, Aaronan allchhiparaqui. Ucampis israelitanacajj Diosaruw jisct'apjjäna: “¿Waquisispati wastatampi nuwasiña Benjamín sat tribunquir jilanacajjampi, jan ucajj atipjatäjjapjjaquïcha?” sasa. Ucat Diosajj saraquïnwa: “Sarapjjam wastata nuwasiri kharüruwa nayajj atipjayapjjäma” sasa. Ucatsti yakhep israelita soldadonacajja Gabaa marca thiyanacaruw imantasipjjäna. Ucampis mayninacajja quimsïri urunjja Benjamín sat tribunquirinacampi nuwasirejj sarantapjjaraquiquïnwa. Gabaa marca nayrakataruw mistsupjjäna nayrïr urunacjama nuwasiñataqui. Mayampiraquiw Benjamín sat tribunquirinacajj marcata mistsunisajja sarapjjäna israelitanacampi nuwasiñataqui. Ucansti wastatampiw quimsa tunca israelitanaca jiwarayapjjaraquiquïna Betel, Gabaa sat marca thaquinacaru, uqhamarac pampanacarusa. Benjamín sat tribunquirinacasti amuyapjjänwa israelitanacajj tutuctjjapjjatapa, nayrïri nuwasïwinjam atipjat uñjasisa. Ucampis israelitanacajja janiw tutuctapcänti jan ucasti marcatwa jithektasipcäna uñisirinacapajj thaquinaccama arctapjjañapataqui. Acatjamatwa israelitanacajja mistsunipjjäna cawqhancapcäntejj ucqhata Baal-tamar sat ucqhana nuwasiñataqui. Uqhamarac Gabaa sat marca thiyanacana imantasitäpcän ucanacasa mistsunipjjaraquïnwa nuwasiñataqui. Ucatsi tunca waranka guerrana suma nuwasiña yatir israelitanacaw Gabaa sat marcarojj nuwantapjjäna. Uca nuwasiñansti wali tucjasipjjäna. Ucampis Benjamín sat tribunquirinacasti janiw amuyasipcänti jupanacajj niya aynacht'atäpjjatanacapa. Diosasti israelitanacarojj atipjayänwa; uca urojja israelitanacajj pä tunca pheskan waranka patacani jakenacwa jiwarayapjjäna Benjamín sat tribunquirinacjja. Benjamín sat tribunquirinacasti amuyasipjjänwa jupanacajj atipjatäjjäpjjatapa. Ucampis israelitanacajja sarjjapjjänwa Benjamín tribunquirinacamp nuwasitatjja. Jupanacasti Gabaa marcaru nuwantañataqui imantasipcäna uca jakenacaruw confiasipjjäna. Uca jakenacasti acatjamata Gabaa sat marcaru nuwantasinsti take ucanquir jakenacwa espadampcama jiwarayapjjäna. Marcaru nuwantañataqui imantasipcäna ucanacajja, mayni israelitanacampejj mä amtäwiruw mantapjjäna. Cunapachatejj marca catuntapcani ucqhajja nina jewk'e toke yatiyapjjañapa. Ucapachasti jaltapcän uca israelitanacajja nina jewk'eri uñjasinjja cuttanipjjänwa Benjamín sat tribunquirinacampi nuwasiñataqui. Benjaminitanacasti uca nuwasïwinjja quimsa tunca israelitanaca jiwarayapjjäna. Ucatsti amuyapjjänwa jupanacajj atipjapjjatapa, nayrïr nuwasïwinjama. Ucampis benjaminitanacajja khepa toke uñtasinjja uñjapjjänwa marcata nina jewk'ejj mistsusajj alajjpachcama maqhatiri. Ucat israelitanacasti cutjtapjjänwa nuwasiñataqui. Ucampis benjaminitanacajj ajjsarthapiyasipjjänwa jan walt'añajj jupanacaru jac'achanitapata. Jupanacajj jaltjjapjjänwa israelitanacan nayrakatapatjja wasara thacnäma, ucampis janiw jaltaña puedipcänti, marcata mistsunirinacawa jupanacarojj jiwarayapjjäna. Benjaminitanacajj israelitanacampi muyuntataw uñjasipjjäna. Ucatsti israelitanacajj arctasinjja take tucjapjjäna Menúha satata Gabaa sat marcat inti jalsu tokecama. Uqhamaw tunca quimsakallkon waranka soldadonaca Benjamín sat tribunquïritjja jiwarapjjäna. Maynïrinacajj cuttanisajja wasara tokeruraquiw jaltjjapjjaraquïna Rimón sata kala janqhara tokeru, ucansti pheska waranka jakenacaraquiw thaquinjja jiwarapjjaraquïna. Ucampis israelitanacajj arctasipcaquïnwa, ucansti pä waranka jakenacaracwa jiwarayapjjaraquïna. Uca urunsti Benjamín sat tribunquir soldadonacajja pä tunca pheskan warankanacaw jiwarapjjäna. Ucampis sojjta pataca benjaminitanacaw cuttanisajja wasararu jaltjjapjjäna. Ucatsti Rimón sat kala janqharanjja pusi phajjsiwa ucancapjjäna. Israelitanacasti chicata benjaminitanacarojj nuwantasipcaquïnwa, marcanacana jakenac jicjjatasinjja cuchillompcamaw jiwarayapjjäna, uqhamarac uywanacapsa cunanactejj sarcasina jicjjatapqui ucanacsa jiwarayapjjaraquïnwa, marcanacsti ninampiraquiw phichhantawayapjjäna. Israelitanacasti Mizpa sat marcanjja juramento lurapjjäna phuchanacapajja jani benjaminitanacampi casarasiñapataqui. Ucatsti Betel marcaru sarasinjja Diosan nayrakatapanwa arumcama jachapjjäna: “¡Israelan Diosapa! ¿Cunatsa aqhama jan walt'añanacajj utji? ¿Cunjämaraqui Israel taypinsti mayni tribusti chhakhatäspasti?” sasa. Ucat khepa urusti israelitanacajj wali alwata sartasinjja mä altara lursupjjäna. Ucatwa Diosaru holocausto sat sacrificionacjja loktapjjäna sumancañataqui. Jupanaccamasti jisct'asipjjaraquïnwa: “¿Qhitisa jiwasanacatjja Mizpa marcanjja jan tantachasïwinccanjja?” sasa. Ucansti juramento lurapjjäna jan uca tantachasïwiru sarirejja jiwañapataqui. Israelitanacasti wali llaquitawa jicjjatasipjjäna Benjamín sat tribunquirinacampejj cunatejj pascäna ucanacata. Sapjjaraquïnwa: “Jichha urunwa Israel taypitjja mayni tribujja chhaktayatajja” sasa. “Jichhasti, ¿cunsa lurañäni jacapqui uca benjaminitanacataqui warminaca jicjjatañataquejja? Jiwasanacasti Dios nayrakatanjja juramento lurtanjja phuchanacasajja jan jupanacampi casarasiñapataqui. ¿Acanjja utjpachati Mizpa marcana Dios nayrakataru jan jutir israelitajja?” sasa. Ucampis jupanacajj amtasipjjänwa Galaad sat ucqhanquir Jabes sat marcata, jan maynisa uca tantachasïwiru jutapjjatanacapa. Cunapachatejj listata art'asipjjäna ucqhajja janiw qhitisa uca ucqhanquirejj uñstcänti. Ucatsti take marcpachawa qhithapjjäna tunca payan waranka wali nuwasir soldadonaca Jabes sat marcana take jaquirinacar jiwarayanipjjañapataqui. Jupanacasti sapjjänwa: “Jiwarayanipjjam take chachanacaru, wawanacaru, chachani warminacaru, uqhamarac chachanacampi jan wali sarnaker take warminacaru. Ucampis jan chacha uñt'ir tawakonacarusti janiw jiwayapjjätati” sasa. Jabes sat marcan jaquirinac taypinjja pusi pataca jan chacha uñt'ir tawakonacaw utjäna, jupanacasti janiw chachanacampi jan wali sarnakaña yatipcänti. Ucatsti jupanacjja irpanipjjänwa Canaán chekancqui Silo sat campamentcama. Ucatsti takpacha marcawa Rimón sat kala janqharancapqui uca benjaminitanacaru thakheri qhithapjjäna sumancthapiñataqui. Benjaminitanacajj cutt'anjjapjjepanjja israelitanacajj Jabes sat marcata irpanipcäna uca tawakonacwa churapjjäna warmipataqui. Ucampis warminacajja janiw waljanïcänti uca laycusti pist'änwa. Israelitanacasti, Benjamín sat tributjja wali llaquisipjjäna. Uqhamwa Diosajj luräna Israel taypin mä tribojj chhaktirjama uñjasina; ucat llaquipjjañapataqui. Ucampis marcanquir jilïrinacajja jisct'asipjjänwa: “¿Cunjämatsa warminaca mayninacataqui jicjjatañäni? Benjaminitanacan warminacapajj take jiwarayatächejjaya. Benjamín sat tribusti, jiwasanac taypinjja utjascañapaquïsquiwa, cawquïrinacatejj jilt'asa jacapqui ucanac toke. Uqhamata Israel marcanjja jan mayni tribusa chhakatäñapataqui. Ucampis jiwasanacajja janiw phuchanacasa churcsnati jupanacampi casarasipjjañapataquejja. Jiwasasti take israelitanacaw juramento lurtanjja maldicisa phuchanacasa jan benjaminitanacar churañataqui. Ucampis Silo sat chekansti sapa maraw Diosan jach'a fiestapajj utji. Ucasti Betel marca amstanquiwa, uqhamarac Siquem sat marcanacaru sarqui uca thaquita inti jalsu tokena, Lebona sat marcat aynachanaraqui.” Ucatsti israelanquir jilïrinacasti, benjaminitanacarojj aqham ewjja arunacwa apayapjjäna: “Sarapjjam, ucatsti Silo sat marca jac'ancqui uca yapunacaru imantasisa suyapjjam. Cunapachatejj Silo sat marcata tama tawakonacajja thokt'asisa mistunipcani ucqhajja jumanacasti imantasipcta ucqhatjja mistsupjjaraquim, sapa maynisti mä tawako lunthatawayasinjja orakenacamar sarjjapjjam. Ucampis tawakonacana awquinacapasa, jan ucajja jilanacapasa arsusiri jutapjjani ucajja nanacajj sapjjäwa: ‘Nanacasti sapa mayniruwa achict'asipjjsma perdonapjjamaya, nanacasti jupanacataquejja janiwa warmjja jicjjatañjja puedipcti Jabes satanquirinacampi nuwasisajja. Ucampis jumanacajj janiw churapctati, uqhamarus janiraquiw juramento luratarojja cuna jan walsa lurapctati’ ” sasa. Benjaminitanacajja uca arunacar iyawsasinjja sapa mayniwa mä tawako thokquipanjja lunthataniwayapjjäna. Ucatsti orakenacaparuw irpasjjapjjäna. Orakenacapanjja wastatampiw marcanaca lurasipjjäna ucat ucana jacañataqui. Maynïr israelitanacajja sapa mayniraquiw cutt'jjapjjaraquïna orakeparu, tribuparu, uqhamarac familiapan ucaru. Uca urunacansti Israel marcanjja janiw reyejja utjcänti, uqhamïpansti sapa maynisa munañapacwa lurasipjjäna. Ucampis Elimelec chachajj jiwjjänwa, Noemí warmin chachapa, jupasti sapaquiw kheparjjäna pä wawapampi. Uca khepatsti, Mahlonampi Quelionampisti moabita warminacampiw casarasipjjäna, jupanacan sutinacapasti, maynejja Orfa satänwa, maynisti Rut sataraqui. Ucatsti tunca mara pasatatjja, Mahlonampi Quelionampejj jiwjjapjjaraquiquïnwa, Noemí warmisti sapaquiw kheparjjäna jan wawani, uqhamaraqui jan chachani. Ucatwa mä urojj Noemí warmejj Moab marcana ist'äna, Diosajj wastat marcapat qhuyapayasitapata, mach'a maranacasti pasjjataparaqui. Ucatwa Noemí warmejj Judá marcaru cutjjañ amtäna, yojjch'anacapamp cuna; uqhamaw sarjjapjjäna cawqhantï jacapcäna uca chekata. Ucampis thaqui sarcasinjja jupajj sänwa: —Sarjjapjjam, cuttjjapjjam utanacamaru taycanacam thiyaru. Diosajj jumanacat qhuyapayaspan, cunjämatï nayatsa uqhamarac wawanacajjatsa jumanacajj qhuyapasipquista uqhama. Diosajj munpan jumanacan casarasipjjañama, mä cusisiña familia churaracpan —sasa. Ucapachasti Noemí warmejj jupanacarojj jamp'att'änwa jaytawayjjañataqui, jupanacasti wal jachapjjaraquïna. Sapjjaraquïnwa: —¡Janiwa! ¡Nanacajj jumamp chicaw marcamar sarañ munapjjta! —sasa. Noemí warmejj jupanacarojj sascaquïnwa: —Cuttjjapjjam, wawanacajja, ¿cunataquiraqui nayamp chica sarañ munapjjta? Janiw nayajj juc'ampi wawanïcjjäti jumanacampi casarasiñapataquejja. Sarjjapjjam, utanacamar cutt'jjapjjam. Nayajj wastat casarasiñataquejja sinti taycäjjtwa. Nayajj jichha arumpacha casarasiña munasquirista, ucatsti juc'amp wawanacanïsquirista ucasa, jumanacajj, ¿suyapjjasmati jilsuñapcama jumanacampi casarasiñataquisti? ¿Jumanacasti suyt'apjjasmati jan yakhampi casarasisasti? Janiw uqhamäcaspati, wawanaca. Diosasti nayarojj wali llaquisiñanacwa apayanitu, nayajj juc'amp llaquisirista jumanacar t'akhesir uñjasajja. Jupanacasti wasitat juc'ampi jachapjjäna. Ucatsti, Orfajj taycch'iparojj ajanupat jamp'att'asaw cutt'awayjjäna. Ucampis Rut warmejj Noemí taycch'ipamp chicaw kheparjjäna. Ucatwa Noemí warmejj säna: —Uñtam, yojjch'a masimajj marcaparu, uqhamaraqui diosanacaparuw cuttawayjje, jumasti jupamp chica sarjjaraquim —sasa. Ucampis Rut warmejj juparojj saraquïnwa: —Jan mayistati jumat sarjjañajja, nayasti arcämaw cawqharutï sarcäta ucqharu, uqhamaraquiw jacä cawqhantejj jaccäta ucqhana. Juman marcamajj marcajjäniwa, Diosamasti, Diosajjaraquïniwa. Nayasti, cawqhantï jumajj jiwcäta ucqhanwa jiwaraquï, uca chekanaracwa imt'atäñ munta. ¡Dios Tatitusti take ch'amapampi mutuyitpan, nayatejj jumat jithektirista ucapachajja. Jiwañaquiw jumampiru, nayampirojj jaljtayistani! —sasa. Noemí warmisti Rut warmin jupamp chica sarañ munatapatjja, janiw juc'ampi cunsa siscjjänti. Uqhamaw jupanacajj panpacha sarapjjäna Belén marcar puriñcama. Cunapachatï Belén marcar mantapjjäna ucapachasti take marcpachaw jupanacar uñjasinjja chuymanacap ch'alljjtayasipjjäna. Warminacasti sapjjaraquïnwa: —¿Janit acasti Noemí warmïquï? —sasa. Ucampis Noemí warmejj jupanacarojj saraquïnwa: —Jan Noemí sapjjestati, jan ucasti Mara sapjjeta. Take ch'amani Diosasti nayarojj jach'a llaquisiñanacwa apayanitu. Nayasti aca chekatjja take phokt'ataw mistuwayta, jichhasti jan cunaniw cuttanta, Diosajj uqhama munatap laycu. ¿Cunatarac mojjsa sapjjetätasti? Nayarusti take ch'amani Diosaw juchañchitu, uqhamarac llaquinac apayanitu. Uqhamaw Noemí warmejj Rut warmimpi Moab marcata cuttanjjäna. Belén marcar purinjjapjjäna ucqhasti cebada apthapiña horasaw kalltasiraquïna —sasa. Noemí warminsti mä familiapaw utjäna, Elimelec chachap toketa, sutipasti Booz satänwa, aca jakesti wali kamirïnwa uqhamarac takenin uñt'ata. Mä urusti Rut warmejj Noemí taycch'iparojj sänwa: —Pampar sarä, inach qhitis ‘Khepajj arcanita cebada apthapisa’ sasa sitani. —Ucatsti taycch'ipajj —Saramay, wawa —saraquïnwa. Uqhamaw Rut warmejj pampar saräna; yawthapirinacajj jalaktayapcäna uca cebada puyanac apthapisaw arcäna. Uca yapusti Booz chachancänwa, jupasti Elimelec chachan familiaparaquïnwa. Uqhamaruw Booz chachajj Belén marcata purini takpachanir aruntasa: —Diosasti jumanacampïpan —sasa. Jupanacasti sapjjänwa —Diosasti jumarojj bendizpan —sasa. Ucatsti Booz chachajj cebada yawthapirinacan jilïriparuw jisct'äna, aqham sasa: —¿Qhitin familiapataraqui uca tawakosti? —sasa. Jupasti sänwa: —Uca tawakojj Noemí warmimp chica Moab marcata jutiriwa, nayaruw jicjjatasin achict'asitu cebada yawirinacan khepapa puyanac apthapisa sarañataqui. Jupasti alwatpacha jichhacamaw apthapisqui jan samart'asa. Jichhaquiw juti aca ch'iwi c'uchuru samart'iri. Ucatwa Booz chachajj Rut warmirojj saraqui: —Ist'it, wawa, jan saramti yakha yapurojj cebada puyanaca apthapirejja. Acancaquim uywatanacajjamp chica. Ucatsti sarascaquim cawqhantejj cebada yawir jakenacajj yawthapipcani uca chekaru. Nayasti uywatanacajjarojj sistwa ‘Janiw cunsa parljjayapjjätati’ sasa. Cunapachatejj umat pharjätam ucqhasti, uywatanacajj wacullanacaru uma apsupqui ucat umt'ascaquïtawa —sasa. Rut warmisti orakeruw p'ekep alt'äna take ajjsart'añampi, ucatsti Booz chacharojj jisct'araquïnwa aqham sasa: —¿Cunatarac nayaru uñjasin qhuyapt'ayasista, nayajj yakha marcanquirïctsa ucasa? —sasa. Booz chachasti juparojj saraquïnwa: —Nayasti yattwa cunanactï taycch'imataqui lurcta ucanaca, cunapachatï chachamajj jiwjjäna ucapacha, jumasti apanucuniwaytawa awquima, taycama, uqhamarac orakemsa aca marcan nanacamp chica jacañataqui, ucampis nanacajj janiw juman uñt'atäpcti. ¡Diosaw jumar cuttayjjätam! ¡Israel marcan Diosaparu thakctajja ucaw bendicïtam take luratanacamata! Jupasti Booz chacharojj saraquïnwa: —Jumasti wali suma jakëtawa nayataquejja arunacamasti ch'amañchituwa, nayarojj munasiñ arumpiw parlista, nayasti janiw mä uywatamjamäctsa —sasa. Mank'aña horasasti, Booz chachajj Rut warmirojj jawsänwa aqham sasa: —Jutam, t'ant'a aptasim, ucatsti aca vinagreru chilltasim —sasa. Rut warmisti cebada yawthapir jakenacamp chicaw kont'asïna, ucatsti Booz chachajj cebada jamp'i wajjt'äna. Jupasti sist'asiñcamaw mank'äna, uqhamarac jilt'ayañcama. Cunapachatejj wastat cebada puyanac apthapir sarcäna ucqhasti, Booz chachajj aqham sasaw uywatanacaparojj säna: —Cebada pichunacat apthapisiscpan, jan jarc'apjjamti. Uqhamaraquiw jalaktayawayapjjäta cebada pichunacamatjja yakhep puyanaca, jupan apthapisiñapataqui. Ucatjja janiw qhitis p'enkachapjjätati —sasa. Rut warmejj arumt'añcamaw cebada puyanaca apthapisïna, Booz chachan yapupana. Ucatsti jupan apthapitapajj pä arrobaw lek'stäna. Jupasti cebada k'ept'ataw marcarojj cuttanjjäna, ucatsti taycch'iparuw uñacht'ayaraquïna, cunatejj mank'ata jilt'cäna uca uñacht'ayasinjja Noemí taycch'iparuw churäna. Noemí warmisti Rut warmirojj jisct'änwa: —¿Cawqhansa jichhürojj irnakta? ¿Cawqhataraqui walja cebada puyanac apthapinta? ¡Bendicitäpan cawquïri jaketejj uqham yanapctam ucajja! —sasa. Rut warmejj yatiyänwa taycch'iparojj cawquïri jakempitejj irnakcäna uca. Jupasti saraquïnwa: —Cawquïr jakempitejj irnakcta ucajja, Booz satawa —sasa. Noemí warmisti juparojj saraquïnwa: —¡Diosasti juparojj bendizpan! Jupasti jichhajj jiwasarojj sum uñjistu, cunjämatï nayrajj jiwirinacampi lurcäna uqhama. Uca jakesti jiwasan familiasawa, ucatwa jiwasaru khespiyañapajj wact'i. Rut warmejj ucjjarojj sänwa: —Jupasti nayarojj situwa: ‘Irnakascaquim uywatanacajjampi chica cosecha apthapiñcama’ —sasa. Ucatsti Noemí warmejj yojjch'aparojj sänwa: —Wawa, nayataquejj waliquiw jupan uywatanacapamp chica kheparjjañamajja, jan yakha yapunacarojj sarcamti, jan qhitis cun sascañapataqui —sasa. Rut warmisti Booz chachan uywatanacapampiw cebada puyanaca apthapiscaquïna, cebadampi, trigompi apthapiñ tucuyañcama. Ucatsti taycch'ipamp chicaraquiw jacäna. Mä urojj Noemí warmejj Rut yojjch'aparojj sänwa: —Wawa, nayasti jumataquejj mä chacha thakañajjawa, jumar sum uywañapataqui. Ist'am, Booz familiasajj jichha arumajj saraniwa cebada qhuysuri, cawqhantï jumajj uywatanacapampi irnakcäyätajj uca chekana. Jumasti jichhajj aqham luram: Jarekasiwayam, suma k'aphinacamp uchasiwayasa, uqhamarac sum isthapt'asiwayam, ucatsti janiw Booz chachampejj uñt'ayasïtati janïr mank'aña, umaña tucuyquipana. Ucatsti sum uñch'uquïta cawqharutï iquintcani uca. Ucat saram, cayunacapat janaram, ucatsti ucqharu ict'am. Jupaw sascätam cuna lurañamäquitejj ucjja. Rut warmejj Noemí taycch'iparojj sänwa: —Take cunanactejj ewjjawayquistajja ucanacjja luräwa —sasa. Uqhamaw Rut warmejj pampa tokeru saräna; take cuntejj taycch'ipajj sawaycäna ucarjamaw luräna. Booz chachajj mankt'asisa, uqhamarac umt'asisajja wali cusisitaw uñjasïna. Ucat cebada apthapit jac'aruw iquintjjaraquïna. Mä juc'a horasarojj Rut warmejj c'achat jac'achasisinjja cayunacapat janaräna, ucat uca chekaru ict'äna. Chica arumjarojj Booz chachajj acatjamat konthapïna, sustjasisinsti mä warmiruw cayup tokena ict'at uñjäna. Ucat jisct'araquïna —¿Qhitïtas jumajja? —sasa. Rut warmisti saraquïnwa: —Nayasti Rut uywatamätwa. Jumasti nayan familiajjätawa, ucatwa jumarojj wact'tam nayar khespiyañamajja. Jichhasti aca uywatamarojj iquiñamampi janjjatam —sasa. Booz chachasti juparojj sänwa: —¡Diosasti jumarojj bendispan! Jichhasti nayarojj uñacht'ayistaw cunja munasiñamas utji jiwquis uca chachamataquejja. Jumasti chachasiñ munasajj nayat juc'amp wayna jake thakasisamänjja, jan cunanïpasa, kamirsa; ucampis janiw jumajj uqham lurctati. Jichhasti jan ajjsaramti, wawa, aca marcajjanjja takeniw yatipjje juman suma sarnakerïtamjja. Ucatsti nayajj luräwa take cuntejj mayquista uca. Chekpachansa nayarojj jumar khespiyañajj wact'chitu familiamätajja laycu, ucampis jumanjja utjasquiwa yakha, nayat sipan juc'ampi jac'a familiamajja jumar khespiyañataquejja. Uqhamasti jichha arumajj acar kheparam. Arumanthitejj jupajj familiapätap laycu jumar khespiyañ munchejja, khespiypan; janitejj phokhañ muncchejja, nayaw Dios nayrakatan khespiyäma. Jichhasti icjjam arumanthcama —sasa. Rut warmisti uca arumajj Booz chachan cayöjjaparuw ict'äna. Khepärmanthejj wali alwat sartasinjja, janïra sum khanjtanquipana, Booz chachajj juparojj sänwa: “Janiw qhitis yatiñapäquiti juman aca pamparu jutatamjja” sasa. Ucatsti Booz chachajj sänwa: —Awayt'atäctas uca phullu awaysusim, ucatsti sum catt'am —sasa. Rut warmisti uca phullu catüna, Booz chachajj ucaruw cebada warjjatäna pusi tunca jila kilonaca. Ucatsti k'epjjaruyänwa, Rut warmisti ucatjja marcaruw sarjjäna. Cunapachatejj Rut warmejj utaparu purjjäna ucqhajja, taycch'ipasti jisc'tänwa: —¿Cunjämas sarnakanta, wawa? —sasa. Rut warmisti taycch'iparojj yatiyänwa take cunanactejj Booz chachajj jupataqui lurcatayna ucanaca. Ucjjarusti sascaquïnwa: —Nayarusti aca cebada churaniwayitu, ucatsti saraquituwa: “Janiw taycch'iman ucarojj jan cunani cutjjañamäquiti” sasa. Ucatsti Noemí taycch'ipajj sänwa: —Jichhasti suyt'aquim, wawa, cunatejj pascani uca. Uca jakesti janiw samarcaniti jichhürojja uca toketa suma tucuyañcamajja —sasa. Booz chachajj, ucatjja marca mantañaruw kont'asir saräna, cawqharutï jakenacajj tantachasipjjerïcän ucqharu. Uca horasasti cawquïr familiattejj Booz chachajj parlcäna ucaw uca chekanjama pasascäna. Ucatwa juparojj säna: —Jutam, acawjar kont'asim —sasa. Ucatsti jutasinjja Booz chachan jac'aparuw kont'asïna. Ucatwa Booz chachajj marcanquir tunca jilïr chuyman jakenacaru jawsäna, ucanacarusti “Kont'asipjjam” saraquïnwa. Cunapachatejj jupanacajj kont'asipjjäna ucqhajja, Booz chachajj familiaparojj sänwa: —Noemí warmejj Moab marcata cutt'anisinjja, Elimelec familiasan orakepa aljañwa amti. Nayasti acwa jumar yatiyañ munsma, jumatejj alasisin khespiyañ munasmajja, jichhpach alasim aca testigonac nayrakatana, uqhamarac aca jilïr jakenac nayrakatansa. Jumajj Elimelec chachan jac'a familiapätam laycojja, wact'tamwa orakepa khespiyañamajja. Jumatejj jan alasiña muncsta ucqhajja, nayar yatiyjjeta, jumjjarusti nayaruw wact'itu. Uca familiasti ucjjarojj arsünwa: —Nayasti alasïwa —sasa. Ucatsti Booz chachajj khanañchänwa aqham sasa: —Sum amuyt'asim, Noemí warmin orakeptejj alasiñ munstajja, casarasiñamaraquiwa moabita Rut ijma warmimpejja, uqhamata orakejj jiwirin sutipancascañapataqui —sasa. Uca arunac ist'asasti uca familiajj sänwa: —Uqhamïpanjja janiw nayajj alasisin khespiyquiristi, herenciajjaru jan walt'ayirjamätap laycu. Jumatejj alasisin khespiyañ munstajja, nayasti jumaruw khespiyañamataqui cunatejj wact'quitu ucjja churjjsma —sasa. Qhä urunacanjja Israel marcanjja mä sarapaw utjäna: Cunapachatejj maynejj familia luräwinaca luraña mayniru pasayjje, jan ucajj mä aljañatac parlt'äwi jan phokhaña munasinjja partepa pasayjjerïqui ucasti ch'ulla wisqhupa apsusisinwa maynir churjjerïna. Uca sarapa phokhañataquisti, Booz chachan familiapajj wisqhup apsusisinjja, Booz chacharuw churjjäna, aqham sasa: —Jumaqui alasjjam —sasa. Ucatsti Booz chachajj, jupanacan nayrakatapanjja sänwa: —Take jumanacaw arsurïpjjäta, nayasti jichhüruw Noemí warmit alasjjta cawquïri oraketejj Elimelec, Mahlón, Quelión sat chachanacanccäna uca. Uqhamaraquiw jumanacajj arsüpjjäta, nayana Rut ijmaru warmejjat catokjjañajjataqui, uqhamat orakepajj jiwiri Mahlón chachapan sutipancascañapataqui. Uqhamatsti janiw Mahlón chachan sutipajj chhaktcaniti jupanac taypinjja, ni aca marcansa armatäcaniti —sasa. Take ucanquirinacasti arsupjjaraquïnwa aqham sasa: —Nanacaw take acanacat uñjapjjta. ¡Diosasti munpan, cawquïri warmitï utamaru mantancani ucasti Raquel, uqhamaraqui Lea warminacjamäpan, jiwasa Israelit jakenacajj jupanacan wawanacapäpjjtanwa! Jumasti suma aytat jakëma aca Efrata sat Belén marcanjja. Diosasti walja wawanacarac aca warmitjja jumatac utjaypan. Waljaniraquïpan familiamajja, cunjämatejj Fares chachan wawapajj waljanïcäna uqhama. Jupan awquip taycapasti Tamar, uqhamaraqui Judá satäpjjänwa. Uqhamaw Booz chachajj Rut warmimpi casarasïna. Ucatsti cunapachatï paninëjjapjjäna ucqhajja, Diosasti juparojj usur jakeptayänwa, mä wawanïñapataqui. Ucatsti Noemí warmirojj warminacajj sapjjänwa: —¡Diosasti jach'achatäpan jichhüruna, mä allchhi churtam, jumaru khespiyañataqui! ¡Uca allchhimajj Israel marcana wali aytat jakëpan! Juparaquiw cusisiyätam, uqhamarac qhuyapayätam cunapachatejj taycäjjäta ucqhasa. Jupasti yojjch'aman wawapawa, jumarusti wali muntamjja. Yojjch'amasti jumataquejj wali asquiwa, pakallko wawat sipansa juc'ampi —sasa. Noemí warmisti wawaru ichtasinjja, jarphiparuw uchasïna, ucatsti uca wawarojj sum uywäna. Uqham uñjasinjja, uta jac'anquir warminacajj sapjjänwa: —¡Noemïtaquejja mä wawaw naciwayi! —sasa. Ucarusti Obed sasaraquiw sutiyapjjäna. Jupasti Isaí chachan awquipänwa, uqhamarac rey Davidan achachilaparaqui. Efraín kollunac tokena Ramá sat chekana, mä chachaw jacäna, Zuf sisqui uca familianquiriraqui, sutipasti Elcana satänwa. Jeroham chachan yokapänwa, Eliú sat jaken allchhiparaqui. Achachilapan awquipasti Tohu satänwa, ucasti Zuf sisqui ucan yokaparaqui, Efraín tribunquirinacaraquïnwa. Elcanasti pä warminïnwa. Maynejj Ana sata, maynisti Penina sataraqui. Peninasti wawanacanïnwa; Anasti janiw wawanacanïcänti. Sapa mararaquiw Elcanajj Silo sat chekaru sarirïna take ch'amani Tatituru yupaychiri, uqhamarac sacrificionac loktiri. Ucansti Elí sacerdoten pani yokapaw ucancascäna, maynejj Ofni sata, maynisti Finees sataraqui, jupanacasti Tatitun sacerdotenacaparaquïnwa. Cunapachatejj Elcanajj sacrificionac loktirïcän ucqhajja, Peninarojj cunatejj wact'qui ucwa churirïna, uqhamarac take yokall, imill wawanacaparusa. Ucampisa Anarojj cunatejj sumäqui ucpun churirïnjja, jupar sinti munatap laycu, Tatitojj janis wawanac apaycchïna ucasa. Ucatwa Peninajj, Anan uñisiripänjja, tokeraquïnwa uqhamarac jupat larusisa, jisc'achasa, Tatitojj jan jupar wawa apayatap laycu. Sapa marapuniwa, cunapachatejj Tatitun temploparu sarapjjerïcän ucqhajj Peninajj Anarojj uqham tokerïna, ucatsti Anajj wali jachirïna, janiraquiw mank'añsa munirïcänti. Ucat Elcana chachapajj saraquirïna: “Ana, ¿cunatsa jachta? ¿Cunatsa ucatak llaquitäta, janiraquiw mank'añsa munctati? ¿Janit nayasti jumataquisti tunca wawanacat sipansa asquïctsti?” sasa. Mä cutiwa, Silo chekanccasina, Anajj mank'a tucutat sartasïna. Elí sacerdotesti, Tatitun templopar mantaña puncun kont'atäscaraquïnwa. Anasti jacht'asisa, chuymapansa wali mayjt'ataw, Tatitut mayisïna, aqham sasa: “Take ch'aman Tatitu, jumatejj aca sirviriman t'akhesitap uñtanïtajja, ucat nayat amtasiraquitätajja, mä wawsa apayaraquïtätajja, nayajj uca wawa jumar sirviritaquiw uywä, uca arsüwiru phokhañataquisti, señälajj acäniwa: Janiw ñic'utapajj mururascaniti” sasa. Cunjämatejj Anajj Tatitu nayrakatan wali jaya mayisiscänjja, Elí sacerdotesti lacapwa uñji; ucampis jupajj chuymap mankhenac mayisiscänjja. Janiw cuna arsutapas ist'ascänti; lacapaquiw onokescänjja. Ucat Elí sacerdotejj: “Umatäpachaw” sasaw amuyäna, ucatwa saraqui: —¿Cunapachcamas ucan umatäscäta? ¡Vinjja apanucum! —sasa. —Janiw umatäcti, tata. Janiw nayajj cuna vinsa umcti ni cuna casta machjayiri umañanacsa, jan ucasti chuymajjan wali llact'ataw jicjjatasta, uca t'akhesitajj Tatitur yatiyasiscta. Jan jumajj nayan jan wali warmïtajj amuyamti, jan ucasti take aca horasanwa Tatitut mayisiscta, chuymajjan wali mayjt'ata, llact'ataraqui jicjjatasitajj laycu —sasaw Anajj säna. —Uqhamajj jichhajj sumaquiy sarjjam, Israelan Diosaparaquiy jumarojj cuntejj maycta ucjja churpan —sasaw Elí sacerdotejj säna. —Waliquiw, tatay, yuspagarsmawa —sasaw Anajj säna. Ucatsti Anajj cawqhattejj jutcän ucqharuw cuttanjjäna, mank'asiriw sarjjaraqui, janiraquiw mayamps llaquiscjjänti. Khepärmanthisti wali alwat sartasïna, Tatituru yupaychasinsti, Ramá chekancqui uca utaparuw cuttanjjapjjäna. Ucatsti Elcanajj Ana warmipampiw mayachasi, Tatitusti mayisitaparojj ist'araquïnwa. Uqhamatwa Anajj usur jakeptawayi, wawachasiñ horasa purinjjepansti, mä yokall wawa wawachasïna, Samuel sasaw uca wawarojj suticharaquïna, Tatitut uca wawjja mayitap laycu. Ucatsti Elcana chachajj takpach familiapampi Silo sat uca chekarojj, arsutap phokhañataqui uqhamarac sacrificionac loktañataquiw saräna, ucampis Anajj janiw sarcänti, jan ucasti chachaparojj sänwa: —Janiw nayajj sarcäti, aca wawaru ñuñu t'akañajjcama. Ucapachaw nayajj wawarojj irpjjä Tatitur churjjañataqui, ucat ucan wiñaya kheparjjañapataqui. Elcana chachapajj saraquïnwa: —Cunatejj jumataquejj walïqui ucanac lurascaquim. Uqhamajj kheparamay wawaru ñuñu t'akañcama. Tatitusti arsutapjja phokharacpan —sasa. Uqhamaw jupajj kheparjjäna, wawa uywasa, ñuñut t'akañapcama. Cunapachatejj wawarojj ñuñu t'akjjän ucapachasti, jupampi chicawa Tatitun temploparu irparaquïna Silo ucaru, wawasti jisc'äscaraquïnwa. Uqhamaraquiw quimsa vaca kallunacampi, pä tunca payan kilo trigompi, mä lip'ich wayaka vinompi aparaquïna. Ucatsti mä vaca kallu sacrificiot loktasinsti, wawarojj Elí sacerdoteruw catuyjjapjjäna. Anasti saraquïnwa: —Tata, perdonita, chekpachansa jumajj jacasctawa, cawquïri warmitejj acana juma jac'ana Tatitu Diosatjja mayiscäna, ucätwa. Nayajj Tatituruw aca wawa apayañapataqui mayiyäta, jupajj mayisitajjarojj ist'ituwa. Nayasti aca wawjja Tatituruw catuyta, take jacañapcamasti juparu catuyatapunïniwa —sasa. Ucatsti Elí sacerdotejj oraker ajanup puriyañcamaw Tatitu nayrakatan alt'asïna. Anasti aca oración luraraqui: “Tatitu, nayasti take chuymaw juman cusista, jumajj nayar ch'ama churatamata. Jichhacuchapï uñisirinacajjatjja arsusïjja, jumaw nayarojj yanapt'ista uca laycu. ¡Wali cusisitätwa! ¡Janiw jumjam kollanajj qhitis utjquiti, Tatitu! ¡Janiw jumat juc'ampejj qhitis utjquiti! Jan qhitis jichhajj jach'achasiñampi parlpati, janirac qhitis sinti yatiñan tucpati, Tatitu Diosaw jichhajj take cunsa yati, juparaquiw jaken luräwinacapsa uñjaraqui. Ch'amaninacan arconacapsa t'unjaraquiwa, pisi ch'amanirusti ch'aman tucuyaraqui. Qhitinacantejj take cunasa jilarcäna ucanacajj jichhajj mä jisc'a t'ant'a laycuquiw catuyasjjapjje; ucampisa, qhitinacatejj mank'at awtjayasipcäna ucanacasti janiw jichhajj awtjayascjjapjjeti. Jan wawachasir warmisa, jichhajj pakallko cutiw wawachasjje; ucampisa walja wawachasir warmisti, jichhajj k'ala t'uqhantatawa. Tatituw jacañjja churi, juparaquiw apakjje; sepulturcamaw puriyistu, juparaquiw jacatatayaraquistu. Tatituw pobrerusa, kamirirusa tucuyistu; jupaw aynacht'ayi, juparaquiw jach'ar apti. Diosajj oraket pobrerojj wayti, limosna mayjasirirusti k'añunac taypit waysuraqui, jilïri jakenac taypiru kont'ayañataqui, mä jach'a jilïrinacan konuñapar kont'ayañataqui; Tatitunquiw take cunasa, aca oraken utt'äwinacapatsa, ucanacjjaruraquiw aca oraksa utt'ayaraqui. Jupaw asqui jakenacan sarnakäwipjja uñjasqui, ucampisa ñankha jakenacajj ch'amacanwa jiwarapjjani, janiraquiw qhitis ch'amapampiquejj atipcaspati. Tatitojj uñisirinacaparojj t'unjaniwa, alajjpachatpachwa khejjokhejjonacsa jupanacjjarojj apayaniraquini. Tatitojj take acapacharuw taripani; jupan ajllit reyirusti ch'amañcharaquiniwa, ch'amapasti juc'ampiw jiltaraquini.” Ucatsti Elcanajj utaparuw cuttawayjjaraquïna, Ramá chekaru, ucampisa wawajj Tatitur sirvisawa kheparjjaraquïna, Elí sacerdoten arsutapwa phokharaquïna. Elí sacerdoten wawanacapasti jan wali jakenacäpjjänwa, janiraquiw jupanacajj Tatiturojj ajjsarapcänti, ni sacerdoten phokhañapäqui ucsa marcampejj phokhapcänti. Yatitaraquïnwa, cunapachatejj maynejj mä sacrificio loktäna ucapachajj sacerdoten mä uywatapaw jutirïna mä tenedor ayt'ata, aychana khatiñapcamasti jupajj uca tenedorampiw perolaru, jan ucajj phuqhurusa, calderarusa, cazuelarusa ayantasinwa aychanac waysunirïna, sacerdotetaqui. Uqhamapuniw take israelitanacampejj Silo sat chekaru purinipcän ucanacarojj lurirïna. Uqhamarusa, janïra liq'ejj altarjjan naqhantquipanwa sacerdoten uywatapajj purinirïna, sacrificio loktirirusti saraquirïnwa: “Sacerdotetaqui aycha churita canct'arapiñataqui, janiw jupajj khatita aychjja catokcätamti, jan ucasti ch'oke aychwa catokätamjja” sasa. Ucata uca sacrificio loktiri jakejj saraquïnjja: “Nayrakatajj liq'i naqhantayañajjawa, ucatwa sacerdotejj cawcjtejj munqui uca apakasiscani” sasajja. Ucjjarusti sacerdoten uywatapajj saraquïnwa: “Janiwa, jichhpacha churita, jan ucasti ch'amampiw aparawayäma” sasa. Uqhamapï uca waynanacan Tatitu nayrakatan jucha luratanacapajj sinti jan walipunïnwa, Tatitur ofrenda loktatanacsti janiw yäkapcänti. Ucampisa, Samuel waynajja, mä suma efod sat lino isimpi ist'ataw Tatiturojj sirviscaraquïna. Sapa mararaquiw taycapajj mä suma capa lurata aparapirïna cunapachatejj chachapampi sarirïcäna sacrificio loktasiñataqui. Ucatsti Elí sacerdotejj Elcanaru, warmipampirojj aqham sasaw bendicïna: “Tatituw jumarojj cuttayjjätam, aca warmi toke wawanac churasa, cuntejj jupajj churqui ucata” sasa. Ucatsti utaparuw cuttanjjapjjäna. Tatitusti Anarojj bendiciraquïnwa, ucatsti usur jakeptaraquïnwa. Uqhamatwa Anajj quimsa yokall wawampi pä imill wawampi wawachasïna, Samuel wawasti Tatitun nayrakatapanjja jilascaquïnwa. Elí sacerdotesti wali chuymanëjjänwa, ucampisa cuna jan walinactejj wawanacapajj israelitanacar lurapcän ucanacjja sum yatiraquïna, uqhamarus aca waynanacajj cawquïri warminacatejj Tatitun Jiquisiñ Carpapan mantañapawjana sirvisipcän uca warminacampis iquintapjjaraquirïnwa. Ucatwa wawanacaparojj säna: “Take jakenacaw jumanacan jan wali luratanacamatjja parlapjjetu. ¿Cunatsa uqham jan wali sarnakapjjta? Wawanaca, janiw walïquiti uqhama jan walinaca lurapjjatanacamajja. Janiraquiw walïquiti cuntejj Tatitun marcapajj jumanacjjata parlas sarnakapqui ucajja. Mä jaketejj mayni jakeru cuna jan walsa luraspa ucqhajj Tatitojj uca jaketjja arjjataspawa, ucampisa mayni jaketejj Tatituru ñankha lurcchi ucasti, ¿qhitirac jupat arjjataspa?” sasa. Ucampisa jupanacajj janiw cuntejj awquipajj siscäna ucarojj ist'apcänti, Tatitojj jupanacat jacañanacap apakjjañ amtjjatap laycu. Ucampisa Samuel waynajj jiltascaquïnwa, sarnakatapasti Tatitutaquisa, jakenacataquisa asquiraquïnwa. Uca urunacaraquiw mä profetajj Elí sacerdoteru uñjir jutäna, ucat saraqui: “Tatitojj aqham sänwa: ‘Cunapachatejj nayrapacha awquinacamajj Egipton Faraonar sirvisipcän ucapachajj, khanwa jupanacarojj säyätjja, Israel marcan take tribunacap taypitsti nayan sacerdotenacajjäñapataqui, uqhamarac nayan altarajj-jjaru sacrificionac loktanipjjañapataqui, incienso naqhayapjjañapataqui, uqhamarac efod sat isimpi naya nayrakatan ist'atäpjjañapataqui. Uqhamarus nayrapacha awquinacamarojj take ofrendanactejj israelitanacajj Tatituru churqui ucanacwa churaractjja. ¿Cunatarac jichhasti jisc'achapjjesti cuna ofrendanactejj nayajj churapjjam siscta ucsti? ¿Cunatarac nayat sipansa juc'ampi wawanacamaru muntasti, uqhamat jupanacar cuntejj Israel marcajjajj churqui uca ofrendanacampi liq'intaytasti?’ sasa. Uca laycu Israelan Tatitu Diosapajj sänwa jumampi takpacha familiamampi juparu sirvipjjañama wiñayataqui, ucampis jichhajj aqham saraquiwa: ‘Janipuniw jichhajj uqhamjja lurcäti, jan ucasti qhitinacatejj nayaru yäkapjjetani ucanacarusti suma yäkaraquëjja, qhitinacatejj nayaru jisc'achapquitu ucanacarusti mä p'enka uñjaraquëjja. Naya Tatituw ucjja arsta.’ Jichhajj juman munañanïñama t'unjaña horasajj niya jac'achasinquiwa, uqhamarac nayrapacha awquinacaman munañanïñapasa, janiraquiw cawquïri familiamasa chuymancamajj jacapcaniti. Cuna asquinactejj Israel marcaru lurcä ucjja llaquisiñampi envidiasiñampiraquiw uñch'uquïtajja, janipuniw jichhajj familiamatjja maynis chuymancama jaccaniti. Ucampisa familianacamat mä kawkhanirojja altarajj jac'aruw kheparayaraquï uqhamat nayranacapas envidiascäwi tucusiñapataqui almanacapas t'akhesiñat tucusipjjañapataqui, ucatsti take mayni wawanacamajj jiwarayataraquïniwa. Cunatejj uca pani Ofni, uqhamarac Finees sat wawanacamampi pascani ucajj mä uñacht'äwit yatiyätam. Panpachanisti mä uruquiw jiwarapjjaraquini. Ucatsti nayajj mä suma sacerdote, chekapar uñjiri, uqhamarac nayan munañajj phokheri uscuraquï, ucan wawanacaparusti wiñayataquiw churaraquï, cawquïri reytejj nayajj ajllcä ucar sirviri tucuyaraquëjja. Ucatsti kawkhanitejj familiamat jacasipcani ucanacasti, jupa nayrakataruw mä juc'a kollke jan ucajj mä jisc'a t'ant'a laycuw jisc'achatäpjjani, sacerdotenac taypin cuna lurañacsay churapjjeta mank'asipjjañanacajjataqui —sasaw achict'asipjjaraquini.’ ” Samuel waynasti Tatiturojj sirviscaquïnwa Elí sacerdoten arsutanacap phokhasa. Uca urunacansti janiraquiw Tatitojj cuna arunacsa alekaqui yatiyirïcänti, janiraquiw qhitis alekaqui cuna uñjañsa uñjirïcänti. Ucampis mä uruw Elí sacerdotejj juyqhuptjjäna, janiraquiw sum uñjcjjänti, uqhamäsinsti utapanwa iquiscäna. Samuelosti Tatitun templopan iquiscaraquïna, Diosan arcapa jac'ana. Uca templon lamparasti akascaraquïnwa. Ucatwa Tatitojj jawsäna: “¡Samuel!” sasa. —¡Acancasctwa! —sasaw jupajj ucjjarojj saraquïna. Ucatsti janc'aquiw Elí sacerdoten ucaru sararaqui aqham sasa: —Acajj juttwa, ¿cunataquis jawsista? —sasa. —Janiw nayajj jawscsmati. Iquiñamar sarjjam —sasaw Elí sacerdotejj saraquïna. Ucatsti Samuelojj sarjjasinjja iquintjjänwa. Ucampisa Tatitojj wasitat jawsascaquïnwa: —¡Samuel! —sasa. Ucat Samuelojj sartasin Elí sacerdoten ucaruw sararaqui, ucatsti saraquïnwa: —Acajj juttwa. ¿Cunataquis jawsista? —sasa. —Janiw nayajj jawscsmati, wawa. Iquiñamar sarjjam —sasaw Elí sacerdotejj saraquïna. Samuelojj janïraw Tatitur uñt'cataynati, janiraquiw jupajj cunjämatsa uñstcaraquitaynati. Ucampisa quimsa cutinjja Tatitojj jawsascaquïnwa, ucatsti Samuelojj sartasin Elí ucan ucaruraquiw sararaqui, —Acajj juttwa. ¿Cunataquis jawsista? —sasa. Ucampisa Elí sacerdotejj amuyjjänwa qhititejj Samuelor jawsascäna ucjja. Tatitun jawsascatapwa amuyäna. Ucatwa Samuelorojj saraqui: —Jichhajj iquiñamar sarjjam, Tatitutejj jawsätamjja: ‘Parlascaquim, sirvirimajj ist'asctamwa’ sasaw säta —sasaraquiw Elí sacerdotejj säna. Ucatsti sarjjänwa, iquintasjjaraquïnwa. Ucatsti Tatitojj puriniraquïnwa, sayt'asisinsti cunjämtejj nayrakatajj jawscatayna uqhamwa jawsaraquiquïna: —¡Samuel! ¡Samuel! —sasa. —Parlascaquim, sirvirimajj ist'asctamwa —sasaw Samuelojj saraquïna. Tatitusti saraquïnwa: —Jichhajj nayajj Israel marcanwa mä luräwi luraraquï, qhitinacatejj ucanac ist'apjjani ucanacarusti jinchunacapas usuraquiniwa. Uca uruw cuntejj Elí sacerdoterojj familianacap toket siscta ucjja phokharaquï. Niyaw juparojj yatiyaracta familiapar wiñayatac mutuyañ toketjja, jupasti yatiraquiwa cuna jan walinactejj familiapajj lurqui ucanacjja. Wawanacapajj janiw nayarojj yäkapquituti, jupasti ucanacjja sumwa yatiraqui, janiw ucatjja camscaraquisa. Ucatwa, jichhajj juramentompi Elí sacerdoten familiapa tokejj arsta, ñankha luratanacapasti janiw k'omachatäcaniti, sacrificionac, ofrendanac loktascani ucanacampisa. Ucanac ist'asinsti Samuelojj iquintjjänwa, khepärmanthi alwaw sartjjaraquïna, Tatitun templopa jist'araraqui. Ucatsti Samuelojj ajjsararaquïnwa cuntejj Tatitojj unañchäwin siscatayna ucanac Elí sacerdoteru yatiyañjja, ucampisa Elí sacerdotejj jawsasinjja jisct'änwa: —Samuel, wawajja —sasa. —Acancasctwa —sasaw Samuelojj saraquïna. Elí sacerdotesti jisct'araquïnwa: —¿Cunsa Tatitojj parlawaytam? Jan cuns imt'istati jan ucasti takpacha yatiyita. ¡Diosasti jumarojj mutuyaraquïtamwa janitejj phokhata yatiyquitäta ucapachajja! —sasaw Elí sacerdotejj säna. Samuelosti, cuntejj Tatitojj yatiycatayna ucanacjja jan cunsa imt'asaw yatiyäna, ucat Elí sacerdotejj warartataraqui: —¡Tatitun arsutapawa! ¡Cuntejj jupajj munqui uc luraracpan! —sasa. Samuelosti niya jilsuscaraquïnwa, Tatitusti juparojj yanaparaquïnwa, janiraquiw cuntejj arscatayna ucanacjja jan phokhasa jaytcänti. Israelita jakenacasti takeniraquiw Dan sat ucata Beerseba sisqui ucacama yatipjjäna Samuelojj chekpachansa Tatitun profetapätapa. Tatitusti wasitatwa Silo sat uca chekan uñstaraquïna. Ucanwa Samuelorojj Tatitojj take arunacapa yatiyaraquïna. Ucatsti Samuelojj uca arunacwa take Israel marcarojj yatiyäna. Uca tiemponacansti filisteonacajj israelitanac contraw nuwasiñataqui mayacht'asipjjatayna, ucatwa israelitanacajj uca filisteo jakenacampi nuwasir mistupjjaraquïna, Ebenezer sat uca chekaruw carpanacap sayt'ayapjjaraquïna. Filisteonacasti Afec sat uca chekaruw carpt'asipjjaraquïna, ucatsti aywitatapjjaraquïnwa israelitanacampi nuwasiñataqui, uqhama nuwasipansti filisteo jakenacajj israelitanacarojj atipapjjänwa, ucatsti uca nuwasïwi pampanjja pusi waranka israelit jakenacaw jiwarapjjaraquïnjja. Cunapachatejj israelitanacan ejercitopajj campamentoru cutjjän ucqhasti Israel marcan jilïrinacapajj aqham sapjjänwa: “¿Cunatsa Tatitojj uqham filisteo jakenacampi atipaypachïstu?” sasa. “¡Jichhajj Silo sat uca chekaru sarañäni, ucatsti Arust'äwi Arca aptasinjjañäni, uqhamat Tatitojj jiwasampi chicäñapataqui, uñisirinacasatsa arjjatañapataquiraqui!” sasaw sapjjaraquïna. Ucatsti israelitanacajj Silo sat uca chekarojj mä kawkha jakenacwa qhitapjjäna, ucatsti uca chekatjja aptanjjapjjänwa take ch'amani Tatitun Arust'äwi Arcapa, uca take ch'amani Diosasti querubines sat angelanacampi yupaychataraquïnwa. Ofni, Finees sat Elí sacerdoten yokanacapasti uca arca apaniñanjja ucancapjjaraquïnwa. Campamentoru uqham Tatitun Arust'äwi Arcapa purinitapatsti israelitanacajj cusisiñatjja walpun arnakasipjjäna, oraksa qhathatiyapjjänwa. Filisteonacasti uca arnakasitanacap ist'asin, sapjjaraquïnwa: “¿Cunataraqui israelitanacan campamentopansti uca take arnakasipjjpacha?” sasa. Ucampisa Tatitun arcapa campamentor purinitap yatisinjja, wal ajjsarthapipjjäna, sapjjaraquïnwa: “Diosaw jichhajj campamentor puri, ¡cunaquïcan jiwasataquejja, janipuniw cunapachas uqhamïrïquiti! ¡Ay cunaquïcan jiwasataquejja! ¿Qhitirac jichhasti uca take ch'aman Diosan amparapatsti khespiyistani? ¡Jupaw egipcionacarojj wasaran cunayman mutuyäwinacampi t'unjänjja! ¡Jichhasti jan cunsa ajjsarasay filisteo soldadonaca waquichasipjjam, ucatsti take chuymampiraqui nuwasipjjam, uqhamat jan hebreo jakenacan esclavonacapa tucuñasataqui, cunjämatejj jupanacajj jiwasan esclavosänjja uqhama!” sasaw sapjjäna. Filisteonacasti israelitanacarojj nuwantapjjänwa, atipjapjjaraquïnwa, israelitanacasti campamentopatjja jaltjjapjjaraquïnwa. Filisteonacasti sintipuniw jiwarayapjjatayna, israelitanacan soldadonacapasti uca urojj quimsa tunca waranka jakenacaw jiwarata uñjasipjjäna. Diosan Arust'äwi Arcapsa catuntapjjaraquïnwa, Ofni uqhamarac Finees sata Elí sacerdoten yucanacaparus jiwarayapjjaraquitaynawa. Ucampisa Benjamín tribunquiri mä soldadow uca nuwasïwitjja jaltjjäna, ucatsti jalasinjja uca urpachaw Silo sat uca chekaru purïna. Isinacapas ch'iyanokataraquïnwa, p'ekepas lak'acamaquiraquïnwa. Cunapachatejj purcän ucqhasti Elí sacerdotejj mä sillan puncu jac'an kont'atäscänwa, thaqui uñch'uquiscaraquïna, wali llact'atäscaraquïnwa Tatitun arcapatjja. Uca jakesti marcaruw mantanïna, ucatsti take cunwa yatiyäna, uqhamarac ucanac ist'asinsti, jakenacajj marcpachaw ojjtapjjäna. Elí sacerdotejj uca ojjtiri ist'asinjja, jisct'araquïnwa: —¿Cunatsa jakenacajj ucatak ojjopjje? —sasa. Ucat uca jakejj janc'aquiraquiw Elí sacerdoterojj cunanacatejj pascatayna ucanac yatiyaraquïna. Uca urunacansti Elí sacerdotejj sinti chuymanëjjänwa, uqhamarac llätunc tunca quimsakallkoni marani, wali juyqhöjjaraquïnwa. Uca jakesti Elí sacerdoterojj sänwa: —Jichhaquiw nuwasïwit jaltanisina purinta —sasa. —Waway, ¿cunsa jichhajj camachasipqui? —sasaw Elí sacerdotejj jisct'araquïna. —Israelitanacajj filisteonacan nayrakatapatjja jaltjjapjjewa. Uqhamarus jakenacajj waljaniw jiwaratäpjjaraqui, Ofni, uqhamarac Finees sat pani yokanacamas jiwatäpjjaraquiwa, Diosan arcapasti filisteonacan amparapancaraquiwa —sasaw uca jakejj saraquïna. Elí sacerdotesti Diosan arcapat ist'asinjja, sillapat puncu thiyaruw khepäjjat jalakti. Jupasti cunjämatejj chuymanëjjänjja, uqhamarus cuerpopajj wali jathëjjaraquïnjja, liwektasinjja cunca khepäjja p'acjasi, ucat jiwjjaraqui. Jupasti Israel marcarojj pusi tunca maraw irparaquitayna. Elí sacerdoten yojjch'apasti, cawquïritejj Finees chachan warmipäcän ucajja, usur jakëscänwa, wawachasiñapajj jac'ancaraquïnwa. Diosan arcapajj filisteonacan amparapancatapa, uqhamarac awcch'ipasa, chachapasa jiwatätap ist'asinjja, wawachasiñ usuw waytäna, ucatsti uca usumpi t'akhesisasti wawachasjjaraquïnwa. Parteranacasti jupar jiwañampïsquiri uñjasasti, sapjjaraquïnwa: “Jan ajjsaramti, mä yokall wawa wawachastajja” sasa. Ucampisa jupajj janiw arscänti, jan aruniquëjjänwa. Diosan arcapa catuntasinjja, filisteonacajj Eben-ezer chekatjja Asdod sat uca chekaruw apjjapjjäna. Ucatsti Dagón sat diosan temploparu apantasinjja, uca diosap jac'aruw uchapjjäna. Kheparmänthi alwasti, Asdod chekan utjasir jakenacasti purinisinjja Dagón diosarojj Tatitun arcap nayräjjapan liwnoktatwa jicjjatapjjäna. Ucatsti Dagonarojj aptasjjapjjänwa, cawqhancäntejj uqhata wasitat uchjjapjjaraquïna. Ucampisa, khepärmanthi alwajj wasitatwa Asdod chekan utjir jakenacajj purinipjjaraquiquïna, ucatsti Dagón diosarojj Tatitun arcapa nayräjjan liwnoktata jicjjatapjjaraquiquïna. P'ekepampi, amparanacapampisti p'aquirataraquïnwa, umbral patan apjjatataraqui. Cuerpopaquiw janejj cunas camacht'atäcänti. Ucatwa jichhacama, cunapachatejj Dagonan sacerdotenacapajj temploparu mantapjje ucqhajj janiw umbralarojj tacjjatapquiti. Uca khepatsti Tatitojj Asdod chekan utjirinacarojj walpun t'akhesiyäna ajjsarañanacampi phokhantasa, Asdod orakensti cunayman janchi p'usunacampi chhojjriñchjasaraqui. Asdod oraken jaquir jakenacasti ucanac uñjasinjja, sapjjänwa: “Israel marcan Diosapan arcapajj janiw jiwasampi chica kheparañapäquiti, sintipuniw t'akhesiyjjaraquistojja, jiwasarusa uqhamarac Dagón diosasarusa” sasa. Ucatwa filisteonacan take jilïrinacapan ucaru qhitapjjäna, jupanacampi tantacht'asisinsti, jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cuns Israel marcan Diosapan arcapampejj lurañäni? —sasa. —Gat sata marcaru apapjjam —sasaw jilïrinacajj sapjjaraquïna. Ucatsti filisteonacajj ucaruw apapjjäna. Cunapachatejj uca arca apjjapjjän ucqhasti, Tatitojj marcanjja cunayman jan walt'añanacwa sartayäna, jakenacarusti cunayman janchi p'usunacampiw chhojjriñchjaraquïna, jach'ata jisc'acama. Ucatsti filisteonacajj Diosan arcapjja Ecrón sat marcaruw apjjapjjäna, ucampisa cunapachatejj Diosan arcapajj uca marcar purïna ucapachasti uca marcan jaquir jakenacajj wali arnakasipjjäna: “¡Israel marcan Diosapan arcapwa acar apanipjje take jiwasanacar jiwarayañataqui!” sasa. Take uca marcansti sinti jan walt'añaw jiwañampi sartäna, Diosajj uca jach'a mutuyäwi apayanitap laycu, ucat take filisteonacan jilïrinacaparu jawsayanisin sapjjäna: “Israel marcan Diosapan arcapjja acata cawquirus apasjjapjjam. Cawqhattejj apanipcta ucar apjjapjjam, jan take jiwasanacaru jiwarayañapataqui” sasa. Jakenacan arnakasitanacapasti alajjpachcamaw ist'asiraquïna, qhitinacatejj janïra jiwarapcatayna ucanacan janchinacapasti p'usu usunacampi phokhantataraquïnwa. Tatitun arcapasti pakallko phajjsiw filisteonacan orakepancatayna. Uca khepatsti filisteo jakenacajj sacerdotenacampiru, yatiri jakenacampiruw jawsthapipjjäna, jisct'añataqui: —¿Cunsa lurañäni Tatitun arcapampejja? Sapjjeta, ¿cunjämatsa arcajj cutt'ayatäjjaspa? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Jumanacatejj Israelan Diosapan arcapa cutt'ayañ munjjapjjstajja, jan uqhamacjja cutt'ayapjjamti, jan ucasti mä cunsa Tatiturojj churapjjam qhuyapayasiñapataqui. Uqhamatwa jumanacajj c'umarachatäjjapjjäta, amuyapjjaraquïta cunatsa uca jan walt'äwinacajj jutqui —sasa. —¿Cunaraqui qhuyapayasiñapataqui churapjjeriststi? —sasaraquiw filisteonacajj jisct'apjjäna. —Korit lurata pheska tumorar uñtatanaca churapjjam filisteonacan sapa mayni jilïrinacapata, uqhamarac uca pachpa korita pheska achacunacampi cuna, niyaquejjaya jumanacasa, jilïrinacamasa uca pachpa t'akhesïwimpi t'akhesipjjstajja. Uca laycu jichhajj korit uca tumoranac lurapjjam, uqhamarac marcasa t'unjquis uca achacunacar uñtasitanacsa lurapjjaraquim, ucatsti Israelan Diosaparu jach'achapjjaraquim, inampisa jumanacarojj jani mutuyjjapjjeristamti, diosanacamarusa, jumanacan orakenacamarusa. ¿Cunatarac jumanacasti egipcio jakenacjam jan amuyt'anïpjjätasti? Faraonar uñtata, jupasti cunapachatejj Israelan Diosapajj ch'amampi jupar uñjäna ucqhaquiw israelitanacarojj antutjjänjja. Uqhamasti mä machak carreta lurayapjjam; ucatsti pä kalluni vacanac thakhapjjaraquim, uca vacanacasti janipuniw cunapachas yugompejj yapt'atäñapäquiti, ucatsti uca carretaru yapcatapjjam, kallunacapasti janiw jupanacampi chica sarapjjañapäquiti, jan ucasti vaca uyur t'akakatäñaparaquiwa. Ucatsti Tatitun arcapjja janc'aqui uca carretjjaru apjjatapjjam, maysa tokeru uscusa, mä cajonaru, cuna korit lurat yänactejj qhuyapayasiñapataqui uscupcäta ucanacjja, uca cajonar uchapjjam. Ucatsti uca carretjja antutnucjjapjjam. Ucampisa wali uñch'uquipjjaraquim, uca carretatejj Bet-semes sat orakep tokeru sarjjanejja, ucapachajj yatiñäniw Israelan Diosapajj jiwasar mutuyatapa, ucampisa janitejj orakep tokeru sarcani ucapachajj yatiraquiñäniw mutuyäwisajj jan Israelan Diosapat jutatapa, jan ucasti mä jan walt'añaqui jiwasar jutatapa. Ucatsti uca jakenacajj uqhamwa lurapjjäna. Pä kallun vacanacwa irptanipjjäna, uca carretaruw yapcatapjjäna, kallunacapsti vaca uyuruw jist'antapjjaraquïna. Ucatsti Tatitun arcapjja uca carretaruw apjjatjjapjjäna, uqhamarac mä cajarusti korit lurat achacunaca, uqhamaraqui tumoranacar uñtasitanacsa uchapjjäna. Ucatsti vacanacajj Bet-semes sisquis uca thaquinjamwa sarjjapjjäna, warart'asisa, chekacracwa sarjjapjjäna, jan cawcsarus sarakasa. Filisteo jakenacasti khepapataracwa arcapjjäna, Bet-semes sisqui uca korpacama. Bet-semes chican jakir jaquinacasti vallencasipcaraquïnwa, trigo yawisa, uñtasinsti Tatitun arcapwa uñjapjjäna, uc uñjasinsti walpun cusisipjjäna. Cunapachatejj uca carretajj Bet-semes chekan Josuean orakeparu purjjän ucqhasti, ucqharuw sayt'äna. Ucansti mä jach'a kalaw utjäna, ucatsti jakenacajj uca carretan lawanacapjja phäñataqui wact'ayasinwa uca vacanacjja Tatituru sacrificiot loktjjapjjäna. Levitanacasti Tatitun arcapjja apakjjapjjänwa, uqhamarac cawquïri cajantejj korit lurat yänacajj utjcän ucanacsa, uca jach'a kaljjaruw uchapjjaraquïna; uca urusti Bet-semes chekan jaquir jakenacasti holocaustonaca, sacrificionaca Tatiturojj loktapjjaraquïna. Ucanac uñjasinsti filisteonacan pheska jilïrinacapajj uca urpachaw Ecrón tokeru cuttawayjjapjjäna. Uca korit lurat pheska tumoranacasti cuntejj filisteonacajj Tatituru qhuyapayasiñapataqui churapcän ucanacasti, Asdod, Gaza, Ascalón, Gat, Ecrón ucanacatänwa. Uqhamaraqui uca korit lurat achacunacasa, uca filisteonacan pheska jilïripan marcanacapajj kawkhäcantejj ucqharaquïnwa, take jach'a perkanacampi muyuntayat marcanacasa, jan perkani jisc'a marcanacas jacthapitaraquïnwa. Uca jach'a kalasti, cawqharutï Tatitun arcapa uchapcän ucajj jichhacamaw Josuean orakepancasqui Bet-semes chekana. Ucampis Tatitojj Bet-semes sat chekan utjasir mä kawkha jakenacarojj jiwarayänwa, Tatitun arcapa uñantapjjatap laycu. Pakallko tunca jakenacwa jiwarayäna, ucatsti jakenacajj walpun jachapjjäna uqham jach'a jiwaräwi Tatitojj jupanac taypiru apayanitapatjja. Bet-semes chekanquir jakenacasti sapjjaraquïnwa: “¿Qhitis sayt'aspa aca Kollan Dios Tatitu nayrakatanjja? ¿Jiwasat sarjjasinsti qhiti contrarac sarani?” sasa. Ucatsti Quiriat-jearim chekanquir jakenacarojj aca ewjja apayapjjäna: “Filisteo jakenacajj Tatitun arcapa cutt'ayanjjapjjewa, jichhajj jutapjjam ucatsti apasjjapjjaraquim” sasa. Uqhamasti Quiriat-jearim chekan utjasir jakenacajj jutasinjja Tatitun arcapjja apasjjapjjänwa, Abinadab sat jaken utaparuw jaytapjjaraquïna, ucasti mä kollu patancänwa; Eleazar yokaparuraquiw Tatitur catuyapjjäna uca arca uñjañapataqui. Pä tunca maraw pasjjäna cuna urutejj Tatitun arcapajj Quiriat-jearim satäqui uca chekaru uscutatjja, take Israel marcpacharaquiw Tatituru walpun thaktapjjaraquïna; ucatwa Samuelojj take israelitanacaru saraqui: “Jumanacatejj take chuymampi Tatitur cutt'anjjapjjäta ucapachajja, uca yakha diosanacamsa, Astarté diosanacamsa apanucjjapjjañamawa, ucatsti jacañanacamjja jupa saparuquiw churjjapjjañamaraqui, jupa saparuquiraquiw yupaychapjjañama. Ucapachaquiw jupajj take filisteo jakenacan amparapatjja khespiyapjjätam” sasa. Israelitanacasti chekapuniw Baal diosanacsa, Astarté diosanacsa apanucjjapjjäna, ucatsti Tatitu saparuquiraquiw yupaychapjjäna. Ucatsti Samuelojj saraquïnwa: “Take Israel jakenacarojj Mizpa sisqui uca chekar tantacht'apjjam, ucat nayajj jumanacatac Tatitut mayï.” Israelitanacasti Mizpa chekaruw tantacht'asipjjäna, ucanwa uma apsupjjäna, uca umwa waratatapjjäna mä ofrendäcaspas Tatitutaqui uqhama. Uca urusti ayunapjjänwa, khanwa arsusipjjaraquïna Tatitu contra jucha luratanacapjja. Uca Mizpa chekanjja Samuelojj israelitanacan jach'a jilïripa tucjjaraquïna. Filisteonacasti israelitanacan Mizpa chekan tantacht'atätap yatisinjja, filisteonacan jilïrinacapajj israelitanac contraw jutapjjäna. Israelitanacasti uc ist'asinjja wal ajjsarapjjäna. Samuelorusti sapjjaraquïnwa: “Tatitu Diosasaru mayiscaquim jiwasanacataqui, filisteonacan amparanacapat jiwasaru khespiyañapataqui” sasa. Samuelosti mä ovej kallu catusinjja uqhampachwa Tatiturojj sacrificiot loktäna, Israel marcataquiraquiw Tatitut wali mayïna, Tatitusti mayitaparojj ist'araquïnwa. Cunapachatejj Samuelojj sacrificio Tatitur loktascän ucapachaw filisteonacajj israelitanacaru nuwarañataqui jutapjjäna, ucatwa Tatitojj jupanacarojj mä jach'a khejjo khejjo apayani, ucatsti wali sustjasipjjaraquïna, uqhamatwa israelitanacajj atipjapjjaraquïna. Mizpa sisqui uca chekatsti israelitanacajj janc'aquiw mistuwayapjjaraquïna filisteonacar arctañataqui, ucatsti Bet-car sisqui uca aynachcamaw arcantapjjäna. Ucatsti Samuelojj mä kala ittasin Mizpa, uqhamarac Sen sisqui uca taypiruw ayruntäna, Eben-ezer sasaw suticharaquïna: “Jichhacamaw Tatitojj yanapasquistu” sasa. Filisteo jakenacasti atipjatäpjjänwa, janiraquiw mayampsa Israel marcarojj nuwiri jutcjjapjjänti; Samuelon jacañapcamasti Tatitojj filisteonac contrapunïnwa. Cawquïri marcanactejj filisteonacajj israelitanacat aparapcatayna ucanacasti Ecrón sisqui uca chekat kalltasina Gat sisqui ucacamajja wasitatwa israelitanacancjjäna. Uqhamatwa israelitanacajj filisteonacan amparanacapat orakenacapjja cutsuyasjjapjjäna, israelitanacampi, amorreonacampi sumancañaw utjaraquïna. Samuelosti take jacañapanjja Israel marcan jilïripapunïnwa. Sapa mararaquiw Betel, Gilgal, uqhamarac Mizpa sisqui uca chekanacaru sarirïna, take uca chekanacan israelitanacan ch'ajjwanacapa uñjiri. Ucatsti Ramá sisqui uca chekaruw cuttanjjaraquirïna, cawqhanccäntejj utapajj ucaru, ucqhatpachawa Israel marcarojj apnakaraquïna. Ucansti mä altarwa Tatitutaquejj sayt'ayaraquïna. Chuymaniptjjasinsti, Samuelojj jupan yokanacaparuw Israelan jilïrinacapat utt'ayäna. Jilïri yokapasti Joel satänwa, ucjjarüqui ucasti Abías sataraqui, jupanacasti Beerseba sisqui uca chekanwa apnakapjjaraquïna. Ucampisa yokanacapajj janiw awquipjama sarnakapcänti, jan ucasti take cun muniriw tucjjapjjäna, kollke chilltayasipjjaraquirïna, janiraquiw take cunsa chekaparu uñjapcänti. Ucatsti take Israel marcanquir jilïrinacaw tantacht'asipjjäna, uqhamarac Ramá sisqui uca chekan Samuelompi jiquisiriw sarapjjäna, aqham sapjjaraquïnwa: “Jumajj sinti chuymanëjjtawa, yokanacamasti janiraquiw jumjama sarnakapquiti, uca laycu mä rey utt'ayam nanacar apnakañapataqui, cunjämatejj take marcanacanjja utjqui uqhama” sasa. Samuelosti uqham mä rey marcar apnakañapataqui mayipjjatapatjja wali mayjt'ataw Tatitut oracionan mayïna. Ucampisa Tatitojj saraquïnwa: “Cuna mayitanacapsa ist'ascaquim, cuntejj marcajj maycätam ucjja jaysascaquim, janiw jumaruti jisc'achapctamjja, jan ucasti nayaruw jisc'achasipquitu, jan nayan jupanacaru apnakañajj laycu. Cuna urutejj Egipto marcat apsuncta uca urut jichhacamajj cuntejj jumarojj lurapctamjja, ucaracwa nayarojj lurapjjetu, nayarusti apanucupjjaraquituw yakha diosanacar quillt'asiñataqui. Uqhamajj cuntejj mayipcätam ucarojj jaysascaquim. Ucampisa amtayaraquim, jupanacaru apnakcani uca reyejj cuntejj jupanacat maycani ucjja.” Uqhamasti Samuelojj Tatitun arunacapwa rey mayiri marcarojj yatiyäna, saraquïnwa: —Jichhajj acaw suyt'apjjtam cawquïri reyitejj apanakapcätam ucampejja. Yokanacamjja jawsthapiniwa, ucatsti nuwasiñ carronacaruw ucharaquini, yakhepanacarusti caballeriaruw uchani, yakheparusti jupan uñjiripataraqui uchasini. Mayninacarojj waranka soldadjjaru jilïritwa ucharaquini, mayninacarusti pheska tunca soldadonacjjaruw ucharaquini. Jumanacat yakhepanacarusti yapupa khollipjjañamataquiw uchapjjätam, yapupa apthapiñataquiraqui, uqhamarac armanacap lurañataqui, guerrar sarañ carronacan yänacap lurañataquiw uchapjjätam. Uqhamaraquiw phuchanacamsa jupar sirviritaquiw jawsayaraquini, juparu suma k'apquiri kollanacampi jawiñataqui, phayañapataqui, t'ant'a lurañapataquiraqui. Jumanacan suma orakenacamwa catuntasini, uqhamarac suma uva yapunacamsa, olivo yapunacamsa, ucatsti ucanacjja qhitinacatejj palaciopan sirvipqui ucanacaruw churaraquini. Granonacamatsa, uqhamarac uva yapunacamatsa, sapa tuncat maya apakapjjätam, reyimpi chica jacapquis palacionjja ucanacaruw ucanacjja churaraquini. Uqhamaraquiw jumanacatjja uywatanacamsa, suma vacanacamsa, suma asnonacamsa aparapjjaraquïtamwa; ucanacasti jupataquiraquiw irnakapjjani. Uqhamarus uywanacamatjja, sapa tuncat maya apakapjjätam, jumanacas juparuraquiw sirvipjjäta. Ucampis cuna urutejj uca jumanacan ajllit rey toke arsusipjjäta ucapachajj Tatitojj janiw ist'apcätamti. Jakenacasti janiw Samuelon arunacapjja ist'apcänti jan ucasti sapjjänwa: —Janiw ucajj cunäquisa. Nanacajj mä reyinïñ munapjjta, uqhamat jiwasajj yakha marcanacjamäñasataquiraqui, jupajj jiwasan reyisäñapataqui, jiwasar apnakañapataqui, guerransa jiwasar suma irpañapataqui —sasa. Samuelojj jakenacan uqham arsusitap ist'asinsti, take ucanacjja Tatituruw yatiyäna. Tatitusti juparojj saraquïnwa: —Mayitanacaparojj ist'am, ucatsti mä rey jupanacataqui utt'ayaraquim —sasa. Uqhamasti Samuelojj take israelita jakenacarojj cawqui marcanacattejj jutapcatayna ucaruw qhitanucjjäna. Benjamín tribunsti mä jakew utjäna Cis sat sutini, jupasti Abiel jaken yokapänwa, Zeror sat jaken allchhiparaqui. Nayra achachilapasti Becorat sat jakeraquïnwa, Afía sat jaken yokapa. Uca Cis sat chachajj wali aytata jakënwa, uqhamasti jupanjja mä wayna yokapaw utjäna, wali suma uñnakt'aniraquïnwa, jupasti Saúl satänwa. Janiw maynis israelitanac taypinjja utjcänti uqham wali suma waynajja, uqhamarus wali jach'a tansänwa, janiw qhitis jupar jicjjatirejj utjcänti. Mä uruw uca Cis sat jaken kachu asnonacapajj chhakhatayna, ucat jupajj Saúl yokaparu saraqui: “Waquichasim, uca asnonac thaktir saram. Uywatanacat mayni irpjjarusiwayam” sasa. Saúl waynajj sarasinjja Efraín kollunac tokew pasäna, Salisa sisqui uca cheka pasaraquïna, ucampis janiw kachu asnonacapjja jicjjatcänti. Ucjjarusti Saalim, uqhamarac Benjamín sisqui ucsa tokenacsa sararaquïnwa, ucampis janiraquiw jicjjatcänti. Zuf sisqui uca chekaru purisinsti Saúl waynajj cawquïri uywatatejj jupampi chica sarcäna ucarojj saraquïnwa: —Cuttjjaquiñäni, inas awquejjajj jiwasat llaquisiscchi, kachu asnonacat sipansa —sasa. Uywatasti ucjjarojj saraquïnwa: —Aca marcanjja mä profetaw utji, take jakenacasti juparojj wali yäkapjjaraqui, take cuntejj jupajj yatiyqui ucanacasti phokhasipuniwa. Jin sarañäni, inampis jupajj cawquirutejj sarañasäqui ucsa uñacht'ayistaspa —sasa. —Uqhamajj sarañäniya, ucampis, ¿cunaraqui uca profetataqui aparapiñänisti? Janiw t'ant'as wayakanacasanjja utjcjjestuti. Janiw cunasa jupar churañataquejj utjquiti —sasaw Saúl waynajj saraquïna. Uywatasti ucjjarojj saraquïnwa: —Nayan mä jisc'a sencillo kollkew utjitu. Uc profetarojj churañäni jiwasar cawcsaru sarañasäquitejj uca uñacht'ayañapataqui —sasa. (Nayrapachanacanjja mä israelita jakejj cunsa Diosar jisct'asiñ munirïna ucapachajj sapjjerïnwa: “Uñjirin ucar sarañäni” sasa. Jichhajj qhititejj “profeta” satäqui ucajj nayrajj “uñjiri” satänwa.) —Waliquiwa, uqhamajj sarañäniya —sasaw Saúl waynajj saraquïna. Ucatsti panpachaniw cawqhantejj profetajj jaccän uca marcar sarapjjäna. Cunapachatejj uca amstanjam marcaru maqhatasipcän ucqhasti, mä tawakonacampiw jiquisipjjäna, ucanacasti uma aptiriw sarasipcatayna, ucat uca tawakonacar jisct'apjjäna: —¿Acanti uñjiri jakerojj jicjjatapjjeristjja? —sasa. Tawakonacasti sapjjaraquïnwa: —Jïsa, ucancasquiwa uñjirejja, janc'aqui sarapjjam. Jichhürojj jupajj marcaruw juti, santuarion sacrificiojj loktasitap laycu. Marcaru purisinsti janc'aquiw juparojj thaktapjjäta, janïra santuarior mank'eri sarquipana. Jakenacasti janïraw mank'apcaniti jupan puriniñapcamajja, juparaquiw sacrificio loktatarojj bendiciñapa, uca khepatwa jawsayata jakenacajj mank'asipcani. Ucatpï jichhajj janc'aqui sarapjjam, anchhitajj jicjjatasipcätawa —sasaw tawakonacajj sapjjäna. Jupanacasti marca tokerojj maqhatasipcaquïnwa. Puripcäna uca horasaraquiw Samuelojj mistusincäna, jupanac tokeru jutasa, santuarior maqhatañataqui. Saúl waynan puriniñapa nayräjja urusti, Tatitojj Samuelorojj mä uñacht'äwi churäna aqham sasa: “Arumanthi alwajj aca quipca horasaruw Benjamín toket jutiri mä jakeruw qhitanïma, juparuw yakhachäta Israel marcajja apnakañapataqui. Jupaw filisteonacan amparapat khespiyani, marcajjatsti qhuyapt'ayasiractwa, t'akhesitanacapasti naya nayräjjaruw puriniraqui” sasa. Cunapachatejj Samuelojj Saúl waynar uñjcän ucqhajj Tatitojj sänwa: “Acajjay cawquïri jakettejj parlcäyäsma ucajja. Jupaw jichhajj marcajjarojj apnakani.” Marcar mantañ puncuru jac'achcasinsti Saúl waynajj Samueloruw jicjjati, ucatsti saraquïnwa: —Tata, avist'ita, ¿cawqhas uñjirin utapajja? —sasa. —Nayätwa uñjirejja. Jichhajj nayan nayrakatajja santuarior maqhatam, ucan nayampi chica mank'araquim. Arumanthi alwataw cuntejj jisct'asiñ muncta ucjja yatiyäma, ucat qhitjjaraquïma. Cawquïri kachu asnonacamatejj chhakqui, ucat acarojj niya quimsa uröjjaraquiw, ucanacatjja jan llaquiscamti, uca asnonacarojj jicjjatjjapjjewa. Uqhamasti take cunatejj Israel marcan muncañäqui ucajj jumataquïniwa, uqhamarac familiamataquisa —sasaw Samuelojj säna. Saúl waynasti saraquïnwa: —¡Nayajj Benjamín tribunquirïtwa, ucasti Israel marcan take tribunacat sipansa sinti jisc'aquiwa! Uqhamarus familiajjajj take Benjamín tribunquir familiat sipansa sinti jisc'a familiaquiraquiwa. ¿Cunatarac take acanac sistasti? —sasa. Uqhamasti Samuelojj Saúl waynampiru, uywatapampiru irpjjarusinsti, jach'a utaruw irpantäna, ucanquir jakenac taypinsti mä suma chekaruw kont'ayäna, ucansti quimsa tunca jakenacaw ucancascäna. Ucatsti Samuelojj phayirirojj sänwa: —Cawquïri aychtejj churcsma uqhamaraqui ‘Yakhachätaw’ siscsma uc apanim —sasa. Phayiristi janc'aquiw mä charpacha apsuni, ucatsti Saúl waynaruw ucjja mank'asiñapataqui churi. Samuelosti saraquïnwa: —Ucajj jumataqui yakhachatäcän ucajja, catum ucatsti mankt'asiraquim, aca marca jawscäyäta ucqhawa jumataqui uca aychjja yakhachjjäyäta —sasa. Saúl waynajj uca urojj Samuelompiw mank'asïna. Cunapachatejj santuariot marcaru sarakanjjapjjän ucqhasti Saúl waynataquejj mä iquiña uta pataru waquicht'apjjäna. Saúl waynasti ucaruw iquintjjäna. Khepärmanthi alwatasti Samuelojj Saúl waynaru jawsasinjja uca uta patanwa parljjayäna aqham sasa: —Sartasjjam, ucatsti qhitjjaraquïmawa —sasa. Saúl waynajj sartjjänwa, ucatsti Samuelompiw calleru sarakasinipcäna, cunapachatejj marca ankäjjaru mistusinipcäna, ucapachasti Samuelojj Saúl waynarojj sänwa: —Uywatamjja nayra qhitanuccam, jumasti suyt'araquim acqharu. Cuntejj Diosajj sisquitu ucwa jumar yatiyaña munsma —sasa. Uqhamasti Samuelojj mä keru aceite catusinjja Saúl waynan p'ekepjjaruw warjjatäna, ucat saraqui: —Tatituw jichhürojj Israelan apnakeripat utt'ayastam. Jumaw jichhajj jupanacar apnakäta, uqhamarac uñisirinacapan amparapatsa khespiyaraquïta. Tatitun jumaru yakhachatapat señälasti acäniwa, Israel marcapa apnakañapataqui: Jichhajj acat sarjjasinsti, Raquelan sepulturap jac'ana pani chachanac jicjjatäta, Selsa sisqui uca chekana, Benjamín tribun orakepana. Jupanacasti kachu asnonacar jicjjatjjatapatwa yatiyapjjätam, awquimasti janiw uca kachu asnonacat llaquiscjjeti jan ucasti, jumanacat llaquisejja, uqhamarac: ‘¿Cuns camachä wawajjata?’ sasaw awquimajj jisct'asisqui sasaw saraquïtam. Juc'ampi sarcasinsti, Tabor koka sisqui uca chekar purcäta ucqhasti, quimsa chachanacaraquiw jumar jicjjatir mistunipjjani, jupanacasti Betel marcaruw maqhatasipcaraqui Diosaru yupaychañataqui. Maynïrejja quimsa cabrito irpt'atäniwa, maynïristi quimsa t'ant'a apt'ataraqui, maynïristi mä lip'ichi wayakaru vino apt'ataraquïniwa. Aruntt'apjjätamwa, ucatsti pä t'ant'a churapjjaraquïtam. Uca t'ant'sti catokaraquim. Ucjjarusti Diosan orakepa Gabaa sisqui uca chekaruw puriraquïta, uca chekansti mä kawkha filisteo soldadonacaw ucancasqui. Marcaru mantasinsti mä kawkha profetanacampiw jiquisïta, jupanacasti santuariot sarakasinipcani. Jupanac nayrakatsti walja jakenacaw sarascaraquini, salterios, panderos, flautas, uqhamarac arpas uca instrumentonac toct'asisa. Ucapachaw Tatitun ajayupajj jumjjaru jutani, jupanacampi chicaw profecía arunac parlaraquïtajja, ucatsti yakha jakeruw tucuraquïtajja. Cunapachatejj take ucanacajj jumampi lurasini ucapachasti, cunas amuyatamatjja walïspa uc luraraquim, Diosaw yanaparaquïtam. Gilgal sisqui uca chekaru nayrt'araquim, ucanwa nayajj jumampi jiquisï nact'ayata holocaustonaca, sacrificionaca sumancañataqui loktaraquëjja. Ucansti pakallko uruw suyt'äta, nayan puriniñajjcama, cuntejj siscäma uca luraraquïta. Saúl waynan, Samuelon ucat sarjjepansti, Diosajj janc'aquiw chuymapa trocäna. Ucürpacharaquiw cuntejj Samuelojj siscatayna take uca unanchanacajj phokhasïna. Ucatsti cunapachatejj Saúl waynampi uywatapampi Gabaa sisqui uca chekaru puripcäna ucapachasti, uca mä kawkha profetanacaw jicjjatiri mistuni. Ucapachasti Diosan ajayuparaquiw Saúl waynjjarojj jutäna; jupajj uca profetanacjamaraquiw parläna. Ucampisa take qhitinacatejj nayratpacha Saúl waynaru uñt'apcäna ucanacasti, uqham profetanacjama parliri ist'asinsti, jupanaccamaw jisct'asipjjäna: “¿Cunarac pasi Cis chachan yokaparusti? ¿Saúl waynajj profetäjjaraquicha?” sasa. Ucat mayni uca chekanquiristi ucjjarojj saraquïnwa: “¿Qhitisa jupanacan awquipajja?” Ucatpï säwejj jutejja: “¿Saúl waynajj mä profetaraquichä?” sasa. Uqham profetjama parlaña pasatatsti, Saúl waynajj utaparuw purjjäna. Ucat tiopajj juparu uywatampiru jisct'i: —¿Cawquirus sarapjjta? —sasa. Saúl waynasti saraquïnwa: —Kachu asnonac thakheriw sarapjjta. Ucampisa jan uñstcjjepansti, Samuelor jicjjatiriw sarapjjta —sasa. Tiopasti ucjjarojj saraquïnwa: —¿Camsapjjaractam Samuelosti? Yatiyapjjetaya —sasa. Saúl waynajj tioparojj saraquïnwa: —Khanwa sapjjetu kachu asnonacajj uñstjjatapata —sasa. Ucampisa Saúl waynajj janipuniw cuntejj reyïña toket Samuelojj parlcatayna ucanacjja arsuscänti. Ucjjarusti Samuelojj take israelitanacaruw jawsaraquïna, Mizpa sisqui uca chekan Tatitur yupaychañataqui. Ucanwa jupanacar saraquïna: “Israelan Tatitu Diosapajj aqham sänwa: Take israelitanacarusti nayaw Egiptot apsunipjjsma, egiptonquirinacan munañapatwa khespiyanipjjsma, uqhamarac take qhitinacatejj t'akhesiyapcäyätam ucanacan amparanacapatsa. Ucampis jichhajj jumanacajj Diosamarojj jisc'achapjjtawa, jupaw take jan walt'añanacatsa, llaquisiñanacatsa khespiyanipjjtam, mä rey jumanacar apnakañapataqui mayisasti jumanacajj Diosaruw jisc'achasipctajja. Uca laycu jichhajj Tatitun nayrakataparu uñstapjjam, sapakat tribunacata, uqhamarac jach'a familianacatsa” sasa. Ucjjarusti Samuelojj saraquïnwa take Israelanquiri tribunacarojja: “Jac'achasinipjjam” sasa. Ucatsti suertejj Benjamín triburuw wact'araquïna. Ucjjarusti Benjamín triburuw saraquïna: —Jac'achasinipjjam —sasa. Ucatsti suertejj Matri sisqui uca jach'a familiaruraquiw wact'äna, ucatsti suertejj Cis chachan Saúl yokapjjaruraquiw purïna. Ucampisa thaktapjjänwa, janiraquiw jicjjatapcänti. Ucatwa wasitat Tatituru jisct'apjjäna, Saúl waynajj ucanti jicjjatasi janicha uc yatiñataqui. Tatitusti Saúl waynan ucancascatapjja yatiyänwa, k'epinaca mankhan imantasiscatapa uñacht'ayaraquïna. Ucat irpsuriw jalapjjäna; cunapachatejj Saúl waynajj take israelitanaca nayrakataru uñstcän ucapachasti take jakenacaw uñcatapjjäna, uqhamarus wali jach'a tansaraquïnwa. Janiw qhitis juparojj jilaquipcänti callachinacapatjja. Samuelosti take jakenacaruw jisct'araqui: —¿Jichhajj cawquïrirutejj Tatitojj reyit ajllqui ucarojj uñcatjjapjjtati? ¡Janiw mayni israelitas jupjamajj utjquiti! —sasa. Ucjjarusti jakenacajj: —¡Jallalla rey! —sasaw art'apjjaraquïna. Ucjjarusti Samuelojj marcarojj cuna leyinacatejj reino toket utjcani ucanacwa yatiyäna, uca leyinacjja mä libroruw kellksüna, uca librosti Tatitun santuariopan imatäjjaraquïnwa. Ucatsti Samuelojj take jakenacarojj utanacaparuw qhitanucjjäna. Saúl waynas Gabaa sisqui uca utaparuw cuttjjaraquïna, Diosasti mä kawkha wali ch'amani chachanacaruw, chuymanacap onjjtayaraquïna Saúl waynampi chic sarapjjañapataqui. Ucampisa utjaraquïnwa jan wali parliri jakenacajja, aqham sasaw sapjjaraquïna: “¿Acat khespiyistaspasti?” sasa. Ucat jisc'achapjjaraquïnwa, janiraquiw cunjämatejj mä reyir suma uñjañajj waquisqui uqhamar uñjapcänti; ucampisa Saúl waynajj jan uñjiriw tucuraquïna. Nahas sata Amón oraken reyipasti, Galaad token Jabes sisqui uca chekaruw saräna, ucansti mä ejército waquicht'äna, marcaru tucjañataqui. Ucampis Jabes sisqui uca chekan utjir jakenacajj juparojj sapjjaraquïnwa: —Nanacampejj mä amtäwiru mantam, nanacasti jumaruw jaysapjjaraquïma —sasa. Amonitanquiri Nahas jakesti saraquïnwa: —Jumanacampisti mä arust'äwi lurä, jumanacatejj cupi nayra sapakat maynit apsuyasiñ munapjjsta ucapacha, uqhamata israelitanacaru jisc'achañataqui. Ucjjarusti Jabes marcan utjir jilïri jakenacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacarojj pakallko uru churapjjeta, qhitanacwa take Israel orakeru qhitapjjä; janitejj qhitis nanacar yanapt'iri jutapcani ucapachasti, nanacajj jumaruw jaysjjapjjäma —sasa. Qhitatanacasti cawqhantejj Saúl waynajj jaccäna uca Gabaa sat chekaruw puripjjäna; ucan jakenacaruw cunatejj pascatayna take ucanac yatiyapjjäna. Takeniw ucanac ist'asajj wali jachapjjäna. Uqhamäquiriruw Saúl waynajj pampat orko vacanacap ant'ataw jutascäna, ucat purinisin jisct'äna: —¿Cunas jaquinacampejj camachi? ¿Cunatsa jachapjje? —sasa. Jakenacasti cuntejj Jabes sisqui uca jaken qhitatanacapajj yatiyapcatayna ucanaca yatiyapjjäna. Ucanac ist'asinsti, Saúl waynajj Diosan ajayupampi phokt'atäsinjja wali colerasïna. Ucatwa pä orko vacanaca irpcatanisin, qharinokäna; mayni qhitanac qhitanucusajja, uca aychanacjja take israelit jakenacaruw apayäna, take Israel marcpachana, uca qhitatanacajj aqham sasaw jakenacarojj sapjjäna: “Uqhamaw lurasini cawquïri jaketejj jan Saúl waynampiru, Samuelompiru mayachascani, uqhamarac arccaraquini uca jaken orko vacanacapampejja” sasa. Uc ist'asinsti jakenacajj wali ajjsarapjjäna; mä wawaquïcaspasa uqhamaw jakejj jupanacaru jakcatjjapjjäna. Cunapachatejj jakenacajj Bezec sisqui uca chekaru tantacht'asipjjäna ucapachasti, Saúl waynajj jact'änwa, quimsa pataca waranka jakenacaw Israelatjja tantacht'asipjjatayna, Judá oraketsti quimsa tunca waranka jakenacaraqui. Ucat uca qhitatanacajj purincatayna ucanacarojj aqham saraqui: —Jichhajj Jabes chekan utjiri jakenacarojj sapjjam, kharüru chica uruw jupanacarojj khespiyatäni —sasa. Qhitatanacasti sarjjasinjja aca arunacjja Jabes sisqui uca chekan utjasir jakenacaruw yatiyapjjäna, ucanquir jakenacasti ucanac ist'asinjja wali cusisipjjäna. Ucat Nahas sisqui ucarusti sapjjaraquïnwa: —Arumanthiw nanacajj jumaru catuyasjjapjjäma, uqhamat jumajj cuntejj nanacampi lurañ muncta ucanac lurañamataqui —sasa. Khepürusti Saúl waynajj ejercitopwa quimsa escuadronani suma waquicht'araquïna, ucatsti janïra khanjtanquipanwa uñisiripan campamentop taypiru mantantapjjäna, uqhamat amonita jakenacaru jiwarayasa, niya chica urucamaraquiw uqham jiwarayapjjäna. Qhitinacatejj jan jiwayatäpcän ucanacasti jaltjjapjjänwa, maynis maynicama, janiraquiw jupanacatjja paninisa sarcänti. Ucat yakhepa jakenacajja sapjjänwa: —¿Qhitinacas Saúl waynana jiwasan reyisäñapatjja pächasipjjänjja? Take uca jakenac catuyapjjeta jiwarayapjjañajjataqui —sasa. Ucampisa Saúl waynajj saraquïnwa: —Jichhürojj janiw qhitis jiwayatäcaniti, jichhüru Tatitojj Israel marcaparu khespiyatap laycu —sasa. Ucat Samuelojj take jakenacaru saraqui: —Jichhajj Gilgal sisqui uca chekaru sarjjañäni, ucan reyejj apnakañapa kalltañapataqui —sasa. Ucat take jakenacaw Gilgal chekaru sarapjjäna, ucanwa Tatitu nayrakatana Saúl waynarojj reyit utt'ayapjjäna. Janc'aquiraquiw Tatiturojj sumancañ sacrificionac loktapjjäna; Saúl waynasa, take israelita jakenacasa wali cusisipjjäna. Ucat Samuelojj take israelitanac nayrakatan aqham saraquïnwa: —Jumanacajj uñjapjjtawa, nayat take cuntejj mayipjjesta ucanacjja churapjjsmawa, uqhamarac mä reysa uscurapipjjaracsmawa. Acajj jichhajj jumanacan reyimajja. Jupaw jumanacaru apnakapjjätam. Nayasti chuymani jakëjjtwa, kaka p'ekëjjaractwa; wawanacajjasti jumanac chicaw jacapjjaraquejja. Nayaw jumanacarojj apnakapjjayäsma waynatpacha, jichhürcama. Jichhasti acajjay acancasctwa. Nayatejj qhitin vacapsa, asnopsa catuntassta, jan ucajj qhitirus t'akhesiystjja, jan ucajj cheka uñjañataquis kollke chilltayasstjja ucapachajj arsupjjam Tatitu nayräjjana, uqhamarac cawquïr reytejj jupajj ajllqui uca nayrakatansa, ucat nayajj take manut phoqhawayjjäwa —sasa. Ucat jakenacajj sapjjaraquïnwa: —Janipuniw cunapachas nanacarojj t'akhesiyapquistati, janiraquiw kollksa chilltayascaractati nanacar cheka uñjañataquejja —sasa. —Uqhamajj Tatitusa, jupan ajllita reyisa ist'asquiwa, jumanacajj janiw cuna juchsa nayarojj apsupquistati —sasaraquiw Samuelojj khanañchasïna. —Uqhamäscapuniwa —sasaw jupanacajj sapjjaraquïna. Ucjjarusti Samuelojj marcarojj saraquïnwa: —Tatitojj Moisés, uqhamarac Aarón tokew Egiptot jumanacan awquinacamarojj apsunïna. Uqhamasti jichhajj waquichasipjjam, Tatitu nayrakatanwa nayajj jumanacampi parlä, cuna asquinactejj jupajj jumanacarojj lurapctam uqhamarac awquinacamarusa take ucanacata. Cunapachatejj Jacobojj wawanacapampi Egipto marcar sarjjäna ucapachajja, egipcio jakenacajj jupanacarojj t'akhesiyapjjänwa. Ucatsti jumanacan nayra awquinacamajj Tatituruw arnakasipjjäna, jupasti qhitaniraquïnwa Moisesaru, Aaronampiru, ucat jupanacajj nayra awquinacamarojj Egiptotjja apsunjjapjjänwa, aca orakeruw utjantasjjapjjaraquïna. Ucampisa jupanacajj Tatitu Diosatjja armasjjapjjänwa, ucat jupajj Sisaran amparaparu catuyjjaraquïna, jupasti Jabín ejerciton generalapänwa, Hazoran reyipa, filisteonacana, moabitanacan reyinacapampiruw catuyaraquïna, jupanacasti awquinacam contraw nuwasiri sartapjjaraquïna. Ucampis jupanacajj Tatituruw juchanacap arsusipjjäna, uqhamarac juparu apanucutanacapsa, Baal uqhamaraqui Astarté sisqui uca yakha diosanacapar sirvisina, ucatsti achict'asipjjaraquïnwa, uñisirinacapat khespiyañapataqui, jupa saparu sirviñataquiw arsupjjaraquïna. “Uca laycuw Tatitojj qhitanïna, Jerobaal, Barac, Jefté, uqhamarac Samuel ucanacaru, jumanacar uñisirinacamat khespiyañapataqui, uqhamat jumanacajj sumaqui jacasipjjañamataqui. Ucampisa cunapachatejj amonitanacan Nahas reyiparu jumanacar nuwiri jutcän uca uñjasajja jumanacajj mä rey apnakañapataqui mayipjjayätajja, jumanacan reyimajj pachpa Tatitu Diosäcchïn ucasa. Ucampisa jichhajj acajj jumanacan ajllit reyejja. Tatitojj churapjjtamwa cuna reytejj mayipcta uca. Jichhajj jumanacarojj wact'apjjtamwa Tatituru ajjsartapjjañama, uqhamaraqui juparu yupaychapjjañama, arunacapsa ist'apjjañamaraqui, camachi arunacapsa janiraqui taquisipjjañama, ucatsti jumanacar apnaker reyisa, jumanacasa Tatitu Diosan munañaparjama jacapjjañama. Ucampisa janitejj Tatituru ist'apcäta, jan ucasti camachi arunacapsa apanucupjjaraquïta, ucapachajj jupajj jumanacarusa, reyimarusa mutuyäpjjaraquïtamwa. “Uqhamasti jichhajj jan onjjtapjjamti cawqhancapctatejj uca chekata, cuna jach'a uñacht'äwinactejj Tatitojj jumanacar uñacht'ayapcätam ucanacwa uñjapjjäta. Jichhajj trigo cosechañ horasäjjewa, janiraquiw jallojj purquiti, ¿janicha? Jichhajj nayaw Tatitur mayï, jupasti khejjo khejjonaca, uqhamarac jallu apayanini, uqhamat jumanacajj uñjapjjañamataqui amuythapisipjjañamatakiraqui, cunjämtejj Tatitojj uñjqui, jumanacajj jan wali lurapjjtajja mä rey mayisajja.” Ucspachaw Samuelojj Tatitur mayïna, ucatsti jupajj ucspachaw khejjokhejjonacampi jallumpi apayanïna, uqhamasti take jakenacaw wali Tatituru, uqhamarac Samuelorus ajjsartapjjäna, ucatwa Samuelorojj takeni sapjjäna: —Jumajj Tatitu Diosamaru aca sirvirinacamataqui achict'am, jan jiwarapjjañajjataqui, take jucha luratanacajj-jjarusti rey mayitampwa yapt'apjjtajja —sasa. Samuelosti saraquïnwa: —Jan ajjsarapjjamti. Chekpachansa jumanacajj sinti jan wali lurapjjatätajja; ucampisa jichhajj jan Tatitutjja sarakapjjamti, jan ucasti take chuymampi jupar yupaychapjjam. Janiraqui uca c'ari diosanacaru sirvipjjamti, jupanacasti janiw yanapapquiristamti, ni khespiyapcaraquiristamsa, c'ari diosanacäpjjatap laycu. Tatitusti sutipar munatap laycojja janiw apanucupcätamti, jupasti jumanacarojj marcapwa tucuyasiñ munapjjtam. Nayasti Tatitu contrajj janic juchañchasïti, jumanacataqui mayiñ apanucusajja. Ucampisa nayajj yatichapjjämawa, sumana uqhamarac chekapana sarnakapjjañamataqui. Jumanacajj Tatituruquiw ajjsartapjjañama, uqhamarac juparojj chekpachana take chuymampiraqui sirvipjjañama, amtasipjjañamaraquiwa cuna jach'a asquinactejj jumanacataqui lurqui ucanacata, ucampisa jumanacatejj jan walinac lurañacpun amtasipcäta ucapachasti, jumanacasa, reyisa tucusipjjätawa. Saúl waynajj niya jilïr jakëjjänwa, cunapachatejj Israel marca apnakañ kalltcän ucapachajja, uqhamarac niya mä kawkha maranaca apnakcasasti, Saúl reyejj quimsa waranka soldadonacwa ajllïna israelita jakenac taypitjja. Pä waranka soldadonacasti jupa chicänwa Micmas uqhamarac Betel kollunaca tokena, waranka soldadonacasti Jonatanampi chicaraquiw, Gabaa sisqui uca chekan Benjamín oraken kheparapjjäna, ucat jilt'iri jakenacarusti Saúl reyejj utanacaparuw qhitanucjjäna. Gabaa sisqui uca chekan Jonatanasti soldadonacampejj filisteonacarojj k'alwa tucjäna, ucanacjja filisteonacasti yatipjjänwa. Uqhamasti Saúl reyejj take Israel marcpachanwa trompetanaca phust'ayäna, uqhamat take jakenacajj cunataquis janc'aquïpjjañapataqui. Take israelita jakenacasti yatipjjaraquïnwa, Saúl reyejj filisteo soldadonacarojj k'ala tucjatapa, ucat filisteo jakenacajj israelitanacaru wali uñisipjjäna, ucatpï ejercitojj Saúl reyimpi tantacht'asïnjja Gilgal sisqui uca chekana. Filisteonacasti mä toketjja tantacht'asipjjaraquïnwa, israelitanacampi nuwasiñataqui. Quimsa tunca waranka guerrar sarir carronacanïpjjänwa, sojjta waranka caballería soldadonacani, uqhamarac infantería soldadonacapasa jan jact'caya sinti waljapunïnwa, kota iramankir ch'allar uñtata. Ucatsti janc'aquiw Micmas sisqui uca chekaru sartapjjäna; campamentopjja ucaruw waquichasipjjäna, Bet-avén sisqui ucqhata inti jalsu tokeru. Israelitanacasti wali mayjt'ataw jicjjatasipjjaraquïna, filisteonacan jupanacar nuwantjjatapata, ucat israelitanacajj, putunacaru, orake p'ujrunacaru, karka taypinacaru, k'awanacaru, phujunacaruw imantasjjapjjäna. Jupanacatsti waljaniw Jordán jawira maqhatjjapjjäna, Gad uqhamarac Galaad sisqui ucsa tokenacaru, ucampisa Saúl reyejj Gilgal sisqui uca chekaruw kheparascäna, take ejercitopasti wali ajjsart'asaw jupa chicäscaraquïna. Ucanwa Saúl reyejj pakallko uru suyt'äna, cunjämatejj Samuelojj siscatayna uqhamarjama; ucampisa Samuelojj janiw Gilgal chekarojj purincänti, ucat jakenacajj sarjjaña kalltapjjäna. Ucat Saúl reyejj saraquïnwa: —Uywanac aptanipjjam holocaustonaca, sumancaña sacrificionac loktañasataqui —sasa. Ucat jupa quipcaw uca sacrificionac loktäna. Cunapachatejj Saúl reyejj uca sacrificionac loktañ tucuyascän ucapachaw Samuelojj purinïna. Ucat Saúl reyejj catokeri, aruntiriraqui mistuwayäna. Ucampis Samuelojj sänwa: —¿Cunatsa uca lurta? —sasa. Saúl reyisti saraquïnwa: —Cunapachatejj jakenacaru sarjjapjjeri uñjta, jumasti janiraquiw cuna urutejj puriniñamäcän uca urus purinctati, filisteonacasti Micmas sisqui uca chekan tantacht'atäsipcaraqui, nayajj nuwantiriw sarakanï saraquiyätwa Gilgal chekana, janïr nayajj Tatitur catuyascasina, ucatwa uqham jan wali jicjjatasisin naya pachpa sacrificio loktañar uscusta —sasa. Samuelosti saraquïnwa: —¡Luratamajj mä lokhe jaken luratapjamawa! Tatitojj cuntejj sisctam uca arunactejj ist'asamän ucapachajj juman apnakañamajj wiñayataquïsapänwa uca Israel marcanjja. Ucampis jichhajj juman apnakañamajj janiw jayäcaniti. Tatitojj yakha chacha thakani jupan chuymapar purt'quiri, ucatsti marcapan jilïripatwa utt'ayaraquini, jupan arunacaparu jan ist'atam laycu. Ucat ucapachaw Samuelojj Gilgal chekatjja sarawayjje thaquipanjama. Chicat ejercitosti Saúl rey chicaraquiw nuwasiñataqui khepararaqui, Gilgal sisqui uca chekatsti Gabaa sisqui ucawjaruw puripjjäna Benjamín orakeru. Ucanwa Saúl reyejj jakenacapa jacthapisïna, kawkhanitejj jupampïcän ucanaca, takpachasti sojjta pataca chachanacänwa. Saúl reyimpi, Jonatán yokapampi, jupanacampi chicäcän uca tropanacasti, Benjamín oraken Gabaa sisqui uca chekaruw kheparapjjäna, filisteonacasti Micmas sisqui uca chekaruw purintapjjaraquïna. Filisteonacajj campamentonacapat quimsa tama guerrilleronaca mistunipcchïn ucasa, maynïri tamajj Ofra sisqui ucsaruw sarapjjäna, Sual tokeru. Payïri tamasti Bet-horón sisqui ucsaruw sarapjjaraquïna. Quimsïri tamasti vallejj uñstqui Zeboim sata uca kollunac tokeruw sarapjjaraquïna, ucasti wasara tokeru sarañanquiwa. Take Israel marcansti janiw mayni herrero jakes utjcänti, uqhamatwa filisteonacajj amuyapjjäna, hebreo jakenacajj janiw espadanaca, uqhamarac lanzanacapsa lurasiñ yatipcaniti sasa. Take israelita jakenacasti aradonacapan rejanacapsa, chuntanacapsa, hachanacapsa, piconacapsa filisteonacaruquiw afilayasipjjerïna. Rejanaca, chuntanaca afilatatsti cobrapjjerïnwa, quimsaru jaljatat payïri ciclo kollke, hachanaca, yakhanacampi afilatatsti quimsaru jaljatat mayïri ciclo kollke cobrapjjaraquirïna. Uqhamasti cawquïrinacatejj Saúl reyimpi, uqhamarac Jonatanampi chicäpcän ucanacasti janiw maynis espadanïpcänti ni lanzanïpcänsa nuwasiñ urojja. Jupa paniniquiw uca armanacanïnjja. Ucañcamasti mä tama filisteo soldadonacajj Micmas sisqui uca pasaña tokeruw jutapjjäna. Saúl reyin Jonatán yokapajj mä urojj yanapiriparojj sänwa: “Jutam, jawir maqhatañäni, ucat uca jawira qhurcatanquir filisteonacar nuwjaniñäni” sasa. Ucampisa Jonatanajj janiw uca toketjja cunsa awquiparojj yatiycänti. Awquipasti mä kollu pataruw utjantasiraquitayna, mä granado koka c'uchuncascaraquïnwa, trigo jawk'añawjana, mä tropa soldadonacaw jupa chicäscaraquïna, ucanacasti sojjta pataca chachanacaraquïnwa. Efod sata isi apiristi, Ahitob sat jaken Ahías yokapänwa. Uca Ahitob jakesti Icabod jaken sobrinopänwa, ucasti Finees sat jaken yokaparaquïnwa, Elí chachan allchhiparaqui, qhititejj Silo sat chekan Tatitun sacerdotepäcän uca. Jakenacasti janiw Jonatanan saratapjja yatipcataynati. Jupasti ucañcamajj cawqhanccäntejj filisteonacajj ucar puriñataquiw ch'amachascäna. Uca cheka pasañasti pä jach'a karka taypincänwa, Boses uqhamarac Sene satanaca. Maynïrejj amsta tokena, Micmas uñcatasina; maynïristi aynach tokenaraqui Gabaa uñcatasina. Jonatanasti yanapiriparojj sänwa: —Jina, mäpit qhurcataru maqhatañäni, cawqhancquitejj uca jan Diosar uñt'ir jakenacajj ucacama. Inampis Tatitojj mä cunsa jiwasataqui lurascaspa, jupataquisti janiw cuna ch'amäquisa jiwasar atipjaña churañajja, walja jakempisa jan ucajj juc'a jakempisa —sasa. —Take cuntejj amtcta ucanacjja lurascaquim, nayasti uca amtäwinacamanjja yanapascaquïmawa —sasaw yanapirejj saraquïna. Ucat Jonatanajj saraquïnwa: —Acajjay jichhajj qhurcataruw maqhatañäni cawqhancquitejj uca chachanacajj ucaru, ucatsti uñjayasiraquiñäniwa. Jupanacatejj jiwasaru: ‘Suyt'apjjeta sarakanipjjañajjcama’ sistani ucapachasti, ucaruquiw kheparañäni, janiw jupanacan ucarojj maqhatcañäniti. Ucampisa jupanacatejj: ‘Maqhatanipjjam’ sistani ucapachasti, maqhatañäniwa, ucasti jiwasataquejj mä unanchäniwa, Tatitun jiwasaru atipjäwi jupanacjjaru churañapataqui. Uqhamaw filisteonacampejj jupanacajj panpachani uñjayasipjjäna. Acanacasti uñjasajj sapjjänwa: “Uñtapjjam, hebreonacajj cawquïri putunacarutejj imantasipcatayna ucanacatjja misturanjjapjjataynawa” sasa. Ucat ucspachaw Jonatanampiru yanapiripampirojj art'anipjjäna: “¡Maqhatanipjjam acaru, may jumanacaru yatiyapjjäma!” sasa. Ucat Jonatanajj yanapiriparu saraqui: “Nayar arquita, Tatitojj jupanacarojj israelitanacan amparanacaparuw catuyani” sasa. Jonatanasti cumpucamaquiw uca amsta maqhatawayäna, yanapiripasti khepat arcaraquïna. Cawquïrinacarutejj Jonatanajj korumt'ayancän ucanacarojja, yanapiripaw jiwarayaraquïna. Aca nayrïri nuwasiñansti Jonatanampi yanapiripampejj pä tunca chachanacwa jiwarayapjjäna, mä juc'a horasanaqui. Take qhitinacatejj campamentoncapcäna, uqhamarac campamento ankäjjancapcäna, ucanacasti walpun ajjsarayasipjjäna. Ucanquir soldadonacasa, uqhamarac uca guerrilleronacasa wali ajjsarayasipjjäna. Uqhamarus mä orak qhathatiw sartaraquïna, ucat takenisa ajjsarañat qhathatisipcäna. Saúl reyin centinelanacapasti, qhitinacatejj Benjamín oraken Gabaa sisqui uca chekancasipcän ucanacasti, filisteonacarojj ucsar acsar chhuqhunakerwa uñjapjjäna. Ucat Saúl reyejj ejercitoparojj saraqui: “Uñarapjjam, qhitinacas jiwasan ejercitosatjja chhakhata, ucanac yatiñataqui” sasa. Uqham uñarasinsti yatipjjänwa, Jonatanampi, yanapiripampi chhakhatätapa. Ucürusti Diosan efod sat isipajj israelitanac taypincascänwa, ucat Saúl reyejj Ahías jakeru saraquïna: “Acar apanim uca Diosan efod sat isipa” sasa. Saúl reyejj uca sacerdotempi parlañapcamasti, filisteonac taypinjja juc'ampiw sartäna jan walt'añanacajja. Ucat Saúl reyejj sacerdoterojj saraquïna: “Jan apancamti” sasa. Ucapacharaquiw Saúl reyejj take ejercitopampejj tantacht'asisin sarapjje filisteonacampi nuwasiñataqui. Filisteonacasti sinti jan walt'añanwa jicjjatasipjjäna, jupanaccamaraquiw jiwarayasipjjäna. Uqhamarusa cawquïri hebreo jakenacatejj nayratpacha filisteonacampïcäna, uqhamarac ejercitopampi chica jutapcatayna, ucanacasti nuwasiñ horasajj israelitanacan ejercitoparuw jakcattanjjapjjäna, cawquïri ejercitotejj Saúl reyina, Jonatanampina irpatäcän ucaru. Cawquïri israelitanacatejj Efraín kollunacan imantasitäpcän ucanacasti, filisteonacan chhuctjjatapa yatisinsti, tucjañataquiw arctapjjäna. Nuwasiñansti jupanacajj Bet-avén sisqui ucacamaw puripjjäna, Tatitusti Israel marcaparojj uca urunjja khespiyaraquïnwa. Ucampisa israelita jakenacajj uca urojj wali karjtatäpjjänwa, janiraquiw qhitis cunsa mank'cänti, Saúl reyin juramentompi arsutap laycu, take jakenacaru aqham sasa: “Jiwayatäpan qhititejj janïr jayp'untquipan mä cunsa mank'antani ucajja, janïra nayan uñisirinacajjar phoksusquipana” sasa. Soldadonacasti mä ch'umi chekaruw puripjjäna, cawqhantejj misq'ejj oraken utjcatayna uca chekaru. Cunapachatejj jakenacajj ch'umiru mantapjjän ucqhasti, misq'ejj umjamaw jaläna; ucampis janiw qhitis mallt'cänti juramentompi Saúl reyejj wayt'atap laycu. Ucampisa Jonatanajj janiw ist'cataynati, cuntejj awquipajj juramentompi take ejercitopar siscatayna ucjja. Ucat cuna vara ayt'atäcäntejj uca varampiw misq'i apsusïna, mank'antaraquïna, ucampejj suma ch'amaniw tucuraquïna. Ucat mayni israelita soldadojj juparu saraquïna: —Awquimajj juramentompiw ejercitorojj wayt'i, ‘qhititejj mä cunsa mank'ani ucajj jiwayatäniw’ sasa. Ucatwa jichhajj jakenacajj wali karjtatäpjje —sasa. Ucat Jonatanajj saraquïna: —Awquejjajj jan wal luri aca marcarojja. Uñjam cunjämsa nayajj uca mä juc'a misq'i mallt'asajj ch'amani tucuractjja, juc'amp ch'amaniw jakejj tucusapäna, jichhüru uñisirisat aparanctan ucanacat mank'asapän ucajja. ¡Cunjsa filisteonacarojj tucjasänjja! —sasa. Uca urusti israelitanacajj filisteonacarojj atipjapjjänwa, Micmas sisqui uca chekat sartasina Ajalón sisqui uca chekar puriñcama. Ucampisa israelitanacajj wali karitäpjjänwa. Uqhamasti ejercitojj cuntejj uñisirinacapat aparapcatayna, ucaruw jaljjatapjjäna; ucat ovejanaca, vacanaca, vaca kallunaca catusinsti qharirapjjänwa, ucat aychapjja wilamppacha mank'antapjjäna. Ucampisa yakhepanacajj Saúl reyir yatiyiriw sarapjjäna: —Jakenacajj Tatitu contraw jucha lurasqui, aycha wilamppacha mank'asajja —sasa. Ucat Saúl reyejj saraqui: —¡Jumanacajj jan wali jakenacäpjjtawa! Mä jach'a kala acacama korumiyasa apanirapipjjeta. Uqhamarus jakenacarojj sapjjaraquim, sapa mayni acaru ovejanacapa, vacanacapa apaniñapataqui, uqhamat jumanaca qharirapjjañamataqui, ucat mank'apjjañamataqui, janiraqui jucha lurapjjamti Tatitu contrajja, aychanaca wilamppacha mank'asajja —sasa. Uca arumpachaw sapakat mayni jupapacha vacanacapa apapjjäna, ucat ucan qharirapjjäna. Saúl reyisti mä toketjja, Tatitutaqui mä altar luraraquïna, uca altarasti jupan nayrakata catuyataraquïnwa. Ucatsti Saúl reyejj saraquïnwa: —Jichhajj aca aruman filisteonacar arctiri sarakapjjañäni, ucatsti khanjtaniñapcama saqueyjapjjaraquiñäni, janiraquiw maynirus uqhamaqui jaytancañäniti, jan ucasti takeniruw jiwarayaniñäni —sasa. Ucatsti takeniw arsupjjaraquïna: —Cunatejj amuyatamatjja walïqui ucanacjja lurascaquim. Ucampisa sacerdotejj saraquïnwa: —Janïr cunäquipana Diosaru jisct'añäni —sasa. Ucat Saúl reyejj Diosaru jisct'i: “¿Filisteonacarojj arcnakäti? ¿Jupanacarusti israelitanacan amparaparuti catuyäta?” sasa. Ucampis Tatitojj janiw uca urojj cunsa juparojj jaysancänti. Ucat Saúl reyejj saraqui: —Jichhajj jac'achasinipjjam take ejerciton jilïrinacapa; yatjjatapjjam qhitis jichhürojj uca jucha luri. -¡Israel marcan khespiyiri Tatitun sutipjjaruw arsta juramentompi, qhititejj jucha lurqui, pachpa Jonatán yokajjäscpasa, ucajj jiwayatäniwa! —sasa. Soldadonac taypitsti janiw qhitis arsuncänti. Ucatwa Saúl reyejj take israelitanacarojj saraquïna: —Jumanacajj acsaru sayt'asipjjam, maysatsti Jonatán yokajjampi nayampiraquiw sayt'anipjjä —sasa. —Cunatejj amuyumanjja walïqui ucanac lurascaquim —sasaw soldadonacajj sapjjaraquïna. Ucat Saúl reyejj art'araqui: —Tatitu, Israelan Diosapa, ¿cunatsa jichhürojj jan ist'ista naya sirvirimarojja? Nayatejj juchanïstjja, jan ucajj Jonatán yokajjas juchanïchejja, suerte jaktatatjja Urim ucaw mistuni; ucampisa juchatejj israelita jakenacancchejja, suerte jaktatasti Tumin ucaraquiw mistuni —sasa. Suertesti Saúl reyimpiru Jonatán yokapampiruw mistüna, uqhamat janiw jakenacajj juchañchatäcjjänti. Ucat janc'aquiw Saúl reyejj saraquïna: —Jichhajj Jonatán yokajjampita nayampitaraqui suerte jaktapjjam —sasa. Suertesti Jonatán yokapjjaruw purïna, ucatwa Saúl reyejj Jonatanarojj saraquïna: —Jichhajj khanañchita cuntejj lurcta uca —sasa. Jonatanasti arsusiraquïnwa: —Chekpachansa, nayaw mä juc'a misq'i aca vara ayt'atäcäyät ucampi mallt'ta. Ucampisa acajjay nayajj jichhajj jiwañataquis janc'aquiraquïtwa —sasa. Saúl reyejj art'asiraquïnwa: —¡Diosajj nayar jiwayitpan take ch'amapampi janitejj jiwcäta ucapachajja, Jonatán! —sasa. Marcasti Saúl reyirojj saraquïnwa: —¡Cunjämaraqui Jonatanasti jiwanisti, jupajjay Israel marcarojj mä jach'a atipjäwi churchistojja! ¡Janiw jiwcaspati! ¡Tatitu laycu, janiw mä ñic'utapas orakerojj jalaktcaniti! Cuntejj jichhüru lurqui ucjja Diosan yanapapampiw luraraqui —sasa. Uqhamatwa marcajj Jonatanarojj jiwañat khespiyäna. Saúl reyisti filisteo jakenacaru arctañjja jaytjjaraquïnwa, jupanacasti orakeparuraquiw cuttjjapjjäna. Uqhamawa Saúl reyejj Israel marca apnakasajja atipjäna take chekanwa uñisirinacapampejj nuwasiraquïna ucanacasti acanacänwa: Moab, Amón, Edom, Soban uqhamarac filisteonacan reyipa. Cawquirutejj sarcäna ucanacarojj atipjaquipunïnwa. Mä jach'a ejército tantacht'araquïna ucat Amalec ucarojj atipjaraquïna. Uqhamatwa israelitanacarojj uca lunthata lluch'susirinacatjja khespiyäna. Saúl reyin yokanacapasti: Jonatán, Isúi, Malquisúa ucanacänwa. Pani phuchanacapasti Merab satänwa jilïrejja, sullcasti Mical sataraqui. Saúl reyin warmipasti Ahinoam sataraquïnwa, Ahimaas jaken phuchapa. Ejercitopan generalapasti Abner sataraquïnwa, Ner sat jaken yokapa, ucasti pachpa Saúl reyin tioparaquïnwa. Saúl reyin awquipa Cis ucasti, uqhamarac Abner ucan Ner awquipasa Abiel ucan yokanacaparaquïnwa. Filisteonac contra nuwasiñasti walipunïnwa, Saúl reyin jacañapanjja, uca laycuraquiw Saúl reyejj mä suma ch'amani ejercitonaca sayt'ayaraquïnjja, take ch'amani uqhamarac jan ajjsariri chachanacasti ejercitorcama jawsataraquïnwa. Mä uruw Samuelojj Saúl reyiru säna: —Tatitojj Israel marcan jumaru reyit utt'ayañataquiw qhitanitu. Uca laycu jichhajj ist'am cuntejj Tatitojj sañ munctam uca. Take ch'amani Tatitojj aqham siwa: ‘Amalecita jakenacarojj mutuyäwa, cuntejj israelitanacaru lurqui ucanacatjja. Jupanacajj chica thaquiruw sayantasipjjäna cunapachatejj israelitanacajj Egiptot jutapcäna ucapachajja. Uca laycu, jichhajj saram ucatsti t'akhesiyaraquim; jupanacarusa uqhamarac yänacapsa takpach t'unjaniraquim, janiraqui jupanacatjja qhuyapt'ayasimti. Chachanacsa, warminacsa, wawanacsa, asu wawanacsa, uqhamarac vacanacsa, ovejanacsa, camellonacsa, asnonacsa takpach jiwarayanim’ —sasa. Saúl reyisti take jakenacaruw jawsayäna, ucat Telaim sisqui uca chekanwa uñarasa muytaraquïna. Infantería soldadonacasti pä pataca waranka chachanacänwa, Judá toketsti tunca waranka chachanacaw jutapjjaraquitayna. Ucatsti Saúl reyejj Amalec sisqui uca marcan jach'a capitalaparuw saräna, jawira jac'aruw purintapjjaraquïna. Ucat quenitas sat jakenacarojj saraquïna: “¡Sartapjjam ucqhata! ¡Jumanacajj amalecita jakenac taypit mistuwayjjapjjam, jan nayan jumanacaru jupanacampi chica t'unjañajjataqui, jumanacasti sumaquiracwa uñjapjjayätajj israelitanacarojj, cunapachatejj Egiptot jutapcän ucapachajja!” sasa. Quenitas sat jakenacasti amalecitas sat jakenac taypitjja mistuwayjjapjjänwa. Ucat Saúl reyejj amalecita jakenacarojj nuwantäna Havila sisqui uca chekata, Shur sisqui uca mantañcama, ucasti Egipto korpanquiwa, ucat jupanacarojj atipjaraquïnwa. Agag sata, amalecitanacan reyiparusti preso catuntaraquïna, ucat take ejercitoparusti espadampiw jiwarayaraquïna. Ucampisa Saúl reyimpi ejercitopampisti Agag reyirojj janiw jiwayapcänti, uqhamarac cawquïrinacatejj suma ovejanacäqui ucanacsa, suma vacanacsa, suma liq'i vaca kallunacsa, suma orko ovejanacsa janiw jiwarayapcänti, wali jila alani yänacsa janiraquiw t'unjapcänti, juc'a alani yänac t'unjapcchïn ucasa. Ucat Tatitojj Samuelompi parlasinsti saraquïnwa: “Saúl chachar reyit utt'ayatajjatsti walpun amtta, nayatsti jithektituwa, arsutanacajjsti janiraquiw phokquiti” sasa. Samuelosti uca ist'asajj wali mayjt'ataw kheparäna, ucat uca aruma pakariraquiw Tatituru mayïna. Khepärmanthi alwasti Samuelojj Saúl reyimpi jiquisir sarañataquiw wali alwata sartasïna, ucampis Saúl reyin Carmel sisqui ucsaru sarjjatapwa yatiyapjjaraquïna, ucan mä jach'a pilar sayt'ayatapa, ucat ucsa toke muytasinsti, Gilgal tokeru sarascaquitapa. Ucat Samuelojj Saúl reyin ucaru saräna, ucat Saúl reyejj saraquïnwa: —Tatitojj jumaru bendispan. Tatitun arsutanacapjja phokjjtwa —sasa. —Uqhamasti, ¿cunatarac ovejanacan jachatapa, vacanacan wararitapsa ist'asctsti? —sasaw Samuelojj saraquïna. —Amalec ucatwa ucanacjja apanipjjta —sasaw Saúl reyejj saraquïna. —Ucampisa jakenacajj suma ovejanacampi, suma vacanacampjja janiw jiwarayapquiti jan ucasti Tatitu Diosamaru sacrificio loktañataquiw imasipqui. Ucampisa ucat juc'ampjja k'alwa jiwarayjjapjjta —sasa. —¡Amuct'am, cuntejj Tatitojj juma toket wasayp'ojj sisquitu ucwa yatiyäma! —sasaw Samuelojj tokentaraquïna. —Parlascaquim —sasaw Saúl reyejj saraquïna. Ucat Samuelojj säna: —¿Janit jumajj jan yäkcañac amuyascäyätajja? Ucampisa Israel tribunacan jilïripaw tucuwaytajja, Tatitusti Israelan reyipatwa utt'ayaractamjja. Jichhajj Tatitutejj jumaru uca ñankha jucharar amalecita jakenacaru k'ala t'unjaniñamataqui qhitchhïyätamjja, ucapachasti, ¿cunataraqui arsutanacaparusti jan phoktasti, ucat cuntejj enemigot aparapcta ucjja jumataqui catuntastasti, uqhamat Tatitun nayrakatapan jan walinac lurasa? —sasaw Samuelojj säna. Saúl reyejj saraquïnwa: —Nayajj Tatiturojj jaysapuntwa, arsutanacapsa, uqhamarac cuna lurañtejj jaytquitu ucanacsa phokhascapuntwa: Agag reyirusti preso apaniractjja, amalecitanacarusti k'alwa t'unjaractjja. Ucampisa soldadonacajj cawquïritï suma ovejanacäqui uqhamarac suma vacanacäqui ucanacjja jilt'ayasipjjewa, Gilgal sisqui uca chekan Tatitu Diosamaru sacrificio loktañataqui —sasa. Ucat Samuelojj saraquïna: “Tatitutaquejj arsutanacapar phokhañaw juc'ampi sumajja, sacrificionaca, uqhamarac holocaustonaca loktañat sipansa; arsutap phokhañaw, uqhamarac jupar ist'añawa sumajja, ovej liq'inaca sacrificiot loktañat sipansa. Jupa contra sayt'asirejja, qhititejj laykasiñanac lurqui ucampi sasiwa; yakha diosanacar yupaychirimpi sasiwa qhititejj jupar jan ist'qui ucajja. Cunjämatejj jumajj arunacapar apanuctajja, jichhajj uqham luratam laycuw jupajj reyitjja apanucjjtam.” Ucat Saúl reyejj Samuelorojj saraquïna: —Jïsa, juchwa lurtjja, Tatitun arunacaparu jan yäkasajja, uqhamarac juman arsutanacamar jan ist'asisa. Jakenacaruw ajjsaräyäta, ucat jupanacan mayitaparu jaysta. Ucampisa nayajj achict'assmawa, juchajjat perdonitaya, ucat nayampi chica cuttjjam Tatitur yupaychañataqui —sasa. —Janiw jumampi chica sarquiristti, Tatitun arunacapar jan jaysatam laycu. Jichhasti jupajj jumarojj Israelan reyipäñatjja apanucjjtamwa —sasaw Samuelojj saraquïna. Samuelosti cuttanjjañataquiw sartjjäna, ucampisa Saúl reyejj capa puntapatwa waythapïna, ucat ch'iyakaraquïna. Ucat Samuelojj Saúl reyirojj saraquïna: —Cunjämtejj ch'iyakquistajja uqhamaracwa jumarojj Tatitojj Israelan tronopatjja ch'iyakjjaractamjja. Juman mayni marca masimar catuyjjañataquiw apakjjtam, cawquïritejj jumat sipansa juc'ampi wali asquïqui ucaru. Israelan jach'a Diosapäqui ucajja, janiw c'ariscaspati, ni amtcaraquispasa, jupasti janiwa aleka jakequïquiti amtañataquejja. —Chekpachansa, nayaw juchjja lurta —sasaw Saúl reyejj säna. Ucampisa take Israel marcan jilïri jakenac nayrakatanwa uqhamarac take Israel marcpacha nayräjjanwa achict'assma, nayarojj mä reyirjama uñjaquitaya. Uqhamajj nayampi chica sarañäni, Tatit Diosamar yupaychañataqui, —sasaw Saúl reyejj säna. Uqhamasti Samuelojj Saúl reyimp chicaw saräna, ucat jupajj Tatituru yupaychäna. Ucspachaw Samuelojj saraquïna: “Acaru nayan nayrakatajjaru amalecita jakenacan Agag sat reyipa irptanirapipjjeta” sasa. Ucat Agag reyejj jan cunaquiw Samuel nayrakatarojj uñstäna chuymapansti amuyaraquïnwa: “Uca jan wali jiwañajjajj pasjjpachawa” sasa. Ucampis Samuelojj sänwa: “Jumajj espadamampiw walja warminacarojj jan wawani jayttajja. Jichhajj taycamajj jupanacjamaraquiw kheparani” sasa. Ucatsti Tatitu nayrakatana jan ajjsarasaw Samuelojj Agag reyerojj Gilgal sisqui uca chekan pusiruw qharinokäna. Ucatsti Ramá chekaruw cuttawayjjäna, Saúl reyisti utaparuraquiw cuttanjjäna, Gabaa sisqui uca chekaru. Samuelosti janipuniw mayampsa Saúl reyirojj uñjcjjänti, chuymapanjja wali llact'atäcchïnsa cunatï Tatitojj wali amtasitapa Saúl reyiru Israel marcan reyipat utt'ayatapata. Tatitusti Samuelorojj saraquïnwa: —¿Cunapachcamas uqham llaquitaqui sarnakäta uca Saúl reyi laycojja? Janiw nayajj muncjjti jupan Israel marcjjaru reyiquïscañapjja. Jichhajj sartasim, ucat uca wajjraru aceitempi phokhantam, ucatsti Isaí chachan utapar sarañamwa munta, Belén chekaru, nayasti mayni wawaparuw ajllista reyïñapataqui —sasa. —¿Cunjämsa jichhasti saräjja? ¡Saúl reyitejj saratajj yatinejja, jiwaychitanejjaya! —sasaw Samuelojj säna. Tatitusti saraquïnwa: —Mä kachu vaca kallu irpjjarusiwayam, ucatsti ‘Sacrificio loktiriw sarä’ sasa saraquim. Ucatsti Isaí chacharojj uca sacrificio loktäwirojj jawsayaraquim, ucat nayaw sascäma cunatejj lurañamäqui ucjja. Qhitirutejj nayajj siscäma ucaru reyitac yakhacham —sasa. Samuelosti cuntejj Tatitojj siscatayna ucanacwa luraraquïna. Cunapachatejj Belenar purcän ucqhasti, marcatjja jilïri jakenacaw mistunipjjäna jupar catokañataqui, mä juc'a ajjsarapjjaraquïnwa, jisct'apjjaraquïnwa: —¿Sumancaña munasati juttajja? —sasa. —Jïsa, uqhamawa. Tatitur mä sacrificio loktiriw jutta. Jichhajj k'omachasipjjam ucatsti nayampi chica sacrificio loktir sarapjjaraquim —sasaw Samuelojj saraquïna. Ucat janc'aquiraquiw Samuelojj Isaí chachampiru, yokanacapampiru k'omachäna, ucat sacrificio loktiri sarañataquiw jupanacarojj jawsaraquïna. Cunapachatejj jupanacajj purjjapjjän ucqhajj Samuelojj Eliab uñjasajj sänwa: “Acapunïpachaw cawquïri jaktejj Tatitojj reyïñapataqui ajllisqui ucajja” sasa. Ucampis Tatitojj sänwa: “Jan jumajj uñnakapataqui, uqhamarac jach'a tansätapatacsa ajllimti, nayajj ucanacjja maysaruw apanuctjja. Janiw cuntejj jakejj uñcatqui uqhamäcaniti; jakejj uñnakacwa uñjejja, ucampisa nayajj jaken chuymapwa yatiractjja, ucwa uñjaractjja.” Uca Isaí chachajj Abinadab ucaruw jawsayanïna, ucat Samueloruw uñstayaraquïna; ucampisa saraquïnwa: —Janiraquiquiw acäquiti Tatitun ajllitapajja —sasa. Ucat Isaí chachajj Sama sat yokaparuw irpcataraquïna; ucampisa Samuelojj saraquïnwa: —Janiw acarus ajlliscaraquiquiti —sasa. Isaí chachajj pakallko yokanacapwa Samuelorojj uñstayäna, ucampisa Samuelojj yatiyjjänwa, Tatitojj uca pakallkonitjja jan maynirus ajllitapa. Ucat Isaí jakerojj jisct'äna: —¿Janit juc'ampi yokanacamajj utjcjje? —sasa. —Sinti sullcäqui ucaw utjasqui, jupasti oveja awatiriwa —sasaw Isaí chachajj saraquïna. —Irptayanim. Jupan puriniñapcamajja janiw cunatejj lurañasäqui ucjja lurcañäniti —sasaw Samuelojj saraquïna. Isaí chachajj uca sullca yokaparu jawsiriwa qhitäna. Ucat uca sullquïristi suma wila ajanunïnwa, wali suma uñnakt'aniraqui. Ucat Tatitojj Samuelorojj saraquïna: “Acapï reyitaqui ajllitäñapäqui ucajja. Jichhajj sartasim, ucatsti juparojj reyïñapataqui yakhachjjam” sasa. Ucat Samuelojj janc'aquiw aceiten wajjra aptasinjja, jilanacap nayrakatanwa uca waynarojj reyïñapataqui yakhachjjäna, jupasti David satänwa. Ucat ucsarusti Tatitun ajayupaw jupjjancäna. Ucatsti Samuelojj jupanacatjja sarjjänwa, Ramá sisqui uca chekaru. Ucañcamasti Tatitun ajayupajj janiw Saúl reyimpïcjjänti, Tatitun qhitanita mä ñankha ajayuw juparojj t'akhesiyäna. Ucatwa juparu sirvirinacajj sapjjäna: —Cunjämatejj jumajj uñjtajj, tata, Diosan qhitanita mä ñankha ajayuw jumarojj t'akhesiyasctam. Ucampisa jumajj sirvirinacamaru saraquim, qhititejj arpa tocañ yatqui uca thakapjjañapataqui, uqhamat cunapachatejj jumaru uca ñankha ajayojj t'akhesiycätam ucqhajj, uca arpa toquirejj toct'añapataqui, uqhamat jumajj sumaqui jicjjatasïta. —Uqhamajj qhititejj suma toct'añ yatqui uca thakhapjjam, ucat irpanirapipjjeta —sasaw Saúl reyejj saraquïna. Ucat jupanacat maynejj arsu: —Nayajj uñjtwa, Belenanquir Isaí chachan mayni yokapaw suma toct'añ yati; uqhamarus guerran nuwasiñataquejj jan ajjsaririwa. Cunapachatejj cunsa parli ucqhajj, wali suma amuyumpiw parli, uqhamarac wali suma uñnakt'ani waynawa. Tatitusti jupampiraquiwa —sasa. Ucat Saúl reyejj mä qhitanacwa Isaí chachan ucar qhitäna, aqham sapjjañapataqui: “Ovejanaca awatirïqui uca David yokamaru nayan ucaru qhitanita” sasa. Ucat Isaí chachajj David yokaparojj Saúl reyin ucaruw qhitanïna. Jupampi chicasti mä asno irpayaraquïna, t'ant'as qhumt'ata, mä lip'ichi wayaka vinompi, mä cabritompi cuna. Uqhamaw Davidajj Saúl reyin nayrakataparu uñstäna, ucat jupar sirviraquïna. Saúl chachasti wali Davidarojj munasiraquïna, ucat jupan yanapiripatwa uchasiraquïna. Saúl reyejj mä ewjja Isaí chachan ucarojj ewjjaraquïna, Davidan kheparañapataqui achict'asisa, Davidan wali suma waynätap laycu. Uqhamasti cunapachatejj uca Tatitun qhitanita ñankha ajayojj Saúl reyiru t'akhesiycän ucqhajj Davidajj arpa toct'arapirïna. Ucampiw Saúl reyejj cutjtasa waliquëjjaraquirïna uca ñankha ajayusti jupatjja jithektjjaraquirïnwa. Filisteo jakenacasti walja soldadonacwa guerran nuwasiñataqui tantachapjjäna, Soco sisqui uca chekaruw tantacht'asipjjäna, ucasti Judá orakenquiwa, Efes-damin sat chekaruw purintapjjäna, Soco, uqhamarac Azeca sisqui uca taypiru. Mä toketsti Saúl reyimpi israelitanacampejj Ela sisqui uca valleruw tantacht'asipjjaraquïna, waquichasisa filisteonacampi nuwantasiñataqui. Filisteo jakenacasti mä kollu patancapjjänwa, israelitanacasti yakha kollu patanaraqui, mä valleraquiw jupanacarojj jaljäna. Uqhamaraqui acatjamatwa filisteonac taypitjja mä guerrero jakejj mistunïna, jupasti wali jach'a tansänwa, quimsa metronjamaraquïnwa sayt'arojja. Uca jakesti Goliat satänwa, Gat sisqui uca marcan jaquiriraquïnwa. P'ekeparusti mä broncet lurat cascompi asjjatataraquïnwa. Jupasti mä armadura isimpi isintataraqui, ucasti broncetaraquiquïnwa, wali jathiraqui, pheska tunca pheskani kilow pesaraquïna. Charanacapasti pachpa broncet luratampi imantataraquïnwa, uqhamarac flechanacapa imañäquis ucajj broncetaraquiquïnwa. Lanzapan tucuyapasti mä telar lawan tucuyapjamänwa, ucan hierro puntapasti sojjta kilow pesaraquïna. Nayrakatapsti yanapiripaw sararaquïna. Goliat chachasti sayt'asisinjja israelita soldadonacarojja saraquïnwa: —¿Cunataquirac jumanacasti nuwasirjama mistunipjjtasti? Nayajj mä filisteo jakëtwa, jumanacasti Saúl reyin sirvirinacapäpjjtawa, jichhajj jumanacajj mayniru ajllt'asipjjam nayampi nuwasiri sarakaniñapataqui. Jupatejj nayaru atipjitani nuwasiñanjja, ucapachajj nanacajj jumanacan esclavonacamaw tucupjjä, ucampisa nayatejj juparu atipjäjja, ucapachajja jumanacajj nanacan esclavonacajjaw tucupjjaraquïta. Jichhüruw nayajj aca arunac Israel marcan ejercitoparu sista: ‘¡Qhitis nayampi nuwasirjamajja, uca jake qhitanipjjeta!’ sasa. Saúl reyisti, uqhamarac take israelita jakenacasa uca arunac ist'asajj, ch'ama jiwt'ayasipjjäna, ucat wali ajjsarapjjäna. Mä jakeraquiw Belén marcan utjäna Isaí sutini, Saúl reyin urunacapansti jupajj niya chuymanëjjänwa. Uca jakesti quimsakallko yokanacanïnwa, sullquïristi David sataraquïnwa. Sullcäqui ucasti David satänwa, jupasti Saúl reyin campamentoparuw sarirïna, Belenaruw cuttasincäna awquipan ovejanacap awatiñataqui. Ucañcamasti uca filisteo chachajj israelitanacarojj arnakanïnwa alwanacasa, jayp'unacasa, uqhamaw arnakasisincäna pusi tunca urunaca. Ucat mä urojj Isaí chachajj David wawaparojj saraquïna: “Aca trigo jamp'ita, pä tunca kilo, uqhamarac tunca t'ant'ampi apjjart'awayam jilanacamataqui. Uqhamaraqui aca tunca quesompi apawayam batallonan comandantepataqui. Ucatsti jilanacamar uñjt'aniraquim, cunjämäsipquis jupanacajj uca tokenacata yatiyaraquita, ucatsti mä cunsa apanirapita nayan yatiñajjataqui jupanacan waliquïscatapata.” Ucañcamasti Saúl reyimpi, uqhamarac Davidan jilanacapampi take israelitanacampejj Ela sisqui uca vallenwa filisteonacampi ch'ajjwasipcäna. Khepärmanthisti Davidajj wali alwatwa sartasïna, ovejanacap mayniru jaytawayasinsti, cunanactejj Isaí awquipajj churcatayna ucanac apt'ataw sarawayäna. Campamentor purcän ucapachasti, ejercitojj nuwasiri mistuñataquiw waquichasiscäna, uqhamarac guerrar mistuñataquiw arnakasipjjaraquïna. Israelitanacasa, uqhamarac filisteo jakenacas, purapat uñthapisitaw formantasipjjäna. Davidasti cunanactejj apcäna ucanacjja, armanaca, yakha yänacampi uñjiri jakeruw jaytt'awayi, uqhamarac uca filanac taypiruw jalantawayi, cunjämäsquis jilanacapajj ucanac yatiñataqui. Jilanacapampi parlañcamasti, uca guerrero filisteo chachajj arnakasisincaraquïnwa, jupasti Goliat sataraquïnwa, Gat marcanquiriraqui. Filisteonac taypita mistunisinsti, wasitat israelitanacarojj arnakasincaquïnwa, cunjämatejj pasïri urunacan arnakascatayna uqhama. Davidasti ucjja ist'araquïnwa. Israelitanacasti uca chacha uñjasajja wali ajjsarapjjäna, jupan nayräjjapatsti imantasjjapjjaraquïnwa, “¿Uñjapjjtati uca chachar mistuniri? ¡Israelar arnakeriw jutaraquiquejja! Qhititejj juparu atipjaspa ucarusti reyejj walja yänacwa churani, phuchapsa warmipat churaraquini, familiapasti janiw impuestonac pagcjjaraquiniti” sasaw jakenacajj parlapjjäna. Ucat Davidajj jupa jac'anquir jakenacaru jisct'araquïna: —¿Qhititejj aca filisteo chacharu jiwaycaspa, uqhamarac israelitanacar jisc'achatapsa apakcaspa uca jakerusti reyejj cunsa churaspa? Uqhamasti, ¿qhitiraqui uca jan Diosar uñt'iri filisteo chachasti, jacquir Diosan ejercitopar arnakaniñapataquisti? —sasa. Jupanacasti cuntejj nayratpacha reyejj churañatac arscatayna uca quipca arunacacwa sapjjäna, qhititejj Goliat chacharu jiwaycaspa ucarojja. Ucampisa Eliab sata Davidan jilïri jilapajj, uqham jakenacampi parlasquiri ist'asinjja wali colerasïna, ucat saraquïna: —¿Cunarus acar jutta? ¿Qhitirus uca mä kawkha ovejanaca wasaran jaytaniwayta? Nayajj jumarojj uñt'smawa jach'achasiñ munirïtama, uqhamarac jan wali amtatanacamsa, jumasti soldadonacar nuwasisquiri uñjiriquiw juttajja —sasa. —Jichhasti, ¿cunarac lurttsti? Nayajja alekaquiw parlt'ascta —sasaw Davidajj saraquïna. Ucatsti janc'aquiw jilapatjja sarakawayjjäna, yakha jakenacarusti cuntejj reyejj churcaspa uca filisteo jaker atipjirirojja ucanacwa jisqhiraquiquïna, ucatsti uca pachpa arunacacwa catokaraquïna. Yakhepa jakenacasti, uqham Davidan jisqhiscatapa ist'asinsti, Saúl reyir yatiyiriw sarapjjäna, Saúl reyisti Davidaruw jawsayaniraqui. Ucat Davidajj Saúl reyirojj saraquïna: —Janiw qhitis uca filisteo chacharojj ajjsarañapäquiti, naya jach'a reyin sirviripaw jupampi nuwasir sarä —sasa. —Janiw juma sapaqui uca filisteo chachampi nuwasir sarcasmati. Jumasti wawäsctawa, ucampisa jupajj wayna tiempopatpacha guerran nuwasiri yatitawa —sasaw Saúl reyejj saraquïna. Davidasti sascaquïnwa: —Cunapachatejj aca juman sirvirimajja, ovejanacap awatiscäna ucapachajja, mä leonasa, jan ucajj mä ososa jutirïnjja, ucat mä oveja tamat apasjjerïna ucapachajj, nayajj khepat arctirïyäta, ucat uca oveja aparirïtjja. Ucampisa cunapachatejj uca animalajj cutiquipstanisin jaljjatañ munitän ucqhasti, nayajj lacat catusin ch'iyt'irïyäta, jiwayañcamaraquiw jawk'jirïyäta. Uqhamapï mä leonäscpasaya, jan ucajj mä osöscpasaya, aca sirvirimajj jiwt'ayaquipunirïnwa. Aca jan Diosar uñt'iri filisteo chacharusti uca quipcaraquiquiw lurasini jacquir Diosan ejercitopar arnakatap laycu. Tatitojj nayarojj leonan amparapatsa, uqhamarac oson amparapatsa khespiyituwa. Aca filisteo chachan amparapatsti khespiyaraquiquitaniwa. “Ucat Saúl reyejj saraquïna: —Uqhamajj saramaya, Tatitusti juma chicaraquïpan —sasa. Ucat Saúl reyejj Davidarojj uca jupan guerran nuwasiñ isipampiw isthapiyi, uqhamarac mä broncet lurat cascompiw p'ekepat asjjatayi, uqhamarac cuerpoparusa mä hierrot lurat isimpiraquiw isintayi. Ucat Davidajj espada warccatasi, sartaña yant'i, janiw uca isirojj yatitäcänti. Ucat ucspachaw Saúl reyirojj saraqui: —Janiw sartañjamäquiti take aca isinacampi isintasisajja, janiraquiw uqhamarus yatitäcti aca isinacarojja —sasa. Ucat take ucanacjja isirasjje. Thujrup aytasisinsti, pheska llust'a kalanac jawirat irtasiwayi, ucatsti uca kalanacjja wayakaparuw irantasiwayi, ucatsti k'orawa ekt'ataquiw uca filisteo chachampejj jiquintasi. Filisteo chachasti juc'at juc'atwa Davidarojj jac'achasinïna. Jupan nayrapsti yanapiriparaquiw jutäna. Filisteo chachasti Davidar uñjasinjja, uñcatänwa sinti wawäscatapa, suma wila ajanuni, suma uñnakt'aniraqui, janiw yäkcänti, jan ucasti sänwa: —¿Nayasti anütti juman lawa ayt'ata nayampi nuwasiri jutañamataquejja? —sasa. Ucat Davidarojj uca filisteo chachajj diosapan sutiparuw maldicïna. Uqhamarus saraquïnwa: —¡Jutam acaru, nayajj janchimjja alajjpach jamach'inacan mank'añapataqui, pampanquir animalanacan mank'añapataquiraquiw churä! —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Jumasti espadampi, lanzampi, flechanacampiw nayamp nuwasirejj juttajja ucampis nayajj jumampi nuwasirejj take ch'amani Tatit Diosan sutipjjaruw juttjja. Jupasti Israelan ejercitopan Diosapawa, qhitirutejj jumajj arnakcta ucana. Jichhajj Tatitojj jumarojj amparajjaruw catuyitani, ucatsti jichhpachaw jiwt'ayäma, p'ekemsa apakaraquïmawa. Uqhamarac filisteonacan janchipsa alajjpach jamach'inacaruw mank'añanacapataqui churä, pampanquir animalanacaw mank'apjjaraquini. Uqhamatwa take jakenacajj yatipjjani, Israelanjja mä Diosajj utjatapa. Take qhitinacatejj jichhajj acancapqui ucanacasti yatipjjaniwa, Tatitojj janiwa espadampiti ni lanzampicha khespiyqui. Aca nuwasïwisti Tatitunquiwa. Juparaquiw jumanacarojj nanacan amparanacajjaru catuyapjjetani —sasaw Davidajj säna. Filisteo chachasti sartanisinjja Davidampi jiquintasiriw juti, Davidasti janc'aquiraquiw waquicht'asi filisteo chachampi jiquintasiñataqui. Wayakapatsti mä kala irsusisaw k'orawt'i filisteo chacharojj parat wact'ayi. Kalampi parat p'iyantatasti filisteo chachajj ajanutwa orakerojj liwnokti. Uqhamwa Davidajj filisteo chacharojj atipjäna. Mä k'orawampi, mä kalampiquiw Davidajj filisteo chacharojj jiwt'ayäna, jan espadampiqui, jupasti janc'aquiw uca filisteo chacha jac'aru jaläna, ucatsti espadapa apakasinsti, aysusinwa uca espadampi p'eke apakaraquïna. Filisteonacasti uqham suma guerrero jakepan jiwatäjjatapa uñjasinsti jaltjjapjjänwa. Uqhamasti israelita jakenacajja, uqhamarac Judá ucanquir jakenacasa, filisteonacan jaltjjatanacap uñjasinsti, wali jach'at arnakasisaw filisteonacarojj arctapjjäna, Gat sisqui uca mantañcama, Ecrón marcan puncupcamaraqui. Thaquinsti Saaraim sisqui ucat, Gat uqhamarac Ecrón sisqui ucacamajja filisteo soldadonac jiwaratajja walipunïnwa. Uqham filisteonacar arctatatsti, israelitanacajj cuttanjjasinjja campamentonacapwa k'ala saqueyjapjjäna. Davidasti uca filisteo jaken p'ekep catusinsti Jerusalenaruw apäna, armanacapsti carpaparuw imjjaraquïna. Cunapachatejj Saúl reyejj Davidar uñjäna filisteo chachampi jiquisiri, ucapachaw jisct'äna Abner sat ejerciton generalaparu: —Abner, ¿qhitis uca waynan awquipajja? —sasa. Abner generalajj saraquïnwa —Juman jach'a sutimjjaruw arsta, janiw yatcti. Ucjjarusti reyejj saraquïnwa: —Uqhamajj yatjjatamaya qhitin yokapas uca waynajj uca —sasa. Uqhamasti cunapachatejj Davidajj uca filisteo jaker jiwt'ayanisin cuttanjjäna uca jaken p'ekepas apt'at cuna, ucapachasti Abnerajj jupar jicjjatasinjja Saúl reyin ucaruw irpäna. Saúl reyisti jisct'araquïnwa: —Wayna, avisita, ¿qhitin yokapätasa? —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Nayajj Belenanquiri Isaí sirviriman yokapätwa —sasa. Davidan Saúl reyimpi parlañ tucuyjjatapatsti, Jonatanajj Davidampejj wali suma amigonacapuniw tucupjjäna, ucatsti Jonatanajj jupa quipcarjamaw munasïna. Saúl reyisti uca urpacharaquiw Davidarojj catokäna, jupar sirviñapataquiraquiw uscüna, janiraquiw awquipan utaparojj saraycjjänti. Jonatanampi, Davidampisti wiñay uqham munasiñataquiw juramento lurapjjäna, Jonatanasti Davidarojj jupa quipcarjam munasitap laycu. Uqhamarusa Jonatanajj capapampi, isinacapampi isirasisinjja Davidaruw churjjäna, uqhamarac espadapsa, arcopsa, cinturonapsa churjjaraquiquïnwa. Davidasti cuntejj Saúl reyejj lurañataqui churcäna ucanacjja wali sumpuni phokhäna, ucat Saúl reyejj juparojj guerran sarayañapataquiw utt'ayaraquïna. Ucasti take ejercitonquirinacataquejja, Saúl reyin jach'a jilïri jakenacapataquisa wali sumapunïnwa. Ucampisa, cunapachatejj jakenacajj, Davidan uca filisteo jakeru jiwayatapata cuttanjjapjjäna ucapachajja, take Israel marcanacatjja, warminacaw Saúl reyir catokerejj mistunipjjäna, k'ochusisa, uqhamarac cusisiñatsa panderonacampi, platillonacampi thokt'asisaraqui. Uqham k'ochcasinsti, uqhamarac thokcasinsa, warminacajj aqham sasaw sapjjäna: “Saúl reyejj waranka jakenac jiwarayi; Davidasti tunca waranka jakenaca jiwarayaraqui” sasa. Uca arunacajj Saúl reyirojj wali colerayäna, ucat arsu: “Davidajj tunca waranka jakenaca jiwarayi sapjjewa, nayasti waranka jakenaca jiwarayatajjaquiraqui. ¡Reyit utt'ayasjjapjjañapaquiw waquisjjejja!” sasaw Saúl reyejj saraquïna. Uca urut ucsarusti Saúl reyejj Davidarojj wali pä chuymampiw uñjänjja. Ucat khepa urusti, Diosajj qhitancatayna uca ñankha ajayojj Saúl reyirojj wasitatwa catuntäna, jupasti lokheruw tucüna palacio utap mankhanjja. Davidasti cunjämtejj arpa toct'irïcäna uqhamwa tocascäna, Saúl reyisti amparaparu lanza ayt'ataraquïnwa. Acatjamatwa Saúl reyejj lanzap aytasina, Davidarojj perkaru lanzamp chhokcatañ munäna, ucampis Davidajj pä cutiw maysaru jitjtäna. Saúl reyisti Davidarojj ajjsaränwa, Tatitusti Davidaruquiw yanapäna, ucampisa juparojj janiw yanapcjjänti. Ucatwa juparojj jayaru uscjjäna, ucatsti mä batallón soldadonacan jilïripatwa uscuraquïna. Uca batallonampiw nuwasirejj sarirïna, uqhamarac cuttanjjaraquirïna. Cunjämatejj Tatitojj Davidaru yanapcänjja, take cuna lurañapansa jupajj walt'ascaquipunïnwa. Ucatwa Saúl reyejj juparojj ajjsaräna, uqham Davidajj take cunansa suman mistutapata. Ucampisa, take Israel marcanjja, uqhamarac Judá orakensa, Davidarojj walpun munasipjjäna, cunapachatejj guerraru sarapcäna ucapachajj jupaw sarayäna, uqhamarac cuttayanjjaraquïna. Mä urusti Saúl reyejj Davidarojj saraquïnwa: —Nayasti jilïri Merab sata, phuchajja warmimataqui churäma, jumasti nayataquejj guerran mä suma nuwasiri jakëñamataqui, uqhamarac Tatitun nuwasïwinacapar nuwasiñamataqui. Saúl reyisti chuymapanjja amuyaraquïnwa: “Uqhamat janiw naya quipca Davidarojj jiwaycäti, jan ucasti guerran filisteo jakenacaw jiwayascani” sasa. Ucampisa Davidajj saraquïnwa: —Janiw nayajj qhitïctsa, familianacajjas Israel marcanjja janiw cunäpcaraquisa, nayajj reyin tollkapäñajjataquejja —sasa. Ucampisa cunürutejj Saúl reyejj Davidaru Merab phuchapa warmipäñapataqui churañ urojj purinjjäna ucqhajja, Davidar churcamayajja, Meholanquiri Adriel jakeruquiw churjjäna. Ucampisa Saúl reyin maynïri Mical sata phuchapajja Davidarojj walpun munäna. Ucatsti uqham munatapa Saúl reyirojj yatiyapjjän ucqhajja, Saúl reyejj wal cusisïna. Chuymapansti uca phuchapjja Davidaru warmipäñapataqui churañwa amtascäna, uqhamat uca phuchapajj filisteonacan amparaparu Davidarojj catuyañapataqui. Ucatwa wasitata Davidarojj saraquïna: —Jichhacuchaw tollkajjäyätajja —sasa. Uca khepatsti Saúl reyejj sirvirinacaparuw qhitäna aqham sasa: —Jichhajj jumanacajj sarapjjam, ucatsti Davidarojj jupa saparuqui parlapjjam. Sapjjaraquim naya reyejj juparu sintipuni munatajja, uqhamarac take sirvirinacajjasa juparojj wali munapjjatapa, uqhamasti jupajj nayan tollkajjapunïniwa —sasa. Saúl reyin sirvirinacapasti take ucanacjja Davidarojj sapjjänwa. Ucampisa Davidajj jupanacarojj saraquïnwa: —¿Jumanacataquisti waliquiti nayan reyin tollkapäñajjataquisti? Nayajj janiw qhitïctsa, jan ucasti mä pobre jakequïtwa —sasa. Saúl reyin sirvirinacapasti cuttawayasinjja cuntejj Davidajj siscäna ucanacjja reyirojj yatiyjjapjjänwa. Ucatsti Saúl reyejj filisteonacan amparaparu Davidan catutäñapa munasinsti, saraquïnwa: —Davidarojj sapjjam, ‘Cunatejj mä warmitjja churañäqui, uca lantjja, filisteonacan chhojjorasiñapata, pataca lip'ichinaca apanpan, uqhamat uñisirinacajjat phoksusiñajjataqui; ucsti naya reyiw arojjampi arsta’ sasa Davidarojj sapjjam —sasaw saraquïna. Saúl reyin sirvirinacapasti take acanacjja Davidaruw yatiyapjjäna. Davidasti uca arunac ist'asinjja cusisïnwa uqhamat reyin tollkapa tucuñataqui. Janïra uca urunaca phokhasquipansti, Davidajj jakenacapampi filisteo chachanacaru jiwarayiriw sarapjjäna. Pä pataca filisteo chachanacwa jiwarayapjjaraquïna, ucatsti ucanacan chhojjorasiñapan punta lip'ichinacapsti reyin ucaruw apaniraquïna, uqhamat jupajj reyin tollkapäñapataqui. Uqhamasti Saúl reyejj Mical phuchapwa Davidarojj warmipäñapataqui churjjäna. Ucampisa Saúl reyejj Tatitun wali Davidaru yanapatapa uñjasinjja, uqhamarac Mical phuchapasa wali munasitapatjja, nayrat sipansa juc'ampwa ajjsaräna, ucatsti wiñaya uñisiripaw tucjjäna. Mä toketsti, cunapachatejj jilïri filisteo jakenacajj nuwasiri mistunipcäna, ucapachajj Davidajj Saúl reyin oficialanacapat sipansa, atipjapunïnwa, Davidajj wali aytata jakew tucuraquïna. Saúl reyejj, Jonatán yokapampiru, uqhamarac take oficialanacapampirojj Davidar jiwayapjjañapataquiw arsüna. Ucampisa cunjämatejj Jonatanajj Davidaru wali munänjja, ucatwa jupajj Davidarojj uca amtäwi yatiyäna. Saraquïnwa: —Saúl, awquejjajj, jumar jiwayañwa amtasqui. Uqhamajja arumanthi alwajj wali amuyasim, ucatsti mä jamasa chekawjaru imantasjjaraquim. Cawqhanccätatejj ucaruw nayajj awquejjampi mistunipjjä. Ucatsti jumjjat jupampi parlaraquï, ucat camsacchiniya, nayasti take cuntejj siscani ucsti yatiyjjaraquïmawa —sasa. Jonatanasti Saúl reyimpejj Davidat arjjatasisaw parläna. Saraquïnwa: —Jumasti jach'a munañan rey, janiw Davidarojj cuna ñankha lurañamas waquisquiti. Jupajj juman sirvirimawa. Jupasti janiraquiw cuna ñankhsa juma jach'a reyirojj lurcaractamti, jan ucasti asquinacwa lurtamjja; jiwañaru purirjamäcchïnsa, uqhampachasa filisteo jakenacarojj jiwarayascaquïnwa. Uqhamataracwa Tatitojj take israelitanacaru khespiyistu. Jach'a reyisti uca uñjasinjja cusisiraquïnwa. Uqhamasti, ¿cunatarac jach'a reyisti mä jan juchan Davidan jacañap contra jiwayañ amtasin juchañchasiñ muntasti? Saúl reyisti Jonatán yokapan amuyumpi parlatap ist'asinsti, jach'at arsuraquïna: —Tatitun sutipjjaruw juramentompi arsta, janiw Davidajj jiwcaniti —sasa. Uqhamasti Jonatanajj Davidar jawsasinjja, take uca parljäwitwa yatiyäna. Ucatsti Saúl reyin ucaruw irpjjaraquïna; Davidasti cunjämtejj nayra sirvcäna uqhamaracwa reyirojj sirviscaquïna. Wasitatwa guerrajj kalltjjaraquïna, Davidasti filisteonacampi nuwasiriw misturaquïna. Ucatsti atipjaraquïnwa, sintipuni atipjasa uqhamarac chhuctayasa. Saúl reyirojj wasitatwa Tatitun qhitanit uca ñankha ajayojj t'akhesiyaraquïna; utapana kont'atäcasinsti ampararu lanzapa ayt'atäscänwa, Davidasti arpa tocascaraquïna. Ucatwa jupajj Davidarojj perkaru lanzapampi chhokcatañ munäna. Ucampisa Davidajj maysaruw jitjtäna. Saúl reyin lanzapasti perkaruquiw chhokhurantjjäna. Uca arumpachaw Davidajj mistuwayasin jaltjjäna. Ucatsti janc'aquiw Saúl reyejj sirvirinacaparojj Davidan utaparu qhitäna, suyt'asina khepärmanthi alwa jiwayapjjañapataqui. Ucampisa Davidan Mical sat warmipajj take ucanacjja amuyaraquïnwa. Ucatsti yatiyaraquïnwa, aqham sasa: “Janitejj jichhärmpacha imantascäta ucapachajj arumanthi alwajj jiwayatäjjätawa” sasa. Ucjjarusti Mical sat warmipajj Davidarojj mä ventanatwa warcokjjäna, uqhamat Davidajj jaltjjaraquïna. Ucatjja Mical sat warmipajj janc'aquiw mä yakha diosa caturaquïna, iquiñaruw iquintayäna. Uqhamarac ch'ijmaparojj cabrito t'awrat p'itatwa ch'ijmantaraquïna. Ucjjarusti mä sabanampiw janjjataraquïna. Cunapachatejj Saúl reyejj jakenacaparu Davidar catuntañapataqui ordenän ucqhasti, Mical warmipajj uca jakenacarojj: “Usutaw” saraquïnwa. Ucampisa Saúl reyejj jakenacaparojj wasitat qhitanucuscaquïnwa, Davidar thakheri sarapjjañapataqui. Ucatsti aqham sasaw saraquïna: “Iquiñancascpasaya, katatinipjjam, ucatsti acar irpanirapipjjeta, nayan jiwayañajjataqui” sasa. Saúl reyin jakenacapasti Davidan utaparu mantasinjja, iquiñapanjja mä c'ari diosacwa jicjjatapjjäna, ch'ijmaparojj cabrito t'awrat p'itatampi ch'ijmt'ata cuna. Ucat Saúl reyejj Mical warmirojj saraquïna: —¿Cunatsa uqham c'arintista, uñisirejjaru jaltayasajja? —sasa. Mical warmisti saraquïnwa: —Jupajj juramentompiw arsuraquïna, nayar jiwayañataqui, janitejj nayajj juparu jaltayquiriscäyäta ucqhajja. Uqhamwa Davidajj jaltjjäna. Ramá sisqui uca chekaruw saräna Samuelor uñjiri. Take cunanactejj Saúl reyejj juparu lurcän take ucanacwa yatiyäna. Ucatsti Davidampi, Samuelompejj Naiot chekaruw jaquiri sarjjapjjäna. Cunapachatejj Saúl reyejj Davidan Naiot sisqui uca chekan, Ramá token jicjjatasitap yatisinsti, jakenacapwa qhitäna juparu catuntañataqui. Purisinsti, Saúl reyin qhitata jakenacapajj mä tama profetanacaruw profecía arunaca arsusipquiri uñjapjjäna, ucanacasti Samuelon irpataraquïnwa. Acatjamata janc'aquiw Diosan ajayupajj uca Saúl reyin qhitata jakenacaparu catuntäna. Jupanacasti profetanacjamaraquiw parlapjjäna. Saúl reyisti ucanac yatisinjja, yakha jakenacampwa qhitäna, jupanacasti cunarutejj nayrïri qhitanacajj purcatayna ucaruraquiquiw puripjjataynajja, profetanacjama parlasaraquiqui. Quimsïri cutimpi Saúl reyejj jakenacarojj qhitascaquïnwa, jupanacarusti cunatejj mayninacampi lurascataynajja, ucaraquiquiw lurasïna. Ucatwa Saúl reyejj jupa quipcapuni Ramá chekaru saräna. Cawqhantejj mä jach'a uma khothañajj utjcäna Secú sisqui uca chekaruw puriraquïna. Ucat Samuelompita, Davidampita jisct'asïna. Utjaraquïnwa janc'aqui yatiyirinacajj. Naiot sisqui Ramá tokena, ucancatapwa yatiyapjjäna. Saúl reyisti ucat ucaruw saräna. Ucampisa Diosan ajayupaw juparusa catuntaraquiquïna. Saúl reyisti profetanacjamaraquiw parlaraquïna, uqhamwa Naiot sisqui ucsaru Ramá tokeru sarapjjäna; uqhamarusa k'alwa isirasiraquitayna, uqham k'alalpachaw Samuel nayrakatana, profetjama parläna, mä uru jornala, uqhamarac mä aruma pakarimpi. Ucatwa mä säwejja juti: “¿Saúl reyejj mä profetäjjaraquichä?” sasa. Davidasti Naiot sisqui uca Ramá chekatjja, cawqhanccäntejj Jonatanajj ucaruw sarawayjjaraquïna, yatiyañataqui: —¿Nayajj cunsa lurtjja? ¿Cunas juchajjajja? ¿Cuna juchsa awquima nayrakatana lurtjja, nayar jiwayañatac thakhañapataquejja? —sasa. Jonatanasti saraquïnwa: —¡Diosajj jan munpati! ¡Janiw jiwaycätamti! Jumajj amuyam, awquejjajj janiw cunsa lurcaspati, take cuna lurañataquisa, nayarupuniw yatiyitojja. ¿Cunataraqui awquejjasti nayaru uca lurañsti jan yatiyitaspasti? ¡Janiw uqhamäcaspati! —sasa. Ucampisa Davidajj sascaquïnwa: —Awquimajj asquiw yati nayajj jumat yanapa catokatajj-jja, ucampis jichhajj janiw yatiycätamti, juman jan llaquisiñamataqui. ¡Ucampisa juramentompiw arsuracsma, Tatitun sutipjjaru, uqhamarac juman sutimjjarusa, nayataquejj jiwañajj sinti jac'ancapuniwa! —sasa. Ucatwa Jonatanajj jisct'araquïna: —¿Juma laycojj cuna lurañajjsa munta? —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Kharürojja phajjsi kallta fiesta uruwa. Nayasti reyimpi chicaw mank'asiñataqui kont'asiñajjaraquejja. Ucampisa nayarojj jan ucancañajjataqui churita, jurpüru jayp'ucama pampan imantasiñajjataqui. Ucat awquimatejj nayat jisct'ätam ucqhasti, saraquïtaw nayajj jumat jan ucancañajjataqui mayitajja, janc'aqui Belén marcajjaru sarañataqui, take familiajjajj mara sacrificio loktatap laycu. Ucattejj jupajj: ‘Waliquiwa’ sanejja, ucajj sañ muni, nayajj janiw cunatsa llaquiscjjäti; ucampisa jupatejj wali colerasinejja, ucqhajj jumajj yatïtawa, naya toke jan walpuni amtatapa. Uqhamajja, uca asquiy lurt'ita, nayajj sirvirimästjjaya, uqhamarus mä amtäwi Tatit nayrakatanjja luraractanjja. Ucampisa nayatejj juchanïyäjja, ucqhajj juma quipcaw nayarojj jiwayitäta. Janiw waquiscaniti nayan awquim nayrakataru irpañamajja. Ucampisa Jonatanajj saraquïnwa: —¡Jan jumajj ucjja lup'imti! Nayatejj awquejjan jan wali lurañ amtatapa yatï ucapachajja, janc'aquiw jumarojj yatiyäma —sasa. Ucatsti Davidajj jisct'araquïnwa: —¿Qhitis yatiyaraquitanejja, awquimatejj jan wali arunacampi parlaraquïtam ucapachajja? —sasa. Jonatanasti saraquïnwa: —Nayampi chica jutam. Pamparu sarañäni. Ucat panpachaniw pamparojj mistuwayapjjäna. Ucanwa Jonatanajj Davidarojj säna: —Nayajj Israel marcan Tatitu Diosapan sutipjjaruw juramentompi arsta, kharürumpita, jan ucajj jurpürumpitwa yatjjäta, uca pachpa horasaru, cuntejj awquejjajj amtqui ucanaca. Jupan amtatapatejj jumataqui waliquïscani ucapachasti yatiyanjjämawa. Ucampisa, awquejjatejj juma contra jan wal amtanejja, ucapachajj Tatitojj wali mutuypan, janitejj yatiycäma juman jaltjjañamataqui ucapachajja. ¡Tatituy jumarojj yanappan cunjämatejj awquejjaru yanapcänjja uqhama! Jichhajj waliquiwa, nayatejj ucqhacama jacascä ucapachajja, cunja qhuyapayasiñampitejj Tatitojj jumaru uñjctamjja uca pachpa qhuyapayasiñampiraqui nayarojj uñjitpan. Jonatanasti Davidaru sinti munatap laycojja, wasitatwa juramento lurarapïna, jupa quipcarjamaraqui munasitap laycu. Ucat saraquïna: —Kharürojj phajjsi kallta fiesta uruwa, cunjämatejj konuñamajj ch'usaquïnejja, ucapachajj tumpasipjjätamwa. Ucampisa quimsa ururusti juman jan ucancatamajj khanaw uñstani. Uca laycu jichhajj sarjjam cawqharutejj pasïrina imantasctajj uca pachpa chekaru, ucat uca kala chhajjwa jac'aru imantasim. Nayasti quimsa flechanacwa ucsa tokeru antutt'anï, mä cunaru flecht'anquirista uqhama. Ucatsti uywatajjaruw saraquï: ‘Uca flechanac thaktanim’ sasa. Nayatejj säjja: ‘Flechanacajj jumat aquïrincasquiwa; saram, apthapinjjam’ sasajja, ucapachajj jumajj jan cuna llaquiniw mistunjjäta, janiraquiw cunas pascätamti. Acsti Tatitun sutipjjaruw juramento lurarapsma. Ucampisa nayatejj: ‘Flechanacajj juc'ampi qhuri chekanquiwa’ siscä ucapachasti jumajj sarjjam, Tatitusti sarjjañamwa munaraqui. Cuna arsüwtejj purapat arsustan uca toketjja, pachpa Tatituw wiñayataqui testigöscaraqui —sasa. Davidasti pampanwa imantasjjäna, phajjsi kallta uru purinipanjja, reyejj mesaparuw kont'asïna mank'añataqui. Cawqhatejj konuñapäqui ucqharuw kont'asïna, perka jac'aru. Jonatanasti uñcatasiparuw kont'asiraquïna, Abnerasti Saúl reyin thiyaparuraqui. Davidan konuñapasti ch'usaquiraquïnwa. Uca urusti Saúl reyejj janiw cunsa camscänti, chuymapansti sascaraquïnwa “Cuna jan wali k'añuchasïwi inas jupajj lurchi, ucat jichhajj k'omachasiscpacha” sasa. Khepürusti, cunapachatejj niya pä uru uca fiestat sarakjjäna ucapachasti Davidan konuñapajj ch'usaquïscaquïnwa. Ucatwa Saúl reyejj Jonatán yokaparu jisct'äna: —¿Cunatsa wasürojj Isaí jaken David yokapajj mank'äwirojj jan juti, jichhürus uqhamaraqui? —sasa. Jonatanasti saraquïnwa: —Davidajj jan acancañataquiw mayisitu, janc'aqui Belén marcaparu sarañataqui. Achict'asiraquituwa nayan mayitaparu churañajjataqui, familiapajj marcapan mä sacrificio loktatap laycu. Jilapasti ‘Sarañamaw’ saraquïnwa. Ucatsti saraquituwa: ‘Jumatejj nayaru uca mayitajjaru churitäta ucqhajj familiajjaru tumpt'asiriw mä juc'a urunaca sararaquï’ sasa. Ucatwa juma jach'a reyimpi chica jan kont'asquiti mank'añataquejja —sasa. Ucatsti Saúl reyejj Jonatanataquejj walpun colerasïna, saraquïnwa: —¡Jan wali warmin wawapa! ¿Janit nayasti yatctsti, jumajj Isaí jaken yokapan suma amigopätamsti, juman p'enkamataqui, uqhamarac taycaman p'enkapataquisa? Jupan aca oraken jacañapcamasti, jumasa uqhamarac reinomasa janiw jumataquïcaniti. ¡Uqhamajj jichhajj saram, ucatsti thaktayanim, acaru irptayaniraquim, jiwañapajj waquisipuniwa! —sasa. Ucampisa Jonatanajj saraquïnwa: —¿Cunatsa jupajj jiwanejja? ¿Cuna jan wali luratapas utjejja? —sasa. Saúl reyisti lanzapwa aytasi Jonatanar jiwayañataqui, ucampisti Jonatanajj amuyjjänwa, awquipajj Davidarojj jiwayañpun amtatapa. Uqhamasti Jonatanajj wali colerataw sarti cawqhantejj kont'atäcäna ucqhata, uqhamaraqui khepürojja janiw uca mank'äwiru sarcjjänti, Davidat wali llaquisitapata, awquipan uca ñankha lurañ amtatap laycu. Khepärmanthi alwasti Jonatanajj pamparuw mistuwayäna, cuna horasarutejj jiquisiñataqui Davidampi amtapcäna uca quipca horasaru. Mä uywata waynampi compañt'ataw sararaquïna. Ucat uca waynarojj saraquïna: “Nayajj cuna flechanactejj flecht'cä ucanac thaktiriw saräta” sasa. Uywatasti janc'aquiw jaläna, ucañcamasti Jonatanajj flechanacapwa uca uywatat juc'ampi jayaru flecht'ascaquïna. Cunapachatejj uywatajj cawqhanccäntejj flechanacajj ucqharu purïna ucqhasti Jonatanajj take ch'amapampiw art'äna: —¡Flechajj jumat juc'ampi qhuri chekanquiwa! —sasa. Jonatanajj mayamp uywatarojj art'ascaquïnwa: —¡Apurac jaltanim, jan kheparamti! —sasa. Jonatanan uywatapasti flechanac apthapinisajja, uywiriparuw catuyjjäna. Ucampisa janiw cunätapsa amuyascaraquïnti, Jonatanampi, Davidampiquiw cuna señälatejj utjcäna ucjja yatisipjjäna. Ucatsti Jonatanajj armanacapjja uywataparuw churäna. Saraquïnwa: “Wasitat marcaru apjjam” sasa. Uywatan sarjjatapatsti, Davidajj janc'aquiw uca kala chhajjwa khepäjjat mistuni. Ucatsti Jonatán nayräjjarojja quimsa cutiw oraker ajanup puriyañcama alt'araquïna. Ucat janc'aquiw jamp'att'asipjjäna, panpachaniw jachapjjaraquïna, Davidan chuyma utt'ayasiñapcama. Khepjjarusti Jonatanajj Davidarojj sänwa: “Jichhajj sumaqui sarawayjjam, cuna juramenttejja jiwas paninejj amttctan ucajja Tatitun sutipjjaru amtatawa. Uqhamarus mayiraquïyätanwa, jupajj jiwas taypincañapapuni, uqhamarac jumampi nayampi wawanacasan wawanacapataqui.” Ucatsti Davidajj sarjjänwa, Jonatanasti marcaruw cuttanjjaraquïna. Davidasti Nob sisqui ucsaruw sarjjäna, Ahimelec sacerdoter uñjiri. Uca sacerdotesti wali sustjataw mistunïna juparu catokerejja, ucatsti saraquïnwa: —¿Cunjämaraqui sapaqui juttasti qhitimpisay jutasamänjja? —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Reyiw mä ch'ajjwa uñjiri qhitanitu. Ucatsti saraquituwa, janiw qhitis cunaru jutatajjsa yatiñapäquiti, cuna ewjjanactejj apancta ucanacsa. Cawquïri jakenacatejj nayan apnakata sarnakapqui ucanacarusti, mayawjan jiquisiñataquiw aru churaniracta. Uqhamasti, ¿cuna mank'acha juman utji? Pheska t'ant'a churita, jan ucajj cuntejj jicjjatcäta ucsa —sasaw Davidajj säna. Sacerdotesti saraquïnwa: —Cuna t'ant'a apt'atäctejj ucajj janiw aleka t'ant'aquïquiti, jan ucasti Tatitur loktatawa. Ucampisa churämawa jakenacamatejj jan warminacampi jac'ascani ucapachajja. Davidasti jan camscayaraquiw arsüna: —Cunjämatejj nanacajj guerrancasipcapuntjja, uqhamasti nanacajj janiw warminacampejj jac'asitäpcti. Aca jutäwejja, aleka jutañaquïcchi ucasa, cunapachatejj mistunipcta ucapachajj jakenacajjajj k'omäsipcänwa, uqhamasti jichhajj chekpachansa k'omaquïsipquiwa —sasa. Uqhamasti sacerdotejj uca Tatitur loktata t'ant'jja Davidaruw churjjäna. Ucansti janiraquiw yakha t'ant'ajj utjcänti, uca loktat t'ant'anacaquïnwa, uca quipca urpacharaquiw altaratjja apakatäjjäna, ucat uca lantjja junt'u t'ant'a uscjjañataqui. Uca urusti ucancascaraquïnwa Saúl reyin mä oficialapajja. Jupasti kollanawjaruw khepararaquitayna. Uca jakesti mä edomita jakënwa, Doeg sata, Saúl reyin awatirinacapan jilïriparaquïnwa. Davidasti Ahimelec sacerdoterojj saraquïnwa: —¿Mä lanzacha jan ucajj mä espadacha utjtama? Reyin arsutapasti sinti janc'aquipunïnwa, janiraquiw tiemposa utjquitänti espadajja apasiniñataquejja, uqhamarac yakha armanacajjsa —sasa. Sacerdotesti saraquïnwa: —Jïsa. Goliat filisteo jaken espadapaquiw acancasqui, qhitirutejj jumajj atipcta Ela sisqui uca vallena. Qhayancasquiwa, efod khepäjjana, mä capan llawt'ata. Munsta ucajj apasiscam; ucat juc'ampi yakha armanacajj janiw utjquituti —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Ucat juc'ampi asquejj janiw utjcaspati. Jichhpacha churita —sasa. Uca urusti Davidajj Saúl reyitjja jaltjjasa imantasiscaquïnwa. Ucatsti Gat marcan Aquis sat reyiru uñjiriw saräna. Aquis reyin jilïrinacapasti sapjjaraquïnwa: —¡Acajj Davidaraquisä, Saúl reyin sirviripawa, jupasti aca oraken reyipawa! Jupatwa thokhosajja sapjjäna: ‘Saúl reyejj waranka jakenaca jiwarayi, Davidasti tunca waranka jakenacwa jiwarayaraqui’ —sasa. Davidasti uca arunacjja amuquiw chuymaparu catokäna, ucampisa Gat oraken Aquis sat reyirojj ajjsararaquïnwa. Ucatwa jupanac nayräjjanjja, sartatap mayjt'ayäna. Ucatsti lokhëcaspasa uqhamaw puncunacaru kellkäna, uqhamarac llawsapasa lacapatjja inaquiw jalarascaraquïna. Ucatwa Aquis reyejj jilïrinacaparojj saraquïna: —Jumanacasti aca jaken lokhëtapa yatisinsti, ¿cunatarac nayan nayrakatajjaru irpanipjjtasti? ¿Jan ucajj lokhenaccha nayajj muntjja, ucat naya nayräjjana, pachpa utajjana lokhe luräwinacapa lurañapataquejja? —sasa. Davidasti ucatjja jaltawayjjaraquïnwa; Adulam sat puturuw imantasjjaraquïna. Cunapachatejj jilanacapas, uqhamarac take familianacapasa ucanac yatipjjäna ucapachajj jupan ucaruw sarapjjäna. Uqhamaraquiw take t'akhesiyata jakenacasa, manuninacasa, uqhamarac qhitinacatejj jan cunampisa take chuymäpcäna uca jakenacasa Davidampiw mayachasjjapjjäna. Davidasti jupanacan capitanaparaquïnwa. Jupampi chica sarnaker jakenacasti niya pusi pataca jakenacjamänwa. Uca chekatsti Davidajj Moab tokena, Mizpa sisqui uca chekaruw sarjjäna. Ucat Moab oraken reyiparojj saraquïnwa: “Achict'assmawa, awquejjasa, taycajjasa acaru jumanacampi chica kheparañapataqui, cuntejj Diosajj nayampi lurcani uca yatiñajjcama” sasa. Uqhamaw Davidajj awquiparu, taycaparojj Moab reyin ucaru irpjjäna. Jupanacasti jupampiw jacapjjaraquïna; Davidajj imantascäna take uca urunacana. Ucatsti Gad profetajj Davidarojj aqham suma arunac churaraquïna: “Jan aca imantasiñ chekaru kheparamti. Judá orake tokeru sarjjam” sasa. Uqhamaw Davidajj sarawayjjäna, ucatsti Haret sisqui uca ch'umiruw purïna. Saúl reyisti Gabaa sisqui uca chekancascänwa, kollana tamarisco ali c'uchuna kont'ata, lanzapasa ayt'ata, take jilïri oficialanacapampi muyuntata. Cunapachatejj Davidampiru, jakenacapampiru jicjjatapjjatapa yatisinsti, uca oficialanacaparojj sänwa: —Benjamín tribut jutiri jakenaca, ist'apjjeta: ¿Jumanacasti amuyapjjtati, Isaí jaken yokapajj jumanacaru churapjjätamti orakenaca, uva yapunaca, uqhamarac take jumanacarusa comandanteta, uqhamarac capitanata utt'ayañapa? Take jumanacasti naya contraw jan wali amtapjjtajja, janiw jumanacatjja maynisa nayarojj yatiyquituti, wawajjajj Isaí jaken yokapampi arust'asitapjja; janiw jumanacatjja maynis nayatjja llaquisquiti. Jumanacatjja janiraquiw maynisa nayarojj yatiyquituti, yokajjajj yanapirejjaru naya contra tucuyatapatjja, nayaru nuwjañataqui waquichasitapatsa, cunjämatejj jichhajj waquichasisqui uqhama —sasa. Uqhamasti Doeg sat edomita jakejja, qhititejj Saúl reyin esclavonacapan capitanapäcän ucajja sartasin Saúl reyirojj sänwa: —Nayaw uñjta Isaí jaken yokaparojja, Nob sata orakeru Ahimelec sacerdotempi jiquisir sarasquiri. Uca sacerdotesti Ahitob jaken yokaparaquiwa. Ahimelec sacerdotesti Tatituruw Davidjjatjja jisct'asiraquïna. Ucatsti churaraquiwa mank'añanaca uqhamaraqui Goliat filisteo jaken espadapsa churaraqui —sasa. Uqhamasti reyejj Ahimelec sacerdoteru, Nob marcan utjiri take sacerdotenacapampiruw jawsayani, qhitinacatejj uca Ahimelec sacerdoten familianacapäcänjja ucanacamppacharu. Cunapachatejj reyin nayrakataparu takeni purinipjjän ucqhasti, Saúl reyejj Ahimelec sacerdoterojj sänwa: —Ahitob jaken yokapa, wali ist'ita —sasa. —Juma nayrakatanctwa jach'a munañani rey —sasaw Ahimelec sacerdotejj saraquïna. Saúl reyejj jisct'araquïnwa: —¿Cunatsa jumampi, Isaí jaken yokapampejj naya contra jan wal amtapjjta? Jumasti t'ant'ampi, mä espadampwa churatätajja, uqhamarac Diosarusa jisct'atätajja David toketjja, naya contra sayt'añapataqui, ucatsti nayaru muyuntasa catjañataqui, cunjämtejj jichhajj lurqui uqhama. Ucat Ahimelec sacerdotejj reyirojj saraquïnwa: —¿Juma jach'a munañan reyin take oficialanacamatsti cawquïriraqui, Davidjam cheka chuymanisti, uqhamarusa jupajja juma jach'a munañani reyin tollkaparaquiwa, reyin guardiapan jilïriparaqui, uqhamarac palacionsa wali jach'a jach'añchäwi catokeriraquejja? ¿Jichhaquiti nayajj Diosaru Davidjjatsti jisct'aststi? Janiw cunas uca toketjja utjquiti. Uca laycu jach'a munañan reyejja jan cunsa aca sirvirip contrajj lurpati, ni familianacapa contrasa, sirvirimajj janiw cunsa aca tokenacatjja ni juc'sa, ni waljsa yatquiti uca laycu. Ucampisa reyejj sascaquïnwa: —¡Ahimelec, suma yatisim. Jumasa, take familianacamasa, chekpachansa jiwarapjjätawa! —sasa. Ucatsti janc'aquiw reyejj jupan guardiaparojj ordenaraquïna: —¡Tatitun sacerdotenacaparojj jiwarayapjjam! Jupanacasa Davidampïpjjaraquiquiwa. Jupan jaltascatap yatcasinsa, janiw jupanacajj nayarojj yatiyapquituti —sasa. Ucampisa reyin guardiapajj janiw Tatitun sacerdotenacap contrajj ampar aytañ munapcänti. Ucatwa reyejj edomita Doeg sat jakeruw ordenaraquïna: —¡Juma jiwarayam! —sasa. Uqhamasti Doeg sat jakejj sacerdotenacar catuntasinjja, quimsakallko tunca pheskani jakenacwa jiwarayäna. Jupanacasti efod sat linot lurat isimpi ist'atcamaquïpjjänwa. Ucatsti janc'aquiw Nob sisqui uca marcaru mantapjjäna. Uca marcasti sacerdotenacan marcapänwa. Ucansti espadampiw chachanacsa, warminacsa, wawanacsa, asu wawanacsa jiwarayapjjäna. Uqhamaraquiw vacanacsa, asnonacsa, ovejanacsa jiwarayapjjaraquiquïna. Ucampisa Ahimelec sacerdoten wawanacapatjja mayni Abiatar sat sutini yokapawa jaltjjäna, cawqhanccäntejj Davidajj ucacamaw puriraquïna. Ucansti yatiyaraquïnwa, Saúl reyin Tatitun sacerdotenacaparu jiwarayatapa. Davidasti saraquïnwa: —Nayajj yatïyätwa qhä urojja, cunapachatejj Doeg jakejj ucanccäna ucqha, jupajj reyirojj yatiyaniwa, sasa. Nayaw juchanïtjja takpacha familiaman jiwarañapataquejja. Ucampisa nayampi chica acar kheparam, janiraqui ajjsaramti, jumar jiwayañ munirejja, nayarojj jiwayaraquitpan. Uqhamajj nayampi chicajj janiw cunas camachcätamti. Mä urusti filisteo jakenacajj Keila marcaruw nuwantapjjäna, ucatsti ucqha jawk'sut trigo lunthatawayapjjaraquïna. Cunapachatejj Davidaru uca yatiyapjjän ucapachasti, jupajj sarasin Tatituruw uca toket jisct'asïna, aqham sasa: —Tata, ¿munasmati nayan filisteonac contra nuwasiri sarañajj-jja? Tatitusti saraquïnwa: —Jïsa, sarascaquim, Keila marcarusti khespiyaraquim —sasa. Ucampisa Davidan jakenacapajj sapjjaraquïnwa: —Aca Judá orakenccasinsa wali ajjsarayastanjja, ¡cunjäpunejj ajjsarayaschiñäni Keila marcar filisteonacampi nuwasiri sarcañäni ucqhajja! —sasa. Uqhamasti Davidajj wasitatwa Tatiturojj jisct'asiscaquïna, Tatitusti saraquïnwa: —Jumajj sarascaquim Keila marcaru, nayaw amparamaru filisteonacjja catuyascäma —sasa. Uqhamasti Davidampi, jakenacapampejj Keila marca tokeruw sarapjjäna. Ucansti filisteonacampiw nuwasipjjaraquïna. Ucatsti k'alwa atipjapjjäna, uqhamarac uywanacapsa catuntasipjjaraquïna. Uqhamatwa Davidajj Keila marcaru khespiyäna uqhamarac ucan jaquiri jakenacarusa. Ucañcamasti Ahimelec sacerdoten Abiatar yokapajja jaltjjaraquitaynawa Davidampi Keila marcana jiquisiñataqui, jupasti efod isi apasiraquitayna. Mä toketsti Saúl reyirojj yatiyapjjaraquïnwa, Davidajj Keila marcancascatapa. Ucat reyejj chuymapan saraquïnwa: “Diosajj jichhajj amparajjaruw catuyitu. Marcaru mantanisinsti, pachpa marcan jach'a puncunacapampi jist'antataw kheparani” sasa. Ucatsti Saúl reyejj take ejercitopa jawsaniñataquiw qhitaraquïna Keila marcaru sarapjjañapataqui, ucan Davidaru, jakenacapampiru muyuntasin caturañataqui. Ucampisa, Davidajj Saúl reyin uqham nuwantaña amtatap yatisinjja, Abiatar sacerdoterusti efod isip mayiraquïna aptaniñapataqui, ucat Tatituru jisct'añataqui. Davidasti saraquïnwa: —Tatitu, Israelan Diosapa, aca sirvirimajj yatiwa Saúl reyejj Keila marcaru jutañ amtascatapa, ucatsti naya laycu aca marcaru t'unjañataqui. ¿Saúl reyisti jutapunpachäniti nayar thakeri, cunjämatejj nayajj ist'ta uqhamarjamajja? ¿Keila marcan utjir jakenacasti nayarojj catuyapjjpachïtaniti? ¡Tatitu, Israelan Diosapa, aca sirvirimasti achict'astamwa yatiyañamataqui! —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Saúl reyejj jutapuniniwa —sasa. Ucat Davidajj jisct'ascaquïnwa: —¿Keila marcan utjir jakenacasti, nayarusa, uqhamarac jakenacajjarusa, Saúl reyin amparaparojj catuyapjjetaniti? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Jïsa, catuyapjjätamwa —sasa. Uqhamasti Davidampi, jakenacapampijj, niya sojjta patacanïpjjänwa, Keila marcat mistuwayasinsti jan cawcsaru sarañ amtasaquiw sarjjapjjäna. Saúl reyisti Davidan Keila marcat jaltjjatap yatisinjja, janiw cunsa lurcjjaraquïnti, arctañataquejja. Uqhamaw Davidajj Zif sisqui uca wasara kollu chekana jacañataqui kheparäna. Ucansti mä imantasiñanacaw utjaraquïna, Saúl reyejj sapüru thakcchïnsa, ucampisa Tatitojj janiw amparaparu catuycänti. Ucampisa Davidajj Saúl reyirojj ajjsaränwa, jiwayaña amtäwimpi mistunitap laycu. Ucatwa Hores sisqui uca chekaru kheparäna, Zif sisqui uca wasarana. Mä urusti Saúl reyin Jonatán yokapasti, Davidar uñjiriw saräna, Hores chekaru, uqhamarac chuymacht'iri, ch'amacht'iriraqui, Diosaru confiasiñapataqui. Saraquïnwa: —Jan ajjsaramti. Saúl rey awquejjasti janiw jicjjatcätamti. Jumasti mä urojj Israelan reyipaw tucüta. Nayasti juman jac'amancaraquïwa, sullca reyïquiristsa uqhama. Acsti, Saúl rey awquejjasti yatiraquiwa. Uqhamasti panpachaniw mä amtäwi lurapjjäna, Tatitun nayrakatapana. Uca khepatsti Jonatanajj utaparuw cuttanjjäna. Davidasti Hores sisqui uca chekaruw kheparjjaraquïna. Ucampisa Zif chekan utjiri jakenacajj Gabaa sisqui uca chekaruw sarapjjäna Saúl reyimpi parlañataqui, sapjjaraquïnwa: —Davidajj nanacan orakejjan imantatäsquiwa, Hores tokena, Haquila sisqui uca kolluna, cawquïri imantasiñanacatejj aynach wasar token utjqui ucana. Uqhamasti cunapachatejj juma jach'a munañan reyejj jutañ munäta, ucqhajj jutascaquim. Nanacasti catuyapjjämawa —sasa. Saúl reyisti saraquïnwa: —¡Diosajj jumanacar bendispan nayat qhuyapt'ayasipjjatamata! —sasa. —Jichhajj achict'asipjjsmawa, sarapjjam, wali suma yatjjatapjjam cawqhansa jicjjatasi, qhitiraquisa uñjatayna ucanaca. Jupasti wali sallkawa —sasaw sapjjaraquitu. Cawquïri imantasiñanacarutejj imantasqui ucanacsti wali suma uñakanipjjam; nayan ucaru yatiyiri cuttanipjjam, cawqhancquitejj ucjja sum yatjjatasa. Ucat nayajj jumanacampi chicaw sarä. Chekpachapuni uca chekancchejja, nayasti c'uchut c'uchu thaksü take uca Judá orakjja, uqhamarac take jakenac taypsa. Zif chekan utjiri jakenacasti Saúl reyin ucatjja mä suma arumpi mayt'asisaw marcaparu cuttawayjjapjjäna. Davidampi jakenacapampisti Maón sisqui uca wasarancasipcaraquïnwa, cawquïri pampatejj wasarat aynacha token utjcän ucawjana. Saúl reyisti jakenacapampiw thakerejj sarapjjaraquïna. Davidarusti Saúl reyin thakascatapjja yatiyapjjaraquïnwa. Ucat jupajj uca Maón wasarana karka tokeruw sarakanjjäna. Reyisti uca yatisinjja, Maón wasara tokeruw jutaraquïna, Davidaru arctanisa. Kollunjama maysa tokwa Saúl reyimpi jakenacapampejj jutantapjjäna. Maysa toksti Davidampi jakenacapampiraquiw janc'aqui sarapjjaraquïna, Saúl reyit jayarst'añataqui. Cunapachatejj Saúl reyimpi jakenacapampejj Davidaru niya muyuntjjapjjäna catuntjjañataqui, ucapachaw mä qhitajj Saúl reyin ucar aqham sasa purinïna: “Jach'a munañani rey, janc'aqui cuttjjam. Filisteo jakenacaw marcasaru mantanipjje” sasa. Uqhamasti Saúl reyejj Davidar arctañ apanucusinsti janc'aquiw filisteonacampi nuwasiñataqui cuttawayjjäna. Ucatwa uca chekajj “Jaljtañ Karka” satajja. Uca chekatsti, Davidajj En-gadi sat chekana mä imantasiñaru jaquiriw sarjjäna. Cunapachatejj Saúl reyejj filisteonacaru arctäwita cuttanjjän ucqhasti, yatiyapjjaraquïnwa, Davidan En-gadi wasarancascatapa. Uqhamasti Saúl reyejj quimsa waranka jakenacwa take Israel marcata ajlliräna, ucatwa uca jakenacampi jach'a karka kollu tokenacaru Davidar thakeri saräna. Sarcasinsti mä oveja uyunacaruw purïna. Uca jac'ansti mä putuw utjaraquïna. Ucanwa Davidampi jakenacapampejj imantatäsipcaraquïna. Saúl reyisti uca puturuw mantaraquïna samart'añataqui. Ucat Davidan jakenacapajj uñjasin sapjjäna: —Cuntejj Tatitojj arsctam ucajj jichhüruw phokhasi. ‘Uñisirimjja amparamaruw catuyäma’ sasa. Cuntejj jichhajj muncta uca jupampejj luram —sasa. Uqhamasti Davidajj wali amuyumpi, c'achhata sartasinsti, Saúl reyin capapat mä jisc'a punta qhuchhokaraqui; ucampisa uca qhuchhokatatsti wali amtaraquïna chuymapanjja. Ucat jakenacaparojj saraquïna: —¡Tatitojj jan aytayquitpati amparajja nayan reyejj contra! ¡Jïsa, jupajj reyiwa. Tatituw juparojj ajllisiraqui reyïñapataqui! —sasa. Uqhamatwa Davidajj jakenacaparojj jarct'äna, janiraquiw Saúl reyirojj llamct'aycänti, ucatsti reyejj putut mistuwayjjasinjja sarawayjjänwa. Ucampisa Davidajj pututjja khepapat mistuniraquïnwa, ucat art'araquïna: —¡Jach'a rey, jach'a rey! —sasa. Saúl reyisti cutiquipstanisin khepa uñtasiniraqui, ucatsti Davidajj wali ajjsartañ chuymampiw orakcama alt'asiraquïna, saraquïnwa: —Jach'a reyisti, ¿cunataraqui qhitinacatejj nayjjat jan walinac parlapqui ucanacaru ist'isti, nayajj juma contra cunsa thakquirista uqhama? Juma jach'a reyejj jichhajj jumapachaw amuytajja; Tatitojj jach'a reyjja amparajjaru catuycchitu ucasa, qhaya putunjja, ucampisa janiw nayajj jiwayañ muncäyätti jach'a reyirojja, jan ucasti juparojj perdontwa, ucatsti saraquïyätwa: ‘Jupajj jach'a reyiwa, Tatituw juparojj ajllisiraqui’ sasa. “Wali sum uñtanim, jach'a rey, cuna apt'atäctejj uca. Acasti capaman puntapawa, qhitirutejj nayajj chekpachansa jiwayquiriscäyäta ucana. Ucampisa jichhajj jumajj, jach'a rey, amuyasimaya, nayajj chekpachapuni jan cuna ñankha lurañsa, ni jamasat lurañsa, uqhamarac reyir jan ist'añsa nayan janipuni amtatajja. Ucampisa jach'a reyejj nayarojj jiwayañataquiw arcanakascaquitu. ¡Tatituy jichhajj jiwasa paniniru uñjistpan, ucatsti juchañcharaquitpan juma contra juchajj utjchitu ucapachajja! Ucampisa nayajj janipuniw amparajj aytcäti jach'a rey contrajja. Nayra tiempo mä säwisti saraquiwa: ‘Ñankha lurañajj ñankha jakenacatwa juti’ sasa. Uca laycu nayajj janipuniw jach'a reyi contrajj amparajj aytcäti. Uqhamarusa, ¿qhitin khepapsa Israelan reyipajj mistunejja? ¿Qhitirus arcnakasquejja? ¡Nayaru, qhititejj mä anu jiwatjamäcta, mä c'utiru uñtataquiraquïtwa! Uca laycu, Tatituqui jiwasa paninirojj uñj-jjestpan. ¡Juparaqui naya toketjja uñjitpan, jach'a reyitsa arjjataraquitpan!” Cunapachatejj Davidajj parlañ tucuyjjän ucqhasti, Saúl reyejj jach'at art'asiraquïna: —¡Jumätawa, David, nayan wawajjajja, jumaw parlasquista! —sasa. Ucatsti jacht'asisaw, Davidarojj säna: —Chekpachansa jumajj amuyunïtawa. Nayarusti asquimpiw cuttayistajja, juma contra ñankha luratajjatjja. Jichhajj jumajj uñacht'ayistawa, chekpachapuni nayan asquejja munascatama. Tatitojj juman amparamaru nayarojj catuycchitu ucasa, janiw jiwayquistati. Chekpachansa, janiw qhitis uñisiripar jicjjatasajj aqhamaqui jan cuna lurasajj qhitanuccaspati. Uca laycu, Tatituy jumarojj asquimpi cuttaypan, cuntejj jichhajj jumajj nayampi lurcta take ucanacata. Jichhasti nayajj amuytwa, chekpachansa jumaw Israelan reyipäyätajja, juman irpatasti Israel marcajj nayraruw sartaraquini. Jichhajj Tatitun sutipjjaru juramento lurarapita, wawanacajjaru jan jiwarayañamataqui, uqhamarac familiajjan sutipsa jan chhaktayañamataqui. Davidasti Saúl reyitaquejj juramento lurarapïna, ucatsti reyejj palacioparuw cuttanjjäna. Davidasti jakenacapampejja cawqhanccäntejj uca jach'a imantasiñaruw cuttawayjjäna. Samuelosti jiwjjänwa. Take israelita jakenacaw tantacht'asisina jachapjjäna jiwatapata. Ucatsti Ramá cheka utaparuw imjjapjjaraquïna. Uca khepatsti Davidajj Parán sata wasararuw sarjjaraquïna. Maón tokensti mä kamiri jakew utjaraquïna, quimsa waranka ovejani, uqhamarac waranka cabritonacani. Carmel sat marcanwa negocionaca luraraquïna. Uca marcanwa ovejanacapata t'awra yawiraquirïna. Uca jakesti Nabal satänwa. Caleb chachat jutiriraquïnwa. Khoru jan wali jakeraquïnwa. Ucampisa Abigail warmipajja, wali suma uñnact'ani warmïnwa, wali ch'iqhiraqui. uqhamaraqui aca arunaca sapjjañapataqui: “Munat jilata, nayajj muntwa sumana jicjjatasiñama, uqhamarac familiamasa, take qhitinacatejj jumampïqui ucanacasa. Ovejanacamat t'awra yawiscatamwa yatta. Uqhamarac jumajj yatpachätaw, awatirinacamajj Carmel chekan nanacampi chicäscataparaqui. Uqhamasti jupanacan nanacampi chicäñapcamasti janipuniw jupanacarojj cuna jan walis luratäcänti ni cunasa jupanacatjja apakatäcaraquïnti. Ucanacsti jisct'araquismawa uywatanacamaru, jupanacasti take ucanacwa khanañchapjjaraquïtam. Ucatwa jichhajj achict'assma jumajj sumaqui uñjañamataqui uca waynanacaru. Asqui horasan jupanacajj purinipjje. Ucatsti churapjjaraquita, jupanacarusa, nayarusa, cunatejj utjctam ucanaca, nayasti juman wawamjamaraquïtwa” sasa. Davidan uywatanacapasti sarasinjja Nabal jakerojj take uca arunacwa yatiyapjjäna. Ucatsti cuntejj Nabal jakejj siscani uca yatiñcamaraquiw kheparapjjäna. Ucampisa Nabal jakejj saraquïnwa: —¿Qhitis Davidajja? ¿Qhitis uca Isaí jaken yokapajja? ¡Jichhürojja walja uywatanacaw uywiripat jaltjjasipqui! ¿Cuna mank'añtejj, uqhamarac umañsa, aychsa, t'awra yawirinacajjataqui waquichcta ucti churäjja uca jan uñt'ata jakenacarojja? —sasa. Davidan uywatanacapasti thaquinjamaw cuttawayjjapjjäna. Ucatsti Davidan ucaru purisinsti, cuntejj Nabal jakejj siscatayna take ucanacwa yatiyapjjäna. Ucatwa Davidajj jakenacaparojj saraquïna: “¡Takeni armanacam catusipjjam!” sasa. Jakenacapasti espadanacapjja cinturanacaparuw wact'asipjjäna, Davidas uqhamaraqui. Ucatsti pusi pataca jakenacaw jupampi chica sarapjjäna. Pä pataca jakenacasti cunanacatejj utjcäna ucanac uñjañataquiw kheparapjjaraquïna. Ucampisa Nabal jaken mä uywatapaw Abigail warmiru yatiyiri saräna. Jupasti Nabal jaken warmipänwa: “Wasaratpachwa Davidajj mä yatiyirinacaru qhitani, aruntañataqui nanacan uywirejjaru. Ucampisa jupajj wali colerasiraquïna. Uca jakenacajj nanacampejj sumaquiw sarnakapjjaraquïna. Cunapachatejj nanacajj pampana sarnakasipcäyät ucqhajja, janipuniw cuna ñankhsa lurapquituti, ni cunsa apakapquituti. Ucampisa nanacarojj uruy arumawa, uñjapjjetänjja, uqhamarac uywanacarusa. Ucampis juman chachamajj wali khorupuniwa, jan parljjayañjama, jichhajj jumay amuyt'am cunsa lursna uca toketa, jan ucasti chekpachansa mä jan walt'añawa jutani, jupataqui uqhamaraqui take familianacapataqui” sasa. Ucatsti Abigail warmejj janc'aquiw pä pataca t'ant'a catüna, pä lip'ichi wayaka vinompi, pheska oveja cancatampi, pusi tunca kilo grano jamp'itampi, pataca uva pasasampi torta luratampi, higo pasasampi torta luratasti pä patacaraqui; ucatsti take ucanacjja janc'aquiw asnonacaru qhumjjatawayi. Ucat uywatanacaparu saraquïna: “Jumanacajj nayra sarapcam, nayasti khepat jutä” sasa. Abigail warmisti chachapar jan yatiyasajja, mä asnor konjjatasin jamasanjam uca kollu aynacha sarakanïna. Ucatsti acatjamatwa Davidampiru, jakenacapampiru jutasquir uñjäna, ucat jupajj catoker sararaquïna. Davidasti chuymapanjja amuyaraquïnwa, inamaya Nabal jakerojj wasarana arjjatatapa, take cunatejj jupan utjcän ucanacsa, uqhamarac jan jupatjja cunsa apakatapa, jupasti asqui luratajj jan walimpiquiraqui cutt'ayjjatapata. Ucatwa mä juramento luräna: “¡Diosajj nayarojj wali mutuyitpan, janitejj arumanthcama jupan familianacapat take chachanac jiwaraycä ucajja!” sasa. Abigail warmisti Davidar uñjasajj asnopat sarakasinjja, Davidan nayrakataparuw ajjsartañ chuymampi orakcama alt'asïna. Ucatsti janc'aquiraquiw cayupar kont'asinjja saraquïna: —¡Tata, cuna juchatejj utjqui ucajj nayjjancpan sama! Jumaruw achict'assma, arsutanacajjar ist'aquitaya. Jan jumajj Nabal jakerojj ist'amti, uca khoru jakeru. Jupasti cunjämäquitejj sutipajj uqhamarjamaw parlascaraqui, chekpachansa mä jan amuyt'asir jakewa. Uqham lokhe chuymampipuniw cunsa luri. Aca juman sirvirimajj janiw juman qhitanita jakenacaru purinirjja uñjcäyätti. Ucampisa chekpachana Tatituw jan munquiti juman nanacaru jiwarayiri jutañamjja, uqhamat cheka cancaña pachpa amparamampi lurañamataqui. ¡Tatitojj munpan take uñisirinacamajja, uqhamarac take qhitinacatejj ñankha luraña amtapctam ucanacasti, Nabalan puriñaparu puripjjaracpan! Jichhasti nayajj achict'assmawa, take aca wajjt'äwinaca apanirapcsma ucanacasti take uywatanacamajj jumampi chica jutapqui ucanacaru laquinokatäpan. Ucatsti jumajj naya sirvirimarojj perdont'asiraquita. Chekpachansa Tatituw jumana, uqhamarac wawanacaman reyïñapsa jan tucusiycaniti, jumajj Tatitutaqui ch'ama tucutam laycu. Take jacaña urunacamansti janiraquiw cuna jan walt'añas jumjjarojj jutcaniti. Qhititejj jumaru arcanakätam, jan ucajj jiwayañsa munaraquïtam, ucapachajj chekpachansa juman jacañamajj Tatitu Diosan suma arjjatatäniwa. Juman uñisirinacamarusti Tatitojj k'orawampjamaw k'orawnucuni. Uqhamapï cunapachatejj Tatitojj take cunsa suma lurcani juma toket arscäna ucanacsa phokhani, uqhamarac Israelan jilïripat utt'aycaraquïtam, ucapachajj jumajj janiw amtcätati, ni chuymamas mayjt'caraquiniti, jan juchan jaker jiwayatamatsa, ni pachpa amparamampi cheka cancaña lurasitamatsa. Cunapachatejj jumaru Tatitojj wali bendicïtam ucapachajj naya sirvirimatjja amtt'asipunitätawa. Davidasti saraquïnwa: —Israelan Tatitu Diosapasti kollanäpan. Jupaw jumaru nayampi jiquisiñataqui qhitantam. Uqhamaraqui jumas kollanaraquïman suma amuyt'ani warmïtamata. Chekpachansa jumaw nayarojj jake jiwayañata khespiyaraquista, uqhamaraqui pachpa amparajjampi cheka cancaña lurasiñajjatsa. Ucampisa Israelan Tatitu Diosapan sutipjjaruw arsta, qhititejj nayaru uca ñankha lurañat khespiyquitus ucan sutipjjaruraqui. Janitejj jumajj nayan ucar jutañataquejj janc'achasincasamän ucapachajja, arumanthi alwajj Nabal chicäqui uca chachanacajj janiw maynis jaccjjasapänti —sasa. Ucatsti Davidajj janc'aquiw cuntejj uca warmejj apcatayna ucanacjja catokasiraquïna, ucat saraquïnwa: —Jichhajj jan cuna llaquiniqui utamar cuttawayjjam. Cunjämatejj uñjta, arunacamjja ist'smawa, mayitamarusa jaysaracsmawa —sasa. Abigail warmisti utapar cuttanjjän ucqhajj Nabal chachaparojj mä jach'a mank'äwi lurasquiri jicjjatäna. Uca jach'a mank'äwisti mä reyitacjamänwa. Uqhamarus wali c'uchiquiraquïnwa, wali machantataraqui. Ucat jupajj janiw cuns siscaraquïnti khepärmanthi alwacamajja. Khepärmanthi alwasti cunapachatejj Nabal jaken machatapajj apaktjjäna ucapachaw Abigail warmipajj cunatejj pascatayna ucjja khanwa yatiyäna. Uc ist'asasti Nabal jakejj jan sartquiriw lurasiwayäna. Tunca uru pasatatsti, Tatitojj Nabal jakerojj wasitatwa castigäna, ucampiw Nabalajj jiwjjäna. Davidajja Nabal jaken jiwatap yatisinjja sänwa: “¡Tatitojj kollanäpan. Cuna jan walinactejj Nabal jakejj lurquitu ucanacjja jupaw phokharapitu! ¡Jan wali lurañat khespiyitu, Nabal jaken juchapasti pachpa Nabal jacjjaruraquiw cutjjati!” sasa. Ucat Davidajj Abigail warmin ucaruw qhitäna jupampi casarasiñjjat parlanipjjañapataqui. Davidan uywatanacapasti, Carmel chekaru purisinjja Abigail warmiru parlasinjja, sapjjänwa: —Davidaw juma laycu qhitanipjjetu, jupasti jumampi casarasiñ munaraqui —sasa. Abigail warmisti ucanac ist'asinjja wali ajjsartañ chuymampiw orakcama alt'asïna, ucat saraquïna: —Nayajj jupan mä sirviripaquïtwa. Jupan esclavonacapan cayunacap jariñataquisa janc'aquiraquïtwa, jupatejj uqham luram sitaspa ucapachajja —sasa. Ucanac sasinsti janc'aquiw apthapisiraquïna, ucatsti pheska uywatanacapa irpjjarusisinwa mä asnoru konjjatawayasinjja, Davidan qhitatanacapan khepapatwa sarjjäna. Ucatwa jupampi casarasiraquïna. Davidasti Jezreelanquir Ahinoamampisa casarasiraquïnwa, ucatsti panpachaniw warmiparaquïnjja. Saúl reyejj Mical phuchapjja cawquïritejj Davidampi casarasiñapäcän ucjja Lais jaken Palti yokaparuw churjjaraquitayna. Jupasti Galim tokenquirïnwa. Zif chekan utjir jakenacasti Gabaa chekar Saúl reyir uñjiriw sarapjjäna, ucat sapjjaraquïnwa: “Davidajj wasar uñcatasin, Haquila kollun imantatäsquiwa” sasa. Ucatsti Saúl reyejj sarjjaruwayänwa, quimsa waranka ajllita israelitanacan soldadonacapampi. Ucatsti Zif sisqui ucsa wasara tokeruw sararaquïna, Davidar thakhasa. Haquila sisqui uca kolluruw purintapjjaraquïna, cawquïritejj thaqui jac'ancqui, wasar uñcatasina uca chekaru. Ucampisa Davidajj wasaranccasinjja amuyasiraquïnwa, Saúl reyejj ucacama juparu arctanitapa. Uqhamasti Davidajj mayni jakenacwa qhitaraquïna uñakaniñapataqui, cawqhacamas Saúl reyejj purinitayna uca uñjaniñapataqui. Uca khepatsti, cawqharutejj Saúl reyejj purcatayna ucacamaraquiw Davidajj purinïna. Uqhamaraqui wali sum uñakaraquïna, cawqhantejj Saúl reyimpi Abner jakempejj iquipcäna uca cheksa. Uca Abner jakesti Ner sat jaken yokapänwa, qhititejj Saúl reyin ejercitopanjja jach'a jilïrïcäna ucaraqui. Ucatsti Saúl reyejj campamento chica taypinwa iquiscäna, walja jakenacan muyuntata. Ucat Davidajj Ahimelec sat hitita jakempi, Abisai sat jakempi, jupasti Sarvia sisqui ucan yokapänwa, Joab jaken jilaparaqui. Ucanacampiw parlaraquïna, jisct'araquïnwa: —¿Qhitis nayampi chica sarakañ muni, cawqhancquitejj Saúl reyejj ucar puriñcama? —sasa. —Nayaw jumampi chica sarä —sasaw Abisai sat jakejj saraquïna. Uca arumpachaw Davidampi, Abisai sat jakempejj campamentoru sarapjjäna. Saúl reyisti campamento chica taypin iquiscäna, p'ekëjjapansti lanzapajj orakeru chhokt'atäscaraquïnwa. Abnerampi soldadonacampisti, jupar muyuntataw iquirasipcaraquïna. Ucatwa Abisai jakejj Davidarojj saraquïna: —Diosaw jichhajj uñisirimarojj amparamaru catuytam. Jichhajj nayar jaytt'ita, nayaw jichhpacha pachpa lanzapampi chhokhontasin jiwt'ayanï. Mä sapa jawk'antäwejj jiläniwa —sasa. Ucampisa Davidajj saraquïnwa: —Jan jiwayamti. Qhititejj aca reyir jiwayañ munani, ucajj Tatitun mutuyatapunïniwa. Jupa reyisti Tatitun ajllitaraquiwa. Nayajj juramentompiw arsta. Pachpa Tatituquiw juparojj jacañapjja apakjjani, jiwañapajj purinjjani ucapacha, jan ucajj cunapachatejj guerran nuwasïwiru mantani ucapachasa. Tatitusti khespiyitpan, jupan ajllit reyipar jiwayañatjja. Uqhamasti jichhajj uca ch'ijmapancquis uca lanza aytanim, uqhamarac umañ wacullapsa waytaniwayaraquim, ucat sarjjañäni —sasa. Uqhamatwa Davidajj lanzapa catusïna, uqhamarac uma wacullampi apasjjäna. Ucanacasti Saúl reyin ch'ijmapancaraquïnwa, ucatjja sarjjapjjänwa. Janiw qhitis jupanacarojj uñjcataynati, ni ist'caraquitaynasa; janiw qhitis sartcataynati, takeniw iquiratäsipcäna. Tatituw jupanacarojj mä jach'a iquimpi iquirayaraquitayna. Ucatsti Davidajj valle qhurcataru maqhatasinjja, mä kollu pataruw mistsüna, jaya chekt'aru. Jupanacatjja jaypachancapjjaraquïnwa. Ucat Davidajj Abnerarojj, uqhamarac take soldadonacarusa jach'at art'aniraquïna: —¡Abner, ist'istati! —sasa. Abnerasti saraquïnwa: —¿Qhitïtas jumajj reyir uqham arnakañataquejja? —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Janiw jumjamajj qhitis Israel marcanjja utjquiti. ¿Jumasti cunataraqui reyimarusti jan sum uñjtasti? Mayniw jumanac taypirojj mantanïna jiwayañ amtäwimpi. Luratamajj janiw walïquiti. Nayasti Tatitun sutipjjaruw juramentompi arsta: jumanacajj jiwarayatäpjjañamaw waquisejja, jumanacasti janiw Tatitun ajllita reyiparojj sum uñjapctati. ¡Jichhajj lanzapampi, uma wacullapampi thaktam, cunanacatejj ch'ijmañapanccäna ucanaca, inach jicjjatäta! —sasa. Saúl reyisti, Davidan arnakasinitap amuyasinsti, art'araquïnwa: —¡David, nayan wawajja, jumat arnakasinquista! —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Jïsa, jach'a rey, nayätwa. Ucampisa, ¿cunataraqui jach'a reyisti aca sirviriparu arcanakesti? ¿Cunaraqui nayasti lurtsti? ¿Cuna jan walcha lurtjja? Nayajj jach'a munañan reyiruw achict'asï aca sirviriparu ist'añapataqui: Tatitutejj munchi jach'a reyejj nayaru jiwayañapa, ucapachajja, inach mä ofrenda catoketaspa; ucampisa jakenacaquitejj nayar jiwayañ amtchi ucapachajja Tatitojj uca jakenacarojj maldiciracpan. Jichhasti nayarojj Tatitun orakepatjja apanucupjjetuwa, ucampisa yakha diosanacaru sirviñajjataquiw nuct'apjjaraquitu. Janiw nayajj munquiristti wilajjajj Tatitun nayrakatapat jayan wartatäñapa, ucampisa jach'a munañani reyejj mä jisc'a c'utirjamaw thakheri mistunitojja, kollu tokenacansti mä p'isakar uñtataraquiw arcnaketojja —sasa. Ucat Saúl reyejj saraquïna: —David, wawajja, nayajj juchwa juma contra lurtjja. Mä pisi chuymar uñtataraquiw sarnaktjja, mä jach'a jan wali luräwi lurtjja. Ucampisa jichhajj cuttanjjam, janiw jichhajj cuna ñankhsa lurcjjämati, jichhüru jumajj mä suma asquin nayar uñacht'ayatamata. Davidasti saraquïnwa: —Acajj jach'a reyin lanzapajja. Mayni uywatama jutpan aca lanza aytawayjjañapataqui. Tatitusti sapa maynirus chuymaparjamaraqui uñjpan. Tatitojj jichhüruna chekpachansa amparajjaru catuycchitu ucasa, janiw nayajj amparajj aytañ muncäyätti jupan ajllit reyip contrajja. Cunjämatejj jichhürojj jach'a reyin jacañapa asquir uñjtjja, uqhamarac Tatitojj jacañajj-jja uñjitpan, take llaquisiñatsa khespiyaraquitpan —sasa. Ucat Saúl reyejj jach'at arsuraquïna: —¡Kollanäman David wawajja! ¡Jumasti jach'a luräwinacwa lurätajja, take cunansa walt'apuniraquïtawa! —sasa. Uca khepatsti Saúl reyejj utaparuw cuttanjjäna. Davidasti sarañapanjamwa sarascaraquïna. Ucampisa Davidajj lup'iscaraquïnwa: “Jichhasa, jan ucajj acat kheparusa Saúl reyejj nayarojj jiwayaquipunitaniwa. Uca laycu, nayataquejj asquïniwa filisteonacan orakeparu sarjjañajjajja, uqhamat Saúl reyejj nayarojj jaytañapataqui, janiraqui take Israel orakena thakascañapataqui. Uqhamatwa amparapat jaltjjäjja” sasa. Uqhamaw Davidampi, cawquïri jakenacatejj jupampi chicäpcäna uca sojjta pataca jakenacajj sarjjapjjäna Aquis sisqui ucaru sirviñataqui. Uca Aquis sat jakesti Maoc sat jaken yokapänwa, Gat oraken reyiparaqui. Davidampi jakenacapampisti Gat sisqui uca chekanwa jacapjjäna Aquis sat jakempi, sapa maynisa familiapampi. Davidasti panpacha warminacapjja irpasjjaraquïnwa: Jezreelanquiri Ahinoam sat warmimpi, uqhamarac Abigail warmimpi cuna, cawquïritejj Nabal jaken warmipäcäna uca. Uca Nabal jakesti Carmel chekana utjiriraquïnwa. Saúl reyisti, Davidan Gat tokeru sarjjatap yatisinsti, janiwa arcnakcjjänti. Davidasti Aquis reyerojj saraquïnwa: —Juma jach'a reyitejj nayaru asqui luritäta ucapachajja, nayajj achict'assmawa, aca orakemana cawquïri marcansaya jacañataqui churita. Janiw walïcaspati sirviriman jach'a reyimpi chica jach'a marcana utjañapajja —sasa. Ucürpacharaquiw Aquis reyejj Siclag marcjja churaraquïna. Ucatwa jichhürcama Siclag marcajj Judá orakencasqui. Davidasti filisteonacan orakepanjja mä mara pusi phajjsiniw jacaraquïna. Davidampi jakenacapampisti mistsupjjänwa, Gesur, Gezer, Amalec uca marcanacaru saqueyjañataqui. Uca marcanquirinacasti Talaim sisqui uca chekata, Shur tokeru sarañana, Egiptompi korpasqui, ucsa tokenwa jacapjjaraquïna. Ucsa tokenquiri jakenacarusti nuwjaraquïnwa. Janiraquiw maynirus jaltaycänti, jan ucasti chachäpasa, warmïpasa, takeniruw jiwarayänjja. Uqhamarusa apararaquirïnwa: ovejanaca, vacanaca, asnonaca, camellonaca, isinacamppacha aparanïna, ucatsti cawqhanccäntejj Aquis reyejj ucaruw cuttanjjaraquirïna. Ucat Aquis reyisti jisct'araquirïnwa: “¿Cawquïri marcsa jichhajj saqueyjaractajja?” sasa. Davidasti saraquirïnwa: “Judá oraket aynachanquir marcanacwa, uqhamaraqui Jerameelat aynachanquir marcanaca, quenitanacan orakepat aynachanquirinacaruwa” sasa. Davidajj janiw chacharusa, warmirusa jaquirjja jaytcänti, jan ucasti k'alwa jiwarayänjja, uqhamat Gat chekaru jan sarapjjañapataqui, ucat take cuntejj lurqui ucanaca yatiyapjjañapataqui. Filisteonacan orakepan jaccäna take uca maranacansti uqhampunwa lurirïna. Aquis reyisti Davidarojj suma jaket uñt'araquïna, chuymapansti saraquïnwa: “Davidajj israelitanacarojj uñisjjewa, uqhamasti nayan servirijjapunïniwa” sasa. Uca urunacansti filisteonacajj ejercitopwa tantacht'apjjäna Israel marca contra nuwasiñataqui. Ucat Aquis reyejj Davidarojj saraquïnwa: —Jumajj sumwa yattajja. Jumampi jakenacamampisti nayampi chicaw mistupjjañama nuwasiñataquejja —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Waliquiwa. Jichhasti juma jach'a reyejj uñjätawa, aca sirvirimajja cuna lurañataquisa iyawsaquiwa —sasa. Ucjjarusti Aquis reyejj Davidarojj saraquïnwa —Uqhamajj jumarojj nayan guardiajjan jilïripat utt'ayäma —sasa. Ucapachasti Samuelojj jiwjjataynawa, israelitanacasti takeniraquiw jupan jiwatapatjja jachapjjatayna. Ucatsti Ramá sisqui uca chekaruw imjjapjjaraquitayna, cawqhantejj nascatayna uca marcaru. Saúl reyisti, Israel oraketjja take yatirinacaru, uqhamarac jiwatanacaru mayisiri ch'amacani jakenacarusa, ananucuraquitaynawa. Filisteonacasti tantacht'asisinjja Sunem sisqui uca chekaruw purintapjjäna. Saúl reyisti take israelita jakenacaruw tantacht'araquïna. Gilboa sisqui uca chekaruw purintapjjaraquïna. Ucampisa cunapachatejj filisteonacan campamentopa uñjän ucapachasti jupajj wali ajjsaräna, ajjsarañasti juparojj atipjaraquïnwa. Ucatwa Tatituru jisct'asïna, ucampisa Tatitojj juparojj janiw ist'cänti ni samcansa, ni urim toksa, ni profetanaca toksa. Ucatwa jach'a jilïri oficialanacaparojj saraquïna: —Jiwatanacampi parliri mayni yatir ch'amacan warmi thaktapjjam, nayan sarañajjataqui ucatsti jisct'añajjataqui —sasa. Jilïri oficialanacapasti sapjjaraquïnwa: —Endor marcanwa mä yatir warmejj utji, jupasti jiwatanacampi parliriwa —sasa. Saúl reyisti mayjatwa isthapisïna. Yakha isinacampi isintasisinsti, pani chachan compañt'ataw arumpacha uca yatir warmiru jicjjatiri sarapjjäna. Ucat saraquïna: —Achict'assmawa, suerte apst'arapita, ucatsti qhitirutejj nayajj maycäma ucan ajayupa puriyanirapita —sasa. Warmisti saraquïnwa: —Jumajj yattawa cuntejj Saúl reyejj lurcäna ucjja. Jupajj cunjämsa take yatirinacarusa, uqhamarac jiwatanacampi parlirinacarusa marcatjja ananucjjänjja uca. ¿Cunatsa jichhajj jutta nayaru jan waliru nuct'añataqui, uqhamat jacañajjsa apakañataqui? —sasa. Ucampisa Saúl reyejj juramentompi Tatitun sutipjjaru arsusinjja, saraquïnwa: —Nayajj Tatitun sutipjjaruw juramentompi arsusina sisma: Janiw cuna jan walis pascätamti aca luratamatjja —sasa. —¿Qhitiru jawsañajjsa munta? —sasaw warmejj saraquïna. —Samuelor jawsam —sasaw Saúl reyejj saraquïna. Acatjamatwa warmejj Samuelor uñji, ucat warartataraqui; Saúl reyirusti saraquïnwa: —¿Cunatsa uqham c'arintista? ¡Jumajj Saúl reyïtawa! —sasa. Ucampisa reyejj saraquïnwa: —Jan ajjsaramti. ¿Cunsa uñjta? —sasa. —Mä dios uñjta oraket maqhatasquiri —sasaw warmejj saraquïna. —¿Cunjämas jupajja? —sasaw Saúl reyejj jisct'araquïna. —Mä chuymani jakewa, mä capampi ist'ata —sasaw warmejj saraquïna. Ucat Saúl reyejj mäquiw amuyäna Samuelötapa, ucat oraker ajanup puriyañcamaraquiw alt'asïna. Ucat Samuelojj saraquïna: —¿Cunataquis sarnakayista, nayar jawsayasa? —sasa. Saúl reyisti saraquïnwa: —Wali llact'ataw uñjasta, filisteonacaw naya contra sayt'apjje, Diosasti apanucjjaraquituwa. Janiraquiw mayisitajjarus ist'cjjetuti, profetanac toksa ni samca toksa. Ucat jawsaysma, cunatejj lurañajjäqui uc sañamataqui —sasa. Samuelosti saraquïnwa: —¿Cunatsa nayar jisqhista, Tatitojj jumar apanucjjstam, uqhamarac juman uñisirima tucjjaracchi ucqhajja? Tatitusti, cuntejj naya toke yatiycäyätamjja ucwa phokhascaraqui. Jichhajj reinomwa apakjjtamjja, ucatsti jumampi chica sarnakeri Davidaruw churjjaraqui, juman jan Tatitun arunacaparu jaysatam laycu, uqhamarac amalecitanacaru jan jiwarayatam laycuraqui. Ucat jichhajj Tatitojj take ucanaca lurascaraqui jumampejja. Uqhamarus jumampi, israelitanacampirojj filisteonacaruw catuyapjjätam, ucat arumanthejj jumampi, wawanacamampejj nayampi chicäjjapjjätawa. Uqhamaraquiw Tatitojj israelitanacan campamentopsa filisteonacaruw catuyaraquini. Ucat Saúl reyejj orakeruw liwitatti, cunj jach'äcäntejj uqhampacha. Samuelon arunacap ist'asinsti wali sustjatapunïnwa, t'ucu churayasiraquïna. Ucat juc'ampisa uca urojja, uqhamarac arumasa janiw mank'cänti. Warmisti uqham Saúl reyiru lokherata uñjasasti, juparu jac'achasisinjja, sänwa: —Aca juman sirvirimajja, mayitamarojj ist'tamwa. Jacañajjsa niyapuniw apt'asta juman mayitamar ist'asajja. Jichhasti achict'asiracsmawa, nayaru ist'añamataqui: Mä juc'a mank'a wajjt'äma ch'amañcht'asiñamataqui, uqhamat nayraru sarascaquiñamataqui. Saúl reyisti janiw mank'añ muncänti. Ucampisa uca jach'a jilïri oficialanacapampi, warmimpisti wali rogt'apjjäna. Ucat Saúl reyejj jaysaraquïna. Ucat ucspachaw oraket konthapïna. Mä iquiñjjaruraquiw kont'asïna. Ucañcamasti, warmejj mä liq'i vaca kallu qharsuraquïna, cunatejj utapan utjcän uca, ucat jac'u chapuntaraqui jan levaduran t'ant'anaca phayañataqui. Ucat ucanacjja janc'aquiw Saúl reyin ucaru, uqhamarac yanapirinacapan ucaruw aparaquïna. Jupanacasti mank'asitatjja uca arumpachaw sarjjapjjäna. Filisteonacasti take jakenacapjja Afec sisqui uca chekaruw tantacht'apjjäna, ucañcamasti israelitanacajj Jezreel sisqui uca chekanquir uma jalsu jac'aruw purintapjjaraquïna. Uqhamasti cunapachatejj filisteonacan jilïrinacapajj compañiata, batallonata sarantasipcän ucapachasti, Davidampi jakenacapampejj Aquis reyimpiwa khepata sarantasipcaraquïna. Ucatwa filisteonacan jilïrinacapajj Aquis reyirojj jisct'apjjäna: —¿Cunsa lurapjje uca hebreo jakenacajja? —sasa. Aquis reyisti saraquïnwa: —Acajj Davidawa, jupasti Saúl reyin oficialapänwa, uca Saúl reyisti Israel marcan reyipawa. Ucampisa aca Davidajj niya mä kawkha maranacawa nayampi chicaraqui, ucatsti cunüruttejj nayan jac'ajjan sarnakqui ucat jichhacamajj janiw cuna jan walsa jupanjja jicjjatcti —sasa. Ucampisa filisteon jilïrinacapajj Aquis reyitaquejj colerasipjjänwa, ucatsti sapjjaraquïnwa: —Jichhajj uqhamajj samaya, cawqharutejj juparojj churcta ucqharu cuttjjapjjañapataqui, janiraqui jiwasampi chica nuwasiri sarcpati, inampisa cheka nuwasïwina jiwasaru cutjjatjjestaspa. ¡Jupataquejj walïspawa reyin nayrakataparu uñstañapajja, aca filisteo soldadonacan p'ekepa apt'ata! ¡Acatejja pachpa Davidächejja, qhitirutejj k'ochjjayapjjäna thokt'asisa: ‘Waranka jakenacwa Saúl reyejj jiwarayi, Davidasti tunca waranka jakenacaraqui jiwarayi’! sasa. Uqhamasti Aquis reyejj Davidaruw jawsayäna, ucatsti saraquïnwa: —¡Chekpachansa, Tatitojj jacasquiwa, jumasti cheka jakepunïtawa! Aca campamenton sarnakatamasti chuymajjar purquiriwa. Cuna urutejj nayan jac'ajjaru jutcta ucat jichhürcamajj janiraquiw cuna jan walsa jumanjja jicjjatcti. Ucampisa filisteonacan jilïrinacapajja janiw jumaru uñjañ munapctamti. Uqhamajj jichhajj waliqui cuttawayjjam, jan jupanacaru chuymanacapa mayjt'ayascañataqui. Ucampisa Davidajj saraquïnwa: —¿Cunsa nayajj lurtjja? ¿Cuncha juma jach'a reyejj take aca maranacana nayatjja uñjtajja, ucat nayaru jaysaraquistajja uñisirinacamampi nuwasiri sarañajja? —sasa. Aquis reyisti saraquïnwa: —Nayajj yattwa chekpachansa jumajj wali suma jakëtawa, Diosan angelapäcasmas uqhama, ucampisa filisteonacan jilïrinacapajja amtapjjewa, jumajj jan nanacampi chica nuwasïwiru mantañamataqui. Uca laycu, jumasa uqhamaraqui jumampi chica jutapqui uca jakenacasa, arumanthi alwatajj khanjtanipanwa sartasina cuttawayjjapjjäta. Uqhamasti, Davidampi jakenacapampejj, khepärmanthi alwajja filisteonacan orakeparuw cuttanjjapjjäna, ucañcamasti filisteonacajj Jezreel tokeruw sarantasipcaquïna. Quimsüru sarakatatsti, Davidampi jakenacapampejj Siclag marcaruw puripjjäna. Ucansti jicjjatapjjaraquïnwa amalecita jakenacajj Néguev sat orakeru mantanipjjatapa, ucatsti Siclag marcaru nuwantapjjatapa t'unjasa, ninampi phichhantasa. Amalecita jakenacasti uca marcan utjiri warminacarusa, take wawanacarusa, chachanacarusa preso apapjjaraquitayna, jan maynirus jiwarayapcchïna ucasa. Cunapachatejj Davidampi jakenacapampejj marcaru puripcän ucapachajja, marcarojja naqhantata uñjapjjäna, warminacsa, yokall wawsa, imill wawsa preso apapjjaraquitayna. Ucat wali jach'at jachapjjäna, wararipjjaraquïna thayjtañcama. Davidan pani warmipasa catuntataraquïnwa, Jezreelanquiri Ahinoam sat warmisa, uqhamarac Abigail warmisa, cawquïritï Nabal jaken warmipäcäna, Carmel chekana utjcäna ucasa. Davidasti wali llact'ataw jicjjatasiraquïna, jakenacapasti juparojj kalampiw c'upjaña munapjjaraquïna, takenisa wali mayjt'ataraquïnwa, cunatejj wawanacaparu pascatayna ucanacata. Ucampisa jupajj Tatitu Diosaparuw confiasiraquïna. Ucat Abiatar sacerdoterojj saraqui, uca sacerdotesti Ahimelecan wawapänwa: “Achict'assmawa, efod isi apanirapita” sasa. Abiatar sacerdotesti janc'aquiw Davidarojj efod isi churäna. Davidasti Tatituruw jisct'asiraquïna: —¿Uca lunthata jakenacarojj arctañajjati? ¿Jupanacarojj jicjjatiristti? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Arctascaquim, jicjjatätawa, ucatsti preso apata jakenacsa aparanjjaraquïtawa —sasa. Davidasti janc'aquiw sarjjaruwayi, jupampi chicäpcäna uca sojjta pataca jakenacasa jupampi chicaraquiw sarapjjaraquïna. Besor sisqui uca jawira thiyaruw puripjjäna. Uca chekarusti pä pataca jakenacaw kheparapjjäna. Jupanacasti wali kariratäpjjaraquïnwa jawira maqhatañataquejja, yakha pusi pataca jakenacampisti, Davidajj arctascaquïnwa. Ucat juc'ampi kheparusti thaquinjja mä egipcio jakeruw jicjjatapjjäna. Ucat uca jakjja Davidan ucaruw irpapjjäna. Nayrakatajja mank'ampi, umampi churapjjäna. Mä higo q'isampi, pä wayta waña uvampi churapjjäna. Uc mank'antasinsti egipcio jakejja cutitatjjänwa, quimsürumpi quimsa arumampiraquiw jan cunsa mank'cataynati. Uqhamasti Davidajj jisct'araquïnwa: —¿Qhitis uywirimajja? ¿Cawquitsa jutta? —sasa. Egipcio jakesti saraquïnwa: —Egiptonquirïtwa, mä amalecit jaken uywatapätwa, ucampisa niya quimsa uruw uywirejjajj jaytanucjjetu, usuntatajj laycu. Cereteo jakenacan aynacha orakepa saqueyjiriw sarapjjta, ucatsti Judá, Caleb tokenquirinacar uqhamaraqui. Siclag marcarusti ninampiw phichhantapjjta. Davidasti saraquïnwa: —¿Uca lunthata jakenacan ucaru irpitasmati? —sasa. Ucat egipcio jakejj saraquïna: —Jumatejj Diosan sutipjjaru juramento lurarapitäta, ucatsti janiraqui uywirejjarusa catuycaraquitäta, ni jiwaycaraquitätasa, ucapachajj nayajj cawqhancapquitejj jupanacajj ucacamaw irpäma —sasa. Ucatsti, cawqhancapcäntejj uca lunthatanacajj ucacamaw irparaquïna. Jupanacasti take uca pampana aywitatatäsipcänwa, ucan mank'asipcäna, umasipcaraquïna, uqhamarac jach'a fiesta lurasipcäna take cunanactejj jupanacajj filisteonacan orakepata, uqhamarac Judá oraketsa lunthatanipcatayna ucanacampi. Uqhamasti Davidajj alwata, jayp'ucamawa jupanacarojj nuwaräna, k'alwa jupanacarojj tucjaraquïna, ucampisa pusi patac waynanacaquiw camellonacaparu lat'jjatasina jaltjjapjjatayna. Davidasti wasitatwa take cunanactejj amalecitanacajj lunthatjanipcatayna ucanaca jicjjatjjäna, uqhamarac pani warmipsa jicjjatasjjaraquïnwa. Take cunanactejj amalecitanacajj lunthatawayapcatayna, ucanacatjja jan maynis chhakhat jicjjatjjäna. Janiraquiwa ni mä wawasa, ni mä jakesa chhakhatäcänti; Davidajj take cunwa jan cunas chhakhata jicjjatjjaraquïna. Jupasti take ovejanacapa, vacanacapa catuntasiraquïna. Uqhamasti cawquïrinacatejj uca uywanaca anaquinipcän ucanacasti sapjjaraquïnwa take ucanacajj Davidan jicjjatataw sasa. Cunapachatejj Davidajj purinjjäna, cawqhanccäntejj uca pä pataca jakenacajj ucqharu, qhitinacatejj Besor jawira jan maqhatirjamäpcän wali karitäpjjatap laycu, janiraqui Davidampi chica sarapcataynati, ucanacasti Davidampiru, jakenacapampiru catokeriw mistunipjjäna. Davidasti jupanacaru jac'achasisinjja aruntaraquïnwa. Ucampisa Davidan jakenacapatjja utjaraquïnwa wali khoru jakenaca, ucanacasti colerasisinjja sapjjaraquïnwa: “Qhitinacatejj jan jiwasampi chica sarapqui ucanacarojj janiw cunas churatäñapäquiti, jan ucasti warminacapampi, wawanacapampiquiw churatäjjañapajja, ucatsti sarjjapjjpan” sasa. Ucampisa Davidajj saraquïnwa: —Jan ucanac lurapjjamti, nayan jilanacajja, uqhamarus take cunsa Tatituw churistojja, janiraquiw jupajj jiwarañasa muncänti, jan ucasti uca lunthata jakenacjja amparasaruwa catuyistojja, qhitinacatejj jiwasaru nuwantapquistäna ucanacarojja. Jichhasti janiw qhitis jumanacarojj “Waliquiw” sapquiristamti. Jaljasiñansti chicataw wact'istojja, qhitinacatejj yänaca uñjañataqui kheparapqui ucanacampisa, uqhamarac qhitinacatejj guerraru nuwasiri sarapqui ucanacampisa —sasa. (Ucürut jichhürcamasti israelitanacajj uqhampunwa jaljasipjje.) Davidasti cunapachatejj Siclag sisqui uca chekaru purjjäna ucapachasti, Judá orakenquiri jilïr jakenacaru, uqhamarac qhitinacatejj amigonacapäcäna ucanacarusa, cuntejj uñisirinacapat aparancatayna ucanacatjja mä chicat apayäna, aqham sasa: “Aca wajjt'añajj jumanacataquiwa, cuntejj Tatitun uñisirinacapat aparcta ucata mä chicatawa acajja” sasa. Uqhamaraquiw wajjt'añanacjja apayaraquïna qhitinacatejj Betel, Ramot ucasti Néguev chekana, Jatir, Aroer, Sifmot, Estemoa, uqhamarac Racal chekanquirinacarusa, uca quipcaraqui Jerameel marcanacan utjirinacarusa, quenitanacan marcanacapan utjirinacarusa, Horma, Corasán, Atac, Hebrón, uqhamarac cawqhanacantejj jupasa, uqhamarac jakenacapasa sarnakcatayna take ucsanquirinacaruw apayataraquïnjja. Filisteonacasti israelitanacarojj nuwantanipjjaraquïnwa. Israelitanacasti jupanacan nayrakatapatjja jaltjjapjjänwa, Gilboa kollun atipjatäjjatap laycu. Filisteonacasti, Saúl reyimpiru, wawanacapampiruw arctapjjaraquïna, ucatsti Jonatanaru, Abinadab, uqhamarac Malquisúa ucanacarusti jiwarayapjjänwa. Ucatsti Saúl reyircamaquiraquiw take ch'amanacap cutiquipstayanipjjäna; cunjämatejj flecha antutt'iri jakenacapajj flechanacjja cawqhanccäntejj jupanacajj ucacama puriyapjjän ucapachasti jupanacajj wali ajjsarapjjaraquïna. Ucatwa Saúl reyejj yanapiriparojj säna: “Espadam apsusim ucatsti ucampi jiwayita, uqhamat aca Dios jan uñt'ir jakenacajj jutasin nayaru jiwayapjjañapataqui, ucatsti nayar jiwayasin cusisipjjañapataqui” sasa. Ucampisa yanapiripajj janiw lurañ muncänti, wali ajjsarañapajj utjatap laycu. Uqhamasti Saúl reyejj jupapachaw espadap catusina uca pataru liwjjattäna. Yanapiripasti Saúl reyiru uqham jiwata uñjasinsti, uca quipcaraquiw jupajj espadapjjaru liwjjattasin jiwayasiraquïna, jupampi chica. Uqhamawa uca urojj Saúl reyejj quimsa yokanacapampi, yanapiripampi, uqhamarac take qhitinacatejj jupampïpcäna ucanacajj jiwarapjjäna. Israelitanacasti, cawquïrinacatejj vallet qhurcatana, uqhamarac Jordán jawirat inti jalsu token jacapcäna ucanacasti, israelita tama soldadonacan jaltjjapjjatap uñjasinsti, uqhamarac Saúl reyiru, wawanacapampiru jiwaratapa uñjasinsti, jupanacajj marcanacap apanucuwayasinjja jaltjjapjjaraquïnwa. Ucatsti filisteonacajj uca marcanacar purinisinjja pachpa marcanacanwa jacapjjäna. Khepürusti, cunapachatejj filisteonacajj jiwatanacat yänacapa apariri sarapcatayna ucapachasti, Saúl reyimpiru, quimsa yokanacapampiruw Gilboa kollun jiwarata jicjjatapjjäna. Ucatsti p'eke apakapjjäna, armanacapsti aparapjjaraquïnwa, uqhamarac take filisteo orakeruw qhitapjjäna mayni jakenaca, jupanacan diosanacapana, templonacaparu take yatiyañapataqui. Saúl reyin armanacapsti Astarté diosan temploparuw uchapjjaraquïna, amayapsti Bet-sán perkaruw warccatapjjaraquïna. Jabes de Galaad uca marcana utjir jakenacasti, cuntejj filisteonacajj Saúl reyimpi lurcatayna uca yatisinjja, jan cunsa ajjsariri take jakenacaw tantacht'asipjjäna, pakar aruma jutasinsti Bet-sán perkatjja Saúl reyin amayapa, uqhamarac yokanacapan amayanacapsa apakawayjjapjjataynawa, ucatsti Jabes marcaruw apasjjapjjäna, ucanwa naqhantayjjapjjaraquïna. Ucatsti uca khellanacapjja Jabes marcana mä koka c'uchuruw imjjapjjaraquïna. Uca khepatsti pakallko uruw ayunapjjaraquïna. Saúl reyin jiwjjatapatsti, Davidajj Siclag chekaruw cuttjjäna, amalecitanacaru atipjasinjja, ucansti pä uruw kheparäna. Ucampis quimsa uru pasatatsti, Saúl reyin campamentopatjja mä jakew puriniraquïna, isinacapas ch'iyanokata, p'ekepas lak'ampi jach'jjatata, llaquipa uñacht'ayañataqui. Cunapachatejj purinïna ucapachasti, Davidan nayrakataparuw alt'asiraqui take ajjsartañ chuymampi. Davidasti jisct'araquïnwa: —¿Cawquitsa jutta? —sasa. —Israelitanacan campamentopatwa jaltanta —sasaw uca jakejj saraquïna. —¿Cunarac pasisti? ¡Avist'itaya, jan uqhamämti! —sasaw Davidajj saraquïna. —Soldadonacaw nuwasïwit chhuctjjapjje. Jupanacatsti waljaniraquiw jiwarapjje. ¡Saúl reyisa, uqhamarac Jonatán yokapasa jiwataraquiwa! —sasaw uca jakejj saraquïna. —¿Cunjämataraqui Saúl reyimpina, Jonatán yokapampina jiwatätapsti yatta? —sasaw Davidajj uca yatiyäwi apaniri uywatarojj jisct'araquïna. Uca uywatasti saraquïnwa: —Nayajj Gilboa kolluncascäyätwa. Uqhamaruw Saúl reyirojj pachpa lanzapjjaru liwjjattir uñjta, uqhamaraqui enemigon nuwasiña carronacapasa, caballeriapasa jac'achasiniraquïnwa niya jicjjatañatacjama. Ucapachaw jupajj khepäjja uñtaniraquïna, nayar uñjasinsti jawsaraquituwa. Nayasti jawsataparojj ist'aractwa. Ucat nayarojj janc'aquiw jisct'araquitu: ‘¿Qhitïtasa?’ sasa. Nayasti: ‘Amalecita jakëtwa’ saractwa. Ucat nayarojj jac'aparu jawscatasitu, ucat: ‘Mäpita jiwayjjeta’ sasaw saraquitu. Niya jiwirjamäscaraquïnwa, ucampisa jacascaraquïnwa. Uqhamasti nayajj jac'achasisinjja juparojj jiwayjjaractwa, nayasti amuyaraquïyätwa, jupan aynacht'jjatapatjja janiw jaquirjamäcjjänti. Ucatsti janc'aquiw p'ekepanccäna uca corona apakta, uqhamaraqui amparapanccäna uca brazaletsa, juman ucar apanjjañataqui, tata —sasa. Uqhamasti Davidajj, jupampïpcäna uca jakenacasa isinacapwa llaquisiñatjja ch'iyanokasipjjäna. Saúl reyimpina, Jonatán yokapampina jiwatapatsti wali jachapjjäna, wararipjjaraquïna, uqhamaraqui israelitanacajj atipjata uñjasipjjatapatsa. Dios Tatitun ejercitopajj atipjatätapata jayp'ucamaw ayunapjjaraquïna. Ucatsti Davidajj uca yatiyäwi apaniri waynarojj jisct'ascaquïnwa: —¿Jumajj cawquinquirïtasa? —sasa. —Nayajj yakha marcanquiri amalecita jakëtwa —sasaw jupajj saraquïna. —Uqhamasti, ¿cunjämarac jumasti Tatitun ajllita reyi contrasti amparam ayttasti? —sasaw Davidajj jach'at arsuraquïna. Ucat jupampi chicäcäna uca jakenacat mayniru jawsasinsti saraquïnwa: —¡Saram, ucatsti aca jakerojj jiwt'ayanim! —sasa. Ucat jupajj uca amalecita jakerojj chhojjriñchrantasina, jiwt'ayaraquïnwa. Davidasti ucatjja saraquïnwa: —Jumapachaw jiwatamat juchanïsctajja, jumapacharaquiw juchamsa arsusiscaractajja, Tatitun ajllit reyiparu jiwayatamjja —sasa. Davidasti aca k'ochwa jacht'asisa k'ochüna, Saúl reyita, uqhamarac Jonatán yokapampina jiwatapatjja, ucatsti uca k'ochojj take Judá oraken yatichasiñapataquiw arsuraquïna. Aca jachaña k'ochusti Asqui Jaken Libropan kellkatawa: “¡Oh, Israel! ¡Juman jach'a cancañamajj kollunacan t'unjatawa! ¡Cunjämaraqui jan ajjsaririnacasti aynacht'apjjesti! Gat sisqui uca chekansti jan yatiyapjjamti, janiraqui Ascalón callenacansa parlapjjamti, uqhamat filisteo warminacajj jan cusisipjjañapataqui, uca jan Diosar uñt'iri warminacajj jan cusisiñat sinc'upjjañapataqui. “¡Gilboa kollunaca, jumanacjjarojj jan jichhajj jallusa, ni sullasa purpati, jumanacajj jiwaña lugaräpjjatam laycu! Atipjirinacan escudopasti ucanwa taquisita uñjasiraquïnjja. Saúl reyin escudopan c'ajatapasa ucanwa tucusiwayjje. “Saúl reyimpi, Jonatanampisti janipuniw espadanacapsa, ni flechanacapsa jan enemigon wilapampiru, liq'ipampiru chilltasajj cuttanipjjerïcänti. “Saúl reyimpi, Jonatanampisti, sinti munasipjjäna jacañansa, jiwañansa, janiw jaljtapquiti. ¡Jupanacajj jach'a pacanacat sipansa wali jalirïpjjänwa! ¡Leonanacat sipansa juc'ampi ch'amanïpjjänwa! “¡Israelanquir imill wawanaca, Saúl reyit jichhajj jachapjjam, jupasti púrpura sat, uqhamaraqui lino isinacampiw isiyapjjayätamjja; korit lurat yänacampiw jumanacarojj c'achachapjjäyätamjja! ¡Cunjämarac ch'amani jakenacasti nuwasïwin aynacht'apjjesti! ¡Jonatanasti kollu patamana jiwayataraqui! “¡Jonatán jilajja, jumatjamajj wali llaquitaw uñjasta! ¡Cunja suma chuymampis nayarojj uñjayätajja! Nayataquejj munasiñamajj warminacan munasiñapat sipansa jilt'atänwa. ¡Cunjämarac ch'amani jakenacasti aynacht'apjjesti! ¡Armanacas k'ala t'unjataraquiwa!” sasa. Uca khepatsti Davidajj Tatituruw jisct'asiraquïna, saraquïnwa: —¿Cawquïri marcanacatejj Judá tokencqui ucanacar sarañajj waquisispati? —sasa. Tatitusti saraquïnwa: —Jïsa, sarañamajj waquisiwa —sasa. —¿Cawquirus sarañajjajja? —sasaw Davidajj jisct'asiraquïna. Tatitusti ucjjarojj saraquïnwa: —Hebrón marcar sarañamaw —sasa. Uqhamasti Davidajj ucaruw pä warmipamp cuna sarjjäna: Ahinoam sat warmimpi, cawquïritejj Jezreel marcanquirïcäna, uqhamaraqui Abigail warmimpi, Carmel tokenquiri Nabal jaken ijmapäcaraquïna ucampi. Uqhamaraquiw jupampi chicäcän uca jakenacjja irpasjjäna take familianacapampi, ucatsti Hebrón token utjir marcanacaruw utjnokapjjäna. Ucaruw Judá tokenquir jakenacajj purintanipjjaraquïna, ucanwa Davidarojj Judá marcan reyipäñapataqui utt'ayjjapjjaraquïna. Davidarusti yatiyapjjaraquïnwa Jabes de Galaad sisqui ucsa jakenacan Saúl reyir imantjjatapa. Ucat Davidajj qhitanaca qhitäna aqham sapjjañapataqui: “Tatituw jumanacar bendicipjjätam uqham suma chuymampi Saúl reyir uñjapjjatamata, jumanacar apnakerimaru imt'jjapjjatamata. Tatitusti jumanacarojj qhuyapayasiñampi, cheka chuymampiraqui uñjpan. Nayasti, jumanacarojj aca lurapjjatanacamatjja sumaqui uñjapjjaraquïma. Jichhasti jumanacajj ch'am catjjatapjjam, janirac thayjtapjjamti jumanacar apnakeri Saúl reyejj jiwatäcchi ucasa, jichhasti Judá tribuw nayarojj reyit utt'ayaraquitu jumanacar apnakañataqui.” Ucampisa Ner jaken yokapa Abner chachajja, qhititejj Saúl reyin ejercitopan jach'a jilïrïcän ucajja, Is-boset Saúl reyin yokaparuw irpjjaruwayi, ucatsti Mahanaim sat chekaruw irparaquïna. Ucanwa reyit utt'ayäna aca marcanacjjaru: Galaad, Gesuri, Jezreel, Efraín, Benjamín, uqhamaraqui take Israel marcjjaru. Cunapachatejj Is-boset jakejj Israel marca apnakañ kalltcän ucapachasti pusi tunca maranïnwa, ucatsti pä mararaquiw apnakäna. Ucampisa Judá tribujj Davidaruraquiw reyipat uñt'asïna. Uqhamasti Davidajj Judá triburojj apnakaraquïnwa pakallko mara, sojjta phajjsini, jupasti Hebrón jach'a marcatwa apnakaraquïna. Abner jakesti uqhamajj Mahanaim chekat mistuwayasinjja Gabaón chekaruw puriraquïna, Is-bosetan tropanacap nayräjjaru. Mä toketsti Sarvia sat jaken Joab yokapajja, uqhamaraqui Davidan soldadonacapasa, Hebrón toketjja mistunipjjaraquïnwa, ucatsti jupanacampejj Gabaón estanque jac'an jiquintasipjjäna. Paypacha ejercitonacasti uñcatasi puraw waquichrantasipjjäna, mayninacajj uca uma estanquet maysana, mayninacasti maycatanaraqui. Ucat Abnerajj Joab chacharojj saraquïna: —Waynanacajj nanacat nayräjja mistupjjpan nuwasiñataquejja —sasa. —Waliquiwa —sasaw Joab chachajj saraquïna. Uqhamapï Benjamín tributa, uqhamaraqui Saúl reyin yokapa Is-boset jaket arjjatasisajja, mayscatarojj tunca payani sirvirinacaw maqhatapjjaraquïna, ucat yakha tunca payanisti Davidat arjjatasisaraquiw sayt'asipjjäna. Sapa mayniw uñisiriparojj p'eket catuntasin, mä espadampi puracapat chhokhontäna, uqhamat takeni jiwarata uñjasipjjäna. Ucatwa uca chekajj, cawquïritejj Gabaón marcancqui ucajj Helcat-hazurim satajja. Uca urusti nuwasiñajj wali jach'apunïnwa, uqhamasti Abner jakempi, uqhamaraqui Israelan tropanacapampejj k'ala atipjataw uñjasipjjäna, Davidan soldadonacapaw jupanacarojj atipjaraquïna. Ucancapjjaraquïnwa Sarvia jaken quimsa yokanacapajja: Joab, Abisai, Asael ucanaca. Aca khepäqui ucasti mä pampa cabritjamaw wali jaliriraquïna, ucatsti Abneraruw arctäna, janiraquiw jaltayañataquejj tiempo churcänti. Abnerasti kheparu uñtasajj jach'at arsuraquïna: —Jumajj Asael chacharaquitasä —sasa. —¡Jïsa, nayätwa! —sasaw jupajj saraquïna. Ucat Abnerajj saraquïna: —Jan juc'ampi arcnakjjestati. Ucampisa, mä kawkha uywatanacaru catum, ucatsti cunanactejj jupanacajj apapqui take ucanacampi kheparjjaraquim —sasa. Cunjämatejj Asael chachajj jan antutañ muncänti, wasitat Abnerajj sascaquïnwa: —¡Jan juc'ampi arcnakjjestati, jan ucasti orakeruw jaknokäma! Ucatsti, ¿cuna ajanumpiraqui Joab jilamarusti uñstästi? —sasa. Cunjämatejj Asael jakejj jan antutañ muncänjja, Abnerasti puracapat lanza puntapampiw chhokhontäna, khepäjjaru junsuñcama, ucat Asael jakejj ucqharpachaw jiwata uñjasïna. Take qhitinacatejj uca chekaru purinipcäna ucanacajja, cawqhantejj Asaelajj jiwcatayna ucanacasti sayt'asipjjänwa jupar uñjañataqui. Ucampisa Joab, uqhamaraqui Abisai jakempejja Abnerarojj arctasipcaquïnwa. Inti jalanta ucqharusti Ama sat kollu pataruw puripjjäna, Gía uñcatasina, Gabaón tokeru sarañäquis uca wasara tokena. Ucanwa benjaminitas sat jakenacajj Abneramp tantacht'asipjjäna, ucatsti mä ejército waquicht'asisinjja kollu pata tokenacaruw utjnokapjjäna. Ucat Abnerajj Joab chacharojj art'araquïna: —¿Janit aca jiwarayäwejj tucuscani? ¿Janit amuycta aca luräwejj jan walt'añaqui apanirapistani ucjja? ¿Cunapachas jakenacamarojj ordenaraquïta jilanacaparu jan juc'ampi arcnakjjapjjañapataqui? —sasa. Joab chachasti ucjjarojj saraquïnwa: —Nayajj juramentompiw Dios nayrakatana arsurapsma, janitejj aca khanañchcasamän ucqhajj, jakenacajjajj khanjtaniñapcamaw jilanacaparojj arcnakaraquisapäna —sasa. Ucatsti ucspachaw Joab jakejj ordenaraqui trompeta toct'apjjañapataqui, ucatsti take jakenacaw suyt'apjjäna, israelitanacarusti janiraquiw juc'ampi arcanakjjapjjänti, uqhamaraqui janiraquiw jupanac contras juc'ampi nuwascjjapjjänti. Abner jakempi, jupampi chicäpcän ucanacampisti Arabá sisqui uca pampanjamwa uca pakari arumajj sarapjjäna, ucatsti thaqui chekañchjjasinsti, Jordán jawir maqhatawayapjjäna, Bitrón sisqui uca cheka pasawayasasti Mahanaim sisqui uca chekaruw puripjjäna. Joab chachasti Abner jakempiru, qhitinacatejj jupampi chicäpcän ucanacarusti janiraquiw juc'ampi arcnakjjänti, lista pasasinsti yatisiraquïnwa tunca llätuncani oficialanacan jiwarapjjatapa, ucanacasti Davidan oficialanacapänwa, uqhamaraqui Asael chachas jiwaraquïna. Ucampisa Davidan arquirinacapajja quimsa pataca sojjta tuncani jakenacaruw jiwarayapjjaraquitayna, Benjamín tribunquirinacata, uqhamaraqui Abneran jakenacaparusa. Ucat juc'ampi kheparusti, Asael jaken amayapajj Belenaru apatäjjaraquïnwa ucaruw imjjapjjaraquïna, awquipan sepulturaparu. Joab chachampi jakenacapampisti uca arum pakariw sarapjjaraquïna, khanjtanirusti Hebronaruw puripjjaraquïna. Saúl reyin jakenacapampi, Davidan jakenacapampisti mä kawkha maranacaw guerran nuwasipjjäna, ucampisa Davidan jakenacapajj juc'at juc'atwa ch'amani tucupjjäna, Saúl reyin jakenacapasti juc'at juc'ataracwa thayjtapjjaraquïna. Davidan wawanacapasti, cunapachatejj jupajj Hebronan jaccäna ucanacasti acanacänwa: Amnón, ucasti jilïri wawänwa, Jezreelanquiri Ahinoam warmin wawaparaqui; ucjjarusti Quileab sataraquïnwa, ucasti Carmel token utjiri Nabal jaken ijmapa, Abigail warmin wawaparaquïnwa; ucjjaru, quimsïri wawapasti Absalón sataraquïnwa, Maaca warmin wawapa, uca warmisti Talmai jaken phuchapänwa, jupasti Gesur marcan reyiparaquïnwa. Pusïri yokapasti Adonías sataraquïnwa, Haguit warmin wawaparaqui. Pheskëri yokapasti Sefatías sataraquïnwa, Abital warmin wawaparaqui. Sojjtïri yokapasti Itream sataraquïnwa, Egla warmin wawaparaqui, jupasti Davidan yakha warmiparaquïnwa. Acanacasti Davidajj Hebronan jaccäna ucapachaw nacipjjaraquïna. Saúl reyin jakenacapampi, Davidan jakenacapampisti nuwasiscaquïnwa, ucampisa Abner chachajj Saúl reyin utapanjja juc'ampi munañaniw tucüna. Saúl reyisti mä warmimpiw sarnakaraquïna, ucasti Rizpa satänwa, Aja jaken phuchapa, Abnerasti uca warmimpiw sarnakjjaraquitayna. Ucatwa Is-boset chachajj Abnerarojj saraquïna: —¿Cunatsa awquejjan uñt'atapampi iquintta? —sasa. Abner chachasti Is-boset jaken uqham satapampejja wali colerasïna ucat saraquïna: —¿Nayasti anütti, alekaqui mä anjama aca Judá marcan sirviñataquejja? Nayajj Saúl awquiman utapanjja take chuymaw take cuns lurta, uqhamaraqui amigonacaparusa, familianacaparusa, jumarusti janiraquiw Davidan amparaparu catuycsmati. ¿Ucatti jichhajj jumajj mä warmimpi jucha luratajjat juchañchitäta? ¡Tatitusti nayarojj wali mutuyitpan, janitejj Davidampi phokä, cuntejj Tatitojj arsuwayqui ucanacampejja! ¡Saúl reyirusti tronopjja apakaraquïwa, Davidaruraquiw Israeljjaru, uqhamaraqui Judá orakjjaru reyit utt'ayaraquï, Dan sisqui uca chekata, Beerseba sisqui uca chekcama! —sasa. Is-boset jakesti ucjjarojj janiw juc'ampi arscjjänti ni mä arumpsa, ajjsararaquïnwa. Abnerasti mayni qhitanacwa Davidan ucaru qhitäna aqham sañapataqui: “¿Qhitinquis aca marcajja? Mä arust'äwi lurañäni, nayasti kawkhtejj puedcä ucwa lurä take Israel marcajj jumampi sayt'asiñapataqui” sasa. Davidasti ucjjarojj saraquïnwa: “Jumampi mä arust'äwir mantañataquejj iyawsaquïmawa, ucampisa mä amtäwimpi: Cunapachatejj nayar uñstiri jutcät ucapachajja, Saúl reyin Mical phuchapjja irpanipunim, jan irpancäta ucapachasti antesas jan uñstcjjestati” —sasa. Uqhamarusa Davidajj Is-boset jaken ucarojj mayni qhitanaca qhitaraquïnwa aqham sasa: “Mical warmi catuyita, jupajj warmejjawa, jupampisti filisteonacan chhojjorasiñanacapat pataca lip'ichinac apanisaw casarasta” sasa. Uqhamasti Is-boset jakejj Paltiel jaket irparanipjjañapataquiw qhitäna, uca Paltiel jakesti Lais jaken yokapänwa, Mical warmin chachaparaqui. Ucampisa Paltiel jakejj khepapatwa jacht'asisa arcäna, Bahurim sisqui ucacamaw arcaraquïna. Ucanwa Abnerajj Paltiel jakerojj cuttanjjañapataqui saraquïna, jupasti cuttanjjaraquïnwa. Uca khepatsti Abner chachajj Israelanquir jilïri jakenacampiw parlaraquïna, aqham sasa: “Niya mä kawkha maranacaraquiw jumanacajj sarnakapjjta, Davidajj jumanacan reyimäñama munasina. Jichhajj waliquiwa, horasasti purinjjaraquiwa, Tatitusti Davidarojj arsuraquïnwa, Israel marcaparojj jupa toke filisteonacata, uqhamaraqui take uñisirinacapan amparapat khespiyaña” sasa. Abnerasti Benjamín tribunquir jakenacampejj parlaraquïnwa, ucatsti Hebronaruw sararaqui Davidar yatiyañataqui cuntejj Israel jakenacajj amtcatayna take ucanaca, uqhamaraqui Benjamín tribunquir jakenacas amtcatayna ucanacsa. Pä tunca jakempiw Hebronarojj purinïna, cawqhanccäntejj Davidajj uca chekaru, Davidasti jupataquejja, uqhamaraqui jupampi chica sarcän uca jakenacataquisa mä jach'a mank'äwi waquicharaquïna. Abnerasti Davidarojj saraquïnwa: —Jichhajj sarjjañajjawa take Israel jakenacaru tantacht'añataqui, ucat juma jach'a reyimpi mä arust'äwi lurañapataqui, uqhamat juma jach'a reyejj cunjämarutejj muncta uqhamaru apnakañamataqui —sasa. Davidasti Abnerarojj mä sumwa qhitanuct'jjäna, ucat Abnerajj c'uchiquiraquiw sarjjäna. Joab chachampi Davidan arquirinacapampisti uca horasaw purinisipcaraquïna pampa toketa, cuntejj uñisirinacapat aparanipcatayna ucanacsti waljpunwa apanipjjatayna. Abnerasti janiraquiw Davidampi chica Hebronancjjänti, jan ucasti jupajj c'uchiquiw sarjjatayna Davidan qhitanucutajja. Joab chachasti take ejercitopampi purinisasti, yatiyapjjaraquïnwa Ner jaken yokapa Abnerajj reyimpi jiquisitapa, ucatsti sarjjataparaqui reyin qhitanucutajja. Ucanac ist'asinsti Joab jakejj reyir uñjiriw saräna, ucat saraquïnwa: “Jach'a rey, ¿cunarac jumasti lurtasti? Abnerajj jach'a reyiru uñjiriraquis jutataynajjä, ucatsti jach'a reyejj qhitanucjjaquiraquitaynasä. ¿Jach'a reyisti janit yatqui, Ner jaken Abner yokapajj reyir sallkjiri, uqhamaraqui uñakeri jutatapsti, uqhamaraqui take cuntejj jach'a reyejj lurqui take ucanaca?” sasa. Joab jakesti Davidampi parlaña tucuyjjasin mistunjjatapatsti, mayni qhitanacwa qhitäna Abner jakeru thakhanipjjañapataqui, jan Davidar yatiyasa, uca qhitanacasti Sira sisqui uca uma phuch'u chekatwa cutt'ayanipjjäna. Cunapachatejj Abnerajj Hebronar purinïna ucqhasti, Joab jakejj marcat mistuña puncut qhursa tokeruw irpäna, jupa sapampiqui parlañataqui, ucanwa puracat chhokhontasin jiwayäna, Asael jilaparu jiwayatapat phoksusisa. Uca khepatsti, cunapachatejj Davidajj ucanac yatïna ucapachasti sänwa: “Nayampi reinojjampisti, Tatitu nayrakatanjja janiw cuna juchanïpctsa, Ner jaken Abner yokapan jiwatapatjja. Take juchasti Joab jaken p'ekepjjaru puriscpan, uqhamaraqui take familiapjjarusa, utapansti utjaquipunpan maynisa wila apa usunejja, lepra usunisa, jan ucajj cojosa, jan ucasa jaken jiwayatasa, mank'ata pist'ayasiñasa” sasa. Joab, uqhamaraqui Abisai jakempisti Abnerarojj jiwayapjjänwa guerrana, Abnerajj uca paninin jilaparu Gabaón chekan jiwayatap laycu. Ucatsti Davidajj Joab jakempiru uqhamaraqui qhitinacatejj jupampi chekäpcäna ucanacarusti saraquïnwa: “Jichhajj isinacam ch'iyarasipjjam, ucatsti chhanqha isinacampi isthapisipjjaraquim, Abneran jiwatapatsti lutt'asipjjaraquim” sasa. David reyisti, Abnerar imañataqui callasipcäna uca khepäjjwa sararaquïna. Ucatsti Abnerarojj Hebronaruw imjjapjjäna. Ucanwa reyejj wali jach'at wararisa jachäna, Abneran sepulturap jac'ana, take jakenacasa uca quipcaraquiw jachapjjäna. Ucat reyejj aca jachcañ k'ochu Abneratjamajj k'ocht'asi: “Abner, ¿cunatarac jumasti uqham jiwta, mä jan wali ñankha jakëcasmasa uqhama? Amparanacamasa janejjay chinuntatäcchïntejja, cayunacamas janiraquejjay cadenampi ñach'antatäcchïntejja. ¡Qhitinacatejj jan wali jakenacan amparapan jiwapjje, uqhamaw jiwawaytajja!” sasa. Jakenacasti Abneratjamajj wali jachasipcaquïnwa. Ucatsti Davidan ucaruw sarapjjäna, mankt'asiñapataquiw achict'apjjaraquïna, janïra jayp'untquipana, ucampisa Davidajj juramentompiw arsüna aqham sasa: “¡Diosasti nayarojj wali mutuyitpan, nayatejj t'ant'sa jan ucajj mä cunsa janïra inti jalantquipana mallt'ä ucapachajja!” sasa. Davidan arunacaparusti takeniw sum amuyapjjäna, ucatsti waliquiwa sapjjaraquïnwa, take cuntejj reyejj lurcän ucanacasti jakenacataquejj waliquipunïnwa. Uca urusti israelit jakenacajj sumwa amuyjjapjjäna, Davidajj jan cuna luratapas utjcänti Ner jaken Abner yokapan jiwatapampejja. Ucat reyejj janc'aquiw jilïrinacaparojj saraquïna: “Cunjämatejj jumanacajj jichhajj yatipjjta, jichhürojj Israel marcan mä jach'a jilïri jakew jiwi. Ucatwa nayajj Diosan ajllita reyïcasinsa, wali ajjsarañajjaw utjitu uqham sinti jan wali Sarvia jaken yokanacapan luratanacapatjja. ¡Jichhajj Tatitojj churpan cunatejj waquisqui uca, qhititejj aca jan wali lurqui ucarojja!” sasa. Saúl reyin yokapa, Is-boset jakejj, Abner chachan Hebrón chekan jiwatap ist'asinjja, ch'amwa thayjtayasïna, take Israel jakenacasti wali ajjsarapjjaraquïna. Is-boset jakesti pani jaken sirvitänwa, ucanacasti lunthatanacan jilïripäpjjänwa. Maynïrejja Baana satänwa, maynïristi Recab sataraqui. Jupanacasti Beerot chekanquiri Rimón sat jaken yokanacapänwa, uqhamasti Benjamín tribut jutirïpjjaraquïnwa, Beerot marcarojj Benjamín tribunquirit uñt'atätap laycu. Beerot marcan jaquir jakenacajj Gitaim sisqui uca chekaru jaquir sarjjapcchïna ucasa, cawqhantejj jaya marcat jutir jakenacar uñtata jichhacama jacasipqui. Jichhasti, Saúl reyin, Jonatán yokapasti mä yokaniraquïnwa. Ucan sutipasti Mefi-boset sataraqui, qhititejj paypach cayuta suchücaraquïna. Cunapachatejj Mefi-bosetajj pheska maranïcän ucqhajja, Jezreel chekatjja Saúl reyimp, Jonatanampina jiwatapa yatiyäwiw purinïna, ucatwa wawa uywiri warmejj jupar ichjjarusiwayasina Mefi-bosetampi jaltjjäna, ucampisa uqham janc'aqui jaltjjasinsti tincupjjänwa, ucatwa cojo kheparjjaraquïna. Beerot chekan utjasiri Rimón jakena, Recab uqhamaraqui Baana yokanacapasti Is-boset jaken utaparuw sarapjjäna, wali lupt'ancän uca chica uruw puripjjäna, Is-bosetasti mank'añ tucuyasin ict'ascän ucapacha. Uta uñjiristi trigo k'omachascaraquïna, ucampisa jupajj icj- jjaraquitaynawa, uqhamatwa Recab, uqhamaraqui Baana jilapampejj jan qhitin uñjcata mantapjjäna. Uta mankharu mantapjjän ucqhasti Is-boset jakerojj iquiñapan iquisquirwa jicjjatapjjäna, ucatwa jiwayapjjäna, p'eke apakapjjaraquïna. Ucatsti p'ekjja apasjjapjjänwa, uca pakari arumaw sarjjapjjaraquïna, Arabá thaquinjama. Davidar catuyañataqui, jupasti Hebrón chekancascaraquïnwa, reyirusti sapjjaraquïnwa: —Jach'a Rey, acajj Is-boset jaken p'ekepajja, jupajj Saúl reyin yokapänwa, juma jach'a reyin uñisiriparaquïnwa, jumarusti jiwañamwa munaraquïnjja. Ucampisa jichhürojj Dios Tatituw muni juma jach'a reyin Saúl reyimpita, uqhamaraqui wawanacapampita phoksusiñamataqui —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Nayasti juramentompiw sapjjsma Tatitun sutipjjaru, jupaw nayarojj take jan walt'añat khespiyitu, cunapachatejj maynejj nayaru Saúl reyin jiwatapa yatiyiri jutcän ucapachajja, jupan amuyatapatjja mä suma yatiyäwi churquitaspa uqham amuyasïnjja, ucampisa uca yatiyäwi churatapajja jupar catuntañataquiw arsuraquïna, ucat Siclag sisqui uca chekan jiwaytjja. ¡Jichhajj ucat sipansa juc'ampwa jumanacampejj luraraquëjja, jan wali jakenaca, jumanacajj mä jan juchan jakeruw jiwayapjjtajja, jupan utapan iquisquiriruw jiwayapjjtajja! Uca laycu, jichhajj nayaw jumanacarojj uca jucham uñt'asiyapjjäma. ¡Jumanacarojj k'alwa aca oraket chhactayapjjäma! —sasa. Ucatsti ucspachaw Davidajj oficialanacaparojj ordenaraquïna, ucat uca oficialanacajj jiwarayapjjaraquïnwa, amparanacapsa, cayunacapsa qhuchhurapjjaraquïnwa, ucat uca Hebrón marcan uma estanque jac'aruw warcuranipjjäna. Ucatsti Is-boset jaken p'ekep catusinsti, Hebrón chekaruw imt'jjapjjaraquïna, Abner jaken sepulturaparu. Uca khepatsti Israelan take tribunacapajj Hebronarcamaw sarapjjäna, Davidampi parlañataqui, sapjjaraquïnwa: “Nanacajj juman quipca familiamäpjjtwa. Chekpachansa Saúl reyejj nanacan reyejjäcchïnsa, ucampisa jumaw Israel marcarojj apnakascäyätajja guerran nuwasiñanacapanjja. Uqhamarus Tatitojj jumaruraquiw arsuwaytam Israel marcaparu sarayañamataqui uqhamaraqui apnakañamataqui” sasa. Uqhamaw Israelanquir take jilïri jakenacajj Hebrón chekan David reyimpi parliri sarapjjäna, jupasti mä arust'äwi luraraquïna jupanacampejja, Tatituru testigot uscusa. Uqhamasti jupanacajj uca urojj Davidarojj reyit utt'ayjjapjjäna, take Israel marcjjaru. Davidasti quimsa tunca maranïnwa cunapachatejj reyïña kalltcän ucapachajja, ucatsti pusi tunca maraw reyit apnakaraquïna. Hebrón marcansti pakallko chicatani maraw Judá orakerojj reyit apnakäna, ucjjarusti Jerusalenan take Israel marcaru uqhamaraqui Judá marcarojj quimsa tunca quimsani mararaquiw apnakäna. Rey Davidampi, jakenacapampisti Jerusalenaruw sarantawayapjjäna, jebuseo jakenacar nuwantañataqui, jupanacasti ucsa tokenacanwa jacapjjäna. Ucampisa jebuseonacajj amuyapjjaraquïnwa, Davidajj janis uca marcar mantcaspa uqhama, ucatsti sapjjaraquïnwa: “Janiw jumajj acar mantancasmati, juyqhunacampi, cojonacampiquiw jumarojj jarct'apjjätamjja, jan mantaniñamataqui” sasa. Ucampisa Davidajj Sión chekan sayt'asiñajj utjcänsa ucjja catuntaraquïnwa, jichhasti Davidan Marcapat uñt'atawa. Davidasti ucapachajj saraquïnwa: “Qhitinacatejj jebuseo jakenacaru nuwjcani ucanacasti uma canalanjam mantapjjpan, ucatsti juyqhunacampiru, cojonacampiru jiwaraypan, nayasti ucanacarojj walpun uñisiractjja.” Ucatwa uca säwejj jutaraqui, “Juyqhunacasa, cojonacasa janiw Tatitun utaparojj mantapcaspati” sasa. Uca khepatsti Davidajj uca sayt'asiña chekaruw utjantasïna, ucatsti Davidan Marcapa sasaw suticharaquïna. Ucat uca marcarojj mä jach'a perkampiw muyuntayaraquïna, Milo sisqui uca chekata, palaciocama. Davidan munañanïñapasti juc'ampiraquiw saratatäna, yapjjattaraquïna, take ch'amani Dios Tatitusti jupampiraquïnwa. Ucatwa Tiro marcan Hiram reyipajj, Davidan ucarojj mayni qhitanacwa qhitaniraquïna; carpinteronacampi, kala ch'iyiri jakenacampi, ucanacasti cedro maderanac apt'ataw jutapjjaraquïna, jupanacasti David reyin palaciopwa utachapjjaraquïna. Ucapachawa Davidajj amuyaraquïna Tatitojj juparu Israelan reyipat utt'ayatapa, uqhamaraqui reinoparusa jiltayatapa, Israel marcaru apnakañapanjja. Hebrón chekata Jerusalenaru sarjjatatsti, Davidajj ucanjja juc'ampi warminaca catusiraquïna, uqhamaraqui uñt'atanacsa, ucanacasti Davidataquejj juc'ampi yokanaca, phuchanaca wawacharapipjjaraquïna. Jerusalenan nascäna uca wawanacasti aqham sutininacänwa: Samúa, Sobab, Natán, Salomón, Ibhar, Elisúa, Nefeg, Jafía, Elisama, Eliada, uqhamarac Elifelet ucanaca. Filisteonacasti cunapachatï Davidan Israeljjaru reyit utt'ayatäjjatap yatipjjän ucapachasti, take jupanacajj Davidar thaktiriw sartapjjäna, ucampisa Davidajj ucjja yatiraquïnwa, ucatwa sarjjaraquïna imantasiña chekaru. Ucatsti filisteonacajj sarantasipcaquïnwa, take uca Refaim sisqui uca valle catuntapjjaraquïna. Ucatwa Davidajj Tatituru yanapa mayiraquïna, jisct'asiraquïnwa: —¿Filisteo jakenacarojj nuwantiristti? ¿Jupanacarojj atipjayitätati? —sasa. Tatitusti juparojj saraquïnwa: —Jïsa, nuwantascaquim, nayaw jumarojj jupanacjjaru atipjaña churäma —sasa. Davidasti Baal-perazim sisqui uca chekaruw purinïna, ucanwa atipjaraquïna. Ucatwa saraquïna: “Mä jaliri umar uñtatwa Tatitojj uñisirinacajj taypin thaqui jist'ararapitu” sasa. Ucatsti uca chekarojj Baal-perazim sasaw suticharaquïna. Uqhamarus filisteo jakenacajj diosanacapjja pachparuw apanucusiwayapjjatayna, Davidampi jakenacapampisti uca yakha diosanacwa apthapipjjaraquïna. Ucampisa filisteonacajj wasitatwa uca Refaim valle catuntiri cuttanipjjaraquïna. Uqhamasti Tatituruw Davidajj wasitat sarasin jisct'asiraquïna, Tatitusti juparojj saraquïnwa: —Jani nayräjjatjja nuwantamti jan ucasti cunapachatejj bálsamo sat kokanacäquis uca chekaru purisinsti khepäjjata jupanacarojj muyuntam, ucatsti nuwantam. Cunapachatejj uca kokanac patan sojjoquiri ist'äta ucapachasti jupanacarojj nuwantascaquim, ucajj sañ muni nayaw sarascta juman nayrakatama, filisteonacaru jiwarayañcama nuwjañataqui —sasa. Davidasti cunjämtejj Tatitojj siscatayna uqhamwa luraraquïna, ucat filisteonacarojj atipjaraquïna Gabaón sisqui uca chekata Gezer sisqui uca chekcama. Davidasti wasitatwa take Israel marcan ajllita soldadonacaru tantacht'äna, ucanacasti quimsa tunca waranka jakenacänwa. Judá oraketa, Baala sisqui uca chekat take jupampi chicäpcäna uca soldadonacampi sartanisinsti, Tatitun arcapa uca chekat aptawayjjañaruw uscusi. Uca arcjjataraqui Tatitutjja mayisitajja, konuñapasti querubines sat angelanacjjancaraquiwa. Ucañcamasti Davidampi take israelitanacampisti, Diosan nayräjjapa sarapjjaraquïna, take ch'amanacapampi k'ocht'asisa, uqhamarac thokt'asisa, arpanacajj toct'apcäna ucarjama, salterionaca, panderonaca, castañuelas, uqhamarac platillos sata ucanacat toct'asisa. Cunapachatejj Era de Nacón sat chekaru puripcän ucapachasti, carreta katatipcänsa uca vacanacaw lanctasipjjäna. Diosan arcapasti niyapuniraquiw jalactäna. Ucatwa Uza sat jakejj amparapampi loktäna uca arca catthapiñataqui. Uqham uñjasinsti Diosajj colerasïnwa, ucatwa Uza jakerojj pachparu jiwayäna, Uza jakesti pachpa uca Tatitun arcapa jac'arpacharaquiw jiwata uñjasïna. Davidasti uqham Tatitojj Uza jakeru jiwayatapatsti colerasïnwa, ucatwa uca chekarojj Pérez-uza sasa sutichäna. Jichhacamaraquiw uqham sutichatäsqui. Ucampisa uca urpacharaquiw Davidajj Dios nayrakatanjja wali ajjsarthapïna, ucat art'asiraquïna: “Janiw waquiscpachati Tatitun arcapa apañajjajja” sasa. Cunjämatejj jani Tatitun arcapa apaña muncjjapjjänti Davidan Marcaparu, ucatsti Obed-edom sat jaken utaparu jaytanipjjañapataquiw arsuraquïna, jupasti Gat sisqui uca chekanquiriraquïnwa. Tatitun arcapasti Obed-edom sat jaken utapanjja quimsa phajjsiw ucancäna. Tatitusti juparusa uqhamaraqui take familiaparusa wali bendiciraquïna. Cunapachatejj Davidaru yatiyapjjäna, cunjamtï Tatitojj Obed-edom jakeru uqhamaraqui take familiaparu bendicïna, arcan utapancatap laycu, ucapachasti Davidajj jach'a cusisiñampiw Diosan arcapjja Obed-edom jaken utapat aptayanjjäna, Davidan Marcaparu. Uca arca apirinacasti, niya sojjta chellktasipcäna ucapachaw Davidajj mä orko vacampi, mä liq'i orko ovejampi sacrificiot loktäna. Davidasti efod lino sat isimpi ist'ataraquiw saräna, take ch'amapampiraquiw thokt'asïna, Davidasa, uqhamaraqui take israelita jakenacasa, qhitinacatejj uca arca apapcäna ucanacajj, cusisiñat wali arnakasipjjäna, uqhamaraqui trompetanacsa wali toct'asipjjaraquïna. Cunapachatejj Tatitun arcapajj Davidan Marcaparu purjjän ucapachasti, Saúl reyin phuchapa Mical warmejj ventanatwa uñtasinïna, rey Davidaru cusisitapata, uqhamarac thokhotapatsa Tatitun nayrakatapana, Davidarojj wali chuymapanjja jisc'achäna. Tatitun arcapasti apatäjjänwa, uchäwiparu uscutäjjaraquïnwa, mä carpa mankharu cuna carptejj Davidajj arca uscuñataquipuni lurcatayna uca mankharu. Ucatsti Davidajj janc'aquiw sacrificionaca, sumancthapiña loktäwinaca loktaraquïna, Tatitun nayrakatapana. Uca sacrificionaca loktañ tucuyjjasinsti take marcpacharuw, take ch'amani Tatitun sutipjjaru bendiciraquïna. Ucana take israelitanacajj tantacht'atäpcän ucanacaru, chacharu, warmiru, t'ant'a churaraquïna, dátiles sata ucat lurat tortampi, maynïri tortasti waña uvanacat lurataraquïnwa. Take ucanaca pasatatsti utanacaparuw cuttawayjjapjjäna. Uqhamaraquiw Davidas utaparu cuttanjjaraquïna familiaparu bendiciñataqui, ucampisa Saúl reyin phuchapa Mical warmejja, catokeriw mistunïna, ucatsti saraquïnwa: —¡Israel marcan reyipajj jichhürojj ucqha sumsa lurejjä, uywatanacapan esclavanacap nayrakatanjja, mä jan p'enkan jaker uñtatas tucujjä! —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Jïsa ucajj chekawa, thokt'asiscapuntwa, ucampisa Tatitun nayrakatapanwa thokt'astjja, juparaquiw nayarojj awquim lanti ajllisitu, uqhamaraqui take familiama lanti, nayajj Israel marcapan jach'a jilïrïñajjataqui. Ucatwa jupa nayrakatan thokt'astjja. Ucampisa jichhajj juc'ampi alt'at chuymanïyäwa, uqhamaraqui nayapachaw jisc'achasiraquï, juman amuyatamatjja, ucampisa uca pachpa cawquïri esclavanacattejj parlctasa ucanacan suma uñjatäyäwa —sasa. Mical warmisti take jacañapanjja janiw mä sapa wawanïcänsa. Cunapachatejj David reyejj palacioparu suma utt'asjjäna ucapachasti, Tatitojj juparojj sumancañanwa jacayäna take uñisirinacapampi muyuntatäcäna ucanacampisa, ucapachaw Natán profetaru aqham saraquïna: —Cunjämatejj jumajj uñjcta, nayajj mä suma cedro palacion jacastjja, Diosan arcapasti mä cortinanac mankhanacwa jicjjatasi —sasa. Natán profetasti saraquïnwa: —Cuntejj amtctas take ucanacjja luramaya, Tatitusti jumampïscaraquiwa —sasa. Ucampisa uca arumajj, Tatitojj Natán profetaruw uñstäna, ucatsti aqham saraquïnwa: “Saram, ucat David sirvirejjampi parlam, yatiyaraquim, naya Tatitun arsutajja: ‘Janiw jumati nayataquejj mä templo utacharapquitäta, ucan nayajj jacañajjataqui. Israelitanacaru Egipto marcat irpsuncta uca urut jichhacamajj, janipuniw nayajj templonacan utjascti, jan ucasti mä carpanacanacpunwa utjastjja. Take uca maranaca jupanacampi sarnakasasti, janipuniw jupanacat cawquïr jilïr irpirinacaparus maycti, qhitinacarutejj nayajj Israel marca apnakapjjañapataqui utt'aycta ucanacarusa, cedro maderat mä templo utacharapipjjeta’ sasajja. Uca laycu, David sirvirejjarojja sascaquim, naya take ch'amani Tatitun arsutajja: ‘Nayaw jumarojj awatquirit irpsunsma, uqhamaraqui tama khepäjja sarañsa apakaracsma, uqhamat Israel marcajjan jilïripäñamataqui. Cawquirutejj sarcäyätas ucansa juma chicaraquiw sarayätjja, take uñisirinacamatejj jumaru maqhatapcäyätam ucanacarusa k'alwa tucjaractjja, ucjjarusti jach'aruw aptaracsma, cunjämatejj acapachan jach'a jilïri jakenacajj tucupjje uqhama. Uqhamarus marcajjataquejj mä orake waquicharactjja, ucaruraquiw Israel marcajj uscusta uca pachpa chekan jacapjjañapataqui, jan qhitis cun sascañapataqui, uqhamarac jan wali jakenacas jan t'akhesiyascañapataqui cunjämatï kalltanjja lurapcäna uqhama, cunapachatï jilïrinaca marcajjar apnakañapataqui utt'aycäyät ucapachasti. Nayaw take uñisirinacamatjja khespiyata uñjasiyäma. Yatiyaracsmawa jumanjja walja wawanacamaw utjani, cunapachatejj jacañamajj tucusjjani ucatsti jiwjjaraquïta, ucapachasti nayaw mayni juman wawamaru marcan reinopjjaru utt'ayaraquï. Juparaquiw nayataquejj mä templo utacharapitani, nayasti reinopjja wiñayataquipuniw utt'ayaraquëjja. Nayaw jupan awquipayäjja, jupasti nayan wawajjaraquïniwa. Cunapachatejj cuna jan walsa lurani ucapachasti nayaw juparojj mutuyaraquï, jawk'antaraquïsa cunjämatejj mä awquejj wawapar jawk'antqui uqhama. Ucampisa munasiñajjajj janiw jupatjja apakatäcaniti, cunjämatejj Saúl reyitjja apakasjjayäta uqhama, juparusti nayaw apakjjaracta jupa lanti jumaru utt'ayjjañataqui. Juman wawanacamajj wiñayaw apnakapjjani, uqhamaraqui reinomasti wiñayataquiraquïniwa nayan uñjatäscaraquiniwa, uqhamaraqui juman tronomasa wiñayataqui utt'atapuniraquïniwa’ ” sasa. Natán profetasti take acanacwa Davidarojj yatiyaraquïna, cunjämtejj uñjcatayna uqhamaraqui ist'catayna uqhampacha. Uqhamasti David reyejj Tatitumpi parlañataquiw jupan nayrakataparu mantawayäna, ucat saraquïna: “Dios Tatitu, ¿qhitiraquït nayasti, uqhamaraqui cuna asquiraqui familiajjasti, acacama nayar puriyaniñamataquisti? ¡Take ucanacasti jumataquejj janiw cunäquisa, Tatitu, aca sirviriman, uqhamarac wawanacajjan apnakañapajj cunjamäcanitï acat kheparojja uca tokenacatsa khanañcharactawa! ¡Janiw qhiti jakesa jumjamajj lurquiti, Tatitu! ¿Cunampiraqui jichhasti säma, Tatitu, jumatejj aca sirvirimarojj suma uñt'sta ucapachasti? Take aca muspharcañanacsti jumaw lurtajja, cunjämatejj arscäyäta, muncaraquïyäta, nayan uñt'añajjataqui. Uca laycu, nayan Tatitojja, ¡cunja jach'ätas jumajja! Janiraquiw qhitis jumjamajj utjquiti, ni yakha diosas utjcaraquiti jumat sipanjja, cunjämtejj nanacajj take cuna ist'apjjta uqhamarjamajja. Israel marcama toketsti, ¡janiw yakha marcajj jupjamajj utjquiti, marcamasti maya sapaquiw aca orakenjja! Jumaraquiw, Dios, khespiytajja juman marcamäñapataqui, ucatsti jach'aruraquiw apttajja, jupataquisti jach'a muspharcañanacwa luraractajja. Egiptot khespiyanita marcam nayrakatatsti jumaw apanucuractajja, yakha marcanacarusa, uqhamaraqui diosanacaparusa. Jumaraquiw amtaractajja Israelajj wiñayataqui juman marcamäñapataqui, jumasti Tatit Diosapäñamataquiraqui. “Uqhamasti, Dios Tatitu, arsutanacamjja phokhapunimaya aca sirvirimataqui uqhamaraqui wawanacapataquisa, cuntejj arscta ucasti phokhasipunpanaya. Sutimasti jach'ar aptatapunïpan, ucatsti arsutaraquïpan, take ch'amani Tatitojj Israelan Diosapätapa. ¡David sirviriman wawanacapasti, juman yanapamampejj wiñayataquipuni sayt'aspan! Jumätaw take ch'amani Tatitojj, nayar yatiyista wawanacajjan apnakañap toketjja; ucatwa nayajj, juman sirvirimäctsa ucasa, aca mayïwi mayt'assma. Jumätawa Tatitu Diosajj, arsutanacamasti chekapapuniraquiwa, aca sirvirimarusti ucqha suma munasiñampiw arsuractajja; jichhajj, aca sirviriman wawanacaparojj bendiciraquimaya, uqhamat juman yanapamampejj wiñayataquïpjjañapataqui. Jumaw, Dios Tatitu, arstajja, juman bendicionamampisti, aca sirviriman wawanacapajj wiñayataquipunïniwa” sasaw Davidajj mayisïna. Take acanac khepatsti Davidajj filisteonacaruw atipjäna, jupanacarusti apnakaraquïnwa, uqhamaraqui apnakañanacapsa apararaquïnwa. Moabita jakenacarusti atipjaraquïnwa, jupanacarusti orakeruw liwirtayaraquïna, uqhamat mä ch'anqhampi tupt'asa. Qhitinacatejj pä ch'anqha taypincapcäna ucanacarusti jiwarayatäñataqui juchañchatäpjjänwa, cawquirinacatejj mä ch'anqha taypincapcäna ucanacasti perdonatäpjjaraquïnwa. Uqhamaw moabita jakenacajj Davidan apnakatäpjjäna, impuestonacsa pagapjjaraquïna. Davidasti Hadad-ezer sisqui uca Rehob jaken yokaparus atipjaraquïnwa, qhititejj Soba oraken reyïcan ucaru, cunapachatejj acajj wasitat orakenacapa Eufrates jawir token aptasjjañ munäna ucapacha. Jupanacatsti Davidajj waranka pakallk patacani caballería soldadonac apakanïna, pä tunca waranka infantería soldadonacampi; uqhamarusa caballonacan cayunacapsti k'alwa p'aquiraniraquïna, pataca caballonacaqui carronacapataqui jilt'ayanjjäna. Ucatjja janc'aquiraquiw sirio jakenacajj purinipjjäna Hadad-ezer sisqui ucaru yanapt'añataqui, jupanacasti Damasco marcatwa purinipjjäna, Soba orakenquir reyipar yanapt'añataqui, ucampisa Davidajj uca sirionacarus atipjaraquiquïnwa, jupanacatsti pä tunca payan waranka jakenacaruw jiwarayaraquïnjja. Ucatsti Davidajj janc'aquiw Damasco marcarojj guardianaca uscuraquïnjja Siria tokena, sirio jakenacasti Davidan apnakataw uñjasipjjäna, uqhamaraqui impuestonacsa pagapjjaraquïna. Uqhamaw Tatitojj Davidarojj atipjañ churäna, cawqharutejj sarcäna uca chekanacanjja. Ucatsti Davidajj, Hadad-ezer reyin oficialanacapajj apnakapcän uca kori escudonacwa catuntasiraquïna, ucatsti Jerusalenaruw aparaquïna. Uqhamaraqui Beta ucatsti Berotai sisqui uca chekanquiri walja bronce catuntasiraquïna, uca marcanacasti Hadad-ezer reyin marcanacapänwa. Hamat marcanquiri, Toi reyisti, Davidan uqhama Hadad-ezer reyin ejercitoparu atipjatap ist'asinsti, Joram yokaparuw qhitanïna, kollketa, korita, bronceta yänac apt'ata, rey Davidaru aruntañapataqui uqhamaraqui walicpun atipjtajj sañapataqui Hadad-ezer sat reyerojja, cunjämtejj Toi reyejj jupampejj guerrancaraquitaynawa. Davidasti take uca yänacjja Tatituruw loktäna, cuna korinactejj, uqhamarac kollkenacatsa loktcatayna ucanacampi chica, take uca yänacasti cawquïri marcanacatejj atipjatäcäna ucanacat apanitänwa. Edom, Moab, Amón, filisteonacata, amalecitanacata, uqhamaraqui cuntejj Hadad-ezer reyit guerran aparancataynas ucanacänwa. Uca Hadad-ezer jakesti Rehob jaken yokapänwa, Soba marcan reyipa. Davidasti wali takeninsa uñt'ataw tucjjäna, cunapachatejj edomitanacar atipjanisin cutt'anjjän ucapachasti t'unjaraquïnwa tunca quimsakallkon waranka edomita jakenacaru, Valle de la Sal satäqui uca chekana. Ucatsti Davidajj janc'aquiw take Edom orakpachanjja guardianaca uscuraquïna. Edomita jakenacasti Davidan apnakataw uñjasipjjaraquïna, Tatituraquiw Davidarojj atipjaña churaraquitaynajja, cawquirutejj sarcäna ucana. Davidasti take Israel marca apnakaraquïna, take jakenacarusti cheka cancañampi asquimpiraquiw apnakäna. Ejerciton jach'a jilïripasti Joab jakënwa, Sarvia jaken yokapa. Josafat sisqui ucasti, cawquïritejj Ahilud sisqui ucan yokapäcän ucasti reyin kellkeriparaquïnwa. Ahitob sat jaken Sadoc yokapampi uqhamaraqui Ahimelec sat Abiatar jaken yokapampisti sacerdotenacäpjjaraquïnwa; Seraías jakesti take cunanacatejj lurasqui ucanac imiriraquïnwa. Benaía sat Joiada jaken yokapasti cereteonacan apnakeriparaquïnwa, uqhamaraqui peleteonacampina. David reyin yokanacapasti sacerdotenacäpjjaraquïnwa. Mä uruw Davidajj jisct'araquïna: “¿Saúl reyin familiapatjja mä maynisa jacasquiti, nayan Jonatanat amtasisa asqui lurañajjataqui?” sasa. Saúl reyin familiapan mä uywatapaw utjäna Siba sat sutini, ucaruw jawsanipjjäna Davidar uñstañapataqui. Cunapachatejj Siba sat jakejj Davidan nayrakataparu uñstän ucapachasti reyejj juparojj jisct'änwa: —¿Jumajj Sibätati? —sasa. —Jïsa, ucäscapuntwa jach'a reyir sirviñataqui —sasaw jupajj saraquïna. Ucat reyejj jisct'araquïna: —¿Saúl reyin familiapatjja mä maynisa jacasquiti, nayan juparu cuna ascsa lurañajjataqui Tatitun sutipjjaru? —sasa. Siba jakesti saraquïnwa: —Jonatanan mä yokapaw jacasqui, jupasti purap cayut suchuptataraquiwa —sasaw saraquïna. —¿Cawquinquisa? —sasaw reyejj jisct'araquïna —Amiel jaken Maquir sat yokapan utapancasquiwa, Lodebar sisqui ucana —sasaw Sibajj saraquïna. Ucat rey Davidajj irptanipjjañapataquiw ordenaraquïna. Cunapachatejj Saúl reyin allchhipa, uqhamaraqui Jonatanan yokapa Mefi-bosetajj Davidan nayrakataparu purinïna ucapachasti wali ajjsartañ chuymampiw ajanupjja oraker alt'asïna. —¡Mefi-boset! —sasaw Davidajj art'araquïna. —Acanctwa, jach'a munañan rey —sasaraquiw jupajj säna. Davidasti saraquïnwa: —Jan ajjsaramti, nayajj jumarojj wali sum uñjäma, Jonatán awquimat amtasitajj laycu. Saúl achachilaman orakenacapsti takwa cuttayayjjäma, ucatsti naya chicapuniw mesajjan mank'asiraquïta. Mefi-bosetasti uca arunac ist'asinjja orakeruw p'ekep alt'asïna ucat saraquïnwa: —¿Cunatarac juma, juma jach'a reyisti, naya sirvirimat amtasista? Nayajj mä jiwat anumpi sastwa —sasa. Ucampisa reyejj Siba sat jakeruw jawsäna, jupasti nayrajj Saúl reyin uywataparaquïnwa, ucat saraquïna: —Nayra uywiriman allchhiparojj, cunatejj jupancqui uqhamaraqui familiapancqui take ucanacwa catuyjjta. Uca laycu, jumampi, wawanacamampi, uywatanacamampejj jupataquiw jichhajj yapu yapucharapipjjäta, cunatejj achcani ucanacsti sum imarapipjjäta, uqhamat uywiriman familiapajj mank'asiñapataqui, Mefi-bosetajj nayampi chica mesajjan mank'cani ucasa. Siba jakesti tunca pheskani yokanacanïnwa, uqhamaraqui pä tunca uywatanacani, ucat jupajj reyirojj saraquïna: —Take cuntejj jach'a munañan reyejj aca sirvirimaru sisquista ucanacsti phokhäwa —sasa. Mefi-bosetasti Davidan mesapatpunwa mank'asiraquïnjja reyin mayni wawapäcaspas uqhama. Uqhamarus mä jisc'a wawaniraquïnwa, sutipasti Micaía satänwa, take qhitinacatejj Siban utapan jacapcäna ucanacasti Mefi-bosetan yanapiripäpjjaraquïnwa. Ucampisa cunjämatejj Mefi-bosetajj purap cayut suchuptatänjja, uca laycuw Jerusalenan jacäna, uqhamarus reyin mesapatpunwa mank'asiraquïnjja. Mä kawkha pachanaca pasjjepansti, amonitanacan Nahas sat reyipajj jiwjjänwa, jupa lantisti Hanún sat yokaparaquiw reyëjjäna. Ucat Davidajj amuyt'asiraquïna, Nahas sat jaken Hanún sat yokaparojj sum uñjaña, cunjämatejj awquipajj juparojj suma uñjcaraquitayna uqhama, ucat mayni yanapirinacapa Hanún reyin ucarojj qhitaraquïna, awquipan jiwatapat suma chuymachäsïwi arunac churapjjañapataqui. Ucampisa, cunapachatejj Davidan yanapirinacapajj amonitanacan orakeparu puripjjän ucapachasti, amonitanacan jilïrinacapajj Hanún reyiparojj sapjjänwa: “¿Jumasti waliquiw sistati Davidan yanapirinacapajj awquiman jiwatapat jumar chuymacht'iri jutapjjatapjja? ¡Jupajj marcasa uñjiri, uñakeriraquiw jutapjjpachajja, ucat t'unjañataqui” sasaw sapjjäna!. Ucat Hanún reyejj Davidan yanapirinacaparojj preso catuntapjjañapataquiw arsuraquïna, sunqhanacapsa chicatpacha mururapjjañapataqui, isinacapsa khepäjjcama ch'iyarapjjañapataqui. Ucat qhitanucjjapjjaraquïna. Cunapachatejj Davidajj uc yatïna ucapachasti, jupanacaru catokapjjañapataquiw qhitäna, wali p'enkascañäpjjatap laycu, jupanacarusti Jericó marcaruw kheparayaraquïna, sunqhanacapa jilantayasipjjañapcama, ucat cuttjjapjjañapataqui. Amonita jakenacasti amuyasipjjaraquïnwa Davidataquejj wali uñisisiri jakenacäpjjatapa, pä tunca waranka sirio soldadonaca pagoncama catupjjatapata Bet-rehob, uqhamaraqui Soba uca chekana, Maaca marcan reyiparusti waranka jakenacampi, Is-tob sisqui uca chekatsti tunca payani waranka jakenaca catupjjatapa. Ucampis Davidajj ucjja yatïnwa, ucatwa Joab jach'a jilïrirojj qhitaraquïna ejercitopan takpach soldadonacapampi. Amonita jaquinacasti jutantapjjaraquïnwa, ucatsti nuwantasiñataquiw waquichasipjjaraquïna pachpa marcar mantaña puncuna, ucañcamasti sirio uqhamaraqui Soba uca quipcaraqui Rehob, Is-tob uqhamaraqui Maaca toket jutir soldadonacasti take uca orakenacwa catuntasipjjaraquïna. Cunapachatejj Joab chachajj nayra toket uqhamaraqui khepa toketa nuwantatäña yatisïna ucapachasti israelitanacatjja wali suma soldadonacwa ajllïna, ucat sirio jakenacar nuwantañataquiw waquichasiraquïna. Ucat mayni soldadonacasti Abisai jilaparuw jaytawayaraqui, uqhamat uca jilapajj amonitanacaru jarct'añapataqui, saraquïnwa: “Sirio jakenacatejj nanacar atipjirjamäni ucapachajj mäquiw yanapt'iri jutapjjäta; amonita jakenacatejj jumanacat sipana juc'ampi ch'amanïni ucat atipjañ munapjjaraquïtam ucapachasti nanacaw jumar yanapt'irejj jutapjjaraquïma. Ch'am catjjatam, jan ajjsaramti, marcasar arjjatañ laycusti jan ajjsarasaraquiw nuwasiñäni, Diosasan marcanacapätap laycu. Ucjjarusti Tatituraqui cunatejj jupataquejj sumäqui uc lurpan” sasa. Joab chachasti soldadonacapampiw sirionacaru nuwantiri saräna, ucampisa uca sirionacajj jupan nayrakatapatjja jaltjjapjjänwa. Amonita jakenacasti, uqham sirio jakenacaru jaltjjapjjeri uñjapjjän ucqhasti jupanacas Abisai nayrakatatjja jaltjjapjjaraquïnwa, ucatsti marcaruw mantjjapjjäna. Uqhamasti Joab chachajj janiw amonitanaca contrajj muwascjjänti jan ucasti Jerusalén marcaruw cuttanjjäna. Sirio jakenacasti israelitanacampi atipjatäpjjatapa amuyasisinsti, wasitatwa tantacht'asipjjäna. Hadad-ezer sat jakesti cawquïri sirio jakenacatejj Eufrates jawirat qhurcatan jacapcäna uca sirionacaruw jawsayaniraquïna, ucanacasti Helam sisqui uca chekaruw purintanipjjaraquïna. Jupanacan jilïri irpiripasti Sobac sataraquïnwa, Hadad-ezer sisqui uca jaken ejercitopan jach'a jilïripänwa. Ucampisa take acanacwa Davidarojj yatiyapjjaraquïna, jupasti take israelita jakenacaru tantacht'asinjja, jupanacampejj Jordán jawir maqhatawayäna, ucatsti Elam sisqui uca chekaruw puriraquïna. Ucanwa sirio jakenacajj Davidampi jiquintasisinjja nuwasipjjäna, ucampisa kheparojj israelitanacan nayrakatapatjja jaltjjapjjänwa, Davidasti uca sirio jakenacatjja pusi tunca warank soldadonacwa jiwarayaraquitayna, ucanacasti caballería soldadonacäpjjänwa, uqhamaraqui pakallko pataca nuwasiña carronacampi cuna; uqhamarus Davidajj Sobac sat sirionacan jach'a jilïriparus chhojjriñchjaraquïnwa, uca jach'a jilïristi ucanwa jiwjjaraquïna. Ucanac uñjasasti cawquïri reyinacatejj Hadad-ezer reyimpi mayacht'asipcatayna ucanacasti, israelitanacan uqham atipjapjjatapa uñjasinsti, israelitanacampejj sumaruw mantjjapjjäna; israelitanacaru jaysasaraquiw sarnakapjjäna. Ucat ucsarusti, sirionacajj amonita jakenacaru yanapañjja ajjsarjjapjjänwa. Mä cutisti, cunapachatejj reyinacajj nuwasiri mistupjjerïna ucapachaw Davidajj Joab jach'a jilïriru uqhamaraqui oficialanacampiru qhitäna, take ejercitompi, ucatsti amonitanacarojj tucjapjjänwa, uqhamarac Rabá marcarus muyuntapjjaraquïnwa. Ucampis Davidajj Jerusalenaruw khepararaquïna. Mä jayp'usti, Davidajj iquiñapat sartasinjj, palacio terraza patanwa sarnakascäna, ucatpachwa mä suma warmiru jarisisquiri uñjäna. Davidasti ucatjja qhitaraquïnwa, qhitïtaynas uca warmejja uca yatjjatanipjjañapataqui; ucatsti yatiyjjapjjaraquïnwa uca warmejj Betsabé sat sutinïtapa, Eliam jaken phuchapa, uqhamaraqui hitita Urías sat jaken warmiparaqui. Uqhamasti Davidajj mayni jakenac qhitaraquïna uca warmi irptanipjjañapataqui, uca warmimpisti iquintaraquïnwa; uca khepatsti warmejj utaparuw cuttawayjjaraquïna. Uca warmisti ucapachaquiraquiw k'omachasiscatayna phajjsi wilapatjja. Warmisti usur jakeptaraquïnwa; uqham usurëjjasinwa Davidaru yatiyäna. Uqhamasti Davidajj Joab chacharu yatiyapjjañapataquiw qhitaraquïna, hitita Urías jakeru jupan ucaru qhitaniñapataqui, uqhamarjamawa Joab chachasti phokharaquïna. Cunapachatejj Urías chachajj Davidan nayrakataparu uñstäna ucapachasti, Davidajj cunjämäsquis Joab chachampi take soldadonacampejja, uqhamaraqui cuna yatiyäwinacach guerra toket utji sasaw jisct'äna. Ucatsti utaparuw qhitjjaraquïna, cayunacapa jarekasiñapataqui. Cunapachatejj Uriasajj palaciot mistuwayjjäna uca khepatpachwa Davidajj mä suma mank'a apayäna wajjt'äwïcaspas uqhama. Ucampisa Urías chachajj utaparu sarcamayajja uca arumajj reyin palaciopan guardia luriri soldadonacampi chicaw kheparäna palacio puncuna. Cunapachatejj Davidarojj yatiyapjjäna, Urías chachajj jan utaparu saratapjja, Davidasti ucapachajj jisct'änwa: —¿Cunatsa utamar jan sarta uca jayat jutasinjja? —sasa. Uriasasti saraquïnwa: —Tatitun arcapasa, israelita soldadonacasa uqhamaraqui Judá soldadonacasa ramanac mankhanacwa iquipjjejja; uqhamaraqui Joab jilïrejjasa, juma jach'a reyin oficialanacamasa, pampanacanacwa iquipjjejja, ¿ucatti nayasti utajjaru sarästi ucan mank'asiñataqui, umañataqui, uqhamaraqui warmejjampi iquiñataquiraqui? ¡Juma jach'a reyin sutimjjaruw arsta, janipuniw utajjarojj sarcäti! —sasa. Ucampisa Davidajj ordenaraquïnwa: —Uqhamajj jichhürojj acar kheparascaquim, arumanthiw sarjjäta. Uqhamaw Uriasajj Jerusalén marcaru kheparäna, khepürcama. Davidasti jupampi chica mank'añapataqui, umañapataquiraquiw jawsayäna, machjayaraquïnwa. Arumäjjepansti Uriasajj mistuwayasinjja palacion guardia luriri soldadonacampi chicaraquiw icjjäna, janiraquiw utaparojj sarcänti. Khepärmanthi alwasti Davidajj Joab chachataquejj mä carta kellkaraquïna, uca cartsti pachpa Urías chachampiw apayaraquïna. Uca cartansti aqham saraquïnwa: “Urías chacharojj nayrarupuni uchapjjam, cawqhantejj nuwasiñajj wali ch'amäqui uca chekawjaru, ucatsti sapaqui apanucupjjam jupajj chhojjriñchjatäñapataqui, uqhamat jiwañapataqui” sasa. Uqhamapï Joab chachajj cunapachatejj marcaru nuwantañataqui muyuntcäna ucapachasti, Urías chacharojj cawqhancquitejj wali ch'amani soldadonacajj ucqharuw uscuraquïna. Marca arjjatirinacajja Joab chachampi nuwasiriw mistunipjjaraquïna, Davidan oficialanacapatsti mä kawkhaninacajj jiwakapjjaraquïnwa, ucanac chicaw Uriasajj jiwaraquitayna. Joab chachasti Davidarojj cunjämacäntejj guerrajj uca toket suma yatiyaraquïna, mä suma yatiyäwi churasa. Uca yatiyäwi apanirirusti saraquïnwa: “Cunapachatejj reyirojj take aca yatiyäwinac guerra toketa yatiyäta ucapachajj, reyejj inampis colerasispa ucat jisct'araquiristam: ‘¿Cunatarac jumanacasti marca sinti jac'aru maqhatapjjtasti? ¿Janit yatipcta jupanacajj perkatpacha cunanacampisa liwt'anirïtapjja, cunjämatejj Tebes marcanjja mä warmejj Jerobaal chachan Abimelec sat yokaparu perkatpacha mä molino cala antutanisin jiwaycän ucjja? ¿Cunataraqui sinti perka jac'aru maqhatapjjtasti?’ sasa. Ucapachasti jumajj saraquïtawa: ‘Hitita Urías, juma jach'a reyin oficialamas jiwataraquiquiwa’ sasa. Uca qhitata jakesti sarjjänwa, purisinsti cuntejj Joab chachajj siscäna take ucanacwa reyirojj yatiyäna, Davidasti Joab contrajj wali colerasiraquïna, qhitatarusti saraquïnwa: —¿Marcaru nuwantañataqui muyuntasajj cunatsa sinti jac'aru maqhatapjjta? ¿Janit yatipcta jupanacajj perkatpacha cunanacampisa liwt'anipjjatapa, cunjämtejj Tebes marcan mä warmejj Jerobaal chachan Abimelec sat yokaparu perkatpacha mä molino kala antutanisin jiwaycän ucjja? ¿Cunataraqui sinti perka jak'aru maqhatapjjtasti? —sasa. Ucapachasti qhitatajj saraquïnwa: —Nanacampi nuwasiri mistunipcän uca soldadonacasti nanacarojj atipañwa munapjjetänjja, ucampisa nanacajj marca mantañcamaw jupanacarojj cuttayapjjaracta. Ucapachaw cawquïrinacatejj flechanacanïqui ucanacajj perkatpach juma jach'a reyin soldadonacam contrajj flechanacap antutanipjje, ucatwa mä kawcha oficialanacajj jiwarapjje, jupanac chicasti hitita Uriasas jiwaraquiwa —sasa. Ucatwa Davidajj qhitatarojj saraquïna: —Jichhajj Joab chacharojj saraquim jan acanac toketjja sinti llaquispati, guerranjja ucanacajj lurasipuniraquiwa. Ucampisa marcarojj wali ch'amampi nuwantaracpan k'ala t'unjañcama. Jumasti saram juc'ampi ch'amañcht'araquim —sasa. Uriasan warmipasti, chachapan jiwatap yatisinjja lutt'asiraquïnwa; ucampisa lutt'asiña urunacap phokhasjjepansti Davidajj palacioparuw catokjjäna, warmipäñapataqui, jupasti mä yokall wawa wawachasiraquïna. Ucampis Davidan luratanacapajj Tatitutaquejj janiw asquïcänti. Tatitusti Natán profetaruw qhitaraquïna Davidar uñjiri sarañapataqui. Natanasti Davidan nayrakataparu uñstasinsti saraquïnwa: —Mä marcan pani jakew utjäna. Maynejj kamirïnwa, maynisti pobreraqui. Kamiristi walja ovejanacani uqhamaraqui walja vacanacanïnwa, ucampisa pobrenjja mä sapa jisc'a alat ovejapaquiw utjäna. Jupa quipcaw uca jisc'a ovej-jja uywasïna, jupampi chicaw jilsuraquïna uqhamaraqui wawanacapampi chicaraqui; pachpa mank'apwa mank'araquïna, umañapatwa umasiraquïna, jupampi chicaw iquisiraquirïna. Uca jakesti jisc'a ovejaparojj mä imill wawaparjamaraquiw munasïna. Mä uruw mä thaqui sarir jakejj uca kamiri jakeru sart'araquïna. Ucampisa kamirejj sart'iripataquejj janiw ovejapatsa ni vacapatsa qharst'añ muncänti, jan ucasti pobre jaken ucar sarasinjja uca jisc'a ovejapwa aparanïna ucat qharsuraqui sart'iriparu churañataquejja —sasa. Davidasti uca jake contrajj walpun colerasïna, Natanarusti saraquïnwa: —¡Diosan sutipjjaruw arsta, cawquïri jaketejj uc lurqui ucajj jiwañapawa! ¡Uca jisc'a oveja jiwayatapatsti pusi ucqhampi cuttayjjañapawa, jan acch'as qhuyapt'ayasiñapajj utjatap laycu! —sasaw Davidajj säna. Natanasti saraquïnwa: —¡Jumätaw uca jakejja! Ucwa khanañchi Israelan Tatitu Diosapajja: ‘Nayaw jumarojj Israelan reyipat ajllissma, uqhamaraqui Saúl reyin amparapatsa khespiyaracsma; Reyin palaciopsa jumaruw catuyaracsma, uqhamaraqui ucan utjir warminacsa, Israel marcsa uca quipcaraqui Judá marcaru apnakañsa. Ucajj inas juc'aquïchi, ucampisa juc'ampi yänacwa yapt'iriscasamänjja. ¿Cunatsa arunacajja jisc'achtajja, ucatsti cuntejj nayataquejj jan asquïqui uc luraractajja? Hitita Uriasarusti jiwayaractawa, amonita jakenacampiw juparojj jiwayayaractajja, warmipsa catuntasiractawa. Jichhajj jumajj nayarojj jisc'achistawa, Urías hitita jaken warmipa catuntasisajja, ucatsti warmt'asiractawa, ucatpï jichhajj utamatjja janipuniw jayarst'caniti jan walt'añanacajja. Naya Tatituw acjja arsta: Jichhasti jan walt'añanacjja juma contrajj pachpa utamatwa sartayäjja, juman uñjcataraquiw warminacamarus pachpa familiamat mayniru catuyaraquëjja, jupajj urpachaw uca warminacampejj iquintaraquini. Jumajj jaken jan uñjcata jamasan ucanacjja lurtajja, nayasti take Israel marcan uñjcañaw lurä uqhamaraqui uruwa, khanan luraraquï’ —sasa. Davidasti Natán nayrakatanjja juchanïtapwa amuyasïna: —Tatitu contraw juch lurta —sasa. Natanasti saraquïnwa: —Tatitojj janiw jumarojj juchamat mutuycätamti, janiw jiwcaraquïtasa. Ucampisa cunjämtejj Tatiturojj chuymapjja walpun ust'aytajja cawquïri wawamatejj nascani ucaw jiwani —sasa. Cunapachatejj Natán profetajj utaparu cuttanjjän ucqhasti Tatitojj usuntayänwa Uriasan warmipajj Davidataqui wawachascän uca wawarojja, niya jiwt'irpachjama usuntataraquïnwa uca wawajja. Ucapachaw Davidajj Diosarojj wali achict'asïna, ayunasina orakeru iquisina. Cawquïri jilïri jakenacatejj palaciopan jacapcän ucanacasti, sarasin Davidarojj achict'apjjaraquïnwa oraket sartjjañapataqui, ucampisa jupajj janiw sartañ muncänti, janiraquiw jupanacampi chicas mank'cänti. Pakallko uru pasjjepansti uca wawajj jiwjjänwa. Davidan jakenacapasti ajjsarapjjaraquïnwa uca yatiyañjja, chuymanacapansti sapjjaraquïnwa: “Cunapachatejj wawajj jacascän ucapachajj parljjayaraquiyatänwa, ucampis janiw ist'quistänti, jichhasti, ¿cunjämarac sañäni wawan jiwjjatapatsti? ¡Cunsa luraquispawa!” sasa. Ucampisa Davidajj jakenacapan jupanaccama parlasipjjeri uñjasinsti, amuyjjaraquïnwa wawan jiwjjatapjja; ucatwa jisct'äna: —¿Wawajj jiwjjeti? —sasa. —Jïsa, jiwatäjjewa —sasaw jupanacajj sapjjaraquïna. Ucapachaw Davidajj oraket sartjjäna, jarekasisinsti, suma k'apquiri kollanacampiw jawsusïna, isinacapsa trocasiraquïna, ucatsti temploruw mantawayi Tatituru yupaychañataqui. Ucatsti utaparuw sarjjäna, mank'a mayisisin mank'asiraquïnwa. Ucatwa jakenacapajj jisct'apjjäna: —¿Jach'a rey, cunaraqui lurascta? Cunapachatejj wawajj usutäcän ucapachajj ayunayätawa, uca wawamatsti jacharaquiyätawa, ucampisa jichhajj wawan jiwjjatapatsti juma jach'a reyejj sartasisin mank'asjjaractawa —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Cunapachatejj wawajj jaccän ucapachajj nayajj ayunayätwa, jacharaquiyätwa: ‘Inach Tatitojj nayat qhuyapt'ayasitaspa ucat wawajj jan jiwaycaraquispati’ sasa. Ucampis jichhajj jiwatäjjewa, ¿cunatarac jichhasti ayunascästi? Janejjay uca wawajj jactcchinitejja. ¡Nayaw uca wawampi jiquisirejj sarä, ucampis jupajj janiw nayampi jiquisirejj jutcaniti! —sasa. Ucatsti Davidajj Betsabé warmiparojj chuymacharaquïnwa. Uñjiri sarasinsti, uca warmimpiw iquintäna, ucat uca warmejj mä yokall wawa wawachasïna, ucarusti Davidajj Salomón sasaw sutiyäna. Tatitusti uca wawarojj munasiraquïnwa, Natán profeta toke Davidarojj ucjja yatiyaraquïna. Ucatsti Davidajj Tatitur ist'asajja uca wawarojj Jedidías, sasaw suticharaquïna. Uccañcamasti Joab chachajj amonitanacan Rabá marcaparuw soldadonacapampi nuwantascaraquïna, uca reyin marcapsti niya catuntirjamäscaraquïnwa. Ucat Davidarojj aca ewjja apayaniraquïna: “Rabá marcaruw nuwantasipcaracta, cawquïri jisc'a marcatejj umaña umjja jarc'jjäscän ucsti catuntjjaractwa. Jichhasti, juma, jach'a rey, tantacht'am mayni soldadonacaru, ucatsti uca marcar nuwantasinjja catuntaraquim jan nayan catuntascañajjataqui ucat sutejja uca marcar uscuscañataqui” sasa. Uqhamasti Davidajj take soldadonacaparu tantacht'asinjja Rabá marcaru nuwantiriw saräna, nuwantasinsti, catuntaraquïnwa. Ucatsti reyipan p'ekepatjja coronapa apakaniraquïna, suma c'ajquiri kalanacampi uchataraquïnwa, quimsa tunca quimsani kilo korit lurataraquïnwa, ucatsti uca coronjja Davidaruw asjjatapjjaraquïna. Uqhamarus Davidajj uca marcatjja jila alani yänacampwa apsunïna. Uca marcan khepariri jakenacarusti ansunisinjja serruchonacampi, fierro yawiñanacampi, hachanacampi irnakayaraquïna, uqhamaraqui ladrillo hornonacansa. Uca pachparacwa take amonitanacan marcanacapampejj luräna, ucatsti take soldadonacapampiw Jerusalén marcarojj cuttanjjäna. Davidan wawapa, Absalonasti mä suma cullacanïnwa, wali suma uñnakt'ani, Tamar sat sutini. Uqhamïpansti Amnón sat jakejj, cawquïritejj Davidan yokapäcaraquïna ucajja, uca Tamar tawakorojj walpun munapayatayna, uqhama munapayasasti usuntaraquitaynawa. Tamar cullacapasti janiraquiw ucacamajj chachjja uñt'cataynati ni chachanacampi sarnakañsa yatcaraquitaynati; ucatwa Amnón jakejj cullacaparojj jan cun lurañsa puedcaraquïnti. Ucampisa uca Amnón jakejj mä amigonïnwa, ucasti sinti sallka jakeraquïnwa; uca amigopasti Jonadab satänwa, Simea jaken yokaparaquïnwa, uca Simeasti Davidan jilaparaqui. Ucatwa Jonadab jakejj jisct'äna Amnón jakerojja: —¿Cunas camachtam, jach'a jilïri? ¿Cunatsa uqham urut ururu juc'ampi aynacht'ata uñjasta? ¿Janit nayar yatiyquitasma? —sasa. Amnón jakesti saraquïnwa: —Absalón jilajjan Tamar cullacaparuw walipun munta —sasa. Ucatsti Jonadab jakejj saraquïnwa: —Uqhamajj iquiñar mantam, ucatsti usuta tucuraquim. Cunapachatejj awquimajj jumar uñjir jutani ucapachajja, awquimarojj saraquïtawa: ‘Tamar cullacajjaru nayar uñjañapataqui qhitanita, aca pachpanaraqui phayarapitpan nayan uñjcata, uqhamat nayajj cuntejj jupajj churquitani uca mank'asiñajjataqui’ sasaw säta. Amnonasti iquiñaruw mantjjäna, ucatsti usutaw tucuraquïna. Cunapachatejj reyejj jupar uñjir saräna ucapachasti, Amnonajj saraquïnwa: —Tamar cullacajjar qhitanita, jupasti aca pachparu jutasin pä torta lurt'arapitpan, jupa pachpa nayaru mank't'ayaraquitpan —sasaw achict'asïna. Uqhamasti Davidajj Tamararojj qhitaraquïnwa aqham sasa: —Amnón jilaman utapar saram, ucatsti mank'a phayt'arapiraquim —sasa. Tamarasti Amnón jilapan utaparuw saräna, uca Amnonasti iquiñancascaraquïnwa. Ucatsti jac'u aptäna, masa waquicht'asinjja uca pachpanwa tortanacjja lurt'araquïna, uqhamaraqui phayt'araquïna. Sartén catusinsti uca pachpanwa loktaraquïna, ucampisa Amnonajj janiw mank'añ muncänti, cawquïri jakenacatejj ucanccän ucanacarusti: “Mistupjjam” sasaw saraquïna. Cunapachatejj takeni mistuwayjjapjjän ucqhasti Amnonajj Tamar cullacaparojj saraquïnwa: “Utajj mankharu mank'a apanim, juma pachpa mank't'ayita” sasa. Tamarasti cuna tortanactejj phayt'catayna ucanaca apasinsti pachpa Amnonan iquiñ utaparuw aparaquïna, ucampisa cunapachatejj mank'a apt'ata mantascän uqhamaruw Amnón jakejj catuntaraquïna, ucatsti saraquïnwa: —Jutam, cullaca, nayampi iquintam —sasa. Ucampisa Tamarajj saraquïnwa: —Janiw, jilata, jan uqham nayar jan wal luristati, uqham lurañajj janiw Israel marcanjja utjquiti. ¡Jan uca ñankha luramti! ¿Cawquiruraqui nayasti p'enkachjatasti saririststi? Jumasti Israel marcanjja mä jan chuyman jaket uñt'ataraquïsmawa. Uqhamajj reyimpi parlam, nayasti ucjja achict'asiracsmawa, jupasti nayan juman warmimäñajjataquejja janipuniw jan muncanitejja —sasaw Tamar tawakojj säna. Ucampisa Amnón jakejj janiw ist'cänti, cunjämatejj jupajj Tamar tawakot sipansa juc'ampi ch'amanïnjja, ch'amampiquiw liwnokasin Tamarampejj iquintjjäna. Uqhama warmt'asjjatatsti Amnón jakejj Tamar cullacaparojj walpun uñisrantjjaraquïna, cunjämtejj juparojj warmipataqui muncän ucat sipansa juc'ampwa uñisjjäna. Ucatsti saraquïnwa: —Mistum acata, saram —sasa. Tamarasti saraquïnwa: —¡Munat jilajja, janiw nayajj acat mistcäti. Acat nayar jakonucutamajj cuntejj nayampi lurctas ucat sipansa juc'ampi jan walïspawa! —sasa. Ucampisa Amnón jakejj janiw juparojj ist'añ muncänti, ucat sipana uywatapar jawsasinjja saraquïnwa: —¡Aca warmi acat wayunucum, ucatsti puncjja sum jist'antaraquim! —sasa. Uywatasti, Tamararojj nuqhunucjjänwa, puncjja sumaracwa jist'antjjäna. Tamarajj mä suma isimpi ist'ataraquïnwa, cunjämatejj uca tiempojj reyin phuchanacapajj ist'asirïcän uqhama. Ucatsti uca suma isipa ch'iyanokasisinsti p'ekepjjaru khellampi willjatasisinsti jacht'asisaw sarjjäna thaquinjama amparapampi p'ekep catt'asa. Ucatwa Absalón jilapajj jisct'äna: —¿Amnón jilamat aqhamjja lurtam? Uqhamächi ucapachasti, jan cunsa parlamti, munat cullaca, jupajj jilamawa. Jan aca toketjja sinti llaquisimti —sasa. Tamarasti uqham apanucuta uñjasisajj Absalón jilapan utapanwa jicjjatasïna. Cunapachatejj David reyejj take acanaca ist'äna ucapachasti walipuniw colerasïna; ucampisa Amnón wawaparojj janiw uca luratapatjja juchañchcänti, jilïri wawapätapa, uqhamarac sinti munatätap laycu. Absalón jilapasa Amnonarojj janiraquiw cunsa siscänti aca toketjja, Tamar cullacaparu uqham jan wali luratapata wali colercchïna ucasa. Pä mara pasjjatatsti, Absalonan jakenacapan Baal-hazor sisqui uca chekan ovejanacapat t'awra yawisipcäna, ucasti Efraín marca jac'ancaraquïnwa; Absalonasti reyin take wawanacaparuw mank'añataqui jawsayaraquïna. Uqhamarus reyir uñjiriw sararaquïna, ucatsti saraquïnwa: —Jichhajj jakenacajjajj t'awra yawisipqui, nayajj muniristwa, juma, jach'a reyejj, uqhamaraqui oficialanacamas nayaru tumpt'apjjañama —sasa. Ucampisa reyejj saraquïnwa: —Janiw, munat wawajja, takeni nanacajj sarapquiristti, inampis jumarojj sinti gastasiyapjjerisma —sasa. Absalonasti reyin jutañapataquejj sascaquïnwa; ucampis reyejj janiw sarañ muncänti, uqhamaraqui bendicionapsa churaraquïnwa. Ucatwa Absalonajj saraquïna: —Janitejj, juma, jach'a reyejj, sarirjamäcstajja, uqhamajj Amnón jilajjaquisay sarpanjja —sasa. —¿Cunatsa Amnón jilaman sarañapjja munta? —sasaw reyejj jisct'araquïna. Ucampisa Absalonajj sascaquïnwa Amnonan sarañapataqui, ucatwa reyejj Amnonampiru uqhamaraqui mayni wawanacapampiru qhitäna. Absalonasti mä suma mank'äwi, reyitacjamaraqui waquichayataynajja, uywatanacaparusti saraquitaynawa: “Walpun amuyapjjäta, cunapachatejj Amnonajj vinompi niya machantasjjani, ucapachasti nayaw sapjjäma: ‘Jiwayapjjam’ sasa, ucatsti jumanacajj jiwayapjjätawa. Jan jupar jiwayañjja ajjsarapjjamti, nayan arunacajjawa. Uqhamasti ch'amañcht'asipjjam, jan ajjsarapjjamti” sasaw Absalonajj säna. Uqhamasti, Absalonan arunacaparu phokhasinsti, uywatanacapajj Amnonarojj jiwayapjjänwa. Uqhamasti ucanac uñjasajj reyin take wawanacapasti sartasinjja mulanacapar lat'jjatasinwa jaltjjapjjäna. Cunapachatejj thaquinjam sarasipcäna ucapachasti, Davidarojj niyaw yatiyapjjaraquitayna Absalonan Amnonaru jiwayatapjja, uqhamaraqui take wawanacaparu jiwarayatapa, jan mayninirus jilt'ayatapa. Uc ist'asinsti reyejj isinacapwa ch'iyanokäsïna, orakeruw liwitattaraquïna. Take cawquïri oficialanacapatejj ucanccäna ucanacasti isinacapjja ch'iyanokasipjjaraquïnwa; ucampisa Davidan jilapa Simea jaken Jonadab yokapasti arsuraquïnwa: —Jach'a reyejj, jan amuycpati take wawanacapan jiwaratapjja. Janiw takeni jiwarapquiti jan ucasti Amnón saparuquiw jiwayapjjejja, uqhamwa Absalonajj amtaraquitayna, cunürutejj Amnonajj Tamar cullacaparu jan wali lurcatayna ucürutpacha. Uqhamasti, jach'a reyejj, jan amuycpati take wawanacapas jiwaratäcaspa uqhamjja. Amnón sapaquiw jiwatajja —sasa. Absalonan jaltañapcamasti, cawquïri waynatejj uñch'uquirit uscutäcän ucasti, Horonaim thaquinjama, kollu thiyanjama walja jakenacaru sarakasinquirwa uñjäna. Ucatwa uñch'uquirejj jach'a reyiru yatiyiri sararaquïna walja jakenacaru Horonaim thaquinjama sarakasinquiri uñjasina. Ucatwa Jonadabajj reyirojj saraquïna: —Niyaw reyin wawanacapajj jutasqui cunjämatejj aca sirviripajj arscäna uqhamarjama. Uqhama jupan parlaña tucuyataparusti, reyin wawanacapajj purintanjjapjjänwa, ucatsti wali jach'at jachapjjäna, wararipjjaraquïna. Reyisa, uqhamaraqui ucan take sirvirinacapasa walipuniw jachapjjäna. ucampisa cunapachatejj chuymapajj utt'jjäna ucapachasti, walpuni munäna Absalón wawaparu uñjañjja. Sarvia jaken yokapa, Joab chachasti yatiraquïnwa reyejj Absalón wawaparojj walpun uñjañ munatapa. Uqhamasti Tecoa marcatjja mä wali ch'iqhi warmi irptayanïna. Ucat saraquïna: “Jumajj llaquinccasmasa uqhamaw tucüta, luto isimpi isthapisiwayam; janiraqui cuna k'apquir kollanacsa uscusimti, jan ucasti walja urunaca uqham llaquita sarnakcasma uqhamaw tucüta, mayni jakes jiwcaspa uqhama. Ucatsti janc'aqui reyin nayrakataparu uñstam, cuntejj nayajj siscäma uca arunaca arsuraquïta” sasa. Ucatsti cuntejj Joab chachajj uca warmirojj sañapataqui yatichcäna, uca Tecoanquiri warmejj reyin ucaruw saräna, p'ekepa orakcama alt'asisinsti reyirojj saraquïnwa: —¡Jach'a reyisti nayaru yanapt'añjja munaracpanaya! —¿Cunas camachtam? —sasaw reyejj säna. Jupasti saraquïnwa: —Nayajj ijma warmïtwa, chachajjasti jiwjjewa. Aca sirvirimansti pani wawanacapaw utjäna, jupanacasti pampanwa nuwasipjjatayna, janiraquiw qhiti jaljtayiris jupanacarojj utjcataynati, ucatwa maynïrejj jilaparojj jiwayatayna. Jichhasti take familianacajjaw naya contra sartapjje, jupanacajj munapjjaraquiw nayan jupanacaru cawquïri wawajjatejj jiwaycatayna ucar catuyaña, uqhamat jilaparu jiwaycatayna uca phoksuñataqui, ucatsti cawquïri sapa herencia catokeritejj utjqui ucaru chhaktayañataqui. Uqhamäni ucapachasti, cawquïri wawajjatejj nayataqui mä ninjama akasqui ucaruw jiwayjjapjjani, chachajjarusti jan wawani jaytapjjaraquinejja, janiraquiw chachajjan sutip apiris aca orakenjja utjcaniti —sasa. Ucatsti reyejj warmirojj saraquïnwa: —Jichhajj utamar sarjjam, nayaw jumat arjjatäma —sasa. Warmisti saraquïnwa: —Nayan reyejja, uqhamaraqui nayan apnakerejja, maynin aca jucha apañapatejj waquischejja, nayampi, awquejjan familiapampiw apapjjä, ucampisa janiw juma jach'a reyina apañamajj waquisquiti —sasa. Reyisti saraquïnwa: —Qhititejj jumaru jan wali sätam ucarusti acaru irpanim, janiw juc'ampi jumarojj parljjaycjjätamti —sasa. Ucampisa warmejj sascaquïnwa: —¡Nayasti, jach'a rey, achict'assmawa, Tatit Diosatay mayirapita, cawquïri familiajjatejj wawajjar jiwayañ amtqui ucajj jan jiwayañapataqui, mayni wawajjan jiwatapat phoksusa! —sasa. Reyisti saraquïnwa: —¡Nayajj Tatitun sutipjjaruw arssma, janiw wawamarojj qhitis llamct'caniti ni mä ñic'utapas orakerojj jalakcaraquiniti! —sasa. Warmisti sascaquïnwa: —Jach'a rey, aca sirvirimajj mä arumpi arst'asiñ muni, arst'asëjjaya —sasa. —Arst'asiscaquim —sasaw reyejj saraquïna. Ucatwa warmejj jisct'araquïna: —¿Cunataraqui jach'a reyisti uca quipca Tatitun marcap contra lurañ munaraquisti? Cunjämatejj jach'a reyejj jupa pachpa arsojja, jichhajj jupa pachpaw juchani uñsti cawquïri wawapatejj jayan apanucuta uñjasqui uca wawaparu jan cuttayaniñ munasajja. Chekpachansa takeniw jiwañänejja, cunjämatejj umajj orakeru wartatajja uqhama jiwasajj wartasiractanjja, uca umasti janiw apthapiñjamäcaraquiti. Ucampisa Diosajj janiw qhitirus jacañapjja apakquiti, jan ucasti Diosajj cunjämatsa muniwa uca jayaru apanucutäqui ucajj jan uqham jayan jacascañapataqui. Jichhasti nayajj juma jach'a reyin ucarojj juttwa, jakenacan ajjsarayata. Ucatwa aca sirvirimajja jumampi parlañpun munänjja, inampis jach'a reyejj mayitajjaru jaysascaspa. Jach'a reyitejj ist'itanejja, jupajj khespiyitaspawa, cawquïri jaketejj nayaru uqhamaraqui wawajjarus jiwayañ munapquitu ucanacatjja, aca Diosan orakepanjja. Aca sirvirimasti suyt'ascaraquiwa juma jach'a reyin arunacapampi chuymachatäña, juma jach'a reyisti take cunsa chekaparupuniw uñjtajja, yatiractawa cunatejj walïqui ucsa uqhamaraqui cunatejj jan walïqui ucsa, mä Diosan angelapjama. ¡Tatitu Diosay juma jach'a reyimpi kheparpan! —sasaw warmejj säna. Reyisti warmirojj saraquïnwa: —Nayasti achict'assmawa, jani cunsa imantistati cuntejj jisct'cäma take ucanacatjja —sasa. —Parlascaquim jach'a rey —sasaw warmejj saraquïna. Ucatwa reyejj jisct'araquïna: —¿Janiti Joab chachajj take acanac lurañamataquejj amtayctamjja? —sasaw säna. Warmisti saraquïnwa: —Jïsa, juma jach'a reyin sutimjjaruw arsta. Take cuntejj siscta ucasti Joab chachan amtayatapunïsquiwa. Jupaw nayarojj acar qhitanitu, juparaquiw cunatejj parlañajjäqui ucsa yaticharaquitu. Ucampisa jupajj mä suma amtäwinacampiw acjja luri. Ucampisa juma jach'a reyejj wali amuyt'anïtawa, take cunanacatejj aca marcanjja lurasqui ucanacsa mä Diosan angelapjamaw yatiquiractajja —sasa. Uqham lurasitapatsti reyejj Joab chacharojj saraquïnwa: —Ist'ita, jichhajj take aca amtäwinacajj asquichatäjjewa. Saram, ucatsti Absalón waynaru cuttayanjjam —sasa. Uqhamasti Joab chachajj oraker puriñcamaw p'ekepa alt'asïna reyir wali ajjsarañampi uñjasa, uqhamaraqui bendicisa, ucat saraquïna: —Jichhüruw nayajj amuyasta, jach'a reyin nayar munatapjja, jach'a reyisti cuntejj aca sirviripajj muncän uqhamarjamaraquiw luri —sasa. Ucatsti Joab chachajj ucspachaw sartasin Gesur marcaru saräna Absalonaru Jerusalén marcaru irptanjjañataqui. Ucampisa reyejj Joab chacharojj utaparu chekaqui sarjjañapataquiraquiw saraquïna, uqhamat jan reyin nayrakatapar uñstañapataqui, uqhamasti Absalonajj utapar chekaquiw sarjjäna, janiraquiw reyirojj uñstcänti. Take Israel marcansti, janiraquiw Absalonar uñtata yakha jakejj utjcänti, uqham wali suma waynätapatsti wali jach'añchataraquïnwa. Cayut p'ekecamajj janipuniw cuna jan walis Absalonanjja utjcänti, jan ucasti jupajj wali suma uñnakt'ani waynänwa. Cunapachatejj ñic'utanacapa mururasïna ucapachasti, uca ñic'utanacapajj pä kilo jilaw pesaraquirïna palacion pesoparjamajja, uqhamsti sapa mara tucuyaw mururasiraquirïna uca ñic'utanacajj jan jathïñapataqui. Absalonasti quimsa yokall wawanacanïnwa, uqhamaraqui mä phuchani, uca phuchapasti Tamar sataraqui, wali suma uñnakt'ani tawakoraquïnwa. Pä maraw Absalonajj Jerusalén marcan utjasiraquïna, reyin nayrakataparusti janipuniw uñstcänti. Uqhamasti Absalonajj Joab chacharuw mayiraquïna jupa toketa reyin ucar sart'arapiñapataqui, ucampisa Joab chachajj janiw muncänti reyin ucar sarañjja. Mä cutimpsa Absalonajj achict'asiscaquïnwa sart'añapataqui, ucampisa Joab chachajj janiw sarcaraquïnti. Ucatwa Absalonajj uywatanacaparu saraquïna: —Ist'apjjeta, Joab chachan yapunacapajj nayan yapunacajj jac'anquiwa, cebada yapuchatcamaquiraquiwa. ¡Jichhajj sarapjjam, ucatsti ninampi phichhantanipjjam! —sasa. Absalonan uywatanacapasti sarasinjja Joab chachan yapunacapjja ninampiw phichhantanipjjäna. Joab chachasti janc'aquiw Absalonan ucarojj saräna, ucat jisct'araquïna: —¿Cunatsa uywatanacamajj yapunacajja ninampi phichhantanipjje? —sasa. Absalonasti saraquïnwa: —Nayajj jumaruw jawsaysma, reyin ucar naya toket sart'añamataqui, ucatsti juparu sañamataqui: ‘Janiw cunataquis asquïquiti Gesur marcat jutatajjajja, waliquïsapänwa nayan uca pachpa marcaru kheparascañajjajja’ sasa. Nayasti reyiruw uñjañ munta, cuna juchajjas utjchi ucqhasti nayarojj jiwayitpan —sasa. Uqhamasti Joab chachajj reyin ucwa saräna, cuntejj Absalonajj siscän ucwa yatiyaraquïna, ucatwa reyejj Absalonarojj jawsayaniraquïna. Absalonasti reyin nayrakataparu purinisinsti orakcamaw p'ekepa alt'asïna. Reyisti jamp'att'asaraquiw catokäna. Take ucanac pasatatsti Absalonajj guerran nuwasiñ mä carro jicjjataraquïna uqhamaraqui caballonacampi, ucatsti mä guardia jupataqui pheska tunca jakenacwa utt'ayasiraquïna. Alwat sartasisinjja, thaqui thiyaruw sayt'asïna, marca mantañawjaru, ucatsti take qhitinacatejj uca chekaru purinipcäna cuna toketsa reyina ch'ajjwanac t'akjañapataqui uqhamat cheka uñjäwi jicjjatañataqui. Ucanacarusti jisct'araquïnwa jawsasinjja: “¿Cawqui marcatsa jutapjjta?” sasa. Uca jakenacatejj: “Nayajj Israelan tribunacapanquirïtwa” sän ucapachasti. Absalonajj: “Waliquiw” sasaw saraquirïna. “Cheka uñjäwi mayitamajj chekaparjamäscapuniwa, ucampis rey lantejj janiw qhiti ist'iris jumanacaru utjquiti” sasa. Ucjjarusti sascaquïnwa: “Nayatejj aca marcan juezapïrista, nayan ucaru jutapjjañapataqui, take qhitinacatejj ch'ajjwanïpqui ucanacajja, uqhamat nayajj jupanacaru chekaparu uñjañajjataqui” sasa. Uqhamarusa, cunapachatejj maynejj juparu aruntañataqui jac'achasïna ucapachasti, Absalonajj suma khomantasa, jamp'att'asaraquiw catokäna. Uqhamaw Absalonajj take qhitinacatejj reyin ucar cheka uñjäwi mayiri sarcän uca israelitanacarojj catokäna, uqhamat jupanacan chuymapa sallkjaraquïna. Pusi mara pasjjatatsti Absalonajj reyirojj sänwa: —Nayajj achict'assmawa, jach'a rey, Hebrón chekaru cuntejj Tatituru arscäyätjja uca phokheri sarañajjataqui. Cunapachatejj aca sirvirimajj Gesur marcana, Siria orakena jaccän ucapachasti nayajj Tatiturojj sayätwa: ‘Jumatejj Jerusalén marcaru cuttayjjetäta ucapachajj, nayajj jumarojj yupaychämawa’ sasa, sasaw Absalonajj reyirojj säna. —Sarascaquim —sasaw reyejj saraquïna. Uqhamasti Absalonajj Hebrón chekaruw saräna. Ucatsti janc'aquiraquiw mä kawkha jakenaca qhitaraquitayna take Israel tribunacaru aqham sapjjañapataqui: “Cunapachatejj trompeta phust'asiri ist'apjjäta ucapachasti yatiyapjjam Absalonajj Hebrón chekan reyit utt'ayatäjjatapa.” Jerusalén marcatsti pä pataca jakenacaruw jawsayaraquitayna, uca jakenacasti take chuymaw Absalonampi chicajj sarasipcatayna. Janiraquiw Absalonan uca amtatanacapjja yatipcataynati. Uqhamaraquiw Absalonajj Davidan mayni amuyt'ayiriparuw jawsayaniraquitayna, uca amuyt'ayiripasti Ahitofel satänwa; ucasti Gilo sisqui uca pachpa marcapanwa jacaraquïna, jupampïñapataqui, sacrificio loktcän ucapacha. Uqhamasti David contra sayt'asiñajj wali ch'amampiw jiltascäna, walja jakenacaraquiw Absalonarojj niya jakcattasipcäna. Mä jakew Davidan ucaru yatiyiri sararaquitayna: “Israelita jakenacajj Absalonaruw jakccatjjapjje” sasa. Uqhamasti Davidajj janc'aquiw Jerusalenan jupampi chicäcän uca take yanapirinacaparojj saraquïna aqham sasa: —¡Jichhpacha Jerusalén marcat jaltjjañäni, jan ucasti janiw Absalonat khespcañäniti! ¡Janc'aqui sarjjarupjjam, inampis jupajj purinisin takeniru espadampi jiwarayistaspa, uqhamat mä jach'a jan wali jiwasar lurasa! Jupanacasti reyirojj sapjjaraquïnwa: —Nanacajj cuntejj juma, jach'a reyejj, sapjjetäta uca lurañataquejj janc'aquïsipctwa —sasa. Uqhamaw reyejj, kawkhanitejj palaciopan utjcän ucanacampi chica mistuwayjjäna. Tunca warminacaparuquiw jaytawayatayna palacio uñjapjjañapataqui, uca warminacasti reyin warminacapänwa. Reyisti take qhitinacatejj jupampi chica sarcän ucanacampisti marca thiya utäquis ucaruw sayt'apjjäna. Thiyaparusti take oficialanacapaw sayt'asipjjaraquïna, ucañcamasti take cereteonaca, peleteonaca, qhitinacatejj palacio uñjapjjerïcän ucanaca, sojjta pataca geteo jakenaca cawquïrinacatejj Gat sisqui uca marcatpacha jutapcatayna, ucanacaw reyin nayrakatapanjam sarapjjäna. Ucapachaw reyejj Itai sat jakeru, cawquïritejj Gat marcat jutcatayna ucarojj saraquïna: —¿Cunatsa jumajj nanacampi chica jutaracta? Walïspawa juman cuttjjañama, ucatsti machak reyimpi kheparjjañama, jumasti yakha marcat jutiri apanucut jakeraquïtawa. Wasüruquiw purisinctajja, ¿cunjämraqui jichhasti mayïma nayampi chica cawquicamas sarañamataquisti? Walïspaw cuttjjañamajja, ucatsti marca masi jakenacamsa jumampi chica cuttayasjjam. ¡Tatitusti jumarojj bendispan uqhamaraqui jumampipunïpan! —sasa. Itai chachasti saraquïnwa: —Tatitun sutipjjaru, uqhamaraqui juma jach'a reyin sutimjjaruw juramentompi arsta. Cawqhantejj juma, jach'a reyejj, jicjjatasïtajja ucanwa nayajj jicjjatasiraquï, jiwañansa jacañansa jumampi chicapunïyäwa —sasa. —Uqhamajj nanacampi chica sarascaquim —sasaw Davidajj saraquïna. Uqhamaw Itai jakejj Davidampi chica sarjjäna, take qhitinacatejj reyimpi chica sarapcäna ucanacampi chicaraqui. Take jakenacaw walpun jachapjjäna, takeniraquiw Cedrón jawir maqhatapjjäna; ucatsti reyiraquiw maqhataraquïna, uqhamaraqui take jakenacasti reyin nayräjjapwa sarapjjäna, wasarar sarquis uca thaquinjama. Sadoc chachasa, uqhamaraqui cawquïri levitanacatejj Diosan arcapa apapcäna ucanacas sarapjjaraquïnwa, uca arcsti Abiatar jaken utaparuw jaytawayapjjaraquïna, take jakenacan marcat mistuniñapcama. Ucampisa reyejj Sadoc jakerojj saraquïnwa: —Diosan arcapjja marcaru cuttayjjam; Tatitutejj munani ucapachajj nayarojj cuttayasinquitaniwa, arcapsti wasitat uñjascaraquïwa, cawqhanccanitejj uca chekana. Ucampisa Tatitutejj: ‘Janiw nayatacjamäctati’ sitani ucapachasti acanctwa nayajj, jupasti cuntejj nayampi muni uca luraracpan. Reyejj Sadoc sacerdoterojj sascaquïnwa: —Ist'ita, jumampi, Abiatarampejj uqhamaraqui pani yokanacapampi, marcaru jan cuna llaquini cuttjjapjjam. Jumajj Ahimaas yokamampi Abiatarasti Jonatán yokapampiraqui. Uccañcamasti nayajj aca wasara pampa tokenacanwa khepararaquï, jumanacat cuna yatiyäwinacay purinchini uca ist'añcama —sasa. Sadoc chachampi Abiatarampisti Diosan arcapjja Jerusalén marcaruw cuttayjjapjjäna, ucaruw kheparapjjaraquïna. Davidasti Olivos kollu amsta maqhatascaraquïna; k'ara cayuquiw sararaquïna, jacht'asisa, p'ekepas ch'okt'ata llaquisitapa uñacht'ayañataqui. Take cawquïri jakenacatejj jupampi chica maqhatapcän ucanacasti p'ekenacapa ch'okt'atcamaquiw sarapjjaraquïna uqhamaraqui jacht'asisa. Cunapachatejj Davidaru yatiyapjjäna Ahitofel jakesa Absalonampi chica David contra sayt'asitapjja, ucapachajj Davidajj Tatituruw achict'asïna Ahitofel jaken amtatanacapajj aynacht'añapataqui. Davidasti kollu pataru purisinsti, cawqhantejj Diosaru yupaychapjjerïcäna ucawjana, arquitas sat tributa mayni jakew jicjjatiri jutäna, Husai satänwa, isinacapas ch'iyanokata, p'ekepas lak'ampi jach'jjatataraqui. Ucat Davidajj uca jakerojj saraquïna: —Nayampi chicatejj saräta ucapachajj nayataquejj mä llaquïyätawa. Ucampisa Jerusalén marcarutejj cuttjjätajja, ucat Absalonaru saraquïtajja: ‘Jach'a reyi, aca uywatamajj sirviscaraquiquïtamwa, cunjämtejj nayrajj awquimaru sirvcäna uqhama’ sasajja, ucapachajj nayarojj yanapt'itätawa Ahitofel chachan amtatanacap t'unjañjja, ucansti Sadoc uqhamaraqui Abiatar sacerdotenacaw ucancascaraqui. Uca laycu, nayarusti yatiyapunita cuntejj palacion ist'cäta take ucanacjja. Uca sacerdotenacan yokanacapasa, Ahimaas uqhamaraqui Jonatán ucanacas ucancascapuniwa, uqhamasti jupanacampi yatiyanita cuntejj yatcäta uqhamaraqui ist'caraquïta take ucanacjja —sasa. Husai jakesti, qhititejj Davidan amigopäcän ucasti Jerusalenaruw purinïna, cunapachatejj Absalonajj marcaru mantcäna ucapacha. Davidajj ucqhaquiw uca kollutjja mä juc'ampi sartascäna, ucapachaw Mefi-boset jaken uywatapa Siba sat jakejj mistunïna juparu jicjjatiri: Pä asno ant'ata, uca asnonacasti wali qhumuntata, pä pataca t'ant'a, pataca tortanacampi, uca tortanacasti waña uvanacat lurataraquïnwa, patac frutanacampi, uqhamaraqui mä wayaka vinompi qhumjjatataraqui. Ucatwa reyejj jisct'äna: —¿Cunataquis acanac apanta? —sasa. Siba jakesti saraquïnwa: —Asnonacajj, reyin familiapan lat'jjatañapataquiwa, t'ant'anacampi frutanacampisti soldadonacan mank'añapataqui, vinosti cawquïrinacatejj wasaran karipcani ucanacan umt'añanacapataquiwa —sasa. —¿Cawquinquis uywiriman allchhipajja? —sasaw reyejj jisct'äna. —Jerusalén marcancasquiwa —sasaw Sibajj saraquïna. —Jupasti ‘Israelitanacajj achachilajjarojj tronopjja cuttayjjapjjaniwa’ sascaraquiwa —sasaw Sibajj säna. —Waliquiwa, jichhasti take cunatejj Mefi-bosetanccäna ucanacasti jumancjjaraquiwa —sasaw reyejj saraquïna. —¡Nayatjja, jach'a rey, qhuyapt'ayasipunistawa! —sasaw Sibajj reyin nayrakatapan alt'asiraquïna. Cunapachatejj David reyejj Bahurim sisqui uca chekaru purcän ucapachasti, Saúl reyin familiapat mayni jakew ucat mistunïna. Jupasti Gera sisqui uca jaken yokapänwa, Simei sataraqui, aca jakesti cunayman jan wali arunacampiw Davidarojj arnakaraquïna. Davidarusa, uqhamaraqui oficialanacaparus kalampiw jakoniraquïna, reyejj pachpa jakenacampi uqhamaraqui jupan guardiapampi imantatäcchïna ucasa. Simei jakesti cunayman maldición arunaca arsuscaquïnwa David contra aqham sasa: “¡Acat saram, jake jiwayiri! Tatituw jumarojj mutuytam jakenac jiwarayatamata, Saulon familiapana, jupa lanti apnakaña munasina. ¡Jichhajj Tatitojj Absalón wawamaruw reyïñjja catuyjje, acajj jichhajj juman pachpa ñankha luratanacam laycu t'akhesiscaractajja, jumasti mä jake jiwayiritawa!” sasa. Uqhamasti Sarvia jaken yokapa, Abisai sat jakesti saraquïnwa reyirojja: —¿Cunatsa aca jiwat anojj reyirojj aqham jan wali arunacapampi ñankhachi? ¡Jichhpachaw p'eke apakä! —sasa. Ucampisa reyejj saraquïnwa: —Acajj janiw jumanacan luräwinacamäquiti, Sarvia jaken yokanacapa. Jupatejj uqhama nayarojj jan wali arunacapampi ñankhachchitu ucasti, Tatituw juparojj: ‘Uqham luram’ sispacha. Uqhamächi ucapachasti, ¿Qhitiraqui: ‘Cunatsa uqham lurta’ saspasti? —sasa. Ucjjarusti Abisai jakempiru, uqhamaraqui take oficialanacapampirusti saraquïnwa: —Nayan pachpa wawajjatejj nayaru jiwayañ amtchitu ucasti, ¡juc'ampi amuyumpiw mayni Benjamín tribunquir jakejj jiwayañ munpachïtojja! ¡Jichhajj juparojj jaytapjjam, ñankhachascaquitpan, Tatituw juparojj uqhama luram sispacha! Inas Tatitojj cunapachatejj nayarojj llact'ata, t'akhisiri uñjitani ucapacha nayarojj bendicionanaca apayanchitani, maldicionanacat sipansa, cuntejj jichhajj ist'ascta ucanacat sipansa. Uqhamasti Davidampi, jakenacapampisti thaquipanjamwa sarasipcäna, ucampisa Simei jakejj maysa tokenjamaracwa kollu tokeru sarawayjjäna, Davidajj maysaraqui, Simei jakejj ñankhachasa, kalanacampi c'uphasisaw saräna, lak'sa polvtayasaraqui. Cunapachatejj reyimpi, jakenacapampejj, Jordán jawira jac'aru puripjjäna, ucqhajj wali kariratäpjjaraquïnwa, ucatsti uca chekaruw samart'apjjaraquïna. Uccañcamasti Absalonajj Jerusalén marcaruw mantascäna, take israelita jakenacampi, uqhamaraqui Ahitofel sisqui uca jakempi. Ucatsti Husai sata arquitanquiri jakesti, qhititejj Davidan amigopäcaraquïn ucasa Absalón jakeru jicjjatirejj sararaquïnwa, aqham arnakt'asisa: —¡Jallalla rey! ¡Jallalla rey! —sasa. Ucatwa Absalonajj jisct'araquïna: —¿Uqhamti jumajj amigomarojj uñjta? ¿Cunatsa jan jupampi chica sartajja? —Janiw nayajj sarquiristti, nayasti kheparäwa cawquïrirutejj Tatitojj uqhamaraqui Israel marcasa ajllisqui ucampi. Ucjjarusti qhitiru sirviñajjatejj wact'chitani ucasti amigojjan wawaparu sirviñäpan. Uqhamasti nayajj cunjämtejj awquimaru sirvcäyätjja uqhamaracwa juma jach'a reyirojj sirviraquïma —sasaw Husai jakejj säna. Ucata juc'ampi kheparusti Absalonajj Ahitófel jakerojj jisct'araquïnwa: —¿Camsapjjtas jumanacajja? ¿Cuna lurañasas waquisi? —sasa. Ahitófelasti Absalonarojj saraquïnwa: —Awquiman warminacapampi iquintasim, cawquïrinactejj jupajj palacio uñjiri jaytawaycatayna ucanacampi, uqhamatwa take Israel marcan jakenacajj yatipjjani awquimampejj jan cuna lurañamas utj- jjatapa, uqhamaraqui jumar arquirinacasa juc'ampi ch'amañcht'asipjjaraquini —sasa. Uqhamasti Absalonataquejj azotea pataruw mä carpa carpt'arapipjjäna, ucanwa Absalonajj awquipan warminacapampi iquintasiraquïna; take israelita jakenacan uñjcaña Uca tiemposti Ahitofel jakeru mä ewjja mayiñasti, pachpa Diosarus maycsna uqhamänwa. Ahitofel jakesti, Davidansa uqhamaraqui pachpa Absalonansa wali yäkataraquïnwa. Ucatsti Ahitofelajj Absalonarojj saraquïnwa: —Nayajj tunca payani waranka jakenaca ajllisï, jichha arumpachaw Davidar arctä. Cunapachatejj jupajj ch'ama thayjtata, karitaraqui jicjjatasiscani ucapachaw nayajj jupar jaljjatä, ucatsti wali sustjaraquï, take qhitinacatejj jupampïqui ucanacasti jaltjjapjjaraquiniwa. Ucampisa reyiruquiw jiwayäjja, ucatsti janc'aquiw take marcpacha jumampi sumancthapiyaraquï, cunjämatejj mä casarasiri warmejj chachapampi sumancthapquejj uqhama. Jumasti mä jaken jiwañapwa thakhasctajja, ucatsti take jakenacaw sumancjjapjjaraquinejja —sasa. Uca amtäwisti, Absalonataquisa, uqhamaraqui Israel marcan amuyt'irinacapataquisa wali sumaraquïnwa. Ucampisa Absalonajj arquita Husai jaquiruw jawsayaniraquïna, jupajj cuntejj amuyt'qui uca sañapataquiraqui. Cunapachatejj Husai jakejj Absalón nayrakataru purinïna ucapachasti Absalonajj saraquïnwa: —Ahitófelan amtäwipajj aqhamawa. ¿Waquisispati uca lurañajj janicha? ¿Camstas jumajja? Amtäwimay sapjjeta —sasa. Husai chachasti saraquïnwa: —Jichhamänjja, Ahitofelan amtatapajj janiw walïquiti. Jumajj asquiw yattajja, awquimampi uqhamaraqui cawquïri jakenacatejj jupampi chicäqui ucanacasti wali ch'amani chachanacawa, janiraquiw cunsa ajjsarapquiti, jichhasti wali coleratapunïsipcpachawa, cunjämatejj mä osa animalajj wawanacap apakatajj wali coleratajj uqhama. Uqhamarus juman awquimajj guerran nuwasir jakeraquiwa, arumajj janiraquiw mayni jakenacamp chicäpcpachati. Jichhas yakha chekan mä putun imantatäscpachawa. Uqhamaraqui juman soldadonacaman mä kawkhani jiwakatapatejj ist'asini nayrïri nuwasiñanjja, ucapachasti yakhepanacajj amuyjjapjjaraquiniwa, juman arquirinacamajj k'ala t'unjatäpcaspas uqhama. Wali ch'amani, uqhamaraqui mä leonjam wali chachacht'asirïqui ucasa, k'alaw mayjt'asjjaraquini, Israel marcansti takeniw yatipjje awquimampi arquirinacapampejj jan cunsa ajjsariri jakenacäpjjatapjja. Jichhasti nayajj amuyt'ayirismawa take israelitanacajj tantacht'asipjjpan jumampi Dan sisqui uca chekata Beerseba sisqui uca chekacama; uca jakenacasti kota irananquiri ch'allar uñtasitawa jan jact'cayaraqui, ucatsti juma quipca nuwasiñanjja jupanacaru sarayañama. Ucapachasti awquimarojj cawqui chekansa catuntaquiñäniwa, jupjjarusti cunjämtejj sullajj orakeru purquis uqhamaw puriraquiñäni; janiw maynis khespcaniti, ni jupa, ni jakenacapasa. Mä marcaru imantascani ucasa, take israelita jakenacaw lazonaca apasiñäni, ucatsti k'alwa uca marcjja mayat mayat kalanacapsa jawirarcama khocht'añäni, uca marcansti janiraquiw mä kalas kheparcaniti —sasa. Absalonampi take israelitanacampisti, Husai chachan arunacaparojj: “Waliquiw” sapjjaraquïnwa, Ahitofel jaken amtäwipatsa juc'ampi sumaraquïnwa. (Tatitusti Ahitofel jaken amtäwinacapjja t'unjaraquitaynawa uqhamat Absalonarojj jan walt'añaru uscuñataqui.) Ucatsti Husai jakejj Sadoc uqhamaraqui Abiatar sacerdotenacaruw Ahitofel jaken amtatanacapjja yatiyaraquïna, cuntejj jupajj Absalonar amtaycatayna ucanaca, uqhamaraquiw jilïri jakenacaru yatiyaraquïna, cuna amuyt'äwi arunactejj jupajj churcatayna uca tokenacatsa. Uqhamat janc'aqui Davidaru yatiyapjjañapataqui, uca arumajj jan uca wasara pampanacan kheparañapataqui, jan ucasti Jordán jawirat qhurcataru maqhatjjañapa, uqhamat jan juparusa ni jakenacaparusa jiwarayapjjañapataqui. Cunjämatejj Jonatanampi uqhamaraqui Ahimaasampejj En-rogel chekancasipcänjja, janiw jupanacajj marcanjja uñjayasiñ munapcänti, mä uywataraquiw jupanacar yatiyirejj saräna, ucatsti jupanacajj janc'aquiw rey Davidar yatiyir sarapjjaraquïna. Ucampisa mä k'ajjo waynaw uñjaraquitayna, ucatsti uca waynajj Absalonar yatiyiriw sararaquïna. Ucampisa jupanacajj janc'aquiw sarapjjäna, ucatsti Bahurim sat marcan mayni jaken utaparuw puripjjaraquïna, uca utanjja ankan mä phuch'uw utjäna, ucaruw imantasjjapjjaraquïna. Uca utanin warmipasti uca uma phuch'jjarojj mä tapampiraquiw imantäna, uca patarusti trigo jawk'ata willitataraquïna. Ucsti janipuniw qhitis yatcänti. Cunapachatejj Absalonan arquirinacapajj purinipjjän ucapachasti, warmirojj jisct'apjjänwa: —¿Cawquincapjjes Ahimaas jakempi Jonatanampejja? —sasa. —Aca chekwa pasawayapjje, jawir tokeruw sarapjjaraqui —sasaw warmejj ucjjarojj saraquïna. Ucatsti Absalonan arquirinacapajj janc'aquiraquiw thaktiri sarapjjäna, ucampisa jan jicjjatjjasajja, Jerusalenaruw cuttanjjapjjäna. Absalonan arquirinacapan sarjjatapasti Ahimaasampi, Jonatanampejj uma phuch'utjja mistunjjapjjänwa; David reyir yatiyiriw janc'aqui sarapjjaraquïna, ucatsti sapjjaraquïnwa: “Sartasim janc'aqui, jawir qhurcataru maqhatjjam” sasa, Ahitofel jakejj jupanacaru nuwantañataqui amuyt'äwi churatap laycu. Ucatsti Davidampi uqhamaraqui kawkha jaketejj jupa chict'atäcaraquïna ucanacampisti sartasinjja janc'aquiw Jordán jawir qhurcataru maqhatjjapjjäna. Khepärmanthi alwasti takeniw maqhatjjaraquitayna, janiw maynis kheparcaraquitaynati. Uqhamat Ahitofel jaken amtatanacapajj jan phokhascataynatejja, ucatpï asnopa waquicht'asisinjja, utaparuw sarjjäna; nacïwipa marcapansti, familianacaparu jan walt'añanaca take cunsa sumaru asquicht'jjasinsti, jaychcatasjjänwa. Uqhamaw jupajj jiwjjäna, ucatsti awquipan sepulturaparu imantatäjjaraquïnwa. Davidasti Mahanaim chekaruw purïna cunapachatejj Absalonajj take israelita jakenacampi Jordán jawira maqhatascän ucapacha. Absalonasti, Joab lantjja Amasa jakeruw take ejerciton sarayiripatjja uscuraquitayna. Amasa jakesti mayni ismaelita jaken yokaparaquïnwa, uca jakesti Itra sataraquïnwa, jupasti Abigail sat warmimpiw sarnakaraquitayna, uca warmisti Nahas sat jaken phuchapänwa, Sarvian cullacapa, cawquïritejj Joab chachan taycapäcän uca. Absalonasti take israelita jakenacampejj Galaad orakeruw purintapjjaraquïna; cunapachatejj Davidajj Mahanaim sat chekaru purïn ucapachasti mistunipjjaraquïnwa juparu catokerejja Subi sat Nahas jaken yokapa, jupasti Rabá de Amón sisqui ucanquirïnwa; uqhamaraquiw Maquir sat jakes mistuniraquïna, ucasti Amiel sat jaken yokaparaquïnwa, Lodebar chekanquiriraqui; uqhamaraqui Barzilai sat jakes mistuniraquïnwa, cawquïritejj Rogelim de Galaad sisqui uca chekan utjasirïcän uca. Jupanacasti Davidataquejj apapjjaraquïnwa, iquiñanaca, platonaca, ñek'e phuqhunaca, uqhamarac trigo, cebada, jac'u, grano jamp'ita, habas, lentejas, misq'i, mantequilla, vaca lechet lurat queso, uqhamaraqui oveja lechet lurat queso, Davidan mank'asiñapataqui, uqhamaraqui jakenacapasa; jupanacasti amuyapjjaraquitaynawa Davidan wasara toket jutatapa, jupasa uqhamaraqui jakenacapasa wali mank'at awtjatäpjjatapa umatsa pharjatäpjjataparaqui. Davidasti ejercitopjja suma uñaquiparaquïna, ucatsti sapa waranka soldadonacjjaruw mä jilïri uscuraqui, uqhamaraqui sapa pataca soldadonacjjarusa. Ejercitopa quimsaru jaljasinsti, mayïrïqui ucjja Joab chachaw sarayäna, payïrïqui ucsti Abisai jakew sarayaraqui, cawquïritejj Sarvia sisqui ucan yokapa, Joab chachan jilapäcaraquïna uca; quimsïrïqui ucsti Itai sisqui uca jaken sarayañapataquiw uscüna, uca Itai jakesti Gat marcanquiriraquïnwa. Ucat takpach ejercitorusti saraquïnwa: —Nayajj jumanac chicaw nuwasiri sararaquï —sasa. Ucampisa jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Janiwa, jach'a rey, jan ucjja luramti, uñisirisataquejj janiw cunäquis nanacan jaltjjapjjañajjajja, jan ucajj chicatpacha jiwarapjjañajjasa, ucampisa jumajj, jach'a rey, tunca waranka jakenacat sipansa juc'ampïtawa. Ucatwa walïnejja, jach'a reyejj, marcaru kheparañapajja, uqhamat nanacataquejj juc'ampi ch'amañchäwi jan ucajj yanapa qhitaniñapataqui —sasa. —Cunjämatejj jumanacataquejj walïqui uqhamarjamaw lurä —sasaw reyejj saraquïna. Ucatsti janc'aquiraquiw jitjtäna marcaru mantañatjja maysaru, uccañcamasti ejercitojj waranka soldadonacata, uqhamaraqui pataca soldadonacat formt'ataw mistuscäna. Uqhamarus reyejj Joab, Abisai, uqhamaraqui Itai jilïrinacarojj ewjjt'araquïnwa, reyi laycojj Absalonarojj suma uñjapjjañapataqui, takpach soldadonacaraquiw ist'apjjäna cuntejj reyejj jilïrinacaru siscäna ucjja, Absalonaru sum uñjapjjañapataqui. Uqhamaw soldadonacajj pampa tokeru sarapjjäna Israelan soldadonacapampi nuwasiñataqui. Jupanacasti Efraín sisqui uca ch'umi chekanwa nuwantasipjjäna, Israelanquir jakenacasti, Davidan soldadonacapampi atipjatäpjjaraquïnwa. Uca urusti mä jach'a jiwaräwi urupunïnwa, pä tunca waranka jakenacaw jiwarapjjaraquïna. Guerrasti take marcpacharuw mantaraquitayna, uca urusti uca ch'umi laycuw jilpach jakenacajj jiwarapjjaraquitayna espadampi jiwarayatäñat sipansa. Absalonasti mä mular lat'jjatataw sarascaraquïna, ucatsti acatjamatwa Davidan soldadonacapampi jiquintasïna. Ucat uca mulajj mä jach'a encina sat kokaruw jalantäna, Absalonasti uca kokan ramanacaparuraquiw ñic'utapajj q'ithuntasïna, ucat uca kokan ramanacapan warccatat uñjasïna, uccañcamasti mulajj jalascaquïnwa. Uqham Absalonaru warcusisquirsti mayniw uñjaraquitayna, ucat Joab chachar yatiyiriw sararaquïna: —Absalonarojj mä kokat warcusisquir uñjta —sasa. —Uñjsta ucapachasti, ¿cunatarac jan uca pachpar jiwt'aytasti? Nayajj cusisisaw jumarojj tunca kollke chuririscasamäna, uqhamaraqui mä cinturonampi cuna —sasaw Joab chachajj saraquïna. Ucampisa uca jakejj Joab chacharojj saraquïnwa: —Waranka kollke churquitasamän ucasa, janipuniw nayajj reyin yokaparojj jiwayquiriscäyätti; nanacasti ist'apjjtwa cuntejj reyejj jumanaca, Joab, Abisai, uqhamaraqui Itai jach'a jilïrinacarojj sapctam, Absalonaru sum uñjañataqui ucjja. Mä toketsti nayatejj jiwayiriscäyätjja, inamayaraquïsapänwa, reyitaquejj janiraquiw cunas imantatajj utjquiti, jumasti ucapachajj janiraquiw nayarojj arjjatquitasamänti —sasaw uca jakejj Joab chacharojj saraquïna. —Janiw jumampi tiempo pasañajjajj waquisquiti —sasaw Joab chachajj saraquïna; ucatsti quimsa flechanac aptasisinjja, jupapachpaw Absalonan chuymapat quimsa flechanacampi chhokhontäna, jacasquiriru, cunapachatejj uca encina kokat warcusisincäna ucapacha. Ucatsti Joab chachan yanapirinacapat tuncaniw Absalonaru muyuntasina jiwjayjjapjjäna. Ucjjarusti Joab chachajj saraquïnwa trompetanaca phust'apjjañapataqui, soldadonacasti janiraquiw juc'ampi israelitanacarojj alisnakjjapjjänti, jan ucasti Joab chachaw suyt'ayjjatayna. Ucatsti Absalonan janchipa catusinjja, uca ch'umin mä jach'a p'iyaruw jakontapjjaraquïna, jupa patjjarusti kalanacampiw montonjjatapjjäna. Ucatsti take israelitanacajj utanacaparuw jaltjjapjjaraquïna. Jaccasinsti Absalonajj mä jach'a kala perka sayt'ayasiraquïna, ucasti Reyin Vallepanwa jicjjatasiraqui, uca perkarusti sutipwa kellkantaraquitaynajja, jani wawanïtap laycu, uqhamat sutipajj jan chhakhañapataqui. Jichhacamas uca perkajj “Absalonan perkapa” satäscapuniwa. Ucjjarusti Ahimaasajj, qhititejj Sadoc jaken yokapäcän ucajj Joab chacharojj saraquïnwa: —Nayajj achict'assmawa, reyin ucar aca suma yatiyäwi yatiyir sarañajjataqui, Tatitusti chekaparuw uñji, uñisirinacapatsa khespiyaraquiwa —sasa. Ucampisa Joab chachajj saraquïnwa: —Janiw munascapuniti jichhpacha reyir uca yatiyäwi yatiyañamajja, khepürojj yatiyaquïtawa. Ucampisa jichhajj jan cunsa siscamti, yokapan jiwatap laycu. Ucampisa Joab chachajj mä etiope soldadoruw saraquïna: —Saram, uqhamaraqui cuntejj uñjcta ucanac reyir yatiyanim —sasa. Etiopesti Joab nayrakataruw quillt'asïna, ucatsti jalacamaquiw jalaraquïna. Ahimaas jakesti Joab chacharojj sascaquiraquïnwa: —Cunäpasaya, etiope jaken khepap jalaquëjjaya —sasa. Ucampisa Joab chachajj saraquïnwa: —¿Cunarus jumajj jalañ muntajj nayan wawajja? Uca yatiyatamatjja janiw cunsa catokcätati —sasa. —Janiw ucajj waquisquiti, jalaquëjjaya —sasaw Ahimaas jaquejj saraquïna. —¡Uqhamajj saramaya! —sasaw Joab chachajj saraquïna. Uqhamasti Ahimaasa jakejj uca vallenjam jalawayäna, etiope soldadorusti nayrt'awayaraquïnwa. Uccañcamasti Davidajj marcar mantañäquis uca pä puncu taypin konuscäna, uñch'uquiripasti azotea patjjaruw misturaquitayna, perka puncu patjjana. Uñatatasinsti uñch'uquirejj mä jakeru jalasinquir uñjäna, ucat reyirojj jach'at art'anisaw yatiyäna. Reyisti art'araquïnwa: —Sapaqui jutchi ucqhajja, suma yatiyäwinacwa apanpacha —sasa. Uca jaken jac'achasiniñapcamasti, uñch'uquirejj yakha jaker jalasinquirwa uñjaraquïna, ucat puncunquir uñch'uquirirojj art'araquïna: —¡Yakha jakejj jalaniraquiquiwa! —sasa. —Suma yatiyäwinacaracwa apaniracpacha —sasaw reyejj art'araquïna. Uñch'uquiristi saraquïnwa: —Jalanitapajj Sadoc sacerdoten Ahimaasa yokapan jalanitapjamaquiwa —sasa. —Jupajj wali suma jakewa, suma yatiyäwinacarac apanpacha —sasaw reyejj saraquïna. Ahimaasasti niya jac'achasinjjaraquïnwa, reyi nayräjjan orakcama alt'asisinsti, reyirojj aruntänwa, saraquïnwa: —Bendicitäpan Tatitojja, juma jach'a reyin Diosapajja, jichhasti jupajj, qhitinacatejj juma, jach'a rey, contra sayt'asipcän ucanacarojj apakjjewa —sasa. —¿Absalón waynajj waliquïsquiti? —sasaw reyejj jisct'araquïna. Ahimaas jakesti saraquïnwa: —Joab chachajj qhitanquitu, ucat nayajj mistuncta ucapachasti wali jach'a ch'ajjwanacaw sartäna, ucampisa janiw yatcti cunatejj pascatayna ucjja —sasa. Ucatsti reyejj saraquïnwa: —Acsa tokeru sayt'asim, ucatsti uca pachparu kheparam —sasa. Ahimaas jakesti uqhamarjamaraquiw kont'asïna. Ucapachaw etiopejj puriniraqui, ucat saraquïna: —Aca suma yatiyäwinac catokam, jach'a rey. Jichhüruw Tatitojj juma jach'a reyirojj chekaparu uñjtam, qhitinacatejj juma contra sayt'asipcän ucanacatjja khespiytamwa. Reyisti etiope jakerojj jisct'araquïnwa: —¿Absalón waynajj waliquïsquiti? —sasa. Etiope jakesti saraquïnwa: —Juma jach'a reyin uñisirinacamasti, uqhamaraqui juma contra sartir jakenacasa, uca Absalonjamaraqui tucusipjjpan —sasa. Reyisti chuymapwa ch'alljjtayasïna, ucatsti puncu patanccäna, uca utaru mantasinwa wali jachäna. Sarnakcasasti saraquïnwa: “¡Absalón, wawajja, Absalón wawajja! ¡Nayaw juma lanti jiwañjja muniriscäyäta! ¡Wawajja, Absalón wawajja!” sasaw jachäna. Soldadonacas janiquiraquiw marcaru mantañjja munapcänti, ucatsti wali ajjsart'asaquiraquiw mantapjjäna, guerran nuwasiñatsa jaltanipcaspa uqhama. Uccañcamasti reyejj ajanupa imt'asajj, jach'at arnakasïna: “¡Absalón wawajja! ¡Absalón wawajja, nayan wawajja!” sasaw jachäna. Joab chachasti palacioruw sarawayäna, ucatsti saraquïnwa reyirojja: “Juma, jach'a reyejj, nanaca sirvirimarojj p'enkachapjjestawa, uca sirvirinacamasti juma jach'a reyina, uqhamaraqui wawanacaman jacañapwa khespiyapjjejja, uqhamaraqui phuchanacamarusa, warminacaparusa. Juma jach'a reyisti jichhürojj uñacht'ayaractawa, nanaca jach'a jilïri oficialanacamajj janiw jumataquejj cunäpctsa; jumasti qhitinacatejj uñisipctam ucanacarusti munaractawa, qhitinacatejj munapctam ucanacarusti uñisiractawa. Jichhüruw nayajj amuyta, juma jach'a reyitaquejj Absalonan jacascañapaw asquïspajja, take nanacajj jiwaratäpquirista ucasa. Jichhasti juma, jach'a reyejj, mistum ucatsti juma quipca arunacamampi ch'amañcht'anim arquirinacamarojja, nayasti Tatitun sutipjjaruw juramentompi arstjja, jichhärmasti janiw mayni jumar arjjatirejj utjcaniti. Ucasti juma jach'a reyitaquejj sinti jan walipunïniwa, ucasti janiraquiw wayna cancañamatpach jichhacamajj lurasirïcänti” sasa. Uqhamasti reyejj sartasinjja, marca puncuruw kont'asiraquïna. Cunapachatejj take jakenacaru yatiyatäjjana ucapachasti takeniw aruntirejj uñstanipjjäna. Israelita jakenacasti takeniw utanacaparu jaltjjapjjatayna. Take Israel marcansti, jakenacajj ch'ajjwapjjaraquïnwa, sapjjaraquïnwa: “David reyiw uñisirinacasan apnakatäñatjja khespiyistu; uca uñisirinacasti filisteo jakenacänwa, ucampisa Absalón wawapa laycuw marcat jaltjjänjja. Jichhasti Absalonajj, cawquïrirutejj jiwasajj reyit utt'ayasiyätan ucajj, guerran jiwaraqui. ¿Cunsa jichhajj suyañäni, rey Davidaru cuttayaniñataquejja?” sasaw parlasipjjäna. Aca parlasïwisti take Israel marcpachanwa ist'asiraquïna, rey Davidan utapcamaraquiw puritaynajja. Ucat jupajj Sadoc, uqhamaraqui Abiatar uca sacerdotenacaruw mä ewjja apayäna, aqham sasa: “Jumanacajj Judá marcanquir jach'a jilïri jakenacampi parlapjjam, cunatsa jan jichhacama nayaru palaciojjar cuttayanjjapjjetu. Janiw cunas utjcaraquiti uqhamaqui kheparapjjañapataquejja, nayaru palaciojjaru cuttayjjañapataqui, jupanacasti nayanjja jilanacajjaraquiwa, pachpa tribut jutirïpjjaractwa” sasa. Ucjjarusti sascaquïnwa Amasaru sapjjañapataqui: “Juma pachpaw wilajjat wilanïtajja, jichhat ucsarojj jumaw ejercitojjan jach'a jilïripäyätajja, Joab lanti. Janitejj aca arsutajj phokhäma ucapachasti Tatitojj nayaru mutuyitpan wali jan sintt'asiñampi” sasa. Uqhamaw Judá marcanquir jakenacarojj amuyt'ayäna, take jupanacajj mä sapa jakequïcaspasa uqhamaw mayaqui Davidarojj palacioparu uqhamaraqui jilïrinacaparusa cuttayanjjapjjäna. Uqhamasti reyejj cuttanjjänwa, Jordán jawira chekaruw puriniraquïna. Judá oraken utjirinacasti Gilgal sisqui uca chekaruw sarapjjaraquïna reyir catokeri, uqhamaraqui Jordán jawira maqhataniñsa yanapt'añataqui. Uqhamaraqui Simei sata, cawquïritejj Gera sat jaken yokapäcaraquïna, Benjamín tribunquiri, Bahurim sisqui uca chekanquiriraqui, uca jakesti janc'aquiraquiw Judá orakenquir jakenacampi sarakanïna rey Davidar catokañataqui. Jupampi chicasti, Benjamín tributjja waranka jakenacaw sarapjjaraquïna. Uqhamaraqui Siba sat jakesa, cawquïritejj Saúl reyin familiapan uywatapäcaraquïna ucasa tunca pheskani yokanacapampi, pä tunca esclavonacapampi cunaraquiw Jordán jawira chekarojj purintanïna, janïra reyejj purinquipana. Ucatsti jupajj jawira maqhataraquïna, uqhamat reyiru yanapt'añataqui Jordán jawira maqhataniñanjja, uqhamat rey nayrakatanjja mä suma uñjatäñataqui. Cunapachatejj reyejj Jordán jawira jac'aru purinïna ucapachasti Simei chachajj reyin nayrakataparuw alt'asïna, ucat saraquïna: —Jach'a rey, nayajj achict'assmawa, janiquiy juchanacajj-jja amtasimti, janiraqui cuntejj naya sirvirimajj juma contra jan wal lurcta ucsa, cunürutejj jumajj Jerusalenat mistcayät ucapachajja. Nayataquejj janiquiy colerasiñamjja, imamti, nayasti juchajj uñt'astwa. Take israelitanacat sipansa, jichhürojj nayajj nayrakatwa mistunta juma jach'a reyiru catukañataqui —sasa. Ucatwa Abisai sat jakejja, cawquïritejj Sarvia sisqui ucan yokapäcaraquïna ucajj saraqui: —¿Janit Simei jaken jiwañapajj waquisquejja? Jupajj Tatitun ajllisit reyirojjay ñankhachchïnjja —sasa. Ucampisa Davidajj saraquïnwa: —Sarvia jaken yokapa, acajj janiw jumanacan lurañanacamäquiti. ¿Cunatsa jumanacajj naya contra amtapjjta? Jichhajj nayajj Israel marcan reyipätwa, janiraquiw qhitis Israel marcanjja jichhürojj jiwcaniti —sasa. Ucjjarusti Simei jakerojj juramentompiw saraquïna: —Janiw jiwcätati —sasa. Uqhamaraqui Mefi-boset sat jakes, cawquïritejj Saúl reyin wawapäcaraquïna ucasa, reyir catokeriw mistuniraquïna. Cunürutejj reyejj mistcatayna, cunüruraquitejj c'umara jan cuna camacht'ata cuttancäna uca urcamasti janiw cayunacjja jarekascataynati, janiraquiw sunqhanacapsa mururascataynati, ni isinacapsa t'ajjsuscaraquitaynati. Cunapachatejj Jerusalén marcaru purinïna reyir catokañataqui, ucapachasti reyejj juparojj saraquïnwa: —Mefi-boset, ¿cunatsa jumajj jan nayampi chica sarjjayätajja? —sasa. Mefi-bosetasti saraquïnwa: —Jach'a rey, uywatajjaw nayaru sallkjitu. Cunjämatejj nayajj cojötjja, ucatsti mä asno waquicht'arapita, ucar lat'jjatasin reyimpi chica sarjjañajjataqui sasaw sista. Ucampisa jupajj jach'a rey nayrakatanwa c'ari arunaca yatiyitu. Ucampisa jach'a reyejj mä Diosan angelapäcaspasa uqhamawa, jupasti cunatejj chekapäqui uqhamaruw take cunsa luraraquinejja. Awquejjan take familianacapas juma jach'a rey nayrakatanjja jiwarayatäñapäcchïnsa, aca uywatamasti juman mesamat mank'asiñapataqui jawsataraquïnwa. Jichhasti, ¿cunat juc'ampraqui jach'a reyitsti mayiraquirista? —sasaw Mefi-boset jakejj säna. Reyisti saraquïnwa: —Janiw jichhajj cuna parlañas utjcjjeti. Niya saractwa jumampi Sibampisti orakenaca jaljasjjapjjañamataqui —sasa. Ucampisa Mefi-bosetajj saraquïnwa: —Jupa sapaqui take uca orakenacampejj kheparjjpan. Jupaqui uca orakenacjja catusjjpan, reyin suma c'umara palacior cuttanjjatapaw juc'ampi suma asquejja —sasa. Barzilai jakesti, qhititejj Galaad tokenquirïcän ucasti Rogelim sisqui uca chekaruw sarakaniraquitayna, reyir yanapt'añataqui Jordán jawir maqhatañcama, uca chekat jupatjja sarakawayjjañataquiraqui. Uca jakesti sinti chuymanëjjataynawa, quimsakallko tunca maraniraqui, cunapachatejj reyejj Mahanaim chekanccäna ucapachasti reyirojj take cunwa churaraquitayna, wali kamirïtap laycu. Reyisti Barzilai jakerojj sänwa: —Nayampi chica Jerusalén marcaru sarjjañäni, ucanwa nayajj jumarojj uñjäma —sasa. Ucampisa Barzilai jakejj saraquïnwa: —Nayan Jerusalén marcaru jach'a reyimpi chica sarjjañajjataquejja, janiw walja maranacataquïcaspati. Nayajj quimsakallko tunca maranëjjtwa, mank'as nayataquejj janiquiraquiw sumäcjjeti, ni umasa, jayuc'arati jan ucajj ch'aphakacha ucsa janiw yatcjjaractti, k'ochurinacan k'ochutanacapsa janiw sum ist'cjjaractti. ¿Cunaruraqui mä llaqui, reyitaqui ucar sarästi? Nayajj reyirojj aca Jordán jawira maqhatañapcamaquiw compañt'äjja, ¿ucatti reyejj uca jach'a cancaña nayar churañ munitani? Nayajj antesas reyirojj achict'asiristwa, marcajjar cuttayjjetpan ucan nayajj jiwjjañajjataqui, ucat awquinacajjan sepulturaparu imatäjjañajjataqui. Ucampisa jach'a reyitaquejj acan mayni sirviripajj utji, ucasti Quimam yokajjawa. Jupa sarpan jach'a reyimpejja, jach'a reyisti juparojj uñjaracpan cunjämarutejj munqui uqhamarjama —sasa. Reyisti saraquïnwa: —Quimam waynajj nayampi chica sarpan; juparojj cunjämarutejj jumajj muncäta uqhamaruw uñjaraquï. Take cuntejj mayquitäta ucsa churaraquïmawa —sasa. Take jakenacaraquiw Jordán jawirjja maqhatanjjapjjäna. Cunapachatejj reyejj maqhatanjjaraquïn ucapachajja Barzilai jakerojj jamp'att'asaw qhitanucjjäna. Uqhamasti Barzilai jakejj cawqhantejj jacascän uca chekaruw cuttawayjjäna. Reyisti Gilgal sisqui uca chekaruw sarjjaraquïna, Quimam jaken compañt'ata, uqhamaraqui take Judá token utjiri jakenacan compañt'ata, Israel jakenacatsti chicatpacharaquiw reyirojj compañapjjäna. Ucatsti take israelita jakenacaraquiw reyir uñjirejj sarapjjäna; sapjjaraquïnwa: —¿Cunatsa Judá orakenquiri jilanacajjaqui reyjja catuntasjjapjjanejja, uqhamaraqui reyirusa, familiaparusa jupanacaqui compañapjjaraquinejja, uca pachparaqui ejercitoparusa jupanacaquiraqui Jordán jawirsa maqhatayanipjjanejja? —sasa. Judá orakenquir jakenacasti israelitanacarojj sapjjaraquïnwa: —Reyejj nanacan jac'a familiajjawa. Ucampisa janiw jumanacanjja cunat colerasiñanacamas utjquiti. ¿Nanacasti reyin mank'ayatäpjjti jan ucajj cuncha nanacataqui catuntasipjjtjja? —sasa. Israelitanacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Nanacajj jumanacat sipansa reyjjarojj tunca cuti derechonïpjjtwa. Uqhamarusa, nanacajj tribunacjamajja, jumanacan jilïri jilamjamäpjjtwa. Uqhamasti, ¿cunatsa nanacarojj jisc'achapjjesta? ¿Janit nanacasti nayrakata mayipctsti reyin cuttanjjañapataquisti? Ucampis Judá orakenquirinacajj juc'ampi jach'atwa arsusisipcaquïna, israelitanacat sipansa. Benjamín tribun mayni khoru jakew utjäna, ucasti Seba satänwa, Bicri sisqui uca jaken yokapa, jupasti Gilgal marcanwa jicjjatasiraquïna. Aca Seba jakesti jakenacaruw amtayäna rey contra sayt'asipjjañapataqui, saraquïnwa: “Jiwasajj janiw Isaí jaken David yokapampejja cuna lurañasas utjquiti. ¡Take israelita jakenaca, utanacamaru cuttjjapjjam!” sasa. Take israelita jakenacasti Davidarojj apanucuwayjjapjjänwa, Seba sisqui uca jaker arcjjañataqui, uca jakesti Bicri sisqui ucan yokapänwa. Ucampisa Judá orakenquirinacajja, Jordán jawirat kalltasina, Jerusalencamajja, reyimpipuniw sayt'asipjjaraquïna. Cunapachatejj Davidajj palacioparu, Jerusalén marcat cuttanjjän ucapachasti, cawquïri tunca uñt'atanacaparutejj palacio uñjapjjañapataqui jaytawaycataynasa ucanacwa irptasjjäna, ucatsti mä utaruw irpantayjjaraquïna, wali suma guardiataraqui. Ucanwa jupanacarojj uñjayascäna, ucampisa janiraquiw maynirusa warmiscänti. Uqhamaw jupanacajj ucan jacapjjäna, jist'antata, ijma warminacjamaraquiw jacapjjäna jiwaña urunacapcama. Ucatsti reyejj Amasa jakeruw saraquïna: —Judá orakenquir jakenacaru jawsayam, acat quimsa ururu jupanacampi uñstaniraquim —sasa. Amasa jakesti sararaquïnwa jakenac tantacht'añataqui, ucampisa kawkha urutejj juparu churatäcänjja ucat juc'ampiwa khepararaquitayna. Ucatwa Davidajj Abisai jakeru saraquïna: —Seba jakejj Absalonat sipansa juc'ampi jan walinacwa luristani. Uqhamasti jumajj jichhajj soldadonacajjan jilïripäyätawa, ucatsti arctam, inampisa jupajj mä jach'a perkanacampi muyuntayata marcanacaru imantasjjaspa, ucat jiwasajj jan catuñ puedcjjsnati —sasa. Joab chachan jakenacapasti, cereteonaca, peleteonaca, qhitinacatejj reyin palaciopan guardia lurapjjerïcän ucanacasa, Jerusalén marcan juc'ampi suma soldadonacäcän ucanacasti Abisai jakempi chicaw Jerusalenatjja mistuwayapjjäna, Seba jakeru arctasa. Cunapachatejj Gabaón jac'anquiri jach'a karka jac'ancapcän, ucqharuw Amasa jakejj jupanacaru jicjjatäna. Joab jakesti guerra isipampi ist'atänwa, mä cinturonampi wac'antata, cinturaparusti mä espada warct'ataraqui, uca espadasti imañapatjja jasaqui apsuñaquïnwa aynach tokeru jiyt'asa. Joab jakesti Amasarojj cupi amparapampiw sunqhapata waythapïna jamp'att'añataqui, ucat aqham sasaw jisct'araquïna: —¿Cunjamäsctas jilata, waliquïsctati? —sasa. Amasasti janiw amuyascänti Joab jakejj espada ayt'atätapa. Acatjamat Joab jakejj uca espadampejj Amasarojj puracapat chhokhunti, take jiphillanacapasti orakeruw warstaniraquïna. Jan Joab jaken jawk'atatcataquiw jupajj jiwawayjjäna. Ucat Joab jakejj Abisai jilapampejj Bicri jaken yokapa Sebarojj arctasipcaquïnwa. Ucatsti Joab jaken soldadonacapat mayniw Amasa jaken jiwat janchipa jac'aru sayt'asi, ucat saraquïna —Qhititejj Joab chachampïqui, uqhamaraqui David chachampïqui ucasti Joab jakeru arcpan —sasa. Ucampisa Amasa jakejj uca chica thaquin ucsaru acsaru korumnakascaquïnwa, pachpa wilaparu korumsusa, uca soldadosti take jakenaca uqham uñjasa sayt'apjjatapatsti, Amasa jakerojj thaqui thiyaruw jitt'ayjjäna, mä capampiw janjjataraquïna, jupasti amuyaraquïnwa take qhitinacatejj purinipcän ucanacasti uca jac'aruquiw sayarjjapjjaraquïna. Thaquit maysaru jittayjjatatsti, take Joab chacharu arquirinacajja janiw uca chekaru sayt'apcänti, jan ucasti Seba jakerojj arctasipcaquïnwa. Seba jakesti take israelita tribunacwa pasawayaraquitayna, Abel-bet-maaca sisqui ucacama, take Bicri jaken wawanacapasti tantacht'asisinjja jupan khepapwa marcaru mantawayjjapjjäna. Cunapachatejj Joab chachan jakenacapajj Abel-bet-maaca chekaru purinipjjän ucapachasti, jupanacajj uca marca perka jac'arojj mä perka sartayapjjaraquïna, marcaru nuwantañataqui. Ucatsti takpachaniw uca marca perkjja liwisiyañataqui allintapjjäna. Uqhamaraqui acatjamat mä ch'iqhi yatiñan warmejj art'asinïna perka patata: —¡Ist'apjjeta, ist'apjjeta, Joab chacharojj naya toket sapjjam, juc'ampi aca perkaru jac'achasinpan, nayasti jupampiw parlañ munta! —sasa. Cunapachatejj Joab chachajj perkaru jac'achasïna ucapachasti warmejj jisct'änwa: —¿Jumätati Joab satajja? —Jïsa, nayätwa —sasaw Joab chachajj saraquïna. Warmisti saraquïnwa: —Aca uywataman arunacap ist'am —sasaw warmejj saraquïna. —Ist'ämawa —sasaw Joab chachajj saraquïna. Ucat jupajj aqham sasaw säna: —Nayrapachajj satänwa: ‘Qhititejj mä cunsa yatiñ munqui ucajja Abel marcaru jisct'pan’ sasa, uqhamatwa take cunasa asquichasiraquirïna. Nanacan marcajjajj janiw nuwasiñ munirïquiti, uqhamarus Israel orakenjja chekaparaquiwa. ¡Mä jach'a marcaraquiwa! Ucampisa jumajj t'unjañwa munasctajja. ¿Cunatsa jumajj t'unjañ munta cunatejj Tatituncqui ucjja? —sasa. Joab chachasti saraquïnwa: —¡Janiw uc nanacajj amtapcti! Nayan amtañajjajj janiw aca marca t'unjasin apanucuñäquiti, janiw ucataquiti, jan ucasti Efraín kollunacan mayni jakew sarti Seba sat sutini, jupasti rey David contraw sayt'asi. Jichhajj jupa saparuqui catuyapjjeta, ucat nayajj aca marcat sarjjäwa —sasaw Joab chachajj saraquïna. —P'ekep nanacajj perkatpach liwt'anjjapjjäma —sasaraquiw warmejj Joab chacharojj säna. Ucatsti ucspachaw warmejj jalasin takpacha marcanquir jakenacarojj amtayäna Seba jaken p'ekepa apakañataqui, ucat uca Seba jaken p'ekepa apakasinjja, Joab chacharuw perka patatpach liwt'anjjapjjäna uca p'ekjja. Ucat Joab chachajj trompeta phust'ayaraquïna, marcat jithekjjañataqui. Ucapachaw marcajj jithektawayjjapjjäna, sapa maynis utaparcamaw sarjjapjjäna, Joab chachasti Jerusalén marcaruw cuttaniraquïna reyimpi parlañataqui. Joab chachaw Israel marcan ejercitopan jach'a jilïriparaquïnjja, Joiada jaken yokapa Benaía sata jakesti uñjirinacan jilïriparaquïnwa, uca uñjirinacasti cereteonaca, peleteonaca ucanacaraquïnwa. Adoram jakesti, take ch'ama lurañanaca phokhayirit uscutaraquïnwa, reyin secretariopasti Ahilud jaken yokapa Josafat sata jakeraquïnwa. Seva sat jakesti take cunanacatejj lurascän ucanaca kellkeriraquïnwa, Sadoc uqhamaraqui Abiatar sat jakenacasti sacerdotenacäpjjaraquïnwa. Jair marcanquiri, Ira sat jakesti Davidan sacerdoteparaquiquïnwa. Davidan urunacapansti mä jach'a mach'aw quimsa mara utjaraquïna. Ucatwa Davidajj Tatituru jisct'asïna, Tatitusti juparojj saraquïnwa: “Aca mach'ajj Saúl reyin juchanacap laycu, uqhamaraqui familiapan juchanacap laycuraquiw utji, jupanacan gabaonita jakenacar jiwarayapjjatap laycu” sasa. Davidasti gabaonita jakenacaru jawsayasinjja jupanacampiw parlaraquïna (gabaonita jakenacajj janiw israelita jakenacäpcänti jan ucasti amorreonacat jilt'iri mä kawkha jakenacänwa, israelitanacajj jupanacampiraquiw mä juramento lurapjjatayna, Saúl reyisa israelita jakenaca laycu uqhamaraqui Judá jakenaca laycojj uca gabaonita jakenacarojj tucjañwa munaraquïnjja). Davidasti jupanacarojj jisct'araquïnwa: —¿Cunsa jumanac laycojj lurirista? ¿Cunjämatsa asquicharaquiristjja cuna jach'a ñankhatï jumanacaru luratäcän ucjja, uqhamat Tatitun marcaparu bendicipjjañamataquejja? —sasa. Gabaonita jakenacasti sapjjaraquïnwa: —Janiw kollketi manüqui nanacampi, Saúl reyimpi uqhamarac familiapampisa, janiraquiw qhitin jiwañapsa munapcti Israel marcanjja —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Uqhamajj parlapjjamay ¿cunsa jumanaca laycojj luräjja? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Cawquïri jaketejj nanacaru tucjañ munapquitän, uqhamaraqui nanacaru k'al chhaktayañ amtcäna, jan Israel oraken jacapjjañanacajjataqui, uca jaken wawanacapatjja pakallkoni nanacar catuyapjjeta, nanacasti ucanacarojj Gabaa chekanwa, pachpa Saúl reyin marcapana, Tatitu nayrakatan warccatapjjä —sasa. Reyisti —Waliquiwa —saraquïnwa, chuymapanjja Mefi-boset sisqui ucatjja walwa qhuyapt'ayasiscaraquïna, ucasti Jonatanan yokaparaquïnwa, Saúl reyin allchhiparaqui, mä kollana juramento Jonatanampi, jupampi lurapjjatap laycu. Ucampisa Rizpa sisqui uca jaken pani yokaparusti catuntayaraquïnwa, Aja sisqui uca warmin phuchapa, cawquïritejj Saúl reyitac wawachcatayna uca, ucasti Armoni uqhamaraqui Mefi-boset satäpjjänwa. Uqhamaraqui, Merab, sata Saúl reyin phuchapajj Adriel sat jaketaqui wawachcatayna uca pheska yokanacapampi cunwa catuntayatayna, uca Adriel sat jakesti Mehola chekan jaquiri Barzilai sat jaken yokaparaquïnwa. Ucatsti gabaonita jakenacaruw catuyjjäna, jupanacasti mä kolluna Tatitu nayrakatan warccatapjjaraquïna. Uqhamaw takeni pakallkonpacha jiwarayapjjaraquïna, cebada apthapiñ horasäquis uca kalltana. Uqhamasti Rizpa sat warmejja, cawquïritejj Ajan phuchapäcän ucasti chhanqha isinacampiw ist'asïna, lutt'asitapa uñacht'ayañataqui, mä karka pataruw wincutataraquïna. Ucaruw khepararaquïna cebada apthapiña kalltcän ucata, jallupachan puriniñapcama, janiraquiw jach'a jamach'inacarojj jac'aycänti urunacajja, ni monte animalanacarus jac'ayancaraquïnti arumanacajja, jiwat amayanacarojja. Cunapachatejj Davidaru yatiyapjjäna Rizpa warmin uqham luratapjja, uca Rizpasti Saúl reyin warmipänwa. Davidasti sarasinjja Saúl reyina, uqhamaraqui Jonatán yokapampina jilt'a ch'aqhanacapwa aptanjjäna, cawquïrinacatejj Jabes de Galaad sisqui uca chekan utjiri jakenacan amparanacapanccän uca. Uca jakenacasti Saúl reyin amayapjja Bet-sán sisqui uca plazatwa lunthatawayapjjatayna, cunürutejj filisteonacajj Saúl reyirojj Gilboa chekan atipjasin warccatapcataynasa uca uru. Davidasti janc'aquiraquiw ordenaraquïna Saúl reyin amayapa, uqhamaraqui Jonatanan amayapsa aptanjjapjjañapataqui, uqhamaraqui uca warccatata jakenacan amayanacapsa aptanjjapjjañapataquiraqui. Saúl reyin amayapsa, uqhamarac Jonatanan amayapsa Cis sisqui uca jaken sepulturaparuw imjjapjjäna, uca jakesti Saúl reyin awquipänwa, Zela sisqui uca chicana, Benjamín tribun orakepana. Take cunasa reyin ordenaparjamaraquiw phokhasïna. Take ucanaca khepatsti Diosajj marca laycu mayisitanacsti ist'jjaraquïnwa. Filisteo jakenacasti wasitatwa israelitanacampi nuwasiñaru mantapjjaraquïna. Ucatsti Davidampi jilïrinacapampejj mistuwayapjjaraquïnwa filisteonacampi nuwasiñataqui. Davidasti wal karjtaraquïna, ucatsti mä jach'a jakew juparojj jiwayañ munaraquïna, uca jach'a jaken sutipasti Isbi-benob sataraquïnwa. Lanzapasti quimsa tunca jila kilonacaw pesaraquïna, cinturaparusti mä machak espadampi warccatataraquïnwa. Ucampisa Abisai, sata Sarvia jaken yokapasti Davidar yanapt'iriw sararaquïna, jupaw uca jach'a filisteo jakerojj nuwantasin jiwayaraquïna. Uqhamasti uca khepatjja israelita jakenacajj Davidarojj arsuyapjjaraquïnwa, jan mayampisa jupanac chica guerraru nuwasiri sarañapataqui, uqhamat Israelan khanapajj jan jiwt'añapataqui. Uca khepatsti Gob sisqui uca chekanjja yakha nuwasiñajj utjaquiraquïnwa, filisteo jakenacampi. Uca nuwasïwinsti, Sibecai sat husatita jakejj Saf sat jakeruw jiwt'ayaraquïna, uca Saf sat jakesti jach'a jakenacan yokaparaquïnwa. Yakha nuwasiñaw utjaraquïna filisteonac contra, pachpa Gob sisqui uca chekanraquiqui, uca nuwasïwinsti Elhanán sat Jair jaken yokapasti, cawquïritï Belén marcan jacasiricän ucasti Gat chekanquiri Goliat sat jakeruw jiwt'ayaraquïna, uca jakesti mä jach'a lanza ayt'atänwa, uca lanzan catuñapasti jach'apunïnwa, mä sawuña telaran lawapjama. Gat sisqui uca chekansti, yakha nuwasïwiw utjaraquïna. Uca chekansti mä jach'a jakew utjäna pä tunca pusini luc'anani, sojjta luc'ana sapa amparana, uqhamaraqui sojjta luc'ana sapa cayuna. Uca jakesti uca jach'a jakenacan yokaparaquïnwa. Ucampis jupajj israelitanacarojj wali nuwjañ munäna, ucatwa Simea jaken yokapa, Jonatanajj juparu jiwayaraquïna, cawquïritejj Davidan jilapäcaraquïna uca. Uca pusi jach'a jakenacasti Gat sisqui uca chekan utjiri Rifa sat jaken wawanacapänwa, ucampisa jupanacajj Davidan, uqhamarac jilïrinacapan amparaparuw jalt'apjjäna. Davidasti aca k'ochwa k'ocht'asïna, cunapachatejj Tatitojj juparu Saúl reyin amparapata, uqhamaraqui uñisirinacapatsa khespiycän ucapacha. Ucatsti saraquïnwa: “Tatay, jumaw ch'amañchirejjätajja, jumaruw take chuymamp munassma. Jumaw arjjatirejjätajja, imantasiñajjätasa, jumaw khespiyirejjätasa, Diosajjätasa, nayar imantir karkajjätasa, imir jarc'akasiñajjätasa, khespiyir ch'amajjätasa, wali amstanquir imantasiñajjätasa. Tatay, jumaw jach'añchatäñatac asquïtajja: art'asinsma ucapachajj uñisirinacajjat khespiyista. “Jiwajj sipitanacapampiw simpantitu, ajjsarcay t'unjirin nayrakatapan ajjsarta. Jiwajj chinuñanacapampiw muyuntayitu, ¡jiwañ sipitanacan jicjjatasta! Llaquisiñajjan Tatitur art'asta, Diosajjat yanap mayista: jupasti templopatpach ist'anitu, ¡arnakasitajjajj jinchupcamaw puri! “Ucapachaw orakejj ch'amamp qhathatïna, kollunacajj saphitpach onjjtäna, Tatitun k'apisiñapamp qhathatiyatäpjjänwa; nasapat jiwk'ew mistüna, lacapatsti naqhantir ninaw lawrsüna, lacapat q'illim sanc'anac thusanïna. Alajjpach jist'arasin sarakanïna, cayunacap mankhäjjansti, ch'iyär juri kenayanacaw utjäna: mä angelan chhekhapjjaruw konjjatäna, thayan chhekhanacap patanjam jaltäna, utjäwiparojj kenayampiw muyuntayasïna; ch'iyär ch'amac jallur kenayampi, uman phokhantat qhusu kenayampi; nayrakatapatsti llijtir khejjokhejjow mistüna, kenayanacatsti chhijchhimpi, naqhasquir sanc'anacampiw jallüna. “Alajjpachanquir Tatitojj alajjpachatpach ajjsarcañ jach'a arup ist'asiyäna. Mich'inacap flecht'asaw jakenacarojj tutuquiyäna, jan amuct'ir khejjokhejjonacapasti jupanacarojj lokheptayänwa. Lamar kota mankhajj uñstjjänwa, aca oraken saphipas uñstjjaraquïnwa, Tatitun ajjsarcañ arup ist'asitap laycu, k'apisiñat samanap ch'amamp phust'atap laycuraqui. “Diosajj alajjpachatpach amparap loktanitu, amparapampiw jach'a lamar kotat waysutu, wali ch'aman uñisirinacajjat khespiyitu, nayat juc'amp ch'aman timanacat antutnucuyitu. Llaquinquipan nayarojj chhucjjatapjjetu, Tatitusti yanapt'apampiw arjjatitu: khespiñ thaquiruw irpsutu, nayar munatap laycuw khespiyitu. Tatitojj k'oma sarnakatajjatjam churäwip wajjt'itu. Nayajj Tatitun thaquipan sarnakta, janipuniw Diosajjarojj armanuccti; takpach arsutanacapajj chuymajjancasquiwa, janipuniw arsutanacapat jithektascti; janiw nayrakatapan juchachascti, ñankha lurañat jithektasta; Tatituw churäwip wajjt'itu, nayrakatapan k'oma chuyman sarnakatajjata. “Tatay, asqui jaketaquejj asquiraquïtawa, jan camscayäqui uca jaketaquis jan camscayaraquïtawa, khana chuymanitaquejj khana chuymaniraquïtawa, sallka chuymanitaquisti ch'iqhi chuymanïtawa. Jumaw t'akhesiyat jakenacarojj khespiytajja, jach'a jach'a tucurinacarusti jisc'achtawa. Tatay, jumaw nayarojj khan churista, Diosajjay, jumaw arum ch'amacajjar khantaytajja. Juman yanapamampiw timanacajjarojj jaljjatä, yanapamampiw uyuchrantat marcanacar chhuct'ä. “Diosan thaquipajj chekapawa, Tatitun arsutanacapajj take chuymamp iyawscayawa, ¡Diosajj jupar take chuymamp alcatirinacarojj imascapuniwa! ¿Qhitirac Tatitut sipan yakha diosast utjisti? ¿Qhiti diosarac jiwasanacar arjjatirist utjisti? Diosaw nayarojj ch'am churitu, juparaquiw sarnakäwejjar k'om tucuyi, jupaw tarujan cayupjam jaltir cayunac churitu, alajj chekawjanacan cayunacajjar sum thuruñcharaqui, jupaw nuwasiñataquejj amparanacajjar waquichi, broncet lurat flechanac jiyantañataquiw ch'am churaraquitu. “Jumaw arjjatista, khespiyaraquista, cupi amparamampiw catjjarusista, qhuyapayasiñamaw aytat jaker tucuyitu. Jumaw thaquijjarojj jasaptaytajja, cayunacajjasti janiw llust'quiti. “Timanacajjarojj arctasin jicjjatta, jupanacar tucjanisaw cutinjjta. ¡Jisc'a jisc'a tucjanta! jan mayamp sartquir lurjanta: ¡Cayunacajjamp tacjjatataw uñjasipjje! Jumaw nuwasïwin ch'am churista, kallasirinacarojj nayrakatajjaruw alt'aytajja, nayrakatajjatsti timanacajjarojj chhuqhutataytawa, uqhamat nayar uñisirinacarojj tucusiytajja. Jupanacajj yanap mayisipjjäna, jupanacarusti janiw qhitis yanapcänti, Tatituruw art'asipjjäna jupasti janiw ist'cänti. Thayan apat lak'arjamaw jupanacarojj tucusiyta, thaquinquir ñik'erjamaw tacsuracta. Kallcatasir marcat khespiyista, marcanacan jilïripat utt'ayista, jan uñt'at jakenacampiw loktayista. Arojj ist'asajj mäquiw jaysapjjetu; yakha marcanquir jakenacajj k'ayachapjjetuwa, yakha marcanquirinacajj llajllasipjjewa, qhathatisaw imantasïwinacapat mistunipjje. “¡Tatitojj jallallatäpan! ¡Arjjatirejjajj kollanäpan! ¡Khespiyir Diosajjajj jach'añchatäpan! Jupaw naya lanti phoksur Diosajja, jupaw amparajjarojj marcanac catuyitu; jupaw timanacajjan k'apisiñapat khespiyitu, nayar kallcatir jakenacat antutayitu. ¡Tatay, jumaw khoru jakenacat khespiyistajja! Ucatpï marcanac taypin yuspagarsmajja, sutimarus k'ochunac k'ochuractjja. Jumaw ajllit reyimarojj atipaytajja, Davidampir allchhinacapampirojj munasiñampipuniw uñjtajja.” Acanacaw Davidan khepa arunacapajja: “David, Isaí chachan yokapa, Diosan jach'aru aptata jake, Jacob chachan Diosapan ajllisit reyi, Israelan suma k'ochunacap k'ochuri, jupasti aqham saraquiwa: “Tatitun ajayupaw naya toke parli; arunacapasti lacajjancaraquiwa. Israelan Diosapajj arsuraquiwa; Israelar arjjatiristi saraquituwa: ‘Qhititejj Diosar ajjsartasa jakenacar apnakcani ucasti, khantati warawarjamäniwa, alajjpachan jan kenayan intejj khantquis uca khanjamäniwa, cawquïri khanatejj koranacsa jallu pasatatjja jiltayqui uqhamäniwa’ sasa. Ucatpï wawanacajjajj, Diosar suma utt'ayatajja, jupasti nayampejj mä wiñay arust'äwi luraraqui, uca arust'äwisti chekaparu, uqhamaraqui suma lurataraquiwa. Jupaw nayarojj phokhat atipjañ churitu, cunanactejj muncta ucanacsti phokharaquituwa. Ucampisa take ñankha luririnacajj apanucut ch'aphinacjamäniwa, jan qhitinsa aptata. Uca ch'aphinacar llamct'añataquisti, mä fierrompi jan ucajj mä lanzampi aptasin, ninaru willintataraquiwa, ucan k'ala naqhantapjjañapataqui.” Acanacaw Davidan suma soldadonacapajja: Is-boset, hacmonita sat jake, jupasti quimsanitjja juc'ampi suma soldadopuniwa, mä cutisti lanzapampejj quimsakallko pataca jakenac jiwarayaraquïna. Ucjjarusti Dodo sat jaken Eleazar yokapa, ahohita sataraqui, jupasti quimsanitjja sinti suma soldadopunïnwa. Davidampi chicaraquiw Pasdamim sisqui uca chekancäna, cunapachatejj filisteonacajj uca chekaru nuwasiñataqui tantacht'asipcän ucapacha, israelitanacasti ucapachajj sarjjapjjaraquïnwa. Ucampisa jupajj pachpanwa sayt'asïna, ucatsti filisteonacarojj jiwarayascaquïnwa, karjtañcama, espadapas ayt'ataraquiw karita kheparjjäna. Uca urusti Tatitojj mä jach'a atipjäwi atipjäna. Ucatsti ejercitojj Eleazararuw arcaraquïna, cuntejj uñisirinacat aparanipcatayna ucanac catuntasiñataqui. Eleazar jaken khepapatsti Sama sat jakeraquiw saräna, jupasti ararita sat Age jaken yokaparaquïnwa. Cunapachatejj filisteonacajj Lehi sat chekaru nuwasiñataqui tantacht'asipjjän ucapachasti, cawqhantejj lentejanacajj yapuchatäcän ucqhana, ucapachajj israelita soldadonacajj chhuctjjapjjänwa. Ucampisa Samajj uca pamparuw sayantasïna, ucatsti israelitanacaruw arjjataraquïna, filisteonacaru atipjasa. Uqhamaw Tatitojj uca urojj mä jach'a atipjäwi atipjäna. Mä cutejja, cosecha horasana, quimsa tunca jach'a jilïrinacatjja, quimsaniw Davidampi jiquisiri sarapjjäna, Adulam sisqui uca putuna. Filisteo ejercitosti Refaim valle sisqui uca chekaruw purintapjjaraquïna. Davidasti cawqhatejj sayt'asiña utäqui ucancascänwa, uccañcamasti mä kawkha filisteo soldadonacaw Belén marcancapjjaraquïna. Ucat Davidajj cuntejj chuymapajj muncän ucwa arsüna, aqham sasa: “¡Qhitiquis wajjt'itaspa Belén puncuncquis uca phuch'unquir uma!” sasa. Uqhamasti uca quimsa wali suma chachanacajj, filisteonacan taypiparu mantasinsti Belén puncunquir uma phuch'utjja umwa apsunipjjäna, Davidan umt'añapataqui. Ucampisa jupajj janiw umt'añ muncänti, jan ucasti Tatitutaqui mä ofrendäcaspas uqhamwa waratatäna, saraquïnwa: “¡Tatitojj khespiyitpan aca uma umañatjja! ¡Aca uma umañajja aca jakenacan wilapsa umquirista uqhamäspawa, jupanacasti jiwañarus jan ajjsarasaw sarapjjäna aca uma apsurejja jacañapsa apt'asirjama!” sasa. Ucatsti janiw umt'añ muncänti. Uqhamwa uca quimsa jan ajjsarañani chachanacajj lurapjjäna. Abisai jakesti, cawquïritejj Joab chachan jilapäna, uqhamaraqui Sarvia sisqui uca jaken yokaparaquïna, ucasti quimsa tuncanjjaru jilïriraquïnwa. Mä cutisti quimsa pataca jakenacaruw nuwantaraquïna, lanzapampisti jiwarayaraquïnwa. Uqhamwa jupajj uca quimsa tuncani taypinjja juc'ampi jach'añchäwi catokaraquïna, takenit sipansa, uqhamatwa jach'a jilïripa tucuraquïna. Ucampisa janiw cawquïri quimsa wali suma soldadonacatejj utjcän ucanacampejj chicachascänti. Joiada jaken yokapa, Benaía satäqui cawquïritejj Cabseel sisqui uca chekan utjcän ucasti mä suma jakeraquïnwa, janiraquiwa cunsa ajjsarirïcänti, jupajj wali suma jach'a luräwinacwa luraraquïna. Juparaquiw Moab marcanquiri Ariel sat jaken pani yokanacaparojj jiwarayänjja. Mä urusti cunapachatejj wali qhunuscän ucapachasti jupajj mä jach'a p'iyaruw sarakascäna, ucansti mä leonaruw jiwt'ayaraquïna. Uqhamaraquiw mä jach'a tansa egipcio jakerus jiwayaraquïna, uca egipcio jakesti mä lanza ayt'ataraquïnwa: Benaía jakesti mä lawampiquiraquiw uca jakerojj nuwantäna, lanzapa ayarasinsti uca pachpa lanzapampiw jiwayaraquïna uca egipcio jakerojja. Uqham Benaía jaken luratapasti, cawquïritejj Joiada jaken yokapäcaraquïna uca luratanacapasti juparojj mä jach'añchäwi jicjjatayaraquïna, uca quimsa tunca jan cunsa ajjsariri jakenac taypinjja. Uca quimsa tuncanit sipansa juc'ampi jach'añchäwinacwa catokaraquïna, ucampis janiraquiw cawquïri quimsa jan cunsa ajjsariri chachanacampejj chicachascaraquïnti. Ucatwa Davidajj juparojj jupan guardiapan jilïripat uscuraquïna. Uca quimsa tunca jan cunsa ajjsariri jakenac taypinsti acanacaw jicjjatasipjjaraquïna: Asael sat jake, jupasti Joab chachan jilaparaquïnwa; Elhanán sat jake, jupasti Belenanquiri Dodo sat jaken yokaparaquïnwa; Sama sat jake, jupasti Harod chekan utjasiriraquïnwa; pachpa marcanquiri Elica sat jakempi; Paltitanquiri Heles sata; Iques jaken yokapa Ira sat jakempi; jupasti Tecoa chekankiriraquïnwa: Baana sat jaken yokapa Heled sat jakempi, ucasti Netofa chekanquiriraquiquïnwa; Ribai sat jaken yokapa Itai sat jakempi, jupasti Gabaa chekanquiriraquïnwa, uca orakesti Benjamín tribunwa jicjjatasiraquïnjja; Benaía jakempi, jupasti Piratón chekanquiriraquïnwa; Hidai sat jakempi, jupasti Gaas sat jisc'a jawira jac'an utjiriraquïnwa; Abi-albón, arbatita jakempi; Azmavet sata jakempi, jupasti Bahurim sat chekan utjiriraquïnwa; Eliaba jakempi, jupasti saalbonita sataraquïnwa; Jasén jaken yokanacapampi; Jonatanampi; Ararita sat Sama jakempi; Sarar jaken yokapa Ahíam sat jakempi, jupasti ararita jakeraquiquïnwa; Elifelet sata Ahasbai sat jaken yokapampi, cawquïritejj Maaca sat jaken yokapäcaraquïna ucampi; Eliam jakempi cawquïritejj Gilo chekan utjasiri Ahitofel jaken yokapäcaraquïna ucampi. Carmel chekanquiri Hezrai sat jakempi; arbita sat Paarai jakempi; Igal sat jakempi cawquïritejj Natán jaken yokapäcaraquïna, jupasti Soba sisqui uca chekan utjiriraquïnwa; Bani sat jakempi, jupasti Gad sisqui uca chekan utjiriraquïnwa; Selec sat Amón chekan utjiri jakempi; Beerot chekanquiri Naharai jakempi, jupasti Joab chachan yanapiriparaquïnwa, cawquïritejj Sarvia sat jaken yokapäcaraquïna ucana. Jatir sat chekanquiri Ira sat jakempi; Gareb sat jakempi, jupasti Jatir chekanquiriraquiquïnwa; hitita sat Urías jakempi; takpachanisti quimsa tunca pakallkoni jakenacäpjjänwa. Tatitusti wasitatwa israelitanac toke colerasiraquiquïna, ucatsti Davidaruraquiw jupanac toke amtayäna, mä censo aptañapataquiraquiw arsuraquïna, Israel marcata, Judá marcampita. Uqhamasti reyejj Joab chacharuw ordenäna, jupasti reyin ejercitopan jach'a jilïriparaquïnwa; ucatsti saraquïnwa: —Jichhajj Israel oraken tribunacapjja k'alwa sarnakanïta, Dan sisqui ucqhata Beerseba sisqui ucacama ucatsti take jakenacaru censo aptaraquim, nayan yatiñajjataqui kawkha jakenacas utji uca. Ucampisa Joab chachajj reyirojj saraquïnwa: —Tatitojja, cawquïritejj jach'a reyin Diosapäqui ucajj yapjjatpan patac ucqhampi, ucatsti jach'a reyejj jacaracpan ucanac uñjañataqui; ucampisa, ¿cunataquirac jach'a reyisti muni mä censo aptañsti? —sasa. Ucampisa reyin arsutapajj Joab chachataquejj janiw juc'ampi parlañjamäcänti uqhamaraqui ejerciton jilïrinacapataquisa, uqhamasti Joab chachasa, uqhamaraqui ejerciton jilïrinacapasa reyin nayrakatapatjja mistunjjapjjänwa, ucatwa Israel marcan censo aptapjjaraquïna. Jordán jawira maqhatawayapjjäna, Aroer marcatwa kalltapjjäna, cawquïri marcatejj valle taypina jicjjatascän ucata, Gad uqhamaraqui Jazer sisqui ucsaru sarañanquiwa. Ucatsti Galaad uqhamaraqui Cades sisqui ucsanacaruw sarapjjaraquïna, hitita jakenacan marcapana. Ucatjja Dan sisqui uca chekaruw puripjjäna, Dan sisqui uca chekatsti cuttanjjapjjaraquïnwa Sidón sisqui uca tokenjama. Ucatsti Tiro sisqui uca chekan mä jach'a guerran nuwasiñataqui utjcän uca chekarus sarapjjaraquïnwa, uqhamaraqui heveonacana, cananeonacana take marcanacaparu, Judá oraken aynacha tokeru mistuñcama cawqhancquitï Beerseba sat marcajja ucqhacama. Llätunca phajjsina, pä tunca uru sarakatarusti, take orakpacha sarnakasasti, Jerusalén marcaruw purinjjapjjäna. Joab chachasti reyiruw catuyjjaraquïna kawkhatejj censon aptatäcäna take ucanaca, ucatsti yatisiraquïnwa, Israel marcanjja quimsakallko patac waranka jakenaca utjatapa, jupanacasti guerraru sarirjamäpjjaraquïnwa, Judá orakensti pheska pataca waranka jakenacaw utjaraquïna. Ucampisa Davidajj chuymapanjja juchanjamaw amuyasïna uca censo aptayasajja, ucatwa Tatitur saraquïna: —Nayajj mä jach'a jucha lurta aqham censo aptayasajja. Ucatwa Tata, jichhajj achict'assma aca uywataman juchapa perdonañamataqui, mä pisi chuyma jakjamaw cunsa lurtjja —sasa. Khepärmanthi alwasti, cunapachatejj Davidajj sartasiscäna ucapachasti Tatitojj Gad profetaruw saraquïna, cawquïrirutejj Davidajj jisct'asïna ucaru: “Davidar uñjiri saram, ucatsti nayan sutejjaru saraquim, nayajj juparu quimsa amtäwinac churä, ucatsti ajllispan, cuntejj jupajj nayan lurañajj munqui uca” sasa. Gad profetasti Davidar uñjiriw sararaquïna, ucat jisct'araquïna: —¿Cunsa jichhajj munta, aca marcan pakallko mara mach'a utjañapa, jan ucajj quimsa phajjsi uñisirinacaman arcnakatäña, jan ucajj quimsa uru mä jach'a usu aca marcan utjañapcha?. Uqhamasti jichhajj amuyt'asim, qhitanquitu ucaru yatiyjjañajjataqui amuyt'asitamarjama —sasa. Davidasti Gad profetarojj saraquïnwa: —Janiw cun lurt'irjamäctsa. Jichhajj waliquïspaw Tatitun amparaparu catuyasjjañasajja, qhuyapayasiñapasti wali jach'awa, janiw waquisquiti jakenacan amparanacaparu jalt'añasajja —sasa. Uqhamasti Tatitojj mä jach'a usu apayanïna take Israel marcaru, ucärmanthi alwat kalltasina, cunürutejj tucusiñapäcäna ucacama, uqhamasti Dan sisqui uca marcata, Beerseba marcacamasti pakallko tunca waranka jakenacaw jiwarapjjaraquitaynajja. Cunapachatejj angelajj Jerusalén marcaru niya t'unjañampïscän ucapachasti, Tatitojj chuymapan amtaraquïnwa uca jach'a jan wali luratapa, ucatwa angelarojj saraquïna: “¡Ucqhacamaqui, jan juc'ampi lurcjjamti!” sasa. Ucapachasti Tatitun angelapajj cawqhantejj jebuseo Arauna jakejj trigo jawk'cäna ucqhanwa jicjjatasiraquïna. Cunapachatejj Davidajj uca marcaru ñankha lurir angelaru uñjcän ucapachasti saraquïnwa Tatiturojja: —¡Nayaw jucha lurtjja! ¡Nayaw juchanïtjja! Ucampisa ¿cunsa aca jan juchaninacajj lurapjje? ¡Nayasti achict'asiracsmawa, mutuñamajj nayjjaru, uqhamaraqui familiajj-jjaru puriñapa! —sasa. Uca pachpa uruw Gad sat chachajj Davidan ucar saräna, ucatsti saraquïna mä altar sayt'ayañapataqui cawqhantejj Arauna jebuseo jakejj trigo jawk'cäna uca chekaru. Uqhamasti Davidajj cuntejj Gad chachajj Tatitun arsutapat siscatayna uca luririw sararaquïna. Arauna jakejj jayatacwa uñch'uquiscäna, ucatwa uñjäna reyimpiru, uqhamaraqui sirvirinacapampiru jupa tokeru jutasipquiri. Ucatjja Arauna jakejj nayrar sartawayasinwa reyin nayräjjapan quillt'asiraquïna, aqham sasa: —¿Cunatsa naya sirvirimaru uñjt'iri jutta, jach'a rey? —sasa. Davidasti saraquïnwa: —Trigo jawk'añ chekawjam alasiñ munta, uca chekar Tatitutaqui mä altar sayt'ayañajjataqui, uqhamat aca jach'a usojj marcat sarjjañapataqui —sasa. Arauna jakesti saraquïnwa: —Jach'a reyejj catpan aca orake, ucatsti cuntejj munqui uca luraracpan, nact'at ofrendanacsa Tatitur loktaracpan. Acan utjiwa orko vacanacajj sacrificio loktañataqui, uqhamaraqui jawk'añanacasa, yugonacasa waliraquïspawa uca sacrificio ninaru naqhantayañataquejja. ¡Take acanacsti jach'a reyiruw churjjta! —sasaw Arauna jakejj arsüna. Uqhamarus Arauna jakejj sascaquïnwa: —¡Uqhamatcha jach'a reyejj Diosan chuymapar purt'quiri take cunsa luraspan! —sasa. Reyisti saraquïnwa: —Janiw luratajjajj Diosatacjamäcaspati. Jan ucasti take aca orakemjja alañajjapuniwa, kawkhäquitejj alapajj uca pagasa, janiraquiw Tatiturojj cunatejj jan alanïqui uca ofrendanac churcaraquiristti —sasa. Uqhamaw Davidajj uca orake aläna, uqhamaraqui uca orko vacanacatsa alapa pagaraquïna pheska tunca sencillo kollkenaca, ucanwa Tatitutaquejj mä altar sayt'ayaraquïna, nact'at ofrendanaca, sumar mantaña sacrificionacwa loktaraquïna Tatiturojja. Uqhamasti Tatitojj Davidan mayisitanacaparojj ist'araquïnwa, cuntejj jupajj marcataqui maycatayna ucanaca, ucatwa uca jach'a usunacajj marcatjja chhaktawayjjaraquïna, take Israel orakpachata. David reyejj sinti ch'ama karita awquëjjänwa. Walja isinacampi janjjatapcchïna ucasa janiw junt'thapcjjänti. Ucatsti sirvirinacapajj sapjjänwa: “Reyitaquejja thakañäspawa mä solter tawako jupar sirviñapataqui, uñjañapataqui, uqhamarac reyimpi iquisina junt'uchañapataqui” sasa. Ucatsti mä suma tawako takpach Israel orakena thakapjjäna, ucatsti jicjjatapjjänwa Abisag sat sutini tawako, jupasti Sunem marcatänwa, juparusti reyin ucaruw irpanipjjäna. Abisag tawakosti wali jiwaquïnwa, jupasti reyirojj uñjänwa, uqhamarac yanaparaquïnwa, ucampisa reyejj janipuniw juparojj warmipat uñt'ascänti. Uccañcamasti Davidampina, Haguit warmipampina Adonías sat yokapasti, jupa toke sayt'asisinjja sänwa: “Nayaw reyëjjajja” sasa. Ucatsti waquicht'asïnwa nuwasiñ carronaca, caballería carronacsa, uqhamarac pheska tunca guardia jakenacaraqui jupar imapjjañapataqui. Awquipasti janipuniwa take jacañapana jupa toke sayt'cänti, ni jisct'irïcänsa: “¿Cunatsa uqham lurtajja?” sasa. Adoniasasti suma uñnakt'anïnwa, jupasti Absalonjjaruw naciraquïna. Ucatsti mä suma amtäwiruw mantapjjäna Sarvia ucan Joab yokapampi, uqhamarac Abiatar sat sacerdotempi, jupanacasti Adoniasarojj yanapapjjänwa. Ucampis janiw Sadoc sacerdotejja yanapcänti, ni Joiada ucan Benaía yokapasa, ni Natán profetasa, ni reyin wali uñt'ata Simei sat chachasa, ni Davidan suma soldadonacapasa Adoniasarojj yanapapcänti. Qhä tiemponjja Adonías chachajj mä jach'a mank'äwi waquichäna Zohelet sat uca karka jac'aru, ucasti Rogel sat uma jalsu jac'ancänwa. Ucatsti ovejanaca, orko vacanaca, uqhamarac wali liq'i vaca kallunaca qharirasinjja, jawsayänwa take jilanacaparu, reyin wawanacaparu, uqhamarac jawsayaraquïnwa Judá orakenquir reyin take sirvirinacaparusa; ucampis janiw Natán profetarojja jawsaycänti, ni Benaía ucarusa, ni Davidan soldadonacaparusa, ni Salomón jilaparusa. Ucatsti Natán profetajj Salomonan Betsabé sat taycapampiwa parläna, aqham sasa: —¿Janit yatctajja Haguit warmina, Adonías yokapana reyit utt'asjjatapjja, David reyisan uc jan yatquipanjja? Jichhasti jutam, mä ewjja churäma, uqhamata jumajj jacañamsa, Salomón yokaman jacañapsa khespiyañamataqui. Saram, ucatsti David reyin ucar uñstasinjja aqham saraquim: ‘Juma reyejja juramentompiwa nayarojj säyätajja Salomón yokajjana reyïñapataqui juma reyjjaru, uqhamarac tronomarus kont'asiñaparaqui. Jichhasti ¿cunatraqui Adonías chachasti reyëjjesti?’ Uqhamasti, jumajj reyimpi parlcäta uqhamaruwa nayajj mantaniraquï, ucatsti arunacamarojj khanañcharaquïwa —sasa. Ucatsti Betsabé warmejja reyin utaparu uñjiriw saräna. Reyisti wali ch'ama karitäjjänwa, ucansti sunamita Abisag tawakow uñjascäna. Betsabé warmisti reyin nayrakatapanjja parapa oraker puriyañcamaw alt'asïna, ucatsti reyejj juparojj jisct'änwa: —¿Cunas camachtam? —sasa. Jupasti saraquïnwa: —Juma jach'a reyisti Tatit Diosan sutipjjaruw juramentompi arsüyätajja Salomón yokajjajj juma jach'a reyjjaru reyïñapataqui, ucatsti tronoman kont'asiñapataqui. Ucampis Adoníasaw reyit utt'asjje, juma reyisti janiw ucjja yatctati. Jupasti qhaririwa orko vacanaca, vaca kallunaca, uqhamarac walja ovejanaca, ucatsti juma jach'a reyin yokanacamarus jawsayaraqui; uqhamaraquiw Abiatar sacerdoterusa jawsayaraqui, ejercitonquir Joab generalarusa, ucampis janiw jawsayquiti Salomonarojja, juma jach'a reyin sirvirinacamarusa. Jichhasti tata, take Israel marcpachawa suyt'asqui juma reyina sañama qhitis apnakani juma jach'a reyjjarojja. Janitejj uqham utt'aycäta ucajja, cunapachatï juma jach'a reyejj jiwjjäta ucqhajja, Salomón yokajjasa, nayasa jiwayañataqui juchañchatäpjjäwa —sasa. Cunapachatejj jupajj reyimpi parlascäna ucqhawa Natán profetajj purinïna, ucatsti profetan purinitapjja reyiruwa yatiyapjjäna. Cunapachatï profetajj reyin nayrakataparu uñstcäna ucqhajja, jupan nayrakatapanjja parapa orakeru puriyañcamawa alt'asïna, ucatsti jupajj jisct'änwa: —¿Juma jach'a reyisti Adonías chachan reyïñapataquiti utt'aytajja? Jupasti sarasinjja qhaririwa orko vacanaca, vaca kallunaca, uqhamarac walja ovejanacaraqui, ucatsti juma jach'a reyin yokanacamarusa jawsayaraqui, uqhamarac ejerciton jilïrinacaparu, ucatsti Abiatar sacerdoterusa. Ucatjja ucanwa mank'asipqui, umasipqui jupampi, ucatsti arnakasipjjaraquiwa: ‘¡Jach'achatäpan Adonías reyejja!’ sasa. Ucampis nayarojj janiw jawsayquituti, Sadoc sacerdoterusa, Joiada ucan Benaía yokaparusa, ni juma jach'a reyin Salomón yokamarusa. ¿Acsti jach'a reyiti arsu lurañapataqui jan naya sirvirimaru yatiyasina, qhititï juma jach'a reyjjaru reyïcani ucjja? —sasa. Ucatsti David reyejj Betsabé warmiruwa jawsayanïna. Betsabé warmisti reyin nayrakataparuw purini, ucatsti reyin nayrakataparuwa sayt'asi. Ucatsti reyejj aca juramentwa luri: —Tatit laycuwa juramento lurta, jupawa khespiyitu take t'akhesiñajjata, cuntejj Israelan Tatit Diosap laycu juramento lurcäyäsma, ucwa jichhürpacha phokhäma: jumana Salomón yokamawa tronojjaru maqhatasina kont'asini, naya lanti ucatsti nayjjaruwa reyïni. Ucatsti Betsabé warmejja reyin nayrakatapanjja parapa orakeru puriñcamawa alt'asïna, ucatsti art'asiraquïnwa: —¡David reyejjajja wiñayataqui jach'achatäpan! —sasa. Ucatjja David reyejj Sadoc sacerdoteruwa jawsayanïna, Natán profetaru, uqhamarac Joiada ucan Benaía yokaparusa. Cunapachatï jupanacajj reyin nayrakataparu purt'anipcäna ucqhajja, reyisti jupanacarojj sänwa: —Reyin yanapirinacapampi sarapjjam, ucatsti Salomón yokajj mulajjaru lat'jjatayapjjam, uqhamarac Gihón chekaru irpapjjaraquim; Sadoc sacerdotesa, uqhamarac Natán profetasa Israelan reyipata utt'aypan, ucatjja orko ovejan wajjrapata phust'apjjam, uqhamarac art'apjjam: ‘¡Jach'achatäpan Salomón reyejja!’ sasa. Ucatsti jumanacajja jupan khepapwa jutapjjäta, uqhamata jupajj jutasina tronojjana kont'asiñapataqui, uqhamarac naya lanti reyïñapataqui, nayasti wact'aytwa jupajj jilïrïñapataqui Israel marcjjaru, uqhamarac Judá orakjjarusa. Joiada ucan Benaía yokapasti reyirojj saraquïnwa: —¡Uqhamäpan, uqhamarac Tatitus arsuracpan, juma jach'a reyin Diosamasa! Cunjämatejj Tatitojj juma jach'a reyimpïcäna, uqhamaraquïpan Salomonampejja, reinopsa juc'amp jach'a tucuypan juma reyejjan reinopata sipansa. Ucatsti Sadoc sacerdotesa, Natán profetasa, Joiada ucan Benaía yokapasa, uqhamarac cereteonacasa, peleteonacasa sarapjjänwa, ucatsti Salomonarojja David reyin mulaparuwa lat'jjatayawayapjjäna, ucatsti Gihón chekaruw irpapjjäna. Sadoc sacerdotejj Tatitump Jiquisiñ Carpata mä keru aceite aptasinwa ucampi Salomonaru reyïñapataqui loktäna. Ucjjarusti phust'apjjänwa orko ovejan wajjrapata, ucatsti take jakenacawa jach'at art'apjjäna: ‘¡Salomonajj jach'achatäpan!’ sasa. Ucatsti takeniwa khepata phusanacat tocasisa arcapjjäna. Cusisiñanacapasti waliw utjäna, jupanacana jach'at arnakasitanacap laycusti orakes payarjamaquiwa ch'iyjtjjäna. Adonías chachasa uqhamarac take jawsatanacapasa mank'aña tuct'ayjjäna ucqhasti jake ojjosquirwa ist'apjjäna. Joab chachasti orko ovej wajjra phust'ir ist'asinjja sänwa: “¿Cunatsa uca take jakenacajj marcan ojjopjjpacha?” sasa. Uqham parlascäna ucqhawa Jonatanajj purinïna, jupasti sacerdote Abiataran yokapänwa. Ucatsti Adoniasajj sänwa: —Mantanimaya, jumajja wali aytat jakëstajjaya, suma yatiyäwinacwa apanpachätajja —sasa. Jonatanasti Adoniasarojj sänwa: —Janiw uqhamäquiti. David jach'a reyisasti, Salomonaruw reyit utt'ayjje. Ucatsti ordenaraquïnwa Salomonampi chica sarapjjañapataqui Sadoc sacerdoteru, Natán profetaru, Joiada ucan Benaía uca yokaparu, uqhamarac cereteonacarusa, peleteonacarusa, ucatsti jupanacajj rey Davidan mulaparuw lat'jjatayawayapjje. Ucjjarusti Sadoc sacerdotesa, Natán profetasa Gihón chekanwa reyit utt'ayapjjaraqui, ucatsti wali cusisitawa cutt'anjjapjjäna. Ucatwa marcanjja jakenacajj ojjopjje, ucaracwa jumanacajj ist'apjjaractajja. Uqhamarusa Salomonajj reyin konuñapanwa kont'asjje, uqhamaraquiw David reyin yanapirinacapasa aruntañataqui sarapjjäna, ucatsti sapjjaraquïnwa: ‘Diosajj juc'amp juma Salomonarojja jach'aptaypan, uqhamarac reinomarusa Davidan reinopatsa juc'ampi’ sasa. Ucatsti David rey pachpawa iquiñapanjja p'ekepjja alt'asïna Diosar yupaychañataqui, aqham sasa: ‘Bendicitäpan Israelan Tatitu Diosapajja, jupawa jichhürojja wact'ayi nayan mayni yokajja tronor maqhatañapataqui, nayan uñjcata’ sasa. Adonías ucan jawsatanacapasti qhatatiñwa kalltapjjäna, ucatsti takeni sayt'asjjasinjja sapa mayniwa sarañaparcama sarjjapjjäna. Adoniasasti Salomonaruw ajjsaräna, sayt'asinsti Tatitumpi Jiquisiñ Carparuw saräna, ucansti altarana wajjranacapatwa catthapisïna. Ucatsti mä jakew Salomonar yatiyiri saräna: —Adoniasajj juma reyitwa ajjsarayasi, ucatsti altaratwa catuntasi. Jichhasti mayiwa juma reyina jan jiwayañamataqui juramento jichhpacha lurañamataqui —sasa. Salomonasti ucjjarojj sänwa: —Jupatejj mä suma asqui jakjama sarnakani ucajja, janiw mä sapa ñic'utapasa oraker jalaktcaniti; ucampis cuna ñankhatejj jupata uñstchinejja, jiwaniwa. Ucspachawa Salomonajj: —Altarata sarakam sasaw yatiyanïna. Ucatwa Adoniasajj sarasinjja reyin nayrakatapanwa alt'asïna, reyisti juparojj: —Utamar sarjjam —sänwa. Davidan jiwañapa horasajja jac'achasinïnwa, ucatwa Davidajj Salomón yokaparojj ewjjäna: “Nayasti sarjjäwa, cunjämatï take jakenacas aca oraket sarjjapjje uqhama. Jumajj ch'amañchasim, chachjamaraqui sarnakam. Jumajj Tatit Diosaman ewjjanacapa phokham, munañapa lurasina, uqhamarac leyinacapa phokhasina, camachi arunacapa, arsutanacapsa, cunjämatï Moisesan leyipan kellkatäqui uqhama, take luräwinacamasa, cawqharutejj sarcäta ucqhansa asquir sarañapataqui. Uqhamaraqui Tatitojj phokhañapataqui cuna arsüwtejj nayampi lurcäna, cunapachatï wawanacajjajj sum sarnakapjjani, uqhamarac jupan nayrakatapana cheka cancañampi sarnakapjjani, take chuymampi, uqhamarac take jacañapampiraqui ucqhajja, janipuniw familiajj taypita tucuscaniti Israelan trononcañapajja. “Jumajja yattawa cuntï Sarvia jaken Joab yokapajja lurquitäna ucjja, cunjämtï lurcäna Israelana ejercitopana pani generalanacapampi: Ner jaken Abner yokapampi, uqhamarac Jeter jaken Amasa yokapampisa, jupanacarusti sumancañ horasanwa jiwayäna, guerran jiwayatanacat cutsuyasiñataqui, uca jiwayatanacata nayar jucha jakosina. Jichhasti jumajj luram yatiñamarjama, janiw mä suma jiwa jiwañapacjja munätati. Ucampis Galaad ucanquir Barzilai jaken yokanacaparusti suma chuymampiraquiw uñjäta, uqhamarac mank'añamatsa mank'ayaraquïtawa, jupanacasti imapjjetuwa cunapachatï nayajj Absalón jilamata jaltjjäyäta ucqhajja. Ucjjarusti amuyasiraquim jumampïqui uca Gera jaken Simei yokapata, jupasti Bahurim ucanquir benjaminitawa. Cunapachatï nayajj Mahanaim ucsar sarascäyäta ucqhajja jupawa mä ajjsarcaña maldición arunac arnakanitäna. Ucatsti Jordán jawiranjja jupa pachparaquiw jutaraquïna nayar catokeri, ucatsti nayajj Tatit laycuw juramento lurañajjäna jan jupar jiwayañajjataqui. Jumasti janiw perdonätati. Ch'iqhïtawa, ucatsti jumaw yatïta jupampi cunjäm lurañsa. Ucampis wact'ayjjätaw jiwañapajj janc'aquïñapataqui.” Davidajj jiwjjänwa, ucatsti imt'atäjjaraquïnwa Davidan marcaparu, nayra awquinacapampi chica. Jupasti reyïnwa Israelanjja pusi tunca mara, Hebrón marcanjja pakallk maraw reyïna, Jerusalenansti quimsa tunca quimsani mararaqui. Ucatsti Salomonaw David awquipa lantejj reyëjjäna; jupan apnakañapasti wali suma sayt'ayatänwa. Haguit ucana Adonías yokapasti, Salomonan Betsabé taycapan ucaruw saräna. Jupasti jisct'änwa: —¿Suma amtäwimpiquiti juttajja? —sasa. Adoniasasti sänwa —Jïsa —sasa. Ucatsti sascaquïnwa —Maywa sañ munäyäsma —sasa. Betsabé warmisti —Sascaquita —sänwa. Adoniasajj sänwa —Jumajj yattawa, reyïñajja nayaruw wact'itäna, uqhamaraquiw take Israel marcpachasa suyascaraquïna nayana reyïñajja. Ucampis reyïñajja jilajjaru churatäjjewa, uqhamjja Tatituwa wact'ayäna jupan reyïñapataqui. Jichhasti maywa achict'asiña munsma, janiquiy “Janiw” sistati —sasa. Betsabé warmisti —Parlascaquim —sänwa. Jupasti sänwa: —Achict'assmawa, Salomón reyiruya mayirapita, sunamita Abisag tawako warmejjataqui churjjañapataqui; jupasti jumarojj janiw ‘Janiw’ siscätamti —sasa. Ucatsti Betsabé warmejj sänwa: —Waliquiwa, nayaw reyiru juma laycu parlarapïma —sasa. Betsabé warmisti uqhamwa Salomón reyimpi parlir saräna Adonías laycu. Reyisti taycaparu catokañataquisti sayt'asïnwa, uqhamarac jupataquejj alt'asiraquïnwa. Ucatsti wastataw tronoparu kont'asiri cuttäna, ucatjja aptayanïnwa mä konüña taycapataqui; ucatsti taycapajj cupëjjaparuwa kont'asïna, aqham saraquïnwa: —Mä jisc'a mayïwi achict'asiña munsma. Janiquiy ‘Janiw’ sistati —sasa. Reyisti ucjjarojj sänwa: —Taycajja, mayiscaquita cuntï muncta uca, janiraquiw ‘Janiw’ siscämati —sasa. Taycapasti sänwa —sunamita Abisag tawakojj churatäjjpan Adonías jilamaru warmipataqui —sasa. Reyisti ucjjarojj taycaparojj sänwa: —¿Cunatsa mayistajja sunamita Abisag tawakjja Adoniasan warmipataquijja? ¡Reyïñajja jupar churjjañajjaquiw ucjjaru mayiñamajj wact'jjtamjja, jupajj jilïr jilajjätapata, ucatsti Abiatar sacerdotesa, uqhamarac Sarvia jaken Joab yokapasa jupampïtap laycuraqui! —sasa. Uqham sasinsti, Salomón reyejj Tatit laycuw juramento luräna: “Diosajj nayarojj mutuyitpan uqhamarac juc'amp yapt'araquitpan, aca arunacjja Adoniasajja jacañapa tokequiwa parli. Nayajj Tatit laycuw juramento lurta, David awquejjana tronoparojja jupawa uchitu, uqhamarac utt'ayaraquitu, mä uta tucuyaraquitu cunjämatï sisquitäna uqhama, Adoniasasti jichhürpachawa jiwani” sasa. Ucspachawa Joiada jaken Benaía yokaparu säna —Adoniasaru jiwayanim —sasa, ucatsti jupajj sarasinjja Adoniasarojj jiwayanïnwa. Ucjjarusti Abiatar sacerdoterojja saraquïnwa: “¡Anatot orakemaru sarjjam! Jumarojj jiwayañawa waquisejja, ucampis janiw jichhajj jiwaycämati, jumajj Tatitun arcapa apatam laycu David awquejjan nayrakatapana, uqhamarac t'akhesiractajja pachpa t'akhesiñanaca jupjamaraqui uca laycu” sasa. Uqhamatwa Salomonajj Abiatararojj apanucüna Tatitun sacerdotëñapatjja, uqhamaraqui phokhasiscaraquïna cuntejj Tatitojj Silo chekana arscäna Elí familiatjja. Joab chachasti Adoniasampiw chicachasïna, ucampis janiraquiw Absalonampejj chicachascänti. Cunapachatï Joab chachajj aca arunaca ist'äna ucapachasti, Tatitump Jiquisiña Carparuwa jan jiwayatäñataqui jaltäna, ucatsti altarana wajjranacapata catuntasïna. Ucatsti Salomón reyiruwa yatiyapjjäna, Joab chachajj Tatitump Jiquisiña Carparu jaltjjatapata, uqhamarac altarana wajjranacapata catuntasitapata. Ucatsti Salomonajj Joiada jaken Benaía yokaparojj sänwa: “¡Saram jiwayiri!” sasa. Ucatsti Benaía ucasti Tatitump Jiquisiña Carparuw saräna, Joab chacharojj sänwa: —Reyejj ‘Mistunpan’ sistamwa —sasa. Ucampis Joab chachajj juparojj sänwa: —¡Janiwa! ¡Acanwa jiwäjja! —sasa. Benaía chachasti reyin ucaruwa saräna uca yatiyäwimpi, cunjämtï Joab chachajj siscäna uca. Ucatsti reyejj sänwa: —Uqhamajj luram cunjämtï jupajj sisqui uqhama. Jiwayam, ucatsti imantaniraquim, uqhamata awquejjana utapata apanucutäñapataqui, uqhamarac nayatsa Joab chachan jake jiwayatapatsa. Tatituwa jupana jiwatapatjja juchañchascani, Joab chachasti jan awquejjaru yatiyasawa, jupat sipansa juc'ampi pä asqui suma chachanacaru cuchillompi chhokhontasina jiwayäna: Ner jaken Abner yokaparu, jupasti Israelan ejercitopan jilïripänwa, Jeter ucan Amasa yokaparuraqui, jupasti Judá ejerciton jilïriparaquïnwa. Jupanacana jiwayatata juchasti Joab chachjjancaniwa, uqhamarac jupat saraker wawanacapjjancaraquiniwa wiñayataqui. Ucampis Tatitun samarañapasti Davidampipunïscaniwa wiñayataqui, uqhamarac jupat saraker wawanacapampiraqui, utapana, tronopanaraqui. Ucatsti Benaía chachajj sarasinjja Joab chacharojj jiwayanïnwa. Ucatjja Joab chachajj wasaranquiri utapa jac'ana imt'atäjjänwa. Ucjjarusti reyejj Benaía chacharojj ejerciton jilïripatwa uchäna Joab lanti, uqhamarac Abiatar sacerdote lantjja Sadoc sacerdoteruraquiwa ucharaquïna. Ucatsti Simei chacharuw jawsayanïna, aqham saraquïnwa: —Jerusalén marcana mä uta lurasim, ucan utjañamataqui. Ucampis ucatjja janiw cawcsarus mistütati. Cunürutejj ucat mistüta, Cedrón sat uma jalsunaca maqhatäta ucqhajja jiwätawa, ucjja sum catokasim, ucatsti jumaw juchanïscäta. Simei chachajj reyirojj sänwa: —Waliquiwa, phokhäwa cuntï juma jach'a reyejj sisquista ucjja —sasa. Simei chachasti Jerusalén marcanjja jaya maranacawa jacäna. Ucat quimsa mararusti, pani esclavonacapawa jupat jaltjjapjjäna, Aquis chachampïñataquiw sarjjapjjäna, jupasti Maaca chachan yokapänwa, Gat ucan reyiparaqui. Cunapachatï Simei chacharu yatiyapjjäna pani esclavonacapajj Gat marcancatapa ucqhajja, jupajj sartasisinjja asnopa caront'asisin Gat chekaruw sarawayäna, cawqhanccäntejj Aquis chachajj ucqharu, esclavonacapa thakeri. Simei chachajj Gat chekata pani esclavonacapampi cutt'ancäna ucqhajja, Salomonajj yatïnwa Simei chachajj Jerusalén marcata mistuwayatapa Gat chekaru, ucatsti niya cutt'anjjataparaqui. Ucatsti reyejj Simei chacharuw jawsayanïna, aqham sasa: “¿Janiti Tatit laycu juramento luraycäyäsmajja, uqhamarac ewjjaraquïyäsmajja, cunürutejj cawqharusa mistüta ucqhajja chekpachanwa jiwäta sasinjja? Ucatsti ¿janiti siscäyätajja: ‘Waliquiwa jumarojj ist'ämawa’ sasinjja? ¿Cunatsa jan phokctajja uca juramento luratamampejja Tatiturojja, ni cuntï siscsma ucarusa ist'caractati?” Jumajj sumwa yattajja cuna jan waltejj David awquejjaru lurctajja ucjja. Ucatwa Tatitojj wact'ayi cuna jan waltejj lurctajj ucjja juma pachpa catokañamataqui. Ucampis Salomón reyejj bendicitäniwa, uqhamarac Davidan tronopasti wiñayataqui utt'ayatäniwa Tatitun nayrakatapana. Ucatsti reyejj ordenänwa Joiada ucan Benaía yokaparu, jupasti mistunisinjja jiwayänwa Simei chacharu. Uqhamatwa reinopajj sum sayt'awayäna Salomonan amparapana. Salomonajj Egiptonquir reyimpiw familiaru tucüna, jupasti phuchapampiwa casarasïna, ucatsti Davidan marcaparuwa irpäna, cunapachatï palaciopasa, Tatitun templopasa, uqhamarac muytpacha Jerusalén perkasa luraña tucuyasiscäna ucapacha. Ucapachcamasti jakenacajja sacrificionaca loktasipcänwa, yakha diosanacar loktaña alto kollu patanacana, ucqhacamajj janiw luratäcänti Tatitutaqui mä templo uca laycu. Salomonajj Tatituruwa munäna, uqhamaraqui David awquipan leyinaca utt'ayätaqui ucanacsa phokharaquïnwa, jupa pachpasa alto kollu patanacana sacrificionaca, inciensonaca loktcchïna ucasa. Uca pachparaquiw Gabaón chekarusa saräna sacrificio ucan loktañataqui, uca chekasti wali aytata alto chekänwa uca laycu. Uca chekansti waranka nact'at sacrificionacwa loktäna. Mä arumasti Gabaón chekanjja, Tatituw samcana Salomonaru uñstäna, aqham sasa: “Mayita cuntï jumajj muncta uca, nayasti churämawa” —sasa. Salomonasti ucjjarojj sänwa: “Jumajj David awquejjarojj wali suma chuymampiwa uñjayätajja, jupajja sirvïyätamwa juman nayrakatamanjja jumampiwa sarnakäna cheka lurañampi, cheka chuymampi uca laycu. Ucataracwa jumajja wali suma chuymampiraqui juparu uñjaraquïyätajja, uqhamaraquiw mayni yokaparusa tronoparu kont'asiyaractajja, cunjämatejj jichhajja lurasqui uqhama. Juma Tatit Diosajjawa reyita uchistajja David awquejj lanti, nayajj mä wawa waynaquïctsa jan yatiñani ucasa. Ucampis jichhajja jumajj ajllisctasa uca marca nayrakatanctwa; uca marcasti wali jach'awa, waljätapatsti janiw jact'añjamäquiti, kawkhätapasa amuyt'añjamäquiti. Jichhasti churitaya yatiñ cancañ chuyma aca marcaru apnakañataqui, uqhamarac uñt'añataqui cunatejj asquïqui, jan walïcaraqui ucanaca; ¿qhitiraqui aca walja jakenacamarusti apnakaspasti?” —sasa. Tatitutaquisti asquïnwa Salomonan uqham mayitapajja. Ucatsti sänwa: “Jumajja cunatsa uqham mayistajja, janiw mayquistati jaya maranaca jacaña, ni kamir cancañsa, ni uñisirinacaman jiwañapsa, jan ucasti maytawa yatiñ cancaña ist'añataqui uqhamarac apnakañataquiraqui. Nayajj phokhäwa cuntï mayquista ucjja. Nayajj chursmawa yatiñ cancaña, ch'iqhi cancaña, uqhamjja jumat nayrjja janiw qhitis yatiñanïcänti, ni jumjjarusa yatiñanïcaniti. Uqhamaraquiw churaracsma kamir cancañanaca, uqhamarac jach'a cancaña, ucanacsti janiw jumajj mayquistati, jumjama yakha reyejja take jacañamanjja janiw utjcaniti. Jumatejj nayan munañajja luräta, uqhamarac leyinacajjsa, camachi arunacajjsa phokharaquïta, cunjämatï David awquimajja lurcäna uqhama, ucatjja jaya maranaca jacañwa churäma” —sasa. Salomonajj iquita sartasinjja amuyasïnwa mä samcätapa. Ucatsti cunapachatï Jerusalenaru purïna ucqhajja, saränwa Tatituna sumar mantaña arcapa nayrakataru, ucatsti loktänwa nact'at sacrificionaca, uqhamarac sumancthapiñataqui sacrificionaca. Ucatsti take yanapirinacaparuwa jach'a mank'añanaca mank'ayaraquïna. Qhä urunacanjja reyin ucarojj jutapjjänwa pä jan wali sarnakeri warminaca. Cunapachatï reyin nayrakatapancapcäna ucqhajja, jupanacatjja maynïrejj sänwa: —¡Ay jach'a rey! Aca warmimpi nayampisti mä pachpa utanacwa jacasipjjta, ucatsti nayaw nayrakata wawanïta jupampi jaccasina. Quimsüru nayan wawanïtajjata sarakatarusti, uqhamaraquiw aca warmejj wawachasiraquïna. Nanacasti pani chicaquïpjjayätwa, janiw utanjja yakha jakejj nanacamp chicajj utjcänti; nanac paniquipunïpjjäyätwa. Ucampis mä arumawa aca warmina wawapajja jiwjjäna, jupajj wawapar icjjatasitap laycu. Ucatsti jupajj chica arumaruwa sartasïna, uccañcamasti nayajj iquiscäyätwa, ucatsti jac'ajjata wawajjaru apakasinjja jupampi chicaw iquintayasi, naya jac'arusti jiwat wawaparaqui iccatayitu. Wali alwatasti wawajjar ñunt'ayasï sista ucqhajja, wawajj jiwataquëjjänwa. Ucatsti uru khanan uñjasinjja, amuyasïyätwa uca wawajj nayajj jan wawachascta uca wawätapa. Maynïr warmisti saraquïnwa: —Janiwa, nayan wawajjasti jacasqui ucawa, jumansti jiwatäquis ucawa, sasa. Ucatsti nayrïri warmejj ucjjarojj sänwa: —Janiwa uqhamäquiti, jiwatäqui ucawa juman wawamajja, nayan wawajjasti jacasqui ucaraquiwa —sasa. Uqhamawa reyin nayrakatapana parlasipcäna. Ucatsti reyejj lup'iñaruwa uchasïna aqham sasa: “Aca warmisti siwa jacasquiri wawajj jupancatapa, ucatsti jiwat wawajj maynincatapa; ¡ucampis maynejj uca pachparaquiw saraqui!” sasa. Ucatsti sänwa: —¡Mä espada aptanirapipjjeta! —sasa. Ucatjja espadjja reyin ucar apapcäna ucqhajja reyejj sänwa: —Jacasquiri wawaru payar qharjapjjam, ucatsti sapakat mayniru chicatcama churapjjam —sasa. Ucatsti jacasquir wawan taycapasti walipuniw wawapatjama llaquisiña kalltatayna, ucatsti reyirojj achict'asïnwa aqham sasa: —¡Ay jach'a rey! ¡Janiquiy aca wawarojj jiwayamti! ¡Aca warmiruqui wawjja churjjam! —sasa. Ucampis maynïr warmisti sänwa: —Jan nayataquïcpansa, ni jumataquïcpansa. ¡Payar qharjpan! —sasa. Ucjjarusti reyejj arsünwa aqham sasa: —Jacasquir wawjja qhaya warmiru churjjapjjam. Jan wawar jiwayapjjamti, jupawa chekpacha taycapajja uca laycu —sasa. Reyina uqham chekaparu uñjäwipjja take Israel marcpachawa yatipjjäna, ucatsti juparojj asquimpiwa uñjapjjäna, jupanacajj ajjsarapjjänwa Diosajj uca yatiñ cancaña churatapata chekaparu apnakañataqui uca laycu. Salomonasti take Israel marcpachan reyipänwa. Jupan yanapirinacapasti acanacäpjjänwa: Azarías, jupasti Sadoc sacerdoten yokapänwa; Elihoref uqhamarac Ahías ucanaca, jupanacasti kellkerinaca Sisa ucan yokanacapänwa; Josafat ucaraqui, jupasti reyin secretariopana Ahilud ucan yokapänwa; Benaía, jupasti ejerciton jilïripa Joiada ucan yokapänwa; Sadoc, uqhamarac Abiatar ucanacasti sacerdotenacäpjjänwa; Azarías, jupasti gobernadoranacapan jilïripa Natán ucan yokapänwa; Zabud, jupasti reyina wali aytata sacerdote Natán amigopan yokapänwa; Ahisar ucasti palaciona mayordomönwa, uqhamarac Adoniram ucaraqui, jupasti Abda ucan yokapänwa, jupajj impuesto apthapiña uca lurañaru uchatänwa. Salomonasti take Israel marcjjarojja utt'ayänwa tunca payan apnakerinaca, jupanacan lurañanacapajja reyiru familiapamppacharu take cuna mank'añanaca churañanacapawa utjäna. Sapa mayni jupanacawa marana mä phajjspacha take cuna churañanacapajj wact'äna. Uca tunca payani apnakerinacasti acanacänwa: Ben-Hur, jupasti Efraín kollunacatänwa; Ben-Decar, jupasti Macaz, Saalbim, Bet-semes, Elón, uqhamarac Bet-hanán ucanacataraqui; Ben-Hesed, jupasti Arubot, Soco chekatänwa, uqhamarac Hefer take orakenacataraqui; Ben-Abinadab, jupasti Dor sat take uca provincianacataraqui; warmipasti Tafat satänwa, Salomonan phuchapa; Ahilud ucan Baana yokapasti, Taanac, Meguido ucanacatänwa, uqhamarac take Bet-seán ucataraqui, ucasti Saretán ucamp chicänwa Jezreel ucata juc'amp aynachana, Bet-seán ucata Abel-mehola ucacama, Jocmeam ucatsa juc'amp qhurina; Ben-Geber, jupasti Galaad chekanquiri Ramot oraketa, ucatsti juparojj wact'araquïnwa uñjaña Galaad ucanquiri jisc'a marcanacaru, ucanacasti Manasés ucan Jair yokapancänwa, uqhamarac Argob uca orakenacasa, ucasti Basán chekanwa jicjjatasïna. Cawqhantejj sojjta tunca jach'a marcanacajj utjcäna jach'a perkanacani, uqhamarac bronceta cerrojonacani; Ido ucan Ahinadab yokapa, jupasti Mahanaim ucata; Ahimaas, qhititejj Salomonan Basemat phuchapampi casarascäna ucasti Neftalí ucata; Husai ucan Baana yokapasti, Aser ucata, uqhamarac Alot ucataraqui; Parúa ucan Josafat yokapasti, Isacar ucata; Ela ucan Simei yokapasti, Benjamín ucata; Uri ucan Geber yokapasti, Gad sat oraketa, ucasti amorreonacan Sihón sat reyipan orakepänwa, uqhamarac Basán ucanquir Og sat reyin orakeparaqui. Ucjjarusti mä gobernadoraw utjaraquïna take marcjjaru. Judá uqhamarac Israel ucan jakenacapajja jan jact'cayänwa, cunjämatï kota lacana walja ch'allajj utjquejja uqhama. Jilarquiriw utjäna mank'añasa, umañasa, ucatsti cusisiñawa jilancäna. Salomón reyiw take marcanacjjaru apnakäna Eufrates sat uca jawirata filisteonacana orakepcama, uqhamarac Egipto korpacama. Jupanacasti impuestonacwa pagapjjäna, ucatsti Salomón reyiruwa jaysapjjäna jupan jacañapcama. Salomón reyin sapüru mank'aña waquichayañapanjja sojjta waranka sojjta patacani kilo sumïri jac'u, uqhamarac tunca quimsani waranka pä patacani kilo jac'u, tunca orko vacanaca wali liq'inacata, pä tunca orko vacanaca suma pastompi uywata, uqhamarac pataca ovejanaca janiw jact'atäcänti tarujanaca, gacelanaca, gamos ucanacata sipana, uqhamarac liq'i jamach'inacata sipansa. Salomonasti apnakänwa Eufrates ucata inti jalsu toke orakenaca, Tifsa ucata Gaza chekacama, uqhamarac uca orakenquir reyinacarusa, ucatsti sumancañwa utjayaraquïna uca muytpacha orakenacaru. Salomón reyejj jaccäna ucqhajja Judá, Israel jakenacajja, Dan ucata Beerseba ucqhacamajja samarataquiw jacapjjäna uva alinac thiyana, uqhamarac higo alinac thiyana. Salomonansti ucjjarojj pusi waranka caballonacan utanacapaw utjäna carronacapan caballonacapa, uqhamarac tunca payan waranka caballería soldadonacaraqui. Ucatsti uca apnaquirinacapawa churapjjerïna cunanacatejj waquisqui ucanacjja, cuna phajjsitejj wact'qui ucana. Ucsti churapjjerïnwa Salomón reyiru, uqhamarac sart'irinacaparu, jan cunas pist'añapataqui. Cunapachatï jupanacar wact'cäna ucqhasti apayapjjänwa cawqharutejj waquiscäna ucqharu cebada, jichhu caballonacataqui, uqhamarac qhumuña uywanacataquisa. Diosasti Salomonarojja wali yatiñ cancañwa churäna, uqhamarac ch'iqhi cancaña, ucatsti wali amuyt'añaraqui kota lacan walja ch'allanacar uñtata. Salomonan yatiñ cancañapasti jilt'atänwa Egiptonquirinacata sipana, uqhamarac inti jalsu tokenquirinacata sipansa. Take yatiñan jakenacat sipansa juc'amp yatiñanïnwa: Etán ucat sipana, juc'amp yatiñanïnwa, jupasti Zera ucan wawapänwa; uqhamarac Hemán, Calcol, uqhamarac Darda ucanacat sipansa, juc'amp yatiñanïnwa, jupanacasti Mahol ucan wawanacapäpjjänwa. Uca yatiñ cancañapasti yatisiraquïnwa uca muytpacha take marcanacana. Jupasti quimsa waranca säwi arunacwa arsüna, uqhamarac apsuraquïna waranka pheskani k'ochu arunaca. Parlänwa kokanacata, uqhamarac alinacata, Libanonquir uca cedrota kalltasina perkanacana alquis uca ch'ojjña koranaccama; uqhamaraquiw parlaraquïna animalanacjjata, jamach'inacjjata, orakenjam katatnaktas sarnaker animalanacjjata, uqhamarac chawllanacatsa. Aca orakena take marcanacata, reinonacata, jakenacajj yatiñapata ist'apjjäna, ucanacajj jutapjjänwa Salomonan yatiñap toket ist'iri. Tironquiri Hiram reyejj cunapachatï yatïna Salomonaru reyit utt'ayapjjatapa, David awquipa lanti ucqhajja, yatiyirinacapwa qhitäna Salomonan ucaru, Hiram reyejj Davidarojj munapunïnwa uca laycu. Ucatsti Salomonajj qhitänwa Hiram reyir aqham sañapataqui: “Jumajj yattawa, David awquejjajja, Tatit Diosapataqui mä templo sayt'ayawayañataquejj janiw ch'amanïcänti, guerranaca utjatap laycu, Tatitun uñisirinacaparu atipjañapcama. Ucampis jichhajja Tatitu Diosajjajj sumancañwa take chekana churistu, ucatsti janiw utjcjjestuti uñisirinacasa, ni jan walt'añanacasa. Ucatsti jichhajj mä templo Tatit Diosajjataqui luraña amtasta, ucasti cunjämatï Diosajj arscäna David awquejjampi, cunapachatï siscäna wawaparu jupajj reyit uchaña awquip lanti, uca wawapajj Diosan sutiparu mä templo lurayañapataqui. Jichhasti cedro lawanacaya qhuchhuyarapita Líbano ucata. Nayan sirvirinacajjajja yanapaniwa juman sirvirinacamaru, nayasti pagascämawa kawkhtejj mayquitäta sirvirinacamana luräwinacapata, jumajj sumwa yattajja nanacatjja janiw qhitis maderjja suma qhuchhuña yatquiti sidonio jakenacjamajja” sasa. Cunapachatï Hiram reyejj Salomonan arunacapa ist'äna ucqhajja, wali cusisitaw jicjjatasïna, ucatsti arsünwa: “¡Bendicitäpan jichhürojj Tatitojja, Davidaru wali yatiñan mä wawa churatapata, uca jach'a marca apnakañapataqui uca laycu!” sasa. Ucatsti Hiram reyejj Salomonarojj yatiyayjjänwa: “Apayanquista uca arunacjja catoktwa, ucatsti mayitamarojja phokhämawa cedro, pino uca maderanaca churasina. Sirvirinacajjasti Líbano ucatjja kotacamawa apakanipjjani, ucqhatsti balsar uñtat apayanëjja cawqhacamatejj apañajja muncäta ucqhacama. Ucatjja uca balsanaca jararasinjja, jumajj maderanacjja apthapisjjätawa. Jumasti phokharaquïtawa nayan mayitajjaru, ucatsti mank'añanacwa churitäta familiajjataqui” sasa. Ucatjja Hiram sat reyejja Salomonarojj churänwa cuntejj muncäna uca maderanaca, cedro, pino ucanaca. Salomonasti Hiram reyirojj mank'añanacjja churänwa familiapataqui: pusi millón pusi pataca waranka kilo trigo, uqhamarac pusi waranka pusi patacani litronaca oliva ucat apsuta k'oma aceite. Salomonasti sapa marawa acjja churirïna Hiram reyirojja. Uqhamawa Tatitojj Salomonaru yatiñ cancaña churäna, cunjämatï churañataqui arscäna uqhama. Uqhamaraquiw Hiram reyimpi Salomonampejja mä suma amtäwiru mantapjjäna, ucatsti jupanacanjja sumancañawa utjäna. Salomón reyisti mä leyi mistuyäna, ucasti jakenaca apthapïna lurapjjañapataqui take Israel marcpachata, uca jakenaca apthapiñansti quimsa tunca waranka chachanacawa tantasipjjäna, jupanacasti Líbano chekaru apayatäpjjänwa wact'ataparu sapa phajjsi, tunca waranka jakenaca sapa cuti. Uqhamatwa uca chachanacajja mä phajjsi Líbano chekancapjjäna, pä phajjsisti utanacapanaraqui. Uca luraña wayt'irïqui ucasti Adoniram chachar catuyatänwa. Uqhamaraqui Salomonanjja utjaraquïna pakallk tunca waranka k'epirinaca, uqhamarac quimsakallk tunca waranka kollun kala ch'iyirinaca. Janiw jaqhutäcänti quimsa waranka quimsa patacani sarayirinacajja, qhitinacatejj jaytatäpcäna luririnacar sarayapjjañapataqui ucanacasa. Ucatsti reyejj jach'a kalanaca apsuyäna, jila alani kalanaca templon cimientopataqui, uqhamarac apsuyaraquïna kala c'uthatanaca. Salomón reyina, Hiram reyina utachirinacapa, uqhamarac Gebal uca jac'anquiri jakenacaraquiw maderanaca waquicht'apjjäna, kalanacsa c'utsupjjaraquïna templo lurañataqui. Salomonajj Israel marcaru pusi mara apnakcäna ucqhawa Tatitun templopa lurayaña kalltäna, Ziv uca phajjsina, ucasti marana payïri phajjsïqui ucawa, cunapachatï pusi pataca quimsakallko tuncani mara pasjjäna israelitanacan Egipto marcat mistunjjatapata. Salomón reyejj Tatitutaqui templo lurayqui ucasti, largorojja pä tunca pakallkoni metronïnwa, anchorojja llätunca metroni, uqhamarac altorojja tunca quimsa chicatani metroniraqui. Templo nayräjjana uca mantañ puncusti largorojja llätunca metronïnwa, templojj anchorojj kawcch'äcäntejj uqhamaraqui, templo nayräjjasti anchorojja pusi metro chicatanïnwa. Salomón reyejj templotaquejja rejani cuna ventananacjja lurayäna. Temploru muytqui uca perkarojja utanacwa lurayäna, chicachica utaru muytata, uqhamarac patäjja utarusa, ucatsti lurayaraquïnwa uca muytarojja jisc'a utanacaraqui. Aynacha utasti anchorojja pä metro pä tunca pheskani centimetronïnwa. Chicachicanquir utasti pä metro pakallk tunca centimetronïnwa, patäjja utasti quimsa metro tunca pheskani centimetroni; ankäjjatjja templon medidanacapajja menost'ayatäjjänwa, jan viganaca templo perkaru uchañataqui. Templojj c'uthata calampcamaquiwa luratäna, uqhamasti uca luräwinjja janiw ist'ascänti ni martillompi, ni hachampi lek'etasa, ni cuna casta hierrot lurat herramientasa. Aynachanquiri jisc'a utana puncupasti, templona cupëjjapancänwa; ucatsti taypïri, amstanquiri utanacaru maqhatañataquisti muytas maqhatañ mä escaleraw utjäna. Cunapachatï Salomón reyejj templo luraña tucuyäna ucqhajja muyuquipayänwa viganacampi, uqhamarac cedro maderat suma luratanacampiraqui. Temploru muytqui uca utjja luränwa altorojja pä metro pä tunca pheskan centimetroni, ucatsti cedro viganacapjja templo perkaru acht'ayasina. Ucatsti Tatitojj Salomonarojj sänwa: “Cawquïr templotejj lurascta ucatjja yatiyañwa munsma, jumatejj leyinacajjarjama, ewjjanacajjarjama sarnakäta ucqhajja, uqhamarac camachi arunacajjarusa phokharaquïta cuntï ucanacan siscta ucanac lurasina ucqhajj, nayajj phokhäwa cuntejj arscäyäta jumampi lurañataqui David awquimaru ucjja; ucatsti nayajj israelita jakenac taypinaracwa jacaraquëjja, ucatjja janiw apanuccäti Israel marcajjarojja” sasa. Salomonajj tucuyjjänwa templo lurayaña. Templon mankhëjja perkanacapjja cedro tablanacampiwa uchäna. Amstata aynachcamawa tablanacampi uchäna, uqhamarac pisorusa pino tablanacampi ucharaquïna. Templo mantañ uñcatasirojja wact'ayänwa Kollana Lugaräñapataqui llätunca metroni, ucarusti amstata aynachcamajja cedro tablanacampiw ucharaquïna. Kollana Lugar nayräjjasti largorojja tunca quimsakallkoni metronïnwa. Templo mankhe perkasti cedro tablanacampi uchatänwa, ucarusti lurt'atänwa pankaranaca, uqhamarac achunacaraqui. Take ucanacasti cedro madercamaquïnwa. Janiw mä kalas perkan uñstcänti. Salomonasti Kollan templonjja waquicht'ayänwa Tatitun arcapa ucar uchañataqui. Kollana Templo mankhejja largorojja llätunca metronïnwa, anchorusti llätuncaraqui, altorusti llätunca metroraqui. Kollana Templo nayräjjarusti mä altarwa luräna cedro maderata, ucarusti korimpiwa lip'iquipayäna. Uqhamaraquiw korimpi lip'iquipayaraquïna templo mankhëjja, ucatsti Kollana chekawjampacha, ucatjja uca nayräjjarojja kori cadenampiraquiw ucharaquïna. Uqhamawa templpacha korimpi lip'suyäna, uqhamarac Kollana Chekawjana altarajj utjcäna ucsa. Ucjjarusti luraraquïnwa olivo maderata pä angelanaca chhekhancama Kollana Chekawjataqui. Sapa maya angelanacasti altorojja pusi metro chicatancamänwa, sapa maya chhekhanacapasti pä metro pä tunca pheskani centimetronïnwa. Uqhamasti mä chhekha puntata maya chhekha puntacamasti pusi metro chicataniw tupt'asïna. Paypach chhekhan angelanacasti mä pachpa medidaniquïnwa; paypachaniw pusi metro chicatancamäna, uqhamaraquiw mä quipcaquïna. Altorusti pusi metro chicatancamaraquïnwa. Salomonasti ucanacjja Kollana Templo mankheruw ucharaquïna. Uca angelan chhekha puntapasti mä perkaruw purïna, mayninsti maysa perkaruraqui, ucjjar paya chhekha puntanacapasti jiquisiraquïnwa chicachica Kollanawjana. Ucatsti Salomonajj uca pä angelanacarojj korimpcamawa lip'suyaraquïna. Ucatjja templona ankäjja, mankhëjja perkanacapjja angelanacan figuranacapwa lurayäna, uqhamarac palmeranaca, pankaranacaraqui. Templona pisopjja uqhamaraquiw korimpcama lip'suyäna, mankheta uqhamarac ankäjjata. Kollana Chekaru mantañ puncunacsti olivo maderatwa lurayäna, ucatsti umbralampi postenacampejja pheska esquinanïnwa. Paypacha puncunacasti olivo maderat luratcamänwa, ucatsti lurayaraquïnwa; angelanacan figuranacapa, palmera, uqhamarac pankaranacana; ucatjja take uca figuranacjja korimpcamawa lip'suyäna. Temploru chicachica mantañäqui ucataquisti, pusi esquinani postenacwa lurayäna olivo maderata. Paypach puncunacasti pino maderata luratänwa, paypach puncunacaraquiw muyjtirïpjjäna. Uca puncunacarusti lurayänwa angelanacana, palmeranacana, uqhamarac pankaranacana figurapa, uca figuranacarusti sillp'a korimpiw lip'iquipayäna. Patio mankhëjj-jja lurayänwa quimsa seke c'uthata kalanacampi, maya sekëqui ucsti cedro madera vigampiraquiw lurayäna. Salomonan apnakäwipana pusïri marana, Ziv sat phajjsina Tatitun templopan cimiento kalanacjja uchayänwa; ucatsti templojj take phokhatpachajja tucuyasïnwa, cunjämatï amtatäcäna uqhamaru, tunca mayani mara jupajj reyëjjäna ucqha, Bul sat phajjsina, ucasti marpachana quimsakallköri phajjsïnwa, cunjämatï take amtatäcäna uqhamaru. Ucsti Salomonajj pakallk maranwa luräna. Salomonasti jupan palaciopwa lurayäna, ucsti tucuyänwa tunca quimsani marana. Ucjjarusti lurayaraquïnwa “Bosque del Líbano” sat palacio, ucasti largorojja pusi tunca pheskani metronïnwa, anchorusti pä tunca payani metro chicatanïnwa, altorusti tunca quimsani metro chicataniraqui, ucanacasti apjjäsitänwa pusi seke sayt'ayata cedro maderanacampi, ucanacjjaruraquiwa cedro viga maderanacajja tacjjatatäna. Aca viga maderanacasti pusi tunca pheskanïnwa, ucasti quimsaru jaljatänwa sapa mayajj tunca pheskancama, ucatsti takjjatayapjjänwa uca sayt'ayata maderanacaru. Viga maderanacjjarusti cedro maderata c'achachatanacampi luratänwa. Ucjjarusti quimsa seke ventananacaw utjaraquïna, quimsat quimsatcama ucht'atcama, mayanacajj mayninaca uñcatasitcama. Take puncunacasa ventananacasa cuadradcamänwa, ucanacasti mayat mayacama uñcatasitcamänwa, quimsa sekeraqui. Ucjjarusti lurayaraquïnwa “Sayiri utanaca” sata, ucasti largorojj pä tunca payani metro chicatanïnwa, anchorusti tunca quimsani metro chicataniraqui. Aca uta uñcatasinsti yakha utaraquiw sayirinacapampi techompi lurayatäna. Ucjjarusti lurayaraquïnwa Tribunal Uta, ucana taripäwinaca uñjañataqui, ucsti alayata aynachcamajja cedro maderampiraquiw uchayäna. Salomonajj jaccäna uca palacio khepäjjarojja mä pationïnwa, uqhamarac mä uta uca quipca lurataraqui. Faraonan phuchapajj jupan warmipäcäna ucatac palacio luraycäna ucasti, uqhama pachpa uñtasiri utaraquiw lurayataraquïna. Take aca lurayata utanacasti cimientota alaya cornis sata c'achachata tucuycama, uqhamarac fachadata jach'a patiocamajja, luratänwa jila alani kalanacata, suma c'utsuta, uqhamarac tupt'asa sierranacampi qhuchhutaraqui, uqhamarac ankäjjatsa mankhëjjatsa. Cimientonacasti uqhamaraquiw jila alani jach'a kalanacata luratäna, mayanacasti pusi metro chicatani, yakhanacasti quimsa metro sojjta tunca centimetroniraqui. Patäjjasti uqhamaraquiw jila alani kalanacata lurayatäna, tupt'asa c'utsuyata, uqhamarac cedro maderataraqui. Jach'a patio muytarusti utjänwa quimsa seke kalanaca, uqhamarac mä seke cedro viga maderanacaraqui, uqhamaraquiquiw utjäna mankhëjja pationa, uqhamarac Tatitun templopar mantañansa. Salomón reyisti jawsayanïnwa Hiram chacharu Tiro oraketpacha, jupasti Neftalí tributa mä ijma warmin yokapänwa, Tiro chekan utjasiriraqui jupasti bronceta suma luraña yatiri chachan yokaparaquïnwa. Hiram chachasti wali yatiñani ch'iqhïnwa, jupajj sum uñt'äna bronceta cuna lurañanacsa, ucatjja jupajj Salomón reyin nayrakataparu uñstasinjja, take lurañanacapwa luräna. Bronceta umatatayasawa pä sayirinaca luräna, altorusti quimsakallko metronïnwa, morok'orusti pheska metro chicataniraquïnwa. Luraraquïnwa bronceta pä capitelenaca uca sayirinaca patjjaru uchañataqui. Sapa maya capitelesti altorojj pä metro pä tunca pheskani centimetronïnwa. Uqhamaraquiw luraraquïna c'anata pä rejillanaca, cadenanacar uñtata, uca sayirinaca patjjancqui uca capitelenacar uchañataqui; mä rejillasti mä capiteletaquïnwa. Luraraquïnwa pä seke granadanaca sapakata rejillanaca nayrakataru muytata, sayirinaca patjjancqui uca capitelenacaru imantañataqui. Uqhamaraquiw luraraquïna paypacha capitelenacampi. Puncuncqui uca sayirinaca patancquis uca capitelenacajja niya pä metronïnwa, ucasti lirior uñtasitänwa. Sapa maya capitel patäjja muytapana, juc'amp anchöqui morok'or uñtata rejilla thiyanjja, utjänwa pä seke pä pataca granadanaca. Hiram chachasti aca pä sayirinacjja templo puncuruwa uchäna. Ucatjja cunapachatï uchcäna ucqhasti, cupi tokenquir sayirïqui ucarusti Jaquín sasaw sutichäna, ch'eka tokenquir sayirirusti Boaz sasaraquiw suticharaquïna. Sayirinaca patäjjapansti lirior uñtasitänwa. Uqhamawa sayirinaca lurañajja tucuyatäjjäna. Hiram chachasti ucjjarojj luraraquïnwa bronceta mä jach'a uma uchaña. Ucasti morok'önwa, ucatjja mä thiyata mä thiyacamajja pusi metro chicatanïnwa. Altorusti pä metro pä tunca pheskani centimetronïnwa, morok'orusti tunca quimsani metro chicataniraquïnwa. Uma uchaña laca aynachaparusti luränwa pä walja achunacani alinaca, sapa pusi tunca pheskani centimetronjja tunca achunacanïnwa, ucatsti uma uchañampejja mayaru lurataquïnwa, ucasti tacjjatatänwa bronceta lurata tunca payani toronacjjaru, ucanacatjja quimsanejj amsta toke uñtatcamänwa, quimsanisti aynach tokeruraqui, quimsanisti jalanta toker uñtataraqui, quimsanisti inti jalsu toker uñtataraqui. Khepäjja cayunacapasti mankhäjjancänwa, ucatsti uca uma sayañajja ucanacjjar takjjatatänwa. Uca uma uchañasti thururojja quimsakallko centimetronïnwa; thiyanacapasti lirio pankarar uñtatänwa, ucarusti umajj mantänwa pusi tunca pusin waranka litronaca. Ucjjarusti luraraquïnwa bronceta tunca aynachar tacnokañanaca, sapa mayasa largorojja mä metro quimsakallko tunca centimetroni, anchorusti ucqharaqui, altorusti mä metro quimsa tunca pheskani centimetroniraqui. Uca aynacharu uchañanacäqui ucanacasti aqham luratänwa: marcor uchata telanacanïnwa, uca marconacar uchata telanacanjja figuranacaw utjäna leonanacata, toronacata, uqhamarac angelanacata. Uca leonanacata, toronacata figuranacäquis uca patäjjansa, aynachäjjansa, c'achachatanacawa utjäna. Sapa maya uca aynacharu tacnokañanacasti bronceta lurata pusi ruedanacanïnwa, uqhamarac bronceta eje sat ucanacaniraqui. Uca aynachar tacnokañäquis ucan pusi esquinanacapanjja, pusi pilaw utjänjja bronceta lurata repisanaca sapa thiyanacarusa c'achachatanacani. Uca pilana lacapasti mä morok'or uchatänwa, uca morok'osti misttatänwa amsta tokeru pusi tunca pheskani centímetro. Lacapasti morok'önwa, ucatsti ucar catjjäsiripasti altorojj sojjta tunca quimsakallkoni centimetroniraqui. Uqhamaraquiw uca lacjjarojja kellkatäna, uca marconacasti janiw morok'öcänti, jan ucasti cuadradönwa. Puspach ruedanacasti telanacampi marconac mankhëjjancänwa, uqhamarac ruedanacana ejenacapajja aynacharu uchañäquis ucar catt'ayatcamänwa. Sapa maya ruedanacajja altorojja sojjta tunca quimsakallkoni centimetronïnwa. Ucatsti mayni carronacana ruedanacapar uñtatänwa. Ejenacapasa, aronacapasa radionacapasa, uqhamarac ruedanacapan cubo ucanacasa broncetcama luratänwa. Sapa maya tacnokañanacaru uchañäquis ucanacan puspacha esquinanacapan pusi repisanacapajja, mä saparu tuct'ataquïnwa. Patjja tokerojja mä morok'oruw tucuyäna, ucasti altorojja pä tunca payan chicatani centimetronïnwa, ucatsti tacnokañanacaru uchañäqui uca patjjansti telanacampi uchata marconacampi molduranacampejja mayar tuct'ataquïnwa. Hiram chachasti uca planonacjjaru, uqhamarac molduranacjjarusa raysünwa angelanaca, leonanaca, uqhamarac palmeranaca, kawkhacamatejj utjqui kellkantañataqui ucqhacama, uqhamarac c'achachañanaca thiyanacarusa. Uqhamawa lurasïna tunca tacnokañanacajja, takpacha mä quipcaqui umatatayasa luratänwa, mä quipcaquiraqui uñnakapasa, uqhamarac tupunacapasa. Ucjjarusti luraraquïnwa bronceta tunca uma uchañanaca. Sapa mayasti tupt'asïnwa mä metro quimsakallko tunca centimetroni, ucasti quimsakallko pataca quimsakallko tunca litro mantquirïnwa, ucatjja sapa maya tunca tacnokañanacaru apjjatatänwa. Pheska tacnokañanacasti, uchatänwa templona cupëjjaparu, ucatjja pheskanejja ch'eka tokenaraqui. Jach'a uma uchañäqui ucasti templona cupëjjaparu uchatänwa, aynach inti jalsu tokeru. Hiram chachasti ucjjarojj luraraquïnwa phuqhunaca, palanaca, tazonanaca, ucatsti uqhamawa take lurañanacapa Salomonataqui tucuyäna Tatitun templopana. Ucanacasti pä sayirinacänwa, uca patjjansti morok'o capiteles ucanacampi uchatänwa, uqhamarac paypach rejillanacaraqui capitelenacaru imjjatañataqui. Paypach rejillanacataquisti pusi pataca granadanacawa lurataraquïna, sapa rejillataquisti pä sekënwa, ucanacampiraquiwa imjjatasïna sayirinac patjjana uchatäquis uca morok'o capitelenacaru; lurataraquïnwa tunca tacnokañanaca, uca patjjar tunca uma uchañanaca uchañataqui. Jach'a uma uchañäquis uca, tunca payani toronaca aynacharu uchatäquis ucanacamppacha, uqhamarac phuqhunaca, palanaca, ucatsti tazonanacaraqui. Hiram chachajj take aca yänaca Salomón reyitaqui lurcäna Tatitun templopataqui ucanacajja suma kaksuta broncetänwa. Reyisti ch'allata lurata moldenacaruwa umatatayäna Jordán orakena, Sucot ucqhata Saretán ucqhacama. Bronceta lurata yänacajja waljapunïnwa ucatsti janiw Salomonajj llaquiscänti bronce apsuñatjja. Uqhamaraquiw Salomonajj lurayaraquïna Tatitun templopana maynïr yänacajj utjqui ucanaca: korit lurata altara, kori mesa, ucaruraquiw Tatitur loktat t'ant'anacjja uchapjjerïna, korit lurat candelabronaca, ucasti Kollana Chekaru uchatänwa, pheskajja cupëjjaru, pheskasti ch'ekäjjaruraqui, pankara figuranacani, lamparanaca, korit lurat tenasanaca, copanaca, pabilo naqhatanac apakañanaca, tazonanaca, cucharonanaca, incensarionaca, ucanacasti koritcamaquïnwa. Uqhamaraquiw Kollana Templo mankhëjjana puncunacapan goznes sat uca bisagranacapasa korit luratcamaraquïna, uqhamarac templo pachpan bisagranacapasa. Ucatjja cunapachatï tucuyasjjäna ucqhajj Salomón reyejj Tatitun templopana take lurañanaca David awquipajja Tatitur loktcäna uca korita, kollketa lurat yänaca, ucanacjja uchjjänwa Tatitun templopana imaña utaparu. Ucatsti Salomonajj Jerusalenanjja tantachänwa jupan nayrakatapana Israelanquir chuyman awquinacaru, tribunacan jilïrinacaparu, uqhamarac israelitanac taypina wali aytat jakenacaru, Tatituna sumancäwi arcapa apjjañataqui Davidana marcapata, ucajj Sión sataraquïnwa. Salomón reyin nayrakatapanjja take israelitanacaw tantachasipjjäna jach'a fiestana Etanim sat phajjsina, ucasti marana pakallköri phajjsïnwa. Ucatsti Israel marcana chuymani awquinacaw purinipjjäna, ucatjja sacerdotenacajj arcwa apjjarupjjäna. Ucatjja apapjjänwa, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa, uqhamarac cuna asqui yänacatejj ucan utjcäna ucanacamppacha, ucanacjja sacerdotenacampi, levitanacampiwa apapjjäna. Salomón reyimpi, uqhamarac take israelita jakenacampi tantachasipcäna ucqhajja, arca nayrakatancapjjänwa sacrificionaca loktasina waljpacha ovejanaca, toronaca janiw jact'añjamäcänti. Ucjjarusti sacerdotenacajj Tatitun arcapjja templo mankhëjjaruwa apapjjäna Kollana Chekacama, angelanacana chhekhap mankhëjjaru. Uca angelanacasti chhekhanacapa ayatatatäpjjänwa cawqhanccäntejj arcajj ucqharu, uqhamatwa angelanacajj arcaru imt'apjjäna uqhamarac callañ lawanacapamppacha. Ucampis uca callañ lawanacapajja jach'anacänwa, ucatsti puntanacapajja uñstänwa Kollana Chekatpacha, ucasti sinti Kollanäquis uca nayräjjancänwa, janis ankatpacha uñstcchïna ucasa; uqhamawa jichhürcama kheparawayi. Arcanjja janiw cuna yakhas utjcänti, jan ucasti Moisesajj Horeb chekana kalat lurat pä tablanaca uchcäna ucaquiwa ucancäna, Egiptot mistunipcäna ucqha Tatitojj sumancäwir tablanaca israelitanacampi lurcäna uca. Kollan Chekata sacerdotenacajj mistunipcäna ucqhajja, kenayawa Tatitun temploparu phokt'äna. Uca kenaya laycusti sacerdotenacajj janiw kheparcjjapjjänti culto lurañataqui, Diosan jach'a cancañapajj temploparu phokt'atap laycu. Ucatsti Salomonajj sänwa: “Jumajj Tata, sistawa ‘Nayajj ch'amacanwa jacta’ sasa. Ucampis nayajj mä templwa jumataqui lurarapsma ucan jacañamataqui, mä utjäwi wiñay ucan jacañamataqui” sasa. Ucat reyejj cutiquipstanisinjja bendicïnwa, take israelita jakenacajj sayt'at ucancapcäna ucanacaru, aqham sasa: “Bendicitäpan Israel marcan Tatit Diosapajja, jupajj phokhewa cuntejj David awquejjaru arscäna ucjja, cunapachatejj aqham arscäna: ‘Cunürutejj Israel marcajjaru Egipto marcata apsuncta ucqhatjja, janiw nayajj chhijllascti yakha marcaru Israelan take tribunacapatjja, ucana mä templo lurasiñapataqui, sutejjasa ucancañapataquiraqui. Ucampis ajllistwa Davidaru Israel marcajjaru apnakañapataqui’ sasa. David awquejjajja munänwa mä templo luraña Israelan Tatit Diosan sutiparu. Ucampis Tatitojj sänwa: ‘Walicwa nayatac mä templo lurañ munasctajja; ucampis janiw jumajj lurcätati, jan ucasti cawquïri wawamatejj utjcätam ucaw nayataqui mä templo lurani’ sasa. “Jichhasti Tatitojj arsutapjja phokhewa. Cunjämtejj jupajj siscäna uqhamaru, nayajj David awquejjana utjäwipwa catta, ucatsti Israelan tronoparusa kont'asiractwa, uqhamarac mä templsa luraracta Israelan Tatit Diosapataqui. Uqhamaraquiw templonjja yakhacharacta mä cheka arca uchañataqui, ucanaracwa jicjjatasiraqui Tatitojj nayra awquinacasampi suma amtäwiru mantcäna Egiptot mistuncäna ucqhajja” sasa. Ucatsti Salomonajj Tatitun altarapa nayräjjaparuwa sayt'asïna, take israelit jakenac nayrakatana, ucatjja alajjpach toker amparanaca loktasinjja sänwa: “Israelan Tatit Diosapa, janiw alajjpachansa, ni aca orakensa jumjamajj yakha Diosajja utjquiti, jumasti phoktawa suma parlt'äwimjja, uqhamaraquiw qhuyapayasiractajja qhitinacatejj take chuymampi arcapctam ucanacarojja. Jumasti phokharactawa David awquejjaru arscäyäta ucjja, uqhamatwa jichhürunjja luräwimpisa arsutampisa phokhasi. Jichhasti Israelana Tatit Diosapa, phokharaquimaya cuntejj arscäyäta David awquejja sirvirimaru aqham sasa: ‘Janiw faltcätamti mä wawamasa nayan nayrakatajjanjja Israelan tronoparu kont'asiñataqui, wawanacamatejj thaquejjana sarnakapjjani, uqhamarac nayan nayrakatajjansa asquina sarnakapjjaraquini, cunjämatejj jumajj nayan nayrakatajjana sarnakta uqhama ucajja’ sasa. Uqhamasti Israelan Diosapa, munamaya phokhasiñapa David sirvirimaru arscäyäta ucjja. “Ucampis ¿chekäspati Diosajj aca orakena jacaspa ucajja? Alajjpachatejj jach'a cancañapampi jan jumar apjjäsiña puedcstamti ucajja, ¡aca templo lurarapcsma ucajja juc'ampiwa jan jumarojj apjjäsiñ puedquiristamti! Ucampis Dios Tatitojja, ist'itaya achict'asitajjarusa, mayisitajjarusa; ist'itaya jichhürunjja aca uywatamana arnakasitapa, uqhamarac oración lurataparusa. Aca templorojja urus arumasa uñch'uquipunimaya, cawqhantejj jumajj ucancaña arscta ucqhana. Jichhasti ist'amaya aca uywatamana oración luratapa. Ist'itaya mayisitanacajjaru, uqhamarac Israel marcamarusa cunapachatejj aca chekana oración lurapcan ucqhasa. Jumajj ist'amaya alajjpachatpacha cawqhantejj jactajja ucqhatpacha ucatsti perdonanipjjeta. “Cunapachatejj maynejj jake masip toke jan wali lurani, ucatsti aca templona altaramana juramento lurayapjjani ucqhajja, jumajja alajjpachatpacha ist'anim, ucatsti luraraquïm, uywatanacamarusti chekaparuraqui uñjam. Juchanirusti juchañcharaquim, jan juchanirusti chekaparuraqui uñjaraquim cunjämatï wact'qui uqhamaru. “Cunapachatï uñisirinacajj Israel marcamaru atipjapcani juchanaca juma nayrakatan lurapcani ucqhajja, ucatsti marcamatejj jumar cutt'anjjätam uqhamarac sutimarusa yupaycharaquini, ucat oracionapana aca templona mayisiraquïtam ucqhajja, jumajj alajjpachatpacha ist'anim, juchanacapatsa perdonaraquim, ucatsti orakeparuraqui cutt'ayjjam nayra awquinacaparu churctas ucaru. “Cunapachatï jallojj jan purcjjaniti marcamajj juma toke juchanac lurapjjatap laycu, ucatsti marcamajj aca chekawjanwa oración lurani, sutimsa yupaycharaquini, uqhamarac juchanacapatsa arrepientisipjjani juman mutuyatamata ucqhajja, jumajja alajjpachatpacha ist'asinjja perdonam Israel marcamana uywatanacamana juchanacapa. Ucatsti yaticham asqui thaqui sarapjjañapäqui uca. Ucatjja marcamaru aca orake herenciata churcta ucarusti jalluma puriyanim. “Cunapachatï aca orakena utjcani mach'anacasa, usunacasa, ayrunacasa lupimpi wañsjjani, sirq'is sirq'intjjani, t'ijut'ijunacasa wal utjani ucqhajja; cunapachatï uñisirinacajj marcanacajjaru muyuntasina nuwantapcani, jan ucajj cuna jan walt'añanacasa usunacasa jutani ucqhajja, Uqhamatwa jakenacajj jumar jach'añchapjjätam cawquïr oraktejj churctajja nayra awquinacajjarojj uca oraken jacañanacapcamajja. “Jan marcamanquiri jaya jaketejja sutim laycu jayatpachsa jutani, aca templomana oración lurañataqui ucqhajja (jupanacajja ist'apjjaniwa juman jach'a sutimata parliri, uqhamarac ch'amamampi luratamatsa), jumajj alajjpachatpachjja ist'anim, cawqhantejj jactajj ucqhatpacha, ucatsti churaraquim cuntï mayctam ucjja, uqhamata aca orakenquir take marcanacajj jumar uñt'apjjañapataqui uqhamarac jach'añchapjjañapataqui cunjämatï Israel marcamajj lurqui uqhama, ucatsti sutimajja aca templo jumataqui lurcta ucana aytatätap yatipjjañapataqui. “Cunapachatï marcamajj uñisirinacapampi nuwasir sarcani, cawqharutejj jumajj qhitcäta; ucqhatpach jumarojj oracionan mayisïtam marcam toke uñtata, uqhamarac nayajj jumataqui templo lurcta uca uñtataraqui ucqhajja, jumajj ist'am oracionapsa mayisitapsa alajjpachatpacha, ucatsti jumajj arjjataraquim. “Juma nayrakatantï jucha lurapjjaraquini ucajja, janiw qhitis jan jucha lurirejj utjquiti uca laycu, ucatsti jumajj jupanacampi colerasitam laycojja uñisirinacaparu catuyäta preso catuntayasina jaya marcar apatäñapataqui jayarusa jac'arusa ucqhajja, ucatsti cawqha jaya marcarutejj apanucutäqui ucqhatpacha jumar cutcatjjapjjätam, ucatsti achict'asipjjaraquïtam jan wali jucha luratanacap uñt'asisa, ucat take chuymapampi jumaru cutt'anjjapjjätam take jacañapampi, cawqharutejj t'akhesiñapataqui apanuccta, ucattï oracionana mayisipjjätam nayra awquinacaparu aca orake churcäyäta uca toke uñtata, jumataqui lurcta uca templo uñtataraqui ucqhajja, jumajj alajjpachatpacha ist'am oracionanacapa, uqhamarac mayisitanacapsa, cawqhantejj jumajj jactajja ucqhatpacha, ucatsti arjjataraquim. Marcamarusti juma toke jucha luratanacapatjja perdonam, uqhamarac jumataqui sayt'asitanacapatsa, ucatsti munaraquim qhitinacatejj preso apapqui ucanacajj jupanacat qhuyapayasiñapa. Jupasti marcamawa, jumancaraquiwa; jumaraquiw Egiptotjja apsuniractajja, uca orakesti hierro umatatayañ hornjamänwa. “Ist'itaya sirviriman oracionapa, uqhamarac Israel marcamana mayisitapa. ¡Dios Tata, cunapachatï jumar art'asipjjäma ucqhajja ist'apjjetaya! Take aca oraken marcanac taypita marcamarojja jumawa Tata yakhachastajja jumataqui, cunjämatï siscäyätajja Moisés sirvirim toke, cunapachatï Egiptot nayra awquinacajjaru apsuncäyäta ucqha” sasa. Cunapachatï Salomonajj Tatituru mayisiñampi aca oraciona luraña tuct'ayäna ucqhajja, sayt'asïnwa altar nayrakatana quillt'atäcäna ucqhata, ucatsti alajjpach tokeru amparanacapa aytasinsti, cayuta sayt'asisinwa take israel jakenacaru bendicïna, jach'at arsusina aqham sasa: “¡Tatitojj bendicitäpan, jupawa Israel marcaparu samaraña churi, cunjämatï arscäna uqhamaru! Tatitusti janiw armasquiti Moisés sirvirip toke cuna arsüwinactï phokhañataqui arscäna uca laycu. “Jichhasti Tatitu Diosajj jiwasampïpan, cunjämatï chicäcäna nayra awquinacasampi uqhama. Janipuni apanucustpanti, ni jaytistpansa, jan ucasti chuymanacasjja jupa tokeru wayusiyistpan take cunansa jupan munañapa lurañasataqui, uqhamarac camachi arunacapsa phokhañasataqui, leyinacapsa, arsüwinacapsa nayra awquinacasar phokhapjjañapataqui churcäna ucanaca. Take acanacjja Tatit Diosaru maycta ucanacsti jupajj amtascaquiñapataqui uruy aruma, uqhamata sirviriparu chekaparu uñjañapataqui uqhamarac Israel marcaparusa, cunjämarutejj waquisqui uqhamaru. Uqhamatwa aca orakenquir take marcanacajj yatipjjani Tatitojj Diosätapa, jan yakhajj utjatapata. Ucampis jumanacajj Tatit Diosasampejj chekapäpjjam, ucatsti leyinacapjja phokhapjjam, uqhamarac camachi arunacaparusa ist'apjjaraquim cunjämatï jichhürunjama” sasa. Ucjjarusti reyimpi uqhamarac take Israel marcampejja Tatituruw sacrificionaca loktapjjäna. Ucatsti Salomonajj Tatiturojj loktänwa pä tunca payani waranka toronaca, uqhamarac pataca pä tuncani waranka ovejanaca, ucasti sumancthapïwi sacrificionacänwa. Uqhamwa loktapjjäna reyimpi take israelit jakenacampejja Tatitun templopana. Uca uru pachparaquiw reyejj k'omacharaquïna Tatitun templopa nayräjjancqui uca chicachica patiopa, ucanaracwa nact'ayat sacrificionaca loktaraquïna, ucatsti granonacata ofrendanaca, uqhamarac sumancthapïwi sacrificionacata liq'inaca, Tatitun nayrakatapancqui uca broncet lurat altarajj jisc'aquïtap laycu, ucatsti janiw uchañjamäcänti nact'ayat sacrificionacasa, granonacat ofrendanacasa, uqhamarac sumancäwi sacrificionacan liq'inacapasa. Uca pachpa urunacanjja Salomonajj take Israel walja jakenacampejja Enramadas sat fiestapwa luräna Tatit Diosan sutiparu, uqhamarac yakha pakallk uru fiestampiraqui, takpachasti tunca pusini uru fiestwa luräna. Uca jakenacasti jutapjjänwa Hamat chekaru mantañäquis ucqhata, Egipto jawiratpacha. Quimsakallko ururusti reyejj Israel marcarojj qhitjjänwa, ucatsti jupanacajj reyir bendiciwayasaw utanacapar wali cusisita sarjjapjjäna, Tatitojj take asqui luratapata David sirviriparu, uqhamarac Israel take marcaparusa. Cunapachatï Salomonajj lurañ tucuyjjäna Tatitun templopa, reyin palaciopa, uqhamarac cuntï jupajj lurañ muncäna ucanaca ucqhajja, Tatitojj payïr cutinwa jupar uñstäna, cunjämatï Gabaón chekana uñstcäna uqhama. Ucatsti sänwa: “Nayajj ist'smawa oración luratama, uqhamarac nayar mayisitamsa, nayasti k'omachtwa aca templo lurarapquista sutejja ucancañapataqui ucjja. Nayasti uñtanïwa, uqhamarac chuymajjasa ucancaraquiniwa. Jichhasti jumatejj sarnakäta nayrakatajjana, cunjämatejj David awquimajj sarnakcäna uqhama, jan jucha lurasa cheka chuymamampi, uqhamarac luraraquïta cunanactejj siscsma lurañamataqui, ucatsti leyinacajjarusa, arsüwinacajjarusa ist'araquïta ucajja, nayajj wiñayataquiw Israel marcjjaru reyïñamjja sum sayt'ayäjja, cunjämtï David awquimaru arscäyäta aqham sasa: ‘Janipuniw jumat mayni wawamajj faltcaniti Israelan tronopanjja’ sasa. Ucampis jumanacatejj uqhamarac wawanacamasa nayat sarakapjjetäta, ucatsti janiraqui camachi arunacajjarusa phokhapcätati, uqhamarac leyinacajjsa churapcsma ucarusa, jan ucasti yakha diosanacaruqui sirvipjjäta yupaychapjjäta ucajja, nayasti Israel marcarojj apakäwa orake churcta ucatjja, uca k'omachata templorusa nayan nayrakatajjatjja apanucüwa, uqhamarac Israel marcajja, yakha marcanacataquisa sapa cuti larusiñataquïniwa. Aca templosti tucjat lakayanacaru tucuyatäniwa, ucatsti qhititejj uca chekanjama pasani ucataquisti sustjasiñäniwa, uqhamaraquiw larusiraquini, ucatsti sapjjaniwa: ‘¿Cunataraqui Tatitusti aca marcampi uqham lurpacha, uqhamarac aca templompisa?’ sasa. Ucatsti sapjjaniwa: ‘Tatit Diosaparuwa jaytanucupjje, qhititejj nayra awquinacaparu Egiptota apsuncäna ucaru, ucatsti jupanacajj yakha diosanacaru yupaychañataqui ucanacaru sirviñataquiraquiw catuyasipjjäna; ucataracwa Tatitojj jupanacjjaru apayaniraqui aca jach'a jan walt'añanacjja’ ” sasa. Pä tunca maranacawa pasjjäna Salomonan paypach utanaca lurayatapatjja, ucanacasti Tatitun templopänwa, uqhamarac reyin palacio utaparaqui. Tironquiri Hiram reyisti Salomón reyirojj churänwa cedro sat madera, uqhamarac pinota, ucatsti kawktï kori muncäna ucaraqui. Ucjjarusti Salomón reyejj Hiram reyirojj pä tunca marcanacwa catuyäna Galilea orakena. Ucampis cunapachatï Hiram reyejj uñjiri sarcatayna Salomón reyejj marcanaca churcäna ucanaca ucqhajja, janiw jupataquejj sumäcänti, ucatsti sänwa: “¿Cuna casta marcanacaraqui aca marcanaca churquista ucanacasti jilata?” sasa. Ucatwa uca marcanacajj cawqha orakenccänti ucarojja Cabul sas sutichäna, jichhacamaw uca sutimp uñt'ata. Hiram reyisti korjja apayänwa Salomón reyirojj, quimsa waranka llätunca patacani sojjta tunca kilonaca. Jichhasti acanacataquiw Salomón reyejj irnakapjjañanacapataqui wayt'ayäna; templo Tatitutaqui lurayasa, jupan palaciopa, Milo uca, Jerusalenan perkanacapa, uqhamarac Hazor, Meguido, Gezer uca marcanacatjja acanacaraquiw lurasïna: Egiptonquir faraón reyisti, purisinjja Gezer sat marcwa catuntasïna, ucatsti naqhantayänwa, uqhamarac uca marcan jacapcäna uca cananeo jakenacarus jiwarayänwa. Ucatsti ucjja mä churäwitwa phuchaparu churäna, jupasti Salomonan warmipänwa. Ucatsti Salomonajj wastataw lurayäna Gezer, Bet-horón, aynach toketa, Balaat uqhamarac Tamar ucaraqui Judá wasarana. Uqhamaraquiw wastat lurayäna cawqhanacarutejj mank'añanaca imapjjerïqui uca marcanaca, ucjjarusti nuwasiñ carronaca imaña cuartelanaca, uqhamarac caballería cuartelanacaraqui, ucatsti cuntï Jerusalenan lurayañ muncäna ucanacaraqui, uqhamarac Líbano ucansa take apnakasqui uca orakpachana. Cawquïri jakenacatï kheparapqui amorreonacata, hititanacata, ferezeonacata, heveonacata, uqhamarac jebuseonacata, ucanacasti janiw israelitanacäpquiti, jupanacan wawanacapasti, qhitinacatï jupanacat uca orakeru kheparapcäna, cawquïrinacarutejj israelitanacajj jan jiwarayaña munapcäna ucanacarusti Salomonajj wali ch'ama lurañanacaruw uchäna, uqhamäsquiwa jichhürcamajja. Ucampis janiw qhiti israelita jakerusa wayt'cänti mä esclavjama sirviñapa, jan ucasti soldadonaca, oficialanaca, jilïrinaca, capitananaca, uqhamarac nuwasiñ carronacana, caballerianacana comandantenacaparu ucanacaruquiw wayt'äna. Ucatsti Salomonajj lurañanacaparu capataces sat chachanac uchcän ucanacasti, pheska pataca pheska tuncanïpjjänwa, jupanacawa jakenacarojja sarayapjjäna lurañanacanjja. Faraonan phuchapasti Davidana marcapatjja sarjjänwa Salomonajj jupataqui palacio lurcäna ucaru. Ucatsti jupajj lurayänwa Milo sat sayt'asiñ Chekaru. Salomonasti maranjja quimsa cutiwa loktirïna nact'at sacrificionaca, uqhamarac sumancäwi sacrificionacsa, Tatitutaqui altar luraycäna ucana, ucatjja Tatitun nayrakatapanjja inciensonacwa naqhantayäna. Uqhamawa tucuyasïna templo lurañajja. Salomón reyisti uqhamaraquiw lurayaraquïna barconaca Ezión-geber chekana, ucasti jicjjatasiwa Elat sat ucampi chica Mar Rojo sat kota iranana, Edom orakena. Hiram reyisti uca barconacarojj qhitänwa oficialanacaparu, kota toketa sum yatir jakenaca, uqhamarac kotsa suma uñt'irinaca Salomonan oficialanacapamp chica. Jupanacasti Ofir sat chekaru purisinjja tunca pusini waranka jila kilonaca kori aptawayapjjäna, ucatsti Salomón reyitaquiw aparapipjjäna. Ucatsti Salomonajj take uca jisct'anacaparuwa arusjjatäna. Jupajj yatïnwa arusjjataña take uca jisct'anacaparu. Sabá tokenquir reinajj Salomonan yatiñ cancañapa, uqhamarac templo luratapa uñjasajja, mesapan wali suma mank'añanaca, oficialanacapan utanacapsa, uywatanacapan isinacapsa, coperonacapsa, templona holocaustonaca loktatapsa walipuniwa muspharäna, ucatsti reyirojj sänwa: “Cuntejj marcajjana ist'cäyäta juman luratanacamata, uqhamarac yatiñamatsa ucanacajja chekawa; ucampis nayajj janiw iyawscäyätti, jutasina nayrajjampi uñjañajjcamajja. Chekpachansa janiw ni chicatsa yatiyapquitütuti, juman yatiñ cancañamatjja, uqhamarac yänacamasa juc'amp jilawa, nayajj yatcäyäta ucat sipansa. ¡Cunja cusisitäpjjpachasa warminacamajja, uqhamarac cunja cusisitäpjjpachasa juman thiyamanpun isch'uquisipqui yatiñani arunacama ucanacajja! ¡Tatit Diosamajja bendicitäpan, jupasti jumarojj ascwa uñjtam, uqhamarac Israelan reinopsa catuyaractam! Tatitusti Israelarojj munapunïnwa, ucatwa jumarojj reyita uchtam chekaparu, asqui cancañampi apnakañamataqui” sasa. Ucatsti jupajj reyirojj churänwa quimsa waranka llätunca pataca sojjta tuncani kilonaca kori, uqhamarac walja perfumenaca, ucatsti suma muncaña kalanacaraqui. Janipuniwa cunapachasa Israelarojja uca take perfumenacajj purinirïcänti, cunjämatejj Sabá markanquir reinajj Salomón reyiru churcäna uqhamjja. Maya toketjja, Hiram reyin barcopajj Ofir chekata kori apancäna ucasti, apaniraquïnwa uca chekatjja sándalo sat maderanaca, uqhamarac suma muncaña kalanacaraqui. Sándalo sat uca maderatsti reyejj luränwa maqhatañataqui catthapisiñanaca Tatitun templopataqui, uqhamarac reyin palaciopataquisa, uqhamaraquiw luraraquïna arpanaca, salterionaca, música toquirinacataqui. Janipuniwa uqham purirïquiti, ni uqhamasa jichhürcama uñjañäquiti uca take sándalo sat maderanacajja. Salomón reyisti Sabá chekanquir reinarojj churänwa cuntï jupajj mayiña muncäna ucanaca, Salomonasti chuymapatjama yakhwa juparojj wajjt'ascäna. Ucatsti reinajja orakeparuwa cutt'awayjjäna sirvirinacapampi chict'ata. Salomonan sapa mara kori catokatapasti purt'änwa niya pä tunca payani waranka kilonaca, ucampis janiw jaqhutäcänti comerciantenacata, negociantenacata yänacapata impuesto pagapcäna ucanacajja, ni arabianquir take reyinacatsa, uqhamarac marcanacan apnakerinacatsa. Salomón reyisti lurayänwa pä pataca jach'a escudonaca koritcamaqui, sapa mayarusti sojjta kilo korinacaw mantäna. Ucjjarusti lurayänwa quimsa pataca juc'amp jisc'a escudonaca, sapa mayarusti mä kilo chicatani jila koriw mantäna, ucanacsti uchänwa “Bosque del Líbano” sat palacioru. Ucjjarusti mä jach'a trono marfil kalat lurayaraquïna, ucarusti korimpiwa patatjja lip'iquipayäna. Tronosti sojjta gradanïnwa; khepäjjapasti patäjja tokerojja murok'önwa, konuñana sapakat thiyanacapansti amparanacap thijmt'asiñataquiw uchatäna, uca chicasti pä sayt'ata leonanacaw utjäna. Ucjjarojj utjaraquïnwa tunca payani sayt'at leonanaca, sojjtpacha maqhatañ gradanacaru mä león sapa thiyaru sayt'ayata. Uqhamsti, ¡janipuniw cawqha reinonsa uqhamajj lurascänti! Ucjjarusti reyin take copanacapasti koritcama luratänwa, cunjämatï koritcama luratäna cocinanquir take yänacasa “Bosque del Líbano” sat palaciona. Janiw cunas kollket luratajj utjcänti, Salomonan urunacapanjja ucajj jan wali alanïtap laycu. Reyin barconacapajj Tarsis sat ucan utjcäna ucanacasti, quimsa maratjja may cutiquiw purinipjjäna, Hiram reyin barconacapampi chica apanipjjänwa kori, kollke, marfil, mononaca, uqhamarac pavos reales ucanacaraqui. Salomón reyisti aca oraken jaquir take reyinacaruwa atipt'äna kamir cancañata, uqhamarac yatiñ cancañatsa. Take jakenacawa jupar uñjaña munapjjäna, uqhamarac ist'aña munapjjaraquïna Diosajj yatiñ cancaña churcäna uca. Ucatsti jupataquejj takeniwa mä wajjt'äwi sapa mara aparapipjjerïna: kollketa, korita yänaca, isinaca, armanaca, k'apquir kollanaca, caballonaca, uqhamarac mulanaca. Salomonajj tantacht'änwa carronaca, uqhamarac caballor apnakerinaca. Utjänwa waranka pusi patacani carronaca, uqhamarac tunca payan waranka caballor apnaker chachanaca, ucanacsti uchänwa nuwasiñatac carronacani cuartelanacaru, uqhamarac Jerusalenan reyin guardiaparuraqui. Reyejj munänwa Jerusalenana utjañapa walja kollkenaca kalar uñtata; uqhamarac cedro maderanacasa utjañaparaqui munäna ch'uminquiri walja higo alinacar uñtata. Salomonataquisti caballonacajj apatänwa Egiptota, uqhamarac Cilicia ucataraqui, ucanjja reyina comerciantenacapawa alapjjäna. Egiptot apayanita mä carron alapajj sojjta pataca kollkënwa, mä caballosti pataca pheska tuncan kollkeraqui. Ucatsti hititanacana, sirionacana take reyinacapawa alasipjjerïna Salomonan alaquipirinacapata. Salomón reyejj faraonan phuchapjjarusti, yakha walja warminacaruwa munäna: moabitanacaru, amonitanacaru, edomitanacaru, sidoniasanacaru, uqhamarac hititanacaru; cawquïr marcanacanquir warminacampitejj Diosajj jan muncänjja, israelitanacana casarasipjjañanacapa, jupanacan chuymanacapasti jan yakha diosar apatäpjjañapataqui. Ucampis Salomonajj uca warminacaru munasinwa jupanacampi mayachasïna. Jupasti pakallk pataca warminïnwa reinacamaqui, uqhamarac quimsa pataca uñt'atanacaniraquïnwa, jupanacawa chuymapjja mayjt'ayapjjäna. Cunapachatï Salomonajj awquëjjäna ucqhasti, warminacapajj chuymapjja yakha diosanac tokeruw uñtayapjjäna, Salomonasti janiw take chuyma Tatit Diosapar loktascataynati David awquipjama uca laycu. Salomonasti yupaychänwa Astarté sat diosaru, ucasti sidonianacana diosapänwa, uqhamarac yupaychäna Milcom sat c'ari diosarusa, ucasti amonitanacana ajjtcaña diosapänwa. Uqhamawa Salomonana luratanacapajj jan walïcänti Tatitun nayrakatapana, jupasti janiw chekpacha chuymampi Tatiturojj David awquipjama arccänti uca laycu. Qhä tiemponsti Salomonajj Jerusalenata inti jalsu tokenquir kollurojja lurayänwa mä santuario Quemos sat c'ari diosataqui, ucasti Moab ucan ajjtcaña diosapänwa, uqhamarac Moloc ucataquiraqui, ucasti amonitanacan ajjtcaña diosapänwa. Uca pachparaquiw lurarapïna jaya marcanquir warminacapataqui, jupanacasti diosanacaparuwa loktapjjerïna incienso, uqhamarac sacrificionaca. Ucatsti Israelan Tatit Diosapajj colerasïnwa Salomonataqui, jupa Diosar munañ chuymapajj jan utj-jjatapata, cunjämatejj Diosajj pay cuti uñstasina, siscäna jan yakha diosanacar yupaychañapataqui. Ucampis jupajj janiw ist'cänti cuntejj Tatitojj siscäna ucjja. Ucatsti Tatitojj Salomonarojj sänwa: “Jumajj uqhamjjay sarnakstajja, janiraquiw phokcaractati suma amtäwïqui ucsa, ni leyinacajja churcsma lurañataqui ucsa, jichhasti reyïñamjja apakjjämawa, ucatsti maynïri uywatamaruwa churäjja. Ucampis David awquimaru qhuyapayasitajja laycojja janiw lurcäti juman jacañamcama, ucampisa wawamatjja apakäwa. Janis takpacha reino apakcä ucqhajja, mä tribucwa jaytarapëjja awquimaru qhuyapayasitajj laycu, uqhamarac Jerusalén marca ajllisitajja laycuraqui” sasa. Ucatsti Tatitojj mä uñisiripwa sayt'ayi Salomón reyitaqui: Hadad sat chacha, ucasti edomitänwa, Edom rey castänwa. Cunapachatï Davidajj Edom ucar atipjcäna ucqhajja, ejerciton Joab sat generalapajj nuwasïwin jiwatanacar imt'ir sarcäna ucqhajja, jiwayanïnwa Edom marcanquir take chachanacaru; ucansti sojjta phajjsiwa kheparäna take israelita jakenacamp chica, Edom marcanquir take chachanacaru jiwarayañcama. Ucqhajj Hadad chachasti wawäscänwa, jupasti Egiptoruwa jaltjjäna awquiparu sirvipcäna uca yakhep marca masinacapampi. Madián chekat mistusinjja Parán ucaruwa puripjjäna, ucansti sirviyasipjjänwa uca chekanquir yakhep jakenacampi. Ucatjja Egiptoru purisinjja faraón reyin nayrakataparuwa uñstapjjäna, faraonasti jupanacarojj churänwa uta, mank'a, uqhamarac orakenacsa wajjt'araquïna. Hadad chachasti faraonan wali munatänwa, ucatsti faraonajj juparojj warmipataquijj churänwa Tahpenes sat reinan warmipan cullacapa. Tahpenes reinan cullacapasti Hadad uca chachapataquisti mä yokall wawanïnwa, ucarusti sutichänwa Genubat sasa, uca wawarusti Tahpenes sat reinajj faraonan palaciopanwa uywäna jupan wawanacapamp chica. Ucatsti cunapachatï Hadad chachajj Egiptona yatïna Davidan jiwjjatapa, uqhamarac ejerciton Joab generalana jiwjjatapa ucqhajja, Hadad chachajj faraonarojj sänwa: —Orakejjaruw cutt'jjañ munta —sasa. Faraonasti ucjjarojj sänwa: —¿Cunataquis orakemar cutt'añ munta? ¿Cunach jan utjtamjja naya nayrakatanjja? —sasa. Ucampis Hadad chachajj sänwa: —Janiwa cunasa, utjasquituwa, ucampis achict'assmawa orakejjar cutt'jjañajjataqui —sasa. Ucjjarusti Diosajj Rezón chacharuw sayt'ayaraquïna Salomón contra. Rezón chachasti Eliada sat chachan yokapänwa, jupasti Soba ucanquir Hadad-ezer sat reyin uywiripata jaltirïqui ucänwa. Jupasti mä kawkha chachanacwa tantachäna, ucatsti jupajj mä tama lunthatanacan p'ekechiripänwa. Cunapachatï Davidajj jakenacar jiwaraycäna ucqhajja, Rezón chachajj Damasco marcaruwa sarjjäna, ucansti reyitwa utt'asjjäna. Jupasti Salomonan jacañapcamajja Israelan uñisiripänwa; jupajj cuna jan walinactejj Hadad chachajj lurcän ucanacaruw mayachasïna, ucampis Israel marcarojj uñisïnwa. Uqhamatwa Rezón chachajj Siria marcan reyipa tucuwayäna. Uqhamaraquiw Nabat ucan Jeroboam yokapajj reyi contra sayt'araquïna. Jeroboam chachasti Salomonan yanapiripänwa, Sereda sat marcanquiri, uqhamarac Efraín tributaraqui. Taycapasti mä ijma warmïnwa Zerúa sat sutini. Salomonasti Milo sayt'asiñ perkanacwa luräna, David awquipan marcap tokeru sarquis uca jist'antañataqui, ucatwa Jeroboam chachajj jupataqui sayt'äna. Jeroboam chachasti wali ch'amani, wali amtañani chachänwa; Salomonajj aca waynaru wali k'aphätap laycojj, catuyänwa Josean familiapa apnacañapataqui. Qhä tiempotsti, mä urojja Jeroboam chachajj Jerusalén marcat mistusinjja jiquisïnwa thaquina Ahías sat profetampi, jupasti Silo ucanquirïnwa, jupajj mä machak capampi janjjatataw sarascäna. Pampanjja panipaquiw jicjjatasipjjäna, ucatsti Ahías profetajj machak capa uchatäcäna ucsti, tunca payaniruw ch'iyjäna, ucatsti Jeroboam chacharusti sänwa: “Jumajj catum aca tunca ch'iyakatanaca; Israelan Tatit Diosapajj sistamwa: ‘Nayajj Salomonatjja reino apakäwa, ucatsti jumarojj tunca tribu churäma. Ucampis Salomonarojj jaytäwa mä tribuqui David uywatajjaru qhuyapayasitajj laycu, Jerusalén marca laycuraqui, uca marcsti israelan take tribunacapan marcanacapatwa chhijllasta. Salomonasti nayarojj apanucutuwa, ucatsti sidonios ucanacana Astarté sat diosaparuwa yupaychjje; ucatsti yupaycharaquïnwa moabitanacan Quemos sat diosaparuraqui; ucatsti yupaychänwa amonitanacan Milcom sat diosaparuraqui. Jupan luratanacapasti nayan nayrakatajjana janiw sumäquiti, janiraquiw leyinacajjsa, arsüwinacajjsa phokcaraquiti, cunjämatï David awquipajj lurcäna uqhama. Ucampisa janiw takpach reino apakcäti, jan ucasti apnakayascaquïwa jacañapcama, David sirvirejjaru qhuyapayasitajj laycu, Davidarojj nayawa ajllista, jupasti phokhewa camachi arunacajjaru, uqhamarac leyinacajjarusa. Ucampis yokapatjja reyïñjja apakäwa, ucatsti jumaruwa catuyäma tunca tribu. Yokapataquisti mä tribucwa jaytäjja, David sirvirejjana lamparapajja nayan nayrakatajjana naqhascañapataqui Jerusalenanjja, cawquïr marctejj nayajj ajlliscta sutejjajj ucancañapataqui. Nayasti jumaruwa apnakañamataqui churäma, cuntejj jumajj munctajja ucanaca, uqhamarac Israelan reyipäñamataqui. Jumatejj ist'itäta take cuntejj luram siscäma ucanaca, uqhamarac luratanacamas nayan nayrakatajjana chekapäni, ucatsti phokharaquïta leyinacajjsa, camachi arunacajjsa, cunjämatï David sirvirejjajj lurquejja uqhama, nayajja jumampïyäwa, uqhamaraqui familiamsa ch'aman sayt'ayäjja, cunjämatï Davidaru lurcta uqhama; ucatsti Israeljja jumaruwa catuyäma. Ucatsti Davidana wawanacaparojj mutuyäwa uqham luratanacapata, ucampis janiw ucajj wiñayataquïcaniti.’ ” Uca laycusti Salomonajj jiwayañwa Jeroboam chacharu munäna; ucampis Jeroboam chachajj Egiptoruw jaltjjäna, ucansti Sisac sata ucawa reyïscäna; Jeroboam chachajj Salomonan jiwañapcamawa ucan kheparäna. Salomonan ucjjar yakha luratanacapajja, uqhamarac yatiñ cancañapatsa, take luratanacapatsa Salomonan crónicas sat librona kellkatawa. Salomonasti Jerusalén marcanjja take Israel marcarojj apnakänwa pusi tunca mara, ucatsti cunapachatï jiwjjäna ucqhajj, David awquipana marcaparuwa imt'atäjjäna. Jupa lantisti reyëjjänwa Roboam sat yokapa. Roboam chachasti Siquem sat marcaruw saräna, ucan reyit utt'ayañataquejj take Israelpachawa sarapjjänjja. Ucampis yatïnwa Nabat chachan Jeroboam yokapajja, jupasti ucqhajja Egiptoncascänwa, cawqharutejj jaltcäna Salomón reyita, uqhamarac ucan jacañataquiw kheparäna. Cunapachatï jupar jawsayanipcäna ucqhasti, Jeroboam chachampi uqhamarac takpach Israel marcampiw sarapjjäna Roboam chacharu parliri, aqham sasa: —Juman awquimasti nanacampejja wali khorünwa; jichhasti jumajj uca ch'ama sirviñatjja mä juc'a apakt'apjjeta, uqhamarac jupajj wali t'akhesiñampi lurañanaca phokhañanaca churapquitu ucsa, ucatsti nanacajj sirvisipcämawa —sasa. Roboam chachasti jupanacarojj sänwa —Sarjjapjjam, ucatsti quimsa uruta cutt'unipjjam nayar uñjiri —sasa. Jakenacasti sarjjapjjänwa. Ucatjja Roboam reyejj jisct'asïnwa Salomón awquiparu sirvipcäna uca jilïri awquinacaru. Jupanacarojj jisct'änwa: —¿Cunjämsa jumanacajj amuyt'ayapjjetasma aca jakenacaru sañajjataquejja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa —Jumatejj jichhüruna aca marcar sirviñataqui uchasïta ucajja, uqhamarac wali suma arunacampiraqui parlaraquïta ucajja, jupanacasti jumarojj wiñayataquiw sirvipjjätam —sasa. Ucampis Roboam reyisti janiw ist'cänti uca jilïri awquinacan amuyt'ayäwi arunacaparojja, ucatsti jisct'änwa jupamp chica jilsupcäna uca waynanacaru, jupanacasti juparuraquiw sirvisipcäna, jupanacarusti sänwa: —¿Cunjämsa jumanacajj amuyt'ayapjjetasma aca jakenacaru sañajjataquejja, cuntejj awquejjajj jupanacjjaru lurañanaca wayt'awayqui ucanaca apakt'añajja mayipquitu ucatjja? —sasa. Qhaya waynanacajj jupamp chica jilsupcäna ucanacasti sapjjänwa: —Aca jakenacajj mayipctam apakt'añama awquimajj ch'ama lurañanaca jupanacjjaru wayt'awaycäna ucanacarojja, aqham sasaw sañama: ‘Awquejjatejj khorüchïna, nayajj juc'amp khorütwa; jupatejj ch'ama lurañanaca jumanacjjaru wayt'apjjstamjja, nayasti juc'ampwa wayt'apjjäma; jupatejj chicotempi jawk'apjjchïyätamjja, nayasti hierro puntani chicotempiw jawk'apjjäma’ —sasa. Quimsïri urutjja cutt'anipjjänwa Jeroboam chachajj take jakenacampi chica Roboam reyir uñstiri, cunjämatï siscatayna uqhamaru. Ucampis reyejj jupanacarojj wali khoru arunacampiwa cutt'ayäna; janiw ist'cänti cuntejj awquinacajj sapcäna ucjja, ucatsti sänwa waynanacajj cuna arunactejj sapcäna ucanaca: “Awquejjatejj ch'ama lurañanaca wayt'apjjchïyätamjja, nayajj juc'amp ch'ama lurañanacwa wayt'apjjäma, uqhamarac awquejjatejj jumanacaru chicotempi jawk'apjjchïyätam ucajja, nayajj hierro puntani chicotempiw jawk'apjjäma” sasa. Reyisti janiw ist'cänti marcarojja, Tatituw uqham lurasiñapa wact'ayäna uca laycu, phokhasiñapataqui cuntejj Tatitojj Nabat ucan Jeroboam yokaparu arscäna, Ahías profeta toke Silo chekana ucaru. Cunapachatï take Israel marcpachajj uñjapjjäna reyin jan jupanacar ist'atapjja, sapjjänwa: “¡Janiw cuna lurañanacasas utjquistuti! ¡Janiw cuna herenciasa jiwasajj jaljasctanti Isaí chachan yokapampejja! ¡Israelita jakenaca utasarcama sarjjañäni! ¡Davidaqui familiaparu uñjascpan!” sasa. Ucat ucspachawa israelita jakenacajj utanacapar sarjjapjjäna. Cawquïr israelita jakenacatejj Judá marcanacana jacapcäna ucanacjjarusti Roboam chachajj apnacascaquïnwa. Cunapachatejj Roboam reyejj Adoram sat chacharu qhitcäna ucqhajja, take israelita jakenacawa kalamp c'upjasa jiwayapjjäna, Adoram chachajj take ch'ama lurañanacjjaru jilïrit uchatänwa. Uqham uñjasinsti Roboam reyejj mäquiw carroparu maqhatasinjja Jerusalenaru jaltjjäna. Uqhamatwa Israel marcajj Davidan familiapa contra tucuwayäna jichhürcama. Israel marcajj Jeroboam chachan cutt'anjjatapa yatisinjja, jawsayanipjjänwa tantachat jakenac taypiru jupan uñstañapataqui, ucatsti take Israeljjaru reyitwa utt'ayapjjäna, take qhitinacatejj Davidan familiaparus suma arcapcäna ucanacasa jan maynini, Judá tributa sipana. Cunapachatï Roboam reyejj Jerusalenar purïna ucqhajja, tantachänwa pataca quimsakallko tuncan waranka suma ajllita soldadonaca Judá tributa take familianacapata, uqhamarac Benjamín tributsa, Israelampi nuwasiñataqui orakepa cutsuyasjjañapataqui. Ucampis Diosajj parlänwa Semaías sat Diosan wawaparu, aqham sasa: “Salomonan Roboam yokaparu parlam Judá oraken reyiparu, uqhamarac Judá Benjamín ucan take familianacaparu, mayni jakenacarusa. Nayaw sapjjsma jan nuwasipjjamti israelita jilanacapampi. Takenisa utanacaparcama cutt'jjapjjpan, nayajj uqhamwa wact'ayta uca laycu” sasa. Tatitun take uca arunacapa ist'asinjja, cutt'awayjjapjjänwa, cunjämtï Tatitojj siscäna uqhamaru phokhasina. Jeroboam reyejj Siquem sat marcwa lurayäna, ucasti Efraín kollunwa jicjjatasi, ucatsti ucanwa utt'asiraquïna. Ucjjarojja Penuel marcwa wastata lurayaraquïna. Ucampis chuymapanjja lup'isïnwa: “Jichhasti aca marcajja cutt'jjaspawa Davidana familiapana ucarojja, aca jakenacatejj Jerusalenaru sarapjjaspa Tatituru sacrificionaca loktiri ucajja. Jupanacasti Judá ucan Roboam reyiruw alcatjjapjjaspan, ucatsti nayar jiwayasinjja Judá ucan Roboam reyiruw cutcatjjapjjaspan” sasa. Uca toketa suma jiscjjatasisinjja, reyejj pä vaca kallunacwa korita lurayäna, ucatsti marcarojj sänwa; “Jumanacasti israelita jakenaca, walja cutiwa Jerusalén marcar sarapjjtajja. Jichhasti acanacapï jumanacana diosamajja, Egiptot apsunipctam ucanacajja” sasa. Mayjja Betel chekaruw uchäna, maysti Dan chekaruraquiw ucharaquïna. Uqhamatwa Israel marcajj jucha lurapjjäna, jakenacasti yupaychirejj sarapjjänwa Betel chekaru, uqhamarac Dan chekaruraqui. Ucjjarusti lurayaraquïnwa santuario utanaca yakha diosanacataqui, ucatjja jakenac taypitacwa sacerdotenaca utt'ayäna, janiw jupanacajj levitanacäpcänti. Uqhamarus uñstayaraquïnwa fiesta luraña diosanacapataqui, quimsakallko phajjsïrina tunca pheskani uru sarakataru, cunjämatï Judá oraken fiestajj lurasirïqui uqhama, jupa pachparaquiw altarana sacrificionaca loktirïna. Ucsti Betel chekanwa luräna, vaca kallunaca luraycäna ucanacaru sacrificionaca loktasina. Ucjjarusti Betel chekanjja sacerdotenacwa utt'ayaraquïna, yakha diosanacataqui santuario utanaca luraycäna ucanacataqui. Uqhamawa quimsakallkör phajjsina tunca pheskani uru sarakataru Jeroboam reyejj sacrificionaca loktäna, Betel chekana altar luraycäna ucjjaru. Acasti munañaparjama israelitanacataqui uñstayäna phajjspacha fiestäñapataqui ucawa, uca pachpa phajjsiraquiw maqhatasina altarjjaru incienso naqhantayaraquïnjja. Cunapachatï Jeroboam reyejj incienso altarana naqhantayascäna, ucqhawa Betel chekaru mä profetajj Judá oraketa purinïna, Tatituna qhitanita. Ucatjja Tatitun munañapatwa jach'a arumpi altar toke parläna, aqham sasa: “Altar, altar: Tatitojj aqham siwa: ‘Davidan familiapatwa mä wawajj yurini, ucasti Josías satäniwa, ucatsti juma patjjanjja yakha diosanacan santuario utanacapan sacerdotenacaparuwa sacrificiota loktani, qhitinacatejj jumjjaru incienso nact'ayapqui ucanacaru; ucatsti juma patjjarojja jakenacan ch'aqhanacapwa naqhantayapjjani’ ” sasa. Uca urpachawa profetajj mä chimpu uñacht'ayäna, aqham sasa: “Acawa Tatitojj khanañchqui uca unañchäwipajja: Altarasti jisc'a jisc'aw tucuni; uca patjjancqui uca khellajja willitattaniwa” sasa. Jeroboam reyejj cunapachatï profetan take uca arunacapa Betelanquir altar toke arscäna ucqhasti, amparapwa altaratpacha loktanïna aqham sasa: “¡Catuntapjjam!” sasa. Ucampis cawquïr ampartï loktancäna unanchañataqui ucajja chekaquiwa tucuwayjjäna, ucatsti janiw onjjtaycjjänti. Uca horasanpacharaquiwa altarajj jisc'a jisc'a tucüna, ucatjja altar patjjanccäna uca khellasti willitattaraquïnwa, cunjämatï profetajj chimpu churcäna Tatituna munañapata uqhamaru. Ucatsti reyejj profetarojj sänwa: —Nayajj achict'assmawa Tatitu Diosamaru naya laycu mayiñama, amparajjana c'umaräjjañapataqui —sasa. Profetasti Tatituruwa mayïna, ucatsti reyin amparapajj c'umaräjjänwa nayrjama. Ucatsti reyejj profetarojj sänwa: —Jutam nayamp chica utajjaru, mä cunsa mank'añamataqui, ucatjja mä wajjt'äwi churaniraquïma —sasa. Ucampis profetajj reyirojj sänwa: —Jumajja palaciomatjja chicatpacha churquitasma ucasa, janiw jumampejj sarcäti, janiraquiw mank'caraquïsa, ni umsa umcaraquïti aca chekanjja; uqhamwa Tatitojj nayar situ. Nayarojj situwa: ‘Janiw t'ant'a mank'ätati, ni umsa umätati, ni cawquïr thaquinjamtï sarctajj ucanjamasa cutt'anïtati’ sasa. Ucatsti profetajj yakha thaquinjamwa cutt'awayjjäna, jan Betel chekaru uca pachpa thaquinjama cutt'añapataqui. Qhaya urunacansti Betel ucanjja mä awqui profetaw utjäna, jupan wawanacapaw ucar sarasina yatiyapjjäna cuntï Judá ucanquir profetajj qhä uruna Betel chekana lurcäna ucjjata; uqhamaraquiw awquiparojj yatiyapjjäna cuntï reyejj siscäna ucaraqui. Ucatsti awquipajj jisct'änwa: —¿Cawquïri thaquinjamsa sarjje? —sasa. Wawanacapasti uñacht'ayapjjänwa cawquïr thaquinjamtï Judá ucanquir profetajj cutt'awayqui uca. Ucatjja wawanacaparojj sänwa: —Asno wact'ayarapipjjeta —sasa. Jupanacasti uqhamwa wact'ayarapipjje, ucatjja profetajj lat'jjatawayasajja, mistuwayiwa Judá ucanquir profetan khepapa. Ucatsti jicjjatänwa kont'atäsquiri encina sat mä koka cayuna, ucatjja jisct'änwa: —¿Jumätati Judá ucat jutir profetajja? —sasa. Jupasti sänwa —Nayätwa —sasa. Awqui profetasti sänwa —Jutam utajjaru nayamp chica t'ant'a mank'añamataqui —sasa. Ucampis Judá ucanquir profetasti ucjjarojj sänwa: —Janipuniw aca chekanjja jumamp chica sarquiristti, ni utamarus mantquiristti, ni t'ant'sa mank'quiristti, ni umsa umcaraquiristti; Tatitojj khanwa nayarojj situ: ‘Janiw t'ant'a mank'ätati, ni umsa umätati aca chekanjja, ni pachpa thaquinjama sarcta ucanjamsa cutt'animti’ —sasa. Ucampis awqui profetajj sascaquïnwa: —Nayajj jumjama profetaraquïtwa, ucatsti Tatit toketa mä angelawa parlitu nayajja utajjaru irpasina mank'a, uma churañajjataqui —sasa. Uca awqui profetajj c'ariscchïna ucasa, Judá ucanquir profetajj jupamp chicawa sarawayäna, ucatsti mank'änwa, uqhamarac umaraquïna utapana. Ucatjja jupanacajj mesana kont'atäsipcäna ucqhasti, Tatituwa awqui profetaru parläna, qhititï Judá ucanquir profetaru cutt'ayancäna ucaru. Awqui profetajja Judá ucat jutiri profetarojj jach'atwa säna: Tatitojj siwa: “Jumajja cuntï siscsma ucar jan ist'atamatjja, jan ucasti cuttawa mank'añataqui, umañataqui, Tatitojj cawqhantejj jan uca lurañamataqui sisctam ucqhana, ucatjja janiw janchimajj samarcaniti nayra awquinacamana sepulturapana” sasa. Cunapachatï Judá ucanquir profetajj mank'aña umaña tucuyjjäna ucqhajja, awqui profetajj asno wact'ayarapïna, ucatsti Judá ucanquir profetajj sarawayjjänwa. Thaquinsti mä leonampiwa jiquintasïna, ucasti juparojj jiwayänwa, janchipasti thaquin jaktatäjjänwa. Asnompi, uqhamarac leonampisti uca jiwata thiyancasipcänwa. Uca horasansti mä kawkha chachanacawa uca chekanjama pasasina jiwataru uñjawayapjjäna thaquina liwtata, leonasti thiyapanaraqui. Ucatjja cunapachatï marcaru puripjjäna, cawqhantejj awqui profetajj jacascäna ucaru ucqhajja, yatiyapjjänwa cuntï uñjaniwayapcäna uca. Awqui profetasti uqham yatisina, qhititejj mayniru cutt'ayancäna ucajja, aqham sasaw jach'at arsüna: “Ucasti Tatitun arupar jan ist'iri profetawa, ucatwa Tatitojj mä leonaru catuyi, jisc'a jisc'a tucjasinwa jiwayejja, cunjämatï Tatitojj jupar sisqui uqhama” sasa. Ucatjja wawanacaparuwa: “Mä asno waquicht'arapita” säna. Jupanacasti uqhamwa waquicharapipjjäna. Ucatsti awqui profetajj sarawayasinjja jicjjatiwa thaquina jiwataru jaktatäsquiri, uca thiyansti ucancascaraquïnwa asnompi leonampi. Leonasti janiw jiwatarojj mank'antcänti, ni asnorusa jisc'a jisc'a tucjcaraquïnti. Ucatsti awqui profetajj Judá ucanquir profetan jiwat janchipjja apanjjänwa jupan marcaparu, lutosiñataqui ucatjja imt'jjañataquiraqui. Jiwatsti jupan sepulturaparuwa imt'jjäna, ucatsti jupatjja aqham sasaw jachäna: “¡Ay nayan jilajja!” sasa. Imt'jjatatsti wawanacaparuwa säna: “Cunapachatï nayajj jiwjjä ucqhajja, aca pachpa sepulturaruwa imt'jjapjjetäta, cawqharutejj aca Diosan wawaparu imt'jjta ucqharu. Nayan jiwat janchejjsti jupan imäwip thiyaruw uchapjjetäta, nayajj iyawstwa cuntejj jupajj khanañchawayqui Tatitun munañapata Betel chekanquir altar contra, uqhamarac Samarian take marcanacapana utjqui c'ari diosanacapan santuario utanacapa uca contraraqui” sasa. Ucampis Jeroboam reyejj janiw apanuccänti jupan jan wali sarnakañanacapa, jan ucasti wastataw jakenac taypita sacerdotenaca utt'ayäna yakha diosanacapana santuario utanacapataqui. Qhititejj sacerdotëña muncäna ucarojja, Jeroboam reyejj yakha diosanacapan santuario utanacapan sacerdotepatwa utt'ayäna. Uqham luratapatwa Jeroboam reyin sarakerinacapajj jucha lurapjjäna, uqhamarac uca laycuraquiwa take tucjata uñjasiraquïna. Qhä urunacanjja Jeroboam reyin Abías sat wawapaw usuta jicjjatasïna. Ucatsti Jeroboam reyejj warmiparojj sänwa: “Saram yakhata isthapisiwayasina uqhamata jumar jan uñt'apjjañapataqui nayan warmejjätama, ucatsti Silo chekaru saram. Ucanwa jaqui Ahías profetajja, qhititejj nayar sisquitäna aca marcana reyïñajjataqui ucaru. Apjjarusiwayam tunca t'ant'anaca, tortanaca, uqhamarac mä wayucha misq'iraqui, ucatsti saram jupan ucaru yatjjatiri aca wawajj cunänisa uca.” Jeroboam reyin warmipajja uqhamwa luräna. Jupasti waquicht'asisinjja sarawayiwa Silo chekaru, ucatsti purïnwa Ahías profetan utaparu. Ucampis Ahías profetajj janiw sum uñjcjjänti, nayrapajj juc'at juc'atwa jan uñjcjjänti jupan awquëjjatap laycu. Ucampis Tatituwa jupar yatiyäna Jeroboam ucan warmipan jutañapata usut wawapata jisct'asiri. Uqhamaraquiw yatiyaraquïna cunjämatï sañapäqui uca, ucatjja yatiyaraquïnwa yakhata isthapisita jutañapata. Cunapachatï Ahías profetajj ist'äna uca warmina puncunjama mantanitapa ucqhajja, jupajj sänwa: “Mantanim Jeroboam reyin warmipa. ¿Cunatsa yakha warmita isthapistajja? Nayajj catoktwa mä jan wali yatiyäwi jumataqui, uqhamasti cutt'jjam, ucatsti Jeroboam chacharu sanim: Israelan Tatit Diosapajj aqham siwa: ‘Nayawa marca taypita apsunsma, ucatsti jilïritwa uchsma Israel marcajjana. Nayaw Davidan familiapata reino apakta jumar churañataqui. Ucampis jumajj janiw David sirvirejj-jjamäctati, jupasti camachi arunacajjarojja phokhawayiwa, uqhamarac take chuymaw arcaraquitäna, jupan luratanacapasti chekapänwa nayan nayrakatajjanjja; ucampis jumajja jan waliwa sarnaktajja, jumat nayräpqui ucanacat sipansa juc'amp jan wali; jumasti nayar colerayañataquiwa yakha diosanaca lurastajja, uqhamarac yakhan lantinacapa hierro umatatayasina, ucatsti nayarojj jisc'achistawa. Ucatwa jichhajj jan walt'añanaca juman familiamjjarojj apayanëjja: Nayajj Israelanjja jiwayäwa juman familiamata chachanacaru; janiwa qhitisa kheparcaniti. Juman familiamjja k'alwa pichanucöjja, cunjämatï guanojj pichanucutäqui uqhama. Familianacamajj marcan jiwapcani ucanacarusti anunacawa mank'antapjjani; ucatsti qhitinacatejj pampan jiwapcani ucanacarusti jach'a jamach'inacawa mank'antapjjani, naya Tatituwa uqham amtta uca laycu’ sasa. “Ucampis jumajj warmi, sartasina sarjjam utamaru. Cayumajj marcaru tact'cäta ucqhawa wawajj jiwjjani. Ucatsti jupatjamajja take Israel marcpachawa wal jachapjjani, ucatjja imt'jjapjjaraquiniwa; Jeroboam familiapatjja jupa sapaquiwa sepulturaru imt'atäni. Jeroboam chachan take familiapatjja Israelan Tatit Diosapajja jupa sapanacwa juc'a jupatacjam jicjjatatap laycu. Ucjjarusti mä reywa Israel marcaru uchani, ucawa urunacapana Jeroboam familiaparu k'ala tucjani. Jichhüruta qhuysarusti, Tatitojj Israel marcarojj k'alwa thalsuni, cunjämatï wali jalir jawirajj cañanacaru thalsqui uqhama. Aca suma orake nayra awquinacaparu jupajj churcäna ucjja apakjjaniwa, ucatsti Eufrates sat jawirata juc'amp qhuriruwa jakonucunejja, Astarté c'ari diosa luratanacapata, uqhamata Tatitur colerayatapata. Jeroboaman juchanaca luratapa laycuwa Tatitojj Israel marcaru catuyani, uqhamarac Israel marcaru jucha lurayatapataraqui” sasa. Ucatsti Jeroboaman warmipajj sayt'asisinjja sarawayjjänwa; Tirsa chekaruw purïna; cunapachatï uta umbral mankhe mantcäna ucqhawa, wawajj jiwjjäna. Ucatjja take Israel marcpachawa imäwiparu sarapjjäna, uqhamarac jupatjja jachapjjaraquïna, cunjämatï Tatitojj yatiycäna Ahías sat sirviri profetap toke. Jeroboaman ucat ucjjaru luratanacapasa, uqhamarac cuna nuwasïwinacantejj sarnakcäna, uqhamarac reyïcasina yakha luräwinacapasa kellkatawa Israelana reyinacapana crónicas sat librona. Jeroboamasti pä tunca payan marawa reyïna; jupan jiwjjatapatsti jupa lantejja Nadab sat yokapaw reyëjjäna. Judá orakensti Salomonan Roboam yokapaw reyïna. Jupasti pusi tunca mayan maraniwa reyïña kalltäna, ucatsti tunca pakallkoni marawa apnakäna Jerusalén marcana, cawquïr marctejj Tatitojj ajlliscän Israel tribunacata take marcanacapata, jupan sutipajj ucancañapataqui. Roboaman taycapasti Naama sutinïnwa, jupasti amonita warmïnwa. Ucampis Roboaman luratanacapajj janiw walïcänti Tatitun nayrakatapana, ucatsti juc'ampwa colerayäna nayra awquinacapana jucha luratanacapata sipansa. Jupanacasti yakha diosanacataquiwa santuario utanaca lurayapjjäna, ucatsti lurapjjänwa kalanacata, lawanacata diosanaca take alto kollunacana, uqhamarac walja laphinacani kokanacan cayunacaparusa. Uqhamaraquiw uca orakenquir chachanacajja chacha masinacapampi jan wali lurañ yatipjjäna diosanacapataqui ascsa lurapcaspa uqhama, ucanacasti jucharar marcanacana jan wali luräwinacapänwa, cawquïr marcanacarutejj Tatitojj jakonuccäna israelitanacana nayrakatapata ucanaca. Roboam reyejj pheska mara apnakcäna ucqhasti, Egiptona Sisac sat reyipawa sarasina Jerusalén marcaru nuwantäna. Tatitun templopana suma imatäqui ucanacsa catuntasiraquïna uqhamarac reyin palaciopatsa. Takwa apasjjapjjäna, uqhamarac Salomonajj korita escudonaca luraycäna ucanacsa. Roboam reyisti ucanac lantjja broncetwa escudonaca lurayjjäna, ucatsti catuyänwa uñjapjjañapataqui reyina palacioparu mantañäqui uca guardianacan oficialanacaparu. Sapa cuti reyejj Tatitun temploparu sarcäna ucqhawa guardianacajja ucanaca apapjjäna. Ucatjja wastataw uchjjapjjäna guardianacana utaparu. Roboaman ucat ucjjaru luratanacapasa, cuntejj jupajj lurcäna ucanacasa kellkatawa, Judá ucanquir reyinacan crónicas sat libropana. Roboam uqhamarac Jeroboam uca reyinacajj niya ucqhata ucqharuwa guerrasiñanacapajja utjäna. Ucatjja cunapachatï Roboamajj jiwjjäna ucqhasti, nayra awquinacapamp chicaw imt'atäjjäna Davidana marcapana. Taycapasti Naama sat sutinïnwa, Amón sat ucanquiriraquïnwa. Ucatsti jupa lantejja Abiam sat yokapawa reyëjjäna. Abiam chachajj Judá orakenjja kalltänwa reyïñjja Nabat chachan Jeroboam yokapajj tunca quimsakallkoni mara apnakcäna ucqha. Jerusalén marcanjja apnacänwa quimsa mara. Taycapasti Maaca sat sutinïnwa, jupasti Absalónan phuchapänwa. Abiam reyisti cunjämtï awquipajj jupat nayra juchanac lurcäna uca pachpa juchanacwa luraraquïna, chuymapasti janiw chekäcänti Tatitu Diosapataquejja, cunjämäcäntejj David nayra awquipana uqhamjja. Ucampis Davidaru qhuyapayasitap laycojja, Tatitojj lamparapjja naqhayascaquïnwa Jerusalén marcana, yokaparu reyit uchasa uqhamarac Jerusalén marcarus ch'aman tucuyasa. Davidasti Tatitutaquejja suma asquinwa sarnakäna, jacañapanjja janipuniw sarakcänti cuntï Tatitojj lurañataqui churcäna ucatjja, jan ucasti Urías hititampi luräwipanacwa sarakänjja. Cunapachatï Abiam reyejj jiwjjäna ucqhasti imt'jjapjjänwa Davidan marcaparu. Ucjjarusti jupa lantejj Asa yokapawa reyëjjäna. Asa chachajj kalltänwa reyïña Judá orakenjja, Jeroboamajj Israelana pä tunca mara apnakcäna ucqha, ucatsti Jerusalenanjja apnakänwa pusi tunca mara. Awichapasti Maaca sat sutinïnwa, jupasti Absalonan phuchapänwa. Asa reyin luratanacapasti asquïnwa Tatitun nayrakatapana, David nayra awquipjama. Uca oraketjja jakonucünwa c'ari diosapataqui amtani, chacha pura jan wali luriri chachanacarojja, ucatsti apanucünwa nayra awquinacapajj lurasipcäna uca take yakha diosanaca. Uqhamaraquiw Maaca sat awichapan tayca reina cancañapa apakäna, jupana Asera sat c'ari diosa lurayatapata. Asa reyisti uca c'ari diosjja tucjänwa, ucatsti Cedrón sat uma jalsu chekanwa naqhantayäna. Janisa c'ari diosanacana santuario utanacapa apanucutäcchïna ucasa, Asajj Tatitumpejja suma asquinwa saräna. Ucatsti Tatitun temploparojj take kori, kollke uchäna, ucanacsti Tatiturojj loktapjjänwa jupasa, uqhamarac awquipasa. Rey Asampi uqhamarac Israelan Baasa reyimpejja, niya ucqhata ucqhatwa guerrasiñanacapajj utjäna. Cunapachatï Baasa reyejj Judá ucar nuwantir jutcäna ucqhajja, ch'amañchänwa Ramá marcaru, uqhamata Judá reyiru take parlt'asiñanacapa apakañataqui. Ucatsti Asajj Tatitun templopana, uqhamarac reyin palaciopan imatäqui ucan take korinaca, kollkenacwa apjjarüna, ucatsti yanapirinacap tokewa apayäna Siria ucan Ben-adad reyipan ucaru, jupasti Tabrimón chachan yokapänwa, uqhamarac Hezión ucan allchhiparaqui, jupasti Damasco marcanwa jacäna. Uqhamaraquiw aca yatiyäwi apayäna: “Jumamp nayampejja mä suma amtäwiru mantañäni, cunjämatï awquinacasajj lurapcäna uqhama. Acajj nayajj apayansmawa kori, kollke jumar wajjt'añataqui. Jichhajja jumajj apanucjjam Israelan Baasa reyimpi suma amtäwir mantatama, uqhamatwa nayarojj samarata jacayitani” sasa. Ben-adad reyisti iyaw sänwa Asa reyin arunacaparojja, ucatsti qhitänwa ejercitopan jilïrinacaparu Israelan marcanacaparu nuwantiri. Uqhamatwa catuntasïna Ijón, Dan, Abel-bet-Maaca chekanaca, uqhamarac take Cineret, ucatsti Neftalí take orakpacha. Cunapachatï Baasa reyejj ucanac yatïna ucqhajja, apanucjjänwa Ramá marcaru ch'amachaña, ucatjja cutt'anjjänwa Tirsa chekaru. Ucatsti Asa reyejja jawsayänwa take Judá ucanquir jakenacaru, jan maynini, ucatjja Ramá chekatjja apasjjapjjänwa kalanaca, lawanaca, Baasa reyejj nuwasiñataqui lurantascäna ucanaca. Asa reyisti pachpampiraquiw nuwasiñataqui lurantasïna Benjaminan, Mizpa, uqhamarac Geba marcanacarojja. Asa reyin ucat ucjjar luratanacapasa, atipjatanacapasa, uqhamarac marcanac sayt'ayatapasa kellkatawa, Judá ucankir reyinacan crónicas sat librona. Cunapachatï awquëjjäna ucqhasti Asa reyejj cayunacatwa usuntäna. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti nayra awquinacapamp chicaw imt'jjapjjäna Davidana marcapana. Ucjjarusti jupa lantejja Josafat yokapaw reyëjjäna. Cunapachatï Asa reyejj payïri mara Judá ucan reyïscäna, ucqhawa Jeroboam reyin Nadab yokapajj israel marcjjaru reyïña kalltäna, ucatsti jupajj pä maraquiw reyïna. Ucampis jupan luräwinacapajj janiw walïcänti Diosan nayrakatapana; jupasti cuna juchanactejj awquipajj lurcäna ucanacaracwa luraraquïna, uqhamarac cunanacampitejj israelitanacar juch luraycäna ucanacampiraquiw jucha lurayäna. Ucampis Isacar tribunquir Ahías chachan Baasa yokapajj, jupa contraw mä kawkha chachanacamp sayt'asïna, ucatsti jiwayänwa Gibetón sat filistea marcana, ucanaracwa Nadab reyejj muyuntascaraquïna take Israel ejercitompi. Baasa chachajj Nadab chacharojj jiwayänwa, quimsa mara Asajj Judá oraken apnakascäna ucqha, ucatsti jupa lantiwa reyiraquëjjäna. Cunapachati reyïña kalltäna ucspachawa, Jeroboaman take familiaparu jiwarayäna. Ucasti phokhasiscänwa cunjämtï Tatitojj Silo chekanquir Ahías sat profetaru yatiycäna uqhamaruw Baasa reyejj take jiwarayäna Jeroboaman familiaparu. Janiwa qhitirusa jacasquirjja jaytcänti. Acasti lurasïnwa Jeroboam reyin jucha luratanacapampi israelitanacar jucha luraycäna ucata, uqhamata Israelan Tatit Diosapar colerayasina. Nadab reyin ucat ucjjar luratanacapasa, take cuntejj lurcäna ucanacasa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Asampi uqhamarac Israelan Baasa reyipampejja niya ucqhat ucqharuwa guerrasiñancapjjäna. Judá oraken Asajj quimsa mara reyïscäna ucqhawa Ahías chachan Baasa yokapajj apnakaña kalltäna Israeljjaru Tirsa marcana, ucatsti apnakänwa pä tunca pusin mara. Ucampis Baasa reyin luratanacapasti janiw walïcänti Tatitun nayrakatapana, jupasti cuna juchanacampitejj Jeroboamajj israelitanacar jucha luraycäna uca pachpa juchanacwa luräna. Ucatwa Tatitojj Hanani chachan Jehú yokaparu parläna, Baasa reyi contra ucat yatiyañapataqui: “Nayasti lak'atwa aptsma, ucatsti Israel marcajj-jjarojja jilïritwa uchsma. Ucampis jumajj Jeroboam reyjamaraquiquiw jucha luraytajja Israel marcajjarojja. Jumasti colerayistawa jucha luratanacamampi. Ucatpï jumarojj, Baasa, tucjaraquïmajja, uqhamarac familiamarusa nayajj tucjäraquëjja cunjämtï lurcta Nabat chachan Jeroboam yokapan familiapampejja uqhamaraqui. Cawquïri familiamatejj marcan jiwani ucarojja, anunacaw mank'antani, ucatsti qhititejj pampan jiwcani ucarusti jach'a jamach'inacaw mank'antapjjaraquini.” Baasa reyin ucat ucjjar luratanacapasa, cuntejj ucjjar lurcäna, uqhamarac atipjatanacapasa kellkatawa Israelan reyinacapana crónicas sat libropana. Cunapachatï Baasa reyejj jiwjjäna ucqhajja, imt'jjapjjänwa Tirsa marcaru, ucatsti jupa lantejja Ela sat yokapawa apnakjjäna. Tatitojj Jehú profeta tokewa arsüna, qhititejj Hanani sat chachan yokapäcäna uca toke, Baasa reyitaqui, uqhamarac familiapataquisa, jupan luratanacapajj Tatitun nayrakatapanjja janiw walïcänti uca laycu. Jupasti luratanacapampejja Tatiturojj colerayänwa familiapampi uqham jan wali lurasiñapataqui, cunjämatï Jeroboam reyin familiapajj tucjatäcän uqhama. Asa reyejj Judá oraken pä tunca sojjtani mara apnakascäna ucqhawa Baasa chachan Ela yokapajj apnakaña kalltäna, Israel marcjjaru Tirsa marcana, ucatsti pä marawa apnakäna. Ucampisa Zimri oficialapaw jupa contra tucüna, juparuw catuyatäna ejercitopana mä chicata nuwasiñ carronacapa. Mä urojj Ela reyejj Tirsa marcana, Arsa sat mayordomopan utapanccasinwa machjasiñcama umäna. Acatjamatwa Zimri chachajj purinisina jupar jiwayäna, jupa lanti apnakañataqui. Acajj lurasïnwa cunapachatï Asa reyejj Judá oraken pä tunca pakallkoni mara apnakcäna uca mara. Cunjämatï janc'aqui Zimri chachajj tronoru maqhatasina apnakaña kalltäna ucspachawa, Baasan take familiaparu jiwarayäna, janiw qhiti chacharusa familiapatsa, amigopatsa jacasquiri jaytcänti, uqhamata uqhama jan cutsuyasiñapataqui. Uqhamawa Zimri reyejj Baasan take familiaparu jiwarayäna, ucasti lurasiscänwa Tatitun yatiyäwiparjama Baasa reyitaqui, Jehú profeta toke. Ucasti lurasïnwa Baasan take jucha luratanacap laycu, uqhamarac Ela yokapan juchanacap laycuraqui, ucanacampiraquiw israelitanacarojj jucha lurayapjjaraquïna, yakha diosanacar yupaychatanacapampi Israelan Diosapar colerayasa. Ela reyin ucat ucjjaru luratanacapasa, cuntï lurcäna ucanacasa kellkatawa, Israelana reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï Asa reyejj Judá orakena pä tunca pakallkoni mara apnakascäna, uqhamarac israelita ejercitojj waquichascäna filisteonquir Gebetón sat marcaru nuwantañataqui ucqhawa, Zimri chachajj Tirsa marcana apnakaña kalltäna. Jupasti pakallk uruquiwa apnakäna. Cunapachatï ejercitojj yatïna campamentonacapana Zimri chachan reyiru jiwayatapa ucqhajja, takeniw campamentonjja arsusina utt'ayapjjäna Omri sat ejerciton generalaparu Israelan reyipata, uca pachpa uruna. Ucatsti Omri generalampi, uqhamarac israelita ejercitompejja Gebetón marcampi nuwasir saraña apanucusinjja, Tirsa marcaruw sarapjjäna nuwasiñataqui. Zimri chachajj marcana take catuntatäjjatapa uñjasinjja, reyina palaciopana imasiña uta mankheru mantasinwa palacioru ninampi naqhantayäna, jupasti uca mankhenwa jiwaraquïna. Acasti lurasïnwa jucha luratapata, uqhamarac Tatitun nayrakatapana jan walinaca luratapataraqui. Jupasti pachpa juchanacwa luränjja Jeroboam reyejj lurcäna ucanaca, ucat juc'ampi juchanacwa israelitanacaru lurayänjja. Zimri reyin ucat ucjjaru luratanacapasa, uqhamarac Ela reyitaqui sayt'asitapasa kellkatawa Israelana reyinacapan crónicas sat libropana. Ucatsti Israel marcajj payaruw jaljtäna, mayninacasti Ginat chachan Tibni yokapar jakcattatäpjjänwa juparu reyita uchañataqui, mayninacasti Omri chachar jakcattatäpjjaraquïnwa. Tucuyarusti Omrin jakenacapaw atipjäna Tibnin jakenacaparu, Ginat chachan yokaparu. Ucatsti Tibni chachajj jiwayatänwa, uqhamatwa Omri chachajj reyëjjäna. Omristi Israel marcanjja kalltänwa apnakaña, Asa reyejj Judá orakena quimsa tunca mayani mara apnakcäna ucqha, ucatsti jupajj tunca payan maraw apnakäna, sojjta marasti Tirsa marcanwa apnakaraquïna. Jupasti Semer chachatwa alasïna Samaria kollu, sojjta tunca sojjtani kilo kollkempi; ucanwa mä marca sayt'ayäna nuwasiñataqui suma lurata, ucarusti Samaria sasaw sutichäna, uca kollun nayrïri utjir jakejj Semer satätap laycu. Omri reyin luratanacapasti janiw asquïcänti Tatitun nayrakatapana, uqhamarus jupat nayra reyinacat sipansa juc'amp jan walïnwa, jupasti luränwa Nabata chachan Jeroboam yokapajj jucha lurcäna uca pachpa juchanaca, ucanacampiraquiw israelitanacarus juchjja lurayäna, yakha diosanacar yupaychasa Israelana Tatit Diosapar colerayasina. Omri reyin luratanacapasa, take cunanactejj lurcäna ucanacasa, atipjatanacapasa kellkatawa, Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti Samaria marcaruw imt'atäjjäna. Ucatsti jupa lantejja Acab sat yokapawa reyëjjäna. Asa reyejj Judá orakena quimsa tunca quimsakallkoni mara apnakascäna, ucqhawa Omri chachan Acab yokapajj apnakaña kalltäna Israel marcaru. Jupasti Israel marcarojj pä tunca payan maraw apnakäna Samaria marcana. Ucampis sarnakäwipajja sinti jan walïnwa Tatitun nayrakatapanjja, uqhamarus luräwinacapajj nayra reyinacat sipansa juc'ampi jan walïnwa, jupajj mäquiw Nabat chachan Jeroboam yokapan pachpa juchanacapjja luräna. Jupasti casarasïnwa Sidón chekanquir Et-baal reyin Jezabel sat phuchapampi, ucatsti Baal sat diosaruw alt'asïna yupaycharaquïna. Baal diosataquisti lurayänwa mä altara, uqhamarac mä templo Samariana. Ucjjarusti lurayaraquïna Asera uca yakha diosan lantipa, ucampisti Israelan Tatit Diosaparuw colerayäna, Israelana jupata nayra reyinacapat sipansa juc'ampi. Acab reyin urunacapanjja, Betelanquir Hiel chachajj Jericó sat marcwa wastat sayt'ayäna. Cimientonaca uchañanjja Abiram sat jilïr wawapaw jiwäna, ucatsti puncunac uchcäna ucqhasti Segub sat sullquïr wawaparaquiw jiwäna, ucasti phokhasiscänwa cunjämtï Tatitojj siscäna Nun sat chachan Josué yokap toke. Elías profetajj Tisbe sat chekanquirïnwa, Galaad sat orakena, jupasti Acab reyerojj sänwa: “Juramentompiw arsta Israelan Tatit Diosap laycu, qhitirutejj yupaychcta, aca maranacanjja janiw jallojj purcaniti, ni sullasa cunapachatï nayajj siscä ucqhacama” sasa. Ucatsti Tatitojj Eliasarojj sänwa: “Acat sarjjam, inti jalsu tokeru, ucatsti Querit sat jawira thiyaru imantasinjjam, ucasti Jordán jawirata inti jalsu tokenquiwa. Ucanwa jumajj uca umata umasiscäta, uqhamarus saractwa cuervo sat jamach'inacaru mank'a jumataqui apaniñapataqui” sasa. Cuntï Tatitojj siscäna, ucwa Eliasajj luräna, ucatsti jupajj sarasinjja kheparjjänwa Querit sat jawiraru jacañataqui, Jordán jawirat inti jalsu tokena. Cuervo sat jamach'inacawa t'ant'ampi aychampi aparapipjjerïna alwanacasa, jayp'unacasa. Umsti umänwa uca jawirata. Ucampis mä kawkha urunacatjja uca jawirajj wañt'jjänwa, uca oraken jan jallojj puritap laycu. Ucatsti Tatitojj Eliasarojj sänwa: “Sartasim, ucatsti Sarepta marcaru saram, ucasti Sidón chekanquiwa, ucatjja ucanraqui jacañataqui khepararaquim. Nayajj sistwa ucan jaquiri mä ijma warmiru, mank'a jumar churañapataqui” sasa. Eliasasti sartasisinjja Sarepta marcaruwa saräna. Marcaru mantañawjaru purisinjja Eliasajj uñjänwa mä ijma warmiru lawanaca apthapisisquiri. Ucatsti uca warmiru jawsasinjja sänwa: —Achict'assmawa, mä juc'a umamay umt'añataqui wajjt'ita —sasa. Uca warmejj niyawa uma aptiri sarascäna, ucqharaquiw Eliasajj wastata jupar jawsäna: —Mä jisc'a t'ant'ampiy wajjt'ita —sasa. Warmisti ucjjarojj sänwa: —Nayajj juramentompiw arsta Tatit Diosam laycu, janiw khathit t'ant'ajj utjquituti. Uqhamarus mä jach'i jac'uquiw tinajana utjitu, uqhamarac chatojjan mä juc'a aceitequiraqui, jichhasti nayajj mä juc'a lawanacwa apthapisiscäyäta phayir sarañataqui nayan wawajjataqui, uqhamarac nayataqui. Ucwa mank't'asiwayapjjäjja, ucatjja jiwjjapjjäwa mank'atjama —sasa. Ucjjarusti Eliasajj sänwa: —Jan ajjsaramti, saram cuntï sisctajj uca waquicht'iri. Ucampis nayrakatjja nayataqui mä jisc'a torta lurt'anirapita uca jac'umata, ucatsti apanirapita, ucatjja jumataqui, wawamataqui ucjjarojj lurt'asiniraquim. Israelan Tatit Diosapasti aqham siwa: ‘Janiw tucuscaniti tinajana jac'umajj utjqui ucajja, ni chatuman aceites utjqui ucasa, cunürutejj Tatitojj aca orakeru jallu puriycani ucürcama’ sasa. Ijma warmisti sarasinjja luränwa cuntï Eliasajj siscäna uca. Jupasa, wawapas, uqhamarac Eliasas mank'añanïpjjänwa walja urunacataqui. Janiw tinajänccäna uca jac'ojja tucuscänti, ni chatuncqui uca aceitesa, cuntï Tatitojj siscäna Elías toke uqhamapunïnwa. Ucat mä kawkha tiemporusti ijma warmin wawapawa usunt'jjäna, ucatjja sintipuni usuntjjasinjja jiwjjänwa. Ucatsti ijma warmejj Eliasarojj sänwa: —¿Cuna lurañajjasa jumampejj utjitu, Diosanquir jake? ¿Jumajj juchanacajja amtayiriti juttajja, ucatjja wawajjaru jiwayiriraqui? —sasa. —Ucat Eliasajj sänwa —wawama nayar churita —sasa. Ijma warmin jarphipata apakasinjja, cawquïr utapantï korpachatäcäna ucar apcatasawa iquiñaparu iquintayäna. Ucatjja Tatituruwa jach'at mayïna, aqham sasa: “Nayan Tatit Diosajja, ¿jumajja aca ijmarojja llaquisiyätati wawapa jiwayasinjja, nayajj utapana korpachatäcasinjja?” sasa. Ucspachaw quimsa cuti wawaru khomthapïna, ucatsti Tatituruw jach'at mayïna: “Nayan Tatit Diosajja, ¡achict'assmawa aca wawaru jacañapa cutt'ayjjañama!” sasa. Tatitusti Eliasana achict'asitaparojj ist'änwa, ucatjja wawajja jactjjänwa. Eliasajj ucspachawa wawaru apjjarusinjja utapata mankhëjja utaru apakasinjja, taycaparu catuyjjäna, aqham sasa: —¡Uñjam, wawamajj jactjjewa! —sasa. Warmisti juparojj sänwa: —Jichhacuchawa yattjja jumajj chekpachansa Diosan jakepätama, uqhamarac cuntï siscta ucajja Diosan cheka arunacapätaparaqui —sasa. Maranacasti pasjjänwa. Ucatsti quimsa mara pasatatjja Tatitojj Eliasarojj sänwa: “Saram, ucatsti Acab reyin ucar uñstanim, nayasti jalljja puriyjjäwa aca orakerojja” sasa. Eliasasti sarasinjja Acab reyirojj uñstanïnwa. Samarianjja mank'at t'akhesiñajj sintipunïnwa. Acab reyisti Abdías sat mayordomoparuwa jawsäna, aca mayordomosti Tatiturojj take chuymapampiwa yupaychäna. Cunapachatï Jezabel warmejj Tatitun profetanacaparu jiwayaña kalltäna ucqhajja, jupajj pataca profetanacaruw apthapïna, ucatjja payaruw jaljäna pheska tuncacama, pä puturuwa imantäna, ucatsti churänwa mank'aña jupanacataqui. Acab reyisti Abdías mayordomoparojj sänwa: —Sartasim, sarañäni orakpacha muytiri, uqhamarac uma jalsunaca, jawiranaca uñjiri, inacha jicjjatsna pastonaca caballonacaru, mulanacaru jacayascañataqui. Jan uqham lurcañäni ucasti, jan uywaniwa kheparañäni —sasa. Uqhamawa jupanacajj uca orake payaru jaljasipjjäna uñjaniñataqui, Acab reyisti mä thaquinjamwa saräna, Abdías mayordomosti yakha thaquinjamaraqui. Thaquinsti Eliasaw mistunïna Abdías chachar jicjjatiri, jupasti Eliasar uñt'asinsti jupan nayrakataparuwa alt'asïna, ucatsti jach'atwa säna: —¿Janit jumajj Elías tatäctajja? —sasa. Eliasasti sänwa: —Jïsa, ucapunïsctwa —sasa. Ucjjarojj sascaquïnwa—: Saram, ucatsti utanimaru yatiyanim nayan acancascatajjata —sasa. Abdías chachasti ucjjarojj sänwa: —¿Cuna juchsa nayajj lurta, nayaru Acab reyiru catuyasin jiwayañapataqui? Nayajj juramento lurta Tatit Diosam laycu, utanejjajja jumarojj qhitanaca qhitasinwa thakaytam take marcanacana, reinonacansa; cunapachatï yatiyapjjäna jan jumana ucancatama ucqhajja, utanijjasti juramentwa lurayäna chekpachana jan jumar jicjjatapjjatapata. ¡Jichhasti jumajj mayistawa utanijjan ucar sarasina nayan yatiyaniñajja juman acancascatamata! Jichhajja acawa lurasini, nayajj jumat sarakawayjjäma ucqhajja, Tatitun ajayupawa jumar aptawayjjätam nayan jan uñjañ chekaru. Ucatsti nayajj cunapachatï Acab reyiru yatiyä ucqhajja, jupajj janiw jumarojj jicjjatcjjätamti, ucatsti nayarojj jiwayitaniwa. Aca uywatamasti wayna urunacapatpachwa Tatiturojj jach'achañ yati. ¿Janit jumarusti yatiyapctamsti cuntï nayajj lurcta, cunapachatï Jezabel reinajj Tatitun profetanacaparu jiwaraycäna ucqhajja? Nayajj jupanacatjja patacaniruwa imantta, ucatsti payaru jaljasina pheska tuncacama pä puturuwa imantta, ucatjja mank'a churaracta kawkhacamatï waquisqui ucqhacama. ¿Jichhajj jumajj mayistati utanijjaru yatiyiri sarañajjataqui juman acancascatama? ¡Nayarojj jiwayitaniwa! Eliasasti ucjjarojj sänwa: —Nayajj juramentwa lurta take ch'aman Tatit laycu, qhitirutejj nayajj yupaychcta, nayajj jichhürpachaw Acab reyin nayrakataparojj uñstäjja —sasa. Abdías chachasti Acab reyir thakeriw saräna yatiyaniñataqui, ucatsti Acab reyejj Eliasamp jiquisiriw saräna. Uñjasinsti juparojj sänwa: —Uqhamajj, ¿jumätati Israel marcaru ch'ajjwayirejja? —sasa. —Ucjjarusti Eliasajj sänwa —Janiw nayäcti ch'ajjwayirejja, jan ucasti juma, uqhamarac jakenacamawa ch'ajjwayasipquejja Tatitun camachi arunacapa apanucusina, uqhamarac Baal diosan walja lantinacaparu yupaychasina. Jichhasti jakenacaru qhitam, ucatsti take israelitanacaru tantachpan Carmelo sat kolluna, Baal diosan pusi pataca pheska tuncani profetanacaparu, uqhamarac Asera diosan pusi pataca profetanacaparusa, qhitinacarutejj Jezabelajj mank'ayqui ucanacaru. Acab reyejj qhitänwa take israelitanacar jawsanipjjañapataqui, ucatsti tantachänwa profetanacarojja Carmelo kolluna. Ucatsti Eliasajj take jakenacar jac'achasisajj sänwa; —¿Cunapachcamasa jumanacajja pä chuyma sarnakapjjätajja? Tatitutejj cheka Diosächi ucajja, jupar arcapjjam, jan ucajj Baal diosatï chekächi ucajja, juparuwa arcapjjañamajja —sasa. Jakenacasti janiw camsapcänsa. Eliasajj arsuscaquïnwa, aqham sasa: —Naya sapaquiwa Tatitun profetapajj jacasctjja, ucampis Baal diosan profetanacapasti pusi pataca pheska tuncanïpjjewa. Jichhajj waliquiwa, pä vaca kallu churapjjeta, jupanacasti maya ajllisipjjpan, ucatsti qharinokasinjja lawa patjjar uchapjjpan, ucampis janiw ninampi naccatayapcaniti. Nayasti waquicharaquïwa maynïri vaca kallu, ucatjja lawa patjjaruwa ucharaquëjja, nayasti janiraquiquiw ninampejj naccataycaraquïti. Ucatjja jumanacajj diosanacamaruwa mayipjjäta, nayasti Tatituruw mayiraquëjja; ¡cawquïr diosatejj nina apayancani, ucawa chekpacha Diosänejja! —Take jakenacaw ucjjarojj sapjjäna: —¡Waliquiwa ucajja! —sasa. Ucatsti Eliasajj Baal diosan profetanacaparojj sänwa: “Ajllisipjjam maynïr vaca kallu, ucatsti nayrakata wact'ayapjjam, jumanacajj waljäpjjatanacam laycu. Ucatjja diosamaru mayipjjam, ucampis janiw ninampejj naccatayapjjätati” sasa. Uqhamawa jupanacajj vaca kallu churapcäna uca catusina wact'ayapjjäna, ucatsti jupanacajj alwata chica urucamawa Baal diosaparu jach'at mayipjjäna, aqham sasa: “¡Ist'apjjetay Baal!” sasa. Jupanacasti altar lurapcäna uca thiyana thoktas thoktasaw muyupjjäna, ucampis janiw cuna arusa ist'ascänti. Chica uröjjäna ucqhasti, Eliasajj jupanacatjja sawcasïnwa, aqham sasa: “Jach'at art'apjjam, jupajj diosawa uca laycu. Inas cunanacs lup'iscchi, jan ucajj cuna lurañanacapwa lurascpacha, jan ucajj sarascaracchi. ¡Inas iquiscaracchi, ucatjja sartayaña waquischi!” sasa. Jupanacasti arnakasipcaquïnwa, uqhamarac cuchillompisa, lancetampisa qharinokasipjjäna, cunjämatï jupanacajj lurapjjerïcäna uqhama, wilamayjtaqui lurjasiñcama. Chica urusti pasjjänwa, ucampisa jupanacajja arnakasipcaquïnwa, lokhenacjamaraquiw thoknacapjjaraquïna sacrificio loktañ horascama, ucqhacamasti janiw cuna arusa utjcänti. ¡Janiw qhitis ist'ancänti, ni jayscaraquïnsa! Ucatsti Eliasajj take jakenacarojj sänwa: “Nayar jac'achasinipjjeta” sasa. Take jakenacawa jupar jac'achasinipjjäna, ucatsti jupajj Tatitun altarapa waquichañaruwa uchasïna, ucasti tucjatänwa. Tunca payan kalanacwa aptanïna, ucsti luränwa Jacobon wawanacapa, tribunacajj kawkhäpcäntejj uqhamaru, qhitirutejj Tatitojj siscäna Israel sutinïñapataqui. Uca kalanacampisti mä altarwa Tatitutaqui luräna; ucatsti mä k'awa luraraquïna altar muytpacharu, pä tunca litro trigo mantquiri, ucatjja lawanaca wact'ayasinjja, vaca kallwa qharinokäna, ucatjja uca lawanac patjjaruwa uchäna. Ucatsti sänwa: “Pusi wacullaru uma phokt'apjjam, ucatsti warjjatapjjam nact'ayañatac loktäwi patjjaru, uqhamarac lawanac patjjarusa” sasa. Ucatsti wastatampiw paya cutina, quimsa cutina uqham lurayäna, jupanacasti uqhamwa lurapjjäna. Umasti altar muytpachanwa jaläna, uqhamarac k'awarus phokhantjjaraquïnwa. Naqhantayas loktañ horasajja, Elías profetajj jac'achasisinjja art'änwa: “¡Tatay, Abrahamana, Isaacana, uqhamarac Israelan Diosapa: uñacht'ayasim jichhüruna jumajj Israelana Diosapätama, nayasti juman sirvirimätajjaraqui, uqhamarac take acanacjja lurctwa juman arumarjama! ¡Ist'itaya Tata; ist'itaya aca jakenacana yatipjjañapataqui jumajj Diosätama, ucatsti jumajj jawsascaractawa aca jakenacana wastata jumar cutt'anjjapjjañapataqui” sasa! Uca horasanwa Tatitun ninapajj sarakanïna, ucatsti nact'ayañatac loktäwirojja k'al naqhantäna, lawanacarusa, uqhamarac kalanacamppacha, lak'amppacha, uqhamarac k'awancqui uca umamppacha wañsuyäna. Uqham uñjasinjja, take jakenacawa orakeru alt'asipjjäna p'eke parampi oraker puriyañcama, aqham sasa: “¡Tatituwa Diosajja, Tatituwa Diosajja!” sasa. Ucatjja Eliasajj sänwa: “¡Catuntapjjam Baal diosan profetanacaparu! ¡Jan qhitis jaltpanti!” sasa. Jakenacasti catuntapjjänwa, ucatsti Eliasajj apänwa Cisón sat jawiraru, ucanaracwa jupanacar qhariräna. Ucatsti Eliasajj Acab reyirojj sänwa: “Sarjjam mank'eri, umiri, jallun jutatapajja ist'asjjewa” sasa. Acab reyisti sarjjänwa mank'eri, umiri. Ucatjja Eliasajj Carmelo kollunjja wali alto chekaruwa maqhatäna, ucata kont'asisina p'ekepjja konkorinacap taypiruwa alintäna, ucatsti uywataparojja sänwa: —Saram, uñtam kota tokeru —sasa. Jupasti sarasinjja uñtänwa, ucatjja saraquïnwa —Janiw cunas utjquiti —sasa. Ucampis Eliasajj sascaquïnwa: —Saram pakallk cuti —sasa. Pakallk cutinjja uywatajj sänwa: —¡Qhayajjaya, kotatjja mä jisc'a kenayawa mistusinqui, mä jakena ampar t'ajjllipar uñtata! —sasa. Ucatsti Eliasajj sänwa: —Saram, ucatsti Acab reyiru sanim: —‘Carropa chincatasisinjja mäqui sarjjpan janïra jallojj jumar jarc'akquipana’ —sasa. Acab reyisti carroparu maqhatasinjja sarjjänwa Jezreel chekaru. Uccañcamasti alajjpachajj mäquiwa kenayanacampi, thayanacampi ch'amacrantäna, ucatsti walipuniw jallojj purintäna. Ucampis Eliasarojja Tatituw ch'am churäna, ucatsti isipampi isthapisisinjja, Jezreel chekacamawa jaläna, ucatsti Acab reyitsa nayrwa purïna. Acab reyejj yatiyänwa Jezabel warmiru take cuntï Eliasajj lurcäna ucanaca, uqhamarac cunjämtï qharinucuycatayna Baal diosan take profetanacaparu ucanacaraqui. Ucatsti Jezabel warmejj mä yatiyirwa Eliasan ucaru qhitäna yatiyaniñapataqui, aqham sasa: “¡Jumatejj Eliasästajja, nayajj Jezabelaraquïtwa! Ucatsti diosanacajj nayarojj walipuni mutuyitpan, kharürojj janitejj aca pachpa horasaru jumar lurcaraquïma, cunjämtï uca profetanacampi lurctajja uqhama ucqhajja” sasa. Eliasajj amuyasïnwa jan walt'añancatapa, ucatsti jacañapa khespiyasiñataquejja jaltjjänwa Beerseba chekaru, ucasti Judá orakenquiwa, ucanaracwa uywataparojj jaytawayjjaraquïna. Ucatsti jupajj wasar tokeruw sarjjäna, ucatjja mä uru jornala sarasinjja mä retama ali thiyaruw kont'asïna. Jupasti jiwjjañacwa munäna aqham sasa: “¡Ucqhaquëjjpan Tata! ¡Nayarojj jacañajj apakjjeta, nayajj janiw ancha sumäcti awquinacajjata sipana!” sasa. Ucatsti retama ali mankheru mantasinwa, icjawayjjäna. Ucampis mä angelaw purinisina llamct'äna aqham sasa: “Sartasim, ucatjja mank'asim” sasa. Eliasajj take toke uñatatasïna, ucatsti uñjänwa ch'ijmañapana nina sanc'aru khatit mä tortampi, uqhamarac mä wayucha umampi. Ucatjja sartasisinjja mank'änwa, uqhamarac umt'araquïna; ucatsti wastataw icjawayjjäna. Ucampis Tatitun angelapajj payïri cutinwa jutäna, llamct'asinjja sänwa: “Sartasim, ucatjja mank'asim, thaqui sarañamajja wali jayäsquiwa jumataquejja” sasa. Eliasasti sartasisinjja mank'äsinwa, umt'asiraquïnwa. Ucatjja uca mank'ajja ch'amwa churäna pusi tunca uru, pusi tunca arumampi sarañataqui, Diosan Horeb sat kolluparu puriñcama. Purisinsti mä puturuwa mantäna, ucanaracwa uca arumajj khantatïna. Ucatsti Tatitojj juparojj sänwa: “¿Elías, cuns acan lurascta?” sasa. Jupasti sänwa: “Nayajj uñjtwa jumana munasiñama take ch'amani Dios Tata, israelitanacasti juman sumancäwi arunacamjja apanucupjjewa, uqhamarac altaranacamsa allinucupjje, ucatsti espadan puntapampiwa profetanacamarojj jiwarayapjje. Naya sapaquiwa kheparjjta, jichhasti thakasipquituwa jiwayañataqui” sasa. Ucatsti Tatitojj sänwa: “Ankar mistunim, ucatsti nayan nayrakatajjanraqui sayt'asiraquim, kollu patjjana” sasa. Uca horasanwa Tatitojj pasawayi, ucatjja mä jach'a wali ch'amani thayawa kolljja allinucuraqui, uqhamarac Tatitun nayrakatapana karkanacjja jaljtayaraqui; ucampis Tatitojj janiw uca thayanccänti. Uca thayjjarusti mä orake qhathatiraquiw utjaraquïna; ucampis Tatitojj janiw uca orake qhathatinccänti. Uca orake qhathatjjarusti ninawa utjaraquïna; ucampis Tatitojj janiw uca ninanccänti. Uca ninjjarusti ist'asiraquïnwa mä koña jisc'a aruraqui. Uc ist'asinsti Eliasajj ajanupwa capapampi imantasïna, ucatsti mistunisinjja uca putu mantañawjaruw kheparäna. Uqhamäsquiriruwa mä arojj juparu jutäna, aqham sasa: “¿Elías cuns acan lurasctajja?” sasa. Jupasti sänwa: “Nayajj uñjtwa jumana munasiñama take ch'aman Dios Tata, israelitanacasti juman sumancäwi arunacamjja apanucupjjewa, uqhamarac altaranacamsa allinucupjjewa, ucatsti espadan puntapampiwa profetanacamarojj jiwarayapjje. Naya sapaquiwa kheparjjta, jichhasti jiwayañataquiw thakasipquitu” sasa. Ucatsti Tatitojj sänwa: “Sarjjam, cutt'jjam cawquinjamtejj Damasco wasararu jutctajja ucanjama. Sarjjam, ucatsti Hazael chacharu utt'ayanim Siria marcan reyipata. Ucatsti utt'ayaniraquim Israelan reyipataquejj Nimsi chachan Jehú sat allchhiparu; ucatjja Safat chachan Eliseo yokaparojja profetata utt'ayanim juma lanti, jupasti Abel-mehola uca marcanquiriwa. Uqhamatwa qhititejj Hazaelan espadapata jaltcani ucarojja, Jehú chachawa jiwayani, uqhamarac qhititejj Jehú chachan espadapata jaltcani ucarojja, Eliseo chachaw jiwayaraquini. Ucjjarusti nayajj Israelanjja utjayäwa pakallk waranka jakenaca Baal diosaru jan quillt'asirinaca, ni jamp'att'apquisa ucanaca” sasa. Eliasajj ucqhat sarjjasinjja Eliseompiwa jiquisïna, jupasti kholliscänwa. Eliseon nayrakatapanjja tunca payan yuntampiw sarascäna, khepäqui ucsti jupa pachparaquiw irpascaraquïna. Eliasasti jupar jaq'achasisinjja, jupa patjjaruwa capapa liwjjatäna. Eliseosti ucspachawa yuntanaca apanucusina Eliasan khepapa jaläna, aqham sasa: —Awquejjar taycajjaru jamp'att'iri sarä, ucatsti nayajj arcascämawa —sasa. —Eliasasti sänwa —Sarascaquim—, ucampis amtasïtawa cuntï jumampi lurcta ucjja —sasa. Eliseosti Eliasat sarakawayasajja, pä orko vacanaca catusinwa qhariräna, ucatjja yugo lawanacampiraquiwa aychjja cancaraquïna, ucatjja jakenacaruwa mank'arayaraquïna. Ucatsti Eliasan khepapwa sarjjäna, uqhamarac juparu sirviriw kheparjjaraquïna. Siria marcanquir Ben-adad reyisti, take ejercitopwa tantacht'äna, uqhamarac quimsa tunca payan reyinacampi jupar jakcattata, caballeriapampi, uqhamarac nuwasiñataqui carronacapampi, ucatjja Samaria marcaru sarasinjja muyuntasinwa nuwantapjjäna. Ucjjarusti Israelan reyipajj sänwa: “Cunjämtï juma reyejj sisctajja uqhamarojja, nayasa, uqhamarac take cunatejj utjquitu ucanacajj jumanquiwa” sasa. Yatiyirinacasti wastatampiwa Acab reyin ucaru sarapjjäna, aqham sasa: “Ben-adad reyejj siwa: ‘Nayajj qhitanïyäsmawa jumar sañataqui kamir cancañanacama nayar churjjañamataqui, warminacama, uqhamarac wawanacamsa. Ucjjarusti sascacsmawa, kharüru aca pachpa horasaruwa oficialanacajja qhitanëjja palacioma uñarañapataqui, uqhamarac yanapirinacaman utanacapsa, ucatjja cunanacatejj jupanacatac sumanacäcani ucanacwa catuntasipjjani’ ” sasa. Ucatsti Israelan reyipajja qhitänwa take jilïr awquinacaru jawsanipjjañapataqui, aqham sasa: —Jumanacajja ucanacatjja amuyasipjjasmawa, aca jakesti thakasquiwa nayar ñankha lurañataqui, nayajj janis “Janiw” siscta warminacajja, wawanacajja, kamir cancañanacajjsa churañataqui ucasa —sasa. Ucatjja jilïr awquinacasa, uqhamarac take jakenacasa sapjjänwa —jan ist'amti, ni lurcaraquimsa —sasa. Ucatsti Acab reyejj Ben-adad uca reyin qhitanacaparojj sänwa: “Reyimarojja yatiyapjjam ‘Nayajj luräwa cuntï kalltan sisquitu ucjja, ucampis janiw lurcäti cuntejj jichhajj mayquitu ucjja’ ” sasa. Qhitanitanacasti Ben-adad reyirojj yatiyapjjänwa. Ben-adad reyejj wastatampiw Acab reyiru yatiyiri qhitanïna, aqham sasa: “¡Diosanacajj nayarojj walipuni mutuyitpan, janitejj Samaria marcaru tucjcäjja lak'aru tucuyañcama, mä jach'i churañataqui sapa mayni arquirinacajjaru ucajja!” sasa. Ucjjarusti Israelan reyipajj qhitaraquïnwa saniñapataqui, aqham sasa: “Janïra horasäquipanjja, jan ‘Atipjtwa’ siscamti” sasa. Cunapachatï Ben-adad reyejj yatiyäwi catokäna ucqhajja, machascänwa reyinacamp chica, chhujllanaca lurasipcäna ucanacana. Ucatsti oficialanacaparojj sänwa: “¡Nuwantapjjam!” sasa. Ucatsti takeniwa waquichasipjjäna marcar nuwantañataqui. Uccañcamasti Israelan Acab reyin nayrakataparusti mä profetaw jutäna, aqham sasa: —Tatitojj aqham siwa: ‘Jumajja uca walja uñisirinacam uñjcta ucasa, nayawa amparamaru jichhürojj catuyäma, juman yatiñamataqui nayajj Tatitötajja’ —sasa. Ucatsti Acab reyejj sänwa: —¿Qhiti tokes nayan amparajjar catuyitanejja? —sasa. Ucatjja profetajj sänwa: —Tatitojj siwa: ‘Provincianacana gobernadoranacaparu yanapapqui uca waynanaca tokewa’ —sasa. Acab reyejj sascaquiwa: —¿Qhitis nayrakata nuwantanejja? —sasa. Profetasti sänwa: —Jumawa —sasa. Ucatsti Acab reyejj uñaränwa provincianacana gobernadoranacaru yanapapqui uca waynanacaru, jupanacasti pä pataca quimsa tunca payanïpjjänwa, uqhamaraquiw uñarpayaraquïna israelitana take ejercitoparu, ucasti pakallk waranka jakenacanïnwa. Jupanacasti chica uruwa mistupjjäna, cunapachatejj Ben-adad reyejj jupar jakcattata quimsa tunca payan reyinacampi machasipcäna jupanacan chhujlla lurasitanacapana ucqha. Nayrakatasti sarantapjjänwa gobernadoranacan yanapirinacapa. Ucatsti cunapachatï Ben-adad reyejj mä yatiyäwi catokäna Samaria marcata mä kawkha jakenaca mistunisin jutapjjatanacapa, reyejj sänwa: “¡Sumancañampiquis jutcchi, jan ucajj nuwasiris jutcchejja, nayajj jupanacarojj jacquirwa uñjañ munta!” sasa. Gobernadoranacan yanapirinacapajj Samaria marcatjja mistuwayapjjänwa, khepapatsti ejercitoraquiwa arcäna. Ucat sapa mayni jupanacawa mayni uñisiriparu jiwayäna, ucatsti sirio jakenacajj jaltjjapjjänwa. Israelitanacasti jupanacarojj arctapjjänwa, ucampis sirionacan Ben-adad reyipajja mä caballjjatwa jaltjjäna caballeriata mä yakhep soldadonacampi chica. Ucatsti Israelan reyipajj sarantascaquïnwa, ucatjja caballonacapa, nuwasiñ carronacapwa catuntasïna, ucatsti sirio jakenacarojja jan walinpunwa atipjäna. Ucatsti profetajj wastatampiw Israelan reyipan nayrakataparu saräna, aqham sasa: —Saram, ejercitomjja yapjjatanim, ucatsti suma lup'iraquim cunatejj lurañamäqui uca; Siria marcanquir reyisti wastatampiw cutt'anini mä marata jumamp nuwasiri —sasa. Siria marcanquir reyirusti oficialanacapajj sapjjänwa: —Israelitanacan diosanacapasti kollunacanquir diosanacawa, ucatwa jiwasarojj atipjapjjestojja. Ucampis jiwasatejj pampana jupanacampejj nuwasiñäni ucajja, chekpachanwa atipjañäni. Jichhajj acwa juma jach'a reyejj lurañamajja, reyinacaru konüñapata apakasinjja, oficialanacaruw jupanac lantejj uchañama; ucatsti wact'ayaraquim atipjatäquis uqham mä ejército, mä caballotjja mä caballo uchasina, uqhamarac mä carrotsa mä carro uchasinaraqui. Ucatsti jupanacampejj pampanwa nuwasiñäni, ucatjja chekpachanwa atipjañäni —sasa. Ben-adad reyisti uca arunacarojja ist'änwa, ucatjja uqhamwa luräna. Mä mara pasatatsti Ben-adad reyejj sirionacar uñarasinjja, saränwa Afec sat chekaru Israelampi nuwasiñataqui. Israelitanacajj uqhamaraquiw ejercitoparu uñarapjjaraquïna, mank'anaca churawayasinsti mistupjjänwa sirionacar jicjjatiri. Sirionacan nayrakatapana utjnokasasti uñtasïnwa pä jisc'a cabra tamanacaru uñtasita, ucampisa sirionacajja take uca orakpacharuwa utjnoktapjjäna. Ucqhansti mä profetawa Israelan reyip nayrakataparu jutasina aqham säna: Aqham siwa Tatitojja: ‘Sirio jakenacajj niyajjaya nayarojj sapjjchitojja kollunacana diosätajjaqui, jan vallenacana diosätajj-jja, jichhasti amparamaruwa take aca walja jakenacjja catuyäma. Uqhamatwa jumajj yatïta nayan Tatitötajja’ ” sasa. Pakallk uruwa sirionacampi, israelitanacampi purap uñthapisita utjnokatäpjjäna; pakallk urüqui ucanwa nuwantasipjjäna. Uca urunsti israelitanacajj cayump sarir sirio soldadonacarojj patac warankaniruw jiwarayapjjäna. Ucat ucjjaru ejercitosti jaltjjapjjänwa Afec sat marcaru, ucampis marcan perkapajja alljjattänwa pä tunca pakallkon waranka soldadonacajj jaltanipcäna ucanacaru. Ben-adad ucasti jaltanisajja marcaruraquiw purinïna, ucatsti utat utaruw imantasiraquïna. Ucatsti oficialanacapajj juparojj sapjjänwa: “Nanacajj yatipjjtwa Israelan reyinacapajj suma amtäwir mantasinjja phokherïpjjatapa; uqhamasti chhanqha isinaca uchasiñäni, cuncarusti mä lazoraqui, ucatsti Israelan reyipa nayrakataparu sarañäni, inach jan jiwayquistani” sasa. Ucatsti chhanqha isinacwa uchasipjjäna, cuncarusti mä lazompiraqui, ucatsti Israelan reyip nayrakataruwa sarapjjäna, aqham sasa: —Ben-adad uca reyejj juma reyirojj achict'astamwa jan jupar jiwayañamataqui —sasa. Ucjjarusti Acab reyejj sänwa: —¿Jacasquiti? ¡Nayataquejj jupajj mä jilajj-jjamawa! —sasa. Jakenacataquisti acajja mä suma unañchänwa, ucatsti aru mayisisinjja, mäquiwa arsupjjäna: —¡Ben-adadajj juma jach'a reyin jilamawa! —sasa. Ucatsti Acab reyejj sänwa: —¡Sarapjjam jawsiri! —sasa. Ucatjja Ben-adadajj Acab reyin nayrakataparuw saräna, Acab reyisti carroparuw irpcatayäna. Ucatsti Ben-adadajj sänwa: —Nayajj cuttayjjämawa awquejjajj jumanquirita marcanaca apakcäna ucanacjja; ucatsti jumajj Damasco marcanjja negocio luraraquisma, cunjämatï awquejjajj Samariana lurcäna uqhama —sasa. Ucjjarusti Acab reyejj sänwa: —Nayasti arstwa juman sarjjañamataqui —sasa. Uqhamatwa Acab reyejj Ben-adadampejj suma parlt'äwiru mantäna, ucatsti qhitjjaraquïnwa. Ucampis profetanac taypita mä profetajj masiparojj sänwa Tatitun munañapata: —¡Chhojjriñchjita! —sasa. Ucampis uca maynejj janiw chhojjriñchjaña muncänti. Ucatsti profetajj sänwa: —Jan Tatitun aruparu ist'atam laycusti, mä leonaw jumarojj jaljjatätam cunapachatï nayat sarakawayquitäta ucqhajja —sasa. Uqhamapuniwa, maynejj profetata sarakawaycäna ucspachawa, mä leonajj jupar jaljjatasina jiwayäna. Ucatjja profetajj mayni chacharuw mayïna chhojjriñchjañapataqui, uca chachasti jisctasawa chhojjriñchjäna. Ucatjja profetajj thaqhina reyiru suyt'iriw saräna, nayranacapata mä ch'okäñampi ch'okt'ata. Cunapachatï reyejj uca cheka pasascäna ucqhajja, profetasti jach'atwa säna: —Aca yanapirimasti jach'a rey, nuwasiñaruwa saräna, ucatsti filanac taypitjja mä soldadowa mä presoru apanirapitu. Nayarusti catuyituwa uñjañajjataqui, ucatsti ewjjawayaraquituwa: ‘Aca presotejj juman amparamata jaltjjani ucqhajja, jacañamampiwa pagäta, jan ucajj quimsa waranka kollke pagäta’ sasa. Ucatsti aca yanapirimajj, jach'a rey, yakha lurañanacan jicjjatasiñcamajja, prisionerojja nayatjja escapawayjjetuwa —sasa. Ucatsti Israelan reyipajja ucjjarojj sänwa: —Juma pachpawa juchanïtama arstajja, uqhamarac mutuyatäñataquisa arsuractajja —sasa. Ucatsti profetajj mäquiwa nayranacapata ch'okäña apakasïna, ucatjja reyejj amuyänwa profetanac taypita maynïrïtapa. Ucatsti profetajj sänwa: —Aqham siwa Tatitojja: ‘Cunjämatï jumajj escapaytajja cawquïr chacharutejj jupajj juchañchäna jiwañapataqui ucatjja, jumajj jacañamampiw pagäta jupatjja, uqhamarac marcamampiraquiw pagaraquïta jupan marcapatjja’ sasa. Ucatjja Israelan reyipajja Samaria marcaruwa sarjjäna, llaquita, uqhamarac colerataraqui, ucatjja palacioparuwa mantjjäna. Ucat mä kawkha tiemponacarusti aqhamaw lurasïna, Jezreel chekanquir mä chachawa Nabot sat sutini mä uva yapunïna uca pachpa marcana Samarianquir Acab reyin palaciopa jac'ana. Mä uruwa Acab reyejj Nabot chacharu säna: —Churjjeta uva yapuma, ucaru nayan mä huerto lurasiñajjataqui, palaciojja jac'ancatap laycu. Uca lantejj churjjämawa juc'amp suma mä uva yapu; jan ucajj jumatejj munsta ucajja alapata kollkwa pagjjäma —sasa. Ucampis Nabot chachajj Acab reyirojj sänwa: —Jan Diosajj munpati jumar churjjañajja, cuntï nayajj awquinacajjata herencia catokcta ucjja —sasa. Acab reyisti utaparojj wali llaquita, colerataraquiwa sarjjäna, Nabot chachan uqham satapata, juparojj sataynawa: “Janiw churquirismati cuntï awquinacajjata herencia catokcta ucjja” sasa. Purisinsti perka uñtatawa iquintjjäna, ucatsti janiraquiw mank'añsa muncaraquïnti. Ucatjja Jezabel warmipawa jupar jac'achasisina jisct'äna: —¿Cunatsa wali llaquitäta, mank'añsa janiraquis munctatejja? —sasa. Acab reyisti sänwa: —Jezreel, ucanquir Nabot chachampiwa parlta uva yapupa nayar alj-jjañapataqui; jan ucajj munaspa ucajja yakha uva yapu uca lanti churjjañaraqui. Ucampis jupajj janiw churañ munquituti —sasa. Ucatsti Jezabel warmipajj sänwa: —¡Israel marcanjja jumajjaya munañanïstajja! Jichhasti saram mank'eri, uqhamarac chuymachasim. ¡Nayawa Nabot chachan uva yapupa jicjjatayäma! —sasa. Ucspachawa warmipajja cartanaca kellkäna Acab chachapan sutiparu, selljjatawayänwa reyin sellopampi cuna; ucatjja uca cartanacjja apayänwa Nabot chachan marcapan jacapqui ucan awquinacaru, uqhamarac jilïrinacarusa. Uca cartanacansti sänwa: “Yatiyapjjam jakenacan ayunapjjañapataqui, uqhamarac Nabot chacharu jakenacan nayrakataparu kont'ayapjjam. Ucjjarusti pä c'ari testigonaca kont'ayapjjaraquim jupan nayrakatapana, ucatsti khanañchayapjjam jupa contra: ‘Diosaru, uqhamarac reyiruwa ñankhachi’ sasa. Ucatsti ankar apsusinjja kalamp c'upjascama jiwayapjjam” sasa. Nabot chachan marcapanquiri jakenacasa, awquinacasa, uqhamarac jilïrinacasa lurapjjänwa cuntï Jezabel warmejj cartanacapana siscäna uqhamaru. Jupanacasti yatiyapjjänwa ayunapjjañapataqui, ucatsti Nabot chacharuwa kont'ayapjjäna jakenacan nayrakatapana. Ucjjarusti purinipjjänwa pä c'ari testigonaca, ucatsti khanañchapjjänwa Nabot chacha contra take jakenacan nayrakatapana: “Diosaru, uqhamarac reyiruw ñankhachi” sasa. Ucatsti marcat apsusinjja kalamp c'upjascamawa jiwayapjjäna. Ucatsti Jezabel warmirojj yatiyanipjjänwa Nabot chachajj kalamp c'upjasina jiwayatäjjatapata. Jezabel warmejj uc yatisin ucspachajja, Acab chachaparojj sänwa: “Saram, ucatsti Jezreelanquiri Nabot chachan uva yapupa catuntasinim, qhititejj jan aljaña muncäyätam ucata. Nabot chachajj janiw jaccjjeti; jichhajja jupajj jiwatäjjewa” sasa. Acab reyejj Nabot chachan jiwatäjjatapa yatisinjja, sarasinwa uva yapupjja catuntasïna. Ucatsti Diosajj Tisbe chekanquir Eliasarojj sänwa: “Saram jichhpacha Samarian jaquir Israelan Acab reyin ucaru. Aca horasan jupajj jicjjatasi Nabot chachan uva yapupana, uca yapupata catuntasiñataquiraquiw sararaqui. Ucatsti juparojj sätawa: Aqham siwa Tatitojja: ‘Jumajj Nabot chacharu jiwayasina cunatï jupanccäna uca aparatamatsti, cawqhantejj anunacajj wilapa jallk'apcäna, ucqhanracwa juman wilamjja anunacajj jallk'apjjaraquini’ ” sasa. Acab reyisti Eliasarojj sänwa: —¡Uqhamasti! ¿Juma uñisirejjati nayar jicjjatista? —sasa. Ucjjarusti Eliasajj sänwa —Jïsa, jumarojj jicjjatsmawa. Jumasti jan wali luräwinacacwa Tatitun nayrakatapanjja lurtajja. Uca luratamatsti Tatitojj aqham siwa: ‘Jumjjarojja jan walt'añwa apayanëjja, ucatsti juman take wawanacamaruwa tucjäjja; uqhamaraqui Israelana familianacamajj utjqui take uca chachanacarusa tucjaraquïwa. Uqhamarus familiamampejj luraraquïwa, cunjämtï Nabat chachan Jeroboam yokapan familiapampi lurcta, uqhamarac Ahías chachan Baasa yokapan familiapampisa, Israel marcar jucha lurayapjjatapata nayar colerayasa uqhama’ sasa. Jezabel warmitsti Tatitojj siwa: ‘Anunacawa Jezabel warmiru mank'apjjani, Jezreel sat orakena’ sasa. Juman familiamata marcan jiwirirusti, anunacaw mank'apjjani; cawquïrinacatejj pampan jiwapcani ucanacarusti jach'a jamach'inacawa mank'antapjjaraquini —sasa. (Acab reyjama jan walinaca Tatitun nayrakatapana lurirejja janiw qhitis utjcänti Jezabel warmipana amtayatap laycu. Mä ajjtaña luräwi luräna yakha diosanacar yupaychasina, cunjämatejj take amorreonacajj lurapcäna uqhama, Tatitusti uca jakenacaruraquiw jakonucüna israelitanacana nayrakatapata). Cunapachatï Acab reyejj take uca arunaca ist'äna ucqhajja, isipjja ch'iyanokasïnwa, ucatsti chhanqha isinacwa uchasïna, uqhamarac ayunaraquïna. Uca isimpiraquiw iquiraquïna, wali llaquitaw sarnakaraquïna. Ucatsti Tatitojj Eliasarojj sänwa: “¿Uñjtati cunjämsa Acab reyejj nayan nayrakatajjan jisc'ar tucujja? Ucampis nayan nayrakatajjan jisc'ar tucutapatjja, janiw familiapjjarojj jan walt'añjja apayancäti jupan jacañapcama, jan ucasti wawapan jacañapanwa ucjja apayanëjja” sasa. Quimsa marawa pasjjäna ucansti janiw guerrajj sirionacampi, israelitanacampi utjcjjänti. Ucampis quimsïr maranjja, Judá ucanquir Josafat reyejj Israelan reyiparuw visitiri saräna. Israelan reyipasti yanapirinacaparojj sänwa: —Jumanacajj yatipjjtawa Galaadanquir Ramot ucajj jiwasanquiwa. Ucatjja, ¿Janit cunsa lurcsnajja sirio reyin amparapata cutsuyasiñataquejja? —sasa. Ucatjja Josafat reyiruw jisct'i: —¿Munasmati nayampi chica saraña Galaadanquir Ramot ucaru nuwantañataqui? —sasa. Josafat reyejj ucjjarojj sänwa: —Nayasa, uqhamarac ejercitojjasa, caballeriajjasa jumampïtwa, uqhamarac jakenacamampisa. Ucampis nayrakatajj Tatitun munañapa jisct'am —sasa. Israelan reyipasti profetanacaruw tantachäna, ucanacasti niya pusi patacäpjjänwa, ucatwa jupanacarojj jisct'äna: —¿Sariristti, janicha, Galaadanquir Ramot ucarojja? —sasa. Ucatsti jupanacajj ucjjarojj sapjjänwa: —Nuwasir sarascaquim, Tatituwa catuyätam —sasa. Ucampis Josafat reyejj jisct'änwa: —¿Janit acana Tatituna yakha profetapajj utjqui, ucarus uqhamaraqui jisct'añataquejja? —sasa. Israelan reyipasti Josafat reyirojj sänwa: —Maynimpiw utjasqui, jupa tokewa Tatiturojj jisct'aracsna. Ucasti Micaías satawa, Imla sat chachan yokapa. Ucampis nayajj juparojj uñistwa, jupasti janipuniwa nayarojj sumanacjja yatiyquituti, jan ucasti jan walinacaqui yatiyitu —sasa. Ucatsti Josafat reyejj sänwa: —Jan uqham samti —sasa. Ucspachawa Israelan reyipajj jawsi mä oficialaparu, ucatsti aqham sänwa: —¡Janc'aqui Imla chachan Micaías yokapajj jutpan! —sasa. Israelan reyipasa, uqhamarac Judá ucanquir Josafat reyisa armaduranacapampi ucht'atäsipcänwa, uqhamarac trononacapan kont'atäsipcaraquïnwa, Samariaru mantañawjana suma qhusqhachata orakena; ucanwa take profetanacajj jupanacan nayrakatanacapana jutir urunacat parlañaru uchasipjjäna. Quenaana sat chachan Sedequías sat yokapasti, hierrotwa mä kawkha wajjranaca lurasïna, ucatsti jach'atwa säna: —Aqham siwa Tatitojja: “Aca wajjranacampiwa sirionacaru nuwantir saräta k'al tucjañcama” sasa. Take profetanacajj quipcaquiw sapjjaraquïna. Reyirojj sapjjänwa: “Galaadanquir Ramot ucar nuwantir saram, ucatsti atipjätawa, Tatitojj uca marcjja jumaruw catuyätamjja” sasa. Cawquïri yatiyiritejj Micaías profetaru jawsir sarcäna ucasti juparojj sänwa: —Take profetanacaw jan maynini reyirojj mä suma yatiyäwi churapjje. Uqhamasti achict'asmawa maynïr take profetanacjama suma yatiyäwi parlañamataqui. Micaías profetajj sänwa: —¡Nayajj juramentwa Tatit laycu lurta, cuntï Tatitojj sisquitani parlañajja ucacwa parläjja! —sasa. Ucatsti jupajj reyin nayrakataparuw saräna, reyejj juparojj jisct'änwa: —Micaías, ¿nuwantir sarapjjeristti Galaadanquir Ramot marcarojja, janicha? —sasa. Ucjjarusti Micaiasajj sänwa: —Nuwasir sarascaquim, ucatsti atipjätawa, Tatitusti jumaruw catuyätamjja —sasa. Ucjjarusti reyejj sänwa: —¿Kawkha cutis säma juramento luratajj laycu: ‘Cunatejj chekäqui uca yatiyita Tatitun sutipjjaru’ sasa? Ucatsti Micaiasajj sänwa: —Uñjtwa take israelita jakenacaru kolluna ananucutäsquiri, jan awatirini ovejanacar uñtata. Ucatjja Tatitojj aqham siwa: ‘Acanacajj janiw awatirinïpquiti; sapa maynisa samarañanaqui utaparcama cutt'pan’ —sasa. Ucatsti Israelan reyipajj Josafat reyirojj sänwa: —¿Janit siscsmajja ‘Aca jakejja janipuniw sumanacjja yatiyquituti, jan ucasti jan walinacaqui’ yatiyitojja? —sasa. Micaiasasti sascaquïnwa: —Uqham satamatjja, ist'am Tatitun arunacapa: ‘Tatiturojj tronopana kont'atäsquirwa uñjta, ucatsti alajjpachanquir ejercitorusti jupa chica sayt'atäsquiriraqui, cupëjjapana, uqhamarac ch'ekäjjapanraqui. Ucatsti Tatitojj jisct'änwa: ‘¿Qhitis sarani Acab reyiru amtayiri Galaadanquir Ramot marcar nuwantiri, ucatsti jupajj ucan jiwañapataquejja?’ sasa. Mayninacajj maywa parlapjjäna, mayninacasti yakhraqui parlapjjaraquïna. Ucatsti Tatitun nayrakataparojja mä ajayuwa sarasina säna: ‘Nayawa amtayanëjja’ sasa. Ucatsti Tatitojj juparojj jisct'änwa: ‘¿Cunjämsa lurätajja?’ sasa. Ucatsti ajayojj sänwa: ‘Reyin take profetanacaparojj c'arinacwa amuyt'ayäjja’ sasa. Ucatsti Tatitojj sänwa: ‘Uqhamatjja c'arintätawa, uqhamajj saramay luriri’ sasa. Jichhajj yatjjtawa Tatitun mä c'ari ajayu qhitanitapa take aca profetanacan lacanacaparu, ucatsti juman tucusjjañamwa amtaraqui’ —sasa. Ucatsti Quenaana sat chachan Sedequías yokapajj Micaías profetar jac'achasisinjja may t'ajjllisinwa aqham säna: —¿Cawquinjamas Tatitun ajayupajj nayat sarakawayi jumar uqham parlañapataquejja? —sasa. Ucatsti Micaías profetajj sänwa: —Yatïtawa cunürutejj jumajj utat uta jalnakcäta imantasiñataqui ucüru —sasa. Ucatjja Israelan reyipajja sänwa: —¡Catuntapjjam Micaiasaru, ucatsti preso apapjjam marcana Amón sat marca apnakerin ucaru, uqhamarac Joás yokajjan ucaruraqui! Sapjjätawa: “Reyejj aqham siwa: ‘Carcelaru uchantapjjam, ucatsti juc'acwa t'ant'sa, umsa churapjjäta, nayan cutt'aniñajjcama sumaqui jan camacht'ata’ ” sasa. Ucjjarojj Micaías profetajj sascaquïnwa: —Jumatejj cutt'anïta sumaqui jan camacht'ata ucajja, Tatitojj janiw naya tokejj parlcänti uqhamjja —sasa. Ucjjarusti saraquïnwa: “Take marcanaca ist'apjjam.” Uqhamawa Israelana reyipampi, uqhamarac Judá ucanquir Josafat reyipampisa sarantasipcaquïna Galaadanquir Ramot marca nuwantiri. Ucatsti Israelan reyipajja Josafat chacharojj sänwa: “Nayajja yakhat isthapisiwayasaw nuwasiñataquejja mantäjja, jumasti isejjwa uchasiwayaraquïta” sasa. Uqhamawa Israel reyejj yakhat isthapisiwayasa nuwasïwiru mantäna. Ucampis Sirianquir reyejja nuwasiñatac carronacjjaru quimsa tunca payan capitananacaparojj sataynawa: “Janiwa qhitirus nuwjapjjätati, jan ucasti Israelan reyiparuquiwa nuwapjjäta” sasa. Cunapachatï nuwasiñata carronacan capitananacapajj Josafat chacharu uñjapjjäna ucqhajja, amuyapjjänwa jupätapa Israelan reyipajja, ucatsti muyuntapjjänwa nuwañataqui. Ucatsti Josafat reyejj arnakasïnwa yanapapjjañapataqui. Jupanacajj jan Israelan reyipätapa uñjasinjja, janiw arctcjjapjjänti. Ucampis mä soldadowa jan qhitiru uñjasa flecht'äna, ucasti Israelan reyiparuwa wact'ayäna armadurapan ch'ucupat mantayasa, jupasti jiwirjamänwa. Ucatwa reyejj carro apnakeriparojja säna: “Kheparu cutt'asina, aca nuwasiñ taypita apsjjeta, sinti jan wali usuchjatätwa” sasa. Qhä urunjja walipuniw nuwasipjjäna, ucatsti reyirojj carropanacwa sayt'ata uñj-jjapjjäna, sirionacata jarc'akasisina. Ucampis jayp'urojj reyejj jiwjjänwa, jupan wilapasti carro patjjatjja walipuniw jaläna. Cunapachatejj intejj jalantañampëjjäna ucqhajja, ejerciton filapanjja soldadonacajja sisjjapjjaquïnwa; “¡Sapa maynisa marcaparcama sarjjapjjam, uqhamarac orakenacamaru, reyejj jiwjjewa uca laycu!” sasa. Ucatsti reyejj Samariaruw apatäjjäna, ucanaracwa imt'jjapjjäna. Ucatsti carrjja jarekjjapjjänwa Samarianquiri estanqueta, cawquintejj walja chachanacampi sarnaker warminacajj jarisipjjerïqui ucqhana, ucatjja anunacawa Acab reyin wilanacapjja jallk'apjjäna, cunjämatï Tatitojj yatiycäna uqhamaru. Ucat ucjjaru Acab reyin luratanacapasa, cunanactejj jupajj lurcäna ucanacatsa, marfilat lurat palaciotsa, uqhamarac marcanac sayt'aycäna ucanacatsa kellkatawa israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Acab reyejj jiwjjäna ucatjja, Ocozías sat yokapaw jupa lantejj apnakäna. Acab reyejj Israelana pusi mara apnakascäna ucqhawa Asa chachan Josafat yokapajj Judá orakena apnakaña kalltäna. Jupasti ucqhajja quimsa tunca pheskan maranïnwa, ucatjja Jerusalenanjja pä tunca pheskan maraw apnakaraquïna. Taycapasti Azuba sat sutinïnwa, Silhi sat chachan phuchaparaqui. Josafat reyisti take sarnakäwipanjja cunansa chekapapuniw jacäna, Asa sat awquipjama. Jupan luratanacapasti Tatitun nayrakatapanjja chekapänwa. Ucampis yakha diosanacan santuario utanacapajja, cawqhantejj jakenacajj uca yakha diosanacaru sacrificionaca loktapjjerïna, uqhamarac inciensonacsa naqhantayapjjerïna ucanacasti, janiw apakatäcänti. Josafat reyisti sumancäwiruw mantäna Israelan reyipampi. Ucat ucjjaru luratanacapatsa, atipjäwinacapatsa, uqhamarac cuna guerranacantejj jicjjatascäna ucanacasa kellkatawa Judá chekanquiri reyinacan crónicas sat libropana. Josafat reyiraquiwa uca oraketjja jakonucuraquïna qhitinacatejj walja chachanacamp sarnakasa, diosanacaparus yupaychapcaspa uca amtampi lurir jakenacaru, ucanacasti kheparascataynawa Asa awquipan urunacapatpacha. (Edom chekansti janiw reyejj utjcataynati, jan ucasti mä gobernadoraquiw utjäna.) Josafat reyejj Tarsisanquir barconacjamaracwa lurayatayna, Ofir chekata kori apaniñataqui, ucampis janiw sarirjamäpcataynati, Ezión-Geber chekana jisc'a jisc'a tucusjjapjjatap laycu. Ucatsti Acab chachan Ocozías yokapajj Josafat reyirojj sataynawa: “Barco apnaker jakenacajjaru irparapita juman barco apnaker jakenacamamp chica” sasa. Ucampis Josafat reyejj janiw muncänti. Josafat reyejj jiwjjänwa, ucatsti imt'atäjjänwa nayra awquinacapamp chica Davidan marcapana. Ucjjarusti jupa lantejj apnakänwa Joram sat yokapa. Josafat reyejj Judá orakenjja tunca pakallkoni maraw apnakascäna ucqhawa Acab reyin Ocozías yokapajj apnakaña kalltäna Samariana Israeljjaru, ucatsti pä maraw apnakäna. Ucampis luratanacapajj Tatitun nayrakatapanjja janiw walïcänti, jupasti luränwa cunjämtï awquipasa, taycapasa, uqhamarac Nabat chachan Jeroboam yokapajj Israelar juch luraycäna uqhamaraqui. Ucjjarusti yupaycharaquïnwa Baal diosaru, cunjamtï nayrajj awquipajj lurcäna Israelan Tatit Diosar colerayasa uqhama. Acab reyin jiwjjatapatjja, Moab marcaw Israel marca contra sayt'asïna. Ocozías reyisti palaciopana altos patatjja mä ventanatwa jalaktäna Samaria marcana, ucatsti wali chhojjriñchjatänwa. Ucatjja jupajj Ecronanquiri Baal-zebub sat diosar jisct'iriw qhitanaca qhitasïna: “Waliptjjeristti, janicha” sasa. Ucampis Tatitun angelapajj Tisbe chekanquir Eliasarojj sänwa: “Saram Samarianquir reyin qhitanacapar jicjjatiri, ucatsti jisct'am: ‘¿Janit Israel marcan Diosasti utjquisti, Ecronanquir Baal-zebub sat diosar jisqhiñataquisti?’ sasa. Ucatsti sapjjaraquim: Naya Tatituwa Ocoziasarojj aqham sista: ‘Janiw iquiñamat sartcjjätati, jan ucasti jiwjjätawa’ ” sasa. Eliasasti sarasinjja uqhamwa luräna. Cunapachatï qhitatanacajj reyin ucar cutt'anjjapjjäna ucqhasti, reyejj jupanacarojj jisct'änwa: —¿Cunatsa cutt'anjjapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Mä chachawa sarquipana jicjjatapjjetu, ucatsti yatiyapjjetuwa cutt'jjapjjañanacajja qhitanipquitu uca reyin ucaru, ucatsti sapjjaraquituwa: Aqham siw Tatitojja: ‘¿Janit Israel marcan Diosasti utjquisti, Ecronanquir Baal-zebub diosar jisct'ir qhitañamataquisti? Uqham luratamatsti, janiw iquiñamata sartcjjätati, jan ucasti jiwjjätawa’ —sasa. Reyisti jupanacarojj jisct'änwa: —¿Cunjämänsa uca jicjjatiri jutapctam, uqhamarac uqham sapctam uca chachajja? —sasa. Jupanacasti ucjjarojj sapjjänwa: —Uca chachajj t'awrarara isinïnwa, uqhamarac cinturapana lip'ichita lurat cinturonanïnwa —sasa. Reyisti ucjjarojj jach'atwa arsüna: —¡Tisbe chekanquir Eliasaraquisä! —sasa. Ucat ucspachawa jupar irptayaniri qhitäna mä capitanampi pheska tunca soldadompi. Cunapachatï jupanacajj puripjjäna ucqhasti, Eliasajj mä kollu patana kont'atäscänwa. Ucatjja capitanajj sänwa: —¡Profeta, reyejj: ‘Sarakanim’ sistamwa! —sasa. Ucjjarusti Eliasajj sänwa: —Nayatejj profetästa ucajja, alajjpachat ninajj sarakanpan, ucatsti naqhantpan jumarusa, uqhamarac juman pheska tunca soldadonacamarusa —sasa. Ucat ucspachawa ninajj alajjpachata sarakanisina jupanacaru naqhantäna. Reyisti yakha capitanaruwa qhitäna yakha pheska tunca soldadonacampi, jupasti Eliasan ucar sarasinjja sänwa: —¡Profeta, reyejj mäqui sarakanpan sistamwa! —sasa. Eliasasti ucjjarojj sänwa: —Nayatejj profetästa ucajja, alajjpachat ninajj sarakanpan, ucatsti naqhantpan jumarusa, uqhamarac juman pheska tunca soldadonacamarusa —sasa. Ucat ucspachawa ninajj alajjpachata sarakanisina jupanacaru naqhantäna. Ucatsti reyejj quimsïr cutinwa qhitäna mä capitanaru yakha pheska tunca soldadonacampi. Ucampis uca quimsïr capitanajja cawqhanccäntejj Eliasajj ucqhacamawa maqhatäna, ucatsti quillt'asisinjja jupan nayrakatapanjja achict'asïnwa: —Achict'assmawa profeta, nayan jacañajjarojj qhuyapt'ayitaya, uqhamarac aca pheska tunca sirvirinacaman jacañanacapsa. Alajjpachata ninajj sarakanisinjja naqhantänwa pä capitanaru uqhamarac soldadonacapamppacharu. Nayasti achict'assmawa nayat qhuyapt'ayasiñamataqui. Ucatsti Tatitun angelapajj Eliasarojj sänwa: “Jupamp chica saram, jan jupar ajjsaramti” sasa. Eliasasti sarakanisinjja capitanamp chicaw reyin ucaru saräna, ucatsti aqham sänwa: —Aqham siwa Tatitojja: ‘Juman qhitanaca qhitasitamata Ecronanquir Baal-zebub sat diosaru jisct'asiri, janis Israel marcanjja Diosajj jisct'asiñataqui utjcaspa uqhama, ucatwa iquiñamatjja jan sartcjjätati, jan ucasti jiwjjätawa’ —sasa. Uqhamapuniwa Ocozías reyejj jiwjjäna cunjämatï Tatitojj siscäna Elías profet toke. Cunjämatï Ocozías reyejj jan yokall wawanïtapatjja, jupa lantejj Joram sat jilapaw reyëjjäna. Acasti lurasïnwa Judá orakena Josafatan Joram sat yokapajj pä mara apnakascäna ucqha. Ucat ucjjar Ocozías reyin luratanacapasa uqhamarac cuntejj jupajj lurcäna ucanacasa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï horasajj purinjjäna Tatituna Eliasaru alajjpacharu apjjañapäna ucqhajja mä tutuca thaya toke, Eliasampi Eliseompejja Gilgal chekatwa mistsunjjapjjäna. Ucatsti Eliasajj Eliseorojj sänwa: —Jumajj aca chekaru kheparam, Tatitojj Betelaruw qhititu —sasa. Ucatsti Eliseojj sänwa: —Nayajj Tatit laycuw juramento lurta, uqhamarac juma pachpatsa, janiw nayajj sapaqui jumarojj jaytcämati —sasa. Ucatsti panpachaniw Betelcama sarapjjäna. Ucampis Betelana jaquir profetanacajja, mistunipjjänwa Eliseoru jicjjatiri, ucatsti sapjjänwa: —¿Jumajj yattati Tatitojj yatichirimaru jichhüru apakcätam ucjja? —sasa. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Jïsa, yatjjtwa, ucampis jumanacajj jan cunsa parlapjjamti —sasa. Ucatjja Eliasajj Eliseorojj sänwa: —Jumajj aca chekaru kheparam, Tatitojj Jericó marcaruw qhititu —sasa. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Nayajj Tatit laycuw juramento lurta, uqhamarac juma pachpatsa, janiw nayajj jumar sapaqui jaytcämati —sasa. Ucatsti panpachaniwa Jericó marcar sarapjjäna. Ucampis Jericó marcan jacapcäna uca profetanacasti Eliseoru jicjjatiriw mistunipjjäna, ucatsti aqham sapjjänwa: —¿Jumajj yattati Tatitojj yatichirimaru jichhüru apakcätam ucjja? —sasa. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Jïsa, yattwa, ucampis jumanacajj jan cunsa parlapjjamti —sasa. Ucatjja Eliasajj Eliseorojj saraquïnwa: —Jumajj aca chekaru kheparam, Tatitojj Jordán jawiraruw qhititu —sasa. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Nayajj Tatit laycuw juramento lurta, uqhamarac juma pachpatsa, janiw nayajj jumar sapaqui jaytcämati —sasa. Ucat panpachaniw sarapjjäna. Ucampis pheska tunca profetanacaw purinisina jaya chekaru sayt'asipjjäna jupanac nayrakatana; ucatsti Eliasampi Eliseompejja Jordán jawira thiyaruraquiw sayt'asipjjaraquïna. Ucatsti Eliasajj capapa llawt'asinjja, ucampiwa umaru jisctäna, ucatjja jawir umajja payaruwa jaljtäna, ucatsti panpachaniw jawirjja waña orakenjama maqhatapjjäna. Maqhatasinsti Eliasajj Eliseorojj sänwa: —Sita, cuns munta juma laycu nayan lurañajja, janïra nayajj jumampi jaljtcasinjja —sasa. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Nayajj muntwa juman ajayumata pä ucqhampi catokaña —sasa. Ucatsti Eliasajj sänwa: —Janiw juc'aqui mayctati. Ucajj churatäyätawa jumatejj uñjitäta nayajj jumat jaljtayatäcä ucqhajja, ucampis jan uñjquitäta ucqhasti janiw churatäcätati —sasa. Jupanacajj parlasisa sarasipcäna ucqhasti, acatjamatwa mä nina naqhasquiri carrojj uñstanïna nina caballonacani, ucatsti jaljtayänwa, Eliasasti alajjpacharuw maqhatjjäna mä thaya tutucanjama. Uqham uñjasinsti Eliseojj art'änwa: “¡Awquejja, awquejja, jumajj Israel marcataquejj mä wali ch'aman ejercitjamäyätawa! ” sasa. Uca pasatatsti Eliasarojj janiw mayampis uñjcjjänti. Ucatsti Eliseojj isipa catusinjja payaruw ch'iyjäna. Ucatsti Eliasajj capapa jalaktayawaycäna ucwa aptasiraquïna, ucatjja Jordán jawiraruw cuttäna, uca thiyaruw sayt'asiraquïna. Ucjjarusti Eliasana capapa catusinjja umaruwa jisctäna, aqhama art'asina: “¿Cawquinquis Eliasan Tatit Diosapajja?” sasa. Ucatjja umaruw jisctäna umasti payaruw jaljtäna, ucatsti Eliseojj wastatampiw jawira maqhatäna. Ucatjja Jericó marcanquir profetanacajj jupa nayrakatanccäna ucanacasti jupar uñjasinjja sapjjänwa: “¡Eliasan ajayupawa jichhajj Eliseompejja!” sasa. Ucatjja jupar jicjjatiriw sarapjjäna, ucatsti jupataqui alt'asisinjja, sapjjänwa: —Uñjam, nanaca sirvirinacama taypinjja pheska tunca jan ajjsaririnacaw utji. Ucatsti qhitam yatichirim thakeri, inasa Diosan ajayupajj aptasina jakonucjjchi mä cawqui kollu patarusa, jan ucajj mä vallerusa —sasa. Ucampis jupajj sänwa: —Janiwa, jan qhitirus qhitapjjamti —sasa. Ucampis jupanacan wali mayipjjatanacap laycusti qhitäpjjänwa uca pheska tunca chachanacaru, ucatsti jupanacajj Eliasarojj quimsa uruwa thakasipcäna, ucampis janiw jicjjatapcänti. Ucatjja cuttjjapjjänwa Jericó marcaru, cawqharutejj Eliseojj kheparcäna ucqharu, ucatsti Eliseojj jupanacarojj sänwa: —Nayajj sapjjäyäsmawa: ‘Jan sarapjjamti’ —sasa. Marcanquir jakenacasti Eliseorojj sapjjänwa: —Uñtam, aca marcajja wali suma chekaru sayt'ayatawa, cunjämtï juma pachpajj utjtajja uqhama, ucampis umapajj janiw walïquiti, uqhamarac orakes jan achuriraqui. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Apanirapipjjeta mä machak keru jayuni cuna —sasa. Ucatsti keru apapjjäna ucqhasti, Eliseojj uca uma jalsuru sarasinjja jayjja wart'änwa aqham sasa: —Aqham siw Tatitojja: ‘Nayaw aca uma k'omachta, aca umajj janipuniwa jiwaycjjaniti, ni orakerus jan achursa jaytcaraquiniti’ —sasa. Uca horasatwa umajj k'omachatäjjäna, cunjämtï Eliseojj siscäna uqhama. Ucatsti Eliseojj ucqhatjja Betelaruw sarjjäna, cunapachatï thaquinjama maqhatascäna ucqhajja, mä tama waynanacawa marcata mistunisina jupat sawcasiña kalltapjjäna. Jupanacasti arnakapjjänwa: “¡Maqhatanim p'ek k'ara! ¡Maqhatanim p'ek k'ara!” sasa. Eliseosti jupanacar uñtasinjja, maldicïnwa Tatitun sutiparu. Ucat ucspachawa pä osojja ch'umit mistunisina jisc'a jisc'a tucjäna jupanacat pusi tunca payaniru. Ucatsti Eliseojj Carmelo sat kolluruwa sarjjäna uqhamaraqui Samaria chekaruraquiw cutjjaraquïna. Josafat reyejj Judá orakena tunca quimsakallkon mara apnakcäna ucqhawa Acab chachan Joram sat yokapajj Israelan apnakañ kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja apnakänwa tunca payan mara. Jupan luratanacapasti jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, janiw jupan luratapajj sinticänti awquipanjama, taycapanjama, jupasti apakayänwa awquipajj kalata luraycäna uca Baal diosaru. Ucampisa luränwa Nabat chachan Jeroboam yokapajj juchanaca lurcäna uca pachpanaca, ucanacampiraquiw Israelarojj juch lurayäna. Mesa sat Moab marcan reyipajj ovejanaca uywañaruwa uchasïna, ucatjja impuesto pagotjja Israelan reyiparuwa churañapäna patac waranka mä marani ovejanaca, uqhamarac patac waranka orko t'awrani jach'a ovejanaca. Ucampis cunapachatï Acab reyejj jiwjjäna ucqhasti, Moab marcan reyipajj Israel rey contraw tucjjäna. Ucatsti Joram reyejj Samaria marcata mistusinjja, uñaränwa Israelan take ejercitoparu. Ucatjja Judá orakenquir reyiruw aqham siri qhitäna: “Moab reyejj nayamp nuwasiñataquiw sayt'asi. ¿Munasmati nayampi saraña jupamp nuwasiri?” sasa. Ucatsti Judá orakenquir reyisti sänwa: “Nayajj jumampi chicajj sariristwa, uqhamaraquiw ejercitojjasa, caballeriajjasa jumampïpjjtwa, uqhamarac jakenacamampi. Ucampis ¿cuna thaquinjamasa nuwir sarañänejja?” sasa. Ucatsti Joram reyejj sänwa: “Edom wasararu thaquejj sarquejja ucanjama” sasa. Uqhamawa sarañataqui wact'ayasipjjäna Israel, Judá, uqhamarac Edom ucanacan reyinacapajja. Ucampis cunjämatï pakallk uru muyuntapjjañapäna ucanjja, umapajj pist'jjänwa ejercitopataquisa, caballonacapataquisa. Ucatsti Israelan reyipajj sänwa: —¡Ay!, amuyatatjja Tatitjamaquiwa jiwas quimsa reyirojj apanistu moabit jakenacan amparapar catuyañataqui —sasa. Ucatjja Josafat reyejj jisct'araquïnwa: —¿Janit aca chekana Tatitun mä profetapajj utjqui, jupa toke Tatitur jisct'añataquejja? —sasa. Ucatsti Israel reyin mayni oficialapajj sänwa: —Acajjay Safat chachan Eliseo yokapajja, jupasti Eliasan yanapiripänwa —sasa. Ucjjarusti Josafat reyejj arsuraquïnwa —Jupanjja utjpachawa cuna sañapasa Tatit toketjja —sasa. Ucat ucspachawa Eliseon ucar sarapjjäna Israelan reyipa, Josafat reyi, uqhamarac Edomanquir reyisa. Ucatsti Eliseojj Israelan reyiparojj sänwa: —¿Cuna lurañajjasa jumampejj utjitojja? Saram awquimana profetanacaparu jisct'asiri —sasa. Ucatsti Israelan reyipasti sascaquïnwa: —Janiwa, Tatituwa nanac quimsa reyirojj apanipjjetu, moabitanacan amparaparu catuyañataqui —sasa. Ucatsti Eliseojj sänwa: —Nayajj juramentwa lurta take ch'aman Tatitu laycu, jupas uñjascaraquituwa, janitejj Judá orakenquir Josafat reyiru asquina uñjquirista ucajja, janiw ist'quirismati, ni uñcatquirismasa. ¡Uqhamajj sarapjjam mä musicor irptanipjjam! —sasa. Ucatsti cunapachatï musicojj tocascäna ucqhajja, Tatitun ch'amapaw Eliseo profetjjaru jutäna, ucatsti Eliseojj sänwa: “Tatitojj aqham siwa: ‘Aca vallenjja walja uma sayañanaca lurapjjam, janis thayajj utjcchini, jumanacajj ni jallursa uñjapcchïtati ucasa, aca vallejja umampiwa phokhantasini, ucatjja take jumanacaw umt'apjjäta, uqhamarac caballonacamasa, qhumuñ uywanacamasa. Acasti mä jisc'a uñacht'äwiquiwa Tatitojj cuntejj lurcani ucatjja, ucjjarusti jupajj moabita jakenacarojj jumanacan amparanacamaruwa catuyapjjätam. Ucatsti jumanacajj tucjapjjätawa perkampi muyuntat take marcanacaru, uqhamarac wali aytat marcanacsa, ucatjja take fruta alinacsa phat'anucupjjaraquïtawa take uma jalsunacsa llupantapjjaraquïtawa, uqhamarac take yapuchañ orakenacsa kalanacampiraquiw phokhantapjjäta’ ” sasa. Uqhamapuniwa lurasïna uca khepärmanthejja, ofrenda loktañ horasajja Edom toketwa jallojj jutäna, ucatsti orakerojj walipuniw umajj phokharäna. Uccañcamasti moabita jakenacajj yatipjjänwa, reyinacajj purinipjjatapa jupanacar nuwantiri, ucatsti jupanacajj take waynanacaruwa ejercitoparu jawsthapiyäna, uqhamarac chachanacarusa soldadöñatac maranïpqui ucanacarusa, ucatsti korpawjanwa waquichrantasipjjäna. Khepärmanthi alwatasti, intejja umanacjjaruwa khant'anïna, ucatjja moabita jakenacasti jayatjja wila umwa uñjapjjäna, jake wilar uñtata. Ucatsti sapjjänwa: “Ucajj wilaraquisä. Reyinacajj jupanacpachaw nuwasipjjpacha, ucatjja maynit mayniruwa tucjasipjjpacha. ¡Moabita jakenaca, sarapjjañäni jichhajja cunanactejj jupanacajj apanucuwayapqui ucanac catuntasiri!” sasa. Ucampis cunapachatï jupanacajj israelitanacan campamentopar mantapcäna ucqhasti, israelitanacajj jupanacarojj nuwantapjjänwa, ucat moabita jakenacajj jaltjjapjjänwa. Israelitanacasti jupanacar arctasinwa jiwarayapjjäna. Ucjjarusti marcanacwa tucjapjjäna, yapuchañ orakenacjja kalanacampiwa phokhantapjjäna, take uma jalsunacsa llupantapjjänwa, ucatjja take fruta alinacjja phat'anucupjjänwa. Ucatsti Kir-hareset sat marcarusti kalanacacwa jaytjjapjjäna, ucampis k'orawiri jakenacajj muyuntasinwa tucjapjjäna. Cunapachatï Moab marcanquir reyejj amuyasïna ejercitopat sipansa nuwir jutapcäna ucanacan waljätapatjja, espadanaca apnakeri pakallk pataca soldadonacwa tantacht'äna Edom reyejj cawqhanccänti ucsa tokeru jist'jañataqui. Ucampis janiw jist'japcänti. Ucatsti jilïr yokaparu catusinwa, qhititejj jupa lanti apnakañapäcäna juparu jiwayasajja perka patana ninar naqhantayasa mä naqhantayat loktäwi loktäna. Ucasti israelitanacataquejj colerasïñänwa, ucatwa jupanacajj ucqhata sartasinjja orakeparuwa cutt'anjjapjjäna. Mä warmiwa utjäna, profetanacat maynïri profetan warmipa, jupasti saränwa Eliseon ucaru aqham sasa: —Chachajjajj jiwjjewa, jumasti yattawa jupajj Tatituruwa jach'achäna. Jichhasti kollke mayt'apquitäna ucasti, jutasinjja pani wawajjaruwa esclavota apasjjañ muni —sasa. Eliseosti juparojj jisct'änwa: —¿Cuns juma laycojj luriristjja? Sita cunas utaman utjtam —sasa. Jupasti ucjjarojj sänwa: —Aca sirvirimansti janiw cunapas utapan utjquiti, jan ucasti mä juc'a mank'añ aceitequiw jisc'a chatun utjitu —sasa. Ucatsti Eliseojj sänwa: —Jichhasti saram, ucatjja uta jac'amanquirinacamata mä kawkha chatunaca mayt'asinim, ¡kawkhacamatï chatunaca jicjjatañjamäqui ucqhacama! Ucatjja utamaruwa mantäta wawanacamampi chica, ucatjja uta puncu jist'antasisinjja take chatunaca aceitempi phokharam, phokhanacäqui ucsti yakha chekaruwa uchäta — sasa. Warmejja Eliseot sarakawayasinjja, wawanacapamp chicaw utaparu jist'antasïna. Ucatsti jupajj kalltänwa phokharaña wawanacapajj chatunaca churapcäna ucanacaru. Cunapachatï take chatunacajj phokhacamäjjäna ucqhasti, warmejj maynïri wawaparojj sascaquïnwa: —Yakha chatumpi apasincaquim —sasa. Ucjjarusti wawapajj sänwa: —Janiw juc'amp chatojj utjcjjeti —sasa. Uca horasanwa aceitejj tucusjjaraquïna. Ucjjarusti warmejj profetan ucar sarasinwa yatiyanïna, ucatsti profetajj juparojj sänwa: —Jichhasti saram uca aceite aljiri, ucatjja manuma phokjjam, ucat jilt'äqui ucampisti jumana, wawanacamana jacapjjañamataquïniwa —sasa. Mä urusti Eliseojj Sunem chekanjamwa pasascäna. Ucansti mä wali kamiri warmiwa jacäna, ucatsti jupajj wali achict'asawa jawsäna utapan mank'er mantañapataqui. Sapa cuti Eliseojj ucanjama pascäna ucqhawa mank'eri mantäna. Ucatsti uca warmejj chachaparojj sänwa: —Uñjam, nayajj yattwa sapa cuti pascasawa aca chachajj jiwasarojj visitistu, jupasti Diosan kollana profetapawa. Jichhajj azotea patjjaru mä uta lurarapiñäni jupataqui. Ucarusti ucharapiñäniwa mä iquiña, mä mesa, mä silla, uqhamarac mä lámpara. Cunapachatï jiwasar visitt'iri jutcani ucqhasti, ucanwa kamarasiwaycani —sasa. Mä cutinjja uca utaru ict'awayañataqui purisinjja, Giezi sat uywataparusti sänwa: —Jawsanim sunamita utani warmiru —sasa. Cunapachatï uywatajj jawsanïna ucqhasti uca warmejj jupan nayrakataparuw jutäna. Ucatjja Eliseojj uywataparojj sänwa: —Aca warmirojj aqham sam: ‘Nanacampejj sumwa lurtajja, jichhajja inas mä cunsa jumataqui lurapjjerista; inas reyimpi juma laycu parlañajja munsta, jan ucajj ejerciton jilïripampisa’ —sasa. Ucjjarusti uca warmejj sänwa: —Nayajj waliquïsctwa jake masinacajj taypina —sasa. Ucatsti Eliseojj sänwa: —¿Cunsa jupa laycojj lursnajja —sasa. Ucjjarusti Giezi uywatapasti sänwa: —Janiw yatcti. Jupasti janiw wawanïquiti, chachapasti awquëjjaraquiwa —sasa. Eliseojja —jawsanim —sänwa. Uywatasti jawsanïnwa, ucampis uca warmejj uta puncuruquiwa sayt'asïna. Ucatjja Eliseojj sänwa: —Jutir marataquejja aca pachpa urunacataquisti mä wawa amparamana icht'atäyätawa —sasa. Uca warmisti sänwa: —Janiw, Diosan chhijllat jakepa, jan naya sirvirimarojj sallkjistati —sasa. Ucatsti cunjämatï Eliseojj yatiycäna, uqhamapuniwa uca warmejj usur jakëjjäna, ucat mararojja mä wawa wawachasïna. Wawasti jilsjjänwa. Ucampis mä uruwa jupajj awquiparu uñjiri sarascäna, awquipasti yapu apthapirinacampïscänwa. Ucatjja awquiparojj jach'atwa säna: —¡Ay p'ekejja! ¡P'ekewa usutu! —sasa. Ucatsti awquipajj uywataparojj sänwa: —Taycapan ucar apjjam —sasa. Uywatasti irptawayasinjja, taycapan ucaruwa jaytanjjäna, taycapasti jarphip patjjaruwa kont'ayasïna chica urcama. Ucatsti wawajj jiwjjänwa. Ucampis jupajj profetan utapar apcatasinwa iquiñap patjjaru uchäna, ucatsti jupajj puncu jist'antasinwa mistuwayjjäna. Ucatjja chachapar jawsasinjja sänwa: —Mä uywataru qhitanita mä asnompi, profetampi jiquisir sarañajjataqui, ucatsti cutt'anjjaquïwa —sasa. Chachapasti juparojj jisct'änwa: —¿Cunataraqui jichhüru jiquisiri sarätasti? Janiwa machak phajjsïquisa, ni samarañ urüquisa —sasa. Warmisti ucjjarojj sänwa —jan llaquisimti —sasa. Ucatsti sänwa: —Asno waquicharapipjjeta —sasa. Uywataparusti saraquïnwa: —Sarañäni, nayra sarcam. Janiw nayarojj sayt'ayitätati, nayajj siscäma ucqhacama —sasa. Uqhamaw uca warmejj sarawayäna, ucatjja Carmelo sat kolluruwa purïna, cawquinccäntejj profetajj ucaru. Cunapachatï Eliseojj jayat jutir uñjäna ucqhasti, Giezi sat uywataparojj sänwa: —Uñjam, sunamita warmiraquisä. Jalam catokeri, ucatsti jisct'am cunjämäsquisa jupajja, chachapasa, wawapasa —sasa. Uywatasti sariwa, ucatsti warmejj sänwa: —Waliquïsipctwa —sasa. Ucatsti kolluruwa puripjjäna, cawqhanccäntejj Eliseojja ucqharu, ucatjja profetan cayupatwa khomthapisïna. Giezi uywatapasti jac'achasïnwa warmir apakañataqui, ucampis Eliseojj sänwa: —Suyt'aquim, jupajj wali llaquitawa, ucampis Tatitojj jichhacamajj janiw yatiyquituti cuna pasatapsa —sasa. Warmisti juparojj sänwa: —Tata, ¿nayati jumar mä wawanïñajja maysmajja? ¿Janit jumarojj maycsmajja jan nayar sallkjañamjja? —sasa. Eliseojj Giezi uywataparojj sänwa: —Wact'ayasim, ucatsti thujrojja apjjarusiwayasa saram. Qhitimpitejj jiquisïta ucajja janiw aruntätati; qhititejj aruntätam ucarojj janiw jaysätati. Ucatjja thujrojj-jja wawan ajanup patjjaruwa uchäta —sasa. Ucampis wawan taycapajja Eliseorojj sänwa: —Juramentwa lurta Tatit laycu, uqhamarac juma pachpatsa, aca chekatjja janiw sarcäti jan jumampejja —sasa. Ucatjja Eliseojj jupamp chicaw saräna. Uccañcamasti Giezi uywatapajj jupanacatjja nayrwa sarcatayna, ucatsti thujrjja wawan ajanuparuwa ayjjatäna, ucampis wawajj janiw juc'sa jactcänti, ucatsti Giezi uywatajja Eliseoru jicjjatiriwa saräna: —Wawajj janiw jactquiti —sasa. Cunapachatï Eliseojj utaru mantäna ucqhasti wawajj jiwatapunïnwa, iquiñana. Ucatsti mantasinjja uta puncu jist'antasisinwa Tatitur oracionan mayiña kalltäna. Uca uta mankhenjja Eliseompi wawampiquiw ucancapjjäna. Ucatjja iquïña patjjaru maqhatasinjja, wawjjaruw wincjjatäna lacapsa, nayranacapsa, amparanacapsa wawanquirjjaruw uchäna, wawjja jupan jac'aparuw khomthapïna. Wawasti juc'at juc'at junt'utatañ kalltäna. Ucatjja Eliseojj sarakjjasinjja, maysat mayswa uca utan sarnakäna, ucjjarusti wastataw iquiñ pataru maqhatasina wawan janchipa khomthapïna. Ucatsti acatjamatwa wawajj jach'irasïna pakallk cuti, ucatjja nayranacapajja uñatatjjänwa. Eliseo profetasti Giezi uywataparu jawsasinjja sänwa: “Sunamita warmiru jawsanim” sasa. Giezi uywatapasti uqhamwa luräna, cunapachatï jupajj Eliseon nayrakataparu purinïna ucqhasti, Eliseojj juparojj sänwa: “Acajj wawamajj” sasa. Warmisti jac'achasisinjja, Eliseon cayuparuwa quillt'asïna; ucatjja wawapa irpjjarusisinjja uca utatjja mistuniwayjjänwa. Ucatjja Eliseojj Gilgal chekaruwa cutt'jjäna. Qhä urunacansti uca orakenjja mank'at t'akhesiñaw utjäna. Mä cutisti cunapachatï profetanacajj Eliseoru muytata kont'atäsipcäna ucqhajja, Eliseojj uywataparojj sänwa: “Nina patjjaru jach'a phuqhu ucham, ucatsti mank'a phayam profetanacataqui” sasa. Jupanacata maynïristi pamparuwa mistuwayatayna ch'ojjñanaca apthapisiri, ucanwa jicjjatäna mä ch'uminquir koka achunacani, uca achunacasti ch'uminquir calabazar uñtatänwa, apakasinjja capaparuw apanïna. Cutt'anjjasinjja ucanacampi qhucht'asinwa mank'aru uchantäna, jan yatisina cunäcäntï uca. Ucatjja profetanacan mank'apjjañapataquiwa loktapjjäna; ucatsti mank'aña kalltasinjja jupanacajj jach'atwa sapjjäna: —¡Profeta, aca mank'ajj venent'atawa! —sasa. Ucatjja janiw mank'cjjapjjänti. Eliseosti sänwa: “Apanirapipjjeta mä juc'a jac'u” sasa. Phuqhu mankheru jac'umpi willintasinjja sänwa: “¡Jichhajj jakenacaru mank'añataqui churapjjam!” sasa. Ucatsti jakenacajj mank'apjjänwa, ucatjja janiw cuna jan walsa phuqhunjja jicjjatcjjapjjänti. Ucatjja mä chachawa Baal-salisa sat chekata purinïna, Eliseotaqui pä tunca cebada t'ant'anaca apanirapïna, hornota ucqha khathiyataqui, uqhamaraqui apanirapïna trigo wayakaparu. Ucatsti Eliseojj uywataparojj sänwa: —Jakenacar churam mank'apjjañapataqui —sasa. Ucjjarusti uywatajj sänwa: —¿Cunjämraqui acsti patac jakenacar churästi? —sasa. Ucatsti Eliseojj sänwa: —Jakenacarojj churascaquim mank'apjjañapataqui, Tatitusti siwa: ‘Mank'apjjaniwa, ucatjja jilt'ascaraquiniwa’ —sasa. Uqhamasti, uywatajj churänwa, jupanacasti mank'apjjänwa, ucatjja jilt'ascaraquïnwa, cunjämatï Tatitojj siscäna uqhamaru. Mä chachaw Naamán sat sutini utjäna, jupasti Siria marcana reyin ejercitopana mä generalänwa, uqhamaraquiw jupajj reyina asquit uñjata, munataraquïna, jupa tokew Tatitojj Siria marcarojj atipt'ayäna uca laycu. Ucampis aca chachajj lepra usumpi usutänwa. Mä cutiwa Siria marcata mä kawkha tama soldadonacajj mantapjjäna israelitanacan orakeparu. Ucqhawa mä tawako preso catuwayapjjäna Israel oraketa, ucatsti Naamán generalan warmipar yanapiripataquiwa kheparayatäjjäna. Aca tawakosti uywiriparojj sänwa: —Uywirejjatejj saraspan Samariancqui uca profetaru uñjiri ucajja, c'umarachatäjjaspawa lepra usupatjja —sasa. Naamán generalasti reyin ucar sarasinjja yatiyanïnwa cuntï siscäna uca tawakojja uca. Ucjjarusti Siria marcana reyipasti sänwa: —Waliquiwa, sarascaquim, nayasti Israelan reyiparojj mä cartwa apayäjja —sasa. Ucatsti Naamán generalajj saränwa. Jupasti apjjarusiwayänwa quimsa tunca waranka kollke, sojjta waranka korinacaparaqui, tunca trucsusiña isinacaraqui; uqhamarac cartjja aparaquïna, ucansti aqham sänwa: “Aca carta catokäta ucqhasti yatïtawa Naamán generalajjaru, lepra usupata kollañamataqui” sasa. Cunapachatï Israel reyejj carta leet'äna ucqhajja, isipwa ch'iyanokasïna llaquisiñapa uñacht'ayasina, aqham sasa: “¿Nayasti jacaña churiri, uqhamarac jacaña apakeri Diosättisti, jupan aca chacharu qhithaniñapataqui lepra usupata kollañajjataquisti? ¡Sum amuyapjjam, ucatsti uñjapjjaraquim cunjämsa naya contrajj jan walt'aña thakejja uca!” Eliseo profetajj reyin uca carta catokasina isipa ch'iyanokasitap yatisinjja, qhitänwa aqham siri: “¿Cunatsa isima ch'iyanokastajja? Uca chachajja nayar uñjir jutpan, ucatsti yatïtawa Israelana mä profeta utjatapa” sasa. Naamanasti saränwa carropampi, uqhamarac caballonacapampi, ucatsti Eliseon utap puncuparuwa sayt'asïna. Ucampis Eliseojj mä yatiyirwa qhitäna, aqham sañapataqui “Saram Jordán jawiraru, pakallk cuti jarisim, ucatsti janchimajj k'omachatäjjaniwa” sasa. Naamanasti colerasïnwa, ucatsti sarawayjjänwa, aqham sasa: “Nayajj sayätwa: ‘Mistunchiniy nayar catokeri, ucatsti sayt'asisin Tatit Diosaparuy art'chini, ucatjja amparapampi usutäqui ucqhar lokjjatasina lepra usut kollchitani’ sasa. ¿Janiti juc'ampi suma jawiranacäqui Damasco, Abana, uqhamarac Farfar ucanacajja, Israelan take jawiranacata sipansa? ¿Janiti nayajj sarquiristjja uca jawiranacana jarisiri, ucatjja k'omachatäjjañataquejja?” sasa. Jupasti ucqhatjja wali coleratawa sarawayjjäna. Ucampis uywatanacapajj jupar jac'achasisinjja, aqham sapjjänwa: —Tata, profetatejj mä ch'ama luraña chuririscätam ucajja, ¿janiti jumajj lurcasamänjja? Ucat sipansa juc'amp asquipï: ‘Jarisim’ sisctam ucatjja k'omachatäjjätajja —sasa. Naamán chachasti Jordán jawiraru sarasinjja pakallk cutiwa uma mankhar chhaktäna, cunjämtï profetajj siscäna uqhamaru, ucatsti janchipajja mä wawan janchipjamawa tucuwayjjäna, k'omachatäjjaraquïnwa. Ucatsti jupasa, uqhamarac qhitinacatejj jupamp chica jutapcäna ucanacasa Eliseon ucaruw sarapjjäna. Purisinsti Naamán generalajj Eliseorojj sänwa: —¡Jichhajj yatjjtwa, take orakpachanjja janiw Diosajj utjquiti, jan ucasti Israelanacwa utji! Jichhasti achict'ssmawa mä wajjt'äwi catokt'ita aca juman sirvirimata —sasa. Ucjjarusti Eliseojj sänwa: —Juramentwa nayajj lurta Tatit laycu, uqhamarac uñch'uquisinquituwa, nayajj janiw ucjja catokquirismati —sasa. Naamanajj churañjja munascacchïna ucasa, Eliseojj janipuniw catokañ muncänti. Ucatjja Naamanajj sänwa: —Uqhamajja Israelan pä mula carga lak'apacsay apayita; aca sirvirimasti janiw juc'amp yakha diosanacaru loktcjjaniti nact'ayata sacrificionacsa, jan ucasti Tatituruw loktjjani. Ucampis maywa Tatitur achict'asta nayar perdonañapataqui, ucasti acawa: Cunapachatï reyejjajja Rimón sat diosan temploparu yupaychiri sarcani, ucatsti amparajjaru catt'asina, uqhamarac uca templona quillt'asiñajjäni ucqhajja, aca luratajjatjja Tatitojj perdonitpan —sasa. Ucatsti Eliseojj sänwa: — Jan llaquinic sarjjam —sasa. Naamán generalasti ucqhatjja sarjjänwa. Cunapachatï jaypach sarjjäna ucqhasti, Eliseo profetan Giezi sat uywatapasti aqham sasaw lup'isïna: “Uywirejjajja Sirianquiri Naamanarojja sarayjjaquiwa, cuntejj jupajj apancäna ucatjja jan cunsa catokasa. Nayajj juramentwa lurta jupar mäqui jicjjatir sarañajjataqui, ucatsti cunsa jupatjja catokapunïwa” sasa. Ucatsti Giezi uywatajja Naamanan khepapwa saräna. Cunapachatï Naamanajj khepapa jutasquiri uñjäna ucqhajja, jupajj carropatjja sarakänwa catokañataqui, ucatsti jisct'araquïnwa: —¿Cuna jan walt'añacha utjejja? —sasa. Ucjjarusti Giezi uywatajj sänwa: —Janiwa cunasa. Ucampis uywirejjawa qhitanitu jumar aqham sañajjataqui: ‘Pä wayna profetanacaw jichhaqui purini Efraín kollunacata, ucatsti achict'assmawa churañamataqui jupanacaru quimsa waranka kollkenaca, uqhamarac pä trucsusiña isinacampiraqui’ —sasa. Naamán generalasti ucjjarojj sänwa: —Achict'assmawa, sojjta waranka kollke catokañama —sasa. Naamanasti sascaquiwa catokañapataqui, ucatsti pä bolsanacaruwa ucharapi, pä isi trucsusiñampi, ucatjja pä uywatanacaparuwa apayarapi Giezin nayrakatapa. Cunapachatï mä kollu patjjaru puripjjäna ucqhasti, cuna kollktejj apapcäna uca uywatanacajj ucanac catokasinjja, Giezi uywatajj utaruwa imjjäna, ucatsti jupanacarojj qhitanucjjaraquïnwa. Ucjjarusti jupajj Eliseo uywiripan ucaruw sarjjäna, Eliseosti juparojj jisct'änwa: —¿Cawquitsa Giezi jutascta? —sasa. Giezi uywatasti ucjjarojj sänwa: —Janiw nayajj cawquirus sarcti —sasa. Eliseosti sascaquïnwa: —¿Cunapachatï uca chachajj carropata sarakäna jumar catokañataqui ucqhajja, nayajj janiti jumamp chica ucqhanccäyäta lup'ïwejjana? Ucampis jichhajj jumajj kollketsa, trucsusiña isinacsa catokantawa, jichhajj alasim huertonaca, uva yapunaca, ovejanaca, orko vacanaca, uywatanacsa chachatsa warmitsa. Ucampis Naamanan lepra usupaw jumaru maqhatätam, uqhamarac juman wawanacamarusa wiñayataqui. Ucatjja cunapachatï Giezi uywatajj Eliseota sarakawayjjäna ucqhajja, wali lepra usunëjjänwa, qhunur uñtata jank'oquiraquiwa uñtasïna. Mä uruwa profetanacajj Eliseoru sapjjäna: —Uñjam, cawqhantï jumampi jactan ucqhajja wali jisc'aquiwa nanacataquejja. Qhitapjjetaya Jordán jawiraru, ucatjja sapa mayni nanacajj mä jach'a lawacama aptanipjjä, qhayjaru mä uta lurañanacajjataqui —sasa. Eliseosti ucjjarojj sänwa: —Sarapjjamay uqhamajja —sasa. Jupanacatjja maynïriw säna: —Achict'assmawa, nanacamp chicay sarayasipjjeta —sasa. Eliseosti ucatjja sänwa: —Uqhamajj waliquiwa, jumanacamp chicaw sarä —sasa. Ucatjja Eliseojj jupanacamp chicaw Jordán jawircama saräna, ucansti kokanacwa c'utsuñar uchasipjjäna. Ucampis cunapachatï maynejj mä koka c'uthascäna ucqhajja, hachapwa umar jalantayi, ucatjja jach'atwa art'äna: —¡Ay, yatichiri! ¡Uca hachajj mayt'ataquiwa! —sasa. Profetasti jisct'änwa: —¿Cawqharusa jalanti? —sasa. Maynisti uñacht'ayänwa cawqharutejj jalantcäna ucqha. Ucatsti Eliseojj mä lawa c'utsusinwa ucqhar jakontäna, ucatjja hacharuwa umapataru tuysuyanïna. —Eliseosti apsupjjam —sänwa. Maynisti amparampi loktasinwa hacha apsjjäna. Siria marcanquir reyisti Israel marcampiwa guerrancäna, ucatsti oficialanacapampi mä suma parlt'asïwipansti, amtänwa cawqha chekarus campamentopajj utjnoktcani uca. Ucatsti Eliseojj qhitänwa Israelan reyipar saniñapataqui: “Jan uca chekanjama sarapjjañapataqui, sirionacajj uca chekaru sarapjjatap laycu” sasa. Uqhamatwa Israelan reyipajj ejercitopa qhitäna, cawqharutejj profetajj siscäna qhitañapataqui ucqharu amuyasiñapataqui, uqhamawa walja cutina khespiyasïna. Uca laycusti Siria marcan reyipajj, janiw cunjämätapsa amuycjjänti, ucatsti oficialanacaparu jawsasinjja sänwa: —¡Sapjjeta, qhitisa jiwasanac taypita Israel reyiru jakcattatajja! —sasa. Jupanacat maynïristi sänwa: —Janiw qhitisa, jach'a rey. Ucampis Israelancqui uca Eliseo profetawa Israel reyiru yatiyi, cuntï juma reyejj siscta ucanaca, uqhamarac iquiñama mankhena siscta ucanacsa. Ucatsti Siria marcan reyipasti sänwa: —Yatjjatapjjam cawqhanquis uca profetajj, uqhamata nayajj mä kawkha jakenaca qhitasin catuntayaniñajjataqui —sasa. Cunapachatï yatiyapjjäna Dotán chekancatapa ucqhajja, qhitänwa mä tama caballería, uqhamarac nuwasiñ carronaca, walja infantería soldadonacaraqui. Ucanacasti arumawa Dotán chekaru purintapjjäna, ucatjja marcaruw muyuntapjjäna. Eliseon uywatapajj alwata sartasinjja ankaruw mistüna, ucatsti uñjänwa ejercitompi marcar muyuntata, caballeriampi, nuwasiñ carronacampi; ucat jupajj Eliseoru yatiyiriw saräna, aqham sasa: —¡Jichhasti yatichiri! ¿Cuns camachañäni? —sasa. Eliseosti sänwa: —Jan ajjsaramti, jiwasampïqui ucanacasti juc'ampiwa, jupanacampïqui ucanacata sipana —sasa. Ucatsti Eliseojj Tatituruw oracionan mayïna, aqham sasa: “Tatitu, achict'assmawa, nayranacapa jist'aram uñjañapataqui” sasa. Tatitusti uywatapan nayranacapjja jist'aränwa, ucatsti uywatajj uñjänwa kolluna phokhantata caballerianaca, uqhamarac nina nacquiri carronaca Eliseor muytata. Cunapachatï sirionacajj jupar catuntiri jutapcäna ucqhasti, Eliseosti Tatiturojj mayïnwa, aqham sasa: “Maysmawa uca jakenacaru juyqhu tucuyañama” sasa. Ucatsti Tatitojj uca jakenacarojj juyqhwa tucuyäna, cunjämtï Eliseojj maycäna uqhamaru. Ucatjja Eliseojj jupanacarojj sänwa: “Acasti janiw uca thaquïquiti, ni aca marcasa thakapcta uca marcäquiti. Nayar arcapjjeta, nayawa irpapjjäma cawquïr chacharutejj thakapcta ucan ucaru”’ sasa. Jupasti irpänwa Samaria marcaru. Qhayar purisinsti Eliseojj mä oración luräna, aqham sasa: “Jichhasti Tatitu, nayranacapa jist'aram uñjapjjañapataqui” sasa. Ucatsti jupanacajj uñjapjjänwa Samaria marca mankhencapjjatapa. Cunapachatï Israelana reyipajj uñjäna ucqhasti, jisct'änwa Eliseoru, aqham sasa: —¿Jiwarayäti, nayan awquejja, jiwarayäti? —sasa. Ucampis Eliseojj sänwa: —Janiwa, jan jiwaraycamti. ¿Jumasti jiwayirïtatisti qhitinacarutejj jumajj espadamampi, arcomampi preso catuntcta ucanacarusti? Janiwa. Jichhasti mank'aña, umaña churapjjam, ucatsti reyipan ucar cutt'ayjjam —sasa. Ucatjja jupanacataquejj mä jach'a fiesta waquichayäna, jupanacasti mank'apjjänwa, uqhamarac umapjjaraquïna. Ucatsti reyejj jupanacarojj qhitjjänwa, jupanacasti reyipan ucaruraquiw cutt'jjapjjaraquïna. Ucqhat ucsarusti janipuniwa sirio soldado tamanacajja mantaniñ yatcjjapjjänti Israel orakeru. Uca khepatsti Siria marcana Ben-adad reyejja take ejercitopwa tantacht'äna, ucatsti Samaria marcaru sarasinwa nuwañataqui muyuntäna. Ucqhasti Samaria marcanjja mank'ata wali t'akhesiñawa utjäna, wali jist'antatätap laycusti mä asno p'ekejja quimsakallk tunca kollkewa alapänjja, uqhamarac cuarto kilo paloman wanupasa pheska kollkeraquiwa alapänjja. Mä uruwa Israelan reyipajj perka patanjama sarascäna ucqhasti, mä warmiwa jupar art'äna, aqham sasa: —¡Yanapt'itay, jach'a rey! —sasa. Reyisti ucjjarojj sänwa: —Tatitutejj jan yanapt'stam ucajja, ¿cunjämaraqui nayasti yanapt'irismasti? ¿Nayasti cunjämaraqui trigo, jan ucajj vino churirismasti? ¿Cunas camachtam? —sasa. Warmisti sänwa: —Aca warmejj sitänwa: ‘Apanjjam wawama jichhüru mank'antjjañäni, nayan wawajj-jja kharüruraquiw mank'antjjaraquiñäni’ —sasa. Ucatsti wawajj-jja phayantasinjja mank'asipjjtwa. Khepürusti nayajj sistwa: ‘Wawam acar apanim mank'asiñataqui’ sasa, ucampis jupajj wawapjja imantasjjewa —sasa. Reyisti uca warmina arunacapa ist'asinjja, isinacapjja ch'iyanokasïnwa colerasiñapa uñacht'ayañataqui. Jupasti perka patancascänwa, ucatsti jakenacajj uñjapjjänwa k'ara janchiruqui chhanqha isimpi isthapitätapa. Ucatjja reyejj jach'atwa arsüna: “¡Diosajj nayarojj jan walpuni mutuyitpan, janitejj jichhürpacha Safat chachan Eliseo yokapar p'ekepa apakcä ucajja!” sasa. Eliseosti utapanjja chuyman awquinacampiw konuscäna. Uccañcamasti reyejj jakenacapata mayni jakeparuw qhitanïna. Ucampis janirara reyin qhitapajj purincäna ucqhasti, Eliseojj uca awquinacarojj sänwa: —Uñjapjjam, cunjämsa uca jake jiwayirejj mayniru qhitani p'ekejja apakañapataqui. Ucampis ist'apjjeta: cunapachatï qhitapajj purincani ucqhasti puncu jist'antapjjam jan mantayanipjjamti, jupan khepapatsti reyin jutatapaw ist'asiraqui —sasa. Jupanacampi uqham parlquipanwa qhitatajj purinïna jupan ucaru; ucatsti Eliseorojj sänwa: —Chekpachansa Tatitojjaya aca jan walt'añjja apayanchistojja, ¿cunsa nayajj jupat juc'ampi suyiristjja? Eliseosti ucjjarojj sänwa: —Ist'am Tatitun arupa. Tatitusti aqham siwa: ‘Kharürusti aca pachpa horasanwa Samaria marca mantañana pakallk kilo jac'uw alasiñajj utjani mä sapa kollketaquiqui, uqhamarac tunca pheskan kilo cebadasti mä sapa kollketaquiquiraquiw alasiñajj utjaraquini’ sasa. Reyin yanapiripasti profetarojj sänwa: —Tatitojj alajjpachata jist'arancaspa ucasa, janiw lurascaspati cuntï jumajj siscta ucajja —sasa. Ucampis Eliseojj sascaquïnwa: —Juma pachpawa ucjja uñjätajja, ucampis janiw ucjja mank'cätati —sasa. Uccañcamasti leprampi usuntata pusi chachanacawa jupanaccama parlasipjjäna marcaru mantañ puncuna, aqham sasa: —¿Cunsa lurasctan aca chekana kont'ata jiwaña suyasinjja? Marcar mantañataquitejj amtasiñänejja, jiwjjaquiñäniwa, uca mankhena mank'at wali t'akhesiña utjatapata; aca chekan kont'ata kheparañactï amtasiñänejja, uqhamaraquiquiw jiwjjaquiracsna. Ucampis mäpitay sirionacan campamentoparu sarjjañäni, janitejj jiwayquistanejja jacascañäniwa; ucampis jiwayjjestani ucasti, cunjämatsa jiwjjaraquiñäniwa —sasa. Uqhamawa jupanacajj aruma sartawayasina sarapjjäna sirionacan campamentoparu; ucampis cunapachatï jac'ancjjapjjäna ucqhasti amuyasipjjänwa jan qhitis utjatapa. Tatituwa sirio ejercitorojja ist'ayatayna nuwasiñ carronacana, caballerianacana suenatapa, uqhamarac mä jach'a ejerciton suenataparaqui. Sirionacajj ucapachajj amuyapjjänwa Israel reyin minc'asitapa hitita reyinacaru, uqhamarac egipcio reyinacaruraqui jupanacar nuwantañapataqui. Ucatpï jupanacajj arumthapiru sartasisina jaltjjapjjatayna, carpanacapa apanucusa, uqhamarac caballonacapa, asnonacapa apanucusaraqui, campamentjja apanucuwayapjjänwa cunjämäcäntejj uqhampacha jacañapa khespiyasiñataqui. Uca lepra usun jakenacajj campamento thiyaru purisinjja, mä carparuwa mantapjjäna, ucatsti mank'añaru, umañaruwa uchasipjjäna; catuntasipjjaraquïnwa kollke, kori, uqhamarac isi, ucatsti sarasinjja imantanipjjänwa. Ucat cutt'anisinsti yakha carparuraquiwa mantapjjäna, ucansti uqhamaraquiquiw yänaca apsuwayasina imantiri sarapjjäna. Ucampis jupanaccamaw parlasipjjäna, aqham sasa: —Janiw wal lurctanti. Jichhürojj suma yatiyäwi apañasaw wact'istu, ucampis jiwasajj amuct'asctanwa. Jiwasatejj kharürcama suyascañäni ucajja, juchanitwa uñt'istani. Asquiwa palacioru sarasina yatiyaniñasajja —sasa. Ucatsti sarasinjja, marcan uñjirinacaparuwa jawsapjjäna, ucatsti sapjjänwa: “Sirionacan campamentoparuwa sarapjjta, ucatsti janipuniw qhitirus jicjjatapcti, ni qhitirus parlasiri ist'apcaracti. Ucansti caballonaca, asnonaca chint'ataquiwa ucancasipcatayna, uqhamarac carpanacajja cunjämtejj ucht'asipcäna uqhampacharaquiw ucancascatayna” sasa. Marcaru mantañ puncu uñjirinacasti, ucspachawa palacionquirinacaru jawsanipjjäna. Ucatsti reyejj sartasïnwa, arumäcchi ucasa, ucatjja oficialanacaparusti sänwa: —Amuyt'ayapjjämawa cuntejj sirionacajj jiwasaru lurañ munquistu uca. Jupanacajj yatipjjewa mank'at t'akhesitasjja, ucatsti campamentota mistusinjja pamparuw imantasipjje, amuyasina cunapachatï marcat mistupcañäni ucqhajja jacquirpacha jiwasar catuntañapataqui, ucatsti marcaru mantaniñataquiraqui —sasa. Ucampis maynïr oficialapasti sänwa: —Qhitaspan mä kawkha chachanaca pheska caballojj jilt'quistu ucanacata, ucatsti uñjañäni cunay paschini jupanacampi. Jupanacajj jacapjjchini, jan ucajj jiwapjjchini ucajja, janiw ucampejj jupanacana jacañanacapajj juc'amp sumäcaniti, ni jan walïcaraquinisa mayni israelitanacajj acan kheparctan ucanacat sipanjja —sasa. Uqhamasti pä carro caballonacampi waquicht'asinjja, reyejj sirionacan campamentoparuwa qhitäna, jupanacajj uñjanipjjañapataqui. Jupanacasti Jordanaru puriñcamawa sirionacana saratanacapa arctapjjäna, ucansti jupanacajj uñjapjjänwa uca thacpachana sirionacajja mäqui jaltjjañataquejj isinacapa, yänaka willtawayapjjatapa. Ucatsti reyin qhitatanacajj cutt'anjjasinjja, reyirojj yatiyapjjänwa cuntejj uñjanipcäna ucanaca. Jakenacasti ucspachawa mistusina sirionacana campamentonacaparu jupanacatac aptasiri sarapjjäna. Cunjämtï Tatitojj siscäna uqhamarjama, pakallko kilo jac'ojj aljasïnwa mä kollkeruqui; tunca pheskan kilo cebadasti aljasiraquïnwa mä kollkeruquiraqui. Reyisti wali suma uñt'ata yanapiriparojja sänwa: —Jumajj marcar mantañ puncwa uñjäta —sasa. Ucampis jakenacajj juparojj puncu tincuyasin taquisiwayapjjäna, uqhamaw jiwjjäna cunjämtï profetajj siscäna uqhamaru, reyejj jupar uñjiri sarcäna ucqhajja. Uqhamawa phokhasïna cuntï profetajj reyir siscäna aqham sasa: “Samaria marcar mantañanjja aljasiniwa pakallk kilo jac'usa, jan ucajj tunca pheskan kilo cebadasa mä sapa kollkeruqui”. Oficialasti profetarojj sänwa: “Tatitojj alajjpachatsa ventananaca jist'arasincpan, janiw ucajj phokhascaspati” sasa. Ucampis Eliseojj yatiyänwa nayrapampi jupajj ucjja uñjañapa, ucatsti jan ucata mank'añaparaqui sasa. Uqhamapuniwa phokhasïna, jakesti marcaru puncu mantañawjanwa tincuyas taquisipjjäna, ucatsti jiwjjaraquïnwa. Eliseosti parlänwa cawquïr warmin wawaptï jiwatata jacatataycäna uca warmiru, aqham sasa: “Jumajj familiamampi yakha chekaru jaquir sarjjam, Tatitojj yatiyituwa: Aca orakenjja mach'awa utjani pakallk mara” sasa. Warmisti wact'ayasisinjja luränwa cuntï profetajj amuyt'aycäna uqhamaru. Jupasti familiapampejj sarjjänwa filisteonacan orakeparu, ucanwa pakallk mara jacañataqui kheparäna. Uca pakallk mara pasatatsti uca warmejj filisteonacan orakepatjja cutt'anjjänwa, ucatsti reyin ucaruw saräna utapa orakenacapa cutt'ayasjjañataqui. Reyisti profeta Eliseon Giezi uywatapampiw parlascäna, reyisti juparojj mayïnwa take muspharcañanactï Eliseojj lurcäna ucanac yatiyañapataqui. Giezi chachajj reyirojj parlascänwa cunjämtï Eliseojj mä warmin wawapar jactaycäna, uca pachpa horasanwa uca warmejj reyin ucar purinïna, uta, orakenacapa cutsuyasjjañataqui. Ucatsti Giezi chachajj reyirojj sänwa: “Rey, acapï uca warmejja, uqhamarac acaraquiw uca wawapajja qhitirutejj Eliseojj jactaycäna ucajja” sasa. Reyisti warmirojj jisct'änwa, ucatsti jupajj take jacäwipwa yatiyäna. Ucjjarojja reyejj wali suma uñt'ata oficialaparojj sänwa: “Jumajj cutt'ayanjjam aca warmiru take cunanacapatï jupancqui ucanaca, uqhamarac take cunanactejj orakenacapajj achcäna ucanaca, jupajj mistcäna ucqhata jichhacama” sasa. Eliseosti ucatjja Damasco marcaruwa saräna. Uca urunacansti Siria marcana Ben-adad sat reyipaw usutäscäna, ucatwa yatiyapjjäna profetan purinitapa. Ucatsti reyejj Hazael chacharojj sänwa: “Mä wajjt'äwi apjjarusiwayasajj profetan ucaru saram. Ucatjja Tatitur jisct'ayanirapita: ‘¿Aca usutjja waliptiristti, janicha?’ ” —sasa. Hazael chachasti profetan ucaruw saräna, Damasco marcana cuna suma yänacatejj utjcäna ucanacat wajjt'añatac apjjarusiwayasa, pusi tunca camellonacaru qhumuntata. Jupan nayrakataparu purisinsti sänwa: —Siria marcana Ben-adad reyiw qhitanitu, qhititejj jumarojj mä awquirjama uñt'astam uca, usupata waliptaniti, janicha uc jisct'añataqui —sasa. Eliseosti ucjjarojj sänwa: —Saram, ucatsti sanim: ‘Usupatjja waliptaniwa’ sasa, ucampis Tatitojj yatiyituwa: ‘Cunjämatsa jiwapuniniwa’ —sasa. Acatjamatwa Eliseojj Hazael chacharojj wali uñcatäna jaypacha uca chachar llaquisiyañcama. Ucatjja profetajj jachañaruwa uscusïna. Ucat Hazael chachajj juparojj jisct'änwa: —¿Cunatsa, tata, jachtajja? —sasa. Eliseosti ucjjarojj sänwa: —Nayajj yattwa, jumajj jan walwa israelitanacaru lurätajja uca, nuwasiñataqui lurat utanacapjja ninampiwa naqhantayäta, ucanquir waynanacarojj espadampcamaw jiwarayäta, jisc'a wawanacarusti jiwayaraquiquïtawa, uqhamarac usur jake warminacarusti puracanacapwa jist'jaraquïtajja ucanac yatisaw jachta —sasa. Ucjjarusti Hazael chachajj sänwa: —¡Nayasti janiw cunäctsa, jan ucasti mä anjamaquïtwa! ¿Cunjämaraqui ucsti luririststi? —sasa. Ucjjarusti Eliseojj saraquïnwa: —Tatituw nayar yatiyitu jumana Siria marcana reyïñama —sasa. Hazael chachajj Eliseon ucatjja sarawayjjänwa, ucatsti reyipan ucaruw purjjäna. Reyisti juparojj jisct'änwa: —¿Camstamsa Eliseojja? —sasa. Hazael chachasti juparojj sänwa: —Nayarojj yatiyituwa jumajj usumatjja waliptjjätawa —sasa. Ucatsti uca khepürojj Hazael chachajj sarasinjja, mä isi umar chilltasinwa reyin ajanupata tapjjatäna, uqhamatwa reyejj jiwjjäna. Ucat ucjjarusti Hazael chachaw reyëjjäna jupa lanti. Israel marcana Acab sat chachan Joram yokapajj pheska mara apnakascäna ucqhawa Judá marcana Josafat chachan Joram yokapajj apnakañ kalltäna. Jupasti quimsa tunca payani maranïnwa cunapachatï reyïña kalltcäna ucqhajja, ucatjja Jerusalenanjja quimsakallko maraw apnakäna. Ucampis jupajj sarnakänwa cunjämtï Israelan reyinacapajj sarnakapcäna uqhamaraqui, ucatsti Acab reyita sarakapqui ucanacan sarnakatapjamaraqui, warmipajj Acab castätap laycu, uqhamasti luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana. Ucampis Tatitojj janiw Judá marcaru tucjañ muncänti, David uywataparu qhuyapayasitap laycu. Juparusti Tatitojj arsünwa mä lamparjja nactatapuni jupan nayrakatapana jaytaña. Joram reyejj apnakascäna uca maranacanjja Edom marcajj Judá marcataquiw sayt'asjjäna, ucatsti jupa pachpaw reyipa utt'ayasïna. Ucatjja Joram reyejj saränwa Zaer sat chekaru take nuwasiñ carronacapampi, arumjaru sartasisinjja nuwasiñ carronacan capitananacapampiw sarapjjäna nuwantañataqui, muyuntapcäna uca edomitanacaru, ucatsti jaltayapjjänwa. Uqhamawa Edom marcajj Judá marcata khespiyat sarnakañapa jicjjatäna jichhürcama. Uqhamaraquiw qhä urunacanjja Libna marcajj khespita sarnakasiñjja jicjjataraquïna. Ucat ucjjaru Joram reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapasa kellkatäna Judá ucanquir reyinacan crónicas sat libropana. Cunapachatï Joram reyejj jiwjjäna ucqhajja, imt'jjapjjänwa Davidan Marcapana awquinacapamp chica. Ucjjarusti jupa lantejj reyëjjänwa Ocozías sat yokapa. Israel marcana Acab chachan Joram yokapajj tunca payan maranaca apnakcäna, ucqhawa Joram chachan Ocozías yokapajj Judá marcana reyïña kalltäna. Reyïña kalltcäna ucqhasti pä tunca payani maranïnwa, ucatsti Jerusalenanjja mä marawa apnakäna. Taycapasti Atalía satänwa, jupasti Israel marcan Omri sat reyit jutirïnwa. Ocozías reyisti Acab reyin sarnakäwipwa arcäna, uqhamarac mayni reyinacapjamaraqui, ucatjja Acab reyin familiapampi sumancatap laycusti, jupan luräwinacapajja jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana. Ocozías reyisti Acab chachan Joram sat yokapampiwa mayachasïna Galaadanquir Ramot chekana Siria marcanquir Hazael sat reyimpi nuwasiñataqui. Ucampis sirio jakenacajja Joram reyirojj usuchjapjjänwa. Ucatsti Joram reyejj Jezreel chekaruwa cutt'jjäna. Jupasti cutt'anïnwa Ramotanquiri sirio jakenacajj nuwasïwin usuchjapcäna ucanac kollt'asiñataqui, uca nuwasïwisti Siria marcanquir Hazael reyimpïnwa. Ucatsti Ocozías reyejj Jezreel chekaruw saräna Joram chacharu uñjiri jupan usutätap laycu. Eliseo profetasti jawsänwa profetanacan tamapata maynïriru, aqham sasa: “Wact'ayasim mistuñataqui. Aceite apjjarusiwayasajja, saram Galaadanquir Ramot chekaru. Qhuriru purisinsti Josafat chachan Jehú sat yokaparu thaktam, jupasti Nimsi chachan allchhipawa. Jupan ucar mantasinjja, masinacapat yakhaktayasajja yakha utaru irpam. Ucatsti aceite catusinjja, p'ekep patjjaparu warjjatam, aqham sasa: Aqham siw Tatitojja: “Nayaw utt'aysma Israelan reyipata. Ucatsti puncu jist'arasisinjja mäquiw jalsuniwayjjäta jan sayt'asa” —sasa. Uca wayna profetasti saränwa Galaadanquir Ramot chekaru; ucatsti ucar purisinjja jicjjatänwa ejerciton capitananacapa tantachatäsquiri. Ucatsti sänwa: —Capitanajjarojj may yatiyañajjaw utjitu —sasa. Ucjjarusti Jehú capitanajj sänwa: —Take nanacatjja ¿qhitirusa? —sasa. Profetasti ucjjarojj sänwa: —Juma capitanajjaruwa —sasa. Ucspachaw Jehú capitanajj sartasisina utaru mantäna. Ucatsti profetajj p'ekeparuwa aceite warjjatäna, aqham yatiyasa: —Israelan Tatit Diosapajj aqham siwa: ‘Nayawa Israel marcajj-jjarojj reyita utt'aysma. Jumawa tucjäta Acab reyit uywataman saraker wawanacaparu, uqhamatwa cutsuyäta Jezabel warmina profetanacajjana, take sirvirinacajjana wilanacapa wartatapata. Acab reyin take familiapawa k'al tucjatäni; Israelan take aytat chachanacaparuw k'al tucjäjja, janiw qhitis jacasquiri kheparcaniti. Acab chachat saraker chachanacampejja, cunjämtï lurcta Nabat chachan Jeroboam yokapampi, uqhamarac Ahías chachan Baasa yokapampisa uqhama. Ucampis Jezabel warmirusti anunacaw mank'apjjani Jezreel pampana, ucatsti janiw qhiti imt'iripasa jicjjatascaniti’ —sasa. Uqham sasasti profetajj puncu jist'arasisaw jalsuwayjjäna. Ucatsti cunapachatï Jehú capitanajj reyin oficialanacapan ucar saräna ucqhasti, jupanacajj jisct'apjjänwa: —¿Cunas pasi? ¿Cunataquis uca lokhe jakejj jumamp jiquisiri jutejja? —sasa. Ucjjarusti Jehú capitanajj sänwa: —Jumanacajj juparojj uñt'apjjtawa, uqhamarac cunjäm parlirïtapsa yatipjjaractawa —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Janiw ucajj chekäquiti. ¡Jichhajj take yatiyapjjeta! —sasa. Ucjjarusti Jehú capitanajj sänwa: —Aqhamwa situ: “Aqham siw Tatitojja: ‘Nayawa utt'aysma Israel marcana reyipata’ ” —sasa. Ucat ucspachawa sapakat mayni jupanacajj capanacapa apakasisina cayupa nayrakataru jant'acupjjäna ucanjam maqhatañapataqui. Ucatsti ovej wajjrata pututt'asinjja art'apjjänwa: “¡Jehú capitanaw reyejja!” sasa. Josafat chachan Jehú yokapaw Joram reyi toke amtäna, jupasti Nimsi chachan allchhipänwa. Joram reyejj Galaadanquir Ramot chekatwa tuwakasisa nuwasisipcäna Siria marcana Hazael reyin nuwir jutatapata. Joram reyisti Jezreel chekaruw cutt'awayjjäna usuchjatanacapa kolljjatayasiñataqui, uca usuchjatanacapsti Sirianquiri jakenacawa Hazael reyimpi nuwasïwina lurapjjatayna. Ucatsti Jehú capitanajj masinacaparojj sänwa: “Jumanacatejj chekpachan nayan reyïñajja munapjjsta ucajja, jan qhitirus marcatjja mistuyapjjamti Jezreel marcar sarasin yatiyaniñapataqui” sasa. Ucatsti nuwasiñ carropar sarjjatawayasawa Jezreel marcaru saräna, cawquintejj Joram reyejj iquiñancascäna ucaru. Judá marcan Ocozías reyipas uqhamaraquiw uñjiri saräna Joram reyin ucaru. Jezreel marcana torrepan uñch'uquiripajja Jehú capitanan tamaparu jac'achasiniri uñjasinjja, jach'atwa art'äna: —¡Jakenacaw juti! —sasa. Ucatsti Joram reyejj sänwa: —Mä chacharu caballjjat qhitapjjam jisct'aniñapataqui, jiwasampiti jan ucajj jiwasamp nuwasiricha uc yatiniñapataqui —sasa. Caballjjat sarqui uca chachasti Jehú capitanaru jicjjatasinjja sänwa: —Reyiw qhitanitu jumanacajj jupampïpjjtati, jan ucajj jupamp nuwasirïpjjtacha uca jisct'iriwa jutta —sasa. Jehú capitanasti ucjjarojj sänwa: —Uca toketjja janiw cuna lurañamasa utjctamti. ¡Nayar jakcattasa arquita! —sasa. Ucatjja uñch'uquirejja yatiyänwa: —Yatiyiristi jupanacan ucaruw puri, ucampis cutt'anitapajja janiw uñjascjjeti —sasa. Ucjjarusti reyejj yakha chacharuwa caballota qhitaraqui, uca chachasti jupanacan ucar purisinsti siwa: —Reyiw qhitanitu jupampïpjjtati, jan ucajj jupamp nuwasirïpjjtacha uc jisct'iriwa jutta —sasa. Ucjjarusti Jehú capitanajj sänwa: —Uca toketjja janiw cuna lurañamas utjctamti. ¡Nayar jakcattasa arquita! —sasa. Uñch'uquiristi wastatampiwa yatiyi: —Maynisti jupanacan ucaruwa puri, ucampis cutt'anitapajja janiw uñjascjjeti. Qhititejj carro apanqui ucajja Jehú capitanjamaquiwa, Nimsi chachan allchhipa, jupasti mä lokher uñtatwa carrjja apani, cunjämatï apnakerïqui uqhama —sasa. Ucatsti Joram reyejj sänwa: —¡Nuwasiñ carrojja caballonacar chincatapjjam! —sasa. Jupanacasti carropjja chincatapjjänwa, ucatsti Israelan Joram reyimpi, uqhamarac Judá marcan Ocozías reyimpejja mistuwayapjjänwa Jehú capitanaru jicjjatiri sapa maynisa nuwasiñ carropancama. Jupanacasti jicjjatapjjänwa Jezreelanquiri Nabot chachan orakepana. Joram reyejj Jehú capitanar uñjasinjja sänwa: —¿Jehú, jumajj nayampïtati, jan ucajj nayamp nuwasirïtacha? —sasa. Ucjjarusti Jehú capitanajj sänwa: —¿Cuna sumancañaraqui jumampi utjaspasti Jezabel taycamajj jan walinacana sarnakascaqui yakha chachanacampi, uqhamarac walja laykasiñanacapampisa ucqhajja? —sasa. Ucat ucspachaw Joram reyejj carropa cutiquipstayasajj jaltjjäna, Ocozías reyiru aqham jach'at art'asa: —¡Ocozías, sallkjatätanwa! —sasa. Ucampis Jehú capitanajj arcopampi flecht'asinjja Joram reyirojj jiqhanëjjatwa wact'ayäna, ucatsti chuymapwa passuyäna, jan wali usuchjata pachpa carropjjaru liwisiyasina. Ucatsti Jehú capitanajj Bidcar sat yanapiriparojja sänwa: “Ucat apsusinjja Jezreelanquiri Nabot chachan orakeparu liwtanim, nayajj amtasctwa cunapachatï jumamp mayampi Acab awquipana nuwasiñ carronacapa apapcäyätan ucqhajja, Tatituw aca mutuyäwi jupataqui arsüna aqhama: ‘Cunjämtï wasürojja Nabot chachana, uqhamarac wawanacapana wilanacapa uñjtjja, uqhamaraquiw churäma cunatejj wact'ctam ucjja aca pachpa orakena. Naya Tatituwa ucjja arsta’ sasa. Uqhamasti jumajj catusinjja, Nabot chachan orakeparu liwtanim, cunjämatï Tatitojj arscäna uqhamaru.” Judá marcanquiri Ocozías reyejj uqham uñjasinjja Bet-hagan tokeruwa jaltjjäna. Ucampis Jehú capitanajj arctasinjja sänwa: “¡Juparus jiwayapjjaraquiquim!” sasa. Ucatsti carrop pachparuwa usuchjapjjäna Gur sat alayana, Ibleam sat jac'ana, ucampis jupajj Meguido sat chekacama jaltjjasinwa ucan jiwjjäna. Ucatjja uywatanacapawa mä carrot Jerusalencama apjjapjjäna, ucatsti Davidan Marcapanjja familianacapas imatäcän ucqharuw imt'jjapjjäna. Ocozías chachajj Judá marcan reyipäñjja kalltataynawa, cunapachatï Acab chachana Joram yokapajj tunca mayani mara apnakcäna ucqha. Jehú capitanajj ucatjja Jezreel chekaruw saräna. Jezabel warmejj uc yatisinjja, nayranacapjja pintasitaynawa, uqhamarac ñic'utanacapsa c'achachasitayna, ucatsti mä ventanaruwa jac'achasïna. Ucatjja cunapachatï Jehú capitanajj marca mantañaru purïna ucqhajja, uca warmejja sänwa: —¿Cunjämäsctasa reyiru jiwayiri Zimri? —sasa. Jehú capitanajj ventanar uñtasinjja sänwa: —¿Qhitis nayampejja? —sasa. Ucatjja palacionquiri paya, jan ucajj quimsa oficialanacawa jupataqui alt'asinipjjäna. Ucatsti Jehú capitanajj sänwa: —¡Aca aynacharu jakokanipjjam! —sasa. Jupanacasti uca warmirojja aynacharuwa jakokanipjjäna, wilapasti perkaruwa ch'itekcatäna, uqhamarac caballonacarusa, uca caballonacasti Jezabel warmirojj takjjatapjjaraquïnwa. Ucjjarusti Jehú capitanajj mank'eri, umiriw sarjjäna. Ucat jayp'urusti Jehú capitanajj sänwa: —Uca ñankha warmiru uñjanipjjam, ucatsti imt'anjjapjjam; jupasti ucat ucsarojj reyin phuchaparaquiwa uca laycu. Ucampis cunapachatï uca warmiru imt'iri sarapcäna ucqhajja, jicjjatjjapjjänwa p'eke ch'aqhampi, cayunacampi, amparanacapampiqui. Ucatjja Jehú capitanaruwa yatiyiri sarapjjäna, Jehú capitanasti arsünwa aqhama: —Tatitojj sapinïnwa Tisbe chekanquir Elías profeta sirvirip toke: ‘Jezabelan janchipjja anunacaw mank'ani Jezreel chekana; jiwat janchipasti willjatäniwa wanur uñtata Jezreel orakena, jan qhitinsa uñt'añjamaraquïniwa’ —sasa. Acab reyejj Samaria marcanjja pakallk tunca yokanacanïnwa; ucatsti Jehú reyejj cartana kellkasinwa apayäna uca marcan jilïrinacaru, chuyman awquinacaru, Acab reyin wawanacapar uywir chachanacaru, aqham sasa: “Jumanacajja qhitinacatejj Acab reyin wawanacapar uñjapcta, uqhamarac caballonacapsa, nuwasiñ carronacapsa, nuwasiñatac lurat plazanacsa, armanacapsa ucanacajja, aca cartanaca mäqui catokasinjja, jumanacajj Acab reyin wawanacapat mayniru sumäqui, p'ekenïqui ucar ajllisina awquipan tronopar kont'ayapjjam, ucatsti nuwasipjjam reyiman utap laycu” sasa. Ucasti jupanacarojj walwa ajjsarayäna, sapjjaraquïnwa: “Jupampejj pä reyisa janiw nuwasiñ puedcänti ¿cunjämarac jiwasasti jupamp nuwassnasti?” sasa. Ucatsti palacionquiri mayordomosa, uca marcan gobernadorapasa, chuyman awquinacasa, uqhamarac Acab reyin wawanacap uñjiri chachanacasa qhitapjjänwa Jehú reyir saniñapataqui; aqham sasa: “Nanacajj juman amparamancapjjtwa, ucatsti cuntejj sapquitäta ucwa lurapjjäjja, ucampis janiw qhitirus reyit utt'ayapcäti. Jumajj lurascaquim cunjämay jumataqui asquïchi uqhamaru” sasa. Jehú reyejj payïr cutinwa carta kellkasa apayäna, aqham sasa: “Jumanacatejj nayampïpjjsta ucajja, ucatsti cuntï sapcäma ucarutejj ist'añ munapjjchista ucajja, Acab reyin wawanacapar p'ekenacapa apakapjjam, ucatsti kharüru aca pachpa horasaru Jezreel chekaru uñjiri jutapjjeta” sasa. Acab reyina pakallk tunca yokanacapsti marcanquir jilïr jakenacaw uywapjjäna. Jupanacasti aca cartanaca catokasinjja, uca pakallk tunca yokanacap catusinjja jiwarayapjjänwa; ucatjja p'ekenacapa apakasinjja canastanacaruwa uchapjjäna, ucatsti Jezreel chekaruwa apayapjjäna. Yatiyirejj Jehú reyin ucar purïna ucqhajja, aqham sänwa: —Reyin yokanacapan p'ekenacapwa apanipjje —sasa. Ucjjarusti Jehú reyejj sänwa: —Marca mantañawjaru payaru montont'apjjam, ucatsti uca chekaru jaytapjjam kharürcama —sasa. Khepürojja, Jehú reyisti mistusinjja sayt'asisin take marcanquir jakenacarojj sänwa: “Jumanacajj janiw juchanïpctati. Nayawa reyejja toke amtasina jiwayta; ucampisa ¿qhitisa take acanacaru jiwarayejja? Jumanacajj sum yatipjjam, cuntï Tatitojj arscäna Acab reyin familiapataqui take ucajja phokhasiniwa. Tatit pachparaquiw luräna cuntï arscäna Elías sirvirip toke ucjja” sasa. Jehú reyisti Jezreel marcan Acab reyin familiapat jilt'irirojja jiwarayänwa, take wali aytata jakenacaparu, wali suma amigonacaparu, uqhamarac sacerdotenacaparusa. Janiw qhitirus jacquir jaytcänti. Ucatsti Samariaru thaquinjama, sarcasinsti awatirinacana Bet-equed sat chekaruw purïna. Ucansti Judá marcanquir Ocozías reyin jilanacapampiwa jiquisïna. Jehú reyisti jupanacarojj jisct'änwa: —¿Qhitinacäpjjtasa jumanacajja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Nanacajj Ocozías reyin jilanacapäpjjtwa, reyin wawanacaparuw aruntir jutapjjta, uqhamarac reinan wawanacaparusa —sasa. Ucatsti Jehú reyejj arquirinacaparojj sänwa: “Jacquirpacha catuntapjjam” sasa. Jehú reyin arquirinacapasti jacquirpachwa catuntapjjäna, ucatsti awatirinacan Bet-equed sat uma phuch'u jac'anwa jupanacar qharirapjjäna. Jupanacasti pusi tunca payan jakenacäpjjänwa, janiw qhitirus jacasquiri jaytapcänti. Jehú reyejj ucqhat sarjjasinsti, jiquisiraquïnwa Recab chachan Jonadab yokapampi, jupasti aruntiriw mistunïna. Jehú reyisti jupar aruntasinjja sänwa: —¿Juman amtäwimajja nayataquejj asquiti, cunjämatï nayan amtäwejjajj jumataqui asquïqui uqhama? —sasa. Ucjjarusti Jonadab chachajj sänwa: —Jïsa, uqhamawa —sasa. Ucjjarusti Jehú reyejj sänwa: —Uqhamächi ucajja, amparam ayanim —sasa. Jonadab chachasti amparapjja lokcatänwa, ucatsti Jehú reyejj carroparuwa irpcatäna, aqham sasa: —Nayamp chica sarañäni, ucatsti uñjätawa Tatitur ancha munatajja —sasa. Uqhamawa carropata irpäna. Jehú reyisti Samaria marcar mantasinjja Acab reyin take familianacaparuwa jiwarayäna, qhitinacatejj jacasquiri kheparasipcäna ucanacaru. Jan mayninwa tucjäna, cunjämtï Tatitojj arscäna Elías toke uqhamaru. Uca khepatsti Jehú reyejj marcanquir take jakenacaru tantacht'asinjja sänwa: “Acab reyejj Baal diosarojj mä juc'aqui yupaychänjja, ucampis nayajj juc'ampwa yupaychäjja. Ucatsti jichhajj jawsanipjjam Baal diosan take profetanacaparu, yupaychirinacaru, uqhamarac sacerdotenacaparusa, jan qhitis janiw sispati nayajj mä jach'a sacrificio waquichta Baal diosar loktañataqui. Qhititejj jan jutcani ucasti juchañchatäniwa.” Ucampis Jehú reyejj waquichänwa aca c'ari arunaca, Baal diosar yupaychiri jakenacar jiwarayañataqui; ucatwa säna: yatiyapjjañapataqui Baal diosataqui jach'a fiesta lurayaña, ucasti uqhamawa lurasïna. Ucatsti yatiyirinacwa qhitäna take Israel orakpacharu, ucatjja Baal diosar take yupaychirinacaw templor purinipjjäna. Janiw qhitis jan ucanccänti, jan ucasti Baal diosan templopajj phokhänwa mä thiyata maya thiyacama. Jehú reyisti isinaca uñjir chacharusti sänwa: “Culto lurañ isinaca apsunim Baal diosar take yupaychirinacapataqui” sasa. Isinaca uñjiristi uqhamwa luräna. Ucjjarusti Jehú reyimpi, uqhamarac Jonadab chachampejja, Baal diosan temploparuwa mantapjjäna. Ucatsti Jehú reyejj Baal diosan yupaychirinacaparojj sänwa: “Sum amuyapjjam jan jumanac taypina Tatitur yupaychirinacajj utjcpanti, jan ucasti Baal diosar yupaychirinacaqui utjpan” sasa. Baal diosar yupaychirinacapasti templorojj mantapjjänwa sacrificionaca, uqhamarac nact'at ofrendanaca loktañataqui. Uccañcamasti Jehú reyejj ankäjjanjja quimsakallk tunca jakenacwa uchäna, suma ewjjasa aqham sasa: “Qhititejj jaltaycani amparanacamaru jaytapcsma uca jakenacata maynirusa ucajja, jacañapampiwa pagañapäni” sasa. Jehú reyejj nact'at ofrendanaca loktañ tucuyjjasinjja, guardianacarusa, oficialanacarusa sänwa: “¡Mantanipjjam, ucatsti jiwarayapjjam! ¡Jan qhitis jaltpanti!” sasa. Jehú reyin jakenacapasti espadan puntapampiwa jupanacar jiwarayäna, ucatsti jaksunipjjänwa. Ucatjja Baal diosan templopan santuarioparuwa mantapjjäna. Ucatsti apsunipjjänwa wali ajjsarata lawanaca, ucatjja ninampiwa naqhantayapjjäna. Ucjjarusti tucjapjjaraquïnwa Baal diosan altarapa, temploparusa, khellapataruwa tucuyapjjaraquïna, ucasti jichhürcamawa uqhamäsqui. Jehú reyisti uqhamwa Israelana Baal diosaru tucjäna. Ucampis Jehú reyejj janiw sarakcänti, Nabatan Jeroboam yokapajj jucha luräwinacapampi israelitanacaru juch luraycäna ucanacatjja, jan ucasti yupaychascaquïnwa Dan, uqhamarac Betel chekanacanquir korit lurat vaca kallunacaru. Tatitusti Jehú reyirojj sänwa: “Jumajja nayan nayrakatajjana asqui luratamata, uqhamarac chekaparu, uñjatamata Acab reyin familiapampi, cunjämtï nayajj muncäyäta uqhamaru, Israelan tronopanjja jumat sarakeri wawanacamaw kont'asipjjani pusïr wawaman wawapcama” sasa. Uqham yatcasinsa, Jehú reyejj janiw llaquiscänti Israelan Tatit Diosan leyinacapa suma phokhañataqui, jupasti janiw sarakcänti Jeroboam chachan jucha luräwinacapampi israelitanacaru juch luraycäna ucatjja. Qhaya urunacanjja Tatitojj Israelan orakep jisc'aptayañwa kalltäna. Hazael chachajj israelitanacarojj take toke korpanacatwa atipjäna: inti jalanta toketa kalltasa, Galaad, Gad, Rubén, uqhamarac Manasés uca orakenaca, ucatsti Aroer ucat kalltasa, ucasti Arnón sat uca uma jalsu jac'anquiwa, uqhamarac Galaad, Basán uca orakenacaraqui. Ucat ucjjar Jehú reyin sarnakäwipasa, take luratanacapasa, uqhamarac ch'amapatsa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti, Samarianwa imt'jjapjjäna, ucatsti jupa lantejj Joacaz yokapawa reyëjjäna. Jehú reyisti Israel marcjjarojja pä tunca pheskan maraw apnakäna Samaria marcana. Ocozías reyin Atalía sat taycapajj cunapachatï yokapan jiwjjatapa yatïna ucqhasti, sarasinjja take reyin familiapa jiwarayäna. Ucampis Joram reyin Josaba sat phuchapasti, qhitiraquitejj Ocozías reyin cullacapäcäna ucajja, Ucoziasan Joás sat wawaparuwa imantäna, reyin maynïr wawanacapar jiwaraycäna ucqha. Atalía warmitjja wawjja imakänwa uywiripamppacha mä iquiña utaru. Uqhamatwa jan jiwayapcänti. Joás wawasti uywiripampejja sojjta maraw Tatitun templopana imantatäscäna. Uccañcamasti Atalía warmiwa marcarojj apnakascäna. Pakallk mararusti Joiada sacerdotejj jawsayanïnwa capitananacaru, cereteonacaru, uqhamarac guardianacaru, ucatsti Tatitun temploparuwa mantayaraquïna, cawqhanccäntejj jupajj ucaru. Ucansti jupanacampejja juramento lurasinwa mä suma parlt'äwiru mantäna, uqhamaraquiw jupanacarojj uñacht'ayaraquïna reyin Joás yokaparusa. Ucatsti sänwa: “Acwa jumanacajj lurapjjäta: Jumanacata mä quimsïri partejja samarañ urunjja palacion guardia lurapjjäta; yakha quimsïri partëqui ucasti Shur sat puncuncapjjaniwa; ucjjaru quimsïri partesti guardianacana cuartelapa patäjjanquir puncuncapjjaniwa. Uqhamawa jumanacajj takeni guardiancapjjäta palaciona. Jichhasti, paypacha tamanacajja samarañ uruna guardiata mistupcäta ucanacajja, Tatitun temploparuwa guardiapjjäta reyimpi chicpacha. Jumanacasti reyiruwa muyuntapjjäta, sapa maynisa amparanacapana armanacasa catt'atcama, qhititejj jumanac taypi pasañ munapcani ucajja jiwaniwa. Jumanacawa reyimpi chicpacha cawcsarutejj jupajj sarcani ucsar sarapjjäta.” Capitananacasti lurapjjänwa cuntejj Joiada sacerdotejj jupanacar siscäna uqhamaru. Sapa mayniwa jakenacaparu sarayäna samarañ uruna guardiata mantapcäna, uqhamarac misturinacasa, ucatsti Joiada sacerdoten ucaruw uñstapjjäna. Ucatsti sacerdotejj capitananacarusti churänwa David reyin lanzanacapa, uqhamarac jarc'akasiña escudonaca, ucanacasti Tatitun templopancascänwa. Guardianacasti puestonacaparuw sayt'asipjjäna, templona cupëjja toket kalltasina, ch'ekäjjcama, uqhamarac altar muytpacha, sapa maynisa amparanacapanjja armancamäpjjänwa reyeru jarc'akañataqui. Ucatsti Joiada sacerdotejj irpsunïnwa reyin wawaparu, ucat p'ekeparojj corona uchäna, uqhamarac churäna reyin leyinacapa, ucatsti p'ekepata aceite warjjatasinjja reyitwa utt'ayäna. Ucjjarusti takeniwa amparanacap t'ajjllirasipjjäna, aqham sasa art'asisaraqui: “¡Reyejj jacpan!” sasa. Cunapachatï Atalía reinajj guardianacana, uqhamarac jakenacana arnakasitanacapa ist'äna ucqhajja, saränwa Tatitun temploparu, ucansti takeniw ucancasipcäna. Ucansti reyiruwa uñjäna templona sayirinacapa jac'an sayt'ata, cunjämatï lurapjjerïqui uqhamaru. Jupampi chicäsipcaraquïnwa jilïrinaca, uqhamarac música toquir bandasa; jakenacasti wali cusisitäpjjänwa, uqhamarac trompetanacsa tocapjjaraquïna. Uqham uñjasinsti Atalía reinajj isipwa ch'iyanokasïna, ucatsti aqham sasaw art'asïna: “¡C'arintituwa! ¡Q'arintituwa!” sasa. Ucampis Joiada sacerdotejja ejerciton jilïrïqui uca capitananacarojj sänwa: “¡Aca templotjja apsupjjam aca warmiru, qhititejj jupar arccani ucarusti espadampi jiwayapjjam!” sasa. Ucatjja cunjämatï sacerdotejj siscatayna: —Janiw Tatitun templopana jiwayapjjätati —sasajja, juparojj catuntasinjja apsupjjänwa palacioru caballerian mantaniñapäquisa ucanjama, ucatsti ucanracwa juparojj jiwayapjjaraquïna. Ucatsti Joiada sacerdotejj suma parlt'äwiruwa mantäna Tatitumpi, reyimpi, uqhamarac marcampisa, jupanacajj Tatitun marcapäpjjañapataqui, uqhamarac reyimpi marcampiraqui. Ucjjarojj Baal diosan templopar sarasinjja k'alwa tucjanipjjäna, altaranacapsa diosanacapsa takwa tucjanipjjäna. Ucjjarusti Baal diosan Matán sat sacerdoteparusti, uca altaranacap nayrakatanwa qharinucunipjjäna. Ucatsti sacerdotejj Tatitun temploparojja guardianacwa uchäna; Ucjjarusti irptawayänwa capitananacaru, cereteonacaru, guardianacaru, uqhamarac take jakenacarusa, ucatjja reyimpi chicpachawa sarapjjäna templota reyin palaciopcama, guardianacana puncup cheka mantawayasa. Ucatsti Joás reyiwa tronona kont'asïna. Ucatjja take jakenacawa wal cusisipjjäna. Atalía reinana palaciona espadampi jiwayatätapatjja, jakenacajj samarataw kheparjjapjjäna. Cunapachatï Joasajj reyïña kalltcäna ucqhajja, pakallk maranïnwa. Joasajj Jerusalén marcanjja apnakänwa cunapachatï Jehú reyejj pakallk mara apnakcäna ucqha; ucatsti jupajj Jerusalén marcanjja pusi tunca maraw apnakäna. Joasan taycapasti Sibia sat sutinïnwa, jupasti Beerseba ucanquirïnwa. Joasan luratanacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapana, jupasti Joiada sacerdoten suma yatichatätap laycu. Ucampis janiw apanucutäcänti alto chekan yakha diosanacan santuarionacapjja, jan ucasti marcajj ucanacanjja loktasipcaquïnwa, sacrificionaca, uqhamarac inciensonacsa naqhayasipcaquïnwa. Ucampis purinjjänwa pä tunca quimsan mara Joás reyin apnakatapajja, ucampis sacerdotenacajj janiw cunsa templonjja asquichapcänti. Ucatsti Joás reyejj jawsayanïnwa Joiada sacerdoteru, uqhamarac mayni sacerdotenacarusa, aqham sasa: “¿Cunatsa jumanacajj templo jan asquichapctajja? Jichhüruta ucsarusti janiw juc'amp kollke catokcjjapjjätati, imatanaca apnakerinacatjja; qhitintejj utjqui ucajja, churjjañapawa templo asquichayañataqui” sasa. Ucatsti sacerdotenacajja waliquiw sapjjänwa jakenacata jan juc'amp kollkenaca catokjjañataqui, uqhamarac templo jan asquichayañataquisa. Ucatsti Joiada sat sacerdotesti mä arca catüna, ucatjja patjjat mä p'iya lurasinjja, altaran cupëjjaparuwa uchäna, uqhamata Tatitun temploparu mantirinacajja, templo puncunjama mantañawja uñjiri sacerdotenacasa uscupjjañapataqui take kollkenacajj Tatitun utaparu apascäna ucanaca. Cunapachatï arcana walja kollke utjatapa uñjapjjäna ucqhajja, reyin secretariopampi, sumo sacerdotempi jutasinjja jact'apjjänwa templonjja kawkha kollkes utji uca, ucatjja imjjapjjänwa mä bolsanacaru. Ucatjja kollke utjatapa uñjasinjja, churapjjänwa qhitinacatejj templona lurayapcäna ucanacaru, pagapjjañapataqui carpinteronacaru, uqhamarac Tatitun templopana lurapqui ucanacarusa, albañilanacaru, kala ch'iyirinacaru, jupanacajj alapjjañapataqui lawanaca, uqhamarac ch'iyat kalanaca templo asquichañataqui, uqhamarac uca pachpata yakha gastonacamppachwa pagasiraquïna. Ucampis cawquïr kollketejj Tatitun temploparu apanitäcäna ucatjja, janiw uca pachpata kollke copajj lurascänti, naqhat pabilonaca apakañataquisa, tazonanacsa, trompetanacsa, ni cuna yänacsa korita, kollketsa, jan ucasti catuyatänwa qhitinacatejj lurayapcäna ucanacaru, jupamp chica Tatitun templopa lurapjjañapataqui. Ucampis janiw jacthapiñataqui mayiscänti qhiti chachanacarutejj kollkejj churatäcäna luririnacaru pagañataqui ucanacatjja, jupanacajj chekaparu apnakerïpjjatap laycu. Ucatsti juchañchäwita, uqhamarac juchata apanita kollkjja, janiw templor apanitäcänti, ucajj sacerdotenacar wact'atap laycu. Qhaya tiemponjja Siria marcanquiri Hazael reyejja Gat marcar nuwir jutasinjja catuntasïnwa, ucatsti Jerusalén tokeruraquiw sararaquïna. Ucampis Judá marcanquir Joás reyisti apjjarünwa cawquïri kollan yänactejj Josafat, Joram, Ocozías uca nayra reyinacapajj Diosan utapatac loktapcäna Judá orakena take ucanaca; ucjjarusti apjjaruraquïnwa cawquïr yänactejj jupa pachpas loktcaraquïna ucanacaraqui, uqhamarac apjjaruraquïna templon imatäqui reyin palaciopansa take korinaca, ucatsti take ucanacjja mayaqui apthapisawa Hazael reyin ucar apayäna, ucatjja aca reyejja janiw Jerusalén marcar nuwantcjjänti. Ucat ucjjar Joás reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapasa kellkatawa Judá marcanquir reyinacan crónicas sat libropana. Jupan pachpa oficialanacapawa jupa contra amtasina jiwayapjjäna Milo sat utana, cunapachatï jupajj Sila chekaru sarakascäna ucqha. Juparusti usuchrantapjjänwa Simeat chachan Josacar yokapa, uqhamarac Somer chachan Jozabad yokapampi, jupanacasti oficialanacapänwa. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti Davidan Marcaparuwa imt'jjapjjäna. Ucatsti jupa lantejja Amasías yokapawa reyëjjäna. Ocozías chachan Joás yokapajj Judá marcana pä tunca quimsani maranaca apnakcäna ucqhawa Jehú chachan Joacaz yokapajj Israel marcana reyïña kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja tunca pakallkoni maranacawa apnakäna. Ucampis luratanacapajj Tatitun nayrakatapanjja jan walinacänwa. Jupasti luränwa cawquïr juchampitejj Nabat chachan Jeroboam yokapajj Israel marcar juch luraycäna uca pachpa juchanaca, ucatsti ucanacatjja janiraquiw saraktcaraquïnti. Uca laycuw Tatitojj Israel marcataqui colerasïnjja, ucatjja walja maranacawa Siria marcanquiri Hazael reyin amparaparu catuyäna, uqhamarac Ben-adad sat yokapan amparaparusa. Ucatjja Joacaz reyejj Tatituruw oracionan mayïna, Tatitusti oracionaparojj ist'änwa, uñjaraquïnwa cunjäm jan waltejj Siria marcanquir reyejj israelitanacaru t'akhesiycäna ucanaca. Ucat Tatitojj mä khespiyirwa churäna, uqhamatwa israelitanacajj khespiyasipjjäna Siria marcanquir reyita, ucatsti samarataquiw utanacapana jacjjapjjäna, cunjämtejj nayrajj jacapjjerïcäna uqhama. Ucampis janiw sarakapcänti Jeroboam chachajj Israel marcar juch luraycäna uca familiapana jucha luräwinacapata, jan ucasti juchjja lurasipcaquïnwa, uqhamarac Asera sat diosan lantipasa Samaria marcancascaquïnwa. Joacaz reyin ejercitopajja janiw waljäcjjänti, jan ucasti pheska tunca caballería soldadonacaquiw utj-jjäna, tunca nuwasiñ carronacampi, uqhamarac tunca waranka infantería soldadonacampiquiraqui, Siria marcanquir reyiw k'al tucjatayna, lak'ar tucuyañcama tucjasina. Ucat ucjjar Joacaz reyin sarnakäwipasa, take cun luratanacapasa, uqhamarac ch'amapatsa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti Samaria marcanwa imt'jjapjjäna. Ucatjja jupa lantejja Joás yokapaw reyëjjäna. Cunapachatï Judá marcanquiri Joás reyejj quimsa tunca pakallkoni mara apnakcäna ucqhawa Joacaz chachan Joás yokapajj Israelana reyïña kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja apnakänwa tunca sojjtani maranaca. Ucampis jupan luratanacapajja jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, jupasti janiw saraktcänti cawquïr juchampitejj Nabat chachan Jeroboam yokapajj Israel marcar juch luraycäna uca juchanacatjja, jan ucasti ucanacjja lurascaquïnwa. Ucat ucjjar Joás reyin sarnakäwipasa, take luratanacapatsa, ch'amapatsa, uqhamarac cunjämsa jupajj nuwasïna Judá marcanquir Amasías reyimpi ucanacatsa kellkatawa Israelana reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï Joás reyejj jiwjjäna ucqhajja, Samaria marcanwa imt'jjapjjäna Israelan reyinacapamp chica. Ucatsti tronorojja Jeroboam chachaw maqhatjjäna. Eliseojj wali usuntata jiwañampïnwa, ucatsti jupan ucarojj Israelan reyipaw uñjir jutäna, jacht'asisaw khomantäna, aqham sasa: —¡Awquejja, awquejja, jumasti Israel marcataquejja wali ch'aman ejercitjamäyätawa! —sasa. Eliseosti juparojj sänwa: —Arcompi, mä kawkha flechanacampi catum —sasa. Reyisti arcompi mä kawkha flechanacampwa catjjarüna. Ucatsti Eliseojj sänwa: —Waquicht'asim mä flecha flecht'añataqui —sasa. Reyejj uqham waquichasquipanjja, Eliseojj amparapampejj reyin amparaparuw lokjjatäna, aqham sasa: —Inti jalsu toke ventana jist'aram —sasa. Reyisti jist'aränwa, ucatsti Eliseojj sänwa: —Jichhasti, ¡flecht'am! —sasa. Ucatsti reyejj flecht'änwa, ucatjja Eliseojj art'änwa: —¡Tatitun khespiyiri flechapawa! ¡Siria jakenacat khespiyir flechawa! ¡Jumawa Afec chekana Siria jakenacaru atipjäta, ucatsti jupanacjja tucjätawa! —sasa. Ucatsti reyirojj sänwa: —Flechanac catjjarum —sasa. Reyejj uqham catjjarusquipanjja, Eliseojj sänwa: —Jichhasti orakeru lek'jjam —sasa. Reyisti quimsa cuti lek'jjasinwa pachpar jan lek'cjjänti. Ucatsti profetajj jupataquiw colerasïna, aqham sasa: —Jumatejj oraker lek'jjasamäna pheska, jan ucajj sojjta cutisa ucqhajja, jumajja atipjasamänwa Siria jakenacarojja tucjañcama; ucampis jichhajj atipjätawa quimsa cutiqui. Eliseojj jiwjjänwa, ucatsti imt'jjapjjänwa. Cunjämtejj sapa marasa lunthata moabita jakenacaw tam, tama Israel orakerojj jutapjjäna. Mä cutiwa mä kawkha israelita jakenacajj mä jiwat chacharu imt'asipcäna, ucatsti moabitanacata mä tama jakenac jutir uñjasinjja, uca jiwatarojj Eliseon imäwip mankheru liwintawayasinwa sarjjapjjäna. Ucatjja uca jiwatajj Eliseon jiwat janchipar mä juc'a wact'atap laycojja, uca jiwatajj jactjjänwa, ucatsti cayupatwa sayt'asjjäna. Siria marcanquir Hazael reyejj Israel marcaruw t'akhesiyäna, Joacaz reyejj jacascäna ucqhajja. Ucampis Tatitojj jupanacatjja qhuyapayasïnwa, uqhamarac Abraham, Isaac, Jacob jupanacampi suma parlt'äwiru mantatapatwa amtasïna, ucatsti janiw tucjañsa, ni jakonucuñsa muncänti jupan nayrakatapatjja. Jichhacamasa janiw uqhamjja lurquiti. Cunapachatï Siria marcanquir Hazael reyejj jiwjjäna ucqhajja, Ben-adad sat yokapaw jupa lantejj reyëjjäna. Ucatsti Joacaz reyin Joás yokapaw cutirayjjäna Ben-adad uca reyin amparapata, cawquïr marcanactejj jupajj guerran aparcäna Joacaz awquipata ucanaca. Ucatsti Joás reyejj Ben-adad reyirojj quimsa cutiwa atipjäna, ucatjja cutirayasjjänwa Israelan marcanacapa. Cunapachatï Joacaz chachan Joás yokapa, Israelan reyipajj pä mara apnakascäna ucqhawa Joás chachan Amasías yokapajj reyïña kalltäna Judá orakena. Amasías reyejj cunapachatejj pä tunca pheskan maranïcäna ucqhawa reyïña kalltäna, Jerusalén marcanjja pä tunca llätuncan maranacaw apnakäna. Taycapasti Joadán sat sutinïnwa, jupasti Jerusalén marcanquirïnwa. Amasías reyin luratanacapasti Tatitun nayrakatapanjja chekapänwa, ucampis janiw David nayra awquipjamäcänti. Jupasti luränwa Joás awquipjama. Janiraquiw apakcänti alto chekan yakha diosanacar yupaychañ santuarionacjja, cawqhantejj jakenacajj sacrificionaca loktasipcaquïna, uqhamarac inciensonacsa naqhayasipcaquiraquïna. Cunapachatï Amasías reyejj tronon suma ch'aman sayt'atäjjäna ucqhajja, jiwarayänwa take qhiti oficialanacatejj awquiparu jiwaycäna ucanacaru. Ucampis janiw jiwaraycänti uca jiwayirinacan wawanacaparojja, cunjämatï Moisesan kellkata leyinacajj churatäcäna ucarjamajj Tatitojj sänwa: “Awqui taycasti janiw jiwayañataqui juchañchatäñapäquiti, wawanacapan jucha lurapjjatapata, ni wawanacas juchañchatäñapäquiti awquipan taycapan mä cun jan wal lurapjjatapatsa, jan ucasti sapa mayniwa juchapata jiwani” sasa. Amasías reyiw tunca waranka edomita jakenacaru jiwarayäna Jayu Valle chekana, ucatsti catuntänwa Sela sat orake, ucatjja sutiñchänwa Jocteel sasa, ucasti jichhürcamawa uqham sutinïsqui. Ucat ucjjarusti mä yatiyäwi apayäna Joacaz chachan Joás yokaparu, jupasti Israelanquiri Jehú reyin allchhipänwa, ucansti sänwa: “Jutam, ucatsti ajanunacasa uñcatasiñäni” sasa. Ucampis Joás reyejj aqham yatiyäwracwa apayaraquïna: “Ch'aphejja qhitänwa Libanonquiri cedro kokar saniñapataqui aqhama: ‘Phuchama yokajjaru churjjam warmipäñapataqui’ sasa. Ucampis Libanonquir animalanacaw uca chekanjama pasasina ch'aphir takjjatawayasa pallallji. Nayanjja uñt'añajjawa jumana edomitanacar atipjatama, ucawa jumarojj jach'a jach'a tucuytamjja. Waliquiwa, jumajj jach'a jach'a tucuscaquim ucampis utamancascaquim; ucawa asquïni. ¿Cunatsa jan walt'añaru mantañ muntajja, uqhamata aynacht'añamataqui jumasa, Judá marcamasa?” Ucampis Amasías reyejj janiw ist'añ muncänti. Ucatsti Israelan Joás reyipajj jutantänwa Amasías reyimpi nuwantasiri Bet-semes sat chekana, ucasti Judá orakenwa jicjjatasi. Ucatsti Israel jakenacawa Judänquir jakenacarojj atipjapjjäna, ucatjja sapa maynisa utanacaparuw jaltjjapjjäna. Israelan Joás reyipasti, Judänquir Amasías reyirojj preso catuntäna Bet-semes sat chekana, ucatsti Joás reyejj Jerusalén marcar sarasinjja perkapwa tincuyäna pataca quimsakallko tuncani metro, Efraín Puncu sat ucqhata Esquina puncu sat ucacama. Ucjjarusti catuntasïnwa take korinaca, kollkenaca, uqhamarac take cuna yänacatejj Tatitun templopana utjcäna ucanac catuntasina, uqhamarac reyin palaciopan suma imasitanacapsa. Ucatjja mä kawkha jakenaca preso catuntasinjja Samaria marcaruwa cutt'jjäna. Ucat ucjjar Joás reyin sarnakäwipasa, luratapatsa, ch'amapatsa, uqhamarac Judá ucanquir Amasías reyimpi nuwasitapatsa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti, Samaria marcanwa imt'jjapjjäna Israelan reyinacapamp chica. Ucatsti jupa lantejja Jeroboam yokapaw reyëjjäna. Judänquir Amasías reyipajja, qhititï Joás chachan yokapäqui ucajja, tunca pheskan marampiwa jacasiwaycäna Joás reyin jiwjjatapatjja. Jupasti Israelan reyipänwa, Joacaz chachan yokapa. Ucat ucjjar Amasías reyin sarnakäwipatjja kellkatawa Judänquir reyinacan crónicas sat libropana. Jerusalén marcanjja utjänwa jakenaca Amasías reyitaqui jan walinac amtiri, ucatsti Amasías reyejj Laquis sat marcaruwa jaltjjäna, ucatjja uca marcacama arctasinwa ucan jupar jiwayanipjjäna. Ucatjja mä caballota apjjasinjja Jerusalén marcanwa imt'jjapjjäna Davidan Marcapana, nayra awquinacapamp chica. Ucatsti Judá take marcpachawa Azarías waynaru catusina reyita utt'ayapjjäna, Amasías awquip lanti. Azariasasti ucqhajj tunca sojjtan maranïnwa. Ucatjja jupawa awquip jiwjjatatjja Elat sat marca asquichayasajj Judá marcar cutt'ayjjäna. Cunapachatï Judänquir Joás chachan Amasías yokapa reyejj tunca pheskan mara apnakascäna ucqhawa Israelana Joás chachan Jeroboam yokapa reyejj Israel marcjjaru reyïña kalltäna; ucatsti Samaria marcanjja pusi tunca mayan maraw apnakäna. Ucampis jupan luratanacapajj Tatitun nayrakatapanjja jan walinacänwa, jupasti janiw cuna juchanacatsa saraktcänti, Nabat chachan Jeroboam yokapajj cuna juchanacampitejj Israel marcar juch luraycäna ucanacatjja. Jeroboam reyisti Israel marcan korpanacapjj sumwa lurayäna, Hamat sat chekaru mantañawjata kalltasina, Arabá sat kotacama, cunjämtï Israelan Tatitupajj yatiycäna Jonás sirvirip toke; jupasti Amitai chachan yokapänwa, uqhamarac Gat-hefer sat chekanquir profetaraquïnwa. Tatitusti amuyänwa Israel marcan wali t'akhesiñancatapata, ucanacatsti janiw qhitis jaltcänti, Israelanjja janipuniw qhitis utjcänti jupanacar yanapt'añataquejja. Tatitusti Joás chachan Jeroboam yokap tokewa Israel marcar khespiyäna, Tatitusti janiw muncänti Israelan sutipa aca oraketa chhaktatäñapjja. Ucat ucjjar Jeroboam reyin sarnakäwipasa, take cuna luratapatsa, ch'amapatsa, nuwasïwinac utjayatapatsa, uqhamarac cunjämatsa cutsuyäna Israelataqui Damasco, Hamat sat marcanaca ucanacatsa kellkatawa, Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï Jeroboam reyejj jiwjjäna ucqhajja, Israelan reyinacapamp chicaw imt'jjapjjäna. Ucatsti jupa lantejj Zacarías sat yokapaw reyëjjäna. Cunapachatï Israel marcanquir Jeroboam reyejj pä tunca pakallkoni mara apnakcäna ucqhawa Amasías chachan Azarías yokapajj reyïña kalltäna Judá orakena. Cunapachatï apnakaña kalltäna ucqhasti tunca sojjtan maranïnwa, ucatsti Jerusalén marcanjja pheska tunca payan maraw apnakäna. Jupan taycapasti Jecolías satänwa, jupasti Jerusalén marcanquirïnwa. Azarías reyin luratanacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapanjja, cunjämatï Amasías awquipan luratanacapjamaraqui. Ucampis janiw apakatäcänti alto chekan yakha diosanacan santuarionacapajja, jakenacasti ucanjja sacrificionacjja loktasipcaquïnwa, uqhamarac inciensonacsa naqhayasipcaquïnwa. Tatitusti reyirojj lepra usumpiwa mutuyäna jiwañapa urucama, uqhamawa reyejja yakhachata utapan jacäna lurañanacap jaytasa. Ucatsti Jotam sat yokapawa sarayäna uqhamarac marcarus apnakaraquïna. Ucat ucjjar Azarías reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapatsa kellkataw Judänquir reyinacan crónicas sat libropana. Cunapachatï Azarías reyejj jiwjjäna ucqhajja Davidan Marcapanwa imt'jjapjjäna, nayra awquinacapamp chica. Jupa lantisti Jotam sat yokapaw reyëjjäna. Cunapachatï Judá orakenquir Azarías reyejj quimsa tunca quimsakallko mara apnakascäna ucqhawa Jeroboam chachan Zacarías yokapajj Israelan apnakañ kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja sojjta phajjsiwa apnakäna. Ucampis jupan luratanacapajj Tatitun nayrakatapanjja jan walinacänwa, nayra awquinacapanjama, jupasti janiw saraktcänti cuna juchanacampitejj Nabatan Jeroboam yokapajj Israel marcar juch luraycäna ucanacatjja. Ucatsti Jabes chachan Salum yokapaw Zacarías reyitaqui sayt'äna, Ibleam chekan nuwantasin jiwayäna. Ucatjja jupa lantejj jupawa reyëjjäna. Ucat ucjjar Zacarías reyin sarnakäwipajja kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Uqhamatwa phokhasiscäna cuntejj Tatitojj Jehú reyir yatiycäna wawanacapat saraker familiapajj pusïr wawapan wawapcama Israelan tronopan kont'asiñapäcäna ucajja. Jabes chachan Salum yokapasti kalltänwa reyïña, cunapachatï Judá marcanquir Uzías reyejj quimsa tunca llätuncani mara apnakascäna ucqha. Ucampis mä phajjsiquiwa Samaria marcana apnakäna. Gadi chachan Manahem yokapawa Tirsa sat marcat Samaria marcar purinisina Salum reyir usuchjäna, ucatsti jiwayasinjja jupa lantejj jupaw apnakjjäna. Ucat ucjjar Salum reyin luratanacapasa, uqhamarac Zacarías reyitaqui amtatapasa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Ucatsti Manahem reyejj Tifsa marcjja k'alwa tucjäna, uqhamarac apararaquïna cunanacapatejj orakenacapan utjcäna ucanacsa, Tirsa marcat kalltasina, uqhamaraquiw take usur jake warminacarus puracanacapa jist'jäna. Jupasti ucjja luränwa, marcan puncunacapa jan jist'arapjjatap laycu. Cunapachatï Azarías reyejj Judá marcan quimsa tunca llätuncani mara apnakascäna, ucqhawa Gadi chachan Manahem yokapajj Israel marcjjaru apnakaña kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja tunca marawa apnakäna. Ucampis luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana; jupasti janiw saraktcänti cuna juchanacampitejj Nabat chachan Jeroboam yokapajj Israel marcar jucha luraycäna ucanacatjja. Ucatsti Asiria marcana Pul sat reyipawa Israel oraker catuntir jutäna. Ucatsti Manahem reyejj juparojj quimsa tunca quimsani waranka kilo kollkenaca churäna jupan apnakäwiparu ch'amañchasin yanapt'añapataqui. Asirianquiri reyiru uca take kollke pagañataquejja, Manahem reyejj Israelan take kamir jakenacaruw wayt'äna mä chicat kilota jila impuesto pagapjjañapataqui. Uqhamatwa Asirianquiri reyejj orakeparu cutt'jjäna, janiw juc'ampi Israelan orakepancjjänti. Ucat ucjjar Manahem reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapatsa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Jupan jiwjjatapatsti, jupa lantejj Pekaía yokapaw reyëjjäna. Cunapachatï Judá marcanquir Azarías reyejj tunca pheskani mara apnakascäna ucqhawa Manahem chachan Pekaía yokapajj Israel marcaru apnakaña kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja pä maraquiwa apnakäna. Ucampis jupan luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, jupasti janiw saraktcänti cuna juchanacampitejj Nabat chachan Jeroboam yokapajj Israel marcar juch luraycäna ucanacatjja. Ucatsti jupan Peka sat mä oficialapawa jupataqui jan wali amtäna, uca oficialan awquipajj Remalías satänwa. Ucatjja Galaad chekanquiri pheska tunca jakenacampi yanapayasisawa reyin nuwasiñatac lurat palaciopar nuwantapjjäna, ucatsti jiwayasinjja, jupa lantejj jupawa reyëjjäna. Ucat ucjjar Pekaía reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapatsa kellkatawa Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï Judá marcan Azarías reyipajj pheska tunca payan mara reyïscäna ucqhawa Remalías chachan Peka yokapajj Israel marcjjaru apnakaña kalltäna, ucatsti Samaria marcanjja pä tunca maraw apnakäna. Ucampis luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, jupasti janiw saraktcänti cuna juchanacampitejj Nabat chachan Jeroboam yokapajj Israelar juch luraycäna ucanacatjja. Peka reyejj Israel marcar apnakascäna ucqhawa Asirianquiri Tiglat-pileser reyejj jutäna, ucatsti catuntasïnwa Ijón, Abel-bet-maaca, Janoa, Cedes, Hazor, Galaad, Galilea ucanaca, uqhamarac Neftalí take uca orakenaca, ucatsti jakenacaparojj preso apäna Asiria marcaru. Ucatsti Ela chachan Oseas yokapasti Remalías chachan Peka yokapataquiw jan walinac amtäna, ucatjja nuwjasinjja jiwayänwa. Uqhamatwa jupa lantejj reyïñaru jupajj purïna, cunapachatï Uzías chachan Jotam yokapajj pä tunca mara apnakascäna ucqha. Ucat ucjjar Peka reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapatsa kellkatawa, Israelan reyinacapan crónicas sat libropana. Cunapachatï Remalías chachan Peka yokapajj pä mara apnakascäna ucqhawa Uzías chachan Jotam yokapajj Judá marcjjaru apnakaña kalltäna. Cunapachatï apnakaña kalltcäna ucqhajja, pä tunca pheskani maranïnwa, ucatsti Jerusalén marcanjja tunca sojjtani maraw apnakäna. Jupan taycapasti Jerusa sat sutinïnwa, Sadoc chachan phuchaparaqui. Jotam reyin luratanacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapana, cunjämtï Uzías awquipana chekapäcäna uqhamaraqui. Jupasti lurayänwa Tatitun templopana patäjja puncupa. Ucampis janiw apakatäcänti alto chekan yakha diosanacan santuarionacapajja, ucansti jakenacajj sacrificionaca loktasipcaquïnwa, uqhamarac inciensonacsa naqhayasipcaquïnwa. Ucat ucjjar Jotam reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take luratanacapatsa kellkatawa, Judá marcanquir reyinacan crónicas sat libropana. Qhaya urunacansti Tatitojj Judá contrajj qhitanïnwa Rezín sat Sirianquiri reyiru, uqhamarac Remalías chachan Peka yokaparu. Cunapachatï Jotam reyejj jiwjjäna ucqhajja, imt'jjapjjänwa nayra awquinacapamp chica Davidan Marcapana. Ucatjja jupa lantejja Acaz yokapaw apnakjjäna. Cunapachatï Remalías chachan Peka yokapajj tunca pakallkon mara apnakascäna, ucqhawa Jotam chachan Acaz yokapa reyejj Judá marcjjaru apnakaña kalltäna. Cunapachatï apnakaña kalltcäna ucqhasti pä tunca maranïnwa, ucatsti Jerusalén marcanjja tunca sojjtan maraw apnakäna. Ucampis jupan luratanacapajj jan walinacänwa Tatit Diosapan nayrakatapanjja, janiw David nayra awquipan asqui luräwinacapjamäcänti, jan ucasti arcänwa Israelana reyinacapana luräwinacaparu, jupasti wawaparusa sacrificionjja naqhantayänwa, cunjämatejj marcanacajj k'añu lurañanaca yatipcäna uqhama, Tatitusti uca marcanacarojj israelitanacan nayrakatanacapatjja apanucutaynawa. Ucjjarusti yakha diosanacan santuario utanacanwa sacrificionaca loktäna, uqhamarac inciensonacsa naqhayäna, alto chekanacana, uqhamarac wali laphinacan kokanac c'uchuna. Qhaya urunacansti Sirianquir Rezín reyimpi, uqhamarac Remalías chachan Peka yokap Israelanquir reyimpejja, Jerusalén marcaruw nuwantañatac sarapjjäna. Acaz reyirusti muyuntapjjänwa, ucampis marcarojj janiw catuntañataqui ch'amanïpcänti. Ucatsti Edomanquir reyejj cutirayasjjänwa Elat sat marca Edomataqui. Ucatjja edomitanacajj purinisajja Judá jakenacar Elat marcat apanucusinjja, jupanacawa ucan jacañataqui kheparjjäna jichhürcama. Ucatsti Acaz reyejj yatiyirinacwa qhitäna Asirianquir Tiglat-pileser sat reyiru, aqham sasa: “Aca sirvirimajj, juman wawamjamawa. Ucatsti jutamaya khespiyiri Sirianquir reyipata, uqhamarac Israelanquir reyipatsa, jupanacajj nayarojj nuwiriw jutasipquitu” sasa. Ucjjarusti Acaz reyejj Tatitun templopata kollke, kori, uqhamarac reyin palaciopan imatäcäns ucanac catusinjja Asirianquir reyiru wajjt'añataquiw apayäna. Ucatsti Asirianquir reyejj mayitaparojj ist'änwa, wact'ayasïnwa Damasco marcar nuwir sarañataqui, ucatjja catuntänwa. Uca pasatatjja jakenacaparojj Kir sat chekaruw apanucuyäna, ucatsti Rezín reyerojj jiwayaraquïnwa. Cunapachatï Acaz reyejj Damasco marcar sarcäna Asirianquir Tiglat-pileser reyipampi jiquisiri ucqhajja, jupajj uñjänwa ucanquir altara. Ucatsti Urías sacerdoterojja mä suma phokhata plano apayäna, altar lurañapataqui. Ucatjja Urías sacerdotejj mä altarwa lurayäna Acaz reyejj Damasco marcata plano apayancäna, take ucar phokhata lurasina, ucatjja tuct'ayatänwa cunapachatï Acaz reyejj Damasco marcata cutt'aniñapäqui ucataqui. Cunapachatï reyejj Damasco marcata purinïna ucqhajja, altar uñjasinjja jac'achasïnwa ucjjat nact'ayat loktäwi loktañataqui. Jupasti naqhantayänwa, cunjämatï granonacat ofrenda naqhantaycäna uqhama, ucatsti altar patjjarojja vino ofrendwa warjjatäna, uqhamaraquiw altar patjjarojj waraquipäna sumancäwi sacrificionacan wilanacapa. Cawquïr altaratejj bronceta lurata Tatitun templopa nayrakatanccäna ucjja, Acaz reyiw ucqhat aptasin altarana amstäjja tokeparu uchäna, ucasti jicjjatasjjänwa machak altarampita, Tatitun templopampi chica chicana. Ucatsti Urías sacerdoterojj yatiyänwa, jach'a altarana alwa nact'at loktäwi naqhantayañapataqui, uqhamarac jayp'u granonacat ofrendanacsa, uqhamarac nact'ayat loktäwinacsa, reyin granonacat ofrendapamppacha, uqhamaraqui granonacat vino toket loktäwinacsa take jakenacataqui. Ucjjarusti yatiyaraquïnwa uca altar patjjaru naqhantat sacrificionacan take wilanacapa warjjatañataqui, ucampis broncet lurat altarajj jupana Tatitumpi parlañaquïtapa yatiyäna. Ucatsti Urías sacerdotejj luränwa, cunjämtï Acaz reyejj siscäna ucanaca. Ucjjarusti Acaz reyejj aynacha uchañana telapjja qhuchhuränwa, ucatsti catjjäsqui uca bronceta lurata toronacan patjjapancqui uca jach'a pilapjja apakänwa, ucatjja kala suc'suta patjjaruwa uchäna. Asirianquir reyir cusisiyañataquisti apakayänwa Tatitun templopata, samarañ urutaqui puncu mantañawja lurayatäcäna uca, uqhamarac rey sapataqui luratäcäna uca ankäjja puncuparaqui. Ucat ucjjar Acaz reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take cun luratanacapatsa kellkatawa Judá chekanquiri reyinacan crónicas sat libropana. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti nayra awquinacapamp chicawa imt'jjapjjäna, Davidan Marcapana. Ucatsti jupa lantejj Ezequías yokapaw apnakjjäna. Cunapachatï Judänquir Acaz reyejj tunca payan mara apnakascäna ucqhawa Ela chachan Oseas yokapajj apnakaña kalltäna Israeljjaru, ucatsti Samaria marcanjja llätunca maraw apnakäna. Ucampis luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, janisa sintïcchïna jupat nayra reyinacajj utjcäna Israel marcana uqhamajja. Ucatjja Oseas reyirojj Asirianquir Salmanasar sat reyiw jutasina nuwantäna; Oseasasti jupar jaysasajj impuestonacwa jupar pagäna. Ucampis Salmanasar reyejj catjänwa Oseas reyin jupataqui jan wali amtatapa, mä kawkha yatiyiri jakenaca Egiptonquir So sat reyin ucar qhitatapa, uqhamarus janiraquiw marpachata impuestonaca pagcaraquitaynati. Ucatsti Salmanasar reyejj sänwa: —Oseas reyiru catuntasina carcelaru uchapjjam —sasa. Ucatjja Salmanasar reyejj Judá orakpacharu mantasinwa Samaria marcar nuwantäna, uqhamsti quimsa maraw jan sayt'asa luräna. Ucjjarusti Oseas reyejj llätunca mara apnakascäna ucqhasti, Asirianquir reyiw Samaria marca catuntasïna, Israelit jakenacarusti preswa Asiria marcar apäna, ucatjja utjnokayänwa Habor orakenquiri Gozán sat jawira Halah sat chekaru, uqhamarac medonacan marcanacaparuraqui. Acasti lurasïnwa Israelit jakenacan Tatit Diosap contra jucha lurapjjatap laycu, qhititejj Egiptota apsuncäna faraón sat egiptonquir reyin amparapata khespiyasa. Jupanacasti yakha diosanacaruw yupaychapjjäna. Uqhamaraquiw lurapjjaraquïna cawquïr marcanacarutejj Tatitojj jakonuccäna jupanacan nayrakatapata ucanacan luräwinacapa, cunjämarutejj Israel reyinacan utt'ayatäcäna uqhamaruraquiw sarnakapjjaraquïna. Ucampisa israelit jakenacajj jan wali arunacwa arsupjjäna Tatit Diosapataqui, uqhamarus alto chekan yakha diosanacan santuarionacapwa take marcanacapan lurapjjäna, uqhamarac uñch'uquiña torrenacansa, nuwasiñatac lurat marcanacansa. Uqhamaraquiw sayt'ayapjjaraquïna ajjsarata kalanaca, Asera sat diosan lantinacapa take alto cheka kollunacana, uqhamarac walja laphini kokanacan cayunacaparuraqui. Ucsti jupanacajj lurapjjänwa cunjämatï yakha marcanacajj lurapjjerïqui uqhamaru; Tatitusti ucanacaruraquiw jupanacan nayrakatanacapatjja jakonucutayna. Israel jakenacasti inciensonacwa naqhayapjjäna, ñankha luräwinacwa lurapjjaraquïna, uqhamata Tatitur colerayasina. Jupanacasti yakha diosanacaruw yupaychapjjäna, uqham lurañatjja Tatitojj jupanacarojj sänwa: “Jumanacasti janiw yakha diosanacar yupaychapjjätati” sasa. Tatitusti Israelit jakenacarojj ewjjänwa take profetanaca qhitatanacap toke jan wali thaquinacapata cutjtanjjapjjañapataqui, cuntejj Tatitojj churcäna uca phokhapjjañapataqui camachi arunacaparu, uqhamarac take yatichäwinacata leyinaca churcäna nayra awquinacaparu sirvir profetanacap toke. Ucampis jupanacajj janiw ist'añ munapcänti, jan ucasti kala chuymaniw tucupjjäna nayra awquinacapjama, jupanacasti janiw Tatit Diosapar iyawsapcänti. Uqhamarac jupanacajj jisc'achapjjaraquïnwa leyinacaparu, uqhamarac nayra awquinacapampi suma parlt'äwiru mantapcäna ucanacsa, camachi arunaca jupanacar churatäcäna ucanacsa. Ucjjarusti inamaya yakha diosanacan khepapwa arcapjjäna. Ucatsti jupanacpachawa inamayaru puripjjäna, jupanacar muytqui uca maya marcanacar uñtata, Tatitojj ucanacatracwa ewjjawayäna: “Janiw jupanacjamajj lurätati” sasa. Tatit Diosapan camachi arunacapa apanucusasti, bronceta pä vaca kallu lurasipjjäna, mayasti Asera sat diosan lantipänwa, ucarusti yupaychapjjaraquïnwa, uqhamarac alajjpacha take warawaranacarusa, Baal diosarus yupaychapjjaraquïnwa. Uqhamaraquiw yokall, imill wawanacaparusa naqhantayapjjäna, ucatsti jupanacajj yatirinacaru, laykanacaruw jisct'asipjjäna, ucatjja Tatitun nayrakatapanjja jan wali lurañanacaruwa catuyasipjjäna, uqhamata jupar colerayasina. Ucatwa Tatitojj colerasïna Israel marcataquejja, ucatsti jupan nayrakatapatjja jakonucünwa, Judá tribu sapacwa jilt'ayäna. Ucampis Judá tribusa janiraquiquiwa Tatit Diosapana camachi arunacapjja phokcaraquiquïnti, jan ucasti israelitanacajj uñstayapcäna uca luräwinacaparuwa arcapjjaraquiquïna. Ucatsti Tatitojj jakonucünwa israelitanacata sarakeri take familianacaparu, jisc'ar tucuyañcama, lunthatanacan amparanacaparu catuyasina, jupan nayrakatapata jakonucuñcama. Israelarojj jaljtayänwa Davidan familiapata, ucatjja israelitanacajj Nabat chachan Jeroboam yokaparuwa reyit utt'ayasipjjäna, jupasti israelitanacarojj Tatitutjja saraktayänwa, sinti jucha lurañanacaru puriyasa. Uqhamawa israelitanacajj Jeroboam chachajj cawquïr juchanactï lurcäna uca pachpa juchanaca lurapjjaraquïna, ucatsti janiw uca juchanacjja apanucupcänti. Tucuyarusti Tatitojja jupan nayrakatapatjja apakänwa Israel marcaru, cunjämatï Tatitojj yatiycäna sirviri take profetanacap toke, ucatsti Israel marcajj Asiria marcaruwa preso apayatäna, ucanracwa jichhürcama jicjjatasisqui. Asirianquiri reyisti jakenacwa apanïna israelitanac lanti Babiloniata, Cuta, Ava, Hamat, Sefarvaim uca marcanacata, ucatsti uchänwa Samaria marcaru. Uqhamatwa Samaria marca catuntasisina ucanacan jacapjjäna. Ucampis uca jakenacana jan Tatitur yupaychapjjatap laycojja, Tatitojj leonanacwa qhitanïna cunapachatï jupanacajj utjnoktapcäna ucqha, ucatjja leonanacajj mä yakhep jakenacarusti jiwayänwa. Ucatsti sarapjjänwa Asirianquiri reyiru yatiyiri aqham sasa: “Cawquïri jakenactejj Samaria marcanacaru apcta ucan jacapjjañapataqui ucanacajja, janiw yatipquiti uca orakenquir Diosan leyipa. Uqham jan yatipjjatap laycojja uca Diosajja leonanacwa qhitani, ucatsti jichhajj jiwarayasquiwa” sasa. Uqhamasti Asirianquir reyejja sänwa: “Preso apanitäqui ucanacat mä yakhep sacerdotenacaru qhitapjjam, jupanacajj sarasina yatichanipjjañapataqui uca orakenquir Diosan leyinacapa” sasa. Ucapachaw jupanacajj preso apanipcäna, ucat maynïri sacerdotewa sarasina Betel chekana utjnokäna, ucatjja Tatituru yupaychañwa yatichäna. Ucampis sapakat marcaw jupanacan pachpa diosapa lurasïna, cawqhantejj jacapcäna ucqhana, ucanacsti uchapjjänwa alto kollu patanacan santuarionacaparu, samaritano jakenacajj lurapcäna ucanacaru. Babilonianquir jakenacasti lurasipjjänwa Sucot-benot sat diosa; Cuta ucanquiri jakenacasti lurasipjjänwa Nergal sat yakha diosa, Hamat ucanquiristi Asima sat yakha diosaraqui. Ava ucanquiristi lurasipjjänwa Nibhaz, sat yakha diosa; uqhamarac Tartac sat yakha diosa, ucatsti Sefarvaim ucanquirinacasti wawanacapwa ninar naqhantayapjjäna Adramelec, uqhamarac Anamelec uca diosanacapar sacrificiona loktasina. Ucjjarusti Tatituruwa yupaychapjjäna, ucampis jupanac pachpatwa sacerdotenac utt'ayasipjjäna alto chekan diosanacan santuarionacapan sirvipjjañapataqui. Uqhamasti jupanacajj Tatiturus yupaychapcchïna ucasa, jupanacan yakha diosanacaparojj yupaychasipcaquïnwa, cawqha marcanacattï apanitäpcäna uca jupanacan luräwinacaparjama lurasina. Jichhürunsa lurasipcaquiwa cunjämtï nayrajj lurapcäna uqhama. Jupanacasti janiw Tatiturojj yupaychapquiti, leyinacaparjamasa ewjja arunacaparjamasa sarnakapquiti, yatichäwiparjamasa, camachi arunacaparjamasa phokhapquiti, ucanacsti Tatitojj churänwa Jacobon familiapana phokhapjjañapataqui, qhitirutejj Israel sasa sutichcäna ucaru. Cunapachatï Tatitojj jupanacampi suma parlt'äwiru mantcäna ucqhajja sänwa: “Janiw yakha diosanacar yupaychapjjätati, sirvipjjätasa sacrificionaca loktasina. Jan ucasti naya Tatit Diosamaruwa yupaychapjjetäta, qhititejj Egipto marcata apsunipctam wali jach'a ch'amampi. Naya saparuquiwa yupaychapjjetäta sacrificionaca loktasina. Ucjjarusti jan armt'asisa phokhapjjam leyinacajja, ewjja arunacajja, yatichäwinacajja, uqhamarac kellkata churapcsma uca camachi arunacajjsa, jan yakha diosanacarojj yupaychapjjamti. Janiraqui armasipjjamti jumanacampi suma parlt'äwiru mantatajja, janirac yakha diosanacarus yupaychapjjamti, jan ucasti naya Tatit Diosamaruqui yupaychapjjeta, nayasti ucatjja uñisirinacaman amparapatjja khespiyapjjämawa” sasa. Ucampis jupanacajj janiw ist'añ munapcänti, jan ucasti lurasipcaquïnwa nayra luräwinacapjama. Uqhamawa uca marcanacajj Tatitur yupaychapjjäna, uca pachpa horasanwa yakha diosanacarus yupaychasipcaquiraquïnwa. Uca jakenacat saraker wawanacapasti nayra awquinacapjamaraquiwa uca pachpa luräwinaca lurapjjaraquïna, jichhürcamasa uqhamjja lurasipcaquiwa. Cunapachatï Ela chachan Oseas yokapajj Israel marcana quimsa mara apnakascäna ucqhawa Acaz chachan Ezequías yokapajj Judá marcana reyïña kalltäna. Jupasti ucqhajj pä tunca pheskan maranïnwa, jupajj Jerusalén marcanjja pä tunca llätuncani maraw apnakaraquïna. Taycapasti Abi sat sutinïnwa, jupasti Zacariasan phuchaparaquïnwa. Ezequías reyin luratanacapasti Tatitun nayrakatapanjja asquinacänwa, cunjämatï David nayra awquipanjamaraqui. Jupawa yakha diosanacar sirviñ alto chekan santuarionaca apakayäna, ajjsarata kalanacsa jisc'a jisc'a tucjayäna, Asera diosan lantinacapsa p'aquirayäna, uqhamarac Moisesajj bronceta mä catari lurcäna Nehustán sata ucsa tucjaraquïnwa. Israelitanacasti uca urunacanjja inciensonacjja uca catarir yupaychasinwa naqhayapjjäna. Ezequías reyisti Israelan Tatit Diosaparuwa alcatasïna. Judá marcanquir take reyinacapatjja jupat nayra, jan ucajj khepatsa, janipuniw qhitis jupjamajj utjcänti. Jupasti Tatitumpipuniwa suma sarnakäna, janiw jupatjja sarakcänti, uqhamaraquiw jupajj phokhäna Moisesaru Tatitojj camachi arunacapa churcäna ucanacjja. Ucatwa Tatitojj jupar yanapäna, uqhamarac asquir mistuyäna take cuntï amtcäna lurañataqui ucanacana. Ucatsti Ezequías reyejj Asirianquir reyitaquiw sayt'jjäna, janiw jupar ist'añ muncjjänti. Ucampisa filisteo jakenacarojja atipjänwa Gaza marcacama, uqhamarac korpanacapcamaraqui, uñch'uquiñataqui torrenacajj luratäqui ucqhata, nuwasiñataqui lurata marcanaccama. Ezequías reyejj pusi mara apnakascäna ucqhasti Ela chachan Oseas yokapajj pakallk maraw Israel marcan apnakascaraquïna, ucapacharaquiw Asirianquiri Salmanasar reyejj Samaria marcar muyuntasina nuwantäna. Ucat quimsa mara pasatatjja uca marcjja catuntasïnwa. Ucapachasti Ezequías reyejj sojjta marawa apnakascäna, uqhamarac Israel marcana Oseas reyejj llätunca mara apnakascaraquïna ucqhawa Samaria marcajj catuntatäjjäna. Asirianquiri reyisti israelitanacarojj Asiria marcaruw preso apäna, ucatsti uchänwa Halah chekaru, uqhamaraquiw uchäna Habor orakeru, Gozán jawirjjaru, medos sat marcanacaruraqui. Ucasti lurasïnwa jan Tatit Diosapar ist'apjjatap laycu, jan ucasti sumancäwiru mantatäqui ucjja p'aquintapjjänwa. Janiw ist'añ munapcänti cuntï Tatitun sirviripa Moisesajj arsuwaycäna lurapjjañapataqui ucaru, ni phokhapcaraquïnsa. Cunapachatï Ezequías reyejj tunca pusini maranaca apnakascäna ucqhawa Asirianquiri Senaquerib reyejj nuwantäna, Judá marcanquir nuwasiñatac take lurat marcanacaparu, uqhamarac catuntasiraquïna. Ucatsti Judá marcanquiri Ezequías reyejj mä yatiyirwa qhitäna Asirianquiri reyin ucaru, jupasti Laquis chekancascänwa, aqham sasa: “Nayaw juchanïtjja. Jichhasti marcajjatjja sarjjam ucatsti nayajj impuestjja pagämawa, kawkhtejj mayquitäta ucqha” sasa. Ucatsti Asirianquiri reyejj Judá marcanquir Ezequías reyirojj impuestonacwa mayïna llätunca waranka llätunc patacan kilo kollkenaca, uqhamarac llätunca pataca llätunc tuncani kilo korinacaraqui. Uqhamasti Ezequías reyejj churänwa take kollkenactejj Tatitun templopana, reyin palaciopan imata utjcäna take ucanaca. Uqhamaraquiw Ezequías reyejj Tatitun templopata apakayäna puncunaca, uqhamaraqui marconacapsa, cawquïrinactejj jupa pachpa korimpcama apaquipaycäna ucanaca, ucatsti Asirianquiri reyiruwa churäna. Ucatsti Asirianquiri reyejj jupan wali uñt'ata mä jilïri oficialaparuwa Ezequías reyin ucar qhitäna, uqhamarac yakha jilïr oficialampiru mä jach'a wali ch'aman ejercitompiraqui. Jupanacasti Laquis chekatwa sarapjjäna Jerusalén marcar nuwantañataqui. Cunapachatï Jerusalén jac'aru puripjjäna ucqhajja, utjnoktapjjänwa patäjja estanquen canalapa jac'aru, cawquïr thaquitejj Pañonaca T'ajjsuñ pamparu sarqui uca thacjjaru. Ucjjarusti jawsanipjjänwa reyiru, uqhamarac Hilcías chachan Eliaquim yokaparu, jupasti reyin palaciopanjja mayordomönwa, uqhamarac Sebna kellkeriru, Asaf chachan Joa yokaparu, jupasti reyin secretariopänwa, ucatjja jupanacamp jiquisiriw mistupjjäna. Ucanwa Asirianquiri oficialajja jupanacarojj säna: —Yatiyapjjam Ezequías reyiru Asirianquiri jach'a reyin aca yatiyäwipa, aqham sasa: ‘¿Cunarus jumajj ancha alcatasta? ¿Jumajj amuytati suma jiwa arunacäcaspas uqhama, suma yatekata, wali ch'amampi nuwasiñäqui ucjja? ¿Qhitirupunis alcatasta nayataqui sayt'asiñamataquejja? Nayajj uñjtwa Egiptor alcatasitama. Uqhamajj waliquiwa, ucampis Egiptojja mä ch'ajj-jjata sokosar uñtataquiwa, ucatsti qhititejj ucar alcatasini ucan amparaparojj ch'aphintasinjja junuranttaniwa. Egipton faraón reyipajja uqhamacwa luri, qhitinacatejj jupar alcatasipqui ucanacarojja. Jumanacatejj sapjjetasma: ‘Nanacajj Tatit Diosajjaruwa iyawsapjjta’ sasinjja. ¿Janiti Ezequías reyisti apanucqui alto cheka kollunacan yupaychañanaca, uca Diosan altaranacapsa, uqhamarac Judá orakenquiri jakenacaru, Jerusalenanquirinacarusa arsquejja Jerusalén altar sapanaqui Tatitur yupaychañjja? Uqhamasti, Asirianquir reyejjampi mä suma parlt'äwiru mantam: nayajj pä waranka caballonaca churäma, jumatejj uca caballonacataqui jakenaca jicjjatäta ucqhajja. Jumasti janiw ch'amanïctati Asiriankiri mä jan yäkata oficialaru jaltayañataquisa. ¿Ucatti jumajj Egiptota jicjjatañ muntajja jakenaca, uqhamarac caballonacsa? Uqhamarusa, ¿jumajj amuytati nayana uqhamaqui aca marcaru nuwiri jutatajja, tucjiri jan Tatitun yanapampejja? ¡Tatituwa nayarojja qhitanitu aca marcar nuwantañataqui uqhamarac tucjañajjataquisa!’ —sasa. Ucjjarusti Asirianquiri oficialarojj arsupjjänwa Eliaquim, Sebna, uqhamarac Joa chachanacajja, aqham sasa: —Achict'asipjjsmawa, arameo aruta parlapjjeta, nanacasti yatipjjtwa. Jan jumajj hebreo aruta parlapjjestati, perka patancapqui uca jakenacajj isch'uquipjjatap laycu —sasa. Ucampis Asirianquir oficialajj sänwa: —Janiw ucajj reyimataquïquiti, ni jumanacataquïquisa, Asiria marcanquir reyejj cuntï sañajjataqui qhitanquitu uca arunacajj, chekpachansa perka patancqui uca jakenacataquiwa. Jupanacasti jumanacjamaraquiquiw jupan pachpa wanupa mank'asiñapäni, uqhamarac pachpa chhojjonacapsa umasipjjañapäni —sasa. Ucatsti oficialajja cayut sayt'asisinjja, jach'atwa hebreo aruta art'äna: “Ist'apjjam cuntejj Asirianquiri jach'a reyejj sisqui uca: ‘Jan Ezequiasampi sallkjayasipjjamti; jupasti janiw amparajjata khespiyapquiristamti’ sasa. Ezequías reyitejj jumanacaru Tatitur alcatasiñaru wayt'apjjätam, aqham sasa: ‘Tatitojj chekpachanwa khespiyistani; jupajj janiw muncaniti aca marcana Asirianquiri reyin amparaparu puriñapjja’ sasa. Ucampis jumanacajj jan jupar ist'apjjamti. Asirianquiri reyejj qhitanituwa jumanacaru yatiyañajjataqui: ‘Jumanacajj nayampi sumaru mantañäni, ucatsti nayar jumanacajj catuyasjjapjjam, ucatjja jumanacajj sapa mayniwa uva yapumata mank'asisipcäta, uqhamarac higo yapumatsa, phuch'umatsa umsa umasisipcaraquïta.’ Ucatsti jumanacarojj yakha orakeruwa apapjjäma jumanacan orakemar uñtatawa, cawquintejj achqui trigosa, uvasa, t'ant'a, vino lurañataqui, ucan utjaraquiwa olivo ucat lurat aceite, misq'isa. Ucatsti sumaquiwa jacasipcäta, janiw jiwapcätati. Ucampis Ezequiasarojj janipuni ist'apjjamti, jupajj c'arintapjjätamwa ‘Tatituw khespiyistani’ sasajja. Yakha marcanacan diosapatsti, ¿cawquïri diosaparaqui marcaparusti khespiyisti Asiria marcanquir reyin ch'amapatsti? ¿Cawquincapjjesa Hamat, uqhamarac Arfad ucanacanquir diosanacapasti? ¿Cawquincapjjesa Sefarvaim, Hena, uqhamarac Iva ucanacanquir diosanacapasti? ¿Samaria marcarusti khespiyiti jupan ch'amapatsti? Aca marcanacana take diosanacapatjja ¿cawquïrisa marcaparu khespiyaspajja Asirianquir reyin ch'amapatjja? ¿Cunatsa jumanacajj amuyapjjtajja Tatitojj Jerusalenaru khespiyañapjja?” Jakenacasti amuquïpjjänwa, janiw cunsa camsapcänti, reyejj jupanacarojj ewjjänwa jan cunsa camsapjjañapataqui. Ucatsti wali llact'atawa isinacapa ch'iyanokasipjjäna palacionquir Eliaquim mayordomo, kellkeri Sebna, uqhamarac reyin Joa secretariopasa, ucatsti Ezequiasan ucaruw yatiyiri sarapjjäna, cuntï uca jach'a jilïr Asirianquiri oficialajj siscäna ucanaca. Cunapachatï Ezequías reyejj ucanaca ist'äna ucqhajja, isinacapwa ch'iyanokasïna, ucatsti llaquisiñapa uñacht'ayañataquejja chhanqha isimpi isthapisiwayasawa Tatitun temploparu saräna. Ucatsti Amoz chachan Isaías profet yokapan ucaruw qhitäna palacionquiri Eliaquim sat mayordomoro kellkeri Sebna sat chacharu, uqhamarac sacerdotenacat jilïr awquinacaru chhanqha isinacamp isthapita llaquisiña uñacht'ayañataqui, rey toketa aqham sañapataqui: “Jichhürojj wali llaquisiñancapjjtwa, mutuyata jisc'achataraqui, cunjämatejj mä warmejj wawachasiñap horasajj jan ch'amanjama jicjjatasejja uqhama. Inasa Tatit Diosamajj ist'chi Asirianquiri reyin qhitanita oficialapan arunacapjja, jacquir Diosaru jisc'achatapata, inachay mutuyaraquispa Tatit Diosam pachpa ist'qui ucanacatjja. Jichhasti oracionan mayim jilt'apqui ucanac laycojja” sasa. Reyin yanapirinacapasti Isaiasan ucaruw sarapjjäna. Ucat Isaías profetajj ewjjanïnwa reyir yatiyapjjañapataqui, aqham sasa: “Tatitojj siwa: ‘Jan ajjsaramti Asirianquir reyin uywatanacapan naya toke arsutanacapatjja. Amuyam, nayawa waquichä mä arunaca jupan ucar puriñapa, ucat marcapar cutt'jjañapataqui, qhayansti waquicharaquïwa jaken jiwayata jiwjjañapa’ ” sasa. Asirianquiri oficialasti yatjjänwa Asirianquiri reyejj Laquis marcata sarjjatapa. Ucatsti jupajj Jerusalén marcatjja sarjjänwa, ucatjja reyirojj jicjjatänwa Libna marcar nuwantasquiri. Qhayansti Asirianquiri reyejj yatïnwa Etiopianquir Tirhaca sat reyin jutantatapa jupampi nuwasiñataqui. Ucatjja maya cutimpiwa Asirianquiri reyejja qhitanaca qhitanïna Judá marcanquir Ezequías reyin ucaru, aqham sapjjañapataqui: “Iyawsctajj uca Diosamaw jumarojj ch'amañchtamjja Jerusalenajj jan nayan amparajjaru catuyatäñapjja, ucampis jan jupampejj c'arintayasimti. Jumajj yattawa cunjämtï Asirianquiri reyinacajj lurapqui cawquïri marcanacarutejj tucjañ munapqui ucjja. ¿Ucatti jumajj khespiyasismajja? ¿Uca marcanacan diosanacapasti khespiyapjjänti nayra awquinacajjajj tucjapcäna ucanacatsti: Gozán, Harán, Resef uca marcanacarusti, uqhamarac Telasar ucan jaquiri Bet-edén jakenacarusa? Janiwa. ¿Cawquincapjjesa Hamat, Arfad, Sefarvaim, Hena, uqhamarac Iva ucanacanquiri reyinacasti?” sasa. Ezequías reyisti carta catusinjja leet'änwa qhitatanacajj jupar churapcäna ucjja. Ucatsti jupajj temploruwa saräna; Tatitun nayrakataparu carta janatatasinsti, oracionwa luräna, aqham sasa: “Israelan Tatit Diosapa, jumajj querubines sat angelanacjjaru trononïtawa: Juma sapaquïtawa aca orakena take acapachan Diosapajja; jumaraquiw alajjpachsa acapachsa lurtajja. Jichhasti, Tata, ist'itaya. Nayrama uñatatasinsa uñtanimaya, Dios Tata. Ist'amaya Senaquerib reyejj take uca arunacapa nayar sañapataqui apayanquitu ucanaca, ucansti juma jacquiri Diosaruwa jisc'acharactam. Dios Tata, chekpachanwa Asirianquiri reyinacajja marcanacapsa, orakenacapsa tucjapjje, uqhamarac diosanacapsa ninarcama jakontapjjaraqui, chekpachansa ucanacajj janiw diosanacäpcänti, jan ucasti lawata, kalata jaken lurataquïpjjänwa. Ucatwa tucjatäsipquejja. Jichhasti, Tatitu, nanacan Diosajja, jumasti khespiyapjjetaya Senaquerib reyin ch'amapatjja, uqhamata aca orakenquir marcanacajj yatipjjañapataqui juma Tatitu Diosaqui utjatapa” sasa. Ucatjja Isaías profetajj qhitanïnwa Ezequías reyiru aqham sañapataqui: “Aqham siw Israelan Tatit Diosapajja: ‘Nayajj ist'smawa cuntejj oracionan mayquista ucjja, Asirianquir Senaquerib sat reyip toketjja’ ” sasa. Tatitusti Asirianquiri reyip tokjja, aqham arunacwa arsüna: “Sión marcasti, mä tawakjamawa, juma Senaquerib reyit larustam. Jerusalenajj sawcasisaw p'ekep qhiwi, jumajj sarjjta ucqhajja. ¿Qhitirus toktasa, jisc'achtasa? ¿Qhititaquis jach'at arstajja, uqhamarac jach'a cancañampi altorus uñtaractajja? ¡Israelan Kollan Diosap tokew parltajja! Jumajja qhitatanacam tokew Tatiturojj jisc'achtajja. Jumajj sistawa: ‘Walja nuwasiñ carronacajjampiwa maqhatta kollunac pataru, jan maqhatcañ Líbano kolluruw maqhatta. Wali alto cedro lawanacapwa qhuchhunucta, Wali alto kollunacaparuwa maqhatta, ch'uminacapas pankar yapur uñtatäqui ucaruraqui. Jan uñt'at orakenwa phujunaca p'iyta uca umatwa umta, cayojjan tact'atajjampiwa Egipton take jawiranacapjja wañsuyta’ sasa. Ucampis ¿janit yatcäyätajja naya Tatituna take acanaca wact'ayatajj-jja? Nayrapachanacatpachwa acanacjja wact'ayta, jichhasti ucjja lurtwa; ucatwa jumajj tucjtajja nuwasiñatac perkampi lurat marcanacjja, tucjata montonanacaruwa tucuyaractajja. Utjir jakenacapasti jan ch'amanïpjjewa ajjsarañampi, p'enkasiñampi phokt'ata, pampanquir ch'ojjñanacar uñtatäpjjänwa, ch'ojjña pastonacar uñtatjamaraqui uta patanacan achuri alinacjamäpjjänwa, inti jalsu toke thayampi naqhantatäjjaraqui. Nayasti take onjjtatanacamwa uñt'smajja, take luräwinacamsa, nayajj yattwa nayataqui colerasitama. Nayajj colerasitama, jach'achasitama uñt'atajj laycojja, nasamarojj mä argollwa uchäma, lacamarusa mä frenompi, cutt'ayämawa cawquïr thaquinjamtï jutcäyäta ucanjama” sasa. Isaiasasti Ezequiasarojj sänwa: “Acäniwa mä chimpojja jutir urunacana cunatejj pascani ucanacjjata: Aca marasa jutiri marasa jumanacajj mank'apjjätawa jupa pachpa achur trigota, ucampis quimsïr marajja yapuchapjjätawa, apthapipjjaraquïtawa, uva alinacsa ayrupjjätawa, uqhamarac achunacapsa mank'apjjaraquïta. Judá marcat jilt'iri jakenacasti ayrunacjamäpjjaniwa, saphintapjjaniwa, achsa churapjjaraquiniwa. Jerusalén marcanjja mä jilt'awa utjascani uca laycu; Sión kollunjja jilt'irinacawa utjani. Ucsti luraniwa take ch'aman Tatitun jach'a munasiñap laycu” sasa. “Asirianquiri rey toketjja aqham siwa Tatitojja: ‘Janiw Jerusalenar mantcaniti, ni mä sapa flechsa flecht'caniti, janiw escudompis jutcaniti ni jark'akasiña perksa muytpacharu lurcaraquiniti. Cawquïr thaquinjamtejj jutcäna ucanjamawa cutt'jjani; janiw aca marcar mantancaniti. Naya Tatituwa arojja arsta. Nayaw aca marcaru imascäjja, khespiyaraquëjja, David sirvirejjaru munatajj laycu, naya pachpar munatajj laycuraqui’ ” sasa. Uca arumpachaw Tatitun angelapajja Asirian campamentopar sarasina jiwarayäna pataca quimsakallk tunca pheskani waranka jakenaca, ucatsti khepärmanthi alwasti takeniwa jiwatcama khantatipjjäna. Ucatsti Asirianquiri Senaquerib reyisti campamentopa apthapisisajja, cutt'awayjjänwa Nínive marcaru. Mä urojja cunapachatï jupajj Nisroc sat diosapan templopana yupaychascäna ucqhasti, sarapjjänwa Adramelec, Sarezer sat yokanacapa, ucatsti jupar jiwayasinjja Ararat sat chekanacaruwa jaltjjapjjäna. Ucatjja jupa lantejj Esarhadón yokapawa reyëjjäna. Qhaya urunacanjja Ezequías reyejj wali usutawa jicjjatasïna, ucatsti Amoz chachan Isaías yokap profetaw jupar uñjir saräna, aqham sasa: —Tatitojj siwa: ‘Familiamarojj khepa ewjjanacama jaytawayjjam, jumasti jiwjjätawa, janiw waliptcätati uca laycu’ —sasa. Ezequías reyisti perka tokeru uñcatasajja, aqham sasaw Tatitur oracionan mayïna: “Nayajj achict'assmawa, Tatay, amtastati cunjämsa nayajja suma cheka chuymampi sirviyäsma uca, cunatejj jumataqui asquïqui ucanac lurasina” sasa. Ucatsti jupajj walipuniw jachäna. Ucatjja janïra Isaiasajj palacion chicachicanquir patioparu mistcäna, ucqhawa Tatitojj Isaías profetaru yatiyäna, aqham sasa: “Cutt'am, ucatsti marcajjana jilïri Ezequías reyiru aqham sam: ‘Nayra David awquimana Tatit Diosapajja aqham siwa: ‘Nayajj oracionamjja ist'smawa, uqhamarac jachatamsa uñjaracsmawa. Jichhasti jumarojj c'umaraptayämawa, ucatjja acat quimsa urut Tatitun temploparu saräta. Nayajj tunca pheskan marampwa jacañ churäma. Jumarusa, Jerusalén marcarus khespiyaraquïwa Asirianquiri reyita. Nayawa aca marcarojj imäjja, David sirvirejjar munatajja laycu, uqhamarac naya pachpar munatajj laycuraqui’ ” sasa. Isaías profetasti higotwa mä masa lurayäna, ucampiwa reyiru apjjatasiyäna, cawqhatï usutäcäna ucqharu, ucatjja reyejj c'umaräjjänwa. Ucatjja Ezequiasajj Isaiasaruw jisct'äna: —¿Cuna chimpu tokesa nayajj amuyasëjja Tatitojj nayar c'umaraptayatapjja, uqhamarac acat quimsa ururus Tatitun temploparu sararaquirista ucjja? Isaías profetasti ucjjarojj sänwa: —Aca chimpu Tatitojj churätam cuntï arsctam uca jumampi phokhañataqui: ‘¿Muntati ch'iwina tunca gradanaca nayrar sartañapa, jan ucajj khepar jittañapcha?’ —sasa. Ezequías reyisti ucjjarojj sänwa: —Ch'iwin nayrar sartañapajja janiw ch'amäquiti ucampis khepar jittañapawa wali ch'amajja —sasa. Ucatsti Isaías profetajj Tatituruw art'äna, ucatjja Tatitojj ch'iwjja kheparuwa jittayäna, tunca gradanaca Acaz reyin inti relojopajj nayrar sartcatayna ucanaca. Qhaya urunacanjja Babilonianquiri Baladán sat chachan Merodac-baladán yokap reyejj yatïnwa Ezequías reyin usuntjjatapata, ucatsti qhitatanacap tokewa cartanaca, wajjt'äwinaca apayäna. Ezequías reyisti jupanacarojj catokänwa, uqhamarac uñacht'ayaraquïna suma imasitanacapa, kollkepa, koripa, perfumenacapa, suma aceitepa, arma imañ utapsa, uqhamarac cunanacatejj imañ utanacapan jicjjatascäna take ucanaca. Palaciopatsa, reinopatsa jan cuna imakasawa take uñacht'ayäna. Ucatjja Isaías profetajj Ezequías reyin ucaru sarasinwa jisct'äna: —¿Cawquitsa uca jakenacajj jutapjje, cunsa parlapjjtam? —sasa. Ezequiasajj ucjjarojj sänwa: —Jaya oraketwa jutapjjatayna, Babilonia marcata —sasa. Isaías profetasti jisct'ascaquïnwa: —¿Cunsa palaciomanjja uñjapjje? —sasa. Ezequiasajj ucjjarojj sänwa: —Uñjapjjewa cunatejj uca mankhena utjqui ucanaca. Imasiñanacajjsa jan mayanwa take uñacht'ayta. Isaiasajj juparojj aqham sänwa: —Ist'am Tatitun aca yatiyäwipa: ‘Urunacajj jutaniwa, ucansti palaciomana cunanacatejj jicjjatasqui, uqhamarac nayra awquinacamajj take cunanactejj jichhacama tantcäna ucanacjja, Babilonia marcar apatäpjjaniwa. Janiw cunas acar kheparcaniti. Uqhamaraquiw jumata sarakeri yakhep jakenacaru Babiloniaru apasjjapjjani, jupanacarojj capsusinwa reyin palacioparu uywatanacat uchapjjani’ —sasa. Ezequías reyejj jacañapana samaraña, sumancaña utjañapa amuyasinjja, Isaiasarojj sänwa: —Tatit toketa yatiyäwi arunaca apanquista ucajja nayataquejj waliquïsquiwa —sasa. Ucat ucjjar Ezequiasan sarnakäwipasa, ch'amapatsa, uqhamarac estanque lurayasina canalsa lurayaraquïna marcar uma apañataqui, ucanacatjja kellkatawa, Judá marcanquir reyinacan crónicas sat libropana. Ezequías reyejj jiwjjäna ucqhajja, Manasés sat yokapawa jupa lantejj reyëjjäna. Cunapachatï Manasés waynajj tunca payan maranïna ucqhawa reyïña kalltäna. Ucatsti Jerusalén marcanjja pheska tunca pheskan maraw reyïna. Taycapasti Hepsiba sat sutinïnwa. Ucampis jupan luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, jupasti luränwa Tatitojj cawquïr marcanacarutejj israelitanacan nayrakatapata jakonuccäna ucanacan pachpa k'añu luräwinacapa. Ezequías awquipajj tucjcäna uca alto chekan yakha diosanacar sirviñ santuarionacwa wastat lurayäna; Baal diosataquiw altaranaca lurayäna, ucatsti lurayänwa Asera diosan lantipa, cunjämtï Israelan Acab reyipajj luraycäna uqhama; ucjjarusti alajjpachanquir take warawaranacaruwa yupaychäna, alt'asiraquïna. Ucjjarusti Tatitun templopanjja altaranacwa lurayäna. Uca toketsti Tatitojj sänwa: “Jerusalenaruwa sutejj-jja uchäjja” sasa. Tatitun templopana paypacha patiopanjja yakha altaranacwa lurayäna, ucatsti alajjpachanquir take warawaranacaruwa ucanacjja loktäna. Ucjjarusti wawanacaparuwa naqhantayäna sacrificion loktasina. Ucatsti yatïnwa ajayunacaru jawsaña, uqhamarac yatirinaca apnakañsa, ucatjja utt'ayänwa ajayunacampi parlaña, uqhamarac laykasiñanaca. Tatitun nayrakatapansti luratanacapajj sinti jan walinacänwa, uqhamatwa Tatitur wali colerayäna. Uqhamaraquiw Tatitun templopana Asera diosan lantipa uchäna. Uca toketsti Tatitojj sänwa Davidaru, uqhamarac Salomón yokaparusa, aqham sasa: “Jerusalenan aca templo ajlliscta, ucjja Israelan take tribunacapatwa ajllista, sutejjajja wiñay ucancañapataqui. Janiw israelitanacar wastat jakonuccäti cawquïr oraktejj nayra awquinacaparu nayajj churcta ucatjja, jupanacaqui sum phokhapjjpan, uqhamarac lurapjjaracpan take cuntï nayajj ewjjapcsma ucana, uqhamarac Moisés sirvirejjasa take yatichäwinaca churawayapctam ucanacsa ucajja” sasa. Ucampis jupanacajj janiw ist'asipcänti, jan ucasti Manasés reyejj juc'ampiwa ñankha lurañanacaru irpäna, cawquïr marcanacarutejj Tatitojj israelitanacan nayrakatapana tucjcäna ucanacat sipansa. Ucatsti Tatitojj profeta sirvirinacap tokew parläna, aqham sasa: “Manasés reyin jan wali k'añu luräwinacapata, ñankha luräwinacapajj juc'amp jilätapata, jupat sipana nayra jacapcäna uca amorreonacata sipana juc'ampi, uqhamarac Judá marcarusa yakha diosanacapampi jucha lurayatapatjja: Naya, Israelan Tatit Diosapajj arstwa: Apayanïwa Jerusalenaru, Judá orakerusa mä jan walt'aña, qhititejj uc ist'cani ucan jinchunacapajja waliw usuni. Jerusalén marcarojj tupt'äwa Samaria marcaru tupt'ta, uqhamarac Acab reyin familiaparus tupt'ta uca pachpa tupuñampi; k'omachäwa, cunjämatï mä platoru k'omachasina c'umpt'atajja uqhama. Ucat ucjjar marcajjarusti, apanucüwa, uqhamarac uñisirinacapan amparaparuwa catuyaraquëjja, catuntatäpjjañapataqui, aparatäpjjañapataquiraqui. Jupanacan luratanacapasti nayrakatajjanjja jan walinacätap laycu; ucatsti colerayapjjetuwa cunürutejj nayra awquinacapajj Egiptot mistunipcäna ucürut jichhacama” sasa. Manasés reyejj Judá marcar juchanac luraycäna, uqhamarac jupan jan wali luratanacapatsa Tatitun nayrakatapana ucanacat ucjjarojja, Jerusalenanjja walja jan juchaninacan wilanacapwa wartäna, mä thiyata mä thiycama uca lurañanacamp phokhantasa. Ucat ucjjar Manasés reyin sarnakäwipasa, take cun luratapatsa, uqhamarac juchanac luratapatsa kellkatawa Judá marcanquir reyinacan crónicas sat libropana. Cunapachatï jiwjjäna ucqhasti palaciopanquiri Uza sat jardinaparuwa imt'jjapjjäna. Ucatsti jupa lantejj Amón sat yokapawa reyëjjäna. Cunapachatï Amón chachajj pä tunca payan maranïna ucqhawa reyïña kalltäna, ucatsti Jerusalenanjja pä marawa apnakäna. Taycapasti Mesulemet sat sutinïnwa, jupasti Jotba chekanquir Hazur chachan phuchapänwa. Ucampis jupan luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, cunjämatï Manasés awquipanjama. Jupasti awquipana jan wali sarnakäwipwa arcäna, uqhamaraquiw yupaychäna, alt'asiraquïna awquipana uca pachpa c'ari diosanacaparu. Uqhamawa jupajj Tatitur apanucüna nayra awquinacapana Diosaparu, ucatsti janiw jupan munañaparjama lurcänti. Amón reyin oficialanacapasti jupa toke jan wal amtasinjja, palaciopanwa jiwayapjjäna. Ucatsti marcanquir jakenacasti jiwayapjjänwa qhitinacatejj Amón reyi toke jan wal amtapcäna ucanacarojja, ucatjja jupa lantejja Josías yokaparuwa reyit utt'ayapjjäna. Ucat ucjjar Amón reyin sarnakäwipasa, luratapatsa kellkatawa Judá marcanquir reyinacan crónicas sat libropana. Ucatsti Uza sat jardinaparuwa imt'jjapjjäna. Ucatjja jupa lantejja Josías yokapawa reyëjjäna. Cunapachatï Josías wawajj quimsakallko maranïna ucqhawa reyïña kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja quimsa tunca mayan maraw apnakäna. Taycapasti Jedida sat sutinïnwa, jupasti Boscat chekanquir Adaía chachan phuchapänwa. Josías reyin luratanacapasti Tatitun nayrakatapanjja chekapänwa; jupasti arcänwa cunjämtï David nayra awquipajj sarnakcäna uqhamaru, jan ucat cawcsar sarakasa. Cunapachatï Josías reyejj tunca quimsakallkon mara apnakascäna ucqhawa reyejj qhitäna Tatitun temploparu Azalía chachan Safán yokap kellkeriparu, jupasti Mesulam chachan allchhiparaquïnwa. Reyisti sänwa: “Saram Hilcías sumo sacerdoten ucaru, ucatsti sanim: “Tatitun temploparu kollkenac apanipqui ucanac apthappan, uqhamarac puncu uñjirinacasa jakenacata kollke apthapipqui ucanacsa” sasa. Ucatsti churapjjpan Tatitun templopa lurañataqui jaytatäpqui ucanacaru, jupanacan pagapjjañapataqui qhitinacatejj Tatitun templopana asquichasipqui ucanacaru: carpinteronacaru, sum yatipqui ucanacaru, albañilanacaru, uqhamarac alapjjañapataqui maderanaca, ch'iyat kalanaca templo asquichañataqui. Ucatsti saraquim: “Kollke churcäta ucatsti janiw jacthapiñatac maycätati, jupanacajj chekaparuwa apnakapjje uca laycu” sasa. Hilcías sumo sacerdotejja yatiyänwa Safán sat kellkeriru, Tatitun templopana leyi libronaca jicjjatatapata. Ucsti churänwa Safán chacharu, jupasti leet'araquïnwa. Ucat Safán kellkerejj ucjjata yatiyiriw saräna, aqham sasa: —Juma reyin sirvirinacamawa templona utjcäna uca kollke umatatayapjje, ucatsti churapjjewa Tatitun templopa asquichayañataqui qhitinacatejj utt'ayatäqui ucanacaru —sasa. Ucjjarusti Safán kellkerejj reyirojj yatiyaraquïnwa, Hilcías sacerdotejj mä libro jupar churatapata, ucatsti Safán sat kellkerejj reyitaquejj leet'arapïnwa. Ucat reyejj ley librojj cuntï siscäna ucanac ist'asinjja, isipwa ch'iyanokasïna. Ucat ucspachawa reyejj säna Hilcías sacerdoteru, Safán chachan Ahicam yokaparu, Micaías chachan Acbor yokaparu, Safán kellkeriru, reyin Asaías sat oficialaparu, aqham sasa: “Sarapjjam naya laycu Tatitur jisct'iri, uqhamarac take Judá orakenquir jakenac laycuraqui, aca jicjjatata libron cuntï sisqui ucjjata; Tatitusti wali coleratäpachawa jiwasanacataqui. Nayra awquinacasajja janiw aca librojj cuntï sisqui ucarojj ist'apcänti, ni lurapcaraquïnsa cuntejj aca libron kellkatäqui ucarjamajja.” Ucatsti sarapjjänwa Hilcías, Ahicam, Acbor, Safán, Asaías ucanacajja, Salum chachan profetisa Hulda warmipan ucaru; Salum chachasti Ticva chachan yokapänwa, uqhamarac Harhas chachan allchhiparaquïnwa, qhititï templo isinac uñjañapataqui utt'ayatäcäna uca. Hulda profetisasti Jerusalén marcana machak marcäquis ucanwa jacäna, cunapachatï jupar parlapjjäna ucqhajja, profetisa warmejj jupanacarojj sänwa: “Acawa Israelan Tatit Diosapan arupajja: ‘Yatiyapjjam qhititejj nayar jisct'iri qhitanipctam ucaru. Naya Tatitusa sistwa: ‘Mä jan walt'añwa aca chekarusa, jakenacapjjarusa apayanëjja, cunjämtï Judá marcanquir reyejj leet'qui uca libron cuntï yatiyqui uqhamaru. Jupanacasti nayar apanucusinjja yakha diosanacaruwa inciensonaca naqhayapjje, uqhamatwa take luratanacapampi nayar colerayapjjetu; ucatwa nayan colerajjajj akti aca chekataqui, ucasti janiw t'acurcaniti’ ”. Judänquir reyirojj sapjjamaya, qhititejj qhitanipctam Tatitur jisct'añataqui: “Ucatsti Israelan Tatit Diosapajj ucjjarojj saraquiwa: ‘Cuntï ist'ta ucar amuyt'añaru uchasitamatsti, chuymaman llaquisitamata, nayarusa jutatamata arsutanacajja ist'asina aca orake contra, uqhamarac take utjirinacap contraraqui, tucjatäñapataqui, maldicitäñaparaqui. Ucatsti isima ch'iyanokasitamata, uqhamarac nayan nayrakatajjana jachatamatsa, nayajj jumarojj ist'smawa. Naya Tatituwa ucjja sisma. Uca laycu nayajj cusisitaqui jiwjjañamwa waquiyta, nayra awquinacamampi jiquisiñataqui, janiw uñjcätati cuna jan walt'añtï nayajj aca chekataqui apayancä ucjja’ ” sasa. Reyin qhitatanacapasti cuttjjapjjänwa reyiru uca arunaca yatiyiri. Ucatsti reyejj jawsayanïnwa Judá orakenquiri, Jerusalén marcanquiri jilïr jakenacaru, jupamp chica tantachasipjjañapataqui. Ucjjarusti Tatitun temploparuwa sarapjjäna reyisa, Judá orakenquiri take jakenacasa, uqhamarac Jerusalenanquir jakenacasa, sacerdotenacasa, profetanacasa, uqhamarac wawanacasa, jach'a jakenacasa, take marcpachaw sarapjjäna. Tatitun templopansti jach'atwa reyejj jupanacatac leet'arapïna cuntï sumancäwir mantat librojj siscäna uca cawquïr librotï Tatitun templopana jicjjatatäcäna ucata. Ucjjarusti reyejj templon sayirinacap jac'aruwa sayt'asïna, ucatsti arsusïnwa Tatitun nayrakatapana jupar ist'añataqui, cheka cancañampi camachi arunacaparu, ewjjanacaparu, uqhamarac leyinacaparusa suma phokhas lurañataquiw arsüna, uqhamarac libron sumancäwir mantat arunacajj kellkatäqui ucanac phokhañataquisa. Ucjjarusti take jakenacaraquiwa phokhañataqui arsusipjjaraquïna. Ucatsti reyejj Hilcías sumo sacerdoterusa, payïri sacerdoterusa, uqhamarac puncu uñjirinacarusa aqham sänwa: “Tatitun templopatjja apsunipjjam Baal diosan, Asera diosan take yänacapa, uqhamarac alajjpachanquir warawaranacan yänacapsa” sasa. Ucatjja ucanacjja ninampiwa naqhantayäna Jerusalén marca ankäjjana Cedrón chekana, ucatsti Betel chekaruw khellanacapjja apjjäna. Ucatjja apakayänwa Judá oraken reyinacajj cawquïri sacerdotenacarutejj utt'ayapcäna yakha diosanacaru alto chekan santuarionacapan inciensonaca naqhayañapataqui Judá oraken marcanacapana, uqhamarac Jerusalén muytpachansa. Uqhamaraquiw apakaraquïna cawquïr sacerdotenacatejj incienso naqhayapqui Baal diosaru, intiru, phajjsiru, yakha planetanacaru, uqhamarac alajjpachanquir take warawaranacarusa. Tatitun templopanccäna uca Asera diosjja Jerusalenata ankäjjaruw apanucüna. Ninampiwa naqhantayäna khellar tucuyañcama Cedrón sat jawira umakatana, ucatjja uca khelljja willtänwa jakenacan amaya imäwipjjaru. Uqhamaraquiw tucjayaraquïna chachapura juch lurañataqui waquichatäcäna uca utanacsa, ucasti lurasïnwa Tatitun templopana yakha diosar yupaychasina, ucanracwa warminacajja isinaca p'itapjjäna Asera sat diosapataqui. Ucatjja Judá marcanacanquiri take sacerdotenacaruwa jawsayäna, ucatsti uca diosanacan take santuario utanacapjja taquichasipjjänwa, Geba chekata Beerseba chekcama, cawqhantejj uca sacerdotenacajj incienso naqhayapcäna ucqhana, ucatjja supayanacan altaranacapjja tucjänwa, marca apnaker Josué gobernadoran puncupanccäna uca, ucasti marca mantañancänwa ch'eka tokena. Ucampis yakha diosanacan santuario utapanquiri sacerdotenacajja janiw sarapcänti Jerusalenanquir Tatitun altaraparojja, jan ucasti mayni sacerdote masinacapampejja jan levaduran t'ant'anacwa mank'apjjäna. Josías reyisti taquichasiraquïnwa Ben-Hinom sat vallenquiri naqhayañäqui uca, jan qhitis yokalla imilla wawaparusa Moloc diosataqui sacrificion loktapjjañapataqui. Ucatjja apakayaraquïnwa Judänquiri reyinacajj intiru loktapcäna uca caballonaca; ucanacasti jicjjatasïnwa Tatitun temploparu mantañawjana, Natán-melec uca chachan utap jac'ancaraquïnwa. Jupasti cunanacatejj ucan utjcäna ucanac uñjirïnwa, ucatjja intir yupaychañ carronacapsa naqhantayaraquïnwa. Ucjjarusti tucjaraquïnwa Judänquir reyinacajj Acaz chachan salapana alto chekaru altaranaca lurayapcäna ucanaca, uqhamarac tucjaraquïna Manasés chachajj altaranac luraycäna Tatitun templo patiopana, ucanaca; tucjasinjja t'unanacapjja Cedrón sat jawira umakataruwa willtanïna. Reyisti taquichasiraquïnwa diosanacan alto chekan santuario utanacapajj Jerusalén marcata inti jalsu tokena utjcäna ucanaca, Olivos kolluta aynachana. Ucansti Israelan Salomón reyipaw lurayäna sidonionacan Astarté sat ajjtcañ diosapataqui; moabitanacan uñiscaña Quemos sat yakha diosapataqui; amonitanacan uñiscaña Milcom sat yakha diosapataqui. Ajjsarata kalanaca, lawanacsa jisc'a jisc'wa tucjaraquïna, ucatsti ucanacajj cawqhancapcäntejj ucqhanacarojja jake ch'aqhanacampiwa phokhantäna. Nabat chachan Jeroboam yokapajj israelitanacar juch luraycäna ucasti Betel chekana mä altara, yakha diosanacan santuario utap luraycäna ucjja, Josías reyiw k'al tucjäna lak'ar tucuyañcama, ucatsti ninampiwa naqhantayäna, uqhamarac Asera diosan lantiparusa. Cunapachatï Josías reyejj cutt'anjjäna ucqhajja, uñjänwa pachpa kollu patan sepulcronaca, uca sepulcronacatjj apsuyänwa ch'aqhanaca, ucatjja altaranwa naqhantayäna taquichasiña amuyumpi. Uqhamawa Tatitun arupajj phokhasïna, cuntejj profetajj uca toketa arscäna ucajja. Ucatjja jisct'änwa: —¿Qhitir amtañatac lurayatas qhaya sayqui ucajja? —sasa. Marcanquir jakenacasti ucjjarojj sapjjänwa: —Cawquïr profetatejj Judá marcat jutcäna ucan sepulcropawa; jupawa yatiyäna, cuntejj juma reyejj Betelanquir altarampejj lurcta ucatjja —sasa. Ucatsti Josías reyejj sänwa: —Jaytapjjam uqhamäsquiri. Jan qhitis ch'aqhanacapa llawk'panti —sasa. Uqhamawa ch'aqhanacapajj jan camachatäcänsa, Samariata jutcäna uca profetan ch'aqhanacapajja. Samariana yakha diosanacan santuario utanacapajj utjcäna, cawquïrinactejj Israelan reyinacapajj Tatitur colerayañatac lurapcäna ucanacjja, Josías reyejj k'alwa tucjäna, cunjämtï Betel marcan lurcäna uqhama. Ucatjja uca diosanacan santuario utanacapan sacerdotenacajj utjcäna ucanacarusti altar patjjanwa jiwarayäna; ucatjja uca patjjarojja take ch'aqhanacwa naqhantayäna. Ucatsti Jerusalén marcaruw cutt'anjjäna. Reyisti take marcaruwa yatiyäna Pascua fiesta lurapjjañapataqui Tatit Diosapar jach'achañataqui, cunjämatï sumar mantäwi libron kellkatänacäna uqhamaru. Pascua fiesta lurapcäna uqhamjja janipuniwa cunapachasa uqham lurapjjerïcänti, jilïr chachanacajj Israel marcaru apnakapcäna uca urunacatjja, ni Israelan, ni Judá oraken take reyinacapan apnakäwipanjja. Cunapachatï Josías reyejj tunca quimsakallkoni mara apnakascäna ucqhawa Jerusalén marcana uca Pascua fiestajja lurasïna, Tatitur jach'achasina. Josías reyejj tucjaraquïnwa take laykanacaru, yatirinacaru, utan wali munat c'ari diosanacaru, yakha diosanacarusa, uqhamarac cunanacatejj utjcäna yupaychañataqui ajjtcaya yänaca, Judá orakena uqhamaraqui Jerusalenansa. Ucsti jupajj luränwa Hilcías sacerdotejj Tatitun templopana jicjjatcäna uca ley libron kellkatanacar phokhasina. Janipuniw qhiti reyisa jupat nayrajja, khepatsa jupjama utjcänti, take chuymampi, take almampi, take ch'amampiraqui Tatitun cuttanirejja, cunjämatï Moisesan leyipajj sisqui uqhamaru. Ucampis Tatitojj Judá orakenquirinacataquejj colerataquïscänwa, Manasés reyejj cuna ñankhanactejj Dios nayrakatapana lurcäna ucanacata. Ucatwa Tatitojj yatiyäna jupan nayrakatapata apakaña Judá marcaru, cunjämtï Israel marcaru apakcatayna uqhama, apanucuñwa munäna ajllisit Jerusalén marcapa, uqhamarac cawquïr templontï sutipa ucancañapa muncäna ucsa. Ucat ucjjar Josías reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take cun luratanacapasa kellkatawa Judá ucanquir reyinacan crónicas sat libropana. Jupan urunacapansti Egiptonquir faraón Necao sat reyejja, Eufrates sat jawiraruwa saräna Asiria marcanquir reyiru yanapañataqui. Josías reyisti jupar jicjjatiriw mistüna, ucampis Meguido sat chekanwa Necao sat faraonajj jupar uñjasinjja jiwayäna. Ucatsti oficialanacapajj jiwat janchipa mä carroru uchasinjja Meguido chekatjja, Jerusalén marcaruw apjjapjjäna, ucanracwa imt'jjapjjäna. Marcanquir jakenacasti Josías reyin Joacaz yokaparuw awquip lanti reyita utt'ayapjjäna. Cunapachatï Joacaz chachajj pä tunca quimsani maranïna ucqhawa reyïña kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja quimsa phajjsiwa apnakäna. Taycapasti Hamutal sat sutinïnwa, jupasti Jeremiasan phuchapänwa, uqhamarac Libna chekanquiriraqui. Ucampis Tatitun nayrakatapanjja luratanacapajj jan walinacänwa, cunjämtï nayra awquinacapanjama. Ucatjja Necao sat faraonajja juparojj Hamat sat orakena, Ribla chekanwa preso catuntäna, jan Jerusalén marcan apnakañapataqui; ucatjja marcarojja mayïnwa impuesto pagapjjañapataqui quimsa waranka quimsa patacani kilo kollkenaca, uqhamarac quimsa tunca quimsani kilo korinacaraqui. Ucjjarusti Necao sat faraonajja Josías reyin Eliaquim sat yokaparuwa reyit utt'ayäna awquip lanti, sutipsa yakha sutimpiw uchäna Joacim sasa. Ucatjja Joacaz reyirojj Egiptoruwa apjjaruwayäna, ucanracwa jiwjjaraquïna. Joacim reyisti Necao sat faraonarojja churänwa cuntï maycäna, kollke, kori take ucanaca, ucanac apthapiñataquejja, Judá orakenquir jakenacaruwa wayt'äna apthapipjjañapataqui. Ucatjja sapa mayniwa kollksa, korsa impuesto pagapjjäna cunjämarutejj amuyt'ascäna uqhamaru, Necao sat faraonaru churañataqui. Cunapachatï Joacim chachajj pä tunca pheskan maranïna ucqhawa reyïña kalltäna; ucatjja Jerusalén marcanjja tunca mayan maraw apnakäna. Taycapasti Zebuda sat sutinïnwa; jupasti Pedaías chachan phuchapänwa, Ruma chekanquiriraqui. Ucampis luratanacapajja jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, nayra awquinacapjamaraqui. Joacim reyejj apnakascäna ucqhajja, Babilonianquiri Nabucodonosor reyiwa Judá orakeru catuntir mantanïna. Ucatsti Joacim reyejj quimsa marawa jupar jaysäna. Ucatjja janiw jaysañ muncjjänti, jan ucasti jupataquiw sayt'asjjäna. Ucampis Tatitojj Joacim reyitaquejj lunthata caldeo, sirio, moabita, amonita, jakenacwa apayanïna. Judá jakenacaru tucjapjjañapataqui, cunjämtï Tatitojj yatiycäna sirviri profetanacap toke uqhamaru. Acasti lurasïnwa Judá orakempi Tatitojj uqham wact'ayatap laycu, jupan nayrakatapata apakañataqui Manasés reyina take juchanaca luratap laycu, uqhamarac jan juchan wila wartatap laycuraqui; ucatsti uca lurañampiraqui Jerusalenar phokhantatapata. Ucatwa Tatitojj jan juc'amp perdonañ muncänti. Ucat ucjjaru Joacim reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take cun luratapasa kellkatawa, Judá marcanquir reyinacan crónicas sat libropana. Cunapachatï jupajj jiwjjäna ucqhajja Joaquín sat yokapaw jupa lantejj reyëjjäna. Ucat ucsarusti Egiptonquir reyejj janiw wastatampi orakepata mistuncjjänti, Babilonianquir reyiwa take orake catuntasjjäna, Egipto jawirata, Eufrates jawircama uca laycu. Cunapachatï Joaquín chachajj tunca quimsakallkoni maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalenanjja quimsa phajjsiwa apnakäna. Taycapasti Nehusta sat sutinïnwa, jupasti Elnatán sat chachan phuchapänwa, Jerusalén marcanquiriraqui. Ucampis jupan luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, cunjämtï nayra awquinacapjama. Qhaya urunacansti Babilonianquiri Nabucodonosor reyin ejercitopajja Jerusalenaruw saräna, ucatjja muyuntapjjänwa nuwantañataqui. Cunapachatï marcaru nuwantasipcäna ucqhawa Nabucodonosor reyejj purinïna. Ucatsti Judá ucanquir Joaquín reyejja, taycapampi, oficialanacapampi, jilïrinacapampi, uqhamarac wali uñt'at jakenacapampejj Babilonianquiri reyiruwa catuyasjjapjjäna, ucatjja jupanacarojj preswa catuntapjjäna. Acasti lurasïnwa cunapachatï Nabucodonosor reyejj quimsakallko mara apnakascäna ucqha. Ucatjja Nabucodonosor reyejj take imatanacwa apsüna Tatitun templopata, reyin palaciopata, cunjämtï Tatitojj yatiycäna uqhamaruwa phokhasiscäna, Israelana Salomón reyipajj cuna yänactejj korita luraycäna Tatitun templopataqui ucanacwa tucjäna. Ucatjja Jerusalenanquir take jakenacaruwa preso apasjjäna, take jilïrinacaru, suma soldadonacaru, take amparamp luririnacaru, herreronacaru, tunca waranka preso jakenacaru phokhachañcama. Judá orakenjja janiw qhitis kheparcjjänti, jan ucasti wali pobre jakenacaquiwa kheparjjäna. Nabucodonosor reyisti presjja aparaquïnwa Joaquín reyiru, taycaparu, warminacaparu, oficialanacaparu, uqhamarac uca orakenquir wali aytata jakenacaruraqui. Jupasti presjja apänwa Jerusalenata, Babilonia marcaru. Babilonianquiri reyejj takpacha wali aytata preso jakenaca apcäna ucanacajja pakallk warankänwa; amparamp luririnacata, herreronacatsa mä warankaraqui, ucjjarusti aparaquïnwa wali ch'aman jakenaca, nuwasiñataquis ch'iqhinacaraqui. Ucjjarusti Babilonianquiri reyejj Matanías chacharuwa reyita utt'ayäna Joaquín sobrinop lanti, sutipsa yakha sutimpiw uchäna Sedequías sasaraqui. Cunapachatï Sedequías chachajj pä tunca mayan maranïna ucqhawa reyïña kalltäna, ucatsti Jerusalenanjja tunca mayan maraw apnakäna. Taycapasti Hamutal sat sutinïnwa, jupasti Jeremías chachan phuchapänwa, Libna marcanquiriraqui. Ucampis jupan luratanacapajj jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana, Joacim ucan luratanacapjamaraqui. Ucatwa Tatitojj colerasïna Jerusalén marcampi, uqhamarac Judá orakpachampisa; ucatsti jupan nayrakatapatjja jakonucünwa. Ucatjja Sedequías reyejj Babilonianquir rey contrawa tucjjäna. Cunapachatï Sedequías reyejj llätunca mara apnakcäna, tunquïri phajjsita tunca urunaca sarakascäna, ucqhawa Nabucodonosor reyejj take ejercitopampi saräna Jerusalén marcaru, ucatsti muyuntänwa. Ucatjja utjnoktaraquïnwa marca uñcatasiru, uqhamarac muytpacharuwa torrenac lurayäna nuwantañataqui. Jerusalén marcajja muyuntatänwa Sedequías reyejj tunca mayan mara phokhascäna ucqhacama. Uca pachpa marana, pusïri phajjsina llätunca uru sarakataruwa mank'ata t'akhesiñajj marcana jiljjatäna, ucatsti jakenacanjja janiw cuna mank'añapasa utjcjjänti. Ucatsti marcan perkanacapwa p'iysupjjäna, caldeo jakenacan muyuntatäpcchïna ucasa, ucanjamasti marcatjja jaltjjapjjänwa reyimpi, uqhamarac take soldadonacapampi mä aruma. Jupanacasti mistupjjänwa jarc'antatäcäna uca puncunjama pä perka taypinjama, reyinacan jardinanacaparu sarquis ucanjama sarjjasa, ucatjja Jordán valleru sarqui uca thacnamaw sarjjapjjaraquïna. Ucampis caldeo soldadonacajja Sedequías reyirojj arctapjjänwa, ucatjja Jericó pamparuw jicjjatapjjäna. Ucatjja take ejercitopaw jupar apanucjjäna, uqhamarac take tokeruw aywinucjjapjjäna. Caldeonacasti reyir catuntasinjja Babilonianquir reyin ucaruw apapjjäna, jupasti Hamat orakena Ribla sat chekancascänwa. Qhayanwa Nabucodonosor reyejj juchañchäwipa arsüna Sedequías reyitaqui. Ucatsti jupan nayrakatapanwa wawanacapar qharinucuyäna. Sedequiasarusti nayranacapwa apsurayäna, cadenanacampi chinuntasaw Babiloniaru preso apjjaruyäna. Cunapachatï Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj tunca llätuncani mara apnakascäna, pheskëri phajjsita pakallk uru sarakataru, ucqhawa reyin Nabuzaradán capitanapajja Jerusalenaru purinïna, jupasti reyin palaciopana capitanapänwa. Jupasti ninampiwa naqhantayäna temploru, reyin palacioparu, uqhamarac marcan utanacarusa, jilt'atpuni tucjänjja wali aytata jakenacan utanacapa. Jupamp chica caldeo ejercitojj jutcatayna ucasti, Jerusalenar muytcäna uca perkanacapwa tincurayäna. Ucatsti Nabuzaradán capitanapajja preswa Babiloniaru apäna marcana kheparapcäna uca jakenacaru, uqhamarac Babilonianquiri reyiru jakcattapcäna uca jakenacamppacharu, uqhamarac jilt'ir amparamp irnaker jakenacarusa. Ucampisa pobre jakenacata yakhepanacaruquiwa jaytanucuwayäna yapuchapjjañapataqui uva kokanaca, uqhamarac yapunacsa. Caldeo jakenacasti jisc'a jisc'wa tucjapjjäna templona bronceta lurata yänacajj utjcäna ucanaca: sayirinaca, tacnokañanacapa, uqhamarac uma uchaña jach'a pilaraqui, ucatsti take uca broncenacjja Babiloniaruwa apasjjapjjäna. Uqhamaraquiw apasipjjaraquïna khella uchañanaca, palanaca, naqhat pabilonac apakañanaca, cucharonanaca, uqhamarac yupaychañ take yänaca. Uqhamaraquiw capitanajj apasïna korita, kollketa lurata take yänacajj utjcäna ucanaca: brasero, uqhamarac tazonanaca. Ucjjarusti paya sayirinaca, uma uchaña jach'a pila, uqhamarac Salomón reyejj tacnokañanaca luraycäna templotaqui ucanaca; pesopasti janiw amuyañjamäcänti. Sapa maya sayirinacawa altorojja quimsakallko metro jilanacäpjjäna, uca patäjjapansti bronceta lurata mä capitelencamänwa, ucanacasti altorojja pä metro jilacamänwa; uca capitelen muytaparusti bronceta lurata mä rejillanïnwa, granadanacampi c'achachata. Paypacha sayirinacasti uqhamcamaquïnwa. Guardian capitanapasti Seraías sumo sacerdoteruw preso catuntäna, ucat ucjjar Sofonías payïri sacerdoteruraqui, uqhamarac templona umbralapana quimsa guardianacaparu. Marcanquir jakenacatsti presjja catuntänwa ejercitoru apnakcäna uca oficialaru, reyin pheska sirviri jakenacaparu, jupanacasti marcanwa jicjjatasisipcäna, ejercitotaqui jakenaca apthapiyirïqui uca chacharu, uqhamarac sojjta tunca wali aytata jakenacajj marcancasipcäna ucanacaru. Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj Ahicam chachan Gedalías sat yokaparuwa apnakeripata utt'ayäna, jupasti Sefán chachan allchhipänwa. Jupasti utt'ayatänwa Judá orakena jakenac jaytawaycatayna ucanac uñjañapataqui. Ucatsti cunapachatï Judá orakenquir ejerciton jilïrinacapasa, uqhamarac jakenacasa yatipjjäna Babilonianquiri reyejj Gedalías chacharu apnakeripata utt'ayatapata ucqhajja, jupanacasti jupar uñjiriw sarapjjäna Mizpa chekana. Jupanacasti acanacäpjjänwa: Netanías chachan Ismael yokapa; Carea chachan Johanán yokapa; Tanhumet chachan Seraías yokapa, Netofa chekanquiri; Maaca marcanquiri mä chachan Jaazanías yokaparaqui. Jupanacasti sarapjjänwa jakenacapamp chict'ata. Gedalías chachasti jupanacarusa, jakenacaparusa mä juramentwa lurayäna, ucatsti yatiyänwa jan caldeo oficialanacaru ajjsarapjjañapataqui, qhitinacatejj uca pachpa orakena kheparapcani, uqhamarac Babilonianquir reyirus sirvipcaraquini ucanacaru, ucatsti jupanacataquejj asquiquiwa sarani. Ucampis pakallkör phajjsina Netanías chachan Ismael yokapaw purinïna tunca jakenacamp chict'ata, jupasti Elisama chachan allchhipänwa, uqhamarac Judá marcanquir reyinacan familiapatänwa, ucatsti takpachaniw Gedalías chacharu jiwayapjjäna, uqhamarac Mizpa chekana judío jakenaca, caldeo jakenacasa utjcäna ucanacarus jiwayapjjaraquiquïnwa. Ucatsti take jakenacawa caldeo jakenacar ajjsarasa, ucatjja sartasisina Egiptor sarjjapjjäna, uqhamarac jach'anacasa jisc'anacasa ejerciton jilïrinacapasa. Cunapachatï Joaquín chachajj jayan apanucuta jacascäna quimsa tunca pakallkoni mara, tunca payani phajjsita pä tunca pakallkon uru sarakata, ucqhawa Evil-merodac reyejj Babilonia marcana reyïña kalltäna; jupasti suma jakew tucüna Joaquín chachampi, ucatsti carcelatjja apsjjänwa. Ucatjja sumwa juparojj uñjäna, Babilonia marcana mayni reyinacajj utjcäna ucanacat sipansa asquita uñjatänwa. Uqhamatwa Joaquín chachajj presoscäna uca isipa apsusjjäna, ucat ucjjar jacäwipansti reyimp chicawa mank'asïna. Ucjjarusti Joaquín chachajj take jacäwipanwa Babilonianquir reyita sapüru mank'ana catokäna. Adán, Set, Enós, Cainán, Mahalaleel, Jared, Enoc, Matusalén, Lamec, Noé. Noé chachan wawanacapasti acanacänwa: Sem, Cam, Jafet. Jafet chachan wawanacapajj acanacänwa: Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec Tiras ucanacaraqui. Gomer chachan wawanacapasti acanacänwa: Askenaz, Rifat Togarma ucanacaraqui. Javán chachan wawanacapasti acanacänwa: Elisa, Tarsis, Quitim, Rodanim ucanacaraqui. Cam chachan wawanacapasti acanacänwa: Cus, Mizraim, Fut Canaán ucanacaraqui. Cus chachan wawanacapasti acanacänwa; Seba, Havila, Sabta, Raama, Sabteca ucanacaraqui. Raama chachan wawanacapasti acanacänwa: Seba, Dedán ucanacaraqui. Cus chachaw Nimrod ucan awquipäna, jupasti aca orakenjja nayrïri wali munañani chachänwa. Mizraim chachan sarakerinacapasti acanacänwa: ludeonaca, anameonaca, lehabitanaca, naftuhitanaca, patruseonaca, casluhitanaca, caftoritanaca; jupanacat filisteo jakenacajj jutiriwa. Canaán chachawa Sidón ucan awquipäna, tayna yokall wawaparaquïna, uqhamarac Het ucansa. Canaán chachat jutirinacasti acanacänwa: jebuseonaca, amorreonaca, gergeseonaca, heveonaca, araceonaca, sineonaca, arvadeonaca, zemareonaca, uqhamarac hamateonaca. Sem chachan wawanacapasti acanacänwa: Elam, Asur, Arfaxad, Lud, Aram ucanacaraqui. Aram chachan wawanacapasti acanacänwa: Uz, Hul, Geter, Mas ucanacaraqui. Arfaxad chachasti Sala ucan awquipänwa, Sala chachasti Heber ucan awquiparaquïnwa. Heber chachasti pä yokall wawanïnwa: tayna yokall wawapasti Peleg satänwa, jupan urunacapansti uca orakenquiri jakenacajja jaljtatäpjjänwa. Peleg chachan jilapasti Joctán satänwa. Joctán chachasti Almodad ucan awquipänwa, uqhamarac Selef, Hazar-mavit, Jera, Aduram, Uzal, Dicla, Obal, Abimael, Seba, Ofir, Havila, Jobab ucan awquiparaqui. Take acanacawa Joctán uca chachan wawanacapänjja. Sem, Arfaxad, Sala, Heber, Peleg, Reu, Serug, Nacor, Taré, uqhamarac Abram, ucasti Abrahamäjjaraquiwa. Abraham chachan wawanacapasti acanacänwa: Isaac, Ismael ucanacaraqui. Ismael chachan wawanacapasti acanacänwa: Nebaiot, ucasti jilïr wawapänwa, ucjjarusti Cedar, Abdeel, Mibsam, Misma, Duma, Massa, Hadad, Tema, Jetur, Nafis, Cedema ucanacaraqui. Abrahaman Cetura sat uñt'atapan wawanacapasti acanacänwa: Simram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac, uqhamarac Súa. Jocsán wawanacapasti acanacänwa: Seba, Dedán ucanacaraqui. Madián chachan wawanacapasti acanacänwa: Efa, Efer, Hanoc, Abida, Elda ucanacaraqui. Take acanacawa Cetura warmit jutir wawanacänjja. Abrahamaw Isaacan awquipänjja. Isaacan wawanacapasti acanacänwa: Esaú, Israel ucanaca. Esaú chachan wawanacapasti acanacänwa: Elifaz, Reuel, Jeús, Jaalam, Coré ucanacaraqui. Elifaz chachan wawanacapasti acanacänwa: Temán, Omar, Zefo, Gatam, Cenaz ucanacaraqui; Timna warmejja Amalec wawanïnwa. Reuel chachan wawanacapasti acanacänwa: Nahat, Zera, Sama, Miza ucanacaraqui. Seir chachan wawanacapasti acanacänwa: Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, Disón, Ezer, Disán ucanacaraqui. Lotán chachan wawanacapasti acanacänwa: Hori, Hemam ucanacaraqui. Timna ucasti Lotán ucan cullacapänwa. Sobal chachan wawanacapasti acanacänwa: Alván, Manahat, Ebal, Sefo, Onam ucanacaraqui. Zibeón chachan wawanacapasti acanacänwa: Aja, Aná ucanaca. Aná chachaw Disón ucan awquipänjja. Disón chachan wawanacapasti acanacänwa: Hemdán, Esbán, Itrán, Querán ucanacaraqui. Ezer chachan wawanacapasti acanacänwa: Bilhán, Zaaván, Jaacán ucanaca. Disán chachan wawanacapasti acanacänwa: Uz, Arán ucanaca. Edom marcan reyinacapasti acanacänwa janïra israelitanacajj reyinïcäna ucqhajja: Bela, ucasti Beor chachan yokapänwa; marcapasti Dinaba satänwa. Bela chachajj jiwjjäna ucqhasti, jupa lantejja Zera chachan Jobab yokapaw reyëjjäna, jupasti Bosra marcanquiriraquïnwa. Jobab chachan jiwatapatsti, jupa lantejj Temán chekanquïri Husam chachaw reyëjjäraquïna. Husam chachan jiwjjatapatsti, jupa lantejja Bedad chachan Hadad uca yokapaw reyëjjaraquïna, jupasti madianitanacaruw atipjäna Moab uca chekana; marcapasti Avit sataraquïnwa. Hadad chachan jiwjjatapatsti, jupa lantejj Masreca marcanquiri Samla chachaw reyëjjaraquïna. Samla chachan jiwjjatapatsti, jupa lantejja reyëjjaraquïnwa jawira lacanquiri Rehobot marcanquiri Saúl chacha. Saúl chachan jiwjjatapatsti, jupa lantejja Acbor chachan Baal-hanán yokapaw reyëjjaraquïna. Baal-hanán chachan jiwjjatapatsti, jupa lantejja Hadad chachaw reyëjjaraquïna; marcapasti Pau sataraquïnwa. Hadad chachan warmipasti Mehetabel satänwa, jupasti Matred ucan phuchapänwa, uqhamarac Mezaab ucan allchhiparaqui. Hadad chachan jiwjjatapatsti Edom ucan jilïrinacapasti acanacänwa: Timna, Alva, Jetet, Aholibama, Ela, Pinón, Cenaz, Temán, Mibzar, Magdiel, Iram ucanacaraqui. Ucanacaw Edoman jilïrinacapänjja. Israel chachan wawanacapasti acanacänwa: Rubén, Simeón, Leví, Judá, Isacar, Zabulón, Dan, José, Benjamín, Neftalí, Gad, Aser ucanacaraqui. Judá chachan wawanacapasti acanacänwa: Er, Onán, Sela ucanaca. Aca quimsani wawanacan taycapasti Súa chachan canaananquiri phuchapänwa. Ucampis Judá chachan Er sat jilïr wawapasti wali khoru jakënwa, ucatsti Tatituw jupar jiwayjje. Judá chachasti Tamar sat yojjch'apampejj pä wawanïnwa Fares, uqhamarac Zera. Judá chachan takpach wawanacapasti pheskanïnwa. Fares chachan wawanacapasti acanacänwa: Hezrón, Hamul ucanaca. Zera chachan wawanacapasti acanacänwa: Zimri, Etán, Hemán, Calcol, Darda ucanacaraqui, takpachanisti pheskanïnwa. Carmi chachan wawapasti Acar satänwa, jupasti jan walt'añwa utjayäna, cuntï Diosajj tak tucjañapa siscäna ucanaca jan tucjatapata. Etán chachan wawapasti Azarías satänwa. Hezrón chachan wawanacapasti acanacänwa: Jerameel, Ram, Quelubai ucanaca. Ram chachaw Aminadab ucan awquipäna, Aminadab chachasti Naasón ucan awquiparaquïnwa, jupasti Judá chachan wawanacapat jilïrïnwa. Naasón chachaw Salma ucan awquipäna, Salma chachasti Booz ucan awquiparaquïnwa, Booz chachasti Obed ucan awquipänwa, Obed chachasti Isaí ucan awquiparaqui, Isaí chachasti Eliab ucan awquipänwa, tayna wawapa; Abinadab ucasti payïri wawapa; Simea ucasti quimsïri wawaparaqui; Natanael ucasti pusïri wawapa: Radai ucasti pheskeïri wawapa; Ozem ucasti sojjtïri wawapa; David ucasti pakallköri wawapa. Jupanacan cullacanacapasti acanacänwa: Sarvia, Abigail ucanaca. Sarvia ucan wawanacapasti quimsanïnwa: Abisai, Joab, Asael ucanaca. Abigail warmisti mä wawanïnwa Amasa sutini, jupan awquipasti ismaelita Jeter jakënwa. Hezrón ucan Caleb uca wawapasti Azuba uca warmipatjja mä wawanïnwa: Jeriot sutini. Mayni wawanacapasti acanacaraquïnwa: Jezer, Sobab, Ardón ucanacaraqui. Azuba warmejj jiwjjäna ucqhasti, Caleb chachajj Efrata sat warmimpiw casarasjjäna, jupasti Hur chachan taycapänwa. Hur chachasti Uri ucan awquipänwa, ucatsti Uri chachajj Bezaleel ucan awquiparaquïnwa. Hezrón chachajj sojjta tunca maranëjjäna ucqhajja, Maquir chachan phuchapampiw casarasjjäna, jupasti Galaad ucan awquiparaquïnwa, uca warmipatsti mä wawanïnwa Segub sata. Segub chachasti Jair ucan awquipänwa, jupasti Galaad orakenjja pä tunca quimsani marcanacanïnwa. Ucampis Gesur, uqhamarac Aram uca chachanacaw Jair chachan campamentonacapa catuntasipjjäna, uqhamarac Kenat, jisc'a marcanacapamppacha; takpachajj sojjta tunca marcanacwa catuntasipjjäna. Take ucanacaw Maquir chachat jutir wawanacapänjja, jupasti Galaad ucan awquipänwa. Hezrón chachan jiwjjatapatjja, Caleb chachajj Efrata sat warmimpiw casarasjjäna, uca warmisti Hezrón awquipan warmipänwa, ucatsti jupatjja mä wawanïnwa Asur sutini, jupasti Tecoa ucan awquipänwa. Hezrón chachan Jerameel jilïr yokapan wawanacapasti acanacänwa: Ram ucajj, tayna yokall wawapa, Buna, Orén, Ozem, Ahías ucanacaraqui. Jerameel chachasti yakha warminïnwa, Atara sata, jupasti Onam ucan taycapänwa. Jerameel chachan jilïr Ram sat yokapan wawanacapasti acanacänwa: Maaz, Jamín, Equer ucanacaraqui. Onam chachan wawanacapasti acanacänwa: Samai, Jada ucanaca. Samai chachan wawanacapasti acanacänwa: Nadab, Abisur ucanaca. Abisur chachan warmipasti Abihail sutinïnwa, jupasti Ahbán, Molid ucanacan taycapänwa. Nadab chachan wawanacapasti acanacänwa: Seled, uqhamarac Apaim ucanaca. Seled chachasti jan wawaniw jiwjjäna. Apaim chachasti Isi sat yokanïnwa. Isi chachasti Sesán sat yokaniraquïnwa. Sesán chachasti Ahlai sat yokanïnwa. Samai chachan Jada jilapan wawanacapasti acanacänwa: Jeter, Jonatán ucanaca. Jeter chachasti jan wawaniw jiwjjaraquïna. Jonatán chachan wawanacapasti acanacänwa: Pelet, uqhamarac Zaza ucanacaraqui. Take acanacaw Jerameel chachat jutir wawanacapänjja. Sesán chachasti janiw yokall wawanacanïcänti, jan ucasti imill wawanacaniquïnwa. Jupasti Egiptonquiri mä esclavoniquïnwa, sutipasti Jarha satänwa. Uca esclavorusti warmipataquejja maynïri imill wawapwa churaraquïna, jupasti Atai ucan taycapänwa. Atai chachasti Natán ucan awquipänwa, Natán chachasti Zabad ucan awquipänwa, Zabad chachasti Eflal ucan awquipänwa, Eflal chachasti Obed ucan awquipänwa, Obed chachasti Jehú ucan awquipänwa, Jehú chachasti Azarías ucan awquipänwa, Azarías chachasti Heles ucan awquipänwa, Heles chachasti Elasa ucan awquipänwa, Elasa chachasti Sismai ucan awquipänwa, Sismai chachasti Salum ucan awquipänwa, Salum chachasti Jecamías ucan awquipänwa, uqhamarac Jecamías chachajj Elisama ucan awquiparaquïnwa. Jerameel chachan Caleb jilapan wawanacapasti acanacänwa: Mesa, jilïr yokall wawapa, jupasti Zif ucan awquipänwa, ucatsti Maresa ucasti payïri yokall wawaparaquïnwa, jupasti Hebrón ucan awquipänwa. Hebrón chachan wawanacapasti acanacänwa: Coré, Tapúa, Requem, Sema ucanacaraqui. Sema chachasti Raham ucan awquipänwa, jupasti Jorcoam ucan awquiparaquïnwa, uqhamarac Requem chachasti Samai ucan awquipänwa. Samai chachasti Maón sat wawanïnwa, jupasti Bet-sur ucan awquipänwa. Caleb chachan Efa sat uñt'atapasti Harán, Mosa, Gazezucanacan taycapänwa. Harán chachasti Gazez ucan awquipänwa. Jahdai chachan wawanacapasti acanacänwa: Regem, Jotam, Gesán, Pelet, Efa, Saaf ucanacaraqui. Caleb chachan Maaca sat uñt'atapasti Seber, uqhamarac Tirhana ucanacan taycapänwa. Uqhamaraquiw Saaf ucansa taycaparaquïna, jupasti Madmana awquiparaquïnwa, uqhamarac taycaparaquïna Seva ucana, jupasti Macbena, uqhamarac Gibea ucanacan awquiparaquïnwa. Caleb chachasti mä phuchaniraquïnwa Acsa sutini. Acanacänwa Caleb chachat jutir wawanacapajja. Efrata warmin jilïr Hur sat yokapan wawanacapasti acanacänwa: Sobal, jupasti Quiriat-jearim ucan awquipänwa; Salma chachasti Belén ucan awquipänwa; Haref chachasti Bet-gader ucan awquipänwa. Sobal chachan, qhititï Quiriat-jearim ucan awquipäcäna ucan wawanacapasti acanacänwa: Reaía, ucasti manahetitanacatjja chicatpachänwa, Quiriat-jearim ucan familianacapasti acanacänwa: itritanaca, futitanaca, sumatitanaca, misraítanaca, jupanacataracwa jutaraquïna zoratitanacajja, uqhamarac estaolitanacasa. Salma chachan wawanacapasti acanacänwa: Belén, netofatitanaca, Atrot-bet-joab, ucasti manahetitan yakha chicatapänwa, zuraítanac cuna, uqhamarac soferitanacan familianacaparaqui, jupanacasti Jabes ucan jacapjjäna, ucanacasti tirateonaca, simeateonaca, sucateonaca ucanacäpjjänwa. Acanacasti Hamat ucat jutir quenitanacäpjjewa, jupasti Bet-recab ucan awquipänwa. Davidan wawanacapajj Hebrón chekan nacipcäna ucanacasti acanacänwa: jilïrejj Amnón satänwa, jupasti Ahinoam ucan wawapänwa, Jezreel chekanquiriraqui; payïristi Daniel satänwa, jupasti Abigail warmin wawapänwa, Carmel chekanquiriraqui; quimsïristi Absalón satänwa, jupasti Maaca warmin wawapänwa, Gesur ucanquir reyin Talmai ucan phuchaparaqui; pusïristi Adonías satänwa, jupasti Haguit warmin wawanacapänwa; pheskëristi Sefatías satänwa, jupasti Abital warmin wawapänwa; sojjtïristi Itream satänwa, jupasti Egla warmin wawapänwa, ucasti Davidan warmipänwa. Davidan uca sojjta wawanacapasti Hebrón chekan nacipjjäna, ucansti pakallk mara sojjta phajjsiniw apnakäna. Ucatsti Jerusalén marcanjj quimsa tunca quimsan mararaquiw apnakaraquïna, ucansti pusi wawanacampiw naciraquïna: Simea, Sobab, Natán, Salomón ucanaca, take jupanacasti Betsabé warmin wawanacapänwa, Amiel chachan phuchapa. Ucjjarusti yakha llätunca wawanacaniraquïnwa: Ibhar, Elisama, Elifelet, Noga, Nefeg, Jafía, Elisama, Eliada, Elifelet ucanacaraqui. Take acanacaw Davidan wawanacapänjja, ucampis janiw jaqhutäcänti uñt'atanacapana wawanacapajja. Tamar ucasti jupanacan cullacapänwa. Josías chachan wawanacapasti acanacänwa: jilïristi, Johanán; payïristi, Joacim; quimsïristi, Sedequías; pusïristi, Salum ucanacaraqui. Joacim chachan wawanacapasti acanacänwa: Jeconías, uqhamarac Sedequías ucanaca. Marcapata jayar apanucutäcäna uca Jeconías chachan wawanacapasti acanacänwa: Salatiel, ucasti jilïr yokall wawapänwa, uqhamarac Malquiram, Pedaías, Senazar, Jecamías, Hosama, Nedabías ucanacaraqui. Pedaías chachan wawanacapasti acanacänwa: Zorobabel, Simei ucanaca. Zorobabel chachan wawanacapasti acanacänwa: Mesulam, uqhamarac Hananías, uqhamarac Selumit ucajja jupanacan cullacaparaqui, ucjjarusti yakha pheska wawanacaparaquiw utjaraquïna: Hasuba, Ohel, Berequías, Hasadías, uqhamarac Jusab-hesed ucanaca. Hananías chachan wawanacapasti acanacänwa: Pelatías Jesaías ucanaca. Jesaías chachan wawanacapasti acanacänwa: Refaías, Arnán, Abdías, uqhamarac Secanías ucanacaraqui. Secanías chachan wawanacapasti acanacänwa: Semaías, Hatus, Igal, Barías, Nearías, uqhamarac Safat ucanaca. Takpachanejja sojjtanïpjjänwa. Nearías chachan wawanacapasti quimsanïpjjänwa: Elioenai, Ezequías, Azricam ucanacaraqui. Elioenai chachan wawanacapasti pakallkonïpjjänwa: Hodavías, Eliasib, Pelaías, Acub, Johanán, Dalaías, Anani ucanacaraqui. Judá chachan wawanacapasti acanacänwa: Fares, Hezrón, Carmi, Hur, Subal ucanaca. Reaía, ucasti Sobal ucan wawapänwa, jupasti Jahat ucan awquipänwa, uqhamarac Jahat chachasti Ahumai, uqhamarac Lahad ucanacan awquiparaquïnwa. Acanacaw zoratitanacan familianacapajja. Asur chachan Tecoa awquipasti pä warminïnwa, Hela, uqhamarac Naara satäpjjänwa. Naara sat warmisti Ahuzam, Hefer, Temeni, uqhamarac Ahastari ucanacan taycapänwa. Ucanacänwa Naara ucan wawanacapajja. Hela warmin wawanacapasti acanacänwa: Zeret, Jezoar, uqhamarac Etnán ucanacaraqui. Cos chachasti Anub, uqhamarac Zubeba ucanacan awquipänwa, uqhamarac Harum chachan Aharhel ucan familianacapan nayra awquiparaqui. Jabes chachasti jilanacapat sipansa wali aytat jakënwa, taycapasti juparojj Jabes sutimpiw sutiyäna, jupasti sänwa: “Chekpachansa wali t'akhesiñampiw wawachasta uca laycu” sasa. Jabes chachasti israelanquir Diosaruw oracionan mayïna aqham sasa: “Achict'assmawa bendición nayar churañamataqui, uqhamarac mä jach'a orake, ucatsti yanaparaquita, khespiyaraquita jan walinacata nayan jan walt'añanacajj utjañapataqui” sasa. Diosasti juparojj churänwa cuntï jupajj maycäna uca. Súa chachan Quelub jilapasti, Mehír chachan awquipänwa; Mehír chachasti Estón ucan awquipänwa, Estón chachaw awquipäna Bet-rafa, Paseah, uqhamarac Tehína ucanacana, jupasti Nahas sat marca sayt'ayir chachänwa. Jupanacaraquïnwa Reca ucanquir jakenacajja. Cenaz chachan wawanacapasti acanacänwa: Otoniel, Seraías ucanaca. Otoniel chachan wawanacapasti acanacänwa: Hatat, Meonotai ucanacaraqui, jupasti Ofra ucan awquipänwa. Seraías chachasti Joab ucan awquipänwa, jupasti Carisim sat vallen jaquir jakenacan awquipänwa, jupanacasti amparamp lurat yänac lurirïpjjänwa. Jefone chachan Caleb yokapan wawanacapasti acanacänwa: Iru, Ela, Naam ucanaca. Ela chachasti Cenaz ucan awquipänwa. Jahaleel chachan wawanacapasti acanacänwa: Zif, Zifa, Tirías, Asareel ucanaca. Hodías chachan warmipan wawanacapasti Naham cullacapa, jupasti Keila ucan awquipa jupanacasti Dalia garmita, Estemoa uqhamarac maacateo ucanacänwa. Simón chachan wawanacapasti acanacänwa: Amnón, Rina, Ben-hanán, Tilón ucanacaraqui. Isi chachan wawanacapasti acanacänwa: Zohet, uqhamarac Benzohet ucanaca. Judá chachan Sela yokapat jutir wawanacapasti acanacänwa: Er, jupasti Leca, uqhamarac Laada, ucan awquipänwa, jupasti Maresa ucan awquipänwa, cawquïr familianacatejj Bet-asbea ucan linot lurapjjericäna ucanacänwa, uqhamarac Joacim, Cozeba, Joás, Saraf ucanacan jaquir jakenacajja moabita warminacampi casarasiriw sarapjjäna, ucatsti Belén chekaruw cutt'anjjapjjäna. Acanacasti uñstiwa nayra kellkatanacana. Aca jakenacasti sañu luririnacäpjjänwa, ucatsti jacapjjänwa Netaim, Gedera ucsanacana, ucatjja reyiruwa sirvipjjäna. Simeón chachan wawanacapajj acanacänwa: Nemuel, Jamín, Jarib, Zera, Saúl ucanaca. Salum ucansti Saúl chachaw awquipäna, Mibsam ucansti Salum chachaw awquipäna, Misma ucansti Mibsam chachaw awquipäna. Hamuel ucansti Misma chachaw awquipäna, Zacur ucansti Hamuel chachaw awquipäna, Simei ucansti Zacur chachaw awquiparaquïna. Simei chachasti tunca sojjtan yokall wawanacanïnwa, uqhamarac sojjta imill wawanacaniraqui; ucampis jilanacapajj janiw walja wawanacanïpcänti, ucatsti familianacapajj janiw waljäcänti Judá chachan wawanacapjamajja. Jupanacasti jacapjjänwa: Beerseba, Molada, Hazar-sual, Bilha, Ezem, Tolad, Betuel, Horma, Siclag, Bet-marcabot, Hazar-susim, Bet-birai, Saaraim ucsanacanaraqui. Ucanacänwa jupanacan marcanacapajja Davidan reyïñapcama. Ucjjarusti jupanacanjja utjaraquïnwa pheska marcampi: Etam, Aín, Rimón, Toquén, Asán, ucanaca. Aca marcanacaru pampanacampi muyuntatäsina Baalat chekacama. Acanacawa cawcqhanacantï jupanacajj jacapcäna ucanacajja, uqhamarac familiata kellcatäpcäna ucanacasa. Mesobab, Jamlec, Josías, Amasías chachan yokapa, Joel, Jehú, jupasti Josibías ucan yokapänwa, jupasti Seraías ucan yokaparaqui, jupasti Asiel ucan yokaparaqui; Elioenai, Jaacoba, Jesuhaía, Asaías, Adiel, Jesimiel, Benaía, Ziza, jupasti Sifi ucan yokapänwa, jupasti Alónan yokaparaqui, jupasti Jedaías ucan yokaparaqui, jupasti Simri ucan yokaparaqui, jupasti Semaías ucan yokaparaqui. Aca sutinaca aytatäqui ucanacasti familianacana jilïrinacapäpjjänwa. Jupanacan familianacapajj waljäjjatapa laycusti, uywanacapataqui pasto thakasisinjja, Gerar mantañawja chekacamaw purinipjjäna, vallet inti jalsu tokeru. Jupanacasti ucanwa suma pasto waljpacha jicjjatapjjäna, uqhamarac jach'a orakeraqui suma samarata jacañataqui. Nayrasti ucanjja Cam chachan wawanacapaw jacapjjäna, ucampis Judá marcanquiri Ezequías reyin urunacapanjja, aytctansa uca jakenacajja jutasinjja k'alwa tucjapjjäna wiñayataqui, campamentopamppacha, uqhamarac ucan utanaca jicjjatapcäna ucanacsa, ucatsti jupanac lantiw uca chekana jacañataqui kheparjjapjjäna, ucan uywanacapataqui pastonacajja utjatap laycu. Ucjjarusti Simeón chachan wawanacapatjja, pheska pataca chachanacawa Seir sat kolluru sarapjjäna, aca chachanacat jilïrinacani: Pelatías, Nearías, Refaías, Uziel, Isi ucan wawanacapa. Ucatsti jupanacajj amalecitas uca jakenacajj jilt'apcäna ucanacaruwa tucjapjjäna. Ucqhatpachawa ucan jacasipqui jichhürcama. Beera chachan jilanacapasti cunjämatï familiata kellkatäcäna uqhamarojja, acanacänwa: Jeiel, ucasti jilïrïnwa, Zacarías, uqhamarac Bela, jupasti Asaz chachan yokapänwa, Sema chachan allchhiparaqui, jupasti Joel chachan yokapänwa. Bela chachasti jacänwa Aroer chekana, ucatsti jupan orakepajja Nebu, Baal-meón ucacamänwa. Inti jalsu tokenjja utt'asïnwa wasararu niy puriñcama Eufrates sat jawircama, jupan uywanacapajj sinti jiljjatatap laycu Galaad sat orakena. Saúl reyejj apnakcäna ucqhasti rubenitas uca jakenacajj nuwasiñancasipcänwa agarenos uca jakenacampi, ucampis jupanacajj atipjapjjänwa, ucatsti jupanacajj utt'asipjjänwa Galaad oraken inti jalsu tokena. Gad chachan wawanacapasti rubenitas uca jakenacan uñcatasipanwa jacapjjäna Basán chekata, Salca marcacama, ucanacasti acanacäpjjänwa: Joel, jupasti jilïrïnwa, jupat ucjjarusti Safán ucaraqui, ucjjarusti Jaanai, Safat ucanacaraqui. Jupan nayra awquinacapasti familianacatjja acanacäpjjänwa: Micael, Mesulam, Seba, Jorai, Jacán, Zía, Heber ucanacaraqui, takpachasti pakallkonïpjjänwa. Acanacasti Abihail chachan wawanacapäpjjänwa, jupasti Huri chachan yokaparaquïnwa, jupasti Jaroa ucataraqui, jupasti Galaad ucataraqui, jupasti Micael ucataraqui, jupasti Jesisai ucataraqui, jupasti Jahdo ucataraqui, jupasti Buz ucataraqui. Familianacan jilïripasti Abdeel chachan Ahí sat yokapänwa, jupasti Guni ucan allchhipänwa. Take jupanacasti jacapjjänwa Galaad, Basán, uqhamarac jisc'a marcanacapana, uqhamarac Sarún uywa awatiñ tucuy korpanaccamaraqui. Take jupanacasti kellkatäpjjänwa familiatcama Judá orakena Jotam sat reyin urunacapana, uqhamarac Jeroboam reyin urunacapanaraqui, jupasti Israel oraken reyiparaquïnwa. Rubén, Gad ucanacan wawanacapasti, uqhamarac Manasés ucat chicat tribunquir wawanacapasa jan ajjsariri soldadonacänwa, jupanacasti escudonacani, espadanacani, uqhamarac flecht'añ arconacani, suma yatichsutäpjjaraquïnwa nuwasiñataqui. Jupanacasti pusi tunca pusini waranka pakallk pataca sojjta tuncanïpjjänwa, guerrataqui suma waquicht'ata chachanacäpjjaraquïnwa. Ucatsti jupanacajj agarenos uca jakenacampiw nuwasipjjäna, uqhamarac Jetur, Nafis, Nudab ucanacamp cunaraquiw nuwasipjjäna, ucampis Diosajj jupanacarojj yanapänwa, agarenos, uqhamarac jupar jakcattata jakenacasa atipjatäpjjänwa, jupanacajj chica nuwasïwinwa Diosar mayisipjjäna jupanacar yanapañapataqui uca laycu. Diosasti jupanacarojj yanapänwa, jupar iyawsapjjatap laycu. Ucatsti jupanacajj uñisirinacapan uywanacapwa apasjjapjjäna, ucanacasti acanacänwa: pheska tunca waranka camellonaca, pä pataca pheska tunca waranka ovejanaca, uqhamarac pä waranka asnonacaraqui. Ucjjarusti patac waranka jakenacwa preso catuntapjjäna. Walja uñisirinacaraquiw jiwarapjjaraquïna, uca guerrajja Dios toketätap laycu. Jupanacajj uca chekanwa kheparjjapjjäna jacañataqui, jaya marcaru apanucuta uñjasipcäna ucapachcama. Manasés chicat tribut jutir wawanacapasti jacapjjänwa Basán chekata, Baal-hermón uca chekacama, Senir, uqhamarac Hermón sat kollucama, jupanacajj waljanïpjjatap laycu. Familianacapat jilïrinacasti acanacäpjjänwa: Efer, Isi, Eliel, Azriel, Jeremías, Hodavías, Jahdiel ucanaca, jupanacasti jan ajjsariri soldadonacäpjjänwa, wali aytata jakenacaraqui, uqhamarac familianacatsa jilïrinacaraqui. Ucampis jupanacajj nayra awquinacapana Diosap contraw tucupjjäna, ucatsti Tatit Diosajj marcanacana diosanacaparu jupanacan nayrakatapana t'unjcatayna, uca diosanacaruw yupaychapjjäna. Ucataracwa Israelan Diosapajja ch'amañchäna Asirianquir Pul sat reyiru, uqhamarac Asirianquiri Tiglat-pileser sat reyirusa, jupawa apanucüna rubenitas, gaditas ucanacarojja, uqhamarac Manasés chicat triburusa. Ucatsti apänwa Halah, Habor, Hara chekanacaru, uqhamarac Gozán uca jawirarusa, jichhacamas ucancasipquiwa. Leví chachan wawanacapasti acanacänwa: Gersón, Coat, Merari ucanaca. Coat chachan wawanacapasti acanacänwa: Amram, Irzhar, Hebrón, Uziel ucanaca. Amram chachan wawanacapasti acanacänwa: Aarón, Moisés, María ucanacaraqui. Aarón chachan wawanacapasti acanacänwa: Nadab, Abiú, Eleazar, Itamar ucanacaraqui. Eleazar chachaw Finees ucan awquipänjja, Finees chachaw Abisúa ucan awquipänjja, Abisúa chachaw Buqui ucan awquipänjja, Buqui chachaw Uzi ucan awquipänjja, Uzi chachaw Zeraías ucan awquipäna, Zeraías chachaw Meraiot ucan awquipänjja, Meraiot chachaw Amarías ucan awquipäna, Amarías chachaw Ahitob ucan awquipäna, Ahitob chachaw Sadoc ucan awquipäna, Sadoc chachaw Ahimaas ucan awquipäna, Ahimaas chachaw Azarías ucan awquipäna, Azarías chachaw Johanán ucan awquipäna, Johanán chachaw Azarías ucan awquipäna, jupasti sacerdotënwa Salomonajj Jerusalenan templo luraycäna ucanjja. Azarías chachaw Amarías ucan awquipäna, Amarías chachaw Ahitob ucan awquipäna, Ahitob chachaw Sadoc ucan awquipäna, Sadoc chachaw Salum ucan awquipäna, Salum chachaw Hilcías ucan awquipäna, Hilcías chachaw Azarías ucan awquipäna, Azarías chachaw Seraías ucan awquipäna, uqhamarac Seraías chachaw Josadac ucan awquiparaquïna. Josadac chachajj jaya marcaru apanucutaraquïnwa, cunapachatï Tatitojj Judá marcar jaya marcar apanuccäna, Jerusalén marcarusa ucqhajja, Nabucodonosor rey toke. Leví chachan wawanacapasti acanacänwa: Gersón, Coat, Merari ucanaca. Gersón chachan wawanacapasti acanacänwa: Libni, Simei ucanaca. Coat chachan wawanacapasti acanacänwa: Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ucanaca. Merari chachan wawanacapasti acanacänwa: Mahli, Musi ucanaca. Take acanacaw Leví chachan wawanacapänjja. Samuel chachan wawanacapasti acanacänwa: Vasni, jupasti jilïr wawapänwa, Abías ucanaca. Davidajj acanacaruwa utt'ayäna Tatitun utapana k'ochupjjañapataqui, cunapachattï arcajj ucana uchatäcäna ucqhatpacha. Jupanacasti Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayrakatan k'ochupjjerïna, Salomonajj Jerusalenan Tatitutaqui templo luraycäna ucqhacama, ucatsti qhayanjja cunjämtï lurapjjerïqui uqhamjja k'ochusipcaquïnwa. Qhitinacatejj qhayan wawanacapampïpcäna ucanacasti acanacäpjjänwa: Coat chachan wawanacapasti, Hemán sat k'ochurïqui uca, jupasti Joel ucan wawapänwa, jupasti Samuel chachan wawapänwa, jupasti Elcana chachan wawapänwa, jupasti Jeroham chachan wawapänwa, jupasti Eliel chachan wawapänwa, jupasti Toa chachan wawapänwa, jupasti Zuf chachan wawapänwa, jupasti Elcana chachan wawapänwa, jupasti Mahat chachan wawapänwa, jupasti Amasai chachan wawapänwa, jupasti Elcana chachan wawapänwa, jupasti Joel chachan wawapänwa, jupasti Azarías chachan wawapänwa, jupasti Sofonías chachan wawapänwa, jupasti Tahat chachan wawapänwa, jupasti Asir chachan wawapänwa, jupasti Ebiasaf chachan wawapänwa, jupasti Coré chachan wawapänwa, jupasti Izhar chachan wawapänwa, jupasti Coat chachan wawapänwa, jupasti Leví chachan wawapänwa, jupasti Israel chachan wawaparaquïnwa. Hemán chachan cupëjjapansti Asaf sat familiapawa ucancäna, jupasti Berequías chachan wawapänwa, jupasti Simea chachan wawapänwa, jupasti Micael chachan wawapänwa, jupasti Baasías chachan wawapänwa, jupasti Malquías chachan wawapänwa, jupasti Etni chachan wawapänwa, jupasti Zera chachan wawapänwa, jupasti Adaía chachan wawapänwa, jupasti Etán chachan wawapänwa, jupasti Zima chachan wawapänwa, jupasti Simei chachan wawapänwa, jupasti Jahat chachan wawapänwa, jupasti Gersón chachan wawapänwa, jupasti Leví chachan wawaparaquïnwa. Hemán chachan ch'ekäjjapansti ucancapjjaraquïnwa jupan familiapata Merari chachan wawanacapata: Etán chacha, jupasti Quisi chachan wawapänwa, jupasti Abdi chachan wawapänwa, jupasti Maluc chachan wawapänwa, jupasti Hasabías chachan wawapänwa, jupasti Amasías chachan wawapänwa, jupasti Hilcías chachan wawapänwa, jupasti Amsi chachan wawapänwa, jupasti Bani chachan wawapänwa, jupasti Semer chachan wawapänwa, jupasti Mahli chachan wawapänwa, jupasti Musi chachan wawapänwa, jupasti Merari chachan wawapänwa, jupasti Leví chachan wawaparaquïnwa. Leví chachan mayni familianacapasti, Diosan utapana take serviñanacaru uchatäpjjaraquïnwa. Aarón chachampi, uqhamarac jupan wawanacapampiwa nact'at loktäwi altarana ofrendanaca naqhantayapjjerïna, uqhamarac incienso altaransa. Uqhamaraquiw jupanacajj Sinti Kollan Templona take serviñanacaru uchasipjjäna, ucatsti Israel marcan juchanacapat perdón jicjjatañarusa, cunjämtï Moisesajj siscäna take ucanacarjama. Aarón chachan wawanacapan jacäwi orakenacapasa, uqhamarac korpanacapasa. Coatitanacan familianacarojja suertetjamajja wact'iwa, Hebrón orake, Judá chekana, muytaparusti awatiña orakenacapampi. Jefone chachan Caleb yokaparusti churapjjänwa, marcanquir orakenacapa, uqhamarac jisc'a marcanacapamppacha. Aarón chachan wawanacaparusti churapjjänwa Hebrón sat imantasiña marca, ucjjarusti Libna, Jatir, Estemoa uca jisc'a marcanaca, Uqhamaraquiw churapjjaraquïna Benjamín tribun marcanacapa, ucanacasti acanacänwa: Geba, Alemet, Anatot ucanacaraqui, take uca orakenacasti awatiña orakenacapamppachänwa. Uqhamajja Aarón chachan familianacaparu wact'cäna uca marcanacasti, tunca quimsanïnwa. Coat chachan familianacaparusti suertetjamajja wact'änwa tunca marcanaca, ucasti Manasés tribun chicatapänwa. Gersón chachan wawanacaparusti churapjjänwa, kawkhay familianacapajj utjchi ucarjama, tunca quimsani marcanaca, ucasti aca tribunacanquirïnwa: Isacar, Aser, uqhamarac Neftalí ucanacataraqui, ucatsti Manasés tribujj Basán chekana utt'ascäna ucataraqui. Merari chachan wawanacaparusti churapjjänwa kawkhay familianacapajj utjchïna ucarjama, jupanacarusti suertetjamajj wact'änwa tunca payan marcanaca, ucanacasti Rubén, Gad, uqhamarac Zabulón uca tribunacatänwa. Israelit jakenacasti take aca marcanacjja churapjjänwa awatiñ orakenacapamppacha Leví chachan wawanacaparojja. Judá, Simeón, uqhamarac Benjamín uca tribunacatjja marcanacajja churasïnwa, cunjämatï suertetjama wact'cäna uqhamarjama. Yakhep coatitanacan familianacaparojja suertetjamajj wact'änwa, Efraín tribun marcanacapa. Uqhamaraquiw churapjjaraquïna Siquem sat imantasiñ marca, ucasti Efraín kollunquiwa, awatiñ orakenacapamppacha, uqhamarac Gezer, Coatitanacat jilt'apqui uca familianacarojja churapjjänwa Aner, Bileam uca marcanaca, ucanacasti Manasés tribun chicatapanquirïnwa, awatiñ orakenacapamppacha. Gersón chachan wawanacaparusti churapjjänwa kawkha familianacay utjchi uqhamarjama, Golán sat marca, ucasti Basán chekanwa jicjjatasi, uqhamarac Astarot marca, ucasti Manasés tribuna chicatapanquirïnwa, awatiñ orakenacapamppacha. Neftalí uca tributjja churapjjaraquïnwa Galileanquir Cedes uca, Hamón, uqhamarac Quiriataim ucanacaraqui, sapa mayasa awatiñ orakenacapamppacha. Merari chachan jilt'a wawanacaparusti churapjjaraquïnwa: Zabulón, tributjja Rimón, Tabor uca marcanaca, sapa mayasa awatiñ orakenacapamppacha; Isacar chachan wawanacapasti pusinïnwa: Tola, Fúa, Jasub, Simrón ucanaca. Tola chachan wawanacapasti acanacänwa: Uzi, Refaías, Jeriel, Jahmai, Jibsam, Semuel ucanacaraqui; jupanacasti Tola chachan familianacapatjja jilïrinacänwa, uqhamarac jan ajjsariri wali nuwasiri nayrapachatpachsa uca casta familiänwa. Davidan urunacapanjja, jupat jutir wawanacapasti pä tunca payan waranka sojjta patacani jakenacäpjjänwa. Uzi chachan wawapasti Israhías ucänwa. Israhías chachan wawanacapasti acanacänwa: Micael, Ubadías, Joel, uqhamarac Isías ucanacaraqui. Takpachanisti pheska jilïrinacawa utjäna. Jupanacajj walja warminïpjjatapata, uqhamarac walja wawanacanïpjjatap laycojja, nayratpachawa familianacapajja mä jach'a ejército tucupjjäna, jupanacasti guerrataquejja wali yatiñan jakenacäpjjänwa, takpachanejja quimsa tunca sojjtani waranka jakenacäpjjänwa. Isacar chachan take familianacapajja kellkatarjamajja quimsakallk tunca pakallkoni waranka jakenacäpjjänwa, take jupanacasti jan ajjsariri guerrana wali nuwasiri jakenacäpjjänwa. Benjamín chachan wawanacapasti quimsanïpjjänwa: Bela, Bequer, uqhamarac Jediael ucanacaraqui. Bela chachan wawanacapasti pheskanïpjjänwa: Esbón, Uzi, Uziel, Jeremot, Eri, take jupanacasti familianacapatjja jilïrinacäpjjänwa, uqhamarac jan ajjsariri guerran wali nuwasiri chachanacäpjjänwa. Familiapata kellkatarjamasti jupan wawanacapajja pä tunca payan waranka quimsa tunca pusini jakenacäpjjänwa. Bequer chachan wawanacapasti acanacänwa: Zemira, Joás, Eliezer, Elioenai, Omri, Jerimot, Abías, Anatot, Alamet ucanacaraqui. Take acanacasti Bequer chachan wawanacapäpjjänwa. Familiata kellkatarjamasti, uqhamarac familiata jilïrinacapasa pä tunca waranka pä patacani jan ajjsarir jakenacäpjjänwa. Jediael chachan wawapasti Bilhán ucänwa. Bilhán chachan wawanacapasti acanacänwa: Jeús, Benjamín, Aod, Quenaana, Zetán, Tarsis, Ahisahar ucanacaraqui. Take acanacasti Jediael chachan wawanacapäpjjänwa, jupanacasti familianacatjja jilïrinacäpjjänwa, uqhamarac wali yatiñani guerrasiñataquisa, jan ajjsaririnaca. Hir chachan wawanacapasti acanacänwa: Sufam, Hufam ucanaca. Aher chachan wawapasti Husim ucänwa. Neftalí chachan wawanacapasti acanacänwa: Jahzeel, Guni, Jezer, Salum ucanaca. Ucanacaraquïnwa Bilha chachat jutirinacajja. Manasés chachajj sirianquiri uñt'atapampejja pani wawanacanïnwa: Asriel, Maquir ucanaca, jupasti Galaad ucan awquipänwa. Maquir chachasti Maaca sat warmimpiwa casarasïna, jupasti Hufam, uqhamarac Sufam ucanac casta familiatänwa. Maquir chachan payïri wawapasti Zelofehad sat sutinïnwa, jupasti imill wawanacaniquïnwa. Maquir chachan Maaca sat warmipajja mä yokall wawanïnwa, juparusti Peres sasaw sutichäna. Peres chachan jilapasti Seres satänwa, wawanacapasti Ulam, Requem sat sutininacänwa. Ulam chachasti Bedán sat wawanïnwa. Acanacaw Galaad chachan wawanacapänjja, jupasti Maquir chachan wawapänwa, jupasti Manasés chachan wawaparaquïnwa. Maquir, ucan cullacapasti Hamolequet satänwa, Isod, Abiezer, Mahala ucanacan taycaparaqui. Semida chachan wawanacapasti acanacänwa: Ahián, Siquim, Likhi, Aniam ucanacaraqui. Efraín awquipasti jaya pachanacawa jupanacata lutt'asïna, ucatsti familianacapajja chuymachiriw jupan ucaru jutapjjäna. Ucatsti warmipampiwa iquïna, ucatjja warmipajj usur jakeptänwa, mä yokall wawanïnwa, juparusti Bería sasaw sutiyäna, jan walt'añajj utapancatap laycu. Bería chachan Seera sat phuchapasti lurayänwa aynacha, uqhamarac patäjja Bet-horón marcanaca, uqhamaraquiw lurayäna Uzen-seera uca. Jupanacan jacäwi orakepajja Betel, Naarán, inti jalsu tokeru: Gezer, inti jalanta tokeru, uqhamarac Siquem, Ayah ucacama, take aca marcanacasti jisc'a marcanacapamppachänwa. Manasés chachat saraker wawanacapasti aca orakenacanwa jupanacajj jacapjjäna: Taanac, Meguido, uqhamarac Dor ucanacana, jisc'a marcanacapamppacha. Aca chekanacanwa Israel chachan José yokapat saraker wawanacapajj jacapjjäna. Aser chachan wawanacapasti acanacänwa: Imna, Isúa, Isúi, Bería, Sera ucasti jupanacan cullacapänwa. Bería chachan wawanacapasti acanacänwa: Heber, Malquiel ucanaca, jupasti Birzavit ucan awquipänwa. Heber chachan wawanacapasti acanacänwa: Jaflet, Semer, Hotam, Súa ucasti jupanacan cullacaparaqui. Jaflet chachan wawanacapasti acanacänwa: Pasac, Bimhal, Asvat ucanaca. Semer chachan wawanacapasti acanacänwa: Ahi, Rohga, Jehúba, Aram ucanaca. Hotam chachan wawanacapasti acanacänwa: Zofa, Imna, Seles, Amal ucanaca. Zofa chachan wawanacapasti acanacänwa: Súa, Hernefer, Súal, Beri, Imra, Beser, Hod, Sama, Silsa, Itrán, Beera ucanacaraqui. Jeter chachan wawanacapasti acanacänwa: Jefone, Pispa, Ara ucanaca. Ula chachan wawanacapasti acanacänwa: Ara, Haniel, Rezia ucanacaraqui. Take acanacasti Aser chachat saraker wawanacapänwa. Jupanacasti familianacapatjja jilïrinacänwa, uqhamarac juc'amp suma jan ajjsariri soldadonaca, wali aytata jakenacaraqui. Familianacata kellkatarjamasti pä tunca sojjtan waranka jakenacäpjjänwa, guerrasiñataquisa wali amuyt'aninacaraqui. Benjamín chachasti Bela ucan awquipänwa, jupasti jilïr wawapänwa, ucjjarusti Asbel ucaw payïri wawapäna, ucjjarusti Ahara ucaraqui quimsïri; ucjjarojj Noha ucaw pusïrïna; ucjjarusti Rafa ucaw pheskërïna. Bela chachan wawanacapasti acanacänwa: Adar, Gera, Abiud, Abisúa, Naamán, Ahoa, Gera, Sefufán, Hiram ucanacaraqui. Aod chachan wawanacapajja, qhitinacatejj Geba chekana jacapcäna uca familianacan jilïrinacapänwa, acanacawa Manahat sat chekaru apanucutäpjjäna: Naamán, Ahías, Gera ucanaca, jupasti awquipänwa Uza, Ahiud, ucanacana; juparaquiw jupanacar aparaquïna. Saharaim chachasti Moab chekanjja yakha yokall wawanïnwa, cunapachatï Husim, Baara sat uca paya warminacapampi jaljtjjäna uca pasatatjja. Hodes sat khepa warmipampi wawanacajj utjcäna ucanacasti acanacänwa: Jobab, Sibia, Mesa, Malcam, Jeúz, Saquías, Mirma ucanacaraqui. Acanacaraquïnwa yokall wawanacapajja, qhitinacatejj familianacata jilïrinacän ucanacajja. Husim sat warmipampisti aca wawanacanïnwa: Abitob, Elpaal ucanaca. Elpaal chachan wawanacapasti acanacänwa: Heber, Misam, Semed ucanacaraqui, juparaquiw Ono, uqhamarac Lod uca marcanacjja lurayäna, jisc'a marcanacapamppacha. Bería, uqhamarac Sema ucanacasti Ajalón sat chekana jacapcäna uca familianacana jilïrinacaraquïnwa, jupanacaraquiw Gat chekanquir nayra utjiri jakenacarojj apanucupjjaraquïna; jilanacaparaqui Sasac, Jeroham ucanacasa. Zebadías, Arad, Ader, Micael, Ispa, uqhamarac Joha ucanacaraqui, jupanacasti Bería chachan wawanacapänwa. Zebadías, Mesulam, Hizqui, Heber, Ismerai, Jezlías, Jobab ucanacaraqui, jupanacasti Elpaal chachan wawanacapänwa. Jaquim, Zicri, Zabdi, Elienai, Ziletai, Eliel, Adaías, Beraías, Simrat ucanacaraqui, jupanacasti Simei chachan wawanacapänwa. Ispán, Heber, Eliel, Abdón, Zicri, Hanán, Hananías, Elam, Anatotías, Ifdaías, Peniel ucanacaraqui, jupanacasti Sasac chachan wawanacapänwa. Samserai, Seharías, Atalías, Jaresías, Elías, Zicri ucanacaraqui; jupanacasti Jeroham chachan wawanacapänwa. Acanacäpjjänwa wali aytata urunacapanjja familianacapana jilïrinacajja, jupanacasti Jerusalén marcanwa jacapjjäna. Gabaón marcanjja Jehiel chachaw jacäna, jupasti Gabaón ucan awquipänwa, warmipasti Maaca sat sutinïnwa. Wawanacapasti acanacänwa: Abdón, jupasti jilïrïnwa, ucjjarusti Zur, Cis, Baal, Ner, Nadab, Gedor, Ahío, Zequer, Miclot ucanacaraqui, jupasti Simea ucan awquipänwa. Acanacasti jilanacapat yatekasisaraquiw Jerusalén marcan jupanacamp chica jacapjjaraquïna. Ner chachasti Cis ucan awquipänwa, Cis chachasti Saúl ucan awquipänwa, Saúl chachasti Jonatán, Malquisúa, Abinadab, Es-baal ucanacan awquiparaquïnwa. Jonatán chachanjja Merib-baal ucaw wawapäna, jupasti Micaía ucan awquipänwa. Micaía chachan wawanacapasti acanacänwa: Pitón, Melec, Tarea, Acaz ucanacaraqui. Acaz chachajja Joada ucan awquipänwa, Joada ucatsti Alemet, Azmavet, Zimri ucanacan awquipänwa; Zimri chachasti Mosa ucan awquipänwa. Mosa chachasti Bina ucan awquipänwa, jupasti Rafa ucan awquipänwa, jupasti Elasa ucan awquipänwa, jupasti Azel ucan awquiparaquïnwa. Azel chachan wawanacapasti sojjtanïpjjänwa, ucatsti aqham sutininacänwa: Azricam, Bocru, Ismael, Searías, Ubadías, Hanán. Acanacaw Azel chachan wawanacapänjja. Esec jilapan wawanacapasti acanacänwa: Ulam, jupasti jilïrïnwa; ucjjarusti Jehús ucaw payïrïna, Elifelet ucasti quimsïrïnwa. Ulam chachan wawanacapasti jan ajjsariri chachanacäpjjänwa, flecht'añ arco apnakañataquisa wali yatekatäpjjänwa. Jupanacasti walja wawanacanïpjjänwa, walja allchhinacaniraqui, takpachanisti pataca pheska tuncani, take jupanacasti Benjamín chachan wawanacapänwa. Uqhämat take Israelpachajja suma kellkatänjja Israelan reyinacapana libropana. Judá orakenquir jakenacasti jucha luratanacap laycuw Babilonia marcaru apanucutäpjjäna. Qhitinacatejj israelitanacata nayrakata utt'asipcäna orakenacaparu, marcanacaparu ucanacasti acanacäpjjänwa: israelitanaca, sacerdotenaca, levitanaca, templon sirvirinacapasa. Jerusalén marcanjja Judá, Benjamín, Efraín, Manasés uca chachanacan wawanacapaw utt'asipjjäna. Judá chachan wawanacapasti acanacänwa: Utai, jupasti Amiud ucan wawapänwa, jupasti Omri chachan wawapänwa, jupasti Imri chachan wawapänwa, jupasti Bani chachan wawapänwa, Fares chachat saraker wawanacapata, jupasti Judá chachan wawapänwa. Silonitanacatsti: Asaías, jupasti wawanacapatjja jilïrïnwa. Zera chachat saraker wawanacapasti acanacänwa: Jeuel, uqhamarac jupan familianacapasa sojjta pataca llätunca tuncani jakenacäpjjänwa. Benjamín chachat saraker wawanacapasti acanacänwa: Salú, jupasti Mesulam ucan wawapänwa, jupasti Hodavías chachan wawapänwa, jupasti Asenúa chachan wawapänwa; Ibneías ucasti Jeroham chachan wawapänwa; Ela ucasti Uzi chachan wawapänwa, jupasti Micri ucan wawapänwa; Mesulam ucasti Sefatías ucan wawapänwa, jupasti Reuel ucan wawapänwa, jupasti Ibnías ucan wawapänwa. Jupan familianacapasti takpachanejja llätunca pataca pheska tunca sojjtanïnwa, take jupanacasti familianacapatjja jilïrinacänwa. Sacerdotenacatjja acanacänwa: Jedaías, Joiarib, Jaquin, Azarías, jupasti Hilcías ucan wawapänwa, jupasti Mesulam ucan wawapänwa, jupasti Sadoc ucan wawapänwa, jupasti Meraiot ucan wawapänwa, jupasti Ahitob ucan wawapänwa, jupasti Diosan utapanjja jilïriraquïnwa; Adaía ucasti Jeroham ucan wawapänwa, jupasti Pasur ucan wawapänwa, jupasti Malquías ucan wawapänwa; Masai ucasti Adiel ucan wawapänwa, jupasti Jazera ucan wawapänwa, jupasti Mesulam ucan wawapänwa, jupasti Mesilemit ucan wawapänwa, jupasti Imer ucan wawapänwa; jupan familianacapasti waranka pakallk pataca sojjta tuncanïpjjänwa, familianacatjja jilïrcamaquïnwa, jupanacasti Diosan utapan sirviñanjja suma yatichatäpjjänwa. Levitanacatjja acanacäpjjänwa: Semaías, jupasti Hasub ucan wawapänwa, jupasti Azricam ucan wawapänwa, jupasti Hasabías ucan wawapänwa, jupasti Merari uca familiatänwa; Bacbacar, Heres, Galal, uqhamarac Matanías, jupasti Micaía ucan wawapänwa, jupasti Zicri ucan wawapänwa, jupasti Asaf ucan wawapänwa; Obadías chachasti Semaías ucan wawapänwa, jupasti Galal ucan wawapänwa, jupasti Jedutún ucan wawapänwa Berequías chachasti Asa ucan wawapänwa, jupasti Elcana ucan wawapänwa, jupasti netufatitanacan jisc'a marcanacapanwa jacäna. Puncu uñjirinacasti acanacänwa: Salum, Acub, Talmón, Ahimán ucanacaraqui. Salum sata jilapasti, jupanacan jilïripänwa, jichha reyin puncup uñjapqui ucanacasa, inti jalsu tokencänwa. Levitanacan campamentonacapan puncunacap uñjirinacajj take acanacänwa. Salum chachasti Coré ucan wawapänwa, jupasti Ebiasaf ucan wawapänwa, jupasti Coré ucan wawapänwa, familianacapasti coreitanacänwa, jupanacasti kollan chekaru mantañawjan uñjapjjañapataqui uchatäpjjänwa, cunjämatï nayra awquinacapajja Tatitun campamentopar mantañawjan uñjapcäna uqhama. Ucat nayrasti Eleazar chachan Finees wawapaw jupanacan jilïripänjja. ¡Tatitojj jupampïpan! Meselemías chachan Zacarías wawapasti, puncu uñjirïnwa Tatitumpi Jiquisiñ Carpanjja. Puncu uñjiri ajllitanacajj takpachanejja pä pataca tunca payanïnwa, cawqha marcanacantï familiapamppacha kellkatäpcäna uqhamaru. Davidampi, uqhamarac Samuel profetampiwa ucanacata uñjapjjañapataqui utt'ayatäpjjäna, jupanacajj wali suma uñjirïpjjatanacap laycu. Jupanacasa, wawanacapasa Tatitun utapar mantañawja kollan uta uñjapjjänjja. Puncu uñjirinacasti puspach tokencapjjänwa: inti jalanta tokena, inti jalsu tokena, amsta tokena, uqhamarac aynacha tokenaraqui. Marcanacapan jaquir familianacapasti sapa pakallko urutwa yanapt'añataqui jutapjjäna. Levita castata pusi jilïri puncu uñjirinacasti jan sarakasaw uñjapjjerïna, utanaca sum uñjasa, uqhamarac Diosan utapancqui uca suma yänaca imatanacäqui ucanacsa sum uñjasaraqui. Jupanacasti arumajj khantatipjjänwa templo muytpachana, sum uñjañataqui, alwatanacasa puncunacapa jist'arañataqui utt'ayatäpjjatap laycu. Jupanacata yakhepanacajj utt'ayatäpjjänwa cultona cuna yänacatejj apnakatäcäna ucanacata, ucatsti jupanacajj jaqhupjjañapänwa apsusinsa, imjjasinsa. Maynïrinacasti utt'ayatäpjjänwa yakha yänaca uñjapjjañapataqui, uqhamarac kollan yänacataraqui, suma jac'uta, vinota, aceiteta, inciensota, uqhamarac k'apquir kollanacataraqui. Sacerdotenacatjja mä kawkhaniwa yatipjjäna suma k'apquir kollanaca waquichaña. Coreitanacata Salum chachan jilïri Matatías sat levita yokapapuniw ofrendataqui tortanaca lurirïnjja. Coatitanacata yakhep familianacapawa utt'ayatäpjjäna loktaña t'ant'anaca waquichañana, jupanacasti sekequi uchapjjerïna, sapa samarañ urunacana. Utjapjjaraquïnwa k'ochurinaca, jupanacasti levita familianacatjja jilïrinacäpjjänwa, templonquiri utanacanaracwa jacapjjaraquïna. Jupanacasti urusa, arumasa k'ochurïpjjatap laycujja, janiw yakha lurañanïpcänti. Levita familianacatjja acanacäpjjänwa jilïrinacajja, nayra awquinacapan listaparjama, jupanacasti Jerusalenanwa jacapjjäna. Jehiel chachasti Gabaón marcanwa jacäna, jupasti Gabaón ucan awquipänwa. Warmipasti Maaca sat sutinïnwa. Wawanacapasti acanacänwa: Abdón, jupasti jilïrïnwa, ucjjarusti Zur, Cis, Baal, Ner, Nadab, Gedor, Ahío, Zacarías, Miclot ucanaca, jupasti Simeam ucan awquipänwa. Jupanacasti jilanacapat yatekasisinjja Jerusalén marcanaracwa jacapjjaraquïna. Ner chachasti Cis ucan awquipänwa, Cis chachasti Saúl ucan awquipänwa, ucatsti Saúl chachasti Jonatán, Malquisúa, Abinadab, Es-baal ucanacan awquiparaqui. Jonatán chachasti Merib-baal ucan awquipänwa, jupasti Micaía ucan awquipänwa. Micaía chachan wawanacapasti acanacänwa: Pitón, Melec, Tarea, Acaz ucanacaraqui. Acaz chachasti Jara ucan awquipänwa, ucatsti Jara chachasti Alemet, Azmavet, uqhamarac Zimri ucanacan awquiparaquïnwa; Zimri chachasti Mosa ucan awquipänwa, Mosa chachasti Bina ucan awquipänwa, jupasti Refaías ucan awquipänwa, jupasti Elasa ucan awquipänwa, jupasti Azel ucan awquiparaquïnwa. Azel chachan wawanacapasti sojjtanïnwa, aqham sutinacani: Azricam, Bocru, Ismael, Searías, Ubadías, Hanán ucanacaraqui. Acanacänwa Azel chachan wawanacapajja. Filisteo jakenacajj Israelaruwa chhuct'apjjäna, ucatsti israelitanacajj jupanacan nayrakatapatjja jaltjjapjjänwa, ucatjja Gilboa chekanjja atipjatawa uñjasipjjäna. Filisteonacasti Saúl reyimpiru, yokanacapampirojja arctapjjänwa, ucatjja jiwayapjjänwa Jonatán, Abinadab, Malquisúa uca yokanacapamppacha. Ucjjarusti Saúl reyirojj nuwañ kalltapjjäna; flecht'irinacajj flecht'asina usuchjapjje, ucat jupanacajja ajjsarayasipjjänwa. Ucatsti Saúl reyejj arma apnakaña yanapiriparojja sänwa: “Espadama apsusina nayar jiwayita, jan aca jucharar jakenacajj jutasina nayar t'akhesiyasa cusisipjjañapataqui” sasa. Ucampisa arma apnakañana yanapiripajja janiw uqham lurañ muncänti, wali ajjsarayasitap laycu. Ucatsti Saúl reyejj espadapa apsusisinjja, uca espadapjjaruwa liwjjattäna. Yanapiripajj Saúl reyiru jiwata uñjasinjja, uqhamaraquiw jupajj espadapjjaru liwjjattasina jiwayasjjaraquïna. Uqhamawa qhä uruna Saúl reyejj jiwjjäna quimsa yokapampi, uqhamarac take familianacapasa. Vallen jacapcäna uca take israelitanacajja uqham uñjasina, jaltjjapjjatapa, Saúl reyina, quimsa yokapampi jiwjjatanacapata, ucatsti jupanacajj uca marcanaca apanucuwayasinjja jaltjjapjjaraquïnwa. Ucatwa uca marcanacaru purinisina filisteo jakenacajj ucan jacasjjapjjäna. Khepürusti filisteo jakenacajj jiwatanacata yänacapa apaririw sarapjjäna, ucatwa jicjjatapjje Saúl reyiru, yokanacapampiru Gilboa kolluna jiwarata liwisisipquiri. Ucatsti isinacapwa apsupjjäna, ucatjja apasipjjänwa p'ekepa, armanacapa, ucatjja filisteo take orakpacharuwa yatiyirinaca qhitapjjäna jakenacaru yatiyanipjjañapataqui, uqhamarac diosanacaparusa. Ucatjja Saúl reyin armanacapjja diosanacapan temploparuwa uchapjjäna, p'ekepsti warct'apjjänwa Dagón sat diosapan temploparu. Galaadanquir Jabes ucan take jakenacasti, filisteonacajj cuntï Saúl reyimpi lurapcäna ucanaca yatisinjja, take jan ajjsariri jakenacajja mayaqui sum amtasisinjja, Saúl reyimpina, yokanacapampina jiwat amayanacapa catusinjja Jabes chekaruw apasjjapjjäna. Ucanaracwa encina sat koka cayur amayanacapjja imt'jjapjjäna. Uca pasatatjja pakallk uruwa ayunapjjäna. Uqhamawa Saúl reyejj ñankha luratap laycujja jiwäna, jupasti juchwa luräna jan Tatitun arunacap ist'asina, uqhamarac mä yatiri warmiru jisct'asiri saratap laycuraqui. Tatitur jisct'ascamayajja, ucatwa Tatitojj juparojj jiwayäna, ucatsti reyïñjja Isaí chachan David yokaparuw churjjäna. Take israelitanacajj tantacht'asisinjja Davidampi parliriw sarapjjäna Hebrón chekana. Ucansti jupanacajj sapjjänwa: “Nanacajj juma pachpa familiamatäpjjtwa, chekpachansa Saúl chachajj nanacan reyejjacchïna ucasa, jumawa Israelan nuwasiñanacapanjja sarayäyätajja. Uqhamarusa, Tatit Diosam pachparaquiw jumarojj arsuraquïyätam jumana Israel marcaparu sarayasina apnakañamataqui” sasa. Uqhamatwa Israelana take chuyman awquinacajj sarapjjäna David reyimpi parliri Hebrón chekana, ucatsti Davidajj jupanacampiw mä suma parlt'äwiru mantäna, Tatituru testigota uchasina. Ucatsti jupanacajj Davidarojj Israelan reyipatwa utt'ayapjjäna, cunjämtï Diosajj arscäna Samuel toke uqhamaru. Davidampi take israelitanacampejja Jerusalén tokeruw saräna Jebús sat chekaru. Uca chekansti jebuseonacaw jacapjjäna. Ucatsti Davidarojj sapjjänwa: “Jumajj janiw acar mantcasmati” sasa. Ucampis Davidajj nuwasiñatac lurat Sión marcarojj catuntänwa, jichhasti ucatwa Davidan marcapata uñt'atajja. Davidajj sänwa: “Cawquïritejj nayrakata jebuseonacaru nuwantcani ucarojja utt'ayäwa jach'a jilïrita” sasa. Ucatjja Sarvia chachan Joab yokapaw nayrakata jebuseonacar nuwantäna, ucatsti jach'a jilïritwa utt'ayatäna. Khepjjarusti Davidajj uca nuwasiñatac lurat utaruw utt'asjjäna, ucatwa sutichapjjäna Davidan Marcapa sasa. Davidajj lurayänwa muytpacharu marcanaca, lak'amp phokhantata sat chekata, take muytpacharu. Ucat ucjjar marcjja Joab chachaw lurayäna. Davidan jach'a cancañapasti jiljjatascaquïnwa, take ch'aman Tatitusti jupampïscaraquïnwa. Acanacawa Davidan wali aytata soldadonacapajja, qhitinacatejj jupar reyi cancañapana yanapapcäna ucanacajja, uqhamarac take israelitanacajj mayacht'asisajja reyiru tucuyapcäna, cunjämatï Tatitojj Israelaru yatiycäna uqhamaru. Acanacawa Davidana suma soldadonacapana listapajja: Hacmoni chachan Jasobeam yokapa, jupasti quimsa jan ajjsariri chachanacan jilïripänwa. Mä cutisti jupajj lanzapampejj quimsa pataca jakeruwa jiwarayäna. Jupat ucjjarusti Ahohíta Dodo sat chachan Eleazar yokaparaqui, jupasti quimsani jan ajjsariri chachanacata maynïrïnwa. Jupajj Pas-damim chekana Davidampïscänwa, cunapachatï ucan filisteo jakenacajj nuwasiñataqui tantachasipcäna ucqha. Ucansti cebada yapuw utjäna, cunapachatï israelita tamajj filisteo jakenacan nayrakatapata jaltjjapjjäna ucqhajja, jupajja chicachica yapu taypiru sayt'asisinjja nuwasïnwa filisteo jakenacaru atipjasina. Uqhamawa Tatitojj yanapäna jach'apuni atipjayasa. Mä cutejja quimsa tunca jilïrinacatjja quimsaniwa Davidamp jiquisiri sarapjjäna Adulam sat karka puturu. Filisteo jakenacan campamentopasti Refaim sat vallencaraquïnwa. Belén marcana mä tama filisteo jakenacajj ucancasipcäna ucqhasti Davidajj nuwasiñatac lurat utancascänwa. Ucatsti Davidajj aqham sasaw arsüna: “¡Qhitiquis Belén puncuna phuch'upata uma umt'ayitaspa!” sasa. Ucatsti quimspachani jan ajjsariri chachanacaw filisteonacan campamentoparu mantapjjäna, ucatjja Belén puncuna phuch'uta uma apsunisinwa Davidan ucaru apanipjjäna. Ucampis Davidajj janiw umt'añ muncänti, jan ucasti Tatitutaquiwa mä ofrendjama waranucüna, aqham sasa: “¡Diosajj jan munpati nayan umt'añajja! ¡Aca jakenacan wilanacapsa umt'quirista uqhamäspawa, jupanacajj jacañanacapsa niya apt'asisa aptanipjjatap laycu!” sasa. Ucatsti jupajj janiw umt'añ muncänti. Ucsti uca quimsa jan ajjsariri chachanacaw lurapjjäna. Joab chachan Abisai jilapasti, quimsa tunca jakenacan jilïripänwa. Mä cutinjja jupajj quimsa pataca jakenacaruw jiwarayiri saräna lanzapampi, ucatsti jiwarayänwa. Uqhamatwa jach'a cancañjja jicjjatäna uca quimsa tunca jakenaca nayrakatanjja, ucatsti take jupanacat sipansa juc'amp jach'achatänwa, ucatjja jupanacan jilïripänwa. Ucampis janiw nayrïri quimsïrjamäcänti. Joiada chachan, Cabseel marcanquiri Benaía yokapasti, wali aytatänwa walja luräwinaca luratap laycu. Jupawa jiwayäna Moab ucanquir Ariel chachan pani yokanacaparu. Mä urojj qhunuscäna ucqhajja mä puturu mantasinwa uca mankhena mä leonaru jiwayäna. Uqhamaraquiw jach'a tansa egipcio jakeru jiwayäna, uca jakesti niya pä metro chicatanïnwa, uqhamarac lanzapasa jach'araquïna mä telaran lawapjama. Ucampis Benaía chachajj mä lawampiquiw nuwasïnjja, amparapata lanzapa aparasinjja pachpa lanzapampiwa jiwayäna. Joiada chachan Benaía yokapan aca luräwipatsti, wali jach'achatänwa uca quimsa tunca jan ajjsariri jakenaca taypina, ucatsti jupajj juc'amp jach'achatänwa jupanacat sipana, ucampis janiw nayrïri quimsïrjamäcänti. Ucatjja Davidajj jupan guardiapana jilïripatwa uchäna. Jan ajjsariri chachanacajj acanacänwa: Asael, jupasti Joab chachan jilapa; Elhanán, Belenanquir Dodo chachan yokapa; Harod ucanquir Samot, Heles, paltita ucampi; Tecoa chekanquir Iques chachan Ira yokapa; Anatot chekanquiri Abiezer; Husa chekanquiri Sibecai; ahohíta chekanquiri Ilai; Netofa chekanquiri Maharai; Baana chachan Heled, yokapa jupasti Netofa ucanquiriraquïnwa; Benjamín orakenquiri Gabaa chekanquiri Ribai chachan Itai yokapa; Piratón chekanquiri Benaía; Gaas umakatanquiri Hidai; Abiel, arbatita ucaraqui; Bahurim chekanquiri Azmavet; Eliaba saalbonita ucaraqui; Jasén gizonita uca chachan yokanacapa; ararita Sagi chachan Jonatán yokapa; Sacar chachan Ahíam uca yokapa, jupasti ararita ucaraquïnwa; Ur chachan Elifal yokapa ucaraqui; mequeratita Hefer uca; pelonita Ahías uca; Carmel ucanquiri Hezrai ucaraqui; Esbai chachan Naarai yokapa ucaraqui; Natán chachan Joel jilapa; Hagrai chachan Mibhar uca yokapa; amonita Selec ucaraqui; Berot ucanquiri Naharai ucaraqui, jupasti Sarvia chachan Joab yokapan arma apnakañana yanapiripänwa; Jatir ucanquiri Ira ucaraqui; Gareb ucasti Jatir ucanquiriraqui; hitita Urías chacha; Ahlai chachan Zabad yokapa ucaraqui; rubenita Siza chachan Adina yokapa, jupasti rubenitanacan jilïripänwa, jupamp chicasti quimsa tunca jakenacäpjjaraquïnwa; Maaca chacha Hanán yokapa ucaraqui; mitnita Josafat ucaraqui; Astarot ucanquiri Uzías ucaraqui; Aroer ucanquiri Hotam chachan Sama, Jehiel uca yokanacapa; Simri chachan Jediael yokapa, uqhamarac tizita Joha jilaparaqui; Mahanaim ucanquiri Eliel ucaraqui; Elnaam chachan Jerebai, Josavía yokanacapa; moabita Itma ucaraqui; Soba ucanquiri Eliel, Obed, uqhamarac Jaasiel ucaraqui. Cunapachatï Davidajj Saúl reyin nayrakatapata apanucutäcäna ucqhajja, Cis chachan yokapawa Davidampi chicachasiri saräna Siclag chekana, mä tama jan ajjsariri guerrana wali nuwasiriraqui ucanacampiw jupar jakcattäna. Jupanacasti flecht'añ arcompi armatäpjjänwa, ucatsti jupanacajj kalsa k'orawt'añjja yatipjjänwa, flecht'añsa cupi amparampisa, jan ucajj ch'eka amparampisa. Jupanacasti acanacänwa: Benjamín tributa Saúl reyin familianacapa: Ahiezer, jupasti jilïrïnwa, uqhamarac Joás Sema chachan yokapa, jupasti Gabaa marcanquirïnwa; Azmavet chachan Jeziel, Pelet yokanacapa; Anatot marcanquiri Beraca, Jehú ucanacaraqui; gabaonita Ismaías ucaraqui, jupasti quimsa tunca jan ajjsariri ucanacan jilïripänwa; Gedera ucanquiri Jeremías, Jahaziel, Johanán, Joazabad ucanacaraqui. Eluzai, Jerimot, Bealías, Semarías, Sefatías harufita ucanaca; coreítas Elcana, Isías, Azariel, Joezer, Jasobeam ucanacaraqui; Gedor chekanquiri Jeroham chachan Joela, Zebadías yokanacapa. Gad uca tribunquirinacatsa, uqhamaraquiw Davidampïñataqui jutjjapjjäna, cunapachatï jupajj wasarana nuwasiñataqui lurat chekana ucancascäna ucqhajja. Jupanacasti guerrasiñanjja jan ajjsariri chachanacäpjjänwa, guerrataquisa suma yatichata, uqhamarac escudonacampi, lanzanacampi waquichataraqui. Jupanacajj leonar uñtatäpjjänwa, tarujar uñtataraquiw kollunacan t'ijupjjäna. Jupanacasti acanacäpjjänwa: Ezer, jupasti nayrïrïnwa; Obadías ucasti payïrïnwa; Eliab ucasti quimsïrïnwa; Mismana ucasti pusïrïnwa; Jeremías ucasti pheskërïnwa; Atai ucasti sojjtïrïnwa; Eliel ucasti pakallkörïnwa; Johanán ucasti quimsakallkörïnwa; uqhamarac Elzabad ucasti llätunquïrïnwa; Jeremías ucasti tunquïrïnwa, uqhamarac Macbanai ucasti tunca mayanïrïnwa. Gad chachan wawanacapasti ejercitona jilïrinacänwa. Jupanacat maynïri sullcajja pataca jakenacjjarünwa, ucatsti jilïrïqui ucasti waranka jakenacjjaruraqui. Jupanacaraquiw jallupachanjja Jordán jawirjja maqhatapjjäna, cunapachatï jawirajj wali jilarascäna ucqhajja, ucatsti jupanacajj jaltayapjjänwa take qhitinacatejj uca vallenacan jacapcäna ucanacaru, inti jalanta tokeru, uqhamarac inti jalsu tokerusa. Ucjjarusti Benjamín, uqhamarac Judá uca tribunacatjja yakhep jakenacajj sarapjjaraquïnwa Davidampi mayachasiri, nuwasiñataqui luratäcäna ucaru. Ucatsti Davidajj jupanacar jicjjatiri mistunisinjja sänwa: —Jumanacatejj sumampiqui, uqhamarac yanapiri jutapjjsta ucajja, take chuymajjampiw catokapjjsma nayampïpjjañamataqui; ucampis jumanacatejj nayar aljantiri, uqhamarac uñisirinacajjaru catuyiri jutapjjsta ucajja, nayajj janis qhitirus jiwaycsta ucasa, ¡nayra awquinacasan Diosapa uñjpan, uqhamarac jumanacarojj mutuyaracpan! —sasa. Ucatsti Amasai chachajj, quimsa tunca jakenacata jilïrïcäna, qhititï Diosan ajayupansa phokt'atäcäna ucajja aqham sasaw art'äna: “¡Sumancañäpan juma Davidampi, Isaí chachan yokapa! ¡Sumancañajja jumampïpan! ¡Sumancañäpan jumataquisa, uqhamarac yanapirinacamataquisa, Diosamaw jumar yanaptam uca laycu!” sasa. Davidasti jupanacarojj catokänwa, ucatsti tamapan jilïrinacapampi chicwa uchäna. Uqhamaraquiw Manasés uca tributa yakhep jakenacajj Davidampïñataqui jutjjapjjatayna, cunapachatï jupajj filisteonac taypiru jaquiri sarjjäna Saúl reyimpi nuwasiñataqui ucqha. Chekpachansa Davidajj janiw filisteonacar yanapañ amtanicänti, jilïrinacapajja tantachasisinjja amtapjjänwa qhithanucjjaña, aqham sasa: “Jiwasanacaru jan walt'ayasaw Saúl jilïripan ucar jakcattjjaspan” sasa. Manasés tributa jakenacajj Davidampïñataqui jutjjapjjäna, cunapachatï Siclag ucar sarapcäna ucqhajja acanacänwa: Adnas, Jozabad, Jediael, Micael, Jozabad, Eliú, Ziletai ucanacaraqui, jupanacasti Manasés uca soldadonacan jilïrinacapäpjjänwa. Acanacaw Davidaru yanapapjjäna nuwasiñanjja, jupanacasti takeniw jan ajjsariri guerran nuwasirïpjjäna uca laycu, ucatsti jupanacajj ejercitonjja jilïrinacäpjjänwa. Urut urutjamaw juc'ampi yanapirinacajj Davidan ucaru purinipjjäna, wali jach'a ejército tucuñcama, chekpachansa jach'a ejercitowa tucjjäna. Hebrón chekanjja acanacaw takpacha soldadonacajja guerrataquejja Davidaru jakcattapjjäna, Saúl reyin reinopa jupar pasayjjañataqui, cunjämatï Tatitojj siscäna uqhamaru. Judá tributjja sojjta waranka quimsakallko patacani jakenacäpjjänwa, jupanacasti escudonacani, lanzanacani waquicht'atäpjjänwa guerrasiñataqui. Simeón tributjja pakallko waranka patacani jan ajjsariri guerrasiri jakenacäpjjänwa, guerrataquisa waquicht'ataraqui. Leví tributjja pusi waranka sojjta patacani jakenacäpjjänwa, Aarón ucan familiapatjja quimsa waranka pakallko patacani jiläpjjänwa, Joiada uca jilïripampi, uqhamarac Sadoc ucampi, jupasti jan ajjsariri guerrana nuwasiri waynänwa, familianacata pätunca payani jilïrinacampi. Benjamín tributjja quimsa waranka jakenacänwa, Saúl reyisti uca pachpa tribuncaraquïnwa, uca urunaccamajja jupanacatjja jilpachawa Saúl reyimpïpjjäna suma yanapasina. Efraín tributjja pä tunca waranka quimsakallko patacani jan ajjsariri wali aytata guerrana nuwasiri jakenacäpjjänwa familiapata. Manasés tributjja tunca quimsakallkoni waranka jakenacaw wact'ayatäpjjäna Davidaru reyita utt'ayiri sarapjjañapataqui. Isacar tributjja pä pataca urunaca suma uñt'iri jakenacäpjjänwa, uqhamata Israel marcajj yatiñapataqui cuna lurañsa, jupanacasti jilïrinacäpjjänwa tribupata take jakenacapamppacha, jupanacan apnakata. Zabulón tributjja pheska tunca waranka soldadonacäpjjänwa guerrasiñataquisa suma waquicht'ata, take casta armamentonacampi, jupanacasti take chuymäpjjänwa Davidar yanapt'añataqui. Neftalí tributjja waranka jilïrinacäpjjänwa, uqhamaraqui quimsa tunca pakallkoni waranka jakenacapampi, suma armata lanzanacampi, escudonacampi. Dan tributjja pä tunca quimsakallkoni waranka sojjta patacani soldadonacäpjjänwa. Aser tributjja pusi tunca waranka guerrataqui waquicht'ata soldadonacäpjjänwa. Ucjjarusti Jordán jawira maycatatsti, patac pä tuncani waranka jakenacaw utjapjjäna Rubén, Gad, uqhamarac Manasés tributa chicataparaqui, jupanacasti take casta armamentonacampi waquicht'atäpjjänwa. Take aca guerrana nuwasiri jakenacajja nuwasiñatacjamawa sarantapjjäna, jupanacasti take chuymawa Hebrón marcaru sarapjjäna Davidaru Israeljjaru reyita utt'ayañataqui; uqhamaraquiw takpacha israelitanacajja jan maynini amtasipjjaraquïna uca pachpa luraña. Jupanacasti Davidampejja quimsa uruwa mank'asa, umasa ucancapjjäna, marca masinacapawa cuntejj munapcäna ucanacjja waquichapjjäna. Uqhamaraquiwa jac'anquiri masinacapasa Isacar ucatsa, Zabulón, uqhamarac Neftalí ucatsa mank'jja apapjjäna asnonacata, camellonacata, mulanacata, uqhamarac orko vacanacatsa. Jupanacasti cunayman mank'añanacwa apapjjäna, jac'u, higota tortanaca, pasas, vino, aceite, uywanacatjja orko vacanaca, ovejanaca; take cunsa jilarquirwa apapjjäna, Israel marcpachana wali cusisiña utjatap laycu. Davidajj take jilïrinacaru, comandantenacaru, uqhamarac capitananacaruwa jisct'asïna, uqhamaraquiw take Israel marcarus jisct'asiraquïna, aqham sasa: “Jumanacataquitejj asquïchi, uqhamarac Tatit Diosasatsa waquisiracchi ucajja, yatiyapjjañäni marca masinacasajj Israelana take chekana kheparasipqui ucanacaru, uqhamarac take sacerdotenacaru, levitanacaru, qhitinacatejj marcanacapana, awatiña orakenacapana kheparasipqui ucanacaru jawsasina jiwasanacaru mayachasiñapataqui, Diosasana arcapa aptasinjjañasataqui. Uca arcasti Saúl chachajj reyïcäna ucqhatpachwa armjjayätanjja” sasa. Marcpacha take jakenacaw: “Waliquiwa” sapjjäna uqham lurasiñapataqui, uca arsutapajja takenitaquiwa asqui amuyasïna uca laycu. Davidasti take Israelpacharuwa tantacht'äna, Sihor chekata Egiptompi korpäqui ucqhata Hamat uca chekaru mantañäquis ucacama, Diosan arcapa Quiriat-jearim uca chekat aptanjjañataqui. Ucatsti take Israel jakenacamp chicawa Davidajj Quiriat-jearim ucaru maqhatäna, uca chekasti Judá orakenjja Baala sataraquïnwa. Davidasti saränwa Tatitun Arcapa ucata aptaniñataqui, uca arcasti querubines sat angelanac taypin trononiwa, uqhamarac uca arca patjjanaracwa sutipasa art'asitaraqui. Uca arcjja machak carretaru uchasinwa apasjjapjjäna, Abinadab chachan utapata. Uca carretjja Uza, uqhamarac Ahío uca chachanacaw apasipcäna. Uccañcamasti Davidampi, take Israel marcampejja sarasipcänwa k'ocht'asisa, thokt'asisa take ch'amanacapampi, arpa toct'at musicapampi, salterionacampi, panderonacampi, platillonacampi, trompetanacampiraqui. Cunapachatï Era de Quidón sutimpi uñt'ata chekaru puripcäna ucqhajja, Uza sat chachawa arcaru catthapïna orko vacanacan lanctapjjatap laycu. Ucampis Tatitojj colerasïnwa Uza chachataqui, arcaru amparapamp catthapitapata, ucatsti Diosajj ucqhanpachwa jupar jiwayäna. Davidasti walwa mayjt'asïna Tatitojj Uza chacharu jiwayatapata, ucatwa uca chekarojj sutichäna Pérez-usa sasa, jichhacamasa uca sutimpiquïsquiwa. Ucatsti Davidajj uca pachpa urpachawa Diosar wali ajjsaräna, ucatsti jach'atwa säna: “¡Janiw Diosan arcapajj utajjar apasiñjamäquiti!” sasa. Davidasti janiw arcjja Davidan Marcaparojj apcänti, jan ucasti Gat chekanquiri Obed-edom sat chachan utaparuwa apayjjäna. Diosan arcapasti quimsa phajjsiwa Obed-edom sat chachan utapancäna, ucatsti Tatitojj Obed-edom chachan familiaparojj bendicïnwa, uqhamarac take utjirinacapjjarusa. Tiro ucanquiri Hiram sat reyejja Davidan ucarojja qhithanacwa qhithäna, uqhamarac albañilanaca, carpinteronaca, jupanacasti cedro madera apapjjäna palacio lurañataqui. Ucatsti Davidajj amuyänwa Tatitojj Israeljjaru reyita utt'ayatapa, uqhamarac reinopa Israel marcapjjaru jach'aru aptatapata. Davidasti Jerusalén marcanjja juc'amp warminacanïnwa, ucatsti juc'amp yokall wawanacani, imill wawanacaniraqui. Jerusalenan nacipcäna ucanacasti aqham sutininacänwa: Samúa, Sobab, Natán, Salomón, Ibhar, Elisúa, Elpelet, Noga, Nefeg, Jafía, Elisama, Eliada, Elifelet ucanacaraqui. Cunapachatï filisteonacajj yatipjjäna Davidajj Israel marcjjaru reyita utt'ayatätapatjja, take jupanacaw Davidaru thaktapjjäna; ucampis Davidajj yatïnwa, ucatwa jupanacar jicjjatiri jutäna. Ucatsti filisteonacajja Refaim sat valle tokewa jutantapjjäna. Uccañcamasti Davidajj Tatituruw jisct'äna, aqham sasa: —¿Filisteonacarojj chhuct'apjjeristti? ¿Jupanacarojj atipjayitasmati? —sasa. Tatitojj sänwa: —Jïsa, maqhatascaquim, jupanacjjarojja atipjayämäwa —sasa. Davidasti Baal-perazim sat ucar maqhatasinjja, ucanwa jupanacar atipjäna. Ucatwa jupajj säna: “Mä jach'a jawirjamwa Diosajj uñisirinacajj taypi thaqui jist'ararapitu” sasa. Ucatsti uca chekarojj Baal-perazim sasaw sutichapjjäna. Ucjjarusti filisteonacajj diosanacapwa apanucuwayapjjäna, Davidasti ucanacjja ninampiw phichhantayäna. Ucampis filisteonacajja wastatawa Refaim valle toke jutantapjjaraquiquïna. Ucatsti Davidajj wastatampiw Diosar jisct'äna, Diosasti ucjjarojj sänwa: “Jan nayräjjata maqhatamti, jan ucasti muyuntasa khepäjjata catuntam, bálsamo sat kokanacar purcäta ucqhajja. Cunapachatï kokanaca patäjjana jake sarnakerjama ist'äta ucqhajja nuwantätawa, ucasti sañ muni nayajj jumana nayrakatama sarascatajja filisteo ejercitoru jiwarayañataqui” sasa. Davidasti luränwa cunjämtï Diosajj jupar siscäna uqhamaru, ucatsti filisteo ejercitorojj atipjapjjänwa Gabaón ucqhata Gezer ucqhacama. Uqham luratapasti take orakpachanwa yatisïna, Tatituraquiwa uqham lurascaraquïna take marcanacan jupar ajjsarapjjañapataqui. Davidajj utanacwa lurayäna Davidana marcapana, uqhamaraquiwa mä cheka Diosan arcapataqui waquichayäna, mä carpa sayt'aycäna ucana. Ucatsti sänwa: “Levitanacata yakhajja janiw qhitisa Diosan arcapjja apnakañapäquiti, Diosajj jupanacar ajllisitap laycu, Tatitun Arcapa apapjjañapataqui, uqhamarac juparu sirvipjjañapataqui wiñayan wiñayapataqui” sasa. Ucatsti Davidajj take Israelanquir jakenacaruw Jerusalenana tantacht'äna, Tatitun arcapa aptanjjañataqui cawqharutï mä cheka waquichcäna ucqharu. Uqhamaraquiw tantacharaquïna Aarón chachat saraker wawanacaparu, uqhamarac levitanacarusa. Coat chachat saraker wawanacapatjja tantachasipjjänwa pataca pä tuncani: Uriel ucat jilïri, uqhamarac jupan familianacapampiraqui. Merari chachat saraquir wawanacapatsti pä pataca pä tuncanïnwa: Asaías ucat jilïrini, uqhamarac familianacapampiraqui. Gersón chachat saraker wawanacapatsti, pataca quimsa tuncanïpjjänwa: Joel ucat jilïrini, uqhamarac familianacapampiraqui. Elizafán chachat saraker wawanacapatsti pä patacänwa: Semaías ucat jilïrini, uqhamarac familianacapampiraqui. Hebrón chachat saraker wawanacapatjja, quimsakallko tuncanïnwa: Eliel ucat jilïrini, uqhamarac familianacapampiraqui. Uziel chachat saraker wawanacapatjja, pataca tunca payanïnwa: Aminadab ucat jilïrini, uqhamarac familianacapampiraqui. Ucatsti Davidajj jawsänwa Sadoc, Abiatar uca sacerdotenacaru, levitanacaru Uriel, Asaías, Joel, Eliel, Aminadab ucanacaruraqui. Ucatsti sänwa: “Jumanacajj levita familianacatjja jilïrinacäpjjtawa, lurañäqui uqhamaru k'omachasipjjam familianacamampi chica, Israelan Tatit Diosapana arcapa aptanjjapjjañamataqui, cawcqharutï nayajj waquichcta ucqharu. Jumanacajja jan nayrakata k'omachasipjjatam laycojja, Tatit Diosasajja jiwasanacata mayninacaruwa jiwayi, jan jiwasanacan jisct'apjjatasata cunjäma lurañäcäntejja ucata” sasa. Ucatjja sacerdotenacasa, levitanacasa k'omachasipjjänwa cunjämatï lurañäqui uqhamaru, Israelan Tatitu Diosapan arcapa apañataqui. Jupanacasti callaña lawanacata catusinwa callachinacapjjaru apapjjäna, cunjämatï Tatitojj Moisesaru siscäna uqhamaru. Uqhamaraquiw Davidajj levitanacan jilïrinacaparu mayïna tribupa taypita k'ochurinaca utt'ayañapataqui, tocaña instrumentonacapampi sarapjjañapataqui, salterionaca, arpanaca, uqhamarac platillonacampi, ucatsti cusisiñatjja take chuymaraquiw tocapjjaraquïna. Levitanacasti Joel chachan Hemán yokaparuwa utt'ayapjjäna, uqhamarac Berequías chachan Asaf yokaparuraqui, jupasti Hemán chachan familiapänwa; uqhamaraquiw utt'ayapjjaraquïna Merari chachan wawanacapata, uqhamarac nayrancapqui ucanacan familianacaparuraqui, Cusaías chachan Etán yokaparuraqui. Ucjjarusti utt'ayapjjaraquïnwa nayrancapqui ucanacan familianacaparu, jupanacasti sirviñanjja payïri tamancapjjänwa: Zacarías, Jaaziel, Semiramut, Jehiel, Uni, Eliab, Benaía, Maasías, Matatías, Elifelehu, Micnías, uqhamarac puncu uñjirinaca, jupanacasti Obed-edom, Jeiel ucanacaraqui. Hemán, Asaf, uqhamarac Etán uca k'ochurinacawa uchatäpjjäna bronceta lurata platillonaca tocapjjañapataqui. Zacarías, Aziel, Semeramut, Jehiel, Uni, Eliab, Maasías, Benaía ucanacawa uchatäpjjäna salterionaca tocapjjañapataqui, elamita ucar uñtata. Uccañcamasti Matatías, Elifelehu, Micnías, Obed-edom, Jeiel, Azazías ucanacajja arpanaca tocañatac catupcäna siminita ucar uñtata ucqhajja, k'ochupjjaraquïnwa. Levitanacan apañapataqui uchatäpcäna ucanacan Quenanías jilïripawa sarayäna, jupajj wali amuyt'irïtap laycu. Arcana puncu uñjirinacapasti, Berequías, Elcana uca chachanacänwa. Uqhamaraqui Sebanías, Josafat, Natanael, Amasai, Zacarías, Benaías, Eliezer, uca sacerdotenacasti trompetanacwa tocapjjäna, Diosan arcapa nayräjjana. Obed-edom, Jehías uca chachanacasti arcana puncupa uñjirïpjjaraquiquïnwa. Ucatjja Davidampi, Israelan chuyman awquinacampi, uqhamarac soldadonacan jilïrinacapampisa cusisitaw sarapjjäna aptaniri sumancäwiru mantat Tatitun arcapa, Obed-edom chachan utapata. Diosajj levitanacaru arca apañana yanapatapatjja, pakallk vaca kallunaca, uqhamarac pakallk orko ovejanacwa sacrificiona loktapjjäna. Davidasti suma linota lurat efod sat isimp isthapitawa saräna, uqhamarac take levitanacajj arca apapcäna ucanacasa, uqhamarac k'ochurinacasa, Quenanías chachasa, jupasti uca apañanwa sarayäna; ucjjarusti Davidajj linot lurata suma isimp uchatänwa. Take Israel marcawa Tatituna sumancäwiru mantat arcapa apapjjäna, cusisiñatsti jach'at arnakasipjjäna, uqhamaraquiw toct'asïna wajjranaca, trompetanaca, platillonaca, ucatjja salterionacana, arpanacana tocasitapampiraqui. Cunapachatï Tatitun sumancäwiru arcapa Davidan Marcaparu puriyapjjäna ucqhajja, Saúl chachan Mical phuchapasti ventanata Davidar wali cusisita thokhori uñjasinjja, chuymapanjja walwa jupar jisc'achäna. Diosan arcapa apasinjja uchapjjänwa, Davidajj mä carpa uca amtampi waquichcäna ucqharu. Ucjjarojja loktapjjänwa nact'ayata ofrendanaca, uqhamarac sumancthapïwi loktäwinaca Diosan nayrakatapana, ucatsti Davidajj cunapachatï loktañanaca tuct'ayäna ucqhajja, marcarojja Tatitun sutiparuwa bendicïna, uqhamarac take israelita chachanacarusa, warminacarusa churänwa mä t'ant'a, mä jisc'a aychanacan torta, uqhamarac pasasat lurat tortsa. Davidajj levitanac taypitjja utt'ayänwa qhitinacatejj Tatitun arcapa nayrakatana sirvipcani ucanacaru, uqhamata jupanacajj uchasipjjañapataqui loktañansa, yuspagarañansa, uqhamarac Israelan Tatit Diosar yupaychañansa. Jilïristi Asaf chachänwa, ucjjarusti Zacarías chacharaquïnwa; ucatjja jutapjjaraquïnwa Jeiel, Semiramut, Jehiel, Matatías, Eliab, Benaía, Obed-edom, Jeiel ucanacaraqui. Jupanacasti música tocañanïpjjänwa, salterionacani, uqhamarac arpanacani. Asaf chachasti platillonacwa tocäna. Ucatsti Benaía, Jahaziel sacerdotenacasti trompetanacwa tocapjjaraquïna Diosan sumancäwi arcapa nayrakatana. Davidajj qhä kallta urunjja Asaf chachampir masinacapampirojj aqham Tatituru yuspagarapjjañapataquiw yatiyäna. “¡Tatitur yuspagarapjjam! ¡Sutipa yatiyapjjam! Yatiyapjjam marcanacarojj luratanacapata. K'ochupjjam jupar jach'añchasa. ¡Parlapjjam jach'a luratanacapata! “Jach'a tucupjjam kollana sutipatjja. ¡Cusisipjjpan Tatitur thaker jakenacan chuymapajja! Tatitur thakhapjjam, ch'amapa thakhapjjam, take horasansa Tatitur thakhapjjam. Muspharcaña jach'a luratanacapata amtasipjjam, uqhamarac ewjja arunacapa arsutapatsa; jumanaca, Israel sirviripan wawanacapa, jumanaca, Jacobon chhijllat wawanacapa. “Jupawa jiwasana Tatit Diosasajja; ¡Jupawa take orakpacha apnakasqui! Waranka wawanacan wawanacapan maranacapas pasascpan, suma arust'äwi arsutanacapajj janiw armatäcaniti, Abrahamampi suma arust'äwir mantatapjja, juramento Isaacampi luratapsa, utt'ayänwa Jacobon leyipäñapataqui, Israelataquisa wiñayataqui suma arust'äwïñapataqui, cunapachatï aqham siscäna: ‘Nayajj Canaán orakwa churäma, jumar wact'ctam uca herenciata.’ “Jupanacajj juc'aniquïpcchïn ucasa, aca orakena mä kawkha jaya jakenacjama, marcat marca sarnakasa, mä reinot mä reinoru sarasaraqui, ucampis Diosajj janiw muncänti qhitin t'akhesiyañapsa; reyinacarus aqham sasaw ewjjt'i: ‘Janiw ajllitanacajjaru llamct'apjjätati, profetanacajjarus janiw t'akhesiyapjjätati.’ “Take marcanacanquir jakenaca, Tatitur k'ochupjjam; khespiyasiñapatsti sapüru yatiyapjjam. Parlapjjam jach'a cancañapata, muspharcaña luratanacapata take marcanacana, jach'a marcanacan nayrakatapana, Tatitojj jach'ätapata, yupaychatäñapasa waquisitap laycu; ¡take diosanacat sipansa wali ajjsarcañätapataraqui! Yakha marcanacana diosanacapajja janiw cunäquisa, ucampis Tatitojj alajjpachwa luri. ¡Jupan nayrakatapanjja jach'a cancañawa utji! ¡Ch'amasa, cusisiñasa, Santuariopan utji! “Tatitur loktapjjam, marcanacanquiri familianaca, ch'amsa, jach'a cancañsa Tatitur loktapjjam; Tatitur loktapjjam jach'a cancañsa, uqhamaw waquisi; ofrendanacampi jupa nayrakatan uñstapjjam, muncañ santuariopan Tatitur yupaychapjjam. ¡Aca orakpachanquir take jakenacajj jupan nayrakatapan qhatatipjjpan! Tatituwa aca orakjja sum sayt'ayi jan onjjtañapataqui. ¡Alajjpachasa, aca orakesa cusisipjjpan! Marcanacanjja arsutäpan: ‘¡Tatituw reyejj!’ sasa. ¡Kotajj mathapinacapa sartaypan, cunanacapatejj utjqui ucanacamppacha! ¡Cusisipjjpan pampanacasa uqhamarac cunatejj utjqui ucanacamppacha! ¡Ch'uminacanquir kokanacasa cusisiñata k'ochupjjpan, Tatitun nayrakatapana, jupasti oraker apnakeriw juti! “Tatitur yuspagarapjjam, jupasti sumawa, munasiñapasa wiñayataquiwa. Sapjjam: ‘¡Khespiyapjjeta nanacan Khespiyiri Dios Tata! ¡Marcanac taypitsa, khespiyasa apthapisjjapjjeta, kollan sutima yupaychañanacajjataqui, uqham cusisita jumar yupaychapjjañajjataqui!’ ¡Israelan Tatit Diosapajja bendecitäpan, wiñayan wiñayapataqui!” Ucatsti take jakenacawa arsupjjäna: “Uqhamäpan” sasa, ucatsti Tatituruw yupaychapjjäna. Uqhamawa David reyejja Tatitun sumancäwi arcapa nayrakataru jaytäna Asaf chachampir, masinacapampiru, jupanacajj sapürusa waquisitarjama jan inact'asa sirvipjjañapataqui. Uqhamaraquiw ucarojj jaytäna Obed-edom chacharu, masinacaparu, sojjta tunca quimsakallkoni jakenacampiru, Jedutún chachan Obed-edom yokaparu, uqhamarac Hosa chachan puncu uñjapjjañapataqui. Ucatsti Sadoc chacharu, uqhamarac sacerdote masinacaparojja, Tatitun carpaparuwa uchäna, Gabaón santuarioru, jupanacajj Tatitur sapa horasana nact'at ofrendanaca loktapjjañapataqui, cawquïr altaratejj ucataqui waquichatäcäna ucana. Jupanacasti naqhantayañ ofrendanacwa loktapjjañapäna alwatasa, jayp'usa horasaparu, cunjämatï Tatitun leyipana kellkatäqui uqhamaru, uca camachsti jupawa Israel marcaru jaytawayi. Uqhamaraquiw jupanacamp chica Hemán, Jedutún, chachanacaru jaytäna, ucjjaru ajllitäqui ucanacampiru, sutipata utt'ayatäcäna k'ochuñataqui ucanacaru: “Jumanacajj Tatiturojj yuspagarapjjam, munasiñapajj wiñayataquïtap laycu” —sasa. Jupanacasti trompetanacani, platillonacanïpjjänwa, toct'apjjañapataqui, uqhamaraquiw yakha tocañanacanïpjjänsa Diosar k'ochuñana yanapapjjañapataqui. Jedutún chachan yokanacapasti puncu uñjapjjañapataqui utt'ayatäpjjänwa. Ucatsti takeniw utanacapar cutt'jjapjjäna, uqhamaraquiw David reyejj utapar cutt'jjäna familiaparu bendiciñataqui. Cunapachatï Davidajj palaciopancjjäna ucqhajja, Natán profetarojj sänwa: —Uñjam, nayajj cedro maderata lurat palacionctwa, ucampis Tatitun sumancäwi arcapajja mä carpa mankhencaquiwa —sasa. Ucjjarusti Natán profetajj sänwa: —Uqhamajj luramay mäqui cuntï amttajja uca, Diosaw jumarojj yanapätam —sasa. Ucampis uca arumpachawa Diosajj Natán profetaru säna: “Saram David sirvirejjampi parlanim, ucatsti yatiyanim, naya Tatitu Diosawa aqham sista: ‘Janiw jumajj nayataqui mä templo luraycasmati, nayan ucan jacañajjataqui. Cunürutejj nayajj Israel marcaru Egiptot apsuncta ucqhat jichhacamajja, nayajj janipuniw templonacan jaquirïcti, jan ucasti apnakaña carpanacanacwa jaquirïta mayata mayana, uqhamarac mä chekat, mä chekana. Take urunacana jupanacampi sarnakcta ucanacanjja janipuniw qhitirus maycti, qhitinacarutejj marcajjaru apnakañapataqui uchcta ucanacarojja, nayataqui mä templo cedro maderata lurañapataqui.’ Ucatsti jumajj David sirvirejjaru aqham sanim, naya take ch'aman Tatitojja sistwa: ‘Nayaw tamata apssma, uqhamaraqui taman khepapa sarañatsa apakaracsma, jumajj marcajjana jilïrïñamataqui. Cawcqhanjamtï jumajj sarcayäta ucanjja nayaraquiw jumampïscäyäta, juma contra jutir take uñisirinacamarusti tucjaractwa, ucatsti jaken wali aytatäñsa churaracsmawa, cunjämatejj aca oraken wali aytata jakenacajj utjquejja uqhama. Ucjjarusti, Israel marcajjataquejja mä chekwa waquicharapta, ucatsti ucanaracwa wact'ayarapiracta jupanacataqui ucan jacapjjañapataqui, cawquintï jan qhitis camscani, ni ñankha lurir jakenacasa t'akhesiycaniti cunjämtejj kalltan lurapcän uqhama, cunapachatï jilïrinacsa uchcta Israel marcajjaru apnakapjjañapataqui ucqhajja. Nayaw take uñisirinacamarojj jisc'ar tucuyäjja, ucatsti jumarojj yatiyaracsmawa, churaraquïmawa jumat saraker wawanacamsa, cunapachatï jumajj jiwjjäta ucqhajja, nayajj mayni jumat saraker wawanacamaruw sayt'ayäjja, ucatsti reinopjja sumwa utt'ayäjja. Jupawa nayataquejj mä templo lurayarapitani, ucatsti nayajj reinopjja wiñayataquiw sayt'ayaraquëjja. Nayasti jupataquejj awquipäyäwa, jupasti nayataquejj wawajjäniwa. Janiw nayajj jupat munasiñajj-jja apakcäti, cunjämtï jumat nayra reyimpi lurcta uqhamjja, jan ucasti wiñayataquiw sayt'ayäjja utajjansa, uqhamarac reinojjansa. Ucatsti jupan tronopajja wiñayataquiw utt'ayatäni.’ ” Natán profetasti take acanacwa Davidar yatiyäna, takpacha cunjämatï uñjcäna, ist'cäna uqhamwa yatiyäna. Ucatsti David reyejj Tatitun nayrakataparuw mantäna parlañataqui, ucatjja sänwa: “Dios Tatitu, ¿qhitiraquït nayasti, cuna asquiraqui familiajjasti acacama nayar puriyaniñamataquisti? ¡Uqhamaraquiw take acanacajja mä juc'aquïcaspasa uqhamaruquiw uñjtajja, Dios Tatitu, sirviriman wawanacapan jutir urunacana reyïñanacapatsa parlañamataquejja, ucatsti jumajj nayarojj uñjaraquistawa yäkata jakëquiristsa uqhama, Dios Tatitu! ¿Cunampsa nayajj siristjja naya sirvirimaru jach'ar aptatamatjja, jumatejj aca sirvirimaru uñt'sta ucajja? Tatitu, take aca muspharcañanacjja jumaw lurtajja aca sirvirimaru ist'atam laycu, cunjämtï jumajj muncta uqhamaru, ucatsti uñt'añajjataqui. Tatitu, janiw qhitis jumjamajja utjquiti, ni yakha diosasa utjcaraquiti jumat juc'ampejja, cunjämatï nanacajj take ucanacata ist'apjjta uqhamarjamajja. Ucampis Israel marcamatjja, ¡janiw yakhajj utjquiti, aca orakenjja aca marcaquiw utjejja! Jumaraquiw, Dios, khespiytajja juman marcamäñapataqui, ucatsti jach'aruraquiw uñt'ayastajja, muspharcaña jach'a luräwinaca lurasina. Marcama nayrakatanjja jumawa apanuctajja yakha marcanacaru, Egiptot cutsuyascta uca marcamarojja, Israel marcarojja jumaw catustajja wiñayataqui juman marcamäñapataqui uca laycu, ucatsti juma Tatituwa Diosapäyätajja. “Uqhamasti, Tatitu, wiñayataqui sayt'ayam cuntï arscta sirvirimaru, uqhamarac jupan wawanacapataquisa, ucatsti jumajj phokham arsutamarjama. Juman arsutamajja takeraqui phokhasiracpan, uqhamarac sutimasa wiñayataqui jach'achatäpan, sataraquïpan ‘take ch'aman Tatituwa Israelan Diosapajja’ sasa, jupapuni chekpachana Israelan Diosapäpan. David sirviriman wawanacapan reyïñanacapasti utjapunpan juman yanapamampejja. Juma, Diosajjawa, nayarojj yatiyistajja nayan saraker wawanacajjan reyïñanacapa utt'ayañjja; ucatwa nayajja juman sirvirimäcsta ucasa, maywa achict'asïma. Juma, Tatitojja, Diosätawa, ucatsti jumajj sirvirimaru wali munasiñampiwa arsuractajja. Jichhasti jumajj uñtanistawa naya sirvirimana wawanacaparu bendiciña, wiñayataqui utjañapataqui juman yanapamampi. Juma, Tatituwa, bendistajja, ucatsti wiñayataqui bendecitäpan” sasa. Uca khepatsti Davidajj filisteonacaruw atipjäna, jupanacaru munañaparu apnakasa, Gat sat marcsa amparanacapata aparäna, uqhamarac jisc'a marcanacapsa. Uqhamaraquiw atipjäna moabitanacaru, uqhamatwa jupanacajj Davidan apnakatäpjjäna, jupanacajj impuestonacwa jupar churapjjäna. Davidasti atipjaraquïnwa Hadad-ezer uca reyiru, jupasti Soba marcan reyipänwa, ucasti Hamat tokencänwa. Aca reyejja munañapampiwa Eufrates sat jawira ucsa toke apnakaña munäna. Jupanacatjja Davidajj apakänwa waranka nuwasiñ carronaca, presonacjja catuntänwa pakallk waranka caballería soldadonaca, pä tunca waranka infantería soldadonacaraqui; ucjjarusti nuwasiñ carronacan caballonacapan cayunacapjja p'aquirayänwa, ucampis cawquïr caballonacatï patac carrotacjamäqui ucanacacwa jan camachaycänsa. Ucatsti Sirianquiri soldadonacaw Damascotjja purinipjjäna yanapt'añataqui, Soba chekanquir Hadad-ezer uca reyiru, ucampis Davidajj sirionacarojj atipjascaquïnwa, pä tunca payan waranka jakenacaru jiwarayasina. Ucatjja Davidajj Sirianquir Damasco marcarojja guardianacwa uchäna, ucatsti sirio jakenacajj jupan apnakatäpjjänwa, uqhamaraquiwa impuestonacsa pagapjjaraquïna. Uqhamawa Tatitojj Davidarojj atipjayäna, cawcqharutï jupajj sarcäna ucqhana. Ucjjarusti Davidajj catuntasïnwa korit lurat escudonaca, ucanacsti Hadad-ezer reyin oficialanacapaw apnakapjjerïna, ucatsti Davidajj Jerusalenaruw apasjjäna. Uqhamaraquiw catuntasïna walja broncenaca, ucasti Tibhat, uqhamarac Cun sat uca marcanacatänwa, Hadad-ezer ucan marcanacapänwa. Uca broncempiwa Salomonajj lurayäna jach'a pila, sayirinaca, uqhamarac templopataqui bronceta lurata yänaca. Cunapachatejj Hamat ucanquir Toi sat reyejj yatïna Davidan Soba chekanquir Hadad-ezer sat reyin take ejercitoparu atipjatapa ucqhajj, Aduram sat yokaparuw qhitanïna rey Davidaru aruntiri, uqhamarac walic atipjtajja sañataqui, take casta korita, kollketa, bronceta lurat yänacampi, Hadad-ezer reyimpi nuwasitapata, uqhamarac atipjatapataraqui. Toi reyisa uqhamaraquiw jupampejj guerrancaraquïna. Davidasti take aca yänacjja, korimppacha, kollkemppacha take marcanacat aparcatayna ucanacjja Tatituruw loktäna, Edom, Moab, amonita, filisteo, amalecita ucanacatwa aparäna. Ucjjarusti Sarvia chachan Absai yokapasti, tunca quimsakallkoni waranka edomitanacaruw atipjäna Valle de la Sal satäqui uca chekana. Uqhamaraqui guardianacsa uchantäna Edom ucaru, ucatsti take edomitanacaw Davidan apnakatäna, Tatitojj Davidarojj atipjayänwa cawqharutejj jupajj sarcäna ucqhana. Davidasti Israelarojj apnakänwa cheka cancañampi, asqui cancañampiraqui take jakenacampisa. Ejerciton jilïripasti Sarvia chachan Joab yokapänwa, Ahilud chachan Josafat yokaparaquiwa, reyin kellkeripänjja. Ahitob chachan Sadoc yokapampi, Abiatar chachan Ahimelec yokapampejja sacerdotenacänwa; Savsa chachasti kellkerïnwa, ucatsti Joiada chachan Benaía yokapasti jilïrïnwa cereteonacjjaru, peleteonacjjarusa David reyin wawanacapasti jupan wali yanapirinacapänwa. Ucat mä kawkha maranacatjja amonitanacan Nahas sat reyiw jiwjje, ucatsti jupa lantejja yokapawa reyëjjäna. Ucatsti Davidajj amuyänwa suma uñjaña Nahas chachan Hanún sat yokaparu wali munasiñampi uñjasa jupan awquipajj munasiñampi jupar uñjatap laycuraqui, ucatsti mä kawkha jakenacaparuw qhitäna awquipan jiwjjatapat llaquisitap yatiyanipjjañapataqui. Ucampis cunapachatï Davidan oficialanacapajj amonita orakeru puripjjäna ucqhajja, amonitanacan jilïrinacapajj Hanún reyirojj sapjjänwa: “¿Juma reyejj amuytati Davidan uca jakenacar qhitanitapa llaquisiñapa jumar churañataquejja, juma reyin awquipar jach'añchañ laycuquejja? Jupanacajj jutapjjpachawa marcaru uñakeri, uqhamarac cunanacsa uñjiriraqui” sasa. Ucatsti Hanún chachasti Davidan oficialanacaparojj catuntayänwa, ñic'utapjja qhuchhurayänwa, uqhamarac isinacapsa aynach tokerojj K'alwa ch'iyarapjjäna. Ucatsti qhitanucjjapjjaraquïnwa. Ucatjja cunapachatï Davidar yatiyapjjäna cunatejj uca jakenacampi pascatayna ucanacjja, catukayänwa uca jakenacajj wali p'enkachjatätap laycu, ucatsti uca oficialanacaparojj Jericó marcaruw kheparayjjäna sunqhanacapa jilantañapcama, ucat cutt'anjjapjjañapataqui. Amonita jakenacasti yatipjjänwa Davidampi uñisiyasipjjatapa, ucatsti Hanún chachajj, amonita jakenacampejja apayapjjänwa quimsa tunca quimsani tonelada kollkenaca pagasina, apanipjjañapataqui nuwasiña carronaca, uqhamarac caballería soldadonaca Mesopotamia, Siria, Maaca, uqhamarac Soba uca orakenacata. Ucatsti pagasinjja apanipjjänwa quimsa tunca payan waranka nuwasiñ carronaca, Maaca sat chekanquir reyiru, ejercitopampiru. Jupanacajj purinisinsti Medeba uñcatasiruw carpantasipjjäna. Ucjjarusti amonitanacajj marcanacapat mistunisinjja, tantachasipjjänwa nuwasïwiru mantañataqui. Ucampis Davidajj yatïnwa, ucatwa Joab chacharu qhitäna ejercitopan take soldadonacapampi. Amonita jakenacasti sarasinjja waquichasipjjataynawa nuwasiñataqui, marcaru mantañawjana. Cawquïr reyinacatejj jutapcatayna ucanacasti pamparuw kheparapjjäna. Cunapachatï Joab chachajj amuyäna nayräjjata, uqhamarac khepäjjata nuwantir jutasipcatapjja, jupajj israelitanacatjja suma soldadonaca chhijllasinwa waquicht'asïna sirio jakenacar nuwantir sarañataqui. Ucatjja ucjjaru soldadonacjja catuyänwa sarayañapataqui Abisai sat jilaparu, jupanacajj amonita jakenacar nuwir sarapjjañapataqui. Aqham sänwa: “Sirio jakenacatejj nayar atipjirjamäni ucajja, jumajj yanapirejj jutitätawa, amonita jakenacatejj jumar atipjirjamäni ucajja, nayajj jutäwa jumar yanapañataqui. Ch'amañchasim, uqhamarac take chuymaraqui marcas laycu nuwasiñäni, uqhamarac Diosasan marcanacap laycuraqui. ¡Tatitusay lurpan cunjämay jupataqui sumächi uqhamaru!” sasa. Joab chachasti sarantänwa soldadonacapampi sirio jakenacaru nuwantiri, ucampis jupanacajj nayrakatapatjja jaltjjapjjänwa. Cunapachatï amonitanacajj uñjapjjatayna sirio jakenacan jaltjjapjjatapjja, jupanacajj jaltjjapjjaraquitaynawa, Joab chachan Abisai jilapatjja, ucatsti marcaruw imantasjjapjjatayna. Ucatjja Joab chachajj Jerusalenaruw cutt'anjjäna. Cunapachatï sirio jakenacajj amuyasipjjäna Israelajj jupanacar atipjatapjja, yatiyirinacwa qhitapjjäna cawquïr sirio jakenacatejj jawira maycatancapjjäna ucanacaru jutayjjañataqui. Jupanacan nayrakatapanjja ucancascänwa Hadad-ezer ucan ejercitopan jilïripa Sofac chacha. Ucampis ucjja Davidaruw yatiyapjjäna, ucatsti jupajj take israelitanacaruw ant'äna, Jordán jawira maqhatasinjja sarantapjjänwa, ucatjja sumwa waquintayasipjjäna. Davidasti sirio jakenacampi nuwasiñataquejja tamanacapjja wact'ayasïnwa, ucatwa jupanacajj nuwasipjjäna. Ucampis tucuyarojja israelitanacatjja jaltjjapjjänwa, Davidasti jiwarayänwa pusi tunca waranka infantería soldadonaca, uqhamarac nuwasiñ carronacatjja pakallk waranka soldadonacaraqui; ucjjarusti Davidajj jiwayaraquïnwa Sofac chacharu, jupasti sirio ejerciton jilïripänwa. Hadad-ezer chachan arjjatirinacapajj israelitanacan jupanacar atipjapjjatapatjja, Davidampejja sumaruw mantapjjäna, ucatsti jupan sirviriparaquiw tucupjjaraquïna. Uca horasatsti sirio jakenacajj janiw juc'ampi amonita jakenacarojj wastat yanapañ muncjjapjjänti. Mä cutejja, cunapachatï reyinacajj nuwasiri mistupjjerïna ucqhajja, Joab chachasti ejercitopa wact'ayasisajja amonitanacan orakepwa k'al tucjäna. Jupasti Rabá chekaru muyuntasinjja nuwantänwa tucjañcama. Uccañcamasti Davidajj Jerusalenaruw kheparäna. Ucatsti Davidajj Rabá chekanquir reyin coronapwa catusïna, uca coronasti korita, suma muncañ kalanacampi luratänwa, ucajj pesänwa quimsa tunca quimsani kilonaca, ucatjja Davidaruw ucjja uchapjjäna. Uqhamaraquiw Davidajj marcatjja walja yänaca jila alani yänacampi apsunïna. Ucatsti cawquïr jakenacatejj uca marcancasipcäna ucarusti ankar apsusinjja, ch'ama irnacañanacjjaruw uchäna, sierrampi, hierro trillonacampi, hachanacampi, lurapjjañapataqui. Uqhamaracwa Davidajj amonita jakenacarojj lurayaraquïna, ucatsti ejercitopampejja Jerusalén marcaruw cutt'anjjäna. Ucatsti filisteo jakenacampiw nuwasipjjäna Gezer chekana. Uca urunacanjja Husa chekanquir Sibecai chachasti jiwayänwa, uqhamarac jisc'aruw tucuyaraquïna Sipai sat chacharu, jupasti jach'a tansa jakenacan yokapänwa. Filisteonacampi yakha nuwasïwinacampi utjcäna ucanjja, Jair chachan Elhanán yokapasti Lahmi ucaruw jiwayäna, jupasti Gat chekanquir Goliat chachan jilapänwa, jupan lanzapasti wali jach'änwa mä telaran lawapjama. Gat chekanjja yakha nuwasïwiwa utjaraquïna. Ucansti mä jach'a tansa jakew utjäna, pä tunca pusini luc'anani: sapa amparanjja sojjta luc'ananïnwa. Jupasti jach'a tansa jakenacan yokaparaquïnwa. Ucampis jupajj Israel marcataquiw sayt'asïna, ucatsti juparojj Simea chachan Jonatán yokapaw jiwayäna, jupasti Davidan jilapänwa. Aca jach'a tansa jakenacasti Gat chekanquir Refa chachat jutir wawanacapänwa, ucampis jupanacajj Davidampi, uqhamarac jilïrinacapampi atipjataw uñjasipjjäna. Supayajj israelitanacataquiw sayt'äna, ucatsti Davidarojj amtayänwa Israel marcar mä jacthapiña aptatäñapataqui. Ucatsti Davidajj Joab chacharu, uqhamarac marcan jilïrinacaparojj sänwa: —Sarapjjam, ucatsti Israel marcar jacthapinipjjam, Beerseba chekata kalltasina Dan chekacama, ucatjja yatiyapjjeta kawkhas utji ucana, uqhamat nayan yatiñajjataqui —sasa. Ucatsti Joab chachajj sänwa: —Tatitojj marcaparojj juc'ampi jiljjataypan pataca cuti ucqhampi, kawkhatejj utjctan ucjjaru, ucampis ¿janitisti take jupanacajj juma reyin sirvirimäpquisti? ¿Cunatsa juma reyejj jacthapiña muntajja? ¿Cunatsa Israel marcajj juchañchasinejja? Ucampis reyejja ist'ayasïnwa Joab chachampi, ucatsti Joab chachasti sarasinjja take Israel marcpachwa muytäna, ucatjja cutt'jjänwa Jerusalén marcaru. Joab chachasti Davidarojja catuyänwa Israel marcajj jacthapitätapa, ucatsti yatisïnwa take Israelpachana mä millona pataca waranka jakenaca nuwasiñataqui utjatapa, ucatsti Judá orakenjja utjänwa pusi pataca pakallk tunca waranka jakenacaraqui. Ucampis janiw ucampi chicajja aptatacänti Leví, uqhamarac Benjamín uca tribunacarojja, Joab chacharojj reyin uqham aptayatapajja janiw jupataqui sumäcänti uca laycu. Diosataquejja take ucanacajja jan walïnwa, ucatsti Israel marcarojja mä mutuyäwi apayanïna. Ucampis Davidajj Diosarojj takwa arsjjäna: —Nayajj jach'a juchwa uqham lurasinjja lurta. Ucatwa jichhajj achict'assma aca sirvirimana juchapa perdonañamataqui, nayajj mä jan wali amuyt'an jakjamawa lurta. Ucatsti Tatitojj Gad uñjirirojj sänwa, qhitirutejj Davidajj jisct'ascäna ucaru aqham sasa: “Davidan ucar saram, ucatsti naya toketjja yatiyanim, quimsa amtäwi jupampi lurañ munatajjata, ucatsti jupajj ajllispan cuntï jupajj munqui nayan lurañajja uca” sasa. Gad chachasti Davidan ucar sarasinjja yatiyanïnwa: “Aqham siw Tatitojja sasa: ‘Ajllisim, quimsa mara mach'äñapa, quimsa phajjsi uñisirinacaman espadampi jumar arcnakatäñapa, jan ucajj quimsa uru marcan jach'a usumpi usuntapjjañapa Tatitun espadapampi, uqhamaraqui Tatitun angelapampi Israel orakpachana jan walt'añanaca utjayasa.’ Jichhajj jumajj ajllisim, qhititï qhitanquitu ucar yatiyjjañajjataqui” sasa. Davidajj ucjjarojj sänwa: —Jichhajj jan walt'añan jicjjatasta. Uqhamasti waliquiwa, asquïspawa Tatitun amparaparu catuyasjjañajja, jupan qhuyapayasiñapasti jach'awa, ucampis janiw jakenacan amparaparu puriñ muncti —sasa. Ucatsti Tatitojj Israel marcjjarojja mä jach'a uswa apayanïna, ucatsti pakallk tunc waranka israelit jakenacaw jiwarapjjäna. Diosajj mä angelaruw qhitanïna Jerusalén marca tucjañapataqui. Ucampis cunapachatï tucjañampïscäna ucqhawa Tatitojj uñjasinjja, chuymapan amtaraquïna uca jan wali lurata, ucatsti tucjiri angelarojj sänwa: “¡Ucqhacamaqui, jan juc'ampi lurcjjamti!” sasa. Uca horasansti Tatitun angelapajj jicjjatasïnwa jebuseo Ornán chachajj trigo jawk'ascäna ucqhana. Davidasti Tatitun angelaparu uñtasinjja uñjänwa sayt'atäsquiri alajjpachampi, aca orakempi taypina amparaparusti espadapa apt'atäsquiri, uqhamaraqui Jerusalén toker ayt'asquiriraqui. Ucatsti Davidampi chuyman awquinacampejja luto isimpi isthapitcamaquïpjjänwa, orakeru ajanupsa puriyañcamaw liwirtapjjäna, ucat Davidajj Diosarojj sänwa —¡Nayaw aca marcarojj jacthapiña aptaytjja! ¡Nayaw juch lurta, uqhamarac jan walsa luraracta! Ucampis ¿cuns aca jan juchani jakenacajj lurapjjejja? Dios Tatitojja, nayajj achict'assmawa mutuyäwimajj nayjjar jutañapataqui, uqhamarac familiajjarusa, ucampis marcamarojj jan jiwarayjjamti. Ucatsti Tatitun angelapajj Gad chacharuw yatiyäna Davidajj Tatitutaqui mä altar sayt'ayañapataqui, jebuseo Ornán chachajj trigo jawk'cäna ucawjaru. Ucatjja Davidajj saränwa cuntï Gad chachajj siscäna uc luriri Tatitun sutiparu. Ornán chachasti trigo jawk'casina khepäjjar uñtanisawa angelaru uñjäna. Ucampis pusi wawanacapajj jupampïcäna ucanacasti sarjjapjjänwa imantasiñataqui. Cunapachatï Davidajj Ornán chacharu jac'achasïna cawqhanccäntejj ucqharu, jupajj Davidar uñjasinjja mistuwayänwa trigo jawk'cäna ucqhata Davidar catokañataqui, ucat Davidan nayrakataparu p'ekepa alt'asïna; ucatsti Davidajj Ornán chacharojj sänwa: —Trigo jawk'aña orakem aljita, ucawjaru mä altar Tatitutaqui sayt'ayañajjataqui. Uqhamata jach'a usojja marcat saracjjañapataqui —sasa. Ornán chachajj saraquïnwa: —Juma reyinquiwa, lurascaquim cunjämatï waquisqui uqhamaru. Nayasti churaraquïmawa nact'ayañ ofrendataquisa orko vacanaca, uqhamarac trigo jawk'aña lawanacsa, trigsa ofrendataqui. ¡Take acanacwa juma reyirojj churäma! —sasa. Ucampis David reyejj sänwa: —Janipuniw uqhamäcaspati. Jan ucasti nayajj cunatejj alapäqui ucampiw alañajjajja, nayasti janiw jumat aparcämati cunatejj jumäncqui uc Tatitur churañataquejja, nact'ayat ofrendanaca loktasina cunatejj jan nayancqui ucjja —sasa. Uqhamaw Davidajj Ornán chacharojj alapa churjjäna qhaya oraketjja sojjta pataca sencillo korinaca. Ucatsti uqhamaw Tatitutac mä altar lurayäna, ucatjja loktänwa sumancäwi nact'at ofrendanaca, sacrificionacsa. Ucjjarusti Tatituruw art'äna, ucatsti Tatitojj juparojj ist'änwa alajjpachata nina sarakayanisina altarjjaru, nact'at loktäwinac patjjaru. Ucatsti Tatitojj espadapa imjjañapataquiw angelaru parläna. Qhä horasanjja Tatitojj Davidan ist'atapatjja, cawqhantejj Ornán chachajj trigo jawk'ascäna ucqharuwa sacrificionac loktäna. Moisesajj wasarana apnakaña carpsa lurcchïna Tatitutaqui ucasa, uqhamarac nact'ayañ ofrendanac altarasa Gabaón chekana santuariojj jicjjatascchïna ucasa, Davidajj janiw qhayar sarañ muncänti Diosar jisct'asiri, jupajj wal ajjsarayasïna Tatitun angelapan espadapa uñjatap laycu. Ucatwa Davidajj säna: “Acqhancaniwa Tatit Diosan templopajja, uqhamarac Israelan nact'ayañ ofrendanac altarapasa” sasa. Ucatsti Davidajj Israel marcanjja tantachayänwa jaya marcanquir jakenacajj jacapcäna ucanacaru, ucatsti utt'ayänwa kalanac c'uthapjjañapataqui Tatit Diosan templopa lurayañataqui. Ucjjarusti walja hierronaca waquichäna, clavonaca, puncunaca, lurayañataqui, uqhamarac ch'ucunacapa apthapiñataqui; waquichayaraquïnwa walja broncenaca, cedro maderanacsa jan jact'cayaraqui, Sidón, Tiro ucanacanquir jakenacajj walja cedro maderanaca apanipjjatap laycu. Davidasti amuyänwa aqhama: “Salomón wawajjasti jisc'äsquiwa, Tatitun templopa lurayañasti wali jach'äñapawa, wali aytataraqui, wali sumaraqui take acapachanquirit sipansa; uqhamasti take cunsa suma waquicht'atwa jaytäjja” sasa. Ucatwa Davidajj janïra jiwjjasinjja wali jach'a waquichäwinacwa uchawayäna. Ucjjarusti Davidajj Salomón yokaparuw jawsayäna, ucatsti ewjjawayänwa Israelanquir Tatit Diosataqui mä templo lurayañapataqui, aqham sasa: “Wawajjay, nayajj Tatit Diosatac mä templo lurayañwa amtayäta. Ucampis Tatitojj nayarojj situwa: ‘Nayajj uñjsmawa walja wilanaca wartatama, uqhamarac walja guerranacanaraqui sarnakaracta; ucatsti janiw jumajj templo lurayarapquitätati. Ucampis jumajj mä yokall wawanïyätawa, jupasti suman jaquirïniwa; ucjjarusti nayaraquiw uñisirinacaparojj suma chuyma churaraquï, wact'ayaraquï take chekansa samarata sarnakayañapataqui. Ucatwa sutipajj Salomón satäni. Horasaparuwa Israel marcarojj samaraña, sumancaña churaraquï. Jupawa nayatakejj mä templo lurayarapitani. Jupasti nayan wawajjäniwa, nayasti jupan awquipäyäwa, ucatsti tronopjja Israel marcjjarojja sumwa sayt'ayäjja wiñayataqui’ sasa. Jichhasti nayan wawajja, Tatituy jumampïpan Tatit Diosamataqui mä templo lurayañamataqui, cunjämtï jupajj juman lurayañamataqui arsqui uqhamaru. Tatitojj jumar churpan ch'iqhi cancaña, uqhamarac yatiñanïña, cunapachatï jupajj Israel marcar apnakañamataqui utt'aycätam ucqhajja, uqhamata Tatit Diosaman leyipa phokhañamataqui. Take cunasa asquiruw sararapïtam, cuntejj Tatitojj Israel marcataqui Moisesar churcäna uca leyinacapa, uqhamarac ewjjanacapa phokhäta ucqhajja. ¡Ch'amañchasim, sumarac sayt'araquim; janipuni mayjt'asimti, ni ajjsararaquimsa! Uñjam, nayajj wali ch'amanaca tucusawa Tatitun templopa lurañataqui waquichta, quimsa waranka quimsa patacani tonelada korinaca, quimsa tunca quimsani waranka tonelada kollkenaca, uqhamarac walja jan jact'caya broncenaca, sinti walja hierronacaraqui waquicharacta. Uqhamaraquiw waquicharacta maderanaca, kalanaca, jumasti ucjjarojj juc'ampi yapt'ascaraquïtawa. Ucatsti Davidajj Israelanquir take jilïrinacarojja yatiyänwa Salomón yokapar yanapapjjañapataqui, aqham sasa: “Tatit Diosamawa jumanacampïscäna, ucatsti jupaw take chekanacansa sumancaña churapjjtam, juparaquiw nayan amparajjarusa take aca marcanquir jakenacarusa catuyaraquitu, ucatsti nayajj Tatiturusa, marcaparusa sirviriparaquiw tucuwayaracta. Ucampisa jumanacajj take chuyma amtasipjjam Tatit Diosamar thakañataqui. Ucatsti waquichasipjjaraquim Tatit Diosan Kollan Templopa lurañataqui, uqhamata cawquïr templotejj jumanacajj lurapcäta ucaru Tatitun Sumancäwi arcapa, uqhamarac kollan yänacapa apatäjjañapataqui” sasa. Davidasti wali chuyman awquëjjäna ucqhajja, Salomón yokaparuw utt'ayäna Israel marcjjaru reyïñapataqui, ucatsti tantacht'änwa Israelanquir take jilïrinacaru, sacerdotenacaru, uqhamarac levitanacaru. Ucatjja levitanacaruw jacthapipjjäna quimsa tunca maranita amstaru, jaqhutarjamajja aqhanïpjjänwa quimsa tunca quimsakallkoni waranka levita chachanaca. Ucanacatsti yakhachapjjänwa pä tunca pusini waranka levita jakenaca templo lurayañan sarayapjjañapataqui, sojjta waranka levita chachanacasti yakhachatäpjjänwa jilïrïpjjañapataqui, uqhamarac juezäpjjañapataqui. Ucjjarusti pusi waranka levita chachanacasti yakhachatäpjjänwa puncunaca uñjapjjañapataqui, pusi waranka levita chachanacasti yakhachatäpjjänwa Tatitur yupaychapjjañapataqui tocañ instrumentonacampi, Davidajj cuna amtäwimpitejj waquichaycäna uqhamaru. Davidasti jaljänwa tam tama, Leví chachan kawkha wawanacapatï jupan utjcäna uqhamaru: Gersón, Coat, Merari ucanaca. Gersón chachan wawanacapasti acanacäpjjänwa: Laadán, Simei ucanaca. Laadán chachan wawanacapasti quimsanïpjjänwa: Jehiel, jupasti jilïrinwa, Setam, Joel ucanaca. Simei chachan wawanacapasti quimsanïpjjänwa: Selomit, Haziel, Harán ucanacaraqui. Jupanacaw Laadán chachat jutir wawanacapatjja jilïripjjäna familianacapatjja. Simei chachan wawanacapasti pusinïpjjänwa: Jahat, Ziza, Jeús, Bería ucanaca. Jilïristi Jahat ucänwa, payïrïqui ucasti Ziza ucaraqui; ucampis cunjämatï Jeús, Bería chachanacajj jan walja wawanacanïpcäna ucatjja, mä sapa familiäcaspasa uqhamacwa jaqhutäna sirvipjjañapataqui. Coat chachan wawanacapasti pusinïnwa: Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ucanaca. Amram chachan wawanacapasti acanacäpjjänwa: Aarón, Moisés ucanaca. Aarón chachasti Diosan ajllitänwa kollana ofrendanaca loktañapataqui, ucatsti Tatitun nayrakatapana incienso naqhayañapataqui, sirviñataqui, bendición arunacsa wiñay arsuñapataqui; uca lurañanacsti Aaronampi, wawanacapampiw wiñayataqui lurapjjañapänjja. Diosanquir Moisesarusti, uqhamarac jupat jutir wawanacaparusa Leví triburu jaqhutäpjjänwa. Moisesan wawanacapasti acanacänwa: Gersón, Eliezer ucanaca. Gersón chachan wawanacapasti jilïrejja Sebuel ucänwa. Eliezer chachan jilïr wawapasti Rehabías ucänwa, ucatsti janiw juc'ampi wawanïcjjanti, ucampis Rehabías chachasti walja wawanacanïnwa. Izhar chachan jilïr wawapasti Selomit ucänwa. Hebrón chachan wawanacapasti acanacänwa: Jeraías, jupasti jilïrïnwa; payïristi Amarías ucaraqui; quimsïristi Jahaziel ucaraqui; pusïristi Jecamán ucaraqui. Uziel chachan wawanacapasti acanacänwa: Micaías, jupasti jilïrinwa, Isías ucasti payïriraqui. Merari chachan wawanacapasti acanacänwa: Mahli, Musi ucanaca. Mahli chachan wawanacapasti acanacänwa: Eleazar, Cis ucanaca. Eleazar chachasti jiwjjänwa jan mä yokall wawaniqui, jan ucasti imill wawanacaniquïnwa, ucatsti jupanacajj casarasipjjänwa Cis chachan yokanacapampi. Musi chachan wawanacapasti quimsanïpjjänwa: Mahli, Edar, Jeremot ucanaca. Jupanacasti Leví chachat jutirinacäpjjänwa, cunjämatï familianacapajj kellkatäpcäna sutinacapata jaqhutäsina familianacana jilïrinacapata, jupanacasti pä tunca maranita amstaruwa templon sirviñanacana uchasipjjäna. Davidasti aqham sänwa: “Israelan Tatit Diosapasti marcaparojj samarañwa churi, ucatsti jupajj ajllisiraquiwa wiñayataqui Jerusalén marcan jacañataqui. Ucatwa levita jakenacajj Tatitun Carpapjja jan apnakjjapjjañapäcjjeti, ni kollana cuna yänacatejj apnakasqui ucanacsa” sasa. Uqhamasti, Davidan khepa amtäwiparjamasti, Leví chachat jutir wawanacaparojj jaqhusïnwa, pä tunca maranita amstaru, ucatsti jupanacajj jaysapjjañanacapänwa Aarón chachat jutir sacerdote wawanacaparu, templona sirviñanacana, uta ankäjjanacansa, utanacansa, kollan yänaca k'omachañansa, uqhamarac templona yakha lurañanacana uchasipjjañapataqui. Jupanacasti utt'ayatäpjjänwa kollan t'ant'a lurapjjañapataqui sekequi uchapjjañapataquiraqui granonacata ofrenda jac'üqui ucata, jan levaduran tortanacata, sartenat phayat ofrendanacata, chaput masanacata, ucjjarusti take pesanacatsa, uqhamarac tupuñanacatsa. Uqhamaraqui jupanacajj sapa alwatasa temploncapjjañanacapänwa, jayp'unacasa Tatitur yuspagarapjjañapataqui, uqhamarac yupaychapjjañapataquiraqui. Ucatsti cunapachatï take nact'ayat loktäwinaca loktapjjerïna samarañ uruna, sapa phajjsi kallta uruna, uqhamarac jach'a fiestanacansa ucqhajja, jupanacajj Tatiturojj sirvipjjapunirïnwa kawkhanitejj jupanacan lurañanacaparjama wact'qui uqhamaru. Ucjjarusti jupanacajj utt'ayatäpjjänwa Diosamp Jiquisiñ Carpata uñjapjjañapataqui, uqhamarac kollan chekawjata, templona jilanacapampi sirvisina, jupanacasti Aarón chachat jutir wawanacapänwa. Aarón chachat jutir wawanacapasti jalanokatäpjjaraquïnwa. Aarón chachan wawanacapasti acanacänwa: Nadab, Abiú, Eleazar, Itamar ucanaca. Cunjämatejj Nadab, Abiú ucanacajj awquipat nayra jiwjjapjjäna jan wawanacaniqui, ucatsti Eleazar, Itamar ucanacaw sacerdote apnacañjja lurapjjäna. Davidajj Sadoc chachan yanapapampi, jupasti Eleazar chachat jutiriraquïnwa, uqhamarac Ahimelec chachan yanapapampejja, jupasti Itamar chachat jutiriraquïnwa, jupanacarusti jaljat jaljwa wact'ayäna lurañanacapa lurapjjañapataqui. Ucampis cunjämtï jupanacajj amuyasipjjäna Eleazar chachat jutir yokall wawanacapajj waljanïtapatjja, Itamar chachat jutir wawanacapat sipanjja jaljatäpjjänwa, ucatsti tunca sojjtani jilïrinacaquiw kheparjjapjjäna Eleazar chachan wawanacapatjja, Itamar chachan wawanacapatsti quimsakallkoniraqui. Takpachanisti lurañanacapjja wact'ayasipjjänwa suerterjama, Eleazaran wawanacap toketsa uqhamarac Itamaran wawanacapatsa, utjaraquïnwa kollan chekawjan jilïri apnakerinaca, uqhamaraqui Diosan utapan jilïri apnakerinacasa. Ucatsti Natanael chachan Semaías yokapajja kellkerïnwa, uqhamarac jupajj maynïriraquïnwa levitanacatjja, jupanacan sutinacapwa reyin nayrakatapana kellkäna, jilïrinacan nayrakatapana, Sadoc sacerdotena, Abiataran Ahimelec yokapana, sacerdotenacana familiapan jilïrinacapa, uqhamarac levitanacan nayrakatapanwa kellkaraquïna. Lurañanacapataquisti suertetwa wact'ayasipjjerïna, Eleazar chachat jutir wawanacapataquejja pä jalja, Itamar chachat jutir wawanacapataquisti mä jaljaraqui. Uqhamawa templon sirviñataqui jalanokasipjjäna, cunjämtï Israelan Tatit Diosapajj saranacapa Aarón chacha toke wact'aycäna, qhititï nayra jupanacan awquipäcäna uca toke. Acanacänwa levitanacat kheparapcäna ucanacajja: Subael chacha, jupasti Amram chachat jutirïnwa; Jehedías chachasti Subael ucataraqui; Isías chachasti Rehebías ucanacatjja jilïrïnwa; Selomot chacha, jupasti Izhar ucanacatänwa; Jahat chacha, jupasti Selomot ucanacataraqui; Hebrón chachat jutir wawanacapatsti acanacänwa; nayrïrejja Jerías chacha; payïristi Amarías chacha; quimsïristi Jahaziel chacha; pusïristi Jecamán chacharaqui. Ucancapjjaraquïnwa: Uziel chachan Micaía yokapa; Micaía chachan Samer yokapasa; Micaía chachan Isaías jilapa; Isaías chachan Zacarías yokapa; Merari chachan Mahli, uqhamarac Musi yokanacapa; Jaazías chachan yokanacapa, jupasti Merari chachan yokaparaquïnwa. Merari chachat jutir wawanacapatjja, Jaazías yokapa toketjja acanacäpjjänwa: Soham, Zacur, Ibri ucanacaraqui; uqhamarac Mahli, Eleazar ucanaca toketjja, janiw wawanïcänti, uqhamarac Cis ucatsa; Cis chachan Jerameel yokapasa; Musi chachan wawanacapa, jupanacasti Mahli, Edar, Jerimot ucanaca. Jupanacasti levita familianacäpjjänwa. Jupanacasti uqhamaraquiw sorteasipjjäna jaljasiñataqui, jilïrin familiapasa, sullca jilapansa, jupanacajj lurapjjänwa Aarón chachat jutir wawanacapa familianacapjama. Ucsti lurapjjänwa Davidana, Sadoc, Ahimelec ucanacan nayrakatapana, uqhamarac sacerdotenacan familianacapan jilïrinaca nayrakatana, uqhamarac levitanacan nayrakatapana. Ucatsti Davidampi, uqhamarac ejerciton jilïrinacapampejja utt'ayapjjänwa Asaf, Hemán, Jedutún uca chachanacan wawanacaparojj mä asqui luräwinac lurapjjañapataqui, jupanacasti Diosan arunacapwa jutir urunacatjja yatiyapjjerïna arpampi, salteriompi, uqhamarac platillonacampi toct'asa. Qhitinacatejj uca lurañanacanïpjjäna ucanacan listapajja acanacawa. Asaf chachan wawanacapasti acanacänwa: Jacur, José, Netanías, Asarela ucanaca. Jupanacarusti sarayänwa Asaf awquipa, juparaquiw jutir urunacatjja Diosan arunacapa yatiyaraquïna, reyin mayitaparjama. Jedutún chachan sojjta wawanacapasti acanacänwa: Gedalías, Zeri, Jesaías, Simei, Hasabías, Matatías ucanaca. Jupanacarusti Jedutún awquiparaquiw sarayaraquïna, uqhamarac juparaquiw jutir urunacata Diosan arunacapa yatiyaraquïna arpa toct'asisa, Diosar yuspagarasa, uqhamarac jupar yupaychasinaraqui. Hemán chachan wawanacapasti acanacänwa: Buquías, Matanías, Uziel, Sebuel, Jeremot, Hananías, Hanani, Eliata, Gidalti, Romanti-ezer, Josbecaza, Maloti, Hotir, Mahaziot ucanacaraqui. Take acanacaw Hemán chachan wawanacapänjja, reyer sirviñana uñjiri uchataraqui, cunjämtï Diosajj jupar arscäna lurañataqui wali ch'amani tucuyañataqui uqhamaru; ucatsti Diosajj Hemán chacharojja tunca pusini yokall wawanacwa churäna, quimsa imill wawanacaraqui. Take jupanacarusti awquipawa sarayäna jupanacajj templona sirviñana k'ochupcäna ucqhajja, platillonacampi, salterionacampi, uqhamarac citaranacampi tocasina. Ucatsti Asaf, Jedutún, Hemán uca chachanacajja reyin arsutaparjama phokhasaraquiw sarnakapjjäna. Take suma musiconacajja, Tatitutaqui k'ochuri yakha masinacapamppachajja, pä pataca quimsakallk tunca quimsakallkonïpjjänwa. Ucatjja sirviñataquejja sorteasisinwa lurañanacapjja laquinokasipjjäna takeni, jach'anacäpasa jisc'anacäpasa, yatichirïpjjpasa yatikerïpjjpasa. Puncu uñjapjjañapataqui lurañanacapjja laquinokasipjjänwa, ucatsti aqhamaw wact'ayatäpjjäna: coreitanacatjja, Coré chachan Meselemías yokapa, jupasti Ebiasaf ucan wawapänwa. Meselemías chachan wawanacapajj acanacänwa: Zacarías, jupasti jilïrïnwa; Jediael, jupasti payïrïnwa; Zebadías, jupasti quimsïrïnwa; Jatniel, jupasti pusïrïnwa; Elam, jupasti pheskhërïnwa; Johanán, jupasti sojjtïrïnwa, uqhamarac Elioenai, jupasti pakallkörïnwa. Obed-edom chachan wawanacapasti acanacänwa: Semaías, jupasti jilïrïnwa; Jozabad, jupasti payïrïnwa; Joa, jupasti quimsïrïnwa; Sacar, jupasti pusïrïnwa; Natanael, jupasti pheskhërïnwa; Amiel, jupasti sojjtïrïnwa; Isacar, jupasti pakallkörïnwa; uqhamarac Peultai, jupasti quimsakallkürïnwa. Diosajj Obed-edom chacharojj walja wawanacampiw bendicïna. Obed-edom chachan Semaías yokapasti pä yokanïnwa, jupanacasti familianacarojj jilïrita sarayiripjjänwa, jupanacajj wali amtañani, ch'amañchata chachanacäpjjänwa uca laycu. Semaías chachan wawanacapasti acanacänwa: Otni, Rafael, Obed, Elzabad, Eliú, Samaquías ucanaca, jupanacasti wali ch'amañchata chachanacäpjjänwa. Take acanacasti Obed-edom chachat jutir wawanacapänwa, ucatsti jupanacajj wawanacampi, uqhamarac jilanacapampejja wali amtañani ch'amani chachanacäpjjänwa, jupanacasti uñacht'ayapjjänwa sirviñana. Takpachanejja Obed-edom chachat jutir wawanacapajja sojjta tunca payanïpjjänwa. Meselemías chachan wawanacapajja, uqhamarac jilanacapampejja, tunca quimsakallkonïpjjänwa, take jupanacasti wali ch'amani jakenacäpjjänwa. Merari chachat jutir wawanacapat Hosa chachan yokanacapajja acanacänwa: Simri, jupasti jilïrïnwa, janis jupajj jilïri wawäcchïna ucasa, ucampis awquipajj jilïritwa uchäna; Hilcías ucasti payïrïnwa; Tebalías ucasti quimsïrïnwa; Zacarías ucasti pusïrïnwa. Hosa chachan wawanacapasa, jilanacapasa takpachanejja tunca quimsanïpjjänwa. Acaraquïnwa puncu uñjirinacan luräwinacapajja. Jupanacarusa, uqhamarac jilïrinacarusa, masinacaparusa wact'änwa templona sirviñanacapa. Jupanacajj suertetwa wact'ayasipjjäna sapa familia mä puncutaqui, uca sorteo urusti mantapjjänwa jilïrinacasa, uqhamarac sullcanacasa. Selemías chacharusti suertetjja wact'änwa inti jalsu puncu uñjaña, Zacarías ch'iqhi ewjjt'iri yokaparusti wact'änwa amsta toke puncu uñjañaraqui. Obed-edom chacharusti wact'änwa, aynacha toke puncu uñjaña, ucatsti wawanacaparojj wact'araquïnwa templona imaña utanaca uñjañaraqui. Hosa chacharusti wact'änwa inti jalanta tokenquir puncu uñjaña, Salequet sat puncu, ucasti amsta toker maqhataña thaquinquiwa. Uca sirviñanacanjja aqhamwa lacjasipjjerïna: sapa uruwa inti jalanta tokenjja puncu uñjirinacajj utjapjjerïna sojjtani, amsta tokensti pusini, aynacha tokensti pusiniraqui, ucatsti paniniraqui sapa mayni imaña utanaca uñjiritaqui. Inti jalsu tokenquir uta ankäjjanjja, pusinïpjjänwa thaqui sarañanjja, uta anka pachpansti paniniraqui. Uqhamaw jaljatäpjjäna puncu uñjirinacan jilïrinacajja, Coré, uqhamarac Merari chachanacat jutir wawanacapajja. Mayni levitanacasti lurañanïpjjänwa templonquir suma yänaca, kollan ofrendanaca imaña utanaca uñjapjjañapataqui. Gersón, Jehiel chachanacat jutir wawanacapatjja, Laadán chachan wawanacapatsa, Jehiel chachan wawanacapasa, Zetam, uqhamarac Joel jilanacapatjja jupanacaw churatäpjjäna templona suma yänaca uñjapjjañapataqui. Ucjjarusti Amram, Izhar, Hebrón, Uziel uca chachanacat jutir wawanacapatjja, Sebuel chachaw jilïrita utt'ayätänjja, jupasti Gersón, uqhamarac Moisés chachanacat jutir wawänwa. Jupan familianacapatjja Eliezer chacha toketjja, Rehabías chachänwa, jupasti Eliezer chachan yokapänwa; Jesahías chacha, jupasti Rehabías yokapänwa; Joram chacha, jupasti Jesahías chachan yokapänwa; Zicri chachasti Joram chachan yokapänwa; uqhamarac Selomit chachasti Zicri chachan yokaparaquïnwa. Selomit chachasti jilanacapampejja Davidan kollan yänacapa take imañ utanaca uñjapjjäna, familiata jilïrinaca, batallones ucanacan jilïrinaca, uqhamarac compañías ucanacan jilïrinacasa, ucatsti ejerciton jilïrinacapasa Tatitur loktatäpjjänwa. Uca yänacasti guerranacan jicjjatatänwa, ucatsti jupanacajj templotaquiw uchapjjäna. Uqhamaraquiw ucancäna Samuel uñjirin loktatanacapa, ucatsti Cis chachan Saúl yokapana, Ner chachan Abner yokapana, uqhamarac Sarvia chachan Joab yokapana. Take uca loktatanacajja sum uñjatänwa Selomit chachana, uqhamarac jilanacapampina. Izhar chachat jutir wawanacapata qhitinacatejj Israel marcata ankäjja tokena sarnakapjjäna jilïrinacjama, uqhamarac juezanacjama ucanacasti, Quenanías chachampi, wawanacapampïnwa. Hebrón chachat jutir wawanacapata qhitinacatejj uñaquipirïpcäna Israel marcjja Jordán jawirata inti jalanta toketa, uqhamarac Tatitump take cun lurañanacatsa, reyir sirviñansa, acanacänwa: Hasabías chachampi, uqhamarac familianacapampejja waranka pakallk patacani wali ch'amani jakenacäpjjänwa. Davidajj pusi tunca mara reyicäna ucqhawa Hebrón chachat jutir wawanacapan familianacapajj kellkatäpcäna ucanacan uñjapjjäna. Ucatsti jupanac taypinjja jicjjatasïnwa wali ch'amani mä chacharu Jazer de Galaad sisqui uca chekana. Hebrón chachat jutir wawanacapan jilïripajja Jerías chacha. Jupamp chica familianacapasti wali ch'amanïpjjänwa pä waranka pakallk patacanïpjjänwa familianacan jilïrinacajja. David reyisti jupanacarojj utt'ayänwa Rubén, Gad, uqhamarac Manasés chicata tribunacata uñjirïpjjañapataqui, cunanacatejj utjqui lurañataqui Diosana reyinsa take ucanacana. Ucjjarusti israelitanacana listapajj jaqhuta uchatäcäna ucanacasti acanacänwa, familianacana jilïrinacapata, uqhamarac batallones, compañías, oficialanacatsa qhitinacatejj reyiru sirvipcäna ucanaca. Jupanacan oficialanacapajj cunjäm jaljatäñapasa marpachana sapa phajjsi wact'cäna ucanac uñjapjjäna. Sapa tamansti pä tunca pusini waranka jakenacaw utjäna. Kallta tamasti, kallta phajjsinwa guardia luräna: jilïripasti Zabdiel chachan Jasobeam yokapänwa, jupasti Fares chachat jutiriraquïnwa, uqhamaraquiw jupajj kallta phajjsina guardiäpcäna uca tamanacana jilïrinacapan jilïripänwa. Payïri phajjsina guardia tamanjja: Jilïripasti ahoíta Dodai chachänwa. Quimsïr phajjsina guardia tamanjja: Soldadonacan jilïripajja Joiada sumo sacerdoten Benaía yokapänwa, jupasti quimsa tunca jan ajjsariri chachanacata maynïrïnwa, uqhamarac jilïriparaquïnwa. Ucampis uca tamjja Amisabad yokapaw sarayänjja. Pusïri phajjsina guardia tamanjja: Jilïripajja Asael chachänwa, jupasti Joab chachan jilapänwa. Jupa lantisti Zebadías yokapäjjänwa. Pheskhëri phajjsina guardia tamanjja: jilïripasti izraíta Samhut chachänwa. Sojjtïr phajjsina guardia tamanjja: jilïripajj Tecoa marcanquiri Iques chachan Ira yokapänwa. Pakallkëri phajjsina guardia tamanjja: jilïripajj paltita Heles chachänwa, jupasti Efraín chachat jutir wawanacapatänwa. Quimsakallköri phajjsina guardia tamanjja: jilïripajj Husa chekanquir Sibecai chachänwa, jupasti Zera chachat jutir wawanacapatänwa. Llätunquiri phajjsina guardia tamanjja: jilïripajja Anatot chekanquir Ebiezer chachänwa, Benjamín chachat jutir wawanacapatänwa. Tunquïri phajjsina guardia tamanjja: jilïripajja Netofa chekanquiri Maharai chachänwa, jupasti Zera chachat jutir wawanacapatänwa. Tunca mayanïri phajjsina guardia tamanjja: jilïripajja Piratón chekanquiri Benaía chachänwa, jupasti Efraín chachat jutir wawanacapatänwa. Tunca payanïri phajjsina guardia tamanjja: jilïripajja Netofa chekanquiri Heldai chachänwa, jupasti Otoniel chachat jutir wawanacapatänwa. Israel marcana tribunacapana jilïrinacapasti acanacänwa: Rubén tributjja Eliezer, jupasti Zicri chachan wawapänwa; Simeón tributjja Sefatías, jupasti Maaca chachan wawapänwa; Leví tributjja Hasabías, jupasti Kemuel chachan wawapänwa; Aarón, Sadoc chachanacat jutir wawanacapata: Judá tributjja Eliú chachänwa, jupasti Davidan jilapänwa; Isacar tributjja Umri, jupasti Micael chachan wawapänwa; Zabulón tributjja Ismaías chacha, jupasti Abdías chachan wawapänwa; Neftalí tributjja Jerimot, jupasti Azriel chachan wawapänwa; Efraín tributjja Oseas, jupasti Azazías chachan wawapänwa; Manasés chicata tributjja Joel, jupasti Pedaías chachan wawapänwa; Galaad chekanquir mä chicat Manasés tributjja Iddo chachänwa, jupasti Zacarías chachan wawapänwa; Benjamín tributjja, Jaasiel chachänwa, jupasti Abner chachan wawapänwa; Dan tributjja, Azariel chachänwa, jupasti Jeroham chachan wawapänwa. Acanacänwa Israel marcan tribunacapan jilïrinacapajja. Davidasti janiw jacthapcänti qhitinacatejj pä tunca maranit menosäpcäna ucanacarojja, Tatitojj arsünwa israelitanacaru waljaptayaña alajjpachanquir warawaranacar uñtata. Joab chachasti jacthapiñjja kalltänwa, ucampis janiw tucuycänti, ucajj Israel marcarojj jan walt'aña apanitap laycu. Ucataracwa jan kellkatäquiti Davidan crónicas libropana. Reyin kollke imiripajja Adiel chachan Azmavet yokapänwa, ucatsti Uzías chachan Jonatán yokapasti utt'ayatänwa imañ utanaca uñjañapataqui, pampanacana, marcanacana, jisc'a marcanacana, uqhamarac marcan korpanacapatsa. Yapu yapuchirinacatjja utt'ayatänwa, Quelub chachan Ezri yokapa. Uva yapuchirinacatjja utt'ayatänwa, Ramat chekanquiri Simei chacha, uqhamarac vinonaca imañanacar apthapiyañataquejja utt'ayatänwa Sefam chekanquir Zabdi chacha. Olivo alinacata, uqhamarac pampanquir higo alinacatjja utt'ayatänwa, Gedera chekanquir Baal-hanán chacha. Uywanacajj Sarón chekan pastona mank'asqui ucatjja utt'ayatänwa pachpa Sarón chekanquir Sitrai chacha, uqhamarac vallenacana uywanacajj pasto mank'apqui ucatjja utt'ayatänwa Adlai chachan Safat yokapa. Camellonaca uñjañapataquejja utt'ayatänwa ismaelita Obil chacha, asnonac uñjañapataquejj utt'ayatänwa Meronot chekanquir Jehedías chacha, ovejanaca uñjañapataquejja utt'ayatänwa agareno Jaziz chacha. Take jupanacawa David reyin yänacapa apnakerinacäpjjäna. Davidan Jonatán tiopasti, wali yatiñani, uqhamarac suma yatichata chachänwa, jupasti ewjjanac churirïnwa, uqhamarac Hacmoni chachan Jehiel yokapasa, juparaquiw reyin wawanacapampisa chicänjja. Uqhamaraquiw Ahitofel chachas reyin ewjjeripäna, arquita Husai chachasa, jupasti reyinjja wali munat chachänwa. Ahitofel chacha lantisti utt'ayatäpjjänwa Benaía chachan Joiada yokapa, uqhamarac Abiatar chachampi. Joab chachasti reyin palaciopana ejerciton jilïripänwa. Davidajj Jerusalén marcanjja Israelanquiri jilïri chachanacaruwa tantacht'äna, tribunacan jilïrinacaparu, reyin sirvirinacapäpqui uca take soldadonacan jilïrinacaparu, batallonanacan comandantenacaparu, compañíanacan jilïrinacaparu, take orakenacapa, uywanacapa, reyin wawanacapa uñjirinacarusa wali aytata chachanacaru, ejerciton take aytata oficialanacaparusa. Ucatsti Davidajj sayt'asisinjja sänwa: “Ist'apjjeta, jilatanacajja, uqhamarac marcajja: Nayajj amtayätwa mä uta lurayaña, cawqhantejj Tatitun arust'äwi arcapajj wiñayataqui ucan uchatäcaspa, uqhamarac jiwasan Diosasajj tronopa ucarusa uchasiraquispa ucaraqui. Ucatsti nayajj wact'ayasiyätwa lurayañataquejja. Ucampis Diosajj situwa: ‘Janiw jumajj nayataqui mä templo luraycätati, jumajj wali nuwasirïtawa, uqhamarac wilsa wartaracta uca laycu’ sasa. Ucampis Israelan Tatit Diosapajja nayaruw ajllisitu take familiajja taypita Israelan wiñay reyïñajjataqui. Juparaquiw Judá tribu ajlliwayi apnakañapataqui uca tributa mistuñapataqui, uca Judá tributjja nayan familiajjaruw ajllisiwayi, uqhamarac jilanacajj taypitjja nayaruw ajllisiraquitu Israelan reyïñajjataqui. Wawanacsti jupa Tatituraquiw waljani churaraquitu, jichhasti take wawanacajj taypitjja Tatituwa Salomón wawajjaru ajllisiraqui Tatitun marcapa, Israelpachana tronopan kont'asiñapataqui. Tatitojj ucjjarojj saraquituwa: ‘Salomón wawamawa nayan templojja lurayarapitani, uqhamarac uta ankäjjanacapamppacha, nayaw jupar wawajjata ajllista uca laycu, nayasti jupataquejj awquipäyäwa, ucatsti jupan reinopjja wiñayataquiw sayt'ayäjja, jupatejj ch'amañchasiscani camachi arunacajja phokhañataqui, ewjjanacajjsa cunjämatï jichhürcama phokhatäsqui uqhamäni ucajja’ sasa. “Jichhasti, take Israel jakenacan nayrakatapana, Tatituna aca tantachäwipana, uqhamarac Tatitusa ist'ascaraquistuwa, jumanacasti take chuyma Tatitu Diosaman camachi arunacapjja imapjjam, uqhamata aca suma orakejj jumanacancañapataqui, ucatsti wawanacamarusa wiñayataqui herenciata jaytawayapjjañamataqui. Juma Salomón munat wawajjasti, uñt'ätawa awquimana Diosaparu, ucatsti take chuymaraquiwa jupar sirvïta, uqhamarac suma amtampiraqui, Tatitusti take chuymanacjja sumwa uñji, uqhamarac yatiraqui cuna amtäwinacsa, lup'ïwinacsa. Uqhamasti jumatejj jupar thaktätajja, jupasti jumarojj jicjjatayasïtamwa, ucampis jumatejj jupat sarakäta ucajja, jupasti jumarojj wiñayataquiw jakonucütam. Jichhasti sum amtasim Tatituw jumarojj ajllistam jupataqui mä templo lurayañamataqui, ucaw jupan kollan utapäni. Ucatsti, ¡ch'amañchasim, uqhamarac jichhajj luraraquim!” sasa. Ucatsti Davidajj Salomón yokaparojj plano churäna, templon puncupata, utanacapata, imaña utanacata, utanacapata, patäjja utanacapatsa, mankhëjja utanacapatsa, uqhamarac Sinti Kollana utatsa. Uqhamaraquiw ucjjarojj churaraquïna cuna amtäwinacapatï lup'ïwipana utjcäna templona ankäjj utanacapataqui ucanaca, uqhamarac cawquïr utanacatejj uca muytpachana luratäñapäqui ucanacatsa, tesoronacataqui, uqhamarac kollana ofrendanaca imañäqui uca utanacatsa. Uqhamarac sacerdotenacajj jaljasipjjañapäqui lurañanaca, levitanacasa uca utanacatsa, uqhamarac templon take sirviñanacatejj utjqui ucanacatsa, uca pachparaqui templona yänacajj utjqui culto lurañataqui ucanacsa. Uqhamaraquiw churaraquïna walja korinaca, kollkenaca, cuna yänacatejj koritsa, kollketsa lurascani cultona apnakatäñataqui ucanacataquejj jilpachänwa; candelabronacataqui, lamparapamppachataqui, koritsa, kollketsa, churänwa cunjämatejj sapa mayasa cuna pesonïñapäqui uqhamaru; uqhamaw churaraquïna sapa maya mesanacataqui koritsa, kollketsa, cawqharutejj kollan t'ant'anacajj sekequi uchasiñapäqui ucanacataqui. Uqhamaraquiw kori churaraquïna tenedoranacataqui, tasonanacataqui, uqhamarac jarronacataquisa, koritsa, kollketsa copanaca luratäñapataquejj waljaraquiw utjaraquïna, cunjämarutejj sapa mayas pesopataqui munasqui uqhamaru. Churaraquïnwa suma kori incienso altarataqui waljaraquiqui, ucjjarusti kori churäna carro lurayañataqui, cawquïrinacatejj angelar uñtata chhekhanacapajj Tatitun arust'äwi arcapjjaru aytatcamäpqui ucanacataqui. “Take acanacaw kellkatäna Tatitojj Davidaru uñstasina arut aru kellkaycäna ucajja, ucansti take lurañanacaw suma khanañchatäna, cunanacatejj planorjama lurasiñapäcäna ucanacajja.” Ucatsti Davidajj Salomonarojj sänwa: “¡Ch'amañchasim, janirac mayjt'asimti, uqhamarac jichhajj lurañaru uscusim! ¡Janipun ch'am thayjtayasimti, ni ajjsaramsa, Tatitu Diosajjasti jumampïscatap laycu! Jupasti janiw jaytanuccätamti, ni apanuccätamsa, take lurañanacajj Tatitur sirviñataqui templona tucusiñapcama. Acajja sacerdotenacana, uqhamarac levitanacan lurañanacapajja, janc'aquïpjjewa templona sirviñataqui; take lurañanacataquejja utjaraquïtamwa take cuna lurañanacataquis suma chuymaninaca, yanapirinaca, jupanacasti yatipjjewa take cuna lurañanaca; ucatsti jilïrinacasa uqhamarac take marcasa juman arsutaruraquiw ist'apjjaraquini” sasa. Ucatsti Davidajj take tantachasïwi jakenacaruraquiw saraquïna: “Salomón wawajjasti, Diosajj jupa saparuquiw ajllisi, jupasti wawa waynaquïsquiwa, ucampis lurañasti wali jach'awa, uca lurañasti janiwa jaketaqui palacio lurañäqui uqhamäquiti, jan ucasti Tatit Diosataqui templo lurañäqui ucawa. Take ch'ama tucuñampiw nayajj waquichta cunanacatejj munasqui ucanacjja Diosajjan templopataquejja: kori, kollke, bronce, hierro, madera, sapa mayataquis yakha yakha. Uqhamaraquiwa waquicharacta cornalina, kalanaca lip'suyañataqui, mezcla, kalanaca mosaicotaqui, take casta muncañ kalanacaraqui, uqhamarac walja alabastronaca. Templotaqui take cuna waquichta ucanacat sipansa, Diosajjan templopataqui munasiñajjajj utjatap laycojja, Diosan templopataquejja nayan korejja, kollkejja churaracta: pataca waranka kilo suma korinaca, pä pataca quimsa tuncani waranka kilonaca suma kollke uca utanacan perkanacaparu apaquipañataqui. Take korisa, uqhamarac kollkesa waljawa cuna casta metalampi lurañataquisa, uqhamarac cuna lurañanacatejj luririnacapajj munapcani ucanac lurañataquisa. Jichhasti ¿qhitisa asqui chuymampi churañ muni Tatitutaquejja?” sasa. Ucatsti familiata jilïrinacasti, Israelana tribunacapata jilïrinacasa, batallonanacana, compañianacan jilïrinacapasa, reyitaqui irnakapqui ucanacan jilïrinacapasa churäwinacwa asqui chuymanacapampi churapjjaraquïna. Jupanacasti templo lurayañataquejja churapjjänwa: pataca sojjta tunca pheskani waranka kilo korinaca, tunca waranka kori kollkenaca, quimsa pataca quimsa tuncani waranka kilo kollke, uqhamarac niya sojjta pataca waranka kilo bronce, ucatsti quimsa millona quimsa patacani waranka kilo hierroraqui. Uqhamaraquiw qhitinacatejj suma muncaña kalanacanïpjjäna ucanacasa churapjjaraquïnwa templona imañ utaparu, take ucanacasti catuyatänwa Gersón chachat saraker Jehiel chacharu. Jakenacasti uqham walja churapjjatapatjja walwa cusisipjjäna, jupanacajj take chuymawa Tatitur churapjjäna uca laycu. David reyisa wali cusisitaraquïnwa. Ucatsti Davidajj take tantachäwi jakenacan nayrakatapanwa Tatiturojj bendicïna, aqham sasa: “¡Israel awquejjana Tatit Diosapa, wiñayataquiw bendicitäyäta! ¡Jumanquiwa, Tata, jach'a cancañamasa, ch'amamasa, jach'ar aptatäñamasa, apnakañasa, jach'a reyi cancañamasa! Cunatejj alajjpachansa, aca orakensa utjqui ucanacajja jumanquiwa. Jumancaraquiwa apnakañamasa, jumajj Tata takenjjarusa jilïrïtam laycu. Jumataracwa jutaraqui kamir cancañasa, jach'äñasa. Jumaw take cunsa apnakascta. Ch'amasa, munañanïña cancañasa amparamanquiwa, ucatsti juman amparamancaraquiwa takeniru churañataqui kamir cancaña, uqhamarac munañanïñasa. Ucatwa jichhajja nanacan Diosajja yuspagarapjjsma, uqhamarac jach'a sutimsa yupaychapjjaracsma; Nayasa, marcajjasa, ¿qhitïpjjaractsti walja yänaca jumar churañataquisti? Chekpachansa takew jumatjja juti, nanacasti churapjjsmawa cuntï jumat catokapcsma ucaqui. Juman nayrakatamanjja cunjämatï jaya jakejj saräwincquejja uqhamaquïpjjtwa, uqhamaraqui cunjämäpcäntï nayra awquinacajjajja uqhamaquïpjjaractwa, ucatsti nanacan jacäwinacajjajja aca orakenjja mä ch'iwir uñtataquiwa, jan cuna suyt'añani. “¡Nanacan Dios Tatitojja, take aca kamir cancañanaca kollan sutimataqui templom lurañataqui waquichapcta ucanacajja, jumanquiwa, jumataracwa jutaraqui! Nayasti yattwa Diosajjay, jumajj chuymanaca uñantirïtama, ucatsti jumataquejj cheka cancañaraquiwa asquejja. Ucatwa, cheka chuymampi take acanac chursmajja. Jichhasti cusisitaw uñjaracta marcamajj acan tantachatäsina, walja ofrendanacapjja jumaruw churapjjtam. Abrahamana, Isaacana, uqhamarac Israelan nayra awquinacajjana Tatit Diosapa, utjayapunim marcamana chuymanacapanjja aca suma amtampi churañäqui ucjja, ucatsti chuymanacapjja juma tokeru wayusiyam. Salomón wawajjarusti take chuymäña churam, camachi arunacama phokhañapataqui, uqhamarac ewjjanacama, leyinacama, take ucanacaru phokhasina, ucatsti templo lurayañapataqui, nayajj ucataquiraquiw waquicharacta” sasa. Ucjjarusti Davidajj take tantachäwi jakenacaruwa saraquïna: “Jichhasti Tatit Diosamaru yupaychapjjam” sasa. Ucatjja take tantachäwi jakenacawa nayra awquinacapana Tatit Diosaparu yupaychapjjäna, ucatsti quillt'asisaraquiwa Tatitutaquisa, reyitaquisa alt'asipjjäna. Khepürusti Tatiturojj loktapjjaraquïnwa sacrificionaca, nact'ata loktäwinaca: waranka vaca kallunaca, waranka ovejanaca, uqhamarac waranka mä maran ovejanaca, vino ofrendanacapamppacha, ucatsti Israel marcana walja sacrificionacaparaqui. Qhä urunjja wali cusisitawa mank'apjjäna, umapjjaraquïna Tatitun nayrakatapana. Ucjjarusti paya cutinwa Davidan Salomón yokaparojj reyita utt'ayapjjäna, ucatsti Diosaruw loktapjjäna take munañanita, uqhamarac Sadoc chacharusa sacerdoteta loktapjjaraquïna. Uqhamaw Salomonajj Tatituna tronopana reyita kont'asïna, David awquipa lanti, ucatsti jupajj nayraruw sartäna. Juparusti take Israel marcaraquiw ist'araquïna. Ucatjja take jilïrinaca, guerran nuwasir chachanacasa, Davidan take wawanacapamppachasa Salomón reyirojj yanapapjjänwa. Tatitojj Salomonarojj take jach'a cancañwa churäna Israel jakenaca nayrakatana, reinoparojja suma cancañaracwa churäna, uqhamsti janiw qhiti reyis Israel marcanjja churatäcänti. Isaí chachan David yokapajj, take Israel marcpachanwa reyipäna. Jupasti Israel marcanjja pusi tunca marawa apnakäna, ucanacatjja Hebrón marcanjja pakallk maraw apnakäna, Jerusalenansti quimsa tunca quimsani mararaqui. Jupasti jiwjjänwa suma awqui horasana, walja maranacani, kamir cancañani, jach'achäwinacani. Jupa lantisti Salomón yokapaw apnakjjäna. David reyin sarnakäwipasti kalltata tucuycamajja, Samuel profetan crónicas sat libropana kellkatawa, uqhamarac Natán profetan crónicas libropana, ucatsti Gad profetanaraqui; ucanacasti uchatawa reinopata, ch'amapata, uqhamarac cunanacatejj jupampi lurascäna ucanacata, Israel marcarusa, uqhamarac mayni orakenacarusa ucjjataraqui. Davidan, Salomón yokapasti, Tatitu Diosan yanapapampejja reinopjja sumwa utt'ayasïna, ucatsti ch'amapajj juc'ampiwa jiljjatäna. Ucatsti take Israel jakenacaruw jawsäna: soldadonacapan jilïrinacaparu, reyir yanapiri jach'a jilïrinacaru, uqhamarac familianacata take jilïrinacaru, qhitinacatejj Israel marcan jilïrinacäpqui ucanacaruraqui. Ucatsti take uca jakenacampejj Gabaón chekaruw sarapjjäna cawqhantejj santuariojj jicjjatascäna ucaru, ucanwa jicjjatasïna Diosamp Jiquisiñ Carpajja, ucsti Diosan sirviripa Moisesaw wasarana lurayäna. Ucampis Davidaw Diosan arcapjja apatayna Queriat-jearim sisqui uca chekata, cawqharutejj jupajj mä cheka waquichcäna uca chekcama, jupasti Jerusalén marcanjja mä carpwa waquichäna. Uri chachan Bezaleel yokapa qhititejj Hur chachan allchhiparaquïna, ucajj broncet lurcäna uca altarasti Gabaón chekanaracwa jicjjatasiraquïna, Tatitun Carpapa nayrakatana. Salomonampi take jakenacampejja uca chekaruw jisct'asiri sarapjjäna. Salomonasti broncet lurata altar patjjaruw mistüna, uca altarasti Tatitun nayrakatapancänwa, Tatitumpi Jiquisiñ Carpa nayräjjapana, ucatsti jupajj uca patjjarojj waranka loktäwinacwa take naqhantayasina churäna. Ucatsti uca pachpa arumaraquiw Diosajj jupar uñstäna, ucatjja aqham sänwa: —Cuntï jumajj muncta uca mayita, nayasti jumarojj churämawa —sasa. Salomonasti Diosarojj saraquïnwa: —Jumasti David awquejjarojja suma munasiñamampiwa uñjtajja, nayarusti jupa lantiraquiw reyit utt'ayaraquistajja. Jichhasti Dios Tatitu, cuntï David awquejjaru arscäyäta ucjja phokhamaya, jumajjaya nayarojj reyit utt'aychistajja lak'ar uñtata walja jakenacjjarojja. Jichhasti yatiñ cancañampi, uqhamarac ch'iqhi chuymampi churita aca marcar apnakañajjataqui; ¿qhitis aca jach'a marcamarojj apnakaspajja? —sasa. Diosasti Salomonarojj saraquïnwa: —Juman uca mayitamarojja jaysämawa, janiraquiw mayctati kamir cancaña, yänacsa, ni jach'achatäñanacsa, ni uñisirinacaman jiwayatäñapsa, ni walja maranaca jacañsa, jan ucasti maytawa yatiñ cancañampi, ch'iqhi chuymampi marcajjaru apnakañamataqui, cawquïr marcajj-jjarutejj nayajj reyita utt'aycsma ucaru. Nayasti churämawa yatiñ cancañampi, uqhamarac ch'iqhi chuymampi, ucjjarusti nayajj churaraquïmawa kamir cancañampi, yänacampi, uqhamarac jach'aru aptatäñampi, ucsti janiw catokapcänti jumat nayra reyinacajja, ni jumat khepa reyinacasa catokapcaraquiniti —sasa. Ucatsti Salomonajj Gabaón chekanquir santuariotjja Jerusalén marcaruw cutawayjjäna, ucatsti Diosamp Jiquisiñ Carpata cuttanjjasinjja, Israel marcwa apnakäna. Salomonajj tantachänwa carronaca, uqhamarac caballjjat jaliri chachanaca. Jupansti waranka pusi patacani carronacaw utjäna, uqhamarac tunca payani waranka caballjjat jaliri chachanaca, ucanacsti carronacampi nuwasiñataqui wact'ayata cuartelanacataquiw jaljäna, uqhamarac Jerusalenan reyin guardiapataquisa. Reyejj Jerusalenanjja utjayänwa walja kollkenaca, uqhamarac korinaca kalanacar uñtata; ucatsti utjayaraquïnwa walja cedro lawanaca, cunjämatï higo alinacajj pampana utjquejja uqhama. Caballonacasti Salomonatakejj Muzri, uqhamarac Cilicia marcanacata apayanitänwa, reyin aliri jakenacapajj qhayatwa alanipjjerïna. Egiptot apayanita mä carrojja sojjta pataca kollkenacänwa alapajja, uqhamarac mä caballojj pataca pheska tuncani kollkeraquïn alapajja. Ucatsti take hititanacan, uqhamarac sirionacan reyinacapajja Salomonan aljirinacapat alasipjjerïna. Salomonajj Tatitutaqui mä templo lurañwa amtäna, uqhamarac jupataquisa palaciopa lurayañaraqui. Ucataquisti wact'ayänwa pakallk tunca waranka k'epnakerinaca, uqhamarac quimsakallko tunca waranka kala ch'iyirinaca, jupanacajj kolluna irnacapjjañapataqui, ucatsti quimsa waranka sojjta pataca lurayir jakenaca uca lurañanaca sarayapjjañapataqui. Ucatsti Salomonajj Tironquir Hiram reyirojj yatiyänwa qhitanacap tokejja, aqham sasa: “Jumajj cunjämtï David awquejjampejja lurcäyätajja uqhama luraraquim, jumajj awquejjarojj cedro madera apayanïyätajja, reyi utap lurayascän ucapachajja. Nayajj mä templo Tatitu Diosajjataqui lurayäjja, jupar loktañajjataqui, jupar jach'achañataqui, perfumenaca nact'ayañajjataqui, jupataqui wiñay seke t'ant'anaca loktañajjataqui, uqhamarac alwasa, jayp'usa sacrificionac nact'ayasina loktañjjataqui, samarañ urunacana, phajjsi kallta urunacana, uqhamarac Tatit Diosar jach'achañataqui yakha fiestanacansa, ucanacasti lurasipuniwa Israel marcanjja. Cawquïr templtejj luraycä ucajja wali jach'äñapawa, nanacan Diosajjasti take diosanacat sipansa wali jach'awa uca laycu. Ucampis ¿qhitis mä templo lurayañar uchasispajja, alajjpachatejj jach'ätap laycujj jan catjjäsirjamäcchi ucajja? ¿Qhitïtsa nayajj mä templo lurayañataqui, jupar jach'achañataqui incienso naqhayañataquiquisa lurayirista ucasa? Uqhamasti, qhitanitaya korita, kollketa, bronceta, hierrota, púrpura sat telata, wila telata, uqhamarac wila morada telata, irnakañ sum yatqui uca jakenacaru. Uqhamarac yatiraquispan talladonaca luraña nayan sirviri sarayirinacajjampi chica, Judá orakena, uqhamarac Jerusalén marcansa, jupanacsti David awquejjaw lurapjjañapataqui jaytawayi. Uqhamaraqui Líbano kollunacat cedro, ciprés, sándalo maderanac apayanita, nayajj yattwa sirvirinacamana Líbano kollunquir maderanaca suma qhuchhuña yatipjjatapa. Nayan sirvirinacajjasti juman sirvirinacamarojj yanapaniwa, uqhamata walja maderanaca waquichapjjañapataqui, nayajj templo luraycä ucajja jach'äñapawa, uqhamarac wali muspharcañaraqui. Ucampis jumajj yatim, nayajj irnakerinacamarojj mank'añjja churäwa, madera qhuchhurinacarusa, pusi millona pusi pataca waranka litro trigonaca, mä ucqharaqui cebadanacsa, pusi pataca pusi tunca waranka litro vinonaca, mä ucqharaqui aceitenacsa churä” sasa. Ucatsti Tironquir Hiram reyisti Salomonarojj mä cartwa apayanïna, aqham sasa: “Tatituw jumarojj reyita utt'aytam israelitanacjjaru, jupajj marcaparu munatap laycu” sasa. Ucjjarusti sascaquïnwa: “¡Israelan Tatit Diosapajj bendicitäpan, jupaw alajjpachsa acapachsa luri, juparaquiw David reyirojj churaraqui mä wali yatiñan wawa, uqhamarac yatichata, ch'iqhiraqui, jupasti Tatitutaquejj mä templo lurayani, uqhamarac mä palacio jupa pachpataquisa lurayasiraquini! Nayasti wali yatiñani, ch'iqhi chacha qhitansma, Hiram sata jupajj sumwa yati lurañjja. Jupasti Dan tributa saraker warmin wawapawa, uqhamarac awquipajja Tironquiriraqui. Jupasti yatiwa luraña korita, kollketa, bronceta, hierrota, kalata, maderata, púrpura telata, uqhamarac wila morada telata, linot luratatsa, uqhamarac wila telatsa, uqhamaraquiw yatiraqui take casta figuranaca tallaña, uqhamaraquiw luraña yatiraqui cunayman amtäwinaca waquichaña, juman yatir chachanacamasa mayipcani ucanacataquisa. Uqhamasti, tata, apayanimay sirvirinacamarojja trigo, cebada, aceite, uqhamarac vinsa, cunanactejj jumajj churañ munapquista ucanaca. Uccañcamasti nanacajj Líbano kollunjja maderanacjja qhuchhusipcäwa, kawktï jumajj muncäta ucqha, ucatsti nanacajj aparapipjjaraquïmawa balsanacata jach'a kotanjama, Jope marcacama. Ucqhatsti jumaw apayasjjäta Jerusalén marcacama” sasa. Ucatsti Salomonajj Israel marcan jaya jakenacajj utjapcäna ucanacwa jacthapiyäna, Davidajj uca pachpa jaqhuyaraquïna uca khepata, ucatsti pataca pheska tunca quimsani waranka sojjta patacani jakenacaw utjatayna. Jupanacatjja pakallk tunca waranka k'epirinaca, quimsakallk tunca waranka kala ch'iyirinaca kollunacan irnakapjjañapataqui, uqhamarac quimsa waranka sojjta patacani capatazonacwa chhijlläna, jupanacajj jakenacar lurayapjjañapataqui. Salomonajj Jerusalén marcanjja Tatitutaqui mä templo lurañyawa kalltäna, Moriah kolluna, cawqhantejj Tatitojj uñstcäna David awquiparu ucqhana, uqhamaraqui cawqharutejj Davidajj waquichcäna ucqharu, jebuseo Ornán chachajj trigo jawk'ascäna ucqharu. Payïri phajjsinwa lurañjja kalltäna pä uru sarakataru, jupajj pusi mara Israel marcaru apnakcäna ucapacha. Salomonajj cimientonaca templotaqui uchcäna ucanacasti aqham medidanïnwa: largorojja pä tunca pakallkoni metronïnwa, anchorusti llätunca metroniraqui. Templo nayräjjapana mantañäwjasti largorojja llätunca metronïnwa, uqhamarac anchorojja templo pachpa anchoraqui, ucatsti altorojja llätunca metroniraquïnwa. Salomonasti uca mantañäwjja korimpcamaquiwa lip'suyäna mankhëjjata, ucatsti pachpa templo mankhjja pinot lurata tablanacampiw apaquipäna, ucatsti suma korimpiraquiw ucar lip'suyaraquïna, ucatsti palmeranacampi, cadenanacampiraquiw suma c'achacht'araquïna. Ucatsti muncañ kalanacampi q'iñiñtayasaw c'achacht'ayaraquïna. Cawquïr korinactejj ucar uchapcäna ucasti, suma korinacänwa. Uca uta mankhëjjsti takwa korimpcama lip'suyäna: viganaca, umbralanaca, puncunaca, perkanaca, ucatsti perkanacarojj chhekhan angelanac tallatwa uchayaraquïna. Ucjjarusti lurayaraquïnwa kollanansa Kollanapa Uta. Largorojja llätunca metronïnwa, templojj kawkha anchöquiti ucqharaqui, uqhamarac anchorojja llätunca metroni. Ucatsti suma korimpiraquiw lip'suyäna, ucasti pä tunca waranka kilonacänwa. Clavonacasti pesapjjänwa pheska pataca pheska tuncani gramonaca sapa maya. Uqhamaraquiquiw altos patancqui uca utanacsa korimpcamaquiw lip'suyäna. Kollanansa Kollanapa Chekjja maderatwa pä angelanaca lurayäna chhekhanacani, ucanacarusti uqhamaraquiquiw korimpcama lip'suyäna. Ucanacan chekhanacapasti largorojj llätunca metronïnwa; mä chhekhasti pä metro pä tunca pheskan centimetronïnwa, ucasti uta perkacamaw purïna, maya chhekhasti ucch'araquiquïnwa, ucasti maynina chhekha puntaparuw puriraquïna. Uca pachparaquiquiwa maynina mä chhekhapajja mayninacjama ucch'araquiquïnwa, ucasti utana perkaparuw purïna, ucatsti maya chhekhasti uca pachpa ucch'araquiquïnwa ucasti maynina chhekha puntaparuw puriraquïna. Ucanacan chhekhanacapasti takpachajja llätunca metrönwa, cayutcama sayt'atäpjjaraquïnwa chicachica utar uñtatcamaraqui. Ucatsti luraraquïnwa wila morado telata cortinanaca, púrpura, uqhamarac lino ucataraqui, ucanacarusti chhekhanacan angelanacampiw bordayaraquïna. Salomonasti paya pilaranacwa lurayäna, altorusti niya tunca sojjtani metro templon nayrakatapataqui. Uca pilar patanquiri capitelenacapasti pä metro pä tunca pheskan centimetronïnwa. Ucjjarusti lurayaraquïnwa cadenanaca collarar uñtata, ucatsti ucjjar uca pilaranacan patjjaparuwa uchayäna, ucjjarusti pataca granadanacwa lurayaraquïna, ucanacsti cadenanacaruw uchayaraquïna. Uca pilaranacsti templon nayrakataparuw uchayäna, maysti cupi tokeruw uchayäna, maysti ch'eka tokeruraqui. Cupëjjancqui ucarusti Jaquín sasaw sutichäna, ch'ekajjäncqui ucarusti Boaz sasaw suticharaquïna. Salomonajj broncetwa mä altar lurayäna largorusti llätunca metronïnwa, anchorusti llätunca metroniraqui, altorusti pusi metro chicataniraqui. Ucatsti bronceta mä jach'a pila umataqui lurayaraquïna. Ucasti muyünwa, mä thiyata mä thiyacamajja pusi metro chicatanïnwa. Altorusti pä metro pä tunca pheskani centimetronïnwa, muytatarusti tunca quimsani metro chicatanïnwa. Uca pila aynacha, muytpachana pä seke orko vacanacjamaw lurata utjäna, sapa pusi tunca pheskan centimetronacanjja tunca figuranacaw utjäna, ucanacasti pilampejja mayaqui luratänwa. Uca pila broncet luratäqui ucasti tunca payan orko vacanacjjaru uchatänwa, uca orko vacanacasti quimsanejj amsta toker uñtatcamänwa, quimsanisti aynach tokeruraqui, quimsanisti inti jalanta tokeruraqui, uqhamarac quimsanejj inti jalsu tokeruraqui. Khepäjja cayunacapasti mankhëjja tokencänwa, ucatsti pilajj uca orko vacanacjjaru apjjatataraquïnwa. Uca pilan perkapasti lanqhurojj quimsakallko centimetronïnwa; thiyanacapasti lirio pankarar uñtataraquïnwa, ucarojj umajj mantänwa sojjta tunca sojjtani waranka litronaca. Ucjjarusti lurayaraquïnwa bronceta tunca pilanaca jarisiñataqui, cupëjjarojja pheskwa uchäna, ch'ekäjjarusti pheskaraqui. Uca pilanacansti cunatejj nact'at loktäwinaca apnakascäna ucanacwa jaripjjäna; ucampis jach'a pilajja sacerdotenacan jarisipjjañapataquïnwa. Ucjjarojj korita tunca candelabronaca lurayaraquïna, cunjämatï lurañapäcäna uqhamaru, ucatsti temploruwa uchayäna, cupëjjarojja pheska, ch'ekäjjarusti pheskaraqui. Ucjjarusti lurayaraquïnwa tunca mesanaca, ucsti temploruwa uchayäna, cupëjjarojja pheska, ch'ekäjjarusti pheskaraqui. Uqhamaraquiw korita pataca jach'a chatunac lurayaraquïna. Ucjjarusti sacerdotenacataquejj uta anka lurayaraquïna, uqhamarac jach'a uta anka puncunacapamppacha, ucanacarusti broncempiwa lip'iquipayäna. Ucatsti jach'a piläqui ucjja templona cupëjjaparuwa uchayäna, aynacha tokempita, inti jalanta tokempita chica chicaru. Hiram chachasti ucjjarojj luraraquïnwa phuqhunaca, lampanaca, uqhamarac jach'a chatunaca, uqhamawa Salomonataqui lurañanacjja tucuyäna Diosan templopana. Ucanacasti acanacänwa: paya pilaranaca, morok'o capitelenaca, ucanacasti uca pilaranac patjjancänwa, paya rejillanaca uca capitelenaca imañataqui, pusi pataca granadanaca uca paya rejillanacataqui, sapa rejillataquijj pä seke, ucanacampiraquiw imjjatataraquïna uca paya pilaranaca patjjana paya morok'o capitelenacarojja; aynacharusti tunca utt'ayañanaca ucharaquïna, ucanac patjjaruraquiw tunca pilanacajj uchataraquïna. Jach'a pila mankhäjjarusti tunca payan orko vacanacaniraquïnwa, ucjjarusti phuqhunaca, lampanaca, uqhamarac tenedoranaca. Hiram lurirejj Salomón reyitaqui take yänaca Tatitun templopataqui lurcäna ucanacasti, suma bronceta luratänwa. Jupasti ch'allata lurata moldenacaruwa phuchsüna Jordán orakena, Sucot, uqhamarac Saretán sisqui ucanac taypina. Salomonajj bronceta walja yänacwa lurayäna, ucatsti janiw llact'ascänti kawkhasay broncejj mantascpan ucatjja. Uqhamaraquiw Salomonajj lurayaraquïna ucat ucjjar take yänacajj Diosan templopana utjcäna ucanaca: korit lurat altara, mesanaca cawquïrirutejj Tatitur loktatäcäna uca t'ant'anaca uchañataqui. Korit lurat candelabronaca lamparanacapamppacha, ucasti kollanansa Kollanapa Cheka nayrakatancänwa, cunjämatejj satäcäna uqhamar nactayañataqui; pankaranacan figuranacapa, lamparanaca, uqhamarac tenasanaca, ucanacasti koritcamaraquïnwa; naqhat pabilonaca apakañanaca, tasonanaca, cucharonanaca, uqhamarac incensarionaca, take ucanacasti koritcama luratänwa. Uqhamaraquiw templor mantañawjajj korit luratacamaquïnwa, kollanansa Kollanapa Chekar mantaña mankhëjja puncu jist'akañanacasa koritcamaquiraqui, uqhamarac templo pachpana puncunacapasa. Ucatsti cunapachatï take luräwinacajj tucuyatäjjäna, Salomonajj cunanactejj Tatitun templopataqui luraycäna ucqhajja, Salomonajj korita, kollketa, lurata yänacjja Diosan templopana imatäñapataquiw apayjjäna, uca korisa kollkesa, David awquipajj Tatitur loktawaycäna ucänwa. Ucatsti Salomonajj Jerusalenanjja tantachänwa Israelanquir jilïri jakenaca, tribunacan take jilïrinacaparu, uqhamarac israelitanacan familianacapan jilïrinacaparu, Tatitun arust'äwi arcapa apjjañataqui Sión sata Davidan Marcapata. Jach'a fiesta urunsti, marata pakallko phajjsi sarakataruw Salomón reyimpi take israelitanacajja tantachasipjjäna. Israelanquir take jilïri jakenacajj purinipjjänwa, ucatsti levitanacajj Diosampi arust'äwiru mantata arcjja apjjarupjjänwa, ucatsti apapjjänwa sacerdotenacampi, levitanacampi Diosampi Jiquisiñ Carpamppacha, uqhamarac ucan utjir take kollana yänacapamppacha. Salomón reyimpi, uqhamarac take israelit jakenacajj tantachasipcäna ucanacajja, Diosampi arust'äwiru mantata arca nayräjjanjja sacrificionacwa loktapjjäna walja ovejanaca, orko vacanaca jan jact'añjama. Ucatjja sacerdotenacajja Tatitun arust'äwiru mantat arcapjja apjjapjjänwa, templo mankhëjjaru, kollanansa Kollanapa Chekaru, chhekhaninaca mankharu. Ucanacan chhekhanacapasti arca patjjaru janatatatänwa, patjjata arcaru imjjatasina, uqhamarac lawa callañanacapamppacharu. Uca lawa callañanacapasti wali jach'anacänwa, puntanacapasti Kollana Chekatpachwa uñstäna, kollanansa Kollanapa Chekar nayräjjata, ankäjjatjja janis uñstcchïna ucasa; uqhamawa kheparawayi jichhürcama. Uca arcansti Moisesajj Horeb chekana kalat lurat pä tablanacaru kellkcäna ucanacaw uchatäna, Tatitojj arust'äwi tablanaca israelitanacampi lurcäna cunapachatï Egiptot mistunipcäna ucapacha. Sacerdotenacajj Kollana Chekatjja mistunjjapjjänwa. Takpacha sacerdotenacajj ucancapcäna ucanacasti, k'omachasipjjänwa jupanacar ucancañajj cunjämarutï wact'cäna ucanacaru jan yäkasa. Take k'ochuri levitanacasa, Asaf, Hemán, uqhamarac Jedutún ucanacajja wawanacapamppacha, familianacapampisa ucan sayt'atäpjjänwa lino isimpi isthapita, altarata inti jalanta tokena. Jupanacanjja utjänwa platillonaca, salterionaca, uqhamarac arpanaca. Jupanacamp chicasti pataca pä tuncani sacerdotenacaw trompetanaca phusiri utjapjjäna. Takenisa jupanacajj mayar tucutaquiwa trompetanaca tocapjjäna, uqhamarac mayaquiw Tatitur k'ochupjjäna, yuspagarapjjaraquïna, trompetanaca tocasa, platillonaca tocasa, uqhamarac tocañ yakha instrumentonacampiraqui k'ochupjjäna, aqham sasa: “Tatitur jach'añchapjjam, jupasti suma Diosawa, munasiñapasti wiñayataquïtap laycu” sasa. Uca horasansti Tatitun templopajj mä kenayampiwa phokhantasïna. Uca kenaya phokhantatap laycusti sacerdotenacajja, janiw juc'amp kheparañ muncjjapjjänti Tatitur yupaychañataqui, Tatitun jach'a cancañapajj templor phokt'atap laycu. Ucatsti Salomonajj sänwa: “Jumaw sistajja, Tata, ch'amacanacana utjatama. Ucampis nayajj lurarapsmawa mä templo juman utjasiñamataqui, cawqhantejj wiñayataqui jaccäta” sasa. Ucatsti reyejj take israelita jakenac tokeru uñaquiptanisinjja, jupanacaruw bendicïna, aqham sasa: “Bendicitäpan Israelan Tatit Diosapajja, jupasti cuntï David awquejjaru aqham sasa arscäna ucjja phokhewa: ‘Cuna urutejj marcajjarojj Egiptot apsuncta ucata jichhacamajj, janiw nayajj yakha marcjja Israelan take tribunacapatjja ajlliscti, ucana nayataqui mä templo lurasina sutejjajj ucancañapataqui, janiraquiw qhiti chacharusa Israel marcajjaru irpañapataquejj ajlliscti, ucampis nayajj Jerusalén marcaruw ajllista nayan sutejjajj ucancañapataqui, uqhamaraquiw Davidaru ajllisiracta Israel marcajjaru apnakañapataqui’ sasa. David awquejjasti munänwa mä templo lurayaña Israelan Tatitu Diosaparu jach'achañataqui. Ucampis Tatitojj juparojj sänwa: ‘Jumajj walicwa munasctajja mä templo nayataqui lurayañjja; ucampis janiw jumati lurcätajja, jan ucasti cawquïr wawamatejj utjcätam, ucawa nayataquejj mä templo lurayarapitani’ sasa. “Uqhamajj waliquiwa, Tatitusti arsutapjja phokhewa. Cunjämatï jupajj siscäna uqhamarusti nayajj David awquejja lantiwa Israelan tronopar kont'asta, ucatsti nayajj Israelan Diosapa Tatitutaquejja mä templo lurayarapta. Uqhamaraquiw ucarojja Diosampi arust'äwiru mantat arca ucharacta, Tatitojj israelitanacamp sumancäwiru mantapcäna uca” sasa. Ucatsti Salomonajj Tatitun altarapa nayrakataruwa sayt'asïna, israelitanacan nayrakatapanaraqui, ucatjja amparanacapwa loktäna. Jupasti bronceta lurata alto cheka patjjancänwa, ucasti largorojja pä metro pä tunca pheskani centimetronïnwa, anchorusti mä ucqharaqui, altorusti mä metro quimsa tunca pheskani centimetronïnwa, ucsti chica chica uta ankäjjaruw uchayäna. Ucatsti jupajj quillt'asïnwa take israelita jakenacan nayrakatapana, amparanacapjja alajjpacharu loktasa, aqham sasaw art'asïna: “Israelan Tatit Diosapa, janiw jumjamajja alajjpachansa, ni acapachansa utjquiti, suma arust'äwiru phokheri, qhitinacatejj jumar take chuymapampi sirvipctam ucanacampejja. Jumasti phoktawa David awquejjaru arscäyäta ucjja, uqhamatwa luratampis arsutampisa jichhüruna phokhasi. Uqhamasti Israelan Tatit Diosapa, jumajja phokhamaya cuntï arscäyäta David sirvirima awquejjaru ucjja: jupat sarakeri wawanacapajj utjañapapuni Israelan tronoparu maqhatañapataqui qhuyapayasiñam laycu, jupanacatï sum sarnakapjjani, uqhamarac leyinacapsa phukharaquini cunjämatï jupajj phokcäna uqhama. Uqhamasti Israelan Tatit Diosapa, phokhamaya cuntï arscäyäta David sirvirima awquejjaru ucjja. “Ucampisa, ¿chekäspati Diosajj aca orakena jakenacamp chica jacañapajja? Alajjpachasa ucch'atakësina jan jumar catjjäscstamti ucajja, ¡ucatsa juc'ampiwa aca templo jumataqui luraycta ucajj jan jumar catjjäsquiristamti! Ucampis nayan Tatitu Diosajja, ist'itaya nayan jumar mayisitajja; ist'itaya naya sirviriman arnakasitajja, uqhamarac oración luratajjsa. Urus arumasa jan maysa uñtasay aca temploru uch'uquinim, cawqha chekancañataquetejj jumajj arsta ucqharu. Jumajja naya sirvirimana oración luratajj-jja ist'itaya. Nayan mayisitajjsa, uqhamarac Israel marcaman aca chekana jumaru mayisitapsa ist'amaya. Jumajj ist'amaya cawqhantï alajjpachana jacta ucqhatpacha, ucatsti juchanacajjatjja pampachapjjaraquita. “Cunapachatejj maynejj mä cunsa jan wali lurani jake masip toke, ucatsti munquir jan munquiri juramento lurayapjjani templomana altaram nayrakatana ucajja, jumasti alajjpachatjja ist'am, luraraquim; juman sirvirinacamarojja chekaparu uñjam. Ucatsti juchanirojja mutuyaraquim juchapatjama take jan wali luratanacapata, jan juchanirojja chekaparu uñjaraquim, cunjämarutejj waquisqui uqhamaru. “Cunapachatï uñisirinacajj Israel marcamaru atipjani juma nayrakatan jucha luratapata ucqhajja, ucatsti jumar cutjtanisina yupaychätam, uqhamarac oracionapansa mayisïtam aca templomana ucajja, jumajj alajjpachatjja ist'anim, juchanacapatsa pampacharaquim, ucatsti cutt'ayjjaraquim cawqui oraktï jupanacar churcta, uqhamarac nayra awquinacaparusa ucaru. “Cunapachatï waña maräni, jallus janirac purcjjchiniti marcamajj juma nayrakatan jucha lurapjjatap laycu, ucatsti aca chekana oración lurani sutimarusa jach'achasina, uqhamarac juman mutuyäwim laycojj juchanacapatjja cutiquipstanjjapjjani ucajja, jumajj alajjpachatjja ist'am, ucatsti pampacharaquim Israelan sirvirinacaman juchanacapjja, ucatsti yaticharaquim asqui thaquinjam sarapjjañapataqui. Ucatjja jalljja puriyjjaraquim marcamar herenciat aca orake churctas ucaru. “Cunapachatï aca orakena utjani mach'anacajja, usunacasa, jan ucajj alinacasa wañsjjchini wali lupïtap laycu, jan ucajj khesti usunacas alinacaru tucuntani, jan ucajj langostas, pulgón uca jisc'a lak'onacas alinacar tucuntani; cunapachatï uñisirinacajj aca marcaru muyuntani nuwantañataqui, uqhamaraqui yakha jan walt'añanacasa, usunacasa jutcani ucqhajja, Uqhamatwa jumarojj jach'achapjjätam, ist'apjjaraquïtam aca oraken jacañanacapcamajja, cawquïr oraktï nayra awquinacajjaru churctajja ucana. “Mä jaya jakesa, jan marcamanquir jake jutani juman jach'a sutim laycu, uqhamarac jach'a ch'amam laycuraqui aca templona oración lurani ucajja, jumajj alajjpachatpacha ist'amaya, cawqhantejj jumajj jactajja ucqhatpacha, ucatsti churamaya cuntï mayctam ucjja, uqhamata aca orakena take marcanacajj jumar uñt'apjjañapataqui, ucatsti Israel marcamjamaraqui jumar jach'achapjjañapataqui, ucatjja jupanacajj amuyapjjañapataqui aca templo jumataqui luraycta ucana sutimajja aytatätapa. “Cunapachatï marcamajja uñisirinacapampi nuwasir sarcani, cawqharutejj jumajj qhitcäta ucqhajja, ucatsti marcamajj oración lurani, jumajj ajlliscta aca marcamar uñtanisa, uqhamarac jumataqui aca templo luraycta ucar uñtataraqui ucajja. Jumasti alajjpachatpacha ist'am oración luratapa, achict'asitapsa, ucatsti juparojj arjjatamaya. “Cunapachatï jucha lurapjjani ucqhajja, jan jucha luriristi janiw qhitis utjquiti uca laycu, ucatjja jumajj colerasitam laycujja uñisiriruw preso catuyäta, ucatsti jupanacajj jayarusa, jac'a marcarusa apatäni ucqhajja, cawqui marcantï apanucutäsina jumar cutt'anisina achict'asipjjätam, uqhamarac jucha luratapatsa jan wali luratanacapsa uñt'asipjjani, take chuymaraqui, take amtañapampiraqui jumar cutcatjjätam, cawqha orakerutejj preso apatäpqui ucqhana, ucatsti jupanacajj oración lurapjjani nayra awquinacaparu aca orake churcta ucar uñtanisa, uqhamarac ajllit marcamar uñtanisa, templo jumataqui luraycta ucar uñtanisaraqui ucajja. Jumajj alajjpachatpacha ist'am oracionanacapa, mayisitanacapsa cawqhantï jumajj utjtajja ucqhatpacha, jupanacarusti arjjatam, uqhamarac marcaman jucha luratanacapatjja pampacharaquim. “Nayan Diosajja, jumajj ist'amaya, uqhamarac aca chekana oración luratanacarusa ist'araquim. “Dios Tatitu, sartasimaya jumampi arust'äwiru mantata ch'aman arcamampi, ucatsti jutamaya cawqharutejj jumajj samarcäta ucqharu. Dios Tatitu, sacerdotenacamasa khespiyasiñampi isintatäpan, uqhamarac jumar sum arquirinacamas juc'amp nayrar sartpan, Dios Tatitu, jan apanucumti jumajj ajlliscta uca reyirojja. Jumajj amtasim David sirvirimar munatamata” sasa. Cunapachatï Salomonajj aca oración luraña tucuyäna ucqhajja, alajjpachatwa mä ninajj sarakanisina naqhantäna cuna loktäwitejj naqhantayañataqui waquichatäcäna ucaru, uqhamarac sacrificionaca loktäwinacarusa, ucatsti Tatitun jach'a cancañapasti templonjja phokhantänwa, sacerdotenacajj janiw templor mantañ muncjjapjjänti. Israelit jakenacasti ninampi, Tatitun jach'a cancañapampi templor sarakaniri uñjapjjatap laycujja, jupanacajj quillt'asisinjja orakcamawa alt'asipjjäna p'eke parapampi orakeru puriyañcama, ucatsti jupanacajj Tatiturojj yupaychapjjänwa, uqhamarac yuspagarapjjaraquïnwa, aqham sasa: “Jupasti suma Diosawa, munasiñapasa wiñayataquiraquiwa” sasa. Ucjjarusti reyimpi, uqhamarac take marcpachampejja Tatituruwa sacrificionaca loktapjjäna. Salomón reyisti sacrificionjja loktänwa pä tunca payan waranka orko vacanaca, uqhamarac pataca pä tuncani waranka ovejanacaraqui. Uqhamawa reyisa, take Israel marcasa Diosan templopa loktapjjäna. Sacerdotenacasa, levitanacas pachpancasipcaquïnwa kollana musicanaca tocañ instrumentonacampi, ucanacsti reyiw lurayäna k'ochunacampi tocañataqui aqham sasa: “Munasiñapajj wiñayataquiwa” sasa, cunapachatï Davidajj jupanacampi k'ochcäna ucqha. Ucatsti sacerdotenacajj jupanac uñcatasinjja trompetanacwa tocapjjäna, uccañcamasti Israel jakenacajj sayt'atäpjjänwa. Salomonasti uqhamaraquiw loktaraquïna Tatitun templopa nayrakatancqui uca uta ankäjja, ucansti jupajj take naqhata loktäwinaca, sumaru mantäwi loktäwinacan liq'inacapa, jupajj bronceta altara luraycäna ucatjja phokharjjänwa take naqhata loktäwinacasa, granonacata ofrendanacasa, uqhamarac liq'inacasa. Uca urunsti Salomonajj chhujllanacan fiestapwa luräna take Israel jakenacampi, jupanacasti walja jakenacawa jutapjjäna Hamat sat mantañawjata, Egipto jawiratpacha. Khepürusti mä jach'a fiestwa lurapjjäna, jupanacasti pakallko uruw fiesta lurapjjäna altara loktasina, uqhamarac yakha pakallk uruw chhujllanacan fiestap lurapjjaraquïna. Pakallkür phajjsina pä tunca quimsani urunaca sarakataruwa reyejja jakenacarojja qhitanucjjäna utanacapar cusisita sarjjapjjañapataqui, uqhamarac Davidaru, Salomonaru, Israel marcaparusa Tatitojj asqui luratapata. Cunapachatï Salomonajj Tatitun templopa wali suma tucuyäna, reyin palaciopsa, uqhamarac cuntï amtcäna ucanacan lurañataqui ucqhajja, Tatitojj arumaw juparojj uñstäna, aqham sasa: “Nayajj mayisitamjja ist'twa, uqhamarac aca cheksa templojjataqui, sacrificionacataquiw ajllisiracta. Uqhamasti, nayatejj waña pacha apayanëjja, jan jallu puriyasa, jan ucajj t'ijut'ijunacarusa yapunaca tucjayäsa ucasa, jan ucajj cunayman usunacsa marcajjaru apayanï ucasa, ucampis sutejja apqui uca marcajjatejj jisc'ar tucusina nayat mayisitani, thaktaraquitani, uqhamarac jan wali sarnakäwinacapsa apanucuni ucajja, nayajj alajjpachatpachwa ist'äjja, juchanacapsa pampacharaquïwa, ucatsti marcapan nayrakatar sartañapsa cuttayjjaraquïwa. Jichhat ucsarusti take chuymawa ist'äjja aca chekana oración luratjja, nayajj aca templorojja ajllistwa, loktaractwa sutejjajj ucan wiñaya ucancañapataqui. Nayasti imäwa, uqhamarac amtasipuniraquïwa. Jichhasti waliquiwa, jumatejj nayan nayrakatajjan sum sarnakäta David awquimjama lurasina, take cunanactejj lurañatac churcsma ucanaca, uqhamarac jaysaraquïta leyinacajjarusa, ewjja arunacajjarusa ucajja, nayasti sumwa sayt'ayä reinomjja cunjämtï David awquimampi suma amtäwir mantcäyäta uqhamaru. Juparusti arsüyätwa jupat saraker wawanacapatjja utjapuniniwa Israel marcaru apnakañapataqui. Ucampis jumanacatejj nayat sarakapjjetäta, janiraqui leyinacajjsa, ewjja arunacajjsa churapcsma ucanac phokhapcätati, jan ucasti yakha diosanacaruraqui sirvipjjäta, yupaychapjjaraquïta ucajja, jumanacarojj apsupjjämaw cawquïr oraktejj jumanacaru churapcsma ucatjja, uqhamarac nayan nayrakatajjatsa apanucuraquïwa cawquïr templotejj nayajj yakhachascta ucjja, ucatsti aca chekjja sapa cuti larusitäñataquiw tucuyä take marcanac taypina. Aca templon jach'achatäñapajja tucuyatäniwa jach'a tucjat lakayaru, ucatsti take qhititï uca chekanjama pascani ucajja muspharaniwa, ucatjja jisct'asiraquiniwa: ‘¿Cunatsa Tatitojj uqham luri aca orakempi, uqhamarac aca templompisa?’ sasa. Ucatsti juparojj sapjjaraquiniwa: ‘Aca jakenacajj nayra awquinacapan Tatit Diosaparuw apanucupjje, qhititï Egiptot apsuncäna ucaru, ucatsti jupanacajj yakha diosanacaruwa sirvipjje, yupaychapjjaraqui; ucatwa take aca jach'a jan walinaca jupanacjjaru jutayi’ ” sasa. Salomonajj Tatitun templop luraycäna, uqhamarac jupan palaciopsa ucqhatjja, pä tunca maraw pasjjäna, ucatsti cawquïr marcanactejj Hiram chachajj catuycäna ucanacwa asquichayäna, ucatjja israelita jakenacwa ucanacar utjantayäna. Ucatsti Soba chekanquir Hamat marca contra sarasinwa uca marca catuntasïna. Ucjjarusti asquichayaraquïnwa wasarancqui uca Tadmor marca, uqhamarac Hamat chekana luraycäna ucan mank'añanac imañ take marcanacaraqui. Uqhamaraquiw asquichayaraquïna patäjjanquir Bet-horón, aynachanquir Bet-horón ucanaca, uca marcanacasti nuwasiñatac lurat perkanacani, puncunacani, uqhamarac barranacanïnwa. Ucjjarusti asquichayaraquïnwa Baalat marca, ucat ucjjar mank'añanaca imañ yakha marcanacaraqui, ucjjarusti nuwasiñ carronacan cuartelanaca, caballería cuartelanaca, take cunanactejj Jerusalenana Líbano ucansa lurayañ muncäna ucanaca, ucatsti jupajj take orakpacharu apnakqui ucanacaruraqui. Ucatsti hititas, amorreos, heveos, ferezeos, uqhamarac jebuseos uca jakenacajj kheparapcäna, qhitinacatejj jan israelitanacäqui, jupanacat saraker wawanacapajj uca orakena kheparapcäna jupanacat ucjjaru, israelitanacajj jan tucjapcäna uca jakenacarusti, Salomonajj ch'ama lurañanacaruwa uchäna, uqhamäsipquiwa jupanacajj jichhürcama. Ucampis janiw qhiti israelita jakerusa mä esclavjama luräwinacapanjja sirviyascänti, jan ucasti jupanacajj soldadonacäpjjänwa, jilïrinaca, capitananaca, uqhamarac comandantenacäpjjänwa nuwasiñ carronacampin, caballerianacampina. Salomón reyejj pä pataca pheska tuncani lurayir jakenacanïnwa. Salomonasti faraonan phuchaparojja Davidana marcapatjja aptayjjaraquïnwa, jupataqui palacio luraycäna ucaru, jupajj amuyänwa Israelanquir David reyin palaciopanjja, warmipan ucan jacañapajj jan asquïtapa, cawqha chekanacarutejj Tatitun arust'äwi arcapajj mantcäna ucqhanacajja kollanätap laycu. Salomonasti take naqhatanac loktäna Tatitun altarapana, jupajj templo mantañawja nayräjjaru altara luraycäna ucqhana, cawquïri urunacantejj Moisesan leyiparjama loktañajj waquisqui uqhamaru, samarañ uruna, sapa phajjsina kallta urunacana, uqhamarac marcpachana quimsa fiestanacajj utjqui ucanacanaraqui: jan levaduran t'ant'anaca fiestana, semananacan fiestapa, uqhamarac chhujllanacana fiestapanaraqui. Uqhamaraquiw utt'ayaraquïna sapüru luräwinacapa, cunjämatï David awquipajj wact'äwaycäna uqhamaru, uqhamata sacerdotenacajj sirvipjjañapataqui, uqhamarac levitanacasa Tatitur yupaychapjjañapataqui, sapüruna cunanacantejj sacerdotenacajj yanapt'atäña munasqui ucanacan yanapt'asinaraqui. Uqhamaraquiw utt'ayaraquïna sapa puncuna uñjirinacan luräwinacapa, uqhamawa wact'ayawayäna Diosanquir Davidajja. Uqhamasti, janipuniw cunapachas jupanacajj onjjtapcänti cawcsarusa Davidan arsüwinacapatjja, sacerdotenacasa, levitanacasa, uqhamarac imat yänaca uñjirinacasa. Take cuntï Salomonajj lurañapäcäna ucanacasti lurasïnwa, cunüruttï templona cimientopa uchascäna ucqhat kalltasa tucuyatäñapcama. Tatitun templopasti sumawa tucuyatäna. Ucatsti Salomonajj saränwa Ezión-geber sat chekaru, uqhamarac kota lacanquir Elat chekaru, ucasti Edom orakenwa jicjjatasi. Hiram chachasti jilïri jakenacap tokejj barconaca, jakenaca jupar yanapapjjañapataqui apayäna, jupanacasti kotan sarnakañjja sumwa yatipjjäna, ucatsti jupanacajj Salomonan sirvirinacapamp chicaw sarapjjäna Ofir chekar puriñcama. Uca chekatsti korinacjja niya tunca pheskan waranka kilo aptaniwayapjjäna, ucatsti Salomón reyin ucaruw apapjjäna. Sabá marcanquir reinasti yatïnwa Salomonan jach'a cancañapata, ucatsti jupajj Jerusalén marcaruw saräna wali ch'ama jisct'anacampi yant'añataqui. Jupasti purïnwa wali jach'a cancañampi, caballonacapanjja perfumenaca qhumt'ata, uqhamarac walja korinaca, muncañ kalanacasa qhumt'ataraqui. Cunapachatï Salomonan nayrakataparu purïna ucqhajja, take cuntï amtatäcäna ucanac jisct'äna. Salomonasti take jupan jisct'anacaparuwa arusjjatäna. Janiwa mä jisct'asa jupataquejj ch'amäcänti arusjjatañataquejja. Sabá marcanquir reinajj muspharänwa Salomonan yatiñ cancañapat ist'asinjja, uqhamarac palacio luraycäna ucatsa, mesapan mank'añapatsa, uqhamarac jilïri jakenacapan lurañanacapatsa, uywatanacapana apnakapjjatapatsa, isinacapatsa, coperonacapatsa, uqhamarac isinacapatsa, cunjämsa templor maqhatapcäna ucatsa walipuniw muspharäna. Ucatsti jupajj reyirojj sänwa: “Cuntï marcajjana ist'ta juman luratanacamata, uqhamarac yatiñ cancañamatsa ucanacajja chekawa; ucampis nayajj janiw iyawscäyätti jupanacan arunacaparojja, nayajj jutasina, uqhamarac nayrajjampi uñjasinwa amuyta. Chekpachansa janiw jupanacajj juman yatiñ cancañamatjja ni chicatarus yatiyapquitütuti, ucampis jumajj jilanctawa nayajj ist'cäyäta ucat sipana. ¡Warminacamajj wali cusisitäpjjpachawa, uqhamarac sirvirinacamasa jumamp chicäsinjja yatiñan arunacamsa isch'uquipjjaracpacha! ¡Tatit Diosamasti bendicitäpan, jumarusti suma chuymampiwa uñjtam, uqhamarac tronoparus ucharactam reyipäñamataqui! ¡Juman Diosamajj Israelaru munatap laycu, uqhamarac wiñayataqui apnakañamaquiraquiw jumarojja reyit utt'aytam jupanacaru cheka cancañampi, cheka lurañampi apnakañamataqui!” sasa. Ucatsti jupajj Salomón reyirojj churänwa quimsa waranka llätunca pataca sojjta tunca kilo korinaca, uqhamarac walja k'apquir perfumenaca, muncañ kalanaca churaraquïna. Israel marcarojj janipuniw ucqhama k'apquir perfumenacajj purirïcänti, Sabá marcanquir reinajj Salomón reyiru churcäna uqhamjja. Ucjjarusti Hiram chachana, uqhamarac Salomonan sirvir jakenacapajj Ofir chekata kori apanipcäna ucanacajja, apanipjjaraquïnwa sándalo sat madera, uqhamarac muncañ kalanaca. Sándalo sat maderampisti reyejj lurayänwa gradanaca templotaqui, uqhamarac reyin palaciopataquisa, arpanaca, salterionaca, musiconacataqui. Uqham quipcasti janipuniw cunapachasa Judá orakenjja uñjañäcänti. Salomón reyisti chuymatjama churänwa Sabá marcanquir reinarojja take cuntï jupajj maycäna ucanaca, reinajj churcäna ucatsa juc'ampwa churäna. Ucatjja reinajj orakeparojj cutt'jjänwa jupan sirvirinaca jakenacapamp chict'ata. Salomonajj sapa mara take korinaca catokcäna ucanacasti pä tunca payan waranka kilonacänwa, janiw jaqhutäcänti alaquipirinacana, yakha marcar saririnacana impuestonaca pagapcäna ucanacajja. Ucjjarusti arabianquiri take reyinacasa, uqhamarac marca pachpanquiri jilïri apnakerinacasa Salomonataquejj apanipjjänwa kori, kollke. Salomón reyisti pä pataca escudonacwa lurayäna koritcamaqui, sapa maya escudonacarojja sojjta kilo koriwa mantäna. Uqhamaraquiw lurayaraquïna quimsa pataca jisc'a escudonaca, sapa escudonacarojja quimsa kilo jila koriw mantäna, ucatsti palacioruw uchayäna, “Bosque del Líbano” sat chekaru. Ucjjarusti lurayaraquïnwa mä jach'a trono marfilata, ucatsti korimpiw lip'iquipayäna. Tronosti sojjta gradanïnwa, uqhamarac cayu tact'asiñapasa koritänwa tronompi mayachataqui, kont'asiñana sapa thiyapanjja ampar ayjjatasiñanacapaw utjäna, ucamp chict'atasti pä sayt'ata leonanacaw utjäna. Uqhamaraquiw tunca payan sayt'ata leonanacajj utjaraquïna, sapa thiyana sapa maya gradanacana. ¡Uqhamsti janipuniw cawqha reinonsa lurascänti! Uqhamaraquiwa reyin take copanacapasa korit luratcamäquïnwa, uqhamaraquiwa “Bosque del Líbano” sat uca palacionquiri copanacapasa koritcamaraquïna. Janiw cunas kollketa luratajj utjcänti, Salomonan urunacapanjja kollkejj jan ancha yäkatätap laycu. Reyin barconacapasti Tarsis marcaruw sarirïna Hiram chachan sirviri jakenacapampi, jupanacasti sapa quimsa marata may cutiwa purinipjjerïna kori, kollke, marfil, mononaca, pavo realanac apt'ata. Salomón reyisti aca orakenquir take reyinacarojja atipänwa kamir cancañana, uqhamarac yatiñ cancañansa. Ucatsti aca orakenquir take reyinacawa jupar uñjaña munapjjäna, uqhamarac Diosajj churcäna uca yatiñapat ist'añsa. Ucatsti takeniwa mä wajjt'äwi apapjjerïna sapa mara: korit kollketa lurat yänaca, capanaca, armanaca, k'apquiri kollanaca, caballonaca, uqhamarac mulanacsa. Salomonanjja pusi waranka caballo uñjirinacapaw utjäna uqhamarac carronacapataqui, tunca payan waranka caballjjat jalir jakenaca, jupanacarusti qhitänwa nuwasiñ carronacan cuartelanacaru, uqhamarac Jerusalenanquir reyin guardiaparusa. Ucatsti Salomonajj wali munañani reyïnwa, take reyinacat sipana, Eufrates jawirata kalltasina, filisteonacana orakepcama, uqhamarac Egipto korpacamaraqui. Reyisti Jerusalenanjja utjayänwa walja kollkenaca kalanacar uñtata; uqhamarac utjayaraquïna walja cedronaca, pampa higo alinacar uñtata. Caballonacasti apayanitänwa Muzri sat chekata, uqhamarac yakha marcanacataraqui. Salomonan ucat ucjjar sarnakäwipajj kalltat tucuycamajja Natán profetan crónicas sat libropan kellkatawa, ucatsti Silo chekanquir Ahías profecía arunacapancaraquiwa, uqhamarac Iddo sat profetan jutir urunacat parlatap arunacanraqui, ucanacasti parlatänwa Nabat chachan Jeroboam yokapata. Salomonasti Jerusalenanwa apnakäna take Israel orakpacharu pusi tunca maranaca. Ucatsti cunapachatï jiwjjäna ucqhasti, juparojj imt'jjapjjänwa David awquipan marcaparu. Ucatjja jupa lantejja Roboam yokapaw reyit utt'asjjaraquïna. Roboamasti Siquem chekaruw saräna, ucawjarusti take Israel jakenacawa sarapjjäna juparu reyita utt'ayañataqui. Ucsti Nabatan Jeroboam yokapajj yatïnwa, jupasti Egiptoncascänwa cawqharutejj jaltjjäna, Salomón reyita ucatsti Egiptotjja cutt'anjjänwa. Cunapachatï jupar jawsayanipjjäna ucqhajja, Jeroboam chachampi uqhamarac take Israel jakenacampiwa parlir sarapjjäna Roboam chachampi, aqham sasa: —Awquimajj nanacataquejj wali khorünwa; jichhasti jumajj cuntejj awquimajj jaytawayapquitu uca wali ch'ama tucuñampi sirviñäqui ucjja mä juc'a apakt'apjjitaya, ucatsti nanacajj jumarojj servisipcämawa —sasa. Roboamajj jupanacarojj sänwa: —Acat quimsa ururuw nayan ucar cutt'anipjjäta —sasa. Jakenacasti sarjjapjjänwa, Roboam reyisti jisct'asïnwa, Salomón awquipana jacañapan sirvipcäna uca jilïri jakenacaru. Jupasti jisct'änwa, aqham sasa: —¿Cuns jumanacajj nayar amuyt'ayapjjetasma aca jakenacar sañajjataquejja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Jumatejj aca jakenacaru sumampi uñjäta, mayipctam ucanacsa churañ munaraquïta, uqhamarac suma arunacampiraqui arusjjataraquïta ucajja, jupanacajj wiñayataquiw sirvipjjätam —sasa. Ucampis Roboamajj janiw jilïri jakenacan amuyt'a arunacaparojj ist'cänti, ucatsti jisct'asiraquïnwa jupamp chica jilasipcäna, uqhamarac jupar sirvipcäna uca waynanacaru, aqham sasa: —¿Cuns jumanacajj nayar amuyt'ayapjjetasma awquejjajj uchawaycäna ucata aca jakenacajj ch'ama tucuñampi sirviñata mä juc'a apakt'añajja mayipjjataparojja? —sasa. Uca waynanacajj jupamp chica jilapcäna ucanacajja sapjjänwa: —Uca jakenacajj mayipctam awquimajj uchawaycäna uca ch'ama tucuñampi sirviñata mä juc'a apakt'añamataqui ucanacarojja, aqham sañamawa: ‘Awquejjatejj khorüchïna ucajja, nayajj juc'amp khorüyäwa; jupatejj churapjjchïyätam ch'ama tucuñampi sirviña ucajja, nayajj juc'amp ch'ama tucuñampi sirviñwa churapjjäma; jupatejj lazompi jawk'apjjchïyätam ucajja, nayasti hierro puntan chicotempiw jawk'apjjäma’ —sasa. Quimsa uru pasatatsti Jeroboam chachajj take marcpacha jakempiwa Roboam reyin nayrakataparu uñstapjjäna, cunjämtï jupajj siscäna uqhamaru. Ucampis Roboam reyejj jupanacarojj wali khoru arunacampiwa saraquïna jilïri jakenacan amuyt'a arunacapar jan ist'asina, ucatsti cunjämtï waynanacajj amuyt'a arunaca churapcäna uca pachpwa arsuraquïna: —Awquejjatejj khorüchïna ucajja, nayajj juc'amp khorüyäwa; jupatejj churapjjchïyätam ch'ama tucuñampi sirviña ucajja, nayasti juc'amp ch'ama tucuñampi sirviñwa churapjjäma; jupatejj lazompi jawk'apjjchïyätam ucajja, nayasti hierro puntan chicotempiw jawk'apjjäma —sasa. Reyisti janiw marcarojj ist'añ muncänti, Tatituw uqham pasañapataqui wact'ayatayna uca laycu, uqhamarac lurascäna ucajj phokhasiñapataqui cuntï Nabat chachan Jeroboam yokapar arscäna uca, Silo chekanquiri Ahías chacha toke. Ucatsti take Israel marcpacha reyin jan jupanacar ist'añ munatapa uñjasinjja, aqham sasaw jupanacajj arsupjjaraquïna: “¡Janiw cuna lurañanacajjas Davidampi utjapquituti! ¡Isaí chachan yokapampejj janiw cuna herencia jaljasiñas utjapquituti! ¡Israelitanaca, sapa maynisa utanacasarcama sarjjapjjañäni! ¡Davidasti familiaparuqui uñjasiscpan! ” sasa. Ucspachawa take israelita jakenacajj utanacaparcama sarjjapjjäna. Ucampis cawquïr israelitanacatejj Judá marcanacana jacapcäna ucanacarusti Roboam reyejj jupanacarojj apnakascaquïnwa. Cunapachatï Roboamajj qhitäna Adoram chacharu, qhititï ch'ama lurañanacana phokhayiricäna ucaru ucqhajja, israelita jakenacajja juparojj kalamp c'upjascamaw jiwayapjjäna. Ucatsti Roboam reyejj mäqui carroparu maqhatasinjja, Jerusalén marcaruw jaltjjäna. Uqhamatwa Israel marcajj David casta reyinac contra tucüna, jichhürunaccama. Cunapachatï Roboamajj Jerusalenar purïna ucqhajja, tantachänwa Judá familianacata pataca quimsakallko tunca waranka ajllita soldadonaca, uqhamarac Benjamín tributsa, Israelitanacampi nuwasiñataqui, uqhamarac reinopa cutsuyasiñataquiraqui. Ucampis Tatitojj Semaías chacharuw parläna, jupasti Diosanquir jakënwa, ucatsti juparojj aqham sänwa: “Aqham yatiyam Salomonan Roboam yokaparu, qhititï Judá marcan reyipäqui ucaru, uqhamarac Judá, Benjamín, orakenacana jaquir take israelitanacaru, jan jupanacajj jilanacapampi nuwasipcpanti. Jan ucasti takenisa utanacaparcama sarjjapjjpan, nayan uqhama waquichatajj laycu” sasa. Ucatsti cuntï Tatitojj jupanacar siscäna uca arunaca ist'asinjja, cutt'jjapjjänwa, jan munjjasina Jeroboam ucampi jan nuwasiñataqui. Jerusalenanwa Roboamajj sum utt'asïna, ucatsti Judá orakenjja lurayänwa sayt'asiñatac jach'a perkanacan marcanaca. Lurayänwa Belén, Etam, Tecoa, Bet-sur, Soco, Adulam, Gat, Maresa, Zif, Adoraim, Laquis, Azeca, Zora, Ajalón, uqhamarac Hebrón, sayt'asiñatac perkanacani lurayatänjja, uca marcanacasti Judá, Benjamín ucanacancänwa. Nuwasiñatac perkanaca sum lurayasinsti, uca marcanacjjarojj comandantenacwa uchäna, uqhamarac mank'añanaca, aceite, vino, take ucanaca. Ucjjarusti uca take marcanacarojj churayänwa escudonaca, lanzanacampi uqhamwa walipuni waquichrantäna. Roboam reyisti uqhamwa Judá, uqhamarac Benjamín uca orakenacaru apnakäna. Sacerdotenacasa, uqhamarac levitanacasa take Israelpachatwa jutapjjäna jupampi chicachasiñataqui, levita jakenacasti apanucuwayapjjänwa awatiñ orakenacapa, uqhamarac yakha orakenacapsa Jerusalenaru sarjjañataqui, uqhamarac Judá oraken yakha chekanacapar sarjjañataquiraqui, Jeroboam reyisa, uqhamarac jupa lanti reyïpcäna ucanacasa sacerdote cancañana Tatitur sirviña jarc'apjjatap laycu. Jeroboamajj utt'ayasïnwa jupa pachpan sacerdotenacapa yakha diosanacar sirviña santuarionacataqui, ñankha ajayunacar sirviñataqui, uqhamarac jupajj vaca kallunaca luraycäna ucanacataqui. Ucatsti qhitinacatejj cheka chuymampi Israelan Tatit Diosapar thaktañ amtanïpcäna ucanacasti, sacerdotenacjama, levitanacjamaraquiw Jerusalenar sarjjapjjäna, loktäwinaca nayra awquinacapana Diosapar loktiri. Uqhamatwa Judá ucanquir reinor ch'amañchapjjäna Salomonan Roboam yokapar quimsa mara yanapasina, jupasti uca quimsa maraquiwa David, uqhamarac Salomón awquinacapan sarnakäwinacaparu arcäna. Roboam reyejj Jerimot chachan Mahalat sat phuchapampiw casarasïna, jupasti Davidana, uqhamarac Abihail ucanacan wawapänwa, uca warmisti Eliab chachan phuchapänwa, uqhamarac Isaí chachan allchhiparaqui. Roboam, uqhamarac Mahalat ucanacan wawanacapajj acanacänwa: Jehús, Semarías, Zaham ucanaca. Ucjjarusti jupajj Absalón chachan Maaca phuchapampiw casarasïna, ucatsti wawanacapajj acanacänwa: Abiam, Atai, Ziza, Selomit ucanacaraqui. Roboamajja tunca quimsakallkoni warminacanïnwa, uqhamarac sojjta tunca uñt'atanacaniraqui, ucampis take warminacapat sipansa Maaca warmiparuw sinti munasïna. Jupasti pä tunca quimsakallkon yokanacanïnwa, uqhamarac sojjta tunca phuchanacani. Roboamasti Maaca warmipan Abiam yokaparuw jilïrita utt'ayäna mayni yokanacapjjaru, jupasti reyit juparojj utt'aya munatap laycu. Jupansti mä suma amuyt'äwipawa utjäna Judá, uqhamarac Benjamín uca orakenaca yokanacaparu lacjañataqui, uqhamarac sayt'asiñatac lurat perkanacani marcanacaru lacjañaraqui, jilarquiri mank'añanaca churasa, uqhamarac jupanacaru walja warminaca churasinaraqui. Cunapachatï Roboaman reinopajj suma ch'aman sartäna ucqhajja, jupajj ch'amaniw amuyasïna, ucatsti Tatitun leyinacapa phokhañjja apanucjjänwa, uqhamarac take Israel jakenacas uca pachparaqui lurapjjäna. Ucampis jupanacajj Tatitur jan sum arcapjjatanacap laycojja, Roboam reyejj pheska mara reinascäna ucqhawa egiptonquir Sisac reyejj Jerusalenar jutasina nuwantäna, waranka pä patacani nuwasiñ carronacampi, sojjta tunca waranka caballería soldadonacampi, uqhamarac jupamp chicasti walja soldadonacaraquiw Egiptotjja jutapjjaraquïna: libios, suquienos, etiopes uca jakenaca. Jupanacasti catuntasipjjänwa Judá oraken nuwasiñatac lurat marcanaca, ucatsti Jerusalencamaw purinipjjäna. Ucatsti Semaías profetajj saränwa Roboam, uqhamarac Judá oraken jilïrinacapan nayrakataparu, jupanacasti Jerusalenanwa tantachasipjjäna Sisac reyin jupanac contra jutatapata, ucatsti jupajj sänwa: —Tatitojj siwa: ‘Jumanacaw nayarojj apanucupjjestajja, ucatwa nayajj Sisac reyin amparaparojj apanucupjjaracsma’ —sasa. Israel marcanquir jilïrinaca, uqhamarac reyisa jan wali luratanacapjja amuyasipjjänwa, ucatsti sapjjaraquïnwa: —¡Tatitusti chekapawa! —sasa. Tatitojj jupanacan jan wali luräwinacapa amuyasipjjatapjja, Semaíasarojj sänwa: “Jupanacan jan wali luräwinacapa amuyasipjjatapjja janiw tucjcäti, jan ucasti mä juc'a urunacatjja khespiyäwa jupanacarojja, ucatsti janiw Sisac reyi toke Jerusalén marcarojj jach'a colerasiñajj-jja puriycäti, ucampis juparuwa sirvipjjäta, ucatwa jupanacajj yatipjjani nayar sirviñati walejja, jan ucajj yakha marcanacan reyiparu sirviñacha walejja uca” sasa. Egiptonquir Sisac reyejj Jerusalenar nuwantasinjja Tatitun templopanquir imatanacwa catuntasïna, uqhamarac reyin palaciopanquir imatanacsa. Takwa apsuwayäna, uqhamaraquiw Salomonajj korita escudonaca luräwaycäna ucanacsa apasiraquïna. Roboam reyisti ucanac lantjja broncetwa escudonaca lurayäna, ucatsti guardia oficialanacan amparanacaparuw jaytäna, jupanacasti reyin palaciopar puncu mantañawjapa uñjirïpjjänwa. Ucatsti reyejj sapa cuti templor sarcäna ucqhawa guardianacajj sarapjjerïna uca escudonaca apt'ata. Ucatsti wastatawa apanjjapjjäna guardianacan utaparu. Uqhamawa Roboam reyin jisc'ar tucutapata, Tatitun jupa toke colerasiñapajj t'acjjäna, ucatsti janiw take tucjcänti. Ucanacasa utjcchïna ucasa Judá orakenjja asqui luräwinacajja utjaraquïnwa. Roboam reyejj Jerusalén marcanjja ch'amapjja jiljjatayänwa, ucatsti apnakascaquïnwa. Jupasti pusi tunca mayan maraniwa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja tunca pakallkoni marawa apnakäna, cawquïr marctejj Tatitojj ajlliscäna Israelana take tribunacap taypita ucan jacañataqui ucana. Roboam reyin taycapasti Naama sat sutinïnwa, jupasti Amón satäquis ucanquirïnwa. Jupan luräwinacapasti jan walinacänwa. Janiraquiwa jupajj take chuymamp Tatitur thaktañar uchascänti. Roboam reyin sarnakäwipasti kalltat tucuycamajja kellkatawa Semaías profetan crónicas sat libropana, uqhamarac Iddo sat profetanaraqui familiapana libropana kellkata. Roboam reyimpi Jeroboamampejja niya ucqhat ucqharuwa guerrancapjjäna. Cunapachatï Roboam reyejj jiwjjäna ucqhajja, Davidan Marcaparuwa imt'atäjjäna. Jupa lantisti Abiam yokapaw utt'asjjaraquïna. Abiam reyejj Judá orakeru apnakañwa kalltäna, cunapachatï Jeroboamajj tunca quimsakallkoni mara apnakascäna ucqha. Jupasti Jerusalén marcanjja quimsa marawa apnakäna. Taycapasti Micaías sat sutinïnwa, jupasti Gabaa sat chekanquir Uriel chachan phuchapänwa. Ucatsti guerraw utjäna Abiam reyimpi, Jeroboam reyimpejja. Abiam reyiw nuwasiñjja kalltäna pusi pataca waranka ajllita soldadonacampi. Jeroboam reyisti Abiam reyimpi nuwasiñataquejj waquichrantasiraquïnwa quimsakallk pataca waranka ajllita soldadonacampi. Ucatsti Abiam reyejj Zemaraim sat kollu pataruw sayt'asi, uca kollusti Efraín kollunaca taypincänwa, ucatsti jupajj jach'at art'asiraqui: “¡Ist'apjjeta Jeroboam, uqhamarac take Israel! ¿Janit jumanacajj yatipcta Israelan Tatit Diosapajj Davidaru reino catuyatapjja, uqhamarac jupat saraker wawanacaparu wiñayataqui, mä jan p'accaya suma parlt'äwiru mantäwi tokjja? Ucampis Nabat chachan Jeroboam yokapasti Davidan Salomón yokapan sirviripänwa, jupasti uywiripataquiw sayt'asïna. Juparusti jakcattapjjänwa mä kawkha jan cuna lurir jayra jakenaca, uqhamarac jan wali jakenaca, jupanacasti atipjapjjänwa Salomonan Roboam yokaparojja, jupasti waynaquïnwa jan sayt'asiriraqui. Uqhamasti jupajj janiw ch'amanïcänti jupanac toke sayt'asiñataquejja. Jichhasti jumanacajj Tatitun apnakat marcapataquiw sayt'asiñ munapjjtajja, Davidat saraker wawanacapan apnakäwinacap contra, jumanacasti ucjja lurapjjtati waljäpjjatam laycu, Jeroboam chachajj korita vaca kallunaca jumanacataqui lurarapipctam, uca diosanacajj jumanacampi chicätap laycuti sayt'asipjjäta. ¿Janit jumanacajj jakonucupctajja Aarón chachan saraker Tatitun sacerdotenacaparojja, levitanacarusa, ucatsti jumanacajj utt'ayapjjaractajja jumanac pachpat sacerdotenaca, cunjämtï jan Diosar uñt'ir marcanacajj lurapqui uqhamjja? ¡Qhititejj loktasiñataqui jutqui mä vaca kallumpi, uqhamarac pakallk ovejampi, jupasti diosanacan sacerdotepäspati, jan diosäpqui ucanacanjja! Ucampis nanacataquejj Tatituw Diosajja, ucatsti janiw apanucupcti. Cawquïr sacerdotenacatejj Tatitur sirvipqui ucanacajja Aarón chachat saraker wawanacapäpjjewa, uqhamarac qhitinacatejj sirvipqui ucanacajja levitanacäpjjewa. Jupanacasti alwata jayp'ucamaw Tatitur loktapjje take naqhat loktäwinaca, uqhamarac inciensonacsa, ucatsti uchapjjaraquiwa k'oma mesaru t'ant'anaca cunjämatï lurañapäpqui ucarjama, jayp'unacasa lamparanacwa nactayapjjaraqui, ucanacasti korit lurat candelabronacanwa naqhayi. Cuntï nanacan Tatit Diosajjajj sapquitäna ucwa nanacajj phokhapjjta uca laycu, ucampis jumanacajj apanucuwayapjjtawa. Jumanacajj amuyasipjjam jiwasana nayrakatasanjja Diosampi sacerdotenacapampiwa ucancasipqui, ucatsti trompetanacajj janc'aquïpjjewa toct'añataqui jumanacampi nuwasiñataqui. Ucatsti israelitanaca jan nuwasipjjamti nayra awquinacaman Tatit Diosap contrajja, jumanacajj janiw atipjapcätati” sasa. Uccañcamasti Jeroboamajj mä tama soldadonacapampejja khepäjjata muyuntayasa nuwantapjjañapataquiw qhitäna, ucatjja Jeroboaman jach'a ejercitopajja Judá ucan nayrakatapancapjjänwa, uccañcamasti mä tama soldadonacajja khepäjjatwa nuwantanipjjäna. Cunapachatï Judá ucanquirinacajj khepäjja uñtasipjjäna ucqhajja, jupanacajja amuyasipjjänwa nayräjjata khepäjjata nuwantatäpjjatapa. Ucatsti jupanacajj Tatituruw art'asipjjäna, uqhamarac sacerdotenacasa trompetanacapa toct'apjjaraquïna. Cunapachatï Judá orakenquirinacajj guerrasiñatac art'asipcäna ucqhajja, Diosaw atipjäna Jeroboamaru, uqhamarac take israelitanacarusa, Abiam reyin nayrakatapana uqhamarac Judá orakenquir jakenacan nayrakatapansa. Israelit jakenacasti jaltjjapjjänwa Judá nayrakatata, Diosajj jupanacan amparanacaparu catuyatap laycu. Abiam reyimpi jakenacapampejja walja jakenacaruwa jiwarayäna, ucansti israelitanacatjja pheska pataca waranka ajllita soldadonacaw jiwarapjjäna. Uqhamawa qhä urunacanjja israelita jakenacajj jisc'achjatäpjjäna, Judá orakenquir jakenacasti wali ch'amaniwa tucupjjäna, jupanacajj nayra awquinacapan Tatit Diosapar iyawsapjjatap laycu. Abiam reyejj Jeroboam reyirojj arctänwa, ucatsti aparänwa Bet-el, Jesana, Efraín uca marcanaca jisc'a marcanacapamppacha. Jeroboam reyisti janiw jach'a ch'amapa wastat jicjjatcjjänti, Abiam reyin jacañapcamajja. Tucuyarusti Tatituw juparu usuchjäna, ucatsti jupajj jiwjjänwa. Uccañcamasti Abiam reyejj wali ch'amaniw tucjjäna. Jupasti tunca pusini warminïnwa, yokanacapasti pä tunca payani, phuchanacapasti tunca sojjtaniraqui. Ucat ucjjaru Abiam reyin sarnakäwipasa, uqhamarac take cunanacatejj jacäwipana lurcäna ucanacasa kellkatawa, Iddo sat profetan libropana. Cunapachatï Abiam reyejj jiwjjäna ucqhajja, Davidan Marcaparuw imt'jjapjjäna. Ucatsti jupa lantejja Asa yokapawa apnakjjäna. Jupajj reyïcäna ucqhajja, tunca marawa samarañajja utjäna take marcpachana. Asan luratanacapajja asqui chekapänwa Tatit Diosapa nayrakatanjja. Jupasti yakha diosanacana altaranacapjja aparpayänwa, uqhamarac diosanacan santuarionacapsa, ajjsarata kalanacsa jisc'a jisc'a t'unjayäna, uqhamarac Asera diosan lantinacapsa t'unjayaraquïnwa. Uqhamarus arsünwa Judá marcajj Tatituru maqhatjjañapataqui nayra awquinacapan Diosaparu, uqhamaraquiw leyinacapsa mandamiento arunacapsa phokhayäna. Apakayaraquïnwa Judá orakenquir take marcanacatjja yakha diosanacar sirviña santuarionaca, altaranacsa. Ucatjja jupan apnakatapanjja samarañawa utjäna. Uca maranacajja marcajja samarañancänwa, janiw qhitimpi nuwasiñapas utjcänti, uqham samarata jacañjja Tatituw churäna, Asa reyisti uca maranacanjja Judá orakerojja sayt'asiñatac marcanacwa lurayäna. Judá orakenquir jakenacarusti, aqham saraquïnwa: “Aca marcanacarojj sayt'asiñatac waquichañäni, uqhamarac ucanacarojja muyuquipayañäni perkanacampi, torrenacampi, puncunacampi, uqhamarac hierro barranacampisa, marcasajj jiwasan munañasancquipana; jiwasasti Tatit Diosasaruw thaktanjja, ucatwa jupajj marca jac'anacasampejja sumana sarnakañ churistu” sasa. Ucatsti lurañanacjja tucuyañcamaw lurapjjäna. Asan ejercitopasti quimsa pataca waranka Judá chekanquir soldadonacapampi waquicht'atänwa, escudonacampi, lanzanacampi armantasita, uqhamaraquiw Benjamín tributjja pä pataca quimsakallk waranka soldadonacanïna escudonacampi flecht'aña arconacampi suma waquicht'ata. Take jupanacasti jan ajjsariri soldadonacäpjjänwa. Jupanacampi nuwasiñataquisti etiopenquiri Zera chachawa jutantäna mä jach'a ejercitompi, mä millón jakenacamp waquicht'ata, quimsa pataca nuwasiñ carronacampi, ucatsti purinipjjänwa Maresa ucqhacama. Ucatsti Asa reyejj jupanacar jicjjatiriw saräna, jakenacapampisti Maresa jac'ana Sefata vallenwa nuwasiñatac waquichrantasïna. Asasti Tatit Diosaparuwa art'asïna, aqham sasa: “Tata, jumataquejj pachpaquiwa ch'amanirusa, jan ch'amanirusa yanapt'añajja. Ucampisa ¡yanapt'apjjetaya, nanacan Tatit Diosajja, nanacasti jumaruwa iyawsapjjsma, juman sutimaruraquiw aca ejercitompi nuwasiñataquejj jutapjjaracta! Tata, jumaw nanacan Diosajjätajja. ¡Jumasti uacht'ayasimaya jan qhitis jumataqui sayt'asiñapjja! ” sasa. Ucatsti Tatitojj Asarusa, Judá marcarusa atipjayänwa etiopenacjjarojja, ucatsti jupanacajj jaltjjapjjänwa. Ucampis Asampi jakenacapampejja jupanacarojja arctapjjänwa Gerar chekcama, ucatsti etiopenacajj jan maynini jiwarayatäpjjänwa, Tatitun nayrakatapanjja k'ala tucjatäpjjänwa, uqhamarac ejercitopasa. Ucatsti jupanacajj catuntasipjjänwa uñisirinacapan walja yänacapata. Ucjjarusti Gerar jac'an marcanacajj utjcäna uca marcanacaruw mantantapjjaraquïna, uca laycusti take uca marcanquirinacawa Tatitutaqui ajjsarayasipjjäna. Judá marcanquir jakenacasti take uca marcanacarojja take kamir yänacapwa aparapjjäna. Uqhamaraquiw catuntapjjäna uywanacapajj uchatäcäna uca uywa awatiñanacaru, ucatsti walja ovejanaca, camellonacwa apasipjjäna. Ucatjja Jerusalén marcaruwa cutt'anjjapjjäna. Obed chachan Azarías yokapasti, Diosan ajayupanïnwa, jupasti Asa reyiru jicjjatiriw saräna, aqham sasa: “¡Jumajj Asa ist'ita, uqhamarac Judá, Benjamín ucanacanquiri jakenaca! Tatitusti jumanacampïsquiwa, jumanacatejj jupampïpjjäta ucajja. Jumanacatejj jupar thakapjjät ucajja, jicjjatapjjätawa, ucampis jumanacatejj jupar apanucupjjätajja, jupajj jumanacarojj apanucupjjaraquïtamwa. Israel marcasti walja maranacawa jan cheka Diosanïcjjänti, yatichañapataquisa jan sacerdoteniraqui, uqhamarac Dios toketsa jan yatichataraqui. Ucampis jan walt'añanacapa taypinjja marcajja Tatituruwa wasitat cutt'jjapjjäna Israelan Diosaparu, jupanacasti thaktapjjänwa, Tatitusti jicjjatayasiraquïnwa. Qhä pachanacansti janiw qhititaquis samarañajj utjcänti, jan ucasti walja t'akhesiñanacawa utjäna take marcanacanquiri jakenacataqui. Jach'a marcanacasa, jisc'a marcanacasa, maynit maynicamawa tucjasipjjäna, Tatitojj cunaymani t'akhesiñanacampi ajjsarayatap laycu. Ucampis jumanacajj jan ajjsarirïpjjamti, ucatsti janiraqui mayjt'asipjjamti, luratanacamatsti catokapjjätawa” sasa. Cunapachatï Asajj profetan aca yatiyäwipa ist'äna ucqhajja, ch'amachasïnwa, ucatsti tucjayänwa ajjtcaña diosanacaru, Judá, uqhamarac Benjamín take uca orakenacata, Efraín kollun marcanaca catuntapcäna ucanacatsa, Tatitun templo nayrakatapanccäna uca Tatitun altarapjja asquichayaraquïnwa. Ucatsti tantachänwa Judá, uqhamarac Benjamín ucanquir take jakenacaru, uqhamarac jupanac taypiru Efraín, Manasés, Simeón ucanacat jutapcäna uca jakenacarusa, Israelanquirinacatjja waljaninacawa Asa reyiru jakcatjjapjjäna, Tatit Diosapajj jupampïtap uñjasina. Tantacht'asipjjänwa Jerusalén marcana, cunapachatï Asajj tunca pheskani mara apnakascäna quimsa phajjsi sarakataru ucqha. Ucatjja uca urunjja Tatitur sacrificionac loktapjjäna uñisirinacapat aparanipcäna ucanacata pakallk pataca orko vacanaca, uqhamarac pakallk waranka ovejanacaraqui. Ucatsti take chuymaw arsupjjaraquïna take chuymampi Tatitur thaktaña, nayra awquinacapan Diosaparu. Ucatsti arsupjjaraquïnwa qhititejja Israelan Tatit Diosaparu jan thaktañ muncani ucajja jiwayatäñampi juchañchatäñapa, jach'äpansa, jisc'äpansa, chachäpansa, warmïpansa. Jupanacasti jach'atwa Tatitutac juramento lurapjjäna, uqhamarac cusisita arnakasiñanacampi, trompetanacana, pututunacana phust'asitanacapampi. Take Judá orakenquir jakenacaw cusisipjjäna take chuyma juramento lurapjjatanacapata, jupanacasti take chuymawa Tatitur thaktapjjäna, Tatitusti jupanacampejja jicjjatayasiraquïnwa, ucatsti Tatitojj jac'anquir take marcanacampejja suman sarnakañwa churäna. Ucjjarusti Asa reyejj Maaca sat awichapatjja apakayänwa reinanacan taycapa sat sutipa, jupajj Asera diosan mä lantipa lurayatap laycu. Asa reyisti uca idoljja jisc'a jisc'wa t'unjayäna, ucatsti Cedrón jawiranwa phuchcatayäna. Israel marcanjja janis yakha diosanacan santuarionacapajj takpach apanucutäcchïna ucasa, Asa reyejj take chuymaw Tatitur arcäna. Diosan temploparojja uchayänwa take korinaca, kollkenaca jupasa, awquipasa Tatitur loktapcäna ucanaca. Ucatjja janiw guerrajj utjcänti Asa reyin quimsa tunca pheskani mara apnakcäna ucapachajja. Ucampis Asa reyejj quimsa tunca sojjtani mara apnakcäna ucqhajja, Israelan Baasa reyipaw Judá marcar nuwir saräna, ucatsti Ramá marcjja sayt'asiñataquiw waquichayäna, Judá orakenquir reyiru maynit mayniru parlasiñanacapa apakasina. Ucatsti Asa reyejj Tatitun templopata kori, kollke apsuyasina, uqhamarac reyin palaciopatsa ucanacjja Sirianquir Ben-adad reyiruw apayäna, jupasti Damasco marcanwa jacäna. Uqhamaraquiw aca yatiyäwi apayäna: “Jumampi nayampejja mä suma parlt'äwiru mantañäni, cunjämatï nayra awquinacasajj lurapcäna uqhama. Acajj nayajj apayansmawa kori, kollke. Ucatsti Israelanquir Baasa reyimpi sumar mantatamjja p'acjam, uqhamatwa jupajj nayaru samaraña churitani” sasa. Ben-adad reyisti Asa reyin parlt'äwiparojja ist'änwa, ucatsti ejercitopan tamanacapan jilïrinacaparuwa qhitäna Israelana marcanacaparu nuwantapjjañapataqui. Uqhamatwa catuntasipjjäna Ijón, Dan, Abel-maim, uqhamarac Neftalí orakenquir imatanaca uchaña take marcanacapsa. Cunapachatï Baasajj uc yatïna ucqhajja, Ramá marcaru sayt'asiñatac waquichañjja apanucünwa. Ucatsti Asa reyejja Judá orakenquir take jakenacampi jutasinjja Ramá chekatjja apasjjapjjänwa kalanaca, maderanaca Baasa reyejj ucanacampi sayt'asiñatac waquichrantcäna ucanaca, ucanacampisti jupajj Geba, uqhamarac Mizpa marcanacwa sayt'asiñataqui waquichrantayäna. Uca urunacansti Hanani profetajja Judá marcanquiri Asa reyin ucar uñt'iriw saräna, aqham siri: “Siria marcanquiri reyin ejercitopajja jumarojj apanucjjtamwa, Tatitu Diosamaru jan iyawsatam laycu, jan ucasti Siria marcanquir reyiru alcatasitam laycu. ¿Janiti etiopenacasa libionacasa mä jach'a wali ch'amani ejercitöpcänjja, walja caballerianacani, uqhamarac nuwasiñ carronacanisa? Ucampis Tatitojj juman amparamaruwa catuyayätamjja, jumajj jupar iyawsatam laycu. Tatitusti sumwa uñjasqui take acapachana cunanacatejj lurasisqui ucanacjja, uqhamata ch'ama churañataqui qhitinacatejj chekpachana juparu iyawsasipqui ucanacaru. ¡Jumasti mä lokjamawa uqham lurtajja! ¡Jichhat ucsarusti juc'ampi guerranacawa jumataqui utjani!” sasa. Ucatsti Asajj walpunwa profeta tokjja colerasïna, ucatjja carcelaruwa uchantayäna. Uqhamaraquiwa uca urunacanjja marcanquiri yakhepanacarojja sinti ñankhanac luraraquïna. Asan sarnakäwipajja kalltat tucuycamajja Judá, uqhamarac Israelan reyinacapan libropana kellkatawa. Quimsa tunca llätuncani mara apnakascäna ucqhajja, Asajj sintipuniwa cayunacapata usuntjjäna, ucampis uqham usutäsinsa janiw Tatitur thaktcänti, jan ucasti kollirinacaruquiw saräna. Jupasti jiwjjänwa pusi tunca mayan mara apnakcäna ucqha, ucatsti imt'jjapjjänwa cawquïr sepulturtejj jupajj lurayascäna Davidan marcapana ucaru. Amayapsti mä callañaruwa uchapjjäna, k'apquir kollanacani, uqhamarac wali yatiñampi take casta wacsuyata suma k'apquiri kollanacampi phokhantata. Ucjjarojja jupan sutiparojja mä jach'a ninwa naqhayapjjaraquïna. Asa lantejja Josafat yokapaw apnakjjäna, jupasti Israelataquejj wali ch'amaniwa tucüna. Jupasti Judá chekanquiri sayt'asiñataqui lurayata take marcanacaruwa soldadonaca uchäna, uqhamarac take Judá orakerusa walja soldadonaca ucharaquïna, Asa awquipajj Efraín oraken marcanaca catuntcäna ucanacarusa. Tatitusti Josafat reyimpïnwa, nayra David awquipajj kalltana lurcäna uqhama luratap laycu. Janiwa jupajj Baal diosan lantinacaparojja sirvcänti, jan ucasti awquipana Diosaparuwa sirvïna, mandamiento arunacapa phokhasina, janiraquiw Israelanquiri jakenacan sarnakäwiparu arccänti. Ucatwa Tatitojj sum utt'ayäna marcapa jupan apnakañapataqui. Juparusti take Judá orakenquiri jakenacawa wajjt'äwinaca churapjjäna, uqhamatsti wali kamir cancañanïnwa, uqhamarac jach'achataraquïnwa. Jupasti jach'a cancañampiwa Tatitojj uacht'aycäna uca thacjja saräna, ucatjja mayampwa Judá oraketa apakayäna yakha diosanacapan santuarionacapa, uqhamarac Asera diosan lantinacapsa. Jupajj quimsa mara apnakascäna ucqhasti sirvirinacapwa qhitäna Ben-hail, Abdías, Zacarías, Natanael, uqhamarac Micaías ucanacaru, jupanacajj Judá marcanacana yatichapjjañapataqui. Jupanacampi chicasti levitanacaruw qhitaraquïna Semaías, Netanías, Zebadías, Asael, Semiramot, Jonatán, Adonías, Tobías, uqhamarac Tobadonías ucanacaru. Jupanacamp chicasti sararaquïnwa Elisama, Joram uca sacerdotenaca. Jupanacarusti qhitänwa Tatitun leyipa librupampi Judá orakenquir jakenacaru yatichanipjjañapataqui. Ucatsti jupanacajj Judá chekanquiri take marcanacwa muytapjjäna jakenacaru yatichasina. Uccacamasti Judá marcaru muytatäpcäna take uca marcanacana reinonacapawa Tatitur wali ajjsarapjjäna ucatsti janiw Josafat reyimpi nuwasi munapcänti. Jan ucasti filisteonacata yakhep jakenacajj Josafat reyitaquejja churäwinacwa apanipjjäna, uqhamarac kollke impuesto pagañataqui, ucatsti árabe jakenacajj apapjjaraquïnwa pakallk waranka pakallk patacani ovejanaca, cabritonacatjja yakha ucqharaqui. Josafat reyisti juc'amp ch'amaniwa tucjjäna. Jupasti Judá orakenjja nuwasiñataquiw utanaca lurayäna, uqhamarac marcanaca, imasia utanaca lurayaraquïna. Judá orakena marcanacansti walja orakenacanïnwa. Uqhamaraquiw jupajj Jerusalén marcana jan ajjsariri soldadonacanïna, jupanacan listapasti familiata kellkatarjamasti, acanacäpjjänwa: Judá oraketjja jilïrinacan tamapan jilïripasti Adnas chachänwa, quimsa pataca waranka soldadonacani. Jupampi chicasti Johanán jilïriwa ucancaraquïna, pä pataca quimsakallko tunca waranka soldadonacani, ucatsti jupamp chicajj Zicri chachan Amasías yokaparaquiw ucancäna, jupasti amtañapatwa arsusïna Tatitur sirviña pä pataca waranka jan ajjsariri soldadonacampi. Benjamín toketsti Eliada chachänwa, jupasti jan ajjsariri nuwasiri chachänwa, pä pataca waranka jakenacampïnwa flecht'aña arconacampi, escudonacampi armatcama, jupamp chicasti Jozabad chacharaquiw ucancäna, pataca quimsakallk tunca waranka jakenacampi guerrasiñataqui waquicht'atäpjjaraquïnwa. Jupanacasti reyiru serviñataqui uscutäpjjänwa, janiw jaqhutäpcänti reyejj qhitcäna take Judá orakpachana nuwasiatac waquichata marcanacaru ucanacajja. Josafat reyejj wali kamiriw tucjjäna, uqhamarac jach'a cancañanaca catokäna, ucatsti jupajj Acab reyin awcch'i masipaw tucjjäna. Ucat mä cawkha maratjja, Samaria marcaruw saräna Acab reyiru uñjt'iri, Acab reyisti Josafat reyiru jupamp chica jutirinacaru fiestachañataquisti walja ovejanaca, orko vacanaca, jiwarayäna, amtayaraquïnwa galaadanquir Ramot chekaru nuwir sarañataqui. Ucatjja Israelanquir Acab reyejj, Judá marcanquir Josafat reyirojj jisct'änwa: —¿Munasmati Galaadanquir Ramot chekaru nayamp chica nuwir sarañjja? —sasa. Josafat reyisti ucjjarojj sänwa: —Nayasa, uqhamarac ejercitojjasa jumampi, jakenacamampïpjjtwa guerrar sarañataquejja. Ucampis nayrakatajja Tatitun munañapaya yatjjatam —sasa. Ucatjja Israelanquir reyisti profetanacaruw tantachäna, ucanacasti pusi patacanïnwa, jupanacarusti jisct'änwa: —¿Galaadanquir Ramot chekarojj nuwirejj sarapjjeristti, janicha? —sasa. Ucatjja jupanacajj sapjjänwa: —Nuwir sarascaquim, Diosaw jupanacarojj amparamar catuyätam uca laycu —sasa. Josafat reyisti jisct'ascaquïnwa: —¿Janit aca chekana Tatitun yakha profetapajj utjqui, juparus jisct'asiñataquiraqui? —sasa. Ucatsti Israelanquir reyejja Josafatarojj sänwa: —Maynimpejj utjasquiwa, jupa tokejj Tatiturojj jisct'aracsnawa. Jupasti Imla chachan Micaías yokapawa. Nayasti juparojj walwa uista, jupajj janipuniw cunapachas sumanacjja yatiyquituti, jan ucasti jan walinacacwa yatiyitu —sasa. Ucampis Josafatajj sascaquïnwa: —Jan uqham samti —sasa. Ucat ucspachawa Israelanquir reyipajj mä oficialaru jawsasina säna: —¡Janc'aqui jutpan Imla chachan Micaías yokapajja! —sasa. Israelanquir reyisa, uqhamarac Judá orakenquir Josafat reyisa armaduranacapamp ucht'atcamäsipcänwa, ucatsti jupanacajj trononacapan kont'atäsipcänwa Samariaru mantañawja plazana, ucatsti take profetanacaw jupanacan nayrakatapana jutir urunacata parlapjjäna. Quenaana chachan Sedequías yokapasti hierrotwa mä wajjranaca lurasïna, ucatsti jach'atwa art'äna: “¡Aqham siw Tatitojja: ‘Aca wajjranacampiwa sirio jakenacaru tucjañcama nuwantäta!’ ” sasa. Take profetanacasa uca pachparaquiquiwa parlapjjäna. Reyirusti sapjjänwa: “Galaadanquir Ramot chekarojj nuwantir sarascaquim, ucatsti atipjätawa, Tatituw jumarojj uca marca catuyätam” sasa. Cawquïr yatiyiritejj Micaías profetar jawsir sarcäna ucasti juparojj sänwa: —Take profetanacawa jan maynini reyirojja suma yatiyäwi arunaca churapjje. Ucatsti nayajj achict'smawa jupanacampi parlt'asina, suma arunaca yatiyañamaraqui —sasa. Micaías profetasti juparojj sänwa: —¡Nayajj Tatit laycuw juramento lurta, cuntï Diosajj nayan sañajja muncani ucacwa säjja! —sasa. Ucatjja reyin nayrakataparuwa ustäna, ucatsti reyejj juparojj jisct'änwa: —Micaías, ¿Galaadanquir Ramot chekaru nuwirejj sarapjjeristti, janicha? —sasa. Ucjjarusti Micaías profetajj juparojj sänwa: —Nuwirejj sarascaquim, ucatsti atipjätawa, Diosaw jumarojj uca marca catuyätam —sasa. Ucampis reyejj ucjjarojj sänwa: —¿Cawkha cutisa nayajj jumarojj säma Tatitun sutip laycu juramento luratata chekaqui nayar parlañamjja? —sasa. Ucjjarojja Micaíasajj sänwa: —Nayajj take Israel jakenacaruwa kollunacana ananucuta ujta, jan awatirini ovejanacar uñtata. Ucatsti Tatitojj siwa: ‘Acanacajja janiw awatirinïquiti; sapa maynisa sumaqui utanacapar cutt'jjapjjpan’ —sasa. Israelanquir reyisti Josafatarojj sänwa: —¿Janit siscsmajja ‘Aca jakejj janipuniw sumanacjja yatiyirïquituti, jan ucasti jan walinacacpunwa yatiyirïtojja’ sasajja? —sasa. Micaíasasti ucjjarojj sascaquïnwa: —Uqham satamatjja, ist'apjjam jumanacajj Tatitun arunacapa: Nayajj Tatituruwa tronopana kont'ata uñjta, uqhamarac alajjpachanquir take ejercitoruraqui jupampi chica sayt'atäsipquiri, cupëjjapana, ch'ekäjjapana. Ucatsti Tatitojj jisct'änwa: ‘¿Qhitis Israelanquir Acab reyiru amtayiri saraspan Galaadanquir Ramot chekaru nuwiri sarasina ucan aynacht'añapataquejja?’ sasa. Mayninacajja maywa parlapjjäna, yakhanacasti yakharaqui. Ucatsti mä ajayuwa Tatitun nayrakataparu ustäna: ‘Nayawa uqham lurirista’ sasa. Ucatsti Tatitojj jisct'änwa cunjämsa luraspa uca, ucatsti ajayojj sänwa: ‘Nayajj c'arinacwa reyin take profetanacaparojj amtayäjja’ sasa. Ucatsti Tatitojj juparojj sänwa: ‘Chekpachansa uqhamjja sallkjasmawa, uqhamajj saramaya luriri’ sasa. Jichhasti jumajj yatjjtawa Tatitun aca profetanacana lacanacapana c'ari ajayu uchatapjja, ucatsti wact'ayapjjewa juman tucusiñama —sasa. Ucatsti Quenaana chachan Sedequías yokapajj Micaíasaru jac'achasisinjja aqham sasaw nuwäna: —¿Cawqui cheksa Tatitun ajayupajj nayatjja sarawayjjejja jumar parlañataquejja? —sasa. Ucjjarusti Micaíasajj juparojj sänwa: —Jumasti ucjja yatïtawa cunürutejj utat uta imantasiñataqui jalnakcäta ucqha —sasa. Ucatjja Israelan reyipajj sänwa: —¡Catuntapjjam Micaíasaru, ucatsti preso apapjjam marca apnakeri Amón chachan ucaru, uqhamarac Joás yokajjan ucaruraqui! Ucatsti sapjjaraquim: Aqham siw reyejja: ‘Aca jakerojj carcelaru uchantapjjam, ucatsti mank'sa, umsa juc'aqui churapjjpan, nayan sumaqui cuttaniñajjcama’ —sasa. Ucjjarusti Micaíasajj sascaquïnwa: —Jumatejj sumaqui cutt'anïtajja, Tatitojj janiw ucjja naya toke parlquiti. ¡Ucsti take jakenacasa ist'apjjaracpan! —sasa. Uqhamasti Israelan reyipampi, uqhamarac Judá marcanquiri Josafat reyimpejja sarantasipcaquïnwa Galaadanquir Ramot chekaru nuwiri. Ucatsti Israelanquiri reyejj Josafat reyirojj sänwa: —Nayajja nuwasïwirojja yakhat isthapitawa mantäjja, ucatsti jumawa isejja uchasïtajja —sasa. Uqhamawa Israelanquiri reyejja yakhat isthapisiwayäna, ucatsti panpachaniwa nuwasïwirojja mantapjjäna. Ucampis Siria marcanquiri reyisti nuwasi carronacapan capitananacaparojja sänwa: “Janiw qhitirusa nuwapjjätati, jan ucasti Israelanquiri reyiparuquiwa nuwapjjäta” sasa. Cunapachatï carronacan capitänanacapajj Josafat reyiru ujapjjäna ucqhajja, amuyapjjänwa jupätapa Israelan reyipajja, ucatjja muyuntapjjänwa nuwañataqui. Ucatsti Josafat reyejj jach'at art'asinwa yanapa mayïna, ucatjja Tatitojj juparojj yanapänwa, Diosasti jupatjja uca jakenacjja jithektayaraquïnwa, jupanacasti jan jupajj Israelan reyipätapa ujasinjja, janiw arcanakcjjapjjänti. Ucampis mä soldadowa alekaqui flechapa antutt'äna, ucatjja Israelan reyiparuwa wact'ayäna, armadurapan ch'ucupata mantayasa niya jiwirpacha usuchjasaraqui. Ucatjja Israelanquir reyejj apnakerirojj sänwa: —Kheparu cuttam ucatsti aca nuwasïwi taypit apsuta jan wali usuchjatätwa —sasa. Uca uruna nuwasïwisti wali ch'amänwa, Israelan reyipasti carropanacwa jicjjatasjjäna, sirionacampi jayp'ucama nuwasïwina, ucatsti jupajj inti jalantaruw jiwjjäna. Judá marcanquir Josafat reyejja c'umara, sumaquiwa Jerusalén marcan palacioparu cutt'anjjäna. Ucampis Hanani chachan Jehú yokapaw jupar jicjjatiri saräna, aqham sasaw jisct'araquïna: —¿Cunatsa ankha jakeru yanapta, uqhamarac Tatitun uñisirinacapampisa sumancaractajja? Uca laycuwa Tatitojj jumampejja colerasejja. Ucampis yakha suma luratanacamawa jumanjja utji, jumasti Asera diosan lantinacapajj aca orakena utjcäna ucanacaruwa tucjtajja, uqhamarac Tatitur thaktañarusa uchasiractawa —sasa. Josafat reyisti Jerusalén marcanwa jacäna, ucatsti jupajj marcaparojj sarapunïnwa uñjt'iri Beersebat kalltasina, Efraín kollucama, jakenacaru nayra awquinacapan Tatit Diosapar cutt'ayaniñataqui. Ucjjarusti juezanacwa utt'ayäna Judá orakena nuwasiatac waquichata take marcanacana. Ucatsti juezanacarojj sänwa: “Cuntï lurapcäta ucanacjja sumwa amuyasipjjäta, janiw jakenacan sutiparu chekar ujapjjätati, jan ucasti Tatitun sutiparuwa chekapar uñjapjjäta, juparaquiw jumanacampïscani cunapachatï pantasipjjäta ucqhasa. Uqhamasti Tatiturojj ajjsarapjjam, uqhamarac suma amuyasipjjaraquim cuntï lurapcäta ucanacanjja, jiwasan Tatit Diosasasti janiw alekaqui uñjcaniti jan chekapar luratjja, mä kawkhaniruqui uñjatarusa, ni kollke chilltañanacsa” sasa. Uqhamaraquiw Josafat reyejj Jerusalén marcana utt'ayäna levitanaca, sacerdotenaca, uqhamarac Israelana familianacapat jilïrinacaparusa, juezata sirvipjjañapataqui Diosar arcañana, uqhamarac Jerusalenanquiri jakenacan ch'ajjwatanacapa uñjañataquisa. Jupanacarusti aca ewjjanacwa churäna: “Jumanacasti Tatitur ajjsarasawa lurañanacamjja lurapjjäta, suma phokhasina, chekaparu lurasinaraqui. Marca masinacamajja cawquïr marcanacatsa mä ch'ajjwa apanipjjani jumanacana chekapar uñjapjjañamataqui, mä jiwayatajj juchati janicha; uqhamata leyinacarjama, arsutanacarjama, cheka sarayañanacaru, ewjja arunacaru uñjatäñapataqui. Ewjjapjjam jan Tatitun nayrakatapana jucha lurapjjañapataqui, uqhamata Tatitojj jan jumanacataqui colerasiñapataqui, uqhamarac jupanacataquesa. Jumanacasti acanac phokhapjjam, ucatsti juchajj janiw jumanacanccaniti. Amarías jach'a jilïri sacerdotewa jumanacar ujapjjätam Diosan arunacap toketjja, ucatsti marca toketa uñjerejja Ismael chachan Zebadías yokaparaquïniwa, jupajj Judá tribunjja jilïriwa; ucatjja levitanacajja jumanacan yanapirinacamäpjjaniwa. ¡Uqhamasti ch'amachasipjjam, ucatsti phokhapjjaraquim! ¡Tatitojj qhititejj asqui lurcani ucampïpan!” sasa. Ucat kheparusti moabitanacasa, amonitanacasa, meunitanacampi mayacht'asisinwa Josafat reyir nuwiri jutapjjäna. Ucatsti mayninacawa Josafat reyir yatiyiri sarapjjäna: “¡Edom Mar Muerto sat kotäqui uca qhursa toketwa mä jach'a ejercitojj jumampi nuwasir juti! ¡Jupanacasti Hazezón-tamar ucancjjapjjewa!” sasa. (Hazezón-tamar ucasti En-gadi sañaracwa munaraqui). Josafat reyisti walwa ajjsarayasïna, ucatsti Tatitur maqhatjjawa amtasïna. Ucatjja ayunañataquiw take Judá orakpacharu yatiyäna, Judá orakenquir jakenacajja Tatitur yanapa mayiñataquiw tantachasïna. Judá orakena take marcanacapatwa jakenacajj purinipjjäna. Josafat reyisti Judá chekanquiri jakenacajj Jerusalenana tantachasipcäna uca taypiruwa sayt'asïna, Tatitun templopa machaka uta ankäjja nayrakatana, Ucatsti art'änwa: “Nayra awquinacajjan Tatit Diosapa, ¡jumätawa alajjpachanquiri Diosajja, jumaraquiw take marcanacarus apnakasctajja! ¡Juman amparamanquiwa ch'amasa, munañanïñasa, janiw qhitis jumataquejj sayt'asiñapäquiti! Nanacan Diosajja, jumawa Israel marcana nayrakatapata jakonuctajja aca oraken jaquir jakenacarojja, ucatsti juman munata Abrahaman wawanacaparuw wiñayataqui churtajja. Ucana suma utt'asjjasinjja, mä templo lurayäna jumataqui, aqham sasa: ‘Jiwasarutejj cuna jan walisa mä mutuyäwisa jutani mä guerrasa, ususa, mank'at t'akhesiñasa ucqhajja, aca templo nayrakatanwa tantachasipjjäjja, jumajj aca temploncatam laycu, nanacasti t'akhesitanacajjanwa yanapa mayipjjäma, jumasti ist'apjjetätawa, ucatsti khespiyapjjaraquitätawa’ sasa. Jichhasti acajjaya amonitanacasa, moabitanacasa, uqhamarac Seir kollunquirinacasa, cunapachatï Egiptot israelitanacajj jutasipcäna ucqhajja janiw jumajj muncäyätati uca orakenacaru mantañanacapjja, jan ucasti jupanacatjja saraktapjjänwa, ucatsti janiw tucjapcänti. Jichhasti ucata ñankha cutiyañataquiwa nuwir jutapjje orakemata apanucuñataqui, aca oraksti jumaw churapjjestajja nanacan catusianacajjataqui. Nanacan Diosajja, ¿janit jumajj jupanacar mutuycätajja? Nanacansti janiw ch'amanacajjajja utjapquituti uca jach'a ejercitojj nuwir jutapquitu ucampi nuwasiñataquejja. ¡Nanacasti janiw cun lurañataquis ch'amanïpcti, ucatwa jumaruqui utanipjjsmajja! ” sasa. Judá orakenquir take jakenacawa Tatitun nayrakatapancapjjäna, uqhamarac warminacapasa, wawanacapasa, jisc'a wawanacapasa. Uqhama take jakenacajj tantachatäsipcäna ucqhajja, Zacariasana Jahaziel yokapa qhititï Benaía chachan allchhipäcäna, jupasti Jeiel chachan yokaparaquïnwa, uqhamarac Matanías chachan allchhiparaqui, qhititï Asaf chachan saraker wawanacapat levitäcäna ucajja, Tatitun ajayupanïnwa. Jupasti sänwa: “Judá, uqhamaraqui Jerusalén marcan jaquir jakenaca, uqhamarac juma Josafat reyisa, Tatitusti aqham sapjjtamwa: ‘Jan ajjsarapjjamti, janiraqui uca jach'a ejército uñjasinsa sustjasipjjamti, aca nuwasiñajja janiw jumanacancquiti, jan ucasti Diosanquiwa. Jumanacasti arumanthiwa alwat nuwantir sarapjjäta. Jupanacasti Sis sat uca amstwa maqhatasinipqui, ucatsti jumanacajj jicjjatapjjätawa Jeruel wasara ucatasi jawira tucuyana. Janiw jumanacati nuwasipcätajja, ucampis jumanacajj sum waquichasipjjam, alekt'apjjaquiraquim, ucatsti uñjapjjätawa cunjämtï Tatitojj jumanacar khespiyapcätam uca. ¡Jerusalenanquiri, Judá orakenquir jakenaca, jan ajjsarapjjamti, janirac sustjasipjjamsa; arumanthi alwasti jupanacamp nuwasir sarapjjam, Tatitusti jumanacampïsquiwa!’ ” sasa. Ucatsti Josafat reyejj quillt'asisinwa p'eke parapampi oraker puriñcama alt'asïna, uqhamaraquiw Judá orakenquiri, Jerusalén marcanquiri jakenacasa quillt'asipjjaraquïna Tatitun nayrakatapana yupaychañataqui. Ucatsti Coat chachat saraker wawanacapat levitanacasti, uqhamarac Coré chachat saraker wawanacapasa Israelan Tatit Diosaparu jach'at k'ochuñ kalltapjjäna. Khepärmanthisti wali alwatwa sartasipjjäna Tecoa wasara tokeru sarañataqui. Mistuña horasansti Josafat reyejj sayt'asisinwa säna: “Ist'apjjeta Jerusalenanquiri, uqhamarac Judá orakenquir jakenaca: Tatit Diosamaru iyawsapjjam, ucatsti janiw ajjsarapcätati; jaysapjjam profetanacaparu, ucatsti take cunasa jumanacataquejj waliquïscaniwa” sasa. Marcaru jisct'asinsti, yakhep k'ochurinacwa utt'ayäna kollana isinacampi isthapita, uqhamarac soldadonacapan nayrakatap sarasinaraqui Tatiturojj k'ochunac k'ochupjjäna: “Tatiturojj yuspagarapjjam, munasiñapasti wiñayataquiwa” sasa. Ucatsti cunapachatï wali cusisita k'ochunaca k'ochuña kalltapjjäna ucqhajja, Tatitojj jan walt'ayawa kalltäna amonitanaca moabitanaca, uqhamarac Seir sat kolluta jutirinaca taypina, qhitinacatejj Judá marcar nuwir jutapcäna ucanacana. Jupanacasti atipjatäpjjänwa. Moabitanacampi amonitanacampejja nuwapjjänwa Seir kollut jutirinacaru, ucatsti takwa tucjapjjäna, ucatjja jupanacar tucjasinjja jupanaccamaraquiwa tucjasipjjaraquïna. Cunapachatï Judá marcanquiri jakenacajj cawcqhattï wasarajj utascäna ucqhar purinisajja, uisirinacapan ejercitopa uñtasinjja, jiwatanacaqui oraker liwirtatcamacwa uñjapjjäna; ¡janiw maynis khespcataynati! Ucatsti Josafat reyimpi jakenacapampejja jalapjjänwa cunanactejj uisirinacapajj jaytawayapcäna ucanaca aptasiri, ucatjja jupanacajj jicjjatapjjänwa walja uywanaca, armanaca, isinaca, uqhamarac wali jila alani yänacaraqui, take ucanacwa catuntasipjjäna. Walja yänacawa utjäna, janiw jupanacajj apthapiñataqui ch'amanïpcänti. Waljätap laycusti quimsa uruwa uca yänaca apthapipjjäna. Pusïri urunsti Beraca sat vallena tantachasisinwa Tatitur bendicipjjäna. Ucatwa uca chekajj Beraca valle sat sutichatäna, uca sutimpïsquiwa jichhürcama. Ucatsti Judá, uqhamarac Jerusalenanquir take jakenacawa Josafat reyin khepapa wali cusisita Jerusalén marcar cutt'anjjapjjäna, Tatituw jupanacarojj cusisiña churäna uñisirinacapata khespiyasina. Cunapachatï Jerusalenaru puripjjäna ucqhasti, Tatitun temploparuwa sarapjjäna salterionacampi, cítara, uqhamarac trompetanacan tocañanacapampi. Tatitojj Israelan uisirinacapampi nuwasitap yatisinjja, take marcanacawa Diosaru ajjsarapjjäna. Uqhamawa Josafatan reinopajja sumaqui sarantäna, Diosaw jupar samara churäna marca jac'anacapampi. Josafat reyejj uqhamawa Judá marcjja apnakäna. Jupasti cunapachatï quimsa tunca pheskani maranïna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti pä tunca pheiskcani marawa Jerusalenana apnakäna. Taycapasti Azuba sat sutinïnwa, jupasti Silhi sat chachan phuchapänwa. Josafat reyisti Asa awquipjamawa cheka cancañampi sarnakäna. Jupan luratanacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapana. Ucampis yakha diosanacan santuarionacapajja janïrawa aparpayatäcänti, marcasti janiw suma thurt'atäcänti nayra awquinacapan Diosapar arcañataquejja. Ucat ucjjar sarnakäwipasti kalltata tucuycamajja kellkatawa Hanani chachan Jehú yokapana crónicas sat libropana, uqhamaraquiw kellkt'ataraqui Israelan reyinacapan libropansa. Khepjjarusti Judá orakenquir Josafat reyejj Israelanquir Ocozías reyimpiwa mayachasïna, jupasti ñankha lurir chachänwa. Josafat reyisti jupar jakcattasawa barconaca lurañaru uchasïna, Tarsis marcar sarañataqui, ucatsti Ezión-geber chekanwa lurapjjäna. Ucatsti Dodava sat chachan Maresa chekanquiri Eliezer yokapaw aca arunaca jutir urunacata Josafat reyitaqui parläna: “Tatitusti jisc'a jisc'wa tucjani cuntï jumajj lurctajja ucanaca, Ocoziasampi mayachasitam laycu” sasa. Chekpachansa barconacajja jisc'a jisc'awa tucusïna, ucatsti janiw Tarsis marcarojj sarcjjapjjänti. Josafat reyejj jiwjjänwa, ucatsti nayra David awquipan marcapanwa imt'atäjjäna. Jupa lantisti Joram yokapaw apnakjjäna. Joram chachan jilanacapasti Josafat chachan wawanacaparaquïnwa, jupanacasti acanacäpjjänwa: Azarías, Jehiel, Zacarías, Micael, uqhamarac Sefatías ucanaca. Take jupanacasti Judá oraken Josafat reyin wawanacapäpjjänwa. Awquipasti jupanacarojj walja yänacwa korita, kollketa wajjt'awayäna, uqhamarac yakha jila alani yänacampi, Uqhamaraquiw Judá orakena sayt'asiñataqui lurat marcanacjja jupanacar churaraquïna, ucampis reyïñjja Joram yokaparuw catuyäna, jilïri yokapätap laycu. Ucampis Joram chachajj awquipana tronopana suma utt'asisinjja, take jilanacaparuwa cuchillompcama jiwarayäna, uqhamarac Israelana yakhep jilïrinacarusa. Cunapachatï apnakaña kalltcäna ucqhajja quimsa tunca payan maranïnwa, ucatsti Jerusalén marcanjja quimsakallko maraw apnakäna. Ucampis jupajj sarnakänwa Israelan reyinacapana sarnakäwiparu, uqhamarac Acab chachat saraker wawanacapan sarnakäwipanraqui, warmipajj Acab chachat saraker wawanacapätap laycu, Jupan luräwinacapasti Tatitun nayrakatapanjja jan walinacänwa. Ucampis Tatitojj Davidata jutir reyinacjja janiw tucjañ muncänti, Davidampi suma amtäwiru mantatap laycu, juparusti arsünwa phokhañataqui, uqhamarac wawanacaparusa, jupanac taypinjja mä nactata lamparajj utjañapapunïnwa. Joram reyejj apnakcäna ucqhasti, Edom marcajj Judá marcataquiw sayt'asïna, ucatsti jupanacatwa mä rey utt'ayasipjjäna. Ucatsti Joram reyejj saränwa capitananacapampi, uqhamarac nuwasiñ take carronacapampiraqui, ucatjja arumaw jupasa, nuwasiñ carronacapan capitananacapasa sartasisinjja, nuwiri sarapjjäna Edomita jakenacajj jupanacar muyuntapcäna ucanacaru. Ucampis Edom marcajj Judá marcan apnakatäñatjja yakhachasjjewa jichhürcama. Qhä pachanacanjja uqhamaraquiw Libna marcajj yakha tucjjaraquïna, Joram reyejj nayra awquinacapan Diosapar apanucutap laycu. Ucjjarusti jupajj Judá kollunacarojja yakha diosanacan santuarionacapwa lurayäna, ucatsti jupaw juchanïnjja Jerusalenanquir jakenacana jan sum Tatitur arcapjjatanacapatjja, ucatsti Judá marcarojj maysaruw saranucuyäna. Ucampis Joram reyejj Eliasatwa mä carta catokäna, aqham sasa: “Nayra David awquiman Tatit Diosapajj aqham sistamwa: ‘Jumasti janiw sarnakctati Josafat awquimana sarnakäwiparu, ni Judá marcan Asa reyipan sarnakäwiparjamasa, jan ucasti Israel reyinacan sarnakäwiparuwa sarnaktajja, ucatsti jumaraquiw juchanïtajja Judá orakenquiri, Jerusalenanquiri jakenacana jan Tatitump sum sarnakapjjañapataquejja, cunjämtï Acab familiajj jacapcäna uqhama. Ucjjarusti jumajj jilanacamarojj jiwarayaractawa, jupanacasti jumat sipansa juc'amp asquinacäpjjänwa. Ucatwa Tatitojj mutuyani marcamarusa, wawanacamarusa, warminacamarusa, uqhamarac orakenacamarusa mä jach'a jan walt'añampi. Ucatjja jumarojj walja usunacampiwa usuntayätam. Jumasti puracamatwa mä jan apaktir usumpi usuntäta, jiphillamajj jumat misttañapcama’ ” sasa. Ucatsti Tatitojj wact'ayänwa Joram reyitaqui colerasipjjañapa filisteo jakenaca, uqhamarac Cus sat jac'anquiri árabe jakenacarusa. Jupanacasti Judá orakeru sarasinwa mantantapjjäna, ucatsti jupanacajj reyin palaciopan cuna yänactejj jicjjatapcäna ucanacwa apasipjjäna, wawanacaparusa, uqhamarac warminacaparusa. Mayniquiwa kheparäna, Joacaz sullquïrïqui ucaqui. Take ucanacat ucjjarusti, Tatitojj juparojj mutuyänwa mä jan kollcaya puraca usumpi. Maranacajja pasjjänwa, ucat pä mararusti jiphillanacapajja mistjjapunïnwa uca usupa laycu, ucatjja jupajj jiwjjänwa wali t'akhesisina. Marcapasti janiwa ninsa naqhaycänti jupan sutiparu, cunjämtï nayra awquinacapampi lurapcäna uqhamjja. Cunapachatï quimsa tunca payan maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja quimsakallk maraw apnakäna. Jupasti jiwjjänwa, janiraquiw jupat qhiti jachiris utjcänti. Juparusti imt'jjapjjänwa Davidan Marcapana, ucampis janiw reyinacan imäwipar imapcänti. Jerusalenanquir jakenacasti Joram lantejja jupan Ocozías sullca yokaparuwa reyita utt'ayapjjäna, mä tama ñankha jakenacawa arabenacampi campamentor mantantanisa Judá marcanquir Joram reyin jilïr yokanacaparu jiwarayatap laycu. Uqhamatwa Judá marcanquiri Joram reyin Ocozías yokapajj apnakaña kalltäna. Cunapachatï jupajj pä tunca payan maranïna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja mä marawa apnakäna. Taycapasti Atalía sutinïnwa, uqhamarac Omri chachat sarakeri wawapänwa. Jupanacan ewjja arunacaparu arcatap laycusti Ocoziasajj Israelanquiri Acab chachan Joram yokapampiw mayachasïna, sirianquiri Hazael reyimpi nuwasiñataqui galaadanquir Ramot chekana. Ucampis sirionacajja Joram reyirojj usuchjapjjänwa, ucatsti jupajj Jezreel ucqharuw cutt'anïna Ramot chekana sirianquiri Hazael reyimpi nuwasisina usuchjata uñjascäna ucanaca kollasiñataqui. Ucatsti Ocoziasajj Jezreel chekaruw saräna Joramaru uñt'aniñataqui jupan usutätap laycu. Diosaw waquichäna Ocoziasajj Joram reyin ucar uñjt'ir sarcas jiwañapataqui. Uca horasa purisinjja Joramampi mistusinwa Nimsi chachan Jehú uca yokapampi jiquisir sarapjjäna. Ucampis Diosajj Jehú chacharuw ajllisïna Acab chachan familiaparu tucjañapataqui. Cunapachatï Jehú chachajj Acab reyin familiaparu chekaparu uñjascäna ucqhajja, jicjjataraquïnwa Judá marcanquir jilïrinacaparu, uqhamarac Ocoziasan familianacaparusa, jupanacasti Ocoziasaruw sirvipjjäna, ucatsti jupanacarojj jiwarayänwa. Ucatsti Ocoziasaru thakeriw qhitaraquïna, jupasti Samarianwa imantasïna, catuntasinjja Jehú chachan ucaruw apapjjäna, ucatjja jiwayapjjänwa. Juparusti imt'jjapjjänwa jupajj Josafatan yokapätapat amtasisina, qhititejj chekpachana Tatitur thakcäna. Uqhamata Ocoziasan familiapatjja janiw qhitis kheparcänti, rey cancaña cutsuyasiñapatakejja. Cunapachatï Ocozías ucan Atalía taycapajj yokapan jiwjjatapa yatïna ucqhajja, jupasti sarasinjja Judá orakenquiri take rey casta familianacwa jiwarayäna. Ucampis Joram reyin Josaba phuchapasti, Ocoziasan Joás wawaparuw imantäna cunapachatï reyin maynïri yokanacaparu jiwaraycäna ucqhajja. Jupasti mä iquiña utaruwa imantäna Joasampiru, jupan uñjiripampiru. Uqhamatwa jupar jan jiwayapcänti. Acsti luränwa Joram reyin Josaba phuchapa, jupasti Ocozías reyin cullacapänwa, uqhamarac Joiada sacerdoten warmiparaqui. Joasasti Tatitun templopan jupanacamp chica imantatäscänwa. Uccacamasti Atalía warmejj marcaruw apnakascaraquïna. Ucat pakallk mararusti Joiada sacerdotejja acnïri capitananacaruw jawsayanïna: Jeroham chachan Azarías yokaparu, Johanán chachan Ismael yokaparu, Obed chachan Azarías yokaparu, Adaía chachan Maasías yokaparu, uqhamarac Zicri chachan Elisafat yokaparu, ucatjja jupanacarojj amtayänwa jupanacaru jakcattañapa. Jupanacasti Judá orakpachwa muytapjjäna, ucatsti mayachapjjänwa Judá orakpachanquiri take levitanacaru, uqhamarac Israelan familianacapan jilïrinacaparu. Ucatjja takpachanejja Jerusalenaruwa sarapjjäna. Ucan takeni tantachasipcäna ucanacawa reyimpi mä suma arust'äwiru mantapjjäna, Diosan templopana. Ucatsti Joiada sacerdotejj sänwa: “¡Acajjay reyin yokapajja jumanacan nayrakatamanquiwa! Juparuwa reyïñapajja wact'i, cunjämatï Tatitojj arsuwayqui Davidan saraker wawanacapatjja uqhamaru. Acwa jumanacajj lurapjjäta: jumanacata quimsïri partëqui qhitinacatejj sacerdotenaca levitanaca samarañ uruna servipcta ucanacajja, templon puncunacapwa uñjapjjäta; maynïri quimsïri partëqui ucasti, reyin palaciopancapjjaraquïtawa; uqhamarac maynïri quimsïri partëqui ucajja cimientonacan puncupancapjjaraquïtawa. Uccacamasti take marcpachawa templon uta ankäjjancapjjäta. Ucampis janiw qhitis templor mantaniñapäquiti, sacerdotenaca levitanaca ucan servisipqui ucanaca. Jupanacaquiwa templor mantañapajj waquisi Diosar loktatäpjjatap laycu, ucat ucjjar jakenacasti Tatitur jach'achañataquejja guardiatwa sayt'apjjani. Levitanacasti reyiruwa muyuntapjjani, sapa maynisa amparanacapana armanacas apt'atcama, ucatsti qhititï templor mantañpuni munani ucajja jiwaniwa. Jupanacasti uqhamaraquiw chekpacha sarapjjani, cawcqharutejj reyejj sarcani ucqhacama” sasa. Levitanacasa, uqhamarac Judá orakenquir take jakenacasa lurapjjänwa cuntï Joiada sacerdotejj siscäna take ucanaca. Sapa mayniwa tama jakenacapa p'ekechäna, qhitinacatejj samaraña uruna guardiata mantapcäna, uqhamarac mistupcäna ucanacatsa, Joiada sacerdotejj lurañanacapa tucuyapqui ucanacan sarjjañapjja janiw antutcänti. Ucatsti Joiada sacerdotejj capitananacarojj churänwa lanzanaca, uqhamarac take casta escudonacajj rey Davidanccäna ucanacsa, ucanacasti Diosan templopancascänwa. Ucjjarusti take jakenacwa puncuru ucharaquïna, templona cupëjja thiyata, maysa ch'ekäjjcama, ucatsti altara muytpachanjja sapa mayniwa lanzancamäna reyiru imapjjañapataqui. Ucatsti Joiada sacerdotempi, yokanacapampejja reyin yokaparuwa irpsunipjjäna, corona p'ekepjjaru uchasa, uqhamarac catuyapjjäna Diosan leyi kellkatanacapa. Juparu aceitempi warjjatasinjja, reyitwa utt'ayapjjäna. Ucatsti takeniwa cusisiñat art'apjjäna: “¡Jacpan reyejja!” sasa. Cunapachatï Atalía warmejj jakenacan arnakasitanacapa ist'äna uqhamarac reyirusa jach'añchiri ist'äna ucqhajja, temploruw saräna cawqhantï takenis ucancapcäna ucaru. Ucansti jupajj reyiruwa ujäna mantañawjana jakenacapajj cayutcama sayt'atäsipcäna uca taypina. Reyin thiyapansti jilïrinacaw ucancapjjäna, uqhamarac música bandasa, jakenacasa cusisitäpjjänwa trompetanaca tocasina; k'ochurinacasti tocañ instrumentonacampiwa, yupaychaña k'ochunaca sarayapjjäna. Atalía warmisti uqham uñjasinjja isipwa ch'iyanokasïna, aqham sasa: “¡Nayarojj ch'ojjña lurapjjestajja!” sasa. Ucatsti Joiada sacerdotejja ejercitona capitananacaparojja ankaruw irpsuyanïna aqham säna: “¡Jakenaca taypitjja uca warmirojja apsum, ucatsti qhititï jupar arccani ucarusti cuchillompi jiwayapjjam!” sasa. Cunjämatï sacerdotejj siscäna Tatitun templopana jan jiwayañapjja, uca warmiru preso catuntasinjja reyin palacioparu sarqui uca caballería puncunjamwa apsupjjäna, ucanaracwa juparojj jiwayapjjäna. Ucatsti Joiada sacerdotejja take jakenacampi, reyimpi cunawa mä suma parlt'äwiru mantäna, jupanacajj Tatitun marcapäpjjañapataqui. Ucatjja Baal diosan temploparu sarasinjja tucjapjjänwa, altaranacapa allthapisa, uqhamarac diosanacapsa. Baal diosan Matán sacerdoteparusti altaranac patjjaruwa qharinucupjjäna. Ucjjarusti Joiada sacerdotejja Tatitun temploparojja guardianacwa uchäna, sacerdotenacana, levitanacana, qhitinacarutejj Davidajj lurapjjañapataqui wact'aycäna templona serviñataqui, Tatitur take nact'ayata loktäwinaca loktasina. Ucasti lurasïnwa cunjämatï Moisesan leyipana kellkatäcäna uqhamaru, cusisiñampi k'ochusina cunjämatï Davidajj wact'ayawaycäna uqhamaru. Uqhamaraquiw puncu uñjirinaca ucharaquïna Tatitun temploparu mantañawjanacaru, uqhamata jan qhitisa cunjämatsa mantañapataqui jan luräwinacaru phokhasa k'añu mantañapataqui. Ucatjja irptawayasina capitananacaru, wali aytata jakenacaru, marcanaca apnakeri jakenacaru, uqhamarac take jakenacaru, reyimpi chicpachawa sarapjjäna Tatitun templopata, reyin palaciopcama, patäjja puncuta mantanisina. Ucatsti reyirojj kont'ayapjjänwa reyin tronoparu, ucatjja take marcpachawa cusisipjjäna. Cunjämatï Atalía warmejj espadampi jiwayatänjja ucatjja marcajj samarañanwa jicjjatasjjäna. Joasasti pakallk maranïcäna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja pusi tunca marawa apnakäna. Taycapasti Sibia sutinïnwa, uqhamarac jupajj Beerseba chekanquirïnwa. Joás reyin luräwinacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapana, Joiada sacerdotejja jaccäna ucqhajja. Joiada sacerdotesti juparojj pä warmimpiwa casaräna, uca pani warminacapatwa Joás reyejj yokanacani, phuchanacanïna. Ucat mä kawkha maranac pasatatjja Joás reyejj amtasïnwa Tatitun templopa asquichaña. Ucataquisti jupajj jawsayänwa sacerdotenacaru, uqhamarac levitanacaru, ucatjja sänwa: “Judá orakenquir marcanacar sarapjjam, ucatsti take israelita jakenacatjja kollkenaca apthapinipjjam Diosan templopa sapa mara asquichañataqui. Uqhamasti uca lurañataquejja janc'aqui sarapjjam” sasa. Ucampis levitanacajja janiw mäqui sarapcänti. Ucatjja reyejj Joiada sumo sacerdoteruwa jawsayanïna, ucatjja sänwa: “¿Cunatsa jan luraycta levitanacan apanipjjañapäqui Judá ucata, uqhamarac Jerusalenatsa cuntï Tatitun Moisés serviripasa, Israel jakenacasa arsupcäna apthapiña arust'äwi carpataquïqui ucjja?” sasa. Atalía warmisti mä ñankha warmïnwa, ucatsti jupan arquirinacapajja Diosan temploparu mantasinjja Tatitun templopata take yänacwa apsunipjjäna yakha diosanacaparu ucanacampi sirviñapataqui. Ucatjja reyejj lurayänwa mä arca, ucatjja Tatitun templopa nayräjjaruwa ankaru uchayäna. Ucatsti yatiyayänwa Judá orakeru, uqhamarac Jerusalenarusa Tatitutaqui ofrendanaca apanipjjañapataqui, cunjämtï Tatitun Moisés sirviriparusa, Israel jakenacarusa wasarana arsuwaycäna lurapjjañapataqui uqhamaru. Ucatjja take jilïrinacasa, uqhamarac take jakenacasa cusisitawa ofrendanacapa arcar uchañataqui apanipjjäna phokt'ayañcama. Levitanacasti arcjja apapjjänwa reyin ucaru uñjañapataqui, ucatjja cunapachatï walja kollke utj-jjäna ucqhasti, purinipjjänwa reyin kellkeripa, uqhamarac sumo sacerdoten qhitanita uñakeripa, jupanacasti arcatjja warsupjjänwa, ucatsti aptasinjja wasitatwa cawcqhancäntejj ucqharu uchjjapjjäna. Uqhamaw sapürusa lurapjjäna, ucatsti walja kollkwa apthapipjjäna. Reyimpi, uqhamarac Joiada sacerdotempejja uca kollkjja templo lurayañataqui chhijllatäpqui ucanacaruw catuyäna, kala ch'iyirinaca, carpinteronaca jicjjatanipjjañapataqui, Tatitun templopa asquichayañataqui. Uqhamaraquiw jicjjatanipjjañapäna hierrota, bronceta irnakerinaca templo asquichayañataqui. Lurayañataqui chhijllatäpcäna ucanacasti kalltapjjänwa luraña, ucatsti jupan luratanacapajj Diosan templopa asquichañanjja asquiruwa saräna, cunjämäcänti kalltanjja uqhama, ucatjja sumaw tucuyatäna. Cunapachatï tucuyatäjjäna ucqhajja, jilt'cäna uca kollkjja reyin ucaru, uqhamarac Joiada sacerdoten ucaruwa apapjjäna. Jupanacasti uca kollkempejja Tatitun templopataqui yänacwa lurayapjjäna, cultona sirviñataquisa, uqhamarac nact'ata ofrendanac loktañataquisa, cucharonanaca, uqhamarac korita, kollketa yakha yänaca. Joiada sacerdotejj jaccäna ucqhasti loktatapunïnwa nact'ata sacrificionacajj Tatitun templopanjja. Ucampis Joiada sacerdotejj wali chuymani awquëjjasinjja jiwjjänwa. Jupasti pataca quimsa tuncani maranëjjäna ucqhawa jiwjjäna. Ucatsti imt'jjapjjänwa Davidan Marcapana, reyinacamp chica, jupajj Israel marcampisa, Diosampisa suma asquina sarnakatap laycu. Joiada sacerdoten jiwjjatapatsti Judá orakenquiri jilïrinacajja purinisinjja, reyirojj suma jach'achasinwa aruntapjjäna. Ucatsti reyejj jupanacampejja ewjja arunacjja churayasiquïnwa. Ucatjja jupanacajj Tatitun templopjja apanucupjjänwa, nayra awquinacapan Diosaparu. Jupanacajj Asera diosan lantinacaparuwa yupaychapjjäna, uqhamarac yakha diosanacarusa. Uca jucha luratanacapatwa Tatitojj colerasïna Judá, uqhamarac Jerusalenataquisa. Ucampis Tatitojj jupanacarojj profetanacwa qhitanïna, jupan ucar cutt'anjjapjjañapataqui. Ucampis jakenacajj janiw ist'asipcänti profetanacana ewjja arunacaparu. Ucatsti Joiada sacerdoten Zacarías yokapajja, Diosan Ajayupanïnwa, jupasti patäjja chekawjaru sayt'asisinjja marcarojj sänwa: “Diosajj aqham siwa: ‘¿Cunatsa jumanacajj mandamiento arunacajjarojj jan ist'apquistajja, uqhamarac jumanac pachpa jan walt'añanacjja thakasipjjtajja? ¡Jumanacajj nayar apanucupjjatamatjja, nayajj jumanacarojj apanucupjjaraquïmawa!’ ” sasa. Ucampis jupanacajj mayaqui jupataqui arust'asisinjja, reyin arsut'apatwa kalamp c'upjasa jiwayapjjäna, Tatitun templopa ankäjjana. Joás reyisti armjjataynawa Zacariasana Joiada awquipajja juparu asquinaca luratapa, jupasti Zacarías yokaparojj jiwayayänwa, jiwcäna ucqhasti jupajj aqham sasaw art'äna: “¡Tatitojj acjja uñjpan, ucatsti luratapat wayt'aracpan! ” sasa. Jallupacha horasawa sirianquir ejercitojja Joás reyir nuwir jutäna, ucatjja Judá, Jerusalén ucacama jutasinjja, k'alwa tucjäna uca marcanquir take jilïrinacaru, jupanacasti aparasinjja Damasconquir reyiruwa take yänacjja apayapjjäna. Sirio ejercitotjja mä juc'a tamaquiwa purinipjjäna, ucampis Tatituw amparanacaparu catuyäna mä jach'a ejército, jupanacajj nayra awquinacapan Tatitupar apanucupjjatap laycu. Uqhamaw Joás reyejj t'akhesïna cuna mutuyäwi catokañapatejj wact'cäna ucanac catokasina. Cunapachatï sirio ejercitojj sarjjäna ucqhajja, reyirojj sinti usuntatwa jaytawayäna, sirvirinacapasti jupa tokjja jan wali amtapjjäna, Joiada sacerdoten yokapar jiwayatapata uqhamat uqhama cutiyawa amtapjjäna. Ucatjja pachpa iquiñaparuw jiwayapjjäna. Ucjjarojja imt'jjapjjänwa Davidan Marcaparu, ucampis janiw reyinacan imäwinacaparojj imapcänti. Jupa toke jan wali amtirinacasti acanacänwa: amonita Simeat chachan Zabad yokapa, uqhamarac moabita Simrit chachan Jozaba yokaparaqui. Joás reyin wawanacapjjata, jupjjat arsutanacasa, uqhamarac Diosan Templopa asquichatasa, reyinacan luräwinacapan libropana kellkatawa. Ucjjarusti jupa lantejja Amasías yokapawa apnakjjaraquïna. Amasiasajj cunapachatï pä tunca pheskani maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, Jerusalenanjja pä tunca llätuncani maraw apnakäna. Taycapasti Joadán sutinïnwa, Jerusalén marcanquiriraqui. Amasiasana luratanacapasti Tatitun nayrakatapanjja chekapänwa, ucampis janiw sarnakcänti suma cheka chuymampi. Cunapachatï Amasiasajj reinopana sum utt'ascäna ucqhajja, awquiparu jiwayapcäna uca take oficialanacaruw jiwarayäna. Ucampis janiw jupanacan wawanacaparojja jiwaraycänti, cunjämatï Moisesan kellkata libropana Tatitojj siscäna aqham sasa: “Awquinacasti janiw juchañchatäcaniti jiwañapataqui, wawanacapan juchanacap laycujja, ni wawanacasa jiwañapataqui juchañchatäcaspati awquinacapan juchanacap laycujja, jan ucasti sapa mayniwa juchanacapa laycujja jiwani” sasa. Amasías reyisti Judá, Benjamín orakenacanquir take chachanacaruwa tantachäna, ucatsti familiatcamwa waquicht'äna soldadonacan jilïrinacapamp irpata. Ucatjja jakenacwa jaqhuyäna pä tunca maranita amstaru, utjänwa quimsa pataca waranka chhijllata soldadonaca, guerrataqui waquichata, jupanacasti janc'aquïpjjänwa lanzanaca, escudonaca apnacañataqui. Uqhamaraquiw mä arust'äwin mayïna israelitanacata pataca waranka soldadonaca, quimsa waranka quimsa pataca keli kollkenacampi. Ucatsti Diosanquir mä chachawa jupan nayrakataparu jutäna, aqham sasa: —Jach'a rey, Israelan ejercitopajj jan jumampejj chicachaspanti, Tatitusti janiw Israelampïquiti, Efraín orakenquir uca take jakempejja. Jumatejj jupanacan yanapapampi ejercitom ch'amañchasiñ munäta guerraru sarañataqui ucajja, Diosajj aynacht'ayätamwa uñisiriman nayrakatapanjja, Diosaw ch'amani yanapañataquisa, tincuyañataquisa —sasa. Amasías reyisti Diosanquir jakerojj jisct'änwa: —Ucatsti, ¿camachatänisa quimsa waranka quimsa pataca kilo kollke Israel ejercitoru churcta ucampejja? —sasa. Ucjjarusti Diosanquir chachasti sänwa: —Tatitunjja juc'ampiwa utji ucat sipansa jumar churañataquejja —sasa. Ucatsti Amasiasajj jaljtayjjänwa Efraín oraketa jupamp chicachasiñatac tama soldadonacajj jutcäna ucatjja, jupanacajj utanacaparuw cutt'jjapjjäna. Ucampis jupanacajj walwa colerasipjjäna Judänquirinacataquejja, ucatjja wali coleratawa utanacapar cutt'apjjäna. Amasiasasti ch'amachasisinjja ejercitopjja Sal sat valleruwa apäna, ucatjja Seir chekanjja tunca waranka chachanacaruwa jiwarayäna. Ucjjarusti Judá orakenquiri jakenacajj yakha tunca waranka jakenacampi preso catuntanipjjäna, ucatsti mä karka kollu pataruw apapjjäna, ucatcamwa jupanacar jakontanipjjäna, uqhamatwa takeni jisc'a jisc'a tucusipjjäna. Uccañcamasti Amasiasajj cawquïr tama soldadonacarutejj jan jupamp chicachasiycäna guerrar sarañataqui, jan ucasti utanacaparuqui cutt'aycäna ucanacasti, mantantanipjjänwa Judá orakenquir marcanacaru, Samariata Bet-horón ucacama, quimsa waranka jakenacaru jiwarayasina, ucatsti walja yänaca lunthatasawa apasipjjäna. Amasiasajj Edom chekanquir jakenacaru atipjasa cutt'anjjasinjja, Seir chekanquir diosanacwa apasinïna, ucatjja jupan diosanacapatwa uñt'asïna, ucanacarusti inciensonaca naqhayasawa yupaychäna. Tatitusti Amasías reyitaquiw colerasïna, ucatsti mä profetaruw qhitanïna aqham sañapataqui: —¿Cunatsa jumajj yakha marcanquir diosanacapan ucar sarta, cawquïrinacatejj jumarojj jan khespiycäyätam ucarojja? —sasa. Cunapachatï profetajj parlcäna ucqhajja, reyejj aqham sasaw juparojj cutt'ayaraquïna: —¿Nanacasti jumarojj reyin amuyt'ayiripatti utt'ayasipjjsma? Janiqui ucanac parlcamti. Jan ucajj ¿jiwayayasicha muntajja? —sasa. Profetasti ucjjarojj janiw juc'amp parlcjjänti, ucampis aqham sasaw säna: —Nayajj yattwa, Diosajj jumar tucjawa amti aqham luratamata, uqhamarac ewjja arunacajjaru jan ist'atamatsa —sasa. Ucampis Judá orakenquiri Amasías reyejja yakhanacana ewjja arunacaparuquiwa arcäna, ucatsti mayniruwa qhitäna saniñapataqui Israelanquiri Joacaz chachan Joás yokaparu, Jehú chachan allchhiparu, aqham sasa: “Jutam, ucatsti ajanunacasa uñcatasiñäni” sasa. Ucatsti Joás reyejj ucjjarojj aqham sasaraquiw yakha aru apayanïna: “Ch'aphisti libanonquiri cedro kokarojja aqham sasaw säna: ‘Phuchama yokajjaru churarapita warmipäñapataqui’ sasa. Ucampis ch'uminquiri mä animalawa ucanjama pasasina ch'aphirojj tacsuwayi. Jumajj sistawa: Edomitanacaruw atipjta, sasa. Ucatwa jumajj jach'a jach'a tuctajja, uqhamarac jach'a cancañanacsa thakaractajja. Ucampis jumajj utaruqui kheparam. ¿Cunatsa juman jan walt'añanacjja muntajja, uqhamarac Judá marcan aynacht'añapsa?” sasa. Ucampis Amasiasajj janiw jupar ist'cänti, Diosaw uqhamäñapataqui wact'ayäna uca laycu, Joás reyin amparapar catuyañataqui, jupan Edom chekanquiri diosanacapar saratap laycu. Ucatsti Joás reyejj wact'ayasïnwa Amasiasampi jiquintasiñataqui Judá orakenquir Bet-semes sat chekana. Ucatsti Judá ucanquirinacajja Israelan atipjatawa uñjasipjjäna, ucatjja sapa mayniwa utanacaparcama jaltjjapjjäna. Israelanquiri Joás reyisti Judänquiri reyirojja preswa catuntäna Bet-semes chekana, ucatsti Jerusalenaruwa irpäna, uca marcan perkapjja pataca quimsakallk tuncan metro jist'jayäna, Efraín Puncuta kalltasina Esquina sat Puncucama. Ucjjarusti catuntasiraquïnwa take kori, kollkenacapa, uqhamarac Diosan templopana take yänacatejj utjcäna ucanacatsa, cawquïrinactejj Obed-edom chachajj apnakcäna, uqhamarac reyin palaciopan imatanacapatsa. Ucatjja mä kawkhaniru preso catuntasinjja, Samaria marcaruw cutt'jjäna. Judá orakenquiri Joás chachan Amasías yokapasti, tunca pheskani marampiwa jacascäna, Israelanquir Joacaz chachan Joás reyin jiwjjatapatjja. Ucat ucjjar Amasías reyin luratanacapasti kellkatawa kalltat tucuycamajja Judá, uqhamarac Israel ucanacanquir reyinacan sarnakäwipa libropana. Cunapachatï Amasías reyejj Tatitut sarakjjäna ucqhajja, Jerusalén marcanjja Amasías contraw jan wali lurañataqui amtapjjäna, ucampis jupajj Laquis sat chekaruw jaltjjäna. Juparusti uca marcacama arctasinwa jiwayapjjäna. Ucatsti amayapa mä caballota apasinjja nayra awquinacapampi chicwa Davidan Marcapana imt'jjapjjäna. Ucatsti Judá orakenquiri take jakenacajj Uziasaru catusinjja reyitwa utt'ayapjjäna, Amasías awquip lanti. Ucapachasti Uziasajj tunca sojjtani maranïnwa. Jupasti awquipana jiwjjatapatjja Elat sat marcwa asquichayäna, ucatsti Judá orakenquirinacataquiw cutekayaraquïna. Uziasasti tunca sojjtani maranïcäna ucqhawa apnakañ kalltäna, Jerusalén marcanjja pheska tunca payan marawa apnakäna. Jupan taycapasti Jecolías sat sutinïnwa, Jerusalén marcanquiriraqui. Uziasan luratanacapasti Tatitun nayrakatapanjja chekapänwa, cunjämatï Amasías awquipana chekapäcäna uqhamaraqui. Jupasti Diosarojj thaktänwa Zacariasajj jaccäna ucqha, jupajj Diosar ajjsartawa yatichäna. Cunapachatï jupajj Tatitur thaktcäna ucqhajja, Tatitojj juparojj asquiruwa sartayäna. Uziasasti sartasinjja filisteonacampiw nuwasir saräna, Gat sat marcan perkanacapjja tucjänwa, uqhamarac Jabnia, Asdod uca marcan perkanacapsa. Ucatsti jupajj filisteonaca taypina Asdod orakenjja marcanacwa lurayäna. Diosaw jupar yanapäna filisteonacampi nuwasiñana, uqhamarac Gur-baal sat chekanquir arabenacampisa, meunitas sat ucanacampisa. Amonitanacasti Uziasarojj impuestonacwa pagapjjäna, ucatsti jupan jach'a cancañapatjja yatisïnwa Egiptompi korpäquis ucacama, jupan ch'aman cancañapajj jiljjatatap laycu. Uqhamaraquiw Jerusalenanjja torrenaca lurayäna, Esquina Puncupjjaru, valle tokenquir Puncupjjaru, uqhamarac esquinjjaru, ucatsti nuwasiñataquiw perkanac sum lurayäna. Ucjjarusti wasaranjja torrenacwa lurayäna, walja uywanacapa jupan utjatap laycusti walja uma phujunacwa jist'arayäna, pamparusa, uqhamarac kollurusa. Jupansti irnakeri jakenacapawa utjäna pampansa, uva yapunacansa. Ucanacasti jupanjja utjänwa kolluna, uqhamarac frutanac achuri alinacasa, jupajj yapu lurañaru munirïtap laycu. Uziasansti mä ejercitopawa wali nuwasiri utjäna. Uca ejercitopasti tam tamawa suma waquicht'ata nuwasiri misturïna reyin kellkeri Jehiel chachan kellkataparjama, uqhamarac Maasías oficialampina, jupanacasti sarayatäpjjänwa reyin Hananías sat maynïri jilïripana. Familianacana take jilïrinacapasti, qhitinacatejj jan ajjsariri nuwasir chachanacäpcäna ucanacasti pä waranca sojjta patacanïpjjänwa. Jupan sarayatasti mä ejercitowa utjäna quimsa pataca pakallkoni waranka pheska patacani nuwasiri soldadonaca. Uca ejercitosti wali ch'amanïnwa reyiru nuwasïwinacapana yanapañataqui. Uziasasti take ejercitotakejja waquichayänwa escudonaca, lansanaca, casconaca, curasa, flecht'a arconaca, uqhamarac k'orawt'añanaca. Ucjjarusti Jerusalenanjja lurayänwa wali suma amuyt'ampi lurat maquinarianaca nuwasiñataqui, torrenacaru uchcatañataqui, uqhamarac perkana wali alto chekanacaru uchcatañataquiraqui, uqhamata uca chekata flecht'añataqui, uqhamarac jach'a kalanacampis jakt'añataqui. Jupan jach'a cancañapasti jayacamaw purt'äna, uqham jach'a luräwinacansti Diosaw yanapascäna, wali ch'aman reyi tucuñapataqui. Ucatsti cunapachatï reinopana wali ch'amani tucjjäna ucqhajja, jach'a jach'aw tucjjäna, uca laycusti aynacht'añaruwa purjjäna. Jupasti Tatit Diosaparojj janiw sum arcjjänti, jupasti Tatitun temploparojja incienso altarana naqhayañataquiw mantäna. Jupan khepapsti Azarías sacerdoteraquiw mantäna, quimsakallk tunca jan ajjsariri Tatitun sacerdotenacapampi chict'ata. Jupanacasti reyimpi jiquintasisinwa, aqham sapjjäna: “Uzías reyi, Tatitur incienso loktañasti janiw juma reyiru wact'ctamti, jan ucasti Aarón chachan saraker sacerdotenacaparuwa wact'i, jupanacaraquiw ucanac lurañataqui loktatäpjje. Santuariotjja juma reyejj mistunim, jumajja Dios nayrakatan aqham jan wali lurtajja, ucatsti Diosajj janiw jumar jach'ar aptcätamti” sasa. Uziasajja incensario amparapana apt'atäscäna incienso naqhayasa loktañataqui, ucqhawa sacerdotenacataqui colerasïna. Uca horasana Tatitun templopana, incienso loktaña altar jac'ana, uqhamarac sacerdotenacan nayrakatapanwa lepra usojj p'eke parapana mistüna. Cunapachatï Azarías jilïri sacerdotempi, uqhamarac yakha sacerdotenacampi jupar suma uñcatapjjäna ucqhajja, p'eke parapana lepranïtapwa uñjapjjäna, ucatsti mäquiwa uca chekatjja irpsupjjäna; jupa pachparaquiw mäqui mistuña munaraquïna, Tatitojj jupar mutuyatap laycu. Uzías reyejj jiwañap urucamaw lepra usunïna. Jupasti reyi cancañapanjja mä utaru yakhachatawa lepra usuni jacäna, ucatsti juparojj jarc'apjjänwa Tatitun temploparu mantañapjja. Reyin utapsti Jotam yokapawa apnakjjäna, uqhamarac take Judá marcpacha. Ucat ucjjaru Uzías reyin luratanacapasti kalltata tucuycamajja, Amoz chachan yokapa Isaías profetaw kellkäna. Cunapachatï Uzías reyejj jiwjjäna ucqhajja, nayra awquinacapamp chicawa reyin orakepanquiri amayanac imäwiru imt'jjapjjäna, jupajj lepra usunïtapa uñjasina. Ucatsti jupa lantejja Jotam yokapawa apnakjjäna. Jotam reyejj cunapachatï pä tunca pheskan maranïcäna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja tunca sojjtan maraw apnakäna. Taycapasti Jerusa satänwa, jupasti Sadoc chachan phuchapänwa. Jotam reyin luratanacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapana, cunjämatï Uzías awquipana chekapäcäna uqhamaraqui. Ucampis jupajj janiw mantcänti Tatitun temploparu. Ucatsti marcajj jan wali luräwinacapampejja chicaquïscänwa. Jupawa lurayaraquïna Tatitun templopanquiri patäjja puncupa, uqhamaraquiw lurayaraquïna waljanaca Ofel sat perkana. Ucjjarusti marcanacwa lurayaraquïna Judá oraken kollunacaru, uqhamarac nuwasiñataqui perkanaca, torrenaca lurayäna uca orakenacana. Ucatjja amonitanacan reyipampiwa nuwasïwincäna, ucatsti jupanacarojj atipjänwa. Uca marasti amonitanacajja juparojj impuestwa pagapjjäna quimsa waranka quimsa patacani kilo kollkenaca, pä millón pä pataca waranka litro trigonaca, cebadanacatsa mä uqhamaraqui. Uca pachparaquiw churapjjaraquïna sapa marata uca jutiri pä maranacata. Jotam reyisti ch'amaniw tucüna, jupan sarnakäwipajj Tatitun nayrakatapana chekapätap laycu. Ucat ucjjar Jotam reyin luratanacapasa, uqhamarac jupan take nuwasïwir saratanacapatsa, sarnakäwinacapatsa kellkatawa Israel, uqhamarac Judá ucanquir reyinacan libropana. Cunapachatï jupajj pä tunca pheskani maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja tunca sojjtan maraw apnakäna. Cunapachatï Jotam reyejj jiwjjäna ucqhajja, nayra awquinacapamp chicaw imt'jjapjjäna Davidana Marcapana. Ucatjja jupa lantejja Acaz yokapaw reyejjäna. Acaz reyejj cunapachatï pä tunca maranïna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti jupajj Jerusalén marcanjja tunca sojjtan maraw apnakäna; ucampis jupan luräwinacapajja Tatitun nayrakatapanjja janiw chekapäcänti, nayra David awquipjamajja. Jan ucasti Israelanquir reyinacan sarnakäwinacaparuwa arcäna, uqhamaraquiw lurayaraquïna c'ari diosanaca metalata umatatayasa, ucanacasti Baal diosan lantinacapänwa. Ben-hinom Vallenjja incienso naqhayäna, uqhamarac wawanacaparusa sacrificion loktasina naqhantayäna, cunjämatï Tatitojj israelitanaca nayrakatapata ajjtcaña luräwinacani marcanacaru jakonuccäna uca luräwinacapa lurasa. Ucjjarusti sacrificionacwa loktäna, uqhamarac inciensonaca naqhayäna c'ari diosanacan santuarionacapana, alto chekanacana, uqhamarac walja laphinacan koka mankhëjjanacanaraqui. Ucatwa Tatit Diosapajj catuyäna sirianquiri reyin amparaparu, ucatsti sirio jakenacajja jupar atipjasinjja walja preso jakenacwa Damasco marcar apapjjäna. Uqhamaraquiw Tatitojj catuyaraquïna Israelanquir reyin amparaparu, juparusti mä jach'a atipjäwimpiw atipjäna. Remalías chachan Peka yokapasti mä sapa urunacwa Judá orakenjja jiwarayäna pataca pä tuncan waranka wali aytata take jakenacaru, jupanacajj nayra awquinacapan Tatit Diosapar apanucupjjatap laycu. Efraín orakenquir Zicri chachajj, wali nuwasirïnwa, jupasti reyin Maasías yokaparuw jiwayäna, uqhamarac palacion Azricam jilïriparu, uqhamarac reyin Elcana nayrïri oficialaparu. Ucjjarusti Israelanquir soldadonacajja pä pataca waranka presonaca catuntapjjäna Judá orakenquir warminacata, yokalla, imilla wawanacatsa, uqhamarac aparapjjäna, ucatjja walja yänacwa Samaria marcaru apasipjjäna. Ucansti Tatitun mä profetapaw utjäna Oded sata, jupasti ejercitojj Samariaru mantasincäna ucar jicjjatiriw saräna, aqham sasa: —Jumanacan nayra awquinacaman Tatit Diosapaw Judá marcatac colerasi, ucatwa jupanacaru jumanacan amparamaru catuyapjjtam. Ucampis jumanacajj wali colerasiampiwa jupanacarojj jiwayapjjtajja, uca luratanacamasti alajjpachcamawa puri. Uqhamarusa amtapjjtawa Judá, Jerusalén ucanquirinacarojj esclavonaca tucuyaña chachatsa warmitsa. Ucampis, ¿janiti jumanac pachpasa Tatit Diosam nayrakatan jucha lurapctasti? Uqhamïpansti ist'apjjeta, preso catutanacjja cutt'ayjjapjjam, jupanacasti jumanacana jilanacamawa, Tatitusti wali coleratawa jumanacataquejja. Ucatjja Johanán chachan Azarías yokapasa, Mesilemot chachan Berequías yokapasa, Salum chachan Ezequías yokapa, uqhamarac Adlai chachan Amasa yokapasa Efraín marcanjja wali aytat jilïrinacapjjänwa. Jupanacasti nuwasïwita cutt'anipcäna ucanacan nayrakataparuwa sayt'asipjjäna, ucatsti sapjjänwa: —Jan acar apanipjjamti presonacaru, ucanacasti Tatitun nayrakatapanjja juchanitwa ut'ayistani. Cuntï jumanacajj lura munapcta ucanacampejja walja juchanacasaruwa juc'amp jiljjatayapjjäta, ucatsti Tatitojj Israelampejj sinti colerasini —sasa. Ucatsti soldadonacajja preso catutanacarojja antutnucjjänwa, uqhamarac yänaca aparanipcäna ucanacjja jilïrinaca, take jakenaca nayrakataparuwa uchjjapjjäna. Ucatsti utt'ayatäpcäna uca chachanacawa presonacaru uñjapjjañapataqui uchatäpjjäna, ucatsti yänaca aparanipcäna uca pachpatwa isinaca apsupjjäna jan isininacaru isthapiyañataqui, sapatt'ayañataqui, ucatjja mank'aña, umaña churapjjäna, usuchjatanacapsa kollt'apjjaraquïna, jan sartirjamäqui ucanacarusti asnota lat'jjatayasawa Jericó marcacama irpjjapjjäna familianacapan ucar jaytasa, palmeranacani marcaru. Ucatsti jupanacajj Samariaruwa cutt'jjapjjäna. Uca urunacansti Acaz reyejj qhitanacwa Asiria marcaru qhitäna yanapa mayiniapataqui. Ucampisa Edom orakenquiri jakenacawa mantantanisa Judá marcar atipjasa mä kawkha jakenacar preso apapjjäna. Yakha toketjja filisteonacaraquiw pampanquiri marcanacatjja aparapjjäna, uqhamarac Judá orakenquir Néguev marcatsa. Jupanacasti catuntasipjjänwa Bet-semes chekatjja Ajalón, Gederot ucanaca, Soco chekatjja Timna, Gimzo ucanacaraqui jisc'a marcanacapamppacha, ucatjja uca marcanacanaracwa utjnoktapjjäna. Tatitusti Judá marcarojj jisc'achatäñaruwa puriyäna, Judá marcanquir Acaz reyip laycu, uqhamarac Acaz reyin Judá marcar jan wali lurañaru sarayatapata, uqhamarac Tatit nayrakatan jan wali luratapataraqui. Asirianquiri Tiglat-pileser reyisti Acaz reyimpi nuwasiñataquiwa jutäna. Jupasti yanapcamayajja, jan walt'añaruwa uchäna. Acaz reyejj Tatitun templopata wali jila alan yänaca apsuncchïna ucasa, reyin palaciopatsa, uqhamarac jilïrinacan utanacapatsa asirianquiri reyiru impuestota churañataqui, janiw ucampejja cunsa jicjjatcänti. Acaz reyejj uqham jan walt'añanccasasa, Tatitutaquejj sayt'asiscaquïnwa. ¡Uqhamänwa Acaz reyejja! Jupasti Damasconquir diosanacaruw sacrificionaca loktäna, uca diosanacajj jupar aynacht'ayqui ucanacaru. Jupajj amuyänwa: “Sirianquiri diosanacatejj uca pachpa marcanquiri reyinacaru yanapcchïna ucajja, nayarojj yanaparaquitaspawa nayatejj sacrificionaca ucanacaru loktä ucajja” sasa. Ucampis uca yakha diosanacawa apt'ascäna jupan tucjatäñapataqui, uqhamarac take Israelpachansa. Ucatsti Acaz reyejj Diosan templopanquiri yänaca tantthapisinjja, jisc'a jisc'wa tucjäna, templon puncunacapsa jist'antayänwa, ucatjja yakha diosanacataqui altaranacwa lurayäna Jerusalenan take esquinanacaparu. Ucatjja Judá orakena take marcanacana yakha diosanacataqui santuarionacwa lurayäna, yakha diosanacar incienso naqhayañataqui, uqhamata nayra awquinacapan Tatit Diosapar colerayasina. Ucat ucjjar sarnakäwipasa, uqhamarac take luratapatsa, kalltata tucuycamajja kellkatawa Judá, uqhamarac Israel marcanacan reyinacapan libropana. Cunapachatï jupajj jiwjjäna ucqhajja, nayra awquinacapampi chicaw imt'jjapjjäna Jerusalén marcana, ucampis janiw apapcänti Israelanquir reyinacan imäwiparu. Ucatsti jupa lantejja Ezequías yokapawa apnakjjäna. Ezequiasajj cunapachatï pä tunca pheskan maranïna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja pä tunca llätuncani maraw apnakäna. Jupan taycapasti Abi satänwa, Zacarías chachan phuchaparaquïnwa. Ezequiasan luratanacapasti chekapänwa Tatitun nayrakatapana, cunjämatï nayra David awquipanjama. Juparaquiw Tatitun templopana puncunacapa jist'arayäna apnakaña kalltcäna uca mara kallta phajjsina, uqhamarac asquichayaraquïna. Ucatjja jawsayänwa sacerdotenacaru, levitanacaru, inti jalsu tokenquir plazar tantachasina, ucatsti jupanacarojj aqham sänwa: “Ist'apjjeta levitanaca: jumanacajj jichhpach k'omachasipjjam, uqhamarac k'omachapjjaraquim nayra awquinacaman Tatit Diosapan templopsa. Santuariotjja apsunipjjam take cunatï k'añüqui ucanaca. Jiwasan nayra awquinacasajj janiw phokhapcänti uca laycu, uqhamarac luratanacapasa janiw chekapäcänti Tatit Diosasan nayrakatapana, ucatjja apanucupjjänwa. Jupanacasti Tatitun utjäwiparojja jisc'achapjjänwa, janiw ut'cjjapjjänti. Manta puncunacsa jist'antapjjänwa, lamparanacsa jiwt'ayapjjänwa, ucatsti apanucupjjänwa incienso naqhayañanaca, uqhamarac naqhata loktañanacsa Israelana Diosapan santuariopana. Ucatwa Tatitojj Judá, Jerusalén ucanacampi colerasïna, ucatsti wali sustjascaña, uqhamaraqui ajjsarcañaruwa tucuyäna cunjämtï jumanacajj ujapjjtajja uqhama. Ucatwa awquinacasajja nuwasïwina jiwarapjjäna, ucatsti preso apataraquïnwa yokalla, imilla wawanacasasa, warminacasasa. Ucatwa nayajj amtasta Israelan Tatit Diosampisa suma parlt'äwiru mantañataqui, jiwasata colerasiñapa apakjjañapataqui. Uca laycu, wawanacajja jan samarapjjamti, Tatituw jumanacarojj ajllipjjtam jupan arsutanacaparu phokhapjjañamataqui, sirvipjjañamataqui, incienso loktapjjañamataquiraqui” sasa. Cawquïr levitanacatejj ucspacha luraña kalltapcäna ucanacajja, acanacäpjjänwa: Coat chachat saraker wawanacapatjja, Amasai chachan Mahat yokapa, ucatjja Azarías chachan Joel yokapa; Merari chachat saraker wawanacapatsti, Abdi chachan Cis yokapa, uqhamarac Jehaleel chachan Azarías yokapa; Gersón chachat saraker wawanacapatsti, Zima chachan Joa yokapa, uqhamarac Jua chachan Edén yokapa; Elizafán chachat saraker wawanacapatsti, Simri, uqhamarac Jehiel; Asaf chachat saraker wawanacapatsti, Zacarías, uqhamarac Matanías; Hemán chachat saraker wawanacapasti, Jehiel, uqhamarac Simei, ucatsti Jedutún chachat saraker wawanacapatsti, Semaías, uqhamarac Uziel. Nayrakatajj familianacaparuw tantacht'äna, ucatjja takeniw k'omachasipjjäna; ucatjja temploruwa mantapjjäna k'omachañataqui, cunjämtï reyejj jupanacar siscäna Tatitun ewjja arunacaparjama uqhamaru. Ucatsti sacerdotenacajj templo mankheruwa mantapjjäna k'omachañataqui. Ucatsti jupanacajj templon ankäjjaparuwa apsunipjjäna take cuna k'aunacatejj templo mankhena jicjjatapcäna ucanaca, ucatsti levitanacajj ucanacjja Cedrón jawiraruw apapjjäna. Jupanacasti kalltapjjänwa k'omachaña kallta phajjsina, kallta uruna, uca phajjsina quimsakallko uru sarakatarojja purinjjapjjänwa Tatitun templopa puncuparu. Ucat ucjjar templon k'omachajja yakha quimsakallk urunwa k'omachapjjäna, ucatsti tunca sojjtan urutaquisti k'omachajja tucuyjjapjjänwa. Ucatjja Ezequiasan palacioparu mantasinjja aqham sapjjänwa: “Nanacajj templjja takwa k'omachapjjta: nact'ayata loktäwinac loktañ altara, take yänacapamppacha, uqhamarac loktat t'ant'anaca uchaña mesa take yänacapamppacha. Uqhamaraquiw suma apthapipjjta, k'omachapjjaracta Acaz reyejj apnakcäna ucqhajja take yänaca apanuccäna Tatitump jan sum saratap laycu ucanaca, jichhasti ucanacajj Tatitun altarapan nayrakatapancjjewa” sasa. Ucatsti Ezequías reyejj wali alwata sartasisinjja marcanquiri take autoridadanacaruw tantachäna, ucatjja temploruw saräna. Jupanacasti apapjjänwa pakallk vaca kallunaca, pakallk ovejanaca, pakallk mä maran orko ovejanaca, uqhamarac pakallk cabritonaca ofrendata loktañataqui reyin familiapana juchanacapata, templotsa, uqhamarac Judá marcatsa. Reyisti Aarón chachat saraker sacerdotenacaparojj ucanacjja nact'ata loktäwitwa loktayaraquïna Tatitun altarapana. Sacerdotenacajj vaca kallunacjja jiwarayapjjänwa, wilanacapa aptasinjja altararuwa ch'ajjch'uquipapjjäna. Ucjjarusti uqhamaraquiquiw ovejanacampejja lurapjjäna, mä maran orko ovejanacampisa. Ucatsti juchat ofrenda loktañ cabritonacjja reyin ucaruw apapjjäna, uqhamarac jakenacan nayrakatapana, ucatjja jupanacajj amparanacapwa uca uywanacjjaru uchapjjäna. Ucjjarusti sacerdotenacajj ucanacar jiwayasinjja wilapjja wart'apjjänwa altar patjjaru, juchata ofrenda loktasina, take Israelana juchanacapata perdón jicjjatañataqui, reyejj uca loktäwjja Israel marcpachatac loktatäñapataquiw arsüna. Ezequiasasti Tatitun temploparojj ucharaquïnwa levitanacaru platillonacani, salterionacani, uqhamarac citaranacani, cunjämatï lurañataqui churawaycäna Davidasa, reyin Gad profetapasa, uqhamarac Natán profetasa ucanacarjama. Uca lurasti Tatituw churäna profetanacap toke. Levitanacasti sayt'atcamäpjjänwa Davidan instrumentonacapampi, uqhamarac sacerdotenacasa trompetanacampiraqui. Ucatsti Ezequiasajj nact'ata loktäwinacjja loktayänwa Tatitun altarapana. Ucatjja cunapachatï nact'ata loktäwi loktañ horasäjjäna ucqhajja, kalltapjjaraquïnwa k'ochuña Tatitur jach'achasina, uqhamarac trompetanacasa tuct'asiraquïna, David reyin instrumentonacapamp tocata musicapampi chica. Cunapachatï k'ochurinacajj k'ochupcäna, sacerdotenacasa trompetanaca tocapcäna ucqhajja, jakenacasti quillt'atcamawa yupaychapjjäna. Uqhamawa jupanacajj lurapjjäna nact'ata loktäwi loktaña tucuyacama. Cunapachatï ucajj tucuyjjäna ucqhajja, reyisa, uqhamarac take qhitinacatejj jupamp chicäcäna ucanacasa quillt'asipjjänwa yupaychañataqui. Ucatjja Ezequías reyejja, autoridadanacampejja levitanacarojj sapjjänwa: Tatiturojj yupaychapjjam Davidana, Asaf profetana salmonacapampi, sasa. Jupanacasti wali cusisiñampiwa k'ochupjjäna, uqhamarac quillt'asipjjaraquïna yupaychasina. Ucatsti Ezequiasajj jakenacarojj sänwa: “Jumanacajja jichhajja Tatiturojj loktasjjapjjtawa, jichhajj jac'achasinipjjamaya, uqhamarac apanipjjaraquim loktäwinaca, Tatitur yuspagarañ churañ ofrendanaca Tatitun templopataqui” sasa. Ucatsti jakenacajj apanipjjänwa loktäwinaca, Tatitur yuspagarañ ofrendanaca, ucatsti qhitinacatejj asqui chuymanïpcäna lurañataqui ucanacasti, nact'ata loktäwinacwa loktapjjäna. Jakenacajja nact'at loktäwinaca loktañataqui uywanaca apapcäna ucanacasti acanacänwa pakallk tunca orko vacanaca, pataca ovejanaca, uqhamarac pä pataca mä maran orko ovejanacaraqui. Take ucanacasti Tatituru nact'ata loktäwi loktañataquïnwa. Takpacha uywanaca loktapcäna ucanacasti sojjta pataca orko vacanaca, uqhamarac quimsa waranka ovejanacaraquïnwa. Sacerdotenacajj juc'aniquïpjjatap laycujja, nact'ata loktäwinaca loktañataqui uywanacan lip'ichinacapjja janiw take apakaña tucuyapcänti, jupanacan levita jilanacapawa yanapapjjäna uca lurañana tucuyañataqui, mayni sacerdotenacana k'omachasiapcama; levitanacasti juc'amp janc'aquïpjjänwa k'omachasiñataqui sacerdotenacat sipansa. Uqhamarusa waljawa utjäna nact'ata loktäwinaca loktañanacajja, uqhamarac sumancaña sacrificionacata liq'inacasa, uqhamarac nact'ata loktäwinacampi chica lurascäna vino ofrendanacasa. Uqhamawa wasitat kalltasïna Diosar yupaychañajja Tatitun templopana. Ucatsti Ezequiasasa, take jakenacasa cusisipjjänwa Diosajj cuntï jakenac laycu lurcäna ucanacata, take ucanacasti mäquiwa lurasïna. Ezequiasajj yatiyänwa take Israel, uqhamarac Judá marcanacaru, uqhamaraquiw cartanaca apayäna Efraín, Manasés ucanacaru jutapjjañapataqui Jerusalén marcan Tatitun temploparu, Israelan Tatitu Diosapan Pascua fiestapa fiestachañataqui. Reyisti sirvirinacaparu jisct'asina, uqhamarac Jerusalenanquir take jakenacar jisct'asinjja, amtänwa Pascua fiestachaña payïri phajjsina. Jupasti janiw horasaparu fiestjja luraycänti jan walja sacerdotenaca k'omachasita utjatapata, uqhamarac jakenacasa, jan Jerusalenana tantachasitapataraqui. Uca amtäwisti asquïnwa reyitaquisa, uqhamarac take jakenacataquisa. Ucatsti amtapjjänwa jawsayaña take Israelpacharu, Beer-seba ucqhat kalltasina Dan ucawjcama, Jerusalén marcarcama sarapjjañapataqui Israelan Tatit Diosaru Pascua fiestachañataqui. Nayrasti janiw walja jakenacampi fiestachapjjerïcänti, cunjämatï kellkatäcäna uqhamaru uca laycu. Yatiyirinacasti uqhamawa sarapjjäna reyina, sirvirinacapana cartanacapampi take Israelaru, Judá orakeru, reyina amtäwipa yatiyaniñataqui, aqham sasa: “Israelitanaca: Tatitun ucar cutt'anjjapjjam, Abrahamana, Isaacana, Israelana Diosaparu, jupasti jumanacarojj cutt'anjjaraquiniwa, jumanacajj Asiriana reyinacapan amparapata jaltapctas ucanacaru. Jan jumanacajj tucupjjamti nayra awquinacamjama, uqhamarac jilanacamjamasa, jupanacasti nayra awquinacamana Tatit Diosapar jan arcatap laycusti, Tatitojj tucjatäñataquiwa catuyäna, cunjämatï jumanacajj uñjapjjta uqhama. Uca laycu jumanacasti janiy nayra awquinacamjama jan ist'asiri tucupjjamti, Tatitumpejj sumancjjapjjam wasitata suma amtäwiru jupamp mantañataqui, ucatsti jutjjapjjam santuarioparu, jupasti wiñayataquiwa uca santuario yakhachasi. Jumanacasti Tatit Diosamar sirvipjjam, jupasti janiw jumanacataquejj colerascjjaniti. Jumanacatejj Tatitun ucar cutt'anjjapjjäta ucajja, uñisirinacamajja jilanacamaru, wawanacamaru preso catupqui ucanacajja, jupanacatjja qhuyapt'ayasiniwa, ucatsti antutanjjapjjaniwa aca orakeru cutt'aniñapataqui, jumanacan Tatit Diosamasti qhuyapayasirïtap laycu, janiw jumanacarojj apanucupcätamti jumanacatejj jupan ucar cutt'anipjjäta ucajja” sasa. Yatiyirinacasti sarapjjänwa Efraín, Manasés uca orakenaca, marcat marca sarasina, Zabulón oraker puricama. Ucampis jakeinacajja jupanacatjja larusipjjänwa, sawcasipjjaraquïnwa. Ucampis yakhep jakenacajja Aser, Manasés, Zabulón uca tribunacatjja Diosan nayrakatapanjja jisc'aruwa tuct'apjjäna, ucatsti Jerusalenarojj jutapjjänwa. Dios pachparaquiw Judá orakenquir jakenacarojj onjjtayaraquïna reyina, autoridadanacana arunacaparu phokhañataquejja, cunjämtï Tatitojj siscäna uqhamaru. Uqhamawa walja jakenacajj tantachasipjjäna Jerusalén marcana payïri phajjsina, jan levadurani t'ant'anaca fiesta fiestachañataqui. Ucatsti kalltapjjänwa Jerusalenana take altaranaca utjcäna ucanac apakaña, uqhamarac incienso naqhayañatac waquichata chekanacsa, ucatsti Cedrón jawiraruw warantanipjjäna. Payïri phajjsita tunca pusini urunaca sarakataruwa jiwayapjjäna Pascuataqui mä marani orko ovejaru. Ucatsti sacerdotenacasa, levitanacasa jupanac pachpata p'enkasisinjja, k'omachasipjjänwa, ucatjja Tatitun temploparojja uywanacwa apapjjäna naqhata loktäwinaca loktañataqui. Ucatsti jupanacajj lurañanacaparuwa utt'asjjapjjäna, cunjämatï Diosan sirviripa Moisesan leyipana jupanacatac wact'ayatäqui uqhamaru. Levitanacajja wila churapcäna ucwa sacerdotenacajj ch'ajjchsupjjäna. Tantachäwi taypinjja waljaniwa jan k'omachasipcänti, ucatsti levitanacajja uywanacjja jiwayapjjänwa Pascuataqui, qhitinacatejj jan k'omachasipcäna ucanac laycu, Tatitur loktatäpjjañapataqui. Ucataquejja walja jakenacawa tantachasipjjäna Efraín, Manasés, Isacar, uqhamarac Zabulón ucanacasti, Pascuataqui waquichata mank'at mank'apjjañapataqui, ucampis janiw kellkatarjama phokhapcänti, jan k'omachasipjjatap laycu. Ucampis Ezequiasajj jupanac laycujj oracionwa luräna, aqham sasa: “Qhuyapayasiri Tatitu, jumajj perdonam take qhitinacatejj cheka chuymampi jumar thakapctam ucanacaru, nayra awquinacapan Tatit Diosapa, janisa jupanacajj k'omachasipcchi, cunjämtï kollan templojja maycchi uqhamaru ucasa” sasa. Tatitusti Ezequiasan oración mayitaparojj ist'änwa, ucatsti jakenacan juchanacapjja pampachänwa. Uqhamasti israelitanacajj Jerusalenancapcäna ucanacasti pakallk uruwa wali cusisiampi jan levadurani t'ant'a fiesta fiestachapjjäna. Ucatsti sacerdotenacasa, levitanacasa sapüruwa Tatitur yupaychapjjäna, uca wali jayar ist'asiyiri kollana instrumentonacampi Diosar k'ochusina. Ezequiasasti take levitanacarojj: “Waliquiw” saraquïnwa, jupanacan Tatitur sirviñataqui wali suma amtäwipa uñacht'ayapjjatap laycu. Jupanacajj pakallk uru fiestana mank'apjjatapata, uqhamarac sumancäwi loktäwinaca loktatatsa, nayra awquinacapan Tatit Diosapar yupaychapjjatapatsa, take tantachäwiwa amtasipjjäna fiesta lurascañaqui, yakha pakallk urumpi, ucsti wali cusisiampiwa lurapjjäna. Ezequías Judá oraken reyipajj tantachata jakenacarojja churänwa waranka vaca kallunaca, uqhamarac pakallk waranka ovejanaca, ucatsti jilïrinacajja chuymapatjamwa jakenacarojj churapjjaraquïna waranka vaca kallunaca, tunca waranka ovejanaca. Walja sacerdotenacawa k'omachasipjjäna. Take Judá orakenquir jakenacawa cusisipjjäna, uqhamarac sacerdotenacasa, levitanacasa, Israelata take jakenacajj jutapcäna ucanacasa, uqhamarac yakha marcat jutir jakenacajja Israelanquiri orakenacata purinipcäna ucanacasa, jan ucajj Judá orakena jacapcäna ucanacasa. Jerusalén marcanjja wali cusisiñawa utjäna, Israelana David Salomón reyinacan urunacapatpachjja, janiw cunapachasa uqhamajja Jerusalén marcanjja lurascänti. Ucatsti sacerdotenacasa, levitanacasa cayut sayt'atawa jakenacarojj bendicïna; Tatitusti jupanacarojj ist'änwa, ucatsti oracionanacapajja alajjpachcamawa purïna, cawcqhantï kollan Diosajj jacqui ucqhacama. Take ucanaca tucuyatatjja, take israelitanacajj ucancapcäna ucanacasti sarjjapjjänwa Judá orakenquir marcanacaru, jupanacajj jisc'a jisc'wa tucjapjjäna ajjsarata kalanaca, Asera diosan lantinacapsa p'acjapjjänwa, uqhamarac diosanacan santuariopsa allthapipjjäna, take ucanaca tucjacama Judá, Benjamín orakenacana, uqhamarac Efraín, Manasés orakenacansa. Ucatwa israelitanacajj cutt'jjapjjäna marcanacaparcama, sapa maynisa orakeparcama. Ucatjja Ezequiasajj jaljänwa lurapjjañapataqui sacerdotenacaru, levitanacarusa, uqhamata sapa maynisa luräwiparjama nact'ata loktäwinaca loktapjjañapataqui, uqhamarac sumancäwi sacrificionacsa, yuspagarapjjañapataqui, uqhamarac Tatiturus yupaychapjjañapataqui, templo puncunacana sirvipjjañapataqui. Uqhamaraquiw reyejj churäna jupan utjirinacapata alwa, jayp'u nact'ata loktäwi loktañanacataqui, samarañ uruna nact'at loktäwinacataqui, sapa phajjsina kallta urunacapataqui, uqhamarac jach'a fiestanacataqui, cunjämatï kellkatäqui Tatitun leyipana uqhamaru. Uqhamaraquiw Jerusalenan jacapcäna uca jakenacaru säna: Cuna churañanacamatejj wact'apctam ucanacjja churapjjam sacerdotenacaru, levitanacaru, uqhamata jupanacajj take chuymampi lurañaru uchasipjjañapataqui Tatitun leyipar phokhapjjañapataqui, sasa. Ucatsti cunapachatï reyin uca arunacapajj taker yatiyatäna ucqhajja, israelitanacajja waljpachwa churapjjäna yapunacapata sumanacäqui ucanaca: trigo, vino, aceite, misq'i, uqhamarac pampan cunayman achunacapa. Uqhamaraquiw take achunacapata waljpacha tuncat mayäqui ucanacasa apapjjaraquïna. Uqhamaraquiw Israelan jaquir jakenacasa, Judá orakena yakha marcanacan jaquir jakenacasa tuncat mayäqui ucanacjja apanipjjäna vacanacatsa, uqhamarac ovejanacatsa, uqhamarac Tatit Diosapar loktat tuncat mayäqui ucsa. Take ucanacjja muntunanacwa uchapjjäna. Quimsïr phajjsinwa uca yänacjja muntunaña kalltapjjäna, ucatsti tucuyapjjänwa pakallköri phajjsina. Ucatjja cunapachatï Ezequiasasa, autoridadanacasa sarapjjäna cuntï muntunascäna ucanac uñjiri ucqhajja, Tatiturojj bendicipjjänwa, uqhamarac Israel marcaparusa. Ucatsti Ezequiasajj sacerdotenacarusa, levitanacarusa uca muntunanacatjja jilt'anacwa mayïna. Ucatjja Sadoc familiata Azarías sumo sacerdotesti, juparojj sänwa: “Cunapachattï churañanacapa Tatitun temploparu apaniña kalltapjjäna ucqhatjja, waljawa nanacataqui mank'añajj utjawayi, uqhamarusa waljawa jilt'asqui; take acanacawa jilt'asqui, Tatitojj marcaparu bendicitap laycu” sasa. Uqhamätapatsti, Ezequiasajj imaña utanacwa Tatitun templopana lurayäna. Tucuyatäjjepansti, ucaruwa jan armasisa churäwinaca uchapjjäna, tuncat mayäqui uc churapcäna ucanaca, uqhamarac Tatitur loktatäcäna ucanacsa. Ucanaca uñjañapataquisti Conanías sat levitaruwa jilïrita utt'ayapjjäna, uqhamarac Simei jilaparuraqui jupar yanapt'añapataqui. Conanías levitana, uqhamarac Simei jilapana arsutanacaparu phokhasina uñjirinacasti utt'ayatäpjjaraquïnwa Ezequías reyina, uqhamarac Diosan templopanquir Azarías jilïripana, aca chachanaca: Jehiel, Azazías, Nahat, Asael, Jerimot, Jozabad, Eliel, Ismaquías, Mahat, uqhamarac Benaía ucanaca. Inti jalsu tokenquir puncu uñjiri Imna chachan Coré yokap levitasti, Diosar take chuymampi churat ofrendanacata, uñjir uchataraquïnwa, uqhamarac Tatitur churatäqui ucanaca lacjañataqui, uqhamarac Diosar loktatanacäqui ucanacatsa. Coré chacharusti suma phokhañampiwa yanapapjjäna, sacerdotenacan marcanacapana: Edén, Miniamín, Jesúa, Semaías, Amarías, uqhamarac Secanías jupanacan masinacaparu cunatejj jupanacaru wact'qui ucanaca laquirañataqui, cunjämtï luratanacapat wact'qui uqhamaru, jach'arus jisc'arusa, take qhitinacatejj templour jutapcäna sapüru lurañanacapa luriri, phokhañapataqui wact'qui sapa maynisa lurañanacaparjama. Jupanacasti kellkatäpjjañanacapawa waquisïna libronacapana, takeni quimsa maranita amstaru. Sacerdotenacasti familiata kellkatäpjjänwa, uqhamarac levitanacajja pä tunca maranita amstaru, cunjämtï lurañanacapajj phokhañapataqui wact'cäna uqhamaru. Warminacasti take jisc'a wawanacapamppachawa kellkatäpjjäna, yokalla, imilla wawanacasa take jakenaca, jupanacajj lurañanacapatjja Diosar loktatäpjjänwa. Take marcanacanwa chachanacajj wact'ayata utjäna, cunatejj wact'qui ucanaca laquiñataqui Aarón chachan saraker wawanacapat sacerdotenaca taypina take chachanacaru, uqhamarac take levitanacajj kellkatäpcäna, qhitinacatejj sacerdotenacan marcanacapan awatia orakenacana jacapcäna ucanacaruraqui. Ezequiasasti acjja luränwa Judá take marcpachana. Jupan luratanacapasti suma, chekapänwa, uqhamarac Tatit Diosap nayrakatanjja cheka chuymaniraquïnwa. Take cuntï jupajj amtcäna Diosan templopana sirviñataqui, jan ucajj leyinacatsa, mandamientonacatsa luränwa Diosar take chuymampi thaktañataqui, ucatwa jupan luräwipajja asquir saräna. Acanaca khepatsti uqhamarac aqham suma sarañata uñacht'äwitsa, asirianquiri Senaquerib reyipawa purinïna, ucatsti Judá orakeru mantanisinjja nuwasiñataqui waquichata marcanacaruwa muyuntayäna, uca marcanaca catuntasiña amtampi. Ezequiasajj Senaquerib reyin Jerusalenaru nuwiri jutatapa ujasinjja, jisct'asïnwa jakenacana, soldadonacana jilïrinacaparu, ucatsti jupanacarojj sänwa: Marcata ankäjjancqui uca jalsunaca llupantañäni, sasa. Ucatsti jupanacajj: Waliquiwa, sapjjänwa. Ucata walja jakenaca tantachasinjja, take jalsunacwa llupantapjjäna, uqhamarac orak mankhenquiri canalsa, cunapachatï Asirianquiri reyinacajj purinipjjani ucqhajja jan walja umanaca jicjjatapjjañapataqui. Ezequiasasti ch'amañchasïnwa, ucatsti asquichayänwa tucjata perkanaca suma tuct'ayañcama, ucatjja uca perka patjjanacarojja torrenacwa lurayäna, uqhamarac ankäjjana mä perkaraqui. Ucjjarusti nuwasiñataquiwa lurayäna Davidana Marcapana Milo sat chekaru, uqhamarac lurayaraquïna walja lanzanaca, escudonacaraqui. Ucatsti jakenacjjarojja oficialanacwa utt'ayäna, tantachänwa marca mantañana qhusqhachatäquis ucawjana, ucatjja ch'amachänwa, aqham sasa: “¡Ch'amachasipjjam, uqhamarac jan ajjsarapjjamti! Asirianquiri reyin nayrakatapanjja jan ajjsarapjjamti, ni mayjt'asipjjamsa, uqhamarac walja ejercitojj jupamp chica jutapcani ucanacatsa, jiwasanacansti jupanacat sipansa juc'ampi utjatap laycu. Jupasti jakenacan ch'amapampiquiwa, ucampis Tatitu Diosasaw jiwasampïsqui, nuwasïwinacasana jiwasaru yanapt'añapataqui” sasa. Ezequías reyin arunacap ist'asinjja, jakenacajja ch'amañchasipjjänwa. Ucatjja asirianquiri Senaquerib reyejja, Laquis marcaru take ejercitopampi nuwantcäna ucqhawa Jerusalén marcaru mä cawkha oficialanacaparu qhitäna, Judá marcanquir Ezequías reyiru yatiyiri, uqhamarac Jerusalén marcancapcäna uca take jakenacarusa, aqham yatiyäwi: “Asirianquiri Senaquerib reyisti, aqham sasaw sistam: ¿Cunatsa jan ajjsarapcta, Jerusalén marcaru kheparañataquejja jumanacajj muyuntatäpcsta ucasa? Ezequiasatejj sapjjstam: ‘Tatit Diosasaw jupan amparapata khespiyistani’ sasajja, jumanacarojj c'arintasipctamwa, ucatsti jumanacarojj mank'ata, umata jiwarañataquiwa nuct'asipctam. ¿Janiti Ezequiasasti apakayquisti Diosar yupaychaña chekanaca, altaranacsa, ucatjja Judá, Jerusalén orakenquiri jakenacarusa saraqui lurapjjañapataqui Diosar yupaychañataquisa, incienso loktañataquesa mä sapa altaranacjja? ¿Janit jumanacajj yatipctajja nayasa, nayra awquinacajjasa cuntï aca orakenquir yakha marcanacaru lurapcta ucjja? Uca marcanacana diosanacapasti ¿ch'amanïpjjänti nayan amparajjata khispiyañataquejja? Nayra awquinacajjajj tucjapcäna uca marcanacana take diosanacapatjja. ¿Cawquïr diosasa marcaparu ch'amajjata khespiyejja? ¿Cunatsa lup'ipjjta Diosaman khespiyañapjja? Ucampisa jan Ezequiasampi sallkjayasipjjamti, ni suma arunacapampisa; jan jupar iyawsapjjamti, uca marcanacana qhiti diosapasa jan ch'amanïcchi marcaparu khespiyañataqui, nayan ch'amajjata uqhamarac nayra awquinacajjatsa ucajja. Ucatsa juc'ampiwa jumanacan Diosamajja ch'amajjatjja janiw khespiyapcätamti” sasa. Asirianquiri reyin oficialanacapajja ucanacwa arsupjjäna, uqhamarac ucatsa juc'ampinacampwa sapjjaraquïna Tatit Dios toke, uqhamarac Ezequías sirviripataquisa. Senaquerib reyejj ucjjarojj cartanacwa kellkäna Israelan Tatit Diosapar jisc'achasa, ucanacansti Tatit contrajj sänwa: “Cunjämatï aca orakena yakha marcanacan diosanacapajj ch'amajjata jan khespiycänjja, uqhamaraquiw Ezequiasan Diosapajj nayan ch'amajjata jan khespiycaraquiniti” sasa. Senaquerib reyin oficialanacapajja Jerusalenanquiri jakenacajj perka patanacancasipcäna ucanacarojja, jach'atwa arnakapjjäna sustjañataqui hebreo aruta, uqhamarac ajjsaraña churañataqui, uqhamata marcaru catuntañataqui. Jupanacasti Jerusalenanquiri Diosatjja, parlapjjänwa aca orakenquir yakha marcanacana jaken lurat diosanacapatjamaraqui. Uqham ujasisinsti, Ezequías reyimpi, Amoz chachan Isaías yokap profetampisti, oracionwa lurapjjäna alajjpachata yanapa mayisina. Ucatsti Tatitojj mä ángel qhitanïna ucatsti tucjänwa take soldadonacaru, capitananacaru, uqhamarac asirianquiri reyin campamentopana jilïrinacaparusa. Ucatsti Senaquerib reyejj wali p'enkasiñampi phokt'atawa orakeparu cutt'awayjjäna. Ucatjja cunapachatï diosapana temploparu mantcäna ucqhawa jupan pachpa yokanacapajj jupar jiwayapjjäna. Uqhamawa Tatitojj Ezequiasaru khespiyäna, Jerusalenanquiri jakenacarusa, Asirianquiri Senaquerib reyin ch'amapata, uqhamarac mayninacan ch'amapatsa, ucatsti suman sarnakañwa churäna take marcanacampi. Ucatjja waljaniwa Jerusalenaru Tatitutaqui ofrenda apapjjäna, uqhamarac wali jila alani churäwinacsa apapjjäna Judá oraken Ezequías reyitaquisa. Ucqhat qhuysarusti jupan jach'a cancañapajja juc'ampiwa jiljjatäna yakha marcanacan nayrakatapana. Qhä urunacanjja Ezequiasajj wali usutawa jicjjatasïna, ucampis Tatituruw oracionan mayisïna, ucatsti Tatitojj mä muspharcaña unañchäwi tokew mayitapar churäna. Ucampis Ezequiasajj asqui catokcasasa janiw yuspagara chuymanïcänti, jan ucasti jach'a jach'aw tucüna, uca laycuwa Tatitojj jupataqui colerasïna, uqhamarac Judá, Jerusalén ucanacataquisa. Ucampis Ezequiasajj jach'a jach'a tuccasinsa jupajj jisc'aruw tucüna Diosan nayrakatapana, uca pachparaquiw Jerusalenanquir jakenacasa lurapjjaraquïna. Ucatsti Tatitojj Ezequiasan jacäwipanjja janiw colerasiñapjja jupanacjjaru apayancänti. Ezequiasajj wali kamirïnwa, uqhamarac wali jach'achataraquïnwa, ucatsti jupajj apthapïnwa walja kollke, kori, suma muncaña kalanaca, suma k'apquir perfume kollanaca, escudonaca, uqhamarac take casta wali jila alan yänacaraqui. Ucjjarusti imaña utanacwa lurayäna grano, vino, aceite ucanac imañataqui, uqhamaraquiw lurayäna utanaca take casta jach'a uywanacataqui, uqhamarac uyunaca tama uywanacataqui. Ucjjarusti marcanacwa lurayäna, uqhamaraquiw jupan utjäna walja jach'a uywanaca, jisc'a uywanacaraqui, Diosajj jupar walja yänaca apayatap laycu. Ezequiasaraquiwa uman mistuapjja llupantayaraquïna, Gihón chekanquir uma jalsüqui uca patäjjata, ucatsti jupaw jist'jayaraquïna aynach tokeru, Davidan Marcapata inti jalanta tokeru. Uqhamawa Ezequiasana cuntï amtcäna ucanacajja asquiru sararapïna. Cunapachatï babilonianquiri autoridadanacajj qhitanaca qhitancäna, marcan cuna lurasïwinacatejj lurascäna ucanac yatjjatiri ucqhajja, Diosajj Ezequiasarojj sapacwa jaytäna jupar yant'añataqui, uqhamarac chuyma mankhena lup'ïwipa ut'añataquiraqui. Ezequiasan ucat ucjjar sarnakäwipajja, uqhamarac Dios chuyma luräwinacapasa kellkatawa, Amoz chachan Isaías yokap profetan jutiri urunacata kellkata libropana, uqhamarac Judá, Israel ucanacanquir reyinacan libropanaraqui. Cunapachatï Ezequiasajj jiwjjäna ucqhajja, imt'jjapjjänwa Davidana familiapana imäwip patäjjaru. Jupan jiwjjataparusti jach'a cancañampiw aruntapjjäna Judá orakenquir take jakenaca, uqhamarac Jerusalenanquir jakenacasa; ucatsti jupa lantejja Manasés yokapaw apnakjjäna. Manasés ucajj cunapachatï tunca payan maranïcäna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja pheska tunca pheskan maraw apnakäna. Ucampis jupan luräwinacapajja jan walïnwa Tatitun nayrakatapana, jupasti luränwa Tatitojj israelitanacan nayrakatapata ajjtcaña luräwinacani marcanacaru jakenuccäna, uca pachpa luräwinaca. Jupasti Ezequías awquipajj tucjaycäna uca yakha diosanacan santuario utanacapwa wasitat lurayäna; jupasti altaranacwa lurayäna Baal diosan lantinacapataqui, uqhamaraquiw Asera diosanac lurayaraquïna. Ucjjarusti jupajj yupaychänwa, uqhamaraquiw quillt'asiraquïna alajjpachanquir warawaranacaru, ucatsti Tatitun templopanjja altaranacwa lurayäna, uca toketsti Tatitojj sänwa: “Jerusalenanjja sutejjajj wiñayataquiw ucancani” sasa. Ucjjaru yakha altaranacjja Tatitun templopana paypacha uta ankäjjanacaparuwa lurayäna, ucatsti ucanacjja alajjpachanquir take warawaranacaruwa loktäna. Ucjjarusti wawanacaparuwa sacrificiot loktasina naqhantayäna Ben-hinom valle sat chekana, ajayunacaru jisct'asisin yupaychäna, ucatsti utt'ayänwa ch'amacaninaca, ajayunacampi parlañanaca, uqhamarac laykasiñanaca. Tatitun nayrakatapanjja luräwinacapajja sinti jan walinacänwa, Tatitun colerasiñapa sartayañcama. Ucjjarusti Tatitun templopana c'ari diosana uñnakapa luraycäna ucwa uchayäna, uca toketsti Diosajj Davidarojj ewjjänwa, uqhamarac Salomón yokaparusa, aqham sasa: “Israelana take tribupata ajlliscta, uca Jerusalenanquiri templonwa sutejjajj wiñayataqui ucancani. Ucatsti israelitanacarojj janiw wasitat jakonuccäti cawqha orakerutejj nayra awquinacaparu churcta ucatjja, jupanacatejj phokhapjjani, lurapjjaraquini take cunanactejj ewjjawaycta, uqhamarac take yatichäwinacsa, leyinacajjsa lurañanacsa churawaycta Moisés toke ucanacaru ucajja” sasa. Manasés reyejj jan wali thaquiruwa maysaru saranucuyäna Judá orakenquir jakenacaru, uqhamarac Jerusalenanquiri jakenacarusa, Tatitojj israelitanacan nayrakatapana tucjcäna uca marcanacana luräwinacapatsa juc'ampi jan walinaca lurayasa. Tatitusti Manasés reyirojj parlänwa, uqhamarac marcaparusa, ucampis janiw jupar ist'apcänti. Ucatwa Tatitojj jupanacataquejj jutayäna asirianquiri reyin ejercitopana jilïrinacaparu, jupanacasti Manasés reyirojj ganchompiw catuntayäna, ucatjja bronceta lurat cadenanacampi ach'antasawa preso Babiloniaru apapjjäna. Ucatsti cunapachatï wali t'akhesiana jicjjatascäna ucqhajja, Tatit Diosaparuwa art'asïna, ucatsti nayra awquinacapan Diosap nayrakatanjja walipuniwa jisc'aru tuct'äna. Ucatjja cunapachatï Diosat uracionan mayisïna ucqhajja, Diosajj juparojj ist'änwa, uqhamarac achict'asitanacapsa, ucatsti Jerusalenaruwa cuttayanjjäna, reinopata wastat apnakjjañapataqui. Ucatwa Manasés reyejj amuyäna Tatitojj Diosatapa. Ucat ucjjarusti, Manasés reyejj Davidan Marcapan perkapwa lurayäna Gihón ucqhata inti jalanta tokeru, uca perkasti jawir cheka pasasinjja Chawllanacana Puncupa sat chekacamawa purïna, ucatsti Ofel tokwa muyuntanïna. Uca perksti wali altwa luräna. Uqhamaraquiw Judá orakena nuwasiñataqui lurat take marcanacjjaru utt'ayäna ejercitonquir jilïrinaca. Ucjjarojj Tatitun templopatjja apakayaraquïnwa yakha marcanacanquiri diosanacaru, uqhamarac uca diosarusa, kollu patanquir templotwa apakayaraquïna c'ari diosanacataqui take altaranaca luraycäna ucanaca, uqhamarac Jerusalenatsa, ucatsti marcat ankäjjaruwa jakonucuyäna. Ucatjja Tatitun altarapwa asquichayäna, uca altaranjja sumancäwi sacrificionacwa loktayäna, uqhamarac yuspagaraña ofrendanacaraqui, ucatsti Judá orakenquir jakenacarusti Israelan Tatit Diosaparuw yupaychayäna. Ucampis jakenacajja loktäwinacapjja loktasipcaquïnwa yakha diosanacatac lurat altaranacana, jupanacajj Tatit Diosaparus loktasipcchïna ucasa. Manasés reyin ucat ucjjar sarnakäwipasa, Diosar oracionan mayisitapasa, uqhamarac profetanacasa Israelan Tatit Diosapan sutiparu khanachcäna ucanacasa Israelanquiri reyinacan crónicas libropana kellkatawa. Jupan oración luratapasa, uqhamarac catokatapasa, jucha luratanacapatsa, jan sum saratanacapatsa, cawqhanacarutejj yakha diosanacataqui santuario utanaca luraycäna ucanacatsa, Asera diosanaca uchayatapatsa, uqhamarac diosanac uchayatapatsa janïra Diosapatac jisc'ar tuct'cäna ucqha, profetanacapan sarnakäwipar kellkatawa. Cunapachatï jupajj jiwjjäna ucqhajja, palaciopan pankar yapuparuw imt'jjapjjäna. Ucatsti jupa lantejj Amón yokapawa apnakjjäna. Amón ucajj cunapachatï pä tunca payan maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalén marcanjja pä maraw apnakäna. Ucampis jupan luräwinacapajja jan walïnwa Tatitun nayrakatapana, Manasés awquipanjama. Jupasti Manasés awquipajj yakha diosanac luraycäna ucanacaruw sacrificionaca loktäna uqhamarac yupaycharaquïna. Ucampis jupajj janiw Tatitun nayrakatapana jisc'ar tuct'cänti Manasés awquipjama, jan ucasti juc'ampiw juch luräna. Jupan sirviri oficialanacapajj jupataqui jan wali amtasinjja, palaciopanwa jiwayapjjäna. Ucampis marcanquir jakenacajja jiwayapjjaraquïnwa Amón reyitaqui ñankha amtirinacaru, ucatsti jupa lantejja Josías yokaparuwa reyit utt'ayapjjaraquïna. Josiasajj cunapachatï quimsakallko maranïna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti Jerusalenanjja jupajj quimsa tunca mayani maraw apnakäna. Josías reyin luratanacapajja chekapänwa Tatitun nayrakatapana, jupasti nayra David awquipana sarnakäwiparuw arcäna, jan ucata cawcsarusa sarakasa. Quimsakallko mara apnakascäna ucqhasti jupajj waynäscänwa, ucqharaquiwa nayra David awquipana Diosapar thaktäna. Cunapachatï tunca payan mara apnakascäna ucqhawa Judá orakeru k'omachayäna, uqhamarac Jerusalén marcarusa yakha diosanacan santuario utanacapata, Asera diosan lantinacapatsa, yakha diosanacatsa, uqhamarac hierrot umatatayasa lurat lantinacatsa. Jupan nayrakatapanwa tucjapjjäna Baal diosan take casta lantinacapan altaranacapa, ucatsti tucjayänwa incienso naqhayañatac uca patjjaru lurayatäcäna uca altaranaca. Uqhamaraquiw jisc'a jisc'a tucjayäna Asera diosan lantinacapa, yakha diosanaca, uqhamarac hierrot lurat c'ari diosanaca, ucanaca lak'a tucuyasinjja willjjatayänwa qhitinacatejj ucanacar sacrificionaca loktapcäna ucanacan jiwat amayanacapjjaru. Ucjjarusti sacerdotenacana ch'aqhanacapwa uca altaranac patjjaru naqhantayäna, uqhamaw Judá orakeru uqhamarac Jerusalenarusa k'omachäna. Uca pachparaquiw luraraquïna Manasés, Efraín, Simeón ucanacanquir marcanacampejja, uqhamarac Neftalí ucanquir take marcanacapan plazanacapana. Tucjayänwa altaranacapa, Asera diosan lantinacapa, c'ari diosanacaru lak'a tucuyacama, ucatsti take Israel orakpachanjja tucjayänwa inciensotaqui lurat take altaranaca. Ucatsti Jerusalenaruw cutt'anjjäna. Josiasajj tunca quimsakallkoni mara apnakcäna, take marcsa, uqhamarac templo k'omachcäna uca pasatatjja, jupajj Azalía chachan Safán yokaparuw qhitäna, marcanquiri Amasías jilïriru, Joacaz chachan Joa yokapa kellkeriparuraqui, Tatit Diosapan templopa asquichayañapataqui. Jupanacasti Hilcías sumo sacerdoten ucaruw sarapjjäna ucatsti Diosan templopataqui kollke apapcäna ucwa jupar churapjjäna, puncu uñjiri levitanacajj apthapipcäna Manasés, Efraín orakenacana, Israelana kheparapcäna uca jakenacata, uca pachparaqui Judá, Benjamín orakenquirinacatsa, uqhamarac Jerusalenan utjir jakenacatsa. Ucatjja Tatitun templopa lurayañana sarayirinacäpqui ucanacaruw churapjjäna, jupanacajj templo asquichapqui ucanacaru pagapjjañapataqui. Kollkjja churapjjänwa carpinteronacaru, uqhamaraqui luraya sarayapqui ucanacaru ch'iyat kalanaca alapjjañapataqui, uqhamarac madera armazonanacataqui, viganaca, Judá marcanquir reyinacajj tucjata jaytapcäna ucanac asquichapjjañapataqui. Tatitun temploparu kollke apatäcäna ucanacata kollke apsupcäna ucqhajja, Hilcías sumo sacerdotejja jicjjatänwa Moisés toke churatäcäna uca Tatitun leyi libropa. Ucat ucspachaw Safán sat kellkeriru yatiyäna leyi libro Tatitun templopana jicjjatatapata; ucasti Safán chacharuw uca librjja catuyjjäna, jupasti reyin ucaruw apäna, uca toketa yatiyasinaraqui, aqham sasa: —Juma reyin sirvirinacamasti lurasipquiwa take cunanactejj lurapjjañapataqui churatäqui ucanaca. Temploncqui uca kollkenacjja umatatayapjjewa, ucatsti jupanacajj lurañana sarayapqui ucanacaruwa catuyapjje, uqhamarac uca lurañanaca catuyatäpqui ucanacaruraqui. Uqhamaraquiw Safán chachajj reyir yatiyaraquïna Hilcías sumo sacerdotejj mä libro churcäna ucata, ucatsti jupajj reyitaquiw uca librot leet'arapïna. Reyisti ley arunaca ist'asinjja, isipwa ch'iyanokasïna, ucat ucapachawa qhitanucüna Hilcías sumo sacerdoteru, Safán chachan Ahicam yokaparu, Micaías chachan Abdón yokaparu, Safán sat kellkeriru, uqhamarac reyin Asaías oficialaparusa, aqham sasa: —Tatitun ucar jisct'iri sarapjjam nayataqui, uqhamarac Israelana, Judá orakena jilt'apqui uca jakenacataquiraqui, aca librojj jicjjatasqui ucan camsañtï munqui uc yatiñataqui. Tatitojj jiwasanacataqui coleratäpachawa, nayra awquinacasajj Tatitun arunacaparu jan ist'atapata, uqhamarac take cunanacatejj aca libruna kellkatäqui ucana jan phokhasitapata. Hilcías sumo sacerdotempi, uqhamarac qhitinacarutejj reyejj qhitcäna ucanacasti sarapjjänwa, khepa urunacat khanañchiri Hulda sat warmimpi jiquisiri, jupasti Ticva chachan Salum yokapan warmipänwa, uqhamarac jupajj templon isinaca uñjiri Harhas chachan allchhiparaquïnwa. Hulda sat warmisti Jerusalenana payïri tama utanac taypinwa jacäna, cunapachatï jupar parlapjjäna ucqhasti, jupajj aqham sänwa: —Aqham siw Israelan Tatit Diosapajja: ‘Qhititï jisct'iri qhitanipctam ucarusti, aqham sapjjam: Naya, Tatitusti sistwa: Nayajj aca chekarojja mä jach'a jan walt'añwa jutayäjja, uqhamarac jakenacapjjarusa, cunjämtï Judá marcanquir reyin nayrakatapana leet'apcta uca librona maldicionanacajj kellkatäqui uqhamaru. Jupanacasti nayarojj apanucupjjetuwa, uqhamarac yakha diosanacaruwa incienso naqhayapjje, uqhamata nayar colerayasa take luratanacapampi. Ucatwa nayajj colerasta aca chekataquejja, ucatsti colerajjajj janiw saraktcaniti.’ Uqhamasti Judá marcanquir reyirojj sapjjamaya, qhititejj Tatitur jisct'añataqui qhitanipctam ucaru: Israelanquir Tatit Diosapajj saraquiwa: ‘Cuntï ist'cta uca arunacar jaysatamatjja, chuymamsa ch'alljjtayasitamata, nayataquejja jisc'ar tucutamata, aca chekataquisa, uqhamarac jakenacap toke arsutajja ist'asinjja; nayan nayrakatajjansa jisc'ar tucutamata, isimsa ch'iyanokasitamata, uqhamarac nayan nayrakatajjana jachatamatsa, nayasti jumarojj ist'aracsmawa. Naya Tatituw ucjja jumarojj sisma. Nayajj sumana jiwjjañamwa waquichä, uqhamarac nayra awquinacamampisa jiquisjjañamataqui, janiw jumajj uñjcätati cuna jan walt'añanactï aca chekaru, jakenacapjjarusa apayancä ucanacjja’ —sasa. Reyin qhitatanacapasti cutt'anjjapjjänwa aca arunaca jupar yatiyjjañataqui. Ucatsti reyejj qhitänwa Judá orakenquiri, Jerusalenanquiri awquinacaru jawsanipjjañapataqui tantachasipjjañapataqui. Ucatjja reyejj Tatitun temploparuw saräna, uqhamarac Judá orakenquir jakenacasa, Jerusalenanquirinacasa, sacerdotenacasa, levitanacasa, uqhamarac take marcpachata, jisc'at jach'acamaw sarapjjäna. Ucanwa reyejj wali jach'ata leet'äna cawquïr sumancäwi librotejj Tatitun templopana jicjjatascäna ucata, take cunanactejj ucan sisqui ucanaca. Ucatsti reyejj templon pilaranacap jac'anwa sayt'asïna, ucat jupajj Tatitun nayrakatapanjja arsusïnwa jupar jaysañataqui, cheka chuymampi suma phokhañataqui mandamiento arunacaparu, ewjjanacaparu, leyinacaparusa, uqhamarac librona kellkatäqui uca sumar mantäwi arunacapar phokhañataquisa. Ucatsti reyejj Jerusalenanquiri take jakenacaparusa, uqhamarac Benjamín orakenquirita ucancapcäna ucanacarusa nayra awquinacapan Diosapampi, sumancäwir mantata arunacaru phokhapjjañapataquiw arsuyäna. Josías reyisti israelitanacan take orakepatjja, ajjtcaña luräwinacjja takwa apakayäna, Israelpachana take utjiri jakenacaparusti Tatit Diosaparuwa yupaychayaraquïna. Jupan jacañapcamasti janiw nayra awquinacapan Tatit Diosapat sarakapcänti. Josías reyejj Jerusalenanwa Pascua fiesta luräna Tatitur jach'achasina: marana kallta phajjsita tunca pusini uru sarakatarojja mä maran orko ovejwa loktayaraquïna fiesta lurañataqui. Sacerdotenacarusti sirviña lurañanacaparuwa utt'ayäna, ucatsti ch'amachänwa Tatitun templopana luräwinacapa phokhapjjañapataqui. Ucjjarusti Levitanacarojja, qhitinacatejj take Israelpachana yatichirïpcäna, uqhamarac Tatitutaqui yakhachatäpcäna ucanacarojja aqham lurañanacwa churäna: “Kollana arcjja uchapjjam temploru, Davidana Salomón yokap Israelan reyipajj lurayqui ucaru. Janiw callachinacamarojj apnakcjjapjjätati. Jichhasti jumanacajj Tatit Diosamar sirviñaru uchasjjapjjam, Tatitun Israel marcapar sirviñaruraqui. Jumanacajj sum waquicht'asipjjam familiata, phokhañataqui, cunjämatï Israelan David reyimp, uqhamarac Salomón yokapamp kellkata jaytcäna uqhamaru. Jumanacajj santuario utana kheparapjjam mayni israelita jilanacaman familianacapa lanti, sapa tama familianacatjja mä tama levitanacaraqui. Pascua fiestataqui mä maran orko oveja jiwayasin loktapjjam, ucatsti k'omachasipjjaraquim, uqhamarac cunatejj waquisqui uca waquichapjjam, uqhamata jilanacamajj phokhapjjañapataqui cuntï Tatitojj ewjjawayqui Moisés toke uca” sasa. Ucatjja Josías reyejj jupan uywapatwa churäna, marcancapqui uca take jakenacaru Pascua fiesta lurañataqui: mä maran orko ovejanaca, cabritonaca ucanacajj takpachajja quimsa tunca warankänwa, uqhamarac ucjjarojj churäna quimsa waranka vaca kallunaca. Uqhamaraquiw reyin jilïri yanapirinacapajj jakenacaru chuymapatjama churäwinaca churapjjäna, sacerdotenacaru, levitanacaru. Uqhamaraquiw Diosan templopa uñjirinacäpcäna uca Hilcías, Zacarías, Jehiel ucanacajj sacerdotenacaru churapjjaraquïna pä waranka sojjta patacani uywanaca Pascua fiesta lurañataqui, uqhamarac quimsa pataca vaca kallunacampi. Conanías chachasti, Semaías, Natanael masinacapampejja, uqhamarac Hasabaías, Jehiel, Josabad levitanacan jilïrinacapasti churapjjaraquïnwa sacerdotenacarojja, pheska waranka uywanaca Pascua fiesta lurañataqui, uqhamarac pheska pataca vaca kallunacampi. Uqhama fiesta lurañataqui waquichatätapatjja, sacerdotenacajj luräwinacapanwa jicjjatasjjapjjäna, uqhamarac levitanacasa waquichasipjjaraquïna phokhañataqui, cunjämatï reyejj siscäna uqhamaru. Ucatsti uywanacjja jiwayasin loktapjjäna Pascuataqui, levitanacasti uywanacwa qharirasipcäna, sacerdotenacasti cuna wilanactejj levitanacajj pasayapcäna ucanacampiraquiw altararu ch'ajjch'uquipasipcaraquïna. Ucatsti liq'inacjja apakapjjänwa naqhantayatäjjañapataqui, cawkhanitejj marcan familianacapajj utjcäna uqhamaru Tatitur loktapjjañapataqui, cunjämatï Moisesan libropana kellkatäcäna uqhamaru; uca pachparaquiw vaca kallunacsa qharinucupjjäna. Ucjjarusti uywanacan aychapjja cancantjjapjjänwa Pascua fiesta lurañataqui, cunjämatï kellkatäqui uqhamaru ucat ucjjar kollana ofrendanacjja phuqhunacaru, calderonacaru, sartenanacaruw phayapjjäna, ucatjja mäqhiwa take jakenacaru laquirapjjäna. Ucjjarusti levitanacajj wact'ayapjjaraquïnwa cunatejj jupanacaru wact'cäna ucanaca, uqhamarac sacerdotenacataquisa, Aarón chachat saraker sacerdotenacasti, wali lurañanacanïnwa arumcama nact'ata liq'inaca loktañanacampi uca laycu. Ucatwa levitanacajja waquichapjjäna cunatejj jupanacarusa, Aarón chachat saraker sacerdotenacarus wact'cäna ucanacjja. Ucatjja k'ochurinacatjja, qhitinacatejj Asaf chachat sarakeripäpcäna ucanacasti lurañanacapanwa jicjjatasipjjaraquïna, cunjämatï David, Asaf, Hemán, uqhamarac reyin Jedutún profetapasa waquichcäna uqhamaru. Puncu uñjirinacasti puncunacapanaracwa jicjjatasipjjäna; janiraquiw qhitisa lurañanacapjja apanucupjjañapäcänti, jupanacataquejj levita masinacapajj cunatejj jupanacar loktäwita wact'qui ucanacjja waquichasipcaraquïnwa. Uqhamawa qhä urunjja wact'ayasïna Tatitur take sirviñanacajja, Pascua fiesta lurañataqui, uqhamarac Tatitun altarapana nact'ata loktäwinaca loktañataqui, cunjämatï Josías reyejj siscäna uqhamaru. Israelitanacajj ucancapcäna ucanacasti Pascua fiestjja lurapjjänwa, uqhamarac pakallk uru jan levaduran t'ant'a mank'asaraqui. Israel marcanjja janipuniw cunapachas uqham Pascua fiestajj lurascänti, Samuel profetan urunacapatjja. Israelan reyinacap taypinjja janiw qhitisa Pascua fiestjja lurcänti, cunjämtï Josías reyejj sacerdotenacampi, levitanacampi, Judá orakenquir jakenacampi uqhamarac Israel marcat ucancapcäna, Jerusalenatsa ucanacampi Pascua fiesta lurcäna uqhamjja. Pascua fiestasti lurasïnwa cunapachatï Josías reyejj tunca quimsakallkoni mara apnakcäna ucqha. Uca khepatsti, cunapachatï Josías reyejj templo asquichaña tucuyjjäna ucqhasti, Egiptonquir Necao sat reyipaw Eufrates sat jawir toker jutantäna Carquemis chekana nuwasiñataqui. Josías reyisti jupar jicjjatiriw saräna. Ucampis Necao reyejj qhitanacwa qhitäna aqham saniñapataqui: “Judá orakenquiri rey, jan nayampi nuwasirejj jutistati. Jichhamänjja janiw nayajj jumampi nuwasir jutcti, jan ucasti yakha marcampi nuwasiana jicjjatasta. Diosaw nayarojj: Mäqui saram, sasa situ. Uqhamasti juman asquimataquejja, jan Dios contra tucumti, Diosajj nayampiwa, uqhamat jupajj jan jumar tucjcätamti” sasa. Ucampis Josías reyejj janiw khepar jittcänti, jan ucasti jupampi nuwasiñjja munapunïnwa, Necao reyin arunacapar jan ist'asina, ucasti Dios pachpatwa jutascäna. Uqhamasti jupajj nuwasiaruwa mantäna Meguido sat vallena, arcompi flecht'irinacasti Josías reyiruwa flecht'apjjäna. Ucatjja reyejj oficialanacaparojj sänwa: “¡Acqhata apsjjapjjeta! sinti usuchjatäjjtwa” sasa. Oficialanacapasti nuwasiñ carrotjja apsjjapjjänwa, ucatjja payïri carropajj jupan utjcäna ucatwa Jerusalenaru apjjapjjäna, ucanaracwa jiwjjaraquïna. Juparusti nayra awquinacapan imäwiparuw imt'jjapjjäna. Josías reyin jiwjjatapatsti jachapjjänwa take Judá orakenquir jakenaca, uqhamarac Jerusalenanquir jakenacasa. Jeremiasasti jupar jach'achañataquejja mä k'ochu arunacwa imäwipataqui waquicht'äna. Jichhürcamawa k'ochurinacajja chachatsa warmitsa Josiasatjja amtasipcaqui imäwitaqui k'ochunacapana. Aca k'ochunacsti Israel marcanjja k'ochusipcaquiwa, ucatsti ucanacajja kellkatawa k'ochunacajja waquichatäqui ucana. Ucat ucjjar Josías reyin sarnakäwipasa, Dios chuyma luräwinacapasa, cunjämatï Tatitun libropana kellkatäqui uqhamaru, uqhamarac luräwinacapasa kalltata tucuycamajja Israel, uqhamarac Judá reyinacan libropana kellkatawa. Marcanquir jakesti Josías reyin Joacaz yokapar jicjjatasinjja reyitwa utt'ayapjjäna Jerusalén marcana awquip lanti. Cunapachatï Joacazajj apnakañ kalltcäna ucqhajja pä tunca quimsani maranïnwa, ucatsti Jerusalenanjja quimsa phajjsiwa apnakäna. Egiptonquir reyiwa Jerusalenanjja tronota apakäna, ucatsti marcatjja mayïnwa impuesto pagapjjañapa quimsa waranka quimsa patacani kilo kollke, uqhamarac quimsa tunca quimsani kilo koriraqui. Ucjjarusti egiptonquir reyejj mä reywa utt'ayäna Judá, Jerusalenjjaru Joacaz reyin Eliaquim jilaparu, sutipjja jakoquipänwa Joacim sutimpiw uchäna. Ucatjja Necao reyejj Joacaz jilaparu catusinjja Egiptoruwa apjjäna. Joacim reyejj cunapachatï pä tunca pheskan maranïna ucqhawa apnakaña kalltäna, ucatsti Jerusalenanjja tunca mayan maraw apnakäna. Ucampis jupan luratanacapasti jan walinacänwa Tatit Diosapan nayrakatapana. Babilonianquir Nabucodonosor reyiwa jutasina broncet lurat cadenanacampi ñach'antäna Babiloniaru apañataqui. Nabucodonosor reyisti Tatitun templopatjja mä chicat yänacapwa Babiloniaru apasïna, ucatsti Babilonianjja temploparuwa uchäna. Ucat ucjjar Joacim reyin sarnakäwipajja ajjtcaña luräwinaca luratapasa, uqhamarac cunatejj lurascäna ucanacajja kellkatawa Israel, uqhamarac Judá ucanacanquir reyinacan libropana. Ucatsti jupa lantejja Joaquín yokapaw apnakjjaraquïna. Joaquín reyejj cunapachatï tunca quimsakallkoni maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalenanjja apnakänwa quimsa phajjsi tunca uruni. Ucampis jupan luräwinacapajja jan walinacänwa Tatitun nayrakatapana. Nabucodonosor reyisti uca pachpa marana jallupachawa qhitanïna Babiloniaru jupar apañapataqui, Tatitun templopan jila alani yänacampi chica. Ucatsti Judá, Jerusalén ucanacjjarusti Sedequías chacharuw reyit utt'äyawayäna, jupasti Joaquín reyin familiapänwa. Sedequiasasti cunapachatï pä tunca mayan maranïna ucqhawa apnakañ kalltäna, ucatsti Jerusalenjja tunca mayan maraw apnakäna. Ucampis jupan luratanacapasti jan walinacänwa Tatit Diosapan nayrakatapana. Jupasti Dios toketa parlir Jeremías profeta nayrakatapanjja janiw jisc'ar tucuñ muncänti. Uqhamarusa Nabucodonosor reyitaquiw sayt'asïna, juparusti Dios laycuw juramento lurayäna jupampïñapataqui, ucatsti munañapampejja janiw Israelana Tatit Diosapar cuttañjja muncänti. Uqhamaraquiw Judá orakenquir jilïrinacasa, sacerdotenacasa, uqhamarac jakenacasa juc'amp jan walinaca lurapjjäna, jucharar marcanacan ajjtcaña luräwinacapa lurasina, uqhamarac Tatitun templopa taquichasina, cuntejj Tatitojj Jerusalenan santuario ajlliscäna uca. Nayra awquinacapan Tatit Diosapasti, niya ucqhat niya ucqhatwa ewjja arunaca apayanïna qhitanacap toke, Tatitojj marcapatsa, jaccäna uca chekatsa qhuyapayasitap laycu. Ucampis jupanacajj larusipjjänwa Diosan qhitanacapatjja, yatiyäwinacapjja jisc'achapjjänwa, uqhamarac profetanacapatsa sawcasipjjäna, Tatitun colerapajj marcapataqui tucusjjänwa, khespiyasiajj janiw cunjämatsa utjcjjänti. Ucatsti Tatitojj jupanac tokejj jutantayänwa caldeonacan reyiparu, templo pachparuwa waynanacarojja cuchillompi jiwarayäna, janiw qhititsa qhuyapt'ayascänti waynanacatsa, tawakonacatsa, awquinacatsa, cojonacatsa. Takeniruwa Tatitojj amparaparcama catuyäna. Diosan templopanquiri take yänacsa, jach'sa, jisc'sa takwa apasïna, uqhamarac templona imatäcäna ucanacsa, reyinquïrsa, uqhamarac yanapirinacapanquïrsa takwa apasïna Babiloniaru caldeonacan reyipajja. Ucjjarusti Diosan templopjja phichhantapjjänwa, Jerusalenan perkanacapsa tincjayapjjänwa, palacionacaparusa ninampiw phichhantapjjäna, ucatsti takwa tucjapjjäna cunatejj wali jila alanïcänsa ucana. Jiwarayañata jilt'irinacjja Babiloniaruwa apayäna, ucansti jupan esclavonacapawa tucupjjäna, uqhamarac wawanacapasa imperio persa tucuñapcama, phokhasiñapataqui cunatejj Diosajj Jeremías profetap toke siscäna uqhamaru. Uqhamawa marcajj samarañapäna suma cusisiñana; uqhamatwa samaräna tucjatäcäna uca maranacana, pakallk tunca mara pasañapcama. Persia marcanquiri Ciro reyina kallta marana, Tatitun arupajj Jeremías toke parlatäcäna uca phokhasiñapataquejja, Tatitojj Ciro reyiruwa amtayäna take reinopana yatiyasiñapataqui, aru tokesa, kellkata tokesa, aca arsüwi arunaca: “Persianquiri Ciro reyejj aca arunacwa arsu: Alajjpachanquir Tatit Diosawa amparajjaru catuyitu, aca orakenquir take marcanaca, uqhamaraquiwa parlitu Jerusalenana mä templo lurayañataqui, ucasti Judá orakenwa jicjjatasi. Uqhamasti qhitinacatejj jumanacata Tatitun marcapancapjjerïcta ucanacarojja, Tatit Dios yanappan, uqhamarac ucar sarjjaracpan” sasa. Cunapachatï Persianquiri Ciro sat reyejj mä mara reinascäna, uqhamarac Tatitun arupajj Jeremías profeta toke parlatäcäna uca phokhasiñapataqui, ucqhawa Tatitojj Ciro sat reyiru ch'amañchäna take reinopana yatiyatäñapataqui aru toksa kellkata toksa aca arsut'äwi: “Persianquiri Ciro reyejj acanacwa arsu: ‘Alajjpachanquiri Tatitu Diosawa amparajjaru aca orakenquir take marcanaca catuyitu, ucatsti saraquituwa Jerusalenan mä templo lurayañajjataqui, ucasti Judá orakenwa jicjjatasi. Uqhamasti jumanac taypina qhitinacatejj Tatitun marcapanquirïpcta ucanacarojja Dios yanappan, ucatsti sarjjaracpan Judá orakenquir Jerusalén marcaru Tatitun templopa luriri, jupasti Israelan Diosapawa, Jerusalén marcanaracwa jacaraqui. Ucatsti take qhitinacatejj cawqha chekansa kheparqui ucanacarusti, uca chekan jaquir jakenacajj yanapt'apjjpan kollkempi, korimpi, yänacampi, uqhamarac uywanacampisa, ucjjarusti ofrendanacampiraqui yanapt'apjjaracpan Jerusalenanquir Diosan templopataqui’ ” sasa. Ucatsti Judá, uqhamarac Benjamín ucanacan familianacapan jilïrinacapasti, uqhamarac sacerdotenacasa, levitanacasa, qhitinacatejj Diosan ch'amañchatäpjjäna ucanacasti, Jerusalenar sarañataquiw waquichasipjjäna, uqhamarac Tatitun templopa wastata sayt'ayañataquisa. Ucatjja take uta jac'anquirinacapawa yanapt'apjjäna kollkempi, korimpi, yänacampi, uywanacampi, wali valoran yänacampisa, ucjjarusti take casta ofrendanacampisa. Ciro reyisti partepatjja churjjänwa Tatitun templopana yänacapa, Nabucodonosor reyejj Jerusalén marcata apsusina diosanacapan temploparu apcäna ucanaca. Ciro reyejj cutt'ayjjänwa Mitrídates sat kollke caturi chacha toke, ucatsti jupajj jacthapisinjja catuyjjaraquïnwa Judá oraken Sesbasar sat marca apnakeriru. Acanacänwa yänacajja: quimsa tunca korit lurat tazonanaca, waranka kollket lurat tazonanaca, pä tunca llätuncani cuchillonaca, quimsa tunca korit lurat tazanaca, pusi pataca tuncani jan suma kollket lurat tazanaca, uqhamarac waranka yänacampi. Korita, kollketa take lurata yänacajja pheska waranka pusi patacanïnwa. Take acanacjja Sesbasar sat chachaw Jerusalenar apjjäna, Babiloniata preso apata jakenacampi cutt'asincäna ucqha. Paros chachan wawanacapasti pä waranka pataca pakallk tunca payanïpjjänwa; Sefatías chachan wawanacapasti, quimsa pataca pakallk tunca payanïpjjänwa; Ara chachan wawanacapasti pakallk pataca sojjta tunca pheskanïpjjänwa; Pahat-moab ucanquir Josué, Joab uca chachanacan wawanacapasti, pä waranka quimsakallk pataca tunca payanïpjjänwa; Elam chachan wawanacapasti waranka pä pataca pheska tunca pusinïpjjänwa; Zatu chachan wawanacapasti, llätunc pataca pusi tunca phiskanïnwa; Zacai chachan wawanacapasti, pakallk pataca sojjta tuncanïnwa; Binuy chachan wawanacapasti, sojjta pataca pusi tunca payanïpjjänwa; Bebai chachan wawanacapasti, sojjta pataca pä tunca quimsanïpjjänwa; Azgad chachan wawanacapasti, waranka pä pataca pä tunca payanïpjjänwa; Adonicam chachan wawanacapasti, sojjta pataca sojjta tunca sojjtanïpjjänwa; Bigvai chachan wawanacapasti, pä waranka pheska tunca sojjtanïpjjänwa; Adín chachan wawanacapasti pusi pataca pheska tunca pusinïpjjänwa; Ater chachan, jan ucajj Ezequiasana wawanacapasti, llätunc tunca quimsakallkonïpjjänwa; Bezai chachan wawanacapasti, quimsa pataca pä tunca quimsanïpjjänwa; Jora chachan wawanacapasti, pataca tunca payanïpjjänwa; Hasum chachan wawanacapasti, pä pataca pä tunca quimsanïpjjänwa; Gibar chachan wawanacapasti, llätunc tunca pheskanïpjjänwa; Belenanquiri jakenacasti, pataca pä tunca quimsanïpjjänwa. Netufa chekanquir jakenacasti, pheska tunca sojjtanïpjjänwa. Anatot chekanquiristi, pataca pä tunca quimsakallkonïpjjänwa. Bet-azmavet chekanquiri jakenacasti, pusi tunca payanïpjjänwa; Quiriat-jearim, Cafira, uqhamarac Beerot chekanquirinacasti, pakallk pataca pusi tunca quimsanïpjjänwa; Ramá, uqhamarac Geba chekanquirinacasti, sojjta pataca pä tunca mayanïpjjänwa. Micmas chekanquirinacasti, pataca pä tunca payanïpjjänwa; Betel, uqhamarac Hai uca chekanquirinacasti, pä pataca pä tunca quimsanïpjjänwa. Nebu chekanquirinacasti, pheska tunca payanïpjjänwa; Magbis chekanquirinacasti, pataca pheska tunca sojjtanïpjjänwa; Yakha Elam chachan wawanacapasti, waranka pä pataca pheska tunca pusinïpjjänwa; Harim chekanquirinacasti, quimsa pataca pä tuncanïpjjänwa; Lud, Hadid, uqhamarac Unu chekanquirinacasti pakallk pataca pä tunca pheskanïpjjänwa; Jericó chekanquirinacasti, quimsa pataca pusi tunca pheskanïpjjänwa; Senaa chekanquirinacasti, quimsa waranka sojjta pataca quimsa tuncanïpjjänwa. Josué familiata Jedaías chachat sarakeri sacerdotenacasti, llätunc pataca pakallk tunca quimsanïpjjänwa; Imer chachan wawanacapasti, waranka pheska tunca payanïpjjänwa; Pasur chekanquirinacasti, waranka pä pataca pusi tunca pakallkonïpjjänwa; Harim chachan wawanacapasti waranka tunca pakallkonïpjjänwa. Levitanacasti Hudavías familiata Josué, uqhamarac Cadmiel chachanacan wawanacapasti, pakallk tunca pusinïpjjänwa. Asaf chachan k'ochuri wawanacapasti, pataca pä tunca quimsakallkonïpjjänwa; Puncu uñjirinacasti, Salom, Ater, Talmón, Acub, Hatita, uqhamarac Sobai uca chachanacan wawanacapasti, takpachajj pataca quimsa tunca llätuncanïpjjänwa. Templon sirvirinacasti, Ziha, Hasufa, Tabaot, Queros, Siaha, Padón, Lebana, Hagaba, Acub, Hagab, Salmai, Hanán, Gidel, Gahar, Reaía, Rezín, Necoda, Gazam, Uza, Paseah, Besai, Asena, Meunim, Nefusim, Bacbuc, Hacufa, Harhur, Bazlut, Mehída, Harsa, Barcos, Sísara, Tema, Nezía, uqhamarac Hatifa uca chachanacan wawanacapäpjjänwa. Salomonan sirvirinacapan wawanacapasti, Sotai, Soferet, Peruda, Joala, Darcón, Gidel, Sefatías, Hatil, Poqueret-hazibaim, uqhamarac Amón uca chachanacan wawanacapäpjjänwa. Takpachanisti templon sirvirinacajja, uqhamarac Salomonan sirvirinacapat sarakerinacasa, quimsa pataca llätunc tunca payanïpjjänwa. Qhitinacatejj purinipcäna Tel-mela, Tel-harsa, Querub, Adón, uqhamarac Imer sat orakenacata, ucatsti janirac khansuyatäpcänsa israelitätapa, jan ucajj familiätapsa ucanacajja, acanacäpjjänwa: Delaía, Tobías, uqhamarac Necoda uca chachanacana wawanacapasti, sojjta pataca pheska tunca payanïpjjaraquïnwa. Sacerdotenacana wawanacapasti acanacäpjjänwa: Habaía, Cos, uqhamarac Barzilai, qhititejj Galaadanquir Barzilai chachan maynïri phuchapampi casarascäna, ucatsti jupanacan sutipampis apjjatascäna ucanacata sarakerinaca. Take aca chachanacasti, listanacapanjja familianacapan sutinacapjja janiw jicjjatapcänti, ucatsti sacerdote cancañatjja apanucutäpjjänwa. Ucjjarusti gobernadorajj jupanacarojj yatiyänwa loktat mank'anacata jan mank'apjjañapa, mä sacerdotejj Urim, Tumim ucanac toke cunjämänis uca yatiñapcama. Uca tantachata jakenacasti takpachanejj pusi tunca payan waranka quimsa pataca sojjta tuncanïpjjänwa, ucampis janiw jaqhutäcänti esclavonacajja chachatsa, warmitsa, ucanacasti pakallk waranka quimsa pataca quimsa tunca pakallkonïpjjänwa. Ucatsti jupanacanjja utjaraquïnwa pä pataca k'ochurinaca chachatsa, warmitsa. Ucjjarusti jupanacanjja utjaraquïnwa pakallk pataca quimsa tunca sojjtan caballonaca, pä pataca pusi tunca pheskan mulanaca, pusi pataca quimsa tunca pheskan camellonaca, uqhamarac sojjta waranka pakallk pataca pä tuncan asnonaca. Familianacata yakhep jilïrinacasti Jerusalenan Tatitun templopar purisinjja, ofrendanacwa churapjjäna Diosan templopajj wasitat lurayatäñapataqui. Lurayañataqui kollkenacsti churapjjänwa ch'amanacaparjama, pusi pataca quimsakallk tunca quimsakallkon kilo korinaca, pä waranka pakallk pataca pheska tuncan kilo kollke, uqhamarac pataca túnica sat isinaca sacerdotenacataqui. Ucatsti sacerdotenaca, levitanaca, uqhamarac marcanquiri yakhepanacasa Jerusalén marcaruwa kheparapjjäna jacañataqui, ucatjja k'ochurinacasa, puncu uñjirinacasa, uqhamarac templon sirvirinacasa, uqhamarac ucat ucjjar israelitanacasa marcanacaparuw kheparjjapjjäna. Cunapachatï pakallkör phajjsejj purinjjäna ucqhajja, israelitanacajj marcanacapanwa wact'ayasipjjäna, ucatjja take marcawa Jerusalén marcana tantachasipjjäna. Ucatsti Josadac chachan Josué yokapasa, uqhamarac sacerdote masinacapasa, Salatiel chachan Zorobabel yokapasa, uqhamarac familianacapasa Israelan Diosapan altarapa lurañaruwa uchasipjjäna, uca patjjana nact'ata loktäwinaca loktañataqui, cunjämtï Moisés Diosan jakep toke leyejj siscäna uqhamarjama. Altarsti suma utt'ayapjjäna, jupanacajj uca oraken jaquir jakenacar ajjsarapjjatap laycu, ucatsti sapa alwanaca, uqhamarac sapa jayp'unacawa uca patjjar nact'at loktäwinaca loktapjjerïna, Tatitur jach'achasina. Ucjjarusti Chhujllanaca luraña fiestwa lurapjjäna, cunjämatï leyin kellkatäcäna uqhamaru, sapüruraquiw nact'at loktäwinaca loktapjjerïna, cunjämtï lurapjjirïcäna, sapürus cawkhay munaschi uqhamarjama, sapüru loktañ nact'at loktäwinaca, uqhamarac machak phajjsita wact'qui Tatitur loktata fiesta lurañanacajj utjqui ucanacata, uqhamarac qhitinacatejj take chuymapata Tatitur loktcäna ucanacaraqui. Pakallkür phajjsita kallta urutpachwa Tatitur nact'at loktäwinac loktañ kalltapjjäna, janïras Tatitun templopajj lurayatäña kalltascäna ucqhatpacha. Ucatsti uta luririnacaru, carpinteronacarojja kollkwa churapjjäna, uqhamarac Tiro marcanquirinacarusa, Sidón marcanquirinacarusa mank'aña, umaña, aceite, jupanacajj Líbano kollutjja cedro madera apapjjañapataqui kotanjama Jope chekacama, cunjämatï Persia marcanquir Ciro reyejj arup churcäna uqhamaru. Jerusalén marcaru Diosan utaparu purinitapata payïri marana, payïri phajjsipanwa kalltapjjäna Diosan templopa wasitat utachaña Salatiel sat chachan Zorobabel yokapa, uqhamarac Josadac chachan Josué yokaparaqui, jupanacamp chicäpcän ucanaca, sacerdotenaca, levitanaca, uqhamarac preso apatanacajj Jerusalenaru cutt'anipcäna take ucanacaraqui. Uca luraña sarayapjjañapataquisti catuyapjjänwa pä tunca maranita ucsar jila marani levita chachanacaru. Josué chachasti yokanacapampi, uqhamarac jilanacapampejj mä sapa tamaquiwa tucupjjäna Cadmiel chachampi, uqhamarac yokanacapampi, jupanacasti Judá familiata jutirïpjjänwa, uqhamarac mayninacajj Henadad chachan yokanacapa, yokanacapansa wawanacapa, uqhamarac levita jilanacaparaquïnwa, qhitinacatejj Diosan templopana lurañanaca sarayapcäna ucanaca. Cunapachatejj uta luririnacajj Tatitun templopataqui cimiento jakontapcäna ucqhajja, sacerdotenacajj sayt'asipjjänwa uca horasataqui suma isinacani, uqhamarac trompetanacaniraqui. Asaf chachan familiapata sarakeri levitanacajja, platillonacwa apapjjäna Tatitur yupaychañataqui, cunjämatï Israelan David reyipana lurañatac churatäcäna uqhamaru. Mayninacajja yupaychaña k'ochunacwa k'ochupjjäna, mayninacasti sapjjaraquïnwa: “Tatiturojj yuspagarapjjam, jupajj asquiwa, uqhamarac munasiñapas Israel marcapataquejj wiñayataquiwa uca laycu” sasa. Ucatsti take marcpachawa cusisiñata art'apjjäna, uqhamarac Tatiturus yupaychapjjaraquïna, Tatitun templopa lurañanjja kalltasitap laycu. Ucatjja waljaniwa sacerdotenacatsa, levitanacatsa, familia taypita jilïrinacasa, qhitinacatejj sinti awquinacäjjapjjäna nayra templsa uñjapcäna ucanacajja, jach'atwa jachapjjäna, jupanacajj uñjapjjänwa uca machak templojj wasitat luraña kalltasïna uca laycu. Uca pachpa horasanjja waljaniwa mayninacajj cusisiñata art'asipjjäna. Janiw qhitis amuyapcänti cusisiñata arnakasirinacsa, uqhamarac jakenacan jachatanacapsa, jupanacasti jach'atwa arnakasipjjäna, uca ojjotanacapasti jayatpachwa ist'asïna. Cunapachatï Judá, uqhamarac Benjamín, ucanacan uñisirinacapajj, preso apatanacajj cuttanjjasina Israelan Tatitu Diosapan templopa wasitat lurapjjatapa yatisinjja, sarapjjänwa Zorobabel chachampi, uqhamarac Josué chachampi, uqhamarac familianacata jilïr chachanacampi jiquisiri; ucatsti jupanacarojj sapjjänwa: —Nanacajj lurañanjja yanapapjjämaya, nanacasti jumanacjamaraquiwa jutapjjaracta Diosaman ucaru, ucatsti sacrificionacsa loktapjjaractwa Asiria marcanquir Esar-hadón sat reyejj aca chekaru apanipquitu uca urunacatpacha —sasa. Ucampisa Zorobabel chachampi, Josué chachampi, uqhamarac familianacata maynïri israelita jilïri chachanacampejja ucjjarojj aqham sapjjänwa: —Janiw jumanacamp chicajj Diosajjan templopjja lurapcsnati. Jan ucasti nanac sapaquiwa lurapjjäjja Israelan Tatit Diosajjataquejja, uqhamwa Persianquiri Ciro sat reyejj sapjjaraquitu —sasa. Ucatsti uca orakenquir jakenacajja Judá jakenacar mayjt'ayiriw jutapjjäna, uqhamata luraña apanucuyañataqui. Ucjjarusti marca apnakerinacan yakhep yanapirinacaparusti kollke chilltapjjäna, uqhamatwa jupanacan amtanacapjja aynacht'ayapjjäna Persia marcanquir Ciro reyejj apnakascäna uca maranacana, ucatsti Persia marcanquir Darío reyejj apnakcäna uca maranaccamaraqui. Asuero reyejj reinañ kalltascäna ucqhajja, jupanacajj Judänquiri uqhamaraqui Jerusalenanquiri jakenacatwa juchañchäwinaca parlapjjäna. Ucatsti Persia marcanquir Artajerjes reyin apnakäwipansti mä cartwa jupar kellkapjjäna Bislam, Mitrídates, Tabeel sat chachanaca, uqhamarac mayni masinacapampiraqui. Uca cartasti arameo aruna kellkatänwa, ucata yakha aruru jakoquipatapampiraqui. Rehum comandante chacha, Simsai secretario chachampi, jupanacaw Artajerjes reyiruwa mä carta kellkapjjäna Jerusalenanquir jakenacjjata. Ucapachasti kellkapjjänwa Rehum sat comandante, Simsai sat secretario, uqhamarac jueces, generales uca masinacapa, uqhamarac Persia marcanquir reyin yanapirinacapa, Erec, Babilonia, uqhamarac Susa, jan ucajj Elam, uqhamarac ucat ucjjar marcanaca jach'a jilïr Asnapar sat chachajj jakenaca jayat apayanisa Samaria marcanacar uchcäna, uqhamarac Eufrates sat jawirata inti jalanta tokena ucjjar provincianacarusa apayapjjaraquïnwa. Acajjay uca carta apayancäna ucajja: “Artajerjes reyiru, ucasti apayanitawa Eufrates jawirata inti jalanta tokena uca provincianquiri sirvirinacapatawa: “Juma jach'a reyiruwa yatiyanipjjsma, cawquïri judionacatï juma toketa nanacan ucar jutapqui ucanacajja, Jerusalenar purinisinjja wasitataw uca sayt'asiri, jan wali marcjja lurasipqui. Jupanacasti perkanac lurañwa kalltapjje uqhamarac uta cimiento jakontañsa. Ucjjarusti juma jach'a reyirojj yatiyanipjjaracsmawa, uca marcatejj wasitata luratäni, uqhamarac perkanacapas sayt'ayataraquïni ucajja, uca marcajj janiw churäwinaca, ni impuestonaca churañäqui ucanacjja churañ muncjjapjjaniti, cunatejj wact'qui churañanacapajj ucanacsa, ucatsti reyin kollkepajj aynacht'aniwa. Cunjämatejj nanacajj juma jach'a reyin sirvirinacamäpjjtjja, janiw nanacajj munapquiristti juma reyiru uqham jan walt'ayañapjja. Ucataracwa juma jach'a reyirojj acjja yatiyanipjjaracsmajja, uqhamata suma uñjatäñapataqui juma reyin nayra awquinacaman archivonacapajja. Juma reyisti uca archivonwa khanañchasquiri jicjjatäta, uca marcana sayt'asirïtapa, uqhamarac reyinacataquisa jan walt'ayirïtapa, uqhamarac yakha provincianacataquisa. Uca marcansti nayra pachanacanjja sayt'asiñanacwa utjayäna, ucataracwa tucjataraquïna. Ucatwa juma jach'a reyirojj yatiyapjjsma, uca marcatejj wastat luratäni, uqhamarac perkanacapas tucuyatäjjani ucajja, juma reyisti janiw apnakcjjätati Eufrates sat jawirata inti jalanta tokencqui uca provincianacarojja” sasa. Ucatsti Artajerjes reyejj aqham yatiyäwiracwa apayaraquïna: “Aruntanipjjsmawa Rehum sat comandanteru, Simsai sat secretarioru, uqhamarac Samarian jacapqui uca masinacaparu, uqhamarac Eufrates sat jawirat inti jalanta tokenquir ucat ucjjar provincianacaruraqui. “Cawquïr carttejj jumanacajj nayar apayanipquista ucjja, ucan yakha arur jakoquipatäqui ucjja leet'atänwa nayan nayrakatajjana, ucanacjjatjja yatjjataytwa. Ucatsti yatisiwa uca marcana nayra reyinacataqui sayt'asirïtapa, cutiquipstañanaca utjatapa, uqhamarac cutcatasiri marcätapa. Ucatsti yatisiraquiwa Jerusalenana ch'amani reyinaca utjatapa; jupanacajj Eufrates sat jawirata inti jalanta token provincianacaru apnakatapa, ucatsti uca reyinacarojj pagapjjänwa impuestonaca, uqhamarac cuna churañanacapatejj wact'cäna ucanac churasa. Uqhamasti uca chachanacarojj yatiyam uca lurañanacat sayt'apjjañapataqui, nayan wasitat yatiyañajjcamasti jan uca marcajj luraspati. Jan uca toketjja armasipjjamti, uqhamata uca jan walinacajj reino tokejj jan jiljjatañapataqui” sasa. Cunapachatï Artajerjes reyin cartapajj leet'atäna Rehum, Simsai secretarion nayrakatapana, uqhamarac masinacapan nayrakatapansa, take jupanacasti mäqhiwa Jerusalenar sarapjjäna, ucatsti ch'amampi ajjsarayasawa judionacaru lurañanaca sayantayapjjäna. Uqhamatwa Jerusalenan Diosan templopa lurañajja sayantäna, Persia marcanquir Darío reyin payïri marapcama. Ido sat chachan yokanacapa Hageo, uqhamaraqui Zacarías uca profetanacasti, yatiyapjjänwa Judá orakenquiri, Jerusalén marcanquir jakenacaru, cuntï Israelan Tatit Diosapat catokapcäna uca yatiyäwinaca. Ucatsti Salatiel chachan Zorobabel yokapampi, uqhamarac Josadac chachan Josué yokapampejj wasitataw lurañ kalltapjjäna Jerusalenan Diosan templopa, ucatsti Diosan profetanacapajj jupanacampïscänwa yanapañataqui. Ucampis uca sarayir judionacarojja Diosaw imascäna, uqhamasti janiw lurañanacapjja jarc'apcänti, Darío reyiru yatiyäwinaca apayapcäna, uqhamat jupan arupa catokañcamajja. Darío reyir carta apayapcäna ucan arunacapasti acawa, ucsti apayapjjänwa Eufrates jawirata inti jalanta tokenquir provincianac apnaker Tatnai sat gobernadora, uqhamarac Setar-boznai sat chacha, masinacapa, qhitinacatejj Eufrates uca inti jalanta tokencapqui uca marca apnakerin yanapirinacapa, Nanacasti sarayapqui uca judionacarojj jisct'apjjtwa qhitisa jupanacarojj sapjjpacha uca templo lurapjjañapataquejja, uqhamarac perka tablanacampi apaquipañataquisa uca yatiñataqui, uqhamarac jisct'apjjaractwa sarayapqui uca chachanacan sutinacapa, uqhamata sutinacapa kellkasin juma reyiru apayaniñataqui. Ucatsti jupanacajj sapjjetänwa: ‘Nanacajj alajjpachanquiri, acapachanquiri Diosaruw yupaychapjjta, ucatsti cawquïr templo lurapctjja ucajja walja maranaca nayrawa take phokhata luratäna Israelan mä jach'a reyipana’ sasa. Ucatsti jupanacajj sapjjaraquïnwa: ‘Nayra awquinacajjawa alajjpachanquir Diosar colerayapjjäna ucatwa Diosajj jupanacar catuyäna Babilonianquir Nabucodonosor reyin amparaparu, jupasti caldeo ucsatanwa, ucatsti juparaquiw aca templo tucji, ucatsti jakenacaparojj Babiloniaruwa apayaraquïna. Ucat khepjjarojja Ciro reyejja Babilonia marcjjaru kallta marapanwa arupa churi Diosan templopajj wasitat luratäñapataqui’ sasa. “Ucjjarusti sapjjaraquituwa: ‘Ciro reyiraquiwa Babilonianquir templota apsuraquïna, korita, kollketa lurata yänaca, cuntï Nabucodonosor reyejj Jerusalenan Diosan templopata apcäna Babilonianquiri temploru ucanaca. Ucatsti jupajj Sesbasar chacharuwa ucanacjja churaraqui, uqhamarac juparojj gobernadoratwa utt'ayaraquïna. Ciro reyisti Sesbasar chacharuwa saraquïna: Uca yänaca apthapisina, Jerusalenan Diosan temploparu cutt'ayjjañapataqui. Uqhamaraqui wasitat lurayañapataqui cawqhanccäntejj Diosan templopajja uca chekaru. Sesbasar chachasti Jerusalenar purisinjja, Diosan templopan cimientopwa jakontäna jichhajj ucqhatwa wasitat lurasiscaraqui, ucampis janiw tucuyatäquiti.’ “Jichhasti, juma reyitaqui asquïchi ucajja mayipjjsmawa Babilonianquiri reyinacan kellkata imatanacapa thaktayam, uqhamarac yatjjatayaraquim Ciro reyejj chekpachati Jerusalenanquir Diosan templopa lurayañataqui arspachäna janicha uca, ucatsti aca toketa juma reyin amtäwimjja yatiyanipjjeta” sasa. Ucatsti Darío reyejja kellkatanaca imañ uta thactayänwa, cawqharutejj Babiloniana wali jach'a yänaca imatäcäna uca. Ucatsti Media sat provinciana Ecbatana palacionjja mä libro jicjjatapjjäna, ucansti amtañataqui aqham arunacaw ucancäna: “Persia marcanquir Ciro reyejj kallta marapanwa aca arunaca arsüna, aqham sasa: ‘Jerusalenanquir Diosan templopa wasitat luratäñapataquisti, cimientonaca jakontaspan, ucatsti templojj lurasiracpan, uca sacrificionacajj loktatäñapataqui. Ucasti alayarojj pä tunca pakallkoni metronïniwa, anchorusti pä tunca pakallkoniraqui; ucjjarusti lurasiracpan quimsa seke jach'a kalanaca, ucatsti mayajj lawataraqui. Ucanacataquisti reyin kollkepatwa pagasini. Ucatsti Nabucodonosor reyejj Jerusalenanquiri Diosan templopata korita, kollketa yänaca Babiloniaru apancäna ucanacajja cutt'ayatäjjasinjja Jerusalenar apayatäjjpan, ucatsti cawqhanquirïquitï ucqharu uchatäjjpan Diosan templopana’ ” sasa. Ucjjarojja Darío reyejja sänwa Eufrates sat jawirata inti jalanta tokenquiri provinciana Tatnai sat marca apnakeriru, Setar-boznai sat chachampiru, uqhamarac masinacapampirusa, qhitinacatejj uca pachpa provinciana yanapirinacäcäna ucanacarusa, aqham sasa: “Jerusalén marcatjja mistupjjam, ucatsti jaytapjjam judionacan gobernadoraparu, uqhamarac sarayirinacapampiru Diosan templopa wasitat pachparu lurayapjjañapataqui. Nayasti aca arunacwa jupanacar churta judionacan sarayeriparu yanapt'añataqui, Diosan templopa wasitata lurapjjañapataqui: Reyejja impuestonaca catokqui Eufrates jawirata inti jalanta tokenquiri provinciata ucanacjja, horasaparuraqui pagaspan uca luräwejj jan sayantañapataqui. Ucatsti sapüruraqui jan armasina Jerusalenanquiri sacerdotenacaru churaspan vaca kallunaca, mä maran ovejanaca alajjpachanquir Diosar nact'ata loktäwinaca loktañataqui, uqhamarac trigsa, jaysa, vinsa, jan ucajj aceitsa jupanacan mayitanacaparjama, uqhamarac take cuntï munapqui uqhamaruraqui. Uqhamata, alajjpachanquir Diosaru suma sacrificionaca loktapjjañapataqui, uqhamarac reyitaquisa, wawanacapataquisa mayipjjañapataquiraqui. “Uqhamaraquiw arsuracta, qhititejj aca arojjaru jan ist'quitani ucajja, jupan utapata mä viga lawa apakasina ucar warccatatäpan; ucatsti utapajj tucjata mä lak'a montonaru tucuyataraquïpan. ¡Ucatjja cawquïr Diosatejj Jerusalenaru ajlliscäna sutipa ucancañapataqui ucawa tucjani qhiti reyitejj, jan ucajj cawquïr marcatï jan walt'ayaña amtcani, jan ucajj tucjañsa muncaraquini Jerusalenanquir Diosan temploparu ucjja! Naya Darío reyiwa aca arunaca arsta lurasiñapataqui. Phokhaspan arsutajjarjama kellkatajjarjamaraqui” sasa. Ucatsti Tatnai sat chachajja, qhititejj Eufrates jawirata inti jalanta toke provinciana marca apnakerïcäna ucasa, Setar-boznai chachasa, uqhamarac masinacapampejj Darío reyin arsutaparjamawa phokhapjjäna. Uqhamatwa judionacan sarayirinacapajj lurañanacjja sarayasipcaquïna asquichapcäna uca lurañampejja, ucasti Hageo, Ido sat chachan Zacarías yokap uca profetanacan arsutanacaparuw lurasiscäna. Templo lurañasti tucuyasïnwa Israelanquiri Diosan arsutaparjama, uqhamarac Persia marcanquiri Ciro, Darío, Artajerjes uca reyinacan arsutanacaparjamaraqui. Templosti tucuyatäjjänwa Adar sat phajjsita quimsa urunaca sarakataru, uqhamarac Persia marcana Darío reyejj sojjta maranaca apnakascäna ucqha. Ucatjja Diosan templopjja cusisiñampiwa loktapjjäna israelitanacajja, sacerdotenacasa, levitanacasa, uqhamarac jaya marcaru apanucutäpcäna ucanacasa. Uca urunsti sacrificionacjja loktapjjänwa pataca vaca kallunaca, pä pataca qhariñ ovejanaca, uqhamarac pusi pataca mä marani ovejanaca, ucjjarusti tunca payan chivonaca, israelitanacan tribunacapatjja mayacama take Israel marcpachana juchanacapata loktasisina. Ucjjarusti sacerdotenacarojj uchapjjänwa cunjamarutejj wact'qui uqhamaru, levita chachanacarusti lurañaparuraqui Jerusalenanquir Diosar yupaychañataqui, Moisesan libropana kellkatäqui ucar phokhasina. Ucatsti qhitinacatejj jayar apayatata cutt'anipcäna ucanacasti Pascua fiestwa lurapjjäna kalltiri phajjsina tunca pusini urunaca sarakataru. Sacerdotenacasa, levitanacasa k'omachasipjjänwa, takenisa leyirjamajja k'omäpjjänwa. Ucjjarojja take qhitinacatejj jayar apayatäpcäna ucanac laycojja Pascuana sacrificionacwa loktapjjäna, sacerdote masinacapana, uqhamarac jupanac pachparaqui. Pascuana mank'añäqui uca mank'atjja take israelitanacaw mank'apjjäna, qhitinacatejj jayar apayatäsina cutt'anipcäna ucanaca, take qhitinacatejj saraktanipcäna jucharar marcana jucha lurañanacapata ucanacamp chicaraqui, jupanacasti chicachasipjjänwa Israelan Diosapar yupaychañana. Jan levaduran t'ant'a mank'añ fiestjja, pakallk uruwa fiesta lurapjjäna, jupanacarusti Tatituw cusisiñampi phokt'atayna Persia marcanquiri reyin asqui luratapata, uqhamarac Israelanquir Diosan templopa wasitat lurañana yanapatap laycu. Uca khepa maranac pasjjatapatjja, cunapachatï Persia marcanquir Artajerjes reyejj apnakascäna ucqhajja, mä chachaw Esdras sat utjäna, jupasti aca familianacata sarakerïnwa: Seraías, Azarías, Hilcías, Salum, Sadoc, Ahitob, Amarías, Azarías, Meraiot, Zeraías, Uzi, Buqui, Abisúa, Finees, Eleazar, uqhamarac Aarón kallta sacerdotetaraqui. Esdras chachasti suma yatichirïnwa, Israelan Dios Tatitun leyipsa suma yatiraquïna, cuntï Diosajj Moisés toke churcäna ucanaca, ucatsti Esdras chacharojja Tatituw yanapascäna, uqhamatwa Artajerjes reyejj churäna take cuntï jupajj maycäna ucanaca. Uqhamataracwa Esdras chachajj cutt'anïna Babilonia marcata Jerusalén marcaru mä tama israelitanacampi, uca tamansti utjänwa sacerdotenaca, levitanaca, k'ochurinaca, puncu uñjirinaca, uqhamarac templona sirvirinacasa, ucasti lurasïnwa Artajerjes reyejj pakallk mara apnakcäna ucqha. Esdras chachasti take chuymawa amtasïna Tatitun leyipa yatjjataña, uqhamarac uca leyinac phokhañsa, ucatsti israelita jakenacarusa yatichañaraqui Tatitun leyinacapa, camachinacapa. Artajerjes reyejj carta churcäna Esdras chacharu, qhititejj sacerdotëcäna, yatichiriraquïna Israelan Diosapan camachi arunacaparu, leyinacaparu suma yatichataraqui, uca cartan arunacapasti aqhamänwa: “Artajerjes jach'a reyejj Esdras chacharuwa arunti, qhititejj sacerdotëqui, uqhamarac alajjpachanquiri Diosan leyipanjama suma yatichatäqui ucaru. “Nayajj arstwa reinojjana take israelita jakenacajj jicjjatasqui ucanacajj jumampi chica Jerusalenaru sarjjañ munchi uqhajja, sarjjapjjaspawa, levitanacatsa uqhamaraqui sacerdotenacatsa. Jumarusti qhitasctamwa reyimpi, uqhamarac pakallk amuyt'ayirinacapampi, Judá orakeru, uqhamarac Jerusalenaru ucan cunjämäsquisa uca uñjasiñamataqui, cunjämäquitï Diosaman leyipajj juman amparamana ucarjama. Jumasti aparaquim kollke, kori cuntï reyimpi amuyt'irinacapampejj chuymanacapatjam churapqui, Jerusalenan jaquiri Israelan Diosaparu, uqhamarac aparaquim Babiloniana take provincianacapana kollke, kori jicjjatapcäta ucanacaraqui, uqhamarac marcasa sacerdotenacasa churäwinaca chuymanacapatjama churapcätam Jerusalenanquir Diosan templopataqui ucanacsa. Uca kollkempisti alätawa vaca kallunaca, qhariñ ovejanaca, mä maran ovejanaca, ucampi chicasti granonacata ofrendanaca, uqhamarac vino Jerusalenanquiri jumanacan Diosaman altarap patjjana loktañataqui. Ucat ucjjar korita, kollketa jilt'ampejja, lurapjjam jumasa jakenacamampisa cunjämaruy waquischi amuyatanacamarjama asqui luraña uqhama, Diosan munañaparjamaraqui. Ucampis Diosan templopana yupaychaña yänaca catuyatäcta ucanacjja, juma pachpawa Jerusalenanquiri Diosar catuyjjäta. “Cuna yakhanacamptejj Diosaman templopataqui muncta ucanacjja jicjjatasmawa reyina imasiña utanacapana. Naya Artajerjes reyisti arstwa Eufrates jawirata inti jalanta tokenquir kollke caturinacarojja jan armasisa churapjjañapataqui cuntï maycani ucanaca Esdras sacerdoteru, qhititejj alajjpachanquir Diosan leyiparu suma yatichata yatichirïcaraqui. Jupanacasti churapjjaspawa waranka quimsa patacani kilo kollke, pä tunca waranka litro trigo, pä waranka pä patacani litro vino, pä waranka pä patacani litro aceite, uqhamarac kawkhacamaraquitejj jaysa maycani ucacamaraqui. “Take cuntï alajjpachanquir Diosajj templopataqui mayqui ucanacjja mäqhiwa churatäñapa, jan cuna mutuyäwisa reyjjaru, wawanacapjjaru, uqhamarac marcapjjarusa jutañapataqui. Yatipjjañamaraquiwa, janiw waquisquiti cuna impuestonaca churäwinacasa mayipjjañamajja take sacerdotenacaru, levitanacaru, k'ochurinacaru, puncu uñjirinacaru, templona sirvirinacaru, jan ucajj cawquïrisa Diosan templopana sirvchi ucarusa. “Juma Esdras sacerdotirusti saracsmawa, Diosajj churctam uca yatiñamampisti, utt'ayam juezanaca, marca apnakerinaca Eufrates jawirata inti jalanta tokenquir provinciana jakenacar chekapar uñjañapataqui take qhitinacatejj Diosan leyipa yatipqui ucanacaru; ucatsti qhitinacatejj jan yatipqui ucanacarusti yaticharaquim. Ucatsti take qhitinacatejj jan phokhapcani Diosaman leyiparu, uqhamarac reyin leyiparusa ucanacajja, janc'aqui jiwañataqui juchañchatäpan, jan ucajj jayaru apayatäpan, jan ucajj multa pagpan, jan ucajj carcelaru uchantatäpan.” Ucatsti Esdras chachajj oracionwa luräna: “Bendicitäpan awquinacasan Tatit Diosapajja, reyiru ch'amañchatapata Jerusalenana Tatitun temploparu jach'añchatapata, uqhamarac qhuyapayasiñapsa nayar uñacht'ayitu reyin nayrakatapana, amuyt'ayirinacapan nayrakatapana, uqhamarac palacion wali aytat jakenac nayrakatansa, uqhamarac nayarus ch'amañchitu, jupan yanapapampisti wali aytat israelita jakenacwa tantachta nayampi chica cutt'anipjjañapataqui” sasa. Acaw familianacana jilïrinacapana sutinacapajja, sapa mayni jupanacan kellkatäqui uqhamaru, qhitinacatejj Artajerjes reyejj apnakcäna ucqhajja Esdras ucampi Babiloniata cutt'anipcäna ucanacajja. Zeraías chachan Elioenai yokapasti, Pahat-moab familiata jutirïnwa, jupamp chicasti pä pataca chachanacaraquïnwa; Jahaziel chachan Secanías yokapasti, Zatu familiata jutirïnwa, jupamp chicasti quimsa pataca chachanacaraquïnwa; Jonatán chachan Ebed yokapasti, Adín familiata jutirïnwa, jupamp chicasti pheska tunca chachanacaraquïnwa; Atalías chachan Jesaías yokapasti, Elam familiata jutirïnwa, jupamp chicasti pakallk tunca chachanacaraquïnwa; Micael chachan Zebadías yokapasti, Sefatías familiata jutirïnwa, jupamp chicasti quimsakallk tunca chachanacaraquïnwa; Jehiel chachan Obadías yokapasti, Joab familiata jutirïnwa, jupamp chicasti pä pataca tunca quimsakallkoni chachanacaraquïnwa; Josifías chachan Selomit yokapasti, Bani familiata jutirïnwa, jupamp chicasti pataca sojjta tuncani chachanacaraquïnwa; Bebai chachan Zacarías yokapasti, Bebai familiata jutiriraquïnwa, jupamp chicasti pä tunca quimsakallkoni chachanacaraquïnwa; Hacatán chachan Johanán yokapasti, Azgad familiata jutirïnwa, jupamp chicasti pataca tuncani chachanacänwa. Elifelet, Jeiel, uqhamarac Semaías uca chachanacajja, Adonicam familiata jutirinacäpjjänwa, jupanacamp chicasti sojjta tunca chachanacänwa, khepjjaruw purinjjapjjäna. Utai, uqhamarac Zabud uca chachanacajja, Bigvai familiata jutirïpjjänwa, jupanacamp chicasti pakallk tunca chachanacaw jutapjjaraquïna. Naya Esdrasaw take jupanacar tantachta Ahava jawiraru jicjjatqui uca jawira lacjjana, ucansti quimsa uruwa utjnoktapjjta. Ucansti jakenaca, uqhamarac sacerdotenaca taypina thaktasinjja janiw mayni levita chacharusa jicjjatcti. Ucatjja qhittwa acanacaru: Eliezer, Ariel, Semaías, Elnatán, Jarib, Elnatán, Natán, Zacarías, uqhamarac Mesulam ucanacaru, jupanacasti wali aytat chachanacäpjjänwa; uqhamaraquiw qhitaracta Joiarib, uqhamarac Elnatán uca yatichirinacaru. Ucjjarusti saractwa Ido ucar visitañapataqui, jupasti Casifia sat chekana jilïripänwa, ucatjja saractwa take cunanactï Ido chacharu, masinacapamppacharu yatiyapjjañapäqui ucanaca, jupanacasti templona sirvirinacäpjjänwa Casifia chekana, jupanacajj jiwasatac jakenaca apanipjjañapataqui Diosasana templopana yanapapjjañapataqui. Diosarusti yuspagaratäpan, jiwasataquejj irpanirapistuwa Serebías suma yatiñani chacharu, jupasti Mahli sat mä levita familiata jutirïnwa, wawanacapampi, jilanacapampiraqui; takpachanisti tunca quimsakallkonïpjjänwa. Ucjjarusti irpanirapistuwa Hasabías, uqhamarac Jesaías ucanacaru, jupanacasti Merari familiata jutirïpjjänwa, yokanacapampi, uqhamarac jilanacapampisa pä tuncanïpjjänwa. Davidampi, mayni sarayirinacampi templona levitanacaru sirviñapataqui uchatäpcäna ucanacasti, pä pataca pä tuncanïpjjänwa, sapa mayni jupanacaw utt'ayatäpjjäna. Ucatsti takeruw yatiyta Ahava sat jawira jac'ana ayunañataqui, uqhamata Diosan nayrakatapana juchanacajja uñt'asiñanacajjataqui, uqhamarac mayiñataqui sumaqui nanacar sarayañapataqui, familianacajjaru, uqhamarac yänacajjarusa. Nayasti p'enkasïyätwa reyita caballería soldadonaca mayiña nanacar thaquin uñisirinacata imañapataqui, nanacajj reyirojj sapjjäyätwa: “Diosajj imiwa take qhitinacatejj jupar thakapqui ucanacarojja, ucampisa qhitinacatejj juparu apanucupqui ucanacarusti Diosan ch'amapasa, colerapasa jupanac contrawa” sasa. Ucatwa ayunasina Diosar achict'asipjjta take ucanacata, ucatsti jupajj ist'apjjetuwa. Ucjjarusti sacerdotenacatjja tunca payan sarayirinacwa yakhachta: Serebías, Hasabías, uqhamarac jupanacampi chicäqui uca jakenacaruraqui. Ucatjja kollke, kori pest'asinjja churtwa, uqhamarac churaracta reyisa amuyt'ayirinacapasa, yanapirinacapasa, uqhamarac qhayanquir take israelita jakenacasa churäwinaca churapquitäna Diosasana templopataqui ucanacsa. Pest'asinjja churtwa pä tunca mayan waranka pusi pataca pheska tuncani kilo kollke, kollketa lurata pataca yänaca, uqhamarac quimsa waranka quimsa patacani kilo kori; ucjjarusti churaractwa pä tunca korit lurata tazanaca, ucanacasti quimsakallko kilonïpjjänwa, uqhamarac bronceta suma lurata pä yänaca, ucasti wali jila alanïnwa korïcaspas uqhama. Ucatwa jupanacar sista: “Jumanacasti Tatitur loktatäpjjtawa, uca yänacjama; kollkesa, korisa awquinacasana Tatit Diosapataquiwa. Jumanacajj sum uñjapjjam, uqhamarac imapjjaraquim Jerusalenan Tatitun templopan utanacaparu, pest'apjjañamataqui sacerdotenacan jilïrinacapa nayrakatanacapana, uqhamarac levitanacana, Israelana familianacapana jilïrinacapana nayrakatapanaraqui” sasa. Ucatsti sacerdotenacasa, levitanacasa catokapjjänwa kollke, kori, uqhamarac pest'apcäna uca yänaca, ucatjja Jerusalenaruw apjjapjjäna Diosasana temploparu. Kallta phajjsina tunca payan uru sarakataruwa Ahava sat jawiratjja sartanjjapjjta Jerusalén marca tokeru. Diosasasti yanapapjjetuwa thaquina uñisirinacata, lunthatanacatsa imasa. Jerusalén marcar purisinsti, quimsa uruwa samarapjjta. Pusïri urunsti pest'atäjjänwa kollkesa, korisa, uqhamarac yänacasa Diosasana templopana, ucatsti take catuyatäjjänwa Urías chachan Meremot sacerdoteru. Jupamp chicäpjjaraquïnwa Finees chachan Eleazar yokapa, uqhamarac levitanacata Josué chachan Jozabad yokapa, uqhamarac Binuy chachan Noadías yokaparaqui. Uca pachpa urunwa pest'atäna, take jaqhutaraquïna, uqhamarac uca cargajj kellkataraquïna. Ucjjarusti jayar apayatanacajj cutt'anjjapjjäna ucanacasti, churapjjänwa nact'at loktäwinaca Israelan Diosaparu loktatäñapataqui, uqhamarac take israelitanacan sutiparuraqui, churapjjänwa tunca payan vaca kallunaca, llätunc tunca sojjtani qhariñ ovejanaca, pakallk tunca pakallkoni mä maran ovejanaca, uqhamarac tunca payan chivonaca juchata ofrenda loktañataqui. Take ucanacasti Tatitutaqui nact'ayatänwa. Ucatsti churapjjaraquïnwa reyin arunacapa uca reinon jilïrinacaparu, uqhamarac Eufrates jawirata inti jalanta tokenquiri provinciana gobernadoranacaparusa, jupanacasti: “Waliquiw” sasaw yanapapjjäna marcarusa, uqhamarac Diosan temploparusa. Ucanac tuct'ayatarusti, jilïrinacajja nayar jac'achasisinjja sapjjetuwa: “Israelitanacasa, sacerdotenacasa, uqhamarac levita jakenacasa, aca orakenquir jakenacatjja janiw yakhachata jacapquiti, cananeos, hititas, ferezeos, jebuseos, amonitas, moabitas, egipcios, uqhamarac amorreos ucanacan ajjtcaña diosanacar loktasa sarnakäwinacapatjja. Jupanacasa yokanacapasa uca jakenacan phuchanacapampiwa casarasipjje; uqhamasti Diosan marcapajj yakha marcanacanquir jakenacampiwa mayachasjjapjje. Nayrakatajja jilïrinacampi marca apnakerinacampiwa aca juchjja lurapjje” sasa. Aca yatiyäwinaca ist'asinjja isejjwa ch'iyanokasta, ñic'utajjsa, sunqhajjsa mitharastwa chuymajjana wali usuyasitajj laycu, uqhamarac wali llaquitaw jicjjatasiracta. Take qhitinacatejj Israelanquir Diosan mutuyäwiparu ajjsarapcäna, jayar apatata cutt'anipcäna ucanacan juchanacap laycu, ucanacajja nayaruw jakcattapjjetäna; ucampis nayajj kont'ataquiw wali llaquisiscäyäta sacrificio loktañ jayp'u horascama. Ucatsti nayajj uca sacrificio horasanwa llaquisiñajjata cutjjtta, ucatjja isejjasa ch'iyanokatpachawa Tatit Diosajjaru oración lurañ kalltta, aqham sasa: “Nayan Diosajja, Diosajja, nayajj wali p'enkasitätwa, uqhamarac chuymaw chhactaraquitu, janiw cunsa jumarojj oracionan parlquirismati. Nanacan jucha luratanacajjajja sintipuniwa utjapjjetu, alajjpachcamaraquiwa juchanacajjajj purt'araqui. Qhä pachata jichhacamawa wali jucha lurañana jacapjjta. Ucatsti nanacan juchanacajj laycojja, nanacasa, reyinacajjasa, uqhamarac sacerdotenacajjasa yakha marcanacanquir reyinacan munañanacapar catuyataw jicjjatasipjjta. Ucatjja chhojjrinchjata, jayar apanucuta, aparata, jisc'achjata jicjjatasipjjäyäta, jichhasti uca pachpa luräwiruraquiw puripjjaracta. Ucampis jichhajja nanacan Tatit Diosajja, juman qhuyapayasiñam laycuwa nanacata mä tamajja samarat jacañana jicjjatasipjjäna, uqhamatwa nanacar wact'ayapjjesta kollana orakena jacäwinacajja utt'ayañataqui; jumawa machak khana jacañanacajjaru churapjjesta, t'akhesiñanacajja taypina mä juc'a samsuñsa churasaraqui. Nanacajj esclavöpcchïyäta ucasa, janiw jumajja apanucupquistati esclavo cancañana t'akhesiñana. Jumajj qhuyapayasiñamjja uñacht'ayapjjestawa Persia marcanquir reyinac toke, ucatsti jacayapjjestawa temploma sayt'ayañataqui tucjata taypita, uqhamarac imapjjaraquista Judá orakena, uqhamarac Jerusalén marcansa. “Ucampis jichhajja nanacan Diosajja, ¿camsapjjeristsa take cuna nanacajj lurapjjatanacajjatjja? Nanacajj janiw phokhapcti juman camachinacamjja, profetanaca, sirvirinacama toke churapquista lurañanacajjataqui ucanacjja. Jumasti nanacarojj ewjjapjjestawa cawquïr orakerutejj sarapcäyäta catuntañataqui ucajja, uca chekanquiri jakenacan ñankha lurañanacapampi phokhantatätapa, jupanacasti yakha diosanacaru sirviñampejj ajjtcaña luräwinacampiwa phokhantapjjäna. Ucjjarusti sapjjaraquistawa jan phuchanacajja yokanacapampi casarañanacajja, ni phuchanacapsa yucanacajjampi casaraña munañanacajjsa, uqhamarac janipuni cunapachas jupanacan samarañanacapa, sumancañanacapsa munañanacajja, uqhamata nanacajj ch'amani sarantañanacajjataqui, orakena suma cusisita jacañanacajjataqui, ucatsti nanacat saraker wawanacajjsa jupan herenciapata wiñayataqui jaytañanacajjataqui. “Nanacana ñankha luräwinacajja, uqhamarac wali jucha luratanacajj laycusa take cunanacasa pasapjjchitu, ucatsti Diosajj janisa juchanacajjatjama mutuyapcchitu ucasa, jan ucasti samarata sarnakasiñwa churapjjetu; ucatsti nanacajj ¿wastatampiti camachi arunacamaru jan phokhañaru puripjjeristjja, ajjtcaña luräwinacani jakenacampi familiachasisinjja? ¿Janiquiti jumajj colerascasma nanac toke, ucatsti tucjapjjaraquitasmajja, jan maynis nanac taypita jacañapcamajja? “Israelan Tatitu Diosapa, jumajj nanacampejja chekapwa lurtajja; jumaraquiwa wact'ayaracta nanac taypita mä tama khespiyasina jacañapsa, cunjämatï jichhürojj uñjapjjta uqhama. Nanacasti chekpachanwa juma nayrakatana juchanïpjjta, ucatwa jan juman nayrakatamancapquiristi.” Esdras sacerdotejj quillt'asisinwa oración lurascana, uqhamarac aca arunaca jacht'asisa arsuscäna Diosan templopa nayrakatana ucqhajja, mä jach'a tama israelitanacaw wali jacht'asisaraqui jupar muyuntasa tantachasipjjäna, chachanaca, warminaca, uqhamarac wawanacasa. Ucatsti Jehiel sat chachan Secanías yokapasti, arsünwa, jupasti Elam uca familiatänwa, aqham sasa: “Nanacasti janiw sum phokhapcti Diosasampejja, jaya marcanacanquir yakha diosanacar sirviri warminacampiwa casarasipjjta uca laycu; ucampis Israel marcataquejj suyt'añajj utjasquiwa. Jichhasti nanacajj arsusipjjäwa uca yakha marcanquir warminacajjaru qhithanucjjañataqui, wawanacapamppacharu, ucatsti phokhatäpan leyejja, cunjämatï jumasa, uqhamarac qhitinacatejj Tatitun camachi arunacapa phokhapqui nanacar amuyt'ayasa ucarjama. Sayt'asim, aca lurañasti jumaruwa wact'tam; nanacasti jumampiwa sayt'asipjjäjja; jichhasti jumajj ch'amañchasim, ucatsti luraraquim” sasa. Ucatsti Esdras jupasti sayt'asïnwa, ucatjja juramentompiwa arsuyäna take acanac lurapjjañapataqui sacerdotenacana, levitanacana jilïrinacaparu, uqhamarac take israelitanacarusa; ucatsti jupanacajj arsupjjänwa lurapjjañapataqui. Ucjjarusti Esdrasajj Diosan templopatjja sarawayjjänwa, Eliasib sat chachan Johanán yokapan utaparu, ucansti uca arumajja jan mank'asa, jan umt'asawa khantatïna, jupajj wali llaquisitänwa jaya marcaru apayatat cutt'anirinacan Diosampi jan phokhapjjatap laycu. Ucjjarusti Judá oraketa, uqhamarac Jerusalén marcatsa takeniw jawsayatäpjjäna Jerusalén marcaru, take qhitinacatejj jayaru apayatata cutt'anipcäna ucanacaru. Take qhitinacatejj quimsa urucama jan purinipcani ucanacarojja, jilïrinacana, uqhamarac amuyt'ayapqui ucanacan amtataparjamajja orakenacapajja apakatäpjjaniwa, uqhamarac jupanac taypitsa apanucutäpjjaraquiniwa, jaya marcar apanucutata cutt'anirinacajja. Ucatsti Judá, Benjamín sat uca orakenacanquiri take jakenacawa tantachasipjjäna Jerusalén marcana, llätunca phajjsita pä tunca urunaca sarakataru, ucasti sañ muni, quimsa uru phokhataru. Take jupanacasti Diosan templopan plazapanwa kont'asipjjäna qhathatt'asisa uca arunaca yatisina, uqhamarac jallus purintatap laycuraqui. Ucatsti Esdras sacerdotejj sayt'asisinjja sänwa: —Jumanacasti jaya marcanquir warminacampi casarasisajja juchwa lurapjjta, uqhamata Israelan juchapa jiljjatayasa. Uqhamasti awquinacaman Tatit Diosapan nayrakatapanjja, juchanïpjjatamjja uñt'asipjjam, ucatsti Tatitun munañap phokhapjjam. Ucatsti saraktapjjam jaya marcanacanquir yakha diosanacar sirvir warminacatjja —sasa. Ucjjarojja take jakenacawa mayaqui jach'at arsupjjäna: —Jïsa, lurapjjäwa cuntï jumajj sapquitäta ucjja. Ucampis nanacajj waljanïpjjtwa, uqhamarus jallojj puriscaraquiwa; uqhamarus janiraquiwa ankarojj kheparapquiristti, aca lurasïwejj jan mä urutaqui, ni pä urutaquïtap laycu, nanacasti aca jucha luririnacajja waljanïpjjtwa. Asquïspawa nanaca lanti jilïrinacajjajj kheparapjjañapa, ucatsti take qhitinacatejj marcanacasana jacapqui, uqhamarac jaya marcanacanquir warminacampi casarasipqui ucanacajja, mä yakhachata uruna jutapjjañapataqui, marcapanquir jilïrinacapampi, juezanacapampi chict'ata, Diosan jach'a colerapajja uca jucha laycu jiwasata saraktañapcama —sasa. Kallta phajjsita, kallta uru sarakataruwa tucuyapjjäna uca jakenacan jaya marcanacanquir warminacampi casarasipcäna ucanacan sarnakäwinacapata yatjjataña tucuyapjjäna. Sacerdotenacat qhitinacatejj yakha marcanacanquir warminacampi casarasipcäna ucanacasti, acanacäpjjänwa: Josadac chachan Josué yokapan wawanacapa, uqhamarac familianacapatsa: Maasías, Eliezer, Jarib, uqhamarac Gidalías ucaraqui, jupanacasti take chuymawa arsusipjjäna warminacaparu qhitanucjjañataqui, ucatsti mä ovejwa uchapjjäna juchanacapata ofrenda loktañataqui. Imer chachan wawanacapatsti: Hanani, uqhamarac Zebadías ucaraqui. Harim chachan wawanacapatsti: Maasías, Elías, Semaías, Jehiel, uqhamarac Uzías ucaraqui. Pasur chachan wawanacapatsti: Elioenai, Maasías, Ismael, Natanael, Jozabad, uqhamarac Elasa ucaraqui. Levitanacan wawanacapatsti: Jozabad, Simei, Kelaía (jan ucajj Kelita), Petaías, Judá, uqhamarac Eliezer ucaraqui. K'ochurinacatsti: Eliasib. Puncu uñjirinacatsti: Salum, Telem, uqhamarac Uri ucaraqui. Ucat ucjjaru israelitanacasti aca toketjja utjaraquïnwa acanaca: Paros chachan wawanacapatsti: Ramía, Jezías, Malquías, Mijamín, Eleazar, Malquías, uqhamarac Benaía ucaraqui. Elam chachan wawanacapatsti: Matanías, Zacarías, Jehiel, Abdi, Jeremot, uqhamarac Elías ucaraqui. Zatu chachan wawanacapatsti: Elioenai, Eliasib, Matanías, Jeremot, Zabad, uqhamarac Aziza ucaraqui. Bebai chachan wawanacapatsti: Johanán, Hananías, Zabai, uqhamarac Atlai ucaraqui. Bani chachan wawanacapatsti: Mesulam, Maluc, Adaía, Jasub, Seal, uqhamarac Ramot ucaraqui. Pahat-moab chachan wawanacapatsti: Adna, Quelal, Benaía, Maasías, Matanías, Bezaleel, Binuy, uqhamarac Manasés ucaraqui. Harim chachan wawanacapatsti: Eliezer, Isías, Malquías, Semaías, Simeón, Benjamín, Maluc, uqhamarac Semarías ucaraqui. Hasum chachan wawanacapatsti: Matenai, Matata, Zabad, Elifelet, Jeremai, Manasés, uqhamarac Simei ucaraqui. Bani chachan wawanacapatsti: Madai, Amram, Uel, Benaía, Bedías, Quelúhi, Vanías, Meremot, Eliasib, Matanías, Matenai, Jaasai ucaraqui. Binuy chachan wawanacapatsti: Simei, Selemías, Natán, Adaía, Macnadebai, Sasai, Sarai, Azareel, Selemías, Semarías, Salum, Amarías, uqhamarac José ucaraqui. Nebo chachan wawanacapatsti: Jeiel, Matatías, Zabad, Zebina, Jadau, Joel, uqhamarac Benaía ucaraqui. Take aca chachanacawa yakha marcanquir warminacampi casarasipjjäna, ucampisa warminacaparusa, wawanacaparusa qhitanucjjapjjänwa. Acawa Nehemías chachan luräwinacapajja, jupasti Hacalías chachan yokapänwa. Artajerjes sat reyis pä tunca mara marcar apnakcäna ucqha, Quisleu phajjsina, naya Nehemiasasti Susa marcancascäyätwa. Hanani mayni jilajjasti ucqharaquiwa Judá oraketa purini mä kawkha chachanacampi, nayasti jupanacarojj jisct'wa cunjämäsquisa Jerusalén marcajja, uqhamarac cawquïr judionacatejj jaltapcäna jaya marcar apatäñata ucanacatsa. Ucatsti jupanacajj sapjjetuwa: “Qhitinacatejj jaya marcar apatäñata jaltapqui ucanacasti, pachpancasipquiwa, jupanacasti sinti jan walt'añanwa jicjjatasipjje, uqhamaraqui wali t'akhesiyatäpjjewa. Jerusalén marcan perkanacapasti tucjataraquiwa, uqhamaraqui puncunacapasa ninampi naqhantayataraqui” sasa. Aca arunac ist'asinjja kont'asisinwa jachta, ucatsti mä kawkha urunacaraquiw wali llaquita jicjjatasta, uqhamaraqui ayuno oración luraracta alajjpachanquir Diosaru. Ucatsti sistwa: “Alajjpachanquir Dios Tata, jumajj jach'a ajjsarcaña Diosätawa, sumar mantäwimsa janiw armctati, qhuyapayasiractawa qhitinacatejj jumar munapctam uqhamaraqui camachi arunacamarusa phokhapqui ucanacataquejja. Jichhasti nayajj mayissmawa ist'añamataqui, arumay uru oración luratajjaru israelita sirvirinacam laycu. Nanaca israelitanacajja uñt'asipjjtwa juchanac juma toke luratanacajjatjja. ¡Take familiajjasa, nayasa juchwa lurapjjta! Juma nayrakatanjja sinti jan wali tokeruwa saranucupjjta; janiraquiw camachi arunacamarusa phokhapcaractti, leyinacamarusa, cawquïri Moisés sirvirim toke churapquista ucanacarusa. Amtasiraquim cunjämtï nanacaru yatiycäyäta, nanacatejj juch lurapjjerista ucajj aca orakpacharu ananucupjjetasma ucjja; ucampisa nanacatejj jumaru cutt'anjjapjjerisma, camachi arunacamaru phokhasina uqhamaru sarnakasaraqui, cawqui aca orake thiyacama jakonucutäcasasa, ucqhatpachwa wasitat apthapipjjetasmajja, kollana chhijllat lugaramaru cawqhantejj sutimajj jaccani ucqharu. “Nanacawa juman uywatanacamäpjjta, uqhamarac marcamasa, qhitinacarutejj jach'a ch'amamampi, jach'a luräwinacampi khespiyapjjestajja. Nayajj mayissmawa Dios Tata, oracionajj ist'añamataqui, uqhamaraqui sirvirinacaman mayisitanacapsa, nanacasti juma sapar jach'achañacwa munapjjta. Uqhamarac mayisiracsmawa nayar atipt'ayañama, reyirusa amuyt'ayaraquim nayar ist'añapataqui” sasa. Ucapachasti nayaraquiw Artajerjes reyin sirviripäscäyäta Nisán sata phajjsina, pä tunca mara reyejja marcaru apnakcäna ucqhajja nayawa juparu vino loktascäyäta, ucapachawa reyejj nayaru wali llact'ata uñjitu. Ucatsti nayarojj jisct'araquituwa: —¿Cunatsa wali llaquista? Nayajj wali llaquitwa uñcatsma. Jumajj janiraquiw usutjamäctasa, cuna jan walt'añawa utjpachätamjja —sasa. Wali ajjsaräyäta ucapachajja, reyirojj ucat sistwa: —¡Wiñayataqui reyejj jacpan! ¿Camisarac jan llaquitäyästi cawqhantejja awquinacajjana janchinacapajja imantatäqui uca marcan tucjatätapata, uqhamaraqui puncunacapasa ninampi naqhantayatätapatsti? —sasa. Reyisti jisct'ituwa —¿Cuns jumatac luriristjja? —sasa. Ucapachasti alajjpachanquir Diosaruw mayista, ucata reyirojj saractwa: —Juma reyitaqui asquïchi, uqhamarac qhuyapayasiñamsa nayatac jicjjatsta ucajja, mayssmawa juma reyirojja Judá marcaru nayar qhitañamataqui, cawqhantejj awquinacajjan janchipajja imt'atäqui ucqharu wasitata sayt'ayaniñajjataqui —sasa. Reyejj nayarojj jisct'ituwa, reinasa jaq'apana kont'atäcäna ucqha: —¿Kawkha urunacataquisa sarätajja? ¿Cunapachasa cutt'anjjäta? —sasa. Nayasti cunapacha cuttaniñajjsa yatiytwa, jupajj —Waliquiwa saramay —sasaw saraquitäna. Ucatsti saractwa, juma reyitaqui asquïchi ucajja, mä arsüwi kellkt'asina churita Eufrates sat jawirata inti jalanta token marca apnakerinacar churañataqui, uqhamata jupanacajj nayaru pasayañapataqui Judá oraker puriñajjcama; yakha carta kellkt'atsti churaraquita reyin ch'umipa uñjiri Asaf sat chachataqui, nayaru madera churañapataqui templona nayräjja perka puncunacapa wastat lurañataqui, uqhamarac marcan perkapataquisa, uqhamaraqui nayajj jacascä uca utataquisa —sasa. Reyisti take mayitajjaruwa churitu, Diosan qhuyapayasiñapajj nayampïtap laycu. Cunapachatï Eufrates inti jalanta tokencapqui uca marca apnakerinacan ucar purta ucqhajja, churtwa reyin cartanacapa. Reyisti nayampejja qhitaraquïnwa ejercitonquir jilïrinacaru, uqhamaraqui mä caballeriampi. Ucampis cunapachatï Horón chekanquir Sanbalat chachampi, uqhamarac Tobías amonita sirviri chachampi yatipjjäna ucqhajja, jupanacataquejj janiw ucajj asquïcänti mayni chacha israelitanacaru yanapiri jutatapajja. Jerusalén marcaru purisinsti, ucat quimsa uru ucancatajjatsti, arumaw sartasta mä kawkha chachanacampi sarañataqui, ucampisa janiw qhitirusa cunsa camscti cuntï Diosajj Jerusalenataqui luraña amuyt'ayquitäna ucjja. Nayajj janiw yakha uywa irpcäyätti, jan ucasti cawquïri uywarutejj lat'jjatata sarcäyäta ucacwa irpasïyäta. Uca arumpachawa nayajj mistuwayta Valle tokeru mistuñäquisa uca puncunjama, ucatsti Dragón sat Uma Jalsu tokeru sarasa, uqhamarac T'unanaca Waraña sat puncucama. Ucatsti nayajj uñarpaytwa Jerusalenan tucjat perkanacapa, uqhamarac ninampi naqhantayata puncunacapsa. Ucatsti sarascactwa Uma Jalsu sat puncuru, uqhamaraqui reyin estanquepcama; ucampis cawquïri uywarutejj lat'jjatata sarcäyäta ucajj janiw pasirjamäcänti uca cheka. Uca arumpachawa jawiranjama maqhatawayta, ucatsti perkanaca uñaraniwayasina cutt'anjjaracta, Valle sat puncunjama mantanjjañataqui. Marca apnakerinacasti janiw yatipcänti nayan cawquiru saratajjsa, ni cun luratajjsa. Judionacarusa, sacerdotenacarusa janiraquiw nayajj yatiycäyätti ucqhacamajj, ni jilïrinacarusa, ni marca apnakerinacarusa, ni qhitinacatejj uca perkañana jicjjatasipcani ucanacarusa. Ucatsti nayajj sistwa: —Jumanacajj asquiwa yatipjjtajja jiwasanacana jan walt'añana jicjjatasipjjatasjja, Jerusalenasti sinti tucjatawa, uqhamarac puncunacapasa. Jumanacasti nayampi chicajja mayacht'asipjjam Jerusalenan perkanacapa wastata sayt'ayañataqui, jan jiwasata larusipjjañapataqui —sasa. Uqhamasti cunapachatï nayajj yatiyta, cunjamtï Diosajj qhuyapayasiñapampi nayar yanapitu, uqhamarac reyejj cuna arunactejj sisquitäna ucanacatjja, jupanacajj sapjjänwa: —¡Kalltapjjañäni wastata perka sayt'ayaña! —sasa. Uqhamaraqui maynis maynicamawa wali suma ch'amañchasipjjäna. Ucampis cunapachatï Horonanquiri Sanbalat sat chachajja, uqhamarac Tobías sat amonita sirvirisa, Gesem sat árabe chachasa yatipjjäna ucqhajja nanacatjja larusipjjetänwa; ucatsti jisc'achañampiwa sapjjetäna, aqham sasa: —¿Cuns jumanacajj lurasipctajja? ¿Jumanacasti reyi contrati tucuñ munapjjtajja? —sasa. Nayasti jupanacarojj sistwa: —Alajjpachanquir Diosawa nanacar atipt'ayapjjetani. Nanaca Diosan sirvirinacapasti perka sayt'ayañjja kalltapjjäwa, ucampisa jumanacajj janiw Jerusalenampejja cuna arsuñanïpctasa, ni cuna lurañanïpctasa, ni cuna amtañanïpcaractasa —sasa. Ucatsti Eliasib sat sumo sacerdotempi, uqhamaraqui sacerdote jilanacapampejja asquichapjjänawa Ovejanacan puncupa satäquis ucqha. Jupanacasti viganacwa uchapjjäna, uqhamarac puncunacsa, ucatsti perkjja asquichapjjaraquïnwa Patac sat torret kalltasina, Hananeel sat torrecama. Jupanac jac'ansti perkjja asquichapjjaraquïnwa Jericó marcanquir chachanaca, ucjjarusti asquicharaquïnwa Zacur sat chacharaqui, jupasti Imri sat chachan yokapänwa. Senaa sat chachan wawanacapajja asquichapjjaraquïnwa Chawllanacan puncupa satäquis ucjja. Jupanacasti uchapjjänwa viganaca, uqhamarac puncunacapsa uchapjjaraquïna cerrojonacapampi, uqhamarac barranacapampi cuna. Ucjjaru perkäqui ucsti asquicharaquïnwa Meremot sat chacha, jupasti Urías chachan yokapänwa, Cos sat chachan allchhiparaqui; ucjjarusti asquicharaquïnwa Mesulam sat chacha, jupasti Berequías sat chachan yokapänwa, uqhamarac Mesezabeel sat chachan allchhiparaqui; ucjjarüqui ucsti asquicharaquïnwa Sadoc sat chacha, jupasti Baana sat chachan yokapänwa. Ucjjarüqui ucsti asquichapjjaraquïnwa Tecoanquiri jakenaca, jilïri jakenacapajja jan yanapañ munapcchïna perka luririnacan sarayirinacaparusa. Jesana sat puncsti asquichapjjaraquïnwa Joiada sat chacha, jupasti Paseah sat chachan yokapänwa, uqhamarac Mesulam sat chachampi jupasti Besodías sat chachan yokaparaquïnwa. Jupanacasti viganacwa uchapjjäna, uqhamarac puncunacapsa uchapjjaraquïna cerrojonacapampi, barranacapamppacha. Ucjjaru perkäqui ucsti asquichapjjänwa Gabaonanquiri Melatías, uqhamarac Meronotanquiri Jadón ucampiraqui, uqhamaraqui Gabaonanquiri, Mizpanquiri jakenacampi, qhitinacatejj apnakatäpcäna Eufrates jawirata inti jalanta tokenquir marca apnakerina. Ucjjaru perkäqui ucsti asquichänwa Uziel sat chacha, jupasti kollke yänac lurirïnwa Harhaía sat chachan yokapänwa; ucjjaru perkäquis ucsti asquichänwa Hananías sata suma k'apquir kollanaca lurir chacha; jupanac paniniwa Jerusalén perka asquichapjjäna ancho perkäqui ucqhacama. Ucjjar perkäqui ucsti asquicharaquïnwa Refaías sat chacha, jupasti Hur sat chachan yokapa, uqhamaraqui alcaldënwa Jerusalén marcana mä chicat apnakañapana. Ucjjar perkäqui ucsti asquicharaquïnwa Jedaías sat chacha, jupasti Harumaf sat chachan yokapa, ucasti utapa uñcatasiraquïnwa, ucjjarüquis uca perkjja asquicharaquïnwa Hatús sat chacha, jupasti Hasabnías sat chachan yokapänwa. Ucjjar perkäquis ucsti, asquichapjjaraquïnwa Hornonacan torrepa satäquisa ucqhacama Malquías sat chacha, jupasti Harim sat chachan yokapa, uqhamaraqui Hasub sat chachampi jupasti Pahat-moab sat chachan yokaparaqui. Ucjjaru perkäquis ucjja asquichapjjänwa Salum sat chacha, phuchanacapampi, jupasti Halohes sat chachan yokapa, uqhamaraqui alcaldënwa Jerusalén marcana mä chicata apnakañapana. Valle Puncu satäquis ucjja asquichapjjaraquïnwa Hanún sat chacha, uqhamaraqui Zanoanquir jakenacampi; jupanacasti uchapjjaraquïnwa puncunacapjja cerrojonacapampi, barranacapamppacha, ucatsti asquichapjjaraquïnwa pusi pataca pheska tuncani metro perkampi, T'unanaca Warañ sat puncucama. T'una Warañ puncu satäquis ucjja asquichänwa Malquías sat chacha, jupasti Recab sat chachan yokapa, Bet-haquerem sat distrito apnakeri, ucatsti ucharaquïnwa puncunacapjja cerrojonacapampi, barranacapamppacha. Uma Jalsu puncu satäquisa ucjja asquicharaquïnwa, Salum sat chacha, jupasti Colhoze sat chachan yokapa, uqhamaraqui Mizpa sat distriton apnakeripa; jupajja asquichäna, utachjjataraquïnwa, uqhamaraqui puncunacaparojja uchäna cerrojonacampi, barranacapamppacha. Uqhamaraqui asquicharaquïnwa Siloé sat uma estanquen perkapa, ucasti reyin jardinapa jac'ancaraquïnwa, uqhamasti asquichänwa Davidan marcapata sarakanqui uca sarakañ maqhatañanaccama. Ucqharu perkäquis ucjja asquichänwa Nehemías sat chacha, jupasti Azbuc sat chachan yokapa, Bet-sur sat chicat distriton apnakeripa. Uqhamaraqui jupajj perkjja asquichäna Davidan sepulcronacapäquejja uca uñcatascama, uma imañäquis ucacama, uqhamarac soldadonacan cuartelapcamaraqui. Ucjjaru perkäquis ucjja asquichapjjaraquïnwa levitanaca: Rehum sat chacha, jupasti Bani sat chachan yokapa; ucjjarusti asquicharaquïnwa Keila sata distrito apnakeri Hasabías sat chacha, ucsti asquichänwa provinciapan sutiparu. Ucjjar perkäquis ucjja asquichapjjaraquïnwa masinacapa: Bavai sat chacha, jupasti Henadad sat chachan yokapa, jupasti Keila lugarana mä chicata distritopana apnakeripänwa; uqhamaraqui Ezer sat chacha jupasti Josué sat chachan yokapa Mizpa lugaran apnakeripa, asquicharaquïnwa ucjjar yakha perka, armamento imañaru maqhatañäquis uca uñcatascama. Uca perksti asquicharaquïnwa Baruc sat chacha, jupasti Zabai sat chachan yokapa, esquinata kalltasina Eliasib sat sumo sacerdoten utapa puncupcama; ucjjar perkäqui ucsti asquichänwa Meremot sat chacha, jupasti Urías sat chachan yokapa, uqhamaraqui Cos sat chachan allchhipa, jupasti asquichänwa Eliasib sacerdoten utap puncupat kalltasina uca pachpa utan tucuyapcama. Ucjjar perkäqui ucsti asquichapjjaraquïnwa Vallen jaquir sacerdotenaca. Jupanacjjarusti asquichapjjaraquïnwa Benjamín sat chacha, uqhamarac Hasub sat chachampi, utap uñcatascama. Ucat jupanacjjarusti Azarías sat chacha, jupasti Maasías sat chachan yokapa, Ananías sat chachan allchhiparaqui; asquicharaquïnwa utapäquis ucqha. Ucjjar perkäqui ucsti asquichänwa Binuy sat chacha, jupasti Henadad sat chachan yokapa, Azarías chachan utapat kalltasina esquina tucuycama. Jupjjarusti asquicharaquïnwa Palal sat chacha, jupasti Uzai sat chachan yokapa esquina perka uñcatasita, uqhamarac reyin palaciopata jach'a jilsuta torrëqui ucampi, ucasti guardian patiopanwa jicjjatasi. Ucjjar perkäqui ucjja asquichänwa Pedaías sat chacha, jupasti Faros sat chachan yokapa, Uma Puncu satäquis uca nayräjjcama, inti jalsu toke cunjämatï jach'a jilsuta torrëquejja ucqha. (Qhitinacatejj Ofel chekana jacapcäna ucanacasti templona sirvirinacäpjjänwa.) Tecoanquir jakenacasti ucjjar perkäqui ucwa asquichapjjaraquïna, jach'a jilsuta torre nayräjjata, Ofel perkäquis ucqhacama. Sacerdotenacasti perkjja asquichapjjaraquïnwa, sapa maynisa utap uñcatascama, Caballonacan puncupa satäquis ucqhat kalltasina. Jupanacjjarusti perkjja asquichänwa Sadoc sat chacha, jupasti Imer sat chachan yokapänwa, utap uñcatasi perka asquicharaquïna; uqhamaraqui ucjjar perkjja asquicharaquïnwa Semaías sat chacha, jupasti Secanías sat chachan yokapa, Inti Jalsu puncu uñjiriraqui. Jupjjarusti perkjja asquichapjjaraquïnwa Hananías sat chacha, jupasti Selemías sat chachan yokapa; uqhamarac Hanún sat chachampi, jupasti Salaf sat chachan sojjtïr yokapänwa. Jupanacjjarusti perkjja asquicharaquïnwa Mesulam sat chacha, jupasti Berequías sat chachan yokapa, asquichänwa utap uñcatasi perka. Kollke yänac luriri Malquías sat chachasti ucjjar perkäqui ucwa asquichäna, templon sirvirinacana, alaquipanacana utanacapcama, Uñarañataqui puncüquis uca uñcatascama, uqhamarac esquinana uñch'uquiñataqui utäquis ucacama. Ucjjar percäquis ucjja asquichapjjänwa kollke yänac luririnaca, uqhamarac alaquipirinacampi, esquinana uñch'uquiñataqui utäquis ucat kalltasina, Ovejanacan puncupa satäquis ucacama. Cunapachatï Sanbalat sat chachajj yatïna perka asquichapjjatanacapa ucqhajja wali colerasïna, ucatsti wali colerataw judionacata larusiña kalltäna, masinacapa nayrakatanjja, uqhamarac Samarianquir ejército nayrakatansa, aqham sasa: —Aca mank'at jiwat judionacasti ¿cunjämaraqui amuyasipjje? ¿Jupanacasti amuyasipcaquiti sacrificionaca wastat loktañjja? ¿Jan ucajj uca lurañjja mä urunaccha tucuyapjjaspajja? ¿Jan ucasti uca naqhantata allthapitanacatcha machak kalanaca apsupjjanejja? —sasa. Jupan jac'apansti Tobías sat amonita chachaw aqham saraquïna: —Uñtapjjam perkanac sayt'ayasipquiri: ¡Mä kamakesa uca perkaru jalsusajj allinucuwayaspawa! —sasa. Ucatsti nayajj oracionwa lurta: “Nanacan Diosajja, ist'am cunjamtï nanacata larusipquitu uca. Nanac toke arusitanacapajja jupanacjjaru cutjjatpan, uñisirinacapan amparanacaparus puriracpan, uqhamaraqui yakha marcar preso apatäpjjañapataqui. Jan ñankha luratanacapatjja pampachamti, ni juchanacapsa k'omacharaquimti juman nayrakatamatjja; jupanacasti wastat perka sayt'ayirinacat larusipjjatanacapata” sasa. Uqhamasti perkjja sayt'ayasipcactwa, ucasti chicacama luratäjjänwa. Jakenacasti take chuymawa lurapjjäna. Ucampis Sanbalat, Tobías, árabe jakenacasa, uqhamaraqui Amonanquirinacasa, Asdod ucanquirinacasa cunapachatï yatipjjäna Jerusalén marcana perkanacapa sayt'ayañajja nayrakataru sarantascaquitapatjja, uqhamarac p'iysutanac perkantasitapatjja walipuniw colerasipjjäna. Ucatsti takeniwa mayaqui amtapjjäna Jerusalenaru ñankha luraña, uqhamaraqui t'unjañataqui. Ucatsti nanacajj Diosaruw oracionan mayipjjta, uqhamaraqui uruy arumawa uñjirinaca uchapjjta jupanacat jarc'acasiñataqui. Ucatjja Judänquir jakenacajj sapjjänwa: “K'epirinacan ch'amapasti karjtiwa uca walja allinucuta nayrakatana, nanacasa janiw ch'amanïcjjapjjti wasitat perka sayt'ayañataquejja” sasa. Uñisirinacajjajja amuyapjjpachänwa nanacajj janis amuyasipquirista, ni cunsa uñjapquirista uqhama, ucatsti jupanacajj nanac taypiruwa mantanipjje jiwayañataqui, uqhamata lurañanaca sayt'ayañataqui. Ucampis jupanac jac'ana jacapcäna uca judionacajja jutasinjja yatiyapjjetuwa mä kawkha cuti: “Uca jakenacajj take toketwa ñankha lurañ amtapjjtam” sasa. Ucatsti nayajj jakenacarojj maytwa familia, familia, tantachasipjjañapataqui perka khepäjjana, uqhamarac jan perkas alaycamäquiti uca chekawjanacaru, uqhamaraqui p'iyawjäquis ucqhanacarusa espadanacani, lanzanacani, uqhamarac flecht'aña arconacani. Ucatsti jupanacan ajjsarayasipjjatap uñjasinjja, jupanac taypiru sayt'asisinjja sistwa jilïrinacarusa, marca apnakerinacarusa, uqhamarac take jakenacarusa, aqham sasa: —Jan ajjsarapjjamti. Amtasipjjam, Tatitojj jach'awa, uqhamarac ajjsarcañaraquiwa; jumanacasti nuwasipjjam masinacam laycu, wawanacam laycu, uqhamarac warminacama, utanacama laycuraqui —sasa. Cunapachatï uñisirinacajjajja yatipjjäna nanacan waquichasitanacajja, uqhamarac Diosas jupanacan amtäwinacapa mayjt'ayatapatjja take mayniw cuttjjapjjta perka luriri, lurañanacapawjarcama. Uca horasata kalltasinjja chicata jakenacajja perka lurañancapjjänwa, uqhamaraqui chicat jakenacasti waquicht'atäsipcaquïnwa lanzanacani, jarc'akasiña escudonacani, flecht'aña arconacani, uqhamarac corazanacani. Jilïrinacasti wali yanapapjjäna Judänquir jakenacarojja, qhitinacatejj wasitat perka sayt'ayasipcäna ucanacaru. K'epirinacasa k'episipcaquïnwa, ucampis mä amparampejja k'epi catt'ata, maysa amparampisti espada catt'ataraqui. Take qhitinacatejj perka lurañana lurapcäna ucanacansti espadanacapajja cinturan uchatcamänwa, ucatsti nayan jac'ajjancascaraquïnwa corneta phust'irejja, nayasti säyätwa jilïrinacaru, marca apnakerinacaru, uqhamarac marca pachparusa aqham sasa: —Lurañanacasti wali jach'anacaw utji; jiwasanacajj jalanokatätanwa perka muytpacharu, maynit maynicama jaljtayata. Uqhamasti cawqhattejj corneta phust'cani ucapachajj janc'aquiw nanacamp chica tantacht'asiri jutapjjäta; Diosasaw jiwasamp chica nuwasini —sasa. Uqhamaraquiw nanacajj lurasipcäyäta willjtatpacha ch'amacthapcama, mä chicat jakenacajj lanza apt'atcamaw ucancapjjäna. Ucjjarusti uca horasanjja jakenacarojj säyätwa sapa mayni chachasa yanapiripampi chica kheparañap Jerusalén marca mankhana, uqhamata yanapirejj arumajj uñch'uquiñapataqui, urusti luräwin lurañapataqui. Ucjjarusti janiwa ni nayasa, ni familianacajjasa, yanapirinacasa, ni nayamp chicäpcäna uca guardianquir chachanacasa isinacjja apsusipcäyätti, sapa maynisa lanza apt'atcamäpjjäyätwa. Ucapachajja marca toketjja mä jach'a jan walt'añanacaw utjaraquïna, uqhamaraqui warminacapatsa, judío masinacap toke. Yakhepanacasti sapjjaraquïnwa: “Nanacajj walja wawanacanïpjjtwa, ucatsti trigo munapjjta jan mank'at jiwapjjañajjataqui” sasa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: “Nanacajja mank'aña pist'atapatsti orakenacajj-jjaru, uva yapunacajj-jjaru, uqhamaraqui utanacajj-jjaruwa mansusipjjta” sasa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: “Nanacajj kollkwa mayt'asipjjta reyir impuesto pagañataqui orakenacajj-jjaru, uqhamaraqui uva yapunacajj-jjaru. Ucatsti marca masinacajjasa, nanacasa mä castat jutircamaquïpjjtwa; nanacan wawanacajjasti janiw cunansa mayjäquiti jupanacan wawanacapatjja. Ucampisa wawanacajjarojja esclavöñataqui catuyañawa wact'apjjetu. Chekpachanwa yakhep imill wawanacajjasa esclavöjjapjjewa, nanacasti jarc'añataquejja janiw cunsa camachapquiristti, nanacan orakenacajjasa, uva yapunacajjasa yakha jakenacancjjatap laycu” sasa. Cunapachatï nayajj jupanacana quejanacapa, juchañchäwinacapa ist'ta ucqhajja, wal chuymajjan mayjt'asta. Suma amuyt'asinsti nayajj jilïrinacaru, uqhamaraqui marca apnakerinacarusa juchañchtwa, uqham ch'ama lurañanaca marca masinacaparu uchapjjatap laycu. Ucatsti ucanaca uñjatäñapataquisti mä jach'a tantachasïwiruwa jakenacar jawsayta. Ucatsti jupanacarojj sistwa: —Nanacajj cawqhacamatejj ch'amanacajjajj utjqui ucqhacamaw jiwasa marca masi judío jakenacar cutsuyanipjjta, qhitinacatejj jucharar marcanacar aljatäpcäna ucanacaru; ucatsti jichhajj ¿wastatampiti jupanacar aljapjjta nanacan cutsuyaniñataqui? —sasa. Ucatsti jupanacajj amuquïpjjänwa, janiraquiw camscjjapjjänsa. Ucjjarusti nayajj sascactwa: —Cuntï lurapcta ucanacjja janiw wal lurapctati. Jumanacajj Diosasataquejj ajjsarapjjañanacamänwa, ucatsti janiw munapjjañanacamäcänti jucharar uñisirinacasan larusipjjañanacapjja. Uqhamaraquiw naya, familianacajja, yanapirinacajjasa kollke, trigsa mayt'apjjaractwa; uqhamasti, ¡uca manunacjja p'amp'achañäniwa! Jichhasti achict'apjjaracsmawa jichpacha cutt'ayjjapjjam orakenacapa, uva yapunacapa, olivo yapunacapa, utanacapsa, ucatsti kollke, grano, vino jan ucajj aceite manutjja jan pagayascjjapjjamti —sasa. Ucatsti sapjjänwa: —Take ucanacjja cutt'ayjjapjjäwa, janiw cunsa mayiscjjapjjäti. Cunjamtï jumajj sisctajja uqhamwa take lurapjjäjja —sasa. Ucatsti sacerdotenacaruw jawsta, uqhamaraqui jupanac nayrakatana juramento lurapjjañapataqui cuntï jupanacajj arsupcäna uca phokhapjjañapataqui. Uqhamaraquiw isejjsa thalarasta aqham sasa: “Uqhamwa Diosajj utapatsa, orakepatsa ankäjjaru thalanucuni, take qhitinacatejj uca juramento jan phokhapcani ucanacampejja, uqhamarac aparani take cunapatejj utjqui ucanacsa” sasa. Ucatsti take jakenacawa arsupjjäna: “Uqhamäpan” —sasa. Ucatsti Tatituruw yupaychapjjäna. Jakenacasti cuntï arsupcäna lurañataqui ucanacjja phokhapjjänwa. Artajerjes sat reyisti nayarojj Judá orakjjaruwa marca apnakerit utt'ayitäna tunca payan mara, pä tunca mara jupajj reyïcäna ucqhata, quimsa tunca payan maracama jupajj reyiquïscäna ucqhacamajj janiw nayasa, ni yanapirinacajjasa mayisipcäyätti cunatejj marca apnakeriru churañäcäna ucjja. Ucampis nayat nayra marca apnakerinacäcäna ucanacasti marcataquejj mä llaquïnwa, jupanacajja sapüruwa pusi tunca kollkenaca mayisipjjerïna mank'añataqui, vinotaqui. Ucjjarusti sirvirinacapajj marcarojj t'akhesiyapjjänwa. Ucampis nayajj janiw uqham lurcti Diosar ajjsaratajj laycu. Maya toketjja nayajj phoktwa lurañajjampi marcan perkapa wastat sayt'ayañana, ucatsti janiw cuna oraksa catokcti. Sirvirinacajjasti uqhamaraquiw take jupanacajj lurañancapjjaraquïna. Nayampisti mank'añataquejj kont'asipjjerïnwa pataca pheska tuncani jakenaca, marcanquir judionacata, uqhamarac marca apnakerinacan sirvirinacapasa, ucjjarusti janiw jaqhutäcänti jac'anquir marcanacata jutapcäna ucanacajja. Ucatsti nayanquirita sapüru mank'añanaca waquichascäna ucanacasti acanacänwa: mä vaca, sojjta sumïri ovejanaca, uqhamarac jamach'inaca; ucatjja sapa tunca urutwa vinonacajj jilarquiri utjirïna. Ucampis janipuniwa mayiscäyätti cunatejj nayra marca apnakerir churañapajj wact'qui ucjja, aca marcana uca phokhañapajj wali ch'amäjjatap laycu. “¡Diosajjay, amtasitaya nayan asquejjataqui, take cunanactejj aca marcataqui lurcta uca laycu!” Cunapachatï yatipjjäna Sanbalat, Tobías, Gesem sat árabe chachampi, uqhamarac mayni uñisirinacajjampi nayan wasitat perka asquichaña tucuyatajjatjja jan qhitins mantcaya (puncunacapas lugaraparu uscuñas utjcchïna ucqhasa), mä yatiyäwi apayanipjjetäna Sanbalat, uqhamarac Gesem sat chachampi nayampi jiquisiñataqui Ono sat vallena mä cawqha jisc'a marcansa. Ucampisa jupanacajja amtasipcänwa nayaru ñankha lurañataqui. Ucatsti nayajj yatiyirinacwa qhitta aqham arunacampi: “Nayajj jan inact'asawa mä jach'a lurañana lurascta, ucatsti janiw sarirjamäcti, uqhamarusa lurañajja sayantjjaspawa nayatejj jumanacaru uñjiri sarirista ucqhajja” sasa. Pusi cutiw uca quipca arunacampi qhitanipjjetu, nayasti jupanacarojj uca pachpaquiracwa saracta. Ucatsti Sanbalat sat chachajj pheska cutinsti maynïri uywatapa tokewa mä jist'arata carta apayanitu, aqham sasa: “Arunacajja yakha marcanacanjja yatisiwa, uqhamaraquiw Gesem sat chachas saraqui jupampi judionacampejj sayt'asiñataqui waquichasipcatama, ucataraqui marcan perkapsa wasitat asquichasipcatama. Aca arunaca ist'asqui ucarjamajja, jumaw jupanacan reyipäyätajja, jumajj utt'ayjjatätawa profetanaca jumaru Jerusalén marcjjaru reyit utt'ayañapataqui, ucatsti sapjjañapataqui ‘Judá orakejja reyinëjjewa’ sasa. Jaken arunacapatjja ist'asispawa Artajerjes reyicama, uqhamasti jutamaya parlt'asiñäni purapata” sasa. Nayajj ucjjarojj yatiyäwjja apayaractwa, aqham sasa: “Janiw uca arunacajj cunas utjquiti, jan ucasti juman amuyt'amaquiwa” sasa. Jupanacasti nanacarojj sustjañwa munapjjetäna nanacar mayjt'ayaña amuyasina, uqhamata lurañanaca apanucusin jan tucuyañanacajjataqui; ucampis nayajj juc'ampwa ch'amachäyäta. Ucatsti sartwa Semaíasan utaparu jupasti Delaían yokapa, uqhamaraqui Mehetabel sat chachan allchhiparaqui. Semaías sat chachasti utaparuwa jist'antasinïna, ucatsti situwa: —Diosan temploparu tantachasiñäni, kollana uta mankheru, ucatsti puncunaca jist'antasiñäni, jichha arumawa jumar jiwayiri jutañ amtapjje —sasa. Nayasti juparojj sistwa: —Nayjam chachanacajj janiw jaltapquiti, janiraquiw templorusa imantasipquiti jacañapa khespiyasiñataquejja. Nayajj janipuniw imantasquiristti —sasa. Ucjjarojj nayajj amuyasïyätwa jupajj jan Dios toketa parlatapa, jan ucasti take ucanacjja nayjjatwa parlascäna, Sanbalat chachasa, uqhamarac Tobías sat chachasa jupar kollke chilltapjjatap laycu. Nayar ajjsarayañataquisa, jucha lurañajjataquisa kollkwa churapjjäna, uqhamata nayar jan walita uñt'ayañataqui, uqhamaraqui nayaru jisc'achayañataquisa. “¡Nayan Diosajja, amtasimaya cuntï Sanbalat, uqhamarac Tobías sat chachasa lurapqui ucanacata! ¡Janirac armasimti Noadías sat profetisa warmitsa, ni mayni profetanacatsa, nayar sustjaña munapquitäna ucanacatsa!” Perkasti tucuyatäjjänwa pä tunca pheskan uru sarakataru, Elul sat phajjsina, uca luräwinsti pheska tunca payan urunacanwa tucuyatäna. Cunapachatï uñisirinacajjasa, uqhamarac nanac muytancqui uca marcanacajj yatipjjäna ucqhajj walwa ajjsarayasipjjäna, ucatsti jupanacajj amuyasipjjänwa jach'achasiñanacapajj aynacht'atätapa, ucatjja amuyjjapjjänwa aca luräwejja Diosan yanapapampi tucuyasitapa. Uca urunacansti walja cartanaca apayasipjjäna Tobías sat chachampi Judá orakenquir jilïri jakenacampejja, walja Judá jakenacawa Tobiasampïñataqui juramento lurapjjäna, jupasti Secaniasan tollkapätap laycu, Secaniasajj Ara chachan yokapänwa, uqhamaraqui Johanán sat yokapajj casarasïnwa Mesulaman phuchapampi, uca laycu, Mesulamasti Berequiasan yokaparaquïnwa. Ucatwa nayan nayrakatajjana suma jupat parlapjjäna, ucatsti yatiyapjjaraquïnwa cuntï siscäyäta ucanaca. Tobiasasti cartjja apayaniraquitänwa nayar sustjañataqui. Perka wastat asquichjjasinjja, uqhamarac puncunacapa uchjjasinjja utt'ayapjjänwa puncu uñjirinaca, k'ochurinaca, uqhamarac levitanaca. Jerusalén nayräjjarusti uchtwa Hanani sat jilajjaru, ucatsti jarc'akasiñataqui uta luratäqui ucan jilïripatjja Hananías sat chacharuw uchta, jupasti cheka jakënwa, Diosar ajjsaririraqui yakha jakenacat sipansa. Ucatsti sistwa: —Janiw Jerusalén marcan puncunacapajj jist'arascaniti intin suma jalsuñapcamajja, ucatsti puncunacapajj jist'antasjjaniwa, uqhamarac trancanacapampis uchatäjjani uñjir chachanacajj uñjawipanjjani ucqhacama —sasa. Uqhamaraquiw ajlliracta uñch'uquirinaca uca pachpa Jerusalenan jaquirinacata, uqhamata uñch'uquipjjañapataqui, mayninacasti uñjäwinacapana, yakhanacasti utanacapa nayräjjanaraqui. Marcasti wali jach'anwa, ucampisa juc'a jakeniquiraquïnwa, utanacajj janïraw wastat asquichatäcänti uca laycu. Ucatsti Diosaw ch'amañchitäna jilïri jakenacaru tantacht'añataqui, marca apnakerinacarusa, uqhamaraqui take jakenacajj familiacama kellkañataqui, ucatsti jicjjataractwa mä libro qhiti familianacatejj nayra purinipcäna ucan sutinacapan kellkata. Ucansti aquïrinacaw kellkatäna: “Paros sat chachat sarakeri wawanacapasti pä waranka pataca pakallk tunca payanïpjjewa; Sefatías jakenacasti quimsa pataca pakallk tunca payanïpjjewa; Ara casta jakenacasti sojjta pataca pheska tunca payanïpjjewa; Pahat-moab jakenacasti Jesúa, uqhamarac Joab sat chachanacat saraker wawanacapäpjjänwa, jupanacasti pä waranka quimsakallk patac tunca quimsakallkonïpjjewa; Elam jakenacasti waranka pä patac pheska tunca pusinïpjjewa. Zatu jakenacasti quimsakallk pataca pusi tunca pheskanïpjjewa; Zacai jakenacasti pakallk pataca sojjta tuncanïpjjewa; Binuy casta jakenacasti sojjta patac pusi tunca quimsakallkonïpjjewa; Bebai casta jakenacasti sojjta pataca pä tunca quimsakallkonïpjjewa; Azgad casta jakenacasti pä waranka quimsa patac pä tunca payanïpjjewa; Adonicam jakenacasti sojjta pataca sojjta tunca pakallkoni; Bigvai jakenacasti pä waranka sojjta tunca pakallkoni; Adín jakenacasti sojjta pataca pheska tunca pheskani; Ater jakenacasti, Ezequías chachat saraker wawanacapäpjjänwa, llätunc tunca quimsakallkoni; Hasum jakenacasti quimsa patac pä tunca quimsakallkoni; Bezai jakenacasti quimsa patac pä tunca pusini; Harif jakenacasti patac tunca payani; Gabaón jakenacasti llätunc tunca pheskani; Belenanquiri, uqhamarac Netofanquiri jakenacasti patac quimsakallk tunca quimsakallkoni; Anatot ucanquiri jakenacasti pataca pä tunca quimsakallkoni; Bet-azmavet ucanquiri jakenacasti pusi tunca payani; Quiriat-jearim, Cafira, uqhamarac Beerotanquiri jakenacasti pakallk pataca pusi tunca quimsani; Ramá, uqhamarac Geba ucanquiri jakenacasti sojjta pataca pä tunca mayani; Micmas ucanquiri jakenacasti patac pä tunca payani; Betel, uqhamarac Hai ucanacanquiri jakenacasti pataca pä tunca quimsani; Nebo ucanquiri jakenacasti pheska tunca payani; Yakha Elam jakenacasti waranka pä pataca pheska tunca pusini; Harim jakenacasti quimsa pataca pä tuncani; Jericó jakenacasti quimsa pataca pusi tunca pheskani; Lod, Hadid, uqhamarac Ono jakenacasti pakallk pataca pä tunca mayani; Senaa jakenacasti quimsa waranka llätunc pataca quimsa tuncani; Jesúa familiata Jedaías ucat saraker sacerdotenacasti llätunc pataca pakallk tunca quimsani; Imer jakenacasti waranka pheska tunca payani; Pasur jakenacasti waranka pä pataca pusi tunca pakallkoni; Harim jakenacasti waranka tunca pakallkoni; “Levitanacasti: Jesúa, uqhamarac Cadmiel, ucanacasti Hodavías familiat sarakerïpjjänwa, pakallk tunca pusini; “Asaf sat chachan wawanacapasti k'ochurinacäpjjänwa, pataca pusi tunca quimsakallkoni; “Puncu uñjirinacasti, aca jakenacat saraker wawanacapäpjjänwa: Salum, Ater, Talmón, Acub, Hatita, uqhamarac Sobai ucampita; takpachasti pataca quimsa tunca quimsakallkoni. “Templona sirvirïpcäna ucanacasti aca jakenacat saraker wawanacapäpjjänwa: Ziha, Hasufa, Tabaot, Querus, Siaha, Padón, Lebana, Hagaba, Salmai, Hanán, Gidel, Gahar, Reaía, Rezín, Necoda, Gazam, Uza, Paseah, Besai, Mehunim, Nefusim, Bacbuc, Hacufa, Harhur, Bazlut, Mehída, Harsa, Barcos, Sísara, Tema, Nezía, uqhamarac Hatifa ucampita. “Salomonan sirvirinacapasti aca jakenacat saraker wawanacapäpjjänwa: Sotai, Soferet, Peruda, Jaala, Darcón, Gidel, Sefatías, Hatil, Puqueret-hazebaim, uqhamarac Amón ucampita. Templona take sirvirinaca, uqhamarac Salomonan sirvirinacapat saraker wawanacapajj quimsa pataca llätunc tunca payanïnwa. “Tel-mela, Tel-harsa, Querub, Adón, uqhamarac Imer uca marcanacat purinipcäna uca jakenacajj janiraquiw khanañchatäpcänti Israel casta jakenacätapajja, jupanacasti acanacat saraker wawanacapäpjjänwa: Delaía, Tobías, uqhamarac Necoda ucampita; sojjta pataca pusi tunca payani. Sacerdotenacan familianacapasti aca jakenacat sarakerïpjjänwa: Habaía, Cos, uqhamarac Barzilai ucampita, qhititï Galaad ucanquir Barzilai sat chachan mayni phuchapampi casarascäna uca, jupas phuchanacapan sutipwa catokaraquïna. Jupanacasti thakasipcänwa familiapan sutinacapajj libron kellkatäcäna uca, ucampisa jan jicjjatapjjatap laycusti sacerdotïñatjja apanucutäpjjänwa. Ucjjarusti gobernadorajja apanucut sacerdotenacarojj, yatiyänwa loktat mank'anacata jan mank'apjjañapataqui, mä sacerdotena uca yatjjatañapcama, Urim uqhamarac Tumim sat kalanac toke. “Takpacha tantachasïwinquiri jakenacasti pusi tunca payan waranka quimsa patac sojjta tuncani ucqhapjjänwa, jan esclavonacapa chachatsa, warmitsa jaqhusina, jupanacasti pakallk waranka quimsa pataca quimsa tunca pakallkoni. Uqhamaraquiw jupanacanjja utjaraquïna pä pataca pusi tunca pheskani k'ochuri chachanaca, warminacamppacha. Uqhamaraquiw jupanacan utjaraquïna pakallk pataca quimsa tunca sojjtan caballonaca, pä pataca pusi tunca pheskani mulanaca, pusi pataca quimsa tunca pheskan camellonaca, uqhamarac sojjta waranka pakallk pataca pä tuncani asnonaca. “Yakhep familian jilïrinacapasti kollkenacwa churapjjäna lurañataqui; gobernadorasti churänwa kollke caturirojja quimsakallko kilo kori, pheska tunca tazonanaca, uqhamarac pheska pataca quimsa tuncani sacerdote isinaca. Familianacan jilïrinacapasti churapjjänwa lurañataqui kollke catqui ucarojja pataca sojjta tuncani kilo kori, uqhamarac waranka pä pataca tuncani kilo kollkempi; ucjjar jilt'ir jakenacasti churapjjaraquïnwa patac sojjta tuncani kilo kori, waranka patacani kilo kollke, uqhamarac sojjta tunca pakallkoni sacerdote isinaca. “Ucatsti suma utt'ayatäjjänwa utjäwiparcama sacerdotenacasa, levitanacasa, puncu uñjirinacasa, k'ochurinacasa, marcanquir jakenacasa, templona sirvirinacasa, uqhamarac take Israel jakenacamppacha.” Pakallko phajjsïri purinjjäna ucqhajja, israelita jakenacajja lugaranacaparojja suma utjantatäjjapjjänwa. Ucatsti take jakenacawa plazana mayaqui tantacht'asipjjäna, Uma puncu satäqui uca nayräjjana, ucatjja yatichiri Esdrasarojja sapjjänwa: —Tatitojj Israel marcaru Moisesan leyipa churcäna uca libro aptanim —sasa. Pakallko phajjsina nayrïri uru sarakataruwa Esdras sacerdotejj Moisesan leyipa aptanïna, cawqhantejj tantachatäpcäna chachanacasa, warminacasa, uqhamarac qhitinacatejj sum amuyt'irïpcäna ucanacan nayrakataparuraqui. Ucatsti alwata chica urucamawa take jupanacan nayrakatapana leet'äna plaza nayräjjana, uqhamarac Uma puncu satäquis uca uñcatasina. Take jakenacaraquiw suma ist'apjjäna librota ley leet'äna ucqhajja. Yatichiri Esdrasasti maderata lurata plataforma patana sayt'atänwa, uca plataformasti uca amtäwimpi luratänwa. Uqhamaraquiw Esdrasan cupëjjapan sayt'atäpjjaraquïna: Matatías, Sema, Anías, Urías, Hilcías, uqhamarac Maasías ucanacasa. Ch'ekäjjapansti sayt'atäpjjaraquïnwa: Pedaías, Misael, Malquías, Hasum, Hasbadana, Zacarías, uqhamarac Mesulam ucacana. Ucatsti Esdrasajj take jakenacan uñjcañawa libro jist'aräna, jupajj takeninsa uñjcañaraquïnwa; cunapachatï jist'arcäna ucqhasti takeniwa sayt'asipjjäna. Ucatjja Esdrasajj take ch'aman Tatit Diosaruwa yupaychäna, ucatsti take jakenacawa amparanacapa altor loktasina arsupjjäna: “¡Uqhamäpan! ¡Uqhamäpan!” sasa. Ucatjja orakeru parampi jiquisiyañcamaw alt'apjjäna, ucatsti Tatiturojj yupaychapjjänwa. Ucatjja Jesúa, Bani, Serebías, Jamín, Acub, Sabetai, Hodías, Maasías, Kelita, Azarías, Jozabed, Hanán, uqhamarac Pelaía Levita chachanacajj jakenacarojj leyitjja khanañchapjjänwa. Jakenacasti ucqhacamajj pachpancapjjänwa, jupanacajj jach'atwa leet'apjjäna Diosan leyi libropa, ucatjja jakoquipapjjaraquïnwa yakha aruru, uqhamat sum amuyt'apjjañapataqui. Ucatsti Diosan leyipa ist'asinjja take jakenacajj jachapjjänwa. Gobernador Nehemías, yatichiri sacerdote Esdras, uqhamarac jakenacaru Diosan leyipa khanañchiri levita chachanacasa, jupanacajj takeniruwa sapjjäna: “Jan llaquisipjjamti, ni jachapjjaraquimsa, aca urojj Tatit Diosasar loktatätap laycu” sasa. Ucjjarojj Esdras chachajj sänwa: “Sarjjapjjam, mank'asinipjjam sumïri mank'anaca, umapjjaraquim mojjsa vinonaca, ucatsti churapjjaraquim qhitinacantejj jan mank'añapajj utjqui ucanacaru, jichhürusti Tatitusaru loktatätap laycu. Janiraqui llaquisipjjamti, Tatitusti cusisiñapampiw jiwasar ch'amañchistani” sasa. Uqhamaraquiw levita chachanacasa jakenacarojj amuct'ayäna, aqham sasa: “Amuct'apjjaquim, jan jachapjjamti, aca urojja Tatitur loktatätap laycu” sasa. Ucatjja take jakenacawa mank'eri, umiri sarjjapjjäna, uqhamarac mank'apsa mayninacampi jaljasiri, uqhamarac jach'a fiesta luririraqui, jupanacajj amuyt'apjjänwa cuntï jupanacar yatichascäna ucata. Uca khepürusti tantacht'asipjjänwa yatichiri Esdrasampejja, familianacana jilïrinacapampi, sacerdotenacampi, uqhamarac levita chachanacampiraqui, Diosan leyipa sum yatjjatañataqui. Jupanacajj jicjjatapjjänwa uca leyi libronjja, Diosajj Moisés toke arscatayna lurañataqui, pakallköri phajjsi fiesta urunacanjja israelita jakenacajj chhujlla mankhena jacapjjañapäqui ucjjata. Ucatsti take marcanacaru, uqhamarac Jerusalenarusa yatiyasïna jakenacajj kollurcama mistusina thakanipjjañapataqui pampanquir olivo ramanaca, arrayán, palmera, jan ucajj walja laphinacani yakha kokanacsa ucanacampi chhujllanaca lurañataqui, cunjämatejj leyin kellkatäqui uqhamar phokhasina. Ucatsti jakenacajj mistusinjja cutt'anipjjänwa ramanacas apt'ata sapa maynis chhujllanacapa lurasiñataqui, terrazanac patjjarusa, pationacaparusa, uqhamarac Diosan templopa patiorusa, Uma Puncu satäqui uca plazarusa, uqhamarac Efrainan puncupa satäquis uca plazarusa. Preso apatat take jakenacajj cutt'anipqui ucanacaw chhujllanaca lurasipjje, ucatsti ucanaracwa jacapjjaraquïna, uqhamasti janiw lurcjjapjjataynati Nun sat chachan Josué yokapan urunacapata qhaya urunaccamajja. Ucatsti wali cusisiñaw utjäna. Uca fiestjja lurapjjänwa pakallk uru, nayrïr uruta kalltasina khepa urucama, Esdrasasti sapüruwa librota Diosan leyipa leet'erïna; ucatsti quimsakallkör urunsti mä jach'a asqui tantachasïwiwa utjäna, cunjämtï lurañäcäna uqhama. Uca pachpa phajjsïri pä tunca pusini urunaca sarakataru ucqhajja, israelit jakenacajja tantachasipjjänwa ayunañataqui; jupanacasti isthapisipjjänwa chhanqha isinacampi, uqhamarac p'eke patanacaparusa lak'ampiwa willjjatasipjjäna. Ucatsti jaya marcat jutir jakenacat jithektasinjja, sayt'asisinwa juchanacapa arsusipjjäna, uqhamarac nayra awquinacapan juchanacapatsa. Jupanacajj uca pachpancasipcäna ucqhasti, quimsa horawa Tatit Diosan leyi libropajj leet'asïna takenin uñjcata, uqhamaraquiw yakha quimsa horaraqui juchanacapa arsusipjjäna, uqhamarac Tatiturus yupaychapjjaraquïna. Ucatsti levita chachanacasti Jesúa, Binuy, Cadmiel, Sebanías, Buni, Serebías, Bani, uqhamarac Quenani ucanacajja plataforma patjjaruwa maqhatapjjäna, ucatsti jach'atwa Tatit Diosaparu art'apjjäna. Ucatsti levita chachanacajj Jesúa, Cadmiel, Binuy, Hasabnías, Serebías, Hodías, Sebanías, uqhamarac Petaías ucanacajj sapjjänwa: —Sartasipjjam, ucatsti wiñayan wiñayapatac jaquir Tatit Diosamaru yupaychapjjam. ¡Tatitusti bendicitäpan, uqhamaraqui jach'a kollan sutipasa jach'añchatäpan! —sasa. Ucatjja Esdrasajj saraquïnwa: “Jumaquïtawa Tatitojja, uqhamarac janiw yakha Diosajj utjquiti. Jumaraquiw alajjpachsa lurtajja, uqhamarac alajjpachata juc'amp altoncqui ucsa, ucatsti take warawaranacsa; jumaraquiw oraksa lurtajja take cunatejj ucan utjqui ucanacamppachsa, jach'a kotanacsa, uqhamarac cunatejj ucan utjqui take ucanacsa. Jumaw take cunanacarus jacaña churtajja. Ucataracwa alajjpachanquir angelanacas jumar yupaychapjjtamjja. “Juma Tatit Diosaraquiw Abramarus ajllisiractajja; jumaw caldeonacan marcapana Ur sat chekata apsuniractajja, ucatsti Abraham sutimpiraquiw suticharactajja. Jumasti uñjtawa jupajj jumar iyawsatama, uqhamarac jupampejj mä suma amtäwiruw mantapjjtajja; juman churañamataqui jupat sarakeri jakenacaru cananeonacana, hititanacana, amorreonacana, ferezeonacana, jebuseonacana, uqhamarac gergeseonacana orakenacapa. ¡Ucatsti jumajj phoktawa arsutamarojj, jumajj wiñay phokhañpuni yattajja, uca laycu! Jumajj uñjtawa cunjämsa nayra awquinacajjajja Egiptona t'akhesipjjäna ucjja, uqhamarac ist'aractawa llaquisiñ horasan parlasitanacapjja Mar Rojo sat kota jac'ana. Jumasti wali muspharcaya jach'a luräwinacwa Faraonataquejj lurtajja, uqhamarac sirvirinacapataquisa, marcapanquiri take jakenacapataquisa, jumajj amuyastawa cunja jach'a jach'a tucuñampisa israelita jakenacarojj apnakapjjäna uca laycu. Uqhamatwa jach'ar aytatätajja cunjämatejj jichhürunjama. Jupanacan nayrakatapanjja kotsa payaruwa jaljtaytajja, ucatsti jupanacajj uca chekjja waña orakenjam maqhatapjjäna; ucatsti jupanacar arctirinacarojja kota mankheruraquiw utjantaytajja, cunjämatï mä kalajj uma mankheru utjantqui uqhama. Ucatjja urojj irpäyätawa mä kenayampi, arumasti mä ninampiraqui, cawquinjamtï sarapjjañapäqui uca thaquipa khant'ayañataqui. “Ucatjja Sinaí kolluruwa sarakaniractajja, uqhamarac jupanacampiraquiwa alajjpachatpacha parlaniractajja; jupanacarusti churtawa suma asqui arsüwinaca, cheka yatichäwinaca, uqhamarac leyinaca, suma camachi arunacampi. Jupanacarojj yaticharactawa samarañ uru jumatac imapjjañapataqui, ucatjja Moisés sirvirim tokejj churaractawa camachi arunaca, leyinaca, uqhamarac yatichäwinaca. Ucatjja mank'at awtjatäpcäna ucqhasti alajjpachatwa t'ant'a churaniractajja sist'asipjjañapataqui, uqhamarac umat pharjatäpcäna ucqhasti karkatwa uma jalsuyarapïyätajja umt'apjjañapataqui. Ucatjja arsüyätawa cawquïr oraktejj churañataqui parlcayäta ucar mantapjjañapataqui. “Ucampisa nanacan nayra awquinacajjajja jach'a jach'aw tucupjjäna, chuymanacapsa kalarayasipjjäna, ucatjja janiw camachi arunacamarojja ist'apcänti. Janiw jupanacajj ist'aña munapcänti, ni cuna jach'a luräwinactejj jupanac laycu lurcta ucsa amtañ munapcänti. Jupanacajj chuymanacapa kalarayasisajja mä jilïrwa ajllisipjjäna Egiptoru wastatampi esclavöñaru irpañapataqui. Ucampis jumajj juchanac pampachasiri Diosätawa, mä suma qhuyapayasiriraqui, c'achaquiraqui colerasiñataqui, uqhamarac wali munasiriraqui, ucatjja janiw jaytanucctati jupanacarojja. “Jupanacajja mä vaca kallsa metal umatatayasa lurasipcchïna, uqhamarac sapjjäna uca vaca kallojj jupanacan Egiptot apsunir diosapätapsa, uqhamarac juma tokes jan walinaca lurapcchïna ucasa, jumajj jach'a qhuyapayasiñama laycojja, janiw wasarana jaytanucctati. Jupanacan thaquipanjam uru jornala irpañataquejja, kenayajja janiw jupanacat sarakcänti, janiraquiw ninasa arumajja ch'amact'cänti thaqui sarañapanjja. Ucjjarusti jumajj jupanacarojj churtawa suma ajayuma jupanacar yatichañataqui; janipuniw maná t'ant'jja mank'añapataqui pist'aycäyätati, uqhamarac umsa churäyäta pharjatäpcäna ucqhajja. Wasaranjja pusi tunca marawa mank'añjja churäyätajja, uqhamarac ucatjja janipuniw cunsa jupanacataquejja pist'aycäyätati; janiraquiw isinacapas thanthascänti, ni cayunacapas p'usuntcaraquïnti. “Jupanacarusti catuyäyätawa marcanacsa, uqhamarac jakenacapsa, ucatjja jupanacaruw orakjja jalanokäyäta, uqhamaraqui jupanacajj catuntasipjjänwa Hesbón sat orake, ucasti Sehún sat reyin orakepänwa, uqhamarac Basán, Og sat reyin orakeparaqui. Jupanacarojj walja wawaninacaruwa tucuyäyätajja cunjämatï alajjpachana warawaranacajj walja utjqui uqhama, ucatjja irpäyätawa cawquïr oraktejj nayra awquinacaparu arscäyäta churañataqui uca orake catokasipjjañapataqui. Uqhamarac jupanacajj Canaán oraker mantasinjja catuntasipjjänwa orakenaca. Jupanacan nayrakatapanjja uca oraken jaquir jakenacarojja jisc'aruwa tucuyaractajja, uqhamarac reyinacaparusa, ucatjja amparanacaparusa catuyaractawa uca orakenquir jakenaca, jupanacampi cuntejj munapqui uqhamar lurapjjañapataqui. Uqhamaraquiw catuntasipjjäna nuwasiñataqui perkampi muyuntata marcanacsa suma yapuchaña orakenacsa, suma yänacan phokt'ata utanacsa, phujunacsa, uva yapunacsa, olivo yapunacsa, uqhamarac yakha achuri alinacsa. Ucatjja mank'apjjänwa sist'asiñcama, liq'intapjjaraquïnwa, uqhamarac wal cusisipjjaraquïna juman jach'a munasiñamata. “Ucampis jupanacajj jan ist'asirinacäpjjänwa, juma contraw tucupjjäna, uqhamarac leyimarusa jisc'achapjjaraquïnwa. Ucjjarusti jiwayapjjänwa profetanacamarojja jupanacar juchañchatapata jumar cutt'anjjañapataqui, ucatjja jach'a juchanacwa juma nayrakatan lurapjjäna. Ucatwa jumajj uñisirinacapan amparanacaparojj catuytajja jupanacar t'akhesiyapjjañapataqui. Ucatsti jupanacajj uqham t'akhesiyatäsinwa jumarojj yanapa mayipjjtamjja, ucampis jumajja jach'a qhuyapayasiñama laykojja, alajjpachatpachwa ist'tajja; ucatjja churtawa jakenaca t'akhesiyiripan amparapat khespiyapjjañapataqui. “Ucampisa jupanacajja mä juc'a samaraña jicjjatasinjja, wastatampiwa cutt'apjjäna juman nayrakatamana jan walinaca lurañataqui; ucatwa uñisirinacapan amparanacapar catuytajja jupanacar apnakapjjañapataqui. Ucatjja wastatampiwa yanapa mayipjjäyätam, ucampis jumajj jach'a qhuyapayasiñam laycojja alajjpachatpachwa ist'äyätajja, jupanacaru walja cuti khespiyasina. Jumasti jupanacarojj ewjjt'äyätawa leyinacama phokhapjjañapataqui; ucampis jupanacajja walicjamacwa amuyasipjjäna, ucatsti janiw arunacamarojja ist'apcänti. Ucatsti jupanacajj janiw phokhapcänti camachi arunaca, qhitinacatejj phokhasina jacaña jicjjatapjjañanacapäcäna ucjja; jupanacajj juma contraw tucupjjäna, uqhamarac chuymanacapa kalarayasisa janiw ist'apcänti. Walja maranacawa jupanacarojj pacienciampi uñch'uctajja, ucatsti ajayuma tokes ewjjt'aractawa, uqhamarac profetanacam tokesa; ucampis janiw ist'apcäyätamti, ucatwa catuyaractajja aca orakenquir jakenacan apnakapjjañapataqui. Ucampis jach'a qhuyapayasiñama laycusti janiw take tucjctati, ni jaytanuccaractasa; jumajja suma qhuyapayasiri Diosätam laycu. “Uqhamasti nanacan jach'a Diosajja, take ch'amani uqhamarac ajjsarcañaraqui, ucatsti sumancäwir mantatamsa, munasiñamsa imtawa, jichhajja uñjamaya aca jan walt'añanacajja jutqui reyinacajjarusa, jilïrinacajjarusa, sacerdotenacajjarusa, profetanacajjarusa, uqhamarac nayra awquinacajjarusa, ucatsti take marcpacharusa, Asiriana reyinacapan urunacapatpacha jichha urucama. Ucampis jumajj chekapätawa take cunanacatejj nanacjjaru jutcäna ucanacatjja; jumajja take phokhañamampiwa phokhäyätajja, ucampis nanacajja cunatejj jan walïqui ucwa lurapjjäyäta. Janiwa reyinacajjasa, jilïrinacajjasa, sacerdotenacajjasa, ni nayra awquinacajjasa phokhapcänti leyimjja, ni camachi arunacamarusa ist'apcaraquïnti, uqhamarac ewjjcta uca arunacamarusa. Jupanacajj munañanëjjasinjja uqhamarac walja yänacsa churcäyäta ucatsa, uqhamarac jach'a yapuchaña suma oraksa churcäyäta ucatsa, janiw jumarojj yupaychapctamti, jan wali luräwinacapsa apanucupcaraquiti. “Jichhajj uñtanipjjeta, nanacajj esclavo tucuyatäpjjtwa, cawquïr oraktejj nayra awquinacajjaru churcta, achunacapata, utjirinacapata mank'asipjjañapataqui ucana. Cunanacatejj walja achqui ucanacajja reyinacataquiquiwa, nanacjjaruwa uchtajja juchanacajj laycu, jupanacasti khoru cancañampiwa apnakapjjetu nanacsa, uqhamarac uywanacajjsa. Ucatwa nanacajj wali llact'asitäpjjta.” “Take acanacwa nanacajj arsupjjta phokhañataqui aca kellkata toke, uca arust'äwi kellkatarusti firmapjjewa jilïrinacajja, levitanaca, uqhamarac sacerdotenacampi.” Acanacänwa arust'äwi kellkataru firmirinacajja: Naya Nehemías gobernador, Hacalíasan yokapa, uqhamarac Sedequiasan wawapa; Seraías, Azarías, Jeremías, Pasur, Amarías, Malquías, Hatús, Sebanías, Maluc, Harim, Meremot, Obadías, Daniel, Ginetún, Baruc, Mesulam, Abías, Mijamín, Maazías, Bilgai, uqhamarac Semaías. Acanacasti sacerdotenacäpjjänwa. Levitanacasti Josué, jupasti Azanías ucan yokapänwa: Binuy, Henadad ucan wawanacapa, uqhamarac Cadmiel; uqhamarac jilanacapa, Sebanías, Hodías, Kelita, Pelaías, Hanán, Micaía, Rehob, Hasabías, Zacur, Serebías, Sebanías, Hodías, Bani uqhamarac Beninu. Marcan jilïrinacapasti acanacaraquïnwa: Parus, Pahat-moab, Elam, Zatu, Bani, Buni, Azgad, Bebai, Adonías, Bigvai, Adín, Ater, Ezequías, Azur, Hodías, Hasum, Bezai, Harif, Anatot, Nebai, Magpías, Mesulam, Hezir, Mesezabeel, Sadoc, Jadúa, Pelatías, Hanán, Anaías, Oseas, Hananías, Hasub, Halohes, Pilha, Sobec, Rehum, Hasabna, Maasías, Ahías, Hanán, Anán, Maluc, Harim uqhamarac Baana, ucanaca. Ucat ucjjar marcanquir jakenacasti, sacerdotenaca, levitanaca, puncu uñjirinaca, k'ochurinaca, templon sirvirinaca, take qhitinacatejj marcanacata saraktanipcäna Diosan leyipa phokhañataqui, warminacapamppacha, uqhamarac take amuyuni yokall imill wawanacapamppacha, mayachasipjjänwa familianacaparu, uqhamarac jilïrinacaparu, ucatsti amtasipjjänwa suma arust'äwir mantañataqui. Jupanacasti juramento lurapjjäna suma sarañataqui, cuntejj Diosajj churcäna leyinaca Moisés sirvirip toke, uqhamat suma phokhapjjañapataqui take camachi arunacapa, suma arsüwinacapa, uqhamarac Tatitusan leyinacapsa. Ucat imill wawanacjja janiw churapjjañajjäquiti yakha marcanacanquir jakenacampi casarasipjjañapataqui, ni jupanacan imill wawanacapasa jiwasan yokall wawanacasampi casarasipjjañapäquiti. Uqhamaraqui samaraña urunsa yakha marcanquir jakenacajja achunacapa aljañataqui apanipcani, uqhamarac take casta granonacsa ucqhajja, janiw cunsa alapjjañasäquiti ni samarañ urunsa, ni cawquïr fiesta urunsa; uca pachparaquiwa pakallküri maranjja janiraquiw yapuchapcañäniti jiwasan orakenacasjja, uqhamarac perdonapjjaraquiñäniwa take manusirinacasaru. Uqhamaraquiw amtasipjjta sapa mara pusi gramo kollke churañataqui, Tatitusana templopan lurañanacataqui: Nayrakatapanquir t'ant'ataqui, sapüru granonaca ofrendataqui, sapüru naqhantayaña ofrendanacataqui, samarañ urunacana sacrificionacataqui, uqhamarac phajjsi kallta urunacataqui, uqhamarac yakha fiestanacataqui; uqhamarac take casta ofrendanacataqui, sacrificio loktañataqui Israel marcan juchanacapata perdón jicjjatañanacapataqui, uqhamarac Diosasan templopana take luräwinacataqui. Uqhamaraquiw sacerdotenacasa, levitanacasa, uqhamarac take jakenacasa suerte jaktapjjta Diosasan temploparu lawa apañataqui sapa mara cuna horasaru waquisitaparjama, Tatit Diosasana altarapana naqhantayañataqui, cunjämtï leyina kellkatäqui uqhamarjama. Uqhamaraquiw amtasipjjaracta Tatitun temploparu apañataqui sapa mara yapunacajjata nayrïri achunaca, uqhamarac take fruta alinacatsa, uqhamaraqui Diosasana temploparu apañataqui jilïri wawanacasaru, vacanacasana nayrïri kallunacapa, ovejanacasatsa, cunjämatï leyin kellkatäqui uqhama templon sirvipqui uca sacerdotenacana nayrakataparu. Uqhamaraquiw amtasipjjaracta apañataqui Diosasan templopan pirwanacaparu sacerdotenacaru churañataqui, sumïri jac'unacata, take kokanacan achunacapata, nayrïri vinota, uqhamarac aceitetsa. Ucatsti levitanacan ucaru apaña cosechanacasata tuncat mayïrïqui uca, jupanacawa catokerïpjjejja take yapunacasata tuncat mayïrïqui ucjja. Cunapachatï levitanacajj apthapiri sarapcani tuncat mayïrïqui ucqhajja, Aarón ucan wawapa mä sacerdotewa jupanacamp chicajj sararaquini. Ucatsti levitanacajja Diosasan templopan pirwanacaparuwa apapjjañapäni tuncat mayïrïqui ucan tuncat mayïripäcaraqui uca. Uqhamaraquiw israelitanacajja, levitanacasa, apapjjañapa churañataqui trigo, vino, ucatsti aceitempi, cawqhancquitejj pirwanacajj, loktañ k'oma yänacasa, uqhamaraqui sacerdotenacas sirvipqui, puncu uñjirinacasa, uqhamarac k'ochurinacasa. Ucatsti amtapjjtwa jan Diosan templop apanucuñataqui. Marcana jilïrinacapasti Jerusalén marcanwa utt'asipjjäna; ucjjaru jilt'iri jakenacajja suertwa jaktapjjäna tunca familiatjja maya familia Jerusalén kollan marcar jaquir sarañapataqui, uqhamaraqui llätunca familianacasti yakha marcanacana jacapjjañapataquiraqui. Ucatsti jakenacajj bendecipjjänwa qhitinacatejj voluntadapampi Jerusalén marcana jacañataqui amtasipqui ucanacaru. Acanacaraquïnwa provinciana jaquiri jilïrinacajj Jerusalén marcana jacañataqui utt'asipjjäna; ucjjar israelitanacasti, sacerdotenacasa, levitanacasa, templon sirvirinacasa, uqhamarac Salomonan sirvirinacapata saraker wawanacapasa Judá oraken jacañataquiw utt'asipjjaraquïna, sapa maynisa marcapana, orakepanaraqui. Jerusalén marcanjja jacapjjänwa mä kawkha Judá chachan wawanacapa, uqhamarac Benjaminan wawanacapampi. Judá toketjja acanacänwa: Ataías, jupasti Uzías ucan wawapänwa, jupasti Zacariasan wawaparaqui, Amarías ucan wawaparaqui, Sefatías ucan wawaparaqui, Mahalaleel ucan wawaparaqui, Fares ucan wawanacaparaqui; uqhamarac Maasías, jupasti Baruc ucan wawapänwa, Colhoze ucan wawaparaqui, Hazaías ucan wawaparaqui, Adías ucan wawaparaqui, Joiarib ucan wawaparaqui, Zacarías ucan wawaparaqui, Siloni ucan wawaparaqui. Fares chachan wawanacapata Jerusalén marcar jacañataqui kheparapqui take ucanacasti, pusi pataca sojjta tunca quimsakallkonïpjjänwa, take jupanacasti ch'amani chachanacäpjjänwa. Benjamín toketsti acanacaraquïnwa: Salú, jupasti Mesulam ucan wawapänwa, Joed ucan wawaparaqui, Pedaías ucan wawaparaqui, Colaías ucan wawaparaqui, Maasías ucan wawaparaqui, Itiel ucan wawaparaqui, Jesaías ucan wawaparaqui, ucatsti jilanacapajj Gabai, uqhamarac Salai ucampi. Takpachanisti llätunca pataca pä tunca quimsakallkonïpjjänwa. Jilïripasti Joel satänwa, Zicri ucan wawapa; uqhamarac Judá ucasti, Senúa ucan wawapänwa, jupasti marcana payïri jilïrïqui ucänwa. Sacerdotenacatsti acanacaraquïnwa: Jedaías, Joiarib ucan wawapänwa, Jaquín, uqhamarac Seraías ucajja, Hilcías ucan wawapänwa, Mesulam ucan wawaparaqui, Sadoc ucan wawaparaqui, Meraiot ucan wawaparaqui, Ahitob ucan wawaparaqui, jupasti Diosan templopana jach'a jilïrïpänwa. Uqhamaraquiw jupamp chica templona irnakapcäna sirviñanacana ucanacasti, quimsakallko pataca pä tunca payanïpjjänwa; uqhamarac Adaías ucasti, Jeroham ucan wawapänwa, Pilalías ucan wawaparaqui, Amsi ucan wawaparaqui, Zacarías ucan wawaparaqui, Pasur ucan wawaparaqui, Malquías ucan wawaparaqui. Familianacan jilïrinacapasti jilanacapänwa, takpachajja pä pataca pusi tunca payanïnwa; uqhamarac Amasai ucasti, Azareel ucan wawapänwa, Azai ucan wawaparaqui, Mesilemot ucan wawaparaqui, Imer ucan wawaparaqui. Jilanacapasti ch'amani chachanacäpjjänwa, jupanacajja pataca pä tunca quimsakallkonïpjjänwa, ucatsti jilïripajj Zabdiel ucaraquïnwa, Gedolim ucan wawapa. Levitanaca toketsti acanacänwa: Semaías ucasti, Hasub ucan wawapänwa, Azricam ucan wawaparaqui, Hasabías ucan wawaparaqui, Buni ucan wawaparaqui; Sabetai uqhamarac Jozabad ucanacasti levitanacan jilïrinacapänwa, jupanacasti Diosan templopata ankäjja lurañanacaru uchatäpjjänwa. Matanías ucasti, Micaía ucan wawapänwa, Zabdi ucan wawaparaqui, Asaf ucan wawaparaqui, jupasti koch'urinacan sarayiripänwa, jupajj yupaychañanaca k'ochuyäna, uqhamarac oración lurañ horasana yuspagarañwa loktayaraquïna; Bacbuquías ucasti jilanacap taypitjja payïrïnwa, uqhamarac Abda ucasti Samúa ucan wawapänwa, Galal ucan wawaparaqui, Jedutún ucan wawaparaqui. Levitanacata Jerusalén kollan marcar takpach kheparirinacasti, pä pataca quimsakallk tunca pusinïpjjänwa. Puncu uñjirinaca toketsti acanacäpjjänwa: Acub, Talmón, uqhamarac jilanacapampi, jupanacasti puncunaca uñch'uquipjjäna, takpachanisti pataca pakallk tunca payanïpjjänwa. Ucat ucjjar take israelitanacasa, uqhamarac ucjjar sacerdotenacasa, uqhamarac levitanacasa Judá orakena yakha marcanacana utt'atäpjjänwa, sapa maynisa orakepancama; Templona sirvirinacan jilïrinacapajj acanacänwa: Ziha, uqhamarac Gispa jupanacajja Ofel chekanwa utjasipjjäna. Jerusalén marcana levitanacana jilïripasti Uzi satänwa, jupasti Bani ucan wawapänwa, Hasabías ucan wawaparaqui, Matanías ucan wawaparaqui, Micaía ucan wawaparaqui, jupanacasti Asaf ucan wawanacaparaquïnwa, jupanacaraquiwa Diosan templopana k'ochuñanacana sarayirïpjjäna, uqhamasti reyiwa ordenäna k'ochurinacan sapüru lurañanacapäquejja ucanaca. Reyin lantipasti mä cuna lurasïwinaca uñjañataquejja Petaías chachänwa, jupasti Mesezabeel ucan wawapänwa, jupasti Judá ucan Zera wawapat jutirïnwa. Yakhepanacajj Judá marcatjja jacapjjänwa Quiriat-arba, Dibón, Jecabseel ucanacana, uqhamarac Josué, Molada, Bet-pelet, Hazar-sual, Beerseba, Siclag, Mecona, En-rimón, Zora, Jarmut, Zanoa, Adulam, Laquis, uqhamarac Azeca jisc'a marcanacapampi, uqhamarac orakenacapamppacha. Jupanacasti jacapjjänwa Beerseba uca chekata Hinom uca vallecama. Ucatsti Benjamín marcatjja jacapjjänwa Geba, Micmas, Aía, Betel uca chekanacana, uqhamarac jisc'a marcanacapanaraqui; uqhamaraquiw jacapjjäna Anatot, Nob, Ananías, Hazor, Ramá, Gitaim, Hadid, Seboim, Nebalat, Lod, Ono, uqhamarac cunaymaninaca luririnacan vallepanaraqui. Ucjjarusti yakhep levitanacarojj orakejj churatänwa Judá uqhamarac Benjamín uca orakenacana. Aca sacerdotenacamp uqhamarac levitanacampiw cutt'anjjapjjänjja Zorobabelamp chicajja, jupasti Salatiel ucan yokapa, uqhamarac Jusueyamp cuna; sacerdotenacasti acanacänwa: Seraías, Jeremías, Esdras, Amarías, Maluc, Hatús, Secanías, Rehum, Meremot, Ido, Gineto, Abías, Mijamín, Maadías, Bilga, Semaías, Joiarib, Jedaías, Salú, Amoc, Hilcías uqhamarac Jedaías. Acanacawa sacerdotenacan jilïrinacapäpjjänjja, uqhamarac jilanacapa Josué chachan urunacapana. Levitanacasti acanacäpjjänwa: Josué, Binuy, Cadmiel, Serebías, Judá uqhamarac Matanías, jupasti masinacapampejja catuyatäpjjänwa yupaychaña k'ochunaca k'ochuyañataqui; uqhamaraquiw Bacbuquías, ucatsti Uni ucanacajj levitäpjjaraquïnwa; jupanacan nayräjjapan jicjjatasipjjäna lurañanacapa lurapjjañapataqui. Josué ucasti Joiacim ucan awquipänwa, Joiacim ucasti Eliasib ucan awquipänwa, Eliasib ucasti Joiada ucan awquiparaqui, Joiada ucasti Johanán ucan awquipänwa, uqhamarac Johanán ucasti Jadúa ucan awquiparaqui. Joiacim chachan urunacapansti familiata jilïr sacerdotenacajja acanacänwa: Seraías uca familiatjja Meraías ucänwa; Jeremías ucatjja, Hananías ucänwa; Esdras ucatjja, Mesulam ucänwa; Amarías ucatjja, Johanán ucänwa; Melicú ucatjja, Jonatán ucänwa; Sebanías ucatjja, José ucänwa; Harim ucatjja, Adna ucänwa; Meraiot ucatjja, Helcai ucänwa; Ido ucatjja, Zacarías ucänwa; Ginetón ucatjja, Mesulam ucänwa; Abías ucatjja, Zicri ucänwa; Miniamín ucatjja, uqhamarac Moadías ucatsa, Piltai ucänwa; Bilga ucatjja, Samúa ucänwa; Semaías ucatjja Jonatán ucänwa; Joiarib ucatjja, Matenai ucänwa; Jedaías ucatjja, Uzi ucänwa; Salai ucatjja, Calai ucänwa; Amoc ucatjja, Eber ucänwa; Hilcías ucatjja, Hasabías ucänwa; uqhamarac Jedaías familiatjja, Natanael ucaraquïnwa. Eliasib, Joiada, Johanán, uqhamarac Jadúa ucanacana urunacapana, uqhamarac Persanquiri rey Dariona marcar apnakcäna uca urunaccamajja, levitanacajja kellkatäpjjänwa familianacan jilïrinacapa, uqhamarac sacerdotenacasa. Familiata jilïr levitanacajja crónicas libron kellkatäpjjänwa Johanán urunacapcama, jupasti Eliasib chachan allchhipänwa. Levitanacan jilïrinacapasti acanacänwa: Hasabías, Serebías, Josué Binuy, uqhamarac Cadmiel, ucatsti masinacapajja jupanacan nayrakatapancascänwa Tatituru yupaychañataqui, uqhamarac yuspagarañataquiraqui, jupanacan lurañanacapajj wact'cäna uca horasapana, cunjämatï Diosanquir David chachajj ewjjawaycäna lurapjjañapataqui uqhama. Mantañäqui uca puncunaca uñjirinacasti acanacänwa: Matanías, Bacbuquías, Obadías, Mesulam, Talmón, uqhamarac Acub ucaraqui. Take acanacawa jacapjjäna Joiacim chachan urunacapana, jupasti Josué chachan yokapänwa, Josadac chachan allchhiparaqui, Nehemías gobernadoran urunacapana, Esdras sacerdote, yatichirina urunacapanaraqui. Jerusalén perka loktañ uru purinïna ucqhajja, thaktapjjänwa levitanacarojja cawqha chekanacantejj jacapcäna ucqhanaca, ucatsti irpapjjänwa Jerusalenaru cusisiñampi, yupaychasina, uqhamarac k'ochusina loktapjjañapataqui, platillonacampi, arpanacampi, uqhamarac liranacampi cuna. Ucatsti k'ochuri levitanacajja jutapjjänwa Jerusalén marca muytpachata, Netofa uca jisc'a marcata, Gilgal chekan utanacäquis ucampita, uqhamarac Geba, Azmavet uca orakenacatsa; k'ochurinacajja Jerusalén muytpacharu jisc'a marcanaca lurasipjjatap laycu. Ucatjja k'omachasipjjänwa sacerdotenacasa, uqhamarac levitanacasa. Ucatsti k'omachapjjaraquïnwa marcanquir jakenacaru, marcan puncunacapa, uqhamarac perkapsa. Ucatjja perka patarojja maqhataytwa Judá chekanquir jilïrinacaru, uqhamaraqui ucatsti wact'ayaractwa pä jach'a k'ochurinaca. Nayrïri k'ochurinacasti perka patanjamawa saräna cupi tokeru, T'unanaca Warañ sat puncüquis ucsa tokeru. K'ochurinaca khepanjamasti saränwa Osaías chacha, Judá chekanquiri chicat jilïrinacampi, aquïri chachanacamp cuna: Azarías, Esdras, Mesulam, Judá, Benjamín, Semaías uqhamarac Jeremías ucamp cuna. Sacerdotenacatsti acanacaraquiw trompeta toct'asisa sarapjjaraquïna: Zacarías, jupasti Jonatán ucan wawapänwa, jupan nayra awquinacapasti acanacänwa: Semaías, Matanías, Micaías, Zacur, uqhamarac Asaf ucaraqui; uqhamarac familianacapa Semaías, Azarael, Milalai, Gilalai, Maai, Natanael, Judá uqhamarac Hanani ucaraqui, jupanacasti Davidan instrumentonacapwa tocapjjäna, Davidasti Diosanquir chachänwa. Jupanacan nayrakatapanjja yatichiri Esdras sataw sararaquïna. Uma Jalsu puncu satäqui ucanjama sarcasina, uqhamarac wali alto perkäqui uca chekanjama nayraru sarcasinjja, maqhatapjjänwa Davidan marcapar maqhatqui uca escaleranjama, Davidan palaciop patäjjcama, uqhamarac inti jalsu tokena Uma Puncu satäquis ucacama. Payïri k'ochurinacasti ch'eka tokenjamwa saräna. Nayasti k'ochurinacan khepapwa perka patanjama saräyäta, mä chicata jakenacampi, Hornon torrepa satäquis ucqhata wali thuru perkäquis ucacama, pasapjjaractwa aquïri puncunaca: Efraín sat puncu, Jesana sat puncu, Chawllanac sat puncu, uqhamarac pasapjjaractwa Hananeel sat torre, Patac sat torre, Ovejanacan puncup satäquis ucacama; ucatjja Guardia puncu satäquis ucqharuw sayt'apjjta. Ucatjja paypacha k'ochurinacawa Diosan templopana lugaranacaparu uchasipjjäna; uqhamaraquiw nayamp chicaraquïna chicat jilïrinacajja. Trompeta tocapcäna uca sacerdotenacasti acanacänwa: Eliacim, Maaseías, Miniamín, Micaías, Elioenai, Zacarías, Hananías, Maasías, Semaías, Eleazar, Uzi, Johanán, Malquías, Elam, uqhamarac Ezer ucaraqui. Ucatsti k'ochurinacajj Izrahías ucan sarayatajja takeniw mayaqui k'ochupjjäna. Qhaya urunjja walja sacrificionacawa loktasïna, jakenacasti walipuniwa cusisipjjäna Diosajj jupanacaru jach'a cusisiñampi phokt'atap laycu. Warminacasa, wawanacasa wali cusisitäpjjaraquïnwa, ucatsti Jerusalenana cusisiñajj utjcäna ucajja jayatpachwa ist'asïna. Qhaya urunacataquisti utt'ayasipjjänwa cawquïr chachanacatejj uñjapjjañapäqui kollke imaña pirwanaca, ofrendanaca, nayrïri achunaca, uqhamarac diezmonaca uchañanacaraqui, ucarcama jupanacajj imapjjañapataqui, leyir phokhasa cunanacatejj sapa marcan orakenacapata purincäna sacerdotenacataqui, uqhamarac levitanacataqui ucanaca; Judänquir jakenacasti cusisitäpjjänwa sirvipcäna uca sacerdotenacampi uqhamarac levitanacampisa uca laycu. Jupanacasa, k'ochurinacasa, uqhamarac puncunac uñjirinacasa Diosaruwa sirvipjjäna, uqhamarac k'omachasiña luräwinsa, cunjämatï Davidasa, Salomón yokapasa ewjjawaycäna uqhama. Nayrapachajja, Davidana, Asaf ucanacan urupanjja utjänwa k'ochurinacan jilïrinacapa, yupaychañ k'ochunaca, uqhamarac Diosar yuspagarañanacasa. Uqhamasti Zorobabel, uqhamarac Nehemías ucanacan urunacapanjja, take Israel marcpachawa sapüru mank'añanaca churapjjerïna k'ochurinacaru, uqhamarac puncu uñjirinacarusa, jupanacasti levitanacarojj cunatejj wact'qui ucanacaracwa churapjjaraquirïna, ucatsti levitanacajj uca pachparaqui churapjjaraquirïna Aarón ucat saraker wawanacaparu. Qhaya urunsti Moisesan libropajja jakenacana uñjcatawa leet'atäna, uca kellkatanaracwa jicjjatasïna amonitanacasa, moabitanacasa janipuni Diosan marcapancañapajj waquisitapa, jan jupanacan israelitanacaru catokeri mistunipjjatapata mank'añampi, umañampiraqui, jan ucasti jupanacajj Balaam chacharuwa pagapjjäna israelitanaca toke maldición arunaca arsuñapataqui, ucampis Diosasajj uca maldicionjja bendicionaruw tucuyäna. Uqhamasti, leyejj cuntï siscäna ucanac ist'asinsti, Israel marcatjja yakhachapjjänwa take qhitinacatejj jaya marcat jutir jakenacampi mayachascatayna ucanacaru. Uca nayrakatasti, Eliasib sacerdotew Diosasanquir templopana pirwanacapa uñjiritaqui uchatäna. Eliasib ucajj Tobías ucan familiapätap laycusti, jupajj churataynawa mä jach'a uta, cawqhantï nayrapachajj ofrendanac imañäcäna, inciensonaca, yänaca, uqhamarac diezmonaca: trigota, vinota, aceiteta, levitanacar churañäcäna, k'ochurinacarusa, uqhamarac puncu uñjirinacarusa, ucjjarusti cunanacatejj sacerdotenacaru churañäcäna ucanacaraqui. Cunapachatï take acanacajj lurascäna ucqhajja, janiw nayajj Jerusalenancäyätti, quimsa tunca payani mara, rey Artajerjes apnakcäna Babilonia marca, ucqhawa cutt'anta reyin ucaru; ucat mä kawkha urunacatjja reyitjja mayisiraquictwa cutt'aniñataqui, ucatsti Jerusalén marcarojj cutt'antwa. Uqhamatwa nayajj uñjta Eliasib ucan jan wali luratapa, Tobías chachar yanapañataquisti, Diosan templopan patioparuw mä uta churatayna. Uqham luratapasti janiw nayataquejj sumäcänti, ucatsti uca utatjja Tobiasan take yänacapjja ankarcamawa apsunta. Ucatjja saractwa k'omachapjjañapataqui yänac uchañäquis ucjja, ucatsti cutintayañapataqui Diosan templopanquir yänacjja lugaraparu, uqhamarac ofrendanacsa, inciensonacsa. Uqhamaraquiw yatïyäta levitanacarojj cunatejj wact'qui ucanaca jan churapjjatapa, ucatsti levitanacasa, k'ochuyiritaqui yupachañanaca sarayiritac uscutäqui ucanacasa jaltjjapjjataynawa sapa maynisa orakeparcama. Ucatsti jilïrinacarojj tokenokaractwa uqham Diosan templopa apanucupjjatapata. Ucatsti sacerdotenacarusa levitanacarusa tantachthapiractwa, ucatjja lurañaparcamaraquiwa ucharacta. Ucatjja take Judänquirinacawa pirwanacaru apanipjjäna diezmonacapa trigota, vinota, uqhamarac aceitetsa. Ucatjja uca pirwanaca uñjañapataquisti utt'ayaractwa sacerdote Selemías ucaru, uqhamarac secretario Sadoc ucaru, ucatjja mä levita chacharu Pedaías sat sutini, uqhamaraqui yanapiripataquisti ucharactwa Hanán ucaru, jupasti Zacur ucan yokapänwa, uqhamarac Matanías ucan allchhiparaqui, jupanacajj asqui jakenacäpjjatap laycu. Jupanacaw masinacaparu laquiñaru uchasipjjañapäna. “¡Nayan Diosajja, aytapunitaya acanaca luratajjata, ucatjja janipuni armasimti Diosajjan templopa laycu, uqhamarac yupaychaña laycuraqui take asquinaca luratajjata!” Qhaya urunacanjja Judá orakenjja uñjtwa yakhepanacajj samarañ urunjja uvanac taquiri vino lurañataqui, uqhamarac trigo pichunaca apnakeri asnonacatsa qhumunakeriraqui uvanaca, higonaca, uqhamarac take casta carganaca, uqhamarac samarañ urunaraqui Jerusalenar apapjjäna. Ucatsti nayajj tokenoktwa uca urun aljañanac aljasipjjatapata. Uqhamaraquiw Tiro marcanquiri yakhepa ucan jacapqui ucanacajja apapjjänwa chawllanaca, uqhamarac take casta aljañanacaparaqui, ucatjja samarañ urunwa aljapjjäna Jerusalenanquir judionacaru. Ucatjja Judá orakena jilïrinacaparojja tokenoktwa aqham sasa: “¿Cuna ñankhsa jumanacajj lurasipcta, samarañ uru p'aquisinjja? Chekpachansa nayra awquinacamajja acanacwa lurapjjäna, ucatwa Diosasajja walja jan walt'añanaca apayanistu, uqhamarac aca marcarusa. Jumanacasti ¿wastatampiti munasipcacta Diosar colerayaña Israel contra samarañ uru p'aquisinjja?” sasa. Ucatsti saractwa inti jalantat samarañ urojj kalltjjani, uqhamarac Jerusalenan puncunacapas jist'antatäjjaraquini, ucatsti janiraquiw jist'aratäcaniti samarañ uru phokhasiñapcama. Ucjjarusti puncunacarojja ucharactwa yakhep uywatanacajja, samarañ uruna jan cuna aljañanacas mantaniñapataqui. Ucatsti alaquipa jakenacasa, uqhamarac aljañanaca aljirinacasa, mä kawkha cutiwa Jerusalén marca ankäjjana iquipjjäna. Nayasti jupanacarojj tokenoktwa jupanacan perka nayräjjana iquipjjatapata, ucatsti saractwa: “Jumanacatejj wasitat uqham lurasipcaquïta ucajja catuntapjjämawa” sasa. Uca urutsti janiw samarañ uruna wasitat jutcjjapjjänti. Ucatsti levitanacarojj yatiyäyätwa k'omachasipjjañapataqui, samarañ uru jan p'aquitäñapataqui puncunaca uñjiri sarapjjañapataqui. “¡Nayan Diosajja, amtasiraquitaya aca luratajjata, ucatsti qhuyapt'ayasiraquitaya juman jach'a munasiñamarjama!” Uñjaractwa uca urunacana yakhep judionacana casarasipjjatapa Asdod, Amón, uqhamarac Moab ucanquir warminacampi; uqhamarac uñjaractwa chicat wawanacaparu Asdod marcan arupa parliri, uqhamarac yakha marcanacan arunacaparaqui, ucampis janiw yatipcänti judionacan arup parlañjja. Ucatsti jupanacarojj tokenokaraquictwa, uqhamarac maldiciractwa. Yakhepanacarusti nuwjtwa, uqhamarac ñic'utanacapsa jiq'iraractwa, ucatsti wayt'aractwa Dios laycu juramento lurapjjañapataqui janipuni casarapjjañapataqui yokanacaparusa ni phuchhanacaparusa yakha marcat jutir jakenacampi, ni iyawsapjjañapäquisa yokanacapan warminacapataquejja, ni jupanac pachpa yokanacapataquis iyawsapjjañapäquiti jupanacan phuchanacapa. Ucjjarusti saractwa: “¡Israel marcan Salomón reyin uqham luratapawa juchänjja! Janis jupjamajja yakha reyejj walja marcanaca taypina utjchïna ucasa, uqhamarac Diosas juparojj muncchïna, uqhamarac uchcchïna Israel marcan reyipata ucasa, yakha marcanquir warminacawa juparojj juch lurayäna. Uqhamasti, janiw juc'amp jaytatäcaniti jumanacana jan wali juchanaca Diosasa contra lurapjjañamataqui, yakha marcat jutir warminacampi casarasipjjañamataqui” sasa. Eliasib sumo sacerdoten Joiada yokapan maynïr yokapasti, horonita Sanbalat chachan tollkapänwa. Juparusti jaltaytwa nayan nayrakatajjata. “¡Nayan Diosajja, amtasim qhitinacatejj k'añuchapqui sacerdote cancañaru, uqhamarac suma amtäwirusa sacerdotëñataqui, ucatsti levitäñataquisa!” Uqhamasti take jaya marcat jutir lurañanac k'omachta, uqhamarac sacerdotenacarusa, levitanacarusa suma utt'ayaracta, uqhamat sapa maynis lurañanacapan phokhapjjañapataqui. Uqhamarac lawa churañanacasa wact'ayata horasaru churapjjañapataqui, uqhamarac nayra achunaca churañanacapsa. “¡Nayan Diosajja, amtasitaya nayar asqui lurañamataqui!” Acanacasti lurasïnwa cunapachatï rey Asuerojj mä imperio apnakcäna ucapacha. Uca imperiosti pataca pä tunca pakallkoni provincianacanïnwa, India sat chekat kalltasina Etiopía chekacama. Rey Asueron apnakañapasti Susa sat suma sayt'at marcan utt'atänwa. Rey Asuerosti quimsa mara apnakjjasinjja, mä fiesta luräna take ministronacaparu, yanapiri jilïrinacaparu, Persa, Medo ucanquir ejerciton jilïrinacapampiru, uqhamarac provincianacan jilïrinacapampiru. Acanacjja luränwa uñacht'ayañataqui kamir cancaña, marcapajj jach'a ch'amanïtapa, uqhamarac jupajj ch'amampi apnakatapa. Uca fiestajja chica maracamänwa. Uca fiesta tucuyasinsti reyejj yakha fiestampi luräna pakallko uru, palaciopan patio jardinapana. Uca fiestarusti take Susa marcan jaquir jakenacaruw jawsayäna, qhitinacatejj wali aytat jakenacäpqui ucanaca, uqhamarac jan aytatäpqui ucanacarusa. Palacio patiosti suma c'achachatänwa suma fino jank'o, azula cortinanacampi. Aca cortinanacasti mä linota lurt'at wiscar catuyätänwa, ucajj k'ellu wilänwa, ucsti kollketa lurata anillonacnäma pasayasinsti marmolat lurat columnanacaru acht'ayatänwa. Ucjjarusti uchapjjaraquïnwa korita, kollketa lurat konuñanaca, uqhamarac patio orakejja suma fino c'ajir marmol jank'o, ch'iyara kalanacampi luratänwa. Umañanacjja kori vasonacatwa umapjjäna, sapa vasosti mayja mayjänwa, uqhamaraquiwa umaña vinojja waljapuniw utjäna, mä suma asqui reyin waquichataparjama. Ucatsti reyejj ordenaraquïnwa palaciopanjja jilïri uywatanacaparojja jan qhitirus umañapataquejj wayt'apjjañapataqui, jan ucasti sapa mayni jawsatanacajja kawktejj munapqui uqhamarjama umapjjañapataqui. Uqhamaraqui Vasti reinajja luraraquïnwa mä fiestjja mank'aña, umaña waquichasa jawsayatanacan warminacapampi, rey Asueron palaciopana. Pakallko uru mank'äwi lurasinsti, reyejj vino umasajja wali cusisitaw machascäna, ucatsti qhitänwa Mehumán, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar, Carcas uca pakallko suma phokher eunuco chachanacaru. Vasti reinaru, reyin nayrakataparu irpapjjañapataqui suma coronani uqham isthapita, uqhamata take marcanquir jakenacasa, jach'a jilïr jakenacasa reinaru jiwaquïtap uñjasinjja muspharapjjañapataqui, jupasti wali jiwaquïnwa uca laycu. Ucampis reinajja janiw ist'aña muncänti, reyejj cawquïr arunactejj eunuco sat jakenacap tokejj yatiycäna uca arunacaparojja. Ucatsti reyejj walpun colerasïna, ucat ley yatirinacaruw jisct'asïna. Uqham lurañasti mä costumbrïnwa reyina asuntonacapajj uñjatäñapa ley uñt'irinacana uqhamarac cheka uñjirinacana. Uca jac'apanquir jakenacasti acanacänwa: Carsena, Setar, Admata, Tarsis, Meres, Marsena, Memucán. Aca pakallko Persa, Media uca marcanquir suma aytat jakenacasti jach'a tantachasïwi ucanjja wali jach'a cargonacwa apapjjäna marca apnakañanjja. Reyisti jupanacarojj jisct'änwa: —Leyirjamajja ¿cun lurañasa waquisi Vasti reinarojja, cawquïr arunactejj yatiycta eunuco qhitatanacajj toke ucaru jan phokhatapatjja? —sasa. Consejonquiri jilïrinacan nayrakatapanjja Memucán ucajj reyirojj saraquïnwa: —Reina Vastisti janiw reyitaquiqui juchañchasquitejja, jan ucasti take autoridadanacaru, uqhamarac rey Asueron take marcpacharuw jisc'achistu. Cuntejj reinajj lurqui ucsti take warminacaw yatipjjani ucatsti janiw chachanacaparojj yäkjjapjjaniti. Jupanacasti sapjjaniwa: ‘Rey Asuerojj, reina Vastiruw jawsir qhiti, ucatsti reinajj janiw arunacapar ist'quiti’ sasa. Persa, Media ucanquir jilïrinacan warminacapasti, cuntejj reinajj lurqui uca yatisinjja jichhürpachaw chachanacapampejj jaychasipjjani, ucasti jisc'achasiñanaca, jachjayasiñanacwa apanispa. Uqhamasti, reyitaqui waliquïchi ucajja, mä ley mistpana yatipjjañapataqui, uqhamarac uca decretojj Persia, Media uca marcanquir leyinacaparu kellkantataraquïpana, jani qhitins apsutäñapataqui: ‘Reina Vastisti janipuniw mayampis reyin ucarojj jutañapäcjjeti, jan ucasti reina sutejja yakha asqui warmiru churatäjjpan’ sasa. Aca decretosti yatiyatäñapawa takpacha marcanacana, uqhamatwa take warminacajja chachanacaparu respetasipjjani, cawquïrïpansa castapajja” sasa. Memucán sat chachan aca amuyt'äwipajj reyitaquejj, uqhamarac amuyt'iri jilïri ucanquirinacataquisa waliquïtapatjja, reyejj ucspachaw lurañaru uchasïna. Cartanacwa marcapanquir take provincianacar apayäna, sapa provincian aru parlapata kellkt'ata jach'a marcapanjja. Saraquïnwa take chachanacajja utanacapanjja jilïrïquïsipcpan uqhamarus marcanacapan parlapa parlapjjaracpan. Ucat mä kawkha urunac pasatatsti rey Asuerojj colerapa pasayasjjasinjja, amtasïnwa Vasti reynajj cunanactejj lurcatayna ucata, uqhamarac mä amtäwi jupa toke apsutapata. Ucatsti jilïri yanapirinacapajj sapjjänwa: “Reyitaquejj waquisiwa thakaña suma jiwaqui tawakonaca. Ucampis reyejj utt'aypan thakerinaca take provincianacaru, jach'a marcapanjja. Ucat take tawakonacar apanipjjañapataqui cawqhantejj reyinjj utjqui warminacan palaciopajja Susa sat suma sayt'at marcana ucaru. Ucatsti jupanacarojj uñjañapawa Hegai sat chacha, reyin eunuco sat jakepa, warminac uñjiri guardiapa. Ucampis Hegai chachajj uca tawakonacarojj cunanacatejj waquisqui ucanaca churañapänwa jiwaquïñapataqui. Ucatsti cawquïr tawakoruy reyejj wali munchini ucawa ajllitäni reinataquejja, ucawa Vasti lanti kont'asinejja” sasa. Uqham amuyusti reyitaquejj wali sumänwa, ucatsti uqhamaruw lurasïna. Suma sayt'at Susa sat marcanjja mä judío jakew jacasïna Mardoqueo sata, jupasti Jair sat chachan yokapänwa, Simei, Cis uca familiata sarakeri Benjaminan tribupata. Aca chachasti mayninacampi chicaw Babilonianquir rey Nabucodonosorajj Jerusalenata waljani apanucuycäna ucänwa, jupasti Jeconías sat Judänquir reyimpi chicaw apanucuyatäna. Mardoqueosti mä prima cullacanïnwa, wajcha, jan awquini, uqhamarac jan taycani. Ucampis aca Mardoqueojj awquinacap jiwjjepansti jupan wawapat uñt'asisaw uywasjjäna. Sutipasti Hadasa, jan ucajj Ester satänwa, jupasti suma jiwa uñnakani warmïnwa. Cunapachatejj reyejj mä amtäwi ley mistsuyäna ucapachajja walja tawakonacaw tantachatäna suma palaciopanjja Susa sat suma sayt'at marcapana, Hegai sat chachan uñjatäñapataqui, ucampis uca taypincaraquïnwa Ester sat tawakojja. Aca tawakosti walicjamaquïnwa Hegai sat chachataquejja, ucatsti munasiñapwa jicjjatäna. Ucampis Hegai chachajj churänwa k'apquir kollanaca jiwaquïñapataqui, uqhamaraquiwa suma mank'anaca churaraquïna, ucjjarusti real sat palacion uywata pakallko warminaca churaraquïna, jupanacampiraquiw irpayaraquïna warminacan palaciopancqui uca suma utanacaru. Ester tawakojja janiw arscänti cuna casta marcatänsa uqhamarac familiatänsa ucjja, Mardoqueow ewjjt'äna jan ucanac sañapataqui. Mardoqueosti sapüruwa warminacan palaciopäqui uca patio nayrakatanjja qhuy aca sarnakäna, Esterajj waliquïsquiti uca yatiñataqui, cunjämsa jupar uñjasipcaraqui ucanaca. Take uca tawakonacasti tunca payan phajjsiw k'apquir kollanacampi uchatäna suma jiwaquïñapataqui. Sojjta phajjsi nayrakatajja jupanacajja janchinacapjja mirra sat aceitempiw jawisipjjäna, ucjjaru sojjta phajjsi tucuyansti perfumenacampi, jusk'oñanacampiraquiw warminacan luräwinacaparjama uchasipjjäna. Uqham luraña tucuyatatsti sapa mayni tawakow uñstir sarapjjäna, mayat mayacama Asuero reyin nayräjjapana. Uqhamasti janiw jarc'apcänti warminacan palaciopatjja cunanactejj apañatac mayqui ucanacjja reyin real sat palacioparu. Ucatsti jupajj reyin palacioparojj arumaw saräna, ucat khepüru arumarjisti warminacan palacioparuraquiw pasjjaraquïna. Ucasti uñjatänwa Saasgaz sat reyin eunuco sat jakepana; ajllit uñt'atanacapar uñjiriraqui. Ucat kheparusti janiw uñstcjjänti reyin ucarojja. Ucampis jupataquitejj jiwaquïchïnjja ucapachajja wastatampiw jawsayatänjja. Ucampis cunapachatejj Mardoqueon Abihail sat tiopan Ester phuchaparu reyin ucar sarañapajj wact'cän ucqhajja jupajj apasïnwa cuntejj Hegai sat warminac uñjiri reyin eunuco sat jakepajj siscäna ucaqui. Uqham lurasinsti Esterajj taken munasiñapwa jicjjatänjja jiwaquïtap laycojja. Ester tawakosti tunca phajjsi sarakataruwa irpatänjja Asuero sat reyin palacioparojja uñstayañataqui. Uca phajjsisti sataraquïnwa Tebet sasa, pakallko mara apnakcäna ucapacha. Ucampis Asuerojj Ester tawakorojj wali munäna mayni warminacat sipansa. Ucatsti jupajj Asueron suma munasiñapwa jicjjatäna, mayni tawakonacat sipansa. Ucatsti reyejj Ester warmirojj mä corona p'ekepar uchäna, uqhamata reinata utt'ayasa Vastin lantipata. Ucatsti Ester reynarojj mä jach'a mank'äwimpiw jach'añchañjja churänjja, jach'ar aptasinsti uca fiestarojj jawsayänwa take jilïrinacaru, uqhamarac marcpachan yanapirinacaparu. Ucjjarusti provincianacarojj impuestonacsa menost'ayaraquïnwa, uqhamarac walja wajjt'äwinacaracwa churaraquïna mä suma reyjamajja. Tawakonacajja yakhawja warminacan palacioparu irpatacäna uca urunacajja, Mardoqueojj real sat palacio puncunwa kont'ata jicjjatasïna. Mardoqueon yatichataparjamasti Ester warmejj janiw arscänti marcapatjja, ni familiapatsa, jan ucasti cunjämtejj Mardoqueojj yatichcäna jupa jac'anccäna ucqhajja uqhamarjamaw phokhascäna. Real sat palacio puncun kont'ata jicjjatascasinsti Mardoqueojj, ist'änwa uca pani eunuco sat jakenacata Bigtán, Teres palacio puncu uñjir oficialanacata. Jupanacasti wali coleratawa parlaquipasisipcänjja rey Asueroru jiwayañataqui. Ucatsti Mardoqueojj uqham jan wali amta ist'asinsti Ester reinaruw yatiyi. Ucatsti Ester reynajj Mardoqueo lantiraquiw reyiru yatiyaraquïna. Ucampis uca amtäwejj suma yatjjatatänwa, ucatsti chekätapa yatjjatasinjja uca pani eunuco sat jakenacajj juchañchatäpjjänwa jaychcatata jiwapjjañapataqui. Aca luräwisti reyin nayrakatapanwa libroru kellkantasïna, marcana cuna luräwinacatejj kellkatäqui uca libroru. Ucat mä kawkha urunacatsti rey Asuerojj, Hamedata satan Amán yokaparusti marca taypinjja mä jilïritwa utt'ayäna. Ucampis jupajj Agag sat familiata sarakerïnwa. Reyiru palaciopan take sirvirinacasti quillt'asipjjänwa cunapachatejj Amán chachajj pascäna, jan ucajj jupanacampicäna ucqhajja; uqhamarac p'ekenacapsa alt'apjjaraquïna, reyiwa uqhama lurapjjañapataqui arsüna. Ucampis Mardoqueo chachasti janiw uca arsutaru jaysaña muncänti. Uqham uñjasinsti take reyin sirvirinacapasti Mardoqueorojj jisct'apjjänwa “¿cunatsa jan jaysañ muncta reyin arsutaparojja?” sasa. Uqhamsti sapüruraquiw jisqhipjjäna, ucampis Mardoqueojj janiw yäkcänti jupanacarojja. Ucatsti Amán chacharuw yatiyapjjäna Mardoqueojj arsutanacaparojj phokhaspati janicha uca yatiñataqui, ucampis jupanacarojj yatiyjjänwa judío jakëtapjja. Amán chachasti cunapachatejj jupajj pasirïna ucqhajja, Mardoqueojj jan quillt'asirïtapa, ni p'ekepsa alt'irïtapa yatisinjja wali colerataw jicjjatasïna. Ucampis cunjämatejj niya yatiyapjjaraquïna Mardoqueojj cuna casta marcatäquitejj uca, ucjjarusti amuyänwa jan asquïtapa jupa saparuqui mutuyaña, jan ucasti amtänwa cunjäm tokes tucjatäspa judío jakenacajja qhitinacatejj Asuero reyin reinopan jacapcäna ucanacajja. Mara kallta phajjsina, jan ucajj Nisán sat phajjsina, cunapachatejj rey Asuerojj tunca payan mara marca apnakjjäna ucqhasti suerte wartapjjänjja Amán chachan nayrakatapanjja, cuna urusa, cuna phajjsinsa jupan amtäwipajj phokhasispa uca apañataqui. Ucatsti mistsünwa tunca payan phajjsinjja tunca quimsan uru sarakataru, ucasti Adar sat phajjsina. Ucatsti Amán chachajj, rey Asuerorojj sänwa: —Jach'a rey, reinomana take provincianacana marcanacapana taypinsti, mä marcaw utji yakha jacasiri mayninacat sipansa uqhamarac yakha leyinacanïpjjewa, janiraquiwa juman arsutamarusa Jach'a Rey, phokhañ munapcaraquiti. Uqhamasti janiw walïquiti jumataquejja Jach'a Rey, uqham marcajja, marcam taypina jacañapajja. Uqhamasti, Jach'a Rey, jumataqui waliquïchi ucajja, mä decreto mistsuyam uca marcajj tucjatäñapataqui. Ucampis nayajja partejjatjja jilïri kollke apanakerinacarojja churäwa quimsa pataca quimsa tuncani waranka kilo kollkenaca, ucajja reyin palaciopan kollke imasiñapataquïniwa —sasa. Ucatsti reyejj amparapata sortija apsusisinsti, judionacaru uñisir Amán chacharuw churäna. Aqham sasa: —Kollke churañ muncta ucajja jumataquiquïpan, ucampis uca marcampejja, cunjämtejj lurañ muncta uqhamaru luraraquim —sasa. Mara kallta phajjsina tunca quimsa uru sarakatarusti take reyin secretario kellkerinacapawa jawsayatäna. Jupanacajj kellkapjjänwa Amán chachajj mayqui provincianquir jilïrinacaru, uqhamarac take marcanquir jilïrinacaru ucanaca. Aca arsüwisti kellkatänwa sapa provincianacana, marcanacan lajjranacapata, uqhamaraqui rey Asueron sutiparu firmata, anillopampi sellantataraqui. Ucatsti take marcpachanquir provincianacarusti uca amtjja chasquinacampi apayapjjäna. Uca arsüwisti mä urunaqui takpacha judionacaru jiwarayañataquïnwa waynanacaru, awquinacaru, wawanacaru, warminacaru uqhama, ucat jiwarayasinjja yänacapa catuntasiñataqui. Uqhama lurañataqui amtatäqui uca urusti tunca payan phajjsinjja tunca quimsani uru sarakataru, ucasti Adar sat phajjsina. Uca amtawisti, mä leyïcaspasa uqhamawa take provincianacana, marcanacanwa yatiyasïna, ucanquirinacajja uqhamata waquichata suyt'apjjañapataqui uca uru. Carta apirinacajja janc'aquiw apapjjäna reyin mayitajja. Ucatsti uca amtawejja Susa sat suma sayt'at marcanwa yatiyasïna. Uccañcamasti reyimpi Amán chachampisti kont'asipjjänwa umañataqui. Ucampisa Susa sat marcansti uqham yatisinjja wali pejjtusiñanwa jicjjatasipjjäna. Mardoqueosti take cunanacatejj lurasiñapäcäna uc yatisinjja, llaquisitapa uñacht'ayañataquisti isipa ch'iyanokasisaw luto chhanqha isi isintasïna, uqhamarac p'ekepatsa khellampiraquiw warjjatasïna. Ucatsti wali llact'ataw marcanjja arnakasisa ucsa acsa sarnakäna. Ucatjja uqhampachaw reyina palaciopa puncurojj purinïna. Ucampis uqhama luto isinjja janiw ucaru mantayapjjerïcänti. Uqhamarac reyina ordena churatapajj kawqha provincianacarutejj purïna ucanjja judionacajj wali jach'a llaquisiñancapjjänwa. Ucatsti jupanacajj llaquisitanacapjja uñacht'ayapjjänwa ayunasina, jachasina, uqhamarac wali warariñanacampi, waljaninacaraquiw luto chhanqha isi isintasisinjja khella pataru iquipjjaraquïna. Reina Esteraru sirviri warminacampi, uqhamarac juparu uñjir eunuco chachanacampejj cunatejj lurasqui ucjja yatiyapjjänwa. Reinasti uca yatisinjja wali llacthaptäna, ucatsti Mardoqueorojj isinaca apayäna uca luto isi trocasiñapataqui, ucampis jupajj janiw uca isi catokaña muncänti. Ucatjja Esterajj Hatac sata reyin palaciopa puncu uñjir eunuco chacharuw jawsayäna. Ucatsti Mardoqueon ucaruw qhitäna jisct'aniñapataqui cunasa pasatayna, cunatsa jupajj uqham luto isi isintatäpacha uca yatiñataqui. Ucat Hatac chachasti saränwa Mardoqueompi parliri. Jupasti marcanquir plazancascänwa, reyin palaciopa puncu uñcatasina. Ucatsti Mardoqueojj yatiyänwa cunatejj pasqui uca, uqhamarac Amán chachajj kawkha kollktejj churañataquejj arscatayna judionacan take jiwarayatäpjjañapataqui ucsa yatiyaraquïnwa. Uqhamajja churaraquïnwa Susa marcan judionaca jiwarayañataqui ordenajj yatiyascäna uca kellkatanaca Esteraru churañapataqui, uqhamata jupajj suma yatiñapataqui. Uqhamarac ewjjaraquïnwa Esterajj reyimpi jupa quipca parlt'asa achict'añapataqui, marcapan uqhamata khespitäñapataqui. Ucatsti Hatac chachajj cutt'anjjasinjja yatiyänwa Esterarojj cunanactejj Mardoqueojj sisqui take ucanaca. Esterasti wastatampiw Hatac sat chacha qhiti Mardoqueon uca, aqham sasa: “Take reyiru sirvirinacasa, uqhamarac reyin apnakata provincianquiri jakenacasa yatipjjewa mä ley utjatapa jiwayañataqui chacharusa, warmirusa, cunapachatejj reyinsa jan jawscata juparu uñjiri palaciopa patio mankheru mantqui ucaru. Ucampis reyitejj uca jaketa qhuyapt'ayasina kori thujrupampi ayjjatchi ucajja jiwañapatjja perdonatawa. Uqhamasti jichhajj uca lurañajj nayaruw wact'itu. Aca quimsa tunca uruwa reyejj nayarojj jan jawscjjetuti” sasa. Mardoqueojj Esteran yatiyäwinacapa catokasinsti, aqhama yatiyäwi jupajj saraquïna: “Jan jumajj amuyamti reyina palaciopancasajja naya sapa judía warmiquiw jacañajj khespiyasëjja” sasajja. Jichhasti jumatejj amuct'asïta, janitejj cunsa camscäta ucajja judionacan khespiyasiñapajja yakha toketwa jutani. Ucampis jumasa, uqhamarac awquiman familianacapasa jiwarayatäsipcaquïtawa. ¡Inasa jumajja reinaru puriscsta jiwasanacaru aqham llaquisiña horasana yanapt'añataqui!” sasa. Ucatsti Ester reynajj aqham yatiyäwiraqui Mardoqueorojj ewjjaraqui: “Saram, Susa marcanquir take judionaca tantacht'anim, ucatjja ayunapjjam nayataqui; janiw mank'apjjätasa, ni umapjjaraquïtasa quimsa uru, quimsa aruma. Nayasti tawako warmi uywatanacajjampejja uca quipcaraqui lurapjjaraquëjja, ucatjja nayajj reyimpi parliriw saräjja, uqhama lurañajja leyirjamajj janis walïscpan. Ucampis jiwayapjjetanejja, jiwayasipcaquitpana” sasa. Ucata Mardoqueojj sarasinjja cunjämtejj Ester reynajj sisqui uqhamarjamaw phokhänjja. Ucat quimsa uru pasatatsti Ester warmejj palacio saraña suma isipa ucht'asisawa mantäna palacio patio mankheru. Ucatsti sayt'asinwa reyejj cawqha utantejj tronopana kont'atäcäna uca nayrakataru ucasti puncu nayräjjancänwa. Reyejj, Ester reynaru pation uñjasinjja munasiñapa juparu uñacht'ayäna amparapana kori thujru catt'atäcäna ucwa aytäna, Esterajj jac'achasisinjja uca kori thujru punta llamct'äna. Ucatjja reyejj jisct'änwa: —¿Cunas camachtam reina Ester? ¿Cunsa munta? ¡Apnakcta uca oraktï chicatpacha mayitäta ucsa nayajj churascaquïmawa! —sasa. Ucat saraquïnwa Esterajja: —Juma Jach'a Reyitaqui waliquïchi ucajja, achict'assmawa jichhüru jutañamataqui cawquïr mank'äwtejj nayajj waquichcta jumaru jach'añchañataqui ucaru, jumampi chicsti irpaniraquim Amán chacharu, —sasa. Ucatsti reyejj saraquïnwa: —Thaktapjjam anchhichpacha Amán chacharu, phokhaspan reina Esteran amtatapajja —sasa. Uqhamawa reyimpi, Amán chachampejj reinana fiesta mank'äwi waquichataparojj sarapjjäna. Uca fiesta mank'äwinjja reyejj Esterarojj sänwa: —Mayita cuntejj muncta uca, nayasti churämawa, chicatpacha apnakcta uca orake mayitäta ucasa —sasa. Ucat Ester reynajj saraquïnwa: —Nayasti muniristwa, acwa maysma: Jumatejj, Jach'a Rey, cancañamat munaschista, uqhamarac nayan munatajjarjam mayitajjarusa ist'añ munaracchista ucajja, kharüruya wastatampi jumar jach'añchañataqui mank'añ fiesta waquichcta ucaru jutaraquim, Amán chachampi chict'ata. Ucanwa nayajj arsöjja cuntejj jumajj Jach'a Rey, mayquista ucjja —sasa. Amán chachasti mank'añ fiesta lurawayasinjja cusisiñan phoct'ataw mistuwayjjäna. Ucampis Mardoqueoru uñjasinjja wali colerasïna palacio puncu jupajj pascäna ucqhajja jan sartatapata, janirac onjjtatapatsa. Ucampis uca ratojja janiw uñisitapjja uñacht'aycänti. Utaparu purisinsti qhitänwa amigonacaparu jawsiri, uqhamarac Zeres sat warmiparusa. Ucat jupanacampisti parlänwa kamir cancañapata, walja wawanacanïtapata, uqhamarac cunjämtejj reyejj juparu mayni jilïrinacata, yanapirinacat sipansa jach'a lurañanacaru uchqui ucata. Ucjjarusti saraquïnwa: —Ucampis Ester reynajj naya saparuquiw jawsayitu jichhür reyitaqui mank'añ fiesta waquichqui ucarojja. Uqhamarac wastatampiw jawsayaraquiquitu kharüru mank'añ fiesta waquichqui ucaru reyimpi sarañajjataqui. Ucampis cunapachatejj uñjcta Mardoqueo sat judioru palacio puncuna kont'at ucqhajja take ucanacajja inamayaquiwa nayataquejja —sasa. Ucampis Zeres sat warmipampi, take amigonacapampisti sapjjänwa: —Qhitam waquichañapataqui, jaychcataña lurayam, altorojj pä tunca payan metroni. Ucatsti arumarji alwatajja reyiru mayim ucaru Mardoqueorojj jaychcatayañapataqui, ucatjja reyimpejj mank'añ fiestarojj jan cuna llaquiniquiw saräta —sasa. Uca amuyt'ayäwisti Amán chachataquejj waliquïnwa, ucatsti qhitänwa jaychcataña waquichanipjjañapataqui. Uca arumasti reyejj janiw icthapcänti, ucatjja marcan take jach'a luräwinacatejj librona kellkatäqui ucwa aptayani jupa nayrakatan leet'atäñapataqui. Ucanwa jicjjatapjjäna Mardoqueon luratapa, jupajj cunjämtejj catjcäna Bigtán, Teres sat eunuconaca palacio uñjir guardianaca amtapjjatayna reyi Asueror jiwayañataqui ucjja. Ucatsti reyejj jisct'iwa: —¿Cuna churäwsa, jan ucajj cuna jach'añchäwsa Mardoqueojj aca luräwitjja catokejja? —sasa. Mayni jilïrinacasti sapjjaraquïnwa: —Jupajj janiw cunsa catokquiti —sasa. Uca ratowa Amán chachajj palacio patiorojj mantanïna cawqhantejj reyina yakha utanacapajj utjcäna ucaru, reyiru mayiñataqui Mardoqueor jaychcatayañataqui cawqhantejj jupajj waquichaycäna ucaru. Ucampis reyejj jisct'iwa: —¿Qhitisa ankana sarnake? —sasa. Ucat jilïrinacapajj sapjjänwa —Amán chachawa —sasa. Reyisti saraquiwa: —¡Mantayanipjjam! —sasa. Amán chachasti mantanïnwa, ucatsti reyejj jisct'änwa: —¿Cuna lurañäspasa cawquïr chacharutejj reyejj jach'anchañ munqui ucarojja? —sasa. Amán chachasti uqham ist'asinjja chuymapan sänwa: “¿Qhitiruraqui reyisti jach'añchaña munpacha nayat sipansa?” sasa. Ucjjarojj sänwa: —Uca chachataquisti, apanipjjañapawa cawquïr suma istejj reyejj uchasqui uca isi, ucjjarojj mayni cawquïr caballottejj reyejj sarnakqui uca, uqhamarac cawquïr corontejj reyejj uchasqui uca corona. Ucatsti isisa, caballosa churaspan reyin apnakäwipanjja cawquïr chachatejj mayninacat sipan wali jilïrïqui ucaru, ucatjja ucawa reyejj cawquïr chacharutejj jach'ar aptañ munqui jach'achañampejja ucarojj isthapiyani, ucatsti caballjjata irpatäpan marca plazcama ucat jupa nayrakatanjja aqham arnakasisa: ‘¡Aqhama uñjatawa reyejj qhiti chacharutejj jach'ar aptaña munqui ucarojja!’ —sasa. Ucatsti reyejj, Amán chacharojj sänwa: —Uqhamasti mäqui sarasinjja aptanim isi, caballo cunjämtejj siscta uqhamarjama, ucatsti luram palacio puncun kont'atäqui uca Mardoqueo sat judiompi. Janipuniw q'ichekätati cuntejj arscta ucatjja —sasa. Amán chachajj isi, caballo aptanisajja, Mardoqueoru isthapiyasasti, caballoru lat'jjatawayasinwa marca plazanjama muytayanïna, jupa nayrakatanjja aqham sas arnakasisa: ‘¡Aqhama uñjatawa reyejj qhiti chacharutejj jach'ar aptaña munqui ucarojja!’ sasa. Uqham muytäwi tucutatsti Mardoqueojj cutt'anjjänwa palacio puncuru. Ucata Amán chachajj janc'aquiw utapar cutt'awayjjäna wali llact'ata, uqhamarac ajanup imantasisa. Utapar purisinsti Zeres sat warmiparu amuyt'ayir take amigonacaparojj yatiyänwa cunanacatejj lurasqui uca. Ucatsti jupanacajj sapjjänwa: —Uca Mardoqueosti, qhiti nayrakatantejj jilïr cancañamana atipjayasta ucajja judiowa, janiwa atipcasmati, jan ucasti k'alapuniw aynacht'ätajja —sasa. Uqham parlañsti janiw tucuyapcänti, uqhamaruwa reyiru sirviri eunuco sat jakenacajj purinipjjäna, ucspacha Amán chacharu irpañataqui cawqhantejj reina Esterajj mank'añ fiesta waquichcäna ucaru. Reyimpi, Amán chachampejj sarapjjewa mank'añ fiesta waquichataru. Uca payïri urunsti reyejj mank'añ fiestanccasinsti Ester reynarojj saraquïnwa: —¡Mayita, cuntejj muncta uca, nayasti churämawa apnakcta uca oraksa chicatpacha! —sasa. Ucat Ester warmisti saraquïnwa: —Jumatejj Jach'a Rey, munaschista, uqhamarac jumataqui waliquïchini ucajja, nayajj muntwa, Jach'a Rey, mayiracsmawa, jacañajj-jja munaquimaya uqhamarac marcajjan jacañapsa. Nayampi, marcajjampisti aljantatäpjjtwa take jiwarayasina tucjatäñataqui. Ucampis nanacatejj esclavöñataquiqui aljatäpjjerista ucajja janiw cuns sisquiristti, uñisirejj janiw sinti jan wali lurcaspänti juman jach'a apnakäwimanjja —sasa. Ucatsti rey Asuerojj jisct'änwa: —¿Qhitisa ucajja, cawquinquisa uca jan wali amtirejja? —sasa. Ucampis Ester warmejj sänwa —¡uca jan wali uñisiristi aca uñisir Amán chachawa! —sasa. Uqham arunaca ist'asinsti Amán chachajja wali sustjata, ajjsarayasitaw jicjjatasïna reyina, uqhamarac reinana nayrakatapanjja. Rey Asuerojj wali colerataw sartasin mistsuwayjjäna cawqhantejj mank'añ fiesta lurapcäna uca utatjja, palacioncqui uca jardinaru, ucampis Amán chachajj reyejj juparu jiwayañatac amtatapa amuyasinsti, uca pachpa utaruw kheparäna Ester reynaru achict'asiñataqui jacañapa khespiyañapataqui. Reyisti jardinata cutt'anisasti mantjjänwa mank'añ fiesta lurapcäna uca utaru, ucatsti uñjänwa Amán chacharu reina Esterajj cawqhantejj winct'atacäna uca jipïña jac'aru quillcatata. Ucat uqham uñjasinsti reyejj jach'at art'äna: —¿Jumasti reinaru p'enkachañti munaraquicta nayan nayrakatajjana uqhamarac utajjana? —sasa. Uqhama reyin jach'at arsutap ist'asinsti janc'aquiw guardiancapqui uca oficialanacajj Amán chachan ajanupa imantapjjäna. Ucatsti jupanacatjja, maynïri Harbona sat eunuco jakew arsüna: —Amán chachan utapansti jaychcatañataquejj waquichatawa pä tunca payan metroni, ucsti jupawa waquichayi Mardoqueoru jaychcatayañataqui, uca chachajja wali ascwa arsüna reyitjja —sasa. Ucata reyejj sänwa: —¡Uqhamajj ucaru jaychcatapjjam! —sasa. Uqhamaw Amán chacharojj warccatapjjäna, cawquïr jaychcatañtejj Mardoqueotaqui waquichaycäna ucaru. Uqham lurayasinwa reyejj colerapa apjtayasïna. Uca urpachawa rey Asuerojj Ester reinarojj Amán chachan utapjja wajjt'jjänjja, jupawa judionacan uñisiripänjja. Mardoqueosti jutaraquïnwa reyin ucaru, ucampis Ester warmejj reyirojj yatiyjjänwa Mardoqueojj primo jilapätapata. Ucatsti reyejj, Amán chacha catcäna uca anillo apsusisasti Mardoqueoruw churäna. Ester warmisti Mardoqueorojj ucharaquïnwa cunanacatejj Amán chachan utapan utjqui ucanac apnakañapataqui. Ucampis Ester reynajj wastatampiw reyimpi parläna, jupasti reyin cayupan nayräjjapan alt'asïna, jacht'asisaw achict'äna Amán chachan uca jan wali arsutapa ina pamparu tucuyañataqui, uca amtataparjamajja jan cunas judionaca contra lurasiñapataqui. Ucat reyejja kori thujrup Esteratac aytäna, ucatsti Esterajj reyin nayrakatapan sayt'asisajj, saraquïnwa: —Jach'a Rey, juman jilïr cancañamataquejj waliquïchi, jumatejj nayan mayitajja chekaw sistajja, uqhamarac chekpachana nayaru munchista, ucajj kellkaspan mä ordena ina ch'usaru tucuyañataqui, cawquïr cartanactejj Amán chachajj apayqui judionacajj jiwarayasina tucjatäñapataqui take apnakcta uca provincianacaru. Nayasti, ¿cunjämaraquï cunancaquiraquï uca jan wali llaquejj marcajj-jjaru niya puriñampïsqui ucqhasti, uqhamaraquiw nayan take familiajjasa tucjatäñataqui amtatächi ucqhajja? —sasa. Rey Asuerosti saraquïnwa reina Esterampiru, Mardoqueo judiompirojja: —Nayasti Esterarojj Amán chachan utapwa churjjta, juparusti warccataytwa jaychcatañataqui, judionacaru jiwarayaña uqhamaraqui tucjaña munatapata. Jichhasti sapjjsmaw kellkapjjam nayan sutejjampi cunjämarutejj walïrjamäqui judionacataquejj uqhamarjama. ¡Ucatsti cartanacarojj reyin sellopampi sellantawayapjjam! —sasa. (Reyin sutipampi firmata, uqhamarac sellopampi sellantata cartasti janiw inamayaquïcaspati) Reyin kellkerinacaparojj janc'aquiw jawsayanipjjäna, uca urusti quimsïri phajjsina pä tunca quimsani uru sarakatänwa, jan ucasti Siván sat phajjsina. Ucampis take cunanactejj Mardoqueojj arscäna judionacataquejja uqhamarjamaw kellkatäna, take provincianacan marcanacanquiri jilïrinacaru, uqhamaraquiw kellkatäna patac pä tunca pakallkon provincianquir jilïrinacaru, uca provincianacasti India oraketa, Etiopía orakcamänwa, take cartanacasti kellkatänwa lajjranacaparjama, suma kellkata sapa provinciaru. Uqhamaraquiw judionacarusa kellkatänwa lajjranacapata suma kellkäwinacaparjama. Take cartanacasti rey Asueron sutipampi firmantatänwa, uqhamarac sellopampi sellantataraqui. Ucatsti apayatänwa carta apirinacaru, ucsti reyin wali jalir caballonacapar lat'jjatawayasinwa jalayapjjäna. Ucansti reyejj “Waliquiw” sänwa judionacarojj, cawqha marcanacantejj jacapqui ucanjja jan jiwayatäpjjañapataquejj sayt'asipjjañapa mayaqui, qhitinacatejj jaljjatapcaspa marcanacansa, provincianacansa jan yäkasa warminacarusa, wawanacarusa tucjasa jiwayasaraqui, uqhamarac take yänacapsa catuntasisa. Take acanacasti mä urunacwa lurasiñapänjja rey Asueron take provincianacapana. Uca amtata urusti tunca payan phajjsina tunca quimsa uru sarakataruw, ucasti Adar sat phajjsina. Uca amtäwin mä kellkatapatsti yatiyasiñapänwa mä leyïcaspas uqhama take marcanacana, provincianacana, uqhamata judionacajj waquichatäpjjañapataqui uca uruna uñisir enemigonacaparu phocsusipjjañapataqui. Ucatsti reyin ordenatarjamajja carta apirinacajj lakapuniw jalayapjjäna wali jalir caballonacatjja. Ucatsti uca amtäwejja Susa sat suma sayt'at marcanjja yatiyasjjaraquïnwa. Mardoqueosti reyin palaciopatjja mistuwayänwa laramampit jank'ompit lurat túnica isin isintata, ucat p'ekerojj mä kori coronampi asjjatata, uqhamarac lino sat wila k'ellu manto capani. Uqham uñjasinsti Susa marcan take jaquirinacaw wali cusisita arnakasipjjäna. Judionacataquisti take uca lurasïwinacajj mä khanänwa, uqhamarac cusisiña, c'uchiquïña, jach'ar aptatäña jach'añchañampi uqhamänwa. Take provincianacana, jach'a marcanacana, uqhamarac cawqha orakenacarutejj reyin arsutapajj purqui ucanjja judionacajja wali cusisiñaru c'uchiquïñaruw puripjjäna, ucatsti mank'añ fiestanacwa lurapjjäna. Ucampis marcanquir jakenacajj waljaninacaraquiw judiöcaspas uqhama tucupjjaraquïna, judionacatjja jupanacjjaru wali ajjsarañajj jutatap laycu. Tunca payan phajjsina tunca quimsan uru sarakataru, Adar sat phajjsina, uca uruw amtatänjja, reyin ordenapajja phokhasiñapataqui, uca urwa judionacan uñisirinacapajj suyt'asipcäna jupanacaru apnakañataqui. Ucampis uca suyt'äwejj janiw phokhascjjänti jan ucasti judionacaquiw jupanacarojj apnakjjapjjänjja. Rey Asuerojj take provincianaca apnakqui ucanacanjja, judionacajj cawqhantejj jacapqui uca marcanacanwa tantachasipjjäna, suyt'apjjänwa qhitinacatejj jupanacar jiwarayañataqui amtapcäna ucanacaru jaljjatañataqui. Ucampis janiw qhitisa jupanacaru thokcatirejj utjcänti, jan ucasti judionacar ajjsarañajja take marcanacana utjäna uca laycojja janiw qhitis ajjsarañapanjja muncjjänti. Take provincianquir jilïrinacasa, provincianacana marcanacana apnaker jilïrinacasa, uqhamarac marca apnakerinac taypina jilïr jach'a cargonac apnakapcäna ucanacas judionacarojj yanapapjjänwa Mardoqueor ajjsarasina. Mardoqueosti reyin palaciopanjja mä jach'a jilïrïnwa, uqhamätapsti take provincianacanwa yatipjjäna, ucampis jupajja uruta urunjamaw ch'amani munañani tucüna. Judionacasti espadanacampiw take uñisirinacaparojj jiwarayas tucjapjjäna, ucatsti jupanacampejj cunjämarutejj munapqui uqhamaruw lurapjjäna chhaktayasa. Susa suma sayt'at marcansti pheska patac jakenacwa jiwarayapjjäna; ucjjarojj jiwarayapjjaraquïnwa: Parsandata, Dalfón, Aspata, Porata, Adalía, Aridata, Parmasta, Arisai, Aridai, Vaizata ucanacaru. Jupanacasti Amán chachan tunca yokanacapänwa, judionacan uñisiripa. Ucampis janiw yänacaparojj camachapcänsa. Ucampis uca urpachaw reyejj yatitäna Susa marcanjja walja jiwatanaca utjatapata. Ucatsti Ester reinarojj sänwa: —Judionacajj Susa marcanjja jiwarayapjjewa pheska patac jakenaca, uqhamarac Amán chachan tunca yokanacapa, ucampis ¿cunjämsa lurapjjaracpacha take provincia marcanacanjja? ¡Sita cunampsa muntajja, nayasti churämawa! —sasa. Ucjjarusti Ester warmejj saraquïnwa: —Juma Jach'a Reyitaqui waliquïchi ucajja, Susa marcanquir judionacajja kharürojj lurapjjpan cunjämtejj amtäwejj luratäqui uqhamarjama Amán chachan tunca yokanacapajja jaychcatasa warccatatäpan —sasa. Reyisti arsünwa uqham lurasiñapataqui. Uca amtäwejja Susa marcanwa yatiyasïna, ucatsti Amán chachan tunca wawanacapan jiwata amayanacapjja warccatapjjänwa. Susa marcan jacapqui uca judionacajj wasitat tantasipjjäna tunca pusin uru sarakatanjja, Adar sat phajjsina quimsa pataca jakenacampwa jiwarayapjjäna, ucampis janiw yänacapjja llamct'apcänsa. Provincianacan jaquir judionacasti tunca quimsan uru sarakatansti tantachasipjjänwa jacañanacapa jarc'akasiñataqui, uqhamat uñisirinacapar tucjañataqui. Jupanacasti pakallko tunca pheskan waranka jakenacwa jiwarayapjjäna, ucampis janiw yänacapjja llamct'apcänti. Ucat tunca pusin urunsti jupanacajj samarasinjja mank'añ fiesta lurapjjäna wali cusisita. Ucampis Susa marcanquir judionacajj tantachasipjjänwa tunca quimsani, tunca pusini uru sarakataru, ucatsti tunca pheskan urunjja samarapjjänwa, ucatsti mank'äwi fiestanaca lurapjjäna wali cusisita. Ucampis take marcanacana, estancianacana jan perkan marcan jaquir judionacajja, Adar sat phajjsina tunca pusin uru sarakatanwa cusisita lurapjjaraquejja mank'añ fiestjja ucatsti maynit maynicamaraquiw churäwinacjja apayasipjje. Mardoqueojj aca lurasïwinacjja kellkantänwa, ucatjja cartanacwa rey Asuerojj apnakqui uca provincianacan jacapqui ucanquir take judionacarojj apayäna jac'anquiriru, uqhamarac jayanquiriru. Jupasti arsünwa sapa marana amtatäñapataqui fiesta lurapjjañapataqui Adar sat phajjsinjja, tunca pusini, tunca pheskani uru sarakatanjja. Uca urunacanjja judionacajja uñisirinacapar tucjapcatayna ucqhajja llaquisiña, jach'at warariña, t'akhesiña phajjsinjja cusisiñaru jupanacatac trocasiwayjjäna mank'añ fiestanacaru. Aca urunacasti amtatäñapataqui cusisisa, fiestanaca mank'äwi lurañampi, maynit maynicama churäwinaca apayasiñampi, uqhamarac wajjt'äwinaca pobrenacaru churañampi. Judionacasti, Mardoqueon kellkataparjamajja uca luräwjja mä saräwiparuw tucuyapjjäna. Take judionacan, Amán sat uñisiripasti amtänwa suerte wartasina judionacaru jiwarayasa take tucjaña. Ucampis cunapachatejj Ester reynajj reyin ucaru uñstcäna ucqhajja, jupasti mä carta tokew mayïna Amán chachajj cuna jan wali lurañanactejj judionac toke luraña amtcatayna uca jan walinacajja jupjjaruw jutäna. Uqhamatwa Amán chachampi, wawanacapampejj jaychcatasina warccatatänjja. Ucatwa uca urunacajja sutichatajja Purim sasa, uca arusti Pur ucatwa juti. Uqhamajja Mardoqueon carta kellkataparjamajja, jupanacajj uñjapjjänwa cunjämtejj jupanacaru jacañajj wact'cäna ucanaca. Judionacasti acanac lurañjja utt'ayasipjjänwa jupanacataqui, wawanacapat sarakerinacataqui, uqhamarac take qhitinacatejj judío tucupcaspa ucanacataqui; lurapjjañapataqui aca pä urunaca sapa marana jan armt'asa, cunjämtejj lurañatac churatäqui uqhamarjama. Aca urunacasti amtatapunïñapawa, uqhamarac luratäñaparaqui sapa familianjja wiñayan wiñayapa provincianacana, marcanacana, ucampis uca luraña amtañasti judionaca taypinjja, uqhamarac wawanacap taypinsa jan chhakañapataqui. Abihail satan phuchapampi, Mardoqueo sat judiompisti payïr cartjja kellkapjjänwa take jilïr cancañampi, Purim sat fiesta lurañatjja, cawquïr carttejj nayrakat kellkapcäna chekäñapataqui, uca cartsti apayapjjänwa rey Asuerojj patac pä tunca pakallkon provincianaca apnakqui ucanquir take judionacaru suma khana sumancaña arunacampejja, mayipjjänwa Purim sat fiesta amtasin lurapjjañapata amtatäqui uca phajjsirjama, cunjämtejj arscäna Mardoqueompi, reina Esterampejj jupanacataqui, uqhamarac wawanacapat sarakerinacataquejja, uqhamarjama. Uca kellkatarjamajja uchapjjaraquïnwa arsüwinaca ayunañataqui, uqhamarac llaqui jachañanacataqui. Reina Esteran arsutapaw suma khanañchäna sarayañanacjja cunjämtejj lurapjjañapäqui Purim sat fiestjja uca. Take ucanacasti mä librona kellkantatänwa. Rey Asuerosti apthapïnwa impuestonacjja uca orakenacan jaquirinacata, uqhamarac kota taypi islanacan jaquirinacatsa. Take cunanactejj jilïr cancañampi lurqui, ch'amampiraqui, uqhamat Mardoqueoru jach'a jilïr cancañaru uchqui uca khanañchäwisa libron kellkantatawa, cunanacatejj lurasqui Media, Persia uca marcanacan take ucanacajja ucaru uchatawa. Mardoqueo sat judiosti reyit ucjjarojj jupaw jilïrïnjja, ucampis jupajja judionac taypinjja mä jach'a jaket uñt'atänwa, uqhamarac marca masinacapan munataraqui, jupajja thakänwa asquinaca marcapataqui, uca quipcaraqui nuwasiraquïnwa jupa casta jakenacan asquipataqui. Uz sat chekan mä chachaw utjäna Job sutini. Jupasti asqui, cheka jakënwa, Diosarus ajjsartiriraqui; ñankha lurañatsa jithektataraqui. Job chachajj pakallko yokanacani, quimsa phuchanïnwa. Jupajj pakallko waranka ovejanacanïnwa, quimsa waranka camellonacani, pheska pataca yunta vacanacani, pheska pataca asnonacani, walja uywatanacaniraquïnwa. Jupasti inti jalsu tokenquir jakenacatjja wali kamirïnwa. Job chachan yokanacapasti sapa mayniw urupanjja jach'a mank'äwinaca utapan lurapjjerïna, uca mank'äwirusti quimsa cullacanacapjja jawsapjjaraquirïnwa, jupanacampi chica cusisipjjañapataqui. Uca mank'äwi pasatatsti, Job chachajj wawanacapa jawsayasinjja wali alwata sartasinwa sacrificionac nact'ayasin loktirïna, uqhamata sapa mayni jupanacajja juchanacapata k'omachatäñapataqui. Uqhamsti Job chachajja lurirïnwa wawanacapajja inampisa chuymanacapana jan walinaca amtasinjja Dios contra jucha lurapjjaspa uca amuyasina. Mä urojj Tatitun ucaruwa uñstiri jutapjjäna alajjpachanquir Diosan sirvirinacapajja, jupanacampi chicasti Supayajj jutaraquïnwa. Ucatsti Tatitojj Supayarojj jisct'änwa: —¿Cawquitsa jumajj jutta? —sasa. Supayasti saraquïnwa: —Nayajj orake maysat maysa muytanïwitwa jutascta —sasa. Ucat Tatitojj Supayarojj saraquïnwa: —¿Job sat sirvirejjaru uñjaniwaytati? Janiw qhitisa orakenjja utjquiti jupjama cheka, asqui jakejja, jupasti janipuniw qhitirus ñankha lurañ munquiti —sasa. Ucjjarusti Supayajj saraquïnwa: —Jupajj janiw inaqui jumaru sirvctamti. Jumajj janiw qhitina juparu llamct'añapsa munctati, janiraquiw familiaparusa, cuna yänacapatejj utjqui ucanacarusa. Jumasti take luratanacaparojj bendiciractawa, ucatwa jupajj orakenjja walja uywanacani kamir jakejja. Jichhasti cunanacapatejj utjqui ucanacjja apakjjam ucapachaw uñjäta cunjämtejj juman ajanumaru ñankha arunacampi maldecïtam ucjja. Diosasti Supayarojj saraquïnwa: —Uqhamajja waliquiwa, jichhasti Job chachan take yänacapampejj cunjämarutejj muncta uqhamaru luram. Ucampisa juparojj jani cuna jan walinacsa luramti —sasa. Ucatsti Supayajj Diosan nayrakatapatjja sarawayjjänwa. Mä urojj Job chachana yokanacapampi phuchanacapampi jilïri jilapana utapanwa mä jach'a mank'äwincasipcäna. Mä jakew Job chachana utaparu purinïna aqham sasa: —Nanacajj vacanacampejj yapunacwa khollisipcäyäta, uqhamarac asnonacsa awatisipcäyätwa uca jac'ana, ucatsti acatjamatwa sabeo sat jakenacajja jutasinjja uywanaca lunthatawayapjjetu, jakenacarus jiwarayawayapjjaraqui. Ucampis naya sapaquiwa jaltanjjta jumaru yatiyañataqui —sasa. Uca jakejja uqham parlañjja janïraw tucuycänti, uqhamaruw maynejja puriniraquiquïnwa aqham sasa: —Khejjokhejjonacawa jiwarayi awatirinacaru, uqhamarac ovejanacarusa. Ucampis naya sapaquiw jaltanjjta jumaru yatiyañataqui — sasa. Uqham parlañsti uca maynïrejja janïraw tucuycänti, uqhamarusti maynejja puriniraquiquïnwa, aqham sasa: —Quimsa tama caldeo jakenacajj jutasinjja camellonacwa lunthatawayapjje, uqhamaraqui jakenacamarusa cuchillompcamaraquiw jiwarayawayapjje. Ucampis nayaquiw jaltanjjta jumaru yatiyañataqui —sasa. Uqham parlquipansti maynejj puriniquiraquïnwa, aqham sasa: —Yokanacamampi, phuchanacamampejj jilïri yokamana utapanwa mä jach'a mank'äwincasipcäna. Uqhamaruwa wasar toketa thayajj jutasina utaru pusi toketpacha onjjtayasina jupanaca patjjaru alljjattayi. Ucatsti takeniw jiwarapjje, ucampis naya sapaquiw jaltanta jumaru yatiyañataqui —sasa. Ucatsti Job chachajja sartasinjja wali llaquin phokt'ataw isinacapa ch'iyanokasïna, ñic'utapsa mururasisaw quillt'asisa yupaycharaquïna. Jupasti sänwa: “Nayajj taycajjan puracapatjja k'alalaquiw nasta, k'alalaquiraquiw cuttjjaraquëjja. Tatitu Diosaw take cunsa churitu, ucatsti jupaw apakasjjaraquitu. Ucampis ¡Tatitun sutipajj jach'añchatäpan!” sasa. Take uqhamanaca uñjcasasa Job chachajja janiw cuna juchsa lurcänti, janiraquiw cuna jan walinacsa Dios tokejj arscaraquïnsa. Yakha urusti Tatitun ucaruw uñstiri jutapjjäna, alajjpachanquir Diosan sirvirinacapajja, jupanacampi chicasti Supayajj jutaraquiquïnwa. Ucatsti Tatitojj Supayarojj jisct'araquïnwa: —¿Cawquitsa jumajj jutta? —sasa. Supayasti saraquïnwa: —Nayajj orake maysat maysa muytanïwitwa jutascta —sasa. Ucat Tatitojj Supayarojj saraquïnwa: —¿Job sat sirvirejjaru uñjaniwaytati? Janiw qhitisa orakenjja utjquiti jupjama cheka, asqui jakejja, jupasti janipuniw qhitirus ñankha lurañ munquiti. Ucampis jumajja ina ch'usatsa yänacapsa, uywanacapsa tucjaychista; jupajja uqhama luratas janiw mayjt'asquiti, sarnakäwipasa pachpaquïsquiwa —sasa. Ucat Supayajj Tatiturojj saraquïnwa: —Mayni jaketaquejja janchipatejj waliquïscchi jan cuna camachata ucajja take cunasa waliquïsquiwa. Ucampis mä jakejja jacañapa khespiyasiña laycojja cunsa luraquispawa. Jichhasti janchiparu llamct'am, ucatsti ucapachaw uñjäta cunjämtejj juman ajanumaru ñankha arunacampi maldecïtam ucjja —sasa. Ucat Diosasti Supayarojj saraquïnwa: —Waliquiwa, jichhasti jupampejj jumajja cunjämtejj muncta uqhamaru luram, ucampis jacañapaqui jan apakamti —sasa. Ucatsti Supayajj Tatitun ucata mistuwayasinjja, Job chacharojja jan kollcaña llejjti usumpiw usuntayäna. Ucatsti uca llejjti usojja cayuta, p'ekecamaw catuntäna. Ucat Job chachajj khella taypiru konuriw sarjjäna, uqhamaraqui ñek'e phuqhu p'aquit jiq'illitampiw jat'isiscäna. Ucat warmipasti saraquïnwa: —Jumajj uqhampachasa suma asquïñjja munascactawa, ¡ñankhacham Diosaru, ucatsti jiwjjam! —sasa. Job chachasti saraquïnwa: —¡Warmi, jan uqhama cuna jan walinacsa parlamti! ¿Jiwasatejj Diosatjja asquinac catokstan ucapachasti janit jan walt'añanacjja Diosat catokcaracsna? —sasa. Uqhamäcasinsa Job chachajja janiw cuna juchanacsa lurcänti, janiraquiw lacapampis cuna jan walinacsa arscaraquïnti. Job chachanjja quimsa amigonacapaw utjäna: Elifaz sata, Temán chekanquiri; Bildad satajja, Súa sat chekanquiri; Zofar satasti, Naamat sat chekanquiriraqui. Jupanacasti Job chachana uqham jan walt'añanacaru puritapa yatisinjja amtasipjjänwa chuymacht'iri, uqhamaraqui uca llaquinacapana uñjt'iri sarañataqui. Purisinsti Job chacharojj jan uñt'caya jicjjatapjjäna; uqham jan wali uñjasinsti wararipjjänwa, jachapjjaraquïnwa, uqhamaraqui isinacapsa ch'iyanokasipjjäna, p'ekenacaparusa lak'ampiw willjjatasipjjaraquïna. Ucatsti Job chachampi chicaw kont'asipjjäna. Jupanacasti pakallko urumpi pakallko arumampiw ucancapjjäna, janiraquiw arsa arsupcänti Job chachan t'akhesitapajj sinti jach'ätap laycu. “¡Maldecitäpan cuna arumatejj nayajj jacañ kalltcäyat uca arumajja! ¡Cunürutejj nayajj nascta uca urus maldecitaraquïpan! ¡Walïsapänwa uca urunjja ch'amacar tucuñapajja, Diosas uca urutjja armasiraquisapäna, janiraqui khanjtancjjasapänti ucasa! ¡Walïsapänwa uca urjjaru mä ch'iyar kenayan chhaktayañapajja. Mä ch'iyar ch'amaca chhaktayasapäna, jan ucajj intin ch'amact'atapasa ajjsarañampi phokhantasapäna! ¡Walïsapänwa uca aruman ch'amacanac taypiru chhakjjañapajja, ucatsti uca urojj janiraqui jaqhutäcasapänti, phajjsinac taypinsa, maranac taypinsa! ¡Walïsapänwa uca aruman mach'a arumäñapajja, janiw utjcasapänti cusisiñat arnakasiñasa! ¡Walïsapänwa uca arumaru laykanacan maldeciñapajja, qhitinacatejj Leviatán sat jach'a animaljjarusa munañanïpqui ucanaca! ¡Walïsapänwa ucärmanthina khantati warawaranacan jan c'ajañapajja. Janiraqui wali suyt'ata khanan jan puriniñapasa, khantati khanan c'ajtaniñapasa! ¡Maldecitäpan cuna arumatejj nascta uca arumajja, janiraquiw t'akhesiñanacajjsa nayranacajjat imantquiti! ¿Cunatraqui taycajjan puracapan jan jiwpachätsti? ¿Jan ucajj nacisa ucspacha jiwpachätsti? ¿Cunatraqui nayarusti naciñajj horasan catokapjjpachitänsti? ¿Cunatraqui nayar ñuñuyapjjpachitänsti? Nayatejj ucapacha jiwjjeriscäyätjja, jichhajj samarataquiw ict'asisquiriscäyäta, sumaquiraquiwa samart'asisquiriscäyäta, reyinacampi, jilïrinacampi, qhitinacatejj jach'a utanaca samarjjañataqui utachasipqui ucanacampi chica, cawquïri marc apnakerinacatejj palacionacapsa korimpi, kollkempi phokhantasipqui ucanacampi chica. ¿Cunatraqui nayarusti sullunucut wawarjama jan imantjjapjjpachïtusti? ¿Jan ucajj khana jan uñjasa jiwjjeri wawanacarjamasa? Sepulturanjja khoru jakenacan jan wali lurañanacapajj tucusjjewa, karitanacas samarañ jicjjatjjapjjaraqui; preso catuntata jakenacas ucanwa samarañ jicjjatapjjaraqui, t'akhesiyirin arnakasitapas janiw ucanjja utjquiti; ucanjja jisc'as jach'as mayaquiw ucancapjje, esclavo jakesa uywiripatjja khespiyataquiw jicjjatasjjaraqui. “¿Cunatraqui Diosasti llaquit jakerusti khana uñjayascaquisti? ¿Cunatraqui t'akhesirirusti jacayascaqui, qhititejj jiwañjja wali munasqui ucampisa jiwañajj jupataquejj janiraqui purinquiti, wali suma imantata yänacarjama thakcchi ucasa? Uca jaken cusisiñajj sepulturanacwa utj-jje, cunapachatejj imantatäjje ucapacha. Diosajj juyqhurjamaw sarnakayi, take toketwa muyuntaraqui. “Jachapitaquiw sapürus kamascta, umañajjas, mank'añajjas t'akhesiñaquiraquiwa. Cuntejj nayajj ajjsarcäyäta, cunatejj nayarojj wali ajjsarayquitänjja, ucanacaw nayjjarojj jichhajj jaljjatjjetu. Janiw samarañasa, ch'ujtañas nayataquejj utjquiti, janiw samarañ jicjjatcti, jan ucasti t'akhesiñaquiw catuntjjetu.” Jumajj waljaniruw yatichäyätajja, pisi ch'amanirusa ch'amañcharaquïyätawa; liwisirirus jumajj waytaraquïyätawa, liwisiña munirirusti jumajj wayjjasiraquïyätawa. Jichhajj jumarojj t'akhesiñajj puriractamwa, ¿ucatsti jichhajj ajjsarayasïtati, qhathatiraquïtati? Jumajj Diosan cheka sirviripätawa, chekaparu sarnaker jakeraqui. ¿Cunatraqui jichhasti take chuyma jan iyawstasti? Amuyt'asim, amthapisiraquim inampisa amtasiscasma mä asqui jaken jan walt'añaru puritapjja. Nayarojj sarnakäwiwa yatichitu, qhitinacatejj ñankha lurañanacan sarnakapqui ucanacajj cuntejj yapuchapcäna ucacracwa apthapipjje. Diosasti colerasiñapanjja jupanacjjaruw phust'ani, ucatsti k'alwa tucjaraqui. Leonanacjamas jach'at wararisipcpan, Diosasti jupanacarojj laca ch'aqhanacap t'unarasaw amuct'ayani. Mank'at awtjat leonanacjamaw jiwarapjjani, wawanacapas ananucutaraquïniwa. “Amuquiw mä yatiyäwejj nayar purinitu, koña arunacampi, mä juc'aqui parlasirinac ist'ta. Arumajj cunapachatejj jakejj iquirasqui, ucapachasti nayarojj mayaw jan iquiyquituti. Ajjsarañaw nayarojj catuntjjetu, ch'aqhanacajjas walracwa qhathatiraquïna. Mä samana phust'ataw ajanojj cheka pasawayitu, ñic'utanacajjas k'alaw saythapiraqui. Mayniw ucancascäna, sayatapsti uñjaractwa, ucampis janiw ajanupjja uñcatcti. Take cunas amuct'atänwa. . . Ucat mä aru ist'aracta: ‘¿Jakejj asquïspati Dios nayrakatanjja? ¿K'omati jicjjatasispa juparu uscusiri Diosapa nayrakatanjja? Janiw pachpa alajjpachanquiri sirvirinacaparus take chuyma uñjquiti, Diosajj angelanacapan pantjasitanacapsa jicjjatiwa, ¡ucatsa juc'ampiwa jakejj jan asquïcaniti, jupajj pisi ch'amätap laycu, uqhamaraqui lak'a patjjaru utachata ñek'e utäcaspa uqhamaraquiwa, ucanacasti thuthar uñtat pallalljatäspawa! Jakejj alwajj sartasisquiwa, jayp'urusti t'unjataraquiwa, wiñayataquiw jiwawayjje, janiraquiw qhitis jupan jiwatapatjja llacquiti. Jaken jacañapajj ch'anqhar uñtataquiw t'akasjje, yatiñ cancaña jan jicjjatasaquiw jiwawayjjaraqui.’ Art'asim, Job, inach qhitis ist'asquiristam; ¿cawquïri angelaruraqui jichhasti art'asïta? Chuyma usuyasiñasa, uqhamaraqui uñisisiñasa jakerojj jiwañaruquiw apjje. Pisi amuyt'ani jaken kamiriptatapjja uñjtwa, ucampisa utapajj janc'aquiw t'unjtawayjje. Wawanacapasti janiraquiw qhiti yanapt'irsa jicjjatasquiti; tribunalanacansti janiraquiw chekaparu jupanacarojj uñjapquiti, janiraquiw qhiti arjjatasiris jupanacataquejj utjquiti. Yapu apthapitanacapsa mank'at awtjat jakenacaw mank'antjje, ch'aphinac taypit apsusa, umat pharjatanacasti kamirïtapatsa envidiasipjjaraquiwa. Ñankha lurañajj janiw oraket sartquiti, aynacht'añasa janiraquiw acapachat mistquiti. Pachpa jakew aynacht'añjja thakasisqui, nina sanc'anacjamaw pachpa nina taypita mistuniraqui. “Jumäsinjja nayajj Diosaruw maqhatjjerista, take jan walt'añanacajjsti juparuw catuyasjjaraquirista; ¡jupajj muspharcäña jach'a luräwinacwa luraraqui, uca luräwinacapsti janiraquiw qhitis amuyt'caspati! Jupaw acapacharu jallu apayani, ucampiraquiw yapunacjja karpanti; jupaw jisc'achatanacarojj jach'ar apti, llaquitanacarusa jupaw imascaraqui; jupaw ñankha jakenacan amtatanacapjja t'unatati, ucatsti jupanacarojj aynacht'ayaraquiwa. Ñankha chuymani jakerusti pachpa ñankha amtatanacaparuw jalantayi, uca ñankha amtatanacapsa aynacht'ayaraquiwa. ¡Urpachaw jupanacajj juyqhur uñtata cumpunakapjje, ch'amacanacan muyuntata arumäcaspas uqhama! Diosaw khespiyi pobrerusa, t'akhesiyatarusa, ñankha jakenacan amparapatjja; jupaw pobrenacan arjjatiripajja, ¡jupaw ñankha jakenacan lacanacapsa lluphantaraqui! “Cusisiñaniwa cawquïri jakerutejj Diosajj chekachqui ucajja. Take ch'amani Diosan chekachäwipjja jan jisc'achamti. Jupatejj chhojjriñchi ucajja, kolljjataraquiniwa, jupatejj amparapampi nuwantchi ucajja, samarañjja churaraquiniwa. Mayampsa, mayampsa jan walt'añatjja khespiyascaquïtamwa, janiraquiw ñankhan jumjjaru jutañapsa muncaniti. Mank'at awtjata sarnakañ horasansti, jiwañatsa khespiyaraquïtamwa, nuwasiñ urunacansa espadampi jiwayatäñatjja khespiyaraquïtamwa. Jaken jan wali parlatapatsa jupaw khespiyaraquïtam, cunapachatejj aynacht'añajj purincani ucapachasti janiw cunsa ajjsarcaraquïtati. Mank'at awtjatäñatsa, aynacht'añatsa larusiraquïtawa, montenquir animalanacarusa janiw ajjsarcaraquïtati. Kalanacas janiraquiw yapumanjja jan walt'aycätamti, khoru animalanacasa jumampejj sumancaraquiniwa. Utamanjj take phokt'ataw sarnakasïta, uywanacama jacthapisasti phokhata jicjjataraquïta. Wawanacamas pampanquir korar uñtata waljanïpjjaniwa. Chuymani jakëñarusti take ch'amaniw puriscaraquïta, suma pokt'ata trigo pichur uñtata. Pachpa sarnakäwisaw ucanacan uqhamätapjja yatichistu, acanac ist'am, juma quipca yatjjataraquim.” kota iramanquiri ch'allanacat sipansa juc'ampi jathïspawa. Ucatpï qhuyapayasiñampi parlasctjja. Take ch'amani Tatitusti nayarojj flechanacapampiw usuchjitu, uca flechanacan venenopasti take venajjancaraquiwa. Diosajj nuwasiñanacapampi ajjsarayañanacampiw phokt'itu. ¿Asnosti kanchusispati pasto utjquipansti? ¿Jan ucajj orko vacasa wararispacha pastjjanccasinsa? ¿Qhitisa jan jayuncht'asisa mä ch'aphaka mank'jja mank'aspa? ¿Cuna sumaraqui mä ch'aphaka mank'asti? Cuntejj janipuni mank'añ munirïcti ucaw jichhajj mank'ajjajja. ¡Inacha Diosajj cuntejj nayajj maycta uca ist'asquitaspa; cuntejj muncta ucsa churaraquitaspa! ¡Mä pitasa Diosajj nayarojj t'unj-jjetaspa, mä pitas jiwayjjetaspa! Aca take t'akhesitajjasti nayataquejj mä chuymachäwïspawa, nayasti kollan Diosan leyinacapa imasaw sarnakaractjja. Janiw ch'amajj utjcjjetuti juc'ampi jacascañataquejja, janiraquiw jacañajjas munascjjaraquitejja. Janiw nayajj kaljama ch'ullkhïcti, janiraquiw bronce sat metalar uñtata ch'ollkhëcaractsa. Janiw nayapacha sayt'asirjamäcjjtti, janiraquiw qhiti yanapt'irsa jicjjatascjjti. T'akhesisquiri jake masirojj munañawa, janis take chuymäcchi take ch'amani Diosataquejj ucasa. Ucampisa, jumanaca, jake masinacajjajja, janiw yanapt'apquistati, mä waña jawirar uñtataw nayataquejj tucupjjtajja. Umajj konchuwa sarakani, chhullunqhayampi, qhunumpi quitantata, ucampisa chhullunqhayajj chullurawayjjewa, jawiranacasti wañsuwayjjapjjaraquiwa; lupiw lupintjje, umasti wañsuwayjjaraquiwa. Saririnacasa uywanacapampejja maysaruw saranucuwayjjapjji, wasara tokenacaruw sarjjapjje, ucanwa jiwarjjapjjaraqui. Tema toketa, Sabá toket saririnacasti wali suyt'añampiraquiwa uca jawiranacjja thaktapjje. Ucampisa ucar purinisinjja, mayjt'ataw uñjasipjje, suyt'äwinacapasa pampaw tucuwayjjaraqui. Jumanacajj uqhamäpjjaractaw nayataquejja. Nayaru aynacht'ata uñjasinsti, ajjsarjjapjjaquiractawa. Ucampisa janiw nayajj cunsa mayipcsmati, nayaru khespiyañataqui kollke churapjjañamsa mayipcaracsmati. Janiw ‘mä uñisiritsa khespiyapjjeta’ sapcsmati, janiraquiw lunthatanacan amparapat khespiyapjjeta sapcsmasa. “Jichhajj uñacht'ayapjjeta, cunas pantjasitajjajj uca; ucatsti janiw nayajj cunsa arscäti. Janiw qhitis mä cheka arsüwirojj amuct'aycaspati, ucampisa jumanacajj jan cuna juchat juchañchapjjestajja. Jumanacajj arsusitanacajjarus juchañchapjjaraquistawa, lokhe jaken parlatanacapäcaspas uqhamwa thayajj apasjjaraqui. ¡Jumanacajj wajcharus jiwayirjamäpjjtawa, pachpa jake masimarusa jumanacajj aljantirjamäpjjtawa! Jichhajj ajanuy ajanu uñcatapjjeta, sapjjaraquita, c'aristti janicha ucjja. Cuntejj arsupctas ucjja amuyt'apjjam, jan cunsa ina ch'usata parlapjjamti; nayan chekaparu arsutajjsti jaysapjjaraquim. ¿Jumanacasti amuyapjjtati nayan c'ari jakëtajja? ¿Jan ucajj cunsa jan amuyt'asaquicha parltjja? Mä jaken jacañapajj acapachanjja, mä soldadojj servicio mayt'qui uqhamaquiwa, cunjämatejj mä esclavojj ch'iwincañ munejja uqhama, cunjämatejj mä irnakerejj pagopa suyt'ejja uqhama. Phajjsi phajjsiw t'akhesisa sarnakta, arumanacas pakari pakariraquiw t'akhesiwayta. Iquintjjtwa ucat arumanacajj janiquiw janc'as willjtanquiti; maysata maysatwa jakoquipstaracta, khanjtaniñapcama, ucatsti ‘¿Cunapacharac sartjjä?’ saractwa. Janchejjajj k'ala lak'ontatawa, chhojjrinacajjas jacarascaraquiwa, yakhepa chekanacatsti jonk'ew aywiscaraquitu. Jiwañajj urusti niya jac'achasinquiwa, janiw cuna suyt'äwis utjcjjeti, cunjämatejj sawurin jajjchañapajj jalejja uqhamaw nayataquejj urunacajj jalaraqui. “Amtasimay Dios Tata, jacañajjajj samanampi sasiquiwa, janiraquiw mayampis nayataquejj cusisiñajj utjcjjaniti. Janiw qhitis uñcatcjjetaniti, jumaw nayarojj uñtanitäta, ucatsti nayajj jiwawayjjaraquïwa. Ucatpï nayajj jan amuct'irjamäctejja. Usuñajjansa, llaquisiñajjansa, jan walt'atäñanacajjatjja arsusiscaquipunïwa. ¿Nayasti jach'a kotanquir ajjsarcañ animalätti, uqham nayar uñch'uquiñamataquisti? Cunapachatejj nayajj sista: ‘Iquiñancha samarañ jicjjatjjä, ict'ä, uqhacha t'akhesiñanacajjas tucusjjaspa’ sasa, jumajj ict'añajjansa ajjsarañampiw phokhanttajja; janiw icthapiycaraquistasa, jan ucasti uqhat uqhatwa thoktayistajja. Walïspawa nayar cuncat k'ewinucjjañamajja, aqham t'akhesita jacañat sipansa, jiwjjañaquiw nayataquejj walïspajja. Janiw juc'ampi muncjjtti. Janiw juc'ampi jacañ muncjjtti. Samarayjjeta, jacañajjasti samanampi sasiquiwa. ¿Cunarac jakesti, jupat amtasiñamataquisti? ¿Cunataraqui jupatsa ucatake llaquistasti? ¿Cunataraqui juparusa sapüru uñjasctasti? ¿Ucatsti sapa cuti yant'aru uscuractasti? ¿Cunataraqui nayatsa jan maysa uñtjjtasti? Janiw jumajj thusunkayajj mallintayquistati. Nayatejj jucha lursta ucqhasti, ¿cuna ñankharaqui jumar lurascsmasti? Jumajj jakenacar uñjirïtawa. ¿Cunataraqui nayar uca take flechanacamampi flecht'anistasti? ¿Jumarusti cunraqui lurascsmasti? ¿Janit juchajjatsti perdonquitasmasti? ¿Cuna ñankhanactejj lurcta ucanacatsti janit perdonañ munquistasti? Nayajj janc'aw lak'ar uñtata tucusjjäjja, thakquität ucapachasti, janiw utjcjjäti.” Take ch'amani Diosasti janipuniw cunapachasa cunatejj chekapäqui ucjja maysaru k'ewcaspati. Wawanacamaw Dios nayrakatan jucha lurapjjpachänjja, ucatpï jupajj wawanacamarojj juchapatjam mutuypachajja. Take ch'amani Diosar thaktam, ucatsti qhuyapt'ayasita, saraquim. Jumatejj cheka, uqhamarac k'oma cancañampi take cunsa luräta ucapachajj jupajj jumatjja llaquiraquiniwa, ucatsti churaraquïtamwa cunatejj jacasiñamataqui mä utajj munasqui ucsa. Cuna kamir cancañamatejj utjcän ucajj janiw cunäcanisa, cuntejj khepat catokcäta ucampejja. “Nayra jakenacar jisct'asim, nayra jakenacan sarnakäwinacapat yatekaraquim. Jiwasajj masüru jakenacaquïstanjjaya, janiraquiw cunsa yatctanti, jacäwinacasasti aca orakenjja ch'iwjama pasiriquiwa. Ucampisa nayra jakenacajj walja yänacatwa jumarojj parlapjjeristam, yatichapjjaraquiristam. Junco sata, papiro sat alinacajj cawqhantejj walja umanacajj utjqui ucqhanwa jilapjje, ucampisa ch'ojjñpacha, janïra yawscataw, yakha alinacat sipansa nayra wañsuwayjjapjjaraqui. Uca pachparaquiw lurasi ñankha jakenacampejja, qhitinacatejj Diosat armasipqui ucanacampejja. Take suyt'äwinacapajj ina ch'usaruquiw tucuwayjjaraqui. Jupanacan suyt'äwinacapampi, jan ajjsaras sarnakañanacapampisa, cusicusi simpampi sasiquiwa. Uca simpatwa waythapisiñ munapjjani, ucampisa ucajj t'akasjjaquiniwa, jan ucajj uca simpajj janiw jupanacarojj catjjäscaspati. Ñankha jakenacajj lupinquiri ch'ojjña alinacampi sasiwa, jupanacasti take pankar yappachanwa jilantapjjaraqui, karka taypinacaruw saphintapjje, kalanacaruw wali catthapisipjje, ucampisa maynitejj jupanacaru jiq'inucchejja, janipuniw qhitis yatcaniti jupanacan ucqhancatapjja. Uqhamaw asqui cancañapajj tucusiwayjje, cawqhancapcäntejj ucqhatsti yakha alinacaw ch'ichtanjjaraqui. “Diosajj jan juchan jakerojj janiw apanucquiti, janiraquiw ñankha jakenacarus yanapt'caraquiti. Jupajj jumarojj wasitatwa lart'asiyjjätam, cusisiñatsa arnakasiyjjaraquïtam; ucampisa uñisirinacamajj p'enkasiñampi muyuntatäniwa, ñankha jakenacan utanacapasti t'unjataraquïniwa.” Maynitejj jupampi ch'ajjwañ munaspajja, waranka jisct'anacarusti janiw maysa arusjjatcaspati. Diosajj jach'awa ch'amanïñansa, uqhamaraqui yatiñ cancañansa; ¿qhitirac Dios nayrakatanjja sayt'asispa, ucatsti jan cunaqui mistjjaraquispasti? Diosajj colerasiñapanjja kollunacsa onjjtayiwa; pampa tucuyaraqui, ucatsti janiw qhitisa ucjja amuyquiti. Jupaw oraksa onjjtayi, oraken utt'äwinacapsa qhathatiyaraqui. Jupaw intirus jan mistuniñapataqui arsuraqui, warawaranacarusti janiw c'ajaycaraquiti. Jan qhitin yanapapampiquiwa alajjpachsa luri, jach'a kotanquir jach'a ajjsarcañ animalarus tucjaraquiwa. Jupaw jach'a kotu warawaranacsa luraraqui: Osa Mayor, Orión, Pléyades sat jach'a warawaranacsa luraraqui, aynacha tokenquir warawaranacsa uqhamaraqui. ¡Jupasti walja jach'a muspharcañanacwa luri, uca luräwinacapsti janiw qhitis amuyt'caspati! Diosatejj naya jac'sa pasaspajja, janiw juparojj uñjquiristti, pasascaniwa, nayasti janiw amuycäti. Jupatejj mä cunsa catuntasispa ucasti, ¿qhitirac juparusti ‘Janiw’ saspasti? ¿Qhitirac juparusti wayt'aspa luratanacapatsti? Diosan colerasitaparojj janiw qhitis t'acuraycaspati; Rahab sat jach'a ajjsarcañ animalan arquirinacapasa Diosan nayrakatapanjja qhathatipjjewa. ¿Cunjämatraqui Dios toke arsusiña arunaca jicjjatiriststi? Jan juchanïquiristsa, janiw jupa tokjja arsusquiristti; jupaw nayaru uñjiri juezajja, jupatsti qhuyapt'ayasiñacwa mayiristjja. Nayatejj juparu juezata uñjañapataqui jawsiristjja jupajj janiw uñstancaspati, jawsatajjarusa janjaw ist'caraquispati. Mä jach'a thayampiw nayarojj t'akhesiyitaspa, chhojjrinacajjas jan cuna yäniquiw jiljjattaraquispa; Llaquisiñanacampiquiw nayarojj phokhantitaspa, janiw samsuycaraquitaspasa. ¿Nayajj ch'amampiti sayt'asiristjja? Jupajj jila ch'amaniwa. ¿Juparusti juezat uñjañapataquiti jawsiristjja? ¿Qhitis juparojj uñstayanispa? Nayajj kawkha jan juchanïquiristsa, jupasti nayarojj juchanitacpunwa mistuyasquitaspajja. Nayajj janiw juchanïcti, ucampis ucajj janiw cunäquisa; aca oraken jacañampisa karitäjjtwa. Take cunasa pachpaquïsquiwa, jichhasti acwa lup'iractjja: Jupajj juchanirusa jan juchanirusa pachpacwa t'unji. Jan juchani jakenacatejj mä chijina jiwarapjjchejja, Tatitusti larusiwa aykoñapanjja. Ñankha jakenacarojj jan walinacaruw catuyjje, juezanacarusti nayranacapwa ch'okantaraqui. Janitejj Diosäcchi ucasti, ¿qhitiraqui uqhamasti? Urunacajjajj walwa jalawayjje, jan cusisiña uñt'asaquiraquiw jalawayjje. Kotan sariri barconacjamaw janc'aqui jalawayjji, cunjämatejj mä jach'a jamach'ejj mä jisc'a animalar catjañataquejj jaljjatejj uqhama. Nayatejj llaquinacajja armasiña muniristjja, ucatsti c'uchiqui uñnacañ muniristjja, ucapachajj take t'akhesiñanacajjajj sustjituwa, yatiractwa Diosajj nayan jan juchanïtajjsa jan iyawsatapa. Jupatejj nayarojj juchanita uñt'chitojja, janiw nayan jupampi ch'ama chicañajjajj waquisquiti. Amparanacajjsa jabonampi jarekasisquirista ucasa, lejiampisa kaksusisquirista ucasa, Diosajj nayarojj ñek'eru nuqhuntascaquitaspawa, isejjasa nayatjja ajjtasiraquispawa. Janiw nayajj Diosampejj mä jake masimpjama khanañchasquiristti, janiraquiw panpachani mä tribunalar uñjayasiri sarañäni sisquiristsa. ¡Walïspawa jiwasanacataqui yakha juezana utjañapa, munañanïspa jiwasanac paninjjaru. Ucatsti suyt'ayjjaraquispa cuntejj Diosajj t'akhesiyquitu ucsa, cuntejj ajjsarañampi phokhantquitu ucsa! Ucapachasti nayajj jan cuna ajjsarasaw arsusirista, amuyatajjatjja janjaw nayajj juparojj cuna ñankhsa lurcti. ¡Nayataquejj jacañajj ch'amäjjewa! Jachcäwiraquiw tucusjjäjja, t'akhesitanacajjatsa take ch'amampiw arsusiraquï. ‘¡Dios Tata, janiquiy nayarojj juchanit uñt'istati! Sitaya, ¿cunatraqui juchañchistasti? Jumajjay nayarojj uscuschistajja; ¿jichhasti waliquiti uqhama nayar jisc'achasin t'akhesiyatamasti? ¿Waliquiti ñankha jakenacaru nayar catuyatamasti? ¿Jumasti cunjämtejj jakenacajj uñjapqui uqhamti uñjaracta? ¿Juman jacañamasti jakenacan jacañapjama juc'a urunacataquiquiraquiti? Uqhamasti ¿cunatraqui nayar thakesta juchanaca nayan jicjjatañataquisti? Jumajj yatisctawa nayan jan juchanïtajj-jja, yatiractawa nayarojj janiw qhitis amparamatjja khespiyquitaspati. Jumaw nayarojj pachpa amparamampi uscusista, ¡jichhasti t'unjañwa munaraquistajja! Amtasimaya, nayarojj ñek'etwa luristajja, jichhasti ¿wasitatti lak'aru tucuyjjetäta? Muntaw janchejjan lurasiñapjja, cunjämatejj lechejja cuajt'atajj catt'awayjjejja, uca quipcaraqui. Jumaw patjja janchsa, mankha janchejjsa churistajja, ch'aqhanacajjsa, ancunacajjsa jumaw luraractajja. Jumaw jacañ churistajja, munasiñamsa churaraquistajja, jumaw nayar uñjasa uywasisquistajja. Ucampisa jichhajj amuytwa, juman chuymamanjja yakha amtañanacaw utjascataynajja, juchjja lurtti janicha ucwa uñch'uquisincaraquistästajja, uqhamat nayaru juchañchañataqui. Nayatejj juchanïsta ucqhajja, aynacht'atäjjtwa; jan juchanïcsta ucqhasti inas mä juc'a cusist'ascaraquirista, jumasti nayarojj k'alpunwa llaquimp aynacht'ayistajja. Nayatejj sayt'asiristjja, jumajj mä leonjamaw nayataquejj sarttajja, nayar t'unjañataquisti cunsa lurirjamätawa. Naya toke testigt'ir jakenacasti utjapuniwa, nayataqui colerasiñamasti juc'ampiw jiljjattaraqui, ¡jan inact'asaw mä ejercitjama nuwjañ munistajja! “¿Cunatraqui nayarusti naciyistasti? Janïra qhitin uñjcata jiwjjañajjaw walïsapänjja. Taycajjan puracapat chekaqui cementerior sarjjeriscäyät ucaw walïsapänjja, janis cunapachas nayajj utjquiriscäyäta uqhamäsquiriscäyätwa. Jacañajja urunacajj juc'ataquiquëjjchejjaya, jichhajj janiy juc'ampi t'akhesiycjjestati. Mä juc'a cusist'ayaraquita, janïra cunatejj jan mayampitaqui sarañäcjje ucar sarjjarcjjepana, cawqhatejj ch'amacäqui, ch'amacanacas jan walïqui ucaru, cawqhantejj ch'iwisa jan walt'añasa utjqui ucaru, cawqhantejj pachpa khanasa ch'amacampejj mayaquïcjje ucaru.’ ” ¿Jumasti uca take parlatamampiti nanacar amuct'ayapjjetäta? ¿Amuytati janis qhitisa uca arsutamarojj cunsa siscaspa uqhama? Jumasti saractawa: ‘Nayan yatichäwinacajjajj chekapawa, nayasti asquiraquïtwa’ sasa. Walïspawa juman parlatamaru Diosan arsuniñapajja. Jupasti cuntejj jumajj jan yatcta ucanacwa yatichiristamjja, ucanaca amuyt'añasti ch'amaraquiwa. Ucapachaw yatiraquisma Diosajj jumarojj juchamatjama jan mutuyascatapjja. “¿Jumasti amuytati Diosan jach'a amtäwinacapar mantaña, ucatsti cunäquitejj jupajj uca yatiñsa? ¿Cunraqui lurasma Diosan amtäwinacapatejj alajjpachat sipansa juc'ampi jach'äqui ucasti? ¿Cunarac jumasti yattasti, Diosan amtäwinacapatejj mic'ayats juc'ampi mankhächi ucapachasti? Uca amtäwinacajj acapachat sipansa juc'ampi jach'awa, jach'a kotat sipansa juc'ampi jach'araquiwa. Diosatejj jutasin maynirojj catuntchi, ucatsti juchañcharacchi ucasti ¿qhitirac “Janiw” saspasti? Jupajj yatiwa qhititejj c'arïqui ucjja, jupajj juchjja uñjiwa, ¿jan ucajj amuytacha Diosanjja jan ucanaca amuyatapa? Cuna urutejj monte asnojj sumaru tucjjani uca urusti, pisi chuyma jakejja amuyt'asjjaraquiniwa. Jichhajj take cunsa chekaparu lurañ amtasim, Diosatsa mayisiraquim. Jumatejj juchampi phokhantatäscsta ucqhasti uca juchamjja apanucum, jani utamanjja juchajj utjcpati. Ucapachaw jan qhitinsa cuna sata sayt'asïta, janiw cuna ajjsarañamas utjcjjaraquiniti; t'akhesiñanacamsa armasjjätawa, cunjämatejj jalir umajj pasawayjjejja uqhama. Jacañamajj chica uru khanquir intit sipansa juc'ampiw c'ajani, ch'amaca urunacamasti khanjtaniri c'ajirimpi sasiraquiniwa. Suyt'añamas utjascaraquiniwa, jan cuna ajjsarasaw jacasiraquïta, Diosan uñjataw jan cuna ajjsarasa ict'asiraquïta. Samarañamansti janiw qhitis sustjcaraquïtamti. Waljaniw juman yanapama thakeri jutapjjani. Ucampisa ñankha jakenacajja inamayaquiw yanapama thakapjjani; janiw cawqhar imantasiñsa jicjjatapcaniti, jiwañaquiw jupanacan suyt'äwipänejja.” Ucampisa nayajj amuyt'asiñjja yatiractwa, janiraquiw jumanacatjja pisïcaractti. ¿Qhitis take acanacjja jan yatquejja? Jan juchani k'omäcsta ucasa, mä urunacanjja Diosajj mayisitajj-jja ist'araquitänwa, nayampi chica sarnakeri jakenacajj larusipjjewa. Qhititejj take cunsa yatqui ucajj aynacht'ata jakerojj jisc'achiwa; qhititejj aynacht'irjamäqui ucarusa juc'ampiquiw nuct'jjaraqui. Ñankha lurir jakenacajj utanacapanjja c'uchiquiw jacasipjje; Diosaru ñankhachirinacas c'uchiquiw jacasipjje, Diosarojj jupanacas apnakcaspa uqhamwa amuyasipjjaraqui. Jichhajj jamach'inacaru, jan ucajj animalanacarus jisct'asim, jupanacasti yatichapjjeristamwa. Acapacharusa, jach'a kotanquiri chawllanacarusa “Yaticht'apjjeta” saraquismawa. ¿Qhitich jan yatqui Diosajj take cuntejj uñjctan ucanacjja amparapampi luratapjja? Take jaquirinacan jacañanacapajj jupan amparapancaraquiwa. Jinchojj arunacjja ist'iwa, cunjämtejj lajjrajj mank'an sumätap catjejja uqhama. Chuymani jakenacajj suma yatiñanïpjjewa, walja maranaca jacataw jupanacarojj uca yatiñ cancaña churi. Ucampisa Diosajj wali ch'amani, yatiñaniraquiwa, jupajj uca suma amtatanacapjja phokheriwa. Cuntejj Diosajj t'unjqui ucjja janiw qhitis wasitat sayt'aycaspati; qhitirutejj Diosajj jist'antqui ucarojj janiw qhitis antutcaspati. Jupatejj jallu jan apayancchi ucapachajj take cunaw wañsuwayjje; jallu apayanqui ucqhasti take orakpachaw umampi phokhantata uñjasi. Ch'amapajj atipjayapuniwa, jupan apnakataraquiw sallkjayasirisa sallkjirisa. Jupaw amuyt'ani jakenacarus amuyt'añanacapjja apakjje. Juezanacarus lokherayaraqui. Reyinacarusti munañanïñapjja apakewa, ucatsti k'alala, catuntatwa yakha marcaru apayjjaraqui. Sacerdotenacarusa lurañanacapjja apakewa, qhitinacatejj munañanïpqui ucanacarusa jakokaraquiwa. Amuyt'a churirinacarusti jan arunwa antuti, chuymani jakenacatsa suma yatiñanacapjja apakaraquiwa. Qhitinacatejj munañanïpqui ucanacarusa jisc'achjiwa, ch'amaninacarus jan ch'amani lurjaraqui. Cunanacatejj jan yatitäcän ucanacwa khanar apsu, cunanacatejj jamasan luratäcän ucanacsa khanaruw apsuraqui. Jupaw marcanacarojj jach'añchi, tucjaraqui, jupaw ananucu, ucatsti anthapiraqui. Mä marcan jilïripatsti yatiñjja apakewa, ucatsti wasararuw jan cawcsaru sarañani antutaraqui, ucan cumpunakapjje ch'amacana, machantata jakenacjama liwinaktapjje. Take acanacsti pachpa nayranacajjaw uñji, naya quipcaw ist'aracta. Cuntejj jumanacajj yatipcta ucanacjja nayajj yatiractwa; janiw cunansa jumanacatjja menosäcti. Ucampis nayajj Diosampiw parlañ munta, take ch'amani Tatitu jupampiw nayajj parlañ munaracta. Jumanacajj cunatejj chekapäqui ucjja c'arisiñampiw imt'apjjtajja, kollirïsipctawa, ucampis janiw qhitirus kollapctati. ¡Jumanacatejj amuquïsipcasma ucapachajj jumanacajj asqui yatiñani jakenacat uñt'atäpjjasmawa! “Jichhajj sum ist'apjjam, nayasti arst'asiraquïwa. ¿Jumanacasti amuyapjjtati Diosar c'arisitanacamampi arjjataña? ¿Jan ucajj amuyapjjaractacha c'arisitanacamampejj mä cuna ascsa Diosar lurapcasma uqhama? Jumanacajj Diosat arjjatasiriw tucupjjtajja, ucatsti Diosarus arjjatapcasma uqhamwa amuyapjjtajja. Ucampisa ¿cunas camachaspa Diosatejj jumanacaru uñjapjjeristam ucqhajja? ¿Jumanacasti mä jakerjamati sallkjapjjasma? Jumanacan uqhama luratanacamampi jupar arjjatiri tucupjjatamatsti, Diosajj ch'amampiw juchañchapjjätam. Diosan jach'a cancañapajj jumanacarojj ajjsarañampi, qhathatiñampiraquiw phokhantapjjätam. Jumanacan arunacamajj jan cunatac inamaya lak'ampi sasiwa, mä ñek'e perkampi sayt'ascsnas uqhama. “Jichhasti ¡amuct'apjjam, nayaw arsusiraquï, cunasaya, cawquisaya luraspan arsusipunïwa! Jiwañajj waquischini ucasa arsusiscaquïwa, take cuna apt'asirjamäcä ucasa arsusiscaquïwa. Jupajj nayaru jiwayirjamacchini ucasa, arsusiscaquïwa, ajanuy ajanuw jupa nayrakatan arsusiraquëjja. Inas uqhamata khespisquirista, mä ñankha jakejj janipuniw nayrakatapar mantcaspati. Jichhajj sum ist'apjjam, cuntejj sapcäma uca arunacjja. Arsusipunïwa nayajja, yatiractwa nayan chekapancascatajja. Maynitejj nayar cunatsa juchañchañ munchitojja, ucapachajj nayajj amuquëjjäwa, jiwjjaraquïwa. “Dios Tatay, nayarojj pä aruqui arst'asiyita, janiw nayajj jumatjja imantascäti: Jan juc'ampi mutuycjjestati, janiraqui uca take ajjsaraycjjestati. Jawsitaya, nayasti ist'ämawa, jan ucajj nayacha nayrakata arsöjja, ucat juman arsuniñamataqui. Jichhajj sitaya, ¿cunaraqui juchajjasti? ¿Cunaraqui jan wali luratanacajjasti? ¿Cunataraqui nayataqui imantastasti? ¿Cunataraqui nayar uñisirimarjama uñjistasti? Nayajj mä waña laphimpi sastwa. ¿Cunataraqui nayar t'unjañ munistasti? Nayajj mä waña t'unampi sastwa, ¿cunataraqui nayar arcnakestasti? Nayataquejj t'akhescañ arsüwinacwa apantajja. Waynäcasin jucha luratanacajjat juchañchistajja. Nayarojj cayunacatsa cadenanacampiw ñach'antistajja, sapa chellktatajjwa uñch'uquisctajja, tact'atanacajjsa uñch'uquiractawa. Ñusantatäquiristsa uqhamaw tucusiscaractjja, thuthan thutjata isjamaw tucusiwayjjtjja. Mä warmita yurir jaken jacäwipajj mä kawkha urunacataquiquiwa, t'akhesiñanacampi phokhantata. Cunjämatejj mä pankarajj pankart'i, ucatsti wañsuwayjjaquiraqui uqhamawa; ch'iwir uñtata pasiriquiraquiwa. ¿Jumasti jichhajj aca jakeruti uñtanta, ucatsti juparuti juchanchañ munaracta? Janiw qhitis k'añu cancañatjja k'oma cancaña apscaspati, Jumaw jakerojj kawkha mara jacañapataquisa arstajja, uca arsutamarusti jakejj janiw pascaspati. Uca laycu jichhajj jan juc'ampi t'akhesiycjjamti, jan ucasti juparojj samarayjjam, jaytjjam cuntejj ch'amapampi jicjjatasqui ucat mank'asiñapataqui. “Cunapachatejj mä kokaru qhuchhunoktan ucapachajj ch'ichtaniñapaw suyt'atäsqui, ch'ich'ekeripasti janipuni chhaktpati sataraquiwa. Saphipajj orakenjja inas achachëjjchi, lawapas wañsuwayjjaracchi ucapachasti, umampi warjjatatajja wasitatwa ch'ojjñtanjjani, ucatsti mä machaka alïcaspasa uqhamaw layminacapajja ch'ojjñatatjjaraquini. Ucampisa jakejj jiwjjasinjja jan mayampitaquiw chhaktawayjje, ¿jiwjjasinsti cawquiruraqui sarjjpachasti? Jach'a kotan umapasa wañsuwayjjaquispawa, jawiranacas wañantawayjjaquispawa, ucampisa alajjpachanacan utjañapcamasti, jakejj janiw imäwipatjja sartcaniti; janiw samcapatjja uñatatcaniti. Walïspawa nayaru jiwañan munañaparu imantjjañamajja colerasiñaman pasañapcama, ¡ucatsti nayat amtasiñamataquejja mä uru amtasiraquisma! ¿Mä jakesti jiwjjasinjja wasitat jactanjjaspati? Nayasti kawkhaya waquischispa uqhacamaw suyt'irista, t'akhesiñajjan tucusiña puriniñapcama. Jumatejj jawsitasmajja, nayajj jaysaraquirismawa; munasiñampiw uñtanitasmajja, jumajjay nayaru uscuschistajja uca laycu. Jichhajj sapa chellktäwejjwa uñch'uquistajja, ucapachasti janiw juchanacajj-jja amuycasmati; pantjasitanacajjsa armanucjjasmawa, ñankha luratanacajjatsa k'omachjjaraquitasmawa. “Jach'a kollunacas allthaptasin tucusiriquiwa, karkanacas yakha chekaru jittayataraquiwa. Cunjämatejj umajj kalarojj merk'sojja, jallusa oraken lak'anacapjja apasjjaraquejja, uqhamaw jumajj nayan suyt'añajj-jja apasjjtajja. Jan mayampitaquiw tucjtajja, orakepatsa apanuctawa, ucatsti jupajj k'ala tucjataw uñjasjjaraqui. Wawanacapatejj sumancaña jicjjatapjjchi ucapachajj janiw jupajj ucanacjja yatquiti; jan walt'añanacaru puripjjchi ucapachasti jupajj janiw ucanacjja yatquiti; pachpa janchipan t'akhesitanacapacwa yatejja, jupa quipcan t'akhesitapaqui yatejja.” Janiw inamayaqui cunsa parlquiti, janiraquiw ina ch'usa arsüwinacsa parlquiti. Ucampis jumajj Diosar ajjsartañjja apanucjjtawa. ¡Take chuyma Diosaru jac'achasiñsa apanucjjaractawa! Jan wali amtäwinacamaw uqham parlaytamjja, c'ari arunacaw parlayaractamjja. “Janiraquiw nayan jumar juchañchañajjasa waquisquiti, jan ucasti juma pachpaw arunacamampi juchañchasisctajja. ¿Jumasti amuytati jumat nayra jaken jan utjatapa, uqhamaraqui kollunacansa jan utjatapa? ¿Jumasti Diosan amuyt'ayiripäcasmasa uqhamti amuyasta? ¿Jan ucajj jumaquisa acapachanjja yatiñanïcasma uqhamcha amuyasta? ¿Cunasa juman nanacat sipansa juc'ampi yatitamajja? ¿Cunracsa jumajj yatiracta cuntejj nanacajj jan yatipcta ucanacata juc'ampjja? ¡Nanacajj jilïri jakenacäjjapjjtwa, awquimat sipansa juc'ampi yatiñanïpjjaractwa! “¿Janit jumataquisti waliquïqui pachpa Diosan jumar chuymachatapasti, jan ucajj nanacan jumaru c'achata parljjayatanacajjasa? ¿Cunatsa colerasiñamampi atipjayasta, colerasiñamsa ninjama chhuqhutatayta? ¿Cunatsa ucatake Dios contra colerasta, ucatsti jan wali arunacampi jupa contra arsusiracta? Janiw mayni asqui jakes utjquiti, jan juchani jakesa janiw utjcaraquiti. Pachpa angelanacas Diosataquejj jan asquïcchi ucajja, janirac pachpa alajjpachasa k'omäcaracchi ucapachajja, ¡jakejj ucanacat sipansa juc'ampi ñusantatawa, jisc'achcañaraquiwa, ucatsti jan umaña k'añu umar uñtatawa! “Jichhajj ist'itaya, cuntejj siscäma uca, cuntejj nayajj yatekta uca, cuntejj amuyt'ani jakenacajj yatichapquistu uca. Jupanacasti nayra awquinacapatwa yatekapjjäna, qhitinacarutejj orakejj churatäcan ucanacata, jupanac taypinsti janiw yakha jakenacajj utjcänti. “Mä khoru jaken jacañapajj juc'ataquiquiwa, t'akhesiñanacampi phokhantataquiraquiwa. Sustjiri ch'ajjwanacwa ist'i, cunapachatejj sumaqui samart'asisqui ucapachaw lunthatanacas jaljjatapjjaraqui. Janiw jupanacataquejj ch'amacat jaltañajj utjcjjeti. ¡Mä puñalaraquiw jupanacar jiwayañataqui suyasqui! Jiwat cuerpopan janchipasti siwek'aranacan mank'apaquëjjaniwa; jupasti yatiraquiwa ñankt'añajj jupataquejj jutascatapapuni. Ch'amacanacaw juparojj ajjsarayani, llaquisiñampi jan walt'añanacampiw catuntaraquini, cunjämtejj mä reyejj guerran nuwantejja uqhama. “Ucanacaw lurasi qhititejj Dios contra sayt'asqui ucarojja, qhititejj take ch'amani Diosar saycatqui ucarojja, qhititejj escudopampi jarc'akasisa jan wali arunacampi Dios contra sayt'qui ucarojja. Ajanupasa, uqhamaraqui cuerpopasa wali pokontatawa. Cawqui marcanacantejj jacapqui ucanacasti k'ala t'unjataw uñjasipjjani, utanacas apanucutaw uñjasipjjani. Mä lak'a montonar tucuyataw uñjasipjjani. Janiw walja maranaca kamirïcjjapjjaniti, janiraquiw acapachansa suma utjantapcaniti. Janiw ch'amacanacat jaltañataqui ch'amanïpcaniti. Cunjämatejj ninajj mä alirojj ch'ich'ekatanacapa nacsojja uqhamaraquïnïwa, cunjämatejj thayajj waña laphinac willirtayejja uqhama. Jan juc'ampi sallkjayasiñanacaru alcataspati, sallkjataw uñjasiraquini uca laycu. Janïra horasäquipanwa layminacapajj wañantjjani, janiw mayampisa ch'ojjñtancjjapjjaraquiniti. Jan pokoriri uva alir uñtatäniwa, cunjämtejj olivos alin pankaranacapajj willirtejja uqhamäniwa. Ñankha jakenacajj jan wawanacanïpjjaniwa, kollke chilltañanacampi kamirquiptata utanacapsti ninaw naqharaquini. Jupanacajj ñankha lurañampi wallk'eptatäpjjewa, ucatsti aynacht'añanacwa wawachapjjaraquini; cuntejj jupanacajj achupqui ucanacasti c'arinacaquiwa.” Uqhama ina ch'usa parlanacasti ¿janit tucusïwinïqui? ¿Cunas jumanacan uqham naya contra arsupjjatamajja? Jumanacatejj nayjamäpjjaraquismajja, nayajj jumanacjamaw parlaraquirista; p'eksa ucsaru acsaruw qhiwirista, walja arunacwa sapjjaraquirisma, suma chuymachasiña arunacwa sapjjaraquirisma, uqhamat jumanacaru ch'amacht'añataqui. “Ucampisa janiw parlañajj t'akhesitajj samarayquiti, janiraquiw amuquïñas samarayquituti. Diosajj ch'amsa pist'ayjjetuwa; take amigonacajjwa apakjjaraquitu, catuntatwa utjayitu. Naya contrasti khanañchäwi arunacwa sartayi, c'ari juchañchäwi arunacwa naya contrajj sartayaraqui. Tatitojj arcnaketuwa antutjaraquituwa, mä khoru animaljamaw ajjsarayitu. Uñisirejjäcaspasa uqhamaw uñcatitu. Jakenacas naya contraw aywthapipjje, cunaymanwa senkch'uquipjjetu, jisc'achjasaw t'ajjllipjjaraquitu. Tatitusti khoru jakenacan, jake jiwayirinacan amparaparuw catuyitu. Nayajj sumaquïscayätwa, uqhamaruw jupajj cuncat catuntitu; ucatsti jisc'a jisc'wa tucjaraquitu. Flechanacapampiw antutjaniraquitu. Take toketwa antutjanitu, jan qhuyapt'ayasisaw janchejjarojj chhokhonoke, jiphillanacajjas orakenwa jisqhasjjaraqui. Mayampi mayampwa janchejjarojj chhojjriñchjasa jist'jaraqui, mä nuwasiri jakjamaw nayar jaljjataraquitu. “Llaquin phokhantataw chhanqha isinacampi isthapista, p'ekejjsa lak'aruw mokentaracta. Ajanojjasti jachcäwisa p'usuntjjaraquituwa; nayrasa juyct'jjaraquituwa, ucampisa janiw qhitiru ñankha luratajjas utjquiti, mayisitajjas k'omäscaraquiwa. “Aqhama naya contra jan wali luräwisti uñjatäñapawa; ¡orake janirac nayan mayisitajj-jja imantamti! Alajjpachanjja maynis nayataqui arsurejj utjapunpachawa. Ucasti Dios nayrakatanjja amtatanacajj-jja khanañcharacpan, uqhamat jupajj jachatanacajj uñjañapataqui; qhitisaya arspan nayat arjjatasisa Dios nayrakatanjja, cunjämtejj mayni jaken nayrakatapanjja arsutajja maynit arjjatasisajja uqhama. Juc'a maranacaquiw jacañajjataquejj utj-jje, ucanacasti janc'aquiw pasawayjjaraqui, ucatsti janc'aquiraquiw jan mayampi cuttaniñataqui sarawayjjäjja. Jan ch'amaniw uñjasjjta, jiwañajjasti niya jac'achasinjjaraquiwa, sepulturaquiw nayarojj suyt'jjetu. Naya jac'ansti sawcasiri jakenacaquiw ucancasqui, jupanacasti jan qhuyapt'ayasisaw t'akhesiyapjjaraquitu. “Ucampisa jumajj Tata, nayatjja arjjatasitasmawa. ¿Qhitirac nayatsti jan jumäquipan arjjatitaspasti? Jumajj jupanacan jacañanacapjja mayjt'aytawa, janiy jichhajj munamti jupanacan nayaru atipjañapjja. Qhitinacatejj cunsa catokt'asiñ laycuqui amigopa contra sayt'apqui ucanacan wawanacapajj mank'atwa t'akhesipjjani. Jumaw takenirusa naya contra parlaytajja, ajanutsa thusayaraquistajja. T'akhescäwejja nayranacajjas chhurct'jjetuwa; janchejjasa juc'ataquiquëjjaraquiwa. Ucanac uñjasinsti asqui jakenacajj mayjt'asipjjewa, colerasipjjaraquiwa, ucatsti mä jucharara jakëquiristsa uqhamwa uñjapjjaraquitu. Jupanacajj asquitwa uñt'asipjje, jan cuna jucha luririw tucupjjaraqui. Ucampisa take jumanacajj jutapjjam, ucatsti jumanac taypinjja janiw mayni yatiñan jaksa jicjjatcäti. “Urunacajjajj pasacwa pasawayjje, amtatanacajjasa, munatanacajjasa ina ch'usaruw tucusiwayjjaraqui. Ucampisa jumanacajj arumjja ururuw tucuyapjjtajja. ¡Ch'amacansa “Khanäjjewa” sasipcactawa! Jichhasti jiwañacwa suyt'jjeristjja, ucatsti ch'amacanacan liwitattasina ict'awayjjaña. ¡Awquejjasa, taycajjasa, jilanacajjasa, lak'onacampi sepulturampiquëjjewa! ¿Cawquincaraqui suyt'añajjasti? ¿Cawquincaraqui nayataquisti suma jacañasti? ¿Take ucanacasti nayampi chicati jiwañaru sarakapjjani, uqhamata mayaqui lak'ana samarapjjañajjataqui?” ¿Cunatraqui nanacarusti animalanacarjama uñjapjjesta, jan ucajj wali pisi amuyu jakenacäpquirista uqhama uñjapjjestasti? ¿Jumasti amuytati uqhama janchima jurkhenokasisasti aca oraken ch'usa wasararu tucuñapjja? ¿Jan ucajj karkanacansa cawqhancapquitejj ucqhata yakha chekaru sartapjjañapsa? “Khoru jaketaquejj khanapas jiwt'aniwa, ninapasti janiraquiw juc'ampi aktcjjaniti. Lamparan khanapas jiwaraniwa, utapansti janiw cuna khanas utjcaniti. Cayunacapas qhatatjjaquiniwa, pachpa sipitaparuw jalt'araquini. Sarnakäwiparusti mä känaw tincuñapataqui uscutaraquïni, uca känaru catuntataw uñjasiraquini. Cayunacaparusti mä lazompiw chint'asini, cayu mokonacapasti ñach'antataraquïniwa. Sipitasti thaquin imantatäscaraquiniwa, pasañap horasan catjañataqui. Take toketwa ajjsarañajj jutaraqui; sarnakäwipansti take chekansa juparus arcnakapcaspa uqhamwa amuyasiraqui. Mank'atjamasti ch'amanacapas tucusiwayjjaquiwa, jan walt'añasti janc'aquiraquiwa juparu puriñataquejja. Usuñasti jiwañan munat phuchapawa, janchsti juc'at juc'atwa mank'suscaraqui. Utapansti janiraquiw sumancañasa utjcjjeti, ajjsarcaña reyin nayrakataparu katatitaraquiwa. Utaparusti ninampiw wiyantasi, yänacapasti azufrempi ch'ajjchsutaraquiwa. Waña saphini kokampi sasiwa, wañantata layminacampi sasiraquiwa. Jan mayampi amtascañataquiw aca oraketjja chhaktjjani, sutipasti janiraquiw mayampisa aytatäcjjaniti. Khanatsti ch'amacaru apanucutäjjaraquiniwa; acapachatsti apanucjjapjjaraquiniwa. Jakenacapa taypinsti janiw wawanacapajj utjcjjaniti, janiw maynisa utapanjja kheparcjjaniti. Cunapachatejj uqhama pasatapatjja inti jalsu tokensa, inti jalanta tokensa yatipjjani ucapachasti, ajjsarañat qhathatisaw uñjasipjjaraquini. Uqhamaw mä ñankha jaken jacañapajj tucusini, cawquïri jaketejj Diosaru jisc'achqui ucan jacañapajja.” Mayampi mayampwa nayarojj jisc'achjapjjestajja. ¿Janit uqham nayaru lurapjjatamatsti p'enkasipcta? Juchanïquirista ucasa, juchajjajj nayataquiquïspawa. Jumanacajj nayat sipansa juc'ampi sumäpcasmasa uqhamwa amuyasipjjtajja, ucatsti nayarojj aynacht'atajjsa ajanojjaruw khant'apjjestajja. Jichhasti yatipjjam, pachpa Diosaw nayarojj aynacht'ayitu, jupaw nayarojj sipitaru jalt'ayaraquitu. Nayasti ‘Jiwayapjjetaniwa’ sasaw art'asta, ucatsti janiw qhitis yäkquituti; yanapa mayta, ucatsti janiw qhitis nayarojj ist'quituti. Diosajj sarañajjsa jist'antjjewa, thaquejjsa ch'amact'ayjjaraquiwa. Yänacajjsa k'alwa aparasjjaraquitu, jach'añchäwinacajjsa aparjjaraquituwa. K'ala aynacht'atpunwa apanucutojja. ¡Suyt'äwinacajjsa jan saphinwa lurjawayjjaraqui! Colerasiñapsti nayjjaruw wartani, uñisirirjamaw uñjaraquitu. Take soldadonacapasti nayaruw chhucjjatapjjetu, utajja jac'aruw utjantasipjje, ucanwa nayaru nuwantañataqui waquichasipjjaraqui. “Diosasti jilanacajjsa, jake masinacajjsa jayaruw nayat apakjjetu, ucatsti ucanacampejj jan uñt'ata jakerjamaw uñjayaraquitu. Mayni uywataru jawsta ucapachasti janiw ist'cjjetuti, wali achict'asquipansa janiw ist'cjjetuti. Warmejjasa janiw jac'ayascjjetuti, jan ucasti jarc'akasjjetuwa, nayajj jupar achict'asquipansa. Pachpa wawanacajjataquis ajjtascañäjjaractwa. Jisc'a wawanacas jisc'achapjjetuwa, sartasiscta ucapachasti jan walinacacwa nayjjatjja parlapjje. Wali munata amigonacajjas apanucjjapjjetuwa, cawquïrinacarutejj nayajj wali muncta ucanacas uñisjjapjjetuwa. Janchejjajj ch'aqhanacajjaruw lip'catjjetu. Jan ch'amani jiwirjamäjjaractwa. Juma amigonacajjasti nayatjja qhuyapt'ayasipjjeta, Diosasti colerasiñapwa nayjjaru puriyani ucata. ¿Cunatsa jumanacajj Diosäpcasmas uqhama arcnakapjjesta? ¿Janiti sinti chhojjriñchjapquista? “¡Walïspawa maynina nayan arunacajja kellkañapajja, ucatsti ucanacjja mä metalaru kellksuta jaytaspa! ¡Walïspawa maynin uca arunaca cincelampi mä fierroru jan ucajj mä kalarusa kellksuñapajja, jan mayampitaqui kellksuñapajja! Nayasti yatiractwa arjjatirejjan jacascatapa, jupaw nayaru aca oraken arjjataraquitani. Janchejjasa jisc'a jisc'a willisisquitanejja, nayasti Diosarojj uñcatapunïwa. Pachpa nayranacajjampiw uñcatä, naya quipcaw uñjä, janiw yakhati uñjcanejja. “Cuna arunactejj parlapcta ucanac ist'asajja, ch'amajjajj pist'jjetuwa. Jumanacasti sapjjaractawa: ‘¿Cunjämaraqui arcnakascaquiñänisti? Jupan pachpa jan wali luratanacapaw juparojj apt'asqui’ sasa. Ucampisa jumanacajj espadar ajjsartapjjam, cuna espadampitejj Diosajj mutuyqui ucaru. Yatipjjaraquim mayniw chekaparu uñjirejj utji.” Jumajj arsusitanacamampejj ñankhachistawa, ucampis nayajj yatiractwa cuna arunactejj jumaru sañajjäqui ucjja. “Jumajj yattawa uqhampunïtapjja, cunapachattejj jakejj aca oraken utjcän ucqhatpacha. Ñankha jaken cusisiñapajj juc'ataquiquiwa, uca cusist'añapasti mä juc'ataquiquiraquiwa. Uca cusisiñapajj alajjpachjama jach'äscpasa, p'ekepasa kenayanaccamasa puriscpan, ucampis tucuyarojj wanur uñtataquiw tucusjjani. Masinacapasti janiw yatipcaraquiniti cawqhancatapsa. Samcjamaquiw chhaktawayjjani, aruma samcar uñtata, janipuniw qhitis jicjjatirjamäcaniti. Qhitinacatejj jupampi jacapcäna, uñjapcaraquïna ucanacasti janiw mayampisa uñjcjjapjjaniti. Wawanacapasti cuntejj jupajj lunthatcatayna ucanacjja pobrenacaruw cuttayjjapjjani. Ch'amani waynpachracwa jiwatapatsa amay imäwiru sarakani. Ñankhajj jupataquejj wali sumjamaquiwa, sumjamwa mallt'araqui; uqhama sumätapsti lacaparuw apjjäsi, sumwa mallirt'araqui. Ucampisa cunapachatejj puracancjje ucapachasti mä catarin venenopäcaspasa uqhamaw tucjjaraqui. Cuna kamir cancañanactejj mank'antcäna ucanacsti cutsuyanjjewa; Diosaw ucanacjja puracapat apsunjjaraqui. Catarin venenopwa ch'amuscänjja, uca venenow jiwayaraquinejja. Lechena, misq'impina umjam jalascatapatsti janiw cusist'caniti. Täke cuntejj jicjjatcatayna ucanacsti cuttayjjaniwa, janiw ucanacampejj cusiscaniti, uca kamiri cancañapampejja. Pobrenacan ch'amapampi kamiriptasajj jupanacarojj apanucuwayjjewa, jan jupanacan utachat utanacsa catuntasipjjaraquiwa. Janipuniw take cunampis sisthapcänti, janiraquiw juc'ampi munatapampis sisthapcänti; juc'ampsa munascaquïnwa, ucatpï jichhajj jan cusisiñjja jicjjatcanitejja. Take cunsa juc'ampi jicjjatascaniwa, ucampisa juc'ampi ñankt'ataquïscapuniniwa; jupjjaruw ñankha jakenacan amparapas puriraquini. Cunapachatejj puracapa phokt'asiñ munani ucapachasti, Diosajj colerasiñapwa jupjjaru puriyanini. Mä hierrot lurat armata jaltascani ucapachasti broncet lurata armaruw jalt'ani. Mä flechaw cuerpopjja maysat maysa chhoksuni, uca flechan puntapasti q'iwchapa chekwa misturaquini. Ajjsarañampiw phokhantasini; mä jach'a ch'amacaw juparojj muyuntani. Ninaw juparojj utpacha naqhantaraquini. Alajjpachasti jupan juchapjja khanaruw uñstayani, aca orakesti juchañchañataquiw sartasiraquini. Cunapachatejj jupan colerasiñapajj jupjjaru purinini ucapachasti take yänacapaw tucusiraquini. Ucanacwa Diosajj ñankha jaketaquejj waquichi, ucanacaw ñankha jakerojj suyt'ascaraqui.” Jichhajj llamp'u chuymampi ist'apjjeta, uca khepatsti larusiñ munapjjäta ucapachajj, larusisipcätawa. “Nayajj janiw qhiti jakempis ch'ajjwcti, ucatpï wali jisc'a chuymätjja. Jumanacatejj ist'apjjetätajja, ajjsarañatsa amutt'ataw uñjasipjjätajja. Nayasti ucanaca amtasajj sustjastwa, janchejjas qhathatiraquiwa. ¿Cunatraqui ñankha jakenacasti jacasipcaquisti, ucasti chuymani tokerojja wali ch'amaniquïsipcaraquisti? Jupanacajj wawanacaparusa, allchhinacaparusa jilarirjja uñjasipcaraquiwa; uca wawanacapasa, allchhinacapasa jupa jac'anjja janiw cunatsa llaquisipquiti. Janiw cunas jupanacarojj ñankt'ayirjamäquiti, Diosasti jupanacarojj janiw mutuycaraquiti. Uywanacapasti jupanacataquejj walwa miri; kallunacas janiw jiwarapcaraquiti. Wawanacapasti oveja kallunacjamaw ucsa acsa chhuqhunakasa sinc'usipjjaraqui. Cusisitaw thokhonacapjje, arpanacampi, tamboranacampi, pinquillonacampi phust'asisaw cusisipjjaraqui. Wali kamiriw sarnakawayapjje, kamiriw jiwawayjjapjjaraqui. Diosarusti sapjjaraquiwa: ‘Jan parlapjjestati, janiw nanacajj leyinacamjja yatiñ munapcti. ¿Qhitirac take ch'amani Diosasti juparu sirviñasataquisti? ¿Cuna asquirac jicjjattansti jupa nayrakatan quillisisasti?’ sasaw parlapjjaraquejja. (Ucampisa ñankha lurir jakenacataquejj cusisiñanacapajj janiw jupanacancquiti. ¡Nayatsti jayancpan jupanacjama amtañajja!) “¿Cunapachas ñankha jakenacan khanapajj jiwt'ejja? ¿Cunapachas jupanacajj jan walt'añanacaru puripjjaraquejja? ¿Cunapachas Diosajj jupanacataqui colerasejja, ucat jupanacaru t'akhesiyaraquejja? ¿Cunapachas jupanacajj t'unar uñtata willinucutäpjjänjja? ¿Cunapachas jupanacarojj thayas aparaquejja? Sataraquiwa: ‘Diosajj awquinacapan juchanacapatjja wawanacaruw t'akhesiyi’ sasa. Ucampisa pachpa ñankha jakew t'akhesiscañapajja, juchapatsa phokhascañaparaquejja. Take ch'amani Diosatsti jupaw mutuyäwi catokascañapajja. Janiw jupajj familiaparu cunatejj pascaspa ucanacatjja llaquisquiti, jupajj jiwjjani ucapachasti janiw familiapajj jupataquejj cuna llaquïcjjesa. (Ucampisa ¿qhitis Diosarojj yatichaspajja? Jupajj alajjpachan utjirinacarusa juchañchiwa). “Yakhepanacasti c'uchiquiw jiwawayjjapjje, ch'amani, cusisita, jan cuna llaquini, q'umara, kamiri uqhamaw jiwawayjjapjje. Ucampisa yakhepanacajj aynacht'ataquiw jacasipjje, jan cusisiña mallt'asaquiraquiw jiwawayjjapjje. Ucampisa sepulturanjja mayaquëjjapjjewa; maynirusa, maynirusa lak'onacaquiw mank'antjjejja. “Nayasti yatiractwa cuntejj jumanacajj nayat amuyapctas ucjja, ñankha amtanacamsa yatiractwa. Jisct'apjjaractwa: ‘¿Cawquincaraqui uca ñankha jaken utapasti?’ sasa. ¿Janit jumanacasti viajerinacampi parlapcta? ¿Janit ist'apcta cuntejj jupanacajj parlapqui ucanacsti? Jupanacasti sapjjewa: “Cunapachatejj Diosajj colerasi ucapachajj mutuyäwi apayani, ucampisa ñankha jakerojj janiw cunas pasquiti” sasa. “Janiw qhitis ajanuparu sisquiti ñankha luratanacapjja, janiw qhitis juchapatjamajja mutuycaraquiti. “¡Jumanacajj inamayaw nayarojj chuymachaña amtasipctajja! ¡Jumanacan parlatanacamasti c'aricamaquiwa!” ¿Cuna asquiraqui take ch'amani Diosataquisti jumana ch'iqhi, uqhamaraqui jan juchani asquïtamasti? Jupatejj jumaru chekachstamjja, uqhamaraqui jan wali luratanacamatsa cuenta wayt'aracstamjja, ucajja janiw juman asquïtam laycüquiti, jan ucasti jach'a juchanïtam laycuwa, juchanacamasti jan korpani jach'araquiwa. Jumajj jan muncasaquiwa jilanacamatsa yänacapa apakäyätajja, uqhamaraqui isinacapsa, ucatsti jan isini k'alalpachracwa apanucüyätajja. Umat pharjatarusti janiw umt'aycäyätati, mank'at awtjatarus janiw mank'aycäyätati. Cunjämtejj ch'amani, ajjsarataraquïyätajja, orakejja jumanccaspasa uqhamwa amuyasïyätajja. Ijma warminacjja ucsacwa qhitanucüyätajja, wajcha wawanacarusti t'akhesiyaraquïyätawa. Ucatpï jichhajj jan walt'añajj jumarojj muyunttamjja, ucatsti janc'aquiw qhathatiractajja. Take cunas jumataquejj ch'amacawa, janiw cunsa uñjcasmati; walja umanacaw muyuntaractamjja. “Diosasti alajjpachanquiwa, juc'ampi alayana; jayanquiri warawaranacasa cayu tact'äwipancaraquiwa; ¿Cawquïri ch'amaca thaquinjamtejj ñankha jakenacajj sarapcäna ucanjamti sarañ munaracta? Jupanacajj janc'aquiw jiwarjjapjje, mä jach'a jawiran apatjama. Diosarusti sapjjaraquïnwa: ‘Jan arjjayapjjestati, ¿cunraqui take ch'amani Diosasti jiwasatac luraspa?’ sasa. (Ucampisa uca Diosaw jupanacan utapjja take suma yänacampi phokhanti. ¡Nayatjja jayancpan jupanacjama amtañajja!) Asqui jakenacajj ucanacjja uñjapjjewa, ucatsti cusisipjjewa, jan juchaninacasti larusipjjaraquiwa, ñankha jakenacan yänacapajj ninampi naqhantatätapa uñjasajja. “Diosampejj wasitat sumaru mantjjam, ucapachaw kamiri tucjjaraquïta. Jupampi yatichayasim, arunacapsti p'ekemaru catokaraquim. Jumatejj alt'at chuymani tucjjasma, ucatsti take ch'amani Diosaru cuttjjaraquisma, utamatsa take uca ñankhanacjja apanucjjaraquisma, uqhamarus uñjaraquisma wali suma kori, lakäcaspas uqhama, jawiran kalanacäcaspas uqhama, take ch'amani Diosaw juman korimasa, kollkemasa tucunejja. Jupaw juman cusisiñamänejja, ucatsti take iyawsañampiw uñtaraquïta. Cuntejj mayïta ucarusti ist'ätamwa, ucatsti cuntejj jumajj juparu phokhañataqui arscäta ucanacsa phokharaquïtawa. Take luräwinacamansti walt'ascaquipunïtawa; khanasti thaquimanwa khanaraquini. Diosajj jach'a jach'a tucurirojj jisc'achiwa, alt'at chuymanirusti khespiyaraquiwa. Jupaw khespiyascätam jan juchanïcsta ucajja, juchamatsa k'omachatästa ucajja.” ¡Nayajj yatiquirista cunjämat jupar jicjjatañsa, uqhamaraqui cunjämat cawqhantejj utjqui ucaru puriñsa! Jupa nayrakatanwa arsusiristjja, arsusiñanacajjasti walipuniw utjaraqui. Nayasti yatiristwa cunjämatsa jupan arsutaparu arsuñjja. Jupasti janiw ch'amapampiqui atipjquitaspati, jan ucasti ist'itaspawa; ucatsti yatiraquispawa arsusitajjan chekapätapapuni; nayarusti chekaparuw uñjitaspa, ¡ucatsti jan mayampitaqui wiñayataquiw qhitanucjjaraquitaspa! “Ucampisa nayajj inti jalsu tokenwa Diosarojj thakta, ucatsti janiw jupajj ucancquiti; inti jalanta token thakta, ucatsti janiw jicjjatcti. Amstaruw sarta, ucansti janiw uñjcaractti; aynacha tokeruw cuttanta, ucampis janiw uñjcaractti. Jupaw sarnakäwejja yati; yant'atsti suma k'omachata korjamaw misturaquëjja. Cuna thactejj jupajj uñacht'ayquitu ucsti jan maysar saranucusaw arcaracta. Leyinacapsa, camachi arunacapsa phokhapuntwa, janiw nayan munañajjac lurascti. “Cunapachatejj jupajj cuna lurañsa amtasi ucapachasti uca amtatapjja phokhapuniwa; janiw cunasa juparojj yakha amtayquiti. Cuntejj jupajj nayampi lurañ amtqui ucsti lurapuniniwa, yakha ucar uñtasita yänacampi chica. Ucatpï juparojj ajjsartjja; ucanaca amtta ucapachasti ajjsarañat qhathatiractwa. Take ch'amani Diosajj ajjsarayituwa. ¡Walïspawa nayaru arum ch'amacana chhaktayjjañapajja, lajja ch'amacasa muyuntjjetaspa! “¿Cunatsa take ch'amani Diosajj mä urunaca juchañchañataqui jan amtejja, uqhamat qhitinacatejj juparu munqui ucanacan uñjapjjañapataquejja? Khoru jakenacajj korpanacapjja jithiyapjjewa, tamanacaparu yapt'asiñataquisti ovejanacsa lunthatapjjewa. Wajchanacatsa, ijma warminacatsa uywanacapjja aparapjjaraquiwa. Pobrenacarojj thaquitsa maysaruw saranucuyapjje, pobre jakenacasti imantasjjapjjaraquiwa. Pobrenacajj monte asnonacjama wali ch'ama tucusaw mank'añap thakerejj mistupjje, wasaratwa wawanacapataquejj mank'aña apsupjjaraqui. Yakha jakenacan yapunacapatacwa cebada puyanacsa apthapisipjje, khoru jakenacan yapunacapatwa uva achunacsa pallasipjje, Arumanacasti jan cunampi janjjatasiñaniw khantatipjje, janiw cunampisa thayatjja jarc'akasirjamäpquiti. Jalluw juparojj kollunacan ch'aranji, karkanacaruquiw imantasiñ munasa khomantasjjapjje. “Ijma warminacatsti asu wawanacapsa aparapjjewa, pobrenacatsa isinacap lluch'supjjaraqui. Pobrenacajj k'alalaquiw sarnakjjapjje, trigo k'epcäwisti mank'at jiwarasipcaraqui. Molino kalanacwa onjjtayasipqui, ucat aceite apsuñataqui, uvanacwa taquipjje vino apsuñataquejja, ucampisa umatjamawa jiwarasipcaraqui. Marcat jayanwa qhitinacatejj t'akhesisipqui, uqhamaraqui jachasipqui, aykosipcaraqui ucanacajj t'akhesisipqui, wararisipcaraqui; ucampisa Diosajj janiw jupanacarojj mayisitapjja ist'quiti. “Yakhepanacajj khanarojj uñisipjjewa, take sarnakäwipansti uca khanatjja jithektapjjaraquiwa. Jake jiwayirejj, pobreru jiwayañataquejj sinti alwatwa sartasi, arumthapirusti lunthatasjjaraquiwa. Jaken warmipampi sarnaker jakejj ch'amacthapiñapwa suyasqui, ajanupsti sumwa imantasiraqui, uqhamat jan qhitimpisa uñjayasiñataqui. Lunthatajj arumaw utanacaru manti. Urusti jupanacajj jist'antasjjapjjewa; khanarusti uñisipjjewa. Uru khanasti jupanacataquejj aruma ch'amacjamawa; ch'amacan jan walinaca lurañacwa munasipquejja. “Ñankha jakejj umampi apatawa. Orakenacapas ñankhachataraquiwa, janiraquiw qhitis uva yapupan irnakcjjeti. Waña lupimpi chicasti qhunusa chullurjjewa, juchani jakesa sepulturaruw chhaktawayjjaraqui. Pachpa taycapawa jupatjja armasini; lak'onacaw mank'antjjaraquini, janiw qhitisa jupatjja mayampi amtascjjaniti. Ñankha jakesti qhuchhunucuta kokjamawa liwinuctjjaraquini. “Jan wawani warminacatsti, uqhamaraqui ijma warminacatsa, janipuniw qhuyapt'ayascänti, janipuniw cunapachasa yanapt'caraquïnti. Ucampisa Diosajj ch'amapampiwa munañaninacarojj jakonucuraqui; cunapachatejj jupajj sartasi ucapachasti, janiw qhitisa jacañapjja suma imascaspati. “Diosawa jupanacarojj sumaqui jacayasqui, ucampisa sapa chellktäwipwa uñjascaraqui. Ñankha jakejj juc'ataquiquiw sarti, ucatsti janc'aquiw jiwawayjjaraqui; jiq'inucuta alir uñtataw ancuntawayjjaraqui, p'act'ata trigo puyar uñtata. Ucatejj jan uqhamäcchi ucasti, ¿qhitiraqui sitaspa: “Janiw uqhamäquiti” sasasti? ¿Qhitisa khanañcharaquitaspa nayan pantjatätajja?” Alajjpachan arquirinacapajj jan jact'cayawa, khanapasti takenjjaruwa khant'araqui. ¿Mä jakesti asquïspati, uqhamaraqui k'omäspati Diosan nayrakatapanjja? Diosan nayrakatapanjja janiw phajjsisa khantquiti, warawaranacasa janiw k'omäcaraquiti; ¡jakejj ucat sipansa juc'ampi ñankhawa, mä jan qhuyapt'ayascaña lak'ompi sasiquiraquiwa!” ¡Wali suma arunacsa churirïtätajjä, pisi amuyunirusa amuyt'ayirïtätasä! ¿Qhitin yanapapampisa jumajj uca arunaca arstajja? ¿Qhitiraqui uqham parlañataqui amuyt'aytamsti? “Jach'a kota mankhana utjiri jiwatanacajj uca jach'a kota mankhanjja qhathatipjjewa, Jiwañjjaru munañani sepulturasti janiw Diosataquejj cunsa imantquiti. Diosajj alajjpachjja jan cunjjaruquiwa janatatänjja, acapachsa jan cunjjaruquiwa warct'araquejja. Jupaw umanacjja kenayaru apjjäsiraqui, kenayanacasa janiraquiw uca jathi umampejja phallapquiti; phajjsina ajanupsa ch'amact'ayiwa, mä kenayampiw imantaraqui. Khanampina, ch'amacampina korpapsti jach'a kota tucuyaruwa uscuraqui. Cunapachatejj Diosajj ajjsarcaña arunaca arsuni ucapachasti alajjpacha apjjäsir kollunacasa qhathatipjjewa. Ch'amapampiwa jach'a kotjja apnake, Rahab sat jach'a animalarusa ch'amapampiwa atipji. Samanapampi phust'asaquiw kenayanacsa chhaktayi, amparapampiwa jaltiri catarirusa jiwjayaraqui. Ucasti jach'a luräwipatjja mä juc'aquiwa, cuntejj ist'ctan ucasti jisc'a arunacaquiwa, ucampisa ¿qhitisa jach'a ch'amampi arsutapjja amuyt'aspa?” Jupana nayaru jacaña churañapcamasti, janipuniw c'ari arunacjja arscäti, janiraquiw jan cheka arunacjja arscäti! Jacañajjcamajj, jan juchanïtajjatjja arsusiscaquipunïwa. ¡Janiw jumanacan juchañchatanacamarojja jayscaraquïti! Nayan chekapätajjsti arsusiscaquipunïwa, janiw cunata ajjsarañajjas utjquituti. “¡Take qhititejj nayan uñisirejja sayt'cani ucajj, ñankha jakenacan puriñaparuw puriraquini! ¿Cuna suyt'äwiraqui juchani jaketaquisti utjaspa, cunapachatejj Diosajj jacañapa apakjjani ucapachasti? Cunapachatejj jupajj jan walt'añanacan jicjjatasini ucapachajj, Diosajj janiw mayisitanacapjja ist'caniti. Jupajj janiw take ch'amani Diosan cusisiñjja jicjjatquiti, janiw cunapachasa art'ascaraquiti. “Nayajj take ch'amani Diosan ch'amapwa uñacht'ayapjjäma, Diosana amtatanacapwa yatiyapjjäma. ¿Jumanacatejj ucanaca uñjapjjsta ucapachasti, cunatsa uca lokhe arunaca parlapjjta? “Acapï cuntejj take ch'amani Diosajj khoru, ñankha jakenacaru churcani ucajja. Wawanacapajj waljanïcchinisa, guerranwa jiwarjjapjjani, jan ucajj mank'atjamasa. Kheparirinacarusti usunacaw jiwarayjjani, ijma warminacapasti janiw jachapcaraquiniti. Ñankha lurir jakejja kollkepjja lak'aru uñtatsa montonascpan, isipasa walja montonäscaracpan; uca isinacsti mä asqui jakew isisjjani, mä asqui jakew uca kollksa catuntasjjaraquini. Ñankha jaken utapajj mä jamach'i taparu uñtata t'unjtiriquiwa, pampan uñjirin chhujllapar uñtataquiwa. Kamiriwa iquintascani, ucampisa sartjjasinjja jan cunaniw sartjjani. Ajjsarañajj urpachaw purinini, jach'a thayaw arumarojj apasjjaraquini. Inti jalsu toket jutiri jach'a thayaw utapatjja jiq'inucuni; jan qhuyapt'ayasisaw jupataquejj phust'anini, jaltaña munascani ucasa. Thayajj qhuyt'asisa ch'amampiw arcnakaraquini. “Minanacaw utji, cawquittejj kollkejj apsusqui, uqhamaraqui cawqhantejj korisa k'omachascaraqui ucqha. Hierrojj oraketwa apsusi, cobresti kalanaca umatatayasinwa apsutaraqui. Jakejj ch'amacarojj tucuyäwi uscu, orake mankharuw manti, uca ch'amaca mankhan kalanaca thakaraqui. Mä wisqhat warcoktasinwa minanacjja jaya chekanacan jist'arapjje, cawqui chekantejj jakesa jan sarnakqui uca chekana, marcata jayana. Orakejj, patanjja, trigo achusqui, mankhatsti ninampi muyuntatäcaspasa uqhamaraquiwa. Ucanwa zafiro sat suma metalanacajj utji, koris lak'ampi quittataraqui. Janipuniw pacalinacasa, aycha mank'ani jamach'inacasa ucjja uñjapquiti. Montenquiri animalanacasti janiw uca chekajj pasapquiti, janiraquiw leonanacas ucarojj aywipquiti. Jakejj cuarzo sat suma kalanacatwa waythapisi, kollunacsti saphitpachwa jiq'inucuraqui. Karkanacansti p'iyanacwa jist'ji. Ucansti wali suma yänacwa jicjjataraqui. Jawiranacajj cawquittejj sartanqui ucanacwa uñji, jan yatita yänacsti khanaruw apsuraqui. “Ucampisa ¿cawquitsa juti suma amuyt'anïñajja? ¿Cawqhanquisa ch'iqhi chuymanïñasa? Jakejj janiw yatquiti ucanacan wali jila alanïtapjja, janiraquiw acapachansa jicjjatquiti. Jach'a lamarajj siwa: ‘Janiw acancquiti’ sasa. Kotasti saraquiwa: ‘Janiw nayajj uñjcti’ sasa. Janiw korimpisa alatäcaspati, janiraquiw kollkempisa alascaspati. Ucasti janiw pagatäcaspati wali suma korimpisa, Cornalina, uqhamaraqui zafiro sata suma yänacampisa janiw pagatäcaraquispati. Cristalat sipansa, korit sipansa juc'ampi jila alaniwa, janiw suma korimpisa trocatäcaspati. Yatiña cancañajj coral sisqui ucatsa juc'ampi jach'awa, karkanacanquiri cristalat sipansa, perlanacat sipansa juc'ampi jila alaniraquiwa. Etiopianquiri crisólitosa janiw yatiñampejj chicachascaspati, janiraquiw suma fino korimpisa alatäcaspati. “¿Cawquitaraqui yatiñ cancañasti juti? ¿Cawquincaraqui ch'iqhi cancañasti? Takenin uñjañatjja imantatawa, alajjpacha jamach'inacatsa imantataraquiwa. Jiwañampi, t'unjatäñampejja sasipquiwa: ‘Nanacajj jupatjja parliricwa ist'apjjta’ sasa. “Ucampisa Diosajj uñjiwa yatiñ cancañan thaquipjja; jupa sapaquiw yati cawqhana jicjjatañsa. Jupajj acapachjja mä thiyata mä thiycama uñji, uqhamaraqui alajjpachat aynacharu utjqui ucanacsa. Cunapachatejj Diosajj thayarojj ch'amapjja tuputaqui churcän ucqhajja, uqhamaraqui umanacan korpapsa uscüna ucqhajja, jallurusa horasaparu puriñapataqui uscuraquïna, jach'a thayarusa thaquipjja uñacht'ayaraquïna; ucapachajja yatiñ cancañarojj uñjaraquïnwa, asquïtapsa yatiraquïnwa, sumwa uñaquipänjja, ucatsti waliquiw saraquïnwa. Diosasti jakenacarojj sänwa: ‘Take chuymampi Tatitu Diosar sirviñanquiwa yatiñ cancañajja; ñankhanacat jithektañanquiwa amuyt'asirïñajja’ ” sasa. Cunapachatejj jupajj khanapampi khant'ayanquitäna, nayan jan ch'amacana sarnakascañajjataqui; cunapachatejj nayajj chacha wact'anccäyäta, Diosasti utajj-jja uñjaraquïna; cunapachatejj take ch'amani Diosajj nayan jac'ajjanccäna, wawanacajjas nayampi chicäsipcaraquïna; lechesa umjama oraken jalascaraquïna, aceitesa karkata mistuscaraquïna; cunapachatejj nayajj marcan tantachasïwipan kont'ascäyäta. Waynanacasa nayar uñjasajj maysaruw jittapjjäna, chuymaninacasa nayar uñtasajja sayt'apjjaraquïnwa. Ucapachan wali jach'a jilïri jakenacasa amuct'apjjänwa, ucatsti amuct'añataquiw señalt'apjjaraquïnjja. Marca apnakerinacasti jisc'atacwa parlapjjänjja; lajjranacapas pachpa lacanacaparuw lip'cattaraquïnjja. “Jakesti nayar uñjasajja, nayar ist'asasa, suma arunacampiw aruntt'apjjetänjja, nayjjatsti wali sumwa parlapjjaraquïnjja. Nayasti ucapachajj wajcharusa, pobrerusa yanapt'araquïyätwa, cawquïrinacarutejj jakejj jan yanapcäna ucanacaru. Qhititejj aynacht'atäcän ucasti nayarojj yuspagaritänwa; yanapatajjasti ijma warminacarojj cusisiyänwa. Cheka cancañampi jan lunthatasiñampisti nayan pachpa jacañajjänwa; ucanacasti nayataquejj mä isjamänwa. ¡Juyqhutaquisti nayaw nayräyätjja, cojotaquisa nayaw cayüscaraquïyätjja, pist'ata sarnakerinacan awquipäyätwa, yakha marcat jutirinacan arjjatiripäyätwa! Khoru jakenacarojj nayajj ajanu ch'aqhapwa t'unantirïyätjja, pachpa lacanacapatwa cuntejj aparapcatayna ucsa apararaquirïyätjja. Nayasti uca urunacajj saraquïyätwa: ‘Walja maranacaw jacäjja, wali chuymaniwa pachpa utajjan jiwjjaraquëjja’ sasa. Jaliri uma thiyanquir kokjamätwa, cawquïrirutejj aruma sullanacajj sullantqui uqhama. Nayan c'ajquiri cancañajjasti nayampi chicaw machakquipstaraquini, janiw ch'amajjas tucuscaraquiti. “Takeniw nayaru ist'apjjetänjja, amuquiw ewjja arunacajjsa ist'apjjänjja. Nayan parlatajjatsti janiw qhitisa arsuncänti. Arunacajjasti mayata mayatwa jupanacjjaru puriraquïnjja, jupanacasti uca arunacajj-jja walwa suyt'apjjaraquïnjja, cunjämtejj wali lupi urunacan jallojj suyt'atäquejj uqhama. Cunapachatejj nayajj lart'asïyäta ucqhasti, janiw jupanacajj iyawsañjja munapcänti, janiraquiw cusisita ajanojjsa uñjañatjja karjasipcänti. Nayasti jupanacarojj ch'amampiw apnakäyätjja, cunatejj jupanacan lurañanacapäcän ucanacsa nayaw amtaraquïyätjja, cunjämtejj mä reyejj jakenacapataqui amtquejj uqhama; llaquisiñ horasanacapansti nayaw chuymacharaquïyätjja. “Ucampis jichhajj nayat sullca waynanacas, larusipjjetuwa nayasti uca waynanacan awquinacaparojj janiw ovejanacajja uñjiri anunacampi chicas uñjquirïscäyätti. ¿Cunataquis nayajj ch'amapjja munirïscäyätjja? Jupanacajj jan ch'amani jakenacäpjjänwa. Jupanacasti mank'atjamajja uqhamaraqui pist'atäjjasinsa, arumanacajj ch'usa wasaranjja waña saphinacacwa t'urusipcänjja; c'allc'u alinacan laphinacapacwa mank'apjjänjja, retama saphinacamppach mank'apjjänjja. Take jakenacansa jupanacajj uñisitaw sarnakapjjänjja; lunthatanacarjama arnakt'asisa arcnakatäpjjaraquïnwa; karka p'iyanacanwa utjapjjänjja, jach'a karka mankhanacana; koranac taypinwa wararipjjaraquïnjja, alinac taypiruw tantacht'asipjjaraquïnjja. Jan cunatac sirviri jakenaca, jan awquini, jan taycani jakenaca, janiraquiw aca marcan jacapjjañapas waquisquiti. “Ucampisa jichhajj jupanacaw nayatjja sawcasipjje, nayjjatsti cunaymanwa sawcasisa larusipjjaraqui. Nayatsti ajjtasisaw jithektjjapjjetu, ajanutsa thuscatawayapjjaraquituwa. Nayasti jan armani, jisc'achataw uñjasta, uqham uñjasasti janiw yäkcjjapjjaraquituti. Jac'ajjaruw tantacht'asipjje, liwisiyapjjetuwa, nuwantapjjaraquituwa, jiwayañwa munapjjaraquitu. Thaquejjsa nayar t'unjañataquiw jist'antapjje, janiw qhitis jupanacarojj jarct'caraquiti. Mä perka p'iyjatanjamwa nayjjarojj chhucjjatanipjjetu, jach'ata warart'asisaraquiw nayarojj liwjjattapjjetu. Nayjjarusti ajjsarañaw liwjjattitu, nayan jake cancañajjasti mä thayjamaquiw sarawayjje, kamir cancañajjasa, kenayjamaquiw chhaktawayjje. “Janiw nayajj jacañ muncjjti; llaquisiñaquiw nayarojj catuntjjetu. Usuñas ch'aqhacamaw puritu; arumanacasa jan inact'asaw t'akhesiyaraquitu. Diosasti nayarojj cuncatwa catuntitu, ch'amampiw isjja thalsuraqui. Ñek'eruw liwintitu, nayajj lak'äquiristsa jan ucajj khelläquiristsa uqhama. “Nayajj, Dios Tata, jumatjja yanapwa maysma, ucampis janiw jumajj ist'quistati, art'asinsmawa, ucampisa janiw ist'quistati. Nayataquisti wali khoruw tucjjtajja, jan qhuyapt'ayasisaw arcnakaraquistajja. Thayampiw apayistajja, jach'a thayampiw k'ala thalsuyaraquistajja. Yatiractwa jumajj nayarojj jiwañaru apañ munatama, cawqharutejj take jakejj puriñapäqui ucaru. ¿Janit nayasti pobreru yanapt'ctsti? ¿Janiraquiti aynacht'ata jakerus khespiyctjja? ¿Janiti qhititejj t'akhesqui ucatsti jachctsti? ¿Janiti pist'ayasiri jaketsa qhuyapt'ayasctjja? Nayajj cusisiñwa suyt'ascäyätjja, ucampisa t'akhesiñaquiw jutjje; khanan puriniñapwa suyascäyätjja, ucampisa ch'amacaquiw purinjje. Chuymajjajj walpunwa usutu; jan samart'asaraquiw putuquitu, llaquisiñ urunacaquiw nayarojj suyt'itu. Sarnakäwejjasti llaquisiñaquiwa, janiw intin khanapsa uñjctti. Takenin nayrakatapanwa yanapa mayiracta. Kamakenacan jilapäquiristsa uqhamätwa, avestruz sat jach'a jamach'in masipäquiristsa uqhamätwa. Janchejjas ch'iyäraw naqhantawayjje, cuerpojjasti ninjamaw naqhascaraqui. Arpanacana, pinquillonacana phust'asitapasti, nayataquejj jachañaru, t'akhesiñaruquiw tucuwayjje. Nayajj maya amtasta, ucasti acawa: Janipuni soltera tawakonacarusa munapayañajja. ¿Cunsa take ch'amani Diosajj jakerojj alajjpachatpacha churanejja? ¿T'akhesiñasti janit ñankha jucharar jakeru wact'qui? ¿Diosajj janicha luräwinacajj uñjqui? ¿Janicha take sarnakäwejjsa uñtanqui? “Nayajj juramentompiw arsta, janiw qhitirus ñankha amtañampi cuns lurcti, janiraquiw qhitirus sallkjañ amtctti. ¡Diosasti chekpacha balanzapampi pest'araquitpan, uqhamatwa nayan chekapätajja yatiraquini! Nayatejj cheka thaquit saranucstjja, inas inampst'añanacampi atipjayasiracstjja, inas jaken cuna yänacapsa catuntasiracsta, ucapachasti yakhanaca yapojjatjja mank'pan, cuntejj ayruscta ucanacsa saphitpacha jiq'inucuracpan. “Mä warmimpitejj sallkjayastjja, jan ucajj jake masejjan warmipsa uñch'uquiscaracsta, ucapachasti warmejjajj yakhan sirviripa tucpan, jan uñt'ata jakenacaraqui warmejjampisa iquintpan. Luräwinacajjajj jach'a p'enkäspawa; mutuña catokañas waquisiraquispawa. Cunjämtejj ninajj take cuna tucjejja, uqhamaraquiw take cunajjsa tucjaspan. “Cunapachatejj uywatanacajjajj cunsa mayipjjetän ucapachajja, jupanacarojj ist'apunïyätwa. ¿Cunjämampitcha nayajj Diosan nayrakatapar uñstiristjja? ¿Cunapachatejj jupajj nayaru luratajjat wayt'itaspa ucapachasti cun sasas arsusiristjja? Mä sapa pachpa Diosaquiw taycasan puracapan sartayistu, jupanacarusa, nayarusa jupaquiw jacañ churaraquistu. “Pobrenacarusti pist'ayasiñapanjja yanapt'apunïyätwa, janiraquiw ijma warminacan pist'ayasiñan sarnakañapsa muncäyätti. Janipuniw naya sapaqui mank'ajj-jja mank'caraquïyätti, janipuniw wajchanacarusa mank'aquipcaraquïyätti. Wajcharusti awquipäquiristsa uqhamaw uñjäyätjja, ijma warminacatsa arjjatasipuniraquïyätwa. Cunapachatejj maynejj jan isini uñjasïnjja, jan ucajj mä pobrejj jan isini uñjasïn ucapachasti, nayaw ovejanacajjan t'awrapat isi lurasa churaraquïyätjja, ucatsti wali yuspagararaquitänjja. Janipuniw cunapachas wajcharojj ajjsarayirïcti, juezanacampi sumancatajjatjja. Uca arunacatejj jan chekäcchejja, amparanacajjajj t'unartitpan, callachitsa jalartaraquitpan. Nayajj Diosan mutuyäwipjja ajjsaräyätwa. ¡Janiw jupan jach'a cancañapjja amuyt'irjamäcäyätti! “Janipuniw cunapachas koriru alcatasisajj sarnakcäyätti. Janipuniw cunapachas kamir cancañaru alcatasisa sarnakcäyätti, jan ucajj walja kollke jicjjatañcamasa. Intin khanatapsa uñjtwa, phajjsina suma c'ajatapsa uñjaractwa, ucampisa janipuniw ucanacarojj jamasan quillt'ascäyätti, janiraquiw ucanacarus munart'cäyätti. Uqhama lurañajj mutuña catokañjamäsapänwa, ¡alajjpacha Diosar jan uñt'iri tucuñäsapänwa! “Janipuniw uñisirejjan aynacht'atapatjja cusiscäyätti, mä jan walt'añan juparu puritapatsa cusiscäyätti. Janipuniw uñisirejjarojj ñankhachcäyätti, janiw jiwañapsa muncaraquïyätti. Nayampi chica utjirinacatejj jaya marcat jutirinacaru jan walinac lurañ munapjjchïna ucapachasti, nayajj janipuniw uca jaya marcat jutirinacarojj calleru apanucurïcäyätti, ucan iquiñapataquejja, jaya marcat jutirinacarusti utajjarupuniw catokäyätjja. Janipuniw mayninacjama juchanacajj-jja imantasirïcäyätti, janipuniw uca juchanacjja jan arsusiña munirïcäyätti, jakenacaru ajjsarasajja. Janipuniw cunapachasa ucanacjja jamasar imantcäyätti familianacajjampi jan jisc'achayasiñ laycujja. “Walïspawa nayaru qhitin ist'añapasa, arsutajjsti, firmajjampiw ‘Uqhamaw’ saractjja. ¡Jichhasti take ch'amani Diosajj arsunpan! Nayaru juchañchañanacsti kellkasina arsunipjjaracpan, take ucanacsti take chuymawa aparaquëjja, mä coronäcaspasa uqhamwa aparaquëjja. Nayajj take luratanacajjatwa Diosaru arsusiraquëjja, jan cuna ajjsarasaraquiw jupa nayrakataru uñstäjja. Orakenacajjajj janiw naya toke arsusa alajjpacharu mayipquiti yapunacajjas janiw jachapcaraquiti. ¡Ucampisa maynirutejj achunacapa lunthatsta ucapachasti, jan ucajj pampanquirinacaru t'akhesiysta ucapachasa, orakenacajjanjj ch'aphinac trigot sipansa achpan, koranacaraqui cebada lantisa jilantpan!” Job chachasti uqhamwa arsusiñapjja tucuyi. Uca quimsa jakenacasti Job chacharu asquïtapa uqhamaraqui chekapätapa arsusiri ist'asinjja, janiw jupampejj parlañ muncjjapjjänti. Ucatwa mayni jakejj Eliú sat sutini, buzita sata Baraquel jaken yokapa, Ram sata familiat jutiriraqui, ucajj janiw juc'ampi Job chacha contra colerasitapjja catjjäsirjamäcänti, Job chachan uqham jan juchanïtapa, uqhamaraqui Diosaru juchañchatap ist'asinjja. Arsuraquïnwa, Job chachan quimsa amigonacapa contrasa, jupanacasti Job chacharu jan suma arusjjatasinjja Diosaruwa aynacht'ayapjjänjja. Cunjämtejj Eliú chachajj takenit sipansa juc'ampi waynaquïnjja ucatwa suyt'äna Job chachampi parlañ tucuyañapcama. Ucampisa jupanacan Job chacharu jan suma arunacampi arusjjatapjjatapa uñjasasti colerasïnwa, janiw juc'ampi chuymapanjja amuquïñ muncänti. Ucatwa parlañ kalltaraqui: “Cunjämtejj nayajj sullcäsctjja, jumanacasti chuymani jakenacäpjjaracta, ucatwa nayajj jan cunsa arscäyätti. Nayasti saraquïyätwa: ‘Aca jakenacajj wali amuyt'anïpjjewa jilïrïpjjatap laycojja, walja maranaca jacapjjatapampisti wali yatiñanïpjjaraquiwa’ sasa. Mä toketsti take jakew amuyt'anejja, take ch'amani Diosasti takeniruw amuyt'a churaraquejja. Walja maranaca jacañajj janiw qhitirusa wali amuyt'a churquiti, jakejj kawkhas sunqhanïscpan, ucampisa janiw ucajj suma amuyt'a churcapuniraquispati. Ucatpï saractjja: ‘Jichhajj nayaru ist'apjjaraquitpan, nayanjja cuna arst'añajjas utjaraquituwa’ sasa. “Cuna arunactejj jumanacajj sapcta ucanacsti amuquiw ist'asctjja, cuntejj arsupcta take ucanacjja. Wali suma amuyt'a arunaca thakersa uñjapjjaracsmawa. Uñjaractwa, janiw jumanacajj maynisa Job chacharojj wali suma arunaca churañataqui ch'amanïpctati. Ucampisa jumanacan jan jach'a jach'a tucusipcañamataquisti janiw mä jaketi, jan ucasti Diosaw juparojj suma arunaca churani. Ucampisa janiw Job chachati nayarojj mayquitojja, janiraquiw nayajj juparojj jumanacjama parlcäti. “Job, aca quimsa jakenacajj pantjasipjjewa, janiraquiw jupanacan cuna arunacas arusjjatañataquejj utjquiti. Ucampisa jan jumajj amuyamti nayan amuct'añajj-jja, jupanacan amuct'apjjatap laycu, jan cuna jumar arusjjatañani. Nayajj arsüwa, ucatsti cunatejj sañajjäqui ucwa saraquëjja. Parlañajjajj waliw utji, janiw amuct'irjamäcaractti. Cunjämatejj mä machaka wayakanacaru imat vinojj phallañ munejja, uqhama phallirjamaraquïtwa. Cuna arunactejj imjjäscta ucanacjja arsusipunïwa, jumarusti cunatejj sañajjäqui uc arsupuniraquïma. Janiw qhitirusa sumachcaraquïti; takenirus mayacwa uñjaraquëjja. Nayajj janiw qhitirusa sumachañ yatcti; ¡alajjpacha Diosasti nayarojj mutuyaraquitaspawa, qhitiru sumachquiristsa ucapachajja! “Uca laycu, Job, arunacajj ist'ita, cuntejj siscäma ucsti suma ist'araquim. Nayanjja lacajjancjjewa jumar sañajja. Take chuymaw jumaru saraquïmajja, cuntejj amtcta ucsti khanwa saraquïmajja. Take ch'amani Tatitu Diosaw nayarojj uscusitu, ucatsti nayarojj ch'amapwa churaraquitu. “Waquischi ucapachajj arsusinim, nayan nayrakatajjan sayt'asiñataquisti waquichasiraquim. Jumampi, nayampejj Diosan nayrakatapanjja mayaquïtanwa; nayasa ñek'eta lurataraquiquïtwa. Uqhamajj janiw cunata ajjsarañamas utjañapäquiti, janiw jumarojj ch'amampi wayt'caraquïmati. “Jumarojj ist'asamachaquïyäsmawa, (aqham parlasquiri): ‘Nayajj k'omätwa, janiw juchanïcti, janiw pantjasitajjasa, juchajjasa utjcaraquiti. Ucampisa Diosajj cunat juchanchañsa thakapuniwa, mä uñisirirjamaw uñjaraquitojja; cayunacajjarusti cadenampiw ñach'antitu, sapa chellktäwejjwa uñjaraqui’ sasa. Ucampisa uca arsutamajj janiw chekäquiti, Diosajj jakenacat sipansa juc'ampi jach'awa. ¿Cunataraqui Diosampi colerastasti? ¿Arsusitanacamaru jan jaysatapatti uqham parlta? Diosajj cunaymanitwa jiwasarojj parlistu, ucampisa janiw amuyasctanti. Horasajj arumanacaw parlistu, mä samca toke jan ucajj mä uñjäwi toksa, cunapachatejj jakenacajj iquirasipqui ucapacha, cunapachatejj iquimpi atipjayasjjapjje ucapachaw parlistu. Diosajj jakenacarojj jinchu jac'atacwa parli; jupanacarojj tokentiwa, ajjsarayaraquiwa, uqhamat ñankha luräwinacapat jithektayañataqui, jach'a jach'a tucuñatsa jithektayañataqui. Uqhamatwa jupajj sepulturatjja khespiyi, uqhamatwa jiwañatsa khespiyaraqui. Yakhepa horasanacajj Diosajj jakerojj usuñanacampiw chekachi, wali usuyasiñanacwa cuerpoparojj churaraqui. Take mank'äwinacapasti, kawkhasa sumäscpan, ucanacajj jan mank'cañaw tucurapjje. Janchipasa k'alaw tucusiwayjje, ch'aqhanacapasa uñstjjaraquiwa. Jacañapasa sepultura puncunquiwa, jiwañana puncupancaraquiwa. “Ucampisa mä angelatejj jupan jac'apancchejja, ucanacatjja mayniquisaya warankatjja jupatjja arspan, chekätapatsa arsuracpan. Jupatjja qhuyapt'ayaspan, Diosarusti saracpan: “Jiwañatjja khespiyam, khespiyasiñapsti jicjjataractwa” sasa. Ucapachaw cuerpopajja wasitata c'umara uñjasjjani, ucasti wayna tiempo sarnakäwiparuw cuttjjaraquini. Diosarusti mayisiraquiniwa, jupasti ist'araquiniwa; Diosarusti cusisitaw ajanuy ajanu uñcatani, jakenacataquisti Diosan qhuyapayasiñapatwa k'ochuraquini. Saraquiniwa: ‘Nayajj juchwa lurta, cunatejj jan chekapäqui ucwa luraractjja, ucampisa Diosajj janiw mutuyañ muncaraquitänti; ucampisa nayarojj jiwañatwa khespiyitu, jichhasti khanjja uñjascaractwa’ sasa. “Uqhamwa Diosajj jakerojj uñji, mayampi, mayampwa uqham uñji, jiwañatsa khespiyiwa, khansa uñjayascaraquiwa. Job, jichhajj suma ist'ita, nayan parlañajjcamasti amuct'araquim. Cuna arsusiñama utjipansa, arsusiraquim; arsusitamajj chekapäni ucapachajj take chuymampiw ist'araquïma. Ucampisa janitejj chekapäcchi ucapachasti amuqui ist'ita, nayaw jumarojj wali yatiñani tucuyaraquïma.” Jinchojj yatiw aru catjañjja, cunjämtejj lacajj mank'jja mallt'ejj uqhama. Uqhamarac jiwasajj aca luräwi uñjañäni, ucatsti cunjämarus sumäspa uqhamaru amtaraquiñäni. Job chachajj siwa: ‘Nayajj janiw juchanïcti, ucampisa Diosajj janiw chekaparu uñjañ munquituti; nayaru juchanïtajjata arsuñajj jach'a c'arïspawa; chhojjrejjajj janiw jacthapquiti, cuna juchsa jan lurquipana’ sasa. ¡Janiw qhitis Job chachjamajj utjquiti! Diosatsti jupajj sawcasiwa, umsa umt'caspa uqhama. Jupataquejj ñankha jakenacampi chicachasiñasa, uqhamaraqui jan wali jakenacampi chica sarnakañasa sumawa. Jupajj siwa: ‘Jakejj janiw cuna ascsa jicjjatquiti, Diosaru ajjsartasa sarnakasajja’ sasa. Ucampisa jumanacajja, amuyt'ani jakenacäpjjtawa, uca laycu jichhajj ist'apjjeta. ¡Take ch'amani Diosajj janiw cuna jan walsa lurcaspati, janiraquiw cunatejj jan chekapäqui ucsa lurcaspati! Jupajj sapakatarusa luräwipatjamwa pago churi; sapakata jakerusa cunatejj waquisqui ucwa churaraqui. Chekpachansa take ch'amani Diosajja, janiw cuna ñankhsa, cunatejj jan chekapäqui ucsa lurquiti, janiw qhititsa ch'ama catokcaraquiti take aca orakpacha apnakañataquejja. “Jumatejj amuyt'asirïstajja, ist'ita; cuntejj siscäma uca arunacarusti ist'araquim. Diosatejj cheka cancañaru jan muncaspa ucqhajj janiw acapachjja apnakcaspati. ¿Cunjämaraqui juchañchasmasti qhititejj k'omansa k'omapäqui ucarusti? Reyinacampi jilïrinacampitejj khorüpjjchejja, Diosajj janiw jupanacaru juchañchañjja ajjsarquiti. Jupajj janiw marca apnakerinacata arjjatasquiti, janiraquiw kamirinacarusa juc'ampi pobrenacat sipansa munasquiti, jupajjaya take jakerusa uscusiracchejja. Jakenacajj acatjamatacwa mä aruma jiwt'awayjjapjje; jakesti walwa ch'ajjwi, ucatsti chhaktawayjjapjjaraquiwa; ch'amani jakesti jan cunaqui jakonucutaraquiwa. Diosaw jaken sarnakäwipjja uñji, take sarnakäwipwa yatiraqui. Janiwa juc'ampi ch'iyara ch'amacajj ñankha jaker imantañataquejj utjquiti. Diosajj janiw jakerojj urunacapjja jaqhutaqui jaytquiti jupan nayrakatapar uñstañapataquejja. Ch'amani jakenacaru jakokañataquisa, ucat mayninacaru lurañanacap churañataquisa janiw jupajj cuna yatjjatañanacarusa uchasquiti. Diosajj yatiw jupanacan cuna lurapjjatapsa, ucatsti cunapachatejj arumt'jje ucqhaw jupanacarojj t'unjaraqui. Jupanacarusti jake jiwayir jakenacarjamaw mutuyaraquejja, takenin uñjcataw mutuyaraquejja, jupanacajj janiw jaysañjja munapcänti, janiraquiw arunacaparjam sarnakañsa munapcänti. Jupanacajj pobrenacan, uqhamaraqui t'akhesiyatanacan wararitanacapsa Diosan ist'añapcamawa lurapjjaraquïnjja, Diosasti ucanacjja ist'araquïnwa. Ucampisa Diosatejj amuct'aspa ucapachasti ¿qhitiraqui juchañchaspa? Diosatejj maysa uñtaspa ucapachasti ¿qhitirac uñjaspa? Jupajj marcanacarusa, jakenacarusa uñjascapuniwa, uqhamat mä ñankha lurir jaken marca jan apnakañapataqui, take jakenacaru sallkjasa. “¿Jumasti Diosarusti saractati: ‘Nayajj sallkjayastwa, janiw jichhajj juc'ampi jucha lurcjjäti, juchanacajj uñacht'ayita, janiw nayajj ucanac uñjirjamäcti, jan wali lursta ucapachasti janiw juc'ampi uca jan walinacjja lurcjjäti’ sasasti? ¿Jumasti muntati Diosajj jumaru suma uñjañapa, cunjämarutejj jumajj muncta uqhamarjama, jumajj juparu apanucsta ucapachasa? Jumajjay amtasstajja, janiw nayatejja, uca laycu, cuntejj yatcta ucjja sapjjeta. Cawquïri yatiñani jakenacatejj ist'apquitu, suma amuyt'ani jakenacasa sapjjaraquitaniwa: ‘Job chachajj jan amuyt'asisaquiw parlasqui; arunacapajj jan amuyt'añjamawa.” ¡Job chachat suma yatjjataspan, arsusitanacapasti mä khoru jaken arsusitapjamawa! Job chachajj janiw juchacti lurquejja, jan ucasti Dios contraw sayt'asi; jiwasan nayrakatasanpachwa Diosat sawcasiraqui, Diosampisa jaychasiraquiwa” sasa. Jumajj Diosarojj saractawa: ‘¿Cunas jumar waquistam jucha luratajjajja, cunansa jan walt'aytam jucha luratajjajja?’ sasa. Jichhasti nayaw jumarojj saraquïmajja, jumarusa, jumampi chica sarnakeri jakenacarusa. Alajjpach uñtam ucatsti amuyaraquim, cunja altoncquitejj quinayanacajj ucsa. Jumatejj jucha lursta ucajja, janiw Diosarojj cuna ñankhsa lurquiti, kawkhasa jach'a juchanac lurascam, ucanacajj janiw juparojj cunsa camächquiti. Jumatejj asquinaca lursta ucasti, janiw juparojj cunsa camächcaraquiti. Juman jucha luratamajj jake masimaruw ñankhachejja, asqui luratanacamasa jake masimataquiw asquiraquejja. “T'akhesiyatasti jakenacajj wararipjjewa, ucatsti ch'amaninacat khespitäñwa thakapjjaraqui; Ucampisa janiw jupanacar irnokeri Diosarojj thaktapquiti. Qhititejj t'akhesiña horasan ch'ama churqui uca Diosarojja; qhititejj yatichquistu, amuyt'aycaraquistu animalanac toksa, jan ucajj jamach'inac toksa uca Diosarojja. Wararisipquiwa, ucampisa Diosajj janiw jupanacar ist'quiti, jupanacajj khoru uqhamaraqui jach'a jach'a tucuri jakenacäpjjatap laycu. Take ch'amani Diosajj janiw c'ari arunacarojj ist'quiti. Jumajj ‘Janiw Diosarojj uñjcti’ sistawa, ucampisa ist'am, jupaw jumarojj uñjätam. ‘Jupajj janiw colerasquiti, janiw mutuycaraquisa, janiw ucacama jucharusa uñjquiti’ saractawa. ¡Ucampisa Job, jumajj jan parlañwa parltajja, sintwa parltajja jan amuyt'asisawa take arunacsa parlaractajja!” Nayasti take yatiñanacajjwa uñacht'ayäma, uqhamat jumaru uñacht'ayañataqui, alajjpacha, acapacha lurir Diosajj suma amuyunïtapa. Nayasti saracsmawa jan cuna c'ari arunaca jumaru parljjayascañajjataqui, juma nayrakatansti mä jach'a yatiñani jakew sayt'atäscaraqui. “Diosajj ch'amaniwa, jach'a yatiñaniraquiwa, jan juchanirusti janiw jisc'achquiti. Ñankha jakerojj janiw perdonquiti, ucampisa pobrenacarojj chekaparuw uñji. Asqui jakenacarojj arjjatapuniwa, reyinacarusti konuñaparuwa utt'ayi, jach'achatäñaruw aptaraqui. Ucampisa uca reyinacatejj cadenanacampi ñach'antata uñjasipjjchejja, usutanacapas uqhamaraqui jupanacarojj t'akhesiychejja, Diosaw jupanacarojj jan wali luräwinacapa uñacht'ayasqui, jach'a jach'a tucuñampi apayasipjjatapsa. Jupanacan chicachasipjjañapataquiw parlejja, ñankha luräwinacapa apanucupjjañapataqui. Jupanacatejj Diosaru ist'apjjanejja, jaysapjjaraquinejja, cusisiñata, sumancañampita cusisisaw sapüru sarnakapjjani. Ucampisa janitejj Diosaru jaysapcanejja, jiwasin imantataquëjjapjjaniwa, janïra jupanacan amuyasipcatawa imantatäjjapjjani. “Jucharara jakenacajj juc'ampiw colerasipjje, catuntatäcasas janiw yanapa mayipcaraquiti. Waynpachawa jiwarapjje; mä p'enkawa tucusiwayjjapjjaraqui. Diosasti t'akhesirirojj t'akhesiñ tokwa khespiyi; t'akhesiñ tokwa jakerojj amuyt'ayaraqui. Uqhamaraquiw jumarojj jan walt'añanacat khespiytam, walja yänaca, libre sarnakasiñwa churaractam; mank'añamsa jilarquirwa churaractamjja. Jumanwa ñankha jaken t'akhesiñapajj phokhasi, jichhasti juchañchatäñampita, uñjatäñampitjja janiw khespcasmati. Amuyasim, kamir cancañampejj jan kollke chilltayasimti, janiraqui jamasat kollksa chilltayasimti. T'akhesiñanjja ucanacajj inamayaquïniwa, wararitamasa, ch'amamasa. Ch'amaca aruma purinitapat jan aykomti, cunapachatejj marcanacajj chhaktawayjjani ucapachajja. Ñankha lurañanacaru cuttañatsti wali amuyasim, t'akhesiñampi yant'atätam laycu. “Diosan jach'a ch'amapat amuyasim. Janiw qhiti yatichirisa jupjamajj utjquiti; janiw juparojj qhitis cunatejj lurañapäqui ucanacjja yatichcaspati, janiraquiw qhitisa ajanuparu khant'caspati cuna ñankha luratapsa. Take jakew jupan luräwinacapatjja jach'añchi; jumasa jupar jach'añchañatjja amtasiraquim. Take jakenacaw uca luräwinacapjja uñjaspa, jayatpachwa uñjaraquispa. Diosajj jach'awa, janiw amuyt'añjamäquiti, janiraquiw kawkha maranïquitejj ucsa jact'csnati. “Jupajj mä chekaruw uma ch'akanacjja apthapi, ucatsti jalluyanjjaraquiwa. Jallusti kenayanacatwa ch'akani, ucatsti wal acapacharu purintaraqui. ¿Qhitisa amuyt'aspa quinayanacan onjjtatapjja? ¿Uqhamaraqui khejjokhejjonacan art'asitapsa? Diosaw llijullijunacjja jach'a kotjjaru saratatayi, ucatsti uca pachpa jach'a kota mankharuw chhakayaraqui. Uqhamaw marcanacarojj mank'ayi, mank'añsa jilarquirwa churaraqui. Rayonacsa amparaparuw catjjäsi, ucatsti cunjämtejj jupajj munqui uqhamwa cawqharutejj wact'añapäqui ucaru wact'ayaraqui. Khejjokhejjonacajj Diosan utjatapwa yatiyasipqui, jach'a thayasa jupan colerasiñapatwa khanañchascaraqui. “Uca jach'a thaya uñjasasti chuymajjajj putokewa, chuymajj mistuñwa munjjaraquitu. Diosan jach'a ch'amampi arsutap ist'apjjam, cuna jach'a arutejj lacapat mistqui uca. Jupaw llijullijunacjja alajjpachan uñstayi, aca orakensti mä thiyat mä thiycamaw ucanacjja puriyaraqui. Mä jach'a khejjokhejjow ist'asi, cunapachatejj jupajj jach'a arupa arsqui ucqhajja, uca khejjokhejjonacan ist'asiñapcamasti llijullijunacajj janiw sayt'quiti. Cunapachatejj Diosajj arunacapa ist'asiyi ucapachasti, jach'a muspharcañanacaw lurasi; jan amuyt'caya jach'a luräwinacaw utjaraqui, take ucanacsti janiw qhitis amuyt'añataquejj ch'amanïquiti. Qhunurojj orakjjaru puriniñapataquiw arsu, jallurusti ch'amampiw puriyaniraqui. Jakenacarusti utanacaparuw kheparayi, uqhamat takenisa amuyapjjañapataqui, jupan take ucanac lurascatapa. Animalanacajj putunacaparuw mantjje, ucaruw imantasjjapjjaraqui. Aynach toketwa mä jach'a thayajj juti, amstatsti wali thayaw jutaraqui. “Diosan phust'atapampiwa umajj chhullunct'i, walja jach'a umanacasti lojjontaraqui. Jupaw kenayanacarojj umampi phokhanti, uca kenayanacatwa rayonacjja mistuyaniraqui; uca rayonacasti take alajjpachwa pasi, uqhamat Diosan arsutanacapar phokhasa, take aca orakpachana. Diosajj take ucanacjja acapachar t'akhesiyañataquiw utjayi, qhuyapayasiñapa uñacht'ayañataqui. “Job, jumajj paciencia uscum, ucatsti ist'araquim. Diosan muspharcaña luräwinacap amuyt'araquim. Jumajj yattati ¿cunjämsa Diosajj take ucanacjja luri, cunjämsa llijullijunacas kenayan khantaraqui ucjja? ¿Yattati jumajj cunjämsa kenayanacajj alajjpachan sarnakapjje, ucatsti Diosan asqui luräwipätapjja? Jumasti pachpa isima taypinwa junt'jata, samanama llupjjäsisctajja, cunapachatejj aynacha thayajj orakjja k'ala kalarayi ucapachajja. ¿Jumajj Diosar yanapt'asmati alajjpacha janatatañanjja, ucatsti mä hierrot lurat espejöcaspas uqhama jaytañsa? Yatichapjjetaya cunsa Diosarojj sapjjäjja take ucana, janiw cuna arunacsa arsurjämäpctti. Nayajj janiw cuna arsuñsa munquiristti, ucasti t'unjayasiñsa munquiristsa uqhamäspawa. “Janiw intin khanapajj uñjañjamäquiti, cunapachatejj kenayajj imanti ucapachajja, ucampisa cunapachatejj thayt'ani ucapachasti alajjpachajj k'aljtawayjjewa. Amsta toketsti c'ajquiri koriw uñstani, cunapachatejj Diosajj jach'a cancañapampi muyuntayasqui ucapachajja. Take ch'amani Diosajja janiw amuyt'añjamäquiti, jupajj jach'awa, ch'amani chekaparaquiwa; jupajj chekapawa, janiw qhitirus t'akhesiycaraquiti. Ucatpï jakenacajj ajjsartapjjejja; yatiñani tucuri jakenacasti janiw jupataquejj cunäpcaraquisa.” Uqhamasti Tatitojj Job chacharojj mä jach'a thaya taypitwa parläna: “¿Qhitïtas jumajj nayan apnakatajjat pächasiñataquejja, uqhamaraqui pachpa arunacamampi jan yatitamsa uñacht'ayañataquejja? Jichhajj jan ajjsarirïtam uñacht'ayita, ucatsti aca jisct'anacaru arusjjataraquita. ¿Cawquincäyätas jumajja cunapachatejj nayajj aca orake utt'aycäyät ucapachajja? ¡Jumatejj chekpacha suma yatsta ucapachajj uca jisct'aru arusjjatita! ¿Yattati aca oraken kawkch'äñapäcäntejj ucjja? ¿Qhitisa aca orakjja uqhama lurejja? ¿Cunjjaru utt'ayatas cimientonacapajja? ¿Qhitisa jach'a kala uscuraquejja ucjjaru utt'añapataqui, uccañcamasti khanjtaniri warawaranacan k'ochupjjañapcama, uqhamaraqui alajjpacha sirvirinacan cusisiñapcamajja? “Cunapachatejj jach'a kotajj orake mankhata mistuncän ucapachajja, ¿qhitis uca umanacjja jist'antejja? Nayaw juparojj mä kenaya isita churta, urpwa llawusiñapataqui churaracta. Nayaw jach'a kotarojj korpa uscta, puncunacapsa llavempiw jist'antaracta. Ucatsti kotarojj saractwa: ‘Acacamaquiw purinïta, ucat juc'ampsti janiw pascätati; acaruw jach'a mathapinacamas t'unasiraquini’ sasa. Jan ucajj ¿cunapachacha jumajj c'ajquiri warawaranacarusa, ururusa khanjtaniñapataqui arsuraquïyätajja? ¿Uqhamaraqui khananjja take aca orakpacharu saratatañapa, uqhamat ñankha lurir jakenacajj imantasiñapataqui? Uqhamasti kollunacaw uñsti, ucatsti mä isïcaspasa uqhamaw coloraru tiñisiwayaraqui; ñankha jakenacatjja khanajj jarc'atawa; ajjsarañ churiri arunacaparusa amuct'ayataraquiwa. “¿Jumajj jach'a kota mankhanacjja uñjtati, cawqhattejj jach'a kotanacajj sartanqui ucjja? ¿Yattati cawqhanquisa ajjsarcaña jiwañan puncupajja? ¿Amuytati kawkch'äquitejj aca orakejj ucjja? ¡Yatsta ucapachajj arsumaya! “¿Cawquina imatäsquisa khanasa, ch'amacanacasa? ¿Jumajj ucanacjja khepa c'uchcamati puriyirïtajja, ucatsti utaparuti cuttayaniraquirïtajja? ¡Jumanjja take ucanacajj yatiñamawa, walja maranacaniraquëjjtawa, yatsta ucasti, uqhamajj ucat nayra nacitamasä! “¿Jumajj uñjtati cawqharutejj qhunsa, chholloksa imcta ucanacjja, take ucanacjja jan walt'añ urunacana nuwasiña guerra tiemponacana apayaniñataqui? ¿Cunjämsa khanajj take aca orakpacharu saratatejja? ¿Cunjämsa inti jalsu toket jutir thayajj take acapacharu puriraquejja? ¿Qhitis jallurojj mistuñapa jist'arejja, jach'a thayarusa sarañap uñacht'ayejja? ¿Uqhamat wasarana puriñapataqui, cawqhatejj jan qhitisa jacqui ucana, uqhamat uca waña wasararu purintañapataqui, ucatsti koranaca sartayaniñapataqui? “¿Qhitis jallumpina, sullampina awquipajja? ¿Qhitis chhullunqhayampina, kakawarampina taycapajja? ¿Qhitis umjja kaljama kholu tucuyejja, jach'a kotanacsa lojjt'ayaraquejja? “¿Jumati Pléyades sata warawaranacarojj tantachta, ucatsti Orión sata warawaranacsa willitatata utjayaracta? ¿Jumati khantati Ururirojj horasaparu mistuyanta? ¿Jumati Osa Mayor, Osa Menor sata warawaranacarojj irpascaracta? ¿Yattati jumajj cuna leyinacatejj alajjpacha apnakqui take ucanacjja? ¿Jumati uca leyinacjja acapachan apnakaracta? ¿Jumajj kenayanacarojj saraquismati jumaru walja umanacampi chhaktayañapjja? ¿Jumatejj rayorojj cawquiru sarañapataquisa arsuracsta ucapachasti ‘Iyaw’ sasati jaysaractamjja? ¿Qhitis ch'iqhi cancaña ibis sat jamach'iru, uqhamaraqui gallorusa churaraquejja? ¿Qhitisa wali yatiñanejja kawkhäquitejj kenayanacajj uca yatiñataquejja? ¿Qhitis uca kenayanacat jalluyaniraquispajja? ¿Uqhamat lak'ajj ñek'eru tucjjañapataqui, jach'a qhulanacasa jupanaccam lip'thapiñapataqui? “¿Jumati leonanacan catuntatäñataquejj cuna animalanacsa thaktajja, uqhamat uca leonanacan wawanacapajj sist'asiñcama mank'apjjañapataquejja, cunapachatejj putunacaparu imantasipjje, jan ucajj kora taypinacarusa imantasipjje mä cunaru catuntañataquisa, ucapachajja? ¿Qhitis cuervo sat jamach'inacan wawanacaparojj mank'ayejja, cunapachatejj mank'a thakasa aywinakapjje, uqhamaraqui jach'at warart'asisa nayat mank'aña mayipjjaraquitu ucapachajja? ¿Yattati jumajja cunapachasa montenquiri cabritonacajj kalluchapqui ucjja? ¿Jan ucajj kachu tarujanacaru wawachasquirjja uñjaractacha? ¿Yattati kawkha phajjsittejj ucanacajj kalluchapjjañapäqui ucjja? Wawachañataquejj jupanacajj c'umthapipjjewa, ucatwa kallunacapajj mistunipjjaraqui. Ucatsti uca kallunacajj wali ch'amaniw jilarawayjjapjje, pampanwa jilapjjaraqui, ucatsti jan mayampi cuttaniñataquiw sarjjapjjaraqui. “¿Qhitis montenquir asnorojj sarnakasiñ churejja? ¿Qhitisa uqham antutnucuta sarnakayejja? Nayaw ucarojj cawqhantejj jacañapäqui uca uñacht'ayta, wasara, uqhamaraqui kollpa pampanaca uñacht'ayta. Janiw ucanacarojj marcan ch'ajjwanacapas munasquiti, janiraquiw anaquirinacan jariyataparusa ist'quiti. Kollunacanwa sarnake mank'añ thakasa, cuna casta ch'ojjña koracsa mank'añataqui jicjjatañcama. “¿Jumajj amuytati montenquir vacan jumaru sirviñapjja? ¿Amuyaractati juman vaca uyuman aruma iquiñapsa? ¿Jumasti uca orko vacarojj yapt'asina yapu lurayasmati, jan ucajj juman khepäjjam jutasincha orake onjjtayaspa? ¿Jumasti uca orko vacarojj alcatasismati, ch'amanïtap laycu ucatsti juman lurañanacapa juparu lurayaraquismati? ¿Jumasti amuytati uca vacan jumataqui yapuma apthapiñapa, uqhamaraqui granonacamsa pirwamarcama apthapiñapa? “Ucajjay jumataquejj avestruz sata jach'a jamach'ejja, chhekhanacapjja cusisitaw jawk'asi, cigüeña sat jach'a jamach'in chhekhapat chhekhanïcaspasa uqhama, c'awnapsa ch'alla pataruquiw apanucuwayjje, ucana lupin junt'upampi chhiwchhi kallunacapa ansuñataqui. Jupasti janiw amuyquiti mä qhitinsa ucanacaru takjjatañapjja, uqhamaraqui mä animalan taquisiñapsa. Wawanacapataquejj wali khoruw tucu, janis wawanacapäcaspa uqhamwa uñjaraqui, janiw jupataquejj cunäcaraquisa inamaya ch'ama tucutapajja. Nayaw juparojj jan amuyt'a churcti, suma amuyt'asiñsa janiw churcaractti. Ucampisa cunapachatejj sarti ucatsti jaltawayaraqui ucapachajj, caballonacatsa, uqhamaraqui uca caballor lat'jjatata sarir jakenacatsa larusiwa. “¿Jumati caballonacarojj ch'am churta? ¿Qhitis uca caballonacarojj cuncanacapjja uqham suma ñic'utanacampi c'achacht'ejja? ¿Jumati uca caballonacarusti t'ijut'ijunacjam uca take thoknakayta, uqhamata ajjsarcaña jejjesiñapataquisti? Pampanjja jan cuna ajjsarasaw orake jat'ipjje, guerran nuwasiñarusa jan ajjsarasaw jalapjjaraqui. Ajjsarañatsa larusiwa, janiw ajjsarquiti, janiw espadataquis ajjsarayascaraquiti, Caballot sarir jakenacan flechanacapa apasiñanjja kawkhasa flechanacajj sojjokescpan, ninsa, uqhamaraqui flechanacsa jutayascpan, janiw ucanacjja ajjsarquiti. Wali jaya thaquinacjja janis cunäcaspa uqhamacwa jalawayi, trompeta toct'asipansti janiw inact'añ munquiti. Trompeta phust'asipansti warariwa, jayatpachwa guerran nuwasiñsa munt'araqui, jilïrinacana arunacapsa, arnakasitanacsa ist'araquiwa. “¿Jumasti wali yatiñanipunïtati pacalirusa jalnakaña yatichañamataquisti, uqhamaraqui aynacha tokeru jalañapataquisa? ¿Jumasti pacali sat jach'a jamach'irusa, jach'a kollu patanacaru tapachasiyaracta? Jupajj uruy arumawa uca jach'a karka kollunacan jaqui, ch'amapsti uca jach'a karka patanacanwa uñacht'ayaraqui. Uca patatpachwa cunürutejj catuntcani ucarusa uñch'uquiniraqui. Wawanacapasa wila mank'apjje cawqhantejj mä jiwata cuerpojj utjqui ucanwa tantachasipjjaraqui.” Mayampi, mayampwa arsustjja, janiw cuna arsusiñajjas utjcjjaraquituti.” Tatitojj Job chacharojj mä jach'a thaya taypitpachwa wasitat parljjayani: “Jichhajj jan ajjsarirïtama uñacht'ayita, ucatsti cuna jisct'anactejj jisct'cäma ucanacaru arsuniraquim. ¿Jumajj nayarojj jan chekapätajjatti juchañchañ munista, uqhamat jumajj jan juchani mistuñamataqui? ¿Jumasti nayjama ch'amanïtati? ¿Cuncamasa nayan cuncajj-jjama jach'ata arsuriraquiti? Uqhamajj jach'a cancañampi isthapisim, c'ajquir cancañampi khanampiraqui isthapisiraquim. Take jach'a jach'a tucuri jakenacaru uñtam: cunjämtejj munta uqhamaru colerasiraquim, ucatsti ucanacarojj jisc'achjaraquim. Jïsa, maya uñtasaqui ucanacarojj jakorpayam, cawqhana khoru jakenacaru jicjjatasasa takjjatam. Orakercama take ucanacarojj imantam, cawqhancquitejj jiwatanacajj ucar jist'antaraquim. Ucapachaw naya quipca yatiraquëjja jumajj ch'amamampi atipjascatama.” Behemot sata jach'a ajjsarcañ animalaru uñtam, ucajj jumjama nayan lurataraquiquiwa, orko vacanacjama koranacaracwa mank'araqui; uñtam cunja ch'amanisa jiqhanipajja, janchinacapasa cunja ch'amaniraquisa. Wich'inqhapajj cedro maderjama ch'ollkhewa, cayu ancunacapasa mokonacaruw tucuwayjjaraqui. Ch'aqhanacapajj broncet luratjamawa, hierrot luratäcaspasa uqhamaraquiwa. Nayan ucajj wali suma luratajjawa, naya sapa, juparu uscusiriquiwa juparojj t'unjaraquiristjja. Kollunacatsti, cawqhantejj monte animalanacajj anatasipqui ucatjja, koranacwa mank'añapataqui apanirapipjjejja. Kokanac c'uchuruw jipt'araquejja, jokhona sokosanac taypiruw imantasiraquejja. Kokanacaw ch'iwiñcht'i, jawira thiyanquir saucenacaw muyuntaraqui. Jawira uman jiljjatanitapatsa janiw sustjascaraquiti; umajj nasacamasa maqhatascchi ucasa, janiw sustjasquiti. ¿Qhitis ch'amanïspa catuntasin nayra q'ilarañapataquejja, jan ucajj nasapatsa mä lazompi chinuntañapataquejja? ¿Jumasti Leviatán sata jach'a ajjsarcañ animalarojj anzuelompi catjasmati? ¿Mä ñach'añampi lajjrapjja ñach'antasmati? ¿Mä ñach'añampi ch'amanïsmati nasapat ñach'antañataqui, uqhamaraqui laca anqha ch'aqhapata mä ganchompi chhokontañjja? ¿Jupasti jumarojj qhuyapt'ayasiñamataquiti achict'asiristamsti, uqhamaraqui suma arunacampiti achict'asiristamsti? ¿Jumasti juparojj juman wiñayataqui esclavomäñapataquiti arsuyaraquisma? ¿Jumajj jupampejj mä jisc'a jamach'impjamati anatasma? ¿Wawanacaman anatasiñanacapjamcha chinurt'asisma? ¿Alaquipa jakenacajj jupatjja negocio lurapjjaspati? ¿Jisc'a jisc'a jalanokasina aljapjjaspati? ¿Cuerpopsti flechanacampiti chhoksusma, uqhamaraqui p'ekepsa majjañampiti chhoksusma? Jumatejj juparu lokjjatasmajja, jan mayampisa armascañamataquiw nuwjiristamjja, ucatsti juparojj janiw mayampsa nuwcjjaraquismati. “Leviatán animalar uñjasaquiw qhitisa ajjsarañata jiwt'añ munaraquispajja. Maynitejj juparu coleraychejja, ucapachajj walwa colerasejja, janiw qhitisa jupampi nuwasiñjja muncaraquispati. ¿Maynitejj jupampi nuwasiña munaspa ucasti, jan cuna camacht'ataquiti mistunispa? ¡Janiw maynisa aca orakenjja jupampi nuwasirejj utjquiti! Cayunacapat parlañsa, uqhamaraqui jach'a ch'amapat parlañsa janiw amuct'cäti. ¿Qhitis cunatejj juparu imqui uca lip'ichipjja apakaspa, jan ucajj qhiticha juparu imjjatqui uca imañapjja maysat maysaru junsuspa? ¿Qhitisa uca ajjsarcañ nasa puntapjja, uqhama jach'a laca ch'aqhanacanïquipansa jist'araspa? Jiqhaninacapasti jach'a ch'aqhanacampi sekentatawa, uqhamaraqui kaljama ch'ollkheraquiwa. Sinti jac'apuraru sekentatawa, janiw uca chekjja thayas pascaraquispati, wali jac'aru c'anantatawa, janiw qhitisa jaljtaycaraquispati. Ujurt'asitanacapasa llijullijur uñtatawa, nayranacapasti cunjämatejj intejj jalsunisajj c'ajtejja uqhamaw khani. Nasa p'iyanacapatsti ninaw mistuni. Nina sanc'anacaw willisiniraqui. Nasapatsti jewk'ew mistuni, cunjämatejj mä wallakeri phuqhut mistojja uqhama. Samanapajja sanc'anacwa sartayi, nasa p'iyapatsti ninaw mistuniraqui. Cuncapajj wali ch'amaniwa, jupa nayrakatansti takeniw ajjsarayasipjjaraqui. Janchipasa cuerpopanjja wali kholuwa, umatatayasin thayt'ayata hierröcaspas uqhama jan pascaya ch'ollkheraquiwa. Chuymapasti kalar uñtata ch'ollkheraquiwa, q'iyañ kalaru uñtata ch'ollkheraquiwa. Cunapachatejj jupajj sartasi ucapachasti, diosanacasa chhuctawayjjapjjaquiwa, ajjsarañatwa qhathatipjjaraqui. Janiw espadasa, lanzasa, flechanacasa, nina mich'inacasa juparu nuwjañataquejj ch'amanïquiti. Jupataquejj hierrojj mä ch'illiwäcaspasa uqhamaquiwa, broncesa ñusantata maderäcaspas uqhamaquiwa, Flechanacasti janiw juparojj jaltayquiti, kalampi jakt'añasti jupataquejj mä jisc'a t'unampisa jakt'csna uqhamaquiwa. Mä hierrot lurat c'uphañampi c'uphantañas, jupataquejj mä sokosampi jawc'añjamaquiwa, flechanacan qhuyusisa saratap ist'asasti larusiwa. Katatnaktqui ucapachasti ñek'enjja sucanacwa jist'arawayaraqui, wali ari rejanacampisa jist'arcaspa uqhama. Jach'a kotsti mä phucjamacwa walljjtayi; kollanaca wallaquiyañ calderäcaspa uqhama. Umansti jank'o jopoko jist'arawayaraqui, c'ajquiri jank'o, kaka ñic'utanïcaspasa uqhama. Janiw jupjamajj aca orakenjja utjquiti; jan cunsa ajjsarañataqui lurataw jupajja. Jupat juc'ampi ch'amaninacarusa saycatascaquiwa. Take jach'a ajjsarcaña animalanacan jilïriparaquiw jupajja.” ¿Qhitïtsa nayajj juman jach'a cancañamata pächasiñataquejja, uqhamat pisi amuyt'a jakëtajja uñacht'ayañataquejja? Nayasti cuntejj jan amuyt'cäyäta ucanacatwa parlascäyätjja, muspharcaña yänacata, cunanacatejj jan amuyt'añjamäqui take ucanacatwa parlascäyätjja. Jumasti saraquistawa: ‘Ist'ita, nayasti parlañwa munsma; aca jisct'anacaru arsuniraquim’ sasa. Jichhacamasti nayajj jumatjja mayninacan parlatap tokecwa uñt'ayäsmajja, ucampis jichhajj naya quipcaw jumarojj uñcatsma. Ucatpï jichhajj chuymas usuta parlatanacajjatsa jumat jayana pisayastjja, lak'a khellaru kont'ata.” Uca arunaca Job chacharu sasinsti, Tatitojj Elifaz chacharuw parlaraquïna, ucatsti saraquïnwa: “Jumataquejj wali coleratätwa, uqhamaraqui uca pani amigomataquisa; jumanacajj janiw nayjjatjja cunatejj chekapäqui uca parlapctati, cunjämtejj Job sirvirejjajj parlqui uqhama. Jichhajj pakallko orko vacanacampi, pakallko orko ovejanacampi catupjjam, ucatsti Job sirvirejjaru uñjiri sarapjjam, ucatsti jumanacajj mä nact'ata sacrificio loktapjjaraquim pachpa jumanacataqui. Job sirvirejjaw jumanacataqui mayiraquini, nayasti jupan mayitapjja ist'araquïwa, jumanacarusti janiw ucatjja cuna ñankhanacsa lurapcaraquïmati, jumanacarojj mutuyañas waquiscchi ucasa, nayjjat jan chekaparu khanañchapjjatamata, cunjämatejj Job sirvirejjajj khanañchänjja uqhama.” Ucatsti Elifazampi, Bildadampi, Zofar chachampejj cunjämarutejj Tatitojj siscatayna uqhamarjamaw phokhapjjäna, Tatitusti Job chachan mayitapjja ist'araquïnwa. Job chachan amigonacapataqui mayitapatsti, Diosajj Job chacharojj nayra kamir cancañapwa wasitat cuttayjjäna, ucat juc'ampisa nayra kamir cancañapat sipanjja pä uqhampwa cuttayjjäna. Ucatsti take jilanacapawa jupar uñjirejj sarapjjäna, uqhamaraqui cullacanacapasa, amigonacapasa, nayra tiempo uñt'ata jakenacasa, ucatsti utapanjja mä jach'a mank'äwi lurapjjaraquïna. Job chachan take t'akhesitanacapatsti chuymachapjjänwa, cuna t'akhesiñanactejj Tatitojj jupjjaru apayancatayna take ucanacata; jupanacatsti sapa mayniraquiwa mä kawkha kollke churapjjäna, uqhamaraqui mä kori anillompi cuna. Diosasti Job chacharojj juc'ampwa bendisjjaraquïna nayra maranacat sipansa. Ovejanacapasti tunca pusini warankäjjänwa, camellonacapasti sojjta warankaraqui, waranka yuntanacani, uqhamaraqui waranka kachu asnonacani cunäjjaraquïnwa. Ucjjarusti tunca pusini yokanacanëjjaraquïnwa, quimsa phuchanacani cuna. Jilïri phuchaparusti Jemima sasaw sutichäna, ucjjaru phuchaparusti Cesia sasaraqui, quimsïri phucharusti Keren-hapuc sasaw suticharaquïna. Aca orakpachansti janipuniw Job chachan phuchanacapjama wali suma uñnakt'ani warminacajj utjcänti. Awquipasti uca phuchanacaparojj jilanacapampi chicwa take yänaca churjjaraquïna. Qhititejj ñankha lurir jakenacan amtayataparjam jan sarnakqui ucajj cusisiñan jakewa. Jupajj janiw jucharar jakenacan thaquipan sarnakquiti, janiraquiw Diosamp sawcasirinacampis chicachasquiti, jan ucasti, jupan cusisiñapajj Tatitun arupawa, uca arupatsti arumay uruw lup'i. Jupajj, jawir thiyan ayruntat kokar uñtatawa: waquisitarjamaw achunac churi, laphinacapajj janiw wañsquiti; ¡take luräwinacapasti walt'ascaquipuniwa! Jan wali jakenacampisti janiw uqhamäquiti: jupanacajj thayan apat jipir uñtatäpjjewa. Ñankha lurir jakenacajj janiw taripäwit jaltapcaniti; janiraquiw jucharar jakenacas asqui jakenac taypincapcaniti; Tatituw asqui jakenacan sarnakäwip yati, ñankha lurir jakenacan thaquipasti aynacht'añaruw puriyi. ¿Cunatarac Diosar jan iyawsir marcanacast ch'ajjwapjjesti? ¿Cunatarac jakenacast inamayatac ñankha amtasipquisti? Acapach reyinacajj mayachthapisipjjewa, jilïr jakenacajj mä amtañaruquiw puripjje: Tatitumpiru, ajllit reyipampir kallcatañataqui. Jupanacajj wararipjjewa: “¡Chinuñanacapat t'akanucusipjjañäni! ¡ñach'añanacapat jararasipjjañäni!” sasa. Ucampis alajjpachan jaquir Tatitojj larusiwa, jupanacat sawcasiwa, k'apisiñampiw mulljanti, tipusiñampiw saraqui: “Naya pachpaw reyijjarojj ajllista, Sión, kollan kollojj patjjaruw utt'ayta” sasa. Tatitun arsutap yatiyä: Jupajj situwa: “Jumaw nayan wawajjätajja: jichhüruw jumarojj jacañ chursma; jumajj nayat mayiscaquita: marcanacjja, catokäwimjam catuyjjäma, orak tucuscam apnakasiñamataquiw churjjaraquïma. Hierro thujrumpiw jupanacarojj apnakäta, ¡ñek'e phuqhunacarjamaw t'unjaraquïta!” sasa. Jichhasti reyinaca, amuyt'asipjjamaya, acapach apnakerinaca, wanipjjamaya: Tatay, waljaniw nayamp timasirinacajja, waljaniw nayataquejj sayt'apjje; waljaniw nayat sapjje: “Janiw Diosajj jupar khespiycaniti” sasa. Ucampis Tatay, jumaw nayan arjjatirejjätajja, jumaw jach'ar aptirejjätajja, jumaraquiw ch'amañchirejjätasa. Jach'at art'asisaw Tatitut mayista, jupasti kollan kollupatpach ist'itu. Iquintcäsa, iccäsa, uñatatcä ucapachasa: Tatituw nayarojj yanapasquitu. Nayar catuntañatac muyuntir jakenacajj janiw ajjsarayquituti. ¡Tatay, sartasiquimaya! ¡Dios Tatitojjay, khespiyasiquitaya! Jumaw timanacajjan ajanupat t'ajjllinokäta, ¡ñankha lurir jakenacan laca ch'aqhanacap t'unsuraquïta! Tatay, jumaw khespiyirïtajja; ¡marcamarojj asquinacampiy phokhantam! Arjjatir Diosajjay, mayisinsma ucapachajj ist'aquitaya, jumaw llaquisiñajjan chuymajj khanartayista, ¡nayat qhuyapt'ayasita, mayisitajjarojj ist'aquimaya! Jach'a jach'a tucur jakenaca, ¿cunapachcamarac jisc'achapjjetätasti?, ¿cunapachcamarac c'arir munasipcaquïta, sallkarus thakasipcaquïtasti? Yatipjjam: Tatitojj jupar iyawsirirojj munasiwa; jupar art'ascta ucapachasti Tatitojj ist'ituwa. Ajjsarthapipjjam, jan juc'amp juch lurapjjamti, iquiñamansti takpach chuymamp amuythapisipjjam; chekpach loktäwinac jupar catuyapjjam, Tatiturusti take chuymamp iyawsapjjam. Waljaniw sapjje: “¿Qhitirac cusisiñ churistanisti?” sasa. ¡Tatay, qhuyapayasiñampiy uñtanipjjeta! Jumaw chuymajjarojj juc'amp cusisiñ uchtajja jilarquir trigoninacat sipansa, vinoninacat sipansa. Nayajj jan cuna llaquiniw iquintta, mäquiw icjaracta, Tatay, jumaquiw iyawsañ chuymamp jacayistajja. khantatiw arojjarojj ist'tajja, willjtaw llaquejj yatiyasinsma, nayasti ist'añam suyascta. Jumajj janiw ñankhamp cusisir Diosäctati, ñankha lurir jakenacajj janiw jac'aman jacapcaspati, jach'a jach'a tucur jakenacasa, janiraquiw nayrakataman utjapcaspati. Jumajj ñankha lurir jakenacarojj uñistawa, c'arinacarojj t'unjtawa; ch'ojjña chuyman jakenacampiru, jake jiwayirinacampirojj uñisnuctawa. Ucampis nayajj jach'a munasiñam laycuw kollan utamarojj mantä, kollan utam mankhansti alt'at chuymampiw yupaychäma. Tatay, nayamp timasirinacan utjatap laycojj asqui cancañamampiy irpita, nayrakatajjansti thaquimay qhusqhacharapita. Jupanacajj janipuniw khana chuymamp arsupquiti, ¡chuymanacapajj ñankhamp phokhantatawa! Mallk'apajj jist'arat amay imañawa, ¡lajjrapasti c'ari lajjrawa! ¡Diosajjay, jupanacarojj! mutuyamaya, amtatanacaparojj aynacht'ayamaya; jumar kallcatapjjatap laycusti, ñankha luratanacapat jakonucum. Jumamp arjjatayasiñ thakerinacajj cusisipjjpanaya, jupanacar imascatam laycojj, cusisiñat wiñayapun k'ochupjjpan. Jumar munasirinacajj jumïpan cusisipjji: Tatay, jumaw iyawsir jakerojj asquinac churtajja, qhuyapayasiñamajj jarc'akasiñar uñtataw muyuntasqui. Tatay, janiquiy k'apisiñamamp tokentistati; janirac tipusiñamampis mutuyistati. Tatay, nayat qhuyapt'ayasita, ch'ama pisiw uñjasta, Tatay, wasitat c'umaraptayjjeta, takpach ch'aqhanacajjaw qhathatisqui. Ajayojjajj ajjsarañat qhathatisqui, jumasti, Tatay, ¿cunapachcamarac jan ist'quitätasti? Tatay, jutamaya, ajayojjarojj khespiyamaya, qhuyapayasiñam laycuy khespiyita: janiw qhitis jiwatanac taypin art'asquiristamti, ¿qhitirac mankhapachan jach'añchiristamsti? Jachcäwejj karitäjjtwa, sapa arumaw iquiñajjan jachta, jachampiw iquiñ ch'ijmajjarojj juriptayta. Jachcäwejj nayrajjajj ch'amact'atäjjewa, ucatak jan walt'añanacamp juyqhuptatawa. ¡Ñankha lurir jakenaca, nayat jithektasipjjeta, Tatitojj jachatajjarojj ist'iwa! Tatitojj achict'asitajjarojj jaysiwa, Tatitojj mayisitajjarojj catokewa. Nayamp timasirinacajj ajjsarañat aynacht'apjjani, mä ch'ipjjtanac p'enkapat jaltjjapjjani. Tatit Diosajjay, nayatejj juchanïsta, amparanacajjatejj jaker jiwayirïchi, uñt'at jake masejjarutejj ñankha luratajjajj utjchi, t'akhesiyir jaker arjjatatajjatejj utjchi ucajja, timasirejjajj arctasin catjitpan, jicjjatasinsti jacasquirpach orakenjam katatitpan, jake cancañajjsti oraker taquisiracpan. Tatay, k'apisiñampiy sartasim, timanacajjan k'apisiñaparojj jumay saycatam, chekapar uñjañatac arsurjamajj nayar arjjatirejj jutaquimaya. Marcanacampiy muyuntayasim, khapak konuñam jach'ar aptam, marcanac apnakañatac kont'asiraquim. Tatay, jumaw marcanacar tariptajja: asqui cancañajjarjamay uñjita, jan juchanirjamay taripita. Chekapar uñjir Diosay, jumaw chuyma mankha amtäwinac uñanttajja; juchararanacan ñankha lurañanacap tucusiyam, asqui jakerusti thuruñchat sayt'ayam. Alajjpachanquir Diosaw imantasiñajjajja, jupaw k'oma chuymaninacarojj khespiyi. Diosajj chekapar uñjañamp taripiriwa, take pachan ñankharojj juchañchasqui. Janitejj jakejj Diosar cutiquipstcanejja, jupajj espadap waquicht'asini; mich'ipasti niy jiyintatpachawa. Jiwayir mich'inacapajj niy waquichrantatawa, nina nactayir mich'inacap antutnucurpacharaquiwa. Ñankha lurir jaker uñtapjjam: wawachasir warmjamaw t'akhesisqui, ñankhamp wallk'eptatawa, c'ariruw wawacharaquini. Wali mankha p'iypun allisi, pachpa allisitaparuw jalantani. ¡Ñankha luratanacapajj p'ekepjjaruw cutjjatani, khoru cancañapajj p'eke ch'aqhapjjaruw jaljjattani! Nayasti, Tatituruw chekapar uñjatapat jach'añchä, alajjpachanquir Tatitun sutiparuw k'ochunac k'ochü. ¡Tatay, uywirejjay, sutimajj takpach oraken muspharcayawa! ¡Khapak cancañamajj alajjpachat juc'amp qhuricamawa! Timasirinacaman utjatap laycojj ñuñusquir wawanacan jach'añchatapampiw ch'amam uñacht'aytajja, timasirinacampir kallasirinacampir t'unjañataqui. Cunapachatejj juman lurat alajjpach uñatatcta, juman uchat phajjsimpiru, warawaranacampir uñtcta ucapachajj sistwa: “¿Cunarac jakesti, jupat amtasiñamataquisti? ¿cunarac jiwir jakesti ch'am churañamataquisti?” Jakerojj angelanacat mä juc'a sullcac lurtajja, aytat cancañampi, jake cancañampiw juparojj pillunttajja; take luratanacam apnakañapataquiw catuytajja, take cun uñjañapataquiw catjjaruyaractajja: ovej tamanaca, vacanaca, ch'uminquir animalanaca, alajj chek thoknaker jamach'inaca, lamar kotanquir chawllanaca, lamar kotan take utjirinaca. ¡Tatay, uywirejjay, sutimajj takpach oraken muspharcayawa! Tatay, takpach chuymajjampiw yuspagarsma muspharcañ luratanacamat yatiyasa. Alajjpachanquir Diosay, jumïpan jach'a cusisiñajj utjitu; sutim aytasaw k'ochuracsma. Nayamp timasirinacajj nayrakatamat cuttawayjjapjje, tincurapjjewa, jiwarapjjaraquiwa. Jumätaw chekap taripirejja: nayar chekapar uñjañataquejj reyi konuñamaruw kont'astajja, llaquejjampir arsusiñajjampiruw arjjattajja. Ñankha lurir marcanacarojj tokenoktawa, ñankha lurir jakenacarojj t'unjtawa, sutiparusti jan mayampitaquiw chhaktaytajja. Timasirejj wiñay t'unjäwimpiw tucusjje, marcanacap tincuytajja, sutipasti wiñayatac chhaktayatawa. Ucampis Tatitojj wiñayataquiw reyit kont'asi; taripañataquiw reyi konuñap thuruñchi. Asqui cancañampiw acapacharojj taripani, marcanacarusti chekaparuw uñjani. Tatituw t'akhesiyat jakenacarojj arjjatasqui, jupaw llaquisiñ pachanacan imasqui. Tatay, sutim yatirinacajj jumaruw iyawsapjjtam, jumar thakerinacarojj janipuniw apanucctati. Sión kollun jaquir Tatitur k'ochupjjam, muspharcañ luratanacap marcanacar yatiyapjjam; Diosajj t'akhesirinacat amtasipuniwa, janiw jachatanacapat armasquiti, jupanacar t'akhesiyirinacarojj mutuyiwa. Tatay, nayat qhuyapt'ayasita, uñisirinacajjan nayar t'akhesiyatap uñtanim, jiwañ puncut wayst'asita. Uqhamat jumar jach'añchäma, khespiyatamatsti Sión puncunacan cusisï. Jumar jan uñt'ir marcanacajj jupanacan waquichat sipitaruw jalantapjje, cayunacapajj sipitrantataw uñjasi, jupanacan imantat pachpa sipitaparu. Tatitojj chekapar uñjañataquiw uñachayasi: ñankha lurir jakesti pachpa luräwinacapampiw pejjtuntayasi. Ñankha lurir jakenacampi, Diosar jan uñt'irinacampejj jiwañ mic'ayaruw chhaktapjjani, Diosat armt'asir jakenacajj wiñay jiwampiw tucusipjjani. Jan cunan jakenacajj janipuniw armatäpcaniti, janiraquiw suyt'añapas wiñayatac tucuscaniti. Tatay, sartasiquimaya, janiquiy jaken jach'a jach'a tucuñap alekac uñch'uquimti, Tatitur jan uñt'irinacarojj nayrakataman taripam. Tatay, ajjsarañ chuymay jupanacar ucham. Marcanacajj jakequïpjjatap yatekapjjpan. Tatay, ¿cunatarac nayat jayanctasti? ¿Cunatarac t'akhesiñajjan nayat imantastasti? Khoru jaken jach'a jach'a tucuñapajj k'apisiñampiw llaquit jakerojj t'akhesiyi, ucampis jupan waquichat pachpa sipitaruw jalt'ascani. Ñankha lurir jakejj, munapayañ cancañapat jach'achasi, munapayir jakejj, Tatituruw ñankhachi, jisc'acharaqui. Ñankha lurir jakejj, jan p'enkanpachaw arsu: “Janiw Diosajj utjquiti, janiw qhitis luratajjat camsquitaniti” sasa. Uqhamac jupajj amuyi. Sarnakäwipajj ñankha amtañamp jichuntatawa, juman amuyunacamajj jupataquejj jayanquiwa, timanacapatsti sawcasiwa. Janis qhitis tincuycaspajj uqham amuyasi, janis cunapachas jan walt'añanacar purcaspajj uqham amuyasiraqui. Lacapajj ñankhachañanacamp phokhantatawa, c'arintañanacampi, sallkantañanacampi; arunacapasti ñankha lurañanacampi, t'akhesiyañanacamp imanti. Jamas chekanacar kont'asaw suyanti, jamasat jan juchan jakerojj jiwayi. Jan arjjatirin jakerojj jan phisayaw uñch'uqui: putunquir leonar uñtataw jan cunan jakerojj suyanti, jaljjatqui ucapachasti, sipitapar jalt'ayasaw katati. Jupajj alt'arac lip't'araquiwa, jan arjjatirin jakenacasti jach'a sillunacaparuw jalt'i. Ñankha chuyman jakejj lup'isiwa: “Diosajj aca jaket armasiwa, jupar jan uñjañataquejj ajanupsa imantasiwa” sasa. ¡Tatay, sartasiquimaya, amparam lokatatasim! ¡T'akhesir jakenacat janiquiy armasimti! Diosajjay, ¿cunatarac ñankha lurir jakenacast sawcasipjjätamsti, janis cun camscasmajj uqham amuyasisasti? Juma pachpaw ñankha k'apisiyir luratanacap uñjtajja, jumaw uñjasctajja, jupanacarusti juchap uñt'ayätawa. Jumaruw jan arjjatirin jakenacajj maqhatjjapjjtam, jumaw wajchanacan yanapiripätajja. ¡Ñankha lurir jakenacan amparap t'unaram! ¡ñankha luratanacapat mutuyaraquim, take cunat phokhañapcama! Tatitojj wiñayapuniw reyit kont'asi, ¡Diosar jan uñt'irinacasti orakepat jakonucutäniwa! Tatay, jumaw jan yäkat jakenacan mayisitap ist'asctajja, jumaw chuymachasctajja, ch'amañchascaractajja. Wajcharus t'akhesiyatarus chekaparuy uñjam: ¡lak'at lurat jiwir jakejj jan wasitat ajjsarayañ utjaypati! Nayajj Tatituruw imantasiñajjatac thakta, inamayaw sasipquitu: “Jamach'ir uñtat kollur jaltjjam, ñankha lurir jakenacar uñtam: mich'i flecht'añataquiw waquichrantapjje, flecha sum jiyintapjje, jamasawjat asqui jakenacar wact'ayañataquejj flecht'apjje. Cunapachatejj utt'ayatajj llojjesispajja, ¿camächaraquisp asqui jakesti?” sasa. Ucampis Tatitojj kollan templopanquiwa, khapak konuñapajj alajjpachanquiwa: nayranacapajj uñch'uquisquiwa, jakenacan luratanacap wali amuyump uñjasqui. Tatitojj juchanirus, jan juchanirus uñch'uquisquiwa, ñankha lurañ munirinacarusti walpun uñisi. Tatitojj ñankha lurir jakenacjjarojj nina sanc'ampi, asufremp jalluyanini; ch'aman thayampiw jupanacarojj naqhantayani. ¡Tatitojj lurataparjamaw mutuyani! Tatitojj chekapar uñjiriwa, asqui cancañarusti munasiwa, ucat asqui jakenacajj ajanup uñcatapjjani. Tatay, khespiyapjjetaya, asqui jakenacajj tucusisquiwa, chekap sarnaker jakenacajj chhaktasquiwa. Maynit maynicamaw c'arintasipjje, sallka chuymampiw parlapjje, ch'ojjña chuymampiw arsupjjaraqui. Tatitojjay, c'ari parlir lajjranac saphitpach jiq'inucum, jach'achasir jakenacarus, ch'ojjña jakenacarus jiq'inucum, aqham sir jakenacarus tucusiyaraquim: “Lajjraw jiwasan ch'amasajja, lajjrasaw jiwasanacarojj arjjatistu, ¿qhitirac cun sistanisti” sasa. Tatitojj jupanacarojj siwa: “Jan cunan jakenacampi, jan yäkat jakenacampejj mutuyataw uñjasipjje, t'akhesiyataw uñjasipjjaraqui, ucat jupanacar yanapt'añatac sartasï, yanapt'ayasiñ munataparjamaw yanapt'ä” sasa. Tatitun arsutanacapajj chekpachawa, ninamp pakallk cuti k'omachat kollker uñtatawa. Tatay, jumaw nanacarojj imasipquitäta, wiñayaw uca jakenacat jarc'akapjjetäta. Ñankha lurir jakenacajj take chekan muyupayapjje, take jakew ñankharojj jach'ar apti. Tatay, ¿cunapachcamarac nayat armasitätasti? ¿Wiñayapunit armasitäta? ¿Cunapachcamarac ajanum nayatac imantasïtasti? ¿Cunapachcamarac llact'at sarnakästi? ¿Cunapachcamarac ajayojjast t'akhesini, sapürus llaquitac sarnakanisti? ¿Cunapachcamarac nayamp timasirist apnaketanisti? Tatit Diosajjay, uñtaniquitaya, ist'aquitaya, suma khanam uñjayita, janiquiy wiñay jiwañar puriyistati. Janiquiy timasirejjajj sispati: “Nayaw atipjta” sasa. Janirac timasirejjajj aynacht'atajjat cusispati. Nayajj qhuyapayasiñamaruw take chuymamp iyawsta: chuymajjajj nayar khespiyatamat cusisi. ¡Tatituruw nayar asqui luratapat k'ochü! Ñankha amuyun jakenacajj sapjjewa: “Janiw Diosajj utjquiti” sasa. Takeniw ñankha lurir tucupjje; cunayman ñankhanac lurapjje; janiw qhitis asqui lurirejj utjquiti. Tatitojj alajjpachatpach jakenacarojj uñtani, inach qhitis amuyt'asirejj utjaspa, inach qhitis Diosar thaktirejj utjaspa. Jakenacasti takeniw jan wali thaquir saranucupjje, takpachaniw ñankha lurir tucupjje, ¡janiw qhitis asqui lurirejj utjquiti! ¡janiw maynis utjquiti! Ñankha luririnacajj jan amuyunïpjjewa, marcajjarojj t'ant'jam mank'antapjje, janiw Tatitun sutip art'asipquiti. Jupanacajj ajjsarañat qhathatipjjani, Diosajj, jupar jaysirinacamp chicäscatap laycu. Jan yäkat jaken amtäwinacapat larusipjje, ucampis Tatituw jupanacarojj imasqui. ¡Israel marcan khespiyasiñapajj Sión marcatpach jutaquispa! Tatitojj t'akhesiyat marcapar cusisiycan ucapachajja, Jacobon wawanacapajj cusisiniwa, Israel marcasti cusisiraquiniwa. Tatay, ¿qhitirac kollan utaman jacaspasti? ¿Qhitirac kollan kolluman utjasispasti? Qhititejj juch jan luras jacqui uca, ascpun lurqui uca; qhititejj take chuymamp chekap arsqui uca; qhititejj jake masipar jan c'arintqui uca, jilaparus ñankha jan lurqui uca, uta jac'a masiparus jan jisc'achqui uca, qhititejj ñankha lurañarojj jisc'achqui uca, Tatitur ajjsartirirus jach'añchqui uca, qhititejj jan walir purcasas arsutap phokqui uca; qhititejj kollke mayt'asin jalaktap jan apsqui uca, jan juchanir aynacht'ayañatac kollk jan catokasqui uca. Qhititejj uqham lurasapun sarnakqui ucajja, janipuniw aynacht'caniti. Diosajjay, imasiquitaya; jumaruw take chuymamp alcatsma. Nayajj jumar sismawa: “Jumaw nayan Tatitojjätajja, asquejjätasa, janiw cunas jumjamajj utjquiti” sasa. Acapach aytat jakenacan cusisiñ jicjjatirinacajj sapjjewa: aca orakenquir diosanacajj ch'amanïpjjewa, sasa. Jupanacajj cunayman diosanac uñstayapjje, ucanacarusti alt'at chuymampiw loktapjje. Ucampis nayajj janipuniw wilañcha loktäwinacapamp chicachascäti, janiraquiw sutinacaps aytascäti. Tatay, jumaw nayan take cunajjätajja; jumaw asquinacamamp phokhantista; jacañajjajj amparamar catuyatawa. Mä suma chekawjaw nayarojj wact'itu, catokäwejjajj walpun cusisiyitu. Tatiturojj nayar irpatapat jach'añchä, arumanacamppachaw chuymajj mankhan chekachitu. Nayajj Tatitump chicapuniw sarnakascta, jupaw cupëjjajjanqui, janiw cunas tincuyquitaniti. Ucat chuymajjajj walpun cusisi, ajayojjas cusisi, janchejjas samararaqui. Jumajj janiw jiwar catjjaruyquitätati janiraquiw arquiriman janchip ñusantañaps muncätati. Jumaw jacañ thac uñacht'ayitäta, nayrakataman jach'a cusisiñaw utji; jac'amansti wiñay cusisiñaw utjaraqui. Tatay, chekapat mayisitajjarojj ist'aquimaya, arnakasitajjarojj jaysaquimaya, mayisitajjarus iyawsaquimaya, janiw c'ari arunacamp mayiscsmati. Nayar juchañchañajj jumat jutpan, jumaw chekapäc uc yattajja. Jumaw takpach amuyunacajj yattajja, arumanacaw chuymajj uñaker jutista; ninampjamaw yant'ista, janiraquiw cuna ñankhsa jicjjatquistati. Lacajjajj janiw c'arinac arsquiti, cunjämtejj jakenacajj parlapqui uqhama; ch'ajjwañ thaquinacat jithektasta, juman arsutamarjamaw phokta. Cayunacajjajj thaquiman thurt'ataw sarnake, chellktanacajjasti janiw thaquimat jithektquiti. Diosajjay, ist'asirïtam laycuw mayisinsma, naya tokeruy jinchum alcatanim, arunacajjar ist'araquim. Qhuyapayasiñaman muspharcañanacap uñacht'ayita, ch'amamar take chuymamp iyawsirirojj jumaw timanacapat arjjattajja. Nayarusti, nayranacaman kalaparjamay imita, chhekhanacaman ch'iwipar imantita, nayar chhucjjatir khoru jakenacata, jiwayañatac muyuntir timanacajjata. Jupanacajj kala chuymanacap jist'antasipjje, jach'a jach'a tucuñampiw arsupjje, chellktanacapajj niyaw jac'ancasajj muyuntasquitu, nayar jakonucuñataquejj niyaw nayranacapamp ch'irmt'asipjje, catuntañatac jaljjatir leonanacar uñtatäpjjewa, imantasiñapan jaljjatañatac suyantir leonanacar uñtatäpjjaraquiwa. Tatay, sartasiquimaya, saycatasin quillt'ayam, ñankha lurir jaket espadamamp khespiyita. Tatay, ch'amamampiy jupanacat khespiyita; acapachat jupanacar jakonucum, acapachan jacañapajj tucuspan; yänacampejj kamirquipstasipcacpan, wawanacapajj phallañcam mank'apjjpan, allchhinacapataquis jilt'ascacpan. Nayasti cusisitaw jicjjatasï; ajanuy ajanu jumar uñcatasina, uñatatcä ucapach nayrakataman jicjjatasisina. Tatay, jumaw ch'amañchirejjätajja, jumaruw take chuymamp munassma. Jumaw arjjatirejjätajja, imantasiñajjätasa, jumaw khespiyirejjätasa, Diosajjätasa, nayar imantir karkajjätasa, imir jarc'akasiñajjätasa, khespiyir ch'amajjätasa, wali amstanquir imantasiñajjätasa. Tatay, jumaw jach'añchatäñatac asquïtajja: art'asinsma ucapachajj uñisirinacajjat khespiyista. Jiwajj sipitanacapampiw simpantitu, ajjsarcay t'unjirin nayrakatapan ajjsarta. Jiwajj chinuñanacapampiw muyuntayitu, ¡jiwañ sipitanacan jicjjatasta! Llaquisiñajjan Tatitur art'asta, Diosajjat yanap mayista: jupasti templopatpach ist'anitu, arnakasitajjajj jinchupcamaw puri. Ucapachaw orakejj ch'amamp qhathatïna, kollunacajj saphitpach onjjtäna, Tatitun k'apisiñapamp qhathatiyatäpjjänwa; nasapat jiwk'ew mistüna, lacapatsti naqhantir ninaw lawrsüna, lacapat q'illim sanc'anac thusanïna. Alajjpach jist'arasin sarakanïna, cayunacap mankhäjjansti, ch'iyär juri kenayanacaw utjäna: mä angelan chhekhapjjaruw konjjatäna, thayan chhekhanacap patanjam jaltäna, utjäwiparojj kenayampiw muyuntayasïna; ch'iyär ch'amac jallur kenayampi, uman phokhantat qhusu kenayampi; nayrakatapatsti llijtir khejjokhejjow mistüna, kenayanacatsti chhijchhimpi, naqhasquir sanc'anacampiw jallüna. Alajjpachanquir Tatitojj alajjpachatpach ajjsarcañ jach'a arup ist'asiyäna. Mich'inacap flecht'asaw jakenacarojj tutuquiyäna, jan amuct'ir khejjokhejjonacapasti jupanacarojj lokheptayänwa. Lamar kota mankhajj uñstjjänwa, aca oraken saphipas uñstjjaraquïnwa, Tatitun ajjsarcañ arup ist'asitap laycu, k'apisiñ samanap ch'amamp phust'atap laycuraqui. Diosajj alajjpachatpach amparap loktanitu, amparapampiw jach'a lamar kotat waysutu, wali ch'aman uñisirinacajjat khespiyitu, nayat juc'amp ch'aman timanacat antutnucuyitu. Llaquinquipan nayarojj chhucjjatapjjetu, Tatitusti yanapt'apampiw arjjatitu: khespiñ thaquiruw irpsutu, nayar munatap laycuw khespiyitu. Tatitojj k'oma sarnakatajjatjam churäwip wajjt'itu. Nayajj Tatitun thaquipan sarnakta, janipuniw Diosajjarojj armanuccti; takpach arsutanacapajj chuymajjancasquiwa, janipuniw arsutanacapat jithektascti; janiw nayrakatapan juchachascti, ñankha lurañat jithektasta; Tatituw churäwip wajjt'itu, nayrakatapan k'oma chuyman sarnakatajjata. Tatay, asqui jaketaquejj asquiraquïtawa, jan camscayäqui uca jaketaquis jan camscayaraquïtawa, khana chuymanitaquejj khana chuymaniraquïtawa, sallka chuymanitaquisti ch'iqhi chuymanïtawa. Jumaw t'akhesiyat jakenacarojj khespiytajja, jach'a jach'a tucurinacarusti jisc'achtawa. Tatay, jumaw nayarojj khan churista, Diosajjay, jumaw arum ch'amacajjar khantaytajja. Juman yanapamampiw timanacajjarojj jaljjatä, yanapamampiw uyuchrantat marcanacar chhuct'ä. Diosan thaquipajj chekapawa, Tatitun arsutanacapajj take chuymamp iyawscayawa, Diosajj jupar take chuymamp alcatirinacarojj imascapuniwa. ¿Qhitirac Tatitut sipan yakha diosast utjisti? ¿Qhiti diosarac jiwasanacar arjjatirist utjisti? Diosaw nayarojj ch'am churitu, juparaquiw sarnakäwejjar k'om tucuyi, jupaw tarujan cayupjam jaltir cayunac churitu, alajj chekawjanacan cayunacajjar sum thuruñcharaqui, jupaw nuwasiñataquejj amparanacajjar waquichi, broncet lurat flechanac jiyintañataquiw ch'am churaraquitu. Jumaw arjjatista, khespiyaraquista, cupi amparamampiw catjjarusista, qhuyapayasiñamaw aytat jaker tucuyitu. Jumaw thaquejjarojj jasaptaytajja, cayunacajjasti janiw llust'quiti. Timanacajjarojj arctasin jicjjatta, jupanacar tucjanisaw cutinjjta: jisc'a jisc'a tucjanta, jan mayamp sartquir lurjanta, cayunacajjamp tacjjatataw uñjasipjje. Jumaw nuwasïwin ch'am churista, kallasirinacarojj nayrakatajjaruw alt'aytajja, nayrakatajjatsti timanacajjarojj chhuqhutataytawa, uqhamat nayar uñisirinacarojj tucusiytajja. Jupanacajj yanap mayisipjjäna, jupanacarusti janiw qhitis yanapcänti, Tatituruw art'asipjjäna jupasti janiw ist'cänti. Thayan apat lak'arjamaw jupanacarojj tucusiyta, thaquinquir ñek'erjamaw tacsuracta. Kallcatasir marcat khespiyista, marcanacan jilïripat utt'ayista, jan uñt'at jakenacampiw loktayista. Arojj ist'asajj mäquiw jaysapjjetu; yakha marcanquir jakenacajj k'ayachapjjetuwa, yakha marcanquirinacajj llajllasipjjewa, qhathatisaw imantasïwinacapat mistunipjje. ¡Tatitojj jallallatäpan! ¡Arjjatirejjajj kollanäpan! ¡Khespiyir Diosajjajj jach'añchatäpan! Jupaw naya lanti phoksur Diosajja, jupaw amparajjarojj marcanac catuyitu; jupaw timanacajjan k'apisiñapat khespiyitu, nayar kallcatir jakenacat antutayitu. Tatay, jumaw khoru jakenacat khespiyistajja. Ucatpï marcanac taypin yuspagarsmajja, sutimarus k'ochunac k'ochuractjja. Jumaw ajllit reyimarojj atipaytajja, Davidampir allchhinacapampirojj munasiñampipuniw uñjtajja. Alajjpachajj Diosan khapak cancañap yatiyi, alajjpachajj amparanacapan luratap khanañchi. Urunacajj jupanaccamaw yatiyasipjje, arumanacasti arum masinacaparuw ist'ayapjjaraqui. Janis arsupcchejja, janis arupajj ist'ascchejja, orakpacharuw yatiyatapajj ist'asi, orak tucuscamaw arupajj puri, cawqharutejj intejj jalantqui ucacamaw puriraqui. Intisti jakechasir waynjamaw utapat mistuni: jaläwin atipt'asir jakjamaw thaquip jali. Intejj maysa thiyat uñstani, maysa thiyar puriñcamaw muyti: janiw cunas lupi junt'upat imantascaspati. Tatitun arsutanacapajj chekapawa, jaken chuymapar machakaptayiriwa; Tatitun arunacapajj asquiwa, jan yatiñan jaker yatiñan tucuyiriwa; Tatitun camächit arunacapajj chekapawa, chuymar cusisiyiriwa; Tatitun arsutanacapajj k'omawa, nayranacar khan chuririwa. Tatitur ajjsartañajj k'omawa, wiñayatac utt'atawa; Tatitun arsutanacapajj chekawa, takpach ucanacajj asquiraquiwa; korit sipan juc'amp muncayawa, suma korit sipan juc'ampiwa; chhuyu misq'it sipan juc'amp mojjsawa. Ucatpï uywatamajj arunacam sum yatjjatejja, arunacam imañajj asquinac jicjjatañawa. ¿Qhitirac pantasitanacap yatisti? Tatay, imantat juchanacajjat k'omachjjeta, jach'a jach'a tucuñ chuym apakt'asita, janiquiy jach'a jach'a tucuñampejj atipjayistati. Uqhamat jan juchan jakerojj tucü; jach'a juchat khespiraquï. Tatay, arsutajjajj jumar cusisiyquirïpan, chuymajjan lup'itapajj nayrakatamcam purinpan, jumaw imantasiñ karkajjätajja, khespiyirejjätasa. Tatitojj llaquisiñaman jumarojj ist'pan, Jacobon pachpa Diosapajj jumar arjjatpan; kollan chekawjatpach yanap apayanpan, Sión kollutpach jumarojj yanappan; takpach loktäwinacamat jupajj amtaspan, wilañcha loktatanacamajj jupar cusisiypan; chuymaman munataparjam phokpan, take amtäwinacam phokhasiypan. Atipjatamat takpachaniw cusisipjjä, Diosasan sutiparusti wiphalanac qhiwtapjjä, ¡Tatitojj takpach mayisitanacamar jaysacpanaya! Jichhacuchaw yattjja: Tatitojj ajllit reyiparuw atipjayi, kollan alajjpachatpach juparojj ist'i, atipir amparapamp muspharcañanac luri. Yakhepanacajj nuwasiñ carronacaruw alcatapjje, yakhanacasti walja caballonacaruw chuym uchapjje; jiwasanacasti Tatit Diosasaruw art'asipjjtan. Jupanacajj tincurayataw uñjasipjje, jiwasanacasti ch'amaniw sayt'asisipctan. Tatay, ¡reyirojj atipjañ ch'am churaquimaya! ¡Mayisipcäm ucapachasti, ist'apjjaquitaya! ¡Tatay, reyejj ch'am churatamat walpun cusisi, atipjayatamat wali cusisitawa! Munataparjamaw phoktajja; mayisitanacaparuw ist'aractajja. Jach'a asquinac churasaw jupar catoktajja, p'ekeparusti suma kori pillumpiw asjjattajja. Jupajj jacañ mayisïyätam, jumasti jacañ churtajja, walja maranac jacañampi, jan tucusir jacañamp catuytajja. Yanapt'am laycuw jupajj ch'aman uñjasi, aytat jakeruw tucuytajja, asqui jakeruw tucuyaractajja. Jan tucusquir asquinac jupar churtajja, jupamp chic sarnakatam laycuw cusisiñamp phokhanttajja. Jumasti reyejjay, janipuniw tinccätati, Tatitur takpach chuymamp iyawsatam laycu; ¡Alajjpachanquirin munasiñaparojj jan payachasisaw iyawstajja! Ch'eka amparamajj takpach timanacamaruw catuntani, cupi amparamasti uñisirinacamaruw catjaraquini: taripañatac uñstcät ucapachajj, parintat hornorjamaw jakontäta. Tatitojj k'apisiñapampiw ninamp naqhantayani. Jumaw acapachat chhaktayäta, jakenac taypitsti, allchhinacaparuw chhaktayaraquïta. Ñankha lurañs munapkchïtamjja, jan walinac lurañs amtapcchïtamjja, janiw camachapcätamsa; jumaw chhuqhutatayañcamajj arctäta, arcomampiw jupanacarojj wact'ayañ munäta. ¡Tatay, ch'amamampiy sayt'asim! ¡nanacasti k'ochunacampiw atipjäwimat cusisipjjä! Diosajjay, Diosajjay, ¿cunatarac jaytanucustasti?, ¿cunatarac khespiyirist jan jutistasti?, ¿cunatarac arnakasitajjar jan ist'tasti? Diosajjay, uruw arnakasinsma, jumasti janiw ist'quistati; arumaw art'asinsma, jumasti janiw yäkquistati. ¡Janiw nayataquejj samart'añajj utjquiti! Jumasti kollanätawa; jumaw Israel marcan jach'añchatätajja. Nayra awquinacajjajj jumaruw iyawsapjjäyätam, jupanacarusti khespiytawa; jumaruw arnakasipjjäyätam, jupanacasti khespiyataw uñjasipjjäna, jumaruw take chuymamp arnakasipjjäyätam, jumasti janiw inamay suyayctati. Nayasti janiw jakëcti, lak'oquïtwa, jaken p'enkachañaquïtwa, jakenacan jisc'achañaquïtwa; nayar uñjirinacajj larusipjjetuwa, cunayman nayataquejj uñanakapjje, p'ekep qhiwisipjje, jupanacasti sapjjaraquiwa: “Aca jakejj Tatiturojjay alcatchïnjja; Tatituy jichhajj khespiypan; juparojjay munchïnjja, khespiypanaya” sasa. Jumaw taycajjan puracapat yuriyista; ñuñupar samart'ayasaw uywasista; janïr yurquirpachat uñjasista, taycajjan puracapatpach nayan Diosajjätajja. Janiquiy nayat jayarst'istati, t'akhesiñar jalantirpachätwa, janiw qhiti yanapt'iris utjquituti. Uñisirinacajjajj toronacjamaw muyuntitu, Basán oraken wajjrasir toronacjamaw chhucjjatitu, leonanacar uñtataw wararipjje, lacanacap jist'arataw chhuct'anipjjetu. Nayasti waranucut umjamätwa, ch'aqhanacajjajj khakhanucutcamaquiwa; chuymajjasti liq'ir uñtataw naya mankhan umatati; mallk'ajjajj tejar uñtat wañcatatawa, lajjrajjas laca mankhan lip'catatawa; ¡jiwañ lak'ar puriyañcamaw jakontistajja! Jan wali jakenacajj anunacjamaw muyuntitu, ñankha lurir tama jakew uyuchrantitu: amparanacajjamp cayunacajjamp chhojjriñchapjjetu, ch'aqhanacajjas jaqhuñjamäjjewa. Timanacajjasti atipjasajj jan phisayaw uñch'uquipjjetu, jupanaccamaw isinacajj jalanokasipjje, patjja isejj catusiñataquisti suerte jaktapjje. Jumasti, Tatay, nayar ch'amañchirïtam laycojj, janiquiy nayat jayancamti; janc'aquiy nayar yanapt'irejj jutam. Espadamp jiwañat khespiyita, anunacan amparapat jacañajjar khespiyam; leonanacan lacapat jarc'aketa, toronacan wajjranacapat tuwaketa. Nayasti jilanacajjaruw jumat yatiyä, tantachasïwinacapan jach'ar aptäma. Tatitur alcatirinaca, Diosaruy jach'ar aptapjjam. ¡Jacobon wawanacapa, juparuy jach'añchapjjam! ¡Israelan wawanacapa, juparuy yupaychapjjam! Jupajj janiw jan utjirin jakenacarojj jisc'achquiti, janiw jupanacat ajjtasquiti; janiraquiw jupanacataquejj ajanup imantasquiti: yanap mayipqui ucapachajj, jupajj ist'iwa. Arsutam phokherïtamat marcam taypin jach'añchäma, arsutanacajjsti iyawsirinacam nayrakatan phokharaquï. T'akhesiyat jakenaca, sist'asiñcam mank'apjjam, Tatitur thakerinaca, jupar jach'añchapjjam: walja maranac jacapjjaraquim. Takpach jakenaca, takpach marcanaca, acapach tucuscam jaquir jakenaca: Tatitut amtasipjjam, jupar maqhatjjapjjam; nayrakatapar konkort'asipjjam. Tatituw marcanac apnaker reyejja, jupaw take marcanacarojj apnake. Nayrakatapan alt'apjjam, juparuc yupaychapjjam, jilarquir utjirin jakenaca, lak'ar tucur jakenaca, jumanac pachpajj janiw jacañanïpctati. Wawanacajjajj Tatituruw yupaychapjjani, jupjjatsti wiñayaw parlapjjani; jupanac khepat yuririnacarusti, Tatitun chekapar uñjirïtapat yatiyapjjani, asqui luratanacapat yatiyapjjaraquini. Tatituw awatirejjajja, janiw cunats t'akhescäti: suma ch'ojjña pastonacaruw samart'ayitu; k'oma uma thiyanacaruw awatitu, jupaw machak ch'am churitu, cheka thaquinjam irpitu, sutipar jach'añchañ laycu. Ajjsarcay lajja ch'amac chekawja sarcasasa, janiw cunarus ajjsarcäti, nayamp chic saratam laycu: lawamasa, thujrumasa, ch'am churitani. Uñisirinacajjan uñjcañaw mank'añ waquicharapista, k'apquir kollampiw p'ekejjat jawintista, vasojjasti phokharasquiwa. Munasiñamamp qhuyapayasiñamampejj sapürupuniw nayamp chicäsqui, Tatay, utamansti wiñayapuniw jacä. Takpach orakejj Tatitunquiwa, ucan utjirinacas jupanquiwa, takpach jaquirinacas jupancaraquiwa. Jupaw aca orakerojj lamar kotjjar utt'ayi, jupaw jawiranacjjarojj utt'ayaraqui. ¿Qhitirac Tatitun kollupar maqhataspasti? ¿Qhitirac kollan templopancaspasti? Juch jan lurir amparanacan jakew ucancaspa, k'oma chuyman jakew ucancaspa, yakha diosanacar jan yupaychir jakew ucancaspa, c'ari juramento jan lurir jakew ucancaraquispa. Jupaw Tatitun asquinacap catokani, Khespiyir Diosajj chekaparuw uñjaraquini. Uqhamäñapaw Tatitur thakerinacajja, Jacobon Diosapamp utjasiñatac thakerinacajja. ¡Wiñay puncunaca!, jist'artapjjam, nayrapach jist'añanacajj jist'araspan: khapak marcanquir Reyisti mantaniwa. ¿Qhitirac khapak marcanquir Reyisti? Take ch'aman atipir Tatituwa, nuwasïwin jan ajjsarir Tatituwa. ¡Wiñay puncunaca, jist'artapjjam!, nayrapach jist'añanacajj jist'araspan: khapak marcanquir Reyisti mantaniwa. ¿Qhitirac khapak marcanquir Reyisti? ¡Take atipir Tatituwa! ¡Jupaw khapak marcanquir Reyejja! Tatay, jumaruw mayisinsma; Diosajjay, jumaruw take chuymamp alcatsma: janiquiy p'enk tucuñar jalantañajj munamti, janirac timanacajjas nayat larusipjjetpati; jumar take chuymamp alcatirinacajj janipuniw p'enk tucupcaniti, ina ch'usat jumar kallasir jakenacasti, p'enka tucuñaruw puripjjani. Tatay, thaquim uñacht'ayita, thaquiman irpnakasita, jumat jan jithektas sarnakayita; jumaw Diosajjätajja, Khespiyirejjätasa, jumaruw take chuymamp sapür suyt'ascsma. Tatay, amtasiquimaya, munasiñamampi, qhuyapayasiñamampejj wiñayapuniwa; janiquiy jucha luratanacajjat amtasimti, janirac wayna cancañajjan ñankha luratanacajjat amtasimti; Tatay, qhuyapayasiñam laycuy nayat amtasita, munasiñam laycurac amtasita. Tatitojj asquiwa, chekaparaquiwa, jupaw jucharar jakenacarojj asqui thac uñachayi; jupaw llamp'u chuymaninacarojj cheka thaquin irpi, jan yäkat jakenacaruw asqui cancañap uñachayaraqui. Tatitojj qhuyapayasiñamp asqui cancañampipuniw irpi, arusjäwipamp arsutanacapamp imir jakenacarojja. Tatay, juchanacajjajj waljapuniwa, sutiman jach'ätap laycuy takpach juchanacajjat pampachita. Tatitur wakaychir jakerojj, arcañ thaqui uñacht'ayi: asquinacampiw juparojj muyuntayi, wawanacaparusti orak catokasjjañapataquiw churjje. Tatitojj arquirinacapampejj sum parlasi; jupanacarusti arusjäwir mantatap uñt'ayi. Nayajj Tatituruquipuniw uñtta, jupaw take jan walt'añanacat khespiyitu. Tatay, uñtaniquitaya, nayat qhuyapt'ayasita, sapaquiw uñjasta, llact'ataraquïtwa; chuymajjajj juc'ampipuniw llaquisi, take llaquinacajjat irpst'asita. Llaquinacajjaru, ch'ama tucutanacajjar uñtanim, take juchanacajjat pampacharaquita; timanacajjan waljanïtap uñtanim, jiwayañ chuymampiw uñisipjjetu. Arjjatasiquitaya, jiwañat khespiyaquitaya, janiquiy p'enk tucuñar jalantañajj munamti nayajj jumamp arjjatayasiñataquiw thaksma. Asqui cancañajjampi, cheka cancañajjampejj arjjatapjjetpan, jumar take chuymamp iyawsatajj laycu. Diosajjay, Israel marcarojj take t'akhesiñanacapat khespiyaquimaya. Tatay, chekaparuy uñjita, jacañajjajj jan camscayawa. Tatay, jumaruw takpach chuymamp iyawssma, chuymajjaruy uñantam, take lup'itanacajjar yant'am, chuymajj mankhan amtatanacajjarus uñantaraquim; qhuyapayasiñamajj nayampïsquiwa, nayasti arunacamat jan jithektasaw sarnakta. Janiw c'ari jakenacampejj kont'ascti, janiraquiw ch'ojjña chuyman jakenacampis chicachascti; ñankha lurir jakenacan tantachasïwinacaparojj uñistwa, janipuniw ñankha luririnacampejj utjascti. Tatay, amparanacajjas k'omachataw maqhatansma, juchajjats pampachataw altaramar jac'achasinsma, jach'añchañ k'ochunac k'ocht'asisa, muspharcañ luräwinacam yatiyasa. Tatay, kollan utamarojj munastwa, khapak cancañamajj ucanquiwa. Janiquiy jucharar jakenacarjamajj jacañajj apakestati, janirac jake jiwayirinacarjamas puriyistati, jupanacan ch'eka amparapajj ñankha lurañanac apt'atawa, cupi amparapasti kollke chilltañanac catt'atawa. Sarnakäwejjasti jan cun camscayawa; nayar khespiyt'asita, nayat qhuyapt'ayasita. Cayojjajj ch'ollkhe orakjjar suma tact'atawa, ¡Tatiturojj kollan marcap taypin jach'añchä! Tatituw khanajjasa, khespiyasiñajjasa, ¿qhitirurac ajjsarästi? Tatituw jacañajjar arjjati, ¿cunarurac ajjsarästi? Ñankha lurir jakenacasa, timanacajjas mayachthapisipjjewa, nayar chhucjjatasin jiwayañataqui; ucampis jupanacaquiw lanctasjjapjje, tincjjapjjaraqui. Nuwasir tamas nayatac tantachasiscpan, chuymajjajj janiw qhathatcaniti; nayar jaljjatañataquis waquichasisipcpan, janiw nayajj llaquiscäti. Tatitut mä mayisiñajjaquiw utji, ucaquirac thakä: jacañ urunacajjan utapan utjasiña; utapan jupar yupaychañataqui, khapak cancañap uñjasin cusisiñataqui. Jan walt'añ urunac purincan ucapachajj, Tatituw utapan imantitani; ch'iwipampiw imjjäsitani; mä karka patjjaruw sayt'ayitani, ucapachaw p'ekejj waytä, muyuntir timanacajjar aynacht'ayasa. Ucapachaw utapan loktäwinac churä, cusisiñat wararï, Tatituruw cusisiñamp k'ochuraquï. Tatay, jumaruw arnakasinsma, ist'aquitaya, nayat qhuyapt'ayasita, jaysaquitaya. Chuymajjajj situwa: “Tatitun ajanup thakam.” Nayasti, Tatay, ajanum thakta. Janiquiy ajanum nayatac imantasimti, janiquiy k'apisiñamp jakonucustati, jumaquiw nayan arjjatirejjätajja; janiquiy sapac jaytanucustati, janirac jan arjjatirin antutistati, jumätaw Diosajjajja, khespiyirejjasa. Awquejjas, taycajjas apanucchitanejja, Tatituw nayarojj uywasquitani. Tatay, thaquim uñacht'ayita, cheka thaquiman irpita, timanacan nayatac utjatap laycu. Janiquiy timajjan amparaparojj catuyistati, nayataquejj c'ari ircatirinacaw sarti, khoru jakenacaw sartaraqui. Nayasti jacañ oraken Tatitump cusisiñataquiw suyt'ascta. Tatitur takpach chuymamp iyawsam, ch'amañchasim, jan ajjsaramti, ¡Tatitur takpach chuymamp iyawsam! Arjjatir Tatitojjay, jumaruw art'asinsma, janiquiy mayisitajjar jan ist'irejj tucumti; janitejj ist'quitasmajja, jiwatanacamp chicäjjeristwa. Yanap mayiscsma ucapachajj arnakasitajjarojj ist'aquimaya, amparanacajj kollan utam uñcatat aytancta ucapachajj jaysaquitaya. Janiquiy khoru jakenacamp chicajj apistati, janirac ñankha luririnacampis chicachasiyistati, laka chuymaquiw jake masipamp sumanquirejj tucupjje, chuymapasti ñankhan phokhantatawa. Luratanacaparjam jupanacarojj uñjam, jan wali sarnakäwiparjam uñjaraquim; jan wali luratanacaparjam mutuyam, ñankha lurataparjam juchañcham. Jupanacajj janiw Diosan luräwinacapat amtasipquiti, janiw luratanacapat yatiñ munapquiti, jupay jan mayampitac jupanacar tucjpan. ¡Tatitojj kollanäpan, jupaw mayisitajjarojj ist'i! Tatituw ch'amajjajja, arjjatirejjasa: juparuw takpach chuymamp iyawsta, jupasti yanapt'ituwa. Chuymajjajj cusisitawa, Tatituruw k'ochü, yuspagararaquï. Tatituw marcapar ch'amañchirejja, juparaquiw ajllit reyipar yanapirisa, arjjatirisa. Tatay, marcamarojj khespiyaquimaya, jumar iyawsirinacar asquinac churam; awatirir uñtat jupanacar uñjam, ¡wiñayapun amparamampejj irpam! Diosan wawanacapa, Tatitur yupaychapjjam, khapak cancañaparusa, ch'amaparus jach'añchapjjam, Tatitun khapak sutip jach'ar aptapjjam, kollan utapan Tatitur yupaychapjjam. Tatitun arupajj lamar kotan ist'asi, khapak cancañan Diosajj khojjokeyiwa; Tatitojj jach'a lamar kotjjan ist'asiyi. Tatitun arupajj wali ch'amaniwa, Tatitun arupajj muspharcayawa. Tatitun arupajj cedro kokanac tincsuyi, Tatitojj Líbano orakenquir cedro kokanac jiq'inucu. Líbano kollunacarojj toronacarjamaw t'isctayi, Sirión kollunacarusti vaca kallurjamaw thoktayaraqui. Tatitun arupajj take tokeruw nina lawrayi; Tatitun arupajj wasararuw qhathatiyi, Tatituw Cades wasararojj qhathatiyaraqui. Tatitun arupajj encina kokanac qhiwiliyi, ch'uminacsti jan kokan tucusiyaraqui. Kollan utapan takeniw jupar jach'añchapjje. Tatituw jallurojj apnake, jupaw wiñay reyjamajj kont'asi. Tatituw marcaparojj ch'am churi, jupaw marcaparojj sumancañ churi. Tatay, jumaruw jach'añchsma, nayar khespiyatamata, timanacajjan nayat larusiñapjja, janiw munctati. Dios Tatay, jumaruw art'asinsma, jumasti waliptayistawa. Tatay, jumaw wiñay jiwañat irpsustajja, wiñay jiwañar mantquirit jactayistajja. Tatitun arquirinacapa, jupar k'ochupjjam, kollan sutipar yuspagarapjjam; k'apisiñapajj mä juc'ataquiquiwa, munasiñapasti wiñayataquiwa; jayp'u tokerutejj jachañajj puristanejja, willjta tokerojj cusisiñaw utj- jjestani. Nayajj walin jicjjatasisajj säyätwa: “Janipuniw cunas tincuyquitaniti” sasa. Tatay, qhuyapayasiñamaw nayarojj thuruñchitäna, aytat cancañamampi, ch'amamampi; ucampis ajanum nayatac imantasitam laycuw pächasiñar purta. Tatay, jumaruw art'asinsma, jumaruw achict'asinsma: ¿Cunarac jiwatajjamp jicjjatasmasti?, ¿cunarac sepulturar mantatajjampist apsusmasti? Lak'ajj janiw yuspagarquiristamti, janiraquiw asqui cancañamats parlcaspati. Tatay, ist'aquitaya, nayat qhuyapt'ayasita, Tatay, nayar arjjatirejj jutaquimaya. Jachañajjarojj cusisiñaruw quipstaytajja, llaqui is apakasinjja, cusisiñ isimpiw isthapiyistajja; Dios Tatay, ucat ajayojjajj jan amuct'as jach'añchañ k'ochunac k'ochuni, jumarusti wiñayaw yuspagaräma. Tatay, jumaruw maqhatansma: janiquiy chuyma mayjt'at uñjasiyistati; jumajj chekapar uñjirïstajjaya, khespiyasiquitaya, naya tokeruy jinchum alcatanita, janc'aquiy nayar khespiyirejj jutita, nayan imantasiñ karkajjaruy tucum, khespiyasiñ utajjaruy tucuraquim, jumaw arjjatir karkajjätajja imantasiñ utajjätasa. Sutim laycuy irpita, imaraquita. Sipit uchatanacat waysuta, jumaquïtaw nayan arjjatirejjajja. Amparamaruw ajayojj catuysma: Tatay, cheka Diosay, khespiyasiquitaya. Jumajj acapach diosanacar yupaychirinacarojj uñistawa, nayasti Tatituruw take chuymamp iyawsta; qhuyapayasiñam laycuw cusista, c'uchirasiracta. Jumaw llaquinacajj amuyistajja, jacañajjan chijinacap uñjaractajja; janiw uñisirejjan amparapar catuyquistati, suma thaquiruw cayunacajj tact'ayistajja. Tatay, nayat qhuyapt'ayasita, jan walt'añar jalantirjamätwa: nayranacajjajj llaquimp ch'amact'atawa, takpach janchejjasa, chuymajjas tucusisquiwa. Jacañajjajj llaquimpiw aynacht'asqui, sarnakañ urunacajjajj aykoñampiw tucusisqui; ch'amajjajj llaquinacampiw t'uqhasisqui, janchejjas tucusiscaraquiwa. Takpach timajjataquejj larusiñaquëjjtwa, uta jac'a masejjataquis sawcasiñaquëjjtwa, nayar uñt'irinacataquis ajjsarcañätwa, nayar uñjasajj cawqhans jaltjjapjjaquiwa. Jiwatarjamaw armanucjjapjjetu, jiq'illitar uñtataquëjjtwa. Jakenacan c'achhat parlasitanacap ist'twa, take cunaw ajjsarayitu; mayar tuct'asaquiw nayar aynacht'ayañataquejj amuyt'apjje, ¡nayar jiwayañataquiw amtapjjaraqui! Nayasti, Tatay, jumaruw take chuymamp alcatsma: “Jumaw nayan Diosajjätajja” saracsmawa. Jacañajjajj amparamanquiwa: nayar arcnaker timanacajjat khespiyita; uywatamarojj qhuyapayasiñampiy uñtanim, munasiñam laycuy khespiyita. Tatay, jumaruw art'asinsma, janiquiy p'enka tucuñar nuct'istati; ñankha lurir jakenacar p'enk tucuyam, ch'usa mankhapachar mantapjjañapatac aynacht'ayam. C'arisir lajjranacajj amutur tucupjjpan, asqui jakenacar chuym usuyapjjatapata, jach'achasiñampi, jisc'achasiñamp uñjapjjatapata. Tatay, jumar wakaychirinacataquejj jach'a munasiñ imaraptajja, jumar maqhatirinacarusti taken uñjcañaw qhuyapayasiñam uñachaytajja; jupanacamp chic utjatam laycuw ñankha luririnacan jan wali amtäwinacapat khespiytajja; timanacapamp jan tokeyañataquisti utamaruw jupanac imanttajja. Tatitojj jach'añchatäpan, jupajj llaquisiñ urunacajjanjja, munasiñapampiw muspharcañanac lurarapitu. Llaquimp atipjatajj säyätwa: “Tatitojj nayrakatapat jakonucjjetuwa” sasa; jumar arnakasinsma ucapachasti, art'asitajjarojj ist'istawa. Tatitur iyawsirinaca, jupar munasipjjam: Tatitojj asqui arquirinacaparojj imiwa, jach'a jach'a tucurinacarusti lurataparjamaruw juchañchi. Tatitur suyt'irinaca, ch'amañchasipjjam, jan ajjsarir chuymanïpjjaraquim. Juchapat k'omachayasir jakejj cusisiñaniwa, ñankha luratanacapat pampachayasitap laycu. Ñankha jan amtir jakejj cusisiñaniwa, juchapat Tatitump jan ircatayasiñ utjatap laycu. Juchanacajj janïr arsusiñcamajj, janchejjajj c'achhat c'achhat aynacht'ascäna, jayp'untañcam aykotajj laycu. Amparamajj uruy arumaw t'akhesiyitu; lupin suwantir pankarjamaw wañsuracta. Ucampis jucha luratajjaw utjäna, uc amuyasta, ucat jucha luratanacajj jan imt'csmati; juchanacajj jumar arsusiñataquiw amtta, Tatay, jumasti juchanacajjat pampachista. Ucatpï jumar art'asir iyawsirinacamarojj jithir umanacas llumintcanejja, janiw camächcaniti. Jumaw imantasiñajjätajja: jan walt'añanacat khespiyista, atipjäwi k'ochunacampiw muyuntayaraquista. Tatitojj situwa: “Nayranacajjajj jumaruw uñch'uquisctam, nayaw yatichascäma, nayaw amuyt'ayascäma, nayaw sarañamäqui uca thac uñachayascäma. Jumajj jan caballor uñtatämti, janirac mular uñtatämsa: ucanacajj janiw amuyapcaspati, ajjaptayañataquejj jaquimump jiyiñampiw uchasi, jan uqham uchatajja, janiw jac'achasipquiristamti” sasa. Ñankha lurir jakenacajj llaquinacampiw t'akhesipjjani; Tatitur iyawsir jakenacarusti qhuyapayasiñapaw muyunti. Asqui jakenaca, Tatitump cusisipjjam, khana chuymaninaca, Tatitur cusisiñat jach'añchapjjam. Asqui jakenaca: Tatitur art'asipjjam, asqui jakenacan yupaychäwipajj asquipuniwa; Tatiturojj arpamp chic yuspagarapjjam, sutipar k'ochupjjaraquim; machak k'ochump yupaychapjjam, juparojj wali sumpun jallallt'apjjam. Tatitun arunacapajj chekapawa, take luratanacapajj arsutap phokherïtap uñachayi; Tatitojj asquimpir chekapampiruw munasi, qhuyapayasiñapajj orakpacharuw phokhanti. Tatitojj arupampiquiw alajjpach acapach luri; lacapan samanapaquiw take cun utjayi. Jupaw lamar kot umanac mayawjaruc tantachi, mayawjaruquiw lamar kotarojj jarc'jjäsi. Takpach orakejj Tatitur ajjsartpan, acapachan jaquirinacajj jupar wakaychapjjpan. Jupajj arupampiquiw take cun utjayi; arsutapampiquiw take cun luraraqui. Tatitojj ñankha lurir marcanacan amtatanacap t'unji, Tatitur jan iyawsir jakenacan amtatanacap aynacht'ayaraqui. Tatitun amtäwinacapasti wiñayataquiwa, amtatanacapajj take pachanacan sayt'i. Tatitut Diosanïqui uca marcajj cusisiñaniwa, jupatac ajllitäqui uca marcajj cusisiñaniwa. Tatitojj alajjpachatpach uñtani, take jakenacaruw uñjaraqui; acapachan takpach jaquir jakenacarojj utjäwipatpach uñch'uquisinqui, jupaw takenir amuy churi, juparaquiw take luräwinacap uñch'uquisqui. Janiw cawquïr reyis jach'a nuwasir tamanïtap laycu atipquiti, janiraquiw nuwasir jakes wali ch'amanïtap laycu khespquiti, janiw caballonacapajj atipañatac cunäquisa, janiraquiw walja tamanïtap laycus khespiyasquiti. Tatitusti iyawsirinacaparojj sum uñjasqui, qhuyapayasiñap suyt'irinacarojj imasquiwa, jiwan amparapat jupanacar khespiyañataqui, mach'a pachanacan chuymachañataqui. Jiwasanacajj Tatituruw take chuymamp iyawsapjjtan: jupaw arjjatirisajja, jarc'akerisasa. Jupampiw chuymanacasajj cusisi, kollan sutiparuw take chuymamp iyawsapjjtan. Tatay, qhuyapayasiñamajj nanacjjar purinpan, camisatejj jumat suyapcsma uqhämarjama. Jan karjasisaw Tatiturojj jach'añchä, lacajjajj jupar jach'añchapuniniwa. Ajayojjajj Tatituncasaw cusisi: llamp'u chuymaninacajj ist'apjjpan, cusisipjjaracpan; Tatitun jach'a cancañap takpachan jach'añchapjjañäni, sutip jach'ar aptapjjañäni. Tatituruw nayajj art'asta, jupasti take llaquinacat irpsutu; jupar uñtapjjam, jumanacasti cusisipjjätawa, ajanunacamajj janiw p'enk tucupcaniti. Tatitur art'asir llaquit jakerojj, jupajj ist'iwa, take llaquinacapat waysuraqui. Tatitun angelapaw iyawsirinacarojj uñjasqui, Tatitur wakaychirinacarusti imascaraqui. Yant'apjjam, uñjapjjaraquim, Tatitun munasir cancañapa, jupar take chuymamp maqhatirejj cusisiñan jakewa. Jupan kollanañchat jakenacapa, Tatitur ajjsartapjjam, jupar ajjsartirinacarojj janiw cunas pist'caniti. Kamirinacajj jan cunaniruw tucupjje, mank'at t'akhesipjjaraqui, Tatitur thakerinacasti janiw cunats t'akhesipcaniti. Wawanacajjay, jutapjjam, ist'apjjeta: Tatitur ajjsartañ yatichapjjäma; ¿walja maranac jacañ munasmati?, ¿take cunan phokt'at jacañ munasmati? Ñankha arsuñat lajjram jarc'akam, c'ari arsuñat lacam jithektayam; ñankha lurañat jithektasim, asquïc ucpun luram, sumancañ thakam, khepap arcaraquim. Tatitojj asqui jakenacaruw imasqui, arnakasitanacaparusti ist'araquiwa. Tatitojj ñankha luririnacataquiw sayt'i, aca oraket jupanacar chhaktayañataqui. Tatitojj asqui jaken arnakasitaparojj ist'iwa, take llaquinacapat waysuraqui. Tatitojj llaquimp aynacht'atanacan jac'apancasquiwa, jupanacar khespiyañataqui, aynacht'at chuymanacap waytañataqui. Asqui jakejj jan walinacamp t'akhescchi ucasa, Tatituw take ucanacat waysu; jupaw takpach ch'aqhanacap imasqui, janiw mä ch'aqhapas p'acjatäcaniti. Ñankha lurir jakerojj pachpa ñankha luratapaw jiwayi, asqui jaker uñisirinacasti mutuyatäpjjaniwa. Tatitojj uywatanacaparojj khespiyiwa, jupar iyawsirinacajj janiw juchañchatäpcaniti. Tatay, nayar nuwañatac jaljjatirinacampejj jumay nuwasim, nayamp ch'ajjwirinacampejj jumay ch'ajjwam. Jarc'akasiñam catjjarusim, yanapt'iriy jutita; lanzam qhiwirasim, nayar nuwañatac jaljjatirinacar jarc'antam; “Nayaw atipjayirimätjja” sitaya. Nayar jiwayañ munirinacajj, mä p'enkay atipjayasipjjpan, nayatac ñankha amtirinacasa, p'enkachat jaltjjapjjaracpan; thayan apat jipir uñtatäpjjpan; Tatitun angelapan jakonucut uñjasipjjpan; thaquipajj ch'amacäpan, llust'araquïpan, Tatitun angelapamp arctat uñjasipjjpan. Ina ch'usat nayataquejj sipit waquichapjje, jiwañ p'iyanac jalantañajjatac jist'japjje: chijejj acatjamat jupanacar catuntpan, pachpa sipitanacapamp simpantat uñjasipjjpan, pachpa chijir jalantapjjaracpan. Nayasti Tatitumpiw cusisï, nayar khespiyatapat cusisï. Takpach chuymajjampiw arsü: “Tatay, ¿qhitirac jumjam utjisti?, munañan jaket jan yäkat jaker arjjattajja, ch'am apjir jaket jan cunan jakeruw khespiytajja.” C'ari ircatirinacaw nayataquejj uñsti: ina ch'usatpun juchañchapjjetu, asqui luratajjatjja, jan walimpiw cutiyapjjetu, walpun llaquisiyaraquitu. Nayajj jupanacar usuntir uñjasajja, walpun llaquisïyäta, qhanqha isimpiw isthapisïyäta, janiw mank'cäyätsa, chuyma mankhejjansti, janiw Diosat mayirapiñ karjascäyätti. Uñt'at masitjama, jilajjatjam llaquit sarnakäyäta; taycajjas jiwcaspajj uqhamaw chuyma cawcst'at jacäyäta. Nayar lanctasir uñjasasti cusisipjjewa, janis uñt'atäquirist uqham uñjapjjetu, jan karjasisaw nuwjapjjetu. Khoru cancañampiw nayat sawcasipjjetu, uñisiñat laca ch'aqhanacap t'urusirapipjjetu. Tatay, ¿cunapachcamarac uqhamac uñch'uquïtasti? Jacañajjarojj khespiyaquimaya, wararisquir leonanacat jacañajj antutnucuyam, nayasti kollan tantachasïwin yuspagaräma, warank warank jakenac taypin jach'ar aptäma. Timanacajjajj janiquiy nayat larusipjjitpati, uñisirinacajjajj janiquiy nayranacap nayatac ch'irmisipjjpati, janiw jupanacajj suman jacasiñ thakapquiti, jupanacajj sallkantañanac amtasipqui; suman jacasir jakenac contraw sayt'apjje, wali jach'at nayat larusisajj arsupjje: “Uñtapjjam, nayrasampiw uñjtanjja” sasa. Tatay, jumaw take cun uñjtajja, janiquiy amuquïmti, janiquiy nayat jayancamti. Dios Tatay, p'arjjtasiquimaya, sartasiraquim, Tatay, chekaparuy uñjita. Dios Tatay, chekapar uñjañamampiy taripita, janiquiy nayat larusipjjetpati. Janiquiy jupanacajj amuyapjjpati, janirac sapjjpasa: “¡Waliquipuniwa! ¡Ucpï uñjañ munäyätanjja! Jichhajj jan mayampitaquiw aynacht'aytanjja” sasa. Llaquir puritajjat cusisirinacajj llaquiscay atipjayasipjjpan. Nayatac achusirinacajj p'enkachat sarnakapjjpan. Nayan atipañajj munirinacasti k'ochupjjpan, cusisipjjaracpan, jan karjasis arsupjjpan: “Tatitojj jach'a ch'amaniwa, uywatapar sum jacasir uñjasajj cusisiwa”, sasa. Lajjrajjampiw asqui cancañamat yatiyä, ¡sapüruw jach'ar aptaraquïma! Ñankha lurir jakerojj ñankhaw chuymaparojj parli: Diosar ajjsartañatsti janipuniw amuyquiti. Jupajj aytat jakëcaspas uqhamaw amuyasi, janiw ñankha luratapan uñiscayätap amuyquiti. K'añu arunac parliriwa, c'ariraquiwa, suma amuy chhakayasjje, asqui lurañ apanucjje; iquiñapan iquintataw jan wali lurañanac amti, ñankha lurañ thaquir chincatatawa, janiw ñankha lurañ apanucuñ munquiti. Tatay, munasiñamajj alajjpachcamaw puri, asqui cancañamasti alajjpachcamaw jict'asi, chekapar uñjañ cancañamajj jach'a kollunacjamawa, arsutanacamasti jach'a lamar umanacjamawa. Tatay, jumaw jakenacarusa, animalanacarus uñjasctajja. ¡Diosay, munasiñamajj muspharcayawa! Chhekhanacamamp imantayasiñataquiw jakenacajj jumar thakapjjtam, utaman utjir mank'ampejj sist'atäpjjewa, mojjsa uman jawirat umayaractajja: juman jacquir umajj utji, khanamasti khan uñjayapjjetu. Jumar uñt'irinacarojj qhuyapt'ayascaquim, k'oma chuymaninacarusti chekapar uñjascaquim; jach'a jach'a tucurin cayupajj jan taquisitpati, ñankha lurir jaken amparapas janirac jakonucutpati. Ñankha luririnacan aynacht'añap uñjapjjpan, jan mayampitac tincur uñjapjjaracpan. Ñankha lurir jakenacar uñjasajj jan k'apisimti, janirac ñankha luririnacarus yatjjäsimti, janc'aquiw jupanacajj alinacjam pharsupjjani, ch'ojjña korjamaw wañsupjjaraquini. Tatiturojj take chuymamp alcatam, asc luraraquim, oraken jacasim, chekaparac jacam; Tatiturojj suma chuymamp munasim, jupasti chuyma mankheman mayisitamarjamaw churätam. Tatitun amparapar sarnakäwim catuyasim, jupar take chuymamp alcatam, jupasti yanapätamwa. Asqui cancañamarojj willjtar uñtat khantayani, asqui sarnakatamsti chicürjam khanayani. Tatitun nayrakatapan amuct'am; jupan yanapap llamp'u chuymamp suyam, ñankha lurir jaken atipjatapat jan k'apisimti; ñankhanac amtir jakets janirac mayjt'asimti. K'apisiñ apanucum, chuym ch'amact'ayasiñ jaytanucum, ñankha jan lurascañamataquejj jan k'apisimti, ñankha luririnacajj oraket jakonucutäpjjaniwa, Tatitur suyt'irinacasti oraken jacasipjjani. Acat mä juc'a urunacarojj ñankha lurir jakenacajj chhaktjjaniwa; jupanacar thakcätasa, janiw jicjjatcätati; llamp'u chuymaninacasti orak catokapjjani, jilarquir sumancañampiw cusisipjjaraquini. Ñankha lurir jakejj, ñankha lurañ asqui jakerojj amti, jupataquejj uñisiñat laca ch'aqhap t'urusi; Tatitusti jupat larusiwa, tucusiñ urup purinitap yati. Ñankha luririnacajj espadanacap apsusipjje, arconacap waquichrantasipjje, jan cunan jakenacar aynacht'ayañataqui, llamp'u chuymaninacar tincuyañataqui, chekap sarnaker jakenacar jiwayañataqui; ucampis pachpa espadapaw chuymanacap chhokhontani, arconacapasti p'aquirasiniwa. Juc'a yänacan asqui jakejj juc'amp asquiwa, kamirïsin ñankha lurir jakenacat sipansa; ñankha lurir jakenacarojj Tatituw tucusiyani, asqui jakenacarusti Tatituw uywasiraquini. Tatituw asqui jaken jacañ urunacap imasqui, catokäwipasti wiñayataquïniwa; pisi maranacan janiw pist'ayasipcaniti, mach'a pachansti jilarquir mank'añanïpjjaniwa. Ñankha lurir jakenacasti tucusipjjaniwa, Tatitur uñisirinacajj alinacar uñtataw wañsupjjani, jiwk'er uñtataw chhaktapjjaraquini. Ñankha lurir jakejj mayt'asiñac yati, janiw cutiyañ yatquiti, asqui jakesti qhuyapt'ayasiriwa, suma chuymaniraquiwa. Tatitun kollanaptayat jakenacajj orak catokasipjjani, jupan ñankhachatanacasti jakonucutäpjjaniwa. Tatitojj jaken sarnakäwinacap sarayasqui, jupar cusisiyir thaquiruw ucharaqui, lanctasin ucasa, janiw tinccaniti, Tatituw amparapat wayjjäsisqui. Nayajj waynäyätwa, jichhasti niyaw ch'ama karitäjjta: janipuniw asqui jaker apanucut uñjcti, janiraquiw wawanacapar mayjasirs uñjcti. Asqui jakejj sapüruw qhuyapayasi, mayt'araqui, allchhinacapasti asqui catokäwïcaspas uqhamawa. Ñankha lurañat jithektasim, asc luraraquim, jacañamataquisti utajj utjapunïtamwa. Tatitojj asqui cancañar muniriwa, arquirinacaparojj janiw jaytanucquiti. Jucharar jakenacarusti tucjiwa, allchhinacaparus tucusiyaraquiwa. Asqui jakenacajj orak catokapjjani, wiñayataquiw ucan jacapjjaraquini. Asqui jakejj yatiñ cancañampiw parli, lajjrapajj chekap sarnakañ khanañchi. Diosapan leyinacap chuymapar catjjäsi, cayunacapasti janipuniw llust'caniti. Ñankha lurir jakejj asqui jakeruw uñch'uqui, jupar jiwayañ amtaraqui; Tatitusti janiw amparapar jalt'ayquiti, janiraquiw taripäwin juchañchat uñjasiñap munquiti. Tatitur takpach chuymamp suyt'am, jupar jaysaraquim, jupaw orak catokañamataquejj ch'amañchätam, ñankha luririnacan t'unjasïwip uñjaraquïta. Ñankha lurir jakeruw jach'achasir uñjta, ch'ojjña kokjam jilantasquir uñjaracta; uca khepat wasitat uñjir sarta, jupasti tucusjjataynawa, jupar thakasasti janiw jicjjatcti. Asqui jaker uñtam, suma jaker uñjam: jutir jacañapajj sumancañ jacañäniwa; ñankha luririnacasti tucjatäpjjaniwa, jutir pachpa jacañapaw t'unjascani. Asqui jakenacajj Tatitut yanap catokapjje, juparaquiw jan walt'añ urunacan arjjatiripajja. Tatituw jupanacar khespiñ yanapi, khoru jakenacan amparapat jaltayi, khespiyaraqui, jupar takpach chuymamp thakapjjatap laycu. Tatay, janiquiy k'apisiñamp tokenokestati, janiquiy tipusiñamp mutuyistati; mich'inacamajj nayaruw chhokhontitu, amparamajj walpun t'akhesiyitu; janchejjajj takpach usuchjatawa, nayatac k'apisitam laycu; ch'aqhanacajjajj usuchjatawa, juchanac luratajj laycu. Juchanacajjajj sintipuniw jatjjattitu, ch'amajjajj janiw ucanacamp k'ewtasirjamäquiti; jan amuyt'asirïtajj laycojj chhojjrinacajjajj ñusantasquiwa, thujsantascaraquiwa, sapürus llaquitaquiw sarnakta, p'ekejjas alt'atawa, jan amuyuniw uñjasta. Jiqhanejjajj ninjamaw naqhitu, janchejjajj janiw acch'as c'umaräquiti; jan acch'a ch'amanïtwa, k'ala tucjataraquïtwa, chuymajjan aynacht'atap laycuw aykoracta. Tatitojjay, jumaw takpach amtatanacajjar uñt'tajja, janiw aykotanacajjajj jumatac imantasquiti; chuymajjajj janc'aquipuniw putuke, janiw ch'amas utjquituti, janiraquiw nayrajjas uñjirjamäcjjeti. Uñt'at masinacajjasa, nayar uñt'irinacas jithektjjapjjetuwa, wila masinacajjas jayatac uñch'uquipjjetu; nayar jiwayañ munirinacajj sipitanac ucharapipjjetu; aynacht'añajj munirinacasti jiwayañ munapjjetu, sapüruw nayataquejj achusipjje. Nayasti okaraw tucta, amutur uñtataw lacajj jan jist'arcti; jan ist'ir jaker uñtatätwa, jan arsusir jakjamaraquïtwa. Dios Tatay, jumaruquiw nayajj suyt'sma, jumaquiy nayarojj ist'ita; nayat jan larusipjjañapataquiw maysma, liwiscä ucapach jan cusisipjjañapataquiw achict'assma. Nayajj niy tincurjamätwa, llaquejjasti janipuniw apaktquituti. Take juchanacajj arsusta, ucanacaw walpun t'akhesiyitu. Timasirinacajjajj waljaniptiwa, ina ch'usat uñisirinacajjajj waljaniwa, asqui luratatjja jan walimpiw cutiyapjjetu, asqui lurañ munatajjatjja nayataquiw thoktasipjje. Tatay, janiquiy antutasistati, Diosajjay, janiquiy nayat jayancamti; khispiyir Diosajjay, janc'aquiy yanapt'ir jutita. Nayajj sum sarnakañataquiw arsta, lajjrajjamp cuna juchsa jan arsuñataqui; lacajjar mä jarc'a uchantañataqui, uñisirejjan nayrakatapana. Nayasti amutuw tucüyäta; janiw cuns arscäyätti. ¡Janiw asquit cuna parlatajjas utjcänti! T'akhesiñajjasti juc'ampiw jiljjatäna, chuymajjajj ninjamaw naqhäna, ucjjat lup'isasti juc'amp naqhantitu, uqhäm uñjasisaw jach'at jupar art'asta: “Tatay, cunjämatejj tucuscä ucay yatiyita, kawkhatejj jacañajjajj waquisqui ucay yatiyita, ¡kawkha juc'aquitejj jacañajjäqui uc yatisiñ munta! Juc'a urunacac jacañajjatac churistajja, jacañ urunacajjajj janiw nayrakataman cunäquisa; jaken jacañapajj samanamp sasiquiwa, jaken jacañapajj ch'iwjamaquiwa; inamayaw yänacs arcuntasqui, janiw ucanac qhitin catuntasiñaps yatquiti. Jichhasti, Tatay, ¿cuna suyt'añajjarac utjisti? Jumaquiw nayan suyt'añajjätajja. Take juchanacajjat khespiyita, t'ajjmar jakenacan nayat larusiñap jan munamti. “Nayasti amutuw tucta, janiw lacajj jist'arcti, juman take cun sarayascatam yatta. Janiquiy nayarojj juc'amp t'akhesiyistati, amparaman ch'amapajj tucjasquituwa. Jumaw jakerojj juchapat mutuyasajj chekachtajja; thuthar uñtataw yänacap thuthanoktajja: jakejj mä samsump sasiquiwa. “Tatay, mayisitajjar ist'am, arnakasitajjar yäkam, janiquiy jachatajjataquejj okarar tucumti: nayajj juman jawst'ataquïtwa, nayrapach awquinacajj-jam sarir jakequïtwa. Mä juc'acamay samart'ayita, janïr nay sarquipana, janïr nay jiwquipana.” Nayajj Tatituruw takpach chuymajjamp suyt'äyäta: jupasti naya toker alt'anisin arnakasitajjar ist'i; jiwañ p'iyat waysusitu, mic'ayar jalantquiriruw khespiyitu; karka patjjaruw cayunac tact'ayitu, tact'añajjaruw ch'amañchi. Machak k'ochu lacajjar uchitu, Diosajjar yupaychañ k'ochu. Uc uñjasajj waljaniw chuym ch'alljjtayasipjje, Tatiturusti take chuymampiw iyawsapjje. Takpach chuymamp Tatitur alcatirejj, cusisiñan jakewa, jupajj janiw kallasirinacar thakquiti, janiraquiw c'ari diosanacar yupaychirinacarus thakquiti. Dios Tatay, muspharcañ luratanacamajj waljawa, nanacat qhuyapayasitamas waljaraquiwa: janiw qhitis jumjamajj utjquiti. Ucanacjjat yatiyañ yant'ta, arsuñ yant'aracta, nayataquisti janiw jact'añjamäquiti. Janiw jumajj wilañchanacampejj cusisctati, janiraquiw loktanacas cusisiyctamti, janiw juch pampachañataquejj wilañchanac mayctati, ucatsipan nayarojj jinchunacajj jist'arista; ucat nayajj sista: “Acancasctwa, munañam lurañataqui. Camisatejj kellkatajj nayjjat parlqui ucarjama. Dios Tatitojjay, munañam lurañaw cusisiyitu; yatichäwinacamajj chuymajjanquiwa.” Marcam taypin khespiyäwimat yatiyta; Tatay, jumaquiw yattajja, janiw amuct'atajjajj utjquiti. Asqui cancañamat arsuñjja, janiw chuymajjar imantcti, arsutam phokherïtamampita, khespiyäwimampit yatiyta, jach'a tantachasïw taypinsti, janipuniw qhuyapayasiñamampita, asqui cancañamampit amuct'cti. Tatay, janiquiy chuymam nayatac jist'antasimti, qhuyapayasiñamamp asqui cancañamampejj imapunitpan, jan jact'cay llaquinacaw muyuntitu, juchanacajjaw jatjjattitu, janiw ucanac jact'irjamäcti; pachpa juchanacajjaw catuntitu, juyqhur uñtataw jicjjatasta. P'eke ñic'utajjat sipan juc'amp jilawa, ch'amasti pist'araquituwa. Tatay, nayar waytir jutaquimaya, Tatay, janc'aquiy nayar yanapt'irejj jutam; nayar jiwayañatac thakerinacajj, p'enkpun atipjayasipjjpan; nayar ñankha lurañ amtirinacajj, mä p'enk jaltapjjpan; nayat larusir jakenacajj, p'enkapat jaltjjapjjpan. Jumar thakerinacasti cusisipjjpan, jumamp chic larusipjjpan; khespiyäwimar munirinacajj arsupjjapunpan: “Tatitojj jach'a ch'amanipuniwa” sasa. Tatay, nayajj jan cunanïtwa, llaquitaraquïtwa, janiquiy nayat armasistati; jumaw nayan arjjatirejjätajja, khespiyasiñajjätasa: ¡Diosajjay, janc'aquiy jutam! Jan cunan jakempiru, pisi ch'aman jakempir uñjirejj cusisiñan jakewa, Tatituw jan walt'añ urunacan juparojj khespiyani. Tatituw juparojj imasqui, jupaw acapachan jacayani, cusisiñ churaraquini, janiw timanacapan munañapar catuycaniti. Tatituw usuntäwipan ch'am churani, aykoñapsti juyartayaraquiniwa. Nayajj jupar sistwa: “Tatay, nayat qhuyapt'ayasita, juch lurcta ucasa, q'umaracht'asita” sasa. Timasirinacajjajj juc'amp aynacht'añajj muni: “Jiwjjpan, sutipasti chhaktpan” sapjjewa. Nayar tumpir jutirejj laka chuymaquiw parlitu, jan wali amtäwip imanti, ankar mistusinsti ucjjat arsu. Uñisirinacajj tantachasisin mayar tuct'asaquiw achusipjje, juchajjats t'akhesquirist uqham amuyapjje. Ucat sapjje: “Jan kollkay ñankha usuniwa, jan mayamp sartañataquiw iquinti” sasa. Alcatañ uñt'at masejjamppacha, mank'añajjat mank'er jakemppachaw nayarojj ch'ojjñ luritu. Tatay, nayat qhuyapt'ayasita, sartasiñajjatac yanapt'ita, amtäwinacaparjam nayan phoksuñajjataqui. Timasirejjajj jan atipjquitan ucapachaw yatï, juman nayar munasiscatamjja. Nayarusti chekap sarnakatajjatjja, amparamar catoketa, nayrakataman wiñay jacayaraquita. ¡Israelan Tatit Diosapajj jach'añchatäpan, jichhasa, wiñayan wiñayapansa! ¡Uqhamäpan! Diosajjay, cunjämatejj tarujajj umat pharjatajj jalquir um thakquejja, uqhamaw almajjajj jumar thaktam. Nayajj jacquir Diosat pharjatätwa: ¿Cunapacharac Diosan ajanup uñjir mantästi? Urus arumas jachaquiw mank'añajjajja, ucchañcamasti urpachaw jisqhipjjetu: “¿Cawquincarac Diosamasti?” sasa. Ucanacjjat amthapisisasti, jan chuymachcayaw wararta: Diosan utapar jakenacar irpatajjat amtasta, k'ochunacampi, yuspagarañanacampi. ¡Qhä urunacajj cusiscañ urunacänwa! Almajjay, ¿cunatarac llacthapistasti?, ¿cunatarac ajjsarthaptasti? Diosaruc suyt'am, wasitat jach'añchjjäta: ¡Jupaw khespiyirejjasa, Diosajjasa! Almajjajj llaquisqui ucapachajj jumat amtassma, Jordán jawiratpacha, Hermón, Mizar kollunacatpacha. Mic'ay mankhanacatpach ist'asi, uma waraktaman khothutinacapajja; juman apayanit llojjma uma waraktanacajj, naya patjja llumiquipi. Uru tokerojj Tatituw qhuyapayasitu, arum tokerusti janiw k'ochuñ karjascti, janiraquiw jacayir Diosajjat mayisiñs armascti. Arjjatir Diosajjarojj sistwa: “Karkajjay, ¿cunatarac armasistasti? ¿Cunatarac llaquit sarnakañajjast waquisi, uñisirejjan t'akhesiyatasti?” sasa. Timanacajjan sawcasitanacapatjja, ch'aqhanacajjamppachaw usutu, urpachaw sapa cut jisqhipjjetu: “¿Cawquincarac Diosamasti?” sasa. Almajjay, ¿cunatarac llacthapistasti?, ¿cunatarac ajjsarthaptasti? Diosaruc suyt'am, wasitat jach'añchjjäta: ¡Jupaw cusisiñajjasa, Diosajjasa! Diosay, chekapar uñjita, khoru jakenacat arjjatita, c'ari, ñankha lurir jaket khespiyasita. Jumaw Diosajjätajja, arjjatirejjätasa: ¿cunatarac jan ist'añ munistasti?, ¿cunatarac timajjan t'akhesiyat llaquit sarnakañajjast waquisisti? Khanamamp chica cancañamamp apayanita: ucanacay thaquiman irpitpan, kollan kollumcam puriyitpan, utjäwimcam irpnokaraquitpan. Diosay, nayajj altaramaruw jac'achasï, arpamp chicaw yuspagaräma. Diosajjay, jumaw jacañajjarojj cusisiytajja. Almajjay, ¿cunatarac llacthapistasti?, ¿cunatarac ajjsarthaptasti? Diosaruc suyt'am, wasitat jach'añchjjäta. ¡Jupaw cusisiñajjasa, Diosajjasa! Diosay, jinchunacajjampiw ist'apjjta, awquinacajjaw yatiyapjjetu: urunacapan luräwinacamata, nayra pachanacan luratanacamata. Diosar jan uñt'irinacarojj amparamampiw jakonuctajja, marcanacaruw mutuytajja, nayra awquinacajjar utt'ayañataqui. Janiw espadapamp orak catuntasipquiti, janiraquiw ch'amapampis atipjapquiti; jan ucasti, amparamampi, ch'amamampi, khanamampiw atipjapjje, jupanacar munasitam laycu. ¡Reyejjay! ¡Diosajjay! Jumaw Israel marcaman atipjañapatac ch'am churtajja, yanapamampiw timasirinacarojj atipt'apjjta. Sutimaruw nanacar uñisirirojj takjjatapjjta. Janiw nayajj flechajjar alcatquiristti, janiraquiw espadajjas atipayquitaspati; jumaw timasirinacarojj atipjayapjjestajja, jumaraquiw uñisirinacajjarus p'enka tucuyaractajja. Diosay, wiñayaw jumat jach'añchasipjjä, sutimarusti wiñayaw yupaychapjjaraquï. Jichhajj juman apanucutaw uñjasipjjta, p'enk tucuyapjjaraquista. Janiw nuwasir tamajjamp chicajj mistcjjtati. Timasirinacajjan jac'aparuw cutjtayanipjjesta, uñisirinacajjasti yänacajj aparapjjetu; munataparjamaw take cun apasipjje. Qhariñ ovejanacarjamaw amparapar catuyapjjesta, Diosar jan uñt'ir marcanac taypiruw anatatapjjaraquista. Wali irakataruw marcamarojj aljanuctajja, aljatampisti janiw cuns jicjjatctati. Jake masejjan tokeñataquiw uchapjjesta, nanacar uñt'irinacan sawcasiñapataquiw utjayapjjesta. Diosar jan uñt'irinacampiw larusiyapjjesta, marcanacasti nanac uñjasajj p'ekep qhiwisipjje. Sapüruw jisc'achatajj uñjasta, ajanojjas p'enkajjat orakenquiwa, nayar toketanac ist'asina, uñisirejjamp timajjamp uñjasina. Take ucanacan nanacjjar jutatapajja, janiw jumar armat laycücänti, janiw arusjäwim p'aquintat laycücänsa, janiw chuymanacajjan khepar cuttatap laycücänsa, janiraquiw thaquimat saranucut laycücänsa; ucampis jan walt'añ chekanacan aynacht'ayapjjesta, ajjsarcañ ch'amacampiw imjjatapjjesta. Diosay, jumarutejj armanucupjjeriscasamäna, yakha diosarutejj yupaychapjjeriscäyätjja, jumajj yatjjasamänwa, chuyma mankhanquir amtäwinac yatitam laycu. Juma laycuw sapürojj jiwayañ munapjjetu, qhariñ ovejanacarjamaw uñch'uquipjjetu. Tatay, p'arjjtasiquimaya, ¿cunatarac ictasti? Sartasiquimaya, jan wiñayatac armanucupjjestati. ¿Cunatarac nanacatac imantastasti? ¿Cunatarac ucatak t'akhesipjjatajjat armastasti? Ajayunacajjajj lak'aruw chhakantasqui, janchinacajjasti orakenjam katatitaw uñjasi. Sartasiquimaya, nanacar yanapt'irejj jutaquimaya, qhuyapayasiñam laycojj khespiyapjjaquitaya. Mojjsa arunacaw chuymajjan phullch'irasqui, mä reyitaquiw k'ochurapiscta: lajjrajjajj kellkerin suma kellkañapjamawa. Jakenacat sipan juc'amp sumätawa, lacamat munayasiñ arunacajj mistsusqui, Tatitusti wiñayataquiw asquinac churtam. Jan ajjsarir jake, espadamp wac'antasim, ucaw c'achachirimajja, ucaraquiw jach'añchirimasa. Atipjañamp sarantam, cheka laycu ch'amachasisa, llamp'u chuymaninacar chekapar uñjasa. ¡Cupi amparamajj muspharcañanac luraypan! Mich'inacamajj wali arinacawa, marcanacajj jumaruw maqhatjjapjjtam, reyimp timasirinacajj ajjsarayasjjapjjewa. Diosay, reyi cancañamajj wiñayataquiwa, reyi cancañamajj chekapar uñjañawa. Asqui cancañarojj munastawa, ñankharusti uñistawa: ucat Diosamajj jumar ajllistam, masinacam taypin cusisiñampiw phokhanttam. Isinacamajj suma k'apquir kollanacaniw muct'asi; mirra, áloe, canela ucanacampi; marfilat lurat reyin utapatpach arpanacajj jumar cusisiytam. Reyinacan phuchanacapaw jumar catokerejj mistunipjje, reinajj cupëjjaman sayt'atäsquiwa, korit lurat c'achachañanacamp uchantata. Uñtanim, phuchajjay: jinchum alcatanisin ist'ita: marcamat armasjjam, wila masinacamat armasjjaraquim: reyejj suma uñnakt'amamp muspharatawa, jupaw uywirimajja, juparojj jaysañamawa. Tiro marcanquir reyin phuchapa, kamir marcanacajj churäwinacampiw suma chuymam jicjjatañ munapjje. Acajjay, reyin phuchapajj wali c'achachataw mantani, isipas korimp c'achachatawa; reyin ucarojj muspharcay isthapitpun irpapjje; khepap nayrap sarir tawakonac taypina. Wali cusist'asisaw sarantapjje, reyin utaparuw mantapjjaraqui. Reyejjay, wawanacamajj nayra awquinacam lantiw reyit kont'asipjjani, takpach oraker jilïrit utt'ayaraquïta. Nayajj sapa mita jakenac taypin sutim aytatäñapataquejj ch'amachasï, marcanacasti wiñayan wiñayapaw jumarojj jach'añchapjjätam. Diosaw imantasiñasajja, ch'amañchirisasa, jupaw chijinacan arjjatirisajja. Uca laycuw jan ajjsarapcañäniti, orakes qhathatiscpan, kollunacas lamar kotar tincuntascpan, mathapinacapas khothutiscpan, ojjoscaracpan, kollunacarus ojjeñapamp qhathatiyascpan. Mä jawiraw Diosan marcaparojj cusisiyi, Alajjpachanquirin kollan marcaparu. Diosajj marcap taypinquiwa, jupaw imascani; Diosaw khanjtatpach marcaparojj yanapascani. Marcanacajj ojjopjjewa, reyinacajj qhathatipjjewa, orakejj qhathatiwa, ch'aman arup ist'asiyqui ucapachajja. ¡Nuwasir taman Tatitupajj jiwasanacampïsquiwa! ¡Arjjatirisajj Jacobon Diosapawa! Tatitun muspharcañ luräwinacap uñjir jutapjjam, oraken lurqui uca muspharcañ luräwinaca: aca orak tucuscamaw nuwasiñ t'acurayi; arconac jisc'a jisc'a p'aquinoke, lanzanac t'unari, nuwasiñ carronacsa ninampiw phichhantaraqui. “Amuct'jjapjjam, nayan Diosätajj uñt'apjjam: Nayajj marcanacat juc'ampïtwa, oraket juc'ampiraquïtwa.” ¡Nuwasir taman Tatitupajj jiwasanacampïsquiwa! ¡Arjjatirisajj Jacobon Diosapawa! Takpach marcanaca, ampar t'ajjllirasipjjam, cusisiñat art'asiñamp Diosar jach'añchapjjam: Tatitojj muspharcañ ajjsarcayawa, take acapachan jach'a Reyipawa. Jupaw marcanacarojj t'unjayistu, jach'a marcanacarus apnakayistu; jupaw marcapäñatac ajllisistu: munat Jacobon jach'añchatäñapataqui. Diosajj cusisiñat art'asiñ taypin konuñapar maqhati, Tatitojj trompetanacan phust'asitap taypin maqhataraqui. ¡K'ochupjjam, Diosatac k'ochupjjam! K'ochupjjam, reyisatac jayllipjjam. ¡Diosaw takpach oraken Reyipajja!, cusisiñamp jupar k'ochupjjam. Diosajj marcanacaruw apnake, ¡Diosajj kollan konuñapjjan kont'atäsquiwa! Acapach marcanacan jilïrinacapajj Israel marcampiw tantachasipjje. Acapachan jilïr cancañajj Diosanquiwa. ¡Jupajj take cunjjar jilïriwa! ¡Tatitojj jach'a ch'amaniwa! Diosasajj jach'añchatäñataquejj asquiwa, kollan marcapansa, kollan kollupansa. Kollan kollun amstapajj muncayawa, take acapachan cusisiñapawa: Sión kollojj alajjpachan thiyapawa, jach'a ch'aman reyin marcapawa. Diosajj Jerusalen utjäwip taypinjja, suma arjjatirit uñt'ayasi. Acapachanquir reyinacajj mayaquiw jupataquejj sayt'apjje; Diosan marcap uñjasasti wal mulljasipjje, ajjsarañatsti jaltjjapjjaquiwa; ucan ajjsarañajj jupanacar catunti, wawachasiñatac aykosquir warmir uñtata; wasar thayajj Tarsis marcanquir barconacar tucjqui uqhama. Cuntejj ist'apcäyät uc uñjapjjta, take ch'aman Tatitun marcapana, Diosasan marcapana: ¡Jupaw wiñayatac Jerusalen marcar utt'ayi! Diosay, kollan utam taypin qhuyapayasiñamat amtasipjjta. Diosay, takpach oraken sutimajj jach'añchatawa, aytat cancañamajj orak tucuscamaw puri; ch'amamajj asqui cancañamp phokt'atawa. ¡Sión kollojj cusispan! Chekap arsutanacamampejj Judá orakenquir marcanacajj cusisipjjpan. Sión koll muytapjjpan, torrenacap jact'apjjpan, perkanacap amuyapjjpan, suma utanacap uñaquipapjjpan: jutir mita jakenacar yatiyañataqui: “Acapï Tatit Diosasajja” sasa. Jupaw wiñay irpirisajja. Takpach marcanaca, aca arunac ist'apjjam, acapachan jaquirinaca, sum ist'apjjam: jan yäkat jakenaca, aytat jakenaca, kamir jakenaca, jan cunan jakenaca. Lacajjajj yatiñ cancañampiw arsuni, amuyt'äwinacajjajj wali amuyt'cayäniwa; säwinac ist'añaruw uchasï; chuymajjan imantat arunacsti arpamp chicaw arsuraquï. ¿Cunatarac jan wali urunac jutquipan ajjsarascästi? ¿Cunatarac timanacajjan muyuntat jicjjatasisast ajjsarascästi? Jupanacajj yänacaparuw chuymap uchapjje, kamir cancañapat jach'a jach'ajj tucupjjaraqui, Janiw qhitis jupa pachpajj khespiyascaspati, janiraquiw khespiyasiñataquejj Diosar kollk churapcaspati. Jaken jacañapajj wali jila alaniwa, janiw cunas alañataquejj cunjjatcaspati, wiñay jacañapataqui, jiwañat khespiñapataqui. Amuyapjjam: yatiñan jakenacajj jiwirïpjjewa, jan yatirinacasa, pisi chuymaninacasa, pachpac jiwi, yänacapasti yakhanacataquiw kheparjje. Amay imäwiw wiñay utjäwipajja, ucaw wiñay utapajja, marcanacar sutip churcchi ucasa. Jakejj kamirïscpasa, janiw wiñayäquiti, uywanacjam jiwiriquiwa. Uqhamaw ch'amapar alcatirinacajj tucusipjje, uqhamaw jupa pachpa jach'añchasirinacan tucuyapajja. Uca jakenacataquejj jiwaw awatiripajja, ovejanacarjamaw amay imäwirojj anaquisqui. Willjtancan ucapachasti, asqui jakenacaw jupanacarojj atipjapjjani; ch'amanacapajj aynacht'aniwa, utapasti mankhapachaquëjjaniwa. Nayarusti Diosaw khespiyitani, jiwan amparapat antutnucuyitani, jupamp chicaw irpasjjaraquitani. Maynitejj kamiriptchi ucajja, jan mayjt'asimti, yänacapas jiljjatchi ucajja, janirac llaquisimti, jiwjjan ucapachajja, janiw cuns apascaniti, yänacapajj janiw jupar arcjjarcaniti. Jaccasajj cusisitas sarnakascpan: kamirïtapat jach'ar aptatas uñjasiscpan, mä uruw jiwañapajj purinini, janiw mayamps khan uñjcaniti. Jakejj kamirïscpasa, janiw wiñayäquiti, uywanacjam jiwiriquiwa. Qhititejj diosanacan Diosapäqui uca Tatituw arsu: inti jalsuta, inti jalantat jaquirinacarojj jawsthapi. Sión marcatpacha, c'ajquir marcatpacha, Diosajj khantasqui. Diosasajj jutasquiwa, janiw amuc jutquiti: naqhantir ninaw nayrakatapanjam jutasqui, jach'a tutucamp muyuntataw jutascaraqui. Diosajj alajjat alajjpacharus acapacharus jawsi, marcapar taripäwi uñjayañataqui. “Nayar iyawsirinacar tantacharapipjjeta, arusjäwejjar wilañchamp chimpuntirinacaru” sasa. Alajjpachasti Diosan asqui cancañap yatiyi, pachpa Diosaw taripirit sayt'i. “Israel marcajjay, ist'ita, jumaruw khan parljjayäma; Israel marca, nayaw jumar ircatäma. ¡Nayaw Diosätjja! ¡Juman Diosamätwa! Janiw loktanacamar jisc'achcti, janiraquiw wilañchanacamataquis k'apiscti. Janiw utamanquir vaca kallu loktañam maycsmati, janiraquiw tamanacamat mä cabrit maycsmati, ch'umi mankhanquir animalanacajj nayanquituwa, kollunacajjanquir warank waranka animalanacas nayancaraquituwa. Alajjanquir jamach'inacajj nayan uñt'atawa, pampanacan utjirinacas amparajjanquiwa. Mank'at awtjatasa, janiw jumat mayquirismati: acapachasa, ucan utjirisa, nayancatap laycu. ¿Vaca aychat mank'añajjajja jan ucajj, cabritonacan wilapch umtjja? Diosar loktañamajj yuspagarañ chuymäpan; Alajjpachanquir Diosar arsutanacam phokham, llaquincasin jawsanita; nayajj khespiyämawa, jumasti jach'aruw aptitäta” sasa. Jucharar jakerusti Diosajj siwa: “¿Cuna munañanïtas camächinacajj aynakasiñataqui, arusjäwejj aytasiñamataqui, nayamp jan chekachayasiñ muncasa, arunacajjar jan yäkcasajja? Lunthatarojj khomantasaw catoktajja, wachokan sarnakerinacampiw chicachastajja; ñankha lurañataquiw lacam jist'artajja, lacamajj c'ari arsuñataquiw waquichasi. Jilamaruw ina ch'usat c'arinttajja, pachpa jilamaruw jisc'achtajja: ucanac lurquipansa, amuquïscäyätwa, nayajj jumjamäquirist uqham amuytajja. Jichhasti jumaruw juchañchäma, ajanumaruw ircatäma. Diosat armasirinaca, sum ist'apjjam, ucatarac k'al tucjasipquirisma; janirac qhiti arjjatirs jicjjatasisipcasma; nayar yuspagarirejj jach'aruw aptitu; asqui thaquejjan saririrusti Diosan khespiyäwip uñjayä” sasa. Diosajjay, munasiñam laycuy qhuyapt'ayasita, qhuyapayasirïtam laycuy juchanacajjat pampachita. Ñankha luratanacajjat jarekt'ita, jucha luratanacajjat k'omacht'ita. Jucha luratajj uñt'astwa, jucha luratajjajj janiw amuyojjat chhaktquiti. Juma contra, juma contraquiw juchachasta, juchañchctas uca juch lurta. Juchañchatamajj chekapawa; taripäwimasti jan camscayaraquiwa. Nayajj yuritajjatpach juchan muyuntatätwa; taycajjan puracapatpach juchanïtwa. Jumarojj k'oma chuymaw cusisiytamjja, chuymajjarusti yatiñ cancañ uchtajja. Hisopo alimp ch'ajjch'uquipita: nayasti k'omachataw uñjasï; jarekt'itaya, nayasti qhunut juc'amp jank'ow tucjjä. Cusisiñamp c'uchirtasiñamp phokhantita, p'aquintat ch'aqhanacajjasti wasitat cusisipjjpan. Janiquiy juchanacajjarojj uñtanimti, take ñankha luratanacajjat k'omachita. Diosay, k'oma chuymay utjayita, machak asqui ajay churaraquita; nayrakatamat jan apanucusistati, janirac kollan ajayums irpakasistati; khespiyäw cusisiñam wasitat churjjeta, ch'aman ajayumamp thurt'ayita. Jucharar jakenacaruw thaquimat yatiyä, juchaninacasti jumaruw maqhatjjapjjätam. ¡Diosay, wila wartañat khespiyita, Diosajjay, Khespiyirejjay! Lajjrajjasti asqui cancañamat k'ochuni. Tatay, lacajjay jist'arita, lacajjampisti jach'añchasaw k'ochüma. Janiw jumajj loktanac munctati; nayajj ucanac loktirismawa, ucampis janiw loktanacajj cusisiyctamti. Diosatac chekpach loktäwejj cutiquipstat chuym loktañawa. Diosay, llamp'uptat chuymarojj janiw jumajj jisc'achctati. Tatay, munasiñam laycuy Sión marcarojj asc luram, Jerusalenan perkanacap wasitat sayt'ayam. Ucapachaw loktäwinac catokasjjäta: churäwinacamp, wilañchanacampi, ucapachaw altaramjjarojj vaca kallunac loktasjjani. Munañan jake, ¿cunatarac ñankha luratanacamat jach'achastasti? ¡Diosan munasiñapajj jan tucusquiriwa! Ñankha lurañac sapürus lup'isctajja, lajjramajj ari cuchillor uñtatawa. Asquir munañat sipanjja, ñankharuw muntajja, chekapar munañat sipansti, c'ariruw muntajja. C'arinac parlir lajjra, chuym t'unantir arunacac arsuñ munasctajja. Diosasti wiñayataquiw tucjätam, t'akhesiyasin utamat jakonucütam; aca oraket jacañam apakaraquïtam. Diosar jaysir jakenacajj uc uñjasajj ajjsarapjjaniwa, qhä jaketsti larusisaw sapjjani: “Uñtapjjam, jan ajjsarir jakeru, Diosar jan iyawsañ munir jakeru, kamir yänacaparojjay alcatchïnjja, ñankha lurañanacapanjjay jach'achaschïnjja” sasa. Nayasti Diosan utapanjja, ch'ojjñasquir olivo kokar uñtatätwa, wiñayataquiw Diosan qhuyapayasiñaparojj alcatä. Diosay, jumarojj yuspagar churapunïmawa, nayatac asc luratamata; asqui jakenacam nayrakatan jach'añchäma, munasirïtam laycu. Pisi amuyt'an jakejj siwa: “Janiw Diosajj utjquiti” sasa. Takeniw ñankhanac lurasajj aynacht'apjje; janiw asqui lurirejj maynis utjquiti. Diosajj alajjpachatpach jakenacarojj uñtani: “Inach qhitis amuyt'asirejj utjaspa, inach qhitis Diosar thakerejj utjaspa” sasa. Takeniw pachpac jan walir saranucupjje, takeniw ñankhanac lurapjje, janiw asqui lurirejj qhitis utjquiti, ¡janiw maynis utjquiti! Ñankha luririnacajj jan amuyunïpjjewa, marcajjar t'ant'jam mank'antirinacajj jan amuyt'anïpjjewa, Diosar jan art'asirinacajj jan amuyt'asirïpjjewa. Jupanacajj ajjsarañat qhathatipjjani, Diosajj uñisirin ch'aqhanacap willitatani, jupanacasti mä p'enkaw atipjat uñjasipjjani, Diosan jupanacar jan catokatap laycu. ¡Israel marcan khespiyasiñapajj Sión marcat jutaquispa! Diosajj marcapar wasitat cusisiycan ucapachajja, Jacobon wawanacapajj cusisiniwa, Israel marcajj c'uchirt'asiniwa. ¡Diosay, sutim laycuy khespiyasita! ¡Ch'amamampiy arjjatasita! Diosajjay, mayisitajjarojj ist'aquimaya, arunacajjarojj jaysaquimaya; jach'a jach'a tucurinacaw nayatac sartasipjje, khoru jakenacaw jiwayañ munapjjetu. ¡Janiw Diosar ajjsartañapajj utjquiti! Nayataquisti Diosaw arjjatirejjajja, Tatituw jacañ churirejjajja. jumaw take llaquinacat waysusta, uñisirinacajjan aynacht'atap uñjayaraquista. Diosajjay, mayisitajjarojj ist'aquimaya. Janiquiy mayisitajjarojj jan ist'ir tucumti. Ajjsarañaw chuymajjar manti, jiwayir ajjsarañaw catuntitu, mulljasiñamp ajjsarañampiw muyuntitu, ajjsarañat qhathatquiriw uñjasta. Ucat sista: “jamach'in chhekhapaniquïrista, ucapachajj thoktiristwa, samart'araquiristwa. Thoktasajj wali jayaruw sarjjerista, wasaran jacasjjerista, cunayman jach'a thayanacataquiw imantasjjerista, mank'antir tutucataquiw jaltjjerista, jach'a thayampita, jallumpit khespjjerista” sasa. Tatay, jupanacarojj t'unjamaya, arunacap pejjtuntam, nuwasiñamp uñisisiñampic jupanac taypin uñjta, uruy arumaw marca taypin muyupayapjje; marcansti jake jiwayañamp ñankha amtañampiquiw utji, ñankha lurañanacaquiw utjaraqui, marca taypinjja, cunayman ñankhanacaw lurasi; khoru cancañampi, c'arisiñampejj janiw marcat chhaktquiti. Uñisirejjatejj tokenoketaspajja, amuquïsquiristwa; timajjatejj nayatac sayt'aspajja, jupataquejj imantasjjeristwa; ucampis jumaw nayamp chic sarnakerïtajja, jumätaw nayan alcatañajjajja, jumampiw wali sum parlt'asïyätan; cusisisaw jakenac taypin Diosan utapar saräyätan. Jiwajj acatjamat timanacajjar catuntpan. ¡Mankhapacharojj jacquirpach mantapjjpan, ñankhajj chuymanacapan tapachrantatawa! Nayasti Diosaruquiw art'asï; Tatitusti khespiyitaniwa. Jayp'usa, willjtasa, chicürusa, jacht'asisaw jupar yatiyasï. Diosasti mayisitajjarojj ist'aniwa. Nuwasïwinacan imitani, jacañajj khespiyani, uñisirinacajjajj waljanïcchi ucasa. Wiñay jaquir Diosaw ist'itu, jupanacarusti aynacht'ayaniwa, janiw sarnakäwinacap chekachasiñ munapquiti, janiraquiw Diosarus ajjsarapquiti. Masinacapataquejj amparanacap loktapjje, jupanac pur arusjäwi luratanac t'unantapjje. Arunacapajj liq'it sipan juc'amp koñawa, amuyunacapasti nuwasiñ amuyunacawa, arsutanacapajj aceitet sipan juc'amp koñawa, ucanacasti ari espadanacar uñtatawa. Diosar llaquinacam catuyam, jupasti ch'aman tucuyätam, Diosar jaysirin aynacht'añapjja, janipuniw jupajj muncaniti. Diosajjay, jumaw jupanacarojj jakontäta, jan uñantcay mic'ay mankharu. C'ari jakenacampi, jiwayir jakenacampejj janiw jacañapat chicats phokhapcaniti. Nayasti jumaruquiw take chuymamp alcatsma. Diosajjay, nayat qhuyapt'ayasita, nayar arcnaker jakenacaw utji, uruy arumaw t'akhesiyapjjetu. Jan karjasisaw timasirinacajj arcnakapjjetu, waljaniw jach'achasiñamp jaljjatapjjetu. Ajjsarcay urun waytasita, nayajj jumaruquiw alcatsma. Diosaruw takpach chuymamp iyawsta, arunacap jach'ar aptaracta; Diosaruw takpach chuymamp alcatta, janiw cunarus ajjsarcti: ¿Camächaraquitan jakesti? Sapüruw arusquipapjje, amtapjjaraqui nayar ñankha lurañac amtasipqui, nayar uñch'uquiñataquejj mä chekawja thakapjje, sartatajjamp kont'atajjamp uñch'uquipjje, acatjamat jaljjatasin jiwayañ munapjjetu. Diosay, t'unjäwitac jupanacarojj catjjäsim, k'apisiñamampiy marcanacarojj t'unjam. Diosajjay, jaltatanacajjajj juman jaqhutawa, jumaw jachatanacajj apthaptajja. ¿Janit ucanacast kellkataman khanäquisti? Jumat yanap maycäm ucapachajja, nayamp timasirinacajj jayar jaltjjapjjpan, uqhämat nayan Diosajjätam yatï. Diosaruw takpach chuymamp iyawsta, arunacap jach'ar aptaracta; Tatituruw takpach chuymamp iyawsta, arunacap jach'ar aptaracta; Diosaruw take chuymamp alcatta, janiw cunarus ajjsarcti: ¿Camächaraquitan jakesti? Diosajjay, jumar arsutanacat manumätwa, yuspagarañ chuymampiw phokhäma: jiwañat nayar khespiyatam laycu, tincuñat nayar jarc'akatam laycu, Diosan nayrakatapansti jacañ khanan sarnakañajjataqui. Nayat qhuyapt'ayasit Diosajjay, nayat qhuyapt'ayasita, jumamp arjjatayasiñataquiw thaksma. Jan walt'añ nayat jithekañapcamasti amparamamp imantayasiñ munta. Alajjpachanquir Diosaruw art'asï, take cunan yanapir Diosat mayisï. Jupaw alajjpachat khespiyäwip apayanitani, jupaw nayar jiwayañ munirinacarojj pejjtuntani, qhuyapayasiñapamp, cheka cancañapamp apayanitani. Oraken jaknokataw uñjasta, jake mank'an leonanac taypinjam jicjjatasta; laca ch'aqhanacapajj lanzanacjam, mich'inacjamawa, lajjrapajj ari espadar uñtataraquiwa. Diosajjay, jumajj alajjpachat sipan jilanctawa, ¡Khapak cancañamajj takpach orakeruw phokhanti! Nayamp timasirinacajj sipit uchantarapipjjetu, uca sipitan jiwañajjataqui; mä jach'a p'iy jalantañajjatac lurarapipjjetu, ucampis jupanacaquiw ucawjarojj jalantjjapjje. Diosajjay, chuymajjajj waquichatawa, ajayojjajj suma thurt'atawa. Jumataquiw k'ochurapïma. Almajjay, p'arjjtasimaya; arpamp salteriompi, p'arjjtasipjjam, nayasti machak khantatiruw p'arjjtaraquï. Tatay, marcanac nayrakatan jach'añchäma, marcanac nayrakatan k'ochunacamp yupaychäma. Munasiñamajj alajjpachat juc'amp jach'awa; asqui cancañamajj alajjpachcamaw puri. Diosajjay, jumajj alajjpachat sipan jilanctawa, ¡Khapak cancañamajj takpach orakeruw phokhanti! Marc apnakerinaca, ¿chekat taripäwin chekapar t'akapjjta?, ¿chekat jakenacar chekapar uñjapjjta? Janiw uqhäm lurapctati, jan walinac lurañ amtapjjtajja, jakenac taypinsti, nuwasiñanac utjayapjjtajja. Ñankha luririnacajj taycan puracapatpach aynacht'apjje; c'arinacasti janïr yurcasaw pantjasipjje, catarinacjam jiwayir mich'inïpjjewa, okar tucur jiwayir mich'in catarir uñtatäpjjewa, amulljayirin arup jan ist'añataqui, laykjjerin arsutap jan yäkañataqui. Diosajjay, laca ch'aqhanacap t'unaram, Tatay, qhä leonanacan quiwunacap t'unsum; ch'umarir umar uñtat chhaktapjjpan; taquisit korar uñtat pharsupjjpan; ch'urur uñtat phusac tucjjapjjpan, int jan uñjir wawa sullur uñtatäpjjpan. Janïr sum alintquipan ch'aphinacjam naqhantapjjpan, ch'ojjña korar uñtat jiq'inucutäpjjaracpan. Asqui jakesti, uqhämat uqhäm apsur uñjasajj cusispan, ñankha luririnacan wilapamp cayunacap wilachsuspan. Ucapachaw aqham sapjjani: “Asqui jakejj waliruquis purisquejjä, Diosajj chekapar uñjirïscapunisä” sasa. Diosajjay, nayamp timasirinacat khespiyita, nayar uñisirinacat arjjatita. Ñankha lurir jakenacat khespiyita, jake jiwayirinacat jarc'aketa, wali ch'aman jakenacaw utji, nayar jiwayañataquiw suyantasipquitu. Tatay, janiw kallasirïcti, janiraquiw juchs lurcti; janiw cuna ñankhsa lurcti, jan cuna juchatac catuntañ munapjjetu. Sartasiquimaya, nayar yanapt'irejj jutaquimaya. Tatay, take ch'aman Diosay, Israelan Diosapa, sartasiquimaya, qhä ñankha lurir marcanacarojj mutuyamaya, qhä ch'ojjña chuyman jakenacat jan qhuyapayasimti. Arumthapirojj anunacjam wajasisaw cutt'anipjje, marcansti ucsar acsaruw muytapjje: lacanacapat jupok ulthusiyapjje, lajjranacapajj espadanacar uñtatawa: “Janiw qhitis ist'quistaniti” sapjjewa. Jumasti, Tatay, jupanacat larustawa, juchaninacat phiscastawa. Diosajjay, juman imataw sarnakascta, jumaw ch'amañchirejjätajja, imirejjätasa. Nayar munasir Diosajj jicjjatitaniwa; uñisirejjan aynacht'atap uñjayitani. Diosajjay, jupanacat jan qhuyapayasimti, marcajjan ucjjat jan armasiñapataqui; jupanacarojj ch'amamampiy ananucum, mä p'enk aynacht'ayaraquim. ¡Tatay, jumaw nanacar arjjatirïtajja! Take arsutanacapampiw juch lurapjje, jach'a jach'a tucuñapar chincatatäpjjpan, c'ari juramentonacamp chinuntayasipjjpan. K'apisiñamajj jupanacar tucjpan, jupanacajj jiwarapjjpan, Jacobon marcapar Diosan apnakatap yatipjjpan, acapach tucuscam apnakerïtap yatipjjaracpan. Nayasti willjtaw jumarojj k'ochüma, munasiñamampita, ch'amamampit yatiyä. Jumaw nayan arjjatirejjätajja, jumaw llaquisiñajjan imantasiñajjätajja. Diosajjay, jumaruw k'ochunac k'ochüma, jumaw nayan imantasiñajjätajja, nayan arjjatirëjjätasa; ¡jumaw nayar munasir Diosätajja! Diosay, k'apisiñaman jaytanucupjjesta, tucjapjjaraquista, jichhasti wasitatay ch'am churapjjeta. Orakerojj qhathatiytawa, jist'jaractawa: jichhasti p'iyanacap asquichjjam, niyaw alliranttañampïsqui. Marcamarojj jach'a yant'anacampiw t'akhesiytajja, lokheptayir vino churapjjestajja; jichhasti arquirinacamarojj mä chimpuy churam, mich'inacat jaltjjapjjañapataqui. ¡Ist'apjjaquitaya, ch'amamampiy khespiyapjjeta! ¡Munatanacamarojj khespiyaquimaya! Diosajj kollan utapan sänwa: “cusisisaw Siquem orak jalanokjjä, Sucot pampa orak laquinokjjaraquï; Galaad orakejj nayanquiwa, Manasés orakes nayanquiwa, Efraín orakejj p'ekejjar asjjatasiñawa, Judá orakesti, jilïr cancañ thujrojjawa; Moab orakejj jarisiñ llatajjawa; Edom orak patjjaruw wisqhunacajj uchasï; ¡Filisteo jakenacar atipjatajjat arnakasï!”, sasa. ¿Qhitirac uyunacamp muyuntat marcar irpitanisti? ¿Qhitirac Edom orakcam puriyitanisti? Diosay, jumajj apanucjjapjjestawa, janiw nuwasir tamajjamp chicajj mistcjjtati. Uñisirinacajjat arjjatapjjeta, jaken yanapapajj inamayaquiwa. Diosan yanapapampejj muspharcañanac lurañäni. ¡Jupaw timanacasarojj takjjatani! Diosajjay, aykosquir arnakasitajjarojj ist'aquimaya, mayisitajjarojj jaysaquimaya. Chuymajjan aynacht'atap laycojj orak tucuyatpach jumar art'asinsma: jan mistcay karka patjjaruy sayt'ayita, jumaw nayan imantasiñajjätajja. Jumaw timasirejjat jarc'aker ch'aman pucarätajja. Wiñayataquiw utaman jacañ munta, amparamamp jarc'akataw utjasiñ munaracta. Diosajjay, jumaw arsutanacajj ist'istajja, sutim wakaychirinacan catokäwip churjjaraquistajja. Reyirojj jaya maranac jacañay churam, jupajj walja walja maranacay jacpan; asquinacam catokasay marcarojj apnakpan, munasiñamamp asqui cancañamampirac imam. Nayasti sutimarojj jach'aruw aptä, arsutanacajjsti sapüruw phokharaquï. Dios sapanac ajayojjajj samarañ jicjjati, khespiyasiñajjajj jupat juti. Jupaquiw khespiyitu, arjjataraquitu. Janiw pächascäti, jupaw imantasiñajjajja. ¿Cunapachcamarac nuwañatac arcnakapjjetätasti? ¿Cunapachcamarac tincuyañ munapjjetätasti? ¿Cunapachcamarac llojjesir perkarjam uñjapjjetätasti? ¿Cunapachcamarac tincuñampïsquir uyurjam uñjapjjetätasti? Nayar tincuyañac lup'isipqui, c'arisiñajj walpun cusisiyi; lacaquiw jach'añchapjjetu, chuymampisti ñankhachapjjetuwa. Nayajj Dios sapanac samarañ jicjjatta, suyt'añajjajj jupat juti. Jupaquiw khespiyitu, arjjataraquitu. Janiw tinccäti, jupaw imantasiñajjajja. Diosat khespiyasïwejjampi, jach'a cancañajjampejj juti, jupaw suma thurt'at karkajjajja, juparaquiw imantasiñajjasa. Marcajjay, jupar take chuymamp iyawsam, chuymanacam jupar jist'arapjjam, Diosaw jiwasan imantasiñasajja. Jakejj mä samsump sasiquiwa, kamirisa, jan cunanisa; jupanacarutejj balanzamp waytasispajja, mä samsut sipan phisnaquïspawa. Ch'ajjwañanacarojj jan wayusipjjamti; janirac lunthatasiñar chuym catuyasipjjamti; kamiris tucusipcätajja, kollker jan alcatapjjamti. Diosajjay, jumaw Diosajjätajja, jumar thakasaw khantatta, almajjajj jumatjam pharjatawa; janchejjajj jumatjam awtjatawa, jan umani, jan jacañan waña oraker uñtatawa. ¡Kollan utaman uñjañ munsma! Ch'amamamp jach'a cancañamamp uñjañ munta, munasiñamajj jacañat sipan juc'ampiwa, lacajjajj jumaruw k'ochütam. Take jacäwejjan jach'ar aptäma, jumar art'asisaw amparanacajj aytä. Jach'a mank'äwinquir jakjamaw cusisï, lacajjasti cusisitaw jach'añchätam. Arumanacaw iquiñan jumat amtasta, iquintataw jumjjat lup'ista, Jumaw nayan yanapirejjätajja, ¡amparamancasajj cusisitätwa! Ajayojjajj jumamp chict'atawa, cupi amparamasti janiw antutnucquituti. Nayar jiwayañ munirinacasti, orak mankharuw jalantapjjani; espadamp jiwarayataw uñjasipjjani, kamakenacan mank'antataw tucusipjjani. Reyisti Diosancasaw cusisini, sutip laycu juramento luririnacajj k'ochupjjaniwa, c'arinacan lacapasti llupt'atäniwa. Diosajjay, aykor arojjarojj ist'aquimaya, ajjsarcay uñisirinacat jacañajj jarc'aketa. Ñankha lurir jakenacat imantita, nayatac ñankha amtir jakenacat jarc'aketa, nayar jiwayañ munirinacat khespiyita. Jupanacajj espadar uñtat lajjranacap ariptayapjje, mich'inacar uñtat ñankha arunac parlarpayapjje. Jan juchan jaker jamasat chhojjriñchañ amtapjje, acatjamat jan qhuyapayasiñampiw chhojjriñchapjje. Ñankha lurañataquejj purapat ch'amañchasipjje; jamasat sipitanac uchañataquiw amtapjje, janis qhitis uñjcaspajj uqham amuyasipjje, janis qhitis ñankha luratanacap yatjjatcaspajj uqham amuyasipjjaraqui. Jaken chuyma mankhep uñt'iristi take cun yatjjatani. Diosaw mich'inacapamp chhojjriñchani, acatjamat chhojjriñchjataw uñjasipjjani; pachpa arunacapaw aynacht'añarojj puriyani, jupanacar uñjirinacasti larusipjjaniwa. Takeniw ucapachajj Diosar jach'añchapjjani, luräwinacapat yatiyapjjani; luratanacap amuyjjapjjaraquini. Asqui jakejj Tatitumpiw cusisini, jupampiw arjjatayasini, k'oma chuyman jakenacasti cusisitaw jacasipjjani. Sión marcan Diosapa, jumajj jach'añchatäñataquejj asquïtawa, jumar arsutanac phokhañajj waquisiwa, jumajj mayisitanacar ist'irïtawa. Take jakenacaw jumarojj maqhatapjjtam. Jucha luratanacajjajj aynacht'ayapjjetuwa, ucampis jumaw juchanacajjat pampachapjjesta. Juman ajllit jakejj cusisiñaniwa, juma jac'an jacañapataqui, kollan utaman utjasiñapataqui. Utaman utjir yänacampiy cusisiyapjjeta, temploman kollan churäwinacapampiy phokt'apjjeta. Khespiyir Diosajjay, muspharcañ asqui cancañampiw jaysapjjestajja; take orakpachaw jumarojj alcatapjjtam, jayanquir kotas alcataractamwa; jumïpan kollunacajj pachpaquïsqui, juman ch'amam laycuw thurt'atäsipqui. Jumaw lamar kot mathapinacarojj t'acuraytajja, jumaw marcanacan ch'ajjwatap amuct'aytajja. Orak tucuyan jaquirinacajj muspharcañ luräwinacamat qhathatipjje, inti jalsu toketa, inti jalanta tokecamajj, jumïpan cusisiñat art'asiñajj utji. Jumaw acapach orak uñjasctajja, jallumpiw achunac utjaytajja; jilarquir uma karpampiw trigo yapunac jilaraytajja: uqham lurasaw orak waquichtajja. Jumaw sucanac umamp karptajja, qhulanac qhusqhachtajja, jallumpiw orakerojj jasac tucuytajja, uqhamat jilarquir achuytajja. Asquinacamampiw marpach yanaptajja, kenayanacamajj jilarquir asquinac warjjatani; wasaranquir ch'ijinacajj ch'ojjñatatiwa, kollunacasti cusisiñ isimpiw isthapisi; pampanacajj ovej tamanacampiw phokhantasi, vallenacas yapunacampiw isintasi, cusisiñat takpachaw k'ochupjje. Take acapachanquir jakenaca, Tatitur cusisit k'ochupjjam, kollan sutipar k'ochupjjam, aytat cancañapar k'ochunac k'ochupjjam; Diosarojj sapjjam: “Luratanacamajj muspharcañapuniwa, timanacamajj jach'a ch'amam laycuw nayrakataman ajjsarañat tincurapjje. Takpach jakenacaw nayrakataman quillt'asipjje, sutimaruw k'ochupjjaraqui” sasa. Diosan luratanacap uñjir jutapjjam, jaken asquipatac muspharcay luräwinacap uñjapjjam: lamar kotarojj waña orakeruw tucuyäna, nayra pachan jaquir awquinacasajj, wañanjam jawir maqhatapjjäna; jichhasti Diosamp cusisipjjañäni. Ch'amapampiw wiñayatac marcanacar apnake; nayranacapajj marcanacaruw uñch'uquisqui, kallasir jakenacan jan sayt'añapataqui. Marcanaca, Diosasar jach'añchapjjam, jach'añchañ k'ochunac jach'at k'ochupjjam. Jupaw jacañ wasitat churjjestu, janiw cayunacasan tincuñap munquiti. Diosay, jumaw yant'arojj puriyapjjesta, kollkerjamaw k'omachsupjjesta, sipitaruw jalantayapjjesta, jach'a llaquinacampiw apjjatapjjesta: qhitimpis taquisiyapjjaquistawa; nina cheka, uma chekaw maqhatapjjta, ucampis khepa tokeruw samart'ayapjjesta. Loktäwinac apt'ataw utamar mantä, nayrakataman churäwinac naqhayarapïma, uqhamat jumar arsutanac phokhä, chijincasin jumar arscäyäsma, uca arsutanac phokhä. Liq'i uywanac altaramjjar loktäma, orko ovejanac loktanïma, toronacampi, cabranacamp jumar loktañatac jiwayarapïma. Diosar arquirinaca, ist'ir jutapjjam, nayatac luratanacap yatiyapjjäma: juparuw lacajjajj art'asi, lajjrajjasti juparuw jach'añchi. Jan wali amuyutejj utjitasapänjja, Tatitojj janiw ist'quitasapänti; Diosasti ist'ituwa, achict'asiñamp mayisitajjarojj jaysituwa. Diosajj jach'añchatäpan, mayisitajjarojj janiw inar tucuyquiti, janiraquiw munasiñaps jithektayquituti. Diosay, nanacat qhuyapayasipjjeta, nayranacamampiy uñtanipjjeta: orakenquirinacajj thaquim uñt'apjjpan, take marcanacasti munañamampi, khespiyäwimamp uñt'apjjaracpan. Diosay, marcanacajj jumar yupaychapjjpan, ¡takpach marcanac jumarojj jach'añchapjjpan! Marcanacajj cusisiñat k'ochupjjpan, asqui cancañamp acapachar apnakatam laycu. Chekaparuw takpach marcanac saraytajja. Diosay, marcanacajj jumar yupaychapjjpan, ¡takpach marcanac jumarojj jach'añchapjjpan! Orakejj achunacap churi, Tatit Diosasaw asquinac churistu. ¡Diosajj asquinacap churistpan! Acapachanquirinacasti jupar jach'añchapjjpan. Diosajj sayt'asqui ucapachajja, jupamp timasirinacajj chhuqhutatapjjewa, jupar uñisirinacajj nayrakatapat jaltjjapjjewa; jiwk'er uñtataw chhaktapjje, ninamp umatatayat liq'jamaw umatatapjje, ñankha lurir jakenacajj Diosan nayrakatapan tucusipjje. Asqui jakenacasti cusisipjjewa, Diosan nayrakatapan cusisipjje, cusisiñat t'isctapjji. Diosar k'ochupjjam, sutipar jach'añchapjjam, kenay patan sarnakerir jach'añchapjjam. Tatitump cusisipjjam, nayrakatapan c'uchirasipjjam. Diosajj wajchanacan awquipawa, ijma warminacan arjjatiripawa, jupajj kollan utjäwipan jaqui. Diosaw aynacht'at jakenacataquejj ut waquicharapi, catuntat jakenacar antutayasin asquinac churi; kallasir jakenacaquiw jan achur oraken kheparapjje. Diosay, cunapachatejj jumajj marcaman nayrakatap sarcäyäta, wasar chekanjam sarantcäyät ucapachajja, orakejj qhathatïnwa, jallojj alajjpachat purintäna, Sinaí kollojj Diosan nayrakatapan qhathatïna; Israelan Diosap nayrakatan ajjsaräna. Diosay, jumaw jilarquir umanac jalluntaytajja, wañantat orakemaruw ch'amañchtajja. Marcamajj uca oraken utjantasïna, Diosay, munasiñam laycuw jan cunan jakerojj waquisirinac churtajja. Tatituw mä yatiyäw arsu, warank warank jakenacaw ucjjat yatiyapjjäna: “Reyinacamp nuwasir tamanacampejj jaltjjapjjewa, warminacajj catuntat yänac jalanokasipjje. Uywa uyunacan samarañamcamasti palomanacajj kollke chhekhanacap qhiwiliyapjjäna, phuyunacapan korejj c'ajäna. Ucch'añcamasti take Atipirejj reyinacaruw chhucjayäna, qhunojj Salmón kolluruw qhununtäna” sasa. Basán kollunacajj wali jach'anacawa, kollunacapajj wali khathanacawa: khatha kollunaca, ¿cunatarac Diosan utjasiñapatac ajllit kollur uñisipjjtasti? ¡Tatituw uca kollun wiñayatac jacani! Diosan nuwasiñ carronacapajj warank warankawa: Sinaí kollutpach Diosajj kollan chekawjarojj jutanti. Diosay, alajjpacharuw maqhattajja, catuntat jakenac anaquisa; churäwir uñtat jakenac catokastajja. Tatay, jumar kallcatir jakenacamppachaw jumar maqhatjjapjjtamjja. Tatitojj sapür jach'añchatäpan, Diosaw jan walt'añanacas apasqui, jupaw Diosasajja, khespiyasiñasasa. Diosasajj khespiyir Diosawa, jupaw wiñay jiwañat khespiyistaspa. Diosajj uñisirinacapan p'ekep jaljtayani, ñankha lurañ jan wanir jakenacan p'eke ch'aqhap t'unjani. Tatitojj siwa: “Basán oraketpach cutiyanjjäma, lamar kota mankhatpach irpsunjjäma, timasirinacaman wilapampiw cayum jarekasïta, anunacamasti uca wil jallk'apjjaraquini” sasa. Diosay, jumar wakaychirinacaw uñstasinqui, kollan chekawja tokeruw sarantasipqui. Diosajjan, Reyejjan wakaychirinacapawa. K'ochurinacajj nayrakat sarantapjje, arpa jachsuyirinacasti khepat arcapjje, chica taypinsti tawakonacaw chhulluchhullunacamp sarantapjjaraqui. ¡Tatit Diosar cusisiñamp jach'añchapjjam, Israel marcpach tantachat jupar yupaychpan! Jupanacan nayrakatap sullquïr Benjaminajj sarantasqui, Judá marcanquir jilïrinacamp chicaw saranti, Zabulón, Neftalí marcanacan jilïrinacapamp chicaw sarantaraqui. Diosay, ch'amam uñacht'ayaquimaya, nanac laycu lurir qhuyapayir ch'amam uñachayam. Jerusalenanquir utamaruw reyinacajj churäwinac apanipjje, ucawjatpachay jumajj, Egipto marcar tokenokam, qhä ch'ojjña taypinquir animalanacaru, qhä wajjrasir toro tamanacaru, qhä tupasir vaca kallunacaru. Jupanacajj juc'amp kamiriptañ munasinjja, marcanacaruw t'akhesiyapjje; ¡nuwasiñ munir qhä jakenacarojj chhuqhutatayamaya! Munañan jakenacajj Egiptot purinipjjani, Etiopía marcajj Diosataquiw amparanacap loktapjjani. Orakenquir reyinaca, Diosar k'ochupjjam. Tatitutac k'ochunac jayllipjjam, alajjpachanjam sarnakeriru, wiñay alajjpachan utjasiriru. Ch'aman arupamp arnakasir ist'apjjam. “Diosan ch'amap uñt'apjjam”, khapak cancañapajj Israel marcan khanti, ch'amapasti kenayanacjjan c'ajtaraqui. Diosajj kollan utapan muspharcayapuniwa; jupaw Israelan Diosapajja, jupaw marcaparojj ch'am churi, ¡Diosajj jach'añchatäpan! Diosajjay, khespiyasiquitaya, umamp ajjscatirjamätwa: ñik'e phuch'uruw jalantascta, janiw cawqhar tact'asirjamäctsa; wali p'iya umcamaw purta, ch'aman umaw apjjetu. Arnakascäwejj ch'ama thayjtatätwa, mallk'as chhajantjjetuwa; Diosajjar uñch'uccäwejj nayrajjas juyqhuptatäjjewa. Ina ch'usat uñisirinacajjajj ñic'utanacajjat juc'amp jilawa; ina ch'usat nayar jaljjatirinacajj ch'aqhanacajjat juc'amp ch'ollkhëpjjewa. Jan lunthatascta ucanac cutiyañajjataquiw wayt'apjjetu. Diosajjay, jumaw jan amuyt'asirïtajj uñt'istajja, janiw juchanacajj imantirjamäcti. Take ch'aman Dios Tatay, jumar thakerinacajj janiquiy juchajj laycujj p'enk tucupjjpati, Israel marcan Diosapa, jumar suyt'irinacajj janiquiy juchajj laycujj aynacht'añar puripjjpati. Juma laycuw jisc'achat uñjasta, ajanojjas p'enkamp chhaktatawa. Jilanacajjataquejj jan uñt'at jakjamätwa, taycajjan wawanacapataquejj yakha marcanquir jakjamätwa. Utamar munañaw nayar tucuntitu, jumar tokerinacan arunacapajj, nayjjarcamaw wact'i. Llaquisiñat jan mank'cta ucapachajja, nayat larusipjjetu; llaqui isimp uchascta ucapachasti, nayat sawcasipjjetu; take jaken parlasitaw sarnakta, umatanacasti nayjjat warurupjje. Tatay, nayasti jumaruw art'asinsma, Diosajjay, jichhajj yanapt'aquitaya; jach'a munasiñam laycuy ist'ita, yanapt'asir cancañam laycuy khespiyita. Janiquiy nayan ñek'er jalantañajj munamti, nayar uñisirinacat khespiyaquitaya, walja uma mankhanacat wayst'asiquitaya. Janiquiy ch'aman umajj apitpati, janiquiy mic'ay chincänajj mank'antitpati, janirac nayjjarus jist'antaspati. Tatay, munasiñamamp jaysita, jach'a qhuyapayasiñamamp nayar uñtanjjeta; janiquiy aca uywatamataquejj ajanum imantasimti: jan walinpun uñjasta, janc'aquiy jaysita. Nayaruy jac'achasinita, khespiyaquitaya, nayamp timasirinacat jarc'aketa. Jumaw llaquincatajj uñjasquistajja, jumaw p'enka tucutajjsa, jisc'achatsa uñjistajja, jumaw uñisirinacajjarojj uñt'aractajja. Jaken toketanacapajj chuymajjaruw t'unanti, jan ch'amanipuniw uñjasta. Qhuyapayasiñ suyta, ucasti janiw jicjjatayasquituti, chuymachirinac suyta, jupanacarusti janiw jicjjatcti. Mank'at awtjayascta ucapachajja, mulla churapjjetu, umat pharjayascta ucapachasti, vinagre churapjjetu. Jach'a mank'äwinacapajj sipitapar tucpan, suma mank'anacapasti simpantir chinuñar tucuracpan, nayranacapajj juyqhuptpan, jiqhanipas qhathatipunpan. Jupanacjjar k'apisiñam samarasim, akquir k'apisiñamajj jupanacar catjpan; utjäwinacapajj ch'usa wasarar tucpan, janirac qhitis chhujllanacapan jacpati; jupanacajj juman usuchjat jakeruw arcnakapjje; juman chhojjriñchat jakeruw sawcasipjje. Ñankhat ñankha jupanacar cutt'ayam, janipun qhuyapayasiñam jicjjatapjjpati. ¡Wiñay jaquirinacan sutip taypit apanucum! ¡Janipun asqui jakenacamp chic kellkantamti! Naya llaquit usuntat jakerusti, Diosajjay, khespiyäwimajj waytaquitpanaya. K'ochunacampiw Diosan sutiparojj jach'añchä, yuspagarasaw jach'a cancañap yatiyä; Tatitusti ucampejj juc'amp cusisini, mä toro loktäwimp sipana, wajjranacani, sillunacani vaca kallu loktäwimp sipana. Uc uñjasajj llaquitanacajj cusisipjjaniwa, Diosar thakerinacan chuymanacapasti ch'amañchasiniwa. Tatitojj jan cunan jakenacarojj ist'iwa, jupanquir catuntat jakenacarojj janiw jisc'achquiti. Diosar jach'añchapjjam, alajjpachas acapachasa, lamar kotasa, take ucan jaquirinacasa. Diosajjay, nayar khespiyirejj jutaquimaya, Tatay, nayar yanapt'irejj janc'aquiy jutam. Nayar jiwayañ munirinacajj, mä p'enk atipjayasipjjpan; nayar ñankha lurañ amtirinacajj, mä p'enkarac jaltjjapjjpan. Nayat larusirinacajj p'enkachat jaltjjapjjpan. Jumar thakerinacasti cusisipjjpan, jumamp chic c'uchirasipjjpan; khespiyäwim thakerinacajj wiñayapun arsupjjpan: “Diosajj jach'a ch'amaniwa” sasa. Naya, llaquir purir jakerusti, Diosajjay, janc'aquiy yanapt'ir jutita. Jumaw arjjatirejjätajja, khespiyasiñajjätasa: ¡Tatay, janc'aquiy jutam! Tatay, juman ucaruw jutta: janiquiy wiñayatac atipjat uñjasiyistati. Asqui cancañam laycuy khespiyita, antutayaraquita, naya tokeruy jinchum alcatanim, khespiyaquitaya. Jumay nayan arjjatir karkajjäma, jumarac imantasiñ jach'a utajjäma, jumaw karkajjätajja, jach'a utajjätasa. Diosajjay, ñankha lurir jaken amparapat khespiyita, jake jiwayirin amparapata, khoru jaket jarc'aketa; Tatay, jumaw nayan suyt'añajjätajja, wayna cancañajjatpach alcatañajjätasa. Taycajjan puracapanccäyät ucapachasa, jumaruw alcatäyäsma. Jumaw nayarojj khan uñjayista, jumaruquipuniw nayajj jach'añchäma. Waljaniw sarnakäwejjampejj muspharapjjäna, jumaquiw nayan arjjatirejjätajja. Lacajjajj sapüruw khapak cancañamatjja, jach'añchäwi k'ochunacamp phokt'atäsqui. Janiquiy ch'ama karit toker jisc'achistati, ch'amajjajj tucusisquiwa, janiquiy jaytanucustati. Timasirinacajjajj nayjjat parlasipjje, nayar jiwayañ munirinacajj jan walinac amtapjje. Jupanacajj sapjjewa: “Arctapjjam, catuntapjjam, Diosajj jupar apanucjjewa, janiw qhitis arjjatcaniti” sasa. Diosajjay, janiquiy nayat jayarst'amti; Diosajjay, janc'aquiy nayar yanapt'ir jutam. Nayar jiwayañ munirinacajj aynacht'apjjpan, tucusipjjaracpan, nayar ñankha luririnacajj t'akhesipjjpan, p'enk tucupjjaracpan. Nayasti jumaruquiw suyt'ascäma, juc'amp jach'aruw aptäma; lacajjajj arjjatatamjjat yatiyani, khespiyäwimat sapür arsuni. Ucajj janiw nayatac amuyañjamäquiti. Tatay, jach'a luräwinacamat yatiyä, takpach asqui atipjatanacamat arsuraquï. Diosajjay, wayna cancañajjatpach yatichasista, nayasti jichhürcamaw muspharcañ luratanacamat yatiyascta; Diosajjay, ch'ama karit pachan uñjascasasa, jank'o ñic'utan pachanccasasa, janiquiy jaytanuct'asistati, jutir mita jakenacar ch'amamat yatiyañajjaw wact'asquitu. Diosay, muspharcañ asqui cancañamajj alajjpachcamaw puri: jumajj jach'a luräwinac uñachaytajja; janiw qhitis jumjamajj utjquiti. Chijinac toke irpaquipasista, jach'a llaquinac uñt'ayista, ucampis machakat jacayjjetäta, orak mankhatpach wayst'asjjetäta; aytat cancañajjaruw jiltayjjetäta, wasitat chuymachjjetäta. Nayasti yuspagar churäma, arsutam phokherïtamatsti, jumataquiw arpa jachsuyä; Diosajjay, Israel marcan Kollanapa. Tatay, lacajjajj jumar k'ochusajj cusisiniwa, juman khespiyat ajayojjas cusisiraquiniwa. Lajjrajjajj urpachaw asquïtamat arsuni, nayan aynacht'añajj munirinacajj mä p'enkaw atipjat uñjasipjjani. Diosajjay, asqui cancañam reyir catuyam, chekapar uñjañam reyin yokapar churam: chekapar uñjañamp marcamar sarayañapataqui, jan yäkat wawanacamar chekap uñjañapataqui. Jach'a kollunacajj sumancañ apanpan, jisc'a kollunacas asqui cancañ puriyanpan. Reyejj jan yäkat jakenacar arjjatpan, jan cunan jaken wawanacapar yanapt'pan, t'akhesiyir jakenacarusti takjjatpan. ¡Reyejj jumar wiñay ajjsartirïpan! Intir uñtata, phajjsir uñtat jupajj utjpan. Ch'ijinacar purjjatir jalljamäpan, oraker jasaptayir jallur uñtatäpan. Asqui cancañajj urunacapan pankarpan, sumancañasti phajjsin tucusiñapcam utjpan. Maysa lamar kotat maysa lamar kotcam apnakpan, Eufrates jawirat kalltasa, aca orak tucuscama. Wasaran jaquir timanacapajj nayrakatapan quillt'asipjjpan, lak'a jallk'apjjaracpan. Tarsis marcanquir reyinacasa, kota tokenquir reyinacasa, jupataquejj kollk apsupjjpan, Sabá orakenquiri, Seba orakenquir reyinacajj churäwinacap loktapjjpan. Takpach reyinacajj jupa nayrakatar quillt'asipjjpan, takpach marcanacarac juparojj loktapjjpan. Jupaw art'asir jan cunan jakerojj antutayani, yanap jan jicjjatir llaquit jakerus yanapani. Jupaw jan cunan jakenacat qhuyapt'ayasini, aynacht'at jakerus yanapt'ani, jan cunan jakenacan jacañapsti khespiyaraquini. Jupaw t'akhesiñ taypit waysuni, jacañanacapan jila alanïtap laycu. ¡Reyejj jallallatäpan! Sabá oraket kori apanirapipjjpan, jupataquejj Diosat mayipjjapunpan, jupajj wiñayapun jach'añchatäpan. Trigojj yapunacan jilarquir utjpan, kollu patanacansti jilantaracpan; Líbano orakenjam granojj achuntpan, pampa alinacjam puyanacajj pokorpan. Reyin sutipajj wiñayataquïpan, aytat cancañapasti intir uñtat utjpan; takpach marcanacajj jupa tok asquinac catokapjjpan, takpach jakenacasti sapjjpan: “jumajj cusisiñanïtawa” sasa. Israelan Tatit Diosapajj jach'añchatäpan, jupaquiw muspharcañanac lurirejja; kollan sutipajj wiñayatac jach'añchatäpan, khapak cancañapasti oraker phokhantpan. ¡Uqhamäpan! Acawjaruw Isaí chachan David yokapan mayisitanacapajj tucusjje. Diosajj Israel marcataquejj munasiñaniwa, k'oma chuyman jakenacataquis munasiñaniraquiwa. Nayasti, mä juc'ampïsapänjja, tincuriscäyätwa, cayunacajjajj niyapuniw llust'äna; jach'achasir jakenacar uñisitajj laycu, ñankha jakenacar kamirquipstir uñjatajj laycuraqui. Jupanacarojj janiw t'akhesiñajj llaquisiyquiti, c'umaraquiw sisantat sarnakapjje; janiw jaken llaquip uñt'apquiti, janiraquiw mayninacjamas t'akhesipquiti. Ucat jach'achasiñajj collarapar tucu, nuwasiñasti isipar tucuraqui; ñankha lurañamp pokontatäpjjewa, nayranacapajj thokorirjamawa, chuymapasti ñankha amtäwinac phullch'irayi. Sawcasiñampi, jach'achasiñampi, jan ajjsart'añampiw ñankha lurañataquejj ajjsarayapjje, nuwasiñataquis ajjsarayapjjaraqui. Lacapajj alajjpachataquiw achusi, lajjrapasti aca orakpach muyti. Ucat jakenacajj jupanacar jach'añchi, janiraquiw cuna juchsa jupanacan jicjjatquiti. Jupanacajj aqham jisct'asipjje: “¿Diosast uc yatispati? Alajjpachanquirist uc amuyaspati” sasa. Uqhamäpjjew ñankha lurir jakenacajja: jan qhitir yäkasaw kamirquipstapjje. ¡Inamayaquiw chuyma k'omachasitajjajja! ¡Inamayaquiw amparanacajj ñankhat jarekasitajjasa! Jan inact'asaw nuwat uñjasta, sapa willjtaw t'akhesiyat uñjasiracta. Nayatejj jupanacjam amtiriscäyätjja, wawanacamarojj aljantiriscäyätwa. Nayajj ucjjat amuyt'añ munäyäta, nayataquisti ucajj wali ch'amänwa: Diosan kollan utapar mantasinac amuyta, cunarutejj puripcan uca. Jupanacarojj llust'a chekaruw uchtajja, aynacht'añaruw nuct'aractajja. Acatjamat t'unjatajj uñjasipjjani, ajjsarañamp tucjataw tucusipjjaraquini. Tatay, samcat p'arjjtasir jakjam sartascät ucapachasti, c'ari uñnakaparojj jisc'achätawa. Cunapachatejj chuymajjajj c'allc'uscäna, ajayojjajj t'akhesiyquïtän ucapachajja, nayajj jan amuyt'asir jalta chuyma jakëyätwa; nayrakatamansti uywar uñtatäyätwa. Nayasti jumamp chicapuniw utjasïyäta, jumaw cupi amparajjat wayjjarustajja, amtatamarjamaw irpistajja, khapak chekawjaruw puriyaraquitätajja. ¿Janit jumast alajjpachan nayatac utjctasti? Jumamp chic utjasajj janiw cuns aca oraken muncti. Chuymajjasa, janchejjas tucusisquiwa, ucampis Diosaw wiñay catokäwejjajja, jupaw chuymajjarojj catjjäsisqui. Jumat jayarst'irinacajj tucusipjjaniwa, arsutam jan phokherinacarusti t'unjätawa. Nayasti Diosaruw jac'achasï, ucaw nayarojj cusisiyitu. Tatay, jumaw arjjatirejjätajja, takpach luräwinacamat yatiyä. Diosay, ¿cunatarac apanuct'asipjjestasti? ¿Cunatarac k'apisiñamast tamamanquir ovejanacatac naqhisti? Nayra pachatpach jicjjatasit marcamat amtasim, jumancañapatac khespiyat marcamat qhuyapayasim, utjäwim uchasit Sión kollut amtasiraquim. Aca t'unjat marcamar uñjirejj jutaquimaya: uñisirejj kollan utamarojj takpach t'unji. Timanacamajj atipjasin kollan utaman warurupjje, ¡yakha marcanquir wiphalanac sayt'ayasipjje, mantañawja puncuruw uchapjje! Ch'umi taypinquir lawa ch'iyirinacjamaw, hachamp, martillomp jawk'antasajj lawat lurat c'achachatanac t'unthapipjje. Kollan utamarojj ninampiw ircatapjje, oraketpach allinucusaw tincuyapjje, sutiman utjäwip ñankhachapjje. Nanacar takpach tucjañataquiw amtapjje; jumar yupaychañ chekawjanac ninamp phichhantapjje. Janiw kollan chimpunacajj uñjatäcjjeti, janiraquiw profetas utjcjjeti: janiw qhitis cunapachcam uqhämäñap yatquiti. Diosajjay, ¿cunapachcamarac nanacar uñisirinacast t'akhesiyapjjetanisti? ¿Cunapachcamarac sutim jisc'achapjjanisti? ¿Cunatarac ch'eka amparam aythapistasti? ¿Cunatarac cupi amparam khomthapistasti? Diosajjay, jumaw nayratpach reyïtajja, jumaw aca oraken walja cutinac atipjtajja. Jumaw lamar kotarojj ch'amamamp payar jaljtaytajja, lamar kotanquir ajjsarcañ animalan p'ekep phallaytajja, jumaw Leviatán ajjsarcañ animalan p'ekep pallalljtajja, ucarusti, wasaranquir animalanacan mank'añapataquiw jakonuctajja. Jumaw uma jalsunacsa, jawiranacs jalsuytajja, jumaw jan wañsur jawiranac wañt'aytajja. Jumanquiw urusa, arumasa, jumaw phajjsimpiru, intimpirojj uchtajja; jumaw acapach korpanac ayrunttajja, jumaraquiw jallupacha, awtipacha uchtajja. Tatay, janiquiy armasimti, timasirejj jisc'achtamwa, jan amuyt'asir marcasti sutim jisc'achi. Janiquiy nanacat armasipjjestati, tórtola jamach'ir uñtat pisi ch'amäpjjtwa; janiquiy ajjsarcañ animalanacar catuyapjjestati. Nanacamp arust'äwi luratamat amtasim, acapachajj jan wali lurañanacamp phokhantatawa. T'akhesiyat jakejj janiquiy p'enk tucpati, jan cunan jakenacarusa, llaquitanacarusa, sutim jach'añchir tucuyam. Diosay, sartasiquimaya, amtatamajj amtatapunïpan, jan amuyt'an jakenacan jumatac ñankha luratanacap amtasim. Janiquiy timanacaman ojjotanacap armasimti, janirac jumar kallantañatac wararitapats armasimti. Diosay, jach'añchapjjsmawa, yuspagar churapjjsma, sutim aytasipjjta, muspharcañ luräwinacam k'ochupjjta. Tatitojj siwa: “Waquiscan ucapachaw, cheka cancañamp taripä. Aca orakejj jakenacapamppachas qhathatiscpan, nayaw saphitpach thuruñchiripätjja” sasa. Jach'a jach'a tucur jakenacarojj sistwa: jan jach'achasipjjamti; ñankha lurir jakenacarusti saractwäjan p'ek waytapjjamti, ch'amamat jan ucatak p'ek waytapjjamti, janirac k'añu arunac parlirïpjjamti. Yanapajj janiw inti jalsutsa, inti jalantatsa jutquiti, janiraquiw wasaratsa, kollunacatsa jutquiti. Jan ucasti, Diosaquiw taripirejja: mayninacarojj aynacht'ayiwa, yakhanacarusti jach'aruw aptaraqui. Tatitojj k'apisiñ copa ast'atawa, t'amantat phokha vinon vasowa: orakenquir ñankha lurir jakenacasti konchumppach umantapjjani. Nayasti jach'a cancañapat yatiyapunïwa, Jacobon Diosapataquiw k'ochuraquï: Jupaw ñankha lurir jakenacan munañan cancañap tincuyani, asqui jaken ch'aman cancañapsti jiljjatayaniwa. Diosajj Judá oraken uñt'atawa, sutipajj Israel marcan wali aytatawa; kollan utapajj Jerusalenanquiwa, utjäwipajj Sión kollunquiwa. Ucawjan nuwasiñ armanac t'unjäna, jarc'akasiñanaca, espada mich'inac tucjaraquïna. Diosay, jumajj khapak cancañanïtawa, jach'a kollunacat sipan juc'ampïtawa. Ch'aman jakenacajj jakonucutäpjjänwa, nuwasir jakenacajj janiw nuwasirjamäpcänti, ¡jupanacajj wiñayataquiw icjjapjjäna! Jacobon Diosapa, ajjsarayañampiquiw carronacampi, caballonacamp sayantaytajja. Jumajj ajjsarcayapunïtawa: ¿Qhitirac nayrakataman sayt'aspasti? ¿Qhitirac k'apisiñamar saycataspasti? Diosay, alajjpachatpach arsutam yatiytajja: orakejj ajjsariwa, amuct'araquiwa, cunapachatejj jumajj taripañatac sayt'ascta, t'akhesiyatanacar khespiyañatac sartascta ucapachajja. Jaken tipusiñapajj jumar jach'añchañaruw tucu, juc'a k'apisiñapas jumaruw jach'añchi. Tatitutac arsupjjam, phokhapjjaraquim, jupan jakenacapa, ajjsarcañ Diosar loktäwinac churapjjam. Jupaw p'ekechirinacarojj jan samanan tucuyi, acapachanquir reyinacarus ajjsarayaraqui. Diosaruw jach'at art'asta, nayar ist'añapataquiw mayista. Tatitojjay, llaquisiñajjan jumar thaksma, arumthapejj jan karjasisaw amparanac loktansma, ajayojjasti janiw chuymachasiñ jicjjatquiti. Diosat amtascta ucapachajj jachtwa, lup'isasti aynacht'ataw amuyasta. Tatay, jumaw nayranacajjarojj jan ch'irmthapiyctati, samaketajjajj janiw arsuyirjamäquituti. Nayra pach urunac amthapta, nayra maranacat amtasta; arumanacajj k'ochurïcäyät ucjjat lup'ista, chuyma mankhejjan naya pachpaw jisct'asta: “¿Tatitojj wiñayataquipunit jaytanucpachïstojja? ¿janipunit mayamp qhuyapayascjjestanejja? ¿Munasiñapajj tucusjjapunpachati? ¿Arsutapajj jan mayampitaquich tucusjjpachajja? ¿Diosajj munasiñapat armasjjpachati, jan ucajj, k'apisiñach chuymap jist'antpachajja?” sasa. Ucat sista: “¡Alajjpachanquirin jiwasanacar jan qhuyapayasjjatapajj walpun chuym usuyitu!” sasa. Tatitun muspharcañ luratanacapat amtasï, nayra pachanacan luratanacapata, take luratanacapat lup'isï, muspharcañ luratanacapata. Diosay, thaquinacamajj kollanawa: ¿qhiti diosarac jumjam ch'amanisti? Jumaw muspharcañanac lurir Diosätajja. Jumaw marcanacar ch'amam uñacht'aytajja. Ch'amamampiw marcamarojj khespiytajja, Jacobon wawanacaparu, Josean wawanacaparu. Diosay, lamar kotajj jumar uñjasajj qhathatïnwa, mathapinacapasti ajjsarthapïnwa, kenayanacajj warasquir jall purjjatayäna, pachansti khejjokhejjonacaw sartäna, llijullijunacaw take chekan lliphikeraquïna. Khejjokhejjonacamajj jach'a thayamp chicaw ist'asïna, llijullijunacamajj acapachpach khant'ayäna, orakesti qhathatïnwa. Jumajj lamar kotan thac jist'arastajja, umanac taypinjam maqhattajja, ucampis janiw qhitis cayu tact'atam jicjjatcänti. Marcamarojj ovej tamar uñtat irpäyätajja, Moisesampin Aaronampin amparap toke. Marcajjay, yatichäwinacajjar ist'am, arunacajj ist'añatac jinchum alcatanita: säwinac tokew arsü, nayra pachatpach imantatanac parlä. Cuntejj nanacajj ist'apcta, yatekapcta, cuntejj awquinacajj yatiyapquitu ucanacjja, janiw wawanacajjarojj imt'apcäti, jutir mita jakenacampiw Tatitur jach'añchapjjä, ch'amapampit muspharcañ luräwinacapampit yatiyapjjä. Diosaw Jacobotaquejj mä thac uñstayäna, Israel marcaruw camächit arunac churäna: jupaw nayra awquinacasarojj mayïna, wawanacapar yatichañataqui, jutir mita jakenacan uca leyinac yatipjjañapataqui, uca khepat yurir wawanacas uñt'apjjañapataqui, jupanacasti wawanacapar yatiyapjjañapataquiraqui; Diosar takpach chuymapamp iyawsapjjañapataqui, luräwinacap jan armapjjañapataqui, arsutanacap wakaychapjjañapataqui; nayra pachan jaquir awquinacapjam jan sarnakapjjañapataqui, kallasir t'ajjmar jan jakëpjjañapataqui, pächasir chuyman jan jakëpjjañapataqui, Diosat saraktir jan jakëpjjañapataquiraqui. Efraín ayllunquir arco apnaker jakenacajj, nuwasïw urunjja, kheparuw uñtjjapjjäna, janiw Diosamp arust'äwi luratanacap yäkapcänti, janiraquiw yatichäwinacaparus jaysañ munapcänti. Diosan luräwinacapat armasjjapjjäna, muspharcañ luräwinac uñjayatapat armt'jjapjjäna. Diosajj Egiptonquir Zoán orakenjja, awquinacapan uñjcañaw muspharcañanac luräna, lamar kotarojj payaruw jaljtayäna, uca chekaw jupanacarojj maqhatayäna, perkanacar uñtat umanac sayt'ayäna; mä kenayaw urojj irpäna, nina khanaw arumajj irparaquïna, wasaran payaruw kark jaljtayäna, jupanacarusti jilarquir um umapjjañapatac churäna; Diosajj jach'a karkat jawiranac jalsuyäna, jawiranacjam umanac jaltayäna. Jupanacasti juch lurasipcaquïnwa; Alajjpachanquirirojj wasaran kallasisipcaquïnwa: chuymanacapan Diosar yant'apjjäna, munañaparjam mank'a mayisa; Diosataquejj arusipjjänwa: “¿Diosast wasaran mank'añ waquichaspati? Chekans jupajj karkar sac'antasaquiw um jalsuyäna, umasti jawiranacjamaw jalsüna; ucampis, ¿t'ant'a churaraquistaspati?, ¿marcapatac aych utjayaraquispati?” sasa. Tatitojj uc ist'asinjja, k'apisïnwa; ninjamaw Jacobotaquejj aktäna, Diosan k'apisiñapajj wallakënwa; janiw jupanacajj Diosar take chuymamp alcatapcänti, janiraquiw yanapaparus iyawsapcänti. Diosasti kenayanacaruw mayïna, alajjpach puncunac jist'aräna: maná t'ant'a jupanacjjarojj jalluyäna, alajjpach trigo mank'añapataquejj churäna; jakesti angelanacan t'ant'ap mank'äna, Diosajj jilarquir mank'añ apayanïna. Alajjpachatpach inti jalsu thayamp phust'ayäna, ch'amapampiw aynach thayarojj irptäna: lak'a tutucar uñtat aycha jalluyäna, lamar kota ch'allar uñtat jamach'inac jalluntayäna; Diosajj chhujllanac taypiruw ucanac puriyäna, chhujllanacap jac'aruw puriyaraquïna. Jupanacasti sist'asiñcamaw mank'apjjäna, uqhamat Diosajj jupanacan munataparjam phokhäna. Ucampis, mank'at awtjayasiñap janïr apaktayascasa, lacapas mank'amp phokhantatäscän ucapachaw Diosan k'apisiñapajj jupanacatac wallakëna; wali ch'aman jakenacaruw jiwarayäna, Israelanquir wali chachanacaruw tucusiyäna. Ucanac uñjcasasa, juch lurasipcaquïnwa; janiw Diosan muspharcañ luratanacaparojj iyawsapcänti. Ucat Diosajj jacañ urunacap mä phust'arjamac tucuyäna, wali t'akhesiñ taypina. Diosajj jiwaraycän ucapachaquiw juparojj thakapjjäna, janc'aquiw Diosar maqhatjjañataquejj thakapjjäna; ucapachaquiw alajjpachanquir Diosat amtasipjjäna, ucapachaquiw jupanacar imascatapa, khespiyatap amuyasipjjäna. Lacaquiw juparojj parlapjjäna, lajjrampisti c'arintapjjänwa, janiw chuymanacapajj khan arsupcänti, janiraquiw arust'äwiparjamas phokhapcänti. Diosasti jupanacat qhuyapayasïnwa, ñankha luratanacap pampachäna, janiw jupanacarojj tucjcänti: walja cutiw k'apisiñap t'acurayasïna, janiw tipusiñapamp atipjayascänti; Diosajj jupanacan janchïpjjatap amtasïna, jan cutjtir samanar uñtatäpjjatap amuyaraquïna. ¡Walja cutiw Diosarojj jan jaysapcänti, wasarancasaw chuym usuyapjjäna! Wasitatsa, yant'asipcaquïnwa; Israelan Kollanaparuw llaquisiyapjjäna. Janiw jupanacajj amtasipcänti, Diosajj uñisiripan amparapat ch'amapamp khespiycän uca urutjja; Egipto oraken muspharcañanac lurcän ucanacata, Zoán oraken jach'a luräwinac uñachaycän ucanacata, jawiranacar wilar tucuycän ucata, Egiptonquirinacajj jawiranacat jan umt'irjamäpcän ucata. Mich'isir chhichhillanqhanacamp jamp'atunacamp apayanïna, ucanacasti take cun mank'antapjjäna, tucjapjjaraquïna, jump'ipamp achuyat yapunacsti, t'ijut'ijunacaruw catuyäna, higo yapunacarojj chhijchhimpiw t'unjäna, uva yapunacarusti juyphimpiw tucjaraquïna. Vaca tamanacapajj chhijchhimpiw jiwarapjjäna, ovej tamanacapasti khejjokhejjompiw tucusipjjäna. Diosaw jach'a k'apisiñap jupanacatac nactayäna, k'apisiña, juchañchaña, llaquisiñ apayanïna, ucanacajj t'unjir qhitanacar uñtatäpjjänwa. Ucanac tokew Diosajj k'apisiñap samarayasïna: janiw jiwañat jupanacar khespiycänti, jan ucasti jiwañaruw catjjaruyäna; pachpa Egipto marcan jiwarayäna, sapakat utanquir tayna yokall wawanacaru. Israel marcarojj mä ovej tamar uñtat irpsunïna; tamar uñtat wasar chekanjam anaquïna. Wali thuriñchat jupanacarojj irpäna, jan ajjsarayasipjjañapataqui, timanacaparusti lamar kotaw p'amp'antäna. Diosaw marcaparojj kollan oraker irpantäna, jupan cutsuyasit kollunacaruw puriyäna. Israel marcan nayrakatapatjja, Tatitur jan uñt'ir marcanacarojj ananucünwa; ayllunacaparuw orakenac laquintäna, chhujllanacapan jacayaraquïna. Jupanacasti Alajjpachanquir Diosarojj, arsutanacapar jan yäkasaw yant'apjjäna, kallasipjjaraquïna, awquinacapjamaw Diosarojj apanucupjjäna, mays uñtapjjaraquïna; p'aquisir arcor uñtataw c'umthapipjjäna; jucha lurañ altaranacapampiw Diosarojj k'apisiyapjjäna, acapach diosanacar yupaychatapampiw Diosan chuymap mayjt'ayapjjäna. Diosajj uc uñjasajj k'apisïnwa, Israel marcarusti apanucupunïnwa; Silo chekan utjäwip jaytanucjjäna, jakenac taypin kollan utjäwip apanucjjäna. Aytat cancañ chimpupsa, ch'aman cancañ chimpupsa, timasirinacapampiw apakayjjäna. Marcapataquejj wali k'apisitänwa, timapan espadaparuw jupanac catjjaruyäna. Waynanacajj ninamp naqhantayataw jiwarapjjäna; jakechasir tawakonacataquejj janiw warurt'añanacajj utjcjjänti; sacerdotenacajj espadamp jiwayatäpjjänwa, warminacapasti janiw jupanacat jachapcänti. Tatitusti iquïwitjam sartäna, vinomp machjat nuwasir jakjamaw p'arjjtäna, timanacaparojj atipjasin alisnucüna; wiñayataquiw p'enk tucuyäna. Josean wawanacaparus jakonucünwa, janiw Efraín ayllurojj ajllcänti: Judá aylluruw ajllïna, Sión munat kollupampiruw chhijlläna. Kollan chekawjapjja, alajjpachjam utachäna, orakerjamaw wiñayatac thuriñchat sayt'ayaraquïna. David uywataparuw ajllisïna, uywa uyut juparojj irpsüna; ovej tamanacan khepap sarañat irpakäna, Jacobon marcapar awatiñapataqui, Israel marcan awatiripäñapataqui. Davidasti takpach chuymampiw Tatitun marcapar awatïna, ch'iqhi cancañampiw uñjäna, irparaquïna. Diosajjay, Tatitur jan uñt'ir jakenacaw orakemarojj mantantanipjje, kollan templomaruw ñankhachapjje, Jerusalenarusti t'unjat marcaruw tucuyapjje. Uywatanacaman amayanacapjja, allkamärinacan mank'añapataquiw jakonucupjje, arquirinacaman janchipsti, orakenquir animalanacan mank'añapataquiw liwtapjje. Jerusalen thiyanacanjja, umar uñtat wilanacap wartapjje, janiw jiwatanacar p'amp'iris utjquiti. Nanac jac'an utjir marcanacan larusiñapäpjjtwa; nanacar muyuntirinacan sawcasiñapäpjjaractwa. Tatay, ¿cunapachcamarac k'apisitaquïscätasti? ¿Cunapachcamarac k'apisiñamasti ninjam naqhanisti? Jach'a k'apisiñampiy t'akhesiyam, jumar jan uñt'ir marcanacaru, sutim jan aytasir reyinacaru. Jupanacaw Jacobon marcaparojj mank'antapjje, utanacap t'unjapjjaraqui. Nayra awquinacajjan juchanacapatjja, janiquiy nanacar mutuyapjjestati; qhuyapayasiñamajj janc'aquiy purinpan, nanacajj aynacht'ataw uñjasipjjta. Khespiyir Diosajjay, juman jach'a sutim laycuy arjjatapjjeta, khapak sutim laycuy khespiyapjjeta, juchanacat pampachapjjaraquita. ¿Cunatarac jucharar jakenacast sasipcani: “Cawquincarac Diosapasti?” sasa. Nanacan uñjcañay Diosar jan uñt'irinacajj mutupjjpan, uywatanacamar jiwayapjjatapat t'akhesipjjaracpan. Catuntat jaken aykotapajj nayrakatamar purinpan: jiwañar juchañchatanacarusti ch'aman amparamampiy khespiyam. Tatay, marca masinacajjarojj pakallk cutimp cutiyam, jumar jan walinac luratapata. Nanacasti marcamjamajja, wiñayaw yuspagarapjjäma, tamamanquir ovejanacjamajja, wiñayaw jach'añchapjjäma, yupaychañ k'ochunac wiñayaw jayllipjjaraquï. Israel marcan awatiripa, ist'apjjaquitaya, tamar uñtat Josean marcapar irpiri, jaysapjjaquitaya; angelanac taypin khapak konuñaman kont'asiri, ist'apjjaquitaya. Efraín, Benjamín, Manasés uywatanacamarojj qhuyapayasiñampiy uñtanim. ¡Sartasiquimaya, ch'amamamp khespiyiriy jutapjjeta! Diosay, cunjämäpcäyättejj uqhamaruy cutjtayjjapjjeta, ¡qhuyapayasiñampiy uñtanipjjeta, nanacasti khespiyataw uñjasipjjä! Take ch'aman Dios Tatay, ¿cunapachcamarac marcaman mayisitapampisti k'apisitaquïscätasti? Mank'añ lantjja, jachañ churapjjesta, uma lantsti, juc'amp jachañanac utjayarapipjjesta; marca jac'a masinacajjan sawcascañaruw tucuyapjjesta, timanacajjasti nanacat larusipjjetuwa. Take atipir Diosay, cunjämäpcäyättejj uqhamaruy cutjtayjjapjjeta, ¡qhuyapayasiñampiy uñtanipjjeta, nanacasti khespiyataw uñjasipjjä! Jumaw Egiptot uva alir apsuntajja, Diosar jan uñt'ir jakenac jakonucusin ayrunttajja; jumaw orak korsusajj k'omachtajja, uva alisti, saphintänwa, orakpacharuw phokhantaraquïna; ch'iwipajj kollunac imt'äna, layminacapasti jach'a kokanacaruw imt'araquïna; layminacapajj lamar kotcamaw purïna, ch'ichtir alinacas Eufrates jawircamaw puriraquïna. ¿Cunatarac muyuntat perkanacap tincunucuytasti? ¿Cunatarac thac saririnacamp uva alinac jiq'iraytasti? Ch'uminquir qhuchejj yap k'alpun tucji, ch'umi mankhanquir animalanacasti mank'supjjaraquiwa. Take ch'aman Diosay, uñtanjjapjjaquitaya: qhuyapayasir nayramamp alajjpachat uñtanim, uva yapum tumpasir jutam, amparamamp ayruntat uva alïchejjaya, juman ch'amaniptayat aliraquïchejjaya. Uca alir khakharirimpiru, ninamp phichcatirimpirojj k'apisiñamampiy tucusiyam; juman ajllit chacharusti yanapt'aquimaya, jumaw uca chacharojj ch'amañchtajja, nanacasti janipuniw mayampis jumat sarakapcäti; jacañay churapjjeta, juma saparuquiw aytasipjjäma. Take atipir Diosay, cunjämäpcäyättejj uqhamaruy cutjtayjjapjjeta, ¡qhuyapayasiñamampiy uñtanipjjeta, nanacasti khespiyataw uñjasipjjä! Cusisiñamp Diosar jach'añchapjjam, jupaw ch'amañchirisajja, Jacobon Diosapar cusisiñamp jallallapjjam: chhulluchhullunacamp chic k'ochupjjam, muncay arpampi, salteriomp chic k'ochupjjaraquim. Machak phajjsi uñstipan trompet phust'apjjam, urt'a puripansti, phust'apjjaraquim ucürojj jiwasanacan jach'a urusawa. Ucajj Israel marcan camächit arunacapawa, Jacobon Diosapan arsutapawa, Josean sarnakañapatac utt'ayatänwa, Egipto oraket mistcän ucapacha. Nayajj jan uñt'at aru ist'äyäta: “Jathintir k'epim callachimat apakjjsma, ch'ama tucuñ lurañamat samart'aysma. Llaquisiñaman jawsista, nayasti khespiysmawa, khejjoker kenay taypitpach nayajj jaysansma, Meriba phuju jac'an yant'sma. Marcajjay, ewjjanacajjar ist'am, Israel marca, nayarojj ist'aquitasma: Janiw yakha marcanquir diosanacanïyätati, janiw yakha marcanquir diosanacarojj yupaychätati. Nayaw Tatitu Diosamätjja, nayaw Egipto marcat irpsunsma, lacam jist'aram, nayasti phokt'ämawa, sasa. “Marcajjasti janiw ist'añ munquitänti; Israel marcajj janiw jaysañ munquitänti. Ucat munañaparjam sarnakayta, munataparjamaw sarnakapjjaraquïna. Marcajjatejj ist'itasapänjja, Israel marcatejj thaquejjanjam sarasapänjja, mä ch'ipjjtanac timanacaparojj aynacht'ayiriscäyäta, uñisirinacaparusti mutuyiriscäyätwa.” Tatitur uñisirinacajj ajjsarañat liwirtapjjaspa, juchañchäwipasti jan mayampitaquïspawa. Diosajj sumïr jac'umpiw marcaparojj mank'ayaspa, wasar misq'impiw umat pharjatap apakaraquispa. Diosajj alajjpach tantachasïwin sayt'asïna, angelanacan muyuntataw taripirinacarojj taripäna: “¿Cunapachcamarac jan wal taripapjjätasti? ¿Cunapachcamarac ñankha lurir jakenacar arjjatapjjätasti? Jan yäkat jakeru, wajchar yanapt'apjjam, jan cunan jakeru, pist'ayasir jaker chekapar uñjapjjam, jan yäkat jakeru, jan cunan jakenacar arjjatapjjam, ñankha lurir jakenacat tuwakapjjam. “Jumanacasti janiw yatipctati, janiraquiw amuyt'apctasa, ch'amacan sarnakapjjtajja. Aca oraken utt'äwipasti qhathatisquiwa. Nayajj khanañchapjjsmawa: Jumanacajj diosäsipcamsa, takpachanis Alajjpachanquirin wawapäsipcam, take jakjamaw quipcac jiwapjjäta, munañan cancañamp apnaker jilïrinacjamaw aynacht'apjjaraquïta” sasa. Diosay, sartasiquimaya, orakerojj taripamaya, jumanquiw takpach marcanacajja. Tatay, janiquiy amuquïmti, Diosajjay, onjjtasiquimaya. Uñtam, timasirinacamajj ojjopjjewa, uñisirinacamasti jumar kallcatañataquiw p'ek waytapjje; marcamataquiw jan walinac amtapjje, juman arjjatat jakenacamataquiw ñankha amtapjje. Jupanacajj nanacar t'unjiriw jutañ amtapjje, marcarojj chhaktayañ munapjje, Israelan sutipan jan mayamp amtatäñapataqui. Juma contra sayt'asiñataquiw mä arusjäwi lurapjje, mä wawaquiw jumataquejj arusipjje: Edom orakenquirinaca, Ismael chachan allchhinacapa, Moab orakenquirinaca, Agaran allchhinacapa, Gebal, Amón, Amalec jakenaca, Tiro oraken jaquir filisteonaca, Asirianquirinacas jupanacampiw chicachasipjje, Lot chachan wawanacaparus yanapt'apjjewa. Madián jakenacarjam jupanacarojj uñjam, Sísara jakenacarjam luram, Cisón jawira jac'anquir Jabín jakenacarjama: camisatejj jupanacajj Endor chekawjan t'unjat uñjasipcäna, oraketaquis wanur tucupcän uqhama. Jilïr jakenacaparojj Oreb, Zeeb jilïrinacarjam luram, irpanacaparusti Zeba, Zalmuna, jakenacarjam luraraquim, jupanacajj Diosan ch'iji orakenacap catuntasiñ munapjjäna. Diosajjay, tutucan apat lak'arjam tucuyam, thayan apat waña laphinacarjam tucuyaraquim. Camisatejj ninajj ch'umir naqhantqui uqhama, cunjämtejj nina lawranacajj kollunac naqhantqui uqhama. Thayanacamamp jupanacar arctam, tutucanacamamp ajjsarayaraquim. Tatay, ajanuparojj p'enk tucuyam, juman sutim thakapjjañapataqui; wiñayatac p'enkachat uñjasipjjpan, atipjat jiwarapjjpan; juma sapac Diosätam yatipjjpan, aca orakjjar juma sapac Alajjpachanquirïtam yatipjjaracpan. ¡Take ch'aman Diosay, kollan utjäwimajj muncayawa! Takpach almajjampiw temploman uyupancañ munta, takpach chuymajjampiw jacquir Diosar cusisit k'ochta. Take ch'aman Tatitojjay, Reyejjay, Diosajjay, jamach'inacamppachaw jac'aman tapacht'asi, golondrina jamach'isti, chhiwlinacapataquejj altaraman tap jicjjataraqui. Utaman jaquirinacajj cusisiñanïpjjewa, jan karjasisaw jumarojj yupaychapjjtam. Juman ch'amam catokerinacajj cusisiñanïpjjewa, kollumcam puriñ munirinacajj cusisiñanïpjjewa. Jachañ taypinjam saraquipapcan ucapachajja, uma jalsuruw tucuyapjjani, jallumppachaw asquinacamp phokhantani; ch'amanacapajj jiljjataniwa, Sión marcansti Diosaruw uñjapjjani. Take ch'aman Diosay, mayisitajjarojj ist'aquimaya, Jacobon Diosapa, arnakasitajjarojj jaysaquimaya. Nanacar arjjatir Diosay, juman ajllit reyerojj qhuyapayasiñampiy uñtanim. Mä uruquis utaman kamañajj juc'amp sumawa, warank urunac ankancañat sipana. Nayajj Diosan templopancañ munta, ñankha lurañ chekawjan jacañat sipana. Diosaw khant'ayistu, imaraquistu; jupaw qhuyapayasiñampi, aytat cancañamp churi. Jan camscay asqui jaquir jakenacarojj, Tatitojj munasiwa, jach'aruw apti, asquinacap churaraqui. ¡Take ch'aman Diosay, jumar alcatir jakenacajj cusisiñaniwa! Tatay, aca marcamataquejj sinti munasiñanïtawa, Jacoborojj cusisiñap cutcatayjjtawa, marcaman ñankha luratanacap pampachtawa, takpach juchanacapajj p'amp'antatawa, k'apisiñam apanucjjtawa, k'apisiñaman nactañaparojj llamp'uchjtawa. Khespiyir Diosajjay, mayamp khespiyjjapjjaquita, k'apisiñamajj nanacatac tucusjjpan. ¿Nanacataquejj k'apisitaquïscätati, jan ucajj, mara marach k'apisïtajja? ¿Janit wasitat jacañ churapquitäta, marcaman jumamp cusisiñapataquejja? Tatay, qhuyapayasiñam uñacht'ayapjjeta, khespiyäwim churapjjeta. Cuntejj Tatitojj arscän uc ist'ä: Diosajj sumancañjjat marcaparojj yatiyani, takpach chuymamp jupar iyawsirinacaru, jan wasitat ñankha lurapjjañapataqui. Diosajj jac'asancapuniwa, iyawsirinacapar khespiyañataqui; jach'a cancañapasti orakesan utjasini. Qhuyapayasiñamp asqui cancañampiw jiquisipjjani, sumancañamp chekapar uñjañampiw mayacht'asipjjani, asqui cancañajj oraket mistuni, chekapar uñjañasti alajjpachatpach uñtanini. Tatit pachpaw jall apayanini, orakesasti sum achuraquini. Asqui cancañajj jupan nayrakatap sarani, jupataquisti thac waquicharapini. Tatay, ist'aquitaya, llaquimp atipjatätwa, wajcharaquïtwa; jacañajjarojj arjjataquimaya, juman asqui arquirimätwa. Jumaw Diosajjätajja, jumar iyawsir uywatamarojj khespiyaquimaya. Tatay, nayat qhuyapt'ayasita, jumaruw sapür art'asinsma; Tatay, uywataman chuymaparojj cusisiyaquimaya, juma tokeruw chuymajj loktanta. Tatay, jumajj munasiñanïtawa, juch pampachiriraquïtawa, jumar art'asirinacataquejj qhuyapayasirïtawa. Tatay, mayisitajjarojj ist'aquimaya, achict'asitajjarojj jaysaquimaya; llaquisiñajjan jumar art'asinsma, juman ist'asirïtam laycuw mayisinsma. Tatay, janiw qhiti diosas jumjamajj utjquiti, janiraquiw luratanacamjamajj utjquiti. Tatay, jumaw takpach marcanac utjaytajja, jupanacasti nayrakatamaruw jutapjjani, jumar yupaychiri, sutimar jach'añchiri. Jumajj wali jach'a ch'amanïtawa, muspharcañanac lurtajja, juma sapaquiw Diosätajja. Tatay, thaquimay uñacht'ayita, jan saraktas arcañajjataqui. Chuymajjarusti sutim wakaychir tucuyam. Diosajjay, Tatitojjay, takpach chuymajjampiw yupaychäma, sutimarusti wiñayataquiw jach'añchä. Munasiñamajj nayatac jan tupt'cayawa, wiñay mic'ayat nayar waysustajja. Diosajjay, jach'a jach'a tucurinacaw nayatac sartapjje, khoru jakenacaw nayar jiwayañatac thakapjjetu, janiw jumarus ajjsarapctamti. Jumasti, Tatay, qhuyapayasir Diosätawa, llamp'u chuymani, munasiñani, asqui Diosätawa. Uñtaniquitaya, nayat qhuyapt'ayasita, aca uywatamar khespiyam, ch'amam churaraquim. Khanpun munasiñam uñacht'ayita, uñisirinacajjasti uc uñjapjjpan, p'enk tucupjjaracpan, ¡Tatay, jumaw yanapista, chuymacharaquista! Diosan marcapajj kollan kollunacjjar utt'ayatawa. Tatitojj Sión marcan puncunacaparojj munasiwa, Jacobon takpach utjäwinacapat juc'amp munasi. Diosan marcapa, wali aytcañanacaw jumjjat yatiyasi: “Nayar uñt'ir marcanac taypit aytä: Egiptoru, Babiloniaru, Filistearu, Tiroru, Etiopiaru; uca marcanacajj jumïpan utjapjje.” Sión marcatjja, sapjjaniwa: “Aca marcasa, qhuri marcas jupan utjayatawa, Alajjpachanquir pachpaw utt'ayi” sasa. Tatitojj marcanacan kellkatap taypiruw kellkantani: “Aca marcajj jupïpan utji” sasa. K'ochurinacampi, thokorinacampisti sapjjaniwa: “Nayan jacañajjajj jumat juti” sasa. Tatitojjay, Khespiyir Diosajjay, urojj yanapam maysma, arumasti nayrakataman arnakasta; mayisitajjajj jac'amcamay purinpan, arnakasitajjarojj ist'aquimaya. Ajayojjajj llaquinacamp aynacht'atawa, jacañajjasti jiwañar jalantañampiwa; jiwatanacamp chic jaqhutäjjtwa, jan ch'aman jaker uñtatätwa, jiwatanac taypin jaytanucutätwa; nuwasïwin jiwirinacar uñtatätwa, amay imäwin p'amp'antatanacar uñtatätwa, juman jan tumpatäqui ucanacjama, juman armatäqui ucanacjamaraqui. Wali mic'ay mankharuw jakontista, ch'amac mankhanacaruw liwintista. Nayaruw k'apisiñam samarasista, cunayman jan walinacampiw aynacht'ayista; uñt'at masinacajjat jayarst'ayista, jupanacan uñiscay nayarojj tucuyista. ¡Jan jaltquir catuntat jakjamätwa! Nayranacajjasti jachcäwejj juyqhuptatawa. Sapüruw arnakasinsma, amparanacajj juma toker loktansma. ¿Jiwatanac laycusti muspharcañanac lurasmati? ¿Jiwatanacasti jumar yuspagarañatac sartasipjjaspati? ¿Cheka cancañamatsti amay imäwin yatiyasispati? ¿Munasiñamatsti jiwatanac taypin parlasispati? Take cun armt'añ jiwañ ch'amac chekansti, ¿qhitirac cheka cancañamampita, muspharcañ luräwinacamampit aytanisti? Nayasti, Tatay, jumaruw art'asinsma, wali willjtat jumar mayisinsma. Tatay, ¿cunatarac jisc'achistasti? ¿Cunatarac nayatac maysa tok uñttasti? Wayna cancañajjatpach llaquit uñjasta, jiwa korpan uñjasiracta; ajjsarcay jan walinac jumat catoksma, janiw juc'amp catokerjamäcti. Ajjsarcañ k'apisiñamajj nayjjaruw puriwayi, atipjat uñjasiyaraquitu, uruy arumaw k'añu umar uñtat muyuntitu, uma jithjamaw chhaktayitu. Uñt'at masinacamp nayamp chic sarnakerinacamp jayarst'ayjjesta: jichhasti, ch'amacanacaquiw nayamp chic sarnakerëjje. Tatay, qhuyapayasiñamat wiñayapuniw k'ochü, juman asquïtamat jan karjasisaw yatiyä. Wiñay munasiñamat arsü; arsutam phokherïtamat yatiyä, alajjpachjam jan mayjt'irïtamat parlaraquï. Jumaw Davidampejj arust'äw luräyätajja, ajllit uywatamarojj arsüyätawa: “Allchhinacamaruw wiñayatac utt'ayä, reyit juma lanti kont'asipjjañapataqui” sasa. Tatay, alajjpachajj muspharcañ luratanacam yatiyi, asqui cancañamasti angelanac taypin yatiyasiraqui. ¡Tatay, janiw cawquïr diosas alajjpachanjja, jumamp chicachascaspati! Take ch'aman ajjsarcay Diosätawa, alajjpachanquirinacamp muyuntatätawa. Take ch'aman Tatit Diosay, takpach ch'amajj jumanquiwa, cheka cancañasti jumar muyuntiriwa; janiw qhitis jumjamajj utjquiti. Jumaw lamar kotarojj llamp'uraytajja, jach'a mathapinacarus t'acuraytajja; jumaw lamar kotanquir ajjsarcañ animalar t'unjtajja, ch'aman amparamampiw timanacamarojj ananuctajja. Alajjpachas acapachas jumanquiwa, jumaw acapach lurtajja, takpach oraken utjirinacs luraractajja. Jumaw amsta toksa, aynach toksa lurtajja, Tabor kollump Hermón kollumpejj cusisitaw sutim jach'añchapjje. Amparamajj take ch'amaniwa; ch'eka amparamajj jan atipcayawa, cupi amparamasti wali ch'amaniwa. Chekapar uñjañampi, asqui cancañampiw reyi konuñamarojj thurjjäsiyi, munasiñamp, cheka cancañampiw jumar jicjjatirejj jutapjje. Tatay, jumar cusisiñamp yupaychir marcajj cusisiñaniwa: khanamamp khant'ayat sarnaker marcajj cusisiñaniwa, juman sutim laycuw sapür cusisiñanïpjje, juman asqui cancañam laycuw cusisipjje. Jumaw ch'amapätajja, aytat cancañapätasa, qhuyapayasiñam laycuw ch'amanacajjajj jiljjati. Jiwasanacan arjjatirisajj Tatituwa, Reyisasti Israel marcan Kollanapawa. Nayra pachanjja, uñstäwi tokew parläyätajja, iyawsirinacamarusti aqham säyätawa: “Marcajj taypit jan ajjsarir chacharuw ajllista, juparuw jach'ar aptta, yanaparacta. ¡David uywatajjaruw jicjjatta! kollan aceitemp jawintasaw reyit utt'ayta; yanapajjajj janipuniw jupatac pist'caniti, ¡ch'amajjampiw jupar ch'amañchä!, janiw timanacajj jupar jaljjatapcaniti, janiraquiw khoru jakenacas atipapcaniti. Timanacaparojj takjjatäwa; uñisirinacaparusti t'unjäwa. Munasiñajjampi, asqui cancañajjamp catokani, sutejj laycuw ch'amapajj jiljjatani. Ch'amapampi, apnakañ cancañapamp thurt'ayä, Mediterráneo lamar kotat kalltasa, Eufrates jawircam puriyasa. Jupajj nayar art'asitaniwa: “Jumaw Awquejjätajja, Diosajjätasa, khespiyir Karkajjätasa” sasa. Nayasti tayna yokall wawat uñt'asjjä, acapachanquir reyinac taypin jilïrit uñt'asjjaraquï. Munasiñajjajj jupa laycojj wiñayäniwa, jupamp arust'atajjasti thuruñchatäniwa. Allchhinacapajj jupa lantiw marcarojj wiñay apnakapjjani, alajjpachan utjañapcamaw reyi konuñancapjjani. “Wawanacapatejj camächit arojjar jaytanucupjjani, janirac arsutanacajjarjamas jacapcani, leyinacajjtejj ñankhachapjjani, janirac arsutanacajj imapcan ucajja, jawk'añ thujrumpiw juchanacapat mutuyä, jawc'añampiw jan wali luratanacapat t'akhesiyä. Davidar munasitajjsti janiw jaytanuccäti, janiraquiw jupar arsutajj phokhañs armascäti. Janiw jupamp lurat arust'äwirojj p'aquintcäti, janiraquiw arsutanacajjs mayjt'aycäti. Kollan cancañajj laycuw juramento lurta, janiw juparojj c'arintcäti: allchhinacapajj jupa lantiw marc apnakapjjani, intin utjañapcamaw reyi konuñancapjjani. ¡Phajjsir uñtat thurt'atäpjjaniwa! ¡Alajjpach utjañcamajj thurt'atäpjjapuniniwa!.” Jumasti ajllit reyirojj jakonuctawa, jisc'acharactawa; jupampejj jachjayastawa. Uywatamampejj arust'äwi p'aquinttajja; pillupsti orakeruw jakonuctajja. Takpach perkanacap p'iyanoktajja; ¡marcanacap t'unjaractajja! Take jakew uca chek saraquipasajj lunthatji; uta jac'a masinacapasti jupat sawcasipjje. Jumajj timasirinacaparuw ch'amañchtajja, uñisirinacapampiw larusiytajja. Ucampis jupataquejj espadap muthuptaytajja, nuwasiñansti janiw yanapctati. Aytat cancañap alt'aytajja; reyi konuñapsti orakeruw jakorpaytajja; walja maranac jacañap apaktajja, p'enka tucuñampiw phokhantaractajja. Tatay, ¿cunapachcamarac imantasïtasti? ¿K'apisiñamasti ninjamapunit naqhanisti? Tatay, amtasim, jacañ urunacajjajj juc'ataquiquiwa; juman irnokat jakejj juc'a urunacaquiw jaqui. Janiw qhitis wiñay jaccaspati, janiw qhitis jiwan ch'amapat khespcaspati. Tatay, ¿cawquincarac qhuyapayasiñamasti? ¿Cawquincarac Davidar churañatac juramentomp arsutamasti? Tatay, uywatanacaman t'akhesitapat amtasim: jakenacan toketanacapjja, chuymajjaruw apascta. Tatay, timasirinacamajj uqham t'akhesiyapjjetu, ajllitamarojj uqham sapa chellktan jisc'achapjje. Tatitojj wiñayatac jach'añchatäpan: ¡Uqhamäpan! Tatay, mitat mitjjar jakenac taypinjja, jumaw nanacan imantasiñajjätajja. Kollunac janïr utjquipana, acapachas janïr utjquipana, wiñayatpacha, wiñayataquiw jumajj Diosätajja. Jumaw jakerojj lak'ar tucuytajja, “Jakenaca, lak'ar cuttjjapjjam” sasa. Jumataquejj warank marajja, wasür tucusir urur uñtataquiwa, arum ch'amacajj tucusqui uqhämaquiwa. Jakerojj munquir jan munquir aptajja, samcäcaspas uqham chhaktaytajja, jakenacajj korar uñtataquïpjjewa, alsusinjja willjta tokeruw pankarsu, jayp'u tokerusti pharsusin jiwsjjaraqui. ¡Juman k'apisiñamajj tucjapjjetuwa, jan amuyun antutapjjetu! Jucha luratanacajjajj nayrakataman uñsti, jamasat luratanacajjsti khanaruw mistuytajja. Jacañ urunacajjajj k'apisiñam laycuw tucusi, jacañajjasti mä samanjamaquiw tucusi. Yakhepanacajj pakallk tunc maraw jacapjje, ch'amaninacasti quimsakallk tunc maracamaw puripjje, ucatak jacañasti, jan walt'añanacamp, khathami sarnacañampic apani. ¡Urunacasti jakenacjamaw janc'ac tucusiraqui! ¿Qhitirac k'apisiñamamp lurjatanac yatisti? ¿Qhitirac k'apisiñam uñt'isti? Jacañ urunacajjay jaqhuñ yatichapjjeta, amuyunacajjan yatiñ cancañ jicjjatañapataqui. Tatay, uñtanjjapjjaquitaya, ¿cunapachcamarac apanucupjjetätasti? Aca uywatanacamat qhuyapt'ayasim; willjtatpach qhuyapayasiñamamp phokt'apjjeta, jacañajjansti cusisiñampiw k'ochupjjä; kawkha urunacatejj t'akhesiyapquista ucqharac cusisiyapjjeta, walja maranac t'akhesipjjatajj laycu. Uywatanacamajj luratanacam uñjapjjpan, wawanacapasti khapak cancañam uñt'apjjaracpan. Tatitun munasiñapajj jiwasanacampïpan. Tatay, luräwinacajjarojj juc'ampiy jiljjatayam, ¡jïsa, irnakatanacajjarojj juc'ampiy thuruñcham! Alajjpachanquir Take atipirin imat sarnaker jakejja, Tatiturojj siwa: “Jumätaw imantasiñajjajja, jarc'akasiñajjasa, Diosajjay, jumaruw takpach chuymamp alcatsma” sasa. Jupaquiw sipit känat khespiyätam, jupaquiw jiwañ usut jarc'akätam, chhekhanacapampiw imjjatätam, chhekhanacap mankhäjjan imantasïta. Amparapajj jarc'acasiñar uñtataw imätam. Ajjsarcay arum ch'amacarojj jan ajjsarcamti, urun flecht'at mich'inacarus jan ajjsarcamti, ch'amacamp chic purinir usunacarus jan ajjsarcamti, uru khanan jiwarayir usunacarus janirac ajjsarcamti; ch'ekäjjamanjja, warankaw jiwarani, cupëjjamansti tunca warankaw tucusini, jumarusti janiw cunas camächcätamti. Nayranacamamp uñjañataquiquiw ucancäta, ñankha lurir jakenacan catokäwip uñjäta. Jumajj Tatitumpiw imayastajja, Alajjpachanquiriruw arjjatirimat uchastajja. Chijejj janiw jac'achascätamti, usus janiraquiw utamar purincaniti, Diosajj angelanacaparuw qhitanini, sarnakäwim imañataqui. Amparapjjaruw apapjjätam, cayuman kalar jan lanctasiñapataqui; catarinacarusa, asïrunacarus takjjatascaquïtawa, leonanac taypinsa, ajjsarcañ animalanac taypinsa, sarnakascaquïtawa. “Nayar munasitap laycusti, juparojj khespiyäwa, nayar uñt'atap laycusti, juparojj imaraquïwa. Nayar art'asitan ucapachajja, mayisitaparojj jaysäwa. Jupamp chicaw t'akhesiñancä, llaquisiñat irpsü, jach'aruw aptä; walja maranacaw jacayä, ¡khespiyäwejjampiw jupar cusisiyaraquï!” Alajjpachanquir Tatay, jumar jach'añchañajj sumapuniwa, sutimar k'ochuñas cusisiñaraquiwa, willjtanacan qhuyapayasiñamat yatiyañajj asquiwa, arumanac arsutam phokherïtamat parlañajj asquiraquiwa, arpanacamp chica, salteriomp chica k'ochuñajj cusisiñawa, citaran jachsuyatapamp chic jaylliñajj cusisiñaraquiwa. Tatay, luräwinacamajj nayatac cusisiñawa, luratanacamajj cusisiñampiw phokt'itu. ¡Tatay, luratanacamajj sinti muspharcayawa, amtatanacamajj jan amuyt'cayawa! Jan amuyt'an jakequiw ucanac jan amuyt'quiti, pisi chuyma jakequiw jan amuycaraquiti. Jucharar jakenacajj korjamas alintasipcpan, ñankha luririnacajj pankarasipcpansa, jupanacajj wiñayatac tucjatäpjjaniwa. Jumasti, Tatay, wiñayaw jach'anctajja. Tatay, timasirinacamajj tucusipjjaniwa, ñankha luririnacasti ananucutäpjjaniwa. Jumaw ch'am yapjjatista, orko vacan ch'amapar uñtata, p'ekejjarusti k'apquir kollampiw warjjatista. Nayranacajjajj timanacajjar aynacht'ir uñjani, jinchunacajjasti aynacht'atap ist'apjjani. Asqui jakenacajj palma kokanacjamaw jilapjjani, Líbano orakenquir cedro kokanacjamaw jiltapjjani. Tatitun utapan ayruntatäpjjewa, Diosasan uyupan pankarapjje; ch'ama karita tokerus achu churasipcaquiniwa, suma laphintata, ch'umintataw sayt'apjjani, Arjjatir Tatitojjan asquïtap yatiyapjjani, imasirejjan jan ñankha lurirïtap arsupjjani. Tatitojj reyiwa, reyi isimp isintatawa, Tatitojj ch'aman cancañamp isthapitawa: Jupaw acapach sum thurt'ayi, jan onjjtquir utt'ayaraqui. Tatay, reyi konuñamajj wiñayatpach jan onjjtquiriwa, jumasti wiñay jaquirïtawa. Tatay, jawiranacajj khothutiwa, jawiranacajj mathapinac sartayi. Tatay, jumasti alajjpachanjja, ch'aman mathapinacat juc'amp ch'amanïtawa, lamar kotanacan ojjenacapat jila ch'amanïtawa. Tatay, arsutanacamajj asquiwa, jan onjjtquiriwa, kollan cancañajj utamar wiñay c'achachiriwa. Uqhämat uqhäm cutsuyasir Tatay, uqhämat uqham apsusir Diosay, uñachayasimaya. Jumaw acapachar taripirïtajja, sartasiquimaya, jach'achasirinacarojj lurataparjamay phokhañcham. Tatay, ¿cunapachcamarac ñankha luririnacast utjanisti? ¿Cunapachcamarac jucharar jakenacast cusisinisti? Ñankha lurir jakenacajj k'añu arunac parlirïpjjewa, jach'a jach'a tucurïpjjewa. Tatay, jupanacaw marcamarojj tucjapjje, jumar iyawsirinacaruw t'akhesiyapjje; ijma warminacaruw jiwayapjje, korpacht'ayasir jakenacaruw jiwayapjje, wajchanacaruw jiwayapjje, janis Tatitojj uñjcaspajj uqham amuyasipjje, janis Jacobon Diosapajj amuycaspajj uqham lup'ipjjaraqui. Pisi amuyt'an jakenaca, amuyt'asipjjam, jan amuyt'asirinaca, ¿cunapacharac amuyt'asjjapjjätasti? Jinchu luriristi, ¿janit ist'canisti? nayranac utjayiristi, ¿janit uñjcanisti? Marcanacar chekachiristi, ¿janit mutuycanisti? Jaker yatichiristi, ¿janit yatcanisti? Tatitojj yatiwa, t'ajjmar amuyunacac jaken lup'irïtapa. Tatay, juman yatichat jakejj cusisiñaniwa, camächit arunacam yatichat jakejj cusisiñaniwa, t'akhesiñ urunacan samarañ catokani, ñankha lurir jaketaquisti, aynacht'añap waquicharapisqui. Tatitojj janiw marcaparojj apanuccaniti, janiraquiw jupanquirinacarus jaytanuccaniti. Asqui jakejj jakerjam uñjatäniwa, asqui chuymaninacasti suma urunac jicjjatapjjani. ¿Qhitirac jucharar jakenacat arjjatitanisti?, ¿qhitirac ñankha luririnacat jarc'aketanisti? Tatitutejj jan yanapquitasapänjja, niyaw jiwatanacamp chicäjjeriscäyäta. Tatay, niy lanctasiñampïscäyät ucapachaw, qhuyapayasiñamajj yanapt'itu. Llaquinacajjajj walipun yapjjatascän ucapachaw chuymachäwimampejj cusisiyista. Ñankha lurir taripirinacasti, ¿jumamp mayachasispati? leyin sutipar jan chekapar uñjirinacasti, ¿jumamp chicäspati? Jupanacajj asqui jaker ñankha lurañ amtapjje, jan juchan jaker jiwayañataquiw juchañchapjje. Tatitusti nayan imantasiñajjawa, imantasiñ karkajjajj Diosawa. Jupaw ñankha luratanacapat mutuyani, pachpa ñankha luräwinacap laycuw t'unjatäpjjani, Diosasaw jupanacarojj tucjani. Jutapjjam, Tatitur k'ochupjjañäni, arjjatir khespiyirisar cusisit jayllipjjañäni; yuspagarañ chuymamp nayrakatapar mantapjjañäni, phust'añanacamp chic jupar jallallapjjañäni. Tatitojj jach'a ch'aman Diosawa, c'ari diosanacat sipan munañaniwa. Acapach mic'ay kollunacajj amparapanquiwa, kollunacan ch'utunacapas jupanquiwa. Jach'a lamar kotajj jupanquiwa, jupaw lamar kotarojj utjayi, amparapampiw waña orak utjayaraqui. Jutapjjam, orakcam konkort'asipjjañäni; Tatitun nayrakatapar quillt'asipjjañäni, jupaw jiwasanacarojj irnokestu. Jupaw Diosasajja, jiwasanacasti jupan awatit marcapäpjjtanwa, jupan irpat ovej tamapäpjjaractanwa. Tatitun arup jichhür ist'apjjam: “Meriba orakenjam chuymanacam jan kalarayasipjjamti, Masah wasaranjam chuymanacam jan ch'ollkheptayapjjamti: nayra awquinacamajj luräwinacajj uñjcasasa, nayarojj yant'apjjetänwa. Pusi tunc maraw qhä jakenacataquejj k'apisïyäta, ucat säyäta: Aca marcajj wali pantjataw sarnake; ¡janiw arsutanacajjar jaysapquiti!, sasa. Ucat k'apisiñajjan juramento lurta: Janiw samarañajjar mantapcaniti” sasa. Tatitutaquejj machak k'ochu k'ochupjjam, acapachanquir jakenaca, Tatitur k'ochupjjam, Tatitur k'ochupjjam, sutip jach'añchapjjam, sapürupun atipjäwipat yatiyapjjam. Aytat cancañapat marcanacar yatiyapjjam, muspharcañ luräwinacapat take jakenacar parlapjjam: Tatitojj take ch'amaniwa, jach'ar aptatäñapajj waquisipuniwa, c'ari diosanacat sipan wali ajjsarcayawa. Yakha marcanacan diosanacapajj janiw cunäpquisa, Diosasti alajjpach luririwa; aytat cancañampi, lliphipquir khanampiw nayrakatapanqui, ch'amampi, muspharcay cancañampiw kollan utapanqui. Take marcanquir jakenaca, Tatitur jach'añchapjjam, Tatitun aytat cancañapampiru, ch'amapampir jach'añchapjjam, Tatitun khapak sutip wakaychapjjam; kollan uta ankäjjaparojj loktanacamp mantapjjam; kollan templopan Tatitur yupaychapjjam, takpach jakepun nayrakatapan qhathatpan. Marcanacarojj sapjjam: “Tatituw reyejja” sasa. Jupaw acapacharojj jan onjjtañapatac utt'ayi; jupaw marcanacarojj chekapar uñjas apnake. Alajjpachajj cusispan, orakejj c'uchiraspan, lamar kotan utjirinacas cusisipjjpan; pampanacasa, ucan utjirinacas jallallapjjpan, ch'uminquir kokanacas cusisiñat wararipjjpan, Tatitojj niyaw purisinqui, acapachar sarayiriw jac'achasisinqui, chekapar uñjasaw acapacharojj apnakani, cheka cancañampiw marcanacarojj sarayani. Takpach orakejj cusispan, jan jact'cay islanacajj cusisipjjpan. ¡Tatituw Reyejja! Jupajj ch'amac kenayanacamp muyuntatawa, chekapar uñjañampi, asqui cancañampiw reyi konuñaparojj ch'amañchi, ninajj jupan nayrakatap saranti, muyuntir timanacaparusti naqhantiwa. Khejjokhejjonacapajj acapach khantayi, uc uñjasinsti orakejj ajjsarañat qhathati. Kollunacajj liq'ir uñtataw umatati, takpach orakenin nayrakatapana. Alajjpachajj asqui cancañap yatiyi, marcanacasti khapak cancañap uñjapjje; acapach diosanacar yupaychirinacajj ajjsarthapipjjewa, yakha diosanacat jach'achasirinacas aynacht'apjjewa. Takpach diosanacaw nayrakatapan konkort'asipjje. Tatay, Sión marcampi, Judá orakenquir marcanacampejj arsutanacamat walpun cusisipjje. Tatay, jumaw take orakpachan jilïrïtajja, takpach diosanacat sipan juc'amp jilanctawa. Tatitojj ñankhar uñisir jakenacarojj munasiwa, asqui arquirinacapan jacañaparojj imiwa, ñankha lurir jakenacan amparapat khespiyaraqui. Khanajj asqui jaketaquejj c'ajtiwa, cusisiñasti chekap chuyman jakenacataquejj khantaraquiwa. ¡Asqui jakenaca, Tatitump cusisipjjam, kollan sutip jach'añchapjjam! Tatitutaquejj machak k'ochu k'ochupjjam, muspharcañanac luratap laycu: ¡cupi amparapampiw atipji, kollan amparapaw atipayi! Tatituw atipjatap yatiyi, asqui cancañap marcanacar uñacht'ayi: Israel marca laycusti, qhuyapayasiñapampita, arsutap phokherïtapampit amtasi. Takpach oraken jaquirinacaw Diosasan atipjatap uñjapjje. Orakpachan jaquirinaca, Tatiturojj cusisiñamp k'ochupjjam, art'asipjjam, jallallapjjam, k'ochupjjaraquim: Tatitutaquejj k'ochupjjam, arpamp chic jayllipjjam. Rey Tatitur jach'añchapjjam, pinquillumpi, trompetanacamp chic k'ochupjjam. Lamar kotamp ucan utjirinacampejj khothutipjjpan, acapachasa, ucan jaquirinacas ojjtapjjaracpan; jawiranacajj amparanacap t'ajjllirasipjjpan; kollunacajj mayachasisin cusisiñamp art'asipjjpan, orak apnaker jutir Tatitutaqui. Jupaw chekapar uñjañampejj oraker apnakani, marcanacarusti chekaparuw qhusqhac uñjani. ¡Tatitojj reyiwa! Reyi konuñapajj angelanacjjar utt'atawa. Marcanacajj qhathatipjjpan, takpach orakes onjjtaracpan. Tatitojj Sión kollun ch'amaniwa, takpach marcanacjjar kont'atawa. Ajjsarcañ sutipajj jach'añchatäpan: ¡Tatitojj Kollanawa! Jumajj ch'aman reyïtawa; asqui cancañar munasirïtawa; jumaw chekap sarnakañ uñstaytajja. Jumaw Jacobon wawanacaparojj sum uñjtajja, chekaparuw tariptajja, chekaparuw t'akaractajja. Tatit Diosasar jach'añchapjjam, cayunacap nayrakatar quillt'asipjjam: ¡Tatitojj Kollanawa! Moisesamp Aaronampejj sacerdotenacap taypin aytatawa, Samuelojj sutip jach'añchirinac taypin aytatawa, jupanacajj Tatituruw art'asipjjäna, jupasti mayisitanacaparojj ist'änwa. Tatitojj kenay taypitpach jupanacarojj parläna, jupanacasti arsutanacap phokhapjjäna, camächit aru catokapjjaraquïna. Tatay, Diosajjay, jupanacarojj ist'äyätawa, jupanacataquejj juchat pampachir Diosäyätawa, ñankha luratanacapat t'akhesiyir Diosaraquïyätawa. Tatit Diosasar jach'añchapjjam, kollan kollup nayrakatar konkort'asipjjam: ¡Tatit Diosasajj Kollanawa! Tatitur cusisiñamp k'ochupjjam, takpach orakenquirinaca, cusisit chuymamp Tatitur loktapjjam, jallallt'asis nayrakatapar mantapjjam. Amtasipjjam, Tatitojj Diosawa: jupaw irnokestu, jiwasanacasti jupancapjjtanwa, jupan marcapäpjjtanwa, ovej tamapäpjjaractanwa. Puncunacapar jac'achasipjjam, kollan utapar mantapjjam, yuspagar churapjjam, sutip jach'añchapjjaraquim. Tatitojj munasiñaniwa, qhuyapayasiñapajj wiñayawa, cheka cancañapasti jan tucusquiriwa. Munasiñaruw jach'añchañ munta, asqui cancañaruw aytañ munta, Tatay, jumataquiw k'ochuñ munta; chekap jacañpun munta. ¿Cunapacharac nayar tumpitätasti? Reyi utajjansa, sarnakäwejjajj jan camscayäniwa, ñankha amtäwinacarojj janiw nayranacajjamp uñtcäti. Diosat saraktirinacarojj janiw uñcatcäti, janipuniw jupanacampejj jac'achayascäti. Ñankha lurañ lup'iñanac apanucü, janipuniw ñankha lurañ muncti. Jamasat jake masipjjat parlirirojj amuct'ayäwa; uñch'uquisir jakempiru, jach'a jach'a tucurimpirojj janiw alekac uñcatcäti. Asqui jakenacaruw nayajj uñtä, nayamp chic jacapjjañapataqui; chekap sarnaker jakequiw loktitani. Sallkantañamp sarnaker jakejj janiw utajjan jaccaniti; ¡c'arinac parlir jakejj janiw nayrakatajjan acht'caniti! Ñankha lurir jakenacarojj sapa willjtaw amuct'ayä, jan wali jakenacarojj Tatitun marcapat jakonucü. Tatay, mayisitajjarojj ist'aquimaya, ¡arnakasitajjajj jac'amcam purinicpanaya! Janiquiy llaqui urun nayatac maysa uñtamti. Naya tokeruy jinchum alcatanim; art'asinsma ucapachajj ist'aquitaya. Jacañajjajj jewk'er uñtataw tucusisqui, ch'aqhanacajjasti nina sanc'jamaw naqhantasqui; chuymajjajj aynacht'atawa, korar uñtataw wañsusqui; ¡janiw mank'as munasquituti! Jachcäw sarnakcatajj ch'aqhanacaruw janchejj lip'catjjetu. Wasaranquir pelícano jamach'ir uñtatätwa, lakayanacan jaquir jucu jamach'jamätwa; janiw iquis purquituti, uta patjjanquir saparst'at jamach'jamätwa. Timasirinacajjajj jan inact'asaw tokepjjetu; naya contra k'apisisaw ñankhachapjjetu. T'ant'a lantejj khellac mank'ta, umañajjasti jachampiw quituntasi, k'apisiñam laycu, tipusiñam laycu. Jumaw sayt'ayista, uca khepat tincuyaraquista. Jacañ urunacajjajj ch'iwir uñtataquiw saraquipi, korar uñtataw wañsuscaracta. Jumasti, Tatay, wiñayapuniw jactajja, sutimajj wiñayapuniw amtatäni. Sartasimaya, Sión marcat qhuyapt'ayasim, t'akhesiñ urunacajj phokhasjjewa, pampachjjañam urojj purinjjewa. Uywatanacamajj marcapan kalanacaparuw munasipjje, t'unjat perkanacapat jachapjje. Takpach marcanacaw Tatitun khapak sutip wakaychapjjani, acapach reyinacasa, aytat cancañamataquiw ajjsarthapipjjani, Tatitojj Sión marcar wasitat utachcani ucapacha, khapak cancañapan uñstcan ucapacha, apanucut jaken mayisitap ist'cani ucapacha, achict'asitanacapar jayscani ucapacha. Acanacajj jutir mita jakenacatac kellkatäpan, machakat utt'ayat marcan Tatitur jach'añchañapataqui. Tatitojj kollan utjäwipatpach uñtanïna, orakerojj kollan alajjpachatpach uñtanïna, catuntatanacan aykotanacap ist'añataqui, jiwañatac juchañchatanacar khespiyañataqui: Tatitun sutipat Sión marcan yatiyañataqui, aytat cancañapat Jerusalenan parlañataqui; jakenacajj take marcanacat mayachasipcan ucapacha, reyinacasti Tatitur yupaychañatac tantachasipcan ucapacha. Jupaw chica thaquin ch'amajjar thayjtayi, jacañ urunacajj juc'aptayaraqui. Nayasti juparojj sistwa: “Diosajjay, janiquiy jacäwejj chicatpach apakestati” sasa. ¡Maranacamajj janiw tucuyanïquiti! Orakerojj kalltatpach sum utt'aytajja; alajjpachasti amparamamp luratawa; take ucanacajj tucusjjaquiniwa, jumasti pachpaquïsctawa, ucanacajj isir uñtataw merk'esipjjani, tucusir isir uñtatäpjjaniwa. Jumasti pachpaquïsctawa, jacañ maranacamajj janiw tucuscaniti. Uywatanacaman wawanacapajj suma uñjataw jacapjjani, allchhinacapajj nayrakataman wiñayaw jacapjjani. Takpach chuymajjampiw Tatitur jach'añchä, takpach chuymajjampiw kollan sutip jach'ar aptä. Takpach chuymajjampiw Tatitur jach'añchä, janiw qhuyapayasiñapat armascäti. Tatituw takpach juchanacajjat pampachitu, jupaw take usunacajjat c'umarachitu; jupaw amay imäwit khespiyitu, juparaquiw munasiñamp qhuyapayasiñamp phokt'itu; Tatituw asquinacamp cusisiyitu, pacar uñtat machakar tucuyaraquitu. Tatitojj chekaparuw uñji, t'akhesir jakenacaruw arjjati; Moisesaruw thaquip yatichäna, Israelan wawanacaparusti muspharcañ luräwinacap uñachayäna. Tatitojj munasiriwa, qhuyapayasiriwa, janiw mäc k'apisirïquiti, qhuyapayasiñan phokhantatawa. Janiw wiñay tokenokquistuti, janiraquiw wiñayas tim amjjäsquiti. Janiw jucha luratasarjam t'akhesiyquistuti, janiraquiw juchanacasatjam mutuyquistuti; camisatejj alajjpachajj oraket jayanquejja, uqhämaw munasiñapajj arquirinacapataquejja; camisatejj inti jalsut inti jalantcam wali jayajja, uqhäm jiwasanacat juchanacas jayarst'ayistu. Cunjämatejj mä awquejj wawanacapat qhuyapayasquejja, uqhamaw Tatitojj iyawsirinacapat qhuyapayasi; jupajj jiwasanacan lak'ätas yati, ñek'it luratäpjjatas yatiraqui. Jaken jacañapajj korar uñtataquiw uñsti, pankarar uñtataquiw pankarsu: ch'aman thayamp jalarayatajj chhaktjjewa, janiraquiw qhitis mayamp uñjcjjeti. Tatitur wakaychirinacataquisti munasiñapajj wiñayawa, asqui cancañapajj allchhin allchhipataquis utjascaquiwa: arust'äwiparjam sarnakerinacataqui, arsutanacaparjam phokherinacataqui. Tatitojj alajjpachan reyi konuñap utt'ayasi, ch'aman cancañapajj alajjpach acapach apnake. Tatitur jach'añchapjjam: angelanacapa, arsutanacap phokherinaca, arupar janc'ac jaysirinaca. Tatitun alajjpach tamanacapa, jupar jach'añchapjjam, munañap phokher loktirinacapa, jach'ar aptapjjam. Takpach luratanacapa, Tatitur jach'añchapjjam, jupan apnakat orakpachan jach'ar aptapjjam. ¡Takpach chuymajjampiw Tatitur jach'añchä! Takpach chuymajjampiw Tatitur jach'añchä, ¡Tatitojjay, Diosajjay, jach'a ch'amanipunïtawa! C'ajquir khapak cancañampiw isthapistajja, khana isimpiw llawuntastajja. Alajjpacharojj isir uñtat janatattajja. Jumaw utjäwimarojj umanacjjar utt'aytajja; kenayanacajj juman sarnakañ carronacawa, thayan chhekhanacapjjan sarnakaractajja. Thayanacajj qhitanacamawa, nina lawranacasti arsutam phokherinacawa. Oraken saphiparojj sumpun thurt'asiytajja, utt'ayatäcän ucawjat janipun onjjtañapataqui. Orakerojj lamar kotaw imjjatäna, isïcaspas uqhamaw janjjatäna. Umanacasti kollunacaruw chhaktayäna. Ucampis ch'aman arunacam ist'asajj sarjjänwa, khejjokhejjo arunacam ist'asajj janc'aquiw jaltjjäna; kollunacar maqhatasa, pampanacar sarakasa, cawqharutejj uchctas ucawjaruw acht'jjäna, cawqhancañapäcäntejj ucawjaruw purjjäna, oraker jan mayamp chhaktayañataqui. Jumaw uma jalsunacat jawiranac utjaytajja, kollu taypinjam jalañapataqui; uca jawiranacat pampanquir animalanacajj umapjje, ch'uminquir asnonacas umat pharjatajj umt'apjjaraqui. Jawir jac'anacan jamach'inacajj jacasipjje, layminac taypin chhiwekepjjaraqui. Jumaw alajjpachatpach kollunacarojj karpantajja, alajjpach umampiw orakerojj sisantaytajja. Uywanacataquiw koranac jiltaytajja, jaken yapuchat alinac jilayaractajja, oraket mank'añ apsusiñapataqui, ch'amanchir t'ant'a jicjjatañapataqui, chuymapar cusisiyir vino apsusiñapataqui, ajanupar lliphipiyir aceite jicjjatañapataqui. Kokanacajj umat pharjatap apakasipjje, Tatitun ayrut Líbano orakenquir cedro kokanacasti ucat umt'apjjaraqui. Uca kokanacanjja, jisc'a jamach'inacamppachaw tapachasipjje, cigüeña jamach'inacasti ucan jacasipjjaraqui. Karkanacajj cabranacatac uchatawa, mic'ay kollunacasti añathuyanacan imantasiñapawa. Phajjsirojj pachanac jaqhuñapataquiw uchtajja, intejj jalantañap uñt'asiwa. Ch'amacanac uchtajja, ch'amac arum purinipansti, ch'uminquir animalanacajj misturanipjjewa; leonanacajj mank'atjam wararipjje, Diosat mank'a mayisipjje. Inti jalsunipansti imantasjjapjjewa, utjäwinacaparuw iquintjjapjje; jakesti luräwiparuw mistu, jayp'ucamaw yapupan irnake. ¡Tatay, luräwinacamajj waljapuniwa! Yatiñ cancañampiw take cuns lurtajja, orakejj luratanacaman phokhantatawa. Lamar kotajj jan tupt'cayawa, jan jact'cay jaquirinacaw utji; jach'anaca, jisc'anaca; lamar kot chicaw barconacajj tuyupjje, Leviatán jach'a animalas ucanquiwa, lamar kotamp anatasiñapataquiw lurtajja. Take ucanacajj jumaruw suyasipctam, waquisitapar mank'a churañamataqui. Jumaw mank'a churtajja, jupanacasti catokasipjjewa; amparam lokatatcta ucapachasti, asquinacampiw sist'asipjje; ajanum imantascta ucapachajj mulljasipjjewa; samanap apakcta ucapachasti jiwjjapjjewa, lak'aruw tucjjapjjaraqui. Jacañ samanam qhitancta ucapachasti, machakat utjayataw uñjasipjje. Uqham lurasaw oraker machakaptaytajja. ¡Tatitun khapak cancañapajj wiñayawa! ¡Tatitojj luratanacapampiw cusisi! Diosajj uñtanqui ucapachajj orakejj qhathatiwa, kollunacar llamct'qui ucapachasti, jiwk'e mistuyapjje. Jacañajjcamaw Tatitur k'ochü, jaccasaw Diosajjatac jayllï: k'ochojjajj Tatitun chuymapar purquirïpan, nayasti jupanacpun cusisiñ jicjjatä. Jucharar jakenacajj aca oraken tucusipjjpan, ñankha lurir jakenacajj jiwarapjjpan. ¡Takpach chuymajjampiw Tatitur jach'añchä! ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur yuspagarapjjam, sutip aytapjjam, muspharcañ luratanacapat marcanacar yatiyapjjam; aytat cancañapar k'ochupjjam, muspharcañ luratanacapat yatiyapjjam; kollan sutipat cusisipjjam, Tatitur thakerinacajj cusisipjjpan. Tatitur iyawsapjjam, ch'amapar alcatapjjam, jan karjasis ajanup thakapjjam. Muspharcañ luratanacapat amtasipjjam, muspcañ luräwinacapampi, arsutanacapamp amtapjjam; Abraham uywatapan sarakerinacapa, jupan ajllit Jacobon wawanacapa, Tatituw jiwasanacan Diosasajja, jupaw takpach oraker apnake. Warank mita jakenacas saraquipascpan, janipuniw arust'äwipajj armatäcaniti: Abrahamamp arust'äw luratapata, Isaacar juramentomp arsutapata, Jacobotac ley utt'ayatapata, Israel marcatac wiñay arust'äwi luratapata: Jupajj sänwa: “Jumaruw Canaán orak churjjäma, jumar wact'ir churäwimjam catuyjjäma” sasa. Diosajj janiw t'akhesiñap muncänti, jupanacajj mä juc'aniquïpcän ucapachasa, sart'ir jakëpcän ucapachasa, marcat marca muyupcän ucapachasa, jach'a marcat yakha marcar sart'apcän ucapachasa, Diosajj janiw qhitin t'akhesiyañaps muncänti, jupanac laycuw reyinacarus mutuyäna. Jupajj sänwa: “Ajllitanacajjarojj jan llamct'apjjamti, profetanacajjarojj jan ñankha lurapjjamti” sasa. Qhä orakerojj mach'a apayanïna: mank'añanac jupanacat apakäna, ucampis Josearuw jupanacan nayrakatap qhitäna, uywatarjam aljantapcän ucaru; cadenanacampiw cayunacapat ñach'antapjjäna, ¡carcelaruw uchantapjjäna! Tatitun arupaw Josearojj yant'äna, Josean yatiyäwip phokhasiñapcama. Reyejj Josear antutayañataquiw arsüna, walja marcanacar apnakerejj antutnucuyjjänwa, reyejj utap apnakerit Josearojj utt'ayäna, takpach yänacap uñjañapataquiw catuyäna, jilïrinacar yatichañapataquiw utt'ayäna, jilïr jakenacaruw yatiñanïpjjañapatac yatichayäna. Israel marcajj Egipto marcaruw mantäna, Jacobojj Cam oraken korpachasïna. Diosajj marcaparojj waljaniptayänwa, uñisirinacapat juc'amp ch'aman tucuyäna. Egipto orakenquirinacarusti chuymanacap mayjt'ayäna Diosan marcapar uñisipjjañapataqui, uywatanacapar jan walinac lurapjjañapataqui. Diosasti Moisés uywataparuw qhitäna, Aarón ajllit loktiriparuw qhitaraquïna, jupanacasti Diosan muspharcañanacap wasaran uñacht'ayapjjäna, ¡Cam oraken muspharcañanac lurapjjäna! Diosajj ch'amac apayanisin ch'amact'ayäna, jupanacasti janiw arunacapar ist'apcänti; jawir umanacap wilaruw tucuyäna, chawllanacaparusti jiwarayänwa; orakepajj c'ayranacamp phokhantatänwa, jamp'atojj reyin iquiñ utapamppachan aywtäna. Diosajj arumpiquiw jach'a chhichhillanqhanac apayanïna, Egipto orakpacharuw chhichhillanqhamp phokhantayäna. Jallu lantejj chhijchhiw purintäna, orakerusti nina lawranac apayanïna. Uva alinacamp higo alinacamp tucjäna, Egipton utjir kokanac tincurayäna. Diosajj t'ijut'ijunacan puriniñapataquejj aruc arsüna, jan jact'cay t'ijut'ijunacaw purintäna, orakepan utjir koranac mank'supjjäna, yapunacapan achunacap tucsupjjaraquïna. Pachpa Egiptoruw jiwamp mutuyäna, sapa utanquir tayna yokall wawaruw jiwayäna. Diosajj korimp kollkemp apt'asit marcaparojj irpsunïna, ayllunacap taypinsti, janiw qhitis aynacht'cänti; Egipto orakenquirinacajj mistjjer uñjasajj cusisipjjänwa, jupanacajj wali mulljatäpjjänwa. Diosajj mä kenayampiw jupanacarojj imjjatäna, arum ch'amacarusti ninampiw khantayarapïna. Mank'añ mayitajja, p'isakanac apayanïna, alajjpach t'ant'ampiw sisarayäna. Karkaruw jist'jäna, umasti karkat jalsunïna, wasaran jawir umanacajj jaltäna. Kollan arusjäwit amtasïna, Abraham loktiripar arsutat amtasïna. Diosajj ajllit marcaparojj cusisit irpsunïna, cusisiñat arnakt'asisaw mistunjjapjjäna. Diosar jan uñt'ir jakenacan orakenacap catuyäna, yakha marcanacan orakenacap churjjäna: Tatitun arsutanacap imapjjañapataqui, leyinacap phokhapjjañapataqui. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur yuspagarapjjam, munasiñanïtap laycu, qhuyapayasiñapajj wiñayawa. ¿Qhitirac Diosan muspharcañ luräwinacap arsuspasti? ¿Qhitirac aytat cancañapat jach'añchaspasti? Cheka cancañar yäkerinacajj cusisiñaniwa, chekapar uñjirinacas cusisiñaniwa. Tatay, marcamar munasitam laycuy nayat amtasita, khespiyir jutcät ucapachay nayar tumpasita: ajllitanacaman cusisiñap uñjañajjataqui, marcaman cusisiñapamp cusisiñajjataqui. Nayra awquinacajjar uñtataw jucha lurapjjta, cunayman ñankhanaca, juchanac lurapjjta. Nayra awquinacajjajj Egipto marcan janiw muspharcañ luräwinacam amuyapcänti; jach'a qhuyapayasiñamat armasipjjäna, Mar Rojo kota jac'an jumarojj kallcatapjjäyätam. Diosasti sutip laycuw jupanacarojj khespiyäna, kollan ch'amap uñacht'ayañataqui. Mar Rojo kotaruw tokenokäna, kotasti wañt'änwa, waña orakenjam irpcatäna. Uqham lurasaw uñisirin amparapat khespiyäna, timasirin amparapat antutnucuyäna. Jaljjatirinacarojj umaw ajjscatayäna, janiw maynis jupanacat khespcänti. Ucat Diosan arunacapar iyawsapjjäna, aytat cancañap k'ochupjjäna. Ucampis mäquiw Diosan luräwinacap armasipjjäna, janiw amtäwinacap uñt'añatac suyapcänti. Qhä ch'usa wasaran Diosarojj yant'apjjäna, munatanacaparjam phokhayasiñataquiw wayt'apjjäna. Ucat Diosajj jupanacan mayitaparjam churäna, jiwarayir usunac jupanacar apayanïna. Moisesarojj chhujllanac taypin uñisipjjäna, Tatitur catuyat Aarón chacharus uñisipjjaraquïnwa. Ucat orakejj jist'artäna, Datán chacharusti mank'antänwa, Abiram chachan tamaparus p'amp'antaraquïnwa. Ninaw jupanacataquejj naqhäna, nina lawrajj ñankha luririnacaruw naqhantäna. Horeb kollun vaca kall lursusipjjäna, kori umatatayasaw mä dios lursupjjäna, ucaruw yupaychapjjäna, khapak Tatit lantejj kora mank'er vacan uñnacap uchasipjjäna. Khespiyir Diosapat armasipjjäna; muspharcañanac Egipton lurquipansa, Cam oraken muspharcañanac lurquipansa, Mar Rojo kotan muspharcay luräwi lurquipansa. Diosajj jupanacar tucjañ munäna; jupan ajllit Moisesasti, nayrakatapan achict'äna, ucat k'apisiñap t'acurayäna. Uca khepatsti muncay orakeruw jisc'achapjjäna, janiw Tatitun arupar iyawsapcänti; chhujllanacap taypin Tatitutac arusipjjäna, janiw arsutanacap ist'apcänti. Tatitusti amparap aytäna, juramento luraraquïna, jupanacar wasaran jiwarayañataqui, allchhinacapar jiwarayañataqui, yakha marcanac taypir ananucuñataqui. Baal-peor diosan loktiriparuw tucupjjäna, jiwat diosanacar loktat wilañchanac mank'apjjäna; ñankha luratanacapampejj Diosaruw k'apisiyapjjäna, jupanac taypinsti jach'a usuw sartäna; Finees chachasti juchanirojj juchap uñt'ayäna, jach'a ususti sayt'jjänwa, Tatitusti qhä asqui luräwip aytapunïnwa, khepa mita jakenac taypina. Meriba umanac jac'an Tatiturojj k'apisiyapjjäna, jupanac laycuw Moisesajj jan walir purïna, jupan chuymap mayjt'ayapjjäna, lacapasti jan arsuñanac parläna. Tatitun aruparjamajj janiw marcanacar t'unjapcänti, t'unjapjjañapäcän uca marcanacarojj janiw tucjapcänti. Diosar jan uñt'ir jakenacampiw chicachasipjjäna, luräwinacap yatekasipjjäna: diosanacaparuw yupaychapjjäna, sipitanacaparuw jalt'apjjäna; ñankhanacaruw yokanacapamp phuchanacapamp jiwayasajj loktapjjäna. Jan juchan jaken wilap wartapjjäna, wawanacapan wilap wartapjjäna, Canaán orak diosanacaruw wila loktapjjäna. Orakejj wilamp k'añuchataw uñjasïna, luräwinacapampiw k'añuchasipjjäna, ñankha luratanacapampiw wachokapjjäna. Tatitun k'apisiñapajj marcapataquiw nactäna, jupanquirinacarojj uñisïnwa; Diosar jan uñt'ir jakenacaruw catjjaruyäna, uñisirinacapasti mutuyänwa; timanacapajj t'akhesiyänwa, ch'amapampiw ajjsarayäna. Walja cutiw Tatitojj jupanacar khespiyäna: jupanacasti amtataparojj saycatapjjänwa, pachpa juchanacapampiw aynacht'apjjäna. Ucampis Tatitojj aykopjjatap uñtanïna, arnakasitanacaparuw ist'äna; jupanacamp arusjäwi luratat amtasïna, jach'a qhuyapayasiñampiw ch'alljjtayasïna: jupanacar catuntat anaquirinacaruw qhuyapayasiñamp uñjäna. Tatit Diosajjay, khespiyapjjaquitaya, Diosar jan uñt'ir jakenac taypit irpthapjjapjjeta: kollan sutim jach'añchañataqui, cusisiñamp jumar yupaychañataqui. Israelan Tatit Diosapajj jach'añchatäpan, wiñayat wiñaycama. Takpach marcajj sispan: “¡Uqhamäpan!” sasa. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur yuspagarapjjam, munasiñanïtap laycu, qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Tatitun khespiyatanacajj arsupjjpan, timasirin amparapat antutayatanaca, marcanac taypit tantachthapitanaca, amsta toketa, aynach toketa, inti jalsu toketa, inti jalanta toketa. Jupanacajj ch'usa ch'alla wasaran muyupjjäna, janiw marcar irpir thac jicjjatapcänti; mank'at awtjayasipjjäna, umat pharjayasipjjäna, jupanacajj jiwarirjamäpjjänwa. Ucampis t'akhesiñancasin Tatitur art'asipjjäna, jupasti t'akhesïwit waysüna. Chica thaquiruw jupanacarojj irpjjatäna, jacañ marcaruw irpäna. Tatiturojj qhuyapayasiñapat yuspagarapjjam, jakenacatac muspharcañanac luratapata. Umat pharjatanacaruw um churi, mank'at awtjatanacarusti jilarquir mank'a churaraqui. Jupanacajj ajjsarcay ch'amacan jacapjjäna, cadenanacampi, llaquisiñamp ñach'antataw jacapjjäna; Tatitun arsutanacapar kallasipjjatap laycuw t'akhesipjjäna, Alajjpachanquirin amtäwipar jisc'achapjjatap laycuw mutupjjäna. Diosajj ch'ama tucuñ lurañanacampiw aynacht'ayäna, aynacht'ataw uñjasipjjäna, janiw qhiti yanapt'iris utjcänti. T'akhesiñancasinsti Tatitut art'asipjjäna, jupasti t'akhesïwit waysüna. Ch'amac lajja taypit apsüna, cadenanacamp chinuntatat jaranucüna. Tatiturojj qhuyapayasiñapat yuspagarapjjam, jakenacatac muspharcañanac luratapata. Jupaw broncet lurat puncunac t'unjäna, hierrot lurat jist'añanac p'aquiräna. Ñankha luratanacap laycuw usuntapjjäna, juchanacap laycuw t'akhisipjjäna; mank'ataquejj ajjtasjjapjjänwa, jiwan puncupan jicjjatasipjjäna. T'akhesiñancasinsti Tatitut art'asipjjäna, jupasti t'akhesïwit waysüna. Arup qhitanïna, jupanacarusti c'umaraptayänwa, ¡mankhapachat khespiyäna! Tatiturojj qhuyapayasiñapat yuspagarapjjam, jakenacatac muspharcañanac luratapata. Jach'añchañ loktäwinac jupar catuyapjjam, luräwinacapatsti cusisiñamp yatiyapjjam. Aljasirinacajj lamar kotaruw yampunacat mantantapjjäna, lamar kotanjam aljañanac apapjjäna. Lamar kotan Diosan luräwinacap uñjapjjäna, muspharcañ luratanacap uñatatapjjäna. Tatitun arsutaparjamaw jach'a thayajj sartäna, thayasti jach'a mathapinac sartayäna: lakaru amstaru, mankhäjjar jaknakataw uñjasipjjäna, liwnakcäwejj aynacht'atäjjapjjänwa, machatanacjamaw aytilipjjäna, yatitanacapajj janiw cunataquïcänsa. T'akhesiñancasinsti Tatitut art'asipjjäna, jupasti t'akhesïwit waysüna. Jach'a thayarojj llamp'u thayaruquiw tucuyäna, lamar kota mathapinacasti llamp'uchataw uñjasïna. Ojjenac t'acurir uñjasajj cusisipjjänwa, Diosasti cawqharutejj mistuñ munapcäna, ucaruw puriyäna. Tatiturojj qhuyapayasiñapat yuspagarapjjam, jakenacatac muspharcañanac luratapata. ¡Marcan tantachasïwipan jach'añchapjjam! ¡Jilïr jakenacan tantachasïwipan jach'ar aptapjjam! Diosaw jawiranacarojj wasarar tucuyi, uma jalsunacsti waña orakeruw quipstayi. Purum orakenac kollpa oraker tucuyi, jakenacapan ñankha lurirïpjjatap laycu. Wasar orakerojj uma sayt'anacaruw tucuyi, waña orakerojj uma jalsunacaruw quipstayi. Ucaruw mank'at awtjatanacarojj uchi, jupanacasti marcanacap sayt'ayapjje. Yapunac yapuchapjje, achur kokanac ayruntapjje, achunac jilarquir apthapipjjaraqui. Tatituw asquip churi, juc'amp jiljjatayi, uywanacap mirantayaraqui. Jiwarapcchi ucasa, juc'aniptapcchi ucasa, t'akhesiyat uñjasipjjatap laycuwa, chijinac laycu, llaquinac laycuraquiwa. Diosajj t'akhesiyir jilïr jakenacarojj jisc'achiwa, jan thaquin wasaranacaruw irpanti. Jan cunan jakenacarusti Tatituw llaquipat waysu; uywa tamar uñtat sarakerinacaparojj mirantayi. Asqui jakenacajj uc uñjasajj cusisipjjewa, ñankha lurir jakenacasti lacap lluphantasipjje. Ch'iqhi jakejj ucanac amuypan, Tatitun qhuyapayasiñap amuyt'aracpan. Diosajjay, chuymajjajj waquichatawa, jumar k'ochuñataquejj waquicht'atawa, almajjay, sartasiquimaya. Arpa, salterio, sartasipjjam, nayajj khantat willjtaruw sartä; Tatay, jakenac nayrakatan yuspagaräma, marcanac nayrakatan k'ochunacamp jach'añchäma. Munasiñamajj alajjpachat juc'amp jach'awa, asqui cancañamajj alajjpachcamaw puri. Diosajjay, jumajj alajjpachjjar kont'atätawa, aytat cancañamasti oraker phokhantatawa. Ch'amamampiy khespiyapjjeta, munat wawanacaman antutatäpjjañapataqui. ¡Mayisitajjarojj ist'aquimaya! Diosajj kollan utjäwipatpach arsüna: “Atipjañampiw Siquem orak catuntasï, Sucot pampa orak laquinokaraquï; Galaad orakejj nayanquiwa, Manasés orakes nayancaraquiwa, Efraín orakejj p'ekejjar jarc'akeriwa, Judá orakejj jilïr cancañ thujrojjawa; Moab orakejj jarekasiñ llatajjawa, Edom orakeruw wisqhunacajj liwnokä, Filistea jakenacar atipjasin k'ochü” sasa. ¿Qhitirac uyuchrantat marcar irpitanisti? ¿Qhitirac Edom chekacam nayamp saranisti? Diosay, jumajj nanacar apanucupjjestawa; janiw nuwasir tamanacajjamp chicajj mistcjjtati. Timanacajjar saycatañataquiy yanapt'apjjeta, jaken yanapapan inamayätap laycu. Diosan yanapapampejj muspharcañanac lurañäni, ¡Jupaw timanacasarojj takjjatani! Jach'añchañ Diosay, mayisitajjataquejj janiquiy amuquïmti, ñankhar jichuntat c'ari lajjraw nayjjat jan walinac parli, c'arinac nayjjat parlapjje, uñisisiñ arunacampiw muyuntayapjjetu, ina ch'usat nayatac sayt'apjje. Munasiñanïtajj laycojj c'arintapjjetuwa, ucchañcamasti Diosat mayista. Asqui luratajjatjja, ñankhampiw cutt'ayapjjetu, munasiñatsti uñisisiñampiw phokhapjjetu. Ñankha lurir jakeruy taripiripatac ucham, pachpa arjjatiripajj juchañchpan; taripäwin juchañchat uñjaspan, pachpa arjjatiripac juchañchjjpan. Jacañ urunacapajj juc'aquïpan, yänacapsti yakha jak catuntaspan. Wawanacapajj wajcha kheparapjjpan, warmipasti ijmaraquïpan. Wawanacapajj mayjasis muyupjjpan, mank'añ mayjasipjjpan, t'unjat utapat jakonucutäpjjpan. Kollke mayt'irejj yänacap catuntasjjpan, jan uñt'at jakenac yänacap aparjjapjjpan. Jan qhitis jupat qhuyapayaspati, janirac wajcha wawanacapat qhuyapayaspati. Allchhipan allchhipajj jiwarayatäpan, sutipajj wiñayatac chhaktpan. Awquipan ñankha luratanacap Tatitojj amtaspan, taycapan juchapsti janirac pampachpati; Tatitojj ucanac amjjäsiscacpan, sutipasti oraket chhaktayatäpan. Janipuniw jupajj qhuyapayasiñat amtascänti, jan cunan jakeru, mayjasir jakeru, llaquit jakerojj jiwayañataquiw arcnakäna. Ñankhachañ munirïtap laycojj ñankhachatäpan; asquinac jan munirïtap laycojj asquejj jupat jayancpan. Ñankhachäwejj isimpjam imjjatpan; puracaparojj umjam ch'ach'antpan, ch'aqhaparus aceiter uñtat mantpan; mä isimpjam imjjatpan, wac'amp jiyintatjam t'akhesiypan. Uqhämay Tatitojj nayamp timasirinacarojj phokhañchpan, nayar c'arintirinacarus luraracpan. Jumasti, Tatay, sutim laycuy sum uñjita, kollan munasiñamampiy khespiyita. Nayajj aynacht'at mayjasir jakëtwa, chuymajjas p'aquintataraquiwa; ch'iwir uñtataw chhaktascta; thayajj t'ijut'ijurjamaw katatitu. Mank'atjamaw konkorinacajjajj qhathati; mank'atjamasti t'uqharnucstaractwa. Jaken larusiñaquiw sarnakta, nayar uñjasajj p'eke qhiwisipjje. Tatit Diosajjay, yanapt'itaya, munasiñam laycuy khespiyita. Tatay, jupanacajj yatipjjpan, amparamamp take acanac luratama. Jupanacajj ñankhachapjjetpasa, jumajj asquimay churita. Timanacajjajj aynacht'apjjpan, uywatamasti ucchañcamajj cusispan. Nayamp timasirinacajj p'enkamp aynacht'apjjpan. ¡P'enkajj isimpjam jupanacar llawuntpan! Nayasti lacajjampiw Tatitur wiñay yuspagarä, jakenac taypin jupar jach'añchä: Jupaw jan cunan jakerojj arjjati, juchañchirinacat jacañap khespiyaraqui. Tatitojj Reyejjarojj sänwa: “Cupëjjajjar kont'asim, timanacamar tacjjatayañajjcama” sasa. Tatitojj Sión kollutpach ch'aman cancañ thujru ayjjaruyätam. “¡Jumamp timasirinacarojj atipjamaya! Marcamajj atipt'añam urunjja, jumaruw catuyasjjätam. Kollan kollunac patjjanjja, willjta sullar uñtataw wayna cancañamajj sapür machakaptani.” Tatitojj mayac arsu, arsutapatsti janiw yakha amtquiti: “Jumaw wiñay sacerdotëtajja, Melquisedec sacerdoten thaquiparjama” sasa. Tatitojj cupëjjamancasquiwa, k'apisiñap urunjja, reyinacaruw t'unjani; marcanacataquiw juchañchäwinac mistuyani, jake jiwatanac arcthapini, orakpachan p'eke ch'aqhanac p'aquirani. Jalasquir umat thaquipan umt'ani, umasti machak ch'am churani. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatiturojj take chuymampiw yuspagarä, asqui jakenacan tantachasïwipan jach'añchä. Tatitun luratanacapajj muspharcañawa, luratanacapar munirinacajj sum uñaquipapjje. Jupan luräwipajj c'ajquiriwa, muncañaraquiwa, asqui cancañapajj wiñayawa; amtascay muspharcañanac jupajj luri. Tatitojj munasiñaniwa, qhuyapayasiriraquiwa: Jupar iyawsirinacarojj mank'añ churi, arust'äwipat wiñayaw amtasi. Tatitojj luratanacapan marcaparojj ch'amap uñacht'ayi, Diosar jan uñt'ir jakenacan orakep churjjaraqui. Luratanacapajj asquiwa, chekaparaquiwa: arsutanacapajj take chuymamp iyawscayawa: wiñayatac suma utt'ayatawa, chekapampi, asqui cancañamp luratawa. Marcaparojj khespiyiwa, arust'äwipsti wiñayataquiw utt'ayi: Diosajj kollanawa, ajjsarcayaraquiwa. Yatiñ cancañan kalltapajj, Tatitur ajjsartañawa, jupar wakaychirinacajj wali amuyt'anïpjjewa; Tatitojj wiñayaw jach'añchatäni. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur ajjsartir jakejj cusisiñaniwa, arsutanacapar munasir jakejj cusisiñaniwa. Asqui jaken allchhinacapajj acapachan kollanäpjjaniwa, sarakerinacapasti oraken munañanïpjjaniwa. Walja yänacaw utapan utjani, jaker qhuyapt'ayañapasti jan tucusquirïniwa. Qhuyapayasiñan asqui jakejj, ch'amacan khantir khanjamaw c'ajti. Asqui jakejj qhuyapayasiñ chuymamp mayt'iriwa, chekap chuymampiw yänacap apnake. Asqui jakejj janipuniw cunapachas aynacht'caniti. Asqui jakejj aytatapunïniwa. Jan wali yatiyäwinacarojj janiw ajjsarquiti, chuymapajj Tatituncasajj wali thurt'atawa. Chuymapajj ch'amañchatawa, janiw ajjsarquiti, timasirinacaparojj sawcasiñampiquiw uñti. Jan cunan jakenacaruw churäwinac wajjt'i, jaker qhuyapt'ayañapajj jan tucusquiriwa, jan qhitin camscañaw p'ekep waytaraqui. Ñankha lurir jakesti jupar uñjasajj k'apisiwa, jan camächirjamäjjasajj laca ch'aqhanacap t'urusi. Ñankha jakenacan inampst'añ chuymapajj aynacht'aniwa. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur loktirinaca, sutip jach'añchapjjam. Tatitun sutipajj jach'ar aptatäpan, jichhasa, wiñayasa: inti jalsu toketa, inti jalant tokcama, Tatitun sutipajj jach'añchatäpan. Tatitojj marcanacjjar jilïrit kont'atawa, ¡khapak cancañapajj alajjpachat jilanquiwa! Janiw qhitis Tatit Diosasjamäquiti, jupajj reyi konuñapjjan kont'atawa. Alajjpachampir orakempirusti uñtascaquiwa. Tatituw lak'a oraketpach pist'at jakerojj wayti, k'añu taypit jan cunan jakerojj waysu, aytat jakenacamp chic kont'ayañataqui, marcapan jilïrinacap taypir uchañataqui. Jan wawachasir warmirojja, wawanacanïcaspas uqham cusisit taycaruw tucuyi, pachpa utapan lurañanac catuyasa. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Israel marcajj Egipto marcat mistuncän ucapachajja, jaken marcapat mistunjjäna, Judá marcajj Tatitun kollan utjäwiparuw tucüna; Israel marcajj jupan apnakat marcaruw tucüna. Lamar kotajj Israel marcar uñjasajj jist'jtänwa, Jordán jawir umasti kheparuw cuttäna. Jisc'a kollusa, jach'a kollusa, ovej kallunacar uñtataw t'isctapjjäna. Lamar kota, ¿cunatarac jalttasti? Jordán jawira, ¿cunatarac khepar cuttasti? Jach'a kollunaca, ¿cunatarac ovejanacar uñtat t'isctapjjtasti? Jisc'a kollunaca, ¿cunatarac ovej kallunacar uñtat thoktapjjtasti? ¡Orake, Tatitun nayrakatapan qhathatim, Jacobon Diosap nayrakatan ajjsartam! Jupaw karkanacat uma sayt'anac utjayi. Jupaw karkanacat uma jalsunac mistuyi. Tatay, khapak sutimarojj jach'añchasimaya, janis nanacarojj jach'añchapquita; munasiñam laycu, chekapätam laycuy jach'añchasim. ¿Cunatarac ñankha lurir jakenacast jisqhisipquitani: “Cawquincarac Diosamasti” sasasti? Diosasajj alajjpachanquiwa, cuntejj jupajj munqui uc luri. Diosar jan uñt'irin diosanacapajj korimpita, kollkempit lurataquiwa, jaken amparapamp lurataquiraquiwa: lacanïcasas janiw arsupquiti, nayranïcasas janiw uñjapquiti, jinchunïcasas janiw ist'apquiti, nasanïcasas janiw muct'apquiti, amparanïcasas janiw llamct'apquiti; cayunïcasas janiw sarnakapquiti, mallk'anïcasas janiw arsupquiti. Uca diosanacar luririnacajj ucanac quipcaquïpjjewa, iyawsirinacas pachpaquïpjjaraquiwa. Israelanquir jakenaca, Tatitur iyawsapjjam: Jupaw yanapistu, arjjataraquistu. Sacerdotenaca, Tatitur iyawsapjjam: Jupaw yanapistu, arjjataraquistu. Tatitur iyawsirinaca, jupar alcatapjjam: Jupaw yanapistu, arjjataraquistu. Tatitojj jiwasanacat amtasistuwa, asquinac churaraquistani, Israel marcarojj asquinac churani, sacerdotenacarojj asquinac churaraquini. Tatitur iyawsirinacarojj asquinac churani, jisc'arusa, jach'arusa. Tatitojj wawanacamar waljaniptaypan, jumanacarusa, wawanacamarusa. Alajjpach acapach lurir Tatitojj asquinacapay jumanacar churpan. Alajjpachajj Tatitunquiwa, jakerusti orak catuyi. Jiwatanacajj janiw Tatitur jach'añchapcaspati, janiraquiw mankhapachanquirinacas jach'ar aptapcaspati. Jiwasanacasti Tatituruw jach'añchapjjañäni, jichhasa, wiñayasa. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Nayajj Tatituruw munasta, mayisitajjar ist'atap laycu; naya tokeruw jinchup alcatanitu, wiñayapuniw jupar art'asï. Jiwañ chinuñanacaw simpantitäna, mic'ayan sipitanacapaw catuntitäna, llaquisiñan, aykoñan catuntataw uñjasïyäta. Nayasti Tatitun sutip art'asta: “Tatay, jacañajj khespiyita” sasa. Tatitojj llamp'u chuymaniwa, asquiraquiwa, Diosasajj qhuyapayasiriwa; Tatitojj jan yäkat jakenacaruw imasqui: jan ch'amanïquiriruw khespiyitu. Almajjay, jichhajj samarasjjam, Tatitun nayat qhuyapayasitap laycu. Ajayojjarojj jiwañat wayoketu, nayranacajjar jachañat apake, cayunacajjar tincuñat sayt'ayi. Tatitun nayrakatapan sarnakä, wiñay jacañ oraken jacä. Wali llaquisiñan uñjascasasa, iyawsañajjajj utjascaquïnwa. Llaquisiñancasajj säyätwa: “Jakenacajj c'aricamaquiwa” sasa. ¿Cunampirac Tatitur phokherista, nayatac asquinac luratapatsti? Khespiyasiñ copa aptä, Tatitun sutip aytä. Tatiturojj jakenacan nayrakatapan arsutanacajj phokhä. Tatitutaquejj wali llaquisiñawa, iyawsirinacapar jiwir uñjañajja. Tatay, nayajj uywatamätwa, jumar loktirïtwa, uywataman wawapätwa: jumaw ñach'antatanacajj t'akanuctajja. Tatay, yuspagarañ loktäwi catuyäma, sutimaruw jach'añcharaquï. Tatiturojj jakenacan nayrakatapan arsutanacajj phokhä, Tatitun kollan utap puncun phokhä, ¡Jerusalén, juma taypin phokhä! ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur jach'añchapjjam, takpach jakenaca, jupar art'asipjjam, takpach marcanaca: qhuyapayasiñapajj jiwasanacatac wali jach'awa, asqui cancañapajj wiñayawa. ¡Tatitojj jach'añchatäpan! Tatitur yuspagarapjjam, jupajj munasiñaniwa, qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Israel marcajj sispan: “Tatitun qhuyapayasiñapajj wiñayawa.” Aarón sacerdoten wawanacapajj sapjjpan: “Tatitun qhuyapayasiñapajj wiñayawa.” Tatitur iyawsirinacajj sapjjpan: “Tatitun qhuyapayasiñapajj wiñayawa.” Llaquisiñajjan Tatitur art'asta, jupasti ist'ituwa, khespiyaraquituwa. Tatitojj nayampïsquiwa: janiw ajjsarayascäti; ¿camächaraquitan jakesti? Tatitojj nayampïsquiwa, jupaw yanapasquitu, nayar uñisirinacan aynacht'añap uñjä. Jaker alcatañat sipanjja, Tatitur alcatañaw juc'amp sumajja. Jilïr jakenacar alcatañat sipanjja, Tatitur alcatañaw juc'amp sumajja. Take marcanacaw muyuntapjjetäna, ucanacarusti Tatitun ch'amapampiw atipjta. Take toket muyuntapjjetäna, Tatitun ch'amapampisti atipjtwa; tamurayanacar uñtataw muyuntapjjetäna, jupanacasti ch'aphinac taypin naqhir ninjamaw tucusipjjäna. Tatitun sutiparuw jupanacarojj atipjta. Wali ch'amampiw tincuñajjatac nuct'apjjetäna, Tatitusti yanapt'iriw jutitu. Tatituruw nayajj jach'añchta, jupaw ch'am churirejjajja. ¡Jupaw khespiyirejjajja! Ist'apjjam: asqui jakenacan utanacapanjja, atipjäwi k'ochunacaw jayllisi: ¡Tatitun ch'aman amparapaw atipjayi! Tatitun amparapajj jan atipjcayawa, ¡Tatitun ch'aman amparapaw atipjayi! Janiw jiwcäti, Tatitun luratanacap yatiyañataquejj jacascaquïwa. Tatitojj t'akhesiyituwa, mutuyaraquituwa, ucampis janiw jiwañar catjjaruyquituti. Templon puncunacap jist'ararapipjjeta, Tatitur yuspagaririw mantañ munta. Acapï Tatitun puncupajja: uca chekaw asqui jakenacajj mantapjjani. Tatay nayar ist'atamat yuspagarsma, nayar khespiyatamat wakaycharacsma. Utachirinacan jakonucut kalajja, esquina kalaruw tucjje. Tatituw uqhäm tucuyi, ucajj jiwasanacatac muspharcayawa. Jichhüruw Tatitojj lurcän uca urojja: cusisipjjañäni, c'uchirasipjjaraquiñäni. Tatay, khespiyäwim churapjjaquitaya, take cunamp phokt'apjjaquitaya. ¡Tatitun sutipar jutirejj kollanäpan! Tatitun utapatpach jach'añchanipjjsma; Tatituw Diosajja: jupaw khant'anistu. Cusisiñ kalltapjjam, altar thiyacam layminacamp c'achachapjjam. Tatay, yuspagarsmawa, jumaruw jach'ar aptsma, jumaw nayan Diosajjätajja. Tatitur yuspagarapjjam, munasirïtap laycu, qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Jan juchañchcay sarnaker jakejj cusisiñaniwa, Tatitun yatichäwiparjam sarnakerejj cusisiñaniwa. Tatitun arunacapar jaysirinacajj cusisiñaniwa, takpach chuymamp jupar thakerinacajj cusisiñaniwa, jan cuna ñankha luririnacasa, Tatitun thaquipan sarnakerinacas cusisiñaniraquiwa. Jumaw arsutanacam yatiytajja, arunacam sum phokhatäñapataqui. ¡Sarnakäwejjajj thuruñchataquïspa, arunacam phokhañajjataqui! Janiw cunat p'enk tucuñajjas utjcaniti, takpach arsutanacam phokcä ucapachajja. Khana chuymampiw jumar jach'añchäma, chekap arsutanacam yatekcä ucapachajja. Leyinacam phokhañ munta. ¡Janipun armanucusistati! ¿Cunjämatarac mä waynast k'oma jacañanïspasti? Arunacamarjam sarnakasa. Takpach chuymajjampiw thaksma, janiquiy arunacamat saraktañajj munamti. Chuymajjaruw arunacam imta, juma contra juch jan lurañajjataqui; Tatay, jumajj kollanätawa; leyinacamay yatichita. Lacajjampiw yatiyä, juman arsut takpach camächit arunaca. Arunacamarjam sarnakañ thaquin cusisï, kamir yänacamp cusisiñat sipana. Arsutanacamat lup'isï, thaquiman sarnakañ amuyt'araquï. Camächit arunacamampiw cusisï, janipuniw arunacamat armascäti. Aca uywatamarojj jacayaquimaya, nayasti arunacamarojj phokhäwa; nayranacajjay jist'arita, muspharcañ arunacam uñjjatañataqui; aca orakenjja sart'ir jakequïtwa: janiquiy arsutanacam nayatac imantamti; ajayojjajj wali llact'ataw uñjasi, arsutanacam yatiñ munasa. Jumaw jach'a jach'a tucurinacarojj tokenoktajja, arsutanacamat sarakerinacajj ñankhachatawa. Llaquinacamp jisc'achañanacamp nayat jithektayita, arunacam phokhatajj laycu. Jilïr jakenacas nayatac arusipcanejja, uywatamajj arunacamat lup'iscaquiniwa. Arunacamajj nayan cusisiñajjawa, arsutanacamajj nayan amuyt'ayirejjawa. Niy jiwirjamätwa, arsutamarjamay jacañ churita. Sarnakäwejj uñacht'aysma, jumasti ist'istawa. Leyinacamay yatichita. Arsutanacamarjam arcañatac amuyt'ayita, muspharcañ luräwinacamat lup'iñ munta. Jach'a jachañan uñjasta, arsutanacamampiy chuymacht'ita. Jan wali thaquit jithektayita, munañaman asquip yatichita. Cheka thaquin sarnakañ ajllista, arunacamaruw munasta; Tatay, arsutanacamaruw iyawsta, janiquiy p'enk tucuyistati. Arsutanacam phokhañataquiw jalascta, chuymajjar cusisiñamp phokt'atam laycu. Tatay, leyiman thaquipay uñacht'ayita, nayasti tucuycamaw arcä. Munañam phokhañay yatichita, takpach chuymampiw arunacam imä. Arsutanacaman thaquipanay irpita, ucanquiw nayan cusisiñajjajja. Arsutanacamaruy chuymajj alcatayita, janiquiy inampst'añar puriyistati. Janiquiy inamay yänacar uñtayistati, thaquiman sarañatac jacañ churita. Uywatamarojj arsutam phokhaquimaya, iyawsirinacamar arsut arunaca. Nayar ajjsarayir llaquisiñ apakt'ita, arsutanacamajj munasiñ arunacawa. Nayaw arsutanacamarojj munasta; asqui cancañamampiy jacañ churita. Tatay, qhuyapayasiñamay uñacht'ayita, khespiyäwimajj arsutamarjamay purinitpan. Uqhämat nayar tokerirojj arsusï, arunacamar take chuymamp iyawsatajj laycu. Janiquiy lacajjat cheka arunac apakestati, nayajj arunacamaruw chuymajj uchta. Jan inact'asaw munañam phokhä, wiñayapuniw munañamar jaysä. Uqhamat jan qhitin camsat jacä, arsutanacamar arcatajj laycu. Reyinacan nayrakatapan arunacamat parlä, janipuniw arsuñ p'enkascäti. Arunacamarojj munastwa, arunacamampejj cusisitaw uñjasta. Arunacamarojj munastwa, arsutanacamatsti walpun lup'ista. Uywatamar arsutamat amtasiquimaya, arunacamaruw chuymajj uchayista. Llaquisiñajjan chuymachasiñajjajj acawa: arunacamaw jacañ churitu. Jach'a jach'a tucurinacajj jan inact'asaw tokepjjetu, nayasti janiw yatichäwimat sarakascti. Tatay, nayra pacha arsutanacamat amtasta, arunacaman chuymachasiñ jicjjatta. Arunacam jaytanucur ñankha luririnacataquejj chuymajjajj walpun k'apisi. Jaken marcapan jacasajj arunacamajj nayan k'ochojjänwa. Tatay, arumanacaw sutim aytasta, yatichäwimarjam phokhañ munaracta. May lurañajjaw wact'itu: ucasti arsutanacam phokhañawa. Tatay, jumaquiw nayataquejj utjarapistajja, arunacam phokhañataquiw arsta. Takpach chuymampiw qhuyapayasiñam thakta: arsutamarjamay qhuyapt'ayasita. Sarnakäwejjaruw uñaquipasta, arunacamarusti wasitat jaysta. Janc'aquiw sartasta, jan suyasaraquiw arsutanacam phokta. Ñankha lurir jakenacajj sipitanacampiw muyuntayapjjetu, nayasti janiw munañam phokhañat armascti. Chica arumaw jumar yuspagarañatac uñatatta, arunacamat jumar yuspagarañataqui. Jumar iyawsir jakenacampiw chicachasta, arsutanacam phokherinacampiw mayachasiracta. Tatay, acapachajj munasiñamamp phokhantatawa; leyinacamay yatichita. Tatay, aca uywatamarojj asquinacpun churtajja, arsutanacamarjamaw uñjtajja. Suma amuyt'a chuymay churita, yatiñ cancañ churaraquita, arsutanacamarojj takpach chuymampiw iyawsta. Janïr t'akhescasajj pantjataw sarnakäyäta; jichhasti arunacamarjamaw sarnakta. Jumajj asquïtawa, asqui luraractajja; leyinacamay yatichita. Khoru jakenacajj ina ch'usat c'arintapjjetu, nayasti takpach chuymampiw arsutanacam phokta. Jupanacan amuyt'anacapajj ch'amact'atawa, nayasti yatichäwimampiw cusista. T'akhesitajjajj asqui apanirapitu, uqhämat leyinacam yatekta. Lacamat mistur arunacaruw munasta, warank warank korit sipana, kollket sipana. Jumaw nayarojj irnokesta, sayt'ayaraquista: arsutanacam yatekañajjataquejj ch'iqhi chuymay churita. Iyawsirinacamajj nayar uñjasajj cusisipjjaniwa, arunacamar take chuymamp suyatajjata. Tatay, arsutanacamajj chekapawa, ucarjamaw nayarojj t'akhesiyista. Munasiñamajj chuymachitpan, nayatac arscäyätajj ucarjam phokhasiñapataqui. Qhuyapayasiñam uñacht'ayita, jacañ churaraquita, cusisiñajjasti munañam phokhañäniwa. Khoru jakenacajj p'enkachatäpjjpan, nayar ina ch'usat t'akhesiyapjjatapata, nayasti camächit arunacamat lup'ï. Iyawsirinacamajj nayamp tantachasipjjpan, arsutanacam uñt'irinacajj nayamp chicachasipjjpan. Chuymajjajj leyinacamarjam phokherïpan, uqhamat jan p'enk tucuñajjataqui. Khespiyäwim suycasaw tucusiscta, arunacamaruw take chuymamp iyawsta. Nayranacajjajj juyqhuptasquiwa, arsutam phokhasiñap suycäwejja, ucchañcamasti sismawa: “¿Cunapacharac chuymachir jutitätasti?” sasa. Nayajj armanucut jan yäkcañ ch'ama karitäctsa, janiw leyinacamat armascti. ¿Cunapachcamarac suyästi? ¿Cunapacharac arcnakerinacajjar taripätasti? Khoru jakenacajj yatichäwim jan yatcasaw sipit p'iyanac allirapipjjetu. Ina ch'usat arcnakapjjetu, arjjataquitaya, ¡Takpach arsutanacamajj chekapawa! Niyapuniw aca oraket chhaktayatajj uñjasta, nayasti janiw arunacamat armascti. Munasiñam laycuy jacañ churita, nayasti arsutanacam phokhä. Tatay, arunacamajj wiñayawa, alajjpachat juc'amp suma thurt'atawa. Cheka cancañamajj wiñayan wiñayapataquiwa, juman lurat orakejj jan onjjtquiriwa. Arunacam laycuw take cunas jichhürcam utjasqui, take cunas jumar loktiriwa. Janitejj yatichäwinacamajj nayar cusisiyquitasapänjja, niyaw llaquisiñajjamp tucusiriscäyäta. Janipuniw arunacamat armascäti, arunacamampiw nayarojj jacayista. Nayajj jumanquirïstjjaya, khespiyasiquitaya, arunacamarjamaw sarnakta. Ñankha lurir jakenacajj tucjañataquiw suyjjatapjjetu, nayasti arunacamat lup'iscta. Take cunan tucusirïtap uñjta, arunacamasti jan tucusquiriwa. Yatichäwimarojj walpun munasta: ¡Sapüruw ucjjat lup'iscta! Arunacamajj timanacajjat juc'amp yatiñan tucuyitu, camächit arunacamajj nayamp chict'atapuniwa. Takpach yatichirinacajjat sipan juc'amp amuyta, arunacam lup'itajj laycu. Chuyman jakenacat sipan juc'amp amuyta, arunacamarjam sarnakatajj laycu. Arunacamarjam sarnakañataquejj take jan walinacat jithektasta. Janiw camächit arunacamat sarakcti, jumaw nayarojj yatichasista. Arunacamajj lacajjatac wali mojjsawa: misq'it sipan juc'ampiwa. Arunacam yatisaw amuy jicjjatta, ucat c'ari sarnakañarojj uñista. Arunacamajj sarnakäwejjatac khanawa, thaquejjan khantiriraquiwa. Juramento lurta, ucsti phokhäwa: cheka arunacamarjamaw sarnakä. ¡Tatay, wali llact'ataw jicjjatasta! arsutamarjamay jacañ churita. Tatay, arsutanacajjajj jumatac asquïpanaya, arunacamay yatichita. Jacañajjajj jiwañ chijir jalantañampiwa; nayasti janiw yatichäwinacamat armascti. Ñankha lurir jakenacajj sipitanac ucharapipjjetu, nayasti janiw arsutanacamat sarakascti. Arunacamajj nayatac wiñay catokäwiwa, arsutanacamajj chuymajjaruw cusisiyi. Takpach chuymampiw leyinacamarjam sarnakañatac arsta, wiñay phokhañataquiw arsta, tucuycam phokhañataquiw arsuracta. Khepäjjat uñisisir jakenacarojj uñistwa, arunacamarusti munastwa. Jumaw imantasiñajjätajja, jarc'akasiñajjätasa, arunacamaruw takpach chuymajj catuyta. Ñankha lurir jakenaca, nayat sarakapjjeta, Diosajjan arsutanacap phokhä. Arsutamarjamay ch'am churita, uqhämat nayajj jacä; janiquiy inamay suyayistati. Yanapt'itaya, nayasti khespiyataw uñjasï, jan karjasisaw leyinacam phokhä. Jumajj arsutanacamat saranucurinacarojj jisc'achtawa, amtäwinacapajj jan amuyt'an amuyunacawa. Ñankha luririnacajj jumataquejj t'unar uñtatawa, nayasti arsutanacamaruw munasta. Janchejjajj nayrakataman ajjsarañat qhathati, camächit arunacam laycuw chuymajj alt'ayta. Janipuniw chekapäc uc lurañ jaytanuccäti; janiquiy t'akhesiyirinacajjan amparaparojj antutistati. Jumaquiy cusisit jacayita, khoru jakenacajj janiquiy t'akhesiyitpati. Nayranacajjajj khespiyäwim suycäwiw juyqhupti, arunacamarjam khespiyañam suyascta. Aca uywatamarojj qhuyapayasiñampiy uñjam, leyinacamay yatichita. Nayajj juman loktirimätwa: amuyt'a cancañay churita, arsutanacam yatiñ munta. Tatay, urojj purinjjewa, waquisjjew cun lurañamasa: arunacamarojj janiw ist'añ munapquiti; nayasti arunacamarojj munastwa, jila alan korit sipana. Ucat arsutanacamarjamajj sarnakta, c'ari sarnakañarusti uñistwa. Arunacamajj muspharcañawa, ucat arunacamar jaysta. Arunacamat khanañchäwejj amuyt'ayituwa, pisi amuyt'aninacarojj amuyt'ayiwa. Munañ chuymampiw lacajj jist'arta, camächit arunacam yatiñ laycu. Nayarojj uñtanjjaquitaya, qhuyapayasiraquita, jumar munasirinacar uñjctas uqhamay uñjita. Arunacamarjam sarnakayita, janiquiy cuna ñankhas nayar atipitpati. Jakenacan t'akhesiyañapat khespiyita, nayasti arunacamarjamaw phokhä. Uywatamarojj qhuyapayasiñampiy uñtanim, leyinacamay yatichita. Umjamaw jachajj nayranacajjat warasi, yatichäwiman jan yäkatätap laycu. Tatay, jumajj asquïtawa, camächit arunacamajj chekapawa. Takpach arsutanacamajj asquiwa, arunacamajj chekaparaquiwa. Arunacamar munañaw take cun armayitu, uñisirinacajjajj arunacamat armt'asipjje. Arsutamajj wali yant'ataw uñjasi, uywatamasti arsutamaruw munasi. Jan yäkataquïtwa, jisc'achataraquïtwa, ucampis janiw arunacamat armascti. Chekapar uñjañamajj wiñay asquiwa, yatichäwimasti chekaparaquiwa. Llaquisiñanacamp jan walt'añanacampiw catuntitu, arunacamasti cusisiyituwa. Arsutanacamajj chekapapuniwa; amuyt'a cancañay churita, nayasti jacañ jicjjatä. Tatay, takpach chuymajjampiw art'asinsma, ist'aquitaya, leyinacam phokhañ munta. Jumaruw art'asinsma, yanapt'aquitaya, arunacamarjam phokhañajjataqui. Janïr khanjtanquipan jumat yanap maysma, arunacamaruw chuymajj catuyta. Janïr ch'amacthapquipan waquichasta, arsutamjjat lup'iñataqui. Tatay, qhuyapayasiñam laycuy arojjar ist'am, camächit arunacamarjam jacañ churita. Khoru arcnakerinacajjajj jac'anquiwa, jupanacasti yatichäw arunacamat jayancapjjewa. Jumasti, Tatay, jac'ancasctawa, takpach arsutanacamajj chekpachapuniwa. Nayratpach arunacam yatta, wiñay utt'ayat arunacama. T'akhesitajj uñtaniquitaya, khespiyaraquita, janiw arunacamat armascti. Nayat arjjatasiquitaya, khespiyaraquita; arsutamarjamay jacañ churita. Yanapt'amajj ñankha lurir jakenacat jayanquiwa, jupanacajj janiw arunacamarjam jacapquiti. Tatay, qhuyapayasiñamajj wali jach'awa, camächit arunacamarjamay jacañ churita. Nayar arcnaker timasirinacajj waljaniwa, nayasti janiw arunacamat sarakascti. Iyawsäwit sarakerinacar uñjasajj ajjtastwa, arunacamarojj janiw jaysapquiti. Tatay, arunacamar munasitajj uñtanita; qhuyapayasiñam laycuy jacañ churita. Takpach arunacamajj chekapawa, takpach arsutanacamajj wiñayawa, asquiraquiwa. Jilïr jakenacajj ina ch'usat arcnakapjjetu, chuymajjasti arunacamaruw wakaychi. Nayajj arsutamampejj cusisitätwa, imantat yänac jicjjatasin cusisir jakjamätwa. C'arisiñarojj uñistwa, janiw uñjañ muncti, yatichäwimarusti munastwa. Jan karjasisaw sapür jach'añchsma, chekap camächit arunacamata. Arunacam munirinacajj suman jacasipjje, janiw cunas jupanacarojj tincuyquiti. Tatay, nayar khespiyañam suyt'ascta, arunacamarjamaw sarnakta. Nayajj arsutanacamaruw jaysta, takpach chuymampiw munasiracta. Arunacamarojj jaystwa, jumaw take sarnakäwejj yatistajja. Tatay, arnakasitajjajj nayrakatamaruy purinpan, arunacamarjamay amuyt'a chuym churita. Mayisitajjajj nayrakatamar purinpan, arsutamarjamay khespiyita. Lacajjat jach'añchañ arunacajj mistpan, jumaw leyinacam nayar yatichista. Lajjrajjajj arsutam phokherïtamat k'ochpan, takpach arunacaman chekapätap laycu. Amparamajj nayar yanapt'añatac waquichatäpan, arunacamar take cunat sipan munasitajj laycu. Tatay, nayar khespiyañam munta; cusisiñajjajj munañam phokhañawa. Jumar jach'añchañataquiw jacañ munta, asqui cancañamajj yanapitpanaya. Chhaker ovejar uñtataw payinucta, nayar thakerejj jutaquimaya, janiw arunacamat armascti. Llaquisiñajjan Tatitur art'asta, jupasti ist'ituwa. Tatay, c'ari parlirinacat jarc'aketa, c'arimp aynacht'ayir lajjrat khespiyita. C'ari lajjran jake, ¿cunarac catokätasti? ¡Nuwasirin ari mich'inacapa! ¡Naqhasquir retama sanc'anaca! ¡Ay cunaquïcta nayajja, Mesec chekan jaya jakjam apanucutätwa, Cedar chekan ch'ujllan jacaracta! Sumancañar uñisirinac taypin jacta, sinti jayapuniw utjasta. Nayajj sumancañat parlcta ucapachajja, ch'ajjwañat jupanacajj parlapjje. Nayranacajjampiw kollunac uñatatta: “¿cawquitarac yanapast nayatac jutani?” sasa. Yanapajj Tatitut nayatac jutani, alajjpach acapach lurir Tatituta. Janipuniw jupajj tincuñam muncaniti, janipuniw jumar uñjirejj iccaniti. Janiw jupajj icquisa, samart'quisa, Israel marcar uñjirejj janipuniw icquiti. Tatituw juman imirimajja, jupaw juman jac'amancasqui. Intejj janiw urojj ñankha lurcätamti, phajjsis janiraquiw arumajj camächcätamsa. Tatituw take jan walt'añanacat imasctam; jupaw jacañam imasqui; Tatituw mistutamsa, mantatamsa uñjascani, jichhürut wiñaycama. “Tatitun utapar sarañäni” sirinacampejj walpun cusista. Jerusalén marca: cayunacajjajj niyaw puncunacam chek mantasqui. Jerusalén marcajj suma utt'atawa, wawanacapan tantachasiñapataqui. Ucaruw Tatitun ayllunacapajj maqhatapjje, sutipar jach'añchañataqui, Israel marcar siscän ucarjama. Ucanquiw chekapar uñjañ taripäwinacajja, ucanquiw David reyin taripäw utanacapajja. Jumanacajj takpach chuymamp sapjjam: “Jerusalén, sumancañajj juman utjpan, jumar munasirinacajj jan qhitin camsatac jacasipjjpan. Perkanacam taypin sumancañajj utjpan, reyiman utanacapas jan cuna camächcayäpan” sasa. Jichhasti, jilanacajj laycuw arsü, nayamp chic sarnakerinacajj laycuw arsuraquï: “Sumancañajj jumampïpan. Tatitu Diosasan utap laycuw juman asquimatac thakä” sasa. Tatay, juma tokeruw uñtansma; juma, alajjpachan jaquiriruw mayisinsma. Achict'asiñ chuymampiw Tatit Diosajjarojj uñtapjjta, qhuyapayasiñap suyasa; uywatanacajj uywiripat suyapqui uqhama, uywat warmejj uywiripat suyqui uqhama. Nanacajj Tatitun qhuyapayasiñap suyasipcaracta. Qhuyapayasipjjet, Tatay, qhuyapayasipjjeta, jisc'achat sarnakañampejj karjatäjjapjjtwa. Kamirinacajj larch'uquipjjetuwa, jach'a jach'a tucurinacajj jisc'achapjjetuwa, ajayojjajj aynacht'atäjjewa. Tatitutejj jan jiwasanacampïcasapän ucajja, —Israel marcajj arspan— Tatitutejj jan jiwasanacampïcasapän ucajja, jakenacajj chhucjjatapquistän ucapachajja, jacquirpach mank'antistasapäna, k'apisiñapan jiwasanac contra naqhatap laycu. Ucapachajj umajj chhaktayjjestasapänwa, jawirajj jiwasanac pat llumiquipasapäna. Jupokon k'añu umajj cuncacamaw llumcatistasapäna. Tatitojj jach'añchatäpan, janiw jupajj apanucquistuti, janiraquiw laca ch'aqhanacapampis t'uruntayquistuti. Jamach'ir uñtataw jacañ khespiyasipjjtan, jiwayirin waquichat sipitapata; sipitajj t'akasïnwa, jiwasanacasti jaltjjapjjtanwa. Yanapt'ajj Tatitut juti, jupaw alajjpach acapach lurirejja. Tatitur takpach chuymamp iyawsirinacajj jan onjjtcayäpjjewa; Sión kollur uñtatäpjjewa, wiñayataquiw sayt'asipjje. Camisatejj kollunacajj Jerusalenar muyuntejja, uqhamaw Tatitojj marcapar muyunti jichhasa, wiñayasa. Ñankha lurir jakenacan munañan cancañapajj janiw wiñayatac asqui jakenacar apnakcaniti; asqui jakenacan ñankha jan lurasipcañapataqui. Tatay, asqui jakenacarojj asquinacay churam, khana chuyman jakenacarojj asquinacampiy phokhantam, jan wali thaquinjam saririnacarusti, ñankha luririnacamp chic aynacht'ayam. ¡Israel marcansti samarañajj utjpan! Tatitojj Sión marcar wasitat cusisiycän ucapachajja, samcäcaspas uqhamänwa. Lacajj larusiñampiw atipjayasïna, lajjrasti cusisiñ k'ochunacampiw phokhantasiraquïna. Ucapachasti Diosar jan uñt'irinacajj sapjjänwa: “Tatitojj jach'a luräwinac jupanacataquejj luri” sasa. Jïsa, Tatitojj jach'a luräwinac lurarapistu, jiwasanacasti wali cusisitäpjjäyätanwa. Tatay, wasitat cusisiyjjapjjeta, jallump ch'ojjñatatir wasarar uñtata. Jacht'asis yapuchirinacajj, cusisiñampiw apthapjjapjjani. Jathanac apasajj jachasisas sarapcchejja, jayllt'asisaw cutinjjapjjani, trigo yawitanacap markt'ata. Tatitutejj jan utachcaspajja, inamayaquiw utachirinacajj ch'am tucusipcaspa; Tatitutejj marcar jan imcaspajja, inamayaquiw marc uñjirinacajj uñch'uquisipcaspa. Willjtat sarnakatanacajj inamayawa, jayp'ucam irnakatas inamayawa, jump'i apsutamp t'ant'a mank'atas inamayawa, Diosajj munat wawanacapan iquiñanacapcam t'ant'a churqui ucapachajja. Yurirapquistu uca wawanacajj, Tatitun asqui churäwinacapawa. Waynäpctan ucapach yurirapquistu uca wawanacajj nuwasirin amparapanquir flechanacar uñtatawa. Ucanacan jakejj cusisiñaniwa. Janiw timanacapamp p'enkachat uñjascaniti, janiraquiw ch'ajjwan atipayascaniti. ¡Tatitur ajjsart'ir jake, cusisiñanïtawa, Tatitur jaysir jake, cusisiñanïtawa. Ch'ama tucutamatjam mank'asïta, cusisitaw utjasïta, take cunas waliquiw sararapïtam. Uta mankhemansti, warmimajj achuntir uva alir uñtatäniwa; wawanacamasti mank'añawjamar muyuntatajja, ch'ich'tanir olivo alinacar uñtatäniwa. Tatitojj uqhäm jupar wakaychirirojj asquinac churani. Tatitojj Sión kollutpach asquinac jumar churpan, takpach jacäwimansti, Jerusalén marcan kamirquipstatap uñjawayam. ¡Allchhinacamar uñjañcam jacawayam! ¡Israel marcansti sumancañajj utjpan! Wayna cancañajjatpach ucatak t'akhesiyapjjetu, —jichhajj Israel marcajj sispan—, wayna cancañajjatpach ucatak t'akhesiyapjjetu, ucanacampisti janiw atipjapquituti. Jiqhanejjarojj jawk'cäwiw chhojjriñchapjjetu, jach'a sucanacjam jawk'cäwejj jist'japjjetu. Tatitusti chekapar uñjasir cancañapanjja, ñankha lurir jakenacan amparapat khespiyitu. Sión marcar uñisirinacajj, jan p'enkanpach jaltjjapjjpan. Uta patan alir korjamäpjjpan, janïr jiq'inuccat wañsur korjama. Trigo yawirin amparapan jan phokt'ir korjama, markthapirin amparapar jan phokt'ir korjama; janiw qhitis ucanacarojj sisquiti: “Tatituy asquinac jumanacar churpan” sasajja. Nanacasti Tatitun sutiparuw jumanacarojj jach'añchapjjsma. Tatay, jach'a t'akhesiñ taypitpach art'asinsma: Tatay, arojjarojj ist'aquimaya; achict'asiñamp mayisitajjarojj jaysaquimaya. Dios Tatay, jumatejj takpach juchanac amjjäsiscaquismajja, ¿qhitirac nayrakataman sayt'aspasti? Ucampis jumaw juchanacat pampachapjjesta, uqhämat jumar wakaychañ yatichapjjesta. Takpach almajjampiw Tatitur suyt'ascta, takpach chuymajjampiw arunacapar iyawsaracta. Nayajj Tatituruw suyt'ascta, khanjtaniñap uñch'uquir jaket juc'ampi. Israel marca, Tatituruy suyt'am, qhuyapayasiñajj Tatitut juti, khespiyäwipajj jilarquiriw jutaraqui. Jupaw Israel marcarojj take juchanacapat pampachani. Tatay chuymajjajj janiw inampst'irïquiti, janiraquiw nayranacajjas jach'a jach'a tucurïquiti, janiw muspharcañ jach'a yänacan khepap sarcti, ucanacan jan nayatacjamätap laycu. Ucatsipana amuquïsctwa, janiw llaquisiñajjajj utjquiti, taycapan amparapanquir jichha ñuñokayat wawjama. ¡Jichha ñuñokayat wawjamätwa! Israel marca, Tatituruc suyt'am, jichhasa, wiñayasa. “Janiw utajjar mantcäti, janiw samart'añataquis iquintcäti, janiw nayranacajj ch'irmthapcäti, janiraquiw iccäsa, Tatitutac mä chekawja jicjjatañcama, Jacobon take atipir Diosapatac mä utjäwi jicjjatañcama” sasa. Efrata chekawjan arust'äwit ist'apjjta, Jaar oraken uc jicjjatapjjaracta. Tatitun kollan utapar mantapjjañäni, jupan nayrakatapar konkort'asipjjañäni. Tatay, kollan arcampiy sartasim, samarañam kolluruy jutam. Sacerdotenacamajj cusisiñ isimp isthapisipjjpan, jumar iyawsirinacajj cusisiñat art'asipjjpan. David uywatamar munatam laycujj, janiquiy ajllit reyimataquejj mays uñtamti. Tatitojj juramentompiw David chacharojj arsüna, uca arsutapatsti janiw may amtcaniti: “Juman allchhinacamat mayniruw reyi konuñamar kont'ayä. Wawanacamatejj arust'äw arunacajjar phokhapjjani, yatichäw arunacajjar phokhapjjaraquin ucajja, wawanacaman wawanacapas wiñayaw reyi konuñaman kont'asipjjaraquini” sasa. Tatituw Sión kollurojj ajllisi, ucawjan jacañataquiw jupajj chhijllasi, aqhäm saraqui: “Acaw wiñayatac nayan utjäwejjajja; acawjan jacä, nayar cusisiyatap laycu. Mank'añanacaparojj asquinacampiw phokhantä, jan utjirin jakenacaparusti mank'ampiw sisarayä. Sacerdotenacaparojj khespiyasiñ isimpiw isthapiyä, arquirinacaparusti cusisiñampiw art'asiyä. Davidan ch'amap wasitat sartayä, ajllit reyejjataquejj mä khan khantayarapï. Timanacaparusti p'enk tucuñampiw isthapiyä, juparusti intjam c'ajayä” sasa. Uñjapjjam: ¡cunj muncayasa jilanac pur mä wawac suman jacasiñajja! Ucajj k'apquir kollar uñtatawa, sacerdotenacan p'ekepat llumekasin sunqhap chek sarakqui, cunca isipawjcam purqui uqhamawa. Hermón kollut saraker sulla umjamawa, Sión kolljjar purir umar uñtataraquiwa. Ucawjaruw Tatitojj asquip apayani: ucasti wiñay jacañawa. Tatitun uywatanacapa, jupar jach'añchapjjam, Tatitun utapan arum pakar suyirinaca, jupar jach'añchapjjam. Kollan ut toker amparanacam loktapjjam, Tatiturusti jach'añchapjjam. Tatitojj Sión kollutpachay jumarojj asquinac apayanpan: jupaw alajjpach acapach lurirejja. ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Tatitun sutip jach'añchapjjam, Tatitun uywatanacapa, jupar jach'añchapjjam, Tatitun utapanquirinaca, Diosasan uta ankäjjapanquirinaca, Tatitur jach'añchapjjam, jupajj munasiriwa; sutipar k'ochupjjam, jupajj qhuyapayasiriwa. Jupaw Jacoborojj ajllisïna, Israelarusti marcapäñataquiw ajllisiraquïna. Tatitun muspharcayätap yatta, jupajj take diosanacat sipan ch'amaniwa. Tatitojj take cuntejj munqui uc luri: alajjpachansa, acapachansa, lamar kotansa, jach'a kota mankhansa. Orak tucusitpach kenayanac sartayi, khejjokhejjonacampiw jallu purjjatayi; utjäwinacapat thayanacarojj antutnucu. Jupaw Egiptonquir jakenacan tayna yokall wawanacaparojj jiwarayäna, tayna uywanacaruw jiwarayaraquïna. Muspharcañ uñacht'äwinac Egipto marcar apayanïna, faraón chachar uñacht'ayañataqui, jilïr jakenacapar uñacht'ayañataqui. Walja marcanacaruw jiwamp tucjäna; munañan reyinacaruw jiwarayäna: amorreo orakenquir Sehón reyiru; Basán orakenquir Og reyiru, Canaán orakenquir takpach reyinacaru. Qhä reyinacan orakenacapsti, Israel marcaparuw catuyjjäna. Tatay, sutimajj wiñayawa; sutimajj wiñayapuniw amtatäni. Tatituw marcaparojj chekapar uñjasqui, uywatanacapat qhuyapt'ayasiraqui. Diosar jan uñt'ir jakenacan c'ari diosanacapajj korit kollket lurataquiwa, jaken amparapamp lurataquiraquiwa: lacanïcasinsa janiw parlapquiti, nayranïcasinsa janiw uñjapquiti, jinchunïcasinsa janiw ist'apquiti, janiw jacañ samananïpquisa. Uca diosanac luririnacajj ucanacjamaquïpjjewa, ucanacar alcatirinacas pachpaquïpjjaraquiwa. Israelanquir jakenaca, Tatitur jach'añchapjjam; Aarón sacerdoten utapanquirinaca, Tatitur jach'añchapjjam; Leví chachan utapanquirinaca, Tatitur jach'añchapjjam; Tatitur iyawsirinaca, jupar jach'añchapjjam. Tatitojj Sión marcan kollanäpan, Jerusalén marcan jaquir Tatitojj jach'añchatäpan. ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Tatitur yuspagarapjjam, munasirïtap laycu, qhuyapayasiñapajj wiñayawa, diosanacan Diosapar yuspagarapjjam: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Munañaninacan Munañanipar yuspagarapjjam: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Jach'a muspharcañanac luririru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Yatiñ cancañamp alajjpach luririru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Uma patjjar orak jant'act'iriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Intimp phajjsimp luririru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Urun khanañapatac inti uchiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Arum khanañapatac phajjsimpi, warawaranacamp luririru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Egipto orakenquirinacan tayna yokall wawanacapar jiwarayirir yuspagarapjjam: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Israel marcanquirinacar Egiptot irpsuniriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Take ch'aman amparapamp irpsuniriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Mar Rojo kotar payar jaljtayiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Israel marcar lamar kota taypinjam irpcatiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Mar Rojo kotar Faraonan jakenacapar jakontiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Wasar chek marcapar irpiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Aytat reyinacar jiwarayiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Munañan reyinacar jiwarayiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Amorreo jakenacan Sehón reyipar jiwayiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Basán orakenquir Og reyir jiwayiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Reyinacan orakenacap marcapar catuyiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Uywat Israel marcapar catokäwip churjjeriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Aynacht'añasan jiwasanacat amtasiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. T'akhesiyirinacasat khespiyiriru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Jakenacarusa, uywanacarus mank'añ chuririru: qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Alajjpachanquir Diosar yuspagarapjjam, qhuyapayasiñapajj wiñayawa. Babilonia jawir lacanacan kont'ataw Sión marcat amtasisajj jachapjjäyätan. Ucawjan alir sauce kokanacaruw arpanacas warct'asipjjäyätan. Jiwasanacar catuntat anaquirinacasti ucawjan k'ochuñas munapjjäna, jiwasanacat take cun apakerinacajj, cusisiñamp k'ochupjjañas munapjjäna: “Sión marcanquir k'ochunac k'ocht'arapipjjeta” sasa. ¿Jaken orakepanti Tatitun k'ochup k'ochuñäspasti? Jerusalén marca, jumat armasirisma ucajja, cupi amparajjajj jan aytquir tucpan. Jerusalén marca, janitejj jumat amtascä, janitejj juc'amp jumat cusiscä ucapachajja, lajjrajjajj lacajjar pharcatasin lip'catpan. Tatay, Edom orakenquir jakenacan arsutap amtam. Jerusalén marcajj aynacht'cän ucürojj sapjjänwa: “T'unjapjjam, saphitpach tucjapjjam” sasa. ¡Jumasti Babilonia marca, t'unjataw uñjasïta! ¡Qhitic nanacar jan walinac luratamat apscätamjja! ¡Qhitic wawanacamar catuntasin karkanacar jisctasin jiwaraycanejja! Tatay, take chuymampiw jumar yuspagaräma; angelanacan nayrakatapan jumatac k'ochurapïma. Kollan templom uñcatataw quillt'asï, munasiñamampita, cheka cancañamampit sutimar yuspagarä: sutimarusa, arunacamarus take cunjjaruw jilancaytajja. Art'asinsma ucapachajj ist'istawa, almajjarusti ch'am yapjjatarapista. Tatay, arsutanacam ist'asinjja, acapachanquir reyinacajj jumaruw yuspagarapjjätam; Tatitun thaquipan sumätap k'ochupjjani, Tatitun c'ajquir cancañapan jach'ätap laycu. Tatitojj alajjpachancchi ucasa, llamp'u chuyman jakerojj uñtaniwa, jach'a jach'a tucur jakerusti jayat uñt'i. Chijinacar purcta ucapachajja, jumaw jacañajjar imtajja; ch'amamampiw timanacajjan amparapat khespiyistajja. Tatituw nayarojj asquinacamp phokhantitani: Tatay, qhuyapayasiñamajj wiñayawa, amparamamp luratanacarojj janiquiy armanucumti. Tatay, jumaw chuymajj uñantista, nayar uñt'araquista: jumaw kont'atajjsa, sartatajjsa yattajja, lup'itanacajjarojj jayatpach amuytajja. Jumaw sarnakatajjsa, samart'atajjsa yattajja, takpach sarnakäwinacajjajj juman uñt'atawa. Tatay, janïraw lacajjampis arscti ucqhaw jumajj takpach yatjjtajja. Take toket nayar muyuntista, amparamampiw imjjäsista. Ucatak yatiñ cancañamajj atipjapunituwa; sinti muspharcayawa, janiw amuyt'irjamäcti. Ajayum jac'atsti ¿cawquirurac sarästi? nayrakatamatsti ¿cawquirurac jaltästi?, Alajjpacharutejj maqhatiristjja, jumajj ucanctawa; orak mankharutejj mantiristjja, jumajj ucancaractawa; inti jalsu tokerutejj thoktawayirista, jan ucajj lamar kota tucuscamas mantiristjja, ch'eka amparamajj ucan jicjjatitaspa, cupi amparamasti janiw antutquitaspati. Ch'amacamp imjjatayasiñtejj amtirista, jan ucajj, khana urun ch'amac arumar tucuñaptejj muniristjja, ch'amacajj janiw jumat imantquitaspati, arum ch'amacajj urut sipan juc'ampiw khantaspa. ¡Ch'amacas urus jumataquejj pachpaquiwa! Jumaw nayarojj irnokasista, taycajjan puracapan utjayasista. Jumaruw yuspagarsma, muspharcañpun nayataquejj lurtajja, ¡ucsti sumpun yatista! Janchejjan jiltatapajj juman uñjatänwa, jan qhitin uñjcat irnokatäcäyät ucchañcama, orak mankhan utjayatäcäyät ucchañcama. Nayranacamajj lurat janchejj uñjäna; ucanacasti takpachaw kellkatamar kellkantasïna. Jacañ urunacajjajj suma jaqhutänwa, nayrïr uru janïr purinquipana. Diosajjay, juman amtatanacamajj jan amuycayawa, ucanacajj jan tucusquiriwa. Ucanactejj jact'añ muniristjja, ch'allat sipan juc'ampïspawa; jaqhuñ tucuyirist ucasa, jumamp chicaquïsquiristwa. Diosajjay, ñankha luririnacarojj tucusiyamaya, jake jiwayirinacarusti nayat jithektayam, jumjjat jan wal parlir jakenacat jithektayita, juma contra sayt'ir jakenacat jarc'aketa. Tatay, ¿janit jumar uñisirinacar uñisirïctjja? ¿Janit jumar kallasirinacar jisc'achirïctjja? Jan t'acurcay uñisiñampiw jupanacar uñista, uñisirejjat jupanacarojj uñt'ta. Diosay, uñaquipitaya, chuymajjar uñantam, nayarojj yant'itaya, lup'itanacajj uñt'araquim, nayatejj ñankha thaquin sarnakerïstjja, cheka thaquinjamay irpasita. Tatay, ñankha lurir jaket jarc'akasita, khoru arun jaket imjjatita, jan wali lurañanac chuymapan amtapjje, sapüruw nuwasiñanac utjayapjje. Lajjrapajj asïrunacan lajjrapjam waquichatawa, arunacapasti catarinacan mich'ipjamawa. Tatay, ñankha lurir jaket arjjatita, khoru jakenacat imjjatita, tincuñajjatac sipitanac waquichirinacat jarc'aketa. Qhä jach'a jach'a tucur jakenacajj sipitanac waquicharapipjjetu; ñankha luririnacajj känanac jant'actatarapipjjetu, sarañajjarusti sipitanac uchantarapipjjetu. Nayasti Tatiturojj sistwa: “Jumaw Diosajjätajja, Tatay, jach'at mayisitajjarojj ist'aquimaya; Tatay, take ch'aman khespiyirejjay, jumaw nuwasïwin p'ekejjar imasctajja.” Nina sanc'a q'illiminac jupanacjjarojj jallpan, p'iyanacar wiñayatac jalantapjjpan. Lacarar jakejj oraken jan acht'pati, khoru jakerusti chijejj arctpan. Llaquit jaker Tatitun chekapar uñjatap yatta, t'akhesiyat jaker arjjatatap yatiracta. Asqui jakenacajj sutim jach'ar aptapjjani, chekap jaquir jakenacasti nayrakataman jacapjjani. Tatay, jumaruw art'asinsma, janc'aquiy jutam, art'asinsma ucapachajj ist'aquitaya. Mayisitajjajj inciensor uñtat nayrakatamar maqhatanpan, lokatatat amparanacajjasti, jayp'u loktäwjamäpan. Tatay, lacajj jarc'añatac mä jarq'ir ucharapita, lacanacajj jan jist'arañatac mä uñjir uscurapita. Ñankha lup'iñ amuy apakt'ita, ñankha lurañanac jan lurayistati; janirac ñankha lurir jakenacamp chicajj jach'a mank'äwincayistati. Asqui jakejj mutuyitpan, suma jakejj tokenoketpan, ucanac catokañataquejj janiw jaltcäti; mutuycatpachas Tatitut mayisiscaquïwa. Ñankha luririnacan jilïrinacapajj karkanacat nuct'atäpjjaniwa, arunacajjan asquïtap uñjapjjani. Ch'aqhanacapajj sepultur jac'an willitatatäniwa, orak sucachsutajj jist'artquejj uqhamäpjjaniwa. Tatay, nayranacajjajj jumaruw uñtantam, jumaruw imantasiñatac maqhatansma, janiquiy apanucustati. Jalantañajjatac uchat sipitat khespiyita, ñankha luririnacan sipitapat jarc'aketa. Ñankha luririnacajj pachpa sipitanacapar jalantapjjpan, nayasti ucchañcamajj sarantascaquïwa. Tatiturojj wali jach'at art'asta, jach'at qhuyapayasiñ mayista. Jupan nayrakatapan llaquinacajj arsusta, nayrakatapan llaquejjat yatiyasta, ucchañcamasti samanajj tucstituwa. Tatay, jumaw sarnakäwejj yattajja, thaquejjarojj mä sipit uchantapjje. Cupi tokeruw uñtasta, janiw qhitis yanapt'ir jutquituti. Janiw qhitis arjjatir utjquituti. Janiw qhitis nayat llaquirejj utjquiti. Tatay, jumaruw art'asinsma, jumaruw saracsma: “Jumätaw nayan imantasiñajjajja; jumaquiw aca jacañ oraken take cunajjätasa” sasa. Arnakasitanacajjarojj ist'aquimaya, ch'ama thayjtataw uñjasta. Nayar arcnakerinacat khespiyita, jupanacajj nayat sipan juc'amp ch'amanïpjjewa. Catuntat jacañat khespiyita, jumar jach'añchañatac wayst'asita. Asqui jakenacajj muyuntapjjetaniwa, qhuyapayasiñamp uñjquität ucapachajja. Tatay, mayisitajjarojj ist'aquimaya, achict'asitajjarojj jaysaquimaya. Jumajj chekapästajjaya, ist'aquitaya. Janiquiy uywatamarojj juchañchamti, nayrakatamanjja janiw qhitis asquïquiti. Timasirinacajjajj jiwayañataquiw arcnaketu, orakeruw tacsupjjetu; ch'amac taypin jacayañ munapjjetu, jiwatarjamaw uñjapjjetu. Ajayojjajj aynacht'atawa, chuymajjajj llaquimp tucusitawa. Nayra pachanacat amtasta, takpach luräwinacamat lup'ta, amparamamp luratanacamat amuyquipta. Juma tokeruw amparanacajj loktansma, waña oraker uñtataw jumatjam pharjayasta. Tatay, mayisitajjarojj janc'aquiy ist'am, samanajjajj tucstañampïsquiwa. Janiquiy ajanum maysar uñtamti, uqhamäspa ucajja, jiwatanacar uñtatïristwa. Willjtanacajj munasiñam ist'ayita, take chuymamp jumar iyawsatajj laycu. Sarañajjäqui uca thac uñachayita, jumar almajj catuyasitajj laycu. Tatay, nayamp timasirejjat khespiyita, jumaruw imantasiñatac thaksma. Munañam lurañ yatichita, nayan Diosajjätam laycu. Munasir ajayumajj cheka thaquinjamay irpitpan. Tatay, sutim laycuy jacayasita, qhuyapayasirïtam laycuy llaquisiñat wayst'ita. Qhuyapayasiñam laycuy timasirinacajjar t'unjam, ¡takpach uñisirinacajjar tucusiyam! nayajj juman arquirimästjjaya. Nayar arjjatir Tatitojj kollanäpan. Jupaw ch'ajjwañatac amparanacajj waquichi, luc'ananacajjarus nuwasiñatac waquicharaqui, jupaw nayan asqui lurirejjajja, imantasiñ pucarajjasa, khespiñatac waquichat uyusa, jarc'akasiñajjasa, imantasiñajjasa, juparaquiw marcanacar nayamp apnakayirisa. Tatay, ¿cunarac jakesti, jupat amtasiñamataquisti?, ¿cunarac jakenacasti, jupanacar munasiñamataquisti? Jakejj mä samsump sasiquiwa, jacañapajj chhaktir ch'iwjamaquiwa. Tatay, alajjpach jist'aranim, sarakaniraquim, kollunacar llamct'am, ucanacasti jiwk'e mistuyapjjani, khejjokhejjorojj antutnucunim, ucanacarusti chhuqhutatayam, mich'inacamamp tucjam. Alajjpachatpach amparam loktanim, lamar kota umanacat arjjatita, khespiyaraquita, yakha marcanquir jakenacan amparapat khespiyita, lacanacapajj c'ari parlirinacawa, cupi amparanacapasti c'ari juramento lurañatac aytiriwa. Tatay, machak k'ochu jayllirapïma, arpamp chicaw k'ochurapïma. Yokall wawanacajjajj alinac taypinjam jiltapjje; imill wawanacajjasti templor thurjjäsir kalanacar uñtatäpjjewa; pirwanacajjajj cunayman mank'añanacamp phokhantatawa, uywanacajjajj walipuniw miranti, pampanacajjan warank warank tamanacaw mirantaraqui. Vacanacajjajj wallk'ecamaquiwa; janiw sulluririnacajj utjquiti, janiraquiw thaquinacajjan warariyasiñanacas utjquiti. Uqham phokt'at marcajj cusisiñan marcawa, Tatitut Diosanïqui uca marcajj cusisiñaniwa. Diosajjay, Reyejjay, jach'aruw aptäma, wiñayaw sutim jach'añchä. Sapüruw jach'añchäma, wiñayaw sutim jach'ar aptä. Tatitojj jach'apuniwa, jach'ar aptatäñapajj waquisiwa, jach'a cancañapajj jan amuyt'cayawa. Jakenacajj wawanacapan wawanacapcamaw luratanacam aytani, muspharcañ luratanacam yatiyapjjani. Muspharcañ khapak cancañamat jupanacarojj yatiyasini, nayasti muspharcañ luratanacamat parlaraquï. Ajjsarcay ch'aman luratanacamat yatiyasini, nayasti jach'a luräwinacamat parlaraquï. Jach'a qhuyapayasiñamat amtasaw yatiyapjjani, juman asqui cancañamat jach'at jallallapjjani. Tatitojj munasiriwa, qhuyapayasiriraquiwa, k'apisiñapajj c'achhaquiwa, munasiñapasti jilarquiriwa. Tatitojj takenir munasiriwa, takpach luratanacaparojj munasiñampiw uñji. Tatay, luratanacamajj takpachapun jumar jach'añchpan, iyawsirinacamajj jumar jach'añchapjjpan. Aytat kollan sarayäwimat yatiyapjjpan, jach'a luräwinacamat parlapjjpan. Muspharcañ luratanacamat jakenacar yatiyaspan, aytcay khapak sarayäwimat parlasiracpan. Khapak marcamajj wiñay khapak marcawa, khapak apnakäwimajj wiñay apnakäwiraquiwa. Tatitojj arsutanacap phokheriwa, take luräwinacapan munasiñaniwa. Tatituw tincurinacarojj catjjäsisqui, t'uqhasirinacarusti ch'amañchascaraqui. Takenin nayranacapaw jumarojj uñch'uquisipctam, jumaw waquisitarjam mank'añ jupanacar churtajja. Jumaw amparam lokatattajja, take jaquirinacarusti asquinac jilarquir churtajja. Tatitojj take sarnakäwipan chekap uñjiriwa, take luräwinacapan munasiñaniwa. Tatitojj art'asirinacapan jac'apancasquiwa, takpach chuymamp jupat art'asirinacan jac'apanquiwa. Jupar arquirinacan munataparjamaw phokhe, arnakasitanacap ist'i, khespiyaraqui. Tatitojj jupar munirinacarojj imiwa, ñankha luririnacarusti t'unjiwa. Lacajjajj Diosar jach'añchpan, takpach jaquirinacajj kollan sutip jach'añchpan, jichhasa, wiñayasa. ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Takpach chuymajjampiw Tatitur jach'añchä. Jacañajjcamajj Tatituruw jach'ar aptä; jupataquiw k'ochuraquï. Jilïr jakenacarojj jan alcatapjjamti, jiwir jakëpjjatap laycojj, janiw khespiyapcaspati: jiwjjapjje ucapachajja, lak'aruw tucjjapjje, ucürpachaw amtatanacapajj tucusjje. Jacobon Diosapan yanapat jakejj cusisiñaniwa, Tatitu Diosapar suyt'irejj cusisiñaniwa. Jupaw alajjpach acapach luri, lamar kotarusa, take ucan utjirinacarusa. Jupajj arsutap phokhapuniwa. T'akhesiyat jakenacaruw chekapar uñji, mank'at awtjatanacaruw mank'añ churaraqui. Tatituw catuntat jakenacarojj antutnucuyi. Tatituw juyqhunacan nayranacap jist'ari, Tatituw tincur jakenacarojj wayti; Tatituw asqui jakenacarojj munasi; Tatituw yakha marcanquir jakenacarojj uñji, wajchanacampir ijma warminacampiruw uywi, ñankha lurir jakenacataquisti thaquip chhaktayi. Tatitojj wiñayapuniw apnakani, Sión marca, Diosamajj wiñayan wiñayapaw apnakani. ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Diosasar k'ochuñajj cusiscañawa. Jupar suma k'ochunacamp jach'añchañaw waquisi. Tatituw Jerusalenarojj wasitat sayt'ayi, Israel marcat ananucutanacarusti tantachthapiraqui. Jupaw chuyma usuchjatanacarojj waliptayi, chhojjrinacap c'umaracharaqui. Jupaw warawaranac jact'i, sapa mayarusti suti ucharaqui. Diosasajj jach'a ch'amanipuniwa, yatiñ cancañapajj jan tucusquiriwa. Tatituw llamp'u chuymaninacarojj jach'ar apti, ñankha lurir jakenacarusti, lak'ar tucuñapcamaw aynacht'ayi. Yuspagarañamp Tatitur k'ochupjjam; Diosasataquejj arpamp chic k'ochupjjam. Jupaw alajjpacharojj kenayanacamp phokhanti, oraketac jallu waquichi, ch'umi mankhanacan koranac ch'ojjñaptayi. Jupaw uywanacarojj mank'añ churi, juparaquiw allkamarin chhiwlinacaparojj wararipqui ucapachajj mank'añ churi. Janiw caballonacan ch'amapajj Tatitur cusisiyquiti, janiraquiw jaken ch'amapas cusisiyquiti. Jupar iyawsirinacaw cusisiyi, qhuyapayasiñapar iyawsirinacaw cusisiyaraqui. Jerusalén marca, Tatitur jach'añcham; Sión marca, Diosamar jach'añcham. Jupaw puncunacaman jist'añanacap thuruñchi, wawanacamarusti marca taypin jach'añcharaqui. Tatituw orakemarojj sumancañ uchi, jilarquir suma trigompiw sist'aytam. Jupaw arunacap oraker apayani, arunacapasti janc'aquiw yatiyasi. Jupaw qhunurojj t'awrar uñtat apayani, arum sullanacarusti khellar uñtat willtaraqui. Jupaw chhullunqhayarojj chhijchhir uñtat apayani; umanacasti thayampiw chhullunqhayar tucu. Jupajj mä aruc arsu, ucampiquiw chulluraraqui; thayampiw phust'ayi, umasti jaltiwa. Tatituw Jacoborojj arunacap yatiyi, Israel marcarusti leyinacapamp arsutanacapamp churaraqui. Janiw cawquïr marcampis uqhäm lurcänti, qhä marcanacajj janipuniw arsutanacap uñt'apcänti. ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Tatiturojj alajjpachatpach jach'añchapjjpan, Tatiturojj alajjatpach yupaychapjjpan. Tatitun angelanacapa, jupar jach'añchapjjam, takpach tamanacapa, Tatitur jach'añchapjjam. Inti, phajjsi, c'ajquir warawaranaca, Tatitur jach'añchapjjam. Alajjpacha, Tatitur jach'añcham, alajjpachanquir umanaca, Tatitur jach'añchapjjam. Tatitun sutip jach'ar aptapjjam, arupamp arsusaquiw take cun utjayäna; jupaw wiñayatac take cun utt'ayäna, jan tucusquir camächit aru ucharaquïna. Tatiturojj oraketpach jach'añchapjjam, lamar kotanquir chawllanaca, ajjsarcañ animalanaca. Tatitur jach'añchapjjam, khejjokhejjosa, chhijchhisa, qhunusa, urpusa, arunacap jaysir jach'a thayasa. Yupaychapjjam, jach'a kollunaca, jisc'a kollunaca, achu churir kokanaca, cedro kokanaca; animalanaca, uta uywanaca, orakenjam jisqhanaktir animalanaca, thoknaquir jamach'inaca. Tatitur jach'añchapjjam, acapachanquir reyinaca, takpach jilïrinaca, acapach apnakerinaca. Tatitur jach'añchapjjam; chachanaca, warminaca, waynanaca, ch'ama karitanaca, wawanaca. Tatitun sutip jach'ar aptapjjam, sutipaquiw muspharcañajja. Jach'a cancañapajj alajjpachats orakets jilanquiwa. ¡Jupaw marcaparojj ch'amañchi! ¡Jupaw iyawsirinacapar jach'ar aptayirejja, ajllit Israel marcapar jach'añchirejja! ¡Tatitojj jach'añchatäpan! ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Tatiturojj machak k'och k'ochupjjam, iyawsirinacap taypin jach'añchapjjam. Israel marcajj utjayiripat cusispan, Sión marcan wawanacapajj Reyipat cusisipjjpan. Thokoñanacamp sutiparojj jach'añchapjjam, arpanacampi, chhulluchhullunacamp k'ochupjjam. Tatitojj marcaparojj munasiwa, llamp'u chuyman jakenacarojj atipt'ayiwa. Asqui jakenacajj jach'a cancañapar uruyapjjpan, iccasas cusisiñat k'ochupjjpan. Lacanacapan Diosar jach'añchañajj utjpan, amparanacapansti purapar arin espada ayt'atäpjjpan; Diosar jan uñt'ir marcanacar uqhämat uqhäm apsusiñataqui, jach'a marcanacar mutuyañataqui, reyinacar ñach'antañataqui, munañaninacarusti cadenanacamp ñach'antañataqui. Tatitun arsutapajj jupanacamp phokhasiñapataqui. ¡Ucajj takpach iyawsirinacapar jach'ar aptirïniwa! ¡Tatitojj jach'añchatäpan! ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Diosarojj kollan utapan yupaychapjjam, muspharcañ alajjpachan jach'añchapjjam. Wali muspharcañ luratanacapat yupaychapjjam, muspharcañ jach'a cancañapat jach'ar aptapjjam. Trompet phust'añanacamp jach'añchapjjam, arpanacamp, salterionacamp jach'ar aptapjjam, tamboranacamp thokoñamp jach'añchapjjam, pinquillonacamp yakha instrumentonacamp jach'ar aptapjjam, wali cuncayir platillonacamp jach'añchapjjam, jach'at chhulloker platillonacamp jach'ar aptapjjam. Takpach jaquirinacajj Tatitur yupaychapjjpan. ¡Tatitojj jach'ar aptatäpan! Aca säwi arunacajj Salomonan arsüwinacapawa. Jupasti Davidan yokapänwa, Israelan reyiparaqui. Aca säwi arunacasti: Yatiñ cancañampi, yatichäwinacampi yatiyañataquiwa, yatiñan phokt'at arunaca amuyt'añana yanapt'añataqui, yatichäwinaca, ch'iqhi cancaña jicjjatañataqui, uqhamarac jakerojj asqui cheka cancañana sarnakaña yatichañataqui; jan yatiñan jakenacarusti ch'iqhi cancaña yatichañataqui, uqhamarac waynanacarus yatiña, amuyt'asiña churañataqui. Qhititejj yatiñani, ch'iqhïqui ucawa aca arunacjja ist'ejja, ucatsti jicjjatiwa juc'amp yatiñ cancaña, uqhamarac juc'amp suma ewjja arunaca, uqhamata jupajj yatiñan jakenacan säwi arunacapa amuyt'añapataqui, uqhamarac parlatanacapa, uñtasïwi arunacapa, jan amuyt'caya arunacapa amuyt'añapataqui. Yatiñ cancaña jicjjatañataquisti nayrakatajj waquisiwa Tatitur ajjsaraña; pisi amuyt'an jakenacasti jisc'achapjjewa yatiñarusa, yatichäwirusa. “Wawajjay, ist'am awquimana yatichäwinacapa, janiquiy taycaman yatichäwinacapjja jisc'achamti. Uca yatichäwinacasti jumataquejj mä suma c'achachäwïniwa, mä suma collarar uñtataraqui. Wawajjay, jucharar jakenacatejj pantjayañ munapjjätam ucajja, ¡jan jumajj ist'amti! Inas sapjjaracchïtam ‘Jutam, nanacampi chica sararaquim, ucatsti munañasaru mä sipita waquichañäni, mä qhiti jan juchani pasasquiri jakeru jiwayañataqui. Ucatsti asqui jakenacarojj jacquirpacha mank'antañäni, cunjämatejj jiwajj maypacha sepulturar apasjjejja uqhama. Ucatjja take casta kamir cancañwa jicjjatañäni, ¡utanacassti take lunthatata yänacampiw phokhantaraquiñäni! Jumajj nanacampëjjam, ucatsti cunanactejj jicjjatcañäni ucanacjja takeniw jaljasiñäni’ sasa. ¡Ucampis, wawajja, jan jupanacan ucarojj saramti! Jupanacan jan wali sarnakäwinacapatjja jithektam. Jupanacasti janc'aquiwa ñankha lurañ munapjje, ¡masinacaparus janc'aquiw jiwayañsa munapjjaraqui! Jamach'inacan uñjatajja inamayawa sipitajj uchatäsqui, ucampis uca jakenacajja jupanac pachpataquiquiw sipita waquichasipjje, ucatsti jacañanacapjja jan walt'añanacaruwa puriyapjje. Uqhamawa lunthatanacan tucuyäwipajja: jan wali luririnacarojja, pachpa jan wali luratapawa jupar jiwayani. “Yatiñasti callenacana, plazanacanwa arnakasi mayninacan ist'atäñataqui; arunacapjja yatiyiwa mantañ puncunacana, uqhamarac marcana tantachasïwi chekanacana, aqham sasa: ‘Jan yatiñani, sawcasiri, pisi amuyt'an jakenaca, ¿cunapachcamaraqui pisi amuyt'añan sarnakapjjäta, sawcasiñanacamana cusisisa, yatiñarusa jisc'achasasti? Nayan ewjja arunacajjaru ist'apjjeta, ucatsti nayaw yatiñanïña churapjjäma, yatichäwinacajjsa yatiyapjjaraquïma. Nayasti jumanacarojj jawsapjjsmawa, ucampis jumanacajj janiw ist'añ munapquistati. Jan ucasti suma ewjja arunacajj-jja jisc'achapjjtawa, janiraquiw ewjja arunacajj-jja catokañ munapctati. ¡Nayajja larusiraquïwa cunapachatï jan walt'añajj jumanacaru catuntapcätam ucqhajja! ¡Nayajj sawcasiraquïwa cunapachatï ajjsarañajj jumanacar catuntapcätam ucqhajja, uqhamarac cunapachatï jumanacar jutcani ajjsarañanacasa, jan walt'añanacasa, llaquisiñanacasa, aykoñanacasa, mä take tucjiri jach'a tutucjama ucqhajja! “Uca urusti jumanacajj jawsapjjetätawa, ucampis nayajj janiw ist'apcämati; thakapjjetätawa, ucampis janiw jicjjatapquitätati, jumanacan yatiñ cancañaru jisc'achapjjatamata, Tatitur jan ajjsarapjjatam laycuraqui. Jumanacasti suma ewjja arunacajjarojj janiw catokañ munapctati, jan ucasti ewjja arunacajjarojj jisc'achapjjtawa. ¡Ucatsti jumanacajj jan wali sarnakapjjatanacamatjja t'akhesiñwa catokapjjäta! Ñankha amtatanacamampisti amjayasipjjätamwa. Jan yatiñan jakenacarusti jan wali luratanacapaw tucjani, pisi amuyt'an jakenacarusti jan amuyt'asitanacapaw aynacht'ayani. Ucampis qhititejj nayar ist'quitani ucajja, sumancañanwa jacasini, ucatsti janiw ajjsarayascaniti cuna jan walt'añanacansa.’ “Munat wawajjay, jumatejj arunacajja catoketäta; camachi arunacajjsa imaraquïta, yatiñarusa ist'araquïta; ch'iqhi chuymanïñsa jicjjatañ munaraquïta. Ch'iqhi chuymanïñarusa chekap sarnakañarusa take ch'amamampi, kollkerjama, jila alani imat yänacarjama, thakaraquïta ucqhajja, yatïtawa Tatitur ajjsaraña; ¡jicjjataraquïtawa cunäquitejj Diosar uñt'añajja uca! Tatituwa yatiña churirejja; lacapataracwa yatiña, uñt'aña arunacapajj misturaqui. Tatitusti cheka, asqui jakeruwa yanapi, arjjataraqui, qhitinacatejj cheka jan pantjasis jacapqui ucanacaru. Jupajj cheka sarnaker jakerojj imiwa, asqui jakerojj arjjataraquiwa. Ucatsti yatïtawa chekäqui, asquïqui ucsa, ucatjja amuyaraquïtawa take asquina sarnakañapuni sumätapa. Yatiñasti chuymamaruw mantätam, ucatsti yatiñan sumätapwa yant'äta. Jumarusti suma ewjja arunacampi, ch'iqhi chuymampiwa imätam; ucanacaw khespiyätam jan wali sarnakäwita, uqhamarac ñankha parlir jakenacatsa. Imaraquïtamwa cheka sarnakäwinaca apanucusina, jan walinac luras sarnakerinacatsa; jupanacasti jan walinac lurañanwa cusisipjje, ñankhanac lurañanwa cusisipjjaraqui. Jupanacasti k'ewi thaquinacan sarnakapjje; cheka thaquitsti maysaruw saranucupjje. “Yatiñ cancañaw jan wali sarnaker warmitsa khespiyätam, koña arunacampi iyawsayir warmita. Uca warmisti chachaparuwa apanucu, Diosampi suma amtäwiru mantatapat armasiraqui. Uca warmin utapar sarañasti, jiwañar sarañ thaquiwa; cawquïri chachanacatejj uca warmimpi utjasir sarapqui ucanacajja janiw cuttancjjapjjeti, janiraquiw wastatampi suma jacañaru cuttanipquiti. “Jumasti asqui thaquina sarnakam, asqui jakenacan sarnakäwipan sarnakaraquim. Asqui luriri k'oma jakenacasti, aca orakenwa wiñayatac jacapjjani. Ucampis jan wali sarnaker jakenacasa, jan sum phokhasa sarnakerinacasa, aca oraketjja apanucuta tucjatäpjjaniwa. “Munat wawajjay, jan armasimti nayan yatichäwinacajjata; camachi arunacajjsti chuymamarupuni imam, ucatsti jaya maranacaw jacasïta, cusisitaw sarnakasiraquïta. Janipuni cunapachas armasimti munasiñampita cheka cancañampita; ucanacsti mä collarjama cuncamar warcuntasim. Chuymamarusti ucanacjja sum imaraquim, ucatsti sumaru uñjata, munataraquïyätawa Diosan nayrakatapana, uqhamarac jakenacan nayrakatapansa. “Tatitur take chuymamampi catuyasim; juman ch'iqhi cancañamaruquejj jan alcatasimti. Take luräwinacamanjja Tatitutjja amtasipunim, ucatsti jupajj cheka thaquinjamwa irpascätam. Jan amuyasimti sinti yatiñanïtama; Tatitur ajjsartam, take ñankhatsa jithektam, ¡ucawa suma kollajja cuerpomar ch'amañchañataqui! “Tatiturojj take kamir cancañamampi jach'añcham, yapumat nayrïri achunac churañampiraqui; uqhamatwa pirwanacamas jilarquiri phokhantani, uqhamarac vino imañanacamasa. Munat wawajjay, jan jisc'achamti Tatitun jumar chekachataparojja, janirac tokenokatapatsa colerasimti; Tatitusti qhitirutï munasqui ucarojj chekachiwa, cunjämatejj mä awquejj munat wawaparojj chekachqui uqhama. “Cusisiñaniwa qhititejj yatiña cancañ jicjjatqui ucajja, uqhamarac ch'iqhi cancaña catokqui ucasa; ucasti kollquit sipansa, suma korit sipansa juc'amp asquinacwa jicjjatayaraqui. Yatiñ cancañajj perlanacata sipansa juc'amp jila alaniwa, ¡janiw wali munatäqui ucanacampisa chicachayat uñjascaspati! Cupi amparampisti walja maranac jacañwa churi, ch'eka amparampisti kamirïñampi, jach'achatäñampwa churaraqui. Jupan sarnakäwipar arctañasti asquiwa, thaquipan sarnakañasa suman jacañaraquiwa, Yatiñ cancañajj jicjjatiripataquejj jacañawa; ¡cusisiñaniwa uca yatiña catjjäsipqui ucanacajja! Tatitusti yatiñampi, ch'iqhi cancañampiwa sayt'ayi alajjpachsa, acapachsa. Jupasti yatiñampiwa lamar kotsa jaljtayi, jallsa kenayata puriyaraqui. “Munat wawajjay, ch'iqhi cancañampipuni sarnakam, ewjja arunacarjama sarnakaraquim, ucasti jumarojj jacañwa churätam, mä collarjamawa c'achacht'araquïtam. Ucatsti jumajj jan ajjsarasaw sarnakäta, janipuniw cunapachas lanctcaraquïtati. Samart'ascäta ucqhasti janiw ajjsarayascätati; iquintjjäta ucqhasa jan ajjsarasaw icjjaraquïta. Janiw ajjsarayascätati acatjamata ajjsaraña jutirirusa, janiraquiw juchararanacjjar tucjaña urojj jutcani ucarusa, Tatitusti ch'amañchätamwa jan ajjsarañamataqui, imaraquïtamwa jan sipitar jalt'añamataqui. “Cunapachatï yanapt'añajj amparamancascchi ucqhajja, jan ‘Janiw’ siscamti qhititejj yanapa maycätam ucarojja. Jichhüru yanapt'irjamäscsta ucjja, jan kharürutac imasimti. Jan jake masimarojj samti ‘Sarjjaquim, kharüruw cutt'anïta, ucqhawa churäma’ sasa. Jumar alcatas jac'aman jacasquirirojja, jan ñankha lurañ amtamti. Jan qhitis jumar ñankha lurquipanjja, jan qhitimpisa ch'ajjwañaru mantamti. Lokhe chuyman jakerojj, jan jach'ar aptamti, janirac jupjam sarnakañsa munamti; Tatitusti jan wali luririnacarojj janiw munquiti, ucampis jupajj asqui jakenacampiwa parlasi. Ñankha lurir jaken utaparojj ñankhachiwa, ucampis asqui jaken utaparojja asquimpiw phokt'i. Tatitojj jisc'achiri jakenacarojj jisc'achiwa, ucampis llamp'u chuyman jakenacatsti qhuyapayasiwa. Yatiñan jakenacan churäwipajj aytat cancañawa, ucampis jan amuyt'an jakenacajj p'enkachatäniwa. “Wawanaca, awquiman suma ewjja arunacaparojj ist'apjjam; take chuymampi ist'apjjam suma sarnakañ yatekapjjañamataqui. Nayajj suma yatichäwinacwa churapjjsma; uqhamasti jan jisc'achapjjamti yatichäwinacajj-jja. Nayasti wawäñjja yatiractwa; taycajjan wali munatayätwa, awquejjasti aqham sasaw yaticharaquitäna: ‘Arunacajjsti chuymamar imam; cuntï siscäma ucaraqui luram, ucatwa jacäta.’ Jicjjataraquim yatiñsa, uqhamarac ch'iqhi cancañsa; janipuni arunacajj-jja armasimti. Yatiñ cancañarojj janipun apanucumti, jan ucasti munasim, jupaw imascätam. Take cunat sipansa nayrakatajj, yatiñ cancaña, suma sarnakaña jicjjatam. Yatiñ cancañar munam, jupasti jach'aruw aptätam; jupar khomantasim, ucatsti jach'achätamwa; ¡p'ekemarojj suma muncañwa c'achachätam, ucampiw mä suma coronjama churaraquïtam!” “Munat wawajjay, arunacajja ist'asinjja catoketa, ucatsti walja maranacaw jacäta. Nayajj yatiña thaquinjamwa irpäma, suma thaquinjamwa sarnakayaraquïma. Ucansti janiw cuna lanctañamas utjcaniti; ucanjama jalcasasa janiw lanctcätati. Yatichäwinacsti sum catjjarusim, jan apanucumti; suma jacañamasti uca yatichäwirjam sarnakañanquiwa. Jucha lurir jakenacan thaquipanjam jan saramti, janiraqui jan wali sarnakäwipsa arcamti. Thaquipan sarnakañjja jan munamti; jupanacatjja jithektam, ucatsti nayrakataru sarantam. Jupanacajj jan ñankhanac lurasajja janiw samarapquiti; jan qhitiru aynacht'ayasasti janiw icthapipcaraquisa. ¡Jupanacan mank'apasa, umañapasa ñankha lurañampi tucjasiñampiquiwa! “Asqui jakenacan sarnakäwinacapasti willjta khanjamawa; phokhatpach khantañcamaw juc'at juc'at khanti. Ucampis jucha lurir jakenacan sarnakäwinacapasti ch'amacaquiwa; ¡janiw yatisipquiti cunar lanctapjjatapsa! Munat wawajjay, ewjja arunacajjar ist'am. Ist'apunim ewjjanacajj-jja. Janipuni nayrakatamatjja chhaktayamti, ¡jan ucasti chuymarupuni imam! Uca arunacajj suma jacañwa churi, take qhitinacatejj jicjjatapqui ucanacarojja. Take cuna imatäqui ucat sipansa chuymam imam, jacañamasti uca chuymamatwa juti. C'ari arunaca parlañ jan munamti; saraktam c'arinacatjja. Nayrakatarupuni uñtam, nayräjjat uñtaraquim. Sum amuyasim cawqharutejj tact'ctajj uca chekjja, ucatsti suma chekarupuniw tact'ätajja. Thaquimatjja jan maysaru saranucumti; jan wali sarnakäwinacanjja janipun sarnakañ munamti. “Munat wawajjay, sum ist'ita yatiñ cancañajjaru, ch'iqhi cancañajjarusa. Uqhamatwa suma yatiñampi sarnakañ yatïta, ucatsti amuyt'ampiw parlaraquïta. Jan wali warmin arunacapasti misc'jamawa, arsutanacapasa suma koña aceitjamaraquiwa. Ucampis tucuyapajj ajenjor uñtat jaruwa, purapar arini espadat sipansa juc'amp ariraquiwa. Uca warmimpi sarnakañajj jiwañaruwa irpi; sarnakäwinacapasti jiwañaru chekacwa puriyaraqui. Uca warmisti janiw amuyasquiti jacañ thaquin sarnakañjja, janiraquiw amuyasquiti sarnakäwipan jan sumätapsa. “Munat wawajjay, ist'itaya, jan sarakamti nayan suma ewjja arunacajjatjja. Jan wali warmit jithektam; jan uta puncuparus jac'achasimti, uqhamata kamir cancañamjja yakhanacar jan churañamataqui, jicjjatasitamsa jan uñt'ata jakenacaru jan churañamataqui. Uca jan uñt'ata jakenacajj ch'amamp lurctas ucanacampi jan phokt'asiñapataqui. Jan ucasti kheparojj jachañaquiw wact'ätam, uccañcamasti cuerpomajj juc'at juc'atjamwa aynacht'jjaraquini. Ucatsti ucqhaquiwa jumajj sätajja: ‘¡Janiqui yatichäwi arunacar jisc'achcpachänti! ¡Janiqui chekachäwi arunacarus apanucpachänti! ¡Cunataraqui jan ist'cpachätsti qhitinacatejj nayar yatichapquitäna, uqhamarac sumar irpaña munapquitäna ucanacarusti! ¡Nayasti niyapuniw jan walt'añar purta, take jakenacan nayrakatapana!’ sasa. “Jumasti warmimampi jacasim, cunjämatejj maynejj jupa pachpan phuch'upan umapata umasquejja uqhama. Jan wawanïcamti callenacan jan wali sarnaker warminacampejja, umanacamjja thaquirus wartcasman uqhama. Wawanacamasti warmiman wawanacapäñapawa, janiw yakhanacampejja, ¡cunjämatï phuch'usa, umasa jumanquejja uqhama! ¡Juman warmimasti bendecitäpan! ¡Cusisitaqui jacasim waynäcasin warmimampejja! ¡Warmimasti suma muncaña tarujar uñtatawa! ¡Jumarusti munasipunïtamwa! ¡Munasiñapampiwa jumarojj muyuntayätam! Munat wawajja, ¿cunataquirac yakha warmi thakätasti, jan walt'añaru mantañamataquisti? ¿Cunataquirac yakha warmiru khomätasti? Jaken sarnakäwipasti Tatitun suma uñjatawa, jupasti take luräwinacapwa uñji. Jucha lurir jakerusti pachpa ñankha luratapaw catunti; jupan jucha luratapasti chinuñar uñtataw chinjjäsi. Jan asqui lurañar chekaptatapasti jiwañaruwa irpani; pisi yatiñanïtapasti, chhakhañaruw aparaquini. “Munat wawajja, jumatï garantiata amigom laycu sayt'sta ucajja, jan ucajj yakha jake laycusa ucapachasti, juma pachpawa sipita uscusisctajja; juma pachpan arunacamaruraquiw jalantasctajja. Munat wawajja, jumajj maynin amparapanctawa, ucatsti khespiyasiñamataquejj acanac luram: Jan p'enkasisa mäqui amigoman ucar achict'asiri saram. Jan ucanac k'omachcasinjja jan iquimti, janiraqui mä juc'as samaramti; jumasti catuntirimatjja mä tarujar uñtat jaltjjam; ¡sipitatsti mä jamach'ir uñtat jaltjjam! “Jayra jake, q'isimiranacar uñjam; cuntï lurapqui ucanaca uñjam, yatikasiraquim. Jupanacajj janis jilïrinïpcchi ucasa, ucampis jupanacajj mank'añjja imcatasipjjewa, yapu apthapi pachana. Jayra jake, ¿cunapachcamas iquiscäta? ¿Cunapachas iquit sartjjätajja? Jumajj uqham iqui ch'utaliscäta, uqhamarac sum iquiñataquis amparanacama khomthapisiscäta ucqhawa, jan cunan uñjasiñajj catuntätam, mä muyuycu jakjama. Qhititejj ñankha, jan wali jakëqui ucajja, c'ari arunaca parlasaquiwa sarnake; nayranacapampiwa ch'irmt'i, cayunacapampiwa tact'i, ampar luc'ananacampiwa wicucht'i; amuyupasti ñankha lurañampi chhaktayatawa, chuymapansti jan walinac lup'isaquiw sarnake, ch'ajjwañanac aptañanac lup'isaw sarnakaraqui. Ucatsti juparojj jan walt'añajj acatjamatwa catuntani; jupajj mä nayra ch'ipjjtanac tucjatäni, jan cutjcay tucjataw uñjasini. “Tatitojj sojjta jan walinacaruw uñisi; ucat juc'ampisa pakallkcama: Jach'a jach'a tucuñanacaru, c'ari parlañanacaru, jan juchani jake jiwayañanacaru, jan wali amtañanacaru, jan wali lurañanacaru mäqui sarañanacaru, c'ari ircatirit sarnakañanacaru, jila pura ch'ajjwañanacaru. “Munat wawajjay, chuymamarojj imapunim, awquiman, taycaman ewjja arunacapa, uqhamarac yatichäwinacapsa. Chuymamanjja catjjäsipunim aca ewjjanacjja, cuncaru warcuntasiraquim. Uca arunacasti saräwimanjja irpätamwa, iccäta ucqhasti imätamwa, iquit sartjjäta ucqhasti jumarojj parlaraquïtamwa. Chekpachansa ewjja arunacasa, yatichäwinacasa khanasquir lamparjamawa; chekachäwinacasa, suma ewjja arunacasa, jacañ churir thaquiwa. Jan wali sarnaker ñankha warmitsa imätamwa, uqhamarac suma koña arunacapatsa. Chuymamanjja jan munapayamti jiwaquïtap laycojja, ¡janirac uñtatapampis catuntayasimti! Jan wali sarnaker warmejja, kollkes laycuquiwa sarnake, ucampis chachanïcasina jucha lurir warmisti, cawquïritejj suma chachäqui uca catuycamaw sari. ¿Mä jakesti isipar nina apnakaspati jan naqhantayasisajja? ¿Mä jakesti nina sanc'anac patanjam sarnakaspati jan cayupa nacsuyasisajja? Uqhamaraquïniwa qhititejj jake masipan warmipampi jucha lurañan sarnakqui ucajja. Juchapjja uñt'asipuniniwa. Janiw qhitis lunthatarojj jisc'achquiti, mank'at awtjatätap laycu lunthatasitapatsa; ucampisa lunthatasquirtejj catjatäni ucapachasti, pakallko ucqhampwa lunthatasitapat cutt'ayani, uqhamarac cunatejj jupan utjqui take ucanacwa churjjaraquini. ¡Jake masipan warmipampi sarnakerejja, jan amuyt'asiriwa! ¡Qhititejj uqham jan wal lurqui ucajja, jupa pachpawa tucjasisqui! Jupasti nuwjata, jisc'achatäniwa, ucatsti uca p'enka uñjasitapajja janiw armatäcaniti. Uca warmin chachapasti colerasisinjja mä ninjamaw naqhani, ucatsti uqhamat uqhama phoksusiñ horasansti janiw perdoncaniti; janiw cuna churatampis chuymachascaniti, janiraquiw churäwinacampis chuymap utt'ayascaspati. “Munat wawajjay, arunacajjarojj ist'aquimaya; ewjja arunacajjsti chuymamarupun imam. Ewjja arunacajjarusa, yatichäwinacajjarusa ist'amaya; sum imaraquim wali suma munata yänacäcaspas uqhama, ucatsti jacätawa. Ampar luc'ananacamaru chinuntasim jan armasiñamataqui, chuymamarusa sum catjjäsim. Yatiñ cancañarusti cullacamarjam munam; ch'iqhi cancañarusti mä familiarjam munaraquim. Uca yatiñampi, ch'iqhi cancañampiwa jake masiman warmipatjja khespiyätam, uqhamarac iyawsayiri suma arunacapatsa. Nayasti mä uruwa uñch'uquiscäyäta, ventanajjana rejanacap taypita, ucatsti jan amuyt'asiri walja waynanac taypinjja, uñjtwa mayni jan amuyt'asiriru. Jupasti calle thiyaru purisinjja maycataruwa maqhati, ucatsti jake masipan warmipan ucsaruwa sari. Urusti jayp'untjjänwa, niya ch'amact'jjaraquïnwa. Ucatsti mäquiwa uca warmejj jicjjatiri mistuni, jan wali sarnaker warmjam isthapita, c'arintañ amtäwinacampi phokt'ata. Jupasti parlañataquejj jan ajjsariri, jan p'enkasiriraquiwa, janiraquiw utapansa acht'caraquiti. Jupasti callenacana, plazanacana, esquinanacanwa sarnakasqui, qhititejj uca chekanjama nayrakatapa saraquipcani ucar catuntañatac suyjjatasa. Uca warmisti waynaru jicjjatasinjja khomantiwa, jamp'att'araquiwa, ucatjja jan ajjsarasaw saraqui: ‘Nayajj sumancäwi sacrificionac loktañataquiw arsüyäta, jichhasti ucjja phocjjtwa. Ucataracwa nayajj jumar thaker jutsma; ¡nayajj walpun uñjañ munäyäsma, jichhasti jicjjatsmawa! Iquiñajj patjjarojj Egiptot apanita suma iquïñampiw janjjatanta, ucatsti suma k'apquirinacampiw uchaniracta, mirra, áloe, canela ucanacampi. Jichhasti jutamaya sisjasiñcama munasiñäni; khantatiñcamaraqui munasiñäni, chachajjajj janiw utancquiti, wali jaya saräwincasquiwa; jupajj walja kollke apt'ataw sari, ucatsti puriniñapa uruw utar cutt'asincani’ sasa. “Uca warmisti waynarojj suma mojjsa arunacampiw iyawsayi. Waynasti iyaw sasaw uca warmin khepapa sarawayi, cunjämatejj mä orko vacajj qhariñatac irpatajj uqhama, cunjämatejj mä tarujajj sipitar jalt'ejja uqhama, cunjämtejj mä flechajj chuymar mantasin jiwayejja uqhama, cunjämatejj mä jamach'ejj känar jalt'ejja, ucan jiwañapa jan yatisisina. “Jichhasti, munat wawajjay, ist'amay suma ewjja arunacajjaru. Uca warmi laycu jan maysaru amuyunacam saranucuyamti; jan jupan khepap saras chhakamti. Jupasti waljaninacaruw jiwañar puriyi, ¡jiwayatanacapasti waljaniraquiwa! Uca warmin utapar sarañasti, jiwañar sarañ thaquiwa.” Yatiñ cancañajja jach'atwa arnakasisqui, ch'iqhi cancañasti arupjja ist'asiyaraquiwa. Kollu amsta chekanacaruwa sayt'asi, thaqui pallkanacaruw sayt'asi. Marcar mantañ puncunacanwa arunacapjja ist'ayasqui, aqham sasa: “Chachanaca, jumanacataquiwa aca arunacajjajja. Jan yatiñani waynanaca, ch'iqhïña yatekapjjam, pisi amuyuninaca, yatiñ cancañanïña yatekapjjaraquim. Ist'apjjeta, nayajj yatiyapjjämawa waquisquiri cheka arunaca. Cuntï sapcäma ucajja chekawa, janiw nayatac sumäquiti c'ari arunaca parlañajja. Take arunacajjawa chekapajja, janiw uca arunacajjanjja c'arisiñajj utjquiti. Qhititejj ch'iqhïqui, amuyt'irïqui ucataquejja, arunacajjajj khana jan camscayawa. Kollketa, suma korita sipansa, jicjjatapjjam yatichäwinaca, yatiñ cancañaraqui” sasa. Yatiñ cancañajj wali jila alani kalanacat sipansa juc'ampiwa; ¡janiraquiw chicachascaspati cunatejj wali muncañäqui ucampisa!” “Naya, yatiñ cancañajj, ch'iqhi cancañamp chicaw jacta, suma ewjja arunacwa jicjjatañ yatta. Tatitur ajjsarañajj, jan waliru uñisiñawa. Nayasti uñistwa jach'a jach'a tucuñaru, jan walina sarnakañaru, uqhamarac c'arisiñaru. Nayanwa utji amtäwisa, lurasïwisa, nayätwa chekapar suma sarnakañajja, uqhamarac ch'amasa. Nayïpanwa reyinacas marcar apnakapjje, uqhamarac marca apnakerinacas chekapar leyinaca mistuyapjje. Nayïpanwa reyinacajj marcanacar apnakapjje, uqhamarac jilïrinacas chekaparu uñjapjjaraqui. Nayasti muntwa qhitinacatejj munapquitu ucanacaru, qhitinacatejj thakapquitani ucanacasti jicjjatapjjetaniwa. Nayawa kamir cancaña jach'ar aptatäñsa churta, uqhamarac jan tucusquir jach'a cancaña, nayrar sartañsa. Nayasti juc'amp sumwa churta, suma korita, suma kollketa sipana. Nayajj chekap thaquinjam sarta, cheka cancaña thaquinjama. Qhitinacatejj nayar munapquitu ucanacarojja kamiriptaytwa, utanacaparusa suma imasitanacampiwa phokhantarapta. “Tatituw nayarojj kalltatpacha utjayitu, janïra take cun lurañ kalltcäna ucqha. Nayarusti kalltanwa luritu, janïra aca orake lurcäna ucqha. Nayarojj janïra jach'a kotanacajj utjcäna ucqhatpacha uscusitu, janïra jawiranacasa, uma jalsunacasa utjcäna ucqharaqui. Janïra jisc'a kollunacasa, jach'a kollunacasa utjcäna ucqhawa Tatitojja nayarojj uscusitu; janïrawa ucqhajja Tatitojj lurcänti aca oraksa, pampanacsa, aca orakejj luratäqui uca lak'sa. Cunapachatï Diosajj alajjpacha lurqui jach'a kota patjjaru ucqhajja, nayajj qhayancascäyätwa. Nayajj qhayancascaraquïyätwa, cunapachatï Tatitojj alajjpachana kenaya utjaycäna, uqhamarac kota mankhenquiri uma jalsunacsa utjaycäna ucqhasa, uqhamarac ucancascäyäta cunapachatï kotan umanacaparusa, jupajj siscäna jan waña orakeru pasantañapataqui, uqhamarac aca orake utt'aycäna ucqhasa, nayajj qhayancascäyätwa Tatitun thiyapana suma phokhasa. Nayawa sapüru jupar cusisiyäyäta, sapa horasansa jupan nayrakatapan anatasiraquïyäta; aca orake lurcäna ucanwa anatasïyäta, ¡nayajj cusisïyätwa jakenac uñjasina! “Jichhasti, wawanacajjay, ist'apjjeta; nayar arcapjjeta, ucatsti cusisitäpjjätawa. Ist'apjjam yatichäwinacaru, jan yatiñ cancañarojj jisc'achapcamti. Cusisiñaniwa qhititï nayar ist'quitani ucajja, uqhamarac qhititï sapürusa suyjjatasqui utajja puncuna ucajja. Qhititejj nayar jicjjatquitani ucajja jacañwa jicjjatani, Tatitun qhuyapayasiñap jicjjataraquini. Ucampis qhititï nayar jan jicjjatquitu ucajja, jacañapwa aynacht'añaru apasqui; ¡nayar take uñisirinacasti jiwaruwa munasipqui!” Yatiñ cancañajj mä utwa lurasi, ucarusti pakallko pilaranacampiw c'achacht'i; jach'a mank'äwitaquisti uywanacwa qharirayi, mä suma vino waquicht'i, mank'añ ucharaqui. Ucatsti uywatanacaparuwa qhiti art'asa jawsanipjjañapataqui, marcana wali amsta chekata, aqham sasa: “¡Acqharu jutapjjam jan yatiñani waynanaca!” sasa. Jan amuyt'asirinacaru sanipjjañapataquiw qhitaraqui, aqham sasa: “Jutapjjam nayan t'ant'ajjat mank'eri, uqhamarac vino waquichcta uca umiri. Jaytanucjjapjjam jan amuyt'asis sarnakañanaca, ucatsti jacapjjätawa; ch'iqhi jakenacjama sarnakapjjam” sasa. Jan ist'asiri ñankha jakeru chekachañansti, tucjata, uqhamarac ñankha arunacac jicjjatäta. Jan ist'asiri ñankha jakeru chekacham, jupasti jumarojj uñisïtamwa, ucampis amuyt'asiri jakeru chekacham, jupasti jumarojj munasïtamwa. Yaticham yatiñan jakeru, ucatsti juc'ampi yatiñanïniwa; yaticham asqui jakeru, ucatsti juc'ampiwa yatiñapajj jiljjatani. Yatiñ cancaña jicjjatañataquisti nayrakatajj Diosar ajjsartañawa; kollana Tatitur uñt'añajj ch'iqhi cancañanïñawa. Yatiñ cancañïpan jumajj walja urunacajj jacäta, walja maranacaw jacaraquïta. Jumatejj yatiñanïsta ucajja, juma pachpataquiwa yatiñanïyäta; jumatejj jan ist'asirïcäta ucasti, juma pachparaquiwa t'akhesiscaraquïta. Pisi yatiñanïñajj arunac apnaker warmjamawa, jan amuyt'ani, jan yatiñani. Jupasti uta puncunacapanwa kont'asi, takpach marcas uñstquis ucawjanacana, ucatsti thaqui saririnacaruw jawsi, qhitinacatï suma thaquinjama sarasipqui ucanacaru, aqham sasa: “¡Jan yatiñani waynanaca aca chekaru jutapjjam!” sasa. Ucatsti qhitharaquiwa sanipjjañapataqui jan amuyt'asirinacaru, aqham sasa: “Lunthatat umajj juc'amp mojjsawa; jamasata t'ant'a mank'añasti juc'amp sumaraquiwa” sasa. Ucampis jupanacajj janiw yatipquiti, mank'añataqui jawsata jakenacapajja jiwañaru sarasipcatapa. Salomonan säwi arunacapa: Amuyt'asiri wawajj, awquiparu taycaparojj cusisiyiwa, jan amuyt'asiri wawasti jupanacarojj llaquisiyiwa. Jan wali toketa jicjjatat kamir cancañajj janiw asquïquiti, ucampis cheka lurañajja jiwañat khespiyi. Tatitojj asqui jakerojj janiw mank'at t'akhesiyquiti, ucampis ñankha lurir jakerojja mank'at awtjayasiñapjja janiw apakquiti. Juc'a irnakeri jakesti, pobrequiw jaqui, wali irnakeri jakesti kamiriptaraquiwa. Qhititejj waquisitaparu yapu apthapqui ucajja, amuyt'asiri jakewa, ucampis qhititejj yapu apthapiña horasana iquisqui ucajja p'enkachatäniwa. Asqui jakjjaruwa Tatitun bendicionanacapajj juti, ucampis ñankha jakerusti jan wali luräwinacawa aynacht'ayi. Asqui jaketjja suma amtañaw utji, ucampis ñankha jakerojja mäquiwa armatäjje. Yatiñanïqui ucajj yatichäwi arunacjja catokasiwa; jan wali parlir jakesti tucusiñaruwa puri. Jan cuna manunïqui ucajj, janiw cunarus ajjsarquiti; jan wal sarnakeristi, jan waliwa tucusiraqui. Jan wali amtampi nayra ch'irmt'irejj, jach'a jan walt'añaruwa manti; jan wali parlir jakesti tucusiñaruwa puri. Asqui jaken arunacapajj, jacañ churir arunacawa, ucampis ñankha jakerusti jan wali luräwinacawa aynacht'ayi. Uñisiñajj ch'ajjwanacwa utjayi, ucampis munasiñajj take juchanacwa pampachi. Yatiñan jaken parlatapanjja yatiñ cancañawa utji, ucampis jan amuyt'an jaketaquisti ucajj lawampi jawk'anokcsnas uqhamawa. Yatiñan jakenacajj wali amuyt'ampiwa parli, ucampis jan yatiñani jakenacan parlatapasti jan walt'añanac utjayirjamawa. Kamir jakerojj, kamir cancañapawa arjjati; pobresti jan walt'añaruwa puri, pobrëtap laycu. Asqui jaken catokäwipajj jacañawa; jucharar jaken apthapïwipasti jucha lurañaquiwa. Qhititï ewjja arunacaru phokhasa sarnakqui ucajja, jacañ thaquinjamwa sarasqui; qhititï ewjja arunacaru jan phokqui ucajja, chhakañ thaquinjamwa sarasqui. Qhititï uñisirïtapa imt'asqui ucajja, c'ariwa; qhititï ch'ajjwanaca aptqui ucasti, jan amuyt'aniwa. Wali parlañanjja jucha lurañawa utji, ucampis horasapar amuct'añasti yatiñ cancañanquiwa. Asqui jaken arunacapajj k'omachata kollkjamawa, ucampis ñankha jaken amuyupasti jan cunataquiwa. Asqui jaken arunacapajj waljaninacaruw yatichi, ucampis jan yatiñani jakejj jan amuyt'asirïtap laycuw jiwi. Tatitun bendicionapawa kamiriptayi; janiw cuna llaquisiñsa ucampi chicajj apayanquiti. Jan yatiñan jakejj juchanac lurasawa cusisi; yatiñan jakesti, yatiñ cancañatwa cusisi. Cuntï jucharar jakejj wal ajjsarqui ucawa jupjjar juti, ucampis asqui jaketaquisti cunanactï jupajj munqui ucanacaw phokhasiraqui. Cunjämatejj jach'a tutucajja mäqui pasawayejja, uqhamawa jucharar jakejj mäqui chhaktawayjje, ucampis asqui jakejj wiñayataquiwa jacasqui. Jayra jakejj qhithasiripataquejja, cunjämatï vinagrejj lacataqui jan walïquejja, uqhamarac jiwk'es nayrataqui jan walïquejja, uqham jan waliwa. Tatitur ajjsaras jaquir jaketaquisti, jacañapajj juc'amp yapjjatatawa, ucampis ñankha lurir jaken jacañapajj juc'aptayatawa. Asqui jakenacan suyt'äwipasti cusisiñ catokañapawa utji, ucampis ñankha jakenacan suyt'äwipasti tucusiniwa. Asqui luririnacarojj Tatitojj imiwa, ucampis jupajj jan wali luririnacarojj tucjiwa. Asqui jakejj janipuniwa aynacht'añaru purcaniti, ucampis ñankha jakejj janiw aca oraken jaccaniti. Asqui jaken lacapatwa yatiñ cancañajj mistsu, ucampis ñankha jaken lajjrapjja qharekapjjaniwa. Asqui jakejj asquinacwa parli; jucharar jakesti jan walinacacwa parli. Tatiturojj c'ari pesanacajj ajjtasiyiwa, ucampis phokhat pesanacajj juparojj cusisiyiwa. Jach'a jach'a tucuñajja jan walt'añanacwa apani; yatiñ cancañasti llamp'u chuymaninacamp chicawa. Cheka sarnaker jakenacarojj cheka cancañapawa irpi; c'ari sarnaker jakenacarusti c'ari cancañapawa tucji. Taripäwi urun kamir cancañajj maynirojj janiw yanapcaniti, ucampis cheka cancañajja jiwañatwa khespiyani. Cheka cancañajj asqui jaken thaquipjja chekaptayiwa, ucampis jucharar jakejj jupa pachpan jan wali luratap laycuw aynacht'i. Cheka sarnaker jakenacarojj cheka cancañawa khespiyani, ucampis juc'ampi munir jakenacarojja pachpa juc'ampi munatapaw catjascani. Cunapachatï jucharar jakejj jiwjje ucqhajja, tucusjjewa amtäwinacapasa, suyt'äwinacapasa. Diosajj asqui jakerojj t'akhesiñatjja khespiyiwa, ucatsti jupa lantejj jucharar jakeruwa t'akhesiñaru uchi. Jucharar jaken arunacapajj masinacaparojj tucjiwa, ucampis asqui jakenacan ch'iqhi cancañapaw khespiyi. Asqui jakenacan nayrar sartatapatjja marcajj cusisiwa; ñankha jakenacan jiwatapatjja cusisiñat t'iscti. Asqui jakenacan suma luratanacapampiwa marcajj jach'ar aptasi, ucampis jucharar jakenacan arunacapasti tucjiwa. Jan amuyt'an jakejj jake masiparojj jisc'achiwa, ucampis amuyt'ani jakejja amuquïsquiwa. Arunaca apnakerejj takwa parli, ucampis asqui jakejja imjjäsiwa, janiw qhitirus arsquiti. Marca apnakerinacatejj jan marcaru suma apnakcapqui ucasti aynacht'aniwa, ucampis walja amuyt'ayirinïqui uca marcasti jan cuna ajjsarasaw jacasiraqui. Jan uñt'at jakeru mayt'añansti llaquisiñawa utji, ucampis qhititejj jan mayt'qui ucawa cusisita jacani. Suma uñnakani warmejj jach'aru aptatäñwa catokani, jan ajjsariri jakesti kamir cancañanacwa jicjjataraqui. Qhuyapayasirïqui ucajj, jupa pachpataquiwa asqui lurasqui, ucampis khorüqui ucasti, jupa pachpataquiwa jan wal lurasqui. Jucharar jakejj luratapatjamwa catoke; cheka cancañampi luriristi luratapatjamwa catokaraqui. Cheka cancañampi sarañajj suma jacañwa churi, ucampis jan wal sarnakañasti jiwañaruwa irpi. Jan wali amtäwini jakenacarojj Tatitojj janiw munquiti, ucampis jupajj munasiwa asqui lurasa sarnakeri jakenacarojja. Chekpachansa ñankha lurir jakejj janiw jan mutuyata kheparcaniti, ucampis asqui jakenacajj suma khespiyatäpjjaniwa. Jan amuyt'ani warmejj jiwaquïcchisa, cunjämatï mä qhuchhejj nasapana kori anillompi uchatäcaspa uqhamaquiwa. Asqui jakenacan amtäwinacapajj sumarcamaquiw mistsu, ñankha jakenacan k'ellisitapajj colerasiñaquiwa. Qhitinacatejj masinacapar cuns churqui ucanacajj juc'amp catoke, ucampis qhitinacatejj jupataquiqui munapqui ucanacajja pobrewa tucusipjjani. Qhititï churañ yatqui ucaw juc'amp catoke; churiristi churatapatjamwa catokaraquini. Qhititejj trigonac catuntasin imantqui ucajja, jaken uñisitawa, ucampis qhititï masipar aljqui ucajja, suma jaket uñt'atawa. Qhititejj asqui luraña thakqui ucajja, sumata uñjatäniwa, ucampis qhititï jan wali luraña thakqui ucajja jan walwa jicjjatani. Qhititejj kamir cancañapar alcatqui ucajja, mä waña laphir uñtataw jalaktani, ucampis asqui jakenacajja mä kokan layminacapjamawa ch'ojjñtani. Jan amuyasisa utapa apanucurejja, jan cunaniw kheparani; jan amuyt'an jakejja, yatiñan jaken sirviripäniwa. Cheka cancañajj jacañwa churi, ñankha lurañasti jacañjja apakewa. Asqui jaketejj aca oraken mutuñ catokchejja, ¡ucat juc'ampwa ñankha jakesa, jucharar jakesa mutuñ catokani! Qhititejj chekachatäñaru munqui ucajja, yatiñ cancañaruwa muni; chekachatäñaru uñisqui ucajja, jan amuyt'aniwa. Asqui jakejj Tatitun qhuyapayasiñapwa jicjjati, jan wali amtan jakerusti juchañchiwa. Jan wali lurañajj janiw qhititaquis suma kalltäquiti, ucampis asqui jakenacajja asqui luratapampejja sumaw sayt'ani. Asqui lurir warmejj chachaparojj jach'aruw apti, ucampis jan wali warmejja chachaparojj jisc'achayiwa. Asqui jakenacan amtäwipajj cheka lurañawa, ucampis ñankha lurir jakenacan amtäwipajja ñankha lurañaquiwa. Ñankha jaken arunacapajj jiwayir sipitjamawa; asqui jaken parlatanacapasti khespiyatäñataquiwa. Ñankha jakenacajj aynacht'apjjewa, ucatsti ucaraquiw tucuyapajja, ucampis asqui jaken utapasti janiw tucjatäcaniti. Yatiñan jakejj, yatiñapatjamajja jach'ar aptatäniwa, ucampis jan amuyt'ani ñankha jakejja jisc'achatäniwa. Qhititejj jisc'achätaqui loktirinacanïqui uca jakejj juc'amp aytatawa, qhititejj jach'ar aptata jan mank'at kheparqui uca jaket sipansa. Asqui jakejj uywanacapatjja qhuyapayasiwa, ucampis ñankha lurir jakejja janiw qhuyapayasquiti. Yapuchiri jakejj walja mank'añaniwa; jan amuyt'asiri jakesti inamaya luräwinacan sarnake. Jan wali amtañanacasti ñankha jakenacan känapawa; asqui jakenacan luratanacapasti wiñayataquiwa. Ñankha lurir jakejj jupa pachpan c'arisitanacapampiwa q'ituntasisqui, ucampis asqui jakejja t'akhesiñatjja mistuquipuniwa. Sapakata jakewa apthapi parlatapatjama, luratapatjamaw catokaraquini. Jan amuyt'an jakejj amuyasiwa take cunansa walicjama lurascatapa, ucampis yatiñan jakejja suma ewjja arunacarojja ist'iwa. Jan amuyt'an jakejj mäquiwa cunatsa colerasi, ucampis ch'iqhi jakejja jan wali chuyma uscay arunacarojj janiw yäkquiti. Cheka testigojj cunatï chekäqui ucwa arsu; c'ari testigosti, c'aricwa ircati. Utjapuniwa parlatanacapampi mayniru usuchjirejja, ucampis yatiñan jakenacan arunacapasti mä kolljamawa. Qhititejj chek parlqui ucan arunacapajja wiñayataquiwa, ucampis qhititejj c'ari parlqui ucan arunacapajja mäquiwa chhaktawayjje. Ñankha lurir jakenacan lup'itanacapanjja c'ariwa utji; sumanquir jakenacan suma ewjja arunacapansti cusisiñawa utji. Asqui jakejj janipuniw cuna jan walt'añansa t'akhescaniti, ucampis ñankha lurir jakejja take jan walinacjja mayacwa catokani. Tatiturojj c'ari parlirinacajj ajjtasiyiwa, ucampis cheka parlirinacajja cusisiyiwa. Ch'iqhi jakejj yatiñapatjja janiw jach'achasquiti, ucampis jan amuyt'an jakejja, pachpa jan amuyt'apampiw t'ajjmarätap khanañchasiraqui. Irnakeri jakejj apnakaniwa, ucampis jayra jakejja apnakatäniwa. Llaquejj jakerojj mayjt'ayiwa; suma arusti cusisiyiwa. Asqui jakejj masipan irpiripawa, ucampis ñankha lurir jakenacajja maysaruwa saranucupjje. Jayra jakejj, janiw cuns caturjamäquiti, ucampis k'apha jakejja kamir cancañanacwa jicjjatani. Cheka sarnakañajj jacañaruwa irpi; ñankha lurañasti jiwañaruwa irpi. Yatiñan wawajj awquipan ewjja arunacapjja catokasiwa, ucampis jan ist'asir wawajja janiw chekachäwi arunacjja catokasquiti. Asqui jakejj parlatapatjama catokani, ucampis ñankha jakejja jan walinaca lurañacpun munasqui. Qhititejj amuyt'ampi juc'a aruqui parlqui ucajja, jupa pachpawa imasiscani, ucampis qhititï jan amuyt'asa sinti parlqui ucajja, jupa pachparaquiwa jan walt'añaru puri. Jayra jakejj walwa cunsa muni, ucampis janiw jicjjatquiti; k'apha jakesti walja yänacwa jicjjati. Cheka jakejj c'ari arunacarojja uñisiwa, ucampis ñankha lurir jakejja jan wali parlatapatwa p'enkachata uñjasi. Cheka luräwinacapaw cheka lurir jakerojj arjjati; jucharar jakerusti ñankha luratanacapaw tucji. Yakhepanacajj jan cunanïsinsa, kamirïcaspas uqhamaw tucupjje; yakhepanacasti take cunanïcasinsa, pobrëcaspasa uqhamaw tucupjjaraqui. Kamirirojj kamir cancañapawa jacañapa khespiyi; pobre jakenjja janiw cunapachas ajjsarayañanacjja ist'quiti. Cheka jakenacajj suma khananjamaw c'ajapjje, ucampis ñankha lurir jakenacajja mechjamaw jiwarjjapjje. Jach'a jach'a tucuñajj nuwasiñanacacwa apani, ucampis yatiñ cancañajja llamp'u chuymaninacampiwa. Mäqui jicjjatata kamir cancañajj, mäquiwa tucusjje, ucampis qhititejj juc'at juc'ata jicjjatquejja, ucawa juc'ampi jiljjatayi. Cuna suyt'äwinacatejj jan phokhascjje ucasti chuyma usuyasiñaquiwa, ucampis munatasarjam phokhasi ucajj jacañ kokjamawa. Qhititejj yatichäwiru jisc'achcani ucajja, t'akhesiniwa, ucampis qhititejj camachi arunacaru ist'cani ucajja, churäwi catokani. Yatiñan jaken yatichäwinacapajja jacañ chuririwa, jiwañan amparapatsa khespiyaraquiwa. Suma amuyt'ampi sarnakeri jakenacasti takeninsa munatawa sarnakapjjani, ucampis c'ari jakenacajja tucjatäñaruwa sarasipqui. Qhititejj ch'iqhïqui ucajja, ch'iqhi cancañampiwa cuns luri; jan amuyt'an jakesti lokhe luratanacapatwa cawqui cawc tucu. Jan wali yatiyirejj jan walt'añanacaruw puriyi; cheka yatiyiristi sumaruwa puriyaraqui. Suma ewjja arunacaru jisc'achirejja, pobre uqhamaraqui jisc'achataquiw sarnakani, ucampis qhititejj chekachäwiru ist'qui ucajja, suma jach'añchataraquïniwa. Amtäwiru phokherïñajja cusisiñawa; jan amuyt'an jakenacasti, janiw jan walinacat jithektañ munapquiti. Suma yatiñan jakenacamp chica sarnakerejja, suma yatiñaniraquïniwa; jan amuyt'an jakenacamp chica sarnakeristi, jan walt'añaruwa puriraquini. Jucharar jakenacajja jan walt'añampi arcnakatäpjjewa, ucampis asqui jakenacajja asquinacwa catokapjjani. Asqui lurir jakejja yänacapjja wawanacapans wawanacaparuw jaytawayi, ucampis jucharar jaken yänacapajja, asqui jakenacataquiw kheparjjani. Pobre jakejj yapuchqui ucatjja, waljaniwa mank'apjje, ucampis cawquintejj jan cheka cancañajj utjqui ucanjja, takpachawa apt'ataraqui. Qhititejj wawapar jan chekachqui ucajja, janiw wawapar munquiti, ucampis qhititejj wawapar munqui ucajja, chekachiwa. Asqui jaquejj sist'asiñcamawa mank'asi, ucampis ñankha lurir jakejja mank'atsa awtjatawa sarnake. Yatiñan warmejj utapjja sumwa uñjasi, ucampis jan amuyt'an warmejja pachpa amparapampiwa utaparojj tucji. Cheka sarnaker jakejj Tatituruw ajjsarti, ucampis jan wali sarnaker jakejja jisc'achiwa. Jan amuyt'an jakejja jach'a jach'a tucuñampiwa parli; yatiñan jaken arunacapasti arjjatañataquiwa. Yuntajj jan utjqui ucqhasti, trigojj pist'iwa; yunta vacan ch'amapampiwa cosechajj juc'amp jiljjati. Cheka testigojj janiw c'arisquiti, ucampis c'ari testigojja c'arinaca arsu. Ñankha lurir jakejj yatiñ thakasinjja janiw jicjjatquiti, ucampis ch'iqhi jakejja janc'aquiwa yatiñ cancaña jicjjati. Jan amuyt'asiri jaketjja jithektam; jupan arunacapanjja janiw yatiñ cancaña jicjjatcätati. Yatiñ cancañajja yatiñan jakerojj amuyt'ayiwa sarnakañapanjja, ucampis jan amuyt'an jakerojj pachpa jan wali luratanacapaw sallkji. Jan amuyt'an jakenacajj juchapatjja janis cunäcaspa uqhamwa jan yäkapquiti, ucampis cheka lurir jakenac taypinjja suma jacañawa utji. Chuymawa jupan pachpa llaquisitapjja yatisi; cusisiñapsa janiraquiw jan uñt'atanacarojj yatiyquiti. Ñankha jakenacan utapajj tucjatäniwa, ucampis asqui lurir jakenacan utapajja janiw tucjatäcaniti. Jaken amuyatapatjja sarnakäwinacapajja walicjamaquiwa, ucampis tucuyapajja jiwañaquiwa. Larusiñansa chuymajj ususcaquispawa, cusisiñasa llaquisiñaruquiw tucuyaspa. Jan amuyt'an jakejja sarnakatapampejja cusisitaquiwa, ucampis asqui jakejja suma luratapampiwa cusisi. Jan amuyt'asiri jakejj take cuntejj sapqui ucarojja iyawsaquiwa, ucampis ch'iqhi jakejja amuyt'asiwa cawquinjamas sarasqui uca. Yatiñan jakejj jan walirojja ajjsariwa, ucatsti jithektaraquiwa, ucampis jan yatiñan jakejj ch'amaparuquiw alcati. Qhititejj mäqui cunatsa colerasqui ucajja, mäquiraquiwa jan walinacjja lurjjaraqui, ucampis jan mäqui colerasqui ucajja, c'achatacwa luri. Pisi chuyman jakenacasti jan amuyt'an jakenacat catokerïpjjewa, ucampis ch'iqhi jakenacajja yatiñ cancañampi muyuntatäpjjewa. Ñankha jakenacajj suma jakenacataquiwa alt'asipjjani, uqhamarac asqui jakenacan puncunacapanwa achict'asipjjani. Pobrenacasti jake masipansa uñisitawa, ucampis kamirejj wali munataraquiwa. Qhititejj jake masipar jisc'achqui ucajja, juchwa luri, ucampis, ¡cusisiñaniwa qhititejj pobre jaketa qhuyapayasqui ucajja! Qhitinacatejj ñankha luraña thakasipqui ucanacajja, thaquitjja maysaruwa saranucupjje; asqui luraña thakapqui ucanacasti qhuyapayasirïpjjewa, suma phokherïpjjaraquiwa. Take ch'ama tucutat jilpacha catokañajj utji, ucampis wali parlatatjja pobrernucstañaquiw utji. Yatiñan jaken coronapasti yatiñ cancañapawa, ucampis jan yatiñan jakensti, pisi amuyt'aparaqui. Cheka testigojj mayninacarojja khespiyiwa jacañanacapjja, ucampis c'ari testigojja jiwañaruwa puriyi. Tatituru jach'añchiri jakensti take chuyma jupar suyt'añaw utji, uqhamarac wawanacapas Tatitun imatäniwa. Tatitur jach'añchas sarnakañanjja jacañawa utji; jupaw khespiyi jiwañan amparapatsa. Reyitaquejja walja jakenacar apnakañajja, jach'ar aptatäñawa; juc'a jakenacar apnakañasti, aynacht'añawa. Wali llamp'u chuymanïñajj wali ch'iqhi cancañ uñacht'ayi; jan paciencianïñasti t'ajjmarätapwa uñacht'ayaraqui. Samarañ chuymanïñajj cuerporojj jacañwa churi, ucampis envidiasiñajj ch'aqhatpachwa jakerojj tucji. Pobreru t'akhesiyirirojj Diosaruwa jisc'achasqui, ucampis pobrer qhuyapayirejja Tatituruw jach'ar aptasqui. Ñankha jakerojj jupa pachpan ñankha luratapawa tucjasqui, ucampis cheka lurir jakerojja cheka luratapawa arjjati. Yatiñ cancañajj amuyt'asiri jakenacanwa utji; jan amuyt'an jakensti janiw yatiñajj uñt'atäquiti. Cheka cancañajj mä marcarojj jach'aptayiwa, ucampis juchajj p'enkachayiwa. Ch'iqhi uywatajj reyirojj cusisiyiwa, ucampis jan cuns lurir uywatajja reyin colerapacwa catokani. Suma arumpi cutt'ayañajja colerañjja apakewa, ucampis jan wali arumpi cutt'ayañajja, juc'ampwa colerasiyi. Yatiñan jakenacajj yatiñ cancañampiw parlapjje, ucampis jan amuyt'an jakenacajja lokhe arunacacwa parlapjje. Tatitojj take chekanquiwa; jupajj uñch'uquisquiwa asqui jakenacaru, uqhamarac ñankha jakenacarusa. Suma arunacajj jacaña kokjamawa, ucampis jan wali arunacajj jaken chuymaparojj usuchjiwa. Jan amuyt'an jakejj awquipan yatichäwiparojj jisc'achiwa; awquipar ist'qui ucajj yatiñanïtapwa uñacht'ayi. Cheka lurir jaken utapan take cunapas jan tucusquiriw utji, ucampis ñankha lurir jaken cuna jicjjatatanacapasa jan cunataquiwa. Yatiñan jakejj wali suma yatichäwinacwa parli, ucampis jan yatiñan jakejj jan walinacacwa luri. Tatitojj ñankha jakenacan loktatanacapjja janiw uñjañ munquiti, ucampis cusisiñampiwa catoke cheka jakenacan mayisitanacapjja. Tatitusti ñankha jakenacan sarnakatanacapjja janiw uñjañ munquiti; qhititejj cheka cancañana sarnakqui ucaruw munasiraqui. Qhititejj suma thaquina sarnakaña apanucqui ucarojj khoru cancañampi chekachatawa; qhititejj chekachäwiru jisc'achqui ucasti jiwaniwa. Tatitutejj sum uñjchi, yatiracchi cunatï jiwañansa, sepulcronsa ucjja, ¡ucat juc'ampwa Tatitojj jakenacan chuymapjja uñt'i! Jan yäkasir jakesti janiw munquiti jupar chekachqui ucarojja, janiraquiw yatiñan jakenacampis sarnakañ munquiti. Cusisit chuyman jakesti ajanupanjja cusisitaraquiwa; llaquit chuyman jakesti llaquita ajanuniwa. Yatiñan jakejj juc'ampwa yatikañ muni, ucampis jan amuyt'an jakejja jan walinacampiw apayasi. Qhititejj llaquitäqui ucataquejj take urunacasa jan walicamaquiwa; qhititejj cusisitäqui ucataquisti jan tucusquiri cusisiñawa. Wali kamiri, llaquita jacañat sipansa, wali asquiwa pobrëscaña, Tatiturusa yupaychascañajja. Vaca aycha uñisiñampi mank'añat sipansa, juc'amp asquiwa munasiñampi ch'ojjñanaca mank'añajja. Mäqui colerasir jakejj nuwasiñanacwa utjayi; qhititejj llamp'u chuymanïqui ucasti, pachparuwa ch'ujtayi. Jayra jakena thaquipajj ch'aphinacamp phokhantatawa, ucampis cheka jakena thaquipajja suma qhusqhaquiwa. Yatiñan wawajj awquiparu, taycaparojj cusisiyiwa; jan yatiñan wawasti awquiparu, taycaparojj jisc'achiwa. Jan amuyt'an jakesti jan wali sarnakatapatjja cusisiwa; ch'iqhi jakesti sarnakäwinacapjja chekachasiwa. Cunapachatejj jan jisct'asiñajj utjqui ucqhajj, amtäwinacajja aynacht'iwa; walja amuyt'ayirinacampiw sumar mistsuñajj utji. ¡Cunj asquisa jisct'aru arunac jicjjatañajja, ucat juc'ampisa horasapar jicjjatañajja! Jacañar irpir thaquejj amstaruwa sari, ucatsti yatiñan jakerusa khespiyaraquiwa jiwaña aynacharu puriñatsa. Tatitojj jach'a jach'a tucurin utapjja tucjiwa, ucampis ijma warmin orakep janiw jittayquiti. Tatitojj janiw uñjañ munquiti ñankha jakenacan amtäwinacaparojja, ucampis juparojj suma k'oma arunacawa cusisiyi. Walja yänacaru munapayirejj pachpa utapwa tucji, ucampis qhititejj jan kollke chilltayasqui ucaw jacani. Asqui jakejj janïra parlcasinjja suma amuyt'asisinwa arsu, ucampis ñankha jakejja mäquiwa jan wali arunaca parlatati. Tatitojj ñankha lurir jakenacatjja jithektiwa, ucampis asqui jakenacan mayisitanacapjja ist'iwa. Suma cancañampi uñtäwejj chuymarojj cusisiyiwa; suma yatiyäwinacasti ch'amañchiwa. Jacañ churir chekachäwi arunacar ist'irejj, yatiñan jakenac taypinwa jacani. Yatichäwiru jisc'achirejj jupa pachpawa jan wal lurasisqui; chekachäwiru ist'iristi, amuyt'asiñwa jicjjati. Tatitur ajjsarañajj yatiñ cancañwa utjayi; llamp'u chuyman tucuristi jach'ar aptatawa. Jakejj chuymapanjja cunanac lurañataquis amtaquiwa, ucampis Tatituw munañani uca amtäwiru phokhasiñapataquisa jan phokhasiñapataquisa. Jaketaquejj cunanac luratapasa walicjamaquiwa, ucampis Tatitojj yatiwa amtäwinacapajj waliti jan ucajj janicha ucjja. Take luräwinacamjja Tatitun amparapar jaytam, ucatsti amtäwinacamajj phokhasiniwa. Take cunsa Tatituw luri mä amtäwimpi; uqhamarac ñankha jakerusa t'akhesiña urutaqui. Jach'a jach'a tucur jakenacarojj uñisiwa; jupanacasti mutuyatäpjjaniwa. Jucha luratarojja munasiñampi, cheka cancañampiwa pampachi; Tatitur ajjsaratap laycuwa maynejja jan walita jithekti. Cunapachatï jaken sarnakäwipajj Tatitutac sumäqui ucqhajja, uñisiripampisa Tatitojj juparojj sumancayiwa. Lunthatasiñanacampi waljanaca jicjjatañata sipansa, juc'amp asquiwa chekapa lurañampi juc'aqui jicjjatatajja. Jakejj chuymapanjja sarnakañapatwa lup'isqui, ucampis sarnakäwipjja Tatituw irpasqui. Tatituw reyerojj yanapi amtäwinacapana jan pantjasisa chekapar uñjañapataqui. Pesanacasa, tupuñanacasa Tatitunquiwa, chekaparu uñjañapataqui; take pesanacawa jupan lurata. Reyinacajja jan wali luräwinacarojja uñisiwa, reyi konüñan chekapa lurañanacjjaru utt'ayatätap laycu. Reyinacajj munapjjewa, cusisiñampiw uñjapjjaraqui, qhititejj cheka cancañampi parlasqui ucarojja. Reyin colerasitapajj jiwañ apani, ucampis yatiñan jakejja sumaptayiwa uca colerasiñapjja. Reyin cusisitapajj suma jacañwa utjayi; suma cancañapasti purekeri jallur uñtatawa. Korit sipansa yatiñ cancaña jicjjatañawa asquejja; kollket sipansa amuyt'anïñawa asquejja. Asqui jakenacan sarnakäwipasti jan walinacata jithektañawa; asqui thaquin sarnaker jakesti, jupa pachpawa jacañapa imasisqui. Jach'a jach'a tucuñanjja aynacht'añawa utji; pek'e waytat sarnakañansti tincuñaw utji. Asquiwa pobrenacampi jisc'ar tucuñajja, jach'a jach'a tucuñampi kamirïñat sipansa. Qhititejj Diosan arunacapar ist'i ucajja, cusisiñwa jicjjatani; ¡cusisiñaniwa Tatitur iyawsir jakejja! Qhititejj yatiñampi amuyt'qui ucajja, ch'iqhi jaketa uñt'atawa; suma arumpi parlañasti sumwa amuyt'ayi. Suma amuyanïñajja suma jacañ jicjjatañawa; pisi amuyt'an jaker yatichañasti lokhe cancañawa. Qhititejj yatiñampi amuyt'qui ucajja, yatiñampiwa parli; arunacapasti sumwa amuyt'ayi. Suma arunacajj wali suma misc'jamawa, jaken chuymapataquisa mojjsawa, cuerporus ch'amañcharaquiwa. Jaken amuyatapatjja sarnakäwinacapajj walicjamaquiwa, ucampis tucuyapajj jiwañaquiwa. Irnakerin mank'at awtjayasitapaw irnakañar nuct'i; mank'at awtjayasiñaw jupar nuqhunucu. Ñankha lurir jakejj jan wali lurañanacacwa lup'isqui; ¡arunacapasa ninjamawa lacapat mistu! Jan ist'asir sajjra jakejja ch'ajjwañanacwa sartayi; arunac apnaker jakesti uñisiñ utjayi. Ñankha lurir jakejj amigoparojj sallkantiwa; ñankha thaquiruwa saranucuyaraqui. Nayranacapsa ch'irmt'araquiwa jan walinaca lurañatac amtan jakejja; lacapsa achurasiraquiwa jan walinac lurasajja. Jank'o ñic'utanëjjañajja mä suma coronjamawa, cheka thaquin sarnakatata jicjjatatajja. Paciencianïñaw asquejja, jan ajjsarir jaket sipansa; marcanacar catuntañat sipansa, juc'amp asquiwa jiwasa pachpa apnakasiñajja. Jakenacajja suertenacwa apsuyasipjje, ucampis Tatituw phokhayi munañaparjama cunjamäñapataquisa. Wali asquiwa kholu t'ant'a samarañan jacasin mank'asiscañajja, walja fiestanacan nuwasis jacañat sipansa. Ch'iqhi uywatasti utaniruw tucji, jan ist'asiri yokapats jilanquiwa; patronapan wawanacapamp chicaraquiwa herencia catokaraquini. Korisa, kollkesa ninamp yant'atawa; jaken amtatanacapsti Tatituw yant'araqui. Ñankha lurir jakempi, c'ari jakempejja, jan wali arunacaruquiwa ist'apjje. Qhititejj pobre jaketa sawcasqui ucajja, jupan luririp Tatituruw jan wal lurasqui; qhititejj jake masipan aynacht'atapata larusqui ucajja, mutuyataw uñjasini. Chuyman awquinacan coronapasti allchhinacapawa; wawanacajj awquip taycapatwa alawt'asi. Jan amuyt'an jaketaquejja janiw sumäcaspati suma arunac parlañapajja, janiraquiw mä jilïri jaken c'ari arunaca parlañapas sumäcaraquispati. Qhititejj cun lurañataquis kollke chilltasa sarnakqui ucajja, take cunataquis ch'amanïcaspa uqhamwa amuyasi; cuna lurañanacansa walt'ascaquiwa amuyatapatjja. Qhititejj jan wali luratata perdonqui ucajja, juc'ampi suma munasiñwa utjayi; qhititejj jan wali luratata parlascaqui ucajja, jake masiparojja juc'ampiwa jithekayi. Amuyt'asiri jakejj sumwa catokasi jupan asquipataqui toketäqui ucjja; jan amuyt'an jakesti janiw catokascaspati pataca cuti jawk'jatäcaspa ucasa. Jan ist'asiri pitthapir jakesti nuwasiñanacacwa thake, ucampis khoru qhitanacaw jupatac jutani. Jan amuyt'an ñankha amtäwin jakempi jiquisiñat sipansa, walïcaspaw wawanacap aparat khoru osampi jiquintasiñajja. Qhititejj asqui luratata ñankhampi cutiyqui ucan utapatjja, janipuniw jan wali lurañanacajj saraktcaniti. Ch'ajjwaña kalltañasti, umasa jilarcaspa uqhamawa; uca ch'ajjwañata jithektañasti juc'ampi asquiwa. Walwa Tatitojj uñisi aca paya luräwinacaru: jucharar jaker asquit uñt'aña, asqui jaker juchañchaña. Jan amuyt'ata laycusti inamayaquiw jan amuyt'an jakejj yatiñ cancaña kollkempis alasiñ munascaspa. Mä amigojj take horasan munasiripuniwa; llaquisiñansti mä jiljamaw chuymachasi. Jan amuyt'an jakejj sayt'aquiw garantiatjja amigop laycu; ucatsti jupaw phokhañapäni. Qhititejj tokesiñ munqui ucataquejja, nuwasiñawa jupatac suma; qhititejj sinti parlqui ucajja, aynacht'añapwa thakasqui. Jan ist'asiri jucharar jakejj janipuniw ascjja jicjjatcaniti; c'ari arunac parliristi jan walt'añaruwa purini. Awquejj jan amuyt'an wawanïtap laycuw llaquisi; mä lokhe wawan awquipäñajj janiw cuna cusisiñs apanquiti. Cusisit chuymajj jaken jacañapwa sumaptayi, ucampis llaquisit chuymajj jan ch'aman tucuyi. Ñankha lurir jakejj jan qhitins uñjcataw kollk chilltayasi, uqhamata cheka lurañäqui uca maysar k'ewiñataqui. Yatiñan jakejj juc'amp yatiñanïñwa muni, ucampis jan amuyt'an jakejja janiw cawquiru saratapsa yatisquiti. Jan amuyt'an wawajj colerasiña, jachañacwa utjayi awquipa taycapataquejja. Jan juchanir multa apsuñajja janiw walïquiti, janiraquiw aytata jakeru jawk'añas walïquiti. Yatiñan jakenacajj juc'acwa parlapjje, ch'iqhi cancañajj amuct'añawa. Jan amuyt'an jakejja yatiñanïcaspas ch'iqhïcaspas uqhamaw amuyasi, mäwjana amuqui kheparatapata. Qhititejj jupataquiqui cuns munqui ucajja, munañaparuquiwa sarnake, ucatsti take suma amtäwinac contraw tucu. Jan amuyt'an jakejj janiw yatekañ munquiti; jan ucasti jupan amuyt'äwipacwa parlañ muni. Ñankha lurañanjja p'enkachäwiquiwa utji; jach'a jach'a tucuñanjja jisc'achayasiñaquiw utji. Jaken arunacapasti walja umanacar uñtatawa, jalir jawirjamawa, jacañ churir phuch'uraquiwa. Janiw asquïquiti taripirinacan juchan jaket arjjatañapajja; janiraquiw asquïquiti jan juchan jaken sarnakasiñaparus janiw sañajja. Jan amuyt'an jakejj parlatanacapampejja jan walt'añaruwa manti, jan wali parlatapatwa jawk'jatas uñjasiraqui. Jan amuyt'an jakejj parlatapampejja jupa pachpa tucjatäñaruwa purisqui; parlatapampejja mä lazompjamawa cuncaparu uchantasisqui. Arunac apnaker jaken parlatanacapajja suma mojjsjamawa, ucampis chuyma mankheru mantasinwa jan walt'ayi. Jopana jayrasiri jakejj, ¡tucjirina jilapawa! Tatitun sutipajj imantasiña jach'a torrer uñtatawa, asqui jakenacajj jupan ucar imantasiñataqui jutapqui ucanacataquejja. Kamiristi amuyasiwa jupan yänacapajj, mä marcar alto perkanacampi muyuntatäcaspa uqhama. Jach'a jach'a tucuñanjja, aynacht'añawa utji; llamp'u chuyma tucuñansti, jach'ar aptatäñawa utjaraqui. Maynin arunacapa jan sum ist'casina arsuñajja, jan amuyt'anïña, mä p'enkaraquiwa. Usutarojj ch'am catjjatatapawa wayjjäsi, ucampis ch'am thayjtatarusti, ¿qhitirac wayjjäsispasti? Yatiñan jakenacampi, ch'iqhi jakenacampiwa yatiñ cancaña thakapqui ucjja jicjjatapjjaspa. Mä wajjt'äwi churatapampejja cawqhacamas mantascaquispawa, uqham luratapampejja jilïrinacan ucarus puriscaquiwa. Qhititejj jupa pachpata arsusqui ucan arupajja walicjamaquiwa, ucatsti cunapachatï jupa conträqui ucajj purini ucqhasti, takwa khansuyi. Ch'ajjwañanacarojj Tatituw chekaparu uñjañapampi tucuyi, ucatsti yakha yakharacwa ch'amaninacar jaljtayi. Chuyma usuchjat jilatajja, jach'a perkanacampi muyuntayat marcjamäjjewa, janiraquiw cun ist'añsa munquiti. Jila pura ch'ajjwañanacasti, cunjämatï mä palacion rejanacapajj jan pascaya wali uchantatäquejja uqhamaw jaljtayaraqui. Sapa mayniwa sist'asiñcama mank'ani, suma arunac parlatapata. Jiwañas jacañasa parlatatjamwa waquisi; qhitinacatejj sinti parlapqui ucanacajj jan walt'añampiwa t'akhesini. Esposa jicjjatañajj suma asqui jicjjatañawa; Diosan bendicionap catokañaraquiwa. Pobre jakejj suma arumpiw achict'asi; kamir jakesti jach'a tucuñampiwa parli. Yakhep amigonacasti janc'aquiw apanucusiraqui, ucampis mä amigow utji jilat sipansa juc'amp suma. C'ari jakëñata, jan yatiñan jakëñata sipansa, juc'ampi asquiwa pobrëscañajja, cheka cancañana sarnakascañajja. Jan sum cunsa yatjjatasa lurañajja janiw walïquiti; mäqui lurjañanacanjja pantjasiñawa utji. Jakejj jan amuyt'asirïtap laycojja suma sarnakañapjja chhakhayiwa, ucatsti jakejj Tatituruquiw juchañchi. Kamir cancañajj walja amigonacwa utjayi, ucampis mä pobre jakerojja amigonacapajj apanucjjewa. C'ari testigojj, c'ari arunac parlir jakesa mutuyatapunïniwa; janiw cunjämatsa jaltcaniti. Cunsa wajjt'asir jakerojja, take jakenacaw thakapjje, amigoparus tucupjjaraqui. Mä pobre jakerojj pachpa jilanacapasa jisc'achiwa, amigonacapasti ucatsa juc'ampiwa juparojj apanucupjjani. ¡Janiw juc'ampi arunacajj utjquiti jupanacar jicjjatañataquejja! Qhititejj yatiñ cancaña jicjjatqui ucajja, jupa pachpawa munasi; qhititejj ch'iqhi cancaña jicjjatqui ucajja, cusisiñwa jicjjati. C'ari testigojj mutuyatapunïniwa; c'ari jakerusti jiwañawa suyt'asqui. Jan amuyt'an jakerojja janiw wact'quiti wali kamirinacjama jacañapajja, ucatsa juc'ampiwa mä uywataru jan wact'quiti jilïrinacaru apnakañapajja. Yatiñan jakejj janiw mäqui colerasquiti, chuyma usuchjatasa janis cunäcaspa uqhamac uñji, uqham luratapasti jach'a cancañawa. Reyin colerasitapajj leonan wararitapjamawa; qhuyapayasiñapasti alinacaru sullajj sulljjatquisa uqhamawa. Jan amuyt'an wawajj awquiparojj t'akhesiyiwa. T'iñi thakher warmisti jan sayt'as ch'akeri umjamawa. Awquita taycatjja uta kamir cancaña catokañawa utji, ucampis ch'iqhi warmjja Tatituquiw churi. Jayrasiñajj iquïcwa iquiyasqui, ucatsti jayra jakejja mank'atjamajja t'akhesiniwa. Tatitun camachi arunacapa imirejj jacañapwa imasisqui, ucampis Tatitun yatichäwi arunacaparu jisc'achirejja jiwaniwa. Mä pobre jaker mayt'irejj Tatituruw mayt'asqui, ucatsti Tatit pachpawa uca manjja phokjjani. Wawamarojj horasäquipana chekacham, ucampis janiw jiwayañcama jawk'jätati. Wali colerir jakejj mutuñ catokani; jan mutuyata kheparani ucasti, juc'amp jan waliruwa sarani. Ist'am suma ewjja arunacaru, chekachäwi arunacsa catokasiraquim; uqhamatwa yatiñan jakëyätajja. Jakejj waljanacwa amti, ucampis Tatitun munañapaquiwa phokhasi. Mä jakenjja suma chuymanïñapawa munasi; apjasiri jakëñata sipansa, juc'amp asquiwa pobre jakëscaña. Tatitur ajjsarañajj jacañaruwa irpi; ucatsti cusisitaquiwa jacasi, cuna jan walt'añansa jan t'akhesisa. Jayra jakejja amparapampi plator lokantcasasa, jayrasiwa lacaparu mank'a apcatasiña. Jan qhitiru yäker jakejj mutuyatäqui ucqhasti, jan amuyt'asir jakejj uqham uñjasinjja amuyt'asjjewa; yatiñan jakesti mä sapa chekachataquiwa yateke. Awquiru ñankhachañasa, taycaru utat apanucuñasa, uca luräwinacajj mä wawataquejj jach'a p'enkawa, jan arjjatcayaraquiwa. Munat wawajjay, chekachäwi arunacarutejj jan ist'cäta ucajja, suma ewjja arunacatwa sarakttajja. C'ari testigojj cheka cancañatjja sawcasiwa; jucharar jakesti jan walinacwa parli. Ñankha jan yäkasir jakenacataquejja jawk'jañ lawajj waquichatawa; jan amuyt'an jakenacataquisti asot'ejj jiqhanipataquejj waquichatawa. Vinojj jakerojj jan amuyun tucuyi, machjasiña umañanacasti jan walinacwa parlayaraqui; qhititejj uqhama machjasiñana sarnakqui ucajja, janiw yatiñ cancañampi cuns lurquiti. Mä colerata reyejj warariri leonar uñtatawa; qhititejj jupar colerayqui ucajja, jacañapjja jan walt'añaruw puriyasqui. Mä suma jach'añchäwiwa qhititejj ch'ajjwañanacaru jan mantqui ucataquejja; ucampis jan amuyt'an jakejja uca ch'ajjwañanacarojja mantañ munaquiwa. Jayra jakejj kholliña horasajja janiw khollquiti, ucampis yapu apthapi horasajj thaktaniwa, ucatsti janiw jicjjatcaniti. Imantata amtäwi arunacajj jaken chuymapanjja walja umar uñtatawa, ucampis qhititï ch'iqhi jakëqui ucajja, yatiwa cunjäm jicjjatañsa. Walja jakenacawa sapjje: “Suma asqui jakëtwa” sasa, ucampis janiw qhitis asqui jakejj utjquiti. ¡Take cunans asquinwa cheka jakejj jacawayi cusisiñanïpjjewa jupan wawanacapajja! Cunapachatï reyejj taripäwin kont'asi ucqhajja, maya uñcatasaquiw cunatejj jan walïqui ucjja catji. Janiw qhitis siscaspati: “Chuymajj-jja k'omachastwa, take juchatsa k'omäjjtwa” sasajja. Tatiturojj c'ari pesanacasa jisc'aptayat tupuñanacasa ñankhachiwa. Mä waynan cheka sarnakatapajja, luratanacapatwa uñt'asi. Tatitun uchatawa jinchus ist'añataqui, uqhamarac nayras uñjañataqui. Jan ancha iquimti, pobreptätawa; jan iquimti, uñnakam, mank'añamasti jilarquiriwa utjätam. Alasirejj: “Acajj janiw sumäquiti” sasaw uñi, ucampis alasjjasajja: “Walicpuni alastjja” sasaw jupa pachpa parlasi. Acapachan korinacata sipana, uqhamarac suma yänacat sipansa, juc'amp asquiwa qhititejj yatiñampi parlqui ucajja. Qhititejj jan uñt'at jaket garantiata sayt'qui ucajja isipas apakatäniwa; ucatsti isipajj prendata jaytatäniwa. Jaketaquisti sumawa c'ari arunaca mank'añajja, ucampis uca khepatjja lak'sa mank'caspa uqhamaw tucjje. Suma amtäwinacajja suma ewjja arunacampiwa wact'ayasi; uqhamarac guerran nuwasiñataquisa wali yatiñampi sarañawa. Arunac apnaker jakejj jan arsuñäqui uca arunacjja arsuscaquiwa, uqhamajj arunac apnaker jakenacampejj jan mayachasimti. Qhititejj awquiparu, taycaparu ñankhachqui ucajja, wali ajjsarcaña ch'amacanwa jiwani. Cunatï kalltana jasac jicjjatatäqui ucajja, tucuyarojja janiw cusisiñ churcaniti. Jan jumajj samti: “Uqhamat, uqhamwa luraraquëjja” sasajja, jan ucasti Tatitur iyawsam, jupaw atipayascätam. Tatiturusti jan phokhat pesanacasa, uqhamarac c'ari balanzanacasa ñankhachiwa. Tatituwa jaken sarnakäwipa sarayasqui; janiwa qhitis yatisquiti jupa pachpan tucuyäwipjja. Janiwa walïquiti jakena mäqui Diosar mä cuna churañataqui arsutapajja, uca arsutapatjja mayjaracwa kheparojj amtjje. Yatiñan reyejj jan ist'asiri ñankha jakenacarojja jupa nayrakatatjja jakonucuwa, ucatsti jupanacarojja mä ruedampiwa tacjjatayi. Jaken ajayupajj Tatitun khanapawa; ucatsti chuyma mankhepwa khanantaraqui. Reyejja jaya maranacawa reyi konuñapanqui, cunapachatï munasiñampi, cheka cancañampi apnakqui ucqhajja. Jach'a jach'a tucuñasti waynanacanjja ch'amanacapanquiwa; chuyman awquinacanjja jank'o ñic'utanacapawa mä jach'añchäwejja. Jaken ñankhanac luratapatjja, jawk'jjañampi usuchnokañampiw kolli; uca jawk'jatanacawa chuymapjja waliptayi. Reyin amtatanacapajj Tatitun amparapanquiwa; Tatituraquiwa sarayasqui, cunjämatï jawiranacajj sarasqui uqhama. Jaketaquejj walicjamaquiwa take luratanacapajja, ucampis Tatitojj yatiwa jakenacan amtäwinacapjja. Sacrificionaca loktañata sipansa, juc'amp asquiwa Tatitutaquejj cheka cancañana sarnakañamajja. Jach'a jach'a tucuñasa, amtañasa, jan walinac lup'iñasa, juchawa. Suma amuyt'ampi cuna amtäwinaca waquichatasa sumaquiwa phokhasi, ucampis mäqui waquichata amtäwinacajja aynacht'añaruwa puriyi. C'arimpi kamir cancaña jicjjatatajj, mäquiwa chhaktawayjje; amtañanacapan pantjasiritaquisti jiwañaquiwa utji. Jucharar jakerojj jupa pachpan jan wali luratapawa tucjani, cheka cancañana jan sarnakañ munirïtap laycu. Jucharar jaken sarnakäwipajj k'ewinucuta jan waliwa, ucampis cheka lurir jaken luratanacapajj k'omawa. Juc'amp asquiw mä c'uchuna jacañajja, suma jach'a utana ch'ajjwiri warmimp jacañat sipansa. Jucharar jakejja ñankha lurañacwa lup'isqui; janipuniw jake masiparojj suma cancañampi uñjañ munquiti. Ñankha jakeru mutuyir uñjasaw, jan amuyt'an jakejja yateke; yatiñan jakesti mä cuti yatichataquiw yateke. Chekapar uñjir Diosajj, ñankha jakenacan utapjja uñch'uquisquiwa; ñankha lurir jakenacarojj tucjatäñataquiw catuyaraqui. Qhititejj pobrenacan yanap mayitapar jan ist'cani ucarojja, janiraquiw ist'atäcaniti cunapachatï jupajj yanapa maycani ucqhajja. Colerata jakeru jamasata wali amuyt'ampi wajjt'añajja, sumaptayiwa. Cunapachatï cheka cancañampi uñjatäqui ucqhajja, asqui jakejja cusisiwa, ucampis jan wali luririnacataquejja tucjatäñapawa purini. Qhititejj ch'iqhi cancañampi jan sarnakcani ucajja, jiwatanac taypiruwa purini. Qhititejj sarnakqui cusisiñanacana, machañanacana, suma k'aphinaca uchasiñanacana ucajja, pobrernucstaniwa. C'ari jucharar jakejja, asqui cheka jaken t'akhesiñapwa t'akhesini. Juc'amp asquiwa wasarana jacañajja, coleriri ch'ajjwiri warmimp jacañat sipana. Yatiñan jaken utapanjja kamir cancañanaca, suma k'aphinacawa utji, ucampis jan amuyt'an jakesti take cunanacapwa tucji. Qhititejj chekana, asquina sarnakañ thakqui ucajja, jacañwa jicjjatani, jach'ar aptataraquïniwa. Yatiñan jakejj suma sayt'ayat marcaruwa jaljjati, uca marcajj cunanacarutejj alcatcäna ucarusa tucjaraquiwa. Qhititejj suma amuyt'ampi cunsa parlqui ucajja, janipuniw jan walt'añanacarojj mantquiti. Jach'a amtañani, jach'a jach'a tucuri, jan amuyt'ani, ucaw sutipajja; qhititejj wali jach'a amtañanacampi lurqui ucajja. Jayra jakejj take cunsa walwa muni, ucampis janiw jicjjatquiti jan irnakatap laycu; uru jornälpachawa take cuns munapayasqui, ucampis asqui jakejja, jan mich'asisawa churi. Tatitojj jucharar jakenacan sacrificio loktatanacaparojja uñisiwa, jupanacan jan wali amtäwinacamp loktapjjatap laycu. C'ari testigojj tucjatäniwa, ucampis qhititejj ist'asiña yatqui ucajja, yatipuniniwa cunjäm arsuñsa. Ñankha lurir jakejja ajjsarayasiñanacapjja imt'iwa, ucampis asqui jakejja jacäwipjja chekachasiwa. Tatitun nayrakatapanjja janiw yatiñasa, ch'iqhi cancañasa, suma amuyt'anacasa cunäcjjeti. Jakejj guerrar sarañataquiw caballo waquichasi, ucampis Tatitunquiwa atipjañajja. Walja korinïñata sipana, uqhamarac walja kollquinïñata sipansa, juc'amp asquiwa suma jaketa uñt'atäñajja. Kamiri jakesa, pobre jakesa pachpa jakequiwa; panpachaniruw Tatitojj ucharaqui. Ch'iqhi jakejj jan walt'aña uñjasinjja jaltjjewa, ucampis jan amuyt'asir jakejja mantascaquiwa, ucatsti ñankha luräwinac jicjjati. Llamp'u chuymampi Tatitur ajjsaras sarnakañajja, kamir cancaña, jach'ar aptatäña jacaña catokañawa utji. Ñankha lurir jaken sarnakäwipajj sipitanacampi phokt'atawa, ucampis suman sarnakañ muniristi uca jan walt'añanacatjja saraktiwa. Wawarojja suma sarnakañapataquejja jisc'atpach sum yaticham, ucatsti awquëjjan ucqhajja janiw uca yatichäwinacatjja armascaniti. Kamir jakejj pobrenac taypinjja mä reyjamawa; manuninaca taypinjja, kollke mayt'irejj reyjamaraquiwa. Qhititejj jan walinaca lurqui ucajja, jan walinacwa catokaraquini; ¡juparusti Tatituw tucjani colerasiñapampi, jach'a cancañapampi! Qhititejj mayninacaru qhuyapayasiñamp uñji ucajj bendicitawa, jupan t'ant'a pobrenacaru churatap laycu. Ñankha jakeru jakonucum, ucatsti tucusjjaniwa jachjayasiñanaca, uqhamarac ch'ajjwañanacasa, tokesiñanacasa. Reyejj khana chuyman jakeruwa muni, suma arumpi parlir jakempiw suman sarnakasiraqui. Tatitojj yatiñan jakeruw sum uñjasa imasqui, ucampis khanstayiwa c'ari jakenacan parlatanacapjja. Jayra jakejj jan irnakaña munasinjja, cunaymanampiwa tuwakasi, aqham sasa: “Callenjja mä leonaw utji, nayarojj mank'antitaspawa” sasa. Wali mankha phuch'ur uñtatawa jan wali sarnaker warmin arunacapajja; qhitirutejj Tatitojj mutuyañ munqui ucarojja uca warmin ucaruraquiw puriyi. Pisi amuyt'amp lurañasti, waynanacan amuyupawa; ucasti apakasiwa jawk'ampi chekachatän ucqha. Qhititejj kamiriptañ munasa pobreru t'akhesiyqui, jan ucajj kamirirusa cuns churqui ucajja, pobres cancañanwa tucusini. Take chuymamp ist'am yatiñan jakenacan säwi arunacapa, amuyt'araquim cuntï yatichcsma ucanaca. Ancha sumäniwa aca arunaca amjjäsiñamajja, uqhamata takenisa mayaqui arsuñataqui. Jichhüruw nayajj jumar yatiysma, Tatitur take iyawsañama uchañamataqui. Nayajj kellkarapsmawa quimsa tunca säwi arunaca, ucanacasti suma ewjja arunacawa, yatiña arunacaraquiwa, jumar cheka cancaña uñt'añama yatichañataqui, uqhamata qhititejj jisct'ätam ucar suma yatiyäwi arunaca churañamataqui. Pobretjja jan aparamti pobrëtap laycu, janirac juezanacan nayrakatapansa t'akhesiyamti, Tatitojj jupatwa arjjatani, t'akhesiyaraquiniwa qhititejj t'akhesiyqui ucanacarojja. Jan chicachasimti, janirac suman sarnakamti colerasiri jan wali jakempejja, jan yatekasiñamataqui jan wali sarnakäwinacapata, jan cuncamaru wisqhampi jaychjayasiñatac uchascamti. Janipun arsumti mayni jakenacan manunacap phokhañataquejja. Janitejj cunampi phokherjamäcätajja, janjjatasiña iquiñamamppachwa aparapjjätam. Nayra awquinacaman uchat korpanacjja, jan onokeycamti. Qhititejj mä cunsa suma lurcani ucajja, reyinacaruwa sirvini, janiwa aynacht'ata jakenacar sirvcaniti. Cunapachatï mä jilïrejj mank'añatac jawsayätam ucqhajja, jumajj sum amuyt'asim qhitin nayrakatapantejj jicjjatascta uca. Jumajj wali mank'at awtjatäscamsaya, juc'ac mank'am; jan uca suma mank'añanacapa ancha munarakamti, jumarojj pantjayasquiristamwa. Jan ch'amañchasimti kamiriptañataqui; ucjjat llaquisiñjja apanucum. Kamir cancañajj mä juc'ataquiquiwa; mäquiraquiwa tucusjje, cunjämatejj pacajj chhekhanëjjasin mäqui thoktawayjjejja uqhama. Jan kont'asimti mich'a jakempi mank'añataquejja, janirac suma mank'anacapsa munapayamti. Jupajj jumataquejj mallk'amanjja mä t'awrar uñtatäniwa. Jupasti sätamwa: “Mank'asim, umasim” sasa, ucampis chuymapanjja jan walwa juma tokejj lup'iscani. Ucatsti cuntï mank'cta ucjja wak'aksütawa, ucatjja suma arunacamajj inamayaquïniwa. Jan amuyt'an jakerojj jan parlamti, ch'iqhi arunacamatjja jupajj sawcasïtamwa. Jan onokeyamti nayra korpanacjja, janirac wajchanacan orakep catuntasimti; jupanacajj wali ch'amani khespiyirinïpjjewa; uca Tatituw jupanacat arjjatasisinjja jumatac sayt'ani. Yatichäwi arunacjja sum chuymamar catokam, ucatsti uca arunacar jaysasaraqui sarnakam. Wawar chekachañatejj waquischi ucajja, jan uqhamaqui pasayamti, jan ucasti mutuyam, mä kawkha asot'ejja janiw jiwaycaniti; wawarojj chekachäta ucajja, jiwañatwa khespiyascäta. Munat wawajjay, jumatejj yatiñ cancaña jicjjatäta ucajja, nayajj wali cusisitäyäwa; jumatejj chekpuni parläta ucajja, nayajj walipuniw cusisëjja. Jucharar jakenacat jan envidiasimti, jan ucasti Tatiturupuni ajjsaram; ucatsti tucuyamajj sumäniwa, suyt'äwimasa janiw t'unatäcaniti. Wawajjay, sum ist'am, ucatsti yatekaraquim; suma thaquïqui ucpuni sarañ munam. Machir jakenacampejj jan mayachasimti, janirac sinti mank'eri jakenacampisa. Machirinacasa, sinti mank'erinacasa tucjasiñaruw puripjje, jayra jakenacasa isitsa thantharnucstataw sarnakapjje. Ist'am jumar jathasir awquimaru; taycamajj chuymanëjjani ucqhajja jan jisc'achamti. Alasim cheka cancaña, uqhamarac yatiñ cancañsa, ucatsti yatichäwimpi, amuyt'añampjja jan aljamti. Awquejj waliw cusisi wawapan yatiñ cancañanïtapata cheka lurirïtapata, ucatwa jach'ar aptasi. ¡Jumasti awquimarusa, taycamarusa cusisiyam, jach'ar aptayaraquim! Munat wawajjay, take chuymamampi yatichäwinacajja catokam, ucatsti uqhamar sarnakaraquim. Jan wali sarnakeri warmejj, c'ullc'u wali mankhe phuch'ur uñtatawa, jan waliru puriyañataqui. Uca warmejj lunthatjamawa suyjjatasa chachanacar catunti, ucatsti walja chachanacaruw chhakañar puriyi. ¿Qhitisa t'akhesejja? ¿Qhitisa aykojja? ¿Qhitisa ch'ajjwañana, jachañansa sarnakejja? ¿Qhitisa jan juchata nuwatajja? ¿Qhitis nayras ch'ojjñantatajja? Qhititejja vino machañanacana sarnakasqui, uqhamarac yakha machañanacsa uñstayqui ucawa uqham t'akhesisquejja. Vinomp machjasiñarojj jan uñtamti, ¡suma wilarascatapata, copana suma khantascatapatsa, uqhamarac suma koñaqui umt'añjamätapatsa! Ucampis tucuyarojja mä catarjamawa achjasina wali usuyasi; ucatsti jan uñjañanacwa uñjayaractam, uqhamarac lup'iyaractam, jan parlañanaca parlayaractam. Jach'a kota taypinccasmasa, jan ucajj mä jach'a lawa puntanccasmasa uqhamawa amuyasïtajja, ucatsti sätawa: “Nuwapjjetuwa, ucatsti janiw usquituti; jawk'apjjetuwa, janiw amuyascti, ucampis iquit sartasinjja wastataw juc'amp vino thakeri sarä” sasa. Jucharar jakenacatjja jan envidiasimti, janirac jupanacamp chica sarnakañsa munamti, jupanacajj jan wali lurañanacatacwa lup'isipqui, ucatsti jan wali lurañanacatacwa parlapjjaraqui. Yatiñ cancañampiwa utajj lurata, cimientonacapasa ch'iqhi cancañampiwa uchantataraqui. Ucatjja uta mankherojja yatiñampiw phokhantataraqui, jila alani muncaña yänacampi. Wali ch'aman jaket sipansa, yatiñan jakewa juc'amp jilanquejja; ch'amanïñata sipansa yatiñ cancañawa juc'amp luraspajja. Wali suma amuyt'äwinacampiwa guerran nuwasiñajj waquisi, walja ewjjerinacampiwa atipjañajj utjaraqui. Jan yatiñan jakejj tribunalanjja, janiw cun sañsa yatquiti, jupan yatiñ cancañapajj jayancatap laycu. Jan walinacaqui lup'ir jakejj “Jan wali amtir jake” sasa sutichatäniwa. Jan amuyt'an jakesti jucha lurañacwa munasqui; ¡jan yäkasir jakesti, uñisitawa jakenacanjja! T'akhesiña horasantejj mayjt'asïta ucapachajja, juc'a ch'amaniquiwa jicjjatasjjäta. Jiwañataqui juchañchatäqui ucanacarojj khespiyam; khespiyam jan walt'añancqui ucanacarojja. Jumajj sascamsa: “Janiw cunsa yatcäyätti” sasa, ucampis Tatitojj chuymamjja uñt'iwa, yatiraquiwa cunjämattejj khespiyascasamäna ucsa. Tatituwa sapa mayni jakenacarusa luratapatjama churi. Munat wawajjay, misq'iy mank'am, ucan sumätap laycu; mallt'am, jumataquejj sumawa. Uqhama misq'jamäniwa jumataquejja yatiñ cancañasa, uñt'añasa; jumatejj ucanac jicjjatäta ucajja, suma tucuyäwi jicjjatäta, ucatsti suyt'äwimajja janipuniw tucjatäcaniti. Jucharar jake, jan amtamti asqui jake contra jan wali lurañanaca, janiraqui utaparusa jan walinacjja luramti; asqui jakejj pakallk cutis aynacht'canejja, cutjtascaquiniwa, ucampis jucharar jakejj jan walt'añapanjja k'alawa aynacht'ani. Cunapachatejj uñisirimajj jan walt'cani, uqhamarac aynacht'cani ucqhajja, jan cusisimti, janirac fiestsa luramti. Tatitutaquejj uqham luratamajja janiw sumäcaniti, ucatsti jupan colerapajj jupjjatjja saraktaniwa. Jan colerasimti jucharar jakenac laycojja, janiraqui ñankha jakenacatjja envidiasimti. Jucharar jakejj janiw suma tucuyäwi jicjjatcaniti; ¡jucharar jakejj mä lamparjamawa jiwt'awayjjani! Munat wawajjay, Diosarusa, reyirusa ajjsaram; uñisirinacamampejj jan mayachasimti. Jupanacan tucusiñapajj acatjamatwa purinini, ucatsti Diosampi, reyimpi mutuycani ucjja janiw qhitis yatquiti. Acanacajj yatiñan jakenacan säwi arunacaparaquiwa: Tribunalanacanjja takenirusa chekaparu uñjatäñapawa waquisi. Qhititejj juchan jakeru sani: “Janiw juchanïctati” sasa ucarojja, jakenacajj ñankhachaniwa, marcanacasa juparojj uñisiraquiniwa. Ucampis qhitinacarutejj mutuyapcani ucanacajja cusisitaw jacapjjani, jakenacasa jupanacarojj bendiciraquini. Qhititejj cheka suma arunac arsqui ucajja, lacatsa suma jamp'atcaspa uqhamawa. Ankan negociomäqui ucjja tucuyam, pampan lurañanacamäqui ucjja luram, ucatwa utama lurasismajja. Masim contrajj jan amanutjja testigota sayt'amti, janiraqui c'ari arunacjja khanañchamti. Janipun cunapachas lup'imti: “Cunjämtï nayar lurquitojja, uqhamaracwa nayajj luraraquëjja” sasa. Jayra jaken yapu jac'apwa pasawayta, pisi amuyt'an jaken uva yapup jac'a. Ucatsti yapupwa uñjta ch'aphinacampi chhaktayata, kala uyupasa liju tucjataraqui. Uqham uñjasinsti chuymajjanjja amthapistwa; uc uñjasinsti aca yatichäwi yatekta: jumajj juc'ampis ict'ascactawa, amparanacamsa khomjjarusiscactawa sum iquiñataqui, uccañcamasti pobrernucstañawa acatjamata catuntätam, mä muyuycu jakjama wali ch'amampi. Acanacajj Salomonan säwi arunacaparaquiwa, ucsti Judá orakenquir Ezequías reyin sirviri jakenacapan kellkatänwa. Diosan jach'a cancañapawa cunsa jamasar imantqui ucajja, ucatsti reyitaquejj uca imantata yatjjatañasti jach'a cancañaparaquiwa. Ucampis janiw amuyt'añjamäquiti alajjpacha amstata, orak mankheta, uqhamarac reyin amtäwinacapatsa. Kollkena k'añupjja apakam, ucatsti kollket lurirejja mä copwa lurani; reyiru sirvir jucharar jakjja apakam, ucatsti tronopajja cheka cancañanwa sayt'awayani. Reyin nayrakatapana jan jach'a jach'a tucumti, janirac jilïri jaken konuñaparus kont'asimti; jilïrinacan p'enkachatäñata sipansa juc'amp asquiwa: “Acqhar kont'asim” satäñajja. Cuntï nayramampi uñjcäta ucjja jan mäqui tribunalaru yatiyiri saramti, yakha testigo jakesti yakharacwa khanañcharaquispa uca laycu, ucatsti jumajj tucuyarojj janiw camachcasmasa. Qhititejj juchañchcätam ucatjja sayt'asim, ucampis yakha jaken jamasa luräwipjja jan khansuyamti; yakha jakejj jumar ist'asinjja p'enkachayiristamwa, ucatsti jumar jan walita uñt'apquiristam ucasti jan asquichcayäspawa. Mä suma arojja horasana arsutajja, kori manzanajj kollker q'iñintatäquejja uqhamawa. Suma korita lurata anilloru, uqhamarac collarar uñtatjamaraquiwa, qhititejj suma yatiñampi chekachäwi arunaca catokasqui ucataquejja. Cunjämatï yapu apthapi horasanjja junt'un irnakerirojja qhunu thayajj thayart'ayejja, uqhamawa suma phoker sirvirejja utanipar cusisiyi. Jan cuna churcasa: “Nayajj churtwa” sasa jach'achasiri jakejj; mä thayjamawa thayi, jan uman kenayar uñtatjamaraquiwa. Llamp'u chuymanïñajja coleratarojj sumaptayiwa; suma arunacasti colerat arsüwinacarojj p'aquintiwa. Misq'i jicjjatäta ucajj, jan jilañchjasa mank'amti. Jilañchjasa mank'äta ucasti wak'akjasïtawa. Amigoman utaparojj jan ancha visitir saramti, jumampi amjayasjjasinjja, uñisjjaquiristamwa. Qhititejj amigop contra parlqui ucan c'ari arunacapajja, c'uphañar uñtata, espadar uñtata, wali arini flechjamaraquiwa. T'akhesiña horasana mä jan wali lurir jaker alcatañajja, p'acjata cayunis sarnakcsna uqhamawa, jan ucajj p'iya laca ch'aqhampis mank'csna uqhamaraquiwa. Llaquit jaker cantjjayañajj, vinagrempi iñawtatata janchiru warjjatcsnasa uqhamawa, jan ucajj wali thayansa isi apsuscsnajja uqhamaraquiwa. Uñisirimatejj mank'at awtjayaschi ucajja, mank'añ churam; umat pharjayaschi ucajja, umsa churaraquim; uqham lurasinsti llacthapisiyätawa, p'enkasiyaraquïtawa, ucatsti Tatituw jumarojj cutiyjjätam. Cunjämatejj amsta toketa thayajj jallu jutayquejja, uqhamaraquiw jan wali arunacajj colerañanacjja apani. Juc'amp asquiwa mä c'uchuna jacañajja, suma jach'a utana tokesir warmimpi jacañat sipana. Cunjämatejj umat pharjat jaketaquejj thaya umajj sumäquejja, uqhamaraquiw jakerojj cusisiyi jaya toket catokata suma yatiyäwinacajja. Cunjämatï jalsur umajj jani konchüquisa, ni k'añuchatäcaraquisa, uqhamaw asqui jakejja, jucharar jaken nayrakatapanjja qhathati. Walja misq'i mank'añajja janiw walïquiti, ucampis wali asquiraquiwa, cunatï ch'amäqui uca yatjjatañajja. Cunjämatï mä marcajj jan perkanïcasina jan walt'añancquejja, uqhamawa qhititejj jupa pachpa jan suma sarnakañ yatqui ucajja. Cunjämatejj yapu apthapi horasan qhunusa, jallusa jan munascjjetejja, uqhamaw jan amuyt'an jaken jach'ar aptatäñapajj jan waquisquiti. Cunjämatejj chhakat jamach'isa, jan ucajj golondrina sat jamach'isa laka tokena maysar maysar jan tapani jalnakasquejja, uqhamawa maldicionajj ina ch'usatjja janiw wact'caraquispati. Caballorojj ajjaptayañawa, asnorojj jaquimampiwa irpnakaña, jan amuyt'an jakesti jawk'jasaraquiw chekachañajja. Jan amuyt'an jakerojj jan arjjayamti, jupjama jan tucuñamataqui. Jan amuyt'an jakerojja jupatacjam arunacampi cutt'ayam, jan jupan amuyaparjama yatir tucuñapataqui. Jan amuyt'an jaker ewjja arunaca apayañajj, cayu apakasisina, jan walt'añanacsa thakascsna uqhamawa. Cunjämatï cojo jakejj jan jayar sarirjamäquejja, uqhamaraquiw jan amuyt'an jaken säwi arunacapajja. Cunjämatï maynejj k'orawaru kalamp chincatcaspa k'orawt'añataqui, uqhamaraquiw jan amuyt'an jaker jach'ar aptañajja. Cunjämatï machat jakejj ch'aphin ch'aphintatajja jan usuyasquejja, uqhamawa jan amuyt'an jakejja parlatajja jan amuyt'quiti. Cunjämatï flecht'iri jakejj flechanacapampi flecht'asa take saririnacaru usuchjejja, ucar uñtataraquiw jan amuyt'an jakeru irnakañ churañajja. Cunjämatï mä anojj wak'aksutaparu cuttasejja, uqhamawa jan amuyt'an jakejj jan wali luräwinacaparu cuttasiraqui. Yakhep jakejj wali yatiñanïcaspasa uqhamaw tucu, ucampis jan amuyt'an jakewa jupat sipana chekachasispa. Jayra jakejj jan irnakañ munasinjja, cunaymanampiw tuwakasi, aqham sasa: “Callenjja mä leonaw utji, nayarojj mank'antitaspawa” sasa. Cunjämatï mä puncojj bisagrapana ucsar acsar onjjtasquejja, uqhamawa jayra jakejj iquiñapana maysar maysar korumquiptasqui. Jayra jakejj amparapamp plator lokantcasinsa, jayrasiwa lacapar mank'a apcatasiñjja. Pakallk jakenacajj suma aruscataña yatipqui ucanacat sipansa, jayra jakejj wali yatiñanïcaspasa uqhamawa amuyasi. Qhititejj mayninacan ch'ajjwañanacapar mantasin ch'ajjwasqui ucajja, mä anurusa jinchunacapata catthapcaspa uqhamawa. Cunjämatï mä lokhe jakejj ninani flechanaca flecht'asquejja, uqhamawa amigopar sallkjir jakejja, ucatsti saraquiwa: “Alekaw sawct'asiscsma” sasa. Jan lawampejj ninajj jiwarjjaquiwa; arunaca apnakeritejj jan utjqui ucqhajja ch'ajjwanacajja tucusjjewa. Nina sanc'ayañataquejj q'illimiwa munasi; nina naqhayañataquisti lawaraquiw munasi; ch'ajjwanaca utjañapataquisti arunac apnakeri jakew munasi. Arunaca apnakañajj jaketaquejj mojjsjamawa, ucampis chuyma mankhekamawa purt'i. Cunjämatï ñek'e phuqhu patjjaru kollkempi apaquipatäcaspajja, uqhamawa jan wali amtampi suma arunacajja. Uñisir jakejj parlqui ucqhajja imt'iwa, ucampis chuymap mankhenjja jan wali lurañanacwa amtasqui. Suma koña arunacampi parlätam ucqhasti, jan iyawsamti chuymapan jan wali lurañanacampi phokt'atätap laycu. Jupasti uñisiñapa imt'añsa muncani ucasa, ñankha luräwipajja takeninsa uñjcañawa khanstani. Qhititejj mä p'iya allini ucajja, uca pachparuwa jalantani; qhititejj mä jach'a kala korumt'aycani ucajja, uca pachpa kalawa jupjjaru jaljjattani. C'ari jakejj chekarojj uñisiwa; koña sallka aruni jakesti jan walt'añanacwa sartayi. Kharürutjja jan jach'a jach'a tuccamti; janiw yatctati kharürojj cunatejj pascani ucjja. Janiw asquïquiti juma pachpa jach'achasiñamajja, jan ucasti mayninacan jach'añchatäña munam. Kalasa, ch'allasa jathiwa, ucampis jan amuyt'an jaken colerasitapajj ucanacat sipansa juc'amp jathiwa. Colerasiñajj jan wali tucjiriwa, ucampis envidiasiñajja ucat sipansa juc'amp jan waliwa. Juc'amp asquiwa khana chuymampi maynir chekachañajja, jamasataqui munañat sipansa. Uñisirin jamp'att'atanacapat sipansa, juc'am asquiwa chojjriñchjasiri amigopar alcatañajja. Mank'at jan awtjatäqui ucataquejj, misq'isa janiw sumäcjjeti, ucampis qhititï mank'at awtjatäqui ucataquisti, cuna jarusa mojjsaquiwa. Cunjämatï mä jamach'ejj tapapata jayana sarnakejja, uqhamawa qhititï nacïwipat jayana sarnakqui ucajja. K'apquir perfumenacajja jaken chuymaparuw cusisiyi; ewjja arunacasti jaken jacäwiparuw cusisiyi. Amigonacamarojj jan apanucumti, janirac awquiman amigonacaparusa. Jilaman utaparusti janipuniwa jan walt'añanacamata parlirejja sarätati. Jayanquiri jilatat sipansa, uta jac'anquiri jake masiwa juc'amp asquejja. Munat wawajjay, yatiñanïmaya, nayarojj cusisiyitätawa; uqhamatwa arsusëjja nayar toker jakenacarusa. Ch'iqhi jakejj jan walt'aña uñjasinjja jaltjjewa; jan amuyt'asiri jakesti mantascaquiwa, ucatsti t'akhesiwa. Qhititï jan uñt'ata jaketa garantiata sayt'qui ucatjja, isipa apakam, ucatjja prendat catjjäsim. Qhititejj amigopar willjtata jach'at aruntqui ucajja, amigopataquejja tokenokcaspasa ucamp sasiwa. Cunjämatejj jallupachanjja jan sayt'asa umajj ch'akanejja, uqhamar uñtatawa cunatsa colerir warmejja. Cunjämatejj thayajj jan catthapiñjamäquejja, janirac aceites amparar catjjäsiñjamäquejja, uqhamawa uca warmejj jan jarc'añjamäquiti. Cunjämatejj hierrojja yakha hierrompi lek'jasa ariptayatajja, uqhamaraquiw jakejj jake masipampi suma amuyt'ayataraqui. Qhititejj higo yapu sum uñjqui ucajja, achupatjja mank'asiwa; qhititejj uywiripan yänacapa sum uñjqui ucajja, jach'achatawa. Cunjämatejj jakejj umar uñjjatasina ajanupa uñjasquejja, uqhamaraquiw jakenacajja chuymanacapjja uñt'asipjjaraqui. Janipuniw cunapachas sisthapipquiti jiwasa, amay imäwisa, jakesa maynin yänacap munapayasinjja. Korirusa, kollkerusa ninaw yant'i; uqhamaraquiw jakerojj yant'araqui jach'ar aptatäñampi. Jan amuyt'an jakerojj wastata wastatsa lek'jascam, janipuniw jan wali lurañanacapjja apakcasmati. Ovejanacamjja suma uñjasim, ovej tamanacamatjja llaquisipunim, kamir cancañasa, reyïñasa janiw wiñayäquiti. Cunapachatï pastonacasa, ch'ojjñatatcani ucqhawa, jumajj uywamataqui kolluta alinacjja apthapisïta, ucatsti ovejanacamatjja t'awra catokäta isi lurasiñamataqui, cabritonacatsti kollkwa catokaraquïta orakenaca alasiñamataqui, kachu cabritonacatjja jilarquiri lechwa catokaraquïta, jumasa, familiamasa, uywatanacamasa mank'apjjañamataqui. Ñankha lurir jakejja jan qhitin arcnakcataw jaltjje, ucampis asqui jakenacajja janiw cunarus ajjsarquiti, mä leonjamawa ch'aman sayt'asi. Cunapachatejj mä marcan jan walt'añanacajj utji ucqhajja, apnakerinacapajja waljaw jakortapjje, ucampis suma yatiñampi apnakerejj yatiwa sum apnakaña. Cunjämatejj sinti purir jallojj cosechanaca tucjquejja, uqhamawa pobrenacaru t'akhesiyiri jucharar jakejja. Leyi contra sayt'irinacajj, jucharar jakeruw jach'achi; ley phokherinacasti, jucharar jake contraraquiwa. Jucharar jakenacajj janiw amuyt'apquiti cheka cancañatjja, ucampis qhitinacatejj Tatitur thaktapqui ucanacaw take cun amuyt'apjje. Sallkjasiri kamir jaquïñat sipansa, juc'amp asquiwa pobrëscaña, uqhamarac cheka lurirïñasa. Qhititejj Diosan leyip phokqui ucajja, ch'iqhi wawawa, ucampis sinti mank'er jakenacampi chicachasiri wawasti, awquiparojj p'enkachayiwa. Qhititejj kamir cancañapa waljaptayqui jila interesanaca apsusa ucajja, qhititejj pobre jakenacata qhuyapayasqui, ucaw kamir cancañapjja waljaptayasi. Qhititejj Diosan leyiparu jan ist'añ muncani ucarojja, Diosajj janiw mayisitapjja ist'caraquiniti. Qhititejj asqui jakenacaru jan wali thaquinjama irpani ucajja, jupa pachpan sipita waquichataparuwa jalantascani, ucampis jan juchan jakenacajj cunatejj asquïqui ucwa catokapjjani. Kamir jakejj wali yatiñaniwa tucu; ch'iqhi pobre jakesti juparojj yant'aspawa. Cunapachatejj asqui jakenacajj atipjapqui ucqhajja, jakenacajj cusisipjjewa; cunapachatejj jucharar jakenacajj atipjapqui ucqhasti, jakenacajj sustjasiñatjja imantasjjapjjewa. Qhititejj juchap imantascani ucajja, janiw nayrar sarcaniti, ucampis qhititejj juchap arsusisina jaytanucjjani, ucasti perdonatäjjaniwa. Cusisiñaniwa Tatiturupuni ajjsartiri jakejja, ucampis chuyma kalarayasiri jakejj jan walt'añaruwa purini. Mä jan wali apnaker khoru jilïrejj, wararir leonjamawa, jan ucajj mank'at awtjat osor uñtatawa pobre jakenacar t'akhesiyas apnake. Jan amuyt'an marca apnakerejj juc'ampiw jakenacar t'akhesiyi, ucampis qhititejj jan munapayirïqui ucajja, jaya maranacaw jacani. Qhititejj jake jiwaycani ucajja, jiwañcamaw imantasiñatac jalnakascani. ¡Uca jakerojj jan qhitis jarc'panti! Cheka lurir jakejj jan walt'añatjja khespiyatäniwa, ucampis ñankha jakejja jan walt'añaruwa purini. Qhititejj orakepana yapu yapuchqui ucanjja, jilarquiriwa mank'añapajja; qhititejj jayrasiñana sarnakasqui ucajja, pobre sarnakañaquiw jilaranejja. Cheka lurir jakejj jach'añchatäniwa; qhititejj sallkjañampi mäqui kamiriptqui ucajja, juchañchatäniwa. Janiw jake masi ajlliñajj walïquiti, uqhamatwa mä juc'a mank'a laycusa juchar puriñajj utji. Inampst'iri jakejj mäquiwa kamiriptañ muni, ucampis jupajj janiw yatquiti pobres cancaña jupjjaru jutañapjja. Jach'añchiri jaket sipana, c'umisiri jakew khepjjarojj munatäni. Jake jiwayirin amigopawa awquiparu taycaparu lunthatejja; jupasti saraquiwa: “Janiw awquir taycar lunthatañajj juchäquiti” sasa. Qhititejj juc'ampi munqui ucajja, nuwasiñanacwa utjayi, ucampis qhititejj Tatitur iyawsqui ucawa nayrar sarti. Jan amuyt'an jakewa, jupa pachpan amuyt'aparu alcatasqui ucajja, ucampis qhititejj yatiñ cancañampi cunsa lurqui ucawa khespiyatäni. Pobreru yanapt'irinsti, janiw cunapas pist'caniti, ucampis qhititejj pobreru jan yanapt'añ muncani ucajja, wali maldecitäniwa. Cunapachatejj ñankha lurir jakenacajj atipjapqui ucqhajja, jakenacajja imantasjjapjjewa; cunapachatejj uca jan wali jakenacajj tucusipqui ucqhasti, asqui jakenacajj juc'ampiw utji. Qhititejj chekachatajj jan ist'asiñ munqui ucajja, mäquiwa tucjatäni jan mayampitaqui. Cunapachatejj asqui jakenacajj jiljjatapqui ucqhajj, jakenacajj cusisipjjewa; cunapachatejj khoru jakenacajj jilïrit apnakapqui ucqhasti, jakenacajj waliw t'akhesipjje. Yatiñan wawajj awquiparojj cusisiyiwa; qhititejj jan wali sarnaker warminacampi sarnakqui ucasti, kollkepwa tucjasi. Cheka cancañampi apnaker reyejj, marcarojj thuruñchiwa, ucampis sinti jila impuesto apsurejj tucjiwa. Qhititejj amigopar sinti jach'achqui ucajja, chekpachansa amigopan jan walt'añapataquiw sipita uchasqui. Ñankha lurir jaken sipitapajja, jupan pachpa jucha luratapawa, ucampis cheka lurir jakesti cusisitaw c'uchiqui jacasi. Asqui jakesti pobren sarnakäwinacapatjja llaquisiwa, ucampis ñankha lurir jaketaquejja janiw ucajj cunäquisa. Ojjoñanacan sarnaker jakenacasti marcarojj ch'ajjwanacwa apti, ucampis yatiñan jakenacajj marcarojj sumancañwa utjayi. Janiw walïquiti mä yatiñan jakena jan amuyt'an jakempi ch'ajjwañapajja; jan amuyt'ani jakejj colerasiwa, sawcasiraquiwa, ucatsti janiw cuna ascsa jupampejj apscaniti. Jake jiwayir jakenacajj asqui jakenacarojj uñisipjjewa, ucampis asqui jakenacajj thakapjjewa cunjämata jupanacampi sumancañsa. Jan amuyt'an jakejj mäquiwa cunatsa colerasi, ucampis yatiñan jakejja colerasiñapjja mäquiwa apanucu. Mä jilïritejj c'ari arunacar ist'añ yatinejja, sirvirinacapajja jan walicamaquëjjaniwa. T'akhesiyata jakerusa, t'akhesiyir jakerusa, Tatituwa panpachaniru nayra churi. Suma cancañampi pobrenacar apnaker reyin tronopajj wiñayataquïniwa. Jawk'ampi tokempiw yatekañajja utji. Ucampis munañapampi sarnakeri wawasti taycaparojj p'enkachayiwa. Ñankha lurir jakenacan walja utjatap laycusti, walja jucha lurañanacaw utjaraqui, ucampis cheka asqui jakenacajj ucanacan aynacht'apjjatanacapjja uñjapjjaniwa. Wawamarojj chekacham, ucatsti samarataw jacayätam, walirac cusisiyaraquïtam. Cawqhantejj Diosan arunacapajj jan yatichasqui ucqhanjja, jakenacajja munañaparuwa sarnake; ¡cusisiñaniwa Diosan leyipa phokher marcajja! Mä esclavorojj janiw arumpiqui chekachañjamäquiti, jupajj amuyasquiwa, ucampis janiw lurañ munquiti. Jan amuyt'asis mäqui parlir jaket sipansa, mä jan yatiñan jakewa suma parlaspajja. Qhititejj mä sirviriru wawatpacha sinti munata uywani ucajja, kheparojj amtasiniwa. Qhititejj mäqui cunatsa colerasqui ucajja, nuwasiñanacwa utjayi, waljanacan pantjasiraqui. Jach'a jach'a tucuñajj jakerojj jisc'aruw tucuyi, ucampis jisc'aru tucuñawa jach'ar aptatäñjja utjayi. Lunthataru yanapirejj jupa pachpaw uñisisi; lunthatjjat khanañchirinaca ist'casinsa jupajj janiw arsquiti. Jakenacar ajjsarañajj sipitar uñtatawa, ucampis qhititejj Tatitur iyawsqui ucawa imatäni. Waljaniw jilïrin chekapar uñjañapa thakapjje, ucampis Tatituquiwa chekapar uñjirejja. Cheka lurir jakenacajja uñisiwa jan wali jakenacarojja; ñankha lurir jakenacasti cheka lurir jakenacarojj uñisiraquiwa. Acanacajj Masa chekanquir Jaqué sat chachan Agur yokapan säwi arunacapawa. Agur chachasti parlänwa Itiel, uqhamarac Ucal sisqui uca chachanacaru, aqham arunaca: Jakenac taypinjja jan yatiñan jakëtwa, janiw nayanjja jakjama amuyt'asiñajjajja utjquiti. Janiw nayajj yatiñ cancaña jicjjatcti; janiraquiw Diosan yatiñapatsa yatcti. ¿Qhitis alajjpacharu maqhati, sarakanisa? ¿Qhitis thayarojj amparapar k'apjjäsispajja? ¿Qhitis lamar kotarojj isipampi llawuntaspajja? ¿Qhitis oraken korpanacapjja utt'ayejja? ¿Jumajj yattati jupan sutipjja, uqhamarac wawapan sutipsa? Tatitojj jupar iyawsirinacarojj imiwa; jupan arsutanacapasti chekapawa. Jan cunsa arunacaparojj yapjjatamti, jan ucasti jumarojj tokeristamwa, ucatsti c'arita uñt'ataraquïsmawa. Dios Tata, nayajj pä luräwinacaqui maysma; ucanacsti janïra naya jiwquipanaya churita. Nayatjja jithektayita ch'ojjña lurañampita, c'arisiñampita, janiraqui uywistati kamirsa, jan cunansa, jan ucasti cunatejj jacañajjataqui mank'añajj waquisqui ucac churita. Nayajj kamirëjjerista ucajja inas jumatjja armasjjerista: “¿Qhitirac Diosasti?” sasa; pobrërista ucasti inas lunthatasjjerista, uqhamat kollan sutimwa nayajj p'enkachayirista. Jan sirviritjja jan wali arunaca parlamti patronapa nayrakatanjja, jupasti ñankhachiristamwa, ucatsti jumajj mutuñ catokasma. Yakhep jakenacajj awquiparojj ñankhachapjjewa; janiraquiw taycaparus bendisipquiti. Yakhep jakenacajj amuyasipjjewa k'omäpcaspasa uqhama, ucampis janiw juchanacapatjja k'omachasipquiti. Yakhep jakenacajj jach'a jach'aw tucupjje, ucatsti mayninacarojj jisc'achañampiw uñjapjje. Yakhep jakenacajj khorüpjjewa, lacanacapasti espada uqhamarac cuchillor uñtatawa, marcanquir pobre jakenacar tucjañataqui. Sanguijuela sat animalajj pä kalluniwa, ucanacasti mayiñacwa yatipjje. Utjaraquiwa quimsa uqhamarus pusiraqui, ucanacasti janipuniw sisthapipquiti: amay imäwi, jan wawachasir warmi, jan uman orake, jan sisthapiri nina. Qhititejj awquiparu jisc'achqui, uqhamarac chuyman taycapatsa sawcasqui ucajja, waquisiwa cuervo sat jamach'impi jupan nayranacapajj apsutäñapa, janchipas siwek'aranacan mank'antatäñapa. Quimsaw, uqhamarus pusicamawa, nayataquejj wali muspharcañanaca, uqhamarac jan amuyt'cayaraqui: pacan alto chekan tuynakatapa, asiruna karka patan sarnakatapa, mä barcona jach'a kotana saratapa, mä chachajj warmimpi sarnakataparaqui. Jan wali sarnakeri warmin luratapajja aqhamawa: Jupajj jucha luratapjja imt'asiwa, ucatsti “Janiw cuna ñankhsa lurcti” saraquiwa. Quimsa casta jakenacawa utjapjje, uqhamarus pusicama, jupanacajj jan walinac lurapjje mä marcarus qhatatiyapjjewa: mä uywatana reyïñaru puritapa, jan yatiñan jaken jilarquiri mank'añanïtapa, jisc'achat warmin casarasitapa, uqhamarac mä uywata warmin warmi lanti kheparjjatapa. Aca orakenjja pusi jisc'a animalanacaw utji, ucanacasti yatiñan jakenacat sipansa juc'amp yatiñanïpjjewa: q'isirmitanaca, ucanacasti jan ch'amani waljäpjjewa, jupanacasti yapu apthapi horasawa mank'añjja apcatasipjje; wanc'unaca, ucanacasti janiw waljanïpquiti, jupanacasti karka taypinacanwa jacapjjaraqui; t'ijut'ijunaca, ucanacasti jan reyinïcasinsa, tam tamawa sarantañ yatipjje; jararanqhunaca, ucarusti amparampejj catthapiñjamaquiwa, ucampis uca jararanqhojja reyin palaciopcamaw puri. Quimsa jan ajjsaririnacaw utji, uqhamarus pusicama munañan cancañamp sartiriraqui: leonajj, wali ajjsarcañawa, janiraquiw jupajj qhititsa, cunäquipansa jaltañ yatquiti; jach'a jach'a tucur gallo, orko cabrito, uqhamarac ejercitopan nayrakatapa sarir reyi. Jumatejj jan sum amuyt'asisa jach'a jach'a tucsta, uqhamarac jan walinacsa amtsta ucajja, acanac lup'iñaru uchasim: leche jirüta ucajja, mantequillaw misturapjjätam; nasamata wali ch'amamp khejjsüta ucajja, wilaquiwa mistjjani; maynirutejj colerayäta ucajja, nuwasiñaruwa mantäta. Acanacajj Masa sat chekanquiri Lemuel sat reyin säwi arunacapawa; uca arunacampiraquiw taycapajj jupar yatichawayäna: “Nayat yuriri munat wawajjay, Diosan churat wawajjay, ¿cunampirac jichhasti säma? Ch'amamjja warminacaru jan tucjasimti; warminacampi sarnakañawa reyinacarojj tucji. Lemuel, janiraquiw walïquiti reyinacasa, jilïrinacasa machjasiña vinonacampi machañapajja, uqham machasin ewjja arunacjja armasipjjaspa, ucatsti llaquitanacaru chekapar uñjañäqui ucsti janiw chekapar uñjcjjapjjaspati. “Machañanacjja apanucum, aynacht'atanacataqui, llaquitanacataqui. Jupanacasti machasinjja armasipjjaniwa pobres cancañapata, uqhamarac t'akhesiñanacapatsa. Arjjatam qhitinacatejj jan arsusirjamäpqui ucanacata; ¡arjjatam jan jarc'akasirinacaru! Arjjatam, ucatsti chekapar uñjam; ¡pobre jakenacaru arjjatam, uqhamarac llamp'u chuymaninacarusa! “Suma warmejj janiw jicjjatañjamäquiti; ¡jupajj suma c'ajquir kalanacat sipansa juc'amp valoranïtap laycu! Chachapajj juparojj takpach chuymaw catuyasi; jupasti janipuniw cunapachas pist'añanacan sarnakquiti. Jupasti chachaparojj yanapiwa suma asquinac lurasa, take jacäwipa urunacana. Jupajj t'awra, lino ucanac thakeriw sari, ucatsti cusisiñampiwa amparamp lurañanacjja luri. Jupajj mank'anac apanir barcor uñtatawa; mank'añanacjja wali jayata utapar apani. Ucatsti wali alwata sartasisinaracwa wawanacaparojj mank'a churi, uqhamarac uywatanacaparusa. Oraksti suma uñjasinwa alasi, ucatsti jicjjatatanacapampiwa uvas alinacjja ayrusi. Jupajj ch'amañchasiwa, ucatsti take chuymampiwa irnakañatac waquichasi. Jupajj aljasiñanacapjja sumaruwa sarayi, arumcamawa irnake, janiw ch'am jiwt'ayasquiti. Amparapampiwa t'awra kapu, sawuraqui. Pobrenacarusa, uqhamarac pist'ayasiñan jicjjatasqui ucanacarusa qhuyapt'ayasipuniraquiwa. Janiw familiapatjja llaquiscaraquiti, cunapachatï qhununti ucqhajja, familiapan suma thuru isinacampi isthapita sarnakapjjatap laycu. Jupa pachpawa iquïñanacjja sawusiraqui, ucatsti suma telat lurat isinacampiw isisiraqui. Chachapasti marcanjja suma uñt'atawa, marcana wali aytata jilïri chachanac taypinquirïtap laycu. Jupajj isinaca, wac'anaca lurasinjja, alirinacaruwa alji. Jupajj ch'amañchasiwa, asquin sarnakañampi, ucatsti janiw ajjsarquiti jutir jan walt'añ urunacarojja. Jupajj yatiñampiwa parli, ucatsti munasiñampiw yaticharaqui. Ucatsti jupajj sumwa uñjasiraqui utapajj cunjamäsquisa ucjja, janipuniw ina ch'usata jicjjatata mank'jja mank'quiti. Wawanacapasa, chachapasa juparojj jach'añchapjjewa, aqham sasa: “Walja suma warminacaw utjapjje, ucampis jumajj take uca warminacat sipansa juc'amp sumätawa” sasa. C'ariquiwa suma uñnakani warmejja, jiwaquïñasa inamayaquiwa, ucampis Tatitur ajjsariri warmiwa jach'ar aptatajja. ¡Take jakenac nayrakatana juparojj jach'añchapjjam! ¡Take luratanacaparu jach'añchapjjaraquim! Aca oraken wali irnakasinjja, ¿cuna ascsa jakesti jicjjati? Mayninacajj nacipjjewa, mayninacasti jiwapjjaraquiwa, ucampis orakejj janipuniw mayjt'quiti. Intejj jalsuniwa, jalantjjaraquiwa, janc'aquiw cawqhanccäntejj ucqharu cutt'jjaraqui ¡wastata jalsuniñataqui! Thayajj aynach tokeruw thayt'ani, ucatsti amsta tokeruw muyjtaraqui. ¡Thayajj muytas muytasaw sari! ¡Thayajj muytaniwa, ucatsti wastata muyjtascaquiwa! Take jawiranacaw jach'a lamar kotarcama sarapjje, ucampis lamar kotajj janipuniw phokharquiti; jawiranacasti kallta sartäwiparuwa cutt'ani, wastatampi uca pachpa jawiranac jalañataqui. Take acanacampi wali amjasjjatapatjja janiw qhitis ch'amanjamäquiti arsusiñataqui; janiw qhitis sisthapquiti uñjañanjja, janiraquiw ist'añansa, uqhamata phokt'ata cusisiñapataqui. Cunatejj nayrajj utjcänjja ucaquipunïniwa, cunatejj nayrajj lurascänjja ucaquiw lurasini. ¡Aca orakenjja janiw cunas machakatjj utjquiti! Utjapuniwa qhitisa aqham siri: “¡Acapï jan uñjatäqui ucajja!” sasa. Ucampisa ucajj utjapunïnwa patac maranaca jiwasatsa nayra. Pasjje uca yänacajja armatäjjewa, uqhamaraquiw jutiri yänacasa armatäjjani, cunanacatejj jutir urunacana ucjjar jutcani ucanac taypina. Naya yatiyiristi, Israelanjja reyiyätwa Jerusalén marcana, ucatsti nayajj catuyastwa yatjjatañaru, uqhamarac take cunanacatejj aca oraken lurasqui ucanacjjata. ¡Cunja ch'ama lurañanacsa Diosajj jakenacar churi, uca lurañanacampi jisc'achatäpjjañapataqui! Ucatsti nayajj amuytwa cunanacatejj aca oraken lurasqui ucanacajja inamayaquiwa, thayarusa catthapï siscsna uqhamaquiwa. ¡C'umüqui ucasa janiw chekaptayañjamäquiti, jan phokhatäqui ucasa janiw jacthapiñjamäquiti! Chekpachansa sinti yatiñanïñanjja, janiw samarañajj utjquiti; juc'ampi yatiñanïñanjja juc'ampi t'akhesiñaquiw utjaraqui. Ucatjja chuymajjanjja saractwa: “Jichhasti nayajj yant'äwa cusisiñana; suma jacañanwa jicjjatasï” sasa. ¡Ucampis ucajja inamayaruquiwa tucuwayi! Ucatjja nayajj sistwa: “larusiñajja lokhe cancañawa, cusisiñanacasa janiw cuna asquïcaraquisa.” Yatiñampi apnakata amuyojjanjja, munäyätwa yant'aña vinompi cusisiña, ucatsti uca machañaru catuyasirista ucati jaketaquejj asquïspajja aca oraken jact'at urunacapana uc yatiñataqui. Jach'a luräwinacwa lurta; palacionacwa sayt'ayta; uvas yapunacajjas utjaraquituwa. Ucjjarusti yapunaca, pankar yapunacaraqui lurasta, ucanacaru achu alinaca ayrusiracta. Estanquenaca luraracta, ayrut achu alinacaru umampi irpjjatañataqui; alasiractwa sirvirinaca chachatsa warmitsa, utjaraquituwa utajjan nacit sirvirinacajjasa; uqhamaraquiw utjitu walja vacanacasa, ovejanacasa, nayat juc'amp nayra Jerusalenan utjapcäna ucanacat sipansa. Montonanacwa apthapta kori, kollke, suma imasitanacajjasa, ucanacasti nayra reyinacancänwa yakha provincianacana. Utjaraquitänwa k'ochurinacasa chachatsa warmitsa, jakenacan cusisiñanacapäquis ucanacasa, uñt'atanacajjasa waljaw utjitäna. Nayajj jach'apuniw tucjjäyäta, uqhamarac qhitinacatejj nayat nayra Jerusalenan jacapcäna ucanacat sipansa, juc'amp yänacanïyätwa. Ucjjarusti take yatiñjja janiw chhaktaycäyätti. Cuntï muncäyäta ucjja luräyätwa; cunampitejj cusisiñ muncäyäta ucampejj cusisïyätwa. Chuymajjanjja take luratanacajjatwa cusisïyäta, ucatsti uca cusisiñawa nayan pagojjäna. Ucat nayajj lup'ista take luratanacajjata, uqhamarac kawkha ch'amatejj apsutäqui ucanacatsa, ucatsti amuyasiractwa take ucanacajj inamayaquiwa, thayarusa catthapï siscsna uqhamaquiwa, ucatjja janiw cuna asquis aca orakenjja utjquiti. Ucatsti amthapisiractwa yatiñata, pisi amuyt'anïñata, uqhamarac pisi amuyt'anjam parlañatsa. ¿Cunat juc'ampsa luraspa nayjjaru reyïcani ucajja, janiti nayra cunatejj luratäcäna ucaquïcanejja? Ucatjja nayajj uñjtwa yatiñajj juc'amp asquïtapa, pisi amuyt'anïñat sipansa, cunjämatejj khanajj juc'amp asquïqui ch'amacata sipansa uqhama. Yatiñanejja sumwa nayrapampi uñatati, ucampis pisi amuyt'anejja ch'amacanjamwa sarnake. Ucampis amuyaractwa paninpacharusa pachpaquiraquiw suyt'asqui, ucatwa sista: “Cunatejj pisi amuyt'aniru suyt'asquejja ucaraquiw nayarojj suyt'araquitu, uqhamasti wali yatiñanïñajjajja janiw nayataquejj cuna asquïquisa.” ¡Ucasa inamayaquiwa! Yatiñan jaketsa, pisi amuyt'anitsa janipuniw qhitis amtascjjapjjaniti; urunac pasjjatatsti takew armatäjje, uqhamarac yatiñanisa, pisi amuyt'anisa pachpaquiw jiwapjje. Nayajj jacañarojj uñisïyätwa, take cunatejj aca oraken lurasqui ucan naya toke sayt'asitap laycu. Take cunasa chekpachanjja inamayaquiwa, ¡thayarusa catthapï siscsna uqhamaquiwa! Uñisiraquïyätwa take cunanactejja aca oraken lurascäyäta ucanacaru, take ucanacjja nayjjaru jutañapäqui ucar jaytañajjataqui. Ucatsti, ¿qhitirac yatispa nayjjaru jutcani ucajj ch'iqhïchini, jan ucajj pisi amuyt'anïchini ucjja? Ucampis catuntasispawa take cunanactejj wali ch'amampi, yatiñampi aca orakena lurcta ucanacjja, ¡ucasti inamayaraquiquiwa! Aca orakena luratanacajja uñjasinjja, llaquisïyätwa uca take luratajjata. Maynejj yatiñampi, uñt'añampi, suma luraña yatitampi luratapajja jaytjjañataquiquiwa, qhititejj jan lurcäna take ucanaca jupan catuntasiñapataqui. ¡Acasti inamayaquiwa, uqhamarac jach'a jan cheka luräwiraquiwa! Uqhamasti, ¿cuna ascsa jakejj apsu aca orakena take ucanac lurasinjja, uqhamarac uca take llaquisisinjja? Take jacañapanjja t'akhesiñaquiw utji, uqhamarac llaquisiñanacaquiwa; janiw arumasa amuyupanjja samarquiti, lup'iscaquiwa. ¡Ucasti inamayaquiwa! Jakejj mank'asispa, umasispa, uqhamarac luratapampisa cusisiraquispa uqhamanwa asqui luraspa. Amuyt'aractwa acajj Diosataraqui jutatapa. Jan jupäspa ucasti, ¿qhitirac mank'aspa, cusisiraquispasti? Chekpachansa Diosaw churi yatiña, uñt'aña, uqhamarac cusisiña qhititejj jupatacjamäqui ucaru; ucampis jucharar jakerojja lurañwa churi apthapiñataqui, uqhamarac imasitanaca montonañapataqui, ucatsti qhititejj jupatacjamäqui ucar churjjañataqui. ¡Acasti inamayaquiraquiwa, thayarus catthapï siscsna uqhamaquiwa! Aca orakenjja take cunas horasaniquiwa; take luräwinacataquisa mä horasaw utji: Naciña horasa, jiwjjaña horasa. Ayrunac ayruñ horasa, uca ayrutanac jiq'iraña horasa. Jiwayañ horasa, kollañ horasa. Tucjañ horasa, utachañ horasa. Jachañ horasa, laruñ horasa. Llaquisiñ horasa, cusisincaña horasa. Kalanac willtañ horasa, kalanac apthapiñ horasa. Khomantasiñ horasa, jaljtañ horasa. Thakañ horasa, chhakayañ horasa. Imañ horasa, jaktañ horasa. Ch'iyanokañ horasa, ch'ucthapiñ horasa. Amuct'añ horasa, parlañ horasa. Munasiña horasa, uñisiñ horasa. Nuwasiña horasa, sumancañ horasa. Jakejj, ¿cuna ascsa apsojja uca take luratapatjja? Nayajj amuytwa Diosaw uca ch'ama tucuñanaca jakenacar churi, uca lurañanacan sarnakapjjañapataqui. Diosasti horasaparuwa take cunsa suma luri; uqhamaraquiw jupajj jaken chuymaparu amuyt'ayi cunatï wiñayäqui uca, janisay jakejj takpacha amuyt'cpan Diosan luratanacapa, uqhamaraqui cuntï lurcani ucanacata. Nayajj amuytwa, jaketaquejj asquiwa jacañapana cusisiñapajja, uqhamarac suma sarnakañapajja. Diosaw churistojja ucatwa jiwasajj mank'tansa, umastansa, uqhamarac luratanacasatsa cusistanjja. Amuyaractwa take cuntï Diosajj lurqui ucajja wiñayäniwa. Ucarojja janiw yapjjatatäcaniti, janiw apakatäcaraquinisa; Diosaw uqham luri, ucarojj ajjsart'añampi uñjatäñapataqui. Janiw cunas utjquiti cunatejj nayrajj jan utjcäna ucatjja, janiraquiw utjcaniti cunatejj jan utjqui ucatjja. Diosaw wastat utjayascaqui cunatejj nayrajj utjcäna ucanacjja. Uñjaractwa aca orakenjja ñankha luräwinaca, jan wali sarnakañanacampi cawqhantï asqui cheka sarnakañajj utjañapäqui, uqhamarac suma sarnakaña. Ucatsti nayajj sistwa: “Diosaquiw chekapar uñj-jjani, asqui jakerusa ñankha jakerusa, mä horasa utjatapata take cuna lurasïwitaquisa, uqhamarac take cuna lurañataquisa.” Ucjjarusti saractwa: “Jaken sarnakäwipata, Diosaw jakenacarojj yant'asqui, amuyasipjjañapataqui jupanacan animalanacjamäpjjatapata.” Chekpachansa jakenacasa animalanacasa pachpa tucuyaniquïpjjewa: maynis maynisa pachpaw jiwapjjani, takenitaquisa pachpa samsuñaquiw utji. Jakesti animalatjja janiw cunans jilancquiti; take cunas inamayaquiwa. Takenis mä tucuyäwiruquiw sarapjje; takenis lak'ata luratäpjjewa, uqhamaraquiw takenis lak'aru tucjjapjjani. ¿Qhitis yati jaken ajayupan alajjpachar saratapjja, uqhamarac animalan ajayupas orake mankharu saratapjja? Nayajj amuytwa jaketaquejj janiw cuna asquis utjquiti, jan ucasti luratapampi cusisiñaquiw utji, ucaquiw juparojj wact'araqui, janiw qhitis juparojj uñacht'aycaniti cunatejj lurascani ucjja, jupan jiwjjatapatjja. Ucatsti uñjaractwa aca oraken maynir t'akhesiyapqui ucanacsa. Ucatjja uñjaractwa t'akhesiyatanacan jachapjjatapa, ucampis janiw qhiti chuymachiris utjquiti; t'akhesiyirinacapajj ch'amampiw apnakapjje, ucampis janiw t'akhesiyatanacar qhiti chuymachiris utjquiti. Ucatwa jiwjjerinacarojj waliqui jiwjje sista, qhitinacatejj jacasipqui ucanacat sipansa. Uqhäcchisa aca panpachanit sipanjja juc'ampi asquincapjjewa qhitinacatejj janïra nacipqui ucanacajja, jupanacasti janïraw uñjapquiti aca orakena ñankha lurañanacjja. Uñjaractwa irnakañanacansa, uqhamarac suma lurañanacansa envidiasiñaquiw utji mayninac toke, ucasti inamayawa, thayarusa catthapï siscsna uqhama. Jakenacajj sapjjewa: “Pisi amuyt'anejja amparapwa khomjjarusi, ucatsti jupa pachpaw tucjasi” sasa. Ucampis nayajj sistwa: “Mä juc'a samart'añajja asquiwa, pä ch'ama karitat sipansa, thayaru catthapiñ munasa” sasa. Maysar uñtasinjja, uñjaractwa aca orakenjja yakha inamaya: Mä sapa chacha, jan amigoni, jan wawanacani, jan jilanacani, janirac cunapachas mä juc'sa samart'quiti, kamir cancañapa uñjañsa karjascaraquiti, jisct'ascaraquisa: “¿Qhititaquis take acanac lurtjja? ¿Cunataquis cusisiñajjsa imt'astjja?” sasajja. Ucampis take acanacajj inamayaquiwa, mä jathi k'epïcaspas uqhama. Mayni sapat sipansa paniniw juc'amp asquejja, uqhamatwa juc'amp luratas utjaraqui. Maynitejj jupanacat liwischi ucajja, mayniwa wayti. ¡Ucampis llaquisiñawa qhititejj sapäcasina liwisqui ucajja, janiw qhiti waytiripas utjcaniti! Uqhamaraqui, paninitejj chekpacha iquintjjapjje ucajja, maynit mayniwa junt'thapisipjje; ucampis mayni sapajja, ¿cunjämarac junt'thapispasti? Mayni sapajj atipjatäspawa, ucampis paninejj atipapjjaspawa, uqhamaraqui quimsat c'anat wisqhajj janiw mäqui t'akascaspati. Maya toketjja, asquiwa mä pobre waynajja yatiñanïchi ucqhajja, pisi amuyt'ani awqui reyit sipansa, jupasti jichhajj janiw cuna ewjja arsa catokcaspati uca laycu. Jupajj walja jan jact'caya jakenacarusa apnakcchini ucasa, janiw uca jakenacasa, wawanacapasa jupampejj cusisitäpcaniti khepürunjja. Ucasti inamayaraquiquiwa, thayarusa catthapï siscsna uqhama. Cunapachatï Diosan temploparu saräta ucqhajja, sarnakañanjja sum amuyasim, juc'amp jac'achasim ist'añataqui, pisi amuyt'an jakenacjama mäqui jan arscamti sacrificio churañataqui, jupanacasti janiw amuyasipquiti jan wali luratanacapsa. Lacamampejj jan mäqui arsumti, janirac lup'imsa Diosatac mä cuna lurañataquisa, Diosajj alajjpachanquiwa, jumasti aca orakenctawa. Ucatwa juc'aqui parlañamajj waquisi. Walja lup'iñansti iquiquiw purisjje, uqhamarac walja parlañanjja lokhe arunacaquiw tucjje. Cunapachatï cun lurañataquis Diosar arsüta ucajja, janc'aquiw phokhäta, jupataquejj janiw chuymar purt'cayäquiti pisi amuyt'aninacajja. Phokham cuntï lurañatac arscta ucjja, ucampis asquiwa jan cuna arsuñasa, phokhäwa sas jan phokhañajja. Jan munamti lacama jumar juch lurayañapjja, ucatsti Diosan qhitanitaparu jan sañamataqui: “Pantjastwa” sasa. ¿Cunatsa Diosarojj parlatamampisa colerayäta, lurctas ucanacsa tucjayaraquïtajja? Uca laycu, wali lup'iñanacanjja utjiwa cunayman arunaca, uqhamarac jan wali amtañanaca, ucampis jumajj Diosar ajjsaram. Mä marcantï uñjsta pobreru t'akhesiyiri, uqhamarac cheka asqui lurañaru mayjt'ayirsa, jan muspharamti ucatjja, jilïrjjarusti imt'asquiwa mayni juc'amp jupat jilïri, ucatsti uca paninjjarusti mayni jupanacat juc'ampi jilïriraquiw imt'ascaraqui. ¡Ucanacarupï marcajj nayrakataruw sarti sapjjejja, cunatejj achqui ucajj takenitaquejj ucatarac reyis mank'araqui! Qhititejj kollke munqui ucajja juc'ampwa muni; qhititejj kamirïqui ucajj, jan utjirinjamaquiwa amuyasi. Ucasti inamayaraquiquiwa. Ucampis juc'ampi kamirïñanjja, juc'ampiraquiw mank'erinacajj uñsti. Utjirinejja, ¿cuna asquiraqui apsusti nayra mayampi uñjasasti? Qhititejj irnakqui, juc'sa waljsa mank'chi ucajja, sumaw ict'asi; ucampis kamirirojja janiw iquiyquiti kamir yänacapajja. Aca orakenjja chekpachansa uñjtwa wali llaquiscaya, kamirejj yänacapjja jupan jan walt'añapataquiquiw imasi; mä jan wali alaquip lurirejja tucjaspawa uca kamir yänacapjja, ucatsti mä wawanïchini ucasa, janiw jupar cuna jaytañas utjcjjaniti. Cunjämatï aca oraker jutcäna uqhamaquiraquiw sarjjani: K'alalaquiw naci, irnakatapatsti janiw cunsa apascaniti. Ucasti wali llaquiscayawa, cunjämatejj aca orakeru jutcäna, uqhamaquiraquiw sarjjani. Ucatjja, ¿cuna ascsa apsuwayi uca take inamaya irnakatapatjja? Ucjjarusti, take jacañapanjja ch'amacanwa sarnakawayi, jan walt'añana, t'akhesiñana, llaquisiñana. Nayajj mä suma ascwa jicjjatta, ucasti mank'aña, umaña, uqhamarac take irnakatampi cusisiña, aca oraken mä juc'a jacaña Diosajj churistu ucana, ucaraquiw jiwasar wact'araquistu. Maysa toketjja, Diosajj qhitirutejj wali kamirïña churqui ucarojja, ch'amwa churaraqui cunatejj jupar wact'qui ucata mank'añapataqui, uqhama uca take irnakatata cusisiñajja Diosataracwa juti. Jacañapatsti janiw llaquiscaniti, Diosaw cusisiñampi chuymapar phokt'i uca laycu. Aca orakenjja mä jan waliw utji, take jakenacaw ucjja yati, cuntejj uñjcta: Yakheparojj Diosajj walja jilarquiri suma yänaca churi, ucatsti cunanactejj munapqui ucanacajja janiw jupanacar pist'quiti; ucampis Diosajj janiw take ucanacatjja cusisiyquiti, jan ucasti yakhanacaw ucatjja cusisipjje. Acasti chekpachana wali llaquiscaña inamayaquiraquiwa. Mä chachajj patac wawanïscaspawa, ucatsti walja maranacas jacascaraquispawa; ucampis walja jaccasinsa, janitejj yänacapampi cusiscani, ucatsti janiraqui sepulturarus sum imt'atäcaspa ucajja, nayajj sistwa uca chachat sipansa mä sullunucuta wawaw juc'amp asquïsquejja. Uca wawajj ina ch'usarus chhaktcchini ch'amacaru, cawquintejj sutipas armatäjjani, uqhamarac janis intsa uñjcchini, cunsa yatcchiniti, ucampis uca chachat sipansa juc'amp samarañanïniwa. Jupajj pä waranka marasa jacchisapäna yänacapata jan cusisisa ucajja, ¡panpachanis pachpa chekaruw sarapjjejja! Jakejj mank'añataquejj irnakapuniwa, ucampis janiw sisthapquiti. ¿Cunansa mä yatiñan jakejj jilanquejja mä pisi amuyt'anit sipansa? Yatiñanacwa jilanquejja jacañapana sarnakañapataqui. Asquiwa nayrampi uñjañajja, uñjaña munañata sipansa. Ucampis ucajja inamayaraquiquiwa, thayarusa catthapï siscsna uqhamawa. Cunatejj jichhajj utjqui ucajja, uqhampunïnwa, ucasti yatisiwa cunäquitejj uca. Janiw qhitis nuwascaspati jupat sipana jila ch'amanimpejja. Chekpachansa walja parlañanacanjja, jan wali arunacaquiwa utji; ucampisti janiw cuna asqui jicjjatañas utjquiti. Uqhamasti, janiw qhitis yatquiti cunatejj jaketaqui asquïqui uca inamaya sallkjjata jact'ata jacañapa urunacapana ucjja. Urunacapasti mä ch'iwjamaquiw pasjjani, ucatjja, ¿qhitiraqui yatiyaspasti cunatejj aca oraken pascani, jiwjjani uca khepatsti? Suma k'aphinacat sipansa, asquita uñt'atäñaw asquejja. Yuriña uruta sipansa, jiwaña uruwa juc'amp asquejja. Cusisiñaru sarañata sipansa, jiwirin utaparu sarañawa asquejja. Jiwañajj take jakenacan tucuyäwipawa, ucatsti jaquirinacajj amuyt'asipjjañapawa. Laruñata sipana jachañaw juc'amp asquejja, ajanurojj janis wal lurcchini, ucampis chuymarojj ascwa luri. Yatiñan jakejj jiwañatwa lup'isqui, ucampis pisi amuyt'anejj cusisir sarañatwa lup'iscaraqui. Pisi amuyt'animpi aytatäñat sipansa, yatiñan jaken arunacapar jaysañaw asquejja. Pisi amuyt'anin larusitapajj cunjämatejj ch'aphinacajj ninan naqhantasajj t'akarquejja uqhamawa, ucasti inamayaquiraquiwa. Jan wali lurañanacajj yatiñan jakerojj pisi amuyt'aniruw puriyi, churäwinaca chilltañasti jan waliruw chuymap tucuyaraqui. Mä cuna luräwi kalltañat sipansa tucuyañawa juc'amp asquejja. Jach'a jach'a tucuñat sipansa, llamp'u chuymanïñawa juc'amp asquejja. Jan colerasiñampi atipayasimti, colerasiñajj pisi amuyt'an jakenquiwa. Janipun jisct'asimti, “¿Cunatsa nayra maranacajj ancha sumäna?” sasa. Uca jisct'asti janiw ch'iqhin jisct'apäquiti. Aca oraken jaquirinacataquisti yatiñanïñajja ancha asquiwa, uqhamarac mä herenciäcaspas uqhamawa. Yatiñajja jakerojj arjjatiwa, cunjämatï kollkejj arjjatqui uqhama, ucampis yatiñ cancañajj jilanquiwa yatiñaniru jacaña churatapata. Sum uñjam cuntï Diosajj lurqui ucjja, ¿qhitis asquichaspa cuntï jupajj lurqui ucjja? Sumancaña jutipanjja cusisim; jan walt'aña jutipansti amuyt'asiraquim, mayasa, mayasa Diosanquiwa, ucatsti jakejj janipuniw yatquiti cunatï jutir urunacana jutcani ucatjja. Take acanacwa uñjawayta aca juc'a inamaya jacañajjanjja, suma jakenacaw jiwapjje, jupanacajj suma jakëpcchi ucasa, ucatsti ñankha jakenacajj jan walsa lurapcchi ucasa, walja maranacawa jacapjjaraqui. Jan sinti suma jake tucumti, janirac sinti yatiñanis tucumti. ¿Cunatsa juma pachpajj aynacht'ascätajja? Jan sinti khoru jake tucumti, janiraqui sinti pisi amuyt'anis tucumti. ¿Cunatsa janïra horasäquipana jiwätajja? Jan sinti inampst'añampi atipjayasimti, jan ucasti wali amuyt'asisa sarnakam. Qhititejj Diosar ajjsarqui ucajja, take acanacampejja asquiruw mistsuni. Mä marcan tunca jilïrinacat sipansa, yatiñ cancañaw ch'am churi yatiñanirojja. Ucampisa aca orakenjja janiw qhitis asqui jakejj utjquiti, janipun juch lurasa asqui lurirejja. Jan ist'amti take cuntejj parlapqui ucanacjja, uqhamatwa jan ist'cätati sirviriman jumjjat jan wali parlatapjja. Walja cutiwa jumajj mayninacjjata jan wali parltajja, ucsti juma pachpawa sum yatistajja. Take acanacwa yatiñ cancañampi thakta: “Yatiñanëjjawa” sasa, ucampis yatiñ cancaña jicjjatañataquejj janiw ch'amanïcäyätti. ¡Take cunatejj utjqui ucjja janiw jicjjatcäyätti! ¡Wali ch'amawa, janiw qhitis amuyt'caspati! Nayajj yatjjatañaruw uchasta, ucanacsti suma yatjjatañaruraqui, uqhamat cuna asquïcataynatï uca jicjjatañataqui. Ucatsti amuyastwa pisi amuyt'anïñajja jan walïtapa, uqhamarac jan wali sarnakañajja lokhe cancañätapa. Jiwañat sipansa juc'amp jan wali jicjjataracta, ucasti cawquïri warmitejj chuymapampejj mä sipitampjama sallkjqui, amparanacapampisa catuntcaraqui ucawa. Qhititejj Diosataqui asquïqui ucajja, uca warmitjja jaltaniwa, ucampis jucharar jakejj uca sipitaruw jalantani. Naya, yatiyirejj, cunäcataynatejj ucanac thakasaw ucanac jicjjatta: ¡cuntï chekpachana thakcta ucjja janiw jicjjatcti! Waranka chachanacatjja maynicwa asqui jakjja jicjjatta, ucampis janiw mä asqui warmsa jicjjatcti. Acacwa nayajj jicjjatta: Diosajj jakerojj asqui luräna, ucampis jakew jacañapanjja jan walt'añanaca thakasiwayi. ¿Qhitis yatiñanimpi chicachasispajja? ¿Qhitis take jacañjjata khanañchaspajja? Yatiñ cancañajj jaken ajanupjja khantayiwa, khoru ajanupsa koñaptayaraquiwa. Reyin arsutapjja phokhätawa, uqham phokhañataquiw juramentompi arstajja Diosan nayrakatapana. Jupan nayrakatapatjja jan mäqui sarjjamti. Jan walinacarusti jan mantamti, jupasti cuntï muncani ucwa lurani. Reyin arupajj jach'a cancaña aruwa, ucatsti, ¿qhitis saspa: “Cuns lurta” sasajja? Qhititejj mä arsuta phokhasqui ucarojja janiw cuna jan walis pascaniti, ucatsti qhititejj yatiñanïqui ucajja yatiwa cunapacha, cunjäma phokhañsa. Chekpachansa, take cuna lurañataquisa utjiwa mä horasa, uqhamarac cunjäma lurañataquisa, ucampis jaken mä jan walt'añapaw utji; jakejj janiw yatisquiti cunatejj jupar pascani uca, janiraquiw qhitis utjquiti jupar nayrakata yatiyirejja. Jacaña catjjäsiñataquejja janiw qhiti ch'amanis utjquiti, jiwañjjarus janiw qhiti ch'amanis utjcaraquiti. Janiw qhitis jaltcaspati uca nuwasïwitjja. Ñankha jakerusti janiraquiw jan wali luratapasa khespiycaspati. Take acanacwa uñjta aca orakena cunanacatejj lurasqui ucanac uñt'añaru uchasta ucqhajja, uqhamarac jaken ch'amanïtapsa masinacaparu jan walinac lurañataquisa. Uñjaractwa, ñankha jakeru qhititejj kollan chekata jithektasa sarnakqui ucaru, jakenacajj wali jach'añchäwimpiw imapjje jiwäwipana; ucatsti cawqui marcantejj jan walinaca lurcäna ucanacjja, janiw qhitis ucatjja amtcjjeti. Acasti inamayaquiwa. Jan wali luratanacapata jan jucha uñt'ayatajja, jakenacarojj jan walinaca luraña juc'amp yatichi. Uqhamasti jucharar jakejj walja cuti juchanaca lurcasasa, walja maranacawa jacascaraqui. (Nayajj yatiraquïyätwa, qhitinacatejj Diosar jach'añchapqui, uqhamarac ajjsarapqui ucanacajj sumaqui jacasipjjatapa. Ucampis jucharar jakenacataquejj jan waliw jupanacatac utji, uqhamarac jacañanacapas mä ch'iwjamaw mäqui pasawayi Diosar jan ajjsartapjjatap laycu.) Uqhamaw aca orakenjja inamayaqui asqui jakenacajja t'akhesipjje jucharar jan wali jakenacäcaspas uqhama, ucatsti jucharar jakenacasti cusisipjjaraquiwa asqui jakenacäcaspasa uqhama. Nayajj sistwa: —¡Acajj inamayaquiwa! —sasa. Ucatwa nayajj sista: —Cusisiñajj utjpan —sasa. Aca orakenjja jaketaquejj asquiwa mank'añanaca, umañanaca, uqhamarac cusisiñanaca. Ucaquiw jaketaquejj utji irnakatapatjja, Diosajj aca oraken jacañ churqui uca urunacapana. Take chuymaw take acanac yatjjatañar uchasta, asqui jakenacana, uqhamarac yatiñan jakenacan luratanacapajj Diosan amparapancatapa. Jupanacan nayrakatapancchi munasiñasa, uñisisiñasa ucajja, jakejj janiw yatquiti ucanacatjja. Uqhamasti uca pachpawa takenirusa suyt'asqui asqui jakerusa, jucharar jakerusa, suma jakerusa jan wali jakeru, k'omaru jan k'omaru, sacrificio churirirusa jan churirirusa; uca pachparaquiw suyt'asqui suma jakerusa, jucharar jakerusa, juramento luririrusa, jan luririrusa. Aca orakena take cunatejj lurasqui ucanacatjja acawa jan walïquiti, takenirusa uca pachpawa suyt'asqui. Maya toketjja, jaken amuyupajj ñankha lurañampi phokt'atawa; lokhe cancañaw amuyupana atipji take jacañapana; ucatsti tucuyarojj jiwañaruquiw purjje. Ucampis qhitirutejj jacañajj churatäqui ucataquejj juc'amp suyt'añapaw utjasqui. Jiwat leonat sipana jacasquir anuwa asquejja. Ucjjarusti, qhitinacatejj jacasipqui ucanacajja yatisipjjewa jiwjjañanacapa, ucampis jiwatanacajj janiw cunsa yatipquiti, janiraquiw cunsa jicjjatapcaraquiti, jupanacajj armatäjjatap laycu. Ucanwa jupanacan munasiñapajj tucusjje, uñisiñapasa, envidiasiñapasa, janipuniw aca orakena cuna lurañanacatejj utjqui ucanacjja lurcjjapjjaniti. Uqhamasti jichhajj cusisiñampi t'ant'am mank'asim, uqhamarac vinomsa umasim, juman luratanacamajj Diosataquejj asquïtap laycu. Jank'o isimpipuni isthapisim; p'ekemarusa k'apquir kollanacampi uchasipunim. Jacañamanjja munata warmimampi cusisim sapa horasana, Diosajj aca oraken juc'a jacaña churctam ucana; aca oraken ucatac irnakatanacamatjja ucacwa apsütajja. Cuna lurañatejj jumataqui utjcani ucjja ch'amamarjam luram, jumajj sepulcror sarcätas ucanjja janiw cuna lurañas utjquiti, cuna lup'iñasa, uñt'añasa, janiraquiw yatiñanïñasa utjquiti. Aca orakenjja yakhampwa uñjta, t'ijuñanjja janiw wali t'ijurinacapuniti atipt'apquejja, jan ajjsaririnacapunisa nuwasïwina atipjapquejja; janiw yatiñanïpqui ucanacapuniti t'ant'anïpquejja, ch'iqhinacapuniti kamirïpquejja, suma yatichatanacapunisa suma catokatäpquejja; jan ucasti horasajj jan walt'añajj takeniruw puri. Maya toketjja, janipuniw qhitis yatisquiti cuna horasas jupar wact'ani ucjja; cunjämatejj chawllanacajj känan catuntatäpjjejja, jamach'inacas sipitaru jalt'apjjejja, uqhamaraquiw jakejj jan amuycay horasaw mä jan walt'añan catuntat uñjasi. Aca orakenjja uqhamaraquiw uñjaracta, ucasti amuyatajjatjja jach'a yatichäwiniwa. Juc'a jaken mä jisc'a marcajja, mä wali ch'aman reyin nuwantataw uñjasi, uca marcarusti nuwasiñataquiw muyunti. Ucampis uca marcanjja yatiñan mä pobre jakew utjäna, yatiñapampejj uca marcarojj khespiyasapänwa, ucampis janiw qhitis jupatjja amtascänti. Ucatsti nayajj sistwa: “Ch'amanïñat sipansa yatiñanïñawa asquejja, pobre jaken yatiñapajj janis yäkatäcchi, ni parlataparus jan ist'atäcchi ucasa.” Pisi amuyt'an jakenacan reyipan arnakasitapata sipansa, yatiñan jakenacan koña arunacapaw juc'amp suma ist'asi. Nuwasiña armanacata sipana, yatiñ cancañaw asquejja. Mä sapa pantjasïwiquiw, jach'a tucjasïwir puriyi. Mä chhichhillanqha jiwatajj thujsiwa, ucasti suma k'aphirojj mayjt'ayiwa. Mä juc'a pisi amuyt'ajj yatiñ cancañarusa, jach'ar aptatäñarusa atipaspawa. Yatiñan jaken amuyupajj asquiruw muni; pisi amuyun jaken amuyupasti jan waliruw munaraqui. Pisi amuyun jakejj take luratanacapanjja, uñacht'ayiwa juc'a amuyt'aniquïtapa, kawkhasay sascpan “pisi amuyuninacajj jupanacäpjjew” sasa. Reyitejj jumataqui coleraschi ucajja, jan amuyumjja mayjt'ayascamti; jach'a pantjasïwinacarojja llamp'u chuymampiwa atipjätajja. Aca orakenjja jan waliraquiw lurasi, ucasti pachpa jilïrinacatwa kallti. Pisi amuyt'ani jakenacarusti jach'a apnakäwinacwa churapjje, yatiñan jakenacarusti jisc'a apnakäwinacaquiw churatäpjje. Uñjaractwa esclavo jakenacar caballota sarasquiri, jilïrinacarusti cayuqui sarasquiri, esclavöpcaspas uqhama. Qhititejj mä p'iya lurqui ucajja, pachpa p'iyaruwa liwirantti. Qhititejj perka jaranucqui ucarojja, catariw achji. Qhititejj kala c'utqui ucajja, uca pachpampiw ch'ajjekasi. Qhititejj lawa ch'iyqui ucajja, jupa pachpa phat'akasirjamawa. Hachatejj muthuchatäjjchi, janiraqui arïcchi ucajja, ch'amamp phat'añaw waquisi. Asquiwa take cunas suma yatiñ cancañampi lurañajja. ¿Cuna asquiraquïspa, catari apnakeritejj nayrakata catarimpi achjayaschi ucajja, jupan jan suma apnakatapata? Yatiñan jaken arunacapampiw takenimpi munayasi, ucampis pisi amuyt'anin arunacapajj jupa pachpan aynacht'añapataquiquiwa: jupasti pisi amuyt'a arunaca parlañwa kallti, ucatsti juc'ampi jan wali arunaca parlasaquiw tucuyjjaraqui. ¡Pisi amuyt'anejja sint parli! Ucampis, ¿qhitis saspa cunatejj pascani ucatjja? Janiw qhitis jutir urunacatjja cuns yatquiti. Pisi amuyt'anejja inamayaquiw karjasi, ucatjja janiraquiw jupajj marcar sarañ yatquiti. ¡Ay cunaquïcani, cawquïr marcan reyipatejj mä jisc'a wawaquïqui, uqhamarac jilïr jakenacapajj jach'a mank'añanacan khantatipjje ucataquejja! ¡Cusisiñaniwa cawquïr marcan reyipatejj wali asquit uñt'atächi, uqhamarac jilïr jakenacapas horasar mank'asipjje, uqhamata ch'amañchasiñataqui, janiw machjasiñ laycuquisa! Jayrataquejj uta techojj jalaktiwa; jan cuna luriritaquisti, utpachaw tincu. T'ant'asti mank'añataquiwa, vinosti jaken jacañapjja cusisiyaraquiwa, ucampis take ucanacataquejj kollkew utjañapa. Reyi tokejj jan parlamti, ni amtäwimpisa. Sapaquicäta ucqhasa, jan kamir tokejj parlamti, jamach'inacaw yatiyanipjjaspa uca laycu. Umar t'ant'am ucham; ucatsti mä kawkha tiempotwa jicjjatjjäta. Cawqhacamatejj utjctam uqhacama, utjirinacam mayninacampi jaljasim, cuna jan walitejj marcar jutcani uc jan yatitam laycu. Kenayanacatejj wali mistuni ucqhajja, jalluw oraker purintani. Mä kokajja amstarusa jan ucajja aynacharusa liwisiscpan, cawqharutejj liwnoktqui ucqhancapuniniwa. Thayar uñch'uquirejja, janiw yapuchcaniti, uqhamarac kenayar uñch'uquirisa, janiw achunac apthapcaniti. Cunjämatejj jumajj jan yatcta thayajj cawquirutejj sarqui ucjja, janirac cunjämasa wawajj taycapana puracapan jilqui ucsa, janiraquiw yatctati take cun lurir Diosan luratanacapatjja. Alwatajja yapucham, jayp'usa yapucharaquim, janiw jumajj yatctati cunjämäcanitejj nayra, uqhamarac khepa yapuchatasa, jan ucajj paypach satas mayac jilapjjchini. Khanajj wali sumawa, lupi uñjañas asquiraquiwa. Ucatsti maynejj walja maranaca jacchini ucasa, uqhamarac take ucanacampisa cusiscchini ucasa, ucampis amtasiñapawa ch'amac urunacasti waljäniwa, ucatsti take cunatejj jutcani ucajja inamayaquiwa. Jumajj wayna cusisim, wayna cancañamana; c'uchiqui sarnakaraquim waynäcasina. Chuymamajj cawquirutejj sarañ munqui, nayramas cuntï uñjqui ucar sararaquim; ucampis amtasim take ucanacatjja Diosar cuenta churañamäniwa. Chuymaman llaquisiñanacapjja apanucum, uqhamarac jan walt'añanacsa, waynanacana suma urunacapasa inamayaquïtapa laycu. Waynäcasina jumar irnoker Diosamat amtasim, janïra ch'ama tucuña urunacajj, uqhamarac maranacasa purinquipana cunapachatejj siscasma: “Sarnakäwejjanjja janiw cunas cusisiyquituti” sasa. Jichpach luram janïra intisa, phajjsisa, warawaranacasa ch'amact'quipana, uqhamarac jallu pasatatsa kenayajj utjquipana. Mä uruw purinini, ucansti palacion uñjirinacajj qhathatipjjaniwa, uqhamarac jan ajjsaririnacasa c'umjtapjjaniwa; molinonacasti juc'aquëjjatap laycojj janiw sum molcjjapjjaniti, uqhamarac ventanat uñch'uquirinacasa juyct'apjjaniwa. Uca urojj purincani ucqhasti caller mistuñäqui uca puncunacajj jist'antasjjaniwa; molinon ojjotapasti sapa cutiw amuct'jjani; jamach'inacajj k'ochupjjaniwa, ucampis k'ochutanacapajj janiw ist'ascjjaniti; kollu patanacasti ajjsarayaniwa, ucatsti thaquinjja jan walt'añanacaw utjani. Almendrojj pankarañ kalltani, t'ijut'ijusti jathiw tucjjani, alcaparrasti janiw cunataquis asquïcjjaniti. Ucampis jakejj wiñay utjasïwiparuw sarjjani, callenjja niyaw jiwatat jachatanacajja ist'asjje. Jumar irnoker Diosamat amtasim janïra kollket lurat cordonajj t'akasquipana, kori phucus p'aquisquipana; janïra wacullas phuju lacan p'aquisquipana, janïra phujun qhiwiñapas p'aquisquipana. Uca pasatatsti lak'acäna ucajj lak'aruw cuttjjani, cunjämäcäntejj nayrajj uqhama, ajayusti Diosan ucaruraquiw cutt'jjaraquini, qhititejj churcäna ucaru. Naya, yatiyirejj, wastatampiw sista: “¡Inamayaquiwa, inamayaquiwa! ¡Take cunas inamayaquiwa!” sasa. Yatiyirejj juc'amp yatiñanïsajja, juc'ampiraquiw yatiñjja jakenacar yaticharaqui. Uqhamaraquiw walja säwinaca yatjjatañaru uchasiraqui, ucatsti sapa maya chekaparu uscusa. Take toketwa suma arunaca jicjjatañatac thakäna, chekpacha säwi arunaca kellkañataqui cunjämarutejj waquisqui uqhamaru. Yatiñanin säwi arunacapajj wali ari puntanïcaspas uqhamawa, mayaru suma apthapitasti suma ch'act'ata ch'acurunacäcaspas uqhamawa, mä sapa awatirin uchata. Maynisti ucanacatjja suma ewjjanacwa apsuspa. Walja libronaca lurañanjja janiw tucuyapajj utjquiti, uqhamarac wali yatekañanjja karjasiñaw utji. Parlañajj tucuyjjewa. Takewa parlatäjje. Diosar yupaycham, ucatsti camachi arunacapa phokham, take ucanacajj jaketaquïtap laycu. Diosajj take luratanacasatwa wayt'istani, walitsa jan walitsa, jan uñjcat luratanacatsa. Salomonan wali suma k'ochunacapa: ¡Lacamampi jamp'att'itasma! Munasiñamajj vinot sipansa juc'ampi mojjsawa, perfumeman k'aphipas muct'atajj wali sumaraquiwa, sutimasti suma perfume wartatjamaw k'aphiraqui. ¡Ucatwa warminacajj wali munapjjaractamjja! ¡Janc'aqui jumamp chica irpita! ¡Oh, rey, utamar irpita! Jumampejj wali cusisitäñäniwa; munasiñamatsti vinot sipansa juc'ampwa amtasiñäni. ¡Ucatpï warminacajj munapjjaractamjja! Jerusalenanquir warminaca, nayajj ch'iyar janchinïtwa, ucampis muncañätwa. Wasaranquir Cedar carpanacjam ch'iyarätwa, Salomonan palaciopan cortinanacapjama jiwaquiraquïtwa. Jan uñch'uquipjjestati ch'iyarätajjata, lupiwa uqhama janchejjar nacsutu. Jilanacajjajj nayataquejj coleratäpjjewa, ucatsti uva yapunac uñjañ jaytapjjetu, ¡ucat uvas yapojjat armasta! Munatajjay sitaya, ¿cawqhansa tamanacam awattajja? ¿Cawqharusa cheka urojja samart'ayirejj anaktajja? Yatiyitaya yakha awatirinac taypin jumar jan thakhascañajjataqui. Take warminacat sipansa sinti suma warmi, janitejj jumajj yatcsta ucqhajja, tamanacan saräwipa arctam; ucatsti cabritonacam awatim, awatirinacan chhujllanacap jac'ana. Jumajj nayanctawa, suma munasitajja, jumajj nayataquejj Faraonan carropanquir suma caballopjamätawa. ¡Ajanumajj cunja sumasa aretenac taypinjja! ¡Cunja jiwaquisa cuncamajja perlanacat lurata collaranac taypinjja! ¡Kori aretenaca lurarapipjjäma kollkenacampi c'achachata! Reyejja samarañapan samart'qui ucchañcama, nardo sat kollajjas sumwa k'aphitati. Nayan munatajjajj nayataquejj mirra sat chinur uñtatawa, ucasti nayan ñuñunacajj taypincapuniwa. Munatajjasti nayataquejj utjir alheña sat pankarjamawa, En-gadi sat uva yapunacana. ¡Munatajjay, cunja muncañätasa! ¡Sinti muncañätawa! ¡Nayranacamasti pä palomanacar uñtatjamawa! ¡Munatajjay, cunja muncañätasa, sinti muncañätawa! ¡Ch'ojjña ch'ijinacaw jiwasan iquiñasajja! Cedro alinacaw utasana viga lawanacapajja, uta techosti ciprés sat lawanacat lurataraquiwa. Nayajj Sarón sat chekanquir rosa pankarätwa, vallenquir lirio pankararaquïtwa. Warminac taypinjja, nayan munatajjajj ch'aphinac taypinquiri rosa pankarjamawa. Chachanac taypinjja, nayan munatajjajj yakha kokanac taypinquir manzano aljamawa. ¡Cunja sumas nayataquejj ch'iwipar kont'asiñajja! ¡Achupasti lacajjataquejj sinti mojjsaraquiwa! Mank'äwi utaparuw nayarojj irpitu, munasiñampiw jupataqui catokasjjaraquitu. ¡Pasasat lurat tortanac churapjjeta, uqhamarac manzananacampi ch'amañchapjjeta, munasiñat jiwirjamätwa uca laycu! ¡Jupasti ch'eka amparapampejj p'eket catt'itpan, cupi amparapampisti khomantaraquitpan! Jerusalenanquir warminaca, nayaw achict'asipjjsma: kollunquir tarujanac laycu, uqhamaraqui cabritonac laycu, munatajjarojj jan sartayapjjamti, ¡jan ucasti ict'ascpan cunapachcamatejj munqui ucqhacama! ¡Munatajjajj niyaw jutjje! ¡Arupjja niyaw ist'jjaracta! Kollunac patanjamjja thoktas thoktasaw juti, jisc'a kollunac patanjamsa thoktas thoktasaw juti. Nayan munatajjajj mä tarujar uñtatawa, jisc'a tarujar uñtatjama. ¡Acancjjewa, puncu khepäjjana, ventanaruw maqhatani, reja taypitwa uñakasinqui! Nayan munatajjasti situwa: “Sartasim, munatajjay; sarañäni. ¡Uñtam! Juyphi horasajj pasawayjjewa, thayanacas jupampi chicaw sarawayjje. Orakenjja pankaranacas niyaw aliranjje, K'ochusiñ horasasti purinjjaraquiwa, palomanacan ojjotanacapasti orakesanjja niyaw ist'asjjaraqui. Higo kokas achunëjjaraquiwa, uva yapunacas sumaraquiw k'aphipjjaraqui. “Munatajjay, sartasjjam; munatajja, sarañäni. “Karkanacar imantasiri nayan palomajja, alto cheka jamasanacaruw imantastajja, ajanum uñjayita, arumsa ist'ayaraquita. ¡Jumar uñjañajj sumawa! ¡Jumar isch'uquiñasti wali mojjsawa!” sasa. Catjapjjam tiwulanacaru, uva yapur tucjir jisc'a tiwul kallunacarusa, uva yapusajj pankarancascatap laycu. Munatajjajj nayanquiwa, nayasti jupancaractwa. Jupajj lirio pankaranac taypiruw tamanacapjja awatisi. Uru khanatatqui ucqhata jayp'u chhapthapcama, munatajjay, cutt'anjjam mä tarujar uñtata mä jisc'a tarujar uñtataraqui: Arumanacajj iquiñajjanjja nayan munasitajjaruw thakta. Juparusti thaktwa, ucampis janiw jicjjatcti. Ucatsti sartasinjja marcpachwa muytanta, callenacana, uqhamarac plazanacana, nayan ancha munatajjaru thakasajja. Thaktwa, ucampis juparojj janiw jicjjatcti. Marca uñjirinacaruw jisct'asta aqham sasa: “¿Janit jumanacajj nayan ancha munatajjaru uñjapctajja?” sasa. Jupanacampi uqham jiquisiwayasa mä juc'a sartatajjarusti, nayan ancha munatajjampejj jiquisjjactwa. Amparapata wayjjarusinsti jan antutjasaw taycajjan utjäwiparojj irpawayta. Jerusalenanquir warminaca, arsupjjeta phokhañataqui pampanquir tarujanaca, uqhamarac cabritonac laycu, jan munatajjarojj sartayapjjamti. ¡Jan ucasti ict'ascpan cunapachcamatejj munqui ucqhacama! ¿Cunas wasar toketa jutqui ucajja, mirrampi, inciensompi, uqhamarac take casta k'apquir kollanacampi k'aphichatäcaspas uca jiwk'e taypi jutqui ucajja? ¡Ucajj Salomonan callnakaña konuñapawa! Israel marcana jan ajjsariri sojjta tunca soldadonacampi muyuntataw juti; take jupanacasti nuwasiñjja sumwa yatipjje, espadanacapsa sumwa apnakaña yatipjje; aruma ajjsarcañ ch'amacanacataquisti sapa mayniwa espadanacapa cinturanacaparu apapjje. Salomón reyisti callnakaña konuñapjja Libanonquir suma lawanacatwa lurasi. Sayirinacapasti kollket luratawa, jiqhani kemcattañapasti korit lurataraquiwa, kont'añapasti púrpura sat telat lurataraquiwa; mankhasti, Jerusalenanquir warminacan c'achachataraquiwa take munasiñanacapampi. Sión marcanquir warminaca, ¡Salomón reyer uñjir mistunipjjam! Coronampi ucht'atawa, taycapajj lurcatayna casarasiñ urupataqui ucampi ucht'atawa, jacäwipan cusiscañ urupana. ¡Munatajjay, cunja muncañätasa! ¡Cunja muncañätasa! Nayranacamajj pä palomar uñtatawa, velo khepajjaru imantata; ñic'utamasti Galaad sat kollu cayuna jipirata cabrito tamanacar uñtatawa. Laca ch'aqhanacamasti sumacamaquiwa, ucqha jarekat jank'o ovejanar uñtatäpjjewa. Lacamasti wali sumaraquiwa wila hilor uñtatjama, parlatamasti wali muncañaraquiwa. Ajanumasti granada fruta k'alljatjamaraquiwa, velo khepäjjana imantata. Cuncamasti Davidan torrepjamawa, nuwasiñataqui uta luratjama; uca utatsti waranka jarc'akasiña escudonacaw warcoktani, take ucanacasti jan ajjsarir chachanacan escudopcamaquiwa. Pä ñuñunacamasti taruja animalanacar uñtatjamawa, pä ispa taruja kallunacjamaw lirio pankaranac taypin mank'asqui. Janïra urojj khanjtanquipana, uqhamarac ch'amacas khanar tucquipana, mirra utjquis uca kollur sarjjä, uqhamarac incienso utjquis uca kolluru. ¡Munatajjay, jumajj muncañätawa, cayut p'ekecama jiwaquipunïtawa! ¡Jumansti janiw cuna jan walis jicjjatasquiti! Munatajjay, Líbano kollut nayamp chica sarakanim, nayamp chica Líbano kollut sarakanim. Amana sat kollutpacha vallenac uñatatam, Senir sata, uqhamarac Hermón sat kollutpacha uñatatam; uqhamarac leonanacan putunacapatpacha, leopardo sat animalanacapan kollunacapatpacha uñatatam. Munat cullaquitajjay, chuymwa lunthatistajja, mä cuti uñtatampiquiwa; cuncamancquis uca collaraman perlapampiw chuymajj lunthatista. ¡Cunja sumas juman munasiñamajj, cullaquita, nayan munatajja! ¡Munasiñamasti vinot sipansa juc'ampi mojjsawa, uqhamarac perfume sat suma k'aphi kollanacamasti wali sumawa yakha suma k'apquiri kollanacat sipansa! Munatajjay, lacamatjja misq'iw jalasqui. ¡Lajjram mankhensti misq'impi, lechempiw utji! ¡Isinacaman k'aphipasti Líbano kollun suma k'aphipjamawa! Munat cullaquitajjay, jumajj mä suma imat yapjamätawa, mä suma uma jalsjamaraquïtawa; granadanaca achquis uca pankar yapjamätawa, suma mojjsa frutanacani; alheña sat pankaranacas utjqui uca pankar yapjamätawa, cawquintejj utjqui nardosa, asafranasa, suma k'aphini cañasa, canelasa, uqhamarac take casta incienso kokanacasa, mirra, áloe ucanacasa, uqhama. ¡Ucanjja take suma k'apquiri kollanacaw utji! Pankar yapunquir jalsu umasti mä phuch'u uma jalsquiriwa, Líbano kollutpachwa sarakani. Amstanquir thaya, ¡sartasim! Aynach thaya, ¡thayt'aniraquim! ¡Pankar yapojjar thayt'anim k'aphinacapsti take toker k'aphitatayam! Munatajjay, jutam juman pankar yapumaru, ucatsti suma mojjsa frutanacapa mank'asim. Pankar yapojjarojj mantjjtwa, munat cullaquitajja, mirrjja apthapisjjtwa, uqhamarac suma k'apquir kollanacsa, misq'jja tapatpachwa mank'ta, vinsa, lechsa umt'aractwa. Munat amigonacajja: mank'apjjam, umapjjaraquim, ¡umapjjam kawktï munapctajja ucqhacama! Nayajj iquiscäyätwa, ucampis chuymajjanjja janiw iccäyätti. Ucatsti ist'twa puncuta nayan munatajjana jawsatapa: “Munat cullaquitajjay, nayan suma palomajja, ¡jist'arita! ¡P'ekejjajj sullampi sullantatawa! ¡Aruma sullawa ñic'utajjan jalasqui!” sasa. “Isirasjjtwa, ¿wastatti isthapisëjja? Cayojjsa jarekasjjtwa, ¿wastatti k'añuchasëjja?” Nayan munatajjajj puncu p'iyatwa amparap lokantani. ¡Nayarusti ucajj walpun chuymajj ch'alljjtayitu! Ucatsti nayajj sartastwa munatajjar puncu jist'ariri. Amparajjatsa, uqhamarac luc'ananacajjatsa mirraw ch'akaritu puncu catuñajjarojja. ¡Jupar parlir ist'asinsti, chuymajjajj walpuni ch'alljjtitu! Nayan munatajjarusti puncjja jist'artwa, ucampis jupajj janiw ucancjjataynati. Nayasti thaktwa, ucampis janiw jupar jicjjatcti, jawsaractwa, ucampis janiw jayscaraquituti. Marca uñjirinacasti nayarojj jicjjatapjjetuwa; ucatsti nuwjapjjetuwa, usuchjapjjaraquituwa. ¡Marcaru mantañ puncu uñjirinacasti ch'amampiquiw mantajjsa aparjjapjjetu! Jerusalenanquir warminaca, arsupjjeta phokhañataqui, munatajjarutejj uñjapjjäta ucqhajja aqham sapjjam: —Munasiñat jiwirjamäsquiwa —sasa. ¡Take warminacat sipansa wali muncaña! ¿Cuna wali sumaraqui munatamana utjisti mayninacat sipansti? ¿Cunatarac arsutanacajj phokhayañ munapjjestasti? ¿Cuna wali sumaraqui munatamana utjisti mayninacat sipansti? Nayan munatajjajj jank'o khosiwa, walja jakenac taypinsa wali uñt'cañawa. P'ekepasti suma korir uñtatjamawa; ñic'utapasti phorkhewa, ch'iyararaquiwa, cuervo sat jamach'ir uñtatjama; nayranacapasti lechempi jarita pä palomar uñtatawa, jalir uma jac'an sayt'atäsipqui; ajanupasti jach'a pankar yapjama, suma k'apquiri pankaranacaniwa. Lacapasti lirio pankarjamawa, uca lacapatsti mirraw jalarascaraqui; amparanacapasti kori surtijanacjamawa topacio sat kalanacampi chhaktayata; janchipasti suma llust'achsut marfilar uñtatawa, safiro ucanacampi chhaktayata; cayunacapasti marmolat lurat sayirinacjamawa kori patjjar suma utt'ayata; uñanakapasti sinti sumawa Libanonquir cedro kokanacjama; parlatapasti mojjsa arunacawa. ¡Jupasti sinti muncañawa! Jerusalenanquir warminaca, uqhamaw nayan munatajjajja, uqhamaw nayan munirejjajja. Muncañ warminac taypita wali muncañ warmi, ¿cawquirus munatamajja sarjjejja? ¿Cawcsa tokerus sarawayi? ¡Jumamp chica thakeri sarañäni! Nayan munatajjajj pankar yapuparuw sarjje, suma k'aphichat pankar yapuparu, tamapa awatisiri, lirio pankaranaca apthapiriraqui. Nayajj munatajjanctwa, jupasti nayancaraquiwa. Jupajj tamanacapjja lirio pankaranac taypiruw awatisi. Jumasti munatajjay, sinti muncaña wali jiwaquïtawa, Tirsa, uqhamarac Jerusalén marcanacjama; sarantasquir ejercitor uñtat jan atipcayätawa. ¡Jan juc'ampi uñch'ucjjestati, uñch'uquitamasti nayarojj chuyma lunthatitu! Ñic'utamasti Galaad sat kollu cayuna jipirata cabrito tamanacar uñtatawa. Laca ch'aqhanacamasti sumacamaquiwa chhuyu yawirata, uqhamaraqui umat mistut jank'o ovejanacar uñtatawa. Ajanumasti granada fruta k'alljatjamaraquiwa velo khepäjjana imantata. Reinanacasti pakallk tuncanïpjjewa, uñt'atanacapasti quimsakallk tuncanïpjjaraquiwa, tawakonacas waljanïpjjaraquiwa, ucampis nayan suma palomajjasti maya sapaquiwa; mä sapaquiwa taycapana wali munat phuchapajja, jupar wawachqui uca taycapansa ajllitawa. Tawakonacasti jupar uñjasinjja cusisipjjewa; reina warminacasa, uñt'atanacasa juparojj jach'aruw aptapjjaraqui. “¿Qhitirac acasti willjta khanjam uñstani, phajjsir uñtatjama wali suma, intjama suma c'ajaraquisti? ¡Suma sarantir jan atipcaya ejercitor uñtata!” Nogal sat kokanac taypiruw sarakawayta, uma jalsu ch'ojjñanaca uñatatasiri; uva kokanacajj ch'ojjñatatjjpachati janicha uc uñjiriw sarta, uqhamarac granado alinacan pankaranacapsa. Ucatsti janiw yatcti cunatejj lurascäna ucjja, carro patjjana nayan uñstatajjcama, reyin yokap thiyana. ¡Cutt'anjjam, Sulamita, cutt'anjjam! ¡Cutt'anjjam, uñjañwa munapjjsma! ¿Cunataquis Sulamitarojj uñjañ munapjjta? ¡Campamentonac taypin thokhorinacarjama! ¡Reyin phuchapa, cunja sumasa juman cayunacamajj wisqhumanjja! Jiqhaniman muytapasti suma korita lurat c'achachatjamawa suma yatirin amparapampi lurt'atjama. Cururumasti morok'o copar uñtatjamawa, ucansti suma vinojj utjapuniwa; puracamasti mä montón trigor uñtatjamawa rosa pankaranacampi muyuquipayata. Pä ñuñumasti taruja animalanacar uñtatjamawa, ispa tarujanacar uñtatjama. Cuncamasti marfilat lurat torrjamawa, nayranacamasti Hesbón sat marcanquir pä uma estanquenacjamawa, Bat-rabim puncu jac'ana; nasamasti Líbano kollunquir torrer uñtatawa, Damasco marcar uñjjatata. P'ekemasti, Carmelo kollur uñtatawa; ñic'utamasti wila telar uñtatjamawa; ¡uca c'ananacapansti mä reyiw catuntatäsqui! Munatajjay, muncañ warmi, ¡cunja jiwaquïtasa! Sayt'asitamasti palmera kokar uñtatawa; ñuñunacamasti uca kokan achunacapar uñtataw warcusi. Nayajj uca palmera kokar maqhatañwa amtta, uca achunaca catuntasiri. Ñuñunacamajja uva wayunacjamäniwa; samanamasti, manzananacan k'aphipar uñtatjamäniwa; arunacamasti, suma koña vinor uñtataw lacamatjja, uqhamarac laca ch'aqhanacam taypitsa mistuni. Nayajj munatajjanctwa; jupan wali munasitapawa nayarojj jupar munayaraquitu. ¡Sartam, nayan munatajja, pampar sarjjañäni! khantatiñäniwa alheña sisqui uca pankaranaca taypina. Arumanthi alwasti uva yapunacaruw sarañäni, inacha ch'ojjñatatjjpacha, pankaranacapasa amuchrantjjpacha, uqhamarac granada achu alinacasa pankarjjpacha. ¡Qhayanwa nayajj munasiñajj catuyäma! Mandrágora sat alinacajj k'aphinacapjja k'aphitatayiwa; jiwasan puncusansti take casta achunacaw utji, waña achu, uqhamarac jichha apakata achunaca, ucsti jumataquiw imta, munatajjay. ¡Asquïsapänwa, jumajj nayan jilajjäsamäna, taycajjan ñuñupampi uywatäsamäna! Uqhamat nayajj callen jicjjatasinjja jumarojj jamp'att'irisma, uqhamat jan qhitis nayarojj c'umiñapataqui. Nayajj taycajjan utaparuw irpirisma, jupan ucaruw irpantirisma, ucatsti jumaw nayan yatichirejjäsmajja. Nayasti jumarojj suma vino umt'ayirismajja, uqhamarac granada frutanacajjat ch'iwrsut umapwa churirismajja. ¡Jupasti ch'eka amparapampejja p'eket catt'itpan, cupi amparapampisti khomantaraquitpan! Jerusalenanquir warminaca, nayaw achict'asipjjsma: jan munatajjarojj sartayapjjamti, ¡jan ucasti ict'ascpan cunapachcamatejj munqui ucqhacama! ¿Qhitis wasar toketa jutasqui, munatapana callachipjjaru aljjatata? Mä manzano ali jac'anwa jumarojj iquit sartaysma; ucanwa taycamajj parto usupjja sartayasi; ucanaracwa taycamajj jumarojj wawachastam. ¡Nayarojj chuymamar kellkantasita, uqhamarac amparamar kellkantasita! Munasiñasti jiwañar uñtata jan p'acjcayawa; jumar munañasti jiwañar uñtata jan camachcayawa. ¡Munasiñasti ninar uñtatawa akaraqui, ucasti kollana ninawa! Take kotanacan umapasa janiw uca munasiñjja jiwt'aycaspati; janiraquiw jawiranacas jiwaraycaspati. Qhititejj kamir cancañapa churañ munaspa aca munasiña laycojja, jupajj jisc'achataquiw uñjasjjaspa. Cullaquitasajja janïraw ñuñunacanïquiti. ¿Cuns jupampejja lurañänejja cunapachatejj jupar sart'iri jutapcani ucqhajja? Jupatejj mä perkäspa ucajja, jupjjarojja mä kollke perkwa jarc'akasiñataqui perksnajja, jupatejj mä puncüspa ucajja, cedro lawanacampiw lek'equipsnajja. Nayajj mä perkjamätwa, ñuñunacajjasti torrenacjamaraquiwa. Ucatwa jupan nayrakatapanjja, samarañ jicjjatta. Salomonajj Baal-hamón sat chekanjja mä uva yapunïnwa. Ucsti uñjirinacaparuw uñjañapataqui jaytäna, cosecha tiemposti sapa mayniw waranka kollke apanisin churäna. Salomón, waranka kollkpachaw jumataqui, pä pataca kollkesti uñjirinacamataquiwa. ¡Nayasti uva yapojjwa uñjasiscta! ¡Pankaranac taypinquir reina, suma arumjja ist'ayita! ¡Amigonacasasti arumjja ist'añwa munapjje! Munatajjay, jalam, mä tarujar uñtat jalam, taruja kallunacjam t'ijtam suma k'apquir kollu patanacanjama. Amoz chachan Isaías yokapajj Judá marcampita, Jerusalén marcampita uñacht'äwi toke catokäna; cunapachatï Uzías, Jotam, Acaz, uqhamaraqui Ezequías reyinacajj Judá marcar apnakcän uca maranacanwa jupajj uca uñjäwi uñjaraquïna: Alajjpachamp acapachampi, ist'apjjam cuntejj Tatitojj sisqui uca: “Wawanac uywasta jilarañapcama, ucampis jupanacajj nayataquiquiw sayt'asjjapjje. Orko vacajj jakeparojj uñt'asiwa, asnos jakepan uywa uyupjja uñt'asiraquiwa; ucampisa Israel marcajjajj, nayan quipca marcajjajj, janiw uñt'quiti, janiraquiw amuyt'ascaraquisa.” “¡Ay, jucharar jakenaca, ñankha k'ept'at marca, ñankhanac lurir jakenacat sarakerinaca, jan ist'asiri ñankha wawanaca! Tatitutjja jayarst'atäpjjewa, Israelan Kollan Diosaparojj apanucuwayapjjewa, kheparuw cuttjjapjjaraqui. Jumanacajj Dios toke sayt'asiñacpun munasipctajja, janchinacamansti janiw cawqhas jawk'jañataquejj utjcjjeti. P'ekenacamajj k'ala chhojjriñchjatawa, janiraquiw cunataquis ch'amamajj utjcjjeti. Cayut kalltasin p'ekecamajj janiw jumanacanjj cawqhas c'umaräcjjeti; takpach janchimajj k'ala chhojjriñchjatawa, jawk'jata, llejjtjtataraqui; jan qhitinsa kolljjatata, janiraqui ñacht'ata, uca usuyasitanacamsti janiraquiw qhitis aceitempi kolljjatt'asa samart'ayquiti. Orakepasti wasararu tucuyatawa, marcanacasti ninan naqhantataraquiwa. Jumanacan nayrakatamanaracwa uñisirinacamas yapuchatanacamjja mank'apjje. Take cunsa wasararu tucuyatwa apanucuwayapjje. Cunapachatejj Sodoma marcajj t'unjatäcän uqhama. Sión marca sapaquiw jichhajj sayjje, uva uñjañ chhujllar uñtata, melón yapu uñjañ chhujllar uñtata, sapa apanucuta, uñisirinacapan muyuntat marcjamawa.” Take ch'amani Tatitutejj mä kawkhani jiwasanacat jan jilt'aycasapänjja, jichhajj Sodoma, uqhamaraqui Gomorra marcar uñtatäsänwa. Sodoma marcan jilïrinacapa, Tatitun arunacap ist'apjjam. Gomorra marcachirinaca, jichhasti sum ist'apjjam cuntejj jiwasan Diosasajj yatichquistani uca. Tatitojj siwa: “¿Cunataquis ucatak wilañchanac loktapjjesta? Karitäjjtwa jumanacan wilañchat orko ovejanac loktapjjatanacamampejja, uqhamaraqui liq'i vaca kallu loktatanacamampisa; orko vacanacana, ovejanacana, cabritonacana wilanacapajj ajjtasiyjjetuwa. Jumanacajj nayar uñstiriw jutapjjtajja, ucampis ¿qhitis jumanacarojj uta ankäjj taquisiñ yatichapjjtamjja? Jan juc'ampi uca jan wali churäwinac apanjjapjjestati, janiw ucanacan jek'enacapjja uñjan muncti. Jumanacajj take jakenacaruw machak phajjsi, uqhamaraqui samarañ uru fiestachañataquejj jawsapjjtajja, ucampis janiw nayajj uca fiestanacamjja uñjañ muncti, uca pachpa fiestanacan ñankha luratanacamsa. Machak phajjsi fiestanacamsa, take tantachasïwinacamsa nayajj uñistwa. ¡Nayarojj uca fiestanacamajj wal colerayitu, janiraquiw uñjañ muncti! Cunapachatejj jumanacajj amparanacam loktasa mayisinipjjetäta ucapachajj, nayajj janiw jumanacar uñtanipcämati; oracionanaca walja lurasipcäta ucapachajj, janiw nayajj ist'apcämati. Amparanacamajj wilararcamaquiwa. “¡Jarikasipjjam, k'omachasipjjaraquim! ¡Uca ñankha lurañanacamsti nayrakatajjatjja jayar apapjjam! ¡Ñankha lurañanacsti apanucupjjaraquim! ¡Asqui lurañanac yatekapjjam, cunatejj chekapäqui uca lurañanacaruraqui ch'amachasipjjam, t'akhisiyatanacarusti arjjatapjjam, wajchanacarusti chekapar uñjapjjam, ijma warminacatsti arjjatasipjjaraquim!” Tatitojj siwa: “Jutapjjam, uca jan wali luratanacamat parlapjjañäni. Juchanacamajj wila colorar uñtatäcchinisa, nayajj qhunjam jank'ow tucuyäjja; ch'iyar wila isir uñtatäcchinisa, nayajj jank'o t'arwaru uñtata tucuyäjja. Jumanacatejj jaysapjjetäta ucapachajj, cuntejj orakejj achqui ucanacwa sum mank'asipjjäta, ucampis nayataqui sayt'asisipcaquïtajja, guerranjj jiwarapjjaquipunïtawa.” Pachpa Tatituw ucjja arsu. ¡Cunjämarac ucarusti purtasti, cheka lurir marca, yakha chachanacampi sarnaker warmjamaw tuctajja! Nayrajj take jakenacamajj asqui lurircamaquïpjjänwa, chekapanarac sarnakapjjänjja, jichhasti takenis jake jiwayircamaquiraquisä. Nayrajj kollkëyätawa, jichhasti k'añu t'unaquëjjtawa, suma vinoraquïyätawa, jichhasti alek umaquëjjtawa. Jilïri apnakerinacamasti nayataqui sayt'asirinacawa, lunthatanacampis sumancapjjaraquiwa. Takenis kollke chilltayasircamaquïpjjewa, wajjt'äwinac catokañac munasipcaraqui. Wajcharojj janiw chekapar uñjapquiti, janiraquiw ijma warminacarus chekaparu uñjapquiti. Ucatpï jichhajj take ch'amani Tatitojj, Israelan take ch'amani Tatitupajj sejja: “¡Ucqhacamaqui! Nayaw uñisirinacajjarojj juchañchä, jupanacarusti uqhamat uqham luraraquï. Wasitat jumataquejj amparajj aytä, uca k'añu t'una luratanacamsti ninampiw k'ala nacsuyä, k'oma tucuyäma, take k'añu luratanacama. Jichhasti, cunjämäcäntejj nayra juezanacamajj uc churjjaraquïma, amuyt'ayirinacamasti kalltanjamäjjaraquiniwa. Take ucanac lurcä uca khepatsti sapjjaraquïtamwa: ‘Asqui lurir marca’ ‘Cheka marca’ sasa. Cheka cancañajjampi, uqhamaraqui khespiyasiñajjampiw Sionan utjasirinacarojj cuttayasinjjäjja. Ucampisa nayataqui sayt'asirinacampiru, juchararanacampirusti acch'a acch'a tucjä, nayar apanucurinacasti jiwarapjjaniwa. Jumanacajj uca kokanacatjja pankar yapunacamatsa, cawquïrinacatejj wali cusisiyapctam ucanacatjja p'enkasipjjätawa, uca chekanacanwa yakha diosanacamarojj yupaychapjjayätajja. Jumanacajj ancuntat laphinacan kokar uñtataw tucupjjäta, jan umani pankar yapur uñtataraquiw tucupjjäta. Ch'aman jakesti wichhuruw tucuni, luratanacapasti jisc'a nina sanc'aruw tucuraquini; ucanacasti paypachaw mayaqui naqhantapjjani; uca ninarusti janiraquiw qhitis jiwt'aycaraquiniti.” Aca arunacasti Isaías profetan arunacapawa, jupasti Amoz chachan yokapänwa, acsti uñjäwi toke uñjaraquïnjja, Judá marcampita, Jerusalén marcampita: Khepa urunacansti suma sayt'atäjjaraquiniwa, cawqhancquitejj Tatitun templopajj uca kollojja. Wali alto kollüniwa, take kollunacat sipansa wali altoraquïniwa. Take marcanacasti uca kolluruw jutapjjaraquini, walja jakenacaraquiw purinipjjani sapjjaraquiniwa: “Jutapjjam, Tatitun kollupar maqhatapjjañäni, Jacobon Diosapan temploparu, jupajj jiwasar sarnakäwinacap yatichañapataqui, ucat uca thaquipanjam sarañasataqui” sasa. Sión marcatwa Tatitun yatichäwipajj mistuni, Jerusalenatwa arunacapajj jutaraquini. Tatituw take marcanacaru taripani, walja marcanacan ch'ajjwatanacapwa t'akjaraquini. Uca marcanacasti espadanacapjja kholliñ aradoruw tucuyjjapjjani, lanzanacapsti yawthapiñ hocenacaruraqui. Janiraquiw cawquïr marcas yakha marcampejj nuwasiñatac sartcaniti. Janiraquiw guerran nuwasiñataquis yatichäwinacjja catokapcaniti. ¡Jacobon marcapa, jin sarañäni, Tatitun khanapanarac sarnakañäni! Tatitu, wawanacamarojj apanuctawa, Jacobon marcaparojja; marcasti inti jalsu toket yatiri jakenacan phokhantatawa, filisteo yatiri jakenacan phokhantatjamawa, jaya marcanquir jakenacampiraquiw arust'äwinacas lurasi. Marcajj kollkensa, korinsa phokhantatawa, wali kamir cancañanacampi; marcasti caballonacan phokhantatawa, carronacapas waljaraquiwa. ¡Uqhamarus yakha diosanacampi wali phokhantataraquiwa! Jakenacasti jupanacan pachpa amparanacapampi lurat diosanacaruquiw yupaychapjje, luc'ananacapampi luratanacaru. Llamp'uchasitäpjjewa, aynacht'atäpjjaraquiwa, ¡Jan jupanacarojj perdonamti! Jakenacajj karka p'iyanacaruw mantjjapjjani, orak mankhar cuna; Tatitun ajjsarcañ nayrakatapatsti imantasjjapjjaraquiniwa, jach'a cancañapan wal khanatapatsa. Jach'a jach'a tucur jakenacasti alt'atäpjjaniwa, jach'a ch'aman tucur jakenacasti alt'ayataw uñjasipjjani. Uca urusti Tatituquiraquiw jach'a cancañap uñacht'ayani. Cunürutejj take ch'amani Tatitojj sartcani, jach'a jach'a, uqhamaraqui ñankha tucur jakenac toke, uca jach'a jach'a tucur jakenacaru alt'ayañataqui; take qhitinacatejj Libanonquir cedro kokar uñtat amuyasipqui, wali jach'anacjama, Basán roble kokar uñtatjamaraqui. Take qhitinacatejj jach'a kollur uñtatäpcaspas uqham amuyasipjje ucanacataqui. Take qhitinacatejj mä jach'a torrëpcaspas uqham amuyasipjje, jan ucajj mä thuru perkäpcaspa uqhama, take qhitinacatejj Tarsis barcöpcaspa jan ucajj suma barconacäpcaspas ucanacataqui. Jach'a jach'a tucur jakenacajja, k'ala alt'ayatäpjjapuniniwa. Uca urusti Tatituquiraquiw jach'a cancañap uñacht'ayani, take yakha diosanacsti k'al tucjaraquini. Cunapachatejj Tatitojj sartascani, aca orakerusti ajjsarañapampi phokhantcani uca urojj, jakenacajj karka p'iyanacaruw imantasjjapjjani, uqhamaraqui orak mankhanacarusa; Tatitun ajjsarcañ nayrakatapatsti imantasjjapjjaniwa, jach'a cancañapan wal khanatapata. Uca urunsti jakenacajj yakha diosanacjja apanucjjapjjaniwa, achacunacaru, uqhamaraqui ch'iñinacaruw churjjapjjani, korit, kollket jupa pachpan lurasit diosanacjja, yupaychañataquiw lurasipjjaraquïna. Jakesti uca urojj karka p'iyanacaruw mantjjapjjani, jach'a karka p'iyanacaruraqui, Tatitun ajjsarcañ nayrakatapat imantasjjañataqui, jach'a cancañapan wal khanatapata, cunapachatejj jupajj sartani ucat aca orakerusti ajjsarañampi phokhantcani uca urojja. Jakenacar alcatasitanacamjja apanucupjjam, juc'ataquiquiraquiwa uca jakejja, jaken jacañapasti mä samanampi sasiquiraquiwa. ¡Jichhajj wal amuyasipjjam! Take ch'amani Tatitusti, Judá marcatsa Jerusalenatsa take cunanacapsa apakjjaniwa, mank'añsa, umsa k'al apakjjani. Wali chachachasirirusa, guerran nuwasirirusa, juezarusa, profetarusa, yatirirusa, chuymani jakerusa, capitanarusa, jach'a kamir jakerusa, amuyt'ayirirusa, layka yatiri jakerusa, ch'amacani jakerusa k'al chhaktayani, jupanacjjarusti marca apnakerirusa wawanacaraqui utt'ayani, mä jisc'a wawanacaquiraquiw jupanacarojj apnakaraquini. Jupanac taypinsti jan walt'añajj walipunïniwa, jupanaccamaraquiw nuwjasipjjani, amigonaccamas nuwjasjjapjjaquiniwa. Waynanacasti chuymani jakenacataquiw sayt'asipjjani, jisc'achatanacasti, jach'a jilïri jakenacataquiw sayt'asipjjani. Uca laycu mä jilajj awquin utapan mayni jilaparojj sani: “Jumanjja ist'asiñataqui isimas utjasquiwa, jichhajj nanacan jilïrejjay tucum, uqhamaraqui aca t'unjat marcsa apnakaraquim” sasa. Maynisti ucjjarojj saraquiniwa: “Janiw nayajj uca jan walinacjja asquichquiristti, utajjansti janiraquiw mank'as, isis utjquituti, uca laycu jan marcan jilïripat utt'ayapjjestati” sasa. Chekpachapuniw Jerusalenajj k'al aynacht'ani, Judá marcasti k'ala tucjataraquiw uñjasini, ucansti Tatitutaquiquiw arsupjje, uqhamarac lurapjjaraquisa, jach'a cancañapar, ñankhachasaraqui. Juparusti pachpa uñnakatapaw juchañchasqui. Juchanacapsti janiraquiw imt'asipquiti, Sodoma marcjamaraquiw takeniru yatiyapjje. ¡Ay jupanacataqui, jupanacpacharaquiw mutuyäwi waquichasisipqui! Ucampis cusisiñaniw asqui jakejja, jupataquisti take cunas waliquïscaniwa. Asqui luratanacapatsti cusisiraquiniwa. ¡Ay ñankha jaketaqui, take cunas jupataquejj janiw walt'caniti! Tatitu Diosasti luratanacapatjamwa churaraquini. Mä jisc'a yokallaquiw marcajjar t'akhesiyirejja, warminacaquiraquiw marcajjarojj apnakani, nayan marcajja, irpirinacamajj c'arintapjjtamwa, pantat thaquinacanjamaracwa irptamjja. Tatitusti jichhajj taripañataquejj waquichasiraquiwa, marcapar juchañchañataquisti janc'aquiraquiwa. Tatitusti taripäwiruw jawsaraquini, ucatsti saraquiniwa chuymaninacaru, marcan jilïrinacaparusa: “Jumanacaw uva yapojj-jja k'al tucjapjjtajja, pobrenacatsa lunthatapjjaractawa, lunthatatanacamsti utanacamaruw imasipjjaractajja. ¿Cuna munañampis marcajjaru t'akhesiyapjjtajja, pobrenacan ajanupsa taquisipjjtajja?” Uqham siw take ch'amani Tatitojja. Tatitusti saraquiwa: “Sionanquir jach'a jach'a tucur warminacarusti, qhitinacatejj p'eksa alayar waytasa sarnakapqui, jisc'achañ chuymampi uñtasa, jisc'a jisc'ar chellktasa cunanacampi c'achachatäquitejj cayunacapas ucanac chhullokeyasa. Jichhajj jupanacajj mutuyatäniwa p'eke k'ara sarnakañampi, jupanacasti jaken uñjcata k'alalsuyataraquïniwa.” Uca urunjja, Tatitojj k'alwa uca k'achachasiñanacapjja chhaktayani, cayunacapan c'achachasitanacapa, diademanaca, lunetanaca, pendientenaca, uqhamarac brazaletenaca, velonaca, p'eke ch'okasiñanaca, cayunacapataqui jisc'a cadenanaca, cinturonanaca, jisc'a botellan perfumenaca, jisc'a diosanaca, anillonaca, nasar uscusiñ c'achachasiñanaca, suma isinaca, mantonaca, chalanaca, bolsanaca, espejonaca, suma telanaca, ch'okasiñanaca, uqhamaraqui mantillanacsa, k'alwa chhaktayäjja. Uca perfumenac lantisti utjaraquiniwa cunayman usunaca; cinturón lantisti utjaraquiniwa wisqhanaca, uca suma asquicht'ata p'eke lantisti utjaraquiniwa, p'eke k'ara sarnakañanaca, uca suma isinacap lantisti, utjaniwa chhanqha isinaca, uca suma ajanupan uñnakatap lantisti, parintat hierrompi chimpt'atäniwa. Chachanacamasti guerran jiwarapjjani, guerran nuwasir jakenacasti pachpa guerran tucusipjjaraquini. Marcasti jachaniwa, lutt'asiraquiniwa, k'ala apanucutaraquïniwa. Uca urunsti sinti juc'a chachanacaquiw utj-jjani, pakallko warminacaraquiw mä chachatsa waycasipjjani, sapjjaraquiniwa: “Nanacasti janiw juman uywatäñjja munapcäti, nanacpachaw kollkenacajjampi ist'asisipcä, ucampis sutimac apañ munapjjta, jan p'enkachatäñataqui” sasa. Uca urunsti, cawquïri machak alitejj Tatitun cülltayatäcani ucaw chekpachansa mä suma uñstäwïnejja, uqhamarac mä jach'añchäwïnisa, qhitinacatejj Israelan kheparapcani ucanacataquejja, cuntejj orakes achcaraquini ucaw chekpachansa mä jach'a jach'añchäwïnejja. Qhitinacatejj Sionar kheparapqui ucanacataquisti, kawkhanitï Jerusalenanjja jacasipcani, ucan jacañ catokapjjatapatjja, sutichasiraquiniwa: “Tatitur catuyatanaca” sasa. Cunapachatejj Tatitojj taripäwi arunacap arsuni, ucarjama phokhañataqui. Jerusalenan jiwayasin wila wartatanacapsti, k'omacharaquiniwa. Uqhamaraquiw Sión marcan utjasirinacarus k'omacharaquini. Take Sión kolljjarusti, uqhan tantacht'at marcjjarusti. Jupanacjjarojj Tatitojj mä ch'amac kenaya urojj uscuni, arumarusti mä nina khanaraqui uscuraquini. Take ucanacjjarusti Tatitun khanapaquiw khanaraquini; arjjatañataqui, uqhamarac imañataquisa. Urusti jupanacarojj uca khanajj ch'iwiñcht'aniwa jan lupimpi khatintayañataqui, jallutsa, jach'a thayanacatsa jarc'araquiniwa. Amigojjan sutipjjaruw k'ocht'asï, uva yapupataquiw mä k'ochu k'ocht'asiraquï. Amigojjajj mä uva yapunïnwa, mä suma achuri orakeniraqui. Uca orakwa onjjtayi, kalanacwa sum pallsuraqui, ucatsti suma ajllit alinacracwa ayruntänjja. Uca yapu taypirusti mä torre sayt'ayaraqui, uqhamaraqui uvanac ch'irwsuñataquisa mä cheka waquicharaquïna. Amigojjasti mojjsa uvanacwa suyt'äna, ucampis c'allc'u uvanacaquiw achjjänjja. Jichhajj Jerusalenan utjir jakenaca, Judá marcan jaquir jakenaca, sapjjam jichhajj qhitis juchani, uva yapojjati jan ucajj nayacha. ¿Cunampicha uva yapojjaru waquisïnjja lurañajja? ¿Cuncha nayajj jan ucajj armpachätjja? Nayajj suma mojjsa uvanacan achuñapwa suyascäyätjja, ¿cunatarac uqhamasti c'allc'u uvanac achusti? Waliquiwa, jichhasti sapjjämawa cuntejj uva yapojjampi lurañ amtcta uca: Cunampi muyuntatäcäntejj ucjja aptjjäwa uqhamat tucjapjjañapataqui, perkapsti aptjjaraquïwa uqhamat taquisipjjañapataqui, apanucuraquïwa. Janiraquiw qhuchhurt'apcanisa korsupcaraquinisa, koranacampi, ch'aphinacampiw chhaktayaraquini. Kenayanacarusti “Jan jupanacjjar jallumti” saraquïwa. Take ch'amani Tatitun uva yapupajja, suma munat yapupajja, Israel marcawa, Judá marcawa. Tatitusti jupanacatjja munaraquïnwa leyipajj ajjsaratäñapa, ucampisa jake jiwayañanacacwa jicjjatejja; cheka luräwinacwa suyaraquïnjja, ucampisa t'akhesiñat warariñanacacwa jicjjataraquejja. ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja uqharus aqharus utanacac alasipqui ucanacataquejja, orakenacsa uqharu aqharu catuntasipjje, jan qhitirus jalt'asiyasa, ucatsti uca orakenacjjarojj jupanacaquïcaspas uqham utjantasipjje! Take ch'amani Tatitusti juramentompiw nayar situ: “Walja utanacaw t'unjatäni, jach'anacäscpasa, kawkha sumäscpasa, janiw qhitis ucanjja jacjjaniti. Quimsa hectariar yapuchat uvasa, mä jisc'a turril vinocracwa churani. Tunca carga jathampi yapuchat yapusti, mä carga trigocracwa achuni.” ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja alwatpach sartasin machasipcta, ucatsti janiraqui arumcama uca umañjja apanucupqui ucanacataquejja! Jumanacan jach'a mank'äwinacamansti arpa, cítara, tambor, uqhamarac pinquillo uca musicanacaquiw utjasqui, uqhamaraqui walja vinompi machañataqui; ucampis janiw amuyapctati Tatitun luratanacapjja, janiraquiw yäkapctasa jupan luratanacapjja. Ucatpï jichhajj jan amuyt'añ munapjjatamata, marcajjajj jayar apanucutänejja. Marcpacharaquiwa jilïrinacapampi chica mank'atsa, umatsa jiwarapjjani. Jiwañasti mä ajjsarcañ animalar uñtataraquiw lacapjja ansatati marcpacharu, jilïrinacapampiru mank'antañataqui, cusist'añanacana, thokt'añanacana sarnakasquirinacarusa. Take jakenacasti k'ala taquisitaw uñjasipjjani, jach'a jach'a tucur jakenacasti alt'ataw uñjasipjjaraquini. Take ch'amani Tatitusti taripäwi lurañapanjja jach'a cancañapwa uñacht'ayaraquini, kollana Diosasti k'oma cancañapwa chekaparu lurasajj uñacht'ayani. Marcanacasti k'ala t'unjatäniwa, uca tincut perkanac taypinsti ovejanacampi cabritonacampiquiw mank'apjjani. ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja qhitinacatejj c'arisiñampi ñankhanacac lurasipcta ucanacataquejja. Jucha lurañsti mä carror uñtatwa katatipjjtajja! Jumanacasti sapjjaractawa: “Diosajj janc'aquiy lurañanacapjja lurpan uñjañasataqui. Israelan Kollan Diosapasti janc'aquiraqui amtäwinacapjja phokpan, uqhamat uca amtäwinacap yatiñasataqui” sasa. ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja qhitinacatejj jan walïqui ucarojj ‘Waliw’ sapcta ucanacataquejja, uqhamaraqui walïqui ucarusti ‘Janiw walïquiti’ sapjjaracta, khansti ch'amacaru tucuyapjjta, ch'amacsti khanaruraqui, c'allc'üqui ucsti mojjsaru, mojjsäqui ucsti c'allc'ururaqui! ¡Ay, cunaquïcani, jumanacataquejja take cuns yatiri, wali ch'iqhi amuyasipcaracta ucanacataquejja! ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja wali chacha chacha vino umasa tucupqui, alcohol umañanaca waquichasiñsa sum yatipjjaraqui ucanacataquejja! Jumanacasti juchan jakerojj kollke laycojj jan juchan mistuyapjjtajja, jan juchanïqui ucanacarusti juchañchapjjaractawa. Ucatpï jichhajj, cunjämtï ninajj wichhurojj naqhantejja waña laphinacsa mäqui naqhantejja, uqhamaraquiw jumanacajj tucusipjjäta, saphitpach ñussuri alir uñtata, cunjämtï pankaranacapas lak'ar tucuwayejj uqhama. Take ch'amani Tatitun, Israelan Kollan Diosapan yatichäwinacapa, arsutanacapa jisc'achapjjatam laycu. Ucatwa Tatitojj marcapataquejj k'apisïnjja, amparapsa aytaraquïnjja mutuyañataqui. Kollunacasti qhathatipjjänwa, jake jiwatanacasti callenacan t'unar uñtat jaktatäpjjaraquïnwa. Uqhamäquipansa, Tatitun colerasiñapajj janiw t'akt'quiti; jichhas jupajj arusiscaquiwa. Tatitusti mä wiphalwa apti, jayanquir marcarusti qhuyt'asaraquiw jawsi; wali jaya oraketpachwa jutayaraqui. Ucspacharaquiw juti, mäquiw puriniraqui; jupanac taypinsti janiw mayni pisi ch'amas utjquiti, karitasa, janiraquiw mayni iqui machatas utjquiti, janiraquiw qhitis jan suma cinturón chint'asitajj utjquiti, janiraquiw qhitinsa wisqhunacapan t'isnunacapas t'akaratäquiti. Flechanacapasti wali arinacawa, arconacapasti suma jiyt'ataraquiwa. Caballonacapan casconacapasti kaljam ch'ullkhewa, carronacapan ruedanacapasti tutuca thayar uñtatawa. Wararitapasti mä leonan wararitapjamawa, cunjämatejj mä cuna mank'antañataquis catjasin wararejj uqhama, ucatsti jan qhitin apakcayaraquiw mank'antejja. Uca marcasti, cunapachatejj arsut urojj purincan uca urojj jach'a kotar uñtataw khothutini Israel marcataquejja, qhititejj orak uñch'uccani ucasti orakerojj kenayampi ch'amacrantayata, ch'iyara ch'amaca kenayanacampi muyuntata uñjaraquini. Rey Uziasajj jiwjjän uca marajja, Tatituruw uñjta mä jach'a alto tronon kont'ata; mantopan puntanacapaquiraquiw templorojj phokhantäna. Ninjam c'ajquir angelanacaraquiw jupa patancapjjänjja. Sapa mayniraquiw ucanacajj sojjta chhekhancamäpjjänjja. Pä chhekhampisti ajanupwa imantapjjänjja, payampisti, cayunacapraqui; payampisti jalnakapjjaraquïnwa. Maynit maynicamaraquiwa parlasipjjäna: “Kollana, Kollana, Kollanawa take ch'amani Tatitojja; take aca orakesti jupan jach'a cancañapampi phokhantatawa” sasa. Uca arunac ist'asasti, templon puncunacapajj qhathatipjjänwa, templosti jek'empi phokhantataraquïnwa. Nayasti saraquïyätwa: “¡Ay, cunaquïcan nayataquejja, jichhajj jiwapunchëjjaya! Nayrajjampiw take ch'amani Tatitu Reyerojj uñjta, nayasti jucharar jakëstjjaya jucha parliriraqui, jucha parliri marca taypinrac jacaractsa” sasa. Ucapachawa uca mayni ninjam c'ajquir angelajj nayan ucar jalani. Mä tenazampiraquiw apjjäsiscäna altarat aptanit mä nina sanc'a, uca nina sanc'ampi lacajjar uchasasti saraquituwa: —Uñtam, aca nina sanc'aw lacamar puri. Ñankha luratanacamajj jichhajj apakatäjjewa, juchanacamasti perdonatäjjaraquiwa —sasa. Ucatsti Tatitun arup ist'aracta aqham siri: —¿Qhitirus qhitäjja? ¿Qhitis nayat arsur sarani? —sasa. Nayasti saractwa: —Acancasctwa nayajj, nayar qhitasita —sasa. Jupasti saraquituwa: “Saram, ucatsti aca marcarojj aqham saraquim: ‘Ist'apcanisa, janiw amuyt'apcaniti, uñjapcanisa, janiw amuyt'apcaniti’ sasa. Aca marcan amuyupsti chhaktayam, jinchunacapsti llupt'araquim, nayranacapsa ch'okantam, jan uñjapjjañapataqui ni ist'apjjañapataquisa, ni amuyt'apjjañapataquisa, uqhamat jan nayaru cuttanipjjañapataqui, nayas janiraquiw jupanacarojj kollcäti” sasa. Nayasti jisct'aractwa: —¿Cunapachcamaraquïni ucasti, Tata? —sasa. Jupasti saraquituwa: —Cunapachatejj marcanacajj k'ala t'unjatäni, uca marcanacansti janiraqui mä jakes utjcaniti ucqhacamäniwa. Utanacas jan jakeni uñjasini, pampanacas ch'usa wasarar tucuyata, Tatitusti jakenacarojj yakha marcaru preso apayaraquini, aca marcasti jan mä jakeniraqui uñjasini. Inas mä kawkha jakenaca kheparapjjchini, ucanacas tucjataraquïniwa, cunjämatejj mä kokajj qhuchhunucusejja ucatsti tronco sapaquiw kheparjje —sasa. (Ucampis uca troncotjja mä suma kollana aliw ch'ichtanjjani). Siria marcan reyipa, Rezín sat uqhamaraqui Israelan reyipa, Peka sat sutini, jupasti Remaliasan yokapänwa; uca pani reyejj Jerusalén marcaruw nuwantapjjäna atipjañracwa munapjjäna, ucampis janiw ch'amanïpcänti catuntasiñataquejja. Acasti lurasïnwa cunapachatejj Acaz reyejj Judá marca apnakcän ucapacha. Jupasti Jotaman wawapänwa Uziasan allchhiparaqui. Ucapachawa rey Acazaru familiapampiru aca yatiyäwi yatiyapjjäna: —Siria jakenacajj Efraín marcampiw mayacht'asjje —sasa. Ucapachasti reyisa, take jakenacasa ajjsarañat qhathatipjjäna cunjämatejj kokanacajj montenjja thayataquejj qhathatejj uqhama. Tatitusti Isaiasarojj sänwa: —Sear-jasub wawamar irpjjarusim, ucatsti Acaz reyimpi jiquisir saram. Amsta tokenquir uma estanque canal tucuyanwa jupampi jiquisïta, Pañonac T'ajjsirin Orakepar sarquis uca thaquina, ucatsti saraquim: ‘Amuyasim, ucampis jan sustjasimti, jan ajjsaramti, janiraqui llajllas tucumti, uca pä jisc'a ninar uñtata jek'erinacatjja, Rezín reyejj Sirio jupan jakenacapampi, uqhamaraqui Remaliasan yokapasa, jupanacasti colerat naqhantirjamäscaraquiwa. Sirio jakenacasti Efraín marcampi, Remaliasan yokapampejja jumarojj jan wali lurañwa amtapjje. Sapjjaraquiwa: ‘Judá marcar nuwjañäni, ajjsarañ uscuraquiñäni, jupsti catuntasiraquiñäni, ucatsti Tabeelan yokapa reyit utt'ayaraquiñäni’ sasa. Ucampis Tatitojj siwa: ‘¡Ucajj janiw cunapachas lurascaniti! Tatitusti Acaz reyirojj sascaquïnwa: —Tatitu Diosamar mayim mä milagro lurañapataqui, ucasti jumataqui mä unañchäñapataqui, cawqui mankhapachansa jan ucajj cawqui wali alaya amstansa —sasa. Acaz reyisti saraquïnwa: —Janiwa, janiw nayajj Tatitur yant'cäti mä unañchäwi mayiñataqui —sasa. Isaiasajj saraquïnwa: —Ist'apjjam, jumanaca David reyin utapanquirinaca. ¿Jumanacataquejj janit cunäquisa jakenacaru majañajja, Diosajjarusti majañ munapjjaracta ucajja? Tatitu quipcaw jumanacarojj mä chimpu churasipcätam: Uñtapjjam, mä tawakow usur jakeptata, mä yokall wawa wawachasiraquini, Emanuel sasaraquiw sutichani. Uca wawasti kallta maranacapanjja, lechempi, misq'impic mank'ani, amuyunïñapcama. Ucampis uca wawajj janïra suma amuyt'asirïcani ucapachaw cawquïri pani reyinacan marcanacapatejj jumaru ajjsarayctam uca marcanacajj apanucutäjjani. “Tatituw jumjjarojj jutayani, marcamjjaru, reyin utapjjarusa, cawquïri urunacatejj jan jutcäna uca urunaca, Efrainajj Judá marcatjja yakhaktcäna uca urunacatpacha.” (Acajj Asirian reyiparuw sañ muni). Uca pachanacansti chhichhillanqhanacar uñtatwa Tatitojj jutayani, qhitinacatejj Egipto token jaya jawiranacan jacapqui ucanacaru, Asirian utjirinacarusti wayronkonacar uñtatwa jutayaraquini. Take jupanacasti jach'a k'awa mankhanacan utjiriw jutapjjani, uqhamaraqui jach'a karka p'iyanacansa, take ch'aphi alinac taypinsa, uqhamaraqui uywa umaña chekanacansa. Uca urunsti Tatitojj Asirianquir reyirojj Eufrates jawirat qhursanquiri mayt'ata cuchillöcaspas uqhamwa tucuyani, israelitanacarusti uca cuchillompiw ñic'utsa, sunqhanacsa, uqhamaraqui aynach tokenacsa yawiraraquini. “Uca urunacansti qhititejj mä vaca, pä ovejanaca uywasqui ucanacasti walja leche, uqhamaraqui queso mank'apjjani. Take qhitinacatejj marcan t'unjatäñapatjja khespipcani ucanacasti quesompi misq'impi mank'apjjani. Uca urunacansti cunatejj nayrajj waranka uva ali yapuchatäcän ucajj uqhamaraqui alapas waranka kollkëcän ucajj ch'aphi aliruquiw tucjjani. Ucarusti arcompi flechanacampi caturañataquiquiw mantatäni, take marcpacha ch'aphi koranacaru tucutätap laycu. Nayrajj azadonampi yapuchapcän uca kollunacanjja ch'aphi koranacasti walipunïniwa, janiraquiw qhitis uca kollunacarojj maqhatapcaniti. Vacanaca ovejanaca awatiñataquiquiw walïni.” Tatitusti saraquituwa: “Mä jach'a tabla aptasim ucatsti suma khana letranacampi kellkantaraquim: ‘Maher-salal-hasbaz’ sasa. Ucatsti pani uñt'ata testigonac catt'asiraquim Urías sacerdoteru, uqhamaraqui Jeberequiasan yokapa Zacarías sacerdotempiru” sasa. Ucat kheparusti mayni profetisa warmimpiw chicta, jupasti warmejjäjjänwa. Usur jakeptjjaraquïnwa, mä yokall wawa wawachasiraquïna. Tatitusti saraquituwa: “Jichhajj Maher-salal-hasbaz sasa suticham. Janïra uca wawajj: ‘Tata, mama’ sañ yatcani ucapachaw Damasco, uqhamaraqui Samaria marcanacarusa k'al k'epsuwayapjjani uca laycu, kamir cancañanacapsti Asiria marcanquir reyir churañataquiw apasjjapjjaraquini.” Tatitusti wasitat sascaquituwa: “Niyaquejjay aca jakenacajj Rezín reyiru uqhamaraqui Remaliasan yokaparu ajjsarasajj Siloé chekan suma jalir umarojj jisc'achapjjchejja, Jichhajj Tatitojj jupanacarojj mä jach'a jalir ch'amani umampiw phokhantani, ucasti Eufrates jawirawa, (mä toketjja pachpa Asiria marcanquir jach'a ch'amani reyiwa.) Uca umanacasti take canalanacapatjja jilaraniwa, take thiyanacapatwa jilararaquini, Judá orakcamaw pasaraquini, chhaktayaraquiniwa, umacamaquiraquïniwa, cuncacamaraquiw purini. Chhekha ayatatata jamach'jamäniwa, Emanuel, orakemjja k'al chhaktayaraquini.” “Marcanaca, tantacht'asipjjam, ucatsti wal sustjasipjjaraquim. Ist'apjjam aca arunaca take jayanquir marcanaca: Wal armantasisipcät ucasa, sustjataquipunïpjjätawa; jïsa, wali armantatäpcäta ucasa, sustjataquipunïpjjätawa. Amtäwinac lurapjjam, uca amtäwinacasti tucjatäniwa; cuntejj munapjjta uc sapjjam, ucampis ucajj janiw phokhascaniti, Diosajj jiwasampïtap laycu.” Tatitusti take ch'amampiw catuntitu, ucatsti saraquituwa aca jakenacan sarnakäwinacapanjja jan sarnakañajjataqui, ucatsti saraquituwa: “Jan jumanacajj sayt'asiña amtäwinacaw sapjjamti cunürutejj aca marcajj sayt'asiña amtäwiw sisqui ucarojja. Jan ajjsarapjjamti, janirac sustjasipjjamsa cunanacarutejj aca marcajj ajjsarqui ucanacarojja. Take ch'amani Dios Tatitu saparuquiw ajjsarañajja, jupajj Kollana Diosawa, jupan nayrakatapan ajjsarañasajja. Jupaw jumanacataquejj mä sipitar uñtat ch'anktasiñ kaljamänejja, uca kalasti paypach Israelan reinonacaparuraquiw liwisiyani, mä sipitjamaraquïniwa, ucat Jerusalén marcan utjirinacajj liwisipjjani. Waljaniw liwisipjjani, tincupjjani, jiwapjjaraquini. Waljaniw uca sipitarojj jalt'apjjani, uca sipitan catuntataraquiw uñjasipjjaraquini.” “Aca arunacsti sum imapjjam; jan uñjañäwjaru aca yatichäwinacajja ejjwanacajja imjjäsipjjam. Tatitojj Jacobon marcapat imantascchi ucasa, nayajj juparojj iyawsascaquipuntwa. Juparuquiw nayajj suyt'ascta. Nayampi, uqhamarac Tatitojj churquitu uca wawanacajjampisti, Israel marcataquejj mä muspharcañ unañchjamäpjjtwa, take ch'amani Tatitun usct'ata, Sión kollun jaquiriraqui. Jakenacasti sapjjaraquïtamwa: ‘Jiwatanacan ajayunacapar jisct'asipjjam, uca yatiri jakenacarusti qhitinacarutejj jisc'at chhiphisisipqui ucanacaru. ¿Janit mä marcasti diosanacaparu jisct'ascaspasti, janit jiwirinacarusa, jaquirinacjjata suma amuyt'äwi arunaca maycaspa? ¿Uqhamat mä cuna yatiyäwsa catokañataqui?’ sasa. Uqhampunwa parlapjjani, ucampis uca parlatanacapajj mä lokhe jaken parlatanacapjamawa. “Jakesti ucsa acsa sararaquini, t'akhesiyata, mank'atsa awtjataraqui, mank'atjamasti wali coleratäpjjaraquiniwa. Diosanacaparus reyirus ñankhachapjjaniwa. Alajjpach uñtapjjaraquini, ucatsti orakeruw alintapjjaraquini, ucansti aynacht'añampi, ch'amacampicwa jicjjatapjjani, ch'iyar arum ch'amacampi llaquisiñanacampi. Take cunwa arum ch'amacajj chhaktayani. T'akhesiyat jakesti janiw jaltañataquejj ch'amanïcaniti.” Ucampis janiraquiw ch'amacajj wiñayataquïcaniti qhititejj llaquisiñancqui ucatakejja, cunjämatejj t'akhesiñajj mä tiemponjja Zabulón orakeru, Neftalí orakerusa wact'änjja uqhama, jan ucasti kota thiyanjam sarasquir thaquejj mä jach'a khanampi khant'atäniwa, Jordán jawirat maysa toketpacha, cawqhantejj jan Diosar uñt'ir marcanacajj jacapqui uca Galilea orakena. Ch'amacan jaquir marcasti mä jach'a khanwa uñji; mä suma khanaw khanti ch'amacan jaquir jakenacataquejja. Tatitu, mä jach'a cusiscañwa apantajja, cusisiñasti walipuniwa. Jakenacsa waljaptayaractawa, takeniw juma nayrakatanjja cusisipjje, yapu apthapiña urunacanjama, cunjämatejj jakenacajj cusisipqui kamir cancaña jaljasisajj uqhama. Jumaw tucjtajja cunatejj marcamar t'akhesiycän uca esclavo cancañjja, cawquïri t'akhesiñatejj llaquisiycän ucjja, munañani jakenacampi apnakatäpjjaraquïnwa. Cunapachatejj Madián oraker tucjctajj uqhamänwa. Soldadonacajj botasanacap suenaycän ucanacajja, wilampi ch'allsut isinacasa, ninampi naqhantatäpjjaraquiniwa. Mä wawaw jiwasataqui yurini, Diosaw mä yokall wawa churistani, uca wawaw jichhajj apnakaraquini. Aqham sasaw sutichapjjaraquini: ‘Amtäwinacapanjja Muspharcaña, jan atipjcay Dios, Wiñay Awqui, Sumancañan Jilïripa’ sasa. Davidan tronopanwa kont'asiraquini, jupan reyïñ ch'amapasti take chekancaraquiniwa, suman sarnakasiñasti janipuniw tucuscaniti. Jupan reinopasti suma utjnokatäniwa, cheka asqui cancañjjaru, uqhamaraqui cunatejj chekapäqui ucjjaru utt'ayataraquïniwa, jichhüruta wiñaycama. Acsti take ch'aman Tatitun sinti jach'a munasiñapaw uqhamjja lurani. Tatitojj mä ewjja arunaca Israel marcarojj apayi, Jacobon marcaparu; take Efraín marcpacha, kawkhatejj Samarian jacqui ucjpachaniw ucjja amuyapjje. Jupanacasti wali jach'a jach'achasiñampiraquiw sapjje: “Ladrillonacajj liwisjjewa, ucampis kalampiw jichhajj perkt'jjañäni. Sicómoro sat viganacsa qhuchhurapjjewa, ucampis jichhajj cedro sat suma ch'ollkhe lawatwa uscuñäni” sasa. Tatituw ajjsarcañ uñisirinacjja qhitani, jupa pachparaquiw jiwasar nuwjayañataquis arsuraqui. Inti jalsu toketjja, sirio jakenaca, inti jalanta toketsti filisteo jakenacaraqui. Mayac Israelarojj okontjjapjje, ucampisa Tatitun colerasiñapajj janiw apartquiti, jichhas jupajj ajjsarayascaquiwa. Ucampisa marcajj janiw jupanacar mutuyir Diosarojj maqhatapquiti; janiraquiw take ch'amani Dios Tatiturus thakapquiti. Ucatwa Tatitojj Israel marcarojj jach'a arumpi saraqui; camisatejj mä uywarojj p'ekepa, wich'inqhapa apake, uqhama, cunjämatejj maynejj palmeranaca, sokosanaca mayaqui qhuchhurejja uqhama. ¡Take ucanacsti mä urunacwa lurjani! (P'ekejj jilïri irpiri jakenacawa, wich'inqhasti, c'ari yatichiri profetanacaraquiwa.) Jilïrinacasti aca marcarojj maysaruw irpanucupjje, mä irpiri thakerinacasti maysar saranucusin chhakapjjaraqui. Ucatwa Tatitojj waynanacatjja jan qhuyapt'ayasquiti, uqhamaraqui wajchanacatsa, ijma warminacatsa janiw qhuyapt'ayasquiti. Take aca marcpachasti sinti jach'a juchanac luriri ñankhacamaquiwa, takenis jan wali ñankha arunacac parlasipqui. Ucampisa Tatitun colerasiñapajj janiw apartquiti, jichhas jupajj ajjsarayascaquiwa. Ñankha lurañasti jupanacarojj jisc'a jisc'wa tucji, cunjämatejj mä ninajj t'unanaca, ch'aphinacsa naqhantquejj uqhama, ucjjarusti kokanaca, ch'uminaca naqhantqui uqhama, ucatsti tutuca thayaw jek'empi chica chhaktayatäpjje. Manasesajj Efrainaruw tucji, Efrainasti Manasesaruraqui, panpachanisti Judá marca contraraquiw jutantapjje. Ucampis Tatitun colerasiñapajj janiw t'acurquiti, jichhas jupajj ajjsarayascaquiwa. ¡Ay, cunaquïcan jumanacatjja, jan cheka leyinac apsurinaca, jan phokhañjam leyinac apsupjjaractajja, uca leyinacasti pisi ch'ama jakenacarojj janiw asqui lurquiti, marcajjan utjiri pobre jakenacan arsutanacapsa janiw yäkapcaractati, ijma warminacarojj inaquiw ch'amapa apsupjjtajja, wajchanacatsti lunthatapjjaractawa! ¿Cunac lurapcät jumanacajj cunapachatejj cuenta churapcät ucqhajja, camachapcaquïta cunapachatejj mutuyäwejj jayat jutcani ucapachajja? ¿Qhitirus sarapjjäta yanap mayirejja? ¿Cawqharus take kamir cancañamjja jaytanipjjäta? Janitejj jisc'achatäpcäta, uqhamaraqui janitejj preso apatäpcäta, ucapachajj jaken jiwayatcamaw jiwarapjjäta. Ucampisa Tatitun colerasiñapajj janiw apaktquiti, jichhas jupajj ajjsarayascaquiwa. “¡Asiria marcanquir rey! Jupajj nayataquejj mä lawäcaspas uqhamawa, ucampiraquiw colerasiñajjanjja marcajjarojj mutuyäjja, uca varampiraquiw colerasiñajjanjja nayajj mutuyaraquëjja, Jichhajj mä ñankha marcar nuwjam sistwa, nayar ñankha lurir marcaru, uqhamat k'al lunthatjañapataqui, uqhamaraqui kamir cancañapsa apakañapataqui, taquisiñapataqui callenquir ñek'er uñtata. Ucampis Asirianquir reyejj janiw uqham lup'quiti, ni ucsa amtcaraquiti. Jan ucasti jupajj t'unjañacpunwa amtasqui, uqhamaraqui walja marcanacar chhaktayañac lup'isqui. Saraquiwa: ‘Take reyinacasti nayan apnakatcamaquiwa. Nayataquejj Calno, uqhamaraqui Carquemis marcanacajj mayaquiwa, Hamat marcas Arfad marcampejj mayaquiwa, Samaria marcas Damasco marcampejj mayaquiraquiwa. Walja diosanacani marcanacwa jicjjataractjja, Jerusalenanquirinacatsa, uqhamaraqui Samarianquirinacat sipansa walja diosanacani jicjjataractjja. Waliquiw jichhajj cuntejj Samariampi, yakha diosanacapampi lurcta ucjja, ¿janit uqham lurcaraquiriststi Jerusalenaru diosanacapampirusti?’ ” sasa. Cunapachatejj Tatitojj take lurañanacap phokhani, Sión kolluna, Jerusalenansa ucqhajja, Asirianquir reyirojj mutuyaniwa jach'a jach'a tucutapata, wali jach'a chuymäña jach'a amtañampiraqui luratanacapatsa. Asirianquir reyisti saraquiwa: “Nayaw take ucanacjja ch'amajjampi lurjta, nayajj wali ch'iqhïtwa sumrac amtaractjja, nayaw marcanacan korpanacapsa mayjt'aytjja, kamir cancañanacapsa catuntasiractjja, ucatsti wali ch'amani chachjamaw reyinacarojj tincjaytjja. Marcanacan kamir cancañanacapsti catuntastwa, oraksa k'al catuntasiractjja, cunjämatejj maynejj mä tapan apanucut c'awnanac catuntasejj uqhama, janiraquiw qhitits chhekhanacapjja onjjtayquiti, janiraquiw qhitis wararquiti.” Ucampisa, ¿hachasti, qhititejj apnakqui ucat sipan juc'ampïspati? ¿Serruchosa qhititejj apnakqui ucat sipansa juc'ampïspati? ¡Cunjämaquitejj thujrojj alek mä lawaqui, jupas jakerojj ucsaru acsaru apcaspa uqhama! Ucatpï jichhajj take ch'amani Tatitojj, jan ch'amani jaytanejja uca liq'i jakenacarojja, ucatsti janchinacapjja calentura usumpiraquiw naqhantayani. Kollan Diosasti, qhititejj Israelan khanapäqui ucajj akquiri ninaruw tucuni, mä uruquiraquiw naqhantani, tucjaraquini take koranacsa, uqhamaraqui ch'aphinaca marcan utjquejj ucanacsa. K'al tucjani cuna sumanacatejj montenacapan, uqhamarac fruta yapunacapan utjqui ucjja. Mä usut jakejj jan ch'amanejja uqhamwa lurjaraquini. Mä juc'a kokanacaquiraquiw montenjja kheparjjani, mä jisc'a wawasa ucanacjja jact'aquispawa. Uca urunacanjja mä juc'ani Israelat jilt'irinacajja, qhitinacatejj Jacobon marcapat khespipcatayna ucanacajj janiw juc'ampi qhitinacatejj jupanacaru t'unjcatayna ucanacarojj jakcattapcaniti. Jan ucasti take ch'amampiw Israelan Kollan Diosaparojj jakcattapjjani. Mä kawkhanisti Jacobon marcapatjja, jan atipcaya Diosaruw cuttjjapjjani. Israel, marcamajj waljanïscpasa, kota iramanquir ch'allar uñtata, ucampis mä kawkhaniquiw cuttanjjapjjani. T'unjañajj amtatawa Diosan asqui luräwipasti phokhasipuniniwa. Take ch'amani Tatitusti t'unjañjja amtapuniwa, take marcpachanwa phokharaquini. Take ch'amani Tatitusti siwa: “Sionan jaquir marcajjay jan ajjsaramti asirio jakenacarojja, varapampi jumaru jawk'jchïtamsa, thujrupsa juma toke aptcchini, cunjämtejj egipcio jakenacajj lurapjjänjja uqhama. Mä kawkha pachatjja mutuyäwejj utjapuniniwa, colerasiñajjaw jupanacarojj tucjaraquini. Take ch'amani Tatituw jupanacarojj mutuyaraquini, cunjämtejj Madianarojj Oreb karka jac'an atipjcänjja uqhama, Asiriataquisti ch'amapwa uñacht'ayaraquini, cunjämtejj Egiptotaquejj uñacht'aycän uqhama. Uca urunsti cuna k'eptejj jumjjaru uscupqui ucasti apakatäjjätawa, cuna yugtejj cuncamjjar uscupctam ucas apakatäjjätawa.” Uñisiristi Rimón toketwa juti, Ajat sisqui uca chekaruw purini, Migrón chekwa pasani. Cargapsti Micmas sisqui uca chekaruw jaytanipjje, c'ullc'u thaqui chekwa pasaniwayapjje, Geba sisqui uca chekaruw utjantasipjjaraqui, Ramá marcasti sustjasiwa, Saulon Gabaa sat marcapasti jaltjjewa. ¡Bat-Galim marcasti wal arnakasi! ¡Laisasti ist'araquiwa! ¡Anatotasti jaysaraquiwa! Madmenasti jaltjjewa, Gebiman utjirinacasti imantasjjapjjewa. Uñisiristi jichpacharaquiwa Nob sisqui uca chekar sayt'i; ucatsti unañchäwi churaraqui Sión Kollur nuwantañataqui, Jerusalenan jisc'a kolluparu. Uñtapjjam, take ch'amani Tatitojj ajjsarcañ ch'amapampiw kokanacjja tincurpayi; juc'ampi alto kokanacasti qhuchhurataw liwirtjjapjje, juc'ampi alto kokanacasti orakercamaw liwirtjje. Mä hachampiraquiw walja ch'uminacjja tincjayi, Libanonquir suma kokanacasti k'alaraquiw liwirtjje. Uca troncojj Isaí chachawa, jisc'a aliw ch'ichsu, mä aliw saphinacapatjja ch'ichtaniraquini. Tatitun ajayupasti jupjjancapuniniwa, ucatsti yatiñampi, ch'iqhi cancañampi, suma amuyt'a chuymampi, ch'amampi, Tatitur uñt'añampi jupar ajjsarañampwa churani. Jupajj janiw alek uñcatasaqui cunsa uñjcaniti, ch'ajjwanacsa janiraquiw aleka parlanac ist'asaqui t'akjcaniti. Aynacht'atanacarusti cheka luräwimpiw uñjani, marcan utjiri pobrenacan arsusitanacapsti arjjataraquiniwa. Arunacapasti mä varar uñtataraquïniwa khoru jakenacar mutuyañataqui. Ñankha jakerusti samanapampi phust'asaquiw jiwayaraquini. Chekaparu uñjaña cancañampi, suma chuymampi isthapitaw sararaquini. Ucapachaw kamakempi ovejampejj suman jacasipjjani, tigrempi, cabritompisti mayaquiw samart'apjjaraquini, vaca kallumpi leonampisti jac'apuran jilasipjjaraquini, mä jisc'a yokall wawaraquiw jupanacarojj awatini. Vacampi, osampisti wali suman utjasipjjani, Kallunacapasti juntoquiraquiw samarasipjjani, leonasti mä vacjamaw pasto mank'araquini. Wawasti cobra sat catarin putupanwa anatasini, asirunacan tapaparus amparapjja lokantaraquiniwa. Nayan kollan kollojjansti janiw qhiti cuna ñankha luriris utjcaniti, cunjämatejj umajj k'al phokhantejja uqhamaraquiw Tatitun yatiñapajj take marcpacharu phokhantani. Uca urunjja Isaí chachan saphipat ch'ichtanir alejja mä unañchäcaspas marcanacataquejj uqhamaw sartani, marcanacasti jupar thakheriw sarapjjani, cawqhanccanitejj jupajj ucqhasti c'ajquirïniwa. Uca urunacanjja Tatitojj wasitatwa ch'amap uñacht'ayani, marcapat jilt'irinacaru wasitat jicjjatjjasa, Asiriatsa, Egiptotsa, Patrosatsa, Etiopiatsa, Elamatsa, Sinaratsa, Hamatatsa, kota tokenquir marcanacatsa cuttayanjjaraquiniwa marcaparojja. Marcanacataquisti mä unañchäwi ucharaquini, jaya marcar apayat israelitanacarusti tantachthapjjaraquiniwa; amstata, aynachata, inti jalsu toketa, uqhamaraqui inti jalanta toketsa mayjaruw tantacht'jjaraquini, qhitinacatejj Judá marcatjja jayancapcän take ucanacarojja. Efrainan envidiasiñapasti tucusjjaniwa, Judän colerasiñapas apakatäjjaraquiniwa, Efrainajj janiw Judätjja envidiascjjaniti, Judästi janiraquiw Efrainataquejj coleratäcjjaniti. Panpachaniraquiw inti jalanta toker sarapjjani ucatsti filisteonacar khepäjjat liwinucupjjaraquini; inti jalsu tokenquir marcanacarusti panpachaniw kamir cancañapjja aparapjjani. Jupanacan ch'amanacapasti Edom, uqhamaraqui Moab sisqui ucacamaw purini, amonitanacarusti jupanacaw apnakapjjaraquini. Tatitusti jupanacataquejj Mar Rojo kota chekwa thacjja jist'arani; Eufrates jawirjjaruraquiw amparapjja loktanini, mä jach'a thaywa thayt'ayaniraquini, pakallko lokanacaruraquiw jaljani, ucatsti jan wisqhunacap apsusisaraquiw maqhatapjjani. Cunapachatejj uca Tatitun marcapat jilt'irinacajj Asiriat cuttanjjan ucqhajj mä jach'a thaqui jicjjatapjjaraquini, cunjämtejj Israelajj Egiptot mistuncänjja uqhama. Uca urunsti saraquïtawa: “Yuspagarsmaw Tatay, nayataquejj coleratäcchiyäta ucasa, jichhajj colerasiñamajj tucusjjewa, ucatsti sumancañracwa nayarojj churjjesta. Diosaw nayar khespiyirejja, juparuw iyawsta, janiw cunsa ajjsarcäti. Tatituw nayan arjjatirejjajja, nayar ch'amañchirejjasa, jupaw khespiyirejjajja.” Jumanacas cusisitaw sarapjjaraquisma, jupan khespiyasiñ umapat umt'irejja, ucatsti sapjjaraquïtawa: “Tatitur yuspagarapjjam, jupar art'asipjjaraquim, marcanacarusti yatiyapjjaraquim cuntejj jupajj lurqui ucanaca, amtayapjjaraquim jupajj take cunjjancatapa. Tatitur k'ochupjjam, jupan luratanacapasti wali jach'awa, take acapachan jaquir jakenacaw yatipjjañaparaqui. Sionan utjasiranaca, cusisiñat arnakasipjjam, Israelan Kollan Diosapajj jumanac taypincatapata, take acapachan jach'a ch'amapampi.” Babilonia toke profecía arunaca, Amoz chachan Isaías yokapaw unañchäwi toke catokäna: “¡Mä k'ara kollun nuwantasiñataqui! chimpu aptapjjam. ¡Soldadonacarusti nuwantañataqui arsupjjaraquim! ¡Ampar aytapjjam sarantapjjañapataqui jach'a jilïrinacan puncunacap cheka mantasa! Wali ch'amani jakenacajjarojj niyaw jawsjjta, guerran alek nuwasirinacajjarusti arojja churaractwa, qhitinacatejj atipjatajjat cusisipqui ucanacaru, mutuyäwejja uñacht'ayañapataqui.” Kollunacansti walja jakenacan arnakasitanacapaw ist'asi. Marcanacan khothutitanacapas ist'asiraquiwa, cawquïri marcanacatejj tantacht'asqui ucanacana. Take ch'amani Tatitusti jupanacarojj uñaquiparaquiwa, qhitinacatejj nuwantasiñataqui janc'aquïpqui ucanacaru. Wali jaya marcatwa juti, jaken jan uñjcat jaya marcata. Ucasti Tatituwa, colerasiñapan phokt'ataw juti, take aca orakpacharu t'unjañataqui. Wararipjjam, Tatitun urupajj jac'anquiwa, take ch'amani Tatitun lekt'asinitapawa purini. Ucapachasti take jakenacaw ch'am jiwt'ayasipjjani, janiw cunataquis ch'amanacapajj utjcjjaniti, wali sustjataw kheparapjjaraquini. Mä jach'a t'akhesiñampi, llaquisiñampiw jupanacarojj jutaraquini, wawachasiri warmjamaw aykoñampi k'ewisipjjaraquini. Jupanaccamaw sustjata uñcatasipjjaraquini, p'enkasiñatsa ajanunacapajj naqharaquiniwa. Tatitun urupajj purinjjewa, ajjsarcañ uruwa, colerasiñampi phokhantataraquiw naqhi, aca orakerusti ch'usa wasara tucuyaraquini, uqhamaraqui jucharar jakenacarus tucjaraquiniwa. Warawaranacasti janiw juc'ampi alajjpachanjja khancjjaniti, intis jalsuncasaraquiw ch'amact'jjani, phajjsis janiraquiw juc'ampi khancjjaniti. Tatitusti siwa: “Acapacharojj ñankha luratapatjja mutuyäwa, ñankha jakenacarusti, jake jiwayatanacapatwa mutuyaraquï. Jach'a jach'a tucur jakenacarusti uca jach'a jach'a tucuñapjja tucjäwa, ñankha khoru jakenacarusti jisc'achjaraquïwa. Jakenacasti k'alaw tucusini, Ofiranquir suma korit sipansa juc'aniquïpjjaniwa. Ucapachaw alajjpachajj qhathatini, orakes yakha chekaruw jittaraquini, uca urun nayan colerasitajj laycu, colerasiñajjajj sinti jach'ätap laycuraqui. “Uca urunjja jakejj alisnakat taruja animaljamäniwa, jan ucajj ananucut tamjama, janiraquiw qhitis jupanacarojj mayjaru anthapirejj utjquiti. Sapakat mayniw marcapar cuttjjaraquini, pachpa orakeparuw jaltjjapjjani. Qhititejj jicjjatayascani ucasti puñalampi chhokhontataw uñjasini, uqhamaraqui qhititejj catjayascani ucasa jiwayataw uñjasiraquini. Jupanacan uñjcataw jisc'a wawanacaparojj oraker jisctas jiwarayapjjani; utanacapas aparataraquïniwa, warminacapas warmisitaraqui. Jupanacataquisti Medo jakenacwa sartayaraquëjja, uca jakenacasti janiw kollketjja llaquisipquiti, janiraquiw jupanacataquejj koris jila alanïcaraquiti. Waynanacarojj flechanacapampiw tincurayaraquini. Ucqha nacir asu wawanacatsa janiraquiw qhuyapt'ayasipquiti, jisc'a wawanacatsa janiw qhuyapt'ayasipcaraquiti. Marcanacataqui mä perlasjamäqui uca Babiloniasti, caldeo jakenacataqui korir uñtatäcaraqui uca marcajja, Sodoma, uqhamaraqui Gomorra marcjamaw tucusini, cunapachatejj nayajj uca marcanacar t'unjcäyätjja uqhama. Janipuniw jakejj ucanjja juc'ampi utjcjjaniti, janipuniw qhitis ucan juc'ampi jacjjaniti. Arabe jakenacajj janiw mayampsa ucar purisajj carpanacap sayt'ayascjjapjjaniti, janiraquiw awatirinacas uywanacapjja ucan samart'aycjjapjjaniti. Ucansti monte phisinacaquiw utj-jjani, utanacansti jucunacaquiw phokhantatäjjani, cunayman avestruz sat jach'a jamach'inacaquiw ucan utj-jjani, cabritonacaquiraquiw aywtjjani. Reyinacan utjañ utanacapansti kollu anunacaquiw wararjjani, suma c'ajquiri palacionacansti kamakenacaquiw utj-jjani. Babilonian urupasti jac'ancjjaraquiwa, janiw walja urunaca kheparcjjeti.” Jïsa, Tatitojj Jacobotjja qhuyapt'ayasiniwa, Israelarusti wasitatwa jupan ajllisitapat uñt'asjjani, israelita jakenacasti wasitatwa orakenacaparojj utjnokasjjapjjaraquini. Jaya marcan utjir jakenacasti jupanacarojj jac'achasipjjaraquiniwa, Jacobon marcapampisti mayachasjjapjjaraquiniwa. Walja marcanacaraquiw israelitanacarojj catokapjjani, marcapcamaraquiw mayaqui jutapjjani, israelitanacasti esclavotwa jupanacarojj catuntapjjani Tatitun orakepanjja. Israelitanacasti, preso catuntatwa apapjjani, qhitinacatejj jupanacarojj t'akhesiyapcän ucanacarojj t'akhesiyapjjaraquiniwa. Israel marca, cunapachatejj Tatitojj t'akhesiñanacamat samaraycätam ucqhajja, uqhamaraqui llaquisitanacamata, jachcaña esclavo tucutamata samarañ churcätam ucqhajj aca k'ochwa k'ocht'asïta Babilonia reyit larusisa: “¡Uñtapjjam, cunas jichhajj tucu t'akhesiyirisajja! ¡cunarus puri jichhajj jach'a jach'a tucurejja! Tatitojj uca ñankha luririn ch'amapjja tucjiwa, uca khoru jaken varapsti, p'aquinokaraquiwa, qhititejj marcanacarojj colerasiñampi t'akhesiyänjja, jan inact'asaraquiw mutuyaraquïnjja, marcanacarusti wali colerataraqui tucjänjja, jan qhuyapt'ayasisaraqui arcnakänjja. Take acapachaw jichhajj sumancjje samarataquiraqui jicjjatasi cusisiñat arnakasiraqui. Libanonquir pinonacasa cedro kokanacasa, jupan aynacht'atapatjja cusisipjjewa, sapjjaraquiwa: ‘Juman aynacht'atamat acsarojja janiw qhitis nanacarojj qhuchhurjjapjjetuti’ sasa. Mankhapachansti, jiwatanac taypinjja wali ojjoñaw utji, jumar catokeristi mistunipjjaraquiwa. Jiwatanacan ch'iwinacapas sartiwa, acapachan jilïrinacapasti jumar jicjjatiriw mistunipjjaraqui; take marcanacan reyinacapasti trononacapatjja sartapjjaraquiwa. Takeniw jupanacajj arsupjjaraqui, sapjjaractamwa: ‘Jumas ch'amamjja pist'ayasjjaractawa, nanacjamaraquiw jichhajj tucjjtajja. Acaruw jach'a cancañamajj tucusjje, uqhamaraqui citarampi toct'asit musicamasa. Iquiñamajj ñusantatawa, janjjatanacamas lak'ocamaquiraquiwa’ sasa. “¡Cunjämaraqui uca altot jalaktantasti khantati warawara! Juma, marcanacar atipjiristi, jichhajj pampar jakokatätawa. Chuymamansti amtaraquïyätawa: ‘Jichhajj alajjpachcamaw maqhatä; konuñajjsti Diosan warawaranacapjjaruraquiw usct'asï, qhaya jaya alayanwa kont'asiraquï, cawquïri kolluntejj diosanacajj tantachasipqui ucana. Kenayanacatsa juc'ampi altoruw maqhatä, jach'a Diosjamaraquiw tucü’ sasa. ¡Jichhajj jiwatanacajj utjquis uca mankhapachcamaw sarakäta, ch'amaca mic'aya mankharuraquiw purïta! Jumar uñjirinacasti uñch'uquipjjaraquïtamwa, jumar suma uñcatasasti sapjjaraquiniwa: ‘¡Acajj take orakpach qhathatiycän uca jakeraquisä! Marcanacarojj jupajj tucjänwa, aca orakerusti ch'usa wasara tucuyaraquïnjja, marcanacsa tucjaraquïnwa, preso jakenacarus janiraquiw antutcänti, ¿uca jaket acasti?’ sasa. Take marcanacanquir reyinacasti sumacwa samarasjjapjjani, sapakat maynis sepulturanacapana; ucampis jumarojja sepulturatsa jayaruw liwtapjjätam, mä ajjtascañ t'unäcasmas uqhama, jaken taquisit amayarjama, jaken jiwarayata, p'eke apakata jakenac taypina kalarar ch'amac mic'aya mankharu jakontataraqui. Janiw jichhajj mayni reyinacarjam imapcätamti, marcamar tucjatam laycu, uqhamaraqui marcaman utjir jakenacaru jiwarayatam laycu. Ñankha lurir jaken wawanacapasti janiw wiñaya utjcaspati. Jichhajj waquichasipjjam wawanacar jiwarayañataqui, awquinacapajj jakenacar jiwaraycänjja ucanacata, jan juc'ampi aca orake apnakañat lup'isipcañapataqui, uqhamaraqui aca oraken jach'a marcanacampi phokhantañataquisa.” Take ch'amani Tatitojj siwa: “Jupanacampiw jichhajj nuwasï, Babilonia sutsti chhaktayäwa, uqhamaraqui ucan utjirinacsa, wawanacapamppacha allchhinacapamppacha. Mä ñek'e mic'ayaruw tucuyaraquï, ucansti jucunacaraquiw utjapjjani. Pichañampjamaraquiw tucjasin pichanucü.” Uqham siw take ch'amani Tatitojja. Take ch'amani Tatitusti juramentompiw arsu: “Janiw khepar cuttañajj utjquiti, cuntejj amtcta ucajj phokhasipuniniwa, cunjämarutejj amtcta ucajj lurasipuniniwa. Asiria marcarojj t'unjäwa, kollunacajjanwa k'al juparojj tucjä. Jupan t'akhesiyañapasti marcajjarojj janiw juc'ampi t'akhesiycjjaniti. Jupan khoru cancañapas janiw juc'ampi marcajj- jjancjjaniti. Acaw amtäwejjajj take acapachataqui. Amparajjasti take marcanacaruw ajjsarayi.” Take ch'amani Tatituw uqham amti, janiraquiw qhitis jarc'caspati. Jupajj jichhas ajjsarayascaquiwa, janiraquiw qhitis yakha amtäwi churcaspati. Acaz sat reyejj jiwcäns uca maraw Isaías profetajj aca profecía arunac arsüna: Jan cusiscamti filisteo marca, cuna varampitejj mutuyapcäyätam uca varan p'aquisitapatjja, cawqhattejj mä asiru mistcän ucqhatjja mä catariw mistunini, ucat juc'ampisa mä thoktir dragonaw mistunini. Pobrenacataquejj nayan orakejjanjja pastojj utjaniw uywanacapataqui, jan kollken jakenacasti sumaquiraquiw samarasipjjani. Ucampisa nayajj jakenacamarojj mank'at jiwarayä, mä juc'a jilt'irinacarusti jiwarayaraquïwa. ¡Filisteo marcanaca, wararipjjam, aykoñat wararipjjam, sustjasiñatsa qhathatipjjaraquim! Jichhasti alay toketjja mä ejercitow jutanti jek'e kenayar uñtata; janiraquiw mayni jakes filanacapatjja mistquiti. ¿Camsaracsna jichhasti uca marcat qhitanitanacarusti? Tatituw Sionarojj ch'am churi sum sayt'asiñapataqui, marcapan llaquitanacasti ucanwa samarañ jicjjatapjjani. Moab marcataqui profecía arunaca: Cuna arumatejj Ar sisqui uca marcajj t'unjatäcän uca arumajja, Moab marcajj t'unjataraquïnwa; Kir sat marcajj t'unjatäcän uca arumajj Moab marcajj t'unjataraquïnwa. Dibon marcan utjir jakenacasti kollu patanquir templor jachiriw maqhatapjje, Moab marcasti Nebompina Medebampina t'unjatätapatwa ayko. Takeniw ñic'utanacapasa, sunqhanacapasa, mururatcamaquïpjje. Callenacansti jakejj chhanqha isimpi isthapitcamaquiwa, terraza patanacansa jakejj aykoñat wararipjje. Plazanacansti takeniw jachapjje, jachcäwis tucusipjjaraquiwa. Hesbonas, uqhamaraqui Eleales ucanacajj yanapa mayipjje, Jahaza sisqui ucacamaw jupanacan arnakasitanacapajj ist'asi. Ucatwa Moab marcan guerrero jakenacapas ajjsarayasipjje, ajjsarañampis phokhantatäpjjaraquiwa. Chuymajjasti Moab marcataquejj yanapa mayiraqui; jakenacapasti Zoar uqhamaraqui Eglat-selisiya sisqui uca chekcamaw jaltjjapjje, Luhit sisqui uca amstanjamwa jacht'asisa sarjjapjje, Horonaim sisqui uca thaquinjama t'unjatätap uñjasisasti wal jachapjje. Nimrim sisqui uca chekan utjir uma phuch'unacas wañt'jjewa, koranacas ancuntawayjjewa, take pastonacas jiwsjjaraquiwa, janiraquiw mä ch'ojjña laphis utjcjjeti. Ucatwa jakejj jichhajj take kamir cancañanacapa apthapisjje, ucatsti Sauce jawirat qhuriruw apasjjapjje. Yanap mayisa arnakasitasti Moab marcan korpanacapwa muyti, wararitanacapasti Eglaim sisqui uca chekcamaw ist'asi, Beer-elim sisqui uca chekcama. Dimón sisqui uca chekan utjir phuch'unacajj wilampi phokhantatäcchisa, ucampis jichhajj juc'ampi jan walt'añanacjja apayasincaquiwa; Moab marcat khespirinacarusti mä leonaw mank'arani, qhitinacatejj aca oraken jacasipqui ucanacarojja. Wasaransti Sela sisqui uca chekatpachwa jilïrinacajj ovejanac apayanipjje Sión kollucama. Moab marcan jaquirinacasti Arnón sisqui uca chekanjja tapat jaltiri sustjat jamach'inacjamaw qhathatisipqui. Sionarusti sapjjaraquiwa: “Nanacar arjjatañatac amtam, jumay nanacarojj arjjatapjjeta. Urus ch'iwimampi ch'iwt'ayapjjeta arumäcaspas uqhama; jayar ananucutanacarusti jumay catokasjjam, jaltjjerinacarusti janirac catuyamti. Jumanay samart'apjjpan Moab marcat jaltanjjerinacajja. T'unjirinacapatsti jumay catokasjjam.” Cunapachatejj t'akhesiñajj tucusjjani, t'unjatäñas pasawayjjaraquini, uqhamaraqui marca t'unjiris sarjjani ucapachajja. Davidan wawanacapat mayniw apnakani, jupan apnakañapasti qhuyapayasiñampi suma utt'ayataraquïniwa. Jupajj chekaparu uñjirïniwa, taketaquiw asquin sarnakañ uscuraquini, janc'aquiraquiw chekar uñjäwis puriniraquini. Moab marcan jach'a jach'a tucur chuymapsti uñt'tanwa, jach'a jach'a tucuñapsa, sajjrätapsa, jan cunatac inamaya arunacapsa yatiractanwa. Ucatwa jichhajj Moab marcan take utjirinacajj marcapatjja jachapjjani, walracwa chuymanacapjja usuyasipjjani Kir-hareset chekan jaquir jakenacatsa. Hesbón, uqhamaraqui Sibma sisqui uca chekan utjir uva yapunacas k'ala ancuntatawa, marcanacan jilïrinacapaw ucanacjja k'al tucjawayi. Layminacapasti Jazer chekcamaw puripjjänjja, wasarcamaraquiw puripjjänjja, jach'a kotat qhursarus purisipcaquïnwa. Ucatwa jachäjja Sibma sisqui uca chekan uva yapunacatjja, uqhamaraqui Jazer chekanquir uva yapunacatsa, Hesbón, uqhamaraqui Eleale sisqui ucanacatsa walpun jachäjja, uca yapunacjjan guerra ojjoñanacajj wal sartatapata. Pampanacanjj cusisiñat arnakasiñajj tucusjjaniwa; janiw juc'ampi cusisiñat arnakasiñajj utjcjjaniti, uva yapunacan k'ochusiñanacas janiw utjcjjaniti, janiraquiw uvanacjja juc'ampi ch'irwcjjapjjaniti vino apsuñataquejja. Arnakasiñanacajj tucusjjewa. Chuymajjasti mä arpjamaw qhathati Moab, uqhamaraqui Kir-hareset marcatjamajja. Moab marcajj kollunacarus sarascpan, ucansti karjtañcam arnakasiscpan, temploparus oración lurir sarascpan, janiw cunsa jicjjatcaniti. Aca arunacwa Tatitojj arsüna Moab toke nayra maranaca. Jichhasti Tatitojj siwa: “Acat quimsa mararojja, cunjämtejj mä kollket irnakerejj sisqui uqhama, Moab marcan jach'a cancañapajj tucusiniwa jisc'achcañaraquïniwa, walja jakenïcchi ucasa; mä kawkha pisi ch'ama jakenacaquiw kheparjjani.” Damasco marca toke profecía arunaca: “Damascojj janiw juc'ampi marcäcjjaniti, jan ucasti mä t'unjat marca mayjaru allthapitaquëjjaniwa, wiñayatac apanucutaw uñjasini, pastonacaquiraquiw ucanjja jiljjani; uywanacasti ucanwa c'uchiqui pasto mank'arapjjaraquini. Efrainasti, qhititejj Israelan jach'achasiñapäqui ucajj janiw mayampis mä jach'a ch'amani marcapajj utjcjjaniti; uqhamaraquiw Damascosa, cunatejj Siriat kheparqui ucajja, janiw juc'ampi mä reino tucjjaniti. Uqham siw take ch'amani Tatitojja. “Uca urunjja Jacobon jach'achasiñap Samaria marcajj jan ch'amaniw uñjasini, kamir cancañapas chhaktjjaraquiniwa. Cunjämtejj yawirejj trigo yawthapi, uqhamaraqui cunjämtejj trigo puyanac amparapamp apthapi uqhamäniwa, jan ucajj cunjämtejj trigo puyanacajj Refaim vallen apthapitajja, uqhamäniwa, cawqhantejj mä kawkha jilt'irinacaqui armt'atäquejj uqhama; jan ucajj cunjämtejj olivos kokajj thalsutäqui, ucatsti mä kawkha aceitunanacaqui jilt'jjejja uqhama, jan ucajj mä pusi jan ucajj mä pheska aceitunanacaqui jilt'jjejj uqhama.” Uqham siwa Israelan Tatitu Diosapajja. Uca urunjja jakejj jupar uscuri Tatituruquiw uñtjjani, Israelan Kollan Diosaparu. Janiw uca urunacanjja cuntejj jakenacajj pachpa amparanacapampi lurasipcäna uca altaranacaru uñtjjaniti ni cunanacarusa. Janiw juc'ampi uca ajjsarañ c'ullunacar uñch'ucjjapjjaniti, ni uca altaranacarusa cawqhantejj inciensonaca diosanacaparu loktasipcänjja uca chekanacaru. Uca urunjja suma ch'amañcht'ata marcanacamajj apanucutäjjaniwa, cunjämtejj heveonacan, uqhamaraqui amorreonacan marcanacapajj israelitanacar ajjsarasinjja apanucutänjja uqhama; ch'usa wasararu tucuyataraquïniwa, qhititejj khespiyctam uca Diosar armatam laycu, janiraquiw amtasctati jupajj juman arjjatirimätamjja. Jumajj uqham suma pankar yapunacwa uscustajja, mä jan uñt'ata diosataquiraquiw pankaranacsa ayrustajja, ayruntcta uca urusti sum uñjaractajja, khepürpacharaquiw uca alinacajj misturanjje. Ucampis cunapachatejj usojj jutani jan kollcañjama, uca urojj k'alaw cosechajj chhaktani. ¡Ist'apjjam walja jakenacan ch'ajjwatapa! ¡Jach'a kotan khothutitapjamawa! Marcanacaw khothutipjje mä jach'a jawiran khothutitapjama. Ucampisa cunapachatejj Diosajj jupanacar tokenoke uqhajj jayaruw jaltjjapjjani, cunjämtejj thayajj kollunacaru t'unjja apasjjejj uqhama, jan ucajj cunjämtejj tutuca thayajj ch'aphinac apasjjejj uqhama. Arumthapirojj ajjsarañjamänwa, ucampis khantatirojj janiw cunas utjcjjeti. Uqhamaw tucusi jiwasar lunthatjirinacajja, uqhamaraqui jiwasar jan walt'ayirinacasa. ¡Ay, cunaquïcani cawqhantejj lak'onacajj ojjopjje uca marcajja, Etiopía jawiranacat qhursancquis uca marcanacataquejja, uqhamaraqui qhitanacapsa Nilo jawiranjam qhitanqui uca marcataquejja, umanjama juncu sat alinacat lurat botenacat jutapqui ucanacataquejja! Qhitanaca, jalacamaqui jalapjjam, uca jach'a tansa, jank'olla jakenacan marcaru, take chekan wali ajjsarat marcaru, wali ch'amani jach'a jach'a tucuri marcaru, cawquïri marcatejj jawiranacan muyuntata jacquejja uca marcaru. Take jumanaca acapachan jaquiri jakenaca, uñjapjjätaw cunapachatejj kollun mä chimpojj aptatäcan uca, ist'apjjaraquïtawa cunapachatejj trompetajj phust'ascani ucsa. Tatitusti saraquituwa: “Utjäwejjatpachwa nayajj c'uchiqui uñch'uquiscta, mä suma uruna mä khanäcaspas uqhama, cosecha calor urunacan mä sulla jallun kenayäcaspas uqhama. Cunapachatejj uva yapunacan pankarajj pasaquipjjani, uca pankaras suma pokt'ata uvar tucjjaraquini, ucampis cosecha nayräjjajja, cuchillonacampiw layminacapjja qhuchhurapjjani, qhuchhurasinsti apanucjjapjjaraquiniwa. Take cunaw apanucuta uñjasini, kollunacan utjir jach'a jamach'inacataqui, uqhamaraqui monte animalanacataquisa. Uca jach'a jamach'inacasti ucanwa junt'u horasjja pasapjjani, monte animalanacasti ucanaracwa thaya horasjja pasapjjaraquini.” Uca pachanjja take ch'amani Tatitutaquiw churäwinaca apanipjjani jach'a tansa jank'olla jakenacajja, cawquïri marcatejj wali ajjsaratäqui, jach'a ch'amani marca, jach'a jach'a tucuriraqui, jawiranacan muyuntat marca. Sión kollurcamaw ofrendanacapjja apanipjjani, cawqhantejj take ch'amani Tatitun sutipajj aytatäqui uca chekaru. Egipto marca toke profecía arunaca: “Tatitur uñtapjjam, Egiptoruw jutasqui mä jaliri kenayar lat'jjatata. Jupa nayrakatansti Egipton diosanacapajj qhathatipjjewa, Egiptonquir jakenacasti wal ajjsarapjjaraqui. Egiptonquir jakenacarojj payaruw jaljtayä, jupanac pura nuwasiyä, amigojj amigop pura, marcasti marca pura, reinojj reino puraraqui. P'eksa jupanacarojj mayjt'ayäwa, amtatanacapsti t'unjaraquïwa. Ucapachawa yakha diosanacaparu, laykanacaparu jisct'asir sarapjjani, jiwatan ajayunacaparu, yatiri jakenacaparuw jisct'asipjjani. Ucampis nayajj Egiptorojj mä khoru uywiriruw catuyäjja, mä khoru reyiraquiw jupanacarojj apnakani.” Uqham siw take ch'amani Tatitojja. Nilo jawiran umanacapajj wañt'jjaniwa, k'ala wañaraquiw tucuwayjjani; uma k'awanacasti wal thujsani. Egipton jalir umanacasti juc'at juc'atwa wañt'awayjjani, uca uma jac'an utjir alinacas wañsuwayjjaraquiniwa; Nilo jawira lacan utjir alinacasa, uqhamaraqui uca jac'an take yapunacasa k'alaw wañsuwayjjaraquini, janiw mayampis utjcjjaniti. Qhitinacatejj Nilo jawiran chawlla catupjjerïcän ucanacas walracwa jachapjjani, jaqhusipjjaraquini; känanacap umar jakontirinacasti wal llaquisipjjaraquini. Lino telanac irnakerinacasa mayjt'ataw jicjjatasipjjani; tela sawurinacasa, uca tela chhajjririnacasa llaquisipjjaniwa. Tela sawurinacas wali chuyma cawcst'ataw uñjasipjjani, take irnakerinacasa wali mayjt'ataw uñjasipjjaraquini. ¡Zoanan jilïrinacapa, cunja lokhëpjjtasa jumanacajja, Egipton suma amuyt'ayirinacapasa, ucampisa uca amuyt'ayirinacajj lokhe amuyt'irinacawa! ¿Cunjämrac faraonarusti sapjjesti: “Nanacajj wali yatiñan jakenacan wawanacapäpjjtwa, nayra reyinacan wawanacapäpjjtwa” sasasti? ¿Faraón, cawquincaraqui juman yatiñan jakenacamasti. Jumar yatiyañataqui uqhamaraqui khanañchañataqui, cuntejj take ch'amani Tatitojj Egiptotaqui amtqui ucanacsti? Zoananquir jilïrinacajj wali lokhenacawa, Menfisanquir jilïrinacas sallkjayasipjjaraquiwa, provincianacan jilïrinacapasti Egiptorojj pantat thaquinjamwa irpapjje. Tatituw jupanacjjaru churi pantjayiri ajayunaca; jupanacasti Egiptorojj pantat thaquinjamwa irpapjje, take cuna lurañapansa, cunjämatejj mä machat jakejj wak'jasi, liwinaktaraqui uqhama. Jan qhitis p'ekëpati, janiraqui wich'inqhäpasa, palmera alïpasa jan ucajj sokosa alïpasa, janipuniw Egiptotaquejj cunsa lurirjamäpcaniti. Uca urunjja Egipcio jakenacajj warminacjamaw tucjjapjjani, wal ajjsarapjjani qhathatipjjaraquiniwa take ch'amani Tatitur jupanac toke sartir uñjasajja. Egipcio jakenacajj Judá marcataquejj qhathatipjjaniwa; sutip amtasaquiw qhathatjjapjjani. Take ch'amani Tatitun Egipto marcatac amtatanacap yatisasti wal qhathatipjjani. Uca urunacasti Egiptonjja pheska marcanacaw utjani hebreo aru parlirinacajja, jupanacasti take ch'amani Tatituncañwa juramentompi arsupjjani. Uca marcanacat maynïristi Inti Marca satäniwa. Egiptonsti uca urunjja mä altaraw utjaraquini Tatitur loktata, korpanacap jac'ansti mä kalaraquiw sayt'ayatäni Tatitutac sata. Uca kalasti Egipto marcanquir jakenacajj take ch'amani Tatitut amtasipjjañapataqui uscutäniwa. Cunapachatejj jupanacajj Tatitut yanapa mayisipjjani jupanacar nuwirinacat arjjatañapataqui, ucapachasti Tatitojj jupanacataquejj mä khespiyiri qhitanini, jupanacar arjjatañapataqui, uqhamaraqui khespiyañapataqui. Tatitojj egipcio jakenacampejj uñt'ayasiniwa, jupanacasti Tatiturojj catokapjjaraquiniwa juparuquiraquiw uñt'asipjjani, sutipjjaru culto lurapjjaraquini, sacrificionaca, ofrendanac loktapjjaraquini. Tatiturusti arsüwinacwa arsupjjani, uca arsutanacaparusti phokhapjjaraquiniwa. Tatitojj Egipto marcarojj chhojjrinchrantaniwa, ucatsti c'umara tucuyaraquini. Jupanacasti Tatituruw maqhatjjapjjani, Tatitusti jupanacatjja qhuyapt'ayasiniwa kolljjataraquiniwa. Uca urunsti mä jach'a thaquiraquiw utjani Egiptot Asiria marcacama. Asirio jakenacasti Egiptoruw purinipjjani, Egipcio jakenacasti Asiriaruraqui, Asirianquir jakenacasa Egiptonquir jakenacasa mayaquiw Tatiturojj yupaychapjjani. Uca urunsti Israel marcajj Egiptompi Asiriampiw chicachasini, ucatsti aca oraketaquejj Israelajj mä bendicionäniwa. Take ch'amani Tatitusti jupanacarojj bendiciraquiniwa aqham sasa: “Nayaw bendista Egipto marcajjarojja, Asiria marcasti nayan uscutawa, Israelasti nayan marcajjawa, nayaw jupanacarojj bendista” sasa. Mä cutejj, Asirianquir Sargón reyejj mä qhitwa qhitäna, uca qhitasti mä jach'a jilïrïnwa, Asdod sat marcacamaraquiw purïna, ucatsti uca marcar nuwjasajj atipjänwa. Ucapacharaquiw Tatitojj Amoz chachan Isaías yokaparu parlaraquïna, aqham sasa: “Apsusim uca chhanqha isi, cunampitejj ist'atäcta uca, uqhamaraqui sapatonacamsa thatsusiraquim.” Isaíasasti uqhamwa luri, k'alalsusiwa ucatsti sapatsusiraquiwa. Ucapachaw Tatitojj juparojj saraqui: “Isaías uywatajjajj k'ara cayuquëjjewa, k'alalaraqui, quimsa mararaquiw uqham sarnake, ucasti mä unañchäwi yatiyäwiraquiwa Egiptotaquejja, Etiopiataquisa. Uqhamwa Asirianquir reyejj Egipcionacarusa Etiopenacarusa preso apani chuymani jakenacarusa, waynanacarusa, k'alala k'ara cayu aparaquini, ch'inas k'arpacha mä p'enka aparaquini. Jakejj uca urojj wal ajjsarani. Jupanacasti Etiopiaruw wal alcatapjjänjja, jichhasti jupatjja p'enkasipjjaraquiniwa; Egiptotsti jach'a jach'araquiw tucupjjänjja, jichhasti p'enkasipjjaraquiwa. Uca urunacansti take uca kota iraman jaquirinacajj sapjjaraquiniwa: ‘Uñtapjjam, cunarac jichhasti tucu cawquïri marcarutejj jiwasajj alcatascayätan Asirianquir reyit arjjatañapataquejja. ¿Cunjämrac jichhasti khespiñänisti?’ ” sasa. Wasarata profecía arunaca: Tutuca thayjamaw aynachat jutantapjje, wasaratwa jutapjje, ajjsarcañ chekata. Diosajj cuntejj uñacht'ayquitu ucasti ajjsarcañawa; lunthatirejj lunthatiwa, t'unjiristi t'unjaraquiwa. ¡Elam, sartasim! ¡Medo jakenaca, nuwantapjjam! ¡Janiw juc'ampi cunsa ist'añ muncti! Janchejjas qhathatituwa, wawachasir warmin janchipjamaw usuraquitu, chuyma cawcst'añasti janiw ist'ayquituti, ajjsarañasti janiraquiw cunsa uñjayquituti. P'ekes muytituwa, ajjsarañatsa qhathatiractwa. Inti jalanta horasanacajj wali sumänwa, jichhasti ucajj nayataquejj ajjsarcañaquiw tucjje. Mesajj niya waquicht'atäjjewa, alfombranacas jant'act'ataraqui, jach'a mank'äwisti niya kalltaraquiwa. ¡Sayt'asipjjam, capitananaca, escudonacam sum llijtayapjjam! Tatitusti situwa: “Saram, ucatsti mä uñch'uquiri uscum, kawkhanirutejj uñjqui ucanacarojj yatiypan.” Pä caballon katatita carronacsa, jan ucajj asnor, camellonacar lat'jjatat jakenacsa uñjchinejja, ucanacarojj wal uñch'ucpan. Qhititejj uñch'uccän ucasti art'araquiwa: “Tata, nayajj uñjañajjanwa uñch'uquiscta, jornälpacharaquiw uñjasctjja, arumanacas pakar pakaraw uñjaractjja. Uñjaractwa mä carro pä caballompi katatita jutasquiri” sasa. Ucatsti mayniw saraqui: “¡Aynacht'jjew, aynacht'jjew Babiloniajja! C'ari diosanacapasti orakercamaw liwirtjjaraqui, jisc'a jisc'a t'unjataraquiw uñjasi” sasa. Nayan marcajja, trigor uñtata tacsuta, cuntejj ist'cäyät ucracwa jumarojj yatiyämajja, take ch'amani Tatituta, Israelan Diosapata ist'cäyät ucwa yatiyäma. Edom marcatac profecía arunaca. Mayniw Seir sisqui uca chekatpach art'anitu: “Marca uñjiri, ¿aca arumajj niya cuna horasäjjesa? Marca uñjiri, ¿aca arumajj niya cuna horasäjjesa?” sasa. Marca uñjiristi saraquiwa: “Niyaw khanjtanjjani, ucatsti arumthapjjaquiraquiniwa. Jisct'añ munapjjstajja, jisct'apjjam, ucatsti cuttanipjjaraquim” sasa. Wasaran profecía arunaca: Dedán chekat jutir jakenaca, wasara kora taypin aruma iquipcta ucanaca, mistupjjam umat pharjatar jicjjatiri, ucatsti um churapjjaraquim. Tema marcat jutirinaca, jaltjjirinacar jicjjatir mistupjjam, ucatsti mank'a churapjjaraquim. Jupanacasti espadatwa jaltjjapjje, wali ari espadata, janc'aqui uscutäqui flecht'añataqui uca arcotwa jaltjjapjje, guerran ajjsarcañ nuwasiñatwa jaltjjapjje. Tatitusti saraquituwa: “Acat mararojja, cunjämtejj pagopampi jaquir irnakerejj jaqhusqui, uqhamaw Cedar marcan jach'a cancañapajj tucusjjani. Mä juc'a arconacaquiraquiw Cedar marcan guerrero jakenacapampejj kheparjjani.” Tatituw, Israelan Diosapaw uqham arsu. Unañchäwinac uñjañ valletaqui profecía arunaca: ¿Cunas camachi, takenis terrazanacarcamaquis mistupjjejja? Marcasti ch'ajjwañampi, ojjoñanacampi phokhantatawa, aca marcajj cusist'añac munasqui. Juman jiwirinacamajj janiw espadan jiwayata jiwapquiti, janiraquiw guerransa jiwapquiti. Jilïrinacamajj takeniw jaltjjapjje, arconacat jaltapcasinsti preso caturayasipjjaraqui. Wali ch'amani chachanacasti jayaruw jaltjjapjje, ucat preso caturayasipjjaraqui. Ucatwa sistjja: “Jithektapjjam nayatjja, chuyma cawcst'ataw jachañ munta, marcajjan aynacht'atapatsti jan chuymachapjjestati.” Take ch'amani Tatituw uqham luri, mä ajjsarcañ urun puriniñapwa jupajj uscu, t'unjatäñana, jan amuyanïñan unañchanac uñjañ vallenjja, jach'a perkanacwa tincurayasipqui; arnakasitanacapasti kollunaccamaraquiw ist'asi. Elamita jakenacasti flechanacapjja waquichasjjapjjewa, carronacaparu, caballonacaparuw jichhajj lat'jjatapjje; Kir sisqui uca chekanquirinacasti escudonacapwa apsusipjje. Sinti suma vallenacamasti carronacan phokhantatawa, caballeriasti marcan puncuparuw nuwantañataqui puriniraqui. Judá marcan sayt'asiñapasti apanucutawa. Uca urojj jumanacajj amuyasipctawa ch'uminquir utan uscutäqui uca armanacjja. Davidan marcapan walja orake c'ac'atanacsa uñjasipcaractawa, aynachancqui uca estanquerusti umampiw phokhantapjjaracta. Jerusalenanquir utanacsa uñaquipapjjaractawa, yakhepa utanacsti liwinucupjjaractawa perkanac sum sayt'ayañataqui. Uca pä perka taypirusti mä uma estanque lurapjjaractajja merk'e estanquencquis uca umataquejja. Ucampisa janiw jumanacajj amuyasipctati qhititejj take ucanac lurqui ucjja, jupajj nayra maranacatpachwa ucanacjja waquichänjja. Uca urojj take ch'amani Tatitojj jumanacaruw jawsapjjtam, jachapjjañamataqui, wararipjjañamataqui, ñic'utanacamsa k'ararasipjjañamataqui, aykoña uñacht'ayañataquisti chhanqha isinaca uscusipjjam. Ucampis jichhajj sinti cusisiñaquiw utji, vacanaca, ovejanaca jiwarayaña, aycha mank'aña, vino umañampi ucanacaquiw utji. “Mank'asiñäni, umt'asiñäni, kharürojj jiwcjjchiñanïya” sapjjaractawa. Ucampisa take ch'amani Tatitojj nayaruw uñstitu, ucatsti saraquituwa: “Janipuniw aca jucha luratanacapjja perdoncäti; jan ucasti jumanacajj jiwarapjjätawa” sasa. Aca arunacajj take ch'amani Tatitun arunacapawa. Take ch'amani Tatitusti saraquituwa: “Saram, ucatsti Sebna sisqui uca marca apnakeriru uñjanim, ucatsti saraquim: ‘¿Cuns jumajj acan lurta, jan ucajj qhitis jumar aca chekar sepultura lurasiñamatac churtam, mä suma sepultura wali alto chekaru lurasiñamataqui, uqhamaraqui karkarus mä samarañ cheka p'iyasiñamataqui? Tatitojj jayaruw apanucütam, liwtaraquïtam cunjämtejj mä ch'amani jakejj liwti uqhama. Ch'amampiw jumarojj catuntätam, mä pelotar uñtatwa korumiyaraquïtam, ucatsti jayaruraquiw liwtätam, mä jach'a pamparu. Ucanwa jiwaraquïta, ucanaracwa carronacamajj sayarapjjaraquini, uca carronacamaruw alcatasiraquïyätajja, jichhasti ucanjja palacionquir jilïrimataquis mä p'enkaw liwisiraquïta. Nayaw jichhajj uca jach'a cancañamat apakäma, lurañanacamatsti apanucuraquïmawa. ‘Uca urunsti nayan uywatajjaruraquiw jawsäjja, Hilcias chachan Eliaquim yokaparu, juman isimampiraquiw isthapiyäjja, uca jach'añchañ churctam uca cinturonamampiraquiw uscöjja, juman munañanïñamasti jupar churatäjjaraquiniwa. Jerusalén marcan jaquirinacataquisti mä awcjamäniwa, Judá marcataquis uqhamaraqui. Callachinacapjjaruw Davidan utapan llavenacap uscuraquëjja; janiw qhitis jupan jist'antatapjja jist'arañatac ch'amanïcaniti, jist'aratapsa jist'catañatac ch'amanïcaraquiniti. Jupasti mä jach'ar aptata tronor uñtatäniwa awquipan familiapataquejja. Nayaw juparojj cawqhancquitejj ucqharojj sum sayt'ayaraquï, mä clavöcaspas uqhama. Cunatejj wali jila alanïqui ucanacsa ucaru warcurt'asiñapataqui awquipan familiapan utjqui, uqhamaraqui take wawanacapansa, take jisc'a cocina yänacasa copanacata jach'a jarronaccama. ‘Uca urunsti, cawquïr clavotejj uca chekan suma clavt'atäcän ucajj onjjtjjaniwa; waysutäniwa ucatsti jalaktjjaraquiniwa, take cunanacatejj ucan warct'atäcän ucanacasti p'aquirtjjaraquiniwa.’ ” Uqham siw take ch'amani Tatitojja. Tiro marca toke profecía arunaca. Tarsisanquir barconaca, aykopjjam, puertonacan t'unjatätap laycu. Chipret puriniña puertosti k'ala t'unjatawa. Tironquir jakenacasa Sidonat jutir alaquipa jakenacasa amuquïpjjam. Jumanacan qhitanacapasti jach'a kotanacwa pasawayapjjänjja, uqhamaraqui uca walja umanacsa. Jicjjatatanacapwa apsupjjaraquïnjja Sihur chekan achur granonacatjja, uqhamaraqui Nilo chekan achunacatsa, marcanacaruraquiw aljañanac apapjjänjja. Sidón, jach'a kotawjan sayt'asiña; jichhajj p'enkasim, jichhaw jumajj saraquïtajja: “Janiw wawachasir warmin aykoñanacajjajj utjcjjetuti, janiw wawachascäti. Janiw wawanac uywañas utj-jjetuti, imill wawanacaru yatichañasa” sasa. Cunapachatejj egipcionacar uca yatiyäwejj purini uqhajj jupanacajj wal llaquisipjjani Tiro marcar uqham pasatapatjja. Sapjjaraquiniwa: “Tarsisar sarapjjam, kota iraman utjirinaca, jichhajj wararipjjam” sasa. ¿Acati wali jaya maranacan marcasti, cusisiñacpuni muniri marcasti? ¿Acati wali jayanacaru sariri marcasti, ucat uca jaya tokenacan suma utjnokañataqui? ¿Qhitirac uqham Tiro reyin marcapataqui arsusti, uca alaquipa reyinacan yokanacapänti, uca alaquipa jakenacasti wali munañaninacänti aca orakenjja? Take ch'amani Tatituw uqham lurayi, take jach'a ch'amaninacsti, munañani jakenacarusti orakercam liwinucuñataqui. Tarsis marca, jichhajj yapuchañar uscusim, barconac lurañamajj tucusjjewa. Tatituw amparap lokjjatani jach'a kotjjaru, marcanacarusti qhathatiyaraquiwa, Canaanan sayt'asiña chekanacapsti t'unthapiyaraquiwa. Sidonarusti saraquiwa: “Uca cusisiñanacam apanucum, p'enkachjat tawako. Chiprecam sarañ amtcäta ucasa, janiraquiquiw ucansa samarañ jicjjatcätati.” Uñtapjjam aca orake, barconacataqui sata orake. Caldeo jakenacajj torrenac sayt'ayapjje, Sidonanquir palacionacsa pampwa sarayapjjaraqui, k'ala t'unjatwa apanucupjjaraqui. Jupanacaw juchanïpjjänjja, janiw Asiriati. Tarsisanquir barconaca, jichhajj aykopjjam, jumanacan sayt'asiñanacamasti jichhajj t'unjatawa. Uca urunacanjja Tiro marcajj pakallk tunca maraw apanucütäni, mä reyin jacañapäquis ucqha maranaca. Uca pakallko tunca mara pasatatsti Tiro marcarojj cuna k'ochutejj jan wali sarnaker warmitjja utjqui uca k'ochwa k'ocht'asini: Yakha chachanacampi sarnaker armanucut warmi, arpam jichhajj catum, marcpacha muytaraquim, suma música toct'asim, walja k'ochunac k'ocht'asim, inach jumatjja amtasipjjani. Pakallko tunca mara pasatatsti Tatitojj Tiro marcatjja amtasiraquiniwa. Uca marcasti yakha chachanacampiw sarnakani, uca yakha chachanacaruw aljasiraquini, uca chachanacasti take acapachanquir yakha marcanacawa. Ucampisa uca jicjjatatanacapasti Tatituru loktatäniwa, janiw imatäcaniti, janiraquiw imañ utanacarus uscutäcaniti, jan ucasti qhitinacatejj Tatitur yupaychapqui ucanacar churatäniwa walja mank'añanac alasipjjañapataqui, uqhamarac suma isinacsa. Uñtapjjam, Tatitojj aca orakjja tucjaniwa, k'al tucjani alliquiparaquiniwa, jakenacarusti ucsar acsaruw willitataraquini. Sacerdotetaquisa, jakenacataquisa mayaquïniwa, utanitaquisa esclavotaquisa, utanitaquisa, esclavataquisa, alasiritaquisa, aljasiritaquisa, mayt'iritaquisa, mayt'asiritaquisa, mant'asiritaquisa, mant'iritaquisa. Orakejj k'ala tucjatäniwa, k'ala lunthatjataraqui. Take acanacwa Tatitojj saraqui. Orakejj wañsuwayjjewa ancuntjjaraquiwa, take acapacharaquiwa k'al wañsjje, ancuntjjaraqui, alajjpachas, acapachas wali llaquitaraquiwa. Orakesti jakenacampi taquisitawa, leyinacsa apanucupjjaraquiwa, camachinacsa janiw phokhapcaraquiti, Tatitun wiñayatac arust'äwipsa t'unapjjaraquiwa. Ucatwa jichhajj maldicionajj aca orakjja tucji, jakenacapasti jichhajj mutuyäwi catokapjjaraqui. Ucatwa jichhajj jakejj tucusjjaraqui, juc'aniquiraquiw kheparjje. Vinojj pist'jjewa uva yapunacas usutaraquiwa, qhitinacatejj c'uchiqui jacasipcän ucanacajj jichajj llact'atäpjjewa. Tamboranacampi, arpanacampi cusisiñas tucusjjewa, ojjoñanacasa, cusisiñanacasa tucusjjaraquiwa. Janiw jichhajj k'ochuñanacamp chica vino umañajj utjcjjaniti; umañanacas umirinacataquejj c'allc'uw tucjjani. Jan wali sarnaker marcajj jichhajj k'ala aynacht'atawa, janiraquiw mä utarus mantañjamäquiti. Jakenacasti callenacan jachapjjaraqui vinon pist'atapatjja; take cusisiñasti jiwt'awayjjaraquiwa, aca oraketsti apanucutäjjaraquiwa. Marcasti k'ala aynacht'atapuniwa, puncupas k'ala jisc'a jisc'a tucjatawa. Uqhamaraquïniwa aca oraken utjiri take marcanacampejja, cunjämatejj thalsuta aceitunanacajj williratajj uqhama, jan ucajj uva k'ala thaksutajja uqhama, cunapachatejj cosechajj tucusjje ucqhajja. Kheparirinacasti cusisiñat arnakasipjjani, inti jalanta toketpachwa arnakasinipjjani Tatitun jach'a cancañap uñjasajja. Inti jalsu tokensa, jach'a kota taypin utjir marcanacatsa, Tatituruw jach'achapjjani, Israelan Diosaparu. Orake tucusitpacharacwa cantatanacapajj ist'asi: “Asqui jakejj jach'ar aptatäpan” sasa. Ucampis nayajj saractwa: “¡Ay cunas acajja, ay cunas acajja! ¡Ch'ojjña lurir jakenacasti jach'a ch'ojjñpin lurapjje!” Aca oraken jaquir jakenacasti jiwayañ animalanacjam arcnakatäniwa, jan ucajj mä jach'a p'iyaru jan ucajj sipitar jalt'irjamäniwa. Jiwayirinacat jaltirejja, p'iyaruw jalantani, uca p'iyat misturisti sipitaruraquiw jalt'ani. Alajjpachatsti walipuniw jallojj purinini, aca oraken cimientonacapas qhathatipjjaraquiniwa. Orakesti ajjsarcañaw qhathatini, qhathatisinsti jisc'a jisc'aw tucusiraquini. Mä machat jakjamaw qhathatini, mä thantha chhujllar uñtataw qhathatini. Juchanacapasti jupjjarojj walpun jatjjattaraquini, liwisiniwa, ucatsti janiraquiw mayampsa sartjjaraquiniti. Uca urunsti Tatitojj mutuyaniwa, alajjpachan utjir ch'amaninacarojja, uqhamaraqui aca orakenquir reyinacarusa; mayjaruw tantachthapini, ucatsti mä calabozoruw jakontaraquini, ucanwa carcelt'ata uñjasipjjani, jaya maranacatwa mutuyascaraquini. Cunapachatejj take ch'amani Tatitojj reyjama take cunsa lurcan ucqhajj Sión kollunsa, Jerusalén marcansa, ucapachasti intis phajjsis ch'amact'aniwa, marcapanquir jilïrinacasti Tatitun jach'a cancañapwa uñjapjjaraquini. Tata, jumätaw nayan Diosajjajja; nayajj jumaruw yupaychsma, sutimsa bendiciractwa, muspharcaña amtatanacamwa phoktajja uca laycu, ucanacasti chekapapuniwa imantasiñajjaraquiwa nayra pachanacatpacha. Marcanacsti kala chhajjwanacacwa tucuyaractajja, suma perkantat marcanacsti k'al t'unthapiractajja; uñisirinacan palacionacapsa k'al t'unthapiractajja, janiraquiw mayampis utachatäcjjaniti. Ucatwa khoru jakenacan marcapajj jach'añchäwi churtamjja sinti khoru marcanquir jakenacasti ajjsararactamwa. Jumajj pobrenacan arjjatiripätam laycu, qhititejj aynacht'atäqui ucarus arjjataractawa, jan walt'añanjja jumaw arjjattajja lupinsa jumaw ch'iwiñcht'aractajja. Khoru jakenacan samananacapasti thaya horasan jach'a thayar uñtatawa, jan ucajj waña oraken wali lupir uñtatawa. Uñisirinacan ch'amampi sartatapsti jumajj t'unjtawa cunjämtejj lupin junt'uparojj mä ch'iwimpi samaraytajja uqhama. Khoru jakenacarusti amuct'ayaractawa. Sión kollunsti take ch'amani Tatitojj take marcanacataquiw waquicharaquini, mä suma mank'äwi suma imat vinonacampi, sinti suma mank'anaca uqhamaraqui suma ajllit vinompi. Aca kollunwa Tatitojj k'al t'unjani cuna velotejj marcanacaru imjjatcänjja uca, uqhamaraqui cuna mantotejj marcanacar imjjatcän ucsa. Tatitojj wiñayataquiw jiwañarojj t'unjani, take jakenacana nayranacapatsti jachanacapsa pichararaquiniwa, marcapan aynacht'atapsti take aca orakpachatjja chhaktayjjaraquiniwa. Tatituw uqham arsu. Uca urunsti sataraquïniwa: “Acapi jïwasan Diosasajja, juparuw iyawstan, juparaquiw jiwasarojj khespiyistu, cusisipjjañäni, c'uchirtasipjjaraquiñäni, jupaw khespiyistu.” Tatituw Sión kollurojj amparapampi imascani, ucampisa Moab marcarusti taquisiraquiniwa, cunjämtejj t'unanacajj taquisitajj uqhama. Moab marcasti sartasiraquiniwa amparap lokatatasa, cunjämtejj mä uman chawusir jakejj lokatatasejj uqhama, ucampis sapa onjjtasinsti, juc'ampiquiw mankharu jach'a jach'a tucuñapampi jalantawayjjani. Tatitusti uca jach'a alto thuru perkanacapjja liwisiyaniwa; jakotattayaniwa, oraker jakositwa apanucuwayaraquini. Uca urunsti Judá orakenjja aca k'ochuw k'ochusini: “Mä jach'a ch'amani marcaw utjistu; jiwasar khespiyañataqui, Tatituw uca jach'a perkanacapsa sartayi muyuntayaraqui. Puncunacap jist'arapjjam mä asqui marcan mantañapataqui, qhititejj chekapäqui ucana. Tatay, jumaw sum uñjtajja qhititejj mä sapa amtañaniquïqui ucarojja, jupan jumaru iyawsatap laycu, Tatiturupun iyawsapjjam, jupaw jiwasan wiñay arjjatirisajja. Jupajj jach'a jach'a tucur jakenacarojj liwisiyiwa, jach'a jach'a tucur marcarusti jisc'achjaraquiwa, orakcama liwinucusa, uqhamat alt'at chuymani jakenacas, pobrenacas taquichasipjjañapataqui.” Asqui jakenacan sarnakäwinacapajj chekapawa; Tata, jumaraquiw jupanacan thaquipsa qhusqhachtajja. Nanacas waliquiraquiw jicjjatasisipcta juman leyinacamarjam sarnakasajj, Tata; chuymanacajjasti jumatacracwa lup'iñ munasqui. Arumanacas take chuymajjampiraquiw jumatjja llaquista, take chuymajjampiraquiw thaksma; cunapachatejj jumajj take aca orakpachar uñjcäta ucqhajj, jakenacajj yatekapjjaniwa cunatejj chekapäqui ucjja. Ñankha jakenacat qhuyapayascäta ucasa, jupanacajj janipuniw chekapäñjja yatekapcaniti; asqui jakenacan orakenacapansti sinti khorunacaraquiw tucupjje, janiraquiw Tatitun jach'a cancañapsa yäkapquiti. Tatay, jupanacataquejj mutuyäwimajj waquichatawa, ucampis jupanacajj janiw amuyasiñ munapquiti; cunapachatejj juman marcamar wali munasitam uñjapjjan ucqhajj, mä p'enkaw jupanacajj uñjasipjjani. ¡Añchaquiti juman colerasiñamajj jupanacaru tucjcani! Tata, jumaw nanacar asqui cancañ churapjjesta; chekpachansa juma sapaquiw take lurañanacajj-jja lurta. Tatitu, nanacan Diosajja, mayninacaw nanacarojj apnakapjjetojja, ucampisa jumaquïtaw nanacan apnakerejjajja, uqhamarac Tatitojjasa. Jupanacajj jiwaratäjjapjjewa, janiw jactancjjapjjaniti; mä ch'iwiquëjjapjjewa, janiw jichhajj mayampsa sartancjjapjjaniti; jumaw jupanacarojj mutuytajja, tucjaractasa, jan mayampi amtascañataquiraquiw jupanacarojj tucjtajja. Tata, jumaw marcamarojj jiltaytajja; juman asquimataquiw jiltayaractajja, take korpanacapsa jithitatayaractawa. Tata, t'akhesiñanjja jumaruw thakhapjjsma, cunapachatejj jumajj may tokenokasaqui asquichapjjetäta ucqha. Juma nayrakatancapjjayätwa, Tatay, cunjämatï mä wawachasiri warmejj ususiñapana q'iwinaktqui wararcaraqui uqhama. Usur jakeptapjjtwa, wawachasiña usuñampiw t'akhesipjjaracta, wawachapjjaractwa, ucampis ucajj mä thayaquïnwa. Marcataquejj janiw khespiyasiñ apanipquiti, janiraquiw jakes utjcjjaniti acapachan jacañataquejja. Ucampisa juman jiwirinacajja jacatatapjjaniwa, jiwat janchinacapas jacatatapjjaraquiniwa. Aca oraken iquirinacasti iquinacapatjja sartapjjaniwa, cusisiñatwa arnakasipjjaraquini. Jumaw khanamjja mä jallu sullar uñtat apayantajja, ucampis jiwatanacajj jacatatapjjaraquiniwa. Nayan marcajja, sartasim, ucatsti utamar mantam, ucatsti puncum jist'catasinim, imantasiraquim, Tatitun colerasiñapajj pasañapcama. Tatitusti palaciopatwa mistunini, aca oraken jaquir jakenacar juchanacapat mutuyañataqui, orakesti janiraquiw juc'ampi jaken jiwayatanacarojj imantcjjaniti, jan ucasti take jan wali luratanacjja khanaruw apsuni. Uca urunjja Tatitojj mutuyaniwa, ajjsarcaña, jach'a ch'amani espadapampi, Leviatanaru jaltiri catariru, Leviatanaru, k'ewinaktir catariru, jach'a kotanquir dragonarus jiwayaraquiniwa. Uca urunsti Tatitojj saraquiniwa: “Uca suma uva yapur k'ochupjjam. Naya Tatituw uca yapjja uñjascta, umampisa karpascaracta. Uruy arumaw uñjta, jan cunas camachañapataqui. Janiw jupataquejj coleratäcti. Ucantejj ch'aphinacas koras utjaspajja, ucanac tokew sayt'irista, k'alracwa naqhantayirista. Nayan jupar arjjatañajj munchejja, nayampejj sumancthappanaya, jïsa, sumancthappan nayampejja.” Acat kheparojj Jacobon marcapajj sumaw saphintjjani, Israelas ch'ichtanjjaraquiniwa pankararaquiniwa, aca orakerusti achunacapajj phokhantaraquiniwa. Diosajj Israelarojj janiw mutuyquiti, jupar mutuyirinacarjamajja, janiraquiw Israelarojj jiwayquiti, jupar jiwayirinacarjamajja. Diosajj marcaparojj jaya marcar apayasaw mutuyi, may phust'asaquiraquiwa apanucu, cunjämtejj thayajj inti jalsu toket phust'anejj uqhama. Ucampis Jacobon juchanacapjja pampachiwa, aca amtäwimpiraquiw juchanacapsa pichararaquini. Take c'ari diosanacapan altaranacapjja pampa saraypan, ñut'jaracpan k'atawi kaläcaspas uqhama, janirac ni mä kollana troncos kheparpati, janiraqui incienso loktasiñ altaranacas utjpati diosanacapataquejja. Wali suma perkantat marcasti k'ala tucjataw uñjasi, mä apanucut utjama, wasara jan jakenacani. Uywa awatisiñ chekaquëjjewa, cawqhantejj uywanacajj layminac mank'apjje, jipirt'jjapjjaraqui. Cunapachatejj mä kokan layminacapajj wañsjje ucqhajj p'aquirtjjewa, warminacasti uca layminac apthapisipjje phayasiñataqui. Mä jan amuyt'asir marcawa. Ucatpï jupanacar uscuri Diosajj jan qhuyapt'ayascanitejja. Uca urunjja Tatitojj Eufrates sat Egiptcamaraquiwa lurañanacapjja lurani, trigo jawk'sur jakjama, ucampisa jumanacajj israelitanaca, mayat mayat apthapitäjjapjjätawa. Uca urunwa mä jach'a trompetajj phust'asini, qhitinacatejj Asiria marcan chhaktatäpcän ucanacajj, uqhamaraqui Egiptor apayatäpcän ucanacasa, Tatitur yupaychiriw jutapjjani Jerusalenana, kollana kolluna. ¡Ay Samaria, Efrainan jach'a jach'a tucuñapa, uqhamaraqui machiri marca; ancuntat pankaranacampi lurat pankar arco, uca suma valle patan utjasiri jakenacapas vinompi atipjata jakenaca! Tatitojj jumanacataquejj mä ch'amani jake suyayasipctam, wali ch'amaniwa chhijchhi asot'ir uñtata, take cun tucjir thayjamawa, wali umani purir jalljamaraquiwa, umajj pampanacar chhaktayquis uqhamawa. Amparapampiw oraker willitatani, cayunacapampisti takjjataraquiniwa, cawquïritejj Efrainataquejj jach'a jach'a tucuñani uca machiri marcarojja. Uca ancuntat pankaranacampi suma lurat pankar arcosti, cawquïritejj uca suma valle patan sartqui ucajja nayrakat achokeri higonacar uñtatäniwa; cunapachatejj maynejj uñjasin mäqui irakasi, ucatsti mank'antaraqui uqhama. Uca urunjja take ch'amani Tatitojj mä c'ajquiri coronäniwa, marcapan kheparirinacataquisti mä suma c'achacharaqui, tribunalansti juezanacarojj chekapa amuyu churani, marca arjjatiri soldadonacarusti ch'ama churaraquini. Utjaraquiwa vinor arquirinacajja, jupanacasti vinotjamaw liwinaktapjje, wali umjayasir umañanac laycuraquiwa kheparus cuttapjje; sacerdotenacasa, profetanacasa vinotjamaw liwinaktapjje, umjayasir umañanacwa munapjje, vinompisti lokherapjjaraquiwa; uca umjayasir umañanacampiw pantjasipjje, visionanac uñjasasti liwinaktapjjewa, cuna queja uñjañataquisa machatäpjjaraquiwa. Take mesanacas ajjtascañ wak'jasiñanacampi phokhantatawa, janiraquiw cawqhas k'omajj utjquiti. Nayatsti parlapjjaraquiwa: “¿Jiwasar yatichirit jutapjjaspasti, Diosan arunacapti yatichistaspasti? ¡Jiwasanacajj jisc'a wawanacäcsnas uqhama! ¡Jichhas leeñ kellkañ yatekascsna uqhama!” Waliquiw jichhajja, janitejj ist'asipjjätajja, yakha arunacat yatichatäpjjätawa, jan uñt'at arunacata, Diosas uca marcarojj parlcaspa uqhama. Jupasti nayraw jumanacarojj sapjjtam: “Acajj t'acuräwejja, acajj samarañasa; karit jakejj samart'aspan” sasa. Ucampis janiw ist'añjja munapctati. Ucatpï Tatitojj jisc'a wawanacarjam parljjayapjjätamjja, jichhas leeñ kellkañ yatekasipcasma uqhama. Uqhamat, sarnakcasajj khepäjjat liwisipjjäta, chhojjriñchjasipjjäraquïtawa, sipitaruw jalt'apjjaraquïta, uca sipitaraquiw catuntapjjäraquïtam. Ist'apjjamay Tatitun arunacapa, ñankha jakenaca, Jerusalén marca apnakerinaca. Jumanacasti sapjjtawa: “Jiwañampejj arust'astanwa, mä arust'äwi luraractanjja jiwatanacan utjäwipampisa, cunapachatejj uca jach'a jan walt'añajj jutcani ucqhajj jiwañajj jan jiwasar catuntañapataqui; c'arisiñanacaruw imantasiractanjja, sallkjasiñanacaru imantastanjja” sasa. Ucatwa Tatitojj saraqui: “Sionarojj mä kala uscü, mä suma ajllit kala, wali jila alaniraqui, jach'a jilïr kalaraquïniwa, uta cimienton esquin kalaparaquïniwa. Uca kalar iyawsiristi sumaquiw jacasini. Uca utachäwinsti plomadajj chekapapuniwa, nivel lantisti cunatejj chekapäqui ucaw apnakaraqui.” Jumanacajj c'arisiñanacaman imantasipctas ucsti, chhijchhiw k'al tucj-jjani, uca imantasiñ cheksti umaw k'al apasjjani. Jiwañampi arust'asitapasti ina ch'usaru tucuyatäniwa, jiwirinacan utjañ chekampi arust'asitapasti ina ch'usaruw tucuni. Uca ajjsarcañ jach'a jan walt'añaw jutani, ucasti jumanacarojj k'al tucjapjjätam. Sapa cuti jutcan ucqhasti k'al apapjjaraquïtam. Sapa alwaw jutani, sapüruraqui, sapa jayp'uraqui, jutañap yatisaquiw jumanacajj qhathatipjjätajja. Mä jisc'a iquiñar iquintañjamäniwa, mä jisc'a janjjatampi janjjatasiñjamaraqui. Tatitusti Perazim kollun lurcänjja uqhamwa luraraquini, Gabaón vallenjamwa luraraquinejja, amtatapa phokhañataquejja, mayjäscpasa, jupajj uqhamwa lurani, uca luräwipasti janiw khanäquiti. Uqhamapï jichhajja, ¡jan juc'ampi ñankha tucupjjamti! ucatraqui cadenanacamasti juc'ampi jiyintasipquiristam; ist'aractwa take ch'amani Tatitojj take marcpachan t'unjatäñapataquiw arunacap mistuyaraqui. Ist'apjjam cuntejj sapcäm uca, wal wal ist'apjjam nayan arunacajj-jja. Mä yapu yapuchir jakew sari, janiraquiw sapüru khollic khollquiti, ni koranacsa sapüru apscaraquiti. ¿Janit take suma orake waquicht'añ tucuyjjasinjja eneldo jan ucajj comino jathanac phawantquejja, ucatsti janc'aquiraqui ucjjarojj trigo phawantquejja, uca yapu thiyanacaru muytayatsti cebada, uqhamarac centeno phawantcaraquejja? Diosaw juparojj yatichi cunjäma lurañapäquitejj ucjja. Eneldojj janiw jawc'susquiti, cominjjarusti janiraquiw mä carretampis katatquipasquiti; jan ucasti eneldojj mä lawampiquiw thalsusi, cominosti mä jisc'a varampiquiraqui. Trigosti jawk'susiwa, ucampis janipunipï jan samart'asajja; carretampiraquiw katatquipatajja, ucatwa granos yakhachataraqui, ucampis jan c'utharata. Uqhamaracwa Tatitojj take amtäwinacapjja luri. Jupajj muspharcaña amtäwinacaniwa, ucatsti wali amuyt'ampiraquiw uca amtäwinacapjja phokhe. ¡Ay cunaquïcan Arielataquejja, ay cunaquïcani, cawqhantï David reyejj utjcän uca marcataquejja! Mä kawkha maranac paspan pachpa fiestanacap lurasa, nayasti Arielarojj jan walt'añaruw uchascäjja, warariñanacampi aykoñanacampiraquiw utjani. Marcasti nayataquejj chekpachansa Arieljamapuniraquïniwa. Ejercitojjwa qhitanïma jumar muyuntañapataqui, jumarusti mä perkampjamaraquiw muyuntayäma, nuwantaña chekanac jumataquejj waquicharaquï. Jisc'achataw uñjasïta, oraker liwinucutaraqui; arumasti mä ñankha ajayun arupjamäniwa, parlatanacamasti jinchu jac'atjamacwa ist'asini. Take uca walja marcanacasti qhitinacatejj Arielar nuwapqui, uqhamaraqui sayt'asiña chekanacapsa t'unjapqui, uca pachpanraqui t'akhesiyapjje, ucanacajj mä uñjäwi, aruma icjamaquiw tucusiwayapjjani. Cunjämatejj mä mank'at awtjat jakejj samcasqui, amuyatapatjja mank'ascachjamaquiwa, ucampisa janc'aquiraquiw sartjje puracapas ch'usaqui jan sist'ata; jan ucajj cunjämatejj mä umat pharjatajj samcasi, amuyatapatjja umt'ascachjamaquiwa, ucampisa umat pharjataquiw sartjje, mallk'as wañantata. Uqhamaraquiw lurasini uca walja marcanacampejja, qhitinacatejj Sión kollurojj nuwantapqui ucanacampejja. ¡Jumanacasti, jakenaca, uqham lokhequïsipcam! ¡Juyqhuquïsipcam, jan cuns uñjasa! ¡Umatanacjam liwinaktasipcaquim, jan machjayiri umanac umapcsta ucasa! Tatituw jumanacjjarojj qhitani mä jach'a iqui. Profetanacajj marcan nayrapäcaspas uqhamawa, ucampis Tatitojj uca nayranacapjja ch'okantiwa. Take unañchäwinacasti jumanacataquejj mä kellkäcaspas uqhamaw tucu, mä papel llawthapitjama, jan ucajj jist'antatjamasa, maynitejj mä leeñ yatiriru churaspajja, ucatsti saraquispa: “Ac leet'am” sasa; jupasti saraquiniwa: “Janiw leet'quiristti, jist'antätatap laycu” sasa. Ucampisa mayni jan leeñ kellkañ yatiriru churatäspajja ucat sataraquïspajja: “Ac leet'am” sasa; jupasti saraquiniwa: “Janiw leerïcti” sasa. Tatitusti saraquituwa: “Aca marcajj pata chuymaquiw sirvitu, lacanacapampiquiraquiw nayaru jach'añchapjjetu, ucampisa chuymapajj nayatjja jayancasquiwa, nayar yupaychañ culto loktanipquitu ucasti jakenacan amuyataparjamaquiwa, p'eket yatekataquiraqui. Ucatpï jichhajj milagronacampi, unañchanacampi aca marcarojj wasitat muspharat jaytawayäjja. Yatiñani jakenacapan yatiñanacapasti, uqhamarac ch'iqhi jakenacapan amuyt'añanacapasa tucusiniwa.” ¡Ay, cunaquïcani qhitinacatejj Tatitut imantasipjje ucanacataquejja, jupanacajj amtäwinacap Tatitut imantapjje, aruma ch'amacanacanwa ñankhanac lurapjjaraqui, sapjjaraquiwa: “Janiw qhitisa uñjquistuti, janiw qhitis amuyquiti”! sasa. ¡Cunjämsa take cunsa jan walir tucuyapjje! Ñek'ejj irnakerimpejj mayaquïcaspas uqhama. Mä cunas janiw luririparojj: “Janiw jumajj lurquistati” siscaspati, janiraquiw mä cuna ñek'et luratas siscaspati luririparojja: “Janiw jumajj cuna luratamsa yatctati” sasa. Mä kawkha pachanacatjja ch'umejj yapuchañ orakeruw tucjjani, yapuchañ orakenacasti ch'umiruraquiw tucjjaraquini. Uca urunacanjja okaranacajj ist'apjjaniwa cuntejj jupanacataqui maynejj leet'ani ucjja, juyqhunacas uñj-jjapjjaraquiniwa, jupanacataquejj janiw ch'amacas lajjas utjcjjaniti. Llamp'u chuymani jakenacasti Tatitunwa cusisipjjani, juc'ampi pobrenacasti cusisipjjaraquiniwa, Israelan kollan Diosapana. Ñankha jakenacasti tucusjjapjjaraquiniwa, jach'a jach'a tucur jakenacas jiwarapjjaraquiniwa, ñankha lurañac amtir jakenacas tucusipjjaraquiniwa, jake jiwayat c'arintirinacasti juezanacarojj sipitanac uchapjje, jan juchanirusti c'arimpiw juchañchapjjaraqui. Ucatpï Israelan Tatitu Diosapajj, qhititejj Abrahamar khespiycän ucajj sejja: “Acat ucsarojj Jacobojj janiw cunatsa p'enkascjjaniti, janiraquiw ajanupas wila tuccaniti, cunapachatejj wawanacapajj nayan luratanacajj uñjapjjani ucapachajj nayan kollan Diosätajjwa yatipjjani, ajjsarapjjaraquitaniwa Israelan kollan Diosaparojja. Qhitinacatejj mayjt'at sarnakapcän ucanacasti amuyt'asiñ yatekapjjani, khepäjjat parlaquipasirinacasti yatichäwjja yatekjjapjjaraquiniwa.” Tatitusti saraquiwa: “¡Ay, cunaquïcan khoru wawjama sarnakapqui ucanacataquejja, jan nayar jisct'asisa cuns amtapjje, jan nayan amuyt'ayat amtäwinac waquichapjjaraqui, uqhamat juchat juchjjaru montonapjje! Mäquiw Egiptor jalawayapjje jan nayar jisct'asisa, faraonampi arjjatatäñ munapjjaraqui, Egipton ch'iwiparuw samart'añjja thakapjjaraqui. Ucampis faraonan arjjatañapajj jumanacarojj sallkjapjjätamwa, Egipton ch'iwiparu samart'apjjatanacamas jumanacataquejj mä p'enkäniwa. Jumanacajj qhitanacsa qhitasipcsta Zoán, uqhamaraqui Hanes marccama, takeniw sallkjat uñjasipjjäta uca jan cunatac inamay marcampi, janiraquiw jumanacataquejj uca marcanacajj cuna alekäquisa, jan ucasti chuyma mayjt'ayasiña jan walt'añampicwa apanejja.” Profecía arunaca Néguev chekanquir animalanacataqui: Uca ajjsarcaya orakenacanjama, leonanacan wararitanacapaquiw ist'asi, catarinaca, thokhonakeri dragonanacan jacäwipa, uca chekwa kamir cancañanacapjja apapjje asnonacata, camellonacata qhumt'ata, jan cunatac inamay Egipto marcaru, jan ch'amani, jan cunatac yanapt'irjamaraqui. Ucatpï aca sutimpi uchtjja: “Jan cun luriri wararir jach'a ajjsarcañ animala” sasa. Jutam, jichhajj mä tablar kellkaraquim, mä kellka uscuraquim, ucasti khepa urunacataqui kheparpan, wiñay ucancañapataqui amtascañataquiraqui. Aca marcajj Diosataqui sayt'asir marcawa, janiw take chuymäcaraquiti, janiraquiw Tatitun yatichäwinacapsa ist'añ munapquiti. Unañchäwi uñjirinacarusti sapjjaraquiwa: “Jan uca unañchäwinac uñjapjjamti”, profetanacarusti: “Cheka yatiyäwinac catokapctas ucanacjja jan yatiyapjjestati, jan ucasti suma koña arunac parlt'apjjeta, janirac cusisiñanacajjsa apakapjjestati. Thaquitjja sarakapjjam, cheka thaquitsti maysaru saranucupjjaraquim, janirac Israelan kollan Diosaparus nanacan nayrakatajjar uchapjjamti” sasa. Ucatpï Israelan kollan Diosapajj sejja: “Jumanacajj aca arunacjja janiw catokañ munapctati, ñankha lurañanacaru nuwasiñanacaruquiw alcatapjjtajja, ucanacaruraquiw yanap mayipjjtajja; ucatpï jumanacajj juchanïpjjtajja. Mä jach'a alto c'ac'at perkar uñtatäpjjtawa, uca perkasti jan amtat horasaruraquiw liwisi; ñek'et lurat chatjama t'unjatäpjjätawa, uca chatusti k'alaw p'acthaptaraqui, uca jiq'illitanac taypinsti janiw mayas utjquiti kherit nina sanc'a apsuñataquisa, jan ucajj mä phuch'ut uma kechst'añataquisa” sasa. Tatitusti, Israelan kollan Diosapajj siwa: “Cuttanjjapjjam, samaratäquïpjjaraquim, khespitäsipcätawa. Samarañampin, iyawsañampina ch'amajj utji.” Ucampis jumanacajj janiw munapctati, jan ucasti sapjjtawa: “Janicuch sarcañäniti jan ucasti caballjjat jaltjjañäni” sasa. Waliquiwa, uqham jaltjjapjjañamay waquischi. Sapjjaractawa: “Wali jaltir carronacat sarjjapjjañäni” sasa. Waliquiwa, jumanacar arcnakerejj juc'ampi jaltirïniwa. Warankanacaw mä sapa jaken ajjsarayata jaltjjapjjani, take jumanacasti pheskanin ajjsarayataquiw jaltjjapjjäta, juc'aniqui kheparapjjañamcama, cunjämatejj mä lawajj mä kollu patan sayt'jjejj uqhama, jan ucajj cunjämatejj mä chimpojj sayt'ayatajj mä kollu patan uñstejj uqhama. Ucampis Tatitojj jumanacat qhuyapayasiñataquiw suyasipctam, jupasti walipuniw munasiñapjja uñacht'ayañ munapjjtam, Tatitusti qhuyapayasiri chekapa Diosaraquiwa. ¡Cusisiñanïpjjew jupar suyt'irinacajja! Jerusalenan jaquir Sión marca, jan juc'ampi jachcjjapjjamti. Tatituw jumatjja qhuyapt'ayasïtam yanap mayisisa arnakasitamata, ist'asinsti jaysaraquïtamwa. Tatitojj t'akhesiña t'ant'a uqhamaraqui llaquisiña uma churcchïtamsa, jupapï yatichirimajja janiw juc'ampi imantascjjaniti, pachpa nayranacamampiraquiw uñjäta. Cupi tokeru, jan ucajj ch'eka tokerus saranucütajja, khepäjjamatsti mä aru ist'äta, saraquïtamwa: “Aca chekaw thaquejja, sarasipcaquim” sasa. Ucatsti uca kollket lurat c'ari diosamjja, korimpi apaquipata diosamsa jan wali yänacäcaspas uqhamwa apanucütajja. Cuna k'añücaspas uqhamwa apanucütajja, t'unäcaspa uqhama. Tatituw jallu apayanïtam yapuchasitamar purjjatañataqui, ucatsti orakejj walja jilarquiri trigo achuraquini. Uca urunjja uywanacamataquejj mank'ajj walipunïniwa. Vacanacamataquisa, asnonacamataquisa, mank'ajj jilarquiriw utjani, suma pastonaca mank'apjjaraquini. Cunürutejj jach'a jiwarayañ urojj purincani, uqhamaraqui jach'a perkanacas liwirtcani uca urojj walja jawiranacaw, umampi phokhantata kollunacanjja jalani. Tatituw kollani ch'okantaraquini marcapan chhojjrinacapjja. Ucapachaw phajjsejj intjama khanani, intisti khanapat sipanjja pakallko uqhampwa khant'ani, pakallko intin khanapäcaspas uqhama. Uñtapjjam, Tatituw jupa quipca jutasqui jayatpacha, colerasiñapasti walpun naqhascaraqui mä jach'a ninäcaspas uqhama, lacanacapasti colerasiñampi phokhantatawa, lajjrapasti tucjir ninjamawa, samanapasti mä jach'a jawirat jilarquir umanacjamawa, uca umanacasti cuncacama puririraquiwa; jupasti mä jach'a ch'amani t'akhesiñwa marcanacatac apani, uqhamat aynacht'ayañataqui, marcanacan lacanacaparusti frenompjamaw uchanti uqhamat maysar saranucuyañataqui. Ucampis jumanacataquejj k'ochunacaw utjani kollana fiesta arumanacanjama; chuymapansti wali cusisitaraquïniwa, qhititejj pinquillun phust'asitaparjam sarnakquis Tatitun kollupar sarasajja, Israelan imantasiñ marcapar sarcaspasa uqhama. Tatitusti jach'a arupwa ist'ayaraquini, jach'a ch'amapsti uñacht'ayaraquiniwa, ajjsarcañ colerampiraquiw lurani, mä akquir ninan naqhatapjama, rayonacampi, jallumpi, chhijchhimpi cuna. Tatitun arunacap ist'asinsti, uqhamaraqui mutuyäwip catokasinsa, Asiria marcajj ajjsaraniwa, sapa jawk'a Tatitojj churcani ucqhasti tamboranaca, arpanacaw suenapjjani. Tatitojj jupanacarojj walpun nuwjani. Nayrapachatpacha Asiriataquejja, reyipataquisa, t'akhesiyañ chekajj waquichatawa, ancho uqhamaraqui mankharaquiwa, ninasti ucanjja wal naqharaqui. Tatitun phust'atapaw aktayani, mä jach'a azufre jawiräcaspas uqhama. ¡Ay, cunaquïcan qhitinacatejj Egiptor yanap mayir sarapqui ucanacataquejja, uqhamaraqui caballonacaru alcatasipqui, uca walja carronacaparu, walja caballeriaparusa, ucatsti janiraqui Israelan kollan Diosaparu uñtapquiti, Tatiturus thakapquiti ucanacataquejja! Jupasti yatiraquiw cunjäma jakenacar jan walt'ayañsa, cunapachatejj cunsa arsu ucqhajj janiw khepar cutcaspati. Jupasti khoru jakenacataquiw sartaraquini, qhitinacatejj ñankha luririnacarojj yanapapqui ucanacataqui. Egipcionacajj jakenacawa, janiw jupanacajj diosäpquiti; caballonacapajj janchiwa, janiw ajayüquiti. Tatitojj amparap aytani jupanacar mutuyañataqui, arjjatirisa, arjjatayasirisa aynacht'apjjaniwa, takeniraquiw tucusipjjani. Tatitusti saraquituwa: “Cunjämtejj mä leonajj mä oveja jiwayejja, ucatsti janiw awatirinacampi sustjayasquiti, takpachanisay tantacht'asiscpan, arnakatanacapampisay sustjañ munasipcpan, uqhamaraquiw take ch'amani Tatitojj jutani Sión kollun marcapar arjjatañataqui. Cunjämatejj mä jamach'ejj tapap pata thokhonakasa jarc'asejja uqhamaraquiw take ch'amani Tatitojj Jerusalenarojj arjjatani; marcarusti imaniwa, arjjataniwa, khespiyaraquiniwa.” Israelan wawanacapa qhitirutejj wal chuymapa ust'ayapcta ucar cutjjapjjam. Cuna urutejj take jumanacajj korit kollket lurat c'ari diosanacama wasitat lurapjjäta, cuntejj jumanacajj pachpa juchan amparanacamampi lurasipcäta, ucüruw Asiriajj espadar jalt'ani, janiw jaken ch'amap laycuti. Guerrajj jakenacaparojj jaltayaniwa, guerran nuwasir waynanacarusti esclavo tucuyapjjaraquini, ajjsarañatsa reyipajj jaltjjaniwa, capitananacapasti wiphalap apanucusin cuttawayjjapjjaraquini. Tatitusti acwa arsu. Jerusalenansti, mä ninaw utji uñisirinacaparu mutuyañataqui. Mä reyiw utjani, jupasti chekaparuraquiw apnakani, marca apnakerinacasti cheka uñjäwimpiw apnakapjjaraquini. Sapakata jupanacasti thayat imantasiñjama samaräwïniwa, jach'a mathapi thayatsti jupajj imaniwa, waña oraken uma irpañ k'awanacjama, wasaran mä jach'a kalan ch'iwipäniwa. Nayranacapampisti walpun uñatatasipjjani, take cunsa suma amuyumpiw ist'apjjani; janiw cunsa mäqui lurapcaniti jan ucasti wali amuyumpiwa lurapjjani, take cunsa khanwa arsupjjaraquini. Jakejj janiw suma jakew siscaniti jan wali jakerojja, mä sallka jakerusti janiw yäkcjjapjjaniti. Mä jan wali jakejj jan wali jakenacjamaw parli, chuymapansti jan wali amtäwinacac amtasqui, jake jiwayañac munasipqui, c'ari arunacwa Tatitutaquejj parlapjje. Mank'at awtjat jakerojj jan cunanwa qhitanucupjje, umat pharjatarus janiraquiw ums wajjt'quiti. Jan wali sallka jakejja jan walinacacpun lurasqui, jan walinacaracwa amtasqui, pobrenacarusti c'arisiñanacapampiw aynacht'ayi, uqhamaraqui chekaparu uñjäwi mayir jakerusa. Ucampisa asqui jakesti asquinacacracwa amtasqui, uca asqui amtatanacapanwa sum sayt'asiraqui. Jumanacasti, jan cunat llact'asir warminaca, ist'apjjam cuntejj sapcäma uca arunaca. Jumanac pachparu alcatasir warminaca, arunacajj ist'apjjam. Jichhajj janis cunäcaspa uqhamaw sarnakapjjtajja, ucampisa acat mä juc'a urunacarusti, janiw maräcanisa ucapachaw qhathatipjjäta, cosechasti tucusjjaniwa, janiraquiw juc'ampis uvanac apthapcjjapjjätati. Jumanaca, qhitinacatejj jan cunat llact'asisa sarnakapcta ucanaca, qhathatipjjam, qhitinacatejj jumanac pachparu alcatasipcta ucanacajj ajjsarthapipjjam, uca isinacam isirasipjjam, ucatsti chhanqha isinacampi isthapisipjjam, t'akhesipjjatanacam uñacht'ayañataqui. Usuyasiñanacam uñacht'ayapjjam, ucqha suma orakenacata, uqhamaraqui suma achuri uva yapunacatsa. Marcajjansti ch'aphinacampi koranacampiquiw jiljjani, take marcana cusisiñ utanacana, cusisiñan cullacapa. Palaciojj apanucutäjjäniwa; ucatak jaken marcasti wasaraw tucuni, uca suma thuru perkanacasti wiñayataqui apanucutäniwa, ucansti c'uchiquiw monte asnonacajj jacasipjjani, uywanacas ucanwa mank'asipjjaraquini. Ucampisa Tatitun ch'amapajj wasitatwa ch'amapampi jiwasjjaru jutani, wasarasti suma yapuchasiñ orakeruw tucjjani, yapuchasiñ orakesti juc'ampi suma achuri yapuraquiw tucjjani. Cheka cancañampi, cheka uñjäwinacampiw take aca marcajjanjja utjaraquini. Cheka uñjäwisti sumancañwa utjayani, samarañana sarnakasiña, jan ajjsarasa, ucasti wiñayataquïniwa. Marcajjasti mä suma samarañ chekanwa jacani, suma utanacana, samarata jacañ utanacana, ch'umejj phat'anucutäscpasaya, marcas taquisitäscpasaya. Jumanacajj c'uchiquiw jacapjjäta, yapunacamataquis uma karpajj waljaw utjani, asnotaquis, vacataquis pastojj jilarquirïniwa. ¡Ay, cunaquïcan jumataquejj marcanac t'unjiri, ucampis janiw t'unjatäctati, ch'ojjña luriri, ucampis janiw ch'ojjña luratäctati! Jumajj t'unjañ tucuycäta, ucspacharaquiw jumarojj t'unjapjjätam, ch'ojjña lurañ tucuyascäta, ucspacharaquiw jumarojj ch'ojjña lurapjjätam. Tata, nanacat qhuyapt'ayasipjjeta, nanacasti jumaruquiw suyt'apjjsma. Sapa alway nanacan arjjatirejjämjja jan walt'añ horasansti khespiyapjjaraquitaya. Juman ajjsarayañ arunacam ist'asajj marcanacajj jaltjjapjjewa, jumajj uñjir jutcta ucqhasti marcanacajj aywitatawayjjapjjewa; uñisirinacapasti t'ijut'iju tamjamaw, jupanacjjaru chhucjjatapjje, kamir cancañanacapsa apakapjjaraquiwa. Tatitojj munañaniwa, alajjpachan jaquiriraquiwa; juparaquiw Sionarojj cheka cancañampi cheka uñjäwimpi phokhanti, wiñayataquiw jupajj imaraquini. Yatiñ cancañampi yatjjatañampisti mä suma kamir yänacjamawa, khespiyaraquiwa, Tatitur ajjsartañasti kamir cancañat sipansa juc'ampi sumawa. ¡Ist'am, cunjämsa wali chacha tucurinacajj callen arnakasipjje, cunjämsa jachapjjaraqui sumancañ thakeri qhitatanacasa! Thaquinacajj ch'usa wasarar tucutawa, janiraquiw qhitis uca chek sarnakquiti. Arust'äwinacas amtäwinacas t'unasiwa, janiraquiw qhititaquisa ajjsart'añajj utjcjjeti. Aca orakejj llact'atawa luto isimpi isthapitaraquiwa, Líbano kollusti mä p'enkaw ancuntawayjjaraqui, Sarón vallesti ch'usa wasarar tucutawa, Basán, uqhamarac Carmelo kollus ch'usa k'ara kolluquëjjewa. Tatitusti saraquiwa: “Jichhacuchapï sartäjja luraraquïsa; jichhajj take jach'a cancañajjwa uñacht'ayaraquëjja. Jumanacan amtatanacamas luratanacamas t'unampi sasiwa; phust'atajjasti jupanacarojj naqhantasaw tucjani. Marcanacasti khellar tucuyatäniwa; ch'aphinacar uñtataw ninanjja naqharaquini. Jayanquirinacasti ist'apjjam luratanacajja, jac'anquirinacasti ch'amajj-jja uñjapjjaraquim.” Sionanjja juchararanacajj qhathatipjjewa, nankha juchani jakenacasti ajjsarañampi phokhantatäjjewa, sapjjaraquiwa: “¿Qhitirac jiwasatsti jacaspa, tucjiri ninansti, wiñayatac naqhir ninansti?” sasa. Qhititejj chekaparu cuns lurqui, cheka parlaraqui, janiraqui ch'amampiqui kamirquipstquiti, janiraqui cuns wajjt'äwinac laycuqui lurquiti; janiraqui jake jiwayirinacan arunacapsa ist'quiti, nayranacapsa ch'irmthapiraqui jan ñankhanaca uñjascañataqui, ucaw chekpachansa jacanejja, mä suma karka pataruraquiw samart'asini, mank'añapas utjascaquipuniniwa, umas janiw pist'caraquiniti. Wasitatwa reyirojj jach'a cancañapan uñjäta, marcan korpanacapasti jayacamaw puriraquini. Cuna ajjsarañantejj jaccäyät uc amtasisasti saraquïtawa: “¿Cawquincarac impuesto kollke jaqhur jakesti? ¿Cawquincaraqui pesanac sum uñjir jakesti? ¿Cawquincaraqui torrenaca jaqhur jakesti?” sasa. Janiw juc'ampi ñankha jakenac taypin jaccjjätati, parlanacapas jan amuyañjama, mayjaru quitthapita jan amuyt'cayaraqui. Sión, uñtam marcanacasan fiestapa, Jerusalenarojj uñtaraquim, uca samarañ marcaru; mä suma utt'ayat campamentöniwa, ch'aqhurunacapas janiw t'akartcaniti, pitanacapas janiw t'akartcaniti. Ucanwa Tatitojj jach'a c'ajquir cancañapampi jiwasampïni, cawcqhatejj walja jawiranacajj jalasqui ucqhana, jach'a ancho jawiranaca, ucampis uñisirinacajj janiw juc'ampi mantancjjapjjaniti, remaña botenacapampi, jach'a barconacampi. Janiw qhitis siscaspati: “Usutätwa” sasajja. Diosasti Sionan jaquir jakenacan juchanacapjja perdonaraquiniwa. Marcanaca, jac'achasinipjjam ist'añataqui; jach'a marcanaca, wal wal ist'apjjam. Take aca orakpacha ist'pan uqhamaraqui ucan utjirinacasa, take aca orakpacha, cunanacatejj pokqui ucanacamppacha. Tatitusti marcanacataquejja, uqhamaraqui take ejercitonacapataquisa coleratawa, jiwayañataqui, t'unjañataquiw juchañchascaraqui. Jiwatanacajj apanucutäpjjaniwa, uca jiwatanacan janchinacapasti walpun thujsaraquini, kollunacansti wilajj jawirjamaw sararaquini. Alajjpachan warawaranacas t'unthaptaniwa, alajjpachasti mä papeläcaspas uqhamaw llawthaptawayani, take warawaranacas jiwarjjapjjaniwa cunjämtejj uva alitsa, higo alitsa laphinacapajj wañsusin willirtquejj uqhama. Jïsa, Tatitun espadapajj alajjpachan uñsti, Edom marcjjaruraquiw purini, uca marcasti jiwañar catuyatawa. Tatitun espadapajj wilarara, liq'inacampi chhaktayatäniwa, cunjämatejj ovejanacas cabritonacas sacrificiotaqui qharsutajj uqhama. Tatitusti Bosra sisqui uca chekanjja mä sacrificio lurani, Edom sisqui uca chekansti mä jach'a jiwarayäwi. Vaca kallunacasa, toro vacanacasa, búfalo sisqui uca uywanacjamaw liwirtapjjaraquini; orakepasti wilampi jurichjatäniwa, lak'asti liq'inacampi k'ala lluch'sutaraquïniwa. Jïsa, uca urojj Tatitun asut'iñapa urüniwa, phoksusiña mararaquïniwa Sionataquejja. Edom marcanquir jisc'a jawiranacan umanacapas alquitranjamäniwa, lak'anacapasa azufreruraquiw tucuni; orakesti alquitranjamaw naqhani. Janiraquiw urus arumas jiwcaniti, jek'epasti sartapuniniwa. Walja maranacaraquiwa apanucuta uñjasini, janiraquiw wasitat qhitis uca chekjja pascjjaniti. Ucanwa jucunacasa, allkamarinacasa, ch'usekanacasa yakha jamach'inacasa tapanacap lurasipjjani. Tatitusti uca marcjja ch'usa wasararuraquiw tucuyani. Janipuniw mayampis ucanjja mä reyejj jupanacar apnakañatac utj-jjaniti, take jach'a jilïrinacapasti chhaktawayjjapjjaraquiniwa. Palacionacapansti ch'aphinacaw jilantjjani, athapillunacampi, cunayman yakha koranacaw perkanacapansa jilani. Kollu anunacan utjäwipaw tucjjaraquini, avestruz jach'a jamach'inacan utjäwiparaqui. Monte phisinacasti kollu anunacampi mayaquïpjjaniwa, cabritonacas jupanaccamaw jawsasipjjani, ucanwa aruma sustjir ñankha ajayus utjani, ucanwa samarañsa jicjjatani. Ucanwa jucojj tapap lurasini, c'awnaraquini, chhiwchhi kallunacapsa ansuraquini, ucanwa uca wawanacaparojj uywaraquini. Ucanwa pacalinacas tantachasipjjani, sapa orkos kachupampi cuna. Tatitun leyip uñjjatapjjam leet'apjjaraquim: janipuniw mayas uca animalanacatjja chhakatäcaniti, orkon kachuniw ucancapjjani, Tatitu quipcaw uqhamjja amti, samanapampi phust'asaquiraquiw tantachthapini. Sapakat mayniruw utjäwipjja uñacht'ayaraqui, pachpa amparapampiw utjäwipjja uñacht'ayi, wiñayataquiraquiw ucan jacapjjani, patac pataca maranacaraquiw ucanjja jacapjjani. Wasarajj cusispan, waña orakes uqhamaraqui, cusisiñampi phokt'aspan, pankararacpan, lirio pankarjam pankarpan, cusisiñampisti phokt'asiracpan. Diosajj juparojj Líbano kollur uñtatwa wali suma tucuyani, wali suma achuri orakeraqui Carmelo jan ucajj Sarón sisqui uca kollunacjama. Takeniw Tatitun c'ajquir jach'a cancañapa uñjapjjani, Diosan jach'a cancañapa. Pisi ch'ama jakenacarusti ch'amañcht'apjjam, karitanacarusti ch'amacht'apjjaraquim, ajjsaririnacarusti sapjjaraquim: “Ch'amacht'asim, jan ajjsaramti” sasa. “¡Acanquiw Diosamajj jumanacar khespiyañataqui, uñisirinacamarusti juchanacapatjamwa mutuyaraquini!” Ucapachaw juyqhunacajj uñjapjjani, okaranacas ist'apjjaraquini; suchunacasti taruja kallunacjamaw sinc'usipjjani, amutunacasti arnakasipjjaraquiniwa. Wasara waña orakensti umajj walpun jalsuni mä jach'a jawirjama tucusa. Uca wasarajj mä kotaw tucuni, waña orakesti uma phuch'unacampi phokhantatäniwa. Cawqhantejj kollu anunacampi utjañapäqui uca chekansti sokosanacampi cañanacampiw jilani. Ucansti mä thaquiw utjaraquini, uca thaquisti “Kollana” satäniwa; qhitinacatejj jan k'omachatäpqui ucanacajj janiw uca cheka pasapcaniti; pisi amuyu jakenacas janiraquiw uca cheka sarnakapcaraquiniti. Ucanjja janiw leonanacajj utjcaniti, janiraquiw monte animalanacas jac'achasincaniti. Uca thaquinjamwa khespiyatanacajj jutjjapjjani, qhitinacarutejj Tatitojj khespiyqui ucanacajja. Sión marcarusti cusiscañ k'ochunac k'ocht'asisaw mantapjjani, cusisitapuniw jacapjjani. Cusisiñampi, sumancañapwa jicjjatapjjani, jachañasa, t'akhesiñasa ucanjja tucusjjaniwa. Ezequías reyejj tunca pusin mara apnakcän ucqhajja Senaquerib reyiw nuwjiri jutäna, jupasti Asiria marcan reyipänwa, Judá oraken ch'amani marcanacarusti k'alwa nuwjäna, atipjasinsti catuntasiraquïnwa. Laquis sisqui uca chekatpachwa jilïri comandanteparojj Ezequías reyin ucar qhitanïna, jupasti Jerusalenancänwa. Asirionacan ejercitopajj wali ch'amanïnwa, ucatsti amstancquis uca estanque jac'aruw purintapjjäna, Pañonac T'ajjsurin thaquipäquis uca chekaru. Ucqharuw Hilcias chachan Eliaquim yokapajj mistsunïna, jupasti palacionjja yänac uñjirïnwa, Sebna kellkeri uqhamarac Joa chacha, jupasti Asaf chachan yokapänwa, reyin kellkeriparaqui, jupanacaw jicjjatiri mistunipjjäna. Asirio oficialasti sänwa: —Yatiyapjjam aca arunaca Ezequías reyiru, aca arunacasti Asiria marcanquir jach'a reyin arunacapawa, sapjjaraquim: ‘¿Cunatsa jumajj jan onjjtasta? ¿Amuytati suma arunacajj, cuntejj soldadonacajj lurqui nuwascaraqui ucampis mayaquïtapa? ¿Qhitirus alcatasta nayataqui sayt'asiñamataquejja? Amuyatajjatjja Egiptoruw alcatastajja. Jichhajj waliquiwa. Egiptojj nayataquejj mä jisc'a p'aquit sokosampi sasiquiwa, maynitejj uca p'aquit sokosaru alcataschejja, uca lawajj p'aquisiniwa, ucatsti uca alcatasirirojj chhokhontaraquiniwa, amparapsa junsuniwa. Ucaw faraón, Egiptonquir reyejja, qhitinacatejj jupar alcatasipqui ucanacataquejja. Ucampis jumatejj sitasmajja: Nanacajj Tatitu Diosajjaruw iyawsapjjta sasajja, ¿janit Ezequías reyisti uca Diosan altaranacapsti k'al t'unthapiyquisti, uqhamaraqui uca Diosar churañ culto chekanacsa, ucatsti Jerusalenanquir jakenacarusa, Judänquiri jakenacarusa, mä altarjjanac culto churapjjam sisquisti? Jichhajj mä arust'äwir mantam nayan jilïrejjampi, Asirianquir reyimpi; nayajj pä waranka caballonac churäma, inach ucanacataqui jakenac jicjjatäta. Jumajj janiw Asiria marcat jutiri ni mä menos ch'amani oficialaparus jaltaycasmati, ¿amuytati Egipton caballonaca, uqhamaraqui jakenacapa jicjjatañjja? Uqhamarus jumajj ¿amuytati nayan jutatajja aca marcar t'unjañataqui, jan Diosaman yanapata? ¡Yatim, jupa quipcaw nayarojj jumar t'unjañataqui arup churaraquitu!’ Eliaquim, Sebna uqhamaraqui Joa asirio oficialarojj sapjjaraquïnwa: —Achict'asipjjsmawa, arameo arut parljjayapjjeta, nanacajj uca arjja yatipjjtwa. Hebreo arutjja jan parljjayapjjestati, take qhitinacatejj perka patancasipqui uca jakenacajj parlatasjja ist'apjjewa —sasa. Ucampisa asirio oficialajj sänwa: —Janiwa jumanacan jilïrimaruti, ni jumanacarusa uca arunac sañataquejj jilïrejjajj qhitanquituti jan ucasti qhitinacatï chekpachansa uca perka patancasipqui uca jakenacar sañataquiw qhitanipjjetu, jupanacasa jumanacjamaraquiwa pachpa guanopa mank'asipjjani, pachpa chhojjopa umasipjjaraquini. Ucatsti oficialajj sayt'asisin wali jach'at art'asïna hebreo aruta: —Cuntejj Asirianquir jach'a reyejj sapctam uca arunac ist'apjjam: ‘Ezequiasampejj jan c'arintayasipjjamti, jupajj janiw khespiyapcätamti.’ Ezequiasajj jumanacar parlañ munapjjätamjja, ‘Diosar jaysañäni, jupaw khespiyistani, jupajj janiw muncaraquiniti aca marcan Asirio reyin amparapar puriñapjja’ sasa, jan juparojj ist'apjjamti. Asirianquir reyejj qhitanipjjetuwa, jumanacajj jupampi sumar mantapjjañamataqui. Catuyasjjapjjam, ucatsti sapa maynis uva yapupatjja mank'asiscaniwa, higo yapupatsa uqhamaraqui, sapa mayniraquiw pachpa uma phuch'upat umasiscani. Ucatsti mä marcaruw apapjjätam, uca marcasti jumanacan marcamjamaraquiquiwa, trigos uvas achuraquiwa, ucan t'ant'a lurapjjäta vino apsupjjaraquïta. Ezequiasatejj ‘Tatituw khespiyistani’ sapjjätamjja, jan jupampi c'arintayasipjjamti. ¿Yakha marcanacarusti diosanacapajj khespiyiti Asirianquir reyin amparapatjja? ¿Cawquincaraqui Hamat, uqhamarac Arfad sisqui ucanacan diosanacapasti? ¿Cawquincaraqui Sefarvaim sisqui ucan diosanacapasti? ¿Samariarusti Asiria reyin ch'amapatsti khespiyapjjeti? Take uca marcanacatjja, ¿cawquïri marcan diosaparaqui khespiyisti Asirianquir reyin amparapatsti? ¿Cunatrac jumanacasti lup'isipcta Jerusalenar Diosan khespiyañapsti? — sasa. Jupanacasti amuquiw kheparapjjäna, janiw mä arsa arscjjapjjänti, reyiraquiw jupanacarojj jan cunsa sapjjañapataqui arsutayna. Ucapachaw Eliaquim qhititejj palacion yänac uñjirïcän ucajja; Sebna kellkerisa, Joa reyin secretariopasa, llact'asisinjja isinacap ch'iyarasipjjäna, ucatsti Ezequiasar uñstiriw sarapjjäna, cuntejj asirio oficialajj siscatayna ucanac yatiyañataqui. Cunapachatejj Ezequías reyejj uca arunac ist'än ucqhajj, isinacapwa ch'iyarasïna, llaquisitap uñacht'ayañataqui, ucasti mä chhanqha isimpi isintasisaw Tatitun temploparu sarawayäna. Ucatsti qhitaraquïnwa Eliaquim chacharu, jupasti palacion yänac uñjirïnwa, Sebna kellkerimpiru, uqhamaraqui jilïri sacerdotenacampirusa, chhanqha isinacampi isthapita llaquisiñanacapa uñacht'ayañataqui. Jupanacasti Amoz chachan yokapa, Isaías profetaru jicjjatiriw sarapjjäna. Reyin qhitataraquiw sarapjjäna, sapjjañapataqui: “Jichhajj mä jan walt'añanwa jicjjatastan, llaquiñanctanwa, mutuyäwiw jiwasjjaru jutaraquini, jisc'achataraquïtanwa, mä wawachasir warmjama, jan ch'amaniw uñjastan. Añchaquit Tatitu Diosamajj asirio oficialan jan wali arunacapjja ist'qui, jupasti jan wali arunacwa Dios toke arsuraqui. Inach Diosajj mutuyaspa cuna arunactejj arsqui uca arunacata. Jichhajj jumajj Diosata mayt'am qhitinacatejj kheparasipqui ucanacataqui” sasa. Ezequías reyin yanapirinacapasti Isaías profetar uñjiriw sarapjjäna. Isaiasasti aqham sasaw Ezequiasarojj ewjja arunaca apayaraquïna: “Tatitojj siwa: ‘Cuntejj asirionacajj naya toke jan wali arunac arsqui uca arunacatjja jan ajjsaramti. Acajj nayaw sarä, ucatsti mä arunac ist'ayaraquï. Uca arunac ist'asasti jupajj marcaparuw cuttjjani, marcapansti jaken jiwayataw jupajj uñjasini, ucsti nayaw uqham lurayä’ ” sasa. Asirio oficialasti yatjjataraquïnwa Asirianquir reyejj Laquis sisqui uca chekatjja sarjjatapa. Ucatwa Jerusalenat sarjjäna; reyirusti Libna marcar nuwantasquir jicjjataraquïna. Ucanwa Asirianquir reyejj mä aru ist'araquïna, ucasti Tirhaca sisqui, ucan Etiopía reyipasti, mä jach'a ejército sartayascatapa, uqhamaraqui nuwasiñataqui waquichasiscatapa Asirianquir reyitaqui. Ucatwa Asirianquir reyejj mayampi Judá orakenquir Ezequías reyin ucarojj qhitanaca qhitaraquïna, aqham sasa: “Juman Diosama, cawquïrirutejj jumajj iyawscta uca Diosaw jumarojj sistam Jerusalén marcajj jan nayan amparajjaru puriñapa, ucampis jumajj jan uca Diosamampejj c'arintayasimti. Jumajj ist'tawa cuntejj take marcanacampi Asirianquir reyejj lurqui ucjja. ¿Jumat khespïtasti? ¿Cuntejj nayra awquinacajjajja t'unjcän uca marcanacarusti diosanacapasti khespiyiti? ¿Guzán, Harán, Resef, uqhamarac Bet-edén ucan jakenacapasa qhititejj Telasar chekan jaccäna ucas khespiti? ¿Cawquincaraqui Hamat, Arfad, Safarvaim, Hena, Iva sisqui uca marcanacan reyinacapasti?” sasa. Ezequiasasti cuntejj qhitanacajj carta loktapcatayna uca catusinsti leet'apjjänwa. Ucspacharaquiw Tatitun temploparu sarawayapjjäna, ucatsti uca cartjja Tatitun nayrakataparuw jannokäna, aqham sasaraquiw Diosat mayisïna: “Take ch'amani, Israelan Diosapa, juman tronomajj querubines sat angelanac patanquiwa, acapachanjja take reyinacjjarus juma sapaquïtawa, jumaw alajjpachsa acapachsa usctajja. Tata, jichhajj ist'apjjetaya, uñtanipjjaraquita. Cuntejj Senaquerib reyejj ewjjanquitu uca arunac ist'araquim, uca arunacampisti jumaruw jisc'acharactamwa, jacquiri Dios Tata. Chekpachansa Dios Tata, Asirianquir reyejj yakha marcanacarojj t'unjiwa, diosanacapsa ninaruw naqhantayapjjaraqui, janiw ucanacajj chekpacha diosäpcänti, jan ucasti lawata, kalata lurat diosanacaquïnwa uca laycu. Ucatpï t'unjasipquejja. Jichhajja, nanacan Dios Tatitojja, munañapatjja khespiyapjjetaya, uqhamat take marcanacajj yatipjjañapataqui chekpachansa Tata, juma sapa Diosaqui utjatama” sasa. Ucapachaw Isaíasajj Ezequías reyirojj qhitaraquïna: —Aqham siw Israelan Tatitu Diosapajja: ‘Nayajj mayisitamjja ist'twa cuntejj jumajj Senaquerib reyit sisquista ucjja.’ Tatitusti Asirianquir reyitjja aqham saraquiwa: “Senaquerib, Sión marcajj mä tawakjamaw jumatjja larusi. Cunapachatejj jumajj sarjjta ucqhajj Jerusalén marcajj p'eke qhiwisisaw larusi. ¿Qhitirus arunacamampejj ñankhachtajja? ¿Qhiti tokes ucatak arsustajja, uqhamaraqui wali jach'a jach'a tucusa uñatatastajja? ¡Israelan Kollan Diosapataquiw uc lurtajja! Juman yanapirinacamampiraquiw Tatiturojj jisc'achtajja, saractawa: ‘Guerrar sarir walja carronacajjampiraquiw wali alto kollunacaru maqhatjjä, Líbano jach'a kollu ilaymiparus maqhataractwa, ucansti cedro maderanacapsa suma pinonacapsa, qhuchhuraractwa. Wali alto kollunacapcamapuniwa purtjja, pankar yapur uñtat ch'uminacaparusa. Jaya orakenacansti uma phuch'unacwa allsustjja, uca uma umaractjja, cayunacajjampiraquiw Egipton jawiranacapsa k'al wañsuytjja’ sasa. Ucampisa ¿janit jumajj yatcayäta nayan Tatitütajj-jja? ¿Janit yatcta nayan take ucanacjja uqham lurayatajj-jja? Nayra urunacatpachwa uqham lurañanacjja amtayäta, jichhasti ucanac phokhascaractjja; ucatracwa jumas suma perkantata marcanacjja t'unjasctajja, mayjaru montonthapiscaractajja. Uca marcan jaquir jakenacasti, jan ch'amani, ajjsarañampi, p'enkasiñampi phokt'ata, pampanquir korar uñtataquëjjänwa, ch'ojjña pastor uñtata, uta patanacan jilir korar uñtata, inti jalsu toket jutir thayan naqhantata, uqhamäpjjänwa. Nayajj take sarnakatam yatta, uqhamaraqui take luräwinacamsa yatiractwa, nayajj yattwa naya toke wal colerasitamsa. Cunjämatejj wali colerasitamsa, jach'a jach'a tucutamsa yattjja, ucat jichhajj nasamarojj mä argolla uchantäma, lacamarusti freno ucharaquï, jichhasti cawqui chektejj sarctas uca pachpa thaquinjam cuttayaniraquïma.” Ucapachaw Isaiasajj Ezequiasaru saraqui: “Cunatejj pascani ucatjja acäniw mä chimpojja: Jichha marajja uqhamaraqui maransa jumanacajj mank'apjjätawa jupa pacha achuri trigo, ucampisa quimsïri maransti yapuchasinjja, apthapipjjaraquïtawa uvanacsa, uqhamaraqui achunacapsa. Judá marcan jilt'ir jakenacasti suma saphintata alinacar uñtatäniwa, suma achunaca achupjjaraquini. Mä juc'aniw Jerusalenarojj kheparapjjaraquini, Sión kollunsti jilt'irinacaw utjapjjaraquini. Take acanacsti take ch'amani Tatitun jach'a munasiñapaw uqham luraraquini. Asiria reyi toketsti Tatitojj siwa: ‘Janiw jupajj Jerusalenar mantancaniti, janiraquiw mä sapa flechsa antutt'caniti, janiraquiw armanacapampis jutcaniti, janiraquiw marca ankäjjanacarus perkanac sayt'aycaniti. Cawqui thaquinjamtejj jutqui uca pachpa thaquinjamwa cuttawayjjani; janiw aca marcaru mantcaniti. Naya Tatituw uca arunacjja arsta. Nayaw aca marcarojj arjjatä, khespiyaraquïwa jach'añchäwejj laycu, David sirvirejjaru munatajj laycu’ sasa. Uca arumasti Tatitun angelapajj sarasin pataca quimsakallk tunca pheskani waranka jakenacwa asirionacan campamentopanjja jiwarayäna, khantatirusti takeniw jiwarat uñjasipjjaraquïna. Ucapachawa Asirianquir Senaquerib reyejj apthapisiwayasin Nínive marcaru cuttjjäna. Mä uru cunapachatejj templopana Nisroc sata diosaparu yupaychascän ucañcamaw Adramelec, uqhamarac Sarezer sat yokanacapajj jiwayapjjatayna, ucatsti Ararat tokeruw jaltjjapjjatayna. Esarhadón sata yokaparaquiw Senaquerib reyirojj reyi cancañapjja apakjjäna. Uca urunacasti Ezequías reyejj walpun usuntäna, Amoz chachan yokapa Isaías profetaw uñjir saräna, saraquïnwa: “Tatitojj aqham siwa: ‘Cuna ewjjanacsa familiamarojj ewjjt'asiwayjjam, jichhajj jiwjjätawa, janiw kollascätati” —sasa. Ezequiasasti perka toker uñtasinwa Diosatjja aqham sasa mayisïna: “Tata, nayajj achict'assmawa, amtasimaya cunjämtejj take chuymajjampi jumar sirvcsma uca, cunjämarutejj jumajj muncta uqhamarjamaw sirvsma” sasa. Ezequiasasti walpun jachäna. Tatitusti Isaías profetarojj saraquïnwa: “Ezequiasan ucar saram ucat saraquim: ‘David awquiman Tatitu Diosapajj siwa: ‘Nayajj mayisitamjja ist'twa, jachatamsa uñjaractwa. Tunca pheskan marampiw jacayascäma. Jumarusa, Jerusalén marcarusa Asirionacan amparapatjja khespiyämawa. Nayaw aca marcarojj arjjatascä. Isaiasasti saraquïnwa: —Acäniw Tatitun chimpupajj jumataqui cuntejj jumar arsctam uca phokhañapataqui: Acaz jaken intimpi sarir relojopatjja, ch'iwejj tunca gradompwa khepar jitt'ani’ ” sasa. Ch'iwisti uqhampunwa jitt'araquïna. Cunapachatejj Ezequías reyejj c'umaraptjjän ucqhajj aca k'ochu k'ocht'asïna: “Nayajj sascäyätwa: ‘Waynpachaya jiwawayjjchï, mä jacañaruquiy sarjjchï, ucanacjjay wiñay jacjjchï.’ Saraquïyätwa: ‘Janiw Tatiturojj aca orakenjja mayampsa uñjcjjäti, janiraquiw qhitirus uñjcjjäti, aca oraken jaquirinacarusa. Utajjsa t'unjapjjaraquiwa, aparapjjaraquituwa, awatirinacan chhujllanacapäcäspas uqhama. Jacañajjajj mä sawurin sawupäcaspas uqhamänwa, qhititejj telarat qhuchhokquejj uqhama. Uruy arumaraquiw t'akhesiyistajja.’ Usuñajjansti pakariraquiw warartjja, mä leonas ch'aqhanacajj t'unarcaspa uqhama. Uruy arumaraquiw t'akhesiyistajja. Janiw wal wararcaractti, jamach'inacjamaquiw jacht'ascta, palomanacjamaraquiw aykt'ascta. Nayranacajjas karitäjjaraquiwa alajjpach uñch'uccäwejja. Tata, t'akhesiñanacajjatay arjjatt'ita. ¿Ucampis, nayajj camsaraquïsti? Juparaquejjay uqham lurchejja. Nayan t'akhesitajj laycusti, iquis janiw purcjjetuti. Qhitinacarutejj Tatitojj arjjatqui ucanacajj jacapjjaniwa, take jupanacampiraquiw nayajj jacaraquëjja. “Jumaw nayarojj kollt'asista, jacañsa cuttayjjaraquista. Uñtapjjam, t'akhesiñat sipansa, jichhajj samarañaw utjitu. Jumaquiraquiw nayarojj jacayista, aynacht'añ jach'a p'iyatsa, take juchanacajj perdonatam laycu. Sepulturan imantatanacajj janiw yupaychapquiristamti, jiwatanacas janiraquiw jach'achapquiristamti, jach'a mankha p'iyaru mantirinacasti janiraquiw juman cheka cancañamarojj suyapcaspati. Jaquirinacaquiw yupaychapjjeristamjja, cunjämtejj nayajj jichhüru jumaru yupaychsma uqhama. Awquinacajj wawanacaparojj juman chekapätam parlapjje. Tatituw acancasqui nayar khespiyañataqui. Arpanacas toct'asipjjañäni, k'ochusipjjaraquiñäni, sapüru sarnakäwinacasana, Tatitun templopanjja.” Isaiasasti higot mä masa lurt'ayani ucampi reyiru usquis ucqhat kolljjatt'añataqui, reyisti c'umaraptjjänwa. Ezequiasasti Isaiasaruw jisct'asiraqui —¿Cuna chimpu tokes amuyasiristjja nayan Tatitun temploparu sarañajj-jja? —sasa. Ucapachasti, Babilonianquir Baladán sat jaken Merodac-baladán yokapajja Ezequías reyin usutätapa, uqhamaraqui c'umaraptjjatapa yatisinjja mä qhita qhitanïna cartanacampi wajjt'äwinacampi apayaniraquïna. Ezequiasajj jupanacar uñjasajj cusisïnwa, ucatsti kamir cancañapa uñacht'ayaraquïnjja, kollke, kori, k'apquiri kollanaca, suma aceite, ucjjarusti armanacan utanacapwa uñacht'ayaraquïnjja, cunanacampitejj utanacan jicjjatascän take ucanacampi. Palaciopanjja janiw cunas utj-jjänti jan uñacht'ayatajja. Ucatwa Isaías profetajj Ezequías reyin ucaru saräna, ucatsti jisct'araquïnwa: —¿Cawquitsa uca jakenacajj jutapjjatayna, camsapjjaractamsa? —sasa. Ezequiasasti saraquïnwa: —Jaya marcatwa jutapjje, Babiloniatpacha jutapjje —sasa. Isaiasasti jisct'ascaquïnwa: —¿Cunrac palaciomansti uñjapjjesti? —sasa. Ezequiasasti saraquïnwa: —Take cunatejj palaciojjan utjqui ucanacwa uñjapjje, utanacajjatsti janiraquiw cunas imt'asquiti —sasa. Isaiasasti Ezequiasarojj saraquïnwa: —Ist'am take ch'amani Tatitun arunacapa: ‘Mä uruw purinini, cunatejj palacioman utjqui, cunanactejj nayra awquinacamas imapcän ucanacajj Babiloniaru apatäniwa. Janiraquiw acarojj cunas kheparcjjaniti. Yakhepanacat pachpa wawanacamarus Babiloniaruw apapjjaraquini capsupjjaraquiniwa, ucatsti reyin palaciopan sirviñapataquiw uscupjjaraquini.’ Ezequiasasti amuyänwa jacañapcamajja sumancañasa jan llaquisiñas utjascañapa, ucatsti Isaiasarojj sänwa: —Tatitut uca arunaca apanitamajj asquiwa —sasa. Jumanacan Diosamajj aqham siwa; “Chuymachapjjam, chuymachapjjam marcajjaru, Jerusalenarusti munasiñampirac parljjayapjjam, Esclavo sarnakañapajj tucusjjewa sapjjaraquim, jan wali luratanacapatjja phokhjjewa, amparajjatsti mä ucqhampi catokjjaraqui, take juchanacapat mutuyäwi catokañapäcän ucjja.” Mä aruw art'asiraqui: “Wasaranjja Tatitutac mä thaqui waquichapjjam, mä cheka thaqui k'omachsupjjam wasara chekanacanjja. Take p'iyanacsti phokhantapjjam, kollunacsa, patanacsa qhusqhachapjjaraquim, take jakhenacsa, kollunacsa suma pampachjapjjaraquim. Ucapachaw Tatitojj c'ajquir cancañap uñacht'ayani, take jakenacaraquiw uñjapjjani. Pachpa Tatituw ucjja saraqui.” Mä aruw arsu: “Art'am” sasa. Nayasti saractwa: “¿Cunrac art'ästi?” sasa. “Take jakejj korar uñtataquiwa, ¡mä pankarar uñtata juc'a urunacataquiquiraquiwa! Korajj wañsuwayjjaquiwa, pankaras ancuntawayjjaquiraquiwa, cunapachatejj Tatitun phust'atapajj uca cheka pasawayi ucqhajja. Chekpachansa jakejj mä koraru uñtataquiwa. Korajj wañsuwayjjaquiwa, pankaras ancuntawayjjaquiraquiwa; ucampis Diosan arunacapasti wiñayataquipuniw jacaraquini.” Sión, mä kollu patar maqhatam, wali ch'amampirac art'am, mä suma yatiyäwi yatiyañamataqui. Jerusalén marca, jan ajjsarasa art'ascaquim, Judá orakenquir marcanacarusti yatiyaraquim: “¡Acanquiw jumanacan Diosamajja!” sasa. Tatitojj ch'amapampiw purini, take cunsa ch'amampiraquiw apnakani. Marcaparusti apanjjaraquiniwa, khespiyanjjasinjja. Cunjämatejj mä awatirejj ovejanacap ant'ata jutejja, uqhamaraquiw jupajj juti, amparapar ovejanac icht'ata, ichjjarusiwa ovejanacaparojja, uqha wawachat ovej kallunacarusti sum uñjaraqui. ¿Qhitis jach'a lamar kotjja amparapampi tupt'ejja; jan ucajj luc'anapampi alajjpachan kawkch'ätapsa tupt'ejja? ¿Qhitiraquis mä sapa tupuru take aca oraken lak'anacapsa apthapejja? ¿Jan ucajj take kollunacsa mä balanzar apjjatasin waytejja? ¿Qhitirac Tatiturusti janiw walïctati saspasti? ¿Jan ucajj qhitich juparojj yatichaspajja? ¿Qhitis juparojj ewjjanacsa jan ucajj amuyt'äwi arunacsa churi? ¿Qhitich juparojj cheka cancañampi taripäwi uñjañ yatichaspa? ¿Qhitis juparojj yatiñ cancañsa yatichaspa? ¿Qhitich juparojj yatiñ cancañ churaspa? Jupataquejj take marcanacajj mä uma ch'akar uñtataquiwa, balanzansti mä jisc'a lak'ar uñtataquiraquiwa, kotanquir marcanacasti mä sapa ch'allampi sasiquiwa. Take Líbano kollunsti janiw walja animalanacajj utjquiti sacrificio loktañataquejja. Janiraquiw lawas ninataquejj ucacam utjquiti. Take marcanacasti janiw jupa nayrakatanjja cunäpquisa, jupataquejj janiw cunäpquisa. ¿Cunampirac jumanacasti Diosarusti tinct'ayapjjasmasti? ¿Cuna yakha diosampirac Diosarusti ‘Aqhamaw’ sapjjasmasti? Yakha diosanac luririnacajj diosanacapataquejj metalanac umatatayasaw lurapjje, mä joyero jakeraquiw ucarojj korimpi apaquipi, kollke cadenanacraqui lurarapi. Mä yakha diosa lurirejj jan ñusantir maderwa ajlli, ucatsti mä suma luriri thakaraqui, uca diosa sum sayt'ayañapataqui, jan liwisiñapataquiraqui. ¿Janit jumanacasti yatipcäyäta? ¿Janit uqham sir ist'apjjerïcta? ¿Janit nayratpach ist'apjjerïctasti? ¿Janit aca orake kalltäwitpach amuyt'apctasti? Diosan utjäwipajj cunatejj aca orakerojj imjjatqui ucanquiwa, jakenacarusti t'ijut'ijunacäcaspas uqhamwa uñjaraqui. Jupasti alajjpachjja mä carpäcaspas uqhamwa janatati, mä guerran nuwasiñ carpäcaspas uqhamwa janatati. Jupasti jach'a ch'amani jakenacarojj janis cunäcaspa uqhamwa tucuyi, aca oraken jach'a jilïrinacarusti chhaktayaraquiwa. Ucqha horasa ayruntata chhuyu alinacampi sasiwa, jichhaquis saphintasipcaspa uqhama. Diosatejj jupanacjjaru phust'anchejja, jupanacajj ancuntjjapjjaquiwa, tutuca thayasti jupanacarojj mä t'unäcaspas uqhamwa apasjjaraqui. Kollana Diosasti jisct'araquiwa: “¿Cunampis jumanacajj uñtasiyapjjetata? ¿Qhitis nayampi chicachasiraquispajja?” Alajjpach uñtapjjam ucatsti uñatatapjjaraquim: ¿Qhitis take ucanac uscojja? Qhititejj jupanacar mayat mayat jalanokqui ucajj sapakat mayniruw sutitcam jawsaraqui. Wali jach'aw ch'amapajja munañanïñapasa, janiraquiw maynis chhakquiti. Israel, Jacobon marcapa, ¿Cunatsa jumajj sista? ¿Cunatsa uqham parlta? “Tatitojj janiw nayan cunancatajjsa amuyquiti, Diosajj janiw nayatjja llaquisquiti” sasa. ¿Janit yatipctasti, janit ist'cta? Tatituw, wiñay Diosajja, aca orakpacha lurirejja, janiw jupajj ch'amtayquiti, janiraquiw karjasquisa, yatiñ cancañapasti jan tucusquiriwa. Jupaw karitarojj ch'am churi, pisi ch'ama jakerusti ch'am yapt'araqui. Waynanacas karjtaquispawa, ch'amtayapjjaquiraquispawa, wali ch'amaninacasa aynacht'aquiraquispawa, ucampisa take qhitinacatejj Tatitur iyawsapqui ucanacasti machak ch'amanacanïpjjaniwa; pacalinacar uñtataraquiw thoktapjjani, jalanakasinsti janiw karipcaniti, sarnakasas janiraquiw ch'amtayapcaniti. “Kota tokenquir marcanaca, nayan nayrakatajjan amuct'apjjam; marcanaca, wal ch'am catjjatapjjam. Jutapjjam jichhajj cunatejj parlañasäqui uca toket parliri, tantacht'asipjjañäni uca toket parlañataqui. ¿Qhitis uca inti jalsu tokenquir reyirojj utt'ayejja, qhititejj take chekansa atipiripuni mistqui ucarojja? ¿Qhitis juparojj take marcanac catuyi, uca reyinacarus jisc'achjaraquejja, ucat espadapampi, arcopampi uca reyinacar tucjañapataqui, ucatsti t'unar uñtata liwtañapataquejja? ¿Qhitis uca reyinacarojj jupampi arcnakayi, uqhamat suman sarañapataqui ucatsti sarayasajj, cayupampejj janis oraker tact'caspa uqhama? ¿Qhitis take ucanac lurejja? ¿Qhitis kalltatpach take cunsa sarayejja, cunjämarutejj sarañapäqui uqhamaru? Naya, naya Tatitu sapa Dios, nayätwa kalltasa tucuyasa. Kota tokenquir marcanacajj uc uñjasinjja, ajjsarapjjaraquïnwa; orakes maysat maysacamaw qhathatiraquïna. Jac'achasinipjjewa, jutapjjewa.” Sapa mayni irnakeriw yanapasi, masiparus ch'amañcharaqui. Yakha diosanac luriristi joyero jakeruw ch'amañchi, martillompi lek'eristi yunque lek'eriruw ch'amañcharaqui, soldatapas waliquïsquiw saraquiwa, ucatsti uca diosa luratapjja clavonacampiw sum sayt'ayi, jan liwisiñapataqui. “Ist'am Israel, Jacobon marcapa, nayan sirvirejja, qhitirutejj ajlliscta uca, nayan munata Abrahaman wawanacapa. Nayaw jumarojj orake tucusitpacha irpsunsma, wali jaya c'uchutpachwa jawsansma. Saracsmawa: ‘Jumaw sirvirejjätajja.’ Nayaw jumarojj ajllissma, janiw jisc'achcaracsmati. Jan ajjsaramti, nayaw jumampïscta, jan ajjsaramti, nayäsctwa juman Diosamajja. Nayaw ch'amañchascäma, nayaraquiw yanapascäma, atipjiri amparajjampiraquiw uywascäma. Take qhitinacatejj uñisipctam ucanacajj p'enkachata, jisc'achjataraquiw uñjasipjjani; jumampi nuwasirinacasti k'ala tucjataw uñjasipjjani. Uñisirinacamarojj thakascätawa, ucampis janiw jicjjatcätati; jumampi nuwasirinacas, janis utjapcaspa uqhamaw tucusipjjani. Naya, juman Tatitu Diosamaw, jumarojj amparat wayjjarsma, irparacsma; nayaw saracsma: ‘Jan ajjsaramti, nayaw yanapascäma.’ ” Tatitusti saraquiwa: “Israel, Jacobon marcapa, jisc'äscamsa, pisi ch'amäscaraquimsa, jan ajjsaramti, nayaw yanapascäma. Naya, Israelan Kollan Diosapa, nayaw khespiyirimätjja. Nayaw jumarojj trigo yawthapiñar uñtat tucuyascäma, machaka, uqhamaraqui suma ari lacanacani; montenac yawthapïta, lak'aruraquiw tucuyaraquïta, jisc'a kollunacsti jichhuruw tucuyaraquïta. Qhuyuraraquïtawa, ucatsti thayaw apasjjaraquini, tutuca thayaraquiw willitatjjani. Ucapachaw jumajj Tatitun cusisïta, Israelan Kollan Diosapatsti cusisiraquïtawa. “Jan kollkeni pobre jakenacajj umwa thakapjje, janiw jicjjatapcaraquiti. Lajjranacapas umatjamajja, k'ala wañantataw uñjasi ucampisa naya Tatituw jupanacarojj uñjascä, naya, Israelan Diosapasti janiw jupanacarojj antutcäti. Nayaw jawir umanaca sartayä wasara kollunacana, vallenacansti uma jalsunacracwa utjayaraquï; wasara orakenacasti wali umani orakenacaruw tucuyaraquï, waña orakenacatsti umwa jalsuyaraquï. Wasaransti cedro kokanaca ayruntä, acacianaca, arrayanes, uqhamaraqui olivos kokanaca; waña orakensti pinonaca, abetonaca, cipreses sata kokanacwa jilayaraquï, uqhamat takenis uñjapjjañapataqui, yatipjjañapataquiraqui, wal ist'apjjañapataqui, amuyt'apjjañapataquiraqui, naya, Tatitun, take acanacjja ch'amajjampi luratajja, naya, Israelan Kollan Diosapa, take ucanacjja uscutajja.” Tatitu, Jacobon reyipasti siwa: “Amparamp lurat diosanaca, jutapjjam, arsusipjjaraquim, jumanacatsti arsusipjjam.” Jutapjjam ucatsti cunatejj acat kheparojj lurascani ucanac yatiyapjjeta, uqhamaraqui cunatejj pasïrinjja lurasqui ucsa amuyt'ayapjjaraquita, nanacasti ist'apjjäwa; cunatejj jichhajj jutasqui ucanac yatiyapjjita, uqhamat yatipjjañajjataqui cunatejj lurascani ucanaca; cunatejj pascani ucsa sapjjaraquita, jumanacan diosäpjjatamsti uñacht'ayapjjaraquita. Cunsa jumanacajj lurasipcaquim walïpas janis walïpan, mä ajjsarcaña, qhathatcañaraqui uñacht'ayapjjeta. ¡Ucampis jumanacajj janiw cunäpctasa, janiraquiw cun lurañsa yatipctati! Jumanacar yupaychirisa mä jisc'achcañawa. Inti jalsu tokensti mä jake sartayta, sutipat jawsaracta, ucatsti amstatwa puriniraqui. Marca apnakerinacarusti ñek'erjamaw taquisiraqui, cunjämatejj sañu lurir jakejj ñek'jja tacsojj uqhama. ¿Qhitis take acanacjja kalltatpach yatiyejja, uqhamat yatiñasataqui? ¿Qhitis nayratpach yatiyejja, uqhamat jiwasajj amuyanïtap yatiñasataqui? Janiw qhitis jumanacatjja yatiyquiti, janiw qhitis mä arsa ist'quiti. Nayaw kalltatpach Sionarojj yatiytjja, Jerusalenarus mä qhita qhitaniractjja, jakenacapan mäqui cuttanjjañap yatiyañapataqui. Uñttwa, ucatsti janiraquiw yakha diosanacajj uñstquiti, janiw qhitis ewjja churirjamäquiti, janiraquiw maynis jisct'anacajjarojj arusjjatañatac ch'amanïquiti. ¡Take jupanacasti janiw cunäpquisa! Janiw cun lurañsa yatipquiti; ina ch'usa diosanacaquiwa, janiw cunäpquisa. “Acajj sirvirejjajja, qhitirutejj nayajj uywascta ucajja, ajllisitajjawa, jupanracwa cusistjja. Ajayojjsa jupjjaruraquiw uchtjja, uqhamat cunatejj chekapäqui ucanac take marcanacaru apaniñapataqui. Janiw arnakascaniti, janiraquiw arscanisa, jupan arupajj janiraquiw callenacansa ist'ascaniti, niya p'aquisirjam sokos lawsa janiw p'acjcaniti, janiraquiw niya jiwt'asquirjam mechsa phust'caniti. Chekpachansa jupajj sumancañampi cheka cancañampwa apanini. Janiw samarcaniti, ch'amsa jiwt'ayascaniti, aca oraken cheka cancaña uscuñapcama. Kota tokenquir marcanacasti yatichäwinacapjja suma ist'apjjani.” Dios Tatitu, qhititejj alajjpachsa lurqui, janatatcaraqui, oraksa lurcaraqui, uqhamaraqui ucan achurinacarusa, jacañsa jakenacarus churcaraqui, sirviriparusti saraqui: “Naya, Tatituw, jumarojj jawssma cheka cancañajj phokhañamataqui, amparamatracwa wayjjarsma, uqhamat jumajj khespiyasiñ apañamataqui; nayaw jumarojj sayt'aysma, munaractwa jumajj mä chimpüñama marcajjampi arust'äwiru mantatajjatjja, marcanacataquisa mä khanäñamaraqui. Juyqhunacarusti uñjayañamwa muntjja, carcelanquirinacarusti carcelat irpsuñamaraqui, cawqui ch'amaca calabozonacantejj jacapqui ucata. Nayätwa Tatitojj, ucaraquiw sutejjajja, janiraquiw muncäti cunatejj nayar churañäqui ucjja yakhar churayañjja, janiraquiw yakha diosanacarus yupaychaycäti naya lantjja. Amuyapjjam, cunjämsa phokhasisqui cuntejj nayratpach yatiycta ucajja, jichhasti machak yatiyäwinac yatiyaraquëjja, ucanacsti janïra uñstquipanwa jumanacarojj yatiyapjjsma.” Tatitur k'ochupjjam mä machak k'ochu, wali jaya oraketpach juparojj yupaychapjjam, kotan tuyurinaca, uqhamarac uca kotan utjiri animalanaca, kota toke marcan jaquirinacasa. Wasaras uqhamarac uca wasaran utjir marcanacas cusispan, Cedar token utjir campamentonacan jaquir jakenacasa. Sela token utjirinacasti cusisiñat k'ochupjjpan, kollu patanacatpach art'asipjjpan, Tatiturusti jach'ar aptapjjpan, jupan jach'a cancañapsti kota token utjir marcanacan yatiyapjjpan. Tatitusti mä atipjirjamaw mistuni, take ch'amampiraquiw nuwasiraquini mä nuwasir jakjama; art'asiniwa, ucatsti nuwasipjjam saraquiniwa, uñisirinacaparusti atipjaraquiniwa. Tatitusti siwa: “Walja urunacaraquiw amuquïsctjja, amuct'aractwa, janiw cunsa arscaractti; ucampis jichhajj wawachasir warmjamaw wararëjja, aykösa jaqhusiraquïsa. Kollunacsti jisc'a, jach'wa t'unjäjja, take ch'ojjñanacsa k'al wañsuyaraquëjja. Jawiranacsti wasararuw tucuyaraquëjja, jisc'a kotanacsa wañt'ayaraquïwa. Juyqhunacarusti jan uñt'at thaquinacanjamwa irparaquëjja. Jupanacan nayrakatapansti ch'amacjja khanaruw tucuyäjja, kollunacsti pampa orakeruw tucuyaraquëjja. Take ucanacsti lurapunïwa. Yakha diosanacar alcatasirinacasti, uqhamaraqui uca diosanacar: “Jumanacäpjjtawa nanacan diosajjajj” sirinacasa, p'enkapatjja jayaruw sarjjapjjani. “Okaranaca ist'apjjam, juyqhunaca, amuyasipjjam, uñjapjjaraquim. Janiw qhitis utjquiti Israel sirvirejj-jama sinti juyqhu, sinti okarasa. Janiw qhitis utjquiti nayan qhitatajj-jama, Tatitun sirviripjama sinti juyqhu, sinti okarasa. Walja yänacwa uñjejja, ucampis janiw cuns amuyquiti; ist'ascaspawa, ucampis janiw cunsa ist'quiti. Tatitusti, mä khespiyiri Diosätapatjja, yatichäwipjja jach'a c'ajquiri tucuyañrac munänjja; ucampis aca marcarojj lunthatjapjjewa, k'epsuwayapjjaraquiwa, takenirus preso catuntapjjaraqui, calabozonacaruw jist'antapjjaraqui; jupanacsti catuntasipjjaraquiwa, janiraquiw qhitis jupanacat arjjatirejj utjquiti; jupanacsti lunthatawayapjjewa, ucampis janiw qhitis khespiyirejj utjquiti.” ¿Ucampisa, qhitis jumanacatjja ucanacaru ist'ejja? ¿Qhitis ist'añ munejja cunatejj lurascani ucanacjja? ¿Qhitis Israelarojj, Jacobon marcaparojj, atipjatäpan lunthatataraquïpan sejja? ¿Janiti Tatitu take ucanacjja lurayquejja? Jupanacasti Tatitutaquiw juchañchasipjje, janiraquiw cuna thactejj Tatitojj uñacht'ayqui ucanjam sarañ munapquiti, janiraquiw yatichäwinacaparus jaysapquiti. Ucatpï jupanacataquejj colerasïnjja, mutuyaraquïnsa mä jach'a guerrampi naqhantayasa, uqhamas janiw jupanacajj yatekañ munapcänti. Ucampis jichhajj Israel, Jacobon marcapa, jumar uywiri Tatitojj sistamwa: “Jan ajjsaramti, nayaw khespiysma, nayaw sutimat jawssma, jumajj nayanctawa. Umanjam maqhatañamächejja, nayaw jumampïscäjja, jawiranac maqhatañamächejja, janiw jalantasin jiwcätati; ninanjam pasañamächejja, janiw naqhantcätati, ninas janiw jumanjja naccaniti. Nayätwa juman Tatitumajja, khespiyirimajja, Israelan Kollan Diosapätwa. Nayaw jumarojj alasinsa alassma. Egipto, Etiopía, Sabá marcanacata, nayan jumar munatajj laycu, jumajj wali jila alanïtawa, nayasti wal munassma. Jumajj nayancañamataqui jacañam khespiyañataquisa, nayajj jakenacwa, uqhamaraqui marcanacwa catuyta. Jan ajjsaramti, nayaw jumampïscta. Inti jalsu toketsa, inti jalanta toketsa, nayaw jakenacamjja anthapinjjä. Amstarojj saraquïwa: ‘Cuttayanjjam’ sasa, aynacharusti saraquïwa: ‘Jan jupanacampi kheparamti. Wawanacajjarojj cuttayanirapjjeta jayatpacha, orake tucusitpacha, take qhitinacatejj nayan sutejj apapqui, qhitinacarutejj nayajj uywcta, jilsuycaracta, nayan cusisiñajjataqui uywcta ucanacaru cuttayanjjam” sasa. “Marcajjarojj jutayjjapjjam, nayranïcchisa juyqhuw tucu, jinchunïsquiwa, ucampis janiw ist'quiti. Take jach'a marcanaca jisc'a marcanaca tantacht'asipjjam. ¿Qhitirac jupanac taypinsti acanac yatiyänsti, jan ucajj cunatejj pasawayqui ucanacsa yatiyänjja? Jichhajj testigonacap irpasinipjjpan arsusipjjañapataqui, uqhamat ist'asinjja chekapancasipcatapsa yatiñataqui.” Tatitusti siwa: “Jumanacäpjjtaw nayan khanañchirinacajjajja, nayan ajllit sirvirinacajja, nayaw jumanacar ajllisipjjsma nayar uñt'apjjañamataqui, alcatapjjañamataquiraqui, uqhamat amuyapjjañamataqui qhitïctejj nayajj uca. Nayat nayrajj janiw qhiti diosas utjcänti, acat kheparus janipuniw utjcaniti. Naya sapaquïtwa Tatitojja, nayat yakhasti janiw khespiycaspati.” Tatitusti siwa: “Nayaw yatiyta, art'aracta, nayaw khespiyaracta; janiw mä jan uñt'at diosati khespiyqui, jumanacasti uca toketjja khanañchirejjäpjjtawa. Nayratpach nayaquipunïtwa Diosajj. Janiw qhitis ch'amajjatjja khespiycaspati. Cuntejj nayajj lurcta ucsa janiw qhitis t'unjcaspati.” Tatitojj, Israelan Kollan Diosapajja, qhititejj jumanacar khespiyapctam ucajja, siwa: “Jumanacar khespiyañataquejj Babiloniarojj jakenac qhitanï, take puncunac jist'arayaraquï, caldeo jakenacan cusisiñanacapasti t'akhesiñaruw tucuni. Nayätwa Tatitojja, Israelar acapachar uscurejja, Kollan Dios, jumanacan reyima.” Tatitusti mä thaqui jist'araraqui jach'a kokanjama, mä jisc'a thaqui jist'ari walja khothutiri umanac taypina; mä ch'amani ejercitoruw mistsuyani, carronacapampi, caballonacapampi t'unjayañataqui. Liwinucutaw uñjasipjje, ucampis janiw sayt'asipcaniti; jiwt'ir mechar uñtataw tucusiwayjjapjje. Jichhasti Tatitojj marcaparojj siwa: “Cunatejj wasüru pascän ucjja jan amtcjjamti, janirac juc'ampi cunanacatejj pascän ucanacs amtcjjamti. Nayaw jichhajj take cunsa machak lurä, ucsti jichpacharaquiw uñjäta. Wasaran thaquinacwa jist'arä, jan achuri orakensti jawiranacwa jist'araraquï. Take montenquir animalanacajj jach'añchapjjetaniwa, kollu anunacasa, avestruz jach'a jamach'inacasa, wasaran uma jalsuyatajj laycu, jan achuri k'ara orakenacansa jawiranac jist'aratajjata, uqhamat ajllit marcajjar uma churañataqui. Cawquïr marctejj nayajj uywasta nayan sutejja yupaychañapataqui. “Ucampis jumajj, Israel, Jacobon marcapa, janiw yupaychquistati, jan ucasti nayatjja karjastawa. Janiraquiw ovejanacatsa sacrificionac loktanquistati, janiraquiw cuna casta sacrificionacsa nayarojj loktanquistati. Janiw nayajj karjaycsmati ofrendanac mayitajjampejja, janiraquiw incienso churit sasa p'ek usuycsmati. Janiraquiw suma k'apquir cañsa alctati. Nayatac ofrenda apaniñamataquejja, janiraquiw sacrificiot loktat uywanacan liq'inacapampis cusisiyquistati. Jan ucasti jucha lurañanacamampejj karjayistawa, ñankha luratanacamampisti p'ek usuyaraquista. “Ucampis nayajja, Diosamätajj laycojj, jake jiwayatanacamjja pichsmawa, juchanacamatsti janiw mayampsa amtascjjäti. Inas cuna naya toke arsusiñamajj utjchi, ucanacsti purapat uñjañäni. Cuns arsusiñ munta, arsusiscaquim, inampis k'oma mistuscasma. Nayra awquinacamajj juch lurapjjäna, yatichirinacamasti nayataquiraquiw sayt'asipjjäna, apnakerinacamasti nayan templojj-jja taquisipjjaraquiwa, ucatpï Israelarojja, Jacobon marcaparojja t'unjatäñapataqui jisc'achjatäñapataquiraqui apanuctjja. “Jacobon marcapa, Israel, jichhajj ist'ita, sirvirejja, nayan ajllisita. Nayätwa jumar uscusir Tatitumajja, janïra taycaman puracapat nascta ucqhatpachwa jumarojj sayt'aysma yanaparacsma, Jesurún, Jacobon marcapa, jan ajjsaramti, sirvirejja, nayan ajllisita, wasaran nayajj uma jalayä, waña orakensti jisc'a jawiranac jalayaraquï. Wawanacamarusti mä machak jacañ churä, bendicionajjsa jupanacjjarojj apayaniraquïwa. Ucasti suma karpat pastjamaw jilani, jawira thiyan jilasir saucer uñtata. Maynisti saniwa: ‘Nayajj Tatitunctwa’, maynisti: ‘Jacobon wawapa sataraquïniwa’, maynisti amparaparojj kellkasiraquiniwa: ‘Tatitunctwa’ sasa, jupan sutipjjarusti Israel sutimpwa yapt'asiraquini.” Tatitojja, jach'a reyi, Israelan khespiyiripa, take ch'amani Tatitojj siwa: “Nayätwa kalltas, tucuyasa; nayat yakhajj janiw juc'ampi diosajj utjquiti. ¿Qhitis nayampi tinct'ayasispajja? Arsuspan ucatsti saraquitpan cunäquitejj jupajj uca. ¿Qhitis nayratpach cunatejj khepar lurascani uc yatiyejja, uqhamaraqui jichhas sasqui cunatejj lurascani ucjja? Ucampis ch'amañcht'asipjjam, janirac ajjsarapjjamti, nayacuchapï arstjja, yatiyaractsa nayratpacha cunatejj lurasiñapäqui ucjja, jumanacasti take ucanacjja uñjapjjtawa. ¿Utjiti yakha diosasti nayat sipanjja? Janiw yakha imantasiñajj utjquiti; janiw yakha dios uñt'cti.” Take qhitinacatejj c'ari diosanac lurapqui ucanacajj janiw cunäpquisa, uqhamaraqui uca c'ari diosanacaru munasipqui ucanacajj janiw cunataquis asquïquiti. Qhitinacatejj uca c'ari diosanacar yupaychapqui ucanacasti lokhe juyqhunacawa, ucatpï jichhajj mä p'enka uñjasipjjanejja. Qhititejj yupaychañataqui yakha diosanac lurqui cheka diosäcaspas uqhama, uca jakejj inamayaw urunacsa apt'asi. Uca diosanacar yupaychirinacasti p'enkachjataw uñjasipjjani. Uca diosanac luriristi jakequiwa. Take ucanacatejj taripäwi urun uñstapjjaspajja jisc'achjataw qhathatipjjaraquispa. Uñjañäni cunsa herrero jakejj luri: Cincelap catu, ucatsti q'illimi ninaruw junt'uptayaraqui metaljja, ucatsti martillompi lek'susaw cunjämarutejj munqui uqhama apsu. Wali ch'amani amparapampiw irnakaraqui. Ucampisa, herrerotejj jan mank'caspajja, ch'amapajj tucusjjaspawa, janitejj umsa umcaspajja, mäquiw karjtaraquispa. Jichhajj diosanac luririru uñjaraquiñäni. Jupajj reglapampiw take medidanaca catoke, ucatsti lapisampi, compasapampiraquiw sum dibujsu, ucat mäquiraquiw escoplo sat herramientampi irnakañ kallti, uqhamwa mä diosjja lursu jaker uñtata jan ucajj cunja sumäquitejj jakejj ucar uñtatsa, ucatsti mä temploruw ucharaqui. Jan ucajj maynejj cedro kokanac ayrunti ucatsti jallojj purjjatanisin jiltayi; jupanjja cedrojj utjaniwa qhuchhuñataquejja. Jan ucajj inas ciprés sata koka, jan ucajj roble kokanac munchejja, take ucanacjja pachpa ch'umirpachaw sum uñjasi suma thuru jilantañapcama. Jaketaquejj uca kokanacajj nina phichhañataquiw wali, jisc'a lawanac apasipjje ucampiraquiw junt'uchasipjje, mayanacampisti t'ant'a lurasipjjaraqui; mayninacasti uca lawanacjja mä diosa lurasiñataquiw apasipjjaraqui, ucat uca diosar yupaychañataqui diosäcaspas uqhama. Jan ucajj chicat madera ninaruw akayapjjaraqui, aycha cancasi uca aycha canca mank'asisajj c'uchiquiw kheparjjaraqui. Uca pachpa lawampiraquiw junt'uchasi, ucatsti saraquiwa: “cunja sumas ninajja, niyaw junt'uptascta” sasa. Uca maderanacat jilt'qui ucanacatsti mä dios lursusiraqui, uca nayrakatan yupaycharaqui, wali achict'asisaw saraqui: “¡Khespiyita, jumaw nayan diosajjätajja!” sasa. Uca jakenacajj janiw yatipquiti, janiraquiw amuyt'apquisa, nayranacapas juyqhuwa, janiraquiw uñjapcaraquiti, amuyunacapas k'ala ch'amact'atawa, janiw amuyt'apcaraquisa. Janiw amuyt'añar uscusipquiti, jupanacarojj amuyt'asiñ chuymaw jan utjquiti, ucatsti sapjjañapataqui: “Chicat maderjja naqhaytwa, ucampiraquiw t'ant'a lurastjja, aychsa ucan cancasiractjja ucat mank'aractjja; take uca jilt'atsti aca ajjtascañ yänaca luraractjja, ¡cunarutejj nayajj yupaychascta ucajj mä jisc'a lawaquiwa!” Chekpachansa khellsa mank'caspa uqhamawa. Uca lurañajj c'ari amuyunacampi sallkjayasiñawa. Uca jakenacasti janiw khespiyasipcaniti. Janiraquiw amuyt'asipcanisa cunatejj jupanacan amparapan utjqui ucajj c'aricamaquïtapa. “Israel, Jacobon marcapa, amtasim jumaw nayan sirvirejjätajja; jumaw sirvirejjätajja, nayaw jumarojj uscsma. Israel, jan nayat armasistati. Nayaw juchanacamsa, pantasitanacamsa chhaktaytjja, cunjämatejj kenayanacajj chhaktapjje uqhama. Nayan ucar cuttanjjam, nayajjay jumarojj khespiysmajja.” ¡Alajjpacha, cusisiñat arnakasim cuntejj Tatitojj lurqui ucata! ¡Orak mankhanaca, cusisiñat arnakasipjjam! ¡Kollunaca, uqhamaraqui ch'uminaca take kokanacamampi, cusisiñat arnakasipjjam! Tatitojj jach'a cancañap uñacht'ayatap laycu, Israelar, Jacobon marcaparu khespiyatap laycu. Jumar khespiyir Tatitumajj, acwa arsu, qhititejj jumaru janïra nascta uqhatpach usctam ucajja: “Nayätwa take cun luriri Tatitojja, nayaw alajjpacha janatatta aca oraksa sayt'ayaracta jan qhitin yanapapampi. Janiraquiw cuntejj uca c'ari profetanacajj parlapqui ucanacsa phokhasiycti; nayaw uca yatiri jakenacan amuyt'anacapsa chhaktaytjja. Nayaw amuyt'ani jakenacarojj jupanaccam ch'ajjwaytjja, jupanacan yatiñanacapas mä lokhe cancañar tucuyaractjja. Ucampisa qhitinacatejj nayan sirvirejjäqui ucanacan arunacapsti phokhayapuntwa, uqhamaraqui qhitatanacajjan amtatanacapsa suma mistuyaractjja. Nayaw Jerusalenan wasitat jakenëjjañapataqui arstjja, uqhamaraqui Judá orakenquir marcanacasa wasitat sayt'ayatäjjañapataqui: Aynacht'atanacapatsti nayaw jupanacarojj sartayä. Nayajj jach'a kotan umanacaparus ‘wañt'am’ saraquiristwa, jawiranacapas jan umani tucpan saraquiristwa. Ciro reyirusti nayaw saracta: ‘Jumaw awatirïtajja, cuntejj nayajj muncä ucwa jumajj luraraquïta.’ Jerusalenarusti saractwa: ‘Jumajj wasitat sayt'ayatäjjätawa.’ Templorusti saractwa: ‘Cimientonacamajj uscutäjjaniwa sasa.’ ” Tatituw Ciro chacharojj reyit utt'ayi, amparatwa caturaqui marcanacar atipjasin apnakañapataqui, reyinacarusti armanacapa aparañapataqui. Tatituw Cirotaquejj take marcanacana puncunacapjja jist'ari, janiraquiw qhitimpis jist'antayquiti; ucatsti jichhajj saraquiwa: “Nayaw juman nayrakatam sarä, jach'a alto perkanacjja tincuyä, broncet lurat puncunacsa t'unjäwa, hierrot lurat varanacsa jisc'a jisc'wa tucjä. Nayaw jumarojj cunanacatejj imantatäqui uca yänac catuyäma, cuna kamir cancañanacatejj jamas chekanacan imantatäqui ucanaca catuyäma, uqhamat yatiñamataqui nayan Tatitütajja, Israelan Diosapa qhititejj sutimat jawsctam uca. Jacob sirvirejjar munatajj laycu, Israel marca, cawquïrirutejj nayajj ajlliscta uca, nayaw sutimat jawssma, mä jach'a suma suti churaracsma jumajj nayar jan uñt'cchiyästa ucasa. Nayätwa Tatitojja, janiw yakhajj utjquiti, nayat yakha Diosajj janiw utjquiti. Nayaw jumarojj nuwasiñataqui waquichsma, jumajj nayar jan uñt'cchiyästa ucasa, inti jalsu toketa, inti jalanta tokecama takeni yatipjjañapataqui, nayat juc'ampejj janipuni yakhajj utjatapa. Nayätwa Tatitojja, janiw yakhajj utjquiti. Nayaw khansa ch'amacsa uscta, sumancañsa, chijinacsa nayaw apayanta. Naya, Tatituw take ucanac lurta. “Nayaw atipjañjja alajjpachatpacha apayanï, alajjpach sullar uñtata, jallur uñtata, aca orakesti uca apayanitajj-jja catokaraquiniwa; khespiyasiñasti mä achur uñtataw achuni, jac'apansti cheka cancañajj mä pankarar uñtataraquiw pankarani” Mä ñek'et lurat sañojja, qhititejj lurqui ucampejj janiw ch'ajjwcaspati. Ñek'esti irnakerirojj janiw sisquiti: “Cuns lurascta” sasajja. Janiraquiw ni cuna mä luratasa luririparojj sisquiti: “Jumajj janiw lurañ yatctati” sasajja. Mä wawas janiraquiw awquinacaparojj juchañchcaspati, aca oraker jutatapatjja. Tatitojja, Israelan Kollana Diosapajja, qhititejj Israelar sayt'ayqui ucajj siwa: “¿Jumanacasti wawanacajjan luratanacapat wayt'apjjetasmati? ¿Jan ucajj jumanacach nayarojj yatichapjjetäta cunatejj lurañajjäqui ucjja? Nayaw acapachsa uqhamaraqui jakenacsa uscta, alajjpachsa amparajjampiraquiw janatatta, uqhamaraqui take cunanacatejj alajjpachan utjqui ucsa nayaw lurta. Nayaw Cirorojj uchta atipjañapataqui, take sarnakäwinacapsti sumracwa tucuyä; jupaw marcajj-jja wasitat sayt'ayjje, jaya marcar apayatanacajjarusti khespiyat sarnakasiñ churjjani, jupanacatsti janiraquiw cuna pagsa maycaniti.” Take ch'amani Tatituw uqhamjja arsu. Tatitusti Israelarojj siwa: “Egiptonquir yapu lurir jakenacasa, Etiopianquir alaquipa jakenacasa, Sabá chekanquir jach'a jakenacasa, jumaruw alt'asipjjätam, juman esclavonacamaraquïniwa, juman khepäjjamwa cadenampi ñach'antata sarapjjani, juma nayrakatar quillt'asisinsti achict'asipjjaraquiniwa: ‘Chekpachapuniw Diosajj jumanac taypincasqui, janiw yakhajj utjquiti, janiw yakha diosajj utjquiti’ ” sasa. Ucampisa jumajj jan uñjcaya Diosätawa, Israelan khespiyir Diosapa. Take qhitinacatejj c'ari diosanac lurasipqui ucanacajj p'enkachjata, jisc'achjataraquiw uñjasipjjani. Ucampis Israelarojj Tatituw khespiyi, wiñayataquiw khespiyi, janiraquiw jupajj p'enkachatasa, jisc'achatasa uñjascaniti. Alajjpach lurirejja, qhititejj Diosäqui, Tatitücaraqui ucawa, qhititejj aca orake lurqui sayt'aycaraqui, qhititejj uchqui jan ch'usäñapataqui, jan ucasti jakenïñapataqui lurqui ucajj, siwa: “Nayätwa, Tatitojja, janiraquiw yakhajj utjquiti. Nayajj janiw cunsa jamasat parlcti, janiraquiw ch'amac c'uchunacansa parlcti. Janiraquiw Jacobon wawanacaparojj siscti: ‘Cawqhantejj jan cunas utjqui uca chekan thakapjjeta’ sasa. Naya Tatitojj, chekacpunwa parltjja, cunatejj chekapäqui uca arsuractjja. “Tantacht'asipjjam jutapjjaraquim, marcanacat jilt'iri take jaquirinaca, takeni jac'achasinipjjam. Yakha diosanacar jach'ar aptirinacajja jan yatiñan jakenacawa, uca diosanacasti maderat luratawa, uca jan khespiyiri diosaruw quillt'asipjjaraqui. Parlapjjam, arsusipjjaraquim, munapjjsta ucapachajj jumanaccamaraqui jisct'asipjjam: ¿Qhitis nayratpacha take acanac arsünjja? ¿Qhitis nayra urunacatpach yatiyänjja? sasa. ¿Janiti naya Tatitu ucanac lurctsti? Janiw yakha Diosajj nayat sipan utjquiti. Nayat sipan yakha atipjiri khespiyiriraqui Diosajj janiw utjquiti. “Nayan ucar jutapjjam, nayaw khespiyapjjäma, orake tucusin utjir marcanaca, nayaquïtpï Diosajja, janiw yakhajj utjquiti. Naya quipcaw juramentompi arsta, atipjañataquiw arsuracta, uca arsutajjasti phokhasipuniniwa. Naya nayrakatanwa take jakenacajj quillt'asipjjani, takenis nayjjat parlapjjaraquini, sapjjaraquiniwa: ‘Tatitunacwa atipjañasa, ch'amasa utji’ sasa. Take qhitinacatejj uñisipquitu ucanacajj jisc'achataw uñjasipjjani. Nayïpanwa, take Israel marcajj atipjani, nayancatapatsti wali cusisiraquini.” Bel diosajj aynacht'iwa, Nebo diosasti orakeruw liwnoktaraqui. Uca diosanacajj uywanacjjaru qhumutawa, karjat uywanacataquisti mä jathi cargawa. Uca diosanacajj aynacht'apjjewa, orakeruraquiw liwnoktapjje, janiraquiw khespiyasipquiti, jupanacpacharaquiw wasararu sarapjje. “Jacobon wawanacapa, ist'apjjeta, take qhitinacatejj Israel marcat jilt'apcta ucanaca. Janïraw jumanacajj nacipctati ucqhatpachwa k'epnakapjjsma, amparajjaruw ichusipjjsma. Chuymani jakenacäjjapjjät ucqhajj nayajj pachpaquïscäwa; kaka p'ekëjjapjjät ucqhasa uñjasipcaquïmawa. Nayaw jumanacarojj uscusipjjsma, nayaraquiw uñjasipcäma, nayaw uywasipcäma, khespiyapjjaraquïma. “¿Qhitimpis jumanacajj chicayapjjetasma? Jan ucajj, ¿qhitir uñtatätcha? Yakhepa jakenacajj bolsanacapat walja kori apsupjje, balanzanacansti kollkenac pest'apjjaraqui; ucatsti yakha diosanac luriri mä jakeruw jawsayapjjaraqui, mä dios lurañapataqui, ucat jupanacajj uca diosanacaru quillisipjjañapataqui. Callachipjjaruw apapjjaraqui, mä callañjjaruraquiw uscupjje, ucat janiraquiw onjjtquisa. Jakenacajj uca diosanacaru arnakasipcchini yanap mayisa, ucampis uca mayisitanacaparojj janiw ist'quiti, jupasti janiraquiw llaquinacatsa khespiycaraquispati. “Juchararanaca, aca amtapjjam, jan ucatak cusisipjjamti, jan ucasti wal amuyt'asipjjam, amtasipjjam cunanacatejj nayratpach lurascän ucanaca. Nayaquïtwa Diosajja janiw yakhajj utjquiti, nayätwa Diosajj, janiraquiw qhitis nayampejj chicachascaspati. Nayaw take cunan tucusiñapsa, kalltatpach yatiyta, nayratpachracwa cunatejj khepat lurascani ucanacsa yatiytjja. Nayasti sistwa: ‘Amtatanacajjajj phokhasipuniniwa; take cuntejj amtcta ucanacjja lurapunïwa. Inti jalsu toket mä jakeru jawsta, jayatpach jupajj aycha mank'an jamach'ir uñtataw jutani, juparaquiw amtatanacajj-jja phokhani. Arstwa, uqham luraraquëjja; amtastwa, uca amtatanacajjsti phokharaquïwa.’ Ist'apjjeta, jan ist'asir jakenaca, khespiyasiñajj wali jayanccaspas uqhamwa jumanacajj amuyapjjtajja: ‘Khespiyasiñarojj nayaw mäqui puriyanëjja, khespiyasiñajjajj janiw khept'caniti, janiraquiw jayancquisa. Nayaw Sionarojj khespiyasiñ churä, nayaraquiw Israelarojj jach'añchäwjj churä.’ ” “Sarakanim, janïr chachan tawako Babilonia, lak'jjaru kont'asim; Caldea tawako, tronomat sarakanim, ucatsti oraker kont'asim, janiw jichhajj mayampsa ‘Suma wawa tawako’ sasajj sapcjjätamti. Pekäñ kal catum, jac'u pekam, velom ch'okakasim, isim llawthapisim, charanacam lluch'tasim, jawiranac tuycatam; k'alal janchimas uñstpan, jïsa, chhojjurasiñamasa khana uñstpan. Phoksusïwa jichhajja, janiw qhitis achict'asitanacapampejj jarc'quitaniti.” Jiwasan khespiyirisajja, Israelan Kollan Diosapajja, qhititejj take ch'amani Tatitu satäqui ucajj siwa: “Amuc kont'asim, Caldea tawako, ch'amacar imantasim, janiw jichhajj mayampsa ‘Marcanacan reinapa’ sasajj siscjjapjjätamti. Marcajjampi nayajj coleratäscayät uqhajja, naya quipcaw marcajjarojj mä p'enka catuyta, ucatsti juman amparamaruraquiw antutta. Jumasti janiw qhuyapt'ayasctati, chuymani jakenacjjarusti uca jathi yugomwa apjjattajja. Saractawa: ‘Wiñayataquiw nayajj reinäyäjja’ sasa; janiw take ucanacjjarojj amuyt'asctati, janiraquiw lup'caractati cunjämarus tucuyapjjani ucjja. Uca laycu, jichhajj aca arunac ist'am, suma c'achachatäñ munir warmi, tronomanjja c'uchiquiw konustajja, chuyma mankhamansti saractawa: ‘Nayaquïtwa, nayat sipan yakhajj janiw utjquiti. Janiw nayajj ijma uñjascäti, janiraquiw jan wawanis uñjascäti’ sasa. Inas acatjamat jumjjarojj uca jan waltañanacajj jutchini, ijma, uqhamarac jan wawani inas kheparchïta, wali laykasiscsta ucasa, uqhamaraqui jan jact'cay ch'amacaninacan luratanacamampisa. Jumajj ñankha lurañamanjja wali sumjamwa amuyasiyätajja, saraquiyätawa: ‘Janiw qhitis uñjquituti’ sasa. Yatiñ cancañamasa, ch'iqhi cancañamasa jumarojj c'arintapjjtamwa. Chuymamansti saraquiyätawa: ‘Nayaquïtwa, nayat sipan yakhajj janiw utjquiti’ sasa. Ucampis jumjjarojj jan walt'añaw jutani, ch'amacaninacan luratapampisti janiw jarct'cätati; jumjjarojj mä jach'a jan walt'añapuniw jutani, janiraquiw ucat khespcätati; mä jach'a t'akhesiñaw jutani, ucsti janiw jumajj suycäyätati, acatjamatwa jumjjaru jutani. Lurascaquim uca laykasiñanacamjja, uca walja laykasiña lurañanacamampisa, cunanactejj jumajj tawak urunacamatpach lurcäyäta ucanacampi, inach ucanacajj cunataquis walïscani, inach uca luratanacamampejj jakejj ajjsarascätam. Ewjjerinacamajj jumataquejj jilarquirïnwa, kariñamcama. ¡Jichhajj warawara uñch'uquiri jakenacamajj uñstanpanaya, qhitinacatejj warawaranac uñch'uquis yatjjatapqui ucanaca, uqhamaraqui phajjsit phajjsiru cunatejj lurascan ucanac yatiyirinacasa, qhitinacatï jumar khespiyañ munapctam ucanacas jichhajj uñstanipjjpanaya! Ucampisa jichhajj uñtam, jichhur uñtatäpjjewa, ninaraquiw jupanacarojj k'al naqhanti; janiw uca ninatjja khespipquiti. Janiw alek sanq'ir ninaquïquiti, uca nayrakatar kont'asisin junt'urt'asiñataquejja. Ucaruw jichhajj puriwayapjje juman laykanacamajja, qhitinacarutejj wiñayataqui alcatascta ucanacajja. Sapa mayniw quipca pantata thaquipanjam saranucuwayapjje, janiraquiw jichhajj qhitis jumar khespiyirejj utjquiti.” “Jacobon familiapa, ist'apjjam aca arunaca, jumajj Israel suti aptajja, Judá chachat sarakeriraquïtawa; Tatitun sutipjjaruraquiw juramento lurtajja; Israelan Diosaparuraquiw art'astajja, ucampis janiw cheka chuymamajj utjquiti ni asquïcaractasa; Kollana marcan jacasirïtwa saractawa, Israelan Diosaparuraquiw iyawstajja, sutipasti take ch'amani Tatitu satawa. Nayratpachwa cunanacatejj lurascänjja ucanac yatiysma, naya quipcaw yatiysma. Acatjamatwa lurtjja amtatajjasti phokhasjjaraquiwa. Cunjämtejj nayajj juman jan ist'asirïtam yatiyätjja, mä fierror uñtata wali ch'ollkhëtawa, broncer uñtata jan c'umt'cayaraquïtawa, nayratpachwa yatiysma, janïra lurasiñapäqui ucqhatpachwa jumarojj yatiysma cunatejj lurasiñapäqui uca. Uqhamat janiw sañamajj utjquiti: ‘Yakha diosajjaw uc luri, cuna diostï lurasctjja ucaw uqham lurayi’ sasa. Jumajj take ucanacwa ist'tajja, ucat amuyasim, chekaw sañamajj waquisiraquiwa. Jichhajj machak yatiyäwinac yatiyäma, imantat yänaca cunanactejj jumajj jan yatcayäta ucanaca; jichha uscut yänaca yatiyäma, janiw nayrapacha yänacti, uca yänacjjatsti janipuniw jichhacamajj ist'ctati. Uqhamat janiw sañamajj utjquiti: ‘Yatiyätwa’ sasajja. Jumajj janipuniw cunapachas ucanacatjja ist'cayätati, yatcaraquiyätasa, okarapun ucanacataquejj tucutam laycu. Nayajj yatiyätwa juman jan cheka chuymanïtamjja, nacïwimatpachwa jan ist'asirit uñt'atätajja. “Ucampis wali llamp'u chuyma apnokta naya quipcaru ajjsarasitajj laycu, jach'achäwinacajj laycuw llamp'u chuyma uscta, ucat jan cunsa lurcsmati ni tucjcaracsmasa. Nayaw jumarojj k'oma tucuysma, janiw kollkempjamati, jan ucasti t'akhesiña horno tokew k'omachsma. Nayan jach'añchäwejj laycu, jach'añchäwejj laycuw uqham lurta, sutejjasti janiw taquisitäcaspati. Janiraquiw nayar churañäqui ucjja yakharu churaycäti. “Israel, Jacobon marcapa, ist'ita arunacajja, nayaw jumarojj jawssma: Naya sapaquiw Diosajj utjta, nayätwa kalltasa tucuyasa. Amparajjampiw orak sayt'ayta, amparajjampiraquiw alajjpachsa janatatta; sutip arsta ucatpachaw jupanacajj jacañ kalltapjje. Take jumanaca jichhajj tantacht'asipjjam ist'apjjaraquim; ¿Qhitis jumanacatjja take acanac yatiyejja cunatejj lurasiñapäcän ucjja; cawquïr jaktejj nayajj ajlliscta ucajja cuntejj Babiloniampi lurañ amtqui uc lurani, uqhamaraqui caldeo jakenacampisa? Nayaw ucjja sista, nayaraquiw jawsta, nayaraquiw jutayta, cawquinjamtejj sarcani ucanjja walt'aquipuniniwa. Jac'achasinipjjam nayan ucaru, ucat ist'apjjeta: Kalltatpach nayajj janipuniw cunsa jamasat parlcti; cunapachatejj take acanacajj lurascän uqhasti nayajj ucancascäyätwa. Jichhasti naya Tatituw ch'amajj churta, nayaraquiw qhitta.” Aqham siwa khespiyiri Tatitumajja, Israelan Kollan Diosapajja: “Nayätwa Tatitu Diosamajja, nayasti cunatejj jumataquejj asquïqui ucwa yatichsma, cawqui thaquinjamtejj sarañamäqui ucanjam irparacsma. Nayan arunacajjaru ist'asamäna ucapachajj, walt'añamajj mä jawirar uñtataw jiljjatasapäna, atipjañamasa jach'a kotan mathapinacapar uñtataw jilaraquisapäna, wawanacamasti ch'allar uñtata jan jact'cayaraquïsapänwa, uca ch'allanacjam sinti waljapunïsapänwa jan jact'cayaraqui; janiraquiw nayajj cunäquipansa tucjquiriscätti, nayrakatajjatsa janiraquiw jayar apanuccaraquiriscätti.” Babiloniat mistjjapjjam, caldeonacatsti jaltjjapjjaraquim; aca yatiyäwsti cusisiñampi arnakt'asis yatiyapjjam, aca orake tucuscamaraqui yatiyapjjam. Sapjjaraquim: “Tatituwa khespiyi Jacob sirviriparojja” sasa. Wasara chekanac irpancchi ucasa, janiw jupanacajja umat pharjayasipquiti; jupaw jach'a karka ch'iyji, walja uma jalsuyaniraqui. Ucampisa, “ñankha jakenacataquejj janiw sumancañajj utjquiti.” Uqham siwa Tatitojja. Jach'a kota tokenquir marcanaca, ist'apjjeta, jayanquir marcanaca, wal wal ist'apjjeta: Janïra nayajj nascta ucqhatpachaw Tatitojj nayar jawsitu, sutejjsti arsuraquiwa cunapachatejj nayajj taycajjan puracapancascäyät ucqhatpacha. Lajjrajjsti mä ari espadäcaspas uqhamwa tucuyaraqui, amparapampiraquiw imantasitu, mä ari flechjamwa tucuyaraquitu, flecha imasiñaparuraquiw imasjjetu. Saraquituwa: “Israel, jumajj nayan sirvirejjätawa, juma tokwa uñacht'ayaraquëjja nayan jach'a cancañajj-jja” sasa. Nayasti sascaraquiyätwa: “Inamayaw ch'am tucta, ch'amanacajjsa jan cuna yäniquiraquiw inamayataqui tucjasta. Chekpachansa take cunajjas Tatitun amparapanquiwa, Catokañajjasa Diosan jach'a ch'amapanquiwa” sasa. Tatitu Diosajj nayrakatansti wali jach'añchañ catokaractjja, jupaw nayan ch'amañchirejjajja. Tatitusti taycajjan puracapatpach nayar sayt'ayitu, jupan sirviripäñajjataqui, Jacobon marcapa Israelajj cuttanjjañapataqui, ucatsti juparu maqhatjjañapataqui. Jawsquitu uca Tatitojj aqham siwa: “Janiw Jacobon marcanacap sayt'ayañataquic sirvirejjäctati. Ni Israelat jilt'irinacaruquisa cuttayancätati; jan ucasti nayaw jumarojj marcanacan khanapa tucuyäma, uqhamat khespiyasiñajj aca oraket wali jaya tokenaccama apañamataqui, ucataquiw jumajj sirvirejjätajja.” Khespiyiri Tatitusti, Israelan Kollan Diosapajja, k'ala jisc'achjat marcaru: cawquirïrutejj yakha marcanacar uñisqui, cawquïritejj khoru jakenacan esclavopäcän ucarojj siwa: “Cunapachatejj reyinacasa, jilïrinacas uñjapjjätam ucapachajja, sartasipjjaniwa juma nayrakatan alt'asipjjani, naya Tatitu, Israelan Kollan Diosapaw jumarojj ajllissma, arsutanacajjsti phokharactwa” sasa. Tatitojj siwa: “Qhuyapayasiñajj uñacht'ayañ horasajj puriniwa, ucat saracsmawa, khespiyasiñ urojj puriniwa, nayasti yanaparacsmawa. Nayaw jumarojj arjjatsma, juma laycu arust'äwinacajj aca marcampi lurañataqui, aca marca wasitat sayt'ayjjañajjataqui, uca tucjat orakenaca wasitat catusjjapjjañapataqui, catuntanacaru sañataqui: ‘Jichhajj sarjjapjjam’ sasa, ch'amacanquirinacarusti: ‘Khanar mistjjapjjam’ sañataqui. Take thaqui chekanacansti walja pasto jicjjatapjjäta, cawqui wasara chekanacansa uywanacamataquejj pastjja jicjjatapjjaquïtawa. “Janiw mank'at awtjayascjjapjjaniti, umatsa pharjayascjjapjjaniti, janiraquiw lupisa, junt'usa khatintcjjaniti, nayaw munta ucat jupanacar irparacta, jalquiri uma thiyanacaruw anaquiraquï. Kollu tokenacansti mä thaqui jist'ararapiraquï, thaquinacsti qhusqhacharaquïwa. “¡Uñtapjjam! Jayat jutapjje, Mayninacajj amstata, mayninacasti inti jalanta toketraqui, mayninacasti Asuán sisqui ucsa toketraqui jutapjje. ¡Alajjpacha, cusisiñat art'asim! ¡Orake, walpun cusisiraquim! ¡Kollunaca, cusisiñatsti wal arnakasipjjam! Tatitun marcaparu chuymachatap laycu, llaquisiñ horasapansti Tatitojj marcapatjja qhuyapt'ayasiwa.” Sión marcasti sänwa: “Tatitojj apanucjjetuwa, Diosajjajj nayatjj armasjjetuwa” sasa. Ucampis: “¿Mä taycajj wawanacaparojj armasiti, munasiñaps janiraquich churqui? Inas uca taycajj armaschispa, ucampis nayajj janipuniw armascäti. Nayajj amparajjan kellkt'atpuni irpsma, perkanacamatsti amtasipuntwa. Perkanacam sayt'ayirinacasti mäquiw perktapjje, qhitinacatejj t'unjapcäyätam ucanacat sipansa; jumar tucjirinacasti sarjjapjjaraquiwa. Sartasim ucatsti take toke uñatatasiraquim, uñtam cunjämsa takeni tantachasipjje, ucatsti juman ucar cuttanipjjaraqui. “Naya, Tatituw jacañajj laycu juramento lurta, take jupanacasti jumataquejj mä suma korir uñtatäniwa, mä casarasiri tawakon c'achachanacapjama. Marcamajj k'ala aynacht'atänwa, tucjata, khella tucuyataraqui; ucampis jichhajj orakemajj take jakenacamataquejj pisïniwa. Jumar tucjirinacasti jayancjjewa. Cawquïri wawanacamatejj chhaktatjamäcän ucanacasti jinchu jac'at parljjayapjjaraquïtam: ‘Aca marcajj nanacataquejj sinti jisc'awa; mä chek churapjjeta nanacan jacasipjjañanacajjataqui’ sasa. Jumasti chuymamanjja saraquïtawa: ‘¿Qhitis aca wawanacsti churitu? Janiw nayajj wawanacanïcayätti, janiw wawanïñs yatcayätti; nayajj jayaru apanucutäyätwa, jayarst'ayataraqui; ¿qhitirac jupanacar uywpachänsti? Sapacwa nayarojj apanucuwayapjjetänjja, ¿cawquitrac jutapjjpachasti?’ ” sasa. Tatitusti siwa: “Marcanacaruw arsüwejj churä, marcanacarusti mä chimpu churaraquï, wawanacamaru ichunjjapjjañapataqui, imill wawanacarusti callachipjjaru apanjjapjjañapataqui. Reyinacaw jumanacar uñt'asir awquinacamäni, reyinacan phuchanacapasti wawa uywirinacamaraqui. Jupanacasti juma nayrakatan orakcama alt'asipjjani, cayunacaman lak'anacapsa jallk'apjjaraquïtamwa. Ucapachaw jumajj nayan Tatitütajja yatïta, qhitinacatejj nayar iyawsapqui ucanacasti janiw c'arintata uñjasipquiti.” ¿Mä ch'amani jakerojj aparatäspati cuntejj jupajj guerran aparanqui ucjja? ¿Jan ucajj mä presojj jaltaspacha jupar uñjiri khoru jaketjja? Tatitusti uqhamäspaw siwa: “Ch'amani jakerojj aparapjjaniwa cuntejj guerran aparanqui ucjja, khoru jakerusti cuntejj jicjjatasqui ucjja apakapjjaraquiniwa. Naya quipcaw jumampi ch'ajjwqui uca jakempejj catjasëjja; naya quipcaraquiw wawanacamarus khespiyäjja. Jumar t'akhesiyirinacarusti pachpa janchip mank'asiyä, wilapampisti vinompjamaraquiw macharapjjani. Uqhamatwa take jakenacajj yatipjjani naya Tatitojj juman khespiyirimätajja, nayätwa Jacobon ch'amanipajja, khespiyirimasa.” Tatitojj siwa: “¡Jan amuyapjjamti nayan Israelaru qhitanucutajj-jja, jupasti taycamawa, cunjämtejj mä jakejj warmiparojj apanucqui uqhama, jan ucajj nayan jumanacar esclavot aljatajjsa, qhitimpisa manunïtajj laycu! Jumanacajj aljatäpjjayätawa, jucha lurapjjatam laycu; jumanacan taycama Israelasti apanucutaraquïnwa, jumanacajj nayatac sayt'asipjjatam laycu. ¿Cunatsa nayajj jutcta ucapachajj jan qhitirus jicjjatctjja? ¿Cunatsa jawsatajjarojj jan qhitis jaysquitojja? ¿Janit jumanacasti nayan khespiyañajjsti iyawsapcta? ¿Janit amuyctasti nayajj ch'amanïtajja jumanacar khespiyañataquejja? Nayataquejj janiw cunäquis mä aru arsuñajja, uqhamat kotar wañt'ayañataqui, uqhamaraqui jawiranacasa ch'usa wasarar tucupjjañapataqui, uqhamat chawllanacajj umatjam jiwarapjjañapataqui, umatjamasa ñusantapjjañapataquiraqui. Nayaw alajjpacharojj lutot isthapiyta, llaquisiñ isimpiw isthapiyaracta.” Tatitojj yatichituwa karitanacaru suma arunacampi chuymachañajjataqui. Sapa khantatiw nayarojj sum kont'ayitu, uqhamat suma ist'añajjataqui. Tatituw nayarojj amuyt'a churaraquitu, nayasti janiw ch'urqhisctti, janiraquiw maysarus uñtcaractti. Jiqhanejj churta nayar jawk'añapataqui, sunqhanacajjsa jiq'irayasiractwa. Qhitinacatejj nayar jisc'achapjjetäna, uqhamaraqui thuscatapjjetäna ucanacatsa janiw maysaru uñtcaractti. Tatituw nayarojj yanapasquitu, ucatwa jaken jan wali arunacapajj jan chuyma ust'ayquituti, ucatracwa nayajj mä karkar uñtata suma sayt'astjja, yatiractwa nayajj janiw cuna p'enksa pascäti. Jac'ajjancasquiw nayar arjjatirejjajja. ¿Qhiticha naya toke cun saña muni? ¡Jinay takeni sarapjjañäni juezan nayrakataparu! ¿Qhiticha cun naya toke juchañchasa arsuñ muni? ¡Jutpan ucatsti saraquitpan! Tatituw nayarojj yanapasquitu; ¿qhitirac juchañchitaspa? Take uñisirinacajjas chhaktjjapjjaniwa, cunjämtejj qharojj mä isi tucjquejj uqhama. Jumanaca qhitinacatejj Tatitur jach'achapjjta ucanacajja, sirviripan arunacapsa ist'apjjaracta, inas ch'amacan sarnakapjjsta, jan mä jisc'a khanani, Tatitur take chuyma iyawsapjjam, Diosamaruraqui jaysapjjam. Ucampisa take qhitinacatejj nina aktayapqui, uqhamaraqui nina mich'inacsa waquichapcaraqui ucanacajj, pachpa jupanacan waquichat ninaruw jalt'apjjani, cawquïri flechanactejj jumanacpacha waquichapcta ucanacaru. Pachpa Tatituw aca mutuyäwi jupanacarojj apayanini, pachpa mutuyäwi taypin liwinucutaw liwisipjjaraquini. “Ist'apjjeta take qhitinacatejj cheka chuymampi thakapquista, jacañsa munapjjaracta ucanaca —siw Tatitojja—. Uñtapjjam cawquïri karkat qhuchsutäpctatejj uca; cawqha kala ch'iyañat apsutäpctatejj uca; Abraham awquimaru, uqhamaraqui jumanacar jacañ churiri Sara taycamaru uñtapjjam. Cunapachatejj nayajj jupar jawscta ucqhajj sapaquïscänwa, ucampis nayajj bendistwa, walja wawanac churasa. Nayaw Sión marcarojj wal qhuyapayä, jupasti k'ala tucjatapunïnwa. Wasaranquir waña orakenacsti mä pankar yapuruw tucuyä, cunjämtejj Tatitojj Edén huerto usccänjja uqhama. Ucanwa cusisiñas, c'uchiquïñas utjani, uqhamaraqui Tatitur yupaychaña k'ochunacasa, suma k'ochunacasa. “Marcanaca, ist'apjjeta, jach'a marcanaca sum ist'apjjeta: Nayaw yatichäwinacajj khanañchä, camachi arunacajjasti marcanacataquejj mä khanäniwa. Atipjäwejjasti jac'anquiwa nayan khespiyasiñajjasti niyaw jutasqui, marcanacarusti ch'amajjampiraquiw apnakä. Kota tokenquir marcanacasti nayaruw suyt'apjjetani, ch'amajjaruraquiw alcatasipjjani. “Alajjpach toke uñtapjjam, uqhamaraqui aca orak tokerus uñtapjjaraquim. Alajjpachajj jek'er uñtataquiw chhaktjjani, orakesti mä isir uñtataquiraquiw merk'stjjani, ucan jaquir jakenacasti jisc'a chhichhillanqhanacar uñtataw jiwarapjjani; ucampisa, nayajj wiñayataquiw khespiyä, khespiyasiñajjasti janiw tucuscaniti. “Ist'apjjeta jumanaca, qhitinacatejj yatipcta cunatejj chekäqui uca, nayan yatichäwinacajj sum catoker marca. Jan ajjsarapjjamti jaken jan wali parlatanacapjja, janiraqui jaken jisc'achäwi arunacapampis sustjasipjjamti, thuthan tucjata isjamaw tucusipjjani, lak'on tucjat ch'anqhar uñtataraquiw tucusipjjani. Ucampisa nayan atipjañajjajj wiñayataquïniwa, khespiyasiñajjasti wiñayan” wiñayapataquïniwa. Sartasimay, sartasimay, Tatitun amparapa, ch'amañcht'asimay, sartasimay cunjämtejj nayrapachanacanjja sartasirïcta uqhama. Jumaw uca ajjsarcañ jach'a Rahab sat dragonarojj jisc'a jisc'a tucjtajja, jach'a lamar kotsa wañt'ayaractawa, jach'a p'iya mankhanquir umanacsa wañt'aytawa, jach'a kota mankhsti wañt'ayasinjja thaqui lurtajja, khespiyatanacajj uca cheka maqhatapjjañapataqui. Uqhamaraquiw Tatitun khespiyatanacapajj cuttanipjjani, Sión marcarusti cusisiñat arnakt'asisaw mantanipjjani, ajanunacapasti wiñayataquiw c'uchiquïni; cusisiñampi, sumancañampwa jicjjatapjjani, t'akhesiñasa, jachañasa tucusjjaraquiniwa. “Naya, naya quipcaw jumarojj ch'amachsma. ¿Qhitirus ajjsarta? ¿Jakenacaruti? ¿Jiwir jakenacaruti ajjsarta, qhitinacatejj korar uñtata tucusipjjani ucanacaru? ¿Qhititejj alajjpachsa, acapachsa lurqui uca Tatitu Diosamatjja armasïtati, qhititejj alajjpacha janatati, oraksa utt'ayaraqui ucatjja? ¿Qhitinacatejj jumar tucjañataquejj jac'ancqui, wali colerata uñch'uquisctam ucanacataquejj qhathatiscaquïtati? Ucampis ¿cawquinquis colerasiñapajja? Qhititejj t'akhesiyatäcän ucajj janc'aquiw khespiyatäjjani; janiw calabozon jiwcjjaniti, janiraquiw jupataquejj t'ant'as pist'caraquiniti. “Nayätwa Tatitu Diosamajja, sutejjasti Take Ch'amani Tatitu satawa; nayaw jach'a kotjja onjjtayta, ucat mathapinacas wararipjjaraquiwa, nayaw alajjpach uscta, aca oraksa sum sayt'ayaractjja. Nayaraquiw lacamarus arunacajj uchtjja, amparajjampiraquiw arjjatsma. Nayaw Sión marcarojj ‘Jumajj marcajjätawa’ ” saractjja. Sartasim, sartasim, Jerusalén, sayt'asim. Jumaw Tatitun colerasiñapatjja t'akhestajja, cunjämtejj maynejj mä copa umt'asajj tak umsusajja machjasejja, uqhama. Take wawanacam taypinsti, janiw maynis jumar irpirejj utjquiti; take wawanac uywasta ucanacatsti, janiw maynis jumar amparat wayurejj utjquiti. Aca pä jan walt'añaw jumjjarojj juti, marcamajj tucjata, lunthatjataraquiwa uñjasi, jakenacamasti guerran mank'atjama jiwarapjjaraqui. ¿Qhitirac jichhasti jumat qhuyapt'ayasïtamsti? ¿Qhitirac chuymachätamsti? Wawanacamasti antílope sat animalar uñtata känampi catuntataw uñjasipjje, jan ch'amani, calle esquinanacan liwisipjje, Tatitun colerasiñapampi chhojjriñchjata, Diosaman chekachäwipampi t'akhesiyata. Ucatpï, jan cunan marca, acanac ist'amaya, jumajj machatätawa, ucampis janiw vinompiti; Tatitu Diosamajja, qhititejj marcaparu arjjatqui ucajj siwa: “Uca copa amparamat asakäma, cunampitejj jumajj machjascta uca; janiw jichhajj juc'ampi nayan colerasiñ copatjja umcjjätati. Nayaw uca copjja qhitinacatejj jumar t'akhesiyapcätam ucanacar churä, qhitinacatejj jumarojj sapcäyätam: ‘Oraker liwnoktam, juma patjjwa pasañ munapjjta’ sasa, jumasti liwnokttawa, lak'ar uñtata taquisitäñamataqui.” Sartasim, Sión, sartasim, ch'amañcht'asiraquim; Jerusalén, kollan marca, suma isinacamampi isthapisim, jan Diosar uñt'ir uca ñankha jakenacajja, janiw mayampsa juman ucarojj mantanjjapjjaniti. Sartasim Jerusalén, uca lak'anac thalarasim, tronomar kont'asim; Sión catuntata tawako, cuncamat uca yugomjja apakasjjam. Tatitusti siwa: “Janiw nayajj mä cuna kollksa catokcti cunapachatejj jumanacarojj esclavot apapjjtam ucapachajja; janiw jichhajj cuna kollksa churcaraquïti jumanacar khespiyjjañataquejja. Kalltanjja marcajjajj Egiptoruw saräna, ucanwa jayat jutir jakjama jacaraquïnjja; ucatsti Asiria marcaraquiw ina ch'usat t'akhesiyänjja. Jichhasti ¿cunrac uñjtsti? Marcajjarojj ina ch'usat Babiloniaru apasjjapjje. Atipjirinacasti wali jach'a jach'ar tuct'asaw arnakasipjje, nayarusti jan sayt'asaw chuyma ust'ayapjjetu. Ucampis mä urojj purininiwa, cunapachatejj marcajjajj yatcani naya qhititï parlcta ucajja Tatitütajja.” ¡Cunja cusiscañas kollu patanacanjam jutasquir uñjañajja, qhititejj mä suma yatiyäwi apanqui ucan tact'atanacapajja, jupajj sumancañ yatiyäwinaca apani, suma cusiscañ yatiyäwinac apani, khespiyasiñ yatiyäwinac apani, Sión marcarusti siwa: “Diosamajj reyiwa”! sasa. Ist'am, perka patan uñjirinacamajj art'asipjjewa, atipjaña toketsti mayaquiraquiw art'asipjje, pachpa nayranacapampiraquiw uñjapjje, Tatitun Sión marcar cuttanitapjja. ¡Jerusalenan t'unjatanaca, cusisiñat k'ochusipjjam wali ch'amampi, Tatitojj marcaparu qhuyapayasitap laycu, uqhamaraqui Jerusalenarus khespiyatap laycu! Tatitojj take marcanacan uñjcataw jach'a ch'amap uñacht'ayi. Take aca orakpacharaquiw yatini, jiwasan Diosasajj khespiyquistu ucjja. ¡Mistunjjapjjam, mistunjjapjjam Babiloniatjja, jan cuna k'añurus llamct'apjjamti, mistunjjapjjam Babiloniatjja! ¡Jan cunampis k'añucht'asipjjamti qhitinacatejj Tatitun yänacapa apanipcta ucanacajja! Ucampis janiw mäqui mistunipjjañamäquiti, janiw mäqui jalsunipjjañamäquiti, Israelan Tatit Diosapajja, jumanacarojj imasipcätamwa uca laycu. Sirvirejjajj take cunan atipjani, wali jach'aru aptatäniwa. Cunjämtejj yakhanacajj jupat muspharapcäna k'ala tucjata jan uñnakani, jan jaker uñtasita tucjata uñjasajja, uqhamaraquiw jichhajj muspharasipjjani; reyinacas jupar uñjasajj janiw cuns sapcaniti, cuntejj jupanacajj janipuni ist'apjjerïcatayna ucanac uñjapjjatapa, uqhamarac amuyt'apjjatap laycu. ¿Qhitirac ist'atasarusti iyawsani? ¿Qhitirurac Tatitusti ch'amapjja uñacht'ayataynasti? Tatituw muni jupan sirviripajj mä machak alir uñtata jilañapa, waña orakeruraqui saphinacapjja saphintañapa. Janiw jupajj sumäcänti, janiraquiw c'ajcänsa, uñnakapasti janiw munañjamäcänti, jakenacajj juparojj jisc'achapjjänwa, apanucupjjaraquïnwa. T'akhesiñan phokt'at jakënwa, t'akhesiris yatitaraqui. Jupajj janis qhitimpi uñjatäñapas waquiscaspa uqham jisc'achatänwa, uqhamäquipansa uñisnuctanwa, apanucuractanwa. Ucampis jupajj jiwasan t'akhesiñanacas apt'atäscänwa, pachpa aykoñanacaswa apjjäsiscänjja. Jiwasasti Diosas juparojj usuchjcaspa uqham amuyayätanjja, Diosajj juparojj t'akhesiycaspas jan ucajj jisc'achcaraquispas uqhama. Ucampis jupajj jiwasan Diosasataqui sayt'asitas laycuw chhojjriñchjatänjja, jiwasan ñankha luratanacas laycuw wali t'akhesiyatänjja; jupan t'akhesitapasti jiwasataquejj sumancañ apani, chhojjrinacap laycuw kollata uñjasiractanjja. Take jiwasanacaw ovejanacar uñtat saranuctan, chhakharactan, sapa maynis pachpa thaquipa sarasa, ucampis Tatitojj juparuw apjjaruyi jiwasan ñankha luratanacasjja. Chhojjriñchjatänwa, ucampis janiw arsuscänti, janiw mä lacsa arsuscänti; qhariñ ovejar uñtatwa jiwayañatac apapjjäna, jupasti amuquïscänwa, janiw cunsa arsuscänti, cunjämatejj mä ovejajj t'awra yawiratajj jan jachquejj uqhama. Jan cheka uñjäwimpiw apasipjjäna, janiraquiw qhitis juparojj arjjatascänti, janiraquiw qhitis jupatjja llact'ascänti. Aca oraketjja jiq'inucupjjänwa, marcajjan juchanacap laycuraquiw juparojj jiwayapjje. Khoru jakenaca jac'aruw imantapjjaraqui, ñankha jakenacampi chicwa imapjjaraqui, jupajj jan cuna ñankha lurirïcchïn ucasa, parlatapansti janiraquiw cuna c'ari arunacas utjcänti. Tatituw juparojj uqham t'akhesiyäna. Niyaquejjay jupajj jucha laycu sacrificiot catuyaschïnjja, jichhajj wali jaya maranacaw jacaraquini; wawanacapsti uñjasiraquiniwa, jupa tokeraquiw Tatitun amtatanacapajj suma phokhasini. Uqham sinti t'akhesiña tucusitapatsti jupajj khana uñjani, uc yatisitapatsti c'uchiquiw uñjasjjaraquini; Tatitun cheka sirviripasti waljaniruw khespiyani, jupanacan juchanacapsti aparaquiniwa. Ucatwa Diosajj juparojj jach'a jilïrinac taypir utt'ayani, jach'a jilïri munañaninacampiw atipjäwinjja cusisiraquini, jiwañaru catuyasitap laycu, mä juchan jakëcaspas uqhama, ucampisa walja jakenacan juchanacap jupajj aparaquïna, juchararanacatwa arjjatasiraquïna. Tatitusti siwa: Jan wawani, janiraqui wawachasir warmi, cusisiñat arnakasim, cusisiñat k'ochusiraquim, juma jan wawachasirejja. “Apanucut warmejj walja wawanacanïniwa, chachan warmit sipansa.” Carpamsti juc'ampi jach'ar jithitatayam, cawqha carpantejj jacasta ucsa jan ajjsarasa jithitatayam, pitanacapsti phisarayam, ch'acurunacsti suma ch'acuntaraquim, jichhajj cupiru ch'ekaruw jithitatäta uca laycu; wawanacamasti walja marcanacaruw atipjapjjaraquini, jichhajj ch'usa wasaräqui uca marcanacanwa jacapjjaraquini. Jan ajjsaramti, janiw mä p'enka uñjascätati, janiw cuna jan wali arunacsa sapcätamti, janiraquiw cunatsa p'enkascätati. Tawako cancañaman p'enkachatäcäyät ucjja armasjjätawa, janiraquiw mayampsa ijma cancañam jisc'achapcäyätam ucsa amtascjjätati. Jumaru jacañ churiri Tatituw jichhajj esposapat uñt'asjjätam uca laycu. Sutipasti take ch'amani Tatitu satawa, khespiyirimajj Israelan Kollan Diosapawa, jupasti take aca orakpachan Diosaparaquiwa. Mä tawakpach apanucut warmir uñtatäyätawa, apanucuta, t'akhesiyataraqui; ucampis Diosamaw wasitat jawstam, saractamwa: “Ma juc'a pachataquiquiw nayajj apanucsma, ucampisa jach'a qhuyapayasiñajjampiw wasitat nayampejj chicjjäta. Colerasiñajjanjja mä juc'ataquiquiw jumatjja imantastjja, ucampisa wiñay munasiñampiw jumatjja qhuyapayasta.” Khespiyiri Tatitumajja uqham siwa. “Cunjämtï uma juicio urunacanjja Noé chacharojj juramentompi arscayäta, jan mayampsa aca orakerojj uma juicio apayaniñataqui, uqhamaraquiw jichhajj juramentompi arsta jumampi jan mayampsa colerasjjañajjataqui, janiraqui mayampsa cuna ajjsarañanacsa jumar churañajjataqui. Jach'a kollunacajj yakha chekarusay sartasipcpan, kollunacas aynacharusay jutasipcpan, ucampis munasiñajjajj jumataquejj janipuniw tucuscaniti, uqhamaraqui sumar mantäwi arust'äwejjajj janiw t'unjatäcaniti.” Uqham siwa jumar qhuyapayiri Tatitojja. “¡Aynacht'at marca, jach'a thayansa ucatak jawk'jata, jan qhiti chuymachirini! Nayaw perkanacamjja suma kalanacjjar utt'ayä, cimientonacamsti zafiro sata suma kalanacjjaruraqui, torrenacamsti rubíes sata suma kalanacat lurä, puncunacamsti cristalatraqui; take perkanacamsti suma kalanacatraqui sayt'ayä. Wawanacamarojj nayaw yatichä; take jupanacataquisti jach'a asqui sumancañaw utjani. Cheka cancañaw jumarojj ch'amani tucuyätam, t'akhesiyatäñatsa ajjsarañatsa khespitaw uñjasiraquïta, jach'a ajjsarañas janiraquiw mayampsa jumarojj llaquisiycjjätamti. Maynitejj nuwantätam ucajj janiw naya laycu nuwcätamti, ucampis jumajj nuwirimarojj atipätawa. “Uñtam, nayaw herrero jakerojj uscta, jupasti ninjja sum naqhayaraqui, ucatsti cunayman armanacwa luraraqui; take cun tucjir jakerus nayaw uscuracta, uqhamat take cunsa tucjañapataqui; ucampis jumar tucjañäquis uca armjja janiw qhitis jichhacam lurquiti. Qhitinacatejj jumar juchañchapcätam ucanacarojj amuct'ayätawa. Ucwa nayajj churta qhitinacatejj nayar sirvipquitu ucanacarojja: ‘Atipjäwi’ Tatituw ucjja arsu. “Take qhitinacatejj umat pharjata sarnakapjjta ucanacajj umt'ir jutapjjam, jan kollkeninacajj jutapjjam, inaqui trigo mayisipjjam, ucatsti mank'apjjaraquim, vinompi, lechempi inaqui mayisipjjam. ¿Cunatsa kollkenacam cunatejj jan t'ant'äqui ucar inamaya churasipcta? ¿Cunatsa kollkenacam cunatejj jan asquïqui ucar inamay tucjasipcta? Sum ist'apjjeta, ucatsti suma mank'anac mank'apjjäta, sinti suma mank'anac mank'apjjäta. Nayan ucar jutapjjam, ucatsti ist'apjjeta, ist'apjjeta, ucatsti jacapjjätawa. Nayaw jumanacampejj wiñay arust'äwi lurä, uqhamat phokharaquï cuntejj mä uru Davidarojj munasiñampi arscta ucjja. Nayaw juparojj marcanacataquejj testigot uscta, marcanacataquejja mä jilïri yatichiriraqui. Jan uñt'at marcanacaruw jumajj jawsäta; cawquïri marcanacatejj jan uñt'apcäyätam ucanacaw juman ucarojj jalanipjjani, naya juman Tatituma, Israelan Kollana Diosapa, jumaru jach'añchatajj laycu. “Tatitur thaktapjjam jicjjatañjamäquipana, jac'ancquipan jawsapjjam. Khoru jakejj sarnakäwipjja apanucpan, ñankha amtañan jakesti amtañanacapjja apanucpan; Tatitun ucar cuttanjjapjjam, jupasti jumanacatjja qhuyapayasipjjätamwa; Diosasar maqhatjjapjjam, jupasti perdonañataquejj janc'aquiwa. Nayan amtatanacajjasti janiw jumanacan amtatanacamjamäquiti, luräwinacajjas janiraquiw jumanacan luräwinacamjamäquiti.” Tatituw uqhamjja arsu. “Cunjämatejj alajjpachajj acapachat wali altonquejja, uqhamaraquiw amtatanacajjasa, luräwinacajjasa, jumanacan amtatanacamatsa, luräwinacamat sipansa wali altoraquiwa.” Tatituw ucjja arsu. “Cunjämatejj jallus, qhunus alajjpachat sarakanejja, janiraqui cutcatcjjeti, jan ucasti orakeruw chullunti, orakjja suma jasa tucuyi alinacsa mistuyaniraqui, jathas achuraqui yapuchañataquejja, t'ant'as mank'añataquejj utjaraqui, uqhamaraquiw lacajjat mistquis uca arunacajja, janiw nayan ucarojj ch'usaqui jan cun lurasajj cuttancaniti, jan ucasti cuntejj nayajj muncta ucwa luri, cuntejj nayajj siscta ucwa phokharaqui. “Jumanacajj ucatjja cusisitaw mistunjjapjjäta, marcamarusti sumaquiw cuttawayjjapjjaraquïta. Jumanacar uñjasinsti montenacasa, kollunacasa cusisiñat k'ochupjjani, pampanquiri kokanacasti amparanacapwa t'ajjllisipjjaraquini. Ch'aphi alinac lantisti pinonacaw alipjjaraquini, athapillunac lantisti suma pankaranacaw jilapjjaraquini; ucaw Tatitun sutipjja jach'ar aptani, ucasti wiñayataqui khanañchäwiraquïniwa, janiw t'unjatäcaraquiniti.” Tatitojj siwa: “Cunatejj cheka asqui uñjäwïqui uc lurapjjam, cunatejj chekapäqui uca lurapjjam, khespiyañajjajj jac'ancatap laycu, khespiyasiñjja janc'aquiw nayrakatar apä; jach'a ch'aman khespiyäwejj-jja uñacht'ayä Cusisiñaniw cawquïri jaketejj aca camächinac take chuymampi phokqui ucajja, samarañ ursa sum imaraqui jan taquisisa, ñankha lurañanacatsti jaltaraquiwa janiw cuna jan walsa lurquiti.” Mayni yakha marcanquir jaketejj Tatitur catuyasinejja janiw sañapäquiti: “Tatitojj marcapatjja yakhachitaniwa” sasajja. Janiraquiw eunuco jakes sañapäquiti: “Nayajj mä waña kokätwa” sasajja. Tatitusti siwa: “Eunuco jakenacatejj nayan samarañ urojja imapjjanejja, munañajjsa phokhapjjaraquinejja, arust'äwinacajjansti sum sayt'asipjjaraquinejja, nayaw jupanacarojj wawanacat sipansa juc'ampi sumanac churäjja, jupanacan sutinacapasti wiñayataqui kellkatäniwa, nayan templojjana, perkanacajj taypinsa; wiñay suti juparojj churaraquëjja, janipuniw cunapachas uca sutejj chhaktayatäcaniti. Jaya marcat jutir jakenacatejj nayaru catuyasipjjetanejja, nayar sirviñataqui nayar munañataqui, nayan sirvirinacajja tucupjjañapataqui, nayan samarañ urojjsa imapjjaraquini, janiraqui taquisipcaniti, arust'äwejjanrac sum sayt'asipjjani ucapachajja, nayajj kollana kollojjaruw jupanacarojj apanëjja, oración lurañ utajjansti c'uchiquïpjjaraquiniwa. Sacrificionac loktasinipjjatanacapsti altarajjanjja catokaraquïwa, nayan utajjajj take marcanacataqui oración lurañ uta sataraquïniwa.” “Nayaw cuttayanjjä tantachthapjjaraquï, qhitinacatejj jayan apanucutäpcän ucanacarojja.” Ucwa Tatitojj arsu, qhititejj willitatatäpcän uca israelitanacaru mayjaru tantachthapqui ucajja. Jutapjjam, ch'uminquir animalanaca; jutapjjam, montenquir animalanaca, tamarusti mank'antapjjaraquim; marcajjar uñjirinacasti juyqhur tucutäpjjewa, janiw cunanacatsa amuyasipquiti. Take jupanacasti amutu anunacjamäpjjewa, janiraquiw wajt'asiñsa yatipquiti; sapürus liwirtasaquiw iquirasipqui, jupanacajj iquiñacpinwa wal munasipqui; mank'at jiwat anunacäpjjewa, janiraquiw sisthapipquisa, jan cun amuyiri awatirinacäpjjaraquiwa; sapa maynis thaquipanac sarasipqui, cunatejj jupanacataquejj asquïqui ucacwa thakhasipqui. Sapjjaraquiwa: “Vinomp, wali umjayasir umañanacamp thakhasir sarapjjañäni ucat machapjjaraquiñäni, kharürusa, jichhürjamaraqui lurapjjañäni, ucat sipansa juc'ampi lurapjjañäni” sasa. Asqui jakenacajj jiwarawayjjapjjewa, janiraquiw qhitis llact'asquiti; suma jakenacasti chhaktawayjjapjjaraquiwa, janiraquiw qhitis ucjja amuyquiti, jupanacan ñankhata khespitäjjapjjatapjja, samarañaru mantjjapjjatapatjja. Cheka thacwa jupanacajj sarapjjäna, jichhasti sepulturanacapan samarasipqui. “Layka warmin wawanacapa, jutapjjam jac'achasinipjjaraquim, yakha warmimpi, uqhamaraqui yakha chachampi sarnaker warmin wawanacapa: ¿Qhititsa jumanacajj larusipjjäta? ¿Qhitirus jumanacajj jisc'achañampi uñtapjjta? ¿Qhititaquis lajjranacamsa jiscsupjjaractajja? Jumanacajj juchan wawanacapäpjjtawa, c'ari jakenaca; roble kokanaca jac'ana, take ch'ojjña kokanac c'uchunwa k'añu lurañanacaru catuyasipjjtajja, jawira thiyanacana, karka p'iya mankhanacan jisc'a wawanacsa sacrificiot loktapjjtajja. “Israel, jumajj jawira llust'a kalanacaruw yupaychtajja, ucanracwa jumataquejj mä chekajj waquichat utji. Uca kalanacaruw vino loktäwinac churastajja, granonacsa churaractajja. ¿Take uca luratanacamatsti cusisïti? Iquiñamsa mä alto kolluruw waquichastajja, uca kollunacaruw sacrificio loktasirejj maqhataractajja. Utamansti puncu khepäjjanacaruw uca ajjtascañ c'ari diosanacamjja uchastajja. Nayatsti armt'astawa, k'alalsusisinsti uca jach'a iquiñamaruw iquinttajja; cawquïri jakenacampitejj iquintañ muncäyätasa ucanacampiraquiw arust'astajja, c'ari diosanacamarusti wali uñch'uquiraquïyätajja. “Mélec sat diosan ucaruw aceite apt'at jalaractajja, uqhamaraqui walja suma k'apquiri kollanacsa; qhitanacamsa wali jayacamaw qhitaractajja, jiwatanacajj cawquincquitejj ucacamaw qhitakaractajja. Ucatak sarasasti wal kariractajja, ucampis janiw amuyasctati take ucanacajj inamayaquïtapa. Ch'amamasti utjaraquïyätamwa, ucatwa jan karcaraquïyatati. “¿Qhitiraqui uca diosanacasti, cawquïrinacarutejj jumajj ajjsarcayäta, jach'añchcaraquïyäta nayar apanucusa, uqhamat nayat k'ala armt'asiñamataquisti? Cunapachatejj jumajj nayaru jan jach'añchquïyästa ucqhajja, nayajj amuquïscayätwa, jan amuyiriquiw tucuraquïyätjja. Ucampis jichhajj sarnakatamjja khanañchäwa, uca sarnakäwimsti jumajj wali sumäcaspas uqham amuytajja. Cunapachatejj yanapa mayisa arnakascät uqhajja, c'ari diosanacamajj janiw yanapcätamti, janiraquiw khespiycätamsa. Take ucanacarusti thayaw apasjjani, may phust'asaquiw chhaktayjjani. Ucampisa nayar iyawsirejja marcanwa jacasini, nayan kollan kollojjanwa jacasiraquini.” Ucapachaw mä arojja ist'asiraquini: “Mä suma qhusqha thaqui waquichapjjam, take jan walt'añanacsa aptapjjam marcajjan pasañapataqui.” Alajjpachanquiristi, qhititejj wiñayatac jacqui, sutipasti kollanaraqui, ucajj aqham siwa: “Nayajj mä alto kollan chekanwa jacta, ucampisa qhititejj alt'at chuymani, llact'ata sarnakaraqui ucanacarusti ch'amañcharactwa. Janiraquiw marcajjarojj juchañchcapunïtejja, janiraquiw wiñayataquis colerascäti, uqhama lurasasti cawquïri jakenactejj nayajj uscta jupanacajj ch'ama chhaktayasipjjaspa naya nayrakatanjja. Israelan juchap laycuraquiw mä pacha coleratayätjja, juparojj mutuyaraquïyätwa, apanucuraquïyätwa; ucampis jupajj nayataquiw sayt'asïna, jupan amtataparjamaquiraquiw sarnakasïnjja. Sarnakäwipjja uñjtwa, ucampis nayajj kolljjatäwa, samarañ churaraquï, chekpachansa samarataraquiw uñjasjjanejja. Llaquitanacarusti nayaw chuymachäjja, takenirus saraquïwa: ¡Samarañajj utjpan jayanquirinacampi, uqhamaraqui jac'anquirinacampisa! ¡Nayaw marcajjarojj kolljjatasjjä!” Ucampis khoru jakenacajj mä khothutir kotar uñtatäpjjewa, janiraquiw amuct'irjamäpquiti, mathapinacapasti ñek'empi cunayman k'añunacampwa willsuniraquejja. “Ñankha jakenacataquejj janiw sumancañajj utjquiti.” Diosaw uqhamjja arsu. Tatitojj saraquituwa: “Jan ajjsarasa, wali jach'at art'am, mä trompetäcaspas cuncamajj uqham art'asim; marcajjarusti jan wali luratanacapatjj juchañcharaquim, Jacobon marcaparusti jucha luratanacapat juchañcham. Sapüruw thakapjjetu, sarnakäwinacajj jicjjatasasti c'uchiquïpjjewa, mä suma asquinac lurir marcäpcaspas uqhama, leyinacajjsa sumsa phokhapcaspa uqhama; cheka leyinacwa mayipjjetu, nayar jac'achasisinsti c'uchiquïpjjaraquiwa, ucampis sapjjaraquiwa: ‘¿Cunataquirac ayunañänisti, Diosajj janejjay uñjcchitejja? ¿Cunataquirac ch'am tucuscañänisti, jupajj janejjay amuycchitejja?’ sasa. Ayunañ urusti jumanacajj aljasiñanacaruw uscusipjjtajja, irnakerinacamatsa k'al ch'amjja thalsupjjtajja; ayunañ urojja jumanacajj ch'ajjwañanacana jucha lurañanacanwa sarnakapjjtajja, jiwayañatacjamaraquiw ch'acuntasipjjtajja. Uqham ayunañ urunjja janiw nayajj mayisitanacamjja ist'quiristti. ¿Jumanacasti amuyapjjtati cawquïri ayunañatejj llact'ata jicjjatasiñäqui, p'ekes mä alir uñtata alintata, uqhamaraqui llaqui isimpi isthapita khelljjan iquiñäqui ucajj cheka ayunütapa? ¿Ucaruti jumanacajj ‘Ayuno’ sapjjta? ‘¿Tatitun suma urupa sapjjaracta?’ Chekpachansa janiw ucajj uqhamäquiti, cawquïri ayunotejj cusisiyquitu ucajj acawa: Cunatejj jan chekapäqui uca ñach'jjäsir cadenanac t'akjjaña, yugor ñach'jjäsquis uca chinunaca jararaña, t'akhesiyatanacarusti jan juc'ampi t'akhesiyjjaña, uqhamarusa take cunatejj jan walïqui ucanac tucjaña; mank'at awtjatarusti mank'a churaña, jan utaninacarusti utamaru catokaña, jan isinirojj ist'ayaña, jake masirusti yanapt'añaraqui. Ucapachaw khanamajj, khantati warawarar uñtata c'ajani, usuchjatanacamas janc'aquiraquiw jacthapjjani. Cheka cancañamasti juman nayrakatamwa sarani, khapak cancañajjaraquiw juman khepamatjja arcanïtam. Ucapachajj jawsität ucqhajj nayajj ist'ämawa, yanapa mayisisatejj arnakasïtajja, nayasti: ‘Acancasctwa’ saraquïmawa. Take t'akhesiyañanac tucusiyjjätajja, mayninacarus janiraqui jisc'achcätajja, janiraqui cuna c'ari arunacsa aptätajja, uqhamaraqui jumapacha mank'at awtjatarus mank'ayäta, llact'atarus pist'ayasiñapanjja yanapt'araquïta ucapachajja, khanamajj ch'amacan khantani, ch'iwinacamasti chica uru khanar uñtataw khanani. Nayajj jumarojj irpascapunïmawa, wasaransti mank'añjja jilarquir churaraquïma, janchimarusti ch'amañcharaquïmawa, mä suma karpata pankar yapjamaw tucuraquïta, mä uma jalsur uñtataw tucüta, umamasti janiw tucuscaraquiniti. Marcamasti nayra t'unjat perkanacwa wasitat sayt'ayani, nayrapacha cimiento uscuntatanacwa wasitat sayt'ayaraquini. Marcamarusti ‘Liwisit perkanac sayt'ayiri, t'unjat utanac wasitat utachiri’ sasaw sutichapjjaraquini. “Samarañ urjja jan apanucumti, nayan kollana urojjansti jani aljasiñanacaman sarnakamti, uca urusti jumataquejj cusisiñ uruwa, Tatitun kollana urupawa, jach'achatäñaparaquiwa; uca urjja jach'acham, janiraqui jumataquiqui aljasiñanacan sarnakamti. Uqhamtejj phokhätajja, cusisiñwa nayan jicjjatäta, nayasti jumarojj mä atipjirjamwa irpäma marcan kollu patanacap toke, Jacob awquiman herencianacapatwa cusisiyaraquïma.” Tatitu quipcaw ucjja arsu. Tatitun ch'amapajj janiw tucusquiti, jan khespiyañatacjamajja, janiraquiw jupajj okaras tuccaraquiti, jan ist'irjamajja. Ucampisa jumanacan ñankha luratanacamasti, mä perkjamaw sayt'i jumanacampi Diosampi jaljasajja; jumanacan juchanacamaw jupan ajanupjja imantasiyi, janiraquiw ist'añsa munapctamti. Jumanacan amparanacamajj wilararcamaquiwa, luc'ananacamas jake jiwayatanacampi k'añuchatcamaquiwa; lacanacamasti c'ari parlircamaqui, ñankha arunacacwa parlascaraquejja. Janiw qhitis chekaparu arsusquiti, cheka uñjäwi jicjjatañansti janiraquiw cheka chuymampi sarquiti. Jan ucasti c'ari arunacaruw juc'ampi alcatasipjje, uqhamaraqui cunatejj jan chekapäqui uca arunacaru, ñankha lurañampisti wallk'eptatäpjjewa, ucatsti jake jiwayañracwa wawachapjje. Catari c'awnanacjjaruw wallpar uñtat jipipjje, cusicusir uñtataraquiw simpanacapjja sawupjje; uca c'awnanac mank'eristi jiwaraquiwa, maynitejj uca c'awna phallaychejja, ucatjja venenoni catarinacaw misturaqui. Uca simpanacampisti janiw cuna isis lurascaspati, janiraquiw qhitis jupanacan sawutanacapampejj ist'ascaspati. Take luratanacapasti ñankhacamaquiwa, amparanacapasti jakeru nuwañacwa munasipcaraqui, cayunacapasti ñankha tokeruquiw jalañ munasipqui, jan juchani jaker jiwayiris janc'aquiw jalañ munapjje. Amtañanacapansti jak jiwayañanacac amtasipqui, cawqui chektejj sarapqui uca chekanacansti t'unjatäñaquiw utjasqui. Janiw sumancañ thacjja uñt'apquiti, luräwinacapansti janiw cheka cancañajj utjquiti. Thaquinacapasti maysar k'ewitcamaquiwa; uca thaquinjam saririnacasti janiw samarañjja jicjjatapquiti. Uca laycuw khespiyasiñajj jiwasatjja jayarst'awayjje, khespitäñasti janiw jiwasarojj jac'achasinquiti; khanwa suyt'ayätanjja, ucampis ch'amacaquiw utjasqui, khanartañapwa suyascäyätanjja, ucampis ch'amacanacwa sarnakasctanjja. Mä juyqhur uñtataquiw perka jac'an cumpunakasctanjja, janis nayranïccsna uqhama; chica urunsti arumäcaspas uqhamwa ch'ankhanakttanjja; c'umaräcasinsa jiwatäcsnas uqhamätanwa. Take jiwasanacasti osonacar uñtataw warartanjja, palomanacar uñtataw aykoractanjja; khespiyasiñwa suyt'asctanjja, ucampis janiw purinquiti; khespitäjjañwa suyasctanjja, ucampis jayancasquiwa. Nanacaw jumarojj wal chuyma usuyapjjsma, pachpa juchanacajjaraquiw jichhajj juchañchasipquitu; nanacan jucha luratanacajjasti nanac chicaraquiwa, ñankha luratanacajjsti uñt'asipjjaractwa. Tatitutaquiw sayt'astanjja, chuymanacasansti janiraquiw jupatacjamäctanti, Diosasarusti janiraquiw arcañ muncayätanti, jaker nuwañampita jan wali lurañampitacpunwa parlascayätanjja, mayninacar sallkjañataquiquiw take cunsa amtascäyätanjja. Cunatejj chekapäqui ucasti jisc'achataraquïnwa, cunatejj chekapäqui ucsti jayaruquiw utjaytanjja, cheka chuymanïñasti plazanjja janiw walt'ayquistänti, jan lunthatäñasti janiraquiw acanccaspati. Cheka chuymanïñajj chhaktawayjjewa, qhititejj ñankhat jithiktqui ucarusti yänacapjja lunthatapjjaraquiwa. Tatitusti mayjt'asiwayaraquiwa jan cheka cancaña utjatap laycojja. Tatitusti musphataw uñjasi jan qhitis aca ñankha lurañjja chekachañ munatapatjja; ucatwa pachpa ch'amapampi sarti, atipjañsti jupa pachpaw jicjjataraqui. Atipjañampisti hierro chalecompjamaw isthapisi, khespiyasiñampejj p'ekepar mä cascompjamaw uchasi, phoksusiñampisti mä isimpjamaw isthapisi, colerasiñapampisti mä mantompjamaw llawuntasiraqui. Tatitojj sapa mayniruw luräwiparjam churani, uñisirinacaparusti mutuyaniwa, jupar uñisirinacarusti waquisitaparjamaw churaraquini, kota toke marcanacan utjirinacarusa. Takeniraquiwa, inti jalsu toketpacha inti jalanta tokecama, Tatitun jach'a cancañap uñjasajj ajjsarapjjani. Jupasti walja umani jawirar uñtataw jutani, mä jach'a ch'amani thayan onjjtayataraqui. Sión marcan khespiyiripjamaw jutani, uqhamaraqui Jacobon wawanacapataquisa, qhitinacatejj juchanacapat arrepientisipqui ucanacarus khespiyaniwa. Tatituw ucjja arsu. Tatitojj siwa: “Nayaw jumanacampejj mä arust'äwi lurta, arsuractwa, ch'amajjasa, yatichäwinacajj churapcsma ucanacasa janiw jumanacatjja juc'ampi jayarst'cjjaniti, janiraquiw wawanacamatsa jayarst'caniti, wiñayan wiñayapataqui.” Jerusalén, mä c'ajquir khanampi llawuntata sartasim, khanamasti purinjjewa, Tatitun c'ajquir khapak cancañapasti jumjjan khani. Aca orakerusti ch'amacaw muyunti, marcanacarus aruma ch'amacaw muyuntascaraqui, ucampisa Tatituw jumjjanjja khanani, jumjjanracwa Tatitun khanapajj uñstani. Marcanacajj uca khanamaruw jutapjjani, reyinacasa khantati khanamaruraquiw jutapjjani. Sartasim ucatsti take toke uñatatasiraquim, takeniw tantacht'asipjje juman ucar jutañataqui. Yokall wawanacamajj jayatpachwa jutjjapjjani; imill wawanacamasa ampararu ichunitäjjapjjaraquiniwa. Jumasti, ucanac uñjasajj walpun cusisïta, chuymamasti cusisiñansa phokt'ataraquïniwa; kota tokenquir marcanacan kamir cancañanacapwa apanirapipjjätam, marcanacan kamir cancañapwa catuyapjjaraquïtam. Walja camello tamanacaw muyuntapjjaraquïtam, ucanacasti Madián, uqhamaraqui Efa sisqui uca chekanacatwa jutapjjani; Sabá tokenquirinacasti takeniw jutapjjani kori, incienso ucanac apt'ata, ucatsti Tatitun suma luräwinacapwa yatiyapjjaraquini. Cedar tokenquir take uywa tamanacasti jumancamaquïniwa, Nebaiot chekanquir orko ovejanacasti juman ampalaymincaraquiniwa, uqhamat Tatitun altaraparu loktañamataqui mä suma ofrendar uñtata, jupasti suma templopjja juc'ampi sumwa tucuyani. “¿Qhitinacas ucanacajja kenayar uñtata jalnakapjje, palomanacar uñtataraqui utanacaparu jalapjje? Ucanacasti kotanjam jutir barconacawa, mayaquiw jutapjjaraqui Tarsisanquir barconacampi irpata, jayatpachwa wawanacamjja irpanjjapjjaraqui, koripas kollkepas apt'ata, Tatitumar jach'añchäwi churasa, Israelan Kollan Diosaparu, qhititejj jumarojj wali suma tucuyctam ucaru. Yakha marcanquir jakenacaw perkanacamjja wasitat sayt'ayapjjani, reyinacapasti jumaruw sirvipjjaraquïtam; Tatitojj colerasiñapan mutuycchiyätam ucasa, jichhajj munasiñapanwa jumarojj qhuyapayasiractam. Puncunacamasti jist'aratapunïniwa, janiraquiw arumasa, urusa jist'antascaniti, uqhamat marcanacan kamir yänacapa jumataqui apaniñapataqui. Reyinacas uca chekjja jilïrinacapampi mantapjjañapataqui. Cawquïri marcatejj jan sirvcätamjja, ucajj tucusiniwa; marcanacasti uqhampacharaquiwa tucjatäpjjani. Tatitusti Jerusalenarojj siwa: “Líbano kollunquir kamir cancañanacasti juman ucaruw jutjjapjjani, pinonaca, abetonaca, uqhamaraqui ciprés sat kokanacasa, templojja c'achachañataqui, cawqharutejj tact'ascta uca cheka jach'achañataquiraqui. Qhitinacatejj jumaru t'akhesiyapcäyätam ucanacan wawanacapasti juma nayrakataruw alt'ata jutapjjani, qhitinacatejj jisc'achapcäyätam ucanacasti cayunacamaruw quillt'asipjjani, sapjjaraquïtamwa: ‘Tatitun marcapa’ ‘Israelan Kollan Diosapan Sión kollupa’ sasa. Janiw mayampis apanucutäpcätati, uñisita, sapaquiraqui, jan ucasti nayaw jumarojj wiñayataqui c'ajquir tucuyäma, wiñayataqui cusiscañaraqui. Marcanacasti suma mank'anacapwa churapjjaraquïtam, reyinacasti kamir cancañanacapwa apanipjjaraquini; ucapachaw amuyaraquïta, naya Tatitojj juman khespiyirimätajja, naya, Jacobon Ch'amanipajja, jumar khespiyirïtajja. “Bronce lantsti kori churäma, hierro lantsti, kollke churaraquïma, lawa lantsti, bronce churäma, kala lantsti, hierro churaraquïma. Sumancañampiw apnakayäma, cunatejj chekapäqui ucaw irparaquïtam. Orakemansti janipuniw ch'ajjwañanacajj mayampis ist'ascjjaniti, uqhamaraqui orakemansa janiw t'unjatäñajj, aynacht'añas utjcjjaniti, jan ucasti perkanacamarojj: ‘Khespiyasiña’ sasaw sutichäta, puncunacamarusti: ‘Yupaychaña’ sasaraqui. “Urusti janiraquiw intin khanañapas munascjjaniti, arumasti janiraquiw phajjsin khanañapasa, munascjjaniti jan ucasti naya Tatituw juman wiñaya khanamäyäjja, naya Diosamaw, juman khanamäyäjja. Intimajj janipuniw ch'amact'caniti, phajjsin khanapas janiraquiw chhaktcaniti naya Tatituw juman wiñay khanamäyäjja uca laycu, lutosiña urunacamasa tucusjjaniwa. “Marcamanquiri take jakenacasti suma jakenacäniwa, orakepatsti wiñayataquiw jupanacancjjani; cawquïri altï nayajj ayrcäyätjja ucat sartirïpjjtawa, amparajjampi uscutäpjjtawa, nayan jach'a cancañajj uñacht'ayañataqui. Aca mä juc'a jakenacasti warankanacaruw tucupjjani, aca mä kawkha jakenacasti mä jach'a marcaw tucupjjaraquini. Nayätwa Tatitojja, nayaw take ucanacjja horasaparu phokhasiyaraquï.” “Tatitun ajayupajj nayjjanquiwa, Tatituraquiw nayarojj yakhachasitu; pobrenacaru suma yatiyäwinac yatiyiriw qhitanitu, llact'atanacaru chuymachañataqui, preso catuntatanacaru khespiyat sarnakasiñ yatiyiri, carcelanquirinacarusti khespiyat sarnakasiñ chuririraqui, Tatitun suma amtäwip mara yatiyiri, cawquïri uruntejj jiwasan Diosasajj uñisirinacasata phoksuscani ucqha. Take llact'atanacar chuymachiriw qhitanitu, Sión kolluna llact'atanacarojj khella lanti mä corona churañataqui, jachañ lantsti suma k'apquir cusisiñ kollanaca, chuyma cawcst'ata sarnakaña lantsti, yupaychañ k'ochunaca. ‘Atipt'iri roble kokanaca’ sasaw sutichapjjaraquïtam, pachpa Tatitun ayrutanaca c'ajquir cancañapa uñacht'ayañataqui. “Nayrapacha t'unjat utanacsti wasitatwa utachjjapjjani, cawquïri jach'a utanacatejj t'unjatäcän ucanacjja wasitatwa sayt'ayjjapjjani, cawquïri marcanacatejj t'unjatäcän ucanacjja utachjjapjjaraquiniwa. Jaya marcanquir jakenacaw, uywanacamsa, yapunacamsa, uva yapunacamsa uñjapjjaraquini. Jumanacarusti: ‘Tatitun sacerdotenacapa’ sasaw sutichapjjaraquïtam, Diosan sirvirinacapa sasaraqui. Yakha marcanacanquir kamir cancañanacapampiw cusisipjjaraquïta, uca c'ajquir cancañanacapampiw c'achachasipjjaraquïta. Cunjämatejj marcajjajj t'akhesïnjja, pä ucqha p'enkachata, jisc'achataraqui, ucat jichhajj pä ucqha kamir cancañjja catokapjjaraquini, wiñay cusisiñampiw cusisiraquini. “Tatitusti cunatejj chekapäqui ucwa muni, lunthatasiñampiru jake jiwayañampirusti uñisiraquiwa. Jupaw jumanacarojj cunatejj churañäqui ucjja take chuyma churapjjätam, mä wiñay arust'äwi jupanacampejj luraraquini. Wawanacapasti take marcanac taypinjja wali jach'at uñt'atäniwa; take jupanacar uñjirinacasti aca marcajj Tatitun bendecita marcätapa uñt'apjjaraquini. “¡Tatituncjjasinjja cunjsa cusistjja! Diosajjancatajjatsti cusisiñan phokt'atätwa nayar khespiyatap laycu, atipjañsa churatap laycuraqui. Cunjämatejj mä casarasir waynajj coronap uchasejj uqhamätwa, jan ucajj cunjämatejj mä casarasir tawakojj c'achacht'asejj uqhamätwa. Cunjämatejj oraketjja alinacajj sartanejja, mä pankar yapun ayrunacajj ch'ichtanejja, uqhamracwa Tatitojj atipjañapjja sartayani, take marcanacasti yupaychaña k'ochunac k'ochupjjani.” Sión, jumar munatajj laycojj janiw amuct'cäti, Jerusalén, jumar munatajj laycusti janiw samarcaraquïti, atipjañamajj khantati khanar uñtata c'ajañapcama, khespiyasiñamasti mä ninar uñtata khanañapcama. Marcanacajj khespiyasiñamwa uñjapjjani, take reyinacaraquiw c'ajquir cancañamjja uñjapjjani. Ucapachaw jumataquejj mä machak sutejj utjani, pachpa Tatituw uca sutjja churaraquïtam. Tatitu Diosaman amparapansti, jumajj mä suma reyinacan coronapäyätawa. Janiraquiw mayampsa: “Apanucuta” sasajj siscjjapjjätamti, orakemarus janiraquiw: “Tucjata” sasajj siscjjapjjaniti, jan ucasti sutimajj: “Nayan ajllisita” satäniwa, orakemasti: “munat warmejja” sataraquïniwa. Jumajj Tatitun ajllitapätam laycu, jupasti orakemataquejj munat chachar uñtataraquïniwa. Cunjämatejj mä waynajj mä tawakompi casarasejja, uqhamaraquiw Diosajj jumarojj esposapata catokasjjätam, wasitatwa sayt'ayjjätam; jumampisti c'uchiquiw jacasiraquini, cunjämatejj mä chachajj warmipampejj cusisejj uqhama. Jerusalén, perkanacamarusti uñjirinac uchta, jupanacasti uruy arumaw sapjjaraqui: “Tatitur arnakasirinacajj jan amuct'apjjamti, jan samarayapjjaraquimsa, Jerusalenar wasitat sayt'ayañapcama, take acapacha jakenacan yupaychañapcama.” Tatitusti ch'amani cupi amparap aytasaw juramento luri: “Janipuniw mayampsa uñisirinacamampejj juman trigomjja mank'aycäti, janiraquiw jaya marcat jutir jakenacampis vinomjja umaycäti, ch'amamampi jicjjatatäsquiwa; jan ucasti jumanacpachaw cosecha apthapisisipcäta, mank'asipjjätawa, ucatsti nayaruw yupaychapjjaraquitäta; uvanacsti jumanacaw apthapisisipcäta, vinsa umasisipcaraquïta, nayan kollan templo ankäjjanacapanjja.” Mistupjjam, puncunac chek mistupjjam, marcajjataquisti thaqui waquichapjjam. Uca thacsti wali amuyumpi lurapjjaraquim, kalanacsa k'al willsupjjam; marcanacar jawsañataquisti mä wiphala sayt'ayapjjaraquim. Tatituw acjja yatiyascaraqui aca orake tucuscama: “Sión marcarusti, sapjjaraquim, ‘Khespiyirimajj purinjjewa’ sasa. Tatituw marcapar khespiyasiñjja wasitat apasinjje.” Israelitanacarusti: “Kollan marca”, “Tatitun khespiyatanacapa”, Jerusalenarusti: “Munat marca”, “Jan apanucut marca” sasaw sutichapjjaraquini. —¿Qhitis ucajj Edom marcan Bosra capitalapat jutqui ucajja, wila tiñit isini, wali suma isthapt'ata, wali ch'amamp sartas jutqui ucajja? —Nayätwa, atipjatäquis ucanac yatiyirïtwa, khespiyañataquis ch'amaniraquïtwa. ¿Cunatraqui wila isinïtasti, uvanacsa cayumpi tacscasma uqhama? —Jïsa, naya sapaquiw uvanac tacsuscäyät, janiw qhitis yanapquituti; wali colerataraquiw uñisirinacajjarojj tacstjja, colerasiñajjampiraquiw k'al jupanacarojj taquistjja, wilanacapasti isejjaruraquiw ch'itsutu, isejjsti k'alracwa wilampi ch'allsutu. Nayaw mä uru cheka uñjäwi utjañapjja amtta; marcajjar khespiyañ horasasti purinjjaraquitaynawa. Uñatatastwa, ucatsti janiraquiw qhiti yanapiris utjcänti; musphataraquiw uñjasta jan qhitis nayaru yanapt'añ munatapatjja. Amparajjaw atipjañjja churitu, colerasiñajjaquiraquiw wayjjäsitu. Coleratajja, k'alpun marcanacarojj t'unjta, colerasiñajjampiraquiw jupanacarojj tucjtjja, wilanacapsti orakenjam llumiyaractjja. Nayajj Tatitun munasiñapatwa parlañ munta, yupaychaña k'ochunacap k'ochuña, take cuntejj jupajj jiwasanacatac lurqui ucanacata, Israelan wawanacapataquejj qhuyapayasiñapajj jach'ätapata, cuntejj qhuyapayasiñapanjja lurqui, uqhamaraqui jach'a munasiñapansa, take ucanacata. Jupajj siwa: “Jupanacajj nayan marcajjawa, janiw aca wawanacajjajj ch'ojjña lurapquitaniti” sasa. Juparaquiw take llaquinacapatjja khespiyi. Janiw jupan mä qhitanitapati khespiyquejja; jan ucasti quipca Tatituw khespiyi. Qhuyapayasiñap laycu, munasiñap laycuraquiw jupajj khespiyi, jupaw wayti, amparat caturaqui. Uqhampunwa luri. Ucampis jupanacajj Tatitutaquiw sayt'asipjje, k'oma cancañaparusti ñankhachapjjaraquiwa; ucatwa jupanacataquejj mä uñisiri, nuwjiriraqui tucuraquejja. Jupanacasti nayrapachanacatwa amtasipjje, qhititejj marcapar khespiyqui uca Moisesatsa amtasipjjaraquiwa, jisct'asipjjaraquïnwa: “¿Cawquincaraqui Nilo jawiran Moisesar khespiyiri Diosasti? Uca Moisesajj tamapa awatirïnwa. ¿Cawquincaraqui qhititejj Moisesar Kollan Ajayupa uchqui ucasti, qhititejj uca jach'a ch'amapsa Moisesar churcaraqui; marcap nayrakatansa jach'a kotjja payar jaljaraqui, uqhamat wiñayataqui aytatäñapataqui; qhititejj kota mankhanjam jan llust'tasa maqhatayqui, caballonacas wasaranjam sarcaspa uqhama, jan ucajj uywanacas pampanacaru sarakcaspa uqhama, cawquincaraqui jichhasti?” Pachpa Tatitun Ajayupaw jupanacarojj irpänjja. Uqhamwa marcaparojj irpänjja, ucatsti wali jach'a cancaña jicjjataraqui. Tata, alajjpachatpacha uñtanipjjeta, cawqha kollana, c'ajquiri chekantejj utjcta ucqhatpacha. ¿Cawquincaraqui uca jach'a munasiñamasti, ch'amamasa, colerasiñamasa? ¿Qhuyapayasiñamasti nanacataquejj tucusjjeti? ¡Jumätaw nanacan awquejjajja! Abrahamajj inas jani uñt'apcchitaniti, Israelas janiraqui nanacatjja inas amtascjjchiniti, ucampis Tata, jumaw nanacan awquejjätajja; nayratpacha jumaw nanacan khespiyirejjätajja. ¿Tata, cunatrac thaquimat saranucupcta ucqhasti jan jarct'apjjesta, cunatrac chuymanacajjsti kalarayapjjesta jumar jan jaysañataquisti? Sirvirinacamar munatam laycusay sum tucuyapjjeta cawquïri tribunacatejj jumancqui ucanac laycusaya. ¡Cunja juc'a maranacaquis kollana marcamajj orakepatjja ‘orakejjaw’ sapjjänjja! Uñisirinacajjaraquiw templomjja taquisipjje. Janis jumajj cunapachas apnakapquitasamän uqhamäpjjtwa, janis cunapachas sutimjja apapquiriscäyät uqhama. Alajjpach ch'iyjaraquisman, ucat apakaniraquisman, uqhamaraqui juman ucancatamampejja kollunacsa qhathatiyaraquisma, cunjämtejj ninajj ch'aphi alinac naqhantqui, jan ucajj umsa walljjtaycaraqui uqhama. Ucapachaw uñisirinacamajj sutimjja uñt'apjjaspa, marcanacasti juma nayrakatanjja qhathatipjjaraquispawa. Cunapachatejj uca ajjsarcañanaca cuntejj nanacajj jan suyapcäyätsa ucanac lurcta ucqhajj, cunapachatejj jumajj sarakancta ucapachajj, kollunacajj juma nayrakatanjja qhathatipjjewa. Janipuniw cunapachas ist'asquiti ni uñjascaraquisa, jumat sipana yakha diosan utjatapajja, qhititejj take ucanac lurcaspa, qhitinacatejj jupar iyawsqui ucanacataquejja. Jumasti qhititejj asquinac cusisiñampi lurqui ucanacaruw catoktajja, uqhamaraqui cuntejj jumajj muncta uc lurqui ucarusa. Jumajj nanacataquejj coleratätawa, nanacan jucha lurapjjatajj laycu; nayratpachracwa jumarojj chuymama usuyapjjsma. Take nanacasti mä k'añu lurir jaker uñtatäpjjtwa, take asqui luräwinacajjasti k'añu traponacar uñtataraquiwa. Takeniraquiw ancuntat laphinacar uñtata willirtapjjta, nanacan ñankha luratanacajjasti thayar uñtataw apapjjaraquitu. Janiw qhitis jumar mayisirejj utjquiti, janiraquiw jumar thakañataquejj ch'amacht'asquiti; ucatpï nanacatjja imantasjjtajja, ñankha luratanacajj laycuw apanucupjjaraquistajja. Ucampis Tata, jumaw nanacan awquejjätajja; nanacajj ñek'equïpjjtwa, jumasti sañu lurirïtawa; ¡take nanacasti juman uscutäpjjaractwa! Tata, janiquiy juc'ampi colerasjjamti, ñankha lurapjjatanacajjatsa janiquiy amtasjjamti. ¡Uñtanipjjeta, nanacajj marcamäpjjtwa! Kollana marcanacamasti ch'usa wasararu tucuyatawa, Jerusalenasti tucjatawa, k'ala aynacht'ataraquiwa. Nanacan suma santuariojjasti, cawqhantï awquinacajjajj yupaychapcäyätam uca chekanacajja k'ala ninampi tucjatawa. ¡Cuntejj wal munasipcäyät ucanacasti k'ala tucjatawa! ¿Take ucanac pasipansti, Tata, janit camscätasa? ¿Janit arscäta, amuquiyätati, uqhamti nanacarusti jisc'achjapjjetäta? Tatitojj siwa: “Qhitinacatejj jan cunsa mayipquitänjja ucanacaw nayan ucarojj jutapjje; qhitinacatejj jan thakhapquitänjja ucanacaw nayarojj jicjjatapjjetu. Mä marca, cawquïritejj jan nayar art'asinquitänjja, ucaruw ‘Nayajj acanctwa’ saractjja. Jornälaraquiw amparajja loktata uñjasta, nayataqui sayt'asir marcar apanjjañataqui, uca marcasti jan wali thaquinjamwa sararaqui, pachpa amtatanacapa arcasa; mä marca, cawquïritejj nayan ajanojjaru sapüru ñankhachquitu; diosanacarusti pankar yapunacan sacrificionac loktasipjjaraqui, ladrillot lurat altaranacjjan incienso naqhayasipjjaraquïnjja; sepultura patanacaruw kont'asiraquïnjja, arumanacasti jamasa chekanacan utjasiraquïnjja; qhuchhi aycha mank'asa, phuqhunacapsti k'añu mank'anacampiraquiw phokhantapjjänjja. Sapjjaraquiwa: ‘Ucar kheparam, janiraqui llamct'istati, sinti kollanaraquïtwa jaken llamct'atäñataquejj’ sasa. Uca jakenacasti jornal naqhir ninar uñtatäpjjewa; nasatsa jek'epajj ch'isintayaraquituwa. Ucampis take ucanacajj naya nayrakatan kellkatawa, janiraquiw ampar khomt'ata kheparcäti; waquisitapwa churaraquëjja, cunjämtejj ñankha lurañan sarnakapqui uqhamarjama, awquinacapan juchanacapatsa. Jupanacasti kollu patanacan incienso naqhayasipjjänjja, uca kollu patanacanwa chuyma ust'ayapjjetu. Nayrakatajj sum suma amthapt'asï, ucatsti cunatejj waquisqui ucarjamaraquiw churäjja.” Tatituw uqham arsu. Tatitojj siwa; “Cunapachatejj uvanacajj suma pokort'atäqui ucapachajj jakejj janiw maysa jalaktayquiti, walja vino apsuñjamätap laycu. Uqhamracwa nayajj sirvirinacajjar munatajj laycojj lurä: Janiw marcpacha tucjcäti. Jacobosti wawanacanïscaraquiniwa, Judá, orakensti jakejj utjascaraquiniwa kollunacajjan jacañataqui. Ajllitanacajjasti orake catupjjaraquini, sirvirinacajjasti ucanwa jacapjjaraquini. Sarón sat vallesti uywanacampi phokt'atäniwa, Acor sat vallensti uywanacajj wali mank'arapjjaraquini, uca uywanacasti nayar thakeri marcancaniwa. Ucampis jumanaca, qhitinacatejj Tatitut jayarst'apjjta, kollana kollojjatsa armasipjjaracta, uqhamaraqui Gad y Mení sisqui uca kamir cancañ churiri diosanacaruw mank'sa, vinsa churapjjaractajja. Jichhajj jumanacarojj jan walt'añaquiw suyt'apjjtam; espadampi jiwarayatäpjjätawa. Nayasti jumanacarojj jawsapjjsmawa, jumanacajj janiw ist'apquistati uca laycu; parljjayapjjsmawa, janiraquiw ist'apquistasa; cuntejj nayajj jan munctjja ucwa lurapjjaractajja, cuntejj nayarojj jan munasquitu ucwa ajllipjjaractajja.” Ucatpï Tatitojj sejja: “Sirvirinacajjajj mank'añanïsipcaniwa, ucampis jumanacajj mank'at awtjatäpjjatawa; jupanacataquejj umañajj utjascaniwa, ucampis jumanacajj umat pharjataw sarnakapjjäta; jupanacajj cusisitäpjjaniwa, ucampis jumanacajj mä p'enka jisc'achjataw uñjasipjjäta; jupanacajj cusisiñatsa k'ochusipjjaniwa, chuymanacapan cusisiñajj utjatap laycu, ucampis jumanacajj arnakasipjjätawa, wararipjjaraquïtawa, llaquisiñatsa chuymanacamajj cawcst'ataraquïniwa. Nayan ajllitanacajjasti sutinacamwa aytasipjjaraquini, mayninacaru ñankhachañataqui, uqhamaraqui jiwañap munañataquisa, ucampis sirvirinacajjarojj yakha sutinacampiw suticht'äjja. Qhititejj aca marcan mä bendición mayiñ munanejja, chekpacha asqui Diosaruw mayiraquini; aca marcan mä juramento luriristi, cheka asqui Diosan sutipjjaruw luraraquini. Nayra t'akhesïwinacasti armatäjjewa, nayrakatajjatsti chhaktjjaraquiwa. “Uñtapjjam, nayajj mä machak alajjpachampi mä machak orakempi uscü. Cunatejj utjcän ucajj armatäjjaniwa, janiraquiw qhitis mayampsa jupanacatjja amtascjjaniti. Wiñayataqui cusisiñampi c'uchirt'asiñampi phokhantasipjjam, cuntejj nayajj usccä ucanacata, nayasti mä cusiscañ Jerusalén lurt'araquï, ucan jaquir jakenacasti c'uchiquïpjjaraquiniwa. Naya quipcaw Jerusalenatjja cusisëjja, marcajjar uñjasinsti cusisiraquïwa. Ucanjja jachañajj janiw utjcjjaniti, janiraquiw llaquisiñat aykoñas utjcaniti. Ucanjja wawanacas janiraquiw jisc'pacha jiwarapcaniti, janiraquiw chuymani jakenacas janïra maranacap phokcasajj jiwapcaniti. Patac marani jiwañasti waynpacha jiwañäniwa, uca patac marar jan purjjañasti mä maldicionaraquïniwa. Jakenacasti utanac utachasipjjani, ucan jacasipjjaraquini, uvanac yapuchasipjjani, uca yaputjja mank'asipjjaraquini. Janiw ucanjja maynejj yakhan jacasiñapataqui utachcaniti, janiraquiw maynejj yapuchcaniti mayninacan asquipataquiquejja. Marcajjasti mä kokar uñtataw walja maranaca jacaraquini; ajllitanacajjasti cuntejj amparapampi lurasipqui ucwa mank'asipjjani. Janiw inamaya irnakapcaniti, wawanacapas janiraquiw janïra horasäquipan jiwarapcaniti, jupanacajj cawquïrinacarutejj Tatitojj bendisqui ucanacan wawanacapäpjjatap laycu, jupanacan wawanacapas uca quipcaraquiw jacapjjani. Janïraw jupanacajj jawsapquitaniti, ucapachaw nayajj jupanacar jaysä; janïraw parlañsa tucuyapcaniti ucapachaw nayajj jupanacar ist'ä. Kamakempi, ovejampisti mayaquiw mank'apjjani, leonasti vacar uñtataraquiw pasto mank'ani, cataristi lak'a jallk'araquini. Nayan kollan kollojjansti janiraquiw qhiti ñankha luriris utjcaniti.” Tatituw uqhamjja arsu. Tatitusti siwa: “Alajjpachajj nayan konuñajjawa, orakesti cayunacajjan tact'asiñaparaquiwa. ¿Cawquirurac mä uta utacharapipjjetasma? ¿Cawquirurac samart'añataqui lurarapipjjetasma? ¡Take acanacjja nayaw amparajjampi lurta, uqhamatwa utjañjja kalltapjjaraqui! Naya Tatituw ucjja arsta. “Cawquïr jaktejj nayajj uñtascta ucajj qhititejj pobre, llact'ata sarnakqui, arunacajjsa suma ist'caraqui, phokcaraqui ucawa. Ucampisa utjaraquiwa qhititejj mä orko vaca sacrificiot loktqui, uqhamarac mä jakjja jiwayapjje, mä ovejsa qharinucuraqui, ucamp chicsti anurus jiwayapjjaraquiwa, granonac loktasinsti ucampi chicsti qhuchin wilapsa loktapjjaraquiwa, inciensonac k'aphiyasasti, diosanacarus yupaychasipcaraquiwa. Take qhitinacatejj uqham yupaychañanac ajllipcän ucanacarojja walrac uqham lurañajj munasiraqui. Nayaraquiw jupanacatac t'akhesiña ajllï, cuntejj jupanacajj wal ajjsarapqui ucanac apayaniraquëjja. Cunapachatejj jawscäyäta ucapachajj janiw ist'apquitänti uca laycu, parlascäyätwa ucampis janiraquiw ist'apquitänti; cuntejj nayajj jan munctjja uca lurapjjaraquejja, cuntejj nayarojj colerayquitu uca lurañwa ajllisipjjaraquïnjja.” Tatitun arunacap ist'apjjam, jumanaca qhitinacatejj arunacapa phokhapcta ucanaca: “Jumanacan yakhepa marca masinacamajja qhitinacatejj jumanacar uñisipctam, arcnakapjjaractam nayan sutejja aytasipjjatam laycu, ucanacasti sapjjewa: ‘Tatitojj jach'a cancañap uñacht'aypanaya, jumanacarusti c'uchicwa uñjañ munapjjsma’ sasa. Ucampis jupanacajj mä p'enka jisc'achjataw uñjasipjjani. Uca jach'a ch'ajjwanacajj marcat ist'asi, wali ch'ajjwanacaraquiw templotsa ist'asiraqui, uca ch'ajjwanacasti pachpa Tatitun ch'ajjwatapawa, uñisirinacaparu cunatejj waquisqui uc churasa. “Sión marcajj acatjamatwa wawachasi, janïra parto usunacapan waytcataw wawachasi. ¿Qhitis ucar uñtasit arunac ist'ejja? ¿Qhitiraquicha uca quipcaqui uñjaraquejja? ¿Mä marcajj mä uruquiti nasjjaraqui? ¿Mä marcas mä juc'a horasanacti nasjjaraqui? Ucampisa cunapachatejj Sionajj usunacap sartayasïn ucspachaw wawachasjjaraqui. ¿Cunjämaraqui nayasti uca wawachasïwi jarct'iriscätsti? Nayajjay wawachpan sascaracstjja.” Tatitu Diosamaw ucjja arsu. “Jerusalenampi chica cusisipjjam, qhitinacatejj Jerusalenar munapjjta ucanacasti jupampi cusisipjjam; qhitinacatejj Jerusalenatjama jachapjjayäta ucanacasti jichhajj jupampi chicaraqui cusisipjjam; jupasti mä taycjamaraquiw jumanacarojj chuymachañampi uywapjjätam, uca chuymachasiñampi phokt'atäpjjañamcama. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: “Nayaw jupjjarojj sumancañjja mä jawirar uñtata jutayä. Marcanacan kamir cancañanacapasti, mä jach'a jawirjamaraquiw jupjjarojj jutani. Jupaw jumanacarojj mank'ayapjjaraquïtam, amparaparuw ichusipjjätam, konkorinacapjjar kont'ayasaraquiw munart'asipjjätam. Cunjämatejj mä taycajj wawaparojj chuymachejja, uqhamaraquiw nayajj jumanacarojj chuymachapjjäma, Jerusalenansti chuymachasiña jicjjatapjjaraquïta.” Cunapachatejj jumanacajj acanac uñjapjjäta ucapachajj chuymanacamajj cusisiniwa; janchinacamasti mä korar uñtataraquiw ch'ich'tanini. Tatitusti sirvirinacap taypinjja ch'amapwa uñacht'ayani, uñisirinacap taypinsti colerasiñapa uñacht'ayaraquini. Tatitusti nina taypinjam purini, carronacapasti mä tutuca thayar uñtataraquiwa; colerasiñapasti ninjamaw purinini, mutuyäwipasti akquir ninjamaraquiw naqhani. Jïsa, Tatitojj ninampiw taripäwi lurani, take acapacharusti espadapampiraquiw uñjani, waljaniruraquiw jiwarayaraquini. Nayajj mä chimpu churä: yakhepanacarusti jaltayaraquïwa, marcanacaruw qhitaraquï, Tarsis, Libia, Lidia, ucanacaru cawqhantejj flecha sum apnakañ yatipqui uca marcaru, Tubal, uqhamaraqui Grecia, kota tokenquir jaya marcanacar cuna, uca marcanacasti janipuniw nayjjat parlirjja ist'apjjerïcänti, janiraquiw nayan jach'a cancañajjsa uñjapjjerïcänti; jupanacaraquiw nayan jach'a cancañajjat marcanacar yatiyapjjani. Take marcanacatracwa jumanacan marca masinacamarojj jutayjjapjjani, caballonacata, carronacata, cochenacata, mulanacata, camellonacata cuna. Ucanacasti nayataquejj mä ofrendjamäniwa, Jerusalenana, kollana kollojjana, cunjämtejj Israelitanacajj ofrenda apanquejj suma k'oma kerunacaru nayan templojjana, uqhama. Acanacajj Tatitun arunacapawa. “Jupanacatsti yakhepanacarojj sacerdotenacäpjjañapataqui, levitanacäpjjañapataquiw ajllï. Naya Tatituw ucanac arsta.” Tatitojj saraquiwa: “Cunjämatejj machak alajjpachasa, machak orakesa, cunanactejj nayajj uscta ucanacajj wiñayataquïnejja, uqhamaraquiw wawanacamasa sutimasa wiñayataquiraquïni. Sapa phajjsiraquiw machak phajjsi urunjja, sapa semanaraquiwa samarañ urunjja, take jakenacajj naya nayrakatar quillt'asir jutapjjani.” Naya Tatituw uc arsta. “Jutapjjaniwa, ucatsti qhitinacatejj nayataqui sayt'asipcän uca jakenacan jiwat janchinacapwa uñjapjjani. Cuna lak'onacatejj uca janchipan mank'qui ucanacasti janiw jiwapcaniti, jupanacar naqhantir ninasti janipuniw jiwarcaraquiniti. ¡Take jakenacataquisti wali ajjtascañaraquïniwa!” Jeremiasan arsüwinacapampi, luräwinacapampi: jupasti Hilcías jaken yokaparaquïnwa. Jeremiasajj sacerdotenac familiat jutirïnwa, jupanacasti Anatot sisqui uca marcan jacasipjjaraquïna, Benjamín tribun orakepana. Cunapachatejj Amón jaken yokapa, Josías sat reyejj tunca quimsani mara Judá orake apnakcäna, ucapachaw Dios Tatitojj Jeremiasarojj parläna. Uqhamaraqui cunapachatejj Josías reyin yokapa Joacim sat jakejj reyïcaraquïna Judá orakena, ucapachaw Tatitu Diosajj Jeremiasarojj parlaraquïna, cunapachatejj Josiasan yokapa Sedequiasajj tunca mayan mara Judá oraken reyïcaraquïna, uca marana pheska phajjsi phokhascäna ucapacha, Jerusalén marcan utjirinacajj jaya tokeru preso apatäpcän ucapachcama. Tatit Diosajj nayaruw parljjayitu aqham sasa: “Janïra jumar jacaña churcäyäsma ucqhatpachwa ajllïsma; janïra nascäyäta ucqhatpachwa nayajj yakhachäsma; marcanacan profetapäñamataquiw jumarojj uchsma” sasa. Nayasti saractwa: “¡Ay, Tata! ¡Nayajj wawäsctwa, janiw parlañsa yatcti!” sasa. Ucampis Tatitojj saraquituwa: “Jan jumajj ‘Wawäsctwa’ samti. Cawquirutejj nayajj qhitcäma ucaruw jumajj saräta. Cuntejj nayajj siscäma ucwa parlaraquïta. Jan qhitirus ajjsaramti, nayaw jumampi chict'atäscä jumar imañataqui. Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Ucatsti Tatitojj amparapa loktanisinjja, lacajjat llamct'itu, saraquituwa: “Nayaw arunacajj-jja lacamaru uchta. Jichhajj take munañanïñwa chursma, reinonacjjaru, marcanacjjarusa, jiq'inucuñamataqui, liwinucuñamataqui, t'unjañamataqui, pampa tucuyañamataquisa, uqhamaraqui, wasitat utacht'asin sayt'ayañamataquisa” sasa. Tatitu Diosasti saraquituwa: “Jeremías, ¿cunsa uñjta?” sasa. “Mä almendro rama uñjta” sasaw nayajj saracta. “Jïsa, ucapunïsquiwa, sasaw Tatitojj situ, ucampisa jichhajj sumwa uñjä arunacajjajj phokhasiñapcama” sasaw saraquitu. Tatitojj wasitat sascaquituwa: “¿Cunsa jichhajj uñjaracta?” sasa. “Wallakesquiri mä phuqhu uñjta, ucasti amsta toket niyas wartasinirpacha” sasaw sista. Ucat Tatitojj saraquituwa: “Amsta toketpachwa jan walt'añanacajj aca marcan utjir jakenacjjarojj wartasini. Naya Tatituw ucjja arsta, amsta tokenquir take reinonacaruw jawsaraquëjja. Reyinacapasti jutasinjja, pachpa Jerusalén marca mantañaruw trononacapjja uscusipjjani, take perkanacapajj muyuntquis uca uñcatasiru, uqhamaraqui Judá oraken utjiri take marcanaca nayrakatarusa. Ucäniwa mutuyäwejja, nayan arsutajjarjama, qhitinacatejj nayar apanucusin, jupanacpachan lurasita yakha diosanacaru, inciensonaca loktasipjje, quillisipjjaraqui uca jucharara jakenacataquejja. Jichhasti jumajj ch'amañcht'asim; ucatsti sarasinjja, cuntejj nayajj siscäma take ucanac sanim. Jan jupanacarojj ajjsaramti, ajjsaräta ucapachasti, nayajj jupanac nayräjjanwa qhathatiyäma. Nayaw jichhajj jumarojj sayt'aysma, mä suma jach'a perkani marcäcaspas uqhama, mä hierrot sayir perkäcasmas uqhama, broncet lurat perkäcasmas uqhama, take Judá orakempi catuntasiñamataqui: reyinacapampi, jilïrinacapampi, sacerdotenacapampi, uqhamaraqui take jakenacampisa. Jupanacajj walpun juma tokejj sayt'asipjjani, ucampis janiw atipjapcätamti. Nayaw jumampïscäjja jumar imañataquejja. Ucsti naya Tatituw arsta” sasa. Tatitusti nayarojj parljjayaraquituwa, aqham sasa: “Saram, ucatsti Jerusalén marcaru parlanim; jach'at art'am sum ist'apjjañapataqui: ‘¡Aqham siw Tatitojja! Amtasisctwa, cunapachatejj tawaköcäyätajj ucapachajj take chuymaw nayataquïyätajja, cunapachatejj jumajj nayan warmejja tucjjäyätajja ucapachasti nayarojj wali munasiraquïyästajja, wasaranjamracwa nayarojj arcanïyästajja, cawqhantejj jan cunas achqui uca orakenjama. Israelajj nayar catuyatapunïnwa, mä suma cosechäcaspas uqhamaraquïnwa. Maynitejj juparu cuna ñankhsa lurani ucapachasti nayaw ucarojj t'akhesiña apayaniraquïyätjja, jan walinac apayanisa.’ Ucsti naya Tatituw arsta” sasa. Jacobon wawanacapa, Israelan take familianacapa, jumanacajj takpachani Tatitun arunacapa ist'apjjam. Tatitojj jumanacarojj sapjjtamwa: “¿Cuna jan walsa nayra awquinacapajj nayanjja jicjjatapjjänjja, nayat jayarst'añataquejja? Jan cunataqui inamaya diosanacana khepapwa sarjjapjje, jupanacasa ina ch'usaruw tucupjjaraqui. Nayar thaktañatsti janiw llaquisipcaraquiti, nayaw jupanacarojj Egiptot apsunta, wasaranjam irparacta, sinti waña orakenjama, uqhamarac jach'a jakhe jakhe taypnama, jan umani orakenjama, uca orakesti cunayman jan walt'añanacansa phokhantataraqui, cawqhantejj jan qhitis jacquiti uqhamaraqui, jan qhitis sarnakqui uca orakenjama. Nayaw jumanacarojj aca suma orakeru irpanipjjsma, uqhamat achunacapa mank'apjjañamataqui, suma achunacapata mank'apjjañamataqui. Ucampis jumanacajj jutasinjja nayan orakejj-jja taquisipjjtawa, aca oraketsti ajjtasiyapjjaraquistawa, nayan orakejjata. Sacerdotenacajj janiw thakhapquitänti, marcaru yatichañataqui uscuta jakenacasti, janiw nayarojj uñt'apquitänti, jilïrinacasti nayataquiw sayt'asipjjaraqui, profetanacasti Baal diosan sutipjjaruquiraquiw parlapjje, ucatsti ina ch'usa diosanacan khepap arcapjjaraqui. “Ucatwa naya, Tatitojj, arsta: Mä juchañchäwi lurä jumanacampi uqhamarac allchhinacamampisa. Inti jalanta tokenquir islanacaru sarapjjam, ucatsti amuyapjjaraquim, Cedar chekarusti mayni qhitapjjaraquim sum uñjaniñapataqui, inach uñjanipjjäta, mä jan Diosar uñt'iri marcajj diosanacap trocatapa. ¡Uca diosanacapajj jan cheka Diosäpcchi ucasa! Ucampisa marcajjajj nayarojj apanucuwayituwa, nayasti jupanacan jach'a cancañaparaquïtwa, jan cunatac inamaya c'ari diosanac laycuquiw apanucuwayapjjetu. ¡Alajjpacha, ucanac uñjasasti mayjt'asimaya! ¡Qhathatiraquim mayjt'asiñatsa! Naya Tatituw ucjja arsta. “Marcajjajj pä jach'a juchanac luri: Naya suma jacañ umarusti, apanucuwayapjjetuwa, ucatsti jupanacajj pachpa phuch'unacapwa allisipjjaraqui, uca phuch'unacaparusti janiw umajj sayt'caraquiti. “Israelajj janiw mä esclavöquiti; jupajj janiw esclavöñan nascaraquïnti. ¿Cunatraqui jichhasti take cunanacapsa aparapjjesti? ¿Cunatraqui leonanacjama nuwantapjjesti, jach'at warart'asisa? Orakepjja k'ala tucjatwa antutawayapjje, marcanacapasti ninampi naqhantayataraqui, janiraquiw qhitis ucanacanjja kheparcjjeti. Menfis uqhamaraqui Tafnes sisqui uca chekanquir jakenacaw p'eksa ch'iyjapjjaractam. Take acanacasti nayar apanucutam laycuw pasaractamjja, naya, Tatitu Diosamaru apanucupjjatamata, naya jumar irpiriru apanucutamata. Jichhasti, Egiptor sarasasti ¿cunraqui jicjjatta? Nilo jawiran umanacapat umt'asasti ¿cunsa jicjjatta? ¿Asiria oraker sarasasti, ucat Eufrates jawirat umt'asasti cunrac jicjjatta? Pachpa ñankha luratamaw mutuyätamjja, jan take chuymampi sarnakatamaw juchañchascätpa. Amuyt'asim, ucatsti uñjaraquïtawa, cuna jan walïcataynatejja uqhamaraqui c'allc'ücaraquitaynatejj nayar apanucuñajj uca. Uqhamaraqui nayar jan yäkatamajj cunja jan walïquitejj ucwa uñjäta, naya Tatitu Diosamar apanucutamatjja. Naya take ch'amani Tatituw ucjja arsta. “Nayratpachwa nayataquejj sayt'astajja, nayarusti janiw jayscaraquistati. ‘Janiw sirviñ muncti’ saractawa. Take alto kollunac patana, uqhamaraqui jach'a kokanac c'uchunacanwa, yakhampi jucha lurasa sarnaktajja. Mä suma uva alïcasmas uqhamwa nayajj ayrusïyäsma, wali suma uva jathat jutirïcasmas uqhama. Ucampisa jichhajj k'ala jan wali tucutätawa, jan uñt'añjamäjjtawa. Lejiampis jarekasiscam, uqhamaraqui jabonampis jarisiscam, naya nayrakatansti juchaman k'añupajj uñstascaquipuniniwa, Naya Tatituw ucjja arsta. ¿Cunjämraqui sätasti: ‘Janiw nayajj k'añucht'ascti, janiraquiw yakha diosanacarus yupaychcaractti’ sasasti? Amuyasim cunjämänsa valle token sarnakatamajja, take luratanacamatsti wali amuyasiraquim, kachu camellor uñtata, orko camellon khepapjja cawcsarusa jalaquiractawa. Montenquir asna, kollu tokeruquiw sarañ munasctajja take cun munasaraquiw wali samakesctajja. Cunapachatejj challmuñ horasapajj sarti ucapachasti janiw qhitis jarct'caspati. Mä orkotejj thakhaspa ucapachasti janiw karjascaraquispati, challmuñ horasapanpunwa jicjjataspajja. “¡Israel, jan cayunacamjja chhojjriñchjasimti k'ara cayu jalnakasajja, janirac mallk'amsa wañantayasimti! Ucampis jumajj sistawa: ‘Janiwa. Janipuniw sayt'quiristti, jayanquirinacaruw wal muntjja, jupanacampiraquiw sarjjä’ sasa. “Cunjämatejj lunthatajj catjatajj wal p'enkasejja, uqhamaraquiw Israelajj p'enkasini, jakenacasa, reyinacasa, jilïrinacasa, sacerdotenacasa, profetanacasa. Jupanacasti mä kokaruquiw: ‘Jumaw awquejjätajja’ sasa sapjje. Mä kalarusti: ‘Jumaw taycajjätajja’ sasaw sapjjaractajja, nayataquisti maysa uñtapjjtajja, janiw khana uñcatapquistati; ucampisa cunapachatejj jan walt'añan jicjjatasjjapjjta ucapachasti sapjjaraquistawa: ‘¡Jutam khespiyapjjeta!’ sasa. Judá, ¿cawquincaraqui jumajj lurascta uca diosanacamasti? ¡Uca diosanacamajj marcanacar uñtata waljanipuniwa! ¡Jichhajj jupanacajj jutapjjpanaya, inacha khespiyapjjeristam, cunapachatejj jan walt'añajj purincätam ucapachajja! ¿Cunraqui jumanacasti nayaru sapjjetasma? Take jumanacajjay nayataquejj sayt'asipjjstajja. Naya Tatituw ucjja arsta. Inamayaw jumanacan wawanacamarojj mutuytjja, janiraquiw jan wali luratanacapat cuttaniñsa munapcaraquiti, jumanacasti mä khoru leonanacar uñtataraquiw pachpa profetanacamarojj jiwarayapjjtajja. (Uca quipcaraqui jumanacasa, qhitinacatejj jichha jacapcta ucanacasa Tatitun arunacapa ist'apjjam.) Israel marca, ¿nayajj jumataquejj mä wasarar uñtatätti? ¿Mä ch'iwin phokhantata oraker uñtatätti? Nayan marcajja, ¿cunatrac sista: ‘Nanacajj khespitäjjapjjtwa, janiw juman ucar cuttanipquiristti’, sasasti? ¿Mä warmejj armasispati cunanacampitejj c'achachatäcän casarasïwipanjja, ucanacjja? Ucampisa marcajjajj nayraw nayatjja armasjjetu. “Cunapachatejj yakha chacha thakeri sarcta ucapachasti cawqui chekatejj sarañäqui ucjja sumwa uñjtajja! ¡Ñankha lurañataquisti walipunïtawa! Isimajj k'ala k'añuchjatawa, pobrenacana, uqhamaraqui jan juchaninacan wilapampi, cawquïri jakenacarutejj jan cuna juchan jicjjatcta ucanacan wilapampi k'añuchjataw isimajja. Ucampisa sascactawa: ‘Nayajj janiw cuna juchanïctsa, Diosajj janiw nayataquejj coleratäquiti’ sasa. Jichhajj waliquiwa. Niyaquejjay ‘Janiw juchanïcti’ sistajja, ucatwa jichhajj jumampi nayampejj juiciorojj mantañäni. ¿Cunatraqui janc'aqui cawquïrinacampitejj arust'ascta ucanacsti trocañ munta? Egiptos apanucuraquiquïtamwa, cunjämatejj Asiriajj apanucctam uqhama. Ucatsti Egiptotjja mä p'enka cuttaniraquïta, nayasti qhitinacatejj jumar arjjatirjamäqui ucanacarojj apanuctwa, sumancatamampisti janiw cunsa jicjjatcaraquïtati.” Tatitojj siwa: “Mä jaketejj warmipampi jaljti ucapachasti, warmejj uca chachampi jaljtasajj yakhampiw casarasjje, nayra chachapasti janiw uca warmirojj jac'jjaniti. Wasitattejj chicjjapjjaspan ucasti, ¡marcataquejj janiw ucajj walïcaspati! Ucampisa, jumajj Israel, walja chachanacampiw sarnaktajja, ¡jichhasti nayan ucaruw cuttanjjañ munaractajja! Naya Tatituw, ucjja arsta, sasa. “K'ara kollunac uñtam, sum uñatatam, ¿cawqhansa janejj juchjja lurctajja? Wasaranquiri árabe jaker uñtataraquiw kontajja, thaqui thiyanacan waynanacamarojj suyaraquïyätajja. Yakhanacampi sarnakatamampisa, ñankha luratanacamampisa aca marcjja k'añuchtawa. Ucatwa jallus jan purcaraquitejja, awti horasasa ni jallupachasa. Yakha chachanacampi sarnaker warmir uñtata jan p'enkanïtawa. ¡Uqham sarnakatamatjja p'enkasiñamänwa! Jichhaquiw sascaraquistajja: ‘Awquejja, tawako urunacajjanjja jumaw suma irpirejjäyätajja, ¿jichhasti colerataquipunïscätati? ¿Colerasiñamasti wiñayataquipunïniti?’ sasa. Uqham sasasti kawkhtejj munctajja ucqharacwa ñankhanacjja lurtajja.” Josías reyin urunacapansti, Tatitojj saraquituwa: “¿Uñjtati cuntejj nayataqui sayt'asiri Israelajj lurqui ucjja? Nayar apanucusinjja kollu patanacaruw sari, ucansti jach'a kokanac c'uchunwa yakhanacampi jucha luraraqui. Nayasti saraquïyätwa: ‘Uqham lurasajja inas nayan ucarojj wasitat cuttanjjchini’ sasa, ucampis janiw cuttanquiti. Judá cullacapasti yakhampi sarnaker sum uñjaraqui, nayan Israel marcar nayataqui sayt'asitapat apanucutajjsa uñjaraquiwa, jupampisti jaljtaractwa yakhampi sarnakatap laycu. Ucampisa, Israelan Judá cullacapasti janiw cunsa ajjsarcaraquiti, jan ucasti jupajj sarasinjja yakhampejj sarnakaraquiquiwa. Jan ajjsartasaraquiw yakhampejj sarnake, uqham sarnakatapampisti aca orakerojj ñankhacharaquiwa. Nayar apanucusinsti kalanacaru uqhamaraqui kokanacaruw quillisiraqui. Take ucanac pasatatsti, yakhampi sarnaker Judästi janiraquiw nayan ucarojj cuttanquiti take chuymapampejja, jan ucasti nayarojj sallkjituwa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti saraquituwa: “Nayataqui sayt'asir Israelasti yakhampi sarnaker Judät sipansa juc'a juchaniquiwa. Jichhajj saram, ucatsti aca arunac saraquim amsta tokeru uñtasa: ‘Tatitojj siwa: ¡Nayatac sayt'asir Israel, cuttanjjam nayan ucaru! Janiw nayajj jumarojj colerata catokcämati, janiraquiw wiñayataquisa coleratäcäti, qhuyapayasirïtajj laycu. Naya Tatituw ucjja arsta. Juchamaqui uñt'asim, Dios Tatitutaquiw sayt'astajja, yakha munirinacan khepap jalaractajja, take jach'a kokanac c'uchuru, arunacajjsti janiw ist'caractati. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Tatitojj siwa: “Nayataqui sayt'asir wawanaca, cuttanjjapjjam nayan ucaru, nayätwa jumanacan uywirimajja. Sapa marcat mayni apsuraquï, sapa jach'a familianacatsti panin apsuraquï, ucatsti Sionaruw cuttayanjjapjjaraquïma. Cawquïri marca apnakerinacatejj nayatacjamäcani ucanacwa churaraquï, ucanacasti jumanacarojj ch'iqhi cancañampiw apnakapjjätam uqhamaraqui suma amuyt'a chuymampi. Cunapachatejj jumanacajj aca marcan mirantjjapjjäta, uqhamarac wawanacamas waljanëjjani ucapachasti, janiw qhitis wasitatjja Tatitumpi mä amtäwiru mantatäquis uca arcatjja parlcjjaniti, janiw qhitis uca arcatjja lup'cjjaniti, ni qhitis amtascjjaraquiniti; janiraquiw juc'ampi uca arcajj munascjjaniti, ni yakhasa wasitat lurascjjaraquiniti. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucapachaw Jerusalenajj Tatitun tronopa satänejja; take marcanacaw ucaru tantacht'asipjjani, ucatsti nayaruw jach'añchapjjaraquitani, janiraquiw chuymanacapan jan wali amtatanacaparojj arccjjapjjaniti. “Uca uru purincani ucapachasti Judá marcajj Israel marcaruw jakcattjjani, ucatsti mayaquiw amsta tokenquir marcanacat cutt'anjjapjjani, cawquïri oraktejj nayajj mä herenciäcaspas uqhama nayrapacha awquinacapar churta uca orakeru” sasaw Tatitojj arsu. “Israel, nayajj jumarojj wawajjat catokañataquiw amtasta, mä suma muncañ orake churañaraqui amtta, take aca orakenacat sipansa juc'ampi suma orake. Nayasti saraquïyätwa: ‘Jichhajj awqui sisjjchitanïya’ sasa. Ucatsti janiraquiy nayatjja jayar sarcjjchiniti saraquïyätwa. Ucampisa cunjämatejj mä yakha chachampi sarnaker warmejj chachaparojj sallkjejja, uqhamaraquiw jumanacajj nayarojj sallkjapjjesta. Naya Tatituw ucjja arsta, sasa. “Arunacaw wasara kollu tokenacan ist'asi: ¡ucanacasti Israelitanacan jachatanacapawa, uqhamaraqui qhuyapayasiña mayitanacapawa! Jupanacajj cheka thaquitjja saranucuwayapjjewa, naya Dios Tatitupatsti armasipjjaraquiwa. Nayatac sayt'asir wawanaca, nayan ucar cuttanjjapjjam, nayaraquiw jumanacarojj naya toke sayt'asitanacamatjja kollart'jjapjjäma” sasa. “Acancapjjtwa, jumaruw maqhatjjapjjaracsma, jumätaw nanacan Tatitu Diosajjajja. Kollunac pataru sarapjjatajjajj inamayaquiwa, uca kollunac patan arnakasitanacajjas inamayawa, khespiyiri Tatit Dios sapanacwa, Israelajj khespiyasiñjja jicjjatani. Yakha diosanacar mä p'enka yupaychatasajja, cuntejj awquinacasajj wawäcäyätan ucapacha jicjjatapcatayna uca apt'asiyistu; ovejanaca, uywanaca, uqhamaraqui yokall, imill wawanacsa. Jichhajj amuqui p'enkasiñatsa alt'asipjjañäni, mä p'enkan imjjatatjama, jiwasasti wawatpacha jichhacamajja, awquinacasasa juchanacacwa Dios Tatitutaquejj lurtanjja, janiraquiw juparojj jaysctanti.” Tatitusti siwa: “Israel marca, jumatejj cuttanjjañ munstajja, nayan ucaruw cuttanjjañama. Uca ajjtascañ diosanacamtejj apanucjjätajja, ucatsti janirac nayatjja jayarst'cäta ucapachasti, sutejj-jja aytasiraquismawa juramento chekaparu lurasa, asquiru uqhamaraqui khanarusa. Sutejjasti marcanacataquejj asquïniwa, yupaychcañaraquïniwa” sasa. Tatitusti sascaquiwa, Judá uqhamaraqui Jerusalén marcanquir jakenacarojja: “Jan yapuchat orakenacaru yapuchapjjam; ch'aphinac taypirusti jan yapuchcjjapjjamti. Judá uqhamaraqui Jerusalén marcan utjir jakenaca, jumanacajj circuncidasipjjam, ucatsti nayarojj Tatitut uñt'asipjjaraquita, chuymanacamarusti cuna arust'äwitejj utjqui uca unañchäwinac uscusipjjam; uqhamata ñankha luratanacam laycojj jan colerasiñajjajj ninjam aktascañapataqui, ucsti janiraquiw qhitis jiwaraycaraquispati. “Aca arunacsti Jerusalenana, uqhamaraqui Judá oraken yatiyapjjam; trompetanacampi phust'asa take marcpacharu yatiyapjjam, wali jach'at art'apjjam: ‘¡Jina! ¡Tantacht'asipjjañäni! ¡Jach'a perkani marcanacaru!’ sasa. Wiphaljja Sión toker uñtata aytapjjam; ¡imantasiñ chekanac thaktapjjam, jan suyapjjamti! Jichhasti amsta toketwa jach'a t'akhesiñanacampi, tucjatäñampi apayanëjja uca laycu. Leonajj niyaw putupat mistuni; marcanac tucjiristi niyaw jutanti; marcapatwa mistuniwayi, marcama t'unjañataqui, wasara, k'ala t'unjatwa marcanacamjja tucuyani. Uca laycu jichhajj chhanqha isinacampi isthapisipjjam, jachapjjam, aykopjjaraquim usuyasiñatsa, Tatitun nacquiri colerasiñapasti janiw jiwasatjja jithektquiti” sasa. Tatitojj siwa: “Cunapachatejj uca urojj purincani ucapachasti, reyisa, jach'a jilïrinacasa ajjsarañat qhathatipjjani, sacerdotenacasti wali ajjsarapjjaraquini, profetanacasti wali sustjataw uñjasipjjaraquini.” Ucat nayajj sista: “¡Ay, Tata, cunjämaraqui Jerusalenanquir jakenacaru sallkjtasti! Suman sarnakasiñaw utjani saraquïyätasä, jichhasti jiwañaquiraquis muyuntjjejjä” sasa. Cunapachatejj uca horasajj purincani ucapachasti Jerusalén marcarojj sataraquïniwa: “Wasar toket mä junt'u thayaw thayt'ani, ucasti marcajj tokeruw thayt'aniraqui. Uca thayasti janiw trigo qhuyuñataqui uqham thayäquiti. Nayajj thayt'ayancä ucasti wali jach'a thayäniwa, jichhasti jupanacataquiw juchañchäwi arsuraquï.” “Uñtapjjam, uñisirinacajj mä kenayjamaw jutanti, nuwasiñ carronacapasti mä jach'a thayjamaw jutantapjje, caballonacapasti jach'a jamach'inacat sipansa juc'ampi jalapjje. ¡Cunaquïcan jiwasataquejja, jichhajj k'ala tucusitätanwa! Jerusalén, ñankhanacatjja chuymam k'omachasim, uqhamatwa jumajj khespita uñjasïta. ¿Cunapachcamas p'ekemanjja amtäta jan wali amtañanacjja? Dan sisqui uca oraketpacha, uqhamaraqui Efraín kollunac toketwa jan wali yatiyäwinacajj purini: “Marcanacaru, Jerusalén marcarusa yatiyapjjam, mä jaya marcatwa uñisirinacajj jutantapjje nuwasiñataqui arnakt'asisa, Judá orakenquir marcanac toke. Judá orakerusti yapunac uñjirejj muyuntquejj uqhamwa muyuntapjjani, Tatitutaqui sayt'asitap laycu. Tatituw ucjja arsu, sasa. “Sarnakatanacamampi, luratanacamampiw apt'tam cunatejj pasctam ucanacarojja, ñankha luratamaw aca jan walt'añjja apaniractam, chuymamsa ust'ayasa.” ¡Usutuw ucat k'ewinaktta! ¡Chuymajjas walpun putuquiraqui! ¡Janiw inact'irjamäcti, janiraquiw amuct'irjamäctsa! Mä trompetan phust'asitapwa ist'ta, guerran arnakasiñanacampi cuna. Jan walt'añanacat yatiyäwinacaw puriniraqui; take marcpachaw jichhajj t'unjataraqui. Campamentonacajjas acatjamat t'unjataw uñjasipjje, carpanacajjas k'ala t'unjatapuniwa. ¿Cunapachcamas wiphala altor aytata uñjäjja? ¿Uqhamaraqui trompetan phust'asitapsa ist'araquëjja? “Marcajjajj k'ala lokheratawa, janiw uñt'cjjaraquituti siw Tatitojja. Jan amuyt'asiri wawanacäpjjewa, janiw amuythapisipquiti. Ñankhanac lurañanacataquisti ch'amanacapas jilararaquiwa, ucampisa janiw cunatejj asquïqui ucjja lurañ yatipquiti.” Orake uñatatta, ucasti jan amuycaña wasarar tucutänwa; alajjpacha uñtaracta, ucansti janiw cuna khanas utjcaraquïnti. Kollunac uñtta, ucanacasti qhathatisipcaraquïnwa; take kollunacaw qhathatipjjäna. Uñatatasta, ucatsti janiraquiw cuna jakes utjcjjänti, take jamach'inacas jaltjjapjjaraquitaynawa. Uñatatasta, ucatsti jardinanac uñtta, ucanacasti wasararu tucuyatäpjjaraquïnwa, take marcanacasti k'ala t'unjatäpjjänwa. Take acanacsti Tatitun jach'a colerasiñapaw uqham luratayna. Tatitojj siwa: “Take aca orakpachaw tucjatäni, ucampis janiw k'ala tucjcaraquïti. Aca orakejj llaquisiñampi phokhantatäniwa, alajjpachas lutot ist'asiraquini. Nayaw arsta, janiw kheparojj cuttcäti, take cunas amtatäjjew, janipuniw khepar cuttcäti. Caballonacar lat'jjatat jutapqui, uqhamaraqui flechanacapa apt'ata jutapqui ucanacan arnakasitanacaparusti, take jakenacaw jalacamaqui chhucsuwayjjapjje; pastonac taypiruw imantasipjje, karkanacaruw jat'stapjjaraqui. Take marcanacasti k'ala apanucutawa; janiraquiw mä sapa jakes ucanacanjja jacjjapjjeti. Jumasti tucjata marca, ¿Cunataquis suma púrpura sat isimpi isthapista? ¿Cunataquis uca kori yänacamp uscusta? ¿Cunataquis nayranacamsa ch'iyara pintasta? Uqham c'achachasitamajj janiw cunataquis asquïquiti, munirinacamas jichhajj apanucupjjtamwa, jiwañamaraqui thakhapjjejja. Usutanacan wararitapwa ist'ta, cunapachatejj mä warmejj parto usumpi wararejj tayna yokall wawapa wawachasiñataquejja, uqhama; ucasti Sionan wararitanacapawa, aykosquiwa, amparapa lokatatasinsti saraquiwa: ‘¡Ay nayata! ¡Jake jiwayirinacaw jiwayapjjetani!’ ” sasa. Tatitojj siwa: “Jerusalén callenac muytanipjjam, suma uñatatanipjjam, plaza tokenac thaktanipjjam, inach maynsa jicjjatapjjäta take cunsa chekapar luriri, uqhamaraqui cheka chuymani. Uctejj jicjjatapjjät ucapachasti Jerusalenarojj perdonäwa. Yakhepanacajj Tatitun sutipjjaruw juramento lurasipqui, ucampisa uca juramento luratanacapajj inamayawa, c'ariraquiwa.” Tata, jumajj cheka chuymani jakenac thaktajja. Mutuyaractawa, ucampisa janiw usuyasipquiti; Aynacht'ayascaractawa, ucampisa janiw yatekañ munapquiti. Kala chuymanïpjjewa, wali khorunacäpjjaraquiwa, janiraquiw cheka thaquiru cuttaniñsa munapquiti. Nayasti saractwa: “Pobrenacaquiw pisi chuyma jakenacjam sarnakapjjejja, cunatsa jan amuyt'asipjjpacha cuntejj Tatitojj munqui ucjja, cuntejj Diosapajj sisqui ucjja. Jilïri jakenacan ucaru sarä, ucatsti jupanacarojj saraquïwa. Jupanacasti amuyt'asipjjapuniniw cuntejj Tatitojj munqui ucatjja, cuntejj Diosajj sisqui ucsa. Ucampisa takeniw Dios toke sayt'asipjje, janiraquiw jupar jaysañsa munapquiti. Ucatwa jichhajj leonanacajj ch'umit mistunisin jiwarayapjjani, wasaranquiri kamakenacaw jisc'a jisc'a tucjapjjaraquini, marcat mistusinquirinacarusti jisc'a jisc'a tucjaraquini, walja jach'a juchanac lurapjjatap laycu, maynir aljantapjjatap laycu. Tatitojj siwa: “¿Cunjämsa jichhajj take ucanac perdonäma? Wawanacamajj nayarojj apanucuwayapjjetuwa, ucatsti cawquïrinacatejj jan diosäpqui ucanacjjaruw juramento lurapjje, mank'sti jilarquirwa churta, ucatsti takpachaniw yakhampi sarnakañarojj catuyasipjjaraqui. Orko caballonacar uñtataw, jake masipan warminacap uñtasajj wararipjje. ¿Uca luratanacapatsti janit mutuycästi? ¿Uqham sarnaker jakenacarojj janit juchap uñt'asiycäjja? ¡Jichhajj uñisirinacapajj mantanpan ucatsti uva yapunacjja tucjpan, janisa takpach tucjapcchini ucasa! ¡Layminacapsa khakharapjjpan, janiw jichhajj uva yapöjjäcjjeti! ¡Israelampi, Judämpejj nayarojj sallkjapjjetuwa! Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Israelampi, Judämpejj Tatiturojj jan uñt'iriw tucupjje; sapjjaraquiwa: “Janiw Diosajj utjquiti. Janiw cuna jan walis pasquistaniti, janiraquiw guerras, mach'as utjcaniti” sasa. Tatitojj siwa: “Israel, jumataquisti mä jayat jutir marca apayanï, wali ch'amani marca, uqhamaraqui nayratpacha utjir marca; jumasti parlatanacapjja janiw yatctati, cuntejj sapcani ucsa janiw amuyt'caraquïtati. Take jupanacasti guerran nuwasiri jan ajjsariri jakenacäpjjewa, armanacapasti pachpa jiwañäcaspas uqhamäpjjaraquiwa. Jupanacasti yapunacamwa catuntasipjjani, t'ant'amsa mank'antapjjaraquini, imill wawanacamsa, yokall wawanacamsa mank'antapjjaraquiniwa, ovejanacamsa, vaca kallunacamsa mank'antapjjaniwa, uqhamaraqui uva yapunacamsa, higo yapunacamsa. Jumajj alcatascta uca jach'a perkani marcanacamsa armanacapampiw t'unjapjjani.” Tatitusti sascaquiwa: “Uca urunacansti janiraquiw takpacha t'unjcäti. Cunapachatejj jisct'apcätam ucapachasti: ‘¿Cunatsa aqham take acanaca luristu Tatitu Diosasajja?’ sasa, ucapachasti jumajj jupanacarojj saraquïtawa: ‘Cunjämatejj jumanacajj Tatiturojj apanucusin yakha diosanacaru aca pachpa orakepan yupaychapjjtajja, uqhamaraquiw jichhajj yakha marcanquir jakenacaru sirvipjjäta, jaya orakena’ sasa. “Israel marcaru yatiyapjjam, Judä orakerusti sapjjaraquim: ‘Aca arunac ist'am, jan amuyt'an marca, nayranïsquiwa, ucampis janiw uñjquiti, jinchunïscaraqui, ucampis janiw ist'quiti. Naya Tatituw sista: ¿Janit jumanacajj nayaru ajjsarapquista? ¿Janit naya nayrakatan qhathatipcta? Nayaw kota thiyjja uscta jach'a kotataquejj korpäcaspas uqhama, uca korpsti janiw jach'a kotajj pasancaspati. Mathapinacapas inamayaquiw ucan sartasqui, khothutisipquiwa, ucampis janiw pasanipcaspati. Jumanacajj khoru jan ist'asiri chuymanïpjjtawa, nayarojj apanucuwayapjjestawa, ucatsti sarjjapjjaractawa. Janiw amuythapisipcaractasa, ni sapcaractasa: Tatitu Diosasarojj ajjsartañäni, horasaparuw khepa, nayra jallsa apayanistu, uqhamaraqui cosecha apthapiñ horasas apayaniraquistu. Ucampisa jumanacan juchanacamajj take ucanacjja mayjt'ayjjewa, jichhasti janiw juc'ampi uca asquinacjja catokcjjapjjätati. Marcajjansti ñankha jakenacaw utji, jupanacasti jamach'inac jiwayirinacjamaw suyjjatasipqui, mayninacaru catuntañataquisti sipitanac uscusipcaraqui. Utanacapasti lunthatata yänacampi phokhantatawa, cunjämatejj jaulanacarojj jamach'inacajj phokhantatäqui uqhama. Uqhamatwa jupanacajj kamiri, ch'amani tucupjjaraqui, wali pokontatäpjjewa, suma mankt'ataraqui. Ñankha luratanacapasti janiw korpanïquiti. Janiw wajcharojj chekaparu uñjapquiti, pobrenacarus janiraquiw chekaparu uñjapquiti. ¿Janit ucanacatsti mutuycästi? ¿Janit uqhama jakenacarusti juchap uñt'aycästi? Naya, Tatituw ucjja arsta. “Maya ajjsarcaña, sustjascañaw aca marcanjja pasasqui. Cuntejj profetanacajj yatiyapjje ucajj c'ariwa; sacerdotenacasti munañanacaparuw apnakapjjaraqui, ¡marcajjasti uqhamwa munaraqui! Ucampisa ¿cunsa lurapjjäta tucuya urojj purincan ucqhajja?’ ” ¡Benjamín token utjir jakenaca! ¡Imantasiñ thaktapjjam, Jerusalenat jaltjjapjjam! Tecoa chekansti trompeta phust'apjjam, Bet-haquerem chekansti mä chimpu sayt'ayapjjam, mä jach'a jan walt'añampi, mä jach'a aynacht'añampiw, amsta toket ajjsarañapa churasinqui. Sión orakejj mä suma ch'ojjña orakjamawa, cawquirutejj awatirinacajj tamanacapampi sarapjje uqhama; uca orakeruw muyuntapjje, sapa tamanacaraquiw ucanjja mank'arasipqui. Uñisirinacapasti sapjjaraquiwa: “¡Sionampi jichhajj nuwasiñäni! ¡Jutapjjam, chica urunpacha nuwantapjjañäni! Ucampisa, ¡llaquiscañawa! Jayp'öjjewa, ch'iwis sarakanjjaraquiwa. ¡Uqhamajj aruma nuwantañäni, torrenacapsti t'unjaraquiñäni!” sasa. Take ch'amani Tatituw uca arunacjja churaraqui: “¡Kokanac tincuyapjjam, ucatsti uca lawanac arct'apjjam, ucanac patjjata Jerusalenar nuwantañataqui! Aca marcajj juchañchatäñataqui catuyatawa, mayninacaru t'akhesiyapjjatap laycu. Jerusalenatwa ñankha lurañajj mistu, cunjämatejj umajj mä phuch'ut mistojj uqhama. Uca marcansti nuwasiñanacampi ch'ajjwañanacampiquiw ist'asisqui; ucansti chhojjriñchasiñanacaqui, usuyasiñanacampicwa uñjaractjja, Jichhajj Jerusalén yatekamaya, jan ucasti nayajj jumatjja mayjt'ataw sarjjä, mä wasararuw tucuyäma, jan jakeni antutaraquïma.” Take ch'amani Tatitusti siwa: “Cawquïri israelitanacatejj kheparcani ucanacarusti k'ala thaksutäniwa, cunjämatejj mä uva alinjja layminacajj thaksutajj uqhama, uca alina jan mä sapa uva achus kheparañapataqui uqhama” sasa. Nayasti saractwa: “¿Qhitirac ist'itani, nayan parlatajjarusti, uqhamaraqui aca yatiyäwi churatajjarusa? Tata, jinchunacapajj lluphantatawa, janiw ist'apcaraquiniti; arunacamatsti larusipjjaraquiwa, Arunacamsti janiw munapcaraquiti. Colerasiñaman phokhantatätwa, Tata; janiw juc'ampi cuns lurirjamäcti” sasa. Tatitusti saraquituwa: “Uca colerasiñamsti callen waynanacjjaru warjjatam, tam tama sarnakquis uca waynanacjjaru. Chachanacarusti warminacapamppachwa catuntasina apapjjani, uqhamaraqui sinti chuymani jakenacsa. Utanacapasa, orakenacapasa, warminacapasa yakhancjjaniwa. Nayasti amparajj aytaraquï, aca marcan utjirinacaru mutuyañataqui. Naya Tatituw, ucjja arsta. “Takenisa, jisc'as jach'asa, lunthatasiñampi jicjjatañatacwa lup'isipquejja; profetanacasa, sacerdotenacasa, takeniw lunthatasiñaru catuyasipjje. Marcajjan chhojjrinacapsti patatacwa kollañ munapjje; take cunas waliquïsquiwa sapjjaraquiwa, ucampisa take cunasa jan walipuniwa. ¡Jumanacajj take ucanacatjja p'enkasipjjañamänwa, take cunanactejj nayajj jan muncta ucanac luratanacamatjja! Ucampisa, janiw p'enkasipquiti, ¡janiraquiw cunatejj p'enkasiñäqui ucsa yatipquiti! Ucatpï jichhajja, cunapachatejj nayajj mutuycä ucqhajja, ch'anktasipjjaniwa, mayninacjamaw liwirtapjjaraquini. Naya Tatituw, ucjja sista.” Tatitojj marcaparojj siwa: “Thaqui jac'anacaru sayt'asipjjam ucatsti uñatatasipjjaraquim, nayra thaquinacat jisct'apjjam; cawquïrisa suma thaquejja ucata; ucatsti uca thaquinjam sarapjjam, ucapachaw samarapjjaraquïta.” Ucampisa jupanacajj sapjjewa: “Janiwa, janiw uca thaquinjam sarapquiristti” sasa. Tatitusti uñjirinac uscu, marcarusti saraquiwa: “Cuna unañchäwtejj churapcäma ucar sum suyapjjam” sasa. Ucampisa marcajj siwa: “Janiw nanacajj ist'apcäti” sasa. Ucatpï jichhajj Tatitojj sejja: “Ist'apjjam marcanaca, yatipjjaraquim cunanacatejj marcajjaru pascani ucanacsa. Jumas, orake ist'araquim: Aca marcarusti mä jach'a jan walt'añwa apayani, jan wali lurañanacaqui amtasipcatapata; arunacajjarusti janiw ist'apcaraquitänti, jan ucasti yatichäwinacajj-jja jisc'achapjjewa. ¿Cunataquis jumanacajj Sabá sisqui uca oraket incienso apanirapipjjesta? ¿Uqhamaraqui jaya orakenacatpacha suma k'aphini alinacsa? Nayarojj janiw munasquituti uca loktasitanacamajja, ni yakha sacrificionacamasa.” Ucatwa Tatitojj saraqui: “Aca marcarojj ch'anktasiyäwa, liwisiyaraquïwa. Awquinacasa, wawanacasa, uta jac'anacasa, amigonacasa, takeniw mayaqui jiwarapjjani” sasa. Tatitojj siwa: “Amsta toketa jaya orakenacatpachwa, mä ch'amani marcajj jutantañataqui waquichasisqui. Jupanacasti arconacampi, flechanacampi armantatäpjjewa; sinti khoru jakenacäpjjewa, janiw qhuyapt'ayasiñsa yatipcaraquiti; arnakasitanacapasti jach'a kotan khothutitapjamawa, caballonacar lat'jjatatcamaw jutapjjaraqui. Sionampi nuwantasiñataquisti janc'aquïpjjaraquiwa” sasa. Jerusalén marcansti jakenacajj sapjjaraquiwa: “Nanacajj uca yatiyäwjja ist'apjjtwa, ajjsarañasti jan ch'amani antutapjjaraquitu; walpun llaquisipjjta, ajjsarapjjaracta, mä wawachasir warmjama. ¡Jan pampa tokeru mistupjjamti. Jan thaquinacaru sarapjjamti! ¡Uñisirisajj wali armantatawa, take chekansa ajjsarañaquiw utji!” sasa. ¡Marcajja, jichhajj chhanqha isinacampi isthapisim t'akhesitam uñacht'ayañ laycu; khellaru sunt'suraquim, luto isinacampi isthapisim, wal jacharaquim, cunapachatejj mä sapa yokall wawajj jiwquis uqhama; jiwasaru t'unjiristi janc'aquiw jutaraquini jiwasanacar t'unjañataqui! Tatitusti saraquituwa: “Nayasti aca marcajjaru yant'añamataquiw jaytaracsma. Sum uñjam cunjämasa sarnakäwipajj uca” sasa. Tata, take jupanacajj wali khorunacäpjjewa; jakjjata parlasiri ñankha jakenacäpjjewa; hierrot sipansa, broncet sipansa sinti ch'ullkhëpjjewa. Cunapachatejj fuellejj ch'amampi phust'i ucqhajja, ninajj umatatayiw plomo metalarojja. Ucampisa jupanacaru k'omachatajj inamayawa, ñankha jakenacasti janiw chhaktquiti. Ucampisa: “Apanucut kollke” sasay sutichañächispa, jumajj jupanacaru apanucutam laycu. Tatitusti wasitatwa Jeremiasarojj parläna ucatsti saraquïnwa: “Tatitun templopa puncuru sayt'asim ucatsti aca arunaca yatiyaraquim: Judá orakenquir take jakenaca, qhitinacatejj aca puncunac toke Tatitur yupaychañataqui mantapcta ucanaca, ist'apjjam aca arunaca. Cuntejj Tatitojj sisqui ucanaca, jupasti take ch'amaniwa, Israelan Diosaparaquiwa. Asquichasipjjam sarnakäwinacama, uqhamaraqui luräwinacamsa, nayasti ucatjja jumanacarojj aca oraken jacayasipcämawa. Janiraqui qhitinacatejj c'arinac parlapjje ucanacarojj alcatasipjjamti, qhitinacatejj sapjje: ‘¡Tatitun templopaw ucanqui, Tatitun templopaw acanqui sasa, ucanacarojja!’ “Jumanacatejj sarnakäwinacamsa, uqhamaraqui luräwinacamsa asquichasipjjäta ucapachajj, maynit maynicamas chekaparu uñjasipjjäta ucapachasa; janiraqui yakha marcat jutirinacarus sinti irnakayapjjätati, ni wajchanacarusa, ni ijmanacarusa, ni jan juchani jakenacarusa aca chekanjja jiwayapjjätati, ni yakha diosanacarusa yupaychapjjaraquïtati, ucanacampisti jumanacpachaquiw aynacht'apjjasmajja. Nayajj aca orakeruw jaytasipcäma jacasipjjañamataqui, cawquïri oraktï nayrapacha awquinacamaru churcäyäta wiñayataqui ucaru. “Jumanacajj c'ari arunacaruquiw iyawsapjjtajja, uca arunacasti janiw cunataquis jumanacataquejj walïquiti. Lunthatapjjta, jake jiwayapjjta, wachok juchan sarnakapjjta, c'ari juramentonac lurapjjta, Baal diosarusti inciensonaca loktasipjjta, ucatsti yakha diosanacarusa yupaychapjjaracta, ucanacampejj janiw cuna lurañanacamas utjquiti, take ucanac lurasinsti aca nayan templojjaru, cawquïritï nayaru loktatäqui, ucarojj jutapjjaractawa, naya nayrakataru uñstañataquejja. Ucatsti amuyasipjjaractawa, ucanjja arjjatatäsipcasmasa uqhama ucat take uca jan walinacjja lurasipcaraquisma, ucatsti nayajj uca luratanacamjja janiw juc'ampi uñjcäti. ¿Jumanacasti amuyapjjtati, aca nayaru loktata templojj lunthatanacan putupäcaspas uqhama? Nayasti take ucanacwa uñjta. Naya Tatituw take ucanacjja arsta. Silo sisqui uca chekan nayan ajllit kollan utajjaru sarapjjam, cawqui chektejj nayajj nayrakata ajlliscta jacasiñataqui uca chekaru, ucatsti uñjapjjaraquim cuntejj uca chekampi lurcta uca, Israel marcajjan ñankha luratanacap laycu. Nayasti mayampi mayampwa jumanacarojj ñankha luratanacamatjja ewjjapjjsma, ucampisa jumanacajj janiw nayarojj ist'apquistati, ni jaysapcaraquistasa. Naya Tatituw acjja arsta. Ucatwa jichhajj cuntejj Santuariojjampi Silo chekanjja lurcta, uqhamaraquiw jichhajj aca nayaru loktata templompejj luräjja, uca templsti jumanacaruw churapjjsma, uqhamaraqui nayrapacha awquinacamarusa, jumanacasti uca temploruw wali alcatasipjjaractajja. Jumanacarusti, naya nayrakatatjja jayaruw jakonucupjjäma, cunjämatejj jilanacamaru lurctjja uqhama, Efrainan wawanacaparu.’ “Jumasti Jeremías, jan aca marcataqui Tatitut mayimti, jan nayarojj achict'asquistati jupanacataquejja. Jan juc'ampi parljjestati, janiw nayajj ist'cämati. ¿Janit jumajj uñjcta cuntejj Judá marcanacansa uqhamaraqui Jerusalén callenacansa lurapqui ucjja? Wawanacajj lawa apthapipjje, awquinacasti nina nactayapjje, warminacasti masa waquichapjjaraqui, tortanaca lurañataqui, ucatsti ucanacjja, cawquïrirutejj Alajjpacha Mama sapqui uca diosaruw loktapjjaraqui. Uca luratanacapampejj ñankhachapjjetuwa, uqhamaraqui yakha diosanacaru vino loktasitanacapampisa. Ucampisa nayaru ñankhachañat sipansa, jupanacpachaw juc'ampi ñankhachasisipqui, jupanacataquisti mä p'enkaraquiwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucatwa, naya Tatitojj arsta, sapjjaracsma, take colerasiñajjwa aca chekaru puriyanï, jakenacjjaru, animalanacjjaru, kokanacjjaru uqhamaraqui cosechanacamjjarusa. Colerasiñajjasti jan jiwarquir ninjamaw naqhani.” Take ch'amani Tatitusti, Israelan Diosapa, marcaparojj siwa: “Take sacrificionaca, uqhamaraqui loktasïwinacsa loktasisipcaquim, uqhamaraqui uca loktasita aychanacsa mank'asipcaquim. Ucampisa cunapachatejj nayajj nayrapacha awquinacamaru Egiptot apsunta ucapachasti janiw nayajj cunsa uca loktasiñanac toketjja jupanacarojj siscti ni maycaractsa. Ucampisa jupanacarojj saraquïyätwa nayaru ist'apjjañapa; uqhamatwa nayajj jupanacan Diosapäyäjja, jupanacasti nayan marcajjaraquïniwa sasa. Ucatsti saraquïyätwa cunjämtejj nayajj siscta uqhamar sarnakapjjañapa, uqhamat take cunas sumaqui sarañapataqui. Ucampisa janiw nayarojj ist'apquituti ni jaysapcaraquitusa, jan ucasti kala chuymanacapar jaysasaquiwa ñankha lurañanacaru catuyasjjapjjejja. Nayaru uñtañcamayasti, nayatjja maysaruw uñtapjjänjja. Cunapachatejj nayra awquinacapajj Egiptot mistunipcäna ucat jichhacamasti, nayajj jumanacarojj maynit mayniruwa profetanacjja qhitanipjjsma. Ucampisa jumanacajj janiw nayarojj jaysapquistati, ni ist'apcaraquistasa, jan ucasti juc'ampi khoru chuymaniw sarnakapjjtajja nayra awquinacamatsa juc'ampi. “Jumasti Jeremías, take acanac jupanacarojj saraquim, janisay ist'asipcpan; jach'at art'am, janisay jaysapcchïtam ucasa. Saraquim: ‘Aca marcajj janiw Tatitu Diosaparojj jaysañ munquiti, janiraquiw chekachayasiñsa munquiti. Cheka chuymampi sarnakañasti jupanacatjja k'ala chhaktatäjjewa’ ” sasa. ¡Jerusalén, ñic'utam mururasim ucatsti liwtam! ¡Wasara kollu patanacansti llaquiscañ k'ochunac k'ochuraquim! Tatitusti jakenacamataquejj coleratawa, apanucjjaraquiwa, jaytjjaraquiwa. Tatitusti siwa: “Judá orakenquir jakenacasti mä jan walwa lurapjje nayaru ñankhachquiri: uca ajjtascañ c'ari diosanacapwa nayar loktat templorojj uchasjjapjje, uqhamat templojja k'añuchapjje. Ben-hinom vallensti Tofet sat nina phichhaña chekaruraquiw altar waquichapjje, ucan imill wawarusa jan ucajj yokall wawarusa naqhantayañataqui, nayasti janipuniw jupanacarojj ucanac lurapjjam siscti, ni amtäwejjansa ucanacajj utjcaraquïnti. Ucatwa jichhajj naya Tatitojj arsta, mä uruw purinini, cunapachatejj uca chekarojj janiw Tofet, Valle de Ben-hinom siscjjapjjaniti jan ucasti Jiwarayañ Valle sasaw sisjjapjjani. Tofet chekanwa jiwatanacarojj imjjapjjaraquini, jan juc'ampi orakejj imañataqui utjcjjatapata. Aca jakenacan janchinacapsti jach'a jamach'inacaw mank'apjjani, uqhamaraqui monte animalanacasa, janiw ucanacar qhiti chhuctayiris utjcaraquiniti. Judá oraken marcanacapatsti, uqhamaraqui Jerusalén callenacatsa cusiscañ fiesta k'ochunacsa, casarasiñ k'ochunacsa chhaktayäwa; take marcpachasti ch'usa wasararu tucutaraquïniwa” sasa. Tatitusti siwa: “Uca urunacansti sepulturanacapatjja Judá oraken reyinacapan, take jilïrinacapan ch'aqhanacapsa apsupjjaniwa, uqhamaraqui sacerdotenacana, profetanacana, take qhitinacatejj Jerusalenan jacapcäna ucanacan ch'aqhanacapsa. Ucatsti intitaqui, phajjsitaqui, take warawaranacataquiw waranucupjjani cawquïrinacarutejj munapcatayna, sirvipcaraquitayna, arcapcatayna, jisct'asipcaraquitayna, yupaychapjjaraquitayna ucanacataqui waranucutäniwa. Janiraquiw qhitis uca ch'aqhanacjja apthapcaniti imt'jjañataquejja. Pachpa orakeruw kheparapjjani, guanor uñtata. Aca ñankha jakenacatjja, cawquïrinacatejj kheparasipqui, nayajj ananuccta ucatjja, cawqhantejj jicjjatasipjjani uca chekanjja jiwarañacwa munjjapjjani jacañat sipansa. Naya take ch'amani Tatituw arsta. “Jumasti Jeremías aca arunacajj naya toket aca marcaru yatiyam: ‘Cunapachatejj maynejj liwisi ucapachajj, wasitat sayt'asjje; cunapachatejj thaqui chhaktayasi ucapachasti wasitat jicjjatjje. Uqhamasti, Israel ¿cunatsa ch'ojjña lurista? Jerusalén, ¿cunatsa nayataquejj wiñayataqui colerasta? ¿Cunatsa nayataqui sayt'asiscacta, ucatsti janiraqui nayan ucarojj cuttaniñ munctati? Take chuymaw ist'ascaraquïyäta, ucampis janiw maynirus ñankha luratapatjja arrepientisir ist'cti, ni take chuymasa arsuscaraquiti: ‘¿Cunsa lurtjja?’ sasa. Takenis jalacamaquiw thaquipanjam jalasqui, jan frenoni guerra caballonacjama. Cigüeña sat jamach'is alajjpachanjja yatiwa cunapachatejj cuttaniñapäqui ucjja. Khorucutunacasa, jisc'a jamach'inacasa yatipjjaraquiwa cunapachatejj yakha chekaru sarjjapjjañapäqui ucjja. Ucampisa jumajj nayan marcajja, janiw leyinacajj-jja yatctati. Uqhamasti, ¿cunjämaraqui jumanacasti sapjjasmasti: ‘Take cunsa yattanwa, Tatitun leyipasti jiwasampiraquiwa’ sasasti? ¡Leyinac yatichirinacajj c'ari kellkanacapampiw maysaru k'ewiquipjjapjje! Ucampisa uca yatiñaninacajj jisc'achjataw uñjasipjjani, sipitaru jalt'ir animalanacjamaraquiw qhathatipjjani, ¿Cawquincaraqui yatiñapasti niyaqui arunacapajj apanucupjjchi ucapachasti? Ucatpï jichhajj warminacapjja yakhanacaru catuyäjja. Orakenacapsa yakhanacaruw catuyaraquëjja. Cunjämatejj jisc'as jach'asa, lunthatasiñampi ganañacwa amtasipqui; profetanacasa, sacerdotenacasa takeniw lunthatasiñaru catuyasipjje. Marcajjan chhojjrinacapsti patatacwa kolljjatapjje, take cunas waliquïsquiwa sapjjaraquiwa, ucampisa take cunas janiw walïquiti. ¡Take cuna jan walinactejj nayajj jan muncta ucanac luratanacamatjja jumanacajj p'enkasipjjañamänwa! Ucampisa, janiw p'enkasipctati, janiraquiw yatjjapjjtati cunäquitejj p'enkasiñajj ucsa. Ucatpï cunapachatejj nayajj mutuyapcäma ucapachajj, ch'anktasipjjätawa, mayninacjamaw liwirtapjjaraquïta. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitojj siwa: “Marcajjarojj trigor uñtata yawinucü. Janiraquiw uva yapunjja ni mä uvas kheparcaniti, ni mä sapa higos higo kokanjja kheparcaniti. Ancuntata laphinacaquiw kheparjjani.” Marcasti saraquiniwa: “¿Cunataquis acar kheparascaquiñäni? ¡Takeni sarjjañäni jach'a perkani marcanacaru, mäpita jiwarayistpan! Tatitu Diosasajja jiwarayistaniwa; venenat umwa umañataquisa churaraquistu, jupa toke jucha luratas laycu. Take cunansa jiltañwa munäyätanjja, ucampisa jan walt'añanacaquiw purinistu. C'umara sarnakasiñwa munäyätanjja, ucampisa mayjt'asiñaquiw purini. ¡Uñisirinacasajj niyaw purinipjje! ¡Dan sisqui uca oraketsti niyaraquiw caballonacan samatapas ist'asi! Cunapachatejj warart'apjje ucapachasti, take orakpachaw qhathatiraqui. Take aca marcaru, yänacapamppacha t'unjiriw jutapjje, marcanacarusa, jaquirinacarusa.” Tatitusti siwa: “Jumanacataquisti venenoni catarinac apayanï, ucanacaw jumanacarojj achjapjjätam; uca catarinacatsti janiw cunäquisa ch'amacani laykanacasa.” Usuyasitajjajj janiw kollañjamäcjjeti, chuymajjas cawcst'araquituwa. Marcajjan aykotanacapasti take chekanwa ist'asiraqui: ¿Janit Tatitojj Sionancjjpacha? ¿Janit reyipas ucancjjpacha? Tatitusti saraquiwa: “¿Cunatsa nayarojj uca ñankha lurapjjesta, c'ari diosanacaru, inamay diosanacaru, yakha diosanacaru yupaychasajja?” Ch'ojjña horasajj pasjjewa, cosecha apthapiñas tucusjjaraquiwa, jiwasataquisti janiw khespiyasiñajj utjcaraquiti. Marcajjan t'akhesitapampi chicaw t'akhesiracta; llaquisiñampi, ajjsarañampiw nayarojj muyuntitu. ¿Janit cuna kollas Galaad chekanjja utjcpacha? ¿Janit ucanjja qhiti kollt'iris utjcpacha? ¿Cunataraqui marcajjarusti jan kollapjjesti? ¡Nayranacajjan jachapajj mä uma jalsjamäspa, walja jaliri umanacjama, uqhamat uruy aruma jachañajjataqui, marcajjan jiwarat jakenacatjja! Walïspawa nayanjja wasaran mä cheka utjitaspa ucan samart'añajjataqui, marcajjat jayaru sarjjañataqui. Takenisa janiw cheka chuymanïpquiti, ch'ojjña lurircamaquïpjjewa. C'arisiñataquisti janc'aquïpjjewa, flechanacsa mä arcompi antutt'apcaspa uqhama. Aca marcansti c'arisiñaquiw phokt'atäsqui, janiw chekapajj utjquiti; jan walit juc'ampi jan waliruquiw sarjjapjje, ucatsti pachpa Tatituw arsuraqui: “Janiw nayarojj uñt'añ munapquituti” sasa. Wali suma amigos janiw alcatasiñjamäquiti; pachpa jilas janiraquiw confiasiñjamäquiti, jilanacasti jupanacpachaw lunthatjasipjje, amigonacas jupanaccamaw maynit mayniru c'arintasipjje. Sapa mayniw maynitsa larusiraqui, janiw qhitis chekapa parlirejj utjquiti. Takenis c'arisiñaru yatintatcamaquiwa; ñankhacamaquïpjjewa, janiraquiw yatekañsa munapquiti. Tatitusti siwa: “¡Nuwasiñat nuwasiñaru, c'arisiñat c'arisiñaru, ucaquiw utjasqui! Marcajjajj janiw uñt'añ munquituti. Ucatwa naya take ch'amani Diosajj sistjja: ¿Cunsa jichhajj marcajjampejj luriristjja? Jan ucasti ninaru k'omachatäñapataqui uscuñaquiw waquisjje. Lajjranacapasti venenoni flechanacjamäpjjewa; c'arinacaraqui parlasipqui. Amigonacaparojj wali suma aruntt'apjje, ucampisa sipitanacacwa khanpachajja uchasipqui. Uca luratanacapatsti ¿janit mutuycästi? ¿Uqhama jakenacarusti janit juchap uñt'asiycästi? Naya Tatituw ucjja arsta. “Jachapjjam, aykopjjaraquim kollunacatjja, suma ch'ojjña orakenacatsti jachasisa k'ochupjjam, ucanacasti k'ala naqhantatäjjiwa, janiraquiw qhitis uca cheka pascjjeti, janiraquiw uywanacan wararitapas ist'ascjjeti, jamach'inacasa, monte animalanacasa jayaruw sarjjapjjatayna. “Jerusalén marcarojj mä kala chhajjwaruw tucuyä; kamakenacan putunacaparuw tucuyaraquï; Judá oraken marcanacsti mä wasararuw tucuyaraquï; jan jakeniw kheparjjapjjaraquini.” ¿Qhitis wali amuyt'anejja take acanac amuyt'añataquejja? ¿Qhitirus Tatitojj take acanac yatiyi, mayninacaru yatiyañapataqui? ¿Cunatsa aca marcajj k'ala t'unjata uñjasi, waña mä wasarar uñtata, cawqhantejj jan qhitis pasqui uqhama? Tatitusti ucjjarojj siwa: “Take acanacasti pasiwa, Israelitanacajj take yatichäwinacajj apanucupjjatap laycu, janiw nayarojj ist'apquitänti, janiraquiw yatichäwinacajjarjamas sarnakapcänti. Jan wali chuymanacapan amtatanacaparuquiw arcapjjänjja, ucatsti c'ari diosanacaruw quillt'asipjjaraquïnjja, cunjämtejj awquinacapajj yatichcatayna uqhama. Ucatpï naya, take ch'amani Tatitu, Israelan Diosapa, arstjja: Jupanacarojj mä c'allc'u mank'a mank'ayä, venenat uma umayaraquï. Cawquïr marcanactejj awquinacapasa ni jupanacasa uñt'apqui uca marcanac tokeruw ananucuraquï; espada ayt'ataraquiw jupanacarojj arcnakayä, jan maynis kheparañapcama.” Take ch'amani Tatitojj siwa: “¡Ist'apjjam! Warariri warminacaru jawsayanipjjam, cawquïrinacatejj warariñataquejj waquichatäpqui ucanacaru.” ¡Jïsa, janc'aqui jutapjjpan, ucatsti jiwasat wararipjjpan; nayranacasasti jachampi phokhantatäpan, nayra mankhanacasansti jachajj jilarquiriraquïpan! Sionatpachwa usutat aykoñanacajj purini: “¡Cunjämaraqui aqham k'ala t'unjatäjjtansti! ¡Cunja jisc'achjatätansa! Marcassti apanucjjacchiñanïya, utanacasasti k'ala t'unjatawa.” Warminaca, Tatitun arunacapa ist'apjjam, cuntejj siscani ucanacsti suma isch'uquipjjam. Wawanacamarusa jachañ yatichapjjam, amiganacaparusti aqhama warariñaraqui: “Jiwañajj utasaruw mantani; palacionacasarus puriniraquiwa; wawanacarusti callenacan jiwarayi, waynanacarus plazanacan jiwarayaraqui. Jakenacan jiwat janchinacapasti liwirtasipquiwa, guanor uñtataraquiw tucusisipqui, cunjämatejj mä grano puyajj yawirin khepäjjaparu liwektejja, uqhamaw liwektapjje, janiraquiw qhitis aptquiti” sasa. Tatituw ucjja arsu. Tatitusti siwa: “Yatiñan jakejj jani jach'a jach'a tucpati yatiñapampejja, munañanisa, janiraqui munañanïtap laycojja, ni kamiris jach'a jach'a tucpati yänacap laycojja. Maynitejj jach'a jach'a tucuñ munchejja, nayar uñt'atapat jach'a jach'a tucpan, nayan Tatitütajj yatitapata, aca oraken munasiñampi, asquiru, chekaparuraqui luratajjata, ucaraquiw nayatacjamajja. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti siwa: “Purininiw mä urojja, cunürutejj take janchin circuncidasiri marcanacaru mutuycä uca urojja; Egipto, Judá, Edom, Amón, uqhamaraqui Moab orakenacarusa, take wasara token utjirinacarusa, qhitinacatejj paranacapa qhithurasipqui ucanacarusa. Take uca marcanacasti, uqhamaraqui Israel marcasa, chuymanacapanjja janiw Diosar uñt'apquiti.” Israel marca, cuntejj Tatitojj siscätam uca arunaca ist'am. Tatitojj siwa: “Jan yakha marcanacan luräwinacapa arcapjjamti, janiraqui alajjpachan unañchäwinacatsa sustjasipjjamti, cunjämatejj uca marcanacajj sustjasipjje uqhama. Uca marcanacan iyawsäwinacapajj janiw cunataquis asquïquiti. Monten mä tronco jakonucupjje, mayni lek'eriraquiw cincelapampi lek'su, ucatsti uca lek'sutarojj korimpi kollkempiw c'achachapjjaraqui, ucatsti clavonacampiw lek'thapipjjaraqui jan lewektañapataqui. Uca c'ari diosanacajj jamach'inacar sustjañataqui jake t'ejjetar uñtatäpjjewa, melonanac yapuchat yapunjama; janiw parlapcaspati, ucanacarusti k'epjjaruwayañaraquiwa, jan sarnakerïpjjatap laycu. Uca c'ari diosanacarojj jan ajjsarapjjamti, janiw qhitirus ñankhsa ni ascsa lurquiti.” Tata, janiw jumjamajj qhitis utjquiti: Jumajj jach'ätawa, sutimas jach'awa, ch'amaniraquiwa. Marcanacan reyipa, ¿qhitis janejj ajjsartamjja? Juma sapaquiw ajjsaratäñajj waquistajja. Aca oraken yatiñani jakenacat sipansa, reyinacat sipansa janiw jumjamajj qhitis utjquiti. Take jupanacasti lokhe jakenacäpjjewa, janiw cuna amuyt'asiñanacapas utjquiti. ¡Mä jisc'a c'ullojj janiw jupanacarojj cunsa yatichcaspati! Uca c'ari diosanacapajj Tarsis marcat apanit kollkequiwa, uqhamaraqui Ufaz sisqui ucat apanit koriquiwa; jakenacan lurataquiraquiwa, morado isinacampi, wila isinacampi isthapitaquiraquiwa; jakenacan amparanacapampi lurataquiraquiwa. Tatituquiw chekpach Diosajja, jacquiri Dios, wiñay Rey. Cunapachatejj jupajj colerasqui ucqhasti aca orakejj qhathatiwa; marcanacasti janiraquiw colerasiñaparojj cutcatasipcaspati. (Jumanacasti, israelitanaca, Diosar jan uñt'ir jakenacarojj sapjjam: “Cawquïri diosanacatejj jani alajjpachsa, ni acapachsa lurquiti ucanacajj aca oraketjja tucusipjjaniwa; janiraquiw maynis jupanacatjja aca oraken kheparcaniti”). Tatitojj ch'amapampiw aca orake luri, amuyt'apampiraquiw aca oraksa sayt'ayi, ch'iqhi cancañapampiw alajjpachsa uscuraqui. Jach'a arupampisti, alajjpachanjja umanacas warariraquiwa, kenayanacsti aca oraken mä thiyapatwa maqhatayaraqui, jallunsa llijullijunacjja khantayaraquiwa, thaysti imañapatjja apsuniraquiwa. Take jakenacasa pisi chuymäpjjewa, jan amuyt'asirinaca. Uca diosanacapasti pachpa luririnacaparusa sallkjapjjaraquiwa. C'arintañatac diosanacaquiwa, janiraquiw jacañanïpquisa; jan cuna inamaya yänacaquiwa, mä p'enkaraqui, Tatitusti taripäwipanjja ucanacarojj t'unjaraquiniwa. ¡Ucatsipana cunja jach'asa Israelan Diosapajja, juparaquiw take cunatejj utjqui ucanacsa ucharaqui! Juparaquiw Israelarojj jupataqui ajllisi; Take Ch'amani Tatitu, ucaw sutipajja. Profeta: —Jumasti, jan walt'añan jicjjatasir marca, yänacam apthapisim. Tatitusti siwa: “Jichhamänjja jayaruw jaktä, aca marcan utjir jakenacarojja. Jan walt'añanacaruw jupanacarojj uscuntä, uqhamatcha nayaru jicjjatjjapjjetani.” Marca: —¡Ay, cunaquïcan nayataquejja, aynacht'atätwa! “¡Chhojjrinacajjasti janiw kollañjamäcjjeti! ¡Nayasti amuyasisinjja aca llaquinaca apchëjjaya sasaw amtaraquïyäta! Campamentojjasti k'ala t'unjatawa, take chinüñanacapas t'akaratcamaquiraquiwa. Wawanacajjas apanucuwayjjapjjaquiraquituwa, ¡janiw jacjjapjjeti! Janiraquiw qhitis wasitat carpanacajj sayt'ayirejj utjquiti, ni qhitis lonanaca janatatirejj utjquiti.” Profeta: —Aca marcan awatirinacajj pisi chuymäpjjewa; janiw Tatiturus thaktapcaraquiti. Ucatpï aynacht'asipquejja, take oveja tamanacapasti aywitatatäpjjewa. ¡Wal ist'apjjam! ¡Mä yatiyäwiw purini! Amsta tokenquir mä marcat mä jach'a ojjtañaw juti, ucasti Judá orakenquir marcanacjja wasararuw tucuyapjjani, kamakenacaquiw ucanjja jacjjapjjaraquini. Tata, nayajj yattwa jakejj janiw alasquiti pachpa jacañapjja, janiraquiw tucuyäwipsa munañapar apnakcaspati. Cheka cancañamarjama asquichapjjeta, janiraqui colerasimti, jan ucasti t'unjapjjetasmawa. Cawquïri marcanacatejj jan uñt'ctam ucanacjjaru colerasiñamjja warjjatam, cawquïri marcanacatejj jan jumaru art'asipctam ucanacjjaru, Jacobon marcaparu mank'antapjjatap laycu, k'alwa t'unjapjjaraquitayna, take marcpachsti k'ala t'unjata jaytapjjaraqui. Tatitusti naya Jeremiasaruw parljjayaraquitäna, ucatsti saraquitänwa: “Israelitanacasti aca arust'äwin arunacaparu ist'apjjpan, Judá orakenquir jakenacarusti uqhamaraqui Jerusalenanquirinacarusa, parljjayam, ucatsti saraquim, naya Tatitu, Israelan Diosapaw sista: Cawquïri jaketejj jan aca arust'äwiru phokcani ucajj maldecitäniwa. Uca arust'äwsti, nayra awquinacapampiw lurta, cunapachatejj Egiptot apsuncäyäta ucapacha, uca marcasti jupanacataquejj hierro umatatayañ hornjamänwa, saraquïyätwa: Nayaru ist'apjjeta, cuntejj nayajj sapcäma take ucanac phokhapjjam, uqhamat jumanacajj nayan marcajjäpjjäta, nayasti jumanacan Diosamaraquïyäwa. Jumanacatejj nayaru ist'apjjetätajja, nayajj cuntejj nayra awquinacamar juramentompi arscta ucjja phokhäwa, mä orake churapjjäma sasa, uca orakesti cawqhancapctatejj jichhajj uca orakewa, cawqhantejj leches misq'is umjam jalasqui uca.” Nayasti saraquïyätwa: “Jïsa Tata” sasa. Ucatsti Tatitojj saraquituwa: “Take aca arunacsti Judá orakenquir marcanacar yatiyam uqhamaraqui Jerusalén callenacansa. Jakenacarusti saraquim: ‘Ist'apjjam cawquïris uca arust'äwin arunacapajja ucanaca, ucatsti phokhapjjaraquim. Cunapachatejj awquinacaparu Egiptot apsuncäyäta ucapachasti saraquïyätwa, nayaruc jaysapjjeta sasa, ucatpacha jichhacamasti ucjja sascaquipuntwa. Ucampisa janiw nayarojj jaysapquituti, ni ist'apcaraquitusa, jan ucasti chuymanacapan jan wali amtatanacaparuquiw arcjjapjje. Cuntejj nayajj jupanacaru siscäyät uca arunacsti janiw phokhañ munapcänti, ucatpï jupanacjjarojja cuntejj arust'äwin yatiycäyäta uca mutuyäwi apayantjja.’ ” Tatitusti sascaquitänwa: “Judá orakenquir jakenacajja, uqhamaraqui Jerusalén marcan jaquirinacasa nayataquiw jan walinac amtapjje. Cuna juchanactejj nayra awquinacapajj lurcäna uca pachpa jucha lurañanacaruw cuttapjjaraqui, uca awquinacapasti janiw nayarojj ist'añ munapquitänti, ucatsti yakha diosanacaruw arcjjapjjäna uqhamaraqui yupaychapjjaraquïna. Israelasa uqhamaraqui Judá marcasa cuntejj nayajj nayra awquinacapampi mä arust'äwi lurcäyätjja ucanacjja t'unjapjjewa. Uca laycuw jichhajj mä jach'a jan walt'aña jupanacarojj apayanï ucatsti janiw khespiyañjamäpcaniti. Yanapa mayisa nayaru arnakasinipquitpan, ucampisa janiw nayajj jupanacarojj ist'cäti. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucapachaw Judá orakenquir jakenacajja, Jerusalén marcan utjir jakenacasa uca yakha diosanacaru yanapa mayisiri sarapjjani, cawquïrinacarutï incienso loktasipjje ucanacaru, ucampisa uca diosanacajj janiw khespiyañataquejj ch'amanïpcaniti uca jach'a t'akhesiñajj purincani ucapachajja. Judá marcajj walja diosanacaniwa kawkhäquitejj marcanacapajj ucqha, uqhamaraqui Jerusalenanquiri jakenacasti walja altaranacaracwa Baal diosataquejj sayt'ayapjje kawkhäquitejj Jerusalén marcan callenacapajj ucqharaqui. Uqhamasti jumajj Jeremías jan mayimti aca marcataquejja; jan nayarojj oracionanac loktanistati, janiraqui jupanacataquis mayistati, jupanacarusti janiw ist'cäti cunapachatejj mayisipjjetani yanapa jan walt'aña horasanacapana ucapachajja. “¿Israel amigojjajj cunsa nayan templojjan thake take uca jan walinaca lurasinjja? ¿Liq'i, aycha sacrificiot loktanisajja uca jan walt'añjja jaltayjjäwa siti? ¿Uqhamaraqui jupasa uca jach'a t'akhesiñatjja khespïwa siti? Mä pachanjja naya, Tatitu, juparojj sayätwa: Suma ch'ojjña olivo ali, uqhamaraqui suma achunacani phokhantata sasa. Ucampisa jichhajj jach'a k'ejjok'ejjonac taypinwa laphinacapjja naqhantayä, alinacapsa khakhararaquï. “Naya take ch'amani Tatituw uca koka ayruntta, jichhasti jach'a t'akhesiña sartayaracta Israelana, uqhamaraqui Judá orakensa jach'a ñankhanaca lurapjjatap laycu, Baal diosaru incienso loktasasti nayarojj ñankhachapjjetuwa.” Tatitusti yatiyaraquituwa cuna jan walinactejj uñisirinacajjajj amtapcäna ucanacjjata. Jupaw nayranacajjsa uñatatayaraquitu nayan amuyasiñajjataqui. Nayajj mä qhariñ ovejar uñtata sumaquïscäyätwa, janiraquiw naya toke amtapjjatanacapsa yatcäyätti. Sapjjaraquïnwa: “Jichhajj aca koka tincuyañäni, cunapachatejj wali suma ch'ojjñasqui ucapacha; aca jaquir jakenacan orakepatjja jiq'inucuñäni uqhamat jan qhitis mayampi amtasjjañapataqui.” Ucampisa jichhajj take ch'amani Tatitu, chekapa uñjirïtawa; jumajj jaken amtatanacapsa yattawa. Cunjämtejj aca jakenacar mutuycäta ucsti uñjayaraquita, nayasti amparamaruw take cunanacajjsa catuyasiracsma. Anatot chekan jaquir jakenacarusti, cawquïrinacatejj nayar jiwayañ amtapquitäna, ucatsti sapjjaraquitänwa: “Jan Tatitun sutipjjaru juc'ampi parlcjjamti, uqhamatsti janiw jiwayapcämäti” sasa. Ucanacatsti take ch'amani Tatitojj siwa: “Jumanacampejja parlascañäniwa. Yokall wawanacamajj guerran jiwarapjjani, imill wawanacamasti mank'atjamaw jiwarapjjaraquini. Janiraquiw jumanacampejj maynis kheparcjjaniti, jumanacampi jacthapcä uca urusti puriniraquiniwa, Anatot chekan utjir jakenaca, jumanacjjarusti jach'a t'akhesiñwa apayaniraquëjja.” Tata, jumampi ch'ajjwañarutejj uscusëjja, juman arumajj chekapapuniwa; ucampis nayajj jisct'añ munirisma, ¿cunatsa ñankha jakenacataquejj take cunasa sumaqui lurasirapi? Uqhamaraqui, ¿cunatsa ch'ojjña luririnacasa, sumaqui jacasipjje? Jumaw jupanacarojj ayrunttajja, jupanacasti saphintapjjaraquiwa, jiltapjjaraqui, achupjjaraqui. Lacampiquiw jupanacajj juma jac'ancasipqui, chuymanacapanjja jumatjja wali jayancapjjewa. Ucampisa Tata, jumajj nayarojj uñt'istawa; jumajj uñjistawa, yatiraquistawa, cawquïrinacatejj jumataqui amtatanacajjäqui ucjja. ¡Uca jakenacarojj qhariñ ovejanacarjam apasjjam, qhariñ urutaqui chimpt'awayaraquim! ¿Cunapachcamas orakejj wañäni, pampanacan koranacas wañsuscaraquini? Animalanacasa, jamach'inacasa jiwarasipquiwa, aca marcan jaquir jakenacan ñankha luratanacap laycu, jupanacasti janiw luratanacapjja jumajj uñjcasmas uqham amuyapquiti. “Cayut sariri jakenacampi sarasatejj wali karstajja, ¿cunjämaraqui saräta caballot sariri jakenacampi chicasti? Suma orakenjja c'uchiquïsctawa, ucampisa ¿cunsa luräta Jordán token alinac taypinjja? Pachpa jilanacamawa, cawquïrinacatejj familianacamäqui ucanacaw jumataquejj sartapjje, khepäjjamatsti jan wali arunacampiw arnakanipjjaractam. Jupanacarusti janipun alcatasimti, suma arunacampi parlapcchïtam ucasa. “Marcajjarojj apanuctwa, cawquïritejj nayanccäna ucarusti maysaruw apanucuracta. Wali munat marcajjarusti, uñisirinacan amparaparuw uchta. Aca nayanquir marcasti jichhajj nayataquejj montenquir leonjamawa warari, ucatwa jichhajj uñistjja. Marcajjajj mä suma phuyunacani jamach'jamawa, cawquïrirutejj yakha jamach'inacajj nuwapjjaraqui uqhama. ¡Take montenquir animalanaca jichhajj jutapjjam; jach'a mank'äwi lurañataqui tantacht'asipjjaraquim! Uñisirinacan jach'a jilïrinacapasti uva yapojj-jja t'unjapjjewa, orakenacajjsa taquisipjjaraquiwa. Nayan wali munata orakejjsti llaquiscañ wasararuraquiw tucuyapjje. Llaquiscaña wasararuw tucuyawayapjje; nayasti jichhajj jupar jachasquirwa uñjaracta. Take aca orakpachaw jichhajj wasara tucuta, ucampis janiw qhitis llaquiscaraquiti. Take wasara kollu patanacatsti, khoru jakenacaw jutantapjjäna, ucampisa naya Tatitojj mä espada ayt'atätwa, aca marcsti maysat mayswa t'unjanï, janiraquiw qhititaquis suman sarnakasiñajj utjcaniti. Trigo yapuchasipjjäna, ucatsti ch'aphinacaqui apthapjjapjje, take luratanacapasti inamayaquiwa, Cosechanacapasti k'ala aynacht'atawa, nayan colerasiñajjan naqhatap laycu.” Diosasti aqham siwa cawquïri marcanacatejj Israel marca jac'ancapqui uca ñankha marcanacarojja, cawquïrinacatejj aca orake t'unjapqui ucanacarojja, aca oraksti Diosaw marcaparu mä herenciäcaspas uqhama churaraqui: “Nayaw uca marcanacarojj orakenacapat jiq'inucü, Judá marcarusti jupanac taypitjja apsunjjaraquïwa. Uqhama jiq'inucutatsti, jupanacatjja qhuyapayasiraquïwa, pachpa orakeparu, pachpa marcaparuw cuttayanjjaraquï. Jupanacaw marcajjaru Baal diosataqui juramento lurañsa yatichapjjejja, ucampisa jichhajj marcajj taypinjja utjnokasjjapjjaniwa, sititejj marcajjan Diosaparu yupaychañataqui catokapjjani, sutejjaruraqui jurapjjani sasa: ‘Tatitojj jacasquiwa’ sasa. Ucampisa cawquïri marcatejj jan nayaru jaysquitani ucarusti saphitpacha jiq'inucü, t'unjaraquïwa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti saraquituwa: “Saram, ucatsti mä cinturon alasinim linot lurata, ucat cinturamaru uca uscusim, ucampisa jan umampi juricht'amti” sasa. Nayasti, cunjämtejj Tatitojj sisquitu uqhamwa cinturón alasta, ucatsti cinturaruw uchasta. Ucatsti Tatitojj wasitatwa parlaraquitu: “Cawquïri cinturontejj alascta uc catum, ucat Eufrates jawiraru saram, ucaru imantaniraquim, mä karka p'iyaru” sasa. Nayasti sarasinjja, cunjämtejj Tatitojj sisquitu uqhamarjamaw Eufrates jawiraru imantanta. Walja pachanac pasjjepansti, Tatitojj saraquituwa: “Eufrates jawiraru saram, ucatsti cawquïri cinturontejj imantayancsma uca aptanjjam” sasa. Nayasti sarasinjja, uca cinturón thaktta cawqharutejj imantcäyäta ucqha. Jicjjatasinsti apsuniwayjjtwa, ucampisa uca cinturonajj k'ala ñusantatänwa, janiw cunataquis sirvcjjaraquïnti. Ucat Tatitojj wasitat nayaru saraquitu: “Aqhampï Judá orakena, Jerusalén marcana jach'a jach'a tucutapjja t'unjäjja. Aca ñankha marcajj nayan arunacajjarojj janiw ist'añ munquiti, ucatsti jan cuna amuyasisaw chuymapan jan wali amtatanacaparojj arqui. Yakha diosanacan khepapa arcjjapjje, sirviñataqui, uqhamaraqui yupaychañataqui. Uca jan cunatac sirviri cinturonjamäpjjewa. Cunjämatejj mä cinturonajj cinturaru muyuntayasitajja, uqhamaraquiw Israel marcasa, Judá marcasa nayan jac'ajjanjja, nayan marcajjäñapataqui, sutejja yatiyapjjañapataqui, jach'a cancañajja, jach'ar aptatäña. Ucampisa janiw ist'apquituti. Naya Tatituw ucjja arsta. “Jupanacarusti saraquim: ‘Israelan Tatitu Diosapajj siwa: Cawquïri sañurus vinjja phokhantacsnawa’ sasa. Israelitanacasti ucjjarojj sapjjaraquïtamwa: ‘¿Janit nanacasti yatipctsti cawquïri sañurus vino phokhantataquïspa ucjja?’ sasa. Jumasti ucjjarojj saraquïtawa: ‘Tatitojj siwa: Take aca marcan utjirinacarusti macharayäwa; Davidan tronopan kont'asiri reyinacarusa, sacerdotenacarusa, profetanacarusa, uqhamaraqui take qhitinacatejj Jerusalén marcana jacapqui ucanacarusa. Ucatsti sañunacjamwa p'aquiraraquëjja, maynejj maynimpi, awquimpi yokampsa mayaqui p'aquiraraquï. Janiw jupanacatjja qhuyapt'ayascäti, jupanacarusti jan sintt'asisa, jan qhuyapt'ayasisaraquiw t'unjäjja. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” siw Tatitojja. ¡Israelitanaca, Tatitojj siwa! Jan jach'a jach'a tucupjjamti, jan ucasti sum ist'apjjam. Tatitu Diosamarusti jach'achapjjaraquim, janïra jupajj ch'amaca puriyanquipana, ucat jumanacajj ch'amaca kollunacan liwirtapjjaraquisma; janïra jupajj ch'amacaru tucuyquipana, jach'a jathi ch'amacaru tucuyquipana, cawquïri khantejj jumanacajj suyapcäyäta uca. Jumanacatejj jan ist'asipcätajja, jumanacan jach'a jach'a tucupjjatamatjja jamasan jacharaquï; nayranacajjatsti jachanacaw sararaquini, Tatitun tamaparu preso apasjjapjjatap laycu. “Reyirusa, reina taycarusa saraquim: ‘Uca reyin konuñapat sarakanipjjam, orakeru kont'asipjjaraquim, p'ekepatsti cawquïri coronatejj suma c'achachcäna ucajj jalaktjjewa.’ Néguev tokenquiri marcanacasti uñisirin muyuntatawa; janiw qhitis uca cheka pascaraquispati. Take Judá tokenquirinacasti apanucutäpjjewa, mä takpacha apanucüwiru. Uñatatapjjam, ucatsti uñjapjjaraquim, cunjämsa uñisirinacajj amstat jutasqui uca. ¿Cawquinquisa nayajj catuycsma uca tamajja, cawquïri tamattejj jumajj wali jach'a jach'a tuccäyäta ucajja? “¿Camsätas jichhajj Jerusalén, cunapachatejj yakhanacampi apnakatäcäta ucapachajja cawquïri jakenactejj jumajj yatichcäyäta uca pachpa jakenacampi? Wawachasiri warmin usunacapjamaw jutaraquïtam. Ucattejj jumajj jisct'asmajja ¿cunatsa acajj pasitu? sasa. Yatim ucajj uca jach'a juchanac luratam laycuwa; ¡ucatwa jichhajj k'alalsuyapjjtamjja, p'enkachapjjaractamjja! ¿Mä ch'iyar jakesti jank'o jakeru tucuspati? Leopardo animalajj ¿manchanacapjja apakasispati? Uqhamaraquipï jumanacasa, ñankha lurañaru yatintatäjjasinjja, janiraquiw asquinac lurapcasmati. Ucatpï jumanacarojj ananucupjjämajja, cunjämtejj wasara thayajj t'unanaca willitatejja uqhama. Ucaw jichhajj tucuyamajj, Israel, ucaraqui muntajj nayat catokañjja. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayatsti armastawa, c'ari diosanacaruw iyawsaractajja. Nayasti jumarojj k'alalsuyaraquïmawa, ucat mä p'enka irpnakaraquïma. Jan wali amtatamjja uñjtwa, wachok jucha luratamsa, mä p'enka yakhanacampi sarnakatamsa, kollu patanacana, pampanacana ajjtascañ luräwinaca luratamsa. ¡Ay, Jerusalén! ¿Cunapachcamas uqhama k'añu sarnakäta?” Mä jach'a waña maranac utjañapatsti Tatitojj Jeremiasaruw parläna, saraquïnwa: “Judá marcajj llaquisiñat jachi, marcanacapasti llact'atcamaquiwa, jakenacapasti oraker liwirtatawa; Jerusalenasti t'akhesiñ usupampiw warari. Kamirinacajj uywatanacap qhitapjje um aptanipjjañapataqui; uca uywatanacasti uma phujunacaruw sarapjje, ucampis janiw jicjjatapquiti, ch'usa wayuchanacapampiquiw cuttanjjapjje; c'arintata, p'enkachjataraquiw, p'ekenacapsa imjjatasipjjaraqui. Pampa tokenacan utjirinacajj c'arintataw uñjasipjje, ucatsti p'ekenacap imjjatasipjjaraqui, jallun jan puritap laycu, orakesti k'ala wañsutawa. Pampanquir tarujanacasa ucqha wawachat kallunacapjja apanucuwayjjapjjewa, jan cuna pastos mank'añataqui utjatap laycu. Pampa asnonacasti, wasara kollu patanacan sayarasqui, thayacraqui mank'apjjaraqui kamakenacar uñtata, nayranacapasti chhurct'jjaraquiwa jan cuna pastos mank'añataqui utjatap laycu.” ¡Tata, juchanacajjajj nanacatac sayt'cchi ucasa, sutim laycusay nanacat sayt'amjja! Walja cutiw nanacajj jan jumatacjam sarnakapcti, juma nayrakatan jucha lurapjjaracta. Israelan suyt'äwipa, jan walt'aña horasanacan nanacar khespiyiri, ¿cunatsa nanacataquejj mä jaya jakëcasmas uqham tucta, thaqui sarir jakejj mä jayp'u ict'awayi uqhama? ¿Cunatsa mä lokherat jakjam tucta, guerran nuwasir jaker uñtata jan yanapt'asa? Ucampisa Tata, jumajj nanaca taypincasctawa, takeniw yatipjjaraqui nanacajj juman marcamätajj-jja; ¡Janiquiy nanacar apanuct'asipjjestati! Tatitojj aqham siw Israel marcatjja: “Aca marcarojj maysat maysaru sarnakañapuniw munasi. Ucatwa nayajj juparojj jan take chuyma uñtctti. Jichhajj juchanacapat amtasï, uca juchanacapatsti jacthapita wayt'araquï.” Tatitusti saraquituwa: “Jan aca marcan asquincañapataqui mayistati. Kawkhas ayunasipcpan, janiw mayisitanacapjja ist'cäti; kawkhas naqhantayat grano ofrendanacapsa apasinipcpan, janiraquiw ucjja take chuymampi uñtcäti. Guerrampi, mach'ampi, cunayman casta usunacampiw ucanacjja tucjaraquï.” Nayasti saraquïyätwa: “Tata, profetanacajj jakenacarojj janiw guerrasa, mach'asa utjcaniti, jan ucasti Tatitojj wiñayaw aca chekan suman utjayistani, sasajjay sasipcchejja” sasa. Ucatsti Tatitojj saraquituwa: “Uctejj profetanacajj nayan sutejjaru sasipcchejja, ucapachajj c'arisipjjewa. Janiw nayajj jupanacaru qhitancti, janiw cuna arojjsa churcaractti, ni jupanacarojj cunsa siscaractti. Ucanacajj c'ari yatiyäwinacaquiwa, c'ari uñjäwinacac parlapjjaraqui, jupanacan amtatanacaparu parlapjjatapaquiwa. Ucanacacwa uca profetanacajj yatiyapjjejja. Naya Tatitusti saractwa: Uca profetanacarojja, cawquïrinacatejj nayan sutejjaru jan nayan qhitcata parlapjje, uqhamaraqui aca marcanjja janiw guerrajj utjcanit sapjje, ucanacarojj sistwa: Uca profetanacajj guerranacana mank'atjamasa jiwarapjjani. Cawquïri jakenacarutejj jupanacajj parlapqui ucanacasti, guerrana uqhamaraqui mank'atjamaw jiwarapjjaraquini, warminacapampi, yokalla, imilla wawanacapampi. Jiwat janchinacapasti Jerusalén callenacan jaktatäniwa, janiraquiw jupanacarojj qhiti imiris utjcaniti. Uqhamatwa juchapjja uñt'asiyä. Jakenacarusti saraquim: ‘Nayranacajjatjja, jachanacajj uruy aruma sarpan, jan t'act'asa, marcajjan jach'a aynacht'äwip laycu, jach'a chhojjrip laycuraqui. Pamparuw mistta, ucansti guerran jiwaririnacan janchinacapaqui uñjaracta, marcaruw mantanta, ucansti mank'atjama jiwarasquiri jakenacacracwa uñjta. Profetanacasa sacerdotenacasa, jan uñt'ata jaya marcanacaruraquiw sarjjapjje.’ ” Tata, ¿Judá marcarojj k'alpunti apanucjjta? ¿Sión marcampisa karitäjjaractati? ¿Cunataraqui uqham jan kollkaña chhojjriñchjapjjestasti? Nanacajj sum sarnakañwa suyt'asipcäyäta, ucampis jan walt'añaquiw purinipjjetu. C'umara sarnakasiñwa suyt'asipcäyäta, ucampis jichhajj sustjasiñaquiw utj-jje. Tata, nanacajj juchanacajj-jja uñt'asipjjtwa, uqhamaraqui nayra awquinacajjan juchanacapsa; juma nayrakatan juchjja lurapjjaracta. ¡Sutiman jach'ätap laycuquisaya, nanacatjja qhuyapt'ayasipjjeta, cawqhancquitejj suma c'ajquiri konuñamajja, uca marcarusti janiquiy jisc'achañampi uñjamti! ¡Cuna arust'äwtejj jumajj nanacampi lurcta ucjja amtasimaya, uca arust'äwsti janiquiy armaraquimti! ¿Uca yakha diosanac taypinsti utjit mayni jallu puriyirejja? ¿Alajjpachanacasti jupapachaquiti jalljja puriyani? ¡Janiwa, nanacan Dios Tatitojja!. Jumaw jalljja apayantajja, jumaw take ucanacjja lurtajja; ¡ucatwa jumaruqui suyt'apjjsmajja! Tatitusti saraquituwa: “Moisés, uqhamaraqui Samuel, ucanacasay nayan nayrakatajjaru uñstaniscpan, ucqhas janipuniw nayajj aca jakenacat qhuyapayasquiristti. Nayan nayrakatajjatsti mistupjjpan, jayar sarapjjpan. Ucattejj jisct'apjjätam: ‘¿Cawquirus sarapjjä?’ sasa, ucapachasti aqham saraquim: ‘Usumpi jiwarañataqui waquichatanacajja, usumpi jiwarapjjpan; guerran jiwarañataqui waquichatanacasti, guerran jiwarapjjpan; mank'atjama jiwaratäñataqui waquichatanacasti, mank'atjam jiwarapjjpan; jayaru apatäñataqui waquichatanacasti, jayaru apataraquïpan’ sasa. “Naya Tatituw ucjja arsta: Jichhajj pusi casta mutuyäwinacwa apayanipjjäma: Guerran jiwarapjjäta, anunacaw katatnakapjjätam, siwek'aranacaw mank'apjjätam, montenquir animalanacaw mank'apjjaraquïtam. Take cunanactejj jupanacaru lurcä ucanacatsti yakha marcanacampejj ajjtasiyäwa, Judá orakenquir reyina, cawquïritejj Manasés satäqui, Ezequiasan yokapäcaraqui ucan Jerusalén marcan jan wali luratanacap laycu. “¿Qhitis jumatjja qhuyapayasïtam, Jerusalén? ¿Qhitis jumatjja sintt'asïtam? ¿Qhitiraquisa chhojjrinacamatsa llaquisini? Jumajj nayarojj apanucuwayistawa, maysa uñtaractajja. Naya Tatituw arsta. Ucatpï nayajj, llamp'uchasiñan karitäjjatajj laycuw amparajj ayttjja jumar mutuyañataqui, ucat t'unjaracsma. Jakenacamarusti t'unjama willitataractjja, aca orakenquir marcanacat apsusajja. Marcajjarusti jan wawanacani antutaractjja, t'unjaractwa jan uca ñankha jacañap apanucuñ munatap laycu. Jupanac taypinsti ijma warminacjja, kotalac ch'allanacat sipansa juc'ampi jila jaytaractjja. Chica urpachaw jiwañsa puriyaniractjja, jach'a wawanacani warminacjjarusa, acatjamatwa jupanacjjarojj llaquisiñampi ajjsarañampi puriyaniracta. Walja wawanacani warminacasti, liwirtapjjewa, jan ch'amaniw jicjjatasipjjaraqui; p'enkachata, jisc'achjataraqui, lupi khanasa jupanacataquejj ch'amact'jjaraquiwa. Jupanacat yakhepanacatejj jacasipcani ucanacarojja, uñisirinacapampiw jiwarayaraquï. Naya Tatituw ucjja arsta.” ¡Ay cunaquïct nayajja, taycajja, jumaw wawachasista takenimpi waycasiñataqui, uqhamaraqui nuwasiñataquisa! Janiw qhitirus kollke mayt'cti, janiraquiw nayarus mayt'apquituti, ucampisa takeniw nayarojj maldecipjjaraquitu. Tata, janitejj nayajj jumaru suma sirvcsma ucapachasti, uca maldicionanacapajj phokhaspan, janitejj nayajj uñisirinacajjataqui achict'ascsmajja, cunapachatejj jupanacajj llaquisiñancapjjäna, jan walt'añancapjjaraquïna ucapachajja. “¿Qhitisa amsta toket jutir fierrompiru, broncempirojj p'acjaspa? Israel, walja jucha luratam laycusti, take imasitanacamsa, kamir cancañamsa uñisirinacamaruw catuyä, take cunanacatejj orakeman utjqui ucanacsa, jupanacaruw catuyä inaqui apasjjapjjañapataqui. Uñisirinacaman esclavop tucuyaraquïma, jumajj jan uñt'ctas uca orakena, colerasiñajjasti ninjamaw aktaraqui, jumaru k'ala naqhantañataquejja.” Tatay, jumajj take cuna yattajja, ¡nayat amtasita, ucatsti jutaraquim nayar yanapt'iri! ¡Qhitinacatejj nayaru arcnakapquitu, ucanacarusti catjaraquim! Jan jupanacatjja qhuyapt'ayasimti, nayarusti jiwjjam saraquita; amuyamaya, juma laycuw jisc'achatas uñjasiracta. Cunapachatejj jumajj nayaru parljjayista ucapachajja, arunacamjja nayajj mank'jamwa mank'ayäta; uca arunacamaw chuymajjarojj cusisiyaraquïnjja, nayasti jumancaracstjjaya, take ch'amani Dios Tatitu. Qhitinacatejj aleka cusist'añaqui munapjje, ucanacampi chicachasiñsti janiw muncaractti; cunapachattejj jumajj nayaru catuntasista ucat acsarusti, sapaquiw sarnakjjta, colerasiñamampi nayar phokhantatam laycu. ¿Cunatsa t'akhesiñajjajj jan tucusi? ¿Cunatsa chhojjrinacajjas jan kollañjamäqui, take kollanacampis janirac kollasquiti? Nayataquejj maysa uñtjjtajja, chhaktir umar uñtataraquiw tuctajja. Uqhamasti Tatitojj saraquituwa: “Nayan ucarutejj cuttanjjäta, ucapachasti catokjjaraquïmawa, sirviraquitätawa. Alekaquiw parlañ yattajja, uctejj apanucüta, cunatejj parlañajj waquisqui ucaqui parlaraquïta ucapachasti, jumajj nayat parläta. Jupanacaw juman ucarojj cuttanjjapjjañapajja, janiw jumati jupanacan ucarojj cuttañamäqui. Nayasti jumarojj aca marcataquejj broncet lurat perkjama tucuyaraquïma, jan atipcaya. Jumataquejj wali sartasipcani, ucampis janiw atipapcätamti, nayaw jumampi chicäscta, jumar khespiyañataquejja. Naya Tatituw uca arunacjja arsta. Ñankha jakenacan amparapatjja khespiyämawa, ¡Khoru jakenacan amparapatsa khespiyaraquïmawa!” Tatitusti nayaruw parljjayaraquitu, saraquituwa: “Jan casarasimti ni wawanacaniraquïmsa aca marcanjja. Naya Tatituw yatiyäma cunatejj aca marcan naciri wawanacarojja, uqhamaraqui awquinacarusa pascani ucanaca. Jan kollcaña usunacampiw jiwarapjjani, janiw qhitis jupanacatjja jachcaraquiniti ni imirisa utjcaraquiniti; oraken liwirtataw uñjasipjjani, wanüpcaspas uqhama. Guerrampi, mank'at jiwarañampiw jupanacarojj tucjani, janchinacapasti siwek'aranacana, montenquir animalanacampi tucjatäniwa, mank'antataraquïniwa” sasa. Tatitusti saraquituwa: “Cawquïri utantejj maynin jiwatap laycu lutt'atäsipqui ucarojj jan mantamti; uca jiwatatjja jan jachamti ni llaquisiñamsa uñacht'ayaraquimti jupan jiwatapatjja. Aca marcatsti suman sarnakasiñjja jayaruw apakjjta, munasiñajjsa, qhuyapayasiñajjsa uqhamaraqui. Naya Tatituw ucjja arsta. Jisc'as jach'as takeniw jiwarapjjani aca marcanjja, janiraquiw qhitis jupanacarojj imcaniti ni jachapcaraquinisa, ni janchinacapsa chhojjriñchasipcaniti, ñic'utanacapsa mururasipcaraquiniti jupanacan jiwarapjjatap laycojja. Uca jiwaratanacan familianacaparu chuymachañataquisti janiraquiw qhitisa mank'äwinaca waquichcaniti, jiwatajja pachpa awquipa jan ucajj taycapäscpasa. “Cawquïri utantejj jach'a mank'añajj utji ucarusti janiraqui mantamti, jupanacampi chica kont'asisin mank'añataquejja. Naya Israelan take ch'amani Dios Tatitupasti sistwa: Nayaw aca marcanjja fiestanacsa, cusisiñanacsa k'ala chhaktayäjja, uqhamaraqui casarasiña k'ochunacsa chhaktayaraquïwa. Acasti pachpa jumanacan urunacamanwa pasaraquini, jumanacaw ucanacjja uñjapjjaraquïta. “Cunapachatejj aca arunaca jakenacar yatiyäta ucapachasti jisct'apjjaraquïtamwa: ‘¿Cunatsa Tatitojj nanacataqui uca jach'a jan walt'aña apayani? ¿Cuna jan walsa lurapjjtjja? ¿Cuna juchsa lurapjjtjja Dios Tatitu nayrakatanjja?’ sasa. Jumasti jupanacarojj saraquim: ‘Tatitusti arsuwa: Acasti jutiwa jumanacan nayra awquinacamajj nayaru apanucuwayasinjja yakha diosanacan khepapwa sarjjapjjäna, ucanacar quillt'asisina yupaychañataqui; nayarusti apanucuwayapjjetänwa, janiraquiw cuntejj nayajj jupanacaru siscäyäta ucanacjja phokhapcänti. Jumanacasti uca nayra awquinacamat sipansa juc'ampi jan walïpjjtawa, sapa maynisa chuymanacapan jan wali amtatanacaparuquiwa arcjjapjje, janiraquiw nayarojj ist'apquituti. Ucatpï jichhajj aca marcatjja jaya marcaru apayapjjämajja cawquïr marctejj jumanacasa ni awquinacamasa uñjqui ucaru, ucansti uruy arumawa yakha diosanacaru yupaychapjjäta, jumanacatsti janiw qhuyapt'ayascaraquïti.’ “Naya Tatituw ucjja arsta: Horasasti purininiwa cunapachatejj jan juramento lurcjjapjjäta: ‘Israelitanacaru Egiptot apsunqui uca Diosajj jacasquiwa’ sasa; jan ucasti sapjjätawa: ‘Israelitanacaru amsta marcata uqhamaraqui yakha marcanacaru ananacutat cuttayanquistu uca Tatitojj jacasquiwa’ sasa. Nayaw jumanacarojj orakemaru cuttayanjjapjjäma, cawquïri oraktejj nayra awquinacamaru churcta ucaru. Tatitusti saraquiwa: “Walja caturinacwa nayajj qhitanï, israelitanacaru caturapjjañapataqui. Walja jiwarayirinacwa qhitaniraquï israelitanacaru caturapjjañapataqui, take kollunac toketsa, uqhamaraqui karka p'iyanacatsa wayuraniñapataqui take israelitanacaru. Nayasti take jupanacan luratanacapjja uñjtwa; janiw cunas nayatjja imt'ascaraquiti, juchanacapasti janiw nayan nayrakatajjatjja imt'ascaraquispati. Nayrakatajj mä ucqhampi jupanacarojj pagayaraquï ñankhanaca, uqhamaraqui juchanaca luratapatsa, uca ajjtascaña jiwata diosanacapampisti aca nayan suma orakejjwa k'añuchapjjänjja, cawquïri oraktejj jupanacaru mä herenciatjama churcta ucaru. Uca orakensti nayajj ajjtascta ucanacwa lurapjjänjja.” Tata, nayar ch'am churiri, nayar arjjatiri; jan walt'añ horasajjansa nayar imirïtawa; juman ucaruw marcanacajj jutapjjani, aca orake tucusitpacha, ucatsti sapjjaraquiniwa: “Nanacan awquinacajjasti, c'ari diosanaca, jan ch'amani, jan cunatac inamaya diosanacwa herenciata catokapjjänjja. ¿Lurasispati mä jakejj pachpa diosanacapa? ¡Uqhamasti uca diosanacajj janiw chekäpquiti!” “Ucatpï jichhajj mäpita jach'a ch'amajja uñacht'ayäjja; uqhamatwa yatipjjani nayan sutejjajj Tatitütapa.” “Judá marca, juchamajj hierro cincelampi kellkatawa, diamante puntampi kellkatawa, kala chuymamjjaru, altaranacaman wajjranacaparusa. Wawanacamasti amtasipjjewa altaranacatjja, uqhamaraqui kollana lawanacajj utjcäna ucanacatsa, jach'a kokanac c'uchuna, kollunac patana, pampanacansa, take ucanacatjja amtasipjjewa. Juchanacam laycusti, kamir cancañamsa, imasitanacamsa lunthatsuyämawa, take orakenacamansti kollana kollunacamsa lunthatjayaraquïwa. Cawquïri oraktejj nayajj herenciat churcsma ucsti apanucuwayañamawa, ucatsti uñisirinacaman esclavopa tucuyaraquïma, jumajj jan uñjctasa uca orakena, colerasiñajjasti ninjamaw akti, jumar tucuntir ninjamaraqui.” Tatitusti saraquiwa: “Maldecitäpan qhitin chuymapatejj nayat jayancqui ucajja, uqhamaraqui jakenacaru alcatasipqui ucanacasa, uca jakenacan yanapapa thakerinacasa. Ucasti wasaranquiri ch'aphiru uñtataraquïniwa, janiw qhitis jupatjja amtascaraquiniti, cunjämatejj uca ch'aphejj kalanac taypina jili, jayuni orakena, cawqhantejj jan qhitis jacqui ucana. “Ucampisa, kollanawa cawquïri jaketejj nayaru iyawsquitu, uqhamaraqui take suyt'añapsa nayaru usccaraqui ucajja. Jalir umani jawir thiyaru ayruntata kokjamäniwa, saphinacapasti uca uma tokeru saphintataraquiwa, cunapachatejj lupejj purinqui ucqhasti janiw ajjsarcaraquiti, laphinacapasa take horasansa ch'ojjñaquïscaniwa. Waña horasa purinipansti janiw mayjt'ascaniti, take horasansa achuniquïscaniwa. “Jaken chuymapjama ñankha, c'arintirejj janiw utjquiti. ¿Qhitisa jaken chuymapjja sum uñjaspa? Naya Tatituwa, jaken chuymapjja uñjta, chuyma mankhapan amtatanacapsa yatiractwa; sapa maynirusa waquisitaparjamaw churaractjja, luratanacaparjamaraqui.” Jan chekapa lurasa kamiriptiristi, yakha c'awnanacjjaru tokori p'isakjamawa. Walt'casinwa kamir cancañapjja apanucuwayani, tucuyarusti take ucanacjjarojj mä lokhequiraquïniwa. Jiwasan templosajja mä suma tronowa, kalltatpacha wali jach'aru aptata. Tata, jumaw Israelan suyt'añapätajja. Take jumar apanucuristi p'enkachjataraquïniwa. Take jumat jayarst'iristi lak'aru kellkat sutjamaquiw chhaktjjani, juma, suma jalir umar apanucutap laycu. Tata, jumaquiy kolljjatt'ita, ucatsti kollatäyäwa; jumay khespiyita, ucatsti khespitaw uñjasï, juma saparuquiw yupaycharacsma. Jakenacasti sapjjaraquituwa: “¿Cawquiraqui Diosan arunacapasti? ¡Jichpachay phokhaspan!” sasa. Ucampisa, janiw nayajj wayt'caracsmati, mä jach'a jan walt'aña apayaniñamataquejja, jupanacataquisa janiw jach'a t'akhesiñanacsa muncaractti. Jumasti sumwa yattajja cuntejj sisctjja ucjja, juma nayrakataruwa uchjjaractjja. Jan nayataquejj ajjsarcaña tucumti, jan walt'aña horasajjansti nayan arjjatirejjätawa. Nayar arcnakerinacaru mä p'enka uñjasiyam, jan nayarojja; jupanacajj sustjata uñjasipjjpan, jani nayajja. Jupanacjjarusti t'akhesiñanaca apayaniraquim, jupanacarusti mayampi, mayampi t'unjaraquim. Tatitusti saraquituwa: “Saram, ucatsti Marca Mantaña puncuru sayt'asim, cawqui chektejj Judá oraken reyinacapajj mantapjje, mistupjjaraqui ucqharu, uca quipcaraqui Jerusalén marcan yakha puncunac jac'arus sayt'asiraquim. Jakenacarusti saraquim: ‘Reyinaca, Judá orakenquir take jakenaca, Jerusalenanquir take jakenaca, cawquïrinacatejj aca puncu toke mantapjjta ucanaca, Tatitun arunacapa ist'apjjam. Tatitusti siwa: Jumanacan jacañanacama laycusay, samarañ urunjja jan carga apapjjamti, janiraqui Jerusalén marcan puncunacap toksa apantapjjamti. Uqhamaraqui samarañ urunjja jan carganac utanacamatjja apsupjjamti, janiraqui uca urojj cuna casta irnakäwsa lurapjjamti. Samarañ ursti nayaru loktanipjjeta, cunjämtejj nayra awquinacamaru siscäyätjja uqhama. Ucampisa jupanacajj janiw nayarojj ist'apquitänti, ni jaysapcaraquitänsa, jan ucasti jupanacajj kala chuymanïpjjänwa, janiw nayar ist'añjja munapcänti ni yatekañsa munapcaraquïnti. ‘Naya, Tatituw, acjja arsta: Chekpacha ist'apjjeta, marcan puncunacapansti janipuni cuna casta carganacsa apnakapjjamti samarañ urunjja; uca ursti nayaru loktanipjjeta, janiraqui uca urunjja cuna casta irnakäwsa lurapjjamti. Uqhamtejj lurapjjäta ucapachasti, Davidan tronoparu kont'asiri reyinacajj utjascapuniniwa, aca marcan puncunacap cheksti carrosanacata, caballonacata mantapjjaraquini, take jilïrinacampi chict'ata uqhamaraqui Judá orakenquiri, Jerusalén, marcan utjiri take jakenacapampi. Jerusalén marcansti jakenacajj utjascapuniniwa. Judá orakena, Jerusalén marca muytata utjqui uca marcanacatsti jakenacajj jutapjjapuniniwa, Benjamín oraketsa, kota irama token utjirinacasa, kollu tokenacatsa, Néguev tokenacatsa. Templorusti apanipjjaraquiniwa animalanaca sacrificiot loktañataqui, yakha sacrificionacataqui cuna, granonacatsa, inciensonacatsa ofrenda churapjjaraquiniwa, yuspagaraña ofrendanacsa churapjjaraquiniwa. Ucampisa, jumanacatejj nayan arunacajja jan ist'apquitäta, nayan samarañ urojja jan nayar loktasa, uqhamaraqui uca urojj carganacamsa Jerusalén marcan puncunacap cheka apantapcäta ucapachajj nayajj nina uscü Jerusalén puncunacarojja, uca ninasti Jerusalenanquir palacionacjja k'alwa naqhantani, janiraquiw qhitis jiwaraycaspati.’ ” Tatitusti nayaruw parljjayaraquitu, aqham sasa: “Jeremías, sañu lurir jaken utaparu sarawayam, ucan nayajj mä arunaca churäma” sasa. Naya, Jeremiasasti sarawaytwa, sañu lurir jakerusti ñek'e lurañapa chekan sañu lurasquir jicjjatta. Cunapachatejj sañu luratapajj jan walïcän ucapachajja, wasitatwa uca pachpa ñek'eta luräna, cunjämtejj jupajj muncäna uqhama. Ucapachaw Tatitojj nayarojj situ: “Israelitanaca, ¿janit nayasti jumanacampi, cunjämtejj sañu lurirejj lurqui uqham lurcaraquiriststi? Jumanacajj nayan amparajjanjja sañu luraña ñek'jamäpjjtawa, cunjämatejj ñek'ejja sañu luririn amparapancquejj uqhama. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayajj mayacwa amtasta, mä marca jan ucajj mä reino jiq'inucuñsa, liwinucuñsa, jan ucajj k'ala t'unjañsa. Ucampisa, uca marcatejj ñankha lurañanacata jithektjje ucapachasti cuna mutuyäwtejj waquichatäcäna ucjja janiw apayancjjti. Yakha horasanwa mä marca jan ucajj mä reino sayt'ayañjja amtaracta, uqhamaraqui jilt'ayañsa amtaracta. Ucampisa uca marcatejj ñankhanacaqui lurasqui, nayan arunacajjarusa janiraqui ist'quituti ucapachajj janiw nayajj cuna asquinacatejj jupanacataqui waquichata utjcän ucanacjja apayancäti. “Jichhajj Jerusalén marcan jaquir jakenacarusa, uqhamaraqui Judá oraken utjirinacarusa saraquim, naya Tatituw sista: ‘Jumanac tokejj maya luräwinacwa amtascta; jumanacarusti mutuyañwa amtascaracta. Jan wali sarnakäwinacamjja apanucupjjam, luräwinacamsa uqhamaraqui sarnakäwinacamsa asquichasipjjaraquim’ sasa. Ucampisa jupanacajj sapjjaraquïtamwa: ‘¡Jan inamaya parlcamti! Cunjämarutejj nanacajj munapjjta uqhamaruw nanacajj sarnakapjjä, uqhamaraqui chuymanacajjan jan wali amtatanacaparuw arcaña munapjjarcta’ ” sasa. Ucatpï Tatitojj sejja: “Yakha marcanacaru jisct'asipjjam, aqham arunaca ist'irejj utjaracpachati. ¡Israel marcajja mä jach'a jan wali lurejja! ¿Líbano alto kollunac patatjja, cunapachas chhaktaraquiti qhunojja? ¿Kollunacat jalakasinquiri suma k'oma umanacas wañt'aracpachacha? Ucampis marcajjajj nayarojj armituwa, ucatsti c'ari diosanacaruw inciensonac loktasipjjaraqui. Nayra thaquipatsti yakha thaquiruw saranucuwayjjapjjaraqui, ucatsti jan uñt'ata thaquinjam sarapjjaraqui. Uqhamatwa marcapjja mä wasararu tucuyjjapjje, muspharcaña, sustjascaña tucuyapjjaraqui. Qhitinacatejj uca cheka pasapcani ucanacasti, takeniw mayjt'asiñata p'eke qhiwipjjani. Inti jalsu toket jutir thayjamaw Israelarojj ananucu; uñisirinacapatsti jaltayaraquïwa. Nayajj jupanacataquejj mayswa uñtäjja, janiw uñcatcäti, mutuyäwipajj purincani uca urojja.” Jakenacasti sapjjaraquïnwa: “Jichhajj mä amtäwi lurañäni Jeremiasajj jan jiwasampëjjañapataqui. Jiwasaru yatichiri sacerdotenacajj utjascaniwa, amuyt'ani jakenacasa ewjjanacapa churañataquejj utjascapuniniwa, Diosan arunacapa yatiyiri profetanacas utjascapuniniwa. Jichhajj c'ari arunaca jupa toke arsuñäni uqhamat jiwayapjjañapataqui. Cuntejj jupajj sisqui uca arunacarusti janiraqui yäkañäniti” sasa. ¡Tatay, jumajj ist'am! ¡Cuntejj uñisirinacajjajj parlapqui ucanacsa ist'araquim! ¿Mä asqui luräwejj ñankhampiti cuttayatajja? ¡Jupanacajj sepulturajjwa allsupjje! Amtasim nayajj jumampi jiquintasitajja, jupanacataqui jumaru mayitajjsa, colerasiñama jupanacat apakjjañamataqui mayisitajjsa. ¡Ucampis jichhajj apanucjjam wawanacapajja mank'atjama, uqhamaraqui espadampi jiwarayatäpjjañapataqui; warminacapasti ijma, jan wawani kheparapjjpan! ¡Chachanacapasti usunacampi jiwarapjjpan, waynanacasti guerran jiwarapjjaracpan! Jupanacan ucarusti acatjamata mä tama lunthata jakenaca qhitaniraquim; ¡sustjasiñata wararitanacapasti ist'asiracpan! Nayataquisti mä p'iya allipjjäna, sarnakañanacajjarusti sipitanac uscupjjaraquïna. Ucampisa, jumajj Tata, take amtatanacapjja yattawa, cuntejj nayaru jiwayañatac amtapqui ucanacjja. ¡Ñankha luratanacapatjja jan perdonamti, jucha luratanacapsa janiraqui armamti! ¡Juma nayrakataru tincuyam, ucatsti wali colerasiñampi mutuyaraquim! Tatitusti saraquituwa: “Saram, ucatsti ñek'et lurata mä wayucha alasiraquim, ucatsti marcanquiri jilïrinacaru, uqhamaraqui yakhepa jilïri sacerdotenacaru jawsaraquim. Ucatsti Ben-hinom sisqui uca valleru sararaquim, C'allananac Puncu sisqui uca uñcatasiru, ucansti yatiyaraquim cuna arunactejj nayajj siscäma uca arunaca. Jupanacarusti saraquim: ‘Judá orakenquir reyinaca, uqhamaraqui Jerusalén marcan utjirinaca, Israelan take ch'amani Dios Tatitupan arunacapa ist'apjjam, jupasti siwa: Aca marcarusti mä jach'a t'akhesiñwa apayanï take uca yatiyäwi ist'irinacasti wali sustjataw kheparapjjani. Israelitanacasti nayarojj apanucuwayapjjetuwa, aca oraksti yakha orakeruw tucuyapjjaraqui, aca chekanwa yakha diosanacaru inciensonac loktasipjjaraqui, uca diosanacsti janiw jupanacajj uñt'apcänti; ni nayra awquinacapasa, ni Judá orakenquir reyinacasa uñt'apcänti; aca orakerusti jan juchani jakenacan wilapampiw phokhantapjjaraqui. Uqhamarusa Baal diosaru wawanacapa sacrificiot loktañataquisa altaranacwa lurarasipjjaraqui, uqham lurapjjañapsti janiw nayajj jupanacarojj siscäyätti, janiraquiw uqham lurapjjañapjja amtcäyätti. Ucatpï, jichhajj urunacajj purininejja aca chekajj jan juc'ampi Tofet satäjjañapataqui, ni Ben-hinom satäjjañapataquisa, jan ucasti Jiwarayañ valle satäjjaniwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Aca chekanwa Judá orakena, uqhamaraqui Jerusalén marcan amtatanacapjja t'unjä. Uñisirinacapampiw jupanacarojj atipjayä, jiwarayaraquï, jiwata janchinacapasti siwek'aranacana, montenquir animalanacan mank'apäniwa. Aca marcsti mä wasararuw tucuyaraquï, wali sustjascañaraquïniwa. Take aca marca cheka pasirinacasti wali sustjata mayjt'ataw uñjasipjjani uqhama k'ala t'unjata uñjasajja. Jakenacarusti pachpa yokalla, uqhamaraqui imilla wawanacapwa mank'asiyaraquï, uqhamaraqui jupanacasa maynit mayniru jupanaccamaw mank'asipjjani, cunapachatejj jach'a jan walt'añan jicjjatasipcani, uñisirinacapansa muyuntata aca marcajj uñjasqui ucapachajja’ sasa. “Ucanaca sasinsti, cawquïri jakenacatejj jumamp chicäqui ucanac nayrakatana uca ñek'et lurat wayuchamjja p'acjaraquim jisc'a jisc'a tucjasa. Ucatsti saraquim: ‘Take ch'amani Tatitojj aqham siwa: Aca jakenacarusti aca marcanjja jisc'a jisc'a tucjaraquï, cunjämatejj mä jakejj mä uma wayuchjja jisc'a jisc'a t'unjejj uqhama, ucatsti uca wayuchjja janiw qhitisa juc'ampi asquichcjjaspati. Jakenacasti jiwatanacapjja Tofet sisqui uca chekanwa imasipjjani, jan juc'ampi yakha chekajj imañataqui utjcjjatap laycu. Uqhamwa lurä aca marcampejja jakenacapampisa. Cunjämäquitejj Tofet chekajj uqhamwa juparojj jaytaraquï. Naya Tatituw ucjja arsta. Jerusalenanquir utanacasa, Judá orakenquir reyinacan palacionacapasa, uqhamaraqui uta terraza patanacan warawaranacaru inciensonaca loktasipcäna, yakha diosanacaru vino ofrendanaca warapcäna uca chekanacasti k'añu chekat uñt'atäniwa, cunjämäquitejj Tofet chekajj uqhama’ ” sasa. Ucanac pasatatsti, Jeremiasajj Tofet chekatjja cuttanjjänwa, cawqharutejj Tatitojj jupan sutipjjaru parlañataqui qhitcatayna uca chekaru, ucat templona patioru sayt'asisinsti, take jakenacaru parlaraquïna: “Israelan take ch'amani Dios Tatitupajja aqham siwa: ‘Aca marcarojja uqhamaraqui yakha jac'anquiri marcanacarusa, cuna mutuyäwtejj jupanacataqui arscta ucwa apayanëjja, cuna arunactejj nayajj arscäyäta uca arunacataqui c'ullusipjjatam laycu, janiraqui uca arunacaru jaysapjjatam laycu.’ ” Imer jaken yokapa Pasur jakejj sacerdotecäna, uqhamaraqui templona jilïrïcaraquïna, ucapachajj Jeremiasaruw aca profecía arunaca arsuri ist'äna. Ucatwa jupajj Jeremiasaru nuwjapjjañapataqui qhitäna, cepo sata mä catuntañaru catuntapjjañapataqui, Benjamín sisqui ucsa token Jach'a Puncu tokena, templo jac'ana. Mä uru pasatatsti, cuna cepompi catuntatäcäntejj Jeremiasajj uca apakjjapjjañapataquiw qhitäna, ucapachasti Jeremiasajj sänwa: “Tatituw Pasur sutimjja Magor-misabib sat sutiru tucuyjjtam. Tatitusti siwa: ‘Jumarusti mä ajjsarcañaruw juma pachpataqui, take amigonacamataquisa tucuyäma. Juman uñjcatawa amigonacamajj uñisirinacan espadanacapampi jiwarayata uñjasipjjani. Take Judá oraken utjirinacarusti Babilonianquir reyin amparaparuw catuyaraquëjja, juparaquiw preso aparaquinejja Babilonia orakcama, jan ucasti cuchillompi thiyat jiwarayaracchini. Aca marcan kamir cancañapsa, take yänacapsa, wali jila alani yänacapsa Judá orakenquir reyinacan yänacapsa uñisirinacamaruw catuyaraquï, Babiloniaru apapjjañapataqui. Jumasti, Pasur, Babiloniaru apanucutaw uñjasiraquïta, takpacha familiamampi chica. Ucanwa jumajj jiwäta, ucanwa jumarojj imapjjaraquïtam, cawquïri amigonacamarutejj c'ari profecía arunaca parlcäyätas ucanacampi chica.’ ” Tata, jumaw nayarojj pantjasiyistajja, nayasti pantjasiractwa; jumajj nayat sipansa juc'ampi ch'amanïyätawa, ucat nayarojj atipjaraquista. Nayatjja cunapachas larusisipcaquituwa; takeniw nayatjja larusipjjaraquitu. Sapa cuti parlatajjasti, nuwasiñampi t'unjatäñampi yatiyañataquiquiwa; nayarusti sapa cutiw jan wali arunacampi jisc'achapjjetu, arunacama yatiyatajjatsti nayatjja larusipjjaraquiwa. Nayajj saractwa: “Janiw juc'ampi Tatitut amtcjjäti, janiraquiw jupan sutipatsa parlcjjäti” sasa, ucapachasti arunacamajj chuymajjanjja ninjamaw naqhantitu, ch'aqhanacamppacha jawk'jaraquitu. Nayajj uca ninjja pachparu imt'añ munta, ucampis janiw imt'añjamäquiti. Jakenacan jisc'at parlasitanacapsa ist'aractwa: “¡Take chekansa ajjsarañaquiw utjasqui!” “¡Jutapjjam, juchañchapjjañäni!” sapjjaraquiwa. Pachpa amigonacajjas suyt'apjjaraquiw nayan lanctasiñajj-jja. “Inas pantjasicchini; ucapachaw atipjasina juparojj phoksusiraquiñäni” sapjjaraquiwa. Ucampisa, Tata, jumajj nayampïsctawa, jan atipjcaya guerran nuwasir jakjama; nayar arcnakerinacasti liwisipjjaniwa, janiw atipjañatac ch'amanïpcaniti, aynacht'apjjaniwa, mä p'enkaw uñjasipjjaraquini, wiñayataqui mä jach'a p'enkachjäwimpi imjjatata. Take ch'amani Tatitu, jumajj take cunsa chekaparupuniw uñjtajja, jumajj jaken chuymapsa yattawa, uñjayitaya cunjämtejj uca jakenacaru mutuycta ucjja, nayasti juman amparamaruw take cunsa catuyassma. Tatitur k'ochupjjam, Tatitur yupaychapjjam, jupaw llaquitarojj ñankha jakenacan amparapatjja khespiyi. ¡Maldecitäpan cunürutejj nascta uca urojja! ¡Cunürutejj taycajjajj wawachquitu uca urusti jan bendecitäcaracpati! Maldecitäpan cawquïritejj awquejjaru yatiycäna mä yokall wawan nacitapa, ucajja. ¡Uca jakesti, cawquïri marcanactejj Diosajj wiñayataqui t'unjqui uqhamäpan! Alwanacasti usutat warariña arnakasiñanaca ist'pan, chica ururusti guerran nuwasiñanaca arnakasiñanaca ist'aracpan, Diosasti nayarojj janiraquiw taycajjan puracaparpacha jiwayquituti. Uqhamat taycajjajj nayan sepulturajjäsapänwa, nayasti janiw nascaraquiriscäyätti. ¿Cunataraqui nayasti taycajjan puracapata mistpachätsti, t'akhesiñanaca, llaquisiñanaca uñjañataquisti, uqhamaraqui jacañajjasa mä p'enka tucuyatäñapataqui? Jeremiasasti Sedequías reyin qhitatanacaparuw aca arunacjja saraquïna, aqham sasa: “Sedequiasarojj aqham sapjjam: Israelan Tatitu Diosapajj aqham siwa: ‘Cawquïri tropanacampitejj jumanacajj nuwantasipcta ucanacjja kheparuw jittayä, Babilonianquir reyin tropanacaparu, caldeonacarusa, perkanacatjja jayaruw jittayä, ucatsti aca marca taypiruw tantacht'araquï. Naya quipcaw jumanacat nuwasiraquï, wali jach'a ch'amampi, jach'a akquiri colerasiñajjampi, uqhamaraqui jach'a colerasiñampi. Aca marcanquiri take jakenacarusti jiwarayaraquïwa; jakenacasa, animalanacasa mä jach'a usumpiw jiwarapjjani. Uca khepatsti, Judá orakenquiri Sedequías reyerojj Nabucodonosoran amparaparuw catuyaraquï, uqhamaraqui yakha uñisirinacapan amparaparusa, take jilïri oficialanacapampi soldadonacapampi chica, cawquïri jakenacatejj marcan jilt'asipcaquini; usunacatsa, guerranacatsa uqhamaraqui mach'anacatsa. Nayaw jupanacarojj espadampcama jiwarayayäjja jan arjjatasisa ni qhuyapt'ayasisa. Naya Tatituw ucjja arsta.’ “Jakenacarojj saraquim, naya Tatituw sista: ‘Nayajj jumanacarojj pä thaqui ajllisipjjañamataqui uscurapipjjsma: Jacañ thaquimpi, jiwaña thaquimpi. Aca marcar kheparirejja, guerrana, mank'atjama, usumpiw jiwarani. Ucampisa, cawquïrinacatejj mistjjapjjani, jichha nuwantanqui uca caldeonacaru catuyasjjaraquini ucanacasti, janiw jiwapcaniti; uqhamat jacañanacapsa khespiyasipjjañapataqui. Nayasti aca marcjjarojj ñankha apaniñwa amtta, janiwa asqui apaniñti. Aca marcjja Babilonianquir reyiruw catuyä, jupasti ninampiw aca marcjja naqhantayaraquini.’ Naya Tatituw ucjja arsta. “Valle uñjjatata marca, pampanjja mä karkaru uñtataraquïtawa, naya Tatitusti, jumataquiw jichhajj sayt'ta. Jumanacasti sapjjtawa: ‘¿Qhitis nuwistaspa? ¿Qhitiraquisa imantasiñascamajja purt'anispa?’ sasa. Nayasti luratanacamarjamaw mutuyapjjäma; ch'uminacamarusti ninampiw wiycataraquëjja, uca ninasti take ucsa tokenacwa naqhantaraquini. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti saraquituwa: “Reyin palacioparu saram, ucatsti aca arunaca yatiyaraquim, Judá orakenquir reyin nayrakatapana, cawquïritejj Davidan tronopan kont'atäqui uca nayrakatana, uqhamaraqui reyin yanapirinacapan nayrakatapansa, marcanquiri jakenac nayrakatansa: ‘Tatitun arunacapa ist'apjjam. Aca chekansti cunatejj chekapäqui, uqhamaraqui asquïqui uca lurapjjam, t'akhesiyatarusti t'akhesiyiripat khespiyapjjam, yakha marcat jutirinacarusti janiraqui jisc'achapjjamti, ni cuna jan walsa lurapjjaraquimti, wajchanacarusa, ijma warminacarusa. Jan juchani jakenacarusti janiraqui jiwayapjjamti. Jumanacatejj aca arunacajjar ist'asina phokhapjjäta ucapachasti, Davidan tronopan kont'asiri reyinacasti utjascapuniniwa, jupanacasti carronacatwa, caballonacatwa mantapjjani uca palacion puncupa chekjja, jilïrinacana, uqhamaraqui take marcpachan jakenacampi. Ucampisa, janitejj aca arunacaru ist'apcäta ucapachajja, aca palaciojj t'unjataw uñjasini. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti Judá reyin palaciopatjja aqhama siwa: “Jumajj nayataquejj Galaad kolljamätawa, Líbano kollu patar uñtata, ucampisa juramentompiw arsta, jumarojj wasararuw tucuyäma, jan jakenacani orakeruw tucuyäma. Jumataquisti wali armantata jakenac qhitanï, jumaru t'unjañapataqui. Cedrot lurata suma pilaranacamsa qhuchhunucupjjaniwa, ninaruw liwintapjjaraquini. “Walja marcanacanquiri jakenacaw aca chekjja pasapjjaraquini, ucatsti jupanaccamaw jisct'asipjjaraquini: ‘¿Cunatsa uqham Tatitojj aca jach'a marcaru luri?’ sasa. Ucatsti ucjjarojj arusjjatapjjaraquiniwa: ‘Jupanacajj cuntejj Tatitu Diosapajj mä arust'äwi jupanacampi lurcäna uca apanucupjjatayna, ucatsti yakha diosanacaruw quillisipjjatayna yupaychapjjaraquitayna, ucatwa uqham uca marcarojj luri’ sasa. jan ucasti cawquïr marcarutejj preso apapqui ucanwa jiwani, aca marcsti janipuniw mayampsa uñjcjjaniti. “¡Ay, cunaquïcan jumataquejja, ñankhanac lurasaw jan chekaparu lurasaraquiw palacionacamsa, jach'a utanacamsa utachastajja, yakhanacarusti jan pagasaraquiw irnakaytajja! Saractawa: ‘Mä jach'a uta utachasï, altos patanacarusti jach'a utanacani’ sasa. Ventananaca jist'araractajja, perkanacsti cedro maderampiw luraractajja, wila pintsuractajja. ¿Jumasti amuytati reyïñajja cedrompi muytata jacañäcaspas uqhama? Awquimajj sumwa jacasïnjja; ucampisa jupajj chekaparuw take cunsa luraraquïnjja, ucatwa take cunas jupataquejj waliquiraquïnjja. T'akhesiyatanacarusa, pobrenacarusa arjjataraquïnwa, jupanacarus chekaparuw uñjänjja, ucatwa jupajj sum sarnakänjja. Uqham lurañampiw nayar uñt'aña satajja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Ucampis juma sapaquiw llaquistajja take cunsa jan wali lurañanacampi jicjjatatanacamata; jan juchanirojj jiwayaractawa, marcamarusti, t'akhesiyaractawa wali ch'ama lurañanacampi.” Tatitusti Judá orakenquiri Josías reyin Joacim yokapjjatjja aqham siwa: “Janiw qhitis jupan jiwatapatjja jachcaniti. Janiw qhiti jachiris utjcaniti ni qhitis siscaraquiniti; ‘¡Ay, jilata, ay, jilata! ¡Ay, Tata, ay, jach'a rey!’ sasajja. Mä asnorjamaw imantapjjani, katatipjjaraquiniwa, ucatsti Jerusalén marca ankäjjaruw liwtanipjjaraquini.” “¡Judá, Líbano kollu pataru mistum ucat art'asiraquim! ¡Basán kollunac tokena art'asiraquim! ¡Abarim kollu patanacatpacha art'asim, take munirinacamasti atipjatätap laycu! Cunapachatejj jumajj wali suma sarnakascäyäta ucapachaw nayajj jumarojj parlsma, ucampis janiw ist'añ munctati. Wayna cancañamatpacha uqhampuniw sarnaktajja; ¡arunacajj ist'añsti janipuniw munctati! Thayaw take jilïrinacamjja apasjjani, munirinacamasti jayaru apatäpjjaraquiniwa. Jisc'achata, p'enkachataw uñjasiraquïta take ñankhanaca luratam laycu. Jichhajj jumajj tapamanjja c'uchiquïsctawa; Líbano toketa apanit cedronac taypina; ¡ucampisa niyaw t'akhesiñ kalltäta, aykoñanacajj purincätam ucapacha, ucanacasti parto usjamäniwa!” Tatitusti Jeconías chacharojj siwa, ucasti Judá orakenquiri Joacim reyin yokapänwa, juparusti aqham sasa: “Juramentompiw arsta: Cupi amparajjanjja sellaña anillöcasma ucasa, amparajjatjja apanucupunirismawa, uñisirinacamaru catuyañataqui, jumasti jupanacarojj wali ajjsartajja. Babilonianquir Nabucodonosor reyiru, uqhamaraqui caldeo jakenacaruw catuyäma. Ucatsti jumarusa uqhamaraqui taycamarusa cawquïri oraketejj jumanacaru nacirjja jan uñjapctamti uca orakeruw apanucupjjäma, ucanwa panpacha jiwarapjjaraquïta. Cawquïri orakerutejj walpun cuttaniñjja munapcäta uca orakerusti janipuniw cuttanipcätati.” “¿Jeconiasajj mä p'acjata chatumpi sasiti, jan cunataqui inamaya jan qhitin munata jaktatati? ¿Cunatraqui jupasa, wawanacapasa jan uñt'ata jaya orakeru apanucuta uñjasipjjesti? Orake, orake, orake: Tatituna arunacapa ist'am.” Tatitojj siwa: “Aca jakerojj libronacamaru kellkantapjjam mä jan wawani jakëcaspas uqhama; jacañapanjja aynacht'caspas uqhama. Janipuniw jichhajj mayni wawapasa Davidan tronoparojj kont'ascaniti, Judá orakena wasitata apnakañataquejja” sasa. Tatitusti siwa: “¡Ay, cunaquïcani awatirinacatjja, cawquïrinacatejj ovejanacajj-jja chhakhayapjje, uqhamaraqui ananucupjje ucanacataquejja!” Israelan Dios Tatitupasti siwa; cawquïri awatirinacatejj marcapa apnakapqui ucanacarojja: “Jumanacajj ovejanacajj-jja ananucupjjtawa, jaltayapjjtawa, janiraquiw sum awatipctati. Jichhajj waliquiwa, nayajj take jan wali luräwinacamatjja walpunracwa mutuyapjjäma. Naya Tatituw ucjja arsta. Naya quipcaraquiw ovejanacajj-jja anthapisinjja cawquïri marcanacarutejj chhuqhunucuycta ucata, tantacht'asinsti pastonacaparuw cuttayanjjä, uqhamata walja kallunacanïpjjañapataqui. Awatirinacwa jupanacaru awatiñapataqui uscurapï, jan cunsa ajjsarapjjañapataqui, ni maynisa chhakhañapataqui. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitojj siwa: “Mä uruw purinini cunürutejj Davidajj wawanïcani uca urojja, mä reyi, wali amuyt'ampi apnakañapataqui. Aca marcansti chekaparu, asquiruraqui uñjañapataqui. Uca reyin apnakañapcamasti Judá orakejj khespiyatäniwa, Israelas take jan walit jarc'akataw jacasini. Aca sutimpiw sutichapjjaraquini: ‘Tatituw jiwasan atipjirisajja’ ” sasa. Tatitusti siwa: “Juramentonac jan lurañ urusti purininiwa, aqham sasa: ‘Egipto marcat israelitanacaru apsunir Tatitojj jacasquiwa’ sasa, jan ucasti aqham sasaw juramento lurapjjani: ‘Israelitanacaru amsta tokenquir marcanacata, cawqui marcanacarutejj ananuccatayna ucanacat cuttayanjjiri Tatitojj jacasquiwa’ sasa. Ucatsti pachpa utanacapan jacasipjjaraquini.” Profetanac toketa arunaca: Chuymajjanjja mayjt'atapunïtwa, janchejjasti wal qhathatiraqui, machata jaker uñtatätwa, vinompi k'ala atipjatäquiristsa uqhama, Tatitun arunacap laycu, uqhamarac Tatitu laycu. Aca marcasti wachoka jucha lurir jakenacan phokhantatawa, ñankha lurañaru jalir jakenacana phokhantatawa, ch'amanacapsti jan walinac lurañataquiquiw apnakapjje. Ucatwa Tatitojj aca orakjja maldecïnjja, aca orakesti wañsuwayjjaraquiwa, wasara tokenquir pastonacasa k'alaw pharsuwayjjaraqui. Tatitusti siwa: “Profetanacasa, sacerdotenacasa juchararcamaquïpjjewa, Pachpa templojjanwa jan walinac lurasipquiri jicjjataracta. Ucatpï jichhajj sarnakäwinacapajja ch'amaca, llust'araquïnejja: Nayaw jupanacarojj nuct'ayäjja. Cunapachatejj jupanacaru luratanacapa wayt'cä ucapachasti, jach'a t'akhesiñanacwa jupanacjjarojj apayanëjja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Samarianquir profetanacarusti nayaw uñjta, cunanacatejj nayaru ñankhachquitu ucanac lurasquiri; Baal diosan sutipjjaruw parlapjje, Israel marcajjarusti thaquipatjja maysaruw saranucuyapjje. Jerusalenanquir profetanacarusti nayaw uñjta, ajjtascañ luräwinaca lurasipquiri: Wachok juchanac lurapjje, lunthatapjjaraqui, janiraquiw maynis ñankha lurañanacapjja apanucquiti. Jupanacasa, marcan jaquirinacasa, nayataquejj Sodoma, Gomorra marcanacjamäpjjewa. Ucatwa, naya, take ch'amani Tatitojj, uca profetanaca tokejj aca arunaca arstjja: Jumanacarojj mä c'allc'u mank'a mank'ayapjjäma; venenot umwa umayapjjaraquïma, Jerusalenanquir profetanacata ñankha lurañajj take marcpacharu akantatap laycu.” Take ch'amani Tatitusti siwa: “Israelitanaca, cuntejj profetanacajj parlapjje ucanacarojja jan ist'apjjamti; parlatanacapasti c'ari arunacaquiwa. Jupanacan amtata arunacacwa parlapjje, janiraquiw nayajj jupanacaru cuna arunacsa churcti. Arunacajjaru jisc'achirinacarusti sapjjaraquiwa: ‘Take cunas waliquïscaniwa’ sasa. Qhitinacatejj chuymanacapan jan wali amtatanacaparuqui arcapjje ucanacarusti sapjjaraquiwa: ‘Janiw cuna jan walis jutcätamti’ ” sasa. Ucampisa, ¿qhitis Tatitun amtäwinacapjja yati? ¿Qhitis arunacapjja ist'araqui uqhamaraqui juparusa uñjaraqui? ¿Qhitis arsutaparojj ist'araqui? Tatitun colerasiñapajj mä jach'a jawir umar uñtatawa, jach'a tutuca thayar uñtatawa, ucatsti ñankha jakenacjjaruw muytaraqui. Tatitun colerasiñapajja janiw tucuscaniti, jupan amtäwinacapa phokhasiñapcamajja. Mä uruwa puriniraquini cunapachatejj jumanacajj take acanacata amuythapisipjjäta ucajja. “Janiw nayajj uca profetanacarojj qhitancti, janiraquiw jupanacarojj cuna arunacsa siscti, ucampisa jupanacajj nayan sutejjaru parlañataquejj jalacamaquiw jalsuwayapjjaraqui. Jupanacatejj nayan amtatanacajja yatipjjasapän ucajja, nayan arunacajjwa marcajjarojj yatiyapjjasapänjja; jan wali thaquinacapatsa cuttayanipjjasapänwa, ñankha lurañanacapsa apanucuyapjjaraquisapänwa.” Tatitusti siwa: “Jayansa, jac'ansa, nayätwa Diosajja. ¿Qhitis nayan nayräjjatjja imantasispajja? Alajjpachasa, acapachasa nayampi phokhantatawa. Naya Tatituw ucjja sista. “Uca c'ari profetanacan parlatanacapjja nayajj ist'twa, jupanacajj nayan sutejjaruw parlañ munapjje, samcanacap toksa nayampis parlapcaspa uqhamwa parlapjje. ¿Cunapachcamasa uca profetanacajj c'ari arunaca yatiyasipcaquini, jupanacan pachpa amtatanacapjja? Cuna samcanactejj jupanacajj maynit mayniru parlaquipasipjje ucanacampejj marcajjarojj nayatwa armasiyañ munapjje, cunjämatejj nayra awquinacapajj nayat armasisin Baal diosan khepapa sarjjapjjänjja uqhama. “Ucatwa nayajj uca c'ari profetanacataquejj sayt'tjja, cawquïrinacatejj jupanaccama nayan arunacajja lunthatasipjje ucanac toke. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayajj cawquïri profetanacatejj jupanacan waquichata arunacapa nayan arunacajjäcaspas uqhama parlapjje ucanac tokew sayt'ta. Nayajj cawquïri profetanacatejj uca c'ari samcanacapa parlasajj marcajjaru maysaru saranucuyapjje ucanac tokew sayt'ta. Janiw nayajj jupanacaru qhitancti, janiraquiw cuna casta arunacsa churcaractti, uqhamasti jupanacajj janiw marcajjarojj yanapt'apcaspati. Naya Tatituw ucjja arsta. “Jeremías, mä jaketejja, jan ucajj mä profetasa, mä sacerdotesa jisct'ätam ucapachajja: ‘¿Cawquïrisa Tatitun ewjjapajja?’ sasa. Ucapachasti jupanacarojj saraquim: ‘Tatitojj siwa: Jumanacäpjjtawa nayan ewjjanacajjajja, ucampisa nayajj antutt'äwa’ sasa. Mä profetatejja, mä sacerdotesa, jan ucajj mä jakesa aca arunaca parlanejja: ‘Tatitun ewjjanacapaw’ sasa, juparusa uqhamaraqui familiaparusa nayaw mutuyaraquëjja. Cunapachatejj maynejj mä amigoparu, jan ucajj mä familiarusa jisct'anejja, ucapachasti sascaraquiniwa: ‘¿Camsisa Tatitojja? ¿Cunsa jupajj arsu?’ sasa. Ucampisa jani mayampsa ‘Tatitun ewjjapaw’ sasajj parlapjjamti, ucampisa qhititejj parlani ucarojj, nayaw juparojj cuttayä uca pachpa arunacapajj mä carga tucuñapataqui. Jumanacajj jacquiri Diosana, Tatitu Diosamana arunacapjja jan waliruw tucuyapjjtajja, maysaruw k'ewipjjtajja. “Jeremías, profetanacaru jisct'am: ‘¿Camsisa Tatitojja? ¿Cunsa jupajj arsu?’ sasa. Ucarutejj sapjjätamjja: ‘Tatitun ewjjapaw’ sasajja, jupanacarusti saraquim: ‘Tatitojj siwa: Jumanacajj cuntejj janiw parlapjjätati sapcsma uca arunacjja parlasipcactawa, uca laycuw jichhajj mä cargäpcasmas uqhama aptapjjäma, jumanacaru cawquïri marctejj jumanacarusa, nayra awquinacamarusa churcta uca marcamppacha, ucatsti nayat jayaruw liwt'apjjäma. Jumanacjjarojj jisc'achjatäñwa apanëjja, uqhamaraqui wiñaya p'enkachjatäñampi, uca p'enkachatäñasti janipuniw cunapachas armatäcaniti.’ ” Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj, Judá orakenquiri Joacim reyin Jeconías yokaparu apasjjatapatsti, uqhamaraqui take jilïrinacampi, irnakerinacampi cerrojo luririnacampi apascäna ucapachasti Tatitojj pä higo canastanaca uñjayitu, templo nayräjjana waynokata. Maynïrejja wali suma higonacanïnwa, nayrïri achuquir higonacani, ucampisa maynïristi jan wali higonacaniraquïnwa, uca higonacasti sinti jan walipunïnwa, janiw mank'añjamäcaraquïnsa. Tatitusti ucat jisct'araquituwa: “Jeremías, ¿cunsa uñjta?” sasa. Nayasti saractwa: “Higonac uñjta, cawquïrinacatejj walïqui ucanacasti sinti sumanacapuniwa, ucampisa jan walïqui ucanacasti sinti jan walinacaraquiwa, janiraquiw mank't'añjamäquisa” sasa. Tatitusti saraquituwa: “Naya, Israelan Dios Tatitupaw arsta: Judá marcarojj suma higo achunacarjamaw uñtäjja, caldeonacan orakeparu jupanacjja apanuccäyäta ucata. Jupanacarusti sumpunwa uñtaniraquëjja. Nayaraquiw jupanacarojj suma uñjascä, ucatsti aca marcaruw cuttayanjjaraquï; acanwa jupanacarojj wali suma jacasiyaraquï, janiraquiw mayampi jupanacarojj t'unjcjjäti; ayruntäwa, ucatsti janiraquiw jiq'inuccäsa. Jupanacarusti mä suma amuyu churaraquï nayan Tatitütajja yatipjjañapataqui; jupanacasti marcajjäniwa, nayasti jupanacan Diosaparaquïyäwa, nayaru take chuymampi cuttanjjapjjatapata. “Ucampisa Judá oraken Sedequías reyiparusti, jilïrinacaparusa, Jerusalenan jaquirinacarusa, qhitinacatejj aca orakeru kheparapqui, jan ucajj Egiptoru sarasinsa suma utjasjjapjje ucanacarojja, uca jan wali higonacarjamaw uñjaraquï, cawquïri higonacatejj jan walïtap laycojj ni mank't'añjamäquisa ucanacarjama. Jupanacarusti yakha marcanacataquisa ajjtascaña tucuyä, jisc'achjata, apanucuta, maldecita uqhamaw sarnakapjjani cawqui marcanacarutejj nayajj ananuccä uca marcanacanjja. Jupanacjjarusti guerranacampi, mach'anacampi, cunayman usunacampwa apayaniraquëjja, cawquïri oraktejj jupanacaru nayra awquinacaparusa churcta ucanjja jan maynisa kheparañapcama.” Cunapachatejj Josiasan yokapa Joacim reyejj Judá orake pusi mara apnakcäna, ucapachaw Tatitojj Jeremiasaru parläna, aca yatiyäwinaca take Judá marcpachataqui. Uca maraw Nabucodonosorajj mä mara Babilonia orake apnakañ kalltascäna. Jeremías profetasti cuntejj Tatitojj siscatayna uca arunacsti take Judá marcan uqhamaraqui Jerusalenan jaquir jakenacaruw yatiyäna, saraquïnwa: “Cunapachatejj Amón jaken yokapa Josiasajj Judá orake tunca quimsani mara apnakascäna ucat jichhacamajja, niya pä tunca quimsani maranacaw pasjje, Tatitusti nayaruw parlitäna, nayasti jumanacarojj mayampi mayampwa parlapjjaracsma, ucampisa jumanacajj janiw nayarojj ist'apquistati. Tatitojj jumanacarojj mayampi mayampwa profeta sirvirinacapjja qhitanipjjtam, ucampis jumanacajj janiw ist'apctati, janiraquiw jupanacan parlatanacaparusa ist'añ munapcäyätati ni uca parlatanacapsa phokhañ munapcaraquïyätati. Jupanacasti jumanacarojj sapjjäyätamwa: ‘Jan wali sarnakäwinacamjja uqhamaraqui jan wali luräwinacamsa apanucupjjam, cawquïri oraktejj Tatitojj jumanacaru nayra awquinacamarusa churcatayna ucan wiñayataqui jacapjjañamataqui. Jan yakha diosanacaru arcapjjamti, janiraqui jupanacarusa yupaychapjjamti ni quillt'asipjjaraquimsa. Jan Tatiturojj colerayapjjamti jumanac pachpan lurasit diosanacaru yupaychasajja, jupasti janiraquiw cuna jan walt'añsa apayanipcätamti. Ucampisa jumanacajj janiw nayarojj ist'añ munapquistati, jumanac pachpan lursusita diosanacaru yupaychasaw nayarojj colerjayapjjesta; take ucasti jumanacatac pachpa jan walïniwa. Tatituw ucjja arsu.’ “Ucatwa take ch'amani Tatitojj sejja: ‘Niyaquejjay jumanacajj arunacajjarojj jan ist'añ munapcstajja. Jichhajj amsta tokenquir take marcanacaruw jawsayä, uqhamaraqui Nabucodonosor sirvirejjarusa, jupasti Babilonia oraken reyipawa, jupanacajj jutasin aca marcaru nuwjapjjañapataqui, take jakenacaru uqhamaraqui take jac'anquir marcanacarusa. Ucanacarusti k'alpunwa t'unjäjja. Jupanacarusti wiñayataqui t'unjataruw tucuyä, sustjascaña, ajjsarcañwa tucuyaraquëjja. Jupanac taypinsa fiesta k'ochunacsa, cusiscaña k'ochunacsa chhaktayäwa, uqhamaraqui casarasiña k'ochunacsa, molino kalan suenatapsa chhaktayaraquïwa, janiraquiw mayampis lamparanacan khanatapajj uñjascjjaniti. Take aca marcasti t'unjatäniwa, lakayanacaruquiw tucjjani. Pakallko tunca mararaquiw aca marcanacajj Babilonianquir mä reyin apnakata uñjasipjjani. Cunapachatejj uca pakallko tunca maranacajj phokhasjjani ucapachasti, Babilonianquir reyerojja, marcaparusa, luratanacapa wayt'araquï juchanacapatjja, uqhamaraqui caldeonacan marcaparusa, wiñayataquiw t'unjaraquï. Naya Tatituw arsta. Uca marcjjarusti take cunatejj kellkatäqui aca librona uqhamaraqui cunanactejj yatiycta take ucanacwa puriyanëjja; take cunanactejj Jeremiasajj nayan sutejj-jjaru take marcanacaru yatiycäna ucanaca. Jupanacarusti jach'a marcanaca uqhamaraqui ch'amani reyinacaw apnakapjjaraquini t'akhesiyapjjaraquinisa, uqhamatwa cunatejj juchanacapat churañajj waquisqui ucjja churäjja.’ ” Israelan Tatitu Diosapasti saraquituwa: “Uñjam aca copajja colerasiñajjampejj vinompi phokhantatjamawa. Jichhajj catum ucatsti cawquïri marcanacarutejj nayajj qhitcäma ucanacaru churam umantapjjañapataqui. Cunapachatejj umantapjjani ucapachasti wak'akeñwa kalltapjjani, ucatsti lokhe jakenacjamaw sarnakapjjaraquini, cuna guerranactejj nayajj jupanacjjaru apayancä uca laycu” sasa. Nayasti uca copjja Tatitun amparapat asakta, ucatsti cawquïri marcanacarutejj jupajj qhitquitu take ucanacaruw churaracta umapjjañapataqui. Jerusalén marcaruw churta umañapataqui uqhamaraqui Judá orakenquiri take marcanacarusa, reyinacapampi take jilïrinacapampi umapjjañapataqui, uqhamat jupanacajj t'unjatäñapataqui, pampa tucjata apanucuñataqui, ajjsarcaña qhathatcaña tucjatäñapataqui, uqhamata mayninacajj yatekasipjjañapataqui cunjäma maldicionarutejj jalt'qui uca toketa, jichhürcamasa uqhamaquïsipcañapataqui. Uqhamaraquiw Egipto marcan reyipa faraonarus churaracta umañapataqui, jilïrinacaparusa, take qhitinacatejj jupampïqui ucanacarusa take jakenacaparusa, uqhamaraqui take casta jakenaca uca marcan utjapqui ucanacarusa, Uz marcanacan reyinacaparusa, take filisteonacan marcanacaparusa: Ascalón, Gaza, Ecrón, ucat Asdod ucat jilt'irinacarusa. Edom, Moab, uqhamaraqui Amón; Tiro, Sidón sisqui uca marcanacan take reyinacaparusa; Mediterráneo sisqui uca jach'a kota tokenquir reyinacarusa; Dedán, Buz, cawquïri marcanacatejj p'ekenacapan ñic'utanacapsa mururasipqui ucanacarusa; Arabia tokenquir take reyinacarusa; cawquïri casta jakenacatejj wasara token utjapqui ucanacan take reyinacaparusa; Zimri, Elam, Media sisqui uca marcan reyinacaparusa; amsta tokenquiri take reyinacarusa cawquïrinacatejj jac'a pura jacapqui ucanacarusa. Take acapachan utjiri marcanacaruwa churta. Kheparusti Babilonianquir reyiraquiw umt'ani. Ucatsti Tatitojj saraquituwa: “Jupanacarusti saraquim, naya, take ch'amani Tatitu, Israelan Diosapaw arsta, machjasiñcama, wak'jasiñcama, jan mayampi sartcjjañataqui oraker liwirtapjjañapcama umapjjpan, janiraquiw mayampisa sartcjjapjjaniti cuna guerranactejj nayajj jupanacaru apayancä uca laycu. Janitejj uca copa catokañ munapjjätamjja, janiraqui umapcani ucapachasti jupanacarojj saraquim: ‘Take ch'amani Dios Tatitojj siwa: Munapjjamsa, janis munapjjam, umapjjapunïtawa. Jichhasti mutuyäwinacajj apayanï cawquïri marcatejj nayataqui yakhachatäcäna uca marcjjarojja. ¿Jumanacasti amuyapjjtati jan mutuyataqui kheparañjja? Janiw uqhamaqui jumanacajj kheparapcätati, guerran nuwasiñsti take acapachanquir jakenacjjaruw apayanï. Naya Tatituw ucjja arsta.’ “Jumasti Jeremías, take acanacjja nayan sutejj-jjaru yatiyascaquim, jupanacarusti saraquim: ‘Tatitojj jach'a arupampiw arsu, alajjpachatpacha, cawqhantejj jacqui uca kollan utjäwipatpacha. Tamapataquisti cunjämatejj uva ch'irwirinacajj arnakasipjjejj uqhamaraquiw arnakasi, take jakenac tokjja. Jupan jach'at arnakasitapasti acapach tucuscamaw ist'asi, Tatitusti jichhajj take marcanacampiw luratanacapatjama wayt'añ kallti, take jakenacarusti chekaparjamaw uñjaraquini, juchaninacarusti jiwañataquiw catuyaraquini. Tatituw ucjja arsu.’ ” Take ch'amani Tatitusti siwa: “T'akhesiñajj purinipuniniwa, mä marcat mä marcaru; mä jach'a thayaw sarti aca orake tucusitjja.” Qhitinacarutejj Tatitojj uca urojj jiwaraycani ucanacasti aca orakenjja mä thiyat mä thiyacamaw liwirtapjjani. Janiraquiw qhitis jupanacatjja jachcaniti, janiraquiw uca jiwatanacjja qhitis apthapcaniti imañataquejja; guanjama waranucutaw orakencasipcani. ¡Awatirinaca, wararipjjam, usuyasiñat wararipjjam! ¡Jumanaca, tamaru irpirinacasti, oraken korumnakapjjam! Jumanacaru qhariraña horasajj purinjjewa, jumanacarusti liq'i ovejanacarjamaw qharirapjjätpan. Awatirinacan jayaru jaltañapas, tucusiniwa, tama irpirinacan imantasiñapas tucusiniwa. Awatirinacajj arnakasipjjewa; usuyasiñat arnakasipjje tama irpirinacajja, Tatitojj pastonacapa pharsuyatap laycu. Tatitojj colerasïnwa, ucatsti ucqha suma yapunacapsti t'unjaraquiwa. Mä leonajj putupat mistunqui uqhamaw mistuniraqui, ucatsti jupanacan marcapajj pampa t'unjataw uñjasiraqui, Tatitun colerasiñapajj mä ninjam naqhatap laycu, uqhamaraqui mä jach'a nuwasïwi apayanitapata. Josiasan yokapa, Joacim reyejj Judá orake apnakañ kalltkän ucapachasti Tatitojj Jeremiasaruw parli, aqham sasa: “Templon patioparu sayt'asim, ucatsti cuntejj siscsma uca arsum, take qhitinacatejj Judá marcanacata temploru yupaychañataqui jutapqui, ucanacaru uca arunaca parlaraquim. Jan cunsa amuct'amti. Inampisa ist'asipquiristam ucata uca jan wali sarnakäwinacapa apanucusipcaspa, ucat nayajj amtascaraquirista jan jupanacaru mutuyaña, cunjämatejj amtcäyäta uqhamarjama. Jupanacarusti naya Tatitun arsutajja saraquim: ‘Janitejj nayar ist'apquitani, uqhamaraqui cuna yatichäwinactejj nayajj jupanacaru siscta ucanacsa janiraqui phokhapcaniti, uqhamaraqui nayar sirviri profetanacan arunacaparusa janiraqui ist'apcaniti, uca profetanacsti nayajj mayampi, mayampwa qhitanta, jumanacasti jupanacarojj janiw ist'apctati, uqhamasti nayajj aca templorojj cunjämtejj Silo chekanquir templorojj lurctjja uqhamracwa jichhajj luräjja. Aca marcarusti mä uñtascaña maldeciraquï, take acapachanquiri marcanacataquejja.’ ” Sacerdotenacasa, profetanacasa, take jakenacasa ist'apjjaraquïnwa Jeremiasan templon uqham parlatapjja. Cunapachatejj jupajj take cuntï Tatitojj parlañataqui churcatayna uca arunaca tucuyjjän ucqhasti, sacerdotenacas, profetanacasa, take jakenacasa Jeremiasaru catuntasinjja sapjjänwa “¡Jichhaw jumajj jiwätajja! ¿Cunjämsa jumajj parltajja Tatitun sutipjjaru, aca templojj cunjämatejj Silo chekanquir templojj t'unjatäcän uqhamaraquïniwa, uqhamaraqui aca marcasa t'unjataraquïniwa jan mä sapa jakeniraquiw kheparani sasajja?” sasa. Ucatsti take jakenacaw templonjja Jeremiasaru muyuntasin catuntapjjäna. Judá orakenquiri jach'a jilïrinacasti, ucanac ist'asinjja, palacion reyipatjja temploruw sarapjjäna, ucansti Machak Puncu sisqui uca chekaruw kont'asipjjäna. Ucatsti sacerdotenacasa, profetanacasa, jach'a jilïrinacarojja, uqhamaraqui take jakenacarusa sapjjaraquïnwa: “Aca jakejj jiwayatäñataqui juchañchatäñapawa, aca marcata jan wali parlatap laycu. Jumanacasti ist'apjjaractawa uqham parlasquirjja” sasa. Jeremiasasti jilïrinacaru uqhamaraqui take jakenacaruraquiwa parlaraquïna aqham sasa: “Tatituw nayarojj sutipjjaru parlañajjataqui qhitanitu, uqhamaraqui aca templo toksa aca marcata parlañajjataquisa, cuntejj jumanacajj ist'apcta take ucanaca. Sarnakäwinacamsa, luräwinacamsa asquichasipjjam, jumanacan Tatitu Diosamaruraqui ist'apjjam, ucatsti jupajj janiw cuna jach'a t'akhesiñanactejj arsqui ucanacjja apayanipcätamti. Naya toketsti, nayajj jumanacan amparanacamanctwa, cuntejj nayar lurañ munapjjesta ucanacjja lurasipcaquita. Ucampisa acjja suma yatipjjaraquim: Jumanacatejj nayaru jiwayapjjetätajja, ucapachajj take aca marcanquir jakenacasa, jumanacasa juchañchatäpjjätawa mä jan juchani jakeru jiwayapjjatanacamatjja, khanpachansa Tatitojj nayaru qhitanitapata take acanaca khana jumanacaru yatiyañajjataqui.” Uqhamasti jilïrinacampi, jakenacampisti sacerdotenacarojj sapjjaraquïnwa, uqhamaraqui profetanacarusa: “Janiw cuna juchas utjquiti aca jakeru jiwayatäñapataqui catuyañajja, Tatitu Diosan sutipjjaruraquiw jiwasarojj parlistu” sasa. Ucatsti mä kawkha jilïri chuyman jakenacaw sartasisin, marcajj tantacht'atäsipcäna; ucanacarojj sapjjaraquïna: “Ezequiasajj aca Judá orake apnakcän uca urunacanjja, Moreset sat chekat jutiri Miqueasaraquiw, uqhama Tatitun sutipjjaru take jakenacaru parlänjja aqham sasa: ‘Take ch'amani Tatitojj aqham siwa: Sionajj mä khollinucuta yapjamaw kheparani, Jerusalenasti mayjaru willthapita lakayanacaquiw uñjasiraquini, templojj utachatäqui uca kollusti koranacampi phokhantataraquiw uñjasini’ sasa. “¿Uqhamasti Ezequías reyisa, uqhamaraqui Judá marcanquir jakenacasa Miqueasarojj jiwayapjjaraquïnti? Ucatsipana take cuntejj lurapcäna ucanacajj mayjänwa: Reyejj Tatituruw ajjsartäna, ucatsti qhuyapt'ayasita sasaw mayisiraquïna. Ucatsti Tatitojj janiw apayancjjänti cuna jach'a t'akhesiñtejj apayaniñataqui arscatayna ucjja. ¿Uqhamasti jiwasajj aca jakerojja jiwayascaquiñäniti, ucatsti t'akhesiscaquiraquiñäniti uqham luratasatjja?” sasa. Semaiasan yokapa Urías profetasa, cawquïritejj Quiriat-jearim sat marcana jaccäna ucasa, Tatitun sutipjjaruraquiw aca marcataquisa uqhamaraqui aca orakenquir jakenacataquisa Jeremiasjama parlaraquïnjja. Joacim reyisa, take jilïri yanapirinacapasa ist'apjjaraquïnwa cuntejj uca profetajj siscäna ucjja, reyisti jiwayayañwa munaraquïnjja. Ucampisa cunapachatejj Uriasajj uca yatisïna ucapachasti ajjsarañat Egiptoruw jaltjjäna. Joacim reyisti Acbor sat jaken Elnatán sat yokaparuraquiw Egipto marcarojj qhitäna, yakha jakenacamp cuna, ucanacasti Egiptota irptanisinjja Urías profetarojj Joacim reyin amparaparuw catuyapjjaraquïna, reyisti uca profetarojj jiwayatäñapataquiw arsuraquïna, ucat mä jach'a p'iyaru janchipajj jakontatäñapataqui. Safán jakena Ahicam sat yokaparaquiw Jeremiasat arjjatasisa parlaraquïna; uca parlatapasti janiw Jeremiasarojj catuntaycänti janiraquiw jakenacas catuntapcänti jiwayañataquejja. Josiasan yokapa Sedequiasajj pusi mara Judá orake apnakcäna, ucapachasti, Tatitojj Jeremiasaruw parläna, saraquïnwa: “Mä lazonac lurasim, uqhamaraqui mä yugompi, ucanacsti takpacha cuncamaru uchasiraquim. Ucatsti mä ewjja apayaraquim Edom, Moab, Amón, Tiro, Sidón marcanacan reyiparu, cawquïri qhitanacatejj Jerusalén marcaru jutapqui ucanacampi, jupanacasti Sedequías reyiru uñjiriw jutapjjaraquitayna. Jupanacarusti reyinacaparu yatiyapjjañapataqui saraquim; naya take ch'amani Tatitu Israelan Diosapaw arsta. Nayaw jach'a ch'amajjampi aca orakjja lurta, uqhamaraqui jakenacsa, take animalanacsa, ucatsti qhitirutejj nayajj muncta ucarus churaquiraquiristwa. Jichhajj waliquiwa, nayasti take aca orakenacjja Nabucodonosor sirvirejjan amparaparuw catuyta, jupasti Babilonia marcan reyipawa, montenquir animalanacsa juparuraquiw catuyta. Take marcanacasti juparu catuyatawa, jupaw apnakaraquini, wawapampi, allchhipampi, cunürutejj marcaparu yakha jach'a marcanacampi apnakatäñajj wact'cani uca urcama. Yakhepa marcanacatejj jan ucajj reyinacasa jan Nabucodonosor reyimpi apnakatäñ muncani ucanacarojja nayaw guerrampi, mach'anacampi cunayman casta usunacampi, mutuyaraquëjja takenisa jupana apnakatäñapcama. Naya Tatituw ucjja arsta. “Uca laycu jumanacajj jan ist'apjjamti uca profetanacarojja, yatirinacarusa, samcanaca khanañchirinacarusa, laykanacarusa, qhitinacatejj acat kheparu cunanacatejj lurascani ucanaca yatiyañ munirinacarusa, jupanacasti Nabucodonosor reyiru jan jaysapjjañapataquiw ch'amachasipqui, amtayasipcaraqui. Cuntejj jupajj jumanacaru sapctam ucanacajj c'aricamaquiwa, jumanacasti jupanacar ist'asajja, marcanacamat jaya marcaru apanucutäñacwa jicjjatapjjäta, nayan ananucutäpjjaraquïtawa, jiwarapjjaraquïtawa. Ucampisa cawquïri marcatejj Nabucodonosor reyiru jaysani, uca Babilonia marcan reyiparu, ucanacarusti naya pachpawa orakeparu kheparayaraquï, ucana jacasiñapataqui uqhamaraqui yapuchasiñapataqui. Naya Tatituw ucjja arsta.” Naya Jeremiasasti aca pachpa arunacwa Judá oraken Sedequías reyiparojj yatiyta: “Babilonia marcanquir reyiparu jaysapjjam uqhamaraqui jakenacaparusa, ucapachaquiw jacapjjaraquïta. ¿Cunapunisa utji jumana, uqhamaraqui marcamasa uca guerrana, mach'ampina, cunayman casta usunacampisa jiwarasipcañamataquejja? Tatitusti saraquiwa, take acanacaw jutani marcanacarojja, janitejj Babilonia marcan reyiparu jaysapcani ucapachajja. Jan ist'apjjamti cawquïri profetanacatejj amtayapjjtam Babilonia marcan reyiparu jan jaysapjjañamataqui, take uca parlatanacapasti c'ariwa. Tatitusti saraquiwa: ‘Janiw nayajj ucanacarojj qhitancti’ sasa. Jupanacasti inaquiw Tatitun sutipjjaru parlasipquejja. Uqhamapï Tatitojj jumanacarojja apanucusin tucjapjjätamjja, uqhamaraquiw jumanacasa, uca c'ari profetanacasa cuntejj sapcayätam take ucanacasa jiwarapjjaraquiniwa” sasa. Uqhamaraquiw sacerdotenacarusa, take jakenacarusa parlaracta, jupanacarusti saractwa: “Aqham siw Tatitojja: ‘Cawquïri profetanacatejj janc'aquiw Babiloniatjja cuttanjjañäni, sasa parljjayapjjtam, uca quipcaraqui cuntejj Tatitun templopata apapqui ucanacasa janc'aquiw cuttayanitäjjani sasa parljjayapctam uca profetanacarojj jan ist'apjjamti.’ Cuntejj jupanacajj parljjayapjjtam uca arunacajj c'aricamaquiwa. ¡Jan jupanacarojj ist'apjjamti! Jan ucasti Babilonianquir reyiru jaysapjjam, ucapachaquiw jacapjjaraquïta. ¿Cunapunisa utj-jjaraquispasti aca marcan k'ala mayjaru t'unthapisina montont'atäñapataquisti? Jupanacatejj chekpachana profetäpjjchi ucqhasti, uqhamaraqui chekpachatejj nayajj jupanacaru parljjaysta, ucapachasti naya take ch'amani Tatituru mayipjjetpan, cawquïri yänacatejj templonsa uqhamaraqui Judá oraken reyipan palaciopan utjasqui uca yänacajj jan Babiloniaru apatäñapataqui, uqhamaraqui cawquïri yänacatejj Jerusalén marcan utjqui ucanacasa.” ‘Take uca yänacjja Babiloniaruw apasjjapjjani, ucatsti ucancaraquiniwa cunapachatejj nayajj wasitat aca chekaru cuttayanjjañ munä ucqhacama. Naya Tatituw uca arunacjja arsta.’ ” Uca pachpa marana, cunapachatejj niya pheska phajjsi pasjjäna, Sedequiasajj Judá oraken pusi mara apnakcän ucapachajj, Gabaón marcanquiri Azur jaken Hananías sat profeta yokapaw Jeremiasarojj templon parläna, sacerdotenaca, uqhamaraqui take jakenac nayrakatana, aqham sasa: “Israelan Diosapa take ch'amani Tatitusti siwa: ‘Babilonia marcanquiri reyipan yugopjja p'acjäwa, acat quimsa mararusti aca chekaruw cuttayanjjaraquï cuna yänacatejj templota Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj apascäna take ucanaca. Uca quipcaraquiwa, Joacim jaken yokapa, Judá oraken Jeconías reyiparusa cuttayanjjaraquïwa aca pachpa chekaru, uqhamaraqui take jakenacasa Judá oraketa Babilonia orakeru apatäpcäna ucanacasa cuttanjjapjjaraquiniwa. Jïsa, nayaw Babilonia orakenquiri reyipan yugopjja p'acjä. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Jeremías profetasti Hananías profetarojja sacerdotenac nayrakatana, take jakenac nayrakatanwa templon aqham saraqui: “¡Jïsa, añchaquit Tatitojj uqham lurcaspa! ¡Añchaquit Tatitojj, cuna arunactejj parlcta ucanacjja phokcaspa, take cunanacatejj templota apatäqui uca yänacsa aca chekaru cuttayanitäjjaraquispa, uqhamaraqui take qhitinacatejj Babiloniaru apatäpqui jupanacasa cuttanjjapjjaraquispa! Ucampisa aca arunac ist'am cuntejj jumaru uqhamaraqui take jakenacaru siscta ucanaca: Cawquïri profetanacatejj nayrapachan utjcäna, janïra jumas, nayas nascäyätan ucapacha; ucanacasti guerranacana, t'akhesiñanacana uqhamaraqui cunayman casta usunacan utjañapacwa yatiyapjjäna, walja marcanacataqui uqhamaraqui jach'a ch'amani reinonacataquisa. Ucampisa cunapachatejj mä profetajja sumancaña yatiyi, ucatsti uca yatiyatanacapajj phokhasi ucqhasti yattanwa Diosajj jupar qhitanitapa” sasa. Uqhamasti Hananiasajj Jeremiasan cuncapatjja uca yugo apakjjasin, jisc'a jisc'a tucjaraquïna. Uqham lurcasasti saraquïnwa take jakenac nayrakatana: Tatitojj aqham siwa: ‘Aca quipcaraquiwa, acat pä mararojj Babilonianquiri Nabucodonosor reyin yugopjja take marcanacata apakjjaraquï, ucatsti t'unjaraquïwa” sasa. Jeremiasasti ucatjja sarjjänwa. Mä kawkha pachanaca pasjjepansti cunapachatejj Hananiasajj Jeremiasan cuncapata yugo apakasin t'unjcän uca pasatatsti Tatitojj Jeremías profetaruw parlaraquïna aqham sasa: “Saram ucatsti Hananiasaru saraquim, nayaw jumaru sisma: ‘Lawat lurata yugjja jisc'a jisc'wa t'unjtajja, ucampisa jichhajj nayajj jumataquejj hierrot lurat mä yugo waquicharapiracsma. Naya, Israelan Diosapa take ch'amani Tatituw arsta: Take marcanacan cuncanacapjjarusti nayaw mä hierrot lurat yugo uchta, uqhamat jupanacajj esclavot Babilonianquiri Nabucodonosor reyiru sirvipjjañapataqui. Montenquiri animalanacsa jupan amparaparuw catuyta’ ” sasa. Uqhamasti Jeremiasajj Hananiasarojj sänwa: ¡Hananías, aca arunac ist'am! Janiw jumarojj Tatitojj qhitanctamti, ucampisa jumajj c'ari arunacwa aca marcarojj yatiyascaractajja, mä c'ari suyt'äwi churasajja. Ucatwa Tatitojj jichhajj aqham sejja: ‘Jïsa, qhitämawa, ucampisa aca oraket chhaktañamataquiw qhitäma. Jichha maraw jumajj jiwäta, aca marcaru arunacamampejj nayataqui sartayatam laycu” sasa. Hananías profetasti uca marajj pakallko phajjsi sarakataruw jiwjjäna. Judá oraken reyipa Sedequiasasti, Babilonianquir Nabucodonosor reyirojj mä carta apayäna Elasa sat jakempi. Jupasti Safán jaken yokapänwa, Gemariasan yokapa, Hilciasan yokaparaqui. Uca cartasti aqham saraquïnwa: “Naya Israelan Diosapa, take ch'amani Tatituw arsta, take qhitinacarutejj Jerusalén marcata preso apaycta Babilonia marcaru ucanacarojja: ‘Utanaca utachasipjjam, sum chhijnoktapjjaraquim, frutanac achuri kokanac ayrusipjjam, uca frutanacapa mank'asipjjaraquim. Casarasipjjam, ucatsti yokanacanïpjjam uqhamaraqui phuchanacanïpjjam, jupanacasti casarasipjjaracpan ucatsti wawanacanïpjjaracpan. Uca marcansti mirantapjjaraquim, jani juc'aniru tucupjjamti. Cawquïri marcarutejj nayajj apayapcsma uca marcan asquipataqui irnakapjjaraquim, uca marcataquisti nayat mayipjjaraquita, uca marcan sumancañapatwa jutaraquini jumanacataquejj sumancañajja. Naya, Israelana Diosapa, take ch'amani Tatituw arsta, sapjjaracsmawa: Jan sallkjayasipjjamti cawquïri profetanacatejja jumanac taypina utji uqhamaraqui cawquïri yatirinacatejj jumanac taypina jacapjje ucanacan parlatanacapampejja; cuna samcanacaptejj jupanacajj parlapqui ucanacjja jan ist'apjjamti. Cuntejj jupanacajj nayan sutejjaru sapctam ucanacasti c'aricamaquiwa. Janiw nayajj jupanacaru qhitancti. Naya Tatituw ucjja arsta.’ “Naya Tatituw sista: ‘Cunapachatejj Babiloniaru pakallko tunca marajj phokhasjjani, ucapachasti nayajj jumanacatjja amtasjjäwa, cuntejj jumanacataqui arscta uca arsutajjsti phokharaquïwa, jumanacarusti cuttayanjjapjjaraquïmawa aca pachpa chekaru. Nayasti yatiractwa cuna amtäwinacatejj jumanacataqui utjquitu ucanacjja, uca amtäwinacasti jumanacan asquinacamataquiwa, janiw jumanacan jan walt'apjjañanacamataquïquiti, uqhamat khepa urunacanjja wali suma jacasipjjañanacamataqui, suyt'añanacansa phokhantataraqui. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucapachaw jumanacajj nayaru art'asipjjetäta, ucatsti nayan ucaruw jutapjjaraquïta, nayaru mayisisa, nayasti mayisitanacamjja ist'apjjaraquïmawa. Nayarusti thakapjjetätawa, ucatsti jicjjatapjjaraquitätawa, take chuymampi nayar thaktapjjatam laycu. Jïsa, nayaw jumanacarojj, nayrakatajjaru puriyanipjjäma, ucatsti sarnakäwinacamjja nayaw uñj-jjaraquï. Take marcanacatwa jumanacarojj apsunjjapjjäma, uqhamaraqui take chekanacatwa apsunjjapjjäma, cawqhanacarutejj nayajj jumanacaru ananucupcsma uca chekanacata, ucatsti tantacht'asinjja, aca pachpa chekaruw jawsthapjjapjjaraquïma cawqhattejj ananucupcsma uca pachpa chekaru. Naya Tatituw ucjja arsta.’ “Jumanacasti sapjjaractawa: ‘Tatitojj profetanacwa Babilonia marcanjja churistu’ sasa. Qhititejj Davidan tronopan kont'atäqui, uca reyi toketjja uqhamaraqui aca marcanquir jakenacatsa Tatitojj aqham siwa: cawquïrinacatejj jumanacan familianacamäcaraqui, janiraqui jupanacajj preso apatäpquiti ucanac toketjja. ‘Take ch'amani Tatitusti siwa: Jumanacarojj guerranacampi, mach'ampi, cunayman usunacampwa apayanipjjäma. Jumanacarojj ñusantata higonacjamwa tucuyapjjäma, uqham ñusantatätapatjja jan mank'cañjamaraqui tucuyapjjäma. Jumanacarusti guerrampi, mach'ampi, cunayman usunacampiraquiw arcnakapjjäma. Take aca orakenquiri marcanacampisti ajjtasiyapjjaraquïmawa, jumanacarusti takenin uñjcañwa maldecipjjaraquïma, mä p'enkwa tucjapjjaraquïma, cawquïri marcanacarutï apanucuta uñjasipcäta ucansti jumanacajj ajjsarcaña, sustjascañäpjjaraquïtawa. Jumanacajj janiw nayar sirviri profetanacajj cuna arunactejj ewjjapctam uca arunacarojj ist'apctati uca laycu, nayasti mayampi mayampwa jumanacarojj uca profetanacjja qhitanipjjaracsma, ucampis jumanacajj janiw jupanacarojj ist'apctati. Naya Tatituw ucjja arsta. Jichhajj arunacajj ist'apjjam, cawquïrinacarutejj Jerusalén marcat Babilonia orakeru apanucupcsma take ucanaca.’ “Colaías jaken yokapa Acab toketjja, Maasías jaken Sedequías yokapampitjja, Israelan Diosapa take ch'amani Tatitojj aqham siwa: ‘Qhitinacatejj jumanacaru, Tatitun sutipjjaru c'ari arunaca parljjayapjjtam, jupanacarojj Babilonia orakenquiri Nabucodonosor reyin amparaparuw catuyaraquï; uca reyisti jumanacan uñjcataraquiw pachpa jumanac nayrakatan jupanacarojj jiwarayani. Ucatsti, cawquïrinacatejj Judá oraketa Babilonia orakeru apanucuyatäpqui ucanacajj cunapachatejj mayniru maldeciñ munapjjani ucqhajj sapjjaniwa: Tatitojj jumampejj lurpan cunjämtejj Sedequías, Acab, uca paniniru Babilonianquir reyejj ninaru cancantcänjja, uqhamaraqui jumampejj lurpan, sasa. Take ucanacasti jumanacampejj lurasiniwa, Israel marcan sinti jach'a juchanac lurapjjatam laycu. Jake masiman warmipampiw jumanacajj jucha lurañan sarnakapjjtajja, cuntejj nayajj jan sapcsma ucanacaracwa nayan sutejj-jjaru parlapjjtajja. Nayajj ucjja sumwa yatta, naya quipcaw uñjta. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Tatitusti Jeremiasaruw saraquïna, Nehelamanquiri Semaías jakeru aqham sañapataqui: “Israelan Diosapa, take ch'amani Tatitusti siwa: ‘Jumasti pachpa juman sutimjjaruw mä carta apayaractajja, take qhitinacatejj Jerusalén marcan jacapqui uca jakenacaru, uqhamaraqui Maasías jaken yokapa Sofonías chacharusa, uqhamaraqui take sacerdotenacarusa. Uca cartansti Sofoniasarojj aqham saractawa: Tatituw jumarojj sacerdotet usctam, Joiada lanti, uqhamata templonjja mä jilïrit uñt'atäñamataqui. Ucat mä lokhe jaketejj jutasin profetäcaspas uqham parlani ucapachasti, jumajj catusin carcelaru cadenanacampi ñach'antasin apantañama. ¿Cunataraqui Anatot chekanquiri Jeremiasarusti jan preso catunttasti? Jupajj jumanacarojj mä profetäcaspas uqhamaw parljjayapjjtam. Babilonia orakerusa mä carta apayanipjjaraquitojja aqham sasa: Jumanacan uqham jaya marcancapjjañamajja jaya maranacäniwa, uca laycu utanac utachasipjjam, suma chhijnoktapjjaraquim, achunac churiri kokanac ayrusipjjaraquim, ucatsti uca achunaca mank'apjjaraquim’ ” sasa. Sofonías sacerdotesti Jeremías profetataquejj uca cartjja leet'arapiraquïnwa. Uqhamasti Tatitojj profetaruw parlaraquïna, aqham sasa: “Take qhitinacatejj uca jaya marcaru apanucuyatäpqui ucanacarusti aqham sasa ewjjaraquim. Naya Tatituw arsta: Niyaquejjay Nehelam chekanquiri Semaías jakejj nayan sutejj-jjaru uqham sasa parljjayapjjstamjja, nayasti janiw juparojj qhitancti, jumanacarusti c'ari arunacwa parljjayapjjtamjja. Naya, Tatituw, arsta, Semaiasaru wawanacaparusa mutuyaraquïwa. Aca marcanjja jan wawaniw sarnakapjjani. Cuna asquinactejj marcajjaru apayancä ucanacjja janiw jupanacajj catokapcaniti, parlatanacapampi jakenacaru naya toke sayt'asiyatap laycu. Naya Tatituw ucjja arsta.” Aca arunacwa Tatitojj Jeremías profetarojj parljjayäna. Saraquïnwa: “Naya, Israelan Diosapa Tatituw arsta: Take cuntejj siscäma uca arunacjja mä libroru kellkantam, mä uruw purinini, cunapachatejj nayan Israel marcajjasa uqhamaraqui Judá marcajjasa mayjt'ayatäjjani ucajja. Naya, Tatituw, arsta. Cawquïri oraktejj nayajj nayra awquinacaparu churcta uca orakeruw jupanacarojj cuttayjjä” sasa. Acapï Israel uqhamaraqui Judá marcanacataqui Tatitun arsutanacapajja: Take ch'amani Tatitojj aqham siwa: “¡Ajjsarañat warariñanacaw ist'asi, ajjsarañata, mayjt'asiñanacampi! Jisct'apjjam, inampicha mä chachajj wawachasispa. ¿Cunatarac chachanacarusti parto usumpisa k'ewisipcaspa uqhama uñjtsti? ¿Cunatsa uqhamäpjje? ¿Cunatsa takenisa k'ellu tucupjje? ¡Mä ajjsarcañ uruw jac'achasini, uca urjamasti janiw yakha urojj utjquiti! Uca urusti Jacobon marcapataquejj mä llaquiscañ urüniwa, ucampisa, nayaw jupanacarojj khespiyaraquï. Naya take ch'amani Diosaw arsta: T'akhesiñatsti marcajjarojj khespiyaraquïwa, jan mayampis yakha marcanquir jakenacaru sirvcjjañapataqui. Jupanacasti naya Tatitu Diosaparuw sirvipjjetani, uqhamaraqui Davidaru, qhitirutejj nayajj reyit utt'aycäjja ucaru. “Naya Tatituw arsta: Jacobon marcapa, nayan sirvirejja, jan ajjsaramti; Israel marca, jan ajjsaramti. Jumampiru, uqhamaraqui wawanacamarusa, jichhajj nayaw khespiyapjjäma, uca jaya marcaru apanucuyatäpcta ucatjja. Uqhamaraqui samarata sarnakasiriw cuttanjjäta, janiraquiw qhitis sustjcjjätamti. Naya Tatituw ucjja arsta, nayaw jumampïscta, jumar khespiyañataquejja. Cawquïr marcanacarutejj ananuccayäsma uca marcanacsti t'unjaraquïwa, ucampis jumarojj janiw t'unjcämati, jan ucasti juchamatjamacwa mutuyäma, juchamatsti mutuyapuniraquïmawa.” Tatitojj siwa: “Chhojjrimajj jan kollcañjamawa, usumataquejj janiw kollajj utjquiti. Janiw qhitis jumat llaquirejj utjquiti, janiraquiw qhitis chhojjrinacam kollirejj utjquiti, janiw kollañjamäcaractati. Take munirinacamasti apanucuwayjjapjjtamwa, janiw jumat amtascjjapjjaraquiti. Nayaw jumarojj uqham chhojjriñchsmajja, uñisirimäquiristsa uqhama jan qhuyapt'ayasisaw mutuyämajja, walja jach'a juchanac luratam laycuw uqham lursmajja. ¿Cunatsa chhojjrinacamatjja jan amuct'asta? Usuyasitamasti jan kollkayawa juman walja jach'a juchanacam laycuw uqhama jumarojj lursma. Ucampisa, take qhititejj jumaru mank'antcätam ucajj mank'antataraquïniwa, take uñisirinacamasti jayaru apanucutaraquïniwa. Jumaru saqueyjirinacasti saqueyjataraquïniwa, jumar lunthatirinacasti lunthatjataraquïniwa. C'umar sarnakasiñ cuttayjjaraquïma, chhojjrinacamjja nayaw kolljjäma, uñisirinacamajj kawkhas parlascpan. ‘Sionajj apanucutawa, janiw qhitis jupatjja llaquiscjjeti’ sasa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitojj siwa: “Jacobon marcapan sarnakäwipjja mayjaruw uñj-jjä, marcapatsti qhuyapayasïwa, marcanacasti, t'unjatäcänsa uca pachpanacjjaruw sayt'ayasini, palacionacas cawqhancañapäquitejj ucqharuraquiw utachasini. Ucanacatsti yuspagarañ k'ochunacaw mistunini, uqhamaraqui cusisiñat larusiñanacampi. Janiraquiw jupanacajj aynacht'cjjapjjaniti, nayaw jupanacarojj juc'ampi jiljjatayaraquï. Janiraquiw juparojj jisc'achcjjapjjaniti, nayaw jupanacarojj jach'aru aptaraquï. Israelitanacajj cunjämäpcäntejj nayrajj uqhamäpjjaraquiniwa, jakenacapasti naya nayrakatanjja sumpinwa sayt'asipjjaraquini, jupar t'akhesiyirinacarusti nayaw mutuyaraquï. Tatitun colerasiñapajj mä jach'a thayaru uñtatawa, mä jach'a tutuca thayjama, khoru jakenacjjaruw muyjjattaraquejja. Tatitun colerasiñapajj janiw tucuscaniti, jupajj take amtäwinacapa phokhañapcama. Mä uruw puriniraquini cunapachatejj jumanacajj take acanaca amuyt'apcäta ucapachajja. Tatitojj siwa: “Uca urunacanjja nayaw take Israel tribunacan Diosapäyäjja, jupanacasti nayan marcajjäpjjaraquiniwa” sasa. Tatitojj siwa: “Jiwañat jaltaniri marcampejja, wasaran qhuyapayasiñajj uñacht'ayäyäta. Cunapachatejj Israel marcajj samart'añataqui thakascän, ucapachaw nayajj juparojj jayatpacha uñstta. Wiñay munasiñampiw nayajj munsma, ucataracwa qhuyapayasiñampi jichhacam uñjascsma. Israel, jumarojj wasitatwa sayt'ayjjäma, wasitataracwa chhulluchhullunacamampi, c'uchiqui thokt'asir jutäta. Samaria kollu tokenacarusti wasitataracwa uva yapuchasjjäta, uva yapunac yapuchasirinacasti, uca achunacatwa mank'asipjjaraquini. Mä uruw puriniraquini, cunapachatejj perka uñjirinacajj Efraín kollunacan arnakasipjjani: ‘Jumanacajj jutapjjam, Sionar sarañäni, Tatitu Diosasan ucaru’ ” sasa. Tatitojj siwa: “Cusisiñat k'ochupjjam, Jacobon marcapatjja, jupasti take marcanacan jilïripawa. K'ochusitanacamsti ist'ayapjjaraquim, sapjjaraquim: ‘Tatitojj marcaparojj khespiyiwa, Israelat jilt'irirojja’ sasa. Amsta tokenquir marcatsti cuttayanjjapjjämawa, aca orake thiyatpacharacwa jumanacarojj tantachjjapjjäma. Jupanacampi chicasti juyqhunaca, cojonacaraquiw cuttanjjapjjani, usuri warminacasti, cawquïrinacatejj wawachasjjapjje, ucanacas ¡waljanipuniw cuttanjjapjjani! Tatitur yuspagarasa, jacht'asisaraquiw cuttanjjapjjani. Nayasti jupanacarojj jaliri uma thiyanacaruw irparaquï, mä suma pampa thaquinjam irparaquï jan liwisipjjañapataqui. Nayasti Israelan awquipätwa, Efrainasti jilïri yokall wawajjaraquiwa. “Marcanaca, Diosan arunacapa ist'apjjam, jaya tokenacana jach'a kota thiyanacan yatiyapjjam. Sapjjaraquim: ‘Tatitojj Israel marcarojj ananucünwa, ucampisa jichhajj tantachthapjjaraquiniwa, ucatsti juparaquiw uñjani, cunjämatejj awatirejj tamaparojj uñjejja uqhama.’ Tatitusti Jacobon marcaparojj khespiyiwa; mä jach'a ch'aman marcatwa khespiyaniraqui. “Jutapjjaniwa, ucatsti Sión kollu patan cusisiñat k'ochupjjani, cuna asquinactejj Tatitojj jupanacaru lurcani ucanacatwa cusisipjjaraquini: trigo, vino, aceite, ovejanaca, uqhamaraqui vacanacsa. Suma karpata fruta yapunacar uñtatäpjjaniwa, ch'amanacapasti janiraquiw mayampsa tucuscjjaniti. Tawakonacajj c'uchiquiw thokt'asipjjani, waynanacasa, chuymani jakenacasa uqhamaraqui. Nayaw jupanacarojj chuymacharaquï, jachatanacapsa cusisiñaruw tucuyaraquï, t'akhesiñanacapat sipansa juc'ampi jach'a cusisiñwa churäjja. Sacerdotenacarusti suma mank'anacwa churaraquï, marcajjasti cunanactï churcä ucatjja jilarayañcamaw cusisipjjaraquini. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitojj siwa: “Ramá chekan mä aruw ist'asi, mayniw jan chuyma utt'ayasisa jachasqui. Raquelaw wawanacapat jachasqui, janiraquiw chuymachatäñ munquiti wawanacapajj jiwaratäjjatap laycu.” Ucampisa Tatitojj saraquiwa: “Raquel, jan juc'ampi jachcjjamti; jan jachanacam juc'ampi wartcjjamti, llaquisitanacamasti janiw inamayataquïcaniti. Wawanacamajj uñisirinacan orakenacapatjja cuttanjjapjjaniwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Khepa urunacamataquejj mä suyt'añaw utjasqui: wawanacamajj marcaparuw cuttanjjapjjani. Naya Tatituw ucjja arsta. Efraín marcan t'akhesitapjja ist'twa, jupanacasti sapjjewa: ‘Nayajj mä uri vaca kallur uñtatäyätwa, ucampis jumajj ajja tucuyista; juman ucaru cuttayanjjeta, jumätaw Tatitojjajja, Diosajjasa. Nayajj jumatjja jayarst'awaytwa, ucampisa jichhajj walpun amtta saranucutajj-jja; juchajj uñt'astwa, ucatsti charajjaruraquiw lek'esta; p'enkachata, jisc'achjataraquiw uñjasta, wayna urunacajjan jucha luratajj laycu.’ “Efraín marcajj nayataquejj munat wawajjawa; takenit sipansa sinti munat wawajjawa. Juparu tokenokcä ucasa, janipuniw nayajj jupatjja armascti; chuymajjajj ch'alljjtituwa, jupatsti walpun qhuyapayasiractjja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Israel, jichhajj thaquinacam suma chimpusim, uqhamat wasitat janc'aqui jicjjatjjañamataqui; cawquïri thaquinacantejj sarnakcäyäta ucanacjja sum amuyam. ¡Israel marca, cuttanjjam, cuttanjjam marcanacamaru! ¿Cunapachcamas ucsa acsa sarnakäta, saranucut wawar uñtat marca? Naya, Tatitusti, aca orakenjja machakcamaqui lurta mä warmiw mä chacharojj munapayani.” Israelan Diosapa, take ch'amani Diosasti siwa: “Cunapachatejj nayajj Judá marcanquir jakenacan sarnakäwipa maysaru tucuyjjä, ucat jupanacajj wasitat orakenacapancjjapjjaraquini, uqhamaraqui marcanacapana, ucapachasti wasitatwa sapjjani: ‘¡Tatituy bendispan aca kollan kolluru, cawqhantejj cheka cancañajj utjqui ucaru!’ Judá orakenquiri jakenacasti, uqhamaraqui marcanacanquir jakenacasa, yapuchirinacasa, uywa awatirinacasa ucanwa jacapjjani. Qhitinacatejj karjata, jan ch'amani sarnakasipqui ucanacarusti mank'añampi, umañampjja jilarquirwa churaraquï” sasa. Uqhamatwa nayajj uñatatta, sartaracta. Samcajjasti wali sumänwa nayataquejja. Tatitusti siwa: “Mä uruw purinini, cunapachatejj Judá orakena uqhamaraqui Israel orakensa, jakenacasa, uywanacasa walipuni utjani uca urojja. Cunjämatejj jiq'inucuñataquisa, liwinucuñataquisa, pampa t'unjañataquisa, tucjañataquisa, cunayman ñankhanaca lurañataquisa nayajj janc'aquïyätjja, uqhamaraqui jichhajj janc'aquiraquïyäwa wasitat sayt'ayañataquisa, uqhamaraqui wasitata ayruntañataquisa. Naya Tatituw ucjja arsta. “Uca urunacanjja janiw wasitat parlatäcjjaniti: ‘Awquinacaw c'allc'u uvanac mank'apjjejja, ucat wawanacan laca ch'aqhanacapajj ñusaratcamaquejja’ sasa. Qhititejj c'allc'u uvanac mank'qui ucanacan laca ch'aqhanacapaw ñusarascanejja. Sapa maynisti juchapatjamwa jiwascaraquini” sasa. Tatitojj siwa: “Mä uruw puriniraquini cunapachatejj nayajj Judá marcampisa, Israel marcampisa mä suma machaka arust'äwi lurcä uca urojja. Aca arust'äwisti janiw cunjämatejj nayra awquinacapampi lurcta uqhamäcaniti, cunapachatejj jupanacarojj amparat wayjjarusin Egipto marcat irpsuncta uqhama; jupanacasti janiw arust'äwejjarojj phokhapquiti, nayajj jupanacan uywiripäcchiyäta ucasa. Naya Tatituw ucjja arsta. Cuna arust'äwtejj qhaya urun Israelampi lurcä ucajj aqhamäniwa: Nayan leyinacajjsti chuymanacaparuw uscü, p'ekenacaparuw kellkantaraquï. Nayasti jupanacan Diosapäyäwa, jupanacasti nayan marcajjaraquïniwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayar uñt'añataquejja janiraquiw waquiscjjaniti, yatichasipjjañanacapajj maynit maynicama amigonacaparusa, uqhamarac familianacaparusa, takeniraquiwa jisc'at jach'acama nayarojj uñt'apjjetani. Nayasti jupanacarojj ñankha luratanacapatjja perdonaraquïwa, jucha luratanacapatsti janiw mayampsa amtascjjaraquïti. Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Tatituw jumanacataqui inti uscu uru khanañapataqui, phajjsisa, warawaranacasa aruma khanañapataquiraqui, jupaw jach'a kotsa, ucan khothutinacsa luraraqui, jupasti “Take Ch'amani Tatitu sataraquiwa”, ucatsti siwa: “Cuna urutejj jumanacajj jan aca leyinacajja phokjjapjjäta ucapachasti, Israelajj janiw juc'ampi marcajjäjjaspati. Naya Tatituw ucjja arsta. Mä urutejj alajjpachanaca tupt'apjjaspa aca orake cimientotpacha uñjapjjaraquispa, uca urusti nayajj Israelarojj apanucjjeristwa take ucanac luratapata. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti siwa: “Mä uruw purinini cunapachatejj marcajjajj wasitat utachatäjjani uca urojja, Hananeel sisqui uca torret kalltasina, Ángulo puncu sisqui ucacama. Korpanacapasti chekaquiw sarani, ucat kalltasina, Gareb sisqui uca kollucama, ucatsti Goa sisqui ucsaruw muyt'araquini. Cawqharutejj jiwatanacajj imatäqui, uqhamaraqui khellas wartatäcaraqui, Cedrón jawira patanacasa, inti jalsu tokena Caballonacan puncupa satäqui ucasa nayaru catuyatcamaquïniwa, take ucanacasti janipuniw mayampsa t'unjatäcjjaniti” sasa. Sedequías reyejj tunca mara Judá orake apnakcäna, uqhamaraqui Nabucodonosor reyis tunca quimsakallkoni mara apnakcaraquïna uca maraw Tatitojj Jeremiasarojj aqham sasa parljjayäna: Uca urunacansti Babilonianquiri reyin ejercitopaw Jerusalén marcarojj nuwantascaraquïna, Jeremías profetasti uca urunacajj reyin guardiapan palaciopan preso catuntatäscaraquïnwa. Sedequías reyiw Jeremiasarojj uqham preso catuntayatayna, Jeremiasan aqham sasa parlatap laycu: “Tatitojj siwa: Aca marcjja Babilonianquiri reyiruw catuyä, Sedequías reyisti janiraquiw caldeo jakenacan amparapatjja jaltcaniti, jan ucasti Babilonianquiri reyin nayrakataparu uñstasinwa catuyasjjaraquini. Nabucodonosor reyisti Sedequías reyirojj Babilonia orakeruw apasjjaraquini, ucanwa khepararaquini nayan jupat amtasiñajjcama. Jumanacajj kawkhas caldeonac tokejj sayt'asisipcam, ucampisa janiw atipapcasmati. Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Jeremiasasti saraquïnwa: “Tatituw nayarojj parljjayitu, saraquituwa: ‘Uñtam, Hanameel, primo jilamawa, qhititejj Salum tioman yokapäqui, ucaw jutani, ucatsti cuna orakepatejj Anatot sisqui uca chekan utjqui uca orake ‘Alasjjeta’ saraquïtamwa, jumasti uca orakjja alasjjaraquismawa, jac'a familiapätam laycu’ sasa. Cunjämatejj Tatitojj sitänjja, uqhamarjamapuniw Hanameel primo jilajjajj, reyin guardiapan patiopar jutasin, cuna orakepatejj Anatot sisqui uca chekan utjqui uca orake alasiñajjataqui parljjayitu, uca orakesti Benjamín tribun orakepanquiwa, uca orake alasiñataquisti nayaruraquiw wact'itänjja jac'a familiätajj laycu. Ucajj Tatitun munañapätapa amuyasinsti, Uca kellkatanacatsti pä copia caturacta, mayajj suma sellt'ata cunjämarutejj alasitäcän uqhamarjama kellkataraqui, mayasti mä copiaquiraqui. Ucatsti ucanacjja Baruc chacharuw churaracta, jupasti Nerías jaken yokapänwa, Maasías jaken allchhiparaqui, ucasti Hanameel primo jilajja nayrakatana, cawquïri testigonacatejj firmapcäna ucanac nayrakatana, uqhamaraqui cawquïri judionacatejj guardianacan patiopan kont'atäpcän ucanac nayrakatanwa catuyaracta. Jupanac nayrakatansti Baruc chacharojj saractwa: ‘Israelan Diosapa, take ch'amani Tatitojj siwa: Aca kellkata arust'äwi paypacha copia catusinsti, mä ñek'e phuqhuru imjjam, ucan walja maranaca imatäñapataqui’ sasa. “Take ch'amani Tatitusti, cawquïritejj Israelan Diosapäcaraqui ucasti siwa: ‘Aca orakenwa wasitat utanacsa, yapunacsa alasipjjani’ sasa. “Uca orake alata papelanac Baruc chacharu churjjatatsti, Tatiturusti aqhamwa oracionan arsuractjja: ‘Tata, jumaw jach'a ch'amamampi alajjpachsa, acapachsa lurtajja. Janiw jumataquejj cunas jan lurasirjamajj utjquiti. Jumasti jakenacarojj qhuyapayasiñamjja wawanacapan wawanacaparuraquiw uñacht'aytajja, uqhamaraquiwa jakenacarus mutuyaractawa awquinacapan juchanacapatjja. ¡Jach'a ch'amani Dios, sutimajj Take Ch'amani Dios satawa! Jumajj amtäwinacamanjja jach'ätawa, luräwinacamansti ch'amaniraquïtawa. Jumaw sapa mayni jakeru luratanacap uñjtajja, ucatsti luratanacaparjamaraquiw cunsa churtajja. Jumaw Egipto marcan milagronacsa uñacht'äwinacsa lurtajja, jichhas Israel marcanjja uca pachpa luräwinac lurascaractawa, uqhamaraqui yakha marcanac taypinsa, uqhamat sutimajj jach'añchatäñapataqui. Israel marcamarusti jumaraquiw Egipto marcat jach'a ch'amamampi apsuntajja, milagronac lurasa, uqhamaraqui uñacht'äwinac uñacht'ayasa, takenirusa ajjsarañampi phokhantasaraqui. Israelarusti aca orake churaractajja, cawqhantejj leches misq'is umjam jalasqui uca orake, cunjämatejj nayra awquinacaparu arscäyätas uqhamarjama. Ucampisa cunapachatejj jupanacajj aca orakeru mantanipjjän ucapachasti, aca oraksa catuntasipjjän ucapachasa, janiw jumarojj ist'apcäyätamti, uqhamaraqui cuna arunactejj siscäyäta ucanacsa janiw phokhapcaraquïyätamti, take cuntejj jumajj jupanacaru siscäyäta uca arunacsti janiw catokapcänti. Ucatwa jichhajj take aca t'akhesiñanac apayantajja. ‘Jichhajj caldeo jakenacajj marcaru nuwantañataquiw wali waquichrantasipjje; guerrampi, mach'ampi, cunaymani usunacampiraquiw marcajj uñisirinacan amparaparu purini. Tata, cuntejj jumajj siscäyät uca arunacajj phokhasipuniwa. Uqhamäquipansa, Tata, jumajj uca orakjja “Alam” sascaquistawa, pagjjañataquiraqui take testigonac nayrakatana, marcajj caldeo uñisirinacan amparaparu purirjamäcchi ucasa.’ ” Ucatsti Tatitojj Jeremiasarojj saraquïnwa: “Nayätwa take jaquirinacana ch'amani Diosapajja. Janiraquiw nayataquejj cunas jan lurasirjamajj utjquiti. Jichhasti nayajj sismawa: Babilonianquiri Nabucodonosor reyimpiru, uqhamaraqui caldeo jakenacampiruw aca marcjja catuyaraquï. Caldeo jakenacasti, cawquïrinacatejj jichhajj marcaru nuwantañataqui waquichasisipqui ucanacasti mantasinjja ninampiw aca marcjja phichcatapjjani. Cawquïri uta patanacantejj Baal diosaru incienso loktasipjjerïcäna, uqhamaraqui vinonacsa yakha jan uñt'ata diosanacaru ch'allasipjjerïcäna ucanacamppachwa naqhantayapjjani, uqham yakha diosanacaru loktasisasti nayaruw ñankhachapjjetänjja. Kalltatpachwa Israelampi Judá marcampejj cunatejj nayataquejj jan walïqui ucanac lurapjjerïnjja; israelitanacasti jupanacan lurat c'ari diosanacampiw ñankhachapjjetänjja. Naya, Tatituw, ucjja arsta. Aca marcasti kalltasquejja ucat jichhürcamasti, sintpunwa colerayjjetu. Ucat jichhajj chhaktayäjja, cuntejj Israel marcasa, Judá marcasa, reyinacapasa, jilïrinacapasa, sacerdotenacapasa, profetanacapasa, Judá orakena, Jerusalén marcana jaquirinacas lurapquitu ucanacatwa jupanacarojj k'ala tucusiyäjja. Nayataquejj maysaruw uñtapjjänjja, janiw uñcatañsa munapcaraquitänti. Nayasti jupanacarojj yatichascapuniraquïyätwa, ucampis janiw nayan yatichäwinacajj-jja ist'añ munapcänti. Nayaru catuyata templsa taquisipjjewa, uca ajjtascañ yakha diosanacap ucar uchasisajja. Ben-hinom sisqui uca vallensti Baal diosataquejj altaranacsa lurasipjjaraquiwa, Moloc diosaru imill wawanacapsa, yokall wawanacapsa sacrificiot loktañataqui, uqhamat Judá marcaru juchar puriyasa, uca ajjtascaña lurañanacsti janiw nayajj jupanacarojj ‘Lurapjjam’ siscti ni acch'as amuyojjarojj ucanacajj jutcaraquïnti. “Naya Tatitu, Israelan Diosapaw arsta, aca marca toketa cawquïri marcattejj jumajj siscta Babilonia reyin amparaparuw puripjjani, guerrampi, mach'ampi, cunayman usunacampi utjatap laycu. Nayaw jakenacaparojj take marcanacat anthapinjjä, cawquïri marcanacarutejj ananuccta ucanacata, cunapachatejj nayajj jupanacataqui sinti coleratäcäyät ucapacha. Nayasti jupanacarojj aca pachpa orakeruw cuttayanjjä ucan c'uchiqui jacasjjapjjañapataqui. Jupanacasti nayan marcajjäniwa, nayasti jupanacan Diosaparaquïyäwa. Jupanacarusti take urunacapana nayaru jach'añchquirwa tucuyaraquëjja, pachpa jupanacan asquipataqui uqhamaraqui wawanacapan asquipataqui. Jupanacampisti mä machaka wiñay arust'äwi luräjja: Jupanacarusti uca arust'äwinjja arsuraquïwa, asqui lurañataquipuni; chuymanacaparusti nayaru jach'anchañwa phokhantaraquï, uqhamaraqui nayatsa janipuni mayampis sarakañapataqui. Jupanacaru asquinac lurasinsti nayajj cusisiraquïwa, take chuymaraquiwa jupanacarojj aca oraken utjasiyaraquï” sasa. Tatitojj sascaquïnwa: “Cunjämatejj aca marcjjarojj take aca t'akhesiñanaca apayantjja, uqhamaraqui jichhajj take casta asquinaca arsta ucanac apayaniraquï. Aca marcana, cawquïri marcatejj ‘Wasararuw tucuni’ siscta jan jakeni, jan animalanacani, uqhamaraqui caldeonacan amparaparuw jalt'ani, siscta uca orakensti wasitatwa orakenacjja alasjjapjjani. Uca orakenacsti alasipjjaniwa, suma k'omachata papelanacani, selloni uqhamaraqui testigonacansa firmataraqui. Take acanacasti Benjamín tribun orakepanwa lurasiraquini, Jerusalén marca thiyanacana, Judá orakenquiri marca thiyanacana, kollu tokenacansa, jach'a kota thiya iramanacansa, uqhamaraqui Néguev sisqui uca marcanacansa, nayaw jupanacarojj asqui lurjjaraquï. Naya Tatituw ucjja arsta.” Jeremiasajj guardian patiopana presöscäna ucapachaw Tatitojj Jeremiasarojj wasitat parljjayäna aqham sasa: “Naya, qhititejj aca orake lurcta, ucatsti suma cimientopjjaru utt'aycaracta, ucaw sisma: Nayar art'asita, nayasti ist'araquïmawa, ucatsti cunanactejj jumajj jan yatcta, uñjcaracta ucanacwa uñacht'ayaraquïma. Ucampisa kollapjjaraquïmawa, c'umara tucuyapjjaraquïma, ucatsti chekpachanaracwa sumana jan qhitin cun sata sarnakasjjapjjäta. Judá marcana, uqhamaraqui Israelan sarnakäwipsa sumaruw tucuyjjaraquï, ucatsti wasitatwa jupanacarojj sayt'ayjjä: cunjämäpcäntejj kalltanjja uqhamäjjapjjañapataquiraqui. Cuna juchanactejj naya toke lurapcän take ucanacatsti k'omachjjaraquïwa, take ñankhanaca lurapcän ucanacatsti jupanacarojj perdonjjaraquïwa, uqhamaraqui nayataqui sayt'asitanacapatsa. Jerusalenasti nayataquejj cusiscañäniwa, sumana uñjata, jach'achataraqui take marcanac nayrakatana aca orakenjja. Cunapachatejj jupanacajj ist'apjjani, cuna asquinactejj Jerusalenanquir jakenacjjaru apancä uqhamaraqui jach'aptañanacsa, churcäjja ucapachan uca yakha marcanacajj ajjsarañat qhathatipjjani.” Tatitojj siwa: “Jumanacajj sapjjtawa: ‘Aca chekajj wasararu tucutawa, janiraquiw jakenacas ni uywanacas utjquiti,’ sasa; Jerusalén marcan callenacapasa, Judá oraken marcanacapasa ch'usaquiwa, janiraquiw ucanjja qhitisa, ni jakenacasa, uywanacasa jacapquiti, sasa. Jichhajj waliquiwa, acanwa suma fiesta k'ochunacajj ist'asini; cusisiña k'ochunacaw ist'asini, casarasirin k'ochunacapaw ist'asini, ucatsti sapjjaraquiniwa: ‘Take ch'amani Diosaru yuspagarapjjam, Tatitusti sumawa, munasiñapas wiñayataquiraquiwa’ sasa. Templorusti yuspagaraña ofrendanac apanipjjaraquini. Jïsa, nayaw asquiru tucuyä aca marcan sarnakäwipjja. Cunjämäcäntejj kalltanjja uqhamäñapataqui. Naya Tatituw ucjja arsta.” Take ch'amani Tatitojj siwa: “Aca marcana, cawqhatejj jichhajj wasararu tucuyatäqui, jan jakeni, jan uywanacani, take marcanacana, wasitatwa pastonacajj utj-jjani, cawqharutejj awatirinacajj wasitat uywanacapa anaquipjjani. Kollu tokenquiri marcanacansa, kota irana pampa orake tokenacansa, Néguev orakensa, Benjamín tribun orakepansa, Jerusalén marca thiyanacansa, Judá orakenquir marcanacansa, awatirinacarojj uñjatäjjaniwa tamanacapa jaqhusipquiri. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitojj siwa: “Mä uruw purinini, cunapachatejj take bendicionanac Judá marcaru uqhamaraqui Israelaru churañataqui arscäyäta uca urojja. Uca uru purincani ucapachasti Davidataquejj mä jupan wawapwa utjayaraquëjja, juparaquiw aca marcanjja asquimpi chekapampi utjayani; uca urunacanjja Judá orakejj sumaquiw sarnakasini, Jerusalén marcasti jan qhitin cun sataraquiw jacasiraquini. Aca sutimpiw uca wawarojj sutichapjjaraquini: ‘Tatituw jiwasan atipjañasajja’ sasa. Naya, Tatitusti, saractwa: Davidan wawanacapatjja utjapuniniwa mayni Israelan tronoparu kont'asirejja, uqhamaraqui Leví tribut jutiri sacerdotenacas utjapuniniwa, sapa uru nayaru loktäwinaca loktañataquejja, grano loktäwinaca nayan sutejj-jjaru naqhayañataqui, uqhamaraqui yakha loktäwinaca nayaru loktañataquisa.” Tatitusti wasitatwa Jeremiasaru parläna ucatsti saraquïnwa: “Naya Tatituw sista: Phokhasipuniniwa cuna arust'äwtejj nayajj urumpisa, arumampisa lurcta ucanacajja, uqhamat urus arumasa horasaparu puriniñapataqui. Uca quipcaraquiwa: Cuna arust'äwtejj David uywatajjampi lurcta ucajj phokhasipuniniwa, ucatsti mayni jupan wawapa tronopar kont'asirejj utjapuniniwa, uqhamaraqui sacerdotenacampi arust'äwiru mantatajjasti phokasipuniniwa, Leví tribunquiri wawanacapampejja. David sirvirejjan wawanacaparusti uqhamaraqui nayaru sirviri Leví tribunquirinacarusa waljaptayäwa, alajjpacha warawaranacjama, uqhamaraqui kota iramanquiri ch'allanacar uñtata jan qhitinsa jact'cayaraquïniwa” sasa. Tatitusti Jeremiasarojj parljjayascaquïnwa, aqham sasa: “¿Amuytati cunjämsa jakenacajj parlapjje nayan Judá orakeru, uqhamaraqui Israelaru apanucutajjatjja? ¡Ucatwa marcajjarojja jisc'achañampi uñjapjje, janiraquiw mä marcarjamas uñjapquiti! Jichhasti naya Tatituw sista: Nayasti urumpi arumampiw mä arust'äwiru mantta, uqhamaraqui cuna casta leyinacatejj alajjpachsa, acapachsa apnakcaspa ucanacwa uscuracta. Jichhasti janipuniw apanuccäti Jacobon wawanacaparojja, David uywatajjan wawanacaparusa, jupanac taypitsti utjayaraquïwa mayni mistuñapa, Abraham, Isaac, Jacob ucanacan wawanacaparu apnakañapataquejja. Nayaw jupanacatjja qhuyapayasëjja, sarnakäwinacapsti asquiruw tucuyjjaraquejja.” Cunapachatejj Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj take marcanacan ejercitopampi, jupajj apnakcäna uca marcanacampi Jerusalén marcaru, uqhamaraqui take uca tokenquiri marcanacaru nuwantascäna, ucapachaw Tatitojj Jeremiasaru parljjayäna aqham sasa: “Naya Tatitu, Israelan Diosapaw sisma, nayan sutejjaru Judá oraken Sedequías reyiparu saniñamataqui aqham sasa: ‘Nayaw aca marcjja Babilonianquiri reyiru catuyä ninampi phichhantañapataqui. Jumasti amparaparuw jalt'äta, ucatsti janiw khespcätati. Catuntapjjätamwa ucatsti Babilonianquiri reyiruw catuyapjjaraquïtam, jupa nayrakataru uñstayatatsti Babiloniaru apayataw uñjasiraquïta. Ucampisa jichhajj Sedequías reyi, ist'am, cuntejj naya Tatitojj siscäma uca arunaca: Janiw jiwcätati espadan jiwayatajja. Jan ucasti suma jiwa jiwjjäta, imäwimansti suma k'apquiri kollanacwa naqhayapjjaraquini, cunjämatejj nayra awquinacaman imäwipanjja naqhayapjjerïcäna uqhama, ucatsti sapjjaraquiniwa: “¡Ay Tata!” sasa jumat jachasa. Naya Tatituw ucjja arsta, arojja churaracta.’ ” Jeremías profetasti take aca arunacwa Sedequías reyerojj yatiyaraquïna Jerusalén marcana. Ucañcamasti Babilonia reyin soldadonacapasti Jerusalén marcaruw wali nuwantasinipcäna, uqhamaraqui Laquis, Azeca sisqui uca marcanacarusa, cawquïri suma perkanacampi muyuntata marcanacatejj Judá oraken kheparcatayna uca marcanacarusa. Tatitusti wasitatwa Jeremiasarojj parljjayaraquïna, cunapachatejj Sedequías reyejj mä arust'äwi lurcatayna take Jerusalén marcan jaquiri jakenacampi take esclavonacaru antutjjañataqui, uca khepata. Uca arust'äwisti aqhamänwa: Qhitinacatejj judío esclavonïpjje, chachäpasa, warmïpasa, jupanacaru antutnucjjapjjañapänwa, uqhamat jan qhitisa pachpa marca masiparu esclavot sirviyasiñapataqui. Take jilïrinacasa, take jakenacasa uca arust'äwinacjja waliquiw sapjjaraquïnwa, ucatsti esclavonacaparojj antutnucjjapjjaraquïnwa, janiraquiw maynis esclavöñataqui kheparcjjänti. Ucampisa jupanacajj uqham esclavonacaparu antutnucjjatatsti pesayasipjjaraquïnwa, ucatwa wasitat uca esclavonacaru jawsayasin sirviyasipjjaraquïna. Ucatwa Tatitojj Jeremiasaru aqham sasa parljjayäna: “Naya Israelan Diosapaw, nayra awquinacamaru Egipto marcat apsuncta ucapachajj mä arust'äwi lurayäta, jupanacajj esclavöpcäna ucapacha. Jupanacarojj saraquiyätwa: Sapa pakallko mara pasjjepanwa, cawquïri hebreo jaketejj jupa pacha aljasi ucatsti sojjta mara sirviraqui ucarojj antutjjapjjätaw sasa. Ucampisa nayra awquinacapajj janiw nayarojj ist'apquitänti, ni jaysapcaraquitänsa. Ucampisa jichhajj jumanacajj sarnakäwinacamjja mayjaruwa tucuyjjapjjtajja, cunatejj nayataquejj asquïqui ucwa lurapjjaractajja, marca masi esclavonacamaru antutjjasajja. Ucatsti mä arust'äwiruraquiw mantapjjänjja nayan nayrakatajjana, cawquïri templotejj nayataqui satäqui ucana. Ucampisa ucanac pasatatjja uca arust'äwirojj janiw phokcjjapjjeti jan ucasti nayan sutejj-jja taquisjjapjjänwa, cawquïri esclavonacatejj utjcäna ucanacarusti wasitatwa sirviyasipjjaraqui esclavo tucuyasa. Uqhamaw naya, Tatitojj, arsta: Jumanacajj janiw nayarojj ist'apquistati, cawquïri marca masinacamatejj esclavo sarnakasipcän ucanacarusti janiraquiw antutapctati; uca laycuraquiw jichhajj nayajj guerrampiru, cunayman casta usunacampiru uqhamaraqui mach'ampiruw antutcatapjjäma, jumanacampi wali ajjsarcañanaca lurapjjañapataqui, take aca orakenquir marcanacasti ucanac uñjasajj ajjsarapjjaraquiniwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Uca laycu, jichhajj nayajj uñisirinacaparuraquiw catuyäjja, uqhamaraqui janchinacapasa jach'a jamach'inacana, montenquir animalanacan mank'atäñapataquiw catuyaraquëjja. Judá marcan Sedequías reyiparusa, take oficialanacaparusa, ajjsarcañ uñisirinacapan amparaparuw catuyaraquï, Babilonianquiri reyipan ejercitopan amparaparu, jichhasti uca ejercitojj janiw Judá orakerojj nuwantcaraquiniti. Uca uñisirinacarusti wasitatwa aca marcaru cutt'ayaniraquï, ucatsti tucjayaraquïwa, catuntasinsti ninampiw naqhantayaraquï. Judá orakenquiri yakha marcanacarusti ch'usa wasaran jan jakeni tucuyaraquëjja. Naya Tatituw ucjja arsta.” Josías chachan, Joacim yokapajj Judá oraken reyïcän, ucapachaw Tatitojj nayar parlitu ucatsti saraquituwa: “Recabita jakenacan ucaru saram ucatsti jupanacampi parlaraquim. Templon utjquis ucanacat mä utaru irpantaraquim take jupanacaru, ucansti vino umarayaraquim” sasa. Naya Jeremiasasti Jaazanías jaker thakeriw sarta (uca Jaazaniasti yakha Jeremías sata jaken yokaparaquiwa, Habasinías sat jaken allchhiparaqui) uqhamaraquiw thakta jilanacaparu, wawanacaparu, take recabita jakenacaru. Ucatsti temploruw jupanacarojj irparacta, Hanán sat jaken yokanacapan utaparuw irpantta, uca Hanán jakesti Igdalías sat jaken yokaparaquiwa, cawquïritejj Diosaru wali catuyataraqui. Uca utasti, templon jilïripäquis ucanacan utap jac'ancänwa, Salum jaken Maasías sat yokapan utap patana, qhititejj templo uñjiricän uca. Recabita jakenacarusti wayuchanacaru, kerunacaru phokwa vino churtjja, jupanacarusti saractwa: “Aca mä juc'a vino umt'asipjjam” sasa. Jupanacasti ucjjarojj sapjjaraquiwa: “Nanacajj janipuniw vino umapcti, Recab jaken yokapa Jonadab sat nayra awquinacajjaw jaytapjjetu janipuni vino umapjjañajjataqui; janipuniw nanacasa ni wawanacajjasa vino umapcaniti. Uqhamaraquiw jaytapjjetu jani utanacsa lurasipjjañajjataqui, ni yapunaca yapuchañataquisa ni uva alinaca ayrusiñataquisa. Carpanacan utjasiñataquiquiw jaytapjjetu, aca orakena walja maranaca jacasipjjañajjataqui, cawqhantejj jaya marcat jutir jakenacjam sarnakasa. Nanacajj phokhapjjapuntwa cuntejj nayra Jonadab awquejjajj jaytawayapquitu uca arunacjja, ucatsti janipuniw vinjja umapcti, nanacasa, warminacajjasa ni wawanacajjasa. Janiraquiw utanacsa utachasipcti ucan jacasiñataquejja, janiraquiw uva alinacajjas utjapquituti ni yapunacajjasa. Carpanacanacwa jacasipjjtjja, uqhamatwa cuntejj nayra Jonadab awquejjajj jaytawayapquitu uca arunacjja phokhapjjtjja. Ucampisa, cunapachatejj Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj aca marcaru nuwantiri jutantcän ucapachaw nanacajj caldeonacan uqhamaraqui arameonacan ejercitopat jaltanjjapjjta, ucatsti aca Jerusalén marcaru jaquiriw jutjjapjjaracta; ucatwa aca Jerusalén marcan jacasipctjja” sasa. Ucatsti Tatitojj Jeremiasaruw parljjayäna, saraquïnwa. “Naya Israelan Diosapa, take ch'amani Tatituw arsta. Jumarusti saracsmawa, jichhajj Judá orakenquiri uqhamaraqui Jerusalén marcanquiri jakenacan ucaru saram, ucatsti jupanacarojj saraquim: ‘Yatekapjjam aca yatichäwi, ucatsti arunacajjaru ist'apjjaraquita. Naya Tatituw arsta. Recab jaken Jonadab sat wawapan wawanacapajj cuntejj awquipajj jaytawaycatayna uca arunacjja phokhapjjewa, jupanacarusti ‘Janipuniw vino umapjjätati’ satänwa, ucatsti jichhürcama janiw umapquiti, nayra awquipan arunacaparu phokhasa, uqhamaraqui uca arunaca ist'apjjatap laycu. Nayasti uca quipcaraquiw jumanacarojj ewjjanaca mayampi, mayampi churapjjsma ucampis jumanacajj janiw nayarojj ist'apquistati. Nayar sirviri profetanacajjarusti mayampi mayampwa qhitanipjjsma jumanacaru aqham sañapataqui: Uca jan wali sarnakäwinacamsa uqhamaraqui jan wali luräwinacamsa apanucupjjam. Janiraqui yakha diosanacan khepapsa sarjjapjjamti ni ucanacarusa yupaychapjjaraquimti, uqhamatwa cuna oraktejj nayajj jumanacarusa uqhamaraqui nayra awquinacamarus churcäyät ucan jacasipjjätajja sasa. Ucampisa janiw jumanacajj nayan arunacajjarojj jaysapcäyätati ni ist'apcaraquïyätasa. Recab chachana, Jonadab sat jaken wawanacapajj cuntejj nayra awquipajj jupanacaru jaytcäna uca arunacjja phokhapjjänwa; ucampisa Israel marcajjajj janiw nayarojj ist'quituti. Ucatwa, naya Israel Diosapa take ch'amani Diosajj sistjja: Judá oraken uqhamaraqui Jerusalén marcan utjasiri jakenacjjarojja cunayman jan walinacwa apayanëjja, cuntejj jupanacaru yatiycta take ucanaca. Nayasti jumanacarojj parljjayapjjsmawa, ucampis jumanacajj janiw nayarojj ist'apquistati, jumanacarojj jawsapjjsmawa, ucampis jumanacajj janiw jaysapquistati.’ ” Uqhamarusa, Jeremiasajj recabita jakenacarojj saraquïnwa: “Israelan Diosapa, take ch'amani Tatitojj siwa: ‘Jumanacajj nayra Jonadab sat awquiman arunacapa ist'apjjatam laycojja, take yatichäwinacapsa, cuntejj jumanacaru sapcäyätam uca arunaca laycojja, janipuniw Jonadab chachan wawanacapajj tucuscaniti, jan ucasti nayaru sirviriw jutapjjani. Naya Israelan Diosapa take ch'amani Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Josiasan yokapa, Joacim reyejj Judá orake pusi mara apnakcän ucapachaw Tatitojj Jeremiasaru parläna, saraquïnwa: “Mä kellkañ rollo catum, ucatsti ucaru kellkaraquim, cuntejj Israel marcjjata, Judá marcjjatsa, yakha marcanacatsa siscäma take ucanaca, cuntejj Josías reyin urunacapatpacha parljjaysma jichhürcama take uca arunaca. Inasa uqhamat Judá orakenquir jakenacajj cuna t'akhesiñanactejj jupanacjjaru apayaniña amtcta ucanac yatisajj, jan wali luräwinacapa apanucjjapjjchini, ucatsti nayajj jupanacarojj ñankha luratanacapatsa, jucha luratanacapatsa perdonjjaraquirista” sasa. Jeremiasasti Nerías jaken Baruc sat yokaparuw jawsäna, ucatsti take cuntejj Tatitojj siscäna uca arunacwa saraquïna kellkañapataqui, Baruc chachasti mä rolloruw take uca arunacjja kellkaraquïna. Ucjjarusti, janc'aquiw Jeremiasajj Baruc chacharojj saraquïna: “Sum ist'ita, nayataquejj jichhajj ch'amaw Tatitun temploparu sarañajja. Uca laycu, jutir ayuno urunjja jumajj saram, ucatsti cuntejj kellkaycsma uca rollo leet'araquim, uqhamata marcpacha, Judá oraken utjiri marcanacan jaquiri jakenacasa, cawquïrinacatejj aca marcaru jutapqui ucanacajj Tatitun arunacapa ist'apjjañapataqui; inampisa uqhamat Tatituru mayisisipcaspan ucatsti uca ñankha luräwinacapa apanucjjapjjaraquispa, Tatitojj aca marcataqui arsqui uca colerasiñapasti ajjsarcañawa” sasa. Baruc chachasti cuntejj Jeremiasajj siscatayna take ucanacwa luräna. Temploru sarasinsti Tatitun arunacapwa leet'araquïna, cunatejj uca rollon kellkatäcän take ucanaca. Joacim chachan Josías yokapajj Judá orakena pheska mara reyïcän ucapachaw, llätunquïri phajjsinjja mä amtäwejj misturaquïna take qhitinacatejj Jerusalén marcan jacapqui, uqhamaraqui Judá orakena marcanacapata jutapqui ucanacajj ayunapjjañapataqui Tatitu nayrakatana. Baruc chachasti templon jach'a patioparuw saräna, Machak Puncu sisqui uca mantañaru, Safán jaken yokapa Gemarías sisqui ucan utapatpachwa, cawquïritejj reyin utapänjja jilirïcaraquïna, ucatpacha leet'äna take jakenacataqui cuna arunactejj Jeremiasajj kellkaycatayna ucanaca. Micaías jakesti, cawquïritejj Gemarías jaken yokapäcäna, uqhamaraqui Safán jaken allchhipäcaraquïna ucasti, Baruc chacharu Tatitun arunacapa uca rollot leet'asquirjja k'alwa ist'äna. Ucatsti palacioruw sararaquïna, reyin secretariopan utaparu, cawqhantejj walja jilïrinacajj tantacht'atäpcän ucaru, ucansti jicjjatasipjjänwa: Reyin secretariopa, Elisama sat jake; Delaía, cawquïritejj Semaiasan yokapäqui uca; Acbur jaken Elnatán yokapa; Safán jaken Gemarías yokapa; Hananiasan Sedequías yokapa, mayni jilïrinacampi cuna. Micaiasasti yatiyaraquïnwa take cuntejj ist'catayna ucanaca cunapachatejj Baruc chachajj take jakenac nayrakatan uca rollo leet'catayna uca. Jilïrinacasti Jehudí sat jakeruw qhitapjjaraquïna, cawquïritejj Netanías jaken yokapäcäna, Selemiasan allchhiparaqui, Cusi sat jaken allchhipan allchhiparaqui. Uca Jehudí jakesti sarasinjja Baruc chacharojj saraquïnwa: “Uca rollo cawquïrtejj leet'qui ucjja jilïrinacan nayrakataparu apanim” sasa. Baruc chachasti rollo catusinjja uca jilïrinacan nayrakataparuw uñstäna. Uca jilïrinacasti sapjjaraquïnwa: “Kont'asim ucatsti uca rollot leet'arapipjjaraquita” sasa. Baruc chachasti jupanacataquejj leet'arapiraquïnwa; ist'asinsti ucspachaw ajjsarthapipjjäna, ucat maynit maynicama uñcatasisinsti, sapjjaraquïnwa: “Take acanacsti reyiruw yatiyapjjañasajja” sasa. Baruc chacharusti sapjjaraquïnwa: —Yatiyapjjeta, ¿cunjämsa take acanacjja kellkta? —sasa. Baruc chachasti ucjjarojj saraquïnwa: —Jeremiasaw jupan pachpa arunacapampi kellkayitu, ucat nayajj aca rolloru tintampi kellkaracta —sasa. Ucat Baruc chacharojj sapjjaraquïna: —¡Uqhamajj jichhajj jumasa uqhamaraqui Jeremiasasa imantasjjapjjam janiraqui qhitimpisa uñjayasipjjamti, janiraqui qhitis yatcpati jumanacan cawqhancatamsa! —sasa. Uca jach'a jilïrinacasti uca rolljja Elisama sat jaken utaparuw jaytanipjjaraquïna, qhititejj reyin kellkeripäcän ucaru, ucat palacioru sarapjjaraquïna reyiru take acanaca yatiyañataqui. Reyisti Jehudí sat jakeruw qhitaniraqui uca rolljja Elisama sat jaken utapat aptawayañapataqui, uca Elisamasti reyin kellkeriparaquïnwa, cunapachatejj Jehudí jakejj uca rollo puriyani ucapachasti reyin nayrakatapana uqhamaraqui jach'a jilïrinacan nayrakatapanwa leet'äna. Cunjämatejj uca marana llätunca phajjsïscäna, uqhamäsquipanjja reyejj juyphipacha kamaraña utapancascänwa, mä nina naqhiri jac'ana. Cunapachatejj Jehudí chachajj niya pusi hojanaca leet'cän ucapachaw reyejj uca rolljja cuchillompi qharinokäna, ucatsti uca nina naqhasquiriruw naqhantayaraquïna. Ucsti luränwa takpach rollo naqhantayañcama. Janiraquiw reyisa, ni uca jach'a jilïrinacasa, uca arunaca ist'asinjja ajjsartapcänti, janiraquiw llaquisitanacapsa uñacht'ayapcänti. Elnatán, uqhamaraqui Delaía, ucjjarusti Gemarías sat jakenacasti reyirojj wali achict'apjjaraquïna uca rollo jan naqhantayañapataqui, ucampisa reyejj janiw jupanacarojj jayscänti. Jan ucasti Jerameel jakeruw saraquïna Jeremías profetaru, Baruc sat kellkeripampiru catuntañapataqui. Uca Jerameel jakesti palacionquirinacat jutiriraquïnwa, Azriel sat jaken Seraías yokaparu, Abdeel jaken Selemías yokapampiru, Jeremías profetaru, Baruc kellkeripampiru catuntaniñapataqui, ucampis Tatituw jupanacarojj imantjjäna. Reyin uqhama, cuntejj Jeremiasajj Baruc kellkeriparu kellkaycatayna, uca rollo naqhantayatapatsti, Tatitojj wasitatwa Jeremiasaru parläna aqham sasa: “Jichhajj yakha rollo catum, ucatsti wasitat kellkam cunatejj nayrïri rollonjja kellkatäcän uca arunaca; uca rollsti Judá orakenquiri, Joacim reyiw naqhantayänjja. Ucatsti nayan sutejjaru saraquim: ‘Jumaw uca rollo ninaru phichhanttajja, ucatsti Jeremiasarus juchañcharactawa, uca rolloru Babilonianquir reyin jutañapjjata kellkatätap laycu, aca marcarusti k'alwa t'unjaraquini, jan jakenacani, jan uywanacanwa jaytaraquëjja sasa. Jichhajj waliquiwa, naya, Tatituw jumar sisma, Judá orakenquiri Joacim reyi, janiw jumataquejj wawanacamajj utjcaniti Davidan tronopar kont'asiñataquejja. Jiwat janchimasa urojj lupiru jakonucutäniwa, arumasti juyphiru jakonucutaraquïniwa. Ucatsti jumarusa, wawanacamarusa, jach'a jilïrinacamarusa jucha luratanacapatjja mutuyaraquïwa. Jumanacjjarusti uqhamaraqui Jerusalén marcan utjirinacjjarusa, Judá oraken utjiri jakenacjjarusa, cuna casta jach'a t'akhesiñatejj yatiycta ucjja apayanipunïwa, jumanacasti uca yatiyäwinacarojj janiw ist'apcaractati’ ” sasa. Uqhamasti Jeremiasajj yakha rollo aptasinjja Baruc kellkeriparuw churaraqui. Ucatsti cuntejj Jeremiasajj siscäna take uca arunacwa kellkaraquïnjja, cunanacatejj kellkatäcäna cawquïri rolltejj Joacim reyejj naqhantayqui uca. Uqhamarusa Jeremiasajj ucar uñtasita yakha arunacampwa yapjjataraquïna. Babilonianquiri Nabucodonosor reyisti, Josiasan yokapa Sedequiasaruraquiw utt'ayäna, Judá orakena, Joacim jaken Jeconías yokapa lanti reyïñapataqui. Ucampisa janiraquiw Sedequías reyisa, ni jilïrinacapasa, ni jakenacasa cuntejj Tatitojj Jeremías profeta toke parljjaycäna uca arunacarojj ist'cänti. Sedequías reyisti, Selemiasan yokapa, Jucal sat jakempiru, uqhamaraqui Maasías jaken Sofonías sacerdote yokapampiruw Jeremiasan ucaru qhitäna, aqham sapjjañapataqui: “Take nanacataqui Diosat mayirapipjjeta” sasa. Jeremiasarusti janïraw catuntapcataynati, uqhamasti jupajj jan qhitin camsataw take jakenac taypina sarnakasïna. Ucañcamasti faraonan ejercitopajj Egiptotjja mistunipjjaraquïnwa. Caldeo jakenacasti, ucañcamajj Jerusalén marcaruw nuwantasipcäna ucanacasti faraonan ejercitop jutir ist'asinjja sarawayjjapjjänwa. Uqhamasti Tatitojj Jeremías profetaruw parljjayaraquïna, jupan sutipjjaru uca qhitanita jakenacaru sañapataqui: “Judá orakenquiri reyirojja, cawquïritejj nayaru jisct'añataqui qhitanipctam ucarojj aqham sapjjam: ‘Faraonan ejercitopasti, cawquïritejj jumanacaru yanapiri jutcän ucasti cuttawayjjewa Egipto marcaru. Caldeo jakenacasti jichhajj cuttanipjjaniwa, Jerusalén marcaru wastat nuwantiri, catuntasin ninampiw phichcatayapjjaraquini. Jichhasti naya Tatituw sapjjsma: Jan chuymanacamanjja cusisipjjamti, janiraqui sapjjamsa: ‘Caldeonacajj sarjjaniwa’ sasa, ucasti janiw uqhamäcaniti. Jumanacajj caldeo jakenacarojj k'alsa atipasipcasmawa, jiwarayasipcaraquismawa, uqhamaraqui nuwasïwi chekansti mä kawkha usuchjata jakenacaquisa kheparjjapjjaspa ucasa ucanacajj sartanisinjja Jerusalén marcarojj ninampi phichcatawayasipcaquipunispawa.’ ” Cunapachatejj caldeo ejercitojj faraonan ejercitop jutasquiri ist'äna ucapachasti Jerusalén chekatjja sarjjapjjänwa. Jeremiasasti marcata mistuwayasinjja Benjamín orakeru sarasasti uca orakenquirinacampi mä herencia jaljasiñataqui. Ucampisa cunapachatï Benjamín sata puncu chekaru purcän ucapachasti mayni jakewa Erías sat sutini, qhititejj Selemiasan yokapäcäna, uqhamaraqui Hananías sat jaken allchhipäcaraquïna, ucajj guardianacan jilïrïpänwa, ucasti Jeremiasarojj catuntänwa aqham sasa: “¡Jumajj caldeo jakenacaruw maqhatjjätajja!” sasa. Jeremiasasti saraquïnwa: “Janiw uqhamäquiti, janiw nayajj caldeo jakenacaru maqhatcäti” sasa. Ucampisa Erías jakejj janiw cunsa ist'cänti, jan ucasti catuntasinjja jilïrinac nayrakataparuwa aparaquïna. Ucanacasti Jeremiasar uñjasajj walpun colerasipjjäna, Jeremiasarusti nuwjayapjjaraquïnwa, Jonatán, qhititejj reyin secretariopäcänjja, ucan utaparuw carcelt'ayapjjaraquïna, uca utsti carcelaruw tucuyapjjaraquitaynajja. Jeremiasasti calabozot mankhancänwa, ucansti walja urunacaw ucancaraquïna. Sedequías reyisti Jeremiasarojj palacioru irpanipjjañapataquiw arsuraquïna; cunapachatejj Jeremiasajj reyin nayrakataparu uñstayatäcän ucqhasti, reyejj juparojj jamasatacwa jisct'äna: “¿Janiti Tatitun yatiyäwinacapajj utjqui? Jeremiasasti sänwa: “Jïsa, utjiwa; acanacaraquiwa: Juma, jach'a reyejj, Babilonianquir reyin amparaparuw purïta” sasa. Ucjjarusti Jeremiasajj Sedequías reyirojj jisct'asiraquïnwa: “¿Cuna juchsa nayajj lurtjja juma reyi tokjja, uqhamaraqui jilïrinacama toksa, jan ucajj jakenaca toksa, nayaru aqhama carcelaru uscuntapjjañamataquejja? ¿Cawquincaraqui jichhasti uca profetanacasti, qhitinacatejj parlapcäna ‘Babilonianquir reyejj janiw jumanacarusa ni aca marcarusa nuwiri jutcaniti sapcäna ucanacasti?’ Jichhasti, jach'a reyi, ist'ita aca mayisitajjaru, cuntejj maycäma uca: Juma reyejj jan munamti wasitat nayaru Jonatán jaken utaparu irpatäñajj-jja, qhititejj reyin secretariopäqui ucaru, inampisa ucanjja nayajj jiwjjerista” sasa. Uqhamasti Sedequías reyejj saraquïnwa, Jeremiasajj guardianacan patioparuqui preso kheparjjañapa, ucatsti sapa ururaqui t'ant'a apapjjañapa, Panaderonacan callepa satäqui uca calleta. Uqhamaw phokhasïna t'ant'ajj marcan utjcän uca urunacajja. Uqhamatwa Jeremiasajj guardianacan patiopana preso khepararaquïna. Matán jaken yokapa Sefatías chachajj; uqhamaraqui Pasur jaken, Gedalías yokapasa; Selemías jaken Jucal sat yokapasa; uqhamaraqui Malquías jaken Pasur sat yokapasa; jupanacajj Jeremiasarojj ist'apjjänwa aca arunaca take jakenac nayrakatana parlasquiri, aqham sasa: “Tatitojj siwa: ‘Qhititejj aca marcaru kheparcani ucajj guerran jiwani, jan ucajj mank'atjamasa, cunayman casta usumpisa. Ucampisa qhititejj aca marcat mistuwayjjani ucatsti caldeonacaru catuyasjjaraquini ucajj janiw jiwayatäcaraquiniti.’ Tatitusti saraquiwa: ‘Aca marcajj Babilonianquiri reyin amparaparuw purini, sasa. Jupaw catuntani, janiraquiw qhiti jarc'akersa jicjjatascaniti’ ” sasa. Ucatsti jilïrinacajj reyirojj sapjjaraquïnwa: “Aca jakerojj jiwayañawa, uqham parlatapampejja cawquïri soldadonacatejj marcar kheparapqui, cawquïri jakenacatejj aca marcancapqui ucanacaruw ch'ama thayjtayi. Aca jakejj janiw aca marcan asquipa munquiti jan ucasti aca marcan aynacht'añapwa thake” sasa. Sedequías reyisti jupanacarojj saraquïnwa: “Waliquiwa, cuntejj jumanacajj uca jakempi lurañ munapjjta uc lurapjjam, janiw jumanacampi cunas lurañjamäcjjeti” sasa. Uqhamasti jupanacajj Jeremiasaru catuntasinjja, Malquías sata jilïrin phuch'uparuw jakontapjjäna, cawquïritï guardianacan patiopanccäna ucaru. Wisqhanacanjamwa warcuntapjjäna, uca phuch'unsti janiw umajj utjcänti jan ucasti ñek'equiwutjänjja, Jeremiasasti uca ñek'eruw jalantjjaraquïnjja. Mayni jakew ucanjja utjaraquïna Ebed-melec sata, jupasti Etiopía orakenquirïnwa, reyin palaciopansti wali cheka jaket uñt'ataraquïnwa, aca jakew uqhama Jeremiasajj jakontatätapa ist'araquïna. Uca horasasti reyejj mä tantachasïwincascaraquïnwa Benjaminan Puncupa sisqui uca chekana. Uqhamasti Ebed-melec sat jakejj palaciot mistuwayasinjja reyir yatiyiriw jaläna, aqham sasa: “Jach'a rey, cuntejj uca jakenacajj Jeremiasampi lurapqui ucajj wali jach'a juchawa. Mä phuch'uruw jakontapjje ucanwa mank'atjama jiwascaraqui, t'ant'asti janiraquiw marcanjja utjcjjeti” sasa. Reyisti ucspacharaquiw ordenaraquïna Ebed-melec jakerojja jupampi chica quimsa tunca jakenacaru irpasiñapataqui, ucatsti uca phuch'ut Jeremiasarojj janïra jiwquipan apsuñapataqui. Ebed-melec jakesti uqhamaw jakenacjja irpäna, ucatsti reyin palacioparu sarasinjja reyin isi imasiñapatwa traponaca apsusinjja, mä pitaru chinuntasinwa uca traponacjja warcokäna, cawqhanccäntejj Jeremiasajj ucqharu, uca uma phuch'una. Ucat Jeremiasarojj saraquïna: “Uca traponac chhekhankararu uscusim, uqhamat wisqhanacajj jan jumaru usuchañapataqui” sasa. Jeremiasasti uqhamwa luräna. Uqhamasti jakenacajj uca wisqhatwa waysupjjäna, uca uma phuch'ut apsupjjaraquïna. Uca khepatsti Jeremiasajj guardianacan patiopanwa khepararaquïna. Sedequías reyisti saraquïnwa, Jeremiasarojj jupa nayrakataru irpapjjañapataqui, templona quimsïri puncüquis ucqharu. Ucanwa reyejj Jeremías chacharojj saraquïna: —Maya jumaru jisct'äma ucatsti uca jisct'arojj jaysitätawa —sasa. Jeremiasasti saraquïnwa: —Nayatejj uca jisct'aru arusjjätäjja, ucapachajj reyejj nayarojj jiwayayitaniwa, uqhamaraqui mä cuna ewjja arunacsa churä ucqhasti janiraquiw ucarojj ist'quitaniti —sasa. Ucampisa Sedequías reyejj Jeremías chacharojj jamasatwa aca juramento lurarapïna: —Qhititejj jacaña churquistu uca Tatitun sutipjjaruw juramentompi arsurapsma, janiw jiwayaycämati, janiraquiw qhitinacatejj jiwayañ munapjjtam ucanacan amparaparus catuycämati —sasa. Jeremiasasti ucjjarojj saraquïnwa: —Israelan Diosapa take ch'amani Tatitusti siwa: ‘Jumatejj mäpita Babilonianquiri generalanacaru catuyasjjäta, ucapachajja jumasa, familiamasa janiw jiwarayata uñjasipcätati, aca marcas janiraquiw ninampi naqhantayata uñjascaniti. Ucampisa janitejj jupanacaru catuyascäta ucapachasti caldeonacaw aca marcjja catuntasipjjani ucatsti ninampiw naqhantayapjjaraquini, jumasti janiraquiw ucatjja jaltañataqui ch'amanïcatati’ sasa. Sedequías reyisti ucjjarojj saraquïnwa: —Cawquïri judionacatejj caldeonacan amparanacapancjje ucanacaruw nayajj ajjsarta; nayatejj jupanacan amparanacapan uñjasï ucapachasti jupanacajj nayarojj walwa nuwjapjjetani —sasa. Jeremiasasti ucjjarojj saraquïnwa: —Juma jach'a reyejj janiw jupanacan amparaparu jalt'cätati. Jach'a rey, jumajj jaysam Tatitun arunacaparu cuntejj nayajj jumaru yatiycsma uca arunacaru, ucapachasti take cunas waliquïscaquiniwa, janiw jiwayatäcaraquïtasa. Tatitusti nayarojj yatiyaraquituwa cunatejj jumarojj pascätam ucanacata, juma jach'a reyejj janitejj jayscäta ucapachajja. Judá marcanquiri reyipan palaciopatsti take qhitinacatejj ucan kheparapqui uca warminacasti apsutäniwa, ucatsti Babilonianquiri generalanacaruw catuyataraquïni, ucatsti uca warminacajj jupanacpacharaquiw sapjjani: ‘Reyin suma amigonacapaw juparojj sallkjapjje, ucatsti atipjapjjaraquiwa; cayunacapajj ñek'eru jalantasquipansa janiw waysupcänti, jan ucasti maysa uñtjjapjje’ sasa. Jeremiasasti reyerojj sascaquïnwa: —Reyin take warminacapasa, uqhamaraqui wawanacapasa caldeonacaru catuyatäniwa, juma jach'a reyisti janiw jupanacan amparapatjja jaltcaraquïtati, jan ucasti Babilonianquiri reyiru catuyataw uñjasïta, aca marcarusti ninampiw naqhantayapjjaraquini —sasa. Ucat Sedequías reyejj Jeremiasarojj saraqui: —Jumatejj jan jiwañ muncsta ucapachajja jan qhitimpis aca toketjja parlamti. Jilïrinacatejj jumampi parlascatajja yatipjjani ucapachasti, jupanacajj jutasin jumarojj jisct'apjjätamwa cunsa jumajj nayaru sista uca toketa uqhamaraqui cunsa nayajj jumaru sisma uca toketsa, ucatsti ‘Janiw jiwayapcämati’ sasaw sapjjaraquïtam take cuna jisqhekañ laycojja. Ucampisa jumajj jupanacarojj saraquim: ‘Nayajj reyiruw achict'asiscäyäta jan wasitat Jonatán jaken utaparu apayapjjañapataqui, jan ucan jiwascañataqui’ sasa. Uqhampuniw jilïrinacajj Jeremiasan ucaru jisqhiri sarapjjäna ucatsti take cunat jisct'apjjaraquïna, ucampis Jeremiasajj cunjämtejj reyejj yatichcatayna uqhamarjampuniw saraquïnjja take jisct'anacaparojja. Ucatsti Jeremías chacharojj antutnucjjapjjaraquïnwa, janiraquiw qhitis uca parlatapjja ist'cataynati uca laycu. Jeremiasasti guardianacan patioparuw khepararaquïnjja Jerusalén marcajj catuntatäñapcama. Sedequías reyejj llätunca mara Judá orake apnakcän uca maranwa, tunquïri phajjsina, Nabucodonosor reyejj Babiloniat sartaniwayi take ejercitopampi Jerusalén marcaru, ucatsti k'alwa muyuntaraquïna. Tunca mayani marana, pusïri phajjsina, llätunca uru sarakatarusti, cunapachatejj Sedequiasajj reyïcän uca maraw uñisirinacapajj take ejercitopampi Jerusalén marcaru mantanipjje, Uqhamaraqui Babilonianquiri ejerciton jach'a jilïri oficialanacapas mantanisinjja chica puncüquis uca chekaruw purintapjje ucanacasti acanacänwa: Nergal-sarezer, Samgar-nebo, Sarsequim, uca jilïrinaca. Sedequias reyimpi uqhamaraqui soldadonacapampejja ucanaca uñjasinsti, marcatjja jaltjjapjjänwa. Arumaw mistuwayjjapjjäna, palacion jardinanacäquis ucsa chekwa mistuwayjjapjjäna, pä perka taypincquisa uca puncunjama, ucatsti Jordán valle tokeru sarquis uca thaquinjamwa jaltjjapjjäna. Sedequias reyerusti nayranacapa apsuyañataquiw arsuraquïna, ucat Babiloniaru cadenanacampi ñach'antata apayañataqui. Caldeo jakenacasti reyin palacioparojj ninampiw phichhantapjjäna, uqhamaraqui take utanacarusa, marcarusti ninampiw naqhayapjjaraquïna, Jerusalén marcan perkanacapasti k'alwa allinucupjjaraquïna. Kheparusti, Nabuzaradán sata jach'a jilïri comandantesti, preso apjjaraquïna qhitinacatejj marcaru kheparapcatayna ucanacaru, uqhamaraqui cawquïrinacatejj caldeonacaru jakcatjjapjjatayna ucanacsa; uqhamaraqui take jakenacsa. Mä kawkha wali pobre jakenacaquiw kheparjjapjjäna Judá orakerojja qhitinacatejj jan cunanïpcänsa ucanaca, uca urusti jupanacajj uva yapunaca uqhamaraqui orakenacampwa catokapjjäna yapuchasipjjañapataqui. Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj guardianacan jilïripa Nabuzaradán comandanterojja aqham arunacwa churaraquïna Jeremías toketjja: “Jeremiasarojj juma quipca uñjam, janiraqui cuna ñankhsa luramti, jan ucasti take cuntejj maycätam uca churaraquim” sasa. Uqhamasti Nabuzaradán chachajja, Nabusazban chachampi chica, Nergal-sarezer sisqui uca jach'a jilïrinacampi chica, uqhamaraqui Babilonianquiri reyin take jach'a jilïri oficialanacapampi cunaw, Jeremiasarojj irpsuyanipjjäna guardianacan patiopata, ucatsti Gedalías sisqui ucaruw catuyapjjäna uñjañapataqui, ucasti Ahicam sisqui uca jaken yokapänwa, Safán jaken allchhiparaqui, ucatsti utaparuw irpjjapjjäna. Uqhamaw Jeremiasajj mayni jakenacampi chica kheparjjäna jacasiñataqui. Cunapachatejj Jeremías profetajj guardianacan patiopana preso catuntatäscän ucapachaw Tatitojj juparu parläna, saraquïnwa: “Saram, ucatsti Ebed-melec sisqui uca etiope jakeru saraquim: ‘Take ch'amani Israelan Diosapa Tatitojj aqham siwa: cuntejj aca marcataqui arscta uca arunacjja phokhapunïwa, ucasti uca marcan jan walt'añapataquïniwa, janiw asquipataquïcaniti. Cunapachatejj take ucanacajj pascani ucapachasti jumajj ucancascaraquïtawa. Ucampisa nayaw jumarojj imaraquïma jan uca ñankha jakenacaru jalt'añamataqui, cawquïrinacarutejj jumajj wali ajjsarcta ucanacaru. Naya Tatituw ucanacjja arsta. Nayaw jumarojj jiwayatäñat khespiyäma. Jumajj jaltawayjjätawa, janiraquiw jiwayata uñjascätati, nayaru iyawsatam laycu. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Tatitusti Jeremías chacharuw parläna, cunapachatejj guardianacan comandantepa Nabuzaradán sat chachajj Jeremiasaru antutnucjjäna Ramá sat orakena ucapacha. Nabuzaradán sat comandantesti Jeremiasarojj preso uqhamaraqui cadenanacampi ñach'antatwa jicjjatatayna, Jerusalén jakenac taypinjja, uqhamaraqui Judá jakenac taypinsa qhitinacatejj Babiloniaru preso apatäñataqui waquichatäpcän ucanac taypina. Guardianacan comandantepasti Jeremiasarojj yakha chekaru irpakasinwa jisct'äna: “Tatitu Diosamaw aca jan walt'añanacjja aca orakjjaru apayaniñataqui arsuraquïnjja, jichhasti uca arsutapajj phokhasiwa. Jumanacarojj acajj pasapjjtamwa Tatitu toke jucha lurapjjatamata janiraqui juparu jaysapjjatamata. Jichhajj uñtam, jichhpachaw aca cadenanaca jararjjäma. Jumatejj nayampi chica Babiloniaru sarañ munsta ucqhajj sarätawa; nayaw jumarojj sum uñjascaraquïma. Jan sarañ muncsta ucapachasti acaruqui kheparjjam. Take aca marcpachajj jumanquiwa, cawquirus munta ucaru sarascam jichhajja. Cuttjjaña munsta ucapachasti Gedaliasan ucaru cuttjjam, qhititejj Ahicam sat jakena yokapäqui, Safán jakena allchhipäcaraqui ucaru. Babilonianquiri reyisti juparuw Judá orakenquir marcanaca apnakañapataqui utt'ayaraqui, jupampi jacam uqhamaraqui marcamampi. Cawquirus sarjjañ munta ucaru sarascaquim” sasa. Comandantesti janc'aquiw Jeremiasarojj mä wajjt'äwi churaraquïna, uqhamaraqui cunanacatejj munasqui jacañataquejj ucanacsa, ucatsti qhitanucjjänwa. Jeremiasasti Gedalías sat jakempi chicaw Mizpa sisqui uca chekar sarjjäna, jupampi chicaw jacaraquïna cawquïri jakenacatejj uca orakeru kheparapcatayna ucanacampi chica. Cunapachatejj comandantenacasa, uqhamaraqui soldadonacasa Judea orakena kheparcatayna, Judá ejercitota uca chekaru jilt'apcatayna pampa tokenacana, ucanacasti Babilonianquiri reyejj Gedaliasaru uca marca apnakañapataqui utt'ayatapa ist'asinsti, uca Gedaliasajj Ahicam sat jaken yokapänwa, uqhamaraqui take chachanacasa, warminacasa, wawanacasa cawquïrinacatejj Babiloniaru jan apatäpcän ucanacaru apnakañapataqui utt'ayatätapa ist'asinsti, takpachaniw sarapjjäna Gedaliasan ucaru Mizpa sisqui uca chekana. Ucanac taypinsti ucancaraquïnwa Netaniasan Ismael sat yokapa; Carea sat jaken Johanán uqhamaraqui Jonatán sat yokanacapa; Tanhumet sat jaken Seraías sat yokapa; Netofanquiri Efai sat jaken yokanacapasa, Maacat chekanquiri mayni jaken Jezanias sat yokapasa ucancaraquïnwa take jakenacapampi cuna. Gedaliasasti jupanacarojj juramentompiw arsuraquïna: “Jan ajjsarapjjamti caldeo jakenacaru catuyasjjañjja. Aca marcan jacañataqui kheparapjjam Babilonianquiri reyirusti jaysapjjaraquim, ucapachaquiw jumanacataquejj take cunas waliquïni. Nayasti aca Mizpa sat chekaruraquiw khepararaquï jumanacat arsuñataqui caldeonac nayrakatana, cunapachatejj jupanacajj acaru jutapjjani ucapacha. Jumanacasti vino, aceite, achunaca apthapiñaru uscusipjjam uqhamaraqui ucanacjja wali imcatapjjam, uqhamanacwa jacapjjäta, cawquïri marcanactejj catusipjjta ucanacanjja” sasa. Cawquïri judionacatejj Moab, Amón, Edom sat orakenacana jacapcäna ucanacajj ist'apjjaraquïnwa Babilonianquiri reyejj, yakhepa judionacarojj pachpa orakeparu jaytascatapa, uqhamaraqui Gedaliasarusa marca apnakerita utt'ayawayatapsa uca kheparirinacaru apnakañapataqui. Uqhamasti Judá orakercamaw cuttanjjapjjäna take chekanacata cawcsanacarutejj aywinucuwayapcatayna ucsanacata, ucatsti Gedaliasan nayrakataparuw uñstapjjäna Mizpa chekana. Jupanacasti uqhamaraqui walja vino, uqhamaraqui achunaca imcatapjjaraquïna. Carea jaken Johanán sat yokapampi uqhamaraqui cawquïri soldadonacan comandantenacapatejj pampa tokenacana kheparapcatayna ucanacasti Gedaliasaru uñjiriw sarapjjäna Mizpa chekana, sapjjaraquïnwa: “¿Janit yatcta Baalis sata Amón oraken reyipajj jumataqui Netaniasan Ismael yokaparu qhitanitapa jumaru jiwayañataqui?” sasa. Ucampisa Gedaliasajj janiw jupanacarojj yäkcaraquïnti. Uqhamasti Johanán jakesti Gedaliasarojj jamasatwa saraqui: “Nay sará Ismael chacharu jiwayaniñataqui. Janiw qhitis yatiñapäcaraquiti qhitin juparu jiwayatapsa. ¿Cunatsa uqhamaqui uñch'uquiñäni jupan jumaru jiwayañapjja? Uqhama luratapajj take judionacaruw wasitat ananucuspa qhitinacatejj juma jac'aru tantacht'asipqui take ucanacaru, cunatejj Judá marcata jilt'qui ucanacataquisti sinti jan walt'añapunïspawa” sasa. Ucampisa Gedaliasajj saraquïnwa: ¡Jan cunsa luramti! Cuntejj Ismael toketa parlapqui ucajj janiw chekäquiti” sasa. Pakallko phajjsi pasjjepansti Netaniasan yokapa Elisama sat jaken allchhipa Ismael sat jakejj, qhititejj reyin familiapatäcaraquïna ucajj Mizpa sisqui uca chekaruw saräna Gedaliasampi jiquisiñataqui. Tunca jakenacampi chict'ataw saräna. Mizpa sisqui uca chekan mank'casinjja, Ismael uqhamaraqui uca tuncanimpi sartasinwa espadampi Gedaliasarojj jiwayapjjäna, qhitirutejj Babilonianquiri reyejj Judá orake apnakañapataqui utt'ayawaycatayna ucaru. Ismael chachasti take judionacaruw jiwarayaraquïna, kawkha caldeo soldadonacatejj Gedaliasampi chica Mizpa chekan kheparapcatayna ucanacarusa. Khepürusti cunapachatejj Gedaliasajj jiwayatäjjäna, janiraqui qhitis yatcänti Gedaliasan jiwayatätapjja, ucapachasti Siquem, Silo, Samaria tokenacatjja quimsakallk tunca jakenacaw purintanipjjäna, sunqhanacapasa mururata, isinacapasa ch'iyanokataraqui, uqhamaraqui janchinacapasa k'ala chhojjriñchjataraqui uqhämsti jupanacpachaw lurasipjjatayna. Uqhamarus granonaca, inciensonaca apanipjjäna Tatituru loktañataqui templona. Ucatsti Ismaelajj Mizpa chekat mistuwayänwa jupanacampi jiquisiñataqui; jacht'asisaw thaquinjam sararaquïna. Jupanacampi jiquisisasti saraquïnwa: “Jutapjjam Ahicam jaken Gedalías yokaparu uñjiri” sasa. Ucampis marcaru purinipquipana uca horaspachaw Ismael sat jakempi uqhamaraqui qhitinacatejj jupampi chicäpcäna uca jakenacajj jiwarayapjjäna ucatsti mä p'iyaruraquiw warantapjjäna. Ucampisa, uca jakenacata tunca chachanacaw sartasin Ismael chacharojj sapjjaraquïna: “Janiquiya jiwayapjjestati. Nanacanjja trigo, cebada, aceite, uqhamaraqui misq'i ucanacaw pampan imantata utjasipquitu” sasa. Uqhamasti Ismael chachajj janiw mayni jakenacarjama jiwaraycaraquïnti. Cawquïri p'iyarutejj Ismaelojj uca jiwarat jakenacan janchinacapa willintcäna ucasti pachpa cuntejj Asa sat reyejj lurayascatayna cunapachatejj Baasa sat Israelan reyipajj jupampi nuwasir sarcatayna uca pachpa p'iyänwa. Uca p'iyasti wali jach'änwa, ucampisa cuntejj Ismael jakejj jiwaraycatayna uca jiwatanacampi phokhantatajjänwa. Uqhamarus Ismael jakejj reyin phuchanacaparus preso catuntaraquitayna, uqhamaraqui cawquïri jakenacatejj Mizpa chekan kheparapcatayna take uca jakenacarusa, qhitinacarutejj guardianacan comandantepa Nabuzaradán jilïrejj Gedalías chachan apnakatäpjjañapataqui uscuwaycatayna take ucanacaru. Ismael chachasti jupanacarojj preso caturaraquïna ucatsti Amón orake tokeru pasañataquiw sarascaraquïna. Cunapachatejj Carea sat jaken Johanán sat yokapajj uqhamaraqui qhitinacatejj jupampïcäna uca jilïrinacasa, uqham Ismael jaken mayninacaru jiwarayatapa ist'asinjja, take jakenacaparuw tantacht'apjjäna ucatsti uca Ismael jakempi nuwasiriw mistuwayapjjäna. Gabaón chekan mä jach'a estanque utjquis uca chekaruw jicjjatapjjäna. Cunapachatejj Ismael jaken preso apata jakenacajj Johananampi uqhamaraqui mayni jilïrinacampiru uñjapjjän ucapachasti wali cusisipjjäna, cuttanisinsti Johanán jakempi chicaw tantacht'asjjapjjaraquïna. Ucampisa Ismael jakempi uqhamaraqui yakha quimsakallko jakenacampejja, Johanán jaken amparapatjja sarawayjjapjjänwa, ucatsti Amón orake tokeruw jaltjjapjjaraquïna. Mä toketsti Johanán jakempi uqhamaraqui cawquïri jilïrinacatejj jupampi chicäpcän ucanacasti, cuntejj Ismael jakejj preso Mizpa chekat Gedaliasaru jiwayasin apcatayna, uca jakenacwa wasitat jupajj anjjarjjaraquïna ucanacasti soldadonaca, warminaca, wawanaca, uqhamaraqui jilïrinaca ucanacänwa. Ismaelon preso apatanacajja, ucampisa Johanán jakejj wasitatwa jupanacarojj Gabaón chekatpacha cuttayanjjäna. Uqhamaw jupanacajj jutantasipcäna Gerut-quimam sisqui uca chekaru puriniñcama, ucasti Belén jac'ancänwa, cawqharutejj sayt'apcän uca. Jupanacan amtatanacapasti Egipto marcar puriñänwa; uqhamat caldeonacat jaltjjañataqui, Ismaelon Gedaliasaru jiwayatap laycuraquiw uca caldeo jakenacarojj wali ajjsarapjjäna, uca Gedaliasasti Babilonianquir reyin utt'ayataraquïnwa uca marcanaca apnakañapataqui. Take jilïrinacasti, Carea jaken Johanán yokapa, uqhamaraqui Osaías jaken Azarías sat yokapa, take jakenacampi jisc'a jach'a, jupanacasti Jeremías profetaru jac'achasisinsti sapjjaraquïnwa: —Maya jumat mayipjjäma, janiquiya janiw sapjjestati. Tatitu Diosamaru mayirapipjjeta nanaca juc'a jakenaca kheparapcta ucanacataqui, nayrajj waljanïpjjäyätwa, jichhasti juc'aniquëjjapjjtwa cunjämtejj jumajj uñjctajja uqhama. Tatitu Diosamarusti saraquim, cawqui cheksa nanacajj sarapjjä, cunsa lurapjjä ucanac toketjja —sasa. Jeremías chachasti jupanacarojj saraquïnwa: —Waliquiwa. Nayaw jumanacataqui Diosamat mayirapipjjäma, cunjämtejj sapquista uqhamarjama, ucatsti yatiyjjapjjaraquïmawa cuntejj Tatitojj sisquitani take ucanaca, jan cunsa imt'asa —sasa. Uqhamasti jupanacajj Jeremiasarojj sapjjaraquïnwa: —Tatitu Diosamaw chekpacha testigöni nanacataqui janitejj nanacajj cuntejj jupajj siscätam uca arunacaru phokhapcä ucapachajja. Walïnisa, jan walïcanisa jupan arunacapajja, Tatitu Diosasarupuniw jiwasajj jaysañäni, qhitirutejj jichhajj maqhatctan ucaru uqhamat take cunas jiwasataquejj walt'añapataqui —sasa. Tunca urunaca pasjjepansti Tatitojj Jeremiasaruw parläna, Jeremiasasti Johanán sat jakeruw jawsayaraquïna, cawquïritejj Carea jaken yokapäqui ucaru, uqhamaraqui cawquïri jilïrinacatejj jupampi chicäpcän ucanacaru, take jakenacaru jisc'at jach'acama, saraquïnwa: “Israel Dios Tatitupasti, qhitirutejj jumanacajj mayirapipjjeta sapquista ucasti siwa: ‘Jumanacatejj aca oraken kheparaña munasipcsta ucajj, nayajj jumanacarojj jach'aruw aptapjjäma; janiw tucjapcaraquïmati, jan ucasti nayaw ayruntapjjäma, janiraquiw jiq'inucupcämati, uca jan walt'añanaca apayanitajjatsti walpun amtaracta. Babilonianquiri reyirojj jan ajjsarapjjamti, jumanacajj juparojj walpun ajjsarapjjtajja. Jan juparojj ajjsarapjjamti, nayasti jumanacampïsctwa jumanacar munañapat khespiyañataqui. Naya, Tatituw, ucjja arsta. Nayasti jumanacatjja qhuyapt'ayasipjjämawa, jupasa jumanacatjja qhuyapt'ayasipjjaraquïtamwa, ucatsti aca pachpa orakeparuw cuttayanjjapjjaraquïtpa.’ “Ucampisa jumanacatejj jan aca marcaru kheparañ munapcsta, jan ucasti Tatitu Diosamarojj jan ist'aña munapcstati, sapjjaraquïta: ‘Egiptor jacasiriqui sarjjañäni, ucaw sumajja, ucansti janiw guerra uñjcañäniti, janiraquiw trompetan phust'asitapsa ist'caraquiñäniti, janiw mank'atsa jiwarcaraquiñäniti’ sasa. Uqhamajj jichhajj aca arunac ist'apjjam, qhitinacatejj aca Judá orakeru kheparapjjta ucanaca, cuntejj Israelan Tatitu take ch'amani Diosapajj sisqui uca: ‘Jumanacatejj Egiptoru jaquiri sarañ munapjjapunïta ucapachasti, cuna guerrarutejj jumanacajj wali ajjsarapjjta uqhamaraqui uca jach'a mach'aru ajjsarapcta ucajj pachpa Egiptonwa jumanacaru jicjjatapjjätam, ucatsti uca pachpa orakenwa jiwarapjjaraquïta. Take qhitinacatejj Egiptoru sarjjañ munapjje take ucanacasti uca pachpa Egipton guerran jiwarapjjani, mank'atjama uqhamaraqui cunayman casta usunacampi. Janiw ucanjja maynis jaccjjaniti, janiraquiw maynis khespitäcaniti cuna jach'a t'akhesiñtï apayancä ucatjja.’ “Israelana Diosapa take ch'amani Tatitusti siwa: ‘Cunjämatejj colerasiñajjampi khoruchasiñajjampejja ninjam jumanacataqui aktänjja, take qhitinacatejj Jerusalén marcan jacapcäna take ucanac toke, uqhamaraquiw jumanac tokejj colerasiñajjajj aktani, jumanacatejj Egiptor sarapjjäta ucapachajja. Jumanacajj jakensa uñtcaña maldecitäpjjätawa, ajjsarcaña tucjataw uñjasipjjaraquïta, janiraquiw mayampsa aca orakjja uñjapcjjätati’ sasa. Jumanacarusti, qhitinacatejj Judá orakeru kheparasipcta ucanacarusti, Tatitojj sapjjtamwa, ‘Jan Egiptor sarapjjamti’ sasa. Jichhasti sum ist'apjjam, nayaw ucjja jumanacaru yatiyapjjsma. Jumanacajj mä jach'a pantjasïwi lurapjjtajja. Jumanacpachaw mayipjjesta nayan Tatituru jisct'añajjataqui, sapjjaraquïyästawa: ‘Tatitu Diosasat mayim nanacataqui, ucatsti yatiyapjjaraquita cuntejj jupajj siscani uca, nanacan arsutaparu phokhapjjañanacajjataqui’ sasa. Nayasti jumanacarojj yatiyapjjsmawa, cuntejj Tatitu Diosamajj jumanacar yatiyañataqui sisquitu ucanacjja, ucampisa jumanacajj janiw ist'añ munapctati. Jichhajj uca laycu yatipjjam, jumanacajj guerranacana, uqhamaraqui mank'atjamaw cunayman casta usunacampi jiwarapjjaraquïta, cawquïri orakerutejj jaquiri sarapcäta ucana.” Cunapachatejj Jeremiasajj tucuyjjäna cuntejj Tatitu Diosajj jakenacar sañapataqui siscatayna, ucapachaw Osaiasan Azarías sat yokapajja, Carea jaken Johanán yokapasa, yakha jach'a jach'a tucuri jakenacampejj Jeremiasarojj sapjjäna: “¡Cuntejj jumajj parlcta uca arunacajj c'ariwa!. Tatitu Diosasasti janiw jumarojj sisctamti nanacaru ‘Jan Egiptor sarapjjamti’ sañamataquejja. Nerías jaken Baruc yokapaquiw jumarojj uqham nanac toke parlañamataqui amtaytamjja, uqhamat nanacajj caldeonacan amparanacaparu jalt'apjjañanacajjataqui uqhamaraqui uca Babilonia jaya marcaru apanucutäpjjañajjataqui, jan ucajj jiwarapjjañanacajjataquisa” sasa. Uqhamapï Johanán jakes, jilïri militaranacasa, take marcan jaquirinacapasa janiw Judá orakeru kheparapcänti; uqhamatwa Tatitun arsutapar jan ist'apcänti. Jan ucasti Johanán jakempi take jilïri militaranacampejj, qhitinacatejj ananucutäcasin Judá marcaru jacasiri cuttanjjapjjatayna take uca jakenacaru tantacht'asinjja: Chachanaca, warminaca, wawanaca, reyin phuchanacapa, take jakenaca, cawquïrinacarutejj Nabuzaradán sat guardianacan comandantepajj Gedaliasan apnakatäpjjañapataqui utt'ayawaycatayna, Jeremías, uqhamaraqui Baruc sat chachamppacharu. Take ucanacasti jan Tatitur ist'asaw Egipto tokeru jacasiri sarjjapjjäna, ucatsti Tafnes sisqui uca chekaruw puripjjäna. Tafnes sisqui uca chekansti Tatitojj Jeremías chacharuw parläna aqham sasa: “Mä jach'a kalanaca aptam, ucatsti Judá oraket jutiri take jakenacan uñjcata terraza patancquis uca ñek'e taypiru imantaraquim, reyin palaciopäquisa uca mantaña uñcatasiru. Jupanacarusti saraquim: ‘Take ch'amani Israelan Tatitu Diosapasti aqham siwa: Nayasti Nabucodonosor sirvirejjwa irptayanï, Babilonia marcan reyiparu, ucatsti konuñapsa uqhamaraqui carpanacapsa cawqharutejj uca kalanaca imantcta uca patjjaruw utt'ayaraquï. Jupasti jutasinjja aca Egipto marca t'unjaraquini. Qhitinacatejj jiwañataqui catuyatäpqui ucanacasti jiwarapjjaraquiniwa; cawquïrinacatejj yakha marcaru apatäpjjañapataqui catuyatäpqui ucanacasti jaya marcaru apatäpjjaraquiniwa; cawquïrinacatejj guerran jiwaratäñataqui catuyatäpqui ucanacasti guerran jiwarapjjaraquini. Egipto marcan diosanacapan templonacapsti ninampiw naqhantayaraquini, diosanacaparusti presonacäcaspas uqhamwa apasjjapjjaraquini. Egipto marcsti k'omacharaquiniwa, cunjämatejj mä awatirejj lap'anacapjja isipat k'omachsusejj uqhama, ucatsti jan qhitin cun sataraquiw sarjjani. Heliópolis, sisqui uca postenacsti Egipto marcanjja k'alwa tincuyaraquini, Egipto marcan diosanacapan templonacaparusti ninampiw naqhantayaraquini’ ” sasa. Jeremías chachajj catokcänsa uca arunaca, take judionacatejj egipcio marcanacan jacapcänsa Migdol, Tafnes, uqhamaraqui Menfis sisqui uca marcanacana, Egipto marcan aynacha tokenacana: “Israelan take ch'amani Diosapasti siwa: ‘Jumanacajj uñjapjjtawa cuna casta t'akhesiñanactejj Jerusalén marcjjaru uqhamaraqui Judá orakenquiri yakha marcanacjjaru apayancta take ucanacjja. Jichhajj uca marcanacajj k'ala aynacht'atawa, janiraquiw qhitis uca marcanacanjja jaccjjeti, cunayman casta ñankhanac lurapjjatanacap laycu. Yakha diosanacaru quillt'asisa, ucanacaru inciensonaca loktasisaw nayarojj ñankhachapjjetu; uca diosanacampisti janiwa jumanacasa, ni nayra awquinacamasa cuna lurañanacamasa utjcänti. Nayasti mayampi mayampwa nayar sirviri profetanacjja qhitanipjjäyäsma jumanacaru jan uca ajjtaña luräwinaca lurapjjañanacamata jarct'añapataqui, nayasti uca luräwinacampejj ajjtastwa. Ucampisa jumanacajj janiw nayarojj ist'apquistati, ni arunacajjarus jaysapcaraquïyätati. Uca ñankha luräwinacapa apanucuñat sipansa juc'ampwa uca diosanacaru inciensonaca loktasipjjayätajja. Ucatwa colerasiñajjampi khoruchasiñajjampi aktänjja, ucatsti ninjamaraquiw Judá orakenquir marcanacan naqharaquïnjja, uqhamaraqui Jerusalén callenacansa. Take ucanacasti jichhürcama tucjataraquiwa, wasararu tucuyataraquiw uñjasipjje. ‘Uqhamapï naya take ch'amani Israelan Diosapajj sistjja: ¿Cunatsa jumanacpacha uca jach'a ñankha apasinipjjta? ¿Cunatsa jumanacajj jiwarañaru apt'apjjtajja take Judá orakenquiri jakenacjja, chacha, warmi, wawanaca, uqhamaraqui asu wawanacsa, jan maynini jiwarañapataquejja? ¿Cunatsa jumanacajj nayaru ñankhachapjjesta aca Egiptor jaquiri jutasinjja incienso yakha diosanacaru loktasisajja? Uca luratanacamampejj jumanacpachaquiw ñankha lurasisipctajja, take marcanacan uñjcañaraquiw jumanacajj t'unjatäpjjäta, mä p'enkaw tucupjjaraquïta take marcanac nayrakatana. ¿Cuntejj nayrapacha awquinacamajj lurqui ucanacjja armasjjapjjtati, cuntejj Judá marcanquiri reyinacasa, warminacapasa lurapqui ucanacjja, jumanacasa uqhamaraqui warminacamasa lurapcta ucanacjja? Jumanacajj sinti jan walinacpun Jerusalén marcana Judá marcanacansa lurapjjtajja. Janiraquiw jumanacajj jichhacama sarnakäwinacamsa asquichasipctati, janiraquiw ajjsartañas utjapctamti, cuna yatichäwi leyinactejj nayajj jumanacaru, uqhamaraqui awquinacamaru churapcsma ucanacsa janiraquiw phokhapctati. ‘Ucatpï naya Israelan take ch'amani Dios Tatitupajj sapjjsmajja: Jumanacjjaru ñankha apaniñwa amtta, Judá orakerusti takpacha t'unjañaraqui. Qhitinacatejj Judá orakeru kheparapqui, ucatsti Egipto tokeru jacasiri sarjjapjjaraqui ucanacarojj pachpanwa k'al tucusiyäjja. Takeniwa, jisc'at kalltasina jach'acama, guerran jiwarapjjani, mank'atjamaw jiwarapjjaraquini, ucatsti mayninacan uñtcañäniw, maldecita jisc'achjataraqui uñjasipjjani, ajjsarcañäpjjaraquiniwa. Qhitinacatejj Egipton jacapqui ucanacarusti cunjämatejj Jerusalén marcanquirinacaru mutuycäyätjja uqhamaraquiw mutuyaraquï, guerrampi, mach'ampi, cunayman casta usunacampi. Uca mä kawkhani Egiptoru sarjjer jakenacatjja janiw maynis jilt'caniti. Judá orakeru cuttaniñjja munasipcaniwa, ucampis janiw cuttanipcaniti inas mä kawkha imantat jakenaca cuttanipjjchispa’ ” sasa. Uqhamasti take qhitinacatejj warminacapan yakha diosanacaru inciensonac loktasipjjatapa yatipjjäna ucanacasti, ucan jicjjatasipcäna take uca warminacasa, jupanacasti waljaniw tantacht'asipjjäna uqhamaraqui judionacat uca Egipto tokenacan utjapcän ucanacasa Jeremiasarojj sapjjaraquïnwa: “Cuna arunactejj jumajj Tatitu toket apanipjjesta ucanacarojj janiw ist'apcäti. Jan ucasti cuntejj lurañ amtasipjjta ucpun lurapjjäjja. Alajjpach Mama sat diosarojja incienso loktasisipcaquipunïwa, uqhamaraqui vinompisa ch'allasisipcaquïwa, cunjämtejj jichhacama lurapjjta uqhama nayra awquinacajjasa, reyinacajjasa, Judá orakenquiri jach'a jilïrinacajjasa, uca marcanacanjja uqhamaraqui Jerusalén marcan callenacapansa uqhampunwa lurapjjerïnjja. Nayrasti nanäcataquejj mank'as walïriwa, take cunas waliquïsquiriwa, janiraquiw cuna jan walt'añas jutirïquiti. Ucampisa cunapachattejj jan uca diosanacaru incienso loktasjjapjjta, uqhamaraqui uca Alajjpach Mamaru jan vinsa ch'allt'ascjjapjjtjja ucat acsarojj take cunaw pist'jjapjjetu, jakenacasti guerranacan, jan ucajj mank'atjamaw jiwarjjapjjaraqui” sasa. Warminacasti ucjjarojj yapt'apjjaraquïnwa: “Nanacajj tortanac lurasipjjerïta uca Alajjpach Mamaru uñtata, jan ucajj ucan lantipäcaspas uqhama, juparusti incienso loktasipjjaraquirïtjja, vino ch'allt'asipjjaraquirïtjja, chachanacajjan arupa mayisina, jichhasti lurasipcaquïwa” sasa. Uqhamasti Jeremiasajj uca jakenacarojj saraquïnwa; chachanacaru, warminacarusa aqham sasa: “¿Jumanacasti amuyapjjtati Tatitojj jani ucanacjja amuycaspa uqhama? Uqhamaraqui jumanacana, awquinacamana, reyinacamana, jilïrinacamana uqhamaraqui take jakenacana inciensonaca yakha diosanacaru Judá orakena loktasipjjatamjja, Jerusalén marcan callenacapansa take ucanacjja Tatitojj janiw armquiti. Ucatpï Tatitojj jan juc'ampi jumanacan jan wali luratanacamjja uñjañ muncjjäntejja, uca luräwinacamasti juparojj ñankhachänwa. Ucataracwa jumanacan marcanacamajj k'ala t'unjatajja, janiraquiw ucanacanjja maynis jaccjjeti, takenin uñjcata maldecitaw tucuraqui, ajjsarcañaraquiwa. Jichhasti cuna jan walt'añantejj jicjjatasipcta ucasti uqham jumanacan yakha diosanacaru incienso loktasipjjatamatwa jutapjjtamjja, uqhamatracwa jumanacajj Tatitutaqui jucha lurapjjtajja, janiraquiw yatichäwinacapsa, leyinacapsa, camachinacapsa ist'apctati ni phokhapcaractasa.” Uqhamarus Jeremiasajj take jakenacaru uqhamaraqui warminacarusa saraquïnwa: Judá orakenquir jakenaca, qhitinacatejj Egiptor jaquiri jutjjapjjta ucanaca, ist'apjjam aca Tatitun arunacapa. Israelan take ch'amani Tatitu Diosapasti siwa: ‘Jumanacajj warminaca, lacanacamampiw arsupjjtajja, luräwinacamampiw uca arsutanacamjja phokhapjjaractajja. Jumanacasti sapjjaractawa: ‘Alajjpacha Mamaru incienso loktasiñataquiw arsupjjta uqhamaraqui juparu vino ch'allt'asiñataquiw arsupjjta’ sasa. ¡Uca arsüwinacamsti phokhapjjaraquïtawa! ¡Jichhajj waliquiwa, cuntejj arsupcta ucjja luräwinacamampi phokhapjjam! Ucampisa, take jumanaca, qhitinacatejj Judá oraket aca Egipto oraker jaquiri jutapcta ucanaca, ist'apjjam, cuntejj naya Tatitojj sapcsma uca arunaca: Nayajj juramentompiw arsta, jach'a sutejj-jjaruraquiw arsta, jumanaca, Judá oraket jutir jakenaca, janipuniw maynis sutejj-jja aca Egipto orakenjja arscaniti: ‘Tatitun sutipjjaru’ sasajja. Nayasti jumanacjjarojj t'akhesiñanacacwa apayanipjjäma, janiw asquinacti apayanipcämajja. Take qhitinacatejj Judá marcat jutasin aca Egipto marcan jacasipcta ucanacasti guerrampi, mach'ampi jan mayani tucjatäpjjätawa. Mä kawkha jact'at jakenacaquiw guerran jiwañat jaltjjasin Egiptot Judá orakeru cuttapjjani. Uqhamatwa, qhitinacatejj Judá oraket jutasin aca Egipto marcan utjasipqui ucanacajj yatipjjani, qhitin arsutapas phokhasejja, nayan arsutajjati jan ucajj jupanacan arsutanacapacha ucanacjja. Naya Tatitusti jichhajj aca chimpu churapjjäma nayan jumanacaru ajjsaraña churata arunacajj phokhasiñapataqui, uqhamaraqui aca marcan t'akhesiyapcäma ucas phokhasiñapataqui. Egipto marcan reyipa Hofra sat faraonarojj uñisirinacapan amparaparuw catuyä, cunjämatejj Sedequías Judá marcan reyiparojj Nabucodonosoran amparaparu catuytjja uqhama. Ucasti Babilonia marcan reyipänwa Sedequiasan uñisiriparaqui.’ Josías chachan Joacim sat yokapajj niya pusi mara Judá oraken reyïcän ucapachawa, Nerías jaken Baruc yokapajj cuntejj Jeremías profetajj kellkayascäna, ucapachaw Jeremiasajj Baruc chacharojj säna: Jichhasti Tatitojj jumjjatjja aqham siwa, jumar yatiyiriraquiw qhitanitu: ‘Nayajj cuntejj sayt'aycta ucjja t'unjtwa, cuntejj ayruntcta ucsa jiq'inucuractwa. Jichhajj take acapachampejj uqhamracwa luräjja. ¿Cuncha jumataqui mayisiñ munta? ¡Jan cunsa mayimti! Nayasti take jakenacjjarojj jach'a t'akhesiñanacwa apayanëjja, ucampisa jumarojj jacayascaraquïmawa cawquirutejj sarcät ucana. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Tatitusti Jeremías profetaruw parläna marcanacjjata. Egipto marca toketsti aca arunacwa churaraquïna, uqhamaraqui Egipton reyipa Necao sat faraonan ejercitop toketsa. Uca ejercitosti Carquemis sisqui ucanwa jicjjatasïnjja, Eufrates sisqui uca jawir jac'ana. Uca ejercitorusti Nabucodonosor reyiw nuwantasin atipjaraquitayna cunapachatejj Josías jaken Joacim yokapa pusi mara Judá marcaru apnakcatayna uca mara: “¡Escudonacam waquichasipjjam! ¡Nuwantasiñaru sarantapjjaraquim! ¡Caballonacamarusti monturanacapa sillt'apjjaraquim! ¡Caballonacat sarir jakenacasti caballonacamar lat'jjatapjjaraquim! ¡Casconacam asjjatasipjjam, formt'asipjjaraquim! ¡Lanzanacsti afilt'asipjjaraquim! ¡Coraza sat isinacampi isthapisipjjaraquim! “¿Ucampisa, cunsa uñjtjja? Wali ajjsarasaw kheparu jittapjje. Guerran nuwasiri jakenacapasti atipjataw chhuqhunucjjapjje, jan khepar uñtasaw jalsuwayjjapjje. ¡Take chekansa ajjsarañaw phokhanti! Naya Tatituw ucjja arsta. ¡Wali jalirinacajj janiw jaltjjañataquejj ch'amanïpquiti, janiraquiw jaltañataquejj chamanïpquiti jan ajjsariri jakenacasa! Amsta tokenwa, Eufrates jawir jac'ana lanctasipjje, liwirtapjjaraqui. ¿Qhitis uqham Nilo jawirjam jilasqui, walja umanacani jawiräcaspas uqhama? Egiptow Nilo jawirjam jilasqui, walja umanacani jawiräcaspas uqhama. Egiptosti saraquiwa: ‘Nayajj wal jiläjja ucapachasti take aca orakpachwa umanacajjampejj chhaktayaraquëjja, marcanacsa, jakenacsa k'al t'unjaraquëjja’ sasa. “¡Caballeriajj sarantpan! ¡Carronacasti nayraru sarantapjjpan! ¡Guerran nuwasirinacasti sarantapjjpan; Etiopía, Libia tokenquir soldadonacasti escudonacampi armantata sarantapjjpan; Lidianquiri soldadonacasa, jupanacasti wali sum arconacjja apnakañ yatipjjpan! Aca urusti take ch'amani Tatitun urupawa, aca urunsti uñisirinacapatwa phoksusiraquini. Espadasti sist'asiñcamaw chhojjriñchjaraquini, wilampis machjascaspa uqhama. Tatitusti amsta tokenwa jiwarayaraquini, Eufrates jawira jac'ana. “¡Egipto marca, Galaad oraker saram kolla thakeri! ¡Ucampisa kawkha kollampisay kollasiscam, janiw ucanacajj cunataquis asquïcaniti, kollasti janiw jumataquejj utjcjjeti! Marcanacasti jisc'achjatätamjja yatjjapjjaraquiwa, take acapachanwa arnakasitamajj ist'asiraqui; guerran nuwasirinacasti jupanaccamaquiw thokthapisjjapjje, ucatsti mayaquiraquiw oraken korumnakjjapjje.” Tatitusti Jeremías profetaruw parläna cunapachatejj Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj Egiptoru nuwjañataqui jutcän ucapacha: “Egipton yatiyapjjam, Migdol, Menfis, Tafnes sisqui uca chekanacansa; ¡takenisa, janc'aqui suyt'apjjam! ¡Espadasti juma thiyanacanjja k'alwa tucjasqui! ¿Cunatsa Apis sat orko ajjsarcañ vacamajj jaljjejja? ¿Cunatsa jan sayt'asïnjja? Naya Tatituw juparojj liwinuctjja. Soldadonacamasti lanctasisin liwirtapjje, maynit maynicamaw sasipjjaraqui: ‘¡Acat sarjjañäni, marcasaru cuttjjañäni, cawqhantejj nasctan uca orakeru! ¡Guerran nuwasiñanacatsti jaltawayjjaraquiñäni!’ sasa. “Egipton reyipa faraonarusti aca sutimpi apjjatapjjam: ‘Wali khothutiri, ucampisa jan horasaparu khothutiri’ sasa. Naya, qhititejj reyïcta, uqhamaraqui take ch'amani Tatitu satäcta ucaw arsta, sutejj-jjaruraquiw juramentompi arsta. Cunjämatejj Tabor kollojj take kollunacat jilt'atajja, uqhamaraqui Carmelo sat kollusa jach'a kota toker sartasejja, uqhamaraquiw uñisirimajj jutantani. Egiptonquir jakenaca, jaya marcaru apatäñataqui waquichasipjjam. Menfis marcasti wasararu tucuyatäniwa, jan qhitinsa utjcaña tucjataraquïniwa. Egiptojj mä suma vaca kallur uñtatawa, ucampisa amsta toket mä mich'isiri tábano sat lak'ow juti. Pagata soldadonacapasti, pokoyat vaca kallunacjamäpjjaraquiwa, ucampisa jupanacajj jalacamaquiw mistuwayjjapjjani, janiraquiw sayt'asiñataquejj ch'amanïpcaniti, t'unjatäñapa urusti puriniwa, mutuyatäña horasapasa puriniraquiwa. Egiptosti mä asirjama qhuyt'asisaraquiw jaltjjani, cunapachatejj ejercitonacajj jac'achasinini, hachanacampiw nuwantapjjaraquini, kokanacäpcaspas uqhamwa phat'anucupjjaraquini. ¡Uca jach'a ch'uminacapsti phat'arapjjaraquiniwa! Naya Tatituw ucjja arsta. T'ijut'ijunacat sipansa juc'ampi waljanïpjjewa, janiraquiw qhitis jupanacarojj jact'añataquejj ch'amanïcänti. Egiptojj jisc'achjatäniwa, amstanquiri marcan amparaparuraquiw puriraquini.” Israelan take ch'amani Diosapasti saraquiwa: “Amón, Tebas chekanquir diosarus mutuyaraquïwa, uqhamaraqui Egiptorusa, diosanacaparusa, reyinacaparusa, faraonarusa, uqhamaraqui qhitinacatï juparu alcatasipqui ucanacarusa. Jupanacarusti ajjsarcaña uñisiripan amparaparuw puriyaraquëjja, Babilonianquiri Nabucodonosor reyin amparaparu, uqhamaraqui jakenacaparusa. Ucampisa mä kawkha pacha pasjjepanjja Egiptojj wasitata jakenacanëjjaraquiniwa, cunjämäcäntejj nayrajj uqhama. Naya Tatituw ucjja arsta. “Jan ajjsaramti Jacobon marcapa, nayan uywatajja; Israel, jan ajjsaramti. Jumampiru, wawanacamampirojja nayawa khespiyapjjäma, uca jaya marcata, cawquirutejj apayatäpcta ucata. Wasitatwa sumaqui jacasjjaraquïta, c'uchiqui, jan qhitinsa sustjataw jacasjjaraquïta. Naya Tatituw ucjja arsta. Jacobon marcapa, nayan uywatajja, jan ajjsaramti, nayaw jumampïscta. Cawqui marcanacarutejj ananucsma uca marcanacsti nayaw k'ala t'unjaraquï; ucampisa jumarojj janiw t'unjcämati, jan ucasti mayisitamjamaruraquiw chekacharaquïma, mutuyäwimsti churapuniraquïmawa.” Tatitusti aca arunacwa Jeremías profetaru parläna, filisteo jakenac toketa janïra faraonajj Gaza sat marcaru nuwantquipana: “Aqham siw Tatitojja: Amsta toketwa walja umanacajj mantani, jawirat jilarir umanacjama, aca marcarusti k'alwa chhaktayi, take cunanacatejj jupan utjqui ucanacamppacha, marcanacsa, uca marcan jaquirinacsa. Take jakenacaw arnakasipjje, jakenacasti walpun aykopjjaraqui. Caballonacan chhuqhunitap ist'asa, carronacan jutatap ist'asasa, uca carronacan ruedanacapan khothutitapa ist'asajja awquinacajj wawanacaparojj apanucuwayjjapjjewa, janiraquiw ch'amas utjcjjeti. Filisteonacaru tucjañ urusti puriniwa, Tiro, Sidón marcanacaru cuna yanapatejj jupanacataqui utjasqui uca apnakaña horasas puriniraquiwa. Jïsa, Tatitojj filisteo jakenacarojj k'al tucjani, qhitinacatejj Creta sat islaru sarjjapjje ucanacarusa. Gaza marcanquir jakenacajj ñic'utanacap k'al mururasipjje, Ascalón marcanquiri jakenacasti amutuquiw kheparjjapjjaraqui. Nayrapacha jach'a jakenacat jilt'iri, ¿cunapachcamas jumajj janchim qharinokasïta, usuyasitam uñacht'ayañataqui? ¡Ay, Tatitun espadapa! ¿Cunapachas jumajj suyt'jjäta? Espada imañamaru cutintjjam, suyt'jjam, pachparu suyt'jjam. Ucampisa, ¿cunjämsa suyt'aspa Tatitutejj juparu sischi ucapachasti, Ascalón marcanquiri jakenacaru nuwjañataqui, kota iramanquiri marcanacarus nuwjañataqui arschi ucapachasti?” Tatitun arunacapa, Israelan take ch'amani Diosapan arunacapa Moab marcataqui: “¡Pobre Nebo marca! ¡Cunja t'unjatätasa! ¡Quiriataim sat marcasti catuntatawa, jisc'achjataraquiwa! ¡Ch'amapasti pamparu liwinucutaraquiwa! Moab marcan jach'a honorapasti tucusjjewa, Hesbón chekanwa uñisirinacapajj cunayman amtasipqui Moab marcajj, marcpacha chhaktjjañapataqui. Madmén, jumas tucjataraquiw uñjasïta, guerrasti jumjjarojj jutapuniniwa. Horonaim sat chekatsti arnakasitanacaquiw ist'asi: ‘¡Aynacht'añampi, jach'a t'unjatäñampiw utjaraqui!’ “Moab marcasti t'unjatawa. Usuyasiñat warariñanacasti Zoar chekacamaw ist'asi. Luhit sat amstanjamsti jacht'asisaw maqhatasipcaraqui. Horonaim sisqui uca aynachanjamsti, t'unjäwi uñjasasti warart'asisaw sarakasinipcaraqui. ¡Jaltjjapjjam! ¡Qhitis ch'amani ucajj jaltjjapjjpan! ¡Wasaranquiri ch'aphirar alinacjamäpjjaraquim! “Moab marca, jumasti ch'amamaruw wali alcatasïyätajja, uqhamaraqui kamir cancañamarusa, ucampisa jumanacajj catuntatäpjjaraquïtawa. Quemós sat diosamasa jayaru apataraquïniwa, sacerdotenacapampi, jilïri jakenacapampi chica. T'unjatäñasti take marcanacarupuniw puriraquini, janiraquiw mä marcas khespcaniti. Pampanacasa, kollunacasa t'unjataw uñjasipjjani. Naya Tatituw ucjja arsta. Moab marcarojj suma pallalla kalanac uscupjjam, uca marcarusti t'unjapjjaraquiniwa, marcanacapasti k'ala t'unjataw uñjasipjjani, jan mä jakeniw uñjasipjjaraquini.” (¡Maldecitäpan cawquïri jaketejj jan suma chuymampi Tatitun ejjwata irnakañanac phokcani ucajja. Maldecitaraquïpan cawquïri jaketejj jan jiwayañ munqui ucajja!) Moab marcajj sumaquipuniwa jacasiscänjja. Janipuniw cunapachas jaya marcarojj apayata uñjascänti. Mä sapa sañunquiri vinjama, cawquïri vinotejj jan mä sañut yakha sañuru waraquipatäqui, ucatsti janiraqui mojjsapasa ni k'aphipasa chhakquiti uqhama. Ucampisa Tatitojj siwa: “Mä uruw purinini cunapachatejj nayajj jakenaca qhitanï uca vino mä sañut mä sañuru waraquipañapataqui, ucatsti waraquipjjasinjja uca ch'usa sañu p'acjañapataqui, uca urojj purininiwa. Ucapachaw Moab marcajj amuyasini Quemós sat diosapajj sallkjatapa, cunjämatejj Israel marcajj Betel chekan sallkjata uñjasïnjja uqhama, Israel marcasti uca Betel chekaruw alcatasiraquïna. “Moab marcasti jan siscpati: ‘Jiwasajj jan cuna ajjsariri jakenacäpjjtanwa, guerransa nuwasiri ch'amani jakenacäpjjtanwa’ sasajja. Moab marcaru uqhamaraqui yakha marcanacaparu t'unjirejj niyaw purinjje. Cawquïr suma waynanacatejj utjqui ucanacasti jiwarapjjaraquiniwa. Ucsti Reyiw arsu, uca reyin sutipasti Take Ch'amani Tatitu, satawa. Moab marcan t'unjatäñapajj niyaw jac'achasini, aynacht'añapasa niyaw puriniraquini. Moab marca jac'an utjirinaca, qhitinacatejj jach'a jach'añchäwipsa uñt'apjjta ucanaca, uca marcat jachapjjam, sapjjaraquim: ‘¡Uñtapjjam cunjämas aca marcajj tucjata uñjasi, take orakenacapasa, jupajj ch'amanïnwa, wali jach'at uñt'ataraquïnwa!’ sasa. “Dibón marca, uca jach'a konuñamat sarakanim, ucatsti waña orakeru kont'asim, Moab marcaru t'unjirejj niya jac'achasinitap laycu, suma sayt'asiña perkanacamsa t'unjaraquïwa. Aroer marca, thaqui jac'aru sayt'asim, uñatataraquim; qhitinacatejj jacasipqui ucanacarusti jisct'araquim, ‘¿Cunas aca chekan lurasi?’ sasa. Moab marcajj t'unjatawa, ajjsarañampi phokt'ataraquiwa. ¡Uca marcat jachapjjam! ¡Arnón jawiransti yatiyapjjaraquim Moab marcan t'unjatätapatjja!” Cuna mutuyäwitejj uca pata pampanquir marcanacataqui arsutäcän ucanacajj purinjjewa: Holón, Jahaza, Mefaat, Dibón, Nebo, Bet-diblataim, Quiriataim, Bet-gamul, Bet-meón, Queriot, Bosra, take Moab tokenquiri marcanaca, jac'anquiri marcanaca, jayanquiri marcanaca. Tatitusti siwa: “Moab marcan ch'amapajj t'unjatawa, munañanïñapasa t'unjataraquiwa” sasa. Moab marcarojj machjayapjjam, Tatitutaqui sayt'asitap laycu. Ucapachaw Moab marcajj pachpa wak'sutapar korumnakani, takeniw jupatjja larusipjjaraquini. Moab, ¿janit jumajj Israel marcat laruscaraquïyätajja? ¿Uqhamaraqui uca marcatjja jisc'achañampi parlcäyätajja, lunthatäcaspas uqhama? Moab orakenquiri jakenaca, marcanacat mistuwayjjapjjam; karkanac taypiru jaquiri sarjjapjjam, palomanacjama, karka pata lacanacaruraqui tapachasipjjam. Moab marcan jach'a jach'a tucurïtapjja yatipjjtanwa, jach'a jach'a tucutapa, jisc'achirïtapa, mä jan ajjsartiri chuymanïtapsa. Tatitusti uqham jan wali chuymanïtapjja yatiraquiwa, aru jiljatätapsa, uqhama jach'a jach'a tucurïtapsa. Ucatpï jachäjja, wali amtaraquëjja, take Moab marcatjja, Kir-hares sat marcanquir jakenacatsa. Sibma chekanquiri uva yapu, jumatjja jacharaquïwa, Jazer marcat jachatäcäna ucat sipansa juc'ampwa jacharaquëjja. Layminacamajj jach'a kotat juc'ampi qhursanacaruw purïnjja, Jazer marcacamaw puriraquïnjja. Ucampisa jichhajj uva cosechañamasa k'ala t'unjataraquiwa. Janiraquiw c'uchiqui arnakasiñanacas ist'ascjjeti, Moab jardinanacanjja. Vinos pist'jjaraquiwa uchañ utanacanjja, janiw qhitis uva taquirejj utjcjjaraquiti, janiraquiw cusisiñat k'ochuñanacas utjcjjeti. Hesbón marcanquiri jakenacajj usuyasitapat wararisipqui, wararitanacapsti Eleale, Jahaza marcacamaw ist'asiraqui, Zoar ucqhat Horonaim, Eglat-selisiya ucacamaw ist'asi, Nimrim chekanquiri uma jalsunacapas wañantataraquiwa. Tatitojj saraquiwa: “Nayaw Moab marcanquiri jakenacarojj t'unjäjja, qhitinacatejj kollu patanacaru, diosanacapan santuarionacaparu inciensonaca, sacrificionaca uca diosanacapar loktasir sarapqui ucanacarojja” sasa. Ucatpï chuymajjajj Moab marcatjja aykojja, Kir-hares marcanquir jakenacatsa amaya imaña pinquillonacampi phust'asisa, take kamir cancañapa imcatcäna ucanacasti tucusjjaraquiwa. P'eke ñic'utanacapasa mururatcamaquiwa, sunqhanacas mururatawa; takeniw amparanacapa qharirasipjjatayna, chhanqha isinacampi isthapitcamaquïpjjaraquiwa. “Moab marcana take terraza patanacana, callenacansa, jakenacan wararitapaquiw ist'asisqui, nayan Moab marcaru jisc'a jisc'a t'unjatajj laycu, jan cunatac inamaya sañücaspas uqhama t'unjatajj laycu. Naya Tatituw ucjja arsta.” ¡Moab marcatjama jaqhusipjjam! ¡Cunja ajjsarcañas uca marcajja! ¡Mä p'enkaw khepäjja uñtaraqui! Ajjtascaña, jisc'achcañaraquiw marca jac'anacapataquisa tucuraqui. Tatitojj siwa: “Moab marcan uñisiripajj jupataquiw jutanti chhekha janatatata allkamarir uñtata. Marcanacasa, suma sayt'asiña chekanacasa uñisiripan amparaparuw purini. Uca urusti Moab marcan guerrar sarir jakenacapasti partompi wararir warminacjamaw qhathatipjjani. Moab marcasti tucusiraquiniwa, naya Tatitutaqui sayt'asitap laycu. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Moab marcan utjir jakenacajj, jiwayañ uywanacjam jiwayirinacapampi arcnakatäpjjaniwa, jan ucajj mä sipitaru, mä p'iyaru jalantirjamäpjjaniwa. Jiwayirinacat jaltirejja p'iyaruw jalantapjjani, uca p'iyat misturinacasti sipitaruw jalt'apjjaraquini, nayaraquiw Moab marcjjarojja mutuyäwipan urupjja apaniraquï. “Yakhepanacajj jan ch'amaniquiw jaltjjapjje, Hesbón ch'iwinacaru imantasiñataqui; ucampisa Hesbón marcajja, Sehón reyin marcapäqui ucajj ninampi naqhayataraquiwa, uca ninasti jach'aruw saratataraqui, Moab kollunacsa uca ch'ajjwiri marcsa, k'alwa mank'antaraqui. ¡Ay, Moab, cunaquïcani jumataquejja! ¡Quemós diosan marcapa, aynacht'atätawa! yokanacamarusa, phuchanacamarusa jaya marcaruw preso apapjje. Ucampisa nayaw Moab marcan saräwipjja mayjaru tucuyjjaraquï; Naya Tatituw ucjja arsta.” Ucaw Tatitun arunacapajja Moab marcataquejja. Tatitun arunacapa Amón marcataqui: “¿Cawquinquisa Israel marcan wawanacapajja? ¿Cawquinquisa herederonacapajja? ¿Cunatsa jichhajj Milcom sat diosan Gad marcajj jupanquejja? ¿Cunatsa amonita jakenacajj marcanacapan jacapjje? “Jichhajj waliquiwa, Naya Tatituw arsta: Amón orakenquiri Rabá marcan guerra toket ist'añap urojj purininiwa, mayjaru apthapit t'unjamaw tucuraquini, marcanacapansti ninaw naqharaquini. Ucapachaw Israelajj wasitat marcanacapa tumpasjjani. Naya Tatituw ucjja arsta. “Hesbón, aykom jumajja, Hai marcan t'unjatätapata. ¡Rabá marcanquiri warminaca, jaqhusipjjam jumanacajja! ¡Ch'iyanokat isimpi ist'asipjjam, chuymanacama lek'esipjjaraquim! ¡Lokhenacar uñtata jalanakapjjam, janchinacamsti chhojjriñchjasipjjaraquim! Milcom diosajj jaya marcaru apatäjjatapata, sacerdotenacapampi, jupan jilïri jakenacampi chica. ¿Cunatsa jumajj ch'amamat wali jach'achasta? Nayataqui sayt'asir marca, ch'amamajj tucusjjewa, cuna kamir cancañamtejj apthapcta ucaruw alcatastajja, ucatsti saractawa: ‘¿Qhitis nayarojj nuwantitaspa?’ sasa. Jichhajj waliquiwa, nayaw jumanacjjarojj jan walt'añanac take toket apayanï. Naya take ch'amani Tatituw ucjja arsta. Jumanacatjja sapa mayniw jalacamaqui mistuwayjjapjjani, janiw jumanacaru qhiti tantachthapiris utjcaraquiniti. Ucampisa amonitanacan sarnakäwinacapjja mayjt'ayaraquïwa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Take ch'amani Tatitun arunacapa Edom marcataqui: “¿Temán marcanjja janit amuyt'asiñajj utjcjje? ¿Ch'iqhi jakenacasti janit cun lurañsa amtcjjapjje? ¿Yatiñ cancañapas tucusjjaquicha? Dedán marcanquir jakenaca, jalacamaqui mistuwayjjapjjam, sum imantasiri sarjjapjjam. Esaú marcsti t'unjaraquïwa; nayan jupanacaru mutuyañ horasasti purinjjaraquiwa. Cunapachatejj uvajj apthapisi ucapachajj, yakhepa uva wayunacajj kheparayataraquiwa; cunapachatejj arumajj lunthatanacajj purinipjje ucapachasti, cunatejj munasqui ucacwa apasipjjaraquejja. Ucampisa nayajj Esaú marcarojj jan cunani jaytaractjja, imantasitanacapsa khanaruw apsuractjja, janiraquiw juc'ampi imantascjjaspati. Wawanacapasa, familianacapasa, uta jac'anacapasa, takeniw t'unjatäpjje; janiraquiw maynis kheparcjjeti aqham sañataquejja: ‘Uca wajchanacamjja nayar jaytita, nayaw jupanacar uñjascä; ijma warminacamasa nayaru alcatasipjjaraquitpan’ ” sasa. Tatitusti siwa: “Qhitinacatejj jan mutuyäwi catokapjjchïn ucanacatejj mutuñapa mallt'apjjchi ucqhasti, janiw jumajj jan mutuyäwi catokasa kheparcaraquïtati, jan ucasti mutuyäwimjja catokapunïtawa. Naya Tatituw juramentompi ucjja arsta. Bosra marcasti wasararu tucuyataw uñjasiraquini, k'ala t'unjataraqui, jakensa uñtcaña jisc'achjata, maldecitaraquiw uñjasini, yakha marcanacasti wiñayataqui t'unjataw uñjasiraquini” sasa. Tatitu toketsti mä yatiyäwinacaw puriniraquitu, mayni yatiyiriw marcanac taypin yatiyasqui: “¡Tantacht'asipjjam, ucatsti Edom tokeru sarantapjjaraquim! ¡Nuwasiñataqui waquichasipjjaraquim! Nayasti take marcanacat sipansa wali jisc'aruw tucuyäma, jakenac taypina wali jisc'achjataraqui. Jach'a jach'a tucutam laycuw sallkjayastajja, ajjsarcañaraquïyätawa. Karka p'iyanac taypinwa jacaractajja, kollu patanacata waythapisisaraqui. Ucampisa allkamarinacar uñtatasay wali alto chekanacaru tapachasiscam, ucatpachwa nayajj jumaru apakanïma. Naya Tatituw ucjja arsta. Acatjamatwa nayajj jutaraquï, Jordán tokenquiri pastonac taypit mistunir leonjama, cawquïri leonatejj suma pastonacajj utjqui ucsaru sarquejj uqhama, ucatsti Edom marcanquiri jakenacjja jaltayaraquïwa, cawquïrirutejj nayajj ajlliscä ucaw apnakaraquini. ¿Qhitiraqui nayampi chicachasispa? ¿Qhitis nayataqui sayt'asiraquispa? ¿Cawquïri awatirisa nayataqui sayt'asiraquispa? Ist'apjjam cuntejj naya Tatitojj Edom marcataqui amtcta ucanaca. Uqhamaraqui cunanactejj Temán marcan jaquirinacataqui amtcta ucanaca. Jisc'a oveja kallunacamppachwa apasjjapjjani, oveja awatisiña chekanacas k'ala t'unjataraquïniwa. Edom marcan liwisitapasti wali jach'at ist'asini, orakes uca ist'asajj qhathatiraquiniwa, yanapa mayisaw arnakasipjjaraquini, arnakasitanacapas Mar Rojo sisqui uca kotacamaw ist'asiraquini. Bosra marcarusti uñisiripajj cunjämatejj mä siwek'arajj chhekha janatatasa mä jisc'a animalar thokjjatejj uqhamaraquiw thokjjatani. Uca urusti Edom marcanquiri guerrar sarir jakenacasti partompi k'ewisir warminacjamaw qhathatipjjaraquini.” Damasco marcataqui arunaca: “Hamat, Arfad marcanacajj wali p'enkasitäpjjewa, jan wali yatiyäwinaca purinitap laycu. Ajjsarañampi phokhantatäpjjewa, janiraquiw alekt'añataquejj ch'amanïpquiti. Damasco marcasti jan ch'amani, jaltjjañacwa amtjje. Ajjsarañampi, llaquisiñampi, usuyasiñampiquiw apnakjjaraqui, partompi k'ewisir warmirjama. Takeninsa jach'at uñt'at marcajja, cusisit marcajj, apanucutawa. Uca urusti waynanacajj callenacan liwirtapjjani, guerran nuwasiri jakenacapasti thiyataw jiwarapjjaraquini. Naya take ch'amani Tatituw ucjja arsta. Damasco marcan perkanacaparusti ninampiw naqhantayä, uca ninasti Ben-adad sat reyin palaciopsa naqhantaraquiniwa.” Cedar tributaqui Tatitun arunacapa, Hazor marcanquir jilïrinacataquisa, cawquïrinacarutejj Babilonia marcanquir Nabucodonosor reyejj t'unjqui uca: “¡Nayraru sarantapjjam, Cedar marcaru nuwantapjjaraquim! ¡Uca inti jalsu tokenquir marcarusti t'unjapjjaraquim! Carpanacapsa, uywanacapsa, lonanacapsa take yänacapsa catuntasipjjaraquim. Camellonacapsti anarapjjam, art'apjjaraquim: ‘Take chekansa ajjsarañaquiw utjasqui’ sasa. ¡Hazor marcanquirinaca, jalacama mistunjjapjjam! ¡Imantasjjapjjaraquim! Naya Tatituw ucjja arsta. Babilonianquiri Nabucodonosor reyisti, jumanacataquiw wali amtaraqui. Naya Tatituw ucjja sapjjaracsma: ¡Nayraru sarapjjam, uca marcarusti nuwantapjjaraquim, jupasti c'uchiquiw jacascaraqui, jan puncuni, jan llavenacani, sapaqui, jan cunaquiw jacascaraqui! ¡Camellonacapsa, take uywanacapsa aparapjjaraquim! Take tokeruw jupanacjja anatataraquï, uca p'eke parapat ñic'uta murusir marcarojja; take toketwa jupanacataquejj jan walt'añanaca apaniraquï. Naya Tatituw ucjja arsta. Hazor marcasti wiñayataqui wasarar tucuyatäniwa, kamakenacan putuparaquïniwa, janipuniw qhitis ucan utjañataquejj cuttancaniti ni sarcamayasa.” Cunapachatejj Sedequiasajj Judá marca apnakañ kalltcän ucapachasti, Tatitojj aca arunacwa Jeremías profetaru parläna Elam marca toketjja: “Naya take ch'amani Tatituw arsta: Elam marcan arconacapjja p'aquiräwa, uca arconacaw juparojj ch'am churaraquejja. Pusi toketpachwa aca marcataquejj thaya thayt'ayanï, uqhamat take tokeru ananucuñataqui, jan marcanacajj juc'ampi utjcjjañapcama, cawqharutejj imantasiñ muniri jakenacajj purinipcaspa uca. Elam marcarusti qhathatiyaraquïwa jach'a uñisirinacap nayrakatanjja, t'akhesiñanacwa juparojj apayaniraquï, colerasiñajjsti jupjjarojj antutjjataniraquïwa, guerranaca jupanacjjarojj apayaniraquï k'ala tucjatäpjjañapcama. Naya Tatituw ucjja arsta. Elam marcaruw tronojj uscusiraquï, reyinacaparusa, jilïrinacaparusa jiwarayaraquïwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucampisa kheparojj Elam marcan sarnakäwipjja mayjt'ayaraquïwa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Babilonia marcataqui Diosan arunacapa, caldeo jakenacan orakepa, Tatituw aca arunacjja Jeremías profetaru churaraquïna: “Aca arunac yatiyapjjam, take marcanac taypina. Yatiyäwi unañchanacsti aptapjjaraquim; jan cunsa imt'apjjamti. Sapjjaraquim: ‘¡Babiloniajj catuntatawa, Marduc diosasti alekaquiw qhathatjjaraqui! ¡Yakha diosanacapasa c'ari diosanacapasti laruscaña p'enkaquëjjapjjewa, ajjsarañan phokhantatäjjapjjaraquiwa!’ sasa Amsta toketwa mä marcajj jupataqui jutantaraqui, marcapsti wasararuw tucuyaraquini. Janipuniwa jakesa, uywanacasa ucanjja wasitat jacjjapjjaniti, takeniw jaltjjapjjaraquini” sasa. Tatitojj siwa: “Qha urunacanjja Israelanquiri jakenacajja, Judá orakenquiri jakenacasa jacht'asisaw naya Tatitu Diosaparu thakeri jutapjjetani. Sión thaqui toketwa jisct'asipjjaraquini, ucatsti ucsaruw aqham sasa sarapjjaraquini: ‘Tatitun ucaru sarjjañäni, jupampisti mä wiñayataqui arust'äwi luraraquiñäni, jan mayampitaqui armasquiri’ sasa. “Marcajjasti chhakat ovejanacjamaw sarani, jan wali awatirinacapan irpata, uca awatirinacasti monte tokenacanwa ananucupjjänjja. Mä kollut mä kolluruw sarapjjänjja, pachpa uyunacapatsa armasjjapjjaraquïnwa. Uñisirinacapasti jicjjatasajj mank'antapjjaraquïnwa, sapjjaraquïnwa: ‘Janiw jiwasan juchasataqui, jupanacaw Tatitutaquejj jucha lurasipquejja, uca Tatitusti jupanacataquejj mä suma pastöcaspas uqhamänwa, nayrapacha awquinacapan suyt'añaparaquïnwa’ sasa. “¡Caldeo jakenacan Babilonia marcapatjja jaltjjapjjam! ¡Cunjämatejj irpanacajj taman nayrapa sarejj uqham mistunjjapjjam! Jichhasti nayajj amsta toket jutiri mä kawkha ch'amani marcanacampiw Babilonia marcarojj mayaqui nuwantayä. Formt'asisinwa jupanacajj catuntapjjani. Uca jakenacasti guerran nuwasiñjja wali sumwa yatipjjaraqui, flechanacapsti jan pantjasaw antutt'apjjaraqui. Caldeonacarusti k'epsuwayapjjaraquiniwa, ‘Ucqhaqui’ sañcamaw k'epsuwayapjjaraquini. Naya Tatituw ucjja arsta. “Jumanaca, caldeonacasti, marcajjaru k'epsurinaca, ¡jichhajj cusisipjjam, c'uchirt'asipjjaraquim! ¡Vaca kallur uñtat paston sinc'usipjjam! ¡Caballonacjamaraqui wararipjjam! Ucampisa marcamajja, uqhamaraqui nacïwima marcamasa, mä p'enkaw khepararaquini. Take marcanacat sipansa khepancapuniniwa, waña wasararu, jan jakeni tucuyataraquïniwa. Nayajj colerasïwa, jan jakeni jaytaraquëjja, wasararu tucuyata jaytaraquëjja. Qhitinacatejj uca cheka pasapcani ucanacasti walwa sustjasipjjani uca mutuyäwipa catokatapa uñjasajja. “¡Arco apnakeri nuwasirinaca, sapa mayni lugaraparcama sarapjjam, Babiloniarusti muyuntapjjaraquim! ¡Uca marcataquisti take flechanacama antutt'apjjaraquim, naya Tatitutaqui jucha lurapjjatap laycu! ¡Take token guerran nuwasiñ arunac art'apjjam! ¡Babiloniasti niya atipjatäjjaniwa, janiw juc'ampi nuwasiñ muncjjaraquiniti! ¡Torrenacas liwirtjjaraquiwa, perkanacas tincurjjaraquiniwa! Acaw nayan phoksusiñajjajja, jumanacasti phoksusipjjaraquim jupatjja. ¡Cuntejj jupajj mayninacaru lurcän uca pachpa lurapjjaraquim! Janiraqui Babiloniarojj ni maynsa kheparayapjjamti, ucan yapuchañapataqui, apthapiñapataquisa. Uqham t'unjiri guerra uñjasajj yakha marcanquirinacajj marcanacaparuw cuttawayjjapjjani, sapa maynis marcaparcamaw cuttawayjjapjjani. “Israel marcasti mä chhakat ovej-jamänwa, leonanacana arcnakata. Asirianquir reyiwa nayrakatjja mank'anti, ucjjarusti Babilonianquir Nabucodonosor reyiraquiw ch'aqhanacapamppachsa t'unjaraqui. Ucatpï naya, take ch'amani Tatitu, Israelan Diosapajj arstjja: Babilonianquiri reyirus mutuyaraquïwa, marcaparusa, cunjämtejj Asirianquir reyirojj lurctjja uqhama. Israel marcarusti cutt'ayanjjaraquïwa orakeparojja. Carmelo orakensa, Basán, Efraín kollunacansa, uqhamarac Galaad oraken walja pastonacani ovejar uñtatäniwa. Naya Tatituw ucjja arsta: Uca urunacanjja Israel, uqhamaraqui Judá marcasa, take juchanacapatjja khespiyatäjjapjjaniwa, nayaw perdonaraquï, qhitinacarutejj jacañani jaytapcän ucanacaru. “Merataim sisqui ucaru nuwantapjjam, Pecod sisqui uca marcanacarus nuwantapjjaraquim. ¡Arctapjjam, k'al t'unjapjjaraquim! ¡Cuntejj sapcsma ucanacsti take phokhapjjam! Naya Tatituw ucjja arsta.” Marcanjja guerran nuwasiñanacaw ist'asi, jach'a t'unjatäñampi. ¡Babiloniasti, cawquïritejj aca orakpachan martillopäqui ucasti jichhajj p'acjatawa, jisc'a jisc'a tucjataraquiwa! ¡Cunjämsa yakha marcanacajj ajjtasipjje Babiloniaru uqham pasatapatjja! “Babilonia, jumapachaw mä sipita uscusisctajja, jan amuyasispacharaquiw ucaru jalt'tajja. Jichhajj uca sipitan catuntataw uñjastajja Tatitutac sayt'atam laycu.” Tatitusti armamentonacapan utanacapjja jist'araraquiwa, colerasiñapan armanacapwa apsusiraqui, take ch'amani Tatitu Diosasti mä luräwi tucuyañaparaquiwa caldeonacan marcapampejja. ¡Take toket nuwantapjjam! ¡Grano imasiñanacapsti jist'arapjjaraquim! ¡Jakenacarusti mayjaru apthapisin t'unjapjjaraquim! ¡Jan maynis jacañani kheparcaracpati! ¡Take soldadonacaparusti thiyat jan mayani jiwarayapjjam! ¡Mataderoru anaquipjjaraquim! ¡Ay, jupanacata! ¡Jupanacan urupajj puriniwa!. ¡Mutuyäwi catokaña urupas puriniraquiwa! (Babiloniat jaltanjjeri jakenacaw Sionarojj purinipjje, cunjämsa Dios Tatitojj Babilonia marcarojj lurcatayna uca marcajj yakha marcanacaru uqhamaraqui Tatitun templopampi lurcatayna uqhamarjama, take ucanaca yatiyasisaw purinipjje.) “¡Take arco apnakeri jakenacaru jawsapjjam, Babiloniaru nuwantapjjañanacapataqui! ¡Marcaru muyuntata purintapjjaraquim, uqhamat jan maynis jaltañapataqui! ¡Cunjäma lurañatejj jupanacaru waquisqui uqhamarjama lurapjjaraquim uca marcarojja! ¡Cunjämtï jupajj lurqui, uqhamaraqui jumanacajj jupampi lurapjjam! Nayataquisti wali ñankha jakew tucuraquïnjja, naya Israelan Kollana Tatitu Diosapataquejja. Uca laycuw waynanacajj callenacan uca urojj jiwarapjjaraquini, guerran nuwasiri jakenacapasti uca urojj takeniw jiwarapjjani. Naya Tatituw ucjja arsta.” Take ch'amani Tatitu Diosajj saraquiwa: “Ñankha lurir marca, nayajj jumataquiw sayt'tjja; juman urumajj purinjjewa, jumaru mutuyañ horasas purinjjaraquiwa. Ñankha marca, lanctasisinjja liwisiraquïtawa, janiw qhitis waytcaraquïtamti. Take marcanacamsti ninampiw phichcataraquï, uca ninasti take uca jumar muytata chekanacwa k'ala naqhantaraquini.” Take ch'amani Tatitojj siwa: “Israel marcampi, Judá marcampejja t'akhesiyataw t'akhesisipqui. Uñisirinacapasti jupanacarojj preso catjjäsipjjaraqui janiraquiw antutañ munapquiti. Ucampisa khespiyiripajj ch'amaniwa, sutipasti ‘Take Ch'amani Tatitu’ sataraquiwa. Jupaw take cunsa chekaparu uñjaraquini; marcarusti sumancañwa apanini, ucampisa Babilonianquiri jakenacataquejj jach'a ajjsarcañanacwa apaniraquini” sasa. Tatitu Diosajj siwa: “¡Babilonia marcaru ucan jaquir jakenacarusa nuwjatäpan! ¡Jilïrinacaparusa, yatiñani jakenacaparusa! ¡Layka jakenacaparusti nuwjapjjaraquim; lokhe tucupjjaracpan! ¡Soldadonacaparusti nuwjapjjaraquim; ajjsarañatsa qhathatipjjpan! ¡Caballonacaparusa, carronacaparusa nuwjapjjaraquim! ¡Pagot sarnakeri soldadonacaparus nuwjapjjaraquim; warminacjama tucupjjaracpan! ¡Kamir cancañanacaparusa nuwantapjjaraquim; k'al aparapjjaracpan! ¡Jawiranacapas nuwjataraquïpan, wañt'apjjaracpan! Babiloniasti ajjtascañ diosanacaru yupaychiri marcawa, ucatwa amuysa chhaktayasiraquejja. “Ucatwa jichhajj Babilonianjja monte phisinaca, kamakenaca, suri sat jach'a jamach'inacajj jacapjjani. Acat kheparusti janipuniw mayampisa jakenacajj ucan utjcjjapjjaniti. Cunjämatejj Sodoma, Gomorra, uqhamaraqui uca jac'anquiri marcanacasa t'unjata uñjasipjjänjja, uqhamaraquiw jichhajj Babiloniajj uñjasini. Janipuniw ucanjja qhitis jaccjjaniti, ni pascamayasa. Naya Tatituw ucjja arsta. “Amsta tokenquiri jaya marcanacatpachwa mä jach'a ch'amani marcajj jutantasqui walja reyinacampi cuna. Arconacampi lanzanacampi armantataw jutapjje; jan qhuyapayasiñani khoru jakenacäpjjaraquiwa, khothutitanacapasti kota khothutinacjamawa, caballonacar lat'jjatatcamaquiw jutantapjjaraqui. Babilonia marcaru nuwantañataquisti janc'aquïpjjaraquiwa. Babilonianquiri reyisti ucanac ist'asajja, ajjsarañatsa pachparu jan onjjtquiriw tucuraqui, wal t'akhesiraqui, usuyasiraquiwa parto usuni warmjama. “Cunjämatejj mä leonajj Jordán tokenquiri pastonac taypita thoksunejja, ucatsti cawqhantejj suma pastonacajj utjqui uca chekaru liwnoktejja uqhamaraquiw nayajj mistunï, uca chekatsti Babilonianquiri jakenacarojj jaltayaraquïwa, ucatsti cawquïri jaktejj nayajj ajllisctjja aca marca apnakañapataqui ucampiw apnakayaraquï. ¿Qhitis nayampi chicachasispa? ¿Qhitisa nayatac sayt'asiraquispa? ¿Qhiti awatiris nayatac sayt'asispajja? Cuntejj naya Tatitojj Babilonia marcataqui amtcta uca amtäwinacajj ist'apjjeta, cuntejj caldeonacan marcapataqui amtcta ucanaca. Jisc'a ovej kallunacampacharuw apasjjapjjani, uywa awatïwinacapasti k'ala t'unjataw uñjasiraquini. Babilonian tincutapasti jach'at ist'asini, take aca orakpachaw qhathatiraquini, arnakasitapasti yakha marcanacansa ist'asiraquiniwa.” Tatitojj siwa: “Caldeonacataqui, uqhamaraqui Babilonianquirinacataquisa, mä t'unjir thaywa apayaniraquï. Babilonia marcarusti, uñisirinacapampejj cunjämatejj trigojj thayampi thalsutajja uqhamaracwa thalsuyäjja, marcapsti jan mä jakenwa jaytaraquini. Cuna urutejj uca jach'a aynacht'añap urojj purincani ucapachasti take toketwa juparojj nuwantapjjani. ¡Arco apnaker jakenacasti arconacap waquichasipjjpan! ¡Corazanacapsa uscuntasipjjaracpan! ¡Babilonianquiri waynanacatsti jan qhuyapt'ayasipjjamti; ejercitoparusti k'alpun tucjapjjam! Caldeonacan take orakenacapansti, jakenacajj callenacanwa liwirtapjjani, Israel marcampi, Judá marcampejja nayataquejj nayrakatan jucha lurapcchi ucasa, uqhamaraqui jucha luratanacapampejj marcanacapjja phokhantapcchi ucasa, naya take ch'amani Tatitojja, Israelan Kollan Diosapajja, janiw jupanacarojj apanuccti. “¡Babilonia marcat jaltjjapjjam! ¡Qhitis khespiyaschini ucajj khesppan! ¡Jan jupan juchap laycu jiwapjjamti! Acaw nayan phoksusiña horasajjajja, cunjämarutejj waquisqui uqhamaruw churaraquëjja. Babiloniasti nayan amparajjanjja mä kori copjamänwa, take aca orakpacharu umjayiriraquïnwa. Marcanacasti uca vino umapjjänjja, k'alwa p'eksa muytayaraquïnjja. Ucampisa acatjamatwa Babiloniajj jisc'a jisc'a t'unjat uñjasi. ¡Jichhajj jupatjam jachapjjam! Kollanac chhojjrinacapataquejj apanipjjam, uñjañäni, inacha kollasini.” Babiloniarojj kollanacampi kolljjatatänwa, ucampisa janiw kollasquiti. ¡Pachparu apanucupjjam! Acat sarjjaraquiñäni, sapa maynis marcaparcama, Babilonian jach'a juchanacapasti alajjpachcamaw purjjaraqui, kenayanaccamaw maqhataraqui. Tatituw jiwasan luräwinacasjja khanaru apsu. Jichhajj Sionar sarjjapjjañäni, ucan jact'araquiñäni cuntejj Tatitu Diosasajj jiwasanacataqui lurqui ucanaca. Tatitojj Babilonia marca t'unjañ muni, Media orakenquir reyinacan chuymaparusti uca pachpa t'unjaña amtäwinacwa uscuraqui. Ucaw Tatitun phoksusïwipajja, jupan temploparu cuntejj lurapqui ucanacatjja. ¡Jichhajj flechanacam waquichasipjjam! ¡Escudonacamsa sum catjjarupjjaraquim! ¡Babilonia marcan perkanacaparu nuwantañataquisti chimpunaca churapjjaraquim! ¡Guardianacarusti juc'ampi yapjjatapjjaraquim ch'amanïpjjañapataqui! ¡Uñch'uquirinaca uscupjjaraquim! ¡Imantasisin suyjjatapjjaraquim jupan uñisirinacaparojja! Tatitusti, cuntejj Babilonia marcan utjiri jakenacatac amtcatayna, ucat yatiycaraquïna ucanacwa phokhascaraqui. Jumasti Babilonia, jach'a jawiranac thiyanctawa, kamir cancañamas waliraquiwa, ¡Tucusiñamajj purinjjesä, sarnakäwimas tucuyjjaraquiwa! Take ch'amani Tatitu Diosasti pachpa jacañapjjaruw juramentompi arsuraqui: “¡Uñisirinacamampisti t'ijut'iju lak'onacampjamaw phokhantäma, jupanacasti jumaru atipjasinjja jach'at arnakasipjjani!.” Tatitojj ch'amapampiw aca orake luri, ch'iqhi cancañapampiw aca orakjja sayt'ayaraqui, amuyt'apampiw alajjpachjja jach'aptayaraqui. Jach'at arsutapampiw umas alajjpachan khothutiraqui, kenayanacsti aca orake tucusitpachwa maqhatayaraqui, jallu taypinracwa k'ejjok'ejjonacsa khantayaraqui, cawqhantejj thayajj imantatäqui ucatpachwa apsuniraqui. Take jakenacasa pisi amuyuni jan cuna yatirïpjjaraquiwa, diosanacasti qhititejj jupanacaru lurqui ucanacarojj sallkjapjjaraquiwa. Inamaya uñtasit luratanacaquiwa, janiw jacañanïpcaraquiti. Jan cunatac inamaya yänacaquïpjjaraquiwa, mä p'enkaraqui, Tatitusti jupanacarojj taripäwi urunwa t'unjaraquini. ¡Ucat sipansa cunja jach'as Jacobon Diosapajja, juparaquiw take cunanacatejj utjqui ucanacjja uscuraqui! Juparaquiw Israelarojj jupatacjama ajllisi; sutipasti: Take Ch'amani Tatitu sataraquiwa. “¡Babilonia, jumajj nayan amparajjanjja mä jach'a martilljamätawa!, guerran nuwasiña armajjaraquïtawa. Jumampiw marcanacsa, reyinacan apnakañanacapsa t'unjaractjja. Jumampiw caballonacsa, jakenacapsa t'unjaractjja, carronacsa, uqhamarac cocheronacsa. Jumampiw chachanacsa, warminacsa, chuymani jakenacsa, waynanacsa, yokall wawanacarusa, imill wawanacarusa t'unjaractjja. Jumampiw awatirinacsa, tamanacapsa t'unjaractjja, yapuchirinacsa, uqhamaraqui yuntanacapsa, marca apnakerinacsa, jilïrinacsa. “Ucampisa, jumanacan uñjcataw, Babilonianquirinacarusa, caldeonacarusa, cunjämatejj jupanacar churañajj waquisqui uqhamarjama churaraquëjja, Sionar ñankhanaca lurapjjatapata. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayajj jumataquiw sayt'tjja, t'unjiri kollu, jumasti take aca orakpacharuw t'unjaractajja. Naya Tatituw ucjja arsta. Jichhajj amparajj aytä jumar mutuyañataqui, karka parquinacatpach jumarojj korumiyaniraquïma, mä naqhantata kollururaquiw tucuyäma. T'unjata marcamansti, janipuniw mä kalas wasitat perkañataquejj sumäcjjaniti. Wiñayataqui wasararu tucuyataw uñjasiraquïta. Naya Tatituw ucjja arsta. “¡Marcansti nuwantañataqui chimpu churapjjam! Trompetanac phust'apjjam, marcanacarusti waquichapjjaraquim Babiloniaru nuwantapjjañapataqui. ¡Jupa tokesti Ararat, Mini, uqhamarac Askenaz marcanaca toke sayt'apjjam! ¡Jumanacan nuwasiñanacama sum sarayañapataquisti mä general chhijllasipjjaraquim! ¡Caballeriarusti wali khoru t'ijut'ijunacarjamaraqui nayraru ant'apjjam! Marcanacarusti nuwantapjjañapataqui waquichapjjaraquim. Media orakenquiri reyinacarusa, apnakerinacaparusa, jilïrinacaparusa, uqhamaraqui jupan apnakata take orakenacarusa.” Aca orakejj qhathatiwa, ajjsarthapiraquiwa, Tatitun amtatanacapa phokhascatap laycu, Babiloniarojj mä ajjtascaña wasararuw tucuyaraqui. Babilonia soldadonacasti janiw nuwascjjapjjänti; pachpa perkanacapanacwa sayarjjapjjäna; ch'amanacapasti pist'atäjjaraquïnwa, warminacjamaquëjjapjjaraquïnwa. Marcanacapasti uñisirinacan phokhantataraquïnwa, utanacapas ninampi naqhayataraquïnwa. Yatiyirinacasti mayni mayniwa Babilonianquiri reyiru yatiyirejj sarapjje, marcapajj k'ala catuntatätapata. Uñisirinacasti jawira maqhatañanacsa k'alwa catuntapjjaraqui, sayt'asiña chekanacsa ninampiw naqhantayapjjaraqui, soldadonacasti ajjsarañatsa wal qhathatipjjaraqui. Take ch'amani Tatitojja, Israelan Diosapajj aqham satap laycu: “¡Babiloniajj trigo jawk'añ orakjamawa, jawk'a horasan tacsuta orakjamawa, janc'aquiraquiw juparojj cosecha horasajj purinini!” sasa. Tatitojj siwa: “Nayaw jumarojj chekaparu uñjäma, uñisirinacamatsti phoksusiraquïwa. Babilonianquiri jawiranacsa, uqhamarac uma phuch'unacsa k'alwa wañsuyaraquëjja, t'unjata, mayjjaru montonthapitaw khepararaquini, kamakenacan putunacaparu tucuyataraquïniwa, jakensa jan mayampi jaccañaru tucuyataraquïniwa, takenirusa sustjascaña, uqhamarac ajjsarthapiyañaru tucuyatäniwa. Take jupanacasti leonanacjamaw wararipjjaraquini, león kallunacjamaw ojjopjjaraquini. Cunapachatejj jupanacaru calorajj khatt'ani ucapachasti nayaw machjayiri umanac churaraquï, ucasti jupanacarojj p'eke muytayaraquini. Uqhamat jupanacajj mä wiñaya samcaru puripjjaraquini, janiraquiw ucatjja mayampsa sartcjjapjjaniti. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucatsti jupanacarojj janc'aquiw mataderoru anaquiraquï, cunjämatejj ovejanaca, chivonaca, orko ovejanacasa qharitäñataqui anaquitajj uqhama.” ¡Take aca orakpachan wali sumat uñt'ata Babilonia marcajj aynacht'iwa, catuntataraquiwa! ¡Cunjämsa marcanacajj jupar uñjasajj wali sustjasipjje! Jach'a kotasti Babiloniarojj k'alwa chhaktayi, jach'a mathapinacapampiw chhaktayaraqui. Marcanacapasti ajjsarcaña wasararu tucuyataraquiwa, waña, llaquiscaña orakeru tucuyataraquiwa, janiw ucanjja mayni jakes jaccaraquispati, uca cheksti janiw qhitis pascaraquiti. “Bel sat diosarusti Babilonia chekanjja mutuyaraquïwa, cuntejj mank'antqui ucsa wak'aksuyaraquïwa, janiraquiw marcanacajj juc'ampi ucaru cuttcjjapjjaniti cuna yanapa mayisasa. ¡Babilonian perkanacapajj liwirtjjewa! Nayan marcajja, uca taypit mistunjjam, sapa maynis jacañapa khespiyaspan, nayan akquiri colerasiñajjatjja! Jan sustjasipjjamti, janiraqui ajjsarapjjamsa cuna arunacatejj marcan parlasqui uca arunacatjja. Sapa maraw take casta arunaca parlasini, nuwasiña toket parlanacaw ist'asini, marcanac apnakerinacas jupanaccamaw ch'ajjwapjjaraquini. Uqhamapï purininejja Babilonianquiri c'ari diosanacar mutuyañajj urojja. Take aca marcpachaw jisc'achjata uñjasiraquini, jake jiwaratanacampi phokhantataraquïniwa. Alajjpachasa, acapachasa take cunanacatejj utjqui ucanacasa Babilonian aynacht'atätap uñjasajj walipuniw cusisipjjani, cunapachatejj amsta toket t'unjiripajj jutcani ucapachajja. Naya Tatituw ucjja arsta. Jïsa, Babiloniajj aynacht'aniwa, Israel marcan jakenacaru uqhamaraqui take aca orakpachana jakenacaru jiwarayapjjatap laycu.” Jumanacasti, qhitinacatejj jiwatäñat khespinipjjta ucanacasti jan sayt'asa jaltjjapjjam, jayanccasasa Tatitutjja amtasipjjapunim, Jerusalén marcatsa amtasipjjaraquim. Jumanacasti sapjjaractawa: “Cunjämtejj jan wali arunacampi jisc'achapjjestu ucanac ist'asajj p'enkastanwa. P'enkasiñaw ajanunacasa imantaraqui, jaya marcanquiri jakenacaraquiw mantapjje, templon kollanans Kollanapäquis uqhacama.” Ucampisa Tatitojj saraquiwa: “Babilonianquiri c'ari diosanacaru mutuyañ urojja jac'achasisinquiwa, take orakepasa usuyasitat wararipjjaraquini. Babiloniajj alajjpachcamas maqhatascpan, jach'a ch'amapa jach'aru aptañataqui, ucarus jupanacataquejj uñisirinacapjja qhitascaquïwa ucan jupanacaru t'unjañapataqui. Naya Tatituw ucjja arsta.” Babiloniatpacha usuyasitat warariñanacajj ist'asi, caldeonacan orakepatpachwa cunayman wararitanacajj ist'asi. Tatituw Babiloniaru t'unjasqui, ch'ajjwataparusti amuct'ayjjaraquiwa. Uñisirinacasti jach'a kota mathapinacjamaw wali ch'amampi jupanacjjarojj puriraquini. Babiloniaru t'unjiriw jutapjjatayna, guerrar sarir jakenacapsti caturjjapjjaraquiwa, jisc'a jisc'wa arconacapsa tucjapjjaraqui. Tatitusti chekapa Diosawa, sapa maynirus waquisitaparjamaw churaraqui. Reyi, take ch'amani Tatitusti siwa: “Babilonianquiri jilïrinacarojj machjayäwa, yatiñani jakenacaparusa, marca apnakerinacaparusa, jilïrinacaparusa, soldadonacaparusa, wiñayataquiw ict'jjapjjaraquini, janiraquiw mayampsa ucatjja sartcjjapjjaniti. Babilonian uca thuru perkanacapasti k'ala liwinucutaraquïniwa, uca jach'a puncunacapas ninampi naqhantayataraquïniwa. Marcanacasa inamayaquiw sayt'ayapjjaraquejja, ch'ama tucutanacapasa ninanwa tucusiraquini.” Take ch'amani Tatituw ucjja arsu. Sedequías reyejj pusi mara Judá orake apnakcän ucapachajja, Jeremías profetajj mä ewjja churaraquïna Seraías sat jakeru, ucasti Nerías sat jaken yokapänwa, Maasías sat jaken allchhiparaqui. Seraiasasti Sedequiasampi chict'ataw sararaquïna Babilonia marcarojja, reyin korpachasiñapataqui wact'ayirïcaspas uqhama. Jeremiasasti mä libroruw kellksuraquitayna take cuna jan walt'añanacatejj Babilonia marcjjaru jutcani take ucanacatjja, takwa uca tokenacatjja kellksutayna, ucat Seraiasarojj saraquïna: “Cunapachatejj Babiloniaru purcäta ucqhasti wali amuyasiraquïta aca arunaca leet'añatjja. Ucat saraquïta: ‘Tata, jumajj sistawa aca cheka t'unjañjjatjja, uqhamat jan qhitis aca chekan juc'ampi jacjjañapataqui, janiraqui jakenacasa, uywanacasa, jumajj aca cheka wiñay wasararu tucuyjjatam laycu.’ Aca libro leeñ tucuyatatsti mä kalampi chinuntasin Eufrates sat jawiraru jakontjjam, saraquïtawa: ‘Aqhamaw Babiloniajj aynacht'ani, janiraquiw mayampi cuna aynacht'äwtejj Tatitojj apayancani ucatjja sartcjjaniti’ ” sasa. Aqharuw Jeremiasan arunacapajj tucusjji. Cunapachatejj Sedequías reyejj apnakañ kalltkäna ucapachasti pä tunca mayan maranïnwa, Jerusalén marcansti tunca mayan maraw apnakaraquïna. Taycapasti Hamutal sataraquïnwa, Libna marcanquiri Jeremiasan phuchaparaquïnwa. Sedequías chachajj cunatï Tatitutaqui jan walïqui ucanacwa luraraquïna, cunjämtejj Joacim reyejj lurcatayna uqhamaraquiqui. Ucatwa Tatitojj Jerusalén marcataquisa, Judá oraketaquisa colerataraquïnjja, jupan nayrakatapatsti apanucuraquïnwa. Sedequías chachasti Babilonianquiri reyitaquiw sayt'asiraquïna. Cunapachatejj Sedequías chachajj niya llätunca mara apnakcäna, ucapachaw tunquïri phajjsina tunca uru sarakataru, Babilonianquiri Nabucodonosor reyejj take ejercitopampi Jerusalén marcaru jutantäna, ucat k'alwa muyuntaraquïna. Uca marca uñcatasiruw purintapjjaraquïna, ucat uca marca muyuntatarusti orakenac alliraquïna Jerusalén marcaru nuwantañataqui. Marcasti uqham muyuntataw uñjasïna Sedequiasajj niya tunca mayani mara apnakcänsa ucqhacama. Uca marana, pusi phajjsi, llätunca uru sarakatarusti marcanjja mank'at awtjatäñajj juc'ampiw jiljjattäna, jakenacataquisti janiw cuna mank'añas utjcaraquïnti. Ucatwa jupanacajj mä jach'a p'iya lurasipjjäna uca marca perka jac'arojja, caldeonacajj jupanacaru muyuntatäcchïna ucasa. Reyimpi, soldadonacampisti arumawa uca chekanjam jalsuwayjjapjjäna. Pä perka taypincquis uca puncunjamwa mistuwayjjapjjäna, reyin jardinanacap taypi sarquis uca thaquinjama, ucatsti Jordán valle tokeru sarquis uca thaquinjamwa sarjjapjjaraquïna. Ucampisa caldeo soldadonacajj Sedequías reyirojj arctapjjänwa, Jericó pamparuw jicjjatapjjaraquïna. Ejercitopasti takpachaniw apanucuwayasin sarjjapjjaraquïna, take tokeruw saranucuwayjjapjjaraquïna. Caldeo jakenacasti reyirojj preso catuntapjjaraqui ucat Babilonianquiri reyin nayrakataparuw apapjjaraquïna, uca reyisti Ribla sisqui uca chekancascaraquïnwa, Hamat sisqui uca orakena. Ucanwa Nabucodonosor reyejj Sedequías chachataqui juchañchäwi arunac arsuraquïna, jupan uñjcataraquiw wawanacaparojj p'eke apakayi, uqhamaraqui Judá orakenquir take jilïrinacarusa. Sedequías reyirusti nayranacap q'ilarayaraqui, ucat cadenanacampi ñach'antatwa Babiloniaru apayaraqui, cawqhantejj jiwañapcama presöcän ucaru. Nabucodonosorajj Babilonia marca tunca llätuncani mara apnakcän ucqha, pheskëri phajjsina tunca uru sarakataru ucapachaw Nebuzaradán sat reyin ministropa uqhamaraqui reyin guardiapan comandantepajj Jerusalén marcaru purinïna. Ninampiw templo phichhantaraquïna, reyin palaciopsa, uqhamarac marcan take utanacsa, nayrakatjja jach'a jilïri jakenacan utanacapjja k'alwa naqhantayaraquïna. Jupampi chica jutcän uca ejercitosti Jerusalén marcan perkanacapjja k'alwa tincurayaraquïna. Ucatsti Nabuzaradanajj preso Babiloniaru aparaquïna take qhitinacatejj marcaru kheparasipcatayna take ucanacaru, uqhamaraqui qhitinacatejj Babilonianquiri reyir jakcatjjapjjäna ucanacsa, uqhamaraqui jilt'iri amparanacapamp irnakeri. Mä kawkha sinti pobre jakenacaruquiw jaytawayjjänjja, uva yapunaca yapuchapjjañapataqui. Caldeonacasti k'alwa jisc'a jisc'a t'unjapjjaraquïnjja cunanacatejj templon utjcäna uca yänacjja: postenaca, pilaranaca, uqhamaraqui cuna jach'a pilatejj umataqui utjcän ucsa, ucat take uca broncenacsti Babiloniaruw apasipjjäna. Uqhamaraquiw khellataqui waquichatäcän ucsa, palanacsa, pabilonacataqui luratäcän ucanacsa, jach'a tazanacsa, cucharonanacsa, uqhamarac take cunanacatejj broncet lurata utjcäna Tatituru yupaychañataqui take uca yänacsa k'alwa apasjjapjjäna. Uqhamaraquiwa uca guardianacan comandantepajj take korit lurat yänacsa apasjjäna: Palanganas sata korit luratäcänsa uca, braseronaca, jach'a tazanaca, khella uscuñataqui luratäcänsa uca, candelabronaca, cucharonanaca, vino ofrenda churañataqui uscutäcänsa uca copanacsa apasjjapjjaraquïnwa. Uca pä jach'a pilaranacajj sayascäna, uqhamaraqui uca jach'a pilasa, broncet lurat uca tunca payani orko vacanacasa cawquïrinacatejj uca pila k'epjjäsipcän ucanaca, uqhamaraqui cuna cayunactejj Salomón reyejj Tatitun templopataqui luraycatayna ucanacan pisopasti janiw tantiyañjamäcänti. Uca paya jach'a pilaranacasti sapa maynejj amstarojj quimsakallko metronïnwa, pheska metro chicataniraquïnwa thururojja; mankhajja aleka phusaquïnwa, uca broncesti pakallko centímetro ucqha thururaquïnwa. Sapa maya piläraraquiw p'eke tokerojj broncen apjjatatäna, uca broncesti niya pä metronjamänwa, uca muytatasti broncet lurata mä c'anaw utjaraquïna, ucasti granadas sat ucanacampi c'achachataraquïnwa. Uca paypacha pilaranacasti quipcaquiraquïnwa. Uca broncet c'anatansti pataca granadanacaw utjaraquïna, ucanacatsti llätunca tunca sojjtanisti khanancaraquïnwa. Guardianacan comandantepasti Seraías sat jakerojj preso catuntaraquïna, qhititejj jilïri sacerdotëcän ucaru, uqhamaraqui ucjjaru arquirïqui uca Sofonías sacerdoterusa, uqhamaraqui templon umbralanacapa uñjirïpcän uca quimsa jakenacarusa. Marcanquiri jakenacatsti, tropanacan oficialapäcänsa ucaruraquiw preso catuntayänjja, uqhamaraqui reyir sirvirinacata kheparcäna ucanacarusti pakallkoniruw caturayaraquïnjja, uqhamaraqui cawquïri militaratejj jakenacaru caturirïcän reyir sirvipjjañapataqui ucanacarusa, uqhamaraqui sojjta tunca jakenacarusa, qhitinacatejj alek jakenacaquïsipcäna, uqhamarac marcaru kheparapcatayna ucanacarusa caturayaraquïnwa. Nabucodonosor reyin uqham apanucuyata jakenacasti aqhanïnwa: pakallko mara jupajj reyit apnakcäna uca marasti quimsa waranka pä tunca quimsani jakenacwa apanucuyaraquïna Judá oraketjja, tunca quimsakallkoni mara apnakcäna uca marasti Jerusalén marcatjja quimsakallko pataca quimsa tunca payani jakenacwa apanucuyaraquïna; pä tunca quimsani mara pasjjepansti Nabuzaradán jakesti pakallko pataca pusi tunca pheskani jakenacwa Judá oraket apanucuyaraquïnjja, takpachanisti pusi waranka sojjta patacani jakenacaw apanucuta uñjasipjjaraquïnjja. Judá orakenquiri Joaquín reyejj niya quimsa tunca pakallkoni mara apanucuta uñjascäna, ucapachaw tunca payani phajjsi sarakatarusti, Babilonia marcanjja Evil-merodac sat reyiw apnakaña kalltjjaraquïna, jupasti Joaquín chachatjja qhuyapt'ayasiraquïnwa, ucat carcelat irpsjjaraquïna. Wali sumwa juparojj uñjaraquïna, uqhamarac take reyinacatejj Babilonian jupampi chica utjapcän ucanacat sipansa juc'ampi sumwa juparojj uñjaraquïna. Uqhamaw Joaquín sat Judá marcanquir reyejj carcel isipjja apsusjjäna, ucatsti reyimpi chicaraquiw mesapan mank'asjjäna take urunacapanjja. Uqhamarusa, take jacaña urunacapanjja, jiwañapcamajja Joaquín chachajj sapüruraquiw reyitjja mä yanapa catokäna. Uqhamwa juparojj Babilonianquiri reyejj uñjaraquïna. ¡Walja jakenacani marcajj cunja sapaquis uñjasjje! Marcanacan jilïripa marcajja mä ijma warmir uñtataquëjjewa. Ch'ama irnacañanacampi t'akhesiyataw jichhajj uñjasi, uñtcañ suma marcajja. Arumanacasti jachcäwiw tucusiscaraqui; ajanunacapansti jachaquiw jalascaraqui. Take munirinacapasti janiw maynis jupar chuymachirejj utjquiti. Take amigonacapasti mayswa uñtjjapjje, uñisirinacapaw tucjjaraqui. T'akhesiñanacampitsa, ch'ama tucuñanacampitsa, Judá marcajj jichhajj preso apatawa. Qhititejj nayrajj marcanac taypin apnakcäna ucasti jichhajj janiw samarañ jicjjatcjjeti. Jupar arcnakerinacasti, jicjjatapjjaraquiwa, ucatsti jan walt'añanacanwa uñjasiyapjjaraqui. ¡Sionan thaquinacapajj llaquiscayawa! ¡Janiw qhitis cusisiñaru jutirejj utjcaraquiti! Marcan puncunacapasti ch'usa wasarar tucutawa; sacerdotenacasti jachapjjaraquiwa, tawakonacas wali jachapjjaraqui, Jerusalén marcasti wali t'akhesiraqui. Uñisirinacapaw jichhajj apnakapjje, uñisirinacapasti kamirquipstapjjaraquiwa. Tatitupï uqham t'akhesiyejja, sinti jach'a juchanac luratap laycu. Wawanacapasti jaya marcar preso apatawa, uñisirinacapan apatawa. Uqham suma Sión marcan sarnakäwipasti jichhajj chhakatawa; jilïrinacapasti tarujanacar uñtataw, pasto thakhasa sarnakapjji; jiwayirinacap nayrakatansti cayu katatisisaw nayraru sarasipcaraqui. Jerusalenasti qhaya urunacatwa amtasi, cunapachatï sapaqui, llact'ata kheparcäna uca urunacata. Cuna kamir cancañapatejj nayrajj utjcäna take ucanacatwa amtasi; cunjämsa uñisiripajj amparapar purïna take ucanacwa amtasi, janiraqui qhitis jupar yanapt'irejj jutcänti ucanacwa amtasi, uñisirinacapasti jupar uñjasinjja, aynacht'atapatjja larusipjjänwa. Jerusalenajj sintpunwa juchañchjasiraqui, jisc'achayasiñcamaw juchañchjasiraqui. Qhitinacatejj nayrajj jach'aru aptapcän ucanacasti jichhajj jisc'achjjapjjaraquiwa, juparojj k'alala uñjapjjatap laycu. Ucatpï jichhajj jachasquejja, p'enkapatsti maysa uñtjjaraqui. Isipasti k'ala k'añuchjatapuniwa; janiw uqhamar puriñjja amtcaraquïnti. Aynacht'atapasti jan amuyt'cayapuniwa; janiw jichhajj qhiti chuymachiris utjcaraquiti. ¡Tata, nayan t'akhesitajj uñtanita, uqhamarac uñisirejjan jach'ar tucutapsa! Uñisirinacaw Jerusalén marcan kamir cancañapjja catuntasjjapjje. Marcasti, jan Diosar uñt'ir jakenacan ch'amampi templor mantirwa uñjaraqui. ¡Cawquïri jakenacarutejj jumajj ‘Janiw nayan utajjar mantapjjätati’ siscta ucanacaw mantapjje! Take jakenacapaw jichhajj wali jachapjje, mank'añ thakasaw sarnakasipcaraqui; kamir cancañanacapsti mank'ampiquiw trocasjjapjje, uqhamat jan mank'atjama jiwascañataqui. ¡Tata, nayan aynacht'atajj uñtanimaya, ñankht'atajjsa amuyaraquimaya! Jumanaca, thaqui saririnacasti amuyapjjaraquimaya, ¡nayan t'akhesitaj-jjamajj utjpachati, nayarojj acatake t'akhesiyjjetu! ¡Tatituw nayarojj aca t'akhesiñ apayanitu, colerasiñapa nayataqui sartayasitap laycu! Tatitojj alajjpachatpachwa mä nina apayani nayaru ch'aqhacama nacsuñapataqui; saräwejjarusti mä sipita uscuraqui, ucampisti kheparuw cuttayaraquitu; nayarojj apanucutuwa, sapa cuti t'akhesiñaruw catuyaraquitu. Juchanacajjsti Tatituw yatisqui, jupa quipcaraquiw uca juchanacjja chincatitu. Uca juchanacasti mä yugöcaspasa uqhamaw jatjjattaraquitu; ch'amas janiquiw utjcaraquituti. Pachpa Tatituw jupanacan amparaparu catuyaraquitu, janiw jichhajj uca juchat jaltcaraquiristti. Tatitojj qhitinacatejj nayaru ch'amampi arjjatapquitäna take ucanacarojja jayaruw apanucjje. Nayjjarusti mä ch'amani ejército apayaniraqui, uqhamat nayan jan ajjsariri jakenacajjaru tucjañataqui. Tatitojj Judá marcarojj mä wawa tawakorjamaw tacsu, cunjämatejj uvajj vino ch'irwsuñataquejj tacsutajj uqhama. Take ucanacasti nayarojj jachayituwa, nayrajjasti jachampi phokhantataraquiwa, janiraquiw nayar qhiti chuymachiris utjquiti, janiw nayar qhiti ch'amañchiris utjquiti. Wawanacajjasti t'unjata perkanac taypincasquiwa, uñisirinacasti nanacat sipansa juc'ampi ch'amaniraquiwa. Sionasti yanapa mayisawa amparap loktasinqui, ucampisa janiw qhiti chuymachiripasa utjquiti. Tatituw Jacoborojj uñisirinacapampi muyuntayi uñisirinacapasti muyuntaraquiwa; Jerusalén marcasti jupanacataquejj jisc'achcaña marcaraquiwa. Tatitojj lurañapwa lurasqui, nayan camachi arunacapataqui sayt'asitajj laycu. ¡Take marcanaca, ist'apjjeta; t'akhesitajjsa uñjapjjaraquim! ¡Marcajjanquiri waynanacasa, tawakonacasa, preso apataw uñjasipjjaraqui! Munirinacajjaruw yanap mayta, jupanacasti nayataquejj mayswa uñtjjapjje. Marcajjanquiri sacerdotenacasa, jilïri chuymani jakenacasa, pachpa marcanwa jiwarata uñjasipjje. ¡Mank'a thakasaw sarnakapjjaraqui; jan mank'atjama jiwascañataqui! ¡Tatay, nayan t'akhesitajj uñtanimaya! ¡Chuymajjasa waystañwa munitu! T'akhesiñaw chuymajjar llupt'itu; cunapachatejj juchajjata amthapista ucapachajja. Qhaya ankansti wawanacajjarojj espadampiw jiwarayapjje, aca mankhansa jiwañaquiw utjaraqui. Jakenacajj wararitajj ist'asipquiwa, ucampisa janiw qhiti chuymachiris utjcaraquituti. Take uñisirinacajjaw aynacht'atajj-jja yatipjje, Juman nayaru t'akhesiyatamatsti cusisipjjaraquiwa. Juman urumasti purinpanaya, ucatsti jupanacarojj cunatejj nayaru purquitu ucaraqui purpan. Juman nayrakatamarusti take ñankha luratanacajjajj purinpan; jupanacarusti juchanacaparjamaraqui uñjam, cunjämatejj nayaru uñjquista uqhama; ¡walpunwa jacharactjja, chuymasa wali usjjaraquitu! Tatitun colerasiñapajj sinti jach'apuniwa, ¡ucqha suma Sión marcarusti k'alwa chhaktayaraqui! Israel marcan sumäñapsa pampa t'unjaraqui, alajjpachat acapacharus jakocancaspa uqhama. Colerasiñapansti janiraquiw pachpa cayunacapan utt'äwipatsa amtasquiti. Tatitojj Jacobun utanacapjja jan mayanwa pampa t'unjawayi, Judá marcana suma perkanacapsti, colerasiñapanjja janq'aquiw t'unjawayi. Marcarusa, uqhamaraqui jilïrinacaparusa pampa sarjayawayaraqui. Colerasiñapajj ninjama aktasinsti, Israelan ch'amapjja mayacwa k'allunucuwayi. Jupan arjjatiri ch'amapsti apakjjaraquistuwa, uñisirinacasaru catuyasajja. ¡Jacobon orakepansti mä nina nactayawayaraqui, uca ninasti take cunwa naqhantawayaraqui! Tatitusti uñisirïcaspasa uqhamaw flechapjja flecht'añataqui waquichasi. Uñisirinacäcaspasa uqhamaraquiw take cunatejj sumäqui ucanacjja t'unjawayi; mä ninjamaw ucqha suma Sión marcjjarojja colerasiñapajj jacjjataniraqui. Tatitojj uñisirïcaspasa uqhamawa uñjistu, Israel marcarusti k'alwa tucjaraqui, palacionacapsti k'alwa t'unjaraqui; suma jach'a perkanacapsa pampa tucuyaraqui. Ucqha suma Judá marcarusti, t'akhesiñatsa t'akhesiñampiwa phokt'araqui. Kollana chekawjarusti, mä lunthatjamaw t'unjawayi, tantachasiñ chekawjsti k'alwa t'unjawayaraqui. Tatitusti Sión marcanjja, samarañ urunacatsa fiesta urunacatsa armasiyaraquistuwa. Akquiri colerasiñapansti sacerdoterusa, reyirusa apanucuwa. Tatitojj altarapjja apanucuwa, kollan utapsa jisc'acharaquiwa. Marcaru imiri jach'a perkanacsa uñisirinacan amparaparuw catuyaraqui. ¡Tatitun utapansti jakenacan arnakasitapaquiw ist'asi, mä fiesta urücaspasa uqhama! Tatitusti ucqha suma Sión marcan perkanacapjja t'unjañwa amtasiraqui. Jupaw t'unjañataqui waquicharaqui, uca waquichäwipsti phokharaquiwa, jan samart'asa. Uca jach'a perkanacsa, jupajj llaquimpiw phokhanti, uca perkanacasti pampaw tucuraqui. Marcasti jan puncuni, jan jist'catañaniw uñjasi, puncunacasti t'unjata, pampanwa liwisisipqui. Reyinacapasa, jilïrinacapasa jan Diosar uñt'ir jakenacampi chicaquëjjewa; janiraquiw Diosan leyipas utjcjjeti. ¡Janiraquiw profetanacapasa Tatitutjja uñjäwinac catokcjjapjjeti! Ucqha suma Sión marcanquiri chuymani jakenacasa amuquiw oraken konurjjapjje, p'ekenacapjjarusti lak'anacwa jach'jjatasipjje, chhanqha isinacampiw isthapisipjjaraqui. Jerusalén marcanquir tawakonacasti orakcamaw p'ekenacapsa alt'asipjjaraqui. Jachcäwisa nayrajj usjjetuwa, chuymas waystañjamacwa munjjetu. Jakenacajjan marcapa t'unjata uñjasajja, callenacan wawanacaru mank'atjama jiwarasquiri uñjasasa janiw ch'amajj utjcjjetuti. Wawanacasti taycanacaparojj sapjjaraquïnwa: “Janiw t'ant'asa, vinosa utjcjjestuti” sasa. Marcan callenacapansti jiwaratjamaw liwirtapjjaraquïna, taycanacapan amparanacapanwa samcäwi amuct'awayjjapjjaraquïna. Suma muncaña Jerusalén marca, ¿cunampiraqui jumarusti chicachasiyirisma? Suma muncaña Sión marca, ¿cunampiraqui jumarusti chuymachirisma? Juman t'unjäwimasti jach'a kotar uñtata jach'araquiwa; ¿qhitirac jichhasti jumaru chuymachiristamsti? Cuna uñjäwinactejj profetanacamajj yatiycäyätam ucanacajj mä c'ari arunacaquïnwa. Juman juchamsti janiraquiw khanaru apsupcänti, uqhamat juman cutiquipstañamataquejja; c'ari uñjäwinacwa jumarojj yatiyapjjäyätamjja, ucanacarusti jumajj iyawsaraquïyätawa. Thaqui sariri jakenacasti uqham jumar uñjasajja, larusisaw amparanacapsa t'ajjllirasipjjaraqui; qhuyusipjjewa, p'eksa qhiwipjjaraqui, sapjjaraquiwa: “¿Acati cawquïri marcattejj wali parlapcäna, uqhamaraqui wali suma marcaw sapcäna ucasti?” sasa. Take uñisirinacamaraquiw jumataqui jichhajj arsupjje qhuyusisa, ajjsaraña arunaca arsusaraqui, sapjje: “K'alpuni t'unjtanjja, acpunwa suyascäyätanjja, jichhasti cunjämtejj uñjañ muncäyätan uqhamwa uñjtanjja” sasa. Tatitusti amtäwinacampejja phokhewa, arsutanacapsa phokharaquiwa. Cuntejj nayratpacha t'unjañ amtcän ucjja, jichhajj jan qhuyapt'ayasisaw t'unjawayi. Uñisirinacamampisa larusiyaractamwa, uñisiriman ch'amapsa jach'aruw aptaraqui. Suma Sión marca, Tatitut yanapa mayim. ¡Jachanacamasa jawirar uñtata uruy aruma jalarayam! ¡Jachascaquim jan samart'asa, nayranacamasa janiraqui samarpati! Sartasim, ucatsti arumanacas arnakasiraquim, ucqhat ucqharu arnakasiraquim; chuymamsti Tatitun nayrakataparu ucharaquim, umjama chuymamas jalaracpan; amparanacamsti juparu mayt'asisa loktaraquim, wawanacaman jacañapataquisa jupat mayiraquim, uca wawanacamasti calle esquinanacanwa mank'atjama jiwarasipcaraqui. Tatay, nanacar uñtanipjjeta, amuyt'araquim, janipuniw qhitirusa nanacarjamajj lurjctati. ¿Taycanacansti waquisipunpachati ñuñusquiri wawanacaparu mank'antasiñapasti? ¿Sacerdotenacansa, profetanacansa kollan utaman jiwarayatäñapapuniti waquispacha? Callenacansti waynanacampi, chuymani jakenacampiquiw jiwarata liwirtasipqui; marcajjanquiri waynanacasa, tawakonacasa, espadampi jiwarayataw uñjasipjje, colerasiñama urunsti jiwarayañcamaw chhojjriñchjaractajja; ¡jan qhuyapt'ayasisaw jiwarayaractajja! Jan walt'añanacsti ucsata acsatwa apayaniractajja, mä fiestarusa jutapcaspa uqhamaw purintanipjjaraquejja; Tatay, juman colerasiñama urunsti, janiw qhitis khespcaraquiti. Cawquïrinacarutejj nayajj uywcta, yatichcaracta, ucanacarusti uñisirinacaw jiwayawayjjaraqui. Nayaw jach'a t'akhesïwinacjja catokta, Tatitun colerasiñapaw nayarojj yaticharaquitu. Ch'amaca tokenacaruw irparaquitu, ch'amaca thaquinacanwa sarnakayaraquitu. Mayampi mayampwa sapa cuti, nayataqui amparapjja aytani. Janchejjsa k'alwa chuymanquipstayjje, ch'aqhanacajjsa k'alwa t'unjaraquitu, nayarusti t'akhesiñampi jachañanacampiw perkampjama muyuntayaraquitu; ch'amaca tokenacanwa utjayaraquitu, cawquïrinacatejj nayrajj jiwarjjapjje ucanacar uñtata. Jan mistuñani perkampiw muyuntayaraquitu, jathi cadenanacampiw t'akhesiyaraquitu; yanapa mayisa arnakascchïyäta ucasa, janiw mayisitajjarojj ist'cänti, Sarañajjarusti kalampiw perkantaraquitu, ¡thaquejjsa maysaruw uñtayaraqui! Jupasti nayataquejj mä imantata leonjamawa, mank'antañ muniri osor uñtataraquiwa. Thaquitjja maysaruw saranucuyitu, ch'iyanukaraquituwa, ¡jach'a ajjsarañampiw phokhantaraquitu! Flechanacapa waquicht'asisasti, flecht'añataquiw sayt'ayitu. Tatitun flecht'anita flechanacapasti mankharuw chhokhontitu. Take jakenacajjaw nayatjja larusipjjetu, sapa cutis jupanacan larusiñaquïtwa. Tatitusti jachañanacampiw phokhantitu, c'allc'u uma umañwa churaraquitu. Laca ch'aqhanacajjsa orakeruw williritu; lak'a jallk'ayaraquitu. Janiw yatcjjti cunäscchejj sumancañasa, cunäscchejj cusisiñasa. Horasajj Tatitur suyt'añajjasa k'alawa tucusjjaraqui, jan suyt'añaniw uñjasjjaracta. Llaquisitanacajjsa, sapaqui sarnakatanacajjsa, jachatanacajjsa, t'akhesitanacajjsa amtasiractwa; ucanac amtasisasti k'alapuniw aynacht'ta, jan ch'amaniw uñjasiracta. Ucampisa nayajj mayatwa amtasiñ munta, ucaruw suyt'aña munaracta. Tatitun munasiñapasti, qhuyapayasiñapasa jan tucusquiriraquiwa. Sapärmanthiw machakar tucuraqui, ¡cunja jach'as Tatitun chekapätapajja! Nayasti sasiractwa: “Nayataquejj Tatituquiw take cunajja; ucatpï juparu iyawsaractjja” sasa. Tatitojj asquiwa jupar iyawsirinacataquejja, qhitinacatejj juparu jac'achasipqui ucanacataquejja. Tatitur suyt'ascañaquiw walejja, Tatituna yanapapa suyt'añaquiw walejja. Ucatpï waquisejja mä jakenjja Tatituruquipuni waynatpacha jaysañapajja. Jakejj sapaquiw kheparañapa, amuct'añaparaquiwa; cunapachatejj Tatitojj munañapa luraña munani ucqhajja; alt'ata chuymampiw orake jamp'att'añaparaqui, inampisa cuna suyt'añasa utjascaspa; maysa ajanut nuwatajja maysa ajanumppachwa churañapa; jach'a jisc'achäwinacsa catokañaparaqui. Tatitusti janiw wiñayataqui jiwasarojj apanucquistaniti, T'akhesiycchi ucasa, jupajj qhuyapt'ayasiraquiwa, munasiñapajj sinti jach'ätap laycu. Jupasti janiw t'akhesiyañjja muncapuniraquiti, janiraquiw jakerusa t'akhesiyañ munquiti. Jan qhuyapt'ayasisa marcanquiri catuntanacaru taquisiñasti; Tatitun nayrakatapana jaken jacañapa t'unañasa, chekaparu uñjäwi maysaru k'ewiñasa, Tatitunjja take ucanacajj juchañchatawa. Cunapachatejj mä cunasa lurasi, jan ucajj parlasisa ucanacajj Tatitun munañapatwa uqham lurasi. Ñankhanacasa, asquinacasa, Tatitun munañapatwa uqham lurasi. Jakesti juchanïcasasti, ¿cunatraqui acapachansti arsusispa? Sarnakäwinacasatjja suma amuythapisiñäni, ucatsti wasitat Tatitur maqhatjjañäni. Alajjpachanquir Diosaru amtäwinacasa, mayisïwinacasa apapjjañäni. Juchanacajjsa, uqhamarac jumataqui sayt'asitanacajjsa ¿janit jumasti p'amp'achcasma? Colerasiñamampiw muyuntayapjjesta, arcnakapjjaraquistawa. ¡Jan qhuyapt'ayasisaw jacañanacajjsa apakapjjaraquista! Kenaya taypiruw imantasjjaractajja, nanacan mayisitanacajja jan ist'añ laycojja. Take jakenac nayrakatansti sintipuniw jisc'achj-jjapjjaraquista. Take uñisirinacajjaraquiw nanacataqui arsupjjaraqui; ajjsarañanacampi, sipitanacampi, t'unjatäñanacampiw nanacarojj wact'apjjetu. Nayranacajjatsti jachajj umjamaw jalaraquitu, nayan munat marcajja t'unjata uñjasajja. Nayranacajjas jan samart'asaw jacharaqui, janiraquiw samarañas utjcaraquiti, alajjpachanquiri Tatitojj jiwasaru alajjpachatpacha uñtaniñapcama. Nayranacajjasti sintipuniw usjjaraquitu, cunanacatejj marcajjanquiri tawakonacar pasquisa ucanacatjja. Jan cuna yäniquiwa, uñisirinacajjajj mä jamach'irjama catuntjjapjjetu; jacquirpachwa mä p'iyaru allintapjjaraquitu; mistuñajjarusa mä kalampiw atintapjjaraquitu. Umaw k'ala chhaktayjjaraquitu, ucatsti saraquïyätwa: “Uqhacamaquiwa” sasa. Nayasti Tatay, juman sutimaruw art'asinsma uca orake mankhatpacha. Arunacajj ist'ita, mayisitajjsti ist'araquita. Cuna urutejj nayajj jawscäm uca urusti jutam, ucatsti saraquita: “Jan ajjsaramti” sasa. Ch'ama tucuñajjansti arjjataraquita, nayarusti khespiyaraquita. Cuna jan walinactejj t'akhescta ucanacsti uñjaraquita, Tatay, chekaparu uñjita. Nayar nuwaña amtäwinacapjja uñjamaya, uqhamarac cuntejj nayataqui amtapqui ucanacsa. Tatay, nayar toketanacapsa ist'amaya, nayataqui jan wali amtatanacapsa uñjaraquim. Uñisirinacajjan parlatanacapsa ist'am, sapa cutis nayataquiquiw arsusipqui. Uñtanim Tatay, sapa luräwinacapansa, ¡nayjjatacwa larusisipcaraqui! Jupanacarusti cunatejj waquisqui uqhamar uñjam, Tatay, luräwinacaparjama jupanacarojj uñjaraquim. Amuyunacapsa kalarayaraquim, jupanacjjarusti maldicionam apayaniraquim. Tatay, jupanacarojj jach'a colerasiñamampi arctam, ¡aca oraketsti chhaktapjjaracpan! ¡Cunjämaquiraqui koristi ch'iyärquipawayjjesti! ¡Ucqha suma koris janiw c'ajcjjaraquiti! Tatitun kollana utapanquiri kalanacas esquinanacanwa willirtasqui. Sión marcan jaquirinacasti, wali munatäpjjänwa, korïpcaspasa uqhama uñjatäpjjänwa, jichhasti ñek'e phuqhücaspasa uqham uñjataquëjjewa, jan yäkaña phuqhu luririn luratjama. Kamakenacasa ñuñt'ayapjjapuniwa, kallunacaparusti ñuñuyasipjjapuniwa, marcajjanquiri jach'a marcasti wali khoruwa, wasaranquiri surir uñtata khoruwa. Ñuñusquiri wawanacasti umatjja sinti pharjatapuniwa, lajjranacapas lacaruw lip'catjje. Wawanacajj t'ant'a mayipjje, ucampisa janiw qhiti t'ant'a churiris utjquiti. Qhitinacatejj nayrajj sist'asiñcama mank'apjjäna ucanacasti jichhajj callenacan mank'atjamaw jiwarasipqui. Qhitinacatejj nayrajj wali kamiri cancañan jilapjjäna ucanacasti jichhajj wanu taypin jacapjje. Orakejjanquiri marcan juchapasti Sodoma marcan juchapat sipansa juc'ampiwa, uca marcasti janc'aqui t'unjataquëjjänwa, jan qhitin nuwata t'unjataquiraquïnwa. Ajllita jakenacapasti qhunut sipansa juc'ampi jank'önwa, lechet sipansa juc'ampi jank'oraqui; janchipasti coral sisqui ucatsa juc'ampi wilänwa; sayt'äwipasa zafirot sipansa juc'ampi sumaraquïnwa. Ucampisa jichhajj ch'amacanacat sipansa juc'ampi ch'iyarawa, callenacansti janiraquiw qhitisa juparojj uñt'cjjaspati. Janchinacapasa ch'aqhanacaparu wañcatatawa, ¡kaka lawanacar uñtata wañsutaraquiwa! Qhitinacatejj guerran jiwarapjjäna ucanacajj samarjjapjjewa, cawquïrinacatejj mank'at jiwapqui ucanacat sipansa. Acanacasti juc'at juc'atwa jiwarasipqui, mank'añajj jan utjcjjatap laycu. Suma munasiri taycanacasti, pachpa amparanacapampiw wawanacapjja phayasipjje, pachpa wawanacapwa mank'antasipjjaraqui, marcajjan t'unjatätapa uñjasinjja. Tatitusti sintipuniw colerasi, akquiri colerasiñapsti jiwasjjaruw warjjataniraqui; Sión marcarusti ninampiw akantayi uta cimientotpachwa t'unjaraqui. Aca orakenquiri reyinacajja, uqhamaraqui take acapachanquiri reyinacasa, janipuniw Jerusalén marcan puncupcama uñisirinacapan puriñapjja amuyapcänti. ¡Take ucanacasti profetanacapana, uqhamaraqui sacerdotenacapan juchanacap laycuw lurasi, jupanacasti pachpa marca mankhanwa jan juchani jakeru jiwayapjjaraquïnjja! Juyqhur uñtataraquiw callenacan payinacapjje, Jerusalén marcan callenacapanjja, wilampi ucatake k'añuchsutäpjjaraquiwa, janiraquiw qhitisa jupanacan isipjja llamct'añ munquiti. “¡Sartapjjam, sartapjjam! ¡K'añu jakenacawa, jan llamct'apjjamti” sasaw arnakasipjje! “Muyuycu jakenacawa, janiw acan jacapcaspati” sasaw yakha marcanquir jakenacas arnakasipjje. Tatitun jupanac taypincatapaw k'ala t'unji, janiraquiw Tatitojj jupanacaru uñtancjjeti. Sacerdotenacataquisti janiw ajjsart'añajj utjcjjänti, chuymani jakenacatsa janiraquiw qhuyapt'ayascjjapjjänti. Nayranacapasa uñch'uccäwejja karirjjewa, inamayaquiw yanapa suyasctanjja. Mä marcan puriniñapwa suyasctan, jan khespiyir marcan puriniñapa. Take sartäwinacaswa uñch'uquipjje, janiraquiw ankarus mistuñjamäquiti, tucusïwisasti jac'ancjjewa, horasajj purinjjestuwa; ¡tucjatäñasajj purinjjewa! Jiwasar arcnakerinacasti alajjpacha jach'a pacanacat sipansa juc'ampi jaltirïpjjewa; kollunacanwa arcnakestu, ¡wasaransti sipitanaca jiwasataquejj uchantaraqui! Tatitun ajllitapasti preso catuntataw uñjasi, jacañasaru ch'ama churirejja, cawquïri reyittejja siscaraquïyätan: “Jupan apnakataw marcanac taypin jacasiraquiñäni” sasa. ¡Edom marca, jichhajj larusim, cusisiraquim; Uz sat oraken apnakeri! ¡Jumarojj t'akhesiña umañajj wact'araquïtamwa, ucatsti k'alala, machjataw uñjasiraquïta! Sión marca, mutuyatamajj phokhasjjewa; Tatitojj janiw juc'ampi apanucuycjjätamti. Ucampisa Edom marca, jucha luratamatjja mutuyapunïtamwa, juchanacamsa khanaruw apsuraquini. Tatay, amtasimay cunatejj nanacampi lurasqui ucjja; uñtanipjjeta, cunjämsa nanacar ñankhachapquitu ucjja. Take cunanacajjas jichhajj yakha jakenacan amparapancjjewa, utanacajjsa yakha jakenacaquiw catuntasjjapjje. Jichhajj wajchäpjjtwa, jan awquiniraqui; taycanacajjasti ijma warminacjamäpjjaraquiwa. ¡Nanacan pachpa umanacajjwa jichhajj alasipjjtjja, pachpa nanacan phayañ lawanacajjatsa kollke churapjjaractjja! Cuncasjjarusti mä yugo ayjjatapjjaraquistu; karjttanwa, janiraquiw samart'ayapquistuti. T'ant'a mayt'asiñataquisti Egiptonquiri, Asirianquiri jakenacaruquiw mayisjjtanjja. Awquinacasaw jucha lurapjjänjja, ucampisa jiwasaw jichhajj uca juchanacatjja t'akhesipjjtanjja. Jichhajj esclavonacan t'akhesiyatätänwa, janiraquiw qhitisa jupanacan amparapatjja khespiyirejj utjquiti. T'ant'a jicjjatañ munasasti niyapuniw jiwaractanjja, wasara tokenquiri nuwasirinaca utjquipansa. Janchinacasas ninjamaw naqhi, mank'atjamaw phuthutis khatintjjaraquistu. Sión marcansa, Judá marcanacansa, warminacasa, imill wawanacasa p'enka lurjataw uñjasipjje. Jilïrinacasasti amparata warccatataw uñjasipjjaraqui, chuymani jakenacasa janiw ajjsaratäcjjapjjaraquiti. Jila ch'amani jakenacarusti molinon irnakañapataquiw uscuntapjje, waynanacasti lawampi jawk'jataraquiw uñjasipjje. Marca puncunacansti janiw chuymani jakenacajj utjcjjeti, janiraquiw waynanacan k'ochutanacapasa ist'ascjjeti. Chuymasansti janiw cusisiñajj utjcjjaraquiti, cusisiña thokt'äwinacasasa llaquiruquiw tucjje. P'ekenacasatsti pillus mä p'enkaw jalaktjjaraquistu; ¡cunaquïcani jiwasa juchararanacatjja! Ucatpï jichhajj chuymasasa usustojja, nayras chhurct'aña munaraquistu. Sión kollusti jichhajj k'ala t'unthapitawa, kamakenacaquiw ucanjja aywtjjaraqui. Ucampis Tata, jumajj wiñayataquiw apnakätajja, ¡wiñayapuniw konüñamancätajja! ¿Cunatraqui nanacarusti wiñayataqui armapjjetätasti? ¿Cunatraqui walja maranaca nanacaru apanucupjjetätasti? ¡Tatay, juman ucaru cuttayanjjapjjeta, nanacasti cuttanjjapjjäwa! ¡Cunjämtejj nayrajj jacapcäyätjja uqhamac jacayjjapjjeta! ¡Ucampisa jumajj k'alwa apanucupjjestajja! Juman colerasiñamasti nanacataquejj sinti jach'apuniwa. Ucatsti uñjaractwa amsta toket mä jach'a tutuca thayar uñtata jutasquiri; mä jach'a kenayatsti ninaraquiw mistuscäna llijullijur uñtata, ucaru muytatasti mä jach'a khanaw khanascaraquïna. Uca nina taypinsti mayaw c'ajascaraquïna mä suma metaläcaspas uqhamaw llijunïna, uca chica taypinsti mayninacaw utjaraquïna mä pusi jakenacäcaspas uqhama. Ucanacatsti sapa mayniw pusi ajanuni uqhamaraqui pusi chhekhanacani uqhamapjjäna, charanacapasti chekaquiraquïnwa, cayu sillunacapasa vaca kallun sillunacapjamaraquïnwa, ucasti mä suma llijquiri broncëcaspas uqhamaw khanaraquïna. Uca pusinin ajanunacapasti aqhamaraquïnwa: Nayräjja ajanusti jake ajanuraquïnwa, cupi toke ajanusti mä leonana ajanupjamaraqui, ch'eka toke ajanusti, mä orko vacan ajanupjamaraqui, khepäjja ajanusti mä jach'a siwek'ara jamach'in ajanupjamaraquïnwa. Chhekhanacapasti amsta tokeruw janatattapjjaraquïna. Ucanacat paninisti jupanaccamaw jiquintasipjjaraquïna, payïrimpisti cuerponacapwa imantasipjjaraquïnjja. Takenis nayra tokeruw sarapjjaraquïna, sarasasti janiw kheparu cutiquipstanipcaraquïnti. Cawcsarutejj Diosan ch'amapajj jupanacaru apcänsa ucsaruw sarapjjaraquïna. Uca pusinisti mä sanq'iri q'illiminacjamaraquïnwa, jan ucajj mä nina wiyar uñtataw ucsa acsa sarnakapjjaraquïna uca taypinjja; uca ninasti walpun c'ajaraquïna, ucatsti uca nina taypitjja llijullijunacaraquiw mistunïna. Uca pusinisti janc'aquiw jutapjjäna sarapjjaraquïna mä llijullijunacäpcaspas uqhama. Uca pusiniru uñtasasti, orakensti sapa mayni thiyanjja mä ruedaraquiw utjäna. Uca pusi ruedanacasti jupanaccama quipcaquïpjjänwa cunjämatejj luratäpcäna uqhamarusti topaciojj khanquisa uqhamaw khanapjjaraquïna. Amuyatatjja uca sapa mayni ruedanac taypinjja yakha ruedanacas utjcaspa uqhamänwa. Ucanacasti, pusi tokeru cawcsarus sarapjjaquïnwa, jani kheparu cuttanisa. Uca pusi ruedanacasti arunacaneraquïnwa, uca ruedanaca muytatasti walpun khanapjjaraquïna. Cunapachatejj uca pusinejj sartawayapjjän ucqhajj uca pusi ruedanacajj jupanacampi chicaraquiw sarantapjjäna, cunapachatejj uca pusinejj oraket thoktawayapjjän ucapachasti uca pusi ruedanacajj jupanacampi chicaraquiw thoktawayapjjaraquïna. Uca pusinisti, cawcsarutejj Diosan ch'amapajj jupanacaru apañ muncäna ucsaruw aparaquïna, ruedanacasti jupanacampi chicaraquiw cawcsarusa sarapjjäna. Uca ruedanacasti uca pusinin jacañapan jacañapaniraquïnwa. Cunapachatejj uca pusinejj onjjtapjjän ucqhasti uca ruedanacajj ucanac chicaraquiw onjjtapjjäna, cunapachatejj uca pusinejj sayt'apjjäna ucapachasti ruedanacajj ucanacampi chicaraquiw sayt'apjjäna; cunapachatejj uca pusinejj oraket sartapjjän ucqhasti uca ruedanacajj uca pusinimpi chicaraquiw sartapjjänjja, uca ruedanacasti uca pusinin jacañapan jacañapaniraquïnwa. P'ekenacap patansti utjaraquïnwa mä cristal alay perkäcaspas uqhama, ucasti walwa c'ajaraquïna. Uca mankhansti uca pusinin chhekhanacapajj chekaquiw janatattaraquïna, maynit maynicama jiquintasisa. Paya chhekhampisti cuerponacapwa imantasipjjäna. Cunapachatejj uca pusinejj sarantapjjäna ucapachasti uca chhekhanacapan suenatapjja ist'aractwa, uca suenatapasti mä jach'a jawiran umanacapjamänwa, take ch'amani Diosan arupjamaraquïnwa, mä walja soldadonacan saratapäcaspas uqhamaraquïnwa. Cunapachatejj sayt'apjjäna ucapachasti uca chhekhanacapajj janaktjjapjjaraquïnwa. Uca p'ekepa patanccän uca c'ajquiri alay perkäcaspas uca taypitsti, mä jach'a aruw misturaquïna. Uca patansti, mä konuña uñjaracta safiror uñtata, uca konuña patansti mayniw kont'atäscaraquïna mä jaker uñtata. Uca jakesti, cinturat amstarojj mä suma c'ajquiri metalar uñtataw c'ajaraquïna, ninan muytata, cinturat aynacharusti ninacamaquiraquïnwa. Uca muytatansti mä khanaw khanaraquïnjja, uca khanasti cürmir uñtataraquïnwa, cunapachatejj cürmejj jalluna kenay taypin uñstquis uqhama. Uqhamwa nayajj uñjta Tatitun c'ajquir cancañapjja. Ucanac uñjasasti nayajj oraker puriñcamaw p'ekejj alt'asiracta. Ucatsti mä aru ist'aracta, aqham siri: “Jumajj chacha, saythapim, nayaw jumar parljjayäma” sasa. Uca aruna uqham nayar parljjayañapcamasti, nayarojj Diosan ch'amapaw mantitu, uca ch'amampiw cayojjat sayt'ayaraquitu, ucatsti cuntejj uca arojj parljjayquitän ucwa ist'aracta, aqham sasa: “Jumarusti, israelitanacan ucaruw qhitäma, uca israelita jakenacasti nayataquiw sayt'asipjje. Jupanacasa uqhamaraqui nayra awquinacapasa naya tokepuniw jichhürcama sayt'apjje. Wawanacapas jupanacjama c'ullu, kala chuymani jan amuyt'ani jakenacäpjjaraquiwa. Jichhasti jumarojj jupanacan ucaruw qhitäma jupanacaru aqham sasa parlañamataqui: ‘Aqham siwa Tatitojja.’ Parlatamarojj ist'apjjpas janis ist'apjjpan, jupanacajj nayataqui sayt'asiri jakenacäpjjewa, ucampisa uca parlatamampejja jupanacajj yatipjjaniwa mä profetan jupanac taypin utjatapa. Jumasti, chacha, jan ajjsaramti jupanacaru, janiraqui ajjsaramsa cuntejj sapcätam uca arunacarusa, ch'aphinacan muyuntatjamas uñjaschïta ucasa, uqhamaraqui alacranes sat animalanac taypinjam jicjjatascchïta ucasa. Janipun ajjsaramti cuntejj sapcätam uca arunacatjja, janiraqui mayjt'asimsa jupanacan mayja uñnakapjjatapatsa, kawkha naya toke sayt'asiri jakenacäsipcpasa. Jumajj arunacajja jupanacarojj khanañcham, ist'apjjpasa janis ist'apjjpan, jupanacan naya toke sayt'asiri jakenacäpjjatap laycu. Cuntejj siscsma uca arunacsti sum ist'am janirac jupanacjam jan ist'asiri tucumti. Lacam ansatatam, ucatsti cuntejj churcäma uca mank'antaraquim” sasa. Ucatsti nayajj uñjaractwa mä ampara naya tokeru loktasinquiri, uca amparasti mä kellkata rollo apt'atänwa. Uca amparajj nayan nayrakatajjanwa uca rolljja janatati, uca rollosti purapäjjaru kellksutänwa. Uca kellkanacasti jachañanaca, t'akhesiñanaca, ajjsarañanaca ucanacänwa. Ucatsti saraquituwa: “Jumasti, chacha, aca kellkjja mank'antam, ucat janc'aqui Israel marcaru parliri saram” sasa. Nayasti lacajj ansatatta, ucatwa jupajj uca kellkata nayarojj mank'antayitu. Ucatsti saraquituwa: “Jichhasti aca kellkata mank'antam, cuntejj nayajj jumar churcsma uca, ucampi sist'asiraquim” sasa. Nayasti uca kellkjja mank'anttwa, misq'it sipansa juc'ampi mojjsaraquïnwa lacajjanjja. Ucatsti saraquituwa: “Jichhasti saram, Israel marcaru yatiyam cuntejj nayajj jupanacaru sañajjäqui uca. Nayasti janiwa yakha parlani jan ucajj jan amuyt'caya parla parliri marcaru qhitcsmati jan ucasti Israel marcaruw qhitsma. Nayasti janiw wali ch'ama parlani marcanacaru qhitcsmati, cawquïri parltejj jumajj jan amuyt'casma ucaru. Uca ch'ama parlani marcanacaru qhitquirisma ucasa, jupanacajj parlatamarojj ist'apjjeristamwa. Ucampisa Israel marcajj janiw ist'cätamti, jan nayaru ist'añ munapjjatapata. Take Israel marcajj c'ullu, uqhamaraqui jan amuyt'asirïpjjewa. Ucampisa nayajj jumarojj jupanacjam kala chuymani, khoru tucuyaraquïma. Diamantet sipansa juc'ampi ch'ollkhe tucuyäma, kalat sipansa juc'ampi kalarayaraquïma. Jan jupanacarojj ajjsaramti, cunjämtejj uñnakapcani ucarusa jani ajjsaramti, kawkha khoru jakenacäsipcpansa” sasa. Ucatsti saraquituwa: “cuntejj siscäma uca arunacjja wali sum ist'am ucatsti chuymamaru sum catokaraquim. Cawquïri marca masinacamatejj jaya marcanacaru apanucuta uñjasipqui ucanacar uñjiri saram, jumarojj ist'apjjpas janis ist'apjjpan, jupanacarusti saraquim: ‘Aqham siwa Tatitojja’ ” sasa. Ucatwa nayarojj Tatitun ch'amapajj irptitu, ucat nayan khepäjjajjansti mä jach'a ch'ajjwa ist'aracta, mä jach'a orak qhathatïcaspas uqhama, ucajj Diosan jach'a cancañapaw ucawjat sartäna. Uca ch'ajjwasti, uca pusininacan chhekhanacapan ch'ajjwapänwa, cunapachatejj jupanaccama uca chhekhanacajj jawkthaptcatayna ucapacha, uqhamaraqui cawquïri ruedanacatejj ucanccäna ucanacaw uca ch'ajjwanacjja uqham ist'ayaraquïna. Uca ch'ajjwasti mä orake qhathatiru uñtatänwa. Diosan ch'amapaw nayarojj sayt'ayitu ucatsti uca chekatsa apsuniraquitu, nayasti wali llact'ata mayjt'ataw sarjjaracta, ucañcamasti Tatitojj amparapampiw wali waythapiraquitäna. Ucatsti Tel Abib sisqui uca chekaruw puriracta, Quebar sat jawira thiyaru, cawqhantejj jaya marcaru apanucuta israelitanacajj jacapcäna uca chekaru, ucansti jupanacampi chicaraquiw ucanjja pakallko urunaca kamararacta, jan cunsa lurasa jan cunsa sasaraqui. Uca pakallko urunaca pasatatsti, Tatitojj nayaruw parljjayaraquitäna aqham sasa: “Nayasti jumarojj, chacha, Israel marcan uñjiripatwa uscuracsma. Cunapachatejj nayajj cunsa jumaru yatiyäma ucapachasti janc'aquiw Israel marcarojj yatiyañamaraqui, uqhamat jupanacajj take cunsa suma yatipjjañapataqui. Inampisa nayajj mä khoru jake toke arsurista jiwañapataqui uqham khorütap laycu; jichhajj waliquiwa, jumatejj jan uca khoru jakeru parljjaycasmajja, uca khoru cancañapa apanucuñapataqui, uqhamat uca jakejj jacascañapataqui, jupajj juchap laycuw jiwani, ucampisa nayajj jumaruw uca jaken jiwatapatjja wayt'äma. Ucampisa jumatejj uca khoru jakeru parljjayäta uca khoru jacañapa apanucuñapataqui, ucatsti uca jakejj jani ist'cätamti, janiraqui uca khoru cancañapsa apanuccaniti, ucat jiwaraquini ucapachasti jupajj juchapatwa jiwascani, ucampisa jumajj jacañamjja khespiyasjjtawa. Uqhamaraquiw utjaspa asqui jakejj uca asqui cancañapa apanucjjaspa, ucatsti jan walinaca lurañaru uscusjjaspa, nayasa juparojj liwisiyañaru uscuraquirista; ucampisa jumatejj jan uca jakerojj amuyt'aycäta ucapachajj jupajj jiwaniwa. Nayataquisti uca asqui luratapajj janiw cunäcanisa, juchap laycuw jiwascaraquini, ucampisa jiwatapatjja jumaruw wayt'araquïma. Ucampisa jumatejj uca jakeru amuyt'ayäta jan jucha lurañapataqui, ucat jupajj amuyt'asjjaraquini, ucapachajj jupajj janiw jiwcaniti, jan ucasti jacascaquiniwa, juman arumaru ist'atap laycu, jumasti khespitaw uñjasiraquïta” sasa. Tatitusti ucqhanpachwa amparapa lokjjatasin saraquitu: “Sartasim, ucat pampa tokeru saram ucanwa nayajj jumaru parljjayäma” sasa. Nayasti sartastwa, ucatsti pampa tokeruw sararacta, ucanwa nayajj Tatitun c'ajquir cancañapa uñjaracta, cunjämatejj Quebar jawira thiyan uñjcäyätjja uqhama. Orakeru puriñcamaraquiw p'ekejja alt'asta, ucampisa Tatitun ch'amapaw nayarojj phokhantitu, ucat sayt'ayaraquitu, ucatsti aqham sasaw parljjayaraquitu: “Jutam, ucat utamaru jist'antasim. Jichhajj jumarojj phalanacampiw ñach'antapjjätam, ucatsti janiw ucat mistuncätati, janiraquiw marcanquirinacampis chicäcätati. Uqhamarus nayajj lajjramjja lip'cattayaraquïmawa, laca mankhemaru, ucatsti amutuw tucuraquïta. Janiw uca jakenacaru juc'ampi tokcjjätati, khoru jakenacäpcchi ucasa. Ucampisa nayatejj jumaru mä cunsa sañ munäma ucqhajja, amutütamatjja parlayjjaraquïmawa, ucat naya toket parlaraquïta: ‘Naya Tatituw ucjja arsta’ ucatsti qhititejj ist'añ muncani ucasti ist'aniwa, ucampisa cawquïritejj jan ist'añ muncani ucasti janiw ist'caraquiniti, naya toke sayt'asiri jakenacäpjjatapata. “Jumasti, chacha, mä adobe ittam, ucatsti juman nayrakatamaru itnokam, uca adoberusti Jerusalén marca dibujaraquim. Ucatsti uca marcarojj walja ejercitompi guerran nuwasiñ yänacampi muyuntayaraquim, uqhamaraqui mä amsta cheka waquicharaquim uca marca uñtañataqui, uqhamat mä ejercitompi muyuntata marcäcaspas uqhama uñtasiñapataqui. Ucatsti hierrot lurat mä jach'a thuru lata aptam; ucsti jumampi, uqhamaraqui marcampi taypiru uscum mä perkäcaspas uqhama, ucat marca uñcatasiru sayt'asim nuwantañatacjama. Ucasti israelitanacataquejj mä unañchäwïnina. “Jumasti ch'ekäjja toketwa icnokaraquïta, jumjjarusti Israel marcan juchapwa apjjatasiraquïta. Uqham ch'ekäjjarupuniw icnokäta, jumjjaru jupanacan juchapa apjjatasisa, quimsa pataca llätunc tunca urunacaw uqham iquïta, sapa uru iquitasti Israel marcan mä mara jucha lurataparüniwa. Cunapachatejj uqham ch'ekäjja toket iquiñ tucuyjjäta ucapachasti cupi toket iquiraquïta, ucatsti jumjjarojja Judá marcan juchapa apjjatasiraquïta, pusi tunca ururaquiw uqham iquïta. Sapa urusti mä mara jucha lurataparüniwa. Ucatsti Jerusalén marca tokeruw jithiquipstjjaraquïta, uca marcasti uñisirinacapan muyuntatäjjaniwa, amparanacamajj k'alalaraquïniwa, ucatsti nayan sutejj-jjaruw parläta uca marcataque. Nayasti ñach'antaraquïmawa, jan maysat maysaru jithiquipstascañamataqui, uqhamat uca t'akhesiñ urunacama tucuyañcama. “Ucatsti mä juc'a trigo aptaraquim, cebada, mijo, avena, haba, lenteja ucanacampi; take ucanacjja mä vasijaru quitantaraquim, ucatsti ucanacat t'ant'a lurasiraquim. Uca t'ant'wa mank'asïta uca quimsa pataca llätunc tunca urunacan ch'ekäjjat iccäta ucqhajja. Mank'amsti horasaparuquiw mank'araquïta, sapa urusti chicata libra ucqhaqui mank'araquïta; umsti horasaparuraquiw umaraquïta, uqhamaraqui mä sapa urutaquisti chicata litro umacraqui catokäta. Mank'amasti cebadat lurat tortaraquïniwa, ucasti jake jamampi phayataraquïniwa, ucsti jaken uñjcataw waquichasiraquïta” sasa. Ucjjarusti Tatitojj sascaquïnwa: “Israelit jakenacajj uqham ñankha mank'wa mank'apjjani cawqui marcanacarutejj apanucuycä uca marcanacanjja” sasa. Nayasti ucjjarojj saractwa: “Tata, nayajj janipuniw cunapachasa uqham uca k'añu yänacjja llamct'irïcti; janipuniw nayajj jupapacha jiwata animalanacan aychapsa mank'erïcti, ni monte animalanacan jiwayat aychapsa mank'erïcti, janiraquiw jan mank'aña animalanacan aychapsa mank'erïcti” sasa. Jupasti ucjjarojj saraquituwa: “Uqhamajj vaca phurumpi mank'amjja phayasim, jake jamampi phayasiñat sipana” sasa. Ucjjarusti sascaquituwa: “Jerusalén marcansti mank'at pist'atäñwa utjayaraquï. Mank'asti juc'at juc'atacwa churatäni, jakenacasti wali jach'a llaquimpiw mank'apjjaraquini; umasa juc'at juc'atacracwa churasini, wali ajjsart'asaraquiw uca umsa umt'apjjani. Umas mank'as pist'aquipuniniwa, jupanaccamasti wali ajjsarañampiw uñcatasipjjaraquini. Juchanacap laycusti jacquirpacharaquiw ñusantapjjani” sasa. Tatitojj saraquituwa: “Jichhasti, chacha, jumajj mä ari cuchillo catum, ñic'uta uqhamaraqui sunqha qhithurasiña navajäcaspas uqhama ucampisti ñic'utama sunqhama qhithurasiraquim, ucatsti janc'aqui mä balanza aptaraquim, ñic'utamsti quimsaru jaljam. Cunapachatejj marcaru nuwantañajj tucusjjani ucqhasti uca quimsatjja maynïri naqhantayam, marca taypina; ucat mä espada caturaquim, ucatsti uca quimsatjja mä chicata ñic'utanaca qhuchhunokaraquim, uca ñic'utanacjja marca muytata uscuraquim. Jilt'äqui ucsti thayaru willjjaruyam. Nayaw uca jakenacan khepapa sararaquï mä espada ayt'ata. Uca ñic'utanacatsti mä juc'a catusin, isimaru chincatasiraquim. Uca ñic'utanacatjja mä juc'a catusin, ninaru phichhantaraquim. Ucatwa mä ninajj misturaquini take Israel marca tokejja.” “Naya Tatituw ucjja arsta: Ucäsquiwa Jerusalén marcajja. Nayaw take marcanaca, uqhamaraqui jach'a marcanac taypiru uscta. Ucampisa jupajj nayan leyinacajja uqhamaraqui arunacajjataquiw sayt'i, ucatsti cawquïri marcanacatejj juparu muyuntatäqui uca marcanacat sipansa juc'ampi jan waliw tucuraqui, jan leyinacajjaru uqhamaraqui arunacajjaru ist'apjjatapata.” “Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Jumanacajj cawquïri marcanacatejj jumanac jac'an utjqui uca marcanacat sipansa juc'ampi jan waliw tucupjjtajja, janiraquiw arunacajjarjamas sarnakapctati; uqhamaraqui cawquïri marcanacatejj jumanacan jac'amancapqui uca marcanacan leyinacapsa janiraquiw phokhapctati. Ucatpï naya Tatitojj arstjja: Nayas, Jerusalén marca, juma tokew sayt'aractjja; cuntejj juma toke arscta ucsti take marcanacan uñjcataw phokharaquï. Cuntejj nayajj jumampi lurcä ucsti janipuniw cunapachas lurirïcti janiraquiw mayampsa uqhamjja lurcjjäti. Luratanacamasti sinti ajjtascañapuniwa. Jumanac taypinsti yakhepa jakenacajj pachpa wawanacaparuw mank'antasjjapjjani, uqhamaraqui yakhepa wawanacajj awquinacaparuw mank'antjjapjjani. Cuntejj juma toke arscta ucsti phokhapunïwa, qhitinacatejj jilt'apcani ucanacsti take tokeruw ananucuraquï. Naya Tatituw ucjja arsta, pachpa jacañajj-jjaruraquiw juramentompi arsta. Cunjämatejj jumanacajj nayan kollana templojja jan wali uqhamaraqui k'añu luräwinacamampi taquisipjjtajja, jichhasti nayajj jumanacarojj jan qhuyapt'ayasisaraquiw tucjjapjjäma; janipuniw jumanacatjja acch'as qhuyapt'ayascäti. Jakenacamatsti mä chicatajj usunacampiw jiwarapjjani, aca pachpa marca mankhanwa mank'atjama jiwarapjjaraquini, chicata jakenacasti cawquïri uñisirinacatejj muyuntapctam ucanacan jiwarayataw uñjasipjjaraquini, ucat jilt'iri chicatasti take tokeru ananucutaraquïniwa. Ucanacan khepapsti nayaw sararaquï mä espadas ayt'ata. Ucapachaw nayajj jupanacjjarojj jach'a colerasiñajj warjjatanï; colerasiñajjsti jupanacjjaruw samarayaraquï, ucat nayajj samarjjaraquï. Cunapachatejj nayajj uqham colerajja jupanacjjaru samarayä ucqhasti yatipjjaraquiniwa, naya Tatitun jach'a colerasiñajjampi arsutajja. Nayasti Jerusalén marca, mä t'unthapita montonaruw tucuyaraquïma; cawquïri marcanacatejj jumaru muyuntatäqui ucanac taypin jumarojj jisc'achjaraquïma, uqhamat takenis pascasinjja uñjapjjañapataqui. Cunapachatejj nayajj wali jach'a colerasiñampi juma toke arsutanacajj phokcä, uqhamaraqui jan qhuyapt'ayasisa mutuycäma ucapachasti, takeniw jan wali arunacampi arnakapjjätam, ñankhachapjjaraquïtam, cawquïri marcanacatejj jumaru muyuntatäqui ucanacataquisti mä jach'a yatichäwiraquiyätawa. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayasti jumanacjjarojj ajjsarcañ t'unjiri flechanacar uñtatwa apayanëjja. Jïsa, jumanacjjarojj t'unjatäñampi, mach'ampi, mank'at pist'ata sarnakañampwa apayanëjja. Jïsa, nayaw jumanacjjarojj mach'ampi, usunacampi, jiwañampi apayanëjja, uqhamaraqui jumanacjjarojj monte animalanacaw jutani, ucanacasti jan wawani jumanacarojj jaytapjjätam. Jumanacatsti, waljaniruw guerranacan jiwarayaraquëjja. Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Tatitusti nayaruw parljjayaraquitu, aqham sasa: “Israel kollu tokenacar uñtam, jupanacarusti nayan sutejjaru parlaraquim, aqham sasa: ‘Israel kollunaca, ist'apjjam, cuntejj Tatitojj sisqui: kollunaca, jisc'a kollunaca, jawiranaca, vallenaca. Jumanacjjarojj guerranac apayanipjjäma, jach'a kollunacan yakha diosanacamaru yupaychapcta uca chekanacsa k'alwa t'unjäjja. Cawquïri altaranacantejj jumanacajj sacrificionaca, inciensonacsa naqhayasipcta uca chekanacjja k'alwa tucjäjja, jakenacaparusti pachpa diosanacap nayräjjaruw jiwarayaraquëjja. Israelita jakenacan jiwarat janchinacapasti pachpa diosanacapan nayrakataparuw liwinokaraquëjja, ch'aqhanacapsti altaranacap nayräjjaruraquiw willitatäjja. Cawquïri marcanacantejj jumanacajj jacapcta uca marcanacasti takpachaw t'unjatäni, yakha diosanacar yupaychañ altaranacamasa k'ala t'unjatäniwa. Altaranacamajj k'ala t'unjatapunïniwa, diosanacapas jisc'a jisc'a tucjataraquïniwa; incienso loktasiña altaranacapas pampa tucuyataraquïniwa, take cuntejj jumanacajj lurapcta ucanacasti k'ala chhaktayatäniwa. Cunapachatejj jumanacajj walja jakenacaru jumanac taypin jiwarasquiri uñjapjjäta, ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Ucampisa nayajj jumanacatjja mä kawkhaniru jiwañat khespiyaraquïwa, ucanacasti yakha marcanac taypin willitatataw jacapjjani. Uca jilt'irinacasti, uca jaya marcanacanjja nayatwa amtasipjjaraquini; cunjämtejj nayajj jupanacaru t'akhesiycäyätjja, jan nayaru take chuymampi arcapjjatapata, uqhamaraqui nayatsa jayarst'awayapjjatapata yakha diosanacar yupaychañ laycojja, take ucanacwa amtasipjjani. Jupanacasti take ñankha luräwinacapa amthapisisajja, jupanacpachaw ajjtasipjjani, take uca ajjtascaña luräwinacapatsa. Ucapachaw jupanacajj yatipjjani nayan Tatitütajja, cuna jan wali t'akhesiñanac apayaniñtejj arscäyät ucanacasa jan aleka inamaya parlanacaquïtapa’ ” sasa. Tatitusti sascaquituwa: “Amparanacamampi uqhamaraqui cayunacamampi lek'esa warariraquim, Israel marcan ajjtascañ juchanaca luratapatsti llaccañas wararcasma uqham warariraquim, Israel marcasti guerrana, uqhamaraqui cunayman mach'anacampi, usunacampiw jiwararaquini. Jayanquirinacajj usunacampiw jiwarapjjani, jac'anquirinacasti guerran nuwasiñanwa jiwarapjjaraquini, cawquïrinacatejj jacasipcani ucanacasti mank'atjamaw jiwarapjjaraquini. Uqhamwa nayajj Israel marcjjarojj colerasiñajj warjjatanëjja. Cunapachatejj jakenacajj jiwaratanacaru uñjapjjani yakha diosanac jac'ana, altaranacap jac'anacana, take kollunacana, jach'a kollunaca patansa, kokanac c'uchunacansa, uqhamaraqui jach'a encinas sat koka c'uchunacansa, cawqui chekanacantejj k'apquiri inciensonacap loktasipcän uca chekanacana, ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja. Jupanacar mutuyañataquejj amparajjwa aytaraquï, aynacha toke wasarat kalltasina, amsta token Ribla sisqui ucacamajja, take aca orakenacapjja, take marcanacapsa ajjsarcañ wasararuw tucuyaraquëjja. Ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja” sasa. Tatitusti nayaruw parljjayitu, aqham sasa: “Naya Tatituw Israel marcaru sista: Tucuyajj purinjjewa, aca oraken tucusiñapajj purinjjewa. Israel, juman tucusiñamajj purinjjewa. Jumjjarusti colerasiñajjwa wartanëjja; sarnakäwinacamatsti wayt'araquïmawa, ajjtascaña luräwinacamatsti mutuyaraquïmawa. Janiw qhuyapayasiñampi jumarojj uñjcämati, sarnakäwimatsti mutuyaraquïmawa, jan wali luratanacamatsa t'akhesiraquïtawa. Ucapachaw jumanacajj nayan Tatitütajja yatipjjäta. Aca oraken utjir jakenaca, t'unjatäñajj purinjjewa. Horasajj purinjjewa, jan walt'aña urunacaw jac'ancjje. Kollu tokenacansti cusisiñajj tucusjjaraquiniwa. Jichhpacha, janc'aquiraquiw colerasiñajj jumjjaru warjjatanëjja, ucqhaqui sañcama, take sarnakäwinacamatsti cuenta wayt'araquïma, take ajjtascaña luräwinacamatsti mutuyaraquïmawa. Jichhajj janiw jumarojj qhuyapayasiñampi uñjcämati; take sarnakäwinacamatsti mutuyapunïmawa, ajjtascaña luräwinacamatsti t'akhesiyapunïmawa. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja, mutuyirïtajjsa. “¡Acajj uca urojja! ¡Purinjjewa! ¡T'unjatäñasti purinjjewa! Take chekansa ñankha lurañanacaquiw utjasqui, jakenacan ñankha luratanacapasti sintipunëjjaraquiwa. Nuwasiñanacaquiw sartasqui, ucanacasti ñankhanacacwa utjayi. Ucampisa jupanacajj kamir cancañanacapampejj janiw cunsa jicjjatapcaniti, uqhamaraqui arnakasitapampisa. Janiw jupanacanjj cuna asquis utjcjjeti. Horasajj purinjjewa, urusti jutjjaraquiwa. Aljasirisa janiw cunat cusisiñapas utjquiti, alasiris janiw cunat llaquisiñapas utjcaraquiti. Israel marcan jach'a jach'a tucutapatsti mutuyaraquïwa. Maynitejj mä cunsa aljchi ucajja janiw take jacañapanjja wasitat uca aljatapjja jicjjatcjjaniti, cuna alaquipa lurcän ucsa janiw ina ch'usaru tucuycaniti. Ñankha jakenacasti janiw jacjjapjjaniti. “Trompetas toct'asiraquiwa nuwasiñaru jawsasa; takeniw waquichasipjji, ucampis janiw maynis nuwaserejj mistcaraquiti. Israel marcan jach'a jach'a tucutapatsti colerasiñajjampiw mutuyaraquëjja. Marca ankäjjanjja nuwasiñaw utji, mankhansti usunacampi mach'anacampiw utjaraqui. Pampanquirinacajj guerran jiwarapjjani, marcanquirinacasti mank'atjama, uqhamaraqui usunacampiw jiwarapjjaraquini. Yakhepanacajj, palomanacar uñtatas kollu tokenacaru jaltapcchini ucasa, takeniw juchanacap laycu jiwarapjjani. Takeniwa amparanacapjja liwektayasipjjani, konkorinacapas wali ajjsarañatjja qhathatiraquiniwa. Chhanqha isinacampiw isthapisipjjani uqhamat llaquisitanacap uñacht'ayañataqui, janchinacapas wali qhathatiraquini, p'enkasiñatsa ajanunacapajj wilaru tucusa, uqhamaraqui ñic'utanacapas mururata uqhamaw sarapjjani. Kollkenacapsa callenacaruw willtapjjani, korinacapsa k'añu t'unanacäcaspas uqhamwa wartapjjaraquini. Tatitun colerasiñapa urojj purincani uca urusti janiw koripasa ni kollkepasa jupanacarojj khespiycaniti. Uca korinacajj janiraquiw mank'at awtjata puracanacapsa phokt'caniti, uca korir munasaw ñankha lurañanacaru puripjje. Uca kori, kollke yänacanïsasti, jach'a jach'aw tucupjje, uca korinacampiw uca ajjtascañ diosanacapsa lurasipjjaraquïnjja. Ucatpï nayajj uca korit lurat yänacapjja k'añu t'unaru tucuyaraquëjja. Yakha marcanacatwa jakenacjja jutayaraquëjja uca korinac lunthatapjjañapataqui, sinti jan wali jakenacaw jutapjjani, jupanacasti uca korinacapjja aparapjjpan, uqhamaraqui mä k'añu yänacäcaspas uqhama uñjapjjaracpan. Nayasti aca marcatjja jayarst'jjäwa, nayan wali munata templojjsa taquisiyaraquïwa. Jan wali jakenacaw jutasinjja k'añuchjapjjani. “Mä cadena waquichasiraquim, aca marcanjja walja jakenacaru jake jiwayirinacat juchañchapjje, aca marcasti nuwasiñanacana phokhantataraquiwa. Nayasti wali khoru jakenacwa qhitaneraquëjja, uca jakenacasti marcanquiri utanacwa catuntasipjjani. Jach'a jilïri jakenacan jach'a jach'a tucutapasti tucusiraquiniwa; diosanacaparu yupaychañäqui ucqhanacsti taquisiyaraquïwa. Ajjsarañaw jupanacarojj k'ala catuntani, sumancañwa thakapjjani ucampisa janiw jicjjatapcaniti. Jan walt'añanacasti mayat mayatwa jutaraquini, jan wali yatiyäwinacasti may mayawa puriniraquini. Inamayaw mä profeta thakasipcani cuntejj Diosajj sisqui uca khanañchañapataqui; janiw jupanacaru yatichiri sacerdotejj utjcjjaniti, janiraquiw mä jilïri jakes utjcjjaniti jupanacaru ewjja arunaca churañataquejja. Reyejj ch'iyar isimpiw isthapisini, marca apnakeristi llaquisiñaruw puriraquini, jakenacasti qhathatipjjaraquiniwa. Sarnakäwinacaparjamaw jupanacarojj uñjaraquëjja, cunjämtejj jupanacajj mayninacaru uñjapqui uqhamaracwa jupanacarojj uñjäjja. Uqhamatwa jupanacajj yatipjjani nayan Tatitütajja” sasa. Sojjtïri phajjsina, pheska uru sarakatarusti, sojjtïri maranjja, nayajj utajjan kont'ataw jicjjatasiscäyäta Judá orakenquir jilïri jakenacampi. Ucat acatjamatwa Tatitojj amparapa nayjjaru lokjjatitu. Ucatsti uñjaractwa mayni, mä jakeru uñtata. Cinturapat aynacharusti ninäcaspas uqhamwa uñjaracta, ucat amstarusti mä suma lliphipquiri metalar uñtataw c'ajaraquïna. Uca jakesti cunatejj amparapjamäcäna uc loktanisaw ñic'utat catuntitu. Ucatwa Diosan ch'amapajj alayaru waytitu, ucatsti cuna unañchäwinactejj Diosajj uñacht'ayquitu, uca tokwa Jerusalén marcaru irpitu, ucatsti marca mankhana puncu chekaruw sayt'ayaraquitu, cawquïri puncutejj amsta tokencqui ucqharu, uca chekancaraquïnwa cawquïri c'ari diosatejj Tatituru colerayqui ucajja. Ucancaraquïnwa Israelan Diosapan c'ajquiri cancañapajja, cunjämtejj nayajj wasara pampa token uñjcäyät uqhama. Ucatsti saraquituwa: “Amsta toker uñtam” sasa. Nayasti amsta tokeruw uñtta, mantañawjansti, altar jac'ancqui uca puncu chekanjja Tatitur colerayiri mä c'ari diosa uñjaracta. Ucatsti saraquituwa: “¿Uñjtati cuna ajjtascañ luräwinactejj israelita jakenacajj lurapqui ucanacjja, uqhamaraqui nayarusa kollan templopjjata jayaru apanucupquitu ucsa? Jïsa, ucampis jichhajj juc'ampi jan wali yänacampwa uñjäta” sasa. Ucjjarojj uta ancäjja tokeru mantañäquis uca puncuruw irparaquitu. Uca perkansti mä jach'a p'iya uñjaracta. Ucatsti saraquituwa: “Uca perkan uca p'iyapjja juc'ampi jach'a p'iysum” sasa. Nayasti uca p'iyjja juc'ampi jach'aruw tucuyta, ucatsti mä mantaña jicjjataracta. Ucatsti saraquituwa: “Mantam, ucanwa uñjäta cuna ajjtascañ luräwinactejj ucan lurapqui ucanaca” sasa. Nayasti manttwa, ucat uca perka irampachansti cunayman casta catarinacan uñnakanacapa kellksuta uñjaracta, uqhamaraqui yakha casta k'añu animalanacsa, uqhamaraqui Israel marcan take c'ari diosanacapsa. Ucansti pakallko tunca israelita jilïri jakenacawa ucancasipcäna, ucancascaraquïnwa Jaazanías sat jakesa, cawquïritejj Safán sat jaken yokapäcän uca, jupanacasti uca yakha diosanacaruw yupaychasipcaraquïna. Sapa maynis mä incensario wayt'atcamaquïpjjänwa, ucanacatsti incienso jewk'ew wali mistuscaraquïna. Ucatsti saraquituwa: “¿Uñjtati cuntejj jamasan Israelanquiri jilïri jakenacajj lurapqui ucjja? ¿Sapa maynis c'ari diosanacapan t'ojjonacapanjja? Jupanacasti amuyapjjaraquiwa nayajj janis ucanaca uñjquirista uqhama, uqhamaraqui aca marcarojj apanucquiristsa uqhamwa amuyapjjaraqui” sasa. Ucjjarusti sascaquïnwa: “Jichhas acat kheparojj juc'ampi jan walinac lurirwa uñjäta” sasa. Ucatsti Tatitun templopa puncuruw irparaquitu cawquïri punctejj amsta tokeru uñtatäqui uca chekaru. Ucansti mayni warminacaw konurasipcäna, Tamuz sat diosatwa jachasipcaraquïna. Ucatsti saraquituwa: “¿Acanacjja uñjtati? Jichhasa juc'ampi jan walinacampwa uñjascaquïta” sasa. Ucatsti Tatitun templopanquiri mankha uta ankäjjaruw irparaquitu, cawqhatejj Tatitun utapar mantañäqui uca chekaru, altara taypïquis uca chekaru, ucansti pä tunca pheskani jakenaca uñjaracta, santuariotjja khepa tokeru uñtata, inti jalsu tokeru uñtasina alt'ata, intiruwa yupaychasipcaraquïna. Uqhamasti Tatitojj nayarojj saraquituwa: “¿Uñjtati uca? Judá marcajj uca take k'añu luräwinacampis janiw sisthapipquiti, uqhamarus aca orakerojj ch'ajjwañanacampiw phokhantaraqui. Mayampi mayampwa nayarojj sintipuni colerayjjapjjetu, usunacapan k'aphinacapsa nasajjas muct'araquiwa. Ucampisa nayajj wali jach'a colerasiñampiw jichhajj lurjjäjja. Janipuniw jupanacatjja qhuyapayascäti. Kawkhas arnakasisinipcpan, janipuniw jupanacarojj ist'cäti” sasa. Nayasti mä jach'a aru ist'aracta ucasti aqham saraquituwa: “Qhitinacatejj aca marcaru mutuyapcani ucanacajj niyaw purinjje, sapa maynis t'unjaña armanacapa ayt'atcamaquïpjjewa” sasa. Uqhamasti uñjaractwa sojjta jakenacaru amsta tokencquisa uca jach'a puncunjam mantasinipquiri, sapa maynis t'unjañataqui mä jach'a thuru lawa apt'atcama. Jupanac chicasti taypinjama mayni jakew jutaraquïna, lino isimpi isthapita, cinturaparusti kellkaña yänaca apt'ataraquïnwa. Mantasinsti, broncet luratäquis uca altar jac'aruw sayt'asipjjaraquïna. Ucatsti Israelan Diosapana jach'a c'ajquiri cancañapasti, uca chhekhaninac patatwa sartawayaraquïnjja, cawqhancapcäntejj ucata, ucatsti templo mantañäqui ucsaruw sarapjjäna. Tatitusti uca lino isimpi isthapitäcän uca jakeruw jawsaraquïna, cawquïritejj cinturaparojj kellkañ yänaca apqui ucaru. Juparojj saraquiwa: “Jerusalén marca muytam, cawquïrinacatejj aca marcan jan wali luräwinacap laycu wali llact'atäsipqui ucanacaru mä chimpu paranacaparu uscuraquim” sasa. Ucatsti jupanacarojj saraquïnwa: “Jichhajj temploru sarapjjam, uca temploru k'añuchjapjjaraquim; uta ankäjjanacaparusa jake jiwatanacampi phokhantapjjam” sasa. Uqhamasti jupanacajj mistuwayasinjja jakenacaru jiwarayañwa kalltapjjäna. Jupanacan uqham lurañapcamasti nayajj sapaquiw uñjasjjäyäta. Ucatwa orakeru p'ekejja puriyañcama alt'asta, t'akhesiñatsa wali jach'atwa art'asiracta: “¿Tata, jumajj Jerusalén marcarojj colerasiñamjja wartanipunïtati, uqhamat uca juc'a jilt'irinacarus tucjapunïtati?” sasa. Tatitusti ucjjarojj saraquituwa: “Israel marcan juchapajja uqhamaraqui Judá marcan juchapasa sinti jach'apuniwa. Aca orakensti jake jiwayañaw phokhantataraqui; jan wali lurañanacampi phokhantataraquiwa. Jupanacajj amuyapjjaraquiwa nayajj aca marcjja apanucjjeristsa janirac ñankha luratanacapsa uñjquiristti uqhamwa amuyapjjaraqui. Jichhasti janipuniw jupanacatjja qhuyapt'ayascäti, jan ucasti luratanacapatjja wayt'apuniraquïwa” sasa. Ucatsti cawquïri jaketejj lino isimpi isthapitäcän ucasti uqhamaraqui cinturaparusa kellkaña yänac apcän ucajj cutiquipstasinjja saraquiwa: “Cuntejj luram sisquista ucjja phokjjtwa” sasa. Ucatsti uñjaractwa: Chhekan angelanacan p'ekenacapat alay alajjpachanjja mä konuñaw uñstäna safiro sisqui uca kalaru uñtasita. Lino isimpi isthapitäcän uca jakerusti Tatitojj saraquïnwa: “Uca carronacan ruedanacapa mankharu mantam, uca angelanacan chhekhapawjjaru; ucatsti mä juc'a nina sanc'anaca aptaraquim, cawquïri ninatejj uca angelanac taypin nacqui ucata, ucatsti uca nina sanc'anacjja marcjjaru willitataraquim” sasa. Ucatsti uñjaractwa cunjämsa uca jakejj mantäna uca. Uca horasasti uca chhekhan angelanacajj templot aynach tokencasipcänwa, ucat mä kenayaw mankhanquiri uta ankäjjarojj phokhantaraquïna. Tatitun c'ajquiri khanapasti uca chhekhani angelanac patatwa sartawayäna, ucatsti templor mantañäquis ucsa tokeruw sararaquïna; kenayasti temploruw phokhantaraquïna, uta ankäjjasti Tatitun c'ajquiri khanapampi phokhantataraquïnwa. Uca angelanacan chhekha jawk'asitanacapasti uta ankäjjcamaw ist'asiniraquïna, take ch'amani Diosas parlcaspa uqhama. Ucatsti Tatitojj saraquïnwa cawquïri jaketejj lino isimpi isthapitäcän ucarojja, uca carronacan ruedanacap taypita nina apsuniñapataqui, uca chhekhani angelanac taypita. Jakesti sarasinjja mayni ruedanac jac'aruw sayt'asïna. Uca chhekhaninac jac'ansti pusi ruedanac uñjaracta, sapa ruedajja sapakat mayni jac'ana. Uca ruedanacasti walpun c'ajäna topacio sisqui ucanacjama. Uca pusi ruedanacasti puspachajja quipcaquïpjjänwa, mayaquïcaspas uqhamäpjjaraquïnwa. Cunapachatejj uca chhekhaninacajj sartapjjän ucqhajja, pusi tuquirpachaw sarapjjäna, janiraquiw cuttapjjañapajj waquiscänti, jan ucasti cawcsarutejj nayranquirejj sarcäna ucsaruw sarapjjaraquïna. Cuerponacapasa, jiqhaninacapasa, amparanacapasa, chhekhanacapasa take toketwa walpun khanapjjäna, uca pusi ruedanacjamaraqui. Naya quipcaw ist'aracta uca ruedanacarojj uca carronacan sutipampi sutichiri. Uca chhekhaninacatsti sapa maynis pusi ajanuncamaquïpjjänwa. Nayrïri ajanojj mä orko vacan ajanupjamänwa; payïri ajanusti, mä jaken ajanupjamaraqui; quimsïri ajanusti, mä leonana ajanupjamaraquïnwa; pusïri ajanusti mä jach'a pacan ajanupjamaraqui. Uca chhekhani angelanacasti cuntejj nayajj Quebar jawira thiyan uñjcäyätsa uca pachpanacänwa. Uca angelanacasti sartapjjänwa, cunapachatejj jupanacajj sartapjjän ucapachasti uca ruedanacajj jupanac chicaraquiwa sartapjjäna; cunapachatejj uca chhekhanacajj thoktapjjän ucapachasti uca ruedanacajj janiw jupanacatjja jithektapcaraquïnti; cunapachatejj jupanacajj sayt'apjjän ucapachasti uca ruedanacajj sayt'jjapjjaraquïnwa, sartapjjän ucapachasti sartapjjaraquïnwa, uca ruedanacajj uca angelanacan jacäwipat jacäwinïpjjatap laycu. Uqhamasti Tatitun c'ajquiri khanapajj templo patatjja amstaruw mistüna, angelanaca patanacaruw sayt'araquïna. Uca angelanacasti chhekhanacapampiw thoktawayjjapjjaraquïna. Nayasti uñjaractwa cunjämtejj thoktapcän uca, ruedanacasti jupanac chicaraquiw sartapjjäna, ucatsti templona inti jalsu token utjquis uca puncu jac'aruw sayt'asipjjäna. Israelan Tatitu Diosapan c'ajquiri khanapasti jupanac patancaraquïnwa. Uca chhekhaninacasti cuntejj nayajj Israelan Diosapan aynachäjjapana uñjcäyät uca pachpanacaraquïnwa. Ucsti nayajj Quebar jawira thiyanwa uñjayäta. Ucapachaw nayajj amuyaracta cunäcäntejj ucanacajj uca. Sapa maynis pusi chhekhanacani uqhamaraqui pusi ajanuni uqhamäpjjaraquïnwa, uca chhekhanacapa c'uchunsti uñstaraquïnwa mä jake amparäcaspas uqhama. Ajanunacapasti cuntejj nayajj Quebar jawira thiyan uñjcäyät uca pachpanacaraquiquïnwa. Sapa maynis nayraruw sarantapjjaraquïna. Tatitun ch'amapawa nayarojj aptawayitu, ucatsti templon inti jalsu token utjquis uca puncu jac'aruw sayt'ayaraquitu. Uca puncunsti pä tunca pheskani jilïri jakenacaw kont'atäsipcaraquïna. Ucanac taypinsti Jaazanías satäquis ucaruw uñjaracta, cawquïritejj Azur chachan yokapäqui ucaru, uqhamaraquiw Pelatiasarus uñjaracta, cawquïritejj Benaías sat jaken yokapäqui ucaru, ucanacasti marcan jilïrinacapänwa. Ucatsti Tatitojj saraquituwa: “Acanacasti jan wali amtäwinacacpunwa aca marcanjja amtasipqui, ñankha lurañanacacwa amtasipcaraqui. Jupanacasti sapjjaraquiwa: ‘Janiw walja pachanaca pasquiti cunapachatejj jiwasanacajj utanacasjja wasitata lurascäyätan ucajja. Acanwa jichhajj jan cuna ajjsarasa jacasiscañäni, cunjämatejj mä aychajj phuqhun imatäquis uqhama’ sasa. Ucatpï jichhajj jumajj nayan sutejjaru jupanacaru parljjayañamajja” sasa. Tatitun ajayupasti nayjjanquiwa, ucatsti aqham sañajjataquiw saraquitu: “Aqham siw Tatitojja: ‘Uqhampï jumanacajj israelita jakenaca amuyt'asipjjtajja. Nayasti jumanacan amtäwinacamjja yatiractwa. Jumanacajj aca marcanjja walja jakenacaruw jiwarayapjjta, callenacarusti jake jiwatanacampiw phokhantapjjaracta. Ucatpï jichhajj naya Tatitojj sapjjsmajja: Jerusalén marcajj chekpachansa mä phuqhücaspas uqhamäniwa, ucampis aychajj janiw jumanacäpcätati, jan ucasti cawquïri jakenacarutejj jumanacajj jiwarayapcta ucanacäniwa, jumanacarusti phuqhutjja apsupjjämawa. ¿Jumanacajj nuwasiñarojj ajjsarapjjtati? Jichhasti jumanacjjarojj nuwasiñanacwa apayanëjja. Naya Tatituw ucjja arsta, arsutajjarusti phokhapunïwa. Jumanaca toke arsutanacajj-jja phokhapunïwa, aca chekatsti jumanacarojj apsupjjaraquïmawa, yakha marcanquiri jakenacaruw catuyapjjaraquïma. Espadampi jiwarayataw uñjasipjjaraquïta. Israelan korpanacapan nayaw jumanacarojj luräwinacamarjama uñjapjjaraquïma, ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Aca marcasti jumanacataquejj janiw mä phuqhut sirvipcätamti, janiraquiw jumanacas aychäpcasmas uqham uca phuqhuncapcätati. Nayaw jumanacarojj luräwinacamarjama uñjapjjäma Israelan korpanacapanjja. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Jumanacajj janiw nayan arunacajjarjama sarnakapctati, janiraquiw leyinacajjsa phokhapctati, jan ucasti cawquïri marcanacatejj jumanacaru muyuntatäqui ucanacan saräwinacaparjamaw sarnakapjjtajja’ ” sasa. Nayan uqhama Tatitun sutipjjaru parlañajjcamasti, Benaniasan yokapa Pelatías jakesti jiwataw liwnoktawayi. Nayasti p'ekejja orakeru puriyañcamaraquiw alt'asta, wali jach'at art'aracta aqham sasa: “¡Ay Tata! ¿Israelat mä juc'a jilt'irinacarojj tucjaraquïtati?” sasa. Tatitusti nayaruw parljjayaraquitu, aqham sasa: “Jerusalén marcan jaker jakenacasti, juman marca masima israelitanacjjatwa parlapjje, sapjjaraquiwa: ‘Jupanacajj Tatitutjja jayancapjjewa. Ucat sipana jiwasanacaruw aca marcjja churistu ucan jacapjjañanacasataqui’ sasa. Jichhajj jupanacarojj saraquim: ‘Naya Tatitojj jayaruw jupanacjja apanucta, yakha jaya marcanac taypiruw willitataracta, ucampisa ucajj mä juc'a pachanacataquiquiraquïniwa. Naya quipcaraquiw jupanacataquejj mä santuario tucuraquï uca cawqui marcanacarutejj sarapcani ucanjja.’ Nayan sutejj-jjarusti jupanacarojj saraquim: ‘Naya Tatituw jupanacarojj uca jaya marcanacat cuttayanjjaraquï, cawquïri marcanaca taypirutejj nayajj jupanacaru willitatcta ucanacata, jupanacaru tantacht'asinsti Israel marca jupanacarojj churjjaraquï. Jupanacajj marcaparu cuttanjjasinsti, cuna ajjtascaña luräwinacatejj ucan utjqui ucanacsti k'alwa tucjapjjaraquini. Nayasti jupanacatjja uca kala chuymapa apakaraquïwa, mä machaka chuyma uqhamaraqui mä machaka ajayu churaraquï. Ucapachaw jupanacajj nayan leyinacajjarjama, uqhamaraqui arsutanacajjarjama jacapjjaraquini. Jupanacasti nayan marcajjäpjjaniwa, nayasti jupanacan Diosaparaquïyäwa. Ucampisa cawquïrinacatejj uca ajjtascaña luräwinacaru chuyma churata jacapjjani ucanacarusti luräwinacapatjamwa wayt'araquï. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Uca chhekhani angelanacasti thoktawayjjapjjänwa, ruedanacasti jupanac chicaraquiw thoktawayapjjäna. Uqhamasti Israelan Diosapan c'ajquiri khanapasti, cawquïritejj jupanac patjjancaraquïna ucajj sartjjaraquïnwa, ucatsti marcatjja jayarst'awayjjaraquïnwa, cawquïri kollutejj marcat inti jalsu tokenccäna uca patjjaruw sayt'jjaraquïna. Ucatsti janc'aquiraquiw Diosan ch'amapajj nayarojj aptjjetäna, ucatsti Babiloniaruw cuttayanjjaraquitu, cawqhancapcäntejj mayni jaya marcaru apanucuyata jakenacajja uca chekaru. Take aca luräwinacasti phokhasiraquïnwa cuntejj Tatitun Ajayupajj mä unañchäwin uñjayquitäna ucana. Uca khepatsti uca unañchäwejj chhaktawayjjaraquïnwa. Nayasti take ucanacjja cawquïrinacatejj uqham jaya marcaru apanucuyatäpcän ucanacaruw yatiyaraquïyäta, cuntejj Tatitojj uñacht'ayquitänjja take ucanaca. Tatitusti nayan ucaruw jutaraqui, ucatsti saraquituwa: “Jumasti jake, mä khoru marca taypinwa jactajja. Jupanacajj nayranïsipquiwa, ucampis janiw uñjapquiti, jinchunïsipquiwa, janiw ist'apquiti, khoru, naya toke sayt'asir marcanacäjjatap laycu. Jichhajj urpacha, taken uñjcata, yänacam apsusim apanucutäsin sarañataquis waquichascasma uqhama; jayp'u tokerusti uqhamaraqui takenin uñjcata mistuwayjjam apanucutäsinsa sarcasma uqhama. Ucatsti perkarojj mä jach'a p'iya p'iysuraquim, takenin uñjcata uca cheka mistuwayjjaraquim take yänacama apt'ata. Cunapachatejj ch'amacthapjjani ucapachasti take yänacam k'epjjarusjjam, ucatsti take uca yänacam apt'ata takenin uñjcata mistuwayjjaraquim. Ajanumsti imantasjjaraquim jan aca orake uñjañamataqui. Nayasti munaractwa Israel marcataquejj uca luräwimampejj mä chimpüñama” sasa. Nayasti waquichasjjaractwa take yänacajj-jja cunjämtejj Tatitojj sisquitän uqhamarjama, urpacharaquiw ucanac apt'ata mistuwayjjta, apanucuta jakjama. Jayp'u chekarusti perkanjja mä jach'a p'iya luraracta, ucat jayp'thapjjepansti taken uñjcataw yänacajj k'epjjart'asisin mistuwayjjta. Khepärmanthi alwasti Tatitojj nayaruw parljjayitu aqham sasa: “Uca khoru israelita jakenacasti, jumarojj jisct'apjjpachätamwa, cuntejj lurcäyäta ucatjja. Jichhasti jupanacarojj nayan sutejj-jjaru saraquim aca yatiyäwejj Jerusalén marcanquir reyitaquïtapa, uqhamaraqui take Israelita jakenacataquïtapa, cawquïrinacatejj ucan jacapqui ucanacataqui. Jupanacarusti saraquim jumajj mä yatiyäwi churiri chimpütama, jupanacataqui, ucatsti jupanacajj cuntejj jumajj lurcäyät uqham lurapjjañaparaquiwa, jaya marcaru apanucutäpjjaniwa uca laycu. Jupanacan jilïripasti callachipjjaruwa k'epipjja k'epjjarusiñapa, ucat ch'amacthapjjani ucqhasti perka p'iyanjam mistuwayjjañaparaqui. Ajanupa imt'asisaw sarjjani, uqhamat jan qhitis juparu uñjañapataqui, ni jupasa marcanquiri jakenacaru uñjañapataqui. Nayasti jupjjarojj känajjampi jakjjatasaw catjaraquëjja. Babiloniaruw juparojj aparaquëjja, caldeonacan orakeparu, uca oraksti janiw uñjcaraquiniti, ucanwa jiwaraquini. Cawquïri guardiatejj juparu muyuntata uñjqui ucarusti pusi tokeruw willinucuraquëjja, uqhamaraqui uca yakha soldadonacaparus willitatäjja, jupanacarusti espadampiw arcnakaraquëjja. Cunapachatejj jupanacar uqham ananucü ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja. Ucampisa nayaw mä kawkhanirojj guerrat khespiyaniraquï, uqhamaraqui mach'anacatsa, cunayman casta usunacatsa, uqhamat cawquïri marcanacarutejj sarapcani ucanacanjja yatiyapjjañapataqui cuna k'añu luräwinactejj lurapcän take ucanacata, ucatsti yatipjjañapataquiraqui nayan Tatitütajja” sasa. Tatitusti wasitat nayaruw parljjayaraquitu, aqham sasa: “Jumasti jake, mank'casinjj qhathatiraquim, uma umt'casinsti wali llact'atäcasmas uqhama uñjasiraquim. Aca oraken jakeri jakenacarusti Jerusalén marcan jakerinacarusa, uqhamaraqui take Israelita jakenacarusa: ‘Aqham siw Tatitojja: Mank'anacamjja wali llaquisiñampi mank'apjjäta, umañanacamsti wali ajjsarasaraquiw umapjjäta; aca marcasti k'ala t'unjata, uqhamaraqui ch'usaquiraquiw tucuraquini jakenacapan jan walinac lurapjjatap laycu. Take marcanacasti, cawquïrinacantejj jakenacajj jacapqui ucanacasti t'unjatäniwa; aca marcasti wasararu tucuyataraquïniwa. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja’ ” sasa. Tatitusti nayaruw jutitu ucatsti saraquituwa: “¿Cunsa israelitanacajj sañ munapjje uca säwipampejja: ‘Urunacajj pasjjaquiwa, profetan unañchäwi uñjatanacapasti janiw phokhascaraquiti’ sasajja? Jichhasti jupanacarojj nayan sutejjjjaru saraquim: ‘Jichhasti janiw mayampisa uca säwejj Israel marcan utjcjjaniti’ sasa. Nayaw ucjja uqham luraraquï. Ucjjarusti saraquim: ‘Cuntejj profetanacajj unañchäwi toke uñjapcän ucanacan phokhasiñapa urunacasti niya jac'ancjjaraquiwa. Israelitanac taypinsti janipuniw utjcjjaniti c'ari unañchäwi uñjañajja, janiraquiw c'ari profecía arunac parlañas utjcjjaniti, naya Tatitu quipcaraquiw parläjja, cuntejj parlcä ucanacasti janc'aquiw phokhasiraquini. Jumanacpachaw ucanacjja uñjapjjaraquïta, naya toke sayt'asir jakenaca; nayaw parläjja, parlatajjasti phokhasipuniniwa. Naya Tatituw ucjja arsuracta’ ” sasa. Tatitusti nayarojj saraquituwa aqham sasa: “Israelitanacajj parlapjjaraquiwa juman unañchäwi uñjatanacamajj jaya urunacata phokhasirïtapa. Uca laycu jichhajj nayan sutejjjjaru jupanacarojj saraquim: ‘Nayan arsutanacajjajja janc'aquiw phokhasini, janiw suyayascaniti, cuntejj arscta ucajj phokhasipuniniwa. Naya Tatituw ucjja arsta’ ” sasa. Tatitusti nayan ucaruw jutitu, ucatsti saraquituwa: “Israel marcanquir profetanac toke nayan sutejj-jjaru parlam, cawquïri profetanacatejj jupanacan amtatanacaparjamaqui parlapjje ucanac toke saraquim: ‘Tatitun arunacapa ist'apjjam: ¡Ay, cunaquïcani cawquïri pisi chuyma lokhe profetanacatejj jupanacan pachpa amtatanacaparu arcasipqui, jupanacajj janiw chekpach unañchäwi uñjapquiti! Profetanacamasti Israel marca, t'unthapit perka taypinacan utjiri tiwulanacjamawa. Israel marcaru arjjatañataquisti janiw cunsa lurapquiti, cunapachatejj Tatitun urupa urojj purinqui uca urojj nuwasïwina sayt'asipjjañapataquejja. Unañchäwi uñjatanacapas, profecía arunaca arsupjjatanacapas c'aricamaquiwa. Jupanacajj nayan sutejjat parlapjje, ucampis janiw nayajj jupanacaru qhitancti. ¡Arsutanacapan phokhasiñanacapsti suyt'apjjaraquiwa! ¡Cuna unañchäwinactejj jumanacajj uñjapcta ucanacasti janiw chekäquiti! ¡Profecía arunaca parlatanacapasti c'ariraqui! Jupanacajj nayan sutejj-jjaruw parlapjje, ucampisa janiw nayajj jupanacarojj cunsa siscti. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Cunjämatejj jumanacajj c'ari arunaca parlapjjtajja, unañchäwi uñjatanacamas c'ariquiraqui, ucat nayajj jumanacataqui sayt'asëjja. Naya Tatituw ucjja arsta. Cawquïri profetanacatejj c'ari unañchäwinac uñjapjje, uqhamaraqui c'ari profecía arunacsa parlapjjaraqui ucanac tokew nayajj sayt'ä, jupanacar mutuyañataquisti amparajj aytä. Israel marcajjan tantachasïwinacapansti janiw cuna parlañanacapas utjcaraquiniti. Sutinacapasti janiw israelitanacan listapan kellkatäcaniti, janiw israelitanacan orakenacaparus mantapcaniti. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja.’ “Jïsa, jupanacajj marcajjaruw sallkjapjjäna: ‘Take cunas waliquïscaniwa’ sasa, ucampisa uca parlatanacapajj janiw chekäcänti. Cunjämatejj mä jakejj mä perkjja jan suma perkasa sayt'ayejja, ucatsti janc'aqui k'athawimpi jank'o tucuyejja, uqhamäpjjewa. Jupanacaru aqham sasa parlam, perkasti mäquiwa liwisjjani. Jallunacajj walpun purintani, chhijchhis kalanacjamaw purintani, mä jach'a thayaw thayt'anini, ucat uca perkajj liwisini. Ucapachaw jumanacajj jisct'apjjäta: ‘¿Cunarac lurasjje uca jank'oru tucuyat perkampisti?’ sasa. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Colerasiñajjanjja nayajj mä jach'a thaya thayt'ayanï, jach'a colerasiñajjansti, walpunwa jalljja puriyanëjja, uqhamaraqui chhijchhis kalanacjamaw puriniraquini, take cunsa wali colerasiñampi t'unjañapataqui. Cuna perktejj jumanacajj jank'or tucuyapcta ucsti liwinucüwa, pamparuw liwinucü, cimientonacapsa khanaruw apsuraquëjja. Jïsa, uca perkajj liwisiniwa, jumanacasti uca perkampi liwjjattataw jiwarapjjäta. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Uca perkataquisa uqhamaraqui qhitinacatejj uca perka jank'oru tucuyapqui ucanacjjarusa colerajjwa warjjatanëjja, ucat jakenacajj sapjjaraquini: ‘Janiw uca perkeri jakenacatjja maynis kheparcjjeti, ni uca perka jank'or tucuyirinacasa, uqhamaraqui Israel marcanquiri uca c'ari unañchäwi uñjiri profetanacasa, cawquïrinacatejj Jerusalén marcarojj: Take cunas waliquïsquiwa, sasa yatiyapjjäna ucanacasa janiw kheparcjjapjjaniti.’ Naya Tatituw ucjja arsta. “Jichhasti, jake, jumajj cawquïri warminacatejj marcaman nayan sutejj-jjaru parlapqui ucanac toke sartaraquim. Ucatsti saraquim: ‘Aqham siw Tatitojj: ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja, jakenaca catunañacan sarnakasipcta ucanacataquejja; jupanacajj laykasiñ ch'okäñanac ch'ucupjje, ucanacampi amparanacaparu ch'okasipjjañapataqui, uqhamaraqui velonac lurapjje takenis ucanacampi p'ekenacap ch'okt'asiñataqui!. ¿Jumanacasti amuyapjjtati marcajjan utjiri jakenacan jacañanacapajj jumanacanccaspas uqhama? Jumanacajj marcajj nayrakatanwa nayarojj jisc'achapjjesta, mä jach'ta cebada laycu, uqhamaraqui mä jisc'a t'ant'a laycuraqui; jumanacajj jan juchani jakenacaruw jiwarayapjjtajja, qhitinacatejj jiwapjjañapäcän ucanacarusti janiw jiwayapcaractati. Uqhamwa jumanacajj nayan marcajjarojj sallkjapjjtajja, jumanacan c'ari arunacamar jaysapjjatap laycu. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Nayajj uca laykasiñ ch'okäñanacarojj uñisipuntwa, cawquïrinactejj jumanacajj lurapcta, ucanacampisti jakenacarojj jamach'inacäcaspas uqhamwa catuntapjjtajja. Nayaw uca jakenacarojj khespiyäjja, ch'amanacamatjja antutjjaraquïwa thoktawayjjapjjañapataqui. Uca jakenacarusti nayaw jumanacan amparanacamatjja khespiyäjja, uqhamaraqui cawquïri velonactejj p'ekenacaparu uscuntapcta ucanacatsa, janiraquiw mayampsa jupanacarojj catuntcjjapjjätati. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Jumanacajj c'arisiñanacamampejj asqui jakenacarojj llajlla tucuyapjjtajja, uca lurañsti janiw nayajj muncäyätti, ucampisa ñankha lurir jakenacarojj juc'ampi ch'amañcht'apjjaractajja juc'ampi jan wali luräwinaca lurapjjañanacapataqui, uqhamat nayajj jan jupanacaru jacañ churañajjataqui. Ucatpï jichhajj jumanacajj jan mayampsa uca c'ari unañchäwinacam uñjcjjapjjätatejja, janiraquiw c'ari profecía arunacamsa juc'ampi parlcjjapjjätati; nayaw marcajjarojj jumanacan amparanacamat khespiyäjja, jumanacasti nayan Tatitütajj- jja ucapachaw uñt'apjjaraquïta.’ ” Israel marcatsti walja jilïri jakenacaw nayaru jutapjjäna, Tatitur jisct'añajjataqui. Uqhamasti Tatitojj nayarojj saraquitänwa: “Aca jakenacajj yakha diosanacar yupaychañaruw catuyasjjapjje, cunatejj jucharu puriyqui uca uñcatataquïsipcaraquiwa. ¿Ucatti nayajj iyawsäjja jupanacan nayar jisct'asitanacapjja? Jichhajj jupanacampi parlam ucatsti saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Take israelitanacatejj yakha diosanacar yupaychañaru uscusipjjani, jucharu puriyqui ucanaca uñcatataquïsipcaraquini, ucat profetan ucaru jisct'asiri jutapjjaraquini, ucanacarusti nayajj kawkha c'ari diosanacapatejj utjqui ucarjamaraquiw arusjjatäjja.’ “Cawquïri israelitanacatejj nayat jithektjjapjje yakha diosanacaru yupaychañataqui, ucanacarusti nayaw chuymapa llamct'araquëjja. Ucat jichhajj israelitanacaru saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Nayan ucaru cuttanjjapjjpan; yakha diosanacapsti apanucjjapjjaracpan, uca ajjtascañ luräwinacapsa apanucupjjaracpan.’ Mä israelita jaketejja, jan ucajj mä yakha marcat jutir jakesa, Israel oraken jaccasa, nayat sarakasa yakha diosanacar yupaychañaru catuyasjjani, jucharu puriyqui ucanaca uñcatatäsipcani, ucat mä profetaru jisct'asiri sarapjjaraquini, ucanacarusti naya quipcaw jisct'anacaparojj arusjjataraquëjja. Uca jakempisti nayajj jiquintasïwa, takeninsa uñjcañwa mutuyaraquëjja takenis ucat parlapjjañapataqui, uca jakerusti marcajjatjja chhaktayaraquïwa. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. “Mä profetatejj c'ari yatiyäwinac churani ucajja, nayaw uca profetarojj uqhama yatiyañapataqui lurtjja, ucampisa uca profetarojj mutuyasin Israel marcajjat chhaktayaraquëjja. Jisct'asir jakesa, uca profetasa juchanacapatjja panpachani mutuyatäniwa. Uqhamat Israel marcajj jan nayat juc'ampi jithektjjañapataqui, janiraqui uca ñankha lurañanacampisa k'añuchasiscañapataqui. Jupanacajj nayan marcajjäniwa, nayasti jupanacan Diosaparaquïyäwa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Mä marcatejj naya toke sartani, jucha lurasa, janiraqui take chuymampi arcquitaniti, uca marcatakesti amparajj aytä mutuyañataqui, cuna mank'aña imasitanacapatejj utjqui ucanacsa apakaraquïwa. Uca marcjjarusti mach'a apayaniraquëjja, jakenacasa, uywanacasa mank'atjamawa jiwarapjjani. Uca marcantejj Noé, Daniel uqhamaraqui Job ucanacatejj jacapjjaspajja, uca quimsaniquiw khespipjjaspa asqui jakenacäpjjatap laycu. Naya Tatituw ucjja arsta. “Nayatejj mä marcaru cunayman monte animalanac qhitirista, uca marcan utjir jakenacaru jiwarayapjjañapataqui, uca marcjja ch'usa wasararu tucuyapjjaspa, uqhamat uca chekjja jan qhitis ajjsarañatjja pasañ muncaspati, uca animalanacar ajjsaratap laycu. Uca marcantejj uca quimsa jakenacajj jacapjjaspa, ucanacajj janiw yokanacaparusa, phuchanacaparusa khespiyapcaspati; jupanacaquiw khespipjjaspajja. Naya Tatituw ucjja arsta jacañajj laycu juramento lurasa. “Nayatejj guerranaca aca marcjjaru apayanirista, uqhamaraqui uywanacana, jakenacana jacañanacapsa apakañataqui arsuraquirista ucapachajj, uca quimsa jakenacatejj ucan jacapjjaraquispa, ucqhasti janiw yokanacaparusa, phuchanacaparusa khespiyapcaspati; jan ucasti jupanacaquiwa khespiyasipjjaspajja. Naya Tatituw ucjja arsta jacañajj laycu juramento lurasa. “Aca marcjjarutejj cunayman usunaca apayanirista, colerasiñajjanjja jiwaña waratataraquirista, jakenacsa, uywanacsa jiwarayaraquirista, ucantejj Noé, Daniel, uqhamaraqui Job ucanacajj jacapjjaspa, ucapachajj janiw yokanacaparusa, phuchanacaparusa khespiyapcaspati; jupanac sapaquiw asqui jakenacäpjjatap laycu khespiyasipjjaspajja. Naya Tatituw ucjja arsta jacañajj laycu juramento lurasa. “Naya Tatitusti arstwa: Cunapachatejj Jerusalén marcjjaru nayajj pusi jach'a ajjsarcañ mutuyäwinaca apayanï ucqhajj juc'ampi jan walt'cañäniwa; guerranaca, mach'anaca, ajjsarcañ animalanaca, cunaymani usunaca apayancä, jakenacarusa, uywanacarusa jiwaraycä ucapachajja. Mä kawkhaniquiw ucanjja kheparapjjani, uca chekatjja yokanacapampi, phuchanacapampiw mistunjjapjjaraquini. Cunapachatejj jupanacajj jumanacan ucaru jutapjjani, ucapachaw jumanacajj uñjapjjäta cunjämtejj sarnakapcatayna uqhamaraqui cunanactejj lurapcatayna take ucanaca. Ucatsti cuna mutuyäwtejj Jerusalén marcjjaru apayancta ucatsti chuymachasjjapjjaraquïtawa. Cunjämtejj jupanacajj sarnakapcatayna, cunanactejj lurapcatayna ucanac yatisasti chuymachasipjjaraquïtawa. Ucapachaw jumanacajj amuyapjjäta, cuna mutuyäwinactejj Jerusalén marcjjaru apayancta ucanacjjatjja waquisirïtapa. Naya Tatituw ucanacjja arsta.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “¿Cunansa juc'amp asquejja uva alin lawapajja yakha lawanacat sipansa? Lawapajj janiw cunataquis asquïquiti, ¡janiw cuna warct'asiña lurasiñataquis asquïquiti! Phayasiñataquiquiw walejja, cunapachatejj ninajj uca puntanac naqhari ucapachasti, taypejja q'illimir tucutaraquiwa, ¿cunataquirac jichhasti asquïspa? Cunapachatejj maypachäcän ucapachajj janiw cunataquis asquïcänti. Jichhasti niyaquejjay naqhantatäjjchejja, janiw cunataquis asquïcaniti. “Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Cunjämatejj uva alin lawapajja ninan naqhañapataqui liwintatajja, uqhamaraquiw Jerusalén marcan jaquiri jakenacajj ninar liwintatäni. Nayasti jupanacan uñisiripaw tucuraquï, mä ninatsa jaltasipcpan, ucampisa yakha ninaw jupanacarojj catuntani. Cunapachatejj nayajj jupanacan uñisiripa tucü ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Aca orakepsti ch'usa wasararuw tucuyä, nayar jan take chuymampi arcapjjatapata. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti, chacha, Jerusalén marcarojj uñacht'ayam uca ajjtascañ luräwinacapa. Ucatsti saraquïm: ‘Aqham siw Tatitojja: Jerusalén marca, juman kalltäwimajj aqhamawa: Cananeat jutir wawätama, awquimajj mä amorreo jakënwa, taycamasti mä hitita warmiraqui. Cunürutejj nascta uca urojj janiw cururumjja qharekapcäyätamti, janiw jarekapcäyätamsa, jayumpisa kaksupcaraquïyätamti, janiraquiw wac'ampis wac'antayapcäyätamti. Janiw qhitis jumatjja llaccänti, janiraquiw qhitis ucanac lurañarojj uscuscänti. Cunürutejj nascta uca urusti jumarojj pamparuw jaktanipjjtam, jumat ajjtasipjjatap laycu. Juma jac'a pascasasti, pachpa wilam taypin wat'aquisquir uñjaracsma. Uqham uñjasinsti jumar jacayañwa amtasiracta. Pampanquir korar uñtatwa jumarojj jilsuysma. Jumasti sumwa jilsuwayaracta, jach'aw tukowayaracta, mä warmiw tucuwayaracta. Ñuñunacamasti suma kalaquiraquiw jilakantam, ñic'utanacas misturactamwa; ucampisa k'alalaquipunïscäyätawa. “Wasitat juma jac'a pasawayaracta, ucat jumar uñcatsma. Wali tawaköjjaraquïyätawa, niyas chacht'asirjama. Nayajj mantojjampiw jumjjar janjjatsma, uca k'alala janchima imjjataracsma, ucat jumampi parlthapiracta; jumampisti mä arust'äwi luraractan, jumasti nayancjjaraquïyätawa. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayasti jumarojj jareksmawa, wilamsa pichararacsmawa, suma k'apquiri kollanacampiw jawsuracsma. Ucjjarusti wali suma color isinacampiw isthapiyaracsma, suma lip'ichit lurat wisqhumpiw wisct'ayaracsma; ucjjarusti mä suma linot lurata cinturón churaracsma, uqhamarac mä suma sawuta isinac churaracsma; korit lurat yänacampiw c'achacharacsma, amparanacamarus brazaletenac ucharacsma cuncamarus mä collarampiw ajuntayaracsma; nasamarusti mä anillo ucharacsma, jinchunacamarusti wali suma aretenac ucharacsma, p'ekemarusti mä suma corona asjjataracsma. Korita, kollket lurat yänacampi c'achachquipataw uñjasjjäyäta; isinacamas linot lurataraquïnwa, wali suma sawuta suma color telanacat lurataraqui. Suma t'ant'a, misq'i, olivot apsut aceite mank'araquïyätajja. Sinti muncaña mä reinar uñtataw tucuraquïyätajja. Uqham muncañätam laycusti, yakha marcanac taypinjja sinti uñt'atapuniw tucuwayaractajja, cunanacampitejj c'achachcäyasma ucanacampisti sinti muncañapuniw tucuwayaractajja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Ucampisa uqham wali muncaña tucutamampisti, take marcanacansa wali uñt'atätamampisti, jan wali sarnaker warmiruw tucuwaytajja, janchimsa qhititejj uca cheka pascän ucanacarus catuyasiquïyätawa. Isinacamampisti, kollu patanacan carpanac lurastajja yakha diosanacar serviñataqui, uca patanacanwa jan wali sarnaker warmiru tucuwayaractajja. Cuntejj nayajj korita, kollketa lurat yänac churcsma ucanacampisti chachanacar uñtata lurasiractajja ucat ucanacampi k'añu luräwinacaru mantañataqui; ucanacarusti uca suma isinacamampiw isintayaractajja, aceitejjsa, inciensojjsa jupanacaruw loktaractajja. Cawquïri t'ant'tejj nayajj jumar churcäyäsma ucasti, suma jac'ut luratänwa, cuna aceitempi, misq'imptejj nayajj mank'aycäyäsman ucanacjja ucanacaruw loktaractajja mä suma k'apquiri ofrendäcaspas uqhama. Naya Tatituw ucjja arsta. “Cuna wawanactejj jumampi nayampejj jicjjatasctan ucanacsti yakha diosanacaruraquiw sacrificiot loktjjtajja, jupanacan mank'asipjjañapataqui. ¿Jumataquisti uqham jan wali sarnaker warmiru tucutamasti juc'aquiti, wawanacajjsa uca c'ari diosanacar loktatamasti juc'aquiraquiti? Uqham jan wali sarnaker warmi tucutamampisti janiw amtascjjtati wawa jacañamjja, uqhamaraqui k'alalätamsa, cunapachatejj wilam taypin wat'aquiscäyäta ucatsa. “Acsti naya Tatituw arsta: ¡Ay, cunaquïcan jumataquejja! Take uqham jan walinac lurasinsti, take khanawjanacarus c'ari diosanacamar yupaychañataquiw mä cheka waquichasiractajja, uca chekanacanjja k'añu lurañanacaruw catuyasiractajja. Take thaqui tucuyanacaruw uca yupaychañanacjja lurasiractajja, uqham suma warmïtamsti mä ajjtascañaruw tucuyaractajja, qhitinacatejj uca cheka pasapqui ucanacarus k'añu lurañanacataqui catuyastajja. Pachpa uta jac'anacamampiw k'añu luräwinac luraractajja, uca k'añu juch luriri egipcio jakenacampiw sarnakaractajja, uqham k'añu luratanacamampiw colerjayaraquista. “Ucat nayajj amparajj aytaracta jumar mutuyañataqui, mank'anacamsa juc'aqui churaracsma, filisteo marcanacaruw catuyaracsma, cawquïri marcanacatejj jumaru uqham k'añu luräwinacamat uñisipctam uca marcanacaru. Uqham catokcasasa, asirio jakenacampiraquiw k'añu lurañanacan sarnakaractajja; janiraquiw ucanacampis sisthapctati. Babilonia orakensa uqham k'añu luräwinacamjja lurascactawa, cawqhantejj alaquipa luriri jakenacajj utjapqui ucana; janiw ucanacampisa sisthapcaractati. Naya Tatituw ucjja arsta. ¡Chuymamasti uca ñankha luräwinac lurañataquejj usutäcaspas uqhamänwa, jan p'enkani, jan wali sarnaker warminacjama! Take thaqui tucuyanacaru, suma khanawjanacaruw yakha diosanacaru yupaychaña altaranac lurastajja, uca chekanacanwa k'añu lurañanacaru catuyasiractajja. Ucampisa jumajj janiw uca yakha k'añu luriri warminacjama, jan wali sarnakäwimatjja kollke maycaractati. “Cawquïri warmitejj chachapar jan wal lurqui ucajj yakha chachanacwa catokasejja. Take k'añu lurañan sarnakeri warminacarojj kollke churatawa, ucampisa jumajj janiw kollkjja maycaractati, jan ucasti jumaw take waynanacamarojj wajjt'asiñanac churaractajja uqhamat take toket jumampi juch luriri jutapjjañanacapataqui. Jucha luräwinacamasti yakha warminacat sipansa jumajj mayjwa lurtajja. Janiw qhitis jumarojj juch lurañataqui thakctamti, janiw kollksa churapcaractamti, jan ucasti jumaw jupanacarojj pagtajja. ¡Uca luratamampiw jumajj yakha warminacat sipansa mayjätajja! “K'añu lurañanacan sarnaker warmi, jichhajj Tatitun arunacapa ist'am: Naya Tatituw sisma: Jumajj jan p'enkanpachaw waynanacamampi juch lurañataquejj janchimsa uñacht'ayastajja, uca ajjtascañ c'ari diosanacamar wawanacam sacrificiot luctasaw wila wartaractajja. Ucatpï jichhajja tantacht'äjja juma jac'aru, take waynanacama, qhitinacarutejj muncta, uqhamaraqui qhitinacarutejj uñiscta ucanacsa. Jupanac nayräjjanwa jumarojj k'alalsuyaraquïma, uqhamat takeni jumarojj k'alal uñjapjjañanacapataqui. Chachanacampi jucha lurañanacan sarnakatanacamata, jake jiwayatanacamatwa jumarojj juchañchäma, wali jach'a colerasiñampiw jumarojj jiwañaru catuyäma. Jupanacan amparaparuw catuyaraquïma, uqhamat jupanacajj juch luraña, yakha diosanacar yupaychaña chekanacam t'unjapjjañanacapataqui. Isinacamsa uqhamaraqui uca suma c'achachasitanacamsa wiqharapjjaraquïtamwa, ucatsti k'alalpacha sayt'ayapjjaraquïtam. Marcanquir jakenacarusti juma tokew sartayapjjani, jumarusti kalampi c'upjasina, espadanacapampiw jiwayapjjaraquïtam. Utanacamsti ninampiw phichcatapjjaraquini, ucatsti jumarojj take warminac nayräjjanwa juchañchapjjaraquïtam. Jichhajj uca jucha lurañanacamjja tucusiyjjäwa, janiraquiw juc'ampi uca k'añu luratanacamatjja waynanacamarojj pagcjjätati. Ucapachaw nayan colerasiñajjajj samarjjani, jumataqui colerasiñajjas tucusjjaraquini; llamp'u chuymanëjjaraquïwa, janiraquiw juc'ampi colerascjjäti. Jumajj cunapachatejj tawaköcäyät uca jacañamjja armasjjtawa, uca k'añu ajjtascañ luräwinacamampiw nayarojj colerayaraquista; ucatpï jichhajj nayajj jumarojj uca k'añu luräwinacamat mutuyaraquïmajja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Take amigonacasti, qhitinacatejj säwinaca sapqui ucanacasti jumjjatwa ucanacjja sapjjani: Cunäquitejj taycajja, wawajj ucaraquiwa, sasajja. Jumasti, chacharu uqhamaraqui wawanacaparu uñisir warmin phuchapätawa. Cullacanacamasa chachanacaparojj, uqhamaraqui wawanacaparusa uñisipjjaraquïnwa. Jumanacan taycamasti mä hitita warmïnwa, awquimasti mä amorreo jakeraqui. Amsta tokensti jilïri cullacamaw ucancänjja, ucasti Samaria marcawa, jisc'a marcanacapampi cuna, aynach tokensti sullca cullacamaw ucancaraquïnjja, ucasti Sodoma marcaraquiwa, jisc'a marcanacapampi cunaraqui. Jumasti, jupanacjamaw luraractajja, cuna k'añu luräwinactejj jupanacajj lurapcän ucanacwa luraractajja. Ucanacampi jan sisthapisasa, juman sarnakäwinacamajj jupanacan sarnakäwinacapat sipansa juc'ampi jan walïnwa. Naya Tatituw ucjja arsta juramentompi pachpa jacañajj-jjaru: Sodoma cullacamasa, uca jisc'a marcanacapasa, janiw cuntejj jumajja uqhamaraqui jisc'a marcanacamasa lurapcta ucjja lurapcänti. Sodoma cullacamana, jisc'a marcanacapan juchanacapasa acawa: Jupanacajja, mank'añapas phokt'atïpanjja, take cunan phokt'ata jacäwinacapatsti wali jach'a jach'aw tucupjjänjja, ucampisa jupanacajj janipuniw cunapachasa pobrenacarojja, qhitinacatejj pist'ata sarnakapjje ucanacarus qhuyapt'ayapcänti. Jupanacajj wali jach'a jach'aw tucupjjänjja, ucatsti cunanactejj nayajj uñiscta ucanacwa lurapjjaraquïnjja; ucatpï jupanacarojj tucjtjja cunjämtï jumajj uñjcta uqhama. Samaria marcat parlañansti, uca marcajj janiw ni chicat juchanacamsa lurquiti; jumasti jupat sipansa juc'ampi ajjtascaña juchanacwa lurtajja; uqham juchanac sinti luratamajja, uca marcanacajj janis juchanïpcaspa uqhamäpjjew juma nayrakatanjja. Jichhasti jumajj jisc'achjataw uñjasïta, cullacanacamat sipansa juc'ampi ajjtascañ jucha luratanacamampisti, cullacanacaman juchanacapajj janiw cunäquisa. Jichhajj jumaw uca t'akhesiñjja t'akhesïta, cullacanacamaru janis juchanïcaspa uqham uñstayatam laycu. “Samaria uqhamaraqui Sodoma marcampirusti nayaw suman sarnakasiñapjja cuttayjjaraquëjja, uqhamaraqui uca marcanacan jisc'a marcanacaparusa; jumarusa uca quipcaraquiw cuttayjjäma take phokt'ata sarnakañamjja. Ucampisa cuna jisc'achatäñatejj jumjjaru jutcani ucjja t'akhesiñamapunïniwa, cunanactejj lurcta ucanacatsa p'enkasiñamaraquïniwa, uqhamampiraquiwa jumajja mayninacataquejj mä qhuyapt'ayañjamäjjäta. Cunapachatejj Sodoma uqhamaraqui Samaria marcanacampejja uca quipcaraqui jisc'a marcanacapampisa, cunjämäpcäntejj nayrajj uqhamaru tucjjapjjaraquini ucapachajj jumajj cunjämäcayätatejj nayrajj uqhamaw tucjjaraquïta uca quipcaraqui jisc'a marcanacamasa. Jumasti Sodoma cullacaman t'akhesitapatjja larusiyätawa cunapachatejj wali jach'a jach'a tuccäyät ucapachajja. Ucampisa janïraw juman ñankha luratamajj khanaru mistcaraquïnti; ucampisa jichhajj Edom orakenquiri marcanacasa uqhamaraqui filisteo marcanacasa, take uta jaq'anacamasa, jan wali arunacampiw jisc'achapjjaractamjja; ¡takeniw jisc'achapjjaractamjja! Jichhasti take ñankha ajjtascaña luräwinacamatsti mutuyatapunïyatawa. Naya Tatituw ucjja arsta. “Naya Tatitusti saractwa: Jumarusti mutuyapunïmawa juramento luratamsti janiw phokctati, cuna arust'äwitejj utjcän ucsa janiw phokcaractati. Ucampisa nayajj amtasiscaquipunïwa cuna arust'äwtejj tawaköcäyat ucqhajj amtctan ucjja, jumampisti mä wiñaya arust'äwi luraraquëjja. Cunapachatejj nayajj jilïri uqhamaraqui sullca cullacanacama phuchanacamäcaspas uqham catuyäma, arust'äwejj janis uqhamäcchi, ucapachajja jumajj nayra luräwinacam amtasisajj p'enkasipunïtawa. Nayasti jumampejj arust'äwejj-jja wasitatwa lurä, ucapachaw jumajj nayan Tatitütajj uñt'araquitäta. Jumasti amtasisajj wal p'enkasïta, jisc'achatäcasmas uqhamaw amuyasiraquïta, janiw arsuscaraquïtasa cunapachatejj nayajj jumar perdoncäma ucapachajja. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, Israel marcarojj mä uñtasïwi churaraquim. Ucatsti saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Mä jach'a pacaw Líbano kollurojj purini, chhekhanacapasti sinti jach'anacänwa, cunayman casta color phuyunacaniraquïnwa. Cedro sat lawa acht'ataraquiwa, cawquïritejj jach'a laymïcän uca qhuchhokaraqui, alaquipa lurir jakenacan marcapar ayruntiriw sararaqui, cawqui marcantejj alaquipa lurañajj walt'atäqui ucaru. Ucatsti oraket mä jatha aptasinjja, mä waquichat orakeruw satantaraqui, walja umani mä jawira thiyaru. Jathasti mistuniwa, mä jach'a uva aliw tucuraqui; janis wali jach'acchïnjja, ucampisa uca jach'a paca tokeruw layminacapajj jiltaraqui, saphinacapasti orake tokeruw juc'ampi jilantaraqui. Mä uva aliruw tucuraqui, cülltasinsti, walja layminacaniw tucuwayaraqui. Ucampisa yakha jach'a pacaw utjaraquïna, wali jach'a chhekhanacani, walja phuyunacani. Uca uva alin saphinacapasa, layminacapasa uca jach'a paca tokeruw jilantaraqui, juc'ampi uma churañapataqui, cawqui chekaru ayruntatäcäntejj ucat jayana. Ucampisa mä suma orakeru ayruntatäscänwa, walja umanaca jac'aru, ucanjja wali laymintasapäna uqhamaraqui suma achunac churaraquispänjja, mä suma uva aliru tucuraquisapänjja.’ “Jichhasti nayan sutejjaru jupanacarojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Aca uva alejj janiw jiltcaniti, nayrïri pacaw juparojj saphinacapa jiq'irani, achunacapsa willirtayaraquini. Juc'a ch'amampi, mä juc'a jakenacampiquiw saphinacapjja jiq'iraraquini, take machaka cülltatanacapasti wañsjjaquiraquiniwa. Wasitat ayruntapcani ucasa, janiw ch'ojjñatatcaniti, inti jalsu toket thayt'aniri thayaw wañsuyjjaraquini, cawqhantejj ch'ojjñatatañapäcän ucqhansa wañsjjaraquiniwa.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jichhajj aca naya toke sayt'asiri marcaru jisct'am, cuna amuyt'äwtejj churctan ucjja amuyt'apjjpachati janicha uca toketa. Jupanacarusti saraquim: ‘Babilonia orakenquir reyiw Jerusalén marcar jutasinjja Judá orakenquir reyiru uqhamaraqui jilïrinacaparusa preso catuntasaw Babilonia marcarojj apasjjaraqui. Ucatsti reyin familiapanquirinacatjja mä waynaruw catuntaraqui, jupampisti mä arust'äwi luraraqui, juparu take chuymampi sirviñapataquiw juramento lurayaraqui ucatsti aca marcatjja wali aytat jakenacwa apasjjaraqui, uqhamat Judá orakejj mä jan ch'amani marcäñapataqui, jan sayt'asiri uqhamaraqui cuna arust'äwtejj lurqui ucsa phokheriquiraqui. Ucampisa uca reyin familiapanquiri waynajj sayt'asïnwa uca Babilonia reyitaquejja, ucatsti Egiptoruw qhitanaca qhitaraquïnjja ucat caballonaca, uqhamaraqui walja jakenaca mayiniñapataqui. ¿Jumanacasti amuyapjjtati ucanac lurasinjja atipjañapa, uqhamaraqui jiwañatsa jaltjjañapjja? ¿Uca arust'äwiru jan phokheristi jiwañat khespiraquispati? Naya Tatituw juramentompi arsta, qhititejj uca juramento luratapatjja phiscascani, tronoru kont'ascasinsa janiraqui arust'äwi lurataparus jan phokcaraquiniti, ucajj pachpa Babilonia orakenwa jiwani. Cunapachatejj Babilonianquir reyejja, marcaru nuwantani, ucatsti nuwantañataqui suma sayt'asiñ chekanac waquichasiraquini, marcaru muytata jach'a perkanacsa perkantaraquini, uqhamaraqui walja jakenacarusa jiwarayaraquini ucapachajj faraón reyejj janiw ch'aman ejercitopjja qhitancaniti, janiraquiw walja jakenacsa qhitancaraquiniti. Jupajj juramento luratapata sawcasïnwa, cuna arust'äwtejj lurcäna ucsa janiw phokcänti; jupasti phokhañataquiw arsuraquitayna, ucampisa janiw uca arsutanacaparojj phokcjjeti, ucatwa jichhajj jiwayatäni. “Naya Tatituw jacañajj laycu juramentompi arsta: Jupajj cuna juramenttejja nayampi lurcän ucanacatjja sawcasiwa, cuna arust'äwinacarutejj mantapcta ucanacatsa phiscasiraquiwa jan phokhasa, ucatpï jichhajj juparojj luratapatjja wayt'äjja. Jupjjarusti jichhajj känajjwa jakjjatanëjja, ucampiraquiw catuntäjja, Babilonia orakeruw aparaquëjja, ucanwa juparojj luratapatjja wayt'araquï jan nayaru take chuymampi arcatapata. Suma soldadonacapas guerranwa jiwarapjjani, ucat jilt'irinacasa take tokeru ananucutäpjjaraquiniwa. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta, naya Tatitun parlascatajja. “Naya Tatituw arsta: Jichhasti nayajj uca jach'a cedron alipwa caturaquëjja; cawquïri ramatejj wali alayancqui suma wawäcaraqui ucwa q'ichekaniraquëjja, ucatsti naya quipcaraquiw mä jach'a kollur ayruntä, cawquïri kollutejj Israel marcan wali jach'a kollüqui ucaru. Walwa ramanacapas jilantaraquini, uqhamaraquiw achunacapasa, ucatsti mä suma cedro kokaw tucuraquini. Cunayman casta animalanacaw uca koka c'uchunjja jacapjjaraquini, ramanacapa taypinacarusa cunayman casta jamach'inacaw tapachasipjjaraquini. Take pampanquiri kokanacasti yatipjjaraquiniwa nayan Tatitütajja. Nayajj jach'a jach'a tucuri kokanacarojj liwinuctwa, jisc'a kokanacaruw jiltayaractjja. Ch'ojjña kokanacarojj wañsuytwa, waña kokanacarusti ch'ojjñatatayaractwa. Naya Tatituw ucjja arsta, arsutajjarusti phokharactwa.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “¿Cunats Israel marcana parlasi aqham säwejja: ‘Awquinacaw c'allc'u uvanac mank'antapjjatayna, ucat jichhajj wawanacajj laca c'amancamaqui’ sasajja? Naya Tatituw juramentompi arsta jacañajj laycu, janipuniw jichhajj jumanacajj mayampsa uca säwjja Israel marcan parlapcjjätati. Take jakenacajj nayanquiwa, awquis, yokasa nayanquiwa, cawquïritejj jucha lurcani ucasti jiwaraquiniwa. “Asqui jakesti cunatejj chekapäqui, asquïqui ucwa luraraqui. Kollu patanacan cuna mank'äwinacatejj utjqui yakha diosanacar yupaychañanjja ucanacatjja jithektiwa, janiraquiw Israel c'ari diosanacaparus catuyascaraquiti; jake masipatsa janiw warminacapjja irparcaraquiti, janiraquiw pachpa warmiparus jac'caraquiti cunapachatejj uca warmejj phajjsi wilapampïqui ucapachajja. Janiw qhitirus t'akhesiyquiti, jan ucasti manuparusa cuntejj mayt'ascatayna ucatjja phokjjaraquiwa; janiw qhititsa lunthatcaraquiti, mank'añapatsti qhititejj jan mank'añanïqui ucarus churaraquiwa, jan isinirus ist'ayaraquiwa. Kollkepsa janiw ganañ laycu mayt'quiti, janiraquiw walja interesanacsa kollke mayt'atapatjja maycaraquiti; janiw qhitirus ñankhachquiti, cunapachatejj pani ch'ajjwiri jakenacaru ch'ajjwatanacapa t'akqui ucapachasti chekaparupuniw t'akjaraqui. Leyinacajjarjamaw cunsa luraraqui, camachi arunacajjarus phokharaquiwa. Uca jakejj chekpachansa asqui, cheka jakewa, jupasti jacaraquiniwa. Naya Tatituw ucjja arsta. “Ucampis uca jaketejj mä khoru jake jiwayiri yokanïni uqhamaraqui take ucanacsa luraraquini, cuntejj awquipajj jan lurcän ucanacsa. Ucasti mank'äwinacarusa sararaquini kollu patanacana c'ari diosanacar yupaychasina, jake masipatsa warmipjja irpararaquini, pobrerusa, pist'ata jakerusa t'akhesiyaraquini. Mayninacatsa lunthataraquini, qhititejj mayt'asqui ucatsa janiraqui phokcaniti uca manupjja, uqhamaraqui uca c'ari diosanacaruraqui catuyasini, uqhamaraqui cuntejj nayajj uñiscta uca luräwinac luraraquini. Kollkepsa walja ganancianac jicjjatañataqui mayt'ani, uqhamaraqui walja interesanac mayiraquini; uca jakesti jiwaniwa, janiw jaccaniti. Take ucanaca, cuntejj nayajj ajjtascta ucanaca luratapatsti jiwaniwa, jiwatapatsti jupa pachparaquiw juchanïscani. “Uqhamaraquiw utjaraquispa uca pachpa jaken mä yokapa, uca yokapasti awquiparojj take uca juchanac luriri uñjascaraquispa ucampisa janiraqui jupajj awquipjam uca juchanac lurcaniti; janiraqui uca kollu patanacan c'ari diosanacar yupaychasa mank'äwinacarus sarcaniti, janiraqui Israelan c'ari diosanacaparus catuyascaraquiniti; jake masipan warmipsa janiraqui irparcaraquiniti, janiraqui qhitirus t'akhesiycaraquiniti; uqhamaraqui cunapachatejj jupatjja mä cunsa mayt'asipjjani ucapachajj janiraqui mä prenda maycaniti; janiraqui qhititsa lunthatcaniti, jan ucasti mank'at awtjatarus mank'aña churaraquini, jan isinirus ist'ayaraquini; janiraqui qhitirus cuna ñankhsa lurcaniti, kollkepsa walja ganancia uñjjatañ laycus mayt'caniti, janirac interesanacsa mayiscaraquiniti. Ucatsti leyinacajjarjamaraqui sarnakani, camachi arunacajjsa phokharaquini uca jakejj janiw awquipan juchap laycu jiwcaniti, jan ucasti jacaniwa. “Awquipatejj jake masiparu t'akhesiychïnjja, lunthatasiñanacarus uscuschïnjja, uqhamaraqui marcapanjja take jan walinacsa lurcchïnjja, ucajj pachpa juchanacapat mutuyäwi catokasaw jiwascani. Jumanacasti jichhajj sapjjätawa: ‘¿Cunatarac wawasti awquipan juchanacap jan phokhesti?’ sasa. Jïsa, wawajj cunatejj chekapäqui, cunatejj asquïqui ucwa phokharaqui, take leyinacajjsa phokharaquiwa; ucatwa jichhajj jacanejja. Qhititejj jucha lurqui ucaw jiwascanejja. Wawajj janiw awquin juchapatjja phokcaniti, awquis janiw wawan juchanacapatjja phokcaraquiniti. Asqui jakejj asqui lurataparjamaw suma wajjt'asïwi catokani, ñankha jakesti ñankha lurataparjamaraquiw mutuyäwi catokaraquini. “Ñankha lurir jaketejj take ñankha juchanaca lurcän ucanaca apanucjjani, ucatsti nayan leyinacajjarjamaraqui sarnakjjani, cunatejj asquïqui, cunatejj chekapäqui ucanac lurjjaraquini ucajj jacascaniwa, janiw jiwcaniti. Nayasti janiw mayampsa uca jucha luratanacapatjja amtascjjäti, jupasti asqui luratap laycuw jacjjaraquini. Janiw nayajj ñankha jaken jiwañapjja muncti jan ucasti muntwa sarnakäwipjja asquichasjjañapa, ucatsti jacjjañaparaqui. Naya Tatituw ucjja arsta. “Ucampisa, asqui jaketejj asqui luräwinacapa apanucuni, ucatsti cuntejj ñankha jakejj ajjtañanac lurqui ucanaca luraraquini, ucatsti ¿jumanacajj amuyapjjtati ucan jacascañapjja? Nayasti janiw amtascjjäti cuna asquinactejj jupajj lurcän ucanacatjja, jan take chuymampi arcatap laycu jucha luratanacap laycuw jiwani. Jumanacajj sapjjätawa: ‘Tatitojj janiw chekaparu uñjquiti’ sasa, ucampisa ist'am Israel marca: ¿Jumanacasti amuyapjjtati nayan jan chekaparu uñjascatajja? ¿Janit jumanacaqui jan chekaparu cunanacsa lurapcta? Asqui jaketejj asqui luräwinacap apanucusin ñankha luräwinaca lurjjchi ucasti jiwaniwa, uca jan walinac luratap laycu. Ucampisa mä ñankha jaketejj ñankha luräwinacap apanucjjchi, ucatsti asqui luräwinac lurjjaracchi ucasti khespiyataw uñjasiraquini. Jupatejj sum amuyt'asini, sum uñatatasiraquini, ucat take ñankha luräwinacap apanucjjaraquini, ucajj chekpachaw jacani, janiw jiwcaniti. “Ucampisa Israel marcajj sascaquiniwa: ‘Tatitojj janiw chekaparu uñjquiti’ sasa. ¿Janit Israel marcaqui antisas jan walinaca lurcpacha? Nayasti israelit jakenaca, sapakat mayniruw uñjapjjsma, luräwinacamarjama. Naya Tatituw ucjja arsta. Ñankha lurañanacamjja mäpita apanucupjjam, uqhamat jan jumanacpacha uca ñankha luräwinacam laycu jiwarascañataqui. Cuna ñankhanactejj naya nayrakatan lurapcta ucanacsti mäpita apanucupjjam, mä machaka chuymani, mä machaka ajayuni tucupjjaraquim. Israel marca, ¿cunatarac jiwascätasti? Janejjay nayajj qhitin jiwañapsa muncstejja. Ñankha luräwinacamatjja jithektjjapjjam, ucapachaquiw jacapjjäta. Naya Tatituw ucjja arsta. “Jumasti, jichhajj aca alma imañ k'ochunac Israel marcanquir reyinacataquejj k'ochuraquim: ‘Taycamajj mä leonänwa, leonanac taypinwa jacaraquïnjja. Putupsti uca leonanac taypiruw lurasiraquïna, ucanwa león kallunacaparu uywararaqui. Maynïri wawaparusti, jach'acamaw uywsuraquïnjja. Yakha animalanac catuntañwa yatekjjaraquïna, jakenacsa mank'antaraquirïnwa. Marcanacasti jupjjat parlirjja ist'apjjewa; mä sipitampiw catuntapjjaraqui, chinuntasinwa katatipjjaraqui, Egipto marcar puriyañcama. Uca tayca leonasti uqhama suyt'äwipa ina ch'usar tucutap uñjasinjja, yakha león kallupa irptasinsti, ucaruw uywsuraqui. Mä jach'a leonar tucjjasinjja, leonanac taypinjamwa jutaraqui, sararaqui. Yakha animalanaca catuntañsa yatjjaraquïnwa, jakenacsa mank'antaraquïnwa. Palacionacansti k'alpunwa t'unthapiraquïna, marcanacsa k'alwa t'unjaraqui; wararitapampisti take acapacharuw qhathatiyaraqui. Ucatwa jupataquejj uca jac'anquir marcanacajj sartapjjaraqui, känanacapwa jant'act'apjjäna, uca sipitaruw jalt'ayapjjaraqui. Catuntasinsti mä jaularuw jist'antapjje; Babilonianquiri reyin ucaruw preso apjjapjjaraqui, uqhamat jan qhitisa ni mayampi Israel kollunacan wararitapa ist'apjjañapataqui. ‘Taycamajj uma jac'anacaru ayruntata uva alir uñtatänwa, wali achuri, walja laphinacaniraqui, walja uma utjatap laycu. Layminacapasti wali thurunacaw jilantjjäna, reyinacan thujruparaquiw tucuraqui, uqham jilatapampisti kenayanaccamaw puriraqui. Wali jach'aw tucüna, laphinacapas waliraquiw jilantäna jayat uñtcayaw tucüna. Ucampisa wali colerasiñampiw jiq'inucupjje, orakeruw liwinucupjje, inti jalsu tokenquir thayaw jutasin wañsuyawayaraqui, uva achunacapas willirtanjjaraquiwa; uca thuru layminacapas wañsjjaraquiwa, ucatsti ninaruw willintapjjaraqui. Jichhasti wasaran ayruntatawa, jan umani waña orakena. Layminacapatsti ninaw mistu, uca ninaraquiw cüllinacapsa, achunacapsa naqhantjjaraqui. Janiw jichhajj uca thuru layminacapajja, cawquïrinacatejj reyinacan thujrunacapa tuccän ucajj utjcjjeti.’ ” (Acajj alma imäwi k'ochuwa, uqhamataqui arsutapunïniwa.) Pheskëri phajjsina, tunca uru sarakatarusti, pakallköri maranjja, Israel marcatjja mä kawkha jilïri jakenacaw Tatitur jisct'iri sarapjjäna, ucatsti nayan nayrakatajjaruw kont'asipjjäna. Tatitusti nayaruw ucatjja aqham saraquitu: “Jumajj chacha, Israel marcanquir jilïri jakenacarojj parlam: ‘Aqham siw Tatitojja: ¿Jumanacajj nayar jisct'asiriti jutapjjta? Jichhasti nayaw jumanacaru sapjjsma, janiw jumanacajj cunsa nayarojj jisct'asipquitätati.’ Jumajj uca jakenacarojj juchañcham; cuna ajjtascañ luräwinactejj awquinacapajj lurapcän ucanaca jupanacarojj yatiyaraquim. Israel marcarojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Cunapachatejj jupanacaru ajlliscäyät ucapachajj wawanacapataquejj mä juramentwa lurtjja, jupanacarojj Egipto orakenwa uñstaracta. Ucansti aqham sasaw juramento luraracta: Nayätwa Tatitu Diosamajja, sasa. Uca urusti nayajj jupanacarojj arsuraquïyätwa, uca Egipto oraket apsjjañataqui, cawquïri marctejj nayajj jupanacataqui thakcäyät ucaru irpsjjañataqui, cawqui marcantejj leches misq'is umjam jalasqui ucaru. ¡Take marcanacat sipansa juc'ampi suma marcäquejj ucaru! Nayasti takpachaniruw saractjja uca ajjtascaña diosanacapjja apanucjjapjjañapa, uqhamaraqui Egiptonquir yakha diosanacampisa jani k'añuchasipjjañapa, naya Tatitojj Diosätajj laycu. “Ucampisa jupanacajj cutcatasipjjetuwa janiraquiw arunacajjsa ist'añsa munapcänti; uca ajjtascañ diosanacapatsa janiw jithektapcänti, janiraquiw Egiptonquir c'ari diosanacapsa apanucuñ munapcänti. Nayasti colerasiñajjsa jupanacjjaru wartaniña amtäyätjja, pachpa Egipto oraken mutuyaña colerajjajj apaktañapcama. Ucampisa sutejjan jach'añchäwip laycuw luraracta, uqhamat yakha marcanac nayrakatan jan mayjt'ascañataqui, cawquïri marcanac taypintejj jupanacajj jacapcän uca marcanac nayrakatana, uca marcanac nayräjjanracwa jupanacaru uñstäyätjja, uqhamaraqui Egiptot apsjjañataquis arsuraquïyätjja. Nayaw jupanacarojj Egiptot irpsunta, wasara tokeruw irparacta, ucanwa jupanacarojj leyinacajja, camachi arunacajj churaracta, qhititejj uca arunacajjarjam sarnakqui ucanacasti jacañwa catokapjjaraquini. Uqhamaraquiwa jupanacarojj yatiyta nayan samaraña urojj toketsa, ucasti mä unañchäwiñapänwa nayampi jupanacampi cuna arust'äwtejj lurapcta uca toketa, uqhamaraqui mä amtasïwiñapänwa naya Tatitojj jupanacaru nayataqui yakhachasitajjata. Ucampisa jupanacajj wasara tokenjja naya tokew sayt'asjjapjji, leyinacajjarusti janiraquiw jaysapquisa; cuna camachi arunactejj nayajj jupanacaru churcäyät ucanacsa apanucupjjaraquiwa, jupanacasti uca camachi arunacar phokhasajj jacañwa catokapjjasapänjja, uqhamaraqui samaraña urojjsa k'alwa taquisipjjaraqui. Ucatwa nayajj jupanacjjaru colerajj wartaniñ munayäta, pachpa wasaran jupanacar tucjañataqui. Ucampisa sutejjar munatajj laycuw jan ucjja lurcti, uqhamat yakha marcanac nayrakatan jan jisc'achata uñjasiscañajjataqui, uca marcanacasti nayarojj uñjapjjaraquitänwa Israelar Egiptot apsunirjja. “Wasaransti jupanacarojj juramentompiw arsta, cawquïri oraktejj jupanacaru churcta ucar jan mantayañataquejja; uca orakesti yakha orakenacat sipansa wali sumawa, leches, misq'is umjamaw jalascaraqui. Jupanacasti camachi arunacajj-jja apanucupjjewa, leyinacajjarus janiw ist'apcaraquiti, samarañ urunacajjsa ñankhachapjjaraquiwa, chuymanacapanjja yakha diosanacan khepap arcañacpun munasipqui. Ucampisa jupanacajj wasaranjja llaccañaw sarnakapjjaraquïna, ucatwa jan jupanacarojj k'ala tucjcaractti. Wawanacaparus mayiraquïyätwa, cuntejj awquinacapajj lurapcän ucanacjja jan lurapjjañapataqui, cuntejj awquinacapajj sapcän ucanacsa jan phokhapjjañapataqui, janiraqui yakha diosanacampis k'añuchasipjjañapataqui. Jupanacarusti saraquïyätwa: Nayätwa jumanacan Tatitu Diosamajja. Leyinacajjsa, arsutanacajjsa sum phokhapjjam, nayan samarañ urunacajjsti wali ajjsart'añampi uñjapjjam, uqhamat uca urunacajj mä unañchawïñapataqui cuna arust'äwinactejj nayajj jumanacampi lurcta uca tokenacatjja, uqhamatwa jumanacajj yatipjjäta nayajj jumanacan Tatitu Diosamätajja. “Ucampisa jupanacan wawanacapajj nayataquejj sayt'asipjjaraquiquïnwa. Leyinacajjsa, camachi arunacajjsa janiw phokhapcaraquïnti ni ucarjamas sarnakapcaraquïnti, uca arunacasti qhitinacatejj ucarjama sarnakapqui ucanacarojj jacaña churi, samaraña urunacajjsa taquisipjjaraquïnwa. Nayasti uca pachpa wasaranwa jupanacarojj colerasiñajj wartaniñ munäyäta, pachpa wasaran jupanacar tucjaña, uqhamat colerasiñajjajj samarañapataqui. Ucampisa, sutejjar munatajj laycuw nayajj jupanacat qhuyapt'ayasïyäta, jan jisc'achata uñjasiscañajjataqui cawquïri marcanacatejj jupanacaru Egipto marcat apsunir uñjquitu, ucanac nayrakatana. Wasaransti jupanacarojj juramentompiw arsuraquïyäta, take marcanac taypiru ananucuñataqui, jan camachi arunacajjar phokhapjjatap laycu, uqhamaraqui leyinacajjsa apanucupjjatapata, samarañ urunacajjsti taquisipjjaraquïnwa, awquinacapan c'ari diosanacap uñcatataquïsipcaraquïnwa. Ucatsti jupanacarojj cuna leyinacatejj jan asquïcän ucanacwa churaracta, cawquïri camachinacampitejj jan jacaña jicjjatapcasapän ucanacwa churaracta. Jupanacarusti yakha diosanacapampi k'añuchasipjjañanacapataquiw apanucuracta, jilïri yokall wawanacapsa uca yakha diosanacar sacrificiot loktapjjañanacapataquiw apanucuracta. Jupanacan ajjsartapjjañanacapataquiw luraracta, ucat nayan Tatitütajja yatipjjañapataqui.’ “Jichhasti jumajj chacha, Israelita jakenacarojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojj: Awquinacamajj nayarojj ñankhachapjjaraquituwa, jan nayar take chuymampi arcasajja. Cunapachatejj nayajj jupanacarojj cuna oraktejj churapjjämaw sasa arscäyäta uca orakeru puriyanjjta ucapachasti, jupanacajj mä jisc'a kollu patansa jan ucajj mä walja laphinacani kokanac c'uchunacansa, sacrificionaca, ofrendanaca churapjjaraquïna, uca luratanacapasti nayarojj walwa colerayaraquitu, suma k'apquiri kollanacapwa uscupjjaraquïna, vino ofrendanacapwa wartapjjaraquïna. Nayasti jupanacarojj jisct'araquïyätwa: ¿Cuna yakha diosanacaru yupaychañ altarasa, cawqharutejj jumanacajj yupaychiri sarapcta ucajja? sasa. Ucasti jichhürcama: Yakha diosanacar yupaychaña altar, satapuniwa.’ “Israel marcarojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojj: ¿Cunataraqui jumanacasti nayra awquinacamjamaraqui k'añuchasiñ munapjjta? ¿Cunataraqui nayarusti jan take chuymampi arcasa uca ajjtascañ yakha diosanacaru yupaychapjjtasti? Jumanacan wawanacama sacrificiot loktasa ninampi naqhantayasinjja, uqhamarac ofrendanac churasinsa jumanacajj uca yakha diosanacampejj k'añuchasisipcactawa. ¿Jichhasti israelitanaca, uqhamäcasinti nayar jisct'asiri jutapjjaracta? Naya Tatituw jacañajj laycu juramentompi arsta, janipuniw jumanacampejj jisct'ayascäti. Jumanacan p'ekenacamarojj, cawquïri yakha marcanacatejj lawanacaru, kalanacaru yupaychasipqui uqham tucuñamp phokhantatäpjjtawa, ucampis janiw ucajj uqhamäcaniti. Naya Tatituw jacañajj laycu juramentompi arsta, jach'a ch'amajjampi, jach'a colerasiñajjampiw jumanacarojj jichhajj apnakapjjäma. Nayaw jupanacarojj tantachthapiraquï cawquïri marcanac taypintejj ananucuta jicjjatasipqui ucatjja, jach'a ch'amajja uñacht'ayasa uqhamaraqui jach'a colerasiñajjsa mutuyaraquï. Wasara tokenacan marcaparuw irparaquëjja, ucanjja ajanuy ajanupuniw uñcatasipjjaraquëjja luratanacapat wayt'asa, cunjämtejj awquinacaparojj Egiptonquiri wasaran wayt'cäyätjja uqhamaraqui. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayaw jumanacarojj cunjämatejj mä awatirejj tamaparojj suma uñaquipqui uqhama uñjapjjaraquïma, ucatsti sumwa jacthapipjjaraquïma, cuna arust'äwitejj utjcän uca phokhañaruw uchapjjaraquïma. Jumanac taypisti cawquïrinacatejj nayatac sayt'asipjje jan walt'añanacsa apanipjje ucanacarusti yakhacharaquïwa. Cawquïri yakha marcantejj jichhajj jacasipqui ucatsti jupanacarojj apsuniraquïwa, ucampis janiw Israel orakerojj mantapcaniti. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitu Diosätajja. “Israel marca, acjja Tatituw arsu: ¡C'ari diosanacamar yupaychiri sarapjjam! Uca pasatatsti jumanacajj nayaruw jaysapjjetäta, janiraquiw nayan kollan sutejjsa taquiscjjapjjätati, uca c'ari diosanacamaru ofrendanac churasa uqhamaraqui ucanacaru yupaychasa. Take Israel marcaw nayan kollan kollojjan yupaychapjjetani, Israel oraken utjquis uca jach'a kolluna, ucasti nayan marcajjanquiwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucanwa nayajj jumanacarojj take chuymampi catokapjjäma; wayt'apjjaraquïma nayaru ofrendanaca loktapjjañanacamataqui, ucanaracwa nayataquejj kallta achunaca apanipjjaraquïta, take cosechanacamatjja nayaru loktanipjjaraquitäta. Cunapachatejj nayajj uca yakha marcanacata, cawqhanacantejj ananucuta uñjasisipcta ucanacat tantachthapjjapjjäm ucqhasti, uqhamaraqui nayan k'oma cancañajjsa uñacht'ayapjjäma take marcanac nayrakatana, ucapachaw nayajj jumanacan suma k'apquiri ofrenda loktäwinacamjja catokapjjäma. “Cunapachatejj nayajj Israel orakeru puriyjjapjjäma, cawquïri oraktejj nayra awquinacamaru churañataqui arscäyät uca orakeru, ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. Ucanwa jumanacajj amtasipjjäta cuna jan wali luräwinacamampitejj uca orakejj taquisitäcän ucjja, jumanacpachatwa ajjtasipjjaraquïta uqhama ñankhanaca lurapjjatamatjja. Israel marca, cunapachatejj nayajj jumanacaru uñjapjjäma, jani uca jan wali sarnakäwinacamarjama ni k'añu luräwinacamarjamasa, jan ucasti nayan jach'a sutejj laycuw sum uñjapjjäma, ucapachaw jumanacajj nayan Tatitütajja yatipjjäta. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, jichhajj aynach tokeru uñtam, ucsaruraqui arunacamsa parlam; cawquïri ch'umitejj aynach token utjqui ucarusti nayan sutejjaru parlam, aqham sasa: ‘Naya Tatituw arsta: Nayasti mä nina nactayaraquï, uca ninasti take kokanacwa naqhantaraquini, kawkha jakenacatejj orakeman utjqui ucanacan ajanunacapsti k'alwa naqhantaraquini, amstat kalltasina aynacha toker tucuyasa. Take marcanacaw uñjapjjaraquini uca ninjja naya Tatitun nactayatajja. Uca ninasti janiw jiwarcaniti’ ” sasa. Nayasti ucjjarojj saractwa: “Tata, jakenacajj sapjjewa nayajj jan amuyt'caña arunacaqui parlascatajja” sasa. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, jichhasti Jerusalén marca tokeru uñtam, ucatsti ucanquiri templotaqui arunacam arsum. Nayan sutejjaru Israel marcataqui arsuraquim, aqham sasa: ‘Aqham siw Tatitojja: Nayajj jumanacan uñisirimaw tucuracta. Espadajj apsusisaw asqui jakerusa, ñankha jakerusa jiwarayäjja. Jïsa, nayajj espadajjampiw takenirus jiwarayäjja, juchanirusa jan juchanirusa, amstat kalltasina, aynach tokeru tucuyasa. Take jakenacaw yatipjjaraquini, naya Tatitun espad aytatajja, janiraquiw uca espadajj-jja imcäti.’ “Jumasti, chacha, jichhajj walpun jacham, chuymamajj k'ala chhaktatäcaspas uqhama; take jakenac nayrakatan jacham. Ucattejj jumaru jisct'apjjätam: ‘¿Cunatsa jachta?’ sasajja, jupanacarojj saraquim: ‘Mä jan wali lurasïwin lurasiñapa yatta, ucatwa jachta’ sas saraquim. ‘Take jakenacasti jan ch'amanjamaw uñjasipjjani, jan cunsa lurirjamaraqui; janiw qhitinsa ch'amajj utjcaniti, takenis ajjsarañatjja konkorinacapa qhathatiyapjjaraquini. Horasajj niyaw purinjje, ucanacan kalltasiñapasti niya jac'ancjjewa’ Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, nayan sutejj-jjaru parlam, jupanacarojj saraquim, naya Tatitun jumaru uc parlañamataqui mayitajja, aqham sasa: “¡Espadawa, espadawa! Suma afilt'ata, llijquiriraquiwa. Jiwarayañataqui afilt'atawa, llijullijunaca sarayañataqui suma llijquir kaksutawa; maynin apjjaruñapataquiw uqham llijquir kaksuyapjje. Espadasti afilata, suma llijquir kaksutaraquiwa, jake jiwayir jaken amparaparu ayjjaruyañataqui. Jumasti chacha, ¡arnakasim, warariraquim, ucasti marcajjar jiwarayañataqui uchatawa, Israel marcan take marca apnakerinacaparu! Jupanacasti marcajjampi chica jiwarañataqui juchañchatäpjjewa, jichhajj uca aykoñat lek'esim. Naya Tatituw ucjja arsta.” “Jumasti, chacha, nayan sutejj-jjaru parlam, uca espadarusti juc'ampi waytaraquim, pä cuti jan ucajj quimsa cuti colerampi chhojjriñchjañapataqui, mä jiwayir espadawa, ajjsarcaña jiwarayiri espadawa, jakenacarusti take chekanwa ajjsarañampi phokhantaraqui, waljaniruw jiwarayaraquini. Take utanacaparuwa uca jiwarayir espadjja uscuracta, llijullijunac sarayañataqui suma llijquir kaksut espadawa, jiwarayañataqui afilata espadawa. ¡Uqham afilatwa munsma ch'ekarusa, cupirusa, ucsarusa, acsarusa qharinokasquiri! Nayasti uca espadarojj juc'ampi waytaraquï, colerasiñajjajj samarañapcama. Naya Tatituw ucjja arsta”. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Pä thaqui waquicham Babilonianquir reyejj espadapampi pasañapataqui. Uca pä thaquisti mä sapa marcatwa mistuniñaparaqui. Uca thaqui kalltarusti uscuñamaraquiwa mä chimpu, cawquirutejj uca thaquejj sarqui uca yatiñataqui. Cawqui thaquinjamtejj reyejj espadapampi pascani uca thacwa lurañamaraqui. Uca marcanacasti acanacawa: Rabá marca, ucasti amonitanacan orakepanquiwa, ucjjarusti Jerusalén marca, cawquïritejj Judá orakenjja suma perkanacampi perkantatäqui uca. Babilonianquiri reyisti cawqhantejj pä thaquejj kalltqui uca chekaruw sayt'asi, ucatsti suertenaca apsusiraqui; flechanacapsa walpun ucsat acsat uñaquipi, diosanacaparusa jisct'asiraquiwa, animalanacan q'iwchanacapsa uñjjataraqui. Cupi amparapa tokerusti Jerusalén marca tokeru uñtasaw flechajj misturaqui, ucasti sañ munaraqui, Jerusalén marcajj nuwjaña yänacampi nuwjatäñapawa, uqhamaraqui jiwarayañataqui arsutäñapawa, guerran arnakasiñanaca arnakasipjjañapawa, puncunacapasa nuwantatäñapawa, Jerusalén marca muytarusti suma perkanaca aptatäñapawa, k'ala muyuntayasa. Ucampisa Jerusalén marcan jaquir jakenacataquisti aca arunacajj mä c'ari profecía arunacäcaspas uqhamawa, cuna arust'äwinactejj lurapcän uca laycu. Ucampisa aca arunacajj juchanaca lurapjjatap laycu arsüwi arunacawa, cunjämatejj jupanacajj caturata uñjasipcani uca yatiyäwi arunacawa. Ucatpï Tatitojj sejja: ‘Jumanacan ñankha luratanacamajja, jake jiwayatanacamasa take chekana khanaw uñsti; take luräwinacana jucha luratanacamasti khanaquiwa take chekansa uñstaraqui. Ucatpï jichhajj caturata uñjasipjjätajja.’ Jumarusti, Israel marcan ñankha reyipa, jake jiwayiri, jichhajj khepa mutuyäwi catokañama horasajj niyaw purinjje. Ucsti naya Tatituw arsta: ‘Ch'okasiñamjja aparapjjätamwa, coronamsa aparapjjaraquïtamwa; take cunasa mayjt'ataraquïniwa; cunatejj mankhancqui ucasti patancjjaniwa, patjjanquiristi mankhancaraquiniwa. Take cunsa mayjaru t'unthapitwa jaytawayaraquëjja, take cunas t'unthapitcama. Ucampisa take ucanacajj lurasiniwa, cunapachatejj nayajj siscä qhitirutejj take acanaca lurañapataqui ucaru, uqhamat cheka cancañajj utjañapataqui.’ “Jumasti, chacha, nayan sutejj-jjaru parlam, Israel marcaru jisc'achiri amonita jakenacarusti saraquim: ‘Espadajj niya apsutawa jumanacar jiwarayañataqui, suma llijquiri kaksutaraquiwa llijullijunaca sarayañataqui, uqhamaraqui take cun t'unjañataquisa. Unañchäwi uñjatanacapasti c'ariwa, cunatejj acat kheparu pascani ucanacat parlatanacapas c'ariraquiwa. Espadasti uca ñankha jake jiwayiri jakenacjjaruw puriraquini. Khepa mutuyäwi catokaña horasapasti niya jac'ancjjewa. ¡Espada, imañamaru cutintjjam! Nayaw jumarojj uñjäma, cawqhantejj jumarojj lurcsma uca chekana, cawqha orakentejj nascta uca orakena. Jumjjarusti colerasiñajj-jja mä naqhantiri ninjamwa warjjatanëjja; cawquïri jakenacatejj t'unjaña uqhamaraqui wali khorüña yatipjje uca jakenacaruw catuyäma. Naqhantataw uñjasïta, t'unjataraqui; wilamasti take aca orakpachanwa jalaraquini, janiraquiw qhitis jumatjja mayampi amtascjjaniti. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, jake jiwayiri marcataquiw jichhajj arsüta. Cuna ajjtascañ luräwinactejj lurapqui take ucanacatwa juchañchäta. Ucatsti jupanacarojj saraquïtawa: ‘Aqham siw Tatitojja: Jakenacamar jiwarayir marca, k'añuchasiñatac c'ari diosanac lurasir marca, ¡horasamajj niyaw purinjje! Jake jiwayatanacamampisti juc'ampiwa juchañchjastajja, cuna c'ari diosanactejj lurascta ucanacampisti k'añuchasiractawa; horasaman puriñapsti niya jac'achasiyaniractawa, urunacaman puriniñapsa jac'achayaniractawa. Uqhamapï jichhajj nayajj yakha marcanacampi jisc'achjayämajja, take yakha marcanacampiw larusiyaraquïma. Jac'anquiri marcanacasa, jayanquiri marcanacasa jumatjja larusipjjätamwa, yakha diosanacani wali aytat marca, jan wali sarnaker marca. Israel marcan apnakerinacapasti ucancaraquiwa, jupanacasti juma taypinarac jacapjjaraqui, jakenacsti kawkhtejj munapqui ucqhwa jiwarayapjjaraqui. Jakenacamasti janiwa awquinacaparusa, taycanacaparusa suma uñjapcaraquiti, yakha marcat jutiri jakenacarusa ñankhachapjjaraquiwa, wajchanacarusa, ijma warminacarusa inaquiw irnakayapjje. Nayan kollan chekanacajjasti janiw suma uñjatäquiti, samarañ urunacajjsa janiw imapcaraquiti. Yakhepa jakenacamasti, c'arinac parlapjjatap laycojja juchanïpjjewa mayninacan jiwaratanacapatjja; cuna jach'a mank'äwinacatejj kollu patanacan utjqui uca c'ari diosanacar yupaychasina, uca mank'äwinacarusa sarapjjaraquiwa, ajjtascañanaca lurapjjaraqui. Yakhepa jakenacasti pachpa awquipan warmipampiw jucha lurañan sarnakapjjaraqui, jan ucajj pachpa warmipampisa cunapachatejj phajjsi wilapampïsipqui ucapacha. Yakhepa jakenacasti yakha jakenacan warminacapampiw sarnakapjjaraqui, yakhepanacasti pachpa yojjch'anacapampiraqui, yakhepanacasti prima cullacanacaparuw waynakapjjaraqui. Yakhepa jakenacamasti kollke catokasipjjaraqui jake masiparu jiwayañataqui. Kollksa waljaptayañanacaru uqhamaraqui walja interesanwa mayt'apjjaraqui, jake masinacaparusti t'akhesiyasaraquiwa, irnakayapjje, nayatsti armasipjjaraquiwa. Naya Tatituw ucjja arsta. ‘Jakenacaru uqhama inaqui irnakayatamatsa, jupanacaru jiwarayatamatsa, nayajj wali coleratätwa. Cunapachatejj nayajj jumaru wayt'cäma ucapachajj jan lup'imti naya toke sayt'asiñjja. Naya Tatituw ucjja arsta, arsutajj-jjarusti phokharaquïwa. Take marcanacaruw ananucuraquïma, take tokeruwa ananucuraquïma, k'añunacamatsa k'alwa k'omachsuraquïma; yakha marcanac nayrakatanjja jan walwa uñjasiyitäta, ucampisa jumajj yatiraquïtawa nayan Tatitütajja’ ” sasa. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Israel marcajj nayataquejja, jan cunatac sirviri cobre jilt'ajj waranucusquejj uqhamawa, jan ucajj estaño, hierro, plomo, plata, ucanacajj nina hornoru warantasquejja uqhamawa. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Jumanacasti cunjämtejj mä jan cunatac sirviri jilt'aru tucupjjtajja, jichhasti Jerusalén marca taypiruw tantacht'apjjäma. Cunjämatejj kollkesa, cobresa, hierrosa, plomosa, estañosa juntpacha mä hornoru warantatajja, ucatsti ninajj ucan naccatayatajja uca metalanaca umatatayañataqui, uqhamaracwa nayajj colerasiñajjanjja, jumanacarojj mayjaru tantacht'apjjäma, ucatsti k'ala umatatayañataquiw uchapjjaraquïma. Jïsa, nayajj colerasiñ ninajjwa aktayäjja, jumanacarusti marca taypin naqhantatäñataquiw tantacht'apjjaraquïma. Cunjämatejj kollquejj ninanjja umatatejja, jumanacajj uqhamaraquiw marca taypin umatatayatäpjjäta, uqhamatwa jumanacajj yatipjjäta naya Tatitojj colerasiñajj jumanac toke wartanitajja” sasa. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti, chacha, Israel marcarojj saraquim: ‘Jumajj mä mutuyata marcätawa, jan jallu puriñampi uqhamaraqui jan umas utjañampi mutuyatätawa, marca apnakerinacamasa leonanacjama catutanacaparus wararisin wicanukapquejja uqhamäpjjewa, orakepansti jakenacaruw mank'antapjje, take imasitanacapsa, kamir cancañapsa lunthatanipjjaraquiwa, walja warminacaruw ijma uñjasiyapjjaraqui. Sacerdotenacasa, aca marcanjja nayan yatichäwinacajj-jja maysaruw k'ewipjje, cunatejj nayataquejj kollanäqui ucanacsti taquisipjjaraquiwa, janiraquiw jakenacarus cunatejj asquïqui, uqhamaraqui cunatejj jan asquïqui ucsa yatichapcaraquiti. Nayan samaraña urunacajjarusa janiw yäkapcaraquiti, janiraquiw nayarojj jach'añchapcaraquitusa. Aca marcan jilïrinacapasti, cunjämatejj kamakenacajj catutanacapjja jisc'a jisc'a wicanokapjjejja uqhamäpjjaraquiwa, wila wartañataquisa, jakenaca jiwarayañataquisa janc'aquïpjjaraquiwa, kamiriptañacwa munasipcaraqui. Profetanacasti cunatejj chekapäqui ucjja imantapjjewa, cunjämatejj mä jakejj perkjja jank'ot pintsojja uqhama; jupanacasti unañchäwinacsa uñjapcaspa uqhamwa parlapjje, uca parlatanacapasti inamaya c'ariquiraquiwa. Jupanacasti nayan sutejjaruw parlapjjaraqui ucampisa janiw nayajj jupanacaru cunsa parlcti. Aca marcanquiri jakenacasti nuwasiñanacaru, lunthatasiñanacaru catuyatawa; pobrenacarusa, pist'ata sarnakerinacarusa jan pago churasaquiw irnakayapjjaraqui, yakha marcat jutiri jakenacarusa nuwjapjjaraquiwa, janiw chekaparu uñjapcaraquiti. Nayasti uca jakenac taypinjja thakaraquïyätwa mayni asqui jake aca marcataqui mä cuna ascsa lurañapataqui, nayarusa achict'añapataqui jan aca marca t'unjañajjataqui, ucampisa uca jakjja janiw jicjjatcti. Ucatwa nayajj mutuyäwejja apayantjja, take jupanacjjaru, colerasiñajjsti mä ninjamwa wartaniractjja, ucampiwa jupanacarojj t'unjaracta, uqhamat sarnakäwinacapat wayt'asa. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Mä cutejj pä warminacaw utjapjjäna, jupanacasti mä sapa taycaniquïpjjänwa. Aca warminacasti tawakotpachwa jan wali sarnakañanacaru catuyasipjjäna, Egipto orakensti ñuñunacapsa llawk'ayasipjjäquïnwa, uqham sarnakasawa k'oma cancañanacapjja k'añuchjapjjäna. Jilïristi Ahola satänwa, (ucajj Samaria marcaruw uñtasi), cullacapasti Aholiba sataraquïnwa (ucasti Jerusalén marcaruw uñtasiraqui). Jupanacasti nayan warminacajjänwa, nayataquisti yokall wawanaca, uqhamaraqui imill wawanaca utjayarapipjjetänjja. Ahola satacän ucasti, janiw nayataquejj asquicänti, jan ucasti munirinacapataquiw wali chuymapa cawcst'ayasjjaraquïnjja, ucanacasti Asiria marcanquir nuwasiri jakenacäpjjewa, qhitinacatejj suma púrpura isinacampi isthapitäpqui ucanacawa, take jupanacasti jilïrinacäpjjewa, marca apnakerinaca, wali suma waynanaca, caballonacaru lat'jjatata jakenacäpjjaraquiwa. ¡Asirionacatsti jupanacatjja suma ajllita waynanacäpjjewa! Aholasti jupanacampi jan wali sarnakañanacaruw catuyasi, uqhamaraqui take yakha diosanacapatsa wal chuymapsa cawcst'ayasiraqui, ucanacaru yupaychasawa aynacht'jjaraqui. Egiptonccän ucat acsarusti mä k'añu luriri warmipuniw tucuwayjje, uca jan wali sarnakañanacapsti janipuniw apanuccaraquïnti. Cunapachatejj jupajj tawacücän ucqhatpachsti walja chachanacaw jupampi iquintapjjänjja, janiw jan chacha uñt'ir tawaköcjjänti, jan ucasti walja chachanacampi sarnakeri warmiquëjjänwa. Ucatpï nayajj munirinacapan amparaparu catuyayätjja, asirio jakenacan amparanacaparu, qhitinacattejj jupajj wali chuyma cawcst'ayascäna ucanacaru. Jupanacasti juparojj warmisiwayapjjänwa; ucatsti janc'aquiwa yokall wawanacapsa, imill wawanacapsa aparjjänjja, juparusa espadampiw jiwayapjjaraquïna, uqhamata cuna arunactejj jupanacataqui arscäyätjja uca phokhasa. Jupan luräwinacapasti take warminac taypinsa wali aytatapunïnwa. “Aholiba cullacapasti take acanacjja uñjaraquïnwa, ucampisa jupajj cullacapat sipansa juc'ampwa uca k'añu lurañanacaru catuyasiraquïnjja. Uqhamaraquiw uca asirio jakenacarus munaraquïna, take jupanacasti jilïrinacäpjjänwa, marca apnakerinaca, wali suma isinacampi isthapita nuwasiri jakenaca, suma caballonacar lat'jjatata jakenaca, wali suma waynanaca. Nayasti amuyasiractwa jupajj k'añuchjasitapa, uqhamaraqui cullacapan cayupa arctatapsa. Uqhama uca babilonio jakenac uñjasasti walpunwa chuymapanjja munänjja, ucatsti qhitanacwa Babiloniaru qhitaraquïnjja; babilonio jakenacasti jutasinjja jupampiwa iquintapjjäna, ucatsti ucanwa warmisipjjaraquïna, jucha luräwinacapampi k'añuchjasa. Uca jakenacatsa ajjtasiñcamaw k'añuchjasiraquïna. Uqhamasti khanwa taken uñjcata jucha lurañanacaru catuyasjjaraquïna, k'alala janchipsa uñacht'ayasa, jupat ajjtasiñajjcama, cunjämtejj cullacapat ajjtascäyätjja uqhama. Ucampisa jupajj juc'ampi juc'ampwa jucha lurañanacaru catuyasjjänjja, tawako urunacapa amtasisa, cunapachatejj Egipton jan wali sarnakascän uqhama. Ucatsti Egiptonquiri munirinacapatwa chuyma cawcst'ayasiraquïnjja, uca egipcio jakenacasti jucha lurañanacapanjja asnoru, caballonacaru uñtatäpjjänwa. “Jumasti, Aholiba, tawako urunacaman munañamaru sarnakcäyäta, uca sarnakäwimsti walpun amtäyätajja, cunapachatejj Egiptonquiri jakenacajj ñuñumsa llawk'apcäyätam uca urunacjja walpun amtasïyätajja. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Uca munirinacamarusti, cawquïrinacattejj jichhajj ajjtascjjta, ucanacarojj juman uñisirinacama tucuyäjja. Jumjjarusti take toketwa ant'aniraquëjja babilonio jakenacaru, asirio jakenacaru, Pecod, Soa, uqhamaraqui Coa sisqui uca marcanquirinacarusa, take asirio jakenacaru; take jupanacasti wali suma waynanacäpjjewa, jilïrinaca, marca apnakerinaca, oficialanaca, guerran nuwasirinaca, takenisa caballonacar lat'jjatatcamäpjjewa. Jumarusti walja carronacampi, walja ejercitompiw jutapjjaraquini; take toketwa muyuntapjjaraquïtam, suma armanacampi armantata, casconacampi asjjatata, uqhamaraqui escudonacampi cuna, nayasti jupanacarojj jumaru taripañataqui munañanïñwa churaraquëjja, jupanacasti leyinacaparjamaw taripapjjaraquïtam. Nayasti jumjjarojja colerasiñajjwa warjjataniraquëjja, jupanacasti wali khoru cancañampiraquiw jumarojj uñjapjjätam; nasamsa, jinchunacamsa murokapjjaraquïtamwa, qhitinacatejj jacasipcäta ucanacarusti espadampiw jiwarayapjjaraquïtam. Yokall wawanacamsa, imill wawanacamsa aparapjjaraquïtamwa, ucatsti jumajj ninampi mank'antataw tucusiwayjjaraquïta. Isinacamsa, suma yänacamsa aparapjjaraquïtamwa. Uqham lurasaw tucuyäjja munañamaru sarnakcäyätas ucjja, uqhamaraqui Egipton jucha lurañanacan sarnakancäyätas ucanacarusa, egipcio jakenacarusti janiw mayampsa uñjcjjätati, janiraquiw mayampis jupanacatjja amtascjjätati” sasa. Tatitusti aqham siwa: “Cawquïri marcanacarutejj uñiscta ucanacan amparaparuw jalt'ayäma, cawquïri marcanacattejj ajjtascta ucanacaru. Jupanacasti wali uñisiñampiw jumarojj uñjapjjätam, cuntejj jumajj irnakatamampi jicjjatascta uca yänacamsti catuntasipjjaraquiniwa, k'alalpacharacwa irpanucupjjätam, janchimasti khana k'alalaraquïniwa, cawquïri janchimtejj jucha lurañanacaru catuycta uca. Munañamar sarnakatamampi, jucha lurañanacana sarnakatamampiw apt'tamjja take acanacataquejja jumasti uca marcanacampiw jucha lurañanacan sarnaktajja, yakha diosanacaparu yupaychasaw aynacht'aractajja. Cullacaman cayupwa arctajja; ucatpï jichhajj cuna umañtejj cullacamar churtjja uca pachpa umaña jumarojj churaraquïma” sasa. “Naya Tatitusti aqham sistwa: Cullacamajj cawquïr copattejj umcänjja ucataracwa jumajj umäta, uca jach'a copatwa, umäta, larusiñanacampi, jisc'achasiñanacampi phokhantata copa, aynacht'añanacampi, t'unjatäñampi phokhantata. Samaria cullacaman umañapawa, uca umañampisti machantata, usuchjataw uñjasiraquïta. Takpachwa umsuraquïta, jisc'a jisc'a tucjaraquïta, ñuñunacamsa jat'inokasiraquïtawa. Naya Tatituw ucjja arsta, arunacajjsa churaractjja. Ucatpï Tatitojj saraquejja: “Jichhajj nayar apanucutam laycu, khipa uñtatam laycuwa, jan wali sarnakäwinacamatjja mutuyäwi catokäta.” Tatitusti saraquituwa: “Jumasti chacha, ¿Ahola, uqhamaraqui Aholiba ucanac toke juchañchäwi arunac arsusmati? Uqhamächi ucapachasti ajanuparu khant'am uca ajjtascañ luräwinacapjja. Jupanacajj janiw nayaru take chuymampi arcapquitänti, amparanacapasa wilampi k'añuchsutaraquiwa. C'ari diosanacaparu yupaychasasti nayarojj janiw take chuymampi arcjjapjjetänti, uca yakha diosanacar yupaychasasa wawanacapjja ninaruw naqhantayapjjaraqui sacrificiot loktasina, cawquïri wawanactejj nayataqui utjayarapquitäna uca wawanacjja. Uqhamarusa acanacwa lurapjje: Mä urunacwa nayan kollan templojj taquisipjje, uqhamaraqui nayan samaraña urojjsa jisc'achapjjaraqui. Cunürutejj wawanacapa uca c'ari diosanacar sacrificiot loktapcänjja uca pachpa urpacharaquiw nayan templojjaru taquisirejj jutapjjänjja. ¡Ucpï nayan pachpa utajjan lurapjjejja! “Qhithanacaruw qhitapjjaraquïna, jaya marcanacat jakenac jutañapataqui, uca jakenacasti jutapjjaraquïnwa. Jupanacasti panpacha cullacaraquiw jarisipjjänjja, nayranacapsa sumwa pintasipjjaraquïna, suma kori yänacampiw c'achachasipjjaraquïna uca jakenacar catokañataqui. Mä suma iquiñjjaruw kont'asipjjaraquïna, mank'aña mesas suma waquicht'atpacharaqui, ucaruw incienso uqhamaraqui aceite uchapjjaraquïna cawquïrinacatejj nayaru loktatäcän ucanaca. Walja jakenacan ojjotanacapaw ist'asiraquïna, fiestsa lurapcaspa uqhama; wasara toket jutiri jakenacaraquïnwa, uca jakenacasti warminacarojj brazaletenaca uchasa, uqhamaraqui p'ekenacaparusa suma coronanac uchasawa c'achachapjjäna. Nayasti saraquïyätwa: ‘Jichhajj aca jucha lurañan tucjata warminacacwa warmisipjjaraquini, aca warminacasti jucha lurañanacampi tucjatäpjjewa. ¡Uca warminacampiquiwa! Ahola ucaru uqhamaraqui Aholiban ucaruw jutapjje, uca warminacasti munañanacaparu sarnaker warminacawa, uca jucha lurir warminacan ucaruw sarapjjejja.’ Ucampisa asqui jakenacajj uca warminacataquiw arsuni, cunjämarutejj aca k'añu lurañanacana, uqhamaraqui jake jiwayañanacana sarnakatapat catokañanacapajj waquisqui uqhamaru. Jupanacasti yakha chachanacampi sarnaker warminacäpjjewa, amparanacapasa wilampi k'añuchjataraqui” sasa. Tatitusti aqham saraquiwa: “Jakenacasti tantacht'asipjjpan jupanacataqui, ajjsarañanaca churapjjpan, lunthatjapjjaracpan; take jakenaca jupanacarojj kalampi c'upjasina, espadanacapampi jiwarayapjjpan; yokall wawanacapsa, imill wawanacapsa jiwarayapjjpan, utanacapsa ninampi phichhantayapjjaracpan. Nayasti aca marcatjja aca jan wali luräwinacjja chhaktayäwa. Uqhamatwa take warminacasa yatekapjjani uca luräwinacajj jan asquïtapa, ucatsti janiraquiw uca luräwinacaparu arcjjapjjaniti. Uca paninisti cunjämatejj luratanacaparjama mutuyañajj waquisqui uqhamarjamaw mutuyäwi catokapjjaraquini, uqhamaraqui c'ari diosanacar yupaychapjjatanacapatsa. Jumanacasti ucapachaw yatipjjäta nayan Tatitütajja” sasa. Tunquïri phajjsina, tunca uru sarakatarusti, llätunquïri maranjja, Tatitojj nayan ucaru jutasinjja saraquituwa: “Jichhürojj cuna urüquitejj ucjja sum kellkantam, jichhüru Babilonianquiri reyejj Jerusalén marcaru nuwantatap laycu. Ucatsti aca nayataqui sayt'asir marcarojj aca arunac saraquim jupanacan amuyt'asipjjañanacapataqui. Nayan sutejjarusti jupanacarojj saraquim: ‘Mä phuqhu ninar itjjatam, umampi ucaru warantaraquim; uca phuqhurusti jisc'a aychanaca ucharaquim, sumäwjanacata, charawjanquiri, jiqhanïwja aycha, ch'aqhanacatsa cawquïritejj sumäqui uca ucharaquim. Janc'aqui mä suma oveja caturaquim, lawanaca apthapisina phaycatam, suma walljjtañapataqui, ch'aqhanacan khatiñapcama. ‘Tatitusti siwa: ¡Cunaquïcani aca jake jiwayiri marcataquejja! jupajj mä sarrontata phucjamawa, cawquïri phuqhuttejj uca sarojj jan kakstqui uqhamaraquiwa. Jumajj uca aychanacjja apsjjam, uca phuqhu ch'usa antutañcama. Marcasti wila wartatanacampi phokhantatawa, wilajj wartatawa, ucampisa janiw lak'jjaru wartatäquiti, uqhamat uca lak'ajj imjjatañapataqui, jan ucasti mä k'ara karkjjaru wartatawa. Nayasti uca wiljja pachpa k'ara karkjjaruw jaytanucöjja uqhamat jan chhaktañapataqui, colerasiñajjas ninjama aktañapataqui, take cunasa chekapar uñjatäñapataqui. ‘Tatitusti siwa: ¡Cunaquïcani aca jake jiwayir marcataquejja! Jichhajj naya quipcaw mä nina nactayäjja. Jumasti walja lawanaca apanim, ninsa nactayaraquim, uca aychsti suma khatiyaraquim, umajj k'ala wañcatañapcama, ch'aqhanacasa naqhantañapcama; janc'aqui mä ch'usa phuqhu ninar itjjatam, uca cobre phuqhojj nina sanc'aru tucuñapcama, take k'añu luräwinacapat k'omachasiñcama; uca sarusa apakatäñcama. Ucampisa sinti saruntatapuniwa, janiraquiw ninampisa apakañjamäquiti,’ sasa. “Jerusalén marca, nayajj munañamaru sarnakasin k'añuchasitanacamatjja k'omachañwa munayäsma, ucampisa janiw k'omachatäctati. Cunapachatejj nayajj jumjjaru colerasiñajja wartanï ucapachaquiw k'omachata uñjasïta. Naya Tatituw ucjja arsta, uca arsutajjarusti phokhasipuniniwa. Naya quipcaw ucanacjja luraraquëjja, ucanacarusti phokhapuniraquïwa; janipuniw qhuyapt'ayascäti, janiraquiw chuymajjansa amtcäti. Take sarnakäwimatsti uqhamaraqui luräwinacamatsa mutuyapunïmawa. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Qhitirutejj jumajj muncta ucarusti mayacwa apakäma. Ucampisa jan jachamti, janiraqui jaqhusimsa; jan jachanacamjja inamaya wartamti. T'akhesiñansti amuqui t'akhesim, janiraqui lutt'asimti cunjämatejj jiwatanacatjja lutt'asipjje uqhama. Jan k'ara p'eke sarnakamti, janiraqui k'ara cayusa saramti; ajanumsa jan ch'okantasimti mä cunatsa t'akhescasma uqhama, uca horasanacan mank'aña t'ant'sti janiraqui mank'amti.” Alwasti jakenacampiw parlascäyäta, jayp'urusti warmejjaw jiwaraqui; khepärmanthi alwasti cuntejj Tatitojj sisquitu ucwa luraracta. Ucatsti marcanquiri jakenacajj sapjjaraquituwa: Nanacarojj yatiyapjjeta, ¿cun sañsa muni nanacataquejj uca luratamajja? sasa. Nayasti jupanacarojj saractwa: —Tatitojj nayan ucaru jutasinwa aqham saraquitu: ‘Israel marcarojj parlam: Aqham siw Tatitojja: Nayasti templojj-jja taquisiraquïwa, jumanacasti uca templorojj wali munapjjtajja, wali uñch'uquipjjaractajja, uca templosti jumanacataquejj jach'a jach'a tucuñaraquiwa, jumanacan ch'amanacamaraquiwa; yokall wawanacama, imill wawanacama Jerusalén marcaru jaytanipctas ucanacajj jiwarayatäpjjaniwa.’ Jumanacasti cuntejj nayajj lurcta uqhamaracwa lurapjjäta, janiw ajanunacamsa ch'okt'asipcätati uqhamat aykonañacama uñacht'ayañataqui, uqhamaraqui uca horasanacan cuna t'ant'atejj mank'atäqui ucsa janiw mank'apcaraquïtati. Janiraquiw k'ara p'ekesa, k'ara cayusa sarnakcjjapjjätati. Janiraquiw jaqhusjjapjjätasa, ni jachcjjapjjaraquïtasa. Ñankha juchanac lurapjjatam laycusti jan ch'amaniw uñjasipjjäta, ucatsti jumanaccamaw jachapjjaraquïta. ‘Ezequiel profetajj jumanacataquejj mä amuyt'asïwïniwa, cuntejj jupajj lurcäna take ucanacwa jumanacajj lurapjjaraquïta. Cunapachatejj take ucanacajj lurascani, ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja,’ sasa. “Jichhasti israelitanacatjja ch'amapjja apakäwa, uca ch'ama churiristi temploraquiwa; uca templon sumätapatsti jupanacajj walpun cusisipjje, uca templor uñch'uquiñaquiw jupanacarojj munasisqui uqhamaraqui wali uca templorojj munapjjaraqui. Yokall wawanacapsa, imill wawanacapsa jupanacatjja apakaraquïwa. Uca urusti, qhititejj take acanacat jaltcani ucasti take ucanac yatiyiriw jutaraquini. Uca urusti janiw juc'ampi amutücjjätati, ucatsti qhititejj jaltancatayna, ucampis parlt'asiraquïtawa. Uqhamatwa jumajj aca jakenacataquejj mä yatichäwi tucuraquïta, jupanacasti ucapachaw nayan Tatitütajj yatipjjaraquini.” Tatitusti, nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, jichhajj amonita jakenac tokeru uñtam, jupanacarusti nayan sutejjaru parlaraquim. Jupanacarusti saraquim Tatitun arunacapa ist'apjjañanacapataqui: ‘Jumanacajj nayan templojjan taquisitätapa uñjasajj wali cusisipjjayätajja, cusisiñatsa walwa arnakasipjjaraquïyätajja, uqhamaraqui Israel marcasa t'unjatätapatjja, Judá oraken jaquirinacajj jaya marcaru preso apatäpjjatapatsa. Jichhajj waliquiwa, ucatpï jumanacarojj inti jalsu tokenquiri marcanacan munañanacaparu catuyapjjämajja, uqhamat jupanacajj jumanacan orakenacama catuntasipjjañanacapataqui, campamentonaca sayt'ayapjjañanacapataqui, uqhamaraqui ucan utanacapa utachrantasipjjañapataqui. Jupanacasti jumanacan yapunacamatwa mank'apjjaraquini, jumanacan umaña lechematwa umapjjaraquini. Rabá orakerusti camellonac awatiña orakeruw tucuyarquëjja, Amón orakerusti ovejanaca awatiñ orakeruw tucuyaraquëjja. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja, sasa. ‘Naya Tatitusti saractwa: Jumanacajj amparanacama t'ajjllirasipjjtajja, cusisiñatsa sinc'usipjjaractawa, Israel marcarusti jisc'achapjjaractawa. Ucatpï jichhajj amparajj aytäjja jumanacar mutuyañataquejja, yakha marcanacaruw catuyapjjämajja, uqhamat jupanacajj jumanacaru take yänacam aparañapataqui. Take marcanac taypitsti jiq'inucupjjämawa, take nacionanac taypitsa chhaktayaraquïmawa, k'alwa tucjapjjaraquïma. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja.’ “Naya Tatitusti saractwa: Moab orakempi, Seir orakempejj ‘Judá orakejj mayni marcanacampejj mayaquiwa’ sapjjewa. Ucatpï jichhajj Moab ucarojj jaraphipa ch'iyjäjja, mä thiyata mä thiyacamajja jan marcanacani jaytaraquëjja, cawquïri marcanacatejj uca oraketaquejj korïcaspas uqhamäqui ucanaca, ucanacasti acanacawa: Bet-jesimot, Baal-meón, uqhamaraqui Quiriataim marcanaca. Inti jalsu tokenquiri marcanacaw orakenacamjja catuntasipjjani, uqhamaraqui amonitanacan orakenacapsa, uqhamata jan qhitisa mayampi amonitanacata amtasjjapjjañanacapataqui take marcanac taypinjja. Moab uca marcataqui arsüwi arunacsti nayaw phokharaquëjja, ucapachaw jupanacajj yatipjjani nayan Tatitütajja. “Naya Tatitusti saractwa: Edom marcajj Judá marcarojj phoksusiwa, uca luratapampisti sinti jach'a juchaniw uñjasiraqui. Ucatwa naya Tatitojj sistjja: Amparajj aytä Edom marcaru mutuyañataqui, jakenacaparusa, uywanacaparusa t'unjaraquïwa. K'alwa juparojj t'unjaraquëjja. Temán sisqui ucqhatpacha Dedán sisqui ucqhacamaw t'unjaraquëjja, jakenacasti espadampi jiwarayataw uñjasipjjaraquini. Edom orakerusti, Israel marcajj tokwa phoksusiraquëjja; jupasti Edom marcarojj sinti jach'a colerasitajjarjamaraquiw uñjani. Uqhamatwa jupanacajj yatipjjani, cunäquitejj nayan phoksusiñajjajja ucjja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Naya Tatituw sista: filisteo jakenacajj phoksusipjjewa, chuymanacapansti jisc'achañampiraquiw phoksusipjje; Israelana wiñaya uñisiripätap laycusti, t'unjañaruw catuyasipjje. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Filisteonacar mutuyañataquejj amparajja aytä; cereteo jakenacarusti k'alwa tucjaraquëjja, qhitinacatejj jach'a kota iraman utjasipqui ucanacarusa K'alwa tucjaraquëjja. Jupanacarusti jan qhuyapt'ayasisaw phoksusiraquëjja; jach'a colerasiñajjampiw mutuyaraquëjja. Cunapachatejj nayajj take ucanaca lurcä, ucapachaw jupanacajj nayan Tatitütajj yatipjjani.” Phajjsina kallta uru sarakatarusti, tunca mayani marana, Tatitojj nayan ucaruw jutitu, ucatsti saraquituwa: “Tiro marcajj Jerusalén marcatjja amtañampiw arsojja: ‘¡Ay, marcanacan alaquipa lurañ puncupa, jisc'a jisc'a tucjatawa! ¡Jichhasti nayan horasajjaw purinjje! Kamir cancañanacampiw phokhantasëjja, jupasti ucañcamajj tucusiniwa’ sasa. “Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Tiro, nayajj juman uñisirimaw tucü. Walja marcanacwa juma tokjja sartayäjja, cunjämatejj kotajj mathapinacapa sartayquejj uqhama, marca perkanacamsa t'unjapjjaniwa, torrenacamsa pampa tucuyapjjani. Lak'anacsa K'alwa pichsuraquëjja, mä k'ara karkaruw tucuyawayäjja. Jach'a kota taypinsti käna wañachañ chekjamaw khepararaquini. Naya Tatituw ucjja arsta. Tiro marcajj yakha marcanacampi lunthatjataw uñjasini, orakenac catuntasipjjäna, ucan jaquirinacasa, espadarcamaw jalt'apjjani. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. “Naya Tatitusti saractwa: Amsta toketjja, Babilonianquiri Nabucodonosor reyiruw jutayaraquëjja, wali ch'amani reyiwa, Tiro marcaruw nuwantaraquini. Caballonacampi, carronacampi, caballeriampi, walja soldadonacampi uqham jutani. Waña orake tokensti, juman orakenacamjja espadampiw t'unjaraquini; jumaru muyuntatsti mä perka perkantaraquini, jumar nuwantañataquisti perkanacwa sayt'ayapjjani, escudonacampi armantata soldadonacwa jumarojj ant'aniraquini. Jach'a lawanacampi mokentayasaw perkanacamsa tucjapjjani, torrenacamsa nuwasiñ maquinanacampiw liwinucupjjaraquini. Cunapachatejj Babilonianquiri reyejj puncum cheka mantanini, cunjämatejj mä catuntata marcarojj mantatäqui uqhama, walja caballonacjjata, uca caballonacajj cuna lak'atejj sartayatäcani ucanacampiw chhaktayaraquïtam, uca caballonacan sarnakatap ist'asajja, uca carronacan saratap ist'asasa perkanacamajj qhathatiniwa; uca caballonacan cayunacapasti take callenacamwa taquisipjjani. Jakenacamarusti espadampiw jiwarayapjjaraquini, uca suma jach'a pilaranacamsa pampa sarayaraquini. Jan cunani jaytawayaraquïtam, aljasiñanacamsa lunthatjawayaraquïtamwa, perkanacamsa tincunucuyaraquiniwa, uqhama suma palacionacamsa pampwa tucjapjjaraquini; kalanacsa, uta lawanacsa kotaruw willintapjjani, take lak'anacamppacha. K'ochusitanacamarusti uqhamwa tucjäjja, arpanacaman suenatapasti janipuniw mayampsa ist'ascjjaniti. Mä k'ara karkaruw tucuyaraquïma, käna wañachasiñawjaruw tucuyäma, janipuniw mayampisa sayt'ayatäcjjätati. Naya Tatituw ucjja arsta. Tatitusti Tiro marcarojj saraquiwa: “Kota tokenquiri marcanacasti, juman aynacht'atama ist'asajj qhathatipjjaniwa, usuchjatanacamana aykotanacapa ist'asajja, jakenacaman jiwarayatätapa ist'asasa qhathatipjjaniwa. Kota tokenquiri reyinacasti trononacapatjja sarakanipjjaniwa, capanacapsa, suma bordata isinacapsa apsusipjjaraquiniwa; qhathatisaraquiw orakeru kont'asipjjani, sapa horasaw qhathatipjjani, jumar uñjasasti wali mayjt'atäpjjaraquiniwa. Ucatsti aca alma imäwi k'ochu k'ochurapipjjaraquïtam: ‘¡Cunjämaraqui uqhama t'unjata uñjasta, wali aytat marca! ¡Cunjämaraqui kota toket chhaktta! ¡Jumajj, jakenacamampejja kota tokenjja wali ch'amanïyätawa, take ucsa tokenacanwa ajjsarcañanaca utjayäyätajja! Jichhajj aynacht'atamatsti, kota tokenquir marcanacajj ajjsarañatwa qhathatipjje. Jichhajj chhaktatamatjja, kota mankhanquir islanacajj ajjsarañampi phokhantatäpjjewa’ sasa. Tatitusti aqham saraquiwa: “Jumarojj K'ala t'unjata apanucuraquïma, jan jakenacani marca tucuyaraquïma. Jach'a kotanquiri umanacampiw chhaktayäma, cawqhancquitejj jiwatanacajja ucacamaw puriyaraquïma, cawqhantejj nayra urunacan jaquir jakenacajj uñjasipqui ucacama. Aca oraketjja juc'ampi mankharuw jakontäma, wiñay aynacht'añ marcaruw jakontaraquïma, ucanjja jiwatanac taypinwa jacaraquïta. Jumansti janipuniw jakejj jacjjaniti, janiraquiw wasitatsa sayt'ayatäcjjätati, aca jaquirinacan orakepanjja. Jach'a ajjsarcañaruw tucuyäma, ucatsti jiwjjaraquïtawa. Thakapjjätamwa, ucampisa janipuniw mayampsa jicjjatapcätamti. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumajj, chacha, aca alma imäwi k'ochu k'ochum, Tiro marcataquejja, cawquïri marcatejj kota toketa mistuniñancqui, uqhamaraqui marcanacampisa alaquipa lurqui uca marcataqui, jupasti kota tokenquiri walja marcanacampiw alaquipa luri. Jupanacarusti ‘Tatitojj aqham siwa sas saraquim: ‘Jumajj Tiro: Sinti sumapunïtawa, uqhamarus asquiraquïtwa, sistawa; juman apnakata orakenacasti jach'a kotacamaw puriraqui, utachirinacamasti sinti sumpunwa luraractamjja. Take uta mankhenacamsti Senir sat kollut apanita pino lawanacampiw uscurapipjjtam; wiphala lawamsa Libanot apanita cedro lawanacatwa lurarapipjjtam; barconacaman remonacapsa Basán chekata apanit roblenacatwa lurarapipjjaractam. Patjja maderanacamsa Chipre tokenquiri ciprés sat maderanacatwa lurarapipjjaractam, marfilanacampisa q'iñaquipataraqui. Velomsti, Egiptot apanita suma linonacat bordata lurapjjaraqui, ucasti jumataquejj mä wiphaljamänwa; carpamasa wila morado telanacat lurataraquïnwa; Elisa sisqui ucsa kota iramanacata apanita telanaca. Barco apnakerinacamasti Sidón, Arvad marcanacanquir jakenacäpjjaraquïnwa, uca barconacaman jakenacapasti wali sumwa apnakañ yatipjjaraquïnjja. Gebal chekanquiri chuymani jakenacaw cunatejj asquichañanacäcän ucanacsa asquichapjjaraquïnjja wali amuyt'ampi. Kotan sarnakeri take marinero jakenacaraquiw aljañanacamampejj alaquipapjjaraquïnjja. Persia, Lidia, uqhamaraqui Libia marcanquiri jakenacaw ejercitomanjja nuwasipjjäna; jupanacasti escudonacapampi, casconacapampi ucanacampiw jumarojj c'achacht'apjjaraquïyätamjja, wali jach'aru aptatäñamataqui. “Arvad marcanquir jakenacaw ejercitonacapampi perkanacam muyuntata ucancapjjaraquïnjja, torrenacamansa Gamad marcanquir jakenacaw ucancapjjaraquïnjja. Escudonacapasa take uca perkanacaman warcurataraquïnwa, ucampisti jumarojj juc'ampi sumwa tucuyapjjaraquïyätamjja. Kamir cancañamasti sintipuniraquïnwa, ucatwa Tarsis marcas jumampejj alaquipa luraraquïnjja, uca aljasiñanacamatsti kollke, hierro, estaño, plomo ucanacwa churapjjaraquïyätamjja. Uqhamaraqui Grecia, Tubal, Mesec marcanacas jumampejj alaquipa lurapjjaraquïna, pago lantjja esclavonaca, broncet lurat yänaca churawayapjjaractamjja. Bet-togarma sisqui uca marcanquirinacasti take cunatsa lat'jjatañ caballonacampi, carga apiri caballonacampi, mulanacampiw pagapjjaraquïyätamjja. Rodas marcanquiri jakenacas jumampejj alaquipa luraraquiquïnwa, jach'a kota tokenquiri marcanacampis alaquipa luraraquiquïyätawa, jupanacasti marfil, ébano sisqui ucanacampiw pagapjjaraquïyätamjja. Edom marcas jumampejj alaquipjja luraraquiquïnwa, cunanacatejj juman achqui ucarusti yuspagarataraquïpan, juman aljañanacam laycusti granate sisqui uca kalanacwa apanipjjaraquïnjja, púrpura sat coloranacaru tiñsuta isinacwa apanirapipjjaraquïyätamjja, suma bordatanaca, linot lurat suma telanaca, corales, rubiés sisqui uca telanacampi. Judá marcasa, Israel marcasa jumampejj alaquipjja luraraquiquïnwa, ucatsti Minit sisqui uca chekan pokori trigompiw pagapjjaraquïyätamjja, uqhamaraqui pastelanaca, misq'i, aceite, bálsamo sisqui ucanacamp cuna. Damasco marcasti jumatjja walpun alt'asiraquïnjja, Helbón sisqui ucampiwa phokjjaraquiyätamjja, Sahar sisqui uca uywanacan t'awrapampiraqui. Uzal sisqui ucatpachwa jumataquejj vino, hierro, canela, uqhamaraqui suma k'apquiri cañampi apanipjjaraquïnjja take alaquipäwinacamata churañataqui. Dedán marcasti monturanac apanisaw jumampejj alaquipa luraraquïna, Arabia, Cedar chekanquiri take jilïrinacasti juman alasirinacamänwa; jupanacasti orko jach'a ovejanacampi, uqhamaraqui cabritonacampi cunaw pagapjjayätamjja. Sabá, uqhamaraqui Raama sisqui uca marcan utjirinacasti juman alasirinacamänwa, ucatsti suma k'apquiri perfumenacampiwa pagjjaraquïyätamjja, suma kalanacampi, korimpi cuna. Harán, Cane, uqhamaraqui Edén ucanacasti jumampiw alaquipa lurapjjaraquïnjja, Sabá, Asiria, uqhamaraqui take Media ucanacasti jumampejj alaquipa luraraquïnwa. Jupanacasti wali suma telanacwa aljapjjayätamjja, púrpura sat color mantanaca, suma bordata telanaca, suma casta tapisaña telanaca, suma jach'a c'ansuta pitanacampi cuna. Tarsis marcanquir barconacasti, mayat mayatwa cunayman casta achunaca apt'ata juman ucaru jutapjjänjja. “Jach'a kotanquiri mä barcjamäyätawa, kamir cancañanacampi phokt'ata. Barcoman remeronacapasti wali jach'a kota tokenacwa jumarojj irpapjjayätamjja, ucampisa inti jalsu toket jutir thayaw jumarojj k'alpuni t'unjaractam uca jach'a kotana. Kamir cancañamasa, aljasiñanacamasa, achunacamasa, marineronacamasa, barconaca apnakeri jakenacamasa, barconacam asquichiri jakenacasa, alaquipa lurir jakenacamasa, nuwasiri jakenacamasa, ucan sariri take jakenacamasa, jach'a kota mankharu jakontatäpjjaniwa cunürutejj jumajj umaru jalantcäta ucapachajja. Marinero jakenacaman arnakasitanacaparusti, mathapinacas qhathatipjjaraquiniwa. Barco apiri jakenacasa barconacatjja sarakapjjaniwa; marineronacasa, take jakenacasa waña orakeruw thokojjapjjani. Wal arnakasipjjani, jumatjamasti sintpunwa jachapjjaraquini, p'ekenacaparusa lak'anacampiw jach'jjatasipjjani, khella taypinwa korumnakapjjani. Juma laycojj p'eke ñic'utanacapsa mururasipjjaniwa, luto isinacampiw isthapisipjjani, chuyma cawcst'ataw jachapjjaraquini. Juma laycojj alma imäwi k'ochunacwa k'ochupjjani wali llaquisiñampiw aqham sapjjaraquini: ¿Qhitis Tiro kota tokencqui uca marcampi uñtasispa? sasa. Cunapachatejj kota toketa aljañanacamajj purincän ucapachajj take marcanacaruw churayätajja. Juman kamir yänacamampi, uqhamaraqui achunacamampisa aca oraken walja reyinacaruw kamirquipstayaractajja. Jichhajj jach'a kotampi tucjatätawa, uma mankharu utjantataraquïtawa. Achunacamasa, take jakenacamasa, jumampi chicaraquiw uma mankharu utjantawayjje. Kota toke marcanacan utjirinacasti, jumar uñjasajj wali llact'atäpjjewa: reyinacapas wali sustjatäpjjaraquiwa, uñnakanacapas wali sustjataraquiwa. Yakha marcanquir alaquipa lurir jakenacasti, jumar uñjasajj wali sustjatäpjjewa. Jichhasti jumajj mä ajjsarcañaw tucuractajja; wiñayataqui jiwatäjjaractawa’ ” sasa. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti, chacha, jichhajj Tiro marcan reyiparu saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Chuymamajj jach'a jach'a tucuñampi phokhantatawa, mä diosäcasmas uqhamwa amuyasiractajja, diosanacan konuñapana kont'asiractajja, jach'a kotampi muyuntata. Ucampisa janiw diosäctati, jakequïtawa, mä diosan yatiñapat yatiñanïcasmas uqhamwa amuyasiractajja. ¿Danielat sipansa juc'ampi amuyt'anïtati? ¿Jumasti take cunsa yatektati? Yatiñamampi ch'iqhi chuymamampejja, walja kamir yänacwa jicjjataractajja, imasiñanacamsa, korimpi, kollkempiw phokhantaractajja. Alaquipañataquisti wali ch'iqhïtawa, kamir cancañamjja yapjjataractawa, uca kamir cancañamasti wali jach'a jach'a tucuyaractamjja. Ucatpï Tatitojj sejja: Niyaquejjay jichhajj mä diosäcasmas uqhama amuyasstajja, jichhajj jaya marcanacatwa jakenac juma tokejj jutantayäjja, wali khoru jakenaca qhitanëjja, espadanacapampiw nuwantapjjaraquïtam, qhititejj wali sumäcta, ch'iqhïcaracta ucaru, juman jach'a cancañamsti pampa sarayasin taquisiraquini. Jach'a kota mankharuw jakontapjjätam, wali t'akhesiyataw jiwaraquïta jach'a kotanjja. Jichhasti ¿mä diosäcasmas uqham amuyasiscaquïtati, jumar jiwayiri jakenaca nayrakatancasasa? ¡Qhitinacatejj jiwarayapcätam uca nayrakatanjja, janiw jumajj cunäctasa, mä jisc'a jakequïtawa! Jaya marcat jutir jakenacaw jiwarayapjjätam, cunjämatejj jan Diosar uñt'irinacajj jiwarapquejj uqhama. Naya Tatituw aca arunacjja arsta. Uqham siw Tatitojja.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti, chacha, Tiro marcanquir reyitaquejj mä alma imäwi k'ochu k'ochuraquim. Jichhajj juparojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Jumajj sinti asquipuniyätawa, yatiñampisa, sumäñampisa phokt'ata. Diosan pankar yapupana, Edén chekanwa utjasiraquïyätajja, suma kalanacampi c'achachataraqui: Rubí, crisólito, jade, topacio, cornalina, jaspe, zafiro, granate, esmeralda; ucanacampi, aretenacamasa, yakha yänacamasa koricamaquïnwa, cunürütejj jumajj aca oraken uñstcta uca urutpacha waquichataraqui. Mä angelaraquiw jumarojj uñjayätamjja; Diosan kollan kollupancaraquïyätawa, warawaranac taypinwa sarnakaraquïyäta. Sarnakäwimasti chekapapunïnwa, cunürutejj jumajj acapacharu uscutäcta ucqhata, cunürutejj ñankha lurañanacajja uñstqui uca urcamajja. Walja jach'a alaquipa luratanacamampisti, juchanacampi, ch'ajjwañanacampiw phokhantasiractajja. Ucapachaw nayrakatajjat jakonucsma; Diosan kollupatsa jakonucuracsma, cawquïri angelatejj uñjcäyätam ucasti warawaranac taypitjja apsunjjaractamwa. Sumätam laycusti wali jach'a jach'aw tuctajja, c'ajquir cancañamasti, yatiñ cancañamjja t'unjaraquiwa, nayasti orakeruw liwinucuracsma, mä p'enka liwinucuracsma take reyinac nayrakatana. Walja juchanacpunwa lurtajja, alaquipa luratamampisti walpun k'añuchsusiractajja, templonacamsa taquisiractawa. Ucatpï nayajj juma taypinjja mä nina nactaytjja, uca ninaw naqhantaraquïtamjja; jichhasti takeniw jumarojj uñjapjjaraquïtam, oraker waranucuta, khellar tucuta. Take cawquïri marcanacatejj jumar uñt'apctam ucanacasti jumar uñjasajj wali sustjasipjje; mä ajjsarcañaw tucuractajja; ¡jan mayampitaquiwa tucusiwayjjaractajja!’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti, chacha, Sidón tokeru uñtam ucatsti nayan sutejjaru jupataqui parlam. Aqham saraquim: “Aqham siw Tatitojja: Nayajj juman uñisirimaw tucuracta, Sidón; juma taypinwa jach'aru aptatäyäjja. Cunapachatejj nayajj juma toke arscä, k'oma cancañajjsa uñacht'aycaraquï, ucapachaw yatisini nayan Tatitütajja. “Jumjjarusti cunayman usunac apayaniraquëjja; callenacamansti wilaw jalaraquini; jakenacamas jiwarataw uñjasipjjaraquini, take toketsa espadanacampi nuwantataw uñjasipjjani. Ucapachaw yatisini nayan Tatitütajja. “Israel marcasti janiw mayampsa t'akhescjjaniti, cunjämatejj yakha marcanacan jisc'achatanacapampejj ch'aphinacampjama t'akhesïnjja uqhama. Ucapachaw yatisini nayan Tatitütajja” sasa. Tatitusti aqham siwa: “Nayaw Israel marcaru tantachthapiraquï yakha marcanac taypinjja, cawquïri marcanacarutejj ananuccta uca taypitjja, ucatsti nayan k'oma cancañajj uñacht'ayaraquï take marcanac nayrakatanjja. Israel marcasti pachpa orakeparuw utjantasjjani, cawquïri oraktejj Jacob sirvirejjaru churcta ucana. Ucanwa suma samarata jacasipjjaraquini, utanaca utachasipjjaraquini, uva alinaca ayrusipjjaraquini. Nayaw juchañcharaquï take qhitinacatejj jac'anquiri marcanacatjja Israelar jisc'achapqui ucanacarojja. Ucapachaw yatisini nayajj Israelan Dios Tatitupätajja” sasa. Tunquïri phajjsina, tunca payani uru sarakatarusti, tunca mara sarakatanjja, Tatitojj nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, jichhajj Egiptonquir faraón reyiru parlam, nayan sutejjaru jupa toke Egipto marca toke parlam. Jupanacarusti saraquim: “Aqham siw Tatitojja: ¡Nayasti juman uñisirimaw tucuracta! Faraón, Egiptonquir rey, mä jach'a lak'or uñtataw jawiramana wincusctajja, ucatsti saractawa: Nilo jawirajj nayanquiwa, nayaw lurasta, sasa. Jichhasti nasamarojj ganchonacwa uscuntäma, jawiramanquir chawllanacsa juman q'ilinacamaruw lip'jjatayaraquëjja; jawiramatsa chawllanacamampi lip'iquipatpachwa apsuraquïma. Ucatsti jawiramanquir chawllanacampi chicwa wasararu, jakonucuraquïma, ch'usa pamparuw puriraquïta, janiraquiw qhitis ucatjja jumar imt'jjañataqui aptcätamti. Montenquir animalanacampi, alajjpacha jamach'inacampiwa mank'antayaraquïma. Take Egiptonquir jakenacaw nayan Tatitütajja yatipjjaraquini, Israel marcajj yanapamwa thakänjja, ucampisa jumajj mä sokosjamaw tucuwaytajja. Cunapachatejj jumaru catthapisipjjayätam ucapachajj jumajj p'aquistawa, ucatsti jaraphita chhokhontaractajja; cunapachatejj jumar alcatasiñ munapjjän ucqhasti jumajj p'aquistawa, jupanacarojj liwirtayaractawa. “Ucatpï naya, Tatitojj, sistjja: Egipto, nayaw jumarojj espadanacampi nuwjayäma, jakenacamsa, animalanacamsa jiwarayapjjaraquiniwa. Mä wasarar tucutaw uñjasiraquïta, ucapachaw jakenacajj yatipjjani nayan Tatitu Diosätajja. Jumasti saractawa: ‘Nilo jawirajj nayanquiwa, nayaw uscusta,’ sasa. Jichhajj waliquiwa, nayajj juman uñisirimaw tuctjja, jawiraman uñisiripaw tucuractjja, mä ajjsarcaña, waña wasararuw tucuyaraquïma, Migdol sisqui ucatpacha Asuán sisqui ucacama, Etiopía marca korpäquis ucacama. Janipuniw jakenacasa, animalanacasa uca cheknamjja pascaniti. Pusi tunca maraw ucanjja janipuni qhitis jaccaniti. Egipto, nayaw jumarojj mä waña wasararu tucuyäma, mä wañsuta marcaruw tucuyäma, pusi tunca mararaquiw marcanacamajj k'ala tucjata uñjasipjjani, cawquïri marcanacatejj tucjata uñjasipqui uca marcanacat sipansa juc'ampi tucjataw uñjasipjjaraquini, jakenacamarusti take tokeruw willitataraquëjja, uqhamaraqui yakha marcanac taypiruw ananucuraquëjja. “Tatitusti aqham saraquiwa: ‘Pusi tunca maranaca pasatatsti egipcio jakenacarojj cawquïri marcanac taypirutejj ananuccta uca marcanacatwa anthapinjjaraquëjja. Cawquïri egipcio jakenacatejj preso catuntatäcän ucanacarusti Egiptot aynacha tokeru utjantasipjjañanacapataquiw anthapinjjaraquï, cawqhatejj marcapäqui ucaru, ucansti jupanacajj mä jisc'a marca sartayapjjani. Uca marcasti take marcanacat sipansa wali jisc'aquïniwa, janiraquiw yakha marcanacat sipan juc'ampi nayrar sartcaniti. Juparusti janiw jiltaycaraquïti jan ucasti mä jisc'a marcaquïniwa, janiraquiw yakha marcanacarus apnakcaniti. Israel marcasti janipuniw mayampsa juparojj alcatascjjaniti, ucapachaw amuyt'asjjapjjani uqham alcatasisajj pantjasipjjatapata cunapachatejj jupanacajj Egiptor yanapa mayir sarapcän ucqha. Ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja’ ” sasa. Pä tunca pakallkoni mara sarakatarusti, nayrïri phajjsina kalltïr uru sarakatarusti, Tatitojj nayaruw parlitu ucatsti saraquituwa: “Babilonianquiri Nabucodonosor reyejja, ejercitopwa ant'anini Tiro marcampi nuwasiñataqui, uca jakenacapan p'ekenacapas k'arartañapcama, callachinacapasa llejjtjtañapcama; ucampisa janiwa jupasa, ejercitopasa cuna ascsa apsquiti Tiro marcaru nuwantasajja. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Nayaw Nabucodonosor reyirojj Egipto marca catuyäjja, take kamir cancañanacapsa yänacapsa juparuw catuyaraquëjja, cuntejj lunthatcani ucanacampi ejercitoparu pago churañapataqui. Egipto marcjja Nabucodonosor reyimpiw catuntayäjja, Tiro marcaru nuwatapat mä pagöcaspas uqhama, nayataqui irnakatap laycu. Naya Tatituw ucjja arsta. “Uca urunacansti nayaw Israel marcarojj juc'ampi ch'ama yapt'araquëjja, ucampis jumajj, Ezequiel, jupanacampejj khanwa parlaraquïta. Ucapachaw yatipjjani nayajj Tatitu Diosätajja.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti, chacha, nayan sutejjaru parlam, ucatsti saraquim: “Aqham siw Tatitojja: Cuna urutejj niya jac'achasinqui ucatsti wali arnakasipjjam; ¡Tatitun urupajj niyaw jac'achasini! ¡Mä kenayan phokhantata urünïwa! ¡Take marcanacataquisti mä ajjsarcaña urüniwa! Egipto marcataquejj guerranacaw jutani. Cunapachatejj walja jakenacaru jiwarayapcani, kamir cancañanacapsa lunthatapcaraquini, Egiptorusa cimientotpacha t'unjapcaraquini, ucapachaw Etiopía marcajj qhathatini. Etiopía, Libia marcanquiri soldadonacas guerranwa jiwarapjjani, Lidia, take Arabia orakpacha, Cub ucanaca, yakha marcanquirinaca, cawquïrinacatejj juparu jakcattatäpqui ucanacas jiwarapjjaraquiniwa. ‘Tatitusti aqham siwa: Qhitinacatejj Egipto marcaru yanapapcani ucanacasti guerran jiwarapjjani, Migdol sisqui ucatpacha, Asuán sisqui ucacama. Egipton jach'a jach'a tucutapasti pampa t'unataraquïniwa. Naya Tatituw ucjja arsta.’ “Egipto marcajj take marcanacat sipansa k'ala wañsutapunïniwa, marcanacapasa c'ala t'unjataraquïniwa. Cunapachatejj nayajj uca marca naqhantaycäjja, take yanapirinacaparus tucjayaraquëjja, ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja. “Cunapachatejj Egipto marcar mutuyañ urojj purincani ucapachasti qhitanacajjwa qhitaraquëjja jach'a kota tokenjama, Etiopianquiri jan yäkasiri jakenacaru yatiyañapataqui, jupanacasti ucanac ist'asajj ajjsarañampiw phokhantasipjjani. Uca urusti niyaw purinirjamäscaraqui. “Tatitusti aqham siwa: Nayajj Nabucodonosor reyitwa yanapa mayëjja, Babilonia marcanquir reyita, uqhamat Egiptonquir take kamir cancañapa t'unjañapataqui. Jupasti ejercitopampiw sarantaraquini, cawquïrinacatejj wali khoru jakenacäpqui ucanacampiw marcar t'unjirejj jutapjjani. Egipto marcarusti espadanacampiw nuwantapjjani, ucsanquir marcanacjja jiwatanacampiw phokhantaraquini. Nilo jawirsti wañt'ayaraquïwa, aca marcjja khoru jakenacan amparaparuw catuyaraquëjja. Uca jaya marcat jutir jakenacampiw aca marcjja t'unjaraquëjja, take cunanacatejj uca marcan utjqui ucanacjja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Tatitusti aqham siwa: Take c'ari diosanacjja k'alwa t'unthapëjja, Menfis orakenquiri c'ari diosanacsti tucjaraquïwa. Egiptosti janiw jicjjatascaniti qhiti jupar apnakersa, aca marcarusti ajjsarañampiw phokhantaraquëjja. Egipto marcan aynacha tokenacapsti k'alwa tucjäjja, Zoán sisqui uca chekarusti nina uscuntaraquï, Tebas marcataquisti arsutajj-jja phokhapunïwa. “Sin marcjjarusti colerasiñajjwa warjjatanëjja, cawquïritejj Egipto marcan sayt'asiñapäqui uca, uqhamaraqui Tebas marcan kamir cancañapsa t'unjaraquïwa. Egiptorojj ninampiw phichcatäjja, Sin marcasti usuyasiñanacatwa k'ewinaktaraquini; Tebas marcan perkanacapasti lacanacjamaw jist'artani, Menfis marcasti urpacha nuwantataw uñjasini. On uqhamaraqui Bubastis sisqui uca marcan jaquir waynanacasti guerran jiwarapjjaraquini, ucat jilt'iri mayni jakenacarusti preso apasjjapjjaraquini. Cunapachatejj nayajj Egipto marcan ch'amapa t'unjcä, uqhamaraqui cuna ch'amattejj jupajj wali jach'a jach'a tuccän uca t'unjcä ucapachasti; Tafnes sisqui ucanjja intejj ch'amact'aniwa, Egiptorusti mä kenayaw ch'iwjjataraquini, marcanacapan jaquir jakenacarusti preso catuntata apasjjapjjaraquini. Nayaw Egipto marcataqui arsüwi arunacarojj phokhäjja, ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja.” Kalltir phajjsina pakallko uru sarakatarusti, tunca mayani mara sarakatarojja, Tatitojj nayaruw jutitu, ucatsti saraquituwa: “Egipto marcan Faraón reyiparojj nayaw amparapa p'acjta, ucatsti janiraquiw c'umarachasiñapataquejj qhitisa kolljjatquiti ni ch'okäñanacampisa ch'okt'caraquiti, uqhamat wasitata espada aytjjañapataqui. Ucatpï naya Tatitojj sistjja: Nayajj egiptonquir Faraón reyin uñisiripaw tuctjja. Paypach amparanacapwa p'aquiräjja, c'umara amparamppacha, cawquïritejj p'aquitäcän ucamppacha, ucatsti amparapan espada ayt'atäquis ucsa liwinucusiyaraquïwa. Egiptonquir jakenacarusti yakha marcanac taypiruw ananucuraquëjja. Babilonianquir reyirusti ch'ama churaraquëjja, espadajja ayjjaruyaraquëjja. Faraonarusti amparanacapwa p'aquiraraquëjja, uca usuyasiñatjja uñisirinacapan nayrakatapanjja warariraquiniwa. Babilonianquiri reyirusti ch'ama churaraquëjja, Faraonatsti ch'amjja apakjjaraquïwa. Cunapachatejj nayajj espadajj Babilonianquir reyir ayjjaruycä, ucatsti jupajj Egipto toke sartcaraquini ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja. Egiptonquir jakenacarusti yakha marcanac taypiruw ananucöjja, ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja.” Quimsïri phajjsina mä uru sarakatarusti, tunca mayani mara sarakatarojja, Tatitojj nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Faraón reyirojja uqhamaraqui Egiptonquiri take jakenacarusa saraquim: ‘¿Cunampisa uñtasispa juman jach'ätamajja? Libanonquir cedro kokar uñtatawa, cawquïri suma kokanacatejj ch'uminjja ch'iwichqui uqhama, wali jach'araqui, puntapas kenayanaccamaw maqhataraqui. Jallumpi, orakenquir umanacampiw suma jiltayapjjtamjja; cawqharutejj ayruntatäcayät uca chekanacanjja jawiranacaw uñstaraqui, uca jawiranacan umanacapasti take ucsa tokenquir kokanacaruw karparaquïna. Cunjämtejj walja umanaca utjänjja, take kokanacat sipansa juc'ampi jach'aw jilaraquïnjja. Ramanacapasti walipuniw jilantäna, waljaruwa tucuraquïna. Uca ramanacarusti alajjpach jamach'inacaw tapanacapa tapachasipjjaraquïna. Montenquir animalanacaraquiwa uca koka c'uchunacan wawachasipjjaraquïnjja. Ch'iwinacap c'uchunacansti walja marcanacaw jacapjjaraquïnjja. Mä suma kokapunïnwa, wali jach'a, layminacapas wali jach'anacaraqui, saphinacapajj uma jac'ancapjjatap laycu. Diosan yapupanjja janipuniw cawquïri cedro kokas jupjamajj utjcänti; janipuniw cawquïri pinos juman layminacamjama layminacanïcänti, janipuniw cawquïri castaño kokas jumjam laphinacanïcänti, janipuniw cawquïri kokasa Diosan yapupanjja jupjam sumajj utjcänti. Nayaw juparojj uqham suma lurta, walja ramanacani cuna; Diosan Edén sat yapupanquiri yakha kokanacasti, jupatjja envidiasipjjaraquïnwa. “Waliquiw jichhajja, Tatitusti aqham saraquiwa: Uca kokajj sinti jach'apuniw tucjjänjja, puntapasti kenayanaccamaw purjjaraquïnjja; ucampisa uqham sinti jach'aru jiltjjasinsti wali jach'a jach'araquiw tucjjänjja. Ucatpï nayajj juparojj apanuctjja; jichhajj mä yakha marcanquirin jilïripan amparaparuw jalt'ayaraquëjja, jupasti cunjämarutejj ñankha luratanacapatjja waquisqui uqhamaruw purjjaraquini. Uca yakha marcanacanquiri khoru jakenacajj qhuchhunucusinwa apanucuwayapjjani; ramanacapasti take ucsa kollunacaruw liwirtapjjaraquini p'aquirtatcama, valle tokenacarusa, jokhe mankhanacarusa, cawquïri marcanacatejj uca kokan ch'iwipan utjapcän ucanacasti apanucuwayasinwa jaltjjapjjaraquini. Uca liwinucuta kokarusti cunayman casta jamach'inacaw jaquir jutapjjani, ucatsti cunayman casta montenquiri animalanacaraquiw uca kokan layminacaparojj liwirtapjjani. Uqhamapï jichhajj acat kheparojj janipuniw mä kokas uqham wali jach'ajj jilcjjaniti, kawkhas uma jac'ancascpan, wali suma karpatäscpasa, janipuniw puntapajj kenayanaccama maqhatcaniti, wali alayarus jilcaraquiniti. Takeniwa jiwaratäñataqui apanucutäpjjani, mankhapacharu sarapjjañapataqui, cawquïrinacatejj jiwjjapjjäna ucanacampi jiquisiñataqui. “Aqham siwa Tatitojja: Cunapachatejj uca kokajj jiwatanacan marcaparu sarcani ucapachasti, llaquisiñatsa jach'a kotjja wañt'ayäwa; jawiranacsa, jalir umanacsa sayt'ayaraquïwa; jupa laycuraquiw Líbano kollusa llact'ata uñjasini, uqhamaraqui pampanquiri take kokanacas wañsuwayjjaraquini. Cunapachatejj nayajj juparojj jiwatanacan marcaparu sarakaycä, uqhamat jiwatanacampi jiquintasiñapataqui, ucapachasti jupan liwisitapasti yakha marcanacarojj qhathatiyaniwa. Uca orak mankhanracwa Edenanquiri kokanacajj chuymachasiña jicjjatapjjaraquini, cawquïrinacatejj Líbano kollun wali sumäpqui, suma umanacampisa karpatäpqui ucanacajja. Jupanacasti jupjamaraquiw uca jiwatanacan marcaparojj sarakapjjani, uca qhitinacatejj guerran jiwarapqui ucanacampi jiquintasiñataqui. Cawquïrinacatejj uca kokan ch'iwinacapan jacapcäna ucanacasti yakha marcanacaru ananucutaw uñjasipjjaraquini. Edenanquiri kokanacatsti janipuniw maynis uca kokampi uñtasirejj utjcänti, sumäñapampi, jach'äñapampisa; ucampisa Edenanquiri yakha kokanacampi chicaw sarakaraquini, uca orake mankhanquir chekaru jan Diosar uñt'irinacampi chica jacañataqui, cawquïri jakenacatejj guerran jiwarapcäna ucanacampi chica jacañataqui: ‘Uca kokasti Faraón reyiwa uqhamaraqui take jakenacapampi. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tunca payani phajjsi sarakatarusti, kallta urunjja, tunca payani mara sarakatarojja, Tatitojj nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Egipto marcanquiri Faraón reyitaqui aca alma imäwi k'ochu k'ochurapim: ‘Marcanacan leonanacapjamätawa; kotanquiri jach'a ajjsarcañ lak'or uñtatätawa, jawiraman umapan sunt'isiractajja, cayunacamampisti uca umjja konchuptaytawa, jalir umsti tirctayaractawa, sasa. ‘Aqham siw Tatitojja: Walja marcanac taypincascamsa, nayajj känajjwa jumjjarojj jakjjatanëjja, ucampiw catuntaraquïma. Waña orakeruw katatsunïma, ucat orakeruw liwinucuwayaraquïma. Juma patjjarusti alajjpach jamach'inacwa sayt'ayaraquëjja, uqhamaraqui juman aychamampejj montenquir animalanacasa sist'asipjjaraquiniwa. Juman jiwat janchiman aychapampisti kollunacsa vallenacsa phokhantaraquïwa. Oraksa wilamampiw ch'allsuraquëjja, ucasti kollunaccamaw puriraquini, jawiranacasa uca wilampiraquiw phokt'asipjjaraquini. Cunapachatejj nayajj jumaru t'unjcäma ucapachasti alajjpachas ch'amact'aniwa, warawaranacas janiw khancjjapjjaniti, intirusa kenayanacampiw chhaktayaraquëjja, phajjsisa janiraquiw juc'ampi khancjjaniti. Juma laycusti take alajjpacha khananacsa jiwt'ayaraquïwa, marcamsti ch'amacampiw phokhantaraquëjja.’ Naya Tatituw ucjja arsta. “Cunapachatejj jumar t'unjañajj yakha marcanacan yatisini, cawquïri marcanactejj jumajj jan uñt'cta uca marcanacana, ucapachasti walja marcanacaw wali mayjt'ata sartasipjjaraquini. Juma laycusti walja marcanacanwa cunayman ajjsarañanaca sartayaraquëjja; reyinacapas wali mulljataw uñjasipjjaraquini, cunapachatejj nayajj espadajj jupanac nayrakatan qhiwtcä ucapachajja. Cunapachatejj jumajj aynacht'cäta ucapachasti, jupanacajj jiwañar ajjsarasaw qhathatipjjaraquini. “Tatitusti siwa: Babilonia reyinquir espadapaw jumjjarojj purini. Walja jakenacamarusti khoru jakenacan espadaparuw jalt'ayaraquëjja. Egipton jach'a cancañaparusti tucusiyapjjaraquiniwa, walja jakenacapsa tucjapjjaraquiniwa. Take uywanacamarusti, cawquïrinacatejj umanacapat umqui ucanacarusti t'unjaraquïwa, janipuniw mayampsa jakenacasa, animalanacasa umanacamjja konchuchapcjjaniti. Ucapachaw umanacjja suma ch'uwa tucuyä, aceitjamaw jalapjjani. Naya Tatituw ucjja arsta. Cunapachatejj nayajj Egiptoru mä wasararu tucuycä, uqhamaraqui uca marcapsa ch'usa antutcaraquï, ucapachaw jupanacajj nayan Tatitütajja yatipjjani.’ “Acasti mä alma imäwi k'ochuwa, uqhamwa walja marcanacanquiri warminacajj jachapjjani Egiptor uñjasajja, uqhamaraqui walja jakenacapa uñjasasa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tunca payani phajjsina, tunca pheskani uru sarakatarusti, tunca payanïri maranjja, Tatitojj nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, yakha marcanacanquiri warminacampi chica aca alma imäwi k'ochu k'ochuraquim Egiptonquiri walja jakenac laycu, uqhamaraqui take jilïrinacap laycusa: ‘Ch'amaninacasti mankhapacharuw sarjjapjje, qhitinacatejj sepulturancjjapjje ucanacampi chica. ¿Jumasti mayninacat sipansa wali sumätati? Sarakam, ucatsti Diosar jan uñt'irinacampi chica liwisiraquim.’ “Jupanacasti guerran jiwaririnacampi chicaw aynacht'apjjani. Espadasti niya waquicht'ataraquiwa. Ucanacampi chicaraquiw walja jakenacapajj sarjjapjjani. Cawquïri jilïrinacatejj wali ch'amanïpqui ucanacaw jiwatanacan marcapanjja egiptonquir jakenacarojj catokapjjani, uqhamaraqui jupanacampi mayachasipcäna ucanacarusa, ucatsti sapjjaraquiniwa: ‘Sarakanjjapjjewa. ¡Uca Diosar jan uñt'iri jakenacasti guerran jiwariri jakenacampi chicaw aynacht'apjjatayna!’ sasa. “Ucancaraquiwa Asiria marcajja, take soldadonacapampi, sepulturaparu muyuntata. Take jupanacasti guerranwa jiwarapjjänjja. Sepulturansti juc'ampi wali mankharu imantatäjjaraquiwa. Soldadonacapasti cawquïrinacatejj jacasipcäna ucanac taypinsti ajjsarcañanacwa sartayapjjaraquïna, ucampisa guerran jiwarataw uñjasipjjaraquïnjja, jichhasti Asirian sepulturaparu muytatäpjjaraquiwa. “Ucancaraquiwa Elam marcasa, take soldadonacapampi, sepulturaparu muyuntata. Take jupanacasti guerranwa jiwarapjjaraquïnjja, Diosar jan uñt'iri jakenaca, mankhapacharuw sarapjjaraquïnjja. Cawquïrinacatejj jacasipqui ucanac taypinsti ajjsarcañanacwa sartayapjjaraquïna, ucampisa jichhajj jan yäkatawa cawquïrinacatejj sepulturaru imantatäpqui ucanaca chicaraquejja. Elam marcasti jiwarat soldadonacap taypincaraquiwa, take jupanacasti Diosar jan uñt'irinaca, guerran jiwaririnacäpjjaraquiwa. Jichhasti sepulturaparu muyuntatäpjjewa. Jaquirinac taypinsti ajjsarcañanacwa sartayapjjaraqui, jichhasti jan yäkataraquiw jiwatanac taypincasqui. Jaken jiwarayata jakenac taypincaraquiwa. “Ucancasipcaraquiwa Mesec uqhamaraqui Tubal ucanacajja take soldadonacapampi sepulturaparu muyuntata, take qhitinacatejj Diosar jan uñt'apqui ucanacajj guerran jiwaratäpjjewa, jupanacasti jaquiri jakenac taypinjja ajjsarcañanacwa sartayapjjaraqui. Jupanacasti janiw nayra aytat jakenacamp chica imantatäpquiti, qhitinacatejj nuwasiñ armanacapamp chica mankha pacharu jakontatäpqui, espadanacapas p'ekep mankhana, escudonacapas janchip patjjana, jaquirinac taypin jach'a ajjsarcañanac sartayirinaca. “Ucancaraquïtaw jumas Egipto marca, Diosar jan uñt'iri jakenac taypina, k'ala t'unjataw uñjasïta, guerran jiwariri jakenac taypin jicjjatasiraquïta. “Ucancascaraquiwa Edom marcasa, take reyinacapampi, marca apnakerinacapampi. Wali ch'amanïpcchïn ucasa, jichhajj qhitinacatejj guerran jiwarapcän ucanac taypinwa jicjjatasi, Diosar jan uñt'iri jakenac taypina, guerran jiwaririnacampi chica imantataraquiwa. “Ucancasipcaraquiwa amsta tokenquiri take jilïrinacajja, cunjämatejj Sidón marcanquir jilïrinacajj ucancapqui uqhama. Jupanacajj wali ch'amanïpjjänwa, jaquirinac taypinsti cunayman ajjsarañanacwa sartayapjjaraquïna, ucampisa jichhajj qhitinacatejj guerran jiwarapqui ucanacampi chica imantataw uñjasipjjaraqui, ucanacampi chicaw mankhapachar jakontatäpjjaraqui, mä p'enkaraquiw ucan jichhajj jicjjatasipjje. Jupanacajj Diosar jan uñt'irïpjjewa, ucatsti jan cuna jach'añchañani guerran jiwaririnacampi chica imantatäpjjaraquiwa, qhitinacatejj sepulturaru sarakapqui ucanacamp chica. “Cunapachatejj Faraonajj uñjani ucapachasti, jakenacapan jiwaratanacapatjja chuymachasjjaraquiniwa, jupasa, take soldadonacapasa guerranwa jiwarapjjänjja. Naya Tatituw ucjja arsta. Faraonajj jaquirinac taypinjja cunayman ajjsarcañanacwa sartayänjja, ucatpï jichhajj Diosar jan uñt'iri jakenacampi chica imantatajja, qhitinacatejj guerran jiwarapqui ucanacampi chica, walja ejército soldadonacapamp chica. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumajj chacha, marca masinacamaru parlam, ucatsti saraquim: ‘Cunapachatejj nayajj guerra mä marcaru apayanta ucapachasti uca marcanquiri jakenacajj mayniruw ajllipjje uñch'uquirïñapataqui. Ucatsti cunapachatejj uca uñch'uquirejj uñisirinacaru jutantasquiri uñji ucapachasti trompetapwa toct'i uqhamat marcanquiri jakenacajj amuyasipjjañapataqui. Ucampisa maynitejj trompetan toct'asitapa ist'ascchi ucat janiraqui uca toct'ataru yäkcchiti ucat uñisirinacajj purinisinjja juparu jiwayapjjani, ucapachasti, jupa pachpawa juchanïscani, trompetan phust'asitapa ist'casinsa jan uca phust'ataru ist'atap laycu; jïsa, jupapachaw juchanïsqui jiwatapatjja, ucampisa uca phust'äwirutejj ist'asapänjja, ucapachajj jupajj khespisapänwa. Ucampisa uñch'uquiritejj uñisiriru jutasquiri uñjascchi, ucatsti janiraqui trompeta phust'caniti marcanquiri jakenacan amuyasipjjañapataqui, ucat uñisirinacajj purinisina mayniru jiwayani ucapachajja, uca jiwirejj juchap laycuw jiwascani; ucampisa nayajj ucan jiwatapatjja uñch'uquiriruwa wayt'araquëjja.’ “Jichhasti, chacha, nayajj jumaruw Israel marcan uñch'uquiripat uchsma. Jumasti nayan arunacajj catokäta, ewjjanacajja jupanacaru catuyaraquïta. Inampisa nayajj mä jucharar jake toke juchañchäwi aru arsurista jupan jiwañapataqui, ucatsti jumatejj jan jupampi parlcäta amuyt'asiñapataqui ucat uca jan wali jacäwipa apanukoñapataqui, ucatjja janitejj amuyt'ascani, uca jucharar jakejj juchap laycuw jiwascani, ucampisa nayajj jumaruw wayt'äma jupan jiwatapatjja. Ucampisa jumatejj uca ñankha jucharar jakerojj amuyt'asiñapataqui parläta, uca khoru jacañapsa apanucuñapataqui, ucampisa jupajj janirac ist'caniti, ucapachasti jupajj juchap laycuw jiwascani, jumasti jacañamjja khespiyasiraquïtawa.” “Jumasti, chacha, Israel marcarojj saraquim: ‘Jumanacajj sapjjtawa: Juchanacampi jan wali lurañanacampi phokhantatätanwa. Ucatpï jichhajj jacquirpacha ñusantasctanjja. ¿Cunjämaraqui jiwasasti jacsna? sasa. Jichhasti jupanacarojj saraquim: Naya Tatituw juramentompi arsta, janiw nayajj khoru jaken jiwañapjja muncti, jan ucasti uca khoru jacañapjja apanucpan ucatsti jacaracpan. Israel, jumajj uca jan wali sarnakäwim apanucum. ¿Cunataraqui jiwascätasti?’ “Jumasti, chacha, marca masinacamarojj saraquim: ‘Mä asqui jaketejj jucha luranejja, nayra suma luräwinacapajj janiw khespiycaniti, mä khoru jaketejj uca khoru jacañapa apanucjjanejja, nayra urunacan khoru sarnakäwipajj janiw juparojj jiwañaru apcjjaniti. Mä asqui jaketejj jucha luranejja, uca nayra asqui luräwinacapajj janiw juparojj khespiycaniti, uqhamat jacascañapataquejja. Nayatejj mä asqui jakeru jacaña churañataqui arsöjja, ucatsti uca asqui jaketejj asqui luräwiparu alcatasinejja ucat ñankha luraraquinejja, ucapachasti janiw nayajj cuna asqui luratanacapsa amuycaraquïti, jan ucasti jupajj jiwaniwa cuna juchtejj lurqui uca laycu. Nayatejj mä khoru jakeru jiwañapataqui juchañchäjja, ucat uca jakejj juchapa apanucuni, asquiru, chekaparu take cunsa luraraquini, cuntejj prendata catcäna ucsa cuttayjjaraquini, jan ucajj cuntejj lunthatcatayna ucsa cuttayjjaraquini, cuna leyinacatejj jacaña churqui ucanaca phokharaquini, ñankha lurañanacapsa apanucuraquini, uca jakejj chekpachaw jacani, janiw jiwcaraquiniti. Niyaquejjay jichhajj asquinaca lurjjchejja, uqhamarjamaraqui take cunsa chekaparu lurjjaraqui ucapachasti jacjjaniwa, janiraquiw mayampsa jucha luratanacapatjja amtascjjäti.’ Marca masinacamajj sapjjaraquiniwa, nayan jan chekaparu luratajja, ucampisa jupanacaw jan chekaparu lurapquitejja. Mä asqui jaketejj asqui luräwipa apanucuni, ucatsti ñankha lurañaru catuyasjjaraquini, ucapachasti uca jakejj juchap laycuw jiwani. Ucampisa mä ñankha jaketejj ñankha lurañanacapa apanucuni, ucatsti cunatejj asquïqui chekapäqui ucanaca lurjjani, ucapachasti, uca asqui luratanacap laycuw jacjjani. Jumanacasti sapa cutiw parlapjjaractajja: ‘Tatitojj janiw cunsa chekaparu lurquiti’ sasa. Ucampisa nayaw sapa mayni jumanaca israelitanacarojj uñjapjjäma, sapa mayniruw luräwiparjama.” Tunca payani phajjsina, pheska uru sarakataru, tunca payani mara apanucutata sarakatarojja, mä jakew Jerusalén marcata jaltanjjasinjja nayan ucaru jutitu ucatsti yatiyaraquituwa, Jerusalén marcajj uñisirin amparaparu jalt'atapa. Uca jakena jaltanitapata, nayräjja arumasti, Tatituw nayjjaru amparapa lokjjatitu; ucatsti khepärmanthi alwajja, cunapachatejj uca jakejj nayan ucaru jutqui, ucapachaw Tatitojj wasitat parlayjjetu, janiraquiw juc'ampi amutücjjayätti. Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Cawquïri jakenacatejj Israel marcan t'unjata marcanacapan jacapqui ucanacasti, aqham sasaw sarnakapjje: ‘Abraham chachajj sapaquïnwa, ucampisa jupajj take aca orakwa catuntasïnjja; jiwasasti waljanïtanwa, ucatsti jan ch'ama tucusaquiw aca orakjja catuntasiñäni’ sasa. Jichhajj nayan sutejjaru jupanacarojj parlam: ‘Jumanacajj wilani aycha mank'apjjtajja, c'ari diosanacaruw yupaychapjjaractajja, jakenacsa jiwarayapjjaractawa, jichhajj ¿aca orakejj jiwasancaniw sapjjtati? Armanacampi nuwasiñanacaruw uscusipjjtajja, cuntejj nayajj uñiscta ucanacwa lurapjjaractajja, takeniw chachanïcasinsa, warminïcasinsa yakhampi sarnakapjjtajja, jichhasti ¿aca orakejj jiwasancaniw, sapjjtati?’ sasa. “Jichhajj nayan sutejjaru jupanacarojj parlam: ‘Naya Tatituw sutejj laycu arsta, cawquïrinacatejj uca t'unjata marcanacan jacapqui ucanacasti, jiwarayataw uñjasipjjani, pampan utjirinacarusti montenquir animalanacampiw mank'antayaraquëjja, cawquïrinacatejj karkanacana, karka p'iyanacan jacapqui ucanacasti cunayman usumpiw jiwarapjjani. Aca orakerusti wasara tucuyaraquï, k'alwa tucjaraquëjja, cawquïri ch'amapattejj wali jach'a jach'a tucupqui ucsti tucjaraquïwa. Israel marcan kollunacapasti wasararuw tucuraquini, janiraquiw qhitis uca chekjja pascaniti. Cunapachatejj nayajj aca marcjja wasara tucuyäjja c'ala t'unjata jaytäjja, ajjtascaña juchanaca lurapjjatap laycu, ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja.’ “Marca masinacamajj jumampi chicaw parlasipcaraqui perka jac'ana, uta puncunacana, ucatsti jupanaccamaw sasipjjaraqui: ‘Jutapjjam, cunatejj Diosan arunacapajj jiwasataqui jutqui ucanacwa ist'apjjañäni’ sasa. Uqhamaw marcajjajj jutasin juman nayrakataman kont'asipjje cunjämtejj lurapjjerïcäna, arunacama ist'añataqui. Ucampisa janiw uca arunacarjama sarnakapquiti. Munasiña k'ochunacäcaspasa uqhamacwa k'ochupjje, ucampisa jupanacan chuymanacapajj kollken khepapa sarañanquiwa. Jupanacasti jumajj mä munasiña k'ochunaca k'ochurïcasmas uqhamacwa amuyapjjtamjja, suma k'ocht'irïcasmasa, arpsa sumsa toct'casma uqhama. Arunacam ist'asasa, ucampisa janiw uca arunacarjama sarnakapquiti. Ucampisa take uca arunacajj phokhasiniwa, cunapachatejj phokhascani ucapachasti jupanacajj yatipjjaniwa mä profetajj jupanac taypina utjascatapa.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, Israel marcan awatirinacap toke arsum nayan sutejjaru, ucatsti naya toketjja saraquim: ‘Ay, cunaquïcani Israel marcar awatirinacataquejja, jupanacpachaquiw awatisisipqui. Uca awatirinacajj oveja tamanacwa awatipjjañanacapänjja. Jumanacajj leche umt'asipjjtajja, t'awranacatsa isinaca lurasipjjtajja, wali liq'i ovejanacwa qharst'asipjjaractajja, ucampisa janiw oveja tamarojj awatipctati. Pisi ch'ama ovejanacarojj janiw yanapt'apctati, usutanacarus janiw kollt'apcaractati, cayu p'aquita ovejanacarus janiw ch'okjjatt'apcaractati, jan ucasti khoru cancañampi jan munasiñampiw uñjapjjaractajja. Ovejanacajjasti jan awatiriniw uñjasipjje, take tokeruw aywinucuwayjjapjje, ucatsti kamakenacaw mank'arjjapjjaraqui. Take kollu tokenacaru jach'a kollunac tokeruw aywitatawayjjapjje, take acapacha tokenacaruw aywitatawayjjapjje, ucatsti janiraquiw qhiti jupanacat llaquiris utjcänti, ni qhitis jupanacaru thakerejj sarcaraquïnti. “Uqhamasti jichhajj, awatirinaca, suma ist'apjjam arunacajja: Naya Tatituw juramentompi arsta: Take casta kamakenacaw nayan ovejanacajj-jja mank'arawayapjje, uqhamaraqui lunthatsuwayapjje, jan awatirinïpjjatap laycu. Awatirinacajjasti janiw ovejanacajj thakerejj sarapquiti. Awatirinacajj jupanacpachatacwa llaquisipjje, ovejanacajjsti janiw tumpapcaraquiti. Ucatpï jichhajj, awatirinaca, ist'apjjam nayan arunacajja, cuntejj naya Tatitojj sapcsma uca arunac ist'apjjam: Awatirinaca, nayajj jichhajj jumanacan uñisirimaw sayt'ta, tamanacajjsti jumanacatwa apsupjjaraquïma, ovejanacar awatiñsti apakjjapjjaraquïmawa, uqhamat jan jumanacajj awatisipcañamataqui; ovejanacajjsti tumpasjjaraquïwa, jan jumanacan mank'arasipcañanacamataqui.’ “Naya Tatitusti aqham sistwa: Naya pachpaw jichhajj tamanacajjarojj awatisjjäjja. Cunjämtejj mä awatirejj ovejanacapjj anthapisjjejja ovejanacapajj aywitatatäpjje ucapachajja, uqhamaraquiw nayajj anthapisjjäjja, ucatsti cunjämtejj jupanacajj mä urojj mä ch'amaca taypin maysaru saranucupcänjja ucanacatsti khespiyjjaraquïwa. Jaya marcanacatsti ansusinjjaraquïwa, mayjaru anthapisinsti pachpa marcaparuw anacjjaraquëjja. Israel kollunacar mank'erwa anacjjaraquëjja, uca jawir thiyanacaru, utjaña marcanquir chekanacaru. Wali suma pastonac mank'ayirwa anacjjäjja, uca pastonacasti Israel kollunacan jicjjatasi. Ucanwa samart'apjjaraquini wali suma pastonaca mank'asipjjaraquini. Naya quipcaw ovejanacajjan awatiripäyäjja, naya quipcaraquiw jupanacar samariri anaquëjja. Naya Tatituw ucjja arsta. Chhaktat ovejanacjja thaktasjjäwa, saranucutanacsti cuttayanjjaraquïwa, cawquïrinacatejj cayu p'aquita sarnakapjjani ucanacarusti uca p'aquit cayunacapjja kolljjatt'araquïwa, usutanacarusti yanapt'araquïwa, liq'i ovejanacarusa, t'uqhanacarusa sumwa uñjasiraquëjja. Cunjämatejj uñjañajj waquisqui uqhamarjamaw nayajj uñjasiraquëjja. “Naya Tatitusti aqham sistwa: Ovejanacajja, ist'apjjeta, ovejanacaru, cabritonacarusa chekaparupuniw uñjäjja. ¿Janit jumanacataquejj waliquïqui ucqha suma pasto mank'asiñajja, cunatsa jilt'qui ucjja taquisipjjta? Suma ch'uwa umwa umt'apjjtajja, ucat jilt'irsti cayunacamampiw konchuchapjjaractajja. ¿Ovejanacajjasti jumanacan puchumacti mank'apjjani, jumanacan k'añuchata umanacacti umapjjani? Ucatpï naya Tatitojj arstjja: Liq'i ovejanacampiru, t'uqha ovejanacampirojj chekaparuw uñjä. Jumanacajj t'uqhanacarojj nuqhunucupjjtawa, mokenokapjjaractawa, uqhamat jaltayapjjtajja. Ucampis nayajj ovejanacajjarojj khespiyäwa. Janiw juc'ampi jumanacampi lunthataycjjaraquïti. Take ovejanac taypinsti nayaw chekaparu uñjaraquëjja. David sirvirejjaruw cuttayanjjaraquëjja, jupa saparuquiraquiw awatirit uscöjja, jupaw ovejanacarojj awatiraquini. Jupaw awatiriparaquïni. Naya Tatituw jupanacan Diosapäyäjja, David sirvirejjasti jupanacan jilïriparaquïniwa. Naya Tatituw ucjja arsta. Jupanacampisti mä arust'äwiruw mantaraquëjja, uqhamat mä suma jacasipjjañanacapataqui. Aca marcatsti uca ajjsarcañ animalanacjja chhaktayjjaraquïwa, uqhamat ovejanacajjajj pampanacan jani cuns ajjsarasa jacasipjjañanacapataqui, uqhamaraqui ch'uminacansa iquisipjjañanacapataqui. “Nayaw ovejanacajjarojj kollan kollojjar muytata annokaraquëjja, jupanacarusti bendiciraquïwa; asqui jallunacwa horasaparu apayaniraquëjja. Pampanquiri kokanacasti achunac churapjjaraquini, orakes sumwa achuraquini, jupanacasti jan cuns ajjsarasaw pachpa orakepan jacasipjjani. Cunapachatejj nayajj marcajjaru t'akhesirinacapat khespiyä ucapachasti, jupanacajj yatipjjaniwa nayan Tatitütajja. Yakha marcanacasti janipuniw jupanacarojj mayampsa catuntcjjapjjaniti, janiraquiw kamakenacas jupanacarojj mank'antcjjaniti. C'uchiquiw jacasipjjani jan qhitinsa ajjsarayata. Jupanacarusti mä suma yapuchat orakenacwa catuyaraquëjja, janipuniw mayampsa mank'atjja t'akhescjjapjjaniti, janiraquiw yakha marcanacas jupanacatjja juc'ampi laruscjjapjjaniti. Ucapachaw jupanacajj amuyasipjjani, naya Tatitu Diosapajj jupanacampi chicäscatajja, Israel marcasti nayan marcajjätaparaqui. Naya Tatituw ucjja arsta. Jumanacajj nayan ovejanacajjäpjjtawa, nayan uywa awatisiñajjan mank'asiri ovejanacajjäpjjtawa. Nayaw jumanacan Diosamätjja. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Seir sat kollu tokeru cuttam, ucatsti nayan sutejjaru parlaraquim, jupanacataqui. Arsuraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Nayajj jichhajj juman uñisirimaw sayt'ta, Seir kollu, jichhajj mutuyämawa, wasararuw tucuyaraquïma, k'ala t'unjata jaytaraquïma. Marcanacamsa k'ala t'unjata jaytaraquëjja, jumasti mä wasararu tucuyataw uñjasïta. Ucapachaw yatïta nayan Tatitu Diosätajja. “Jumasti israelitanacan wiñay uñisiripaw tuctajja, cunapachatejj jupanacajj jucha luratanacapat mutuyäwi catokasipcäna ucapachaw jumajj nuwaractajja. Ucampisa, naya Tatituw jichhajj juramentompi arsta, jichhajj jumarojj jiwañaruw catuyäma, jiwañaw jumarojj arcnakaraquïtam. Jumajj jiwayañatac juchañchatätawa, jiwañasti jumarojj arcnakapunïtamwa. Wasara tucuyaraquïma, K'alwa t'unjaraquïma jichhajj Seir kollu, janipuniw qhitsa juman orakem tokjja pasaycjjäti. Kollunacamsa, lomanacamsa, vallenacamsa, jawiranacamsa guerran jiwariri amayanacampiw phokhantaraquëjja. Wiñayataqui wasararuw tucuyaraquïma, janipuniw qhitisa marcanacamanjja jaccjjapjjaniti. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta nayan Tatitütajja. “Jumasti saractawa: ‘Israel marcajj paypacha marcapampejj nayancaniwa; nayaw jupanacan dueñopäyäjja,’ Tatitojj ucan jacascchi ucasa, sasa. Ucampisa naya Tatituw jacañajj laycu juramentompi arsta, jumarojj pachpa colerasiñampi envidiasiñampi, uñisiñampiraquiw, mutuyaraquïma, cunjämtejj jumajj Israelarojj t'akhesiycäyäta ucampiraqui. Cunapachatejj nayajj jumar mutuycäma ucapachaw jupanacajj nayar uñt'apjjetani. Ucapachaw jumajj uñjäta, cuna jan wali arunactejj jumajj Israelan kollunacap toke arscäyäta uca arunaca ist'atajja. Jumasti saractawa: ‘Uca kollunacajj ch'usa wasaraquiwa, jichhajj tucj-jjaracsnawa,’ sasa. Lacamsa jach'aruw ansatattajja, ucatsti naya tokew parlaractajja. Nayasti uca parlatamjja ist'aractwa. ‘Jichhasti naya Tatitojj acwa sistjja: Take aca orakpachaw cusisini, cunapachatejj nayajj jumar t'unjcäm ucapachajja. Jumasti, cunapachatejj Israelan catokata orakepa t'unjatäcän ucapachajj cusisiyätwa, jichhasti jumajj uqham t'unjataw uñjasiraquïta. Seir kollu, mä wasararu tucuyataw uñjasiraquïta, Edom tokenquir marca. Ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja.’ “Jumasti, chacha, nayan sutejjaru Israel marcan kollunacaparu parlam, arunacapa ist'apjjpan saraquim. Naya Tatituw arsta: ‘Israelan uñisirinacapajj wiñay kollunacatjja niyas jupanacancjjaspa uqhamwa amuyasipjje.’ Jichhasti jupanacarojj nayan sutejjaru parlam, naya toketsti aqham saraquim: ‘Take toketwa jumanacarojj nuwantanipjjtam, uqhamaraqui t'unjanipjjtam; take yakha marcanacaw jumanacarojj catuntasjjapjjtam, jakenacasti phiscasiñampi, jisc'achañampiw uñjapjjaractam. Uca laycu, Israelanquir kollunaca, cuntejj Tatitojj kollunacaru, lomanacaru, jawiranacaru, vallenacaru sisqui uca arunac ist'apjjam; cawquïrinacatejj t'unjatäqui, cawquïri marcanacatejj wasara tucuyatäqui, Israel marcanjja, uca yakha jac'anquiri marcanacampi lunthatjatäpqui jisc'achañampi uñjatäpqui uca marcanac toke. Aqham siw Tatitojja: Arunacajjajj colerasiñampi aktayatawa uca marcanacataquejja, ucat juc'ampisa Edom marcataqui jupanacajj wali cusisiñampi nayan orakenacajj catuntasipjje uqhamaraqui wali jisc'achjañampiw orakenacajjsa lunthatjapjje’ sasa. “Israel marcarojj nayan sutejjaru parlam: ‘Aqham siw Tatitojja kollunacarusa, lomanacarusa, jawiranacarusa: Nayan colerasiñajjajj ninjamaw naqhi cawquïri yakha marcanacatejj jumanacaru t'akhesiyapctam jisc'achjasina ucanacataquejja. Uca laycuw nayajj jichhajj juramentompiw arsta, jichhajj jumanac jac'anquiri marcanacajj p'enkachjataw uñjasipjjani. Ucampisa, jumanacajj, Israelanquir kollunaca, jumanacajj walja achunacani jach'a kokanacaniw uñjasipjjaraquïta Israel marcajjataquejja, jupasti niyaw cuttaniñampïsqui. Nayaw jumanacarojj arjjatapjjäma, jumanacarusti suma yapucht'ata, walja yapunacani tucuyapjjaraquïma. Ucan jaquiri israelitanacarusti waljanirupuniw tucuyaraquëjja. Marcanacasti jakenacampi phokhantatäniwa, t'unjatäcän uca marcanacasti wasitata sayt'ayatäjjapjjaniwa. Jumanacan jakenacamarusa uqhamaraqui uywanacamarusa waljaptayapunïwa. Nayra urunacanjja cunjämatejj jakenacajj waljaptcänjja uqhamaraquiw waljani tucjjapjjäta, nayra urunacat sipansa juc'ampi asquinwa sarnakjjapjjaraquïta. Ucapachaw yatipjjäta nayajj Tatitütajja. Israel kollunaca, marcajjajj jumanacjjanwa sarnakapjjani, ucatsti jupanacaw jumanacarojj catuntasipjjaraquïtam, jumanacasti jupanacarojj janiraquiw jan wawanis uñjasiycjjapjjätati. Tatitusti aqham saraquiwa: ‘Jumanacarusti, kollunaca, jakenac mank'antirita, marcarusa jan wawani tucuyiritwa juchañchapjjtamjja. Jichhajj waliquiwa, jumanacajj janipuniw mayampsa jakenacarojj mank'antcjjapjjätati, janiraquiw jan wawansa uñjasiycjjapjjätati marcaparojja. Naya Tatituw ucjja arsta. Janipuniw mayampsa uca yakha marcanacampejj jisc'achaycjjämati, uca marcanacatjja janipuniw mayampsa jisc'achäwinacjja catokjjapjjätati, jumanacasti janipuniw marcamarojj jan wawanjja jaytcjjapjjätati uca laycu. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Cunapachatejj israelitanacajj pachpa orakepan jacapcän ucapachasti, jan wali luräwinacapampiw uca orakerojj taquisipjjäna. Jupanacan jacäwinacapasti nayataquejj k'añu ajjtascañaraquïnwa. Ucatpï nayajj jupanacjjarojj colerasiñajj wartantjja, jakenacaru jiwarayapjjatapata, uqhamaraqui cunjämsa aca orakerojj k'añuchapjjänjja yakha marcanquir c'ari diosanacar quillisisajja. Ucatpï uca jan wali luratanacap laycojj yakha marcanac taypiru ananuctjja, uqham wali k'añu luräwinac lurapjjatap laycu. Ucampisa, cawqui marcanacarutejj jupanacajj puripcän uca marcanacansti, jupanacajj nayan sutejj-jja taquisisipcaquïnwa, jakenacasti sapjjaraquïnwa: ‘Acanacajj Dios Tatitun marcapawa, ucampisa orakenacapatjja mistunjjapjjewa’ sasa. Uqhamasti nayarojj chuymajj walpunwa usuraquitänjja, uqham jupanacan jan wali luratanacap laycu, kollana sutejjajj taquisitätapatjja, cawqui marcanacarutejj puripcän uca marcanacanjja. “Ucatpï jichhajj Israel marcarojj parlätajja: ‘Aqham siw Tatitojja: Cuntejj jichhajj lurcä ucajj, israelita jakenaca, janiw jumanac laycuti lurcäjja, jan ucasti kollana sutejj laycuwa, jumanacasti nayan sutejj-jja cawqui marcanacarutejj sarapcta ucanjja taquisipjjtawa. Uca yakha marcanac taypinsti nayajj uñacht'ayaraquïwa, jach'a sutejjajj kollanapunïtapa, jumanacasti uca sutejj-jja jisc'achapjjayätawa, ucatsti cunapachatejj nayajj uqham sutejjajj jach'ätapa uñacht'ayä ucapachasti jupanacajj yatipjjaraquiniwa nayan Tatitütajja. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayaw jumanacarojj take uca marcanacat apsunjjapjjäma, tantacht'asinsti orakemaruw cuttayjjapjjäma. K'oma umampiw jarekjjapjjaraquïma, take k'añunacamatsa k'omachjjapjjaraquïmawa. Jumanacarusti mä machak chuyma, mä machak ajayu uscjjapjjaraquïma. Jumanacatsti uca kala chuymjja apakjjapjjaraquïmawa, mä llamp'u chuyma churjjapjjaraquïma. Nayan ajayojjwa jumanacarojj churapjjäma, uqhamata leyinacajjsa, arsutanacajjsa phokhapjjañamataqui, ucatsti cawquïri oraktejj nayra awquinacamar churcäyät uca oraken jacapjjaraquïta, jumanacasti nayan marcajjaw tucupjjaraquïta, nayasti jumanacan Diosamaraquïyäwa. Cunanacatejj jumanacaru k'añuchapquiristam ucanacatsti khespiyapjjämawa. Trigos walipunëjjaraquiniwa, janiraquiw mayampsa jumanacarojj mach'a apayancjjapjjämati. Take kokanacarusa, orakenacarusa wali sumwa achuyjjaraquëjja, uqhamat jan yakha marcanac nayrakatan mank'atjama mä p'enka uñjasisipcañanacamataqui. Cunapachatejj jan wali sarnakäwinacamata, uqhamaraqui jan wali luräwinacamata amtasipjjäta ucapachasti jumanacpachawa p'enkasipjjaraquïta jan wali lurañanacana, juchanacana sarnakapjjatamata. Naya Tatituw ucjja arsta: ‘Yatipjjam israelita jakenaca, aca luräwinacjja janiw jumanacan p'enkasiñanacamataqui lurcti’ sasa. Tatitusti aqham siwa: “Cunapachatejj nayajj take juchanacamat k'omachapjjäma, ucapachasti pachpa marcanacaman jacjjapjjäta, t'unjatäcän ucanacsa wasitatwa sayt'ayjjapjjaraquïta. Cawquïri oraketejj wasara tucuta uñjascän ucasti, jichhajj take qhitinacatejj uca chek pascani ucanacan uñjcata yapuchatäjjaniwa. Ucatsti sapjjaraquiniwa: ‘Aca orakejj wasararu tucuyatänwa, ucampis jichhajj Edén huertöcaspas uqhamäjjewa; cawquïri marcanacatejj t'unjatäpcäna ucanacasti, uqhamaraqui cawquïri marcanacatejj ninampi naqhayatäpcän ucanacasa, jichhajj wali suma marcanacäjjapjjewa, suma wasitata sayt'ayatäjjapjjaraquiwa, walja jakenacanëjjapjjaraquiwa,’ sasa. Ucapachaw uca jac'anquir marcanacajj, cunatejj t'unjatäcäna uqhamaraqui ninampi naqhayatäcän ucanac naya Tatitojj wasitat sayt'ayjjatajja yatipjjani. Naya Tatituw ucjja arsta, arsutajjarusti phokhapunïwa. Tatitusti aqham sascaquiwa: “Mä juc'ampi lurascaquïwa. Cuntejj Israel marcajj mayquitani jupanac laycu lurañajj-jja ucanacsti phokharaquïwa; jakenacapsti mä jach'a tamaruw tucuyjjaraquëjja. T'unjat marcanacasti walja jakenacanipuniw tucjjani, cawquïri ovejanacatejj Jerusalén marcaru sacrificiot loktañataqui apatäpqui uqhamäpjjaraquiniwa. Ucapachaw yatipjjani nayan Tatitütajja” sasa. Tatitusti nayaruw amparapampi lokjjatitu, ch'amapampiw phokt'araquitu, mä valleruw sayt'ayaraquitu, cawqhantejj ch'aqhanacajj walipunïcatayna uca chekaru. Tatitojj uca vallenjja ucsaru acsaruw irptaraquitu; ch'aqhanacasti pampanacanjja phokhapunïnwa, waljapuniraquïnwa, k'ala wañsuta ch'aqhanacaraquïnwa. Ucat Tatitojj saraquitu: —¿Amuytati jumajj, aca ch'aqhanacajj wasitat jactañapjja? —sasa. Nayasti saractwa: —Tata, juma sapaquiw ucjja yattajja —sasa. Tatitusti saraquituwa: —Aca ch'aqhanacarojj nayan sutejjaru parlam; saraquim: ‘Waña ch'aqhanaca, Tatitun aca arunacap ist'apjjam’ sasa. Tatitusti aqham sapjjaractamwa: ‘Jumanacarusti jacañ samana phusantapjjaraquïma, uqhamat jactapjjañanacamataqui. Ancunac uchapjjäma, janchimpiw phokhantapjjäma, patjja janchimpiw janjjatapjjäma, jacañ samanampiw phust'apjjaraquïma, wasitat jacjjapjjañanacamataqui. Ucapachaw yatipjjaraquïta nayan Tatitütajja’ —sasa. Nayasti jupanacarojj cunjämtejj jupajj sisquitu uqhamarjamaw parljjayaraquïyäta. Uqham parlquipansti mä ch'ajjwa ist'aracta, ucasti mä orake qhathatïnwa, ch'aqhanacasti jupanaccamaw jac'achasipjjaraquïna. Ucatsti uca ch'aqhanacanjja ancunacampi janchimpiraquiw uñstarjjäna, uqhamaraqui patjja janchis janjjatjjaraquïna. Ucampisa janiw jacañanïpcänti. Ucatsti Tatitojj saraquituwa: “Nayan sutejjaru jacañ samanaru parlam; aqham saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Jutam, jacañ samana, pusi toketpach sarthapinipjjam, aca jiwatanacaru jacañ churaraquim’ ” sasa. Nayasti Tatitun sutipjjaruw parlta, cunjämatejj jupajj sisquitu uqhamarjama, ucatsti jacañ samanajj jutänwa, uca janchinacaruw mantjjaraquïna, ucatsti uca janchinacajj jacjjapjjänwa, saythapjjapjjaraquïnwa. Jupanacasti aljanipunïpjjänwa, mä jach'a tamar uñtata. Ucatsti Tatitojj saraquituwa: “Israel marcajj uca ch'aqhanacjamawa. Jupanacasti aqham sasaw sarnakapjjaraqui: ‘Ch'aqhanacasajj wañantatawa, janiraquiw cuna suyt'añanacapas utjcjjeti, k'ala aynacht'ataraquïtanwa’ sasa. Jichhajj waliquiwa, ucampisa nayan sutejjaru parlam, aqham saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Nayan marcajja, jumanacan sepulturanacamjja jist'aräwa, jumanacarojj ucat apsunjjapjjaraquïmawa, Israel orakeruw cuttayanjjapjjäma. Ucatsti cunapachatejj nayajj jumanacaru sepulturanacamat irpsunjjapjjäma, Israel orakerusa cuttayanjjapjjaraquïma, ucapachaw jumanacajj, nayan marcajja, Tatitütajja yatipjjäta. Nayaw jumanacarojj jacañ samanajjampi phust'apjjäma, ucatsti jumanacajj wasitat jactjjapjjäta; pachpa jumanacan orakenacamaruw utt'ayjjapjjaraquïma. Ucapachaw jumanacajj yatipjjäta, naya Tatitun parlatajja, uqhamaraqui uca parlatajjarus phokhatajja. Naya Tatituw ucjja arsta.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja saraquituwa: “Mä lawa aytasina uca lawjjaru aqham sasa kellkam: ‘Judá marca, juparu jakcattata israelita jakenaca.’ Ucatsti yakha lawa aytasinjja aqham sasa kellkaraquim: ‘Joseajj Efraín toke uñstatawa, take juparu jakcattatanaca jilt'iri Israelitanaca’ sasa. Ucjjarusti uca pä lawanacjja mayaru apthapim, mä sapa lawaquïcaspasa uqhama tucupjjañanacapataqui. Cunapachatejj marca masinacamajj jumaru sapjjätam: ‘Khanañchapjjeta, cun sañsa muni uca luräwejja’ sasajja, ucapachasti jumajj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Josean lawap aytä, cawquïritejj Efrainan amparapancqui uca, uqhamaraqui Israelampi mayachasitäquis uca yakha tribunacan amparapancqui uca, ucatsti Judá marcanquiri lawampiw mayjaru apthapiraquï, amparajjanjja mä sapa lawaru tucuyañataqui’ sasa. Ucatsti uca lawanacjja amparamaru ayjjarum, jupanacan uñjcata, cawquïri lawanactejj kellkcta ucanaca. Ucatsti jupanacarojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Israelitanacarusti, cawqui marcanacarutejj sarapqui ucatjja irpsunjjäwa, take toketwa jupanacarojj tantacht'jjaraquëjja, orakeparuw cuttayanjjaraquëjja. Jupanacarusti aca orakenjja mä sapa marcacwa tucuyjjaraquëjja, Israelan kollunacapana, mä sapa reyiquiraquiw jupanacataquejj utjaraquini. Janipuniw wasitata payaru t'akjtata marcäcjjapjjaniti, janiraquiw payaru jaljtata reinöcjjapjjanisa. Janiraquiw wasitat k'añuchascjjapjjaniti, uca ajjtascaña c'ari diosanacar yupaychasajja, ni cunayman casta juchanaca lurasasa. Jan chekaparu sarnakatanacapatsti nayaw jupanacarojj khespiyaraquëjja, juchanacapatsa k'omacharaquïwa. Jupanacajj nayan marcajjäniwa, nayasti jupanacan Diosaparaquïyäwa. David sirvirejjaw jupanacataquejj reyïni, jupa sapaquiw jupanacan awatiriparaquïni. Nayar ist'asaw sarnakapjjaraquini, leyinacajjsa, arsutanacajjsa phokhapjjaraquiniwa. Cawquïri oraktejj Jacob sirvirejjaru churcta ucanwa jacapjjaraquini, cawquintejj nayra awquinacapajj jacapcäna ucana. Jupanacasa uqhamaraqui wawanacapasa, wawanacapan wawanacapasa ucanwa jacapjjani, David sirvirejjaraquiwa jupanacan jilïripäni. Jupanacan jan cun ajjsarasa jacasipjjañanacapataquisti mä amtäwiruw mantäjja. Uca amtäwisti wiñaya amtäwïniwa. Jupanacarusti waljaniruw tucuyaraquëjja, jupanac taypirusti wiñayataquiw nayan kollan templojja ucharaquëjja. Nayasti jupanac taypinwa jacaraquëjja, Diosaparaquïyäwa, jupanacasti nayan marcajjaraquïniwa. Cunapachatejj nayan kollan templojjajj jupanac taypin wiñayataqui ucancani ucapachaw yakha marcanacajj nayan Israel marcaru ajllisitajja yatipjjani, nayataquejja mä suma kollana ajllisitajjäcaspas uqhama.’ ” Tatitusti nayan ucaru jutasinjja, saraquituwa: “Jumasti chacha, jichhajj Magog marca tokeru cutiquipstam, nayan sutejjaru arsuraquim Gog jupasti Mesec uqhamaraqui Tubal sisqui ucanacan jilïripawa. Jichhasti juparojj saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Gog, jumajj Mesec uqhamaraqui Tubal sisqui ucanacan jilïripätawa, jichhasti nayajj juman uñisirimaw sayt'tjja. Jichhajj nayajj jumarojj cuttayanïmawa, lacamarusti ganchonacampiw uscuntäma, jumarusa, uqhamaraqui suma isthapita caballeriamarusa, takpach jakenacamampi chica apsuniraquïma, uca jach'a ejército cawquïritejj espadanacampi, cunayman casta escudonacampi suma armantatäqui uca ejercitjja apsunïwa. Jumanacasti Persia marcanquir jakenacampi chicaw sarapjjäta, uqhamaraqui Etiopía, Libia sisqui uca marcanacanquirinacampi chicaw sarapjjaraquïta, take jupanacasti suma escudonacampi casconacampi armantatäpjjaraquiwa, take cawquïri soldadonacatejj Gomer, uca quipcaraqui Bet-togarma sisqui uca marcanacanquir soldadonacampi chicaw sarapjjaraquïta, jupanacajj amsta toket jaya chekanacat jutirïpjjewa, cawquïri marcanacatejj jumaru jakcattatäqui ucanacampi chica. Jichhajj waquichasim, sum armantasiraquim, jumasa uqhamaraqui cawquïri ejercitotejj jumampi chicäqui ucasa; jichhasti jumaraqui uca ejercitorojj irptaraquim. Acat mä walja maranacarusti, cawquïri marcatejj guerrancasqui uca marcaru nuwjañamataqui mä arsüwi catokäta, uca marcajj niya wasitata suma sartasitäjjaraquiniwa; walja marcanac taypina willitatata sarnakcäna uca marcaru, ucampisa uca marcajj Israel kollunacan niya tantacht'atäjjapjjaraquiniwa, uca marcasti wiñayataqui chhaktayatänwa. Ucapachasti jupanacajj yakha marcanacatjja cuttanjjapjjataynawa, takenisa c'uchiquiraquiw jacasisipcani. Jumasti mä ch'amaca kenayjamaw jupanacjjarojj purïta, uca marcarusti k'alwa chhaktayaraquïta, mä jach'a thayäcasmas uqhamaw uca marcarojj ejercitonacamampi nuwantaraquïta, uqhamaraqui walja yakha marcanacamampisa. “Naya Tatitusti aqham sistwa: Uca urunacansti ñankha amtäwinacaw p'ekemarojj jutani. Ucatsti saraquïtawa: ‘Mä pisi ch'ama marcar nuwjiriw sarä, cawqhantejj jakenacapajj c'uchiqui uqhamaraqui samarata jacasisipqui, take cawquïri marcanacatejj jan perkanacampi muyuntayatäqui, puncunacanïcaraquisa, trancanacapas utjcaraquiti ucanacaruw nuwjä.’ Jupanacarusti lunthatjaraquïwa, wasitat sayt'ayata marcanacsti k'alwa t'unjaraquëjja, cawquïri marcatejj yakha marcanac taypita jutasin wasitat tantacht'asjjapjjäna ucanaca, jupanacasti uywanacani uqhamaraqui yakha orakenacanïpjjaraquiwa, uca marcasti aca orakenjja chic chicawjan jacasiraqui. Sabá, Dedán marcanacanquiri jakenacasti, uqhamaraqui Tarsis marcanquiri alaquipa luriri jakenacasa, uca quipcaraqui yakha marcanacanquir alaquipa luriri jakenacasa, jisct'apjjaraquïtamwa: ‘¿Jumajj lunthatiriti jutta? ¿Uca ejercitomampisti kollke, kori, uywanaca, orakenacapa, uqhamaraqui yakha yänacapampi catuntasiriti jutta?’ sasa. “Jichhajj waliquiwa, Gog sisqui ucarusti nayan sutejjaru parlam, saraquim: ‘Aqham siw Tatitojja: Cunapachatejj Israel marcajjajj c'uchiqui jacasiscani ucapachaw jumajj jupanacar tucjir sarantaraquïta. Marcamatpachwa sartawayäta, uca jaya amsta toketpacha, walja ch'amani ejercitomampi, caballería soldadonacampi chica. Ucatsti Israel marcajjaruw nuwantaraquïta. Gog, jumasti uca marcarojj mä ch'iyara kenayäcasmasa uqhamaw chhaktayaraquïta. Uca khepa urunacansti nayajj marcajj contraw jumarojj irpanïma, uqhamata juma toke, yakha marcanacajj yatipjjañapataqui, nayarusa uñt'apjjañapataquiraqui, cunapachatejj nayajj jupanacaru k'oma cancañajj uñacht'aycä ucapacha’ sasa. Tatitusti aqham saraquiwa: ‘Cunapachatejj nayra nayar sirviri profetanacajj parlapcäna ucapachajj jumjjatwa parlapjjäna; jupanacasti uca pachanacanjja yatiyapjjaraquïnwa nayan jumaru irpanitajja Israel marcaru nuwjañamataqui.’ Tatitusti saraquiwa: “Cunapachatejj Gog sisqui ucajj Israel marcaru nuwantcani ucapachasti nayan colerasiñajjajj ninjamaw aktani. Uca akquiri colerasiñajjanwa arsta, uca urunacanjja mä jach'a orak qhathatiw Israel oraken utjani. Jach'a kotanquiri chawllanacasa, alajjpach jamach'inacasa, montenquir animalanacasa, catarinacasa, naya nayrakatanwa qhathatipjjaraquini take jakenacas uqhamaraqui. Jach'a kollunacas k'alaw t'unthaptapjjaraquini, karkanacas willthaptapjjaraquiniwa, take perkanacas liwirtapjjaraquiniwa. Uqhamwa yakha marcanacarojj uñacht'ayaraquëjja nayan jach'a kollan cancañajjsa. Nayaw jupanacampi uñt'ayasiraquëjja, jupanacasti nayan Tatitütajja yatipjjaraquini. “Jumasti jichhajj, chacha, nayan sutejjaru parlam Gog sisqui ucanac toke, ucatsti naya toketjja saraquim: ‘Gog, jumajj Mesec Tubal sisqui ucanacan jach'a jilïripätawa, nayasti jichhajj juman uñisirimaw sayt'aracta. Jichhajj jumarojja, juc'at juc'at kheparu cuttayäma, cawqui jayanctatejj uca amsta tokenjja, ucatsti Israel kollunac tokeruw irpaniraquïma. Ucatsti cuna arctejj uca ch'eka amparamar aycta ucjja p'acjäwa, cuna flechanactejj cupi amparamaru apcta ucanacsa willinucuraquïwa. Jumasti, ejercitomampi uqhamaraqui cawquïri marcanacatejj jumampi chica sarqui ucanacamppachaw Israel kollunacan jiwarata liwirtapjjäta. Ucanwa nayajj jumanacan janchimjja alajjpach jamach'inacaru, monte animalanacaru mank'antapjjañapataqui catuyäjja. Uca ch'usa pampanacanwa liwirtapjjäta. Naya Tatituw acjja parlta. Nayaw arojj arsta. Magog sisqui uca marcjjarusti ninwa apayanëjja, qhitinacatejj jach'a kota tokenacan c'uchiqui jacasisipqui ucanacjjarusa. Ucapachaw jupanacajj yatipjjani nayan Tatitütajja. Nayaw Israel marcanjja kollan sutejja uñacht'ayaraquï, janiraquiw juc'ampi uca sutejj-jja taquisiycjjäti. Ucatwa yakha marcanacajj yatipjjaraquini nayajj Israel marcan kollan cancañajj uñacht'ayatajja. Cuna uruttejj nayajj parlcta uca urusti purinipuniniwa. Naya Tatituw ucjja arsta.’ “Israel marcanacan utjirinacasti mistusinjja armanacapjja ninaruw phichhantjjapjjani, take escudonacapsa, arconacapsa, flechanacapsa, jabalina sat armanacapsa, lanzanacapsa, ucatsti jupanacataquejj walja lawanacaw utjaraquini pakallko mara naqhayañataqui. Janiraquiw waquiscjjaniti jupanacan pamparu lawa aptasiri sarapjjañapajja, ch'uminacaru lawa ch'iyiri sarapjjañanacapas munascjjaraquiniti, uca armanacajj jupanacaru phayaña lawat sirvjjatap laycu. Uqhamwa jupanacajj saqueyjapjjaraquini qhitinacatejj nayrajj jupanacaru saqueyjcaraquïna ucajja, aparapjjaraquini qhitinacatejj nayrajj jupanacaru aparapcatayna ucanacarojja. Naya Tatituw ucjja arsta. “Uca urunacasti Gog sisqui juparusti mä chekwa Israel marcan churaraquëjja, Valle de los Viajeros, sat kota uñcatasi, ucaru imatäjjañapataqui. Uca chekasti saräwjja jarct'araquiniwa, ucanwa Gog sisqui ucarojj imantjjapjjaraquini, uqhamaraqui takpach ejercitoparusa, ucatsti uca vallerojj Gog sisqui ucan ejercitopan Vallepa sasaw sutichapjjaraquini. Israelitanacasti take uca jiwaratanacaru imañataquisti pakallko phajjsinwa imapjjaraquini, uqhamata k'oma jaytjjañataqui uca marcjja. Take jakenacaraquiw jupanacaru imasajj wali luräwinacani, uñjasipjjani, jupanacataquisti ucajj mä jach'a jach'añchäwiraquïniwa. Uca ururaquiw nayajj jach'a c'ajquir cancañajj uñacht'ayaraquï. Naya Tatituw ucjja arsta. Uqhamarusa uca pakallko phajjsinac pasjjepansti, mä kawkha jakenacaruw mayitaraquïni take orakpacha sarapjjañanacapataqui, take cheka uñatatanipjjañapataqui ucat cawquïrinacatejj oraken jiwata liwisisipcani, ucanacaru imantanjjapjjañapataqui, uqhamat uca orakejj k'omäjjañapataqui. Uca qhitata jakenacata maynitejj mä ch'acsa jicjjatanejja, uca thiyaparusti mä chimpu usct'araquini, uca imirinacajj Gog sisqui ucan ejercitopan Valleparu imjjapjjañanacapataqui. (Uqhamaraquiw utjaraqui mä marca, Ejército sata.) Uqhamaw uca orakjja suma k'oma jaytjjapjjani.” Tatitusti saraquituwa: “Take alajjpach jamach'inacaru, montenquir animalanacarusa saraquim, jupanacajj take toket tantacht'asipjjpan Israel kollunacana, cuna sacrificiotejj jupanacataqui uca kollun lurcä ucataqui. Ucanwa jupanacajj aycha mank'asipjjani, uqhamaraqui wila umapjjani. Soldadonacan aychanacapwa mank'apjjani, marca apnakerinacan wilapwa umapjjaraquini, oveja aychäcaspas uqhama, jan ucajj Basán sisqui ucsa tokenquir liq'i cabritonacana, orko vacanacan aychapäcaspas uqhama. Uca sacrificio jupanacataqui loktcä, ucatsti liq'i aychjja usurañcamaw mank'apjjani, wilsa machjasiñcamaw umapjjaraquini. Caballonacana, uqhamaraqui uca caballonacar lat'jjatata jalapcän ucanacan aychapatsti mä jach'a mank'asïwi waquicharapiraquëjja, uqhamaraqui soldadonacan aychapatsa, cawquïri jakenacatejj guerraru sarapjjerïqui ucanacan aychanacapatsa, uqhamat jupanacajj sist'asiñcama mank'apjjañanacapataqui. Naya Tatituw ucjja arsta. “Uqhamwa nayajj jach'a c'ajquir cancañajj yakha marcanacarojj uñacht'ayäjja. Take marcanacaw uñjapjjani cunjämsa uñjta mutuycaracta ucjja. Uca urut kheparusti, Israelajj yatiraquiniwa nayajj jupanacan Tatitu Diosapätajja. Yakha marcanacasti yatipjjaraquiniwa, israelitanacajj yakha marcaru apanucuyatäpjjatapa jupanacan jucha lurapjjatanacap laycu, janiw nayarojj take chuymampi arcapquitänti; nayasti ucatwa jupanacataquejj maysa uñtjjta, uqhamaraqui uñisirinacapampiw atipjayaracta, guerranacana jiwarayapjjañanacapataqui. Cunjämatejj jupanacan k'añu luräwinacapajja, uca quipcaraqui nayataqui sayt'asitanacapasa, cunjämarutejj waquiscänjja uqhamaruw jupanacarojj apanucusinjja, maysa uñtjjaracta. Ucatpï jichhajj Tatitojj sejja: “Jichhajj take Israel marcpachatwa qhuyapayasëjja, take Jacobon wawanacapata. Jichhajj Israelan sarnakäwipajj sumäjjaniwa, uqhamat wayt'añajjataqui nayan kollan sutejjajj suma uñjatäñapataqui. Nayaw jupanacaru yakha marcanac tokeru preso apayaractjja, nayaraquiw jichhajj wasitat jupanacarojj tantacht'jjaraquï pachpa orakeparojja. Janiw maynis jichhajj yakha marcaru apanucuta uñjascjjaraquiniti. Ucapachaw jupanacajj yatipjjani, nayajj jupanacan Tatitu Diosapätajja. Janiw jichhajj mayampsa jupanacataquejj maysa uñtcjjäti, Israel marcjjaru ch'amajj churanjjta uca laycu. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitusti ucaruw irpitu, ucansti mä jakeruw uñjaracta, broncet luratäcaspas uqhama. Puncun sayt'atäscänwa, amparaparusti linot lurat thuru hilo apt'ataraquïnwa, uqhamaraqui mä reglampi cawkhäquitejj uc tupt'añataqui. Uca jakesti saraquituwa: “Jichhajj wal wali uñtam, suma ist'araquim; cunanactejj uñacht'aycäm ucanacsti suma amuyaraquim, Diosaw jumarojj acar irpantam nayan jumaru take acanaca uñacht'ayañajjataqui, ucatsti janc'aqui Israel marcaru yatiyaraquim cunanactejj uñjcta ucanacjja” sasa. Templo ankäjjansti mä perkaraquiw muyuntäna. Uca jaken amparapan reglajj utjcän ucasti quimsa metroniraquïnwa. Uqhamasti uca perka tupt'araquïna, uca perkajj anchorojj quimsa metronïnwa, alayarusti quimsa metroniraqui. Ucatsti janc'aquiw sararaquïna, cawquïri puncutejj inti jalsu tokenccäna ucaru, gradanacanjam maqhatawayasinsti ucanquir puncu umbralanac tupt'araquïna, ucatsti anchorojj quimsa metroraquïtaynawa. Mantañawjansti puraparojj utanacaw utjaraquïna, ucanacasti anchorusa uqhamaraqui largorusa quimsa metroncamaraquïnwa, ucata sapa utata mä utacamasti pä metro chicataniw utjaraquïna. Ucjjarusti cawquïri puncutejj mantañawjanccän ucaraquiw templo tokeru uñtata ucancascaraquïna. Uca puncun umbralapasti quimsa metroniraquiquïnwa. Inti jalsu tokenquir mantañawjansti purapäjjanjja quimsa utanacaw utjaraquïna, ucan utjcän purap tokena uca pilaranacasti paypachajj ucch'a puraquiraquïnwa. Ucatsti uca jakejj mantaña puncwa tupt'araqui; anchorojj pheska metronïnwa, mantaña tokerusti sojjta metro chicataniraqui. Uca utanac uñcatasinsti mä jisc'a perkaraquiw utjäna, ucasti anchorojj chicat metroraquïnwa take toketjja. Sapa utasti anchorusa, largorusa quimsa metroncamaraquïnwa. Ucatsti uca mantaña puncu anchoru tupt'araquïna, maya uta mankhatpacha, uñcatasincqui uca uta mankhacamajja suma tupt'ataraquïnwa, mä puncu tokenjama pasawayasa, uñcatasi puncuncqui ucacama, take ucanacasti tunca payani chicatani metroniraquïnwa. Ucjjarusti mantañäquisa ucwa tupt'araquïna, ucasti tunca metroraquïnwa. Mantaña tokenccäna uca utasti ankäjjarojj take toketwa muyuntaraquïna. Uca mantañasti ankäjjata mankhacamajj pä tunca pheskani metroraquïnwa. Ucanquiri utanacasa, uca pilaranacasa mankhatjja, rejanacani ventananacampi muytataraquïnwa. Uqhamaraquiwa uca mantañäqui ucasa mankha toketjja ventananacampi muytataraquïnwa. Uca pilaranacansti palmeranaca dibujataw utjaraquïna. Ucatsti uca jakejj ankäjja uta mantañaruw irparaquitu. Uca ankäjja uta mantañasti kalanacampi suc'sutänwa, quimsa tunca utanacaw ucaru muytata utjaraquïna. Kalanacampi suc'sutasti cawquïritejj mä juc'a aynachanccäna uca mantaña tokencqui ucacamaraquïnwa, anchorusti uca utanaca ucch'araquïnwa. Uca jakesti uca puncjja tupt'araquiwa uca uñcatasi mankhatpacha, puncu ankäjjcama, cawquïri puncutejj mankhancqui ucacama, take ucanacasti pheska tunca metroniraquïnwa. Ankäjjanquir pationsti mä puncuw utjaraquïna, ucasti amsta tokencänwa. Ucat uca jakesti anchoru uqhamaraqui largoruw uca puncjja tupt'araquïna. Puraparusti quimsa utanacaniraquïnwa, pilaranacan cuna, uca quipcaraqui yakha utanacapasa inti jalsu toket mantaniñäquisa ucsanquir utanacjamaraquiquïnwa ucch'anacaraqui, pä tunca pheskani metroniraquïnwa largorojja, anchorusti tunca payani chicatani metroniraqui. Ucanquiri utanacasa, ventananacasa, palmeranacasa, inti jalsu tokenquiri puncu tokencquejja ucch'acamaquiraquiquïnwa. Aca cheksti mä gradanjama maqhatañaraquïnwa, uca gradanacasti pakallkoraquïnwa, ucat ucanquiri utasti mankha tokencaraquïnwa. Inti jalsu toketsa uqhamaraqui amsta toketsa, ankäjja toket mantaniñawjarusti, mä yakha mantañaw utjaraquïna, ucasti mankhanquiri uta ankäjja tokeruw sararaquïna, uca pä mantaña taypi tupt'araqui, ucat mä mantañata mä mantañcamasti pheska tunca metroraquïnwa. Ucatsti uca jakejj janc'aquiw aynach tokeru irparaquitu, cawqhantejj mä mantañajj utjcän uca chekaru, ucansti pilaranaca, uqhamaraqui ucanquir uta tupt'araquïna, ucanacasti mayanacjama ucch'anacaraquiquïnwa. Mantaña tokenquir jach'a utasti, ventananacampi muytataraquïnwa mayanacjamaraqui. Takpachasti largorojj pä tunca pheskani metronïnwa, anchorusti tunca payani chicatani metroniraqui. Ucansti utjaraquïnwa mä grada, pakallko gradanacani, utasti mankha tokencaraquïnwa. Ucanquir pilaranacansti palmera alinaca dibujataw utjaraquïna, maya purapäjjana. Mankhanquir uta ankäjjasti aynach tokerojj mä puncuniraquïnwa. Ucat uca jakesti aynach tokenquiri pä puncunacatjja mä puncut mä punccamajj kawkhas tupt'asïna uca aptaraquïna, ucasti pheska tunca metroniraquïnwa. Ucatsti janc'aquiw irparaquitu aynach tokenquir mantañäquis ucawjaru, mankha tokencquis uca uta ankäjjaru. Ucatsti jupajj aynach tokenquir puncwa tupt'äna, uca puncusti maya puncunaca ucch'araquiquïnwa. Ucanquiri utasti ankäjja tokeru uñtatänwa. Pilaranacasa palmera alinacani dibujataraquïnwa. Uca puncurusti mä gradanacanjamaw maqhataraquïna, ucatsti quimsakallko gradanacaniraquïnwa. Ucatsti janc'aquiw mankha tokenquir uta ankäjja tokeru irparaquitu, inti jalsu tokenjam irparaquitu, ucatsti uca mantaña tupt'araquïna, ucasti maynïrinacjama ucch'araquiquïnwa. Celda sata utanacapasa, uqhamaraqui pilaranacapasa, ucanquir utanacapasa, mayanacjam ucch'araquiquïnwa. Mantaña tokenquiri jach'a utasti ucanquir utamppachajja, ventananacampi muytataraquïnwa, largorusti pä tunca pheskani metrönwa, anchorusti tunca payani chicatani metroraqui. Ucanquiri utasti ankäjja tokeru uñtataraquïnwa. Pilaranacapasti palmera alinaca dibujataraqui take toketa. Aca puncurusti mä gradanjama maqhatañaraqui, ucasti quimsakallko gradanacaniraquïnwa. Ucatsti uca jakejj janc'aquiw irparaquitu, amsta toket mantaniña puncüquis ucsaru, uca mantaña tupt'araqui, ucasti mayanaca ucch'araquiquïnwa uqhamaraqui celda sata utanacani, pilaranacani, yakha utanacani, take toketa ventananacani cunaraquïnwa. Mantaña tokenquir jach'a utasti largorojj pä tunca pheskani metronïnwa, anchorusti tunca payani chicata metroraqui. Ucanquir utasti ankäjja tokenquir patio toker uñtataraquïnwa, pilaranacasti sapa maynisa take toket palmera sat alinacani dibujataraqui. Uca puncurusti mä gradanjama maqhatataraquïnwa, ucasti quimsakallko gradanacaniraquïnwa. Mä utaw utjaraquïna, cawquïri utatejj mantaniña tokencqui ucampejja mayaquiraquïnwa. Uca utanwa cawquïri animalanacatejj sacrificiot loktatäcän ucanacarojj jarekapjjerïna. Mantaña tokenquir utansti pusi mesanacaw utjaraquïna, paya purapäjjaru uca mesanacjjanwa cawquïri uywanacatejj sacrificiot naqhantayatäcani uca uywanacjja qharinucupjjerïna, jan ucajj juchata, pantjasitatsa sacrificionac loktapjjerïcän uca uywanacjja. Amsta tokenquiri utansti, purap tokenjja pä mesanacaw utjaraquïna, uqhamasti ankäjjansa, mankhäjjansa pusi mesanacaw utjäna, mantaña tokenquiri jach'a utanacat sipana, takpachasti quimsakallko mesanacaw utjäna. Uca mesanac patjjanwa sacrificiot loktañ uywanacarojj qharinucupjjerïna. Mankha tokenquir uta ankäjjata, mankha tokenquir puncunacatsti yakhajja, pä utanacaw utjaraquïna, mayajja amsta tokenquiri mankha puncunsti aynach toker uñtata, mayasti aynach tokenquiri mankha tokenquir puncumpi chica, amsta toke uñtataraqui. Ucat uca jakesti saraquituwa: “Cawquïri utatejj aynach toke uñtatäqui ucajj sacerdotenacataquiwa, templon sirvipqui jupanacataqui, uqhamaraqui cawquïri utatejj amsta toke uñtatäqui ucasti cawquïri sacerdotenacatejj altaran sirvipqui ucanacataquiraquiwa. Jupanacasti Sadoc sat chachan wawanacapäpjjewa, levitanacatsti jupanac sapaquiraquiw, Tatitun altarapan sirviñataqui jac'achasipjjaspajja” sasa. Uca jakesti mankha tokenquir uta ankäjjaruw tupt'araqui, uca uta ankäjjasti suma cajonaraquïnwa, take toketa pheska tunca metroncama, altarasti templo nayräjjancaraquïnwa. Ucat uca jakesti templonquir utanacwa tupt'araquïna, ucar irpasinsti uca utanacan pilaranacapa tupt'araquïna, sapa pilarasti pä metro chicataniraquïnwa lanqhurojja. Puncusti anchorojj pakallko metroniraqui, ucanquiri utan pilaranacapasti anchorojj mä metro chicataniraqui. Ucanquiri utasti anchorojj tunca metroniraqui, mankharusti sojjta metroraqui, ucarusti mä gradanjama maqhatañaraquïnwa, ucansti tunca gradanacaw utjaraquïna. Sapa pilarampi chicasti mä jach'a thuru pilaraw utjaraquïna. Ucatsti janc'aquiw uca jakejj templo mankhar irparaquitu, ucansti pilaranacwa tupt'araqui, paypach pilaranacasti lanqhurojj quimsa metroniraquïnwa. Puncusti anchorojj pheska metroniraqui, uca puncu apjjäsirinacasti sapa mayajja anchorojj pä metro chicataniraquïnwa. Ucatsti taypincqui uca jach'a uta tupt'araqui, ucasti anchorojj pä tunca metronïnwa, largorusti tunca metroniraqui. Ucatsti mankha tokencqui uca uta tupt'iriw sararaqui, ucansti mantañawjancqui uca pilaranacwa tupt'araquïna, sapa mayasti lanqhurojj quimsa metroncamänwa. Mantañasti anchorojj quimsa metronïnwa, ucanquiri pilaranacasti paypachajj quimsa metro chicataniraquïnwa lanqhurojja. Ucat uca mankhanquiri uta tupt'araqui, ucasti take tokerusa tunca metroncamänwa. Ucat nayarojj saraquitu: “Aca chekajj sinti kollanawa” sasa. Ucatsti uca jakejj janc'aquiw tupt'araquïna cawquïri perkatejj templot ankäjjancqui uca, ucasti lanqhurojj quimsa metroniraquïnwa. Templo muytpachansti ucampi mayachataraquejja, mankhäjjarusti pä metroni utanacaw ucan utjaraquïna. Uca jisc'a utanacasti mayajj maya patjjancänwa, uqhamat quimsa pisoni tucusaraqui, sapa pisonsti quimsa tunca jisc'a utanacaw utjaraquïna. Templon perkapasti sapa pisonwa juc'ampi jisc'aru tucuwayjjaraquïna, uca mantañanacjjaruw utanacan viganacapajj apjjatataraquïna, uqhamasti ucanacajj janiw perkaru uscuntatäpcänti. Uca utanac ankäjjansti, cawquïrinacatejj templo muytatäsipcäna uca jac'ansti mä maqhatañaw utjaraquïna, ucasti amstacamaw puriraqui, uqhamaw ucarojj maqhatatäna, mankhanquiri pisota taypincqui uca pisocama, uqhamaraqui amstancqui uca pisorusa. Nayasti uñjaractwa, take toketsa templojj mä alto chekaru utachataraquïnwa, uca quipcaraqui ucanquir jisc'a utanacas uqhama utachataraquiquïnwa. Uca utt'äwisti altorojj quimsa metroniraquïnwa. Uca utanacasti uca chekampiw jicthaptapjjaraquïna, amsta tokeru, aynach tokerusa mä puncu tokew jiquisiraquïna. Uca ch'usa orake utjcän ucansti mä perkaw utjaraqui anchorusti pä metro chicatani. Inti jalanta toketsti, ankäjja toker uñtata mä utaw utjaraquïna, ucasti anchorojj quimsa tunca pheskani metroni, largorusti pusi tunca pheskani metroniraqui, uca utan perkapasti anchorojj pä metro chicataniraquïnwa. Uca jakesti templorojj k'alwa tupt'araquïna, largorusti takpachajj pheska tunca metronïnwa. Takpacha uta ankäjjanacasti anchorojja, uqhamaraqui uca utasa, perkanacapasa pheska tunca metroniraquïnwa. Uca templon perkapasa, cawquïri uta ankäjjanacapatejj utjqui, inti jalsu tokenccäna, ucasti pheska tunca metroniraquïnwa. Ucatsti cawquïri utatejj templo khepäjjanccän ucwa tupt'araqui, takpacha uta ankäjja uñcatasïquisa uca, uqhamaraqui purapa tokenquir perkanacsa, ucanacasti pheska tunca metroniraquiquïnwa. chhekhaninacampi, uqhamaraqui palmera dibujatanacampi imsutaraqui. Uca chhekhaninacatsti sapa maynejj pä ajanuncamänwa; maysa toketjja mä jake ajanuw uñch'uquiscäna mä palmera aliru, mayasti mä leonan ajanuparaquïnwa, ucasti yakha palmera aliruw uñch'uquiscaraquïna. Uqhamaw muytpachana utjaraquïna, chhekhaninaca, uqhamaraqui palmeranaca dibujata, pisot kalltasina, puncu amstacama. Taypinquiri jac'a utansti puncu marconacapasa pilaranacapasa pusi esquinanïnwa. Sinti Kollana sat Lugara uñcatasinsti, mayaw utjaraquïna maderat lurat altarar uñtata, thiyanacapasti mä metroncamaraquïnwa, amstarusti mä metro chicatancamaraqui. Esquinanacanïnwa, thiyanacapasa utt'äwipasa maderat lurataraquïnwa. Ucat uca jakejj saraquitu: “Aca mesajj Tatitun nayrakatapancquisa uca mesawa” sasa. Taypinquiri jach'a utan puncunacapasti, chhekhaninaca uqhamaraqui palmeranaca dibujatänwa, cunjämatejj perkanacan utjcänjja uqhamaraqui. Mantaña tokenquiri utan perkapansti, ankäjja tokenjja maderat lurata rejaraquiw utjäna. Uca mantaña tokenquiri utansti purapa tokenjja ventananacaw utjäna suma rejanacampi uscuntata, palmeranaca dibujataraqui. Cawquïri utanacatejj temploru utachcatatäcäna ucanacasti hierrot lurat rejanacaniraquïnwa. Ucat uca jakesti templo ankäjjanquir patioruw irpsoraquitu, amstäjja tokeru, cawquïri utanacatejj uca amsta token utjcän ucanacaruw irpantaraquitu, uca jist'thapita patio uñcatasina, cawquïri utatejj templot khepäjjan utjcän ucarusa. Takpacha utachata utanacasti, amsta toketa largorusti pheska tunca metronïnwa, anchorusa pä tunca pheskani metroniraquïnwa. Maysa toketsti mankhäjjanquiri uta ankäjjaruw misturaquïna, ucasti anchorojj tunca metronïnwa, maysa toketsti kalanacampi suc'suta uta ankäjjäruw misturaquïna. Ucasti quimsa pisoni, sapa pisosti mankhat kalltasina amsta tokerojj wali jitthapiyataraquïnwa. Uca utanaca uñcatasinsti mä uta mantäwiw utjaraquïna, ucasti anchorojj pheska metroni, largorusti pheska tunca metroniraqui, ucasti mankha tokeruw sararaqui. Uca utan puncunacapasti amsta toker uñtatcamaqui. Amsta patjjanquiri utanacasti, taypi pisonquiri, kallta pisonquiri utanacat sipansa jisc'aquiraquïnwa, uqhamawa sapa pisojja mankhanquiri pisot sipanjja wali jitthapitänwa. Uca utanacasti quimsa pisonacaru waquichataraquïnwa, ucampisa janiraquiw ankäjjanquiri utanacjama pilaranacanïcänti, jan ucasti sapa utanacasti, taypinquiri uqhamaraqui mankhanquiri utanacat sipansa, sapa pisona juc'ampi jitthapitaraquïnwa. Uca utanacat mankha tokerusti uta ankäjja tokew mantataraquïna, inti jalsu toketa, mä arunjja cawqha chektejj ankäjja perkajj purqui ucqharu. Aynach toketsti utanac ankäjjana inti jalanta token templo uñcatasinjja utanacajj utjaraquiquïnwa. Take uca utanacasti mä uñtancam lurataquïnwa takpacha, ucch'acamaquiraqui, mayaqui lurataquiraquïnwa, mantañani, mistunañi amsta tokenquir utanacjamaraqui, ucanac uñcatasinsti mä uta mantäwiw utjaraquïna. Aynacha tokenquir utanacar puriñataquisti mä puncuw utjaraquïna cawqhattejj uta mantäwejj kalltawaycäna, ucasti muyuntata perka uñcatasincaraquiwa, inti jalsu toket mantañani. Ucat uca jakejj saraquitu: “Amsta tokenquir utanacasa, aynach tokenquir utanacasa, cawquïrinacatejj jist'antata uta ankäjja uñcatasincqui, ucanacasti kollana utanacawa. Tatitur jac'achasipqui uca sacerdotenacasti ucanwa cawquïri kollana ofrendanacatejj loktatäqui ucanacjja mank'apjje. Ucaruw jupanacajj kollana ofrenda loktäwinaca granonacata, juchata loktäwinaca, uqhamaraqui yatcasin jucha pantjasïwinacata ofrendanacjja uchapjjäna uca chekasti kollanaraquiwa. Cunapachatejj sacerdotenacajj temploru mantapjjäna ucapachasti janiw ankäjja tokenquir uta ankäjjarojj mistunipjjañanacapäquiti, janïra uca utaru cuna isinacampitejj Tatituru sirvipcän uca isinaca isirasisajja, uca isinacasti kollanawa. Cawqhancquitejj jakenacajj ucqhar mistuniñataquisti, yakha isimpiw isthapisinipjjañapa” sasa. Uca jakesti cunapachatejj templo mankhanquir orakenaca tupt'jjän ucapachasti, inti jalsu tokenquir puncu tokwa nayarojj ankäjjaru irpsuwayitu, ucatsti templot ankäjjancquis uca orakenacwa tupt'añaru uscusiraqui. Tupt'aña reglap aytasisinsti, inti jalsu tokwa tupt'araqui, ucasti pä pataca pheska tuncani metroniraquïnwa. Ucatsti janc'aquiw amstäjja toke tupt'araqui, ucasti pä pataca pheska tuncani metroniraquïnwa. Ucatsti aynacha toke tupt'araqui ucasti pä pataca pheska tuncani metroraquiquïnwa. Ucat tucuyarusti inti jalanta toke tupt'araqui, ucasti pä pataca pheska tuncani metroraquiquïnwa. Ucatsti pusi toketpachwa tupt'araquïna, templon orakepasti take toketa muytatajja pä pataca pheska tuncani metroncamänwa, temploru muyuntcäna uca perkasa pä pataca pheska tuncani metroniraquiqui, uca perkasti cunatejj kollanäqui ucata cunatejj jan kollanäqui uca yakhacharaquïna. Ucatsti uca jakejj inti jalsu tokencquis uca puncuruw irparaquitu, ucansti uñjaractwa Israelan Diosapan khanapajj inti jalsu toket jutasquiri. Ucampi chicasti mä jach'a ojjoñaw ist'asiraquïna, mä jach'a walja umani jawiran saratapjama, orakesti uca khanampi phokhantataw uñjasiraqui. Uca unañchäwi uñjatajjasti, cunapachatejj mä unañchäwi uñjcäyäta, Tatitojj Jerusalén marca t'unjiri jutcän ucapacha, uqhamaraquiquïnwa. Cuna unañchäwitejj Quebar sat jawira jac'an uñjcäyät uca quipcaquiraquiquïnwa. Ucat nayajj oraker puriñcamaw p'ekejja alt'asta, Tatitun jach'a khanapasti inti jalsu tokenquir puncunjamaw temploru mantaraquïna. Ucat Tatitun ch'amapaw nayarojj aptaraquitu, mankhäjjanquir uta ankäjja tokeruw irparaquitu, ucanwa nayajj uñjaracta cunjämsa Tatitun khanapajj temploru phokhantäna uca. Uca jakesti naya jac'aruw sayt'asiraqui, ucan ist'aracta Tatitojj nayaru templo mankhatpach parljjayasincatapa, aqham sasa: “Aca chekajj nayan tronojjawa, cawqharutejj cayunacajjajj tact'qui uca chekawa; aca chekanwa nayajj israelitanac taypin wiñayataqui jacaraquëjja. Janipuniw jupanacasa, reyinacapasa nayan kollan sutejja juc'ampi jisc'achaycjjapjjaniti, uqham jan take chuyma nayaru arcatanacapampejja, cunjämatejj reyinacapar amtañataqui lantinacapa lurasipjjänjja uqhama, cunapachatejj uca reyinacapajj jiwarjjapjjän ucapacha. Jan ucajj palacionacapa utachasasa, uca palacionacan puncunacapajj nayan templojjan puncupa uñcatataraqui, chica taypiru mä sapa perkampi jaljata. Jupanacajj nayan kollana sutejj-jja taquisipjjänwa, cuna luräwinactejj nayajj ajjtascta ucanaca lurasa; ucatpï jupanacataquejj colerastjja ucat jiwarayaractsa. Uqham jan take chuymampi sarnakañanacsti nayatjja jayar apakapjjam, reyinacaman lantinacapa lurasitanacamsa, nayasti jupanac taypin wiñayataquiw jacaraquï. Jumasti, jichhajj take israelitanacarojj yatiyaraquim cuntejj nayan templojjan uñjctas take ucanaca, planonacapatsa, take tupt'atanacapatsa, uqhamat take juchanacapat p'enkasipjjañapataqui. Juchanacapattejj p'enkasipjjanejja, ucapachasti jupanacarojj cunjämäquitejj uca templojja, uqhamaraqui cunanacatejj ucan utjqui take ucanac jupanacarojj yatiyaraquim, mistuñanacapsa, mantañanacapsa, takpacha planonacsa, cuna leyinactejj phokhapjjañanacapäqui take ucanacsa. Take ucanacsti dibujsurapiraquim uqhamata khanpacha amuyasipjjañanacapataqui, ucatsti uqhamarjamaraqui lurapjjpan. Cuna leyinactejj phokhapjjañanacapäqui take ucanacsti kellksurapiraquim. Ucaw templon leyinacapajja, uca kolluna take orake temploru muytatäquis uca chekajj sinti kollana sataraquïniwa” sasa. Altaran tupt'atanacapasti acanacaraquïnwa; cuna tupt'añampitejj nayrakatajj tupt'atäcän uca pachpa tupt'atarjamajja. Uca altar muytatasti mä k'awaw utjäna, ucasti mankharojj medio metroniraqui, anchorojj medio metroniraqui, uca k'awasti ankäjjat, muytata thiyanacapasti aptatänwa pä tunca pheskani centimetronaca. Altaran tacnokañapasti aqhamänwa: K'awäqui uca mankhatpacha, thiyacamasti, aynacha tokenjja mä metro altönwa, aynach tokenquiri thiyasti medio metro mistutaraqui. Chica taypïncqui ucasti niya pä metroniraquïnwa altorojja, uqhamarus medio metro jilsutaraqui. Amstäjjanquirïqui ucasti cawqhantejj sacrificio loktäwinacajj naqhantayascän uca chekasti altorojj pä metroniraquïnwa. Pusi wajjranacaniraqui, ucasti amsta toker uñtatänwa. Altaran patjjapasti take toketsa ucch'apurcamaquïnwa, take toketsa sojjta metroncama. Taypinquir perkasti ucch'apurcamaraquiquïnwa, take toketsa pakallko metronacani. Cuna k'awatejj uca muytata utjcän ucasti, anchorojj medio metroniraqui, thiyapasti anchorojj niya pä tunca centimetronjamaraquïnwa. Uca altarar maqhatañapasti inti jalsu tokeru uñtataraqui. Ucat Tatitojj janc'aquiw saraquitu: “Cunapachatejj uca altar luraña horasajj purinini ucapachasti, acanacaw phokhasiñapa; altarjjarojj mä uywa naqhantayapjjäta, mä ofrendäcaspas uqhama, uca altarjja wilampiw ch'allaquipt'apjjaraquïta. Sacerdotenacarusti, cawquïrinacatejj Sadoc sat jaken wawanacapäqui ucanacaw nayaru sirviñataquejj jac'achasiniñapa, ucanacaruw mä orko vaca churapjjäta nayar mä sacrificiot loktaniñapataqui, jucha luratanacata. Naya Tatituw ucjja arsta. Ucat janc'aquiw mä juc'a wilampi uca altaranquir pusi wajjranacaru warjjataraquïta, uqhamaraqui taypinquiri perkarusa, pusi esquinanacaparu uca quipcaraqui thiyanacaparusa. Uqhamatwa k'ala k'omachasïta jucha luratanacamatjja. Ucat uca orko vaca sacrificiot loktatäquis uca catusinsti, templot ankäjjanwa naqhantayjjaraquïta, cawqhatejj ucanacataqui uscutäqui uca chekaru. Khepürusti, jucha luratanacatjja, mä k'oma c'umara cabrito loktaraquïta, sacerdotenacasti altarjja cunjämtejj orko vaca loktañataquejj k'omachapcänjja uca quipcaraquiquiw k'omachapjjani. Cunapachatejj take uca k'omachäwinac tucuyjjäta ucapachasti, mä orko vacampi, mä orko ovejampi caturaquïta, ucanacasti c'umara jan k'añucht'atäñaparaquiwa, ucat nayaruw ucanacjja takpach loktaraquitäta. Sacerdotenacaw ucarojj jayumpi williquipt'apjjani, ucat nayaru loktasaw naqhantayapjjaraquini. Sapüruwa, pakallko urunaca, jucha luratanacamatjja mä cabrito sacrificiot loktäta, ucanacasti k'oma, c'umaräñaparaquiwa. Uqhamaraquiwa sapüru, pakallko urunacaw sacerdotenacajj altaranac k'omachapjjani, ucat ucsti Tatitur loktañataquiw waquichapjjaraquini. Uqhamwa pakallko uru lurapjjani, ucat quimsakallko ururusti uca uywanac loktañwa kalltjjapjjaraquini, sumancañ sacrificionac loktapjjaraquini. Ucapachaw nayajj take chuymampi uca sacrificio loktatanacamjja catokapjjaraquïma. Naya Tatituw ucjja arsta” sasa. Uca jakesti wasitatwa ankäjja inti jalsu tokenquiri temploru mantaña tokeru irparaquitu, ucasti jist'antataraquïnwa. Ucanwa Tatitojj nayarojj saraquitu: “Aca mantañajj jist'antatapunïniwa, janiraquiw jist'aratäñapäquiti. Janiw qhitis uca cheka mantañapäcaraquiti, uca cheka Tatitojj mantatap laycu, qhititejj Israelan Diosapäqui uca. Uqhamaw uca punkojj jist'antata uñjasipunini. Qhititejj marca apnakerïqui ucaquiw uca chekjja mantani, Tatitun nayrakatapan uca kollan mank'a mank'añataqui. Ucasti uca puncun mä utajj utjqui uca checwa mantawayaraquini, cawqui chektejj mantcäna uca chekwa mistunjjaraquini sasa.” Ucat uca jakesti amsta tokenquiri mantañäqui ucsaruw irparaquitu, templo uñcatasiru. Ucansti uñjaractwa Tatitun c'ajquir khanapajj temploru phokhantatapa, ucat p'ekejja orakeru puriñcamaw alt'asta. Ucat Tatitojj saraquitu: “Jumasti, jichhajj wal wali uñatatam, wal ist'araquim take cuntejj templon leyinacapa, saranacapa siscäma ucanac toketjja. Ucatsti wal amuyaraquim qhitinacas uca temploru mantapjjaspa mistunipjjaraquispa ucanaca. “Uca nayatac sayt'asiri Israel marcarusti saraquim: ‘Israel marca, ajjtascañanaca luräwinacamajj aqhacamaquïniwa. Jumanacan uca yakha marcanacanquiri jakenaca templojjaru irpantasajj nayarojj taquisipjjestawa, cawquïri jakenacatejj jan nayan unañchajja apapqui amuyunacapansa, janchinacapansa; nayarusti liq'inaca, wilanaca sacrificiot loktasaw taquisipjjetu, nayampi arust'äwejj utjcän ucanacsti ajjtascaña luräwinac lurasaw taquisipjjaraqui. Nayan kollana arunacajjsti, cunjämatejj nayajj jupanacarojj jaytta uqhamarjamajj janiw phokhapquiti, ucatsti uca luräwinacjja yakha marcanacanquiri jakenacaruquiw catuyjjapjje jupanacan lurapjjañanacapataqui.’ “Ucatpï naya, Tatitojj, sistjja: Janiw qhiti yakha marcanquiri jakes nayan templojjaru mantapcaniti, cawquïrinacatejj amtäwipansa janchipansa jan uca unañcha apquiti ucanacajja, cawquïri yakha marcanquiri jakenacatejj israelitanac taypin jacqui ucasa. Levitanacatsti, cawquïrinacatejj nayat jayaru sarjjapjje, cunapachatejj Israel marcajj nayan thaquejjat saranucuwayjjapjjäna, yakha diosanacar yupaychañ laycu nayaru apanucupquitän ucanacasti juchanacapatjja mutuña catokapjjaraquini. Jupanacasti templojjan puncunacapa uñjiripäcaspasa uqhamaw sirvipjjaraquitani, templon yakha sirviñanacansa; jupanacaw cawquïri uywanacatejj sacrificiot loktatäqui ucanacjja jiwarayapjjaraquini, cawquïri uywanactejj jakenacajj mä ofrendata loktapqui ucanacsa; uqhamarus janc'aquïpjjañaparaquiwa jakenacaru sirviñataquisa. Jupanacaw israelitanacarojj sirvipjjaraquïna culto lurañana yakha diosanacar yupaychasa, uqhamata jupanacarojj jucha lurañanacaru puriyaraquïna. Ucatpï jichhajj take uca juchanacapatjja mutuyäwi catokapjjaraquinejja. Naya Tatituw ucjja arsta. Jupanacasti janiraquiw nayarojj sacerdoteta sirvcjjapjjetaspati, janiraquiw nayan kollana yänacajjarusa jac'achasipcaspati, ni sinti kollana yänacajjarusa. Jichhajj jupanacajj p'enkachataw uñjasipjjani take jan wali jucha luratanacapatjja. Jupanacarusti templon sirviñanacataquiquiw uscjjaraquëjja, uqhamat take cunanacatejj lurasqui ucanac lurapjjañapataqui. “Levita sacerdotenacasti, cawquïrinacatejj Sadoc sat chachan wawanacapäqui ucanacasti, jupanacajj cunapachatejj israelita jakenacajj nayan thaquejjata maysaru saranucupcäna, ucapachasti uca sacerdotenacajj nayarojj templonjja sirvisipcaquitänwa, uca sacerdotenacajja jac'achasinipjjaspawa, uqhamat nayaru sirvipjjañanacapataqui. Jupanacasti nayan nayrakatajjarojj uñstapjjetaspawa liq'inacampi, uqhamaraqui wilanacampi sacrificio loktapjjañapataqui. Naya Tatituw ucjja arsta. Nayan templojjarus mantapjjaraquiniwa, nayan altarajjarusa jac'achasipjjaraquiniwa, uqhamat nayaru sirvipjjañapataqui, ucatsti nayaru sirviñanwa jupanacajj uscusipjjaraquini. Cunapachatejj mankhanquiri uta ankäjja puncupa cheka mantapjjani ucapachasti uca puncurojj linot lurata suma isi apasipjjani. Cunapachatejj mankhanquiri uta ankäjjan sirvipjjani, jan ucajj pachpa templonsa, ucapachasti janiw t'awrat lurat isimpi ist'asipcaniti. P'ekerusti linot lurata mä ch'okasiñampiw ch'okt'asipjjani, uqhamaraqui linot lurata calsuncillonaca uscusipjjaraquini, ucatsti cinturarojj janiraquiw cunampisa wac'antasipcaraquiniti, jan jump'ipjjañanacapataqui. Cunapachatejj uta ankäjjaru mistuwayjjapjjani, cawqhancquitejj jakenacajj ucqharu, ucapachasti janïra uca jakenacampi jiquiscasajja cuna isinacampitejj Tatitur sirvipcäna uca isinacjja templonquiri mä utaruw issusiwayjjapjjaraquini, yakha isimpiw isthapisjjapjjaraquini, uqhamat uca kollan isejj jani jakenacjjarojj kollana k'aphimpi k'apt'añapataqui. “Janiraquiw ñic'utanacapsa k'al mururasipcaniti, ni walsa jilantayasipcaraquiniti; jan ucasti ñic'utanacapjja mururt'asipjjaraquiniwa. Mankhanquiri uta ankäjjaru mantañataquisti janipuniw cawquïri sacerdotes vino umañapäquiti, janiraquiw mä ijma warmimpisa ni chachampi jaljtata warmimpisa casarasiñapäquiti, jan ucasti Israelanquiri mä jan chacha uñt'iri tawakompiw casarasiñapa, jan ucajj yakha sacerdoten ijmapampisa. “Sacerdotenacasti marcajjarojj yatichapjjañanacaparaquiwa cunatejj kollanäqui cunatejj jan kollanäqui ucanacjjata, uqhamaraqui cunatejj k'omäqui, jan k'omäqui ucanacatsa. Ch'ajjwanacansti jupanacaw juesat sayt'apjjaraquini, ch'ajjwañanacjja nayan leyinacajjarjamaw t'akjapjjaraquini. Fiestanac toketsti take leyinacajja, uqhamaraqui yatichäwinacajjwa phokhapjjaraquini, nayan samaraña urunacajjsti kollana urunacäcaspas uqhamwa wali ajjsart'añampi uñjapjjani. “Mä jiwat jaken janchipsti janipuniw llamct'apcaniti, jan k'añuchasiscañ laycu, inasa uca jiwatajj pachpa awquipäspa, taycapäspa jan ucajj yokapäspa, phuchapäspa, jilapäspa jan ucajj soltera kollacapäspa ucapachaquiw llamct'ani. Ucampisa uca khepatsti k'omachasjjapjjaraquiniwa, uca pasatatjja pakallko uruw suyt'ascaraquini. Cunapachatejj mankhanquiri templon uta ankäjjaparu wasitat mantjjapjjani luräwinacapampi phokhañataqui, ucapachasti jucha luratanacapatjja mä sacrificio loktapjjaraquini. Naya Tatituw ucjja arsuracta. “Sacerdotenacataquisti naya sapaquiw mä herenciäquiristsa uqhamäyäjja. Jupanacarusti janiraquiw cuna orakenacas Israel marcanjja churascaniti. Nayätwa jupanacataquejja take cunapasa. Cuna granonactejj israelitanacajj nayaru loktapquitu ucatwa mank'apjjaraquini, cawquïr uywanactejj jucha luratanacapata, yatcasina pantjasita jucha luratanacapat loktapquitu uca uywanacan aychanacapatwa mank'apjjaraquini. Uca quipcaraqui take cuntejj israelitanacajj nayaru loktapquitani ucanacasti jupanacataquïniwa. Sacerdotenacasti cawquïrinacatejj suma achunacäqui ucanacwa catokapjjaraquini, uqhamaraqui take ofrenda loktapquitani ucanacatsa. Cunapachatejj jumanacajj t'ant'a lurasiñataqui masa waquichasipcäta ucapachasti, ucatjja cawquïritejj sumäqui ucwa churapjjäta. Sacerdotenacasti janipuniw jupapacha jiwata jamach'inacsa, animalanacsa mank'apcaniti, cawquïri animalanacatejj monte animalanacan jiwayata uñjasipjje ucanacan aychapsa. “Cunapachatejj sapakat triburu orakenac churañataqui suerteta laquintapcäta ucapachasti mä orake jilt'ayapjjäta, ucasti largorojj pä tupu chicanïñapawa, anchorusti pä tuporaqui, uca orakesti Tatitutaqui satäniwa. Take uca orakesti kollana orakeraquïniwa. Uca oraketwa templo utachañataquejj jilt'ayasiraquini, take toketjja pä pataca pheska tuncani metronïñaparaquiwa, uca orakesti pä tunca pheskani metroni yakha pastoni orakempi muytataraquïniwa. Uca Tatitutaqui yakhachata orakensti, yakha orakeraquiw chimpt'atäni, ucasti largorojja pä tupu chicaniraquïniwa, anchorusti mä tupuniraqui, uca orakesti sinti kollanapunïniwa; ucancaraquiniw Tatitun templopajja. Uca orakesti cawquïri sacerdotenacatejj Tatitur templona sirvipqui ucanacataquïniwa, cawquïri sacerdotenacatejj Tatitur sirviñataqui jac'achasipjje ucanacataquïniwa. Ucanwa jupanacajj utachasipjjani. Uca orakesti kollanäniwa, templotaqui yakhachataraquïniwa. Uqhamarusa yakha orakew utjaraquini, ucasti largorojja pä tupu chicaniraqui, anchorusti mä tupuniraqui, uca orakesti cawquïri levitanacatejj templon sirvipjje ucanacataquïniwa, uqhamat cawqhan jacasiñasa jupanacataquejj utjañapataqui. Tucuyarusti marca lurañataquejj yakha orakew yakhachasiraquini, ucasti largorojj pä tupu chicanïniwa, anchorusti chica tupuraqui, uca orakesti uca kollana orake jac'ancaniwa, take Israel marcan orakeparaquïniwa. “Marca apnakeritaqui yakhachata orakesti utjaraquiniwa. Mayajj inti jalsu tokencaniwa, mayasti inti jalanta tokenaraqui, jan ucajja kollana oraketjja purapäjjana, cawquïri oraketejj marca lurañataqui yakhachatäqui ucatsa. Inti jalsu toketa inti jalanta tokecamasti tribunacaru churata orakejj cawcch'äquitejj ucch'araquïniwa. Uca orakesti qhititejj Israel marca apnakerïcani ucataquïniwa; uqhamatwa marcajjarojj jani t'akhesiyapjjañapataqui, jan ucasti pachpa israelita jakenacaruw orakenacapjja churjjaraquini sapa maynisa tribunacaparjama. “Tatitojj aqham siwa: ¡Israel marcan jilïrinacapa, ucqhacamaqui! ¡Jan juc'ampi marcajjaru t'akhesiycjjapjjamti, janiraqui jumanacajj cuns inaqui lurayasipjjamti! ¡Take cunsa asquiru, chekaparu lurapjjaraquim! ¡Jan juc'ampi marcajjat orakenacapa lunthatcjjapjjamti! Naya, Tatituw, ucjja mayipjjsma. “Take pesanacamsa, tupunacamsa phokhatarupuni apnakapjjaraquim. Granonacan tupunacapasti, umanaca tupupampejj mayaquïñapawa. Pä pataca pä tuncani litroni homer sat tupuwa take cunataquis sirviñapajja. Mä bato sata uma tupuñasti, homer sisqui uca tuputjja tunquïrit mayaquïñapawa, granonacata mä efa sat tupusti homer sisqui uca tuputjja tunquïrit mayaquïñaparaquiquiwa. “Pesonac toketa tupusti uqhamaraquïñapawa: Geras sat tupunacatjja pä tunca gerasti mä sicloruw tucjjaraquini, pakallko tunca siclosti mä mina sata tupuruw tucjjaraquini. “Aca ofrendanacwa loktapjjaraquïta. Trigo cosechanacamata, cebada cosechatanacamatsa sojjta tuncaruw jaljapjjaraquïta, jaljasinsti ucanacat maywa ofrendata loktapjjaraquïta. Uqhamaraquiw cuna aceittejj jicjjatapcäta ucsti patacaruw jaljapjjaraquïta, ucatsti ucanacat maywa ofrendata loktapjjaraquïta. (Aceitesti bato sisqui ucampiw tupt'asiraquejja). Tunca batonacasti mä homer sisqui ucäjjaraquiwa, jan ucajj pä pataca pä tuncani litro, ucasti mä coro sataraquiwa. Ovejanacatsti sapa pä patacatwa maya irparapjjaraquïta, Israelan suma pastonacapatjja. Ucanacasti granonacat ofrenda loktañataquïniwa uqhamaraqui sumancthapiñataqui sacrificiot loktañataquiraquïniwa, cunatejj jucha luratat perdón jicjjatañataqui churasqui uca. Naya Tatituw ucjja saracta. “Takeniw aca marcanjja uca ofrendanac churapjjam satäpjje, ucasti Israel marcan apnakeriparu churatäñapawa, uca marca apnakeriw uca uywanacjja sacrificiot loktjjani, uqhamaraqui cunatejj granonacata, vinotsa ofrenda churañajj waquisqui ucanacsa loktjjaraquini, cunapachatejj wawa phajjsejj uñstanjjani ucapacha, samaraña urunacansa, uqhamaraqui Israel marcan take fiestanacapansa. Uca quipcaraquiw jucha luratanacatsa sacrificionac loktani, granonacatsa ofrenda loktaraquini uca quipcaraquiw naqhantayata loktäwinacsa loktaraquini, sumancthapiña sacrificionacsa, uqhamat Israel marcan juchanacapajj perdonatäñapataqui. Tatitojj aqham siwa: “Kalltïr phajjsina, kallta urusti, jumanacajj mä c'umara jan cuna camacht'ata orko vaca irpanisin sacrificiot loktapjjaraquïta, uqhamat templorojj juchanacat k'omachapjjañamataqui. Sacerdotew uca uywan wilapatjja mä juc'a aptaraquini, cunatejj jucha luratat sacrificio loktatäcän uca, ucatsti uca wilampiw templon puncunacapan postenacaparu jawirt'araquini, altaran pusi esquinanacaparusa, uqhamaraqui mankhanquiri uta ankäjja puncunacapan postenacapsa. Uca quipcaraquiw uca phajjsina pakallko uru sarakatarojj lurasini, maynitejj jan amuyascasina pantjasïwi jucha lurchi ucataquejja. Uqhamatwa templojj k'omachasjjaraquini. Kallta phajjsina tunca pusini uru sarakatarusti, jumanacajj Pascua fiesta lurañwa kalltapjjäta, pakallko urunacaw jan levaduran t'ant'a mank'apjjaraquïta. Uca urusti marca apnakerinacajj mä orko vaca sacrificiot loktaraquini, pachpa juchanacapata uqhamaraqui take jakenacan juchanacapatsa, ucatsti uca pakallko urunaca fiestajj utjcani uca urunacasti, sapüruw mä orko vacampi, mä orko ovejampi jan cuna camacht'ata c'umara uywanaca sacrificiot loktapjjäta, Tatitutaqui nact'ayasa. Uqhamaraqui mä cabrito sacrificiot loktapjjaraquïta jucha luratanacamatjja. Sapa maya orko vacatsa uqhamaraqui sapa maya orko ovejatsa, pä tunca litronacampi granonacatjja yapjjatapjjaraquïta, quimsa litro chicatani aceitempi cuna. “Cunapachatejj Chhujllanacan fiestanaca lurapjjäta ucapachasti cunatejj tunca pheskani uru sarakataru pakallköri phajjsina lurasqui, marca apnakerejj pakallko urunacaraquiquiw sacrificionac jucha luratanacatjja loktaraquini, nayrïri loktäwinjja kawkha uywanactejj Tatitur sacrificion loktcäna uqhamaraqui granonacatsa, aceitetsa kawkhtejj churcän ucqharaquicwa churaraquini. Aqham siw Tatitojja: “Mankhanquiri uta ankäjja, inti jalsu tokenquiri puncusti sojjta irnakaña urunacanjja jist'atapunïniwa, uca puncusti samaraña urumpi, wawa phajjsejj uñstancani uca urunacaquiw jist'arasini. Marca apnakeristi ucanquiri utarojj uta ankäjjanquiri toketwa mantaniraquini, ucasti puncuna utjquisa uca maya postenac jac'aruw sayt'asini. Ucañcamasti sacerdotenacajj sacrificiot loktat uywanacwa nact'ayapjjani, cuna uywanactejj marca apnakerejj churqui ucanaca sumancthapiñataqui sacrificiot loktapjjaraquini, ucatsti marca apnakerejj puncu umbral tokeruw alt'araquini, parapampejj orakeru puriñcama, ucat mistuwayjjaraquini. Uca puncusti janiw jist'antascaraquiniti jayp'thapiñapcama. Samaraña urunacasti, wawa phajjsisa uñstancani uca urunacasa, jakenacajj Tatituruw yupaychapjjani uca puncu nayräjjana. Cawquïri uywanactejj marca apnakerejj Tatitur sacrificiot loktcani samaraña urunjja, ucanacasti marani sojjta orko ovejanacampi, uqhamaraqui mä jach'a orko ovejampïñapawa, take ucanacasti jan cuna camacht'ata c'umaräñaparaquiwa. Sapa maya orko ovejatsti pä tunca litro granonacaw loktataraquïni, ucampisa wawa ovejanacatsti kawkhatejj munasqui ucqhaquiraqui. Sapa pä tunca litro granonacatsti quimsa litro chicatani aceitew loktasiraquini. Machak phajjsejj uñstcani uca urusti mä orko vacaw loktasiraquini, marani sojjta orko ovejanacampi, mä jach'a orko ovejampi, take ucanacasti c'umara jan cuna camacht'atäñapawa. Sapa maya orko vacanacatsti pä tunca litro granonacaw loktasiraquini, uca quipcaraqui sapa maya orko ovejanacatsa, kawkhatejj munasqui ucqhaquiraqui. Sapa pä tunca litro granonacatsti, quimsa litro chicatani aceiteraquiw loktasini. “Cunapachatejj marca apnakerejj mantanini ucapachasti, puncun utjquis uca uta tokewa mantanini, uca pachpa chekaracwa mistuwayjjani. Cunapachatejj marcan fiesta urunacapan Tatitur yupaychir mantanini ucapachasti aqhamwa luraraquini: Cawquïrinacatejj amsta tokenquir puncunjam mantanipjjani ucanacasti aynach tokenquir puncu chekwa mistuwayjjapjjani, cawquïrinacatejj aynach toke puncu cheka mantanipjjani ucanacasti amsta puncu chekwa mistuwayjjapjjaraquini. Janipuniw cawqui puncu chektejj mantanipcäna uca chekjja mistuwayapcaniti jan ucasti uca uñcatasi puncu chekwa mistuwayjjapjjani. Marca apnakeristi marcampi chicaraquiw mantanini, uca chicaraquiw mistuwayjjani. Uca fiestanacansti sapa orko vaca sacrificiot loktatatsti pä tunca litro granonacaw loktasiraquini, uqhamaraqui yakha ucqhampi loktasiraquini sapa orko ovejanaca sacrificiot loktatatjja; wawa ovejanacatsti kawkhatejj munasqui ucqhaquiraqui. Sapa pä tunca granonaca loktäwitsti quimsa litro chicatani aceitenacaw loktasiraquini. “Cunapachatejj marca apnakerejj Tatitur mä ofrenda chuymapata churani, mä uywa k'ala naqhantayasa jan ucajj sumancthapiñataqui mä ofrenda ucapachasti, inti jalsu tokencquisa uca puncunjamwa mantanini, uca sacrificionac loktañataqui, cunjämatejj samaraña urunacana loktasqui uqhama. Jupan mistuwayjjatapatsti puncojj jist'antasjjaraquiniwa. “Sapa ururaquiw alwanacajj mä marani orko oveja sacrificiot loktasini, ucasti jan cuna camacht'ata c'umaräñaparaquiwa, Tatitutaqui sata nact'ayataraqui. Uca quipcaraquiwa sapärmanthi alwaw Tatiturojj mä ofrenda loktapjjaraquini, pakallko litro granonacampi mä litro aceitempi, ucanacampiw jac'u patjjaru warjjatataraquïni. Aca luräwisti wiñayataquipunïniwa. Ovejajj naqhantayasqui uca sacrificio loktäwisti, uqhamaraqui granonacasa, aceitesa loktatäqui ucanacasti alwanacapuniw loktatäñaparaqui. Tatitusti aqham siwa: “Marca apnakeritejj orakepata mayni wawaparu mä orake churani ucajja, wawapancapuniniwa. Ucampisa marca apnakeritejj mä orake mayni sirviriparu churaraquinejja uca orakesti cusisiñ marana puriniñapcamaquiw jupancanejja, uca pasatatsti wasitatwa marca apnakeriru cuttayatäjjaraquini, ucat uca marca apnakerejj wawanacaparu wajjt'jjañapataqui. Marca apnakerejj janiw qhititsa orakepa aparcaspati. Cuntejj wawanacaparu mä herenciata churani ucsti pachpa orakepatwa churasiscani; uqhamat janiw qhitis jan orakenejj uñjascaniti, janiraquiw marcajjas yakha tokenacaru saratatcaniti” sasa. Ucatsti uca jakejj cunatejj mä mantañajj puncu jac'ana utjcäna ucsa tokeruw irparaquitu, cawquïr utanacatejj amsta tokencapjje uca utanacaru, cawquïrinacatejj sacerdotenacataqui yakhachatäqui uca chekaru. Inti jalanta tokeru uñacht'ayasasti, khepäjja toketjja, saraquituwa: “Aca chekanwa sacerdotenacajj cuna uywanacatejj jucha luratanacata jan ucajj yatcasina pantjasïwi jucha luratanacat loktatäqui uca uywanacan aychanacapjja wallakeyapjjañapajja, granonacat loktata ofrendanacsa khatiyapjjañaparaquejja. Uqhamatwa jupanacajj jani ucanacjja uta ankäjjanquir tokeru apsuwayapcaniti, janiraquiw jakenacasa cunatejj kollanäqui uca yänacampi jac'achayasipcaniti” sasa. uca muytatasti mä kala perkaraquiw utjaraquïna, uca perka c'uchunacansti kherinacaw utjaraquïna. Ucat nayarojj aqham saraquitu: “Aca kherinacanwa qhitinacatejj templon sirvipqui ucanacajj cuna uywanacatejj sacrificiot loktatäqui ucanacjja khatiyapjjani, cawquïrinactejj jakenacajj Tatitur loktapqui ucanaca” sasa. Uca jakesti uca khepatjja templo mantañawjaruw irpanjjaraquitu. Ucat ucan uñjaracta puncu mankhatjja uma jalsusinquiri, uca umasti inti jalsu tokeruw jalascaraquïna, cawcsarutejj templojj uñtatäcän ucsaru. Uca umasti templon cupëjjapwa jalacascaraquïna, altarat aynacha tokeru. Ucat templon orakenacapata irpsjjaraquitu, amstäjja puncu chekanjama, ucatsti ankäjja toke muytayaniraquitu, cawquïri mantañatejj inti jalsu token utjcän ucar puriñcama. Uca puncut aynacha tokensti mä juc'a umaw jalsuraquïna. Uca jakesti tupt'añ pita apt'ataraquiw mistuwayi inti jalsu tokeru, ucatsti pheska pataca metronaca tupt'araqui. Nayarusti uca jalir umwa irpcatawayaraquitu; umasti cayu mokonaccamaw puriraquitäna. Ucatsti yakha pheska pataca metronaca tupt'araquïna, ucatsti uca jalasquir uma irpcataraquiquitu, ucansti umajj konkorcamaw puriraquitäna. Yakha pheska pataca metronaca tupt'aniraquïna, ucatsti uca umanjam irpcataraquiquitu; aca mänjja uca umanacajj cinturcamaw purjjaraquitu. Yakha pheska pataca metronacampwa tupt'araquïna, ucasti mä jach'a jan pascaya jawiraw tucuwayjjaraqui; uca jawirasti wali jach'a jawiraw tucjjäna, umanacapasti waljapunïnwa tawumpi pascatañjamaquïnwa. Ucat saraquitu: “Jichhajj wal amuyam cuntejj uñjctas uca” sasa. Ucatsti jawir thiyanjam cuttayanjjaraquitu, uca jawira thiyanacansti walja kokanaca uñjaracta. Ucat saraquitu: “Aca jawirajj inti jalsu tokeruw sarawayi, ucatsti Jordán jawirar puriñcamaw sararaqui, Mar Muerto sat jach'a kotaruw mantjjaraquini. Cunapachatejj ucar purjjani ucapachasti uca kotan umanacapajj mojjsa umaruw tucjjaraquini. Cawqui chekansa, cawqharutejj aca umanacajj purcani ucansti walja animalanacaw jacasipjjaraquini uqhamaraqui chawllanacasa. Aca jawiran umanacapasti c'allc'u umanacjja suma mojjsa umaruw tucuyaraquini, ucatsti take casta jacañaw utjaraquini. En-gadi sisqui ucat kalltasina En-eglaim sisqui ucacamaraquiw chawlla caturinacajj utjaraquini, ucanwa känanacapsa wañacht'asipjjaraquini. Ucansti cunjämatejj Mediterráneo sat jach'a kotanjja cunayman casta walja chawllanaca utjejja uqhamaraquiw utjani. Ucampisa jokho chekanacana uqhamaraqui ñek'enacansa janiw suma mojjsa umajj utjcaraquiniti; c'ara umaquiw utjani, ucasti jayu apsuñataquiquiw waliraquïni. Uca jawira thiyanacansti purapcatanjja cunayaman casta frutanaca achuri kokanacaw jilaraquini. Uca kokanacan laphinacapasti janipuniw willirtcaniti, jan samart'asaw uca kokanacajj achuraquini. Sapa phajjsiw achupjjaraquini, templot mistquejja uca umampi karpatäpjjatap laycu. Uca achunacasti mank'añataquïniwa, laphinacasti kollataquiraquïniwa. Tatitojj aqham siwa: “Israelan tunca payani tribunacapajj cuna oraktejj herenciata catokcani ucan korpanacapasti aqhamäniwa. (Josearusti pä ucqhaw wact'araquini). Nayasti jumanacan nayra awquinacamaruw juramentompi churañataqui arsuyätjja. Jichhajj mayaqui jaljasipjjam. Jumanacan orakemäniw aca marcajja. “Amsta tokenquir korpasti, Mediterráneo sat jach'a kotat kalltasina, Hetlón sisqui uca marcanjamwa pasaraquini, uqhamaraqui Zedad sisqui uca marca cheksa, Berota, uqhamaraqui Sibraim sisqui uca marcanaca cheksa (ucanacasti Damasco, uqhamaraqui Hamat ucanwa jicjjatasipjjaraqui), uqhamaraqui Hazar-haticón sisqui uca chekasa (ucasti Haurán sisqui ucampiw korpasiraqui). Uqhamaw amsta tokenquiri korpajj Mediterráneo sisqui uca jach'a kotat sartawayani, ucatsti Hazar-enán sisqui ucacamaw puriraquini, amsta tokerusti Damasco uqhamaraqui Hamat sisqui uca orakenacaw khepararaquini. “Inti jalsu toket korpasti Haurán uqhamaraqui Damasco sisqui uca marcanacatwa sartaniraquini, Tamar sisqui uca marcanaccamaw puriraquini, Mar Muerto sisqui uca jac'ana, Jordán jawiranjamwa sararaquini, ucasti korpat sirviraquini Galaad sisqui uca orakempi Israel orakempita. “Aynach tokenquiri korpasti Tamar sisqui uca chekat sartanisasti Meriba-cades sisqui uca ch'ojjña chekwa pasaraquini, Egipto jawiranjama, jach'a Mediterráneo kota lacaru puriñcama. “Inti jalanta toketsti korpajj jach'a Mediterráneo satäquis uca kotataraquïniwa. Egipto korpat sartasina, jach'a kota lacar puriñcama, cawquïritejj Hamat sisqui uca mantañancqui ucacama. “Uca orakenacaw Israelan tunca payani tribunacaparojj laquintatäni. Uca orakesti jumanacarojj herenciatwa wact'apjjätam, cawquïri jakenacatejj yakha marcanacat jutasina jumanac taypina jacapcani, uqhamaraqui wawanacanïpcani ucanacarusa. Ucanacarusti Israel oraken yurirïpcaspasa uqhamwa uñjapjjäta. Cunapachatejj uca orake Israel tribunacar laquintapcäta ucapachasti jupanacarojj wact'araquiniwa. Yakha marcat jutirinacarusti, cawquïri tribunjjay jacapjjchini ucanwa orakejj jupanacarojj wact'araquini. Naya Tatituw ucjja arsta. “Ucjjarusti cawquïri oraktejj imapcäta ucaw jutaraquini, inti jalanta toketjja inti jalsu tokecamaw puriraqui. Uca orakesti anchorusa uqhamaraqui largurusa pä tupu chicataniraquïniwa. Cunjämatejj yakha orakenacajj inti jalsu toketa inti jalanta tokecama tupt'asquejja uqhama. Uca taypincaraquiniwa templojja. “Uca oraketa, Tatitur catuyatasti largorojja pä tupu chicataniraquïniwa, anchorusti pä tupuraqui. Uca orake taypinsti mä yakha orakew utjaraquini ucasti sacerdotenacataqui yakhachataraquïniwa; uca orakesti amstatsa aynach toketsa pä tupu chicataniraquïniwa. Inti jalanta, inti jalsu toketsa mä tupuraquïniwa. Uca taypincaraquiniwa Tatitun templopajja. Uca orakesti, cawquïri sacerdotenacatejj Tatitur catuyatäpqui ucanacataquïniwa, cawquïrinacatejj Sadoc chachan wawanacapäqui ucanacataqui, jupanacajj nayaru take chuymampi sirvipjjatap laycu, uqhamaraqui jan yakha israelitanacamp chica, nayar apanucusa yakha thaquinacanjam sarapjjatap laycu, cunjämtejj levitanacajj israelitanacampi chica sarapjjänjja uqhama. Ucatpï jichhajj sacerdotenacajj levitanacampi chica mä yakha orakenacanïpjjaraquinejja, cawquïri oraketejj Tatitutaqui sat yakhachatäqui uca taypinjja, uca orakesti sinti kollanapunïniwa. Levitanacasti, sacerdotenacampi chica orakenacanïpjjaraquiniwa, uca orakesti largorojja pä tupu chicataniraquïniwa, anchorusti mä tupuraqui. Cawquïritejj Tatituru loktatäqui ucasti largorojja pä tupu chicataniraquïniwa, anchorusti pä tupuniraqui. Ucatsti aca marcataquejj take chekat sipansa juc'ampi sumaraquïniwa. Uca orakesti janipuniw aljascaniti, trocascaraquinisa, janiraquiw yakharus churatäcaraquiniti, jan ucasti Tatitutaqui satapunïniwa. “Ucat jilt'qui ucasti cunatejj largorojj pä tupu chicatanïqui, anchorusti chicata tupuraqui uca jilt'a orakesti janiraquiw kollanäcaniti. Ucanjja jakenacas jacasisipcaspawa, ucancaraquiniwa uywa awatisiña pastonacasa, chica taypinsti marcaw jicjjatasiraquini. Uca marcasti take toketsa pä waranka pä patac pheska tuncani metroniraquïniwa. Uca marca muytatasti uywa awatisiñanacaw utjaraquini, ucasti take toketsa pataca pheska tuncani metronacaraqui pusi toketpacha. Uca marca thiyanacansti mä orakew jilt'ascaraqui, cawquïri oraketejj Tatituru loktatäqui ucatjja, inti jalsu toketjja largorojja mä tupüniwa, inti jalanta toketsti yakha mä uqhamaraquiw utjascaraqui. Aca orakesti yapuchasiraquiniwa, ucan achuri juyranacasti marcanquiri jakenacan mank'añanacapataquïniwa. Marcan jaquirinacasti, israelitanacat cawquïri tribunquirïpasaya, uca orakjja yapuchasipjjaraquiniwa. Take uca yakhachata orakesti cunatejj Tatituru loktata satäqui, cunatejj marcanccaraqui uca orakenacajja sapa toketjja pä tupu chicatancamaraquïniwa. “Gad sisqui uca oraket aynacha tokerusti, korpajj Tamar sisqui ucatpachwa sararaquini, Meriba-cades sisqui uca orake cheka pasasa, Egipto jawiranjam pasasa, Mediterráneo sat jach'a kotar puriñcama. “Aca marcwa Israel tribunacajj herenciata catokapjjani, jumanacasti aqhamwa uca orakenacjja jalanokapjjaraquïta. Naya Tatituw ucjja arsta. Uca perkasti takpachajja llätunca waranka metroniraquïniwa largorojja, uca marcan sutipasti acat ucsarojja: ‘Tatituw acanqui’ sataraquïniwa.” Cunapachatejj Joacim sat reyejj Judá orake quimsa mara apnakcäna, ucapachaw Babilonianquiri Nabucodonosor sat reyejj Jerusalén marcaru purinisin muyuntäna take ejercitopampi. Tatitusti Joacim reyirojj Nabucodonosor reyimpiw catuntayäna, cuna yänacatejj templon utjcäna ucanacsa Nabucodonosor reyiruw catuyaraquïna. Nabucodonosor reyisti jakenacjja preso apasjjäna Babilonia marcaru, Diosan templopata apsuta kollana yänacsa diosanacapan yänacapampi chicwa uscjjaraquïna; uqhamarusa Aspenaz sata palaciopan sirvirinacapan jilïriparojj saraquïnwa, israelitanacatjja reyin familiapanquirinacata, cawquïrinacatejj jach'a jilïri familianacat jilïrïqui israelitanac taypitjja, wali suma uñnakt'ani waynanac irpsuniñapataqui, jan cunansa camacht'ata, ch'iqhi, uqhamaraqui wali suma yatichata, take cunsa yatirinaca, reyin palaciopan sirviñataquisa waquichatäpjjañaparaqui, uca casta waynanaca. Jupanacaruw caldeonacan arunacapajja, yatiñanacapasa yatichatäni. Uqhamarusa Nabucodonosor reyejj saraquïnwa uca waynanacarojj, sapa uruna pachpa reyin mank'añapa umañapa sirvipjjañapataqui, quimsa mara uca waynanacarojj yatichapjjañapataqui, uca quimsa mara pasatatsti jupanacajj reyir sirviñataquiw kheparapjjaraquini. Uca judío waynanac taypinsti ucancänwa Daniel, Ananías, Misael, uqhamaraqui Azarías ucanaca. Reyin palaciopan sirvirinacan jilïripajj jupanacarojj yakha sutimpiw sutichäna Danielarojj, Beltsasar sasa; Ananiasarusti, Sadrac sasa, Misaelarusti Mesac sasaraqui; Azariasarusti, Abed-nego sasaraquiw sutichäna. Ucampisa Danielajj chuymapanjja amtasiraquïnwa jan uca reyin mank'apampi ni vinopampisa k'añuchasiscaña, ucatsti reyin palaciopan sirvirinacapan jilïriparuwa mayiraquïna, jani uca mank'anacampi k'añuchasiñataqui. Diosan asquip laycusti reyin palaciopan sirvirinacapan jilïripajja Danielarojj sumwa uñjäna. Ucampisa saraquïnwa: —Nayajj reyejjarojj ajjsartwa. Jupasti nayarojj saraquituwa cuntejj jumanacajj mank'apjjañamäqui, umapjjañamäcaraqui uca, ucampisa jumanacatejj uca mank'anaca jan mank'apcasma ucapachasti reyejj jumanacar uñcatasinjja inampisa mayni waynanacat sipan t'uqha jicjjatapjjeristam, ucapachasti nayarojj jiwayatäñataquiw catuyitaspa —sasa. Uqhamasti Danielajj mayordomompiw parläna, cawquïrirutejj reyin palaciopan sirvirinacan jilïripajj uñjañataqui jaytcatayna uca waynanacaru Daniel, Ananías, Misael uqhamaraqui Azarías jupanacaru, aqham sasa: —Nayajj achict'assmawa aca sirvirinacamampejja yant'am: Aca tunca urunacanjja ch'ojjñanacaqui mank'añataqui churapjjeta, uqhamaraqui umaqui umt'asipjjaraquï. Ucat tunca urunaca pasatatsti anthapipjjeta cawquïri waynanacatejj reyin mank'apa reyin vinopa umapjje ucanacampi, ucat jumaw uñjäta cunjämäpctejj uca, ucat jumaw amuyjjäta nanacaru cunjämaru uñjañataquisa —sasa. Mayordomosti uca arunacarojj: “Waliquiwa” sänwa, uqhamaw uca waynanacampejj yant'äna tunca uru ch'ojjñanacaqui mank'añatac churasa. Tunca urunaca pasatatsti uca waynanacajj cawquïrinacatejj reyin mank'añapata, uqhamaraqui reyin vinopata umapcän uca waynanacat sipansa juc'ampi c'umara, ch'amaniw jicjjatasipjjäna. Uqhamaw mayordomojj uca waynanacan mank'añapsa, umañapsa apasjjäna, ucat uca waynanacarusti ch'ojjñanacacwa mank'añataquejj churaraquïna. Aca pusi waynanacarusti Diosajj ch'iqhi chuyma, amuyt'a churaraquïna, take casta libronacsa jupanacajj amuyt'apjjañapataqui, take casta yatiñanacsa yatipjjañapataqui. Uqhamarusa Daniel waynajj yatiraquïnwa take casta samcanaca, uqhamaraqui unañchanacan cun saña munatapsa. Cunapachatejj uca waynanacaru reyin nayrakataparu uñstayañ urojj phokhasjjäna ucapachasti, palacion sirvirinacan jilïripasti uca waynanacarojj reyin nayrakataparuw uñstayäna. Reyisti jupanacampi, take waynanacampi parlasinsti uca taypinjja janiw maynsa jicjjatcaraquïnti Daniel, Ananías, Misael, uqhamaraqui Azarías uca waynanacjam ch'iqhinacjja, uca laycuw uca waynanacajj reyir sirviñataqui palaciopan kheparjjapjjäna. Take cuna luräwinacatejj wali amuyt'ampi luraña waquiscäna, ucanacansti reyejj uca waynanacaruw jisct'äna, ucatsti reyejj jicjjataraquïnwa uca waynanacajj sinti ch'iqhïpjjatapa cawquïri yatiri, layka jakenacatejj palaciopan utjcän ucanacat sipansa. Daniel waynasti ucaruw khepararaquïna, Ciro sat reyejj mä mara apnakcäna ucqhacama. Nabucodonosor reyejj niya pä mara apnakcäna ucapachasti jupajj walja samcanacwa samcasitayna, uqham samcasitapatsti wali llaquisjjaraquïna, janiraquiw iquisa purcjjaraquitaynati. Uqhamasti jupajj magonacaru, yatirinacaru, laykanacaru, take yatiñani jakenacaruw jawsayanïna uca samcanaca toketa juparu khanañchapjjañapataqui. Uca jakenacasti sarasinjja reyin nayrakataparuw uñstapjjäna, reyisti jupanacarojj sänwa: —Nayajj mä samca samcasta ucat jichhajj wal llaquista uca samcajj cun sañsa munpacha uc yatiñ munasina —sasa. Uca yatiñani jakenacasti reyirojj sapjjaraquïnwa: —¡Juma, jach'a reyejj, wiñayataquiw jactajja! Jichhasti, jach'a rey, nanaca sirvirimaru uca samcamjja sapjjetaya, ucat nanacajj yatiyapjjäma cun sañtejj uca samcajj munqui ucjja —sasa. Reyisti ucjjarojj saraquïnwa: —Jichhasti nayan amtäwejjajj aqhamawa. Janitejj jumanacajj sapquitäta cuntejj samcascta uca uqhamaraqui janitejj uca samca khanañchapquitäta, ucapachasti jumanacajj jisc'a jisc'a tucjatäpjjätawa, utanacamasa mayjaru t'unthapitaraquïniwa. Ucampisa jumanacatejj sapjjetäta cuntejj samcascta uca, uqhamaraqui uca samcajj cun sañsa muni uca khanañchapjjetäta ucapachasti nayatjja walja wajjt'äwinaca catokapjjäta, walja asquinacampwa catokapjjäta, jach'aru aptatäpjjaraquïtawa. Uqhamajj jichhajj sapjjeta cuntejj samcascta uca, uca samcajj cun sañsa muni ucsa khanañchapjjaraquita —sasa. Ucjjarusti uca yatiñani jakenacajj wasitatwa reyirojj sapjjaraquïna: —Jach'a rey, jumajj nanacarojj sapjjeta cuntejj samcascta uca, ucjjaruw nanacajj uca samcjja khanañchapjjäma cuntejj sañ munqui ucsa —sasa. Ucjjarusti reyejj jupanacarojj saraquïnwa: —Jumanacajj janc'aquiw cuns lurañ munapjjtajja, amtäwejjsti ist'apjjaractawa. Janitejj jumanacajj cuntejj samcascta uca sapquitäta, ucapachasti take jumanacajj uca pachpa mutuña catokapjjäta, jumanacasti nayarojj c'ari arunacampi sallkjañwa amtapjjtajja, cunatejj jan chekapäqui ucanacampi uqhamat jan uca mutuñajj jumanacjjaru puriñapataqui. Jichhajj sapjjetaya cuntejj samcascta uca uqhamat nayajj yatiraquëjja uca samcajj cuntejj saña munqui uca khanañchirjamäpjjatamsa —sasa. Yatiñani jakenacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Janiw qhitis aca orakenjja utjquiti, jach'a reyejj, cuntejj munqui uca khanañchirjamajja. Uqhamarusa janipuniw qhiti reyisa, kawkha jach'a munañanïscpasa, qhiti magorusa, layka jakerusa, yatiñani jakerusa maycänti cunjämatejj jumajj maycta uqhamjja. Sinti ch'amapuniwa juma reyin mayitamajja, janiw qhitis uca mayitamarojj khanañchcaspati, inasa diosanacajj khanañcharacchispan, ucampisa uca diosanacajj janiw jakenac taypin jacapquiti —sasa. Uca arunac ist'asinsti reyejj sintipuniw colerasïna, ucat mä aru mistuyaraquïna Babilonia orakena take yatiñani jakenacajj jan mayani jiwarayatäñapataqui. Reyin arsutanacap kellksutatsti, Daniel waynampi chicäpcän ucanacampirojj jiwarayañataquiw thakapjjäna. Uqhamasti Daniel waynajj wali amuyumpi wali ch'iqhi cancañampiw reyin guardiapan jilïripa, Arioc sat jakempejj parläna, uca Arioc sat jakesti niyaw waquichasiscaraquïna take yatiñani jakenacaru jiwarayañataqui. Daniel waynasti aqham sasaw jisct'äna: —¿Cunatraqui uqham reyisti mäpita aca aru mistuyisti? —sasa. Arioc jakesti ucjjarojj uca toketjja khanañcharaquïnwa. Ucatwa Daniel waynajj reyin ucaru sarasinjja, achict'asiraquïna mä juc'a urunaca churañapataqui, uqhamat reyiru uca samca khanañchañapataqui cuntejj saña munqui uca toketsa. Ucatsti Daniel waynajj janc'aquiw utaparu sarjjäna, jupampïpcän ucanacaruw yatiyaraquïna take ucanaca. Uca amigonacapasti Ananías, Misael, Azarías ucanacänwa; jupanacarojj yatiyänwa alajjpachanquiri Diosan yanapapa mayipjjañapataqui, uca jan khanañchañjama samca toketa yanapt'añapataqui, uqhamata jan jupanacajj Babilonianquiri yatiñani jakenacampi chica jiwarayatäpjjañapataqui. Uca arumawa Daniel waynajj mä unañchäwi toke uñjäna uca jan khanañchañjama samca toketjja, ucatwa Daniel waynajj alajjpachanquiri Diosaru jach'añcharaquïna aqham sasa: “Wiñayataqui jach'añchatäpan Diosan sutipajja, jupanquiwa yatiñasa, ch'amasa. Jupaw urunacsa, maranacsa mayjt'ayaraqui, reyinacsa apakaraqui, uscuraqui. Yatiñaninacarusti juc'ampi yatiñwa churi, ch'iqhinacarusti juc'ampi ch'iqhi chuyma churaraqui. Jupaw khanañchi jamasan imantata yänacsa, cunatejj ch'amacancqui ucsa yatiraquiwa, khanasti jupancaraquiwa. Nayra awquinacajjan Diosapa, jumaruw nayajj yuspagarsma, yupaycharacsma, nayaru ch'amani, yatiñani tucuyista ucata; jichhasti khanañcharaquista cuntejj jumaru mayipcsma ucsa; cunatejj reyiru llaquisiycän ucsa yatiyapjjaraquistawa,” sasa. Uca khepatsti Daniel waynajj Arioc jakempi jiquisiriw saräna, qhitirutejj reyejj siscatayna Babilonianquiri take yatiñani jakenacaru jiwarayañapataqui, ucat saraqui: —Jan jiwarayamti yatiñani jakenacarojja. Nayaru reyin ucar irpita ucat nayaw juparu take samcasitapa khanañchä —sasa. Arioc jakesti janc'aquiw Daniel waynarojj reyin ucaru irpäna, ucat Nabucodonosor reyirojj aqham saraquïnwa: —Apanucunita judío jakenac taypin mayni jake jicjjatta, jupaw jach'a reyirojj khanañchani samcapa toketjja —sasa. Ucatwa reyejj Daniel waynarojj saraquïna, qhitirutejj Beltsasar, sasa sutichcäna ucaru: —¿Jumajj sitasmati cuntejj samcascta uca, uqhamaraqui uca samcajj cuntejj sañ munqui ucsa khanañcharaquitasmati? —sasa. Daniel waynasti saraquïnwa: —Janiw mayni yatiñani jakesa, yatirisa, magosa, jan ucajj wara waranac uñtasina yatiri jakesa utjquiti jach'a reyejj cuntejj yatiñ munqui uca khanañchirejja. Ucampisa mayni Diosaw utji alajjpachana, qhititejj take imantata yänac khanañchqui uca, juparaquiw jichhajj juma jach'a reyirojj yatiyätam cunatejj acat kheparu pascani take ucanaca. Jichhasti, reyirojj khanañchäwa cunanactejj iccasina samcascatayna unañchäwinacsa uñjcatayna take ucanac toketa: Jach'a reyejj iquiñapancascänwa, ucat jupajj lup'iscäna cunatejj acat kheparu utjcani ucanac toketa, ucatsti qhititejj take imantata yänac toket khanañchqui ucasti yatiyaraquïnwa cunatejj lurasiñapäcän ucanacjja. Nayarusa uca imantata jan amuyt'caya uñjañajj yatiyataraquiwa, ucampisa janiw nayan take jakenacat sipana wali yatiñanïtajja laycuti, jan ucasti nayan jach'a reyiru uca samca toketa khanañchañajjataquiwa cuntejj uca samcajj sañ munqui uca toketa, uqhamat jach'a reyejj yatiñapataqui cunanacatejj p'ekeparu jutcäna uca amtäwinacata. “Samcansti jach'a reyejj mä jach'a jake uñjäna, c'ajquiri, ajjsarcañjama, ucatsti uca jach'a jakejj reyin nayrakatapan sayt'atänwa. Uca jach'a jaken p'ekepasti koricamaquïnwa, pechopasa amparanacapasa kollket lurataraquïnwa, puracapampi, lanqhu charanacapampisti broncet lurataraquïnwa, cayunacapasti hierrot lurataraqui; mä chicat cayunacapasti hierrompita, mä chicat ñek'empita lurataraquïnwa. Jach'a reyisti uca jach'a jake uñch'uquiscaraquïna, ucat ucañcamajj mä kollut mä kalajj sarakani, ucat uca jach'a jaken cayuparuw puri uqhamat uca jach'a jakerojj k'ala t'unji. Ucapachasti hierro, ñek'e, bronce, kollke, uqhamaraqui kori ucanacasti lak'aru tucuyataw uñjasiraquïna, cunjämatejj jawk'a horasajj trigojj jawc'sutajj uqhama, ucatsti thayaw take ucanacjja apasjjaraquïna jan cunsa jilt'ayasa. Ucampisa uca jakeru t'unjcäna uca kalasti mä jach'a kolluruw tucuwayjjaraquïna ucat uca kollojj take aca orakpacharuw phokhantäna. “Ucaw samcajja. Jichhasti jach'a reyirojj khanañcharaquïwa cuntejj saña munqui uca toketa. Juma, jach'a reyiw, take reyinacat sipansa wali jach'a reyïtajja, alajjpachanquiri Diosaw aca marca apnakaña uqhamarac munañanïña, ch'amsa take jach'añchañäwinacsa churaractamjja; cawqha chekanacantejj jakenacajj jacapqui uca chekanacsa jumaruw catuyaractamjja, animalanacsa, jamach'inacsa; jupaw juma, jach'a reyiru, take ucanacjja catuyaractam, juma reyisti uca kori p'ekëtawa. Juma, jach'a reyejj, apnakañ tucuyjjäta uca khepatsti, juman reinomat menost'ata reinoquiw utj-jjani, ucjjarusti quimsïri reinow utjaraquini cawquïritejj broncet luratäqui uca, jupasti take aca orakpachwa apnakaraquini. Ucjjarusti pusïri reinow jutaraquini, wali ch'amani mä hierror uñtata; cunjämatejj hierrojj take cunsa t'unji, tucjaraqui, uqhamaraquiw uca reinojj yakha reinonacarojj tucjani. “Juma, jach'a reyisti, uñjaractawa uca jaken chicat cayunacapasa, uqhamaraqui cayu luc'ananacapasa ñek'eta luratänwa, chicatasti hierrot lurataraqui; ucajj sañ muni uca reinojj payaru jaljtayatäniwa, mä toketjja hierrjama ch'amanïcchini ucasa, jumasti uñjtawa uca hierrojj ñek'empi quittatänwa. Uca jaken cayu luc'ananacapasti chicatajj hierrot lurata, chicatasti ñek'eta lurataraqui, ucajj sañ muni uca reinojj mä toketjja ch'amanïscaniwa, mä toketsti jan ch'amaniraqui. Cunjämatejj jumajj uñjayätajj hierrompi, ñek'empi quittatjja, uqhamaraquiw uca reino apnakerinacajj casarasïwinac toke mayachasiñ munapjjani, ucampis janiw mayar tuct'añaru puripcaniti, cunjämatejj hierrompi ñek'empejj jan mayachasquejja uqhama. Uca reyinacan apnakañapcamasti, alajjpachanquiri Diosajj mä yakha reino sayt'ayaraquini, uca reinosti janipuniw tucjatäcaniti ni apnakatäcaraquinisa yakha marcanacampejja, jan ucasti jupaw take yakha reinonacarojj tucjani, wiñayan wiñayapaw uca reinojj utjaraquini. Ucwa sañ muni cuntejj juma, jach'a reyejj, uca kollut mä jach'a kala jan qhitin nuct'ata sarakasinquiri uñjcäyäta ucajja, uca kalasti lak'aruw tucuyaraqui uca hierro, bronce, ñek'e, kollke uqhamaraqui korsa. Jach'a Diosasti juma, jach'a reyirojj, uñacht'ayaractamwa cunatejj acat kheparu pascani take ucanacjja. Uca samcajj chekäscapuniwa uqhamaraqui khanañchäwisa chekaraquiquiwa.” Uqhamasti Nabucodonosor reyejj Daniel waynan nayrakataparuw quillt'asïna, p'ekepajj orakeru puriñcama, ucatsti sacrificionaca uqhamaraqui inciensonaca loktayañataquiw arsuraquïna. Daniel waynarusti saraquïnwa: —Chekpachapuniw jumanacan Diosamajj take diosanacat sipansa jilt'atajja; jupajj reyinacjjarus munañaniwa, cunatejj imantatäqui ucanacsa khanañcharaquiwa, jumasti uca imantatjja khanañcharactawa. Ucatsti reyejj Daniel waynarojj mä jach'a jilïrit utt'ayaraquïna, walja suma wajjt'asiñanacapwa churaraquïna; uqhamarus Babilonia provincia apnakañapataquiw utt'ayaraquïna, ucjjarusti take yatiñani jakenacatejj utjcäna uca marcanjja ucanacjjaru munañanïñwa churaraquïna. Daniel waynan mayitaparjamasti reyejj Sadrac, Mesac, Abed-nego ucanacarojj wali jach'a apnakañanaca churäna uca Babilonia provincia apnakañanjja, Daniel pachpawa reyin utaparu kheparjjaraquïna. Nabucodonosor reyejj mä jach'a yakha diosa lurayaraquïna koritcamaqui, ucasti amstarojj quimsa tunca metronïnwa, anchorusti quimsa metroniraqui. Ucsti Dura sisqui uca pamparu uchapjjañapataquiw arsüna, Babilonia provinciana. Uca khepatsti jawsayänwa take marca apnakerinacaru, ejerciton jilïrinacaparu, provincianaca apnakerinacaru, amawt'anacaru, kollke caturinacaru, juesanacaru, take jach'a jilïrinacaru take provincianacata, cuntejj jupajj luraycatayna uca jach'a diosar loktaña kalltayañataqui. Take uca jach'a jilïri jakenacasti uca yakha diosa nayrakataruw tantacht'asipjjäna, uqhamat uca diosa catuyañataqui. Cawquïri jaketejj uca luräwinaca kalltayañapäcäna ucasti jach'at art'äna aqham sasa: “Ist'apjjam take marcanacanquiri jakenaca, yakha marcanquiri jakenacasa, cunayman casta parlani jakenacasa. Cunapachatejj jumanacajj trompetan phust'asitapa ist'apjjäta, cítara sisqui ucan toct'asitapsa, pinquilluna, lira sisqui ucana, salteriona, uqhamaraqui yakha instrumentonacan toct'asitapa ist'apjjäta ucapachasti takeniw quillt'asipjjäta, uca korit lurata c'ari diosa nayrakatana cuntejj Nabucodonosor reyejj luraycatayna uca nayräjjana. Qhititejj uca diosa nayrakataru jan quillt'ascani, ucasti ucspachaw mä akquir hornoru jakontatäni” sasa. Uqhamaw uca chekana tantacht'atäsipcän uca jakenacajj, instrumentonacan toct'asitapa ist'asinsti takeniw uca c'ari diosa nayrakataru quillt'asipjjäna ucat yupaychapjjaraquïna. Mayni caldeo jakenacasti uca horasaw mä amtäwi amtapjjäna Nabucodonosor rey nayrakatana judionacaru aynacht'ayañataqui, ucat sapjjäna: —Jach'a reyejj wiñayataqui jacpan, sutipasti wiñayataqui amtataraquïpan. Juma, jach'a reyejj, arsuractawa, take jakenacajj uca korit lurata c'ari diosa nayrakataru quillt'asiñapa cunapachatejj uca instrumentonacajj toct'ascani ucapachajja, qhititejj jan uca diosa nayrakataru quillt'ascani ucasti mä nacquiri hornoru jakontatäniwa —sasa. —Jichhajj mayni judionacaw utji, cawquïrinacarutejj juma jach'a reyejj utt'ayta aca Babilonia provincia apnakapjjañapataqui, jichhasti jupanacajj janiw juma jach'a reyirojj ajjsarapctamti, janiraquiw ni cawquïri diosanacarus yupaychapcaraquiti, juma jach'a reyis korit luraycta uca diosa nayrakataparus quillt'asipcaraquiti. Ucanacasti acanacawa: Sadrac, Mesac, uqhamaraqui Abed-nego —sasa. Nabucodonosor reyisti ucanac ist'asajj wal colerasïna, ucatsti Sadrac, Mesac, uqhamaraqui Abed-nego sisqui ucanacaruw jupan nayrakataparu irptayanïna. Cunapachatejj uca jawsayatanacajj reyin nayrakataparu uñstapjjäna ucapachasti, reyejj jupanacarojj jisct'änwa: —¿Chekapunit jumanacajj jani cawquïri diosanacajjarusa yupaychapcta, cuntejj nayajj korit luraycta uca nayrakatarusa quillt'asipcaracta? ¿Jichhajj jumanacajj quillt'asipjjätati musican toct'asitapa ist'asinjja cuntejj nayajj luraycta uca nayrakatarojja? Jumanacatejj uca diosar jan quillt'asipcäta ucapachasti jichpachaw mä naqhasquiri hornoru jakontata uñjasipjjäta, uqhamasti ¿cawquïri diosas take ucanacatjja khespiyaspa? —sasa. Waynanacasti sapjjaraquïnwa —janiw nanacanjja cuna lurañas aca marcan utjquiti —sasa. —Nanacan Dios Awquejjasti, qhitirutejj nanacajj yupaychapjjta ucasti nanacarojj uca akquiri ninatsa apsusinipcaquitaspawa, uqhamaraqui take jan walinacatejj lurasqui ucanacatsa khespiyapjjaraquitaniwa. Janis khespiyapquitani ucasa, juma, jach'a reyejj, yatiñamawa, janipuniw nanacajj uca korit lurata diosa nayrakatarojj quillt'asisina yupaychapquiristti —sasa. Nabucodonosor reyejj uca arunaca ist'asinsti wal colerasïna, ajanupas wilaw tucuraquïna uca quimsa waynanacataquejja. Ucatsti saraquïnwa hornojj cunjämatejj junt'uchañäqui ucatjja pakallko cuti juc'ampi junt'uchapjjam, sasa. Ucatsti mayiraquïnwa ejercitopatjja mä kawkha wali ch'amani soldadonacajj Sadrac, Mesac, uqhamaraqui Abed-nego sat waynanacaru ñach'antañapataqui, ucat uca nina akquiri hornor jakontapjjañapataqui. Uca quimsa waynanacasti, jach'a jilïrinacan isipampi isthapitpacha, catuntasin ñach'antatäpjjänwa, uca nina akquiri hornoruw jakontatäpjjaraquïna. Cunjämatejj reyejj siscatayna uca arunacapajj ucspacha phokhatäñapataqui, hornosti walipuniw naqhascäna, ucat ninasti wali akascasinjja uca quimsa waynanacaru ñach'antapcän uca soldadonacaruw naqhantasina jiwarayäna, quimsa waynanacasti horno mankharu ñach'antasina jakontatäpjjänwa. Uqhamasti Nabucodonosor reyejj janc'aquiw sartasïna, wali muspharataraquiw yanapirinacaparojj saraquïna: —¿Janit quimsaniru ñach'antata jakontctanjja? —sasa. —Uqhampunïsquiwa —sasaw yanapirinacapajj sapjjaraquïna. Reyisti saraquïnwa: —Nayasti pusi jakenaca jararata uñjta, jupanacasti nina taypin sarnakasipqui, ninasti janiraquiw jupanacarojj cunsa lurquiti, pusïrïqui ucasti mä angeläcaspas uqhamaraquiwa —sasa. Uqham sasinsti Nabucodonosor reyejj horno puncuru jac'achasisinwa art'äna: —Sadrac, Mesac, Abed-nego, alajjpacha Diosan sirvirinacapa, mistunjjapjjam, ucat acaru jutjjapjjam —sasa. Uca quimsa waynanacasti uca nina taypitwa mistunjjapjjäna. Ucatsti take jilïri autoridadanacajj uca quimsa waynanacaru jac'achasisinsti, uñjapjjaraquïnwa, uca waynanacan janchipasti janiw ninampi jac'atäcänti, janiraquiw ñic'utapas naqharatäcänti, ni isinacapas naqhantatäcaraquïnti, janiraquiw nina ninasa k'aphipcaraquïnti. Ucapachaw Nabucodonosor reyejj jach'at arsüna: “Sadrac, Mesac, uqhamaraqui Abed-nego sisqui uca jakenacan Diosapajj yupaychatäpan, jupaw angelap qhitani aca sirvirinacaparu khespiyañapataqui, jupanacasti janiw reyin arsutapjja phokhapcaraquïnti, jiwañataquisa janc'aquïpjjaraquïnwa, janiraquiw yakha diosanac nayrakatarus quillt'asiñ munapcänti, jan ucasti Diosap nayrakataruquiwa quillt'asipjjänjja. Jichhasti nayajj arstwa, cawquïri jaketejj aca waynanacan Diosap toke jan wali arunac parlani ucasti qharinokatäpan, utapasa mayjaru t'unthapitaraquïpan, qhitïscpasa, cawqui marcat jutirïscpasa, cuna casta parlanïscpasa, janiraquiw utjquiti yakha diosajj uqham khespiyañataquejj” sasa. Uca khepatsti reyejj aca quimsa waynanacarojj wali jach'a luräwinac churaraquïna Babilonia provincia apnakañanjja. “Naya, Nabucodonosor reyejj muntwa sumancañajj utjañapa, phokt'atäñasa take marcanacana, uqhamaraqui take jakenac taypina aca oraken jaquirinacana. Munaractwa jumanacan yatipjjañanacama, cunja jach'a muspharcañanacatejj alajjpachanquir Diosajj nayampi lurqui ucanaca. ¡Cunja jach'as luräwinacapajja, uqhamaraqui milagronacapasa! Jupan reinopasti wiñayataquipunïniwa, munañanïñapasa wawanacapans wawanacapataqui. “Naya, Nabucodonosor reyejj c'uchiquiw palaciojjancascäyäta, wali kamiriraquïyätwa. Ucampisa mä arumawa iquiñancjjasina, mä samca samcasta ucasti walpun warariyitu, cunaymani casta lup'ïwinaca, unañchäwi uñjaracta, take ucanacaw ajjsarañampi phokhantitu. Ucatwa mayiraquïyätjja take yatiñani jakenacajj aca Babilonia oraken utjapquisa ucanacajj nayar uñjiri jutapjjañapataqui, uca samcajj cuntejj saña munqui uca khanañchapjjañapataqui. Ucatsti jutapjjänwa take mago jakenaca, yatirinaca, yatiñaninaca, warawaranaca uñch'uquirinaca, qhitinacatejj Babilonia oraken utjapcän take ucanaca, ucat nayajj jupanacaru samcajja yatiyta, ucampis jupanacajj janiw khanañchañataquejj ch'amanïpcänti. Kheparusti Daniel chachajj nayan nayrakatajjaru uñstani, qhititejj Beltsasar sasa sutichatäqui nayan diosajjan sutip laycu, uca Daniel waynasti kollan Diosan ajayupan irpataraquiwa, ucat nayajj Daniel waynarojj samcajja yatiyaracta, aqham sasa: ‘Beltsasar, take yatiri jakenacan jilïripa, nayajj yattwa kollan Diosan ajayupajj jumaru irpascatapa, uqhamaraqui take cunanacatejj imantatäqui ucanacsa yatiractawa. Jichhajj sum ist'am cuntejj samcana uñjcta ucanaca, khanañcharaquita cuntejj uca samcajj saña munqui ucanacsa. Aqhamwa iquiscasina samcastjja: ‘Aca orake taypinjja mä jach'a kokaw utjäna. Kokasti jilsusinjja wali thurupuniw tucuwayjje, uca kokan alipasti alajjpachcamaw purïna, wali jayatpachwa uñtasïna, orak tucusitsa uñstascaquïnwa. Laphinacapas wali sumaraquïnwa, achunacapasa waliraqui, take jakenacaru mank'ayañataquisa phokt'ataraqui. Pampanquir animalanacasti uca kokan ch'iwiparuw jutapjjäna; jamach'inacas layminacaparuw tapachasipjjäna, take acapachasti uca kokatwa jacapjjäna. “Ucat acatjamatwa samcajjanjja alajjpachat mä angela sarakasinquir uñjta. Ucat uca angelajj jach'at art'araquïna aqham sasa: “Uca kokjja liwinucupjjam; layminacapsti qhuchhurapjjam, laphinacapsa apakapjjam, achunacapsa willitatapjjam, cawquïri animalanacatejj ch'iwipancqui ucanacas chhuctawayjjapjjaracpan, uqhamaraqui layminacapanquiri jamach'inacasa. Ucampisa pachpa orakeru kheparayapjjaraquim troncopampi, saphinacapampjja; hierrota, bronceta lurat cadenanacampi ñach'antapjjam, ucatsti pampanquiri koranacampi chica apanucupjjam. Sullanacasti jupjjarojj sullantaracpan, pampanquiri animalanacampi, koranacampi chicaraquïpan. Amuyupas mayjt'aracpan, mä animalan amuyupjama tucuracpan, uca jan walt'añasti pakallko maranacaraquïpan. Uca juchañchäwi arunacwa arsuwayapjje kollana uñjiri angelanacajja, uqhamat take jakenacajj yatipjjañapataqui, alajjpachanquiri Diosajj ch'amanïtapa, take jakenacana apnakañanacapjjarojja, jupaw marca apnakañanacsa churaraqui qhitirutejj churañ munqui ucaru, ucatsti mä marcan jilïripatwa utt'ayaraqui, qhititejj take jakenacat sipansa llamp'u chuymanïqui ucarojja.’ “Acaw naya, Nabucodonosor reyin, samcasitajjajja. Jichhajj Beltsasar, jumajj khanañchita cuntejj uca samcajj sañ munqui ucjja, janiw qhitisa yatiñani jakenacajj taypitjja ucjja amuyt'apquiti; ucampisa jumajj khanañchasmawa, kollan Diosan ajayupajj jumar irpascatap laycu.” Uqhamasti Daniel waynajj, qhitirutejj Beltsasar sas sutichapcäna ucajja wali muspharataw uñjasïna, cuna amtäwinacatejj p'ekeparu jutcän ucanacampisa wali mayjt'ataw uñjasiraquïna. Ucampisa naya, reyejj, juparojj saractwa: ‘Beltsasar, jan jumajj llaquisimti cuna samctejj samcascta ucatjja, uqhamaraqui khanañchäwipatsa’ sasa. Beltsasarasti ucjjarojj saraquituwa: ¡Jach'a rey, cuntejj uca samcajj sañ munqui ucanacasti juman uñisirinacamjjaru purpan! Uca jach'a lanqhu koka uñjcta ucasti, cawquïritejj alajjpachcama purcäna, uqhamaraqui take chekatsa uñjcayäna, suma laphinacani, achunacapas waljaraqui, take jakenacaru mank'ayañatacjama, pampanquiri animalanacas uca kokan ch'iwiparu jutapjjäna, uqhamaraqui layminacaparu jamach'inacasa tapachasipjjäna; uca kokajj, juma, jach'a reyïtawa, jiltasinsti wali munañanipuniw tuctajja. Jach'a reyin munañapasti alajjpachcamawa purt'araqui, munañanïñapasa take aca orakpacharuw puriraqui. Juma, jach'a reyisti, uñjaractawa alajjpachatjja mä kollan angelar sarakasinquiri, aqham sasa: ‘Uca kokjja liwinucupjjam, t'unjapjjaraquim, ucampisa pachpa orakeru jilt'ayapjjam troncompi saphinacampjja, hierrot, broncet lurata cadenanacampi ñach'antapjjaraquim, ucatsti pampa koranac taypiru apanucupjjam; jupjjarusti sullajj sullantaracpan, pampanquiri animalanacampi chica uca koranaca mank'aracpan pakallko mara phokhasiñapcama.’ Uqhamwa alajjpachanquiri jach'a Diosajj arsu juma, jach'a reyi, toketjja. Juma, jach'a reyisti, jakenacatjja yakhachatäjjätawa, animalanacampi chicaw jacaraquïta, vacanacjamaw koranac mank'araquïta, janchimjjarusa sullaw sullantaraquini. Uqhamaw juma, jach'a reyejj, pakallko mara jacäta, alajjpachanquiri Diosajj take acapachan reinonacjjarusa munañanïtapa yatekañamcama, uqhamaraqui jupajj apnakerit utt'ayaraqui qhitirutejj munqui ucaru. Cuna arutejj utjcäna uca troncompi saphinacapjja pachpa orakeru jaytañataquejja, ucajj sañ muni Diosajj mä urojj juma jach'a reyirojj cuttayjjätamwa reinomjja, cunapachatejj jumajj amuyjjäta alajjpachanquiri jach'a Diosajj munañanïtapa take cunjjarusa ucapacha. Uca laycu, jichhajj, jach'a rey, aca ewjja aru ist'ita: Juma, jach'a reyejj, take cunsa chekaparupuni uñjam, janiraqui juc'ampi juchsa lurcjjamti, ñankha luräwinacamsti apanucum, pobrenacaru yanapt'araquim. Inampisa uqhamata, jach'a reyejj, sumancañampina, kamir cancañampina jacascasma sasa. Take aca yatiyäwinaca Nabucodonosor reyir churatasti phokhasipunïnwa: Mä mara pasjjepansti, reyejj palacio patanacapanwa sarnakascäna, ucapachaw jupajj säna: “Uñjapjjam, cunja jach'as Babilonia marcajja. Nayaw jach'a munañajjampi reinojjan jach'a marcapäñapataqui uqham lurayta, uqhamat nayan jach'a cancañajjat yatipjjañapataqui” sasa. Uqhamaw reyejj parlascäna, ucat acatjamat mä arojj alajjpachat ist'asini aqham sasa: “Nabucodonosor rey, aca arunac ist'am: Reinomajj janiw jumancjjeti; jakenacatjja yakhachatäjjätawa, animalanacampiw jacjjäta, vacjamaraquiw koranac mank'äta pakallko mara phukhasiñapcama, alajjpacha Diosajj jach'a ch'amanïtapa, munañanïtapa take aca orakenquiri marcanacjjaru, uqhamaraqui jupajj apnakerinac utt'ayatapa qhitirutï munqui uc yatiñamcama” sasa. Ucspachaw uca arsüwinacajj phokhasïna, Nabucodonosor reyisti jakenacatjja yakhachatäjjänwa, orko vacanacjamaw koranac mank'araquïna, janchipasti sullampi ch'aranjata, ñic'utanacapasa, sillunacapasa wali jach'anacaw jilantjjaraquïna, jach'a paca jamach'in phuyupjama sillunacapjamaraquëjjänwa. “Cunapachatejj uca juchañchäwi urunacajj phokhasjjäna ucapachasti, naya Nabucodonosor reyejj alajjpacha uñtta, ucatsti lokhe cancañajjatjja kollatätajjwa amuyasjjaracta, ucat nayajj alajjpachanquiri Diosaru jach'añchta, aca arunacampiw juparojj yupaycharacta, qhititejj wiñayataqui jacqui ucaru: ‘Ch'amapajj wiñayataquipuniwa; munañapasa wawanacapans wawanacapataquiraquïniwa. Jupa nayrakatanjja janiw cunäquisa take acapachanquiri jakenacajja; jupaw munañaparjama luraraqui, alajjpachansa uqhamaraqui acapachansa. Janiw qhitis ch'amapa toke sayt'asirejj utjquiti, ni jisct'caraquispasa cunatsa uqham luri sasajja.’ “Ucspacharaquiw nayajj amuythapistjja, wasitat catjjaracta reinojjarusa, jach'añchäwinacajjsa, uqhamaraqui jach'a cancañajjsa. Yanapirinacajjasa, jilïri autoridadanacasa nayar thakeriw jutapjjetu, ucat nayajj wasitat marcajja apnakañjja kalltjjaracta, ch'amajjasti nayra ch'amajjat sipansa juc'ampiw jiljjattaraquïna. “Jichhajj naya Nabucodonosor reyejj alajjpachanquiri reyirojj yupaycharactwa, jach'acharactwa, wakaycharactwa, cuntejj jupajj lurqui ucanacasti chekapapuniwa, uqhamaraqui qhititejj jach'a jach'a tucqui ucarusti jisc'achjaraquispawa.” Babilonianquiri Belsasar reyejj mä jach'a mank'äwi luräna, ucatsti jach'a jilïri jakenacapatjja waranka jakenacaruw jawsayäna, uca mank'äwinsti reyimpi uca jawsayata jakenacapampejj walpun vino umapjjäna. Umatäjjasinsti, reyejj mayiraquïnwa, cuna korit lurata jarronaca, uqhamaraqui kori copanactejj Nabucodonosor awquipajj Jerusalén templota apsuwaycataynajj ucanac aptanipjjañapataqui. Uca kori copanacasa, kori jarronacasa aptanitänwa, ucatsti reyisa, warminacapasa, uñt'atanacapasa, take jawsayatanacapasa uca copanacatwa vinjja umapjjäna. Takeniw vino umapjjäna ucatsti korita, kollketa, bronceta, hierrota, lawata, kalata lurat diosanacaparuw yupaychapjjaraquïna. Ucapachaw mä jakena amparapajj uñsti, mecha khananjama, ucatsti uca amparajj luc'anapampiw kellkañ kalltäna jank'o perkjjaru reyin salapanjja. Uqhama uca ampara kellkeri uñjasinsti, reyejj k'elluw tucuwayi, ajjsarañan mantatasti walpunwa qhathatiraquïna, p'eket cayucama. Ucat warariraqui, take yatiri, uqhamaraqui yatiñani, warawaranaca uñch'uquiri jakenacajj Babilonian utjcänsa take ucanacaruw jawsayäna, ucat jupanacarojj saraquïna: “Qhititejj aca perkan kellkatäqui uca leet'ani ucat uca kellkajj cuntejj saña munqui uca khanañcharaquitani, ucajj púrpura sat suma isinacampi isthapiyatäniwa, cuncaparusti mä kori cadenaw warcuntasiraquini, nayan reinojjansti quimsïri chekaru utt'ayataraquïniwa” sasa. Take yatiñani jakenacasti, qhitinacatejj reyir sirviñataqui uscutäpcän ucanacasti reyin utaparuw mantapjjäna, ucampisa janiw maynis uca kellka leet'asin khanañchañjja puedcänti. Uqhamasti Belsasar reyejj walpun ajjsaräna, ajanupasti k'ellupuniw tucüna. Jach'a jilïri jakenacapasti janiw cuna lurañsa puedipcänti. Ucampisa reyin taycapajja, uqhama wawapan arnakasitapat ist'asajja uqhamaraqui uca jach'a jilïri jakenacana arnakasitapa ist'asasa, uca mank'äwi jach'a utaruw jalantawayäna, ucat saraquïna: —Jach'a reyejj wiñayataqui jacpan. Janiraqui reyejj llaquispati, ni k'ellus tucuracpati, jupan reinopansti mayni jakew utji kollan Diosan ajayupampi irpata. Cunapachatejj jach'a reyin awquipajj reyïcan ucapachajj uca jakejj wali suma khana amuyunïtapwa uñacht'ayäna, ch'iqhïtapa, yatiñanïtapa diosanacjama yatiñanïcaspas uqhama. Ucatpï juma jach'a reyin Nabucodonosor rey awquimajj uca jakerojj take yatiri, mago, yatiñani, uqhamaraqui warawaranaca uñch'uquiri jakenacan jilïripat utt'ayänjja. Uca Daniel chachasti mä suma chuymaw utjäna samcanaca khanañchañataquejja, jupasti take jan amuyt'caya yänaca khanañchañataquisa ch'amanïnwa, ucatwa reyejj Beltsasar sasa suticharaquïnjja. Jichhasti juma jach'a reyejj uca Daniel chacharu jawsayanim, jupasti cunatejj perkan kellkatäqui ucanacjja khanañcharaquiniwa —sasa. Daniel chachasti reyin nayrakataparu irpataw uñjasïna, reyisti juparojj jisct'araquïnwa: —¿Jumajj Danielätati, cawquïrirutejj rey Nabucodonosor awquejjajj Judea oraket judionacampi chica preso apanqui ucajja? Nayarusti yatiyapjjaraquituwa jumanjja Diosan ajayupajj utjatapa, amuyumasa suma khanätapa, uqhamaraqui jumajj wali ch'iqhi, suma amuyt'ani jakëtama. Jichhajj waliquiwa, aca marcan utjquisa take uca yatiñani jakenacaw acancapjjäna aca kellka leet'añataqui ucat ucajj cuna sañsa muni uca khanañchañapataqui, ucampisa janiw maynis uca arunacjja leet'añ puedquiti, janiraquiw khanañchañsa puedipcaraquiti. Ucampisa nayajj ist'twa jumajj ch'amanïtama, take payachasïwinaca, uqhamaraqui cuna ch'ama yänacatejj utjqui ucsa khanañchirïtama. Jumatejj uca arunaca leet'äta, ucatsti cuntejj sañ munqui uca khanañcharaquïtäta, ucapachasti jumarojj mä suma púrpura sat isimpiw isthapiyäma, cuncamarusti mä kori cadena warcuntayaraquïma, nayan reinojjansti quimsïri chekaruw utt'ayaraquïma —sasa. Ucjjarusti Daniel chachajj saraquïnwa: —Jumajj uca wajjt'asiñanacamjja imasiscam, uqhamaraqui palaciomancaña uca jach'a jach'añchäwsa yakharu churascam. Ucampisa nayajj khanañchascaquïmawa cun sañtejj munqui uca perkan kellkatajj uca. “Alajjpachanquir jach'a Diosajj Nabucodonosor awquimarojj churänwa reino, jach'a cancaña, kamir cancaña, uqhamaraqui take jach'añchäwinacsa. Take ch'amanïña Diosajj juparu churäna ucatsti take acapachanquiri marcanacajja, cunayman casta parlani jakenacasa, awquimarojj ajjsarapjjänwa, jupa nayrakatansti wali qhathatipjjaraquïnjja. Jupasti qhitirutejj jiwayañ muncän ucarusti jiwayaquiraquïnwa, qhiterutejj jacayaña muncän ucarus jacayaquïnwa, mayninacarojj jach'aruw aptaraquïna, yakhepanacarusti jisc'achjaraquïnwa. Ucampisa cunapachatejj sinti munañani tucjjäna, uqhamaraqui jach'a jach'a tucuñampi phokhantayasïna, ucapachaw Diosajj apakjjäna, take ch'amapsa uqhamaraqui jach'a cancañapsa reyïtap laycu. Jakenacatsa yakhachatäjjaraquïnwa, mä animalaruw tucuraquïna; monte asnonacampi chicaw jacaraquïnjja, vacanacjamaw kora mank'araquïnjja, sullaraquiw janchiparus ch'aranjänjja, alajjpach Diosajj take jakenacjjarusa munañanïtapa, juparaqui apnakerinacsa qhitirutejj munqui ucarus utt'ayaraqui uc yatiñapcama. Jumasti, Belsasar, uca reyin yokapätawa, asquiraquiw yatisctajja cunatejj awquimaru pascäna ucsa, ucampisa janiw alt'at chuymampi sarnakctati. Jan ucasti alajjpachanquiri Tatitutjja larustawa, uca copanaca, jarronaca, cunatejj templot apanitäcäna, ucanac apayanisajja, jawsayata jakenacamampi chicaraquiw uca copanacata, jarronacatsa vino umtajja; uqhamarusa korita, kollketa, bronceta, hierrota, lawata, kalata lurat diosanacamaruw yupaychapjjaractajja; uca diosanacasti janiw uñjapquiti, janiw ist'apcaraquisa, janiw cunsa yatipcaraquiti. Ucampisa janiw Diosarojj yupaychctati, uca Diosan amparapancaraquiw jacañamajja, take cuntejj lurcta ucasa jupatwa jutaraqui. Ucatpï jupajj uca ampara apayanïnjja uca arunaca kellkañapataqui. Uca arunacasti acanacawa: ‘MENE, MENE, TEKEL y PARSIN. Uca arunacajj aqham saña munaraqui: MENE, ucajj sañ muni: Diosajj jumana marca apnakaña urunacamjja jact'iwa, ucatsti tucuyapa uscuraqui. TEKEL, ucasti sañ munaraqui: Balanzaru pest'atätawa, ucatsti juc'aquiw pesaractajja. PARSIN, ucasti sañ munaraqui: Juman reinomajj jaljtatawa, jichhasti medo, uqhamaraqui persa jakenacaru catuyataraquïniwa’ sasa. Ucspachaw Belsasar reyejj saraquïna, Daniel chacharojj púrpura isinacampi isthapiyapjjañapataqui, cuncaparusa mä kori cadena warcuntapjjañapataqui, ucatsti take jakenacaruwa yatiyaraquïna ucspacha Daniel chachajj uca reinonjja quimsïri chekaru utt'ayatäñapawa, sasinwa yatiyäna. Darío reyisti amtaraquïnwa pataca pä tuncani marca apnakerinaca utt'ayaña, jupanacasti uca reinona apnakapjjañapataqui. Uca pataca pä tuncaninacjjarusti quimsa jach'a jilïrinacwa utt'ayaraquïna, uca marca apnakerinacaru uñjapjjañapataqui cunjämtejj apnakapqui ucanac toketa, uqhamat reyejj jan uca tokenacanjja ni cunansa jarc'ata uñjasiñapataqui. Uca uñjirinacatsti, maynejj Daniel chachänwa. Jupasti mayni uñjirinacat sipansa janc'aquiw jilaru mistsuraquïna, uqhamaraqui take jilïrinacjjarusa jupajj take cunataquis yatiñanïtap laycu; ucatwa reyejj juparojj utt'ayañ munäna mä jach'a apnakerita uca marcanjja. Ucatsti uca uñjirinacajja uqhamaraqui marca apnakerinacasa, cunaymanit Daniel chacharojj aynacht'ayañ thakapjjäna, janiw suma apnakerïquiti sasa aynacht'ayañataqui, ucampisa cunjämatejj Daniel jupajj chekapa jakënjja, janiw cunjämatsa juparojj aynacht'ayañ puedipcänti. Ucampisa, cunjämat aynacht'ayañsa thakhasipcaquipunïnwa, ucat sapjjaraquïna: “Janiw Daniel chacharojj cunjämatsa aynacht'ayañjamäquiti, inas Diosar arcatap toketa aynacht'aysna” sasa. Uqhamaw uca uñjirinacajja, marca apnakerinacasa jupanaccama arust'asisinjja Darío reyin ucaruw sarapjjäna, jupampi parlañataqui ucatsti rey Dariorojj sapjjänwa: —Juma, jach'a reyejj, wiñayataquiw jacta —sasa. Take jilïrinacasti, qhitinacatejj uca marca apnakapcän ucanacasti mä tantachasïwi lurapjjäna, uca tantachasïwinsti amtapjjänwa reyin mä arsüwi apsuñapataqui, uca arsüwisti aqhamäñapänwa: Quimsa tunca urunjja janipuni qhitis cuna casta diosatsa mayispati, ni cuna jakerusa, jan ucasti jach'a rey saparuqui mayispan. Qhititejj jani uca arsutaru phokcani ucajj, leonanacan putuparu jakontatäpan. Uca laycu, juma, jach'a reyejj, uca arsüwimjja apsupunim, sutimampisa kellkantaraquim jan mayjt'ayatäñapataqui, cunjämäquitejj medo, persa jakenacan leyinacapajj uqhamarjama, ucasti janiw t'unatäcaraquispati, sasa. Darío reyejj uca arsüwirojja sutipampejj kellkantänwa. Daniel chachasti, uca arsüwi uqham luratätap yatïn ucapachasti, utaparuw saräna, uta ventananacapa jist'arasïna, uca ventananacasti Jerusalén marca toker uñtanitänwa, quillt'asisinwa Diosat mayisïna, uqhamaraqui yupaycharaquïna. Ucsti Daniel chachajj quimsa cutiw ucjja urunjja luräna, cunjämatejj luriricän uqhamarjama. Uqhamasti uca jakenacajj juntpachaw Danielan utaparojj mantapjjäna, ucansti Daniel chacharojj Diosaparu mayisisquiri, yupaychasquiri jicjjatapjjaraquïna. Ucspachaw reyin ucaru sarapjjäna cuna arsüwtejj mistuyatäcäna ucat parliri, aqham sapjjaraquïnwa: —Juma, jach'a reyejj, mä arsüwi mistuytajja, ucasti aca quimsa tunca urunacanjja janiw qhitisa cuna diosarusa ni qhiti jakerusa mayisiñapäcänti jan ucasti juma jach'a reyiruquiwa, mayisiñapänjja, ucampisa qhititejj uca arsüwi p'aquintani ucajj leonanacan putuparu jakontatäniwa sasa, ¿janicha jan ucajj uqhamäquejja? —Uqhampunïsquiwa —sasaw reyejj ucjjarojj saraquïna. —Uca arsüwisti phokhasiñapapuniwa medo persa jakenacan leyinacaparjamajja, janiraquiw t'unatäcaspati —sasa. Jupanacasti ucjjarojj sasipcaquïnwa: —Uqhamasti mayni Daniel satajja, judionacata apanitäqui ucajja, janiw reyirojj ajjsart'quiti, ni cuna arsüwitejj apsutäqui ucarusa yäkcaraquiti, nanacasti utapanjja Diosapat quimsa cuti urunjja mayisirwa uñjapjjta —sasa. Reyisti uc ist'asajj wali llact'asïna, ucatsti Daniel chacharojj cunjämatsa khespiyañwa thakaraquïna. Jayp'ucama, inti jalantañapcamaraquiw reyejj ch'amachasïna Daniel chacharu cunjämat khespiyañsa, ucampisa uca jakenacajj reyin nayrakataparojj wasitatwa uñstapjjäna, sapjjaraquïnwa: —Juma, jach'a reyejj, sumwa yattajja, medo uqhamaraqui persa jakenacan leyinacaparjamajj, cuntejj reyejj lurqui uca leyinacatjja janiw mayasa p'aquiscaspati ni pampachatäcaraquispasa —sasa. Uqhamasti reyejj Daniel chacharu irptayaniñataquiw arsuraquïnwa, ucat leonanacan putuparu jakontapjjañapataqui. Ucampisa janïra uca arunacajj phokhasquipanjja reyejj Daniel chacharojj aqham sasaw saraquïna: —Cawquïri Diosamarutejj jumajj take chuymamampi sirvcta ucasti jumarojj khespiypan —sasa. Cunapachatejj Daniel chachajj leonanacan putuparu jakontatäjjän ucapachasti mä jach'a kala nuctanipjjäna, ucat uca kaljja leonanacan putupjjaruw atjjatapjjäna, ucatsti reyejj jach'a reyin sellopampiw sellt'araquïna, uqhamaraqui jach'a jilïri jakenacan sellopampi sellt'asaraqui, uqhamata cunatejj leyejj Daniel toket siscäna ucajj phokhatäñapataqui. Ucatsti reyejj palacioparuw sarjjäna, jan mank'ata uqhamaraqui cunjämtejj c'uchirtasirïcän ucanacsa jan phokhasaw iquintjjäna; uqhamarus reyejj uca arumajj janiw icthapcänti. Khanjtanjjepansti, janc'aquiw sarthapisin leonanacan putuparu jalaraquïna, uca puturu jac'achasisinsti reyejj Daniel chacharuw wali llact'ata arumpi jawsäna, aqham sasa: —Daniel, jacquiri Diosan sirviripa, ¿cawquïri Diosamarutejj take chuymamampi sirvcta ucajj khespiytamti leonanacan lacapatjja? —sasa. Daniel chachasti ucjjarojj saraquïnwa: —¡Juma, jach'a reyejj, wiñayataqui jacam! Nayan Diosajjajj angelapwa qhitani, juparaquiw leonanacan lacapsa jist'anti jan nayaru cuna ñankhsa lurascañapataqui, Diosasti yatiraquiwa nayanjja jan juchanïtajja, uqhamaraqui juma, jach'a rey, tokesa jan cuna juchsa luratajja —sasa. Uqhamasti reyejj walpun cusisïna, ucatsti Daniel chacharu leonanacan putupata apsjjapjjañapataquiw mayiraquïna. Apsjjapjjän ucapachasti janiw cuna usuchjatsa jicjjatapcänti, Daniel chachajj Diosaparu catuyasitap laycu. Uca khipatsti reyin arsutapatwa, cawquïri jakenacatejj Daniel toke jan wali amtapcatayna ucanac jawsayanitayna, warminacapa, wawanacapamppacha, jupanacasti leonanacan putunacaparu jakontatäpjjänwa; janïraw leonanacan putunacapa mankharu puripcänti ucapachaw jupanacjjaru leonanacajj jaljjatasin jisc'a jisc'a wicanokapjjäna. Ucjjarusti rey Dariojj mä kellkata apayäna, take marcanacaru, uqhamaraqui cunaymani casta parlanacani jakenacaru aqham sasa: “Jumanacataquejj muntwa sumancañajj utjañapa, uqhamaraqui take phokt'ata sarnakapjjañama. Arsuractwa, mayiractwa take aca orake apnakcta ucanjja, Daniel chachan Diosapajj ist'atäpan uqhamaraqui ajjsaratäpan. “Jupaw jacquiri Diosajja, wiñayataquiwa. Jupan reinopajj janipuniw t'unjatäcaniti, ch'amapas janiraquiw tucuscaniti. Jupaw khespiyirejja, arjjatirisa; alajjpachansa, acapachansa, luratanacapajj muspharcañawa. Leonanacan lacapatsa jupaw Daniel sirviriparojj khespiyaraqui” sasa. Daniel chachasti Darío reyin take marcanac apnakañapcamajj mä jach'a jilïri jaket uñt'ataquipunïscänwa, uqhamaraqui Ciro reyejj Persia orake apnakcän ucapachasa. Mä arumajja, cunapachatejj Belsasar reyejj Babilonia marca niya mä mara apnakcän ucapachajj, Daniel chachajj mä samcanacampi, unañchäwinacampwa uñjäna. Cunapachatejj iquit uñatatän ucapachasti cunanactejj uca samcana, uqhamaraqui uca unañchäwin uñjcatayna take ucanacwa kellksüna, ucanacasti aqhamawa: “Nayajj samcajjanjja uñjäyätwa, pusi toket thayajj thayt'asinquiri ucatsti jach'a kotjjaru wali mathapinaca sartayasquiri. Ucat acatjamatwa pusi jach'a ajjsarcañ animalanacajj uca jach'a kotat misturanipjjäna, uca animalanacajj sapa maynis yakha castcamänwa. Kallta animalasti mä leonar uñtatänwa, mä siwik'ara sat jamach'in chhekhapat chhekhapanjamänwa. Nayajj uqhamaw uca animalaru uñch'uquiscäyäta, uqhamaruw chhekhanacapjja jiq'ekapjjäna, oraket aptasinsti khepäjja cayunacapjjaruw sayt'ayapjjäna, mä jakëcaspas uqhama lejjwipasti mä jaken lejjwipäcaspas uqhamaw tucuwayjjaraquïna. “Payïri animalasti mä osor uñtatjamaraquïnwa, maysa toketjja juc'ampi waytata, maysa toketsti janiraqui, uca animalasti quimsa jaraphi ch'aqhanaca acht'atänwa; ucatsti ist'aractwa aqham siri: ‘¡Saram, ucatsti kawkha aychtejj muncta uca mank'antaniraquim!’ sasa. “Quimsïri animalasti, leopardo sat animalaru uñtataraquïnwa, jiqhanipjjarojj pusi chhekhani cuna, uqhamarusa pusi p'ekeni cunänwa, uca animalarusti take munañanïñaw churataraquïna. “Unañchäwejjan pusïri animal uñjcta ucasti sinti ajjsarcañapunïnwa, sustjascaña, uqhamarusa wali ch'amaniraqui. Laca ch'aqhanacapasti hierrocamaquïnwa, wali jach'anacaraqui; take cunwa mank'antäna, tucjaraquïna, jilt'anacsti taquisiraquïnwa. Take uca mayni animalanac uñjcta ucanacat sipansa mayjapunïnwa, p'ekepansti tunca wajjranacaniraquïnwa. “Uca wajjranac uñch'ucquipansti, uca wajjranac taypitjja yakha jisc'a wajjraw mistuniraquïna, uca khepa wajjrajj mistuncänsa ucaru mä cheka churañataquejja quimsa wajjranacwa jiq'irapjjäna, uca khepïri wajjrasti jake nayrat nayranacanïnwa, mä lacaw utjaraquïna, uca lacasti wali jach'a jach'a tucusaraquiw parläna. “Nayasti uñch'uquiscaquïyätwa, ucjjarusti mä trononacaw uchataraquïna, mä Jilïri chuymani jakew kont'asiraquïna, isipajj qhunjam jank'oraquïnwa, ñic'utanacapasti t'ajjsit t'awrjamaraqui. Konuñapasa, uca konuñapan ruedanacapasa ninacamaquiraquïnwa. Jupa nayrakatatsti mä nina jawirjamaw misturaquïna. Waranka warankanacaraquiw juparojj sirvipjjäna, millón millonanacaraquiw jupa nayräjjan sayt'atäpjjäna. Tribunalasti uca tantachasïwin parlañanacjja kalltayjjaraquïnwa, libronacasti jist'arasiraquïnwa. “Nayajj uqhamaw uñch'uquiscäyäta, cuntejj uca jisc'a wajjran lacapajj wali jach'a jach'a tuct'asa parlcäna uca ist'asa, uqham uñch'ucquipansti uca ajjsarcañ animalaruw jiwayjjapjjäna jisc'a jisc'a wicanokasa, ucatsti ninaruw jakontjjapjjäna ucan naqhantjjañapataqui. Uca yakha animalanacarusti munañanïñapjja apakjjapjjaraquïnwa, ucampisa janiraquiw jiwarayapcänti, jan ucasti jacayasipcaquïnwa horasapajj puriniñapcama. “Nayajj uca unañchäwinacjja arumajj uñjascaquïyätwa. Ucat acatjamat uñjta: “Kenayanac taypin jutasquiri mayniru uñjta jaken yokapäcaspas uqhama, jupasti, cawqhantejj kont'atäcän uca chuymani Jilïri jakejj ucaruw sararaquïna, juparuw jac'achayapjjaraquïna. Juparuraquiw munañanïñasa, jach'a cancañasa, reinosa churataraquïna, take marcanquiri jakenaca, cunayman casta parlani jakenacaraquiw juparojj sirvipjjäna. Ch'amapajj pachpaquïscaniwa, reinopasa janiraquiw t'unjatäcaniti. “Naya, Daniel, amuyasiraquïyätwa ajjsarañajj nayar wali muyuntatapa; llaquisiraquïyätwa take cunanactejj uñjcäyätsa ucanacata. Ucatsti sayt'atäpcän ucanacat mayniruw jac'achasta, ucat jisct'aracta: ‘¿Cun sañsa muni take acanacajja?’ sasa. Jupasti nayarojj khanañcharaquitänwa, aqham sasa: ‘Aca pusi jach'a ajjsarcañ animalanacajj, acat kheparu cuna pusi jach'a reyinacatejj aca orake apnakapcani ucanacawa. Take ucanac pasatatsti acapach apnakañajj alajjpachanquir Diosar catuyatäjjaniwa, wiñayataquiw jupancjjaraquini’ sasa. “Nayajj juc'ampi uca pusïri ajjsarcañ jach'a animalat yatjjatañ munäyäta, mayninacatsa mayjaraqui, ajjtascañaraqui, laca ch'aqhanacapas hierrocamaquiraqui, amparanacapan sillunacapas broncetaraqui; take cunsa mank'antaquïnwa, ucatsti tucjaraquïnwa, jilt'anacsti taquisiraquïnwa. Uqhamaraquiw nayajj juc'ampi yatjjatañ munäyäta uca tunca wajjranacapata, uqhamaraqui uca jisc'a wajjrajj mistuncäna cawquïritï nayrani, wali jach'achasiñampi parliri lacanïcän uca toketsa, uca jisc'a wajjrasti mayni wajjranacat sipansa amuyatatjja juc'ampi jach'jamaquïnwa, uca jisc'a wajjraru mä cheka churañataquisti quimsa wajjraraquiw apsutänjja. Uqhamasti uñjaractwa uca wajjrajj Diosan marcapampi nuwasisquiri, uqhamaraqui atipjasquiri, uca chuymani Jilïr jaken puriniñapcama, ucatsti uca chuymani jakejj Diosan marcaparojj chekaparuw uñjäna, horasasti purinjjaraquitaynawa Diosan marcapajj uca reino catuntasjjañapataqui. Ucatsti saraquïnwa: ‘Uca pusïri ajjsarcañ animalasti cunatejj aca oraken pusïri reinojj utjcani ucäniwa, mayninacatsa wali mayjaraqui. Take aca orakpacha mank'antani, taquisiraquini, tucjaraquini. Tunca wajjranacasti tunca reyinacaraquiwa, qhitinacatejj uca reino apnakapcani ucanaca. Jupanac khepatsti yakharaquiw tronorojj maqhatani, take nayrïrinacat sipansti mayjapuni, uca reyisti quimsaniruw jakokani. Alajjpachanquiri Diosarusti jisc'achjaniwa; marcaparus tucjaraquiniwa, Diosan leyinacapsa, fiestanacapsa mayjt'ayañ munaraquini, Diosan marcapasti jupan apnakataraquïniwa, quimsa mara chicatancama. Ucampisa tribunalajj take cunsa chekaparuw uñjani, munañanïñapsti apakjjaraquiniwa, k'ala tucjatwa apanucjjaraquini. Apnakañasa, munañanïñasa, jach'a cancañasa, take acapachanquiri reinonacasa, alajjpachanquir Diosan marcaparu catuyatäjjaniwa. Diosan reinopasti wiñayataquipunïniwa, take acapachanquiri marcanacaw juparojj sirvipjjani, jaysapjjaraquini.’ “Ucaw uca unañchäwin tucuyäwipajja. Naya, Daniel, wali mayjt'atapuniw jicjjatasta, ajanojjas k'elluw tucuraqui, ucampisa janiw qhitirusa cunsa aca toketjja siscaractti.” “Cunapachatejj Belsasar reyejj quimsa mara reyïcän ucapachaw naya, Daniel, yakha unañchäwi uñjaracta, nayra yakha unañchäwinacat sipansa yakhapuni. Uca uñjäwinsti nayajj Susa marcanjamac jicjjatasïyätjja, Elam sisqui uca provinciana, Ulai sisqui uca jawira thiyana. Nayajj jayaruw uñtta, ucatsti uca jawira thiyat mä orko oveja mistusinquir uñjta. Uca ovejasti pä jach'a wajjranïnwa, maynïri wajjrajj khepaquiw mistutayna, ucampisa uca khepa misturi wajjrasti, juc'ampi jach'araquïnwa. Uca orko ovejasti wajjranacapampiw mokenokascäna, inti jalanta tokeru, amstaru, aynacharu, uqhama janiraquiw cawquïri animalas uca ovejampi jiquintasirejj utjcänti, ni cawquïri animalas mokesiñapat jaltirejj utjcaraquïnti. Uca ovejasti cuntejj muncäna ucwa luraraquïna, sapa cutiw juc'ampi ch'amani tucjjäna. “Nayasti cuntejj uñjcäyät uca tokenacatwa lup'iscäyäta, ucat amuyasta inti jalanta toket mä cabrito jutasquiri, walpun jalanïna, uqham jalanisasti cayunacapajj janjamaquiw orakerus tact'cänti. Uca cabritosti pä nayrapa taypirojj mä jach'a wajjraniraqui, uca pä wajjrani oveja jac'aru purinisinsti, cawquïrirutejj jawira thiyan uñjcäyäta ucarusti uca cabritojj take ch'amapampiw mokentäna. Ucatsti uca pä wajjrapsa p'aquiränwa, uca ovejasti jan ch'amaniw uñjasïna uca cabritompi mokentasiñataqui. Uca khepatsti cabritojj mokentasin orakeruw liwinucüna, ucaruw tacjaraquïna, janiraquiw qhitis uca ovejat arjjatirejj utjcänti. “Uca cabritosti wali ch'amanipuniw tucjjäna, uqhamäquipanwa uca jach'a wajjrapajj p'aquisjjäna, uca p'aquita wajjra lantisti pusi wajjranacaw jilsuranïna, uca pusi wajjranacasti amstaru, aynacharu, inti jalanta, inti jalsu tokeru uñtatänwa. Uca maynïri wajjratsti yakha jisc'a wajjraw misturaquïna, uca wajjrasti aynach tokeruw sinti jilaraquïna, inti jalsu tokerus uca quipcaraqui suma orake satäqui ucsaru. Sinti jilantatapatsti, alajjpachcamaw puriraquïna, warawaranacsa williraniraquïnwa, ucatsti uca warawaranacarojj taquisiraquïnwa, alajjpacha ejerciton jilïriparusa “Nuwasiñäni” saraquïnwa; sapa uru sacrificio loktasiñsti t'unjaraquïnwa, yupaychañäqui uca chekanacsa taquisiraquïnwa. Cawqhantejj nayrajj sacrificionaca loktasiña chekanacsti ejercitopampi purintasaw taquisiraquïna, cunatejj chekapäqui ucsa pamparuw taquisiraquïna. Cuntejj jupajj muncäna ucanacwa luraraquïna, take aca luräwinacanwa atipt'araquïna. “Ucatsti ist'aractwa mä angelaru, yakha ángel masiparu jisct'asquiri: ‘¿Cunapachas aca sapa uru sacrificio loktasiñ chekan lurasqui uca luräwinacajj tucusjjani?. ¿Cunapachcamas aca Tatitun kollana lugarapajj juchararanacaru catuyatäni, uqhamaraqui Diosar iyawsir jakenacasa taquisitaraquïni?’ sasa. Ucaru arusjjatäwisti acaraquïnwa: ‘Pä waranka quimsa patacani urunacaw uqhamäni, uca pasatatsti uca santuariojj k'omachatäjjaraquiniwa’ sasa. “Naya, Daniel, uca unañchäwi uñch'uquiscäyäta, uqhamaraqui cun sañsa muni ucsa yatiñ munascaraquïyäta, ucat acatjamatwa naya nayrakatajjan uñstaraquïna mä jaker uñtata, ucatsti mä jaken arupa ist'aracta, Ulai sisqui uca jawirat parlasinquiri aqham sasa: “Gabriel, aca jaker khanañcham cunsa sañ muni aca unañchäwejj uca toketa’ sasa. “Ucatwa uca jakejj nayaru jac'achasinitu. Nayasti sustjasiractwa, orakcamawa ajanojjsa alt'asiracta, ucat jupajj nayarojj aqham situ: ‘Jaken yokapa, amuyam, aca unañchäwi uñjcta ucajj aca urunacan tucusiñapwa yatiyasqui’ sasa. “Uqhamaw jupajj nayaru parljjayasquitäna, nayasti ucatjja jan ch'amani pamparu liwnoktataw jicjjatasta, ucampisa jupajj nayar llamct'asinwa waytitu, sayt'ayaraquitu, aqham sasa: ‘Jichhasti khanañchämaw cunatejj lurascani Diosan colerasiñapa uru tucuscani ucapachajja, aca unañchäwi uñjcta ucasti uca tucuya urunacatwa parli. “Uca pä wajjrani orko oveja uñjctas ucajj Media, uqhamaraqui Persia sisqui ucanacan reyinacapawa. Cabritosti Grecia marcan reyipawa, cuna jach'a wajjrapatejj pä nayrapa taypin utjqui ucasti nayrïri reyipawa. Cawquïri pusi wajjranacatejj mistuncaraquïna nayrïri wajjran p'aquisitapata, ucasti sañ munaraqui aca reinotjja pusi yakha reinonacaw misturaquini, ucampisa janiw kalltiri reinocänjja uqhama ch'amanïcaraquiniti. “Cunapachatejj uca reinonacan munañapajj tucusjjani, uqhamaraqui take ñankha lurañanacapas inampst'jjaraquini, ucapachajj mä sallka, jan wali reyiw jach'a munañani tucuraquini. Wali munañanipuniw tucuraquini, ucampisa janiw jupan pachpa ch'amapampiti; take cunsa jan amuycañjamwa t'unjani, take cuntejj lurcani ucansti atipjapuniniwa. Jach'a munañani jakenacarus t'unjaraquiniwa, Diosan marcapanquirinacatsti waljaniruw t'unjaraquini. Jupan sallka cancañapampisti, sallka luratanacapajj atipt'aquipuniniwa. Jach'a jach'araquiw tucuraquini, walja jakenacaruwa, qhitinacatejj jupar alcatata sarnakapcäna ucanacarojj ch'ojjña lurasaw jiwarayaraquini. Jilïrinacan jilïripampisa jiquintasiscaquiniwa, ucampisa uca jilïrin atipjataw uñjasiraquini. “Jayp'u, uqhamaraqui alwa unañchäwi uñjatamasti niya khanañchatäjjtamwa, ucasti chekawa; ucampisa jumajj ucanacjja chuymamaruqui imaraquim, ucasti walja urunaca pasatatwa phokhasjjaraquini” sasa. “Naya, Daniel, k'ala ch'ama thayjtataw uñjasïyäta, walja urunacaraquiw usuntata jicjjatasiraquïyäta. Take ucanac pasatasti wasitatwa marca apnacañanacan luräwinacapjja uñjaraquïyäta. Ucampisa cuna unañchäwtejj uñjcta ucanacatjja wali llaquitapuniw jicjjatasïyäta, jan amuyt'añjamätap laycu.” “Asuero jaken yokapa, qhititejj medo jakenac castäqui, uca Dariow caldeonacan reinopjja apnakascäna. Cunapachatejj jupajj mä mara apnakcän ucapachaw naya Daniel Jeremías profetan libropa leescaraquïyäta, pakallko tunca mara pasañapäquis uca toketa, Jerusalén marcan t'unjatäñapataqui, cunjämtejj Tatitojj profetaru siscatayna uqhamarjama. Ucatsti nayajj Tatitu Diosaruw mayisiscaraquïyäta, juparuw achict'asiraquïyäta, ayunasina, chhanqha isinacampi isthapisisa, khellaru kont'asisaraqui. “Tatitu Diosajjaruw mayisiscäyäta, juparusti aqham sasaw arsuraquïyäta: ‘Tata, jumajj jach'a ch'amani Diosätawa, arsutanacamarojj phokhapuntawa, qhitinacatejj camachi arunacam phokqui ucanacarusa munasiñamjja uñacht'ayaractawa. Nanacajj juma nayrakatan jucha lurapjjta, ñankhanacsa lurapjjaracta; cunatejj jan walïqui ucacwa lurapjjtjja, jumaru apanucusaw jacapjjaracta; camachi arunacamsa, arsutanacamsa apanucupjjaractwa. Jumar sirviri profetanacamarusti jan ist'asaw sarnakapjjaracta, jupanacasti juman sutimjjaruw nanacan reyinacajjaru parlapjjaraquïna, jilïrinacajjarusa, nayra awquinacajjarusa, take Israel marcarusa. Jumajj, Tata, chekapapunïtawa, ucampisa nanaca judionacajj wali p'enkasipjjta; cawquïrinacatejj Jerusalén marcan jacapqui ucanacjamaraqui, uqhamaraqui yakha israelitanacjamaraqui, uca quipcaraqui cawquïrinacatejj jacapqui yakha marcanacana, uqhamaraqui jumaw ucanacarojj uqham ananucuracta juma nayrakatan sayt'asipjjatap laycu. Nanacajj, Tata, reyinacaj-jjam, jilïri jakenacaj-jjama uca quipcaraqui nayra awquinacaj-jjama p'enkachjatäpjjtwa, juma nayrakatan sayt'asipjjatajj laycu. Ucampisa nanacan Diosajja, jumanquiwa qhuyapayasiñasa, juchat perdonañasa. Nanacasti juma nayrakatan jumataquiw sayt'asipjjta, janiraquiw arunacamsa ist'apcti, nanacan Dios Tatitojja, cuna yatichäwinactejj profeta sirvirinacam toke churapquista ucanacsa janiw ist'apcaractti. Take Israel jakenacaw yatichäwinacamjja jan ist'apcti, juman arsutanacamarusa janiw jaysapcaractti, ucatpï nanacjjarojj purinejja take ñankhachäwi arunacajja, uqhamaraqui cuna juramentotejj Moisesan leyipan kellkatäqui ucarjama, nanacasti juma tokew jucha lurapjjta. Jumasti, nanacjjaru aca jach'a jan walt'äwi apayanisajja, cuna ajjsarañanactejj nanacaru churapquista ucjja phoktawa, uqhamaraqui qhitinacatejj marca apnakapqui ucanacampisa; aca orakensti janipuniw utjcänti mä mutuyäwejja cawquïri mutuyäwtejj jumajj nanacjjaru apayanipquista uqhamajja. Take aca jan walinacaw nanacjjaru jutejja, cunjämatejj Moisesan leyipan kellkatäqui uqhamarjama; ucampisa nanacajj janiw jumarojj thakapcsmati, nanacan Tatitojja, nanacan Diosajja, janiraquiw nanacan ñankha lurañanacajjsa apanucupcti, ni juman chekapa arunacamarus arcapcaractti. Ucatpï, Tata, jumajj nanacataquejj aca jach'a jan walinac waquichtajja ucat nanacjjaru apayaniractajja, jumasti, nanacan Dios Tatitojja, chekapapunïtawa, take luratanacamasa chekaparaquiwa; ucampisa nanacaw jumarojj jan ist'añ munapcsmati. “Nanacan Diosajja, jumaw jach'a ch'amam uñacht'ayapjjesta, marcamaru Egiptot apsusajja, uqhamat juman jach'a sutimjja uca urunacatpachwa wali jach'aru tucuyaractajja, jichhürcama; ucampisa nanacajj juchanacaqui lurasipctjja, jan walinacaqui lurasipcaractjja. Tata, nanacajj yatipjjtwa jumajj qhuyapayasirïtama. Jerusalén marcatjja uca colerasiñamjja uqhamaraqui colerampi take cuna lurañamsa apakamaya, Jerusalén marcasti marcamawa, juman kollan kollumaraquiwa. Yakha marcanacanquir jakenacasti Jerusalén marcamatjja jakenacapatsa larusipjjewa, nanacan juchanacajj laycu, uqhamaraqui nayra awquinacajjan jucha luratanacap laycu. Nanacan Diosajja, ist'amay juman sirviriman mayisitaparojja; jach'a sutim laycuquisaya, Tata, munasiñampi aca jachcaña jicjjatasqui uca templomarojj uñtanim. Ist'apjjet Tata, nanacan Diosajja; nanacan aynacht'atanacajjarusti uñtanipjjaraquita, cawquïri marcatejj sutima apqui uca marcan aynacht'atapsa. Janiw nanacan asquïpjjatajj laycutejj jumaru mayisinipcsma, jan ucasti juman jach'a qhuyapayasiñam laycuw mayisinipjjsma. ¡Tatay, Tatay! ¡Ist'apjjeta, perdonapjjaraquita! ¡Ist'apjjet, Tatay, ucatsti yanapt'apjjaraquita! Juman jach'a sutim laycu, Dios Tata, marcam laycu, jakenacam laycu, qhitinacatejj sutimsa jach'achapctjja, ucanacaru janc'aqui jutam.’ “Nayasti mayiscaquïyätwa Diosatjja, juchanacajjsa arsusisaraqui, uqhamaraqui Israel marcajjan juchanacapsa arsusina, Tatitu Diosajjan nayrakataparuw mayisitanacajjsa uscuraquïyäta, jupan kollan kollup laycu. Uqhama mayisquipansti, Gabriel sat angelawa cawquïritejj unañchäwi uñjcäyät ucan uñstquitäna ucaw cawqhancäyättejj ucqharu juti. Uca horasasti niya Diosar jayp'u sacrificio loktañ horasänwa. Ucatsti nayarojj saraquituwa: ‘Daniel, nayajj juttwa jumar acanac toketa amuyt'ayiri. Cunapachatejj jumajj Diosar mayisiñ kalltta, ucapachaw Diosajj jumar ist'tam. Nayasti jumaru uca Diosan ist'atapa yatiyiriw jutsma, Diosasti jumarojj walpun munaractam. Jichhasti sum suma ist'am cuntejj siscäma uca arunacaru, uqhamat uca unañchäwi toket suma amuyt'añamataqui: “Pakallko tunca semananacaw pasañapa marcamjjaru, uqhamaraqui kollana marcamjjarusa, uqhamat ñankha luräwiru, juchampiru tucjañataqui, ñankha luräwinacatjja pampachäwi jicjjatañataqui, ucatsti cunatejj chekapäqui uca wiñayataqui utt'ayañataqui, uqhamat unañchäwi uñjcta, uqhamaraqui profecía arunac ist'cta ucanacajj phokhasiñapataqui, ucjjarusti cawquïritejj kollanäqui ucajja Diosar catuyatäjjañapcama. Jichhajj acwa yatiñama, amuyt'añamaraqui: Cunapachattejj Jerusalén marcajj wasitata uñstayañataqui sayt'ayañataqui arsutäni, Tatitur loktatäqui uca jach'a jilïrin puriniñapcama, pakallko semananacaw pasascañapa, Jerusalén marcan wasitata sayt'ayatäñataqui callenacapasa, perkanacapasa, sojjta tunca payani semananacanwa lurasini, ucampisa uca urunacajj wali t'akhesiña urunacäniwa. Sojjta tunca payani semananaca pasatatsti, Tatitur catuyata jach'a jilïriruw jiwayapjjani. Jerusalén marcampi templompisti t'unjataw uñjasiraquini, cawquïri reyitejj jutcani ucanacan jakenacapaw t'unjaraquini. Tucuyäwisti janc'aquiw purinini, walja umanacjama, tucuycamawa nuwasiñanacasa, t'unjatäñasa utjaraquini, cawquïrinacatejj uqhamäñapatac arsutäqui ucanaca. Mä semanataquiquiw jupajj walja jakenacampi suma arust'äwinacar mantani, ucampis chica semanarusti sacrificionaca, ofrendanaca loktasiñanacjja chhaktayjjaniwa jan mayampitaqui. Sacrificio loktasiñ altara nayrakatansti mä jach'a jan waliraquiw lurasini, uca t'unjäwejj amtatäqui ucajj qhitinacatejj jan walinac lurapqui ucanacjjaru puriñapcama.’ ” Cunapachatejj Ciro reyejj Persia marca niya quimsa mara apnakcän ucapachasti, Daniel, cawquïritejj Beltsasar satäcaraqui ucajj mä chekpacha uñjäwi uñjäna, uca uñjäwejj janiw amuyt'añjamäcänti. Ucampisa Daniel chachajj wali amuyumpiw ucanacjja uñjäna, ucatsti amuyaraquïnwa cuntejj uca uñjäwejj sañ muncän ucjja. “Uca urunacansti, naya, Daniel, wali llact'ata quimsa semanaw sarnakäyäta. Janiw nayajj suma mank'anacjja mank'cäyätti, janiraquiw aychsa ni vinsa mallt'caraquïyätti, ni cuna casta suma k'aphinacampis uscuscaraquïyätti, uca quimsa semananac pasañapcama. Uca pachpa marana, kalltiri phajjsina pä tunca pusini urunaca sarakatarusti, nayajj Tigris sat jach'a jawira thiyancascäyätwa. Acatjamat uñtta mä jake sayasquiri, linot lurat isinacampi isthapita, uqhamaraqui korit lurat mä cinturonampi muytata. Janchipasti topacio sisqui ucar uñtataw khanaraquïna, ajanupasti mä llijullijur uñtataw khantaraquïna, nayranacapasti akquir ninjamaraquïnwa, amparanacapasa, cayunacapasa broncer uñtataw khanaraquïna, parlatapasti walja jakenacan parlatanacapjamaraquïnwa. “Naya sapaquiw uca unañchäwjja uñjaracta, nayampi chicäpcän uca jakenacasti janiw cunsa amuyapcaraquïnti, ajjsarañampi catuntayasisajj imantasiriw jaltjjapjjaraquïna. Cunapachatejj nayajj uca jach'a unañchäwi uñjcäyät ucapachasti sapaquiw jicjjatasïyäta. Nayan ajanojjas k'ellupuniw tucuraqui, jan ch'amaniw uñjasiracta. Cunapachatejj juparu parliri ist'ta ucapachasti jan ch'amaniw uñjasta, orakeruw liwisiractta. Ucat acatjamatwa mä amparajj nayaru lokjjatasin waytitu, ucatsti amparanacajj-jjaru, uqhamaraqui konkorinacajj-jjaru utt'atwa jaytaraquitu. Ucatsti saraquituwa: ‘Daniel, Diosan munatapa, wal ist'am cuntejj nayajj siscäma uca arunaca. Sayt'asim, nayasti juman ucaru qhitanitätwa’ sasa. “Uqham satapa ist'asinsti nayajj qhathatt'asisaw sayt'asta. Ucat jupajj nayaru saraquitu: ‘Daniel, jan jumajj ajjsaramti, kallta urutpachwa jumajj ch'amachasta take ucanac amuyt'añataqui, uqhamaraqui Diosam nayrakatapansa alt'ata chuymani tucuracta ucspachaw Tatitojj mayisitanacamjja ist'tam. Ucatwa nayajj jichhajj juttjja. Persia marcaru arjjatiri angelasti pä tunca mayani uruw naya tokejj sayt'asi; ucampisa Miguel sat mayni angelaw nayar yanapt'irejj jutaraquitu, nayasti Persianquiri reyinacampi chicaraquiw sapaqui uñjasïyätjja. Cunatejj acat kheparu marcampejj pascani ucanac khanañchiriw jutsma, uca unañchawinac uñjcta ucanacasti uca urunac toketaraquiwa’ sasa. “Uqhama jupajj nayaru parljjayquipansti, oraker alt'ataw sayascaraquïyäta, janiraquiw mä arsa arscäyätti. Acatjamatwa, mä jakejj nayaru lacajjat llamct'itu, jupasti jaken yokapjamänwa. Ucat nayajj saracta qhititejj nayan nayrakatajjan sayt'atäcän ucaru, aqham sasa: ‘Tata, aca unañchäwi uñjatajjajj wali llaquisiyitu, jan ch'amani tucuyaraquitu. ¿Cunjämaraqui aca juman sirvirimasti jumampi parlaspasti, jan ch'amani, niya samanas pist'ata jicjjatasisasti?’ sasa. “Uca jaken yokapjamäcän ucasti wasitatwa nayarojj llamct'itu ucatsti wasitat machak ch'amani tucuyjjaraquitu, ucatsti saraquituwa: ‘Jan ajjsaramti, janirac llaquisimsa. Diosajj jumarojj walwa munastam. Uca laycu sayt'asim, ch'amañcht'asiraquim’ sasa. “Jupajj uqhamaw nayaru parlasquitäna, uqham parlañapcamajja nayajj ch'amaniw amuyasjjäyäta, ucatsti saractwa: ‘Tata, parljjayt'aquita, parlatam ist'asasti nayajj ch'amaniw uñjasjjta’ sasa. Ucatsti jupajj saraquituwa: ‘¿Yattati cunatsa jumar uñjiri jutta ucjja? Jichhajj Persia marcar arjjatiri angelampi nuwasiri sarañajjawa. Cunapachatejj nayajj jupampi nuwasiña tucuyjjä ucjjarusti Grecia marcanquiri angelaraquiw naya tokejj jutani. Jichhasti saraquïmawa cunanacatejj chekapa libron kellkatäqui uca arunacjjata; uca angelanacampi nuwasiñajjanjja, Israel marcar arjjatiri Miguel sat angelaquiw nayarojj yanapt'itu.’ “Nayasti juparojj ch'amañcharaquïyätwa yanaparaquïyätwa, cunapachatejj Media sat orake apnakeri Darío reyejj mä mara apnakcän ucapacha. Jichhasti cunatejj chekapäqui ucwa uñacht'ayäma: “Persia marcarusti quimsa reyinacaw apnakascani, ucanac khepasti yakha reyiraquiw sartani, jupasti sinti kamiriraquïniwa, mayni quimsa reyinacat sipansa. Cunapachatejj uqhama kamiri cancañapampi wali munañanipuni tucjjani ucapachasti, take kamir cancañapampiwa Grecia marcataquejj sayt'ani. Uca khepatsti yakha reyiraquiw apnakani, jupasti wali nuwasiriraquïniwa, jupan reinopasti jach'aru tucutaraquïniwa, cuntejj muncani ucwa luraraquini. Cunapachatejj jupajj suma utjnokatäjjani, ucapachaw jupan reinopajj t'unjata uqhamaraqui pusiru t'akjata uñjasiraquini. Uca reyin munañanïñapasti janiraquiw wawanacaparu churatäcaniti, uqhamarusa reinopajj janiw nayrjama wali ch'amanïcjjaniti, niyaquejjay t'akanokata uñjaschinejja, ucatsti yakhanacaraquiw jupa lanti apnakjjapjjaraquini. “Aynachanquiri reyisti wali ch'amanïniwa, ucampisa generälanacapatjja mayniw juc'ampi ch'amani tucuraquini jupat sipansa, orakenacapsti mä jach'a reinoruw tucuyaraquini. Mä kawkha maranac pasjjepansti uca paninejj mä suma arust'äwiruw mantapjjani; aynach tokenquiri reyisti phuchapwa churaraquini amstanquir reyin warmipäñapataqui, uqhamat uca pä marcanac taypinjja sumancañajj utjañapataquipuni. Ucampisa uca amtäwejj janiw phokhascaniti, uca warmejja, uqhamaraqui wawapasa, chachapasa, uywatanacapasa jiwarayataw uñjasipjjani. Ucampisa familiapatjja mayniw amstanquiri ejercitorojj nuwantani, ucatsti reyin utapwa catuntasini, soldadonacapaw atipjasin take apnakapjjaraquini. Uqhamarusa, diosanacaparojj Egiptoruw apasjjani, metalat lurat diosanacapa, cunanacatejj korita, kollketa, wali jila alani yänacapas utjqui ucanacampi chica. Uca pä marcajj mä kawkha maranaca jan nuwasisa jacasasti, alayanquir reyiw nuwantañ munaraquini aynachanquir marcaru, ucampisa kheparu cuttayataquëjjaniwa. “Ucampisa amstanquiri reyin yokanacapasti guerrasiñataquejj mä jach'a ch'amani ejército sartayapjjaraquini. Uca yokanacapatjja mayniw aynach toker jutantani, uca marcaru catuntañataqui t'unjayañataqui, cunjämatejj jawir umajj walja mantejj uqhamaw soldadonacapajj mantanipjjaraquini, ucatsti wasitatwa aynach tokenquiri reyin utaparojj nuwantapjjaraquini. Uca amstanquir ejerciton nuwasiñapasti, aynach tokenquiri reyirojj walpun colerayani, uca aynacha tokenquir reyejj colerataw uca amstat jutir ejercitompi nuwasiri misturaquini, ucatsti k'alwa atipjaraquini. Uqham atipjatapasti, uñisirinacapan waljani jiwaratapatsa uca reyirojj wali jach'achasiyaraquini, ucampisa jupan munañanïñapajj janiw wiñayataquïcaniti. Amstanquir reyisti wasitatwa yakha ch'amani ejército sartayaraquini, nayrïri ejercitot sipansa juc'ampi ch'amani, mä cawkha maranacatsti wasitatwa aynach tokerojj nuwantaraquini mä ch'amani, suma waquicht'ata ejercitompi. “Cunapachatejj take ucanacajj lurascani ucapachasti, waljaniraquiwa aynach tokenquiri reyitaqui sayt'asipjjani. Ucanac taypinsti mä cawkhani ñankha lurir israelita jakenacas utjaraquiniwa, cunjämatejj unañchäwin uñacht'ayatäcän uqhamarjama, ucampisa aynacht'apjjaquipuniniwa. Amstanquiri reyisti jutasinjja, uca marca muytatjja mä jach'a perkanac waquicharaquini uca marcar catuntañataqui. Janiw aynach tokenquiri ejerciton wali ch'amani soldadonacas uca uñisirin soldadonacapan jutatapjja suyt'ayapcaniti. Uca t'unjiri jutiristi, atipjatanacampejj cuntejj jupajj muncani ucwa luraraquini, janiw qhitisa jupampi nuwasirejj utjcaraquiniti, ucasti uca Suma Orakenwa kheparapjjani, cunanactejj jupajj jicjjatcani take ucanaca t'unjasa. Uqhamarusa waquichasiraquiniwa, cunanacatejj aynach toke orakenacan utjqui take ucanaca catuntasiñataqui; ucataquisti aynach tokenquir reyimpejj mä arust'äwiruw mantaraquini, uqhamarus uca reyirojj phuchapwa warmipäñapataqui churaraquini, uqhamat uca reino t'unjañataqui, ucampisa amtatanacapajj janiw phokhascaniti. Uca khepatsti kota tokenquiri marcanacaruwa nuwantaraquini, uca marcanacatsti waljaniw amparaparu jalt'apjjaraquini; ucampisa mä generalaw uca p'enkachäwirojj tucjani, amstanquir reyirusti mä p'enkwa tucjaraquini. Ucqhatwa reyejj marcapan utanacaparu sarjjaraquini, ucampisa mä jan walt'añampiw jiquintasini, ucansti jiwayataw uñjasiraquini, ucatsti uca reyitjja janiw mayampsa ist'ascjjaniti. “Konuñaparusti yakha reyiw kont'asiraquini, ucasti mä impuesto apthapirwa qhitaniraquini, uqhamat reinopajj wali kamiri tucuñapataqui. Ucampisa mä kawkha juc'a urunacarusti jiwayataw uñjasiraquini, ucampisa janiw nuwasiñana jiwayatäcaniti. “Uca khepatsti yakharaquiw apnakani. Uca jakerusti janiraquiw reyïñapas waquiscasapänti, sinti jisc'achcaya jakeraquïniwa, jan wali amtäwinacapa imantasaw sallkjañanacampi reyit utt'asini. Qhitinacatejj jupataqui sayt'apcani ucanacarusti k'alwa t'unjaraquini, arust'äwiru mantatäcän ucan jilïriparusa jiwayaraquiniwa. Cawquïrinacatejj jupampi mä suma arust'äwi lurapcän ucanacarusa sallkjaraquiniwa, juc'a jakenïcchini ucasa jupajj atipjaraquiniwa. Jan amtat horasaruraquiwa, ucsa provincianacan suma orakenacaparojj mantani, ucatsti cuntejj nayra awquinacapajj jan lurapcänsa ucanacwa luraraquini, cuntejj jupanacajj guerran jicjjatanipcatayna uca kamir cancañanacapsti soldadonacaparuw laquintaraquini cawquïri marcanacatejj wali suma perkantatäpqui uca marcanacar nuwantañataquiw wali amtaraquini, ucampisa ucajj juc'a urunacataquiquïniwa. “Ch'amaparu, uqhamaraqui jan ajjsariri chuymaparu alcatasisajja aynach tokenquiri reyiruw nuwantaraquini wali jach'a ejercitopampi yanapt'ayasisa. Aynachanquiri reyisti jan ajjsarasaraquiw guerrarojj sarantani, mä jach'a ch'amani ejercitompi, uqhamaraqui walja soldadonacampi; ucampisa jupajj sallkjataw uñjasini, janiraquiw uñisiripan ejercitop contrajj sayt'asiñ puedcaniti. Qhitinacarutejj jupajj pachpa mesapan mank'añataqui jawsaycäna, ucanacaw juparojj aynacht'ayapjjani, ejercitopasti t'unjataw uñjasiraquini, soldadonacapatsti waljaniraquiw jiwarapjjani. Ucapachasti panpacha reyiw purapat ñankha lurasiña amtäwimpiquipuni pachpa mesaru kont'asipjjani, ucatsti jupanaccamaw c'ari arunacampi c'arintasipjjani, ucampisa janiw maynis amtatanacapjja phokhapcaraquiniti, horasajj janïra purincatap laycu. Amstanquir reyisti marcaparuw cutt'jjaraquini, guerran catuntancataynas take uca yänacap apt'ata, ucatsti kollana arust'äwi tokeraquiw sayt'ani; amtäwinacapsti phokharaquiniwa, ucatsti orakeparuw cuttawayjjaraquini. Cunapachatejj horasajj purinjjani ucapachasti, soldadonacapjja wasitatwa aynach tokenquiri reino catuntasiñ ant'ani, ucampisa jichhajja janiw pasïrinjama atipjcaniti. Ejercitopasti inti jalanta tokenquir ejercitompi nuwantataw uñjasini, uca ejercitosti barconacat apanitäniwa. Uqhamasti ajjsarañan phokhantatäsinjja jaltjjapjjaquiniwa. Ucapachasti amstanquir ejerciton reyipajj uca kollan arust'äwjjaruw take colerasiñapjja samarayasini, qhitinacatejj uca arust'äwi toke sayt'apcaraquïna juparu sirviñataqui ucanacamp chica. “Soldadonacapasti templorusa, suma perkanacaparusa, ñankhachapjjaraquiniwa, sapa uru sacrificio loktasiñäqui ucsti suyt'ayjjaraquiniwa, uca chekarusti mä ajjtascaña luräwinaca lurapjjani, uqhamat Diosan yänacapa taquisisa. Reyisti, suma koña arunacapampiw qhitinacatejj uca arust'äwi toke sayt'apcän ucanacarojj juparu jakcattayasiñ munani, ucampisa Diosar munir marcajj sumwa sayt'asini, uqhamaraqui uca jan walt'añanaca jutipanjja sayt'asipjjaraquiniwa. Uca marcanquiri jach'a yatiñani jakenacasti walja jakenacaruw yatichapjjani, ucampisa janc'aquiraquiw jupanacarojj jiwarayapjjani, ninaruw naqhantayapjjaraquini, uqhamaraqui take cunanacapatejj utjcän ucanacsa lunthatjapjjaraquiniwa, jaya marcanacaru apasin esclavo tucuyapjjaraquini. Ucasti mä kawkha urunacataquiquiw lurasiraquini. Cunapachatejj uñisitäña horasajj purincani ucapachasti mä juc'a yanapwa catokapjjaraquini, ucampisa waljaniraquiw jupanacarojj jakcattapjjani jan uñisitäña laycuqui. Qhitinacatejj marcaru yatichapcän ucanacasa, uñisitaw uñjasipjjaraquini, jupanacasti yant'ataw uñjasipjjaraquini, k'omachataraqui, chekaparu tucuyataraqui, cuna tucuy horasatejj puriniñapäcäna ucacama. “Amstanquir reyisti cuntejj jupajj munqui ucwa luraraquini cunjämatejj jupajj sinti jach'a jach'a tucqui uqhamäniwa, take diosanacatsa jilïrïcaspas uqhamwa amuyasiraquini, cheka Diosataquisti cunayman jan wali arunacwa arsuraquini, take cunas jupataquejj asquiruw mistsuni, Diosajj jupataqui mutuyäwipa puriyancani uca horascama, cuntejj Diosajj amtcani ucasti phokhasiniwa. Aca reyisti janiraquiw yäkcaniti nayra awquinacapan diosanacaparojja, warminacajj yupaychapcäna uca diosanacarus janiw yäkcaraquiniti, janiw cawquïri yakha diosanacarus yäkcaraquiniti, jupajj take uca yakha diosanacatsa jilt'atätapa amuyasitap laycu. Ucampisa cawquïri diosatejj ch'ama churir satäqui uca diosarusti yupaycharaquiniwa; nayra awquinacapajj uca diosaru jan yupaychapjjatap laycu, uca diosarusti loktaraquiniwa kori, kollke, suma kalanaca, uqhamaraqui jila alani yänacampi. Uca sayt'asiña chekanac arjjatañataquisti, yakha diosaru yupaychiri jakenacwa jawsayaraquini; take qhitinacatejj uca reyiru yupaychapqui ucanacarusti wal jach'añcharaquini, wali suma jach'a luräwinacaruw ucharaquini, oraksti mä wajjt'asiñäcaspas uqhamwa ucanacarojj churaraquini. “Cunapachatejj tucuyan horasapajj purinjjani ucapachasti, aynachanquir reyejj amstanquir reyirojj nuwantaraquiniwa; ucampisa uca amstanquir reyejj mistunisinjja, mä jach'a thayäcaspas uqhamaw aynachanquir reyi tokejj sartaraquini, uca marcsti guerran nuwasiñ carronacampi, caballeriampi, walja soldadonacampi, walja barconacampiw chhaktayaraquini. Suma Orake sisqui ucarusti mantaraquiniwa, ucansti walja jakenacaruw jiwarayaraquini, ucampisa Edom, uqhamaraqui Moab marcanquirinacasti khespipjjaraquiniwa, uqhamaraqui Amón orakenquirinacasa. Ejercitopasti yakha marcanacar cunaw mantaraquini, janiraquiw Egiptosa ucatjja khespcaniti. Korit lurata, kollket lurat yänacwa apasjjaraquini, Egipto marcan take kamir cancañapsa apasjjaraquiniwa; ucjjarusti janc'aquiw Libia, uqhamaraqui Etiopía marcanacarojj wact'araquini. Ucampisa inti jalsu toketa, uqhamaraqui amsta tokenacatwa yatiyäwinacajj juparojj puriniraquini, uca yatiyäwinacasti juparojj wali thoktasiyaraquini; uqhamasti jupajj sinti coleratapuniw misturaquini, walja jakenaca jiwarayañ chuymampiraqui. Ucatsti campamentopjja jach'a kotampi, uqhamaraqui Suma Oraken kollan kollupäqui uca taypiruw utt'ayasiraquini. Ucampisa uca pachparuw jiwañapa horasajj puriniraquini, janiraquiw qhitis jupar yanapt'irejj utjcaniti. “Ucapachaw Miguel angelajj uñstaniraquini, cawquïri jach'a arjjatasiri angelatejj marcamarojj arjjatqui uca: “Ucasti mä llaquisiña horasäniwa, uca horasjamasti janipuniw cunapachas utjcänti, cunapachattejj marcanacajj uñsti ucat acsarojja. Cunapachatejj uca horasajj purinini ucapachasti, marcamanquirinacajja takeniw khespipjjani, cawquïrinacantejj sutinacapajj libron kellkatäqui ucanacajja. Sepulturan iquisquirinacasti sarthapinipjjaniwa mayninacajj wiñaya jacañataqui, mayninacasti wiñay p'enkachatäñataqui, t'akhesiñataqui. Wali amuyt'ani jakenacasti, qhitinacatejj waljaniru cheka thaquinjam irpapcäna ucanacasti, alajjpach khanjamaw c'ajapjjaraquini; ¡warawaranacjamaw wiñayataqui c'ajapjjaraquini! “Ucampisa jumajj, Daniel, take acanacjja jamasaruqui imam, jan qhitirus arsumti; uca librsti suma sellantaraquim tucuya horasajj purincani ucqhacama. Walja jakenacaw ucsa acsa sarapjjani, yatiñanacapjjaru juc'ampi yapjjatasiñ munasa’ sasa. “Naya, Daniel, pani yakha jakenacaruw sayasquiri uñjaracta, sapa mayni purapa jawir thiyana. Ucat jupanacat maynïrejj cawquïritejj lino isimpi isthapitäcän ucaruw jisct'i, cawquïritejj uca jawira uma patanccäna ucaru: ‘¿Cunapachas aca jan amuyt'caya luräwinacajj tucusjjani?’ sasa. Lino isimpi isthapitäcän uca jakesti, alajjpacharuw amparap lokti ucatsti jacquiri Diosan sutipjjaruw juramentompi arsuraqui aqham sasa: ‘Quimsa pacha chicatani, cunapachatejj Diosan marcapajj jan juc'ampi t'akhesiyatäjjani, ucapachaw take acanacajj tucusjjani’ sasa. “Nayasti ist'ascaraquïyätwa cuntejj siscäna ucjja, ucampisa janiw amuyt'cäyätti. Ucatwa nayajj jisct'ta: ‘Tata, ¿cunanacas lurasini take ucanac khepatjja?’ sasa. Jupasti nayarojj saraquituwa: ‘Daniel, jumajj sarañamjja sarascaquim, take acanacasti jan qhitiru yatiyasa imatäñapawa, tucuya horasajj purincani ucqhacama. Cuna t'akhesïwinacatejj yatiyatäqui ucanac toksti waljaniw pasapjjañaparaqui, uca t'akhesïwitsti k'omachata, uqhamaraqui asquiru tucuyataw mistjjapjjaraquini. Ñankha jakenacasti ñankhanacapjja lurasipcaquiniwa, cunatejj pasasqui ucanacjja jan amuyt'asa, ucampisa yatiñani jakenacasti take acanacjja amuyt'apjjaraquiniwa. Sacrificio loktasiñajj suyt'ayatäqui ucatsti waranka pä patacani llätunc tuncani urunacaw pasañaparaqui, cunapachatejj ajjtascaña jan wali luräwinaca Tatitun templopan lurascani ucatjja ucqha urunacaw pasaraquini. Cusisiñaniwa qhititejj take iyawsañampi suyt'qui, waranka quimsa patacani quimsa tunca phescani urunacajj pascani ucacama, ucanacajja. Ucampisa juma, Daniel, tucuyäwima tokeru sarascaquim, ucatsti samart'araquim, khepa urunacanwa sartasjjaraquïta, cunatejj wact'cätam uca catokañamataqui’ sasa. Tatitu Diosajj aca arunacwa Beerin Oseas yokaparu parläna, Uzías, Jotam, Acaz uqhamaraqui Ezequías reyinacan urunacapana; jupanacasti Judá marcan reyinacapänwa; Joás chachan Jeroboam yokapasti Israel marcan reyiparaquïnwa. Tatitojj aqhamwa kalltäna cuntejj Oseas toke sañ muncän uca arunacjja: “Israel marcajj yakhampiw sarnakjje nayar apanucusajja. Uqhamarac jichhajj jumajj saram ucatsti yakha chachanacampi sarnaker warmi catusim, jupampisti wawanacanïpjjaraquim; uqhamatwa uca wawanacajj yakha chachanacampi sarnaker warmin wawanacapäpjjani”. Oseasasti sarasinjja Gomer sat warmi irptasi, jupasti Diblaiman phuchapänwa. Usur jakeptasinsti mä yokall wawa wawachasïna. Ucatsti Tatitojj Oseasarojj sänwa: “Uca yokall wawarojj Jezreel sas suticham, nayasti acat mä juc'a urunacarojj Jehú reyin wawanacaparojj mutuyäwa, Jezreel chekana jakenacar jiwarayapjjatapata, Israel marcansti janiw juc'ampi reyinacajj utjcjjaniti. Uca urunwa nayajj Jezreel vallena Israel marcan ejercitopan ch'amapjja k'al t'unjä.” Gomer warmisti wasitatwa usur jakeptaraquiqui, ucatsti mä imill wawa wawachasiraqui. Tatitojj Oseasarojj sänwa: “Jichhajj uca imill wawarojj Lo-ruhama sas suticham, nayasti janiw juc'amp qhuyapt'aycjjäti Israel marcarojja uca laycu. Janiraquiw perdoncäsa. Ucampisa, Judá marcatjja qhuyapt'ayasïwa, naya quipca, Tatitu Diosaparaquiw khespiyä. Janiw guerrampiti khespiycäjja; jan ucasti, jan armampi, jan espadampi, jan caballeriampiquiw khespiyäjja.” Lo-ruhamaru ñuñut t'akakjjasinsti, Gomer warmejj wasitatwa usur jakeptaraquiqui, ucatsti mä yokall wawa wawachasi. Tatitojj Oseasarojj sänwa: “Uca yokall wawarojj Lo-ami sas suticham, jumanacajj janiw nayan marcajjäjjapjjtati, janiraquiw nayas jumanacan Diosamäcjjtti uca laycu.” Mä urojj israelita jakenacajj jach'a kota iramanquir ch'alljamäpjjaniwa, janiraquiw qhitis jact'añataqui ch'amanïcaniti: “Jumanacajj janiw nayan marcajjäjjapjjtati” siscamayasti, Diosajj jupanacarojj saniwa: “Jumanacajj jacquir Diosan wawanacapäpjjtawa” sasa. Ucapachawa Israel marcanquir jakenacampi, Judá marcanquir jakenacampejj mayacht'asjjapjjani, ucatsti mä sapa jilïriruwa utt'ayasjjapjjani, take toketsti Jerusalén marcarcamaraquiw cuttanjjapjjani. ¡Jezreelan urupasti wali jach'apunïniwa! Ucapachaw jumanacajj jilanacamarojj sapjjäta: “Diosan marcapa” sasa, cullacanacamarusti: “Qhuyapt'ayata” sasaraqui. Tatitojj siwa: “¡Taycamar juchañchapjjam, juchañchapjjam, jupasti janiw jichhajj warmejjäcjjeti, janiraquiw nayas chachapäcjjti! ¡Yakha chachanacampi sarnakañapjja apanucjjpan! Janitejj uqham sarnakañanacap apanuccanejja, k'alalsuyäwa, cunjämtejj taycapan puracapat nascänjja uqhama, ch'usa wasararuraquiw tucuyaraquï, waña orakeruw tucuyaraquï, ucatsti umatjamas jiwaraquiniwa. Wawanacapatsa janiw qhuyapt'ayascäti, jan wal sarnakäwin jicjjatat wawanacäpjjatap laycu. Taycapajj yakha chachanacampiw sarnake; honrapsa k'al apt'asiraqui, aqham sasa: ‘Munirinacajj thaker sarä, qhitinacatejj churapquitu t'ant'sa, umsa, t'arwsa, linsa, aceitsa, umañanacsa ucanacaru’ sasa. “Ucatwa nayajj ch'aphinacampi thaquipjja jist'antä, uqhamarac thiyanacapatsa muyuntayä, jan thaquinacapa jicjjatañapataqui. Munirinacaparojj arcascaniwa, ucampis janiw jicjjatcaniti; thakascaniwa, ucampis janiw jicjjatcaniti. Ucapachaw sani: ‘Nayra chachajjampic cuttasjjä, jupampisti walic sarnakascäyatjja’ sasa. “Ucampis janiw jupajj amuyascänti nayan juparu trigo, vino, aceite, ucanaca churatajjsa, nayaraquiw kollksa, korsa juparojj yapt'ayätjja yakha Diosanacap lurasiñapataquejja. Ucatsti nayajj wastatwa trigo, vino churcta ucanacjja cosech horasajj apthapisjjä, t'awrsa, linsa isisiñapatac churcta ucanacsa apthapisjjaraquïwa. Munirinacapan uñjcañwa k'alalsuyäjja. ¡Janiw qhitis amparajjatjja khespiycaniti! Cusisiñanacapasa uqhacamaquiraquïniwa: Fiestanacapsa, machak phajjsinacapsa, samarañ urunacapsa, fiestachasiñanacapsa, k'al tucjäjja. Uva yapunacapsa, higo yapunacapsa tucjäwa, jupasti uca yapunacatjja, sänwa: ‘Aca yapunacwa munirinacajjajj pagota churapjjetu’ sasa. Nayasti uca yapunacapjja korampiw korantayä, ucatsti pampanquir animalanacaraquiw uca yapunacjja mank'apjjani. Juparusti mutuyaraquïwa, yákha diosanacar incienso loktatapatjja, cunapachatï anillonacampi, collaranacampi munirinacapar arcañataqui c'achachascänjja nayar armanucusina. Take ucanacatjja mutuyäwa. Naya, Tatituw ucjja arsta. “Nayaw juparojj munäwa: Wasarar irpasin chuymaparuw parljjayä. Ucatsti uva yapunacapjja cuttayjjäwa, Acor vallsti jupataquejj suyt'aña puncwa tucuyaraquï. Ucanwa jupajj nayar arsutani tawako urunacapanjama tuct'asa, Egiptot mistuncänjja uca urunjama. Ucapachaw nayarojj sitani: ‘Nayan chachajja’ sasa, ‘Baal diosajja’ siscamayajja. Naya Tatituwa ucjja arsta. Lacapatsti apakaraquïwa Baal diosanacan sutipjja, janiraquiw mayampsa ucanacan sutipjja arscjjaniti. “Qhä urunsti, Israel marcar munatajj laycojja, pampanquir animalanacampisa, jamach'inacampisa, catarinacampisa, mä suma arust'äwiruw mantäjja, aca marcatsti, nuwasiñsa, armanacsa, espadanacsa apakasinjja k'al t'unthapëjja, uqhamat marcajjajj suman sarnakasiñapataqui. Israel marca, nayaw jumarojj esposajja wiñayatac tucuyäma, chekpacha esposajja, leyirjama take chuymajjampi jumar munatajj laycu. Esposajjaruw tucuyasïma, jumaruquiraquiw munäma, ucapachaw jumajj Tatiturjam uñt'asitäta. Naya, Tatituw acjja arsta: Qhä urunacanjja nayaw alajjpachar ist'ä, alajjpachasti orakeruw ist'araquini; orakesti trigorojj jaysaraquiniwa, uqhamaraqui vinorusa, aceiterusa, jupanacasti Jezreel ucaruraquiw jaysapjjani. Marcajjarusti orakeruw uscusiraquï, nayataquiquipuniw uscusï; Lo-ruhamatsti qhuyapayasiraquïwa, Lo-amirusti ‘Marcajjätawa’ saraquïwa, Jupasti: ‘¡Diosajjätawa!’ saraquitaniwa.” Tatitojj wasitatwa saraquitu: “Saram ucatsti maynin munat warmiru munaraquim wachoka jucha lurirïcchi ucasa; uqhamaracwa Tatitojj israelit jakenacarojj muni, jupanacajj yakha jan uñt'at diosanacar cuttapcchi ucasa, ucatsti cuna waña uvat lurat tortanactejj loktapqui uc mank'apcchi ucasa.” Ucatsti mä warmi nayajj alasta tunca pheskani kollkempi, mä carga chicatani cebadampi cuna. Saractwa: “Jichhajj jaya maranacaw nayataquiyäta; janiraqui yakha chachanacampisa sarnakamti, ni yakha chacharus catuyascamti, nayasti jumataquiquiw jacaraquï” sasa. Walja maranacaraquiw israelitanacajj jan reyini, jan jilïri irpirini sarnakapjjanejja, jan sacrificionac loktasa, jan kollana kalanacani, jan sacerdotenacani, ni jupanacan uñt'at yakha diosanacas utjcaraquiniti. Uca khepatsti israelitanacajj cuttanjjapjjaniwa, ucatsti Tatit Diosaparuraquiw thakapjjani, uqhamarac David reyiparusa. Khepa urunacansti alt'at chuymampiw Tatiturojj jac'achasipjjani, uqhamarac cuna asquinactejj jupajj churqui ucanacarusa. Israel jakenaca ist'apjjam cuntejj Tatitojj sisqui ucjja. Jupajj jichhajj ch'ajjwaruw manti, qhitinacatejj aca marcan jacapqui ucanacampejja, jupanac pura jan sum sarnakapjjatap laycu, janiraquiw cheka chuymanïñas utjquiti, ni Diosar uñt'añas utjcjjaraquiti. C'ari juramentompi, c'arisiñampiquiw utjasqui, jake jiwayañampi, lunthatasiñampi, wachoka jucha lurañampi, nuwasiñampi; jakenac puraw jiwarayasisipcaraqui. Ucatwa aca marcajj lutt'at sarnakasqui; aca marcan jaquirinacasti jan ch'amaniquëjjapjjewa; pampanquir animalanacasa, jamach'inacasa, jach'a kotanquir chawllanacasa jiwarjjapjjaquiwa. Tatitojj siwa: “¡Jan qhitisa mayniru juchañchcpati, ni yakharus tokenokcaracpati! Ch'ajjwañajjasti juma contraquiw, sacerdote. Jumajj urpachaw aynacht'äta, arumarusti, jumamp chicaraquiw profetajj aynacht'ataraquïni; jumarusti k'alwa t'unjaraquïma. Marcajjasti janiw amuyanïcjjeti, ucatwa t'unjata uñjasiraqui. Jumasti sacerdote, yatiñamsa apanuctawa, ucatracwa jichhajj jumarojj nayar loktañanacatsa apanucuracsmajja, niyaquejjay jumajj Diosan yatichäwinacapsa armanucstajja, nayajj wawanacamatsa armasiraquïwa. “Sacerdotenacan waljanïpjjatapatsti, juc'ampiracwa naya contrajj juch lurapjje; uca laycuw nayajj jach'añchäwipsa p'enkaru tucuyaraquï. Marcajjan juchan luratapatwa mank'apjjejja; ucatwa jakenacajjan juc'ampi jucha lurapjjañapa munapjjejja. Aca marcarusa, sacerdotenacarjamaraquiw mutuyaraquëjja jan wali sarnakäwinacapatjja, niyaquejjay Tatitur sirviñ apanucupjjchejja, mank'asipcaniwa, ucampis janiw sist'asipcaniti, yakhanacampis sarnakasipcaniwa, ucampis janiw wawanïpcaniti. “Wachoka juchanacan sarnakañampi, vino machañanacampejja, jakerojj jan amuyun tucuyi. Marcajjajj c'ullut qhitsut diosanacaparuw jisct'asi, varanac tokeraquiw yatiñanacsa thakapjjaraqui. Wachoka juchampi apnakatajja, marcajjajj pantjat thaquinacanwa sarnakasqui; Diosap apanucusaw yakhanacampi juchanacan sarnake. Alto kollunacana loma patanacanwa incienso loktasipjje sacrificionac churasa; uqhamaraqui roble, álamo, encina sat kokanacan ch'iwinacapanwa loktasipjjaraqui, uqhamarus phuchanacamajj wachoka jucha lurapjje, yojjch'anacamas yakha chachanacampi sarnakapjjaraqui. Ucampis janiw nayajj phuchanacamar wachoka jucha luratapatjja ni yojjch'anacamarus yakha chachanacampi sarnakatapatjja mutuycäti, jumanacpacha jan wali warminacampi sarnakapjjatam laycu; sacrificionac loktañataquisti jan wali sarnaker warminacampiw chicachasipjjtajja, jumanacataquisti uca jan wali sarnacañajj mä cultjamawa. ¡Uqhamwa mä marcajj aynacht'awayi jan amuyt'asitap laycojja! “Jumatejj Israel marca wachoka jucha lurañan sarnakätajja, Judá marcaquisay jan juchjja lurcpati. ¡Jan jumanacajj Gilgal chekaru sarapjjamti ni Bet-avén kollurus maqhatapjjamti, Janiraqui Tatit laycusa juramento lurapjjamti! Israel marcajja naya contra sayt'asiriwa mä uri vaca kallur uñtata: uqhamasti, ¿Tatitojj suma pastonacaru awatiraquispati oveja wawanacäpcaspas uqhama? ¡Mä thayaraquiw jupanacarojj apasjjani, yakha diosanacar yupaychapjjatapatsti p'enkasipjjaraquiniwa!” “Sacerdotenaca, ist'apjjam aca arunaca; Israel marca, ist'apjjam jumanacasa; jumanaca, reyin utapan utjirinacasa ist'apjjaraquim: Taripäwisti jumanac conträniwa, jumanacajj Mizpanjja mä sipitjama uchatäpjjäyätawa ucata, uqhamarac Tabo kollu patansti mä känaru uñtata jant'acutäpjjaraquïyätawa, Sitim vallensti mä mankha uma phuch'ur uñtata allsutäpjjäyätawa; ucatwa nayajj mutuyapjjämajja. Nayajj Efrainarojj uñt'twa; Israelasti janiraquiw nayanjj jan uñt'atäquitejja, Efrainajj wachoka jucharuw purejja, Israelasti k'añuchsutaraquiwa.” Jakenacan jan wali luratanacapaw Diosaparojj jan cuttayanquiti. Wachoka juchampi atipjatäsinwa, Tatiturojj jan uñt'cjjeti. Israel marcan jach'a jach'a tucutapasti jupa contraw art'i; Efrainasti pachpa ñankha luratapanwa aynacht'araqui, ¡jupanac chicasti Judá marcas aynacht'araquiniwa! Ovejanacapampi, vacanacapampi cunaw Tatitur thakerejj sarapjjani, ucampis janiw jicjjatapcaniti, jupanacat jayarst'awayjjatap laycu. Tatitutaquejj janiw take chuymäpcänti, ucatpï wawanacapas yakha awquinïpjjaraquejja. Uqham yakhampïpjjatap laycusti, mä phajjsinacwa orakenacapajj k'ala tucjatäni. ¡Gabaa chekanjja guerra pututu phust'apjjam, Ramá chekansti trompetraqui phust'apjjam! ¡Bet-avén chekansti p'arjjtayapjjaraquim! ¡Benjamín casta jakenacarusti: Amuyasipjjam, sapjjaraquim! Mutuyäwi urupanjja Efrainajj tucjatäniwa: Nayaw acjja yatiyta Israel marcanquirinacaru, cunatejj chekpachansa pascani ucanacata. Tatitojj siwa: “Judá marcanquir jilïrinacapajj qhitinacatejj korpanacjja pasantapqui ucanacamp sasiwa. ¡Jupanacjjarusti colerasiñajj-jja umjamwa warjjatanëjja! Efrainajj t'akhesiyatawa, jupancqui ucanacas k'ala aparataraquiwa, c'ari diosanacar sirviña wali munatap laycu. Nayasti Efrainataquejj qharur uñtatäyäwa, Judá marcataquisti thutha jisc'a lak'onacar uñtataraquïyäwa. “Cunapachatejj Efrainajj usutätap amuyasjjani ucqhajja, uqhamarac Judästi chhojjrinacapa uñjjatasjjaraquini ucqhajja, Efrainajj Asiriaruw sarani ucanquir jach'a reyit yanapa mayiñataqui, ucampis jupajj janiw c'umaraptayancaniti, janiraquiw chhojjrinacapsa kolljjatancaniti. Cunjämatejj mä leonajj jaljjatejja, uqhamracwa nayajj lurä Efrainampiru Judá marcampirojja; naya pachpaw jupanacarojj jisc'a jisc'a tucjawayasinsti, sarjjaraquïwa; catuntaraquïwa, ucatsti janiraquiw qhitis aparquitaniti. “Ucatsti utjäwejjaruw cuttawayjjä, jupanacan juchanacap uñt'asiñapcama, nayar thakeri jutapjjañapcamaraqui. ¡Llaquisiñanacapanwa nayarojj thakapjjetani!” Takeni jutapjjam, Tatitun ucar cuttjjañäni. Jupaw usuchjistu, juparaquiw c'umarachjjestani; chhojjriñchjistuwa, juparaquiw kolljjatjjestani. Mäquiw c'umar sarnakasiñjja churjjestani, jupa nayrakatan jacañasataquiw sartayasjjaraquistani. ¡Ch'amacht'asipjjañäni Tatitur uñt'jjañasataqui! Tatituw jiwasanacan ucar jutani, cunjämtejj intejj jalsunqui uqhama, cunjämtejj jallojj purjjatanqui tucuyarusa, kalltarusa uqhama. Tatitojj siwa: “¿Cunsa lurä jumampejj, Efraín? ¿Cunsa lurä jumampejj, Judá? Jumanacan munasiñanacamajj nayataquejj alba urpur uñtataquiwa, khantati sullar uñtataquiraquiwa, ucatsti mäquiraquiw chhaktawayjje. Ucatwa profetanac toke t'unjapjjsmajja, arunacajj tokeraqui jiwayapjjaracsmajja. Nayan cheka cancañajjasti mä khanjamaw khant'aniraqui. Jumanacajj nayar munapjjetasma ucwa muntjja, janiw jumanacan sacrificio loktatanacamjja muncti; nayarojj Diosarjam uñjapjjetasma ucwa muntjja, janiw jumanacan altarjjaru loktatanacamjja muncti. “Ucampis marcajjajja Adán chachjamaraquiw arsutajjarojj jan phokquiti, janiraquiw nayatacjamäcaraquisa. Galaad marcajj ñankha lurir jakenacan marcapawa, marcpacha wilararcamaquiraquiwa. Sacerdotenacajj lunthatcamaquïpjjewa, jaket lunthatañac uñch'uquisipqui; jake jiwayapjje, cunayman jan walinacraqui lurapjje Siquem thaquinjja. Israel marcansti sinti jan walinacpun uñjtjja: Efrainasti wachoka juchanwa sarnake, Israelasti mayninacampiraquiw k'añuchasjje. Uqhamaraquiw jumataquis, Judá, cunürücanitï mutuyäwimajj ucsa chimpt'jjaractwa.” “Cunapachatï Israel marcajjan cuttanjjañapa munta, cunapachatejj marcajjar kolljjañ munta, Efrainampiru, Samariampiru ucqhajja, juchapampi jan wali luratanacapampiquiw uñsti. Takenis c'aricamaquiwa; lunthatanacjamaw, utanacarus mantasipcaqui, callenacansa jakenacatjja lluch'susipcaquiwa. Janiraquiw amuyasipquiti nayan take uca ñankhanac uñjascatajj-jja. Jichhajj pachpa jan wali luratanacapaw muyuntasqui, ucanacsti nayajj uñjascapuntwa. “Marcajjajj ñankha luräwinacapampi, c'arisiñanacapampejj reyirus, jilïrinacaparus cusisiyiwa. Take jupanacasti wachoka juchan sarnakerinacawa; ninan phichcatat hornjamawa, cunjämatejj hornonejj naccatayi, ucatsti apanucuwayi masan poktaniñapcama. Reyisajj corona catokcän uca urojja, jilïrinacajj vino umantayasaw usjayapjjaraqui. ¡Jupasti amparapjja loktaraquiwa qhitinacatejj jupat larusipcän ucanacarojja! Chuymanacapansti jan wali lurañacwa amtapjjejja, mä hornsa naccatayapcaspa uqhama: Hornonejj pakaraw ict'asjje, ucampis khepa albajj hornojj naqhascaquiwa. Jïsa, take jupanacajj mä hornjamaw naqhapjje, marca apnakerinacapar naqhantapcäns uqhama. Take reyinacapaw aynacht'awayjjapjje, janiraquiw maynis utjquiti nayar art'asinirejja. “Efrainajj yakha marcanacampiw sarnakjje. Efrainajj maysäjjat khatit tortjamaquiwa tucuwayjje. Jaya jakenacaquiraquiw ch'amapsa tucsuwayjje, jupasti ucjja janiraquiw amuyasquiti. ¡Ñic'utanacapas kakäjjaraquiwa, jupasti ucjja janiraquiw amuyasquiti! Jach'a jach'a tucutapaw Israelarojj aynacht'ayasqui, uqhamäquipansa, jupanacajj janiw cuttanipquiti, ni Tatitu Diosaparus thaktapcaraquiti. Efrainajj ipi palomjamawa, jan amuyuni. Egiptoruw yanapjja mayi, ucatsti Asiriaruquiw sararaqui. Ucampis cunapachatejj ucar sarapcani ucqhajja, känajjwa jupanacjjaru jacjjatäjja: Alajjpach jamach'inacjamwa willirpayaraquï, ñankha lurapjjatanacap laycuw jupanacarojj catjäjja. “¡Cunaquïcan jupanacatjja nayar apanucupjjatap laycojja! K'ala tucjatäpjjaniwa, naya contra sayt'asipjjatanacap laycu. Nayajj jupanacarojj khespiyañ munta, ucampis jupanacajj naya contraw c'arisipjje. Iquiñansti wararisipcaraquiwa, ucampis janiw take chuyma nayar art'asinipquituti, nayat trigsa, vinsa mayiñataquejj yakha diosani jakenacjamaw chhojjriñchnokasipjje. ¡Naya contraw sayt'asipjjaraqui! Nayaw jupanacarojj yatichtjja, ch'amsa churaractjja, ucampis jupanacajj naya contrajj jan walinacac amtapjje. Yakha diosonacaruquiw yupaychir sarjjapjje; k'ewinucut arcor uñtatäpjjewa, flechapasti janiraquiw purquiti puriñapäqui ucqharojja. Jan wali arunac parlapjjatapatsti, jilïrinacapajj espadan jiwayatcamaw jiwarapjjani, Egiptonsti jupanacatjja larusipjjaraquiniwa.” “Trompetam phust'am uñjir centinelajj phust'qui uqhama, Tatitun marcapjjaru. Jupanacajj arust'äwejjarojj p'aquintapjjewa, ucatsti yatichäwejj contraraquiw sayt'asipjje. Nayan ucarusti arnakt'asisajj jutasipcaraquiwa: ‘Jumarojj Israelan Diosapatwa uñt'asipjjsma’ sasa. Ucampis Israelajj cuntejj asquïqui ucjja apanucuwayiwa, ucat jichhajj uñisirinacapajj jupanacarojj arcnakani. “Jan nayar yäkasaw reyinacjja utt'ayasipjje, jilïrinacapsti jan nayar yatiyasaraquiw uscusipjje. Kollkepa, koripa aptasipjje yakha diosanac lursusiñataqui, ucat jupanacpacha tucjasiñataqui. ¡Samaria, jumajj vaca kalluru yupaychcta ucajj ajjtasiyituwa! Colerasiñajjasti jupa contraraquiw sarti. ¿Cunapacharac israelitanacasti k'oma uñjasjjapjjpachäni? Samarianquir uca vaca kallojj janiw Diosäquiti, jaken lurataquiwa, ucatwa jichhajj t'unjataraquïni. Jupanacajj thaya yapuchapjje, ucatsti jach'a tutucanacwa apthapipjjaraquini: janiw cuna yapunacapas utjcaniti yawthapiñataquejja, janiraquiw jac'sa trigo puyanacatjja apsupcaniti; apsupcan ucasa, yakha marcanquiri jakenacaquiw mank'apjjani. ¡Israelasti jichhajj mank'antatawa! Yakha marcanacasti jan cunatac asquïcaspas uqhamwa uñjapjje, Asiriaru yanapa mayir saratap laycu, mä jan amuyani monte asnöcaspas uqhama. Efrainasti wajjt'äwinacwa churi munirinacap alasiñapataquejja. Ucampis kawkha churäwinacsay marcanac taypin churasipcpan, nayaw jichhajj ucanacjja ananucöjja, ucatsti mä urojj janiw reyisa ni cuna casta jilïris utjcjjaniti. “Efrainasti walja altaranacwa lurarasiraqui, ucanacasti jucha lurañataquiquiwa. Nayajj jupataquejj walja yatichäwinaca kellksurapcta ucasa, jupasti ucanacjja jan yatiriw tucu. Jupanacataquisti sacrificionac loktañaw asquejja, ucatsti loktapjjaraquiwa, uca loktat aychanacwa mank'apjjaraquejja; ucampis naya Tatitojj janiw ucanacampejj cusisitäcti: Nayajj amtascaquipunïw cuna jan walinactejj lurapqui ucanacjja, uca juchanacapatsti mutuyaraquïwa, Egipto marcar cuttayasa. Israel marcajj palacionacwa utachasi, ucampis jupanacar irnokeritjja armasipjjewa. Judá marcajj walja jach'a marcanacwa perkanacampi suma muyuntayasa sayt'ayapjje, ucampis nayajj ucanacjja ninampiw naqhantayä, palacionacapsa k'al naqhantaraquini.” Israel marca, jan cusiscamti; janirac yakha marcanacjamas cusisiñatjja thokonakcamti, jan wali sarnakañaruw purtajja yakhanacampi sarnakasajj Diosamaruw apanuctajja. Grano jawk'äwi chekanacanwa juman yakhampi sarnakatamatjja pago catokañ muntajja, Israel marcajj janiw trigsa ni vinsa uñjcaniti; machak vinopasti juc'aquiraquïniwa. Efrainasti Egiptoruraquiw cuttjjani, Asiria marcansti k'añu mank'anacwa mank'araquini. Janiw jichhajj juc'ampi Tatitun marcapan jacjjapjjaniti: Janiw Tatitun sutipjjaru juc'ampi vino umcjjapjjaniti, janiraquiw ucansa juc'ampi sacrificionac loktascjjapjjaniti. T'ant'a mank'atanacapas llaqui t'ant'jamäniwa, qhitinacatejj mank'apcani ucanacas k'añöjjapjjaraquiniwa. Jupanacaw uca t'ant'anacjja mank'asipcani, ucampis janiraquiw Tatitun temploparu ucanacjja apañataquejj ch'amanïpcaniti. ¿Cuns jumanacajj lurapjjäta jach'a fiesta urunjja, Tatitun jach'a fiesta urupanjja? Jupanacajj t'unjatäñatjja jaltjjapjjewa: Egiptow jupanacarojj catokjjaraquini, ucatsti Menfis chekaru imantatäjjapjjaraquiniwa. Kollket lurat yänacapasti athapillumpi phokhantatäniwa, carpanacapansti ch'aphinacaw jilantaraquini. ¡Mutuyäwi urunacajj purinjjewa! ¡Luratanacamat pago catokañ urojj purinjjaraquiwa! Israelajj ucanacan puritapjja yatiraquiniwa. Jumanacasti sapjjtawa: “Profetajj pisi amuyt'an jakewa, amuyt'ayata jakesti lokheraquiwa” sasa. Ucsti sapjjtawa, ñankha lurañanacampi phokhantatäpjjatam laycu, uqhamarac uñisisiñanacamas jach'ätap laycu. Diosasti profetaparojj Efrainar uñjañapataquiw uscusi, ucampis jumanacajj sarnakañanacaparojj sipitanac uscupjjtajja; Diosan templopansa uñisisipcactawa. K'alpuni aynacht'jjapjje ñankha lurañanacampejja, Gabaan urunacapanjama. Ucampis Tatitojj ñankha luratanacapatjja amtasiniwa, juchanacapatsti mutuyaraquiniwa. Tatitojj siwa: “Cunapachatejj Israelar jicjjatcäyät ucapachajj cusisiyätwa, cunjämatejj wasaran uva jicjjatirejj cusisquejj uqhama. Nayra awquinacamajj nayataquejj, nayräwiri achoker higonacjamänwa. Ucampis cunapachatejj Baal-peor chekaru puripjje ucqhajja, c'ari diosanacaruquiw catuyasjjapjje, ucatsti wali jisc'achcañawa tucupjjaraqui, jupanacajj munapcänsa uca yakha diosanacjama. Efrainan jach'a cancañapasti, jamach'ir uñtataw sarawayjjani. Janiw juc'ampi wawanacas nascjjapjjaniti, janiraquiw juc'ampi usur warminacas utjcjjaniti, janiraquiw warminacan juc'ampi usur jakeptañas utjcjjaniti. Wawanacapajj jilarcani ucasa, nayaw wawanacapjja jan mayani apakjjä. ¡Ay aca jakenacata, cunaquïcani nayatejj jupanacat jithektjjä ucapachajja! Uñjatajja Efrainajj wawanacaparojj uywiwa, jiwarayirinacan jiwayañäcaspas uqhama; jiwarayatäñataquiwa wawanacapjja ansunejja.” ¡Tata, cunatejj churañamäqui ucjja churam! ¡Jan wawachasiri, uqhamarac jan lecheni warminac churam! Tatitojj siwa: “Gilgal chekanwa take jan walinac lurapjjänjja, ucqhanracwa jupanacar uñisiñajja kallt-ta. Jan wali luräwinac lurapjjatapatjja; utajjatjja ananucüwa, janiraquiw jupanacarojj juc'ampi muncjjäti, take jilïrinacapasti naya contra sayt'asircamaquiwa. Efrainajj chhojjriñchjatawa; saphi wañsuta jan achur kokar uñtatawa. Wawanacanïcchinisa, nayaw uca wawanacaparojj jiwarayäjja.” Aca marcajj janiw Diosarojj ist'añ munquiti; ucatracwa Diosajjajj jupanacarojj apanucuni, ucatsti marcat marca muyupjjaraquini. Israelajj walja achuni uva alir uñtatawa; ucampisa achupajj juc'ampïtap laycojja, juc'ampi altaranacracwa lurarasipjjäna; orakepan juc'ampi sumätap laycojja, kollana kalanacapas juc'ampi sumaraquïnwa. Israelan chuymapajj payar jaljtatawa, jichhasti juchanacapatjja mutuyataraquïniwa. Tatitojj altaranacapjja t'unthapiniwa, kollana kalanacapsa pampa tucjaraquini. Jichhajj aca marcajj saniwa: “Janiw jichhajj reyinïcjjtanti, Tatitur jan ajjsartatas laycu. Ucampisa ¿cunrac mä reyisti jiwasatac luraspasti? Parlac parlasapänjja, inamayaquiraquiw cunsa parlasapänjja arust'äwinacsa firmasapänjja; cheka cancañapasti veneno alir uñtataquïsapänwa cunjämatejj uca alejj yapu taypin jili uqhama”. Samarianquir jakenacajj qhathatipjjewa; Bet-avén chekanquir vaca kallu chhakayasisas jachapjjaraquiwa. Uca vaca kallutjamaw wararisipqui jakenacajja, sacerdotenacasa, jach'a cancañapajj chhaktatätap laycu. Uca pachpa vaca kallus Asiriaru apataraquïniwa, ucan jach'a reyiru churañataqui. Uqhamwa Efrainajj p'enkachjat uñjasini; Israelasti uca yakha diosapatjja p'enkasiraquiniwa. Samarianquir reyejj chhaktjjaraquiniwa, uma jupokor uñtata. C'ari diosanacar yupaychañ chekanacasa t'unjataraquïniwa, Israel marcasti uca chekanacanwa juch luraraquïnjja. Altaranacapansti ch'aphinacaquiw jilantjjani, jakenacasti montenacarojj: “Imantapjjeta” sapjjaniwa, kollunacarusti: “¡Nanacjjar alljjattapjjeta!” sapjjaraquiniwa. Tatitojj siwa: “Cunapachatejj Israel marcajj Gabaa chekan juch lurañ kalltcän ucqhatjja, janiw jucha lurañapjja apanucquiti. ¡Pachpa juchanacapanwa sarnakasipcaraqui! Ucatwa jichhajj jupanacataquejj nuwasiñajj utjani, jupanacarusti jan walïpjjatapatjja guerrajj pachpa Gabaa chekanwa tucjani. Cunapachatejj nayajj muncä ucqhaw aca marcarojj mutuyaraquëjja, marcanacasti jupa contraraquiw sayt'asipjjani cunapachatejj nayajj jupanacaru jan wali luratapat mutuycä ucqhajja. “Efrainajj mä suma manso vaca kalljamänwa, trigo jawk'suñas jupataquejj sumänwa. Jichhasti nayajj ucqha suma cuncapjjarojj mä yugo ayjjataracta, uqhamat carro katatiñapataqui, Judästi arado jiyt'araquini, Jacobosti rastrillo jiyt'araquini. Jupanacarusti saractwa: ‘Cunatejj chekäqui uc yapuchapjjam, ucatsti munasiñrac apthapipjjam. Oraksti waquichapjjaraquim wasitat yapuchañataqui, Tatitur thakañajj horasäjjatap laycu, jupajj jutasin khespiyasiña jallu jumanacjjar apaniñapcama.’ Ucampis jumanacajj ñankhac yapuchapjjtajja, cunatejj jan chekäqui ucacrac apthapipjjtajja, c'ari achunacacracwa mank'apjjtajja. “Jumanacajj guerrar sarir carronacamaru, uqhamarac walja soldadonacamaru iyawsapjjatam laycojja, jan walt'añanacaquiw jumanac taypinjja utjani, ucatsti take sayt'asiña perkanacamasa tucjatäniwa, cunjämatejj Salmán reyejj Bet-arbel marcarojj tucjcäna nuwasiñ urupanjja, cunapachatï warminacarusa wawanacapamppacha jiwarayapjjänjja uqhama. Betel marcan utjasir jakenaca, uca pachparaquiw jumanacampejj jichhajj lurasini, uca jach'a ñankhanac lurapjjatam laycu. ¡Israelan reyipasti, khantatirojj jiwataraquïniwa!” “Israel marcarustijj wawacän ucqhajj nayajj munasiyätwa; jupajj wawajjänwa, ucatsti Egiptot jawsaracta. Ucampis cunapachatejj nayajj juc'ampi jupar jawsayät ucqhajja, juc'ampiraquiw jupajj nayatjja jayarst'awayi. Marcajjasti c'ari diosanacaruquiw sacrificionac loktasïnjja, yakha diosanacaruquiraquiw incienso nact'ayasïnjja. Ucampis nayaw Efraín marcarojj irpnakäyäta, uqhamarac sarnakañsa yaticharaquïyätwa; ucampis jupanacajj janiw amuyasipcänti nayan jupanacar uñjascatajja. Suma koña chuymampi, munasiñampiwa lasumpjama nayarojj apcatasta; ajanojjaruraquiw apcatt'asta, ñuñuyañ wawanacäcaspas uqhama; jupanacar mank'ayañataquis waquichasiractwa, ucampis jupanacajj janiw nayar cuttaniñjja munapcänti. Ucatpï jichhajj wasitat Egiptor cuttapjjanejja, Asiriaraquiw jupanacarojj apnakani. Marcanacapasti espadan tucjataraquïniwa, sayt'asiñ perkanacapasti tucjataraquïniwa, jupanacan pachpa amtatanacap laycu. Uqhampachas marcajjajj nayat jayancañjja munascaquiwa; arnakasisipcaraquiwa, ucampis janiw qhitis jupanacan arnakasitapjja ist'quiti. “¿Cunjämarac apanuct'asïmasti, Efraín? ¿Cunjämarac jaytanucümasti, Israel? ¿Adma marca tucjctjja uqhamti tucjaraquirisma, jan ucajj Zeboimarojj cuntejj lurcta uqhamraccha luririsma? ¡Chuymajjaw ch'alljjtitu, jumataquisti qhuyapayasiñan phokt'ataraquïtwa! Janiw colerampi atipayascäti, janiraquiw Efrainarus tucjcäti; nayasti Diosätwa, janiw jakëcti uca laycu. Nayajj jumanac taypin utjasiri Kollana Diosätwa, janiraquiw jumar tucjiri jutcti.” Jupanacasti Tatituruw arcapjjani, jupasti mä leonjamaw warariraquini. Warariniwa, ucatsti jupanquirinacajj qhathatt'asisaw inti jalanta toket jutjjapjjani. “Egiptotsti jamach'inacjamaw qhathatisisa jutjjapjjani; Asiriatsti palomanacjamaraquiw jutjjapjjani; ucatsti wasitatwa utanacapanjja utjasiyjjä. Ucsti, naya Tatituw arsta. “Efrainajj c'arimpiw muyuntitu; Israel marcasti sallkjañampiraqui. Judästi Diosatjja jithekjjaraquiwa, jichhasti yakha diosanacaruw take chuyma arcaraqui.” “Efrainajj thaya pitaquiw sarnake; sapürusa inti jalsu toket jutiri thayaruquiw arcasqui. C'arisiñanacapampi, nuwasiñanacapampisti waliw jiljjattaraqui, Asiriampisti arust'asiraquiwa, Egiptorusti aceitenacrac apayi.” Tatitojj Israelampejj ch'ajjwaniwa. Jacobon marcaparusti sarnakäwipatjamawa mutuyani; luräwinacapatjamracwa pago catokapjjani. Jacobojj, janïra nascasapuniw jilaparojj ñankha luränjja, chachäjjän ucqhasti Diosampiw nuwasiraquïna. Mä angelampiw nuwasïna, ucatsti atipjaraquïnwa; jacht'asisaraquiwa, bendicionsa mayisïnjja. Diosasti juparojj Betel chekanwa jicjjataraquïnjja, ucanracwa jupampejj parlänjja. Tatitu, take ch'aman Dios; ¡Tatitu sataw sutipajja! Uqhamasti, Israel marca Diosamar cuttanjjam; chekpach chuymamampi asquimpiraqui sarnakam, ucatsti Diosamarupuni iyawsaraquim. Tatitojj siwa: “Canaanajj c'ari pesanac apnakañ yati, sallkjañajj jupatac sumätap laycu. Efrainasti saraquiwa: “Jïsa, kamiriw tucta, take cunwa jicjjatt'asiracta; ucampis janiraquiw qhitis juchañchquitaspati ganancianac uñjatajjatjja, lunthatasiñampi jicjjatasitajjatjja.” Naya Tatitu, qhititejj Diosamäcta Egiptonccäyätas ucqhatpacha ucajja, wasitatwa carpanacana jacayaraquïma, cunjämatejj wasaran jiquiscäyätanjja uqhama. “Nayaw profetanacarojj parlta, visionanacapsa yapjjataractwa, ucatsti jupanac tokeraquiw amuyt'äwinacsa uscuractjja. Galaad chekanjja yakha diosanacaquiw utji, ucampis c'ari diosanacaquïpjjewa. Gilgal chekansti toro vacanacraqui sacrificiot loktapjje; altaranacapasti kala montonaquiraquiwa yapunac taypina.” Jacobosti Aram tokenacaruw jaltjjäna, ucansti warmi jicjjatañataquejj ovej awatïna. Mä profeta tokeraquiw Tatitojj Egiptot Israel marcarojj apsjjäna; ¡Mä profeta tokeraquiw juparojj sum uñjänjja! Efrainanquir jakenacajj Tatiturojj colerayapjjänwa, chuymapsti walirac ust'ayaraquïnjja. Ucatwa Tatitojj jake jiwayatanacapatjja t'akhesiyani; jupanacjjarusti pachpa ñankha luratanacapawa tincuyaraquini. Cunapachatejj Efrainanquir jakenacajj parlapjjän ucqhajja, Israelanquir yakha tribunacajj juparojj ajjsarapjjänwa; ucampis Efrainajj jiwawayjjewa cunapachatejj juch lurcäna Baal diosaru yupaychasa uca urutpacha. ¡Jichhas juchjja lurasipcaquiwa! Kollkenacap umatatayasinsti c'ari diosanacwa lursusipjje, cunjämarutejj munapqui uqhamaru, yakha diosanac luririnacan amuyuparjamaraqui. Ucatsti sapjjaraquiwa: ‘Sacrificionac loktapjjam’ sasa. Jakenacasti vaca kallur uñtata c'ari diosanacaruw jamp'atipjje. Ucatwa jichhajj alba urpur uñtata, willjta sullar uñtataraqui mäqui chhaktapjjani, thayan apat t'unar uñtata, cocinat mistur jiwk'er uñtataraqui. Tatitojj siwa: “Naya Tatituwa juman Diosamätjja, Egiptonccäyätasa ucqhatpacha; jan qhitirus Diosamatjja uñt'asimti, jan ucasti nayaruqui, nayaquiraquïtwa juman khespiyirimajja. Nayaw uca nina ch'alla orake wasaranacanjja imaraquïyäsma. “Ucampisa cunapachatejj jumanacan mank'añanacamajj jilarjjän ucqhajja, chuymanacamanjja wal jach'achasipjjäyätajja, nayatsti armasjjapjjaraquïyätawa. Ucatwa jichhajj jupanacataquejj nayajj mä leonar uñtatäyäjja, cunjämtejj mä leopardojj thaquinjja mank'antañataqui suyjjatquejj uqhama. Wawanacap chhakhayasiri osar uñtataraquiw jupanacarojj thaquin jicjjatä, ucatsti jisc'a jisc'a chuymapjja tucjä. Mä leonar uñtataraquiw pachparu jupanacjja mank'antä; mä monte animalar uñtataw jupanacarojj tucjä. Tucjämaw jichhajj, Israel, janiraquiw qhitis jarc'akcätamti. Jichhasti, ¿cawquincarac reyimasti take marcanacamana jumar khespiyañataquisti? ¿Cawquincarac jilïrinacamasti, qhitinacarutejj reyinacsa maycayäta ucanacasti? Jumampi coleratäsinwa reyinacjja churayäsma, ucatsti coleratäsinracwa jumatjja apakjjsma. “Efrainan ñankha luratanacapajj kellkatawa; jucha luratanacapasti suma kellkantataraquiwa. Israelarojj naciñap horasajj purinjjewa, ucampis mä jan wali wawawa, janiraquiw naciñataquis suma waquicht'asquiti, uqhamat sum naciñapataquejja. ¿Sepulturatjja jupanacar khespiyaraquïti? ¿Jiwañatsa khespiyaraquïti? ¿Jiwaña, cawquincarac t'unjiri jach'a ch'amamasti? ¿Sepulcro, cawquincaraqui jan wali lurañanacamasti? ¡Janiw aca jakenacatjja juc'ampi qhuyapayascjjäti!” Israelajj mä suma pankarar uñtatäcchinisa, inti jalsu toket thayajj jutani, wasaran wali thayquis uca Tatitun thayapa, ucatsti uma jalsunacapsa, phuch'unacapsa k'alwa wañt'ayani. Uñisirimaraquiw apasjjani suma alhaja imasitanacapsa. Samaria marcasti mutuyäwi catokaraquini, Dios contra sayt'asitap laycu. Espadampi jiwarayatäpjjaniwa, wawanacapasti oraker jisctascama jiwarayataraquïniwa, usur jake warminacan puracanacapas jist'ataraquïniwa. ¡Cuttanjjam, Israel, Tatit Diosamaru, jucham laycuw aynacht'tajja! Tatitur cuttanjjapjjam, aqham mayt'asisa: “Perdonapjjet take ñankha luratanacajjata, suma chuymampirac catokapjjeta, nanacan jumaru yupaychatanacajj-jja. Asiriajj janiw khespiyapquitaspati, janiraquiw caballotsa jaltapquiristti. Janiraquiw jichhajj: ‘Nanacan Diosajja’ sapcäti, cuntejj nanacajj lurasipcta ucanacarojja, juma sapanacwa Tata, wajchajj qhuyapayasiñjja jicjjati uca laycu.” Tatitojj siwa: “Naya contra sayt'asitanacapatjja kolljjatjjäwa; jupanacarusti munasiraquïwa jan waquiscchi jupanacar munañajj ucasa, jupanacataqui colerasitajjasti apartjjaraquituwa. Israelataquejj mä sullar uñtatäyäwa, jupasti lirio pankarjamaraquiw pankart'ani. Saphinacapasti monte Libanonjama suma saphintataraquïniwa; layminacapasti olivos kokan layminacapjamaraquiw jach'ar saratatapjjani, k'aphipasti Libanonquir cedronacan k'aphinacapjamäniwa. Israelajj wasitatwa nayan arjjatata jacani; ucatsti trigor uñtataraquiw jilapjjani, uva alir uñtataraquiw pankart'ani, ucasti wali aytatäpjjaraquiniwa Libanonquir vinjama. Efrainasti saraquiniwa: “Cunäpas jichhajj c'ari diosanacajja” sasa. ¡Nayaw uñjasta, imasiracta marcajjarojja! Nayajj mä pino kokjama ch'ojjñaquipunïsctwa, nayanwa marcajjajj achupjja jicjjataraquini.” Yatiñani, uqhamaraqui ch'iqhi jakenacajj aca arunacjja amuyt'apjjpan: Tatitun thaquipajj chekapawa, cheka jakenacaquiraquiw ucanjamjja sarapjje; ucampis ñankha jakenacajj uca thaquinjja liwisipjjewa. Aca arunacwa Tatitojj Petuel jaken Joel yokaparojj säna: “Sum ist'apjjam aca arunaca, jilïri jakenaca, uqhamarac jumanacasa, aca marcan utjir jakenaca. ¿Jumanacajj uñjapjjëritati cuntejj jichhajj uñjapcta ucjja? ¿Take acanacajj janit awquinacaman urunacapanjja uñjasirïcänjja? Wawanacamar jichhajj acanacjja yatiyapjjam, wawanacamas uqhamarac wawanacaparojj yatiyapjjpan, jupanacasti wawanacaparuraqui. Takwa t'ijut'ijunacajj mank'suwayapjje, cuntejj mayninacajj jilt'ayapcän ucsa yakhanacaw jutasin k'al mank'suwayapjje. “¡Jumanacasti, umatanaca sartapjjam! ¡Vino umirinaca, jichhajj jachapjjam, jichhajj jumanacataquejj janiw uvas achcjjaniti! T'ijut'ijunacasti mä walja ch'aman ejercitor uñtataw wali ari lacanacani leonanacar uñtata marcajjaru t'unjañataqui muyunti. Uva yapunacsti k'alwa tucjawayapjje, uqhamarac higo yapunacsa; k'alpun sillp'suwayapjje jank'o k'ara lawa tucuyañcama. Cunjämatejj mä casarasir tawakojj lutt'asisina jachi parlatapan jiwatapatjja, uqhamaraquiw sacerdotenacajj jachapjje templonjja jan vinos ni trigos Tatitur loktañataqui utjatap laycu. Yapunacajj llaccaña tucjatawa, orakejj lutt'ataraquiwa. Trigos janiraquiw utjcjjeti, uva yapunacas k'ala wañsutaraquiwa, olivo kokanacasti k'ala ancuntataraquiwa. Jumanacasti yapuchirinaca, uqhamarac uva yapu uñjirinaca, jichhajj llaquisiñata jachapjjam, yapunacaman tucusitapata, trigosa, cebadasa jan achcjjatapata. Uva yapunacajj k'alaw wañsuwayjje, higo yapunacas tucusiwayjjaraquiwa. Granado kokanacasa, palmeranacasa, mansanonacasa, uqhamarac take kokanacasa k'alaw wañsuwayjje. ¡Uqhamaraquiw take jakenacana cusisiñapas chhaktawayjje! Jumanacasti sacerdotenaca, Diosan altarapan irnakerinaca, chhanqha isinacampi isthapisipjjam, llaquisiñatsa jachapjjaraquim, Diosan templopana jan trigosa, ni vinosa ofrenda churañataqui utjatap laycu. “Marcarusti tantacht'apjjam ucatsti ayunapjjaraquim; jilïri jakenacarusti, uqhamarac aca marcan jaquir take jakenacarusa Tatit Diosapan templopar tantacht'apjjam, ucatsti Tatitut mayisipjjaraquim. ¡Ay cunaquïcani, Tatitun urupajj jac'achasinjjewa! ¡Ajjsarcañ uruwa, take ch'amani Diosasti t'unjatäñaswa apaniraqui! Jiwasan uñjcatawa mank'añjja apakapjjestu, Diosasan templopansti cusisiñajj tucusjjaraquiwa. Jathasti pachpa sucanacwa jiwsuwayjje, trigosti chhaktjjaraquiwa, trigo imañ pirwanacasti tucjataraquiwa. ¡Uywanacas wararipjjewa! Vacanacasti inamayaquiraquiw pastsa thakasipqui, ovejanacas tampacha tampacharaquiw jiwarasqui. “¡Jumaruw art'asinsma Tatay, wasaranquir pastonacsa, pampanquir kokanacsa ninaw k'al naqhantawayjje! Pampanquir animalanacas jumaruw art'asinipjjtam, jawiranacan umanacas wañsjjatap laycu, ninasti pastonacjja k'alwa nacsuwayjjaraqui. “Sión kollunsti trompet phust'apjjam; Tatitun kollan kollupansti toct'asin jawsthapipjjam jakenacarojja. Take jumanacasti Judá marcan utjirinaca qhathatipjjam, Tatitun urupajj jac'ancjjatap laycu; ch'amaca lajja uruwa, kenaya ch'amaca ururaquiwa. “Mä wali ch'amani walja ejercitow kollunacan aywti willjta khanar uñtata. Janipuniw cunapachas ucajj uñjasirïcänti, ni jichhas uñjascaniti, cunatejj jichhajj uñstqui ucajja. Take cun tucuntir ninjamawa, janïr purincasasa, uqhamarac khepatsa naqhantascaquiwa. Aca orakejj, janïra jupanacajj purincän ucqhajja mä paraisjamänwa, sarjjapjjatapatsti ch'usa wasaraquëjjewa. ¡Janiraquiw cunas khespquiti! Caballonacar uñtatäpjjaraquiwa, caballot jalir jakenacjamaraquiw jalapjje, kollunacan jalnakatapaw ist'asi guerrar sarir carronacjamawa, waña laphinacajj ninan naqhantatajj t'akarejja uqhamäpjjaraquiwa. Mä ch'amani ejercitjamäpjjewa nuwt'asiñataqui formt'asitäpcaspas uqhama. Jakenacasti ucanacar uñjasajj qhathatipjjewa, ajanunacapas k'elluw tucuwayjje. Guerrana jan ajjsariri jakenacjamawa jalapjje, perkanacsa thokhoquipapjjaraqui, nayrakataruw sarantapjje, jan maynis thac pantjasa. Janiraquiw jupanaccamajj tacjjatasipquiti, sapa maynis thaquip sarascaraqui, flechanac taypsa sarantasipcaquiwa formt'atpacha, jan t'unjtasaraqui. Marcarus nuwantapjjaraquiwa, perka patanac jalanakapjje, uta patanacaruw mistupjje, lunthatanacjamaraquiw ventananacat warcoktawayapjje. Aca orakesti jupanac uñjasajj qhathatiraquiwa, alajjpachas ajjsarañatsa qhathatiraquiwa, intis, phajjsis ch'amact'iwa, warawaranacas janiraquiw sum c'ajcjjeti. Tatitusti, ejercitop nayrakatanjja jach'a arupwa ist'asiyaraqui. Ejercitopasti waljaniwa, jan jact'cayaraquiwa jupan arsutap phokherinacajja. ¡Cunja jach'asa, ajjsarcañaraquis Tatitun urupajja! Janiw qhitis jupa nayrakatanjja sayt'ascaspati. “Ucampis jichhajja, Tatitojj siwa: Take chuymampi nayan ucar cuttanjjapjjam. ¡Ayunapjjam, arnakasipjjam, jachapjjaraquim! sasa. ¡Jumanacasti Tatitu Diosamar cuttjjapjjam, isinacama ch'iyanokcamayjja, chuymanacamaya ch'iyanokapjjamjja! Tatitojj munasiriwa, qhuyapayasiriraquiwa, paciencia chuymaniwa, munasiñapas jach'araquiwa; cuna mutuyäwetejj utjqui ucsa, jiwasatjja jayar apanucjjañataquisa. Inas amtasjjaracchini jumanacar jan mutuyaña, ucatsipana bendicionanac apayanipjjchïtam, trigo uqhamarac vino Tatit Diosar ofrendanaca churañataqui. ¡Sión kollunsti trompeta phust'apjjam! Marcarusti tantacht'apjjam ucatsti ayunapjjaraquim; Diosan marcaparusti tantacht'apjjam, ucatsti k'omachapjjaraquim; tantacht'apjjam chuyman jakenacaru, wawanacaru, ñuñusquiri wawanacamppacharu. Jichha casarasirinacasa mistunipjjpan casarasïwi utanacapatjja. Sacerdotenacasti jachapjjpan, Tatitur sirvirinacasa Tatitun altarap nayräjjansti sapjjaracpan: “Dios Tata, marcamarojj perdonam; janirac munamti marcamatjja qhitin larusiñapsa, uqhamaraqui jan munamti yakha nacionanacan marcamar apnakañapsa, Diosar jan uñt'ir jakenacana jan sasipcañapataqui: ‘¿Cawquincarac Diosapasti?’ ” sasa. Ucatsti Tatitojj marcaparojj munasiñapwa uñacht'ayi; marcapat qhuyapt'ayasisasti saraquiwa: “Jichhajj jumanacarojj apayanipjjämawa trigo, vino, uqhamarac aceite, take ucanaca sist'asipjjañamcama, janiraquiw wasitat muncäti Diosar jan uñt'ir jakenacajj jumanacat larusipjjañapa. Amsta toketa jutir t'ijut'ijunacsa jumanacatjja jayaruw apanucuraquï, wasararuraquiw apanucü. Nayrakata saririnacapsti Mar Muerto kotan jiwarayaraquï, khepa saririnacsti Mediterráneo jach'a kotan jiwarayaraquï, janchinacapasti ñusantaniwa, ucatsti wal k'aphipjjaraquini. ¡Jach'a luräwinacwa luräjja!” “Walpun cusisim orake, janirac ajjsaramti, Tatitusti jach'a luräwinacwa lurani uca laycu. Pampanquir animalanaca, jan ajjsarapjjamti, pastonacasti ch'ojjñatatjjaraquiniwa, kokanacasti achjjaraquiniwa, higosa, uvasa jilarquiriraquiw utjani. ¡Sionan utjir jakenaca, cusisipjjam jumanacajja, cusisipjjam Tatitu Diosamana! Jupaw jalljja horasaparu apayanipjjtam, nayra jallu, uqhamarac khepa jallsa, cunjämtejj nayran apayancän uqhama. Trigojj walpun achuntani, aceitesa, vinosa jilarquiriraquiw utjani. “T'ijut'ijunac jumanac contra qhitancta ejercitor uñtata jumanacar tucjañataqui uca maranacatjja, nayaw cuttayjjapjjäma. Jumanacasti sist'asiñcamaw mank'apjjäta, ucatsti Tatitu Diosamaruraquiw yupaychapjjäta, nayasti jumanacataquejj jach'a muspharcañanacwa lurtjja. Marcajjasti janipuniw mayampisa p'enkachat uñjascjjaniti, jumanacasti, israelit jakenaca, ucqhaw yatipjjäta, naya Tatitojj jumanacampïscatajja, nayaquiraquïtwa Diosamajja, janiraquiw yakhajj utjquiti. ¡Marcajjasti janipuniw mayampisa p'enkachat uñjascjjaniti! “Take acanaca khepatsti, nayajj take jakenacjjaruwa ajayojj qhitanï; yokanacamasa, phuchanacamasa nayjjatwa parlapjjani, chuymani jakenacasti samcanacwa samcapjjani, waynanacasti unañchäwinacwa uñjapjjaraquini. Uqhamaraquiw qhaya urunjja sirvirinacamjjarusa, ajayojjwa qhitaniraquëjja; alajjpachanacansti jach'a muspharcañanacwa uñacht'ayaraquëjja, orakensti wila, nina, uqhamarac jewk'e kenayanac uñacht'ayaraquï. Intejj ch'amact'aniwa, phajjsis wilaw tucuraquini, janïra Tatitun urupajj purincan ucqhajja, uca urusti jach'a urüniwa, ajjsarcañaraqui. Ucampis take qhitinacatï Tatitun sutipar art'ascani ucanacajja, jiwañatjja khespipjjaniwa, Sión kollunwa, uqhamaraqui Jerusalenanwa khespiyasiñajj utjani, cunjämtejj Tatitojj arscatayna uqhama. ‘Cawquïrinacarutejj jupajj ajllcatayna ucanacajj jacasipcaniwa’ ” Tatitojj siwa: “Cunapachatejj uca urojj purincani ucqhajja Judämpiru, Jerusalén marcampirojj cuttayanjjäwa. Take marcanacaruw tantacht'äjja, ucatsti Josafat valleruraquiw apäjja, ucanwa jupanacarojj uñt'asiyäjja take cuntejj Israel marcajjampejj lurapqui take ucanacatjja. Israelitanacarusti jupanacajj take tokeruwa ananucupjjejja, orakejjsti jaljasipjjaraquiwa. Sorteasisinwa marcajj-jja jaljasipjjänjja, imill wawarusa, yokall wawarusa aljasipjjaraquïnwa, ucatsti uca kollkjja machañanacana, uqhamaraqui jan wali warminacampi sarnakañanacan tucjapjje. “Tiro, Sidón, uqhamaraqui Filisteo marcanaca, ¿cuns nayampejj lurañ munapjjta? ¿Phoksusiñti munapjjesta? ¿Cuna mancha cobrasiñ munapjjtajja? ¡Janc'aquiw cunatejj waquisqui uc churapjjäma! Jumanacajj kollkejjsa, korejjsa lunthatawayapjjestawa, suma imasitanacajjsti jumanacan templomaruraquiw apasjjapjjtajja. Judá marcanquir jakenacarojja, uqhamaraqui Jerusalenanquirirusa jayaruw apapjjtajja, esclavotracwa griego jakenacaru aljapjjtajja. Ucampisa, nayaw jichhajj jupanacarojj cawqhantejj aljantatäpqui ucqhat khespiyanëjja, ucatsti jumanacarojj uca pachpracwa t'akhesiyapjjämajja. Yokall wawanacamsa, imill wawanacamsa judionacaruw aljaraquëjja, jupanacajj sabeo sata jakenacaruraquiw aljapjjani, uca jakenacasti wali jayanquirinacawa. Naya Dios Tatituw ucjja arsta.” “Marcanacarusti acanac yatiyapjjam: ¡Mä kollan guerran nuwasipjjam! ¡Jan ajjsariri jakenacarusti jawsapjjam! ¡Guerran nuwasir jakenacasti jutapjjpan, ucatsti nuwasiri sarantapjjpan! Azadonanacapatsti espadanac lurasipjjpan, hocenacapatsti lansanacraqui, pisi ch'ama jakesti saracpan: ‘Nayajj ch'amanïtwa’ sasa. Take jumanacasti, jac'anquir marcanaca, ¡janc'ac jutapjjam, tantacht'asipjjaraquim! ¡Mä suma jakesa jichhajj nuwasiri tucpan! Take marcanaca, waquichasipjjam ucatsti Josafat vallercam sarapjjam, ucanwa Tatitojj uñjani take jac'a marcanacaru. Jupanacasti wali khorunacäpjjewa, k'ellurat trigor uñtat yawthapipjjam, cosech apthapiñasti horasäjjaraquiwa; uvarjam ch'irwsupjjam, vino lurañataquisti waliquëjjaraquiwa. Walja jakenacaw Decisión sat vallenjja tantacht'ata, Tatitun urupasti jac'ancaraquiwa, intis, phajjsis ch'amact'iwa, uqhamarac warawaranacas janiw c'ajcjjeti. Cunapachatejj Tatitojj jach'a arupa Sión kolluna, uqhamarac Jerusalenan ist'asiyi ucqhajja, alajjpachas, acapachas qhathatiwa. Ucampis Tatitojj israelitanacan arjjatiripawa, jupanacajj marcapäpjjatap laycu. “Jumanacajj yatipjjätawa, naya Tatitu Diosamajja Sión kollan kollojjanwa jacasctjja. Jerusalenasti mä kollana marcäniwa; jaya jakenacasti janipuniw jichhajj juc'ampi apnakcjjaniti. Uca urusti vinosa, lechesa umjamaw jach'a kollunacansa, jisc'a kollunacansa jalani, Judá jawiranacansti waliw umajj jalaraquini. Templojjatsti mä uma jalsuw misturaquini, uca umasti Sitim vallracwa karparaquini. Egiptojj k'alaw tucusini, Edom orakesti wasarar tucuyataraquïniwa, Judá marcan utjasir jakenacar nuwapjjatap laycu, uqhamarac marcapansa jan juchan jaker jiwayapjjatapata. Aca arunacsti Amós chachaw catokäna, jupasti oveja awatirïnwa Tecoa marcanquiriraqui, uca arunacsti Diosatwa catokäna Israel marcjjata, orak qhathati pasañapataqui janïr pä maräquipana, uca urunacansti Judá marcanjja Uziasaw reyïscäna, Israel marcansti Joasan Jeroboam yokaparaquiw reyiscaraquïna. Saraquïnwa: “Cunapachatï Tatitojj Jerusalén marcana, Sión kolluta wali jach'a arumpi art'i ucapachajj uywa mank'aña pastonacas pharsuwa, Carmelo sat kollusti k'alaw wañsuraqui.” Aqham siw Tatitojja: “Damasco marcanquir jakenacajj wali ñankhanacpuni lurapjje, ucasti janiw jan mutuyatäpcaspati, Galaad marcanquirinacarojj fierro jawc'añampi jawc'supjjatapata. Ucatwa ninampi phichcatäjja Hazael reyin utaparojja, uca ninasti k'al naqhantaraquini Ben-Hadadan palaciopsa. Munquir jan munquirwa Damasco marcan puncunacapjja jist'aräjja; Bicat-avén chekan jaquirinacarus tucjaraquïwa, Bet-edén marca apnakquis ucarusa tucjaraquïwa, Sirio jakenacasti Quir marcaru preso apatäpjjaniwa” siw Tatitojja. Aqham siw Tatitojja: “Gaza marcanquir jakenacajj wali ñankhanacpuni lurapjje, ucasti janiw jan mutuyatajj kheparapcaniti, mä marcpacharu catuntasina Edom marcana esclavonacapat aljarapjjatapata. Ucatwa ninampi phichcatäjja Gaza marcan uyunacapjja, uca ninasti palacionacapsa k'al naqhantaraquini. Asdod marcan uyuparusa tucjaraquïwa, uqhamaraqui qhititï Ascalón marca apnakqui ucarusa. ¡Take ch'amajjampiw Ecrón marcataquiw sartäjja, jan marcanipuniw filisteonacajj jiwarapjjanejja!” siw Tatitojja. Aqham siw Tatitojja: “Tiro marcanquir jakenacajj wali ñankhanacpuni lurapjje, ucasti janiw jan mutuyatäpcaspati; mä marcpacharu esclavot Edom marcaru aljantapjjatapata, cawquïr marcanacampitejj jilapurjam jacañatac arust'äwejj utjcäna ucaru jan phokhasa. Ucatwa ninampi phichcatäjja Tiro marcan uyunacapjja, uca ninasti k'al naqhantaraquini palacionacapsa” sasa. Aqham siw Tatitojja: “Edom marcanquir jakenacajj wali ñankhanacpuni lurapjje, ucatsti janiw jan mutuyatäpcaspati, Israelita jilanacaparu jan qhuyapt'ayasisa espada ayt'ata arcnakapjjatap laycu. Jach'a colerasiñapasa, uñisiñapasa jilapataquejj jan tucusquirïnwa. Ucatwa Temán marcarojj ninampi phichcatäjja, uca ninasti Bosra marcan palacionacapsa naqhantaraquiniwa” sasa. Aqham siw Tatitojja: “Amón marcanquir jakenacajj wali ñankhanacpun lurapjje, ucatsti janiw jan mutuyatäpcaspati, orakepa jach'a tucuyasiña laycojja Galaad marcanquir usur jake warminacan puracanacapsa qharipjjatapata. Ucatwa ninampi phichcatäjja Rabá marcan uyunacapjja, uca ninasti k'alwa palacionacapsa, guerran arnakasitanacapampi naqhantani mä thaya uruna. Reyipasti jakonucutaw uñjasini, takpach jilïr jakenacapamppacha” siw Tatitojja. Aqham siw Tatitojja: “Moab marcanquir jakenacajj walja ñankhanacpuni lurapjje, ucatsti janiw jan mutuyatäpcaspati, Edom marcan reyipan ch'aqhanacap khellar tucuyañcam phichhantapjjatapata. Ucatwa ninampi phichcatäjja Moab orakerojja, uca ninasti Queriot marcan palacionacapsa k'alwa naqhantanejja, moabitanacajj jiwarapjjaniwa trompeta ist'asa guerran warariñanacampi. Marcan reyip apakasajj jiwayayaraquïwa, takpach jilïr jakenacapamppacha” siw Tatitojja. Aqham siw Tatitojja: “Judá marcanquir jakenacajj wali ñankhanacpuni lurapjje, ucasti janiw jan mutuyatäpcaspati, Tatitun yatichäwinacapjja janiw catokapquiti, ni leyinacaps phokhapcaraquiti, jan ucasti cawquïr yakha diosanacarutejj awquinacapajj yupaychapcäna uca pachparuquiraquiw yupaychasipqui. Ucatwa Judá marcarojj ninampi phichcatäjja, uca ninasti Jerusalén marcan palacionacapsa k'alwa naqhantanejja” sasa. Aqham siw Tatitojja: “Israel marcanquir jakenacajj walja ñankhanacpuni lurapjje, ucasti janiw jan mutuyatäpcaspati; jan cuna juchanirusti kollkeruw aljapjje, pobrerusti mä paris wisqhururaqui. Pobrenacarusti wali t'akhesiyasaw jisc'aru tucuyapjje, janiraquiw chekapar uñjapquiti llamp'u jakenacarojja. Awquis, yokas pachpa warmimpiraquiw iquintasipjje, uqhamatwa nayan kollan sutejja taquichasipjje. Prenda jaytat isinacjjaru wincjjatasaw altaranacan yakha diosanacar yupaychasa mank'apjje; multanacat vino apsusasti diosanacapan utaparuw uca umirejj sarapjje. Ucampis nayajj jumanac laycuwa amorreonacaru k'alpuni tucjtjja; cedro kokanacjam jach'anacäquipansa, uqhamarac roble kokanacjam ch'ollkhëquipansa. Ucatsti, nayajj jumanacarojja Egipto marcatwa apsunipjjsma, pusi tunca mararaquiw wasarana irpnakapjjsma jupanacan orakepa jumanacaru churañataqui. Janiw jan yatirejj tucupcasmati, Israelitanaca, jumanac quipcatwa yakhepanacarojj profetanaca, tucuytjja, mayninacarojj nazareonacaraqui.” Uqham siwa Tatitojja. “Ucampis jumanacajja nazareonacarojj vino umarayapjjtajja, profetanacarusti nayjjat parlirjja jarc'apjjaractawa. Waliquiwa, nayasti jichhajj orakwa warariyäjja cunapachatejj cayunacam oraker tacnokapcät ucqhajja, cunjämatï mä carretajj trigo cargampejj wararejj uqhama. Cawcsa jaltasipcpan, janiw atipapcaniti; wali ch'amanïqui ucarus ch'amajj pist'aniwa, ni qhiti ch'amampi atipt'irïqui ucasa khespcaniti. Arco apnakerïqui ucasa janiw cunsa lurcaraquiniti, janipuniw khespipcaniti kawkha cayumpi jalcasasa ni caballjjat jaltcasasa. Uca urunjja wali ch'amampi nuwt'asirïqui ucasa armanacap apanucupjjaniwa jaltjjañataquejja.” Tatituwa ucjja arsuwayi. Israelitanaca, ist'apjjam cuntejj Tatitojj Egipto marcat irpsunqui uca familianacar sisqui uca arunaca: “Take aca orakenquir marcanac taypitjja jumanac saparuquiw ajllisipjjsmajja. Ucatwa take jan wali ñankhanac luratanacamatjja jaqhuta mayipjjämajja” sasa. Mä amtaquïsipqui ucqhaw jakejj panini suma sarnakapjjejja. Cuns catji ucqhaw leonajj ch'umin wararejja; cuna catjatas utji ucqhaw león wawanacajj putupan ojjopjjejja. Cuna sipitarus jalt'i ucqhaw jamach'ejj orakeru jalaktanejja. Cuns catji ucqhaw sipitajj oraket thoktejja. Cunapachatejj trompetan tuct'asitapajj marcan ist'asi ucqhaw jakejj wal sustjasi; cuns Tatitojj apayani ucqhaw marcanjja jan walinacajj utjejja. Tatitojj janipuniw cuns lurcaspati profeta servirinacaparu jan yatiyasajja. ¿Qhitis jan sustjasispajja leonan wararitap ist'asajja? ¿Qhitis jan parlaspajja Tatitun sutiparojja jupatejj “parlam” saspa ucqhajja? Asdod marcan palacionacapana, uqhamarac Egipton palacionacapansa yatiyapjjam, “Samaria oraken kollunacapar jutapjjam, ucatsti uñjapjjam cuna jan walt'añanacampi, cuna t'akhesiyañanacampitejj ucan utjqui ucanaca.” Aqham siw Tatitojja: “Janiw cheka lurañjja yatipquiti, palacionacaparusti ch'amamp lunthatat yänacaqui imapjjejja.” Ucatwa Dios Tatitojj aqham sejja: “Mä uñisiriw orakerojj take toket muyuntaninejja ucatsti ch'amamaru aynacht'ayasajja, yänacams apsusiraquiniw palacionacamatjja.” Aqham siw Tatitojja: “Cunjämatejj awatirejja leonan lacapat pä chhuchhulliqui khespiyejja, jan ucajj mä jinchu puntacsa, uqhamaraquiw Samaria marcan jacapqui uca israelitanacatjja juc'aniqui khespipjjani, qhitinacatï Damasco marcat apanita suma konuñanacan jipipqui ucanacajja.” Take ch'amani Tatit Diosajj siwa: “Ist'apjjam, khanañchapjjaraquim Jacobon marcap toke. Cunürutejj nayajj Israel marcaru juchanacapat jaqhuta maycä ucqhajja, Betel marcan altaranacapsa t'unthapïwa; altar esquinan wajjranacapsa jawk'akatatjja orakeruw willirtaraquini. Tucjaraquïwa juyphipachataqui, uqhamaraqui jallupachataqui uta luratanacsa, jan mayampitaquiw marfilat lurat utanacs t'unjaraquëjja, uqhamarac palacionacapsa k'alwa tucjaraquëjja.” Uqham siw Tatitojja. Ist'apjjam aca arunaca, Basananquir kamir warminaca, qhitinacatejj Samaria kollunacan utjapjjta ucanaca, jumanacasti pobrenacarojj jachayapjjtawa, jan cunanirusti t'akhesiyapjjaractawa, chachanacamarusti “vino apanipjjam umañataqui” sapjjaractawa. Kollanätap laycuw Tatit Diosajja juramentompi arsuwayi. “Ganchonacamp catuntata apapcätam uca urojj jutasquiwa; wawanacamas ansuelompi catuntataraquïniwa. Perka p'iysutanac toke sekequiw mistuwayapjjätajja, ucatsti Hermón kollu tokeru aparpayatäpjjätawa.” Uqham siw Tatitojja. “Sarapjjam Betel marcampiru, Gilgal marcampiru, ¡ucansti juc'ampi juchanac lurapjjam! Alwanacasti sacrificionacamjja apapjjaraquim, sapa quimsa ururaqui diezmonacamsa churapjjam. Jan levaduran t'ant'a nact'ayasa yuspagarasina ofrenda loktasipjjaraquim, yatiyapjjaraquim take chekana ofrenda churapcäta ucanacsa, niyaquejjay jumanacataquejj uqham lurañajj sumächejja.” Uqham siw Tatitojja. “Qhititejj jumanacaru take marcanacana mank'at awtjayqui ucajj nayätwa, qhititejj take chekana jakenacarojj mank'aña pist'ayqui ucajj nayätwa, ¡ucampis jumanacajj janiw nayarojj cutt'anipctati!” Uqham siw Tatitojja. “Cosecha horasataqui quimsa phajjsi faltquipansa jalljja janiw apayanipcsmati. Mä marcarusti jalljja puriyaractwa, mayarusti janiraqui; mä chekarusti jallojj puriwa, mä chekasti umatjamajj pharsuscaraquiwa. Jakenacajj marcat marcraqui uma thakasajj sarapjjäna, umat pharjayasitanacapasti janipuniw apaktcänti; ucampis jumanacajj janiw nayarojj cutt'anipctati.” Tatituw ucjja arsuwayi. “Azot'ipjjaracsmawa junt'u thayanacampi, alinacsti usunacampiraqui; huertonacapsa, uva yapunacaps pharsuyaractwa; higo kokanacapsa, aceituna kokanacapsa t'ijut'ijunacaraquiw mank'suwayjjejja; ¡ucampis jumanacajj janiw nayarojj cutt'anipctati!” Uqham siw Tatitojja. “Egipto marcar apaycayätsa uqham mä t'akhesiñaracwa jumanacarojj apayanipjjaracsma, waynanacarusti guerran jiwarayaractwa, caballonacapsti uñisirinacaparuraquiw catjjaruytjja; campamentonacan jiwaratäcän uca k'aphinacsa muqhirayaractwa, ucampis jumanacajj janiw nayarojj cutt'anipctati.” Uqham siw Tatitojja. “Sodoma marcampiru Gomorra marcampiru tucjcäyätjja uqhamaracwa jumanacarojj tucjapjjaracsmajja, ninat apsut mä sanc'ar uñtataraquiw kheparapjjtajja, ¡ucampis jumanacajj janiw nayarojj cutt'anipctati!” Uqham siw Tatitojja. “Ucatwa, Israel marca, jumampejj uqhamaraqui luräjja, ucsti lurapunïwa, ¡waquicht'asim Diosamampi jiquisiñataqui!” Qhititejj kollunacsa, thaysa lurquejja, jakerus amtäwinacapsa yatiyaraqui, jaypt'aycaraqui, khanjtayancaraqui, wali alto kollunac toksa sarnakcaraqui ucasti, Take Ch'amani Dios Tatitu, sataw sutipajja. Ist'apjjetay arunacajja israelitanaca; cuna llaquisiñtejj jumanac contra arsctjja ucanaca: Suma k'oma Israel marcajja liwisjjewa; jan mayamp sartquiriw liwisiwayi, quipca orakepjjaru liwitattataw khepari, janiw qhiti waytiris utjquiti. Aqham siw Tatit Diosajj israelitanacarojja: “Mä marcatejj warank chachanaca guerraru qhitanejja, patacaniquiw cutt'anjjanejja; mä marcatejj pataca qhitanejja tuncaniquiw cutt'anjjaraquinejja.” Aqham siw Tatit Diosajj israelitanacarojja: “Nayaru thakapjjeta, ucatsti jacasipcätawa. Jan Betel marcarojj thakapjjamti; janirac Gilgal marcarus sarapjjamti, ni Beerseba marcarus sarapjjamti, Gilgal marcasti preso apatäniwa, Betel marcasti k'ala tucjataraquïnwa” sasa. Tatitur thakapjjam, ucatsti jacasipcätawa; jan ucasti jupajj ninjamaw aktani Israel marcjjarojja, janiraquiw uc jiwarayirejj qhitis Betel marcanjj utjcaniti. ¡Ay cunaquïcani jumanacataquejja leyinacajjsa c'allc'uru tucuyapjjatamatjja, uqhamaraqui cheka uñjäwsti taquichasipjjatamata! ¡Ay, cunaquïcani jumanacataquejja, chekapa uñjirirusti uñisipjjtawa, ñankhachapjjaractawa cheka testigot sayt'irirusa! Janiw kalat lurasipcta uca suma utanacan jacapcätati, janiraquiw uca suma uva yapunac yapuchasipcta ucats vino umapcätati. Pobrenacar taquichasipjjatamata, uqhamarac trigotsa impuesto apsupjjatamampitjja. Nayajj yattwa walja ñankha lurapjjatanacama, uqhamarac jach'a juchanacamsa; asqui jakerojj t'akhesiyapjjtawa, kollke catokasina, quejanacansti pobrerojj janiw arjjatapctati. Ucatwa yatiñanïqui ucajj amuquejja, urunacajj jan walëjjatap laycu. Cunatejj asquïqui uc thakapjjam, jani jan walïqui ucjja, jacapjjañamataqui. “Take ch'amani Tatitu Diosajj jiwasampïsquiwa” sasa, parlapjjatamajja uqhamatwa chekänejja. ¡Jan walïqui ucjja uñisipjjam! ¡Sumäquis ucjja munapjjam! Tribunalanacansti chekapar uñjañajj utjpan; inach uqhamat take ch'amani Tatitu Diosajj qhuyapayasispa Israel marcan jilt'irinacaru. Aqham siw take ch'amani Tatitu Diosajja: “Take plazanacanwa jachañajj utjani, take callenacanwa warariñajj utjani, pampan utjirinacarusti llaquisiñaruraquiw jawsapjjani, uqhamarac jachiri jakenacarusti jachañaruraqui. Take uva yapunacanwa jachapjjanejja, cunapachatejj nayajj mutuyiri jutcä ucqhajja.” Saraquiwa Tatitojja. ¡Ay cunaquïcani Tatitun urupan puriniñap munapqui ucanacataquejja! ¿Yatipjjtati cunjämäcanitï uca urojj jumanacataqui ucjja? Uca urojj ch'amacäniwa, janiw khanäcaniti. Cunjämatejj mä jakejj leonan nayrakatapat jaltcasajj mä osompi jalthapejja, uqhamäniwa, jan ucajj, maynejj utaparu mantasina perkaru catt'asi, ucatsti juparojj mayac catarejj achji, uqhamäniwa. Jïsa, Tatitun urupajj ch'amacäniwa, janiw khanäcaniti; lajja ch'amacapunïniwa, janiw acch'a khanas utjcaniti. Fiestanacamjja uñistwa, janiw yäkcaractsa, jach'a tantachasïwinacamas janiw nayatacjamäcaraquiti. Uywanacsa, uqhamaraqui granonacsa sacrificiot naqhantayasa loktasipcam nayatac sasa, granotsa ofrendanaca churasipquita, janiw ucanac muncti, janiw catokcäti liq'i vaca callunaca sumancthapiñ sacrificiot loktatanacamsa. ¡K'ochunacamjja nayat jithekayapjjeta; janiw ist'añ muncti arpanaca tocatanacamsa! Ucat sipana, chekaparu uñjäwejj walja umanacjam jalpan, asqui sarnakañasti jalsur umjam jan tucusquiriraquïpan. “Israelitanaca, jumanacasti pusi tunca mara wasaran sarnakcasajja, ¿churapjjestati loktäwinaca, uqhamaraqui ofrendanacamsa? Ucampis, jichhajj apapjjañamäniwa Sicut, uqhamaraqui Quiyún uca jumanacan lurata diosanacama. Jumanacarojj Damasco marcats juc'amp jayaruw jakonucupjjäma.” Uqham siwa Take Chamani Tatitu Diosajja. Ucaw sutipajja. ¡Ay, cunjaquïcani Sión marcan samarata jaquirinacataquejja! ¡Cunaquïcani Samaria kolluru confiata jaquirinacataquejja, marcanacan jach'a jilïrinacaparu qhitinacarutejj israelitanacajj sart'apqui ucanacaru! Sarapjjam Calne marcaru, uñjapjjaraquim; ucatsti pasapjjaraquim Hamat jach'a marcaru, ucqhatsti sarakapjjaraquim filisteonacan Gat marcaparu. ¿Jumanacasti ucat sipansa juc'amp sumäpjjtati? ¿Marcamacha jupanacanquirit sipansa juc'amp jach'ajja? Jumanacajj uca jan wali urutjja janiw amuyt'añ munapctati, ucampisa jumanacpachaw mä jach'a t'akhesiñanaca mayisipctajja. Marfilat c'achachat suma iquiñanacan wincurapjje, suma konuñanacapjjaruw jipirapjjaraqui, ucatsti jach'a mank'äwinacapataquisti ovej kallunacampi, liq'ïri vaca kallunacampi qharsuyasipjjaraqui. Pinquillu phust'asaw cunayman k'ochupjje; David quipcaquiraquiw tocañ instrumentonacsa lurapjjaraqui; jach'a copanacatwa vinsa umapjjaraqui, suma k'apquiri kollampiraquiw jawisipjje, ¡ucatsti marcan tucjatäñapatjja janiw llact'asipquisa! Qhitinacatejj preso apatäpcani ucanacan nayrakatapwa sarapjjätajja, jach'a mank'äwinacaman ojjoñanacasti tucusjjaraquiniwa. Tatitu quipcaw juramento lurawayi; take ch'amani Tatitu Diosasti siwa: “Uñistwa Jacobun marcapan jach'a jach'a tucutapjja, uñisiractwa palacionacapsa, marcsa, uqhamaraqui cunanacatejj ucan utjqui ucamppacha, uñisiriruraquiw catjjaruyäjja.” Uqhamasti, tunca chachanacatejj mä utaru kheparapjjanejja, tuncanpachaw jiwarapjjanejja. Ajjsarañasti wali jach'apunïniwa, cunapachatï qhitis mayni familiapa waytani jiwataru utat apsjjañataquejja, ucatsti utanquirirojj saraquiniwa: “¿Qhitimpich utjasqui?” sasa. Utanquiristi “Janiwa” saraquiniwa. Nayrïristi saraquiniwa: “¡Amuct'am, Tatitun sutipraqui acatjamat arsuscasma!” sasa. Tatitun mutuyäwipasti purininiwa jach'a utanacjjaru, jisc'a utanacjjaru, ucanacasti k'ala tucjatäpjjaraquiniwa. ¿Caballonacajj karkanac pataru misttapjjaspati? ¿Kotanjja kholliñajj waquisispati? ¡Ucampis jumanacajj cheka uñjäwjja venenoruw tucuyapjjtajja, uqhamarac asqui luräwin achupsti c'allc'ururaqui! Jumanacajj jan cunatacwa cusisipjjtajja, sapjjaractawa: “Ch'amanïñjja quipca ch'amasampiw alastanjja” sasa. Uqhamajja, israelitanaca, sum amuyt'asipjjam; take ch'amani Diosajj siwa: “Nayasti sartayäwa mä marcaru jumanac contra, ucaw jumanacarojj t'akhesiyapjjätamjja, amstata kalltasa aynacha toker tucuyasa.” Acwa Dios Tatitojj uñacht'ayitu: Uñjtwa juparu t'ijut'ijunac lurasquiri cunapachatï khepa sata yapojj alinokascäna ucqha, ucasti lurasiwa reyin cosechapa apthapitat kheparu. Cunapachatï t'ijut'ijunacajj tucuya koramppacha mank'antjjäna ucapachajj sistwa: “¡Dios Tatitu perdonapjjeta! ¿Cunjämaraqui Jacob marcamasti take acanacampi mutuspasti? Jupajj wali jisc'aquïchejjaya” sasa. Ucatsti Tatitojj amtäwipjja jaytjjewa, ucatjja saraquiwa: “¡Ucajj janiw uqhamäcjjaniti!” sasa. Acwa Dios Tatitojj uñacht'ayitu: Uñjtwa mutuyäwita apayaniri mä nina sanc'a, ucasti k'al pharsuyaraquïna jach'a kotjja mankhatpacha, uqhamaraqui yapunacsa tucjaraquïnwa. Ucatsti mayiractwa: “Ucqhacamaqui Tatay. ¿Cunjämaraqui Jacob marcamasti take acanacampi mutuspasti? Jupajj jisc'aquïchejjaya” sasa. Ucatsti Tatitojj amtäwipjja jaytjjewa ucatjja saraquiwa: “¡Ucas janiraquiquiw uqhamäcjjaniti!” sasa. Acwa Tatitojj uñacht'ayaraquitu: Jupasti mä uyu perka jac'ancascänwa, mä albañil plomada apt'ata. Ucatsti jisct'ituwa: ¿Amós, cuns uñjtajja? —sasa. —Mä albañil plomada —saractwa. Ucatsti saraquituwa: —Aca albañil plomadampiwa uñjäjja cunjäm chekäquitejj Israel marcajjajj sarnakäwipana ucjja. Janipuniw perdoncjjeristti mayampsa. Isaacan alto kollunacapasti tucjatäniwa, Israelan templonacapas t'unjataraquïniwa. ¡Nayasti Jeroboaman utap contraw espada aptaraquï! Betel marcan Amasías sacerdotepajja, Israel marcan Jeroboam reyipar yatiyiriw qhiti: “Amós chachajj Israel jakenac taypinwa sarnake juma contra amtayasa. Marcasti janiw juc'amp uqham parlaycaquispati. Aqham sasaw sarnakaraqui: ‘Jeroboamajj espadampi jiwayatäniwa, Israel marcasti orakepatjja aparpayataraquïniwa’ ” sasa. Ucatsti, Amasiasajj Amosarojj saraquïnwa: —¡Profeta, acatjj sarjjam! Jumatejj jutir urunacat parlas saranakañ munsta ucajj, Judá marcaru sarjjam; uqhamasti, jan juc'amp Betel marcanjja parlamti, acasti reyin kollan utapawa, uqhamarac marcpachan jach'a temploparaquiwa. Ucatsti Amós profetajj juparojj saraquïnwa: —Janiw nayajj profetäcti, ni profetan wawapäcaractsa. Nayajj uywa awatiriquïtwa, uqhamaraqui ch'umi higonac apthapisisa jacasiriquiraquïtwa. Ucampis, Tatituw uywa taman khepap sarasquirit jawsitu, ucatsti saraquituwa: ‘Saram, parlanim sutejjana Israel marcajjaru’ sasa. “Jichhasti, ist'am Tatitun arupa. Jumasti aqham sistawa: ‘Jan Dios toketjja cuns parlamti Israel marca contrajja, ni Isaacat mirtir wawanacap contrasa’ sasa. Ucatwa, Tatitojj aqham sejja: ‘Warmimasti yakha chachanacampiw sarnakani marcan uñjcata, yokanacamas phuchanacamas espadampi jiwarayatäpjjaraquiniwa; orakenacamas suerteta jalanokataraquïniwa, jumasti jiwaraquïtawa jan Dios uñt'ir jakenacan orakepana, israelitanacasti preso catuntata, orakepata jayaru apatäpjjaraquiniwa’ sasa. Tatitojj aqhamwa uñacht'ayitu. Utjänwa mä canastan pokorat achunaca. Jupasti jisct'araquituwa: —¿Amós, cuns uñjtajja? —sasa. —Mä canastan pokorat achunaca —saractwa. Tatitusti saraquituwa: —Israel marcajj pokoratäjjewa; janipuniw mayampsa perdoncjjeristti. Uca urojj palacion k'ochutanacasa llaquisiñaquïniwa; waljaniraquiw jiwarapjjani, jiwat janchinacapasti ankaru jaktatäjjaraquiniwa. Tatituw ucjja arsu. Ac ist'apjjam, alt'at chuyman jakenacar t'akhesiyirinaca, uqhamarac pobrenacaru tucjirinaca. Jumanacajj sapjjtawa: “¿Cunapachas wawa phajjsi fiestasti pasani trigo aljasiñasataquejja? ¿Cunapachas pasjjani samarañ urusti, tupunac jisc'aptayasa, balansa pesanac jisc'aptayasina, jila alaru aljañataquejja? ¡Pobrenacarojj aynacht'ayapuniñäni jupanacpacha jiwasaru esclavot catuyasiñapcama manunacap phokhañataqui, mä paris wisqhuquisay manüscpan ucasa! ¡Trigo achunacsti jipimppachwa aljasiñäni!” Tatitusti Jacobon jach'a cancañap laycuw juramento luri: “Cunanactï lurapqui ucjja janipuniw armcäti” sasa. Uqhamïpanjja, ¿janit orakesti qhatatcanejja? ¿Janit take jakenacasti jachapcanejja? Cunjämatï Nilo jawiranjj umajj jiljjataraqui wañakaraqui, uqhamaraquiw orakejj uñstani, chhaktaraquini. Dios Tatitojja siwa: “Uca urunjja intisa chica ururuw ch'amact'anejja, urojj sum khancasaw orakjj ch'amactayäjja. Fiestanacamjja jiwatanacat jachañaruw tucuyäjja, k'ochutanacamasti, imäwi llaquinacaruraquiw tucuyäjja; llaqui isimpiraquiw ist'ayäjja, ñic'utanacapsti llaquisiñatsa mururasipjjaraquiniwa. Jachapjjaraquiniwa mä sapa yokall wawapas jiwatäcaspa uqhama, take cunaw c'allc'u tucunejja. Urunacasti jutasquiwa” siw Dios Tatitojja. “Uca urunacaw orakerojj mach'a apayanëjja; janiw mank'aña mach'äcanisa, ni umat pharjayasiñäcanisa, jan ucasti Tatitun arupat ist'aña mach'äniwa. Jakenacajj inaquiw sarnakapjjani Tatitun arup thakasa, sarapjjaraquiniwa mä kotat mä kotaru, uqhamaraqui amstatsti inti jalsu tokecama, ucampis janiw jicjjatapcaniti. Suma tawakonaca, uqhamaraqui ch'amani waynanacan ch'amapas uca urojj umatjamajj thayjtjjaniwa. Samaria marcanquir c'ari diosanacat juramento luririnacajja, qhitinacatejj sapqui: ‘Dan marcan diosap laycu,’ ‘Beerseba marcan diosanacap laycu’ sasa; ucanacajj jan mayamp sartquiriw tincurapjjani.” Uñjtwa Tatiturojj altar jac'ana, ucatsti saraquiwa: “Uta perkar c'uphantam umbralanacap onjjtayañcama, ¡ucat uca perkajj jakenacjjaru alljattasin jiwaypan! Kheparapcani ucanacarusti ari espadampcamaw jiwarayäjja; inaquiw jaltañsa munasipcani, janipuniw maynis khespcaniti. Inaquiw mankhapachcamas sarakasipcani, ucatsa wayuraniraquïwa, inaquiw alajjpachanacarus maqhatasipcanejja, ucatsa wayokaniraquiquïwa. Carmelo kollu patarus imantasisipcpan, ucacamas sararaquiquïwa thakerejja; nayrakatajjattejja kota mankharu imantasipjjanejja, nayasti qhitaraquïwa mä jach'a lak'oru tucjaniñapataqui. Wasararus uñisirinacapan apata sarasipcpan, espadaruw qhitaraquëjja jiwarayaniñapataqui. Janiw sumäquis ucataquejja, jan ucasti jan walitaquipuniw uñjäjja.” Tatitu take ch'amani Diosajja, orakeruw tact'i, ucatsti orakejj umatatiwa, jakenacapasti takeniw jachapjje. Cunjämatï Nilo sat jawiranjj umajj jiljjataraqui wañakaraqui, uqhamaraquiw uñstani chhactaraquini. Tatitusti utapjja alajjpacharuw uchasiraqui, ch'usa alajjpachsa orakjjaruraqui, juparaquiw kotat umanac jawsasina orakjjaru wartaraquejja. Sutipasti Tatituwa. Aqham siw Tatitojja israelitanacarojja: “Nayataquejja jumanacasa, etiopenacasa mayaquïpjjtawa. Cunjämtï jumanacaru Egipto marcat apsunipjjsmajja, uqhamaraquiw filisteonacarojj Creta islat apsuntjja, uqhamarac arameonacarus Kir sat marcata apsuniractjja.” Tatitojj aca jucharar marcarojj uñch'uquisquiwa, ucatsti saraquiwa: “Aca oraketsti jupanacarojj k'ala chhaktayäjja. Ucampisa Jacobon utapacwa jilt'ayäjja. Ucsti naya Tatituw arsta. Arsuraquïwa Israelan utapajj jawk'sutäñapataqui, cunjämatï jan mä trigo oraker jalaktayasa susuñat susutäquejj uqhama. Take jucharar jakenacaw marcajjatjja ari espadampi jiwarayatäpjjanejja; take qhitinacatejj sapqui: ‘Janiw cunas ucajj pasquistaniti, janiraquiw cuna jan walis catjquistaniti’ sasa, ucanacajja. “Davidan tincuta utapa wasitat sayt'ayañ urojj jutasquiwa. Perka p'iysutanacsa phokantaraquïwa, perka t'unjatanacs wasitatwa sayt'ayaraquï, nayrapachajj cunjämacäntï uqhamwa lurt'araquëjja. Qhitinacatï kheparcani Edom marcana, take marcanacasa sutejj aytasipqui ucanacasti wastat Israel marcana apnakatäjjapjjaniwa.” Tatituw uqham arsu, ucasti phokasipuniniwa. “Urunacasti jutasquiwa, ucqhaw trigo yapu apthapisipcani ucapachajj yapu kholliñajj horasäjjaraquiniwa, janïraw uva apthapisajj ch'irwañjj tucuyapcaniti, ucqhasti trigo phawañ horasäjjaraquiniwa. Jach'a jisc'a kollunac toksa vinojj umjamaw jalaraquini. Ucqhawa Israel marcarojj apanucutat cutt'ayanëjja. T'unjat marcanacsa wasitat sayt'ayapjjani, ucanracwa jacasipjjani; uva yapunacwa ayruntapjjani, ucatsti vino umapjjaraquini. Huertonacap yapuchasinjja, achunacapjja mank'apjjaraquiniwa. Uqhamajj jupanacarojj quipca orakeparuw ayruntaraquëjja, ucatsti janipuniw wasitat jiq'sutäcjjapjjaniti, nayajj jupanacar churcta uca oraketjja.” Tatitu Diosaw ucjja arsu. Tatitusti acwa yatiyäna Abdiasaru, mä unañchäwi toke. “Tatitun mä yatiyäwipwa ist'apjjtan; mä yatiyiriw marcanacar yatiyir sari: ‘Sartasipjjam, Edom contra nuwasir sarañäni’ sasa. Dios Tatitojj Edomarojj siwa: “Take marcanac taypinjja jisc'aruw tucuyäma, walracwa jisc'achjäma. Jach'a jach'a tucutamaw sallkjtamjja. Karka p'iyanacanwa jactajja, alto kollunacanwa utjaractajja, ucatwa amuyasiractajja: ‘Janiw qhitis liwekquitaspati’ sasa. Ucampisa mä pacar uñtatasay altor maqhatascam, uqhamaraqui warawaranacarusay tapachasiscam, ucatpachwa nayajj jumarojj jakokanïma.” Tatitojj siwa: “Lunthatanacatejj arum jutasin lunthatsupjjeristamjja, janiw takpach apasipcaspati; uva apthapirinacatejj juman ucar jutapjjaspajja, yakhep uva achunacjja jilt'ayasiwayapcaspawa. Ucampis juman uñisirinacamajj k'alpunwa tucjapjjtamjja. ¡Cunjämsa saqueyjapjjtamjja, Esaú! ¡Imasitanacamsa k'alpun jan mayani lunthatsupjjtamjja! Take jumampi arust'asir marcanacasti sallkjapjjtamwa; pachpa orakematsa jayaruw apanucupjjaractamjja. Pachpa amigonacamas juma contraquiraquiw sayt'asjjapjje, cawquïri amigonacamarutejj wal confiascäyäta ucanacas sipita waquicharapiractamjja. ¡Edomasti jan amuyt'asiriwa!” Tatitojj siwa: “Cunapachatï Edomar mutuycä ucqhajja, take amuyt'ani jakenacaparojj tucjäwa, amuyt'asiñsti jupanacatjja apakaraquïwa take qhitinacatï Esaú token kollu patanacan jacapqui ucanacatjja. Temanan guerran nuwasir jakenacapasti ajjsarañatsa qhathatipjjaniwa, Esaun kollunacapansti takeniw jiwarayatäpjjani. “Jichhajj sinti p'enkachjataw uñjasïta, uqhamarac wiñayatac tucjatäyätawa, Jacob jilamaru chhojjriñchjatamata, uqhamarac jupar jiwayatamata. Cunapachatejj uñisirinacapajj marcatjja kamir cancañap saqueyjapcän ucqhajj, uqhamaraqui yakha marcanquir soldadonacas Jerusalén marcan puncunacap t'unjapcäna, jilt'irinacapsa aljasipcäna, uqhamaraqui take imasitanacapsa apasipcäna, ucapachajj jumajj jan cun yatiriw tuctajja, jupanacjamaraquiw tuctajja. Jilamajj chijir purcän uca urojj janiw cusisiñamäcänti, Judá marcajj aynacht'cän uca urusti janiraquiw cusisiñamäcänti, llaquisiña urupansti janiw jupanacatjja sawcasiñamäcänti. T'akhesiña urupansti janiw marcajjarojj mantañamäcänti. Chijir puritapatsti janiraquiw cusisiñamäcänti jan walt'añ urupanjja, uqhamaraqui aynacht'añ urupansti janiw kamir cancañapjja lunthatañamäcänti. Janiraquiw thaquejj take toker sarqui uca chekanacansa sayañamäcänti, qhitinacatejj jaltjjasipcän ucanacar jiwayañataquejja. Janiraquiw llaquisiñ urupanjja jaltirinacarojj catuyañamäcänti. Uca pachpa mayninacar lurctasa ucaraquiw jumarojj luratäni; ¡Jichhajj luratamatjamwa catokäta! “Take marcanacataquisti Tatitun urupajj niya jac'ancjjewa, cunjäma c'allc'ücäntejj jumanacan umañamajj nayan kollana kollojjanjja, uqhama c'allc'uraquïniw yakha marcanacan umañapajja, jupanacasti juc'at juc'atwa umantapjjani; ucatsti takeniraquiw tucusipjjani. Ucampis Sión kollojj mä kollana chekawjapunïniwa, ucanwa yakhepanacajj khespiyasipjjaraquini. Jacobon wawanacapasti orakenacapjja wasitatwa aptasjjapjjani. Jacobona, uqhamaraqui Joseana wawanacapajj ninjamäpjjaniwa, akquir ninjamaraqui; ¡Esaun wawanacapasti t'unjamaraquïniwa, uca ninaraquiw jupanacarojj k'al naqhantani! Esaünquirinacajj janiw maynis khespcaniti. Naya Tatituw acjja arsta.” Atipjañampiwa Sión kollurojj maqhatapjjani, qhitinacatï Esaun kollunacapan utjapquis ucanac contra arsuñataqui, ucansti Tatituraquiw apnakaraquini. Tatitojj Amitaian Jonás yokaparojj sänwa: “Sartam, Nínive jach'a marcaru sararaquim, ucatsti yatiyanim, nayasti k'alwa tucjä ñankha luratanacapajj nayrakatajjaruw purinitu uca laycu” sasa. Jonás chachajj Tatitur ist'añ lantjja, nayrakatapat jayaru jaltañaruw uchasi, Jope puertoruw sari, ucansti mä barco jicjjati Tarsis toker mistusquiri; pasaje alasisinsti ucsar sarañataquiw sarjjatawayi. Ucatsti, Tatitojj mä wali jach'a ch'aman thaya sartayäna, uca jach'a kotansti thayajja barcorojj k'ala t'unjirpachänwa. Barco apnakerinacasti wali ajjsarayasjjapjjäna, sapa mayniraquiw diosaparu art'asipjjäna. Ucatsti barcon phisnaqui tucuñapataquejja take carganacwa kotaru willintjjapjjäna. Uccañcamasti Jonasajj carganac uchañ mankharu mantjjasinsti, walipuniw ict'asiscäna ucanjja. Barco apnakeri capitanasti Jonasajj cawqhanccäntejj ucqharuw sari, ucatsti siwa: “¿Cunats jumajj acan iquiscta? Sartam, Diosamaru art'am. Inacha qhuyapt'ayasisina khespiyasquistaspa” sasa. Uccañcamasti, barco apnakerinacajj jupanaccamaw parlaquipasipjjäna: “Suerte jakopjjañäni, qhitis aqham jan waliru puriñataquejj juchanïpacha uc yatiñataqui” sasa. Suerte jakotatsti Jonasaw juchanejj mistüna. Ucatsti sapjjänwa: —Arsum cunatsa aca jan walinacajj jiwasjjar juti. ¿Cuna lurirïtasa? ¿Cawquits jutta? ¿Cawqui marcanquirïtasa? ¿Cawquïr casta jakëtasa? —sasa. Jonasasti saraquïnwa: —Nayajj hebreötwa, kotanacsa, oraksa luriri alajjpachanquir Tatit Diosaru yupaychirïtwa —sasa. Barco apnakerinacasti walipuniw sustjasipjjäna, ucatsti jisct'apjjänwa: —¿Cunats uqham lurta? —sasa. Jonasasti jupanacarojj arsjjänwa. Diosan nayrakatapat jaltanitapa. Kota mathapinacasti juc'amp juc'ampiwa sartascaquïna. Ucatsti jisct'asipcaquïnwa: —¿Camachapjjerismasa aca kota mathapinacajj t'acurjjañapataquejja? —sasa. —Uqhamajj kotaru jakontapjjeta, ucatwa mathapinacajj t'acurjjani, nayajj yatistwa juchanïtajja ucat aca jach'a thayajj jumanacjjaru juti —sasaw Jonasajj arsüna. Barco apnakerinacasti take ch'amanacapampiraquiw remapjjäna kota thiya orakeru jac'achjjañataqui, ucampisa janiw jac'achirjamäpcänti mathapinacajj juc'ampi sartascaquitap laycu. Ucatsti Dios Tatituruw art'asipjjäna: “¡Tatay, janiquiy jiwarañanacajj munamti aca jaken juchap laycojja! Janiraquï juchañchapjjestasa aca jaketejj jan juchanïcasin jiwani ucqhasa, ucampis jumajj, Tatay, munañamaruw lurtajja” sasa. Uc sasinsti Jonasarojj kotaruw jakontapjje, ucapacharaquiw kota mathapinacajj t'acurawayjjäna. Uqham uñjasajj barco apnakerinacajja walipuniw Tatiturojj chuymanacapan yupaychapjjäna; mä sacrificio loktasinsti phokhañataquiw arsupjjaraquïna. Uccañcamasti, Tatitojj mä wali jach'a chawllwa waquichäna Jonasar mank'antañapataqui. Uqhamaw Jonasajj quimsa urumpi quimsa arumampi chawlla purac mankhancascäna. Ucatsti Jonasajj, chawlla purac mankhatpachwa Tatit Diosaparojj mayisïna, aqham sasa: “Tatay, llaquisiñajjanwa jumaru art'assma, ucatsti jaysistawa. Jiwaña mankhetpachwa jumar art'assma, jumasti ist'istawa. Kota mankharuw jakontista, umasti ucsat acsat chhaktayitu. Jach'a mathapinac apayancta ucasti naya patwa pasaraqui. Nayajj amuyasiyätwa juma nayrakatat jakonucutätajja; ucatsti saraquiyätwa: ‘Janipuniy Tatitun Kollan Templopa uñjcjjchïti’ sasa. Umanacasti k'alwa chhaktayitu; jach'a kotasti uqhamaraqui, p'ekejjas umanquir alinacampi pejjtuntatäjjaraquïyätwa. Cawqhacamatejj kota mankhan kollunacapajj tucusqui ucqhacamaw jalantta; mic'ayasti wiñayataquiw nayjjarojj catuntaraquitu. Ucampis, Dios Tatay, jumaquiw jiwañat khespiyistajja. K'alapuniw niya jiwjjäyäta, ucqhaw juma Tatitut amtasta, mayisitajjasti Kollan Templomcamaw purintamjja. Yakha diosanacar arquir jakenacasti janiw jumatacjamäcjjapjjeti. Ucampis nayajja, yuspagarañ arumpiwa jumar sacrificionac loktämajja; cuntejj nayajj arscta ucsti phokharaquïmawa. ¡Jumaquiw khespiyasirïtajja!” sasa. Ucatsti Tatitojj waquicharaquïnwa chawllajj waña orakeru Jonasar wak'sjjañapataqui. Tatitojj wasitatwa Jonás chacharojj parläna, saraquïnwa: “Sartam, ucatsti Nínive jach'a marcaru saram, cuntejj siscäma uca arunac yatiyiri” sasa. Uca marcanquiri jakenacasti jach'at jisc'acamaw Diosaru iyawsapjjäna. Ayunaña amtapjjäna, llaquisiñatsa chhanqha isinacampiw isthapisipjjaraquïna. Cunapachatï Nínive marcan reyiparu uca yatiyäwinacajj purïna ucqhajj, jupajj konuñapat sartasinjja, suma isinacap apsusisinjja, llaqui isimpiw isintasiraquïna, ucatsti khelljjaruw kont'asiraquïna. Ucatsti, reyejja jilïrinacapampi take marcpacharuw mä leyi yatiyäna, aqham sasa: “Janiw qhitis cunsa mank'añapäquïti, ni uywanacasa, ovejanacapasa, vacapasa, janipuniwa mank'añapäquiti ni umañapäquisa. Ucatsipana, takenis chhanqha isinacampi isintasipjjpan, take ch'amapampi Diosat art'asipjjpan, sapa maynirac jan wali sarnakäwipjja jaytjjapjjpan, jan walinac luras sarnakcchi ucanacasa. Inach Diosajj perdonistani, jach'a colerapsa apartayasjjaraquispa, uqhamat jani jiwarañasataqui” sasa. Diosasti uñjänwa Nínive marcanquir jakenacarojj uqham lurasquiri, jan wali sarnakäwinacapsa apanucusquiri, uqham uñjasinwa Diosajj jupanacat qhuyapt'ayasjjäna, janiraquiw cuna castigotejj jutañapäcana ucsa apayancjjänti. Jonasataquejj janiw walïcänti cuntejj Diosajj lurcän ucajja, jupasti walipuniw mayjt'asïna. Ucatsti, oracionapanjja Tatitumpiw parläna aqham sasa: — Uñtam, Tata, nayajj cunapachatï orakejjancascäyäta ucqhajj aqham pasañapjja yatipuniyätwa. Ucatwa Tarsis marcaru jaltjjayätjja, ucampis nayajj yattwa jumajj qhuyapayasiri Diosätama, janirac janc'a colerasirïtamsa, wali munasiñanïtam laycojja; mä mutuyäwi apayaniñataquisa yatiycta ucasa amthapisjjtawa uca mutuyäwejj jan lurasjjañapataqui. Ucatwa, Tatay, mayt'assma jacañajj apakjjañamataqui. Jiwjjañaw sumajja jacañat sipansa. Ucatsti Tatitojj saraquïnwa: —¿Waliquïsquiti jumataquejja uqham wali colerasitamajja? —sasa. Ucatsti Jonasajj Nínive marcat mistuwayjjasinjja puriraquïnwa marcat inti jalsu tokeru, ucqharuw layminacat mä ch'iwirt'asiña lurt'asi, uca ch'iwiru kont'asinwa suyt'i cunas pasani uca marcaru uc uñjañataqui. Tatit Diosasti mä ricino sat ali jilayi Jonasjjaru, ucan ch'iwipajja p'ekepjjaru ch'iwjjatañapataqui, uqhamat sumaqui jicjjatasiñapataqui; Jonasasti uca ricino sat ali utjatapatjja wali cusisitänwa. Ucampis khepa willjta horasarojj Diosajj mä lak'o waquichäna uca ricino aliru t'urjañapataqui, ucatsti pharsuwayjjänwa. Cunapachatejj intejj jalsjjäna ucqhajj Diosajj waquicharaquïnwa mä junt'u thaya inti jalsu toket thayt'aniñapataqui, intejj wali ch'amampiw Jonasan p'ekepjjaru lupjjatäna, jupasti amuyasjjänwa ch'amapajj thayjtjjatapa, jiwjjañacwa munjjäna: —Jacañat sipana jiwañaw sumajj —sasa. Diosasti juparojj saraquïnwa: —¿Waliquïsquiti ricino ali pharsjjatapat colerasitamajja? — sasa. —Jïsa, waliquïsquiwa, coleratwa nayajj jiwascta —sasaw Jonasajj arsusi. Tatitojj juparojj saraquiwa: —Janejjay jumajj uca ricino ali ayruscstatejja ni jilaycaractasa; mä arumanacwa alsuwayi, mä arumarusti jiwjjaquiraquiwa. Ucampisa, jumajj ucatjja qhuyapayastawa. Ucats juc'ampiw nayan qhuyapayasiñajjajj Nínive marcataquejj utjañapa, uca jach'a marcansti patac pä tuncani waranka, ucats jila jan juchan wawanacamp, walja uywanacamp cunaw utji —sasa. Aca arunacajj cuntejj Tatitojj Moreset chekan utjir Miqueasaru parljjaycän uca arunacawa. Tatitusti juparojj unañchäwi toket uñacht'ayäna Samariana, Jerusalenana cunanacatejj lurascani uca tokenacata, ucsti uñacht'ayänwa Jotam, Acaz, uqhamarac Ezequías reyinacajj Judá marca apnakcänjja uca urunacana. “Take marcanaca, ist'apjjam acanaca; take aca marcpachan utjir jakenaca, sum ist'apjjam: Tatitojj kollana templopatpachwa jumanacataqui arsuni. Tatitojj cawqhantejj utjqui ucqhatpachwa mistunini, ucatsti kollu patanacwa jutani. Jupan jutataparusti kollunacajj pampaw tucuni, cunjämatejj liq'ejj ninar uñacht'ayatajj umatatqui uqhama, vallenacasti payaruw jist'jtapjjani, jalquir uman qharjatjama. Take acanacasti lurasiniwa Jacobun marcapan Diosataqui sayt'asitap laycu, Israel marcan juch luratap laycuraqui. ¿Cawquincaraqui Jacobon jucha luratapasti? ¡Samaria marcanquiwa! ¿Cawquincaraqui Jacobon yakha diosanacar yupaychaña altaranacapasti? ¡Pachpa Jerusalén marcanquiwa! Ucatwa Tatitojj saraqui: “Samaria marcjja mayjjaruw t'unthapï, uva yapuchañ yapu tucuyaraquï. Uca marcan kalanacapsti vallercamaw willintaraquï, cimientonacapsa khanaruw apsü. Take c'ari diosanacapasti t'unthapitcamäniwa, ajjsarañ tronconacapas naqhantataraquïniwa. Jan wali sarnaker warminacan kollkepampi jicjjatatächïnjjaya, uca pachpa jan wali sarnaker warminacan kollkeparuraquiw tucuyäjja” sasa. “Ucatpï jichhajj wali jacht'asisa sarnakäjja, ucatracwa k'ara cayu jan sapatoni, k'alala sarnakaraquëjja kamaker uñtata aullt'asisa, suri wawar uñtata warart'asisaraqui. Samarian chhojjripasti jan kollcayawa, Judá marcarus puriwa, Jerusalenarus uqhamaraqui, cawqui marcantejj nayan wawanacajjajj jacqui ucacama. Qhitinacatejj Gat chekan jacapqui ucanacarojj jan acjja yatiyapjjamti; janirac jachapjjamsa. Usunacaman sartatasti Bet-le-afra chekan lak'anacapar korumsupjjam. ¡Safiran utjasiri jakenaca, wasarar sarapjjam k'alalpacha, uqhamarac p'enkasiñansa phokhantata! ¡Zaanán chekan utjirinacasti janiw mistcjjapjjaniti! ¡Bet-esel chekansti jachañaquiw utji, jumanacasti jan jupan yanapapaniw jichhajj kheparapjjäta! Marot chekan utjirinacasti chuymanacapanjja walpun munapjje asquinac catokañjja, Tatitusti cunatejj ñankhäqui ucjja pachpa Jerusalén marca puncucama puriyanitap laycu. Jumanacasti, Laquis chekan utjasirinaca, Israeljamaraquiw Diosataqui sayt'asipjjayätajja, Sionarus jumanacaraquiw jucharojj puriyapjjtajja, caballonacamjja carronacamaruy chincatapjjam. Moreset-gat chekatsti jan mayampitac sarjjapjjam. Aczib marcasti mä sipitjamäniwa Israelan reyinacapataquejja. Tatitojj siwa: “Qhitinacatejj Maresa chekan utjapcta ucanacataquejj, wasitatwa jumanacan ucarojj mä atipjiri qhitanï, Israelan suma ajllitäqui ucasti Adulam sisqui uca p'iyar imantasiriw sarjjani. Jumasti, Sión marca, t'akhesiñam uñacht'ayañ laycusti p'ekemsa k'al mururasim, wawanacamar sinti munatam laycu. Allkamarin p'ekepjam p'ekemsa k'ararasiraquim, wawanacamajj jaya marcaru preso apatäni uca laycu” sasa. “¡Cunaquïcani qhitinacatejj arumanacas iquiñanacapanjja jan walinacacpun amtasipqui ucanacataquejja, ucatsti urutatanjjepanjja uca jan wali amtatanacapjja phokhapjjapuniwa, jupanacajj munañanïpjjatap laycu! Orakenacjja walpun munt'apjje, ucatsti uca orakenacjja catuntasipjjaraquiwa; utanacsa walpun munt'apjje, uca utanacsti lunthatapjjaraquiwa. Jakenacarusti t'akhesiyapjjaraquiwa, familianacapsa, uqhamaraqui orakenacapsa catuntasisa. Ucatwa Tatitojj saraqui: “Nayanjja jumanac contra amtatanacajjajj utjaraquituwa. Jumanacarojj mä chiji apayanipjjäma, ucatsti janiw khespipcätati, janiraquiw jach'a jach'a tucusa sarnakcjjapjjätati, uca urunacajj sinti aynacht'aña urunacätap laycu. Qhaya urunacansti jumanacataquejj larusisaw jachañ k'ochunac k'ochupjjani. Sapjjaraquïtamwa: ‘K'ala tucjatapunïtanwa; jiwasa, Tatitun marcapasti, yakha uywirinëjjtanwa, janiraquiw qhitis ‘janiw’ sasajj jarc'akquiti; jiwasan orakenacasasti atipjirinacasaru laquinokataraquiwa’ sasa. Ucatwa jichhajj jumanacajj Tatitun marcapanjja janiw cunsa catokcjjapjjätati. “¡Jan profecía arunacjja parlapjjpati! sapjjew jupanacajja. ¡Janiw cuna jan walt'añasa jiwasarojj jutquistaniti!” sapjjaraquiwa. ¿Maldecitati Jacobon marcapajja? ¿Diosan llamp'usitapasti tucusjjaraquiti? ¿Uqhamti Diosajj luri? ¿Janiti Diosan arunacapasti asquïqui qhititejj sum sarnakqui ucataquisti? Jumanacajj marcajjataquiw sayt'apjjtajja, jakenacatsti isinacapsa aparapjjaractawa jumanacan uñisirinacamäcaspas uqhama. Warminacarusti munat utanacapatjja apanucupjjaractawa, wawanacarusti cuna asquinactejj nayajj churcta ucanacatjja wiñayataquiraquiw jarc'apjjtajja. Jichhajj sartasipjjam, ucatsti sarapjjaraquim, aca chekasti janiw samarañ chekäquiti; jucha lurañasti aca chekanjja sintipuniwa, ñankha lurañampisti k'ala ñusjataraquiwa. Maynitejj c'ari arunac parlaspa, ucat saraquispa: ‘Vinompi umañampiw utjani’ sasa, uca c'ari profetataquiw aca marcajja. “Jacob marcarusti takpachaniruw tantacht'ä Israel marcat mä kawkha jilt'irinacarusti apthapjjaraquïwa. Ovejanacjamwa mayaru anthapjjä, suma pasto chekanacaruw ananokaraquï; ucatsti waljanïpcaspas uqhamwa ojjopjjaraquini. Diosaw jupanacataquejj thac jist'arani, jupanacasti arctapjjaraquiniwa, ucatsti marca puncu chica mistuwayapjjaraquini. Tatitu reyipasti, jupanacan nayrapwa sararaquini.” “Ist'apjjam jichhajj Israel marcan gobernantenacapa, uqhamarac jilïrinacapa, jumanacajjaya cuntejj chekäqui, asquïcaraqui ucjja yatipjjañamächejja. Ucampis cunatejj asquïqui ucjja uñisipjjtawa, ñankhäqui ucwa munapjjaractajja. Marcajjarusti lluch'supjjaractawa, k'ara ch'aqha jaytapjjaractajja. Marcajjarojj jacquirpachwa mank'antapjjtajja; lip'ichipsa lluch'supjjtawa, ch'aqhanacapsti p'aquirapjjaractawa; phayasiñ aychäcaspas uqhamwa uñjapjjaractajja. Mä uruw jumanacajj Tatiturojj arnakasipjjätajja, ucampis jupajj janiw jumanacarojj ist'apcätamti. Qhaya urunacansti jumanacatjja imantasjjaniwa, ñankhanaca lurapjjatanacam laycu. “Marcajjasti pantat thaquinacanjamwa sarasqui, cawquïri profetanacatejj sallkjapqui ucanac laycu, uca profetanacasti, qhitinacatejj jupanacar mank'ayqui ucanacarojj suman sarnakasiñwa yatiyi, ucampis qhitinacatejj jan mank'añ churqui ucanacarusti ‘nuwasiñaw utjani’ sapjjaraquiwa. Tatitusti uca profetanacarojj siwa: “Jumanacajj janiw jichhajj arumanacajj unañchanaca uñjcjjapjjätati jutir urunacata, ni ch'amacanacansa cunatejj khepa urunacan utjani ucanacatsa parlcjjapjjätati” sasa. Uca profetanacataquisti intejj jalantjjaniwa, urusti jupanacataquejj ch'amact'jjaraquiniwa. Uca uñjirinacasti, uqhamaraqui yatirinacasa wali p'enkachjataw uñjasipjjani. Take jupanacasti Diosan jan ist'atäjjasinjja, amuquiw kheparjjapjjani. Ucampis nayarojja Tatitun ajayupaw phokt'itu, ch'amapampi, cheka cancañapampi, uqhamarac jan ajjsarañampi, uqhamat Israel marcaru Dios contra sayt'asitapa, uqhamarac juchapata khanañchañajjataqui. “Ist'apjjam jichhajj aca arunaca Israelan marca apnakerinacapa, uqhamarac jilïrinacapa, jumanacasti cunatejj chekäqui ucjja uñisipjjtawa, uqhamarac cunatejj asqui lurañäqui ucsa maysaruw k'ewipjjtajja. Jumanacajj Diosan Jerusalén marcapjja jake jiwayañanacjjaru, uqhamarac cunatejj jan chekäqui ucanacjjaruw sayt'ayapjjtajja. Marcanquir juesanacasti kollke chilltayasipjjaraquejja, sacerdotenacasti kollke laycuquiraquiw yatichapjje, profetanacasti profecía arunacapjja aljapjjaraquiwa; ucatsti parlapjjaraquiwa Tatitojj jupanacampïcaspa uqhama, sapjjaraquiwa: ‘Tatituw jiwasampïsqui, janiw cuna jan walis pasquistaspati’ sasa. Ucatpï Diosan Jerusalén marcapajj jumanacan juchanacam laycu khollinokata uñjasinejja, mayjaru willthapitaraqui, templojj cawqhancquitejj uca kollus koran korantataw uñjasini.” “Khepa urunacanjja cawqhancquitï Tatitun templopajj uca kollojja suma sayt'ayatäniwa. Uca kollusti wali altöniwa, take kollunacat sipansa wali altoraquïniwa. Take marcanacaw ucarojj jutapjjaraquini, walja marcanacaraquiw purintanipjjani, aqham sasa: ‘Jutapjjam, Tatitun kolluparu maqhatapjjañäni, Jacobun Diosapan temploparu, jupajj jiwasaru thaquipa uñacht'ayañapataqui, uqhamat jiwasajj thaquipanjam sarnakañasataqui.’ Sionatwa Tatitun yatichäwinacapajj mistuni, Jerusalenatwa arunacapas misturaquini. Tatituw take marcanacarus chekapar uñjani, uqhamaraqui walja marcanacan ch'ajjwatanacapsa t'akjaraquini, wali jayanquir marcanacarusa. Jupanacasti espadanacapjja aradoruw tucuyjjapjjani, lanzanacapsti hocenacaruraqui. Janiraquiw cawquïri marcas armanacjja aptcjjapjjaniti yakha marca contrajja, janiraquiw guerran nuwasiñataquis yatichäwinacjja catokcjjapjjaniti. Ucapachasti takenis jan ajjsarasaw jacasipjjani, sapa mayniraquiw samart'asiraquini uva, uqhamarac higo alin ch'iwipana. ¡Aca arunacasti take ch'amani Diosan quipca arunacapawa! Yakha marcanacajj pachpa diosanacaparuw jaysapjjejja, ucampis jiwasanacajj Tatitu Diosasarupuniw jaysañäni. Jumasti Jerusalén, Sionan torrepa, uqhamarac sayt'asiñapa, jumaw nayan reinojjan jach'a marcapa tucüta, nayrajj cunjäma jach'a marcäcäyätatejj uqhama.” Jichhasti, ¿cunatrac uqham warartasti parto usumpi k'ewisir warmjama? ¿Janiti reyimajj juman utjcjjejja? ¿Jan ucajj amuyt'irinacamacha jiwarjje ucatch jachta? K'ewinaktam, warariraquim Sión marca, cunjämtejj parto usumpi wararir warmejj wararejja uqhama, jakenacamajj jumatjja mistuwayjjapjjaniwa, ucatsti ch'usa pampanacanwa jacapjjaraquini, Babilonia marcacamaraquiw puripjjaraquini. Ucampis ucanjja Tatitojj marcaparojj khespiyaniwa, uñisirinacapatwa khespiyani. “Jichhasti walja marcanacaraquiw juma contrajj mayacht'asipjjejja, aqham sasa: “Jichhajj Jerusalén marcaru taquisitwa uñjañäni, ucatsti cusisiraquiñäniwa” sasa. Ucampis uca marcanacajj janiw yatipquiti Diosan amuyañanacapjja, uqhamarac amtatanacapsa; janiw yatipquiti cunjämtejj Diosajj jupanacarojj trigor uñtata pich pichu jawk'suñataqui apthapcani ucjja. ¡Jichhajj sartasim Sión marca, ucatsti jawk'suraquim! Tatitusti siwa: “Nayaw jumarojj ch'am churäma mä toro vacarjama, wajjranacamasti hierrotaraquïniwa, cayumas broncetaraqui, uqhamat walja marcanacar t'unjañamataqui. Cuna yänacaptejj lunthatasiñampi jicjjatapqui ucanacjja, jumaw k'al aparäta, ucatsti nayaruw catuyjjaraquitäta, aca orakpachana Tatituparu.” “Ucampis jichhajj Jerusalén marca, waquicht'asim sayt'asiñamataqui, uñisirinacamampi muyuntataraquïtawa, Israelan jilïriparusti walwa mutuyapjjaraquini. Jumatsti, Belén Efrata, Judá orakenquir marcanacatjja jisc'aquïtawa, jumatwa Israelar mayni apnakerejj mistuni, ucasti mä nayra familiat jutiriwa.” Jichhasti Tatitojj jupanquirinacarojj apanucuwa, ucampis cawquïr usur jake warmitejj utjqui ucan wawachasiñapcamaquiwa, ucatsti jaya marcar apanucuta israelitanacajj marca masinacapampiw tantacht'asjjapjjani. Reyisti marcapar awatiñataquiw sartani, Dios Tatitupan ch'amapampi, jach'a cancañapampiraquiw awatini. Jupanacasti samarataquiraquiwa jacasipjjani, Tatitun take acapachana jach'aru aptatätap laycu. Jupawa sumancañjja apanini. Cunapachatejj Asiria marcanquir jakenacajj marcasar mantanipcani, uqhamarac palacionacasarus mantapcani ucqhajja, jupanac contrasti pakallko jilïrinaca qhitañäni, quimsakallko wali aytat jakenacamp cuna. Jupanacaw Asiria marcjja apnakapjjani, Nimrod marcsa uqhamaraqui, espadampiw apnakapjjani, asirionacatsti khespiyapjjaraquistaniwa, qhitinacatejj orakesan korpanacapa pasantanisin sarnakapqui ucanacata. Ucapachasti, walja marcanac taypina, Jacobun marcapat jilt'irinacajja Tatitojj apayanqui uca sullanacjamäniwa, koranacjjar purjjatquis uca jallunacjamaraqui, ucanacasti janiw jaken munañapat utjquiti. Ucapachasti, walja marcanac taypinjja, Jacobun marcapat jilt'irinacajja monte animalanac taypinjja, mä leonjamäniwa, cunjämatejj leonajj mä ovej tamjja, pascasajj tucjawayejja jach'a sillunacapampi, janiraqui maysa uqhamaqui jilt'ayquiti uqhamäniwa. Uqhamwa jumajj nuwantätajj Tata, tucjaraquïtawa take uñisirinacamarojja. Acjja Tatituw saraqui: “Qhaya urunjja caballonacamjja jiwarayäwa, guerrar sarir carronacamsa t'unjaraquïwa. Marcanacamsti k'alwa tucjaraquëjja, sayt'asiña chekanacamsti liwisiyaraquïwa; laykasiñanacamsti k'alwa tucjäjja, janiraquiw yatiri jakenacas utjcjjaraquiniti; c'ari diosanacamsa, ajjsaraña kalanacamsa t'unjäwa, uqhamat jan mayampsa yupaychcjjañamataqui, cawquïr diosanactejj juma quipca lurascta ucanacaru. Ajjsarañ c'ari diosanacamsti jan mayampitaquiw willinucü, marcanacamsti k'alracwa tucjäjja. Colerasiñajjansti phoksusiraquïwa, cawquïri marcanacatejj jan jaysañ munapquitän uca marcanacatjja.” Ist'apjjam jumanacajj cuntejj jichhajj Tatitojj sisqui ucjja: “Sartasim ucatsti arsusiraquim kollunacan nayrakatapana, kollunacasti juman arsusitamjja ist'apjjaracpan.” Jumanacas kollunaca, ist'apjjaraquim, uqhamarac jumanacas oraken kalltäwinacapa; Tatitojj marcapar juchañchañataquiw sarti; Israelampisti ch'ajjwañaruw mantapjjani. Acwa Tatitojj saraqui: “Marcajja, jichhajj sita, ¿cuna jan walsa jumarojj lursma, jan ucajj cuncha sisma? Nayaw jumarojj Egipto marcat apsunsma, t'akhesiñat khespiyanisa; nayawa Moisés, Aarón, uqhamarac María jupanacaru qhitanta, jumar irpañapataqui. Marcajja, jichhajj amtasimay Moab oraken Balac reyipan amtatanacapa, uqhamarac cuntejj Beoran Balaam yokapajj siscän ucanacatsa. Amtasiraquim cunapachatejj Sitim chekat Gilgal chekaru pascayätas uca, Tatitun atipjäwinacapsti jumajj amtasiraquim.” “¿Cunampirac alajjpachanquir Dios Tatitur yupaychañataqui uñstästi? ¿Jupan nayrakataparusti maran vaca callunacampiti uñstäjja, altarjjan uca vaca callunac jupar loktañataqui? ¿Tatitusti cusisiraquispati jupar waranka ovejanaca, jan ucajj tunca waranca aceite jawiranaca churirista ucajja? ¿Jan ucajj jilïr yokall wawajjcha loktirista, Dios contra sayt'asitajjata, uqhamarac juchajjatsa? Jake, Tatitojj sistamwa, cunatejj asquïqui ucjja, uqhamarac cuntejj jupajj jumatjja suyqui ucsa; jumajj chekapäqui uc luram, qhuyapayasiriraquim, uqhamarac Tatit Diosamarus alt'at chuymamampirac jaysam. Tatitojj marcpacharuw jawsasqui, ucatsti alt'at chuymampi jaysañasti amuyt'asirïñawa: ‘Ist'apjjam, marcpacha, uqhamarac amuyt'irinacasa. Ñankha jaken utapanjja lunthatat yänacampi, uqhamarac cuntejj nayajj uñiscta uca c'ari pesanacampiquiw utji. ¿Cunjämrac perdonästi qhititejj c'ari balanzanaca, uqhamarac c'ari pesanac apnakqui ucanacarusti? Aca marcanquir kamiri jakenacajj takenis jaker t'akhesiyircamaquiwa; c'arinaca, sallkjirinaccamaquïpjjewa takenisa. Ucatwa jichhajj mutuyäma, jucha luratam laycusti k'alwa aynacht'ayaraquïma. Mank'ascätawa, ucampis janiw sist'ascätati, jan ucasti mank'atjja awtjayasiscaquïtawa; take cunsa apthapiscätawa, ucampis janiraquiw cunsa acht'aycätati, cuns jicjjatät ucqhajja, nuwasiñampiw take ucanac t'unjayä. Yapuchascätawa, ucampis janiw cosech apthapcätati; aceitunanacsa pekascätawa, ucampis janiw aceitjja apscätati; uva tacsuscätawa, ucampis janiraquiw vinjja umcätati. Jumajj Omri jakena, uqhamarac Acab jaken familianacapan arsutanacapa, uqhamaraqui luräwinacapwa lurtajja uca laycu, ucatsti cunjämtejj jupanacajj sarnakcänjja uqhamracwa sarnaktajja. Ucatwa jichhajj jumatjja, uqhamarac jakenacamatsa mä ajjsarayascaña, laruscañraqui lurapjjämajja, marcajjan p'enkapasti jumjjaruraquiw purini.’ ” “¡Ay cunaquïcan! nayataquejja cosech apthapitat jilt'anaca thakasirjamätwa, janiraquiw cunsa jicjjatcti, ni uva ni higo, uva achunaca mank'añ munasina. Aca orakensti janiraquiw mayni jakes utjcjjeti cheka sarirejja ni Diosatacjamasa; takenis nuwasiñampi lurañ horasacwa suyt'asipqui; maynit maynicamaraquiw aynacht'ayasisipqui. Ñankhanac lurañataquisti sintïpjjapuniwa; marca apnakerinacan yanapirinacapasti kollkecwa munasipqui, juesanacasti kollkjja chilltayasipjjaquiwa, munañaninacasti cuntejj munapqui ucrac lurapjje, ucatsti marcarojj jan waliruraquiw irpapjjaraqui. Jupanacat walïqui ucasti mä ch'aphir uñtatawa; wali cheka lurirïqui ucasti yakha ch'aphir uñtataraquiwa. Ucampis jutasquiwa jacthapitanac mayiñ urojja, cuntejj uñjirejj yatiycäyätam uca urojja. Ucapachawa jupanac taypinjja mayjt'asiñajj utjani. Jake masiman aruparojj jan jaysamti, janiraqui jake masimarus iyawsamti; warmimampi parlatamatsa suma amuyasim. Wawanacasti awquinacaparojj jisc'achapjjewa, imill wawanacasa taycap contraraquiw sayt'asipjje, yojjch'anacasti taycch'inacap contraraquiw sayt'asipjje, sapa maynin uñisirinacapasti pachpa familianacapaquiraquiwa. Ucampis nayajj Tatituruquiw suyt'ä, khespiyiri Diosajjaruquiw take confiansajja uscusiraquï, jupasti nayarojj ist'itaniwa uca laycu. “Jumasti, nayan uñisirejja marca, aynacht'atajjatjja jan cusisimti, aynacht'atatsa sartascaquïwa. Lajja ch'amacas muyuntitpan ucasa, Tatituw khanajjajja. Tatit contraw juchjja lurta, ucatracwa jichhajj colerasiñapsa amuqui muturaquëjja; uccañcamasti, jupaw nayarojj uñjaraquitani, chekaparuw uñjaraquitani. Tatitojj khanaparuw irpitani, atipjañapsti uñjayaraquitaniwa. Uñisirejjas ucjja uñjaraquiniwa, ucasti p'enkachjataraquïniwa. Jupasti nayarojj saraquitänwa: ‘¿Cawquincaraqui Tatit Diosamasti?’ sasa, ucampis jichhajj juparojj callenquir ñek'er uñtata taquichasita uñjañajja nayataquejj sumäniwa. “Jerusalén marca, perkanacam wasitat sayt'ayañ urojj niyaw purinjjani, korpanacamas jithitatayataraquïniwa. Juman ucaru take toket jutapcani uca urusti niya purinjjaraquiwa; Asiriatpacha Egiptcama, Nilo jawiratpacha, Eufrates jawircama, jach'a kotat jach'a kotacama; kollut kollucamaraqui. Aca orakejj ch'usa wasararu tucuyatäniwa, jakenac laycu, jan walinac lurapjjatap laycu. “¡Tatitu, marcamarojj uñjamaya, juman ovejanacamaru, jupanacasti sapaquiw ch'umi mankhancasipqui, suma orakenacana! Anaquimaya nayrapachanacanjama, Basán, uqhamaraqui Galaad uca chekanquir pastonacaru. Egiptot apsuncta uca urojj cuna muspharcañanactejj uñacht'aycta uca pachpa muspharcañanacay uñacht'ayaraquim. ¡Yakha marcanacajj uñjapjjaracpan, ucatsti wali p'enkasipjjaracpan, munañanïpcchi ucasa! ¡Okara, amuturaqui tucjjapjjpan! ¡Catarinacjamaraqui lak'a jallk'apjjpan, uqhamaraqui yakha casta animalanacjama! ¡Tapanacapatsti qhathatt'asisa mistunipjjpan, ajjsart'asisaraqui juman ucarus jutapjjpan, nanacan Dios Tatitojja! “Janiw yakha Diosajj jumjam utjquiti, jumasti pampachtawa ñankha luratanacapjja, juma contra sayt'asitanacapsa armaractawa, qhitinacatï marcamatjja jilt'apqui uca juc'aniru. Jumaw munasiñamjja uñacht'ayapjjesta, colerasiñamsti janiraquiw wiñayatac catjjäsctati. Nanacatsti wasitatay qhuyapt'ayasipjjeta, ñankha luratanacajjsti jach'a kotar jakontjjam. ¡Tata munasiñamampi, cheka cancañamampjja janiquiy armasimti, Abraham, Jacob uca nayra awquinacajjaru arscäyätas ucanacjja!” Aca yatiyäwisti Nínive marcaru apayatawa, Elcosanquir Nahuman unañchäwi uñjatapa libroraquiwa. “Tatitojj mutuyiri celoso Diosaraquiwa; qhitinacatejj jupa conträpqui ucanacarojj mutuyiwa, uñisirinacapampisti walrac colerasiraqui. Dios Tatitojj wali llamp'u chuymaniwa, ucampis wali ch'amaniraquiwa, juchanirusti juchapjja uñt'asiyapuniniwa. Tatitojj jach'a ajjsarcañ thayanac patan sarnake, kenayanacasti cayunacapan polvonacapawa. Jach'a kotarusti runcantasinjja, wañt'ayaraquiwa; take jawiranacsa wañt'ayaraquiwa. Basán tokenquir orakenacasti, uqhamarac Carmelo kollusa wañsuwayjjaraquiwa, Libanonquir pankaras pharsuwayjjaraquiwa. Jupa nayrakatanjja kollunacas qhathatipjjiwa; nayräjjapansti jisc'a kollunacas chullutatawayjjaquiwa. Take aca orakpacharaquiw jupar uñjasajj qhathati, uqhamarac aca oraken jaquirinacasa. ¿Qhitirac jupan colerasitaparusti sayt'asispa? ¿Qhitirac colerasitaparusti kallcataspa? Colerasiñapajj ninjamaw akatati, jupa nayrakatansti karkanacas payaruw ch'iyjtawayi. Tatitojj wali suma Diosawa, llaquisiñ horasansti arjjatasiriraquiwa; jupasti arjjataraquiw qhitinacatejj jupar iyawsapqui ucanacarojja. Ucampis Tatitojj jupa contra sayt'asipqui ucanacarojj walja umjamaw k'al tucjasa aparaqui; ch'amacasti uñisirinacaparojj muyuntaraquiniwa. ¿Cuns jumanacajj amtasipcta Tatitu Dios contrajja? ¡Jupajj k'al tucjapjjätam! ¡Janiw qhitis jupa contrajj pä cuti sayt'ascaspati! Q'ithuntat ch'aphinacjama, uqhamarac waña jichhur uñtata k'ala naqhantatäpjjätawa. Nínive marca, jumatwa misturakejja Tatit contra jan walinac amtirejja; mä jan wali arunac churir jakejja. Ucatwa Tatitojj marcaparojj sejja: ‘Asirianquir jakenacajj waljanïpcchisa, ch'amanïpcaracchisa tucjatäpjjaniwa, janiraquiw mayampis utjcjjapjjaniti. Nayaw jumarojj t'akhesiysma, ucampis janiw jichhajj juc'ampi t'akhesiycjjämati. Cuna yugotejj juma patancqui ucsa acch'a acch'wa tucjäjja, cadenanacamsa t'akanokaraquïwa,’ sasa. Nínive marcanquir rey, Tatitojj jumatjja aqham siwa: “Janiw jichhajj juman wawanacamajj utjcjjaniti sutim sarayañatakejja; diosaman templopsti k'alrac t'unjä, c'ari diosanacsa, uqhamarac yakha diosanacsa, uca pachparuraquiw jumarojj imantäma, jisc'achcañätam laycu.” “¡Uñtapjjam! Niyaw kollunjam jutasqui suman sarnakasiñ yatiyäwinac apanirejja. Judá marca, fiestachasiraquim; arsutanacamsti phokharaquim. Khoru jakenacasti janiw juc'ampi jumar nuwirejj jutcjjapjjaniti; k'ala t'unjatäjjapjjaraquiwa. “Nínive, jumar t'unjirejj juma contraw jutasqui. ¡Sayt'asiñäwja perkanacamarusti guardianacam uscum! ¡Thacsti sum uñch'uquiraquim! ¡Espadam apjjarusim! ¡Walrac ch'amañcht'asim! Tatitusti Jacobon jach'añchäwinacapjja wasitatwa cuttayjjaraquini, Israelan jach'añchäwinacapjja, cunjämacäntejj janïra k'al saqueyjapcän, uqhamaraqui k'ara uva lawanacaqui jaytjjapjjän ucqhajja. Wilawa guerran nuwasirinacapan escudonacapajja, soldadonacapan isinacapas wilaraquiwa. ¡Nuwantañataquisti janc'aquïpjjaraquiwa! Guerrar sarir carronacapasti ninjamawa; caballonacapasti wal taquisipjjaraqui. Carronacapasti wali colerataraquiw callenacan jalnacapjje, plazanacansa maysat mayswa jalapjje, nina wiyanacar uñtatawa, lliju llijunacjamaraquiw chhactapjje. Reyipasti jilïri soldadonacaparuw jawsi, jupanacasti perkar jalanisinjja taquirasipjjewa, sayt'asiñataquiraquiw uscusipjje. Jawiranacan umanac jarq'uir puncusti phallaraquiwa, reyin palaciopsti tincuyaraquiwa. Reyin warmiparusti jayaruw preso apapjje; jupa chicasti uywatanacapaw sararaqui, palomanacjam aykosa, chuymanacapsa jacht'asisaw lek'esipjjaraqui. Cunjämatejj uma chacatajj phallejja, uqhamaw Nínive marcan utjirinacajj jaltjjapjje. ‘¡Suyt'apjjam! ¡Cuttanipjjam!’ sasaw art'apjjaraqui, ucampis janiw maynis cuttanquiti. ¡Kollksa lunthatsupjjam! ¡Korsa lunthatsupjjaraquim! ¡Nínive marcan kamir cancañapasti jan tucusquiriwa! “T'unjata, wasara tucuyata, jachcaña lurataw Nínive marcajj uñjasi. Chuymanacas ajjsarañatjja tucusiwayjjewa, cayunacapas wal qhathatiraqui, takenis ch'ama thayjtatcamaquiwa, ajanunacapasti k'elluw tucuwayi. ¿Cunaquirac utj-jje leonanacan putupansti, uqhamarac león kallunacan putunacapansa? Ucanjja leonanacas, león kallunacasa wali imantataw amuyasipjjänjja; janiraquiw qhitis jupanacar cuna camachiris utjcänti. Leonasti uca cheka pasirirojj jiwayaquipunïnwa, ucatsti león kallunacampiru taycapampiruw churänjja, putunacapsti lunthatatanacampiw phokhantaraquïnjja.” Take ch'amani Dios Tatitojj siwa: “Acanctwa juma contra sayt'añataqui; guerrar sarir carronacamsa naqhantayäwa, ucatsti jiwk'eruraquiw tucuyäjja; león kallunacamarus jiwarayäwa; orakeman lunthatasiñajj utjquis ucanacsa tucjaraquïwa, ucatsti jumar yatiyirinacan arunacapajj janiraquiw juc'ampi ist'ascjjaniti” sasa. “¡Cunaquïcan jumatjja, jake jiwayir marca, c'arisiñampi, nuwasiñampi phokhantatätawa; lunthatasiñamasti jan tucusquiriraquiwa! ¡Chicoten jawk'asitapa, ruedanacan suenatapa! ¡Caballonacan jalnakatapa, carronacan jalatapa! ¡Caballerían sartatapa! ¡Espadan khanatapa! ¡Lanzan llijutapa! ¡Warankanaca usuchjata jakenaca, jiwaratanacas montonaraqui! ¡Jake jiwatanacas jan tucusquiriraqui! ¡Jakesti uca jiwatanacaruw liwisipjje! Take ucanacasti jan wali sarnaker warmin juchanacap laycuwa, uca walja chachanacampi sarnaker suma uñnakt'an warmi, laykasiñanac yatichañataquis walipuniwa, jan wali sarnakañapampi laykasiñanacapampisti jisc'a marcanacaru, jach'a marcanacaruw aynacht'ayänjja. Take ch'aman Tatitojj siwa: “Acanctwa juma contra sayt'añataqui; isimjja ajanumcamaw lluch'täma, uqhamat marcanacajj jumar k'alal uñjañapataqui, reinonacas p'enkamjja uñjapjjañapataqui. Jumjjarusti k'añunacracwa warjjatäma; p'enkachatäñampiw jumarojj phokt'araquïma, jakens uñtcaña. Take qhitinacatejj jumar uñjapcätam ucanacajj jumatjja jaltjjapjjaniwa, ‘¡Nínive marcajj t'unjatawa! ¿Qhitirac qhuyapayasispasti? ¿Cawquinrac utjaspa jupar chuymachiristi?’ sasa. ¿Jumasti Tebas marcat sipan juc'ampi sumätati?, cawquïr marcatejj Nilo jawira jac'ancqui uca walja umanacampi muyuntata, jawiran muyuntayata umampi pirkaniraqui. Etiopiampi, Egiptompiw juman jan tucusquir ch'amamänjja; Fut sisqui uca chekanquirinacas, libionacas jupar yanapirinacänwa, ucampis wasarar apatänwa; wawanacapas calle esquinanacanjja orakercam jisctatänwa; jach'a jilïrinacapjjarusti suertenacwa jaktapjjänjja, jilïrinacapasti cadenampi ñach'antataraquïnwa. Jumarusti umjayapjjaraquïtamwa; ipiptataw imantasjjaraquïta, uñisirimat jaltañ munasinjja. Take sayt'asiña chekanacamasti ch'ojjña higo alir uñtatawa, nayrïri achoker higonacampi phokhantata, onjjtayatas willirtapjjewa, qhititejj mank'cani ucan lacanacaparu. Soldadonacamas warminacäpcaspas uqhamäpjjaraquiwa; marcan puncunacapasti uñisirinacataquejj jist'arataraquiwa, puncunacan trancanacapsa ninaw tucjaraqui. Uñisirinacamampi muyuntata uñjascäta ucataquejj um phokhantasim; sayt'asiñanacamarusti juc'ampi yapjjatam, uma ñek'eru mantam, ñek'e taquiraquim; ladrill lurañ moldenac caturaquim. Ucanwa ninajj k'al naqhantätam, espadampi tucjataw uñjasïta, t'iju t'ijunacjamaraquiw mank'antätam. ¡Uca t'iju t'ijunacjamaraqui mirantam! ¡Kollunacan jalnaker t'iju t'ijunacjama! Alaquipa jakenacamajj, warawaranacat sipansa juc'ampi waljäpjjewa; t'iju t'ijusti jilsusinjja thoktawayjjaraquiwa. Guardianacamasa, jilïrinacamasa t'iju t'ijunacjamawa, kenayar uñtata, cunapachatejj thayäqui ucqhajja perka patanacaru puripjje, lupi lupt'anjjatatsti sarapjjaraquiwa, ucampis janiw cawquir saratapas yatisquiti. “¡Asiria marcanquir rey, awatirinacamajj iquirasquiwa! Jilïrinacamas samarasipcaraquiwa, jakenacamasti kollunacan ananucutaw sarnakasipqui, ucatsti janiraquiw qhitis jupanacar anthapirejj utjquiti. ¡Chhojjrimataquisti janiraquiw kollajj utjquiti, llagamasti jan kollcañawa! Take qhitinacatejj aynacht'atama ist'apjje ucanacajj cusisiñat amparanacap t'ajjllisipjje, uqhamasti, ¿qhitirus jumajj jan ñankhanac lurtajja?.” Tatituw aca yatiyäwjja khanañchawayi mä uñjäwi toke Habacuc profetaru. “Dios Tatay, ¿Cunapachcamasa arnakasëjja yanapt'ama mayisajja, jumasti janirac ist'quitätati? ¿Cunapachcamasa arnakasëjja aca t'akhesiñanacanjja, jumatejj jan nanacar khespiyir jutcät ucqhajja? ¿Cunatsa ucatak llaquisiñanaca, t'akhesiñanaca uñjayista? Nayajj t'akhesiyañanacampi, tucjañanacampi muyuntatätwa; uqhamarac quejasiñanacasa, ch'ajjwañanacasa, take chekanwa utjejja. Leyinacajj janiw phokhascjjeti, cheka uñjäwisti taquichasitaraquiwa, jan wali lurir jakesti, asqui jakerojj arcnakaraquiwa, cheka uñjañasti maysar uñtayatawa. “Uñtapjjam cawquïr marcanacatejj jumanacaru muyuntapctam ucanacaru; wali sustjasiñampi uñch'uquiyapjjaraquim. Niyaw nayajj take acanacjja luräjja, maynitejj jumanacar take acanaca yatiyapjjeristam ucqhasa janiw amuyapcasmati. Caldeonacaruw sartayäjja guerrampi nuwasipjjañapataqui, jupanacasti wali khoru jakenacäpjjewa, cunapachas waquicht'ataquïsipquiwa ucsarus acsarus sarantañataqui, cawquïr orakenacatejj jan jupanacancqui uca catuntasiñataqui. Sustjascaña, ajjsarcañaraquiwa, jupanacan leyinacapasti ch'amanacapampi lurañaquiwa. Caballonacapasti leopardo sat animalanacat sipana juc'amp jalirinacawa, uqhamarac wasaranquir mank'at awtjat lobonacat sipansa juc'ampi khorüpjjaraquiwa. Caballjjat jalirinacapasti jach'a tamar tucusaw jalapjje, jayatpacharacwa tutuct'apjjaraqui caturpayañataqui, cunjämatï pacajj catjañatac thokjjatquejj uqhama. Sarcasasti take tucjawayapjje; sarquipan uñjasinsti takeniw wali ajjsarayasipjjaraqui, uqhamarac kota ch'allanacar uñtatwa prisioneronacsa caturawayapjje. Reyinacatsa, jilïr jakenacatsa larusipjjewa, uqhamarac jach'a alto uyunacapatsa larusipjjaraqui, ucarusti lak'ampi phokcatasaraquiw uca pat mantasa catuntapjjaraqui. Mä jach'a tutuca thayjamaw pasawayapjjejja, janiw qhitirus juc'ampi uñt'apquiti jupanacan ch'amanacapaquiw diosapajja.” “Dios Tatay, ¿janit jumasti wiñayataqui jacctasti, kollan jan jiwiri Diosajja? Tatay, nayan imantasiñajja, jumaw caldeonacarojj ch'ama churtajja castigañapataqui uqhamata juman cheka uñjäwima uñacht'ayapjjañapataqui. Jumajj sinti k'omätaw take jan walinaca catokañataquejja, janiw take chuymampi ñankharus uñch'uccaractati. ¿Cunjämraqui jumasti jiwayirinacarus amuqui uñch'uctasti? ¿Cunataraqui amuquïtasti jan wali jakenacajj jupanacat juc'ampi asquïpqui ucanacar tucjasqui ucqhajja? ¿Cunats jumajj jakenacaru uñjtajja kotanquir chawllanacjamjja, uqhamarac jan qhiti irpirin animalanacäcaspas uqhamacjja? Caldeonacajj yakha marcanacarojj catuntapjjewa, cunjämtejj chawlla caturejj ansuelonacampi, känanacampisa chawllanac catjejja uqhama. Ucatsti take mayaru apthapita uñjasinsti wali cusisi. Ucatwa chawlla caturejj känanacaparu, ansuelonacaparu yupaychejja, sacrificio loktäwinac churasa, uqhamarac inciensonacampi k'apichasa suma mank'a walja utjayatapata. Uqhamasti, ¿caldeonacajj känampjam caturascaquistaniti? ¿Jan jaket qhuyapt'ayasisa jiwarayasipcacpachäniti?” “Isch'uquiscaquïwa, uñanakascaquiraquïwa, cunjämatejj centinelajj lugarapan uñch'uquisquejj uqhama, camsitanis Dios Tatitojj, nayan quejasitajjarojja uc uñjañataqui. Dios Tatitojj saraquituwa: “Kellkam ñek'e tablanacaru cuntejj uñacht'aycäma uca, ucasti mäqhi leet'cañaraquïñapawa. Janiraquiw horasäquiti aca uñjäwin phokasiñapajja; ucasti phokasipuniniwa. Amuyatajj janisay janc'äcpa, suyascaquim, purisincaniwa horasaparu. Cunatejj kellkañamäqui ucajj acawa: ‘Jan wali ñankha jakenacajj jach'a jach'aw tucupjje, ucampis asqui jakenacajj Diosar iyawsäwi laycuwa jacapjjani’ ” sasa. “Jach'a jach'a tucuri jakenacajj ch'amanïñwa munapjje; jan samart'asaw thakapjje, ucatsti juc'amp munasipcaquiwa, ch'amanïñajj jan walirus puriychi ucasa. Lacapsti sepulturjamaw jist'arapjje, jiwaru uñtataw jan ist'asipquiti, ucatwa sarapjje catuntañataqui marcat, marcaru. “Ucampisa take catuntata marcanacajj larusipjjaniwa catuntquis ucanacatjja, k'ochupjjaraquiniwa: ‘¡Ay, cunänis jumatjja, kamiripttawa cunatejj jan jumancqui ucanacampi! ¿Cunapachcamasa phokantasiscaquïta cunanacatejj mayt'ata catusctajja ucanacampi?’ sasa. Jan suycäta uca horasaw manu cobrasirinacamajj purinipjjani, sartapjjaniwa jumaru t'akhesiyirinacajja, ucatsti k'ala aparasinjja k'alala jaytanucuwayapjjätama. Marcanacaw mayacht'asipjjani juma contrajja, ucatsti aparapjjaraquïtamwa cunjämtejj jupanacat aparctajja uqhamaraqui. Phokhayasipjjaraquïtamwa take jiwarayatanacamatjja, uqhamarac aca nacionana marcanacapa, ucan jaquirinacapa contra jan walinac lurasa t'akhesiyatamata. “¡Ay, cunänis jumatjja, lunthatat yänacampi utamar phokhantayatamatjja. Ucat jan walt'añanacan jan cunas camachañapataqui! Uqhamatwa utamjja mä p'enka tucuytajja, juma quipca tucjatäñaruw purtajja walja marcanacaru tucjatamata. Uyu perkanacasa, viga lawanacasa juma contraw arnakasipjjanejja. “¡Ay, cunänis jumatjja jiwayañanacjjaru, jan cheka uñjäwjjaru marcanacam sayt'ayatamatjja! Take ch'aman Diosajj inamayaruw luratanacamjja tucuyani, jan inact'atanacamsa, take luratanacamaw ninampi tucjatänejja. Dios Tatitun jach'a luräwinacapat yatiñaraquiw take acapacharu phokt'araquini, cunjämatï umanacajj kotar phokt'ejja uqhama. “¡Ay, cunänis jumatjja, jake masinacamaru machjayañataqui vinoru jan wali kollanacampi uchasa churatamata, uqhamat k'alalaquïtap uñjasinjja jisc'achañataqui! Jach'añchasïwi lantjja, p'enkasiñampiw isthapisïtajja, Dios Tatituw churaraquïtam mä copa umt'añamataqui ucaw uñacht'ayätamjja juman k'alaquïtama, jach'a luräwinacamsa jisc'aruraquiw tucuyani. Cuna jan walinactejj Líbano kolluru lurctajja ucanacasti juma contraw cutt'aninejja, animalanacapa jiwaraycani ucqhajja jumanacataquejja jach'a sustjasiñäniwa. Acasti jutaniwa jake jiwarayatanacamata, nacionpachana jakenacaru, marcanacana t'akhesiyapjjatanacamata. “¿Cunataquis asquejj mä c'ari diosa luratajj niyaqui tucuyatäjje ucqhajja? ¿Cunataquis asquejja mä yakha diosa luratajj take yatichäwinacapajja c'aricamaquïchi ucqhajja? C'ari diosanacajj janiw parlapcaspati; ¿cunjämaraqui ucanac lurir jakesti jupanacaru confiasispasti? “¡Ay cunänis jumatjja, mä lawat lurat c'ari diosaru sartam satamajja, mä amutu kalaru sayt'am satamajja! ¿Jupanacasti mä cuna arunacsa yatiyapjjaspati? Janiwa jupanac quipcan jacañajj utjquiti, kawkhasay korimpis kollkempis chhaktayatäscpan. Ucampis Dios Tatitojj kollan templopancasquiwa: ¡Jupa nayrakatanjja amuquïpjjam take acapachan jaquir jakenaca!” Acajj Habacuc profetan mä oracionapawa. “Cuntejj jumat ist'tjja, take luräwinacamata, ucasti wali muspharañaraquiw nayataquejja. Jichhasti luraraquimay jacäwinacajjana, cunj jach'a luräwinactejj qhä urunacan lurcäyätajja, uqhamat nanacajj uñt'apjjañajjataquiraqui. Jichhasti qhuyapt'ayasiñama uñacht'ayapjjeta, colerasiñaman jicjjatascasasa. Temán oraketa Dios Tatitojja juti; Parán kollutaracwa kollan Diosajj sarakani. “Jach'a cancañapasti take alajjpachwa phokt'i, take acapacharaquiw cusisiñapan phokt'araquejja. C'ajquir khanamp muyuntataw jutasqui, amparanacapatsti lliphipquiri khanaraquiw misturaqui, ucanjja take ch'amapawa imantatäscäna. Jupa nayrakatsti sariwa ajjsarcañ t'akhesiñanaca, khepapatsti jach'a fiebre usunaca. Cunapachatï jupajj sayt'qui ucqhajj orakes qhathatiwa; uñtäwipampejj marcanacarus qhathatiyaraquiwa; nayrapacha jach'a kollunacasa allthaptaraquiwa, jisc'a kollunacas ina ch'usaruraquiw tucupjje. Ucampis Diosan thaquinacapajj wiñayataquipuniwa. “Nayajj uñjtwa Cusán orakenquir jakenacarojj t'akhesiñaru puripjjatapa, uqhamaraqui Madián orakenquir jakenacarusti ajjsarañat qhathatipjjatapa. Tatay, ¿coleratätati jawiranacataquejja? ¿Colerataraquïtati jach'a kotanacataquejja? ¿Ucatti caballonacamata jaltajja, atipt'iri carromarus kont'astajja? “Flecht'añ arcomajj waquicht'atawa, flechanacamas waquicht'ataraquiwa. Jawiranacampisti sucanaca orakenjja jist'artajja. Jum uñjasajj jach'a kollunacas qhathatipjjewa, umanacas walipuniw waraktani, jach'a kotasa warariwa, uqhamaraqui jach'anacaw mathapinacajj sartaraqui. Intis phajjsisa jalantasajj janiw mistuncjjeti, flechanacamana c'ajquir khanapa uñjasajj, uqhamaraqui lanzamana llijulliju khanapa uñjasaraqui. Colerataw orakpachan sarnaktajja, uqhamaraqui marcanacarus taquichasiractawa. Jumasti mistuntawa marcamaru yanapt'iri, juma quipca ajllisctasa uca reyimpiru. Jan wali amtañani jakenacan jilïripsa tucjaractawa, takpachaniruw k'alala jan cunani tucjaractajja. Jilïriparus jiwayaractawa quipca flechanacapampi, cunapachatejj caballjjat jalirinacapajj tutuquipjje mä jach'a thayjama, ch'amampi tucjayañataqui jan nuwasirinacaru, ucatsti jamasan tucjañataqui. “Caballonacamampiw jach'a kotsa, uqhamarac jupokrantat uma toksa sartajja. Take ucanac ist'asajja ajjsarayastwa: janiw cunas arsuñjamäquiti; cayunacajjas janiw sayt'asiñataquejj ch'amanïcjjeti, take cuerpojjas janiraquiw ch'amanïcjjeti. Uqhamäquipansa, jan ajjsarañampiw suyt'äjja, cuna urutï Diosajj llaquisiñaru uchcani, jiwasanacaru t'akhesiyiri ejercitonacaparu. “Janisay higo kokanacajj pankarcpan, janisay uva alinacas, olivonacas achcpan; yapunacas janisay achunac churcpan; ovej tamanacas k'alasay tucusiscpan, janisay uywanacajj uyunacan utjcjjpan, ucampisa cusisiñamp phokt'ataquïscäwa, Dios Tatitojjay nayan khespiyirejjächejja uca laycu. Tatituquiw ch'ama churitu, cayunacajjarusti tarujan t'ijtañapwa churaraqui, alto chekanacaruraquiw irpitani, ucanwa khespiyata jicjjatasëjja.” Aca arunacwa Diosajj Sofonías profetaru churäna, cunapachatï Josías sat Amón chachan yokapajj Judá marcan reyipäcän ucapacha. Sofonías profetajj Cusi sat chachan yokapänwa, Cusisti Gedaliasan yokapa, Gedaliasasti Amariasan yokapa, Amariasasti Ezequiasan yokaparaqui. Tatitusti aqham siwa: “Nayasti take cunatï acapach oraken utjqui ucanacjja k'alwa tucjä. Tucjaraquïwa jakenacarusa, animalanacarusa, take jamach'inacarusa, chawllanacarusa, juchan jakerusa tucjaraquïwa, ucatsti jakerojj acapach oraketjja chhaktayaraquïwa.” Acanacwa Tatitojj arsuwayi: “Amparajj aptä Judá marca contra, uqhamaraqui Jerusalén marcan jaquir jakenacaru mutuyañataqui. Ucatsti chhaktayaraquïwa take cunatejj Baal sat diosan utjqui ucanacjja, uqhamaraqui sacerdotenacapan sutinacapsa. Uqhamaraquiwa tucjaraquï cawquïri jakenacatï uta patanacar mistusina warawaranacar yupaychapqui ucanacarusa, ucatsti cawquïri jakenacatï quillt'asisina juramento lurapqui nayan sutejja aytasisina, uqhamarac Milcom sat diosan sutip aytasisasa, ucanacarojja. Ucatsti tucjaraquïwa take qhitinacatï nayar arccasina sarakapqui ucarojja, uqhamaraqui jan nayarusa thakapquitu ucarusa, ni nayaru jisct'asiris jutapqui ucanacarusa.” “¡Amuct'apjjam Dios nayrakatana, Tatitun urupawa jac'achasini! Ucatsti Diosaraquiwa mä sacrificio waquichi jupan arquirinacaparu. “Sacrificio urunjja, nayajj mutuyaraquïwa jach'a jilïrinacarusa, uqhamaraqui reyin wawanacaparusa, take qhitinacatï yakha marcat apanit isinacampi uchasipqui ucanacarusa. Uqhamaraquiwa qhä urunjja mutuyaraquï cawquïri jakenacatï perka pata mantapqui, ucatsti uywiripan utapa phokt'ayapqui lunthatat yänacampi, uqhamarac sallkjañanacampi ucanacarusa” siw Tatitojja. Aqham siw Tatitojja: “Qhä urunjja yanapa mayisa warariñanacaw ist'asini Chawlla Puncu satäquis ucatpacha. Jakesti maysäjja marcatpach art'asini, kollunacasti wali ajjsarcañaraquiw allthaptapjjani. ¡Wararipjjam jumanacajj maysäjja Mortero sat marcanquir alaquipa jakenaca, take negocio lurir jakenacaw jiwarapjjani! “Uca urunacanjja mä lamparampiw Jerusalén marcarojj uñaquiparaquï. Ucatsti mutuyaraquïwa cawquïri jakenacatï juchanacapan chhaktata inaqui kamasipqui, chuymanacapansti sapjjaraqui: ‘¡Janiw Diosajj walsa jan walsa lurcaniti!’ sasa. Ucatwa take yänacapas saqueyjatäni, utanacapas t'unjataraquïni. Utanaca utachasisipcaniwa, ucampis janiraquiw uca utanacan jacapcaniti. Uva alinacsa ayrusisipcaniwa, ucampisa janiraquiwa ucatjja vino umapcaniti” sasa. “Jac'anquiwa Tatitun qhä jach'a urupajja. ¡Jac'anquiwa uca urojj, janc'aquiw puriniraquini! Tatitun jutäwip urusti wali jachañ urüniwa, jach'a ch'aman jakenacas ajjsarañat wararipjjaniwa. Uca urusti colerasiña urüniwa, llaquisiña, jachaña ururaquïniwa, t'unjatäña, apanucutäña, ch'iwi ch'amac uru, kenayampi urpumpi phokhantat ururaquïniwa. Uca urojj trompetaw phust'asini, wararipjjaraquiniwa. Uca jach'a suma lurat utanacas, uqhamaraqui jach'a altocam lurata torrenacapas t'unjatäcani ucqhajja. Tatitusti siwa: “Jakenacarusti t'akhesiyaraquïwa, jupanacasti juyqhur uñtataraquiw sarnakapjjani, jucha luratanacap laycu. Wilanacapas lak'ar uñtataw waranucutäni, aychanacapas wanur uñtata montonnucutäniwa” sasa. “Tatitun colerasïwi urupanjja, janiw jakerojj khespiycaniti, kollkepasa, koripasa, Diosan ninar uñtat colerasïwipaw takpach marcaru naqhantani uca laycu. ¡Take acapachan jaquir jakenacaraquiwa jan mayani, janc'ac tucjatäni!” “Jumanacasti, mayaruqui tantacht'asipjjam jan p'enkan jakenaca. Janïra t'unar uñtata thayampi qhuysutäcasina, uqhamaraqui janïra Diosan jach'a colerapajj ninjama jumanacjjaru jutquipana, uqhamaraqui janïra uca Diosan taripäwi urupajj purinquipana. Take jumanacajj Diosaruy thaktapjjam, acapach oraken llamp'u chuyman jakenaca, cawquïrinacatï arunacapa phokapcta ucanaca. Ucatsti cheka cancañampi llamp'u chuymampirac sarnakapjjam, inas uqhamata Diosan jach'a colerasïwi urupata imatäsipcchisma. “Gaza marcasti ch'usa wasararu tucuyatäniwa, Ascalón marcasti k'ala t'unjataraquïniwa; Asdod marcatsti urpachaw jakenacapajj jakonucutäni, Ecrón marcasti saphitpacha jiq'inucutaraquïniwa. ¡Ay, kota thiyan jaquir jakenaca, qhitinacatejj Creta toket jutapjjta ucanaca! Diosasti aqhamwa jumanacaru mutuyaña amti: ‘¡Canaán orake, filisteonacan marcapa, k'al t'unjäma jan mä jakeni tucuyaraquïma! Cawquïri marcanacatejj kota iramancapqui ucanacasti uywanac awatisiñ orakeruw tucuni, cawqhantï awatir jakenacajj tantachasipcani ucaru, uqhamaraqui oveja uyunacaruw tucuraquini’ sasa. Ucatsti Judá marcan jilt'ir jakenacaw uca orakenacjja catuntasipjjani, cunapachatejj Diosapajj yanapt'añataqui jutcani, uqhamaraqui jaya marcaru apanucutatsa cuttayancani ucapacha. Jupanacasti ucanwa ovejanacap uñjapjjani. Arumanacasti Ascalón utanacanrac iquipjjani. Acanacwa arsu Israel marcan jach'a ch'aman Diosapajja: “Nayajj ist'twa Moab sat marcan jan wali parläwinacapjja, uqhamaraqui Amón marcan ñankha arunacapsa. Jupanacasti marcajjarojj jisc'achapjjewa, uqhamaraqui orakenacapsa jach'aptayasipjjewa marcajjan orakenacapampejja. Ucatwa naya jacquiri Diosajj arsta: Moab marcasti Sodoma marcjamaw tucuni, Amón marcasti Gomorra marcjamaraquiw tucuni, orakenacapansa ch'aphinacaquiw jiljjani, jayu orakeruraquiw tucuyaraquï, wasararuw wiñayatac tucuyaraquï. Ucatsti marcajjat jilt'ir jakenacaw saqueyapjjani, orakenacapsa catuntasipjjaraquini. “Ucäniwa Moab marcana Amón marcampina mutuyawïpajja. Diosan marcaparu jisc'achapjjatap laycu, uqhamaraqui orakenacapsa jach'aptayasipjjatapata jach'a ch'aman Diosan marcapan orakenacapampi. Diosasti jupanacampejj wali ajjsarcañäniwa. Take marcanacan diosanacaparusa t'unjaraquiniwa, jupaquiraquiw take chekansa yupaychatäni, uqhamaraqui islanacan jaquir jakenacansa. ¡Etiopía marcan jaquir jakenaca, jumanacasti uqhamaraquiwa Tatitun espadapampi chhojjriñchjata uñjasipjjäta! Jupasti alay tokeruw amparapa loktaraquini, Asiria marcar t'unjañataqui, Nínive marcarusa jan jakenwa tucjaraquini, mä waña oraker tucuyasaraqui. Utanacapan lawanacapas jakonucutäniwa, uca utanacasa ovejanacan uyuparu tucuyatäniwa, uqhamaraqui take casta animalanacaw ucan jacapjjani. Jucumpi, añathuyar uñtata ch'aphirar animalanacampiw uta mantañ lawanacan iquipjjani, siwik'aranacasa wararipjjaniwa ventananacana, uqhamarac uta patanacana. Uqhamawa cawquïri marcatï wali jach'a jach'a tucusa jaccäna ucajja, uqhamaraqui jakenacapasa sapjjäna: ‘Janiw aca marcjamajj utjquiti aca orakenjja’ sasa. ¡Cunjäma uca marcajj t'unjatasa, jan cunani, monte animalanacan putuparu tucuyataraqui! Qhitinacatejj uca cheka pasapcani ucanacasti qhuyusipjjaniwa, jisc'achapjjaraquiniwa.” “Ay, Jerusalén marca, Dios contra sayt'asir marca, juchansa k'añuchata, yakha marcanacarus t'akhesiyiriraqui. “Janiw Diosan aruparojj ist'cänti, janiraquiw chekachäwi arunacsa ist'añ muncänti, janiraquiw Diosaparus confiascänti, janiraquiw juparus jac'achascaraquïnti. Jach'a jilïri jakenacapajj leonanacjamaw wararipjje; juesanacapas aruma sarnaker lobonacjamaw ch'aqhanacsa k'al mank'antapjje, khepärmanthitaqui jan maysa jilt'ayasa. Profetanacapas wali parlirïpjjewa, sallkjañanacac parlapjjaraqui, sacerdotenacapas Diosan santuariopjja k'añuchapjjaraquiwa, Diosan leyinacapsa p'aquintapjjaraquiwa. Ucampisa Diosaw uca marcancasqui; jupasti cunatejj chekapäqui uc luri, janiraquiw jan walinacjja lurquiti. Sapa alwaraquiwa jan armt'asisa cheka arunacapjja arsuraqui. Ucampisa juchan phokt'ata jakejj jan p'enkaniraquiwa sarnake. Tatitu Diosajj siwa: “Marcanacap t'unjta, perkanacapan jach'a torrenacapsa pampacharactwa, callenacapsa wasara tucuyaracta, jan mä jakes sarnakañapataqui. ¡Uca sapa jakonucut marcanjja janiraquiwa mä jakes utjcjjeti! Ucatwa sista: ‘Uqhamatwa Jerusalén marcajj ajjsartani, ewjja arunacajjsa ist'araquitaniwa, uqhamatwa utanacapas jan t'unjatäcaniti nayan mutuyatajj laycojja.’ Ucampis jupanacajj juc'ampi take casta juchanac lurañaruwa puripjje. Ucampisa jumanacajj suyt'apjjeta cunürutï jumanacaru taripañataqui jutcä ucjja. Naya Tatitu Diosaw ucjja arsta: Nayasti amttwa take marcanaca, reinonaca mayaru tantachthapiña, ucat take jupanacjjaru mutuyäwi apayaniña, uqhamarac akquiri colerasiña warjjataniñataqui. ¡Ucatsti take orakenacawa t'unjatäni akquir colerasiñajjampi phichhantataraquïniwa! “Cunapachatejj ucanacajj purinini ucqhajj, take marcanacan parläwinacapwa k'omachä, uqhamata takenin Diosaru yupaychapjjañapataqui, ucatsti mayaquiraqui Diosaru sirvipjjañapataqui. Etiopía jawir tokenacatjja, ch'eketatat marcajjajj achict'asisaw jutapjjani ofrendanac nayaru apanisa. Uca urunjja nayan marcajja, janiw naya toke sayt'asitanacamatjja p'enkascjjätati, cuna luratanacampitï naya contra sayt'ascäyäta ucanacatjja, nayaw uca jach'a jach'a tucuri jakenacaru juma thiyat apakjjäma uca laycu. Ucatsti janiw mayampis jach'a jach'a tucjjätati nayan santo kollojjanjja. Nayasti jumanac taypirojja llamp'u chuymani, asqui jakenaca jaytawayä, cawquïrinacatï nayan sutejjaru iyawsapcani ucanaca. Israel marcan jilt'iri jakenacasti janiraquiw cunatejj jan chekapäqui ucanacjja lurcjjapjjaniti, c'arisipcaraquinisa, janiraquiw engaño arunacsa parlcjjapjjaniti. Jupanacasti jan cuna ajjsarasaw mank'asipjjani, samarapjjaraquini” sasa. “¡K'ochunac k'ochum, Sión marca! ¡Jach'a cusisiñ arunacampiraqui arsum, Israel marca! ¡Cusisim Jerusalén marca, take chuymampirac cusisim! Diosaw apaktam juchanacamat mutuyatäñjja, uqhamaraqui uñisirinacamarus jakonucuraquiwa. Israelan reyipa, Tatitu Diosaw jumanac taypincasqui; janiw cunaru ajjsarañamas utjquiti. Qhä tiemponjja Jerusalén marcarojj: ‘Jan ajjsaramti Sión marca, janirac amparamas jan ch'amani, tucpanti’ sataraquïniwa. Tatitu Diosaw jumanac taypincasqui, ¡jupajj take ch'amaniwa, juparaquiw khespiyätam! Diosasti jumar uñjasinjja cusisiniwa, munasiñapampejj machaka jacañrac churätam; cusisiñapansti k'ochuraquiniwa, fiesta urunacanjja. Tatitu Diosajj siwa: “Nayaw khespiyäma cuna jan walt'añanacatejj jumjjancqui ucanacatjja, uca jach'a p'enkamsa apakaraquïmawa. Qhä tiemponjja nayaraquiwa t'akhesiyir jakenacat arjjatäma. Cojo ovejanacarusa yanaparaquïwa, saranucutarus cuttayaniraquïwa, t'akhesitanacamsa, jan walt'atanacamsa asquiruw tucuyaraquï, take acapachan jach'ar aptatäpjjañamataqui. Qhä tiemponjja take jumanacaru cuttayanjjasinjja mayaruquiw tantachjjapjjäma, jaya marcaru apanucutäpjjatamatsti cuttayanjjapjjaraquïmawa, ucatsti asquiruw tucuyapjjaraquïma, take marcanac taypina jach'aru aptatäpjjañamataqui. Naya Tatitu Diosaw ucanac arsta.” Rey Darion pä mara apnakataparusti, sojjtïri phajjsina kallta uruwa Tatitojj Hageo profeta toke Salatielan Zorobabel yokaparojj parli, jupasti Judá marcanjja gobernadoränwa, uqhamarac Josadacana Josué yokapampiru cuna, jupasti uca pachajj jach'a jilïri sacerdotënwa. ¿Asquiti jumanacataquisti suma c'ajquiri utanacan utjasipjjañamasti, nayan utajjasti k'ala tucjatäquipansti? Naya take ch'amani Tatituw sapjjsma: Amuyt'asipjjam sarnakäwinacamata. Jumanacajj wal yapucht'apjjtajja, ucampisa juc'acracwa apthapipjjtajja; wal mank'apjjaractajja, ucampis janiraquiw sisthapipctati; umasipcaractawa, ucampis umat pharjataquïsipctawa; wal isthapisisipctajja, ucampis janiraquiw junt'thapipctati; pagot trabajir jakesti pagopjja p'iya bolsaruquiw imasjje. Naya take ch'amani Tatituw sapjjsma: Amuyt'asipjjam sarnakäwinacamata. Kollunacar sarapjjam ucatsti madera aptanipjjam, templojjsti wasitat utachapjjam; nayasti ucanjja c'uchiquïyäwa, jach'a cancañajjwa uñacht'ayaraquï. Jumanacajj wal thakasipctajja, ucampis juc'ac jicjjatapjjtajja. Cuntejj utanacaman imasipcta ucjja may phust'asin ina ch'usaruw tucuyäjja. ¿Cunata? Utajjajj ina apanucutätap laycu, jumanacasti utanacamatac llaquisipctajja. Naya ch'amani Tatituw arsta. Ucatwa jumanacataquejj jallojj jan purquiti, ni orakes achu churcaraquiti. Nayaw jalljja jan puriycti pampanacarusa, kollunacarusa, trigo yapjjarusa, uva yapjjarusa, olivo kokanacjjarusa, pampa yapunacjjarusa, jakenacjjarusa, uywanacjjarusa, uqhamarac take luratanacjjarusa” sasa. Zorobabelas, Josué chachasa, uqhamarac jakenacasa, Tatitojj cuntejj profeta toke parlcän ucanac ist'asajj wal ajjsarthapipjjäna. Ucracwa Dios Tatitojj jaytawayatayna yatiyañataqui. Ucatsti Tatitun parliripa Hageo profetajja Diosan sutipjjaruw säna: “Tatitojj siwa: ‘Naya Tatituw sista, nayaw jumanacampïscta’ ” sasa. Pakallko phajjsi sarakatarusti pä tunca mayani ururojja, Tatitojj wasitatwa Hageo profetarojj parli, ucatsti Zorobabelampiru, Josueampiru, uqhamarac take jakenacampiru sañapataquiw parläna: “Qhitinacatejj nayra suma c'ajquiri templo uñjapcän ucanacajj sapjjpan cunjämas jichhajj aca machak templojja. ¿Janejjay cunaparüquisa nayrïri templot sipansa? ¡Ucampis ch'amacht'asim Zorobabel! ¡Ch'amacht'asiraquim jumas Josué sacerdotenacan jilïripa! Ch'amacht'asipjjaraquim jumanaca aca marcanquir take jakenaca trabajapjjam, nayaw jumanacampïscta. Naya ch'amani Tatituw arsta. Cunjämtejj Egiptot mistunipcäyäta ucapachajja sapjjayäsmawa: Ajayojjaw jumanacampïsqui, jan ajjsarapjjamti; acat mä juc'arusti nayajj alajjpacha, acapach qhathatiyä, jach'a kotsa uqhamarac waña oraksa qhathatiyäwa. Take marcanacwa qhathatiyaraquëjja, ucatsti kamir cancañanacapwa apanipjjani, nayan utajjasti c'ajquiriraquïniwa.” Take ch'amani Tatituw acjja arsta: “Nayanquiw kollkes, korisa. Aca payïri templosti nayrïri templot sipansa c'ajquirïniwa, ucatsti suman sarnakasiñwa utjayaraquï aca chekanjja. Naya take ch'amani Tatituw acjja arsta.” Rey Dariojj apnakcän ucqhajja, llätunquïri phajjsina, pä tunca pusini uru sarakatarusti, Tatitojj Hageo profetaruw parli, ucasti take ch'amani Tatitun sutiparu sacerdotenacaru ley toket jisct'añataquiw arsuraqui aqham sasa: “Sañäni, mä jakejj loktat aychwa capapar llawt'ata apasqui, ucatsti capa thiyajj t'ant'aru, mank'aru, vinoru, aceiteru, jan ucajj cuna casta mank'arusa purpan. ¿Uqhamatti uca mank'ajj loktatäjjaspasti?” Sacerdotenacasti sapjjänwa: ‘Janiw’ sasa. Ucatsti Hageojj sascaquïnwa: “Sañäni, mayni jakejj amaya llamct'i, ucat k'añuchasi, ucatsti sarasinjja cawquïri aca yänacsa llamct'araqui, ¿jichhajj ucanacajj llamct'ata laycojja k'añuti tucuraqui? Sacerdotenacasti ‘Jïsa’ sapjjaraquïnwa. Ucatsti Hageojj saraquiwa: “Tatitojj siwa: ‘Uqhamaraquiw aca jakenacampejj lurasi. Take cuntejj lurapqui, uqhamaraqui loktasipquitu ucanacajj k'añuwa. Jumanacajj acat ucsarojj wal amuyt'asipjjam. Janïra templo utachañ kalltcasajja, ¿cunas jumanacarojj camachapjjäyätamjja? Cunapachatï jumanacat maynejj pä tunca tupu grano aptiri saränjja, ucampis tuncacwa jicjjatänjja; uqhamarac maynejj vino aptiriw sararaquïnjja vino lurasquis uca chekaru, pheska tunca jarra vino aptasiñataqui, ucampis pä tuncacwa jicjjatjjänjja. Nayaw jumanacan take ch'ama tucutampi jicjjatatarojj plaganacamp, chhijchhimpi tucjtjja, ucampis jumanacajj janiw nayan ucarojj cuttanipctati. Naya take ch'amani Diosaw ucjja arsta. Jichhüru llätunca phajjsina pä tunca pusini uru sarakataruw templojjataquejj cimientojj uchantatänjja. Jichhajj waliquiwa. Wal amuyasipjjam, jichhat ucsarojj janiw jumanacan pirwanacamatjja trigojj pist'caniti. Janïraw uvajj achunïquiti, higosa, granadosa, olivosa; ucampis jichhat ucsarojj nayaw bendicipjjäma.’ ” Ucürpacharaquiwa Tatitojj wasitat Hageo profetaru parläna, ucatsti Zorobabelar sañapataquiw arsuraquïna, jupasti Judá marcanjja gobernadoränwa. “Nayaw alajjpacha, acapacha qhathatiyä. Acapacha reinonacarus tucjaraquïwa, reyinacan konuñanacapsa t'unjaraquïwa; guerrar sarir carronacapsa willthapiraquïwa, uca carron saririnacarusa tucjaraquïwa, caballonacasa, uqhamarac uca caballonacan lat'jjatat sarir jakenacasa jiwarapjjaniwa. Sapakat mayniw jilapan espadapampi chhokhontat jiwani. Ucürusti, nayan uywatajja Zorobabel, naya quipcanjama munañanïña churäma, nayarjama naya quipcaw ajllissma uca laycu. Naya take ch'amani Tatituw ucjja arsta.” Quimsakallko phajjsina pä mara Dariojj reyëjjäna ucqhaw Tatitojj aca arunac parlawayänjja Zacarías profeta, Berequiasan yokapa, Idon allchhiparu. Saraquïnwa: “Nayasti coleratäyätwa jumanacan nayra awquinacamataqui. Take ch'amani Tatitusti ucatwa sistjja, jichhajj nayan partejjat sam marcaru: ‘Nayaru cutt'anjjapjjam, nayasti jumanacaru cutt'anjjaraquïwa. Naya, Tatituw arstjja. Jan nayra awquinacamjam lurapjjamti, qhitinacarutï nayra profetanacajj naya toket jupanacaru sänjja jan wali sarnakäwinacapa, jan wali luräwinacapa jaytjjañapataqui, ucampis jupanacajja janiw ist'añsa, jaysañsa munapcänti. Naya Tatituw arstjja. Ucatsti jichhajj, ¿cawquinquis uca jumanacan nayra awquinacamajja? ¿Wiñayaquipunit jacaspasti profetanacasti? Ucampisa, arunacajjas, camachi arunacajjsa, cuntejj jaytawayta nayar yupaychiri profetanacaru parlañapataqui, ucasti purt'awayiwa nayra awquinacamarojja. Jupanacasti cutt'anjjapjjewa, wasitat amuyt'asa, naya take ch'amani Tatitojja sarnakäwinacaparjama, luräwinacaparjama uñjañajjajj waquisitap yatisina.’ ” Aca arunacwa naya Zacarías profeta, Berequiasan yokapa, Idon allchhipa, catokawayta Tatituta tunca mayani phajjsina (uca phajjsejj Sebat satawa) pä tunca pusini uru sarakataru pä mara Dariojj reyëjjäna ucqha. Mä arumaw aca unañchäwi uñjta: Uñjtwa mä jakeru mä wila caballor lat'jjatata sayt'atäscänwa mä vallena, arrayan alinac taypina, khepäjjapansti utjaraquïnwa mä tama caballonaca, ucanacasti mayanacajj wila, k'ellu, jank'o uqhamänwa. Nayasti jisct'aractwa: —Tata, ¿qhitis uca caballor lat'jjatatanacajja? —sasa. Nayamp parlcäna uca angelasti saraquituwa: —Nayaw qhitinacäquitejj uc uñacht'ayäma —sasa. Ucatsti, arrayan alinac taypinccän ucasti siwa: —Acanacajj qhitirutejj Tatitojj qhitcäna take orakena sarnakaniñapataqui ucanacawa —sasa. Ucatsti, arrayan alinac taypinccän uca caballjjat saririnacasti Tatitun angelaparojj sapjjaraquiwa: —Take orakenacwa sarnakanipjjta, ucansti ch'üjtataqui, sumancañaquiraqui jicjjatapjjta —sasa. Tatitun angelapasti siwa: —Take ch'amani Tatitu, pakallko tunca maraw niy coleratäjjtajja Jerusalén marcampi, Judá marcanacampejja, ¿kawkha marampïscanisa wasitat qhuyapt'ayascäta ucqhacamajja? —sasa. Tatitusti arsuraquïnwa munasiña qhuyapayasiña arunacampiraqui nayamp parlcäna uca angelarojja. Ucatsti angelajj saraquituwa yatiyañajjataqui: “Acsti take ch'amani Tatituw sejja: ‘Nayajj walipuniw munasjjä Jerusalenampiru Sión kollumpirojja. Ucatwa colerajjajj aktejja jan yäkasir marcanac contrajja, cunapachatï juc'a coleratäscäyäta ucqhasti yanapt'apjjänwa ñankjja wali sartayaña. Ucatwa, naya Tatitojja sistjja: Jichhajj qhuyapayasiñampiw cutt'antjja; Jerusalenaru wasitatwa lurayaraquï Tatitun utapsa, uqhamaraqui take marcpacha’ ” sasa. Angelajj ucjjarojj sascaquituwa: “Acsti yatiyaraquim, take ch'amani Tatitojj siwa: ‘Muntwa marcanacajjana wasitat nayrakatar sartañapa; machakatwa Sión kolluru ch'am churäjja, machakataracwa khanañchäjja Jerusalenatjja ajllit marcajjätapjja’ ” sasa. Yakha unañchäwimp uñjaracta, ucansti uñjtwa pusi wajjranaca uñstaniri. Jisct'aractwa nayamp parlascäna uca angelarojja: —¿Cun sañs muni uca wajjranacajja? —sasa. Jupasti saraquituwa: —Uca wajjranacajj uñtasiwa Judá marcanquirinacaru, Israel marcanquirinacaru, Jerusalenanquirinacaru ch'amampi take chekaru tucjawayapqui ucanacaru —sasa. Ucjjarusti Tatitojj uñjayaraquituwa pusi herreronacaru. Nayasti jisct'twa: —¿Cunarus aca herreronacajj jutapjje? —sasa. Jupasti saraquituwa: —Cunjämatejj uca pusi wajjranacajj Judá marcanquirinacaru take chekaru tucjawayapqui ucaruwa uñtasejja, ucatjja janiw qhitis arsupcjjänti, aca herreronacasti jutapjjewa sustjasa qhatatiyiri, marcanacan wajjranacap p'aquiriri, Judá marcanquirinacaru wajjrantas take chekaru tucjapcän ucanacawa —sasa. Yakha unañchäwimp uñjta. Uñstituwa mä jake amparapansti mä cinta tupuñataqui apt'ata. Jisct'aractwa: —¿Cawquirus sarascta? —sasa. Jupasti saraquituwa: —Jerusalena marca tupt'iriw sarascta, kawch'äpachas largoru, anchoru uc yatiñataqui —sasa. Ucatsti uñjaractwa nayamp parlcäna uca angelajj sarjjasquiri, yakha angelaraquiw jupa catuya misttaniraquïna. Juparusti saraquiwa: “T'ijum, cinta tupuñataqui apt'atäquis uca waynaru yatiyiri: ‘Jerusalenajj machakatwa jakenacanëjjani, waljapunïniwa jakenacapas uywanacapasa, janiraquiw uyunacanïñapas waquisquiti. Ucampisa naya quipcaw mä nina uyjam Jerusalenar muyuntayäjja, marca taypinracwa jach'a cancañajj uñacht'ayäjja. Naya Tatituw arstjja.’ ” Naya Tatitojj, arsusajj arsupuntwa: “Jaltjjapjjam janc'aqui amsta tokenquir marcatjja. Nayaw waquicharacta jumanacan take tokeru tucjatäñanacamjja. ¡Jaltjjapjjam Babiloniata, cawqhantejj apanucuta jacasipctajja, Sión kollun jacasipcäyäta ucanacajja!” Take ch'amani Tatituw qhitanitu aca yatiyäwimpi yänacam aparapctamsa uca marcanac contra: “Qhititejj llamct'i marcajjarojja, ucajj nayan nayrajjaruw llamct'asqui. Ucatpï, naya quipca nuwasëjja uca marcanacampejja, quipca esclavonacapampiraquiw yänacap aparayaraquëjja.” Uqhamwa, take ch'amani Tatitojj jach'a cancañap uñacht'ayanejja, ucatwa jumanacajj amuyapjjaraquïtajja jupan nayaru qhitanitapjja. “¡Cusisiñat k'ochupjjam, Jerusalenanquirinaca, nayan jumanac taypin jaquiri jutatajjata!” Tatitun arsüwipawa. Cunapachatejj ucajj pasani ucqhajj walja marcanacaw Tatituru jakcattapjjanejja. Jupasti saraquiniwa: “Aca marcanacasti marcajjaraquïnwa. Nayasti ucqhajj jumanac taypinwa jacaraquëjja.” Uqhamatwa amuyapjjanejja take ch'amani Tatitu nayar qhitanitapjja. Tatitojj wasitatwa Judá marcaru tumpasjjanejja kollana orakena, suma ajllitaparjama, wasitatwa khanañcharaquinejja Jerusalenajj ajllit marcapäjjañapataqui. ¡Take acapachanquir jakenaca amuct'apjjam Tatitun nayrakatapana, jupasti kollana jacäwipatpachwa jiwasanac taypiru jutasqui! Ucjjarusti Tatitojj uñacht'ayituwa mä uñjäwinjja Josué sumo sacerdoteru, jupasti sayt'atäscänwa Tatitun angelap nayrakatana. Josué chachan cupëjjapansti supayaraquiw sayt'atäscäna juchañchañataqui. Ucatsti Tatitun angelapajj supayarojj siwa: “¡Tatitu jumarojj juchañchpa! Jerusalenaru muniri Tatitu jumarojj juchañchpa. Aca jakesti mä akquir q'illima nina sanc'at apsutäcaspas uqhamawa” sasa. Josué chachasti, mä k'añu isinacamp isintasita, sayascaquïnwa Tatitun angelap nayrakatana. Ucatjja angelajj saraquiwa yanapirinacaparu Josué chacharu uca k'añu isinacap apsuñapataqui. Ucatsti juparojj saraquiwa: “Uñjam, ucajj sañ muni juchanacamjj apakjjsmawa. Jichhasti fiesta isinacampiw isintayayämajja” sasa. Ucspachaw yanapirinacaparojj saraqui Josué chachan p'ekeparojj mä k'oma turbantempi p'ekepjjaru uchañapataqui. Jupanacasti uchjjatapjjewa, ucatsti ist'ayapjjaraquiwa fiesta isinacampi. Uccañcamasti, angelajj sayascaquïnwa. Ucatsti Tatitun angelapajj Josué chacharojj saraquiwa: “Aqham siwa take ch'amani Tatitojja: ‘Saram thaquinacajjanjama, phokharaquim take luräwinac jaytcsma ucanaca. Uqhamtï lurätajja, templojja uñjiriw kheparätajja. Uñjaraquïtawa templomppacha, pationacamppacha, nayaw churäma mä cheka aca angelanacajj nayar yupaychapquitu ucanac taypina. Sum ist'ita, Josué, jumajj jilïri sacerdotëtawa, ist'apjjaracpan jumampïqui uca tantachäwisa, uqhamasti jumanacajj Diosan marcapäpjjtawa mayninacan yatekapjjañapataqui: Nayajj qhitanïwa servirejja, jupajj ‘Machak Cülli’ satawa. Nayasti Josué chachan nayrakataparojj uchtwa mä kala pakallko esquinani, naya quipcaw ucarojj mä aru kellkäjja. Ucatsti, mä urunacwa aca marcan juchapjja apakäjja. Cunapachatï uca urojj purinjjani ucapachajj jumanacajj maynit maynicamaw suman kamart'añataqui jawsayasipjjäta uva alinacan higo kokanacan ch'iwipana. Naya take ch'aman Tatituw arstjja.’ ” Ucatsti cutt'aniraquïnwa nayamp parlcän uca angelajja, sartayaraquituwa cunjämatï maynejj iquïwit sartejja uqhama. Jisct'araquituwa: —¿Cuns uñjtajja? —sasa. Nayasti juparojj saractwa: —Uñjtwa mä kori candelabro, uca patjjansti mä aceite imañampi apjjatata. Alto chekansti utjaraquiwa pakallko lamparanaca, ucanacarusti aceitejj puriwa pakallko tubonacata. Candelabroru chict'atajja utjaraquiwa pä olivonaca, mayasti cupëjjana, mayasti ch'ekäjjana —sasa. Jisct'aractwa nayamp parlcäna uca angelaru: —Tata, ¿cun sañs muni acajja? —sasa. Angelasti saraquituwa: —¿Janit yatcta cuntejj sañ munqui ucjja? —sasa. Nayasti saractwa: —Janiw yatcti, Tata. Jupasti sascaquiwa: “Acasti Tatitun yatiyäwipawa Zorobabelataqui. ‘Janiw ejercitompisa ni ch'amampisa, jan ucasti ajayojjampiquiwa siwa take ch'amani Tatitojja. ¿Qhitïtas jumajj jach'a kollu? ¡Pamparu tucutaw uñjasïtajja Zorobabelan nayrakatapanjja! Jupaw jilïri kaljja apsuni, jakenacan arnakasiñapcama: ¡Cunj sumas acajja! ¡Cunj sumasa!’ ” Ucjjarusti yakha yatiyäwi churaraquitu: ‘Zorobabelaw aca templon cimientopjj uchawayejja, jupa quipcaraquiw tucuyaraquinejja. Ucatwa jumanacajj uñt'apjjätajja nayar qhitanquitu ucajj take ch'amani Tatitütapa. Qhitinacatejj jani yäkapcänti jisc'a kalltäwinacjja, ucanacasti jichhajj cusisipjjaniwa Zorobabelan uca luräwinac tucuyjjatapatjja’ sasa. Uca khepatsti angelajj yapt'araquiwa: “Aca pakallko lamparanacasti Tatitun nayranacapawa, ucasti uñch'uquiyasquiwa take acapacharu.” Nayasti jisct'aractwa: —¿Cunas uca pä olivonacajj sapa mayni candelabron thiyapan chict'atäqui ucajja? Ucjjarusti jisct'ascactwa: —¿Cun sañs muni uca pä olivo ramanacajja, kori tubonac chict'ata aceite lamparanacar purqui ucajja? —sasa. Angelasti saraquituwa: —¿Janit yatcta cunanactejj sañ munqui ucjja? —sasa. Nayasti saractwa: Janiw Tatay. Jupasti saraquituwa: —Aca paninisti Tatitur serviñatac take acapachan loktatäquis ucanacawa —sasa. Yakha unañchäwimp uñjaracta. Uñjtwa mä rollor kellkata alton tuyusquiri. Angelasti jisct'araquituwa: —¿Cuns uñjta? —sasa. Nayasti saractwa: —Uñjtwa mä kellkata rollo alton tuyusquiri, ucajj largorojj llätunca metronïnwa, anchorusti pusi metro chicataniraqui. Ucatsti saraquituwa: —Ucan kellkatawa take marcanacan maldicionapajja. Cunatejj purap thiyan kellkatäqui ucarjamajja, janiw qhiti lunthatirisa, c'ari juramento luririsa jan castigatajj kheparcaniti. Take ch'amani Tatitojja arsupuniwa: ‘Nayaw apayantjja aca maldicionjja lunthatasquis ucan utaparu, c'ari juramento sutejj laycu lurquis ucan utapampiru mantañapataqui. Uca maldicionasti ucancaraquiniwa qhayanjja jan lawasa ni kalasa kheparañapcama’ —sasa. Ucatsti nayamp parlcäna uca angelajj mistjjasajja, saraquituwa: —Amuyt'am cunatejj uñstanqui ucjjata. Juparusti jisct'aractwa: —¿Cunas ucajja? —sasa. Jupasti saraquituwa: —Ucajj mä tupuñawa. Marcpachan jacapqui ucan juchap tupuñawa —sasa. Uca tupuñasti plomot lurat khopiñampi khopintatänwa. Uca khopiña khopiratatsti mä warmiw konuscäna tupuña mankhana. Angelasti saraquituwa: —Uca warmejj ñankhawa —sasa. Tupuña mankharuw nuqhunti, plomot lurat khopiñampiw jist'antaraqui. Wasitata uñtta pä warmi uñstaniri. Chhekhanacanïnwa, thayaraquiw jalayascäna. Cigüeña jamach'in chhekhanacapjamänwa, altokatanjamaraquiw tupuñjja apapjjäna. Ucatsti jisct'aractwa nayamp parlcäna uca angelarojja: —¿Cawquirus uca tupuña apapjje? —sasa. Jupasti saraquituwa: —Babiloniaruw mä templo luriri sarapjje. Cunapachatejj templojj tucutäjjanejja, ucaruw utt'ayapjjani mä cimientjjaru —sasa. Yakha unañchäwimp uñjta. Uñjtwa pusi guerra carronac pä bronce kollunac taypit uñstasinquiri. Nayrïr carrorusti katatïnwa wila caballonaca. Payïrirusti ch'iyar caballonaca. Quimsïrirusti jank'o caballonaca, pusïrirusti allka caballonaca. Jisct'aractwa nayamp parlcäna uca angelaru: —Tatitojja, ¿cun sañs muni acajja? —sasa. Angelasti saraquituwa: —Acanacajja pusi thayanacawa, ucasti mistuniwa take acapachan Tatitupan nayrakatapata. Ch'iyar caballonac katatinqui uca carrojja sararaquiwa amstanquir marcaru; jank'o caballonac katatinqui ucasti, jalanta tokenquir marcaruraqui, allka caballonac katatinqui ucasti aynachanquir marcaruraqui —sasa. Allka caballonacasti misttaniwayapjjewa, janc'aqui aca orakpacha muytañataqui. Angelasti jupanacar saraquiwa: —Muytanipjjam, take aca orakpacha —sasa. Jupanacasti uqhamwa lurapjje. Uca khepatsti, angelajj art'anituwa: —Uñtam, amstanquir marcar sarapquis ucanacaru, uca marcan Tatitun colerap t'acuyiriw sarapjje —sasa. Tatituw aca yatiyäwi churitu: “Apthapim mä ofrenda apanucutäcasa Babiloniat cutt'anipqui ucanacata: Heldai, Tobías, Jedaías. Ucatsti, uca quipca uruna saram Josías, Sofoniasan yokapan utaparu. Kollkempi korimpi apthapisajja luram coronanaca, mayïrsti uchätawa Josué, Josadacan yokapa jilïr sacerdoten p'ekepjjaru. Saraquïtawa: ‘Take ch'amani Tatitojja arsuwa Machak Cülli sutini chachatjja, ucasti quipca saphinacapat alsusina Tatitun templopa sayt'ayanejja. Wasitat Tatitun templop sayt'ayanejja, mä reyjamaraquiw jach'añchäwinac catokanejja. Tronopar kont'asisaw apnakaraquinejja, tronopan thiyapanjja sacerdoteraquiw kont'asinejja, uca panininsti utjaraquiniw sumancañajja. Coronanacasti mä amtasiñataquiw Tatitun templopan kheparani Heldai, Tobías, Jedaías, Josías, Sofoniasan yokapa, ucanacan jach'añchäwiparu.’ ” Jayanacatpachwa jakejj jutapjjani wasitat Tatitun templop sartayaña yanapt'añataqui; ucqhaw jumanacajj uñt'apjjätajja take ch'amani Tatitun nayaru qhitanitapjja. Ucasti lurasiniwa cunapachatï jumanacajj Tatitu Diosaman arupa ist'apjjäta, iyawsapjjaraquïta ucapacha. Llätunca phajjsita (Quisleu sutini) pusi uru sarakataru, pusi mara Darío reyejj gobiernascäna ucqhaw Tatitojj parläna mä yatiyäwi, Zacarías profetaru. Uca urunacanwa Betel marcajj qhitaraquïna acanacaru: Sarezer, Regem-melec, jakenacapampiru, Tatitut yanapa mayiñapataqui, jisct'añapataquiraqui profetanacaru, sacerdotenacampiru take ch'amani Tatitun templopjjata: “¿Imasipcaquïti sapa mara pheska phajjsi sarakataru amtasis jachañampi ayunañampjja, cunjämatï jichhacama lurarapipjjta uqhamjja?” sasa. Ucatsti take ch'amani Tatitojj nayarojj situwa: “Take marcpacharu, uqhamarac sacerdotenacampiru aqham saraquim: ‘Jumanacajj ayuno lurapjjtawa, lutosiñsa imapjjaractawa pheskëri, pakallköri phajjsina ucqhat jichhacamajj pakallko tunca maräjjewa. Ucsti janiw nayar jach'añchañataqui lurapctati. Jan ucasti cunapachatï jumanacajj mank'apjjta umapjjta, ucsti lurapjjtawa jumanac pachpataquiqui’ ” sasa. ¿Acasti janiti Tatitun nayra profetanac toke arsuta arunacapäquisti, cunapachatï Jerusalenajj sumancascäna, jakens phokt'atäscaraquïna, uqhamaraqui muyuntatäcäna uca marcanacasa, Néguev sata pampanacasa? Tatitojj parliwa Zacarías profetaru, juparojj saraquïnwa: “Acsti nayapï arstjja: Jumanacajj chekäpjjam taripañanacamansa, suma cancañansa, maynit maynicama qhuyapayasiñansa chekapäpjjapunim. Jan t'akhesiyapjjamti ijmanacarojja, ni wajchanacarusa, ni yakha marcanquirinacarusa, ni pobrenacarusa. Janiraqui lup'ipjjamsa maynit maynicam jan wali lurasiñatsa.” Ucampis marcajj janiw ist'asiñ munquiti. Takeniw cutt'awayjjapjje, okararaquiw tucupjje. Chuymanacapjja kalarayasipjjewa, ch'ollkhe diamante kalar uñtata, yatichäwinaca, camachi arunaca cuntejj take ch'amani Tatitojj parlawayi ajayup toke nayra profetanac toketa ucanac jan ist'añataqui. Ucatwa Tatitojj wali colerasi, saraquiwa: “Cunjämtï jupanacajj jan ist'aña munapquitu cunapachatï nayajj jawscta ucqhajja, uqhamaracwa nayajj jan ist'cäti cunapachatejj jupanacajj art'asipjjetani ucqhajja. Ucatpï ucsar acsar tucjtjja mä jach'a tutuca thayampjama jan uñt'apcänti uca marcanac taypiru, uca pasatatjja orakepajj mä wasararu tucutaw kheparawayi, ucansti janiw qhitis jaccjjeti. ¡Mä suma marcjja jupanacajj k'alwa tucjawayapjje!” Take ch'amani Tatituw aca yatiyäwi churitu: “Acpï naya take ch'amani Tatitojja, sistjja: Sión marcatjja janiw yakhampïñam muncti jach'a munasiñajjana. Cutt'anïwa Jerusalenarojja, ucan jacañataqui. Ucqhaw Jerusalenajj Cheka Marca sutichatänejja; take ch'amani Tatitun kollupasa Kollana Kollu sataraquïnejja. Awquinacasa taycanacas wasitat Jerusalén plasanacanjja kont'asipjjanejja, sapakat maynis thujrunacapar thujrt'asitcama walja maranëjjatanacap laycu. Yokall wawanaca, imill wawanacaraquiw phokt'apjjani marcan plasanacaparojja, ucansti anatasipjjaraquiniwa. Qhä urunjja take ucanacajj jan amuycayäniwa marcajjanquirita kheparapqui ucanacan nayranacapataquejja; ucampis nayataquejj janiw uqhamäcaniti. Naya, take ch'aman Tatituw arstjja. Nayaw marcajjarojj khespiyäjja inti jalsu tokenquir ch'amani marcata, jalanta tokenquir marcampita, apanjjaraquïwa Jerusalenaru ucan jacasjjapjjañapataqui. Jupanacasti ucqhajj marcajjäjjaniwa, nayasti Diosaparaquïyäwa, take chuymampi, chekapar taripañampiraqui.” Acsti take ch'amani Tatituw, sejja: “Ch'amañchasipjjam, jumanacajja aca urunacanwa ist'apjjtajja profetanacajj arsuwaycän uca arunaca, take ch'amani Tatitun templopa wasitat sayt'ayjjañataqui cimiento uchantapcäna uca uruta. Jichhürcamawa jan utjcänti pagañajj jakenacataquisa ni uywanacataquisa. Uñisirinacap laycu, janiraquiw utjcänti sumancañas jakenacataquejja; nayaw uchawayaractjja mayninacajj mayninac contra sartañapjja. Ucampis jichhajja, aca marcan khepariritaquejja, janiw nayra urunacanjamäcjjäti. Naya, take ch'aman Tatituw arstjja. Sumancañaw jupanac taypinjj satatänejja, uva yapunacasti achupjjaniwa, orakesti sumwa achuraquini, alajjpachasti sullanaca apayaniraquini. Nayasti churäwa take ucanaca aca marcan kheparasa utjnokapqui ucanacaru. Jumanacasa, Judá marcasa, Israel marcasa maldecitäpjjänwa yakha marcanac taypinjja. Jichhajj uqhamaracwa nayajj khespiyäjja, bendecitaracwa tucuyaraquëjja. ¡Jan ajjsarapjjamti! ¡Ch'amañchasipjjam!” Aqham siwa take ch'amani Tatitojja: “Nayajj amtäyätwa jumanacan nayra awquinacamarojj mutuyaña cunapachatejj colerayapjjetäna ucqha, amtäwejjasti amtatapunïnwa. Jichhajja, uca lantjja amtawaytwa asqui lurjjaña Jerusalenampiru, Judá marcampiru. Uca laycu jan ajjsarapjjamti. Acaw jumanacan lurapjjañamapunejja: Maynit maynicamajj cheka arunacpuni parlapjjam, chekaparaqui uñjapjjam, quejanacansti sumancaña utjayapjjam; jani jan wali lurasipjjamti maynit maynicamajja, janiraqui c'ari juramentsa lurapjjamti, nayasti uñistwa take ucanaca. Naya Tatituw arstjja.” Take ch'amani Tatitojja jutasinjja nayarojj saraquituwa: “Pusïri, pheskëri, pakallköri, tunquïri phajjsina ayunañajja cusisiñaruw cuttanejja, cusisiña fiestaruraqui Judá familiat jutirinacataqui. ¡Munapjjam jumanacajj cheka arsuñampiru sumancañampiru!” Acsti take ch'amani Tatituw sejja: “Ucampisa jutasipcaquiniwa jakenacajja, jach'a marcanacan utjiri jakenacasa. Ucatsti mä marcan jaquirinacajj sarapjjaniw yakha marcanquirinacarojja, sapjjaraquiniwa: ‘¡Sarapjjañäni take ch'amani Tatitur thakeri, jiwasjjaru bendicionap mayiri!’ Mayninacasti ucanacarojj sapjjaraquiniwa: ‘¡Jiwasanacajj uqhamajj sarapjjaraquiñäni!’ Jerusalenarusti jutapjjaniwa walja jakenaca, ch'amani marcanacasa, take ch'amani Tatitur thakeri, jupanacjjaru bendicionap mayiri. Qhä urunjja, tunca jan uñt'atanacaw yakha marcanquirinacata mä judío jakerojj isipat catuntasipjjani, sapjjaraquiniwa: ‘¡Jumanacamp saraña munapjjta, nanacasti ist'apjjtwa Diosajj jumanacampïtapa!’ ” sasa. Aca arunacsti Tatituw yatiyawayi Hadrac marcampi, Damasco marcampi contra: “Sirianquir marcanacajj Tatituncapjjewa, take Israelanquir tribunacjamaraqui. Uqhamaraqui jupancaraquiwa Hamat marcasa, uca jac'anquir marcanacasa, Tiro, Sidón uca marcanacasa take yatiñanacapamppacha. Tiro marcasti lurapjjänwa alto uyunaca jarq'iritaqui, cunjämatï ñek'e montonapjjejja uqhamwa korimp kollkempjja montonapjjejja. Ucampisa Tatitojja takpacha apakanejja, kamirïña yänacapjja kotaruraquiw warantanejja, marcsti k'ala naqhantayaraquinejja. “Ascalón marcajj uc uñjani ucapachajja, walipuniw sustjasinejja. Gaza marcasti uqhamaraquiw wali t'akhesinejja. Ecrón marcan suyt'äwipasti orakeruraquiw purinejja. ¡Gaza marcasti jan reyiniraquiw kheparanejja, Ascalón marcasti jan jakenacaniraqui! Asdod marcansti cunayman casta jakenacaw jacapjjani, uqhamaw filisteonacan jach'a tucutapjja jisc'aru tucuyäjja. Lacapatsti apakaraquïwa wilamppach aychjja mank'apqui ucjja, laca ch'aqhanacapatsa jan mank'añ mank'anacsa. Ucampisa uca jakenacatjja yakhepanacajj nayatac khepaririw utjapjjanejja; Judá marcanquirinacaraquiw tucunejja, Ecrón marcasti Jebuseonacjamäpjjaraquiniwa. Nayasti waquicht'ataquïscäwa nayanquirinacar arjjatañataqui qhitisay aca cheka jutascpan ucanacata. T'akhesiyirejja janiw wasitat cutt'ancjjaniti t'akhesiyañataquejja, jichhasti nayaw uñjascta uca laycu.” ¡Wali cusisim, Sión marca! ¡Cusisiñat k'ochum, Jerusalén marca! Juman Reyimaw mä asnjjat jutasqui, llamp'u chuymani, mä jisc'a asno kalljjata, cawquïritejj mä qhumuñ uywan wawapäqui ucjjata. Jupaw t'unjani Efrainan carronacapjja, Jerusalenanquir caballonacsa, guerrasiñ arconacsa, sumañcañwa marcanacaru yatiyanejja, apnakaraquiniwa kotat kotaru, Eufrates jawirata orak tucuycama. Acsti Tatituw sejja: “Jerusalén, jumamp arust'äwi wila tokwa, nayajj apsü jan umañ phuch'utjja, jumanacan preso jakenacamjja. ¡Jumanacasti, suyt'äwinacam jan chhaktayasiri preso, cutt'jjapjjam sayt'asiñ chekanacamaru! Sapjjsmawa nayasti bendición churapjjäma pä ucqhampi t'akhesitanacamata. Ucampis utjituw guerrasiñ arcojja, ucasti Judá marcawa; ucarusti ucharactwa mä flecha, ucasti Efraín marcawa. Sión, jumatsti mä espadwa luräjja, sartayaraquïwa wawanacamarojja Grecia marcan wawanacap contra.” Tatituw marcapjjaru uñacht'ayasinejja; flechanacapsti rayonacjam antutt'araquini. Dios Tatituw trompeta toct'anejja, aynach jach'a thayamp chicaw sarantaraquinejja. Take ch'amani Tatitojja jupanquirinacarojj imaraquiniwa. Jupanacasti k'orawt'anita kalanacsa taquichasipjjaraquiniwa, uñisirinacaparusti jiwarayapjjaraquiniwa; wilapsti vinjamaraqui umapjjani, mä jach'a tasar uñtataraquiw phokharapjjanejja, altaranquir wajjranacjamaraqui. Qhä urunwa, Tatitu Diosamajj khespiyani marcaparojj mä ovej tamjama, jupanquirinacasti c'ajapjjaniwa quipca marcapana, mä coronan suma kalanacapar uñtata. ¡Sumapunïniwa, uca marcasti cunj sumaquïcani! Trigopas, vinopas walja utjatap laycu, yokallanacasas, imillanacasasa sumapuniw jilarapjjanejja. Tatitur mayipjjam jallupach jallunaca, Tatituw utjayaraqui llijullijunacsa waljaracwa apayaninejja, takeniruraquiw pampan ch'ojjña pastonac churaraquinejja. Yakha diosanacan arupajj c'ariwa, cuntejj yatirinacajj uñjapqui ucajj c'ariwa. Arsutanacapajj inamay samcanacaquiwa, chuymachasiñ arunacapasti ina ch'usaquiwa. Ucatwa marcajj uywa tamar uñtata inac aywinakjjejja, awatirinacjamaw t'akhesisquejja. Ucatwa Tatitojj sejja: “Colerajjasti aktiwa awatirinac contra, marcajj irpirinacarusti mutuyaraquïwa” sasa. Take ch'amani Tatituw tamap uñjasquejja, Judá familiat jutirinacjja. Guerransti jupanacarojj ch'amani caballo tucuyanejja. Jupanacatwa mistunejja Esquina Kalasa, Carpa Ch'acurusa, Guerrasiñ Arcosa. Jupanacatwa irpirinacajj mistunejja. Soldadonacajj cunjämtï guerranjja callenacanjj ñek'e tacsuwayapjjejja uqhamäniwa; nuwasipjjaniwa Tatitojj jupanacampïscatap laycu, caballot saririnacarusti mä p'enkwa uñjasiyapjjaraquini. Tatitojj siwa: “Nayaw ch'am churäjja Judá familiat jutirinacarojja, José familiat jutirinacarusti khispiyaraquïwa. Wasitatwa orakeparojj irpjjaraquëjja, qhuyapayasiñajjajj jupanacatac utjatap laycu. Janipunis nayajj jan ist'iri tucuriscäyäta uqhamaw tucjjapjjanejja, nayajj Tatitu Diosapätap laycu, ist'aractwa mayisitanacaparusa. Efraín marcajj mä soldadjamäniwa. Vino umatjamaw chuymapajj cusisinejja, uc uñjasajj wawanacapajj cusisiraquiniwa. ¡Chuymapasti cusisiraquiniwa Tatitu laycu! “Nayasti jupanacaru jawsasajja, tantacht'araquïwa, jupanacaru khespiyatajj laycu. Waljaniruwa tucupjjaraquinejja cunjämäpcäntejj nayrapachajj uqhama. Nayaw ananucuractjja yakha marcanac taypiru, ucampisa jayanccasajj nayata amtasipjjaniwa, mä uruw wawanacapamppacha cutt'anjjapjjanejja. Jupanacarojj Egiptot cutt'ayanjjaraquïwa, Asiriatsa apanjjaraquïwa, Galaad orakempiru, Líbano kollunacampiruw apjjäjja, waljätap laycojj orakes pist'aniw jupanacataquejja. Pasapjjaraquiniwa Egipto kotsa, ucan mathapinacapsa sayt'ayaraquïwa. Nilo jawiran umaps k'al wañt'ayäjja, tucjaraquïwa Asiria marcan jach'a jach'a tucutapsa, Egipton ch'amapsa apakjjaraquïwa. Nayaw ch'ama churapjjäma, sutejjanwa sarantapjjaraquinejja. Naya Tatituw, arojja churtjja.” ¡Líbano kollunaca, puncum jist'arasim, cedro kokanacamjja nina naqhantpan! ¡Jachamay, pino koka, cedro kokan liwisitapata, qhä suma kokanacajja k'ala tucjata kheparapjjatapata! ¡Jachapjjam jumanacajj Basán orakenquir encina kokanaca, jach'a ch'umejja tucjatäjjatapata! Awatirinacasa jach'ata wararipjje, ucqha suma pastonacajj tucjata kheparatapata. Leonan wararitapasti ist'asiraquiwa, Jordán jawira thiyan alinacajja tucjata kheparatapata. Acsti Tatitu Diosajjaw situ: “Uñjam qhariñataqui yakhachatäqui uca ovejanaca. Alasirinacajj jan juchañchasisaw qharirapjje, aljirinacasti sapjjaraquiwa: ‘¡Yuspagaratäpan Tatituru, nayajj kamirëjjtwa!’ sasa. Awatirinac quipcans janiquiw qhuyapayasiñapajj ovejanacatjj utjquiti. Nayajj uqhamaraquiwa jan mayamps qhuyapayascäti aca marcan jacapquis uca jakenacatjja, jan ucasti catjjaruyäwa jake masipan amparanacaparu, reyipan amparaparuraqui. Jupanacaw marcarojj tucjapjjani, janiw qhitirus khespiycäti amparanacapatjja. Naya Tatituw arstjja.” Ucatsti qhariñataqui yakhachatäqui uca ovejanac uñjañaruw uchasta. Ucsti lurtwa uywa alaquipanac laycu. Jicjjatasiractwa pä thujrunaca: maynirojj suticharactwa “Waliquïscaña”, maynirusti suticharactwa “Mayaquïña” sasa. Mä phajjsinacwa quimsa awatirinacaru pacienciajja pist'atap laycu nayar uñisipjjatapata qhitanuctjja. Ovejanacarusti saractwa: “¡Janiw jumanacan mayampsa awatirimäcjjeristti! Yakhepatejj jiwanejja jiwascacpan. Yakheparutejj jiwayapjjanejja, jiwayascacpan. Jilt'irinacasti maynit maynicam mank'antasipjjpan” sasa. Ucatsti “Waliquïscaña” satäquis uca thujru catusasti p'acjaractwa, Diosajj arust'äwi lurcäna take marcanacampi ucajj ucqhar tucusjjatapa uñacht'ayañataqui. Qhä urunsti arust'äwejjajj tucusjjänwa, uñch'uquisipquitäna uca oveja alaquipanacasti, amuyjjapjjänwa Tatitu parlascatapa cuntejj nayajj lurascäyäta uca toke. Ucatsti saractwa: “Walïchi ucajj ovej awatïwita pagjjapjjita; jan ucajj jaytjjapjjam” sasa. Ucatsti pagjjapjjetuwa quimsa tunca kollkenaca. Tatitusti saraquituwa: “Catum uca kollkenaca, ucqha suma aljat kollke nayaru churatapata, templon kollke uchañaru uchanim” sasa. Nayasti quimsa tunca kollkenaca catusasti, uchantwa templona kollke uchañaru. Ucatsti payïri thujru “Mayaquïña” satäquis ucjja p'acjaraquictwa, uqhamaw Judá marcampi Israel marcampi mä jilaquïñajj t'unjata uñjasejja. Tatitusti saraquituwa: “Jichhasti mä jan amuyuni awatirjamaqui tucjjam. Nayasti aca marcataquejj mä awatiri uchäjja, ucatsti jalanucut ovejanacat jan yäkasirïniwa, chhakatanacsti jan thakeriraqui, chhojjrintatsti jan kollt'iriraqui, t'uqhanacarus jan mank'ayiriraqui, jan ucasti suma liq'inacatwa aycha mank'anejja, ucanacan chhuchhullinacapsa janiw jilt'aycaniti. ¡Ay cunänis ovej tama jaytanucuri jan wali awatiritjja! ¡Espadasti amparapa t'unjpan, cupi nayrapampiru! ¡Amparapasti pharsuta kheparpan, nayrapasti k'ala juyqhuraqui!” Acajj Tatitut mä yatiyäwiwa Israel marcjjata. Tatitu, alajjpacha jach'aru tucuyiri, acapach oraksa utt'ayaraqui, jakerus jacaña churcaraqui ucajj arsuwa: “Nayajj Jerusalenarojj mä vino copa tucuyäjja, ucaw machjayanejja take jac'anquiri marcanacarojja. Cunapachatejj jupanacajj Jerusalenaru catuntañataqui muyuntapjjani ucapacha, Judá nacionan marcanacaparus catuntañataquïpjjani ucapacha. Qhä urunwa Jerusalenarojj mä jathi kalaru tucuyäjja take marcanacataqui. Tucjaraquiniwa cawquïritejj jupanacat sayt'aschini ucarojja. Take marcanacaraquiw Jerusalenataquejj tantacht'asipjjaraquinejja. Ucapachasti nayajj caballonacapjja chhuctayäwa caballjjata saririnacarusti lokhe tucuyaraquëjja. Judá familiat jutirinacarusti imaraquïwa, take marcanacan caballonacapsti juyqhucamaqui tucuyaraquëjja. Uqham uñjasajj, Judá marcan jilïrinacajj jupanaccamaw sasipjjaraquini: ‘Take ch'amani Tatituw Jerusalenan jacapqui ucanacan Diosapajja, ucaw jupanacarojj ch'amsa churaraquejja’ sasa. Qhä urunwa Judá marcan jilïrinacaparojj tucuyäjja mä nina sanc'jama naqhasquiri lawanac taypina, mä ninjamaraqui trigo markthapita taypina. Tucjaraquiniwa cupëjjanquiri, ch'ekäjjanquiri take jac'anquiri marcanacarojja, ucañcamasti Jerusalenanquir jakenacasti mayampwa marcapan jacasjjapjjani. “Ucampisa nayrakatjja naya Tatitojja, khespiyäwa Judá familianacaru, Davidan familiapat jutirinacan jach'añchäwipajj jan jiltañapataqui, Jerusalenan jaquirinacasti Judá familiat jutirinacjjancañapataqui. Naya Tatituw imaraquëjja Jerusalenan jaquirinacarojja. Jupanacatjja wali t'uqhäpquis ucanacas rey Davidjam wali ch'amaniw tucupjjanejja, Tatitun angelapjama, qhititejj sarantascaraqui jupanacan nayrakatapa. Uca urunwa tucjäjja cawquïr marcatejj Jerusalenaru catuntaña muncani ucarojja. “Qhuyapayasiñampi oración lurañampi ajayumpiw phokt'äjja Davidat jutiri familiampiru Jerusalenan jaquirinacampirojja. Ucqhawa uñcatapjjanejja qhitirutï chhojjriñchapqui ucarojja, ucatsti llaquisipjjaniw, jachapjjaraquiniwa mä sapa wawatjama, jan ucajj jilïri wawatjama. Jerusalenanjja lurapjjaniwa mä jach'a llaquisïwi cunjämatejj Meguido orakena Hadad-rimon dios laycu llaquisïwi lurapquejja uqhama. Familia familiawa, sapa mayni yakhacama, llaquisïwi lurapjjanejja marcpachanjja: Davidat jutiri familianacasa, warminacapamppacha; Natán chachat jutir familianacat, warminacapamppacha; Leví chachat jutiri familianacasa, warminacapamppacha; Semei chachat jutiri familianacasa, warminacapamppacha; uqhamaraqui take maynïri familianacasa, sapa mayni yakhacama, warminacapamppacha.” “Qhä urunjja mä uma jalsuw jist'artanejja, ucana Davidat jutir familianacas, Jerusalenan jaquirinacasa juchanacapa, k'añu cancañanacapa jarekasipjjañapataqui. Take aca marcanjja nayajj yakha diosanacan sutinacapjja t'unjaraquïwa jan mayampi amtasiñataqui. Uca pachparaquiw apakäjja profetanacsa, take ñankha ajayunacsa. Naya Tatituw ucjja arsta. “Uqhamasti, cunapachatejj maynejj jutir urunacata arsuña munanejja, awquinacap quipcaw sapjjanejja: ‘¡Jumajj jiwañamaw, c'ari arunacam Tatitun arupat pasayañ munatam laycu!’ sasa. ¡Awquinacap pachpaw cuchillompi jununtapjjanejja cunapachatejj profetäña muncani ucqhajja! Qhä urunwa profetanacajj p'enkasipjjanejja unañchäwinacapat parlapcani ucqhajja. Janiw qhitis uchascaniti profetanacan lip'ichinacat lurat isipjja sallkjañataquejja, jan ucasti sapa mayniw sanejja: ‘Nayajj janiw profetäcti, jan ucasti yapuchiriquïtwa. Wawatpachwa pampan irnakañaru uscusta’ sasa. Qhititejj jisct'anejja: ‘¿Cuna chhojjrinacas janchiman apcta ucajja?’ sasajja, jupasti saraquiniwa: ‘Amigonacajjan utapanwa uqham lurapjjetu’ ” sasa. Take ch'amani Tatitojj arsuwa: “¡Sartasim espada, awatirejj contra, yanapirejj contraraqui! ¡Awatirirojj jiwayam, ovej tamasti aywitatapjjaniwa, nayasti orko ovejanac contraraquiw cuttaraquëjja! Sapa quimsatjja paniniw jiwarapjjani, aca marcanquir jakenacatjja. Maynïriquiw kheparanejja. Uca jilt'iri parterusti nina tokeracwa pasayäjja, cunjämatejj kollkejj k'omachañäqui uqhamaracwa k'omachäjja, Cunjämatejj korejj k'oma tucuyañäqui uqhamaracwa k'oma tucuyäjja. Ucqhaw jupanacajj nayar art'asipjjetanejja, nayasti jaysaraquïwa. Saraquïwa: ‘Nayan marcajja’ sasa. Jupanacasti sapjjaraquiniwa: ‘Tatituw jiwasan Diosasajja’ sasa. Naya Tatituw ucjja arsta.” Tatitun urupajj jutasquiwa, Jerusalén, cunapachatejj yänacam aparasajj laquirpayatäcani juma taypinjja uca urojja, uca uruw Tatitojj take marcanacaru mayachthapinejja, Jerusalenampi nuwasipjjañapataqui. Marcaru catuntasajja, utanacapatsti yänacapjja apasipjjaraquiniwa, warminacaparusti warmisipjjaraquiniwa, chicatpacha jakenacaparusti preso apapjjaraquinejja. Jilt'irinacaquiw ucan jacasjjapjjanejja. Ucatsti Tatituw misturaquinejja uca marcanacampi nuwasiñataqui, cunjämatejj nayrïr nuwasïwi urunacanjj lurcänjja uqhamaraqui. Uca uruw Tatitojj cayup tact'asinejja Olivos kollu patjjarojja, ucasti Jerusalén uñcatasinquiwa, inti jalsu tokena. Mä jach'a valleraquiw jist'artaraquini inti jalsut jalanta tokeru, payaruraquiw jaljtayanejja Olivos kollurojja. Chicat kollusti jitt'araquiniwa amsta tokeru, maynïr chicatasti aynacha tokeruraqui. Jumanacasti uca pä kollu taypin valle kheparcanejja ucanjama jaltjjapjjaraquïta, ucasti puriniwa maysäjjanquiri Azal orakcama. Jumanacasti jaltjjapjjätawa cunjämatejj nayra awquinacamajj Uzías rey Judá marca apnakcän ucqhajj orake qhatati sartipanjja jaltjjapjjänjja uqhama. Tatitu Diosajjasti takpacha cheka jakenacampiw jutani. Uca urojja janiw thayasa juyphisa utjcaniti. Uca mä sapa urutsti Dios sapaquiw yatejja. Uca urunsti janiw amuyascaniti urütapasa arumätapasa, arumäcanisa khanaquïscaniwa. Ucasti Jerusalenatjja misturaquiniwa suma k'oma uma, ucasti jalascaquiniwa juyphipachasa junt'upachasa, chicata umasti jalaraquiniwa Mar Muerto kotacama, mä chicatasti jalaraquiniwa Mediterráneo jach'a kotaru. Uca uruw Tatitojj take acapacha apnakanejja. Jupa sapaquiw Tatitünejja, sutipasti mä sapaquiraquïniwa. Take marcpachaw mä pamparu uñtata tucjjapjjaraquinejja Geba marcat Rimón orakcama Jerusalenat aynach tokena. Jerusalenasti altoncaniwa, ucanracwa jacasipjjani. Benjaminan puncupata ángulo Puncucama (cawqhatejj Nayrajj Puncücäna), Hananeelan torrepata reyin prensampi aceite ch'irwañapcama. Jïsa, Jerusalenajj jaken utjatäniwa, janiw wasitat t'unjatäcjjaniti. Jakenacapajj jan cunan camachcañaw jacasipjjani. Cawquïr marcanacatejj Jerusalenampi nuwasipcän ucanacarojja Tatitojj walpuni mutuyanejja, jakenacarojj jacquirpacharuw janchipas ñusantanejja, nayranacapas pachparuw ñusantaraquinejja, lajjranacapas laca pachparuraqui. Uca Tatitun urupanjja sustjasiñaw phokhantanejja. Sapa mayniraquiw jac'apancqui ucarojj amparat catuntanejja, amparanacapsti aptapjjaraquiniwa maynit maynicama nuwasiñataqui. Ucatsti pachparaquiw Judá marcajj Jerusalenan nuwasiraquinejja, uca jac'anquir marcanacarusti yänacjja waljanacwa kollksa, korsa, isinacsa aparapjjanejja. Cuna mutuyäwitejj jakenacjjaru purcanejja, uca quipcaraquiw uñisirinacan campamentopan utjqui uca caballonacjjaru, mulanacjjaru camellonacjjaru, asnonacjjaru, take animalanacjjaru puriraquinejja. Uca pasatatsti, Jerusalenampi nuwasipcän uca marcanacat jilt'iri jakenacasti sapa maraw take ch'amani Tatitu Reyiru yupaychiri sarapjjani Chhujlla fiestanac lurañataqui. Cawquïritejj acapachanquir marcanacat jan Jerusalenanquiri take ch'amani Tatitu Reyiru yupaychiri sarapcani uca orakenacarojj janiw jallojj purcaniti. Egipcionquir jakenacatejj jan sarapcanejja, Tatitojj mutuyaniwa, uca quipcaraquïniwa cawquïr marcatejj jan Chhujllanac fiesta luriri sarcani ucataquejja. Ucäniwa mutuyäwejj Egiptotaqui, take marcanacataqui jan Chhujllanac fiesta luriri sarapcani ucanacataquejja. Uca urojja caballonacan campanillanacapasa “Tatitur catuyata” sat kellkanacanïniwa. Ucapachaw templonquir phuqhunacasa kollanaraquïni altar nayrakatanquir jach'a tasanacjamaraqui. Take phuqhunacaw, Jerusalén marcansa Judá marcansa loktatänejja take ch'amani Tatiturojja. Qhitinacatejj mä sacrificio loktiri sarapcani ucanacajj uca phuqhunacaruw loktat uywanacan aychapa khatiyapjjanejja. Uca urunjja janiw juc'amp utcjjaniti alaquipa jakenacasa take ch'amani Tatitun templopanjja. Aca arunacwa Diosajj Israel marcarojj parläna, Malaquías profeta toke. Esaú chachana wawanacapa Edomita jakenacatejj sapjjaspajja: ‘Jiwasasti t'unjataw uñjastan, ucampisa wasitatwa marcasjja sayt'ayañäni’ sasa. Take ch'amani Diosasti aqham saraquispawa: “Jupanacasti wastat marcanacap sayt'ayasipcpan, ucampis nayajj wasitatwa t'unjaraquëjja. Ucatsti marcapajj: ‘Juchan phokt'at marca’ satäniwa; orakenacapasti ‘Diosan wiñayataqui colerasitapa orake’ sataraqui.” Jumanacasti pachpa nayranacamampiw uñjapjjaraquïta ucatsti sapjjaraquïtawa: ‘Diosasti wali jach'a ch'amanipuniwa Israel marcan korpanacapatsa jilariwa’ sasa. Take ch'aman Diosasti sacerdotenacarojj aqham siwa: “Wawanacasti awquinacaparojj munapjjewa, uqhamaraqui uywatanacas uywirinacaparojj munapjjaraquiwa. Ucampisa nayatejj jumanacan awquinacamästa, ucapachasti ¿cunatarac jan nayarusti munapjjesta? Nayatejj jumanacan uywirimästa ucqhasti, ¿cunatarac jan nayarusti ajjsarañampi uñjapjjesta? Jumanacasti jisc'achapjjestawa, ucatsti sasipcactawa: ‘¿Cunanarac nanacasti jumarojj jisc'achapjjsma?’ sasa. Jumanacasti nayan altarajjarojj k'añu t'ant'anaca apanipjjtajja, ucatsti sasipcactawa: ‘¿Cunanarac jumarusti ñankhachapjjsma?’ sasa. Jumanacasti nayarojj ñankhachapjjestawa cunapachatï amuyapcta altarajjajj janis cuna yäkañäcaspa uqhama, ucapacha. Jumanacataquisti ¿waliquiraquiti nayaru sacrificiona juyqhu uywanaca, cojo uywanaca, uqhamaraqui usuta uywanac loktañajja? ¡Sarapjjamay jach'a jilïri jakenacan ucaru ucanac churiri, inach jupanacajj uca churäwinac: ‘Waliquiw’ sasa catokapjjätam!” Jumanacasti jichhajj Diosaruy mayisipjjam jiwasat qhuyapt'ayasiñapataqui. Ucampis jumanacatï uqhama jan wali ofrendanaca churasipcäta ucqhajj jan amuyapjjamti Diosan uca ofrendanac suma chuymampi catokatapa. Take ch'amani Diosasti siwa: “Walïspawa cawquïrisa jumanacata templojjan puncupa jist'antaspa, uqhamata jan inamayataqui altarajjan ninapa aktayir sarañanacamataqui. Janiw jumanacataqui chuymajjajj utjquituti, janiraquiw ofrendanacamsa catokcaraquïti. Take acapach orakenwa nayarojj jach'añchapjjetu, uqhamaraquiwa take chekanacan incienso naqhayapjje nayar jach'añchasa, ucatsti k'oma ofrendanacrac loktapjjetu. Ucampisa jumanacajj ñankhachapjjestawa. Altarajjajj mesajjäcaspas uqhamwa amuyapjjtajja; ‘Uchatäqui uca mank'anacas k'añuwa’ sasaw jisc'achapjjtajja. Jumanacasti sapjjtawa: ‘¡Take acanacampejj karitäjjapjjtanwa!’ sasa. Ucatsti jisc'achapjjaraquistawa. Amuyapjjaractawa nayajj cusisiñampis catokapquirisma uca lunthatat uywanaca, usuta, cojo uywanaca loktanipquista ucanacjja. Jumanacasti ¿‘Catokestaniw’ sapjjtati? Siw take ch'amani Diosajja. Ñankhachatäpan cawquïr jaketï suma k'omar uywa nayar sacrificion loktañatac arscasina mä usut uywaqui loktjjetu ucajja. Nayaw jach'a reyinsa Reyipäta, uqhamaraqui take marcanacan ajjsaratasa.” Uqham siw take ch'aman Diosajja. “Jichhasti sacerdotenaca, aca arunacasti jumanacataquiwa: Jumanacasti nayarojj jaysañanacamawa, sutejjsa take chuymampiwa jach'añchapjjañama. Janitejj uqham lurapcäta ucqhajj nayasti ñankhachapjjämawa. Cunjämatï jan take chuymampi jach'añchapquistajja, uqhamaraquiw nayajj ñankhachanï cuntï sacerdotëpjjatamat catokapcta ucanacsa.” Uqham siwa take ch'aman Diosajja. “Nayaw yapunacamarus ñankhacharaquï, take ch'amanacamsa apakapjjaraquïmawa, ucatsti cawquïri uywanactï sacrificio loktañataqui apanipcäta uca uywanacan wanupampiraquiw ajanuta khallcatapjjäma. Ucatsti uca quicpa wanumpi chicaraquiw pichanucutäpjjäta. Uqhamatwa yatipjjäta nayan aca camachi arunaca jumanacaru churatajja, uqhamata Leví tribumpi suma arust'äwiru mantatajjajj jan tucusiñapataqui.” Uqham siwa take ch'aman Diosajja. “Nayan arust'äwejjasti Leví tributaquejj jacañawa, samarañaraquiwa. Nayasti uca arust'äwjja churaractwa jupan nayaru wakaychañapataqui uqhamarac ajjsarañataqui, ucatsti jupajj uñacht'ayituwa alt'at chuyma uqhamaraqui nayar ajjsartañsa. Leví tribusti cunatejj chekapäqui ucwa yatichäna, janiraquiw lacapansa jucha parlañajj utjcänti. Nayampisti suma samarañ arust'äwinrac jacaraquïna, ucatsti waljaniruraquiwa jucha lurañat jithektayaraquïna. Sacerdotenacan lurañanacapasti jakenacaru nayar uñt'aña yatichañapawa. Ucatsti takeniraquiwa sacerdoten ucaru sarapjjañapa suma yatichäwinaca catokañataqui, jupanacajj take ch'amani Diosan suma arunacap khanañchiri qhitanita jakenacäpjjatap laycu. “Ucampisa jumanacajj sacerdotenaca, sarakapjjaractawa suma cheka thaquitjja. Yatichäwinacamampisti waljaniruraquiw jucharu jalantayapjjtajja. Uqhamwa jumanacajj Leví tribumpi suma arust'äwejja p'aquintapjjtajja. Ucatwa nayajj jumanacarojj take jakenacampi uñisiyapjjäma jan wali jakenacat uñt'ayapjjaraquïma, jumanacan nayaru jan ist'apjjatamata, yatichäwinacamansa jan takeniru mayaqui yatichapjjatam laycu.” Uqham siw take ch'amani Diosajja. ¿Janiti jiwasasti mä sapa awquiniquïctansti? ¿Janiti mä sapa Diosan uscutäctansti? ¿Cunataraqui jiwasasti maynit maynicama sallkjasisa sarnakasctansti, uqhamaraqui cawquïri suma arust'äwirutï Diosampi awquinacasampejj mantawäpqui uca arunac p'aquintasajja? Judá marcasti janiw phokcjjeti Diosampi arust'äwiru mantatapjja, ucatsti wali jach'a juchanacaw Jerusalén marcana, uqhamaraqui Israel orakensa lurasi. Judá marcasti jan wali sarnakañanacampiw Diosan munat kollan templopjja k'añuchi, Judá marcanquir jakenacajj yakha c'ari diosanacar yupaychir warminacampiraquiw casarasipjje. ¡Walïspawa, Diosajj uqham k'añu sarnaker jakenacaru aca marcat jakonucuñapajja, cawquïrïscpasa, qhitïscpasa, take ch'amani Diosaru ofrendanac loktirïscpasa! Uqhamarus jumanacajj janiw ucanacac lurapctati, jan ucasti jumanacan ofrendanacama Diosajj jan catokjjatap laycusti jachañanacamampi, warariñanacamampiw Diosan altarapjja phokhantayapjjtajja. Ucatsti jisct'asisipcactawa: “¿Cunats uqhamäpacha?” sasa. Diosasti uñjaractamwa cuna arunactï warmimampi waynäcasin casarasisajj arscäyäta ucanaca jan phokhatamjja, uca laycu. ¡Jupasti juman warmimänwa, jumasti jupa sapampi jacañataquiquiw arsuraquïyätajja! ¿Janiti Diosasti panpachaniru mä janchini mä ajayuni tucuyapctamsti? Ucatsti ¿cunsa ucanacat Diosajj munpacha? ¿Janiti wawanacaman jacañanacapajj Diosaru loktatäñap muncpacha? ¡Uqhamasti jumanacpachat amuyasipjjam, janiraqui waynäcasin casarasipcta uca warminacamarojj sallkjapjjamti! Israel marcan take ch'aman Diosapasti siwa: “¡Jumanacpachat amuyasipjjam, janiraqui warminacamarojj sallkjapjjamti. Nayasti uñistwa cawquïri jaketejj warmipampi jaljtqui ucarojja, uqhamata jacäwipa k'añuchasi uca jach'a jucha lurasina!” sasa. Diosasti karitäjjew jumanacan arunacama isch'uccäwejja; jumanacasti jisqhisisipcactawa: “¿Cunaraqui jiwasasti lurtan jiwasaru isch'uccäwi karjasiñapataquisti?” sasa. Jumanacasti sapjjaractawa: “Jan wali lurir jakenacajj Diosataquejj waliquïsquiwa, jupanacarusti Diosajj suma chuymampiw uñji” sasa. Jan ucajj cunapachatejj sapcta: “¿Cawquincaraqui chekaparu uñjiri Diosasti?” sasa ucapacha. Take ch'aman Diosasti siwa: “Nayaw mayni qhitä nayatac thaqui waquichañapataqui. Cawquïri Tatiturutï jumanacajj thakasipcäyäta, jupasti janc'aquiw temploparojj mantani. ¡Acajj purinjjewa cawquïri qhitatï suma arust'äwi apancani ucajja!” Ucampis ¿qhitis uca jutäwip urupanjja take ch'amampi sayt'aspa? ¿Qhitiraqui pachpa cayupampi sayt'asispa? Mä ninjamaw jupajj jutani suma k'omachañataqui, uqhamaraqui mä jabonar uñtata k'añunac jiwasan chuymasata jarekañataqui. Ucatsti jupajj Leví tribur k'omachañataquiw kont'asini, cunjämatï maynejj kollksa, korsa ninampi k'omachqui uqhama. Ucatsti jupanacajj ofrendanacapjja Diosarojj loktapjjaraquiniwa cunjämtï jupanacajj loktapjjerïqui uqhama. Diosasti cusisiñampiw Judá, uqhamaraqui Jerusalén marcanacan ofrendanacapjja catokani cunjämatï qhaya urunacan cusisirïcän uqhama. Take ch'aman Diosasti siwa: “Nayaw jumanacaru juchañchiri jutä. Uca quipcaraquiw nayajj testigot sayt'ä qhitinacatejj laykasipqui, yakha warminacampi sarnakapqui, c'ari juramento lurapqui, irnakerinacarusa jan pagapquiti, ijmarus wajcharus jachayapqui, yakha marcat jutir jakenacarus jan wal uñjapqui, uqhamaraqui jan ajjsarapquituti take ucanacjjarojja.” “Nayätwa Tatitu Diosajja, nayasti pachpaquïsctwa. Ucatwa jumanacajj Jacobon wawanacapa jan t'unjatäpctati. Jumanacasti awquinacamatpachwa nayan camachi arunacajjat saranucupjjtajja, janiraquiw phokhapcaractati. Naya take ch'amani Diosaw sapjjsma: ‘¡Nayaru cuttanjjapjjam ucatsti nayajj jumanacaru cuttanjjaraquïwa!’ Ucampisa jumanacajj sapjjtawa: ‘¿Cunatsa nanacajj jumaru cuttanipjjämajja?’ sasa. Nayasti jumanacarojj sapjjsmawa: ‘¿Jakesti Diosatjja lunthataspati?’ ¡Jumanacasti nayatjja lunthatapjjestawa! Ucatsti sapjjaractawa: ‘¿Cunanaraqui nanacasti lunthatapjjsma?’ sasa. ¡Jumanacasti diezmonacana, ofrendanacanwa nayatjja lunthatapjjestajja! Jïsa, take marcpachaw jumanacajj nayat lunthatapjjesta, ucatwa jichhajj nayajj ñankhachapjjsma. Naya take ch'amani Diosaw arsta. Diezmonacsti phokhatpach apanipjjam nayan utajjaru, uqhamat utajjan mank'añajj utjañapataqui. Ucatsti jichhajj yant'apjjaraquita, nayaw jumanacaru alajjpach ventananac jist'aranisina walja bendicionanac apayanipjjäma jilarquiriraqui. Janiraquiwa cuna lak'onacas yapunacamarojj tucjcaniti ni uva yapunacamas wañscaraquiniti. Ucatsti take marcanacaw wali cusisiñampi uñjapjjätam, jumanacajj mä suma marcäpjjatanacam laycu.” Naya take ch'aman Diosaw arsta. Diosasti siwa: “Jumanacasti jan wali arunacampiw nayatjja parlapjjtajja. Ucatsti sapjjaractawa: ‘¿Cunaraqui nanacasti jumatsti parlapjjtsti?’ sasa. Acwa jumanacajj sapjjtajja: ‘Diosaru sirviñajj inamayaquiwa. ¿Cunaraqui jiwasasti apsuñäni jupan camachi arunacaparjam sarnakasajja, uqhamaraqui llact'at sarnakasasa take ch'aman Dios nayrakatanjja? Jiwasasti uñjtanwa, jach'a jach'a tucurinacasti cusisitäpjjewa, jan walinac lurcasas take cunas sumaquipuniw misturapi, Diosarusa yant'apjjaraquiwa, ucampis janiraquiwa cuna mutuyäwinacsa Diosatjja catokapquiti’ ” (Cawquïri jakenacatï Diosaru ajjsartasa sarnakapcän ucanacajj jupanaccamaw parlasipjjäna, Diosasti cuntejj parlapcäna ucanacjja sumwa ist'araquïna, Diosan nayrakatapansti mä libroruw kellkasïna cawquïri jakenacatï Diosaru ajjsarapcäna, uqhamaraqui jupatsa jan armasipcaraquïna ucanacajja.) “Take jupanacasti nayataquejj mä suma imat korjamäniwa cunürutï nayajj uñstcä uca urojja, jupanacatsti qhuyapayasiraquïwa cunjämtejj mä awquejj jupar sirviri wawapatjja qhuyapayasejja uqhama. Ucapachaw jumanacajj amuyasipjjäta cunatejj asquïqui, uqhamaraqui cunatejj jan asquïqui ucsa, uqhamaraqui qhititejj Diosaru yupaychqui, jan yupaychqui ucanacsa.” Uqham siw take ch'aman Diosajja. Take ch'aman Diosasti siwa: “Cunürutejj hornjama naccani uca urojj jac'achasinquiwa, uca urusti take jach'a jach'a tucuri jakenacajja, uqhamaraqui ñankha luriri jakenacasa jichhu t'unaru uñtataw naqhantapjjani. Uca uru purincani ucapachasti take jupanacaw saphitpacha nacsutäpjjani, janiraquiw cunas jupanacatjja jilt'caniti. Ucampisa qhitinacatï nayaru ajjsartasa sarnakapcta ucanacataquejj, chekaparu sarnakañajj intir uñtataw khantanini, khanapasti jakenacataquejj khespiyasiñ apanini. Ucatsti jumanacajj cusisiñata jalnakapjjäta cunjämatejj vaca kallunacajj uyut mistusajj jalnakapquejj uqhama. Uca uru waquichascta ucanjja, jumanacajj uca juchan sarnaker jakenacarojj mä khelläpcaspas uqhamwa taquichasipjjäta. “Jumanacajj amtasipjjamaya cawquïri leyinactï Moisés uywatajjaru Horeb sat kolluna churcta ucanacata. ¡Ucanacasti ewjja arunacänwa, camachi arunacaraquïnwa take Israel marcan phokhañapataqui! “Jumanacasti uñjapjjam, nayasti Elías profetaruw qhitanipjjäma janïra Diosan urupa jutquipana, cawquïri urutï wali jach'äni, uqhamarac wali ajjsarcayäni. Juparaquiw awquinacampi wawanacampsa sumancthapiyjjani. Janitejj uqhamäcani ucapachasti nayaw jutä, ucatsti take marcpacharuraquiw mutuyaraquï k'ala t'unjasina.” Acajj Jesusan nayra awquinacapan listapawa. Jupasti Davidanpin Abrahamanpin familiapataraquïnwa. Abrahamasti Isaacan awquipänwa. Isaacasti Jacobon awquiparaqui, Jacobosti Judän uqhamaraqui jilanacapan awquiparaquïnwa. Judästi Faresana, Zarampina awquipänwa, taycapasti Tamar satänwa. Faresasti Esroman awquiparaqui, Esromasti Araman awquiparaquïnwa. Aramasti Aminadaban awquipänwa, Aminadabasti Naasonan awquiparaqui, Naasonasti Salmonan awquiparaquïnwa. Salmonasti Boozan awquipänwa, taycapasti Rahab satänwa. Boozasti Obedan awquipänwa, taycapasti Rut satänwa; Obedasti Isaian awquiparaquïnwa. Isaí satäquis ucajja rey Davidan awquipänwa, rey Davidasti Salomonan awquiparaqui, Salomonan taycapasti Urías chachan warmipänwa. Salomonasti Roboaman awquipänwa, Roboamasti Abiasan awquiparaqui, Abiasasti Asan awquiparaqui. Asasti Josafatan awquipänwa, Josafatasti Joraman awquiparaqui, Joramasti Uziasan awquiparaqui. Uziasasti Jotaman awquipänwa, Jotamasti Acazan awquiparaqui, Acazasti Ezequiasan awquiparaqui. Ezequiasasti Manasesan awquipänwa, Manasesasti Amonan awquiparaqui, Amonasti Josiasan awquiparaqui. Josiasasti Jeconiasan awquipänwa uqhamarac jilanacapampina. Uca urunacanaracwa israelitanacajj Babiloniaru preso apatäpjjäna. Uca khepatsti, Jeconiasajj Salatielan awquipänwa, Salatielasti Zorobabelan awquiparaqui. Zorobabelasti Abiudan awquipänwa, Abiudasti Eliaquiman awquiparaqui, yokapasti Azor satänwa. Azorasti Sadocon awquipänwa, Sadocosti Aquiman awquiparaqui, Aquimasti Eliudun awquiparaqui. Eliudusti Eleazaran awquipänwa, Eleazarasti Matanan awquiparaqui, Matanasti Jacobon awquiparaqui. Jacobosti Josean awquipänwa, Joseasti Marian chachapa, uca Mariaw Jesusan taycapajja, qhititejj Cristo satäquis ucana. Uqhamasti tunca pusini awquinacawa pasawayäna Abrahamat Davidcamajja. Uqhamaraqui tunca pusini awquinacaraquiwa pasawayäna Davidan urunacapat Babiloniaru preso apatäpcän ucürcamajja. Preso apatäpcän ucüruta Jesucriston nacïwipcamajja tunca pusini awquinacaraquiwa pasawayjjäna. Jesusan nacïwipajja aqhamänwa: María taycapajj Joseampi casarasiñataqui parlatäpjjänwa, ucampis janïra chicthapcasin usur jakew uñjasïna Kollan Ajayu toke. José chachapajj asqui jakënwa, janiraquiw jupajj Mariarojj p'enkachayañ muncänti, ucatsti jamasat jaytanucjjañwa munäna. Uqham lup'isquipansti Tatitun mä angelapaw samcan uñstäna, ucatsti saraquïnwa: “José, Davidan wawapa, jan ajjsaramti Mariaru warmimat catokañjja, nascani uca wawasti Kollan Ajayutwa juti. Mariajj mä yokall wawa wawachasini, JESÚS sasaw suticharaquïta, juparaquiw marcaparojj juchapat khespiyani” sasa. Take acanacasti phokhasiscänwa cuntejj Diosajj profetap toke arscäna ucarjama. “Mä virgen warmiw usur jakeptani. Mä yokall wawa wawachasiraquini, sutipasti Emanuel sataraquïniwa” (ucasti sañ muni: “Diosajj jiwasampiwa”). Joseasti iquit sartasinjja, cunjämtï Tatitun angelapajj juparu sawaycatayna uqhamwa luräna. Mariarusti warmipatwa catokaraquïna. Ucampis janiw wawanïñapcamajj chacha warmjam jacapcänti. Wawarusti JESÚS sasaw suticharaquïna. Jesusasti Belén marcanwa nacïna Judea orakena, ucapachasti Herodesaw reyïscaraquïna. Jerusalén marcarusti mä jakenacaw inti jalsu toketa purinipjjäna, jupanacasti magonacäpjjänwa. Jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cawquinquis nasqui uca judionacan reyipajja? Uñjapjjtwa jupan warawarapa inti jalsu tokena, ucatwa jupar yupaychiri jutapjjta —sasa. Uqham yatisinjja, rey Herodesajj mayjt'asïnwa, uqhamarac Jerusalenan take jaquir jakenacasa. Ucapachaw reyejj take jilïri sacerdotenacaru, ley yatichirinacampiru jawsthapiyäna, ucatsti jisct'araquïnwa cawqhantejj Cristojj naciñapäcäna uca toketa. Jupanacasti sapjjänwa: —Judeanquïr Belen marcanwa naciñapa, profetasti uqhamwa khanañchäna: ‘Jumajj, Judea orakenquir Belén marca, janiw sinti jisc'äctati take aca marcanquiri jilïrinac taypinjja, jumatwa mä jilïrejj mistuni. Jupaw uñjaraquini aca Israel marcajjarojja’ sasa. Ucapachaw rey Herodesajj jamasat uca magonacarojj jawsasin jisct'äna cunapachapunisa uca warawararojj uñjapcatayna uca. Ucatwa jupanacarojj Belenar qhitäna, saraquïnwa: —Sarapjjam, jisct'apjjaraquim cawqhantï uca wawajj nasqui uca. Jicjjatasinsti nayar yatiyapjjaraquita, ucat nayan yupaychir sarañajjataqui —sasa. Take uca ewjjanac ist'asinjja magonacajj sarawayjjapjjänwa reyin ucatjja. Inti jalsu token wali c'ajquir warawarasti jupanacan nayrakatap sarascaquïnwa, ucampis warawarajj cawqhantejj wawajj nascatayna ucqharuw sayt'äna. Uca magonacasti warawarar uñjasinjja wal cusisipjjäna. Utar mantasinsti wawampiru, María taycapampiruw jicjjatapjjäna. Ucatwa quillt'asisina yupaychapjjäna. Cajanacapat apsusisinjja, kori, incienso, mirra ucanacwa juparojj churapjjäna. Magonacasti mä samca tokwa yatipjjäna jan Herodesan ucaru cutt'añataqui, ucatwa yakha thaquinjam marcaparu cutt'awayjjapjjäna. Magonacan sarjjapjjatapatsti, Diosan mä angelapaw Josearojj samcan uñstäna, ucatsti sänwa: “Sartasim ucatsti wawampiru María taycapampiru irpjjarum Egipto marcar sarjjam; ucancaraquim cunapachcamatï nayajj siscäma ucürcama, Herodesasti wawarojj jiwayañataquiw thakani” sasa. Ucapachaw Joseajj sartasisina arumpacha wawampiru taycapampiru irpjjaruwayjjäna Egipto marcaru. Uca Egipto marcansti Herodesan jiwañapcamaw ucancapjjaraquïna. Take acanacasti phokhasiscänwa cuntejj Diosajj profetap toke arscäna ucarjama: “Egiptotwa wawajjarojj jawsta” sasa. Cunapachatï Herodesajj magonacan juparu sallkjatapa amuyasïna ucapachajja walpun colerasïna, ucatsti mä arsüwi mistuyaraquïna take yokall wawanacaru jiwarayañapataqui pä maranit aynacharu, take Belenanquirinacaru, uqhamarac uca jac'anquirinacarusa, cunapachatï magonacajj juparu siscatayna uca urunacarjama. Uqhamatwa Jeremías profetan kellkatanacapajj phokhasïna: “Mä aruw ist'asi Ramá sat marcana. Wali jachañanaca uqhamaraqui wali llaquisiñanaca; ucasti Raquelaw wawanacapat wali jachascäna, jupasti janiw chuymachatäñjj muncänti, wawanacapajj jiwaratäjjatap laycu.” Herodesajj jiwjjän uca khepatsti, wasitatwa Diosan angelapajj Josearojj samcan uñstaraquïna Egipto marcana, ucatsti saraquïnwa: “Sartasim, ucatsti wawampiru taycapampiru irpjjarusin Israel marcaru cutt'awayjjam, wawaru jiwayañ munirinacasti jiwjjapjjewa” sasa. Ucapachaw Joseajj, wawampiru taycapampiru irpjjarusina Israel marcapar cutt'awayjjäna. Joseasti yatiraquïnwa Arquelao sat chachan Judea marcaru apnakascatapa, Herodes awquipan lantipata, ucatwa jupajj ucar sarañjja ajjsaräna, ucampis jupajj mä samca toke yatiyataraquïnwa, jupan Galilearu sarjjañapataqui. Ucar purisinsti, Nazaret marcaru jacasiriw sarjjapjjäna. Acasti phokhasiscänwa cuntejj Diosajj profetanac toke arscäna ucanacarjama: “Nazaretanquir Jesús satäñapataqui.” Uca urunacansti, Bautisiri Juanajj Judea wasararuw jutäna Diosan arunacap parlasa. Saraquïnwa: “¡Take jan wali luratanacamatjja arrepientisipjjam, Diosan reinopaw jac'ancjje!” sasa. Uca Juanatsti Isaías profetajj aqhamwa khanañcharaquïna: “Mayni jaken arupaw wasaran wali jach'ata ist'asi: ‘Tatitun thaquipa asquichapjjam; uca thacsti chekaptayapjjaraquim’ ” sasa. Uca Juanan isipasti camello t'awrat luratänwa, cinturonapasti mä lip'ichit lurataraquïnwa, t'ijut'ijunacwa mank'erïna, uqhamarac montenquir misq'inacampi. Jupan ucarusti jutapjjaraquïnwa Jerusalenata arunacap ist'añataqui, take Judea tokenacatpacha, uqhamarac Jordán jawir jac'anquirinacasa. Jupanacan juchanacapat arsusitapatsti, Juanajj Jordán jawiranwa jupanacar bautisäna. Cunapachatejj Bautisiri Juanajj uñjcäna fariseonacaru, uqhamarac saduceonacarusa ucqhajj sänwa: “¡Jumanacajj catari casta jakenacäpjjtawa! ¿Qhitiraqui jumanacarusti yatichapjjtamsti Diosan jach'a colerasiñapat jaltañsti? Jichhasti jumanacajj sumay sarnakapjjam, arrepientisipjjatamatsti asqui luräwinac uñacht'ayapjjaraquim. Janiraqui jumanacajj ‘Abrahaman wawanacapäpjjtwa’ sapjjamti, Diosasti aca kalanacatsa Abrahaman wawanacapjj sartayaspawa. Ucampis sapjjaracsmawa, niyawa hachajja kokanaca saphitpach phat'arañatakejja uscuta, jan cuna achu churiri kokasti phat'anucutawa, ucatsti ninaru phichantataraquiwa. Nayasti chekpachansa umampiw bautisapjjsma, jumanacar arrepientisir uñjasina, ucampis qhititejj nayat khepajja jutcani ucajj Kollan Ajayumpi, ninampiraquiw bautisapjjätam. Jupapï nayat sipan juc'ampi ch'amanejja, nayasti jupan wisqhup apañataquis janiw asquïcti. Niyaw jupan amparapanqui trigompi, jipimpi jaljañ wayrachirejja. Jaljasinsti trigorojja imaraquiniwa, jipsti jan jiwquir ninaruw phichantaraquini” sasa. Ucapachasti Jesusajj Galilea toket jutasinwa Jordán jawirarojj purïna, cawquinccäntejj Bautisiri Juanajj ucqharu, bautisayasiñataqui. Bautisiri Juanasti janiw Jesusarojj bautisañ muncänti, ucatwa säna: —Jumaw nayarojj bautisañamajja, ¿jichhasti nayamp bautisayasirit jumajj juttajja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Jichhajj uqhamaquïpsama, waquisiw Diosan munañap phokhañasajja —sasa. Ucatwa Juanajj Jesusar bautisäna. Cunapachatejj Jesusajj bautisatäjjän ucqhajja, umatwa mistunjjäna, ucatsti mayacwa alajjpachajj jist'artäna, Jesusasti uñjaraquïnwa Kollan Ajayurojj palomar uñtat jupjjar sarakasinquiri. Alajjpachatsti ist'asiraquïnwa mä aru aqham siri: “Acawa munat Wawajjajja, cawquïrirutejj nayajj ajllista ucajja” sasa. Uca khepatsti Ajayuw Jesusarojj wasararu irpäna, ucan supayan yant'atäñapataqui. Jesusasti ucapachajj jan mank'ataw sarnakäna pusi tunca urumpi pusi tunca arumampi, ucatsti mank'at awtjayasiraquïna. Supayasti ucapachajj jac'achasiraquïnwa Jesusar yant'añataqui, aqham sasa: —Jumatejj Diosan yokapästa ucajja, aca kalanacarojj t'ant'ar tucuyam —sasa. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Diosan arupanjja kellkatawa: ‘Janiw jakejj t'ant'a sapampiquiti jaccani, jan ucasti take cuntejj Diosajj sisqui uca arunacampiw jacaraquini’ —sasa. Supayasti ucqhajja kollan Jerusalén marcaruw irpäna, purisinsti templo patjjaruw irpsuraquïna. Saraquïnwa: —Jumatejj Diosan yokapästa ucajja, aca patatpacha jakoktam, Diosan arupansti siwa: ‘Diosasti angelanacaparuw qhitanini jumaru uñjañataqui, amparapampisti catokaraquïtamwa, cayunacamajj jan uca kalanacampi usuchjasiñapataqui’ sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Diosan arupanjja kellkataraquiwa: ‘Janiw Tatitu Diosamarojj yant'ätati’ —sasa. Supayasti mayampiw Jesusarojj irparaquïna mä jach'a kollu patjjaru, ucatsti uñacht'ayaraquïnwa take marcanaca, cunja sumäcäntejj ucanaca, cunja jach'äcaraquïntejj ucanacsa. Ucatsti sänwa: —Take acanac nayajj churäma, jumatejj quillt'asisin nayar yupaychitäta ucajja —sasa. Ucapachasti Jesusajj sänwa: —Saraket nayat, supaya, Diosan arupansti kellkatawa: ‘Tatitu Diosamaruquiw yupaychäta, jupa saparuquiraquiw sirvïta’ —sasa. Supayasti uca pasatatjja sarawayjjänwa. Ucatsti angelanacaraquiw jutasinjja Jesusarojj sirvipjjäna. Bautisiri Juanan carcelancatap ist'asinjja, Jesusajj Galilearuw sarjjäna. Janiraquiw Nazaretar kheparcänti, jan ucasti Capernaum marcaruw sarjjäna; uca marcasti kota thiyancänwa, Zabulón, uqhamarac Neftalí sisqui uca chekana. Take acanacasti phokhasiscänwa, Isaías profetan arsutaparjama: “Zabulón, uqhamarac Neftalí sat orake, kota thiya sarasquir thaquina, Jordán jawirat inti jalsu tokena, jan judiöpquis uca jakenacajj jacquis uca Galilea. Take ch'amacanquir jakenacajj mä jach'a khanwa uñjapjje, uqhamarac take qhitinacatejj jacapcäna wali ajjsarcañ jiwañ ch'amacanacan ucanacarus mä suma khanaw khant'i” sasa. Ucqhatpachwa Jesusajj parlañ kalltäna Diosan arunacapa: “Take jan wali luräwinacamatjja arrepientisipjjam, Diosan reinopaw jac'ancjje” sasa. Jesusasti Galilea kota thiyanjamwa sarascäna, uñjaraquïnwa pani chachanacaru; maynïristi Simón satänwa, yakha sutipasti Pedro; maynipäquis ucajj Andrés jilapänwa. Jupanacasti käna kotaruw jakontasipcäna. Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj saraqui: —Nayaru arcapjjeta, ucatsti jake caturi tucuyapjjäma —sasa. Jupanacasti ucspachaw Jesusarojj arcapjjäna, känanac jaytarpawayasa. Juc'amp nayrakatansti, Jesusajj yakha pani jila sullcaruw uñjaraquïna. Ucanacasti Juanampi Jacobompïnwa, Zebedeon yokanacapa. Jupanacasti awquipampïscänwa mä botjjana känanacapa asquichasa. Jesusasti jupanacaruw jawsäna. Jawsatap ist'asinjja, ucspachaw arcjjaruwayapjjäna awquiparu, uqhamarac boterus jaytanucuwayasa. Jesusasti ucürunacanjja, Galilea tokenacanwa sinagoganacan Diosan khespiyasiñ arunacap yatiyasa sarnakäna, uqhamarac jakenacarus take usutanacapat c'umaraptayasa. Acanacasti yatisïnwa take Siria tokenacana, ucatsti cunayman usutanacaruraquiw Jesusan ucarojj apanipjjäna c'umaraptayañapataqui, uqhamarac ñankha ajayun mantatanaca, t'ucu usuninaca, suchunaca, uqhamarac take jan kollcay usutanacarus apanipjjäna. Jesusasti jupanacarojj c'umaraptayänwa. Walja jakenacaraquiw Jesusarojj arcapjjäna Galileata, uqhamarac Decápolis, Jerusalén, Judea ucanacata, uca quicparaqui Jordán inti jalsu tokenquirinacatsa. Jesusajj walja jakenaca uñjasinjja, mä kolluru maqhatasinwa kont'asïna. Ucatsti discipulonacapajj jupan ucaruw jutapjjaraquïna. Jesusasti aqham sasaw yatichañ kalltäna: “Cusisiñanïpjjew qhitinacatejj ajay token aynacht'atäpjjatap amuyasipjje ucanacajja, Diosan reinopajj jupanacancaraquiwa. “Cusisiñanïpjjew jachirinacajja, jupanacasti Diosampi chuymachatäpjjaniwa. “Cusisiñanïpjjew llamp'u chuymaninacajja, jupanacaraquiw Diosan arsutaparjama orake catokapjjani. “Cusisiñanïpjjew qhitinacatejj Diosan munañaparjam sarnakañat awtjayasipjje, pharjayasipjjaraqui ucanacajja, Diosaw jupanacarojj uc phokhañjja yanapani. “Cusisiñanïpjjew qhitinacatejj qhuyapayasirïpqui ucanacajja, Diosasti jupanacatjja qhuyapt'ayasiraquiniwa. “Cusisiñanïpjjew k'oma chuymaninacajja, jupanacaraquiw Diosarojj uñjapjjani. “Cusisiñanïpjjew sumancayirinacajj, jupanacaraquiw Diosan wawanacapa satäpjjani. “Cusisiñanïpjjew qhitinacatejj Diosan munañaparjam sarnakatap laycu uñisitäpjje t'akhesiyatäpjjaraqui ucanacajja, Diosan reinopasti jupanacancaraquiwa. “Cusisipjjam cunapachatejj jakenacajj take jan wali arunacampi, uqhamarac janchiru chhojjriñchañanacampi uñisipjjätam, sapjjaraquïtam take jan walinaca nayar arcapjjatam laycu ucqhajja. Cusisitaqui jacasipjjam, jumanacasti alajjpach marcanjja churäwinac catokapjjäta. Uqhamaracwa nayra profetanacarojj uñisipjjerïna, qhitinacatejj jumanacat nayrakata jacawayapjjäna ucanacarojja. “Jumanacäpjjtawa acapach jayojja, ucampisa jayutejj ch'apakquipstaspajja ¿cunampis jayunchatäspajja? Janiwa cunataquis walïcjjaspati, jan ucasti apanucuñataquiquiwa uqhamata jakenacampi taquisitäñapataqui. “Jumanacäpjjaractawa acapach khanajja. Mä kollu patanquir marcajj janiw cunjämatsa imantascaspati. Janiraquiw mä lamparasa jamasaru uchañataqui aktayatäquiti, jan ucasti khanawjar uchatäñapawa take uta mankhanquirinacaru sum khantañapataqui. Uqhamaraqui jumanacan khanamajj jakenacataquejj khant'aracpan. Uqham suma wali luräwinacam uñjasa jumanacan Dios Awquimaru yupaychapjjañapataqui. “Janiw jumanacajj amuyapjjañamäquiti nayjjatjja, Moisesan leyinacap chhakayiris jutquirista uqhama, ni profetanacan yatichäwinacapsa. Janiw uc apakerit jutctjja jan ucasti cuntejj yatichañ munquistu uc phokheriw juttjja. Acsti khanacwa sapjjsma, acapachampi alajjpachampi tucusiñapcamajja janiw mä jisc'a arusa, ni mä letrasa apakatäcaspati uca leyinacatjja, take cunanacatejj phokhasiñapäqui ucanac phokhasiñapcamajja. Ucatpï sapjjsmajja, take qhititï uca camachir jan phokcchejja, mä jisc'a camachïcchi ucasa, ucatsti uqhamaraqui jakenacarojj yatichchejja, ucasti alajjpach marcanjja sinti jisc'at uñt'atäniwa; ucatsipan qhititejj camachir phokchejja, ucat uqham yaticharacchi phokhañjja, ucasti jach'añchatäniwa alajjpach marcanjja. Jumanacarojj sapjjsmawa, sarnakäwinacamatejj jan walïcchejja ley yatichirinacata fariseonacata sipansa ucajja, janipuniw alajjpach wiñay jacañ marcarojj mantapcasmati. “Jumanacajj ist'apjjtawa nayra awquinacamaru aqham satäcänsa ucjja: ‘Janiw jiwayätati, qhititejj jiwayani ucajja juchañchatäniwa’ sasa. Ucampis nayajj sapjjsmawa, qhititejj jilapampi colerasinejja, jilïrinacan tantachasïwipanjja juchañchatäniwa, uqhamarac qhititejj jilapar tokjjani ucasti jach'a jilïrinacan tantachasïwipan juchañchatäniwa. Uca quicparaqui ñankha arunacampi ñankhachani, jilapar jan walinac sirejja infierno ninataquïñapawa. “Uqhamasti jumatejj altararu ofrenda apcasina amtassta jilamajj mä cunatsa juma conträtapjja, jumajj uca ofrendama altar nayrakatar jaytawayasinjja, jilamampi sumancthapiri saram, ucatsti cuttanim uca ofrendam altaran churañataqui. “Maynitejj jumar juezan ucaru apiristam ucajja, jumasti thaquin sarcasajja jupampi sumancthapim, jan juezaru apatäñamataqui, ucatsti juezajj jan jumar policiaru catuyasina carcelt'ayañapataqui. Khanacwa sisma, ucatjja janiw mistcätati takpach kollke pagañamcama. “Ist'apjjaractawa cunatï: ‘Janiw wachoka juchan sarnakätati’ satäcänsa ucjja. Ucampis nayajj sapjjsmawa, qhititejj mä warmirojj munapayañataqui uñtejja, niyaw chuymapanjja jupampi wachoka juchjja lurjje. “Uca laycu, cupi nayramatejj juchar puriyirjamästam ucqhajja, apsusina jayar liwtam. Walïspawa mä nayrama janchiman chhakhañapaqui takpacha jañchima infiernor jakontatäñat sipansa. Jan ucajj cupi amparamatejj jan waliru puriyirjamästamjja, qharekasim ucatsti jayar liwtam. Walïspawa mä amparama janchiman chhakañapaqui, takpach janchima infiernor jakontatäñat sipansa. “Sataraquïnwa: ‘Qhititejj warmipar jaytanucunejja, jaljtañataqui papel loktjjpan’ sasa. Ucampis nayajj sapjjsmawa, qhititejj warmipar irpanucuni wachoka juchar jan purquipanjja, ucasti warmipan juchar puriñapwa waquichi, uqhamarac qhititejj uca warmimpi casarasi ucajja wachoka juchancaraquiwa. “Jumanacajj ist'apjjtawa nayra awquinacamaru aqham satäcänsa ucjja: ‘Phokhapunim cuntï juramentompi arscta lurañataqui Tatitun nayrakatapana ucjja’ sasa. Ucampis nayajj sapjjsmawa, jan juramento lurapjjamti cunäquipansa, ni alajjpach laycusa, alajjpachasti Diosan konuñapawa; ni acapach laycusa, Diosan cayunacapan tact'äwipawa, ni Jerusalén laycusa, ucasti jach'a Reyin marcapawa. Janirac p'ekem laycus juramento luramti, janiw mä ñic'utsa jank'ot ch'iyarar tucuycasmati uca laycu. Jumanacan arsuñamajja acaquïñapawa, ‘Jïsa’, jan ucajj ‘janiwa’, ucat juc'ampejja supayatwa juti. “Ist'apjjaractawa cunatï satäcänsa ucjja: ‘Uñcatatajja, uñcataraquim; tokjjatajja, tokjjaraquim’ sasa. Ucampis nayajj sapjjsmawa: Jan jumanacajj jan wali jakerojj cutcatapjjamti, jan ucasti maynitejj maysa ajanut t'ajjllintätamjja, maysa ajanumppacha uñacht'ayaraquim. Maynitejj quejantasin camisam aparañ munstamjja, sacomamppach churawayjjam. Jumarutejj mä ucch'a k'epiyañ munstam ucajja, mä ucch'ampi jumajj k'epirapim. Mä cuns maynejj mayïtam ucarojja churam; mayt'asirirusti janiraqui ‘janiw’ sasajj samti. “Ist'apjjaractawa cunatï satäcänsa ucjja: ‘Jake masimarojj munam, uñisirimarusti uñisiraquim’ sasa. Ucampis nayajj sapjjsmawa: Uñisirinacamarojj munapjjam, [maldicirinacamarojj bendicipjjam, uñisirinacamarusti asqui lurapjjam,] Diosat mayirapipjjaraquim qhitinacatejj [jumanacar tokepctam,] uqhamarac jan walinacs lurapctam ucanacataquisa. Uqhamatwa jumanacajj alajjpachanquir Awquiman wawanacapäpjjätajja. Jupasti takenitaquiw intsa jalsuyani, uqhamarac asqui jakenacataquisa, jan asqui jakenacataquisa jallsa puriyaniraqui. Jumanacatejj munapjjsta qhitinacatejj jumar munapctam ucanacaruqui ucajja, ¿cuna asquirac catokapjjätasti? Impuesto cobririnacasa uca quipcracwa lurasipqui. Uqhamaraqui jilanacamaruquitejj aruntasipcsta ucajja, ¿cuna suma asquirac lurapjjta? Diosar jan uñt'iris ucjja luraraquiwa. Asquïpjjamaya, cunjämatejj alajjpachanquir Awquimajj asquïqui uqhama. “Jan jaken uñjatäñataquiqui Diosanquirjam, tucupjjamti. Uqham lurapjjät ucqhasti, alajjpachanquir Awquimajj janiw cuna churäwsa churapcätamti. “Cunapachatejj pist'ayasitanacaru yanapt'cäta ucqhajja, jan jakenacarojj yatiyamti, cunjämtejj c'ari parlirinacajj sinagoganacana, callenacana lurapqui uqhamjja. Jupanacasti jakenac nayrakatanjja wali sumat uñt'atäñwa munapjje. Nayasti khanacwa sapjjsma, uca luräwipatjja catokjjapjjewa. Cunapachatejj jumajj pist'ayasitanacar cuns churäta ucqhajja, wali munat amigomasa ucjja jan yatcpati; jan ucasti jan qhitiru yatiyasaqui luram, uqham luratamatsti alajjpachanquir Awquimajj cuttayjjätamwa. “Cunapachatejj jumanacajj Diosat mayisipjjäta ucqhajja, jan c'ari chuymaninacjam mayisipjjamti. Jupanacajj sayt'asisinwa sinagoganacanjja mayisipjje, uqhamarac calle esquinanacansa jakenacan uñjatäñataqui. Khanacwa sapjjsma, uca luräwipatjja catokjjapjjewa. Jumajj mayiscätas ucqhajja, utamar mantam; puncum jist'antasisinsti mayisiraquim Awquimata qhititejj jumampïsqui ucaru. Awquimasti uñjasctamwa jamasan mayisisquirjja, ucatsti jupajj mayisitamarojj ist'ätamwa. Oración lurcasinjja jan inamaya arunacjja arsumti, cunjämtï Diosar jan uñt'ir jakenacajj lurqui uqhamjja. Jupanacasti amuyapjjewa Diosajj jupanacarojj walja arunaca arsutap laycu ist'caspa uqhama. Janiy jupanacjamäpjjamti, Awquimajj janïr arsupctas ucqhaw yatjje cuntï jumanacajj mayipcäta ucjja. Ucatpï jumanacajj aqham mayisipjjätajja: ‘Alajjpachanquir nanacan Awquejja, sutimajj jach'añchatäpan. Munañamampisti apnakapjjeta. Munañamasti luratäpan acapachanjja, cunjämatï alajjpachana luratäqui uqhama. Sapürutac mank'añ churanipjjeta. Juchanacajjatjja pampachapjjeta, cunjämatejj nanacajj jan wali lurapquitus ucanacarojj perdonapjjta uqhama. Janirac yant'äwiru puriyapjjestati, jan ucasti ñankhatjja khespiyapjjeta.’ [Jumanquiwa jakenacaru apnakañajja jach'achatäñamasa wiñayan wiñayapataqui. Uqhamäpan.] “Jumanacatejj jan wali luratanacapat masinacamarojj perdonapjjäta ucqhajja, alajjpachanquir Awquimajj jumanacarojj perdonapjjaraquïtamwa. Masinacamar jan perdonapcäta ucasti, jumanacan Awquimasti janiraquiw cuna juchanacamatsa perdonapcaraquïtamti. “Cunapachatejj jumanacajj ayunapcäta ucqhajja, jan llaquit ajanuni sarnakapjjamti, cunjamtï uca c'ari chuymaninacajj lurapqui uqhamjja. Ucjja jupanacajj lurapjjewa jakenacan: ‘Ayunascataynaw’ sayasiñataquiqui. Khanacwa sapjjsma, uca luratapatjja catokjjapjjewa. Cunapachatejj jumajj ayuncät ucqhajj ajanum jarekasim, ñic'utamsti sumrac asquicht'asim, uqhamata jakenacajj jan amuyapjjañapataqui juman ayunascatama. Juma sapampïquis uca Awquimaquiwa yatiñapajja, ucatsti jupajj bendiciraquïtamwa. “Acapachanjja jan imapjjamti walja yänacjja, aca orakenjja thuthaw thuthantasqui, ucatsti inamaya imataquiwa. Uqhamaraquiw acapachan imat yänacjjarojj lunthatanacajj mantasin lunthatsupjjaraqui. Jan ucasti jumanacajj alajjpacharu suma yänaca imasipjjam, ucansti janiw qharus thuthantquiti ni ina ch'usarus tucuscaraquiti, janiraquiw lunthatanacas lunthatcaraquispati. Jumanacan chuymanacamasti cawquincquitejj uca suma imasitanacamajj ucancaraquiniwa. “Juman nayramajj janchimataquejj mä lamparar uñtatawa, uqhamasti nayramatejj wali sumächejja, take janchimajja wali suma khananïniwa. Nayramatejj jan walïcchejja, take janchimajj ch'amacancaniwa. Juman utjquis uca khanamatejj ina ch'usa ch'amacaru tucuni ucajja ¡cunja lajjänisa uca ch'amacajja! “Janiw qhitis pä patronarojj sirvcaspati, maynirojj munaniwa, maynirusti uñisiraquiniwa, jan ucajj maynirojj jach'achaniwa, maynirusti jisc'acharaquiniwa; Diosampiru kollkempirojj janiw qhitis sirvcaspati. “Sapjjaracsmawa, jan llaquisipjjamti, cuntejj mank'apcäta, umapcaraquïta, isisipcäta ucanacatjja. ¿Janiti jacañajj mank'at sipansa juc'ampi sumäqui, janchisti isitsa juc'ampïcaraquejja? Uñtapjjam jamach'inacajj jalasqui uca, janiw jupanacajj satapquis ni apthapipcaraquisa, janiraquiw juyranacsa pirwanacarus imapquiti, ucampis alajjpachanquir Awquimaw ucanacarojj mank'ayi. Uca jamach'inacat sipansa jumanacajj juc'amp munatäpjjtawa. Ucampisa wali llaquisitapatsti, ¿qhitis jumanacatjja jacañapjja mä horampisa yapt'asispa? “¿Cunatsa jumanacajj isinacamat wal llaquisipjjtajja? Uñjapjjam cunjämtï pampan pankaranacajj jilasqui uca, jupanacajj janiw kapupquisa ni cuns lurapcaraquiti. Nayasti sapjjsmawa, janiw rey Salomonas uca pankaranacjamajj sum isthapiscänti take utjirinïtap laycusa. Niyaquitejj Diosajj ucqha suma uca pankaranacarojj isthapiychejja jichhürojj pampancasqui ucat kharürusti ninaru phichhantatäñataquiqui ¡cunja juc'ampinacsa Diosajj jumanacataquejj luranejja, pisi iyawsañan jakenaca! Ucatsti jumanacajj jan llaquisipjjamti aqham sasa: ‘¿Cunsa mank'añäni? ¿Cunsa umañäni, cunampiraquis isisiñäni?’ sasa. Diosat jayancquis uca jakenacaquiw take aca yänacatjja llaquisisipqui, ucampis jumanacan alajjpachanquir Awquimajj yatiwa cuntejj jumanacaru waquisipctam ucjja. Uqhamasti, nayrakatajj Diosan reinopa munapjjam, uqhamarac cunatejj chekäqui jupan nayrakatapanjja ucanaca, ucatsti take aca yänacajja jumanacarojj churataquïpjjätawa. Jan llaquisipjjamti cunatï kharürojj pascani ucatjja, kharürusti take uca llaquisiñanacapampi phokt'ataraquïniwa, sapüruraquiw uqham llaquinacan phokhantatäsqui. “Jake masimarojj jan juchañchapjjamti, Diosajj jan jumanacar juchañchañapataqui. Cunjämtï jumanacajj jake masimarojj juchañchapctas uqhamaracwa Diosajj jumanacarojj juchañchapjjätam; cunjämtejj jumanacajj jakenacar lurapcäta uqhamaracwa jumanacarojj Diosajj lurapjjätam. ¿Cunjämrac jumasti jilaman nayrapan mä jisc'a k'añun utjatapjja uñch'uctasti, ucatsti jumajj janiraqui amuyasctati mä jach'a thuru lawajj nayramancasqui ucjja? Jan ucajj ¿cunjäms jumajj jilamarojj sasmajj: ‘Suyt'am, nayaw juman nayramat uca jisc'a k'añu apsüma’ sasajja, juman nayramanjja mä thuru lawa utjasquipanjja? ¡C'ari chuyman jake!, nayrakat uca thuru lawa nayramancquis uc apsusim, ucatwa jumajj sum uñjasma uca jisc'a k'añojj jilaman nayrapan utjquis uc apsuñataquejja. “Janiraqui kollanäquis uca yänacjja anunacarojj churapjjamti, ucatarac uca anunacasti jumanacar cutcatapjjeristam jisc'a jisc'a tucjañataqui. Janiraqui perlanacamsa qhuchinacarojj warjjaruyapjjamti, taquisipjjañapataqui. “Mayipjjam, Diosajj churapjjätamwa; thakapjjam, jicjjatapjjaraquïtawa; puncsa lekt'apjjam, jist'aratäpjjaraquïtawa. Mayirejja catokewa, thakheristi jicjjataraquiwa, puncu lekt'irirusti jist'arataraquiwa. “¿Utjaspati jumanac taypinjja maynejja, cunapachatejj wawapajj t'ant'a mayispa ucatsti awquipajj kalac churaspa uqhamajja? ¿Jan ucajj cunapachatejj wawapajj chawlla mayi ucqhajj awquipasti mä asiru churaspati? Jumanacajj uqham jan walïcasinsa, sumäquis ucwa wawanacamarojj churapjjtajja. ¡Alajjpachanquir Awquimasti ucatsa juc'ampiwa qhitinacatejj jupar mayqui ucanacar sumanaca churañataquejja! “Cunjämtï jumanacajj jakenacampi uñjatäñ munapctas uqhamarac jumanacajj jupanacar uñjapjjam, Leyimpin, profetanacan kellkatanacapampin uqham yatichi. “C'ullc'u puncu toke mantapjjam. Chhakhañaru irpiri thaquisti anchowa, puncupasti wali anchoraquiwa; waljaniraquiwa uca toke mantasipqui. Jacañaru irpiri thaquisti wali c'ullc'uwa, puncupas uca quicpa c'ullc'uraquiwa, juc'aniquiraquiw ucarojj mantapjje. “Amuyasipjjam qhitinacatejj: ‘Diosatwa parlta’ sasa c'arisisa sarnakapqui ucanacatjja. Jupanacasti ovejanacar uñtataw jumanacan ucarojj jutapjje, ucampis chuymapanjja ñankha lunthat kamakenacawa. Jumanacajj luräwinacap tokew uñt'apjjasma, yatipjjtawa janiw ina ch'aphinacatjja uvajj apthapisquiti, ni higos alek ch'aphirar kokatjja apthapiscaraquispati. Take suma kokajja suma achunacwa achu, jan suma kokanacasti uca quicpa jan wali achunacaracwa achuraqui. Suma kokasti janiw jan wali achunacjja achcaspati, janiraquiw jan wali kokas suma achunacjja achcaraquispati. Take jan wali achuri kokajja phat'anucutäñapawa, ucatsti ninar phichhantatäñaparaquiwa. Uqhamasti jumanacajj luräwinacap tokew uñt'apjjäta. “Janiw qhitinacatejj: ‘Tatay, Tatay’ sisquitus ucanacajj takeni alajjpach marcarojj mantcaniti, jan ucasti qhitinacatejj Awquejjan munañapa lurqui ucanacaquiw mantani. Cunapachatejj uca urojj purincani ucapachajja, waljaniraquiw sapjjaraquitani: ‘Tatay, Tatay, nanacajj sutimaruwa parlapjjäyäta, sutimaruraquiw ñankha ajayunacarus jaksupjjäyäta, uqhamarac sutimjjaruraquiw walja milagronacs lurapjjäyäta’ sasa. Ucapachasti nayajj jupanacarojj saraquïwa: ‘Janipuniw jumanacarojj uñt'apcsmati, nayat jithektapjjet jan wali luririnaca’ sasa. “Qhititejj ist'quitu ucat cuntejj siscta uc luraraquejja, ucajj mä suma amuyun jakempi sasiwa, utapsa mä karka pataru lurascaspa uqhama. Jallu purintatapatsti jawiranacaw wal sarti, ucamp chicasti waliraquiw thayajj thayt'ani uca utarojja, ucampis janiw tincuyquiti karka patancatap laycojja. Ucampis qhititejj ist'quitu ucatsti janiraqui lurquiti cuntï nayajj siscta ucjja, mä jan amuyt'an jakejj ch'alla patarus mä uta utachcaspas ucamp sasiwa. Jallu purintatapatsti jawiranacaw wal sartani ucamp chicasti waliraquiw thayajj thayt'ani uca utarojja. Uca utasti tincuwayjjaraquiwa, ch'alla patar utacht'atätap laycu. ¡Uca utan tincutapasti wali llaccañawa!” Cunapachatejj Jesusajj parlañ tucuyjjän uqhajja, take jakenacaw uca suma yatichäwinac istasajj muspharapjjäna. Jupasti jach'a jilïr jakjamawa yatichäna, janiw jupanacan leyip yatichir jakenacjamäcänti. Uca kollut sarakanipansti Jesusarojj walja jakenacaw arcapjjäna. Lepra usun mä jakeraquiw Jesusarojj jac'achasïna. Jupan nayrakatapar quillt'asisinsti, saraquïnwa: —Tatay, munsta ucajja k'omacht'ita —sasa. Jesusasti juparojj amparapampiwa lokjjatäna, ucatsti saraquïnwa: —Muntwa, k'omäjjtawa —sasa. Uca aru arscän ucspachaw lepra usupatjja c'umaräjjäna. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Jan qhitirus ucjj yatiyamti, jan ucasti sacerdoten ucar saram ucatsti uñacht'ayasiraquim. Moisesan yatichäwiparjam ofrenda churaraquim uqhamat jakenacajj c'umaräjjatam yatiñapataqui —sasa. Capernaum marcaru mantcasinjja Jesusarojj mä romano capitanaw wal achict'asïna, aqham sasa: —Tata, nayan uywatajjawa utajjan iquiñan usuntatäsqui, suchuptatawa, waliracwa janchipsa usuyasi —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Nayajj saräwa c'umaraptayiri —sasa. Capitanasti ucjjarojj saraquïnwa: —Tata, janiw asquïcti jumajj nayan utajjaru mantañamataquejja, jan ucasti lacamampiquiy arsumjja uywatajjan c'umaraptañapataqui. Nayasti jilïrinacan arsutaparuw sarnakta, uqhamarac soldadonacas nayan munañajjancaraquiwa. Cunapachatejj nayajj sistjja ‘Saram’ sasa, ucspachaw sari, maynirutejj ‘Jutam’ sistjja ucspacharaquiw juti, uywatajjarutejj cuna lurañarus qhitta ucqhajja, luriwa —sasa. Uc ist'asinsti Jesusajj wali musphataw uñjasïna, jupar arquirinacaparusti saraquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, aca israelitanac taypinjja janiw aca chachjam iyawsañanjja maynsa jicjjatcti. Nayasti sapjjsmawa, waljaninacaw jutapjjani, inti jalsu toketsa uqhamarac inti jalanta toketsa, ucatsti kont'asipjjaraquiniwa Abrahamampi mank'añataqui, uqhamaraqui Isaac, Jacob ucanacampi, alajjpach suma marcanjja. Ucampis qhitinacatejj uca suma marcancañapäqui ucanacajja, anka ch'amacaru jakonucutäniwa; ucanwa wararipjjani, laca ch'acsa t'urusipjjaraquini —sasa. Jesusasti capitanarojj saraquiwa: —Utamar sarjjam, iyawsatamarjamaraquiw lurasini —sasa. Jupan uywatapasti ucspachaw c'umaraptayatäjjäna. Jesusajj Pedron utaparuw saräna, ucansti jicjjataraquïnwa Pedron taycch'iparu iquiñancasquiri wali calor usumpi usuntata. Amparapampi llamct'cäna ucapachaw uca calenturajj chhaktawayjjäna. C'umaräjjasinjja jupanacar sirviñwa kalltäna. Niya arumäjjän ucqhajja walja usutanacaruw jupan ucarojj apanipjjäna, ucanacasti ñankha ajayumpi mantatanacänwa. Jesusasti mä sapa arsutapampiquiw uca ñankha ajayunacarojj ankaru alissüna, uqhamaraqui yakha usutanacasa waliptayataraquïnwa. Take acanacasti phokhasiscänwa Isaías profetan arsutaparjama aqham sataparu: “Jupaw api jiwasan usunacasa, uqhamarac chhojjrinacasa” sasa. Walja jakenaca uñjasinjja Jesusajj discipulonacaparojj aqham sänwa: Kota qhurcatar maqhatapjjam, sasa. Ucansti mä ley yatichiriw Jesusaru jac'achasisin jisct'äna aqham sasa: —Yatichiri, arcañpun munsma cawqharutejj sarcät ucaru —sasa. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Kamakenacas putunacaniwa, jamach'inacasti tapanacaniraquiwa, ucampis Jaken Yokapajj janiw cawqharu p'ekepa samart'añataquis mä chekajj utjquiti —sasa. Maynïri discipulopasti juparojj saraquïnwa: —Nayajj suyt'aquï, tatajjaru nayrakat imt'asinjjä —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Arquita, jiwatanacajj jiwat masiparojj imascpan sam —sasa. Uca khepatsti Jesusajj boteruw mantawayjjäna discipulonacapasti jupamp chicaraquiw mantawayapjjäna. Kotanjama sarasquipansti mä jach'a thayaw sartäna, ucatwa kota mathapejj botjjaru mantanjjäna, Jesusasti ucchañcamajj iquiscänwa. Ucapachawa discipulonacapajj juparu sartayapjjäna, sapjjaraquïnwa: —¡Tata, khespiyapjjeta, jiwarañäniwa, botejj umaruw utjanti! —sasa. Jupasti saraquiwa: —¿Cunatsa sinti ajjsarapjjta? ¡Jumanacan iyawsañanacamajj sinti pisiwa! —sasa. Sartasisinsti thayampiru kotampiruw tokenokäna, arsutaparusti thayajj t'acurawayjjänwa. Take jupanacaw wali muspharatäpjjäna, sapjjaraquïnwa: —¿Qhitïpachas acajja? ¡Kotasa thayasa juparojj ist'aquiraquisä! —sasa. Cunapachatejj Jesusajj kota qhurcatancjjän ucqhajja, Gadara sat chekancänwa; ucansti pä chachanacaraquiw amay imäwi mankhat mistunisin Jesusarojj jac'achasipjjäna. Ñankha ajayunïtap laycusti wali ajjsaratäpjjänwa, janiraquiw jakenacajj uca chekjja sarapjjerïcänti. Ucanacasti wali jach'at art'apjjäna: —Jesús, Diosan Yokapa, ¿cunatsa jumajj nanacan ucaru jutta? ¿Nanacaru t'akhesiyirit juttajja janïra horasas purinquipana? —sasa. Uca jac'ansti mä tama qhuchiw annokat mank'ascäna. Ñankha ajayunacasti Jesusarojj achict'asipjjänwa: —Niyaquitejj nanacaru jaksuñ munapjjchistajja, uca qhuchinacaru mantapjjam sapjjeta —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Sarapjjam —sasa. Uca ñankha ajayunacasti mistuwayjjapjjänwa, ucatsti qhuchinacaruraquiw mantjjapjjäna. Ucspacharaquiw uca qhuchinacajj mä jach'a karka patata umarcam chhuqhuranttapjjäna, uqhamatwa umar jiwarapjjäna. Uca qhuchi awatirinacasti wali sustjataw marcar jalapjjäna. Marcar purisinsti take acanacwa yatiyapjjaraquina, uca ñankha ajayun mantat jakenacatsa uqhamaraqui. Ucapachaw take jakenacajj Jesusan ucaru mistunipjjäna. Jicjjatasinsti sarjjañapataquiw achict'apjjäna —sasa. Ucatsti Jesusajj botjjaruw maqhatäna, kota qhurcataru pascatasinjja, marcaparuw purjjäna. Marcapancjjän ucqhasti, mä suchu jakeruw iquiñaru callanipjjäna. Jesusasti jupanacan iyawsañap unjasinjja, usutarojj sänwa: —Ch'amañcht'asim, wawa, take juchanacamatsti perdonatäjjtawa —sasa. Mä kawkhani ley yatichir jakenacasti chuymanacapanjja sapjjaraquïnwa: “Aca jakejj Dios contraw parli uca arunacampejja” sasa. Jesusasti yatiraquïnwa cuntejj jupanacajj lup'ipcän ucjja, ucatwa jupanacarojj saraquïna: —¿Cunatsa uqham jan wali amtañanïpjjta? Jumanacataquejj ¿cunas juc'amp jasaquejja: ‘Juchanacamajj perdonatawa’ sañati, jan ucajj: ‘Sartam ucatsti sarnakaraquim’ sañacha? Waliquiwa, jichhasti uñacht'ayapjjämawa Jaken Yokapajj munañanïtapa acapachan juchanac perdonañataquejja —sasa. Uca suchu jakerusti saraquïnwa: —Sartasim, iquiñam apthapisisinsti utamar sarjjam —sasa. Ucspachaw uca suchu jakejj sarthapïna ucatsti utaparuraquiw sarjjäna. Cunapachatejj jakenacajj uc uñjapcän ucqhajja wali ajjsarapjjäna, Diosarusti yupaychapjjaraquïnwa, uqham jakenacaru ch'ama churatapata. Jesusasti ucat sartasinjja mä jakeruw uñjäna, Mateo sutini. Uca jakesti impuesto cobrañawjan kont'atäscänwa. Jesusasti saraquïnwa: —Arquita —sasa. Mateosti sartasisinjja juparuw arcjjaruwayi. Uca khepatsti, Jesusajj discipulonacapampiw utana mank'ascäna, impuesto cobririnacampi, uqhamarac yakha jucharar jakenacampi cuna. Uca uñjasinjja fariseonacajj discipulonacaparuw jisct'apjjäna: —¿Cunjämaraqui jumanacan yatichirimasti uca impuesto cobririnacampi juchararanacamp cuna mank'esti? —sasa. Jesusasti uc ist'asinjja sänwa: —C'umara jakenacajj janiw mä kolliri munapquiti, jan ucasti usutanacawa munapjjejja. Sarjjapjjam, amuyt'apjjaraquim cuntejj uca arsüwejj sañ munqui uca. ‘Nayajj muntwa jumanacan qhuyapt'ayasirïpjjañama, janiw sacrificionacjja muncti.’ Janiraquiw asqui jakenacaru jawsiri jutcti jan ucasti juchararanacar arrepientisipjjañapataqui jawsiriw jutta —sasa. Ucapachajj Bautisiri Juanan arquirinacapajj Jesusaruw jac'achasisina jisct'apjje: —¿Cunatsa nanacamp fariseonacampejj wal ayunapjjtjja, juman discipulonacamasti janiraquis ayunquitejja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —¿Waliquïspati mä casarasïwiru jawsayata jakenacan luto isin ist'at ucancañapajja, niyaquitejj casarasirejj ucancascchi ucajja? Ucampis jutaniwa mä urojj cunapachatï casarasiri waynajj irparatäcani, ucqhawa waquisini ayunañajja. Janiraquiw qhitis mä thantha isirojj machak pañompejj remjjatquiti, machak pañosti jisc'aruw t'ajjsutajj jalthapi ucatsti merk'e isirojj ch'iyjiwa, uqhamatwa juc'amp jach'a ch'iyjtawayjje. Janiraquiw chhuyu vinos merk'e lip'ich bolsarojj uchasquiti. Uqhamäspa ucajja uca merk'e lip'ichi bolsajja ch'iyjtaspawa, ucatsti ina ch'usaruw wartasispan takpacha vinojja. Ucatwa waquisi mä chhuyu vinojja machak lip'ichi bolsaru uchatäñapa, uqhamatacwa paypacha suma imatäspa —sasa. Take acanaca Jesusajj siscäna ucchañcamasti, judionacan mayni jilïripaw purini, ucatsti nayrakataparu quillt'asisinjja juparuw sï: —Phuchajjawa anchhitaqui jiwjje, ucampis jumatejj jutasmajja, amparamampi jupjjaru lokjjatt'araquisma ucqhajj, wawajjajj jactjjaspawa —sasa. Jesusasti sartasinjja jupampiw sarawayjjäna uqhamaraqui discipulonacapasa. Sarquipanjja mä warmiw tunca payan mara usuta utjäna, uca warmisti wila apampi usutänwa. Jupasti Jesusaru jac'achasisinjja isipwa llamct'äna. Warmisti amuyupanjja sänwa: “Isipacsa llamct'irista ucqhajja c'umaräjjeristwa” sasa. Ucspachaw Jesusajj cutiquipstäna, ucatsti warmiru uñjasinjja sänwa: —Ch'amacht'asim, wawa, iyawsatam laycuw c'umara uñjastajja —sasa. Jupasti ucspachaw c'umaräjjäna. Cunapachatejj Jesusajj uca jilïrin utapar purcän ucqhajja, uñjänwa musiconacajj janc'aqui suyasipquiri uca wawaru imantañataqui, ucanquir jakenacasti wali jachasipcaraquïna. Jupanacarusti sänwa: —Mistupjjam acawjata, uca tawakojj janiw jiwatäquiti, jan ucasti iquisquiwa —sasa. Ucanquirinacajj wal larusipjjäna uqham sir ist'asinjja. Take jakenaca mistjjatapatsti, Jesusajj uca utaru mantasinjja amparapat catusinwa uca tawakorojj waytäna, jupasti ucspachaw sartjjaraquïna. Uca luratapasti take ucsa tokenacanwa yatisïna. Jesusan ucawjat mistunquipansti, pani juyqhu jakenacaw arnakasis juparojj arcanipjjäna: —¡Davidan yokapa, qhuyapt'ayasipjjeta! —sasa. Cunapachatejj Jesusajj utaru mantjjäna ucqhajja, uca juyqhunacajj juparuw jac'achasipjjäna. Jesusasti jupanacarojj jisct'änwa: —¿Iyawsapjjtati jumanacajj cuntï lurcä ucaru? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Jïs, Tata —sasa. Jesusasti nayranacaparu llamct'asinjja jupanacarojj sänwa: —Luraspanaya cunjämtï jumanacajj iyawsapcta uqhamarjama —sasa. Ucat nayranacapajj c'umaräjjänwa. Jesusasti jupanacarojj aqham sasaw ewjjt'araquïna: —Jan qhitirus acjja yatiyapjjamti —sasa. Ucampis jupanacajj mistus ucspachaw take uca chekanacan yatiyapjjäna cuntejj Jesusajj lurcatayna uca. Jupanaca ucqhat mistunisipquipanjja mä kawkha jakenacaw Jesusan ucar mä amuturu irpanipjjäna, ucasti ñankha ajayun mantataraquïnwa. Ñankha ajayurojj Jesusajj ankaruw alissüna, uca jakesti ucspacharaquiw parlañ kalltäna. Jakenacasti wal muspharapjjäna, sapjjaraquïnwa: —Janipuniw cunapachas uqham uñjirïctanti aca Israel marcanjja —sasa. Fariseonacasti sapjjänwa: —Aca jakejj uca ñankha ajayunacarojj alissuwa, uca quicpa ñankha ajayun jilïripampïtap laycu —sasa. Jesusasti ucapachajj take uca marcana, jisc'a marcanacansa yatichasaw sarnakäna, uqhamarac sinagoganacansa sapa chekana Diosan khespiyasiña arunacapat khanañchasaraqui, take casta usutanacsa c'umarachasaraqui. Walja jakenac uñjasinsti, Jesusajj jupanacatjja qhuyapt'ayasïnwa, jupanacasti wali llaquitäpjjänwa, t'akhesitäpjjaraquïnwa jan awatirin ovejanacjama. Discipulonacaparusti Jesusajj sänwa: “Chekpachansa, cosecha apthapiñajj waljawa, ucampis irnakerinacajj juc'aniquiraquiwa. Mayipjjamaya yapunirojj juc'amp irnakerinaca qhitaniñapataqui” sasa. Ucapachaw Jesusajj tunca payani discipulonacaparojj jawsäna, ucatsti ch'am churaraquïna take casta ñankha ajayunacaru alissupjjañapataqui, uqhamarac take casta usutanacaru c'umaraptayapjjañapataqui. Acanacaraquiw uca tunca payanin sutinacapajja: Simón Pedro, Andrés Simonan jilapa; Jacobo, Juan, acanacajj Zebedeon yokanacapänwa; Felipe, Bartolomé, Tomás, Mateo impuesto cobriri; Jacobo Alfeon yokapa; Tadeo, yakha sutipasti Lebeo sataraqui; Cananista partidonquir Simón, Jesusar aljantirïquis uca Judas Iscariotempi. Uca tunca payanirusti aca ewjjt'anacampiwa qhitäna: “Jan judiöpquis ucanacarojj jan sarapjjamti, janiraqui Samariancquis uca marcanacarus mantapjjamti. Jan ucasti sarapjjam, Israel marcat chhakatäquis uca ovejanacaru. Sarcasinsti yatiyapjjaraquim, Diosan reinopajj jac'ancatapata. Usutanacarojj c'umaraptayapjjam, lepra usuninacarusti k'omachapjjam, jiwatanacarusti jactayapjjaraquim, ñankha ajayunacarusti alissupjjaraquim. Take acanacsti inaquiw lurapjjäta, ucanac lurañataqui ch'am inaqui catokapjjatam laycu. Janiraqui kollksa ni korsa, ni cobrsa apapjjamti, ni bolssa thaquitaqui apapjjamti. Mä sapa camisaqui apapjjam, janirac yakha zapatompsa, ni thujrsa apapjjamti; irnakeristi waquisiwa mank'atäñapa. Cawquïri jisc'a marcarusa, jan ucajj jach'a marcar mantasasa thaktapjjam qhititï asquïqui uca jakeru, ucatsti ucancapjjam cunürutejj sarjjapcätas ucürcama. Utar mantcasinjja suma arumpi aruntapjjam. Utanitejj asquïnejja, uca suma aruntajj asquïniwa; jan asquïcchi ucasti janiw asquïcaraquiniti. Janitejj catokapcätamjja, ni ist'apcaraquïtamsa ucqhajja, mistuwayjjapjjam uca utatjja, uca marcatsa, uqhamarac cayunacamatsa lak'a polvonacjja thalarasiwayjjapjjam. Khanacwa sapjjsma, uca marcanacan mutuñapajj juc'ampiraquïniwa taripäwi urunjja, Sodoma uqhamarac Gomorra marcan mutuñapat sipansa. “¡Amuyasipjjam! Nayasti jumanacarojj ovejanacjamwa kamakenac taypiru qhitapjjsma. Catarinacjam ch'iqhïpjjam, palomanacjam llamp'u chuymaniraqui. Amuyasipjjaraquim, jakenacajj jilïr autoridadanacaruw catuyapjjätam, ucatsti sinagoganacanracwa jawk'jayapjjätam. Marca apnakerinacan uqhamarac reyinacan nayrakataparus apapjjaraquïtamwa nayan sutejj laycu, uqhamatwa nayatjja jupanacar parlapjjätajja uqhamarac jan judiöpquis uca jakenac nayrakatansa. Ucampis cunapachatejj uca jilïrinacar catuntayapcätam ucqhajja, jan llaquisipjjamti cunanactejj sapcäta ucanacatjja; cunapachatejj parlañäcani ucqhajja Diosaw jumanacarojj arsuyapjjätam. Janiw jumanacati ucanjj parlapcätajja, jan ucasti Diosan Ajayupawa jumanac lantejj parlani. “Jakenacasti jilanacaparuw jiwayañataqui catuntayaraquini, awquinacasti wawanacaparuraquiw catuntayaraquini; wawanacasti uca quipcaraquiw awquinacaparojj jiwayañataqui catuntayaraquini. Take jakenacaraquiw jumanacarojj uñisipjjätam nayar arcapjjatam laycu, ucampis qhititejj tucuycama sayt'cani ucawa khespiyatäni. Cunapachatejj mä marcanjja uñisisa arcnakapjjätam ucqhajja, yakha marcaru jaltjjapjjam. Jichhasti khanacwa sapjjsma, janïra take Israel marcanac muytapcätas ucqhaw Jaken Yokapajj jutani. “Janiw qhitisa yatichiripat sipansa juc'ampïquiti, janiraquiw mä uywatasa uywiripatjja juc'ampïcaspati. Mä yatekerejj chuymachasjjañapawa cunapachatejj yatichiripjamäjje ucajja, uywatasti chuymachasjjañaparaquiwa cunjamäcäntejj uywiripajj uqhamar purisajja. Utanirutejj Beelzebú sas sutichapjjchejja, juc'amp jan walinacwa familiaparojj sapjjanejja. “Uqhamasti jumanacajj jan ajjsarapjjamti jupanacarojja. Janiw cuna imantatas utjquiti jan uñjcañajja, janiraquiw cuna jamasanquiris jan yatiscaspati. Cuntejj ch'amacana sapcsma ucjja, khanana arsupjjam; jamasat sapcsmas ucjja uta patat arnakapjjam. Jan jumanacajj janchir jiwayirirojj ajjsarapjjamti, ucampis almarojj janiw jiwayapcaspati. Qhititï almampiru janchimpiru infiernojj t'unjcaspas ucaru ajjsarapjjam. “¿Janit pä jamach'is juc'a kollker aljasquejja? Ucampis janiw maynisa aca orakerojj liwektquiti jan Diosan munañapatjja. Ucampis jumanacatjja take ñic'utanacamasa mayat mayat suma jact'atawa. Uqhamasti jan ajjsarapjjamti, jumanacajj uca jisc'a jamach'inacat sipanjja wali jila alanïpjjtawa. “Take qhitinacatï jakenacan nayrakatapan nayaru uñt'itanejja, nayasti juparojj alajjpachanquir Awquejjan nayrakatapanjja uñt'araquïwa. Ucampis qhitinacatejj jakenac nayrakatanjja nayar jan uñt'iri tucunejja, nayasti janiraquiw uñt'cäti alajjpachanquir Awquejjan nayrakatapanjja. “Janiy amuyapjjamti, nayajj acapachar sumancañ churiris jutquirista uqhamjja. Chekpachansa janiw sumancañjja apancti, jan ucasti jan walt'ayasiñanacacwa apantjja. Jakeru awquipampi pitthapiriw jutta, phucharusti taycapampi, yojjch'arusti taycch'impi; uqhamata maynit maynicama familpachan uñisisiñajj utjañapataqui. “Qhititejj awquiparu, taycaparu nayat sipan juc'ampi munqui ucajja, janiw nayatacjamäquiti. Qhititejj yokaparu uqhamarac phuchaparu sinti munqui nayat sipanjja ucajja, janiw nayatacjamäcaraquiti. Uqhamaraqui qhititejj jan jupa pachpat armt'asisa nayar arcquitu ucajja, janiw nayatacjamäquiti. Qhititejj jacañap khespiyasiñ munanejja, apt'asiniwa, ucampis qhititejj jacañap naya laycu apt'asinejja, khespiyasiniwa. “Qhititejj jumanacaru catokapcätam ucanacajj nayaruw katoketu; qhititejj nayar catokquitu ucajja, qhitanquitus ucaruw catoke. Qhititejj mä profetar catokejja Diosat jutatap laycu ucajja, profetan churatäquis uca quicpwa catokani. Qhititejj mä suma jaker catokani suma jakëtap laycu ucajja, catokaraquiniwa asqui jaken catokañapäquis uca quicparaqui. Qhititejj aca jisc'anacat mayniru mä vaso ch'uch'u umacsa wajjt'anejja nayar arcatap laycu ucajja, chekapuniw uqham luratapat churäwi catokani.” Cunapachatejj Jesusajj tunca payani discipulonacaparu ewjjt'añ tucuyjjän ucqhajja, jac'ancquis uca marcanacaruw Diosan arunacap yatichir sarjjäna. Juanasti cuntejj Jesusajj lurcatayna ucanaca carcelanjja yatïnwa, ucatwa pani arquirinacaparojj qhitäna Jesusan ucaru, jisct'añataqui —¿Jumätati jutañapäquis uca Cristojja, jan ucajj yakharuch suyapjjäjja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Sarapjjam, yatiyapjjaraquim Juanaru cuntejj ist'apcta, uñjapcaracta ucanaca: Juyqhunacajj uñj-jjapjjewa, cojonacas sarnakapjjaraqui, lepra usuninacas kollataraqui, okaranacas ist'apjjaraqui, jiwatanacasti jactayataraquiwa, uqhamarac pobrenacarus khespiyasiñan utjatapajj yatiyataraquiwa. Cusisiñaniwa nayat jan mayjt'asisa arquirejja —sasa. Jupanaca sarjjepansti, Jesusajj jakenacarojj Bautisiri Juanat parlañ kalltäna, aqham sasa: “¿Cun uñjiris jumanacajj wasarar sarapjjtajja? ¿Thayana wali onokeyata sokosaru uñjiriti? Jan ucajj ¿cun uñjirich sarapjjtajja? ¿Mä suma isin isintata jakerucha? Jumanacajj yatipjjtawa, suma isin jakenacajj reyinacan utapancapjjewa. ¿Cun uñjiripunis sarapjjtajja? ¿Mä profetaruti? Jïsa, mä profetatsa juc'ampiw jupajja. Juanajj, Kellkatan aqham sisquis, ucawa: ‘Acajjay nayajj juman nayrakatam mä qhitajjaruw qhitta, jumatac mä thaqui waquichañapataqui.’ “Khanacwa sapjjsma, janiw maynis acapachanjja utjquiti Juanat sipan juc'amp jach'ajja, ucampisa taket jisc'äquis Diosan reinopana ucajja, jupat sipansa wali jach'awa. “Bautisiri Juanan jutatapat jichhürcamajja, Diosan reinopanjja jan walt'añanacaw utji. Qhitinacatejj ch'amampi atipjañ munapjje ucanacajja, ch'amanacapampiquiw catuntasiñ munapjje. Take profetanacawa, uqhamarac Moisesan leyinacapansa Juancamajja Diosan reinopata yatiyapjje. Jumanacatejj iyawsañ munapjjstajja, Juanasti Elías profetajj jutañapäcäna ucawa. Ist'añ munirejja ist'pan. “Uqhamasti, ¿cunampiraqui nayajj aca jakenacarojj uñtasiyäjja? Jupanacasti cunjämtï wawanacajj plazanacan anatañataqui kont'atäsipqui, ucatsti maynit mayniru arnakasisipqui, aqham sasa: ‘Pinquillwa phust'arapipjjsma, jumanacasti janiw thokopctati; llaquiscañ k'ochunac k'ochurapipjjsma, jumanacasti janiraquiw jachapctati’ ucamp sasiwa. Ucatsti Juanaw juti. Jupasti janiw mank'cänsa ni umcänsa, ucatsti jumanacajj juparojj sapjjtawa: ‘ñankha ajayuniw’ sasa. Ucjjarusti naya, Jaken Yokaparaquiw, jutta. Nayasti mank'aractwa, umaractwa. Ucatsti jumanacajj sapjjaraquistawa: ‘Ancha mank'eriw, umiriraquiw, impuesto cobririnacana, uqhamarac juchararanacampin amigopaw’ sasa. Ucampis Diosan yatiñapajj luräwinacap tokew uñacht'ayasi.” Ucapachasti Jesusajj tokenokañ kalltäna, cawqui marcanacantejj walja milagronacas luratäcäna uca marcanac contra, ucanquir jakenacajja juchanacapat jan arrepientisipjjatap laycu. Saraquïnwa: “¡Llaccañätaw jumajj, Corazín marca! ¡Camachcaquït jumajj, Betsaida marca! Tirompina Sidonampintejj take aca milagronacajj lurasispäna ucajja, ucspachaw jupanacajj take jan wali luräwinacapat arrepientisisinjja nayan ucar jutjjapjjasapäna, llaquisiñ luto isinacamp isthapita. Ucampis nayajj sapjjsmawa, taripäwi urunjja jumanacaw Tironquirit sipansa, Sidonanquirit sipansa jach'a mutuña catokapjjätajja. Uqhamaraqui jumajj Capernaum marca, ¿amuyastati alajjpachcama jach'aru aptatäña? Infierncam apakatäyätawa. Sodomantejj acan lurasqui uca milagronacajj lurasisapänjja, uca marcajj jichhürcamaw utjascasapäna. Ucampis nayajj sapjjsmawa, taripäwi urunjja jumanacajj uca Sodomanquirinacat sipansa juc'amp t'akhesiñwa catokapjjätajja.” Ucapachajj Jesusajj saraquïnwa: “Yupaychsmawa, Awquejja, munañaniraquïtawa alajjpachansa acapachansa. Jumawa yatiñ cancañ imanttajja wali yatiñan jakenacatjja; ucatsti juc'a yatiñan jakenacaruw uñacht'aytajja. Jïs, Tata, uqhamwa jumajj muntajja. “Awquejjasti take cunwa churjjetu ucampis janiw qhitis Yokarojj uñt'quiti, jan ucasti Awquiquiwa. Awquirusti janiraquiw qhitis uñt'quiti, jan ucasti Yokaquiw Awquirojj uñt'i, uqhamarac qhitirutejj Yokajj uñt'ayañ munqui ucanacampi. Nayar jutapjjam take karjatanaca jatjatanaca, nayaw samarayapjjäma. Nayan yugojja apapjjam, ucatsti nayat yatekasipjjaraquita. Nayasti llamp'u chuymani, alt'at chuymaniraquïtwa, ucatwa almaman samarañapjja jicjjatapjjäta. Nayan yugojjasti jasa apañaquiwa, qhumojjasti sinti phisnaquiraquiwa.” Ucürunacanjja Jesusajj discipulonacapampiw mä samarañ urunjja yapunac taypi sarascäna. Discipulonacapasti ucanjja mank'at awtjayasipjjäna, ucatwa trigo q'ichirasin mank'apjjäna. Ucanac uñjasinjja fariseonacajj Jesusarojj sapjjänwa: —Uñjam, aca discipulonacamajj samarañ urun jan lurañäquis ucwa lurapjje —sasa. Jupasti ucjjarojj sänwa: —¿Janit jumanacajj yatipcta mä cutejj Davidajj mank'at awtjayasisin amigonacapamp lurcatayna ucjja? Diosan utapar mantasinjja, kollanäquis uca t'ant'anacwa mank'antäna, ucasti janiw juparojj wact'cänti ni amigonacaparus uca mank'añapajja, jan ucasti sacerdotenacaquiw mank'añapäna. ¿Janiraquit jumanacajj leepcta Moisesan leyipjja: Samarañ urunjja sacerdotenacajj templonjja janiw samarapquiti sisqui ucjja? Ucampis ucajj janiw juchäcänti. Nayasti sapjjsmawa, acanjja utjiwa uca templot sipansa juc'amp jach'a. Jumanacajj chekpachansa janiw amuyt'apctati cuntejj aca Kellkatanjja sisqui ucjja: ‘Nayajj muntwa jumanacan qhuyapt'ayasirïpjjañama, janiw sacrificionacjja muncti.’ Jumanacatejj amuyapjjasma ucajja janiw jan juchaninacarojj juchañchapcasmati. Uqhamajj Jaken Yokapajj samarañ urjjarus munañaniraquiwa. Ucat sartasinsti Jesusajj pachpana sinagogaruw mantäna. Ucansti mä ampar pharsuta jakew ucancäna. Jesusaru aynacht'ayañ munasinsti, aqham sasaw jisct'apjjäna: —¿Waliquïsquiti mä usutaru samarañ uruna c'umaraptayañajja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —¿Qhiti jakes jumanacatjja utjaspa mä ovejani, uca ovejasti samarañ urunjja mä p'iyaru jalantaspa ucatjja jan apsuri sarcaspajja? Uqhamïpansti, ¡jakejja uca ovejat sipansa juc'ampi munatawa! Uqhamasti waquisipï samarañ urun asqui lurañajja. Uca jakerusti saraquïnwa: —Amparam lokatatam —sasa. Uqham satapatsti lokatatiwa, uca amparapasti c'umaräjjaraquïnwa. Fariseonacasti ucat mistusinjja sarjjapjjänwa, ucatsti Jesusaru jiwayañataquiraquiw amtapjjäna. Cunapachatejj Jesusajj ucanac yatjjän ucqhajja, sarawayjjänwa uca marcatjja, walja jakenacaraquiw juparojj arcapjjäna. Jesusasti take usutanacaruraquiw c'umaraptayäna. Saraquïnwa: Janiw qhitirus nayatjja yatiyapjjätati, sasa. Take acanacasti phokhasiscänwa Isaías profetan arsutaparjama: “Acajjaya qhitirutejj nayajj ajlliscäyäta uca sirvirejjajja, qhitirutejj walpun munaracta, jupatsti cusisiractwa. Nayan Ajayojjsti jupjjaruw uchä, jupasti cheka cancañajjwa yatiyaraquini take marcanacaru. Janiw ch'ajjwcaniti, ni arnacaskanisa, ni maynis callenacan arupjja ist'caraquiniti. Janiraquiw p'aquit sokosarus p'acjcaniti, janiraquiw phust'canisa niya jiwirjam akasquir mecharusa, cunürutejj jupajj cheka cancañan apnakaña utt'aycani ucürcama. Takpacha marcanacaraquiw juparojj iyawsas suyt'apjjani.” Ucapachasti, Jesusajj ucarojj mä amut juyqhu jakeruw irpanipjjäna, ucasti ñankha ajayunïnwa. Jesusasti juparojj c'umaraptayänwa, ucatwa uca jakejj uñj-jjaraquïna, parljjaraquïna. Take jakeraquiw cusisiñat wali muspharatäpjjäna, ucat sapjjaraquïna: “¿Acasti Davidan wawapäspati?” sasa. Uca fariseonacajj jakenacar uqham parlir ist'apjjatapatsti jupanacajj sapjjänwa: “Aca jakejj ñankha ajayunacacwa alissusqui, Beelzebú sat supayanacan jilïripan ch'amapampi” sasa. Jesusasti yatïnwa cuntejj fariseonacajj amtapcäna ucjja, ucatwa jupanacarojj sï: “Mä marca apnakeritejj jupa quicpa contra jaljtatäspajja ina ch'usaruw tucuspa. Uca quipcaraquiwa, mä marcatejj jan ucajj mä familias jupanaca pura jaljtatäspajja janiw acht'apcaspati. Uqhamaraquipï, supayatejj jupa quipca supayar alissuspajja, jupas uqham jaljtataraquïspawa, ucatsti ¿cunjämatsa ch'amapajj acht'aspajja? Jumanacajj sapjjtawa: Beelzebun ch'amapampiw uca ñankha ajayunacarojj jaksu, sasa. Uqhamäch ucajja, ¿qhitisa jumanacan arquirinacamarojj ch'am churaraquejj uqham uca ñankha ajayunacar ankaru jaksuñataquejja? Jupanacpachaw khanañchasipqui pantjasitanacamjja. Ucampis nayajj uca ñankha ajayunacarojj alisstwa Diosan Ajayupan ch'amapampi, ucasti sañ muni Diosan reinopaw jumanacar purinjje. “Amuyapjjamaya, ¿jasaquit mä jakejj mantaspa mä ch'aman jaken utaparojja? ¿Jan ucajj waquisicha nayrakata utaniru wali chinuntaña, ucat take cunatejj jupan utjqui uc apasjjañataquejja? “Qhititejj jan nayampïqui ucajj naya contrawa. Jan nayampi apthapiristi willirpayaraquiwa. “Ucatpï sapjjsmajja, jakenacarojj take juchanacapas perdonatäniwa, take jan wali arsutanacapasa; ucampis Kollan Ajayu contra jan walinac parlchi ucajja janiw perdonatäcaniti. Qhititejj Jaken Yokap contra parlcan ucajja, perdonatäniwa, ucampis qhititejj Kollan Ajayu contra jan walinac parlcanejja, janiw perdonatäcaniti, acapachansa ni qhäpachansa. “Mä kokatejj sumächi ucajja, suma achuniwa; jan suma kokäcchi ucasti, janiw sumäquiti achupajja. Uqhamasti mä kokajj achupat uñt'atawa. ¡Catari casta jan wali jakenaca! ¿Cunjämsa jumanacajj sum parlapjjasmajj niyaquitejj jumanacajj jan walïpcsta ucajja? Jumanacajj arsupjjtawa cunatï chuymanacaman phokhantatäsqui ucanaca. Mä suma jakejj sumanacwa parli, chuymapanjja suma amtañanac utjatap laycu. Jan wali jakesti jan walinacacwa parlaraqui, chuymapanjja jan wali amtañanac utjatap laycu. Nayasti sapjjsmawa, taripäwi urunjja take jakenacaw uñstapjjani jan cuna asquitac arunac parlatanacapatsa. Jumasti arsutamarjamaw uñjatäyäta juchanïtamsa, jan juchanïtamsa.” Ucjjarusti, Jesusarojj mä kawkha fariseonacajja, uqhamarac ley yatichirinacasa, aqham sapjjänwa: —Yatichiri, munapjjtwa jumat mä unañcha uñjaña. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Dios nayrakatan jan wali sarnaker jakenacajj mä unañcha mayipjje, ucampis janiw mayampis unañchajj lurascaniti, jan ucasti Jonasan unañchapaquiw uñacht'ayasini. Cunjämtejj Jonasajj mä jach'a chawllan puracapancän quimsürumpi quimsa arumampejja, uca quicparaquiw Jaken Yokapajj quimsürumpi quimsa arumampi orak mankhancani. Nínive marcan jaquirinacasti taripäwi urunjja sartanipjjaniwa juchañchañataqui, cunapachatejj Diosajj jichha urunacan jakenacar taripcani ucqhajja juchañchaniwa. Nínive marcanquirinacasti arrepientisipjjänwa cunapachatejj Jonasajj Diosan arunacap parlcäna ucapachajja. Ucampis jichhajj Jonasat sipansa juc'ampi jach'aw acanqui. Uca quipcaraquiw Sabá marcanquir reinasa sartaniraquini taripäwi urunjja, cunapachatejj jichha urunacan jakenacar taripcani uc uñjañataqui, ucatsti juchañcharaquiniwa. Jupasti wali jaya marcatpachwa jutäna, Salomonan suma yatiñamp parlatap ist'iri. Ucampis jichhajj Salomonatsa juc'ampïquis ucaw acanqui. “Cunapachatejj mä ñankha ajayojj mä jaket mistjjejja, waña chekanacanwa sarnakasqui samarañ thakasa; jan jicjjatasinsti amtt'asiwa: ‘Cawquittï mistuncta ucaruqui cutt'jjä’ sasa. Cunapachatï cutt'qui ucqhasti, uca jaker uñjasinjja wali sumwa chuymapjja jicjjati, pichst'ata, c'achacht'ataraqui. Uqham suma jicjjatasinjja, yakha pakallko jupat juc'amp jan wali ñankha ajayunacampwa irptani, ucatsti jupan ucaruw mantapjje jacasiñataqui. Uca jaken sarnakäwipajj nayra jacañapat sipansa juc'amp jan waliwa. Uca quicpawa aca jan wali jakenacampejj lurasiraquini.” Jakenacar parlasquipanwa, taycapampi jilanacapampejj purinïna. Jupanacasti ankawjatwa suyt'apjjäna, jupampi parlt'añwa munapjjaraquïna. Ucatsti mayniw Jesusarojj saraqui: —Taycamampi, jilanacamampiw ankancasqui, jupanacasti jumampiw parlt'añ munapjje —sasa. Jupasti uca yatiyirirojj sänwa: —¿Qhitisa nayan taycajjajja? ¿Qhitinacaraquis nayan jilanacajjajja? —sasa. Discipulonacaparu amparampi unañcht'asinwa saraquïna: —Acanacawa nayan taycajjasa, jilanacajjasa. Qhitinacatejj Awquejjan munañapa lurqui, ucanacawa nayan jilajjajja, cullacajjasa, taycajjaraquisa —sasa. Ucürusti Jesusajj utat mistusinjja, kota thiyaruw kont'asïna. Cunjämatejj walja jakenaca tantachasipjjänjja, ucatwa Jesusajj barcor mantasinjja kont'asi, jakenacasti kota thiyancasipcaraquïnwa. Jupasti walja yatichäwinacwa yatichäna, uñtasitanac toke. Saraquïnwa: “Mä yapuchir jakew phawir mistu. Phawcasinjja, mä yakhep jathajj thaqui jac'anacaruw puri, ucatsti jamach'inacajj jutasinjja pallthapiwayjjewa. Mä yakhepasti kalararawjaruw puriraqui, cawqhantï juc'aquïcän lak'ajja ucawjaru. Uca jathanacasti juc'a lak'anïtap laycojj janc'aquiw mistunïna. Inti lupt'anïpansti pharsuwayjjewa, jan suma saphinïtap laycu. Yakhepanacasti ch'aphi taypinacaruw puriraqui, ch'aphinacampi chica jilcasajja ch'aphinacaw atipjasin chhaktayapjje. Ucampis ucat ucjjar jathajja wali suma lak'awjaruw puri, ucatsti wali sum achuraqui, mayasti patacaruw achu, chicatanacasti sojjta tuncaru, quimsa tuncaruraqui. Jumanacatejj ist'añ munapjjstajja, ¡ist'apjjam!” Jesusan discipulonacapasti jupar jac'achasisinwa jisct'apjjäna: —¿Cunatsa uqham uñtasitanac toke jakenacarojj parltajja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacarojj Diosajj yatiyapjjtamwa cunanacatejj alajjpachan imantatäqui ucanacjja, ucampis jupanacarojj janiw yatiyatäpcänti. Qhitinacatejj utjirinïqui ucarojj juc'ampiw churasini, uqhamatwa jupanjj walja utjani. Ucampis qhitinacantejj jan cunapas utjqui ucanacatjja apakatäniwa mä juc'a utjiripasa. Ucatwa nayajj jumanacarojj uñtasitanac toke yatichapjjsma, jupanacasti uñjcasinsa janis uñjapcaspa uqhamaw tucupjje, ist'casinsa janis ist'apcaspa uqhamaraquiw tucupjje. Uqhamwa cuntejj Isaías profetajj arsuwaycatayna ucajj phokhasi: ‘Jumanacajj ist'casinsa janiw amuyapcätati, uñjcasinsa janiw uñjapcaraquïtati. Aca jakenacan chuymanacapasti chhaktayatawa, jinchunacapasa llupantatawa, nayranacapasti jist'antataraquiwa; uqhamat jan uñjapjjañapataqui, jinchunacapas jan ist'apjjañapataqui, janiraqui chuymanacapansa amuyt'apjjañapataqui, jan nayan ucarus cuttaniñapataqui, nayasti jupanacarojj janiw c'umaraptaycäti.’ “Jumanacasti cusisitäpjjañamawa, chekpachansa uñjasipctawa ist'asipcaractawa. Khanacwa sapjjsma, walja profetanacaw, walja asqui jakenacaraquiw aqham uñjañ munapjjäna cuntejj jumanacajj uñjapctas ucanacjja, ucampis jupanacajj janiw uñjapcänti, ist'añ munasinsa janiraquiw ist'apcänsa. “Ist'apjjamay cuntejj uca uñtasïwejj sañ munqui uca. Take qhitinacatejj Diosan suma yatiyäwipa ist'apqui ucat janiraqui amuyt'apqui ucanacajj, thaqui thiyarus purcatayna uca jathanacamp sasiwa, chuymapar purcäna uca suma yatiyäwinacsti supayaw apsuwayjje. Kalawjar purqui uca jathajja, qhitinacatejj janc'aqui wali cusisiñampi catokapqui ucanacawa, ucampis jan suma saphinïtap laycojja, janiw jaya acht'quiti. Cunapachatejj t'akhesiñanacajj uqhamarac jan walt'añanacas juti ucqhajja, janc'aquiw uca suma arunacatjja mayjt'asjje. Ch'aphi taypinacar jalantat jatha misturisti acamp sasiwa: Suma arunac ist'casinsa, sintwa llaquisipjje acapach yänacatsa, kollketsa. Take ucanacasti juparojj atipjiwa, suma arunacasti janiraquiw jupan chuymapanjja jiltcaspati. Ucampis suma lak'aru purir jathajja acamp sasiwa: Diosan arunacapa ist'asinjja amuyt'apjjewa, ucatsti mä sumwa achupjjaraqui, mayat patacaru sojjta tuncaru uqhamaraqui quimsa tuncarusa.” Jesusasti yakha uñtasïwitwa jupanacarojj parlt'araquïna, aqham sasa: “Diosan reinopajj cunjämatejj mä jakejj yapupar suma jathampi phawanti ucamp sasiwa. Ucampis cunapachatejj takeni iquisipcäna ucapachawa mä uñisirejj jutasina jan wali kora jathampi phawantawayi. Cunapachatejj trigonacajj alsuni ucatsti pokoraraqui ucqhajja, korajj khanpachwa uñsti. Ucapachaw uywatanacajja yapuniru sapjje: ‘Phawanctas ucajj suma jathänwa. ¿Cawquitaraqui uca jan wali korasti juti?’ sasa. Yapunisti jupanacarojj siwa: ‘Mä uñisiriw ucjja luri’ sasa. Jupanacasti jisct'asipcaquiwa: ‘¿Muntati nanacan korsuri sarapjjañajj-jja?’ sasa. Yapunisti siwa: ‘Janiwa, uca koranac apscasinjja trigompwa apsupjjasma. Aliscpan sam, cunapachatejj yawthapiñ horasajj purincan ucqhaw qhitäjja uca koranac nayrakat apsuñapataqui, ucatsti marka marka waquicht'asin ninaru phichhantañataqui. Trigorusti sumrac imayaraquï’ ” sasa. Jesusasti yakha uñtasïwitwa jupanacaru parlt'araquïna: “Diosan reinopajj cunjämatejj mä jakejj yapupar mostaza jathampi satantqui ucamp sasiwa. Chekpachansa mostazajja take jathanacat sipansa sinti jisc'awa, ucampis cunapachatejj alsuni ucatsti jiltasinjja, pankar yapun take kokanacat sipansa, jach'a kokaw tucu. Jach'a kokätap laycusti jamach'inacas tapanacwa ucan lurasiraqui” sasa. Yakha uñtasïwitwa jupanacaru parlaraquïna: “Diosan reinopajj mä levadurjamawa, cunjämatejj mä warmejj quimsa medida jac'uru levadurampi chapuntqui ucsti poktayaraqui ucamp sasiwa.” Jesusasti take acanacwa jakenacarojj uñtasïwi tokenacampi amuyt'ayäna; jan uñtasïwi tokempisti janiw cuns parlcänti. Take acanacasti phokhasiscänwa cunjämtejj profetajj kellkatayna ucarjama: “Uñtasïwinac toke parlä; cunanacatejj imantatäqui orak kalltäwitpacha ucanac saraquï.” Take jakenacar qhitanucjjasinsti, utaruw mantjjäna. Ucanwa discipulonacapajj jupar jac'achasisinjja jisct'apjjaraqui: —Yaticht'apjjetaya cuntejj uca jan wali korampi trigompejj sañ munqui uca— sasa. Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj sï: —Qhititejj suma jatha satqui ucajja Jaken Yokapawa, yapusti aca orakewa. Suma jathäquis ucajja Diosan ajllit wawaparaquiwa, jan wali jathäqui ucasti supayan wawanacapäquis ucaraquiwa. Jan wali jathampi phawantirïqui ucasti, pachpa supayawa. Yawthapiña horasasti acapach tucuscan uca uruwa, uca yapu apthapiristi angelanacawa. Cunjämtejj jan wali koranacajj apthapisejja ninaru phichhantañataquejja, uqhamaraquiw lurasini acapachan tucusiñap urunjja. Jaken Yokapasti angelanacaparojj qhitaniraquiniwa, Diosan reinopata take juchanacar tincuyiri jakenacar apthapiri, uqhamarac qhitinacatejj jan asqui lurapqui ucanacarusa. Jupanacarojj nina akquis uca hornoruw jakontapjjani, ucanwa wararipjjani, laca ch'aqhsa t'urusipjjaraquini. Ucampis Diosan munañap phokherinacasti, intjamawa khanapjjaraquini Awquipan marcapanjja. Jumanacatejj ist'añ munapjjstajja, ¡ist'apjjam! “Diosan reinopajj cunjämatejj mä korejj oraken imantatäquis ucamp sasiwa. Mä jakew uca imantat kori jicjjati, ucatsti uca pachparuw wasitat imantjjaraqui, ucatsti cusisitaw take cunatejj jupan utjquis ucanac aljantasin uca orakjja alasjje. “Diosan reinopajj cunjämatejj mä alaquipa jakejj suma perlanaca thakqui ucamp sasiwa. Cunapachatejj mä wali jila alan perla jicjjati ucqhajja, take cunatejj jupan utjquis uca aljantasinwa uca perla alasjje. “Diosan reinopajj cunjämatejj mä känajj kotar jakontatajj take casta chawllanaca catsojja ucamp sasiwa. Cunapachatejj chawllajj phokhantjje ucqhajja, kota thiyaruw uca känjja katatsjjapjje, ucatsti ucanwa chawllanacarojj jaljapjje. Suma chawllanacsti canastaruw imjjapjje, jan walinacsti willirpayjjapjjewa. Uqhamaraquiw lurasini acapachan tucusiñap urunjja, angelanacaw asquimpi, jan asquimpjja jaljiri jutani. Jan walinacarusti nina akquir hornoruw jakontapjjani, ucanwa wararipjjani laca ch'aqhsa t'urusipjjaraquini.” Jesusasti ucapachajj jupanacarojj jisct'änwa: —¿Jumanacajj take acanacjja amuyapjjtati? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Jïsa, Tata —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Cunapachatejj mä ley yatichirejj Diosan reinopata sum yatjje ucajja utan jakjamawa. Jupasti suma imat yänacapatjja yatiwa machak yänacsa, merk'e yänacsa apsuniñjja —sasa. Cunapachatejj Jesusajj uca uñtasitanac toke yatichañ tucjjän ucatjja sarawayjjänwa. Ucatsti marcaparuraquiw purjjäna, ucanjja sinagoganwa yatichañ kalltäna. Ist'apcän uca jakenacasti wal muspharasipjjäna, sapjjaraquïnwa: —¿Cawquinsa aca jakejj uqham yatiñ cancañjja yatekani? ¿Cunjämataraqui aqham milagronacsa luraraqui? Jupajj carpinteron yokapächejjaya, Mariaraquiw taycapasa, uqhamarac Jacob, José, Simón, Judas ucanacan jilaparaquiwa. Cullacanacapasti jiwasanacampiraquiw jacasipqui, ¿cawquitpunrac take acanacsti yatekanpachasti? —sasa. Jupanacasti janiw ist'añ munapcänti, ucampis Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Takeniw mä profetarojj sum catokapjje, ucampis marca masinacapampi, utapanquirinacampiquiw jan sumjja catokapquiti —sasa. Ucatwa jan walja milagronacjja ucanjja lurcänti, jupanacan jan juparu iyawsapjjatap laycu. Uca urunacanjja Herodesajj Galileanwa marca apnakascäna, jupasti Jesusjjatwa yatiyäwinac yatïna. Jupanacampïscän ucanacarusti saraquïnwa: “Ucajja Bautisiri Juanaw jiwatanac taypit jactanpacha, ucatwa jupajj ch'amani uca milagronaca lurañataquejja” sasa. Uca Herodesaraquiw Juanarojj preso catuntayatayna, cadenampiraquiw cárcel mankhanjja chinuntayatayna. Uqham lurañapataquisti Herodías warmiw juchanïna, jupasti Herodesan Felipe jilapan warmipänwa. Juanasti Herodesarojj aqham sataynawa: “Janiw jilaman warmipampi utjasiñamajj waquisctamti” sasa. Herodesasti Juanarojj jiwayañ munäna, ucampis jupajj marcanquir jakenacaruw ajjsaräna, jupanacasti takeniw Juanarojj mä profetarjama iyawsapjjäna. Herodesan urupansti, Herodiasan phuchapajj take jawsatanac nayrakatar thokt'iriw mistunïna, uca thokt'atapasti Herodesataquejj sinti sumänwa. Ucatwa jupajj juramento lurasa tawakorojj säna: “Cuntejj muncta uc mayita” sasa. Ucatwa jupajj taycapan amtayatajj Herodesarojj säna: “Bautisiri Juanan p'ekep mä platoru churita” sasa. Uca arunacasti Herodesarojj wal llact'asiyäna, ucampis uca jawsatanacan nayrakatapan juramento luratap laycojja, uqhamwa lurayäna. Bautisiri Juanan p'ekep carcelan qharekaniñapataquiraquiw arsuraquïna. Ucspacharaquiw platjjaru apanïna, ucatsti Herodesajj uca tawakoruw churäna, jupasti taycaparuraquiw churaraquïna. Ucatsti Juanan arquirinacapajj purinisinjja amayapjja imt'anjjapjjänwa, ucatjja Jesusan ucaruraquiw yatiyiri sarapjjäna. Cunapachatejj Jesusajj uc yatcän ucqhajja, sapaquiw ucawjatjj sarawayjjäna botjjata mä ch'ekarst'a chekaru. Ucampis jakenacajj ucjja yatjjapjjaraquïnwa, ucatwa take marcanacata mistunisinjja juparu arcapjjäna orakenjama. Botet mistusinsti Jesusajj uñjänwa walja jakenacan ucancatapa. Jupasti uca jakenac uñjasinjja qhuyapt'ayasïnwa, ucatwa usutanacarus kollaraquïna. Niya wali jayp'öjjepanjja, discipulonacapajj Jesusar jac'achasisinjja sapjjänwa: —Jayp'öjjewa, janiraquiw qhitis acawjan utanejj utjquiti. Jichhajj sarjjapjjpan samaya, jisc'a marcanacaru mank'añ alasiri —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Janiw sarjjapjjañapajj waquisquiti, jumanac mank'añ churapjjam —sasa. Jupanacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Pheska t'ant'ampi pä chawllampiquiw utjapjjetu, ucat juc'ampejj janiw utjapquituti —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Acar apanipjjam, jakenacarusti pastonacar konurayapjjam —sasa. Ucjjarusti uca pheska t'ant'ampi pä chawllampi catusinjja, alajjpach uñtasinwa Diosar yuspagaräna. T'ant'a pachjasinsti discipulonacaparuw laquintäna, ucat jupanacasti take jakenacaruw laquintapjjaraquïna. Takeniw mank'apjjäna, sist'atäpjjaraquïnwa. Tunca payan canastaruraquiw puchunacjja apthapipjjäna. Uqham mank'apcän ucanacasti pheska warankjama chachanacänwa, janiraquiw wawanacas ni warminacas jaqhutäcänti. Ucjjarusti Jesusajj discipulonacaparojj: Boteru mantapjjam, sänwa. Munaraquïnwa jupanacajj jupat nayra qhurcataru puriñapa, ucchañcamasti Jesusajj uca walja jakenacaruw qhitanucuscäna. Jakenaca qhitanucjjatatsti, jupajj sapaquiw kolluru oración luriri maqhatawayjjäna. Ucancascaraquïnwa arumt'añapcama. Ucchañcamasti botejj chica kotancjjänwa, kota mathapisti waliracwa boterojj jawk'jascäna, thayajj conträtap laycu. Khantat horasarusti Jesusajj uma patanjam jutasinwa discipulonacaparojj jac'achasi. Uqham uma patanjam sarir uñjasinjja discipulonacapajj wal ajjsarapjjäna, ucatwa ajjsarañat art'apjjäna: —¡Almaraquisä! —sasa. Ucampis Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Jan ajjsarapjjamti, nayäsctwa —sasa. Pedrosti juparojj sänwa: —Tata, jumästa ucajja: Uma patanjam jutam sitaya —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Jutascaquimaya —sasa. Pedrosti botet sarakasinjja jupan ucaruw saräna uma patanjama. Uqham sarcasinsti amuythapisïnwa thayajj wal thayt'asincatapa, ajjsarañatsti jupa pachpaw umarojj chhakaränttascäna, ucatwa art'asïna: —¡Tata, waysuta! —sasa. Ucspachaw Jesusajj amparapat catusinjja Pedrorojj waysu, ucatsti saraquiwa: —¡Pisi iyawsañan jake! ¿Cunatsa pächasta? —sasa. Boteru mistjjapjjatapatsti uca thayajj, t'acurawayjjänwa. Ucapachawa botenquirinacajj quillt'asisin Jesusarojj sapjjäna: —¡Chekapuniw Diosan Yokapätajja! —sasa. Kota mayscataru maqhatjjasinjja Genesaret chekaruw puripjjäna. Ucanquir jakenacasti Jesusarojj uñt'jjapjjaraquïnwa, ucat jupanacajj take uca orakpacharuraquiw yatiyapjjäna. Jupan ucarusti take usut jakenacaruraquiw irpanipjjäna, achict'asipjjaraquïnwa Jesusan mä isipacsa llamct'añataqui. Uqham llamct'irinacasti takeniw c'umaräjjapjjäna. Ucapachajj mä kawkha fariseonacaw Jesusan ucarojj Jerusalén marcatpach jutapjjatayna, uqhamarac ley yatichirinacasa. Jupanacasti Jesusarojj jisct'apjjänwa: —¿Cunatsa juman discipulonacamajj nayra awquinacasan yatichäwipjja jan phokhapquejja? Janiraquis mank'añataquejj amparanacapjja jarekasipquitejjä —sasa. Jesusasti jupanacarojj jisct'araquïnwa: —Jumanacasti ¿cunataraqui Diosan camachinacapsti jan phokhapjjaractasti, awquinacaman amtäwinacaparuqui arcañataquisti? Diosasti siwa: ‘Awquimar taycamar jach'añcham. Awquiparu taycaparu ñankhachirejja jiwañapawa’ sasa. Ucampis jumanacajj sapjjtawa: ‘Mayni jakejja awquiparojj saspawa jan ucajj taycaparusa: —Janiw yanapquirismati, take cunatejj utjquitu ucjja Diosaruw churjjta —sasa. Take uqham sirinacasti, janiw awquiparus ni taycaparus yanapañapäcjjeti.’ Uqhamatwa jumanacajj Diosan camachipa apanucusina awquinacamana amtäwinacaparuqui arcasipctajja. ¡C'ari chuyman jakenaca! Walicpun Isaías profetajj jumanacatjja sascänjja: ‘Aca jakenacajj lacapampiquiw jach'añchapjjetu, ucampis chuymanacapajj nayatjja jayanquiwa. Janiw acch'as walïquiti jupanacan yupaychaña churatanacapajja, jupanacan yatichäwipajj jakenacan yatichäwipaquïtap laycu.’ Jesusasti jakenacar jawsthapisin aqham sasaw parläna: —Ist'apjjam ucatsti amuyt'apjjaraquim: Cunanacatejj jaken puracapar mantqui ucajj janiw jakerojj k'añuchquiti, ucampis jaken lacapat mistquis ucawa jakerojj k'añuchi —sasa. Discipulonacapasti uca arunac ist'asinjja Jesusajj ucar jac'achasisin sapjjänwa: —Fariseonacajj uca arunacam ist'asinjja colerasipjjewa —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Cawquïr alitejj alajjpachanquir Awquejjan jan ayrutäcchi ucajja, saphitpach jic'sutäniwa. Jaytapjjam; chekpachansa jupanacajj juyqhu irpirinacäpjjewa. Mayni juyqhutejj yakha juyqhuru irpani ucajja, panpachaw cuna p'iyarus jakoranttapjjani —sasa. Ucapachaw Pedrojj Jesusarojj saraqui: —Yaticht'apjjetay cuntejj aca yatichäwejj sañ munqui uca —sasa. Jesusasti sänwa: —¿Janit jumanacas amuyt'apcta? ¿Janit jumanacajj amuyapcta take laca toket mantiri mank'anacajj puracar sarqui ucjja, ucatsti mistjjaraqui ucjja? Ucampis lacat mistqui ucajja chuyma mankhatwa juti, take acanacaraquiw jakenacarojj k'añuchi. Chuyma mankhatwa jan wali amtañanacajj juti, jake jiwayañanaca, wachoka juch lurañanacasa, lunthatasiñanaca, c'arisiñanaca, uqhamaraqui jakjjata jan wali parlañanacasa. Take acanacapï jakenacarojj k'añuchejja, ucampis jan jarekasis mank'añäqui ucajja, janiw k'añuchquiti. Jesusasti ucawjat mistusinjja, Tiro uqhamarac Sidón sat chekanacaruw sarjjäna. Canaananquir mä warmiraquiw ucapachajj Jesusan ucarojj wal arnakt'asis jutäna: —Tata, Davidan wawapa, qhuyapt'ayasiquitay nayarojja. Phuchajjaw supayampi sinti t'akhesiyat uñjasi —sasa. Jesusasti ucjjarojj janiw camscänsa, ucapachaw discipulonacapajj juparojj jawsasin achict'apjjäna: —Qhitanucjjam, jiwasan khepaswa uqham arnakasis jutasqui —sasa. Ucapachaw Jesusajj saraquïna: —Diosajj qhitanituwa Israel marcan chhakatäquis uca ovejanacar thakeri —sasa. Uca warmisti quillt'asisinwa Jesusarojj achict'asïna: —¡Tata, yanapt'aquitaya! —sasa. Ucjjarojj Jesusajj saraquïnwa: —Janiw walïquiti wawanacat t'ant'a apakasin ankanquir anunacar churañajja —sasa. Ucampis uca warmejj Jesusarojj sänwa: —Jïs, Tata. Ucampis anunacajj uywirinacan mesapat jalaktquis uca t'ant'a puchunacsa mank'asiraquiwa —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Warmi, ¡cunja jach'as iyawsañamajja! Cunjämtejj muncta uqhamay luraspan —sasa. Ucspachaw uca warmin phuchapajj c'umaraptjjäna. Jesusajj uca chekat mistunjjasinjja Galilea kota thiyaracwa jutascäna. Ucatsti mä kollur maqhatasinwa kont'asiraquïna. Walja jakenacaraquiw jupan ucarojj jutapjjaraquïna, irpanipjjaraquïnwa juyqhunaca, suchunaca, okaranaca, manconaca, walja usutanacampi. Jesusasti jupanacarojj c'umaraptayänwa. Take ucanacatsti jakenacajj wal muspharasipjjäna, jan parlir amutunacas arsjjänwa, manconacas waliquëjjänwa, cojonacas sarnakjjapjjaraquïnwa, juyqhunacasti uñj-jjapjjaraquïnwa. Uqhamatwa Israel marcan Diosaparojj yupaychapjjäna. Ucapachaw Jesusajj discipulonacaparojj jawsthapïna, ucatsti saraquïnwa: —Take aca jakenacatjja wali qhuyapt'ayasta, niyaraquiw quimsüröjje aca jakenacan nayampi acancatapajja, janiraquiw cuna mank'añas jupanacan utjquiti. Janiraquiw jan mank'atsa utanacaparojj qhitanucuñ muncti, inampis thaquin sarcasajj jan ch'amani thayjtjjapjjaspan —sasa. Discipulonacapasti ucapachajj juparojj sapjjänwa: —¿Cunjämaraqui takpacha jaketaquisti mank'a jicjjatsnasti? Acawjanjja janiw qhitis jacquiti —sasa. Jesusasti jupanacarojj jisct'ascaquïnwa: —¿Kawkha t'ant'as utjapjjtam? —sasa. —Jupanacasti sapjjänwa: —Pakallko t'ant'aquiw utjapjjetu mä kawkha chawllitampi —sasa. Jakenacarusti ucawjanacaruw konurayäna. Uca pakallko t'ant'ampi, chawllanacampi catusinjja, alajjpach uñtasinwa Diosarojj yuspagaräna. T'ant'a pachjasinsti discipulonacaparuw laquintäna, jupanacasti take jakenacaruraquiw churaraquïna. Takeniw sist'asipjjäna, ucatsti pakallko canastaracwa t'ant'a jilt'anac apthapipjjäna. Uca mank'erinacasti pusi waranka chachanacänwa, janiraquiw warminacasa ni wawanacasa jaqhutäcänti. Jesusasti uca khepatjja jakenacarojj qhitanucjjänwa. Ucatsti botjjaru mantasinjja Magadán sat chekaruw sarjjäna. Fariseonacampi saduceonacampisti Jesusan ucaruw sarapjjäna, ucat mä unañcha mayipjjäna alajjpachata, uqhamatwa Jesusarojj yant'añ munapjjäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: “Inti jalantaru suma wila c'ajtanitap laycusti jumanacajj sapjjtawa: ‘Kharürojj suma urüniwa’ sasa. Alwatanacasti urojj wali kenayrantatätap laycusti sapjjaractawa: ‘Jichhürojj jan wali urüniwa’ sasa. ¡C'ari chuymani jakenaca! Jumanacajj wal yatipjjtajj cunjämatejj urunacajj pasañapäqui ucjja, ucampis janiw yatipctati cuntejj aca urunacan unañchapajj sañ munqui uc amuyt'añjja. Dios nayrakatan jan wali sarnaker jakenacajj mä unañcha mayipjje, ucampis janiw mayampis unañchanacajj lurascaniti, jan ucasti Jonasan unañchapaquiw uñacht'ayasini” sasa. Uca jan wali arquiri jakenacar jaytanucuwayasinjja sarawayjjänwa. Discipulonacapasti kota qhurcataru maqhatjjasinjja, amtasipjjänwa jan t'ant'a apasipjjatapa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Amuyasipjjañamawa fariseonacan levadurapatjja uqhamarac saduceonacatsa —sasa. Discipulonacapasti jupanaccamaquiw maynir mayniru sasipjjäna: —Jan t'ant'a apanitas laycuy uqham sischistu —sasa. Jesusasti ucjj amuyänwa, ucat jupanacarojj saraquïna: —¿Cunats: ‘Janiw t'ant'anïctanti’ sapjjtajja? ¡Wali pisiw jumanacan iyawsañanacamajja! ¿Janipunit amuyasipcta, ni amtasipcaractasa pheska t'ant'at pheska warank jakeru nayajj churcta ucsa, ucat kawkha canastsa apthapipjjtajja? ¿Ni amtasipcaractas pakallko t'ant'at pusi warank jakeru churatajjsa, ucat kawkha canastatejj jilt'caraquïna ucsa? ¿Cunjämatsa jumanacajj jan amuyapcta nayan parlatajj-jja? Janiw t'ant'at parlcti. Fariseonacanpin, saduceonacanpin levadurapat amuyasipjjam —sasa. Ucapachaw discipulonacapajj amuyapjjäna cuntejj Jesusajj jupanacar yatichañ muncatayna ucjja. Chekpachansa janiw t'ant'a levadurat parlcänti jan ucasti fariseonacan uqhamarac saduceonacan yatichäwipatwa parläna. Cunapachatejj Jesusajj Cesarea de Filipo satäquis ucqharu purcän ucapachajj discipulonacaparuw jisct'äna: —¿Qhitiw sapjjetus jakenacajj naya Jaken Yokaparojja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Mayninacajj: ‘Bautisiri Juanaw’ sapjjewa, mayninacasti: ‘Eliasaw’ sasaraqui, yakhepanacasti: ‘Jeremiasaw’ sapjjaraquiwa, jan ucajj: ‘Yakha profetäpachaw’ sapjjaraquiwa. Ucat saraquïnwa: —Jumanacasti ¿qhitiwa sapjjaraquistasa? —sasa. Ucapachaw Simón Pedrojj sï: —Jumajj Cristo Tatitütawa, jacquir Diosan Yokaparaquïtawa —sasa: Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Cusisiñanïtaw jumajj Simón, Jonasan yokapa. Janiw qhitis jumarojj yatiyctamti, jan ucasti alajjpachanquir Awquejjaw yatiytamjja. Nayasti saracsmawa, jumajj Pedrötawa, nayasti aca kaljjaruw iglesiajj sayt'ayasï, ucarusti janiraquiw jiwañan munañapas atipcaniti. Churaraquïmaw Diosan reinopan llavenacapsa. Cuntejj jumajj acapachan chint'cätajj ucajja, alajjpachan chint'ataraquïniwa, cuntejj jumajj acapachan jararcätajj ucajja, alajjpachan jararataraquïniwa —sasa. Ucatwa Jesusajj jupanacarojj wal ewjjt'äna: Janiw nayan Cristötajj-jja khanañchapjjätati, sasa. Ucapachatpachwa Jesusajj discipulonacaparojj khanañchañ kalltäna jupan jiwäwipjjata. Saraquïnwa: —Jerusalenar sarañajjaw wact'itu, ucansti chuymani jilïrinacajj, uqhamarac sacerdotenacan jilïrinacapampi, ley yatichirinacampejj wal t'akhesiyapjjetani. Ucatsti jiwayapjjaraquitaniwa, ucampis quimsüru jiwatatsti jactawayjjäwa —sasa. Uc ist'asinjja Pedrojj yakhawjar irpakt'asinwa sapaparu wal ewjjt'äna: —¡Diosajj jan munpati ucjja! ¡Janiw ucajj jumar pasañapajj waquiscaspati! —sasa. Jesusasti cutiquipstasinwa juparojj sï: —¡Nayat saraket, Supaya! Nayarojj pantjasiyirjamätawa. Jumajj janiw Diosjam amuyctati, jan ucasti jakenacjamaquiw amuytajja —sasa. Jesusasti discipulonacaparojj saraquiwa: —Maynitejj nayar arcañ munchitu ucajja, jupa quipcat armt'aspan, ucatsti arquitpan jacañap apt'asirjamäcchi ucasa. Qhititejj jacañap khespiyasiñ munanejja, apt'asiniwa, ucampis qhititejj jacañap naya laycu apt'asinejja, khespiyasiniwa. ¿Cuna asquirac jaketaquisti aca orakpacha jupancjjaspa, ucat almap chhakayasispa ucasti? Jan ucajj ¿kawkhsa pagaspa jakejj almapatjja? Jaken Yokapajj Awquipan jach'a munañapampiw angelanacapampi jutani, ucatwa sapa maynirus luratanacaparjama churjjani. Khanacwa sapjjsma, acancapctas ucat mä kawkhanejj janiw jiwcaniti Jaken Yokapan take jach'a munañapamp jutañapcamajja —sasa. Sojjta uru khepatsti Jesusajj Pedrompiru, Juanampiru, Jacobo jilapampiru irptasiwayasinwa mä jach'a kollu patar maqhatäna. Ucanwa Jesusajj khanquir tucuwayäna jupanacan nayrakatapana. Ajanupajj intjam c'ajquirïnwa, isipasti wali jank'oraquiw tucuwayäna. Ucspacharaquiw uñjapjjäna Moisesaru, Eliasampiru Jesusampi parlasquiri. Pedrosti Jesusarojj saraquïnwa: “Tata, wali sumaw jiwasan acancapjjatasajja. Munsta ucajja quimsa ch'ujllanac acawjaru lurapjjä: mayajj jumataqui, mayasti Moisesataqui, mayïristi Eliasataqui.” Pedron parlcañapcamasti, mä lliphipquiri kenayaw jupanacarojj muyuntäna. Uca kenaya taypitsti mä aruw ist'asi: “Acaw munat Wawajjajja, juparaquiw nayarojj wal cusisiyitu. Juparu ist'apjjam” sasa. Uc ist'asinjja discipulonacapajj oraker ajanup puriyañcamaw quillt'asipjjäna, walrac ajjsarapjjäna. Jesusasti jupanacaru jac'achasisaw llamct'äna, saraquïnwa: “Sartasipjjam, jan ajjsarayasipjjamti” sasa. Cunapachatejj uñtjjapjjän ucqhasti, janiw qhitirus uñjcjjapjjänti, jan ucasti Jesús saparuquiwa. Uca kollut sarakasincasinjja Jesusajj aqham sasaw jupanacarojj sawayi: —Janiw qhitirus aca uñjäwi yatiyapjjätati, cunürutejj Jaken Yokapajj jiwatanac taypita jactcani ucürcama. Discipulonacapasti Jesusarojj jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cunataraqui ley yatichirinacasti: “Eliasaw nayrakata jutañapajj” sapjjesti? Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Chekapuniw Eliasajj jutani, jupasti takeracwa asquichani. Nayasti sapjjsmawa, Eliasajj niyaw jutjje. Juparusti janiraquiw amuyapcänti ni uñt'apcaraquïnsa, jan ucasti jupampejj cuntejj jupanacajj munapcäna ucwa lurapjje. Uca quipcaraquiw Jaken Yokaparojj t'akhesiyapjjani —sasa. Ucapachaw Jesusan discipulonacapajj amuyt'apjjäna Bautisiri Juanat parlascatapjja. Walja jakenacajj utjcänsa ucar puripcäna ucqhasti, mä jakew Jesusan nayrakatapar quillt'asïna ucat saraquïna: —Tata, qhuyapt'ayasimay yokajjaru. Sapa cutiw t'uqhu churayasi, horasajj ninaruw liwirantti, horasasti umaruraqui; walpun t'akhesisqui. Nayasti apantwa discipulonacaman nayrakataparu, ucampis jupanacajj janiw kollañatac ch'amanïpquiti —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —¡Pächasir jakenaca, jan wali amtaninacaraqui! ¿Cunapachcamarac jumanacampïscäjja? ¿Cunapachcamarac jumanacasti ch'am tucuyapjjetäta? Acawjaru uca waynaru irpanipjjam —sasa. Ucapachaw Jesusajj uca ñankha ajayurojj tokenokäna, ucatsti uca waynatjja alissuraquïna. Waynasti ucspachaw c'umaräjjäna. Discipulonacapasti Jesusampejj yakhawjanwa parlapjjäna, jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cunatsa nanacajj uca ñankha ajayurojj alissuñatac jan ch'amanïpctjja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacan iyawsañamajj wali pisiwa. Khanacwa sapjjsma, jumanacantejj iyawsañamajj utjaspa mä mostaz jatha ucch'aquisa, aca kollurojj: ‘Sartam acawjata, yakha chekaru’ sapjjasmawa, ucat uca kollusti yakhawjaruw sartaspa. Janiw cunas ch'amäcaspati, jumanacantejj iyawsañajj utjaspa ucajja. [Aca casta ajayusti oracionampi, uqhamarac ayunompiquiw alissutäspa.] Galileanccasinsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: “Jaken Yokapajj juchararanacan amparapar catuyatäniwa, ucatsti jiwayapjjaniwa. Quimsüru jiwatatsti jactawayjjaraquiniwa” sasa. Uca yatiyäwisti jupanacarojj wal llaquisiyäna. Cunapachatejj Jesusajj discipulonacapampi Capernaum sat marcaru purinjjän ucqhajja, impuesto cobririnacajj Pedron ucaruw jutapjjäna jisct'apjjaraquïnwa: —¿Janit jumanacan yatichirimajj templotaqui impuesto pagqui? —sasa. Pedrosti sänwa: —Jïsa, paguiwa —sasa. Pedron utaru mantanjjatapatsti Jesusajj aqham sasaw parläna: —Simón ¿cunjämas acajj jumataquejja? Acapach reyinacajj ¿qhitinacarus impuestonacsa alek yanapanacsa mayejja, jupanacanquirinacarut jan ucajj yakhanacarucha? —sasa. Pedrosti ucjjarojj sänwa: —Yakhanacaruwa —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Uqhamajj jupanquirinacajj janiw pagañapäquiti. Ucampis jan qhitirus mayjt'ayañataquejj kotar saram, ucat chawlla catuñ anzuelo umaru jakontam. Cawquïr chawlltejj catcäta ucan lacapanwa mä kollke jicjjatäta. Uca kollksti nayampita jumampita impuesto paganjjam —sasa. Ucapachajj discipulonacajj Jesusar jac'achasisinjja jisct'apjjänwa: —¿Qhitis Diosan reinopan wali jilïrejja? —sasa. Jesusasti mä wawa jawsäna. Jupanac taypiru sayt'ayasinsti, saraquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacatejj jan mä wawjam tucupjjätajja, janiw Diosan reinopar mantapcasmati. Yatipjjam, Diosan reinopanjja wali jilïrïniwa qhititejj acapachan mä wawjam catokqui ucajja. Qhititejj mä wawaru sutejjar aca wawarjam catokqui ucajja, nayaruw catokasquitu. “Qhititejj mä jisc'a wawanacaru juchar tincuntayanejja, uca jakejj walïspawa mä jach'a molino kalampi cuncar chinuntasina kota mankharu jakontatäñapajja. ¡Cunja jan walisa acapachataquejj jakenacar juchar puriñanaca utjatapajja! Juchar puriñajj utjapuniniwa, ucampis ¡cunja jan walisa qhititejj juchar puriyqui ucataquejja! “Ucatpï sapjjsmajja, amparamatejj jan ucajj cayumatejj juchar puriyirjamächi ucajja, qharekam ucatsti jayaru liwtam; jumataquisti walïspawa jan amparani jan ucajj jan cayuniqui jacañaru mantañamajja, wiñaya akquir ninaru paypach cayunisa jan ucajj paypach amparani mantañat sipanjja. Jan ucajj nayramatejj jucharu tincuntayirjamächi ucajja, apsusjjam ucatsti jayaru liwtam; walïspawa juman jacañaru mantañamajja maya nayraniqui, pä nayrani infierno ninar mantañat sipana. “Jan jisc'achapjjamti aca jisc'anacarojja. Nayasti sapjjsmawa, jupanacan angelanacapajj alajjpach marcanjja Awquejjan nayrakatapancasipcapuniwa. [Jaken Yokapasti cunatï chhakcatayna uca khespiyiriw juti.] “¿Cunjämas acajj jumanacataquejja? Mayni jaketejj patac ovejanïspa, ucat mayajj chhakatäspa ucqhajja, ¿janit jupajj uca llätunc tunca llätuncan kollur jaytawayasin chhakatäquis uca thakerejj sarqui? Khanacwa sapjjsma, jicjjatasinsti jupajj uca ovejat juc'amp cusisi jan chhakquis uca ovejanacat sipansa. Uqhamaraquiw, alajjpachanquir Awquimajj janiw qhiti jisc'an chhakañapsa munquiti. “Jilamatejj cuna jan wals lurätam ucajja, jupampi sapa pur parlt'am, saraquim cuna jan waltejj lurctam uca. Uca ewjjt'amarutejj ist'ätam ucajja, jilamampejj sumancthapjjtawa. Janitejj ist'cätam ucasti, mä pani jan ucajj maynimpsa jawsasin saram cuntejj parlcäta ucajj jupanacan ist'atäñapataqui, testigöpjjañapataquiraqui. Janipuni jupanacarus ist'cjjani ucasti iglespachar jawsthapim, ucat janiraqui jupanacarus ist'cjjani ucasti, Diosar jan iyawsquis uqhamaru uñj-jjapjjam, jan ucajj impuesto cobrir uñisita jakerjamasa. “Khanacwa sapjjsma, cuntejj jumanacajj acapachan chint'apcäta ucajja, alajjpachan chint'ataraquïniwa; cuntejj jumanacajj acapachan jararapcäta ucajja, alajjpachan jararataraquïniwa. “Sapjjaracsmawa, paninitejj acapachan mä sapa amtañampi mä cunsa oracionan mayinejja, alajjpachanquir Awquejjajj churaniniwa. Cawquintejj paninisa, quimsanisa sutejjaru tantachatächejja, nayajj jupanac taypinctwa. Ucapachaw Pedrojj sartasina Jesusarojj jisct'äna: —Tata, cunapachatejj jilajjajj cuna jan walsa luritan ucajja, ¿kawkha cutis nayajj uca juchapatjja perdonäjja? ¿Pakallk cutcamati? sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Janiw pakallk cuti siscsmati, jan ucasti, pakallk tunca pakallko cuti sismawa —sasa. “Diosan reinopajj cunjämtejj mä reyejj jacthapiñ muni sirvirinacapampi ucampi sasiwa. Cunapachatejj jacthapiña kalltcäna ucqhajja, mayni walja millonanac manuniruw irpani. Uca sirviristi janiw cunampis phokherjamäcänti. Reyejj ucjjarojj siwa: ‘Warmipamppach wawanacapamppach take cunanacapamppach esclavot aljantatäpan, uqhamat uca manupajj phokhatäñapataqui’ sasa. Ucapachaw sirvirejja quillt'asisin uca reyin nayrakataparojj achict'asi: ‘Tata, mä juc'a suyt'aquita, nayasti pagjjaquïmawa’ sasa. Reyisti uqham achict'asipanjja qhuyapt'ayasïnwa, take uca manupjja perdonänwa, jupasti sarawayjjänwa. “Uca manut perdonayasir sirviristi, ucat sarcasinjja jicjjataraquïnwa yakha sirvir masiparu. Ucasti manuraquïtaynawa mä kawkha kollke. Cuncat catusinwa juparojj niya jiwayirjam saraqui: ‘¡Pagjjet manüquistas uca!’ sasa. Uca sirviri masipasti pamparuw quillt'asi, ucat achict'asiraqui: ‘Tata, mä juc'a suyt'aquita, nayasti pagjjaquïmawa’ sasa. Ucampis maynejj janiw muncänti, ucatwa carcelaru llaventayi jupar uca manupata phokhañapcama. Mayni jupamp chica sirvirinacajj uc lurir uñjaraquïnwa. Uqham luratapatsti walirac llaquisipjjäna, ucatwa take ucanac reyiru yatiyapjje. Reyisti jawsayiwa ucatsti saraquiwa: ‘¡ñankha lurir jake! Nayajj perdonsmawa take manumatjja achict'asitam laycu. Jumajj qhuyapt'ayasiñamänwa uca sirviri masimatjja cunjämtejj nayajj jumamp lurcta uqhama’ sasa. Ucapachawa reyejj wal colert'asïna, ucatsti t'akhesiyaraquïnwa take uca manupa pagañapcama. Jesusasti aqham sänwa: Uqhamaraquiw alajjpachanquir Awquejjajj jumanacampejj luraraquini, janitejj take chuyma perdonapcät ucajja” sasa. Take acanac arsutatjja Jesusajj Galileatjja Judearuw sarjjäna, cawquïritejj Jordán jawirat inti jalsu tokencquis ucsaru. Walja jakenacaraquiw juparojj arcäna, ucansti usutanacarojj c'umaraptayänwa. Ucanjja mä kawkha fariseonacaraquiw Jesusaru jac'achasipjjäna jupar jan walt'ayañataqui, ucat jisct'apjjäna: —¿Waliquiti mä jakejj warmipampi jaljtañapajj cunïpansa? —sasa. Jupasti ucjjarojj saraquïnwa: —¿Janit jumanacajj Diosan arunacapana leet'apcta, qhititejj kalltan lurcäna ucajj chacha warmi lurqui ucjja? Saraquïnwa: ‘Ucatwa chachajj awquiparu taycaparu jaytanucusin warmipampi mayachasjjani, panipasti mayaquëjjaraquiniwa.’ Uqhamasti janiw paninïcjjapjjeti jan ucasti mayaquëjjapjjewa. Uqhamajj jakejj janiw jaljtaycaspati cuntejj Diosajj mayachquis ucjja. Ucatsti jisct'asipcaquïnwa: —¿Cunataraqui Moisesasti warmiru jaljtañ papel loktasin jaytanucuñ yatichänsti? Jesusasti saraquïnwa: —Jumanacan wali kala chuymanïtam laycuwa Moisesajj warmimp jaljtañjja jaytawayapjjtamjja, ucampis kalltanjja janiw uqhamäcänti. Nayasti sapjjsmawa, qhititejj warmiparu jan wachoka juch lurquipana apanucojja, ucat yakhampi casarasiraquejja, uca jakejj wachoka juchwa luri. [Uca pachparaquiw jaljtat warmimpi casarasirejja wachoka jucha luraraqui.] Discipulonacapasti ucapachajj sapjjänwa: —Uqhamajj mä jaketejj warmipampi uqham utjañapächi ucajja, janiw waquisquiti casarasiñajja —sasa. Jesusajj saraquïnwa: —Janiw takenis suma amuyt'apcaspati, jan ucasti take qhitinacarutejj Diosajj amuyt'a churqui ucanacaquiwa. Cunayman amuyunacaraquiw utji jaken jan casarasiñapataquejja. Yakhepanacajja jan casarasiñataquiw naci, mayninacasti jake masipan uqham jan casarasquiri tucuyataraquiwa, mayninacasti Diosan reinop laycuw jan casarasipcaraquiti. Qhititejj uqham tucurjamächi ucajj uqham tucpan —sasa. Mä kawkha wawanacaracwa Jesusan ucaru irpanipjjäna, jupanacjjaru Jesusajj amparapampi lokjjatañapataqui ucat orañapataquiraqui. Ucampis discipulonacapajj uqham uñjasinjja tokenokapjjänwa uca wawa irpanirinacarojja. Jesusasti saraquïnwa: “Wawanacajj nayan ucar jutasipcpan, janirac jarc'apjjamti, Diosan reinopasti jupanacjamataquiwa” sasa. Jesusasti amparapampi uqham wawanacaru lokjjatasinwa yakha tokeru sarawayjjäna. Ucapachajj mä waynaraquiw Jesusan ucaru jutäna, ucatsti jisct'araquïnwa: —Suma Yatichiri, ¿cuna asquinac lurañajjas waquisi nayan wiñay jacañanïñataquejja? —sasa. Jesusasti sänwa: —¿Cunatsa ‘asquinacjjat’ jisct'ista? Mayaquiw asquejja utji, ucasti Diosawa. Ucampis wiñay jacañarutejj mantañ munstajja, camachinac phokham. Waynasti saraquïnwa: —¿Cawquïrinacsa? —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —‘Jan jiwayamti, jan wachoka jucha luramti, jan lunthatamti, janirac qhitirus c'arintamti, awquimaru taycamaru jach'añcham, uqhamarac jake masimarusti juma quipcarjam munaraquim’ —sasa. Waynasti ucjjarojj saraquïnwa: —Take acanacjja wawatpachwa phokhascta. ¿Cunas juc'ampi lurañajjajj waquisi? —sasa. Jesusasti sänwa: —Jumatejj wali sumäñ munstajja, saram, ucatsti take cunatejj utjtam ucanac aljaranim, pobrenacar churaraquim, ucatwa alajjpach marcan wali suma yänacanïyäta, ucatsti nayar arquita —sasa. Waynasti uca arunac ist'asinjja wali llact'ataw sarjjäna wali kamirïtap laycu. Jesusasti discipulonacaparojj saraquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, wali ch'amawa mä kamir jaken Diosan reinopar mantañapajja. Sapjjaracsmawa, juc'amp jasaquiwa mä camellon aguja nayra toke passuñapajja, mä kamir jaken Diosan reinopar mantañapat sipana. Discipulonacapasti take acanac ist'asinjja wal muspharasipjjäna, jupanacpuras jisct'asipjjaraquïnwa: —¿Qhitipunirac uqhamast khespitäspasti? —sasa. Jesusasti jupanacar uñtasinjja sänwa: —Jakenacataquejj take acanac lurañajj wali ch'amawa, ucampis Diosataquejj janiw ch'amäquiti —sasa. Pedrosti ucjjarojj sänwa: —Tata, nanacajj take cunanacatejj utjapquitän ucanacjja apanucunipjjtwa, ucatsti jumaruw arcapjjsma. ¿Cunarac nanacataquisti utjani? —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, cunapachatejj take cunas wasitat machak lurascan ucqhajja, cunapachatejj Jaken Yokapajj konuñapjjar kont'ascan ucqhajja, jumanacan nayaru arcatam laycojja tunca payan konuñaruraquiw kont'asipjjäta ucat tunca payani Israel tribüquis ucar taripañataqui. Uqhamaraqui take qhitinacatejj jaytanucuni utanacapa, jilanacapa, cullacanacapa, taycapa, awquipa, wawapa uqhamarac orakepsa naya laycu ucanacajja, patac cuti ucqhampwa catokapjjani, uqhamaraqui wiñay jacañampi. Ucampisa qhitinacatejj jichhürun nayrancqui ucanacatjja waljaniw khepancapjjani, khepanquirinacatsti waljaniraquiw nayrancjjapjjani. “Diosan reinopajj mä jach'a yapunimpi sasiwa, wali alwata sari irnakerinac thakeri, jupan uva yapup apthapiñataqui. Sapüru mä denario kollke pagañampiw qhiti, yapupan irnakaniñapataqui. Jupasti mistuwayaraquiwa llätunca alwa horasjama, plazansti uñjaraquiwa yakha jan cuna lurañaninaca. Jupanacarusti saraquiwa: ‘Jumanacas sarapjjaraquim nayan yapojjaru irnakeri, pagapjjämawa cunatejj waquisqui uca’ sasa. Jupanacasti sarapjjewa. Yapunisti mayampi mistuwayaraquiquiwa utapata chica uru horasanjama, uqhamarac jayp'u tokeru quimsa horasanjama, uca quipca lurasa. Jayp'u tokerojj misturaquiquiwa pheska horasaru, plazansti uñjaraquiwa yakha jan cuna lurañaninaca. Jupanacarusti aqham sasaw jisct'i: ‘¿Cunatsa jumanacajj jornalpacha jan cuns lurasa acancasipcta?’ sasa. Jupanacasti sapjjewa: ‘Janiw qhitis nanacarojj irnakañataqui mayipquituti’ sasa. Ucatwa jupajj jupanacaru sï: ‘Sarapjjam nayan yapojjaru, ucatsti irnakapjjam, nayasti cunatï waquisqui ucwa pagapjjäma’ sasa. “Niya jayp'öjjän ucqhajj yapunejj yänacap uñjirïquis ucarojj siwa: ‘Jawsam uca irnakerinacaru, ucatsti pagjjam qhititejj khep khepa mantquis ucat kalltasina, qhititejj nayrakat mantquis ucarurac tucuyam’ sasa. Ucapachaw jutapjje jayp'u toker pheska horasan mantirinacajja, ucatsti sapa mayniw pago phokhata catokapjje mä denario kollke. Nayrakat mantirinacaw ucjjarojj mantaniraqui. Jupanacasti amuyapjjänwa: ‘Juc'ampcha catokapjjä’ sasa, ucampis mä denariocwa catokapjjäna. Uqham catokasinsti yapuniruw jisct'asipjje: ‘Aca mayninacajj mä horaquiw irnakapjje, ucat jumasti nanacarjamaquiraquis pagtajjä, nanacajj jornalpachaw lupimpis lupjatäpjjta’ sasa. Ucampis yapunejj jupanacat maynïrirojj siwa: ‘Amigo, janiw cunsa jan wal lurcti jumampejja. ¿Janit mä denario kollket parlctanjja? Pagom catokasis sarjjañamaquiwa. Nayaw munta aca khepa mantanquis ucaru jumarjamarac pagaña. Nayaw uqham lurañ munta kollkejjampi cunjämarutejj muncta uqhamaru. ¿Jan ucajj uqham suma jakëtajj laycu envidiasistacha?’ sasa. “Uqhamapï qhitinacatejj khepancqui ucanacajj nayrancanejja; nayrancquis ucanacasti khepancaraquiniwa. Waljaniraquiwa jawsatajja ucampis ajllitajj juc'aniquiwa.” Jerusalenar sarcasinsti discipulonacaparojj thaquinjja, tunca payanpachar jawsasinjja jupanacarojj sänwa: “Jumanacajj uñjapjjtawa, jichhajj Jerusalenaruw maqhatasctan, cawquintejj Jaken Yokapajj catuntayatäcani sacerdotenacan jilïriparu uqhamarac ley yatichirinacampiru, jupanacasti jiwayañataquiw juchañchapjjani. Yakha toke jakenacaruraquiw catuyapjjani ucat jupanacan larusiñapataqui, nuwjapjjañapataqui ucat ch'accatapjjañapataqui, ucampis quimsüru jiwatatjja jactanjjaniwa.” Ucapachasti Zebedeon yokanacapan taycapaw Jesusar jac'achasisin quillt'asïna, Jesusat mä qhuyapt'ayasiña mayiñataqui. Yokanacapasti jupa chicaraquïnwa. Jesusasti juparojj jisct'änwa: —¿Cuns munta? —sasa. Jupasti sänwa: —Jumajj reinoman reyïcät ucqhajj aca pani yokanacajjarojj juman thiyamaruy kont'ayarapita, maynirusti cupëjjamaru, maynirusti ch'ekäjjamaruraqui —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Jumanacajj janiw yatipctati cuntejj mayipctas ucjja. ¿Cawquïr c'allc'u umtejj umt'cä ucjja umt'apjjasmati ucs catokapjjaraquismati? Jupanacasti sapjjänwa: —Lurapjjeristwa —sasa. Jesusasti sascaquïnwa: —Ucajj chekawa. Jumanacajj aca c'allc'u um umt'apjjätawa. Cawquïr bautismtï catokcä ucsa catokapjjaraquïtawa. Ucampis janiw nayar churatäquiti jumanacar mä cheka churañajja, cupëjjarus ch'ekäjjarusa, jan ucasti qhitinacataquitejj Awquejjajj waquiyqui ucanacaruquiw churasini —sasa. Uqham parlir ist'asinjja tunca discipulonacajj colerasipjjänwa uca paninitaquejja. Jesusasti jupanacar jawsasinjja sänwa: —Jumanacajj yatipjjtawa, take marcanacan jach'a marca apnakerinacajj munañampiw jupanacarojj apnake, uqhamarac jach'a jilïr jakenacasti jupanacjjaruw take ch'amampi apnakapjje. Ucampis jumanacampejj janiw uqhamäcaniti, jan ucasti qhititejj jumanac taypinjja jach'äñ munqui ucajja, mayninacarojj sirviñapawa. Qhititejj jumanac taypinjja nayrancañ munchi ucajja, mä esclavjama tucuñapawa. Jaken Yokapajj janiw sirviyasiñatac jutquiti jan ucasti sirviriw juti, uqhamarac jacañap churiri walja jakenacar khespiyañataqui —sasa. Cunapachatï Jesusajj discipulonacapampi Jericó sat marcat mistcän ucqhajja, walja jakenacaw juparojj arcapjjäna. Ucansti pani juyqhu jakenacaw thacjjan kont'atäscäna, ucat Jesusajj ucawja pasasquiri yatisinjja jach'at Jesusarojj art'apjjäna: —¡Tata, Davidan Yokapa, qhuyapt'ayasipjjetay nanacata! —sasa. Jakenacasti amuct'ayañ munapjjäna uqham arnakapjjëpanjja, jupanacasti juc'ampwa art'apjjäna: —¡Tata, Davidan Yokapa, qhuyapt'ayasipjjetay nanacata! —sasa. Jesusasti ucawjaruw sayt'äna, ucatsti juyqhunacarojj jawsasinwa jisct'i: —¿Cunsa munapjjta nayan jumanacaru lurañajj-jja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Uñjañwa munapjjta —sasa. Jesusasti jupanac uñjasinjja qhuyapt'ayasïnwa, ucat nayranacap llamct'äna. Juyqhunacasti ucspacharaquiw uñj-jjapjjäna, ucat Jesusaruw arcjjapjjäna. Cunapachatejj Jerusalén marca jac'ancjjän ucqhajja, Betfagé sat marcaruw puripjjäna, ucasti Olivos sat kollu jac'anquiwa. Ucapachaw Jesusajj pani discipulonacapar qhitäna, jupanacarusti saraquïnwa: “Sarapjjam qhurcataru, ucan jicjjatapjjäta mä asno chint'ata, mä jisc'a asno kallumpi cuna. Jararasinsti nayatac irpanirapipjjeta. Ucat qhitis mä cuns sapjjätam ucajja: ‘Tatituw muni ucat irpayanirapjjätamwa sasaw sapjjäta.” Take acanacasti phokasiscänwa cunjämtejj profetajj kellkawaycatayna ucarjama: “Sionanquir marcarojj sapjjam: ‘Uñjam, juman Reyimaw mä asnjjata jutasqui, llamp'u chuymani, mä jisc'a asno kalljjata, cawquïritejj qhumuñ uywan wawapäqui ucjjata.’ ” Discipulonacapasti ucspachaw sarapjjäna, cunjämtejj Jesusajj jupanacar sawaycäna uqhamarjama. Uca asnor jicjjatasinsti kallupamppachwa irpanipjjäna. Jupanacasti isinacapampiw asnorojj janjjatapjjäna, ucatsti Jesusajj asnjjaruw konjjatawayäna. Ucapachajj walja jakenacaraquiw isinacapsa jant'act'apjjäna, mayninacasti palma layminac qhuchhokasaw thacjjaru jant'act'apjjaraquïna. Nayrakat sarapcän uca jakenacasti, uqhamarac khepat arcasipcän ucanacasa art'añ kalltapjjäna: “¡Jach'achatäpan rey Davidan Yokapajja! ¡Bendicitäpan Tatitun sutipar jutirejja! ¡Diosajj Jach'achatäpan!” sasa. Cunapachatejj Jesusajj Jerusalenar mantjjän ucqhajja, marcpachaw ch'ajjwtapjjäna, waljaniraquiwa jisct'asipjjäna: —¿Qhitis aca jakejja? —sasa. Jakenacasti sapjjänwa: —Galileancquis uca Nazaretanquir Jesús profetawa —sasa. Jesusasti Diosan templopar mantasinjja take ucan aljasirinacaru uqhamarac alasirinacaruw ankaru alissüna. Kollke troquirinacan mesanacapsa liwinucünwa, uca quicparaquiw luräna paloma aljirinacan sillanacapsa. Ucatsti saraquïnwa: “Kellkatanjja siwa: ‘Utajjasti Diosat mayisiñ utäniwa’ sasa, ucampis jumanacajj lunthatanacan putupwa wact'ayasipjjatätajja” sasa. Templonccän ucapachasti, cojonacamp juyqhunacampiw jutapjjäna. Jesusasti ucanacarojj c'umaraptayänwa. Ucampis sacerdotenacan jilïrinacapampi, uqhamarac ley yatichirinacapampejja, uca milagronac uñjasinjja uqhamarac wawanacana: “¡Jach'achatäpan rey Davidat jutir Yokapajja!” sasa, arnakatap ist'asinjja colerasipjjänwa. Jesusarusti sapjjaraquïnwa: —¿Ist'tati cun sasatejj arnakapqui ucjja? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Jïs, ist'asctwa. Ucampis, ¿janit jumanacasti kellkatanaca leet'apcta take acanacatsti? Ucasti aqham siwa: ‘Jumaw munañamanjja waquichta jisc'a wawanacan cheka yupaychaña churañapa.’ Uca pasatatsti Jesusajj Jerusalén marcatjja Betaniaruw sarjjäna, ucanwa uca arumajj kheparäna. Khepärmanthisti Jerusalenar cutinjjasinjja, Jesusajj mank'at awtjayasïna. Thaqui jac'ansti higo kok uñjäna, ucaru jac'achasisinsti janiw ni mä higo achsa jicjjatcänti, jan ucasti laphinacac uñjäna. Ucatwa Jesusajj uca higo kokarojj säna: —¡Janipun mayampis ach churamti! —sasa. Ucspachaw kokajj wañsuwayjjaraquïna. Uqham uñjasinjja discipulonacapajj muspharapjjänwa, Jesusarusti jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cunjämarac aca kokasti mäqhi wañsuwayjje? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacantejj iyawsañanacamajj utjapjjeristam, janirac pächasiñas utjapjjeristam ucajja, janiw nayajj lurcta ucac lurapcasmati, jan ucasti qhä kollur: ‘Sartam, ucatsti kotar mantam’ sapjjasma ucajja, lurasispawa. Take cuntejj oracionan mayipjjasma, ucat iyawsapjjaraquisma ucajja catokapjjasmawa. Ucapachajj Jesusajj temploruw mantäna. Ucan yatichasquipansti, sacerdotenacan jilïripampi, judionacan jilïrinacapampiw jupar jac'achasisin jisct'äpjjäna: —¿Cuna munañanïtas jumajj aqham lurañataquejja? ¿Qhitis uc luram sistam? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Nayajj mä jisct'a jumanacar jisct'apjjaraquïma. Jumanacatejj nayar sapjjetätajja, nayasti jumanacarojj sapjjaraquïmawa cuna munañampitejj lurcta ucjja. ¿Qhitis Bautisiri Juanarojj bautisañapataqui qhitani? ¿Diosati jan ucajj jakenacacha? —sasa. Jupanaccamaquiw uqham ist'asinjja ch'ajjwañ kalltapjjäna: “Diosaw qhitani” sisna ucajja: ‘¿Cunats juparojj jan iyawsapjjta?’ sistaniwa. “Jakenacaquiw” sapjjsna ucajja, jakenacaruw ajjsartan, jakenacasti: “Juanajj Diosat parli” sapjjewa. Ucatwa Jesusarojj sapjjäna: —Janiw nanacajj yatipcti —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Nayas janiraquiw jumanacarojj sapcämati cuna munañampitï lurcta ucjja —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: “¿Cunjämas aca amuyt'ajj jumanacataqui? Mä jakew pani yokanïna; ucat maynïriruw irnakeri qhiti, saraquiwa: ‘Saram irnakeri uva yapojjaru’ sasa. Yokapasti juparojj siwa: ‘¡Janiw sarquiristti!’ sasa. Ucampis jupajj uca khepatjja may amtasisina yapuruw irnaker saräna. Uca khepatsti maynin ucaruraquiw sari, juparusti uca quicpracwa saraqui. Jupasti awquiparojj siwa: ‘Saräwa’ sasa. Ucatsti janiw uquïri yokajj sarcataynati. Uca paninitjja, ¿cawquïris awquin munañapjja luränjja?, sasa. Jupanacasti —Nayrïrïquis ucawa —sapjjewa. Jesusasti siwa: —Khanacwa sapjjsma, impuesto cobririnacasa, walja chachanacampi sarnaker warminacasa jumanacat sipansa nayrakata mantani Diosan reinoparojja. Bautisiri Juanajj jutänwa cunjämatejj jumanacan jacañamajj waquisqui ucanac yatichasa. Ucampis jumanacajj janiw juparojj iyawsapctati, jan ucasti uca impuesto cobririnacasa, uqhamarac uca walja chachanacampi sarnaker warminacasa iyawsapjjänwa. Jumanacasti ucanac uñjasinsa jan wali lurañanacamatjja janiw arrepientisiñ munapctati. “Ist'apjjaraquim aca amuyt'a toke: Mä yapuchir jakew uva alinac orakeparu ayruntäna, ucjjarusti lawanacampiraquiw muyuntayäna. Luraraquïnwa uca uva ch'irwsuñataquejja mä uta, uqhamarac mä torre luraraquïna take ucanac uñjañataqui. Ucat yapunejj yakha yapuchir jakenacaruw uca yapupjja arrendjawayi ucatsti jayaruw sarjje. Cunapachatejj yapu apthapiñ horasajj purinjjän ucqhajja, uca yapuruw qhiti mä kawkha jupan uywatanacaparu, cunatejj jupar wact'cäna apsusiñapajj cosechatjja uca aptaniri. Uca yapun yapuchir jakenacasti uca qhitat uywatanacarojj catuntapjjewa, maynirojj nuwjapjjewa, maynirusti jiwayapjjewa; maynirusti kalampiraquiw c'upjapjjäna. Yapunisti mayampi qhitascaquïnwa nayrïri qhitcataynas ucatsa juc'ampi. Jupanacarusti yapun yapuchirinacajj takpachaniruraquiw uca quipcac lurapjjäna. “Ucatsti yapunejj jupan yokaparuw qhitaraqui, amuyaraquïnwa: ‘Yokajjarojj ajjsarapjjaniw’ sasa. Yokapar uñjasasti yapuchirinacajj aqham sapjjänwa: ‘Acajjay herencia catokerejja. Jupajjay aca yapu herenciat catokchinejja. Jiwayapjjañäni ucat jiwasanac yap catusjjañäni’ sasa. Jupanacasti ucspachaw yapunin yokaparojj catuntapjjäna, yaput maysa toker apsusinsti jiwayapjjänwa. “Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj jisct'äna: —Cunapachatejj yapunejj jutcani ucqhajja, ¿cuns lurani uca yapuchirinacampejja? —sasa. Ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Uca ñankha jakenacarusti jan qhuyapt'ayasisaw jiwarayani, ucatsti yakha yapuchiriruraquiw uca yapjja arrendjani, ucanacasti yapu apthapi horasajj nayrakatwa yapunirojj churani jupancquis ucjja —sasa. Jesusasti jupanacarojj siwa: —¿Janit cunapachas jumanacajj kellkatäquis ucjja leepcta? Aqham siwa: ‘Utachirinacan apanucut kalaw suma esquin kalajj tucjje. Acsti Tatituw uqham luri. Ucasti wali muspharcañaw take jiwasanacataquejja.’ “Ucatpï sapjjsmajja, jumanacatjja Diosan reinopajj apakatäniwa, churasiraquiniw qhitinacatejj horasapar achunac churquis ucanacaru. [Uca kaljjar tincurejja t'unjatäniwa; ucampis qhitirutejj uca kalajj jaljjattanejja ucajj ñut'jatäniwa.] Sacerdotenacan jilïrinacapampi, fariseonacampisti ucanac ist'asinjja amuyapjjänwa jupanacat uqham parlatapa. Jupanacasti Jesusarojj ucatjja catuntañ munapjjäna ucampis jakenacaruw ajjsarapjjäna, jakenacasti amuyapjjänwa Jesusajj mä profetätapa. Jesusasti ucatjja yakha uñtasitanacatwa jupanacarojj yatichañ kallti, saraquïnwa: “Diosan reinopajj cunjämatejj mä reyejj yokapar casarañataqui fiesta lurqui ucamp sasiwa. Uywatanacapampisti casarasïwi fiestar jawsayata jakenacwa jawsayani, ucampis jawsayata jakenacajj janiw jutapcänti. Yakha uywatanacaracwa wastata qhitaraqui jawsaniñapataqui: ‘Sapjjamaya, niyaw mank'ajj wali suma waquichata, suma vacanacasa, liq'i uywanacasa qhariratawa. Take cunaw waquichatäjje, casarasïwirusti jutapjjpan’ sasa. Ucampis jawsayatanacajj janiw ist'asipcänti. Mayninacajj yapuparu, mayninacasti aljasiñanacaparuw sarjjapjjäna. Mayninacasti uca uywatanacarojj catuntasinjja jiwayañcamaw nuwjapjjäna. Ucapachaw uca reyejj wal colerasïna, ucatwa soldadonacaparojj qhiti uca jiwayir jakenacar jiwarayaniñapataqui, marcapsti ninampi phichhantañapataquiraqui. Ucatsti uywatanacaparojj saraquiwa: ‘Take cunaw casarasïwitaquejj waquichata, ucampis uca jawsayata jakenacajj janiw asquïquiti ni waquiscaraquis jutapjjañapajja. Sarapjjamaya callenacaru, ucatsti jawsapjjaraquim take jakenactejj uñjapcäta ucanacaru’ sasa. Uywatanacasti utat mistuwayasinjja callenacaru, sayt'asisinwa jakenacarojj wal jawsthapipjjäna. Wali jan wali cunayman jakenacaw casarasïwirojj jutapjjaraquïna. Casarasirin utapasti jake phokharaquïnwa. “Reyisti mantanisinjja jawsayata jakenacaruw uñcati. Ucancaraquïnwa mayni jawsayatajj jan casarasïwi isin ist'ata. Juparusti saraquiwa: ‘Amigo, ¿cunjämatsa jumajj jan casarasïwi isimpi ist'ata aca casarasïwirojj mantanta?’ sasa. Jupasti amuquiw ist'äna. Ucapachaw reyejj uywatanacarojj aqham sï: ‘Amparampita cayupampita chinuntasinjja anka ch'amacanacaru jakonucunipjjam, ucanwa wararini laca ch'acsa t'urusiraquini.’ Waljaniw jawsatanacajja ucampis ajllitanacajj juc'aniquiwa.” Fariseonacasti sarjjasinjja, jupanacpuraw arust'asipjjäna, cunjämata pantjasiyañataquisa, uqhamata juchañchañataqui. Mä kawkha jupanacanquiritwa qhitapjjäna, uqhamarac Herodesanquirinacatsa Jesusajj ucaru aqham saniñapataqui: —Yatichiri, yatipjjtwa jumajj chek arsurïtamjja, uqhamarac Diosan thaquipatsa wali sum yatichatamjja jakenacajj arusquis ucanacar jan ist'asa. Janiraquiw jumajj jakenacarus alek uñcatasaqui uñjctati. ¿Waliquïsquiti romanquir Cesarar impuesto pagañajja, janicha? Jumajj ¿camstasa? —sasa. Jesusasti amuyänwa jupanacan ñankha amtäwipjja, ucatwa jupanacarojj sï: —C'ari chuyman jakenaca, ¿cunatsa jumanacajj nayar aynacht'ayir jutapjjesta? Uñacht'ayapjjeta impuesto pagañäquis uca kollke —sasa. Jupanacasti mä denario kollke uñacht'ayapjjäna. Jesusasti uc uñjasinjja jupanacarojj jisct'änwa: —¿Qhitin ajanupasa, qhitin sutiparaquis acan kellkatajja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Cesaranquiw —sasa. Ucjjarusti Jesusajj saraquïnwa: —Cesarancquis ucjja Cesarar churapjjam, Diosancquis ucsti Diosarurac churapjjam —sasa. Uc ist'asinjja wal muspharapjjäna, jaytanucuwayasinsti sarjjapjjänwa. Ucüruraquiw saduceonacajj Jesusan ucarojj jutapjjäna. Jupanacasti janiw jiwatanacan jactañapjja iyawsapcänti, ucatwa Jesusar jisct'apjjäna: —Yatichiri, Moisesajj sänwa: ‘Maynitejj jan wawani jiwani ucajja, sullca jilapaw warmipampi casarasiñapa, jilapataqui familia sartayañapataqui’ sasa. Nanac taypinjja pakallko jila sullcaw utjäna. Jilïrïquis ucajja jiwjjewa jan wawani, warmipasti sullca jilapampiraquiw casarasi. Uca quicparaquiw payïri jilapampis pasi, quimsïri jilapampis uqhamaraqui, pakallkonpachaw uqham uca warmimpejj casarasipjjäna. Uca khepatsti uca warmejj jiwjjaraquïnwa. Jichhajja, cunapachatejj jacatatäwejj utjcani ucapachajj, ¿cawquïrin warmipänis jupajj pakallkonimppach casarasisinjja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacajj wali pantjatäpjjtawa, Kellkatanacsa uqhamarac Diosan ch'amapsa jan uñt'apjjatam laycu. Cunapachatejj jiwatanacajj jactcan ucapachajja, janiw casarasiñajj utjcaniti ni casarasïwirus churascaraquiniti phuchanacapjja, alajjpachanquir Diosan angelanacapjamäniwa. Jiwatanacan jactañapatsti, ¿janit jumanacajj leet'apcta cunjämtï Diosajj sisqui ucjja? Aqhampï sänjja: ‘Nayajj Abrahaman, Isaacan, Jacobompin Diosapätwa’ sasa. ¡Diosajj janiw jiwatanacan Diosapäquiti, jan ucasti jaquirinacan Diosapawa! Take ucanac ist'asinjja jakenacajj Jesusan uqham yatichatapatjja wal muspharapjjäna. Fariseonacasti Jesusan saduceonacaru amuct'ayatapa yatisinjja tantacht'asipjjänwa. Jupanacat maynïrejj ley yatichirïnwa, jupasti yant'añataquiw Jesusarojj jisct'äna: —Yatichiri, ¿cawquïr camachis taket sipansa wali jach'ajja? —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —‘Tatit Diosamaruw munäta take chuymamampi, take almamampi, take amuyumampiraqui.’ Acawa taket sipansa jach'a camachejja. Payïri camachisti ucar uñtataraquiwa: ‘Jake masimarusti juma quipcarjam munaraquim.’ Aca pä camachi arunacjjar utt'ayatawa Moisesan yatichäwipasa, uqhamaraqui profetanacan yatichäwinacapasa. Fariseonacajj uqham tantacht'atäsquipanwa, Jesusajj jupanacarojj jisctäna: —¿Qhitiw Cristojj sapjjtas jumanacajja? ¿Qhitit jutiriw sapjjaractasa? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Davidat jutiriwa —sasa. Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj saraquïna: —¿Cunats Davidajj Kollan Ajayun amuyt'ayatajj ‘Tatitu’ sänjja? Davidajj aqham sänwa: ‘Tatitojj Tatitojjarojj siwa: Cupëjjajjaru kont'asim, uñisirinacamaru jumampi takjjatayañajjcama’ sasa. ¿Cunjämas Cristojj Davidat jutirïspajja David pachpapuni ‘Tatitu’ sischi ucajja? —sasa. Ucjjarojj janiw maynis cuna arusjjatañsa, ni mä arsa arscjjapjjänti. Ucürutpachwa jan qhitis juc'amp Jesusarojj jisct'cjjänti. Ucapachaw Jesusajj take jakenacaru, discipulonacapampiru säna: “Ley yatichirinacajja, fariseonacasa Moisesan yatichäwinacap yatichañatac uscutäpjjewa. Jumanacajj jupanacarojj jaysapjjamaya, lurapjjaraquim cuntejj sapctam take ucanaca. Ucampis jan jupanacjamajj lurapjjamti, jupanacasti may arsupjje ucatsti yakhrac lurapjje. Jupanacajj jan aptcañ carganacwa jakenacarojj uchapjje, apañaparacwa munapjje; ucampis jupanacajj janiw luc'anapampiquis llamct'añ munapquiti. Take cuns lurapjjewa jaken uñjayasiñataquiqui, munapjjaraquiwa amparanacaparu, paranacaparu apaña mä kawkha Diosan arunacap jach'a papelanacaru kellksuta. Uqhamaraquiw jach'a flecon isinacampi isthapisipjje yakha jakenacat sipansa. Mank'añ horasanacasti suma chekancañ munapjjaraqui, uqhamarac sinagoganacansa jilïrinacan konuñanacapan kont'asiñ munapjjaraqui. Callenacansti take jakenacampiraquiw aruntayasiñ munapjjaraqui ‘yatichiri’ sayasiñrac munapjje. “Jumanacasti janiw ‘yatichiri’ sayasipjjañamäquiti, jumanacasti jilapuräpjjtawa; mayniquiraquiw Yatichirejja, ucasti Cristowa. Janiraqui qhitirus ‘awqui’ sapjjamti acapachanjja, maya sapaquiw Awquisajj taketaquis utji; jupasti alajjpachanquiwa. Janiraqui ‘jilïri’ sayasipjjamti, Cristo sapaquiwa jilïrejja. Qhititejj jumanacat taket sipansa juc'amp jach'ajja ucaw mayninacar sirviñapa. Qhititejj jach'a jach'a tucchi ucajj jisc'achatäniwa, ucampis qhititejj jisc'achatächi ucajja jach'añchatäniwa. “¡Ay, camachapcaquïta jumanacajj ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacasti alajjpacha puncjja jist'antapjjtawa yakhanacan jan mantapjjañapataqui; ni jumanacas mantapcaractati ni yakhanacarus mantayapcaractati. [¡Ay, camachapcaquïta jumanacajj ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacasti ijmanacan utanacapjja aparapjjtawa, uca jan wali luräwinacam imt'añataquisti jach'a oracionanac lurapjjtajja. Ucatwa jumanacajj jach'a mutuyäwi catokapjjätajja.] “¡Ay, camachapcaquïta jumanacajj ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacajj wañanjama, kotanjama take cheka muytapjjtajja maynicsa jicjjatañataqui. Jumanacan saräwinacamar cutiquipstjje ucqhajja, uca jakerojj jumanacat sipansa juc'ampi infiernor sarirwa tucuyapjjtajja. “¡Ay, camachapcaquïta jumanacajj juyqhu irpirinaca! Jumanacajj sapjjtawa: ‘Maynitejj juramento lurchejja templon sutiparojj janiw ucajj cunäquisa, ucampis temploncquis uca kori laycu jurapjjsta ucajja manuwa’ sasa. ¡Jan amuyun juyqhunaca! ¿Cunas juc'amp wali waquisirejja, koriti, jan ucajj uca koriru kollana tucuyquisa uca templocha? Ucatsti jumanacajj sapjjaractawa: ‘Maynitejj juramento lurchejja altar laycu ucajj janiw cunäquisa, ucampis altarancquis uca ofrenda laycu juramento lurirejja manuwa’ sasa. ¡Jan amuyun juyqhunaca! ¿Cunas juc'amp wali asquejja, ofrendati, jan ucajj uca ofrendar kollana tucuyquis uca altaracha? Uqhamasti altar laycu jurament lurirejja, janiw juramento lurquiti altar sapatacti, jan ucasti take cunatejj ucjjancqui ucatwa luri. Diosan templop laycu juramento lurirejja janiw juramento lurquiti templo laycuqui, jan ucasti Dios laycuw luri, Diosan ucancatap laycu. Alajjpach laycu juramento lurirejja Diosan konuñap laycuwa luraraqui, ucan kont'atäquis uca Diosamppachata. “¡Ay, camachapcaquïta jumanacajj ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacajj jisc'a achunacatwa diezmo churapjjtajja, menta, anís, comino ucanacata, ucampis janiw jaysapctati cunatejj leyinjja wali asquïqui ucjja. Cawquïritejj chekäqui, qhuyapayasiñäqui, iyawsañäcaraqui ucjja apanucupjjtawa. Acanacawa lurapjjañamänjja, maya lurañanacjja jan jaytanucusa. ¡Ay, juyqhu irpirinaca! ¡Jumanacajj mä jisc'a chhichhillancsa susupjjtawa, ucampis mä camelljja mank'antasipcactawa! “¡Ay, camachapcaquït jumanacajja ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacajja ankäjjacwa phisqhuraptajja vasonacsa, platonacsa; ucampis chuymanacamajja wali k'añuwa, jumanacasti lunthatasiñampi mich'asiñampi phokhantatäsipctawa. Juyqhu fariseo: nayrakatjja vaso mankhawa phiscsuñajja, uqhamarac platorusa, ucatwa ankäjjapajj k'oma uñjasini. “¡Ay, camachapcaquït jumanacajj ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacajja ankäjjatjja suma jank'o pintat amaya imäwjamäpjjtawa, ucampis mankhajja cunayman k'añu jiwat ch'aqhanacampi phokhantatäpjjtawa. Uqhamaraquiw jumanacajja ankäjjatjja wali k'oma tucupjjta jakenac nayrakatanjja, ucampis chuymanacamanjja jan wali luräwinacampi ñankha amtañanacampi phokhantatäpjjtawa. “¡Ay, camachapcaquït jumanacajja ley yatichirinaca, fariseonaca, c'ari chuymaninaca! Jumanacajj profetanacan imäwipjja lurapjjtawa, uqhamarac asqui jakenacan imäwinacapjja c'achachapjjaractawa. Ucatsti sapjjtawa: ‘Jiwasanacatejj awquinacasan urunacapan jacapjjasän ucajja, janiw uca profetanacaru jiwayañjja yanapcasänti’ sasa. Take acanac luratanacamampejja jumanacpachaw uñt'asipjjta uca profetanac jiwayir jakenacan wawanacapäpjjatamjja. ¡Jichhajj tucuyapjjamay cuntejj jumanacan awquinacamajj kalltawaycäna ucjja! “¡Jumanacajj catari casta jan wali jakenacäpjjtawa! ¿Cunjämrac jumanacasti uca infierno mutuyäwitsti jaltapjjätasti? Jichhajj ucatpï nayajj jumanacarojj qhitanëjja profetanaca, yatichirinaca, amuyt'irinacaraqui. Ucampis jumanacajj janiw jupanacarojj catokapcätati; mayninacarojj ch'accatapjjätawa, mayninacarusti sinagoganacan nuwjapjjaraquïta, ucatsti marcat marcrac arcnakapjjaraquïta. Uca laycupï take suma jakenacan jiwayatäpqui ucanacajj jumanacjjancanejja, Abel sat asqui jaket kalltasina, Berequiasan Zacarías sat yokapcama, qhitirutejj jumanacajj Diosan templopan jiwayapctas uca. Khanacwa sapjjsma, take aca luräwinacatjja jumanacaw juchañchatäpjjäta jichhür jacapctas ucanacaru. “¡Jerusalén, Jerusalén, jumawa profetanacarojj jiwaytajja, Diosan qhitanitanacaparusti kalampiraquiw c'upjaractajja! ¡Nayasti kawkha cutiraquiw jumanacarojj tantacht'añ munapjjäyäsmajja cunjämtï mä wallpajj jisc'a chhiwchhinacaparojj jawsthapqui uqhama, ucampis janiw munapctati! Uñjapjjamaya, cunjämatejj jumanacan utanacamajj ina ch'usar tucuni uca. Ucampis sapjjsmawa, janiw mayampis uñjapquitätati, cunapachatejj: ‘¡Bendicitäpan Tatitun sutiparu jutirejja!’ sapcäta ucürcama.” Jesusajj templot mistjjasinjja sarawayjjänwa, ucapachaw discipulonacapajj jupar jac'achasisin templon utanacap uñacht'ayapjje. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —¿Uñjapjjtati take acanaca? Khanacwa sapjjsma, acawjanjja janiw mä kalasa yakha kaljjaru kheparcaniti, takpachapuniw t'unjatäni —sasa. Jupanacasti Olivos sat kolluruw mistjjapjjäna. Ucan Jesusajj kont'atäsquipanwa discipulonacapajj mä jisct'a jamasat jisct'apjjäna: —Nanacajj munapjjtwa yatiña cunapachatï take acanacajj pascani ucanaca. ¿Cawquïrïnis chimpojja jumajj cutt'ancät ucqhajja, uqhamarac acapach tucuscan uca urutsa? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: — Amuyasipjjam, jan qhitimpis sallkjayasipjjamti. Waljaniraquiw nayan sutejjanjja jutani: ‘Nayätwa Cristojja’ sasa, jupanacasti waljaniruraquiw c'arintapjjani. Ist'apjjaraquïtawa guerranacjjata take chekana, ucampis janiw ajjsartapjjañamäquiti. Take ucanacajj pasañapapuniwa, ucampis janïraw acapachan tucusiñapajj horasäcaniti. Mä jach'a marcajj yakha jach'a marca contraw nuwasini, mä marcasti yakha marca contraraquiw sartani, ucapachaw mank'at pist'añajj utjani, usuñanacasa, orak qhatatinacas walja chekanacana. Take acanacasti jach'a t'akhesiñan kalltapaquïsquiwa. “Jumanacarusti catuntayapjjaraquïtamwa t'akhesiyañataqui, ucatsti jiwayapjjaraquïtamwa. Take jakenacaraquiw jumanacarojj uñisipjjätam nayar arcapjjatam laycu. Uca urunacansti waljaniraquiw nayar iyawsatanacapjja chhaktayasipjjani, jupanac puraraquiw maynis mayni contra catuntayasipjjani, uñisisipjjaraquini. Walja c'ari parlirinacaraquiw sartani, Diosatsa parlapcaspa uqhama, ucanacasti waljaniruraquiw sallkjapjjani. Uca take t'akhesiñanac utjipanjja yakhepanacajj munasiñapjja chhaktayasiniw maynit maynir munasiñäquis ucjja. Ucampis qhititejj tucuycama sayt'cani ucawa khespiyatäni. Diosan reinopat aca suma yatiyäwisti aca orakpachanwa yatiyatäni, uqhamat take marcanacan yatipjjañapataqui, ucatsti acapachan tucusiñapaw jutani. “Daniel profetajj kellkänwa cunatejj jan wali lurirïqui tucjirïcaraqui ucjjata. Cunapachatejj jumanacajj kollana chekar uc purir uñjapcäta ucqhajja, ac leet'irejj amuyt'pan, ucapachasti Judeanquirinacajj kollunacaruw jaltjjapjjañapa. Uta patancquis ucanacasti, jan sarakanpati utat ni cuna apsuñataquisa. Pampanquiristi jan utarojj cutt'anpati, ni isi aptasiriquisa. ¡Cunja llaccañänisa warminacataquejja, ucürunacantejj usur uñjasipjjan ucajja, jan ucajj ñuñusquir jisc'a wawanïcanis ucanacataquisa! Jumanacajj Diosat mayipjjam jan juyphipachan ni samarañ urun jaltañanacamajj wact'añapataqui. Ucürunacanjja walja t'akhesiñanacaw utjaraquini. Uqham t'akhesiñsti janiw jichhürcamajj qhitis uñjquiti aca orake lurasqui ucürutpacha, ni uca pasatats utjcaraquiniti. Diosatejj uca urunacjja jan jisc'aptaycaspa ucajja, janiw qhitis khespiyascaspati, ucampis Tatitojj jisc'aptayaniwa jupan ajllitanacapar munatap laycu. “Uqhamasti maynitejj mä cuns sapjjätamjja: ‘Acajjay Cristojja’ jan ucajja: ‘Qhäjjay Cristojja’ sasa ucarojj jan iyawsapjjamti. Ucürunacanjja walja sallkjirinacaw jutani: ‘Cristötwa’ sasa, uqhamaraquiw mayninacajj Diosat parlta sasaraqui, ucatsti ajllitanacarusa c'arintapjjaraquiniwa, milagronacampi, unañchanacampi lurasa. Take acanacsti jumanacarojj nayrakatwa yatiyapjjsma. Jumanacarutejj sapjjätamjja: ‘Cristojj wasaranquiwa’ sasajja, jan sarapjjamti, jan ucajja: ‘Aca uta mankhenquiw’ sasa, ucarojj jan iyawsapjjamti. Cunjämtejj mä llijullijojj uñjasi jalsut jalantcamajja, uqhamaraquïniwa Jaken Yokapajj jutcani ucqhajja. Cawquincquitejj jiwat amayajja, ucaruw siwik'aranacajj jutapjjani. “Uqham llaquisiñ urunac pasjjepanwa intejj ch'amact'jjani, phajjsisa janiraquiw khantcjjaniti, warawaranacasti alajjpachat willirtaniraquiniwa, alajjpachanquir ch'amanacasa ucürojj qhathatiniwa. Ucapachaw alajjpachan mä chimpojj uñstanini Jaken Yokapata. Take marcan jaquir jakenacasti ucapachaw jachapjjani, Jaken Yokaparusti uñjapjjaraquiniw kenayjjan jutasquiri jach'a ch'amapampi, uqhamarac jach'a c'ajquir cancañapampi. Angelanacaparusti qhitaniraquiniw wali jach'at trompetanac phust'aniñapataqui, ucampiraquiw ajllitanacaparojj pusi toketpacha jawsthapini aca orakena, maysa thiyat maysacama. “Yatekasipjjam higo kokata: Cunapachatejj uca alin layminacapajj ch'ojjñatati, uqhamarac laphinacapas uñstaraquejja, yatipjjtawa jallupachajj jac'ancjjatapa. Uca quipcaraqui jumanacajj ucanac uñjasajj, yatipjjam acapachan tucusiñapajj jac'ancatapa, puncuncataparaqui. Khanacwa sapjjsma, take acanacasti pasaniwa janïr jichha pacha jakenacajj jiwarquipana. Alajjpachampi acapachampejj tucusiniwa, ucampis arunacajjajj janiw tucuscaniti. “Ucampis cuna horasäcanitejj jan ucajj cuna urücanitejj ucjja janiw qhitis yatquiti, ni alajjpachanquir angelanacasa ni Diosan Yokapasa, jan ucasti Dios Awqui sapaquiw yati. “Cunjämatejj Noen urunacapanjja pascatayna uqhamaraquïniwa Jaken Yokapajj jutcani ucqhajja. Uca urunacanjja janïra uma taripäwi pasquipanjja, jakenacajj walja mank'añanacana, umañanacana jacasipcäna, mayninacajj casarasisipcänwa, mayninacasti phuchanacap casarañatac churasipcäna, Noen arcar mantañapcama, janiraquiw amuyasipcänti cunürutejj uma taripäwejj purinisin takeniru apasjjäna ucürcama, uqhamaraquïniwa Jaken Yokapajj jutcani ucqhajja. Ucapachaw pani chachanacajj yapuncasipcani, maynisti aptatäniwa, maynïristi jaytanucutäniwa. Pani warminacaw mä pekañan pekascani, maynïrejj aptatäniwa, maynïristi jaytatäniwa. “Jumanacajj suyapjjapunim, janiw yatipctati cunürutejj Tatitojj jutcan ucjja. Ac yatipjjaraquim, mayni jaketejj yatispan lunthatan jutañapjja utapat lunthatañataquejja, jupajj janiw iccaspati jan ucasti lunthatarojj suyaspawa, uqhamat jan lunthatampi utar mantayañataqui. Ucatpï jumanacajj waquicht'ata suyapjjañamajja, Jaken Yokapasti jan amtat horasaruw jutani. “¿Qhitis suma uywatajja amuyuniraquejja, ucat utanipajj jupar jaytawayaspan take utancquis ucanacar horasapar mank'anacs churañapataqui? Cusisiñaniw qhiti uywatarutejj utanejj purinisin take cunsa suma phokhasquiriru jicjjatqui ucajja. Khanacwa sapjjsma, uqhamän ucajja uca uywatarojj utanejj take cunatejj jupan utjqui ucanacjjaruw uchani, jupan imañapataqui. Ucampis uca uywatatejja jan wali lurcanejja, ucatsti chuymapan saraquini: ‘Utanejjajj janiw janc'a purincaniti’ sasa, ucat mayni uywatanacarojj chhojjriñchjaraquini, ucatsti mank'araquini umaraquini machatanacampi, utanejj ucapachaw jan uqham suyquipan purinini, janiraquiw cuna hora puriñapsa yatcaraquiniti. Juparusti wali jach'a mutuyäwi churaraquini, c'ari chuyman jakenacamp chicaw t'akhesini, ucanwa wararini laca ch'aqhsa t'urusiraquini. “Diosan reinopajj aca uñtasitamp sasiwa. Tunca tawakonacaw mä casarasïwir sarapjje lamparanacapas apt'ata casarasirir catokañataqui. Uca tuncanitjja pheskanejj wali amuyasirïpjjänwa, pheskanisti pisi amuyt'aniraquïnwa. Jan amuyt'aninacäcäns ucanacasti, janiw aceitjja jil apanipcänti wastat lamparanacar wart'añatakejja. Ucampis amuyt'aninacäcäns ucanacasti lamparanacapataquejj yakha botellampiruw apasipjjatayna lamparaparusti phokharaqui. Casarasiri waynajj jan janc'as purinquipanjja, takeniruw iquejj purjjäna, uqhamatwa jupanacajj iquirjjapjjatayna. Niya chica arumäjjän ucqhaw mä arojj ist'asi: ‘¡Niyaw casarasirejj juti, mistunipjjam catokeri!’ sasa. Takpachaniw ucanquir tawakonacajj sartanipjjäna, ucatsti lamparanacapsa waquicht'asipjjaraquïnwa. Jupanacat uca pheskanïquis uca pisi amuyt'aninacasti mayninacarojj sapjjewa: ‘Mä juc'a aceitem churapjjetaya, lamparanacajjajj niyaw jiwt'asqui’ sasa. Amuyt'aninacäcäns ucanacasti jupanacarojj sapjjewa: ‘Janiwa, jumanacataquis ni nanacataquis pist'aspawa churapjjerisma ucajja. Sarapjjamay cawqhantejj aljquis ucaru, ucatsti alasipjjaraquim jumanacataqui’ sasa. Jupanacan alir sarapjjañapcamasti casarasirejj purinjjänwa. Waquicht'asitäcän uca pheska tawakonacasti casarasïwirojj mantjjapjjänwa, ucatsti puncojj jist'antasjjaraquïnwa. Ucjjarusti purinipjjaraquiwa pisi amuyt'aninacäcäns uca pheska tawakonacajja, puncu jist'antatäjjepansti sapjjaraquïnwa: ‘¡Tata, Tata, jist'arapjjetaya!’ sasa. Uta mankhatsti aqham sanipjjaraquiwa: ‘Khanacwa sapjjsma, janiw jumanacarojj uñt'apcsmati’ sasa. “Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj sï: Jumanacajj suyapjjapunim, janiw yatipctati cuna horasatejj, jan ucajj cunürutejj jutcani Jaken Yokapajja ucjja. “Diosan reinopajja aca uñtasitamp sasiwa: Mä jakew yakha marcar sarjjañataquïscäna ucatwa sirvirinacaparu jawsthapini, ucatsti kollkep jupanacar churaraqui. Maynirusti churaraquiwa pheska warank kollke, maynirusti pä waranka, maynirusti mä waranka. Sapa mayniruw churawayi ch'amaparjama, ucat jupajj jayar sarawayjje. Pheska waranka catokquis uca sirvirejj negocio luri uca kollkempejja, jupasti mä pheska warankampwa jicjjatatayna. Uca quicpracwa pä warank catokerejj luraraquïna, jupasti pä warankampracwa jicjjatatayna. Mä warankaqui catokeristi, sarjjasinjja orak allsusinwa kollkjj ucar imjjäna. “Patronasti jaypachatwa cutt'anjjäna utaparojja, ucatsti sirvirinacapampiraquiw jacthapiña kalltaraqui. Nayrakatajj puriniwa qhititejj pheska waranka catokcataynas uca sirviripa. Jupasti patronaparojj churaraquiwa pheska waranka jicjjatcataynas ucamppacha, aqham sasa: ‘Tata, jumajj pheska warank churistajja, acajjay nayajj yakha pheska warankampwa jicjjatta’ sasa. Patronasti juparojj siwa: ‘Waliquiwa, jumajj wali suma sirvirïtawa. Juc'äquis ucaru wali sum phokhatamatjja nayajj jichhajj waljäquis ucaruraquiw uchäma. Jichhasti mantanim ucatsti nayampirac cusisim’ sasa. Ucjjarusti pä warank kollke catokcataynas ucaraquiw purini. Jupasti saraquiwa: ‘Jumajj pä warank kollke churistajja, acajjay nayajj pä warankampwa jicjjatta.’ Patronasti uc ist'asinjja saraquiwa: ‘Waliquiwa, jumajj wali suma sirvirïtawa. Juc'äquis ucaru wali sum phokhatamatjja nayajj jichhajj waljäquis ucaruraquiw uchäma. Jichhasti mantanim ucatsti nayampirac cusisim.’ “Mä waranka catokeristi saraquiwa: ‘Nayajj yattwa jumajj wali khoru chuymanïtama, jumajj apthaptawa cawquirutejj jan phawctas uqhamaraqui jan satctas ucata. Ucatwa nayajj ajjsaräyäsman, kollkemsti orakeruraquiw allintasin imjjaracta, jichhasti acajjay kollkemajja.’ Patronasti juparojj siwa: ‘Ñankha jan wali sirviri, jayrätawa. Jumajj yatïyätawa jan satasaqui apthapirïtajja, uqhamarac jan phawasaqui apthapirïtajjsa. Ucatpï kollkejj-jja bancorus uchañamänjja, nayasti cutt'anisinjja interesanwa apsusjjeriscäyäta.’ Ucanquir jakenacarusti saraquiwa: ‘Aparapjjam uca warank kollke ucatsti churapjjaraquim tunca warankanïquis ucaru. Qhititejj utjirinïqui ucarojj juc'ampiw churasini, jupansti jilarquiriw utjani. Ucampis qhitintejj jan utjqui ucatjja apakatäniwa mä juc'a utjiripasa. Aca jan wali sirvirirusti, anka ch'amacanacaru jakonucupjjam, ucanwa wararini, laca ch'aqhsa t'urusiraquini.’ “Cunapachatejj Jaken Yokapajj reyjama jutcani ucapachajja, angelanacapampi muyuntataw jupajj kont'asini tronoparojja take ch'aman cancañapampi. Take marcanacanquir jakenacaraquiw jupan nayrakataparojj tantacht'asipjjani. Jupasti jupanacarojj jaljaraquiniwa, cunjämtejj awatirejj ovejanacarojj cabritonacat jaljquejj uqhama. Ovejanacaparusti cupëjjaparuw ucharaquini, cabritonacarusti ch'ekäjjaparuraqui. Ucapachaw cupëjjapancquis ucanacarojj sani: ‘Jutapjjam, jumanacajj Awquejjan bendicitanacapa, catokapjjaraquimay wiñay jacañjja jumanacataqui waquichatäquis uca, cawquïritejj aca orake kalltatpacha luratäqui. Cunapachatejj mank'at awtjayascäyäta ucapachaw jumanacajj mank'añ churapjjesta; uqhamarac cunapachatejj umat pharjayascäyät ucqhajj umsa churapjjaraquistawa; korpachasiñ thakhascäyät ucapachajja korpachapjjestawa. Cunapachatejj isejj jan nayan utjquitän ucapachajj jumanacaw churapjjesta; usutäscäyät ucqhajj jumanacaraquiw uñjiri jutapjjesta; carcelancascäyätwa ucarusti jumanacaraquiw tumpir jutapjjesta.’ Asqui jakenacasti juparojj sapjjaniwa: ‘Tata, ¿cunapachas jumarojj mank'at awtjatäsquir uñjapjjsma ucat mank'a churapjjsma? ¿Cunapacharaqui umat pharjatäsquir uñjapjjsma ucat umsa churapjjsma? Jan ucajj ¿cunapachacha korpachayasiñ thakasquir uñjapjjsma ucat korpachapjjsma? Jan ucajj ¿jan isincha uñjapjjsma ucat isi churapjjsma? ¿Cunapacharaqui usutsa, carcelansa uñjapjjsma ucat jumar uñjt'iri jutapjjta?’ Reyejj ucjjarojj saraquiniwa: ‘Khanacwa sapjjsma, nayan mä jilajjarutejj take ucanac lurapjjstajja alt'at chuymanïcchi ucasa, nayaruw uqham lurapjjesta.’ “Ch'ekäjjapancquis ucanacarojj saraquiniwa: ‘Nayat jithektapjjeta maldicitanaca, wiñay akquir ninar sarapjjam cawqhatejj waquichatäqui supayataqui angelanacapampitaqui ucaru. Cunapachatejj mank'at awtjatäscäyäta ucapachasti janiw churapquistati. Umat pharjatäscäyäta ucqhasti janiw umsa churapcaraquistati. Korpachayasiñ thakascäyäta ucqhasti janiraquiw jumanacajj korpachapquistati. Jan isinïcäyäta ucqhajja janiw churapquistati. Usuta jicjjatascäyäta ucqhasa, carcelancascäyät ucapachasa janiw uñjiri jutapquistati.’ Ucapachaw jupanacajj juparojj sapjjani: ‘Tata, ¿cunapachas jumarojj mank'at awtjata umat pharjata, jan utani, jan isini, usuta, carcelana, uñjapjjsma, ucat jan yanapapcsmatejja?’ Reyisti ucjjarojj saraquiniwa: ‘Khanacwa sapjjsma, mä jilajjarutejj alt'at chuymanïtap laycu jan lurapcsta ucajja, nayaruw uqham jan lurapquistati.’ Jichhajj wiñay t'akhesiñaruw jupanacajj sarapjjaraquini, asqui jakenacasti wiñay jacañaruraquiw sarapjjani.” Jesusajj take ucanac arsutatjja discipulonacaparuw aqham säna: “Cunjämtejj jumanacajj yatipctajja, acat pä urutjja pascua fiestäjjewa. Jaken Yokapasti catuntayatäniwa ucat ch'accatataraquïniwa.” Ucapachaw sacerdotenacan jilïrinacapajja, ley yatichirinacampi judionacan chuyman jilïrinacapampi, Caifasan uta ankäjjapan tantacht'asipjje, jupasti sacerdotenacan jilïripänwa. Ucanwa Jesusar catuntañataquejja amtapjjäna c'arimpi, uqhamat jiwayañataqui. Ucampis sapjjänwa: “Jan acjja fiesta urunacajj lurcañäniti, jakenacaw wal ch'ajjwtapjjaspa” sasa. Jesusajj Betaniancascänwa, leproso sat Simonan utapana. Mä warmiraquiw ucanjja Jesusarojj jac'achasïna alabastrot lurat botellar wali jila alani suma k'apquir aceite apt'ata. Cunapachatejj Jesusajj mesan kont'atäscän ucapachaw uca aceitempejj p'ekepar warjjatäna. Discipulonacapasti uc uñjasinjja wal colerasipjjäna, sapjjaraquïnwa: —¿Cunataraqui uqham inamayasti waranucpacha? Acajj walja kollkeruw aljasisapäna, ucampisti pobrenacar yanapt'atäsapänwa —sasa. Jesusasti ucjj ist'araquïnwa ucat jupanacarojj saraqui: —¿Cunats jumanacajj uqham parlapjjtajja? Aca warmin uqham luratapajj nayataquejj asquiwa. Pobrenacajj jumanacampïscapuniniwa, ucampis nayajj janiw jumanacampipunïcäti. Cuntejj aca warmejj lurquejja, uca k'apquir aceitempi p'ekejjar warjjatasinjja imäwejjataquiw waquichasqui. Khanacwa sapjjsma, cawquinacantejj aca khespiyasiñ arunacajj parlascani ucqhajja, yatiyasiraquiniwa aca warmin luratapajja, jupat amtasipjjañapataqui. Tunca payani discipulonacapatjja maynïriwa sacerdotenacan jilïrinacapan ucaru saräna, sutipasti Judas Iscariote satänwa. Jupasti saraquïnwa: “Jesusar catuyapjjerisma ucajja, ¿kawkhsa churapjjetasma?” sasa. Jupanacasti quimsa tunc kollke churapjjäna. Judasasti ucürutpachwa Jesusar cunjämat catuntayañataquis thakascäna. Jan levaduran t'ant'a mank'añ pascua fiesta kallta urunjja, discipulonacapajj Jesusaru jac'achasisinjja jisct'apjjänwa: —¿Cawquins munta pascua fiestan mank'aña waquichapjjañajj-jja? —sasa. Jupasti sänwa: —Sarapjjam marcaru, mayni jaken utaparu, ucatsti sapjjaraquim: ‘Yatichirejja aqham siwa: Horasajjaw jac'achasini, utamanracwa discipulonacajjampejj pascua fiestjja pasäjja’ —sasa. Discipulonacapasti cunjämtejj Jesusajj jupanacar siscänjja uqhamwa lurapjje, pascuan mank'añsti waquichapjjaraquïnwa. Arumäjjän ucapachasti Jesusajj tunca payani discipulonacapampiw mesancapjjäna. Mank'casinsti jupanacarojj aqham sänwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacat maynïriwa nayarojj aljantitani —sasa. Discipulonacapasti wali llact'ataw ucapachajj uñjasipjjäna, maynit mayniruraquiw jisct'asipjjäna: —Tata, ¿nayätti? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Qhititejj nayampi chica mä platot mank'asqui ucawa, juparaquiw nayarojj catuntayitani. Jaken Yokapajj cunjämatejj Kellkatäqui uqhamarjamaw phokhasqui, ucampis ¡wali llaccañaw qhititejj Jaken Yokaparu catuntayqui ucataquejja! Walïsapänwa uca jaken jan naciñapajja —sasa. Qhititejj aljantcani uca Judasajj aqham saraquïnwa: —Yatichiri, ¿nayätti ucajja? —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Jïsa, jumätawa —sasa. Uqham mank'asquipansti, Jesusajj t'ant'a irtasinwa yuspagaräna. Pachjasinsti discipulonacaparuraquiw churäna: —Mank'apjjam; acajj nayan janchejjawa —sasa. Ucjjarusti mä copa astaraqui. Diosar yuspagarasinsti jupanacaruw churaraqui, aqham sasa: —Jumanacasti takeni aca copat umt'apjjaraquim. Acasti nayan wilajjaraquiwa. Ucasti [machak] arust'äwiwa, cawquïritejj wartatäcani walja jakenacar juchanacapata khespiyañataqui. Ucampis sapjjsmawa, janipuniw aca uva achutjja mayampsa umcäti, cunürutejj Awquejjan reinopan wasitat jumanacampi machak vino umcä ucürcama. Mä k'ochu k'ocht'atatsti Olivos sat kolluruw sarjjapjjäna. Ucansti Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Take jumanacawa jichha jayp'ojja nayat wali mayjt'at uñjasipjjäta, kellkataraquiwa: ‘Jiwayäwa awatirirojja, ovejanacasti anatatatäniwa’ sasa. Ucampis jacatatjjäwa, ucatsti jumanacat nayrwa Galilear sarä. Ucapachaw Pedrojj Jesusarojj aqham säna: —Takpachanis jupanacajj jumarojj jaytanucupcätam ucasa, nayajj janipuniw jaytanuccämati cunäquipansa —sasa. Jesusasti ucapachajj sänwa: —Khanacwa sisma, jichha arumaw jumajj janïr wallpa art'quipanwa nayarojj jan uñt'ir tucüta. Pedrosti sänwa: —Jumampi chica jiwañajjas waquischinejja, janiw jan uñt'irejj tuccäti —sasa. —Mayni discipulonacas uca quipcracwa sapjjäna. Jesusasti Getsemaní sat chekaruw discipulonacapampi purïna, jupanacarusti saraquïnwa: —Acawjaru kont'asipjjam, nayasti oración luririw sarä —sasa. Jupasti Pedrompiru, Zebedeon pani yokanacapampiruw irparaquïna, ucansti wali llact'ataw jicjjatasïna, t'akhesiraquïnwa. Ucat jupanacarojj saraqui: —Almajjajj llaquisiñatsa tucusirjamawa. Jumanacajj acawjaru kheparapjjam, janiraqui iquipjjamti —sasa. Jesusasti juc'ampi nayrakatar sarasinwa, quillt'asisin Diosarojj mayïna aqham sasa: “Awquejjay, waquischi ucajja, aca t'akhesiñatjja khespiyita, ucampis jan nayan munañajjäpati jan ucasti juman munañamäpan” sasa. Jesusasti cawqhanccäntejj discipulonacapajj ucqharuw cuttanïna, jupanacarojj iquisquir jicjjatäna, ucat Pedrorojj saraqui: —¿Janit jumanacajj mä horaquis nayampi chic uñnakañatac ch'amanïpcta? Jichhajj jan iquipjjamti, jan ucasti Diosatjja mayisipjjamaya, jan yant'äwir puriñataqui. Chekpachansa ajayojj lurañatakejj janc'aquiwa, ucampis janchejj t'uqhawa. Wasitat sararaquiquïnwa, ucatsti aqham sasaraquiw mayisïna “Awquejjay, janitejj waquiscchi aca t'akhesiñata jaltañajjajja, ucampis jan nayan munañajjäpati jan ucasti juman munañamäpan.” Mayampi cutinisinjja wastat discipulonacaparojj iquirasquir jicjjataraquïna, jupanacasti iquimp wali atipjatäpjjänwa. Jupanacar jaytawayasinsti wasitat oración luririw sararaquiquïna, ucampejj quimsa cutëjjänwa. Ucansti uca quipca arunacampiraquiw mayisiraquïna. Cuttanjjasinjja discipulonacapan ucaruw jutjjäna ucatsti saraquïnwa: —Jichhajj samarapjjam, ict'apjjaraquim. Niyawa horasajj purinjje Jaken Yokapana juchararanacan amparanacaparu catuyatäñapajja. Sartasipjjamaya, sarapjjañäni, niyaw jutasqui nayar catuntayirejja. Uqham Jesusajj parlasquipanwa Judasajj jupan ucar purini, cawquïritejj tunca payanit maynirïcäna uca. Jupampisti walja jakenacaraquiw jutapjjäna, espadanacas apt'ata, lawanacamp cuna. Jupanacasti jutapjjänwa cunjämtejj sacerdotenacan jilïrinacapajj uqhamaraqui chuymani jilïrinacas qhitancatayna uqhamarjamaw lurasipcäna. Jesusar aljantir Judasasti jupanacarojj aqham sasaw yatichanitayna: “Qhitirutejj nayajj jamp'atcäjja ucäniwa, jumanacasti catuntapjjätawa” sasa. Purinisinsti jupajj Jesusarojj sänwa: —¡Aruntsmaw Yatichiri! —sasa. Ucatsti jamp'att'araquiwa. Jesusasti Judasarojj saraquïnwa: —Amigo, cunarutejj juttajja ucjja lurascaquim —sasa. Ucapachaw jakenacajj Jesusarojj catuntapjjäna, ucatsti preso apjjapjjäna. Ucapachaw Jesusampïcän ucat maynïrejja espadap apsusinjja mayni jilïr sacerdoten uywatapan jinchup jisctasin thokokayäna. Jesusasti ucapachajj juparojj sänwa: —Espadamjja imañaparu imasjjam. Espadampi nuwasirejja, espadampi jiwayataraquïniwa. ¿Janit yatcta nayatejj munirista ucajj Awquejjat mayiristwa yanapa, jupasti walja waranka angelanacap qhitanitaspa ucjja? Uqhamäspa ucasti ¿cunjämatsa phokhasiñapäcän uca Kellkatanacajj phokhasispa? Jesusasti jakenacarojj saraquïnwa: —¿Jumanacajj espadanacampi, lawanacampiti nayar catuntirejj jutapjjtajja, nayajj wali jach'a lunthatäquirist uqhama? Take urunacawa nayajj jumanacampi kont'atäsquirïta templo mankhana yatichasa, janiw cunapachas preso catuntapquistati. Ucampis take acanacajj lurasisquiwa profetanacan arsutanacapajj phokhasiñapataqui —sasa. Ucapachaw Jesusan discipulonacapajj jaytarpayasin jaltjjapjjäna. Jesusar preso catuntirinacasti, Caifasan ucaruw irpapjjäna; jupasti take sacerdotenacan jilïriparaquïnwa, utapanaracwa ley yatichirinacasa, chuyman jilïrinacasa tantacht'atäsipcäna. Pedrosti jayatacwa Jesusarojj arcascäna, uca jilïrin uta ankäjjapar puriñcama. Mantasinsti Pedrojj soldadonacampi chicaraquiw kont'atäscäna, cunjämarutejj ucajj tucuscani uc yatiñataqui. Sacerdoten jilïrinacapasti, uqhamarac chuyman jilïrinacasa, jach'a autoridadanacasa Jesús contra c'arimpi juchañchañwa thakapjjäna ucat jupar jiwayañataqui. Ucampis janiw cuna juchsa jicjjatapcänti. Utjaraquïnwa jakenacajj jupa contra khanañchirejja, ucampis janiw puedepcänti. Ucarusti pä c'ari testigonacaraquiw purini. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Aca jakejj siwa: ‘Nayajj t'unjiristwa Diosan templopjja, ucatsti quimsürut sayt'ayaraquirista’ —sasa. Sacerdotenacan jilïripasti sayt'asisin Jesusarojj sänwa: —¿Janit cuns arscäta? ¿Cunats uqham jumat sapjjejja? Jesusasti janiw cuns arscänti. Ucatwa sacerdotenacan jilïripajj juparojj säna: —Jacquiri Diosan sutiparuw juramentompi maysma chek arsuñamataqui. Sapjjeta: ¿Jumätati Diosan Yokapa Cristojja? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Jïsa nayätwa, cunjämtejj jumajj sisctas ucajja. Sapjjaracsmawa, uñjapjjaraquïtawa Jaken Yokaparojj ch'aman Diosan cupëjjapan kont'atäsquiri, uqhamarac alajjpachat kenayjjan sarakasinquiri. Sacerdotenacan jilïripasti mayjt'asiñatjja isip ch'iyanokasïna, saraquïnwa: —Aca jakejj Diosaruw jisc'achi uca arsutapampejja. ¿Cunat juc'amps jupat yakha testigonacajj khanañchaspa? Jumanacajj ist'apjjtawa uca ñankha arunacjja. ¿Cunjämas jumanacataquejja? —sasa Jupanacasti sapjjänwa: —Jupajj juchaniwa, jiwayatäñaparaquiwa —sasa. Ucapachaw jupanacajj ajanupar thuscatapjjäna, t'ajjllinokapjjaraquïna, mayninacasti ajanut nuwanokapjjäna. Ucat sapjjaraquïnwa: —Niyaquitejj jumajj Cristöstajja, sapjjeta qhititejj nuwctam uca —sasa. Ucchañcamasti Pedron uta ankäjjan kont'atäsquïpanwa, mä uywat tawakojj jupar jac'achasisin säna: —Jumajj Galileanquir Jesusampïscaraquïyätasä —sasa. Pedrosti take jakenac nayrakatanjja jan uñt'iriw tucüna ucatsti saraquïnwa: —Nayajj janiw yatcti cunatjja parlchista ucjja —sasa. Pedrojj puncu tokeruw sarascäna, ucapachaw mayni uywat tawakojj uñjaraquïna ucat jupajj ucancapcäns ucanacarojj saraquïna: —Aca jakejj uca Nazaretanquir Jesusampiraquiw sarnakasquirïna —sasa. Pedrosti wasitat juramentomp jan uñt'iri tucuraquiquïna: —Janiw uñt'cti uca jakerojja —sasa. Mä juc'ampjatjja ucanquirinacajj Pedror jac'achasisinjja saraquïnwa: —Chekapuniw jumajj jupanacat maynïrïscta, parlatamas khanäsquiwa —sasa. Ucapachaw jupajj juramento luräna, uqhamarac maldiciraquïna aqham sasa: —Janipuniw uca jakerojj uñt'cti —sasa. Ucspachaw wallpajj art'äna. Pedrosti ucqhaquiwa amtasïna Jesusajj cunjämtejj siscatayna ucata: “Janïr wallpa art'quipanwa quimsa cuti nayarojj jan uñt'iri tucüta” sasa. Ucat mistusinjja Pedrojj wal jachäna. Cunapachatejj niya khanjtanjjän ucqhajja, takpach judionacan jilïrinacapaw amtapjjäna, sacerdotenacan jilïrinacapampi, chuymani jilïrinacampi Jesusar jiwayañataqui. Juparusti ñach'antatwa apapjjäna Poncio Pilaton ucarojja. Aljantir Judasasti, Jesusar jiwayañapatac catuntat uñjasinjja wali llact'asïna catuyatapatjja, ucatwa uca quimsa tunca kollkjja sacerdotenacan jilïriparu chuymani jilïrinacampirojja cutt'ayjjäna. Jupanacarusti saraquïnwa: —Nayajj juchanïtwa mä jan juchanir catuntayañataquejja —sasa. Ucjjarusti mayninacajj sapjjaraquïnwa: —Jichhasti, ¿cunarac ucasti nanacataquisti? ¡Jumay cunarus tucuscamjja! —sasa. Ucatwa Judasajj uca quimsa tunca kollkjja templor willintawayasin sarawayjjäna. Jupasti jaychcatasiraquitaynawa. Sacerdotenacan jilïrinacapasti uca kollkjja aptapjjaraquïnwa, ucatwa aqham sas sapjjäna: —Janiw uca kollkjja ofrendanacamp chica imcsnati, wilampi ch'ajjch'sutätap laycu —sasa. Jupanaccam amtasinsti aqham arust'asipjjäna mä orake alañataqui, ucasti sutichataraquïnwa “Sañu Luririn Orakepa” sasa. Uca orakesti waquichatänwa jaya marcat jutirinacar imañataqui. Ucatpï uca orakejj jichhürcama “Wila Orake” satajja. Uqhamatwa Jeremías profetan arsutapajj phokhasïna: “Uca quimsa tunca kollke aptasinjja, (Uca alasti israelitanacan uchatänwa), sañu luririn orakepwa alapjjäna, cunjämtejj Tatitojj nayar sisquitu uqhamarjama.” Jesusajj marca apnakerin nayrakatapar irpatänwa. Marca apnakeristi jisct'araquïnwa: —¿Jumätati judionacan reyipajja? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Uqhamawa, jumaw sistajja —sasa. Cunapachatejj sacerdotenacajj uqhamaraqui chuymani jilïrinacas jupar juchañchapjjäna ucqhajja, amuquïnwa; janiw cuns arscänti. Pilatosti Jesusarojj sänwa: —¿Janit ist'cta cuntejj juma contra sapqui ucjja? —sasa. Ucampis Jesusajj janiw mä arumpis juparojj arusjjatcänti, ucatwa Pilatojj mayjt'ata uñjasïna. Ucürunacanjja judionacajj saräwinacaparjamaw lurapjjerïna. Uca fiesta urunjja mä preso antutapjjerïna marcan mayitaparjama. Utjaraquïnwa mä wali uñt'ata preso, Barrabás sata. Uqham tantacht'atäsquïpanwa jupanacarojj Pilatojj jisct'äna: —¿Cawquïrirus jumanacajj aca paninita antutañajja munapjjtajja, Barrabasaruti, jan ucajj Cristo satäcaraqui uca Jesusarucha? —sasa. Pilatojj amuyänwa uca jakenacajj envidiatac Jesusar catuntayatapa. Jupajj uqham kont'atäscän tronopan ucapachajja, warmipaw aqham juparojj jamasat säna: —Jan cuns luramti uca jan juchan jakempejja, jichha arumaw jan wali samcasta uca jake laycu —sasa. Ucampis sacerdotenacan jilïripasa, uqhamarac chuymani jilïrinacasa, jakenacarojj amtayapjjänwa Barrabasan antutatäñapataqui, Jesusasti jiwayatäñapataqui. Marca apnakeristi wasitat jupanacarojj jisct'äna: —¿Jumanacajj cawquïrirus aca paninita antutañajj munapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —¡Barrabasar antutam! —sasa. Pilatosti jupanacarojj wasitata jisct'äna: —¿Cunarac lurästi Jesusampisti, qhititejj Cristo satäqui ucampejja? —sasa. Ucarojj takeniw mayac sapjjäna: —¡Ch'accatatäpan! —sasa. Pilatosti jupanacarojj sänwa: —¿Cuna jan walpunsa jupajj lurataynajja? —sasa. Wasitat jupanacajj sasipcaquïnwa: —¡Ch'accatatäpan! —sasa. Cunapachatejj Pilatojj take cunas jan asquiru saratap amuyäna; jan ucasti ch'ajjwanacaw juc'ampi sartäna ucqhasti, uma aptayasinïna, ucatsti amparapjja uca umampiw jarekasïna jakenacan nayrakatapana aqham sasa: —Janiw nayajj cuna juchanïctsa aca jan juchani jaker jiwayañataquejja, jumanacac cunarus tucuyasjjapjjam —sasa. Take jakenacaraquiw ucjjarojj mayac arsupjjäna: —¡Nanacaw wawanacajjamppacha juchanïpjjä uca jaken jiwäwipatjja! —sasa. Pilatosti Barrabasarojj antutjjänwa, ucatsti Jesusarojj jawk'jayänwa, ch'accatatäñapataquiraquiw catuyäna. Marca apnakerin soldadonacapasti palacioruw Jesusarojj irpjjapjjäna, takpacha soldadonacaruraquiw jupan jac'aparu jawsthapïna. Isinacapsti apsupjjaraquïnwa, ucatwa mä wila color isimpi juparojj isintayapjjäna. P'ekeparusti mä ch'aphi corona uscupjjaraquïna, cupi amparaparusti mä vara churapjjaraquïna. Ucatsti jupan nayrakatapar quillt'asisinjja wal larusipjjäna, sapjjaraquïnwa: —¡Jach'achatätaw judionacan Reyipa! —sasa. Ucatsti thuscatapjjänwa, varapa amparat aparasinjja p'ekepatwa jawk'anokapjjäna. Uqham jupat wal larusisinjja wila color isip aparapjjäna, ucatsti ch'accatatäñapataquiw apapjjäna. Marcat mistcasinjja mä jakeruw jicjjatapjjäna. Jupasti Cirenenquirïnwa, sutipasti Simón sata. Juparuraquiw Tatitun crusapjja apayapjjäna. Uqhamatwa puripjjäna Gólgota sat chekaru, ucasti Calavera sañ muni. Ucansti Jesusarojj churapjjänwa vinompi chhajjrtata mä c'allc'u vinagre. Jesusasti uc mallt'asinjja janiw umañ muncänti. Ch'accatatäjjän ucqhajja, soldadonacajj suertenac willtapjjäna Jesusan isinacap jaljasiñataqui. Uqhamatwa profetan arsutapajj phokhasi: “Isejj-jja suertenac willtasinwa jaljasjjapjje” sasa. Kont'asisinracwa juparojj uñch'uquisipcäna. P'eketa patäjjarusti mä jach'a letrero uchapjjaraquïna, cunattejj uqham jiwayatäcän uca. Ucasti aqham sänwa: “Acajj Jesusawa judionacan Reyipa” sasa. Jupamp chicasti pani lunthatanacaraquiw ch'accatatäna, maynïrejja cupëjjaparu, maynïristi ch'ekäjjaparu. Jupan jac'apa pasapcän ucanacasti wal tokepjjäna p'ekenacapsa qhiwisa, aqham sasa: Jumajj sistawa: “Templjja pamparuw tucuyä, ucatsti quimsürut sayt'ayä, sasa. Jichhajj juma quipca khespiyasim. Chekapuni Diosan Yokapästa ucajja, crusatsa sarakaniraquim” —sasa. Uca quipcracwa sacerdotenacan jilïrinacapas juparojj sawcasipjjäna, ley yatichirinacamp cuna, fariseonacasa, chuymani jilïrinacasa, ucat jupanaccamajj parlasipjjäna: “Jupajj yakhanacarojj khespiyiwa, ucampis jupa quipcarusti janiraquis khespiyasiñataqui ch'amanïquitï. Chekapuni Israelan Reyipächi ucajja, crusat sarakanpan ucatwa jiwasajj iyawsapjjañäni. Niyaquitejj Diosar wal catuyaschejja, jichhajj Diosajj juparojj khespiypanaya, juparojj chekapun munchi ucajja. Jupasti: ‘Diosan Yokapätwa’ saraquisä,” sasa. Jupampi chica ch'accatatäcän uca lunthatanacasa Jesusarojj tokepjjaraquïnwa. Ucapachaw take orakpachajj ch'amact'äna, chica urut kalltasina quimsa horascama. Uca quipca horasaraquiw Jesusajj wali jach'at art'äna: “Elí, Elí, ¿lama sabactani?” sasa. (Ucasti sañ muni: Diosajjay, Diosajjay, ¿cunats aqham nayar antutt'asista?) Mä kawkhaninacajj uqham sir ist'apjjaraquïnwa, jupanacasti sapjjänwa: —Elías profetaruw jawsasqui —sasa. Maynisti uc ist'asinjja ucspachaw mä esponja aptanïna vinagreru chilltasinsti mä lawar usct'asinwa lacapar apcatäna umt'añapataqui. Ucampis mayninacajj sapjjänwa: —Suyt'am, uñjañäniwa, inas Eliasajj jupar khespiyir jutchini —sasa. Jesusasti wasitat jach'at art'asiraquïnwa, ucatsti jiwt'awayjjänwa. Ucapachaw templonquir uca jach'a cortinajj payaru ch'iyjtawayjjäna, amstat kalltasina aynachcam tucuyasa. Orakes qhathatiraquïnwa, karkanacasti ch'iyatattaraquïnwa. Sepulturanacas jist'artaraquïnwa; Diosar iyawsasa jiwirinacas jacatatapjjaraquitaynawa, ucatsti mistunjjapjjänwa. Cunapachatï Jesusajj jacatatawaycän uca khepatjja Jerusalén kollan marcaruw mantapjjaraquïna, ucansti walja jakenacaraquiw uñjapjjatayna. Ucanccän uca capitanasti mayninacampejja, orak qhathatimpi, uqhamarac yakhanacampi uñjasinjja wal ajjsarapjjäna, ucat sapjjaraquïna: “Chekpachapuniw aca jakejj Diosan Yokapäpacha” sasa. Ucancapjjaraquïnwa walja warminaca qhitinacatejj jayatac uñch'uquisipcäna, jupanacasti Galileatpachwa Jesusarojj arcapjjatayna, yanapt'apjjaraquitaynawa. Ucanacamp chicasti ucancaraquïnwa María Magdalena, Joseanpin Jacobompin taycap Mariasa, Zebedeon yokanacapan taycapasa. Arumt'añataquëjjän ucapachajja, mä wali kamir jakew jutäna, José sat sutini. Jupasti Arimatea marcanquiriraquïnwa, Jesusan arquiriparaquïnwa. Jupasti Pilaton ucwa saratayna, ucat Jesusan janchipa mayiraquïna. Pilatosti Jesusan janchipajj churatäjjañapataquiw arsüna. Joseasti Jesusan jiwat janchipjja mä ko'ma sabanaru llawuntasinwa apjjäna. Jupataqui waquichatäcänsa uca sepulturaruraquiw imjjäna, ucasti mä karkaru p'iyatänwa. Mä jach'a kalampi puncupar atintawayasinsti sarawayjjänwa. Ucancascaraquïnwa María Magdalena, maynïri Mariasa, sepulcro nayräjjan kont'ata. Uca khepatsti, samarañ urutaqui waquichasisinjja, sacerdotenacan jilïrinacapajja, fariseonacampi, chuymani jilïrinacampejja Pilaton ucaruw sarapjjäna, sapjjaraquïnwa: —Tata, nanacajj amtasipjjaractwa cuntejj uca c'ari parlir jakejj siscänsa uca. Jupasti saraquïnwa: ‘Quimsürut jactawayjjä’ sasa. Jumasti quimsürpachataqui guardia uscum, discipulonacapajj jan arum jutasin apasjjapjjañapataqui. Inampis jupanacajj jakenacarojj sapjjaspan: ‘Jiwatat jactjjataynawa’ sasa. Uqhamäspa ucajja, uca khepa c'arïquis ucajj nayrirïquis ucat sipansa juc'amp jan walïspawa —sasa. Pilatosti jupanacarojj sänwa: —Acajj guardia soldadonacajja. Sarapjjamaya jichhajj ucat uca sepulcro uñjayapjjam, cunjämtejj jumanacajj amuyapctas uqhamarjama. Jupanacajj sarasinjja uqhamwa lurapjjäna. Mä sellompiraquiw uca jach'a kaljjarojj sellt'apjjäna. Soldadonacarusti uñjapjjañapataquiw jaytanipjjaraquïna. Samarañ uru pasatatjja, semana kallta uru willjtanipanwa, María Magdalenajja maynïri Mariampi sepultur uñjiri sarapjjäna. Ucatsti acatjamatwa orak qhathatejj sartäna, alajjpachata mä angelan sarakanitap laycu. Sepulturar jac'achasisinjja uca jach'a kaljja apakänwa, ucatsti uca patjjaruraquiw kont'asïna. Jupasti wali c'ajquirïnwa, isipasa qhunjam jank'oraquïnwa. Uc uñjasinjja soldadonacajj ajjsarañat wal qhathatipjjäna, jiwatäpcaspas uqhamaraquiw ucawjan liwisipjjäna. Angelasti warminacarojj saraquïnwa: “Jan ajjsarapjjamti, nayajj yattwa ch'accatatäcäns uca Jesusar thakasipcatama. Janiw acancjjeti, jan ucasti jactawayjjewa, cunjämtejj siscäna uqhama. Jutapjjam, uñjapjjaraquim cawquirutejj imatäcän uca. Janc'aqui sarapjjam, jupan discipulonacaparusti sapjjaraquim: ‘Jiwatanac taypitjja jacatatjjataynawa’ sasa. Jichhasti sarasquiwa Galilearu jumanacats nayra, ucanwa juparojj uñjapjjäta. Ucaquiw nayan jumanacar sañajj waquisi” sasa. Warminacasti uc ist'asinjja janc'aquiw sepulturat sarjjapjjäna, wali sustjata ucampis cusisitaraqui. Jalapjjaraquïnwa cunatejj pascatayna uca discipulonacapar yatiyañataqui. Uqhamäquïpanwa Jesusajj jupanacarojj uñstaraquïna, ucatsti aruntaraquïnwa. Jupanacasti cayunacapar khomantasinwa Jesusataquejj quillt'asipjjäna. Jupasti sänwa: —Jan ajjsarapjjamti, yatiyanipjjam jilanacajjaru, sapjjaraquim: ‘Galilean jumanacampejj jiquisï’ sasa. Warminac marcar sarapjjañapcamajja, soldadonacat mayninacajj marcar sarasinjja sacerdotenacan jilïrinacaparojj yatiyapjjaraquïnwa cunatejj pascataynas ucanaca. Uca sacerdotenacan jilïrinacapasti chuymani jilïrinacan ucaruw sarapjjaraquïna jupanacampi arust'asiñataqui, ucatwa walja kollke churapjjäna soldadonacarojja. Jupanacarusti sapjjaraquïnwa: “Jumanacajj sapjjätawa jakenacarojja: ‘Discipulonacapaw Jesusan jiwat janchipjja lunthatjjapjjetu nanacan iquisipcañajjcama’ sasa. Jach'a marca apnakeritejj uc yatin ucapachajja, nanacaw jupampejj parlasipcä jan cunsa jumanacar camachañapataqui” sasa. Soldadonacasti kollke catokasinjja sarjjapjjänwa cuntejj luram satäcänsa uc luriri. Ucsti judionacajj jichhacamaw uqham sasipqui. Uca tunca mayan discipulonacasti Galilearuw sarjjapjjäna, cawqui kollurutejj Jesusajj: “Sarapjjam” sawaycatayna ucaru. Jesusar uñjasinjja quillt'asipjjänwa, yakhepanacasti pächasipjjaraquïnwa. Jesusasti jupanacar jac'achasisinjja siwa: “Nayar churatawa take munañanïñajja alajjpachansa, acapachansa. Take acapachanquir jakenacar yatiyir sarapjjam, nayar arquir tucuyapjjam; bautisapjjam Dios Awquina, Dios Yokana, Dios Kollan Ajayun sutiparu. Yatichapjjaraquim take cuntejj nayajj jumanacar yatichapcsma ucanaca phokhaña. Amtasipjjapunim, nayajj sapürupuniw jumanacampïscta acapachan tucusiñapcama.” Diosan Jesucristo Yokapjjata suma yatiyäwi arunacajj aqhamatwa kallti. Isaías profetajj aqhamwa kellkatayna: “Nayan khanañchirejjwa juman nayrakatam qhitta, thaquim waquichañapataqui. Maynin art'atapaw wasaran ist'asi: ‘Tatitutac thaqui waquichapjjam; mä chekap thac jist'arapjjam’ ” sasa. Juanaw wasaran jakenacarojj bautisascäna, ucatsti saraquïnwa: Jan wali luräwinacamatjja arrepientisipjjam, juchanacamat perdonatäpjjañamataqui, sasa. Take Judeanquiri, Jerusalén marcanquirinacas jupar ist'iriw jutapjjaraquïna. Juanasti jupanacan juchanacapat arsusipanjja Jordán jawiranwa bautisäna. Juanan isipajj camello t'awrat luratänwa; cinturonapasti lip'ichit lurataraquïnwa; mank'apasti langostanacampi wasaran utjquis uca misq'inacampiraquïnwa. Jakenacarusti parlänwa: “Nayan khepajjata mayniw jutasqui, jupasti nayat juc'amp ch'amaniwa, nayasti janiraquiw asquïcti jupan wisqhu t'isnup jararañataquisa. Nayajj jumanacarojj umampiw bautisapjjsma, ucampis jupajj Kollan Ajayumpiw bautisapjjätam” sasa. Ucürunacanwa Jesusajj Galilea orakenquir Nazaret marcat mistüna, ucatsti Juanajj Jordán jawiran juparojj bautisäna. Umat mistcasinsti Jesusajj alajjpachanac jist'artirwa uñjäna, Kollan Ajayusti mä palomar uñtata jupjjar sarakasinquiri uñjaraquïna. Ucatsti mä aruraquiw alajjpachat ist'asïna: “Jumätawa nayan munat Wawajjajja, cawquïrirutejj nayajj ajlliscta ucajja” sasa. Ucapachaw Kollan Ajayojj wasarar Jesusarojj irpäna. Jupasti pusi tunca urunacaw ajjsarcañ animalanacampi wasarancäna. Ucanwa Supayajj yant'äna, ucatsti angelanacaw juparu sirviri jutapjjäna. Juanaru carcelt'apjjän uca khepatsti, Jesusajj Galilearuw sarjjäna, Diosan reinopat suma yatiyäwi arunac parlasa, sänwa: “Horasajj phokhasjjewa. Diosan reinopasti jac'ancjjewa. Juchan sarnakañanacjja apanucupjjam, khespiyasiñ arunacapar iyawsapjjaraquim” sasa. Jesusajj Galilea kota thiya sarcasinwa, Simonaru uñjäna, Andrés jilapampiru, känap kotar jakontasipquiri, jupanacasti chawlla caturïpjjänwa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Nayar arcapjjeta; nayasti jumanacarojj jake catur tucuyapjjäma —sasa. Ucatsti jupanacajj känanacap jaytawayjjasinjja Jesusamp chicaw sarjjapjjäna. Jesusasti ucawjat mä juc'amp sartasinjja, Zebedeon yokanacaparuw uñjaraquïna. Ucanacasti Jacobompi Juanampïnwa, jupanacasti botjjan känanacap asquichasipcäna. Jesusasti ucanacarojj jawsaraquïnwa. Jupanacasti Zebedeo awquiparu yanapirinacapampiru boter jaytawayjjasinjja Jesusamp chicaw sarjjapjjäna. Ucatsti Capernaum marcaruw puripjjäna. Samarañ urunsti Jesusajj sinagogaruw mantäna ucansti yaticharaquïnwa. Jakenacasti Jesusan yatichäwinacapatjja muspharapjjänwa, jupasti janiw kellkatanac yatichirinacjam yatichcänti, jan ucasti jach'a jilïr jakjamaw yatichäna. Sinagoga tantachasïwinsti mä ñankha ajayun mantat jakew ucancascäna. Jupasti Jesusar uñjasinjja jach'at art'äna: —¡Nazaretanquir Jesús! ¿Cuna lurañamas nanacamp utji? ¿Nanacar t'unjirit jutta? Nayajj uñt'smawa, yatiractwa jumajj Diosan Yokapätama —sasa. Jesusasti uca ñankha ajayurojj tokenokänwa: —Amuct'am, misturaquim uca jaketjja —sasa. Ñankha ajayusti uca jaketjja t'ucu usjam jupar thalayasinwa jach'at wararisina mistuwayjjäna. Uc uñjasinsti takeniw sustjasipjjäna, ucat jisct'asipjjaraquïna: —¿Cunas acajja? ¿Cuna machak yatichäwirac acasti? ¡Aca jakejj munañaniraquis ñankha ajayunacar alissuñataquisä, uqhamarac uca ñankha ajayunacampi ist'ayasiñataquisä! —sasa. Mäquiraquiw Galilea orakpachana jakenacajj Jesusjjat yatipjjäna. Sinagogat mistusinjja, Jesusajj Jacobomp Juanampiw sarapjjäna Simonampin, Andresampin utaparu. Simonan taycch'ipasti fiebremp usuntataw iquiñancascäna. Ucspacharaquiwa jupatjja Jesusar yatiyapjjäna. Ucat Jesusajj jac'achasisinjja usutarojj amparat waytäna fiebre usupasti ucspacharaquiw chhaktawayjjäna. Waliptasinsti jupajj jupanacaruw sirvïna. Inti jalantat sujsthapirusti, Jesusan ucaruw irpanipjjäna take usutanacaru, ñankha ajayun mantat jakenacampiru. Take jakenacasti uta puncuruw phokcattapjjäna. Jesusasti walja cunayman usutanacaruw c'umaraptayäna, jakenacatsti cunayman ñankha ajayunac alissuraquïna. Janiraquiw uca ñankha ajayunacarojj cunsa arsuycänti, jupanacajj qhitïcäntï Jesusajj uc uñt'apjjatap laycu. Willjtanjjepansti Jesusajj ch'amac ch'amacaw marca thiyaru mistüna mä wasar chekaru, ucansti Diosat mayisïna. Simonasti mayninacampiw Jesusar thaktirejj sarapjjäna. Jicjjatasinsti sapjjänwa: —Takeniw thakasipctam —sasa. Jesusasti sänwa: —Yakha jac'anquir chekanacar sarapjjañäni Diosan arunacap parliri, ucataquiraquiw jutta —sasa. Jesusasti take Galilea orakpach muytäna takewja sinagoganacan parlasa, uqhamarac ñankha ajayunac alissusa. Mä lepra usun jakew Jesusar jac'achasisinjja achict'asïna. Quillt'asisinsti sänwa: —Munsta ucajj, aca usojjat c'umaraptayitasmawa —sasa. Jesusasti jupat qhuyapt'ayasisinjja amparapampiw lokjjatt'i, ucatsti saraquiwa: —Muntwa, c'umaräjjaractawa —sasa. Uc arsquipan lepra usojj jaketjja chhaktawayjjäna, jupasti c'umaraquëjjänwa. Jesusasti juparojj wal wal ewjjt'asinwa qhitjjäna, saraquïnwa: —Ist'am, jan qhitirus cuns arsumti, ucatsipana sacerdoter uñstir saram. C'umaraptatamatsti ofrenda churaraquim Moisesan arsutaparjama, jakenacasti ucatwa juman c'umaraptatamjja yatipjjani —sasa. Ucampis uca jakejj sarjjasinjja, takeniruw yatiyañ kalltäna, cunatï jupamp lurascäna uca. Ucatwa Jesusajj jan cawqui marcarus khan mantcänti, jan ucasti marca thiyawjanacana, cawqhantejj jan jakes utjcäna uca chekanacanacwa sarnakäna. Uqhamäquïpansa, take toket jupar uñjirejj jakenacajj jutasipcaquïnwa. Mä kawkha urunacatsti, Jesusajj Capernaum marcaruw wasitat mantäna. Jakenacasti jupan utancjjatapjja yatipjjänwa. Ucatsti mäquiw walja jakenacajj phokthaptanipjjäna, janiraquiw puncur sayt'añas utjcänti. Jesusasti Diosan arunacap jupanacarojj yatiyäna. Ucapachasti pusi jakenacaw mä suchu jake callt'at purinipjjäna. Jake phokhätap laycu Jesusar jan jac'achasiñjamïpansti, uta techo jartasinwa suchu jakerojj iquiñat warcuntanipjjäna Jesusan nayrakataparu. Jesusasti jupanacan iyawsañanïpjjatap yatisinjja suchu jakerojj sänwa: —Wawa, juchanacamajj pampachatäjjewa — sasa. Ucan kont'atäsipcaraquïnwa kellkatanac yatichirinacata yakhepanacajja, jupanacasti chuyma mankhanacapan lup'isipcäna: “¿Cunats aca jakejj uqham Dios contra jan wali parli? Janiw qhiti jakes juchanac perdoncaspati, jan ucasti Diosaquiw perdonaspajja” sasa. Ucampis Jesusajj jupanacan lup'itanacap yatisinjja sänwa: —¿Cunats jumanacajj uqham lup'isipcta? Aca usut jakerojj ¿cun sañas jasaquïspajja: ‘Juchanacamajj pampachatäjjewa’ sañati, jan ucajj: ‘Sartam, iquiñama apthapisim, ucat sarjjam’ sañacha? Ucampis uñacht'ayapjjämawa Jaken Yokapajj munañanïtapa acapachan juchanac pampachañataquejja —sasa. Uqham sasinsti Jesusajj suchu jakerojj sänwa: —Jumaruw sisma, sayt'asim, iquiñam apthapisim ucatsti utamar sarjjam —sasa. Suchu jakesti ucspachaw sartasin iquiñap apthapisi, ucatsti taken uñjcataraquiw mistuwayi. Uc uñjasinsti takeniw muspharapjjäna, Diosaruw yupaychapjjaraquïna: —Janipuniw cunapachas aqhamjja uñjirïctanti —sasa. Uca khepatsti Jesusajj wasitat kota thiyaruw sarjjäna. Walja jakenacaw Jesusan ucarojj jutapjjäna, ucatsti Jesusajj jupanacarojj yatichänwa. Uca chek sarcasinsti, Alfeon Leví sat yokaparuw uñjäna, impuesto cobrañäwjan kont'ata. Jesusasti —Arquita —sasaw juparojj sï. Ucatsti ucspachaw sartasinjja Jesusamp chic sarjjäna. Uca khepatsti Jesusajj uca Leví sat jaken utapar mank'er jawsatänwa. Jupampisti walja impuesto cobririnacampi, yakha jucharar jakenacamp cunaraquiw purinipjjaraquïna. Jupanacasti Jesusan discipulonacapamp chicaraquiw mank'añataqui kont'asipjjäna. Ley yatichirinacampi, fariseonacampisti Jesusar juchararanacamp chic mank'er uñjasinjja, discipulonacaparojj sapjjänwa: —¿Cunjämaraqui yatichirimasti impuesto cobririnacampi yakha jucharar jakenacampi chic mank'esti, [umaraquisti]? —sasa. Jesusasti uc ist'asinjja jupanacarojj sänwa: —C'umaranacataquejj janiw kolliri munasquiti, jan ucasti usutanacataquiw munasejja. Nayajj janiw asqui jakenacar jawsir jutcti, jan ucasti juchararanacar jawsiriw jutta —sasa. Cunapachatejj Juanan arquirinacapajj ayunasipcäna, uqhamarac fariseonacan arquirinacapas ayunasipcaraquïna ucqhajja, yakhep jakenacajj Jesusar jisct'iriw jutapjjäna: —¿Cunatarac discipulonacamasti jan ayunapjje, cunjämatï Juanampin fariseonacampin arquirinacapajj ayunapqui uqhamsti? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Cunjämarac casarasïwir jawsayat jakenacasti ayunaspasti, casarasir wayna ucancasquipanjja? Casarasir waynatejj jupanacampïscchejja, janiw ayunañajj waquisquiti. Ucampis mä uruw casarasir waynajj jan jupanacampïcjjaniti. Ucapachapï ayunapjjanejja. Janiw qhitis mä merk'e isirojj machak pañompi remjjatcaspati, machak pañojj jalthapisinjja merk'e isirojj juc'ampwa ch'iyjaspa. Janiraquiw qhiti jakes machak vinjja mä merk'e lip'ich wayakar warantcaspati. Uqham luraspa ucqhasti machak vinojj merk'e lip'ich wayakarojj phallayaspawa, ucatsti inamayaruw tucusispa vinosa lip'ichit lurat wayakasa. Ucatpï machak vinojj machak lip'ich wayakar imañäspajja. Mä samarañ urunwa Jesusajj yapu taypi sarascäna. Discipulonacapasti uca taypi sarcasinjja, trigo q'ichirañ kalltapjjäna. Fariseonacasti uc uñjasinjja Jesusarojj sapjjänwa: —Uñjam, ¿cunatsa discipulonacamajj samarañ urunjj jan waquisqui uc lurapjje? Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Janit cunapachas jumanacajj leet'apcta cuntï Davidajj lurcäna cunapachatejj jupajj pist'ayascäna, awtjayascaraquïna, jupampïcäna ucanacamp cuna ucjja? Abiatar chachajj jilïr sacerdotëcän ucqhajja, Davidajj Diosan utaparuw mantäna. Ucatsti cunatejj kollanäcän, sacerdotenacan mank'añapaquïcäns uca t'ant'a mank'antäna, jupampïcäns ucanacamppacharuraquiw churäna. Jesusasti sascaquïnwa: —Samarañ urojj jaketac uchatawa, jakejj janiw samarañ urutac uchatäquiti. Ucatwa Jaken Yokapajj samarañ urjjarus munañaniraqui —sasa. Jesusajj wasitat mä sinagogar mantäna, ucansti mä ampar pharsut jakew ucancascäna. Jesusar uñisirinacasti jamasat uñch'uquisipcäna samarañ urunjj kollanit janicha, uc yatiñataqui, ucat juchañchañataquiraqui. Jesusasti ampar pharsut jakerojj sänwa: —Sartam, sayt'asim aca taypiru —sasa. Ucatsti Jesusajj jakenacarojj jisct'araquïnwa: —¿Cuna lurañas waquisi samarañ urunjja, asqui lurañat jan ucajj ñankha lurañacha? ¿Kollañati jan ucajj jiwayañacha? —sasa. Jakenacasti amuquïpjjänwa. Jesusasti colerataw jupanacarojj uñcatäna, jan amuyt'añ munapjjatapa yatisinsti, llact'asïnwa. Usut jakerusti sänwa: —Amparam ayatatam —sasa. Jupasti iyawsasaw amparapjja ayatatäna, ucatsti c'umaraquëjjänwa. Fariseonacasti mistusinjja Herodesan arquirinacapampi parliriw sarapjjäna Jesusarojj cunjämats jiwayañataqui uca arust'iri. Jesusasti discipulonacapampejj kota thiyaruw sarjjapjjäna, Galileatjja walja jakenacaraquiw juparojj arcapjjäna. Uqhamaraquiw jutapjjäna Judeata, Jerusalenata, Idumeata, Jordán jawir qhurcatata, Tiro chekata, Sidón tokenacampita, Jesusan muspharcañ luräwinacap yatisina. Ucatwa Jesusajj discipulonacaparojj ewjjt'äna: Mä bote suyayapquita, jakenacampi jan ñekjayasiñataqui, sasa. Jupasti waljaniruw c'umaraptayäna, usutanacasti takeniw liwcattapjjäna Jesusar llamct'añ laycojja. Ñankha ajayunacasti Jesusar uñjasinjja, nayrakatapar quillt'asisinwa jach'at wararipjjäna: —¡Jumajj Diosan Yokapätawa! —sasa. Ucampis Jesusajj jupanacarojj tokenokänwa jupjjat jan khanstayapjjañapataqui. Ucatsti Jesusajj mä kolluruw maqhatäna, ucansti cawquïrinactï jupajj muncäna ucanacaruw ajllisïna. Ajllitanacasti Jesusan jac'aparuw jutapjjäna. Tunca payaniruw utt'ayasïna jupamp chicäpjjañapataqui, ucatsti Diosan arunacap parlir sarapjjañapataquiraqui. Jupanacarusti usutanacar c'umaraptayañataquiw ch'am churäna, uqhamarac ajayunacar alissupjjañapataqui. Tunca payan ajllitanacasti acanacänwa: Simón, juparusti Jesusajj Pedro sasaw sutichäna; Jacobompi, Juan jilapampi; jupanacasti Zebedeon yokanacapänwa. Ucanacarojj Boanerges sasaw sutichäna, ucajj “Khejjokhejjon wawanacapa” sañ muni. Ucjjarusti Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Jacobo Alfeon yokapa, Tadeo, Cananista partidonquir Simón. Judas Iscariote, qhititejj Jesusar aljantcäna uc cuna. Uca khepatsti Jesusajj discipulonacapampiw utar jutjjäna. Jakenacasti wasitatarac phokhantanipjjäna, janiraquiw mank't'asiñjamäcänsa. Uc yatisinsti Jesusan familianacapajj jupar irpjjañataquiw jutapjjäna: “Lokheptjjataynawa” sasa. Jerusalenat jutiri ley yatichirinacajj sapjjaraquïnwa: “Aca jakejj Beelzebú jilïr ajayun mantatäpachawa, ucatpï ajayunacarojj jakenacat alissojja” sasa. Ucatsti Jesusajj jupanacar jawsasinjja uñtasïwinac tok khanañchäna: —¿Cunjämaraqui supayasti jupapachparusti jakonucusispasti? Mä marcantejj jilïrinacajj walja jaljtäwiru t'akjtaspajja ucat jupanaccam nuwasipjjaraquispa ucqhajja, uca marcajj janiw jayataquïcaspati. Mä familiatejj jaljtaspajja, uca familiajj janiw jaypachatac sayt'apcaspati. Supayatejj jupa contra sayt'asispajja, janiw sayt'caspati, jan ucasti tucusispawa. “Janiw qhitis mä ch'aman jaken utapar mantasinjja yänacapjj aparcaspati, janïr jupar ñach'antcasajja. Utanir ñach'antjjaspa ucqhaquiw yänacapjja aparaspa. “Khanacwa sapjjsma, jaken take juchanacapasa, arsutanacapasa perdonataquïspawa. Ucampis qhititejj Kollan Ajayu contra arunaca parlcani ucarojja, janipuniw perdonatäcaniti, jan ucasti wiñayataquiw juchañchatäni.” Uqhamwa Jesusajj arsüna, “Ñankha ajayun mantataw” sapjjatap laycu. Uqhamäquipanwa Jesusan taycapampi jilanacapampejj purinipjjäna. Jupanacasti Jesusarojj ankäjjatacwa jawsayapjjäna. Jesús jac'an kont'atäpcäns ucanacajj juparojj sapjjänwa: —Taycamampi jilanacamampiw ankan jawsasipctam —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Qhitiraqui taycajjasti, jilanacajjasti? —sasa. Uc sasinsti jupamp chic kont'atäpcänsa ucanacar uñcatasinjja sänwa: —Acanacaw taycajjasa, jilanacajjasa. Qhitinacatejj Diosan munañapa phokhapquejja, ucanacaw jilajjasa, cullacajjasa, taycajjasa —sasa. Jesusajj wasitatwa kota thiyan yatichaña kalltäna, ucatsti walja jakenacaraquiw ucaru tantachasipjjäna. Jakenaca waljïpansti Jesusajj mä boter mantasinwa kont'asïna; take jakenacasti wañancapjjänwa. Jesusasti cunayman uñtasïwinacampiw yatichäna, saraquïnwa: —Ac ist'apjjam: Mä yapuchir jakew phawir mistu. Phawantqui ucqhasti yakhep jathanacajj thaquiruw willnokti. Jamach'inacasti jutasin uca jathanacjja k'al pallthapiwayapjje. Yakhep jathanacasti jan wali lak'ani kalanac taypiruw puri. Uca jathasti juc'a lak'anïtap laycojj mäquiw misturaniraqui. Ucampis cunapachatejj lupejj lupt'anjje ucqhajja, mäquiw wañsuwayjje jan suma saphintatätap laycu. Yakhep jathanacasti ch'aphinac taypiruw puriraqui. Ch'aphinacasti jiltasinjja chhaktayiwa; janiraquiw achuyquiti. Yakhep jathanacasti suma lak'awjaruw puri. Misturanisinsti jiltiwa, sumrac achu; mayatjj quimsa tuncaru, sojjta tuncaru, yakhepasti patacaru. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Jumanacatejj ist'añ munapjjstajja ist'apjjam —sasa. Cunapachatejj Jesusajj sapac kheparjjäna ucqhajja, mä kawkha jakenacaw tunca payan discipulonacampejj jutapjjäna, uca yatichäwipat jisct'apjjaraquïna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacarupï khanpach yatiyatajja jan amuyt'caya Diosan reinopatjja, ucampis mayninacarojj take cunas uñtasïwinac tokwa yatiyasi, uñjcasinsa jan uñjapjjañapataqui, ist'casinsa jan amuyt'apjjañapataqui, janirac Diosar cutiquipstasin juchanacapsa perdonatäñapataqui —sasa. Ucatsti sascaquïnwa: —¿Janit jumanacajj uca yatichäwjja amuyt'apcta? Uqhamasti ¿cunjämarac yakha yatichäwinacsti amuyt'apjjätasti? Phawir jakejja, Diosan arunacap parlir jakëcaspas uqhamawa. Yakhep jakenacajj thaquir purquis uca jathanacar uñtatawa. Diosan arunacap ist'apquis ucspachaw supayajj jutasin chuymanacapat uca arunacjja k'al chhaktayi. Yakhepanacasti kalanac taypir purquis uca jathanacar uñtatawa. Diosan arunacap ist'asajja mäquiw cusisiñamp catokapjjaraqui. Ucampis jan suma saphintatätap laycusti, janiw ch'amani sayt'asipquiti. Cunapachatejj Diosan arunacap laycu t'akhesipjje, jan ucajj jakenacan uñisitas uñjasipjjejja, ucspachaw cutekjjapjje. Yakhepanacasti ch'aphinac taypir purquis uca jathanacar uñtatawa. Diosan arunacap ist'asinjja, jupanacajj acapach yänacaruw sinti munapjje. Kamiriptañ munañaw mayjt'ayi, ucatsti cunayman munañaruw puripjje. Take ucanacaw chuymanacapar mantasinjja, Diosan arunacapjja chhaktayi aca jakenacan jan achuñapataqui. Ucatsipana yakhepanacajj Diosan arunacap ist'asinjja catokapjjewa. Ucatsti achupjjaraquiwa suma lak'ar purquis uca jathanacar uñtata; mayat quimsa tuncaru, mayat sojjta tuncaru, yakhepasti patacaru —sasa. Ucjjarusti saraquïnwa: —¿Uqhamasti mä lamparajj mä cajón mankharu uchañataquiti, jan ucajj iquiñ mankhar uchañataquicha? ¿Janit mä lamparajj khant'añataqui mä khanawjaru uchatäqui? Take cunatejj imantatäqui ucajj khanstapuniniwa, take jan yatitäqui ucasa yatisiraquiniwa. Jumanacatejj ist'añ munapjjstajja, ist'apjjam —sasa. Ucjjarusti sascaquïnwa: —Cuntejj ist'apctas ucatjja amuyt'asipjjam. Cuna tupumpitejj mayninacar tupt'apcätajja uca tupumpiraquiw jumanacarojj tupt'atäni. Ist'apctas ucanacarojj ucat juc'amp yapjjatatäniwa. Utjirinirusti, juc'ampiw yapjjatasini, ucampis jan utjirinirojja cuna juc'apatï utjquis ucamppachaw apakasini —sasa. Jesusasti sascaquïnwa: —Diosan reinopajj cunjämtï phawantat jathajj jilsuwayqui uqhamar uñtasitawa. Jakejj jatha phawantasinjja utapar iquiriw sarjje, ucatsti sartjjaraquiwa. Uqhamaw urus arumas pasawayi. Jathasti ucchañcamajj alsunisinjja jiltiwa, ucampis yapunejj janiw yatquiti jathan cunjäm jiltatapsa. Jathajj orakenjja jupapachaw jilasqui; nayrakatajj aliw mistu, ucjjarusti amuchrantiwa, ucatsti pokorjjaraquiwa. Cunapachatejj achojj suma pokoratäjje ucapachasti, yawthapiriw mistupjje cosecha horasajj purinjjatap laycu —sasa. Jesusasti saraquïnwa: “¿Cunar uñtasitas Diosan reinopajja? Jan ucajj ¿cuna uñtasïwimpich chicayañäni? Diosan reinopajj oraker phawantat mostaza jathar uñtasitawa. Uca jathajj acapachan utjiri take jathanacat sipansa juc'amp jisc'aquiwa. Phawantatatsti, take alinacat sipan jach'aw jili. Jach'a layminïtap laycusti jamach'inacas ch'iwinacaparojj tapachasipjjaraquispawa.” Uqhamwa Jesusajj Diosan arunacapatjja yatichäna, walja yakha amuyt'äwinacampi, cawqhacamatejj jakejj amuyt'irjamäcän ucqhacama. Janiw cuns uqhamaqui parlcänti, jan ucasti uñtasïwinac tokew parläna, ucampis discipulonacaparojj take ucanacatjja sumpun khanañchäna. Ucürpacharaquiw jayp'thapjjepana Jesusajj discipulonacapar säna: —Kota qhurcatar maqhatañäni —sasa. Jakenacar jaytjawayasinsti Jesusarojj cawquïr botenccäntejj uca pachpatwa apjjapjjäna. Yakha botenacasti jupamp chicajj sarapjjaraquïnwa. Ucatsti mä jach'a thayaraquiw sartäna; mathapisti boterojj umampiw chhaktayirjamäna. Jesusasti khepäjj c'uchun ch'ijmt'asisin iquiscäna. Discipulonacapasti jupar sartayasinjja sapjjänwa: —Yatichiri, ¿janit amuycta jiwarascaquiñäniti? —sasa. Jesusasti sartasinjja thayarojj tokenokänwa. Kotarusti saraquïnwa: —¡Amuct'am! ¡T'acuraraquim! —sasa. Thayasti t'acurjjänwa, mathapinacasti chhaktawayjjaraquïnwa. Ucatsti Jesusajj discipulonacaparojj saraquïnwa: —¿Cunats ucatak sustjasipjjta? ¿Cunatarac jan iyawsañanïpjjtasti? —sasa. Discipulonacapasti wal ajjsarapjjäna, jupanac puraraquiw parlarasipjjäna: —¿Qhitiraquïpach acasti? ¡Juparojj thayas kotas jaysaquiraquisä! —sasa. Kota qhurcatar maqhatasinsti, Gadara sat chekaruw mistupjjäna. Jesusar botet mistusquir uñjasajja, ñankha ajayun mantat mä jakew panteonat mistunisin Jesusan ucaru jutäna. Uca jakejj panteonan jacasirïna. Janiraquiw qhitis cadenanacampi ñach'jañataqui ch'amanïcänti. Walja cutiraquiw juparojj cadenanacamp amparanacata cayunacata ñach'antapjjäna, ucampis cadenanacjja jisc'a jisc'a t'akanokerïna. Janiraquiw qhitis cunamp camachirjamäcänti. Uruy arumaw kollunacansa panteonansa arnakasis sarnakerïna. Jupa pacharaquiw kalampis lek'jasirïna. Jesusar jayat uñtanisinsti, jupan nayrakatapar jalanisinwa quillt'asïna. Ucatsti, jach'at juparojj art'äna: —¡Jesús, Alajjpachanquir Diosan Yokapa! ¿Cuna lurañamas nayamp utji? Diosan sutiparuw achict'assma, janiquiy t'akhesiyistati —sasa. Uqham sasaw ajayojj säna, Jesusan: ¡ñankha ajayu, aca jaket mistum!, satap laycu. Jesusajj jisct'änwa: —¿Cunas sutimajja? —sasa. Ñankha ajayusti saraquïnwa: —Legión satätwa, waljanïpjjatajj laycu —sasa. Jesusarusti wal achict'asïna ucsa tokenacat jan alisnucuyasiñataqui. Uca chekanjja walja qhuchinacaw kollu jac'an mank'asipcäna. Ñankha ajayunacasti Jesusarojj achict'asipjjänwa: —Qhuchinacaruquisay qhitjjapjjeta, ucanacar mantjjañanacajjataqui —sasa. Jesusajj achict'asitaparojj: —Waliquiw, sänwa. Ñankha ajayunacasti jaket mistusinjja, qhuchinacaruw mantjjapjjäna. Qhuchinacajj niya pä warankjamänwa. Uca qhuchinacasti mä jach'a karkata aynachar chhuct'asinwa kotar jalantasin jiwarapjjäna, umamp ajjscatasa. Qhuchi awatirinacasti wali sustjataw jalasina yatiyapjjäna marcanquirinacaru uqhamaraqui pampanquirinacarusa. Jakenacasti cunatï pascatayna uc uñjiriw jutapjjäna. Jesusan ucaru purinisinsti, ñankha ajayunacan mantatäcäns uca jakerojj suma isthapt'ata suma amuyunirac jicjjatapjjäna, uñcatasasti sustjasipjjänwa. Uñjirinacasti cunatï ñankha ajayun mantat jakempejj lurascäna uca yatiyapjjäna, uqhamarac qhuchinacapampita. Uc yatisinsti, jakenacajj Jesusaruw achict'apjjäna uca orakenacapata sarjjañapataqui. Jesusajj boter mantjjepansti, ñankha ajayun mantat jakëcän ucasti jupamp chic sarjjañataquiw achict'asïna. Ucampis Jesusajj janiw muncänti, jan ucasti sänwa: —Utamar sarjjam, familianacamar yatiyam cuna muspharcañanactï Tatitojj jumatac lurqui ucanaca, uqhamarac cunjämtejj qhuyapayastam ucanacaraqui —sasa. Uca jakesti iyawsasaw sarjjäna, Decápolis ucsanacan yatiyasa cunja muspharcañanactejj Jesusajj jupamp lurcäna ucanaca. Uc ist'asinsti jakenacajj wal muspharapjjäna. Cunapachatï Jesusajj boteta kota qhurcataru cutcatjjän ucqhajja, walja jakenacaw jupan ucarojj purinipjjäna. Jesusasti kota thiyaruw kheparjjäna. Ucatsti mä jakew jutäna, Jairo sutini, jupasti sinagoganjj mä jilïrïnwa. Purinisinsti Jesusan nayrakataparuw quillt'asïna. Ucatsti juparojj walpun achict'asïna: —Phuchajjaw jiwirjama. Saraquiñäniya, amparamampiy lokjjatt'anirapita waliptjjañapataqui —sasa. Jesusasti iyawsasaw jupamp chic saräna. Walja jakenacaraquiw arcasinjja Jesusar ñekjapjjäna. Uca jakenac taypinsti mä warmiw utjäna. Jupasti tunca payan maraw wila apa usunïna. Walja kollirinacamp kollayasisinjja, walpun t'akhesïna; take cunatï jupan utjcän ucanacs tucjasïnwa, ucampis janiw waliptcänti, jan ucasti juc'ampiquiw usuntjjäna. Jesusat parlir ist'asinjja uca warmejj khepäjjat jakenac taypit maqhatasinwa Jesusan isip llamct'äna. Chuymapansti saraquïnwa: “Isipac llamct'ä, ucat waliquëjjäwa” sasa. Ucspacharaquiw wila apa usupajj t'act'jjäna. Jupasti janchipanjja yatisjjänwa uca t'akhesiñata waliptjjatapa. Jesusasti amuyasiraquïnwa ch'amapampi maynir c'umaraptayatapa. Ucatsti khepäjj uñaquipstasinjja jisct'asïnwa: —¿Qhitis isit llamct'itu? —sasa. Discipulonacapasti juparojj sapjjänwa: —Jakenacaraquis ñekthapisctamjjä. Ucatti jisct'apjjesta: ¿Qhitis llamct'itu sasa? Ucampis Jesusajj take tok uñatatasi, isipat llamct'quis ucar uñt'añataqui. Ucat warmejj ajjsarañat qhathatt'asisaw Jesusan nayrakatapar quillt'asïna, cunatï jupampi lurascatayna uca yatisa, take cunsa chekap arsusiraquïna. Jesusasti sänwa: —Wawa, iyawsatam laycuw c'umaräjjtajja. Jichhasti sumac sarjjam. Usumatsti c'umaräjjtawa —sasa. Uqham parlquiriruw, sinagogan jilïrïquis ucan utapat qhitanitanacajj Jairor yatiyir purinipjjäna. —Phuchamajj jiwjjewa. ¿Cunataquirac Jesusarusti inamay ch'am tucuyascätasti? —sasa. Jesusasti uqham parlir ist'asajja, sinagoganquir jilïrirojj sänwa: —Jan ajjsaramti, iyawsaquim —sasa. Jesusasti janiw takenimp sarañ muncänti, jan ucasti Pedrompiru, Jacobompiru, Juan jilapampiruquiw irpäna. Sinagogan jilïrïquis ucan utapar purcasinsti jakenacarojj wal ojjosquir jicjjatäna. Yakhepanacasti wal jachasipcäna, uqhamarac wararisipcäna. Utar mantasinsti jupanacarojj sänwa: —¿Cunats ucatak ojjopjjta, jachapjjaracta? Uca wawajj janiw jiwatäquiti jan ucasti iquisquiwa —sasa. Uc ist'asinsti jakenacajj jupatjja larusipjjänwa. Ucatsti Jesusajj takeniruw ankar ananucüna. Imill wawan awquipampi taycapampi Jesusamp chica sarapcänsa ucanacampiquiw utarojj mantapjjäna. Amparata catusinsti, Jesusajj sänwa: —Talita cumi. —(Ucajj sañ muni: Imill wawa, jumaruw sisma, sartjjam) —sasa. Ucspachaw imill wawajj sartasina sarnakjjäna, jupasti tunca payan maranïnwa. Jakenacasti uc uñjasajj wal muspharapjjäna. Ucampis Jesusajj walpun jupanacarojj ewjjt'äna jan qhitir cuns arsupjjañapataqui. Ucatsti —Imill wawar mank'a churapjjam —saraquïnwa. Jesusajj uca chekatjja marcaparuw cuttawayjjäna, discipulonacapasti jupamp chicaw sarjjapjjaraquïna. Samarañ uru purinipansti, sinagoganwa yatichañ kalltäna. Walja jakenacaraquiw Jesusar ist'asinjja muspharapjjäna, sapjjaraquïnwa: —Aca jakesti take acanac ¿cawquitrac yatekanpacha? ¿Cuna yatiñ cancañarac jupar churatasti aca milagronac lurañapataquisti? Acajj Marian carpintero yokapaquïchejjaya. Jilanacapasti Jacobo, José, Judas, Simón. Cullacanacapasti jiwasanacamp chicaraquiw jacasipcaraqui —sasa. Ucatwa jupanacajj Jesusar jan yäkapcänti. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Take jakew mä profetarojj jach'ar apti. Ucampis janiw yäkapquiti pachpa marcapan jaquirinacajja, familianacapasa uqhamarac utapanquirinacasa. Ucansti janiw cuna milagronacsa lurcänti, mä kawkha usutanacaruquiw amparapampi lokjjatt'as c'umaraptayäna. Jesusasti llact'atänwa jupanacan jan iyawsapjjatapatjja. Uca khepatjja Jesusajj uca jac'anquir jisc'a marcanacan yatichasaw sarnakäna. Tunca payan discipulonacapar jawsasinsti panin panin qhitäna. Ucatsti ch'am churaraquïna ajayunac alissupjjañapataqui. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Thaquitaquejj janiw cuns apasipjjätati, jan ucasti mä thujruc ayasipjjäta. Janiraquiw apasipjjañamäquiti bolssa t'ant'sa, ni kollksa. Wisqhumpiquiw wisct'asiwayapjjäta, mä sap camisaniquiraquiw sarapjjäta, janiw payjja. Ucatsti sascaquïnwa: —Cawqui chekansa mä utar puripjjätajja, ucancapjjaquïtaw uca chekat sarjjapjjät ucqhacama. Cawqhantejj jan catokañ munapcätamjja, ni ist'añs munapcaraquïtamjja, uca chekatjja mistuwayjjapjjätawa. Cayunacamatsti lak'anacjja thalarasiwayjjapjjätawa, jupanacan amuyasipjjañapataqui. Khanacwa sapjjsma, cawqui marcantejj jankatokapcätamjja, ucan mutuyäwipajj taripäwi urunjja juc'ampïniwa, Sodomampina Gomorrampina mutuyäwipat sipansa —sasa. Ucatsti discipulonacapajj mistusinjja jakenacaruw Diosan arunacap parlapjjäna, juchanacapat arrepientisisin Diosar cutiquipstapjjañapataqui. Uqhamaraquiw walja ajayunac jakenacatjj alissupjjäna, aceitempi jawt'asaraquiw walja usutanacarojj c'umaraptayapjjäna. Rey Herodesajj acjj yatjjänwa, take jakes Jesusan luratanacapatac parlapjjatap laycu. Herodesasti sänwa: —Bautisiri Juanaw jactanjjpacha, ucat uqham ch'amanïpacha —sasa. Yakhepanacasti sapjjänwa: “Elías profetawa. Yakhepanacasti sapjjaraquïnwa: Mä profetäpachawa, cunjämatï profetanacajj nayrapachanjj utjcänjja uqhama” sasa. Herodesasti ac ist'asinjja sänwa: —Acajj Juanawa. Nayajj p'ekep qharekayctjja ucaw jiwatat jactanjjpacha —sasa. Herodesajj, Herodías warmin amtayataw Juanarojj preso catuntayäna, ñach'antayasinsti carcelaruw uchayäna. Herodiasajj Felipen warmipänwa, Felipesti Herodesan jilaparaquïnwa. Herodesasti warmipäjjañapataquiw Herodiasjja irpakäna. Ucatpï Juanajj Herodesarojj sataynajja: “Janiw jilaman warmipampïñamajj waquisctamti” sasa. Herodiasasti Juanarojj uñisïnwa, jiwayañ munaraquïna, ucampis janiw cunjämat jiwayañs puedcänti. Herodesasti yatïnwa Juanan asqui jakëtapjja, ucat juparojj ajjsaräna. Uca laycupï Herodesajj Herodías warmin jan cuna lurañapsa muncäntejja. Cuntï Juanajj parlcän ucanacjja Herodesajj janiw sum amuycänti, ucampis take chuymampi wist'irïna. Ucampis Herodiasajj suycän uca horasajj purinïnwa. Ucasti rey Herodesan urupänwa. Uruyasiñataquisti jupajj jawsthapiyänwa jilïrinacaru, capitananacaru, Galileanquir jilïr jakenacampiru. Herodiasan phuchapasti mank'apcänsa ucqhar mantanisinwa mä sum thokt'äna. Uca thokt'atapampisti Herodesarojj cusisiyänwa jupamp chic mank'apcäns ucanacampirusa. Ucat reyejj tawakorojj säna: —Cuntejj munctas uc mayita, nayasti churämawa —sasa. Ucatsti juramento lurarapïna aqham sasa: —Cuntejj mayquitäta ucjja churämawa, chicatpach marcsa churaquïmawa, sasa. Tawakosti mistuwayjjasinjja taycaparuw jisct'asïna: —¿Cuns mayiristjja? —sasa. Taycapasti sänwa: —Bautisiri Juanan p'ekep mayim —sasa. Tawakosti reyin ucar mantasinjja sänwa: —Jichhpacha bautisiri Juanan p'ekep mä plator churita —sasa. Reyisti uc ist'asinjja, wal llacthaptäna. Ucampis janiw camachirjamäcänti juramento luratap laycu, jupamp chicäpcäns ucanacan ist'apjjatap laycuraqui. Ucspacharaquiw reyejj mä soldador qhitäna, Juanan p'ekep apakaniñapataqui. Soldadosti carcelar purisinjja Juanan p'ekep qharekäna, ucatsti mä platoruw apaniraquïna. Reyisti tawakoruw churäna, tawakosti taycaparuw churaraquïna. Juanan discipulonacapasti uc yatisinjja, jupan amayapjja imt'anjjañataquiw apasjjapjjäna. Uca khepatsti apostolonacajj Jesusamp jiquisjjasinjja, take cuntejj luranipcäna yatichanipcaraquïna ucanac yatiyapjjäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jutapjjam, mä wasar chekar samart'ir sarapjjañäni —sasa. Uqham säna jakenacan waljanïpjjatap laycu, sarirejj sarascänwa, puriniristi purisincaraquïnwa, janiraquiw mank'asiñataquis tiempojj utjcänti. Uqhamasti Jesusampi discipulonacapampejj mä botet sarapjjäna wasar chekaru. Ucampis Jesusar uñt'ir jakenacajj, sarir uñjapjjäna. Take marcanacat mistusinsti, jalapjjänwa, botet saririnacat sipansa nayra puripjjaraquïna. Jesusasti botet mistusinjja, walja jakenacaruw uñjäna. Jupanacatsti qhuyapt'ayasïnwa jan awatirin ovejanacjamäpjjatap laycu. Ucatsti walja yatichäwinac yatichañ kalltäna. Jayp'untjjepansti discipulonacajj Jesusar jac'achasisinjja sapjjänwa: —Niy jayp'öjjewa, janiraquiw cunas aca chekanjja utjquiti. Jakenacar qhitanucjjam, jac'a marcanacat t'ant'a alasir sarapjjañapataqui, janiw jupanacanjja cuna mank'añanacapas utjquiti —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacay mank'añjj churapjjamjja —sasa. Discipulonacapasti ucjjarojj sapjjänwa: —¿Nanacati pä patac denario kollkempi t'ant'a alanipjjerista mank'ayañataquejja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Kawkha t'ant'as utjapjjtam? Uñjanipjjam —sasa. Jupanacasti uñjasinjja: —Pheska t'ant'ampi pä chawllampiquiw utjapjjetu —sapjjänwa. Ucjjarusti Jesusajj: Jakenacajj tam tama ch'ijir konurapjjpan sänwa. Jakenacasti tam tamawa konurapjjäna, patacata, pheska tuncata. Jesusasti pheska t'ant'ampi pä chawllampi apjjarüna, ucatsti alajjpach u ñtasaw yuspagaräna. T'ant'a pachjasinsti discipulonacaparuw churäna, jakenacar laquinokañapataqui. Pä chawllatsti uca pachparaquiw takeniru laquinokayaraquïna. Takeniw sist'asiñcam mank't'asipjjäna. T'ant'a puchunacampi chawlla puchunacampsti, tunca payan canasta phokhwa apthapipjjäna. Mank'apcän ucanacasti pheska waranka chachanacänwa. Ucjjarusti Jesusajj discipulonacaparuw qhitanucüna botet maqhatapcañapataqui Betsaida marcaru. Ucchañcamasti jupajj jakenacaruw qhitanucjjaraquïna. Jakenacar qhitanucjjasinsti, Jesusajj kolluruw saräna Diosat mayisiri. Niy arumt'jjän ucqhasti botejj chica kotancjjänwa, Jesusasti sapaquiwa wañancascäna. Discipulonacapar thaya contra ch'am tucusquir uñjasinjja, niya khantati horasaruwa Jesusajj uma pat saräna, jupanacar jicjjatañataqui. Purisinsti jupajj nayrt'irjamänwa. Discipulonacapasti uma pat jutasquir uñjasinjja wararipjjänwa: ¡Almäpachaw! sasa. Takpachaniw uñjapjjäna, mulljasipjjaraquïna. Ucampis Jesusajj jupanacaruw parljjayäna: —¡Jan mayjt'asipjjamti, janirac ajjsarapjjamsa, nayäsctwa! —sasa. Jesusasti jupanacar jac'achasisinjja botjjaruw mistüna, thayasti t'acurjjaraquïnwa. Discipulonacapasti uc uñjasinjja wali mulljataw muspharapjjäna. Jupanacajj janiw amuyt'apcänti cuna milagrtï t'ant'anacamp lurascän ucjja, kala chuymanïpjjatap laycu. Kota qhurcatar maqhatasinsti, Genesaret orakeruw puripjjäna. Botsti kota thiyaruw chint'apjjäna. Jupanacasti botet mistupcäna ucspachaw jakenacajj Jesusar uñt'apjjäna. Ucatsti jupanacajj take uca chekanacar yatiyiriw jalapjjäna. Uc ist'asinsti jakenacajj cunayman usutanacaruw callanipjjäna, cawqhantï Jesusajj jicjjatascän ucqharu. Cawqui chekarutï Jesusajj purcänjja, jisc'a marcarusa, jach'a marcarusa, pampanacarusa, usutanacjja callenacaruw apnokapjjäna. Jesusarusti achict'asipjjaraquïnwa: Tatay, isimacsay llamct'ayapjjeta, sasa. Take qhitinacatï jupar llamct'apcän ucanacajj c'umaraptapjjänwa. Fariseonacaw Jesusarojj jac'achasipjjäna, ley yatichirinacampi cuna, qhitinacatejj Jerusalén marcat purinipcäna ucanacampi. Ucanacasti Jesusan yakhep discipulonacaparojj amparanacap jan jarekasisa mank'er uñjasinjja jisc'achapjjänwa, mank'añataquejj jan amparanacapjja yatichäwinacarjam jarekasipjjatap laycu. (Fariseonacampi takpach judionacampejj awquinacapan sarnakäwinacaparuw phokhapjje, janïr mank'casina walja cuti amparanacap jarekasisa. Khathut cutt'anisinjja janiw mank'apquiti, sarnakäwinacaparjama amparanac janïr jarekascasajja. Walja ucar uñtasit sarnakäwinacaparaquiw utji judionac taypinjja; ucanacsti sum phokhapjje, umañ vasonacsa jarisa, chatunacsa, metalat lurat phuqhunacsa, uqhamarac iquiñanacapsa). Ucatpï fariseonacampi ley yatichirinacampejj Jesusar jisct'apjjänjja: —¿Cunatsa discipulonacamajj nayra awquinacasan sarnakäwinacaparjama jan phokhapjje? ¿Cunatarac mank'añataquisti amparanacap jan jarekasipjjesti? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Isaías profetajj chekwa arsüna jumanacan pä amtañan jakëpjjatamat khanañchasajja: ‘Aca jakenacajj lacampiquiw yupaychapjjetu, ucampis chuymanacapajj nayatjja jayancasquiwa. Inamayaquiw nayar yupaychatapajja, yatichäwinacapajj jaken amtäwipaquiwa’ sasa. Jumanacajj Diosan camachi arunacapjja apanucupjjtawa, jakenacan sarnakäwinacapar phokhañataqui. [Chatunacsa, vasonacsa jaripjjtawa, uqhamarac cunayman yakha ucar uñtasit sarnakäwinacwa phokhapjjtajja.] Jesusasti sascaquïnwa: —Sarnakäwinacamar phokhañataquejja Diosan camachipjja mä tokeruw apanucupjjtajja. Moisesasti sänwa: ‘Awquimaru taycamaru jach'añcham.’ ‘Qhititejj awquipar taycapar maldicinejja, jiwayatäpan’ sasa. Ucampis jumanacajj sapjjtawa: ‘Mä jakejj awquipar taycapar jan yanapañ laycojj sascaspawa: Janiw yanapquirismati, take cunajjas corbänar tucutäjjewa’ sasa. (Ucajj sañ muni: Diosar catuyatäjjewa). Uqham lurasajja, jumanacajj uca jakerojj janiw awquipar taycaparojj yanapayapctati. Uqhamatwa jumanacajj Diosan arupjja inach'usaru tucuyapjjtajja, nayra awquinacan sarnakäwinacap laycu, wawanacans wawanacapar jaytasa. Uqhamaracwa cunayman yakha ucar uñtasitanacsa phokhapjjtajja. Jesusasti wasitat jakenacar jawsasinjja sänwa: —Taken ist'apjjeta, ucatsti amuyt'asipjjaraquim. Janiw cunas ankat mantasinjja jakerojj k'añuchcaspati, jan ucasti cunatï jaken chuymapat mistojja, ucaw jakerojj k'añuchi. [Jumanacatejj ist'añ munapjjstajja, ist'apjjam.] Jakenac jaytanucjjasinjja Jesusajj utaruw manti. Ucatsti discipulonacapajj juparuw jisct'apjjäna uca uñtasitjjata. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Jumanacamppachat jan amuyapcta? Janipuniw cunas ankat mantasinjja jakerojj k'añuchcaspati. Ucajj janiw chuymapar mantquiti, jan ucasti puracaparuquiw manti, ucatsti mistjjaraquiwa —sasa. Uqham sasinjja Jesusajj take mank'asa k'omätap yatiyäna. Ucatsti sascaquïnwa: —Cunatejj jaken chuymapat mistquis ucaw jakerojj k'añuchejja. Jaken chuymapatsti jan wali amuyunacaw mistu: wachoka juch luraña, jake jiwayaña, lunthatasiña, jaken yänacap munaña, luraña, sallkjasiña, k'añu luraña, envidiasiña, c'ari arunac apnakaña, jach'a jach'a tucuña, jan amuyunjam sarnakaña. Take ucanacaw chuymatjja mistu, ucaraquiw jakerojj k'añuchi. Jesusasti ucat mistusinjja, Tiro uqhamarac Sidón tokenacaruw sarjjäna. Mä utaru purisinsti Jesusajj janiw qhitin yatiñaps muncänti, ucampis janiw jakenacatjja imantasiñjamäcänti. Mä warmisti Jesusan ucancatap ist'asinjja, jupan ucaruw jutäna, phuchapajj ñankha ajayun mantatätap laycu. Purinisinsti Jesusan nayrakataparuw quillt'asi. Uca warmejj Sirofenicia sat yakha marcanquirïnwa. Jupasti phuchapat ñankha ajayu alissuñapataquiw Jesusar achict'asïna. Jesusasti juparojj sänwa: —Nayrakata wawanacay mank't'asipjjpan. Janiw waquisquiti wawanacat t'ant'a apakasin jisc'a anunacar churañajja —sasa. Warmisti Jesusarojj saraquïnwa: —Uqhamaw Tata, ucampis jisc'a anunacamppachaw mesa mankhat suyasinjja, mank'apjje, wawanacas jalaktayquis uca mank'a t'unanacjja —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Walic sasctajja. Sarjjam; ñankha ajayojj phuchamat mistuwayjjewa —sasa. Warmisti utapar purisinjja, phuchaparojj iquiñancasquir jicjjati. Ñankha ajayusti jupatjja mistuwayjjataynawa. Jesusasti Tiro marcat mistjjasinjja Sidón chekwa pasawayäna, uqhamarac Decápolis oraken utjiri marcanac cheka. Ucatsti Galilea kota jac'aruw purïna. Jesusan ucarusti mä okar amutu chacharuw irpanipjjäna. Ucatsti achict'asipjjänwa, amparapampi uca jakjjar lokjjatt'añapataqui. Jesusasti uca jakerojj jakenaca taypitjja yakhawjaru irpakasinwa ampar luc'anampi jinchupat lokantäna. Thusjjatasinsti lajjrat llamct'araquïna. Ucatsti alajjpach tok uñtasinwa wal llaquirt'asi, saraquïnwa: “¡Efata!” sasa. (Ucajj: ¡Jist'artam! sañ muni.) Ucspachaw okaran jinchunacapajj jist'artäna. Lajjrat c'umaraptasinsti sum parljjaraquïna. Jesusasti jakenacarojj ewjjt'änwa jan qhitirus ucjjat arsupjjañapataqui. Uqham ewjjt'catpachasa, jupanacajj yakhanacarojj parlasipcaquïnwa. Jupanacasti wali muspharapjjäna, sapjjaraquïnwa: —Take cuns sumpun luri. Okaranacamppacharuw c'umaraptayi; amutunacarusti arsuyaraquiwa —sasa. Ucürunacansti walja jakenacaw tantachasipjjäna, janiraquiw jupanacan cuna mank'añapas utjcänti. Ucatsti Jesusajj discipulonacapar jawsasinjja sänwa: —Aca jakenacatjja walpun qhuyapt'ayasta, jupanacasti quimsa uruw nayamp chicäjjapjje, janiraquiw cuna mank'añanacapas utjquiti. Jan mank'atpach utanacapar qhitanucjjerista ucqhajja, karipjjaspawa. Janiraquiw ch'amanacapajj thaquinjj utjcaspati, yakhepanacasti jayat jutapjje —sasa. Discipulonacapasti Jesusarojj sapjjänwa: —¿Cunjämarac mank'añsti aca wasaran jupanacar chursnasti? —sasa. Jesusasti jupanacarojj jisct'araquïnwa: —¿Kawkha t'ant'as jumanacan utjapjjtam? —sasa. —Pakallkoquiw utjapjjetu —sasaw jupanacajj sapjjäna. Ucatsti Jesusajj —Jakenacajj konurt'apjjpan —sänwa. Pakallk t'ant'a apjjarusinjja Diosaruw yuspagaräna. T'ant'anac pachinokasinsti discipulonacaparuw churäna, jupanacasti jakenacaruw laquintaraquïna. Mä kawkha chawllanacaraquiw jupanacan utjäna. Jesusasti Diosar yuspagarasinjja uca chawllanacjja jakenacaruw laquirayaraquïna. Takeniw mank'ampejj sist'asipjjäna. Puchunacsti pakallk canasta phokharacwa apthapipjjäna. Mank'apcäna ucanacasti niya pusi waranka jakenacänwa. Jesusasti jupanacarojj utanacaparuw qhitanucjjaraquïna. Mä boter mantasinsti, Jesusajj discipulonacapampiw Dalmanuta ucsa tokenacar sarjjäna. Fariseonacasti Jesusan ucar jutasinjja jupampiw ch'ajjwapjjäna. Jesusar yant'añataquisti alajjpachat mä unañcha uñacht'ayañapataquiw mayipjjaraquïna. Jesusasti chuymapan llact'asisinjja sänwa: —¿Cunats aca jakenacajj mä unañcha mayipjje? Khanacwa sapjjsma, janiw cuna unañchas uñachayascaniti —sasa. Ucatsti jupanacar jaytjawayasinjja boter mantasinwa, kota qhurcataru sarjjäna. Discipulonacasti mank'a apasiñjja armasiwayapjjänwa, botensti mä sap t'ant'aniquiraquiw uñjasipjjäna. Jesusasti jupanacarojj ewjjt'änwa: —Amuyasipjjam fariseonacan levadurapampita, Herodesan levadurapampitsa —sasa. Discipulonacapasti jupanaccamaw parlaquipasipjjäna: —¿Jan t'ant'anïtas laycuw uqham sispacha? —sasa. Jesusasti jupanacan parlapjjatap yatisinjja sänwa: —¿Cunatsa jumanacajj: “Janiw t'ant'ajj utjquiti” sas parlasipcta? ¿Janïrat amuyt'asipcta? ¿Uqham kala chuymanïpjjapuntati? ¿Janit uñjapcta, janiraquit ist'apcaractajja? ¿Janit amtasipcta? Cunapachatï pheska waranka jakenacarojj pheska t'ant'ata mank'arayctjja ucjja, ¿kawkha canastarus puchunacjj apthapipjjtajja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Tunca payani canastaruw apthapipjjta —sasa. —Cunapachatï pakallko t'ant'ata, pusi waranka jakenacar mank'arayctjja ucqhajj ¿kawkha canastarus puchunacjja apthapipjjaractajja? —sasa. Jupanacasti sapjjewa: —Pakallko canastaruw apthapipjjta —sasa. Ucatsti Jesusajj sänwa: —¿Jichhacamat jan amuyt'asipcta? —sasa. Betsaida marcar puripjjatapatsti ucanjja mä juyqhu jakeruw Jesusan ucar irpanipjjäna. Juparusti llamct'añapataquiw achict'asipjjaraquïna. Jesusasti juyqhurojj amparatwa marca thiyar irpsuwayäna. Ucatsti thusunkayampiw nayrapat jawt'äna. Amparapampi llamct'asaraquiw juyqhurojj jisct'äna —¿Uñj-jjtati? —sasa. Juyqhusti uñatatasinjja sänwa: —Jakenacarojj kokanacas sarnakcaspa uqham uñjta —sasa. Ucatsti Jesusajj wasitatwa amparapampi nayranacaparojj llamct'äna. Jakesti sum uñatatjjasinjja, c'umaraptjjänwa. Take cuns jupajj sum uñj-jjäna. Jesusasti utaparuw qhitjjäna: —Marcarojj janiw mantätati, [janiraquiw qhitirus ucjja yatiyätati] —sasa. Ucjjarusti Jesusajj discipulonacapampi Cesarea de Filipo ucsa marca tokenacaruw sarapjjäna. Thaquin sarcasinsti Jesusajj discipulonacaparuw jisct'äna: —Jakenacajj ¿qhitiw sapjjetus nayarojja? —sasa. Jupanacasti ucjjarojj sapjjänwa: —Yakhepanacajj ‘Bautisiri Juanaw’ sapjjtamwa. Mayninacasti ‘Eliasaw’ sapjjtamwa. Mayninacasti ‘Profetanacat maynïrïpachaw’ sapjjaractamwa —sasa. Jesusasti ucjjarojj jisct'ascaquïnwa: —Jumanacasti ¿qhitiw sapjjestas nayarojja? —sasa. Pedrosti ucjjarojj sänwa: —Jumajj Cristötawa —sasa. Ucampis Jesusajj jan qhitir arsupjjañapataquiw jupanacarojj ewjjt'äna. Ucjjarusti Jesusajj discipulonacaparuw yatiyañ kalltäna, saraquïnwa: Jaken Yokapan t'akhesiñapajj waquisiwa. Jilïr jakenacampi, jilïr sacerdotenacampi, ley yatichirinacampiw juparojj jakonucupjjani, jiwayapjjaraquini, ucampis quimsürut jupajj jactjjani, sasa. Ucsti Jesusajj khanpach arsüna. Ucatsti Pedrojj yakhawjar irptasinwa juparojj tokenokäna. Jesusasti khepäjjar uñaquipstasinwa discipulonacaparojj uñtäna, ucat Pedrorojj tokenokaraquïna: —¡Saraket nayat, Supaya! Jumajj janiw amuyctati Diosancqui ucatjja, jan ucasti jakenacanquïric amuytajja —sasa. Jesusasti discipulonacaparu, jakenacampiru jawsasinjja saraquïnwa: —Maynitejj nayaru arcañ munchitojja, jupa quicpat armt'aspan, ucatsti arquitpan jacañap apt'asirjamäcchi ucasa. Qhititejj jacañap khespiyasiñ munqui ucajja apt'asiniwa. Ucampis qhititï naya laycu, Diosan arunacap laycuraqui jacañap apt'asinejja, ucajj khespiyatäniwa. ¿Cuna asquïspas jaketaquejja, take acapach yänacas jupancjjaspa, ucatsti almap apt'asispa ucajja? ¿Kawkharac jakesti almap khespiyasiñatac churaspasti? Maynitejj nayatsa arunacapjjatsa p'enkasinejja aca jucharar jakenacan nayrakatapanjja, Jaken Yokapajj jupatjja p'enkasiraquiniwa cunapachatï Awquipan jach'a cancañapampi, kollan angelanacapampi jutcan ucqhajja. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacat yakhepanacajj janïraw jiwapcaniti, Diosan reinopa jach'a ch'amapampi purinir uñjañcamajja. Ucat sojjtüru sarakatarusti, Jesusajj Pedrompiru, Jacobompiru, Juanampiruquiw irpäna mä jach'a kollu pataru. Ucansti Jesusan uñnakapajj muspharcañaw tucuwayäna jupanacan nayrakatapana. Isinacapasti c'ajquiriraquïnwa, qhunjam suma jank'oraquiw tucüna. Acapachanjj janipuniw qhiti isi t'ajjsuris uqham jank'o tucuycaspati. Ucatsti uñjapjjänwa Eliasampir, Moisesampiru Jesusamp parlasipquiri. Ucat Pedrojj Jesusar säna: —Yatichiri, wali sumaw acancatasajja. Nanacajj quimsa chhujllanac lurapjjä: mayajj jumataqui, mayajj Moisesataqui, mayïristi Eliasataquiraqui —sasa. Jupanacasti wali sustjatäpjjänwa ucat Pedrojj janiw cuna arsutaps amuyascänti. Ucatsti mä kenayaw jupanacarojj ch'iwjjattäna. Uca kenay taypitsti mä aruraquiw ist'asi: “Acaw nayan munat Wawajjajja. Jupar ist'apjjam” sasa. Uñatatasiñcamasti mayninacajj chhakatäjjänwa, Jesús saparuquiw uñcatjjapjjäna. Kollut sarakanisinsti Jesusajj jupanacaruw ewjjt'äna: Janipuniw qhitirus arsupjjätati cuntï uñjapctas ucjja, jan ucasti cunapachatejj Jaken Yokapajj jiwatat jactjjani ucqhaquiw arsupjjäta, sasa. Jupanacasti amuquiw chuyma mankhanacapar imapjjäna cuntï uñjapcän ucjja. Ucampis jupanaccamaw jisct'asipjjäna —¿Cun sañrac munpacha ‘Jaken Yokapajj jiwatat jactjjani, sasinsti?’ —sasa. Ucatsti Jesusaruw jisct'apjjäna: —¿Cunatarac ley yatichirinacasti ‘Eliasaw nayrakat jutañapa’ sapjjesti? —sasa. Jupasti ucjjarojj sänwa: —Chekpachansa Eliasapuniw nayrakat jutasqui, take cun asquichiri. ¿Camsaraqui Kellkatanacansti Jaken Yokapjjatsti? ‘T'akhesiniwa, jisc'achataraquïniwa’ siwa. Ucampis nayajj sapjjsmawa Eliasajj purinjjewa, juparusti cuntï lurañ munapqui uc lurapjje, cunjämatï kellkatanacajj siscän uqhamar phokhasa. Ucatsti mayni discipulonacapan ucaru cutt'anjjasinsti, jupanacarojj walja jakenacamp muyuntat uñjapjjäna. Ley yatichirinacasti jupanacampiw ch'ajjwasipcäna. Jesusar uñjasinsti takeniw muspharapjjäna. Jalasinsti juparojj aruntapjjaraquïnwa. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj jisct'änwa: —¿Cunjjatsa jumanacajj jupanacampi ch'ajjwasipcta? —sasa. Jakenac taypitsti maynïriw arsüna: —Yatichiri, wawajj juman ucar irpasinta. Ñankha ajayuw mantasin amutur tucuyi. Cawqhansa uca ajayojj juparojj thalayaquiwa, lacapatjja jopokow juti, laca ch'aqhapsti t'urusiraquiwa, jupasti wali tucusitäjjewa. Discipulonacamaruw c'umaraptayañapatac achict'asta, jupanacasti ñankha ajayuru alissuñataquejj janiw ch'amanïpquiti —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¡Ay, jan iyawsañan jakenaca! ¿Cunapachcamas jumanacampiquïscäjja? ¿Cunapachcamarac jumanacasti ch'am tucuyapjjetäta? Irptanipjjam uca waynaru —sasa. Jupanacasti irptanipjjänwa. Ñankha ajayusti Jesusar uñjasinjja, uca waynarojj thalayänwa. Jupasti orakeru liwnoktasinwa sunt'isïna, lacapatsti jopokow jutaraquïna. Jesusasti waynan awquiparuw jisct'äna: —¿Cunapachatarac uqhamäjjesti? —sasa Awquipasti sänwa: —Wawatpachaw uqhama. Walja cutiraquiw ajayojj ninarus umarus jupar jiwayañatac jakonti. ¿Jumach waliptayarapitasma? Uqhamäspa ucqhajja, nanacata qhuyapt'ayasipjjeta, yanapt'apjjaraquitaya —sasa. Jesusasti sänwa: —Jumatejj iyawsasmajja, lurasispawa. Iyawsir jaketaquejj take cunas waquisiquiwa —sasa. Uca waynan awquipasti ucspachaw jach'at arsüna: —¡Iyawstwa, yanapt'itay juc'amp iyawsañajjataqui! —sasa. Jesusasti walja jakenac muyuntanir uñjasinjja, ajayurojj tokenokänwa: —Ñankha okar amut ajayu, nayaw sisma: Mistum jupata, janirac mayampis mantamti —sasa. Ucatsti ajayojj warart'asisaw ch'amamp thalayasinarac mistuwayjjäna. Uca waynarusti jiwatjamwa jakonucuwayi. Waljaniraquiw: “Jiwatawa” sapjjäna. Ucampis Jesusajj amparat waytasinwa sayt'ayäna, waynasti sayt'asïnwa. Ucjjarusti Jesusajj mä utaruw mantäna. Sapaquïsquïpansti, discipulonacapajj juparuw jisct'asipjjäna: —¿Cunatarac nanacasti uca ajayurusti jan alissuñataqui ch'amanïpjjtsti? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Aca casta ajayurojj oracionampiquiw [ayunompiquiw] alissuñajja —sasa. Uca chekat sarjjasinsti, Galilea chekwa pasawayapjjäna, Jesusasti janiw qhitin yatiñaps muncänti. Jupajj discipulonacapar yatichasajj sänwa: —Jaken Yokapajj jakenacan amparapar catuyatäniwa; jupanacasti jiwayapjjaniwa, ucatsti quimsüru jiwatat jactjjani —sasa. Jupanacasti Jesusan parlatapjja janiw amuyt'apcänti, jupar jisct'añsa ajjsarapjjaraquïnwa. Ucatsti Capernaum marcaruw puripjjäna. Utancjjasinsti, Jesusajj discipulonacaparuw jisct'äna: —¿Cunjjatarac jumanacasti thaquin ucatak parlapjjtasti? —sasa. Jupanacasti janiw arsuñ munapcänti: “¿Qhitis jiwasanac taypin jilïrejja?” sasa thaquin parlapjjatapata. Jesusasti kont'asisinwa tunca payani discipulonacaparojj jawsäna. Ucatsti saraquïnwa: —Qhititejj jilïriña muni ucajja jisc'ar tucuñapawa, takenir sirviñaparaquiwa —sasa. Ucatsti Jesusajj mä yokall wawaruw jupanac taypir sayt'ayäna. Amparanacapar ichjjarusinsti, sänwa: —Qhititejj aqham wawaru nayan sutejjan catokqui ucajja nayaruw catoketu. Nayar catokeristi janiw nayarus catokquituti, jan ucasti qhitanquitu ucaruw catokaraqui —sasa. Juanasti Jesusarojj sänwa: —Yatichiri, mayniruw uñjapjjta sutimana ñankha ajayunac alissusquiri. Ucampis nanacajj jarc'apjjtwa jan jiwasanacamp chic sarnakatap laycu. Jesusasti sänwa: —Jan jarc'apjjamti, janiw qhitis nayan sutejjar milagronac lurasinjja nayjjat jan walinac parlcaspati. Qhititejj jan jiwasanac conträqui ucajja, jiwasanacampïsquiwa. Qhititejj jumanacar Cristoncapjjatam laycu mä vaso umacsa nayan sutejjan wajjt'apjjätamjja, chekpachanwa jupajj mä churäwi catokani. “Qhititejj nayar iyawsir jisc'a wawanacaru juchar puriyaspa ucqhajj, uca jakejj walïspawa mä jach'a molino kalampi cuncar chinuntasina kota mankharu jakontatäñapajja. Amparamatejj juchar puriyañ munstamjja, walïspaw qharekjjañamajja, ucatsti juc'amp sumäspaw wiñay jacañar ch'ulla amparan mantañamajja; pä amparanpacha infiernor mantañamat sipansa, jan jiwarir ninan naqhañat sipansa. [Qhayanjja lak'onacajj janiw jiwarquiti, ninas janiraquiw jiwarcaraquiti.] Cayumatejj juchar puriyañ munstamjja, walïspaw qharekasjjañamajja, ucatsti juc'amp sumäspaw ch'ulla cayuni wiñay jacañar mantañamajja, pä cayunpacha infiernor jakontatäñamat sipansa, jan jiwarir ninan naqhañat sipansa. [Qhayanjj lak'onacajj janiw jiwarquiti, ninas janiraquiw jiwarcaraquiti.] Nayramatejj juchar puriyañ munstamjja, apsjjam, ucatsti juc'amp sumäspaw Diosan marcapar ch'ulla nayran mantañamajja, pä nayranpacha infiernoru jakontatäñamat sipansa. Qhayanjj lak'onacajj janiw jiwarquiti, ninas janiraquiw jiwarquiti. “Takeniw ninampejj jayumpjam jayunchatäpjjani, [take sacrificionacasti jayunchataraquïniwa]. Jayojj sumawa. Ucampis cunapachatejj jayojj ch'aphakäjjaspajja, ¿cunampirac suma jayu tucuyapjjasmasti? Jumanacanjja jayojj utjpan, ucatsti sumancañan jumanac purajj jacapjjaraquim.” Jesusajj Capernaum marcat mistusinjja Judea ucsa tokenacaruw saräna. Uqhamaraquiw Jordán jawir qhurcata tokenacaru sararaquïna; ucansti wasitatwa jakenacajj Jesusan ucar jutapjjäna, jupasti wasitataracwa jupanacarojj yatichäna, yatichirïcäns uqhama. Fariseonacasti Jesusar jac'achasisinwa jupar pantjayañatac jisct'apjjäna: —¿Waquisiti mä chachajj warmipampi jaljtañapajja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Cun lurapjjäta sapjjtams Moisesajja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Moisesajj: ‘Jaljtañ papel churasin warmir apanucuñajj waquisiquiwa’ sapjjetuwa —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Moisesajj kala chuymäpjjatam laycuwa uca camachi arunacjja jaytawayapjjtamjja. Ucampis kalltanjja, take cuns lurcäna ucqhatpachaw ‘Diosajj chacha warmi uchäna. Ucatpï chachajj awquipsa taycapsa jaytanucusinjja warmipampi mayachasjjejja. Panpachanisti mayniquïcaspas uqhamaw tucjje.’ Uqhamasti janiw paninjamäcjjeti, jan ucasti mä janchiquëjjapjjewa. Uca laycu Diosajj mayachquis ucarojj janiw jakejj jaljtayañapäquiti. Utancjjasinsti discipulonacapajj wasitat Jesusarojj ucjjat jisct'apjjäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Qhititejj warmipampi jaljtasin yakhampi casarasi ucajja, warmip tokwa wachoka juch luri. Warmitejj chachapar apanucusin yakhamp casaraschi ucajja, wachoka juchwa luraraquiqui. Ucjjarusti wawanacwa Jesusan ucar irpanipjjäna, amparapamp lokjjatayañataqui. Ucampis discipulonacapajj irpanirinacarojj tokenokapjjänwa. Jesusasti uc uñjasinjja colerasïnwa, ucatsti saraquïnwa: —Wawanacajj nayan ucar jutasipcpan sam, jan jarc'apjjamti, jupanacjamanquiwa Diosan reinopajja. Khanacwa sapjjsma, qhititejj jan mä wawar uñtata Diosan reinop catokcan ucajja, janiw cunapachas ucar mantcaniti —sasa. Wawanacar ichjjarusinsti, amparapamp lokjjatasaw jupanacarojj bendiciraquïna. Cunapachatejj Jesusajj ucawjat sartawayascän ucqhaw mä jakejj jalani. Jesusan nayrakatapar quillt'asisinsti, juparuw jisct'äna: —Suma yatichiri, ¿cuna lurañajjasa waquisi wiñay jacañ catokañataquejja? —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —¿Cunatsa ‘Suma’ sista? Janiw qhiti jakes sumäquiti, jan ucasti Dios sapaquiw sumajja. Camachi arunacjj yattawa: ‘Janiw wachoka juch lurätati. Janiw jiwayätati. Janiw lunthatasïtati. Janiw qhitirus c'arintätati. Janiw c'arimp cuns apakätati. Awquimaru, taycamaru jach'añcham’ sasa. Waynasti ucjjarojj sänwa: —Yatichiri, nayajj jisc'atpachwa take uca camachi arunacjja phokhascta —sasa. Jesusasti juparojj munasiñampiw uñcatäna, ucatsti saraquïnwa: —Mayaqui jan phokctati. Saram, take utjirinacam aljaram, ucatsti pobrenacar churam, alajjpachansti juman imasitamajj waljäniwa. Ucatsti jutam nayar arquita, jacañam apt'asirjamäcsta ucasa. Waynasti uc ist'asinjja wal llacthapisïna. Uqham llact'ataraquiw sarawayjjäna, wali kamirïtap laycu. Jesusasti take tok uñatatasinjja, discipulonacaparuw saraqui: —¡Cunj ch'amas kamirinacataquejj Diosan reinopar mantañajja! Discipulonacapasti uc ist'asinjja muspharasipjjänwa. Ucampis Jesusajj jupanacarojj sascaquïnwa: —Wawanaca, ¡cunj ch'amas [kollke chuymäquis ucanacataquejj] Diosan reinoparu mantañajja! Juc'amp jasaquiwa mä aguja nayra cheka mä camellon mistuñapajja, Diosan reinopar mä kamirin mantañapat sipansa. Uc ist'asinsti discipulonacapajj juc'ampiw muspharasipjjäna. Jupanaccamaw jisct'asipjjaraquïna: —¿Uqhamasti qhitiquirac khespiyatäspasti? —sasa. Jesusasti jupanacar uñcatt'asinjja sänwa: —Jakenacataquejj janiw ucajj lurascaspati, ucampis Diosataquejj lurasiquiwa, jupataquisti janiw cunas ch'amäquiti —sasa. Pedrosti ucjjarojj saraquïnwa: —Tata, nanacasti take cun jaytanucusinjjay arcanipjjsmajja —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, qhititejj naya laycu, Diosan arunacap laycuraqui utap jaytanucojja jan ucajj jilapsa, cullacapsa, awcsa, taycsa, wawanacapsa, orakenacapsa, uca jakejj patac ucqhampi acapachan catokjjani utanaca, jilanaca, cullacanaca, tayca, wawanaca, orakenacsa. Ucanac catokcasasa uñisitaw sarnakapjjani. Ucampis qhä pachanjja wiñay jacañ catokaraquini. Ucampis qhitinacatejj jichhürun nayrancqui ucanacatjja waljaniw khepancjjapjjani; khepanquirinacatsti waljaniraquiw nayrancjjapjjani. Thaquin sarcasinsti Jerusalenaruw maqhatasipcäna; Jesusasti discipulonacapat nayr saräna. Jupanacasti muspharapjjänwa, ajjsarasaraquiw khepapat arcapjjäna. Ucatsti Jesusajj wasitat tunca payaniru jawsasaw yatiyäna jupan t'akhesiñapata: “Jichhajj Jerusalenaruw maqhatasctan. Ucanwa Jaken Yokaparojj jilïr sacerdotenacaru catuyapjjani, ley yatichirinacampiru. Jupanacasti jiwayañataquiw juchañchapjjani, ucatsti yakha marcanquir jakenacaruraquiw catuyapjjaraquini. Jupatjja larusipjjaraquiniwa; uqhamaraquiw jawk'japjjani, thuscatapjjaraquini. Ucatsti jiwayapjjaraquiniwa, ucampis quimsa urutwa jiwatat jactjjani” sasa. Ucjjarusti Jacobompi Juanampiw Jesusar maqhatapjjäna, jupanacasti Zebedeon yokanacapänwa. Jac'achasisinsti sapjjewa: —Yatichiri, may achict'asiñ munapjjsma —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Cunjjay munapjjsta? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Reinomanjja, juman jac'amaruy kont'ayasipjjeta, maynirojj cupëjjamaru, maynirojj ch'ekäjjamaruraqui. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacajj janiw yatipctati cuntï mayipquista ucjja. Nayajj umantcä uca vasotjj jumanacajj ¿umt'apjjasmati? Jan ucajj nayajj catokcä uca bautismo jumanacajj ¿catokapjjaraquismacha? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Lurapjjeristwa —sasa. Jesusasti sänwa: —Jïsa, uqhamawa. Nayajj umcä uca vasotjja umt'apjjätawa, uqhamarac nayajj catokcä uca bautismompis bautisasipjjaraquïtawa. Ucampis nayan cupëjjajjaru ch'ekäjjajjampir kont'ayañajj janiw nayan churañajjajj waquisquiti. Ucatsipana ucajj qhitinacataquitï waquichatäqui ucanacaruw churasini —sasa. Tunca discipulonacapasti, Jacobompin Juanampin mayitap yatisinjja, jupanaca contraw colerasipjjäna. Ucampis Jesusajj jupanacar jawsasinjja sänwa: —Jumanacajj yatipjjtawa, marca apnaker jilïrinacajj jupanacanccaspas uqham marcanacarojj tucuyapjjäna. Ucanac taypinquir jilïrinacasti munañaparuw jakenacarojj apnakapjjäna. Jumanacampisti janiw uqhamäcaniti. Ucatsipana jumanac taypin jilïriñ munirejja mayninacar sirviñapawa. Jumanac taypit nayrancañ munirejja, takenir sirviñaparaquiwa. Jaken Yokapasti janiw sirviyasir jutquiti, jan ucasti sirviriw juti; jupa quipca jacañap apt'asiriraquiw juti, waljanir khespiyañapataqui. Ucjjarusti Jericó marcaruw puripjjäna. Jesusasti discipulonacapampi walja jakenacamp mistusquipan, mä juyqhuw mayjasiscäna, sutipasti Bartimeo, Timeo chachan yokapa, jupasti thacjjan kont'atäscänwa. Uca juyqhusti Nazaretanquir Jesusätap ist'asinjja jach'at art'äna: —¡Jesús, Davidan yokapa, nayatay qhuyapt'ayasita! —sasa. Uc ist'asinsti waljaniw: —Amuct'am —sas tokepjjäna. Ucampis juyqhojj juc'amp jach'at art'ascaquïnwa: —¡Davidan yokapa, nayat qhuyapt'ayasita! —sasa. Jesusasti uc ist'asinjja sayt'änwa, ucatsti jupanacarojj: —Irptanipjjam —saraquïnwa. Irptiri saririnacasti juyqhurojj sapjjänwa: —Jan ajjsaramti, sayt'asim, jawsasctamwa —sasa. Juyqhusti capap liwinucusinjja mäquiw sayt'asi, ucatsti Jesusan ucaruw maqhatäna. Jesusasti juparojj jisct'änwa: —¿Cuna lurañajjsa munta? —sasa. Juyqhusti sänwa: —Yatichiri, nayrat waliptjjañ munta —sasa. Ucjjarusti Jesusajj sänwa: —Sarjjam. Iyawsatam laycuw c'umaräjjta —sasa. Ucspachaw juyqhojj nayrat waliptjjäna, Jesusarusti arcjjaruwayjjaraquïnwa. Jerusalén jac'ancjjasinsti Betfagempita Betaniampita, Olivos kollu uñcatasiwjatwa Jesusajj pani discipulonacaparojj qhitäna: —Qhaycatancquis uca jisc'a marcar sarapjjam. Purisinsti mä asnoruw ucan chinutäsquir jicjjatapjjäta. Ucarusti janiraquiw qhitis konjjatquiti. Jararanipjjam ucatsti irpanipjjaraquim. Qhitis jarc'añ munapjjätamjja: ‘¿Cunats jararapjjta?’ sasajja, ‘Tatituw muni, ucatsti irpayanirapjjätamwa’ sasaw sapjjäta —sasa. Jupanacasti sarasinjja asnorojj thaqui thiyan chint'at jicjjatapjjäna, mä puncu jac'ana, ucat jupanacajj jararanipjjäna. Ucanquirinacat yakhepanacasti discipulonacaparojj sapjjänwa: —¿Cuns lurasipcta? ¿Cunataquis asno jararapjjta? —sasa. Ucatsti jupanacajj cunjämtejj Jesusajj yaticht'awaycänjja uqhamwa sapjjäna. Uc yatisinsti asnjja irpjjaruyanipjjänwa. Jesusan ucar irpanisinsti, discipulonacapajj isinacapampiw carunt'apjjäna, ucat Jesusajj asnjjar konjjatawayäna. Waljaniraquiw isinacapjja thaquir jant'acupjjäna, mayninacasti kokanacat layminac apakapjjäna. Ucanacsti thaquiruw jant'acupjjaraquïna. Jesusan nayräjjap khepäjjap saririnacasti jach'at arnakapjjäna: —¡Jach'achatäpan! ¡Diosajj bendispan Tatitun sutipar jutirirojja! ¡Diosajj bendispan David awquisan jutir reinoparojja! ¡Jach'achapjjam Diosaru! —sasa. Jesusasti Jerusalenar purisinjja, temploruw mantäna. Take cun uñatatasinsti Betaniaruw tunca payani discipulonacapamp mistjjäna, niya jayp'öjjaraquïnwa. Khepürusti, Jesusajj Betaniat mistusajja, mank'at awtjayasïna. Jayat uñtasinsti, mä higo koka uñjäna, ucasti laphinïscänwa. Jesusasti: —Achunïpachacha —sasaw uñjir saräna. Purisinsti laphinacac jicjjatäna. Janiw mä achus utjcänti, janïraw higo horasäcaraquïnti uca laycu. Jesusasti uca higo kokarojj sänwa: —Jichhat ucsarojj janipun qhitis achumatjj mank'pati —sasa. Discipulonacapasti uc arsurjja ist'apjjänwa. Ucatsti Jerusalén marcaruw puripjjäna. Templor mantasinsti, Jesusajj aljasirinacaru, alasirinacampiruw ankar chhucsuyäna. Uqhamaraquiw kollke trocasirinacana, paloma aljirinacampin mesanacapsa, sillanacapsa willthapiraquïna. Janiraquiw qhitirus templo chekjja cuna apt'at pasirsa mantaycänti. Ucatwa jupanacarojj yaticharaquïna: —Diosan Arunacapanjj kellkatawa: ‘Utajjasti take marcanquirinacataqui Diosat mayisiñ utäniwa’ sasa. Ucampis jumanacajj lunthatanacan putupwa tucuyapjjtajja —sasa. Jilïr sacerdotenacampi, ley yatichirinacampisti, ucanac ist'asinjja jiwayañ munapjjäna. Jesusarusti ajjsarapjjänwa, jupan yatichäwipata jakenacan muspharapjjatap uñjasina. Jayp'öjjepansti, Jesusajj marcatjj mistuwayjjänwa. Khepärmanthi cuttanjjasinsti, higo kokarojj saphitpach wañsutwa uñjapjjäna. Pedrosti amtasinjja Jesusarojj sänwa: —Yatichiri, uñtam. ¡Maldeciwayctas uca kokajj wañsutäjjaraquitaynasä! —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Diosar iyawsirïpjjam. Khanacwa sapjjsma, qhititejj chuymapan jan pächasisa aca kollur saspajja: ‘Onjjtam, jach'a kotar mantaraquim’ sasa; arsutapajj phokhasispawa, jupatejj iyawsañampi arsuspa ucqhajja. Ucatpï sapjjsmajja, take cuntejj Diosat iyawsañampi mayipjjätajja catokapcasma uqhamjja, ucajj uqhamäniwa. Diosat mayiscasajja, perdonapjjam qhitimpitejj jan walincapctas ucaru, alajjpachanquir Awquimajj juchanacamat perdonañapataquiraqui. [Jumanacatejj jan perdonapcätajja, alajjpachanquir Awquimajj janiraquiw juchanacamata perdonapcätamti.] Ucatsti jupanacajj Jerusalenaruw cuttanjjapjjäna. Jesusajj templon sarnakascäna ucqhaw jupan uc jutapjjäna jilïr sacerdotenacampi, ley yatichirinacampi, uqhamarac chuymani jilïrinacampi. Jesusarusti jisct'apjjänwa: —¿Cuna munañanïtas jumajj acanac lurañataquejja? ¿Qhitirac ucanac lurañamatac ch'am churtamsti? —sasa. Ucjjarusti Jesusajj jupanacaruw saraquïna: —Nayasti may jisct'apjjaraquïma. Jumanacatejj sapjjetätajja, nayajj sapjjaraquïmawa, cuna munañanïñampitejj ucanac lurcta ucjja. Sapjjeta: ¿Qhitis Juanarojj bautisañapatac qhitani, jakenacati jan ucajj Diosacha? —sasa. Uqham jisct'atasti jupanaccamaw parlt'asipjje: —¿Camachañänisa? ‘Diosaw qhitani’ sañänejja, jupajj saniwa: ‘¿Cunatarac uqhamasti jupar jan iyawsapjjtasti?’ sasa; jan ucajj: ‘Jakenacan qhitanitaquiwa’ sañänicha —sasa. Jupanacajj jakeruw ajjsarapjjäna, takeniraquiw yatipjjäna Juanan chekpach Diosat parlatapa. Uqhamasti jupanacajj Jesusarojj sapjjänwa: —Janiw yatipcti qhitipunejj qhitanchi —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Uqhamajj janiraquiw nayas sapcämati, cuna munañanïñampitejj take acanac lurctjja ucsa. Ucjjarusti Jesusajj uñtasïwinac toke parlañ kalltäna: “Mä jakew utjäna, orakeparusti uva alinac ayruntäna. Ucatsti uyuchrantayänwa; uqhamaraquiw uva ch'irwañ waquicharaquïna. Uñjañataquisti mä torre luraraquïna. Jupasti yapuchir jakenacaruw uca orakepjj arrendjawayäna, ucatsti jaya marcaruw sarjjäna. Yapu apthapiñ horas purinipansti, uca jakejj mä uywataparuw qhitäna. ‘Uca yapuchirinacat achunac mayinirapjjeta kawkhatejj nayar wact'quitus uca’ sasa. Yapuchirinacasti uca uywatar catuntasinjja, nuwjapjjänwa, jan cunanirac alispayapjjäna. Orakenisti wasitat yakha uywataruw qhitaraquïna. Ucarusti catuntasinjja kalampiw c'upjapjjäna, p'ek ch'iyjapjjaraquïna. Tokjjasinsti alispayapjjaraquïnwa. Oraken jakesti mayampsa yakharojj qhitascaquïnwa, ucarusti jiwayapjjänwa. Uca khepatsti waljaniruraquiw qhitäna, yakheparusti nuwjapjjänwa, mayninacarusti jiwayapjjaraquïnwa. “Ucampis mä sapa yokapaw oraken jakenjj utjascäna, wali munata. Uywatanacat kheparusti uca sapa yokaparuw qhitäna: ‘Yokajjarojj ajjsarapjjaniwa’ sasa. Ucampis yapuchirinacajj jupanaccamaw parlt'asipjjäna: ‘Acajj herencia catokerejja, jiwayapjjañäni ucatsti orakepajj jiwasanacancjjaniwa’ sasa. Jupanacasti orakenin yokaparojj catuntasin jiwayapjjänwa, jiwat janchipsti yaputjja jakonucupjjaraquïnwa. Ucat Jesusajj jisct'araquïna: “Yapun jakesti ¿camachanisa? Jutasinjja uca yapuchirinacarojj k'al jiwarayani, yapupsti yakhanacaruw catuyasjjaraquini, sasa. Ucatsti Jesusajj sascaquïnwa: “¿Janit jumanacajj Diosan Arunacapan leet'apcta?: ‘Utachirinacan jisc'achata kalajj suma esquin kalat uchatäjjewa. Tatituw uqham luri. Jiwasanacataquejj muspharcañawa.’ ” Uc ist'asinsti jilïrinacajj Jesusarojj catuntañ munapjjäna, uca uñtasïwi jupanac contra arsutap yatisina, ucampis jakenacaruw ajjsarapjjäna. Ucatsti Jesusar jaytawayasina sarjjapjjänwa. Ucjjarusti Jesusan ucarojj qhitanipjjänwa mä kawkha fariseonacampi Herodesar arquirinacampi, jupar pantjayañataqui, ucatsti juchañchañataquiraqui. Jupanacasti purinisinjja sapjjänwa: —Yatichiri, yatipjjtwa cheka arsur jakëtama, cuns jakejj sispan ucar jan ajjsarasa. Jumajj janiw jaken ajanup uñcatasac juchañchctati, jan ucasti Diosan thaquipatjja chek yatichtajja. Jichhajj sapjjeta: ¿Cesarar impuesto churañajj waquisiti? ¿Churapjjäti janicha? —sasa. Jesusasti jan wali amtañampi sapjjatap yatisinjja, sänwa: —¿Cunats jumanacajj nayar aynacht'ayiri jutapjjesta? Apanipjjam mä kollke uñjjatañajjataqui —sasa. Jupanacasti kollk apanipjjänwa. Jesusasti uñjjatasinjja jupanacaruw jisct'araqui: —Aca kollken utjqui uca ajanus, sutipas ¿qhitinquisa? —sasa. Jupanacasti —Cesaranquiwa —sapjjänwa. Ucjjarusti Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Cesarancqui ucjja Cesararu churapjjam, Diosancqui ucsti Diosaruraqui churapjjam —sasa. Jupanacasti uc ist'asinjja wal muspharapjjäna. Ucjjarusti Saduceonacaw Jesusan ucarojj sarapjjäna. Jupanacasti: “Janiw qhitis jiwatatjja jactcaspati” sasaw yatichapjjäna. Ucat Jesusarojj jisct'apjjaraquïna: —Yatichiri, Moisesan kellkatanacapanjja sapjjetuwa: ‘Maynitejj jiwjjasina warmip jan wawan jaytanucuwaychejja, waquisiwa jilapan uca warmimpi casarasiñapajja, jiwirin familiap jan chhakayañataqui’ —sasa. Mä cutejj pakallko jila sullcaw utjäna. Jilïrejj casarasïnwa, ucatsti jan wawaniw jiwawayi. Ucjjanquir jilasti uca warmimpiw casarasiraqui. Ucatsti chachajj jan wawaniw jiwaraqui. Ucjjanquir jilampisti uqhamaraquiquiw lurasi. Uqhamaw uca pakallk jila sullcajj uca warmimpejj casarasipjjäna. Jupanacasti janiw maynis wawanïpcänti. Takpachan jiwarjjatapatsti warmejj jiwjjaraquïnwa. Qhä jutir urun jupanacajj jiwatat jactapcan ucqhasti, ¿cawquïrin warmiparaquïni? Pakallkonpachajjay uca warmimpejj casarasipjjchejja —sasaw jisct'apjjäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacajj pantjasipjjtawa, jan kellkatanacatsa Diosan ch'amapatsa amuyt'apjjatam laycu. Cunapachatejj jiwatat jactapjjanejja, janiw casarasipcaniti, ni phuchapa casarañataquis churjasipcaraquiniti, jan ucasti alajjpachanquir angelanacjamaw jacasipjjani. Jiwatanacan jactañapatsti ¿janit leet'apcta Moisesan kellkatapanjja, cunjämatejj Diosajj mä nacquir ch'aphi taypitjja parläna: ‘Nayätwa Abrahaman, Isaacan, Jacobon Diosapajja’ sasajja? Diosajj janiw jiwatanacan Diosapäquiti, jan ucasti jaquirinacan Diosapawa. Uqhamasti jumanacajj wali pantjatäpjjtawa —sasa. Ucjjarusti ley yatichiri mä jakew Jesusar jac'achasiraquïna. Jupasti isch'uquitaynawa Jesusan saduceonacampi parlatapjja. Take uca jisct'anacar sum arusjjatatap yatisinsti, juparojj jisct'araquïnwa: —Camachinacatjja ¿cawquïris jach'a camachejja? —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Take camachinacat jach'äqui ucajj aqhamawa: ‘Ist'am Israel, jiwasan Dios Tatitusajj jupa sapaquiw Diosajja. Dios Tatitumaruw munäta take chuymamampi, take almamampi, take amuyumampi, take ch'amamampiraqui’. Ucaw jach'a camachejja. Ucjjarüqui uca camachisti ucar uñtataraquiwa, ucasti aqhamawa: ‘Jake masimaruw munäta, jumar munasctas uqhama’. Ucanacat sipanjja janiw cawquïr camachis juc'amp jach'äquiti —sasa. Kellkatanac yatichiristi Jesusarojj sänwa: —Walic sasctajj, yatichiri, arsutamajj chekawa. Mä sapa Diosaquiw utji, janiraquiw yakhajj utjquiti. Jupar take chuymamp munañasti, uqhamarac take amuyumpi, take almampi, take ch'amampi, ucatsti jake masisar jiwas quipcarjam munañajja, juc'amp asquiwa take sacrificionacatjja, cunatejj altaran loktatäqui take ucanacat sipansa. Jesusasti uca jaken sum arsutap ist'asinjja sänwa: —Diosan reinopatjja janiw jayancctati —sasa. Ucatsti jakenacajj janiw qhitis juc'amp jisct'añ muncjjänti. Jesusasti templon yatichcasinjja, sänwa: “¿Cunjämaraqui ley yatichirinacasti sapjjesti ‘Cristojj Davidan wawapaw’ sasasti? David quipcaraquiwa, Kollan Ajayun khant'atäsinjja sï: “Tatitojj Tatitojjarojj siwa: ‘Cupëjjajjar kont'asim, Uñisirinacamaru jumampi tacjjatayañajjcama’ sasa. ¿Cunjämarac Cristosti Davidan wawapäspasti, jupa quicpa Cristorojj ‘Tatitu’ sischi ucajja?” Walja jakenacaraquiw Jesusarojj isch'uquipjjäna, wali cusisiñampi. Jesusajj jakenacar yatichcasinjja sänwa: “Amuyasipjjam ley yatichirinacata. Jupanacajj jach'a isinacan isintataw sarnakapjje, callenacansa take ajjsart'añampiw aruntayasiñ munapjjaraqui. Sinagoganacansti suma konuñanac thakapjje. Mank'äwinacansti uqhamaraquiw suma konuñanac munapjjaraqui. Ijma warminacan utanacap apakapjje. Uc lurasinsti jach'a oracionanac lurapjje, uca jan wali luratanacap imt'añataqui. Ucanacasti taket sipana juc'amp jach'a mutuyäwwa catokapjjani” sasa. Mä urojj Jesusajj templon konuscäna, ofrenda uchañäquis uca jac'ana. Uqham kont'atäscasinsti jakenacaruw uñch'uquiscäna, ofrendanacap uchasipquiri. Kamirinacasti waljaniraquiw walja kollke uchapjjaraquïna. Uqhamaruw mä pobre ijma warmejj purini, jupasti ofrenda ucharaquïnwa. Ucasti pä jisc'a cobre kollkequïnwa, juc'a valoraniquiraqui. Ucatsti Jesusajj discipulonacapar jawsasinjja sänwa: —Khanacwa sapjjsma, aca pobre ijma warmiw take uchirinacat sipansa jil churi. Mayninacajj jilt'äquis ucatac churapjje. Aca warmisti pobrëcasinwa kawkhatï jacañapatac utjqui ucjpach churi. Jesusajj templot mistcän ucqhawa, maynïr discipulopajj juparojj säna: —¡Yatichiri, cunja sumas aca kalanacajja, utanacasa! Jesusasti juparojj sänwa: —¿Aca jach'a utanacjja uñjtati? Mä urojj aca utanacajj k'ala tincuyataw uñjasini, allinucutaraquïniwa. Ucatsti templo uñcatas Olivos kolluruw sarapjjäna. Jesusar ucan kont'atäsquir uñjasinsti, jupa saparuquiw jamasat Pedrompi, Jacobompi, Juanampi, Andresampejj jisct'apjjäna: —Tatay, sapjjeta, ¿Cunapachas ucanacajj phokhasinejja? ¿Cuna unañchas utjani take ucanac janïr phokhasquipanjja? —sasa. Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Wal amuyasipjjam, janiw qhitimpis sallkjayasipjjätati. Waljaniw nayan sutejjana jutapjjani: ‘Nayätwa Cristojj’ sasa. Jupanacasti waljaniruraquiw sallkjapjjani. “Cunapachatejj ch'ajjwanacat ist'apjjätajja, uqhamarac guerranacan utjañap yatipjjaraquïtajja ucqhajj janiw sustjasipjjätati, ucanacansti uqham lurasiñapaw waquisi. Ucampis ucqhajj janïraw tucuyäcaniti. Mä jach'a marcajj mayni jach'a marca contraw nuwasini, mä marc apnakeristi mayni marc apnaker contraraquiw nuwasiraquini, orak qhathatinacaw walja chekan utjani; mach'anacampi ojjoñanacampiraquiw utjani. Take uca t'akhesiñanacasti kalltaquïscaniwa. “Ucampis jumanacajj amuyasipjjam. Autoridadanacaruw catuyapjjätam, sinagoganacansti jawk'jataw uñjasipjjäta; jumanacarusti naya laycojj jilïrinacana, reyinacampin nayrakataparuw irpapjjätam. Jumanacasti jupanacarojj nayjjat khanañchapjjäta. Janïra acapachajj tucusquipan waquisiraquiwa nayrakat take jakenacaru khespiyasiñ arunacajj yatiyasiñapa. Cunapachatejj jilïrinacar catuyañatac irpapjjätamjja, janiw ajjsarapjjätati ni lup'ipjjätasa: ‘¿Camsaraquiñäni?’ sasa. Cuntï Diosajj sapcätam uca horasan arsuñataquejja uca sapjjäta, janiw jumanacat parlapcätajja, jan ucasti Kollan Ajayuw parlascani. Mä jilajj jilaparuw jiwayañatac aljantani, awquisti yokaparuraquiw aljantaraquini. Wawanacasti awquip taycap contraw sayt'apjjani, ucatsti jiwayapjjaraquiniwa. Takenin uñisitaw naya laycojj sarnakapjjäta. Ucampis qhititejj tucuycam sayt'canejja ucaw khespiyatäni. “Daniel profetajj kellkänwa cunatejj jan wali lurirïqui, tucjirïcaraqui ucjjata. Cunapachatejj jumanacajj uqham lurañanaca jan waquisquir chekana (ac leet'irejj amuyt'pan) uñjapjjät ucqhajja; Judeanquirinacajj kollunacar jaltapjjañapawa. Ucürutï maynis uta patancascanejja, jan utapar sarakasinjj cun apsusiris mantpati; pampanquiristi janiraqui isip aptasiris utapar cuttanpati. ¡Ay, cunaquïcani uca urunacan usur jake warminacataquejja, ñuñusquir wawan warminacataquisa! Diosatay mayisipjjam ucürunacajj jan juyphipacha jumanacar wact'añapataqui. Ucürunacajj sinti t'akhesiñ urunacäniwa. Uqham t'akhesiñanacajj janiw utjcänti Diosajj acapach lurcäna ucqhat jichhürcamajja, janiraquiw cunapachas uqhamanacajj utjcaraquiniti. Tatitutejj uca urunac jan jisc'aptaycaspajja, janiw qhitis khespiyascaspati. Ajllitanacapar munasinwa jupajj ucürunacjj jisc'aptayi. “Maynitejj jumanacar sapjjätam: ‘Uñtapjjam, acajj Cristojja’ jan ucajj ‘Uñtapjjam, qhayanquiw jupajja’ sapjjaraquïtamjja, jan iyawsapjjamti. C'ari cristonacampi, c'ari profetanacampiw sartani. Ucatsti unañchanacamp, muspharcañanacamp lurapjjani, jakenacar pantjayañataqui. Waquisin ucqhajj Diosan ajllitanacaparus pantasiyañ munapjjani. Ucampis jumanacajj amuyasipjjam, janïr ucanac lurasquipanwa take cuns yatiyapjjsma. “Ucürunacansti uca t'akhesiñanac pasjjepanjja, intejj ch'amact'aniwa, phajjsisti janiraquiw khancjjaniti. Warawaranacasti alajjpachatjj willektanjjaniwa, take cunanacatejj alajjpachan utjquis ucanacajj qhathatiraquiniwa. Ucatsti Jaken Yokaparuw uñjañäni, kenay taypin jutasquiri, jach'a ch'amampi, c'ajquir khapak cancañapampi. Jupasti angelanacaparuw qhitanini, ajllitanacapar take toket anthapiyasa, acapach thiyatpacha, alajjpach thiycama. “Yatekasipjjam higo kokata: Cunapachatejj uca alin layminacapajj ch'ojjñatati, uqhamarac laphinacapas uñstaraquejja, yatipjjtawa jallupachajj jac'ancjjatapa. Uqhamaraquiw jumanacajj take ucanac pasir uñjasinjja, yatipjjäta niya tucuya urunacajj jac'ancatapa, niy puncuncataparaqui. Khanacwa sapjjsma, aca jakenacajj janiw jiwarapcaniti take ucanacan phokhasiñapcamajja. Alajjpachampi acapachampejj tucusiniwa, ucampis arunacajjajj janiw tucuscaniti. “Ucampis uca urumpita horasampitjja, janiw qhitis yatquiti, ni quicpa alajjpachanquir angelanacas yatquiti, ni Diosan Yokapasa, jan ucasti Dios Awqui sapaquiw yati. “Uqhamasti jumanacajj suyapjjam, amuyasipjjam, [Diosat mayisipjjaraquim] janiraquiw yatipctati cuna horasar puriniñapsa. Ucajj aqhamar uñtatawa: Cunapachatejj mä jakejj jayar sarañ amtejja, janïr sarcasaw uywatanacaparojj ewjjt'i, uqhamarac sapa maynirus lurañanacapa jaytawayaraqui. Ut uñjirirusti sum uñjañapataquiw jaytaraqui. Uqhamajj amuyasipjjamaya, janiw yatipctati utanin cunüru puriñapsa, inas arumarüchini, chica arumarüchini, wallpa art'arüchini, khantatirüchini. Ucatrac acatjamat purinisin iquisquir catjasipquiristam. Jumanacar sapcsma ucjja, takeniruw saracta, amuyasipjjapunim.” Israelitanacan Pascua fiestapataquejj pä uruquejjänwa. Uca Pascua urunacansti jan levaduran t'ant'wa mank'apjjerïna. Jilïr sacerdotenacampi, ley yatichirinacampisti, cunjäm toketsa Jesusar catuntañ munapjjäna jupar jiwayañataqui. Ucampis jupanacajj sapjjänwa: “Jan fiesta urunacajj catuntcañäniti, jakenacaw ch'ajjwtapjjaspa” sasa. Jesusasti Betanian jicjjatasïna, leproso sat Simonan utapana. Mesan kont'atäsquipansti, mä warmiw purini, wali jila alan suma nardo aceite apt'asita. Botella jist'arañataquejja, jupajj p'acjänwa, ucatsti Jesusan p'ekeparuw uca k'apquir kollampejj warjjatäna. Yakhepanacasti uc uñjasajj colerasipjjänwa. Jupanaccamaraquiw sasipjjäna: —¿Cunataquirac uca suma k'apquir aceitsti inamayatac wartisti? Ucajj quimsa patac denariot juc'amp jila kollkeruw aljasisapäna, pobrenacar yanapt'añataqui —sasa. Uca warmitaquisti wal arusipjjäna. Ucampis Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Jan colerasipjjamti. ¿Cunats jumanacajj jupar tokesipcta? Uqham lurasajj nayaruw asc lurasquitu. Pobrenacajj jumanac taypinjja utjascapuniniwa, jupanacarusti cuna horasas ascjja lurasipcaquismawa. Ucatsipana nayajj janiw jaypach jumanacampïcäti. Aca warmejj kawkhtejj lurirjamäqui ucwa luri, janchejjajj imascani ucürutaquiw aceitemp warjjatasajj nayrt'asqui. Khanacwa sapjjsma, cawqhantejj aca khespiyasiñ arunacajj acapachan parlasinejja, aca warmin luratapatjja parlapjjaraquiniwa, jupat amtasiñataqui. Tunca payani discipulonac taypina mayniw utjäna, Judas Iscariote sutini. Jupasti jilïr sacerdotenacan ucaruw saräna, Jesusar catuntayañatac parljiri. Jupanacasti uc ist'asinjja, cusisipjjänwa; kollke churañataquiraquiw arsupjjäna. Ucatsti Judasajj cunayman toket Jesusar catuntayañwa thakäna. Jan levaduran t'ant'a mank'aña fiesta kallta uruw purinïna. Ucürusti, israelitanacan Pascuapataquiw mä orko oveja loktapjjerïna. Discipulonacapasti Jesusaruw jisct'apjjäna: —¿Cawqharus waquichiri sarapjjä, Pascua jayp'u mankt'asiñataquejja? —sasa. Ucatsti Jesusajj pani discipulonacaparuw qhitäna: —Marcar sarapjjam, ucansti mä chacharuw uma waculla apt'at jicjjatapjjäta. Ucatsti juparuw arcapjjäta. Cawqharutejj jupajj mantcani uca utanir sapjjam: ‘Yatichirejj siwa: ¿Cawquïris discipulonacajjamp Pascua mank'apcä uca utajja?’ sasa. Ucat jumanacarojj uñacht'ayapjjätamwa mä jach'a uta altos patan waquicht'ata. Ucan waquiyapjjäta jiwasan mank'añasataqui —sasa. Discipulonacasti mistuwayasinjja marcaruw puripjjäna. Ucatsti cunjämtejj Jesusajj siscäna uqham quipcaqui take cuns jicjjatapjjäna. Ucanaracwa Pascua mank'añataquejj waquiyapjjäna. Arumt'jjepansti Jesusajj tunca payani discipulonacapampiw puripjjäna. Mesan kont'at mank'ascasinsti, Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, nayamp chic mank'apctas ucanacat mayniw aljantitani —sasa. Uc ist'asinsti jupanacajj llacthaptapjjänwa. Sapa mayniraquiw Jesusarojj jisct'asipjjaraquïna: —¿Nayätti? —sasa. Maynisti —¿Nayätcha? —saraquïnwa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: — Tunca payanit maynïriwa, qhititejj nayamp chica t'ant'a mä platot chilltasquejj ucawa. Chekpachans Jaken Yokapajj cunjämatï jupat kellkatäqui uqhamarjamaw phokhasqui. Ucampis ¡ay Jaken Yokapar catuntaycanis uca jaketjja! Jupataquejj walïsapänwa jan naciñapajja. Mank'ascasinsti t'ant'a irtasin Diosar yuspagaräna. Pachinokasinsti discipulonacaparuw churäna, saraquïnwa: —Mank'apjjam, acajj janchejjawa —sasa. Ucjjarusti umañ copa astasinwa Diosarojj yuspagaräna. Ucatsti discipulonacaparuw churaraquïna. Takeniraquiw uca copatjj umt'apjjäna. Jesusasti sascaquïnwa: —Acajj nayan wilajjawa [machak] arsüwi phokhañataqui. Walja jakenac laycuw wartasi. Khanacwa sapjjsma: Jichhat ucsarojj janiw mayamps uvan achupatjja umcjjäti, Diosan reinopan wasitat umcä ucqhacama. Mä k'ochu k'ocht'asinsti, Olivos kolluruw sarjjapjjäna. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Jichha arumajj jumanacajj takeniw nayat mayjt'asisin jaytanucjjapjjetäta. Kellkatanacansti siwa: ‘Awatirirojj jiwayäwa, ovejanacasti ananucutaquëjjaniwa.’ Ucampis jactcä ucqhajja, Galilearuw jumanacat nayr sarä —sasa. Pedrosti ucjjarojj sänwa: —Take maynis jumat mayjt'asisin jaytanucupcätam ucasa, nayajj janipuniw jumarojj jaytanuccämati —sasa. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Khanacwa sisma, jichha arumpachaw nayar jan uñt'irejj tucüta. Quimsa cutiw jumajj jan uñt'quitasmas uqham tucüta, wallpajj janïr pä cuti art'quipana. Uqham siscatpachas Pedrojj arsuscaquïnwa: —Jumamp chic jiwañajjas waquischini ucasa, janipuniw jumar jan uñt'irejj tuccäti —sasa. Takeniraquiw uca quicpa sapjjäna. Ucjjarusti Getsemaní sat chekaruw puripjjäna. Jesusasti discipulonacaparojj sänwa: —Acawjar kont'asipjjam, Diosat mayisiñajjcama —sasa. Ucatsti Pedrompiru, Jacobompiru, Juanampiruw irpäna. Jesusasti walpun llacthaptäna, chuymapansti walpun ajjsarthapiraquïna. Uca quimsanirojj sänwa: —Chuymajjanjja sinti llact'ataw uñjasta niyas jiwquirist uqhama. Acawjar khepart'apjjam, janiw iquipjjätati —sasa. Ucatsti Jesusajj nayrakatar sartasin oraker alt'asaw quillt'asïna. Uqham quillt'asisinsti mayisïnwa: “Awquiy, waquisispa ucqhajja, aca t'akhesiñjja apakt'ita” sasa. Ucatsti oracionapanjja sascaquïnwa: “Awquejjay, jumajj take cun lurañataquiw ch'amanïtajja. Aca c'allc'u um umt'añajjsa apakt'asitaya. Ucampis jan nayan munañajjäpati, ucatsipan juman munañamarjam luraspan” sasa. Ucjjarusti discipulonacapan ucaruw jutaraquïna. Jupanacarusti iquirasquir jicjjatäna. Pedrorusti sänwa: —Simón, ¿iquisctati? ¿Janit mä horaquis uñnakerjamäcta? Jan iquipjjamti; Diosat mayisipjjam, jan yant'ar mantañataqui. Chekpachansa ajayojj lurañataquejj janc'aquiwa, ucampis janchejj t'uqhawa. Jesusasti mayamp sarasinjja, uca pachpa arunacampiraquiw Diosat mayisïna. Cuttanjjasinsti wasitat jupanacarojj iquirasquir jicjjatäna, jupanacan nayranacapajj iquimp atipjatätap laycu. Ucat jupanacajj janiw cuns arsurjamäpcänti. Quimsïri cutin jutasinsti saraquïnwa: —Jichhacuch icjjapjjam, samarapjjaraquim, uqhamaquïpan, horasajj purinjjewa, Jaken Yokapasti juchararanacan amparapar catuyatäjjaniwa. Sartasjjapjjam, jin sarjjapjjañäni. Aljantquitus ucajj niyaw jac'anqui —sasa. Uqham parlasquiriruw Judasajj purini, jupasti Jesusan tunca payani discipulonacapatjj maynïrïnwa. Walja jakenacaraquiw jupamp chicajj jutapjjäna, espadanac apt'ata, lawanac ayt'ataraqui. Jilïr sacerdotenacampi, ley yatichirinacampi, jilïr jakenacampiw ucanacarojj qhitanipjjatayna. Jesusar aljantiri Judasasti, jupanacarojj nayra yatiyanitayna: “Qhitirutï nayajj jamp'att'cä ucawa, juparuw catuntapjjäta. Ucatsti jan antutasaraquiw irpanipjjäta” sasa. Purisinsti Jesusar jac'achasisinwa Judasajj jamp'att'äna: —Yatichiri, yatichiri —sasa. Ucatsti jakenacajj Jesusaruw catuntapjjäna, preso apjjapjjaraquïna. Jesusampïcäns ucanacat maynïristi espadap apsusisin, jilïr sacerdoten uywataparuw jinchut jisctasin thokhokayäna. Jesusasti jakenacarojj sänwa: —¿Lunthatarjamati catuntir jutapjjesta espadampi, lawanacampi? Sapüruw nayajj templon jumanacaru yatichascäyäta, ucanjj jumanacajj janiraquis catuntapquistatejjä. Ucampis acajj Kellkatanacan phokhasiñapataquiw uqham lurasi —sasa. Ucjjarusti discipulonacapajj takeniw Jesusar jaytawayjjasinjj jaltjjapjjäna. Ucampis mä waynaw Jesusarojj arcascäna, mä sabanamp awayt'ata. Juparusti catuntapjjaraquïnwa. Ucatsti jupajj sábana apt'awayasinjja k'alalaquiw jaltjjäna. Jakenacasti Jesusarojj jilïr sacerdoteruw irpcatapjjäna. Tantachasipjjaraquïnwa take jilïr sacerdotenacampi, chuyman jilïrinacampi, ley yatichirinacampi. Pedrosti jayatac arcascäna, jilïr sacerdoten uta patiopar mantañcama. Ucansti soldadonacamp chicaw nina jac'an kont'ata junt'uchasiscäna. Jilïr sacerdotenacampi, take jilïr chuyman jakenacampi, jach'a tantachasïwin Jesusar juchañchañataquejj jakenacampiw c'arimp ircatayañ munapjjäna, jupar jiwayañataqui. Ucampis janiw cunats juparojj juchañchañjamäcänti. Waljaniraquiw c'arimpi Jesusarojj ircatapjjäna. Ucampis jupanacan arsutanacapajj janiw jakthaptcänti, jan ucasti may may parlapjjäna. Yakhepanacasti sayt'asisinjja ina ch'usat c'arintapjjäna: —Nanacaw aca jakerojj ist'apjjta: ‘Nayaw aca jaken lurat templorojj tincuyä, ucatsti quimsürut yakha templo sayt'ayaraquï, jan jaken lurata’ sasquiri. Janiw uqhamatsa arsutanacapajj mayaquïcänti. Ucatsti jilïri sacerdotejj tantachasïwi taypin sayt'asisin Jesusarojj jisct'äna: —¿Janit camscätasa? ¿Cunatarac acanacasti uqham ircatapjjtamsti? —sasa. Jesusajj amuquiw ist'äna, janiraquiw cuns arscänti. Jilïr sacerdotesti wasitat jisct'äna: —¿Jumätati Cristojja, Kollan Diosan Yokapäqui ucajja? —sasa. Jesusasti sänwa: —Jïsa, nayätwa. Jumanacajj Jaken Yokaparojj uñjapjjätawa, jach'a ch'aman Diosan cupëjjapan kont'ata, ucatsti alajjpach kenay taypin jutasquiri —sasa. Uc ist'asinsti jilïr sacerdotejj isip ch'iyanokasisinjja sänwa: —¿Cunat juc'amp testigonacsa muntanjja? Jumanacajj ist'apjjtawa Dios contra parlirjja. ¿Camsapjjtasa? —sasa. Jupanacasti takeniw arsupjjäna: —Jiwañapaw waquisi —sasa. Ucatsti yakhep jakenacajj Jesusar thuscatañ kalltapjjäna, nayrap imantasin ch'acunokapjjaraquïna: —Sapjjeta, ¿qhitis ch'actam? —sasa. Soldadonacasti Jesusarojj t'ajjllinokapjjaraquïnwa. Pedrojj uta ankäjjancascänwa. Ucaruw mä uywat tawakojj purini, ucasti jilïr sacerdoten uywatapänwa. Pedroru nina jac'an junt'uchasisquir uñjasinsti, jupar wal uñcatasinjja sänwa: —¡Jumajj Nazaretanquir Jesusamp chicäscaraquïyätasä! —sasa. Ucampis Pedrojj jan uñt'iriw tucu: —Janiw juparojj uñt'cti, cunjj parlascchista —sasa. Ucatsti puncuruw mistüna, ucspacharaquiw wallpajj art'jjäna. Uywat tawakosti wasitat Pedror uñcatasinjja mayninacaruw yatiyaraqui: —Aca jakejj jupanacat maynïriwa —sasa. Pedrosti mayamp jan uñt'iriw tucuraquïna. Ucat mä juc'ampjarusti ucanquirinacajj wasitat Pedro contrajj sapjjäna: —Jumajj jupanacatjja maynïrïscapuntawa; Galileanquirïraquïtawa, parlatamas ucsanquirinacan parlatapjamaraquiwa —sasa. Pedrosti ucjjarojj maldiciñ kalltäna, juramentompi: —Janipuniw uñt'cti uca jakerojja. ¡Qhititjja parlasipcsta! —sasa. Ucspacharaquiw wallpajj mayamp art'jjäna. Uc ist'asinsti Pedrojj amtasïnwa, cuntï Jesusajj siscäna uca arunacata: “Quimsa cutiw jumajj jan uñt'quitasmas uqham tucüta wallpajj janïr pä cuti art'quipana.” Uca arunacat amtasisinsti Pedrojj wal jachäna. Willjtanipansti niyaw parlthapipjjäna jilïr sacerdotenacampi, jilïr chuyman jakenacampi, ley yatichirinacampi, jach'a jilïr Tantachasïwimppacha. Ucatsti Jesusar ñach'antat irpasinjja, Pilatoruw catuyapjjäna. Pilatosti Jesusarojj jisct'änwa: —¿Chekat jumajj judionacan reyipätajja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Jïsa, uqhampunïsquiwa, jumaw sasctajja —sasa. Jilïr sacerdotenacasti cunayman toket juparojj juchañchapjjäna. Pilatosti wasitat Jesusarojj jisct'äna: —¿Janit cuns arscäta, ucatak ircatcatasa? Jesusasti uqham satas janiw arscänti. Ucatsti Pilatojj wali mayjt'ataw kheparäna. Pilatojj sapa Pascua fiestanwa mä jaker carcelatjja antutirïna, jakenacan mayitaparu. Mä jakew utjäna, Barrabás sutini, jupasti carcelancascänwa, masinacapamp chica. Jupanacasti mä cutejj jilïrinacataqui sayt'asisaw mayninacampejj jakenac jiwarayapjjäna. Jakenacasti Pilaton ucar jutasinjja, cunjämtejj jupajj antutjirïcänsa uqham lurañapataquiw mayipjjäna. Pilatosti jakenacarojj sänwa —¿Munapjjtati judionacan Reyipar antutañajj-jja? —sasa. Jupajj yatïnwa jilïr sacerdotenacan Jesusar envidiata catuyapjjatapa. Jilïr sacerdotenacasti jakenacaruwa waytapjjäna Barrabasar antutjayañataqui. Pilatosti wasitat jakenacarojj jisct'äna: —Uqhamajj ¿cuna lurañajjsa munapjjta, judionacan Reyipar sapcta ucarojja? —sasa. Jupanacasti jach'at art'apjjäna: —¡Ch'accatam! —sasa. Pilatosti jupanacarojj sänwa: —¿Cuna jan walinacarac luristi? —sasa. Jupanacasti juc'amp arnakapjjäna: —¡Ch'accatam! —sasa. Pilatosti jakenacamp sumancañ munasina Barrabasaruw antutjjäna, Jesusarusti jawk'jayasinjja crusar ch'accatatäñataquiw catuyjjaraquïna. Ucatsti soldadonacajj palacio patioruw irpapjje, ucarusti tampach soldadonacarac jawsthapipjjäna. Ucatsti mä ch'iyar wila isimpiw Jesusarojj isintayapjje, p'ekeparusti ch'aphit lurat coronampiw uchantapjjaraqui. Ucatsti larusisaw aruntapjjäna. —¡Judionacan Reyipästajjaya! —sasa. Mä varampiraquiw p'eket jawk'apjjäna, ucatsti thuscatapjjaraquïnwa. Quillt'asisinsti larusiñampiraquiw yupaychapjje. Uqham larusipjjatap khepatsti, ch'iyar wila isi apsusinwa jupan isipampejj isthapiyapjje. Ucatsti ch'accatañataquiw irpsuwayjjapjjäna. Uca horasasti Cirenenquir Simonaw pampat jutascäna, jupasti Alejandrompin Rufompin awquipänwa. Uca chek pasasquipanwa juparojj Jesusan crusapa k'epiyapjjäna. Jesusarusti Gólgota sutini chekaruw puriyapjje, ucasti “Calavera” sañ muni. Ucatsti vino loktapjjäna, mirra kollampi chhajjrtata, ucampis Jesusajj janiw umt'añ muncänti. Juparusti ch'accatapjjänwa, ucatsti soldadonacajj sorteasipjjänwa Jesusan isip laquinokasiñataqui. Ch'accatapcän uca horasasti niya llätunca horasänwa. Kellkata uchapcäna, ucasti sänwa: “Acajj judionacan Reyipawa” sasa, ucjjat juparojj juchañchapjjatap laycu. Jesusamp chicsti pani lunthataruraquiw ch'accatapjjäna, maynïrjj cupëjjaru, maynïrsti ch'ekäjjaruraqui. [Uqhamaw phokhasïna Kellkatanacan sisqui ucajja: “ñankha luririnacamp chica uñjatänwa” —sasa.] Uca cheka pasirinacasti Jesusarojj tokepjjänwa. P'ekenacap qhiwisaw sapjjäna: —¡Ah! Jumajj templo t'unjasin quimsürutac sayt'ayañjjay munchïyätajja. Jumapach khespiyasim, crusatsti sarakaniraquim —sasa. Uca quipcaraquiw jilïr sacerdotenacampi, ley yatichirinacampejj Jesusatjj larusipjjäna. Jupanaccamasti sapjjaraquïnwa: —Mayninacarusti khespiyiwa, jupapachasti janiw khespiyasiñataquejj ch'amanïquiti. Jichhatejj Israelan Reyip Cristorojj crusat sarakanquiri uñjsnajja, ucqhapï juparojj iyawssnajja —sasa. Jupamp chic ch'accatatäquis ucanacas uqhamaraquiw tokepjjäna. Chica ururusti acapachajj ch'amact'änwa quimsa horascama. Uca pachpa horasaruw Jesusajj jach'at art'asïna: “Eloi, Eloi, ¿lama sabactani?” (Ucajj sañ muni, “Diosajjay, Diosajjay, ¿cunats apanucusta?”) sasa. Uc ist'asinsti ucanquirinacat yakhepanacajj sapjjänwa: —Ist'apjjam. Elías profetaruw jawsasqui —sasa. Maynisti jaltanisinjja, mä esponja vinagrer chilltäna, ucatsti mä sokosar uchasaraquiw Jesusan umt'añapatac aycatäna: —Jan camachapjjamsa. Uñjañäni, camisaquiy Eliasajj jupar khespiyir jutchini —sasa. Jesusasti jach'at art'asisaw jiwawayjjäna. Ucapachasti temploncquis uca jach'a cortinajj payaruw ch'iyjtawayäna, amstat aynacharu. Jesusar uñcatat sayt'atäcäns uca romano capitanajj jupar uqham wararis jiwir uñjasinjja, sänwa: —Chekpachapuniw aca jakejj Diosan wawapäpacha —sasa. Mä kawkha warminacaraquiw jayat uñch'uquisipcäna. Uca taypincaraquïnwa Magdalanquiri María, Joseampin sullquïri Jacobompin taycapäquis uca Mariampi, Salomé sutin warmimpi. Jesusajj Galilean sarnakcänsa ucapachajj uca warminacajj juparuw arcapjjäna yanapapjjaraquïnwa. Uqhamarus waljaniraquiw Jesusar arcanipjjäna Jerusalencama. Niya jayp'untjjänwa, ucürusti fiestataqui waquichasiñ urünwa. Ucajj sañ muni, samarañ uru nayräjja. Ucjjarusti Arimateanquir Joseaw jutäna, jupasti jach'a jilïrinac taypinjja mä jilïriraquïnwa, Diosan reinopsti suyascaraquïnwa. Jan ajjsarasaraquiw Pilaton ucarojj mantäna, ucatsti Jesusan jiwat janchip mayiraquïna. Pilatosti Jesusan jiwjjatap yatisinjja, musphataw uñjasïna. Capitanar jawsayasinsti juparuw jisct'araquïna —¿Chekat Jesusajj jiwatäjje? —sasa. Capitanan yatiyatasti, Pilatojj Jesusan jiwat janchipjja Josearuw catuyjjäna. Joseasti mä suma sábana alasin Jesusan jiwat janchip apakasin, ucampiw llawuntäna. Mä karkar p'iysuta sepulturar imawayasinsti mä jach'a kalampiw puncut atcataraquïna. Magdalanquiri Mariampi, Josean taycapäquis uca Mariampisti, uñjapjjänwa cawqharutï Jesusan janchipjja imapcäns ucjja. Samarañ uru pasjjepansti Magdalanquir Mariampi, Jacobon taycap Mariampi, Salomé sutin warmimpejja, k'apquir perfumenac alapjjäna Jesusan janchipar jawintir sarañataqui. Semana kallta urunsti wali alwatwa sarapjjäna. Sepulturarusti niya inti jalsuw puripjje. Jupanacasti parlasipjjänwa: —¿Qhitirac sepultur puncut uca kal atekarapistani? —sasa. Purisinsti sepulturjja kala atekat uñjapjjäna. Uca kalasti wali jach'änwa. Sepulturar mantasinsti, mä waynaruw uñjapjjäna jank'o isin ist'ata, cupëjjan kont'atäsquiri. Warminacasti sustjasipjjänwa. Waynasti jupanacarojj sänwa: —Jan sustjasipjjamti, ch'accatatäcäns uca Nazaretanquir Jesusaruw thakasipctajja. Jupajj jactawayjjewa; janiw acancjjeti. Uñjapjjam cawqharutejj uchatäcäns ucjja. Jichhajj sarapjjam, discipulonacapar yatiyanipjjam, Pedrompir cuna: ‘Jesusajj Galilearuw jumanacat nayra sarqui; ucan jiquisipjjäta, cunjämtï sawayapctam uqhama’ sasa. Warminacasti sepulturawjat mistusinjja, jaltawayapjjänwa; jupanacasti ajjsarañatjja qhathatisipcänwa. Janiraquiw qhitirus cuns arsupcänti ajjsarapjjatap laycu. [Jesusasti willjta horasaw jactäna. Ucürusti semana kallta urünwa. Ucatsti Magdalanquiri Mariaruw nayrakat uñstäna, cawquïrittejj jupajj pakallk ajayunac alisscäna ucaru. Warmisti sarasinjja, Jesusamp chic sarnakapcäns ucanacaruw yatiyi, jupanacasti llaquitäpjjänwa, jachasipcaraquïnwa. Jupanacasti Jesusan jactatap ist'asinjja, uqhamarac Marian uñjatap yatisinsa, janiw iyawsapcänti. Uca khepatsti Jesusajj mayjataracwa pani discipulonacaparojj uñstäna, cunapachatï jupanacajj pampar sarasipcän ucqha. Ucatsti jupanacajj mayninacar yatiyiriw sarapjjäna, ucampis ucanacajj uqham yatiycatpachasa janipuniw iyawsapcänti. Uca khepatsti Jesusajj tunca mayan discipulonacaparuw uñstäna mesan kont'atäsipquiriru. Jupanacarusti pisi iyawsañanïpjjatapatwa khant'äna, kala chuymanïpjjatapataraqui, Jesusan jactatap yatiyirinacaru jan iyawsapjjatap laycu. Ucjjarusti Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Take acapachar sarapjjam take jakenacar khespiyasiñ arunac yatiyiri. Qhititejj iyawscani, bautisascaraquinejja, ucajj khespiyatäniwa, jan iyawsiristi, juchañchatäniwa. Aca chimpunacaraquiw iyawsirinac taypinjj utjani: Sutejjanwa ñankha ajayunacjja alissupjjani; machak parlanac parlapjjaraquini; amparanacaparusti catarinac wayjjarupjjani, venenonac umantasasa janiraquiw camachatäpcanisa. Usutanacarusti c'umaraptayapjjaraquiniwa, amparanacapamp lokjjatasa —sasa. Jupanacar parlatap khepatjja, Tatit Jesusajj alajjpachar aptatäjjänwa. Jupasti Diosan cupëjjaparuw kont'asjje. Ucatsti discipulonacapajj khespiyasiñ arunac take token yatiyapjjäna. Pachpa Tatituraquiw jupanacarojj yanapascäna, cunayman muspharcañanac lurayasa, arunacapan chekätap uñacht'ayañataqui.] Walja jakenacawa, cunatï jiwas taypinjj pasawayqui ucanacatjja cunjämäquitejj ucjja saräwiparjam kellkañ yant'apjjäna. Cunjämatï kalltatpach uñjapcäyätans ucanacajj uqhampachwa jiwasarojj yatichapjjestu, uqhamaraquiw jupanacajj Diosan arunacap yatiyañans yanapapjjäna. Nayasa uqhamaraquiw wali amuyumpi take ucanacatjja kalltatpacha suma yatjjatta. Ucat nayataquejj walicjamaquiw amuyasi, acanac saraparjama jumar kellkaniñajja, munat Teófilo, cawquïri cheka arunactï yatichapcäyätam ucanac sum yatiñamataqui. Cunapachatejj Herodesajj Judean reyïcänjja ucqhasti mä sacerdotew utjäna, Zacarías sata. Jupasti Abdías castaraquïnwa. Warmipasti Elisabet satänwa, ucasti Aarón sacerdoten familiapat jutiriraquïnwa. Dios nayrakatanjja panpachaniw asqui jakëpjjäna, uqhamaraquiw Diosan camachi arunacapsa, leyinacapsa phokhapjjerïna. Uqhamata jupanacarojj janiw qhitis, ni cunats juchañchañïrjamäcänti. Janiraquiw wawanïpcänti, Elisabetasti janiw wawachasirïcänti. Uqhamarus jupanacajj wali chuymanëjjapjjänwa. Mä uruwa Zacarías casta sacerdotenacarojj incienso loktañajj wact'äna. Sacerdotenacan luräwinacaparjamasti, Zacariasaruw suertet wact'äna Tatitun utapan santuarior mantasin incienso loktañapajja. Cunapachatï jupajj incienso loktascän ucqhajja, take jakenacajj ankäjjan Tatitut mayisipcäna. Ucapachaw Tatitun mä angelapajj Zacariasarojj incienso altaräquis uca cupëjj thiyan sayt'at uñstäna. Zacariasasti angelar uñjasinjja wali sustjataw kheparäna walirac ajjsaräña. Angelasti juparojj sänwa: —Zacarías, jan ajjsaramti, juman mayisitamarojj Diosajj ist'tamwa, Elisabet warmimasti mä yokall wawa wawachasini. Ucarusti “Juan” sasaw sutichäta. Ucatsti wali cusisitäyätawa, waljaniraquiw jupan nacitapatjja cusisipjjani. Aca wawajj Dios nayrakatanjja jach'äniwa. Janiraquiw umcaniti vinsa, ni cuna casta umañanacsa. Jupajj janïr nasquis ucqhatpacha Kollan Ajayun phokt'atäniwa. Israelan wawanacapatjj waljaniruraquiw Tatitu Diosapar cutiquipstayanini. Aca Juanasti Tatitun nayrakatap sarani, Elías profetan ajayupat ajayuni, uqhamarac ch'amapat ch'amani, awquinacaru wawanacapampi sumancthapiyañataqui, jan jaysasirinacarusti jaysañ yatekapjjañapataqui. Uqhamatwa jakenacarojj waquichani Tatitur catokapjjañapataqui —sasa. Zacariasasti angelarojj jisct'änwa: —¿Cunjämats uqham phokhasiñap yatiristjja? Nayajj niya chuymanëjjtwa, warmejjas chuymanëjjaraquiwa —sasa. Angelasti sänwa: —Nayajj Gabrielätwa, Diosan munañap luririraqui. Jupaw nayarojj qhitanitu aca suma yatiyäwinac jumar yatiyañataqui. Ucampis jichhajj cuntejj siscsmas uca arunacar jan iyawsatam laycuw amutu tucüta, ucatsti janiw parlcjjätasa arscjjätasa wawaman naciñapcama. Acasti horasaparojj phokhasiniwa —sasa. Ucchañcamasti, jakejj ankäjjan Zacariasarojj suyasipcäna. Ucch'a horasa templon chhakatäjjatapatjja jupanacajj mayjt'asipjjänwa: ‘Cunach pasjjpacha’ sasa. Zacariasajj ankar mistjjän ucqhasti, janiw jakenacarojj parlañataqui ch'amanïcänti; ucapachaw jupanacajj Diosan utapan santuario satäquis ucqhan mä visión uñjatapa amuyapjjäna. Ucatsti jupajj señanacampiquiw parläna, amutütap laycu. Cunapachatï Zacariasan Diosan utapan sirviñapajj tucusjjän ucqhajja, jupajj utaparuw sarjjäna. Uca khepatsti Elisabet warmipajj usur jakëjjänwa, ucatsti pheska phajjsiw utapat jan mistcänti: “Jakenacan jan juc'amp nayar jisc'achañapataquiw Tatitojj acjja luri nayampejj” sasa. Sojjta phajjsi sarakatarusti Diosajj Gabriel angelaruw qhitanïna Galileanquiri Nazaret sat marcaru, María sat mä virgen warmir uñjaniñataqui. Jupasti Joseampi casarasiñatac parlatänwa. Joseasti Davidan familiapat jutirïnwa. Angelasti Marian ucar mantasinjja sänwa: —¡Aruntsmawa, María! ¡Diosan asquipamp phokt'ata! Tatitojj jumampiwa, [take warminacat sipana Diosan bendecitaraquïtawa] —sasa. Mariasti angelar uñcatasinjja, uqhamarac uca arunacap ist'asinjja wal sustjasïna. Ucatsti chuymapan jisct'asi: “¿Cunats uqham aruntpachïtu?” sasa. Ucat angelajj juparojj säna: —María, jan ajjsaramti, jumajj Diosan nayrakatapanjja asqui qhuyapayasiñapwa jicjjattajja. Jichhajj usur jakeptätawa, ucatsti mä yokall waw wawachasïta; juparusti JESÚS sasaw sutichäta. Jupasti jach'äniwa, uqhamarac: ‘Alajjpach Diosan Wawapaw’ sataraquïniwa. Ucatsti Dios Tatituw juparojj reyit utt'ayani nayra Davidarjama, Israel marcar wiñay apnakañapataqui. Jupan uca marcar apnakañapajj janipuniw tucuscaniti —sasa. Ucat Mariajj angelar jisct'äna: —Janïrajjay nayajj chachanïcstejja. ¿Cunjämatarac acasti uqham lurasispasti? —sasa. Angelasti sänwa: —Kollan Ajayuw jumjjaru jutani, ucatsti alajjpach Diosan ch'amapaw mä kenayjam jumarojj imjjattätam. Ucatwa nascan uca wawajj Diosatac yakhachatäni, ucatsti Diosan Wawapa sataraquïniwa. Uqhamaraquiw Elisabet familiamajj niya chuymanëjjasinsa, mä wawa wawachasini. Juparusti jakejj sapjjaraquïnwa: ‘Janiw wawanïcjjaspati’ sasa, ucampis niya sojjta phajjsëjjewa usur jakëjjatapajja. Diosataquejj janiw cunas ch'amäquiti —sasa. Ucat Mariajj säna: —Nayajj Tatitun sirviripätwa. Jupajj arsutaparjam nayampejj lurpan —sasa. Ucatwa angelajj sarawayjjäna. Ucürunacansti Mariajj janc'aquiw saräna, Judea kollu tokena mä marcaru. Ucatsti Zacariasan utaparuw mantäna, ucat Elisabetar aruntäna. Cunapachatejj Elisabetajj Marian aruntatap ist'cän ucapachaw, puracapan wawajj onjjti. Elisabetasti Kollan Ajayumpi phokt'atänwa. Ucat jupajj jach'a arut säna: —Diosaw jumarojj bendistam take warminacat sipansa, uqhamarac wawamarusa. ¿Qhitiraquïpachat nayasti, Tatitojjan taycapajj nayar uñjt'ir jutañapataquisti? Juman aruntam ist'as ucspachaw wawajjajj puracajjanjja cusisiñat onjjti. ¡Cusisiñaw juman iyawsatamajj, cuntejj Tatitojj sisctam uca arunacasti phokhasiniwa! Ucatsti Mariajj sänwa: “Almajjajj Tatituruw jach'ar apti. Chuymajjasti Khespiyir Tatitu Diosajjan cusisi. Diosajj mä jan yäkat sirviripat amtasitap laycu. Jichhat ucsarusti take horasanacanwa jakejj sapjjetani: “Jumajj cusisiñanïtaw” sasa. Take atipir Diosaw jach'a luräwinac nayampejj luri. ¡Sutipasti kollanawa! Jupasti qhuyapayasipuniniw take jupar ajjsaririnacarojja. Jach'a muspharcañ luräwinac luri, uqhamaraquiw jach'a jach'a tucurinacarus atipjaraqui. Munañaninacarusti luräwinacapats apakewa, ucatsti jan yäkatanacaruw jach'ar apti. Mank'at awtjatanacarusti asquimpiw phokt'i, kamirinacarusti jan cunanwa qhitanucu, Israel marcaparojj yanapiwa, qhuyapayasiñapatjja janiw jupanacarojj armquiti. Cunjämtï awquinacasarojj mä arust'äwjja churawaycänjja, Abrahamampiru, wawanacapampiru wiñayataqui.” Ucatsti Mariajj mä quimsa phajjsjamaw Elisabet familiapan ucancäna, ucat utapar cutt'awayjjäna. Ucatjja Elisabetan usjjañap horasajj purinjjaraquïnwa. Ucatsti jupajj mä yokall wawa wawachasïna. Uta jac'anacapasa, uqhamarac familianacapasa yatipjjänwa Tatitojj jupat qhuyapayasitapa. Ucat jupanacajj Elisabetampejj wal cusisipjjäna. Quimsakallko uru sarakatarusti, wawar circuncidiriw sarapjjäna, ucatsti awquipan sutipampiw uca wawarojj sutichañ munapjjäna —Zacariasäpan —sasa. Taycapasti sänwa: —Janiw ucäcaspati, jan ucasti Juan satäniwa —sasa. Ucat juparojj sapjjaraquïna: —¿Cunata? Janejjay uca sutinejj familiamatjj qhitis utjcchitejj —sasa. Ucatsti jupanacajj awquiparuw señamp jisct'apjjäna yatiñataqui: ¿Cuna sutinïnis wawamajja?, sasa. Awquipasti jupanacat mä jisc'a tabla mayisin ucaruw kellkanti: “Sutipajj Juan satäniw” sasa. Ucatsti takeniw muspharasipjjäna. Ucspachaw Zacariasajj wasitat parljjäna Diosar yupaychasa. Ucatsti take uta jac'apanquirinacajj wali ajjsarthapipjjäna, uqhamaraqui take uca Judea token utjirinacasa, takeniw yatipjjäna cunatï pascän ucjjata. Take qhitinacatï ucjjat yatipjjän ucanacajj wal lup'ipjjäna, sapjjaraquïnwa: “¿Aca wawasti cunarac mistuni?” sasa. Ucatsti Tatituw juparojj bendicïna. Zacarías awquipasti Kollan Ajayun phokt'atäsinjja, cuntejj Diosajj jupan arsuñapatac churcatayna uca arunac jupajj arsu aqham sasa: “Israelan Tatit Diosapajj bendicitäpan. Jupasti jiwasa marcaparuw juti, ucat khespiyistu. Mä ch'aman Khespiyiri churistu David sirviripan wawanacap taypita, cunjämtï nayratpacha kollan profetanacap toke arscäna uqhamarjama. Jupawa jiwasarojj uñisirinacasatsa, take qhitinacatï uñisipquistu ucanacatjja khespiyaraquiñapäna. Awquinacasata qhuyapayasisa, janiraquiw armt'ascänti kollan arsutanacapatjja. Acaraquïnwa uca arust'äwejja, cunatï Diosajj Abraham awquisarojj juramentomp arscäna ucajja: Uñisirinacasat khespiyatäsinjja jupar jan ajjsarañamp sirviñasataqui. Sapürusa jupar catuyasisa, k'oma cancañana, uqhamarac cheka cancañampina jacasa, jupan nayrakatapana jiwañascama. Jumasti, munat wawa, Tatitun nayrakatap saräta, thac waquichasa, ucatwa alajjpach Diosan profetap satäyätajja, marcapan khespiyasiñ utjatap yatipjjañapataqui, uqhamarac juchanacapat perdón utjatapsa, uqhamat khespiyasipjjañapataqui. Dios Awquisasti munasiñapana, qhuyapayasiñapampita alajjpachatjja khespiyasiñ khanwa churanistu, mä machak urun khantiri, qhitinacatï ch'amacan jacasipqui, uqhamarac jiwañ ch'iwinsa, ucanacar khantayañataqui, uqhamarac jiwasarus samarañ thaquirjam irpañataqui.” Yokall wawasti jiltänwa, ajayu tokenjja ch'amañchasiraquïnwa. Jupasti wasar tokenacan jacäna, cunürutejj Israel marcarojj uñstañapäcän ucürcama. Qhaya urunacansti Augusto Cesaraw mä ley mistuyäna, jupajj apnakqui take uca marcanacana mä jacthapïwejj aptasiñapataqui. Aca nayrakat jacthapïwisti, Cireniojj Siria marca apnakcäna uca urunacanwa lurasïna. Sapakat mayniraquiw marcaparcama kellkayasiri sarapjjañapäna. Ucatwa Joseajj Galileanquiri Nazaret marcata mistusinjja Judea tokeruw saräna Belén marcaru, cawqhantejj Davidajj nascatayna ucaru, Joseasti Davidan familiapat jutirïtap laycu. Jupasti qhitimpitï casarasiñatac parlatäcän uca Mariampiw saräna Belén marcaru ucan kellkayasiri, Mariasti usurëjjänwa. Jupanac Belenancquïpanwa, Marian usjjañap horasajj purinjjäna. Ucat jupajj tayna yokall wawap wawachasïna, ucatsti wawa isinacamp q'irt'asaw mä uywa mank'añawjaru ict'ayäna, korpachasiñajj jupanacatac jan utjatap laycu. Belén jac'ansti awatirinacaw utjäna, jupanacasti pampan arumajj ovejanacap uñjasipcäna. Ucatsti mayac acatjamat Tatitun mä angelapajj jupanacar uñstäna, Tatitun khanapasti jupanacaruw muyuntäna, ucatsti wal ajjsarapjjäna. Angelasti jupanacarojj sänwa: —Jan ajjsarapjjamti, suma yatiyäwinac apanta, acasti take marcpachataqui wali cusisiñäniwa. Jichhürojj jumanacataqui mä Khespiyiriw naci, Davidan marcapana, ucasti CRISTO Tatituwa. Acäniw chimpojja, jumanacajj wawarojj wawa isinacamp q'irt'atwa mä uywa mank'añawjan iquisquir jicjjatapjjäta —sasa. Ucspachaw uca angelamp chicajj alajjpach walja angelanacajj uñstäna. Ucanacasti Diosaruw yupaychapjjäna aqham sasa: “¡Diosajj jach'añchatäpan alajjpachanacanjja. Aca orakensti sumancañaraqui utjpan qhuyapayasiñapat cusisipqui uca jakenac taypina!” Angelanacan alajjpacharu cutt'jjapjjatapatsti, awatirinacajj maynit maynicamaw parlaquipasipjjäna aqham sasa: —Jichhajj sarañäniya Belenaru cunatï pascatayna, uqhamarac cuntï Tatitojj yatiyquistu uc yatjjatiri —sasa. Jupanacasti janc'aquiw sarapjjäna, ucat Mariampir Joseampiru jicjjatapjjäna, asu wawarusti uywa mank'añawjana iquisquir jicjjatapjjaraquïna. Uc uñjasinsti, cuntï angelajj wawatjja jupanacar siscataynas ucwa yatiyapjjäna. Take ist'irinacasti muspharasipjjänwa awatirinacan jupanacar sapjjatapata. Ucampisa Mariajj take acanacjja wal lup'isaw chuymaparu imäna. Awatirinacasti, take cuntï ist'apcatayna uqhamarac uñjapcataynas ucanacat Diosar jach'achasa, uqhamarac jupar yupaychasaw cuttjjapjjäna, cunjämtï jupanacar satäcän uqhamarjama phokhasitap laycu. Quimsakallko uru sarakatarusti wawarojj circuncidapjjänwa, ucatsti JESÚS sasaw sutichapjjäna, cunjämtï angelajj Mariarojj siscatayna, janïra usurïcän uca nayräjja, uqhamarjama. Moisesan leyinacaparjama jupanacan k'omachasïwi urunacapa phokhasjjëpansti, wawarojj Jerusalén marcaruw apjjapjjäna Tatitur uñstayañataqui. Acsti lurapjjänwa cunjämtï Tatitun arunacapajj kellkatäqui: “Take tayna yokall wawa nacirejja Tatitutac yakhachatäniwa” sisqui ucarjama. Jupanacajj sarapjjänwa sacrificio loktiri, cunjämtï Tatitun leyipajj sisqui uqhamarjama: “Pä paloma jan ucajja pä khorucut apapjjañapäna.” Qhaya urunacansti Jerusalén marcan mä chachaw utjäna Simeón sutini. Jupasti wali suma jakënwa, Diosaru, suyt'ascaraquïnwa Israel marcan khespiyäwipa. Kollan Ajayuw jupampiraquïna, ucaraquiw juparojj yatiyaraquïna Cristor uñjañcama jupan jan jiwañapjja. Aca chachasti Kollan Ajayun irpataw templor sari. Jesusarusti awquinacapajj temploruw apanipjjäna, cunjämtï leyinjj siscäna ucar phokhañataqui. Simeonasti amparapar ichjjarusisinjja Diosaruw yupaychäna: “Tata, jichhacuchaw cusisita jiwjjä. Cuntejj sirvirimarojj arsctas uca arunacamarojj phokjjtawa. Nayrajjampiw Khespiyirirojj uñjta. Juparusti take jakenac nayrakataruw uchtajja. Juparaquiw take marcanacar khantir khanajja, jupäniw Israel marcamaru jach'ar aptirejja” sasa. Joseampi Jesusan taycapampisti wal muspharasipjjäna Simeonan uqham uca wawat arsutapata. Ucat Simeonajj wawarojj bendicïna, Jesusan taycaparusti saraquïnwa: —Amuyam, aca wawajj Israelan waljaninacan tincupjjañapataquiwa, jan ucajj sartasipjjañapataqui uchatawa. Jupasti mä unañcharaquïniwa, waljani jan jupar catokapjjatapatjja. Uqhamatwa cuntejj sapakat maynejj chuymapan lup'qui ucajj yatisini. Jumataquisti take acanacajj wali llaquisiñäniwa. Ucancascaraquïnwa Ana sata mä profetisa warmejja. Jupasti Aser sat tribut jutiri Fanuel chachan phuchapänwa, jupasti wali chuymanëjjaraquïnwa. Anasti wawa tawakpachaw casarasitayna, ucatsti pakallko maraquiw chachapampejj jacatayna. Jichhasti quimsakallk tunca pusini maranëjjänwa uca viudajja. Jupasti templotjja janiw misturïcänti, jan ucasti arumay uruwa Tatitur sirvïna ayunonaca, oracionanac lurasa. Anasti uca quicpa horasanwa uñstanïna; ucat Diosar yuspagarasin Jesús wawat parlañ kallti take qhitinacatï Jerusalén marcan khespiyasiñapa suyt'asipcän ucanacaru. Take cuntï jupanacajj Tatitun leyiparjama phokhapcäna ucatjja, Galilearuw cutjjapjjäna Nazaret marcaparu. Wawasti jiltänwa ch'amansa, yatiñansa, Diosasti wal juparojj bendiciraquïna. Awquinacapasti sapa maraw Jerusalenaru sarapjjerïna Pascua fiestaru. Cunapachatï Jesusajj tunca payani mara phokjjäna ucqhasti, Jerusalén marcaruw sarapjjäna uca fiestan luräwinacaparjama. Fiesta tucuyjjëpansti jupanacajj cutjjapjjänwa, ucampis Jesusajj pachpa Jerusalén marcaruw kheparäna, janiraquiw taycapasa ni Joseasa ucjja amuyapcänti. “Jesusajj jakenacamp chicaw sarjjpacha” sasaw jupanacajj mä uru sara sarapjje; ucatsti familianacapa uqhamarac uñt'atanaca taypin thaktapjje, ucampis Jesusajj janiw ucanccänti. Jan jicjjatjjasinsti ucspachaw jupanacajj Jerusalenaru thaktiri cuttanipjjäna. Ucatsti quimsür pasatatwa juparojj templon ley yatichirinac taypin kont'atäsquiri jicjjatapjjäna, jupanacaru ist'asquiri uqhamarac jisct'asquiri. Take jupar ist'irinacasti walpun muspharasipjjäna jupan yatiñapatjja uqhamarac jisct'anacar arusjjatatapatsa. Awquipampi taycapampisti jupar uñjasajj wal muspharapjjäna, ucat taycapajj säna: —¡Ay wawa! ¿Cunatarac uqham lurapjjestasti? Awquimampi nayampejj wali llact'ataw thakasipjjsma —sasa. Ucat Jesusajj jupanacar säna: —¿Cunatarac nayarusti thakapjjestasti? ¿Janit yatipcta nayajj Awquejjan utapancañajj-jja? —sasa. Ucampis jupanacajj uca arsutapjja janiw amuyt'apcänti. Ucapachaw jupanacamp chica Nazaretarojj cuttjjäna, ucatsti jupanacar ist'asaw sarnakäna. Taycapasti take acanacjj chuymaparuw imäna. Jesusasti jilascänwa janchina, uqhamarac yatiñansa; Diosataquisa, uqhamarac jakenacataquisa asquiraquïnwa. Tiberio sat emperadorajj niya tunca pheskan mara marca apnakascän ucqhajja, Poncio Pilatojj Judea marca apnakaraquïna, Herodesasti apnakaraquïnwa Galilea, Felipe jilapasti Iturea marcampi Traconite marcamppacha apnakaraquïna, Lisaniasasti Abilinia marca apnakaraquïna. Anás, Caifás jupanacajj jilïr sacerdotenacäpcäna, ucapachaw Diosajj Juanarojj wasaran parläna, Juanasti Zacariasan yokapänwa. Juanasti Jordán jawira thiyanacsti k'al muytäna, jakenacaru: “Bautisasipjjam, jan wali luräwinacamatsti arrepientisipjjam, juchanacamajj perdonatäñapataqui” sasa. Acasti lurasïnwa cunjämatejj Isaías profetajj kellkawaycatayna uqhamarjama: “Wasaran mä chekat maynin art'asitapaw ist'asi: ‘Tatitun thaquip waquichapjjam; chekäqui uca thacjja jist'arapjjaraquim. Take p'iyanacasa phokhantatäniwa, take kollunacasa, lomanacasa pampachatäniwa, uqhamaraquiw muyu muyu thaquinacas chekachatäniwa, moko moko thaquinacasa qhusqhachatäniwa. Ucatsti take orakpacharaquiw Diosajj churqui uca khespiyasiñ uñjapjjani’ ” sasa. Cunapachatï jakenacajj Juanampi bautisayasiri mistunipcän ucqhajja, Juanajj jupanacarojj sänwa: —¡Catari casta jan wali jakenaca! ¿Qhitiraqui jumanacarusti yatichapjjtamsti Diosan jach'a colerasiñapat jaltañsti? Sum sarnakapjjam, jumanacan arrepientisitanacamjja khanpacha uñacht'ayapjjañamataqui. Ucatsti janirac jumanaccamajj sapjjamti: ‘Nanacajj Abrahaman wawanacapäpjjtwa’ sasa. Sapjjaracsmawa, Diosajj aca kalanacatsa Abrahaman wawanacapjja sartayaquispawa. Jichhasti hachajja niyaraquiw kokanaca phat'suñataqui uscuta, take jan suma achur kokajja phat'sutawa ucatsti ninar phichantatawa —sasa. Ucatwa jakenacajj juparu jisct'apjjaraquïna: —Uqhamajj ¿cuns lurapjjäjja? —sasa. Juanasti jupanacarojj saraquïnwa: —Qhititejj pä camisanïqui ucajj mayjja jan camisaniru churjjañapawa; qhititejj mank'añanïqui ucajj jan mank'añanïqui ucamp mank'asiñapawa. Uqhamaraquiw yakhep impuesto cobriri jakenacajj jutapjjaraquïna bautisayasiñataqui, ucat Juanaru jisct'apjjäna: —Yatichiri, ¿cuns nanacajj lurapjjäjja? —sasa. Juanasti jupanacarojj sänwa: —Cuntejj leyejj sisqui ucat juc'ampjja jan cobrapjjamti —sasa. Uqhamaraquiw yakhep soldadonacajj jisct'apjjäna: —Nanacasti, ¿cuns lurapjjaraquëjja? —sasa. Jupasti saraquïnwa: —Jan qhitirus cunsa aparapjjamti, nuwampisa, ni c'arintasasa cuntejj jan lurqui ucatjja. Jumanacasti pagonacamampejj cusisitaquïpjjam. Jakesti: “Inas Juanajj Cristöchi” sasaw wal suyt'asipcäna. Juanasti takeruw saraqui: —Nayajj chekpachan umampiw bautisapjjsma, ucampis mayni jutqui ucajja Kollan Ajayumpi, ninampiraquiw bautisapjjätam. Jupajj nayat sipans juc'amp ch'amaniwa, nayasti janiraquiw asquïcti wisqhu t'isnup jararañataquisa. Jupasti niya wayrachayiri ayt'ataraquiwa jipit trigo k'omachañataquejja. Trigsti pirwaruw apthapini, ucampis jipjja jan jiwarir ninaruw phichantani —sasa. Uqham yakha walja ewjjanacampi churasinwa Bautisiri Juanajj suma yatiyäwinacjja jakerojj yatiyäna. Ucjjarusti Herodes marca apnakerejj juchañchataraquïnwa jupan Felipe jilapan Herodías warmipamp warmt'asitapata, uqhamarac yakha jan wali luratanacapampita. Herodesasti jupar ist'camayajja, mä jan walimp lurascaquïnwa: Juanarojj carcelaruw apantayaraquïna. Juanajj take jakeru bautisascäna ucapachajja, Jesusajj bautisataraquïnwa; ucatsti jupa oración lurquïpanwa alajjpachajj jist'artäna. Kollan Ajayuwa jupjjaru sarakaniraquïna khanpacha mä palomar uñtata, ucatsti mä aruw alajjpachat ist'asïna: “Jumätaw nayan munat Wawajjajja, cawquïrirutejj nayajj ajlliscta ucajja.” Jesusajj quimsa tunca maranjamänwa, lurañap kalltcäna ucqhajja. Amuyatatjja jupajj Josean yokapänwa. Joseasti Elí chachan yokapänwa, Elisti Matatan yokapänwa, Matatasti Levin yokapänwa, Levisti Melquin yokapänwa, Melquisti Janan yokapänwa, Janasti Josean yokapänwa, Joseasti Matatiasan yokapänwa, Matatiasasti Amosan yokapänwa, Amosasti Nahuman yokapänwa, Nahumasti Eslin yokapänwa, Eslisti Nagain yokapänwa, Nagaiasti Maatan yokapänwa. Maatasti Matatiasan yokapänwa, Matatiasasti Semeian yokapänwa Semeiasti Josean yokapänwa, Joseasti Judan yokapänwa, Judasti Joanán yokapänwa, Joanasti Resan yokapänwa, Resasti Zorobabelan yokapänwa, Zorobabelasti Salatielan yokapänwa, Salatielasti Nerin yokapänwa, Neristi Melquin yokapänwa, Melquisti Adin yokapänwa, Adisti Cosaman yokapänwa, Cosamasti Elmodaman yokapänwa, Elmodamasti Erin yokapänwa, Eristi Jesusan yokapänwa, Jesusasti Eliezerin yokapänwa, Eliezeristi Joriman yokapänwa, Jorimasti Matatan yokapänwa, Matatasti Levin yokapänwa, Levisti Simeonan yokapänwa, Simeonasti Judan yokapänwa, Judasti Josean yokapänwa, Joseasti Jonaman yokapänwa, Jonamasti Eliaquiman yokapänwa, Eliaquimasti Melean yokapänwa, Meleasti Menan yokapänwa, Menasti Matatan yokapänwa, Matatasti Natanan yokapänwa, Natanasti Davidan yokapänwa, Davidasti Isaian yokapänwa, Isaiasti Obedan yokapänwa, Obedasti Boozan yokapänwa, Boozasti Salan yokapänwa, Salasti Naasonan yokapänwa, Naasonasti Aminadaban yokapänwa, Aminadabasti Adminan yokapänwa, Adminasti Arnin yokapänwa, Arnisti Esroman yokapänwa, Esromasti Faresan yokapänwa, Faresasti Judan yokapänwa, Judasti Jacobon yokapänwa, Jacobosti Isaacan yokapänwa, Isaacasti Abrahaman yokapänwa, Abrahamasti Taren yokapänwa, Taresti Nacoran yokapänwa, Nacorasti Serugan yokapänwa, Serugasti Ragaun yokapänwa, Ragausti Pelegan yokapänwa, Pelegasti Heberan yokapänwa, Heberasti Salan yokapänwa, Salasti Cainanan yokapänwa, Cainanasti Arfaxadan yokapänwa, Arfaxadasti Seman yokapänwa, Semasti Noen yokapänwa, Noesti Lamecan yokapänwa, Lamecasti Matusalenan yokapänwa, Matusalenasti Enocon yokapänwa, Enocosti Jaredan yokapänwa, Jaredasti Mahalaleelan yokapänwa, Mahalaleelasti Cainanan yokapänwa, Cainanasti Enosan yokapänwa, Enosasti Setan yokapänwa, Setasti Adanan yokapänwa, Adanasti Diosan wawapänwa. Jesusasti Kollan Ajayun phokt'ataw Jordán jawirat cuttanjjäna, ucatsti Ajayuw wasararu irpäna. Ucansti Jesusajj pusi tunc uruw ucancäna, Supayasti yant'araquïnwa. Ucürunacanjja janiw cuns mank'cataynati, ucat jupajj mank'at awtjayasïna. Uqhamäsquiriruw Supayajj jupar saraqui: —Jumatejj Diosan Yokapästajja, aca kalanacarojj t'ant'ar tucuyam —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Kellkatanjj siwa: ‘Janiw jakejj t'ant'a sapampiquiti jaccani, [jan ucasti take cuntejj Diosajj sisqui uca arunacampiw jacaraquini].’ Ucatsti Supayajj mä jach'a kollu pataruw irpsüna, ucatwa mä nayra ch'epjjtanaqui take acapachan utjquis uca marcanac Jesusarojj uñacht'ayäna. Saraquïnwa: —Nayajj take acapach marcanacan munañanïñ churäma, ucanacan jach'a cancañapampi; take acanacasti nayar catuyatawa, qhitirutejj nayajj churañ muncta ucarojj churactwa. Jumatejj nayar quillt'asisin yupaychitätajja, takpachaw jumancjjani —sasa. Jesusasti ucjjarojj Supayarojj siwa: —Saraket nayat, Supaya; Kellkatanjja siwa: ‘Tatitu Diosamaruw yupaychäta, jupa saparuquiraquiw sirvïta’ —sasa. Ucatsti Jesusarojj Jerusalén marcaruw irpi, ucansti templo pataruw irpsu, ucat saraqui: —Diosan Yokapästajja, acat pampar jalaktam; Kellkatanjja saraquiwa: ‘Diosajj angelanacaparuw jumar uñjir qhitanini. Jumarusti amparanacaparuraquiw catokapjjätam, jan cayum kalar usuchasiñamataqui’ sasa. Jesusasti Supayarojj saraquïnwa: —Kellkatanjja saraquiwa: ‘Janiw Tatit Diosamar yant'ätati’ —sasa. Uqhamaw Supayajj jan cunjämat Jesusar yant'ar puriyirjamäsajja sarawayjjänwa mä kawkha urunacataqui. Jesusasti Kollan Ajayun ch'amapan phokt'ataw Galilearojj cutt'jjäna. Jupatsti take ucsa tokenacan parlapjjäna. Sapa marcansa sinagoganacanwa yatichäna. Takeniraquiwa juparojj yupaychapjjäna. Ucapachaw Jesusajj Nazaretaru sarjjäna cawqhantï jupajj jilcatayna ucaru. Samarañ urunsti sinagogaruw manti luräwinacaparjama, ucatsti Kellkatanac leet'añataquiw sayt'asïna. Juparusti Isaías profetan librop churapjjäna. Jist'arasinsti mä chek jicjjati, ucansti aqham kellkatänwa: “Tatitun Ajayupaw nayjjanqui, suma yatiyäwinac pobrenacar churañataquiw ajllisitu; llact'at chuymanacar kolliriw qhitanitu, carcelanquirinacar khespita sarnakañat yatiyiriraqui, uqhamarac juyqhunacarus uñatatayiri; t'akhesiyatanacarus khespiyiriraqui; Tatitun cusiscañ marap yatiyiri” Uqham leet'asinsti, libro apthapisinjja sinagogan yanapiriparuw churjje, ucat kont'asjje. Take uca sinagoganquirinacasti juparojj uñch'uquisipcaquïnwa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jichhüruwa jumanac nayrakatan aca arunacajj phokhasjje. Takeniraquiw Jesusatjja: “Waliquiw” sapjjäna, muspharasipjjaraquïnwa jupan ucqha suma arunac jupanacar parlt'atapata. Ucatsti jisct'asipjjänwa: —¿Janit acajj Josean yokapäqui? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jichhajj jumanacajj sapjjetätaw aca säwi: ‘Kolliri, jumapach kollasim’ sasa. Ucatsti sapjjaraquitätawa: ‘Cunanactejj Capernaum marcanjj lurctas ucanacjja aca marcamanjja luraraquim’ —sasa. Jupasti sascaquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, janiw qhiti profetas quicpa marcapanjja mä suman catokatäquiti. Nayasti sasipcaquïmawa: Israel marcanjja walja ijma warminacaw Elías profetan urunacapanjja utjäna. Jallojj quimsa mara chicani jan purjjatapatsti, take marcpachanwa mank'at awtjayasiñajj utj-jjäna. Ucampis Diosajj janiw Eliasarojj take uca marcan utjiri ijma warminacarojj qhitcänti, jan ucasti Sareptan utjiri mä ijman ucaruquiw qhitäna, uca marcasti Sidón marca jac'anquiwa. Israel marcanjja uqhamaraquiw Eliseon urunacapanjja walja lepra usuni jakenacaw utjaraquïna. Ucampis janiraquiw jupanacatjja maynis lepra usunacapatjja kollatäpcänti, jan ucasti Serianquiri Naamán sat chachaquiw kollatänjja. Sinagoganquirinacasti takeniw acanac ist'asinjja wal colerasipjje. Sartasinsti Jesusarojj marcat ankäjjaruw alissupjjäna, ucatsti cawqharu sayt'atäcäntï uca marcajja, uca kollu pataruw irpsupjjäna, ucqhat Jesusar nuct'añataqui. Ucampis Jesusajj jupanac taypinjam mistuwayasinwa sarjjäna. Uqhamasti Jesusajj Galileanquiri Capernaúm sat marcaruw sarjjäna; purjjasinsti samarañ uruna jakenacar yatichañaruw uchasi. Jupanacasti Jesusan arunacap ist'asinjja wal muspharapjjäna, jupasti jach'a jilïr jakjamaw yatichäna. Sinagogansti mä ñankha ajayun mantat jakew ucancascaraquïna; ñankha ajayusti jach'atwa art'i: —¡Jaytapjjeta! Nazaretanquir Jesús, ¿cuna lurañamas nanacamp utji? ¿Tucjirit jutapjjesta? Nayajj uñt'smawa, yatiractwa jumajj Diosan Yokapätama —sasa. Jesusasti ñankha ajayurojj aqham sasaw tokenokäna: —¡Amuct'am, aca jaketsti mistum! —sasa. Ucapachaw ñankha ajayojj uca jake jupanac nayrakataru jaktasin mistuwayjje, jan cun usuchasa. Takeniraquiw sustjasipjjäna, ucatsti jupanaccamaw parlarasipjjaraquïna: —Acajj ¿cuna arunacasa? ¡Aca jakejj munañapampi ch'amapampejj ñankha ajayunacarojj ‘Mistum’ sañapampejj alissuquiraquisä! —sasa. Take ucsa tokenacansti Jesusjjat parlasircamaquïnwa. Sinagogat mistjjasinsti Jesusajj Simonan utaparuw mantäna. Simonan taycch'ipasti wali calenturampi usutäscänwa, ucatwa Jesusarojj kollt'añapatac achict'apjje. Jesusasti jupa toker alt'asinwa uca usuparojj tokenoke, ucatsti ucspachaw calenturapajj sarakjjäna. Ucapacharaquiw jupajj sayt'asi, ucat jupanacarojj sirviñ kalltäna. Inti jalantarusti takeniraquiw cunayman usutanacaru Jesusan ucarojj apanipjjaraquïna. Jupasti sapakat mayniruw amparapampi lokjjatasin, waliptayäna. Walja usutanacataracwa ñankha ajayunacajj mistjjapjjäna aqham arnakt'asisa: —¡Jumajj Diosan Yokapätawa! —sasa. Ucampis Jesusajj tokenokänwa uca ñankha ajayunacarojja. Uqhamasti janiw jupanacarojj arsuycänti, jupanacajj jupan Cristötapa yatipjjatap laycu. Willjtanjjepansti, Jesusajj marcat ankäjjaruw mistuwayäna mä yakhawjaru. Jakesti juparojj thakapjjänwa; jicjjatasinsti, janiraquiw sarayañ munapcänti. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Waquisiraquiw nayanjja Diosan reinopat yakha marcanacaru yatiyir sarañajjajja, ucataqui qhitanitaraquïtwa —sasa. Uqhamaw Jesusajj Galilean sinagoganacanjj yatichas sarnakäna. Mä cutejj Jesusajj Genesaret kota thiyancascänwa; ucarusti walipuniw jakejj tantthaptanïna wali ñekjjasiñcama Diosan arunacap ist'añataqui. Jesusasti uca kota thiyan pä ch'usa boteruw uñjaraquïna, chawlla caturinacasti mistunjjasinjja känanacap t'ajjsusisipcäna. Ucatwa Jesusajj mä boteru mantäna, uca botesti Simonancänwa. Botencjjasinjj mä juc'amp wañat mankhar jithintayañapataquiw mayïna. Kont'asisinsti uca botjjat jakenacarojj yatichäna. Parlañ tucuyjjasinsti Simonarojj sänwa: —Jichhajj aca botjja juc'amp mankharu apam, ucatsti känanacam jakontapjjam chawlla catsuñataqui —sasa. Simonasti ucjjaruw Jesusar säna: —Yatichiri, arum pakariw irnakapjjta ‘chawlla catsuñäni’ sasa, ucatsti janiraquiw cuns catupcti. Ucampis juman arsutamaruw kän jakontä —sasa. Jakontatatsti uca känarojj chawllajj phokt'änwa. Janiraquiw apsuñjamäcänti, känasti niya ch'iyjtascänwa. Ucatwa señampi jawsapjjäna yakha botencasquirinacarojja, ucanacamp yanapt'ayasiñataqui. Jupanacasti jutapjjaraquïnwa, ucatsti maya botempiruw phokt'apjjäna, ucampis botenacajj niyapuniw umarojj utjantäna. Uc uñjasinjja Simón Pedrojj Jesusan nayrakatapar quillt'asisinwa saraqui: —Saraket, Tata. Nayajj juchararätwa —sasa. Simonasti sustjatänwa, uqhamarac jupamp chicapcäns take ucanacasa chawll uqham wal catsupjjatapata. Zebedeon yokanacapa Jacobompi Juanampisa wali sustjatäpjjaraquïnwa, jupanacasti Pedromp chic irnakerinacänwa. Jesusasti Simón Pedrorojj siwa: —Jan ajjsaramti, jichhat ucsarojj jak catjjäta —sasa. Ucatsti kota thiyaru botenac jaytawayasinjja take cuna apanucusinwa Jesusampi sarjjapjjäna. Cunapachatï Jesusajj mä marcanccäna ucqhaw jupan ucarojj mä lepra usun jakejj purini. Jesusar uñcatasinjja orakcam ajanup alt'asaw achict'asïna: —Tata, munstajja, kollt'asitasmawa —sasa. Ucatwa Jesusajj juparojj amparapampi llamct'äna, aqham sasa: —Muntwa, c'umaräjjam —sasa. Uc arsquipanwa uca lepra usupajj chhaktawayjjäna. Jesusasti juparojj: —Janiw qhitirus acjj yatiyätati —sasaw ewjjt'i. Ucatsti saraquïnwa: —Jichhasti sacerdoter uñstir saram. C'umaraptatamatsti ofrenda churaraquim Moisesan arsutaparjama, jakenacasti usumat c'umaräjjatam yatjjañapataqui —sasa. Ucampis Jesusan take ucanac luratapajj juc'ampiw yatisïna, ucatsti walja jakeraquiw jupar ist'irejj jutapjjäna, uqhamarac usunacapat kollatäñataquisa. Ucampis Jesusajj wasar chekanacaruw sarjjäna, uca chekansti oración luräna. Mä urojj Jesusajj yatichascänwa. Ucanjja fariseonacamp, ley yatichirinacampiw kont'atäsipcäna; ucanacasti Galileata, Judeata, Jerusalenampita jutapjjatayna. Diosan ch'amapasti Jesusampïnwa usutanac c'umaraptayañataquejja. Ucatsti mä kawkha jakenacaw mä suchu jakeru callanipjjäna Jesusan ucaru. Jupanacasti uta mankher apantasinjja Jesusan nayrakataparuw puriyañ munapjjäna. Ucampis jaken wali q'iq'ïtapatjja jan cawqui cheka callantañjamïpanjja uta pataruw mistupjjäna. Ucat techo jartasinracwa suchu jakerojj warcuntanipjjäna Jesusan nayrakataparu. Jesusasti jupanacan iyawsañanïpjjatap yatisinjja suchu jakerojj sänwa: —Wawa, juchanacamajj perdonatawa —sasa. Ucapachasti ley yatichirinacampi, fariseonacampejj aqham sasaw lup'ipjjäna: “¿Qhitirac aca jakesti uqham parlañataquisti? Dios contraw jan wal arsu, janiw qhitisa juchanacjja perdoncaspati, jan ucasti Diosaquiw perdonaspajja” sasa. Ucampis cuntejj jupanacajj lup'isipcäna ucjja Jesusajj yatïnwa, ucat saraquïna: —¿Cunats jumanacajj uqham lup'isipjjta? ¿Cawquïris juc'amp jasaquejja: ‘Juchanacamajj perdonataw’ sañati, jan ucajj, ‘Sayt'asim ucat sarjjam’ sañacha? Waliquiw uqhamajja, jichhajja Jaken Yokapan acapachan juchanacat perdonañataqui ch'amanïtap jumanacarojj uñacht'ayapjjäma —sasa. Ucat uca suchu jakerojj säna: —Jumaruw sisma, sayt'asim, iquiñam apjjarusis utamar sarjjam —sasa. Ucspachaw jupanacan nayrakatapan uca suchu jakejj sarthapïna, iquiñap apjjarusisinsti Diosar yupaychasaw utapar sarjjäna. Takeniraquiw wali sustjatäpjjäna, Diosarusti yupaychapjjaraquïnwa, ucatsti wali ajjsart'asaraquiw sapjjäna: —Jichhürojj wali muspharañanacwa uñjtanjja —sasa. Aca pasatatsti Jesusajj mistuwayjjänwa, ucat mä impuesto cobrir Leví sat jakeruw uñjäna, impuesto cobrañäquis ucqhan kont'atäsquiri. Ucat Jesusajj: —Arquita —sasaw juparojj säna. Ucat jupajj sartasin, take cun apanucusaw Jesusamp chic sarawayjjäna. Ucjjarusti Leví chachajj utapanjj mä jach'a mank'añ Jesusatac waquiyi. Waljanipuniw impuesto cobririnacampi, yakha jakenacampi, take jupanacamp chica mesan mank'asiñatac kont'asipjjäna. Ucampis fariseonacampi, ley yatichirinacampejj jisc'achapjjänwa. Jesusan discipulonacaparojj sapjjaraquïnwa: —¿Cunats jumanacajj impuesto cobririnacampi, juchararanacampejj mank'apjjta, umapjjta? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —C'umaranacataquejj janiw kolliri munasquiti, jan ucasti usutanacataquiw kollirejja munasejja. Janiw asqui jakenacar jawsir jutcti, jan ucasti juchararanacar jawsiriw jutta, jupanacajj juchanacapat arrepientisipjjañapataqui —sasa. Ucapachaw jupanacajj Jesusar jisct'apjjäna: —¿Cunatarac Juanan arquirinacapampi, fariseonacan arquirinacapampisti wal ayunapjjesti uqhamarac oracionanacs lurapjjaraqui, ucampis discipulonacamajj mank'asipqui umasipqui uqhamaquiraquisä? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —¿Jumanacasti casarasïwiru jawsatanacarusti ayunayapjjasmatisti, casarasir waynajj ucancquipanjja? Ucampis purininiw mä urojja, cunapachatï casarasir waynajj jan jupanacampïcjjani; ucqhaw ayunapjjani —sasa. Uqhamaraquiw aca amuyt'äwimp churi: —Janiw qhitis mä merk'e isirojj machak pañompejj remjjatcaspati, uqham lurani ucajj antisaquiw machak isirojj ch'iyjjani, ucampis jan wal uñnakayaspajja uqham mä merk'e isir mä machak pañompi remjjataspa ucqhajja. Janiraquiw qhiti jakes machak vinjja mä merk'e lip'ichit lurat vino wayakarojj warantcaspati. Uqham luraspa ucajja, chhuyu vinojj merk'e lip'ichit lurata wayakarojj phallayaspawa, ucatsti vinojj inamayaruw tucusispa. Ucatwa chhuyu vinojj machak lip'ichit lurat wayakar imañajj waquisi, paypach suma imatäñapataqui. Janiraquiw qhitis jayan vino umt'asa ucspachajj chhuyu vinjj muncaspati, jan ucasti siwa: ‘Jayan vinow juc'amp sumajja’ —sasa. Mä cutejj Jesusajj samarañ uruna trigo yapu taypwa sarascäna. Discipulonacapasti uca taypi pascasinjja trigo achunac q'ichirasipjjäna ucat amparanacapampi qhaqhurasisin mank'apjjäna. Yakhep fariseonacasti uc uñjasinjja Jesusarojj jisct'apjjänwa: —¿Cunats jumanacajj uqham lurapjjta cunatejj samarañ urunjj jan waquisqui ucjja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —¿Janit jumanacajj leet'apcta, cuntï mä cutejj Davidajj amigonacapampi mank'at awtjatajj lurcän ucjja? Davidajj Diosan utaparuw mantäna ucatsti cunatejj sacerdotenacan mank'añapaquïcäns uca kollanäquis uca t'ant'anac mank'antäna, uqhamarac jupampïpcäns ucanacarus churaraquïnwa. Ucjjarusti sascaquïnwa: —Jaken Yokapajj samarañ urjjarus munañaniraquiwa —sasa. Yakha samarañ urunjja Jesusajj sinagogaruw mantäna ucat yatichañ kalltäna. Ucancascaraquïnwa cupi ampar pharsut mä jakejja. Ley yatichirinacampi, fariseonacampisti Jesusarojj jamasat uñch'uquisipcäna samarañ urunjj kollanit janicha uc yatiñataqui, uqhamata juparu juchañchañataqui. Ucampis Jesusajj yatïnwa cuntejj jupanacajj lup'ipcäna ucjja, ucat ampar pharsut jakerojj säna: —Sartasim, ucatsti qhä taypiru sayt'asim —sasa. Jakesti sartasinjja iyawsasaw ucqharu sayt'asi. Ucatwa Jesusajj mayninacarojj saraquïna: —May jisct'apjjäma: Samarañ urunjja ¿cuna lurañas waquisi, asqui lurañati, jan ucajj ñankha lurañacha? ¿Jaker jiwañat khespiyañati, jan ucajj jiwayañach waquisi? —sasa. Ucapachaw Jesusajj jupar muyuntatäcäna ucanacaru uñti, usut jakerusti siwa: —Amparam ayatatam —sasa. Jupasti iyawsasaw amparap ayatatäna, amparapasti c'umaräjjänwa. Jakenacasti wal colerasipjjäna, ucat jupanaccamaw jisct'asipjjäna: ¿Camachsnas aca Jesusarojja?, sasa. Uca urunacansti Jesusajj mä kolluruw oración lurir saräna, ucan jupajj arum pakariw Diosat mayisïna. Willjtarusti arquirinacaparuw jawsäna, ucatsti tunca payaniruw jupanacat ajllisïna, ucanacarojj “apostolonaca” sasaw sutichäna. Ucanacasti acanacänwa: Simón, juparusti Jesusajj Pedro sasaw sutichäna; Andrés, Simonan jilapa; Jacobo, Juan, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Alfeon yokapa Jacobo, Simón, jupasti cananista partidonquirïnwa. Jacobon jilapa Judas, uqhamarac Judas Iscariotempi, khepatsti jupajj Jesusaruw aljantäna. Kollut Jesusajj sarakanïna arquirinacapamp chica, mä pamparuw puripjjäna. Ucansti walja jakeraquiw utjäna take Judeapachata, Jerusalenata, Tiro, Sidón ucsa thiyampita. Acanacasti Jesusar ist'iri, uqhamarac usunacapat kollatäñataquiw jutapjjatayna. Qhitinacatejj ñankha ajayunacan t'akhesiyatäpjjäna ucanacasti c'umarachatäpjjaraquïnwa. Take jakenacaw Jesusarojj llamct'añ munapjjäna, ch'amapampi takerus jupajj waliptayatap laycu. Jesusasti ucapachawa discipulonacapar uñtasinjj saraqui: “Cusisiñanïpjjtaw jumanaca pobrenacajja, Diosan reinopasti jumanacanquiwa. “Cusisiñanïpjjtaw jichha awtjayasirinacajja, jumanacasti sist'atäjjapjjätawa. “Cusisiñanïpjjtawa jichha jachirinacajja, kheparusti larusipjjätawa. “Cusisiñanïpjjtaw cunapachatï jakenacajj uñisipcätam ucapachajja, uqhamarac jupanacat jakonucupcätam, cunayman jan wali sapjjaraquïtam, uqhamarac sutinacamsa ñankha sutjam amuyapjjaraquini, Jaken Yokap laycu ucapachajja. Wal cusisipjjam uqham t'akhesisajja, alajjpachan catokañanacamajj jach'äniwa; quicparacwa nayra awquinacapajj profetanacarojj lurapjjerïna. “Ucampisa ¡ay, camachapcaquïta jumanaca kamirinaca, cusisiñanacamjja catokjjapjjtawa! “¡Ay, camachapcaquïta jichha sist'atanaca, jumanacajj awtjayasipjjätawa! “¡Ay, camachapcaquïta jichha larusirinaca, jumanacajj jachapjjätawa! “¡Ay, camachapcaquïta jumanaca, cunapachatï takenis jumanacata ‘Waliquiw’ sapcani ucapacha! Uqhamaracwa awquinacapajj c'ari profetanacarojj lurapjjerïna. “Ucampis qhitinacatejj ist'apquista ucanacarojj sapjjsmawa: Uñisirinacamarojj munapjjam, uñisipctam ucanacarojj asc lurapjjam, bendicipjjam maldicirinacamarojja, jumanacar jan wali parlirinacataquis orapjjaraquim. Maynitejj maysäjj ajanumat nuwantstamjja, maysäjjamppachat nuwayasim; maynitejj sacom ekarstamjja, camisamamppach ekjjaruyjjam. Churam qhititejj mayctam ucarojja; qhititejj jumanquir apakstam ucarojj jan camsamsa. Cunjämtejj jumanacajj mayninacampejj lurayasiñ munapctajja, uqhamarac jumanacajj jupanacarojj lurapjjam. “Jumanacatejj munapjjsta qhitinacatejj munapctam ucanacaruqui ucajja, ¿cuna sumsa lurapjjta? Juchararanacas ucjja lurascaraquiwa. Jan ucajja, qhitinacatejj asqui lurapjjtam ucanacaruqui asqui lurapjjsta ucajja, ¿cuna sumsa lurapjjta? Juchararanacas ucjja lurascaraquiwa. Qhitinacattï cunsa catokañ suyt'asipcta ucanacaruqui mayt'apjjsta ucqhajj ¿cuna sumsa lurapjjta? Juchararanacasa mayt'apjjaraquiw jucharar masinacaparojj, juc'amp catokañataqui. Ucampis jumanacajj uñisirinacamarojj munapjjañanacamawa, asqui lurapjjañamaraquiwa, uqhamarac mayt'apjjañamaw jan cuns catokañampi. Uqhamatwa jumanacan catokañanacamajj jach'äni, jumanacasti Alajjpach Dios Awquin wawanacapäpjjätawa. Diosajj qhuyapayasiriraquiw, jupar jan yuspagaririnacatsa, juchararanacatsa. Jumanacasti qhuyapayasirïpjjamaya, cunjämtï Awquimajj qhuyapayasirïqui uqhama. “Jan yakhanacarojj juchañchapjjamti, Diosasti janiraquiw jumanacarojj juchañchapcätamti. Perdonapjjam, Diosasti perdonapjjaraquïtamwa. Yakhanacarojj churapjjam, jumanacarusti Diosaw churapjjätam. Diosasti bolsanacamarojj wali phokt'at churapjjätam, suma thalantt'ata, limintt'ataraqui. Cunjämtï yakhanacarojj lurapcäta uca pachparacwa Diosajj jumanacampejj luraraquini.” Jesusasti aca uñtasitatwa amuyt'ayi: “¿Mä juyqhu jakesti, juyqhu masiparojj irpaspati? ¿Janit panpachani mä p'iyaru jalantapcaspajja? Janiw qhiti yatekeris yatichiripatjja juc'ampïquiti, yatekañ tucuyjjaspa ucqhasa yatichiripjamaraquïspawa. “¿Cunatsa jilaman nayrapan jisc'a k'añojj utjqui ucjj uñch'uctajja, nayraman jach'a lawa utjqui uca janïr apscasinjja? ¿Cunjämrac jilamarusti sañ muntasti, ‘Jilata, nayramat uca jisc'a k'añu apst'äma’ sasa, juman nayraman mä jach'a lawajj utjasquipanjja? ¡C'ari chuyman jake! nayrakat nayramancquis uca jach'a lawa apsusim, ucatwa jumajj jilaman nayrapan jisc'a k'añojj utjquis ucjja sum uñjäta apsuñataqui. “Janiw suma kokajj jan wali achunac churirejj utjcaspati, ni jan wali kokas suma achurejj utjcaraquispati. Uqhamasti sapa kokapï achupat uñt'atajja: janiraquiw ch'aphinacat higonacajj pallarasquiti, ni ch'aphirar alinacatsa uvajj apthapisquiti. Suma jakejj sumanacwa arsu suma chuymanïtap laycu, khoru jakesti jan walinacaracwa arsuraqui jan wali chuymanïtap laycu. Uqhamasti cunatejj chuymapan phokt'atäqui ucatwa parli. “¿Cunatarac jumanacasti: ‘Tata, Tata’ sapjjesta, ucatjja janirac cuntï sapcsma ucjja lurapctati? Nayajj sapjjsmawa, qhititejj nayar jutqui, ist'caraquitu, ucatjja cuntejj siscta ucjja luraraqui ucajja, mankha allsusin mä karka patjjar utacht'asir jakemp sasiwa. Cunapachatï may jawirajj wal sartani ucqhajja, umajj ch'amampiw uca utarojj jakcatti, ucatsti janiraquiw onjjtayquiti karkjjancatap laycu. Ucampis qhititï ist'quitu, ucatsti janirac cuntï siscta ucjja lurquiti, ucajj lak'a patar jan suma cimientoni utachasir jakemp sasiwa. Ucarusti jawirajj wal sartanisina uca utaruw jakcatti, ucat uca utjja tincuyi, uqhamatwa k'al t'unjasiwayi.” Jesusasti jakenacamp parlañ tucuyjjasinjja, Capernaum marcaruw sarjje. Ucansti mä romano capitanaw utjäna mä uywatani, juparusti wal munasïna. Uca uywatasti usuntata niya jiwirjamäscänwa. Cunapachatï capitanajj Jesusjjat parlir ist'äna ucqhasti, judionacan mä kawkha jilïri jakenacap achict'iriw qhitäna uca uywata c'umaraptayir jutañapataqui. Jupanacasti Jesusar jac'achasisinjja wal achict'apjjäna: —Aca capitanaru yanapt'añamajj waquisiwa; jupajj marcasar muniriwa, jupa quicparaquiw jiwasan sinagogasa lurayaraqui —sasa. Ucatwa Jesusajj jupanacamp saräna. Niya utar jac'achquïpanwa capitanajj mä kawkhan amigonacap qhitsunïna Jesusar aqham siri: —Tata, jan mayjt'asimti, janiw nayajj asquïcti utajjar mantañamataquejja. Ucatwa jan naya quicpasa jumar jicjjatiri jutañarojj uchascti. Arsu mayac arsum, uywatajjasti c'umaräjjaniwa. Naya quicparaquiw jilïrinacan munañapancaractsa, uqhamaraqui soldadonacas nayan apnakataraquiwa. Cunapachatejj jupanacat mayniru nayajj sistjja ‘Saram’ sasajja, ucspachaw sari. Maynirutejj ‘Jutam’ sistjja, ucspacharaquiw juti. Uywatajjarutejj cuna lurañarus qhitta ucqhajja, luraraquiwa —sasa. Uc ist'asinsti Jesusajj wali muspharataw uca jaketjj uñjasïna, ucat jupar arquir jakenacaru uñtasinjja saraqui: —Chekpachansa, janiw israelitanac taypinsa aca jakjam wali iyawsañanjj jicjjatcti —sasa. Qhitatanacajj utar cuttjjasinsti uca uywatarojj c'umar jicjjatjjapjjäna. Uca khepatsti Jesusajj Naín sat marcaruw saräna discipulonacapampi, uqhamarac walja jakenacampi. Marca jac'aru purquipansti, mä jiwatar imt'anjjañatac callasipquir uñjäna; ucasti mä sapa wawaquiraquïnwa. Uca taycasti ijmaraquïnwa, marcatsti walja jakenacaw jupampi chicajj sarapjjaraquïna. Uc uñjasinsti Tatitojj jupatjja qhuyapt'ayasïnwa, ucat saraqui: —Jan jachamti —sasa. Ucatwa Jesusajj jiwatar jac'achasisinjja llamct'äna, uca apirinacasti sayt'apjjaraquïnwa. Jesusasti jiwatarojj sänwa: —Wayna, nayaw sisma, ¡sartam! —sasa. Ucatwa jiwatäcän ucajj konthapïna, parlañ kalltaraquïna; ucat Jesusajj taycaparuw catuyjjäna. Uc uñjasinjja takeniw ajjsarthapipjjäna, ucat Diosar yupaychañ kalltapjje: “Mä jach'a profetaw jiwas taypin uñsti. Diosaw juti marcapar yanapt'iri” sasa. Take Judeapachanwa, uqhamarac uca jac'anacamppachana cuntï Jesusajj lurcatayna ucajj yatisïna. Juanasti take acanac yatjjatäna, juparusti arquirinacapaw yatiyapjjatayna. Ucatwa jupanacat panin jawsi. Jupanacarusti Jesusan ucaruw qhiti, chekpachapunit jupäpacha jutañapäcänsa uca Cristojj, jan ucajj yakharuch suyañanacapäsipqui uc yatjjatiri. Juanan qhitanitanacasti Jesusar jac'achasisinjja sapjjänwa: —Bautisiri Juanaw qhitanipjjetu jumar jisct'añataqui: ‘¿Jumätati jutañapäqui uca Cristojja jan ucajj yakharuch suyasipcäjja?’ —sasa. Puripcäna uca horasanracwa Jesusajj walja usutanacaru c'umaraptayäna, uqhamarac t'akhesiñanacata, ñankha ajayunacata khespiyäna. Walja juyqhunacaruw uñjayaraquïna. Uqhamasti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Sarapjjam, ucatsti cuntejj uñjapcta, ist'apcaracta ucanac Juanarojj khanañchapjjam. Yatiyapjjaraquim cunjämtï juyqhunacajj uñjapjje, cojonacas sarnakapqui, lepra usuninacas c'umaräjjapjje, okaranacas ist'apcaraqui, jiwatanacas jactayataraqui, uqhamarac pobrenacaruw khespiyasiñ arunacajj churasiscaraqui ucanaca. ¡Cusisiñaniwa nayaru arcasina jan mayjt'asirejja! —sasa. Juanajj qhitancatayna ucanac sarjjepansti, Jesusajj jakenacaruw Juanat parlañ kalltäna, aqham sasa: —¿Cuna uñjiris jumanacajj wasararu sarapjjta? ¿Thayan onokeyat mä sokosar uñjiriti? Jan ucajj, ¿cun uñjirich sarapjjta? ¿Mä suma isimp ist'at jakerucha? Jumanacajj yatipjjtawa, suma isimp ist'asirinaca uqhamarac cusisiñanacana jaquirinacajj reyinacan utapancapjjewa. Uqhamasti, ¿cun uñjiripunirac sarapjjtasti? ¿Mä profetaru uñjiri? Jïsa, chekawa, ucasti mä profetatsa juc'ampiwa. Qhitittï Kellkatan aqham sisquis ucajj Juanawa: ‘Qhitatajjwa juman nayrakatamar qhitanta, jumatac thaqui waquichañapataqui.’ Sapjjsmawa, take jakenac taypinjja janiw utjquiti Bautisir Juanat sipan juc'amp jach'a profetajja; ucampis, Diosan reinopan juc'amp jisc'äqui ucajj jupat sipans juc'amp jach'awa —sasa. Uc ist'asinjja take jakenacas, uqhamarac Juanan bautismop catokeri, impuesto cobririnacasa amuyapjjänwa Diosajj chekätapa. Ucampis Juanan jan bautisata fariseonacampi, ley yatichirinacampisti janiw yäkapcänti cuntejj Diosajj jupanac toke lurañ muncän ucjja. Tatitusti sänwa: —¿Cunampis uñtasiyäjja aca urunacan jakjja? ¿Cunar uñtatäpjjesa? May wawanacajj plazan kont'asisin anatapjje ucatsti masinacapar arnakasipqui ucaru uñtatawa: ‘Pinquillo phust'arapipjjsma ucampis jumanacajj janiw thokopctati; llaquiscañ k'ochunac k'ochurapipjjsma ucatsti janiraquiw jachapctasa.’ Bautisir Juanaw juti, ucasti janiraquiw t'ant'a mank'cänti, vins umcaraquïnti; jumanacasti: ‘ñankha ajayuniw’ sapjjaractawa. Ucjjarusti Jaken Yokapaw jutaraqui, jupasti mank'ewa, umaraquiwa, jumanacasti: ‘Wali mank'eri, umiriraquiwa’ sapjjtawa; juchararanacampin, impuesto cobririnacampin amigopawa sapjjaractawa. Ucampis Diosan yatiñapajj qhitinacatejj yatiñanïpqui ucanac tokew uñacht'ayasiraqui —sasa. Fariseonacat mayniw Jesusar jupampi mank'añataqui jawsayäna, ucat Jesusajj utapar saräna. Purisinsti mesaruw kont'asïna. Ucatsti uca pachpa marcana mä jan wali sarnaker warmiw utjäna. Jupasti Jesusan mä fariseon utapar mank'er saratap yatisinwa purini mä jank'o kalat lurat botellar mä suma k'apquir aceite apt'ata. Ucat jacht'asisaw Jesusan cayupawjaru kont'asi, ucatsti jachapampiw Jesusan cayupjja jarekäna. Ucatjja ñic'utapampiraquiw ucjja wañsuyaraquïna, ucat jamp'att'asinwa uca k'apquir aceitempejj Jesusan cayuparojj warjjatäna. Uc uñjasinsti, Jesusar jawsayir fariseo jakejj chuymapanjja sänwa: “Jupatejj chekpachan mä profetäspa ucajja amuyasispaw qhititï jupar llamct'asqui, uqhamarac cunjäm jan wali sarnaker warmïquitï ucjja” sasa. Ucatwa Jesusajj fariseo jakerojj saraqui: —Simón, may sañajjaw utjitu —sasa. —Fariseo jakesti saraquïnwa: —Sascaquita, Yatichiri —sasa. Jesusasti sänwa: —Pani jakew mä kollke mayt'ir jaker manüpjjäna. Maynejj pheska patac denario kollke mayt'asitayna, maynïristi pheska tuncaraqui. Jan uca manu phokherjamäjjapjjëpansti, kollke mayt'ir jakejj panpachaniruw perdonjjatayna. Jichhajj sita, ¿cawquïris jupanacatjj jil munpachajj uca kollke mayt'irirojja? —sasa. Simonasti juparojj sänwa: —Nayan amuyatajjatjja, jila manunïcäns ucaw jil munpachajja —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Walic sasctajja, uqhampunïsquiwa —sasa. Ucatwa Jesusajj warmir uñtasinjja Simonarojj saraqui: —¿Uñjtati aca warmiru? Nayajj utamaruw mantanta, ucatsti janiw nayarojj mä juc'a umsa churquistati cayunacajj jarekasiñataquejja; ucampis aca warmejj jachanacapampiw cayunacajja jareketu, ucatsti ñic'utapampiraquiw wañsuyaraquitu. Janiw jumajj jamp'at'quistati, ucampis aca warmejj janiw karjasquiti cayunacajj jamp'att'añjja mantancta ucqhatpacha. Jumajj janiw aceitempis p'ekejjatjja warjjat'quistati, ucampis aca warmejj suma k'apquir aceitempiw cayunacajjarojj warjjatt'itu. Ucatwa sismajja, walja juchanacapat perdonatäsinwa, walja munasiñapajj uñacht'ayasejja. Ucampis qhititejj juc'aqui perdonatäqui ucajj juc'a munasiñaniquiraquiwa. Ucatsti warmirojj sänwa: —Juchanacamatjja perdonatätawa —sasa. Jupamp chic kont'atäpcän uca jawsayatanacajj, jupanaccamaw parlasipjjäna: —¿Qhitïpachas aca jakejj, juchanacsa perdonañataquejja? —sasa. Ucampis Jesusajj warmirojj sänwa: —Iyawsatam laycuw khespiyatätajja, jichhajj cusisitaqui sarjjam —sasa. Aca pasatatsti, Jesusajj jach'a marcanacana, uqhamarac jisc'a marcanacanwa sarnakäna Diosan arunacap yatichasa, uqhamarac Diosan reinopat parlasa. Tunca payan discipulonacaparaquiw jupamp chica sarnakapjjäna. Uqhamaraquiw yakhep warminacajj, qhitinacarutejj jupajj c'umaraptaycatayna ñankha ajayunacata, usunacata, ucanacas sarapjjaraquïnwa. Jupanac chicasti sararaquïnwa Magdalena sat Mariajja, qhitittejj pakallko ñankha ajayunacajj mistcatayna ucajja. Uqhamaraqui Cuzan warmip Juana, Cuzasti Herodesan mä apnakeripänwa; Susana, uqhamarac yakha warminacamp cuna, qhitinacatï yänacapampi sirvipcäna ucanaca. Marcanacatjja waljaniw Jesusar uñjir mistunipjjäna. Cunapachatï walja jakejj tantthaptanjjäna ucapachasti, jupajj mä uñtasïw toket jupanacarojj parläna: “Mä yapuchir jakew phawir mistuwayi. Phawcasinsti, mä yakhep jathajj thacjjaruw puri, ucarusti tacsupjjewa, ucatsti jamach'inacaw pallthapiwayjje. Mä yakhep jathasti kalararawjaruw puriraqui. Cunapachatï uca jathanacajj misturjjejja, wañsjjaquiwa jan umanïtap laycu. Maya jathanacasti ch'aphinac taypiruw puriraqui, ucatsti uca jathamp chic mistur ch'aphinacaraquiw ucarojj chhakayjjaraqui. Ucampis mä yakhep jathajj suma lak'awjaruw puri. Jilsuwayjjatatsti, wali sum achu, sapa mayatsti patacar cunaw achu.” Uc sasinwa, Jesusajj jach'at jupanacarojj saraqui: “¡Jumanacatejj ist'añ munapjjstajja, ist'apjjam!” sasa. Ucapachaw discipulonacapajj jupar jisct'apjjäna: —Aca uñtasïwejj ¿cun sañs muni? —sasa. Ucat jupanacar saraquïna: —Jumanacarojj Diosaw yatiyapjjtam cunanacatejj alajjpachan imantatäqui ucanacjja; ucampis mayninacarojj uñtasitanac tok parltjja, uñjcasinsa jan uñjir tucupjjañapataqui, uqhamarac ist'casinsa jan amuyt'apjjañapataqui. “Aca uñtasïwejj ac sañ muni: Jathajj Diosan arupawa. Thaquir jalaktiri jathasti acawa: qhitinacatejj Diosan arup ist'apqui, ucatsti Supayaw jutasinjj uca arunaca chuymanacapatjja apakjje jan iyawsapjjañapataqui, ni khespiyasipjjañapataquisa. Kala taypiru jalantirïqui uca jathasti acawa: qhitinacatejj Diosan arupa ist'apqui, uqhamarac cusisiñamp catokapjje, ucampis janiw wali saphintatäquiti, mä kawkha pachataquiquiw iyawsapjje. Yant'anaca purinjjepanjja jithektjjapjjaquiwa. Ch'aphinac taypir jalantirïqui ucasti acawa: qhitinacatejj aru ist'apjje ucampis sarnakäwinacaparjamajj sarasipcaqui ucawa. Ucatsti cunayman llaquisiñanacampi, kamir cancañampi, acapach cusist'añanacampiw chhaktayjje uqhamatwa jan sum achcjjapjjeti. Suma lak'aru jalaktirïqui ucasti acaraquiwa: qhitinacatejj take chuymampi Diosan arupjj ist'apqui, uqhamarac catokapjje, ucatsti take chuyma sarapjje, sum achupjjaraqui ucanacawa. “Janiw qhitis mä lamparjja khantayquiti ucat cunampis imjjatañataquejja, jan ucajj iquiñ mankhäjjar uchañataquisa, jan ucasti alto chekaruw uchi mantanirinacar khantañapataqui. Janiw cuna imantatas utjquiti, jan uñjatäñataquejja, uqhamarac ni cuna jamasanquiris, jan yatisirejj utjcaraquiti. “Uqhamasti, sum ist'apjjam; qhitintejj utjquis ucarojj juc'ampiw churasini, ucampis qhitintejj jan utjqui ucatjja apakasiniwa cuntejj utjañapataqui iyawsqui ucamppacha.” Ucapachaw Jesusan taycapampi jilanacapampejj purinipjjäna cawqhanccäntejj jupajj ucqharu; ucampis janiw juparojj jac'achasipcänti, walja jakenaca ucancatap laycu. Ucatsti mayniw Jesusar yatiyäna: —Taycamampi, jilanacamampiw qhä ankäjjancasipqui, jupanacasti jumampi jiquisiñ munapjje —sasa. Ucampis Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Qhitinacatejj Diosan arunacap ist'apqui ucat ucarjam sarnakapcaraqui ucanacawa taycajjasa, jilanacajjasa —sasa. Mä uruw Jesusajj discipulonacapampi boteru mantäna, ucat saraquïna: —Kota qhurcataru maqhatañäni —sasa. Ucat sarjjapjjäna. Uqham sarapquipanwa Jesusajj ict'jjäna. Ucatsti kotanjja mä jach'a thayaw jupanacarojj wal sustjantäna; thayasti umampiw boterojj phokhanti, botesti jalantañampiraquïnwa. Ucat Jesusarojj sartayapjjäna: —¡Yatichiri! ¡Yatichiri! ¡botew jalantirjama! —sasa. Jesusasti sartasinjja mathapinacampiru, thayampirojja tokenokänwa, ucatsti t'acurawayjjaraquïnwa. Ucatsti discipulonacaparojj saraquiwa: —¿Cawquinquis iyawsañanacamajja? —sasa. Jupanacasti sustjataw muspharasipjje, ucatsti maynit maynicamaw jisct'asipjjäna: —¿Qhitiraquïpach aca jakesti, thayas, umas tokenokatajj juparojj jaysaquiraquisä? —sasa. Jupanacasti Gadararuw purjjapjjäna. Ucasti kota mayscatancänwa, Galilea uñcatasina. Jesusajj wañar mistquipanwa marcanquir mä jakejj jupar jac'achasïna. Aca jakesti walja maranacaraquiw ñankha ajayunacan mantata sarnakäna. Janiw isimp uchasirïcänti, ni utansa jaquirïcänti, jan ucasti panteonanwa jacasirïna. Jesusar uñjasinsti jupajj nayrakataparuw quillt'asi, arnakt'asisa: —¡Jesús, alajjpachanquir Diosan Yokapa!, ¿cuna lurañamas nayamp utji? Achict'assmaw janiy t'akhesiyistati —sasa. Acsti sänwa Jesusajj uca ñankha ajayuru jupat mistjjañapatac arsutap laycu. Walja cutiraquiw uca ñankha ajayojj catuntatayna. Jakenacasti cadenanacampiw amparanacapa, uqhamarac cayunacapsa wal ñach'antapjjäna, ucampis jupajj ucjja t'akjaquïnwa. Uca ñankha ajayusti juparojj wasar chekanacaruw jaltayirïna. Jesusajj juparojj jisct'änwa: —¿Cuna sutinïtasa? —sasa. Jupasti saraquiwa: —Legión satätwa —sasa. Ucsti sänwa walja ñankha ajayunaca jupar mantapjjatap laycu. Uca ñankha ajayunacasti Jesusarojj mayipjjänwa jan mankhapachar qhitañapataqui. Uca kollunsti walja qhuchinacaraquiw mank'asipcäna. Uca ñankha ajayunacasti: “Uca qhuchinacar mantasipcä” sasaw achict'asipjjäna. Jesusasti: “Mantapjjamay uqhamajj” sänwa. Ucapachaw ñankha ajayunacajj jaketjja mistjjapjjäna, ucat qhuchinacaruw mantapjjäna, ucat uca qhuchinacajj mä karka patat chhuct'asin kotar jalantapjjäna, ucanwa jiwarapjje umamp ajjscatasa. Qhuchi awatirinacasti uqham uñjasajja sustjataw jalapjjäna marcanquirinacaru, uqhamaraqui pampanquirinacaru yatiyiri. Jakenacasti mistunipjjänwa cunatï pascatayna uc uñjiri. Jesusan jac'aparu purisinsti, qhitittï ñankha ajayunacajj mistcän uca jakeruw Jesusan cayuparu kont'atäsquiri, isthapita uqhamarac amuyuniraqui jicjjatapjje, ucatsti jupanacajj ajjsarapjjänwa. Uñjirinacasti yatiyapjjaraquïnwa cunjämtï uca ñankha ajayun mantat jakerojj waliptaycatayna uca. Uc yatisinsti Gadara ucsan utjiri take jakew Jesusarojj achict'apjjäna: “Acat sarjjaquim” sasa, jupanacan wal ajjsarapjjatap laycu. Ucatwa Jesusajj boteru mantasin sarawayjjäna. Ñankha ajayun mistut jakesti Jesusarojj jupamp chic sarañataquiw achict'asi. Jesusasti saraquïnwa: —Utamar cuttjjam, ucatsti cuntejj Diosajj jumampejj lurqui uca yatiyaraquim —sasa. Ucat uca jakejj sarjje, ucatsti jupajj take marcpacharuraquiw cuntejj Jesusajj jupampejj lurcatayna ucjj yatiyäna. Cunapachatï Jesusajj kota qhurcatar cutjjän ucqhasti jakejj wali cusisitaw catokäna, juparusti takeniw suyasipcaraquïna. Ucapachaw Jairo sat mä jakejj purini. Jupasti sinagoganjj mä jilïrïnwa. Aca chachasti Jesusan cayuparuw quillt'asi, ucat utapar sarañapatac achict'asi. Jupasti mä sapa imill wawaniquïnwa, tunca payan maranjama, ucawa jiwañampïscäna. Saripansti walja jakenacaraquiw arcasinjja Jesusarojj ñekthapipjjäna. Uca taypinsti mä warmiw utjäna, jupasti tunca payan marawa wila apa usumpi usurnucstatäna. Jupasti kollirinacaruw take cunaps inamay k'al tucjasitayna, janiw qhitis juparojj waliptaycänti. Jupasti khepäjjat Jesusar maqhatasin isip llamct'i, ucatsti ucspachaw wila usupajj sayt'jjäna. Ucatwa Jesusajj jisct'äna: —¿Qhitis llamct'itu? —sasa. Takenis —Janiw qhitisa —sasaw sapjjäna. Pedrosti sänwa: —Yatichiri, jakew ñekjjtam ucsat acsata nuct'asa, jumasti: ‘¿Qhitis llamct'itu?’ sactawa. Jesusasti saraquïnwa: —Mayniw llamct'itu, amuyasiractwa ch'amajjampi mayniru kollatajja —sasa. Warmisti jan juc'ampi imantasirjamäsinjja, qhathatt'asisaw Jesusan cayupar quillt'asi. Take jaken nayrakatapanwa arsusi cunattï llamct'cäna, uqhamarac cunjämtï uca luratatjja c'umaräjjatayna ucanaca. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Wawa, iyawsatam laycuw c'umaräjjtajja, sumac sarjjam —sasa. Jesusajj parlascaquïnwa; uqhamaruw maynejj sinagogan jilïripa Jairon utapata purini, ucatsti Jairorojj saraquïnwa: —Phuchamajj jiwjjewa; jan juc'amp Yatichirirojj parljjaycjjamti —sasa. Jesusasti uc ist'asinjja juparojj siwa: —Jan ajjsaramti; iyawsaquim, wawamajj c'umaräjjaniwa —sasa. Utar purisinjja janiw qhitirus jupamp chic mantaycänti, jan ucasti Pedro, Santiago, Juan, wawan awquiparu, taycaparu ucanacaruquiw irpantäna. Takeniw wal jachasipcäna. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jan jachapjjamti; janiw wawamajj jiwatäquiti, jan ucasti iquisquiwa. Jakesti jupatjja larusipjjänwa jiwatapunïtap yatisinjja. Ucatwa Jesusajj amparat catusin waytäna, ucatsti jach'at arsuraquïna: —Wawa, sartasim —sasa. Jupasti jactanjjänwa, ucspacharaquiw sarthapïna. Jesusasti: “Mank'a churapjjam” sänwa. Awquinacapasti wali muspharatäpjjänwa, ucatsti Jesusajj saraquïnwa: “Janiw qhitirus cunatejj lurasqui ucjj yatiyapjjätati” sasa. Jesusajj tunca payan discipulonacaparuw tantacht'äna, ucat ch'amampi munañanïñampwa churaraquïna take cast ñankha ajayunac alissuñataqui, uqhamarac usutanac waliptayañataquisa. Jupanacarojj Diosan reinopat parlapjjañapataquiw qhitäna, uqhamarac usutanac waliptayapjjañapataqui. Jupasti saraquïnwa: —Jan cuns thaquitaquejj apapjjamti, ni thujrsa, ni bolssa, ni t'ant'sa, ni kollksa. Mä camisac ekasipjjam, jan payjja. Cawqui utarus puripjjätajja, ucan kheparapjjam uca chekat sarjjañcama. Ucatsti cawqhantejj jan catokañ munapcätam ucqhajja, mistjjapjjam uca marcata, cayunacamat lak'a polvonacjja thalarasipjjaraquim jupanac toke arsuta uñacht'ayañataqui —sasa. Jupanacasti mistusinjja take jisc'a marcanacaruw sarapjjäna khespiyasiñ arunac yatiyasa, uqhamarac usutanacar c'umaraptayasa. Marca apnaker Herodesajj yatjjaraquïnwa take cuntejj Jesusajj lurcäna ucjja; ucatsti janiw yatcänti cunjäm amuyt'añsa, yakhepanacajj “Juanaw jiwatanac taypit jactanjjatayna” sapjjatap laycu. Mayninacasti: “Elías profetaw uñstanpacha” sapjjänwa, yakhepanacasti: “Nayra profetanacat mayniw jactanpacha” sapjjaraquïnwa. Herodesasti saraquïnwa: —Naya quicpaw Juanan p'ekep apakerejj qhitta. Uqhamasti ¿qhitëjjaracpach acasti, cunaymanracs jakejj jupjjatjja parlapjjejjä? —sasa. Herodesasti Jesusarojj wal uñjañ munäna. Apostolonacapasti cuttanjjasinjja, cuntejj lurapcatayna uc Jesusarojj yatiyapjjäna. Ucjjarusti Jesusajj apostolonacapampejj mä wasar chekaruw sarapjjäna, Betsaida marca jac'aru. Jakesti uc yatisinjja, arcapjjänwa; Jesusasti jupanacarojj catokaraquïnwa, Diosan reinopat yaticharaquïna, uqhamarac usutanacarus c'umaraptayaraquïna. Niya jayp'öjjepansti tunca payan discipulonacapajj Jesusar jac'achasisin sapjjänwa: —Aca jakenacarojj qhitanucjjam, samarjjapjjañapataqui, uca jac'a utanacans mank'añ thakasipjjañapataqui, acansti janiw cunas utjquiti —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacay mank'añjj churapjjamjja —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Pheska t'ant'ampit pä chawllampit juc'ampejj janiw utjapquituti, taketac alir sarjjapjjerist ucqhajj inasa utjchispa —sasa. Jakesti pheska waranka chachanacjamänwa. Jesusasti discipulonacaparojj saraquiwa: —Pheska tuncatcam konurayapjjam —sasa. Uqhamwa lurapjjäna, takeniraquiw kont'asipjjäna. Ucatwa Jesusajj pheska t'ant'ampi pä chawllampjja aptasina, alajjpachar uñtasinwa ucanacat Diosar yuspagararaqui. Pachjatatsti discipulonacaparuw churi jakenacar laquintapjjañapataqui. Takeniw mank'apjjäna, sist'asipjjaraquïna, ucatsti tunca payan canastaracwa t'ant'a jilt'jja apthapipjjäna. Mä urojj sapaquiw Jesusajj Diosat mayisiscäna; ucaruw discipulonacapajj jutapjje, ucat Jesusajj jupanacar jisct'äna: —Jakejj ¿qhitiw sapjjetus nayarojja? —sasa. Jupanacajj sapjjewa: —Yakhepanacajj: ‘Bautisir Juanaw’ sapjjtamwa; yakhepanacasti: ‘Eliasaw’ sapjjaractamwa. Mayninacasti: ‘Nayra profetanacat mayniw jactanpacha’ sapjjaractamwa —sasa. Ucjjarusti jupanacaruw jisct'araqui: —Jumanacasti, ¿qhitiw sapjjestasa? —sasa. Pedrosti juparojj sänwa: —Jumajj Diosan qhitanit Cristo Tatitütawa —sasa. Jesusasti walpun ewjjt'äna jan qhitirus acjj yatiyapjjañapataqui. Ucat saraqui: —Jaken Yokapajj wali t'akhesiñapapuniwa; jilïri jakenacans jisc'achataraquïniwa, sacerdotenacan jilïrinacapampisa, uqhamarac ley yatichirinacampisa. Jiwayapjjaniwa, ucampis quimsür jiwatatjja jactaniniwa. Ucjjarusti takeniruw saraquïna: —Maynitejj nayar arcañ munchitu ucajja, jupa quicpat armt'aspan, crusap apt'at sapüru arquitpan, jacañap apt'asirjamächi ucasa. Jacañap khespiyasiñ munirejj apt'asiniwa, ucampis naya laycu jacañap apt'asiristi khespiyasiniwa. ¿Cuna asquiraquïspa jaketaquisti aca orakpachajj jupancjjaspa, ucat jacañap apt'asispa ucasti? Maynitejj nayat p'enkaschitu, uqhamarac arunacajjatsa ucajja, Jaken Yokapajj jupatjja p'enkasiraquiniwa cunapachatï Reyjam jutcani Awquipan jach'a cancañapampi, uqhamarac kollan angelanacampi ucqhajja. Khanacwa sapjjsma, acancapqui ucanacat yakhepanacajj janiw jiwapcaniti janïr Diosan reinop uñjcasajja —sasa. Acanac satapat quimsakallko uru sarakatarjamaw Jesusajj mä kollur oración lurir maqhatäna Pedrompi, Santiagompi, Juanamp cuna. Ucatsti oración lurquipanwa Jesusan ajanupajj mayja tucuwayäna, wali jank'o lliphipquiri tucusa. Ucapachaw pani chachanacajj uñstanisin jupamp parlapjjäna, ucanacasti Moisesampi Eliasampïnwa. Mä jach'a alajjpach khanan muyuntataw jupanacajj uñjasipjjäna. Jupanacasti Jerusalén marcan Jesusan t'akhesis jiwañapjjatwa parlapjjäna. Pedrompi chicäpcän ucanacajj wali iquimpi atipjatäpjjchïn ucasa uñnakasipcaraquïnwa, ucat jupanacajj Jesusan jach'a khanap uñjapjjäna, uqhamarac Jesusampi chicäcäns uca pani jakenacarusa. Cunapachatï uca jakenacajj Jesusat jithektawayasipcäna ucqhawa, Pedrojj säna: —Yatichiri, sumaw acancatasajja. Quimsa chhujlla lurapjjä; mayjj jumataqui, mayrac Moisesataqui, maysti Eliasataqui —sasa. Pedrosti janiw cun satapsa amuyascänti. Uqham parlquipanwa mä kenayajj jutasin jupanacarojj imantjjäna, ucat kenay taypincjjasina wal ajjsarapjjäna. Ucapachaw kenay taypitjja mä arojj ist'asi, aqham sasa: “Acaw munat Wawajjajja, juparu ist'apjjam.” Uca aru ist'atatsti Jesús saparuquiw uñj-jjapjjäna. Jupanacajj amuquïpjjänwa, janiw qhitirus cuns yatiyapcänti uñjapcataynas ucatjja. Khepüru kollut sarakanjjapjjän ucqhasti, walja jakew Jesusar jicjjatiri jutapjjäna. Ucat jakenac taypit mä chachajj jach'at jupar art'i: —Yatichiri, janiy uqhamämti, wawajjaruy uñjjatt'arapita, jupa sapaquiw wawajjajja. Juparusti mä ñankha ajayuw catunti ucaw acatjamat warariyi, uqhamaraquiw wal thalayi, lacapatsti jopokow juti. T'akhesiyiwa ucatjja janiraquiw antutañ munquiti. Discipulonacamarojj achict'asiractwa uca ñankha ajay alissupjjañapataqui, ucampis jupanacajj janiw ch'amanïpquiti —sasa. Jesusajj saraquïnwa: —¡Ay, jan iyawsañan jan wali jakenaca! ¿Cunapachcamas jumanacampiquïscäjja, take acanac apjjäsisajja? Acar uca wawam irptanim —sasa. Uca waynarusti niya Jesusar jac'achasinquipanwa, ñankha ajayojj pampar liwinucu. Ucat Jesusajj uca ñankha ajayurojja tokenoke. Uca waynarusti waliptayjjewa ucat awquipar catuyjjaraqui. Takeniraquiw Diosan jach'a cancañapatjja muspharasipjjäna. Takeni Jesusan luratanacapat muspharatäsipquipansti, jupajj discipulonacaparojj sänwa: —Ac sum ist'apjjam, ucatsti jan armapjjamti: Jaken Yokapajj jakenacan amparanacapar catuyatäniwa —sasa. Ucampis discipulonacapajj janiw camsataps amuyt'apcänti, janiraquipï jupanacan amuyt'apjjañapataquejj churatäcäntejja. Ajjsarapjjaraquïnwa jupar mayiñjja uca arunacat khanañchañataquejja. Ucqhanacajj discipulonacapajj: ¿Qhitis jiwasanac taypinjja jilïrïni?, sasaw ch'ajjwapjjäna. Jesusasti amuyänwa cuntejj jupanacajj lup'ipcän ucjja, ucatwa mä wawa catusin jupanac jac'ar sayt'ayi. Ucat saraqui: —Qhititejj aca wawar sutejjan catokqui ucajj nayaruw catoketu; qhititejj nayar catokquitu ucajj qhitanquitu ucaruw catokaraqui. Uqhamasti qhititejj jumanac taypinjj juc'amp jisc'äqui ucaw juc'amp jach'aru tucuyatänejja —sasa. Ucat Juanajj jupar saraquïna: —Yatichiri, uñjapjjtwa mayni jakeru sutiman ñankha ajayunac jaksuri, ucarusti nanacajj jarc'apjjtwa jan jiwasamp chic sarnakatap laycu. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jan jarc'apjjamti, qhititejj jan jiwas conträqui ucajj jiwasampïsquiwa —sasa. Cunapachatï Jesusan alajjpachar maqhatjjañapajj jac'ancjjäna ucqhajja, Jerusalenarojj jan ajjsarasaw sarjjäna. Nayrakatapsti qhitanacwa qhitäna; jupanacasti Samaria jac'an mä jisc'a marcaruw sarapjjäna korpachasiña waquichiri. Samaritanonacasti janiw catokañ munapcänti Jerusalenar sarascatap yatisina. Santiagompi Juanampejj uc uñjasinjja, sapjjänwa: —Tata, ¿muntati nanacan alajjpachat nina sarakayaniñajj-jja, ucat jupanacar naqhantañapjja, [cunjämtejj Elías profetajj lurcän uqhama]? —sasa. Ucatwa Jesusajj uñcatasin jupanacarojj toketatäna: [—Janiw jumanacajj amuyasipctati cuna casta ajayuncapjjatamsa. Jaken Yokapasti janiw jakenacan jacañap t'unjiri jutquiti, jan ucasti khespiyiriw juti —sasa.] Ucatsti yakha jisc'a marcaruw sarjjapjjäna. Jupanac thac sarquipanwa, mä jakejj Jesusar säna: —Tata, arcañ munsma cawquicamasa —sasa. Jesusajj saraquiwa: —Kamakenacajj putunacaniw, jamach'inacas tapaniraquiwa, ucampis jaken Yokapanjj janiw cawqhar p'ekepa samart'ayañataquis utjquiti. Jesusajj mayniruw saraqui: —Arquita —sasa. Jupasti sänwa: —Tata, nayrakat awquejjar imt'asinjjä ucat arcäma —sasa. Jesusajj juparojj sascaquiwa: —Jiwatanacajj jiwat masiparojj imascpan sam. Jumasti saram, ucatsti Diosan reinopat yatiyanim —sasa. Ucat maynejj saraquïna: —Tata, arcañ munsma, ucampis nayrakat utanquirinacat qhitharpayasinim sita. Jesusasti juparojj sänwa: —Qhititejj arado catt'atäcasin khepar uñtqui ucajja, janiw Diosan reinopataquejj asquiquïti —sasa. Acanac pasatatsti, yakha pakallk tuncampwa Tatitojj ajllïna, ucanacarusti jupat nayra qhiti panin panini take marcanacaru, uqhamarac cawqhanactï jupajj sarañapäcäna ucsanacarusa. Saraquïnwa: “Khanpachanjja, yapu apthapiñajj waljawa, ucampis apthapirinacajj juc'aquiwa. Uca laycu yapunir mayipjjam yapu apthapir irnakerinac qhitaniñapataqui. Sarapjjam, amuyasipjjaraquim ovejanacarjamaw tiwulanac taypiru qhitapjjsma. Jan apapjjamti bolssa, kollksa ni wisqhsa; thaquinsti janirac qhitirus tiempo apakasiñcama aruntapjjamti. Mä utar mantapcäta ucqhasti, nayrakat aruntapjjam: ‘Sumancañajj utjpan aca utana’ sasa. Ucantejj sumancañani jakejj utjchi ucajja, jupanacataquïniw uca aruntajja; jan uqhamäcchi ucajja jan jupanacataquïcjjpanti. Uca pachpa utapar kheparapjjam; cuntejj churapjjätam ucsti mank'apjjam, umapjjaraquim; irnakeristi catokañapawa luräwipatjja. Jan utat ut sarapjjamti. Mä marcar purisinjj cawqhan catokapjjchïtam ucanjja cuntejj churapcätam ucjj mank'apjjam. Ucan usutanacarusti c'umaraptayapjjam, ucatsti sapjjam: ‘Diosan reinopaw jumanacar jac'achasini’ sasa. Ucampis cawqha marcantejj jan catokapcätam ucanjja, callenacar mistunisinjja sapjjam: ‘Marcaman lak'apajj cayur maqhatapquitu ucjja jumanac toke uñacht'ayañataquiw thalarasipjjta. Ucampis ac yatipjjam, Diosan reinopaw jumanacar jac'achasini’ sasa. Sapjjsmawa, taripäwi urun mutuña catokañapajj aca marcanjja Sodoma marcanquir jakenacat sipansa juc'amp jach'äniwa. “¡Ay, cunaquïcani, Corazín marca! ¡Ay, cunaquïcaraquini jumataquejj, Betsaida marca! Tiro Sidón marcanacana, cuna milagronacatejj jumanac taypin lurasqui ucajj lurasisapänjja, cawquipachaw jupanacajj Diosarojj juchanacapat arrepientisisa cutiquipstapjjasapäna, uqhamarac luto isimp ist'ata, khellampis williquipasipjjaraquisapäna llaquisiñata. Ucampis jumanacajj taripäwi urunjja juc'amp mutuña catokapjjäta Tiro, Sidón marcanacat sipansa. Jumasti, Capernaum marca, ¿amuyastati alajjpachcam aptatäña? ¡Mic'aya mankhacama jakontataw uñjasïta! “¡Qhititejj jumanacar ist'qui ucajj nayaruw ist'itu; qhititejj jumanacar jan ist'apctam ucasti nayaruw jan ist'quituti; nayaru jan ist'irïqui ucasti qhitanquitu ucaruw jan ist'quiti!.” Pakallk tuncanejj wali cusisitaw cuttanjjapjjäna: —¡Tata, ñankha ajayunacamppachaw sutimanjj jaysapjjetu! —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jïsa, nayajj uñjaractwa alajjpachata mä llijullijur uñtata Supayar jalaktanirjja. Nayaw jumanacarojj ch'amjj churapjjsma catarinacjjaru, uqhamarac alacrananacjjaru tacjjatapjjañamataqui, uqhamarac uñisirin take ch'amaparu atipt'apjjañamataqui, janiraquiw cunas camachapcätamti. Ucampis jan cusisipjjamti ñankha ajayunacan jumanacar jaysapjjatam laycojja, jan ucasti cusisipjjam sutinacamajj alajjpachan kellkatätapata —sasa. Ucapachaw Jesusajj cusisiñampi phokt'ata Kollan Ajayu toke, aqham säna: “Yupaychsmaw Awquiy, alajjpachansa uqhamarac acapachansa Tatitupa. Jumajj acanacjj wali yatiñaninacatsa uqhamaraqui amuyt'aninacampitsa imanttawa, ucatsti juc'a yatiñan jakenacaruw uñacht'aytajja. Jïsa, Awquejja, uqhamwa jumajj muntajja. “Awquejjajj take cunwa nayarojj catuyjjetu. Janiw qhitisa yatquiti Yokan qhitïtapsa, jan ucasti Awquiquiw yati, uqhamarac qhitinacarutï Yokajj uñt'ayañ munqui ucanacaraqui.” Ucatwa discipulonacaparu uñti, ucatsti jupanac saparuquiraquiw saraqui: —Cusisiñanïpjjewa jumanacajj uñjapcta uc uñjirinacajja. Sapjjsmawa, walja profetanacampi uqhamarac reyinacampiw acanac uñjapctas uc uñjañjja munapjjäna, ucampis janiw uñjapcänti; uqhamarac cuntï jumanacajj ist'apctas ucsa ist'añ munapjjäna, ucampis janiw ist'apcaraquïnti —sasa. Ucapachaw mä ley yatichirejj sartasin Jesusamp parlir saräna yant'añataqui, ucat jisct'araquïna: —Yatichiri, ¿cuna lurañajjas waquisi wiñay jacañ catokañajjataquejja? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —¿Cunas leyenjj kellkata? ¿Cunjäms leeta? —sasa. Ley yatichiristi sänwa: —‘Tatit Diosamaru munam take chuymamampi, take almamampi, take ch'amamampi, take amuyumampi; jake masimarusti juma quicparjamaraqui munam’ —sasa. Ucjjaruw Jesusajj saraqui: —Walic sistajja, actï lurätajja jacätawa —sasa. Ucampis ley yatichirejj jisct'atapampi asquit uñt'ayasiñ munasinjja Jesusarojj sänwa: —¿Qhitirac jake masejjasti? —sasa. Ucjjaruw Jesusajj saraqui: —Mä jakew Jerusalenat thaquinjam Jericó marcaru sarakasincäna, ucatsti juparojj lunthatanacaw jaljjatasin k'al isipamppacha lluch'suwayapjjäna, uqhamarac nuwjapjjäna ucatsti niya jiwatjam liwinucuwayasinwa sarjjapjjäna. Uqhamaruw mä sacerdotejj uca thac cheka sarascäna, ucampis uc uñjasinjja mays muyt'awayäna. Uqhamaraquiw mä levitajj uca chek sarascaraquïna. Ucasti uñjasinjja mays muyt'awayaraquiquïna. Ucampis Samarianquir mä jakew uca quicpa thaquinjam sarascäna. Ucasti uñjasinjja, qhuyapt'ayasiwa. Ucat jac'achasi uca jakeru, usuchjatanacapsti aceitempi vinompiw kolljjati, ucat ch'okt'araqui. Ucatsti uywapar apjjatasin mä korpachasiñ utaruw apjjäna, ucansti jupaw uñjascäna. Khepärmanthisti samarianquirejj sarjjañampïsinjja, pä denario kollke apsusisin korpachiri utanirojj churi, ucat saraqui: ‘Aca tataruw uñjt'arapitäta, juc'amp cuns alät ucajja, cutt'anjjä ucqhaw churjjäma’ sasa. Uqhamasti aca quimsanitjja ¿cawquïris juman amuyatamatjja lunthatanacas jaljjatcatayna ucan jake masipajja? —sasa. Ley yatichiristi sänwa: —Qhititejj jupat qhuyapt'ayasqui ucawa —sasa. Ucat Jesusajj juparojj saraqui: —Saram, ucatsti quipcaraqui jumajj luram —sasa. Jesusasti sarjjänwa, ucatsti mä jisc'a marcaruw purïna, ucansti Marta sat mä warmiw utapar catokt'äna. Martasti mä cullacaniraquïnwa, ucasti María satänwa. Jupasti Jesusan cayupawjaruw kont'asi cuntï siscän uc ist'añataqui. Ucampis Martajja walja lurañanacamp mayjt'atänwa, ucat Jesusar jac'achasisin saraqui: —Tata, ¿waliquiti jumataquejj cullacajjan nayaru sapac take lurañamp apt'atapajja? ‘Yanapt'itpan’ sarapitaya —sasa. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Marta, Marta, walja lurañanacamp mayjt'atäsctawa. Ucampis mayaw waquisejja. Mariajj sumïrïquis ucwa ajllisi, janiraquiw ucjj qhitis apakcaniti —sasa. Mä cutejj Jesusajj mä chekan orascäna, ucat oración lurañ tucuyjjëpanwa, discipulonacapat maynejj juparojj säna: —Tata, oración lurañay yaticht'apjjeta, cunjämtï Juanajj discipulonacaparojj yatichcäna uqhama —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Orapcäta ucqhasti sapjjam: “[Alajjpachanquir nanacan] Awquejja, sutimajj jach'añchatäpan, Munañamampisti apnakapjjeta. [Munañamasti luratäpan acapachanjja, cunjämtï alajjpachana luratäqui uqhama.] Sapürutac mank'añ churanipjjeta. Juchanacajjatjja perdonapjjeta, cunjämatejj nanacajj jan wali lurapquitus ucanacarojj perdonapjjta uqhama. Jan yant'äwir puriyapjjestati, [jan ucasti ñankhata khespiyapjjeta]” —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Amuyt'añäni: Jumanacat maynejj mä amigonïpan, uca amigopasti chica arum utapar sarpan, ucat sispan: ‘Amigo, quimsa t'ant'a mayt'ita, mä amigojjaraquiw jayat jichhac utajjar purini, nayansti janiraquiw jupar cuna churañajjas utjquituti’ sasa. Ucat maynejj uta mankhepat saspa: ‘Jan uqham majasistati puncojj jist'antatäjjewa; wawanacajjas, nayasa iquiñancjjapjjtwa. Janiw sartquiristti jumar cuna churañataquisa’ sasa. Sapjjsmawa, amigopätap laycojja janis sartcpan cun churiri, ucampis jan juc'amp majasiñap laycojja sartaniwa, ucatsti take cuntejj mayqui ucanac churaraquini. Uqhamasti sapjjsmawa: Mayipjjam, Diosasti churapjjätamwa; thakapjjam, jicjjatapjjätawa; punc lekt'apjjam, jist'aratäpjjätawa. Mayiristi catokewa, thakeristi jicjjatiwa; puncu lekt'irirusti jist'aratawa. “Jan ucajj jumanacat ¿Cawquïr awquich wawaparojj [t'ant'a mayipanjj mä kal churaspa? ¿Jan ucajj] mä asiru churaspa chawll mayipanjja? ¿Jan ucajj mä alacranch churaspa mä c'awn mayipanjja? Jumanacatejj khorücasin wawanacamarojj sumanac churirïpjjstajja, ¡kawkha juc'amps alajjpachanquir Awquimajj Kollan Ajayjja churanejja mayipqui ucanacarojja! Mä jaker amuct'aycatayn uca ñankha ajaywa Jesusajj alissuscäna. Cunapachatï ñankha ajayojj mistjjän ucqhajj uca amutojj parljjänwa. Jakenacasti ucatjja wal muspharasipjjäna. Ucampis yakhepanacajj sapjjänwa: —Aca jakejj Beelzebú sat jilïri supayan ch'amapampiw ñankha ajayunacjja alissu —sasa. Mayninacasti yant'añataquiw juparojj alajjpachat mä unañcha mayipjjäna. Ucampis jupajj yatïnwa cuntejj lup'isipcäna ucjja, ucat saraqui: —“Mä marca apnakeritejj t'akjtaspajja, ucat jupanacpura nuwasisinjja, t'unjasiwa; uqhamaraquiw mä familiasa ch'ajjwanacaru mantasajj t'unjasiraquejja. Uqhamaraquipï, Supayatejj jupa pachpa jaljtañaru uchasiscchejja, ¿cunjämrac ch'amani sayt'aspasti? Acsti sapjjsmawa jumanacan: ‘Acajj Beelzebun ch'amapampiw ñankha ajayunacjja alissu’ sapjjatam laycu. Uqhamächi ucasti, ¿qhitirac jumanacan arquirinacamarusti jaksupjjañapataqui ch'am churisti? Jupanacaw jumanacan pantjatäpjjatamjja uñacht'ayapjje. Ucampis Diosan ch'amapatwa ñankha ajayunacjja jakonucta, ucasti sañ muni Diosan reinopajj jumanacar purinitapa. “Cunapachatï mä ch'aman jakejj wali armantata utap uñjasejja, cunatejj ucanjj imasisqui ucajj imatawa. Ucampis maynitejj jupat juc'amp ch'amani jutejja ucat atipjaraquejja, ucapachasti take cuna armanacaparutejj alcatascäna ucjja apakewa. Ucatsti apakcän uca yänacjja munañaparuw ucharaqui. “Qhititejj jan nayampïqui ucajj naya contrawa; jan nayamp chic apthapiristi, willitatiwa. “Cunapachatï mä ñankha ajayojj jaket mistu ucapachajja, waña chekanacan samarañ thakasaw sarnake; ucat jan jicjjatjjasasti siwa: ‘Cawqhattï mistuncta uca utajjaruqui cutt'jjä’ sasa. Cuttanjjasinsti, suma pichst'ata, uqhamarac apthapt'ata utarjamaw uca jakerojj jicjjati. Ucatwa sari, ucatsti jupat juc'amp jan wali pakallko ajayunacwa irptani, ucanacaw mantasinjj ucan utjapjje. Ucatsti uca jaken jacäwipajj kheparojj nayra jacäwipatsa juc'amp jan waliw tucjje.” Jesusajj acanac sisquipanwa, jakenac taypit mä warmejj jach'at art'äna: —¡Cusisiñaniwa jumar wawachasin uywctam uca warmejja! —sasa. Jupasti sänwa: —¡Juc'amp cusisiñanïpjjewa qhitinacatejj Diosan arunacap ist'apqui, uqhamarac jaysapjje ucanacajja! —sasa. Jakesti Jesusan jac'aparojj tantacht'asisipcaquïnwa, ucatwa jupajj parlañ kalltäna: “Jichha urunacanjja jakenacajj wali khorüpjjewa. Jupanacasti mä unañcha mayipjje, ucampis janiw juc'amp unañchajj churascjjaniti, jan ucasti Jonasan unañchapaquiw churasini. Camisatejj Jonasajj Nínive marcan jaquir jakenacatakejj mä unañchänjja, uqhamaraquiw Jaken Yokapajj mä unañchäni jichha urunacan jakenacataquejja. Taripäwi urunjja jichha urunacan jakenacaru taripatäcani ucqhajja aynachanquir reinaw sartasinjj juchañchani. Jupasti wali jayatpachaw Salomonan yatiñap ist'irejj jutäna. Ucampis jichhajj Salomonatsa juc'ampïquis ucaw acanqui. Nínive marcan jaquirinacasti taripäwi urunjja sartapjjaniwa jichha urunacan jakenacar juchañchañataqui cunapachatï taripatäcani ucqhajja; Ninivenquirinacasti juchanacapatjja arrepientisipjjänwa cunapachatejj Jonasajj Diosan arup yatiycän ucqhajja, ucampis jichhajj Jonasatsa juc'ampïquisa ucaw acanqui. “Janiw qhitis mä lampar khantayasajj jamasawjaru uscquiti, ni mä cajón mankharusa, jan ucasti khana chekawjaruw uchi mantanirinacar khantañapataqui. Nayrajj mä lamparjamaraquiw janchitaquejja; nayranacamatejj sumächejja, take janchimajja khananiraquiwa, ucampis nayranacamatejj jan walïcchejja, janchimajj ch'amacanquiwa. Amuyasim, uca khanamajj jan ch'amacar tucuñapataqui. Takpach janchimatejj khananïsina, jan mä acch'a ch'amacas utjcchejja, take cunwa sum uñjäta, cunjämatï mä lamparajj khantctamjja uqhama.” Jesusajj parlañ tucuyjjän ucqhasti, mä fariseo jakew juparojj utapan jupamp mank'añatac jawsäna. Jesusajj mantasinjj mesaruw kont'asi: Fariseojj wal muspharasïna, mank'añataqui ampar jarekasiñ ley jupan jan phokhatapata. Tatitusti juparojj sänwa: —Juma fariseonacajj vasonacsa platonacsa ankäjjaqui k'omacht'apjjtajja, ucampis chuyma mankhanacamanjj lunthatasitanacamampi cunayman juchamp phokhantatäsipctawa. ¡Jan amuyuninaca! ¿Janit yatipcta qhititejj ankäjj lurqui ucajj mankhëjjamppach luratapjja? Jumanacajj chuymanacamatay limosnanacamjj churapjjamjja, uqhamanwa takpachajj k'omäjjanejja. “¡Ay, camachapcaquïta fariseonaca! Jumanacajj Diosarojj diezmjja churapjjtawa acanacata: menta, ruda, take ch'ojjñanacata, ucampis Diosan cheka cancañapampi, munasiñapampjja janiw yäkapctati. Acaw lurañanacamajja maya lurañanac jan apanucusa. “¡Ay, camachapcaquïta, fariseonaca! Sinagoganacansa nayrakat konuñanacaruw kont'añ munapjjtajja, uqhamarac callenacans wali ajjsart'añampi aruntayasiña munapjjtajja. “¡Ay, camachapcaquïta, ley yatichirinaca, c'ari chuyman fariseonaca! Jan uñjat sepulturanacjamäpjjtawa, jakesti uca pat pasasqui jan amuyasisa. Ucat ley yatichirit mayniw jupar saraqui: —Yatichiri, ac sasajj nanacamppacharuw jan wal sapjjestajja —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —¡Ay, camachapcaquïta, jumanac ley yatichirinaca! Yakhanacarusti jan aptcaya k'epinacampiw apjjatapjjta, jumanacasti ucarojja ni mä luc'anampiquiw jan llamct'añs munapctati. “¡Ay, camachapcaquïta, jumanacajja! Profetanacan imäwinacapsa sayt'ayapjjtawa, ucanacjj jumanacan nayra awquinacamaquejjay jiwayapjjchejja. Ucampejja, nayra awquinacamajj lurapcatayna ucajj jumanacatac waliquïtap amuyt'ayapjjtajja; jupanacasti jiwayapjjänwa, ucatsti jumanacajj imäwinacapa sayt'ayapjjtajja. “Ucatwa Diosajj yatiñapanjj sejja: ‘Profetanacampi, apostolonacampwa jupanacarojj qhitäjja, ucatsti jupanacat yakhepanacarojj jiwayapjjaniwa, mayninacarusti t'akhesiyapjjaraquiniwa’ sasa. Ucampis Diosajj jichha jakenacarojj mayiniwa take profetanacajj jiwayatäpqui ucanaca churapjjañapa, aca orake kalltatpacha, Abel chachan jiwatapat Zacariasan jiwatapcama. Zacariasarusti templompi altarampi jaljqui ucqhanwa jiwayapjjäna. Uqhamajj sapjjsmawa, Diosajj mayiniwa aca jakenacarojj ucanacan jiwatapatjja. “¡Ay, camachapcaquïta, ley yatichirinaca! Jumanacasti yatiñ puncun llavepjja catuntasipjjtawa, janiraquiw jumanacas mantapctati, ni mantañ munirinacarus mantayapctati. Jesusan acanac satapatsti, ley yatichirinacampi, fariseonacampejj wali coleratäpjjänwa jupataquejja. Ucatsti juparojj walja jisct'anacampi jisct'asipcaquïnwa, uqhamat cuna arsutapatsa juchañchañataqui. Ucchañcamasti jakejj waranka warankaw tantthaptäna, cayunacatsa taquirasipjjänwa. Jesusasti yatekerinacaparuw saraqui: —Amuyasipjjam fariseonacan levadurapata, sañ munta, c'ari chuymanacapata. Janiw cuna jamasanquiris jan khanstirejj utjquiti, ni cuna imantatas jan yatisirejj utjcaraquiti. Uqhamajj take cuntejj ch'amacan sapjjtajja, uru khananwa ist'asini; cuntejj jamasan sapctasa, puncu jist'antat mankhensa ucajja, uta patanacan art'atäniwa. “Jumanacarusti, munat amigonacajja, sapjjsmawa, jan ajjsarapjjamti janchir jiwayirirojja, ucatsti janiw juc'amp cuns lurcaspati. Ucampis qhitirutï ajjsarañanacamäqui uc sapjjäma: ajjsarapjjam qhititejj jacañ apakasajj infiernor jakontañatac ch'amanïqui ucaru. Jïsa, ucar ajjsarapjjam. “¿Janit pheska jamach'inacajj pä moneda kollker aljasquejja? Diosasti ucanacatjja janiw maynits armt'asquiti. Ñic'utanacamasa mayat maya jaqhutawa. Janiy ajjsarapjjamtejja; jumanacajj walja jisc'a jamach'inacat sipansa juc'ampi alanïpjjtawa. “Sapjjsmawa, take qhititejj jakenac nayrakatan nayat arsunejja, Jaken Yokapasti uqhamaraquiw Diosan angelanacap nayrakatanjj jupanacatjj arsuraqui. Ucampis jakenaca nayrakatan jan uñt'ir tucupquitu ucanacarojj Diosan angelanacap nayrakatanjj jan uñt'iriw tucuraquëjja. “Take qhititejj Jaken Yokapjjat parlcani ucajja perdonatäniwa; ucampis qhititejj Kollan Ajayjjat jan walinac parlcani ucajja, janiw perdonatäcaniti. “Cunapachatï sinagoganacar apapjjätam, jan ucajj juezanac nayrakatarusa, uqhamarac autoridadanac nayrakatarusa ucqhajja, jan llaquisipjjamti ucan cunjäm arsuñanacamatsa; ucapachasti Kollan Ajayuw cunatejj sañanacamäcani ucjja yatichasipcätam.” Jakenacat mayniw Jesusar saraquïna: —Yatichiri, cunatejj herenciat nayarojj wact'quitu uc churjjetpan sarapit jilajjaru —sasa. Jesusajj juparojj sänwa: —Jake, ¿qhitis jumanacjjaru juesata, jan ucajj jaljiritsa uchasitojja? —sasa. Uqhamaraquiw säna: —Amuyasipjjam jumanacataquic take cuns munañjjata; jaken jacañapasti janiw cunatejj utjarapqui uca walja yänacapancquiti —sasa. Ucatsti aca uñtasïwitwa parli: “Mä kamir jakew utjäna, ucan juyrapasti wal achüna. Ucat uca kamirejj lup'ïna: ‘¿Cuns luräjja? Janiw cawqhar uca juyranac imañajjas utjquiti.’ Ucat amuyt'asiraqui: ‘Jichhajj yatjjtwa cuntejj lurcäjja uca. Juyra imañ utanacajj k'al tincurayä, ucatsti juc'amp jach'anac lurä, ucaruw take juyranacsa, uqhamarac take cuna utjirejjsa imäjja. Ucatsti saraquïwa: Walja yänacaw jichhajj utjitu, walja maranacatac imata, ucatsti samarasï, mank'asï, umasï, cusisiraquï’ sasa. Diosasti juparojj siwa: ‘Pisi amuyt'an jake, jichha arumpachaw jiwjjäta; cuntejj imasiscta ucasti ¿qhititaquiraquïni?’ sasa. Uqhamaw lurasi jupataquic take cuns arcuntasir jakempejja, ucatsti Dios nayrakatanjja jan cunaniquiwa.” Ucjjarusti Jesusajj discipulonacaparojj siwa: “Sapjjsmawa, jan llaquisipjjamti cuna mank'añatsa ni cunamp isisiñatsa. Jacañajj mank'at sipans juc'amp munatawa, uqhamaraqui janchisti isit sipansa. Uñtapjjam jamach'inacaru, ucanacajj janiw phawapquisa, ni apthapipquisa, ni juyra imasiñanacapas utjquiti, ucampis Diosaw ucanacarojj mank'ayi. ¡Jumanacajj uca jamach'inacat sipans juc'ampi munatäpjjtawa! ¿Jumanacat cawquïris wal llaquisisinjja mä jisc'ampi jiljjataspajja? Ucampis jumanacajj jani mä jisc'sa lurcasasti, ¿cunatarac mayanacat llaquisipjjtasti? “Amuyapjjam cunjämsa pankaranacajj jilapjje, janiw cuns lurapquiti ni kapupquisa, ucampis sapjjsmawa, janiw rey Salomonas take kamir cancañapampejj acanacat maynïrjamajj ist'ascänti. Diosatejj uqham korarojj ist'aychejja, jichhürojj pampancasqui kharürusti hornon naqhantayatäcchinisa, ucanacatjj ¡kawkha juc'amps jumanacarojj isthapiyapjjätamjja, pisi iyawsañan jakenaca! Uqhamajj jan llaquit sarnakapjjamti cuntï mank'apcäta, umapcäta ucanacatjja. Diosar jan uñt'ir jakenacaquiw take acanacatjja llaquisipjje; jumanacansti utjapjjtamwa mä Awqui, ucasti yatiwa take acanac jumanacan munapjjatanacamjja. Ucat sipana jumanacajj Diosan reinopar ist'apjjam, ucatsti take acanacajj jumanacarojj churataquïpjjätawa. “Jan ajjsarapjjamti, jisc'a tama ovejanacajja, ucampis alajjpach Awquimajj qhuyapayasiñapana reinop churaña munapjjtam. Cunatejj utjapctam ucjja aljapjjam, ucatsti qhititejj jan cunanïpqui ucanacar churjjapjjam; uqhamat jan merk'esir bolsanac lurasipjjäta, alajjpachansti jan tucusquir yänacaraqui imasipjjäta, ucansti lunthatas janiw apscaniti janiw qharus qharuntcaraquiniti. Uqhamajj cawqharutï jumanacajj yänacam imasipcta, ucqhancaraquiniw chuymanacamajja. “Waquicht'asit suyt'apjjam isthapita, lamparanacams khantayasisa. Cunjämatejj mä uywatanacajj uywiriparu casarasïwit cutt'aniñapjja janc'aqui punc jist'arañataqui suyt'apjje: ‘Niyach lekt'ancan’ sasa, uqhamay suyt'apjjam. Cusisiñanïpjjewa cawquïr uywatanacarutï uywiripajj suyquiri jicjjatqui ucanacajja. Khanacwa sapjjsma, uca uywiripajj jupa quicpaw wact'ayasin mesar kont'ayasajj mank'jja loktaraquini. Chica arumas purinpan, jan ucajj willjtarusa uqhamtï waquicht'ata suyt'asquir jicjjatanejja, cusisiñanïpjjewa uca uywatanacajja. Ac yatipjjaraquim: Mä utanitejj cuna horasa lunthatan jutañapa yatispa ucqhajja, janiw iccaspati, ni lunthatarus utaparojj cun lunthatsuñataquis mantaycaspati. Uqhamaraquiy jumanacajj waquichatäpjjamjja; Jaken Yokapasti cuna horasatï jan amuyasipcäta, ucqhaw jutani.” Ucapachaw Pedrojj Jesusarojj jisct'äna: —Tata, ¿aca amuyt'äwjja nanacataquiquit uchta jan ucajj takenitaquicha? —sasa. Tatitusti sänwa: —¿Qhitirac suma phokheri amuyt'an mayordomosti, qhitirutï utanipajj utapanquirinacar horasapar mank'ayañatac jaytisti? Cusisiñaniw cawquïr uywatarutejj utanejj purinisajj take lurañanacap phokhasquir jicjjatqui uca uywatajja. Khanacwa sapjjsma, uca uywatarojj utanejj take cunat apnakerit uchani. Ucampis uca uywatatejj utanin jayat purisincañap amuychejja, ucatsti yakha warmi chacha uywatanacarus nuwarchejja, ucatsti mank'añaru, umañaru, machantañaru uchasiscchejja, ucapachaw utanipajj jan suyquis uca uru cutt'anjjani, jan yatquis uca horasaruraqui; ucat uca uywatarojj jach'a mutuña churani jan iyawsirinacamp chica t'akhesiñapataqui. “Mä uywatatejj yatchi cuntejj utanipajj munqui jupan lurañapjja ucat jan waquiyascchiti ni jayscaracchisa, uca uywatajj mutuyäwi catokani. Ucampis jan yatir uywatatejj jan walinac lurchi ucajja, juc'a mutuyäwic catokani. Qhitirutejj walja churatäqui ucatjj waljaraquiw mayitäni; qhitirutejj walja catuyatäquejja ucasti juc'ampiraquiw mayitäni. “Nayajj acapachar nina nactayiriw jutta; nayajj wal munirista uca ninajj niya naqhjjaspa uca. Mä bautismo toke yant'atäñajjaw waquisini, ucatsti ¡cunjämsa t'akhesëjja phokhasiñapcamajja! ¿Jumanacast amuyapjjtati nayan acapacharu sumancañ apanitajja? “Janiw” sapjjsmawa, jan ucasti jaljtañacwa apantjja. Jichhat ucsarusti, mä familian pheskani utjirejj jaljtapjjaniwa, quimsanejj pani contra, paninisti quimsan contra. Awquejj yokap conträniwa, yokasti awquip contraraqui; taycasti phuchap contra, phuchasti taycap contraraqui; taycch'isti yojjch'ap contra, yojjch'asti taycch'ip contraraqui.” Jesusajj uqhamaraquiw jakenacarojj säna: “Cunapachatï jumanacajj inti jalanta toket kenayanac sartanir uñjapjjta ucqhajja: ‘Jalluw purini’ sapjjtawa, ucatsti uqhampuniraquiwa. Aynach toket thayajj thayt'anipansti: ‘Jichhürojj lupïniw’ sapjjtawa, ucatsti uqhampuniraquiwa. ¡C'ari chuymaninaca! Jumanacajj yatipjjtawa alajjpachansa, orakensa uñnakapat amuyt'añjja, ucatsti ¿cunatarac aca urunacan jacapcta ucsti jan amuyt'añ yatipjjaractasti? “¿Cunatsa jan jumanacpachata uñjasipjjta cunatejj chekäqui ucatjja? Maynitejj quejantstamjja, ucatsti jupamp sarsta autoridad nayrakataru uñstiri, jumasti thaquin jupampi sarcasa sumancthapim jumarojj jan juezan nayrakataparu apañapataqui, juezasti policiaruw catuyätam, policiasti carcelaruw apantätam. Sismawa, ucqhatsti janiw mistcätati takpach kollke pagañamcamajja.” Uca quicpa horasanraqui yakhepanacajj jac'achasisin Jesusarojj yatiyapjjäna, cunjämtï Pilatojj Galileanjj mä kawkha jakenacjja jiwayatayna, cunapachatï sacrificio loktasipcäna ucqha. Pilatosti uca animalanacan wilapampi, uca jakenacan wilapampwa quittäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Jumanacajj amuyapjjtati uca Galileanquir jakenacajj marcapan mayninacat sipans juc'amp juchanïpjjatap laycu uqham pasatapjja? Janiwa, ucampis jumanacatejj jan arrepientisipcätajja, take jumanacajj quicparaquiw jiwarapjjaraquïta. ¿Jan ucajj jumanacajj amuyapjjtacha, qhaya tunca quimsakallkonejj Siloé torremp tincjjatata jiwarapcän ucanacajj Jerusalenan mayni jaquirinacat sipans juc'amp juchanïpjjatapa? Janiwa, ucampis jumanacatejj jan arrepientisipcätajja, take jumanacajj quicparaquiw jiwarapjjaraquïta —sasa. Ucatwa Jesusajj aca uñtasïwita parli: “Mä jakew yapupana higo yapuchäna, ucat jupajj uca ali uñjir sari: ‘Inach achjjpacha’ sasa, ucampis janiw ni mä achups jicjjatcänti. Ucat uca yap uñjirirojj säna: ‘Uñtam, quimsa marpachaw nayajj jutta aca alin achup uñjirejja, ucatsti janipuniw jicjjatcti. Phat'anucum. ¿Cunataquis inamayajj orakjj catjjäsinejja?’ sasa. Ucampis uca yapu uñjirejj juparojj sänwa: ‘Tata, aca maramp suyt'aquim, nayajj orak lak'aptayä, uqhamarac wanump ucht'araquï. Inas ucampejj achjjchini; ucat janipun achcanejja, ucapachaw phat'anucjjäta’ ” sasa. Samarañ urun Jesusajj sinagogan yatichascäna. Tunca quimsakallkoni mara usurnucstata warmiw ucancascaraquïna. Mä ñankha ajayuw juparojj c'umthaptayatayna, jupasti janiw cunjämatsa chekaptañataqui ch'amanïcänti. Jesusajj jupar uñjasinjja, jawsänwa ucat saraquïna: —Warmi, usumatjja kollatäjjtawa —sasa. Ucat jupjjaruw amparapamp Jesusajj lokjjati, uca warmisti ucspachaw chekaptjjäna, ucat Diosaru yupaycharaquïna. Ucampis sinagogan jilïripajj colerasïnwa Jesusan samarañ urun c'umaraptayatapata, ucat jakenacar saraqui: —Sojjtüruw lurañataquejj utji; uca urunacanwa kollayasirejj jutapjjañamajja, janiw samarañ urunjja —sasa. Ucapachaw Tatitojj jupar saraquïna: —C'ari chuymaninaca, ¿janit jumanacat cawquïris vacapsa jan ucajj asnopsa jararquejj samarañ urunjja, umt'ayir irpañataquejja? Aca warmisti Abrahaman wawanacapat jutiriwa, supayasti juparojj tunca quimsakallkoni maraw aca usumpejj chinuntäna. ¿Janiti usupat jararañajj waquisqui samarañ urunjja? —sasa. Jesusan ac satapatsti takeniw uñisirinacapajj p'enkasipjjäna. Take jakesti wal cusisipjjaraquïna Jesusan uca jach'a muspharcañanaca luratapata. Ucjjarojj saraquïnwa: —¿Cunarus uñtasi Diosan reinopajja? ¿Cunampis uñtasiyaraquiristjja? Mä mostaza jatjamawa cunjämtejj mä jakejj orakeparojj phawanti, mistusinjja jilsuwayi, mä jach'a kokar tucuñcama, uca layminacaparusti jamach'inacajj tapachasipjjewa —sasa. Jesusajj saraquïnwa: —¿Cunampis Diosan reinopjj uñtasiyaraquiristjja? Levadurjamawa, cunjämtejj mä warmejj quimsa ucqha jac'umpi chaptasajj takpach masa poktayejj uqhama —sasa. Jesusasti Jerusalenaruw sarjjäna. Sarcasinsti jach'a marcanacana, uqhamaraqui jisc'a marcanacan yatichawayäna. Ucatsti mayniw jupar jisct'äna: —Tata, ¿juc'aniquiti khespiyasirinacajja? sasa. Jupasti saraquïnwa: —Take ch'amampi c'ullc'u punc chic mantañaru uchasipjjam, sapjjaracsmawa, waljaniw mantañ munapjjani, ucatsti janiw mantapcaniti. Utanisti sartasin punc jist'antipanjja, jumanaca ankanquirinacajj punc lekt'apjjäta: ‘Tata, jist'art'apjjeta’ sasa. Ucampis jupajj sapjjätamwa: ‘Janiw uñt'apcsmati cawquinquirïsipcstajja’ sasa. Ucapachaw jumanacajj sañ kalltapjjäta: ‘Jumamp chicaw mank'apjjta, umapjjaracta, jumasti marcanacajjana yatichtajja’ sasa. Ucampis jupajj sapjjätamwa: ‘Niya sapjjsmawa, janiw uñt'apcsmati cawquinquirïsipcstajja. Jithektapjjet nayata take jan wal luririnaca’ sasa. Ucanwa wararipjjäta, laca ch'aqhanacamsa t'urusipjjaraquïta, Abrahamampi, Isaacampi, Jacobompi, uqhamarac take profetanacampi Diosan reinopancatapa uñjasina, jumanacasti ankaru jakonucutäpjjatamataraqui. Jakenacajj jutapjjaniwa inti jalsu toketa, inti jalant toketa, amstatsa, aynachatsa Diosan reinopan mank'eriw kont'asipjjaraquini. Ucapachaw yakhepa jichha khepancapqui ucanacajj nayrancapjjani, yakhepa nayrancqui ucanacasti khepancapjjaraquini. Uca urunracwa mä kawkha fariseonacajj purinipjjäna, ucat Jesusar sapjjäna: —Acat sarjjam, Herodesajj jiwayañ muntam —sasa. Jupasti saraquïnwa: —Sarapjjam, ucatsti sapjjam uca sallka kamakeru: ‘Acajjaya uñtam, jichhürumpi kharürumpejj ñankha ajayunacwa jakonucta, ucatsti usutanacaruw c'umaraptayaracta. Ucatsti nayajj jurpüruw luräwejj tucuyjjä.’ Ucampis jichhajj sarascañajjaquiwa, kharürumpi jurpürumpejja; janiw waquisquiti mä profetan Jerusalén marcat ankäjjan jiwañapajja —sasa. “¡Jerusalén, Jerusalén, jumajj profetanacarus jiwayta, Diosajj qhitanctam ucanacarus kalampiraquiw c'upjta! ¡Kawkha cutiraquiw nayajj jumanacar anthapiñjj munäyäta, cunjämtejj wallpajj chhiwchhinacapjja chhekhap mankherojj khomjjarusi uqhama, ucampis janiw munctati! Uñtapjjamaya, utanacamajj apanucutäniwa; ucatsti sapjjsmawa, janiw uñjapquitätati, cunapachatï sapjjetäta: ‘Bendicitäpan Tatitun sutipar jutirejja’ sasa ucürcama.’ ” Mä samarañ urunsti Jesusajj mä fariseo jilïrin utaparuw mank'er saräna, maynïr fariseonacajj uñch'uquisipcaraquïnwa. Ucancaraquïnwa jupan nayrakatapan mä p'usu usun jakejja. Ucatwa Jesusajj jisct'i ley yatichirinacaru, uqhamarac fariseonacarusa: —¿Waquisiti janicha samarañ urun kollañajja? —sasa. Jupanacasti amuquïpjjänwa. Ucatwa Jesusajj uca usutar catusinjj c'umaraptayäna, ucatsti —Sarjjam —saraquïnwa. Fariseonacarusti sänwa: —¿Qhitis jumanacatjja, asnopa jan ucajj vacapa mä p'iyaru jalantipanjja, ucspachajj jan apscaspajja samarañ urücchi ucampinsa? —sasa. Ucatsti janiw cunjäm arusjjatañs yatipcänti. Jesusajj jawsatanacan suma konuñanacjjaru kont'asipquipanjja aca ejjwa jupanacar churäna: “Cunapachatï maynejj mä casarasïwir jawsaycätam ucqhajja, jan kont'asimti jilïrinacan konuñaparojja, inampis purinispa jumat juc'amp yakha jilïri jawsayatajja, ucat uca jawsirejj jutasin siristam: ‘Konuñam aca maynir churam’ sasa. Ucatsti mä p'enkaw khepa konuñar kont'asir sarasma. Jan ucasti, jawsayatajj khepa konuñar kont'asim; ucat jawsayctam ucajj jutasin jumar sañapataqui: ‘Amigo, nayräjj suma konuñaru past'anim’ sasa. Uqhamanwa mä jach'añchäwi catokäta jumamp chic mesaru kont'atäpqui ucanacan nayrakatapanjja. Qhititejj jach'a jach'a tucu ucajja, jisc'ar tucuyatäniwa, ucampis jisc'ar tucurïqui ucasti jach'ar tucuyatäniwa.” Saraquïnwa jawsayqui uca jakerojj: —Cunapachatï mä mank'añ waquichäta ucqhajja, jan jawsayamti amigomaru, jilanacamarusa, familianacamarusa ni kamir uta jac'amanquirirusa; jupanacajj jawsayapjjaraquïtamwa, uqhamat cutt'ayjjapjjaraquïtam. Uqham mä fiesta lurcät ucqhajja: pobrenacaru, manconacaru, cojonacaru, juyqhunacaru jawsayam; jumajj cusisitäyätawa. Jupanacasti janiw jumarojj cuttayapquiristamti; ucampis jumajj asqui jakenacan jacatatäwipanwa catokjjäta —sasa. Uc ist'asinjja mesan kont'atäpcän ucanacat maynïriw Jesusar säna: —Cusisiñaniw Diosan reinopan t'ant'a mank'erejja. Ucatwa Jesusajj juparojj saraquïna: “Mä jakew mä jach'a mank'aña waquiyäna, ucat walja jakenacar jawsayaraquïna. Mank'añ horasarusti uywataparuw qhiti, jawsayatanacar aqham siri: ‘Jutapjjam, mank'añajj wact'ayatawa’ sasa. Ucampis takeniw cunayman arunac waquiyapjjäna jarc'akasiñataqui. Nayrakat jawsaycän ucajj sänwa: ‘Jichhaquiw mä orak alasta, uc uñjir sarañajjawa; uqham sasaquiy yatiyarapita.’ Maynïrejj sänwa: ‘Pheska yunt vaca alasta, uc yant'iriw sarä; uqham sasaquiy yatiyarapita.’ Maynïristi saraquïnwa: ‘Jichhaquiw casarasta ucat jan sarcäti.’ Uca uywatasti cuttanjjasinjja ucjj take uywiriparuw yatiyäna. Ucat uywirejj colerasi, uywataparusti saraquiwa: ‘Janc'aqui saram, plazanacat, callenacat irptanim pobrenacaru, manconacaru, cojonacaru, juyqhunacampiru.’ Ucjjarusti uywatajj saraquïnwa: ‘Tata, arsutamarjamaw phokta, ucampis utjascaquiw kont'asiñajja’ sasa. Ucat uywirejj uywatapar saraqui: ‘Saram callenacaru, thaquinacaru, ucat irptanim utajjan phokt'atäñapataqui. Nayasti sapjjsmawa, janiw nayrakat jawsaycta, ucanacat qhitisa mank'ajjatjja mank'apcaniti’ ” sasa. Walja jakew Jesusarojj arcäna. Jupasti cutiquipstasin jupanacarojj saraquïnwa: “Maynitejj nayar jutchi, ucatsti awquiparu, taycaparu, warmiparu, wawanacaparu, jilanacaparu, cullacanacaparusa, uqhamaraqui jacañaparusa juc'ampi munaschi nayat sipansa, ucajja janiw nayan discipulojjäcaspati. Maynitejj jupa quicpat jan armt'asis sapüru arcañ munchitojja, uqhamaraqui jacañaps jan apt'asirjamäcchi ucajja, janiw nayatacjamäcaspati. Maynitejj jumanacat mä torre lurañ munaspajja, ¿janit nayrakatajj kont'asisin kawkhas kollkejj tucuyañataquejj munasispa ucjj amuyt'ascaspajja? Alekaqui cimiento uscuntanejja, ucatsti jan tucuycaspajja takeniw uc uñjirinacajj jupatjj larusipjjani. Sapjjaraquiniwa: ‘Aca jakejj kalltasinjja, janiw tucuycjjeti’ sasa. Jan ucajj cawquïr reyis, yakha reyimp nuwasir sarañapäni ucajja ¿janit ucajj nayrakatajj kont'asisinjj amuyt'ascaspajja, cunjämsa tunca waranka soldadompejj nuwasispa, pä tunc warank soldadompi jupampi nuwasir jutirimpejja? Jan nuwasirjamäjjasajja mayni reyejj jayancquipanwa qhitani sumar mantjjañataqui. Uqhamajja, cawquïritejj jumanacat take cunapsa jan jaytcani ucajja, janiw discipulojjäcaspati. “Jayojj sumawa; ucampis ch'aphaksjjanejja, ¿cunataquis ucajj asquïspa? Janiw oraketaquisa, wanutaquisa walïquiti, jan ucasti waranucuñataquiquiwa. Ist'añ munirejja ist'pan.” Takeniw impuesto cobririnacampi, juchararanacampejj Jesusar jac'achasipjjäna ist'añataqui. Ucatwa fariseonacampi, ley yatichirinacampejj juparojj c'umipjjäna: —Aca jakejj juchararanacaruw catoke, ucanacampiraquiw mank'e —sasaw sapjjäna. Ucatwa Jesusajj aca uñtasïw toke yatichäna: “¿Qhitis jumanacatjj patak ovejanïsajj, may chhakatïpanjj, llätunc tunc llätuncani pampar jaytawayasajj, janejj chhakat ovej thaktïr jicjjatañcam sarcaspajja? Jicjjatjjasinsti cusisitaw callachipjjaru apasinjje. Utar purjjasinsti take amigonacapa jawsthapisi, uqhamarac uta jac'anacapsa ucat saraqui: ‘Cusisipjjam nayampi, chhakatäcäns uca ovej-jja jicjjatjjtwa’ sasa. Sapjjsmawa, uca pachpawa alajjpachanjj juc'amp cusisiñajj utji mä juchararan arrepientisitapatjja, llätunc tunca llätuncani asqui jakenacajj jan cunats arrepientisipjjañapajj utjqui ucanacat sipansa. “¿Jan ucajj, qhiti warmich tunca sencill kollkenïsajj may chhakayasinjj jan lampar khantayasisajj wali amuyumpi utap pichsusquejj jicjjatañcamajja? Jicjjatasasti amiganacap jawsthapisi, uqhamarac uta jac'anacapsa, ucat jupanacarojj saraqui: ‘Nayamp chic cusisipjjam, chhakatäcän uca kollkjja jichhajj jicjjatasjjtwa’ sasa. Sapjjsmawa, uqhamaraquipï cusisiñajj Diosan angelanacap taypinjj utjejja mä juchararan arrepientisitapatjja.” Jesusasti saraquïnwa: “Mä jakew pani yokanïna. Sullquïristi awquiparojj sänwa: ‘Tatay, cunatejj herenciat nayar wact'quitu yänacatjja ucay churjjeta’ sasa. Ucatwa awquipajj jupanacaru utjiripatjj churjjäna. Mä kawkha urutsti sullquïr yokajj take cunap aljantasinjja, yakha marcaruw sarawayjjäna, ucanwa kollkepjja ina ch'usar tucuntäna, jan wal jacasina. Ucampis cunapachatï kollkepjja k'al tucj-jjatayna, ucqhaw mach'ajj jutäna qhaya marcanjja, ucat jupajj mank'at awtjayasjjäna. Ucatwa irnakañ munasa thaker sari uca marcana mä jaken ucaru, jupasti haciendaparuw qhuch awatir qhitäna. Jupasti mank'at awtjatajj, qhuchinacas mank'cän uca thajjompiw sist'asiñ munäna; janiraquiw qhitis juparojj cuns churcänti. Ucat wal amuyt'asi: ‘¡Awquejjan utapanjja kawkha irnakerinacas wali mank'añanïpjjejja, nayasti acanjja mank'at jiwascta! Awquejjan ucaruw cutt'jjä, ucat saraquï: Awquiy, Dios contra, uqhamarac juma contraw juchañchasta. Wawamätwa sañataquejj janiw asquïcjjti, mä irnakerimarjamac catokjjeta’ sasa. Ucatwa sartasin cuttanjjäna awquipan ucaru. “Awquipasti jayancquipanwa juparojj uñjäna, ucatwa jupat qhuyapt'ayasisin jicjjatirejj jali, juparusti khomantasa jamp'att'asaraquiw catokäna. Ucatwa yokapajj jupar aqham säna: ‘Awquiy, Dios contraw juchachasta, uqhamarac juma contra, janiw asquïcjjti wawamätwa sañataquejja.’ Awquipasti uywatanacaparojj sänwa: ‘Janc'aqui suma isi apsunipjjam, ucat isthapiyapjjam; amparaparusti sortija uchapjjam, cayunacaparusti zapatomp uchantapjjam. Suma liq'i vaca kall irptanisin qharsupjjam. ¡Mank'apjjañäni, uqhamarac fiesta luraraquiñäni! Aca wawajjasti jiwatänwa, jichhasti jactanjjewa; chhakatänwa, jichhasti jicjjatatäjjewa’ sasa. Ucat fiesta lurañ kalltapjjäna. “Ucchañcamasti jilïr yokajj pampancascänwa. Cuttanjjasinsti uta jac'ar purisajj música ist'äna, uqhamarac thokorinacsa. Ucat mä uywatar jawsasin jisct'äna, ‘¿Cunas ucajja?’ sasa. Uca uywatasti sänwa: ‘Jilamaw purinjje; ucatsti awquimajj mä liq'i vaca kall qharsuyaraqui, sumaqui c'umaraquirac purinitapata’ sasa. Ucampis jilïr jilajj colerasïnwa, ucatsti janiw mantañ muncänti. Uqham jan utar mantañ munatapat, awquipajj mistunisin achict'äna: ‘Mantjjañäniy’ sasa. Jupasti awquiparojj sänwa: ‘Jumajj yattawa kawkha maras jumarojj jan arum p'aquis sirvsmajj ucjja, ucampis janiw cunapachas mä cabritocs churquistati, amigonacajjamp fiesta lurañataquejja. Jichhasti aca yokamajj puriniwa jan wali sarnaker warminacamp kollkemjj jan walir tucjasa, ucatsti jumajj mä liq'i vaca kall jupataquejj jiwayaraptajja’ sasa. “Ucjjaruw awquipajj saraquïna: ‘Wawa, jumajj nayampipunïsctawa, take cunanacajjas jumanquiwa. Ucampis jichhajj waquisiw fiesta lurañajja, cusisiñasasa, jilamasti jiwatänwa, jichhasti jactanjjewa: chhakatänwa, jichhasti jicjjatatäjjewa’ ” sasa. Jesusajj discipulonacaparojj saraquïnwa: “Mä kamir jakew mä yänac uñjirini utjäna, ucat sarasinwa juparojj yatiyapjje: ‘Aca yänaca uñjirimajj take cunanacama tucuntasqui’ sasa. Ucat uca kamir jakejj jupar jawsasin säna: ‘¿Cunjämas jumat parlapquitu ucajja? Apnakatamat jacthapita catuyjjeta, janiw juc'amp yänacajj apnakericjjätati’ sasa. Ucatwa yänaca apnakerejj amuyt'asïna: ‘¿Jichhajj camacht'araquï? Patronajjajj lurañajj-jja apakasjjaraquitanisä, janiw ch'amajj utjquituti yap lurañataquejja, limosna mayiñsa p'enkasiractwa. Nayajj yattwa cuntï lurcäjja jan lurañanïcä ucqhajja, nayar qhitis utapar catokañapataqui.’ Ucatwa maynit mayni jawsi qhitinacatejj patronaparu manüpcäna ucanacaru. Nayrakat jutirirusti jisct'änwa: ‘¿Kawkhas patronajjarojj manupäta?’ sasa. Jupasti sänwa: ‘Patac barril aceitet churañätwa’ sasa. Yänac apnakeristi ucjjarojj sänwa: ‘Acajjay manumajja, janc'aqui kont'asim ucatsti yakha kellkt'am pheska tuncataqui, jan juc'ampjja.’ Ucjjarojj mayniruw jisct'araquïna: ‘Jumasti ¿kawkhas manütajja?’ sasa. Jupasti saraquïnwa: ‘Patac tupu trigot churañätwa.’ Ucatwa jupar saraquïna: ‘Acajj manumajja; yakha kellkt'am quimsakallk tuncataquiqui’ sasa. Uca kamir jakesti uca jan wali yänac apnakerirojj jach'aruw aptäna jupan sallka cancañampi cun lurañataquis ch'iqhïtapata. Acapachanquirinacajj juc'amp ch'iqhïpjjewa lurañanacapanjja purapat uñjasiñanjja, khananquirinacat sipansa. “Nayajj sapjjsmawa, aca jucharar oraken yänacapjj apnakapjjam amigonïñataqui, cunapachatï aca yänacajj tucusjjani ucqhajja wiñay jacañ utanacaru mayni jumanacar catokerejj utjañapataqui. “Qhititejj juc'a apnakañanacan chekapäqui ucajj, walja apnakañanjja chekaparaquïniwa; juc'ana jan chekapäcchi ucajja waljanjja janiraquiw chekapäcaspati. Uqhamasti jumanacatejj aca jucharar oraken yänacapan jan chekapäpcsta ucajja, ¿qhitirac chekpacha yänacsti churapjjätamsti? Jumanacatejj yakhanquirinacjja jan cheka chuymampi apnakapjjsta ucajja ¿qhitirac churapjjätam jumanacanquirinacsti? “Janiw qhiti sirviris pä patronarojj sirvcaspati; maynirojj uñisiniwa, maynirusti munaraquiniwa; jan ucajj maynirojj sum arcchini, maynirusti janirac yäkcchiniti. Janiw sirvipcasmati Diosampiru kollkempirojja.” Kollker wali chuyma churat fariseonacasti take acanacjja ist'asipcaraquïnwa, ucat jupanacajj Jesusatjja larusipjjäna. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: “Jumanacasti jakenac nayrakatanjja asquit uñt'ayasipjjtajja, ucampis Diosajj chuymanacamjja sumwa uñt'apjjtamjja. Cunatejj jakenacataqui asquïqui ucajj Diosataquejj janiw walïquiti. “Juanan urunacapcamaw Moisesan leyipajj utjascäna, uqhamarac profetanacan yatichäwinacapasa. Ucqhatwa Diosan reinopat suma yatiyäwinacajj yatiyasjje ucatsti takeniw ch'amacht'asipjje mantañataquejja. “Ucampis juc'ampi jasaquiw alajjpachampi aca orakempi tucusiñapajja, leyin mä acch'as jan phokhasiñat sipansa. “Mä chachatejj warmipamp jaljtasin yakhamp casaraschi ucajja, wachoka juchwa luri. Ucatsti qhititejj jaljtat warmimpi casaraschi ucajja, wachoka juch luraraquiqui. “Mä kamir jakew utjäna, ucasti wali suma lliphipquir isimpiw isthapisirïna, sapüruraquiw jach'a mank'añanaca waquichirïna, jach'a cancañampi. Utjaraquïnwa limosna mayjasir mä pobre jakejja Lázaro sata, ucasti llejjti usun tucjatänwa. Jupasti sapüruw kamirin utap puncupan kont'asirïna. Aca pobresti kamirin mesapat jalaktirinacampiw sist'asiñ munäna; anunacaw jutasin llejjtinacapjja jallk'apjjerïna. Mä uruw uca pobre jakejj jiwjjäna, ucatsti angelanacaw juparojj paraisor apjjapjjäna, Abrahamampïñapataqui. Kamir jakejj jiwjjaraquïnwa, juparusti imantjjapjjaraquïnwa. “Kamiristi cawqharutejj jiwatanacajj sarapqui ucqhan uñatatasïna, ucatsti jayatpachwa Abrahamar uñjäna, uqhamarac Lazarorusa jupamp chicäsquiri. Ucatwa jach'at art'äna: ‘Abraham awqui, nayat qhuyapt'ayasita, Lazaroruy qhitanita luc'anapamp umar juricht'asin lajjrajj chhujt'ayañapataqui, aca ninansti nayajj walwa t'akhesiscta’ sasa. Abrahamasti juparojj sänwa: ‘Wawa, amtasim cunjäms jacañamanjj wali sum jacäyätajj uca. Lazaron jacäwipasti jan walipunïnwa. Jichhasti acanjja jupajj cusisiñ catoke, jumasti t'akhestawa. Uqhamarusa mä jach'a mic'aya mankhew utji nanacampi, jumanacampi jaljasa. Uqhamasti qhitinacatï acat ucscataru maqhatañ munapjje ucanacajj janiw maqhatancaspati, ni ucscatatsa acscatarus maqhatanipcaspati’ sasa. “Ucapachasti kamir jakejj sänwa: ‘Uqhamajj achict'assmaw Abraham awquejja Lazaroruy awquejjan utaparu qhitarapita. Ucansti pheska jilajjaw utjasqui, ucanacar parlaniñapataqui, uqhamat jan aca t'akhesiñaru jupanacajj jutapjjañapataqui’ sasa. Ucampis Abrahamajj juparojj sänwa: ‘Jupanacanjja utjiwa Moisesan, uqhamaraqui profetanacan kellkatanacapajja; ucanacar ist'apjjpan’ sasa. Kamirejj ucjjarojj sänwa: ‘Jïsa, Abraham awqui, ucampis maynitejj jiwatanac taypit jupanacar sarani ucqhajja, arrepientisipjjaniwa.’ Abrahamasti saraquïnwa: ‘Janitejj Moisesampiru profetanacampirojj ist'añ munapcchejja, janiraquiw iyawsapcaniti, jiwatanacat maynejj jacatatcchini ucasa’ ” sasa. Jesusajj discipulonacaparojj sänwa: “Utjapuniniw cunanacas jaker juch lurayirejja, ucampis ¡ay cunaquïcani, qhiti jaketejj mayniru juchar puriyqui ucajja! Asquïsapänwa, uca jakejj mä molino kalamp cuncata chinuntasin kotar jakontatäñapajja, aca jisc'anacat maynir juchar puriyañapat sipansa. Wal amuyasipjjam. Jilamatejj juma contra juchachaschi ucqhajj ewjjt'am; arrepientisipansti, perdonaraquim. Pakallk cutis mä urunjj juma contra juchachaschi ucasa, ucatsti pakallk cutirac jutstam aqham sasa: ‘Janiw juc'amp juchachascjjäti’ sasa, ucatsti perdonañamaquiwa. Apostolonacapasti Jesusarojj mayipjjänwa: —Juc'ampi iyawsañ yapt'apjjeta —sasa. Tatitusti jupanacarojj saraquïnwa: —Iyawsañanacamatejj utjaspajja, mä mostaz jatjamaquisa, ucat aca sicómoro kokarojj sapjjasmajja: ‘Acat liwstam, ucat kotar ayruntasim’ sasa, uca kokasti jaysapjjeristamwa. “Maynitejj jumanacata mä uywatanïchejja, ucatsti uca uywatajj pampat yap luratata, jan ucajj ovej awatïwitsa cutt'ani ucarojj, ¿saspati: ‘Pasanim, mesar kont'asim mank'asiñataqui’ sasajja? Janiwa, jan ucasti juparojj saniwa: ‘Mank'a phayam, janc'ac wact'ayam nayan mank'añajjataqui umañajjataquiraqui; ucjjaruw jumajj mank'ascäta, umascätasa’ sasa. Janiraquiw mä uywatarojj yuspagarquiti cuntejj luram satäqui, ucanac luratapatjja. Uqhamaraquiw jumanacajj cunapachatï take cuntejj Diosajj luram sapctam ucanac tucuyasajj sapjjañamajja: ‘Inamaya uywatanacaquïpjjtwa, cunatejj lurañanacajjäcän ucacwa lurapjjta’ ” sasa. Jesusajj Jerusalenar sarcasaw Samaria, uqhamarac Galilea cheka pasawayäna. Mä jisc'a marcar purquipansti, tunca lepra usun jakenacaw jupar jicjjatir mistunipjjäna, jupanacasti jaya chekawjaruw sayt'asipjjaraquïna. Ucat jach'at art'apjjäna: —¡Yatichir Jesús, nanacatay qhuyapt'ayasipjjeta! —sasa. Jesusasti jupanacar uñjasinjja sänwa: —Sarapjjam, sacerdoter uñstanipjjam —sasa. Jupanacasti sarcasawa c'umaräjjapjjäna. Ucatwa jupanacat maynïrejj c'umaräjjasin Diosar jach'at yupaychasa cutt'aniwayäna. Jupasti Jesusan nayrakataparuw quillt'asi, ajanupsa orakcamaw alintäna yuspagarañataqui. Aca jakesti Samarianquirïnwa. Ucapachaw Jesusajj juparojj saraquïna: —¿Janit tuncanïqui c'umarachatanacajja? ¿Cawquincapjjesa llätuncanejja? ¿Aca yakha jaya marcanquir sapaquiti Diosar yupaychirejj cuttanejja? —sasa. Uca jakerusti saraquïnwa: —Sartasim ucatsti sarjjam, iyawsatam laycuw c'umarachatäjjtajja —sasa. Fariseonacasti Jesusarojj jisct'apjjänwa: —¿Cunapachas Diosan reinopajj purinini? —sasa. Jupasti saraquïnwa: —Diosan reinopan puriniñapasti janiw cuna uñjañäquisa. Janiw siscaniti: ‘Acanquiwa’, jan ucajj: ‘Qhayanquiwa’ sasa. Diosan reinopasti niya jumanac taypincjjewa. Ucatwa discipulonacaparu saraquïna: —Purininiw urunacajj cunapachatï jumanacajj uñjañ munapjjäta jaken Yokapan mä urupacsa, ucampis janiw uñjapcätati. Sapjjaraquïtamwa: ‘Acajjaya’, jan ucajj: ‘Qhayajjaya’ sasa, ucampis jan sarapjjamti ni arcapjjamsa. Cunjämtejj mä llijullijojj maysat maysar khantir uñjapjjtajja, uqhamäniwa Jaken Yokapajj jutcan uca urojja. Ucampis nayrakatajj waquisiw t'akhesiñapajja, uqhamarac jichhapacha jakenacan uñisitäñapasa. Cunjämtejj Noé chachajj jaccäna uca urunacapanjja pasäna, uqhamaraquiw pasani Jaken Yokapan jutañap urunacanjja. Mank'asipcäna, umasipcäna, casarasisipcäna, uqhamarac phuchanacaps casarasiñatac churasisipcäna, Noen arcar mantañap urucama, ucapachaw uma juiciojj purinïna, ucat takeniw jiwarapjjäna. Uqhamaraquiquiw Lot chachan urunacapanjja pasaraquiquïna, mank'asipcäna, umasipcäna, alasisipcäna, aljasisipcäna, yapuchasipcäna, uqhamarac utanacs lurasipcaraquïna. Ucampis cunürutï Lot chachajj Sodoma marcat mistjjän ucqhajja, alajjpachat ninampi azufrempiw jalluntäna, ucaw takeniru jiwarayäna. Uqhamäniwa Jaken Yokapajj uñstancani ucürunjja. “Ucürunsti, maynitejj uta patancascchi ucajja, jan sarakanpati uta mankhapat cunanacapatejj utjqui ucanac apsusirejja; uqhamaraqui maynitejj pampancascchi ucajj jan utaparojj cutt'anpati. Amtasipjjam Lot chachan warmipata. Qhititejj jacañap khespiyasiñ munqui ucajja, apt'asiniwa; ucampis jacañap apt'asirejja khespiyasiniwa. “Sapjjsmawa, uca arumasti paniniw mä iquiñan iquisipcani; maynejj aptatäniwa, maynisti jaytatäniwa. Pani warmiwa jac'apuran pekasipcani; maynejj aptatäniwa, maynisti jaytatäniwa. [Pä chachaw pampancascani; maynejj aptatäniwa, maynisti jaytatäniwa —sasa.] Ac ist'asin juparuw jisct'apjjäna: —Tata, ¿cawqhans ucajj pasani? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Cawqhancquitejj jiwatajj, ucqharuw siwik'aranacajj tantasipjjani —sasa. Jesusasti mä uñtasïwi tokew yatichäna, jan mayjt'asis oración lurañataqui. Jupanacarusti sänwa: “Mä marcan mä juesaw utjäna. Jupasti janiw Diosarojj ajjsarcänti, janiraquiw jake masiparus yäkerïcänti. Uca pachpa marcanjja utjaraquïnwa mä ijma warmi. Jupasti jan inact'asaw aca juezar quejasir sarirïna, uñisirip contra. Walja urunacaraquiw uca juezajj jan ist'añ muncänti uca warmirojja. Ucatsti amuyt'asisin saraqui: ‘Diosarojj janiw ajjsarcti, janiraquiw qhitirus yäkcaractti. Ucampis aca ijma warmin nayar sinti jutatap laycojja, ist'äw quejapjja jan juc'amp colerayir jutascañapataqui’ ” sasa. Tatitusti saraquïnwa: “Uqham siwa khoru juezajja. Uqhamasti Diosajj ¿janit arjjatcaraquispasti jupar arumay uru arnakasipqui uca ajllitanacaparusti? ¿Janit janc'aqui yanapt'caspajja? Jumanacarusti sapjjsmawa, janc'aquiw arjjatani. Ucampis cunapachatejj Jaken Yokapajj jutcani ucqhajja ¿jicjjataniti iyawsañan jakenacjja aca orakenjja?” Jesusajj parlänwa yakha uñtasitata, cunjämatejj yakhepanacajj jupapacha asquit uñt'asipjjäna mayninacar jisc'achasa. Ucanacarusti saraquïnwa: “Pä chachaw templor maqhatapjjäna Diosat mayisiri, maynïrejj fariseönwa, maynïristi impuesto cobririraquïnwa. Fariseojj sayt'asisin Diosat mayisïna, aqham sasa: ‘Oh Dios, yuspagaransmawa nayajj janiw yakhanacjamäcti, lunthata, jan wali jake, wachoka juchan sarnakeri, janiraquiw aca impuesto apthapir jakjamäctsa. Nayajj semananjja pä cutiw ayunta, churaracsmawa sapa tuncat maya cuntejj jicjjatta ucanacata’ sasa. Ucampis impuesto cobrirejj jayaruwa kheparjjäna, janiraquiw alajjpachar uñtañs muncänti, jan ucasti jupapachaquiw chuymap lek'esïna, saraquïnwa: ‘Oh Dios, naya juchararat qhuyapayasita’ sasa. Sapjjsmawa, aca impuesto cobririw Diosan perdonata utaparojj cuttawayjjäna; fariseosti janiwa. Qhititejj jach'a jach'a tucqui ucajja, jisc'ar tucuyatäniwa, jisc'ar tucqui ucasti jach'ar aptatäniwa.” Jesusan ucarusti wawanacwa apanipjjäna llamct'añapataqui, ucampis discipulonacapajj uqham wawanac uñjasajja, tokenokapjjänwa uca wawanac apanirinacarojja. Ucampis Jesusajj jawsasinwa jupanacarojj saraquïna: —Wawanacajj nayar jutasipcpan sam, jan jarc'apjjamti, Diosan marcapasti jupanacancaraquiwa. Khanacwa sapjjsma, qhititejj Diosan reinopjja mä wawjam jan catokcani ucajja, janipuniw Diosan reinoparojj mantcaniti —sasa. Jilïrinacat mayniw jisct'atayna Jesusaru, aqham sasa: —Suma yatichiri, ¿cuna lurañajjas waquisi wiñay jacañ catokañajjataquejja? —sasa. Jesusajj sänwa: —¿Cunatsa ‘suma’ sistajja? Sumajj mayniquiw utji, ucasti Diosawa. Jumajj yattaw camachinacjja: ‘Janiw wachoka juch lurätati, janiw jiwayätati, janiw lunthatätati, janiw c'ari parlätati qhitjjatsa, awquimaru taycamarus jach'añcham’ —sasa. Kamir waynajj sänwa: —Take ucanacjja jisc'atpachwa phokta —sasa. Jesusajj uc ist'asinjja sänwa: —Ucampis maya jan phokctati; aljaram take cunatejj utjctam ucanaca, ucatsti pobrenacar churam, ucapachaw kamir cancañamajj alajjpachan utjätam, ucatsti jutam, nayar arquita —sasa. Uca waynajj uc ist'asinjja wali llaquitaw jicjjatasi, wali kamirïtap laycu. Jesusajj uqham llaquit uñjasinjja sänwa: —¡Cunja ch'amas kamirinacan alajjpachar mantañapajja! Juc'ampi jasaw mä camellon mä aguja nayra pasañapajja, Diosan marcaparu mä kamirin mantañapat sipansa —sasa. Uc ist'asinjja yakhanacajj sapjjewa; —Uqhamasti ¿qhitiquirac khespiyatäspasti? —sasa. Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Cunatejj jakenacatac jan waquisqui ucajja, Diosataquejj waquisiwa —sasa. Pedrosti saraquïnwa: —Tata, nanacajj take cunanacajj jaytasinwa arcapjjsma —sasa. Jesusajj juparojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, qhititejj utapsa, awquipsa, taycapsa, jilapsa, cullacapsa, warmipsa, wawapsa, Diosan reinop laycu jaytanucuni, ucajja acapachanjja juc'ampwa catokani; alajjpachansti wiñay jacañwa catokaraquini —sasa. Jesusajj discipulonacaparojj yakhawjaru jawsasinwa saraqui: —Jichhajj Jerusalenar sarañäni, ucanwa phokhasini cuntejj profetanacajj kellkapjjäna Jaken Yokap toketa ucanacajja. Jan judiöpquis ucanacaruw catuyatänejja, larusipjjaniwa, jan walinac lurapjjani, thuscatapjjaraquiniwa. Jawk'jasinsti jiwayapjjaniwa, ucampis quimsürutjja jacatataniwa jiwatanac taypita —sasa. Jupanacasti janiw amuyapcänti ni cunsa aca toketjja. Janiraquiw amuyapcänsa cunjjat parlatapsa, uca arunacasti jupanacataquejj jan amuyt'añjamänwa. Cunapachatejj Jesusajj niya Jericó marcar puriñampïscän ucqhajja, mä juyqhuwa thaqui jac'an kont'atascäna limosna mayisisa. Walja jakenac pasir ist'asajja uca juyqhojja jisct'asïnwa yatiñataqui. Juparusti yatiyapjjänwa: Ucajj, Nazaretanquir Jesusaw pasasqui aca cheka, sasa. Ucapachasti uca juyqhojj jach'at art'asïna: —¡Jesús, Davidan Yokapa, nayat qhuyapt'ayasita! —sasa. Nayrakat saririnacasti tokenokapjjänwa amuct'añapataqui, ucampis jupajj juc'amp jach'at art'äna: —¡Davidan Yokapa, nayat qhuyapt'ayasita! —sasa. Jesusasti sayt'asiwa, ucatsti uca juyqhuruw irptayanïna. Jac'apancjjepansti jisct'iwa: —¿Cun jumar lurañajjsa munta? —sasa. Juyqhusti sänwa: —Tata, uñj-jjañwa munta —sasa. Jesusasti sänwa: —¡Uñj-jjam, iyawsatam laycuw c'umaraptayatäjjta! —sasa. Ucspachaw juyqhojj uñatatjjäna, ucatsti Diosar yupaychasaw Jesusar arcäna. Takeniraquiw uc uñjasin Diosar yupaychapjjäna. Ucapachaw Jesusajj Jericó marcar mantäna, ucatsti uca marca chekaw pasäna. Ucansti mä kamir jakew utjäna Zaqueo sata, ucasti impuesto cobririnacan jilïripänwa. Aca Zaqueosti Jesusarojj uñjañ munäna uñt'añataqui, ucampis janiw uñjcänti, jisc'a tansa jakëtapata, jakes waljätap laycuraqui. Ucatwa nayrakatar jaläna; jupar uñjañataquisti mä sicómoro sat kokaruw maqhatäna, cawqui chektejj Jesusajj pasañapäcäna uca jac'aru. Cunapachatï Jesusajj uca chek pascän ucqhajja, alayar uñtasin Zaqueoruw uñjäna, ucatsti saraquïnwa: —Zaqueo, janc'ac sarakanim, jichhüruw utaman kamarañajjajj waquisi —sasa. Zaqueojj janc'aquiraquiw sarakanïna, ucatsti take chuymampiw Jesusarojj catokäna. Uc uñjasinjja takeniw c'umipjjäna: Jesusajj mä jucharar jaken utaparuw kheparir sari, sasa. Ucapachaw Zaqueojj sayt'asi, ucat Tatituru saraqui: —Uñtam tata, take cunatejj utjquitu ucatjja pobrenacaruw chicat churjjä; maynirutejj lunthatsta ucarojja, pusi ucqhampiw cuttayjjä —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Jichhüruw khespiyasiñajj aca utar purini, aca jakesti Abrahaman wawanacapat jutiriraquiwa. Jaken Yokapasti cunatï chhakatäcäna uc thakeri khespiyiriraquiw juti —sasa. Jakenacasti aca arunac ist'quipanwa, Jesusajj mä amuyt'äwit parläna. Niya Jerusalén marcaruw jac'achascäna, jupanacasti amuyasipjjaraquïnwa Diosan reinopajj ucspacha puriniñapa. Ucatwa jupanacar saraqui: “Mä jakew wali aytat familiat utjäna, ucajja jaya marcaruw sari reyit utt'ayatäñapataqui ucat cutinjjañataqui. Janïr sarcasinsti, tunca sirvirinacaparuw jawsäna, ucat sapakat mayniruw walja kollke churäna, ucat saraquïna: ‘Aca kollkempejj alaquipa lurapjjam cuttaniñajjcama’ sasa. Ucampis uca marcapanquir jakenacajj juparojj uñisipjjänwa, ucatwa jupan khepapat mä qhitanaca qhitapjjäna sapjjañapataqui: ‘Janiw munapcti aca jakejj nanacan reyïñapa’ sasa. “Ucampis reyit utt'ayatänwa, ucat marcapar cuttanjjäna. Purisinsti, cawquïr sirvirinacaparutï kollkjj churawaycatayna ucanacaruw jawsthapiyi, kawkhsa sapa maynejj jicjjatatayna uc yatiñataqui. Nayrirïqui ucasti uñstanisin siwa: ‘Tata, kollkemampejj tunca ucqhampwa jicjjatanta’ sasa. Reyisti juparojj saraquiwa: ‘Waliqui; suma sirvirïtawa, niyaqui uc phokhañ yatstajja, tunca marcan jilïripat uchäma’ sasa. Mayniraquiw ucjjarojj uñstani, ucat saraqui: ‘Tata, kollkemampejj pheska uqhampwa jicjjatanta’ sasa. Uqhamaraquiw ucarojj saraqui: ‘Jumajj pheska marcan jilïripäyätawa’ sasa. “Ucapachaw maynejj uñstaniraqui ucat saraqui: ‘Tata, acajj kollkemajja. Mä pañuelor chint'asaw imarapjjsma. Ajjsaräyäsmawa, khoru jakëtam laycu; jan uchctas ucqhat apthapirïtawa, uqhamarac jan satctas ucqhat yapu apthapirïtawa’ sasa. Ucat reyejj jupar saraqui: ‘Jan wali sirviri, quicpa arunacamampiw juchañssma. Jumatï yatchïyätajja nayan khoru jakëtajja, jan uchcta ucqhat apthapirïtajjsa, uqhamarac cawqharutï jan yapuchctsa ucqhat yapu apthapirïtajjsa. Uqhamasti, ¿cunatrac kollkejjsti jan bancoru jaytarapistasti? Utajjar cuttanjjasajj jiljjatatampi nayajj catokasjjeriscäyätjja’ sasa. Ucatwa ucancasipcän ucanacarojj saraqui: ‘Kollk apakapjjam, ucat tunca kollkenïqui ucar churjjapjjam’ sasa. Jupanacasti sapjjänwa: ‘Tata, jupansti tunca kollkepajjay utjchejja’ sasa. Reyisti saraquiwa: ‘Sapjjsmawa, qhitintejj utjqui ucarojj juc'ampiw churasini, ucampis qhitintejj jan utjqui ucatjja mä juc'a utjiripasa apakatäniwa. Qhitinacatï nayan reyïñajj jan munapcän uca uñisirinacajj-jja acar aptanipjjam, ucatsti nayan nayrakatajjan jiwarayapjjam’ ” sasa. Ucat take acanac sasinjja Jesusajj Jerusalenaruw sarjjäna. Cunapachatï Betfagé uqhamarac Betania uca marcanacar purjjäna, Olivos sat kollu jac'ana ucapachasti, discipulonacapat paniniruw qhitäna, aqham sasa: —Qhä jac'ancquis uca jisc'a marcaru sarapjjam. Purisinsti jicjjatapjjätaw mä asnoru chint'atäsquiri, ucarojj janiw qhitis jichhacamajj lat'jjatquiti. Jararasinsti irptanipjjam. Maynitejj: ‘Cunats jararapjjta’ sas jisct'apjjätam ucasti: ‘Tatituw muni’ sapjjam —sasa. Discipulonacapasti sarapjjänwa, ucatsti cunjämtï Jesusajj siscatayna uqhamarjamaw jicjjatapjjäna. Cunapachatï asno jararasipcäna ucapachaw asnonejj jupanacaru jisct'äna: —¿Cunats asno jararasipcta? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Tatituw muni —sasa. Ucatsti irpapjjänwa Jesusan ucaru. Ucat isinacapampiw asnorojj jakjjatawayapjjäna, ucat Jesusajj uca asnoruw konjjatawayäna. Sarquipansti isinacap Jesusataquejj thaquirojj jant'act'apjjäna. Olivos kollu sarakañar jac'achasisinjja, takeni arcapcänsa ucanacajj cusisiñat jach'at art'añ kalltapjjäna, uqhamarac Diosar yupaychañsa take uñjapcataynas uca milagronacata. Sapjjaraquïnwa: —¡Bendicitäpan Tatitun sutipar jutir Reyejja! ¡Alajjpachanjja sumancañäpan, uqhamarac Diosarojj jach'achatäpan! —sasa. Ucapachasti jakenac taypin yakhep fariseonacajj ucancapcäns ucanacasti sapjjänwa: —Yatichiri, arquirinacamar toketatasim —sasa. Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Sapjjsmawa, acanacatejj amuct'apjjanejja, kalanacaw art'apjjani —sasa. Jerusalén marca jac'ar purisinsti, Jesusajj marca uñjasinjja jachänwa, saraquïnwa: —¡Jichhüru urumanacsa suma amuyt'asisma cunatejj jumarojj sumancañ churiristam ucjja! Ucampis jichhajj imantataw ucajja, janiw uñjcasmati. Jumataquisti jan wali urunacaw purinini, ucapachasti uñisirinacamajj mä perkampiw jumar muyuntayätam, ucatsti take toket nuwantapjjaraquïtam. Pamparuw tucuyapjjätam. Jakenacamarusti jiwarayapjjaraquiniwa, uqhamaraquiw jupanacajj ni mä kalsa yakha kaljjar uchat jaytapcaniti, Diosajj jumar uñjir jutctam ucqhajj jan catokatam laycu —sasa. Ucapachaw Jesusajj templor mantäna, ucatsti qhitinacatï ucan aljapcäna uqhamaraqui alasisipcän ucanacaruw ankar alissüna. Ucat saraquïna: —Kellkatanacanjja siwa: ‘Utajjajj oración lurañ utawa,’ jumanacasti lunthatanacan putupwa tucuyjjapjjatätajja —sasa. Sapüruw Jesusajj templonjj yatichäna. Sacerdotenacan jilïrinacapampi, ley yatichirinacampi uqhamarac marcan jilïrinacapampejja, cunjämats jiwayañataquiw thakasipcäna. Ucampis janiw cunjämat aynacht'ayañasa utjcänti, jakenacajj wali sum ist'asipcatap laycu. Mä uruw Jesusajj templon jakenacar yatichascäna, uqhamarac khespiyasiñ arunac parlascäna. Ucaruw sacerdotenacan jilïrinacapajj puripjjäna, uqhamarac ley yatichirinacampi jilïrinacamp cuna. Jupanacasti sapjjänwa: —Sapjjeta ¿cuna munañanïtas jumajj uc lurañataquejja? ¿Qhitis aca munañanïñjj churtam? —sasa. Ucapachasti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Nayasti may jisct'apjjaraquïma. Sapjjeta: ¿Qhitis Juanarojj bautisañapatac qhitani? ¿Diosati jan ucajj jakenacacha? —sasa. Ucatsti jupanaccamaw ch'ajjwañ kalltapjjäna, sapjjaraquïnwa: —¿Camsaraquiñäni? ‘Diosaw qhitani’ sañänejja, sistaniwa: ‘¿Cunats jan iyawsapjjtajja?’ ‘Jakenacaw’ sañänitejja, take jakeraquiw kalamp c'upjas jiwayistani, jakenacasti sum yatipjje Juanajj Diosat parlatapjja —sasa. Ucat jupanacajj sapjjäna: —Janiw qhitin Juanar bautisir qhitanitapsa yatipcti —sasa. Ucatwa Jesusajj jupanacarojj saraquïna: —Janiraquipï nayas sapquirismatejj cuna munañanïñampi acanac luratajjsa —sasa. Ucjjaruw Jesusajj jakenacar parlañ kalltäna, ucat mä uñtasitat amuyt'ayäna: “Mä jakew utjäna, ucasti yapuparojja uva yapuchäna, ucatsti mayni yapuchirinacaruw arrendjäna, ucat jaya maranacataquiw sarjjäna. Yapu apthapi horasa purinjjëpansti mä uywatap qhitäna yapuchirinacat cunatï jupar wact'cäna uca mayiri; ucampis jupanacajj nuwjapjjänwa, ucatsti ucsac qhitanucjjapjjäna. Ucatwa yapunejj yakha uywata qhitaraquïna. Ucarusti tokjapjjänwa, nuwjapjjaraquïnwa, ucatsti jan cunan uqhamac qhitjjapjjäna. Yapunisti wasitampiw yakha uywata qhitäna. Ucarusti uqhamaraquiw chhojjriñchjapjjäna, ucatsti ankaruw jakonucupjjäna. “Ucjjaruw uca orakenejj sisjjäna: ‘¿Camachäsa? Munat wawajj qhitä, jupar uñjasajj inas ajjsart'apjjchini’ sasa. Ucampis cunapachatï yapuchirinacajj jupar uñjapcän ucqhajja, maynit maynicamaw sasipjjäna: ‘Acapï herencia catokerejja; jiwayañäni, ucat jiwasa catuntasiñasataqui’ sasa. Ucatwa yaput apsunisin juparojj jiwayapjjäna. Ucat Jesusajj jisct'äna, “¿cuns lurani yapunejj jupanacampejja? Jutaniwa ucatsti jiwarayaniwa uca yapuchirinacarojja, yapsti yakhanacaruraquiw churjjani sasa.” Ac ist'apcän ucapachasti, sapjjänwa: —¡Diosas ucjja jan munpati! —sasa. Jesusasti jupanacar uñcatasin saraquïnwa: —Uqhamasti ¿cun sañarac munisti cunatejj Kellkatanacan sisqui ucanacasti? Aqham siwa: ‘Cawquïr kaltejj utachirinacajj apanucupcän, uca kalajj suma munat kalaw tucuwayjje.’ Qhititejj uca kaljjar tincjjatcani ucajj jisc'a jisc'a tucuyatäniwa, ucampis kalatejj mayniru jakjjattanejja, ucarojj ñut'u tucuyani” sasa. Sacerdotenacan jilïrinacapampi, ley yatichirinacampejja ucspachaw Jesusarojj catuntañ munapjjäna. Jupanacasti amuyasipjjänwa uca uñtasïwejj jupanacataquïtapa, ucampis jakeruw ajjsarapjjäna. Ucatsti uñakanac qhitapjjäna, ucanacajj cheka jakenacjam tucusina, cun sasins jupar pantjasiyañataqui ucat marca apnakerinacar catuyañataqui. Ucatwa acjja jisct'apjjäna: —Yatichiri, yatipjjtwa juman satamasa uqhamaraqui yatichatamas chekätapa, janiraquiw jumajj juchañchctati uñcatasaquejja, jan ucasti chek yatichtajj Diosan thaquipjja. Sapjjeta, ¿waliquïsquiti Romanquir emperadorar impuesto pagañajja, janicha? —sasa. Jesusasti amuyasïnwa jupanacan jan wali amtañanïpjjatapa, ucat saraquïna: —¿Cunatsa jumanacajj nayar aynacht'ayir jutapjjesta? Uñacht'ayapjjeta mä kollke. ¿Qhitin ajanupasa, uqhamarac qhitin sutipanisa? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Cesaranquiwa —sasa. Ucapachaw saraquïna: —Cesarancqui ucjja Cesararu churapjjam, Diosancquis ucsti Diosaruraqui churapjjam —sasa. Janiw cunjämat aynacht'ayañs utjcänti, jakenacan nayrakatapan satapampejja; jan ucasti, jupan arsutapatjja muspharasipjjänwa, amuct'jjapjjaraquïnwa. Ucjjarusti yakhep saduceonacaw Jesusar uñjir sarapjjäna. Saduceonacajj janiw jiwatanacan jactañapjja iyawsapcänti, ucatwa Jesusar jisct'apjjäna: —Yatichiri, Moisesajj kellkatanjja jaytapjjetuwa: ‘Mä chachatejj jiwejja, ucat warmipjja jan wawani jaytejja; jiwirin jilapaw uca ijma warmimpejj casarasjjañapa ucat jupampejj wawanïñapa jiwir jilapataqui,’ sasa. Uqhamasti, pakallko jila sullcaw utjäna, jilïrïqui ucajj casarasiwa, ucasti jan wawaniquiw jiwawayjje. Sullca jilaparaquiw uca ijma warmimpejj casarasjje, ucasti uqhamaraquiquiw jan wawani jiwawayjjaraqui. Ucjjarusti quimsïri ucaraquiw jupampejj casarasjje, uqhamasti pakallkonpachaw jupampejj casarasipjje, ucatsti takeniraquiw jan wawancam jiwapjje. Tucuyarusti warmejj jiwawayjjaraquiwa. Jiwatanacat jacatatjjani ucapachasti, ¿jupanacat cawquïrin warmipäjjaraquinisti, pakallkonpacha jupampi casaraschi ucasti? —sasa. Ucapachaw Jesusajj jupanacar saraquïna: —Aca orakenjja, chachanacamp warminacampiw casarasipjje. Ucampis qhitinacatejj qhä yakha jacañar puriñapajj waquischi jiwatanac taypit jacatatasina ucanacajja, chachäpasa warmïpasa, janiw qhayanjja casarasipcaniti. Janiw juc'amp jiwcjjapjjaniti uca laycu. Angelanacjamäjjapjjewa, uqhamarac Diosan wawanacapäjjapjjewa jacatatapjjatap laycu. Moisés pachpaw ch'aphirar alis naccäna ucanjja yatiyistu jiwatanacan jactañapatjja. Qhayansti siwa: ‘Tatitojj Abrahaman Diosapawa, Isaacampina uqhamarac Jacobompina.’ Diosasti janiw jiwatanacan Diosapäquiti, jan ucasti jaquirinacan Diosapawa, jupataquisti takeniw jacasipqui —sasa. Ucatwa yakhep ley yatichirinacatjja juparojj sapjjäna: —Yatichiri, waliquiw uca satamajja —sasa. Ucatsti janiw juc'ampi jisct'añaru uchascjjapjjänti. Jesusajj jupanacarojj sänwa: —¿Cunjämrac sapjjesti ‘Cristojj Davidan yokapaw’ sasasti? David quicpaw saraqui, Salmos libronjja: ‘Tatitojj siwa Tatitojjarojja: Cupëjjajjaru kont'asim, uñisirinacamaru jumampi tacjjatayañajjcama’ sasa. ¿Camisaraqui Cristosti Davidan yokapäspasti David pachpa ‘Tatitu’ sischi ucasti? Take jakewa ist'ascäna cunapachatï Jesusajj discipulonacapar siscän ucjja: “Ley yatichirinacatjja amuyasipjjam; jupanacasti jach'a isinacamp isintasis sarnakañwa munapjje, plazanacansti jupanacajj wali ajjsart'añampi aruntayasiñ munapjje, uqhamarac sinagoganacansa nayrakat konuñanacaruw kont'asiñ munapjje, mank'añanacansti sumawja chekanacaruw kont'asiñ munapjje. Uqhamaraquiw ijmanacatjja utanacapsa aparapjje, ucatsti uca jan wali luratanacap imt'añataquejja jach'a oracionanac lurapjje. Jupanacaw juc'amp jach'a mutuyäwi catokapjjani.” Templonsti Jesusajj kamirinacaruw ofrenda cajanacar kollke uchasquir uñjäna. Uqhamaraquiw mä pobre ijma warmiru pä jisc'a cobret lurat kollke uchir uñjaraquïna. Ucat Jesusajj säna: —Khanacwa sapjjsma, aca pobre ijma warmejj taket sipans juc'amp jilwa churi. Take jupanacasti cunatejj jilt'qui ucatac churapjje: aca warmisti pobre cancañapanjja, cunatï jacañapatac utjcän ucjja tak churjje —sasa. Yakhepanacajj templot parlasipcäna, uqhamarac cunja sumäcäntejj kalanacapasa, uqhamarac cunanacatejj churatäcäna ofrendanacjama ucanacasa. Ucjjaruw Jesusajj saraquïna: —Purininiwa mä urojja, take acanac uñjasipcta ucanacasti t'unjatäjjaniwa ni mä kalaw jan yakha kala patjjan uchatajj utjcaniti —sasa. Ucatwa juparojj jisct'apjjäna: —Yatichiri, ¿cunapachas acajj pasani? ¿Cuna unañchanacas utjani acanacan phokhasiñapataquejja? —sasa. Jesusasti sänwa: —Amuyasipjjam, jan sallkjayasipjjamti. Waljaniw sutejjana jutapjjani: ‘Nayätwa Cristojja’ uqhamarac ‘Jichhaw tiempojj’ sasa. Ucampis jan ucanacarojj arcapjjamti. Uqhamaraqui cunapachatï guerranacampita ch'ajjwanacampita parlir ist'apcäta ucqhajja, jan sustjasipjjamti; ucanacasti nayrakata pasañapapuniwa, ucampis janïraw tucuyäquiti —sasa. Ucjjarojj sascaquïnwa: “Mä jach'a marcajj yakha jach'a marca contraw nuwasini, uqhamarac mä jisc'a marcas yakha jisc'a marca contraw nuwasini. Utjaniwa jach'a orak qhathatinaca, mank'at awtjayasiñanaca, uqhamarac usunaca take chekana; alajjpachansti sustjascañanacampi uqhamarac jach'a unañchanacampiw uñjasini. “Ucampis take acanac nayrakatasti, catuntapjjätamwa jumanacarojja uqhamaraqui t'akhesiyañataquiw arcnakapjjaraquïtam. Sinagoganacaruw taripatäñatac apapjjätam, carcelaruw apantayapjjätam, uqhamarac reyinaca, marca apnakerinacan nayrakataparuw apapjjätam sutejj laycu. Acasti jumanacan nayat parlañanacamataquïniwa. Mayac amtasipjjam, jan nayrakata waquichasipjjamti cunatejj arsusiñanacamäqui ucjja. Nayaw jumanacarojj yatiñ cancañan phokt'at arunacsa, churapjjäma, ucarusti janiraquiw qhiti uñisirinacamasa camsañataquis ch'amanïpcaniti. Jumanacasti aljantatäpjjätawa awquinacamana, jilanacamana, familianacamana, uqhamarac amigonacamansa. Yakhepanacarojj jumanacatjja jiwayapjjaraquiniwa. Take orakpacharaquiw uñisipjjätam naya laycu. Ucampis janiw jumanacan ñic'utanacamatjja ni mä ñic'utas chhakcaniti. Jumanacatejj ch'aman sayt'apjjätajja, wiñay jacañ catokapjjäta. “Cunapachatï Jerusalén marcaru ejercitonacan muyuntata uñjapcäta ucqhajja, yatipjjam uca marcajj janc'aqui t'unjatäñapa. Ucapachasti Judeanquirinacajj kollunacar jaltjjapjjañapawa; Jerusalén marcanquirinacasti ucatjja mistjjañanacapawa, uqhamarac pampanquirinacajja janiw marcarojj cutt'apjjañapäquiti. Uca urunacasti mutuyäwi urunacäniwa, ucan take cunatejj Kellkatanacanjj sisqui ucanacajj phokhasini. ¡Ay pobre warminaca qhitinacatejj ucürunacan usurïpjjani, jan ucajj jisc'a wawanacanïpjjanisa! Wali t'akhesiñaw orakenjj utjani, uqhamarac mä ajjsarcañ mutuyäwiw utjaraquini aca jakenacataqui. Yakhepanacajj guerran jiwarayatäpjjaniwa, mayninacasti take marcanacaruw preso apatäpjjani; yakha marcat jutirinacaw Jerusalén marcjja tacsupjjani, cunapachcamatï uc lurañataquejj tiempojj churatäqui uca horascama. “Ucapachasti unañchanacaw utjani intina, phajjsina, warawaranacana; orakensti marcanacajj mayjt'atäpjjaniwa, uqhamaraquiw sustjasipjjani kota mathapinacan ajjsarcañ khothutitanacapatjja. Jakejj ajjsarañatwa thayjtani cunatejj oraken pascani ucat yatisina; ucatsti alajjpachanjja jach'a ch'amanacapamppachaw qhathatini. Ucapachaw Jaken Yokaparu uñjapjjani, kenay patan ch'amampi, jach'a cancañapampi jutasquiri. Cunapachatï acanacajj pasañ kalltani ucqhajja, ch'amachasipjjam, uqhamarac suyapjjam janc'aquiraquiw khespiyatäjjapjjäta.” Uqhamaraquiw aca amuyt'äwimp uchäna: “Higo ali uñtapjjam, jan ucajj cawquïr yakha alsa. Cunapachatï uñjapjjäta laphinacap niya ch'ojjñatatasquiri ucapachasti, jumanacpachaw yatipjjtajja jallupachajj jac'ancatapjja. Ucapachparaquiw acanac pasir uñjapcäta ucqhajja, yatipjjam Diosan reinopajj jac'ancatapa. “Khanacwa sapjjsma, take acanacaw pasani janïra jichha pacha jakejj jiwarquïpana. Alajjpachampi acapachampejj tucusiniwa, ucampis arunacajjajj janiw tucuscaniti. “Amuyasipjjam, jan chuymanacamjja vicionacampi machañanacampi kalarayasipjjamti, uqhamarac aca jacañan llaquisiñanacampisa jan qhä urun jumanacajj acatjamat catjayasipjjañamataqui, cunjämtejj mä sipitajj jist'antasquis uqhama. Uca urusti uqhamwa jutani take orakpachan jaquirinacjjaru. Jumanacajj janc'aquïpjjamaya, uqhamarac orapjjam, take horasana uqhamat take acanac pascani ucat jaltapjjañamataqui, uqhamarac Jaken Yokap nayrakatan uñstapjjañamataquisa.” Jesusajj sapa uruw templon yatichirïna, arumasti Olivos sat kolluruw sarjjerïna ucan khantatiñataqui. Take jakeraquiwa templorojj sapa alwa purinirïna Jesusar ist'añataqui. Niya jac'ancänwa jan levaduran t'ant'a mank'añ fiestajja, Pascua fiesta sata. Sacerdotenacan jilïrinacapampi, ley yatichirinacampejj cunaymanit Jesusar jiwayañ thakjjapjjäna, ucampis jakeruw ajjsarapjjäna. Ucapachaw Supayajj Judasar manti, qhititejj Iscariote satäcaraquïna, jupasti tunca payan apostolonacat maynïrïnwa. Aca Judasaw sacerdotenacan jilïrinacaparu, temploncquis uca jilïrinacaru uñjiri saräna, ucat jupanacamp parläna cunjämat Jesusar catuyañataquisa. Jupanacasti cusisipjjänwa, ucat Judasarojj kollke churañ amtapjjaraquïna. Jupasti iyaw sasaw catokasïna, ucatwa jupajj ucqhatpacha cunjämat catuyañataquis thakascäna jan jakes utjqui uca horasanacana. Jan levaduran t'ant'a mank'añ fiesta urojj purinjjänwa, cunapachatï Pascua cordero sacrificapjjañapäcäna ucüru. Jesusasti Pedrompir Juanampiruw qhiti: —Sarapjjam Pascuan mank'añäquis uca waquichanipjjam —sasa. Jupanacasti jisct'apjjewa: —¿Cawqharu waquichañanacajjsa munta? —sasa. Jesusasti sänwa: —Marcar mantapcät ucqhajj mä jakeruw um wayusquir jicjjatapjjäta. Ucaru arcapjjam, cawqui utarutï mantcani uca utcama. Ucat uca utanirusti sapjjam: “Yatichiriw sistam: ¿Cawqhanquis discipulonacajjampi Pascuan mank'cä uca utajja?” sasa. Ucapachaw uñachayapjjätam mä jach'a uta altos patana, niya waquicht'atawa, ucan mank'añjja waquiyapjjam. Jupanacajj sarapjjänwa, ucatsti jicjjatapjjänwa cunjämtï Jesusajj jupanacarojj siscatayna uqhama; ucatwa ucanjja Pascuan mank'añjja wact'ayapjjäna. Uca horasa purinjjepansti Jesusampi apostolonacapampejj mesaruw kont'asipjjäna. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —¡Walpun jumanacampejj aca Pascua mank'a mank'añjja munäyäta janïra jiwcasina! Nayajj sapjjsmawa, janiw juc'amp acjja lurcäti Diosan reinopan phokhasiñapcama —sasa. Ucatwa amparapampi mä copa astasin Diosar yuspagari, ucat saraqui: —Ac catokapjjam, ucatsti jumanaccama jaljasipjjam. Sapjjsmawa, janiw uvan achupat umirejj cutt'ancäti, Diosan reinopan jutañapcamajja —sasa. Ucatsti, t'ant'a irtasin Diosar yuspagari; pachjasinsti jupanacaruw churi, ucat saraqui: —Acajj janchejjawa, ucasti jumanac laycu catuyatäniwa. Acjja nayat amtasisin lurapjjam. Copa astasinjja uca pachparac luraraqui, mank'añ tucuyatatjja, saraquiwa: —Aca copajj machak arust'äwiwa wilajj toke, acasti jumanacan asquimataquiw wartasi. Jichhasti qhititejj nayar aljantquitani uca jaken amparapajj nayan amparajjamp chicäsquiwa mesana. Jaken Yokapajja chimputäcän uca thac chekaw sarasqui; ucampis ¡wali llaccañaw aljantir jaketaquejja! Ucatsti jupanaccamaw jisct'asipjjäna —¿Qhitirac aljantanisti? —sasa. Ucjjarusti discipulonacajj qhitis jupanacatjja juc'amp jilïrit uñt'atäspa ucjjatawa ch'ajjwapjjäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Marcanacan reyinacapaw patronanacjamajj apnakapjjejja, uqhamarac jupanacan jilïrinacaparusti ‘suma lurir jakenacaw’ sapjjaraquiwa. Jumanacasti janiw uqhamäpjjañamäquiti; qhititejj jumanac taypinjj jilïrïqui ucajj juc'amp sullquïrjamäñapawa, jilïrïqui ucajja sirvirïñapawa. Uqhamasti ¿qhitirac juc'amp jilïristi, mesan mank'añatac kont'asqui ucati, jan ucajj sirvqui ucacha? ¿Janit mesancqui ucäqui? Nayasti jumanac taypinjja mä sirvirjamätwa. “Jumanacajj nayamp chicäsipcapuntawa t'akhesiñanacajjanjja. Ucatwa nayajj jumanacarojj mä reino churapjjsma, cunjämatï Awquejjajj nayar churquitu uqhama, qhä reinojjan jumanacajj mank'apjjäta, umapjjaraquïta mesajjana, uqhamarac tronon kont'asipjjäta, Israelan tunca payan triburu taripapjjañamataqui.” Jesusajj saraquïnwa: —Simón, Simón, amuyasim, Supayajj mayiwa jumanacarojj trigjam jawk'suñataqui. Ucampis nayaw jumataquejj mayta jan iyawsañamajj pist'añapataqui. Jumasti nayaru cuttanjjät ucqhajj ch'amañcht'am jilanacamaru jan mayjt'asipjjañapataqui —sasa. Simonajj sänwa: —Tata, janc'aquïtwa jumampi sarañataquejja carcelarusa uqhamarac jumamp chic jiwañataquisa —sasa. Jesusajj juparojj sänwa: —Pedro, sismawa, jichhürpachaw janïra wallpajj art'quipan jumajj quimsa cuti nayar jan uñt'iri tucüta —sasa. Ucat Jesusajj jisct'äna: —Cunapachatï qhitapcsma jan bolsani, jan kollkeni, ni wisqhunsa, ucqhajja ¿cunas jan utjapcayätamjja? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Janiw cunasa —sasa. Ucatwa Jesusajj saraquïna: —Jichhasti bolsanejja, bolsap apasiscacpan, uqhamarac kollke imasiñapsa; uqhamarac qhititejj jan espadanïchi ucajj sacop aljasisin alaspan. Sapjjsmawa, cunatejj Kellkatanacajj sisqui: ‘ñankha luririnacampi uñjatänwa’ sasa, ucajj nayanjj phokhasiñapawa, uqhamarac take cunatï nayatjja kellkatäqui ucanacasa. Ucatsti sapjjänwa: —Tata, acanjj pä espadaquiw utji —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Ucajj waliquiwa —sasa. Ucapachaw Jesusajj mistuwayjjäna, cunjämtejj lurapjjerïcän uqhamaru, Olivos sat kolluruw sarjjäna, discipulonacapasti arcapjjaraquïnwa. Uca chekar purisinsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Mayisipjjam jan yant'äwir mantapjjañamataqui —sasa. Ucat Jesusajj mä kala jakt'arjamaw saräna, ucan orañataquiw quillt'asiraquïna. Saraquïnwa: “Awquejja, munsta ucajja, aca t'akhesiñatjja khespiyita; ucampis jan munañajja luratäpati, jan ucasti juman munañamac luraspan” sasa. [Ucapachaw alajjpachat mä angelajj uñstäna juparu ch'amañchañataqui. Wal t'akhescasasti, juc'amp ch'amampiw oración luräna, jump'ipasti jach'a wila ch'akanacjamaw ch'akaräna.] Oración tucuyatatsti, sartasin discipulonacapan ucaruw sari, jupanacarusti iquisquir jicjjati, llaquimpi atipjataraqui. Ucapachaw discipulonacaparojj saraquïna: —¿Cunatsa iquisipcta? Sartasipjjam, mayisipjjam jan yant'äwir mantapjjañamataqui —sasa. Jesusajj parlascaquïnwa, ucapachaw walja jakenacajj purinipjjäna. Qhititejj Judas satäcäna ucasti tunca payan discipulonacat maynïrïnwa, ucajj jupanacan nayrakatap jutäna. Jupasti Jesusaruw maqhati jamp'att'añataqui. Ucapachasti Jesusajj juparojj sänwa: —Judas, ¿mä jamp'att'ampiti Jaken Yokaparojj aljanttajja? —sasa. Jesusampïpcäna ucanacajj uc uñjasajj jisct'apjjänwa: —Tata, ¿espadampit nuwantapjjäjja? —sasa. Ucat jupanacat maynïrejj sacerdotenacan jilïripan uywataparuw cupëjj jinchu espadamp jisctasin thokokayäna. Jesusasti sänwa: —Uqhaqui, jan cuns lurapjjamti —sasa. Ucat Jesusajj uywatan jinchup llamct'i, ucatsti c'umaräjjänwa. Ucjjarojj saraquiwa sacerdotenacan jilïrinacaparu, templo uñjir soldadonacaru, jilïri jakenacampiru, qhitinacatejj jupar catuyir jutapcatayna ucanacaru: —¿Jumanacajj espadampi, lawampiti mistunipjjta, nayajj lunthatäquiristsa uqhama? Cunapachatï nayajj sapürus templona jumanacampïscäyäta ucqhajja, janiw catuntapquistati, ucampis jichhajj horasanacamawa, cunapachatï ch'amacajj munañanïqui uca horasawa —sasa. Ucapachaw Jesusarojj preso catuntapjjäna, ucat sacerdotenacan jilïripan utaparuw irpapjjäna. Pedrosti jayatac arcascäna. Ucansti uta ankäjja taypinwa nina pichhasipjjäna, ucat nina thiyaruw Pedrojj kont'asiraqui jupanacamp chica. Ucatsti mä uywat tawakojj nina jac'an konusquir uñjasajj, wal jupar uñcati, ucat saraqui: —Aca jakejj jupanacampïscänwa —sasa. Pedrosti jan uñt'iriw tucüna: —Warmi, janiw nayajj uñt'cti —sasa. Mä juc'ampjarusti yakharaquiw uñji, ucasti saraquïnwa: —Jumajj jupanacanquiriraquïtawa —sasa. Pedrosti sänwa: —Janiw tata, janiw nayäcti —sasa. Mä hora pasatatsti yakhaw saraquïna: —Chekaw, aca jakejj jupampïscapunïnwa, jupasti Galileanquiriraquiwa —sasa. Ucapachasti Pedrojj sänwa: —Tata, janiw yatcti qhitits parlascta —sasa. Cunapachatï Pedrojj uqham parlascäna uca pachaw wallpajj art'äna. Tatitusti cutiquipstasin Pedror uñcatäna, ucqhaw Pedrojj amtasïna Tatitojj cuntejj jupar siscäna uca: “Janïra wallpajj art'quipanwa nayarojj quimsa cuti jan uñt'ir tucutäta” sasa. Ucatsti Pedrojj mistuwayjjasinjja wal jachäna. Qhitinacatejj Jesusar uñjasipcäna ucanacajj jupatjja larusipjjänwa, jawk'japjjaraquïnwa. Nayranacap imantasin ajanupat nuwjapjjäna: —¿Qhitis nuwtam? ¿Yattati? —sasa. Uqhamaraqui walja jan walinacampwa sapjjäna. Cunapachatï uröjjän ucapachajj judionacan jilïri jakenacapampi, sacerdotenacan jilïrinacapampi, ley yatichirinacampiw tantacht'asipjjäna, ucat Jesusarojj Jach'a Tantachäwiruw apapjjäna, ucansti aqham sasaw jisct'apjjäna: —Sapjjeta ¿jumätati Cristojja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Nayatejj ‘jïsa’ siristjja, janiw iyawsapquitasmati. Nayatejj jisct'apjjerisma ucajja, janiw arusjjatapquitasmati. Jichhatpachaw Jaken Yokapajj take ch'aman Diosan cupëjjapan kont'atäni —sasa. Ucspachaw takeni jisct'apjjäna: —¿Uqhamasti jumajj Diosan Yokapätati? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jïsa, jumanacpachaw sasipctajja —sasa. Ucapachaw jupanacajj sapjjäna: —¿Cunat juc'amp testigsa jichhajj muntanjja? Jiwas pachpaw quicpa lacapat ist'tanjja —sasa. Ucapachasti takeniw sartasipjjäna, ucatwa Jesusarojj Pilaton ucar irpapjjäna. Ucanwa juchañchañ kalltapjjäna aqham sasa: —Aca jakerojj jakenacasar pejjtusquirwa jicjjatapjjta: ‘Impuestjja janiw romano emperadorarojj pagañasäquiti’ siwa, uqhamaraquiw ‘Cristöt’ saraquiwa, mä arunsti ucajj ‘rey’ sañ muni. Ucatwa Pilatojj juparu jisct'äna: —¿Jumätati judionacan reyipajja? —sasa. Jesusasti sänwa: —Cunjämtejj sisctajja, uqhamawa —sasa. Ucapachasti Pilatojj sacerdotenacan jilïrinacaparu, uqhamaraqui jakenacarusa sänwa: —Janiw cuna juchsa aca jaken jicjjatcti —sasa. Jupanacasti sasipcaquïnwa juc'amp ch'amampi: —Take Judeanquir jakenacaruw yatichäwinacapampi mayjt'ayi. Galileat kalltani, ucatsti lurascaquiw acäcansa —sasa. Ucapachasti Pilatojj uc ist'asin jupanacar jisct'i: ‘¿Aca jakejj Galileanquiriti?,’ sasa. Ucatsti Galileanquiriwa sipanjja, Herodesan ucaruw apayi qhititejj Galilea apnakascäna ucaru. Ucasti uca urunacanjja Jerusalenancascaraquïnwa. Jesusar uñjasajj Herodesajj wal cusisïna, jupasti walpun jupar uñjañ munäna. Jupasti yakhanacatwa jupjjat parlirjja ist'atayna, ucat jupajj suyascänwa mä milagro lurir uñjañataqui. Jupasti wal jisct'äna, Jesusasti janiw cuns arscänti. Ucancasipcaraquïnwa sacerdotenacan jilïrinacapajja, ley yatichirinacasa, ucanacasti walpunwa juchañchapjjäna. Ucapachasti Herodesampi, soldadonacapampejj wal jisc'achapjjäna, ucatsti p'enkachañat juparojj suma isinacampiw ist'ayapjje mä reyirjama. Ucat Herodesajj wasitat Pilaton ucar qhiti. Ucürunwa Pilatompi Herodesampejj sumancthapjjapjjäna; ucat nayrasti janiw walincapcänti. Ucapachaw Pilatojj sacerdotenacan jilïrinacaparu, autoridadanacaru uqhamarac take jakenacaruw tantthapïna. Ucatsti sänwa: —Jumanacaw aca jakjja nayarojj irpanipjjesta: ‘Jakeruw pejjtu’ sasa. Nayasti jumanac nayrakatanwa jisct'aracta, niya uñjapjjaractawa, janiw cuna juchsa jicjjatcti jumanacan juchañchatanacamatjja. Herodesas janiraquiw jicjjatquiti, ucataracwa cutt'ayanjjestu. Uñjapjjaractawa janiw cuna juchsa lurquiti jupajj jiwayatäñataquejja. Jawk'jäwa, ucatsti antutjjäwa —sasa. [Pilatojj fiesta urunacanjja jakenacampi munayasiñataquejj mä preso antutañapänwa.] Ucampis takeniw mayac art'apjjäna: —¡Cunarus jupajj tucpan! ¡Barrabasar antutam! —sasa. Aca Barrabasarusti carcelaruw apantapjjatayna, marca apnakerinac contra pejjtutapata, uqhamarac jaker jiwayatapampita. Pilatosti Jesusaruw antutañ munäna, ucat wasitat jakenacarojj parläna. Jupanacasti juc'amp jach'atwa art'apjjäna: —¡Ch'accatam! ¡Ch'accatam! —sasa. Quimsïr cutimpiw Pilatojj jupanacar saraqui: —¿Cuna jan walsa lurejja? Janiw nayajj jupanjj cuns jicjjatcti jiwayatäñapataquejja. Jawk'jä, ucat antutjjäwa —sasa. Jupanacasti arnakasipcaquïnwa: ¡Ch'accatam!, sasa. Uqham jupanacampi sacerdotenacan jilïrinacapampi wal arnakapjjatap laycuw jicjjatapjje cuntejj munapcän uca. Pilatosti amtiwa cuntejj jupanacajj mayipcän uc luraña. Uqhamaw antutjjäna, mayipcäna uca jakerojja, cawquïritejj marca apnakeri contra sayt'catayna, jake jiwayatapat carcelanccäna ucarojja. Jesusarusti jupanacan munañanacaparuw catuyjjaraquïna. Jesusar ch'accatir apasipcän ucapachasti Cirenenquiri Simón jakeruw pampat jutasquirir catuntapjjäna, ucat juparojj cruz apjjaruyapjje Jesusan khepap apañapataqui. Walja jakew arcäna, uqhamarac walja warminacaw jupat llaquisisin jachapjjäna wararipjjaraquïna. Jesusasti jupanacar uñtasin saraqui: —Jerusalenanquir warminaca, jan nayat jachapjjamti, jan ucasti jumanac pachpata, uqhamarac wawanacamampit jachapjjam. Purininiw urunacajja cunapachatï sapcani: ‘Cusisiñanïpjjew jan wawachasiri, jan usuriptiri, uqhamarac jan ñuñuyir warminacajja.’ Ucapachaw jakejj kollunacar aqham sañ kalltapjjani: ‘Nanacjjar alljjattapjjeta,’ lomanacarusti: ‘Imantapjjeta.’ Ch'ojjña alinacampitejj ucjja lurapchejja, waña alimpejj ¿cuns lurapjjani? —sasa. Uqhamaraquiw pani lunthatanac apapjjäna Jesusamp chica jiwayañataqui. Cunapachatejj Calavera sat chekaru puripjjäna ucqhajja, Jesusarojj crusaruw ch'accatapjjäna. Uqhamaraqui pani lunthatanacaru, maynirojj cupëjjaru, maynirusti ch'ekäjjaruraqui. Ch'accatasipcän ucqhajj [Jesusajj sänwa: —Awquejja, perdonam, jupanacajj janiw cuna luratanacaps yatipquiti —sasa.] Soldadonacasti suerte jaktapjjäna Jesusan isip jupanaccam jaljasiñataqui. Ucanjja jakejj uñch'uquisipcänwa, uqhamaraquiw autoridadanacas jupatjja larusipjjäna: —Yakhanacarojj khespiyiwa; jichhajj jupa pachpa khespiyaspan, chekpachatï Diosan ajllit Cristöchi ucajja —sasa. Uqhamaraquiw soldadonacas jupatjj larusipjjäna jac'achasisinsti, c'allc'u vinagre loktapjjäna. Ucatsti sapjjänwa: —Jumatejj judionacan Reyipästa ucajja, jumapach khespiyasim —sasa. P'ekep patansti mä kellkataw utjäna, [griego, latín, hebreo arunacana] kellkata, “Acajj Judionacan Reyipawa” —sänwa. Warccatatäpcän ucanacat maynïri lunthatasti jan wali arunacwa juparojj säna: —Jumatejj Cristöstajja, jumapach khespiyasim, uqhamarac nanacarus khespiyapjjaraquita —sasa. Ucampis maynïr lunthatajj masiparojj tokenokänwa: —Jumas aqham mutuyatäcasinjja, ¿janit Diosarojj ajjsarcta? Jiwasajj chekpachansa juchasatjamwa t'akhesisctanjja, ucampis jupajj janiw cuna jan wals lurquiti —sasa. Ucatsti Jesusarojj sänwa: —Take marcanac apnakcäta ucqhajj nayat amt'asitätawa —sasa. Jesusajj juparojj saraquïnwa: —Chekpachawa sisma, jichhürpachaw jumajj nayampi chica paraisoncjjäta —sasa. Niya chica urjamäjjänwa. Ucapachaw take aca orakejj ch'amact'awayäna, ucasti quimsa horascamaw uqhamäna. Intejj ch'amact'awayänwa, ucatsti templon cortinajj payaruw chic chicat ch'iyjtäna. Ucatwa Jesusajj jach'at art'asïna: —¡Awquiy, amparamaruw ajayojj-jja catuyasjjsma! —sasa. Uc arsusinwa jiwawayjjäna. Cunapachatï romano capitanajj uqham uñjän ucqhajja, Diosaruw yupaychäna: —Chekpachansa aca jakejj janiw juchanïcänti —sasa. Take qhitinacatejj ucanac uñjapcän uca jakenacajj chuymap lek'esisaw ucqhajj sarjjapjjäna. Ucampis Jesusar uñt'apcatayna ucanacampi, uqhamarac Galileatpach arcanipcatayna uca warminacasa jayat take acanac uñch'uquisipcäna. Mä suma asqui jakew utjäna, José sata, Arimatea marcanquiri, uca marcasti Judea orakenquiwa. Jupajj judionacan Jach'a Tantachasïwipan maynïrïnwa. Aca Joseasti Diosan reinop suyt'ascäna, uqhamasti janiw “waliquiw” siscänti cuntejj Jach'a Tantachasïwejj lurcatayna ucarojja. Ucat jupajj Pilaton uc sari, ucatsti Jesusan janchip mayi. Crusat apakasinsti, mä sabanampiw llawunti ucat mä karkaru lurat sepulturaruw imayjjäna, uca sepulturarusti janiw qhitis ucqhacamajj imascänti. Ucqhasti samarañ urutac waquichasiñ urünwa, cunatejj niya kalltañampïscäna. Galileat Jesusamp chic jutapcatayna uca warminacajj sepultur uñjiriw sarapjjäna, ucatsti sum uñjapjjäna cunjäm uchatäcäntejj Jesusan janchipajj ucjja. Utar cuttanjjasinsti suma k'apquir kollanac waquiyapjjäna. Samarañ urusti samarapjjänwa camachi arunacarjama. Semana kallta urunsti, warminacajj wali albawa sepulturar sarapjjäna suma k'apquir kollanacas apt'ata, uqhamaraquiw mayni warminacajj jupanacamp chica sarapjjaraquïna. Purisinsti, sepulturar atcatatäcän uca kal atekat jicjjatapjjäna. Ucat mantapjje, ucampis Tatit Jesusan janchipjja janiw jicjjatapcänti. Sustjatäsipcänwa janiw camacht'irjamäpcänsa. Uqhamäsquipanwa jupanac jac'an uñsti pani suma jank'ot ist'at chachanacajja. Jupanacasti ajjsarañat orakeruw alintapjjäna. Uca chachanacasti sapjjewa: —¿Cunats jumanacajj jacasquirirojj jiwatanac taypinjj thakapjjta? Janiw acancjjeti, jactawayjjewa. Amtasipjjam, cunjämsa Galileancascäna ucqhajj parlapjjäyätamjja uca. ‘Waquisiw Jaken Yokapan jucharar jakenacan amparaparu catuyatäñapajja, ch'accatatäñapasa, ucat quimsürut jactjjañaparaqui’ sasa. Ucapachaw jupanacajj Jesusan arunacapat amtasipjjäna. Sepulturat cuttjjasinsti, tunca mayan apostolonacaparu, uqhamarac mayninacarusa take acanac yatiyapjjäna. Apostolonacar yatiyapcän ucanacasti acanacänwa: María Magdalena, Juana, Santiagon taycap María, uqhamarac yakha warminacampi. Apostolonacataquisti cuntejj uca warminacajj parlcäna uca arunacajj lokhe cancañjamaw jupanacataquejj amuyasïna, ucatsti janiw iyawsapcänti. Ucampis Pedrojj mistuwayasin, jalacamaw sepulturar jali; mankha uñantcän ucapachasti mä thiyar sábana apnokt'atac uñjäna, ucat utaparojj wali musphataw sarjjäna cunatejj pascatayna ucanac uñjasina. Uca pachpa uruwa jupanacat paninejj Emaús sat mä marcaru sarasipcäna, ucasti Jerusalén marcatjj mä tunca mayan kilometronjamänwa. Jupanacasti, take cuntejj pascatayna ucanacat parlasisaw sarasipcäna. Ucatsti uqham jupanacajj parlasis uqhamarac ch'ajjwasa sarapquipanwa, Jesús pachpa jicjjati, ucat jupanacamp chica sarawayi. Jupanacajj Jesusarojj uñjapchïnsa, ucampis janiw jupan qhitïtaps amuyapcataynati. Ucapachaw Jesusajj jupanacar jisct'äna: —¿Cunjjats jumanacajj thac sarcasajj ch'ajjwapjjta? ¿Cunats llaquitäpjjta? —sasa. Jupanacat mayni Cleofas satäcän ucajj juparojj sänwa: —Take jakew yatipjje cunatejj Jerusalenan aca urunacajj pasqui ucjja. ¿Juma sapaquit ucanccasin jan yatctajja? —sasa. Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj jisct'äna: —¿Cunarac pasisti? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Nazaretanquir Jesusajja wali ch'aman profetänwa, luräwinsa, arunsa Dios nayrakatana, uqhamarac jakenac nayrakatansa. Uqhamaraquiw sacerdotenacan jilïrinacapampi, jiwasan autoridadanacasampejja jiwayañatac juchañchapjje, ucat juparojj ch'accatapjjaraqui. Nanacajj suyt'apjjäyätwa, jupan Israel marcar khespiyañapa. Jichhasti, take ucanac pasatatsti niya quimsüröjjewa. Nanacatjja yakhep warminacajj sustjapjjaraquituwa. Jupanacasti wali albatwa sepulturar sarapjjatayna, ucatsti jupanacajj janiw janchipjj jicjjatapcataynati. Jutasinsti yatiyapjjetuwa: ‘Nanacajj angelanacaruw uñjapjjta, Jesusajj jacasquiwa siri’ sasa. Ucjjaruw nanacat yakhepanacajj sepulturar sarapjjaraqui, ucanacasti cunjämtejj warminacajj sapqui uqham jicjjatapjjatayna, Jesusarusti janiw uñjapcataynati. Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj saraquïna: —¡Cunja jan amuyt'irïpjjaracta jumanacasti, kala chuymaninaca cunatarac profetanacan arsutanacapar jan iyawsapjjtasti! ¿Janit Cristonjj take acanaca t'akhesiñapajj waquiscänjja janïra alajjpacharu aptatäcasinjja? —sasa. Ucatwa amuyt'ayañ kallti jupa toket take kellkatanacajj parlqui ucanacata, Moisesan libropat kalltasina, profetanacan take kellkatanacapat yatjjatasa. Cawquïr marcarutejj sarapcän uca marcar purisasti Jesusajj thac pasawayañ munascaquïnwa. Jupanacasti kheparañapataquiw achict'apjjäna: —Nanacamp chica kheparam, niya jayp'uquëjjewa, niyaw arumt'jjani —sasa. Ucatwa Jesusajj jupanacamp chica kheparañataqui mantjjäna. Cunapachatï mesan jupanacamp chica kont'ascäna ucqhajja, t'ant'a irtasin Diosaruw yuspagaräna, pachjasinsti jupanacaruw churäna. Ucapachaw jupanacan nayranacapajj jist'artäna, khanpachawa Jesusarojj uñt'jjapjjäna. Ucampis jupajj chhaktawayjjänwa. Ucat jupanaccama sasipjje: —¿Janit khanpacha chuymanacasajj nacquistänjja thac jiwasamp chic jutascäna, uqhamarac Kellkatanacat amuyt'ayasquistäna ucqhajja? —sasa. Ucapachasti, janc'aquiw Jerusalenar cuttawayapjjäna, ucansti tunca mayani apostolonacaru uqhamaraqui mayninacampiruw jicjjatapjje. Jupanacasti sapjjewa: —Chekapuniw Tatitojj jacatatjjatayna, Simonaruw uñstatayna —sasa. Ucatwa jupanacajj cunatejj thaquinjj pascatayna uc yatiyapjjäna, uqhamarac cunjämsa Jesusarojj uñt'apjjatayna t'ant'a pachjcän ucapachajja. Jupanacasti parlasipcaquïnwa take acanacatjja, uqhamaruw Jesusajj acatjamat jupanac taypir sayt'asi ucat jupanacar arunti: —Samarañajj jumanacampïpan —sasa. Jupanacajj muspharataw wal sustjasipjjäna, mä ajays uñjapcaspa uqham amuyapjjäna. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¿Cunatsa sustjatäpjjta? ¿Cunatsa chuymanacamanjj uca pächasiñanacamajj utjapjjtamjja? Uñjjatapjjam amparanacajjsa uqhamarac cayunacajjsa, nayäsctwa. Llamct'apjjeta uqhamarac uñcatapjjeta, mä ajayojj janiw janchinïquisa, ni ch'aqhanïquisa, ucampis nayajj janiw uqhamäcti —sasa. Ac sasinjja jupajj amparanacapampi cayunacapampwa uñacht'ayasi. Ucampis jupanacajj cusisiñampit ajjsarapjjänwa janïraw iyawsapcänti, ucatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa; —¿Acan cuna mank'añas utjapjjtamti? —sasa. Ucat churapjjäna mä jisc'a chawlla cancampi, [uqhamarac mä juc'a misq'imp cuna]. Jupasti catokasinwa mank'antäna jupanac nayrakatana. Ucjjaruw saraquïna: —Cunatejj nayamp lurasqui ucajj cunatejj jumanacampïsin sapcäyäsma ucawa: Phokhasiñapänwa take cunatejj naya toketjj kellkatäqui Moisesan leyipana, profetanacan libronacapana, uqhamarac Salmonacansa ucanacajja. Ucapachaw Kellkatanacatjj jupanacarojj amuyt'ayäna. Ucatsti saraquïnwa: —Aqham kellkatawa: Cristojj jiwaniwa, ucatsti quimsürut jiwatanac taypitjj jacatatani; sutipanaracwa take marcanacarojj parlasini, Jerusalenat kalltasina, aqham sasa: ‘Jan wali jacäwinacamatjja arrepientisipjjam juchanacamajj perdonatäñapataqui’ sasa. Jumanacaw take acanacatjj testigonacäpjjtajja. Yatipjjaraquim nayajj qhitanïwa cuntejj Awquejjajj ‘Churämaw’ sisquitu uca; jumanacasti aca Jerusalén marcan kheparapjjam, alajjpachat ch'amajj jutcani uc catokañcama —sasa. Ucapachaw Jesusajj jupanacarojj irpi Betania marccama; jupasti amparanac aytasinwa jupanacarojj bendici. Ucatsti bendiscasinwa jupanacatjja jithektawayjje, alajjpacharu aptatäjjänwa. Jupanacasti yupaychasinjja wali cusisitaw Jerusalenar cutt'awayjjapjjäna. Ucatsti Diosarojj templonjja yupaychasipcaquipunïnwa. Cunapachatejj take cuna kalltcäna ucqhajja, Arojj utjapunïnwa; qhä Arusti Diosampïnwa, uca Arusti Diosänwa. Kalltanjja jupajj Diosampïnwa. Jupa tokew Diosajj take cuns luri, jan jupampejj janiw cuna luratas utjquiti. Jacañajj jupanwa utjäna, aca jacañasti jakenacan khanapänwa. Aca khanasti khantiwa ch'amac taypina, ch'amacasti janiw khanarojj jiwt'ayañatac ch'amanïcänti. Mä chachaw utjäna Diosan qhitanita, Juan sutini. Jupasti testigjama khanat parliriw jutäna, cuntejj jupajj parlcäna uca toke takeni iyawsapjjañapataqui. Juanajj janiw khanäcänti; jan ucasti mä testigjama uca khanat parlañapatac qhitanitaquïnwa. Take jakenacar khant'qui uca chekpach khanawa acapacharojj purisincäna. Qhä Arusti aca orakencänwa; Diosasti aca orakerojj jupa tokew luri, orakenquirinacasti juparojj janiw uñt'cänti. Jupajj quipca orakeparuw juti, ucampis jupanquirinacajj janiw catokapcänti. Ucampis juparu catokapqui iyawsapcaraqui ucanacarusti munañanïñwa churi Diosan wawanacapa tucupjjañapataqui. Ucanacasti janiw janchit nacit wawanacjamäquiti, ni jaken munañapat nacit wawanacjamäquisa, jan ucasti Diosat nacit wawanacäpjjewa. Qhä Arusti janchiruw tucu, jiwasanac taypinwa jacaraquïna. Jiwasanacajj uñjtanwa jach'a cancañapa, uca jach'a cancañasti alajjpach Awquin mä sap Yokapan jach'a cancañapänwa, munasiñampi asquimpi phokhantataraqui. Juanasti jupatwa parläna: “Acapï cawquïrittejj parlcäyäta: ‘Nayan khepajj jutqui ucajj nayatjja juc'amp nayrïriwa, utjapunïnwa janïr nayajj utjcäyät ucqhatpacha’ ” sasa. Takeniw jach'a kamir cancañapatjja catoktanjja, bendicionat bendicionjjaru. Moisés tokew leyejj churatäna, ucampis munasiñajj uqhamarac cheka arunacas Jesucristo tokew juti. Janiw cunapachas Diosarojj qhitis uñjquiti, ucampis mä sapa Yokapa, cawquïritejj Awquipa jac'ana kont'atäquis ucawa uñt'ayistu cunjamäquitejj Diosajj ucjja. Jerusalenanquir judionacajj qhitapjjänwa sacerdotenacampiru levitanacampiru Juanan ucaru, qhitïpachasa uc jisct'añataqui. Jupasti arsusïnwa, khanpacha: —Janiw nayajj Cristöcti —sasa. Ucjjarusti wasitampiwa jisct'apjjäna: —Uqhamasti ¿qhitïtasa? ¿Elías profetätati? —sasa. Juanasti saraquïnwa —Janiw ucäctsa —sasa. Ucjjarusti jisct'apjjaraquïnwa: —Uqhamasti ¿qhä profeta jutañapäqui ucätati? —sasa. Juanasti sänwa: —Janiw ucäctsa —sasa. Ucjjarusti sapjjaraquïnwa: —Uqhamasti, ¿qhitïtasa? Yatiyapjjañajjawa qhitanipquitu ucanacarojja. ¿Camsapjjetasmasa juma pachpatjja? —sasa. Juanasti saraquïnwa: —Nayajj mä arütwa wasaran art'iri: ‘Chekaptayapjjam Tatitun thaquipa’ sasa, cunjämtï Isaías profetajj arscäna uqhamarjama. Juanaru jisct'irinacajj fariseonacan qhitatänwa. Juanarusti jisct'apjjaraquïnwa: —Uqhamasti jan Cristöcstajja, ni Eliasäcaractasa, ni qhä profetäcaracsta ucajja, ¿cunatsa bautistajja? —sasa. Juanasti saraquïnwa: —Nayajj umampiw bautista, ucampis jumanac taypinjja mayniw utji, ucarusti janiw uñt'apctati. Jupajj nayat nayräcchi ucasa, nayan khepajjwa juti. Nayajj janiw asquïcti ni wisqhu t'isnup jararañataquisa —sasa. Take acanacajj pasänwa; Betábara sat chekana, ucasti Jordán jawirat inti jalsu tokencänwa, cawqhantejj Juanajj bautiscäna ucqhana. Khepürusti Juanajj Jesusaruw uñjäna, jupar jac'achasisinquiri, ucatsti sänwa: “Uñtapjjam, acawa Diosan Corderopajja, acapachan juchap k'omachirejja. Nayajj jupatpï parläyätjja: ‘Nayan khepäjj-jja mä chachaw juti, jupasti nayat nayrawa, utjapunïnwa janïr nayajj utjcäyät ucqhatpacha’ sasa. Naya pachpawa jan yatcäyätti qhitïtapsa, ucampis nayajj juttwa umampi bautisasina Israel marcajj uca Jesusar uñt'añapataqui.” Ucjjarojj Juanajj saraquïnwa: “Nayajj uñjtwa Kollan Ajayuru alajjpachat mä palomar uñtat sarakanquiri, uca Kollan Ajayusti jupjjaruwa sayt'araqui. Nayajj janïraw yatcäyätti qhitïtapsa; ucampis qhititejj umampi Bautisiri qhitanquitojja, ucajj aqhamwa situ: ‘Cunapachatejj Kollan Ajayuru mä chachjjaru sarakanquiri uñjätajja, uca chachapï Kollan Ajayumpi bautisirejja’ sasa. Nayaw uñjta, nayaraquiw testigötjja, jupajj Diosan wawapätapa” sasa. Khepürusti Juanajj wastatwa ucawjancascäna pä arquirinacapampi. Jesusar ucawja pasasquir uñjasinjja Juanajj sänwa: “Uñtapjjam, jupawa Diosan Corderopajja” sasa. Uc ist'asinjja Juanan panpach arquirinacapajj Jesusaruw arcapjjäna. Jesusasti khepäjj uñaquipasisinsti jupar arcasquirwa uñjäna, jupanacarusti saraquïnwa: ¿Qhitsa thakasipcta? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Yatichiri, ¿cawquins jacascta? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jutapjjam, uñjapjjaraquim —sasa. Jupanacasti sarapjjänwa cawqhantejj jacascäna uc uñjiri. Uca urusti Jesusampiw kamapjjäna, niya pusi horasäjjatap laycu. Uca panit maynïrejja Andresänwa, Simón Pedron jilapa, cawquïritejj Juanaru ist'cäna uqhamarac Jesusar arccäna uca. Andresajj janïr cunäquipana Simón jilaparuw thaker saräna, ucatsti saraquïnwa: —Mesiasaruw jicjjatapjjta. (Ucasti Cristo sañwa muni.) Ucatsti Andresajj Simón jilaparojj Jesusan ucaruw irpäna. Jesusasti uñjasinjja sänwa: —Jumajj Simón sutinïtawa, Jonasan yokapa, ucampis jichhajj Cefas sutinïyätawa. (Ucasti Pedro sañwa muni.) Khepürusti Jesusajj Galilea tokeruw sarañ munäna, ucatsti Feliperuw jicjjatäna: —Arquita —sasa. Aca Felipesti Betsaida marcanquirïnwa, ucasti Andresampin Pedrompina marcaparaquïnwa. Felipesti Natanael thakeriw saräna, ucatsti saraquïnwa: —Uñjapjjtwa cawquïri chachjjattejj Moisesajj ley libropanjj kellkcänjja, uqhamarac qhitjjattejj profetanacas kellkcänjja uca chacharu. Ucasti Jesusawa, Nazaret marcanquiri Josean yokapa —sasa. Natanaelasti ucjjarojj saraquïnwa: —Nazaret marcatjj ¿cuna sumarac mistuspa? —sasa. Felipesti saraquïnwa: —Jutam uñjiri —sasa. Jesusasti Natanaelaru jac'achasinquir uñjasajj sänwa: —Acajjay, chekpach israelitaw juti, jupansti janiraquiw cuna sallkjañas utjquiti —sasa. Ucatsti Natanaelajj jisct'änwa: —¿Cunjats uñt'ista? Jesusasti saraquïnwa: —Janïr Felipejj jawscäyätam ucqhatpachaw nayajj uñjsma cunapachatejj higo ali c'uchuncascäyäta ucapacha —sasa. Natanaelajj ucjjarojj sänwa: —Yatichiri, jumajj Diosan Yokapätawa, Israel marcan Reyipa —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —¿Higo ali c'uchun uñjsma uc satajjatti nayarojj iyawsista? Ucat sipansa jichhajj jach'a luräwinacwa uñjäta. Jesusajj sascaquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacajj uñjapjjätawa alajjpach jist'arata, Diosan angelanacaparusti maqhatquiri, uqhamarac Jaken Yokapjjaru sarakasinquiri —sasa. Quimsüru pasatatsti mä casarasïwiw utjäna Caná marcana, Galilea tokena. Jesusan taycapajj ucancaraquïnwa, Jesusasti discipulonacapamp cuna uca casarasïwiru jawsayataraquïnwa. Vino tucusjjepansti Jesusan taycapajj juparojj sänwa: —Janiw vinopajj utjcjjeti —sasa. Ucampis Jesusajj taycaparojj sänwa: —Warmi, ¿cunatsa nayarojj uc sista? Janïraw horasajjajj purinquiti —sasa. Ucampis Mariajj sirvirinacarojja sänwa: —Cuntejj sapcätam jupajj uc lurapjjam —sasa. Sojjta wacullanacaw kalat lurata utjäna, judionacan cultonacapan k'omachasïwinacaparjama. Sapa wacullarojj mä quimsakallk tunca, jan ucajj patac litrjamaw umajj mantäna. Jesusajj sirvirinacarojj sänwa: —Aca wacullanacaru umampi phokharayapjjam —sasa. Jupanacasti phokharayapjjänwa. Ucjjarusti Jesusajj saraquïnwa: —Jichhasti apsupjjam mä juq'ita, ucatsti casarasïwi sarayirin ucaru apapjjam —sasa. Jupanacasti apapjjänwa. Casarasïwi sarayiristi umjj mallt'änwa, umasti vinoruw tucjjatayna. Janiraquiw cawquit jutataps yatcänti, ucampis sirvirinacapajj sumwa yatipjjäna um apsunipjjatapa. Casarasïwi sarayiristi, casarasiri waynaruw jawsayäna. Ucatsti saraquïnwa: —Takeniw nayrakat suma vino sirviñ yatipjje, cunapachatejj jawsatanacajj vino umsjjapjje, ucjjaruw jan suma vinöc ucjja umapjje. Ucampis jumajj jichhacamaw suma vinjja imatätajja —sasa. Acjja Jesusajj luränwa Caná sat marcana, Galilea ucsana. Aca milagrojj nayrïr milagrönwa. Uca luräwimpisti ch'amap uñacht'ayäna, yatekerinacapasti juparojj iyawsapjjaraquïnwa. Acanac pasjjepansti Jesusajj sarawayjjänwa Capernaum sat marcaru, taycapampi, jilanacapampi, discipulonacapamp cuna; uca marcanjja mä kawkha uruw kamarapjjäna. Judionacan Pascua fiestapajj niya jac'äjjatap laycojja, Jesusajj Jerusalén marcaruw sarawayjjäna. Templo mankhansti jicjjatänwa vacanaca, ovejanaca, palomanaca aljiri, uqhamarac kollke troquirinacsa. Uc uñjasinjja, Jesusajj mä chicot waquicht'asisina, takeniruw templot alissüna ovejanacapamp vacanacapamp chica. Kollke troquirinacan kollkenacaps pamparuw willtaraquïna, uqhamarac mesanacaps jakonucuraquïna. Palomanac aljirinacarusti saraquïnwa: —¡Acat ucanac apsupjjam! Awquejjan utapjja jan mä khathur uñtat tucuyapjjamti —sasa. Discipulonacapajj uc ist'asinjja amtapjjänwa Kellkatan aqham siri: “Utamar munañaw tucuntitu” —sasa. Uca pasatatsti judionacajj jisct'apjjänwa: —¿Cuna munañampitï acanac lurcta ucatjja uñachayapjjetasmati? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —T'unthapipjjam aca templo, nayasti quimsürunwa machakat sayt'ayä —sasa. Judionacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Pusi tunca sojjtan maranwa aca templo lurañjj tucuyapjje, ¿jumasti quimsürun sayt'ayasmati? —sasa. Ucampis cawquïr templottejj Jesusajj parlcäna ucajja, jupan janchipänwa. Ucatwa, cunapachatejj Jesusajj jiwatat jactjjän ucqhaw discipulonacapajj amtapjjäna aca arsutapa, Kellkatarus “chekaw” sapjjaraquïnwa, uqhamarac Jesusan arsutanacaparusa. Cunapachatejj Jesusajj Jerusalén marcanccäna Pascua fiestanjja, waljaniw jupar iyawsapjjäna milagronac luratap laycu. Ucampis Jesusajj janiw jupanacar alcatascänti, jupajj takeniru uñt'atap laycu. Jaker uñt'añataquejj janiw qhitin yatiyatäñasa waquiscänti, jan ucasti jupa pachpawa yatïna jaken chuymapa. Mä fariseow utjäna, Nicodemo sata, jupasti judionacan jilïripänwa. Aca Nicodemosti arumaw saräna Jesusar uñjt'aniñataqui, ucatsti saraquïnwa: —Yatichiri, yatipjjtwa Diosajj jumar qhitanitapa nanacar yatichiri; janiraquiw qhitis aca milagronac lurcaspati, janitejj Diosajj jupampïspa ucajja —sasa. Ucjjarusti Jesusajj juparojj sänwa: —Khanacwa sisma, qhititejj jan wasitat nascani ucajja, janiw Diosan reinopjja uñjcaspati —sasa. Nicodemosti ucjjarojj jisct'araquïnwa: —Uqhamasti, ¿cunjämrac mä chachajj chuymanëjjasinjja wasitat nacispa? ¿Taycapan puracaparuti wasitat mantaspa naciñataquejja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Khanacwa sisma, qhititejj umampita Ajayumpita jan nascani ucajj, janiw Diosan reinopar mantcaspati. Cunatejj janchit nacitäqui ucajja janchiwa; cunatejj Ajayut nacitäqui ucajja ajayuwa. Jan muspharamti cuntejj siscsma ucatjja: ‘Takeniw wasitat naciñapa.’ Thayajj cawcsats thayt'aniquiwa, thayt'atapsti ist'aractawa, ucampis janiw yatctati ni cawcsat jutatapa ni cawcsar saratapsa. Uqhamaraquiwa Ajayut nacitanacajja. Nicodemojj wasitat jisct'äna: —¿Cunjämäspas acajja? —sasa. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —¿Jumajj Israel marcan jach'a yatichiripästajjaya, janit acjj yatcta? Khanacwa sisma, yatipcta ucatwa parlapjjta, uqhamarac cuntejj uñjapcta ucrac khanañchapjjta, ucampis janiw jumanacajj iyawsapctati cuntejj sapjjsma ucjja. Aca oraken yänacapat parlapjjsma ucsti janiw iyawsapquistati, ¿Cunjämaraqui iyawsapjjetasmasti alajjpacha yänacat parlapjjerisma ucsti? Janiw qhitis alajjpacharojj maqhatquiti, jan ucasti qhititejj alajjpachat sarakanqui ucaquiwa, ucasti Jaken Yokapawa, [alajjpachancaraquiwa]. Cunjämtï Moisesajj wasaran catari aptäna, uqhamaraquiw Jaken Yokapajj aptatäni. Qhitinacatejj jupar iyawsapqui ucanacajj jan chhakañapataqui, jan ucasti wiñay jacañanïñapataqui. “Diosajj acapachar wal munatap laycuw mä sapa Yokapar qhitani, take qhitinacatejj jupar iyawsapqui ucanacajj jan chhakañapataqui, jan ucasti wiñay jacañanïñapataqui. Diosajj janiw Yokapjja acapachar juchañchañataqui qhitanquiti, jan ucasti acapachajj jupa toke khespitäñapataquiw qhitani. Qhititejj Diosan Yokapar iyawsqui ucajja, janiw juchañchatäquiti, ucampis qhititejj jan iyawsqui ucajj niyaw juchañchatäjje, Diosan mä sapa Yokapar jan iyawsatap laycu. Qhitinacatejj jan iyawsapqui ucanacajj juchañchatäjjewa. Cunapachatejj khanajj acapacharu jutqui ucqhajj jakenacajj ch'amacaruw juc'ampi munapjje khanat sipansa, luräwinacapajj jan walïtap laycu. Take qhitinacatejj jan wal lurapqui, ucanacajja khanarojj uñisipjjewa, janiraquiw khanarojj jac'achasipquiti, jan wali luratanacapajj jan khanstañapataqui. Ucampis qhitinacatejj asquin sarnakapqui, ucanacajj khanaruw jac'achasipjje, Diosajj luräwinacap taypincatap uñjasiñapataqui.” Ucanac pasatatsti Jesusajj discipulonacapampiw Judea tokeru sarawayjjäna. Purisinsti mä kawkha urunacawa ucancapjjäna bautisasa. Uca pachparaquiwa Bautisiri Juanajj Enón sat chekan bautisascäna, Salim sat jac'ana, ucawjan walja uma utjatap laycu, jakenacasti puriniritcamaw bautisatäna. Ucapachajj janïraw Bautisir Juanajj carcelrantatäcänti. Ucatsti Bautisir Juanan arquirinacapampi mä kawkha judionacampiw ch'ajjwapjjäna k'omachasïwjjata. Ucatsti Bautisir Juanan ucar sarasinjja sapjjänwa: —Yatichiri, Jordán jawir qhurcatan jumampïcän ucajja, qhititaractejja jumajj khanañchapquista ucajja jichhajj bautisasquiwa, takeniraquiw jupar arcapjje —sasa. Juanasti ucjjarojj saraquïnwa: —Janiw qhitinsa cunas utjcaspati janitejj Diosajj churcaspa ucajja. Janiw nayajj Cristöcti, jan ucasti jupan nayräjjap qhitanitaquïtwa, jumanac pachpaw ucjj sum arsur ist'apjjestajja. Mä casarasïwinjja casarasiri warmin chachapäcani, ucapï casarasir waynajja, jupan parlatap ist'asinjja amigopajj wal cusisi. Nayajj uca pachparaquiw cusista. Jupajj sapürutjama jach'aru tucuñapawa, nayasti sapürutjamaw jisc'aru tucuñajjaraquejja —sasa. “Qhititejj alajjpachat jutqui ucajja take jakenacjjanquiriwa. Qhititejj acapachat jutqui ucajja, acapachanquiriwa, acapachan yänacapataracwa parli. Ucampis qhititejj alajjpachat jutqui ucajja take jakenacjjanquiwa. Uqhamaraquiw parli cuntejj uñjqui ist'caraqui ucjjata, ucampis janiw qhitis iyawsquiti cuntejj jupajj arsqui ucjja. Ucampis cawquïritejj iyawsqui ucajja: “Chekaw” siwa Diosan arsutaparojja. Diosan qhitanitapajja Diosan arunacapwa parli, Diosajj Ajayupjja jilarquirwa churaraqui. Awquejj Yokaparojj munasiwa, juparusti take cunwa catuyaraqui. Qhititejj Yokar iyawsqui ucajja wiñay jacañaniwa, ucampis qhititejj jan Yokaru iyawsqui ucajja janiw wiñay jacañanïcaniti, jan ucasti Diosan ajjsarcañ mutuyäwipwa catokani.” Fariseonacajj yatipjjänwa Jesusajj walja arquirinïtapa, uqhamarac Bautisir Juanat sipansa juc'amp bautisatapa, chekpachansa Jesusajj janiw bautiscänti, jan ucasti discipulonacapaw bautisäna. Uc yatisinjja Jesusajj Judeat Galilearuw cuttawayjjäna. Saräwipansti Samaria cheka pasañapänwa. Samaria chek pascasinjja Sicar sat marcaruw puri, Jacobojj José yokaparu herencia orake churcatayna uca chekaru. Ucawjanwa utjäna uma phuju, Jacobon phujupa sata. Jesusajj thac jutcäwin karjatänwa, ucatsti Jacobon phujupjjaruw kont'asi. Ucqhasti niya chica uru horasänwa. Ucancquipansti Samarianquir mä warmiwa uca phujuru purini um apsusiñataqui. Jesusasti warmirojj sänwa: —Um wajjt'ita —sasa. Discipulonacapasti ucchañcamajj mank'añ aliriw sarapjjatayna. Samarianquir warmisti Jesusarojj saraquïnwa: —¿Cunatsa jumajj judiöcasina um mayista naya samaritänarusti? (Samaritanonacajj judionacampejj janiw walincapcänti.) Ucjjarusti Jesusajj saraquïnwa: —Cuntejj Diosajj churqui uctejj yatismajja, uqhamarac qhititejj um mayctam uc yatiraquisma ucajja, jumaw nayarojj um mayitasmajja, nayasti jacquir umwa churaraquirisma —sasa. Warmisti Jesusarojj saraquïnwa: —Tata, janiw cunamp um apsuñamas utjquiti, phujusa wali mankheraquiwa. ¿Cunjämatsa jacquir um churitasma? Nanacan nayra Jacob awquejjaw aca phojjja jaytawayapjjetu; aca pachpa phujutwa jupajj umäna, uca pachparaqui wawanacapasa, uywanacapasa. ¿Jumasti jupat sipansa juc'ampïsmati? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Qhitinacatejj aca umat umapqui ucanacajj wasitampis pharjayasiscaquiniwa. Ucampis qhititejj naya churcta uca umat umcani ucajja, janiw mayampis pharjayascjjaniti. Cawquïr umtejj nayajj churcta ucajja jupa pachpanwa jalsuni wiñay jacañ churañataqui. Ucjjarusti warmejj saraquïnwa: —Tata, uca umay churita, jan mayampis pharjayasiñajjataqui, ni aca phujuru wasitat um apsur jutascañajjataquisa —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Saram, chachamar jawsanim, ucatsti acar jutam —sasa. Warmisti saraquïnwa: —Janiw chachanïcti —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Chekacwa sasctajja: ‘Janiw chachanïcti’ sasajja. Ucampis jumanjj pheska chachaw utjäna, jichha utjctam ucasa janiw chachamäquiti. Uca arsutamajj chekaquïsquiwa. Uc ist'asinjja warmejj sänwa: —Tata, amuyatajjatjja mä profetjamaquïtawa. Nayra samaritano awquinacajjajj acana, aca kollunwa Diosar yupaychapjjerïna, ucampis jumanac judionacajj sapjjtawa ‘Jerusalén marcawa yupaychañ chekajj’ —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Warmi, ac siscsma ucajj chekawa, jan aca kollur ni Jerusalenar sarasin Diosar yupaychaña horasajj niyaw purinini. Jumanac samaritanonacajj yupaychapjjtaw jan yatisina, ucampis nanacajj yatipjjtwa yupaychatanacajj-jja; khespiyasiñasti judionacatwa juti. Ucampis horasajj puriniwa, anchhichhawa, Awquiru chekpach yupaychirinacajj Ajayun, uqhamarac cheka cancañampin yupaychapjjani. Awquejj uqhamwa yupaychayasiñ muni. Diosajj Ajayuwa, qhitinacatejj jupar yupaychapqui ucanacajja Ajayuna, uqhamarac cheka cancañampina yupaychapjjañapawa. Ucjjarusti warmejj saraquïnwa: —Nayajj yattwa Cristo sutini Mesiasan jutañapa; cunapachatejj jupajj jutcani ucqhawa take cun yatichistani —sasa. Jesusasti juparojj saraquïnwa: —Ucajj nayätwa, qhititejj jumamp parlqui uca. Uqhamäquïpanwa discipulonacapajj purinipjjäna. Jesusar mä warmimp parlquiri uñjasinjja muspharapjjewa. Ucampis janiw qhitis jisct'añataquejj ch'amanïcänti cuntejj uca warmimp parlcäna ucjja. Ucatsti uc ist'asinjja warmejj uma wayuñap jaytasinwa marcarojj jali, ucatsti jakenacaruw yatiyaraquïna: —Jutapjjam uñjiri, mä chachaw take luratanacajj khanañchitu. ¿Janit Cristöcpacha? —sasa. Ucatsti marcat mistusinjja sarapjjänwa cawqhanccäntejj Jesusajj ucqharu. Ucchañcamasti discipulonacapajj Jesusaruw achict'apjjäna: —Yatichiri, mankt'asimaya —sasa. Jesusasti sänwa: —Nayan mank'añajjajj utjiwa, jumanacajj janiw ucjja yatipctati —sasa. Discipulonacapasti uc ist'asinjja jupanac puraw jisct'asipjjäna: —¿Qhitich mank'a apanirappacha? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Nayan mank'ajjajj qhititejj qhitanquitu ucan munañapa, uqhamarac lurañapa phokhañajjawa. Jumanacajj sapjjtawa: ‘Pusi phajjsitwa yapu apthapiscañäni’ sasa, ucampis nayajj sapjjsmawa, uñtapjjam, yapunacajj niyaw pokoratäjje. Qhititejj apthapqui ucajja pagopjja catokewa, yapu apthapitapasti wiñay jacañataquiwa, uqhamat yapuchirimpi yapu apthapirimpi cusisipjjañapataqui. Aca säwisti chekawa: ‘Mayniwa sati, mayniraquiwa apthapi.’ Nayajj qhitapjjsmaw jumanacaru jan satapctas ucat yapu apthapiri; mayninacaw ch'am tucupjje, jumanacasti uca irnakatanacapatwa apthapiwayapjjtajja —sasa. Waljaniwa Samaria marcanquirinacajj Jesusar iyawsapjjäna, warmin aqham arsutap laycu: “Take luratanacajj khanañchitu” sasa. Samarianquirinacajj jutasin Jesusarojj achict'apjjänwa jupanacamp kheparañapataqui. Jesusajj ucanjj payüruw kheparäna. Waljaniw iyawsapjjaraquïna Jesusan arunacap ist'asinjja. Ucatsti warmirojj sapjjänwa: —Jichhajj, janiw juman arsutamatacti iyawsapctjja, jan ucasti nanac pachpawa jupat ist'apjjtjja, yatipjjaractwa jupajj acapachan khespiyiri chekpach Cristötapa. Payüru pasatatsti, Jesusajj Samariat mistusinjja Galilea tokeruw sarawayjjäna. Jesús pachparaquiw arsüna: “Mä profetajj janiw pachpa marcapanjj yäkatäquiti” sasa. Galilearu puripansti, ucanquirinacajj sumwa catokapjjäna, Jerusalenan Pascua fiestar sarasina cunanactejj lurcäna ucanac uñjapjjatap laycu. Jesusasti wasitampiwa Galileanquiri Caná sat chekaru purïna, cawquintejj umat vinor tucuycäna ucaru. Ucansti utjänwa reyin mä jach'a oficialapa, wawapasti Capernaum marcana usutäscänwa. Jesusan Judeat Galilearu puritap yatisinjja, oficialajj saränwa Jesusan ucaru achict'asiri, utapar sarasin wawap kollañapataqui. Wawapajj niya jiwirjamänwa. Jesusasti sänwa: —Janitejj milagronacsa ni unañchanacsa uñjapcasma ucajja janiw iyawsapcasmati —sasa. Oficialasti sascaquïnwa: —Tata, janc'aquiy jutam janïr wawajjajj jiwquipana —sasa. Ucatsti Jesusajj saraquïnwa: —Cuttjjam utamaru, wawamajj c'umaräjjewa —sasa. Jakesti iyawsänwa cuntejj Jesusajj siscäna uca, ucatsti sarawayjjänwa. Janïr utapar purquipanwa uywatanacapajj jicjjatir mistupjjäna: —Wawamajj c'umaräjjewa —sasa. Ucatsti uywatanacaruw jisct'äna cuna horasatsa wawapajj waliptatayna uca. Jupanacasti sapjjewa: —Wasür maya horasaw calenturapajj apaktjje —sasa. Awquisti amtasïnwa uca pachpa horasan Jesusajj “Wawamajj c'umaräjjewa” satapa; jupasti takpach familiapampiw Jesusar iyawsjjäna. Acampejj Jesusajj pä cutiw milagro lurjjäna, cunapachatejj Judeat Galilearu cutt'ancäna ucqhajja. Ucanac pasatatsti judionacajj mä fiesta lurapjjäna, Jesusasti Jerusalenaruw cutt'äna. Jerusalenansti Ovej uyu puncu sat jac'an mä uma estanquew utji, hebreo arunjj Betesda sata, ucasti pheska jach'a puncunïnwa. Ucansti walja usutanacaw pampan wincuratäsipcäna: juyqhunaca, cojonaca, suchunaca, [acanacasti uman onjjtañapwa suyasipcäna. Mä angelaw yakhep horasanacajj sarakanirïna uca estancjjaru uca um onjjtayañataqui. Qhititejj nayrakat uca onjjtat umaru mantirïcän ucajja kollataw uñjasirïna cuna casta usutsa.] Ucansti mä chachaw utjäna quimsa tunca quimsakallkoni mara usurnucstata. Jesusasti iquiñan winct'ata uñjasinjja, yatïnwa jaya maranaca uqhamäscatapa, ucatsti jisct'änwa: —¿Kollatäña muntati? —sasa. Usutasti sänwa: —Tata, janiw qhiti yanapt'iris utjquituti uma onjjtquipan mantañajjataquejja. Sapa cuti mantañ muncta ucqhajja, yakhaquiw nayrakat mantawayjje —sasa. Jesusasti sänwa: —Sartam, iquiñam apthapisim, ucatsti sarjjaraquim —sasa. Ucspachaw uca jakejj kollata uñjasïna. Iquiñap apthapisjjasinsti, sarnakañwa kallti. Ucürusti samarañ urünwa. Judionacasti uca kollat jakerojj sapjjänwa: —Jichhürojj samarañ uruwa. Janiw iquiñam apañamajj waquisquiti —sasa. Jupasti saraquïnwa: —Kollquitu ucasti situwa: ‘Iquiñama apthapisjjam ucatsti sarjjaraquim’ sasa. Ucjjarusti jisct'apjjänwa: —¿Qhitis uc jumar sistam: ‘Iquiñama apthapisjjam ucat sarjjaraquim’ sasasti? Jupasti janiw qhitin jupar kollataps yatcänti, ucan walja jakenac utjatap laycu, Jesusasti sarjjaraquitaynawa. Uca pasatatsti Jesusajj uca jakerojj templonwa jicjjatäna, ucatsti saraquïnwa: —Uñjam, c'umaräjjtawa, jichhajj jan juc'amp juch lurcjjamti jan wastat juc'amp jan walir puriñamataqui —sasa. Uca jakesti sarawayjjänwa ucatsti judionacaruw yatiyi, Jesusan jupar kollatapa. Ucatwa judionacajj Jesusar arcnakapjjäna, jiwayañsa munapjjaraquïna, uqham samarañ urun luratap laycu. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Awquejjajj jichhacamaw irnake, nayas uca pachparaquiw irnaktjja —sasa. Uqham arsutapatwa judionacajj juc'ampi jiwayañ munapjjäna, janiw samarañ uru p'aquintatapatacti, jan ucasti Diosjamaw tucutayna “Diosajj nayan awquejjaw” satapampejja. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, Diosan Yokapajj janiw cuns jupa pachpat lurcaspati, jan ucasti cuntejj Awquejj lurqui ucaracwa luri. Awquejj Yokarojj munasiwa, uqhamarac jupajj uñjayiwa cunanactejj lurqui uca; ucampis uñacht'ayascaquiniwa juc'ampi jach'a uñacht'äwinacjja, jumanacasti muspharapjjätawa. Cunjämtejj Awquejj jiwatanacar jactayejja, uqhamarac jacañ churi, Yokapajj qhitinacarutejj munqui ucanacarojj jacañjja churaraquiwa. Awquejja janiw qhitirus juchañchquiti, jan ucasti Yokaparuw take munañapa churi juchañchañapataqui. Yokaru takenis Awquirjam jach'añchapjjañapataqui. Qhititejj Yokaparojj jan jach'añchqui ucajja, janiraquiw qhitanqui uca Awquirojj jach'añchquiti. “Khanacwa sapjjsma, qhititejj nayan arsutajjar ist'quejja, uqhamarac qhititejj qhitanquitu ucarus iyawscaraqui ucajja wiñay jacañaniwa, janiraquiw juchañchatäcaniti, jan ucasti jiwañat jacañaruw pasawayjje. Khanacwa sapjjsma, horasajj puriniwa, jichhpacharaquiwa, jiwatanacajj Diosan Yokapan arupjja ist'apjjani, qhitinacatejj ist'apcani ucanacajja jacapjjaniwa. Awquisti ch'amaniwa jupa pachpa jacañ churañataquejja, uca pachparaquiwa Yokaparojj ch'am churi jacañ churañapataqui; uqhamaraquiw munañapsa churaraqui taripañataqui, Jaken Yokapätap laycu. Jan muspharapjjamti ac arsutajjatjja, horasajj purininiwa take jiwatanacasti arupjj ist'apjjaniwa. Ucatsti uca jiwatanacajj jactapjjaniwa. Asqui luririnacasti wiñay jacañataquiw jactapjjani, ñankha luririnacasti juchañchatäñataquiw jactapjjani. “Naya pachpatjja janiw cuns lurquiristti. Nayajj juchañchtwa cuntï Awquejjajj sisquitu uqhamarjama, juchañchañajjasti chekawa. Janiw nayajj munañajjarjama lurañ muncti, jan ucasti Awquejjajj qhitanquitu ucan munañaparjamaw lurta. Nayatejj nayat testigt'asiristjja, arsutajjajj janiw catokatäcaspati. Ucampis yakha testigowa utji nayat arsurejja, nayajj yattwa cuntejj sisqui ucajj chekawa. Jumanacajj qhitapjjtawa Bautisiri Juanaru jisct'iri, cuntejj jupajj arscänjja ucajj chekawa. Ucampis janiw nayajj qhiti jakenacan nayat arsuñapsa muncti, ucampis acjja sistwa jumanacajj khespiyatäpjjañamataqui. Juanajj mä lamparjamaw jumanacataquejj khanäna, jumanacasti mä juc'a urunacasa cusisiñwa munapjjäyätajj uca khanapanjja. Ucampis Juanan arsutapat sipansa juc'amp suma khanañchäwiwa nayat utjitu. Cunanactejj nayajj lurcta ucajja, Awquejjajj churquitu lurañajjataqui uca pachpawa. Uca luräwinacajjaraquiw khanañchi Awquejjajj nayar qhitanquitu ucatjja. Uqhamaraquiw Awquejj qhitanquitu ucajja nayatwa khanañchi, ucampis jumanacajj janiw cunapachas arupjj ist'apctati ni uñjapctasa. Arunacapasti janiw jumanacanjj utjquiti, qhä Awquin qhitanitaparu jan iyawsapjjatam laycu. Jumanacajj Kellkatanacjj take amuyumpiw leepjjtajja, uca Kellkatanacan wiñay jacaña jicjjatañ amuyasina; ucampis Kellkatanacajj nayjjataracwa parli. Jumanacasti janiw nayar jutañ munapctati jacañanïpjjañamataquejja. “Nayajj janiw jakenacan jach'añchäwinacapjja catokcti. Ucampis jumanacarojj uñt'apjjsmawa, yatiractwa Diosar jan munatanacama. Nayajj Awquejjan qhitanitaw jutta, jumanacasti janiw catokapquistati; ucampis maynitejj jupa pachpat jutaspa ucarojj catokapjjasmawa. Jumanacatejj jakenacan jach'añchäwinacapac maynit maynita catokapjjta ucatsti janiraqui mä sap Diosata jach'añchäwinacapa thakapcstati, ucarojja ¿cunjäms jumanacajj iyawsapjjasmajja? Jan amuyapjjamti nayajj Awquejjan nayrakatapan juchañchapquirisma uqhamjja, jan ucasti Moisés pachpaw jumanacarojj juchañchapjjätam, qhitirutejj jumanacajj take suyt'äwinacama uscupctajja uca. Jumanacatejj Moisesan arsutapar iyawsapjjasma ucajja, nayarojj iyawsapjjaraquitasmawa, Moisesasti nayatwa kellkawayaraqui. Ucampis jupan kellkatapar jan iyawsapcsta ucajja, ¿cunjämsa iyawsapjjäta nayan arsutajjarojja?” Uca pasatatsti Jesusajj sarawayjjänwa Galilea kotat mayscataru, uca kotasti Tiberias sataraquiwa. Walja jakenacaw khepapat arcapjjäna, usutanacampi milagronaca luratap laycu. Ucatsti Jesusajj mä kollu pataruw mistuwayäna, ucansti discipulonacapampiw kont'asiraquïna. Judionacan Pascua fiestapajj jac'ancjjänwa. Jesusajj uñtasinjja walja jakenacan arcanitapwa uñjäna, ucatsti Feliperuw saraqui: —¿Cawquitsa mank'a alaniñäni aca jakenacataquejja? —sasa. Ucsti sänwa Feliper yant'añataqui, Jesusajj yatïnwa cunatejj lurasiñapäcän ucjja. Felipesti ucjjarojj sänwa: —Pä patac denario kollke t'ant'ajja janiwa cunataquïcaspasa sapa mayniru, ni mä jisq'itcama churañataquisa —sasa. Ucatsti Simón Pedron Andrés jilapa discipulojj saraquïnwa: —Acan mä wawaw utji, pheska cebad t'ant'ani pä chawllaniraqui; ucasti, ¿cunataquiraquïspa acqha jaketaquisti? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Takeniru konurayapjjam —sasa. Ucawjansti walja pastonacawa utjäna, chachanacasti niya pheska warankjamaw konurapjjäna. Jesusajj t'ant'anac amparaparu catusinjja, Diosaruw yuspagaräna, ucatsti discipulonacaparuw churäna. Discipulonacapasti laquiränwa take uca konurat jakenacaru, chawllanacsti uca quipcaracwa laquiräna kawkhtejj munapcäna ucqha. Cunapachatejj sist'atäjjapjjäna ucqhajja, Jesusajj sänwa discipulonacaparojja: —Apthapipjjam uca puchunaca, jan inamayaru tucusiñapataqui —sasa. Ucatsti tunca payani canastwa apthapipjjäna uca pheska cebad t'ant'at jilt'irjja. Jesusan uca milagro luratap uñjasinjja, jakenacajj sapjjänwa: “Chekpachansa aca jakejj jutañapäcän uca profetawa” sasa. Jakenacajj munañanacapampiw reyit kont'ayañ munapjjäna. Jesusasti uc yatisinjja sapaquiw wasitampi kollur sarjjäna. Niya jayp'öjjepanjja, Jesusan discipulonacapajj kotaruw sarakapjjäna. Ucatsti mä botjjaruw mantapjjäna, kotanjam Capernaum tokeru maqhatañataqui. Niya ch'amact'ascänwa, Jesusasti janïraw cutt'ancataynati. Ucatsti mä jach'a thayawa kota mathapinacampi sartaraquïna. Niya mä tupu jiljamwa sarapjjatayna. Ucqha sarcasinwa Jesusar uñjapjjäna uma patanjam jutasquiri, jupanacasti ajjsarapjjänwa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —¡Nayäsctwa, jan ajjsarapjjamti! —sasa. Ucatsti jupanacajj cusisiñampiw catokapjjäna. Mä juc'amp sartasinsti cawquirutejj sarapcäna ucarojj purjjapjjaraquïnwa. Khepürusti, kotat mayscatanccäna uca jakenacajja, uñjapjjataynawa Jesusan discipulonacapajj mä sapa bote utjcäna ucat sarjjapjjatapa, ucampis Jesusajj janiw jupanacamp chica uca botenccänti. Ucchañcamasti yakha botenacaw Tiberias marcatjja purini, cawqhantejj Tatitojj yuspagarcäna, uqhamarac jupanacajj t'ant'a mank'apcänjja ucawjaru. Jesusas uqhamarac discipulonacapas jan ucancjjepanjja, jakenacajj uca botenacjjatwa Capernaum tokeru sarapjjäna, Jesusar thakeri. Jupanacajj kotat qhurcataru purisinjja Jesusaruw jicjjatapjjäna, ucatsti jisct'apjjänwa: —Yatichiri, ¿cunapachas acar purinta? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacajj t'ant'a sist'asiñcam mank'apjjatam laycuquiw thakapjjestajja, janiw milagronac uñjasin amuyt'asipjjatam laycuti. Jan irnakapjjamti tucusir mank'ataquejja, jan ucasti wiñay jacañ churiri mank'ataqui irnakapjjam. Aca mank'sti naya Jaken Yokapaw churapjjäma, Dios Awquisti nayaruraquiw ajllisitu —sasa. Ucjjarusti jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cuns lurapjjerista Diosan munañap phokhañataquejja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Diosajj cawquïrirutejj jupajj qhitanqui ucar iyawsapjjañamwa muni —sasa. Ucatsti jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cuna unañchsa uñacht'ayapjjetasma jumar nanacajj iyawsapjjañajjataquejja? ¿Cuns lurta? Nayra awquinacasajja wasaranjja maná t'ant'wa mank'apjjäna, cunjämtï Kellkatanjj sisqui: ‘Diosajj alajjpach maná t'ant'wa churäna’ —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, janiw Moisesajj alajjpach t'ant'jja churcänti, jan ucasti Awquejjaw chekpach alajjpach t'ant'jja churi. Diosajj t'ant'a churqui ucajja, alajjpachatwa sarakani, jupasti acapacharojj jacañwa churaraqui —sasa. Ucatsti sapjjaraquïnwa: —Tata, uca t'ant'a churapjjapunita —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Nayätwa jacañ churir t'ant'ajja. Qhititejj nayaru jutqui ucajja, janiw mayampis awtjayascaniti. Qhititejj nayaru iyawsquitani ucajja, janiw mayampis pharjayascaniti. Ucampis cunjämtï sapjjsmajja, jumanacajj uñjcasinsa janiw iyawsapctati. Take qhitinactejj Awquejj churquitu ucanacajja nayaruw juti; qhititejj nayaru jutqui ucarojja janiw ankaru alisnuccti. Nayasti janiw alajjpachat munañajj lurasir jutcti, jan ucasti qhitanquitu ucan munañap luririw jutta. Qhitanquitu ucan munañapasti acawa: Cawquïrinacatejj jupajj churquitu ucanacatjja janiw maynirus chhakayañajjäquiti, jan ucasti khepa urunjja jacatatayañajjawa. Qhitanquitu ucan munañapajja acanacawa: Take qhitinacatejj Diosan Yokaparu uñjquejja, uqhamarac jupar iyawsquejja ucanacajj wiñay jacañanïñapa, nayasti khepa urunjja jacatatayaraquïwa. Judionacajj ucanac ist'asinjja, Jesusjjat parlaquipasipjjäna: “Nayätwa alajjpachat sarakanir t'ant'ajja” satapata. Sapjjaraquïnwa: —¿Janit acasti Josean Jesús yokapäqui? Jiwasanacajj awquiparus taycaparus uñt'tanwa. ¿Cunats uqham parli: ‘Alajjpachat sarakanta’ sasajja? Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jan parlaquipasipjjamti. Janiw qhitis nayaru jutcaspati, janitejj qhitanquitu uca Awquejj apancaspa ucajja. Nayasti khepa urunjja jacatatayäwa. Profetanacan kellkatapanjja aqham siwa: ‘Diosajj takeniruw yatichi.’ Qhitinacatejj juparu ist'apqui yatekapcaraqui ucanacajj nayaruw jutapjje. Janiw qhitis uñjquiti Awquirojja, jan ucasti qhititejj Diosat jutqui ucaquiw jupar uñji. Khanacwa sapjjsma, qhititejj nayar iyawsquitu ucajja wiñay jacañaniwa. Nayätwa jacañ churiri t'ant'ajja. Nayra awquinacamajj wasaran maná t'ant'wa mankapjjäna, uqhampachasa jiwarapjjewa. Ucampis nayajj parltwa alajjpachat sarakanir t'ant'jjata, uca t'ant'a mank'erinacasti jan jiwapjjañapataqui. Nayätwa alajjpachat sarakanir jacañ churir t'ant'ajja. Qhititejj aca t'ant'at mank'cani ucajja wiñayataquiw jacani. Naya churcä uca t'ant'ajja nayan janchejjawa; ucsti churäwa acapachajj jacañanïñapataqui —sasa. Judionacasti uc ist'asinjja jupanac puraw ch'ajjwthaptapjjäna: —¿Cunjäms acajj pachpa janchipat mank'ayistaspajja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacatejj jan Jaken Yokapan janchipat mank'apcätajja, janirac wilapsa umapcäta ucajja janiw jacañanïpcätati. Qhititejj nayan janchejj mank'qui, wilajjsa umcaraqui ucajja, wiñay jacañaniwa, nayapï khepa urunjja jacatatayaraquëjja. Janchejjasti chekpach mank'awa, wilajjasti chekpach umañaraquiwa. Qhititejj nayan janchejj mank'qui, wilajjsa umcaraqui ucajja nayampejj mayaquiwa, nayasti jupampejj mayaquiraquïtwa. Qhitanquitu uca Awquejjajj jacañaniwa, nayasti jupïpanracwa jacascta; uca pachparaquiw qhititejj nayat mank'qui ucajja nayïpanwa jacani. Alajjpachat sarakanir t'ant'atwa parlta. Aca t'ant'asti janiw nayra awquinacamajj maná t'ant'a mankapcäna uqhamäquiti. Jupanacasti uqhampachas jiwarapjjänwa, ucampis qhititejj aca t'ant'atjja mank'cani ucajja wiñayataquiw jacani —sasa. Jesusajj acanacjja jakenacarojj Capernaum sinagoganwa yatichäna. Aca yatichäwinac ist'asinjja waljaniw Jesusan arquirinacapat sapjjäna: —Ch'amaw aca arunacap iyawsañajja, ¿qhitirac juparusti ist'ani? —sasa. Jesusasti uqham parlaquipasipjjatanacap yatisinjja jupanacarojj saraquïnwa: —¿Acajj mayjt'ayapjjtamti? Uqhamasti ¿cunas pasaspa Jaken Yokaparu cawquinccäntejj ucaru maqhatquiri uñjapjjasma ucajja? Ajayuw jacañ churi, janchejj janiw cunataquis asquïquiti. Cunanactï nayajj jumanacar parlapcsma ucajja chekpach ajayun jacañ churir arunacawa. Ucampis jumanac taypitjja janïraw iyawsapctati —sasa. Jesusajj yatïnwa kalltatpacha qhitinacas jupar jan iyawsapqui ucjja, yatiraquïnwa qhititï jupar aljantcani ucsa. Ucatsti saraquïnwa: —Ucatpï sapjjsmajja, janiw qhitis nayaru jutcaspati, janitejj Awquejjajj apancaspa ucajja —sasa. Ucqhatpachaw waljani Jesusan arquirinacapajj jaytanucus sarjjapjjäna, janiw juc'amp jupampejj sarnakjjapjjänti. Uc uñjasinsti Jesusajj tunca payani discipulonacaparuw jisct'äna. —¿Jumanacajj sarjjañ munapjjaractati? —sasa. Simón Pedrosti ucjjarojj saraquïnwa: —Tata, ¿qhitirus arcapjjeristjja? Juman arunacamajj wiñay jacañ arunacawa. Nanacajj iyawsjjapjjtwa, uqhamarac yatipjjtwa jumajj jacquiri Diosan Yokapa Cristötama —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —¿Janit jumanaca tunca payaniru ajllipcsma? Ucampis jumanacat maynïriwa supayajja —sasa. Uc sasinsti Jesusajj Simonan yokapa Judas Iscariotetwa parläna; Judasasti aljantañapänwa, tunca payanit maynïrïcchïn ucasa. Uca pasatatsti, Jesusajj Galilea tokenacanwa sarnakascäna, janiw Judeancañ muncänti ucanjj judionacajj jiwayañ munapjjatap laycu. Judionacan maynïri fiestapajj jac'ancjjänwa: Chhujlla utanac sat fiesta. Jesusan jilanacapajj sapjjänwa: —Jan acar kheparamti, jan ucasti Judearu sarjjam, qhurinquir mayni arquirinacamajj cuntejj lurcta uc uñjapjjañapataqui. Maynitejj uñt'ayasiñ munchejja, janiw jamasanacan cunanacs lurquiti. Acanactejj lurstajja, take jakenacan nayrakatan luram. Janïraw jilanacapajj Jesusar iyawsapcänti. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Janïraw horasajjajj purinquiti, ucampis jumanacataquejj cuna horasas waliquiwa. Acapachanquirinacajj janiw jumanacarojj uñisipquiristamti, ucampis nayarojj uñisipjjetuwa, nayan jupanacaru jan wali luratanacap khanañchatajj laycu. Jumanacay fiestarojja sarapjjam, janiw nayajj sarcäti. [Janïraw] horasajjajj phokhasquiti —sasa. Uc sasinsti Galilearuw kheparjjäna. Jilanacap sarjjepansti, Jesusajj fiestarojj sararaquïnwa, jaken jan uñjcata. Judionacajj thakapjjänwa: —¿Cawquincaracpacha uca jakejja? —sasa. Walja jakenacaw jupjjat parlapjjäna. Mayninacajj sapjjänwa: “Suma jakewa” sasa; ucampis mayninacajj sapjjaraquïnwa: “Janiw wali jakequiti, jakerojj sallkjiwa” sasa. Ucampis judionacar ajjsarañatjja janiw qhitis Jesusjjat khan parlcänti. Chica fiestancjjapjjänwa, uqhamaruw Jesusajj templor mantäna, ucatsti yaticharaquïnwa. Judionacasti muspharatäpjjänwa, ucatsti sapjjaraquïnwa: —¿Cunjämats jan qhitin yatichatäsinsa take acanacjja yati? —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Yatichäwejjajj janiw nayancquiti, jan ucasti qhitanquitu ucanquiwa. Maynitejj Diosan munañap lurañ munchi ucajja, uñt'aniwa Diosan yatichäwipächi jan ucajj naya pachpan yatichäwejjaquïchi ucjja. Qhititejj jupa pachpat parlqui ucajja, jakempi jach'añchayasiñataquiquiw parli, ucampis qhititejj jupar qhitanqui ucaru jach'añchayañataqui parlqui ucan arunacapajj chekawa, janiraquiw cuna jan walis jupanjj utjquiti. Chekpachansa Moisesaw ley churapjjtamjja. Ucampis janiw jumanacatjja maynis uca leyjj phokhapctati. ¿Cunats jiwayañ munapjjesta? sasa. Ucjjarusti jakenacajj sapjjaraquïnwa: —Ñankha ajayunïtawa. ¿Qhitis jiwayañ muntamjja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Samarañ urun mä milagro luratajjatwa jumanacajj wal muspharapjjtajja. Ucampis Moisesajj circuncisión lurañwa churapjjtam (janis jupajj kalltcchi ucasa, awquinacamaw kalltäna), ucatpï samarañ urunsa jumanacajj mä wawarojj circuncidapjjtajja. Jichhasti waliquiwa, jumanacajj Moisesan leyip jan p'aquintañ munasinwa samarañ urüquipansa wawarojj circuncidapjjtajja, uqhamajj ¿cunatsa nayatakejj colerasipjjta samarañ urun mä chacharu takpach janchip kollatajj laycojja? Jan juchañchapjjamti uñcatasaquejja, jan ucasti juchañchapjjam cunatï chekäqui uqhamarjama —sasa. Ucatsti Jerusalenan yakhep utjasirinacaw parlaquipasiñ kalltapjjäna: —¿Janit acäqui jiwayañatac thakapqui ucajja? Acajjay jakenacan uñjcataw parlasqui, janiraquiw qhitis cuns sisquiti; jan ucajj ¿autoridadanacajj chekacha aca jakerojj Cristötapa iyawsapjjpachajja? Jiwasanacajj yattanwa acajj cawquittejj jutqui ucjja, ucampis Cristojj jutcani ucjj janiw qhitis cawcsat jutatapas yatcaniti —sasa. Ucanac ist'asajj Jesusajj templon yatichcasinjja, jach'atwa arsüna: —¡Uqhamajj uñt'apjjestawa, yatipjjaractawa cawquit jutatajjsa! Ucampis janiw nayan munañajjat jutcti, jan ucasti nayajj juttwa chekpachansa maynin qhitanita, ucarusti jumanacajj janiw uñt'apctati. Nayajj uñt'twa, jupat jutatajj laycu, juparaquiw qhitanitu —sasa. Ucatsti preso apañ munapjjäna, ucampis janiw qhitis catuntañ yant'cänti horasapajj janïr purincatap laycu. Ucampis waljaninacaw jupar iyawsapjjäna, sapjjaraquïnwa: —Cristojj jutcani ucqhajja ¿juc'ampi milagronaca unañchanactï luraspa aca jaket sipansa? —sasa. Fariseonacajj ist'apjjänwa cuntejj jakenacajj Jesusjjat parlapcäna uca. Ucatsti jupanacajj sacerdotenacan jilïrinacapamp cunaw templo uñjirinac qhitapjjäna Jesusar preso catunipjjañapataqui. Ucatsti Jesusajj saraquïnwa: —Nayajj jumanacampejj juc'ataquiquiw acancä, ucatsti qhitanquitu ucaruw cutt'awayjjä. Jumanacajj thakapjjetätawa ucampis janiw jicjjatapquitätati, cawquinccätejj ucarojj janiw jumanacajj sarapcasmati. Uc ist'asinsti judionacajj jupanac puraw jisct'asiñ kalltapjjäna: —¿Cawquïrurac sarjjpachänisti jiwasanacan jan jicjjatañataquisti? ¿Griegonaca taypincqui uca mayni judionacan ucarut sarpachäni griego jakenacar yatichiri? ¿Cun sañs muni aqham satapampejja: ‘Thakapjjetätawa ucampis janiw jicjjatapquitätati,’ sasajja? Fiesta tucuy urojj juc'amp jach'a urünwa. Ucürunwa Jesusajj sayt'asisina jach'at arsüna: —Qhitich umat pharjatäsqui ucajja jutpan nayaru, ucatsti umaracpan. Cunjämtejj Kellkatanjj sisqui, qhititejj nayar iyawsquitu, ucan chuymapatjja jacañ umaw jawirar uñtat jalsuni —sasa. Ucampejj Jesusajj sañwa munäna, qhitinacatejj iyawsapcani ucanacajja Kollan Ajayu catokapjjani. Janïraw Kollan Ajayojj jutcataynati, Jesusajj janïra alajjpachar aptatätap laycu. Yakhepanacajj uc ist'asajj sapjjänwa: “Chekpachansa aca jakejj jutañapäcän uca profetawa” sasa. Mayninacajj sapjjaraquïnwa: “Acajj Cristowa” sasa. Ucampis mayninacajj sapjjaraquïnwa: “¿Cunjämarac Galileat Cristosti jutaspasti? Kellkatanjja siwa: ‘Cristojj rey Davidan wawanacapatwa sartañapa, Belenanquirïñaparaquiwa, Davidan pachpa marcapata’ ” sasa. Uqhamasti jakenacajj Jesús laycojj t'akjtawayapjjänwa. Mayninacajj preso apañ munapjjäna, ucampis janiw qhitis catuntcänti. Templo uñjirinacajj cutt'awayjjapjjänwa fariseonacan ucaru, ucatsti sacerdotenacan jilïrinacapajja, uqhamarac fariseonacasa jisct'apjjänwa: —¿Cunatsa jan irpanipjjta? —sasa. Templo uñjirinacasti sapjjaraquïnwa: —¡Janiw cunapachas qhitis uca jakjamajj parlquiti! —sasa. Fariseonacajj ucjjarojj saraquïnwa: —¿Jumanacamppachat sallkjayasipjjta? Jilïrinacatsa, uqhamarac fariseonacatsa ¿qhitis juparojj iyawsi? Ucampis aca jan ley uñt'iri jakenacajj maldecitawa. Ucanacat maynïri fariseojj Nicodemönwa, cawquïritejj Jesusan ucaru aruma sarcatayna uca. Jupasti saraquïnwa: —Leyinacasarjamajj janiw qhiti jakerus juchañchcsnati janïr nayrakat cuntejj lurcatayna uc ist'casinjja —sasa. Juparusti sapjjaraquïnwa: —¿Jumajj Galileanquiriraquïtati? Kellkatanac uñjjatam, ucatpï yatïtajja jan qhiti profetas Galileat jutatapjja —sasa. [Ucatsti sapa mayniwa utaparcama sarawayjjäna. Jesusasti Olivos sat kolluruw sarawayjjaraquïna. Khepürusti wali albat temploru cutt'anïna. Puripansti take jakenacaw jupar jac'achasipjjäna, Jesusasti kont'asisinwa yatichañ kalltäna. Uqhamäquïpansti ley yatichirinacampi fariseonacampejj irpanipjjänwa mä warmiru, wachoka juch lurasquir catjasina. Uca warmirusti jupanaca taypiruw sayt'ayapjjaraquïna. Ucatsti Jesusarojj sapjjänwa: —Yatichiri, aca warmirojj wachoka jucha lurquirwa catjapjjta. Moisesan leyipanjja yatichapjjetuw aca casta warminacaru kalampi c'upjas jiwayaña. ¿Jumajj camstasa? —sasa. Jupanacajj acjja sapjjänwa Jesusar yant'añataqui, ucat jupar juchañchañataqui. Jesusasti ucapachajj orakeru alt'asin luc'anampi kellkañwa kalltäna. Jisqhisipcaquïnwa, ucatwa Jesusajj jupanacar uñcatasinjja säna: —Jumanacat cawquïritejj jan juchanïqui ucajja, aca warmirojj kalampi jakt'añjja kalltascacpan —sasa. Wasitampi alt'asina oraker kellkascaquïnwa. Jupanacasti uc ist'asinjja, maynit maynit sarjjapjjäna, nayrakatasti sarjjapjjänwa jilïri jakenaca. Takeni sarjjapjjepansti Jesusajj sapaquiw uca warmimpi kheparjjäna. Ucatsti Jesusajj sayt'asisinjja janiw qhitirus uñtcjjänti, jan ucasti uca warmi saparuquiwa uñjäna. Ucatsti saraquïnwa: —Warmi, ¿cawquinquis juchañchirinacamajja? ¿Janit qhitis juchañchctam? —sasa. Warmisti saraquïnwa: —Janiw qhitis, Tata —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Uqhamasti janiw nayas juchañchcaracsmati; jichhajj sarjjam, janiraqui juc'amp juch lurcjjamti —sasa.] Jesusajj wasitampiw jakenacaru parläna: —Nayätwa acapach khanajja. Qhititejj nayaru arquitani ucajja, jacañ khananïniwa, janiraquiw mayampis ch'amacan sarnakcjjaniti —sasa. Fariseonacajj juparojj sapjjaraquïnwa: —Juma pachpatacwa parlasctajja, uca arsutamajj janiw asquïquiti —sasa. Ucjjarojj Jesusajj saraquïnwa: —Cuntejj arsctjja ucajj wali asquiwa, naya pachpatsay parlascä, arsutajjajj chekawa. Nayajj yattwa cawquit jutatajjsa, cawquïrutï sarcä ucsa; ucampis jumanacajj janiw yatipctati cawquit jutatajjsa ni cawquïrutï sarcä ucsa. Jumanacajj juchañchapjjtawa acapachan leyinacaparjama. Nayajj janiw qhitirus juchañchcti, ucampis nayatejj juchañchirista ucajja chekapäspawa. Janiw naya sapaqui juchañchcti jan ucasti qhitanquitu uca Awquejjampiw juchañchapjjta uca laycu. Jumanacan leyinacamanjja aqham kellkatawa: ‘Pani testigotejj mayac arsupjje ucajja chekawa,’ uqhamajja naya pachpawa nayatac mä testigötjja, qhitanquitu uca Awquejjajj maynïri testigoraquiwa —sasa. Ucatsti jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cawquinquis Awquimajja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Jumanacajj janiw nayar uñt'apquistati, ni Awquejjarusa. Nayarutejj uñt'apjjetasmajja, Awquejjarojj uñt'apjjaraquismawa —sasa. Jesusajj acanac arsünwa templon yatichcasina, ofrenda cajanacajj uscutäcäna ucawjana. Ucampis janiw qhitis preso catuntañ ch'amanïpcänti horasapajj janïra purinitap laycu. Jesusajj wasitampiw jupanacaru saraquïna: —Nayajj sarjjäwa, jumanacasti thakapjjaraquitätawa, ucampis jumanacajj juchanacamanwa jiwarapjjätajja. Cawquïrutejj nayajj sarcäjja ucarojj jumanacajj janiw jutapcasmati —sasa. Ucjjarusti judionacajj sapjjaraquïnwa: —¿Jiwayaspachäniti ucatti sispacha: ‘Cawquïrutejj sarcä ucarojj jumanacajj janiw jutapcasmati,’ sasajja? Jesusajj ucjjarojj saraquïnwa: —Jumanacajj acapachanquirïpjjtawa, ucampis nayajj alajjpachanquirïtwa, jumanacajj aca orakenquirïpjjtawa, ucampis nayajj janiw aca orakenquirïcti. Ucatpï sapjjsmajja: ‘Juchanacaman jiwarapjjäta’ sasajja. Jumanacatejj jan iyawsapquitäta nayajj qhitïcti ucjja, juchanacamanwa jiwarapjjäta —sasa. Ucatwa jisct'apjjäna: —Uqhamajj, ¿qhitïtas jumajja? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Niya sapjjsmawa nayratpacha. Walja yakha sañanacajjaw utjasquitu, uqhamarac jumanacar juchañchañajjasa, ucampis qhititejj qhitanquitu ucajj chekac arsusquejja, nayajj cuntejj sisctjja acapacharu ucjja jupat ist'tjja —sasa. Ucampis jupanacajj janiw amuyapcänti Awquit parlatapjja. Ucatwa Jesusajj jupanacar saraquïna: —Cunapachatejj jumanacajj Jaken Yokapar jach'ar aptapjjäta ucqhawa uñt'apjjetäta qhitïcti nayajj ucjja, uqhamarac jan cuns nayan munañajjat luratajjsa. Nayajj arstwa cuntejj Awquejj yatichquitu uca. Qhititejj nayar qhitanquitu ucajja nayampïsquiwa; Awquejjajj janiw sapac jaytquituti, nayajj jupar cusisiyquirpun cuns luratajj laycu. Cunapachatejj Jesusajj ac arsüna ucqhajja waljaniw jupar iyawsapjjäna. Juparu iyawsapcatayna uca judionacarojj Jesusajj sänwa: —Jumanacatejj chekpach sayt'apjjäta cuntejj sapjjsma uqhamarjama ucqhajja, nayan chekpacha discipulonacajjaw tucupjjäta. Uñt'apjjaraquïtawa cunatejj chekäqui ucjja, uca cheka cancañasti khespiyat sarnakasiñ churapjjaraquïtam. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Nanacajj Abrahaman wawanacapäpjjtwa, janiw cunapachas esclavöpjjerïcti. ¿Cunjämsa jumajj arsta: ‘Khespiyatäjjapjjätawa’ sasa? Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Khanacwa sapjjsma, take jucha luririnacajj juchan esclavonacapawa. Mä esclavojj janiw mä familia taypinccapuniti, ucampis mä wawajj familia taypinquiriwa. Uqhamajj Yokatejj khespiyasiñ churapjjstamjja, chekpachansa khespitaw sarnakasjjapjjäta. Nayajj yattwa jumanacajj Abrahaman wawanacapäpjjatama, ucampis jumanacajj jiwayañ munapjjesta, arunacajj jan catokapjjatam laycu. Nayajj parltwa cuntejj Awquejjajj uñacht'ayquitu uca, uqhamarac jumanacajj cuntejj awquimajj sapctam uc lurapjjtajja. Jupanacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacan awquejjajj Abrahamawa —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Jumanacatejj chekpachansa Abrahaman wawanacapäpjjasmajja, lurapjjasmawa cuntejj jupajj lurcäna uca. Cuntejj Diosajj nayaru yatichquitu ucaracwa jumanacarojj sapjjsma, jumanacasti uc satajjatacwa jiwayañ munapjjesta. ¡Abrahamajj janiw cunapachas uqham lurcänti! Jumanacajj awquinacaman luräwinacapwa lurapjjta —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Nanacajj janiw k'ajjat wawanacäpcti, mä sapa awquiniquïpjjtwa, ucasti Diosawa —sasa. Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Chekpachan Diosajj awquimäspa ucajja, jumanacajj munapjjetasmawa, nayasti Diosatwa jutta ucatwa acancaractjja. Janiw nayajj munañajjatti jutctjja, jan ucasti Diosaw nayaru qhitanitu. Jumanacasti janiw arunacajj ist'añ munapctati, ucatwa jumanacajj jan amuyt'apctati cuntejj sapjjsma, ucjja. Jumanacan awquimajj Supayawa, jumanacajj Supayancapjjtawa. Cuntejj jupajj munqui ucwa lurapjjaractajja. Supayajj kalltatpacha jake jiwayiriwa. Janiw cunapachas jupajj chek parlquiti, jupajj c'arïtap laycu. Cunapachatejj c'arinac parlqui ucqhajja jupatacwa parlasqui, c'arïtap laycu, uqhamarac c'arin awquipätap laycuraqui. Ucampis nayajj cunatejj chekäqui ucwa sista, jumanacasti janiw iyawsapquistati. ¿Qhitis jumanac taypit juchajj uñacht'ayitaspa? Cunatejj chekäqui uc nayajj arstjja, ¿cunats jan iyawsapjjesta? Qhititejj Diosanquirïqui ucajja, Diosan arunacapjja ist'iwa, ucampis jumanacajj janiw Diosanquirïpctati, ucatpï Diosan arupjja jan ist'añ munapctatejja —sasa. Judionacajj ucjjarojj saraquïnwa: —Chekacwa sasipcsma, jumajj samaritanötawa uqhamarac ñankha ajayuniraquïtawa —sasa. Jesusajj saraquïnwa: —Janiw cuna ñankha ajayunïctsa. Cuntejj nayajj lurcta ucajja Awquejjan jach'achatäñapataquiwa, jumanacasti jisc'achapjjestawa. Janiw nayajj jach'äña thakcti, ucampis mayniwa nayan jach'äñajj thake, jupaw chekapar uñjaraqui. Khanacwa sapjjsma, qhititejj nayan arsutajjarjama cuns lurani ucajja, janiw cunapachas jiwcaniti —sasa. Judionacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Jichhaw yatjjapjjtjja ñankha ajayunïtama. Abrahamasa, uqhamarac take profetanacasa jiwapjjewa, jumasti arstawa: ‘Qhititejj nayan arsutajjarjama cuns luranejja, janiw cunapachas jiwcaniti’ sasa. ¿Jumasti Abraham awquisat juc'ampïsmati? Jupajj jiwiwa, profetanacas jiwaraquiwa. ¿Jumajj qhitïtamsa amuyasta? —sasa. Jesusajj ucjjarojj saraquïnwa: —Naya pachpatejj jach'añchasëjja, jach'ar tucutajjajj janiw cunataquis walïcaniti. Ucampis qhititejj jach'a cancaña churquitojja ucajj Awquejjawa, qhitirutï jumanacajj ‘Diosajjaw’ sapcta uca pachpa. Ucampis jumanacajj janiw uñt'apctati, nayasti uñt'twa. Nayatejj: ‘Janiw uñt'cti’ sirista ucajja, jumanacjam c'ariw tucuraquirista. Chekpachansa nayajj uñt'twa, cuntejj jupajj sisqui ucwa luraracta. Jumanacan Abraham awquimajja cusisïnwa nayan urojj uñjañatjja, ucatsti uñjänwa, walwa cusisiraquïna —sasa. Judionacajj ucjjarojj Jesusarojj saraquïnwa: —Janïraw pheska tunca maranïctasa, ‘Abrahamarojj uñjtwa’ saractawa —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Khanacwa sapjjsma, janïra Abraham utjquipanwa, nayajj utjtjja —sasa. Uc ist'asinjja Jesusarojj kalampiw c'upjañ munapjjäna, ucampis jupajj imantasisin templot mistuwayjjäna; jupanac taypi pasasinsti, sarawayjjaraquïnwa. Mä cheka pascasinjja Jesusajj nacïwipatpacha mä juyqhu jakeruw uñjäna. Discipulonacapasti jisct'apjjänwa: —Yatichiri, ¿cunatsa aca jakejj uqham juyqhu naci? ¿Awquinacapan juchap laycuti, jan ucajj jupan juchapa laycucha aqham naciñapataquejja? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Janiw jupan juchap laycuti, awquinacapan juchap laycusa, jan ucasti Diosan luräwinacapajj jupa toke uñstañapataquiwa ucajj uqhama. Urüquïpanjja lurañajjawa qhititejj qhitanquitu ucan lurañanacapa. Arumajj jutasquiwa, ucansti janiw qhitis irnakcaspati. Acapachanccasinjja nayajj acapachan khanapätwa —sasa. Uc arsusinsti Jesusajj pamparuw thusnokäna, ucatsti thusonkayampi ñek'echt'araquïna, ñik'empisti juyqhun nayraparuw jawt'äna. Ucatsti saraquïnwa: —Saram, Siloé estanquer jarekasiri —sasa. (Ucajj qhitanita, sañ muni.) Juyqhusti sarasinjja jarekasïnwa; cutt'anjjän ucqhasti uñj-jjänwa. Ucatsti uta jac'anacapajj uqhamarac nayratpach juyqhütapa uñt'irinacajj sapjjänwa: —¿Janit acajj kont'asis limosna mayisirïcän ucäqui? —sasa. Mayninacajj sapjjänwa: “Jïsa, jupäscapuniwa.” Mayninacasti sapjjaraquïnwa: “Janiw jupäquiti, ucampis jupjamaraquiwa” sasa. Ucampis jupa pachpaw arsüna: —Jïsa, nayapunïsctwa —sasa. Ucatsti jisct'apjjaraquïnwa —¿Cunjämatsa uñj-jjta? —sasa. Jupasti sänwa: —Uca Jesús sat jakewa ñek'e luri, uca ñek'empisti nayraruw jawt'itu, ucatsti saraquituwa: ‘Saram Siloé estanqueru jarekasiri’ sasa. Nayasti sartwa, jarekasjjasinsti, uñj-jjtwa —sasa. Ucatsti juparojj jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cawquincasquisa uca jakejja? —sasa. Jupasti —Janiw yatcti —sänwa. Ucatsti fariseonacan ucaruw irpapjjäna juyqhücäns uca jakeru. Cunürutejj Jesusajj ñek'e lurcatayna ucat juyqhuru kollcaraquitayna ucürojja, samarañ urünwa. Fariseonacajj wasitatwa jisct'apjjäna uca jakerojja, cunjämatsa kollatäna uca. Jupasti saraquïnwa: —Ñek'empiw nayrat jawt'itu, ucatsti jarekasiractwa, jichhasti uñj-jjtwa —sasa. Ucatsti mayni fariseonacajj sapjjaraquïnwa: —Ac lurqui uca jakejj janiw Diosanccaspati, jan samarañ uru ajjsart'atap laycu —sasa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: —Mä juchararajj, ¿cunjämsa aca milagronac luraspa? —sasa Uqhamasti jupanac taypinjja jaljtañanacaw utjäna. Wasitampiw jisct'apjjäna juyqhücäns uca jakerojja: —Jumajj ¿camstasa nayram kollctam uca jaketjja? —sasa. Jupasti saraquïnwa: —Mä profetäpachaw —sistwa, sasa. Ucampis judionacajj janiw iyawsañ munapcänti, jupan juyqhütapat, jichhasti uñj-jjatapa. Juyqhut kollatäcän ucan awquiparuw jawsayapjjäna. Ucatsti jisct'apjjaraquïnwa: —¿Acati: ‘Juyqhupuniw naci’ sapcta uca yokamajja? ¿Cunjämatsa jichhajj uñjjjejja? —sasa. Awquipampi taycapampisti sapjjänwa: —Yatipjjtwa acajj wawajjawa, juyqhupuniw nacisqui. Ucampis janiw yatipcti cunjämat jichhajj uñjatapsa ucjja, ni qhitin nayrapat kollatapsa yatipcaracti. Juparuy jisct'apjjam, jupajj walja maranacanëjjewa, jupa pachpawa yatiyasipjjätam —sasa. Acjj awquinacapajj sapjjänwa judionacar ajjsarasina, jupanacan qhititejj “Jesusajj Cristowa” sisqui ucaru sinagogat jaksuña amtapjjatap laycu. Ucatwa awquinacapajj säna: “Jupar jisct'apjjam, jupajj walja maranacanëjjewa” sasajja. Ucatsti judionacajj wasitampiw juyqhücän uca jakerojj jawsapjje, ucatsti sapjjaraquiwa: —Diosan nayrakatapan chek arsum, nanacajj yatipjjtwa uca jakejj juchararätapa —sasa. Ucjjarojj jupajj saraquïnwa: —Janiw nayajj yatcti juchararäscchi jan juchararäscchi ucjja. Nayajj juyqhüyätwa, jichhajj uñjtwa, ucacwa yatta —sasa. Wasitampiw jisct'apjjäna: —¿Cuns lurtam? ¿Cuns luri nayram kollañataquejja? —sasa. Jupasti ucjjarojj saraquïnwa: —Niya sapjjsmawa, jumanacajj janiw ist'apquistati. ¿Cunatsa wasitamp parlayañ munapjjesta? ¿Jumanacajj arcañjj munapjjaractacha? —sasa. Ucatsti jisc'achapjjänwa: —Jumajj uca jakeruw arcta, ucampis nanacajj Moisesaruw arcapjjta. Nanacajj yatipjjtwa Diosajj Moisesaru parlatapa, ucampis uca jaketjja janiw cawquit jutatapsa yatipcti —sasa. Uca jakesti ucjjarojj saraquïnwa: —¡Acajj muspharcañawa! Jumanacajj janiw yatipctati cawquit jutatapsa, ucampis nayarojj uñjayituwa. Yattanwa Diosajj janiw qhiti jucharararus ist'quiti, jan ucasti qhitinacatejj juparu yupaychapjje, uqhamarac munañap lurapqui ucanacaruquiwa Diosajj ist'i. Janiw cunapachas aqham ni qhititsa ist'asirïquiti: ‘Nacïwipatpach juyqhu jakeruw kollatayna’ siri. Aca jaketejj jan Diosat jutcaspajja, janiw cuns lurcaspati —sasa. Ucatsti sapjjaraquïnwa: —Jumajj juchan phokt'ataw naciwayta, ¿ucattï yatichañ munapjjesta? —sasa. Uc sasinsti sinagogatjja jaksupjjänwa. Jesusajj juyqhur jaksupjjatapjja yatïnwa. Jicjjatasinsti juparojj sänwa: —¿Iyawstati jumajj Diosan Yokaparojja? —sasa. Uca chachasti saraquïnwa: —Tata, sita ¿qhitis ucajja, nayan juparu iyawsañataquejja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Niya uñjtawa; nayätwa, qhitimpitejj parlcta uca —sasa. Uc ist'asinsti uca jakejj quillt'asïnwa Jesusan nayrakataparu, ucatsti saraquïnwa: —Iyawstwa Tata —sasa. Ucatsti Jesusajj sänwa: —Nayajj acapacharu juchañchañataquiw jutta, juyqhunacajj uñjapjjañapataqui, qhitinacatejj uñjapqui ucanacan juyqhu tucupjjañapataquiraqui —sasa. Jupampïcän uca mayni fariseonacajja, uc ist'asinjja jisct'apjjänwa: —¿Nanacasti juyqhüpjjaractti? —sasa. Ucjjarojj Jesusajj saraquïnwa: —Jumanacatejj juyqhüpjjasmajja janiw juchanïpcasmati. Ucampis ‘Uñjapjjtwa” sapjjatam laycuw juchanïpjjtajja —sasa. “Khanacwa sapjjsma, qhititejj jan ovej uyu puncu chek mantqui jan ucasti yakhawjat mantqui ucajja, lunthatawa. Ucampis qhititejj puncu cheka mantqui ucajja, awatiriwa, ovej uñjiriraquiwa. Punc uñjiristi awatirin, mantañapataquisti punc jist'ari, ovejanacasti arupjja uñt'araquiwa. Ovejanacarojj sutipatcamwa jawsi, ovejanacarusti uyutjja ansuraquiwa. Uyut takpacha ovejanac ansusinsti, ovejanacan nayrakatapwa sararaqui, ovejanacasti arcapjjaraquiwa arup uñt'apjjatap laycu. Janiw mä jan uñt'atarojj arcapquiti, jan ucasti, juc'ampiw jupatjj chhuctapjje, jan yakhan arup uñt'apjjatap laycu.” Jesusasti aca uñacht'äwimpiw amuyt'ayañ munäna, ucampis jupanacajj janiw amuyt'apcänti cuntejj sañ muncän ucjja. Ucatsti Jesusajj wasitampiw saraquïna: —Khanacwa sapjjsma, nayätwa puncojja cawqui chektejj ovejanacajj mantqui ucajja. Take qhitinacatejj nayat juc'amp nayra jutapcän ucanacajj lunthatanacäpjjewa, ucampis ovejanacajj janiw yäkapquiti. Nayätwa puncojja; qhititejj naya chek mantcani ucajja, khespiyatäniwa. Cunjämatejj mä ovejajj uyuru manti, misturaqui, ucatsti pastonac jicjjataraqui, uqhamäniwa. “Lunthatajj jutiwa lunthatasiñataqui, jiwayañataqui, tucjañataqui, ucampis nayajj juttwa jacañanïpjjañamataqui, uqhamarac jilarquir jacañanïpjjañamataquiraqui. Nayätwa suma awatirejja. Suma awatirejj jacañapwa apt'asi ovejanacap laycojja. Ucampis qhititejj pago laycuqui awatqui uquïrejj kamaker jutir uñjasinjja ovejanacjja anarpäwayasina jaltawayjjaquiwa, jan cheka awatirïtap laycu ni ovejanacas jupanccaraquiti. Ucatsti kamakejj munañaparuw ovejanacjj caturi uqhamarac anatati. Aca jakejj jaltawayjjewa, pago catokañ laycuquiwa awatïna janiw ovejanac laycuti. “Nayätwa suma awatirejja; ovejanacajjsti uñt'asiractwa, ovejanacajjasti nayarojj uñt'asiraquituwa. Cunjämtejj Awquejjajj nayaru uñt'quitojja, uca pachparaquiw nayajj Awquirojj uñt'aracta; jacañajjsti ovejanacajj laycuw apt'asiracta. Utjaraquituwa yakha ovejanacajja, ucanacasti janiw aca uyuncquiti; ucanacarojj apaniñajjaraquiwa, jupanacasti ist'apjjetaniwa, ucatsti mä sapa tamaquiraquïniwa, mä sapa awatiriniquiraqui. “Nayajj jacañajjwa churta wasitampi catokañataqui, ucatwa Awquejjajj nayaru munasitu. Janiw qhitis jacañajj apakquituti, jan ucasti naya pachpawa munañajjat jacañajj churta. Munañanïtwa churañataqui, uqhamarac wasitat catokañataquisa. Acajj Awquejjan camachipawa.” Judionacajj aca arunac ist'asinjja, wasitampiw jupanac pura t'akjtapjje. Waljaniw jupanacat sapjjäna: —¿Cunatsa juparojj yäkapjje? Acajj ñankha ajayuniwa, lokheraquiwa —sasa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: —Janiw qhitis mä ñankha ajayunejj aqham parlcaspati. ¿Mä ñankha ajayunisti mä juyqhurojj nayrapjja kollaspati? —sasa Juyphi pachänwa Jerusalenansti templon urupwa fiestachasipcaraquïna. Jesusajj templonwa sarnakascäna, Salomonan Portalapa satäquis ucawjana. Judionacasti Jesusan ucaruw aywthapipjje, ucatsti sapjjaraquïnwa: —¿Cunapachcamasa pächasiyapjjetäta? Mayac arsum, jumatejj Cristösta ucajja —sasa. Ucjjarojj Jesusajj saraquïnwa: —Nayajj sistwa, ucampis jumanacajj janiw iyawsapquistati. Cunanactï nayajj lurctjja ucanacjja Awquejjan munañapatwa lurta, ucanacaraquiw sum khanañchasqui. Ucampis jumanacajj janiw iyawsapctati, jan nayan ovejanacajjäpjjatam laycu, cunjämtï nayranjj sapcäyäsma uqhama. Nayan ovejanacajjajj arojj uñt'iwa, nayasti uñt'aractwa, jupanacasti arcapjjaraquituwa. Nayajj wiñay jacañwa churta, janiw cunapachas jiwapcaraquiniti, ni qhitis amparajjatjja apakcaraquitaniti. Cuntejj Awquejjajj churquitu ucasti, taket sipansa jach'araquiwa, janiraquiw qhitis amparapatjja apakañataqui ch'amanïquiti. Awquimpi nayampejja mayaquïpjjtwa —sasa. Ucatsti judionacajj kalanac irtasisin wasitampiw c'upjañ munapjjäna. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jumanacan nayrakatanacamanjj asquinacwa lurta Awquejjan ch'amapampi. ¿Cawquïri luratanacajjatsa kalampi c'upjapjjetäta? Judionacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Janiw asqui luratanacamatjja kalamp c'upjapcämati, jan ucasti Dios toke parlatamatwa. Jumajj mä jakequïtawa, ucampis Diosaruw tucuñ muntajja —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jumanacan leyinacamanjj kellkatawa Diosajj aqham siscäna ucajja: ‘Jumanacajj diosanacäpjjtawa’ sasa. Yattanwa cuntejj Kellkatanjj sisqui ucjja, janiw ucjja janiw uqhamäquiti siscsnati; Diosasti sutichänwa: ‘diosanac’ sasa, qhitinacatejj arunacap catokqui ucanacaru. Dios pachpaw nayarojj yakhachasitu, qhitaniraquitu acapacharojja. ¿Cunats jumanacajj: ‘Diosjjat parli’ sapjjta, ‘Diosan Yokapätwa’ satajjatacti? Janitejj nayajj Awquejjan lurañap lurquiristjja ucajja, jan iyawsapjjestati. Ucampis lurstjja ucajja, janis nayarojj iyawsapquita, luräwinacajjarojj iyawsapjjam, Awquejj nayancatapa yatipjjañamataqui, nayasti Awquincatajjaraqui —sasa. Wasitampiw preso apañ munapjjäna, ucampis Jesusajj jaltjjänwa. Ucatsti Jesusajj cutt'awayjjänwa Jordán jawirat inti jalsu tokeru, ucaruraquiw kheparjjäna, cawquintejj Bautisir Juanajj bautiscatayna ucawjaru. Walja jakenacaraquiw uñjiri sarapjjäna, ucatsti sapjjaraquïnwa: —Chekpachansa Juanajj janiw cuna unañchanacs ni milagronacs lurcänti, take cuntejj aca jakjjat arscäna ucajj chekänwa —sasa. Ucawja chekansti waljaniraquiw Jesusar iyawsapjjäna. Betania marcanjj mä usut chachaw utjäna Lázaro sutini. Uca marcasti Mariampina, Marta cullacapampina marcaparaquïnwa. Aca Lazaron cullacapawa, María satäqui ucapï suma k'apquir kollampi Tatitun cayuparu warjjatataynajja, ucatsti ñic'utapampiraquiw phisqhuratayna. Aca pani cullacawa Jesusaru yatiyäna. —Tata, amigomaw usuta —sasa. Jesusasti uc ist'asinjja sänwa: —Aca usojj janiw jiwañataquïquiti, ucampis acajj Diosan jach'a ch'amapa uñacht'ayañataquiwa, uqhamarac uca usu toket Diosan Yokapan jach'a ch'amapajj uñacht'ayasiñapataquiraqui —sasa. Jesusajj Martarusa cullacaparusa, uqhamarac Lazarorusa, wal munascchïna ucasa, cunapachatejj yatiyapjjäna: ‘Lazarojj usutaw’ siri, ucqhajja pä urumpiw kheparäna cawqhanccäntejj ucqhana. Ucatsti discipulonacaparojj sänwa: —Wasitampi Judearu sarañäni —sasa. Discipulonacapasti sapjjaraquïnwa: —Yatichiri, mayüruquiwa judionacajj kalamp c'upjasin jiwayañ munapjjtam. ¿Wasitampit ucaru sarañ munta? —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —¿Mä urojj tunca payani horanejjaya? Qhititejj urunjj sarnakqui ucajj janiw lanctasquiti, aca oraken khana uñjatap laycu. Ucampis maynitejj aruma sarnakejja, khana jan utjatap laycojj lanctasiwa —sasa. Uca pasatatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Lázaro amigosajj iquisquiwa, ucampis nayajj sartayanïwa —sasa. Discipulonacapasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Tata, iquiscchi ucajja, waliptascaniwa —sasa. Ucampis Jesusajj uc sasajja, Lazarojj jiwataw sañ munäna, discipulonacapasti amuyapjjänwa chekpach iquiscatapa. Ucatwa Jesusajj jupanacarojj khan saraquïna: —Lazarojj jiwatäjjewa. Cusistwa jan ucancatajjata, uqhamaw wali jumanacataquejja, iyawsapjjañamataqui. Ucampis uñjiri sarañäni —sasa. Ucatsti Tomás, cawquïrirutejj Mellizo sas sutichapjjaraquïna, ucajj mayni discipulonacaparojj sänwa: —Sararaquiñäni jiwasanacasa, jupamp chica jiwañataqui —sasa. Purisinsti Jesusajj pusüru imantatwa Lazarorojj jicjjatäna. Betaniajj Jerusalén jac'ancänwa, chica tupunjama. Walja judionacaw Martaru uñjiri sarapjjatayna, Mariampir cuna, jilapan jiwatapat chuymachiri. Martajj Jesusan puritap yatisinjja, jupajj catokeriw mistüna, ucampis Mariajj utaruw kheparäna. Martasti Jesusarojj sänwa: —Tata, jumatejj acancasamänjja jilajjajj janiw jiwcasapänti. Ucampis nayajj yattwa cuntejj Diosaru maycäta ucjja churätamwa —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Jilamajj jactaniwa —sasa. Martasti saraquïnwa: —Jïsa, jiwatanacan khepa urun jactañapjja yattwa —sasa. Ucjjarojj Jesusajj sänwa: —Nayätwa jactañasa, jacañasa. Qhititejj nayaru iyawsaraquitu ucajja jiwatäcanisa, jacaniwa. Take qhititejj jacqui, nayaru iyawscaraquitu ucanacajj, janiw jiwcaniti cunapachasa. ¿Iyawstati ucjja? —sasa. Martasti saraquïnwa: —Jïsa Tata, nayajj iyawstwa jumajj Cristötama, Diosan Yokapa, acapachar jutañapäcän uca —sasa. Martajj ucanac arsusinjja María cullacaparu jawsiriw saräna, ucatsti jamasatwa yatiyaraquïna: —Yatichirejj acanquiwa, jawsasctamwa —sasa. Mariajj ist'asinjj ucspachaw Jesusar uñjiri saräna. Jesusajj janïraw marcaru mantcataynati, cawqhantejj Martajj jicjjatcatayna ucqhancascänwa. Mariaru jalsuwayiri uñjasinjja, chuymachapcäna uca judionacajj Mariaruw arcapjjäna: “Imäwiruch jachir sarpacha” sasa. Mariajj Jesusan ucaru purisinsti, Jesusan cayunacaparuw quillt'asi ucatsti saraquiwa: —Tata, jumatejj acancascasamäna ucajja, jilajjajj janiw jiwcasapänti —sasa. Jesusajj Mariaru jachiri uñjasinjja, uqhamarac jupamp chica jutiri judionacar jachir uñjasinsa, llaquitaw uñjasïna, chuymapsti ch'alljjtayasiraquïnwa. Ucatsti Jesusajj jisct'änwa: —¿Cawquïrus imapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Tata, jutamay uñjiri —sasa. Jesusasti jachänwa. Judionacasti sapjjaraquïnwa: —Uñtapjjam cunjsa munasitayna —sasa. Jupanacat maynïrinacasti sapjjaraquïnwa: —Aca jakejj juyqhurojj kollaraquisä. ¿Janit cuns lurcaraquisapänjja Lazaron jan jiwañapataquejja? —sasa. Jesusajj wasitampiw wali ch'alljjtata, imäwiru jac'achasi. Imäwejj mä putuncänwa, mä jach'a kalampi puncut atcatataraquïnwa. Jesusasti sänwa: —Atekapjjam uca kala —sasa. Martasti Jesusarojj sänwa: —Tata, niya k'aptatäjjpachawa, pusürojjchejjay jiwatapatjja —sasa. Ucampis Jesusajj sascaquïnwa: —¿Janit nayajj siscsma, jumatejj iyawsäta ucajja, Diosan jach'a ch'amapjja uñjätawa —sasajja? Ucatwa kaljja nuqhokapjjäna. Jesusasti alajjpacha uñtasinwa arsu: —Awquiy, yuspagarsmawa nayar ist'atamata. Yattwa jumajj nayarojj ist'apunistawa, ucampis nayajj ucjja sistwa aca jakenacan asquipataqui, jumajj nayaru qhitanquista uc iyawsapjjañapataqui —sasa. Ucanac sasinsti jach'atwa art'äna: —¡Lázaro, mistunim! —sasa. Jiwatasti mistunïnwa amparanacapas, cayunacapas ch'okäñanacamp ñach'antata, uqhamarac ajanupas mä tucuyompi imantataraqui. Ucjjarojj Jesusajj saraquïnwa: —Jararapjjam, sarnakpan sam —sasa. Mariaru chuymachiri sarapcatayna uca judionacatjja waljaniw Jesusan luräwinacap uñjasina juparojj iyawsapjjäna. Ucampis judionacat mayninacajj fariseonacan ucaruw saräna cuntejj Jesusajj lurcatayna uc yatiyiri. Uc yatisinsti fariseonacampi sacerdotenacan jilïrinacapampejj Jach'a Tantachäwiruw jawsthapipjjäna, ucansti sapjjaraquïnwa: —¿Cuns lurañäni? Aca jakejj walja unañchanaca milagronacampwa luri. Uqhamactejj jaytañäni ucajja, takeniw juparu iyawsapjjani; romanonacajj jutasin templosa t'unjani uqhamarac marcasa —sasa. Ucampis jupanacat maynïri Caifás satäcäns ucajj uca marajj sacerdotenacan jilïripänwa. Ucasti jupanacarojj saraquïnwa: —Jumanacajj janiw cuns yatipctati, ni amuyasipctasa jiwasataquejj walïspawa mä sap chachaqui marcpachat jiwañapajja, takeni jiwarañat sipansa —sasa. Ucampis Caifasajj janiw amuyupatacti acjja siscäna, jan ucajj jupajj uca marajj sacerdotenacan jilïripätap laycojja, Diosaw uqham arsuyäna: “Jesusaw jiwañapa Judea marcpachatjja” sasa. Janiw aca marcatacti, jan ucasti Diosan wawanacapajj yakha marcanacancquis ucanac mayar jawsthapiñapataqui. Uqhamajj ucürutpachawa jilïrinacajj Jesusar jiwayañ amtapjjäna. Uc yatisin Jesusajj janiw judionac taypin khan sarnakcjjänti, jan ucasti Judeatjj mistuwayjjänwa, ucatsti wasar jac'ancquis uca Efraín sat marcaruw sarawayjjäna. Ucanwa discipulonacapampi kheparapjjäna. Mä juc'a urunacaquejjänwa judionacan Pascua fiestapan puriñapajja. Walja jakenacaw marcanacatjja Jerusalenaru sarapjjäna, janïr Pascua purinquipana k'omachasiñ culto lurañataqui. Jesusaru thakasaw sarnakapjjäna. Templo mankhansti jisct'asipjjänwa maynit maynicama: —¿Cuns amuyapjjta? ¿Fiestarojj jutpachänit janicha? —sasa. Fariseonacampi sacerdotenacampejj sapjjataynawa: ‘Qhititejj Jesusan cawquincatapsa yatchi ucajja, yatiyapjjetpan, nanacajj preso catupjjañajjataqui’ sasa. Pascua fiestataquisti sojjtüruquïpanwa Jesusajj Betaniaru saräna, Lazarojj jaccäna ucaru, cawquïrirutejj Jesusajj jiwatat jactayäna ucaru. Ucansti Jesusataquejj mä mank'äwi waquichapjjäna; Martajj sirvïnwa, Lazarosti Jesusamp chicaw mayninacamp mesan mank'äna. Mariajj apanïnwa, niya quimsa patac gramo nardocamac lurat k'apquir kolla. Uca kollasti wali jila alanïnwa, ucampisti Jesusan cayuparuw warjjatäna, ucatsti ñic'utapampiraquiw phisqhuräna. Uca k'apquir kollasti utpacharuw k'aphipampejj phokhantäna. Ucatsti Simonan yokapa Judas Iscariotejja, Jesusan tunca payani discipulonacapatjja maynirïnwa, cawquïritejj Jesusaru aljantañapäcän uquïristi, sänwa: —Aca k'apquiri kollajja ¿cunatsa jan aljasqui mä quimsa patac denario kollkerojja ucat pobrenacaru yanapt'añatakejja? —sasa. Ucampis Judasajj janiw pobrenacat qhuyapt'asiñat ucjj arscänti jan ucasti jupajj lunthatänwa, jupaw kollke bolsjja catüna, uca bolsatsti lunthatasirïnwa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Uqhamaquïpan, acjja imascänwa nayan imäwejj urutaqui. Jumanac taypinjj pobrenacajj utjapuniniwa, ucampis nayajj jumanac taypinjja janiw wiñayäcäti —sasa. Judionacatjja waljaniw yatipjjäna Jesusajj Betaniancatapa, ucatsti sarapjjänwa Jesusar uñjiri, uqhamarac Lazarorusa, cawquïrirutejj Jesusajj jiwatanac taypita jactaycäna ucaru. Ucatsti sacerdotenacan jilïrinacapajj amtapjjaraquïnwa Lazarompir cuna jiwayaña, jupa laycu walja judionacan Jesusar iyawsañatac t'akaktapjjatap laycu. Walja jakenacaw Jerusalenan Pascua fiestaru sarapjjäna; yatipjjaraquïnwa khepürojj Jesusan marcaru puriñapa. Ucatsti layminac qhuchurasin mistupjjäna Jesusar catokañataqui; aqham sasaw jach'at art'apjjäna: —¡Jach'achatäpan Diosaru! ¡Bendecitäpan Tatitun sutiparu jutirejja! ¡Bendecitäpan Israelan Reyipajja! —sasa. Jesusajj mä asno jicjjatäna, ucaruw konjjatawayäna, cunjämtï Kellkatanjj sisqui uqhamarjama: “Jan ajjsaramti, Sión marca; uñtam, Reyimaw juti, mä asnor konjjatata.” Kalltanjja discipulonacapajj acanacjja janiw amuyt'apcänti. Cunapachatejj Jesusajj alajjpachar aptatäjjän ucqhaquiw amtapjjäna take acanacajj jupjjat kellkatäscatapa, uqhamarjama phokhasiscataparaqui. Jesusajj Lazaror jawscäna imäwipat mistuniñapataqui, ucatsti jiwatanac taypit jactayiri uñjiri jakenacajj, yatiyapjjänwa yakhanacaru cuntejj uñjapcatayna uca. Ucatwa jakenacajj Jesusar jicjjatiri mistupjjäna, unañchanac, milagronacsa luratapa yatisina. Ucatsti fariseonacajj jupanac puraw sapjjäna: —Jumanacajj uñj-jjapjjtawa, janiw cuns lurañjamäcjjeti. Takeniraquiw jupar arcjjapjje —sasa. Jerusalenaru fiesta urunacajj yupaychir sarapcatayna; uca jakenacatjja maynïrinacajj griegonacänwa. Aca griegonacasti, Galilea Betsaidanquir Feliperuw jicjjatapjjäna, ucatsti achict'asipjjänwa: —Tata, Jesusaruw uñjañ munapjjta —sasa. Felipesti sarasina Andresaruw yatiyäna, ucatsti paninpachaw Jesusaru yatiyir sarapjjaraquïna. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Jaken Yokapan jach'añchatäñap horasajj purinjjewa. Khanacwa sapjjsma, mä trigo granotejj jan orakeru jalantcchejja ucat janirac jiwcchi ucajja, mä sap granoquïsquiwa, ucampis jiwchi ucajja waljaw achjje. Qhititejj jacañaparu munchi ucajja apt'asiniwa, ucampis qhititejj aca oraken jacaña uñiscchi ucajja, wiñay jacañanïniwa. Maynitejj sirviñ munchitu ucajja arquitpan, cawquinccätejj nayajj ucancaraquiniw sirvirejjajja. Qhititejj sirvquitani ucarojj Awquejjajj jach'añchaniwa —sasa. “Jichhajj wali llact'atätwa; ¿camsäsa? ¿‘Awqui, khespiyita cunatejj jichhajj pasquitani ucat’ säti? Uqhamäñapataquipuniw nayajj jutta. Awquiy, sutimajj jach'añchatäpan. Ucatsti mä aruw alajjpachat ist'asïna: Nayajj jach'añchawayjjtwa, wasitampis jach'añchascaquïwa” sasa. Ucancapcäna uca jakenacajj uc ist'asin sapjjänwa: Mä khejjokhejjowa, sasa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: —Mä angelaw juparu parljjaypacha —sasa. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj saraquïnwa: —Janiw nayïpanti aca arojj ist'asqui, jan ucasti jumanaquïpanwa. Jichhapï horasajja acapachasti taripatäniwa, jichharaquiwa acapacha apnakerejj jaksutäni. Cunapachatejj nayajj oraket aptatäjjä ucqhajja, takeniruw apthapëjja naya pachparu —sasa. Acampejj cunjämtejj jiwcani uc sañwa munäna. Ucjjarojj jakenacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacajj ist'apjjtwa ley libronacajj toke: ‘Cristojj wiñayataquiw jacani’ siri. ¿Cunjämsa jumajj sista: ‘Jaken Yokapajj aptatäñapawa’ sasajja? ¿Qhitis uca Jaken Yokapajja? —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —Mä juc'a urunacaquiw khanajj jumanac taypincani. Sarnakapjjamay khana utjquipanjja, jan ch'amacamp catjayasiñataqui; ch'amacan sarnakeristi janiw cawcsaru saratapsa yatquiti. Iyawsapjjam khanaru utjquipanjja, khananquir jakenacäpjjañamataqui —sasa. Ucanac arsusinjja, Jesusajj sarawayjjänwa ucatsti jupanacatjja imantasjjaraquïnwa. Jesusajj walja milagronaca jupanac nayrakatana lurcchïna ucasa, janiw judionacajj juparojj iyawsapcänti. Acajj phokhasiñapapunïnwa cunjämtejj Isaías profetajj kellkcäna uqhamaru: “Tata, ¿qhitis arunacasaru iyawsejja? ¿Qhitirus Tatitojj ch'amapa uñacht'ayi?” sasa. Uqhamasti janiw iyawsirjamäpcänti; Isaías profetajj kellkaraquïnwa aqham sasa: “Diosajj jupanacarojj juyqhwa tucuyi chuymanacapsa kalarayaraquiwa, jan nayranacapampi uñjapjjañapataqui, ni chuymanacapampis amuyt'apjjañapataqui; jan cuttanisinsa nayampi kollatäñapataqui.” Isaiasasti acjja arsünwa Jesusan jach'a cancañapa uñjatap laycu, jupataracwa parläna. Uqhampachas walja judionacaw Jesusar iyawsapjjäna, yakhep jilïri wali aytat jakenacasa. Ucampis jupanacajj janiw jakenacan ist'cata arsupcänti, fariseonacar ajjsaratanacap laycu, sinagogat jan jaksuyasiñataqui. Diosamp jach'añchayasiñat sipansa, jakenacampiw jach'añchayasiñ munapjjäna. Jesusajj jach'at arsusin jupanacarojj sänwa: “Qhititejj nayar iyawsquitu ucajja, janiw nayaruquiti iyawsquitu, jan ucasti qhitanquitu uca Awquejjaruw iyawsaraqui. Qhititejj nayar uñjquitojja, qhitanquitu ucarojj uñjaraquiwa. Nayajj khanätwa, qhitinacatejj nayaru iyawsquitu ucanacajja jan ch'amacan sarnakapjjañapataquiw acapacharojj jutta. Ucampis qhititejj arunacajj ist'ejja, ucatsti janirac ucarjama lurqui ucarojja janiw juchañchcti. Nayajj janiw acapacharu juchañchiri jutcti, jan ucasti khespiyiriw jutta. Qhititejj nayaru jisc'achquitu, ucatsti janiraqui arunacajjarjam lurquiti, ucan juchañchiripajj utj-jjewa. Cawquïr arunactejj nayajj arsctjja ucanacaw juchañchascani juparu khepa urunjja. Janiw naya pachpatacti parlctjja; qhitanquitu uca Awquejjaw situ cuntejj arsuñajjäqui, yatichañajjäcaraqui ucjja. Nayajj yattwa Awquejjan camachipajja wiñay jacañataquiwa. Uqhamwa nayajj sista cunjämtejj Awquejjajj sisquitu uqhamarjama.” Mä uruquejjänwa Pascua fiestataquejja. Jesusajj yatïnwa aca orake jaytjjañapa, uqhamarac Awquipan ucaru sarjjañap horasas purinitapa. Aca orakencqui uca jupanquirinacarojj munasipunïnwa. Uca jach'a munasiñapsti khepacamaraquiw uñacht'ayäna. Mank'asipquipansti Supayajj niyawa Simonan yokapa Judas Iscarioten chuymaparojj uchatayna Jesusar aljantañ amtäwjja. Jesusasti yatïnwa Diosat jutatapa, uqhamarac Diosar cutt'jjañapsa, ucatsti Awquina take munañanïña cancañ churatapsa yatiraquïnwa. Uqhama mank'asipquïpansti, Jesusajj mesat sartasin, patjja isip apsusisinjja mä toallampiw cinturaparojj chint'asi. Ucatsti mä lamanaruw um warjjati, ucat discipulonacapan cayunacap jarekañaruw uchasi. Jarekasinsti cinturapanccäna uca toallampiraquiw phisqhuräna. Simón Pedron cayunacap jariñataquëjjän ucqhajja, Pedrojj sänwa: —Tata, ¿cayunacajjti jareketäta? —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Jichhajj janiw amuyctati cuntejj lurctjja ucjja, ucampis khepatwa amuyascäta. Pedrosti sänwa: —Nayarojj janiw cunapachas cayojj jarekquitasmati —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Janitejj jarekcäma ucajja, janiw nayampi chicäcasmati —sasa. Pedrosti ucjjarojj saraquïnwa: —Uqhamasti Tata, janiy cayojj sapacjja jarekestati, jan ucasti amparajjampi p'ekejjamppachay jareketa —sasa. Ucampis Jesusajj saraquïnwa: —Qhititejj jichha jarekataquïqui ucajja janiw takpach janchipa jarekañajj waquisquiti k'omäscatap laycu. Jumanacajj k'omäjjapjjtawa, ucampis janiw takeni k'omäpctati —sasa. Acjja sänwa: “Janiw takeni k'omäpctati” sasajja, qhititejj juparu aljantañapäcän uc yatitap laycu. Cayunac jariñ tucuyjjasinsti Jesusajj wasitat patjja isip usct'asisinjja, wasitampiw mesjjaru kont'asi ucatsti saraquiwa: —¿Amuyapjjtati cuntejj jumanacar lurapcsma ucjja? Jumanacajj: ‘Yatichiri, Tata’ sapjjestawa. Uc sasinjja walicwa sasipctajja, ucapunïscaractwa. Uqhamajj nayatejj Yatichirïcasina, Tatitücasinaraqui, jumanacan cayunacam jaripjjsma ucqhajja, jumanacajj cayunacam jarisipjjañamaraquiwa maynit maynicama. Nayajj mä uñacht'äwi churapjjsma, cunjämtï nayajj lurtjja uqham jumanacajj lurapjjañamataquiraqui. Khanacwa sapjjsma, janiw ni qhiti uywatas uywiripat sipanjja juc'ampïquiti, ni qhiti qhitatas qhitiripan ucatjja juc'ampïquiti. Acanactejj amuyt'apjjäta, ucat lurapjjaraquïta ucajja, cusisitäpjjätawa. “Janiw nayajj parlcti take jumanacata, nayajj yattwa qhitinacarutejj ajlliscta ucjja. Cuntejj Kellkatanjj sisqui ucajj phokhasiñapawa: ‘Cawquïritejj nayamp chica mank'qui ucajja nayataquiw sayt'i’ sasa. Acjja sapjjsmawa janïra ucajj pasquipana, cunapachatejj acajj lurascani ucqhajja, jumanacajj iyawsapjjañamataqui qhitïctejj nayajj uca. Khanacwa sapjjsma, qhititejj catokqui nayan qhitatajjaru ucajja nayaruw catoketu; nayaru catokerïqui ucasti, qhitanquitu ucaruw catokaraqui. Uc arsusinjja Jesusajj chuymapanjj wali llact'atawa uñjasïna, ucatsti khanacwa arsuraquïna aqham sasa: —Khanacwa sapjjsma, jumanacat maynïriw aljantitani —sasa. Uc ist'asinjja discipulonacapajj jupanaccam uñcatasisinjja janiw qhitjjat parlatapsa yatipcaraquïnti. Jesusan maynïri wali munat discipulopajja, jupan jac'apanwa mank'ascäna. Ucarusti Simón Pedrojj señampiw saraqui, Jesusaru jisct'añapataqui qhititsa parlpach uc yatiñataqui. Ucat jupajj Jesusaru jac'achasisinjja jisct'äna: —Tata, ¿qhitisa? —sasa. Jesusasti sänwa: —Mä jisc'a t'ant'wa juricht'ä, ucat cawquïrirutejj churcä ucawa —sasa. Uqhamwa mä jisc'a t'ant'a juricht'asin Simonan yokapa Judas Iscarioteru churäna. Judasan uca t'ant'a catokatapatsti, Supayajj mäquiw chuymapar mantäna. Ucat Jesusajj saraquïna: —Cuntejj lurañamäqui ucjja, janc'ac luram —sasa. Ucampis janiw qhitis mesan mank'apcäna ucanacajj cunat uc arsutaps amuyapcänti. Judasajj kollke bolsa catutap laycojja, mayninacajj amuyapjjänwa Jesusajj fiestataqui: “Cuns alanim” siscaspa uqhama; mayjja amuyapjjaraquïnwa: “Pobrenacaru yanapt'am” siscaspas uqhamaraqui. Judasasti t'ant'a mank'antasinjja, mistuwayjjänwa, niya arumäjjaraquïnwa. Judas mistjjepansti, Jesusajj sänwa: —Jichhajj Jaken Yokapan jach'a cancañapajj uñstiwa, Diosan jach'a cancañapasti jupjjanwa uñstaraqui. Jaken Yokapajj Diosan jach'a cancañap uñacht'aychi, ucatsti Diosajj Yokan jach'a cancañapwa uñacht'ayaraquini, ucsti janc'aquiw luraraquini. Munat wawanacajja, mä juc'a urunacampiquiw jumanacampïyajja. Jumanacajj nayarojj thakapjjetätawa, ucampis cunjämtejj judionacaru sisctjja uqhamaracwa sapjjsma jichhajja: ‘Janiw jumanacajj sarapcasmati cawquïrutejj nayajj sarcä ucarojja.’ Aca machak camachwa churapjjsma: Maynit maynicama munasipjjam. Cunjämtejj nayajj munasipjjsma, uqhama jumanacajj maynit maynicam munasipjjañamaraquiwa. Jumanacatejj maynit maynicama munasipjjätajja, takeniw amuyapjjani nayan discipulonacajjäpjjatama —sasa. Simón Pedrosti Jesusaruw jisct'äna: —Tata, ¿cawquïrus saräta? —sasa. Jesusasti ucjjarojj saraquïnwa: —Cawquïrutejj nayajj sarctjja, ucarojj jichhajj janiw arcquitasmati, ucampis khepatwa arquitäta —sasa. Ucjjarusti Pedrojj sascaquïnwa: —Tata, ¿cunats jichhajj jan arcquirismajja? Nayajj janc'aquïtwa jacañajj juma laycu churañataquejja —sasa. Jesusasti ucjjarojj sänwa: —¿Naya laycu jacañam churañataquejj janc'aquïtati? Khanacwa sisma, janïra wallpa art'quipanwa jumajj quimsa cuti nayar jan uñt'ir tucüta —sasa. “Jan jumanacajj llaquisipjjamti. Iyawsapjjam Diosaru, nayarus iyawsapjjaraquita. Awquejjan utapanjja walja utjäwinacaw jacañatac utji, jan uqhamäcaspa ucajja, nayajj niyaw jumanacaru sapjjeriscasamäna. Uqhamajj mä utjäwi jumanacatac waquichiriw sarä. Sarasinsti ucat mä utjäw waquichasinjja, wasitampiw jutä jumanacaru irpasjjañataqui, cawqhanccätï nayajj jumanacajj ucqhancapjjañamataquiraqui. Jumanacajj yatipjjtawa cawqharutejj sarctjja uca, cunjäm puriñsa yatipjjaractawa. Tomasejj Jesusarojj siwa: —Tata, janiw yatipcti cawquïru sarañamsa, ¿cunjämsa uca saräwjja yatipjjäjja? —sasa. Jesusajj saraquïnwa: —Nayätwa thaquejja, chekasa, jacañasa. Naya tokequiw Awquin ucar puriñajj utji. Jumanacatejj nayaru uñt'apjjetasmajja, Awquejjarojj uñt'apjjaraquismawa; jichhatpachaw uñt'apjjaracta, uñjasipcaraquïyätawa. Felipesti ucjjarojj sänwa: —Tata, Awquiru uñacht'ayapjjeta, ucampejj waliquëjjaniwa —sasa. Jesusajj ucjjarojj saraquïnwa: —Felipe, acqha maranacaraquis jumanacampïtanjja, ¿janit jichhacam uñt'quista? Qhititejj nayar uñjquitu ucajj Awquirojj uñjaraquiwa, uqhamasti ¿cunatsa mayista: ‘Awquiru uñacht'ayapjjeta’ sasajja? ¿Janit iyawsapcta nayajj Awquincatajja, Awquisti nayancatapa? Cunanactejj sapjjsma ucjja, janiw naya pachpatacti sapcsma, nayan jacqui uca Awquiwa luräwinacap lurasqui. Nayajj Awquinctwa, Awquisti nayampiraquiwa ucjja iyawsapjjeta, jan ucajj luratanacajj uñjasinacsa iyawsapjjeta. Khanacwa sapjjsma, qhititejj nayar iyawsquitu ucajja, luraraquiniwa cuntejj nayajj lurctjja ucanaca, juc'amp jach'a luräwinacampwa lurani, Awquejjajj cawquincquitejj ucaru saratajj laycu. Take cuntejj jumanacajj sutejjaru mayipjjäta ucjja, nayajj luräwa, Yokajj Awquin jach'a cancañap uñacht'ayañapataqui. Cuntejj nayan sutejjaru mayipjjäta ucjja, nayajj take cunsa luräwa. “Jumanacatejj munapjjchistajja, camachinacajj phokhapjjam. Nayajj Awquirojj achict'äwa jumanacaru yakha Chuymachiri qhitaniñapataqui, jupasti jumanacampejj wiñayataquïniwa. Ucajj cheka Ajayuwa, acapachanquirinacasti janiw jupar catokcaspati, jan uñjatapa ni uñt'atapa laycu, ucampis jumanacajj uñt'jjapjjtawa, jupasti jumanacampïsquiwa, ucatsti jumanacanwa jacani wiñayataqui. “Janiw wajcha jaytapcämäti, nayajj cutt'anïwa jumanacampïscañataqui. Mä juc'ampitjja jakenacajj janiw juc'ampi uñjcjjapjjetaniti, ucampis jumanacajj uñjasipquitätawa, jumanacajj jacapjjätawa nayan jacascatajj laycu. Ucüruwa jumanacajj Awquincatajja yatipjjäta, jumanacasti nayancatajjaraqui, nayasti jumanacampïtajjaraqui. Qhititejj camachinacajj yatquejja, uqhamarac phokcaraqui ucajja, uñacht'ayiwa chekpach nayar munatapa. Awquejjasti munasiraquiniwa qhititejj nayar munasquitu ucarojja, nayasti juparojj munasiraquïwa, ucatsti uñacht'ayasiraquïwa.” Judasajj (aca Judasajj janiw Iscariote ucäquiti) Jesusarojj sänwa: —Tata, ¿cunatsa nanacarojj uñacht'ayasipjjetäta, acapachanquir jakenacarusti janirac uñacht'ayascätati? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Qhititejj munasquitu ucajja, cuntejj nayajj siscta ucwa luri; Awquejjasti munasiniwa, Awquejjampi nayampejj jupamp jakeriw jutapjjä. Qhititejj jan munquitu ucajja, cuntejj nayajj sisctjja ucjja janiw lurquiti. Aca arunac ist'apcta ucajja janiw nayan arunacajjäquiti, jan ucasti qhitanquitu uca Awquejjan arunacapawa. “Acanacjja sapjjsmawa jumanacampïcasina. Awquejjaw nayan sutejjaru Kollan Ajayu qhitanini, jumanacar yanapañapataqui, uqhamarac chuymachañapataqui. Jupaw jumanacar take cuns yatichapjjätam, amtayapjjaraquïtamwa cuntejj nayajj jumanacaru sapjjsma ucanaca. “Samarañwa jaytapjjsma. Nayan samarañajjwa churapjjsma, ucampis janiw nayajj samarañjj churcti cunjämtejj acapachajj churqui uqhama. Jan llaquisipjjamti ni ajjsarapjjaraquimsa. Jumanacajj ist'apjjestawa: ‘Sarjjäwa, ucatsti wasitampiw jutä jumanacampïñataqui’ siri. Chekpachantejj munasipjjetasmajja: ‘Awquin ucaruw sarascta’ uc siri ist'asinjja cusisipjjasamänwa, jupajj nayatsa juc'ampïtap laycu. Acjja sapjjsmawa janïr ucajj pasquipana, cunapachatejj acanacajj lurascani ucqhajj iyawsapjjañamataqui. “Janiw jumanacampi juc'ampi parlcjjäti, acapacha apnakqui ucasti niya jutiwa. Ucampis janiw cuna ch'amanïquisa nayataquejja. Cuntejj Awquejj sisquitu uc lurta, acapachajj nayan Awquir munatajja yatiñapataqui. “Sartapjjam, sarjjañäni.” “Nayajj chekpach uva alïquiristsa uqhamätwa, Awquejjasti yapuchirïcaspasa uqhamaraquiwa. Cawquïri layminacajjatejj jan achqui ucanacarojj jupajj qhuchhuraraquiwa, ucampis cawquïri layminacatejj achqui ucanacarojj k'omacharaquiwa juc'ampi achuñapataqui. Jumanacajj k'omäjjapjjtawa, yatichapcsma uca arunac toke. Jumanacajj nayampi mayaquïpjjam, cunjämatejj nayajj jumanacampi mayaquïtjja uqhama. Mä laymi sapajj janiw achcaspati, janitejj alipampi mayaquïcchi ucajja; uca pachparaquiwa jumanacajj jan achupcasmati janitejj nayampi mayaquïpcasma ucajja. “Nayätwa uva alejja, jumanacasti layminacäpjjtawa. Qhititejj nayampi mayaquïchi, nayasti jupampi mayaquiraquïta, uquïrejj walwa achuraqui, uqhamasti jumanacajj jan nayampejj janiw cuns lurapcasmati. Qhititejj jan nayampi mayaquïcchi ucajja, jaksutäniwa, ucatsti cunjämatejj mä waña layminacajj apthapita ninaru phichhantatäñataquejja uqhamäniwa. “Jumanacatejj nayampi mayaquïsipcätajja, janirac yatichäwinacajj armapcäta ucajja, mayipjjam cuntejj munapcäta uca, ucatsti churatäpjjätawa. Awquejjajj jach'achatawa cunapachatejj jumanacajj walja achupcta ucqhajja, uqhamatwa uñacht'ayapjjaracta nayan chekpach discipulonacajjätanacama. Cunjämtï Awquejjajj nayaru munasquitu, uca pachparaquiw nayajj jumanacar munasipjjsma; uca pachpa munasiñanraqui jacapjjam. Nayan camachinacajjtï phokhapjjäta ucajja, nayajj munasipcsma uca munasiñanwa sarnakapjjäta, cunjämtejj nayajj Awquejjan camachinacap phoktjja uqhamarac jupajj nayar munasitu ucanaracwa sarnakta. “Aqhamjja nayajj jumanacar parlapjjsmawa nayampi cusisipjjañamataqui, cusisiñampi phokt'atäpjjañamataquiraqui. Nayan camachejjajj acawa: Munasipjjam maynit maynicama, cunjämtejj nayajj jumanacar munasipjjsma uqhama. Janiw juc'ampi jach'a munasiñanejj utjcaspati cawquïritejj amigonacap laycu jacañap apt'asquis ucat sipanjja. Jumanacajj nayan amigonacajjäpjjtawa, cuntejj nayajj jumanacar sapcsma uc lurapjjäta ucajja. Janiw ‘uywatanac’ sas sutichcjjapsmati, mä uywatasti janiw uywiripan luratanacap yatquiti uca laycu. Nayajj jumanacarojj ‘amigonac’ sapjjsmawa, cuntejj Awquejjajj sisquitu uca jumanacar yatiyatajj laycu. Janiw jumanacati nayar ajllipquista, jan ucasti nayaw jumanacar ajllipjjsma sarapjjañamataqui, uqhamaraqui walja achupjjañamataqui, uca achusti acht'añapataquiraqui. Uqhamatwa cuntejj nayan sutejjar mayipcäta ucjja Awquejj churapjjätam. Acwa jumanacar ewjjapjjsma: Maynit maynicama munasipjjam. “Acapachatejj jumanacar uñisipjjstam ucajja, yatipjjam nayaruw nayrakata uñisipjjetäna. Jumanacatejj acapachanquirïpjjasmajja, acapachanquir jakenacajj munasipjjeristamwa jupanacanquirirjama. Ucampis nayaw jumanacar ajllisipjjsma acapacha taypita, ucatwa acapachajj uñisipjjtam, jan acapachanquirëjjapjjatam laycu. Amtasipjjam cuntejj sapjjäyäsmajja: ‘Janiw qhiti uywatas uywiripat sipanjja juc'ampïquiti’ sasa. Nayarojj uñisipjjetuwa, jumanacarojj uñisipjjaraquïtamwa; yatichäwinacajjtejj imapjjchejja, jumanacan yatichäwinacamjja imapjjaraquiniwa. Take acanacjja lurapjjätamwa nayan sutejj laycu, jupanacajj qhitanquitu ucarojj jan uñt'apjjatap laycuraqui. “Janitejj nayajj jupanacar parliri jutquiriscäyäta ucajja, janiw juchañchatäpcasapänti, ucampis jichhajj juchanacapatjja juchañchatäpjjapuniniwa. Qhitinacatejj nayar uñisipquitu ucanacajja, Awquejjarojj uñisiraquiwa. Janitejj nayajj jupanac taypin jan qhitis lurqui ucanac lurquiriscäyäta ucajja, janiw cuna juchanïpcasapänsa. Ucampis jichhajj uñj-jjapjjewa, uqhampachasa nayarojj uñisisipcaquituwa, Awquejjarus uqhamaraqui. Ucampis acanacajj pasañapapuniwa, jupanacan ley kellkatanacapan: ‘Alekat uñisipjjetu’ sisqui uca arunacajj phokhasiñapataqui. “Cunapachatejj chekpach Chuymachiri Ajayojj jumanacar yanapir jutcani ucqhajj, jupajj nayjjat parlani. Uca chuymachirsti nayaw Awquejjat qhitanï. Ucasti chekpach Ajayuraquiwa. Jumanacajj nayjjatwa parlapjjaraquïta, kalltatpach nayampïpjjatam laycu. “Acanacsti jumanacarojj sapjjsmawa jan mayjt'asipjjañamataqui. Jumanacarojj sinagoganacatjja jaksupjjätamwa, yakhepanacarojj jiwayapjjätamwa; uca luratapampejj Diosaru sirvipcaspa uqham amuyasipjjani. Acjj lurapjjaniwa, jan Awquiru ni nayaru cunapachas uñt'apjjatap laycu. Acsti sapjjsmawa cunapachatejj uca horasajj purincani ucqhajja, cuntejj sapcsma uc amtasipjjañamataqui. “Janiw acjj kalltatpacha yatiyapcäyäsmati, nayajj jumanacampïscatajj laycu. Jichhajj sarjjäwa qhititejj qhitanquitu ucan ucaru; jumanacatjj janiw maynis jisct'apquistati: ‘¿Cawquïrus saräta?’ sasa. Acanac arsutajjatjja jumanacajj llaquitaquëjjapjjtawa. Ucampis cunatejj chekäqui ucwa sapjjsma: jumanacataquejj asquiwa nayan sarjjañajjajja. Nayatejj jan sarquiristjja, janiw jumanacar Chuymachirejj jutcaspati, ucampis nayatejj saräjja, juparojj qhitanïwa. Cunapachatejj Kollan Ajayojj jutcani ucqhajja, acapachanquiri jakenacarojj juchanacapatwa khanañchani, uqhamaraqui cheka thaqui utjatapatsa, Diosan juchañchäwipatsa amuyt'ayaraquiniwa. Juchanïpjjewa nayar jan iyawsapjjatap laycu. Amuytatasipjjaniwa cawquïritejj cheka thaquïqui ucatjja, nayasti Awquejjan ucaruw sarascta, jumanacasti janiw juc'amp uñjcjjapjjetätati; Diosan juchañchäwipatsti amuyasipjjaraquiniwa, acapacha apnakerejj niya juchañchatäjjatap laycu. “Juc'ampiw jumanacar arsuñanacajjajj utjasquitu, ucampis jichhajj janiw amuyt'apcasmati. Cunapachatejj Kollan Ajayojj jutcani ucqhajja, jupaw take cunatejj chekäqui uca yatichapjjätam. Janiraquiw jupa pachpat parlcaniti, jan ucasti cuntejj ist'qui ucwa sani, yatiyapjjaraquïtamwa cunanacatejj pascani ucanacsa. Jupaw nayar jach'añchitani, cunatejj nayancquis uca catokatap laycu, ucsti jumanacaruw yatiyapjjaraquïtam. Cunatejj Awquin utjqui ucajj nayancaraquiwa, ucatwa sista: ‘Kollan Ajayojj catokaniwa cunatejj nayancqui uca, jumanacarusti yatiyapjjaraquïtamwa’ sasa. “Mä juc'a urunacampitjja janiw uñjcjjapjjetätati, ucampis mä juc'ampjarojj uñj-jjapjjaraquitätawa, nayajj cawquincquitejj Awquejj ucar sarascatajj laycu. Ucatsti yakhep discipulonacapajj jisct'asipjjewa maynit maynicama aqham sasa: —¿Cun sañsa munistu: ‘Mä juc'a urunacampitjja janiw uñjcjjapjjetätati, ucampis mä juc'ampjarojj uñj-jjapjjaraquitätawa, cawquincquitejj Awquejj ucar sarascatajj laycu’ sasajja? ¿Camsañs munpacha: —‘Mä juc'a urunacat’ sasajja? Janiw cunat parlataps amuyctanti —sasa. Jesusajj yatïnwa cuntejj jisct'asiñ munapjjäna uca, ucatsti saraquïnwa: —Nayajj sapjjäyäsmawa: ‘Mä juc'a urunacatjja janiw uñjcjjapjjetätati, ucatsti mä juc'ampjarojj wasitampi uñj-jjapjjaraquitätawa’ sasa. ¿Acti jumanacajj jisct'asisipcta? Khanacwa sapjjsma, jumanacajj jachapjjätawa, llaquisipjjaraquïtawa, acapachanquir jakenacasti cusisipjjaraquiniwa. Ucampis jumanacajj llaquitäcasinjja, llaquinacamajj cusisiñaruw cutiquipstani. Cunapachatejj mä warminjj wawachasiñapajj jac'äjje ucqhajja, wal llaquisi t'akhesiñ horasajj purinitap laycu, ucampis wawajj nasjje ucqhajja, janiw ni t'akhesitaps amtascjjeti, mä wawa aca oraken nacitap laycusti cusisiwa. Uca pachparaquiw jumanacajj jichhajj llaquisipjjta; ucampis nayajj wasitampiw cutt'anis uñjapjjäma, ucqhawa jumanacajj wal chuymanacaman cusisipjjäta, uca cusisiñsti janiw qhitis apakapcätamti. “Ucürunjja janiw cuns jisct'jjapjjetätati. Khanacwa sapjjsma, Awquiru cuntejj nayan sutejjaru mayipcäta ucjja churapjjätamwa. Jichhacamajj jumanacajj janiw cuns nayan sutejjaru mayipctati; mayipjjam, catokapjjätawa, cusisiñamp phokt'atäpjjañamataqui. “Acanacjja jumanacarojj uñacht'äwinac tokew sapjjsma; ucampis horasajj purininiwa, ucansti janiw uñacht'äwinac tokejj parlcjjapjjämati, jan ucasti khanacwa Awquejjat parlapjjäma. Ucürunjja jumanacajj mayipjjätawa nayan sutejjaru. Janiw sapcsmati: Nayajj Awquirojj mayïwa jumanacataqui, sasa, Awqui pachpan jumanacar munatap laycu. Jupasti munasipjjtamwa jumanacajj nayaru munasipjjesta, uqhamarac nayajj Diosat jutatajj iyawsapjjesta uca laycu. Nayajj Awquejjan ucatwa acapachar jutta; jichhasti acapachjja jaytawayjjtwa, wasitatwa Awquejjan ucaru cutt'jjaracta. Discipulonacapajj ucjjarojj sapjjänwa: —Jichhajj khanacwa parltajja, jan uñacht'äwinacampiquiraqui. Jichhaw uñjapjjta take cun yatitama, janiraquiw munascjjeti jumaru qhitin jisct'asiñapasa. Ucatwa iyawsapjjta Diosat jutatama —sasa. Jesusasti jupanacarojj saraquïnwa: —¿Uqhamajj jichhati iyawsapjjta? Uqhamajj horasajj puriniwa, jichhpacharaquiw jumanacajj saräwinacamarjama willinuctawayjjapjjaraquïta, nayarusti sapacwa jaytapjjetäta. Ucampis janiw nayajj sapaquïcti jan ucasti Awquiw nayampïsqui. Acjj sapjjsmawa jumanacajj samarañ jicjjatapjjañamataqui nayaru iyawsatanacam laycu. Acapachanjja jumanacajj t'akhesipjjätawa, ucampis ch'am catjjatapjjam, nayajj acapacharojj atipjtwa —sasa. Ucanac arsusinjja Jesusajj alajjpachwa uñti, ucatsti sänwa: —Awqui, horasajj purinjjewa. Yokamar jach'añchamaya, Wawamajj jumaru jach'añchañapataquiraqui. Jumajj Yokamarojj take jakenacjjaru ch'amanïñwa churtajja, cawquïrinactejj churcta ucanacar wiñay jacaña churañataqui. Aca wiñay jacañajj juma sapa chekpach Diosar uñt'añanwa utji, uqhamarac Jesucristoru cawquïrirutejj jumajj qhitancta ucaru. “Nayaw aca orakenjja jach'añchsma, tucuyaractwa cuntejj lurañ churquista ucsa. Jichhajj Awqui, utjäwimanjja cunjäm jach'a cancañamanccäyättejj janïra aca orake utjquipana, uca pachpa jach'a cancañay churjjeta. “Cawquïrinactejj acapach taypit ajlliscta nayaru churañataqui, ucanacarojj yatiytwa jumajj qhitïctatejj uca. Jumanquirinacänwa, jumaraquiw churista, juman arunacamsti phokhapjjaraquiwa. Jichhajj yatjjapjjewa cunanactejj churquista ucanacajj jumat jutatapa. Jupanacarojj churtwa juman arunacama, jupanacasti catokapjjewa. Jichhajj yatipjjewa nayajj jumat jutatajja, jumajj qhitanquista ucjja iyawsapjjaraquiwa. “Nayajj jupanacataquiw maysma, janiw maycsmati acapachanquirinacataquejja, jan ucasti churquista ucanacataquiw maysma jumanquirinacätap laycu. Take cunatejj nayancqui ucajj jumanquiwa, jumanquiristi nayancaraquiwa, jach'a cancañajjasti jupanacjjanwa uñsti. “Nayajj janiw acapachancjjäti, ucampis jupanacajj acapacharuw kheparapjje, nayasti jutjjtwa jumampïñataqui. Kollan Awquejja, cawquïrinactejj churquista ucanacarojj ch'amamampiy imam jupanacajj mayaquïpjjañapataqui, cunjämatejj jumampi nayampejj mayaquïctanjja uqhama. Cunapachatejj acapachanjja jupanacampïcäyäta ucqhajja, ch'amamampiw imäyätjja cawquïrinactejj churquista ucanacarojja, uqhamarac irparaquïyätjja. Janiw jupanacatjja maynis chhakquiti, jan ucasti chhakhatapunïcänsa ucaquiw chhakjje, Kellkatanjj cunjämtejj sisqui ucarjam phokhasiñapataqui. “Jichhajj jutjjasctwa juman ucaru; aca arunacjja sistwa acapachanccasina, jupanacajj nayjama cusisiñampi phokt'atäpjjañapataqui. Nayajj jupanacarojj arunacamjj churtwa, ucampis acapachajj jupanacarojj uñisiwa jupanacajj jan acapachanquirinacäpjjatap laycu, cunjämtejj nayajj jan acapachanquirïctjja uqhama. Janiw maycsmati acapachat apsuñamataqui, jan ucasti maysmawa Supayat imañamataqui. Cunjämtï nayajj jan acapachanquirïctjja, uqhamaraquiw jupanacajj jan acapachanquirïpquiti. Cheka cancañampi k'omacham juma pachpataqui, arunacamasti chekawa. Cunjämtejj nayarojj acapachanquirinac taypiru qhitanistajja, uca pachparaquiw jupanacarojj acapachanquirinac taypiru qhitta. Jupanac laycuwa nayapachpas catuyasiracta, jupanacajj asquitaqui catuyasipjjañapataquiraqui. “Janiw jupanac sapataquiquit acjj mayctjja, jan ucasti qhitinacatejj khepanacat nayaru iyawsapquitani jupanacan arunacap ist'asina ucanacampitaquiw maysma. Mayiracsmawa Awquejja, jupanacajj mayaquïpjjañapataqui, uqhamarac jiwasampis mayaquïpjjañapataquiraqui, cunjämtï jumajj nayanctajja, nayajj jumancaractjja uqhama. Jupanacajj mayar tucutaquïpjjpan, jumajj nayaru qhitanquista uc acapachajj iyawsañapataqui. Jumajj nayaru jach'añchäwi churquista uca pachpa jach'añchäwiracwa jupanacaru churta, jupanacajj mayar tucutäpjjañapataqui, cunjämatejj jumampi nayampejj mayaquïtan uqhamaraqui. Nayajj jupanacampïtwa, jumasti nayampiraqui, jupanacan suma mayaru tucutäpjjañapataqui, uqhamat acapachajj yatiñapataqui jumajj nayaru qhitanista, uqhamarac cunjämtï nayaru munasista, jupanacarus munasiracta. “Awquiy, jumaw jupanac churista. Jichhajj muntwa nayajj cawquinccätejja, jupanacajj ucancapjjañaparaqui, jumajj jach'a cancañwa churista uc uñjapjjañapataqui, jumasti janïra acapachajj utjquipanwa munasista. Suma Awquiy, acapachajj janiw uñt'ctamti, ucampis nayajj uñt'smawa, acanacasti yatjjapjjewa juman nayaru qhitanitama. Jupanacarojj uñt'aysmawa, ucampis uñt'ayascaquïmawa, cunjämtejj nayaru munasista uca munasiñajj jupanacampïñapataqui, nayasti jupanacampïñajjataquiraqui.” Ucanac arsusinjja Jesusajj mistuwayänwa discipulonacapamp chica, Cedrón sat jawirat mayscataru sarañataqui. Ucanjj mä huertow utjäna, ucaruw Jesusajj discipulonacapampi mantäna. Aljantiri Judasajj uca chekjja uñjaraquïnwa, Jesusajj walja cuti discipulonacapampi ucawjaru sarirïtap laycu. Uqhamaw Judasajj mä tama soldadonac ant'ataw ucawjaru purini, uqhamarac fariseonacampi sacerdotenacan jilïrinacapampejj templot mä kawkha uñjirinaca qhitancatayna ucanacamp chica. Jupanacajj wali armataw jutapjjäna lamparanaca, nina wiyanacas apt'ata. Jesusajj yatïnwa cunatejj jupampejj pasañapäcäna ucjja. Mistusinjja jupanacarojj jisct'iwa: —¿Qhitirus thakapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Nazaretanquir Jesusaruwa —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Nayätwa —sasa. Aljantiri Judasajj jupanacampïscaraquïnwa. Jesusajj jupanacaru “Nayätwa” sipanjja, jupanacajj kheparcam jithektasinwa tincurapjjäna. Wasitampiw Jesusajj jupanacaru säna: —¿Qhitirus thakapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Nazaretanquir Jesusaruwa —sasa. Ucatsti Jesusajj sänwa: —Niya sapjjaracsmasä: ‘Nayätwa’ sasa. Nayaru thakapchista ucajja, acanacaru sarayjjapjjam —sasa. Acajj lurasïnwa cunjämtejj Jesusajj arscäna: “Cawquïrinactejj Awquejj churquitu, ucatjj janiw cawquïris chhakquiti”, uca satapar phokhasiñapataqui. Jilïri sacerdoten uywatapaw utjäna Malco sat sutini, ucan cupi jinchupwa Simón Pedrojj espadap apsusisinjja thokokayi. Jesusasti uc uñjasinjja Pedrorojj sänwa: —Espadjja imañaparu uscum. Awquejjajj cuntï t'akhesiñ churquitu ucjja ¿janit t'akhesiñajjäquejja? —sasa. Ucatsti soldadonacajj jilïripamp chica, uqhamarac judionacan templo uñjirinacapampejj Jesusarojj preso catuntapjjäna, ucatsti ñach'antapjjaraquïnwa. Nayrakatajj Anasan utaparuw irpapjjäna. Anasajj Caifasan awcch'ipänwa. Uca marajj Caifasajj sacerdotenacan jilïriparaquïnwa. Aca pachpa Caifasaw nayrajj judionacarojj säna: “Walïspawa mä sapa jakequi jiwaspa marcpach jiwarañata sipana” sasa. Simón Pedrojj maynïri discipulopampejj Jesusarojj khepatwa arcasipcäna. Uca mayni discipulojj sacerdotenacan jilïripampi uñt'atänwa, uqhamatwa Jesusamp chica uta ankäjjaru mantäna. Ucampis Pedrojj puncuruw kheparäna. Ucat sacerdotenacan jilïripampi uñt'atäcän uca discipulojj mistunisin punc uñjirimpiw parlt'awayäna, ucat Pedrorojj irpantaraqui. Ucat punc uñjirejj Pedrorojj jisct'äna: —¿Janit jumajj aca chachan maynïri discipulopäcta? —sasa. Pedrosti sänwa: —Janiway, janiw nayäcti —sasa. Wali thayätap laycojja, uywatanacajj uqhamarac templo uñjirinacamp chica, ninwa aktayasipjjatayna, ucat cayunacap junt'uchasisipcäna. Pedrojj ucanjj jupanac chicaw junt'uchasiscaraquïna. Sacerdotenacan jilïripajj Jesusarojj jisct'añ kalltäna discipulonacapajj qhitinacänsa, uqhamarac cuns jupajj yatichäna ucjjata. Jesusasti juparojj sänwa: —Nayajj jakenacarojj takenin uñjcataw parläyäta, sinagoganacan yatichasa, uqhamarac templonsa; uqhamajj janiw cuns nayajj jamasan yatichcti. ¿Cunatsa nayaru jisct'ista? Jisct'amay qhitinacatejj nayaru ist'quitu ucanacaru, jupanacay sapjjpan cuntejj yatichcäyät uca. Jupanacajj yatipjjewa cuntejj parlcäyäta ucjja —sasa. Jesusajj uqham sipanjja, templonquiri mä uñjiriw ucancascäna, ucasti ajanut ch'acunti: —¿Uqhamti ayncatta sacerdotenacan jilïriparu? —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Sita, ¿cuns jan wal arstjja? Arsutajjatejj waliquïscchi ucajja, ¿cunats nuwista? Ucat Anasajj ñach'antatwa irpayäna Caifasan ucaru, jupasti sacerdotenacan jilïripänwa. Ucañcamajja, Pedrojj nina jac'an junt'uchasiscaquïnwa; ucatsti juparojj sapjjaraquïnwa: —¿Janit uca chachan maynïri discipulopäcta? —sasa. Pedrosti jan uñt'iriw tucüna: —Janiw nayäcti —sasa. Ucansti jilïri sacerdoten maynïri uywataparu, Pedrojj jinchu thokokaycatayna uca chachan familiapaw ucancaraquïna. Ucajj jisct'araquiquiwa: —¿Janit jumarojj huertonjj jupamp chic uñjcsma? —sasa. Pedrojj wasitampiw jan uñt'iri tucüna: uca horaspacharaquiw wallpajj art'araquïna. Ucatsti Jesusarojj irpapjjänwa Caifasan utapat marca apnakerin palacioparu. Ucqhasti niya willjtanjjänwa, judionacasti janiw palacior mantapcänti jan k'añuchasiñataqui, mantapjjasapän ucajja janiw Pascua mank'aña mank'apcasapänti. Ucatwa Pilatojj mistunïna jupanacamp parlañataqui, ucatsti saraquïnwa: —¿Cunats juchañchapjjta aca jakerojja? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Janitejj jach'a juchanïcaspa ucajja, janiw juman ucarojja irpanipquiristti —sasa. Ucjjarojj Pilatojj sänwa: —Irpasjjapjjam jumanacaqui juchañchasipcam leyinacamarjama —sasa. Judionacasti ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Nanac judionacajj janiw cunäpctsa qhitiru jiwayañataquisa —sasa. Uqhamaw Jesusan arsutapajj phokhasi, cunjämtejj jiwañapäcäna ucajja. Pilatojj wasitampiw palacior mantasin Jesusaru jawsäna ucatsti jisct'änwa: —¿Jumati judionacan Reyipätajja? —sasa. Jesusasti sänwa: —¿Juma pachpatti uc jisct'asquista, jan ucajj yakhanacach nayat sapjjtam? —sasa Pilatosti ucjjarojj saraquïnwa: —¿Nayajj judiötti? Marca masinacamampi, uqhamarac sacerdotenacan jilïrinacapampiw, jumjj catuyapjjetu. ¿Cuns lurta? —sasa. Ucjjarojj Jesusajj sänwa: —Nayan reinojjajj janiw acapachancquiti. Uqhamäspa ucajja, arquirinacajjajj nuwasipjjasapänwa judionacaru jan catuyatäñajjataqui. Ucampis nayan reinojjajj janiw acapachancquiti —sasa. Pilatojj ucjjarojj sänwa: —¿Uqhamajj jumajj Reyïtati? —sasa. Jesusasti sänwa: —Reyïtwa nayajja, cunjämtï jumajj siscta uqhama. Nayajj ucataquiw nasta, acapacharusti juttwa cunatejj chekäqui uc yatiyiri. Take qhitinacatejj chekan sarnakapqui ucanacajja, ist'apjjewa nayajj cuntejj siscta uca —sasa. Pilatojj ucjjarojj saraquïnwa: —¿Cunas chekajja? Acanac jisct'asinjja wasitampiw Pilatojj mistusina judionacaru parläna: —Nayajj janiw cuna juchs jupan jicjjatcti. Ucampis jumanacan luräwinacamanjja utjiwa Pascua fiesta urunacanjja mä preso nayan antutañajja. ¿Munapjjtati jumanacajj judionacan Reyip antutañajj-jja? —sasa. Ucatsti takeniw jach'at art'apjjäna: —¡Ucarojj janiwa! ¡Barrabasaru antutam! —sasa. Barrabasasti mä lunthatänwa. Ucatsti Pilatojj Jesusar catusinjja jawk'jayänwa. Soldadonacasti Jesusan p'ekepjjarojj ch'aphit lurat coronampiw uscuntapjjäna, ucatsti isintayapjjaraquïnwa mä ch'iyär wila isimpi. Juparu jac'achasisinjja sapjjaraquïnwa: —¡Jallalla judionacan Reyipa! —sasa. Ucatsti ajanutcamwa nuwjapjjaraquïna. Pilatosti wasitampiw mistunïna, ucatsti jupanacarojj saraquïnwa: —Uñjapjjam, nayajj janiw cuna juchsa jupanjj jicjjatcti; uc yatipjjañamataquiw acar irpsunta —sasa. Jesusasti, p'ekeparu ch'aphi coronampi usct'ata, ch'iyär wila isimpi ist'ataraquiw mistunïna. Ucjjarusti Pilatojj jupanacarojj sänwa: —¡Acajj uca jakejja! —sasa. Sacerdotenacan jilïrinacapas uqhamaraqui templo uñjirinacasa, Jesusaru uñjasinjja, jach'at arnakañwa kalltapjjäna: —¡Ch'accatam! ¡Ch'accatam! —sasa. Pilatosti jupanacarojj sänwa: —Uqhamajj jumanacay apapjjam ucatsti ch'accatanipjjaraquim. Nayajj janiw cuna juchs jupan jicjjatcti —sasa. Ucampis judionacajj sapjjaraquïnwa: —Nanacajj mä leyinïpjjtwa. Nanacan leyinacajjarjamajja jiwañapawa Diosan Yokapa tucutap laycu —sasa. Pilatojj uc ist'asinjja juc'ampiw ajjsaräna. Palacioru wasitampi mantasinjja Jesusaruw jisct'äna: —¿Cawquinquirïtas jumajja? —sasa. Jesusasti janiw cuns arscänti. Ucatwa Pilatojj säna: —¿Janit nayarojj jaysquitäta? ¿Janit yatcta munañanïtajja jumar ch'accatañataqui, uqhamarac antutjjañataquisa? —sasa. Jesusasti sänwa: —Nayataquejj janiw cuna munañanïcasmasa, janitejj Diosajj churquiristam ucajja; ucatpï jichhajj cawquïritejj jumar catuyquitu ucajja, jumat sipansa juc'amp juchanejja —sasa. Uca horasatpachaw Pilatojj Jesusar antutjjaña munäna, ucampis judionacajj jach'atwa art'apjjäna: —¡Antutäta ucajja, janiw romano emperadoran amigopäctati! ¡Qhititejj reyiru tucuñ munqui ucajja, jach'a emperadoran uñisiripawa! —sasa. Pilatojj uc ist'asinjja, Jesusaruw irpsuyanïna, jupasti tribunalanwa kont'asi, hebreo arunjja Gabata satäquis uca chekaru, ucasti Empedrado sañ muni, ucawjaru. Pascua fiestataqui nayräjja urünwa, niya chica ururusti Pilatojj judionacaruw säna: —¡Acajj reyimajja! —sasa. Judionacajj juc'ampiwa art'apjjäna: —¡Jiwpan! ¡Jiwpan! ¡Ch'accatam! —sasa. Pilatosti jupanacarojj saraquïnwa: —¿Jumanacan reyimaruti ch'accatäjja? —sasa. Sacerdotenacan jilïrinacapajj ucjjarojj sapjjaraquïnwa: —Nanacan reyejjajj romanonacan emperadorapaquiwa, janiw juc'amp yakha reyinacajjajj utjapquituti —sasa. Ucat Pilatojj judionacaru Jesusar ch'accatañapataqui catuyjjäna, jupanacasti irpasiwayjjapjjänwa. Jesusasti mistuwayänwa crusap apt'ata, Calavera sat chekar sarañataqui, hebreo arunjja Gólgota satawa. Uca chekanwa ch'accatapjjäna. Jupamp chicsti paniniruw puraparu ch'accatapjjaraquïna, Jesusarusti taypiruraqui. Pilatojj crusjjaru mä kellkatwa uscuyäna, ucansti aqham sänwa: “Nazaretanquir Jesús, judionacan Reyipa” sasa. Walja judionacaw uca kellkatjja leepjjäna, Jesusar ch'accatapcän uca chekajj marca jac'ancatap laycu. Uca kellkatasti hebreo, griego, latín arunacana kellkatänwa. Ucatwa sacerdotenacan jilïrinacapajja, uqhamarac judionacan jilïrinacapas Pilator sapjjäna: —Jan kellkamti: ‘Judionacan Reyipa’ sasajja, jan ucasti kellkam: ‘Judionacan Reyipätwa sisqui uca’ sasa. Pilatosti jupanacarojj sänwa: —Cunjämtejj kellktjja, ucajj uqhamäniwa —sasa. Soldadonacajj Jesusar ch'accatjjasinjja, jupan isipwa catupjje, ucatsti pusiruw ch'iyjapjjäna, sapakat soldadotaqui maya. Patjja isipsti catupjjaraquïnwa. Uca isisti janiw ch'ucunïcänti, amstat aynachcama mayaqui p'itatänwa. Ucatsti soldadonacajj jupanac puraw sapjjäna: —Jan ch'iyjcañäniti, jan ucasti sorteasipjjañäni, qhitirus wact'ani uc yatiñataqui —sasa. Uqhamanwa Kellkatajj phokhasi: “Isejj-jja jupanacpuraw lacjasipjje, isejj-jjarusti suerte jaktapjjaraqui” Uqhamwa soldadonacajj lurapjjäna. Jesusan crusap jac'ancascaraquïnwa taycapajja, cullacapamp cuna, María, Cleofasan warmipa, uqhamarac María Magdalenamp chica. Jesusasti taycaparu, uqhamarac wali munat discipuloparu ucqhan uñjasinjja sänwa: —Warmi, ucajjay yokamajja —sasa. Ucjjarusti uca discipulorojj saraquïnwa: —Ucajjay taycamajja —sasa. Ucürutpachaw uca discipulojj Mariarojj utapar irpjjäna. Ucanac pasatatsti Jesusajj yatïnwa take cunas phokhasjjatapa, ucatsti Kellkatan phokhasiñapataquejj, —Umat pharjitu —sänwa. Ucawjan mä chatuw utjäna c'allc'u vinomp phokt'ata, ucatsti mä esponja aptasinwa uca c'allc'u vinor chilltapjje, ucatjja hisopo sat alin laymiparu chincatasinwa Jesusan lacaparu chillcatapjje. Jesusajj uca c'allc'u vinwa umt'äna, ucatsti sänwa: —Take cunaw phokhasjje —sasa. Ucatsti p'ekep alt'asin jiwawayjjäna. Pascuataquejj mä uruquejjänwa. Judionacajj janiw samarañ urunjj janchinacan crusan kheparañap munapcänti, uca samarañ urojja wali jach'a urütap laycu. Ucatwa Pilatoru mayipjjäna crusanquirinacaru cayunacap p'aquirayañapataqui, ucatsti janchinacap crusat apakayañapataquiraqui. Ucat soldadonacajj sarasinjja purapäjjan ch'accatatäcäns ucanacan cayunacapwa p'aquirapjjäna. Ucampis Jesusar jac'achascasinjja, uñjapjjänwa jiwatäjjatapa, ucatwa jupan cayunacapjja jan p'aquirapcänti. Ucampis mayni soldadojja lanzampi jununtasajj ch'illapwa jist'jäna ucspachaw wilampi umampejj mistunïna. Uñjqui ucaw aqham saraqui, ucasti chekawa. Cunatejj chekäqui ucwa jupajj arsu, jumanacajj iyawsapjjañamataqui. Acanacajj lurasïnwa; cunjämtejj kellkatanacan siscäna: “Janiw mä ch'aqhaps p'acjapcaniti” sasa, uqhamarjam phokhasiñapataqui. Yakhawja Kellkatanjja saraquiwa: “Chhojjriñchjataruw uñjapjjani” sasa. Uca pasatatsti, judionacaru ajjsarasin Jesusaru jamasat arquiri Arimateanquir Joseaw jutäna, ucatsti Pilatoruw achict'asïna Jesusan janchip apasjjañataqui. Pilatosti churayjjewa. Ucatsti Joseajj sarasinjja Jesusan janchipjja apasjjänwa. Uqhamaraquiw cawquïritejj nayräjj aruma sarcatayna Jesusampi parliri uca Nicodemojj quimsa tunca kilo mirra áloe quittata suma k'apquir kolla apt'ata purini. Uqhamajj Joseampi Nicodemompejj Jesusan janchiparojj uca k'apquir kollampi jawsut ch'okäñanacampiw llawuntapjjäna cunjämtejj judionacajj jiwataru imapjjerïna uqhama. Jesusaru ch'accatapcän uca chekanjja mä huertow utjäna, uca huertonsti mä machak sepulturaw utjaraquïna, ucarusti janïraw qhitis imascataynati. Uca sepulturaruw Jesusan janchip imapjjäna, jac'ancatap laycu, judionacan samarañ urupajj jac'achasinjjatap laycuraqui. Semana kallta urojja, María Magdalenajja wali albatwa, ch'amac ch'amacäquipana sepulturar uñjir saräna, ucatsti sepulturaru atcatatäcäns uca kaljja atekatwa uñjäna. Uqham uñjasinsti Simón Pedron ucaru, uqhamarac cawquïr discipulorutejj Jesusajj wal munäna ucan ucaruw jaläna, ucatsti saraquïnwa: —Tatitun janchipjja sepulturat apasjjapjjataynawa, janiraquiw yatipcti cawquïru apapjjatapsa —sasa. Ucatsti Pedrompi mayni discipulompiw mistusin sepulturar sarapjjäna. Panpachaw jalapjjäna, ucampis maynïrïqui ucawa Pedrot sipansa juc'amp janc'aqui jaläna, nayrakataracwa sepulturar purïna. Alt'asinsti, uñantänwa, ucatsti uñjänwa ch'okäñanacac ucancasquiri, ucampis janiw mantcänti. Simón Pedrojj khepapat purisinjja, sepulturcamaw mantäna, jupasti ch'okäñanacacwa uñjäna; uñjaraquïnwa Jesusan p'ekep ch'okt'atäcäns uca tela, ucasti janiw ch'okäñanacamp chicäcänti, jan ucajj yakhawjan suc'thapita apnokatänwa. Ucatsti nayrakat sepulturar purcatayna uca discipuloraquiw mantaraquïna, ucatsti uñjänwa cunatejj pascatayna uca, ucatsti iyawsaraquïnwa. Kellkatanjja cunjämtï siscäna: “Jesusajj jiwatanac taypit jacatatani” sasa, ucjja jupanacajj janïraw amuyt'apcataynati. Ucatsti uca discipulonacajj utaparuw cuttawayjjapjjäna. Mariajj sepulturat ankäjjanwa jachascäna. Uqham jachcasinjja alt'asïnwa sepultura mankha uñantañataqui. Mankhansti uñjänwa pä angelanaca jank'ot ist'atcamaqui, Jesusan janchipajj cawqhanccäntejj ucawjan paninpach kont'ata, maynejj ch'ijmäñapana, maynisti cayöjjanaraqui. Angelanacasti juparojj jisct'änwa: —Warmi, ¿cunats jachascta? —sasa. Mariasti sänwa: —Tatitojjan janchip apasjjapjjatayna, janiw yatcti cawquir uscupjjatapsa —sasa. Uc sasinjja khepäjj uñaquipasi, ucatsti Jesusaruw ucancasquiri uñjäna, ucampis janiw yatcänti Jesusätapa. Ucatsti Jesusajj jisct'änwa: —Warmi, ¿cunats jachascta? ¿Qhitirus thakta? —sasa. Mariajj amuyänwa huerto uñjirïcaspas uqhama, ucatwa saraquïna: —Tata, jumatejj apsta ucajja, yatiyita cawquirus uscta, ucat apasjjañajjataqui —sasa. Jesusajj ucjjarojj sänwa: —¡María! —sasa. Jupasti cutiquipstasinjja, siwa hebreo aruna: —¡Rabuni! —sasa. (Ucasti “Yatichiri” sañ muni.) Jesusasti sänwa: —Jan llamct'istati, janïraw Awquejjan ucaru maqhatcti. Ucampis saram, jilanacajjar yatiyanim, sarasctwa cawquincquitejj Awquejjajj ucaru, jupasti jumanacan Awquimaraquiwa, nayan Diosajjawa jumanacan Diosamaraquiwa. María Magdalenajja discipulonacar yatiyiriw saräna, jupajj Tatituru uñjatapata uqhamarac take acanac Tatitojj siscatayna ucanacata. Ucürojj semana kallta urünwa. Uca jayp'pachawa discipulonacajj tantacht'atäpjjäna, puncunacasti wali jist'antata judionacaru ajjsaratanacap laycu. Jesusasti mantasinwa jupanac taypiru sayt'asi, aruntaraquiwa: —Sumancañajj jumanacampïpan —sasa. Uc sasinjja amparapwa uñacht'ayi, uqhamarac ch'illapsa. Discipulonacasti Tatitur uñjasinjja cusisipjjänwa. Jesusasti wasitampiw jupanacaru säna: —Sumancañajj jumanacampïpana. Cunjämtejj Awquejj nayaru qhitanquitu, uqhamaraquiw jumanacarojj qhitapjjsma —sasa. Ucatsti jupanacjjaru phust'asinsti saraquïnwa: —Kollan Ajayu catokapjjam. Jumanacatejj mayninacan juchanacapjj perdonapjjstajja, ucanacajj perdonatäjjewa; janitejj perdonapcstajja, ucanacajja janiraquiw perdonatäpquiti —sasa. Tomasejj tunca payani discipulonacatjj maynïrïnwa, juparusti Mellizo sapjjänwa. Jesusajj jutcäna ucapachajj janiw jupajj ucanccänti. Ucat maynïri discipulonacajj Tomaserojj sapjjänwa: —Tatituruw uñjapjjta —sasa. Ucampis Tomasejj sänwa: —Janitejj amparanacapan clavompi p'iyjat uñjcäjja, uqhamarac luc'anajjampi clavomp p'iyjatäcän uc jan llamct'cäjja, uqhamarac ch'illaparus amparajjampi jan llamct'caraquëjja, janiw iyawscäti —sasa. Quimsakallko uru pasatatsti, discipulonacapasti wasitampiw mä utana tantachatäsipcäna, ucapachajj Tomasejj jupanacampïscänwa. Ucatsti puncunacajj jist'antatäsquïpansa, Jesusajj mantasinjja jupanac taypiruw sayt'asiraquïna, ucatsti aruntaraquïnwa: —Sumancañajj jumanacampïpan —sasa. Ucjjarusti Tomaserojj sänwa: —Luc'anamamp acaru llamct'am, amparanacajj uñjaraquim, amparam apanim ucatsti ch'illajj llamct'araquita. Iyawsam, jan pächasimti —sasa. Ucatsti Tomasejj sänwa: —¡Nayan Tatitojja, nayan Diosajja! —sasa. Jesusasti juparojj sänwa: —Tomás, jichhajj jumajj uñjatam laycuw iyawstajja. Cusisiñanïpjjewa jan uñjcas iyawsirinacajja —sasa. Jesusajj walja yakha unañchanaca, uqhamarac milagronacampwa discipulonacapan nayrakatapan luräna, ucanacajj janiw aca libron kellkatäquiti. Ucampis acanacajj kellkatawa Jesusajj Cristötap iyawsapjjañamataqui uqhamarac Diosan Yokapätapsa, ucatsti iyawsasinjja jacañanïpjjañamataqui. Acanac pasatatsti, Jesusajj wasitampiw discipulonacaparu uñstäna Tiberias sat kota thiyana. Aqhamwa uñstäna. Ucancasipcänwa Simón Pedro, Tomás, cawquïrirutejj Mellizo sas sutichapcäna, Galilean Caná marcanquiri Natanael, Zebedeon yokanacapa, Jesusan yakha pani discipulonacapampi. Simón Pedrojj jupanacarojj sänwa: —Chawll catur sarjjä —sasa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: —Nanacajj jumamp chic sarjjapjjaraquïwa —sasa. Uqham sasinsti mä botjjaruw mantapjjäna, ucampis uca arumajj janiw cuns catupcänti. Niya khanjtanjjäna ucqhajja, Jesusajj kota thiyanwa uñstäna, ucampis discipulonacajj janiw yatipcänti qhitïtapsa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Wawanaca, ¿janit cuns catupcta? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Janiw cunsa —sasa. Jesusasti sänwa: —Känjja botet cupëjjaru jakontapjjam, ucatsti catupjjätawa —sasa. Uqhamwa lurapjjäna, ucatsti janiw känjja umat apsurjamacjjapjjänti, walja chawll catupjjatap laycu. Ucat Jesusan wali munat discipulopajj Pedrorojj sänwa —¡Tatituwa! —sasa. Simón Pedrojj Tatitütap yatisinjja ucspachaw patjja isip usct'asisin umaru t'iscunti (uca isipjja nayrakatajj apsusitaynawa). Maynïri discipulonacajj botempiw kota thiyaru mistunipjjäna, chawlla phokha käna katatinisina. Kota thiyatjja mä patacjama metroncapjjänwa. Wañaru mistusinjja, nina sanc'wa jicjjatapjje, mä chawllampi uqhamarac mä t'ant'ampi uca patjjaru ucht'ataraqui. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Apanipjjam mä kawkha chawllanaca jichha catupcta ucata —sasa. Simón Pedrojj boteru mantasinjja kota thiycama jach'a chawllanacamp phokhantatwa känjja katatsuni. Chawllanacajj patac pheska tunca quimsanïnwa, ucqhamäcasinsa känajj janiw ch'iyascänti. Ucatsti Jesusajj jupanacarojj sänwa: —Mank'er jutapjjam —sasa. Janiw ni mayni discipulosa qhitïtapsa jisct'cänti, jupanacajj Tatitütapa yatipjjatap laycu. Ucat jupanacaru jac'achasi, amparapamp t'ant'a catusinjja jupanacaruw churi, uqhamarac chawllsa. Acampejj Jesusajj quimsa cutiw discipulonacaparu uñstäna jiwatanac taypit jactatapat ucsarojja. Mank'añ tucuyatatsti Jesusajj Simón Pedroruw jisct'äna: —Simón, Jonasan yokapa, ¿acanacat sipansa juc'ampit munista? —sasa. Pedrosti sänwa: —Jïsa, Tata, jumaw yatta nayajj jumar munatajja —sasa. Jesusasti saraquïnwa: —Uqhamajj ovejanacajja awatim —sasa. Payïrinjja wasitampiw jisct'i: —Simón, Jonasan yokapa, ¿nayaru munasistati? —sasa. Pedrosti ucjjarojj saraquïnwa: —Jïs, Tata, jumaw yatta nayajj jumaru munatajj-jja —sasa. Jesusasti siwa: —Uqhamajj ovejanacajja awatim —sasa. Quimsïri cutinjja jisct'äscaquïnwa: —Simón, Jonasan yokapa, ¿munistati? —sasa. Pedrojj llacthapisïnwa quimsa cuti: “Munistati” sas jisct'atapata. Jupasti sänwa: —Tata, jumaw take cuns yatta. Jumaw yatta nayajj jumaru munatajj-jja —sasa. Jesusasti sänwa: —Uqhamajj ovejanacajj awatim. Khanacwa sisma, waynäcasinjja isthapisisinjja cawctejj sarañ munäyäta ucwa saräyätajja; ucampis cunapachatejj awquëjjäta ucqhajja, amparam aytäta ucatjja mayniwa isiyätamjja, irparaquïtamwa cawquïrutejj jan muncäta ucaru —sasa. Uc sasinjja, Jesusajj sañ munäna cunjämatejj Pedrojj jiwcani uqhamarac Diosaru jach'añchañapäcani ucata. Ucjjarusti saraquïnwa: —¡Arquita! —sasa. Khepäjj uñaquipasisinjja, Pedrojj uñjänwa Jesusan wali munata discipulopar khepap arcasincatapa. Mank'apcäna ucqhajja aca pachpa discipulojj Jesusan thiyapancänwa, juparaquiw Jesusarojj jisct'äna: “Tata, ¿qhitis aljantätamjja?” sasa. Pedrojj jupar uñjasinjja jisct'änwa Jesusaru: —Tata, aquïrirojj ¿cunas pasani? —sasa. Jesusasti sänwa: —Nayatejj muniristjja jupan jacañapa nayan cutt'aniñajjcama, ¿cuna waquisiris ucajj jumataqui? Jumajj arquita —sasa. Ucatsti jupanacpuraw yatiyquipasipjjäna: “Uca discipulojj janiw jiwcaniti” sasa. Ucampis Jesusajj janiw siscänti: “Janiw jiwcaniti” sasajja, jan ucasti sänwa: “Nayatejj muniristjja jupan jacañapa nayan cutt'aniñajjcama ¿cuna waquisiris ucajj jumataqui?” sasa. Acasti cawquïri discipulotejj sisqui, kellkcaraqui uca pachpawa. Yattanwa cuntejj sisqui ucajj chekätapa. Utjaraquiwa waljanacampi Jesusan luratanacapajja. Sapa mayatejj kellkasispajja, amuyatajja uca kellkatanacajj aca orakpachatsa jilaraspawa. Munat Teófilo, nayrakat kellkatajjanjja, parläyätwa cuntï Jesusajj kalltatpach lurawaycäna, uqhamarac yatichawaycänsa ucanacata, cunürutï alajjpachar catokatäjjänjja ucürcama, take ucanacjjata. Jesusajj janïra alajjpachar maqhatcasinjja, apostolonacaparuw ajllisïna. Ucatsti Kollan Ajayu tokeraquiw ewjjawayäna cuntejj lurapjjañapäcäna ucjjata. Jesusajj jiwatat jactasinjja, jupa quicpaw uca pusi tunca urunjja walja cuti apostolonacaparojj uñstäna. Uqhamatwa Jesusajj jupanacarojj uñacht'ayasïna chekpachapuni jactjjatapata. Uqhamaraquiw Diosan reinopjjat parlawayäna. Cunapachatejj Jesusajj apostolonacapampïscäna ucqhajja, jupanacarojj ewjjt'awayänwa: —Jerusalenat jan cawquirus sarapjjamti, jan ucasti suyt'apjjam Awquejjan arsutapa phokhasiñapcama, cunjämtejj nayajj jumanacarojj sapcäyäsma uqhamarjama. Chekpachansa Juanajj umampiw bautisänjja, ucatsipana jumanacajj mä kawkha urutjja Kollan Ajayumpiw bautisatäpjjäta —sasa. Jesusampïcasajja, apostolonacapajj juparojj jisct'apjjänwa: —Tata, ¿jichhati Israel marcarojj gobiernop wasitat churjjäta? —sasa. Jesusasti jupanacarojj sänwa: —Janiw jumanacarojj wact'apctamti take ucanacjjata yatipjjañamajja. Alajjpachanquir Awquiquiw take cuns lurani munañaparjama. Ucampis Kollan Ajayuw jumanacjjar jutani, ucatjja ch'am catokapjjäta. Jumanacasti nayat khanañchapjjetäta Jerusalén marcana, Judeana, Samariana, take aca orakpachana. Ucanac arsuwayatatjja, Jesusajj apostolonacapan uñjcataw alajjpachar aptatäjjäna. Ucatsti mä kenayaw Jesusarojj muyuntasa jupanacan nayranacapatjj chhaktayawayjjäna. Jesusar uqham alajjpachar maqhatquir uñtatäsipquïpansti, pä chachaw jank'o isin ist'at jupanac taypin uñstäna. Uca chachanacasti Jesusan apostolonacaparojj sänwa: —Galileanquir jakenaca, ¿cunats alajjpachar uñch'uquisipcta? Cunjämtejj jumanac taypit Jesusar alajjpachar maqhatquir uñjapctajja, uqhamaraquiw jupajj wasitat cutt'anini —sasa. Ucanac pasjjepansti, Olivos sat kollutjja Jerusalenaruw cutt'jjapjjäna. Uca kollusti Jerusalenatjj jac'ancaquiwa, mä chica tupun chicataparjama. Marcar purisinjja, maqhatapjjänwa cawqui altos utantejj korpachatäpcän ucaru. Ucanacasti acanacawa: Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeon Jacobo yokapa, Simón (Cananista sat partidonquiri), uqhamarac Jacobon Judas jilapa, yakhanacampi cuna. Jupanacasti mayaquiw tantachasipjjerïna, Tatitut oracionan mayisiñataqui. Ucancaraquïnwa Jesusan jilanacapajja, María taycapasa, yakha warminacampi cuna. Ucürunacansti patac pä tuncanjam jilatanacaw tantacht'asipjjäna. Ucatsti Pedrojj jupanac taypin sayt'asisinwa säna: “Jilatanaca, waquisipuniw Kellkatanacan phokhasiñapajja, cunjämtï Kollan Ajayojj David toke Judasjjat parlcäna, qhititï Jesusar catuntayañataqui jakenacar irpcänjja ucjjata. Uca Judasasti jiwasanacat maynïriraquïnwa. Jupasti jiwasanac chicaraquiw Diosatac irnakäna. Jupasti ñankha luratapatjja kollke catokäna. Uca kollkempisti mä orak aläna. Ucatsti jupajj jaychcatasisaw p'eket cayuni jalaktasajja, puracas phallata uñjasïna, jiphillanacas allstata. Ucsti take Jerusalenanquir jakenacaw yatipjje. Ucatwa uca orakejj jupanacan arunacapanjja Acéldama sata sutichatäna. Aca arusti ‘Wila wartat orake’ sañ muni. Salmo libronjja aqham kellkataraquiwa: ‘Utjäwipajja ch'usar tucpan. Janirac qhitis uca utan jacpati.’ Saraquiwa: ‘Ucatsti yakharac lurañapjja lurpan’ sasa. “Jiwasanacamp chica Tatit Jesusar arquirinacasti utjiwa. Uca chachanacasti Juanajj bautiscäna uca urutwa arcapjje, cunürutï Jesusajj alajjpachar maqhatcäna ucürcama. Jupanacatsti maynejj ajllitäñapaw jiwasanacamp chica Jesusan jacatatäwipat khanañchañapataqui.” Ucatsti paniniruw uñtapjjäna ajlliñataqui, Barsabás sutini Josearu, uqhamarac Matiasampiru. (Uca Barsabás chachasti Justo sat yakha sutiniraquïnwa.) Aqham sasaraquiw, oración lurapjjäna: “Tata, juma sapaquiw takenin chuymapa uñt'tajja. Uñacht'ayapjjetay cawquïrirus jumajj aca paninitjja ajlltajja, jupajj Judasan lurañanacap catuñapataqui. Judasasti jucha luratap laycuw jiwañar puri, ucatsti cawqharutï sarañapäqui ucqharuraquiw sarjje.” Oración tucuyjjasinsti, suertenacwa jaktapjjäna uca panita ajllitäñapataqui. Suertesti Matiasaruw wact'äna, jupampisti tunca payanpachäjjänwa. Pentecostés urunsti, take jilatanacaw mayawjanaqui tantachasipjjäna. Ucatsti acatjamatwa alajjpachat ist'asïna mä jach'a thayan thayt'atapjama. Uca thayasti uca utpacharuraquiw phokhantäna, cawquintejj jupanacajj kont'atäpcäna ucaru. Ucatsti sapa maynjjana lajjrar uñtata ninanacaw uñstaräna. Jupanacasti sapa mayniw Kollan Ajayumpi phokt'atäpjjäna. Ucatsti yakha arunac parlaña kalltapjjäna, cunjämarutejj Kollan Ajayojj parlaycäna uqhamarjama. Ucürunacansti Jerusalén marcanjja, yakha marcanacat jutir judionacaw utjaraquïna. Jupanacasti Dios chuyma jakenacäpjjänwa. Jach'a thayjam thayt'anitap ist'asinjja, walja jakenacaraquiw ucawjar chhucthapinipjjäna. Ucatsti janiw cuna pasatapsa yatipcänti. Jupanacasti Jesusan arquirinacapatjja sapa mayniw quicpa arunacapat parlir ist'apjjäna. Uqham muspharat jicjjatasisinsti, sapjjaraquïnwa: —Uñjapjjam. ¿Janit take aca parlirinacajj Galileanquir jakenacäpquejja? ¿Camisaraqui jupanacasti jiwasanacan nacïwisatpach yatit arunacasatsti parlapjjesti? Aca marcanacatjjay acancapjjstanjja: Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia, Frigia, Pamfilia, Egipto, uqhamarac Cirenet juc'amp qhursa Africa tokenacatsa. Uqhamaraquiw acan utjir romanonacas acancapjje. Jupanacatjja mayninacajj nacïwipatpach judionacäpjjewa. Yakhepanacasti jan judiöcasin, judionacan arcatanacapar cutiquipstirinacaraquiwa. Acancapjjaraquiw Creta marcanquirinacasa, arabenacasa. Takeniraquiw arunacasatcam parlir ist'tanjja Diosan jach'a muspharcañ luräwinacapjjata —sasa. Takeniw muspharapjjaraquïna, janiw cunjämarus amuyt'apcänti. Maynit mayniruraquiw jisct'asipjjäna: —¿Camsañs munpach take acanacajja? —sasa. Mayninacasti larusipjjaraquïnwa: —Machatäpjjewa —sasa. Pedrojj tunca mayan apostolonacampi sayt'asisinjja jach'at arsusaw säna: “Judeanquir chachanaca, Jerusalén marcanquirinaca, jumanacajj acjja yatipjjam, sumpach ist'apjjaraquim cuntejj nayajj sapcäma uca. Janiw acanacajj machatäpquiti, camisatejj jumanacajj amuyapcta uqhama. Jichhaquejjay llätunca horasäscchejja. Ucampis jichhajj phokhasisquiw cuntejj Diosajj Joel profetap toke arsuwaycäna uqhamarjama: ‘Khepa urunacansti nayaw Kollan Ajayojj take jakenacjjar qhitanï. Yokanacamasa phuchanacamasa jan uñjcañanac uñjapjjani. Chuyman jakenacasti samcanac samcasipjjaraquini. Qhä urunacanjja take nayar sirvirinacjjaruw Kollan Ajayojj qhitanï. Ucatsti jupanacajj nayjjatwa parlapjjani. Alajjpachansti muspharañanacwa uñacht'ayä, orakensti unañchanacaraqui, wilampi, ninampi, jek'e kenayampi. Intis ch'amact'aniwa, phajjsis wilaruw tucuni, janïr taripañ uru purinquipanjja. Ucürojj mä jach'a cusiscañ c'ajquir urüniwa. Take qhitinacatejj Tatitun sutipar art'ascanejja, khespiyatäniwa’ sasa. “Ist'apjjam Israelanquir chachanaca, cuntejj sapcäma uca: Diosajj jumanac taypinjja Nazaretanquir Jesusampejj cunayman muspharcaña uñacht'äwinacwa luri. Uca tokeraquiw Jesusajj Diosan asquit uñt'atäna. Uca luratanacsti jumanacajj sumwa yatipjjta. Ucampisa, cunapachatï Jesusajj jumanacar catuyatäcän ucqhajja, phokhasiscänwa cunjämtï Diosajj nayratpach amtcatayna uqhamarjama. Jumanacasti jucharar jakenacan amparanacap tokew catuntapjjtajja. Ucatsti jiwayapjjaractawa, mä cruzar ch'accatasina. Ucampis Diosajj Jesusarojj jactayiwa, jiwañar atipjayasa. Jiwasti janiraquiw juparojj atipcaspati. Rey Davidasti Jesusjjat parlcasinjja aqham sänwa: ‘Nayajj Tatiturojj uñjapunirïtwa nayrakatajjancasquiri. Jupasti cupëjjajjanquiwa, jan qhitis nayar ajjsarayañapataqui. Ucatpï nayan chuymajjajj cusisiñan phokt'atajja, ucatsti cusisiñ arunac parlaractjja. Ucataracwa janchejjas Diosar catuyat samarani. Ucatpï jumajj nayan almajj-jja jiwatanac taypir jan jaytcätatejja. Janiraquiw muncätati munat sirviriman janchip ñusjañapsa. Uñacht'ayaraquistawa jacañar irpir uca thaqui chek sarañsa. Nayan jac'ajjancañamampisti, cusisiñampiw phokhantaraquitäta.’ “Jilatanaca, takenejjay yatstanjja David awquisan jiwatapjja, imasitapsa. Jupan sepulturapasa jiwasanac taypincascchejjaya jichhürcama. Davidasti profetäsinjja, yatiraquïnwa cuntejj Diosajj juramentompi jupar siscatayna uca: ‘Juman tronomarojj, jumat saraker mayni wawamaruw utt'ayä’ sasa. Davidajj nayratpachas uñjcaspa uqhamwa parlawayäna Jesucriston jactäwipatjja. Saraquïnwa: ‘Almapajj janiw jiwatanac taypinjj kheparcaspati. Janiraquiw janchipas ñusjcaniti’ sasa. Uca quicpa Jesusaruw Diosajj jiwatat jactayi. Ucjja take nanacaw sum uñjapjjta. Uqhamasti Jesusajj Diosan cupi amparapampi aptatawa. Ucatsti Dios Awquitjja Kollan Ajayu catokaraqui, arsutaparjama. Cuntï jichhajj jumanacajj uñjapcta ist'apcaracta, ucajj Diosatwa juti. Chekpachansa janiw Davidajj alajjpachar maqhatcänti. Ucampis jupa quicpaw säna: ‘Tatitojj Tatitojjarojj siwa: Cupëjjajjar kont'asim, cunürutejj juman uñisirinacamarojj cayumar usccä ucürcama.’ “Take Israel marcpachaw yatipjjañamajja, jumanacas ch'accatapctasa uca Jesusar Diosajj Cristo Tatitu tucuyatapjja.” Take acanac ist'asinsti, chuymanacapan wali llact'ataw uñjasipjjäna. Ucatsti Pedrompiru mayni apostolonacampirojj jisct'asipjjänwa: —Jilatanaca, ¿cuns lurapjjäjja? —sasa. Ucjjarusti Pedrojj jupanacarojj sänwa: —Sapa mayni jumanacajja cutiquipstapjjam, uqhamarac bautisasipjjam Jesucriston sutiparu, juchanacamata perdonatäpjjañamataqui. Ucatwa Diosajj Kollan Ajayu churapjjätam. Diosan aca arsüwipasti jumanacataquiwa, uqhamarac wawanacamampitaqui, jayanquirinacampitaqui, kawkhanirutejj Dios Tatitusajj jawscaraquini ucanacampitaqui —sasa. Aca arunacampi, yakha arunacampi cunaw Pedrojj jupanacar ewjjt'äna, saraquïnwa: —Jethektapjjam aca ñankha jucharar jacañata —sasa. Qhitinacatejj Pedron arunacapar ist'asinjja jaysapcän ucanacajja, Diosaruw cutiquipstanjjapjjäna bautisasisina. Ucürusti mä quimsa warank jakenacjamaw iyawsirinacarojj yapjjattäna. Takeniw sum arcapjjäna cunjämtejj apostolonacajj yatichcäna uqhamarjama, maynit maynicama suman jacasisa. Uqhamaraquiw tantachasipjjäna Diosat mayisiñataqui, t'ant'a pachjañataquisa. Take jakenacaw wali sustjasipjjäna muspharasipjjaraquïna. Apostolonacasti walja jach'a milagronaca uñacht'äwinacampi lurapjjäna. Take qhitinacatejj Jesusar iyawsapcän ucanacajja, mayaquïpjjänwa. Take yänacapasa takenincaraquïnwa. Jupanacajj aljapjjänwa yänacapsa uqhamarac orakenacapsa. Ucanacsti takeniruw laquintapjjaraquïna sapa mayniru cunataquïy munapjjchi ucarjama. Sapüruw templon tantachasipjjäna. Utanacapansti mayaquiw t'ant'a pachjasajj mank'asipjjäna take cusisiñampi, llamp'u chuymampiraqui. Diosarusti wal yupaychapjjäna, take jakenacansa wali munatäpjjaraquïnwa. Tatitusti sapüruw iglesiar yapjjattayäna qhitinacatejj khespiyasiñapäcän ucanacampi. Pedrompi Juanampejj mä urojj temploruw maqhatasipcäna, quimsa horasaru, ucqhasti oración lurañ horasänwa. Jakenacasti nacïwitpach mä cojo jakeruw templo puncur sapür apapjjerïna, templor mantirinacat mayjasiñapataqui, Hermosa satäquis ucawja puncuru. Uca cojo jakesti, Pedrompiru Juanampiru templor mantasquir uñjasinjja, limosna jupanacat mayïna. Ucspachaw Pedrompi Juanampejj juparojj uñcatapjjäna, ucatsti Pedrojj sänwa: —Uñcatapjjeta —sasa. Uca cojo jakesti jupanacarojj wal uñcatäna, mä cunsa catokañatacjama. Pedrosti sänwa: —Janiw koris, kollkes utjquituti, ucampis cunatï ujtquitu ucwa churäma: Nazaretanquir Jesucriston sutipar sayt'am, sartaraquim —sasa. Uc arsusinsti, Pedrojj cupi amparat catusinwa juparojj wayti. Ucspacharaquiw cayupasa, uqhamarac cayu mokonacapas thurt'asiraquïna. Cojosti ucspachaw thoktäna. Sayt'asisinsti, sarnakañwa kalltäna. Ucatsti jupanacamp chicaraquiw templor thoktas thoktas mantawayäna. Ucatsti Diosaruw yupaycharaquïna. Take jakenacaraquiw uca cojorojj sarnakjjeri, uqhamarac Diosar yupaychiri uñjapjjäna. Uc uñjasinsti jupanacajj wal muspharapjjäna, mulljasipjjaraquïnwa. Uca cojosti jupanacanjja wali uñt'ataraquïnwa, Hermosa sata puncun kont'ata limosna mayjasisquir jakëtap laycu. C'umaraptayatäcäna uca cojo jakesti Pedrompita Juanampitjja janiw sarakañ muncänti. Take jakenacasti wali muspharataw jupanacan ucar chhucthapipjjäna, Pórtico de Salomón sisqui ucawjaru. Pedrosti uc uñjasajja, jakenacarojj sänwa: “Israelit jakenaca, ¿cunats jumanacajj muspharasipjjta? ¿Cunats nanacar wal uñcatapjjaraquista? Nanacajj janiw aca jakerojj ch'amanacajjampi c'umaraptayapcti, ni nanacan Dios chuymätajja laycusa. Jan ucasti, Abraham, Isaac, Jacob nayra awquinacasan Diosapaw Jesús Yokaparojj jach'ar apti. Uca Jesusarojj jumanacaw jilïrinacar catuyapjjtajja. Cunapachatï Pilatojj: ‘Antutjjä’ sisquipansa, jumanacajj janiw munapctati. Jumanacasti aca asqui k'oma Jesusarojj jan uñt'iriw tucupjjtajja. Ucatsti jake jiwayirïquis ucaruquiw antutatäñapataquejj mayipjjaractajja. Uqhampï jumanacajj jacañ churirirojj jiwayapjjtajja. Ucampis Diosajj juparojj jiwatanac taypitjja jactayiwa. Take acanacjja nanacaw uñjapjjaracta. Uca quicpa Jesusan sutipar iyawsatap laycuw aca jakejj ch'amañchata uñjasi, jumanac nayrakatana. Uca Jesusar iyawsatap laycupï c'umarapun uñjasejja, take jumanacan uñjcata. “Jichhasti jilatanaca, nayajj yattwa jan sum amuyt'casaw jumanacasa, uqhamarac jilïrinacamasa Jesusarojj jiwayapjjtajja. Ucampis Diosajj uqhamatwa phokhawayi cuntejj profetanacap toke arscän Criston t'akhesiñapjjata ucjja. Uqhamasti jan wali lurañanacjja apanucupjjam, ucatsti arrepientisipjjam juchanacamajj perdonatäñapataqui. Ucatwa Diosajj jumanacar cusiscañ urunac churapjjätam, Cristo Jesusar qhitanisa. Jupasti nayratpach jumanacataqui waquichatäcäna, ucawa. Ucampis uca Jesusanjja waquisiw alajjpachan kheparañapa, cunürutejj Diosajj take cun waquichcani ucürcama. Ucasti cunjämtejj Diosajj nayra asqui profetanacap toke arsuwaycäna ucarjamaw phokhasisqui. Moisesasti nayra awquinacasarojj aqham sänwa: ‘Jumanacan Tatit Diosamajja, jilanacam taypitwa mä profeta sayt'ayarapipjjätam nayarjama. Juparuw ist'apjjaraquïta, take cuntejj sapcätam uca arunacarojj iyawsapjjaraquïtawa. Uca profetar take jan ist'irinacasti t'unjatäniwa. Israel marcatsti apanucutaraquïniwa.’ “Samuel profetat acsarojja, take profetanacaw aca arunacatjja parlapjjaraquïna. Take cuntï Diosajj profetanac toke arsuwayqui ucajj jumanacataquiwa. Uqhamaraqui jumanacan asquimataquiraqui Diosajj mä arust'äwi lurawayi nayra awquinacasampejja, cunapachatejj Abrahamarojj siscäna: “Juman wawanacam tokewa take acapachanquir jakenacajj bendecitäni” sasa. Diosajj Yokapar jiwatat jactayasinjja, jumanacaruw nayrakat qhitanipjjtam, bendeciñapataqui, uqhamat sapakat mayni jumanacajj jan wali luräwinacam apanucupjjañamataqui.” Pedrompi Juanampisti marcanquir jakenacaruw parlasipcäna. Uqham parlañcamasti sacerdotenacaw jutapjjäna, templo uñjirinacan jilïripampi, uqhamaraqui saduceonacampi. Jupanacajj colerasipjjänwa Pedrompi Juanampin jakenacar aqham yatichatapata: —Jesusan jiwatat jactatapajj uñacht'ayistuwa jiwatat jactañajj utjatapa —sasa. Ucanac ist'asinsti, jupanacarojj preso catuntapjjäna. Ucatsti carcelaruw llaventapjje khepürcama, niya jayp'öjjatap laycu. Ucampis waljaniw Diosan arunacap ist'irinacatjja iyawsapjjäna. Takpach iyawsirinacasti chachanaccamaquiw mä pheska warankjamäna. Khepürusti Jerusalenanwa tantacht'asipjjäna judionacan apnakerinacapampi, jilïrinacapampi ley yatichirinacampi. Ucancapjjaraquïnwa sacerdotenacan Anás sat jach'a jilïripampi, Caifás, Juan, Alejandro, uqhamarac take jilïri sacerdotenacan familianacapampi. Ucatsti Pedrompiru Juanampiruw irptayanipjjäna. Ucat jupanac taypir puriyanisinsti, jisct'apjjänwa: —¿Cuna munañampisa jan ucajj qhitin sutipjjarusa jumanacajj take acanac lurapjjtajja? —sasa. Ucatsti Pedrojj Kollan Ajayumpi phokt'atäsinjja, jupanacarojj sänwa: —Marcanquir jilïrinaca, Israelanquir jilïr jakenaca, niyaquejjay jumanacajj nanacar jisct'apjjchistajja, cuna asquitejj aca usut jakempi lurasqui ucjjata, uqhamarac cunjämats jupajj c'umar tucu uc yatiñataquiraqui. Take Israel jakenacaruw nanacajj yatiyapjjsma jumanacan nayrakatanacamana. Qhitirutï jumanacajj ch'accatapcta ucarojja, Diosaw jiwatanac taypita jactayi. Uca Nazaretanquir Jesucriston sutiparuw aca jakejj c'umaraptayat uñjasi, jumanac nayrakatana. Uca Jesusapï uca kalajja, qhitirutejj jumanac utachirïcasin jakonucupjjta ucajja, ucampis jupajj mä jach'a esquina kalaw tucu. Janiw yakha qhitinsa khespiyasiñajj utjquiti. Janiraquiw acapachanjja yakha sutejj Diosan churata utjquiti, jakenacan khespiyasipjjañapataquejja. Ucapachajj jilïrinacajj Pedrompir Juanampir wali ch'amampi parlir uñjasinjja muspharataw uñjasipjje, jan suma yatichata jakenacäpjjatap yatisina. Ucatsti amuyapjjaraquïnwa chekpachapuni Jesusamp chica sarnakerïpjjatapa. C'umaraptayatäcäna uca jakesti jupanac taypin sayt'atäscaraquïnwa. Ucatwa apostolonac contrajj jan cun sapcänti. Ucatsti uca tantachäwitjja Pedrompir Juanampirojj ankaruw qhitjjapjje, jupanaccama parlaquipañataqui. Ucatsti sapjjewa: —¿Camachañänisa aca chachanacarojja? Jupanacajj mä milagro lurapjje. Take Jerusalenan jaquir jakenacasa ucjj yatipjjaraquiwa. Uca luräwitjja janiw jiwasanacajj jan yatir tuccaracsnati. Ucampis jan juc'ampi marcar parlapjjañapataquejj ajjsarañ churañäni, jan juc'amp qhitirus acat qhursar Jesusan sutip aytasis parlapjjañapataqui —sasa. Ucatsti Pedrompir Juanampiru jawsayanisinjja ewjjt'apjjänwa: —Janipun acat kheparojj wasitat parlapjjamti ni yatichapjjamsa uca Jesusan sutiparu —sasa. Pedrompi Juanampisti ucjjar arsusinjja sapjjänwa: —Amuyt'apjjam. ¿Waliquïspati Diosan nayrakatapanjja, Diosat sipan jumanacar nayrakat ist'añajja? Nanacajj janipuniw amuct'apquiristti cuntï uñjapcta ist'apcaracta ucanacat arsuñjja —sasa. Ucatsti jilïrinacajj ajjsarañanac churasawa qhitanucjjapjje. Marcar ajjsarasinsti janiw cunjämats mutuyañjamäcänti, takeni Diosar yupaychapjjatap laycu cunatejj lurascatayna ucata. Milagro toke c'umaraptayatäcäna uca jakejj pusi tunc jila maranïnwa. Pedromp Juanampejj antutnucutatjja, cawquinccäntejj maynïr iyawsirinacajj ucaruw sarjjapjjäna. Purisinsti take cuntejj sacerdotenacan jilïrinacapajj uqhamarac jilïri jakenacampi jupanacar sapcatayna uc yatiyapjjäna. Jupanacasti uc ist'asinjja, takenis mayaquiw Diosar oracionan mayipjje: “Tata, jumätaw take cunatejj utjqui ucanac lurir Diosajja. Jumaw alajjpachsa, acapachsa, jach'a kotsa lurtajja. Jumasti Kollan Ajayu tokew David sirvirimarojj arsüyäta, aqham sasa: ‘¿Cunats marcanacajj ch'ajjwapjje, jakenacasa inamayaqui cuns amtapjjaraqui? Acapach reyinacasa, marcanquir jilïrinacasa mayaquiw Dios contra tucupjje uqhamarac Cristo contras sayt'apjjaraqui.’ “Chekpachansa Herodesampi Poncio Pilatompi yakha marcat jutirinacampi, israelitanacampisa, mayaquiw sayt'apjje aca marcana kollan Jesús Yokam tokejja. Uqham lurasajj jupanacajj phokhasipquiwa, take cuntejj jumajj nayratpach amtcäyäta lurasiñapataqui uqhamarjama. Jichhasti Tatay, uñtamay jupanacan ajjsarayañanacapa. Arquirinacamarusti ch'amamay churapjjeta, juman arunacam jan ajjsaras parlapjjañajjataqui. Yanapt'apjjaraquitaya, jach'a ch'amamampi usutanacar kollañataqui, uqhamarac uñacht'äwinacsa, milagronacsa kollan Jesús Yokaman sutiparu lurapjjañajjataqui.” Oración lurañ tucuyatatsti, cawqhantejj oración lurapcäna ucawjajj qhathatïnwa. Ucatsti takeniw Kollan Ajayumpi phokt'atäpjjäna, Diosan arupsti jan ajjsarasaraquiw parlapjjäna. Diosar iyawsirinacasti waljanïnwa. Jupanacasti mä chuymaquïpjjänwa, mä amtañaniquiraqui. Cunanacapatejj utjcäna ucanacatjja janiraquiw qhitis siscänti: “Nayanquituwa” sasajja, jan ucasti take cunanacapas takenincänwa. Apostolonacasti jach'a ch'amampiw Tatit Jesusan jiwatat jactatapjja khanañchapjjäna, Diosatsti jach'a bendicionanacaracwa catokapjjäna. Uqhamasti jupanac taypinjja janiw cuna pist'ayasirinacas utjcänti. Take orakeninacasa, utaninacasa, ucanac aljasajja, iglesiaruraquiw uca aljat kollkjja apanipjjäna, ucatsti apostolonacaruw churapjjäna. Jupanacasti sapakat mayniruraquiw laquintapjjäna jan utjatanacaparjama. Jupanac taypinsti Chiprenquir mä levita jakew utjäna, José sata. Juparusti apostolonacajj Bernabé sasaw sutichapjjaraquïna. (Uca sutisti “chuymachiri” sañ muni.) Uca jakejj orakep aljasinsti, aljat kollkjja apostolonacaruw churjjäna. Utjaraquïnwa mä chachajj Ananías sutini, Safira warmipampi. Jupanacasti orakepjja aljapjjaraquïnwa. Uca chachasti aljat kollketjja imakänwa, mä chicatsti apostolonacan ucaruw aparaquïna takpach kollksa apcaspa uqhama. Warmipasti ucjja yatiraquïnwa. Pedrojj saraquïnwa: —Ananías, ¿cunats Supayajj chuymamar manti, Kollan Ajayuru c'arintañamataquejja uqhamarac orakem aljat kollket mä chicat imantañamataquisa? ¿Janit jumanccänjja uca orakejja? Jumatejj aljstajja, ¿janit uca kollkejj jumanccaraquïnjja? ¿Cunats aqham lurañ amttajja? Chekpachansa Diosaruw c'arinttajja, janiw jakenacaruti —sasa. Ananiasajj uc ist'asinjja, jiwataw liwitatti. Take qhitinacatejj uc yatipcäna ucanacajj wal ajjsarapjjäna. Ucatsti mä kawkha waynanacaw jutasina, Ananiasan jiwat amayapjja llawuntapjje, ucatsti imäwiruw apjjapjjaraqui. Ucat mä quimsa horarusti, Ananiasan warmipajj mantaniraquïnwa, cunatï pascatayna uc jan yatisa. Pedrosti juparojj jisct'araquïnwa: —Sita, ¿ucqharupuniti orakjja aljapjjtajja? —sasa. —Warmisti sänwa: —Jïsa, ucqharupuniw aljapjjta —sasa. Pedrosti sascaquïnwa: —¿Cunats jumanacajj uqham yatichasipjjta Tatitun Ajayuparu c'arintañataqui? Acajjaya punc mantasinipqui chachaman jiwat amayapa imantanjjerinacajja, jichhasti jumaruraquiw apapjjätam —sasa. Ucspacharaquiw Pedron nayrakataparu jiwat liwitatti. Waynanacasti mantanisinjja warmirojj jiwatwa jicjjatapjje. Ucatsti apsusinjja chachap jac'aruw imantanjjapjjaraqui. Iglesianquir jakenacasti, uqhamarac take qhitinacatejj uc yatipcän ucanacajja, wal ajjsarapjjäna. Apostolonac tokejj walja uñacht'äwinacampi milagronacampiw lurasïna jakenac taypina. Pórtico de Salomón satäqui ucqharusti takeniw tantachasipjjäna. Yakhanacajj janiraquiw jupanacamp tantachasiñ munapcänti, ucampis jakenacajj wal jupanacarojj munasipjjäna. Tatituru iyawsirinacasti juc'ampiw yapjjattäna, chachanacatsa, warminacatsa. Callenacaruw usutanac iquiñanacaru apsupjjäna. “Pedrojj pascasin inach ch'iwipaquis yakhepanacarojj puriwayaspa” sasa. Walja jakenacaraquiw jac'anquir marcanacatjja Jerusalenaru jutapjjäna. Usutanacaparu, uqhamarac ñankha ajayumpi lokheptayatanacarus apanipjjaraquïnwa. Take ucanacasti c'umaraptayatäjjänwa. Uc uñjasinsti sacerdoten jilïripajja uqhamarac jupampïpcäna uca saduceo partidonquirinacajj wal envidiasipjjäna. Jupanacasti apostolonacarojj preso catuntasinjja, carcelaruw llaventapjjäna. Ucampis Tatitun angelapajja arumaw cárcel punc jist'arasin jupanacarojj irpsuwayjje. Angelasti saraquïnwa: “Sarapjjam temploru. Purisinsti, take jakenacaru yatiyanipjjam aca machak suma jacäwita. Uc ist'asinsti khepürojja, albatwa templorojj mantapjje, ucatsti yatichañ kalltapjjaraquïna. Ucchañcamasti, sacerdotenacan jilïripampi, uqhamarac qhitinacatejj jupampïpcäna ucanacampejja, jawsthapiyiwa Israelan takpach jilïrinacaru. Uca tantachasïwiruraquiw apostolonacarojj carcelat jawsayanipjji. Cunapachatejj jawsanir soldadonacajj carcelar puripjjän ucqhajja, janiw jupanacarojj ucan jicjjatcjjapjjänti. Ucspachaw cuttawayjjapjjäna jilïrinacar yatiyjjañataqui. Purisinsti, jilïrinacaparojj sapjjewa: “Cárcel puncjja wali suma jist'antatwa jicjjatapjjta. Punc uñjiri guardianacas ucancascaraquitaynawa. Ucampis cunapachatejj punc jist'arapjjta ucqhajja, janiw qhitirus cárcel mankhan jicjjatcjjapjjti” sasa. Uc ist'asinjja sacerdotenacan jach'a jilïripajja, templo uñjirinacan jilïripasa uqhamarac jilïri sacerdotenacasa, jupanac puraw jisct'asipjje: —¿Cunarac jupanacampisti pasjjpacha? —sasa. Uqhamäquïpanwa, mayni chachajj purinisinjja säna: —Carcelar jist'antapctas uca chachanacajj templonwa jakenacar yatichasipqui —sasa. Uc ist'asinsti, guardian jilïripajja soldadonacampiw sarapjje apostolonac irptaniñataqui. Jan cun camacht'asaw sumatac irpanipjjäna, marcanquir jakenacamp jan kalampi c'upjayasiñataqui. Puriyanisinsti, jilïrinac nayrakataruw sayt'ayapjje. Ucatsti sacerdotenacan jilïripajja saraquiwa: —Nanacasti jumanacarojj sapjjäyäsmawa: Janipuniw cunäquipansa uca Jesusjjat yatichapjjätati, sasa. Jichhasti, ¿cunrac lurapjjtasti? Jumanacajj yatichäwinacamampejj Jerusalén marcpacharuw phokt'ayapjjtajja. Ucatsti nanacaruquiw uca jaken jiwatapatjja juchañchañ munapjjestajja —sasa. Ucjjarusti Pedrompi apostolonacampejj arsupjjänwa: —Nanacanjja Diosar nayrakat ist'apjjañajjaw waquisi, jakenacar sipansa Jumanacaw Jesusarojj jiwayapjjtajja, mä cruzar ch'accatasa, ucampis awquinacasan Diosapajj uca Jesusarojj jactayiwa. Ucatsti Diosajj jach'aruraquiw apti, cupëjjaparu utt'ayasa. Jach'a munañan Jilïri Khespiyiriracwa tucuyi, Israel marcajj juchanacapat arrepientisisa perdón catokañapataqui. Take acanacjja nanacaw yatipjjta, uñjapjjaracta. Kollan Ajayusti uqhamaraquiw khanañcharaqui. Uca Kollan Ajaysti Diosaraquiw churi, take qhitinacatï jupar ist'apqui ucanacaru —sasa. Uc ist'asinjja, jilïrinacajj wal colerasipjjäna. Apostolonacarusti jiwayañwa munapjjaraquïna. Ucampisa, jilïrinac taypinjja mä fariseo chachaw utjäna, Gamaliel sutini. Jupasti ley yatichiriraquïnwa, jakenacampisti wali yäkataraquïnwa. Jupasti sayt'asisinjja, apostolonacarojj ankaruw irpsuyi mä juc'a ratotaqui. Ucatsti jilïrinacarojj sänwa: —Israel chachanaca, wal amuyt'asipjjam, cuntï aca jakenacampi lurapcäta ucjjata. Amtasipjjaraquim jumanacajja, cunjämtï pasïr maranacanjja Teudas sat mä chachajj sartänjja jach'a munañan jakëcaspas uqhama. Juparusti mä pusi patac jakenacjamaw arcapjjäna. Jupan jiwjjatapatsti, take arquirinacapajj aywinucjjapjjaraquïnwa. Uqhamatsti ina ch'usaruquiw tucusiwayjjäna. Uca khepatsti, censo urunacanjja, Galileanquir Judas sataraquiw sartäna. Juparusti waljaniraquiw arcapjjäna. Ucampis juparojj jiwayapjjaraquiquïnwa, jupan arquirinacapasti aywinucjjapjjaraquïnwa. Jichhasti nayajj sapjjsmawa, jan aca jakenacarojj cuns camachapjjamti. Antutnucjjapjjam. Aca luräwinacajj jakenacan amtatapaquïchejja, ina ch'usaruw tucusiscani. Diosancchi ucasti, janiw jumanacajj cuns camachapcasmati. Amuyt'asipjjam. Ucatrac Dios contra sayt'asipcasma —sasa. Uca arunacarusti takeniw jaysapjje. Ucatsti apostolonacar jawsayasinjja ewjjt'apjjewa, jan juc'amp Jesusjjat parlapjjañapataqui. Jawk'jayasinsti, antutnucjjapjjaraquïnwa. Apostolonacasti jilïrinacan nayrakatapatjja cusisitaw mistuwayjjapjje: —Diosajj jiwasanacarojj walicwa ajllisistojja aqham Tatitun sutip laycu t'akhesiñasataquejja —sasa. Jupanacasti janipuniw sapürusa amuct'apcänti Jesucristjjat yatichaña, parlañsa, templona uqhamarac utanacansa. Uca urunacansti iyawsirinacajj waljaniw yapjjatjjäna, ucatsti griego parlirinacajj hebreo parlirinac contraw parlapjjäna, aqham sasa: Nanacan ijma warminacajjajj janiw sapürus suma yäkatäquiti, mank'a laquiñ horasanacanjja, sasa. Ucatsti tunca payan apostolonacajja take iyawsirinacar jawsthapisaw sapjjaraqui: —Nanacataquejj janiw walïquiti Diosan arunacap parlañ apanucusina mank'a sirviñajja. Uca laycupï jilatanaca, jumanac taypita pakallk chachanac ajllipjjañamajja. Uca chachanacasti sarnakäwinacapanjja asqui chachanacäñapawa, Kollan Ajayump phokt'ata suma amuyt'irinacaraqui. Ucatsti jupanacaru uca lurañanacjja churapjjam. Nanacasti Diosat mayiñaruw juc'amp uscusipjjä, uqhamarac jupan arunacap yatichañaru —sasa. Aca arunacarusti takeniw: “Waliquiw” sapjjäna. Ucatsti Estebanaruw ajllipjjäna, qhititejj iyawsañampi, Kollan Ajayumpi phokt'atäcänsa ucaru. Uqhamaraquiw Feliperu, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, Antioquianquir Nicolasampiru. Uca Nicolás chachajj jan judiöcasin, judionacan saräwipar cutiquipstanitänwa. Ucanacarusti apostolonacan nayrakataparuw irpcatapjjäna. Ucat apostolonacajj amparanacap jupanacjjar lokjjatasinwa oración lurapjjäna. Diosan arunacapasti juc'ampiw parlatäna Jerusalenanjja. Uqhamaraquiw iyawsirinacas waljaniraqui yapjjattaraquïna. Walja sacerdotenac cunaw Tatiturojj iyawsapjjaraquïna. Esteban chachasti Diosan ch'amapampi, uqhamarac bendicionapampi phokt'atäsinjja, milagronacampi, uñacht'äwinacampwa jakenac taypina luräna. Ucapachasti “Antutat Esclavonaca” satäcän ucanacatsti mä kawkhaniw sinagogat Esteban contra sartapjjäna. Uqhamarac yakhep Cirenenquirinacampi, Alejandrianquirinacampi, Asianquirinacamp cuna, Estebanamp jisqhintasiñataqui. Ucampis jupanacajj janiw atipañatac ch'amanïpcänti Esteban chachan parlataparojja, jupasti Kollan Ajayun ch'amapampejj wali yatiñampiw parläna. Ucatsti mä kawkhaniruw kollke chilltapjjäna, jupanacan sapjjañanacapataqui: Nanacajj aca Estebanarojj Moisés toke, uqhamarac Dios toke jan wal parlirwa ist'apjjta, sasa. Uqhamatwa jakenacaru, jilïri jakenacampiru, ley yatichirinacampirojja ch'ajjwañar uchantapjjäna, Estebanarusti arctasinwa catuntapjjäna. Ucatsti jilïrinacan Jach'a Tantachasïwiparuw irpapjjaraqui. Ucatsti c'ari testigonacampiw khanañchayapjjäna aqham sasa: —Aca jakejj aca kollan templo contra, uqhamarac ley contraw sapürus jan walinac parlasqui. Ucjjarusti ist'apjjaractwa aqham parliri: ‘Uca Nazaretanquir Jesusajj aca templjja t'unjaniwa, uqhamarac cuntejj Moisesajj jaytawayquistu uca luräwinacsa mayjt'ayaraquiniwa’ sasa. Ucapachajj autoridadanacampi take qhitinacatï ucan kont'atäsipcän ucanacampejja, Estebanan ajanuparojj uñjapjjewa mä angelan ajanupjama. Ucatsti sacerdotenacan jilïripajj Estebanarojj jisct'änwa: —¿Take acanacajj uqhamapuniti? —sasa. Estebanasti sänwa: —Munat jilatanaca, uqhamarac awquinaca, ist'apjjeta. Jach'a ch'amani Diosaw Abraham awquisarojj uñstäna Mesopotamia orakencquïpana, janïra Harán ucsaru jaquir sarquipana. Diosajj saraquïnwa: ‘Orakemsa, familianacamsa apanucuwayjjam. Ucatsti sarjjam cawquïr oraktejj uñacht'aycäma ucqharu.’ Abrahamasti: ‘Iyaw’ sasaw, Caldea chekatjja mistuwayäna. Ucatsti Harán sata chekar jaquiriw sarawayjjaraquïna. Awquip jiwjjepansti, Diosajj aca orakeruw irpanjjaraquïna cawquintejj jichhajj jumanacajj jacapcta ucqharu. Ucatsti janiraquiw cuna herencia uca orakenjj churcänti, ni mä jisc'a oraksa. Ucampisa Diosajj orak churañataquiw arsuwayäna: ‘Jumajj jiwjjät ucajja, aca orakejj wawanacamancaniwa’ sasa. Ucürunacanjja Abrahamajj janïraw wawanïcänti. Diosajj Abrahamarojj saraquïnwa: ‘Wawanacaman wawanacaparojj yakha marcanquir jakenacajj pusi patac mararaquiw t'akhesiyapjjaraquini.’ Ucampisa Diosajj saraquïnwa: ‘Nayaw cawquïr marcatejj jupanacaru t'akhesiyapcän ucarojj juchañchascäjja. Israel jakenacasti uca marcatjja mistunjjapjjaniwa. Ucatsti nayaruw aca chekana sirvipjjetani.’ Diosajj Abrahamampejj mä arust'äwi luri, circuncisión churasina, uca arust'äwit amtasiñataqui. Ucatwa Isaac wawap nacipanjja, Abrahamajj quimsakallko urutjja circuncidäna. Isaacasti uca quicparacwa Jacob wawapampejj luräna. Jacobosti uqhamaraquiw wawanacapampejj luraraquïna. Ucanacasti Israelan tunca payan marcan awquinacapänwa. “Uca Jacobon wawanacapajj jiwasanacan awquinacasaraquiwa. Jupanacasti José jilapatjja envidiasipjjänwa. Ucatwa aljantawayapjje Egipto marcar apatäñapataqui, ucampis Diosajj Joseampïscänwa. Take t'akhesiñanacapatsa imaraquïnwa, amuyt'sa churaraquïnwa. Ucatsti Egiptonquir rey Faraonampiw yanapt'ayaraqui. Uca reyisti Josearojj Egipto marca apnakeritwa utt'ayäna, uqhamarac quicpa reyin utap apnakerita. “Ucapachasti mä jach'a mach'aw utjäna Egipto marcana, uqhamarac Canaán marcansa. Take jakenacasti wali llaquitaraquiw uñjasïna. Awquinacasasti janiw cuna mank'añs jicjjatapcänti. Jacob awquisajj Egipton trigo utjatap yatisinjja, wawanacaparuw qhitäna, ucanacasti jiwasan nayra awquinacasawa. Jupanacasti jan uñjcasaw Egipto marcar sarapjjäna. Khepa cuti sarapcän ucqhajja, Joseajj jilanacapampejj uñt'ayasjjänwa. Egiptonquir jach'a reyis yatjjaraquïnwa Joseajj cawquinquirïcantejj uca. Joseasti Jacob awquiparojj jac'aparuw jawsayasjjäna, uqhamarac takpach familianacapampirusa. Familiapasti pakallk tunca pheskani jakenacänwa. Uqhamatwa Jacobojj Egipto marcan jacasïna. Ucanaracwa jupasa, uqhamarac jiwasan nayra awquinacasas jiwjjapjjäna. Jacobon ch'aqhanacapasti jaya maranac khepatjja Siquem sat oraker apatajjänwa. Abrahamajj Hamur sat jaken wawanacapat alcataynasa, uca sepulturaruw uchjjapjjaraquïna. “Cuntejj Diosajj Abraham awquisaru juramentompi arsuwaycatayna ucan phokhasirjamäjjëpanjja, israelitanacajj Egipto marcanjja waljaptjjapjjänwa. Ucapachasti Egiptonjja yakha reyiw utt'asjjäna, jupasti janiraquiw Josearojj uñt'cänti. Uca reyisti jiwas castanacarojj wal sallkjäna. Awquinacasarusti wal t'akhesiyaraquïna, asu wawanacapar apanucuyasa, uqhamat jiwarapjjañapataqui. Ucürunacanwa Moisesajj naciraquïna, Diosataquisti jupajj wali suma wawänwa. Awquinacapasti quimsa phajjsiw utapan imantat juparojj uywapjjäna. Cunapachatejj uca wawajj apanucutäcäna ucqhajja, Egiptonquir reyin phuchapaw uca wawjja aptasi. Jupasti utapar apasjjasinjja wawapäcaspas uqhamwa Moisesarojj uywasïna. Uqhamatwa Moisesajj wali suma yatichatäna, cawqhacamatejj egipcionacajj yatipcäna ucacama. Moisesasti wali ch'amanïnwa arsüwipana, luräwipansa. “Cunapachatejj niya pusi tunca maranëjjän ucqhajja, marca masinacaparuw uñjiri sarañ munäna. Sarasinsti Moisesajj Egiptonquir mä jakeruw uñjäna, israelit masiparu jawk'jasquiri. Moisesasti jupat arjjatasisinjja uca Egipcioruw jiwayäna. Jupajj munänwa israelita jilanacapan amuyasipjjañapa Diosajj jupa toke jupanacar khespiyaspa uca. Ucampis jupanacajj janiw ucjja amuyasipcänti. Khepürusti Moisesajj pani israelit jakenacaruw nuwasir uñji. Ucatsti jupanacarojj sumancthapiyañ munäna ‘¡Jumanacajj jila puräpjjstajjaya! ¿Cunatrac jumanacpura nuwasipjjtasti?’ sasa. Ucatsti marca masipar nuwcän ucajja, Moisesarojj aqham sasaw nuct'i: ‘¿Jumanjja cuna lurañamas utji? ¿Qhitis jumarojj jilïrit, jan ucajj juesatsa nanacjjar uchtam? ¿Jumajj cunjämtejj masürojj mä egipcio jaker jiwayctajja uqhamaracti nayar jiwayañ munista?’ sasa. Uc ist'asinsti, Moisesajj jaltjjewa, ucatsti Madián sat chekaruw sarjje. Ucansti yakha marcanquir jakjamaw jacäna, pä wawaniraquïnwa. “Ucat pusi tunca mara pasatatsti, Sinaí sat kollu jac'a wasaranwa sarnakascäna. Ucansti mä angelaw juparojj uñsti, mä nina akasquir jisc'a kokana. Moisesajj uc uñjasinjja, musphatawa uñjasïna. Juc'amp sum uñjañataqui jac'achascasinsti, mä ar ist'i, aqham siri: ‘Nayajj Abraham, Isaac, Jacob awquinacaman Diosapätwa’ sasa. Ucapachasti Moisesajj ajjsarañatwa qhathatïna, janiraquiw juc'amp uñjañ muncänti. Tatitusti juparojj sänwa: ‘Wisqhum apsusim cayunacamata, tact'ctas uca orakejj kollanawa. Nayajj Egiptonquir wawanacajjan t'akhesitapwa uñjta. Ist'aractwa jupanacan jachatanacapsa. Ucatwa nayajj sarakanta jupanacar khespiyañataqui. Jichhajj jutam, nayaw jumarojj Egipto marcaru qhitäma’ sasa. “Egiptonquir israelitanacajj Moisesarojj jan yäkapcchïnsa: ‘¿Qhitis jumarojj jilïritsa juesatsa nanacjjaru uchtam?’ sapcchïnsa, Diosajj juparuw qhiti, mä jilïrita uqhamarac khespiyirita. Ucatwa Diosajj angelap qhitanïna, mä nina akquir jisc'a kokan jupar uñstasa. Uca Moisesapï jiwasanacan awquinacasarojj Egipto marcatjja apsunïnjja, milagronacampi uñacht'äwinacamp uca oraken lurasa, uqhamarac Mar Rojo sat kotansa. Wasaransti pusi tunc mararaquiw milagronacampi uñacht'äwinacamps luraraquïna. Uca quicpa Moisesaraquiw israelitanacarojj parläna: ‘Diosaw jumanacataquejj mä profeta sayt'ayarapipjjätam jumanac taypita, cunjämtï nayar qhitanquit uqhama. Juparuw ist'apjjäta.’ Moisesasti wasaranjja uca israelita jakenacampiraquïnwa. Uqhamaraquiw jupajj Sinaí kollunsa Diosan angelapampejj parläna. Jiwasanacan awquinacasampïcasinjja, jupajj uca ángel tokew jacañ arunacjja catoke, jiwasanacar churañataqui. “Ucampis awquinacasajj janiw juparojj jaysañ munapcänti, jan ucasti jan ist'iriw tucupjjäna, ucatsipana Egiptor cutt'jjañac munjjapjjäna. Aaronarusti sapjjänwa: ‘Diosanac lurarapipjjeta, nanacan nayrakatajj sarapjjañapataqui. Egipto marcat apsunipquitu uca Moisesarojj: ¡Cunajj camachjjchi!’ sasa. Ucat jupanacajj mä dios lurapjje, vaca kallur uñtata. Uca diosar yupaychañataquisti sacrificio loktapjjäna. Uqham quicpa amparanacapampi mä dios lursusisinsti, cusisipjjaraquïnwa. Ucatpï Diosajj jupanacarojj jaytanucjjänjja, jupanacasti warawaranacaruquiw yupaychapjjäna, cunjämtï profetanacajj kellkapcäna uqhamarjama: ‘Israelit jakenaca, ¿pusi tunca mara wasaranccasinjja animalanac qharsusina sacrificionac loktapjjestati? Janiwa, ucatsipan jumanacajj Moloc sat diosan templopjjay apapjjstajja Renfán diosan warawarapsa, cawquïr diosanactejj jumanac quicpa lursusipcta yupaychañataqui ucanaca. Ucatpï jichhajj nayajj jupanacarojj marcapat apsusina, Babiloniat juc'amp qhurir ananucöjja’ sasa. “Awquinacasanjja utjänwa wasaranjja arust'äwi carpa, ucasti luratänwa cunjämtejj Diosajj Moisés toke arscäna uqhamaru, saraquïnwa cunapachatejj lurapcäta ucqhasti cunjämtejj uñjcta uqhamäñapawa. Awquinacasasti mä herenciäcaspas uqhamwa uca arust'äwi carpjja catokapjjäna. Josué chachampi chica jutirinacasti, uca santuario apanipjjaraquïnwa, cunapachatejj yakha marcanquir jakenacan orakenacap catuntapcän ucqhajja. Uca orakenquir jakenacarusti Diosajj ananucjjänwa, israelit jakenacar uca orakenacap churañataqui. Ucasti Davidan urunacapcamaquiw uqhamajj lurasïna. Rey Davidasti Diosan nayrakatapanjja asqui jaket uñt'atänwa. Jupasti mä jach'a templo lurañ munäna, Jacobon Diosapajj ucan utjañapataqui. Ucampis Salomonawa uca Diosan utapjja lurawayi. Janis alajjpachanquir Diosajj jakenacan amparanacapamp lurat templonacan jacchi ucasa, cunjämtï profetajj sisqui uqhama: ‘Alajjpachajj konuñajjawa, Acapachasti cayunacajjan tact'añapawa. ¿Cuna cast utsa lurarapipjjetäta? sasaw sï Tatitojja. ¿Jan ucajj cawqhancha nayajj samart'iristjja?’ ¿Janit take ucanacajj amparajjampi luratäquejja? “Estebanajj sascaquïnwa: Jumanacajj sinti kala chuyman jakenacäpjjapuntawa. Jinchunacamasa Diosar jan uñt'ir jakenacanjamawa. Jumanacajj Kollan Ajayu conträpjjaractawa, cunjamäcäntejj awquinacamajj uqhamaraquïpjjtawa. ¿Cawquïr profetanacarus awquinacamajj jan t'akhesiyapcänjja? Ucatsipana mayni asqui jaken jutañapat yatiyirinacarusa jiwayapjjaraquïnwa. Jichhasti jup jutjjepanjja, jumanacajj juparojj catuntasinwa jiwayapjjaractajja. Jumanacajj angelanac toke Diosan camachi arup catokasinjja janiw ucarojj phokhapctati” sasa. Cunapachatejj jilïrinacajj uca arunac ist'apcän ucqhajja, jupanacajj colerasipjjänwa Esteban contrajja, laca ch'aqhanacapsa t'urusipjjaraquïnwa. Ucampis Estebanajj Kollan Ajayumpi phokt'atäsinwa alajjpachar uñtasina, Diosan jach'a cancañap uñjäna. Jesusarusti Diosan cupëjjapan sayt'atäsquiri uñjaraquïna. Ucatsti saraquïnwa: “¡Uñtapjjam! Nayajj alajjpachanac jist'arat uñjta. Jaken Yokaparusti Diosan cupëjjapancasquiri uñjaracta” sasa. Uqham ist'asinsti, jupanacajj jach'at warartatapjjäna. Jinchunacapsa llupantasipjjaraquïnwa. Ucatsti mayac Estebanarojj catuntapjjäna. Ucatsti marcat ankäjjar irpsusinwa kalamp c'upjapjjäna. Uc lurir testigonacasti isinacap thatsusisinjja, mä waynaruw catuyapjje. Uca waynasti Saulo sutinïnwa. Estebanajj kalamp c'upjatäcäns ucqhajja, aqham sasaw oracionan mayisïna: “Tatit Jesús, ¡ajayojj catokt'asjjeta!” Quillt'asisinsti, jach'at art'äna: “¡Tata, jan aca jucha luratatjja jupanacar juchañchamti”! sasa. Uqham arsusinwa jiwawayjjäna. Saulojj: “Walic jiwayapjjtajj” sänwa. Uca urutpachaw Jerusalenanquir iglesiajj wali uñisita uñjasïna. Takeniraquiw Judea tokenacaru, Samaria tokenacampirus alisnucutäjjapjjäna. Apostolonacaquiw Jerusalenan kheparjjapjjäna. Estebanarusti Dios chuyma jakenacaw imjjapjjäna. Jupatsti wal jachapjjaraquïna. Saulosti ucapachajj iyawsirinacarojj wali t'akhesiyasaw arcnakäna utat uta thakasa. Utanacar mantasinsti, chachanac warminacsa catuntasinjja carcelaruw apjjaruyäna. Ucampis Jerusalenat alisnucutäpcän ucanacajja, take tokeruw sarapjjäna, Diosan arunacap yatiyasa. Ucapachajj Felipejj, Samaria marcar sarasinjja, Cristotwa jupanacar yatiyäna. Jakenacasti tantacht'asisinjja takpachaniw wal isch'uquipjjäna Felipen arunacaparu. Uqhamaraquiw milagro luratanacaps uñjapjjäna. Walja ñankha ajayun mantat jakenacaraquiw c'umaraptayatäpjjäna. Uca ñankha ajayunacasti wararisisaw jupanacatjja mistjjapjjaraquïna. Walja suchu jakenacampi, cojonacampiraquiw c'umaraptayatäpjjäna. Ucanac uñjasinjja takeniw uca marcanjja wal cusisipjjäna. Ucampis mä jakew uca marcan utjäna Simón sutini, jupasti nayrajja wali laykänwa. Samarianquir jakenacarusti c'arintaraquitaynawa, mä jach'a yatiñan jakëcaspas uqhama. Takeniw juparojj wali suma ist'apjjäna, jisc'at jach'acama. Sapjjaraquïnwa: “Aca jakejj Diosan jach'a ch'amapaniwa” sasa. Juparojj jaysapjjänwa, laykasiñapampiw jupanacarojj sallkjatayna walja maranaca. Ucampis cunapachatejj Felipejj Diosan jach'a cancañapat parlcäna, uqhamarac Jesucriston sutipatsa khanañchcän ucapachajja, jupanacajj uca arunacar ist'asinjja iyawsapjjänwa. Ucatsti chachanacamppacha warminacamppachaw bautisasipjjäna. Quicpa Simonaraquiw iyawsasinjja bautisasjjäna. Felipemp chicaraquiw jupajj sarnakjjäna, muspharcañ milagronaca, uñacht'äwinac uñjatap laycu. Jerusalenanquir apostolonacasti, Samaria marcan Diosan arunacap catokapjjatap yatisinjja, Pedrompir Juanampiruw qhitapjjäna. Jupanacasti Samaria marcar purisinjja, Diosar iyawsir jakenacan Kollan Ajayu catokapjjañapataquiw oración lurapjjäna. Kollan Ajayusti janïraw jupanacjjar jutcataynati. Ucatsipana jupanacajj Tatit Jesusan sutipar bautisataquïpjjänwa. Pedrompi Juanampisti amparanacapwa jupanacjjar uchapjjäna. Ucatwa jupanacajj Kollan Ajayu catokapjjäna. Simonasti uñjänwa apostolonacaru amparanacapamp mayninacar lokjjatasin Kollan Ajayu catokayatapa. Ucatsti jupajj kollk churañ munäna, aqham sasa: —Nayar uca ch'am churapjjaraquita, cunapachatï nayajj qhitjjarus amparanacajj uchcä ucqhajja, jupajj Kollan Ajayu catokañapataquiraqui —sasa. Pedrosti juparojj sänwa: —Kollkemajj jumamp chic tucuspan. Diosajj churqui ucajj, janiw kollkemp alasiñäquiti. Jumanjja janiw wact'ctamti catokañamajja, ni asquïcaractas ucataquejja. Chuymamasti janiw chekäquiti Dios nayrakatanjja. Uca ñankha amtäwimjja apanucum. Ucatsti Diosar mayisiraquim, inach jupajj perdonätam uca chuymaman jan wali lup'itamatjja. Nayajj yatsmawa juman chuymamajj sinti jucha lurañamp phokhantatawa, uqhamarac ñankha luräwinacampi ñach'antataraquïtawa. Simonasti ucjjarojj sänwa: —Jumanacajj Tatituruy mayirapipjjeta, cuntï sapquista ucanacajj jan nayjjar jutañapataqui —sasa. Apostolonacasti Diosan arunacap parlasinjja, Samarianquir yakha jisc'a marcanacanwa khespiyasiñ suma arunac yatiyapjjäna. Ucatsti Jerusalenaruw cutjjapjjaraquïna. Uca khepatsti, Diosan mä angelapaw Feliperojj parläna: “Sartam, ucatsti aynach toker sararaquim, Jerusalenat Gazar sarakquis uca thaqui cheka” sasa. Uca thaquisti wasar chekwa pasawayi. Felipesti sartasinjja, iyawsasaw saräna. Uca thaqui sarcasinsti, Etiopianquir mä jakempiw jiquisïna. Jupasti eunucönwa, mä jilïrit utt'ayataraquïnwa, Etiopía marcanquiri Candace sata reinan kollke caturiparaqui. Aca jakesti Diosar yupaychiriw Jerusalenarojj saratayna. Jupasti marcaparuw cuttjjäna, carropjjan kont'ata sarcasinsti, Isaías profetan librop leescäna. Kollan Ajayusti Feliperojj sänwa: “Uñjam, ucat uca carroru jac'achasim” sasa. Felipesti jac'achasisinjja, Isaías profetan librop leesquir ist'äna. Ucatwa uca etiope jakerojj jisct'i: —¿Cuntï leecta ucjja amuytati? —sasa. Uca etiope jakesti sänwa: —¿Cunjämarac nayast amuyästi, jan qhitis nayar yatichquitan ucqhasti? —sasa. Feliperusti saraquiwa: —Jutam, maqhatanim, acqhar kont'asim —sasa. Kellkata leecän ucawjasti acänwa: “Jupajj mä ovej-jamaw jiwañar irpatäna. Cunjämatï mä ovejajj t'awra yawiratajj jan wararquejja, uqhamaraquiw jupajj jan arscänti. Aynacht'ayatäcän ucqhajja, janiw juparojj arjjatapquiti. Jupan wawanacapatsti ¿qhitis parlaspa? Jacañapasti aca orakenjja apakatawa.” Jilïri take yänacjjar utt'ayat etiope jakesti Feliperuw jisct'äna: —¿Qhitits profetajj ucjja parli? ¿Jupa quicpatti, jan ucajj yakhatcha? —sasa. Felipesti ucapachaw Tatit Jesusat yatiyañ kallti, cuntï uca etiope jaquejj leecän uca arunac khanañchasa. Cawqhantï umajj utjcäna ucawja cheka pascasinsti, uca jilïri take yänacjjar utt'ayat jakejj sänwa: —Acajjay umajja. ¿Janit nayajj bautisatäquiristjja? —sasa. [Felipejj juparojj saraquïnwa: —Take chuymamp iyawsasma ucajja, bautisatäsmawa. Uca jilïr jakesti ucjjar arsusinjja siwa: —Nayajj iyawstwa Jesucristojj Diosan Yokapätapa.] Ucspachaw carro sayt'ayi. Ucatsti panpach umar mantasinwa Felipejj uca jaker bautisi. Umat mistjjapjjäna uca khepatsti, Tatitun Ajayupaw Feliperojj aptawayjjäna. Jilïri take yänacjjar utt'ayat jakesti janiw mayamps Feliperojj uñjcjjeti, ucampis jupajj c'uchiquiw sarawayjjäna. Felipejj Azoto sata marcanwa jicjjatasjjäna. Ucatsti marcat marcaracwa saräna, khespiyasiñ arunac yatiyasa, Cesarea marcar puriñcama. Ucchañcamasti Saulojj janiw amuct'cänti Tatitun arquirinacap contra parlañjja —Jiwarayapunïwa —sasa. Ucatwa jilïr sacerdoten ucarojj saräna. Jupasti uca jilïr sacerdotetjja arsüwinacapwa mayiraquïna Damasconquir sinagoganacar sarañataqui, ucan Cristor arquir jakenacar thakañataqui. Jicjjatasinsti, warminacsa, chachanacsa catuntasina Jerusalenar preso apaniñataquiw amtäna. Ucampis thac sarcasinjja, niya Damasco jac'ar purcasajja, acatjamatwa mä jach'a khanajj jupar khant'äna. Uca khanasti alajjpachatwa jutäna. Ucspachaw Saulojj oraker jaknoktäna. Ucatsti ist'araquïnwa mä aru jupar sasquiri: —Saulo, Saulo, ¿cunats arcnakesta? —sasa. Saulosti ucjjarojj saraquïnwa: —Tata, ¿qhitïtas jumajja? —sasa. Ucatsti uca arojj saniraquïnwa: —Jumajj qhitirutejj arcnakcta uca quicpa Jesusätwa. Wali ch'amaw jumataquejj nayataqui sayt'añamajja. [Juma pachpaw chhojjriñchjastajj cunjämtejj mä vacajj mä ari puntan fierror mat'akt'asajj jupa pachpa chhojjriñchjasejj uqhama —sasa. Saulosti ucapachajj ajjsarañat wali qhathatisaw juparojj säna: —Tata, ¿cuna lurañajjsa munta? —sasa. Tatitusti juparojj sänwa:] —Sartam, marcar mantaraquim, ucanwa cunatejj lurañamäqui uc yatisïta —sasa. Saulomp chic sarapcän uca jakenacasti wali sustjatäpjjänwa, uca ar ist'asina, ucampis janiw qhitirus uñjapcänti. Saulosti oraket sarthapisinjja uñatatasiwa, ucampis janiw cuns uñjcänti. Juparojj amparapat catthapisinwa Damasco marcarojj irpjjapjjäna. Uca marcansti quimsüruw jan cuns uñjcänti. Janiraquiw mank'cänsa ni umcaraquïnsa. Uca Damasco marcansti Tatitur arquir mä jakew utjäna, Ananías sutini. Uca jakeruw Tatitojj uñstäna: —¡Ananías! —sasa. Jupasti sänwa: —Tatay, acancasctwa —sasa. Tatitusti juparojj saraquïnwa: —Jichhajj janc'aqui saram, Derecha sat calleru. Ucatsti Judasan utapan Tarsonquir mä jaker thaktam, jupasti Saulo sutiniwa. Jupajj oración lurascaraqui. Ucatsti samcanjamwa mä Ananías sat chachar uñji. Uca Ananiasaw mantasin amparapamp jupjjar lokjjati, nayranacapajj uñj-jjañapataqui —sasa. Uqham ist'asinsti, Ananiasajj sänwa: —Tatay, nayajj uca jaketjja walja jakenac toket ist'ta, kawkha jan walinactejj juman arquirinacamarojj Jerusalenan lurqui ucanacjjata. Jichhas jupajj ucaruw jutascaraqui, jach'a sacerdotenacan arsutanacapampi, Tatitun take arquirinacapar catuntañataqui —sasa. Ucampis Tatitojj Ananiasarojj sänwa: —Sarascaquim, nayaw juparojj ajllista nayjjat parlañapataqui yakha marcanquirinacaru, reyinacaru, israelit jakenacampiru. Nayaraquiw juparojj uñachayä kawkha t'akhesiñapatejj naya laycu jupan utjqui uca —sasa. Ucspachaw Ananiasajj saräna cawqhanccäntejj Saulojj uca utaru. Mantasinsti, amparapwa jupjjar lokjjati saraquiwa: —Saulo jilata, thaquin uñstctamjja uca Jesusaw qhitanitu, juman wasitat uñj-jjañamataqui, uqhamarac Kollan Ajayun phokt'atäñamataqui —sasa. Ucspacharaquiw Saulon nayranacapatjja chawlla q'ilinacjama willirtjjäna. Ucatwa jupajj wasitat uñj-jjäna. Sartasinsti, bautisatäjjaraquïnwa. Mank'jjasinsti, jupajj ch'amanëjjänwa, ucatsti Tatitun arquirinacapampejj mä kawkha urunacaraquiw Damascon kamarawayäna. Ucatsti Saulojj sinagoganacanjja Cristotwa parlañ kalltäna: “Jesusajj Diosan Yokapaw” sasa. Take jupar ist'irinacasti muspharasipjjänwa. Ucatsti sapjjaraquïnwa: —¿Janit acajj Jerusalenan Tatitur iyawsirinacar arcnaker jakëqui? ¿Janiraquit jupajj acar jutqui jupanacar ñach'antat apañataqui jilïr sacerdotenacan ucaru? —sasa. Ucampis Saulojj juc'amp ch'amampiw arsüna, Jesusajj Diosan Yokapätapa khanañchasa, Damasconquir judionacar mayjt'ayañcama. Walja urunaca khepatsti, judionacajj Saulor jiwayañataquiw arust'apjje. Ucampis Saulojj uca judionacan amtäwinacapjja yatisïnwa. Uca judionacasti uruy arumaw marcan jach'a puncunacapanjja suyapjjäna jupar jiwayañataqui. Ucatsipana Tatitur arquirinacajj Saulorojj mä jach'a canastar uscuntasinwa, mä arumajj marca ankäjjar warcukapjje. Uqhamatwa jupajj jaltjjäna. Jerusalenar purisinsti, Saulojj Tatitun arquirinacapampiw jiquisiñ munäna. Ucampis takeniw juparojj ajjsarapjjäna, jupanacasti janiraquiw amuyapcänti Saulon Tatitur iyawsatapjja. Ucatwa Bernabeajj jupar irpäna apostolonacan ucaru. Jupanacarusti yatiyaraquïnwa aqham sasa: Saulojj Tatituruw thaquin uñjatayna, Tatitusti juparojj parlaraquitaynawa. Ucatsti jupajj Damasco marcanjja Jesusan sutiparu jan ajjsarasaw parlaraquitayna, sasa. Ucatsti Saulojj Jerusalenanwa kheparäna. Jupanacamp chicaraquiw sarnakäna. Jupasti jan ajjsarasaraquiw Tatitjjat parläna. Griego parlir judionacampisti cunayman toketaracwa jisct'asipjjaraquïna. Ucatsti jupanacajj Saulor jiwayañwa munapjjäna. Jilatanacasti uc amuyasinjja Saulorojj Cesarearuw irpjjapjje. Ucatsti Tarso marcaruraquiw qhitjjapjjaraqui. Ucapachasti jach'a samarañaraquiw iglesianacanjja utj-jjäna, Judeana, Galileana, uqhamarac Samariana. Jupanacasti wali ch'amaniraquiw tucjjapjjäna. Tatitur ajjsarasaraquiw sarnakapjjäna. Uqhamatwa Kollan Ajayun ch'amapampejj waljaniptapjjaraquïna. Cunapachatï Pedrojj iyawsirinacar tumpir sarnakcäna ucapachajja, uñjt'aniraquïnwa Lida marcanquir iyawsirinacaru. Ucanwa Eneas sat jakerojj jicjjatäna. Jupasti quimsakallk maraw iquiñancatayna, suchurnucstata. Pedrosti uqham uñjasajj sänwa: —Eneas, Jesucristow c'umaraptaytam. Jichhasti sartam, iquiñam apthapisjjam —sasa. Eneasasti ucspachaw sartjjäna. Ucsti Lida marcanquir take jakenacaw uñjapjjäna, uqhamarac Saronanquirinacasa. Ucatsti nayra jan wali amuyunacap apanucusinjja, Tatituruw arcjjapjjäna. Ucürunacansti Jope marcanjja Tatitur arquir mä warmiwa utjäna, Tabita sutini, griego arunjja, Dorcas satawa. Uca warmisti asqui lurirïnwa, pobrenacar yanapt'iriraquïnwa. Ucürunacasti Dorcasajj usuntjjasinjja, jiwjjänwa, ucatsti amayap jarekasinjja, altos pataruw apcatjjapjjäna. Jope marcajj Lida jac'ancaquïnwa, Pedrosti Lida marcancascänwa. Iyawsirinacasti uc yatisinjja, pani chacharuw qhitapjjäna, Pedror jawsaniñapataqui: “Janc'ac jutam Jope marcaru” sasa. Ucatsti Pedrojj jupanacamp chicaw saräna. Puripansti, cawqhanccäntejj jiwatajj ucaruw irpcatapjjäna. Ijma warminacasti takeniw jacht'asis Pedrorojj muyuntapjje. Cuna isinactejj Dorcas sat warmejj jaccasin lurcatayna ucanacwa uñacht'ayapjjaraquïna. Pedrosti takeniruw ankar qhitsu. Ucatwa quillt'asisin Diosat mayi. Jiwat warmir uñjjatasinsti saraquiwa: “¡Tabita, sartam!” sasa. Ucspachaw warmejj uñatati, Pedror uñcatasinsti, kont'asiwa. Pedrosti amparat waytasinwa sayt'ayi. Ucatsti iyawsirinacampir ijma warminacampir jawsasinjja, jacquirwa catuyjje. Ucasti Jope marcpachanwa yatisïna, ucatsti waljaniraquiw Tatitur iyawsapjjäna. Pedrosti mä kawkha urunacaraquiw uca marcan kamaräna lip'ichinacamp lurir Simonan utapana. Cesarea marcan mä jakew utjäna, Cornelio sutini. Jupajj Italiano sata soldado taman capitanaparaquïnwa. Jupasti Dios chuyma jakënwa, uqhamaraquiw Diosar ajjsartas sarnakerïna, takpach familiapampi. Jupasti judionac taypit pobrenacar walja limosna churirïnwa, Diosar jan armt'asis oracionan mayisiriraqui. Mä urusti, niya quimsa horasarjamaw Diosan mä angelapajj uñstäna. Ucatsti samcanjama jupan ucar mantasinwa, saraquïna: —¡Cornelio! —sasa. Corneliosti wali ajjsarasaw angelar uñcatasinjja jisct'i: —¿Cunach, Tata? —sasa. Angelasti siwa: —Oracionanacamampi pobrenacar qhuyapayatanacamampejj Dios nayrakatanjja, asquit uñt'atawa. Jichhasti qhitamay Jope marcaru, Simonar jawsanipjjañapataqui. Jupan yakha sutipasti Pedro sataraquiwa. Jupasti lip'ichinacampi lurir Simonan utapan korpachatäsquiwa, ucan utapasti kota jac'anquiwa. Uca Pedrow sätam cuna lurañamatejj waquisctam ucjja —sasa. Corneliomp parlcäna uca angelan sarjjatapatsti, jupajj uywatanacapat paniniruw jawsäna, uqhamarac maynïri soldadorusa. Uca soldadosti wali Dios chuymänwa, Cornelionsa wali munataraquïnwa. Jupanacarojj take cunatï pascäna uc yatiyäna. Ucatwa Jope marcarojj qhitäna. Khepürusti, jupanac thac sarquipana, Jope marcar jac'achapquipanwa, Pedrojj uta pat terrasar maqhatäna oración luriri. Ucasti niya chica uröjjänwa. Jupasti wal mank'at awtjatäsinjja, mank'añ munäna. Mank'añ waquicharapipcän ucchañcamasti, jupajj mä unañchäwi uñjana. Ucasti aqhamänwa: Alajjpachaw jist'arti, ucatsti mä jach'a mantelar uñtataw orakcam warcoktani, pusi esquinat chint'ata. Ucansti acapachanquir take cast pusi cayun animalanacaw utjäna, uqhamaraqui take cast asirunaca, jamach'inacasa. Ucatsti Pedrojj mä aru ist'i, aqham siri: —Pedro, sartasim, jiwarayam, ucatsti mank'araquim —sasa. Pedrosti ucjjarojj sänwa: —Janiw, Tata. Nayajj janipuniw cunapachas jan mank'añ k'añu animalanacjja mank'erïcti —sasa. Wasitatwa uca arojj juparojj arjjayani, saraquiwa: —Cuntï Diosajj k'omachqui ucarojja, jan k'añuw samti —sasa. Ucasti quimsa cutiw uqham lurasïna. Ucatwa uca mantelajj alajjpachar cutcatawayjjäna. Pedrojj uca unañchäwi uñjäwitjja wal lup'iscäna: “¿Cun sañs munpach ucajja?” sasa. Uca quicpa horasaw Cornelion qhitanit jakenacajj puncur purinipjjäna. Jupanacasti lip'ichinacampi lurir Simonan utapat jisct'as jisct'asaw purinipjjatayna. Purinisinsti: “¿Acanti Pedro sat Simonajj korpachasi?” sasaw jisct'asipjjäna. Pedrojj uca muspharcañ uñjäwit lup'isquipanwa, Kollan Ajayojj juparojj säna: “Pedro, quimsa jakew jumarojj thakasctam. Sartam, sarakaraquim. Jupanacamp sarañsti janirac pächasimti, nayaw jupanacarojj qhitanta” sasa. Pedrojj ucapachajja, Cornelion qhitanit jakenacajj cawqhanccäntejj ucqharuw sarakäna. Jupanacarusti sänwa: —Nayätwa qhitirutï jumanacajj thakapcta ucajja. ¿Cunarus jutapjjta? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Capitán Corneliow qhitanipjjetu. Jupajj asqui jakewa, Diosar ajjsartas sarnakeriraquiwa, take judionacansa sumat uñt'ata. Juparojj Diosan mä angelapaw parlatayna, utapar jum jawsayañataqui, ucata arunacam ist'añapataquiraqui —sasa. Ucatwa Pedrojj jupanacar uta mankhar irpantasina, uca arumajj korpachawayäna. Khepürusti, Pedrojj waquicht'asisina jupanacamp chicaw sararaquïna, Jopenquir mä kawkha jilatanacas jupamp chicajj sararaquïnwa. Uca khepürusti Cesarearuw puripjjäna. Corneliosti familianacaparu, suma munat amigonacapampir jawsthapisinwa jupanacarojj suyäna. Pedrojj utar puripansti, Corneliojj ankar mistunisinjja quillt'asisaw juparojj catokäna yupaychañataqui. Ucampis Pedrojj aqham sasaw juparojj wayti: —Sayt'asim, tata. Nayajj jumjam jakequiraquïtwa —sasa. Ucatsti Pedrojj Corneliomp parlasinjja, utaruw mantäna. Ucansti walja tantacht'at jakenacaruw jicjjatäna. Pedrosti jupanacarojj sänwa: —Jumanacajj yatipjjtawa, mä judío jaketaquejj jan walïtapa mä yakha marcanquir jakempi parlañapajja, uqhamarac utapar mantañapasa. Ucampis Diosaw nayarojj yatichitu jan qhitirus: ‘Jan wali jakëtaw’ saña, uqhamarac jan qhitirus jisc'achañataqui. Ucatwa nayajj jan pächasis jutta, juman jawsatamarjama. Jichhajj yatiñ munirista, ¿cunarus jawsayista? —sasa. Corneliosti ucjjarojj sänwa: —Niya pusüröjjewa, cunapachatï nayajj utajjana aca quicpa horasana ayunascäyäta, uqhamarac jayp'u token quimsa horasan oracionsa lurascäyäta, ucapachasti mä khanquir isin chachaw nayar uñstitu. Jupasti nayarojj situwa: ‘Cornelio, oracionanacamjj Diosajj ist'tamwa, pobrenacar qhuyapayatanacamas Dios nayrakatanjja asquit uñt'ataraquiwa. Qhitamay Jope marcaru, Pedro sat Simonar irptanipjjañapataqui. Jupasti lip'ichinacampi lurir yakha Simonan utapan korpachatäsquiwa, ucasti jach'a kota jac'anquiwa. Jupaw jutasin jumarojj parlätam’ sasa. Ucspachaw nayajj jumar jawsañatac qhitanta. Jumasti jichhajj asquin juttajja. Nanacasti takeniw acancapjjta Diosan nayrakatapana jumar ist'añataqui, take cuntï Tatitojj sisctam ucanac nanacar yatiyañamataqui. Ucatsti Pedrojj parlañwa kalltäna, saraquïnwa: —Jichhajj chekpachanwa amuyta, Diosataquejj take casta jakes mayaquïtapa. Jupasti cuna cast jakerus catokaquiwa, qhitinacatejj jupar ajjsarqui, uqhamarac asqui lurapqui take ucanacarusa. Diosajj Israelan wawanacaparuw parläna Jesucristo toke sumancañ utjañapata. Jesucristosti take jakenacan Tatitupawa. Jumanacajj sum yatipjjtajj cunatejj Galilea marcat kalltasina, judionacan orakepan lurascäna ucjja. Ucasti Juanajj bautiscäna, parlcaraquïna uca khepatwa ucajj lurasïna. Yatipjjaractawa cunjämtejj Diosajj Nazaretanquir Jesusar Kollan Ajaysa, uqhamarac ch'amsa churcäna ucjja. Uqhamaraquiw yatipjjtajja cunjämtï jupajj sarnakcäna, asquinac lurasa, usutanacar c'umarachasa, uqhamarac supayan munañapan t'akhesiyatäcän ucanac c'umarachasaraqui. Tatit Jesusajj Diosampïtap laycuw take ucanacjja luräna. Nanacäpjjtwa take ucanac uñjirejja, cuntejj Jesusajj lurcäna Judeansa Jerusalenansa ucanacata. Ucatsti juparojj jiwayapjjaraquiwa, mä cruzar ch'accatasa. Quimsürutsti Diosajj juparojj jiwatat jactayi, ucatwa Diosajj nanacar uñstayapjjetu. Janiw take jakerut Jesusajj uñstcänjja, jan ucasti nanacaruquiwa uñstapjjetu, qhitinacarutejj Diosajj ajllipquitäna nayratpacha, khanañchirinacäpjjañajjataqui ucanacaru. Nanacaw mank'apjjta, umapjjaracta jupampi, jiwatanac taypit jactatap khepatjja. Uca Tatit Jesusaw qhitapjjaraquitu jakenacar jupjjat yatiyiri, khanañchiriraqui: Diosajj uca quicpa Jesusaruw taripirit uchi take jaquirinacjjaru, uqhamarac jiwatanacjjarusa. Take profetanacaraquiw uca Jesusjjat parlapjjäna: Take qhitinacatejj jupar iyawsapqui ucanacajj jupan sutip laycuw juchanacapat perdón catokapjjani —sasa. Pedrojj uqham parlquïpanwa, jupan arunacap isch'uquirinacarojj Kollan Ajayojj jutäna. Pedrompi chic jutir judío iyawsirinacasti muspharataw uñjasipjjäna, jan judiöpquis uca jakenacjjar Kollan Ajayojj jutatapatjja. Jupanacarusti yakha arunacat parlirwa ist'apjjäna, uqhamarac Diosar yupaychirsa. Pedrojj ucjjarojj sänwa: —¿Qhitis jarc'aspa aca jakenacan bautisatäñapjja, jiwasanacjamaraqui Kollan Ajayu catokapjjaracchi ucapachajja? Pedrosti —Jesusan sutipar bautisasipjjam —sasaw jupanacarojj säna. Pedrorusti mä kawkha urunac jupanacamp chic kamarañapataquiw achict'apjjäna. Judeanquir apostolonacampi iyawsirinacampejj yatiyapjjänwa, jan judiöpquis uca jakenacan Diosan arunacap catokapjjatapa. Cunapachatï Pedrojj Jerusalenar cuttanjjäna ucqhajja, circuncidañ muniri judío iyawsirinacajj Pedrorojj jan walit uñt'apjjäna, jisct'apjjaraquïnwa: —¿Cunats jumajj sarta jan judiöpquis uca jakenac taypiru, ucatsti jupanacamp chicarac mank'aractajja? —sasa. Ucatwa Pedrojj jupanacarojj yatiyäna kalltatpacha, take cunatejj lurascäna ucanaca. Jupasti saraquïnwa: —Nayajj Jope marcan oración lurascäyäta, ucatsti mä unañchäwi uñjta. Uca uñjäwisti aqhamänwa: Pusi esquinat chint'ata mä jach'a k'epir uñtataw alajjpachat naya jac'aru warcoktanïna. Ucansti utjänwa acapachanquir pusi cayuni ajjsarcañ animalanaca, take cast asirunaca, uqhamarac jamach'inacasa. Ucatsti mä arwa ist'ta, nayaru aqham siri: ‘Pedro, sartasim, jiwarayam, ucat mank'araquim’ sasa. Nayasti ucjjarojj sistwa: ‘Janiw Tata. Janipuniw cunapachas cuna jan mank'añ k'añu animalanacsa mank'erïcti’ sasa. Ucatsti wasitatwa alajjpachat mä arojj nayar sanitu: “Cuntï Diosajj k'omachqui ucjja, jan jumajj ‘k'añuw’ samti” sasa. Ucasti quimsa cutiw uqham lurasi. Ucatsti wasitat alajjpachar cutcatawayjjäna. Ucapacharaquiw quimsa chachajj cawqhanccäyättejj uca utar purinipjjäna. Jupanacasti Cesareatpach qhitanitäpjjänwa nayar thakeri. Kollan Ajayusti situwa: ‘Saram jupanacamp chica, jan pächasisa’ sasa. Aca sojjta jilatanacasti nayamp chicaraquiw sarapjjäna. Ucatsti mä jaken utaparuw mantapjjta. Jupasti yatiyapjjetuw cunjämtï utapan mä angelar uñjcatayna uca. Uca angelasti sayt'asisina juparojj sataynawa: ‘Jope marcar chachanac qhitam ucatsti Pedro sat Simonar jawsayanim. Juparaquiw sätam cunjämtï jumasa, familiamas khespiyasiñamäqui ucjja’ sasa. Nayan parlañ kalltquïpanwa Kollan Ajayojj jupanacjjar sarakani, cunjämtï kalltan jiwasanacjjar jutcäna uqhama. Ucapachaw nayajj aqham siscän Tatitun uca arunacapat amtasta: ‘Juanajj chekpachans umampiw bautisäna, ucampis jumanacajj Kollan Ajayumpi bautisatäpjjätawa.’ Diosatejj jupanacar churaracchi jiwasanacajj Tatit Jesucristor iyawsapctan ucanacarjama ucajja, ¿qhitiraquït nayasti Dios contra sayt'iristi? —sasa. Ucanac ist'asinsti Jerusalenanquir jilatanacajj amuct'apjjewa. Diosarusti aqham sasaw yupaychapjjaraquïna: —Uqhamajj jan judiöpquis uca jakenacarojj Diosajj arrepientisiñjj churaraquiwa wiñay jacañanïpjjañapataqui —sasa. Cunapachatejj Estebanar jiwayapcän ucapachajja, Tatitur arquir maynïr iyawsirinacarojj t'akhesiyasaw arcnakapjjaraquïna. Ucatwa yakhepanacajj Chipre, Fenicia, uqhamarac Antioquía ucsanacar jaltjjapjjäna. Ucansti jupanacajj judionacaruquiw Tatitjjatjja parlapjjäna. Chiprenquir, uqhamarac Cirenenquir mä kawkha iyawsirinacaw Antioquiar purisina, jan judionacäpquis ucanacar parlapjjaraquïna, Tatit Jesusanaqui khespiyasiñajj utjatapata. Tatitun ch'amapasti jupanacampïnwa. Ucatwa walja jakenacajj Tatitur iyawsapjjäna, take jan wali luräwinacap apanucusa. Jerusalén iglesianquirinacasti ucanac yatisinjja, Bernabearuw Antioquiacam qhitapjjäna. Antioquiar purisinjja, Bernabeajj wal cusisïna, cunjämtï Diosajj jupanacar bendiscatayna uc uñjasajja. Jupanacarusti ewjjt'awayiwa: “Take chuymamp Tatitur arcapjjam” sasa. Jupasti asqui jakënwa, Kollan Ajayun phokt'ata, iyawsañaniraqui. Uqhamïpanwa walja jakenacajj Tatiturojj mayachasjjapjjäna. Uca khepatsti Bernabeajj Tarsoruw saräna, Saulor thakeri. Jicjjatasinsti, Antioquiaruw irpanïna. Ucansti iglesiampejj mä maraw ucancäna, walja jakenacar yatichasa. Uca Antioquianwa iyawsirinacarojj nayrakatajj: “Cristor arquirinaca” sasa sutichapjje. Ucürunacansti mä kawkha profetanacaw Jerusalenat Antioquiar jutapjjäna. Uca profetanacat maynïriw utjäna Agabo sutini. Jupasti jilatanac taypin sayt'asisinwa Kollan Ajayu toke jupanacar yatiyäna: “Mä jach'a mach'aw take oraker jutani” sasa. Ucasti Claudio sat jach'a jilïrin urunacapanwa phokhasïna. Ucatwa Tatitur arquiri Antioquianquir jakenacajj amtapjjäna mä yanap apayañatac Judeanquir jilatanacaru, cunjämatejj sapa mayni jupanacan utjcän uqhamarjama. Apthapisinsti, uca ofrendanacjja apayapjjänwa Judea marcan jilïrinacaru, Bernabeampi Saulompiw apapjjäna. Uca urunacansti rey Herodesajj Tatitun yakhep arquirinacaparuw t'akhesiyañ kalltäna. Jupasti Juanan jilap Jacoborojj espadampiw jiwayayäna. Judionacatac uqham walïtap uñjasinsti, Herodesajj Pedrorojj catuntayaraquïnwa. Uca urunacasti jan levaduran t'ant'a mank'añ fiesta urunacänwa. Pedror catuntasinjja, Herodesajj carcelaruw uchantayi. Ucansti Pedrojj pusi tama soldadonacampi uñjatäscänwa. Sapa tamansti pusi soldadow utjaraquïna. Herodesasti Pascua fiesta khepatwa marcan nayrakatapar uñstayañ munäna. Uqhamaw Pedrojj carcelan soldadonacampi wali uñjatäscäna. Ucampis Tatitur arquirinacajj Diosat oracionan jan inact'asaw jupatac mayipjjäna. Herodesajj: “Kharüruw marca nayrakatar irpsü” siscän uca arumajja, Pedrojj pani soldadonac taypinwa iquiscäna, cadenanacamp chinuntata. Maynïr soldadonacasti cárcel puncunaracwa uñjasipcäna. Uca arumasti acatjamat Tatitun angelapajj Pedror carcelan uñstäna. Mä jach'a khanaraquiw ucanjj khantäna. Angelasti maysäjjat jupar llamct'asinwa iquit sartayäna, ucat saraquïna: “Mäqui sartam” sasa. Ucspachaw Pedron amparanacapatjja chinuntat cadenanacajj jarartawayäna. Angelasti sänwa: “Janc'aqui cinturonam chinuntasim. Wisqhumsti wisct'asiraquim” sasa. Pedrosti uca arunacarjamaw luri. Angelasti sascaquïnwa: “Isthapisim. Ucatsti arquita” sasa. Ucapachaw Pedrojj angelan khepap arcsuwayi, ucampis jupajj janiw chekätap amuyascänti, jan ucasti samcäcaspas uqhamac amuyäna. Nayrïr guardia uqhamarac payïri guardia pasasinsti, calle puncuruw puripjje. Puncusti jupapachaquiw jist'arti ucatwa jupanacajj mistjjapjjaraqui. Ucat mä calle pasatatjja angelajj sapacwa Pedrorojj jaytawayjjäna. Ucapachaw Pedrojj amuyt'asi, ucatsti sänwa: “¡Chekapunis Tatitojj angelap qhitanitütojjä, Herodesan amparapat khespiyañataqui, uqhamarac judionacan amparapatsa!” sasa. Uqham lup'isaw Pedrojj Marian utapar saräna. Uca Mariasti Juan Marcosan taycapänwa. Uca utanwa waljani jakenacajj Tatiturojj oración lurasipcäna. Pedrojj ucar purisinsti, calle puncutwa lekt'äna. Uc ist'asinjja Rode sutin tawakow mistunïna, qhitïpachas uc uñjiri. Pedron arup ist'asinsti, janiw jist'arcänti, jan ucasti cusisiñat mayninacar yatiyiriw jalantawayi: —¡Pedrötaynawa! —sasa. Jupanacasti tawakorojj sapjjänwa: —Lokhëtawa —sasa. Tawakosti sascaquïnwa: — Chekäscapuniwa —sasa. Uqham siscatpachas jupanacajj sasipcaquïnwa: —Janiw jupäcaspati, ajayupäpachawa —sasa. Ucchañcamajj Pedrojj puncutjja lek'esincaquïnwa. Cunapachatejj punc jist'arapjjäna ucqhajja, Pedror uñjasinjja, sustjasipjjänwa. Ucampis jupajj amparap aytasaw amuct'ayäna. Ucatsti jupanacarojj yatiyänwa cunjämtejj Tatitojj jupar carcelat irpsuncatayna uca. Saraquïnwa: —Acanacjja Jacobor yatiyanipjjam maynïr jilatanacampiru —sasa. Uc sawayasinjja jupajj mistuwayjjänwa, yakha tokeruw sarawayjjaraquïna. Khanjtanjjëpansti Pedror jan jicjjatasinjja, soldadonacajj wal ch'ajjwarapjjäna: ‘¿Cunarac jupampist paspachasti?’ sasa. Ucapachasti Herodesajj thaktayänwa. Jan jicjjatjjëpansti, jupajj soldadonacaruw jisct'äna, ucatsti uca soldadonacan jiwarayatäñapataquiw arsuraquïna. Uca khepatsti Herodesajj Judeat mistusinjja Cesarea marcar jacasiriw sarjjäna. Rey Herodesasti wali coleratänwa Tironquirinacataqui, uqhamaraqui Sidonanquirinacataquisa, ucampis jupanacajj mä amtañaniquiw reyin uc jutapjjäna. Jupanacasti Herodesan orakenacapan achquis ucanacampiw jacapjjäna. Janïra Herodesampi jiquiscasajja Blasto chachar sumachasinwa jupa tok sumancañ mayipjjäna. Blastosti rey Herodesan utapanjja mä jilïrïnwa. Herodesasti yakha urutaquiw jupanacarojj jawsayi. Uca urusti rey isimp isintatawa jupajj jach'a konuñapar kont'asi. Ucat jupanacarojj wali sum parlt'i. Ucapachasti jakenacajj jach'atwa art'apjjäna: ¡“Aca arojj janiw jaken arupäquiti, jan ucasti mä diosan arupaw”! sasa. Ucspachaw Tatitun angelapajj Herodesar usuntayäna, Diosan sutip jan jach'achatap laycu. Ucatsti jisc'a lak'onacan mank'antataw Herodesajj jiwjjäna. Tatitun arupasti juc'ampiw jiltäna. Take chekanaracwa yatiyasiscäna. Bernabeampi Saulompejj lurañanacap phokhasinjja Jerusalenatjja cuttjjapjjänwa. Marcos sat Juanarusti irpapjjaraquïnwa. Antioquía iglesianjja utjaraquïnwa profetanaca, yatichirinaca. Ucanacasti acanacänwa: Bernabé, Simón (qhitirutejj “Negro” sas sutichapjjaraquïna), Cirenenquir Lucio, Manaén (qhititejj Galilea apnakeri Herodesamp chica uywatäcäna uca), Saulomp cuna. Mä urojj cunapachatejj jupanacajj Tatitur yupaychasipcäna, uqhamarac ayunasipcäna ucapachajja, Kollan Ajayojj jupanacarojj aqham sänwa: “Bernabeampir Saulompir yakhacharapipjjeta, cawquïr luräwitaquitejj jupanacar jawsctjja ucataqui.” Ucat Tatitur mayisina uqhamarac ayunasinjja, amparanacap jupanacjjar lokjjatasinwa qhitapjjäna. Ucatsti Kollan Ajayun qhitatäjjasinjja, Bernabeampi Saulompejja, Seleuciaruw sarapjjäna, ucqhatsti Chipre islaruw botet sarapjjäna. Puerto Salaminar purisinsti Tatitun arunacapat parlañwa kalltapjjäna judionacan sinagogapana. Juanarusti irpapjjaraquïnwa jupanacar yanapañapataqui. Take islpacha cayut sarasa muytasinsti, Pafos sat puertoruw puripjjäna. Ucanwa mä Barjesús sat judío layka jaker jicjjatapjjäna. Jupasti: “Diosatwa parlta” sasaw c'arisis sarnakerïtayna. Uca jakesti Sergio Paulo sat wali amuyt'ani jilïrimpïnwa. Uca jilïristi jawsayänwa Bernabeampir Saulompiru, jupajj Diosan arunacap ist'añ munatap laycu. Uca layka jaken yakha sutipasti Elimas sataraquïnwa. Jupasti jarc'añwa munäna jach'a jilïrin jan iyawsañapataqui. Ucapachajj Saulojja, qhititejj Pablo satäcaraquïna ucajja, Kollan Ajayun phokt'atäsinjja, juparojj wal uñcatäna. Ucatsti saraquïnwa: —¡Take sallkjañampi, jan walimpi, phokhantat supayan wawapa, cheka cancañ uñisiriraqui! ¿Cunats jumajj Tatitun suma cheka thaquip k'ewinucuñ munta? Ucatpï jichhajj Tatitojj jumar mutuyätamjja. Juyqhuptätawa, janiraquiw intin khanaps uñjcätati mä kawkha urunaccama —sasa. Ucspachaw jupajj jan cuns uñjcjjänti, ina lajja ch'amacaquëjjänwa jupataquejja, ucatwa mayni amparat irpir thakäna. Uc uñjasinjja, marca apnaker jilïrejja Tatituruw iyawsäna. Ucatsti jupajj muspharataraquiw uñjasïna Tatitun arunacap ist'asinjja. Pablompi, Bernabeampi uqhamarac Juanampejj Pafos sat puertotjja, Panfiliancquis uca Perge tokeruw barcot sarjjapjjäna. Ucqhansti Juanajj jupanacar jaytjawayasinjja Jerusalenaruw cutt'anjjäna. Perge marcatsti jupanacajja, Pisidiancquis uca Antioquía marcaruw sarapjjäna. Ucar purisinsti mä samarañ urunwa israelitanacan sinagogapar mantasin kont'asipjjäna. Moisesan kellkatapampi profetanacan kellkatapampi leet'asinjja, sinagogan jilïrinacapajj jawsayapjjänwa, aqham sasa: —Jilatanaca, jumanacantejj utjapjjstam cuna suma ewjjt'añanacasa, arsusipcaquim —sasa. Ucapachaw Pablojj sayt'asi, ucatsti amparapampiw loktaraqui amuct'apjjañapataqui, saraquïnwa: —Ist'apjjam Israelanquir chachanaca, uqhamaraqui Tatitur ajjsartas sarnaker jakenaca. Israel marcan Diosapajj jiwasan nayra awquinacasaruw ajllïna. Jupanacarusti mä jach'a marcaruraquiw tucuyi, cunapachatejj jupanacajj qhuri Egipto marcancapjjäna ucqhajja. Uca oraketjja ch'amapampiraquipï apsunejja. Diosasti wasaranjja pusi tunca maraw apjjasïna jupanacan take casta jan wali luräwinacapatjja. Canaán orakenjja pakallko jach'a marcanacaracwa t'unjäna, jupanacan orakenacap jiwasan awquinacasar churañataqui. Ucatsti mä pusi pataca pheska tuncani mararaquiw jupanacarojj juesanac toke apnakatäna, Samuel profetan urunacapcama. Ucapachasti jupanacajj mä rey mayipjje jupanacar apnakañapataqui. Diosasti iyawsasaw jupanacarojj mä rey churi, pusi tunca mara jupanacar apnakañapataqui. Uca reyisti Cis sat chachan Saúl yokapänwa. Jupasti Benjaminan familiap castaraquïnwa. Uca khepatsti Diosajj Saúl reyir jakonucusinjja, Davidaruw reyit utt'ayäna. Jupatsti aqham saraquïnwa: ‘Nayajj Isaí chachan David yokaparuw jicjjatta. Cawquïritejj munañajjarjam sarnakerïqui, ucawa take cuntï nayajj muncta uc lurani’ sasa. Uca quicpa Davidan familiapataraquïnwa Jesusajja, qhitirutejj Diosajj Israel marcar khespiyañapatac sayt'aycäna arsutaparjam uca. Janïr Jesús jutquïpanjja, Juan sat chachaw yatiyäna Israelanquir take jakenacar aqham sasa: ‘Bautisasipjjam, jan wali luräwinacamatsti arrepientisipjjaraquim’ sasa. Juanasti jiwañap jac'ajja sänwa: ‘¿Qhitiw sapjjestas nayarojja? Janiw nayajj qhititï jutañapäqui ucäcti. Ucampis mayniw nayat khepa jutani, ucan wisqhup cayunacapat apsuñataquisa janiw nayajj asquïcti’ sasa. “Jilatanaca, Abrahaman wawanacapa, uqhamarac qhitinacatejj jumanac taypit Diosar ajjsartas sarnakapcta ucanaca, take jumanacataquiw aca khespiyäwi arunacajja. Jerusalén marcan jaquirinacampi jilïrinacampejja, janiw Jesusan qhitïtaps yatipcänti. Janiraquiw amuyt'apcänti cuntejj sinagogana sapa samarañ uruna profetanacan kellkatanacap leepcän ucsa. Ucampis Jesusar jiwayasajj jupanac quicpaw uca profecía arunacjja phokhapjje. Jupar jiwayañataquejj janiw cuna juchsa jicjjatapcänti. Uqhamäquipansa jupar jiwayañataquejj Pilatorojj mayisipcaquïnwa. Ucatsti take cunatï jupjjat kellkatäcäna ucanac phokhasjjepanjja, cruzat apakasinjja sepulturaruw imjjapjjäna. Ucampis Diosaw jiwatanac taypit juparojj jactayi. Jesusasti walja urunacawa, uqhamaraqui walja cutiraquiw uñstäna, Galileat Jerusalenar jupamp chica maqhatapcäns ucanacaru. Jichhasti ucanacaw jupatjj jakenacar yatiyapjje. “Nanacasti jumanacarojj cuntï Diosajj awquinacasar arsuwaycäna uca suma arunacwa yatiyapjjsma. Ucsti jiwasa jupan wawanacaparojj Diosajj arsutapjja phokhestuwa, Jesusar jactayasa, cunjämtï payïr salmonjja kellkatäqui: ‘Jumaw nayan wawajjätajja. Nayaw jichhajj jumar jacañ chursma’ sasa. Diosasti jiwatanac taypit jactañapjja yatiyaraquïnwa, janchipan jan ñusjañapataqui. Kellkatansti saraquiwa: ‘Jumanacaruw churapjjäma cuntï Davidar churañ amtcäyät uca bendicionanacjja’ sasa. Ucatpï saraquejja yakha salmonjja: ‘Janiw juman munat sirviriman janchip ñusjañapjja munätati’ sasa. Chekpachansa Davidajj jupa tiempo jakenacaru Diosan sataparjam sirvisinjja, jiwjjänwa. Ucatsti awquinacapampi chicaraquiw imt'atäjjäna, janchipasti ñusj-jjaraquïnwa. Ucatsipana, qhitirutejj Diosajj jactayqui ucan janchipajj janiw ñusjcänti. Jilatanaca, jumanacajj ac yatipjjañamawa: Juchat perdón utjatapajja, Jesús tokew jumanacarojj yatiyasi. Ucatwa jupar iyawsirinacajj jupa toke perdón jicjjatapjje, take cunattï Moisesan kellkataparjama jan perdón jicjjatañ puedepcän ucanacata. Amuyasipjjam, ucataraqui profetanacan aqham sas arsutanacapasti jumanacjjar phokhasiscaspan: ‘Yatipjjam, larusirinaca, muspharapjjam, ina ch'usar tucupjjaraquim. Naya Diosaw jumanacan urunacamanjja jach'a luräwinac lurta. Ucanacarusti janiw jumanacajj: ‘Chekaw’ sapcätati, ni qhiti jumanacar ucanac yatiyquïpansa.’ ” Pablompi mayni jilatanacampi judionacan sinagogapat mistjjepansti, jan nacïwitpach judiöpquis ucanacaw jupanacar achict'apjjäna, jutir samarañ uruna wasitata jupanacar ucanacjjat parlapjjañapataqui. Sinagoga tantachasïwi tucuyjjatatsti, judionacat waljaniw Pablompi Bernabeampirojj arcapjjäna. Judionacan sarnakäwinacaparjam suma judío tucurinacasa arcapjjaraquïnwa. Pablompi Bernabeampisti jupanacarojj ewjjt'apjjaraquïnwa Diosan munasiñapan ch'aman sayt'apjjañapataqui. Jutir samarañ urusti, niya marcpachaw Diosan arunacap ist'añataquejj tantachasipjje. Uqham walja jakenac uñjasinjja, Judionacajj wal colerasipjjäna. Pablon arunacaparusti: ‘Janiw chekäquiti’ sapjjänwa. Juparusti cunaymanwa tokepjjaraquïna. Ucapachasti Pablompi Bernabeampejj jan ajjsarasaw sapjje: —Waquisipunïnwa nayrakata jumanac judionacar Diosan arunacapa parlañajja. Ucampis jumanacajj janiw catokañ munapctati. Janiraquiw wiñay jacañatacjam amuyasipctasa. Ucatpï jichhajj nanacajj jan judionacäpquis ucanac taypirojj sarjjapjjäjja. Tatitusti aqham sasaw nanacarojj sapjjetu: ‘Marcanacan khanapataquiw jumarojj uchsma. Uqhamaraquiw juma toke take acapachanquir jakenacan khespiyasiñapataqui’ sasa. Uc ist'asinsti, jan judionacäpquis ucanacajj cusisipjjänwa. Sapjjaraquïnwa: “Tatitun arunacapajj wali sumapuniwa” sasa. Ucatsti qhitinacatejj wiñay jacañatac waquichatäpcän take ucanacajj iyawsapjjaraquïnwa. Uqhamaw Tatitun arunacapajj parlasïna take uca chekanacana. Ucampis judionacajj mä kawkha asquit uñt'at warminacaru, uqhamarac uca marcan wali aytat chachanacampiruw parlapjje. Jupanacarusti Pablo uqhamarac Bernabé contra sayt'apjjañapataquiw amtayapjjaraqui uca marcat jaksuñcama. Uqhamïpansti Pablompi Bernabeampejj uca jakenacataqui cayunacapat lak'a polvonac thalarasisinjja, Iconio marcaruw sarjjapjjäna. Tatitur iyawsirinacasti wali cusisitäpjjänwa. Kollan Ajayumpi phokt'atäpjjaraquïnwa. Iconio marcanjja, Pablompi Bernabeampejj judionacan sinagogaparuw parlir mantapjjäna. Jupanacan parlatapatsti waljaniw iyawsapjjäna, judionacatsa jan judionacatsa. Ucampis jan iyawsir judionacajja, jan judiöpquis ucanacaruw amtayapjje jilatanac toke jan walinac amtapjjañapataqui. Ucatwa Pablompi Bernabeampejj uca marcanjja jaypach urunac kamarapjjäna. Jan ajjsarasaraquiw parlapjjäna Tatitur catuyasisina, Tatituw jupanacarojj ch'am churaraquïna uñacht'äwinacampi milagronacampi lurapjjañapataqui. Uqhamatwa Tatitojj cuntejj jupanacajj Diosan munasiñapat parlapcäna uca arunacan chekätapjja khansuyi. Ucampis uca marcanquir jakenacajj payaruw t'akjtäna, chicatajj judionacar jakcattasa, chicatasti apostolonacar jakcattasaraqui. Ucatsti judionacampi jan judiöpquis ucanacampejj uqhamarac autoridadanacampisa, arust'apjjänwa apostolonacar tokjjañataqui, uqhamarac kalamp c'upjañataqui. Pablompi Bernabeampejj uc yatisinjja, Listra uqhamaraqui Derbe uca marcanacaruw jaltjjapjjäna. Uca marcanacajj Licaonianquiwa. Uqhamaraquiw uca thiya marcanacar sarapjjäna. Ucawjanacansti Tatit toke khespiyasïwi utjatapwa parlapjjaraquïna. Listranjja mä chachaw utjäna, jan sartiri. Jupasti ucan kont'atäscänwa, nacïwitpach cojötap laycu. Uca chachajj janipuniw sarnakerïcänti. Uca jakesti Pablon parlataparuw isch'uquiscäna. Pablosti jupar uñcatasinjja, amuyänwa c'umaraptañatac iyawsañanïtapjja. Ucatwa jach'at juparojj saraqui: —Chek sayt'am —sasa. Ucat uca jakejj may thoktasin sayt'asi. Ucatsti sarnakaraquiwa. Pablor uqham lurir uñjasinjja, jakenacajj Licaonia aruta jach'at arsupjjäna: “¡Diosanacaw jaker uñtat jiwasanac taypir sarakanitayna!” sasa. Bernabearojj: “Júpiter diosaw” sasaw sapjjäna. Pablorusti: “Mercurio diosaw” sapjjaraquïnwa, jupan wali parlirïtap laycu. Júpiter diosan templopasti marcar mantañancänwa. Uca diosan sacerdotepasti orko vacanacampi pankaranacampi cunwa apanïna. Jupampi jakenacampisti apostolonacarojj take ucanac sacrificiot loktasaw yupaychañ munapjjäna. Bernabeampi Pablompisti, jakenacan uqham lurañ amtatap amuyasinjja, isinacap ch'iyanokasiñ kalltapjjäna. Jupanac taypir jalantasinsti jach'at arsusinwa sapjjaraquïna: —¡Tatanaca! ¿Cunats ucanac lurapjjta? Nanacajj jumanacjam jakequïpjjaractwa. Nanacajj uca inamay lurañanac apanucupjjañamataquiw jumanacar parlir jutapjjta ucanac apanucusina, jacquir Diosar arcapjjañamataqui. Jupaw alajjpacha, acapacha, jach'a kotsa lurir Diosajja, uqhamarac take ucanacan utjirinacsa. Nayra urunacanjja Diosajj take jakenacarojj munañanacaparjamaquiw sarnakayäna. Ucampis Diosajj jupanacarojj yatiyänwa jupan jacatapa, jakenacar asqui luratap toke. Jupajjay jallsa, suma cosechanacsa churchistojja, uqhamarac walja mank'añanacsa jiwasanacan cusisiñasataqui —sasa. Jupanacan uqham parlquipansa, jakenacajj sacrificionac loktañjj munasipcaquïnwa. Apostolonacasti wali ch'am tucusaw uca lurañanac jupanacarojj apanucuyapjjäna. Ucapachasti mä kawkha judionacaw purinipjjäna, Antioquiampita Iconiompita. Jakenacar amtayasinsti Pablorojj kalampiw c'upjayapjjäna, ucatsti: “Jiwatäjjew” sasaw marca ankäjjarojj katatnucunipjjäna. Cunapachatejj Tatitur arquirinacajj Pablo nayrakatar sarthapipjjäna ucapachajja, jupajj sayt'asisinwa wasitat marcar mantjjäna. Khepürusti Bernabeampejj Derbe marcaruw sarjjapjjäna. Uca Derbe marcansti Tatit toke khespiyasïwi utjatapwa parlapjjaraquïna. Uqham parlapjjatapatsti waljaniw Tatiturojj iyawsapjjäna. Ucatsti Pablompi Bernabeampejj Listraru, Iconioru, Antioquiampiruw cutt'jjapjjäna. Uca marcanacansti Tatitur iyawsirinacarojj ch'amañcht'apjjänwa. Sapjjaraquïnwa: “Tatitur iyawsañanacamanjja ch'aman sayt'apjjam. Diosan marcapar mantañataquejja, t'akhesiñajj waquisipuniwa” sasa. Sapa iglesianracwa jilïri jakenac utt'ayawayapjjäna. Ucatsti oracionampi ayunompi lurasinjja, cawquïr Tatiturutï iyawsapcäna ucaruw catuyawayapjjaraquïna. Uca khepatsti Pisidia tokenaca pasasinjja, Panfilia chekanacaruw puripjji. Perge marcana Diosan arunacap parlawayasinjja, Ataliaruw sarjjapjje. Ucatsti Antioquiaruw barcot sarjjapjjaraqui, cawquïr marcantejj jilatanacajj Diosan munasiñapar catuyasin, jupanacar Tatitutac irnaker qhitapcäna ucaru. Uca lurañanacjja jupanacajj phokhanjjapjjänwa. Antioquiar purisinsti, iglesia jilatanacaruw jawsthapipjjäna. Ucat jupanacarojj take cunanactejj Diosajj jupanac toke lurcatayna ucanacwa yatiyapjje. Uqhamaraquiw yatiyapjjäna cunjämtejj Tatitojj jan judionacäpquis ucanacan iyawsapjjañapataqui punc jist'arcän ucsa. Pablompi Bernabeampisti uca marcanjja, walja urunacaw Tatitur iyawsirinacampejja kamaräna. Uca urunacansti yakhep jakenacaw Judeat Antioquiar sarapjjatayna. Ucat jilatanacar yatichapjjatayna: “Khespiyasiñataquejj waquisiw Moisesan leyiparjam circuncisión luräwir phokhañajja” sasa. Pablompi Bernabeampisti ucjjat uca jakenacampi wal ch'ajjwapjjäna. Ucatwa Pablo, Bernabé uqhamarac mä kawkha jilatanacaru ajllipjjäna, Jerusalenar sarapjjañapataqui uca toket apostolonacampi jilïr jilatanacampi uca marcan khanañchasiñapataqui. Jupanacarusti Antioquianquir iglesiaw qhitäna. Jerusalenar sarcasinsti, jupanacajj Fenicia tokenacwa pasapjjäna, uqhamarac Samaria tokenaca. Ucawjanacansti yatiyapjjänwa cunjämtï jan judiöpquis ucanacajj nayra iyawsäwinacap apanucusin Diosar arcjjapjjäna uca. Uc ist'asinsti take jilatanacajj wal cusisipjjäna. Cunapachatejj Pablompi Bernabeampejj Jerusalenar puripcän ucapachajja, iglesiajj jupanacarojj sum catokäna, uqhamarac apostolonacas, jilïri jilatanacasa. Pablompi Bernabeampisti jupanacarojj take cuntï Diosajj jupanac toke lurcatayna uc yatiyapjjäna. Ucampis Tatitur iyawsir yakhep fariseonacajja, sayt'asisina, sapjjänwa: —Waquisiw jan judiöpquis uca iyawsirinacar circuncidañajja, uqhamarac ‘Moisesan leyip phokhapjjam’ sañasa —sasa. Ucatwa apostolonacampi jilïri jilatanacampejj tantacht'asipjjäna ucjjat parljañataqui. Ucjjat wal parlaquipasinsti, Pedrojj sayt'asisinwa jupanacarojj säna: —Jilatanaca, jumanacajj yatipjjtawa cunapachatï Diosajj jumanac taypit nayar ajllquitu ucat acarojj jayäjjewa. Jupasti ajllisituw jan judiöpquis ucanacar nayan parlañajjataqui Tatit toke khespiyäwejj utjatapata, uqhamata jupanacan iyawsapjjañapataqui. Jakenacan chuymap uñt'ir Diosasti jan judiöpquis ucanacar catokatapjja uñacht'ayiwa, jupanacar Kollan Ajayu churasa, cunjämtï jiwasanacarus churquistu uqhama. Diosajj janiw jiwasanacamp jupanacampitjja yakha yakha uñjquistuti. Jupajj jupanacan chuymanacapsa iyawsatap laycojj k'omacharaquiwa. Jichhasti, ¿cunatarac pächasipjjtasti cuntï Diosajj lurqui ucjjatsti, mä jan lurcaya luräwinac jupanacjjar uchañ munasinsti? Ucanacjja janejjay jiwasanacas ni nayra awquinacasas phokhapcstantejja. Ucatsipana jiwasanacajj yatipjjtanwa: Tatit Jesusan qhuyapayasiñapat khespiyatätasjja, jupanacjamaraqui —sasa. Jupanacasti takeniw amuct'apjjäna. Ucata ist'apjjaraquïna Bernabeampin Pablompin parlataparu, cunjämtï Diosajj uñacht'äwinacsa milagronacsa jupanac toke lurcatayna jan judiöpquis ucanac taypina. Parlañ tucuyjjepansti, Jacobojj sänwa: —Jilatanaca, ist'apjjeta. Simón Pedrojj yatiyistuw cunjämtï Diosajj jichhaquipuni asqui lurcatayna jan judiöpquis ucanacaru, uqhamarac jupanac taypita mä marca jupatac ajllisïna. Acasti profetanacan arsutaparjamaw phokhasisqui, cunjämtï Kellkatan sejja: ‘Aca khepatjja cuttanïwa, ucat wasitat Davidan tincut utapjja sayt'ayäjja. Lakay perkanacapsa asquichthapiraquïwa. Wasitataracwa sayt'ayäjja. Uqhamatwa maynïr jakenacajj takpachan Tatiturojj thakapjjani, cawquïr marcanacantejj sutejjajj aytatäqui uca marcanquir jakenacasa. “Uqham siw Tatitojja. Jupasti nayratpachaw take ucanacjja jakenacar yatiyi.” Jacobosti sascaquïnwa: “Uca arunacarjamajj nayajj siristwa: Janiw mayjt'ayañäcaspati Diosar cutiquipstir jan judiöpquis uca jakenacarojja. Waquisispaw jupanacar aqham sas kellkaña: ‘Yakha diosanacar loktatäquis ucanacjja jan mank'apjjamti. Janirac wachoka juchsa lurapjjamti, ni cuncat jaychjat jiwayat uywanacsa, ni wilsa mank'apjjamti’ sasa. Moisesan leyipat parlirinacasti nayratpachaw take marcanacan utji. Ucanacajj sapa samarañ urunwa sinagoganacan uca leyinacjja yatichapjje. Ucatsti apostolonacampi jilïrinacampi, uqhamarac iglespachaw amtapjjäna jupanac taypita mä kawkhaniru ajlliña, Pablomp Bernabeamp chica Antioquiar sarapjjañapataqui. Jupanacasti paniniruw ajllipjjäna, Barsabás sat Judasampiru, Silasampiru. Ucanacasti jilïrit uñt'atäpjjänwa jilatanac taypina. Ucanacaruw cartjja apayapjjäna aqham sas kellkata: “Nanac apostolonacampi jilïrinacampi uqhamaraqui jilatanacampejj aruntanipjjsmawa Antioquianquir, uqhamarac Sirianquir, Cilicianquir jan judiöpquis uca jilatanacajjaru. Nanacajj yatipjjtwa yakhep jakenacan acat sarapjjatapa, jan nanacan camsata. Ucanacasti jumanacarojj mayjt'ayapjjtamwa aqham arunacapampi pächasiyasa: [‘Waquisiw jumanacan circuncidasipjjañamajja, uqhamarac Moisesan leyipa phokhapjjañamasa’ sasa.] Uqham yatisinwa, nanacajj amtapjjta nanac taypita mä kawkhanir qhitaniña jumanacar uñjiri, Bernabeampi Pablomp chica, qhitinacatejj nanacan wali munatäpjje ucanacaru. Jupanacasti Jesucristo Tatitusan sutip laycojj niyapuniw jacañanacapa apt'asipjje. Uqhamasti jichhajj Judasampir, Silasampiruw qhitanipjjta. Jupanacaw acanacatjja juc'amp parlt'apjjaraquïtam. Kollan Ajayutaquis nanacataquis waljamaquiw amuyasi take acanacjjar jan cuna lurañanacsa juc'ampi jumanacjjar apjjatañataqui. Yakha diosanacar loktatäquis ucanacjja jan mank'apjjamti. Janirac wilsa mank'apjjamti, ni cuncat jaychjat jiwayat uywanacsa. Janirac wachok jucha lurañansa sarnakapjjamti. Uca lurañanactejj apanucupjjätajja, jumanacataquejj wali sumäniwa. Walic jilatanaca.” Uqhamasti uca qhitatanacajj Antioquiaruw sarapjje, purisinsti take ucanquir jilatanacar jawsthapisinwa, cartjja catuyapjje. Jilatanacasti uca cart leet'asinjja wal cusisipjjäna, uqham jupanacar chuymacht'atapata. Judasampi Silasampisti, Diosan profetanacapäsinjja, arunacapampejj jilatanacarojj wal chuymacht'apjjäna uqhamarac ch'amañcht'apjjaraquïna. Mä kawkha tiempo jupanacamp kamaratatsti, jilatanacajj suma aruntanac apayasaw jupanacarojj qhitjjapjjäna, cawquïr jilatanacatejj jupanacar qhitanipcatayna ucanacaru. [Ucampis Silasajj pachpa Antioquiaruw kheparañ amtäna.] Uqhamaraquiw Pablomp Bernabeampejj kheparapjjäna uca quicpa Antioquiaru. Ucatsti waljaninacampiw jupanacajj Tatitun arunacap parlapjjäna. Ucat mä kawkha tiempotsti Pablojj Bernabearojj sänwa: —Wasitat sarañäni cawqha marcanacantejj Tatitun arunacap parlanctan uca jilatanacar tumpt'iri, cunjämasipcpachas jupanacajja —sasa. Bernabeasti Marcos sat Juanaruw jupanacamp chic irpañ munaraquïna. Ucampis Pablojj janiw Marcosarojj irpañ muncjjänti, nayra saräwinjj jupanacamp sarcasinjja jupajj Panfiliat cutt'anjjäna, ucatsti janiw jupanacamp chic irnakerejj sarcjjataynati uca laycu. Pablomp Bernabeampisti wal ch'ajjwapjjäna, payar jaljtañcama. Bernabeasti Marcosar irpjjarusisinjja, Chipreruw botet sarawayjjäna. Pablosti Silasaruw irpjjaruraquïna. Jilatanacasti Pablorojj Tatitun munasiñaparuw catuyapjjäna, ucatwa jupajj mistuwayjjäna. Jupasti Siria chekaw pasawayäna, uqhamaraqui Cilicia cheka iglesianacana jilatanacar ch'amañcht'awayasa. Pablompi Silasampisti Derbe uqhamaraqui Listra marcanacaruw puripjjäna. Ucansti Timoteo sutini mä iyawsiriruw jicjjatapjjäna. Ucasti mä iyawsiri judío warmin yokapänwa, awquipasti griego jakeraquïnwa. Listranquir uqhamarac Iconionquir jilatanacasti uca Timoteorojj wali suma jaketwa uñt'apjjäna. Pablosti Timoteorojj wal irpañ munäna. Juparusti circuncidaraquïnwa, ucsanacan jaquir judionacar jan mayjt'ayañ laycu, takeniw yatipjjäna Timoteon awquipajj griego jakëtapa. Take ucsa marcanac pascasinsti, cuntejj Jerusalenanquir apostolonacampi jilïrinacampejj ewjjt'apcäna ucanac phokhapjjañapataquiw jilatanacarojj yatiyapjjäna. Uqhamat iglesianacajj wali ch'aman sayt'apjjäna iyawsäwinacapana. Tatitur iyawsirinacasti sapürunjamaw yapjjattaraquïna. Kollan Ajayojj jupanacarojj Tatitun arunacapjja janiw Asia marcan parlayañ muncänti. Ucatwa jupanacajj Frigia, uqhamarac Galacia tokenacaru sarjjapjjäna. Misia korpar purisinsti, Bitinia tokenacaruw sarañ munapjjäna, ucampis Kollan Ajayojj janiw jupanacarojj sarayañ muncänti. Misia toke sarasinsti Troasaruw sarakapjjäna. Ucansti Pablojj mä arumajj, mä unañchäwi uñjäna. Uca unañchäwinsti Macedonia tokenquiri mä chacharuw uñjäna sayt'ata, jupar aqham achict'asiri: “Macedoniar past'anisin yanapt'apjjeta” sasa. Pablon uca unañchäwi uñjatapatsti ucspachaw Macedoniar sarañataqui waquichasipjjäyäta, khanpach Diosan jawsatapar amuyasina jupanacar yatiyañataqui Tatit toke khespiyasiñajj utjatapata. Troas chekat sarjjatasinsti, Samotracia islaruw chekaqui sarapjjta. Khepürusti Neápolis marcaruw puripjjaracta. Ucqhatsti Filipos marcaruraquiw sarapjjta. Uca marcasti Romanquir jakenacan apnakatawa, Macedonia ucsa tokensti wali aytat marcaraquiwa. Ucanjja mä kawkha urunacaraquiw kamarapjjta. Mä samarañ urunjja, marca ankäjjaruw mistupjjta mä jawir lacaru, cawqharutejj oración lurir sarañäqui ucqharu. Ucan kont'asisinsti, nanacajj Tatitun arunacap parlapjjta ucawjan tantacht'at warminacaru. Uca warminacat maynïristi Lidia satänwa. Jupasti Tiatira marcanquirïnwa, suma color morado isinac aljirïnwa. Tatitusti juparojj chuymap ch'alljjtayäna, cuntejj Pablojj siscäna ucar jaysañapataqui. Jupasti bautisasïnwa, familiapamp cuna. Ucjjarusti nanacarojj achict'apjjaraquituwa: —Jumanacatejj nayan Tatitur chekpach iyawsatajj amuyapjjstajja, jutapjjam ucatsti utajjan korpachasipjjam —sasa. Nanacarusti munquir jan munquir kheparayapjjetu. Mä urusti oración lurañäquis ucqharuw sarasipcäyäta. Sarcasinsti, mä ñankha ajayuni tawakoruw jicjjatapjjta. Jupasti uca ñankha ajayumpejj cunatejj khepürun pasañapäcän ucanac khanañchirïnwa. Uywirinacapataquisti walja kollkenac jicjjatirïnwa uca yatiyäwinac toke. Uca tawakosti Pablompir nanacampiruw arcnakapjjetu jach'ata arnakasisa: —¡Aca jakenacajj alajjpachanquir Diosaruw sirvipjje. Jumanacarusti khespiyasïwi thacwa yatiyapjjtam! —sasa. Ucatsti walja urunacaw uqham arnakasisa arcnakapjjetäna. Ucampis Pablotaquejj ucajj janiw walïcänti. Ucatwa Pablojj cutiquipstasina, tawakoncquis uca ñankha ajayurojj säna: —Jesucriston sutiparuw sisma: ‘Uca tawakot mistum’ —sasa. Ñankha ajayusti ucspachaw tawakotjja mistuwayjje. Uywirinacapasti jan juc'amp uca tawak toke kollke jicjjatirjamäjjasinjja, Pablompir Silasampir catuntasinjja, jach'a plasaruw irpapjje autoridadanacan nayrakataparu. Juesanacan nayrakatapar puriyasinsti, jupanacarojj sapjjewa: —Aca judío jakenacajj marcasaruw pejjtupjje. Jupanacajj cawquïr saräwinacatejj jiwasanacan jan waquisqui catokañasa, lurañasa ucanacwa yatichapjje, jiwasanacasti romanonacästanjjaya —sasa. Ucatsti jakenacajj jupanac contraw sartapjje. Juesanacasti Pablompin Silasampin isinacap thatsuyapjje, ucat jawk'jayapjjaraqui. Uqham wal jawk'jasinsti, jupanacarojj carcelaruw uchantapjje, cárcel uñjirirusti: “Walpun uñjäta” sasaw ewjjt'awayapjjäna. Uqham uca aru catokasinsti, cárcel uñjirejj juc'amp mankharuw jupanacarojj uchanti. Ucatsti mä maderat lurata cepo sata achthapiyañaruw cayunacapjj achuntayi. Ucampis niya chica arumarojja, Pablomp Silasampejj oración lurasipcäna, uqhamarac Diosarus k'ochunac k'ochusipcäna. Maynïr presonacasti ucanacjja ist'apjjaraquïnwa. Ucapachajj acatjamatwa mä jach'a orak qhathatejj uñsti, cárcel cimientonac onjjtayañcama. Ucspachaw take puncunacajj jist'arti, presonacar ñach'antat cadenanacas jarartaraqui. Cárcel uñjiristi iquit sartasïna, cárcel puncunac jist'aratwa uñjäna. Ucat espadap apsusin ucampiw jiwayasiñ munäna: “Presonacajj jalsuwayjjapjjpachaw” sasa. Ucampis Pablojj jach'atwa art'äna: —Jan cuns lurasimti. Takeniw acancasipcta —sasa. Ucatsti cárcel uñjirejj mä mecha khana mayisïna, janc'aquiw cárcel mankharojj jalantawayi. Wali qhathatisaw Pablompin Silasampin nayrakataparojj quillt'asi. Ucspachaw jupanacar ankar irpsuwayasinjja jisct'asi: —Tatanaca, ¿cuna lurañajjas waquisi nayan khespiyasiñajjataquejja? —sasa. Pablomp Silasampisti ucjjarojj sapjjänwa: —Jesucristo Tatitur iyawsam, ucatwa khespiyasïta jumasa, utamanquirinacasa —sasa. Juparusti Tatitun arunacapwa parlapjjäna, uqhamarac utapanquirinacarusa. Ucatsti uca arumpachaw cárcel uñjirejj Pablompir Silasampir chhojjrinacapjja jarekjjäna. Jupasti bautisasjjaraquïnwa familiapamppacha. Uca khepatsti Pablompir Silasampir utapar irpasinwa mank'ayäna. Jupamp familiapampisti Diosar iyawsapjjatapatjja, wal cusisipjjäna. Khepärmanthisti juesanacajj soldadonac qhitapjje mä ordenampi, cárcel uñjirejj Pablompir, Silasampir antutjjañapataqui. Ucatsti cárcel uñjirejj Pablorojj sänwa: —Juesanacatjja ordenanïtwa jumanacar antutjjañataqui. Jichhajj sumac sarawayjjapjjam —sasa. Pablojj ucapachajj soldadonacarojj sänwa: —Nanacajj romano jakenacäpjjtwa. Uqhamäquïpansa takenin uñjcataw jan cuna juch yatjjatcas jawk'japjjetu, ucatsti carcelaruraquiw uchantapjjetu. ¿Jichhasti jamasatti irpanucjjapjjetani? Janiw uqhamäcaspati, ucatsipan jupanacapun jutapjjpan nanacar irpsjjañataquejja —sasa. Soldadonacajj take ucanac juesanacaruw yatiyapjjäna. Juesanacasti wal sustjasipjjäna, jupanacan romano jakenacäpjjatap yatisina. Ucatjja juesanacajj Pablompit Silasampit perdón mayisiriw sarapjjäna. Carcelat irpsusinsti: “Aca marcat sarjjapjjaquim” sasaw jupanacarojj achict'apjjäna. Carcelat mistjjasinsti jupanacajj Lidian utaparuw sarapjjäna. Jilatanacar tumpt'asin, uqhamarac ch'amañcht'awayasinsti sarjjapjjänwa. Pablomp Silasampisti Anfípolis, uqhamarac Apolonia sat marcanac pasasinjja, Tesalonicaruw puripjjäna. Ucansti judionacan mä sinagogapaw utjäna. Pablosti luräwiparjamajj uca sinagogaruw saräna. Ucansti quimsa semanaw jupanacampejj sapa samarañ urun parläna. Kellkatanacarjamaw Pablojj jupanacar khanañchäna: “Cristojj t'akhesiñapapunïnwa, ucatsti waquisiraquïnwa jiwatata jactañapajja. Qhitittï nayajj jumanacar parlapcsma uca Jesusapï Diosan qhitanit Cristojja” sasa. Uca arunac ist'asinsti, yakhep judionacajj iyawsapjjänwa. Ucatwa Pablompir Silasampir jakcattapjje. Diosar yupaychir griego jakenacasti waljaniraquiw iyawsapjjäna, uqhamarac wali aytat warminacatsa. Ucampis jan iyawsir judionacajj colerasisina callenquir khoru jayra jakenacwa irpthapipjjäna. Ucanac anthapisinsti marca jakenacaruw amtayapjjäna, ucat pejjtunacajj sarti. Jasonan utapar chhuct'asinsti, Pablompir Silasampiruw thaktapjjäna, ucat waysusin jakenacar catuyañataqui. Uca utan jan jicjjatasinsti, Jasonaruquiw catuntasin katatjjapjjäna, mä kawkha jilatanacampir cuna, marca jilïrinac nayrakataru. Ucatsti jach'at irsupjjäna. “¡Aca jakenacajj take chekanwa jakenacar pejjtupjje. Jichhasti acaruraquiw jutapjje. Ucanacarusti Jasonaw utapar catoke. Jupanacasti Romanquir jach'a reyin leyinacap contraw sayt'apjje: ‘Yakha reyiw utji, Jesús sata!’ sasa. Ucanac ist'asinsti, jakenacampi marca jilïrinacampejj wal ojjtapjjäna. Ucampis Jasonampi, maynïr jilatanacampejj, jilïrinacarojj kollke churapjjäna, ucatwa jupanacar antutapjjäna. Uca arumpachaw jilatanacajj Pablompir Silasampirojj Berea marcar qhitjjapjje. Uca marcar puris ucspachaw jupanacajj judionacan sinagogapar sarapjjäna. Uca marcanquir judionacasti juc'amp suma chuymanïpjjänwa, Tesalonicanquir judionacat sipansa. Jupanacasti take chuymaw Pablompir Silasampirojj isch'uquipjjäna. Sapüruraquiw Kellkatanacsa yatjjatapjjäna —Uca arunacajj ¿chekapunïpachati janicha? —sasa. Ucatsti waljaniw jupanacatjj iyawsapjjäna, uqhamaraquiw walja griego chachanacasa, wali aytat griego warminacasa. Ucampis Tesalonicanquir judionacajja, Pablon Berean Tatitun arunacap parlataparaquiqui yatisinjja, ucarojj sarapjjaraquiquïnwa. Ucatsti jakenacarojj ucanjj uqhamaraquiw ojjtayapjjäna. Ucat ucspachaw jilatanacajj Pablorojj jach'a kota thiyar qhitapjjäna. Ucampis Silasamp Timoteompiquiw pachpa Berean kheparjjapjjäna. Pablor irpapcän ucanacasti, Atenas marcacamaw juparojj irpjjapjjäna. Uca irpirinacasti cuttanjjasinjja ewjja arunacwa apanïna Silasamp Timoteompejj janc'aqui Pablon ucar sarjjapjjañapataqui. Atenas marcana Pablojj Silasampiru Timoteompiru suycasinjja, wali mayjt'ataw jicjjatasïna, marcan walja yakha diosanac phokhantat uñjasina. Ucatwa jupajj sinagogan judionacamp parläna, uqhamarac Diosar yupaychir maynïr jakenacamp cuna. Sapüruraquiw plazanjja ucanquir jakenacampis parlaraquïna. Epicúreo sat yatichirinacampita, estoico sat yatichirinacampitjja, mä kawkhaninacaw Pablompi wal jisct'asipjjäna. Yakhepanacajj sapjjänwa: —¿Cun sañs munpachïstu aca ancha parlir jakejja? —sasa. Yakhepanacasti sapjjaraquïnwa: —Yakha jan uñt'at diosanacat parlir jakjamaquiwa —sasa. Ucsti sapjjänwa Pablojj Jesusampit, jactäwipampit parlatap laycu. Ucatsti Pablorojj Areópago sat chekaruw irpapjjäna, cawqhantejj jilïr amuyt'an jakenacajj tantachasipjjerïna ucqharu. Ucqhanjja juparojj jisct'apjjewa: —¿Nanacarojj yatiyapjjetasmati cun sañs muni uca machak yatichäwinac parlctas ucajja? Nanacarojj jan uñt'at yatichäwi jumajj parlapjjestajja. Ucat nanacajj yatiñ munapjjta cuntï sañ munqui take ucanacata —sasa. Atenas marcanquir take jakenacasa, uqhamarac yakha marcat jutasin ucan utjirinacasa, machak yatichäwinacaqui ist'añ munapjjerïna, ucjjat parlañaquiraqui. Pablosti Areópago sat chekana jupanac taypin sayt'asisinjja, sänwa: —Atenas marcanquir tatanaca: nayan amuyatajjatjja jumanacajj diosanacamar wali chuyma churatäpjjtawa. Jumanacajj sacrificionac loktasipjjerïctas ucawjanac sarnakcasinjja, nayajj mä altar jicjjatta aqham kellkatani: ‘Jan uñt'at Diosaru’ sasa. Uca jan uñt'casin yupaychapctas uca Diosatpï nayajj jumanacarojj parlapjjsmajja —sasa. “Jupanquiw alajjpachas acapachasa. Juparaquiw acapachsa uqhamarac take ucan utjirinacsa lurejja. Jupajj janiw jaken lurat templonacan jacquiti. Janiraquiw uca Diosajj jaken cunanaca jupataqui lurañapsa munquiti. Jupajjay take jiwasanacarojj jacañsa, samañsa, take cunanacsa churchistojja. “Jupasti mä sapa jaketacracwa take cast jakenacsa mirtayi take acapachan utjañapataqui. Jupan munañaparaquiw jakenacan kawkha maranaca acapachan utjañapasa, uqhamarac cawqhacam jacañapasa. Diosajj jakenacan jupar thakapjjañapataquiw uqham ucjj luri, inampis jupar cunjämats jicjjatapjjaspa. Ucampis Diosajj chekpachana janiw jayancquiti sapakat jiwasanacatjja. Jiwasanacajj Diosanwa jacapjjtanjja, sarnakapjjaractanjja, utjapjjaractansa, cunjämtï jumanacan yakhep k'ochu kellkerinacamajj sapjjaraqui: ‘Diosan familiapätanwa’ sasa. Uqham Diosan familiapäcasinjja, janipï amuyañasäquitejj jakenacan amuyunacaparjamajja, Diosajj korita, kollketa, kalata luratäcaspas uqhama. Diosajj nayra jaquir jakenacan pisi amuyump jacatanacapjja janis cunäcaspa uqhamwa imantäna. Jichhasti takeniruw take token yatiyi, uca jan wali sarnakäwinac apanucupjjañapataqui. Diosasti mä uru waquichi, ucüruw cheka cancañampi acapacharojj taripani cawquïr jaktejj jupajj ajllisqui uca toke. Uca jaken chekätapjja, jupar jiwatat jactayasaw take jakenacar khanpach yatiyi.” Pablor uqham jiwatanacan jacatatañapat parlir ist'asinjja, yakhepanacajj larusipjjänwa. Mayninacasti sapjjaraquïnwa: “Acanacjjatjja khepüruw juc'amp parlapjjetäta” sasa. Uqham sapjjatapatsti Pablojj jupanac taypitjja mistuwayjjänwa. Ucampis yakhep jakenacajj jupamp chicaw sarapjjäna. Ucatsti iyawsapjjaraquïnwa. Ucanacat maynïristi Dionisiönwa, Areopagonquir amuyt'a jakenacat maynïriraqui. Maynïristi Dámaris sat warmiraquïnwa, yakhanacamp cuna. Uca khepatjja Pablojj Atenas marcatjja Corinto marcaruw saräna. Ucansti Aquila sat judío jakeruw jicjjataraquïna. Jupasti Ponto tokenquirïnwa. Ucürunacaquiw Aquilajj Priscila warmipampi Italia marcat purisinipcatayna, Claudio sat jach'a jilïr reyin take judionacan Romat mistjjapjjañapataqui mä arsüwi mistsuyatap laycu. Pablojj ucanacar uñjiriw saräna. Aquilamp Priscilampisti carpanac lurirïpjjänwa. Pablosti uca luririraquïnwa. Ucatwa Pablojj jupanacamp chic khepari irnakañataqui. Sapa samarañ uruw Pablojj sinagogar parlir saräna. Ucansti judionacarus jan judionacarus iyawsayañcamaw parläna. Silasampi Timoteompi Macedoniat purinjjepansti, Pablojj Tatitun arunacap parlañaruraquiw uchasjjäna. Judionacarusti khanpachwa yatiyaraquïna —Jesusasti jumanacajj suyapctas uca Cristowa —sasa. Ucampis judionacan jan arupar jaysapjjatapata, uqhamarac cunayman arusipjjatap laycojja, Pablojj isinacap thalarasisaw jupanacarojj säna: —Jumanacaw juchanïsipcäta, wiñay jiwañar mantascañataquejja. Nayajj jichhat ucsarojj jan judiöpquis uca jakenacan ucaruw sarjjäjja —sasa. Sinagogat mistjjasinsti, Ticio Justo sat mä jaken utaparuw sari. Uca jakesti Diosar yupaychirïnwa. Jupasti sinagog jac'anwa utjasiraquïna. Sinagogan Crispo sat jilïripasti familiapamppachaw Tatiturojj iyawsjjäna. Corintonquir jakenacatsti waljaniraquiw Tatitun arunacap ist'asinjja iyawsapjjäna, ucat bautisasipjjaraquïna. Ucatsti Pablorojj mä arumaw Tatitojj mä unañchäwi toke parljjayäna: “Jan ajjsaramti, parlascaquim janirac amuct'amsa. Nayaw jumampïscta, janiw qhitis cuns camachcätamti. Walja jakenacaw aca marcanjj utjasquitu” sasa. Ucatwa Pablojj mara sojjta phajjsini Corinto marcan khepari, Diosan arunacap yatichasa. Cunapachatejj Galión sat jilïrejj Acaya marcar apnakcän ucürunacajja, judionacajj Pablo contraw mayac sayt'apjjäna. Catuntasinsti, juparojj tribunalaruw irpapjje. Uca marca apnakerin ucar puriyasinsti, sapjjänwa: —Aca jakejj ley contraw Diosar yupaychañjjatjja jakenacar yatichi — sasa. Pablojj: Arsü sisquïpansti, Galionajj judionacarojj sänwa: —Judío tatanaca, mä cuna jucha luräwitejj, jan ucajj cuna jake jiwayatas utjaspajja, nayajj janc'aquiw jumanacarojj ist'apjjerisma. Ucampis alek arunacaquïchi, sutinacaquïchi, uqhamarac jumanacan leyimaquïchi ucajja, jumanacaqui ucjja uñjasipjjam. Nayajj janiw ucanacjjatjja taripirïñ muncti —sasa. Jupanacarusti tribunalatjja ankaruw ananucüna. Griego jakenacasti takpachaniw sinagogan jilïr Sóstenes chacharojj catuntjjapjje. Ucatsti jilïri nayrakatanpachwa juparojj nuwjapjje. Galionasti uc uñjasajj janiw camsquisa. Pablojj walja urunacampiw Corinto marcanjj kamarascaquïna. Ucatsti jilatanacar jiquisiñcama sawayasinsti Siria tokenacaruw barcot sarawayjjäna, Priscilamp Aquilamp cuna. Cencrea marcansti Pablojj janïr barcor mantcasinjja, ñic'utapwa k'al mururayasiwayi, mä arsutapar phokhañataqui. Éfeso marcar purisinjja, Pablojj Priscilampir Aquilampir jaytawayasinjja sinagogaruw sari, judionacamp parliri. Jupanacajj mä kawkha urunaca kamart'awayañapataquiw achict'apjje, ucampis Pablojj janiw muncänti. Jupanacarusti sänwa: [—Nayanjj waquisituwa jutcan uca fiestan Jerusalenancañajja.] “Dios munanejja, nayajj wastataw jumanacar uñjirijj jutä” sasa. Éfeso marcatjja jilatanacar jaytawayasinjja, barcot sarawayjjäna. Cesarear purisinsti Pablojj Jerusalenaruw sari, iglesianquirinacar aruntiri. Ucatsti Antioquiaruw sarakaraqui. Ucan mä kawkha urunac kamarasinsti, wasitatwa mistuwayi. Ucat iglesiat igleswa tumpawayi, iyawsirinacar ch'amañcht'asa, Galacia tokena, uqhamarac Frigia tokenacansa. Ucürunacansti Apolos sata mä judío jakew Éfeso marcar purïna. Jupasti Alejandría marcanquirïnwa, uqhamarac mä suma parlt'ir jakeraquïnwa. Kellkatanacatsti sumaracwa yatïna. Tatitun thaquipjjatjja sumwa yatiraquïna. Cusisit chuymampiraquiw parläna, Jesusjjat khanpach yatichasa, Juanan bautismopacsa uñt'cchïna ucasa. Sinagogansti jupajj jan ajjsarasaw parlañ kallti. Ucampis Priscilamp Aquilampejj jupar parlir ist'asinjja, utaparuw irpapjje. Ucatwa Diosan thaquipjjatjja juc'amp suma khana amuyt'ayapjjaraquïna. Ucatsti Apolos chachan Acay tokenacar sarañ munïpanjja, jilatanacajj ch'amacht'apjjewa sarañapataqui. Qhurinquir iyawsirinacataquisti mä cartwa kellkawayapjje jupar sum catokapjjañapataqui. Acayar purisinjja, Apolos chachajj walwa yanapt'äna, Diosan munasiñap laycu iyawsir jilatanacarojja. Jupasti judionacan pantjasïwinacapjja take jaken nayrakatapanwa khanañchäna. Judionacasti jan aruniw uñjasipjje, jupan parlatanacap ist'asinjja. Jupasti kellkatanacarjamaraquiw khanañchäna, jupanacajj suyapquis uca Jesusajj Cristötapata. Apolosan Corinto marcancañapcamasti, Pablojj kollu tokenac pasasinwa Éfeso marcar puri. Ucansti mä kawkha iyawsirinacaruw jicjjataraquïna. Ucatsti jupanacarojj jisct'änwa: —Tatitur iyawsapcta ucqhajja ¿jumanacajj Kollan Ajayjja catokapjjtati? —sasa. Jupanacasti sapjjänwa: —Janiw ist'apjjerïcti Kollan Ajayun utjatapsa —sasa. Pablosti ucjjarojj jupanacarojj jisct'araquïnwa: —¿Cuna cast bautismrac uqhamasti catokapjjtasti? —sasa. Jupanacasti sapjjaraquïnwa: —Juanan bautismopacwa catokapjjta —sasa. Pablosti sänwa: —Juanajj jakenacarojj bautisänwa juchanacapat arrepientisipjjatapata. Jupanacarusti saraquïnwa: ‘Nayan khepajj mayniw jutani, ucaruw iyawsapjjäta.’ Ucasti Cristo Jesusawa —sasa. Uc ist'asinsti, Tatit Jesusan sutiparuw bautisasjjapjjäna. Cunapachatejj Pablojj amparapamp jupanacjjar lokjjati ucqhaw Kollan Ajayojj jupanacjjar jutäna. Ucatsti jupanacajj jan uñt'at arunacwa parlapjjäna, Diosan arunacapsa yatiyapjjaraquïna. Jupanacasti niya tunca payan chachanacjamänwa. Ucatsti quimsa phajjsiw Pablojj sinagogar saräna. Ucansti jan ajjsarasaw Diosan arunacap jakenacar parläna, Diosan reinopat amuyt'ayasa. Ucampis yakhepanacajj chuymanacap kalarayasisinjja, janiw iyawsañ munapcänti, jan ucasti jakenacan nayrakatapanjja evangelio contraw jan walinac parlapjjäna. Uqham uñjasinwa Pablojj jupanacatjja jithektawayjje. Iyawsirinacarusti jupamp chicwa irpjjaraqui. Ucatsti sapüruraquiw Pablojj Tirano jaken utapan Diosan arunacap parläna. Jupasti ucanjja pä maraw uqham parläna. Uqhamatwa take Asia token jaquirinacajj Tatit Jesusan arunacap ist'apjjäna, judionacasa jan judiöpqui ucanacasa. Diosasti Pablo tokew jach'a milagronac luräna. Jakenacasti Pablon pañuelopsa isinacapsa usutanacan ucaruw apapjjäna. Usutanacasti uqhamatwa waliptjjapjjäna. Uqhamaraquiw ñankha ajayunacas jupanacatjj mistjjaraquïna. Ucampis yakhep judionacaw utjäna, marcat marca sariri. Ucanacasti ñankha ajayunacwa jakenacat alissupjjerïna. Jupanacasti Tatit Jesusan sutip aytasisaw ñankha ajayunacar alissuñ munapjjäna, aqham sasa —“¡Qhitittï Pablojj parlqui uca Jesusan sutiparuw sapjjsma: Mistupjjam!” sasa. Sacerdotenac taypinsti mä jilïriw utjäna, Esceva sata. Uca chachasti pakallk yokanacanïnwa, ucanacaw uqham lurapjjäna. Ucampis ñankha ajayojj jupanacarojj sänwa: “Nayajj Jesusarojj uñt'twa, uqhamarac Pablorusa. Jumanacasti ¿qhitïpjjaractasti?” sasa. Uqham sasaw ñankha ajayun mantat chachajj jupanacar thokcatäna, ucatsti wali ch'amampiw jupanacarojj nuwanokäna. Uqham nuwjatasti, sinti usuchjataraquiw jupanacajj k'alalpach uca jaken utapatjja jaltjjapjjäna. Éfeso marcanquirinacasti takeniw ucjja yatipjjäna, judionacas jan judiöpquis ucanacasa, ucat jupanacajj wal ajjsarapjjäna. Uqhamatwa Tatitun sutipajj wali jach'achatänjja. Walja iyawsirinacaraquiw jutasin take jan wali luratanacap arsusipjjäna. Qhitinacatejj laykäpcäna ucanacajja libronacap apanisinwa takenin nayrakatapan ninar phichantapjje. Uca libronacasti wali jila alanïnwa. Jakenacajj sapjjänwa: “Alapajj mä pheska tunc warank kollkjamäpachaw” sasa. Uqhamatwa Tatitun arunacapajj juc'ampi parlatäna, ch'amamp uñacht'ayasa. Ucanac khepatsti Pablojj Macedonia, Acaya tokenaca uñjt'aniñwa amtäna, ucatsti Jerusalenar sarjjañataquiraquiw jupajj säna: “Jerusalenar sarjjatatsti, Roma marcar sarañajjaraquiwa” sasa. Jupasti pani yanapt'irinacaparuw nayrakat Macedonia marcarojj qhitäna, ucanacasti Timoteompi, Erastompïnwa. Pablosti mä kawkha urunacampiw Asian kheparäna. Ucürunacansti mä ch'ajjwaw utjäna, Tatitun thaquipjjata. Mä chachaw utjäna, Demetrio sutini. Jupasti kollketa jisc'a templonac lurirïna, Diana diosan templopar uñtata. Uqham lurasinsti jupamp chic irnakerinacarojj wal kollkenchäna. Uca Demetriopï uca ch'ajjwanac utjañapataquejj juchanïnjja. Jupasti take jupamp chic irnakerinacaruw jawsthapiyi, uqhamarac yakha jupanacjam luririnacamp cuna. Jupanacarusti saraquïnwa: —Tatanaca, jiwasajj aca luratasampejjay sum jacasipjjstanjja. Jichhasti jumanacajj uñjapjjtawa, ist'apjjaractawa cunjämtï aca Pablo jakejj sarnakasqui: ‘Jaken lurat diosanacajj janiw cheka Diosäquiti’ sasa ucjja. Uqham sasaw jupajj walja jakenacarojj mayjt'ayäna, uca pachpa Éfeso marcansa, uqhamarac niya takpach Asia tokenquirinacarusa. Ucasti janiw walïquiti. Uqhamatjja aljasiñanacasaw aynacht'aspa. Uca pachparaquiw Diana diosan jach'a cancañapajj jan yäkatäjjaraquispati. Jichhacamajj juparojj take Asianquirinacasa uqhamarac orakpachansa yupaychasipquiwa —sasa. Uc ist'asinsti jakenacajj wal colerasipjjäna. Ucatsti jach'atwa art'apjjäna. “¡Jacpan Diana, Efesonquirinacan diosapajj jach'awa sasa!.” Uqhamatwa marcpachan mayjt'asiñajj utjäna. Ucatsti Gayompiru, Aristarcompiruw catuntapjjäna. Ucanacajj Macedonianquir chachanacänwa. Jupanacasti Pablomp chicaw jutapjjaraquïna. Jakenacasti jupanacar catuntasinjja katatipjjewa marcan tantachasïwi utapcama. Pablosti uc yatisinjja, marcanquir jakenacamp parliriw utarojj mantañ munaraquïna, ucampis iyawsirinacajj juparojj jan mantañapataquiw jarc'apjjäna. Uqhamaraquiw Asianquir yakhep autoridadanacajj juparojj ewjjt'awayapjje: “Janiw waquisquiti uca tantachasïwir sarañamajja” sasa. Uca autoridadanacajj Pablon amigonacapänwa. Ucchañcamasti uca tantachasïwinjja jakenacajj wal ch'ajjwapjjäna. Mayninacajj mayjwa arsupjjäna, yakhanacasti yakharac arsupjjaraquïna. Jil pach jakesti janiw cunatac aywthapitapsa yatipcaraquïnti. Judionacajj Alejandro sutin chacharuw nayräjjar nucsupjje. Jupasti ampar aytasaw jakenacar amuct'ayañ munäna, jupanacar arjjatañataqui takenin nayrakatapana. Jakenacasti jupan judiötap yatisinjja, juc'ampiw arnakapjjäna: “¡Jacpan Diana, Efesonquirinacan diosapa!” sasajj niya pä horjamaw arnakasipjjäna. Ucatsti Éfeso marcan secretariopajj jakenacaru amuct'ayasinjja sänwa: “Efesonquir tatanaca, take jakew yatipjje Éfeso marcajj Diana diosan templop uñjirïtapjja. Acaruraquipï mä jupar uñtatajj alajjpachat jalaktanejja. Takeniw ac yatipjjejja. Uqhamasti jan juc'amp colerasipjjamti. Janirac cuns lurapjjamti, jan sum yatjjatcasinjja. Irpanipctas uca jakenacasti janiw qhitirus cuna ñankhsa lurapquiti. Janiraquiw jumanacan Diana diosamatsa jan wal parlapcaraquiti. Ucampis Demetrion cuna quejapas utjchejja, uqhamarac qhitinacatejj jupamp chic irnakapquis ucanacansa, uca queja uñjañataquejj juesanacaw utji. Uca autoridadanacaruw jupanacajj quejasipjjañapa, uqhamat sapa maynis arsusipjjañapataqui. Jumanacan amtäwinacamatejj yakhäscchejja, yakha suma tantachäwinwa ucajj suma amuyt'atäñapajja. Jichhajj niyaquitejj aqham ch'ajjwancstanjja, janiw walt'csnati. Juchañchistaspaw jilïrinac contras sayt'csnas uqhama. Jupanacatejj jisct'istaspa ucapachajja, janiw cun saña puedcsnati” sasa. Take acanac arsutatsti, jupajj uca tantachäwjja tuct'ayjjänwa. Uca ch'ajjwanac tucutatsti, Pablojj iyawsirinacaruw jawsthapïna, jupanacar ewjjt'añataqui. Ucatsti jupanacatjja mä suma khomantampi jaytawayasaw Macedoniar sarawayjjäna. Ucar purisinsti, takewjanacaruw tumpt'awayäna. Jilatanacarusti mä suma arunacapamp ch'amacht'awayasasti, Greciaruw purjjäna. Ucansti quimsa phajjsiraquiw ucancäna. Cunapachatejj Pablojj Siria toker mistjjañataquëjjänjja, ucqhaquiw jupajj yatïna judionacan jupa contra jan wali amtapjjatapa. Ucatwa jupajj amtäna Macedonia cheka sarjjaña. Jupamp chicasti acanacaw sarapjjaraquïna: Bereanquir Sópater Pirro chachan yokapa, Tesalonicanquir Aristarco, Segundo, Derbenquir Gayo, Timoteo, Asianquir Tíquico uqhamarac Trófimo ucanaca. Uca jilatanacasti nayrst'asinjja Troas marcatwa suyt'apjjetu. Nanacasti jan levaduran t'ant'a mank'añ fiesta pasatatwa, Filipos marcat barcot sarawayjjapjjta. Pheska urutwa jupanacarojj Troas marcanjja jicjjatjjapjjta. Ucansti pakallk ururaquiw kamarapjjta. Semana kallta urusti iyawsirinacajj t'ant'a pachjañataquiw tantachasipjjta. Pablosti jupanacarojj yaticharaquïnwa. Khepärmanthi sarjjañampejja, chica arumcamaw yatichäna. Altos patan tantacht'atäsipcäyätwa. Ucansti walja mechanacaw khanascaraquïna. Eutico sat mä waynaw ventanan konuscäna. Pablon wali arumcam parlatap laycusti, uca waynarojj iquiw wal purjjäna. Ucatsti jupajj iquimp atipjayasisinjja quimsïr altos patatwa pampar jalaktäna. Pampatsti jiwatwa waytapjjäna. Pablosti pampar sarakanisinjja uca waynaruw khomanti. Ucatsti jilatanacarojj sänwa: —Jan sustjasipjjamti, jacasquiwa —sasa. Ucatsti Pablojj wasitat altos patar maqhatäna. T'ant'a pachjasinsti mankt'asïnwa. Ucatsti willjtacama parlasinwa jupajj sarawayjje. Uca waynarusti jacquirwa irpjjapjjäna, ucasti takeniruw chuymachäna. Nanacasti barcotwa nayrst'awayapjjta Aso marcacama, ucan Pablor irptawayjjañataqui. Uqhamsti amtawayapjjtwa Pablon wañanjam sarañ munatap laycu. Aso marcan jupamp jiquisjjasinsti, nanacamp chicaw barcot Mitilene marcacam sarawayjjapjjta. Uca marcat mistuwayjjasinsti khepürojj Quío uñcatas chekaw pasawayapjjta. Ucat khepürusti Samos puertoruw puripjjta, [Trugilio marcana samart'awayasinsti,] khepürojj Mileto marcaruw purjjapjjta. Pablojj janiw walja urunaca Asia tokenjj kheparañ muncänti, ucatwa Éfeso marcarojj jan maqhatcänti. Jupasti janc'aquiw Jerusalenar puriñ munäna, waquischi ucqhajja, Pentecostés fiestan ucancañataqui. Mileto marcanccasinjja, Pablojj Éfeso iglesianquir jilïrinacaruw jawsayi. Purinipjjëpansti jupanacarojj sänwa: —Jumanacajj yatipjjtawa cunjämtejj nayajj jumanacampejj sarnakawaycta ucjja, cunürutejj aca Asia toker purincta ucürutpacha. Jan inact'asaraquiw jumanac taypinjj Tatiturojj sirviwayta take alt'at chuymampi, walja jachañanacana yant'anacanraqui, judionacan naya contra amtapjjatap laycu. Ucampis jumanacar Tatitun arunacapat parlañatjja janiw inact'cäyätti, jumanacatac asquïtap laycu. Utanacansa, uqhamaraquiw mayninacarusa taken uñjcataraquiw jumanacarojj yatichapjjsma. Judionacarusa jan judiöpquis ucanacarus sapjjsmawa: ‘Jan wali luräwinacam jaytasa Diosar arrepientisipjjam, ucatsti Tatit Jesucristor iyawsapjjaraquim’ sasa. Jichhasti Kollan Ajayun irpataw Jerusalenar sarascta. Nayasti janiraquiw yatiscti cunatï ucan pasquitan ucjja. Ucampis acacwa yatta: sapa marcanacanccasinjja Kollan Ajayojj aqham situwa: ‘Carcelanacampi walja t'akhesiñanacampiw suyasctam’ sasa. Ucampis take acanacajj janiw llaquisiyquituti. Janiraquiw jacañajjas cuna jach'äquis nayataquejja, jan ucasti cuntejj Tatitojj: ‘Luram’ sisquitu uc cusisiñamp phokhañaquiw wact'itu. Ucasti Diosan munasiñap utjatap jakenacar khanañchañaquiwa. “Jichhasti nayajj yatistwa, qhitinacarutejj Diosan reinopat parlapcsma ucanacajja janiw mayamps uñcatjjapjjetätati. Jichhasti nayajj sapjjsmawa, maynïritejj jumanacat chhakañar sarascan ucajja, janiw qhitis nayarojj juchañchquitaspati. Nayasti jumanacarojj yatiyapjjsmawa takpach Diosan thaquipatjja, jan cuns imt'asa. Uqhamasti jumanac quicpa amuyasipjjam, take iyawsirinacarus uñjapjjaraquim. Ucataquiw Kollan Ajayojj Tatitun iglesiap uñjapjjañamataqui ajllipjjtamjja. Tatitusti wilapampiw uca iglesiap alasiwayi. Nayasti yattwa, naya sarjjä uca khepatjja, yakhanacaw jutapjjani iglesia t'unjañ munasa, cunjämtejj kamakenacajj ovejanacar tucjañataqui jutapquejja uqhama. Jumanaca taypitwa mayninacajj sartapjjani c'arinac yatichasa, chekäcaspas uqhama, iyawsirinacar jupanac toker apaña munasa. Wal amuyt'asipjjam. Amtasipjjaraquim, cunjämtï nayajj quimsa marpacha uruy aruma take jumanacarojj jan karjasisa jacht'asisaraqui ewjjt'awayapcsma ucjja. “Jichhasti jilatanaca, Diosaruw catuyapjjsma, uqhamarac jupan munasiñ arunacaparu. Jupasti wali ch'amaniw jumanacar ch'amañchañataqui, uqhamarac mä herencia jumanacar churañataqui, take ajllitanacapamp chica. Janiw nayajj munapaycäyätti qhitin kollkepsa ni qhitin isipsa. Jan ucasti quicpa amparanacajjampiw nayajj irnakasta take cuntejj muncta ucanac jicjjatañataqui, uqhamarac nayamp chicäquis ucanacataquisa. Jumanacajj sumwa ucanacjja yatipjjta. Uca quicparacwa jumanacarus yatichawayapjjsma: Waquisipuniw uqham irnakañajja, uqhamat jan utjirininacarus yanapt'añataqui, cuntï Tatit Jesusajj sawayqui uca arunacat amtasisa: ‘Catokerit sipansa juc'amp cusisiñaniw qhititï churqui ucajja’ ” sasa. Take acanac arsutatsti Pablojj quillt'asisaw jupanacamp chica Tatitut oracionan mayipjjäna. Takeniraquiw jacht'asisa Pablorojj khomantapjjäna jamp'att'apjjaraquïna. Jupanacasti wali llact'atäpjjänwa Pablon aqham satap laycu: ‘Janiw nayarojj mayampsa uñcatjjapjjetätati’ sasa. Ucatsti barcocamaw jupamp chicajj sarapjjäna. Jilatanacar jaytjjasinsti, barcoruw mantjjapjjta. Ucat Cos sat marcarojj chekac sarjjapjjta. Khepürusti Rodas marcaruw sarapjjaracta, ucatsti Pátara ucaruraqui. Pátara marcansti mä barco jicjjatapjjta Fenicia marcar sarasquiri. Uca barcor mantasinwa sarjjapjjta. Pascasinsti, Chipre sat isla uñtapjjta. Ch'ekäjj toker jaytanucusinsti Siria marcacamaw sarapjjta. Uca barcosti Tiro marcaruw carga jaytañapäna. Ucatwa ucar mantapjjta. Ucan jilatanacar jicjjatasinsti, pakallk uruw jupanacamp kamarapjjta. Jupanacasti Kollan Ajayun yatiyataw Pablorojj sapjjäna —Jan Jerusalenar saramti —sasa. Ucat pakallk uru pasjjepanwa, mistuwayjjapjjta. Take jilatanacasti warminacapampi, wawanacapamppachaw nanac chicaraqui marca ankäjjcam sarapjjta. Kota thiyar purisinsti quillt'asisaw Tatitut mayisipjjta. Ucatsti jupanacamp khomantasisinwa, jaytjawayjjapjjta. Nanacasti barcoruw mantjjapjjta. Jupanacasti utanacaparuw cutt'jjapjjaraqui. Tiro marcat barcot sarjjasinjja, Tolemaida marcacamaw puripjjta. Ucansti jilatanacampiraquiw jiquisipjjta. Jupanacampisti mä ururaquiw kamarapjjta. Khepürusti Pablompi jupamp chic sarapcäns ucanacampejja, mistuwayjjasin Cesarea marcaruw puripjjta. Ucansti Diosan arunacap parlir Felipen utaparuw sarapjjta. Jupan utapanaracwa kamarapjjta. Jupasti pakallko diacononacatjja maynïrïnwa. Felipesti pusi tawak phuchanacanïnwa. Jupanacasti Diosan arunacap parlirïpjjaraquïnwa. Mä kawkha urunaca ucancquipansti, mä profetaw Judea marcat purini, Agabo sutini. Jupasti nanacar uñjiriw jutatayna. Ucatsti Pablon cinturonap catusinjja, cayunacap uqhamarac amparanacap ñach'antasisinwa säna: —Kollan Ajayojj aqham siwa: ‘Jerusalenanjja judionacajj aqhamwa ñach'antapjjani aca cinturonajj qhitinquitï ucarojja. Jan judío jakenacaruraquiw catuyapjjani’ —sasa. Uc ist'asinsti nanacajj Cesareanquir jilatanacampiw Pablorojj achict'apjjta —Janicuch Jerusalenarojj sarcamti —sasa. Ucampis Pablojj sänwa: —¿Cunats jachapjjta? Uqham jachasajj nayaruw llaquisiyapjjesta. Nayasti waquicht'ataquïsctwa Jerusalén marcan ñach'antayasiñataquisa, uqhamarac Tatit laycu jiwañataquisa —sasa. Jan cunjämat jarc'añjamïpansti nanacajj sapjjtwa: —Tatitun munañapac lurasjjpan —sasa. Ucanac pasjjepansti, waquicht'asisinjja, Jerusalenaruw sarjjapjjta. Cesareanquir mä kawkha jilatanacasti nanac chicaw sarapjje. Jupanac chicasti Chiprenquir Mnasón jilatas sararaquïnwa. Aca jilatasti jaya maranacaw Tatitur arcatayna. Nanacasti jupan utaparuraquiw korpachasipjjañajjäna. Jerusalenar purjjapjjta ucqhajja, jilatanacajj wali cusisiñampiw catokapjjetu. Khepürusti Pablojj nanacamp chicaw Santiagor tumpir sari. Iglesianquir jilïri jilatanacajj ucancasipcaraquitaynawa. Purisinsti Pablojj jupanacaruw arunti. Ucatsti take cuntejj Diosajj jupa toke lurcatayna jan judío jakenacampejja, ucanaca mayat mayat yatiyi. Ucanac ist'asinsti jupanacajj Diosaruw wal yuspagarapjjäna. Pablorusti sapjjaraquïnwa: —Waliquiw jilata, ucampis jumajj yattawa judionacatjja walja warank jakenacan iyawsapjjatapa. Take jupanacasti, ‘Moisesan leyinacapajj phokhañapapuniwa’ sapjjänwa. Jumatsti sapjjtamwa: ‘Moisesan leyinacapar jan ist'as lurañwa jakenacarojj yatichi’ sasa. Sapjjaractamwa: ‘Yakha marcanacan utjasir judionacarus wawanacapar jan circuncidatäñwa yatichi, uqhamarac jan saräwisanacasar phokhañaraqui’ sasa. ¿Cuns lurañäni? Acancatamtejj yatipjjani ucqhajja, walja jakenacaw tantachasipjjani. Jichhajj aqham luram: Pusi jakenacaw utji jiwasanac taypina, jupanacasti cuntejj Diosar arsupcatayna uc phokhañapäsipquiwa. Jupanacarusti jumamp chic irpam. Ucatsti jupanacamp chicarac k'omachasim, ñic'utanacapa mururayasipjjañanacapataqui kollke churam. Uqhamatwa takenis amuyapjjani cuntï jumjjat parlapqui ucajj jan chekätapa, uqhamarac jumajj Moisesan leyipsa sum phokhascatama. Ucampis jan judiöcasin iyawsirinacaruw nanacajj carta apayapjjta: ‘Uca tokenacatjja jan llaquisipjjamti, jan ucasti yakha diosanacar loktatäquis ucanacjja jan mank'apjjamti. Janiraqui wilsa mank'apjjamti, ni cuna jaychjasin jiwayat uywanacsa. Janirac cuna wachoka jucha lurañanacansa sarnakapjjamti’ sasa. Pablosti uca pusi jakeruw irpjjarusiwayi. Khepürojj jupanac chicaw k'omachasi. Ucatsti temploruw manti, cunürutejj juchat k'omachasiñ urojj tucusiñapäcän uc yatiyañataqui. Ucürusti sapakat mayniw ofrendanacap apanipjjañapäna loktañataqui. Niya pakallk uru phokhasirjamäjjepansti, Asia toket jutir mä kawkha judionacaw Pablorojj templo mankhan uñjapjje. Ucatsti take jakeruw ojjtayapjje. Pablorusti catuntapjjaraquiwa. Jach'ataracwa arnakasipjje: —¡Israelanquir chachanaca, yanapt'apjjeta! Aca jakepï take chekan marcas contra, Moisesan leyinacap contra, aca templo contraraqui jan walinac yatichas sarnakejja. Jichhasti jan judío jakenacaruw irpantaniraqui aca temploru, uqhamat Diosan utap k'añuchayasa —sasa. Jupanacajj Pablorojj Efesonquir Trofimompi marcan sarnakasquirwa uñjapjjatayna. Ucatwa uqham sapjjäna: “Temploruy irpanchi” sasa. Jakenacasti marcpacharaquiw ch'ajjwtapjje. Jalanipjjasinsti, Pablorojj catuntasinjja templo ankäjjaruw katatsunipjje. Ucspacharaquiw puncunacjj jist'antapjje. Cunapachatï Pablor jiwayañataquëjjapjjän ucqhajja, soldadonacan comandanteparuw yatiyapjje, Jerusalén marcpachan ch'ajjwatapata. Comandantesti uc yatisinjja, ucspachaw soldadonacar uqhamarac oficialanacarus jawsthapi. Ucatsti jalacamaraquiw jakenacan ucar puripjje. Jakenacajj comandantempir soldadonacampir uñjasinsti, janiw Pablorojj nuwjapcjjänti. Comandantesti purisinjja Pablorojj catuntayiwa, ucatsti pä cadenampiw ñach'antayi. Ucat jisct'araqui: “¿Qhitis aca jakejja? ¿Cuns luratayna?” sasa. Jakenacasti wal ch'ajjwapjjäna, cunayman arnakasa. Jilïristi uca ch'ajjwanacampejj janiw amuycänti. Ucatwa Pablorojj cuartelar irpayjje. Cuartel gradanacar purisinjja, soldadonacajj Pablorojj k'epjjaruwayjjapjjewa, jakenacan jan nuwjapjjañapataqui. Jakenacasti wali arnakt'asisaraquiw khepat arcapjjäna: —¡Jiwayapjjam! —sasa. Cunapachatï Pablorojj cuartelar irpantañataquïsipcän ucqhajja, jupajj comandanterojj sänwa: —¿Mä juc'a arunac arst'asiristti? —sasa. Comandantesti sänwa: —¿Griego parlañ yattati? ¿Janit jumajj qhä egipcio jakëcta, qhititejj sayt'asiñataqui pusi warank jake jiwayir jakenacaru wasarar ansuwayqui ucäcta? —sasa. Pablosti sänwa: —Nayajj Cilicianquir wali aytat Tarso marcanquir judío jakëtwa. Ucampis achict'assmawa jakenac nayräjjana arst'asiñajja —sasa. Comandantesti Pablorojj: “Arst'ascaquim” sänwa, Pablosti gradar sayt'asisinjja amparap loktasinwa jakenacarojj amuct'ayi. Jakenacan amuct'atapatsti jupajj hebreo arut arsuni: “Jilatanaca, uqhamarac awquinaca: Ist'apjjam cuntejj nayajj arsuscä ucanaca” sasa. Hebreo arut parlir ist'asinsti, jupanacajj juc'ampwa amuct'jjapjjäna. Pablosti jupanacarojj sänwa: “Nayajj judiötwa. Cilicianquir Tarso marcan naciriraquïtwa. Ucampis aca Jerusalén marcanwa jilsuwayta. Gamaliel chacharaquiw nayarojj sum yatichawayitu awquinacasar churat leyiparjama. Take chuymajjampiraquiw Diosar sirviñar uchasta, cunjämtejj jumanacajj jichhürunacajj sirvipctas uqhama. Nayasti pasïr maranacanjja Tatitun arquirinacaparojj wali arcnakerïyätwa jiwayañcama. Uqhamarac chachanacarus warminacarus caturasin carcelaruw uchantayirïyäta. Sinagoganacan jilïrinacapasa uqhamarac take jilïri jakenacasa ucjja yatipjjaraquiwa. Jupanac quicpaw uqham lurañataquejj arunac churapjjetäna, Damasconquir judío jilatanacar caturaniñajjataqui. Uqhamaw uca marcar sarta, iyawsirinacar thakeri, ucat aca Jerusalenar apanisin jupanacar mutuyañataqui. “Cunapachatejj chica urjamäjjän ucqhajj, nayajj thaquinjam sarascäyäta. Damasco marcar jac'achcasinjja, acatjamatwa alajjpachat mä jach'a khanajj nayar khant'anitu. Ucspachaw nayajj oraker liwnoktta. Ucatsti ist'aractwa mä aru aqham siri: ‘Saulo, Saulo, ¿cunats arcnakesta?’ Nayajj ucjjarojj sistwa: ‘Tata ¿qhitïtas jumajja?’ Jupasti situwa: ‘Nayajj qhitirutejj jumajj arcnakcta uca Nazaretanquir Jesusätwa’ sasa. Nayamp chica saririnacasti uca khanjja uñjapjjaraquiwa. Ucatsti sustjasipjjaraquïnwa. Ucampis janiw ist'apcänti qhititejj parlquitän ucan arupjja. Ucjjarusti nayajj jisct'aractwa: ‘Tata, ¿cuna lurañajjs munta?’ Tatitusti situwa: ‘Sartam, Damasco marcar mantam. Ucanwa take cunatejj lurañamäqui uc yatisïta’ sasa. Uca khanasti nayarojj juyqh tucuyitu. Ucatwa nayamp chic saririnacajj amparat wayusin Damasco marcarojj puriyapjjetu. “Uca marcansti mä chachaw utjäna, Ananías sata. Jupasti Moisesan leyip wali sum phokheriraquïnwa. Take Damasconquir judionacas juparojj wali sumat uñt'apjjäna. Uca Ananiasasti nay uñjiriw jutäna. Purinisinsti saraquituwa: ‘Saulo jilata, wasitat nayramajj uñj-jjpan’ sasa. Ucspachaw nayrajjajj uñj-jjäna, juparusti uñcataractwa. Ucatsti jupajj saraquituwa: ‘Awquinacasan Diosapaw jumarojj nayratpach ajlltam jupan munañap uñt'añamataqui, uqhamarac qhititejj asquïqui ucar uñjañamataqui, ucatsti jupa quicpat ist'añamataquiraqui. Jichhasti jumaw Tatitutjja khanañchäta take jakenacan nayrakatapana, cuntejj uñjctas ist'caractas ucanacata. Jichhasti ¿cunats suyascta? Sartam, bautisasiraquim, Tatitun sutipar iyawsasa, take juchanacamat jarekatäñamataqui’ sasa. “Cunapachatejj Jerusalenar cutt'awaycta ucqhajja, temploruw sarta oración luriri. Ucansti mä unañchäwi uñjta. Ucapachaw Tatiturojj uñjta. Jupasti saraquituwa: ‘Janc'ac Jerusalén marcat mistum. Cuntejj nayjjat parlctas ucjja, janiw acanjja ist'apcätamti’ sasa. Ucjjarusti nayajj saractwa: ‘Tata, jupanacajj yatipjjewa nayan take sinagoganacar sarirïtajja, uqhamarac jumar iyawsirinacarusa jawk'jasina carcelarojj apirïtajja. Cunapachatejj jumat khanañchir Esteban sirvirimarojj jiwayapcän ucqhajja, naya quicpaw ucan sayt'atäscäyäta. Nayataquisti waliquiraquïnwa uqham jiwayapjjatapajja. Jiwayapquis ucanacan isinacapsa nayaraquiw uñjascaraquïyäta.’ Ucampis Tatitojj situwa: ‘Saram, nayajj jumarojj wali jayaruw qhitäma, jan judiöpquis ucanacaru’ ” sasa. Aca horascamasti jakenacajj amuquiw Pablorojj isch'uquipjjäna. Ucatsti wali jach'at arnakañ kalltapjje: —¡Jiwpan aca jakejja. Janiw jacañapajj waquiscjjeti! —sasa. Uqham arnakasisajj isinacap apsusisinwa thalarasipjjäna, uqhamarac lak'anacsa altoruw willtapjjäna. Uqhamïpansti romano comandantejj Pablorojj cuartelaruw irpantayi. Ucansti jawk'jayañataquiw arsüna khanstayañapataqui, cunats jakenacajj uqham jupa contra arnakapjjäna uc yatjjatañataqui. Cunapachatejj Pablojj niya chinuntatäjjän jawk'jatäñataqui ucqhajja, ucancquis uca capitanarojj Pablojj sänwa: —¿Jumanacajj munañanïpjjtati mä romano jaker jawk'jañataquejja, janïr juchap yatjjatcasinjja? —sasa. Uc ist'asinsti capitanajj comandanter yatiyiriw sari, ucatsti sänwa: —¿Camachätasa? Aca jakejj romano jakëtaynawa —sasa. Ucspachaw comandantejj Pablon ucar sarasin jisct'i: —¿Chekapunit jumajj romano jakëtajja? —sasa. Pablosti ucjjarojj sänwa: —Jïsa —sasa. Comandantesti saraquïnwa: —Nayajj walja kollkempiw aca romano jakëñjja jicjjatta —sasa. Pablosti ucjjarojj sänwa: —Nayasti nacïwitpach romano jakëtwa —sasa. Uc ist'asinsti Pablor jawk'jañataquïpcäns ucanacajj jupatjj jithektapjjewa. Comandantesa Pablon roman jakëtap yatisinjja, ajjsaränwa jupar preso catuntayatapata. Comandantesti khepürojj cadenanac Pablot jararayasinjja jilïr sacerdotenacaruw tantachasiñapatac jawsayi, uqhamarac yakha jach'a jilïrinacarusa. Jupasti yatiñpun munäna, cunattï judionacajj Pablorojj juchañchapcän uca. Tantacht'asipjjëpansti Pablorojj jupanac nayrakataruw irpayäna. Pablojj uca jach'a jilïrinacar uñcatasinjja sänwa: —Jilatanaca, jichhürcamajj nayajj k'oma chuymampiw jacasiwayta Dios nayrakatanjja —sasa. Sacerdotenacan jilïripäquis uca Ananiasajja, Pablo jac'ancquis ucanacaruw säna: Lacapat t'ajjllipjjam, sasa. Pablosti juparojj sänwa: —¡Diosaw jumarojj t'ajjlliraquïtam, c'ari chuyman jake! ¿Leyirjam nayar juchañchañataquit ucqhan kont'atäscta? Ucatsti ¿cunataraqui nayarusti ley contra t'ajjlliyistasti? —sasa. Ucancapcäns ucanacasti sapjjänwa: —¿Cunatarac jumasti uqham Diosan jilïr sacerdoteparu ayncatta? —sasa. Pablosti saraquïnwa: —Jilatanaca, janiw nayajj yatcäyätti jupan jilïr sacerdotëtapjja. Kellkatansti saraquiwa: ‘Janiw marcaman jilïripatjja jan wali parlätati’ sasa. Ucatsti Pablojj amuyänwa uca tantachasïwina yakhepanacajj saduceonacäpjjatapa, mayninacasti fariseöpjjataparaqui. Ucatwa jach'at arsu: —Jilatanaca, nayajj fariseötwa, fariseo familiataraquïtwa. Jichhasti jiwatanacan jactañap suyatajj laycuw juchañchapjjestajja —sasa. Uqham satapatsti fariseonacampi saduceonacampejj jupanac puraw ch'ajjwañar mantapjje. Ucatwa uca tantachasïwejj payar t'akjtawayi. Saduceonacajj sapjjewa: “Janiw jiwatanacajj jactcaspati. Janiraquiw angelanacas ni ajayunacas utjquiti” sasa. Ucampis fariseonacajj take ucanacan utjatapjja iyawsapjjaraquïnwa. Ucapachasti takeniw jach'at arnakasipjjäna. Fariseonacat maynïr ley yatichirinacasti sayt'asisinwa sapjjäna: —Aca jakejj janiw cuna jan wals lurquiti. Inas juparojj mä ajayusa jan ucajj mä angelasa parljjaychi. Jan Dios contra tucuñäniti —sasa. Uqham wali ch'ajjwatapatsti comandantejj ajjsaränwa: “Inampis Pablorojj jisc'a jisc'a tucjapjjaspa” sasa. Ucatwa soldadonac jawsayasina, Pablor judionac taypit cuartelar wasitat irpantayjje. Uca khepa arumasti Tatituw Pablorojj uñstäna. Ucat juparojj saraquïna: “Ch'amañcht'asim, Pablo. Cunjämtejj aca Jerusalén marcan nayat parlctajja, uqhamaraquiw Roma marcan parlañamajja waquisi” sasa. Khepürusti yakhep judionacajj Pablor jiwayañataquiw arust'apjjäna. Mä juramentrac lurapjjäna: “Janiw mank'cañäniti ni umcañänisa Pablor jiwayañcama. Jan uqham lurcañänejja, jiwasaw maldicionar puriñäni” sasa. Uqham arust'irinacasti pusi tunc jila chachanacänwa. Jupanacasti judionacan jilïr sacerdotenacan ucaruw sarapjjäna, uqhamarac jilïr jakenacan ucaru aqham sasa: —Nanacajj mä juramentompiw arust'apjjta ‘Janiw mank'cañäniti ni umcañänisa Pablor jiwayañcama. Jan uqham lurcañänejja jiwasaw maldicionar puriñäni’ sasa. Jichhasti jumanacajj jach'a jilïrinacampi comandantetay mayipjjam aqham sasaqui: ‘Kharürojj uca Pablorojj nanac nayrakatar irpanipjjam, juc'amp sum yatjjatañataqui.’ Nanacasti janc'aquiw suyapjjä janïr purquipan jupar jiwayañataqui —sasa. Uqham amtapjjatapsti, Pablon cullacapan wawapaw ist'atayna. Ucatsti jupajj cuartelaruw sari, Pablor yatiyiri. Uc yatisinsti Pablojj mayni capitanaruw jawsi. Ucat saraqui: —Aca wayniturojj comandanten ucar irparapita. May yatiyañ muni —sasa. Uca capitanasti comandanten ucar puriyasinjja sänwa: —Carcelancquis uca Pablow nayar jawsitu. Ucatwa aca waynitur juman ucar irpayanitu: “May yatiyañ muni” sasa. Comandantesti amparat catusinwa wayniturojj yakhawjar irptawayasina jisct'i: —¿Cun sañs munista? —sasa. Waynitusti sänwa: —Judionacajj jupanacpuraw arust'asipjje jumar mayiñataqui, kharüru Pablor jilïrinac nayrakatapar irpayañamataqui, juc'ampi mä cunsa yatjjatañatacjama. Jumasti jan jupanacarojj jaysamti. Jupanacat pusi tunca jila jakenacaw jamasat suyasipqui Pablor jiwayañataqui. Jupanacajj juramentompiw amtapjje, jan mank'añataqui, ni umañataquisa, Pablor jiwayañcama. Jichhasti juman arumacwa suyasipqui. Ucatsti comandantejj wayniturojj qhitarpayjjewa: Janiw qhitirus arsütati cuntejj yatiyquista ucjja, sasa. Comandantesti pä capitanaruw jawsayi. Ucatsti aqham sasaw arsu: Waquicht'ayam pä patac soldado cayuc sarañapataqui, pakallk tuncanisti caballota, uqhamarac pä patac soldadosti lanzancamaraqui. Jichha arumajj llätunca horasaruw Cesarea marcaru sarapjjani. Uqhamaraquiw Pablon caballot sarañapatac waquicht'ayapjjam. Juparusti sumac jan qhitin camacht'at Félix marca apnakerin ucarojj puriyapjjam. Marca apnakerirusti jupanacampejj aqham sat kellkat cartracwa apayäna: “Naya Claudio Lisias, aruntansmaw Félix jach'a jilïr marca apnakeriru. Judionacajj aca jakerojj preso catuntapjje ucatsti jiwayañ amtapjjaraqui. Ucampisa cunapachatï nayajj jupan romano jakëtap yatjjatta ucqhajja, soldadonacajjampiw jupar khespiyanta. Cunatsa juchañchapjjpacha uc yatjjatañataquejja, jupanacan jach'a tantachasïwiparuw irpayta. Ucatsti yatisiwa jupanacan quicpa leyinacapatac juchañchasipcatapaqui. Janiraquiw cuna jach'a juchas utjcänti jiwayatäñapataquejja, ni carcelar jist'antatäñapataquisa. Ucampis nayajj yatjjatwa judionacajj jupar jiwayañ amtatapa. Ucatwa juman ucar jichhajj aca jakjja apayanta. Jupar juchañchirinacarusti juman ucar sarapjjpan saractwa, cuna arsuñanacam utjchi ucasa” sasa. Soldadonacasti uca aru catokasinjja Pablorojj arumpachaw irpjjapjje Antípatris sisquejja ucacama. Khepürusti cayut sarir soldadonacasti cuartelaruw cutt'anjjapjje. Caballot saririnacasti Pablorojj irpasipcaquïnwa. Cesarearu purisinsti Félix marca apnakeriruw cartjja loktjjapjje. Pablorusti jupan nayrakataparuraquiw irpcatapjje. Carta leet'asinsti, marca apnakerejj Pabloruw jisct'i: ¿Cawquinquirïtas jumajja?, sasa. Cilicianquirïtap yatisinsti Pablorojj sänwa: —Jumar juchañchirinacajj purinin ucqhaw parlatamjja ist'äma —sasa. Ucatsti guardianacampi suma uñjayasaraquiw Pablorojj Herodesan palaciopar apayjje. Ucat pheska ururusti sacerdotenacan jilïripa Ananiasajj Cesarearuw puri mä kawkha jilïri jakenacampi uqhamaraqui Tértulo sat mä abogado irpt'ata. Jupanacasti Félix marca apnakerin nayrakataparuw uñstapjje Pablor juchañchañataqui. Cunapachatï Pablor puriyanipjjän ucqhajja, Tértulo abogadojj Félix marca apnakerin nayrakatapanwa juchañchañ kallti, aqham sasa: —Yuspagaratäpan jumarojj, nanacar apnaker tata. Jumïpanwa samarañas, sumancañas utjapjjetu. Jumasti take cunsa walicwa apnakasctajja ch'iqhi cancañamampi. Take chekanwa juman suma apnakatamjja catokapjjta, jach'a marca apnakeri, walirac yuspagarapjjsma. Ucampis jan jumat tiempo apakañataquejja, achict'assmawa mä juc'apacha nanacar ist'añamataqui. Nanacajj yatjjatapjjtwa aca jakejj marcar jan walt'ayirïtapa. Take chekanwa judionacarojj ch'ajjwayi, pitthapiraqui. Nazaretanquir Jesusan arquirinacapan p'ekechiriparaquiwa. Uqhamaraquiw Tatitun utapsa taquisiñ muni. Nanacasti catuntapjjtwa. [Leyinacajjarjamaw uñjañ munapjjäyäta. Ucampis Lisias comandantewa arjjatasi, ucatsti nanacatjja munquir jan munquirwa apakanipjjetu. Sapjjaraquituwa: “Take jupar juchañchirinacajj Félix marca apnakerin ucar sarapjjam” sasa.] Jumapachas jisct'araquismawa, cunattejj juchañchapcta ucajja chekat janich ucanac yatjjatañamataqui —sasa. Ucanquir judionacasti sapjjaraquïnwa: Take ucanacajj chekapunïsquiw, sasa. Marca apnakeristi Pablorojj amparapampiw lokti parlañapataqui. Pablosti saraquiwa: —Take chuymaw juma nayrakatanjja arst'asï, nayasti yatiractwa jumajj aca marcan walja maranaca juesätama. Jumapacharaquiw yatjjatasmajja, nayajj jichhaquiw Jerusalenarojj puriscta Diosar yupaychañataqui. Puritajjatsti tunca uruquïsquiwa. Janiw nayarojj qhitimpi jaychasquirsa jicjjatapquituti, uqhamarac ni templon jaker pitursa, jupanacan tantachasïwipansa, ni cawqha chekansa. Janiw aca jakenacajj khanañchapquitaspati take cunanacattï juchañchapquitu ucanacatjja. Ucampis nayajj arstwa, awquinacajjan Diosapar sirvitajja, aca machak yatichäwi sapqui ucarjama. Iyawsaractwa cunatejj leyinsa, profetanacansa kellkatäqui uca arunacaru. Jupanacjamaraquiw Diosar iyawsas suyt'ascta, jiwatanacat ñankha jakenacansa, asqui jakenacansa jactañapjja. Ucatwa ch'amañchasipunta Diosan nayrakatapansa, jakenacan nayrakatapansa, k'oma chuymanïñpuni jacasiña. Mä kawkha maranaca yakha marcanacan sarnakasinsti, pachpa marcajjaruw cutt'jjta limosna churañataqui uqhamarac Tatiturus ofrendanac churañataqui. Nayajj take acanacwa lurascäyäta, uqhamaruw Asia tokenquiri mä kawkha judionacajj templon jicjjatapjjetu, nanacan saranacajjarjama k'omachasisquiri. Janiraquiw walja jakes ni cuna ch'ajjwas utjcänti. Uca jakenacaraquiw acarojj jutapjjañapäna nayar juchañchañataquejja, juchajj utjchi ucqhajja. Jan ucajj aca nayar juchañchirinacasa sapjjpanaya, cuna juchcha nayan jicjjatapjjänjja, cunapachatï nayajj judionacan Jach'a Tantachasïwipa nayrakatancascäyäta ucqhajja. Jupanac nayrakatanccasinjja, mä cuti jach'at arsusitajjaquiw utji: ‘Jumanacajj jiwatanacatac jactañ utjatap iyawsatajjatwa juchañchasipquistajja’ sasa. Ucanac ist'asinsti, Félix marca apnakerejj aca ch'ajjwjja uqhamaruwa jaytjjäna. Sumracwa yatïna Tatitur arquir jakenacan sarnakäwipjja. Pablorusti saraquïnwa: —Lisias comandantejj jutcani ucqhaw take aca ch'ajjwanacamata juc'ampi yatjjatä —sasa. Félix marca apnakeristi capitanarojj saraquïnwa: Pablojj presoquïscpan ucampis jan cuna mutuñsa catokcpati, uqhamarac jupar tumpirinacasa uñjt'ascaquiracpan yanapt'añataqui, sasa. Mä kawkha uru pasatatsti Félix marca apnakerejj wasitatwa juti Drusila warmipampi cuna. Uca warmisti judía warmiraquïnwa. Ucatsti Pabloruw jawsayani Jesucristor iyawsañjjata parlt'añapataqui. Cunapachatï Pablojj parläna cheka sarnakañjjata, jiwaspach amuyasis sarnakañjjata, uqhamarac taripañ uru utjcani ucjjata, parlir ist'asinsti, Félix marca apnakerejj wal sustjasïna, saraquïnwa: —Sarjjam jichhajja, cunapachatï tiempojj utjitani, ucqhaw ist'añatac jawsayaraquïma —sasa. Félix marca apnakeristi suyascaraquïnwa Pablojj jupar kollke churañapa, uqhamata Pablor antutjjañapataqui. Ucatwa jupajj Pablorojj walja cuti jawsayäna parlañapataqui. Pä maraw uqhamaquiscäna, Félix chachasti uccañcamajja janiw marca apnakericjjänti, Porcio Festo sataraquiw Félix lantëjjänjja. Cunjämatï Félix jupajj judionacampejj sumancañ munänjja, ucatwa Pablorojj preso catuntata jaytawayäna. Ucapachasti Festo chachajj marca apnakerit mantañataquiw Cesarea marcarojj purïna. Quimsür sarakatatsti Jerusalenaruw maqhati. Ucansti juparuw sacerdotenacan jilïrinacapampi, uqhamarac judionacan yakha jilïrinacapampi, Pablo contrajj arsusipjje. Jupanacasti mä jach'a yanapt'wa mayipjje Festo marca apnakerirojja, Pablor Jerusalenar irpayaniñapataqui. Ucampis jupanacajj Pablor thac jutquïpana jiwayañwa amtapjjäna. Festo marca apnakeristi jupanacarojj sänwa: Pablojj Cesareanwa presösqui, nayasti ucarojj mä kawkha urut cutt'jjaraquïwa. Jupasti sascaquïnwa: ‘Ucatpï jumanacan autoridadanacamajj nayamp chic Cesarear sarapjjañapajja. Uca Pablotejj juchanïchejja, ucanwa jupanacajj juchañchapjjani’ sasa. Festosti mä quimsakallko urüchi, jan ucajj tunca urüchi ucqhaquiw Jerusalén marcancäna. Ucatsti Cesarearuw cutt'awayjjäna. Purisinsti khepürpachaw tribunalan kont'asisinjja Pablorojj irptayani. Pablo mantanïpansti Jerusalenat jutir judionacajj juparuw jac'achasipjje. Ucatwa jupar walja jan walinacampi juchañchapjje, ucampis janiw cunsa ircatapcänti. Ucjjarusti Pablojj arusiraquïnwa: —Nayajj janiw cuna jan wals lurcti, judionacan leyip contrajja ni templo contrasa, ni Romanquir emperador contrasa. Festosti ucanac ist'asajja, judionacamp sumancañ munasajja, Pablorojj jisct'iwa: —¿Janit jumajj Jerusalenar sarañ muncasma, ucan acanacjjat nayrakatajjan uñjatäñamataquejja? —sasa. Pablosti sänwa: —Roma emperadoran tribunalapanctwa. Ucatwa aca pachpan uñjatäñajjajj waquisi. Jumasti asquiw yatisctajja, judionacataqui nayanjja janiw cuna jan wali luratajjas utjquituti. Nayan jan wali luratajj laycutï jiwañajjajj waquischi ucajja, janc'aquïtwa jiwañataquisa. Ucampis nayar juchañchapquitu ucajj c'arïchi ucajja, janiw qhitis jupanacan amparaparojj catuyapquitaspati. Nayasti maytwa: ‘Emperadorapuni uñjitpan’ —sasa. Uc ist'asinsti Festojj jupan amuyt'ayirinacapampiw parlt'asi. Ucatsti Pablorojj sänwa: —Jumajj emperadoramp uñjayasiñwa maytajja. Uqhamasti emperadoran ucaruw saräta —sasa. Ucat mä kawkha ur pasjjepansti, rey Agripajj Berenice sat warmimpiw Cesarea marcarojj jutapjjäna Festor uñjt'iri. Mä kawkha urunac ucanccasinsti, Festojj rey Agriparojj Pabljjatwa yatiyi: —Félix sata marca apnakerejj mä preso jaytawayi. Cunapachatejj nayajj Jerusalenancascäyät ucqhajja, sacerdotenacan jilïrinacapampi, judionacan jilïri jakenacapampejj nayan nayrakatajjaruw jutapjje, aca jake contra quejasiri. Mayipjjaraquituwa jupar juchañchañajjataqui. Nayasti jupanacarojj sistwa: ‘Nanac Romanquir autoridadanacajj janiw qhitirus jiwayañatac juchañchañ yatipcti janïr juchañchirinacapampi jakthaptquïpana, uqhamat juchañchatäqui ucajj arsusiñapataqui. Jupanac purinipjjëpansti, janc'aquiw nayajj khepürpacha tribunalan kont'asta. Uca chacharusti jawsayaniractwa. Ucampis qhitinacatejj jupar juchañchañatac jutapcän ucanacajja, janiw jupa contrajj cuna jan wal luratapsa ircatapcänti, cunjämtejj nayajj amuycäyät uqhamjja. Jan ucasti jupanacan Diosar iyawsañap toketacwa juchañchapjjäna, uqhamarac mä jiwat Jesús sat chachjjata. Pablosti uca Jesús chachatjja, ‘Jacasquiwa’ saraquïnwa. Uca cast quejanac ist'asinjja, nayajj janiw cuns lurirjamäcayätti. Ucatwa nayajj Pablorojj jisct'aracta: ‘¿Janit jumajj Jerusalenar sarañ muncasma, ucan acanacjjat uñjatäñamataquejja?’ sasa. Ucampis emperadorampi uñjayasiñ mayitap laycojja nayajj sistwa: ‘Aca chachajj preso catutaquïscpan, emperadoran ucar apayañajjcama’ sasa. Agripajj uqham ist'asinjja Festorojj sänwa: —Nayajj uca chachar ist'añ munaraquiristwa —sasa. Festosti saraquïnwa: —Kharürpachaw jupar ist'ätajja —sasa. Khepürusti Agripampi, Berenice warmimpiw jutapjje. Ucatsti marca apnakerin jach'a tantachasïwi chekaruw mantapjje, wali jach'a cancañampi, soldadonacan jilïrinacapampi, uqhamarac marcanquir jilïr autoridadanacampi. Purinipjjëpansti, Festojj Pabloruw irptayanïna. Pablor puriyanipansti Festojj sänwa: —Rey Agripa, uqhamarac take acan nanacamp tantacht'at jilïr tatanaca: Acajj uca chachajja. Walja judionacaw jupa toke parlapjjetu Jerusalenansa, aca Cesarea marcansa. Uqhamaraquiw sasipcaquitu: ‘Aca jakejj jiwañapaw’ sasa. Ucampis nayan amuyatajjatjja, janiw cuna jan wali luratapas utjquiti jupar jiwayañatacjamajja. Jupa pachparaquiw mayitu emperadorampi uñjayasiñataqui. Ucatwa nayajj amtaracta emperadoran ucar irpayaña. Aca jakjjata emperador jilïrejjar kellkañataquejja, janiw cunjäma sañajjas utjquituti. Ucatpï jumanacan nayrakatanacamarojj irpsuyantjja. Taket sipansa rey Agripa, juman jisct'añamwa munta, uqhamat emperadorar cunjäma kellkañajjas utjañapataqui jupa toketa. Nayan amuyatajjatjja inamayaquïspawa jupar irpayañajja, cunattejj juchañchapqui uc jan sum yatjjatasajja —sasa. Ucatsti rey Agripajj Pablorojj sänwa: —Arsusiscaquim —sasa. Pablosti ampar aytasina parlañ kallti: —Rey Agripa, wali cusisitätwa juman nayrakataman aqham parlt'añatac nayar jawsayatamata. Uqhamatwa nayajj arsusëjja take cuntejj judionacajj naya toke juchañchapquitu ucanacjjata. Juc'ampis jumaw nanac judionacan saräwinacajj-jja sum yatiractajja, uqhamarac cunattejj jichhajj ch'ajjwapcta ucsa yatiracta. Ucatpï achict'assmajj nayar take chuymampi ist'añamataquejja —sasa. “Take judionacajj asquiw yatipjje, cunjämtejj nayajj jupanac taypin jaccäyäta marcajjana, uqhamarac Jerusalenana, wawatpacha ucjja. Jupanacasti ucjja sumaracwa yatipjjaraqui, arsuñ munapjjchejja, arsusipcaquispawa. Nayajj waynatpachaw fariseöyäta. Uquïr thaquisti Diosan leyiparjamajj, mä suma phokhañ thaquiraquiwa, maynïr judionacat sipansa. Nayajj iyawstwa, Diosajj jiwatanacarojj jactayaniwa, cunjämtejj nanacan awquinacajjar arsuwaycatayna uqhamarjama. Ucatpï jichhajj nayarojj jupanacajj irpanipjjetojja, acan juchañchañataqui. Israelan tunca payan wawanacapat sartir marcanacasti uca pachparaquiw Diosan arsutapar phokhañap suyt'asipcaraqui. Ucatwa jupanacajj Diosarojj yupaychapjje, sirvipjjaraqui uruy aruma. Rey Agripa, ucatwa nayarojj jichhajj juchañchapjjetu. Jumanacasti ¿janit Diosan jiwatanacar jactayañap iyawsapctajja? “Nayrajja, naya pachpawa Nazaretanquir Jesusan sutip contra jan walinac luraña amtäyäta. Uqhamwa nayajj Jerusalenanjja lurta. Sacerdotenacan jilïrinacapan arsutanacapampejj nayajj Tatitur iyawsir jakenacatjja, waljaniruw carcelar uchantayta. Jiwayapcän ucqhasti: ‘Waliquiw’ saraquïyätwa. Walja cutiraquiw nayajj jupanacarojj jawk'jayta, Tatitur iyawsäwipat cutektapjjañapataqui. Acsti take sinagoganacanwa lurirïyäta. Jupanacataquisti wali coleratapunïyätwa. Ucatwa yakha marcanacarus caturir sararaquirïyätjja. “Uca amtäwimpiw nayajj Damasco marcar sarascäyäta, jach'a jilïr sacerdotenacan arsutanacap phokhañataqui. Uqham thaquinjam sarcasinjja, rey Agripa, mä jach'a khanaw alajjpachat khant'anitu. Ucqhasti niya chica horasjamänwa. Uca khanasti intit sipansa juc'amp jilt'atänwa. Ucasti nayjjaruraquiw khant'anitu, uqhamarac nayamp chic saririnacjjarusa. Ucatsti takeniw oraker liwirtapjjta. Nayasti mä aru ist'aracta, hebreo aruta aqham siri: ‘Saulo, Saulo, ¿cunats arcnakesta? Wali ch'amaw jumataquejj nayataqui sayt'añamajja. Juma pachpaw chhojjriñchjastajj cunjämatejj mä vacajj mä ari fierror mat'akt'asajj jupa pachpa usuchjasejja uqhama’ sasa. Uc ist'asinti nayajj sistwa: ‘¿Qhitïtasa, Tata?’ —sasa. Tatitusti situwa: ‘Nayajj qhitirutejj jumajj arcnakcta uca quicpa Jesusätwa. Jichhasti sayt'asim. Nayaru sirviñamataquiw uñstsma, uqhamarac testigojjäñamataqui cuntejj jichhajj uñjctas ucjjata. Uqhamaraquiw khepürunacansa testigt'itäta nayat uñjcät ucanacampitsa. Nayajj judío jakenacan amparapatsa khespiyaraquïmawa, uqhamarac jan judiöpquis ucanacatsa. Ucanac taypiruraquiw jichhajj qhitäma. Jupanacan nayranacap jist'arañamataqui, jan juc'amp ch'amac thaquin sarnakapjjañapataqui. Janiraquiw juc'ampi supayan apnakatäcjjaniti, jan ucasti Diosaruw arcjjapjjani uqhamaraqui nayarus iyawsapjjetani. Uqhamatwa jupanacajj juchanacapat perdón catokapjjani, uqhamarac mä herencia catokapjjani Diosan ajllit jakenac taypina’ sasa. “Ucatwa rey Agripa, nayajj alajjpachat ist'cäyät uca arurojj jaysta. Ucatsti, Damasconquirinacaruw nayrakat Tatitun arunacap yatiyta. Ucjjarusti yatiyaractwa Jerusalén marcanquirinacaru, Judea tokenquirinacaru, uqhamarac jan judiöpquis ucanacarusa. Nayajj jupanacarojj sistwa: ‘Jan wali luräwinacamat arrepientisisin Diosar cutiquipstapjjam. Ucatsti asqui luräwinacarac lurapjjam, arrepientisipjjatam uñacht'ayasa’ sasa. Uqham parlatajj laycuwa, judionacajj nayar templon catuntapjjetu, jiwayañ munasina. Ucampis Diosan yanapapampejj jichhacamaw juparojj jan pächasisa arcascta. Diosan arunacap takenir yatiyasa, jisc'arus jach'arusa. Janiw cunapachas yakha arunacjja parlcti, cuntejj profetanacajj uqhamarac Moisesas arsupcäna, uqhamarac cunatï khepa urunacan phokhasiñapäcäna ucanacatjja: “Cristo Tatitojja t'akhesiñapapunïnwa. Jiwasinsti juparaquiw jiwatanacatjja nayrakat jactañapäna. Jactasinsti Diosan khanapata yatiyañaparaquïnwa marcasanquir jakenacaru, uqhamarac yakha marcanquirinacarusa” sasa. Pablon uqham arsusitapatjja Festojj jach'atwa art'i: —Lokhëtaw, Pablo. Sinti yatjjatatamaw lokheptaytam —sasa. Pablosti ucjjarojj sänwa: —Janiw lokhëcti, jach'a jilïr tata Festo. Ucampis parlatajjajj asquiquïsquiwa. Uqhamarus aca arunacajj chekaraquiwa. Acancascaraquiw rey Agripasa. Jupasti acanacjja asquiraquiw yatiscaraqui. Ucatwa jupan nayrakatapan jan ajjsaras acanacjja parlta. Yatiractwa jupan take acanacjja sum yatiscatapa, acanacasti janiw cawqui jamas c'uchunsa lurasquiti. Rey Agripa, ¿profetanacan aruparojj iyawstati? Nayajj yattwa juman iyawsatamjja —sasa. Agripasti juparojj sänwa: —Mä juc'atjamatwa Tatitur niyapun iyawsayistajja —sasa. Ucjjarusti Pablojj saraquïnwa: —Mä juc'atsa jan ucajj waljatsa, Diosajj munpan juman nayjama tucuñama uqhamarac qhitinacatejj jichhajj ist'apquit ucanacasa. Ucatsipan jan nayjamajj cadenamp ñach'atäcaracpati —sasa. Pablon uqham parlatapatsti, rey Agripajj sayt'asjjewa, Berenice warmipampi, uqhamarac marca apnakerisa, take qhitinacatejj ucan kont'atäsipcäna ucanacasa. Ucat yakhawjar sartasinsti, parlaquipasipjjänwa: —Aca jakenjj janiw cuna jan wali luratapas utjquiti jiwayatäñapatacjamajja. Janiraquiw waquisquiti carcelancañapasa —sasa. Agripasti Festorojj saraquïnwa: —Aca jakejj antutatäjjasapänwa, janitejj jupapachpa emperadorampi uñjatäña maycasapän ucajja —sasa. Cunapachatejj Italia marcar qhitañataquejj amtapcän ucqhajja, Pablompi yakha presonacampejja, Julio sat mä capitanaruw catuyatäpjjäna. Uca capitanasti emperadoran batallonapanquirïnwa. Adramitio sat puertonjja mä barcow utjäna. Uca barcosti Asia tokenacar niya mistuñataquïscänwa. Uca barcor mantasinwa, sarawayjjapjjta, Aristarcomp cuna. Uca Aristarcosti Macedonia tokenquir Tesalónica marcanquirïnwa. Khepürusti Sidón sat puertoruw puripjjta. Ucansti Julio capitanajj Pablorojj suma chuymampiw uñji. Pablorusti amigonacapan ucarus sarayaraquirïnwa, jupanacat cuna yanap mayiñapataquisa. Sidonat mistusinsti, Chipre isla aynachäjjwa pasawayapjjta, thayajj maysar thayatap laycu. Ucatsti Cilicia marca, uqhamarac Panfilia marca jac'a pasawayasinjja, Licianquir Mira marcaruw purjjapjjta. Ucansti soldadonacan capitanapajj mä barco jicjjati. Uca barcosti Alejandría marcanquirïnwa, Italiaruraquiw sarascäna. Uca barcotwa irpawayjjapjjetu. Mä kawkha urunacaw c'achhatac sarapjjta. Wali ch'am tucusaraquiw Gnido uñcatasir puripjjta. Thayajj nayrat thayt'anitap laycusti, Creta islarojj muytawayapjjaractwa, Salmón jac'a pasawayasa. Kota thiyanjam sarasinsti, wali ch'am tucusaw Buenos Puertos sat chekaru puripjjta. Ucasti Lasea marca jac'ancaraquiwa. Ucansti jayaraquiw ucancapjjta. Kotanjamsti janiw juc'amp sarañjamäcjjänti, thaya urunacajj jac'achasinjjatapata. Ucatwa Pablojj jupanacarojj amtt'ayi: —Tatanaca, amuyatajjatjja, aca saräwisanjja jan walinacaruw puriñäni. Barcsa, uqhamarac carganacsa apt'añäniwa, jiwasanacas jiwararacsnawa —sasa. Soldadonacan capitanapasti Pablor ist'cpachajja, barconquiriru, uqhamarac barco apnakeri capitanampiruquiw jaysäna. Uca puertonsti janiw juyphipachajj pasañjamäcänti. Ucatsti niya takeniw amuyt'apjjaraquïna: “Acat sarjjaquiñäni. Inampis Fenice marcarojj puriscsna, juyphipach ucan pasañataqui” sasa. Uca Fenice puertosti Creta islancänwa, kota muycatana, inti jalsu toke uñtata. Ucapachasti mä juc'a thayan aynach toket thayt'anïpansti, jupanacajj: “Uqhamajj sarascaquiñäni” sasaw sapjjäna. Mistuwayasinsti Creta isla thiyanjam sarawayjjapjje. Ucampis mistuwayjjatapat mä juc'ampirusti, mä wali ch'aman thayaw barcorojj catji, inti jalsu amsta toket jutasina. Uca thayasti barcorojj munañaparuw apnakäna. Wali thayätap laycusti janiw juc'amp nayrar sarañjamäcjjänti. Ucatwa thayampejj apayasjjapjjacta. Clauda sat mä jisc'a isla khepäjj chek pasawayapjjta. Ucansti thayajj janiw wali ch'amamp thayt'ancänti. Ucatsti wali ch'am tucusaw jisc'a botjja catjapjjta, uca botsti katatipjjaraquïyätwa. Jisc'a botjja jach'a barco patar apsuwayjjasinsti, jach'a barcjja chinuñanacampiraquiw ñach'antapjje, jan jaranuctañapataqui. Sirte sat ch'allanacar jalantañ ajjsarapjjatap laycusti, velanacwa apakapjjäna, thayampic apayasjjañataqui. Khepürusti wali thayaquïscatapatjja, carganac barcot kotaruw willintjjapjje. Ucat quimsïr ururusti quicpa amparanacajjampiw barcon pachpa yänacapsa kotar willintjjapjjta. Intsa warawaranacsa walja urunacaraquiw jan uñjcjjapjjti. Uqham uca jach'a thayamp apnakata uñjasisinsti sapjjaraquïyätwa: “Jiwjjacchiñäniya” sasa. Walja urunacaw jan mank'atäpjjäyäta. Ucatwa Pablojj sayt'asisina barconquir jakenacaru säna: —Tatanaca, walïsapänwa nayar ist'apjjetasamäna ucajja, cunapachatejj sapjjäyäsmajja: ‘Janic aca Creta islat mistcañäniti’ sasajja. Iyawsapjjetasamäntejj janiw aqham t'akhescasänti, janiraquiw take yänacassa apt'ascasänti. Ucampis jichhajj jan sinti llaquisipjjamti. Janiw maynis jiwcañäniti, barcocwa apt'awayjjañäni. Jichha arumajj mä angelaw uñstitu, Diosan qhitanita. Nayajj uca Diosancaractwa, juparuraquiw sirviracta. Uca angelasti saraquituwa: ‘Jan ajjsaramti. Jumajj Romanquir emperadoran nayrakatapar uñstañamawa. Jumïpanracwa Diosajj jiwañat khespiyani take jumamp chic aca barcon saririnacarojja’ sasa. Uqhamajj tatanaca, jan ajjsarapjjamti. Nayajj Diosaruw catuyasta. Cunjämtejj angelajj sisquitojj ucarojj phokhasipuniniwa. Ucampis thayajj mä islaruw apsustani. Pä seman sarcasinsti, mä arumajj Adriático sat lamar kotanwa uñjasjjapjjta, thayampis ucsar acsar apnakata. Chica arumarusti barco apnaker jakenacajj sapjjänwa: “Niyaw waña oraker jac'achjjapjjatätan” sasa. Jupanacasti mä pitar kal chinuntasinwa kotar jakontapjje, kawkch'a mankhasa uc yatiñataqui. Ucatsti quimsa tunc sojjtan metröscataynawa. Mä juc'amp nayrakatar sartasinsti wasitatwa jakontapjjäna. Ucawjasti pä tunc pakallkon metroquëjjataynawa. Ucatsti ajjsarayasipjjaraquïnwa karkanacar thokt'aña. Ucatwa pusi ancla barco khepäjjar jakontapjje. Llact'asisaw Diosat mayisipjje: “Khanjtanjjaquispa” sasa. Ucchañcamasti barco apnaker jakenacajja barcot jaltjjañwa munapjjäna. Uca amtäwimpiw jisc'a botjja nayräjjat umar apakañatac waquichasipjjäna, nayräjjanquir anclanacsa apakapcaspas uqhama. Ucatwa Pablojj soldadonacan capitanapar uqhamarac soldadonacapampiru yatiyi: —Aca barco apnakerinacatejj sarjjanejja, jumanacajj janiw khespipcasmati —sasa. Uc ist'asinsti soldadonacajj jisc'a bote chinutäcän uca chinuñanac qharirapjje. Ucatsti umaruw jakontapjje. Khanjtanjjepansti Pablojj takenin cunacsa mankt'añapwa munäna. Ucatwa saraquïna: —Niya pä semanjamaw jan iquinëjjapjjtajja, uqhamarac jan mank'atäjjapjjtasa. Cunanacsay mankt'asipjjam. Waquisiw ch'amañcht'asipjjañamajja khespiyasipjjañamataqui. Janiraquiw maynis jiwcaniti —sasa. Uc sasinsti Pablojj mä t'ant'a irtasinwa Diosar yuspagari takenin nayrakatapana. Jupasti pachjasinjja mank'araquïnwa. Uc uñjasinsti takeniw cusisisa mank'apjjaraquïna. Uca barcon saririnacasti pä patac pakallk tunca sojjtanïpjjaraquïyätwa. Takenin mankt'asjjapjjatapatsti barcon utjasquir trigjja umaruw warantapjje, uqhamat barcon phisnaquëjjañapataqui. Willjtanjjepansti barco apnakerinacajj janiw uca chekanacjja uñt'apcänti. Ucampis mä kota muycat c'uchu uñjapjjäna. Uca c'uchusti suma ch'alla kota lacänwa. Uc uñjasinsti sapjjänwa: “Inach uca c'uchur barcjja apcatsna” sasa. Anclar chinuntat pitanac qharirasinsti, kotarpachaw anclanacjja apanucuwayjjapjje. Barco sarayir timón jaranucusinsti, nayräjj vela jakcatawayapjje. Ucatwa barcojj waña iramaru thayamp apcatayasi. Ucatsti barcojj ch'allaruw achuntjjäna. Uqham sayantjjasinsti nayräjj toketjja janiw juc'amp onjjtirjamäcjjänti, khepäjjatsti jach'a uma mathapinacaw t'unantanjjäna. Uqhamäjjepansti soldadonacajj presonacarojj jiwarayañwa amtjjapjjäna, jan qhitins jaltapjjañapataqui. Ucampis soldadonacan capitanapajj Pablor khespiyañ munasinwa, soldadonacaparojj säna jan qhitirus jiwayapjjañapataqui. Saraquïnwa: “Qhitinacatejj uma patan tuyuñ yatipqui ucanacajj nayrakat umar thokontapjjam wañar mistjjañataqui. Sascaquïnwa: Mayninacasti khepat mistupjjaraquim, tablanacjjata, jan ucajj barco c'ullunacjjatsa” sasa. Uqham lurasinwa takenis sumaqui waña oraker misturjjapjjäna. Cunapachatejj takpachani wañar mistjjapjjta, ucqhaquiw yatipjjta uca islan Malta satätapjja. Uca islan jaquirinacasti wali sum catokapjjetu. Jupanacasti mä jach'a ninwa phichapjjäna, thayampi jallumpi puritap laycu. Ucatsti takeniruw jawsapjjetu: “Jutapjjam, ninar jac'achasinipjjam junt'urasipjjañamataqui” sasa. Ucapachasti Pablojj mä juc'a waña lawanac apthapinisinsti, ninaruw apjjatascäna. Acatjamatwa mä catarejj ninat jaltañ munasina Pablon amparapat achthapi. Uca islanquirinacasti uqham Pablon amparapan catari warcusir uñjasinjja, jupanac puraw parlarasipjje: —Aca chachajj jake jiwayirïpachawa. Kotat khespincchi ucasa, juchapat jiwañapapunïpachawa —sasa. Pablosti nina patjjaruw amparapatjja catarir thalakasi. Janiraquiw juparojj cunas camachcänti. Takeniw Pablon amparap p'usuntañap suyasipcäna. Sapjjaraquïnwa: “Acatjamatwa jiwt'ani” sasa. Ucampis jaypach suyapjjatapatsti Pablorojj janiw cunas camachcänti. Uqham uñjasinjja jakenacajj mayrac amuyapjjäna: Aca chachajj mä diosäpachaw, sasa. Uca Malta islansti mä jilïr jakew utjäna Publio sutini. Jupan orakenacapasti ucawja jac'ancaraquïnwa. Ucansti jupajj wali sumaracwa catokapjjaraquitu. Quimsüruraquiw ucanjj kamarapjjta. Ucansti Publion tatapajj usutaw iquiñancascäna. Jupasti wali calenturampi, uqhamarac wila cursiyampi usutänwa. Pablosti ucar uñjt'iriw saräna. Tatitut mayisinsti amparapampi lokjjatasinwa usurirojj c'umaraptayäna. Uc yatisinsti uca islan yakha usutanacasti Pablon ucaruw jutapjjäna, jupanacasti kollatäpjjaraquïnwa. Ucatsti nanacarojj wal yäkapjjetu. Sarjjapcta ucqhasti take cunanacwa churawayapjjetu sarjjañataquejja. Uca islan quimsa phajjsi ucancapjjatajjatsti, yakha barcotaracwa mistuwayapjjta. Uca barcosti juyphipachjja ucanwa pasatayna. Ucasti Alejandría marcanquir barcönwa. Uca barcosti nayräjjapanjja pä c'ari diosan uñnakapampi uchatänwa. Uca c'ari diosanacasti, maynejj Castor satänwa; maynïristi Polux sataraqui. Ucatsti Siracusa puertoruraquiw puripjjta. Ucansti quimsüruraquiw kamarapjjaracta. Ucat sartasinsti, Regio sat puertoruw puripjjaracta, kota irananjam sarasina. Khepürusti aynach thayaw thayt'ani ucatsti khepürojj Puteoli sat chekaruw puripjjta. Ucansti mä kawkha jilatanacaruw jicjjatapjjta. Jupanacasti sapjjaraquituwa: “Mä seman kamart'awayañäni” sasa. Ucatsti khepürojj Roma marcaruraquiw mistuwayapjjta. Romanquir jilatanacasti nanacan puriñajj-jja yatipjjaraquïnwa. Ucatwa thaquir catokeri jutapjjäna, Foro de Apio satäquis ucacama. Jiquisipcta ucawjasti “Tres Tabernas” sataraquïnwa. Pablojj jupanacar uñcatasinsti, Diosaruw yuspagari, ucatsti wal cusisiraquïna. Roma marcar purisinsti, [soldadonacan capitanapajj guardia jilïriparuw presonac catuyjje.] Pablorojj yakhawjaruw jaytapjje, mä soldadompi jupar uñjayasa. Puritat quimsürurusti Pablojj Romanquir judionacan jilïrinacaparuw jawsayäna. Jupanac tantthaptïpansti, jupanacarojj sänwa: —Jilatanaca, nayajj janiw cuna jan wals lurcti judionacataquejja ni awquinacasan saräwinacap tokesa. Uqhamäquipansa nayarojj Jerusalén marcanjja catuntasipcaquituwa. Ucatsti romanonacaruraquiw preso catuyapjjetu. Jupanacasti wal wal jisct'asinjja janiw cuna juchs jicjjatapquitänti nayar jiwayañatacjamajja. Ucatwa antutjañ munjjapjjetäna. Ucampis judionacajj janiw antutatäñajj-jja munapcänti. Ucatwa nayajj emperadoran uñjatäñatac mayta. Ucampis nayan judío masinacajjataquejja, janiw cuna ñankha amtañajjas utjquituti. Ucatpï jumanacarojj jawsayapjjsmajja, jumanacamp jiquisisin parlt'asiñataqui. Cuntï Israel marcan suyt'apctansa, uca quicpa suyt'äwi laycuwa aqham aca cadenanacampi ñach'antat uñjastjja. Uc ist'asinsti jupanacajj Pablorojj sapjjänwa: —Nanacajj janiw cuna cartsa jumjjatjja Judea marcatjja catokapcti. Janiraquiw Jerusalenat jutir cawquïr jilatanacas jumjjatjja cuna jan walsa yatiyapcaraquituti. Nanacajj ist'añwa munapjjaraquirista juman amuyuma. Yatipjjtwa take chekan aca machak yatichäwita jan walinac parlapjjatapa. Uqham sasinsti mä urutaquiw tantacht'asiñjja amtapjjäna. Ucürusti walja jakenacaraquiw jutapjjäna, cawqhantejj Pablojj korpachascäns uca utaru. Alwat jayp'ucamaraquiw jupajj Diosan reinopat jupanacarojj parläna. Moisesan leyinacap toketa, uqhamarac profetanacan kellkatanacapampita Jesusjjat amuyt'ayañ munäna. Yakhepanacasti cuntejj Pablojj siscäna ucarojj iyawsapjjänwa, mayninacasti janiraquiw iyawsapcänti. Jupanac taypina jan mä amtäwic utjatapatjja sarjjañ munapjjäna, ucatwa Pablojj säna: —Kollan Ajayojj walicpun parlawayäna awquinacasarojj Isaías profeta toke, aqham sasa: ‘Saram, ucatsti uca jakenacar saraquim: Jumanacajj ist'asipcätawa, ucampis janiw amuyt'apcätati. Uñjapjjaraquïtawa, ucampis janiw amuyapcätati. Jakenacan chuymanacapasti kalaratäjjewa, jan wal ist'apjje, nayranacapasti ch'irmthapitaraquiwa, jan uñjapjjañapataqui, jinchunacapampi jan ist'apjjañapataqui, chuymanacapampis janirac amuyt'apjjañapataqui, jupanacajj janiraqui naya toker cuttanipcpanti kollatäpjjañapataqui.’ Jichhasti jumanacajj yatipjjam, jichhat ucsarojj Diosan khespiyasiñapajj jan judiöpquis ucanacaru yatiyatäniwa. Jupanacaraquiw ist'apjjani —sasa. [Pablon uqham jupanacar parlatapatjja, judionacajj jupanaccam ch'ajjwasaw sarjjapjje.] Pablosti pä maraw alquilat utapanjja utjasiwayi. Take jupar uñjt'ir jutirinacarusti catokaraquirïnwa. Ucansti jan ajjsartasaraquiw jupajj Diosan reinopatjja yaticharaquïna, uqhamarac Tatit Jesucristjjatsa. Janiraquiw qhitis juparojj jarc'cänti uqham parlatapatjja. Naya Pablojj Jesucriston sirviripätwa. Apostolöñajjataquejj Diosaw jawsitu, yakhacharaquitu jupan khespiyasiñ arunacap jakenacar yatiyañajjataqui. Khespiyasiñajj jakenacatac utjatapjja, Diosajj nayra urunacatpachwa arsuwayäna profetanac toke, kollan Kellkatanacana. Uca arsüwisti Jesucristo Tatitusawa, cawquïritejj Diosan wawapäqui uca. Janchi toketsti rey Davidan familiapataraquïnwa, ucampis Kollan Ajayun phokt'atätap laycojja, Diosan Yokapa, munañaniraqui uñacht'ayatawa, jiwatanac taypit jactatap laycu. Uca quipca Jesucristo tokeraquiw Diosajj jiwasanacar suma luraña churistu, sutipan jiwasanacajj arunacap yatiyir sarañasataqui take acapachanquirinacar jupar arquiri tucuyañataqui. Jumanacaruw Diosajj jupanac chica jawsapjjaractam, Jesucristoncapjjañamataqui. Jichhajja take jumanacaruw kellkanipjjsma Roma marcan jaquirinacaru, qhitinacarutejj Diosajj wal munapctamjja, uqhamarac jupatac yakhachatäñataqui jawsatäpjjtawa. Uqhamajj jumanacajj catokapjjamay Dios Awquisana Jesucristo Tatitusampina bendicionapa, uqhamarac sumancañapa. Jumanac laycojj Jesucristo tokew nayrakat Diosajjar sinti yuspagarta, jumanacan Diosar iyawsapjjatamatsti take chekanwa parlasi. Qhiti Diosarutejj nayajj sirviscta take chuymajjampi Yokapan arunacap khanañchasa ucajja, uñjasquituwa cunjämtejj nayajj jumanacat oracionajjan amtasipjjapunsma ucjja. Diosarusti mayiscapuntwa jumanacar cunjämatsa tumpt'aniñajjataqui munañapächi ucajja jumanacan ucarojj jutäwa. Jumanacarojj uñjañwa munta uqhamat ajayu token ch'amañcht'añataqui uqhamat juc'amp sum sayt'asipjjañamataqui; uqhamat maynit mayniru yanapt'asiñasataqui cawquïr iyawsañatejj jumanacansa nayansa utjqui ucarjama. Jilatanaca, muntwa jumanacan yatipjjañama, nayan walja cuti jumanacan ucar tumpir jutañ munatajja, ucampis janiw jichhacamas jutcti. Munaraquïyätwa jumanacan ucar jutasina Diosar iyawsatanacamatjja wali suma ajayun achunaca apthapiña, cunjämtejj yakha tokenacana apthapiwaycta uqhama. Nayajj taketwa manüta, griegonacatsa jan griegonacatsa, walja amuyt'aninacatsa, juc'a amuyt'aninacatsa. Jichhasti nayajj janc'aquïtwa khespiyasiñ suma arunac yatiyañataquejja, uqhamarac jumanacarus Roma marcan jacasir jilatanaca. Janiw nayajj evangeliotjj p'enkascti, ucasti Diosan ch'amapawa take iyawsir jakenacar khespiyañataqui, nayrakata judionacaru uqhamarac jan judiöpquis ucanacarusa. Aca arunacasti jiwasanacarojj yatichistuwa, cunjämtï Diosajj jiwasanacar catokquistu iyawsäwi laycuqui, cunjämtejj Kellkatan sisquis uqhama: “Qhititejj Diosamp catokatäqui ucajja iyawsäwi laycuquiw jacani” sasa. Uñjtanwa Diosan ajjsarcañ mutuyäwipajj alajjpachatwa jutasqui take acapachan jan wali jakenacataqui, uqhamarac juchararanacataqui. Jupanacan juchanacap laycuwa cheka cancañajj jan khanstquiti. Sumwa yatipjje cunjämtejj Diosajj uñacht'ayasispa ucjja, jupa quipcaraquiwa jupanacarojj uñacht'ayasi. Diosan jan uñjcay yänacapajj jupan luratanacap tokew uñacht'ayasi. Khanpachwa uñacht'ayasi cunapachatejj aca orakejj luratäcäns ucürutpacha jupajj Diosätapa, ch'amapajj jan tucusquiriraquïtapa. Ucatpï jakenacajj jan cunjämats jupat jaltapcaspatejja. Uqham Diosan ch'amanïtapa uñt'apcchisa, jakenacajj janiw Diosarjam yupaychapquiti ni yuspagarapcaraquisa, jan ucasti juc'amp jan cunatac ina lup'ïwinacar chhaktatäpjjewa, jan walinac amtir chuymapasti ch'amact'ataraquiwa. Jupanacajj wali yatiñanjamaquiw tucupjje, ucampis janiw cuns yatipquiti. Ucatwa Diosan jach'a c'ajquir cancañapa jakoquipapjje, jiwirïqui uca Diosar yupaychañat sipanjja jiwir jakenacan diosanacaparuw yupaychapjje jamach'inacaru, asirunacaru, pusi cayun animalanacar cuna. Ucatpï Diosajj jupanacarojj uca cunayman p'enkascaña jan wali amtatanacapar apanucujja, ucatsti jupanacajj sinti jan walinac jupanac purajj lurapjje. Diosan cheka cancañapar jan iyawsasina, cunatejj c'arïqui ucar jaysapjjatap laycu. Ucatsti cuntejj Diosajj lurcatayna ucanacaruquiw yupaychapjje Diosar yupaychañat sipansa. Chekpachansa Diosaquiw wiñayataqui yupaychatäñapajja. Uqhamäpan. Ucatwa Diosajj jupanacarojj sinti p'enkascañ juchanacaru apanucu, warminacapasa cunatejj jupanacataquejj waquisqui ucanacsa maysaruw mayjt'ayapjje warminacpura sarnakasa. Chachanacasa uca quipcaraquiwa, cunatejj warmimpi jakjama sarnakañäqui ucanac jaytjasinjja jan walïquis ucanacwa lurapjje. Jupanacan jan wali lup'ïwinacapasti ninjamaw ake, p'enkascaña k'añunacwa lurapjjaraqui chachanacpura, uqhamatwa jupanacajj mutuñjja catokapjjaraqui uca jan wali sarnakäwinacaparjama. Niyaquitejj Diosarojj jan uñt'añ munapcchejja, Diosajj jupanacarojj uca jan wali luräwinacapar chhakañapataquiw jaytanucu, ucat jan walïqui uc lurapjjañapataqui. Cunayman jan chekap lurañanacampi phokhantatäpjjaraquiwa [k'añu lurañanacampi,] ñankha amtañampi, mich'asiñampi, jan wali amtañampi, envidiasiñampi, jak jiwayañampi, uñisisiñampi, sallkjasiñampi, maynit mayni contra parlañanacampi phokhantatäpjjewa. Jake masinacapatjja jan walinac parlapjje, Diosarusti uñisipjjaraquiwa, ñankhanacaracwa arsupjje, wali wali tucurinaca, jach'achasirinaca, jan walinac uñstayirinaca, awquipar jan jaysirinaca, jan amuyt'irinaca, cuntejj arsqui ucar jan phokherinaca, jan qhuyapayasirinaca, jan jake masiparus perdonirinaca, jan munasiñ chuymaniraqui. Jupanacajj sum yatipjje cuntejj Diosajj jupanacan lurañap munqui ucjja, yatipjjaraquiwa uqham jan walinac luririnacajja jiwayatäñapa ucsa, ucampis jupanacajj lurasipcaquiwa, mayninaca uqhamanaca luripansa juc'ampwa uñjañ munapjjaraqui. Take ucanac luratam laycusti jumajj jan cuna arsusiñaniw uñjastajja jumajj qhitïscamsa. Jakenacarusti juchañcharactawa uqham juchañchasinsti juma quipcaw juchañchastajja, juman uca quipca luratam laycu. Ucampis yatipjjtanwa, Diosajj cunatejj chekäqui ucarjamaw uñji, take acanac luririnacarojja juchañcharaqui. Ay jake, jumatejj jakenacarojj juchañchstajja take uca luräwinacapata, ucatsti jumajj jupanacjamaraqui lurascsta ucajja, ¿amuytati Diosan mutuyäwipat jaltañjja? ¿Jan ucajj Diosan munasiñapjja, jan tucusquir llamp'usiñapsa janich yäkcta? Chekpachansa uca Diosan llamp'u tucutapajja juman take ucanac arrepientisisa apanucuñamataquiwa. Wali kala chuymanïtawa, janiraquiw uca jan wali luratanacamsa apanucuñ munctati. Ucatpï jichhajj juma pachpataqui uca jan wali luräwinacjja wal montonasctajja, cunürutejj Diosan chekapar taripañ urojj purincani ucürutaqui. Ucapachasti Diosajj churaniwa sapa maynirus luräwiparjama. Diosajj wiñay jacañwa churani take qhitinacatejj Diosan marcapa, cheka cancañampi jan inact'as thakerinacarojja. Ucampis jan ist'asis ch'ajjwirinacarojja mutuyaniwa, chekat sipana jan walïquis ucar jaysatap laycu. Take jan wali luririnacataquejj wali t'akhesiñanaca llaquisiñanacampiw utjani, nayrakatajj judionacataqui, uqhamarac jan judiöpquis ucanacataquisa. Ucampis Diosajj sumancaña, samaraña, jach'achatäñampi take jupar iyawsirinacarojj churani, nayrakatajja judionacaru, uqhamarac jan judiöpquis ucanacarusa. Diosajj janiw yakha yakha uñjquiti jakerojja, jupataquejj take jakes mayaquiwa. Moisesan leyip jan yatcasin jucha lurapquis ucanacajj janiw uca leyirjam juchañchatäpcaniti, ucampis Moisesan leyip yatcasin juch luririnacajja, uca leyirjam juchañchataraquïniwa. Diosan nayrakatapanjja janiw asquïquiti uca ley alek ist'irinacaquejja jan ucasti uca leyirjam phokherinacaw asquejja. Ucampis jan judiöpquis ucanacasti janiw Moisesan leyipa yatipquiti, ucampis lurapjjewa take cunanacatejj leyin kellkatäqui ucanaca. Uqham lurañajja jupanacan leyipawa. Luratanacapampiwa jupanacajj uñacht'ayi chuymanacapan uca leyejj kellkatätapa. Chuymapaw uqham khanañchi, ucatpï uca quipca chuymaparaqui juchañchanejja jan ucajj arjjatanisa. Diosajj take jakenacan jamasan luratanacapa Jesucristo toke taripcani uca urojja, khespiyasiñ arunaca nayajj yatichcta uqhamarjama. Jumajj: “Judiöt” sistawa, Moisesan leyiparjamaraquiw catuyastajja, ucatsti jach'a jach'araquiw tuctajja Diosamatjja. Diosan munañapjja yatiractawa, uca leyisti cunatejj asquïqui uc ajlliñwa yatichtamjja. Ucatsti jumajj juyqhur irpirjamaw amuyastajja, uqhamarac ch'amacancquis ucanacarus khantayirjamaraqui. Jan yatirinacarusti yatichirjamaraquiw amuyastajja, jan amuyt'irinacarus amuyt'ayirjamaraqui, uca leyinjja cunatejj chekäqui yatiñäcaraqui uc yatitam laycu. Uqhamasti jumatejj jakenacar yatichstajja, ¿cunatsa juma quipcajj jan yatichasta? Jumajj yatichtawa: “Janiw lunthatasiñati” sasa. Ucatsti, ¿cunatsa jumajj lunthatascaractajja? Jumajj sistawa: “Janiw wachoka juchan sarnakätati” sasa. Ucat jumajj ¿cunats uca wachoka juchan jumapacha sarnakascaractajja? Jumajj yakha diosanacarojj uñissta ucajja ¿cunats jumajj uca c'ari diosanacan templopat lunthatascaractajja? Uca ley yatitamampejj yupaychasctawa, ucampis uca leyir jan jaysatamampejja Diosarojj wal jisc'achtajja. Ucatpï Tatitun arunacapajj aqham sejja: “Jan judiöpquis uca jakenacajj Diosat jan wali arunac parlapjje, juma judionac laycu” sasa. Chekpachansa circuncisionajj jumataquejj waliwa, Moisesan leyiparjam sarnakcsta ucajja, ucampis jan uca yatichäwirjam sarnakcsta ucajja inamayaw uca circuncisionajja. Qhititejj Diosan arunacaparjam sarnakqui lurcaraqui jan circuncidatäcasinsa ucajja, uqham luratap laycuw circuncidatäcaspas uqhamäni, jan circuncidatäcasinsa. Qhititejj janchipan jan circuncidatäqui, ucatsti Moisesan arunacaparjam sarnakcaraqui ucajja, jumarojj juchañchätamwa. Jumajj yatisctawa, Kellkatas utjascaractamwa circuncidatäscaractawa uqhampachas jan ist'atam laycuw juchañchätam. Judiöñajja janiw lakäquiñaquïquiti; circuncidatäñasa janiw alek circuncidatäñaquïquiti. Jan ucasti chekpach judiöñajja, take chuymampi iyawsañawa. Circuncidatäñapasti chuyman circuncidatäñawa. Ucasti janiw cuna leyitsa jutquiti, jan ucasti ajayutwa juti. Qhititejj uqhamäqui ucajja Diosampi catokatawa, janiw jakenacampiti. Uqhamasti, ¿cuna asquisa judiöñajja, jan ucajj circuncidatäñasa? Chekpachansa asquiwa. Nayrakatajj Diosaw judionacarojj arunacap churatayna. Uqhamasti ¿cunaraquïni yakhepanacajj jan jupan arunacaparjam sarnakapcani ucasti? ¿Diosajj jupanacarojj armt'araquispati? Janiw cunäquipansa, jan ucasti Diosajj take cunsa chekaparjamaw luraraqui, jakenacajj c'arisisipcpansa. Ucatpï arunacapajj aqham saraquejja: “Arsutanacam laycuw chekan uñt'atäyäta. Taripatäcät ucqhasti atipätawa.” Ucampis jiwasan jan wali luratanacasatejj asquïchejja Diosan asqui cancañap uñacht'ayañataquejja, ¿camsañänisa? ¿Diosajj jan waliti jiwasanacar juchanacas laycu mutuyatapajja? (Acanacjja mä jakjamaquiw parlta.) Janiw cunjämatsa uqhamäcaspati. Diosatejj jan chekäcchejja, ¿cunjämarac acapachanquirinacar taripaspasti? Nayan c'arisitajjatejj Diosan cheka cancañap jach'aptaychejja, ¿cunataraqui nayarusti juchañchitaspasti? Uqhamäspa ucqhajja ¿cunataraqui jan walinac juc'ampi lursnasti walïquis ucanac jutañapataquisti? Acpï yakhepanacajj jan wali amtäwimpi sapjjestojja: “Jupanacajj acanacwa yatichapjje” sasa. Ucampis uca jakenacajj mutuyatäñapaw waquisi. ¿Cunaraquisti? Jiwasa judionacasti jupanacat sipansa ¿juc'ampi sumäpjjtanti? Janiw cunjämatsa, niyaqui khanañchtanjja judionacasa jan judionacasa, juchancapjjatapa. Kellkatanjja siwa: “¡Janiw mä asqui jakes utjquiti, ni mayniquisa! Janiw utjquiti mayni amuyt'irisa. Janiraquiw maynis Diosar thakerejj utjcaraquiti. Takeniw jan wali thaquir saranucupjje; takpachaniw jan wal lurapjje, ¡Janiw qhitis asqui lurirejj utjquiti! ¡Janiw maynis utjquiti! Jupanacan mallk'anacapajj jist'arpayatawa sepulturar uñtata. Parlatanacapampejj sallkjapjjewa. Catarin venenopjamaraquiw jupanacan lacanacapanjj utji. Arsutanacapasti maldeciña jan wali arunacaquiwa. Jiwayañataquis janc'aquiw jalapjje. Sarnakäwinacapansti t'unjatäñampi llaquisiñampiquiw utji. Janiraquiw sumancañ thacsa uñt'apquiti, ni Diosar ajjsarañsa amuyapcaraquiti.” Yatiractanwa, leyejj qhitinacatejj uca leyincapqui ucanacaruw parli, takpachani amuquïpjjañapataqui, uqhamat take jaquir jakenacajj Diosan maldicionapar puriñapataqui. Chekpachansa janiw qhitis uca leyirjam sarnakatap laycojj Diosan nayrakatapanjja catokatäcaniti. Uca leyisti jiwasanacan juchanïtas uñt'ayañataquiquiwa. Ucampis jichhajj ley maysar apanucusajj yattanwa cunjämatejj Diosajj jiwasanacarojj asqui jaket catokquistu ucjja, ucasti yatisiwa leyin yatichäwip toke, uqhamarac profetanac toke. Diosajj cunjämattejj jiwasanacarojj asqui jaket catokquistaspan ucajja Jesucristor iyawsatas laycuquiwa, janiraquiw yakha yakhäñajj utjquiti; ucatsti takeni jucha lurapjjatap laycusti Diosampejj janiw catokatäpquiti. Ucampis Diosajj jupan jach'a munasiñapanjja ina ch'usatacwa catokestu, Jesucristo tokwa jiwasanacarojj khespiyaraquistu. Diosasti Jesucristoruw juchan pagopjama uchi, jupan jiwäwip laycu khespiyasiñajj utjañapataqui, iyawsäwi toke. Take acanacasti lurasiwa jupan llamp'u chuymapajj uñstañapataqui nayra juchanacas perdonatapatjja. Lurasiraquiwa jiwasanacar uñacht'ayañataqui jupajj chekapätapa, jichhasti pachpaquïsquiwa qhitinacatejj Jesucristor iyawsqui ucanacar jupampïñataqui catokasinjja. Uqhamasti, ¿cawquinquisa jach'a jach'a tucutasajja? Tucusjjewa. ¿Cunatsa? Janiwa uca leyirjam saratas laycuti, jan ucasti iyawsatas laycuwa. Jichhajj uñjtanwa mä jakejj iyawsäwi laycuqui Diosan asquit catokatätapjja, janiw cuntejj leyinjja sisqui ucar phokhatap laycuti. ¿Diosasti judionacan Diosapaquiti? ¿Janit jan judiöpquis ucanacan Diosapäcaraquejja? Chekpachansa jupanacan Diosaparaquiwa. Mä sapa Diosaqui utjchejja, iyawsañ tokew Diosajj catokani circuncidatarus jan circuncidatarusa. Uqhamasti, ¿jichhajj iyawsäwi toketi leyirojj ina ch'usar tucuytanjja? Janiw cunäquipansa, ucat sipansa juc'amp ch'amanwa leyirojj tucuytanjja. Jiwasanacajj sañäniti: “Abraham awquisajj, ¿cuns jicjjatawayi?” sasa. Abrahamatejj Dios nayrakatan sumaru apsutäsapän luratanacap toke ucajja, inas jach'achasiñapajj utjchisapäna, ucampis janiw Diosan nayrakatapanjja. ¿Camsis Diosan arunacapajja? “Abrahamajj Diosarojj iyawsänwa ucatwa Diosajj juparojj asquita catokäna iyawsatap laycu.” Jichhajj waliquiwa, maynitejj mä cuns lurchejja, uca luratapatjja pagojja waquisiwa juparu churatäñapa, janiw mä wajjt'äwjamti. Tatitojj juchan jakerojj pampachiwa, jupar iyawsir jakerusti iyawsäwip laycuw asqui jaket catoke, luräwinacap uñachayañatac jan utjquipansa. Uca quipcaracwa Davidajj jaken cusisiñapata parläna, Diosajj uca jakerojj catokerïtapa jan jupan luräwinacap uñtasa. Davidajj saraquïnwa: “¡Cusisiñanïpjjewa qhitinacarutejj Diosajj juchanacapat pampachqui ucanacajja. Jan wali luratanacapasti pampachatäjjaraquiwa! ¡Cusisiñanïpjjewa qhitinacatejj juchanacapat jan juchañchatäpqui ucanacajja!” sasa. ¿Chekäspati aca cusisiña utjatapa qhitinacatejj circuncidatäpqui ucanacataquiqui? ¿Jan ucajj jan circuncidatäquis ucanacataquis utjaraquispacha? Jiwasanacajj sayätanwa: “Diosajj Abrahamarojj iyawsäwi tokew catokatayna” sasa. ¿Cunapacharac Diosasti uqham catokänsti? ¿Cunapachatejj Abrahamajj circuncidatäcän ucqhati, jan ucajj uca nayräjjacha? Janiw uca khepatti, jan ucasti uca nayräjjawa. Abrahamajj uca khepatwa circuncidañ luräwjja catokäna, mä chimpücaspas uqhama, cunapachatejj iyawsasin asquit catokatäcäna ucqha. Ucatpï Abrahamajj take qhitinacatejj iyawsäwi laycu Diosampi catokatäpqui ucanacan awquipajja, jan circuncisión catokcchi ucasa. Chekawa, Abrahamajj circuncidatanacan awquipawa, ucatsti iyawsañampiraquiw arcapjje, cunjämatejj Abrahamajj janïr circuncidatäcasin iyawsañanïna uqhama. Diosajj Abrahamarojj mä arust'äwi arsuwayäna jupan wawanacaparu acapacha herenciata churañataqui, ucampis uca arust'äwjja janiw arscänti jupan leyiru phokhatap laycu, jan ucasti Diosar iyawsañapaw utjäna, ucatwa Diosajj juparojj asquit catokäna. Take qhitinacatejj leyirjama sarnakerinacaqui herencia catokaspa ucajja, iyawsañajja janiw cunataquis asquïcaspati, Diosan arsutapasti ina ch'usaruraquiw tucuspa. Leyejja mutuñacwa apani, ucampis cawquintejj jan leyejj utjqui ucanjja janiraquiw cunas ley contrajj utjquiti. Abrahamar arsutäcäna wawanacapataquisa ucajja, iyawsäw tokew phokhasiñapäna mä wajjt'asïwjama catokañataqui. Ucasti janiw leyirjam sarnakerinacataquïquiti, jan ucasti Abrahamjam iyawsirinacataquiraquiwa. Ucatwa jupajj take jiwasanacan awquisajja. Dios nayrakatansa, qhitirutejj jupas iyawscaraquïna, cunjämtejj Diosan arunacapajj sisqui ucarjama: “Walja jakenacan awquipäñapataquiw lursma” sasa. Diosajj jiwatanacarojj jacañwa churi, cunanacatejj jan utjquis ucanacarusa utjcaspas uqhamwa utjayi. Abrahamajj janis cun suyt'cchïna ucasa, iyawsatap laycuwa uca suyt'äwipajj phokhasïna, uqhamatracwa walja jakenacan awquipajja, cunjämtï Diosajj juparu siscatayna ucarjama: “Juman wawanacamajj uqhamäniwa” sasa. Abrahamajj niya patac maranjamänwa ucampis janiw jupan iyawsañapajj chhaktcänti. Jupasa uqhamarac Sara warmipasa sinti chuymanëjjapjjchïna ucasa, janiw wawanïñatac suyt'äwipajj jupanacatjja chhaktcänti. Janiw pächascänti Diosan arsutapatjja, ucampis juc'ampwa ch'amañchasïna, iyawsañapasti juc'ampïnwa, Diosarusti yupaycharaquïnwa, take chuyma catuyasisina, Diosajj ch'amanïtapa cuntejj sisquejj ucanaca phokhañataqui. Uqhamätap laycupï Diosajj Abrahamar asquit catokänjja iyawsäwip toke. Abrahaman iyawsäwipa utjatapatjja janiw jupjjatac kellkatäcänti, jan ucasti jiwasanacjjatjja kellkataraquiwa. Diosasti catokaraquistuwa asquita jiwasan iyawsäwis toke, uca iyawsäwisti acawa: Diosajj jiwatanac taypita Jesusar jactayatapa cawquïritejj jiwasan Tatitusäqui uca. Jupasti jiwañaru catuyatänwa jiwasanacan juchanacas laycu, ucatsti jactayataraquïnwa jupa toke jiwasanacajj Diosampi catokatäñasataqui. Iyawsäwi laycu Dios nayrakatan asquit uñt'atäjjatasatwa Diosampi sumancañajj utjistu Jesucristo Tatitusana. Cristo tokeraquiw jiwasanacajj Diosarojj jac'achastanjja, iyawsäwi laycu jupat bendiciona catokañataqui. Uca bendicionansti takeniw ch'amani sayt'atätanjja, Diosan marcaparu mantañataqui suyt'äwinsti cusisitätanwa. Janiraquiw ucaquïquiti, jan ucasti t'akhesiñansa cusisiractanwa, uqhamatwa yatiractanjja t'akhesiñajj llamp'u chuymanïña yatichatapa. Uqham llamp'u chuymanïñasti mä sumaruw jiwasarojj mistuyistu, uqham sumar mistuyatäsinsti suyt'añaw utjistu. Uca suyt'äwinsti janiw cuna mayjt'añas utjquiti, Diosasti jiwasan chuymanacasarojj munasiñapwa phokhantistu Kollan Ajayu churquist uca toke. Cunapachatejj jiwasanacajj jan ch'amanïcäyätan jiwaspacha khespiyasiñataquejja, ucapachaw Cristo Tatitusajj horasapar jiwawayi jiwasan juchanacas laycu. Janiw qhitis jasaquejj mä jake laycu jiwcaspati, ni mä asqui jake laycusa; inas maynejj jiwaracchispa mä suma asqui jake laycu. Ucampis Diosajj munasiñapwa uñacht'ayistu, cunapachatejj jiwasanacajj juchanïscäyätan ucapachaw Cristojj jiwasanac laycu jiwawayi. Jichhasti catokatätanwa Dios nayrakatanjja Jesucriston jiwatap laycu, ucatpï jichhajj tucusïwi mutuñatjja khespiyatäñänejja Cristo toke. Diosan uñisiripäcasinsa Dios quipcaw sumancthapiyistu jupan Wawapan jiwatap toke, ucataracwa jichhajj uca Wawapan jacäwip toke khespiyatäñäni, jupampi sumancthapitas laycu. Janiw ucaquïcaraquiti jan ucasti Diosancjjasinjja cusisiractanwa Jesucristo toke, Tatit Jesucristos tokew Diosampejj sumancthapitäjjtanjja. Cunjämatejj mä sapa jake toke juchajj aca oraker mantanquejja, ucat jiwajj uca jucha laycurac utjejja, uqhamaraquiw jiwajj take jakerojj catuntawayi juchachasitap laycu. Janïr ley utjquipanwa aca orakenjja juchajj utj-jjäna, cawqhantejj jan leyejj utjquejja janiraquiw juchajj amtatäquiti. Ucampis Adanan urunacapat Moisesan urunacapcamajja, jiwañajj ch'amanïnwa juchachasirinacataquejja, jupanacajj janis Adanjama juch lurapcchïna ucasa. Adanasti chekpachansa mä uñacht'äwiquïnwa qhititejj jutañapäcän ucatjja. Ucampis Adanan juchapjja janiw cuntejj Diosajj churquistu ucampejj mayachcsnati. Mä jaken juchar puritap laycojja walja jakenacaw jiwari. Ucampis Diosajj ina ch'usataqui khespiyasiña churquistu mä jake Jesucristo toke ucasti, chekpachansa juc'amp jach'awa, uqhamarac walja jakenacatac asquiraquiwa. Mä sapa jaken jucha luratapajja janiw Diosan jiwasar khespiyasiñ churquistu ucampejj uñtascaspati. Juchañchatäñasti mä sapa jucha laycuw utji, ucampis khespiyasiñjja Diosajj ina ch'usatacwa jakenacarojj churi, uca jakenacajj walja juchanïscpasaya. Jiwañatejj mä sapa jaken jucha luratap laycu mantanchïnjja, ucat juc'ampiwa machak jacañanjja munañanïpjjani, qhitinacarutejj Diosajj ina ch'usataqui catokqui Jesucristo laycu ucanacajja. Cunjämatejj Adanan juchap laycuqui juchañchatäñajj take jaketaqui utjejja, uca quipcaraquiw Diosan asqui munasiñapajj Jesucristo toke khespiyasiñajj jakenacataquejj utjaraqui. Cunjämatejj mayni jaken juchañchasitap laycuqui waljani juchararäpjjejja, uqhamaraquiw mayni sapa jaken ist'asiri tucutap laycojj waljaniraqui Dios nayrakatanjja asquit catokatänejja. Leyisti churatänwa juchajj juc'amp uñstañapataqui, ucampis cunapachatejj juchajj juc'ampi utjänjja juc'ampiraquiw Diosan qhuyapayasiñapajj utjaraquïna. Take acanacasti lurasiwa cunjämtï juchajj jiwayañataqui ch'amanïquejja, uca quipcaraquiw Diosan qhuyapayasiñapajj jiwasatac ch'amaniraqui Diosampïtas laycu Jesucristo toke wiñay jacañ churañataqui. ¿Camsaraquiñänisti? ¿Juchjja lurascaquiñäniti ucat Diosan munasiñapajj juc'amp jiltañapataqui? Janiw cunäquipansa. Jiwasanacajj juchataquejj jiwatäjjtanwa; ¿cunjämaraqui wasitat juchampi jacascacsnasti? ¿Janit yatipcta take qhitinacatï bautismo toke Cristompi mayachasctan, ucatsti jupampi chica bautismo toke jiwjjatasjja? Chekpachansa Cristompi chicaw bautismo toke jiwasanacajj imantatäjjtanjja, ucatsti jiwatäjjaractanwa, ucat jactasina mä machak jacañan jacañataqui, cunjämtejj Cristojj jactawaycäna Dios Awquin jach'a ch'amap laycu uqhama. Jiwasanacatejj jiwäwipana Cristompejj mayachatästanjja, uqhamaraquiw jacatatañapanjja jupampi mayachatäñäni. Yattanwa, nayra jacañasajj jupampi chica ch'accatatäjjewa uqhamat jiwasan cuna jan walitejj utjqui ucajj t'unjatäñapataqui, uqhamat jan juc'ampi juchar sirvjjañasataqui. Qhititejj jiwqui ucajj juchatjja jithektatäjjewa. Jiwasanacatejj Cristompi jiwjjstanjja, jupampi jacañataquiw iyawstanjja. Yattanwa Cristojj jiwatat jactasinjja, janiw mayampsa jiwcjjaniti, jiwañasti janiraquiw jupjjarojj ch'amanïcjjeti. Cristojj jiwcasinjja juchataquejj mä cuticwa jan mayampitac jiwawayi, jichhasti Diosataquiquiw jacjje. Uqhamaraquiy jumanacajj amuyasipjjam juchataquejj jiwatäjjapjjatama, ucampis Diosataquejj jacasipctawa, Cristo Tatitun mayaquëjjapjjatamata. Uca laycupï jumanacajja jucharojj atipjapjjañamajja janiraquiw juchampis apnakayasipjjañamäquiti uca jiwir janchi cuerponjja. Cuntejj uca janchi cuerpomajj munqui ucajj atipjañaw waquisi. Janchinacamjja jan jucharojj catuyasipjjamti mä cunäcaspas uqhama juch lurañataqui, jan ucasti Diosar catuyasipjjam, cunjämtejj jucharu jiwjjasina jacjjapjjtajja uqhama. Jichhasti Diosar catuyasipjjam take cuerppacha, cunatejj asquïqui uc lurañataqui. Juchasti janiw jumanacjjarojj ch'amanïcjjaniti, janiraquiw leyin munañapancjjapjjtati, jan ucasti Diosan qhuyapayasiñapancjjapjjtawa. ¿Cunaraqui jichhasti? Diosan qhuyapayasiñapancjjapjjstan ucajja, leyisti janiraqui jiwasjjaru cuna munañanïcjjchisa ucajja ¿juchtï juc'amp lurascaquiñäni? Janiw cunäquipansa. Jumanacajj wal yatipjjtajja cunjämatejj mä esclavojj mä patronaru sirviñataqui catuyasjjchi ucajja, patronaparojj ist'añapawa, uqhamaraquipï maynejj juchar catuyasjjchi ucajja, jucharusti ist'añapawa, ucasti jiwañaruraquiw api. Ucat sipan qhitinacatejj Diosar catuyasqui ucanacasti cheka cancañan sarnakañataquiw catuyasi. Ucampis nayajj Diosarojj yuspagartwa jumanacan uca juchan esclavöñat mistunitanacamata, take chuymanacamampi Diosar iyawsasa, cuna yatichäwinactejj jumanacajj catokapcta ucarjama. Juchat jithektjjasinjja jichhajj mantjjapjjtawa cheka sarnakäwin sirviñataqui. (Jichhasti jaken amuyuparjamaquiw parlta, jumanacasti take cuntejj parlcta ucjja janiw amuyapctati). Jumanacajj nayrapachanjja k'añu cancañanacaru uqhamarac ñankha lurañanacaruw janchinacamjja loktasipjjäyätajja. Jichhasti Diosaruy janchinacamjja loktasjjapjjam cheka cancañaru, uqhamat Diosataquiqui k'oma jacjjapjjañamataqui. Cunapachatejj jumanacajj juchan esclavopäsipcäyät ucapachajja janiw cheka cancañar sirvirinacäpcäyätati. Ucampis ¿cuna suma asquirac catokapjjtasti jichhajj mä p'enkachäwiquïchi ucajja? Take ucanacan tucuyapasti jiwañaquiwa. Ucampis jichhajj juchata khespiyatäjjasinjja Diosan sirvirinacapaw tucuwayjjapjjtajja. Ucasti wali sumawa jumanacataquejja, Dios chuymaracwa tucuyapjjtam, wiñay jacañracwa jicjjatapjjäta. Juchan wajjt'asiñapasti jiwañawa, ucampis Diosan wajjt'äwipajj wiñay jacañawa Cristo Jesús Tatitusana. Jilatanaca, jumanacajj sum yatipjjta leyjjatjja. Uca leyisti ch'amaniwa jacquir jaketaquiqui. Acasti mä uñacht'äwiwa: Mä casada warmejja leyirjamajj chachapa jacquipanacwa jupar catuyasiñapa. Chachap jiwjje ucapachajj warmejj librëjjewa leyitjja. Uqhamasti jupatejj yakha chachampi sarnakchejja chachapa jacasquipana ucajja, wachok juchwa luri, ucampis chachapatejj jiwatäjjchi ucapachajja, cuntejj leyejj sisqui ucatjja librëjjewa, jupasti yakha chachampi jan juchar purisajj casarasiscaraquispawa. Uca quipcaraquipï jumanacajj, munat jilatanaca, Criston cuerpopar catuyatäjjapjjsta ucajja, leyitaquejj jiwatäjjapjjtawa, uqhamata yakhampi jacapjjañamataqui. Jichhajj Cristoncjjapjjtawa qhititejj jiwatanaca taypit jacatatawaycatayna ucana, ucasti jiwasan Diosataqui asquïñasataquiwa. Janchin munañapancascäyätan ucqhajja, leyejj jiwasanacarojj juchachasiñ amtayiriquïnwa. Uca juchanacasti jiwañaruw apistänjja. Ucampis uca leyin munañaparojj jiwatäjjtanwa, jichhasti khespiyatäjjtanwa Ajayun machak jacañan Diosaru sirviñataquejja, janiw uca merk'e leyejj kellkatäcän ucarjamati. Jichhasti ¿cun sañänisa? ¿Leyejj juchati? Janiw cunäquipansa. Ucampis janiw nayajj yatquiriscäyätti cunatejj juchäqui ucjja janitejj uca leyejj utjcasapän ucajja. Amuyt'añäni, janiw nayajj yatquiriscäyätsa cunatejj jakenquir munañäqui ucjja janitejj leyejj uc khanañchcasapäna: “Jan jakenquir munamti” sasa, ucajja. Ucampis juchajja ucjja sumwa catjjarusi, ucatwa nayarojj cunayman take casta jan wali amtañanacajj jutitu. Juchasti jan ley utjcjjasapän ucqhajja jiwatäjjaspawa. Nayasti mä urunacanjja jan leyiniw jacäyäta, ucampis ley jutipanjja juchajj jactjjewa, nayasti jiwjjaractwa. Ucampis ac jicjjatta, leyejj jacañatacjamäcchïna ucasa, jiwañacwa nayarojj churitu. Juchasti leyjja sumwa catjjarusi, ucatwa nayarojj sallkjitu, uqhamarac uca quipca ley tokes nayarojj jiwayitu. Ucampis uca leyejj chekpachansa kollanawa, camachisti kollanaraquiwa ucatsti asquiraqui sumaraquiwa. Uqhamasti, ¿wali sumäquis ucat nayarojj jiwañaru apitojja? ¡Janiwa uqhamäquiti! Juchawa nayarojj jiwañar apirejja, uqhamatwa jupajj uñacht'ayasi juchätapa. Cunatejj asquïqui uca toketaracwa jupajj uc luri, uqhamataracwa leyejj uñacht'ayasi juchajj jan walïtapa. Yatiractanwa leyejj ajayütapa, ucampis nayan janchi cuerpojjajja juchan munañapar sarnakañatac aljantatawa. Janiw nayajj amuycti cunatejj nayar pasquitu ucjja. Nayasti janiw cuntejj muncta uc lurcti jan ucasti cuntejj uñisctjja ucwa lurtjja. Jan muncta ucac lurascta ucajja, amuytwa leyin sumätapa. Uqhamäsinjja janiw nayati take ucanacjja lurctjja, jan ucasti cuna juchatejj nayan utjqui ucaw ucanacjj luri. Nayasti yattwa janiw cuna asquis nayanjja utjquiti, asqui lurañsti munasctwa, ucampis janiw lurcti. Janiraquiw cuna asctejj muncta ucjja lurcti, jan ucasti cunatejj jan walïqui ucacwa lurta. Uqhamajj cuntejj jan muncta ucac lurascta ucajja, janiw nayatäcjjeti jan ucasti cawquïr juchatï nayan utjquis ucaw ucjja luri. Uqhamajj take acanacapï nayarojj pasasquitojja: cunapachatejj asqui lurañ muncta ucajja, nayanjja ñankhacwa jicjjatta. Chuymajj mankhenjja Diosan leyiparu wal munta, ucampis naya quipcanjja mayaw utjitu, cuntejj nayajj muncta uca contrawa, ucasti janchejjancquis uca juchan munañapawa, ucan catuntataraquïtwa. ¡Cunaquïcta nayajja! ¿Qhitis uca ñankha janchin munañapatjja khespiyitani? Jupasti jiwañaruquiw apasquitu. Dios mayniquiw Jesucristo toke luraspajja. Chekpachansa nayajj yuspagartwa Diosaru. Nayasti amuyasisctwa Diosar take sirviñajja, ucampis jañchin munañaparjamajj esclavösctwa. Jichhasti janiw cuna juchañchäwis utjquiti Cristo Jesusanquirinacataquejja, qhitinacatejj jan jacapqui janchin munañaparjama [jan ucasti Ajayun apnakata jacapqui ucanacataquejja]. Ajayun jacañanjja, Cristo Jesús tokew nayarojj juchan munañaparjam sarnakañatjja khespiyitu, uqhamarac jiwañatsa. Diosajj phokhawayjjewa cuntejj Moisesan leyipajj jan lurcäna jan ch'amanïtapata, jiwasanacan wali juchararätas laycu. Diosasti jupan mä sapa Wawaparuw qhitani jiwasjam janchi cuerponi, uca quipca jucharus purirjamaraqui. Jupasti jucha laycu jiwañataquiw juti, ucatsti jupajj jucharojj juchañchawayiwa, janchincasinracwa atipjawayi. Take acanacsti lurawayiwa jiwasanacan cuntejj leyejj sisquis ucanac lurañasataqui, jiwasanacasti janiw janchin munañaparjam jacjjtanti, jan ucasti Ajayumpi chict'ataw jacjjtanjja. Qhitinacatejj janchin munañaparjam jacasipqui ucanacajja acapachan jacañatacwa llaquisipjje, ucampis qhitinacatejj Ajayump jacapqui ucanacajj Ajayu token jacañatwa llaquisipjjaraqui. Acapachancquis ucanacat llaquisiñajja jiwañar apiriwa, ucampis Ajayun jacañat llaquisiñajja wiñay jacañaru, uqhamarac sumancañaruw api. Janchin jacañat llaquisirinacajja Diosan uñisiripäpjjewa, ucatsti janiw Diosarojj munapquiti ni camachi arunacaparusa jaysapcaraquiti. Uca laycupï qhitinacatejj acapach janchin munañanacaparuqui sirviñ munasipqui ucanacajja, janiw cunjämatsa Diosatacjamäcaspati. Ucampis jumanacajj janiw janchin munañanacapar sirviñataqui jacapctati, jan ucasti Ajayun sirviñataquiw jacapjjta, Diosan Ajayupatejj jumanacjjan jacchi ucqhajja. Qhitinacatejj jan Criston Ajayupanïqui ucanacajj janiw Cristoncquiti. Ucampis Cristotejj jumanacan jacchejja, janchejj juchampi jiwayatäcchi ucasa, ajayojj jacasquiwa, Diosajj jupar catokjjatap laycu. Ucampis Cristo Jesusar jactayqui jiwatanac taypita uca Ajayutejj jumanacancchejja, uca quipca Diosaw jiwat janchinacamarojj jactayanejja, Diosan Ajayupajj jumanacan jacqui uca toke. Uqhamajj jilatanaca, jiwasanacan mä lurañasaw utjistu, ucasti janiw cunjämtï janchejj munqui ucarjam sarnakañäquiti. Jumanacatejj janchin munañanacaparjamaqui sarnakasipcät ucajja jiwapjjätawa, ucampis Ajayun toke jiwayapjjäta uca janchin munañanacapa ucajja, chekpachansa jacapjjätawa. Take qhitinacatejj Diosan Ajayupampi irpatäqui ucanacajja Diosan wawanacapawa. Janiw esclavo tucuyir ajayu catokapctati ajjsaratac sarnakascañataqui, jan ucasti catokapjjtawa Diosan wawapa tucuyquistu uca Ajayu, ucat jupajj arsuyistu: “Nayan Awquejja” sasa. Uca quipca Ajayuraquiw jiwasan ajayusamp chica Diosan wawanacapätas khanañchi. Wawanacapätas laycojja Diosatjja herencia catokaraquiñäni jupan arsutaparjama. Uca herenciajja Cristompiraquiw catokañäni, jiwasanacatejj jupamp chica take cunans t'akhesiñäni ucajja, ucat alajjpachan jupampiraquiñäni. Jichhajj waliquiwa, amuyasctwa cunjämtejj jiwasanacajj acapachan t'akhesisctan ucjja, janiw mayachcsnati Diosan jach'a cancañapa uñjcañäni ucampejja. Wali suyt'añampiwa take acapachajj suyt'asqui cunürutejj Diosajj khespiyat jakenaca uñstaycani uca. Acapachasti juchañchatawa, ucasti janiwa jupan sapa munañap laycuti, jan ucasti Diosaw uqhamäñapataqui waquichawayatayna. Ucampis uca suyt'añajj utjapunïnwa, aca orakejj librëjjañapataqui tucusiña esclavöñata, Diosan wawanacapan khespiyat jacäwipana. Jichhürcamajj yattanwa cunjämtejj aca Diosan lurat orakejj wal t'akhisisqui, cunjämtejj mä wawachasir warmejj wararisqui uqhama. Janiw aca orake sapaqui t'akhesquiti, jan ucasti jiwasanacas uca quipcaraquiw t'akhestanjja, Ajayojj niyaw jiwasjjancjje, cunatï walja catokañäquis ucan kalltapawa utj-jjestu. Jiwasanacasti aykopjjaractanwa cunürutejj Diosajj wawanacapjama tucuyquistani uca uru suyt'añana cunapachatejj janchinacasajj khespiyat uñjascani uca uru. Uqham suyt'äwi laycuquiwa khespiyatätanjja, ucampisa maynitejj uñt'chi cuntejj suyasqui ucjja, ucasti janiw suyt'añäcjjeti, jupan uc uñj-jjatap laycu. Ucampis cuntejj suyapctan ucjja janiw uñjctanti, ucampis llamp'u chuymampiw suyt'apjjañasa. Uqhamaraquiw Kollan Ajayojj t'uqha cancañasan yanapistu, janiw yatctanti cunjämatejj oración lurañajj waquisqui ucjja, ucampis Kollan Ajayuw Diosarojj achict'asqui jiwasatjja jan amuyt'caya aykoñanacampi. Ucampis Diosajj chuymanaca uñantasinjja yatiwa cuntejj Ajayojj sañ munqui ucjja, Ajayusti Diosan munañaparjamaw jupanquirinacataquejj mayi. Yatiractanwa Diosajj jupar munirinacarojj take cunsa asquitaquiw waquicharapi qhitinacatejj jupan amtataparjam jawsatäpqui ucanacataquejja. Qhitinacarutejj Diosajj nayratpach uñt'cäna ucanacarojja, kalltatpachwa jupataqui yakhachasiwayjje jupan wawapjamäñapataqui, uqhamat jupan Wawapajj jilïrïñapataqui walja jilatanac taypina. Uqham kalltatpach yakhachatanacarojj jawsjjaraquiwa, uca jawsatanacaparusti catokjjaraquiwa, uca catokatanacarusti jach'aruraquiw apti, ucanacarusti jupampïñataquiw uscu. ¿Cun sañänisa take acanacarojja? Diosatejj jiwasampïchejja, ¿qhitirac jiwas conträspasti? Diosajj janiw Wawaparus perdonquiti, ucatpï Wawaparojj jiwañaru catuyejja jiwasanacan juchanacas laycu. Uqhamasti ¿janiquit take cuns churquistani Wawapamp chicjja? ¿Qhitis Diosan ajllitanacaparojj juchañchani? Diosaw jupanacarojj jan juchanit catoke. ¿Qhitiraqui jupanacarusti juchañchaspasti? Janiw qhitisa. Cristowa jiwquis ucajja, juparaquiw jiwatanac taypit jactanquis ucajja, jichhasti Diosan cupëjjapan kont'atäsquiwa, jiwasanacataquisti mayiscaraquiwa. ¿Qhitiraqui Criston munasiñapat apakestaspasti? ¿T'akhesiñati, jachañacha, llaquisiñacha, uñisitäñacha, pist'ayasiñacha, awtjayasiñacha, jan isinïñacha, jiwayatäñacha? Kellkatanjja saraquiwa: “Juma laycuw sapürusa nanacajj jiwañataqui yakhachatäpjjta. Qhariñ ovejanacarjamaraquiw uñjapjjetu” sasa. Take acanacansti atipirinacat sipansa juc'ampïtanwa jiwasar munquistus ucan yanapapampi. Uqhamajj jichhajj yattwa, janiwa cunas Diosan munasiñapatjja apakquistaspati, janiw jiwañasa, ni jacañasa, ni angelanacasa, ni alajjpach ch'amanacasa, ni jichhasa, ni jutcani ucasa, ni patancqui ucasa, ni mankhancqui ucasa, ni cuna yakha yänacasa Diosan munañapatjja apakquistaspati, uca munasiñsti Cristo Jesús Tatitus tokwa uñacht'ayistu. Nayasti chekacwa sista Cristor iyawsatajj laycu, janiraquiw c'ariscti, chuymajjan amtäwinacapjja Kollan Ajayuw apnakasqui, cunatejj chekäqui uca nayar yatiyasa. Jach'a llaquisiñaw utjitu, chuymajjansti walrac jachascta, ucatwa naya quipcas t'akhesiñ munirista Cristots jayarst'ataraqui jilanacajj laycu, uqhamarac marca masinacajj laycusa. Jupanacajj israelitanacäpjjewa, jupanacarusti wawapatwa Diosajj catokasjje. Diosasti wali ch'aman cancañapanjja jupanac taypincaraquïnwa arust'äwinacsa Moisesan leyinacapsa churaraquïnwa, templon culto lurañsa uqhamarac arsutanacapsa. Jupanacajj nayrïri awquinacasan wawanacapawa, janchi toketjja Cristojj jupanacataracwa juti. Jupasti take cunanacjjaru Diosaraquiwa, ucatsti wiñayatac yupaychataraquiwa. Uqhamäpan. Janiw Diosati arsutanacapjja jan phokquejja, jan ucasti take israelitanacajja janiw chekpachan israelitäquiti. Janiraquiwa take qhitinacatejj Abraham awquisat jutquis ucanacajj jupan wawapapunïpquiti, jan ucasti Diosaw jupanacarojj satayna: “Isaacat wawanacamajj sartani” sasa. Acasti jiwasanacarojj amuyt'ayistuwa, janiw qhitis uca castat jutatap laycojja Diosan wawapäcaspati, jan ucasti qhitinacatejj Diosan arsutaparjam utjapqui ucanacaw cheka wawanacata uñt'ata. Diosasti mä arsüwi Abrahamaru arsuwaycatayna ucajj acawa: “Aca urunacarjamaw jutä, ucqhataquisti Sarajj mä wawanïniwa.” Janiw ucaquïquiti, jan ucasti Rebecan pani wawapajja mä awquiniquiraquïnwa, jupasti Isaacänwa. Uqhamajj ¿camsapjjañänisa? ¿Diosajj janit chekäqui? Janiw cunäquipansa. Ucampis jupajj Moisesarojj sänwa: “Qhuyapt'ayasïwa, qhitinacattejj qhuyapt'ayasiñ muncä ucanacata” sasa. Uqhamajj janiw munirincquiti, ni ch'am tucuñanccaraquisa, jan ucasti Diosan qhuyapayasiñapatwa waquisi. Kellkatarjamajj Diosajj Egipton reyiparojj sänwa: “Reyit utt'aysma nayan munañanïtajja juman uñacht'ayasiñapataqui, ucatsti take acapachanquirirojj sutejjajj yatiyatäñapataqui” sasa. Uqhamasti Diosajj qhuyapt'ayasiwa qhitirutejj munquis ucaruqui, uca quipcaraquiw chuyma kalarayi qhitinacarutejj chuymaps kalarayañ munqui ucanacarojja. Jichhasti sischitätaya: “Uqhamächi ucqhajja, ¿cunataraqui Diosasti jakerusti juchañchisti? ¿Qhitiraqui Diosan munañap contrasti sartaspasti?” sasa. Ay, jake. ¿Qhitiraquït jumasti Diosamp jaychasiñataquisti? ¿Mä ñek'e phuqhojj jupar luririrojj saspati: “¿Cunats uqham lurista?” sasa. Ñek'e phuqhu lurirejj munañaniwa cunjämaru lurañataquisa. Uca pachpa ñek'etwa mä phuqhu luraspa suma asquitaqui, yakha phuqhsti alek apnakañataquiquiraqui. ¿Diosataquisti cunaraqui, jupatejj mutuñsa mä yatichäwi toke churañ munchi ucasti? Chekpachansa jupajj wali llamp'u chuymampiwa jakenacarojj uñji, jakenacajj jach'a mutuña catokañapa waquiscchïna t'unjatäñataqui ucasa, uqham toke Diosajj ch'amanïtapa uñacht'ayasiña munasa. Take acanacsti luriwa jupan jach'a cancañapa utjatap khanañchañataqui. Jiwasampi lurqui ucasti qhuyapayasiñap laycuwa ajllisistu janïr cunanacas utjquipana, jupampi gloriapan chekäñasataqui. Diosawa jawsistu, mayninacjja judionacata, mayninacsti jan judiöpquis ucanacata. Cunjämtï Oseas profetan libropan sisqui ucarjama: “Cawquïritï jan marcajjäcäna, ucaruw ‘marcajja’ saraquëjja. Jan munatajjäquis ucarusti ‘munatajjätaw’ saraquïwa. Uca quipca chekanracwa aqham sï: ‘Jumanacajj janiw marcajjäcjjapjjtati.’ Ucansti jacquir Diosan wawanacapa satäpjjaraquïtawa” sasa. Ucampis israelitanacatjja Isaías profetajj sänwa: “Israelan wawanacapajj kota thiya ch'alljam waljanïcanisa, jupanacatjja mä juc'a jilt'aquiw khespiyatäpjjani. Tatitusti arsutaparojj acapachanjja phokhaniwa, janc'aquiraquiw take phokhata tucuyani.” Uca quipca Isaiasaw aqham säna: “Take ch'aman Tatitutejj jiwasanacan awquinacasar jan wawanac churcasapän ucajja, jiwasanacajj Sodomanquirinacjama, Gomorranquirinacjamaraquïsänwa” sasa. ¿Jichhajj camsañänisa? Qhitinacatejj jan judiöpquis ucanacajj janiw Diosan catokatäñjja thakapcänti, jupanacapï Diosan catokatäpjjejja iyawsatanacap laycu. Ucampis israelitanacajj uca leyirjam sarnakañ munasinjja janiw phokhapcänti. ¿Cunatsa uqhamajja? Jupanacajj janiw iyawsäwi laycuti uqham Diosan catokatäñ munapcänjja, jan ucasti cuntejj jupanacajj lurapquis uca tokwa catokatäñ munapjjäna. Uca laycupï jupanacajj lanctaña kalarojj lanctapjjejja. Ucasti kellkataraquiwa: “Acajjaya nayajj lanctañ kalwa Sionarojj uscta, tincuñ jach'a kalaraquiwa; jupar iyawsirejja janiraquiw p'enkachatäcaniti” sasa. Jilatanaca, chuymajjanjja muntwa, oracionajjansti Diosarojj mayisctwa israelitanacajj khespiyatäñapataqui. Jupanac laycusti saractwa, jupanacanjj Diosatac munañ chuymajj utjasquiwa, ucampis jupanacan Diosar munañajj janiw chekpach amuyt'añjjanquiti. Cunjämtï Diosajj jakerojj catokqui ucjja janiw amuyt'apquiti, jan ucasti jupanacan munañanacaparjamaquiw Diosampejj catokayasiñ munapjje, Diosan munañapar jan phokhasa. Cristow Moisesan leyipjja tucuyawayjje, ucatsti take qhititejj jupar iyawsqui ucanacajj Dios nayrakatan catokatäñapataqui. Leyirjam Diosampi catokatäñäqui ucjjatjja Moisesajj aqhamwa kellkawayi: “Take qhitinacatejj ley phokcani ucanacajja, uca phokhatapatwa jacani.” Ucampis cunjämtejj Diosampi catokatäcaspa iyawsäwi toke ucatjja aqham siwa: “Jan chuymamanjja samti ¿qhitirac alajjpach marcarusti maqhatani? sasa, ucasti Cristo sarakayaniñataquiraquiwa. Janirac samti ¿qhitirac aca mankhapacharusti sarakani?” sasa, ucasti Cristoru jiwatanac taypit mistuyaniñataquiwa. Uqhamasti ¿cun sisa? “Suma arojja jac'amancasqui, lacamancascaraqui, chuymamancascaraquiwa.” Aca arusti iyawsäwi toke yatiyäwïqui ucawa. Lacamampitejj Jesusarojj Tatituw sätajja, ucat chuymamansti iyawsaraquïta Diosajj jiwatanac taypit jactatapjja ucqhajja, khespiyatäyätawa. Chuymampiwa iyawsañajja Diosampi catokatäñataquejja, lacampisti arsuñawa Jesucriston khespiyatäñatakejja. Kellkatajja siwa: “Janiw maynis jupar iyawsirejj p'enkachatäcaniti” sasa. Janiraquiw yakha yakhäñajj utjquiti judionacataquejja, ni yakhanacampisa, jupaquiraquiw takenin Tatitupajja take jupar art'asqui ucanacarusti take cuns churaraquiwa. Kellkataraquiwa: “Take qhititejj Tatitun sutipa art'asqui ucajj khespiyatäniwa.” Ucampisa, ¿cunjämrac juparusti art'asipjjanisti jan jupar iyawsapcchi ucasti? ¿Cunjämrac juparusti iyawsapjjanisti jan jupat parlquir ist'qui ucasti? ¿Cunjämaraqui ist'apjjanisti jan qhitis jupat yatiyiri utjcchi ucasti? ¿Cunjämraqui yatiyapjjanisti jupanacajj jan qhitatäcasinsti? Cunjämtï Kellkatanjja sisqui uqhama: “¡Cunja sumas sumancañ arunac apanirin purinitapajja, uqhamarac suma asqui arunac yatiyatanacapasa!” Ucampis janiw qhitis yäkquiti khespiyasiñ arunacjja. Cunjämtï Isaías profetajj sisqui uqhama: “Tatitu, ¿qhitis suma yatiyäwisarojj iyawsejja?” sasa. Iyawsañajja ist'apjjatap laycuw utji, cunatejj ist'asqui ucasti Criston yatiyäwipawa. Jisct'aractwa: “¿Janipunit uca Diosan suma arunacapjja ist'apcpacha?” sasa. ¡Ist'asipquiwa! Kellkatanjja saraquiwa: “Jupanacan parlatapajj take tokenwa ist'asi, arunacapasti take orakpachanracwa yatisi” sasa. Ucampis wastat jisct'apjjsma: ¿Janipunit Israelanquirinacajj amuyascpacha cuntejj Moisesajj siscän ucjja? “Nayasti jan marcäquis ucampiw chuymanacamjja mayjt'ayäjja. Chuymanacamjja colerasiyapjjämawa jan amuyañ munir marcampi.” Isaías profetajj saraquiwa: “Qhitinacatejj jan thakapquitu ucanacaw nayarojj jicjjatapjjetu. Nayasti uñstaractwa qhitinacatejj nayjjat jan jisct'asipcänsa ucanacaru” sasa. Israelitanacat parlcasinsti Isaías profetajja siwa: “Mä urpachaw jawsascäyäta jan ist'asir contra sayt'ir jakenacarojja” sasa. Jichhasti jisct'aractwa: ¿Diosajj jupan ajllit marcaparojj janipunit muncjjpacha? Janiw uqhamäquiti. Naya quipcaw israelitätjja, Abrahaman familiapataraquïtjja. Benjamín castat jutiriraqui. Diosajj nayratpachwa israelitanacarojj jupanquirinacat uñt'asi, jichhasti janiw jupanacarojj apanucquiti. ¿Janit yatipcta cuntejj kellkatan Eliasan sarnakäwipat parlquis ucjja, cunjämtejj Eliasajj oracionapanjj israelitanacarus juchañchcataynas ucjja? Jupasti sänwa: “Tatitu, juman profetanacamarojj jiwayapjjewa, altaranacamas t'unjataraqui. Ucatsti naya sapaquiwa kheparjjta, nayarusti jiwayañ munapjjaraquitu” sasa. Diosasti juparojj sänwa: “Nayataquejj pakallko warank jakwa ajllista, ucanacasti janiw quillt'asipquiti uca Baal sat diosan nayrakataparu” sasa. Uca quipcaraquipï jichhajj jupanacatjja mä juc'ajj jilt'asquejja, ucsti Diosaquiw qhuyapayasiñapan ajllisejja. Diosan munañap laycuquïchi ucajja, janiw maynin lurataparjamäcjjeti; [uqhamäspa ucqhajja Diosan qhuyapayasiñapajja janiw qhuyapayasiñäcaspati]. ¿Uqhamajj cunaraquisti? Israelitanacajj janiw jicjjatcänti cuntejj thakapcän ucjja. Ucampis cuntejj Diosajj ajllcän ucjja jicjjatapjjewa, mayninacasti chuymanacapansa kalaratäpjjewa. Cunjämatejj Kellkatanjj sisqui uqhama: “Diosajj ajayu tokenjja jan amuyquirwa luri, nayranacapsa jan uñjquiri, jinchunacapas jan ist'quiri, jichhacamas uqhamaquïsquiwa.” Davidas saraquiwa: “Jupanacan jach'a mank'äwinacapajj mä sipitjam tucpan, uqhamat lanctapjjañapataqui ucat mutuyatäpjjañapataquiraqui. Nayranacapasti jan uñjiri juyqhurac tucpan, ucat jiqhanipasti wiñayataquirac c'umjtpan” sasa. Jichhajj jisct'aractwa: ¿Judionacajj lanctasisinjja jan mayampitaquipunit tincupjjpacha? Janiw uqhamäquiti, jan ucasti jupanacan jucha lurapjjatap laycuw mayninacajj khespiyasiñ jicjjatapjje, uqhamat Israelanquirinacajj uca quipca lurañ munapjjañapataqui. Uqhamasti judionacan jucha luratapatejj aca oraketaquejj asquïchejja, uqhamarac jupanacan pantjasitapatejj jan judiöpquis ucanacataquejj asquiraquïchejja, ¡cunja sumaraquïnisa cunapachatejj judionacajj cutiquipstancani ucqhajja! Jan judiöpctas ucanacaruw parlapjjsma. Diosatejj jan judiöpquis ucanacar qhitanchitojja, wali munasiñampiw irnakta. Muntwa marca masinacajjajj munapjjañapa jumanacjamäpjjañapataqui, uqhamat khespiyasipjjañapataqui. Judionacajj uqham apanucuta uñjasitap laycutï yakha marcanquirinacajj Diosampejj sumancañar purchi ucajja, ¿cunjämaraquïspa jupanacajj wasitata catokatäjjaspa ucqhasti? Ucajj jiwatanacata jactañäcaspas uqhamawa. Nayrakat mistquis uca t'ant'atejj Diosataquïchi ucajja, t'ant'a masajj Diosar catuyataraquipï. Mä kokan saphipatejj Diosar catuyatächejja, layminacapas jupataqui catuyataraquiwa. Yakhepa judionacajj layminacjama qhuchhuratächejja olivos kokatjja, ucat jumajj montenquir olivo laymjamäcasina uca suma olivor ayrcatatätawa. Uca olivosti judionacawa. Ucatpï jumajj uca saphitjja uma catoktajja, jupampiraquiw jactajja. Ucampis janiw amuyasiñamäquiti uca kokan layminacapatjja juc'amp sumäcasmas uqhamjja. Amuyt'asimaya, janiw jumajj saphitpacha uca kokarojj catjjäsctati, jan ucasti uca kokan saphipaw jumarojj catjjästamjja. Inas sischïta: “Uca layminacajj nayan ucar ayrcatatäñajjataqui qhuchhuratawa uca olivo kokatjja” sasa. Chekpachansa jupajj qhuchhuratänwa jan iyawsañanïtap laycu, ucampis jumajj iyawsatam laycuquiwa uqhamätajja, ucatsti janiw jach'a jach'a tucuñamäquiti, jan ucasti ajjsart'añamawa. Diosatejj jan perdoncchejja uca kokan laymiparojja, janiraquiw jumarus perdonquiristamti. Uñtamaya cunja sumas Diosajja, ucampis khoruwa chekaparaquiwa. Jumasti janiw jupat jithektañamäquiti, jan ucajj jumajj qhuchhokataraquïyätawa. Mä toketjja judionacatejj wastat iyawsapjjanejja, jupanacasti wasitat uca kokarojj ayrcatataraquïniwa, Diosasti uc lurañataquejj ch'amaniwa. Ucampis jumatejj jan judiöcasina montenquir olivota qhuchhuratäcasina ayrcatatäcsta ucajja, ucat sipans judionacajj chekpach laymïsinjja, juc'amp derechoniwa uca olivo kokaru wasitat ayrcatatatäñataquejja. Jilatanaca, nayajj muntwa jumanacajj Diosan jamasan imantatäqui uca yatipjjañama, jan jumanacajj wali yatiñaninacjam tucupjjañamataqui. Ucasti acawa: Yakhep israelitanacajj chekpachansa chuymanacapjja kalarayasipjjewa, ucasti qhitinacatejj jan israelitanacäquis ucanacan mantañapcamaquiw lurasi. Cunapachatejj take ucanacajj pasjjani ucqhajja, take israelitanacaraquiw khespiyatäjjani. Kellkatansti aqham siwa: “Khespiyirejj Sionat jutani, Jacobon juchapsa apakaraquiniwa. Acaraquïniwa naya toketjja jupanacampi arust'äwejja, cunapachatï juchanacap apakjjä ucqhajja” sasa. Khespiyasiñ toketjja, judionacajj Diosan uñisiripaw tucupjje, uqhamat jumanacajj khespiyasipjjañamataqui, ucampis Diosajj jupanacarojj munasisquiwa, jupanacat nayra awquinacapar ajllisitap laycu. Cuntejj Diosajj churqui ucjja janiw aparasquiti, ni jupan jawsatapsa mayjt'ayquiti. Ucampis jumanacajj nayrajj Diosarojj janiw jaysapcäyätati, jichhasti judionacan jan jaysapjjatap laycuwa Diosajj jumanacatjja qhuyapt'asipjjtamjja. Uca quipcaracwa jupanacajj jichhajj arunacaparojj jan jaysapquiti, ucasti lurasiwa Diosajj jupanacat qhuyapt'ayasiñapataqui, cunjämtejj jumanacatjj qhuyapt'ayasipctam uqhama. Diosajj quicpacwa jan ist'irinacarus catjjasïnjja, uqhamat taketaquis qhuyapt'ayasiñapajj mayaqui utjañapataqui. ¡Cunja sumas Diosan yatiñ cancañapajja, munañapasa, amuyt'apasa! Janiw jupan amtäwinacapjja khanañchcsnati, ni jupan thaquipsa amuyt'caracsnati. “Uqhamajj, ¿qhitirac Diosan amuyañapsti amuyt'isti? Jan ucajj, ¿qhitich jupar yatichi? Jan ucajj, ¿qhitich Tatitur nayrakat churi ucat pago catokañataqui? Take cunasa Diosat juti, jupan lurataraquiwa, jupataquiraquiwa. Uqhamajj Diosajj wiñayataqui jach'achatäpan. Uqhamäpan.” Uqhamasti jilatanaca, Diosan qhuyapayasiñap laycuw achict'apjjsma, jumanacajj Diosarojj jacquir ofrendjamay loktasipjjam, Diosar cusisiyquiri loktata. Ucawa Diosataquejj ajayu token chekpach Diosar sirviñajja. Janiy jumanacajj acapacha saräwinacarjamajja jacjjapjjamti, jan ucasti amtañanacamanjja machakat amtasjjapjjam, uqhamat jumanacan jacañanacamajj sumäjjañapataqui. Uqhamatwa jumanacajj Diosan munañapjja yatipjjäta, cunatejj asquïqui, cunatejj Diosarojj cusisiyqui, k'omäcaraqui ucanacsa. Diosajj munasiñapampi mä suma ewjja nayar churatap laycuw takeniru sapjjsma: jan maynis jupa quipcatjja lup'pati cuntejj lup'iñäqui ucat juc'ampjja. Ucampis sapa mayniw chekaparu lup'iñapa jupan Diosar iyawsañapa utjatapatjama. Cunjämatejj jaken janchipanjja walja partenaca utjejja, ucampinsa take ucanacajja janiw mä cast luräwiniquïquiti, uqhamaraquiw jiwasanacajj waljanïcstan ucasa, Cristonjja maya sapa cuerpoquïtanjja, ucatsti takenis maynit maynicamajj mä cuerpjamaquïtanwa. Diosajj sapa mayniruw yakha casta yatiña churistu, cunjämarutejj jupajj munqui uqhamarjama, uca yatiñanacsti sum apnakañasawa. Diosatejj jupan arupat parlañataqui yatiña churchistojja, cunjämatejj iyawsañasajj utjquistu uqhamarjamawa lurañasajja. Jupatejj yakhanacaru sirviritac yatiña churchistojja, wali sumwa sirviñasa. Qhititejj yatichañ yatchejja, jupajj yatichañaru uscusiñapawa. Maynitejj mayninacaru ch'amachañ yatchejja, ucaruy uchaspan; qhititejj churaña yatekejja, take chuyma churpan; qhititejj sarayañ yatchejja, amuyumpi saraypan; pist'atanacar yanapt'aña yatchejja, cusisit chuymampi churaracpan. Cheka munasiñajj jumanacanjja maynit maynicam utjpan, jan wali lurañanacarusti uñisipjjaraquim, sumäquis ucrac lurapjjam. Maynit maynicamaw munasipjjañama jila purjam take chuymampi, suma aytat sarnakañansti purapat suma ajjsartañampi uñjasisa. Ch'amañchasipjjam, janipun jayrasipjjamti, Tatiturusti take chuyma sirvipjjam. Suyt'añanjja cusisitaquïpjjam; t'akhesiñanaca utjipanjja llamp'u chuymanïpjjaraquim. Janirac Diosat oracionan mayisiñjja armasipjjamti. Maynïr iyawsirinaca pist'ayasipanjja yanapt'apjjam. Visitanac jutipansti sumrac catokapjjam. Bendecipjjaraquim qhitinacatejj jumanacarojj t'akhesiyapctam ucanacarojja. Jupanacataquisti bendicionanaca mayipjjam, jan maldecipjjamti. Cusisipjjaraquim qhitinacatejj cusisitäqui ucanacampejja, jachapjjaraquim jachirinacampejja. Jumanac taypinjja mä amtaniqui jacasipjjam. Janiraqui jach'a jach'a tucupjjamti, jan ucasti alt'at chuymani tucupjjam. Janiraqui wali yatiñanjamas tucupjjaraquimti. Janiraqui ñankhat ñankha cutt'ayapjjamti; cunatejj asquïqui ucrac take jakenacan nayrakatapanjj lurapjjam. Cawquicamatejj jumanacan ch'amanacamajj utjqui, ucacamajj takenimpis sumancapjjam. Munat jilatanaca, jumanac purajj jan uqhamat uqham lurjasipjjamti, jan ucasti Diosar jaytapjjam, jupawa mutuyascani. Kellkatanjja siwa: “Nayaruw wact'itu mutuyascañajja, nayaraquiw phokhascäjja, siw Tatitojja.” Juc'amp saraquiwa: “Uñisirimatejj mank'at awtjatächejja, mank'añ churam, umat pharjatäch ucasti, um churaraquim,” ucjja jupan amthapisisa p'enkasiñapataquiw lurasctajja. Jan ñankhampejj atipjayasimti, ucatsipan ñankharojj asquimpi atipjam. Takeniw autoridadanacarojj jaysapjjañama, janiraquiw cuna autoridadas jan Diosïpanjja utjcaspati, autoridadanaca utjquis ucanacasti Diosan uchatawa. Uqhamasti uca autoridadanaca contra sayt'irejja, Diosajj utt'ayquis uca contraw sayt'i, uqham contra sartirinacajja ucatwa juchañchatäni, ucat mutuyatäpjjaraquini. Marca apnakerenacajj janiw asqui lurqui ucar ajjsarayañataquïquiti jan ucasti jan wali luririnacar ajjsarayañataquiwa. ¿Muntati autoridadanacar jan ajjsaras jacasiña? Sum sarnakam, ucatsti autoridadanacajj jumarojj suma jaket uñt'ätam. Uca autoridadanacasti juman asquimataquiw Diosar sirvipjje. Ucampis jan wal sarnakjjät ucqhasti, jumajj uca autoridadanacar ajjsarasaw sarnakjjäta, janiw inamaya autoridadaquïquiti jan ucasti mutuyañataqui munañaniraquiwa. Sum uñjañataqui Diosan munañaparjam uchatächejja, jan wali luririnacarojj mutuyaraquiniwa. Uca laycupï waquisejja autoridadanacar jaysañajja, janiw mutuyäwi jan catokañataquiquiti, jan ucasti chuymasatjama. Uca laycuraquiw jumanacajj impuesto pagapjjtajja, autoridadanacajj Diosar sirviritaqui catuyatäpjjatapata. Qhitinacarutejj manüpctas ucjja phokjjapjjaraquim. Kollke churañ utjchi ucajja churapjjam. Impuesto manüpctas ucjja phokhapjjam. Ajjsarañäqui ucarojj ajjsarapjjaraquim. Yäkañäqui ucarojj yäkapjjam. Janipun qhitirus manüpjjamti, jan ucasti jumanac pura munasiñanac manüpjjam. Jake masipar munirejja cuntejj leyejj sisqui ucwa phokhe. Camachi arunacajj siwa: “Jan wachoka juchjja luramti, jan jiwayamti, jan lunthatamti, [jan jake masimaru c'arintamti,] jan jakenquïri munapayamti” sasa. Take aca camachinacajja yakhanacamp cunajja, aca arunacwa phokhasi: “Jake masimarojj juma quipcarjam munasim” sasa. Maynitejj munasiñanïchejja, janiw cuna jan wals masiparojj lurcaspati, uqhamasti munasiñanwa leyejj sum phokhasi. Take acanacjja amuyasipjjam, cuna urunacantejj jacctan uca, iquit sartasiñajja horasäjjewa. Jiwasan khespiyasiñasasti sinti jac'anquiwa cunapachatejj suma arunacar iyawscäyätan ucqhat sipansa. Sinti arumäjjewa, urusti niyaw jac'achasisinqui, ucatpï apanucuñasajja cunatejj ch'amacan lurasquis ucjja, ucatsti cunjämtejj mä soldadojj armantasqui uqhamaraquiw armantasiñasa khanan sarnakañataqui. Sarnakäwinacasajj khananquirinacanjamäñapawa, jan machañanacanjj jacañäniti, janiraqui jach'a mank'äwinacansa, ni wachoka jucha lurañanacansa, ni cuna casta quejanacansa, ni envidiasiñanacansa. Jan ucasti Jesucristomp isthapt'asipjjam, janiraqui lup'ipjjamti janchin munañapa lurañjja. Iyawsañapan t'uqhäqui ucarojja, catokaquim janirac jupampejj cuna toketsa jisqhiscamti. Amuyt'añäni, mayninacajj amuyapjjewa take cunas mank'añaquïcaspas uqhama, ucampis mayninacajj iyawsañapan t'uqharaquiwa, ucat jupanacajj verduranacac mank'apjje. Qhititejj take cuns mank'chi ucajja, janiw jisc'achañapäquiti qhitinacatejj mä juc'a cunanacs mank'aschi ucanacarojja, ni mä juc'a cunanac mank'eris jisc'achañapäcaraquiti take cun mank'erirusa, Diosajj uca jakerojj catokjjatap laycu. ¿Qhitïtas jumajj maynin sirviripar jisc'achañataquejja? wal luratapas, jan wali luratapasa patronapataquiwa. Sirviripasti sumaw sayt'ani, Diosasti ch'amaniwa jupar sum sayt'ayañataquejja. Yakha amuyt'äwi: Mayninacataquejj mä urojj juc'ampïcaspas uqhamaw yakha urutjja. Mayninacataquisti take urus quicpaquïcaspas uqhamaraquiwa. Ucampis sapa mayniw amuyquis ucjja sum yatiñapa. Maynitejj mä uru yakhachchi Diosaru sirviñataquejja, ucat maynejj janiraqui yakhachcchiti ucajj waliquiwa, ucampis panpachaniwa Diosarojj sirvipjje. Qhititejj take cunsa mank'chi ucajj Diosar jach'añchañataquiw mank'e, Diosar yuspagaratap laycu. [Uca quipcaraquiw mä cunsa jan mank'qui ucas luraraqui.] Janiw qhitis jiwas quipcataqui jacctanti, ni jiwas quipcataquis jiwctanti. Jacapctansa, Tatitutaquiw jacapjjtanjja; jiwjjañän ucqhatsti Tatitutaquiraquiw jiwjjañäni. Uqhamasti jiwañansa jacañansa Tatitutaquïtanwa. Cristow jiwawayi, juparaquiw jiwatanac taypit jactanjje uqhamat jaquirinacansa jiwatanacans Tatitupäñapataqui. Ucampis jumajj ¿cunatsa jilamarojj juchañchta? Jan ucajj ¿cunats jisc'achta? Chekpachansa takeniw Criston nayrakataparojj taripatäñataqui uñstañäni. Kellkatanjja aqham siwa: “Nayajj chekpachansa jacasctwa, siw Tatitojja, ucatwa take jakenacajj nayan nayrakatajjanjja quillt'asipjjani, takeniraquiw Diosarojj yupaychapjjani” sasa. Uqhamajj take maynipï Diosarojj luräwinacasat cuenta churañänejja. Uca laycupï jan jiwasanacanjj maynit mayniru jisc'achasiñajj utjañapäquitejja, ucat sipana jan munapjjamti jilaman lanctañapjja cunäquipansa, ni jucharus puriyapjjaraquimti. Nayajj yattwa, janiwa cunas k'añüquiti jupa pachpanjja, ucatjja janiw pächascti Cristor arcatajj laycu. Ucampis maynitejj amuychi jan walïtapjja, jupataquiw jan walejja. Juman mank'atam laycutejj jilaman chuymapajj usuchjatächi ucapachajja, janiw munasiñamp sarnakctati. Janiy munamti juman cun mank'atam laycusa maynin chhakañapjja, Tatitusti jupa laycuw jiwawayaraqui. Jumanacan asquïpjjatamajj janiy uca laycu ñankhachatäpati. Diosan reinopajj janiw mank'añäquis ni umañäquisa, jan ucasti cheka sarnakaña, cusisiña, sumancaña Kollan Ajayu toke ucawa. Qhititejj Cristor uqham sirvchejja ucajj Diosataquejj sumawa, jakenac nayrakatansti sumat uñt'ataraquiwa. Uqhamasti jiwasanacajj cunanacatejj sumancaña apanqui ucanac thakascaquiñäni, ucampiraquiw ajayu token jiltañanjja maynit maynicama yanapt'assnajja. Mank'atamampejj jan Diosan luräwipjja ina ch'usar t'unjamti. Take mank'as k'omaquïsquiwa, ucampis mank'atamampi maynir juchar puriyañaw juchajja. Asquiwa jan aycha mank'añajja, ni vino umañasa, ni cuna luräwitejj jilamaru jucharu tincuntayirjamächi ucasa. Juchar puriyirjamächi, jan ucajj iyawsäwipan t'uqhasiyirjamächi ucjja jan luramti. Cunjämäquitejj juman iyawsañamajj ucjja juma quipcaw Dios nayrakatanjja imañama. Cusisiñaniwa qhitinacatejj mä cunsa waliwa saspajja chuymapan jan juchañchata ucajja. Ucampis qhitinacatejj mä cuns mank'asiscchi pächasisa ucajja, uqham mank'asinjja jupapachaw juchañchasi. Jan iyawsañampi cuna lurañasa juchawa. Take qhitinacatejj iyawsañan ch'amanïctan ucanacajja, pisi iyawsañaninacan t'uqhachasitapjja jiwasanacaw apañasa, janiraquiw jiwas pachpataquiqui sumäñasäquiti. Sapa mayniw jiwasanacajj jake masisatac take cunansa sumäñasa, jupan iyawsañapajj jiltañapataqui. Cristosa janiw jupa quicparojj cusisiyascänti, jan ucasti cunatejj Kellkatanjja sisqui ucarjamaw sarnakäna: “Jumar tokepctam ucasti nayjjaruw puri” sasa. Take cunatejj nayratpach Kellkatan uchatäcän ucanacajj jiwasanacaruw yatichistu, llamp'u chuyma toke suyt'añasataqui, ucanracwa mä samarañsa jicjjattanjja. Ucampis llamp'u cancañampi chuymachasiñampi churir Diosajja jumanacan jacäwimana yanappan sumaqui mayninacajj mayninacampi jacapjjañamataqui, Tatit Jesusanquirinacjama, uqhamata takenisa mayaqui jach'a Dios Awquisaru yupaychañataqui, jupasti Jesucriston Awquiparaquiwa. Uqhamasti, jumanacajj purapat catokasipjjam cunjämtejj Cristojj jiwasanacar catokquistu Diosan gloriapataqui uqhama. Nayajj sistwa, judionacar sirviriw Cristojj juti, uqhamat cunatejj nayra awquinacasampi arust'atäcän ucanac phokhañataqui, uqhamat uñacht'ayañataqui Diosajj arsutanacaparu phokherïtapa. Cristojj jutaraquiw qhitinacatejj jan judiöpquis ucanacajj Diosar yupaychapjjañapataqui jupan qhuyapayasiñap laycu, cunjämatejj kellkatäqui ucarjama: “Uca laycuw yakha marcanac taypinsa yupaychäma, k'ochuraquïwa sutim jach'añchañataqui” sasa. Yakhawjanjja saraquiwa: “Cusisipjjam marcanaca, Diosancquis ucanacampi.” Yakha chekansti saraquiwa: “Take marcanaca, Tatitur yupaychapjjam, take jakenaca jupar jach'añchapjjam.” Isaías profetajj saraquiwa: “Isaí chachan saphipatwa sartanini. Jupasti marcanacar apnakeriw sartani. Ucatpï jupanacajj jupar suyt'apjjanejja.” Uca suyt'añ churiri Diosajja, cusisiñampi, sumancañampi jumanacar phokhantpan juparu iyawsapjjatam laycu, uqhamat uca suyt'añanjja phokt'atäpjjañamataqui Kollan Ajayun ch'amap toke. Jilatanaca, nayajj yattwa jumanacajj qhuyapayasiñamp, yatiñ cancañampi wali phokhantatäpjjatama, yatipjjaractawa maynit maynicamar ewjjt'añsa. Ucampis aca cartjja kellkanipjjsmawa khanaqui jan jumanacan armapjjañamataqui. Ucsti luraractwa cunjämtejj Diosajj munasiñapanjja sisquitu, Jesucristor sirviñataqui jan judiöpquis ucanac taypina. Sirvcta ucasti Diosan khespiyasiñ arunacap jupanacar khanañchcta ucawa, uqhamat jan judiöpquis ucanacar Diosajj mä ofrendjama catokañapataqui, ucanacasti Kollan Ajayun k'oma tucuyatawa. Cristo Jesusar iyawsirjamajja, Diosar sirvitajjatjja cusistwa. Nayajj parltwa cuntejj Cristojj naya toke lurqui ucaqui, uqhamat jan judiöpquis ucanacajj Diosar jaysapjjañapataqui. Take acanacasti phokhasiwa arsutanacampi luratanacampi. Cunaymani milagronacampi jach'a luräwinacampiw Kollan Ajayun ch'amap toke nayajj Diosan arupa parlañjja phokta, Cristonaqui khespiyasiñajj utjatap yatiyasina, Jerusalenat kalltasina Iliria ucqhacama. Uqhamwa khespiyasiñan utjatapjja nayajj khanañchañar uchasta, cawquintejj ni mä cuti Criston sutipajj arsutäcänsa uca chekanacana, uqhamat jan yakhan kalltatapjjaru lurañataqui. Kellkatanjja saraquiwa: “Uñjapjjaniwa qhitinacatejj ni cunapachas jupatjja yatiyatäpcataynas ucanaca. Amuyt'apjjaraquiniwa qhitinacatejj ni cunapachas jupatjja ist'apcataynas ucanaca” sasa. Ucataracpï jumanacan ucaru jan uñjir jutctejja, walja cuti muncchïyäta ucasa. Ucampis jichhajj luräwejj-jja acawjanjja tucuyjjtwa, ucatjja cunjämtejj walja maranacatpacha jumanacan ucaru jutañ amtäyätjja, jichhajja muntwa jumanacar tumpt'aña cunapachatï Españaru sarcä ucapacha. Ucat jumanacar uñjasinjja munaraquïwa jumanacan nayaru saräwejjan yanapt'apjjañama. Jichhajj sarasctwa Jerusalenaru, ucanquir jilatanacataqui mä yanapa apasa. Macedonianquirinacajja, uqhamarac Acayanquirinacasa mä ofrenda apthapipjje Jerusalenancquis uca pist'at jilatanacataqui. Jupanacataquejj uqham lurañajj wali sumawa. Chekpachansa jupanacajj manüpjjewa, Judeancquis uca iyawsirinacajj jaljasipjjänwa ajay token catokcatayna ucjja jan judiöpquis ucanacampi, ucatsti jupanacajj yanapapjjañaparaquiwa judionacarojj janchi tokenjja. Aca luräwinaca tucjjasinjja, uqhamarac uca ofrenda jupanacar churjjasinjja Españaruw sarä, pascasinsti jumanacaruw tumpt'awayapjjäma. Nayajj säyätwa: “Cunapachatejj jumanacan ucaru jutcä ucapachajj Tatitun arunacapampi phokt'ataw jutä, ucasti jumanacataquejj mä bendiciönaniwa” sasa. Jilatanaca, nayajj achict'asipjjsmawa Jesucristo laycu, cuna munasiñtejj Ajayojj churquistu ucanjja nayampi mayachasipjjam nuwasiñana, Diosatsa mayirapipjjaraquita. Mayipjjaraquim Judean utjquis uca jan iyawsirinacat imatäñajjataqui, nayajj apcta uca ofrendajj wali suma catokatäñapataqui Jerusalenancquis uca jilatanacana, Diosan munañapächi ucajj nayajj cusisita jumanacan ucaru puriñajjataqui, ucat sumancañajj jumanacanjj utjañapataqui. Sumancañan Diosajj jumanacampipunïpan. Uqhamäpan. Achict'asipjjaracsmawa Febe cullacajjar sum uñjarapipjjeta, jupasti Cencrea iglesianwa sirvisqui. Tatitun sutiparu sum catokapjjam, cunjämtejj Diosar arquir taypinjja catokasiñäqui uqhama. Juparusti yanapt'apjjapunim, cunanacatejj jupan jan utjqui ucanacana, jupasti walja jakenacaruw yanapt'äna nayarus uqhamaraqui. Aruntapjjaraquim Priscilarusa, Aquilarusa, jupanacasti nayamp chica Cristotaqui irnakerinacawa. Jupanacajj jacañapjja mä urojj naya laycojj niyapuniw apt'asipjje, ucatpï jupanacarojj yuspagartjja, janiw naya sapaquiti jan ucasti jan judiöpquis uca iglesianquir takpach jilatanacaw yuspagarapjjaraqui. Aruntapjjaraquim cawquïr jilatanacatejj Priscilampin Aquilampin utapan tantachatäpqui ucanacarusa. Aruntarapipjjaraquita Epeneto munat amigojjaru, jupawa Acaya provincian nayrïr iyawsirejja. Aruntapjjaraquim Mariaru, qhititejj jumanac taypina wal irnakcäna ucaru. Marca masinacajj Andronicompir, Juniasampir aruntarapipjjaraquita. Jupanacajj nayamp chicaraquiw carcelancapjjäna. Apostolonaca taypinjja wali aytatäpjjewa, jupanacasti nayat nayra Tatiturojj iyawsapjjäna. Aruntapjjaraquim Ampliatoru, jupasti Tatitunjja suma amigojjawa. Urbanorus aruntapjjaraquim, jupasti jiwasampi chica irnakeriwa Jesucristo Tatituru sirviñanjja, uqhamarac nayan munat Estaquisarusa. Apeles jilatarus aruntapjjaraquim, jupasti uñacht'ayaraquiwa cawquicamatejj jupan iyawsañapajj Cristotaqui utjqui ucsa, uca quipcaraqui Aristóbulo satan familiaparusa. Aruntapjjaraquim marca masejj Herodionarusa, uqhamarac Narcison familiaparusa, jupanacasti Tatituncapjjaraquiwa. Aruntapjjaraquim Trifena, Trifosa uca cullacanacarusa, jupanacajj Tatitutaquiw irnakapjje, uqhamaraqui Pérsida munat cullacajjarus aruntapjjam, jupajj Tatitutaquejj wal irnakaraquïna. Aruntapjjaraquim Ruforu, jupasti suma uñt'at iyawsiriwa uqhamaraqui mamaparu, jupasti nayataquejj mä taycjamaraquiwa. Aruntapjjaraquim Asincritoru, Flegonteru, Hermesaru, Patrobasaru, Hermasaru, jupanacampïquis uca jilatanacarusa. Aruntapjjaraquim Filologoru, Juliaru, Nereoru, cullacapampiru, Olimpasaru, uqhamarac take qhitinacatejj jupanacampïqui uca jilatanacarusa. Jumanac purasti mä suma aruntt'asipjjaraquim jamp'att'asisa. Take iglesianacaw aruntanipjjtam. Jilatanaca, achict'apjjsmawa, sum amuyasipjjam qhitinacatï iglesianjja jan wali lurqui ucanacatjja. Jupanacajj jaljtañanacaru uqhamarac jan walt'añanacaruw apapjjeristam, take acanacasti cuntejj jumanacajj yatekapctas uca contrawa. Jupanacatjja jithektapjjam. Jupanacasti janiw Cristoru sirvipquiti, jan ucasti jupanacan munañanacaparuquiw sirvisipqui. Juc'a amuyt'asirinacarusti sallkjapjjaraquiwa uqham suma arunacapampi. Takeniw yatipjje cunjämtejj jumanacajj Diosarojj jaysapctas ucjja, ucatwa nayajj cusista. Munaraquiristwa jumanacajj janc'aquïpjjañama asqui lurañataquejja, ucampis janiw jacapjjañamäquiti ñankha lurañataquejja. Samarañ churir Diosajja janc'aquiw supayarojj ch'usaru tucuyani, jumanacampi uca supayaru takjjatayasa. Jesús Tatitusajj jumanacarojj bendispan. Timoteojj aruntanipjjaractamwa, jupasti nayamp chica irnakeriwa, uqhamarac Lucio, Jasón, Sosípater, marca masinacajjas aruntanipjjaractamwa. Naya Tercio, qhititejj kellkascta aca cartjja ucas aruntanipjjaracsmawa Tatitun sutipjjaru. Gayo jilatasti aruntanipjjaractamwa. Nayajj utapan korpachatäsctwa, jupasti utapjj iglesiaruw mayt'araqui. Erasto jilatasa aruntanipjjaractamwa, jupasti kollke caturiwa aca marcanjja. Cuarto sutin jilatas aruntanipjjaractamwa. [Jesucristo Tatitusajj take jumanacarojj bendispan. Uqhamäpan.] Jichhasti Diosaru yupaychapjjañäni. Jupaquiwa jumanacarojj wali ch'amani tucuyaspajja, cunjämtejj nayajj jumanacaru yatichapcsmas khespiyasiñ toketjja, Cristo laycu utjatapäquis ucan sarnakañanjja. Take acanacasti Diosan khanstayatawa, ucampis janïra aca orakejj lurasquipanwa imantatänjja. Jichhasti take acanacajj khanañchasiwa Kellkatanac toke, cawquïrinactejj profetanacajj jaytawaycatayna wiñay Diosan arunacaparjama uca. Aca jan uñt'at yatichäwisti khanañchasiwa take jakenacajj juparu iyawsapjjañapataqui, jaysapjjañapataquiraqui. ¡Jupa sapa yatiñ cancañani Diosaruqui jach'achatäpan, Jesucristo toke wiñayataqui! Uqhamäpan. Naya Pablojj Diosan munañaparjam jawsatätwa Jesucriston apostolupäñajjataque. Aca cartjja Sóstenes jilatampi chicaw kellkanipjjsma Diosan iglesiapanquir Corinto jilatanacaru. Jumanacasti Diosanquirïpjjaractawa Jesucristompi mayaquïpjjatam laycu. Diosaraquiw jumanacarojj jawsapjjtam Diosar catuyata k'oma jacañan sarnakapjjañamataqui, qhitinacatejj take chekansa Tatit Jesucriston sutipar mayisisa sarnakapqui ucanacampi chica sarnakapjjañamataqui. Uca Jesucristosti take jupanacana, uqhamarac jiwasanacan Tatitusawa. Jumanacansti utjapunpan suman sarnakasiña, uqhamarac Dios Awquisana, Jesucristompin bendicionapasa. Jumanacatjja Diosarojj yuspagarapuntwa, cuna bendicionanactejj Diosajj churapctam Jesucristo toke ucanacatsa. Jesucristo toke, Diosajj ajayu token kamirïña churapjjtam, parlañansa yatiñ cancañansa. Take cunatejj Cristot parlasqui ucajj jumanacanjja khanpachwa uñsti. Uqhamatsti janiraquiw cuntejj Diosajj churqui uca bendicionanacatjja cunas pist'apctamti, ucchañcamasti jumanacajj Tatitojj jutcani uca urwa suyt'asipcaracta. Juparaquiw jumanacarojj suma uñjapjjätam khepa urucama, uqhamat jan qhitis jumanacar juchañchañapataqui Jesucristojj jutcan uca urunjja. Diosajj arsutanacaparojj phokhapuniwa. Juparaquiw Jesucristo Tatitusampi chekäpjjañamataqui jawsapjjtamjja. Jilatanaca, Jesucristo Tatitusan sutipjjaruw achict'apjjsma, maya amtañaniquïpjjam, jan jumanac taypin yakhachasiñajj utjcpanti. Jan ucasti, mä wawac sarnakasipjjam; mä sapa amtañani, mä chuymaniquiraqui. Jilatanaca, Cloen familiap tokew yatipjjta jumanac taypin yakhachasiñanac utjatapa, ucat acanac sapjjsma. Sapa mayniw jumanac taypinjja may maya parlapjje. Mayninacajj sapjjewa: “Nayajj Pablonctwa” sasa; mayninacasti sapjjaraquiwa: “Nayajj Apolosanctwa”; mayninacasti “Nayajj Pedronctwa”; mayninacasti: “Nayajj Cristonctwa” sasaraquiw sapjje. Jilatanaca, ¿Cristosti uqham jisc'a jisc'a jalanokatati? Jan ucajj ¿Pabloch jumanac laycojj ch'accatatäna? ¿Pablon sutiparuch bautisasipjjtajja? Nayajj Diosaruw yuspagarta, jumanacatsti janiw qhitirus bautiscti, jan ucasti Crispompiru Gayompiruquiw bautistjja, uqhamat jan qhitis sascañapataqui: “Nayajj Pablon sutipar bautisatätwa” sasa. Jïsa, Estéfanas satan familiaparojj bautisaractwa, ucampis janiw amtascti ucat juc'ampi bautisatajj-jja. Tatitojj janiw bautisir qhitanquituti jan ucasti khespiyasiñ arunaca parlañataquiw qhitanitu. Uca parläwsti janiw jakenacan yatiñ cancañapampi khanañchañajjataquiti, uqhamat Criston crusan jiwatapajj jan ina ch'usar tucjjañapataqui. Chhakañar sarir jakenacataquejj Criston crusan jiwatapat parlañajja, mä lokhe cancañäcaspas uqhamawa. Ucampis jiwas khespiyat jakenacataquisti, Diosan ch'amapawa Criston crusan jiwatapat parlañajja. Kellkatanacansti saraquiwa: “Wali yatiñan jakenacan yatitanacapjja t'unjäwa, Maysaruraquiw amuyt'ir jakenacan amuyunacapsa apanucöjja” sasa. Jichhasti, ¿cunataquirac wali yatiñan jakesti?, ¿cunataquirac yatichiri jakesti? ¿cawquincaraqui acapach yatiñanacjjata ch'ajjwiri jakesa? Diosajj acapach yatiñanacjja mä lokhe cancañaruw tucuyi. Diosajj yatiw cuna luratapsa. Amtäwipansti janiraquiw acapacharojj jakenacan yatïwinacap toke khespiyañ munquiti, jan ucasti Diosajj arunacap tokew jakerojj khespiyañ muni, take qhitinacatï juparu catuyasqui ucanacaru. Uca parläwisti mayninacataquejj lokhe cancañar uñtatäcaspasa uqhamawa, uca tokwa Diosajj jakerojj khespiyañ munaraqui. Judío jakenacajj milagronacwa uñjañ munapjje, griego jakenacasti yatiñ cancañanacracwa wal thakapjjaraqui. Ucampis jiwasanacajj Cristojj ch'accatatäcän ucjjatwa parlapjjtanjja. Uca arunacasti judionacataquejj p'enkawa, jan judionacataquisti lokhe cancañaraquiwa. Ucampis qhitinacarutejj Diosajj jawsqui, judiöpasa, jan judiöpasa ucanacataquejj Cristojj Diosan yatiñ cancañapawa, ch'amaparaquiwa. Jakenacataqui Diosan amtatapajj mä lokhe cancañjamäqui ucajja, jakenacan yatiñ cancañapat sipansa wali jach'awa; uqhamarac Diosajj jan ch'amanjamäcchi ucasa, wali ch'amaniwa jakenacan ch'amapat sipansa. Jilatanaca, sum amuyasipjjam Diosajj jawsapctam ucjja. Jumanacatjja janiw walja yatiñan jakenacajj utjquiti, janiraquiw waljanïquis munañan jakenacasa, ni jach'a familianacat jutirinacasa. Ucampis Diosajj jakenacan pisi amuyunit uñt'at jakenacaruw ajllisi jach'a amuyuninacar p'enkachañataqui. Uqhamaraquiw Diosajj ajllisi jakenacan pisi ch'amanit uñt'atanacaru, uqhamat jila ch'amaninacar p'enkachañataqui. Diosajj ajllisiw jan yäkatäquis ucanacaru, uqhamarac jisc'achatäquis ucanaca, qhitinacatejj jach'achatäqui ucanacar p'enkachañataqui. Uqhamata jan qhitis Diosan nayrakatapan jach'a jach'a tucuñapataqui. Jumanacarusti Dios quipcaw Jesucristompi mayaruqui tucuyapjjtam uqhamaraquiw Diosajj jiwasan yatiñ cancañasjja Jesucristompi utjayi. Uca Jesucristo tokeracwa khespiyistu, jupar catuyata tucuyaraquistu. Ucatpï Diosan arupajj sejja: “Qhititejj jach'achasiñ munqui ucajja, Tatitut jach'a tucpan” sasajja. Jilatanaca, cunapachatï jumanacaru khespiyasiñ arunaca parliri jutcta ucqhajja, janiw nayajj yatiñ cancañampi, jan amuyt'caya arunacampi parlapcäyäsmati. Jumanacampïcasinjja janiw nayajj cunatsa yatiñ muncäyätti jan ucasti Jesucriston crusan jiwatapatac yatiñ munäyätjja. Jumanac nayrakatanjja mä pisi ch'amanjamaw sarnakta ajjsarañatsa qhathatisaraqui. Cunapachatï Diosan arunacapa jumanacar parliri jutta ucqhajja, janiw jakenacan yatiñ arunacapampi amuyt'ayañjja munapcäyäsmati, jan ucasti Kollan Ajayu tokwa amuyt'ayapjjsma, Diosan ch'amapampiraqui, uqhamata jumanacan iyawsañanacamajja pachpa Diosat jutañapataqui, jan jaken amuyt'apatacjja. Yatiñ cancañatjja parlaractwa qhitinacatejj iyawsäwinacapanjja suma jiltatäjjapjje ucanacaru, ucampis uca yatiñ cancañajja janiw acapachanquirïquiti ni acapachan munañan jakenacancquisa, ucanacasti tucusiriquiwa. Diosan yatiñ cancañapatwa parlapjjtjja, uca Diosan amtatapasti jan amuyt'cayawa. Aca orakejj janïra utjcän ucqhatpachracwa Diosajj ucanacjja amtäna jiwasan khespiyasiñasataqui, wiñayan wiñayapataqui. Acapach marca apnakerinacajj aca Diosan amtäwipjja janiw amuyt'apcänti. Amuyt'apjjasapän ucajj janiw alajjpach Tatiturojj crusan jiwayapcasapänti. Ucampis uca Diosan amtäwipajja Kellkatanacarjamäscaraquiwa: “Jupar munirinacataquejja Diosajj jan qhitin uñjata, jan qhitin ist'ata, jan qhitin amtat yänacwa waquichi.” Take acanacsti Diosajj Kollan Ajayu tokwa uñacht'ayistu. Uca Ajayusti take cunracwa yati, Diosan jan amuyt'cay amtatanacapsa yatiraquiwa. Jakenac taypitsti ¿qhitirac yatispa jaken amtatanacapsti? Cawquïritejj chuymapancqui uca ajayuquiw yatejja. Uqhamaraquipï Diosan amtatanacapjja pachpa Diosan Ajayupaquiraquipï yatejja. Jiwasasti janiw acapachanquir ajayu catokctanti, jan ucasti Diosan Ajayupwa catokapjjtanjja, uqhamat cuntï Diosajj munasiñampi churquistu ucanac amuyt'añasataqui. Take acanacjja nanacajj parlapjjtwa Diosan Ajayupan yatichata. Janiw parlapcti take cunsa nanacan yatekatanacajjampiqui. Uqhamwa Diosan ajayu tokenacatjja amuyt'ayapjjta qhitinacatejj Dios chuymäpqui take ucanacaru. Qhititejj jan Dios chuymäqui ucajj janiw catokañ munquiti Diosan Ajayupan yänacapjja. Jupataquisti Diosan yänacapajj lokhe cancañäcaspas uqhamawa. Janiw amuyt'apquiti ucanacajj ajayu tokena amuyt'añätap laycu. Ucampis qhititï Diosan Ajayupanïqui ucajj sumwa amuyt'aspa, janiraquiw juparojj qhitis juchañchcaspati. Diosan Kellkatapasti saraquiwa: “¿Qhitirac Tatitun amtäwinacapsti amuyt'aspasti? ¿Qhitirac Diosarusti yaticharaquispasti?” sasa. Ucampis jiwasajj Cristo Tatitun amtäwinacapanïpjjtanwa. Take ucanacatsti jilatanaca, janiw jumanacarojj Ajayun irpata jakenacarjama parlapcäyäsmati, jan ucasti aleka jakenacarjamaquiwa parlapjjäyäsma, Tatitu tokenjja wawanacäpcasmas uqhama. Cunjämtï mä asu wawarojj lechequi churatajja mank'a lantejja, uqhamaraquiw jumanacarojj juc'a yatichäwinacaqui yatichapjjsma, janïraw ch'ama yatichäwinacjja catokerjamäpcäyätati. Jichhas janïraw uca jach'a yatichäwinacjja catokapcasmati. Jumanacajj janchin munañanacaparuquiw sarnakasipcta, ucatwa jumanac taypin envidiasiñanacasa, ch'ajjwañanacasa, jaljtañanacasa utjasqui. Ucanac lurasajj alek jakenacaquïsipctawa, mayninacar uñtataraquiw cunsa lurasipctajja. Cunapachatï jumanacat maynejj “Nayajj Pablonctwa”, maynisti “Nayajj Apolosanctwa” saraqui ucapachajja, mayni jakenacjamaquïsipcaractawa. ¿Qhitiraqui Pablosti? ¿Qhitiraqui Apolosti? Diosan sirviripaquïpjjewa, jumanacajj jupanac tokracwa Tatitur iyawsapjjtajja. Sapa maynis nanacarojj cuntï Diosajj: “Luram” sapquitu ucacracwa lurapjjta. Nayaw satantta, Apolosasti ucaruw umampi karpjjataraqui, ucampis Diosawa jiltayaraquejja. Uqhamajj yapuchirisa, karpirisa janiw cunäquisa, jan ucasti qhititï jilayqui uca Diosaw jach'ajja. Yapuchirisa, karpirisa mayaquiwa, Diosajj sapa mayniru luräwipatjam churcchini ucasa. Nanacajj Diosar sirviñanjja mayaquïpjjtwa, jumanacasti Diosan yapupäpcasmas uqhamäpjjtawa, mä utar uñtatäpjjaractawa, uca utjja Diosas utachcaspa uqhama. Nayajj uca utanjja mä uta luririmpi uñtatätwa, Diosaraquiw nayarojj uca utan kalltapjja uchayitu, ucjjarusti yakhanacaraquiw perkjja perkascaraqui. Ucampis sapa mayniw amuyasiñapa cunjämsa uca uta perkasqui ucjja. Janiraquiw jichhajj qhitis yakha cimiento kaljja uchcaspati. Uscutäjjewa, ucasti pachpa Jesucristowa. Ucampis maynejj uca cimientjjarojja perka sarayaspawa: korimpi, kollkempi, suma kalanacampi, jan ucajj maderampisa, jichhumpisa, jan ucajj sokosampisa. Sapa maynin luräwipasti taripañ urunwa sum uñstjjani. Uca urojj ninampiwa sapa maynin luräwipajj yant'atäni, uca ninaraquiwa khanstayani cunjämas sapa maynin luräwipajj ucjja. Maynin luräwipatejj uca ninan jan naqhantcani ucajja, pago catokani luratapatjja. Ucampis maynin luratapatejj k'al naqhantanejja, uca jakejj k'alwa apt'asini, jupajj naqhantañat khespcani mä ninat jaltirjama ucasa. ¿Janit jumanacasti yatipcta Diosan templopäpjjatamsti, uqhamarac Diosan Ajayupas jumanacan jacatapsa? Maynitejj uca Diosan templop t'unjanejja, Diosajj juparojj t'unjaraquiniwa. Diosan templopasti kollanawa, uca templosti jumanac pachpäpjjaractawa. Jan qhitis jupapacha sallkjaspati. Maynitejj take cunsa yatitapa amuyaschejja, jan cunsa yatirjamaw tucuñapa, uqhamata chekpachansa yatiñan jake tucuñapataqui. Acapacha yatiñ cancañasti Diosataquejj lokhe cancañawa. Diosan Arupasti saraquiwa: “Diosajj yatiñan jakenacarojj jupanacan pachpa sallka chuymampi amtatanacaparuw jalantayi.” Mayawjansti saraquiwa: “Diosajj yatiwa acapach yatiñan jakenacan amtatanacapajj jan cunataqui asquïtapa.” Ucatpï jan qhitis jach'a jach'a tucuñapäquitejja mä jaker arcatapatjja, take cunas jumanacancasquiwa. Pablos, Apolosas, Pedros, acapachas, jacañas, jiwañasa, jichhürus, kharürusa jumanacanquiwa. Jumanacasti Cristoncapjjaractawa, Cristosti Diosancaraquiwa. Uqhamasti jumanacajj nanacarojj Criston yanapirinacapäpquiristsa uqhamacwa catokapjjañamajja, Diosan jan amuyt'caya amtäwinacapa jumanacar yatichañataqui. Uqhamarusa, qhititejj mä luraña catokqui ucajj asquïñapawa take cunana uqhamat sumaru uchatäñapataqui. Nayajj janiw cuns ajjsarcti, cunsay jumanacajj nayjjat parlapjjam, jan ucajj cunsay mä tribunalajja nayjjat sispan ucjja. Janiw nayapachas juchañchascti. Chuymajjanjja janiw cunas nayar juchañchirejj utjcaraquiti, ucampis ucajj janiw sañ munquiti nayan jan juchanïtajj-jja. Tatituwa juc'ampis nayar juchañchañataquis jan juchañchañataquis utjejja. Uqhamajj jumanacajj jan cunatsa mäqui juchañchapjjamti, jan ucasti suyt'apjjam Tatituru, jupaw take cunsa khanar apsuscani, cunatejj ch'amacan imantatäqui ucsa. Tatitojj take jakenacan amtatanacapsa khanaruw apsuni, ucatsti Diosajj sapakat maynirusa lurataparjamaraquiw uñjani. Jilatanaca, acanacsti jumanacan asquimataquiw parlapjjsma, Apolosampita naya pachpampita amuyt'ayasa. Acjja sistwa jumanacajj jan cunatejj kellkatäqui ucatjja inampst'apjjañanacamataqui, uqhamata jan qhitis mayniru jisc'achañapataqui ni maynirusa wal jach'achañapataqui. ¿Qhitirac jumarusti mayninacat sipansa juc'amp suma tucuytamsti? Jan ucajj ¿cuncha Diosajj jan churctamjja? Diosatejj cunsa churstam ucajj ¿cunataraqui jach'a jach'a tucta jumas ch'amamampi jicjjatcasmas uqhama? Jumanacajj niya kamir tucutjamaquëjjapjjtawa, take cunansa phokt'atjamäjjapjjaractawa, reyinacaw tucupjjaracta, nanacarusti mä tokeruw apanacupjjaraquista. ¡Añchaquit chekpachansa reyïpjjasma uqhamata nanacajj jumanacamp chekäpjjaraquirista uca reinomanjja! Amuyatatjja, Diosas nanaca apostolonacarojj mä thiyarjamaquiw apanucjjapjjetu. Jiwayañatac uscut jakenacjamäpjjtwa, uqhamarac angelanacansa, take jakenacansa uñch'uquitäñataquiraquiw tucupjjtjja. Jumanacasti nanacarojj mä pisi chuyma jakenacarjamaw amuyapjjesta Cristoncatanacajj laycu, uqhamaraquiw jumanacajj take cunsa wali yatir yatiriw tucupjjtajja, Cristotjja wals yatipcasma uqhama. Nanacajj pisi ch'amaquïpjjtwa, jumanacasti wali ch'aman ch'amaniw tuct'apjjtajja. Nanacarojj jakejj jisc'achapjjetuwa, jumanacarusti wali jach'a uñjañampiw uñjapjjaractamjja. Jichhacamaw nanacajj mank'at awtjata, umat pharjata, isitsa jalstata sarnakapjjtjja, jakes uñisipjjaraquituwa, janiw utanïpcaractsa. Irnakcäwinsa karitäjjapjjaractwa. Jakenacasti jan wali arunacampiraquiw tokjjapjjetu, nanacasti suma arumpiquiraquiw ucanacarus parljjayapjjtjja. Uñisiñampiw arcnakapjjaraquitu, take ucanacsti amuquiw t'akhesipjjtjja. Nanacjjatjja jan walinac parlapjje, ucampis llamp'u chuymampiw nanacajj cunsa amuyt'ayapjjaractjja. Mä t'unarjamaw uñjapjjetu, jan cunatac sirvir jakerjamaw uñjapjjetu. Jichhürcamas take jakenacat sipansa wali jisc'achatäpjjaractwa. Acanacsti janiw jumanacar p'enkachañatac kellkanipcsmati, jan ucasti jumanacar amuyt'ayañataquiw kellkanipjjsma munat wawanacajjarjama. Jumanacajj Cristo toketjja tunca waranka yatichirinïsipcamsa, ucampisa janiw walja awquinïpctati. Nayaw jumanacan Tatit toketjja awquimjamätjja jumanacar khespiyasiñ arunac parlatajj laycu. Ucatpï achict'apjjsmajja: “Nayjam sarnakapjjam” sasajja. Ucataracwa Timoteor qhitanipjjsma. Jupajj Tatit tokenjja mä suma wawajjäcaspas uqhamawa. Jupaw amtayapjjätam cunjämtejj nayajj iyawsirjamajj Cristompi sarnakcta ucjja, uqhamarac cunjämtejj take chekansa iglesianacanjj yatichcta ucsa. Jumanacatjja yakhepanacajj wali jach'a jach'aw tucupjje, amuyapjjaraquiwa nayajj janis mayampsa jumanacar cuttancjjeristjja uqhama. Ucampisa janc'aquiw jumanacan ucar jutañjj munascta Tatitun munañapächi ucajja. Ucqhapï uñjäjja cuntï uca jach'a jach'a tucur jakenacajj lurapcani ucjja, janiw lacanacapampiqui parlapcani ucacjja. Dios Tatitump jacañajja janiw lacaquïñaquïquiti, jan ucasti atipt'äwin jacañawa. ¿Cunsa jichhajj jumanacajj jutcä ucqhajj munapjjta? Purinisinjja, ¿mutuyapjjämati, jan ucajj sumampiquicha purinëjja? Jilatanaca, yatisiw jumanac taypinjja jan wali sarnakerin utjatapa. Maynejj pachpa madrastra taycaparuwa warmisjje. Ucajj jan walipuniwa. Janiw uqhamjja Diosar jan uñt'ir jakenacas lurquiti. Uqhamäcasinsa jumanacajj jach'a jach'aw tucupjjtajja. Uqhamïpansti, ucatjj wal llaquisipjjañamawa. Uca lurir jakesti jumanac taypitjja alisnucutäñaparaquiwa. Nayajj janis jumanac taypincstjja, ucampis ajayunjja jumanac chicäsctwa. Uca juch luririrusti juchañcharactwa nayas ucan jumanac chicäquirista uqhama. Jumanacajj Tatitun sutiparu tantacht'asipjjam, nayasti ajayunjja jumanac chicäyäwa, Tatitun ch'amapasti jumanac chicaraquïniwa. Uca jakesti Supayaru catuyatäñapawa janchipajj t'unjatäñapataqui, uqhamat almapajj khespiyatäñapataqui Tatitojj jutcani uca urojja. Jumanacasti janiw uca luratanacamatjja jach'a jach'a tucupjjañamäquiti. ¿Janit aca säwsti yatipcta: “Mä juc'a levadurajj takpach t'ant'a maswa poktayejja” sasa? Cawquiritï juchar apapctam uca nayra levaduratjja k'omachasipjjam, uqhamata jumanacajj Pascuan mank'añäquis uca t'ant'jam tucupjjañamataqui. Uca t'ant'asti janiw levaduranïquiti, machak suma jac'ut lurataraquiwa, jumanacasti chekpachansa uqhamäpjjaractawa. Cristoraquiwa jiwas laycu sacrificion jiwawayi, juparaquiwa Pascua Corderosajja. Uqhamajj jilatanaca, Pascua fiestasjja k'oma chuymampi chekpachanrac fiestachañäni, jan levaduran t'ant'äcaspas uqhama. Janiw jucha lurañanacampi fiestachañasäquiti, ucajj nayra merk'e levaduräcaspas uqhamawa. Pasïrin apayanipcsmas uca cartanjja sapjjsmawa: “Jan uca wachoka jucha luririnacampejj chicachasipjjamti” sasa. Ucampejj janiw sapcäyäsmati: “Aca oraken wachoka juch luririnacampi, mich'anacampi, lunthatanacampi, yakha diosanacar yupaychirinacampejj janipuni parlapjjamti” sasajja. Uqhamäspa ucqhajj janiw aca oraken jacañasäcaspati. Jan ucasti sapjjäyäsmawa: “Jan chicachasipjjamti qhititejj iyawsirïcasina wachoka juchan sarnakasqui, mich'asisqui, yakha diosanacar yupaychasqui, arunac apnakasqui, machasqui, lunthatasisqui ucanacampejja. Janiraquiw ucanacampejj mank'apjjañamäquisa.” Janiw wal lurapctati cunapachatï jumanac taypita maynejj mayni contra quejasiñ munasina, jan iyawsirïpquis uca juesanacar sari ucqhajja. ¿Janit jumanaccamasti uca queja uñjasipcasma? ¿Janich jumanacajj yatipcta jiwasa Diosanquirinacajj acapacharu taripañasäqui ucjja? Jiwasatejj acapachanquirinacaru taripañäni ucasti ¿janit jumanaccamasti uca jisc'a quejanacsti uñjapcasma? Jan ucajj ¿janich yatipcta jiwasanjj angelanacamppacharu taripañasäqui ucsa? Uqhamächi ucajja, juc'amp sumwa jiwasan quejanacasjja uñjañasajja. Jumanacatejj acapachan jan walt'añanacancapjjsta ucajja, ¿cunjämarac jan iglesiancqui uca jakenacarusti quejanacam uñjayasipjjtasti? Acjja sistwa jumanacaru p'enkachañataqui. ¿Janit jumanac taypinsti mayniquis amuyt'anejj utjqui aca quejanaca jilatanac taypina uñjañataquisti? ¿Waquisipuniti mä jilatansti iyawsiri masip contra quejasiñasti qhitinacatejj jan Tatitur uñt'apqui uca juesanacarusti? Jumanac taypin ch'ajjwañanac utjatapampejj k'ala aynacht'atäjjapjjtawa. ¿Cunatsa jan t'akhesipcta jan ch'ajjwasaquejja? Mayninacatejj aparañ munapjjstam ucqhajja: “Apasipjjpan” sapjjamaya. Ucampis jumanacajj jan walinacaracwa lurasipcaractajja lunthatasipcaractawa pachpa jilanacamatsa. Jumanacatjja yakhepanacajj uqhamäpjjaraquïyätawa, ucampis jichhajj k'omachatäjjapjjtawa, Diosarus catuyatäjjapjjaractawa, Tatit Jesucriston sutiparu, uqhamarac Diosan Kollan Ajayup tokeraqui. “Maynejj cuntï munqui uc lurascaquispawa” sapjjewa, ucampis janiw take cunas asquïcaraquiti. Nayatejj cuntï muncta uc lurasquiristjja, ucampis nayajj janiw cunampis apnakayasiñajjäquiti. Chekapunïsquiwa cuntï sapqui: “Mank'ajj puracataquiwa, puracasti mank'ataquiraqui” sasajja; ucampis Diosajj paypachwa tucjani. Janiw janchejj wachoka juchataquïquiti, jan ucasti Tatitutaquiwa, Tatitusti janchitaquiraqui. Cunjämtï Diosajj Cristo Tatituru jactayqui uqhamaracwa jiwasarojj ch'amapampejj jactayistani. ¿Janit yatipcta janchinacamajja Cristoncatapa? ¿Uca Cristonquir janchisti apakasin mä jan wali sarnaker warmirusti churaraquiristti? Janiw cunäquipansa uca lurañajj waquiscaspati. Jan ucajj ¿janich jumanacajj yatipcta cunapachatï mä jan wali sarnaker warmimpi wachoka juchan sarnake ucqhajj mä sapa janchiqui tucjjapjjatapjja? Diosan Arunacapasti saraquiwa: “Panpachanejj mä sapa janchiquiw tucjjapjje” sasa. Cunapachatejj mä jakejj Tatitur catuyasi ucqhajj uca jakempi Tatitumpejj ajayunjja mayaquëjjaraquiwa. Jithektapjjam wachoka jucha lurañatjja. Cawquïr yakha jucha lurañasa janiw janchimpi luratäquiti, ucampis wachoka jucha lurañajj pachpa janchimpi jucha lurañawa. ¿Janit jumanacasti yatipcta jumanacan janchinacamajj, cuntejj Diosajj churapctam uca Kollan Ajayun utjäwipätapsti, uqhamaraqui Kollan Ajayus jumanacan jacatapsa? Jumanacajj janiw jumanacpachata munañanïcjjapjjtati, jan ucasti Diosaw jumanacarojj jila alampi alapjjtam. Ucatpï Diosarojj wakaychapjjañamajja janchinacamana, ajayumana ucanacasti Diosancaraquiwa. Jichhajj cuna jisct'anactï apayanipquistas ucanacaruw arusjjataña munaracta. Chekpachansa mä jaketaquejj asquiw jan casarasiñapajja. Ucampis sinti wachoka jucha luraña utjatap laycojja, sapa mayniw warminïñapa uqhamaraqui sapa mayni warmiraquiw chachanïñapa. Chachasti warmipampejja chachjamajj take luräwinacapwa phokhañapa, warmisa warmjamaraquiwa chachapampejj take luräwinacapsa phokhañaparaqui. Warminjj janiw janchipajj jupancjjeti jan ucasti chachapancjjewa, uqhamarac chachasa janiraquiw janchipajja jupancjjeti jan ucasti warmipancjjaraquiwa. Jan maynis maynis “janiw” sasipjjamti, jan ucasti oración lurañ laycu, jumanac pura arust'asipjjasma mä tiempo jan jac'asiñataqui ucqhaquiw “janiw” sasipjjasmajja. Uca pasatatsti wasitatwa jumanacajj juntasjjapjjañama, inampis maynejj janchipar jan atipirjamäsajj Supayampi yant'atajja juchar purispa. Acsti sapjjsmawa mä ewjja aruqui, janiw acajj mä camachïquiti. Nayajj muniristwa sapa maynis nayjamäñapa, ucampis Diosajj janiw sapa maynirus uqham uchquistuti jan ucasti sapa maynis jak jakëtanwa. Solteronacampiru ijmanacampirojj saractwa, asquïspawa jan casarasisaqui nayjam sarnakapjjañapa. Ucampis jupanacajj jan jucharu atipjirjamäpcchi ucanacajj casarasipjjpan. Asquiw casarasjjañajja juchampi atipjayasiñat sipana. Qhitinacatejj casadöjjapjje ucanacarojj sistwa warmejj jan chachaparojj apanucpati. Acasti Diosan camachipawa, janiw nayan arojjaquïquiti. Ucampis mä warmitejj chachapar apanucu ucajja, sapaquiw jacjjañapa, jan ucajj pachpa chachapampiw wasitat chicjjañapa. Uqhamaraqui chachajj janiw warmipampejj jaljtañapäquiti. Mayninacarusti saractwa nayan pachpa ewjja arojja, janiw ucajj Diosan camachipäquiti: Mä jilatantejj warmipajj jan iyawsirïcchi, ucampis warmejj waliqui jacascchi uca chachampi ucajja, uca jilatajj janiw warmipampejj jaljtañapäquiti. Uqhamarac mä cullacantejj chachapajj jan iyawsirïcchejja, ucampis chachajj uca warmimpi jacañataquejj take chuymäscchi ucajja, uca cullacasti janiw chachapampejj jaljtañapäquiti. Jan iyawsiri chachasti, iyawsiri warmimpi casadötap laycuwa Diosar catuyatäjje. Uqhamaraquiw jan iyawsiri warmisa, iyawsiri chachampi jacatap laycuwa Diosar catuyatäjjaraqui. Jan uqhamäcaspa ucqhajja wawanacamajj jan iyawsiri jakenacan wawanacapjamaquïspawa, ucampis jichhajj uca wawanacajj Diosar catuyatäjjaraquiwa. Ucampis jan iyawsiri chachajj jan ucajj jan iyawsiri warmisa, mä iyawsiri chachatjja jan ucajj mä iyawsiri warmitsa jaljtañpun munchi ucajj jaljtascpan sam. Ucatsti jilatasa jan ucajj cullacasa librëjjewa, Diosajj samarat sarnakañaru jawsatap laycu. Iyawsiri warmi, ¿cunjämatsa jumajj yatta jan iyawsiri chachamaru khespiyañjja? Uqhamaraqui iyawsiri chacha, ¿cunjämatsa jumajj yatta jan iyawsiri warmimaru khespiyañjja? Cunjämäscpansaya, cunjämtejj Tatitojj churqui uqhamwa maynejj jacañapa, ucatsti cunjämarutï Diosajj jupar jicjjatqui uqhamwa jacañaparaqui. Uqhamaracwa yatichtjja take iglesianacansa. Diosatejj mayniru jawscän ucqhajja circuncidatächïna ucajja, uqhamaquïscpan. Maynitejj jan circuncidatäcchïna ucajj jan circuncidatäpanti. Janiw waquisquiti circuncidatäñas jan circuncidatäñasa. Ucampis Diosan munañapa phokhañaw asquejja. Sapa maynis cunjämarutï Diosajj jawscäna, uqhamaquïscañapawa. Esclavöscchïyäta uqhamaru Tatitojj jawstam ucqhajja, janiw cunatsa llaquisiñamäquiti. Ucampis libre sarnakasiñatejj jicjjatañjamäjjchi ucqhajj janiw pisi chuymt'añamäcaraquispati. Maynitejj esclavöcasin Diosar jicjjatchïna ucqhajja, jichhajj libre jakëjjewa Diosar sirviñataqui. Maynitejj jan esclavöcasina Diosar jicjjataracchïna ucqhasti, jichhajj jupajj Tatitun esclavopäjjaraquiwa. Diosaw jumanacarojj jila alampi alasipjjtam. Janipun jakenacan esclavopajj tucupjjamti. Uqhamapï jilatanaca, sapa maynisa cunjämtï Diosajj jupar jicjjatcänjja uqham sarnakañapawa. Qhitinacatejj jan casadöpqui ucanacataquejj janiw cuna sañajjas Diosatjja utjquituti, ucampis nayajj ewjja arunacajjacwa churañ munaracta Diosan wawapjama. Aqham tiemponacas jan walïsqui uca laycojja, nayan amuyatajjatjja walïspawa jupanacan jan casarasipjjañapa. Warminïstajja jan jaljtamti; jan warminïcstajja janiraqui warm thakamti. Casarasitamajja janiw juchäquiti. Mä tawakon casarasitapasa janiraquiw juchäquiti. Ucampis casadonacataquejj ch'amawa sarnakañajja, ucatpï nayajj muniristjja jan casarasipjjañapa, jan uqham llaquita sarnakasipcañapataqui. Jilatanaca, may sañ munapjjaracsma: juc'a tiempoquiw utj-jjestu. Acat ucsarojja casadonacajj janis warminïpcaspa uqhamaw sarnakapjjañapa. Llaquitanacajj janis llaquimpïcaspa, uqhamaraquiw sarnakapjjañapa. Fiestanquirinacasti, janis cusisitäcaspa uqhamaraquiw sarnakapjjañapa; alasirinacasti janis cunsa alasipcaspa uqhamaraquiw sarnakapjjañapa. Acapachan cuna asqui jicjjatirinacasa, janis cunsa jicjjatapcaspa uqhamaw tucupjjañaparaqui, aca orakesti niyaw tucusisqui. Janiw cunat llact'at sarnakapjjañamsa muncti. Cunapachatejj maynejj solterösqui ucajj Tatitun yänacapatwa llaquisi uqhamaraqui jupar sum sirviñampita. Ucampisa maynitejj casadöchi ucajj take cunatwa llaquisi uqhamarac warmiparu sum sirviñatsa. Uqhamaraquiw mä casada warmimpi mä soltera tawakompejja janiw quipcäquiti. Solterajj Tatitun yänacapatwa llaquisi, uqhamarac Diosar catuyatäñata, janchipansa almapansa. Mä casadasti acapach yänacatwa llaquisi chachapar sum sirviñataraqui. Acsti jumanacan asquimataquiwa sapjjsma, janiw jumanacar cun jarc'añ munasati, jan ucasti take chuyma Tatitur sirvisina sarnakapjjañamataquiwa sapjjsma. Ucampis maynitejj amuychi parlatapampi casarasiñapajj horasäjjatapa, inampis tiempojj pasjjaspan ucqhajja, lurascacpan cunjämaruy amuychi uqhamarjama. Casarasiscacpan, ucasti janiw juchäquiti. Ucampis maynitejj munañapampi chuymapanjja amtchi cunjäm lurañsa uqhamarac jan casarasisaqui jacañsa, ucas waliquïscaraquiwa. Parlatampampitï casarasejja, walic lurasquejja, jan casarasqui ucapachasti juc'amp ascwa luraraquejja. Casada warmejja leyirjamajja chachapampi jacañapataquiwa; chacha jiwjjatatsti jupajj librëjjewa qhitimpi casarasiñataquisa, iyawsiric iyawsirïpajja. Ucampis jupajj juc'amp cusisitaw sarnakasispa jan wastatampi casarascaspa ucajja. Acasti nayan arojjaquiwa, ucampis amuyasiractwa Diosan Ajayupajj nayampïtapa. Jichhajj yakha diosanacar sacrificion churatäquis uca aychanac mank'añanacjjat parlapjjaraquïma. Chekpachansa takeniw aca toketjja yattanjja. Ucampis uca yatitasajja jach'a jach'wa tucuyistu, munasiñasti ajayu tokenwa jiltayaraquistu. Maynitejj take cuna yatir tucchejja, janïraw cunsa yatquiti. Ucampis maynitejj Diosar munchejja, Diosajj juparojj uñt'araquiwa. Uqhamajj uca yakha diosanacar sacrificion churatäquis uca mank'anac mank'añjjata, chekpachansa yattanwa, mä c'ari diosajj janiw cunäquis acapachanjja, mä sapa Diosaquiwa chekpachansa utjejja. Alajjpachansa acapachansa uca dios satanacajja utjascpaya, mä toketjja walja diosanacaw utjaspa, uqhamarac walja munañaninaca. Ucampis jiwasataquejj mä sapa Dios Awquiquiw utji. Uca Dios Awquiwa take cunsa lurejja ucataracwa jiwasas utjasctanjja, jupataquiraqui jacasctanjja. Mä sapa Tatituquiraquiw utjejja, ucasti Jesucristowa. Jupïpanracwa take cunas utjejja, uqhamarac jiwasasa. Ucampis janiw acjja takeni yatipquiti. Yakhepanacajj uca c'ari diosanacar yupaychirinacäpjjänwa, ucatsti uca yakha diosanacar churat mank'anacjja mank'asipcaquiwa yakha diosanacar loktatäcaspas uqhama. Ucatsti ajayu tokena jan ch'amanïtap laycojja chuymanacapanjja juchanjamaw amuyasipjje. Cuntï mank'ctan ucajj janiw Diosatjja jayarst'ayquistuti. Janiw mank'asati asquïcañänejja, ni jan mank'asas jan asquïcaraquiñänejja. Ucampis jumanacajj amuyasipjjam, ucatrac uca libre luratanacamampejj qhitinacatejj Tatitur iyawsañanjja pisi ch'amäsipqui ucanacarojj juchar puriyasipcasma. Amuyt'apjjam. Jumatejj uca yakha diosanacan altarapan kont'asisin mank'asmajja, ucatsti mä pisi iyawsañani jilatajj uñjiristam ucan mank'asquirjja, uca pisi iyawsañan jilatajj mank'araquispawa uca c'ari diosanacar loktat mank'jja. Uqhamatwa jumajj yatitamampejj uca pisi iyawsañan jilatarojj apt'asma, Tatitojj uca jilat laycuwa jiwaraquïnjja. Uqhamat jumanacajj iyawsañan t'uqhäsqui uca jilatanacan chuymanacapjja usuyapjjtajja. Uc lurasasti jumanacajj Cristo contraw jucha lurasipctajja. Ucatpï, nayatejj jilajjaru mank'atajjampi juch luraysta ucqhajja, janipuniw aychjj mank'cäti jilajjar jan juch lurayañ laycu. Ucampisa nayajj khespiyatätwa, uqhamaraqui mä apostoljamajj Tatitu Jesusaruw nayajj uñjta jumanacas nayan achunacajjäpjjaractawa Tatitutaqui irnakatajjanjja. Mayninacajj: “Janiw jupajj apostolöquiti” sapjjaquitaspawa, ucampis jumanacataquejj mä apostolötwa. Nayasti jumanacarojj Tatituruw uñt'ayapjjsma, ucawa nayataquejj apóstol satäñajjataqui uñacht'äwejja. Qhitinacatï jisc'achapquitu ucanacataquisti acaraquiwa nayan arsusitajjajja: Waquisisquiw nayan catokañajja, mank'añataquis umañataquis churapquitu ucanaca, uqhamaraqui mä Tatitur iyawsiri warmi nayamp chica irpañataquis mayni apostolonacjama, cunjämtï Tatitun pachpa jilanacapasa, Pedros lurqui uqhama. ¿Jan ucajj jumanacajj amuyapjjtacha Bernabeampi nayampiquicha jan asquïpctjja jilatanacat take ucanac catokañataquejja? ¿Qhiticha soldado sirviñanjja pachpa kollkepampi phokhanejja? ¿Qhitich jan ucajj uva yapuchasajj uvjja jan mallt'quejja? ¿Qhitich jan ucajj oveja awatisajj ovej lechsa jan mallt'caraquejja? Janiraqui amuyapjjamti acajj nayan arunacajjaquïcaspas uqhama. Jan ucasti Moisesan leyipanjja aca arunacajj kellkataraquiwa. Uca leyinsti aqham saraquiwa: “Janiw ñucu uscütati trigo taquir vacarojja.” Diosajj janiw acjja vacanacat llaquisaquiti sisquejja, jan ucasti jiwasataqui mä uñtasïwiwa, amuyt'asiñasataqui. Aca leyejj nanacan asquejjataqui kellkatawa. Orak khollirisa, trigo jawk'surisa cosecha apthapirisa catokañ laycuwa irnaquejja. Nanacasti ajay token arunacwa jumanac taypinjja yapuchapjjtjja ucatjja, ¿janit walïquisti jumanacat acapach yänaca catokapjjañanacajjajja? Yakhanacajj take ucanacwa jumanacatjja catokapjje. Ucanacat sipansa nanacaw jumanacat take ucanaca catokapjjañanacajjajja. Ucampis janiw nanacajj take ucanacatjja arsusipcti jan ucasti take cunansa amuquïsipctwa Tatitun arunacap parlañajj jan jaytatäñapataqui. Jumanacajj asquiw yatipjjtajja, templon irnakerinacajja uca pachpa templotwa mank'apjjaraquejja. Altaran sacrificionacajj churasisqui ucanacan yanapasirinacasti, uca pachpa sacrificat aychanacracwa mank'apjjejja. Uqhamaraquiw Tatitojj saraqui: “Qhitinacatejj evangelio parlapqui ucanacajj uca irnakatapataraqui mank'añapa” sasa. Ucampis nayajj janipuniw cuns catokcti, acsa janiraquiw kellkanipcsmati nayar mä cunsa churapjjañanacamataqui. ¡Janïra qhitis nayat aca cusisiñajja apakquipanjja asquïspaw nayan jiwjjañajjajja! Nayataquejj janiw cuna jach'achasiñäquisa evangelio parlañajja, jan ucasti, waquisituwa parlañajjajja. ¡Janitejj Diosan arunacap parlquirist ucajja cunaquïcaspa nayataquejja! Ucatpï take chuymampi luratajj laycojja, Tatitojj nayarojj wajjt'asiñapa churitani. Jariyatjamaqui lurirista ucasa, ucampis Diosan ewjjapa catokcta ucwa phokhascta. Nayataquejj uca wajjt'asiñajj acawa: Chuymajjanjja cusisiñaw utji jan qhititsa cun mayis khespiyasiñ arunac parlatajjata. Janiraquiw cunatejj wact'quitu ucanacsa mayiscti. Jan qhitin esclavopäcasinwa, taketaquis esclavöquiristsa uqhamaw tucta Tatitutac walja jakenacar jicjjatañ laycu. Cunapachatï nayajj judionac taypincta ucqhajja, judiöquiristsa uqhamaraquiw tucta jupanacar jicjjatañataqui. Ucampejj sañ munta: Moisesan leyinacaparjam sarnakerinacataquejj nayajj uca leyinacarjamaraquiw sarnakasta, jupanacar jicjjatañataqui, chekpachansa janiraquiw nayajj uca leyirjamajj sarnakcaracti. Mä toketsti qhitinacatejj jan Moisesan leyinacaparjam sarnakqui ucanac taypinjja jupanacjamaquiraquiw nayajj tucta, chekpachansa Diosan leyiparjama sarnakcta ucasa, Criston leyipanctwa. Cunapachatejj t'uqha jilatanac taypincta ucqhajj nayajj t'uqhäquiristsa uqhamaraquiw tucta jupanacar jicjjatañataqui. Jupanacjamaw tucta uqhamata jupanacat mä kawkhanirus jicjjatañataqui. Take acanacjja Tatitun arunacap parlañ laycuw lurta, uqhamata cuna asquinacatejj uca arunac parlañanjja utjqui ucanac catokañajjataqui. Jumanacajj yatipjjtawa, mä atipasiñanjja takeniw jalapjje, ucampis mayniquiw premio catokejja. Jumanacasti jalapjjamaya premio catokañcama. Qhitinacatejj mä anatañan anatapqui ucanacajj chekpachansa cunanacatejj jan walt'aycaspan ucanacjja k'al apanucupjje. Ucampis jupanacajj ch'am tucupjje mä laurel corona catokañataqui cawquïritejj mäqui pharsuwayjje; jiwasasti wiñayataqui jan pharsur corona catokañataquiw jaltanjja. Nayajj janiw ina pampaqui jalcti, janiraquiw nuwasiñansa aleka ina ch'usaru ch'acquiristsa uqham nuwascti. Jan ucasti, nayajj janchejjan munañaparojj t'akhesiytwa jaysayasiractwa uqhamata yakhanacar yatichcasina jan apanucutäñajjataqui. Jilatanaca, nayajj jumanacan yatipjjañama munta: Nayra awquinacasajj mä kenayan irpatänwa, takeniw Mar Rojo kota chekajj pascatapjjänjja. Mä toket amuyañ sipanjja, uqhamatpï jupanacajj Moisesampi bautisatäpjjänjja kenaya toke uca kota tokeraqui. Takeniw pachpa ajay mank'a mank'apjjänjja, takeniraquiw pachpa ajay uma umapjjäna. Jupanacasti karkat jalsuri umat umapjjänjja, uca karkaw jupanacampi chicäscäna. Uca karkasti Cristo Tatitünwa. Ucampis jupanacat waljanipuniw Diosarojj jan cusisiycänti, ucat janchinacapajj wasaran jakonucut uñjasïna. Take acanacasti jiwasan amuyt'asiñasataquiw lurasïnjja, jan jiwasanacajj jupanacjam jan walinac munapayañasataqui. Ucatpï jilatanaca, jumanacajj janipun yakha diosanacar yupaychapjjañamäquitejja, cunjämatï jupanacat mä kawkhanejj lurapjjäna uqhama, cunjämatejj Kellkatan sejja: “Jakenacajj mank'añataqui umañataquiw konurapjjäna, ucatsti fiesta lurañataquiraquiw sayt'asipjjäna” sasa. Janiw jupanacjama wachoka jucha lurañasäquiti. Uqham lurapjjatapatsti jupanacatjja mä uruquiw pä tunca quimsan waranka jakenacajj jiwarapjjäna. Janiraquiw jupanacjamas Diosarojj colerayañasäquiti. Uca lurapjjatap laycusti jupanacajj catarinacan jiwarayatäpjjänwa. Janiraqui jumanacajj jupanacjam Dios contrajj parlapjjamti. Uqham lurapjjatapatsti jupanacarojj jiwayir angelaw jiwarayäna. Take acanacaw nayra awquinacasarojj pasatayna. Ucanacasti kellkatawa jiwasanacan amuyt'asipjjañasataqui, ucatsti jan uqham lurañasataqui. Uqhamajja, qhititejj ch'amanïtapa amuyasejja, wal amuyt'aspan ucatarac tincuscaspan. Take yant'anactï jumanacajj t'akhesipcta ucanacajja, cunjämtï mayninacajj t'akhesipqui uqhamaraquiquiwa. Jumanacajj Diosaruw catuyasipjjañamajja, jupasti janiw jumanacarojj jach'a jan atipcaya yant'anacjja churapcätamti. Cunapachatï yant'ajj jutcani ucqhajja, Diosajj cunjämatsa uca yant'ar atipjañjja yanapapjjaraquïtamwa, uqhamatwa atipjapjjäta. Ucatpï munat jilatanaca, jumanacajj jithektapjjam yakha diosanacar yupaychañatjja. Amuyun jakenacarjamaw parlapjjsma, jumanacpacharaquiw amuyt'apjjasmajja cuntï sapcsma ucjja. Cunapachatï bendicita copat umctan Diosar yuspagarasina ucqhajja, Criston wilapan mayaquïtaswa uñacht'aytan. Cunapachatï t'ant'a pachjtan ucqhajja, Criston cuerpopan mayaquïtas uñacht'ayaractan. Waljanïctan ucqhasa mä sapa pachpa t'ant'acwa mank'tanjja, ucataracwa mä sapa janchi tucuractanjja. Israel marcata amuyasipjjam; sacrificion churata yänacat mank'erinacajja mayaquïpjjewa maynit maynicama uqham mank'apjjatap laycu. Ucampejj janiw sañ muncti uca diosajj asquïtapa, uca yakha diosar loktat aychasa yakha aychat sipansa juc'ampi asquïtapa sañsa muncaractti. Jan ucasti, sañ muntjja cunapachatï Diosar jan uñt'irinacajj mä cunsa sacrificion loktasipjje ucqhajja, ñankha ajayunacaruw loktasipqui, janiw Diosaruti. Janiw muncti jumanacan uca ñankha ajayunacampi mayachasipjjañama. Janiw Tatitun copapampita ñankha ajayunacan copapampitjja umapcasmati, janiraquiw Tatitun mesapampita ñankha ajayunacan mesapampitsa mank'apcaraquismati. ¿Jan ucajj Tatituruch colerayañänejja? ¿Jiwasajj Tatitut sipansa juc'ampi ch'amanïtancha? Chekpachansa maynejj cuntejj munqui ucjj lurascaquispawa, ucampis janiw takpachati maynitaquejj asquïcaspa. Maynitejj cuntï munqui uc luraspajja, ucampis janiw take cunas jupatac asquïquiti ajayu token jiltañataquejja. Jake masisan asquïñap munañasawa, janiw jiwasan asquïñasacti munañasäquejja. Cunatejj khathun aljañatac uscutäqui ucjja jumanacajj jan jisct'asaqui alasisin mank'asipcam. Janiraqui jisct'apjjamti chuymanacaman jan mayjt'asipjjañanacamataqui, aca orakesa, cunanacatï aca oraken utjcaraqui ucanacasa Tatituncatap laycu. Jan ucajj mä jan iyawsiritejj jumanacar mank'añatac jawsayapjjätamjja ucat jumanacajj sarañ munapjjaraquïtajja, take cuntï churapcätam ucjja mank'asipcaquim jan jisct'asa, chuymanacaman jan mayjt'asipjjañamataqui. Ucampis maynitejj: “Aca aychajj c'ari diosanacar loktatawa” sapjjätam ucjja jan mank'apjjamti, uc siriru jan mayjt'ayañataqui, uqhamaraqui jumanacasa chuymanacamanjj jan mayjt'asipjjañamataqui. Mayninacan chuymapatwa parlascta, janiw juman chuymamatti parlctjja. Ucampis maynejj saspawa: “¿Cunatarac nayarusti munañajjarjama sarnakañajjata juchañchitanisti maynin chuymap laycusti? Diosar yuspagarasatejj mank'sta ucajj ¿cunataraqui nayarusti c'umipjjetani mank'atajjatsti?” sasa. Uqhamajj mank'apjjamsa, umapjjamsa jan ucajj cunsa lurapjjam, ucampis take cunsa Diosar jach'añchañataquiqui lurapjjam. Jan qhitirus lanctayapjjamti, ni judiorusa, jan judiorusa, ni Diosan iglesiapanquirinacarusa. Nayajj taketaquis asquïñwa munta. Janiw nayan walïñajjacti jan ucasti mayninacan asquïñapwa muntjja, uqhamata jupanacajj khespiyatäpjjañapataqui. Jumanacajj nayjam sarnakapjjam cunjämatï nayajj Cristjam sarnakctjja uqhama. Jilatanaca, jumanacajj nayatjja amtasipjjapunistawa uqhamaraqui cuntejj yatichapcäyäsma ucarjamaraquiw sarnakasipcta, uqham lurapjjatanacamatjja wal cusista. Ucampis nayajj muntwa jumanacajj acanac amuyt'apjjañama: Cristowa take chachan p'ekepajja, chachasti warmin p'ekeparaquiwa, cunjämatejj Diosajj Criston p'ekepäqui uqhama. Mä chachatejj culton oración lurchi jan ucajj Diosan arunacapsa parlchi p'ekepa ch'okt'asisa ucajja, Cristotaquejj uca ch'okasiñajja p'enkawa. Ucampisa mä warmitejj jan p'eke ch'okt'asisa oración lurchi jan ucajj Diosan arunacapsa parlchi ucajja, jan ch'okt'asitapajj p'enkaraquiquiwa chachapataquejja, k'alsa ñic'uta mururascaspa uqhamawa. Mä warmitejj jan p'eke ch'okatäñ muncchi ucajja, walïspawa k'al ñic'utapa mururasjjañapajja. Ucampis warmitaquejj ñic'ut mururasiñatejj p'enkächi ucqhajja, p'ekep ch'okt'aspanaya. Chachajj janiw p'ekjja ch'okasiñapäquiti, jupajj Diosar uñtasitätap laycu, Diosan jach'a cancañaparacwa uñstayejja. Warmisti chachan jach'a cancañapwa uñstayaraqui. Cunapachatï Diosajj jaker lurcän ucqhajja, janiw chachjja warmita lurcänti jan ucasti chachatwa warmjja luränjja. Warmisti chachïpanwa luratänjja, janiw chachati warmïpanjja. Ucatpï warmejj p'ekepjjarojja mä jach'a cancañjama apañapajja, chachapan munañapancatapa uñacht'ayañataqui angelanac laycu. Ucampis Tatituncjjasinjja chachajj janiw utjcaspati jan warmïpanjja, warmisa jan chachäpanjja utjcaspati. Warmejj chekpachan chachat apsusin uscutäcchin ucasa, mä toketjja chekaraquiwa chachajj warmitwa naciraqui; ucampis take cunasa Diosatwa jutaraqui. Jumanacpach sapjjam, ¿waliquïsquiti warmin jan p'eke ch'okt'asisa oración lurañapajja? Yatitäjjaraquiwa chachataquejj p'enkätapa ñic'uta jach'a jilayasiñajja. Ucampis warmitaquejj mä honorawa jach'a ñic'utanïñajja, uca jach'a ñic'utasti p'eke imjjatasiñataqui churataraquiwa. Ucampis maynitejj aca toket ch'ajjwañ munchejja yatiñapawa, janiwa jiwasas ni Diosan iglesianacapas yakha luräwjja uñt'ctanti. Ucampis acanac kellkanisajja: “Janiw wal lurapctati” sapjjsmawa. Jumanacajj tantachasïwinacamanjja amuyatatjja asquinacat sipansa jan walinacac lurapjjatamaw yatisi. Nayrakatajja, cunapachatï jumanacajj culto lurañataqui tantachasipjjta ucqhajja, jumanacajj jalanoktatäpjjtawa, ucasti amuyatajj chekätapjamawa. ¡Jumanacanjj waquisiwa jaljta jaljta sarnakapjjañamajja, uqhamat yatiñataqui qhitis chekpach Cristor arquirejj uca! Uqham jaljta jaljta sarnakasipcatamatjja, jumanacan tantachasïwinacaman Santa Cena luratanacamajj janiw Tatituncquiti. Mank'añ horasasti sapa mayniwa jumanacatjja nayrakata mank'jje, mayninacasti mank'at awtjatäsipcaraquiwa, mayninacasti uccañcamajj niyaw macharatäjjapjje. ¿Janit jumanacasti utanacanïpcta ucan mank'apjjañamataqui umapjjañamataquisa? Uqham lurasajj jumanacajj Diosan iglesiapwa jisc'achapjjtajja, jan mank'aninacarus p'enka tucuyapjjaractajja. ¿Camsapjjaraquïma? ¿“Waliquiw” sapjjämati? ¡Uca luratanacamajja janiw walïquiti! Cuntejj nayajj yatichapcsma ucjja pachpa Tatitutwa nayajj catokta. Tatit Jesusajja, catuntatäñapäcän uca arumajj t'ant'wa irtäna, yuspagarasinsti, pachjänwa, ucat säna: “Mank'apjjam, acajj janchejjawa jumanac laycuraquiw t'unjata. Acsti nayat amtasis lurapjjam” sasa. Mank'a tucutatsti copa astasinjja saraquïnwa: “Aca copajj jichhajj machak arust'äwiwa nayan wilajjampi chimpuntatawa. Sapa cuti umapcäta ucqhajja, nayat amtasisaw lurapjjäta” sasa. Uqhamat sapa cuti jumanacajj aca t'ant'a mank'apcäta, uqhamarac aca copata umapcäta ucqhajja, Tatitun jiwatapwa yatiyasipctajja jupan jutañapcama. Uqhamajja, qhititejj Tatitun t'ant'apsa mank'quejja uqhamarac copapatsa umcaraquejja jan Diosatacjamäcasina ucajja, juchwa luri Tatitun janchipa uqhamarac wilap toke. Ucatpï waquisejja janïra uca t'ant'a, uqhamarac uca copat umcasajja, sapa mayniw chuymap uñantasiñapa. Tatitun janchipätapa jan amuyasisina mank'ani, umaraquini ucajj jupa pachpa mutuñapataquiwa mank'asqui umascaraqui. Ucatpï jumanac taypinjja waljaninacaw usutäsipqui, t'uqhäsipcaraqui, yakhepanacasti jiwarasipcaraqui. Jiwaspachatejj uñantassnajja, Tatitojj janiw uqham juchañchcaraquistaspati. Ucampis cunapachatejj Tatitojj juchañchquistu ucqhajja, mutuyistuwa, jan jiwasajj acapachanquir jakenacampi chica juchañchatäñasataqui. Uqhamasti munat jilatanacajja, cunapachatï Santa Cenataqui tantachasipjjäta ucqhajja, suyt'asipjjam maynit maynicama. Maynitejj mank'at awtjatächi ucajja utapat mank'anpan, uqhamat jan Diosajj jumanacaru mutuyañapataqui jan wali tantachasitanacamatjja. Yakha tokenacatsti nayajj purincä ucqhaw take cunsa uñjäjja. Jilatanaca, munaractwa cunanactejj Kollan Ajayojj sapa maynir lurañatac churquis ucanacjjat yatipjjañama. Jumanacajj asquiw yatipjjtajja, cunapachatï jan iyawsirïpcäyät ucqhajja jan parlir c'ari diosanacaruw arcasipcäyätajja. Ucat jichhajj yatipjjañam munta: Janiw qhitis “Jesusajj maldecitäpan” sasajj Kollan Ajayun ch'amapampejj siscaspati. Janiraquiw qhitis jan Kollan Ajayun ch'amapampejj “Jesusajj Tatituwa” sasajj siscaspati. Maynejj take cunataquiw yatiñ ch'amjja catokaspa, ucampisa mä sapa Ajayuquiw take ucanacjja churi. Cunayman toket sirviñawa utjaraqui, ucampis mä sapa Tatituruquiw sirvtanjja. Cunayman toket lurañanacajj utjaraqui, ucampis mä sapa Diosaquiw take cuns jakenacampejj luri. Diosajj sapa mayniruw Ajayupjja churi, takenin asquipataqui. Uca Ajayu tokeraquiw yakheparu cunsa sum parlt'añapataqui yatiñ ch'ama churi, uca pachpa Ajayu tokeraquiw yakheparojj take cunas wali suma uñt'añampi parlt'aña churaraqui. Yakhepanacajj iyawsañwa Ajayu toke catokapjje, yakhepanacasti ch'am catokapjjaraqui usutanacar waliptayañataqui. Yakhepanacajj milagro lurañataquiraquiw ch'am catokapjje, yakhepanacasti Diosan arunacap parlt'añataquiraquiw ch'am catokapjje. Maynejj asqui ajayunaca, ñankha ajayunaca uñt'añ churäwi catoke. Yakhepanacasti jan uñt'at lajjranac parlañ churäwi catokapjje, yakhepanacasti uca jan uñt'at lajjranac parlatäquis uca arunac khanañchañataquiraquiw ch'am catokapjje. Ucampis take acanacjja mä sapa Ajayuquiw luri, jupasti cunjämarutejj munqui uqhamaruw sapa maynirus laquinoke. Cunjämatejj cuerposajj take cunanïqui uqhamar uñtataraquiw Cristojja. Uca take cunanacasti waljäcchi ucasa, mä sapa cuerporu tucutaquiwa. Take jiwasanacasti, judiosa, griegosa, esclavosa, libresa, Kollan Ajayun bautisasjjasinjja mä sapa cuerpoquiw tucjjtan; takenisa uca pachpa Ajayutaracwa catoktanjja. Mä cuerpojj janiw mä sapat lurt'ataquïquiti, jan ucasti waljanacat lurt'atawa. Cayutejj saspajja: “Janiw nayajj amparäcti, ucatwa jan nayajj cuerpöncti” sasajja, janiw uca satapampejj cuerpotjja sarakcaspati. Jan ucajj jinchus saspajja: “Janiw nayajj nayräcti, uca laycu janiw nayajj cuerpöncti” sasajja, janiw uca satapampejj cuerpotjja yakhäcaspati. Take cuerpotejj nayracamaquïspa ucqhajja ¿cunampis ist'snajja? Take cuerpotejj jinchucamaquïspa ucqhajj ¿cunampiraquis muct'snajja? Ucampis Diosajj cuerporojj sapakat partenacsa cawqharutejj jupajj munqui ucqharuw uchi. Cunäsapansa maya sapaquïsapäna ucqhajja, ¿cawqhancaraquisapän cuerposti? Uqhama walja chekanacanïcchi ucasa, take cunas mä sapa cuerpor tucutaquiwa. Nayrajj janiw ampararojj siscaspati: “Janiw muncsmati” sasajja. Janiraquiw p'ekes cayunacarojj siscaspati: “Janiw munapcsmati” sasajja. Jan ucasti, cuerponjja mä cunasa t'uqhaquïchi ucasa, wali asquiwa. Cuerposansti cawqhawjanacarutejj jan wali munctan ucawjanacaruw sum isthapiytanjja. Cawqhanacatejj jan yäkañajj waquisqui ucawjanacaruw wali yäktanjja. Cuerposanjja wali yäkatäqui ucajja janiw waquiscjjeti yäkaña. Diosajj uqhamwa cuerposjja luratayna, jan yäkata chekanacajj juc'ampi yäkatäñapataqui, uqhamata cuerposanjja jan jaljtañanacajja utjascañapataqui, jan ucasti cuerposanjja maynis maynita llaquiñapataqui. Cuerposan mayawjatejj t'akheschi ucqhajj takpacharaquiw t'akhesi, mayawjatejj suma yäkatächejja, takpacharaquiw cusisipjje. Uqhamajj jumanacajj Criston cuerpopäpjjtawa, sapa maynis uca cuerponquirinacäpjjaractawa. Uqhamaraquipï Diosajj iglesiapanjja sapa maynirus lurañapa churejja: Nayrakatajja apostolonaca, ucjjarusti Diosat catokasina arunacap parlirinaca, ucjjarusti yatichirinaca, ucjjarusti milagro luririnaca, usutanacar c'umaraptayirinaca, yanapirinaca, irpirinaca, jan uñt'ata arunaca parlirinaca. ¿Takpachaniti apostolüpjje? ¿Takpachaniti Diosan arunacap parlirinacäpjje? ¿Takenit yatichi? ¿Takenich jan ucajj milagronac lurejja? ¿Takenicha ch'amanejja usutanacar c'umaraptayañataquejja? ¿Takeniraquicha jan uñt'at arunaca parlejja? ¿Takenicha uca jan uñt'ata arunacat parlatanacjja khanañchañ yatejja? Janiw takenïquiti. Uqhamasti jumanacajj Diosatjja suma churäwinac catokañatac ch'amañchasipjjam. Nayajj juc'amp suma thaqui uñacht'ayapjjäma. Nayatejj jakenacana angelanacana parlanacap parlirista, ucat janirac munasiñanïquiristjja, mä latar uñtataquiw tojjokerista, mä platillor uñtataquiraquiw chhollokeristjja. Diosat catokat arunactejj parliristjja, uqhamarac Diosan amtatanacapsa k'al yatirista, take cuns yatiraquirista, iyawsañajjas jach'araquïspa kollunac onjjtayañcamajja, ucat janiraqui munasiñanïquiristjja, janiw nayajj cunäctsa. Take yänacajjtejj laquinokasjjerista, pachpa janchejjsa naqhantatäñataqui catuyasirista, ucatsti janirac munasiñajj utjquitaspajja, janiw cunataquis uca luratajjajj asquïcaspati. Qhitintejj munasiñajj utjqui ucajj llamp'u chuymaniwa, suma jakewa, janiw envidiasirïquiti, janiw jach'a jach'a tucurïquiti. Janiw cuna jan walsa lurquiti, janiraquiw cunsa jupataquiqui munirïquiti, janiw colerasquiti, janiraquiw colerasitapsa imjjäsisquiti. Janiw cunatejj jan walïqui ucatjj cusisiñ yatquiti, jan ucasti cunatejj chekapäqui ucat cusisiñ yati. Take cun t'akhesi, take cun iyawsi, take cun llamp'u chuymampi suyt'araqui. Munasiñajj janipuniw tucusquiti. Mä urojj janiw Diosan arunacapajj parlascjjaniti, janiraquiw jan uñt'at arunacatsa parlascjjaniti, ni take cun yatiñas munascjjaraquiniti. Uca yatiñanacasa, profecía arunac parlañanacasa jan chekätap laycojj, tucusiquiniwa cunapachatejj cheka cancañajj jutcani ucapachajja. Wawäcasajj wawjamaw parläyäta, amtäyätsa, amuyt'äyätsa. Chachäjjta ucapachasti, take cunatejj wawan luräñapäqui ucjj apanucjjtwa. Jichhajj take cunas jayphucjamaqui mä espejotjam uñjasctanjja, ucampis mä urojj take cuns khanwa uñj-jjañäni. Jichhajj yatiñajjajj janiw phokhatpachäquiti, ucampis uca uruw takpach uñt'jjäjja cunjämtï Diosajj nayar uñt'quitu uqhama. Uqhamapï iyawsañasa, suyt'añasa, munasiñasa jan tucuscanitejja, ucampis aca quimsatjja munasiñapuniw jilt'atajja. Munasipjjapunimaya jumanac purajja, uqhamarac chuymanacamanjja munapjjapunim Diosan take ajayu token churäwinacapa catokañjja. Diosat catokat arunacap parlañ munapjjam. Jan uñt'at arunacat parlir jakejja Diosaruw parli, janiw jake masiparu parlquiti, janiraquiw qhitis parlatapjja amuyquiti. Cuntejj parlqui ucjja ajayu toket parli ucampis ucajj jaketaquejj jan amuyt'cayawa. Ucampis qhititejj Diosan arunacapa parlqui ucajj Diosat catokasinjja jakenacaruw parli iyawsañanacapan jiltapjjañanacapataqui, ch'am catjjatayañataqui uqhamarac chuymachañataquisa. Jan uñt'at arunac parlirejj jupapachaw ajayu tokenjja jilti, ucampisa Diosat catokasin arunacap parlirinacajja iglesianquirinacaruw ajayu tokenjja jiltayaraqui. Nayajj muniristwa jumanacajj sapa maynis jan uñt'at arunac parlirïpjjañama, ucat sipan juc'ampjja muniristwa jumanacajj Diosat catokata arunaca mayninacaru parlapjjañama, uqham parlañaw asquejja jan uñt'at arunac parlañat sipansa. Jan ucajj jan uñt'at arunac parlirinacajj khanañchapjjañapawa parlatanacapa, uqhamata iglesianquirinacajj ajayu tokenjja jiltapjjañapataqui. Ucatpï jilatanaca, nayatejj jutasin jan uñt'at arunacat parlapjjäma ucqhajja ¿cuna asquirac jumanacasti jicjjatapjjasmasti? Inas cun Diosajj yatiyañ munchi jan ucajj mä chekapa arunaca, jan ucajj Diosan arunacapa jan ucajj mä yatichäwi parlañ utjchi ucqhaquiwa parliristjja. Jichhajj amuyt'añäni pinquillompita, arpampita. Ucanacajj música tocañataquiwa wali, ucampis janiw jacañanïpquiti. Uca instrumentonacatejj alekaqui tocatäspa ucajj janiw cuna musicätapas yatiscaspati. Guerranccasinjja, trompetatejj jan suma khana phust'ascaspajja, janiw qhitis nuwasiñatac waquichascaspati. Uqhamaraquiw jumanacampejj lurasi. Jumanacatejj jan uñt'at arunacat parlapjjätajja jan qhitinsa amuyt'cañjja, ¿cunjämatrac yatisispa cuna parlapjjatanacamasa? ¡Ina ch'usaruquiw parlasipctajja! Aca orakenjja walja parlanacaw utji, ucampis take uca parlanacajja amuycañaraquiwa. Ucampisa nayatejj jan amuycäjja, mä jaken nayar yakha arut parljjayatapa, uca jaketaquejj nayajj mä yakha marcanquir jakjamäyäwa, jupas nayataquejj uqhamaraquïspawa. Ucatpï, jumanacajj niyaqui wali ajayu toketa cuna ch'amsa catokañ munapjjstajja, munapjjapunim cunanacatejj iglesianquirinacar jiltaycaspas ajayu tokenjja uca lurañanac catokaña. Uqhamajj mä jaketejj jan uñt'at arunacat parlchejja, Diosatjja ch'am maypan cuntejj parlqui uca khanañchañataqui. Nayatejj mä jan uñt'at aruta oración lurirista ucqhajja, chekpachansa ajayojjampiw oración lurasctjja, ucampis amuyojjampejj janiw cuna ascsa jicjjatcti. Uqhamasti ¿cuna lurañajjaraquïspasti? Chekpachansa ajayumpiw oración lurä uqhamarac amuyojjampisa. K'ochunacsa ajayumpiw k'ochü uqhamarac amuyojjampisa. Jumatejj ajayunaqui Diosarojj yupaychätajja, mä alek ist'iric jutirejj janiw juma chica oración lurcaraquispati cuna parlatamsa jan amuyatap laycu. Oracionan Diosar yuspagaratamajj wali sumäscaspawa, ucampis maynejj janiw ajayu tokenjja jiltquiti. Diosarojj yuspagartwa, nayajj jumanacat sipansa juc'ampwa yattjja uca jan uñt'at arunacat parlañjja. Ucampis cultonjja, mä pä arunacsa, amuycañwa parlañ muntjja, uqhamat mayninacar yatichañataqui, tunca waranka jan uñt'ata, jan amuycaya arunac parlañat sipana. Jilatanaca, jan wawjam amuyt'asirïpjjamti. Jan ucasti jan walinac lurañataquiqui wawjamäpjjam, ucampis amuyt'asiñ tokensti jach'a jakenacjamäpjjaraquim. Tatitun arunacapanjja siwa: “Aca marcarojj jan uñt'at arunacata yakha jakenacampiw parlayäjja, ucampis janiw nayarojj ist'apquitaniti, siw Tatitojja.” Uqhamajja jan uñt'at arunacat parlañajja mä chimpücaspas uqhamaw jan iyawsirinacataquejja, ucampis iyawsirinacataquisti janiw uqhamäquiti. Diosat catokat arunaca parlañajja iyawsirinacataquejj mä chimpuwa, ucampis jan iyawsirinacataquejj janiw uqhamäcaraquiti. Uqhamajja cunapachatï jumanacajj takeni iglesian tantacht'asipjjätajja, ucat takeni jan uñt'at arunaca parlasipcäta, ucat ucaru mä jan iyawsirinacajj mantanipjjani ucqhajja, jumanacar uqhama parliri ist'asajja: “Acanacajj lokhenacasä” sapjjätamwa. Ucampis takenitejj Diosat catokata arunaca khanpacha parlapjjätajja ucat maynejj jan iyawsirïcasina, jan ucajj jan cunsa suma yatcasa mantaninejja, jumanacan parlatanacam ist'asajja jupajj juchap uñt'asiniwa. Ucatsti jupapacharaquiw chuymapsa uñantasinejja, jumanacan parlatanacama ist'asajja. Uqhamatwa cuntejj chuymapar imjjäsqui ucanacajj khanaru mistuni, ucatsti quillt'asisinjja Diosaruw yupaychani, saraquiniwa: “Chekpachawa Diosajj jumanac taypinqui” sasa. Uqhamajj jilatanaca, jichhajj acaw utji: Cunapachatï tantacht'asipjjäta ucqhajja, jumanacatjja mayninacajj k'ochusiñwa munapjje, yakhepanacajj yaticht'aña, yakhepanacanjja utjaraquiw Diosan mä cuna yatiyäwipasa, jan ucajj jan uñt'at arunacat parlañasa, jan ucajj uca jan uñt'at arunacat parlatäquis uc khanañchañasa. Ucampis take cunas ajayu token iglesianquirinacar jiltayañataquïpan. Cunapachatï jan uñt'at arunacat parlapjjäta ucqhajja, paniniqui jan ucajj quimsaniquiwa parlañapa, maynit maynita parlasa; uqhamarus mayniw khanañchañaparaqui ucanacan parlatanacapjja. Ucampis janitejj qhitis uca jan uñt'at arunaca khanañchirejj utjcchi ucqhajja, janicucha tantachasïwinacamanjja parlapcamti uca jan uñt'at arunacatjja, jan ucasti sapakat maynisa jupa pachpa parlaspan uqhamarac Diosampisa. Uqhamaraqui, cunapachatejj Diosat catokata arunaca parlapjjäta ucqhajja, panis quimsanis parlpan, ucatsti mayninacajj amuyt'apjjaracpan walti parli janicha ucjja. Ucampis Diosatejj mayni kont'atäsquiriru mä cunsa yatiychejja, ucajj sayt'aspan parlañataqui, nayrakat parlirïqui ucasti amuct'pan. Uqhamata take qhitinacatï Diosat catokapcta uca arunaca maynit maynit parlapjjañamataqui, takenis yatekañapataqui, amuyt'asiñapataquiraqui. Diosan arunacapa parlirinacajja take amuyupampiw parlañapa; Diosasti janiw alek ch'ajjwañ Diosäquiti, jan ucasti sumancaña Diosawa. Take iglesianacansa jilatanacarojj yatichatawa: “Warminacajj jan parlapjjpati cultonjja” sasa. Jupanacarojj janiw: “Parlapjjam” satäquiti. Jan ucasti warminacajj ist'asirïpjjañapawa cunjämtï Diosan arunacapajj sisqui uqhama. Cuns yatiñ munapjjchi ucqhajja, chachanacaparuw utan jisct'asipjjañapa. Mä warmin culton parlañapasti janiw sumäquiti. Jumanacajj yatipjjañamaraquiwa, Diosan arunacapajj janiw jumanacampi kalltasquiti, ni jumanacaquiraquis Diosan arunacapjja catokapctati. Maynitejj amuyaschi ch'amanïtapa Diosan arunacapa parlañatakejja, jan ucajj amuyaschi Kollan Ajayojj chuymaparu parljjayatapjja, yatiñaparaquiwa cuntejj kellkanipcsma ucajj Diosan camachipätapa. Janitejj catokañ muncchi ucqhajja, janiraquiw juparojj catokañäcaspati. Uqhamapï jilatanaca, jumanacajj Diosan arunacapa parlañarupun uscusipjjam. Maynitejj jan uñt'at arunaca parlañ munchejja, janiraqui jarc'apjjamti. Take cunsa sum lurapjjam maynit maynita. Jichhajj jilatanaca, muntwa cuna khespiyasiñ arunactï yatiyapcsma ucanaca amtasipjjañama. Uca arunacjj jumanacaw catokapjjtajja, ucanaracwa jichhas sum sayt'asisipctajja. Uca arunacaraquiw jumanacarojj khespiyapjjtam, parlapcsma uca arunactejj sum catjjäsipcäta ucapacha; jan uqhamäcchi ucasti, iyawsäwisajj inamayataquïspawa. Nayrakatajja cuna yatichäwinactï nayajj yatekctjja ucaracwa jumanacarojj yatichapjjsma; ucasti aqhamawa: Cristow Kellkatanacarjamajj crusan jiwawayi juchanacas laycu. Jupajj p'amp'antatänwa quimsürutwa Kellkatanacarjama jacatataraquïnjja, ucatsti Pedroruw uñstänjja, uqhamarac yakha apostolonacarusa. Uca khepatsti pheska pataca jilatanacaruraquiw uñstänjja, ucanacatsti waljaniw jacasipqui, yakhepanacasti jiwarjjapjjaraquiwa. Uca khepatsti Jacoboruw uñstänjja, uqhamarac take apostolonacarusa. Khep kheparusti, nayaruraquiw uñstawayitu, nayajj janis horasapar nacit wawäquirista uqhama. Nayajj apostolonacatjja janiw cuna jilïrïctsa, apóstol satäñataquisa janiw asquïcti, Tatitun iglesiapar t'akhesiyirïtajj laycu. Ucampis Diosan munasiñap laycuquiw cunäctejj ucätjja, munasiñapasti nayataquejj janipuniw inamayäquiti. Take apostolonacat sipan jilaracwa irnakawaytjja; ucsti janiw nayat irnakctjja jan ucasti Diosaw qhuyapayasiñapanjja nayamp chicäscaraquïna. Uqhamasti jupanacas, nayas yatiyapcsma uca yatiyäwiruw iyawsapjjtajja. “Cristojj jiwatanac taypit jactawayjje” sasaw yatiyapjjsma, uqhamasti, ¿cunjämataraqui jumanac taypinsti yakhepanacasti: “Janiw jiwatanacan jactañapajj utjquiti” sasa parlapjjesti? Janitejj jiwatanacat jactañ utjcchi ucasti, janiraquipï Cristos jactcpachäntejja. Cristotejj jan jactcchejja, yatichapcsmas uca arunacajj janipï cunataquis asquïquitejja, jumanacan iyawsañanacamasa inamayaraquipï. Uqhamächi ucajja, nanacajj c'ari parlirinacäpquiristsa uqhamäpjjaractpï Diosataquejja. “Diosajj Cristorojj jiwatanacat jactayiwa” sapjjstjjaya, janitejj jactañajj, utjcchi ucajja, janiraquipï chekäquitejja Diosan Cristor jactayatapajja. Jiwatanacatejj jan jactcchinejja, janiraquipï Cristos jactcpachäntejja. Cristotejj jan jactcchïnjja, jumanacan iyawsatanacamajj janiw cunataquis sirvquiti, juchanacamanwa sarnakasipcaractajja. Uqhamächi ucapachajja, qhitinacatejj Tatitur iyawsasa jiwapqui ucanacajj chhaktatäsipcaraquiwa. Jiwasan Cristor suyt'añasatejj aca oraken jacañasataquiquïchejja, take jakenacat sipansa wali llaccañätanwa. Ucampis janiw uqhamäquiti. Chekpachansa Cristojj jiwatanac taypitjja jacatatawayiwa, jupajj nayrakat achücaspas uqhamaraquiw take jiwatanacat jactirinacataquejja. Cunjämatejj jiwañajj aca orakenjja mä sapa jaketaqui kalltejja, uqhamaraquiw jiwatat jacatatañajj mä sapa jaketa kalltaraqui. Cunjämtejj Adán chachancatas laycojj take jakenacajj jiwarapjjejja, uqhamaraquiw Cristoncjjasinjja take jakenacajj jacapjjani. Ucampis sapa mayniw horasapar sartani. Cristow nayrakata jactejja nayrakata achur uñtata, ucjjarusti cunapachatejj Cristojj jutcani ucqhajj jupar iyawsirinacaraquiw jactapjjaraquini. Ucapachawa aca oraken tucusiñapajj purinini, Cristosti k'al t'unjani take munañaninacaru, jilïrinacaru, uqhamaraqui alajjpach ch'amanacaru, ucatsti Dios Awquiparuraquiwa apnakañapataqui take cuna catuyjjani. Cristojj reinañapawa Diosajj take uñisirinacapar Cristompi atipjaycani ucqhacama. Khepïri uñisiristi jiwañawa, ucas k'ala t'unjataraquïniwa. Diosasti take cunsa Criston munañaparuw uchi. Cunapachatejj Kellkatanacajj: “Take cunsa Criston munañaparuw uchi” sejja, ucajj janiw sañ munquiti Diosas Criston apnakatäcaspa uqhamjja, jan ucasti Diosajjay take cunsa apnakchejja. Cunapachatejj take cunas Criston munañapancjjanejja, Cristojj Diosan Yokapäcasinjja, Dios Awquiruraquiw catuyasjjani, Diosajj juparu take cuna catuyatap laycu. Uqhamatwa Diosajj take cunjjarus munañanïni. Mä toketjja yakhepanacajj jiwatanacataquiw bautisasipjje. ¿Cunataraqui uc lurapjjesti? Jiwatanacajj jan jactcchini ucqhasti ¿cunataraqui jiwatanacatac bautisasipjjesti? ¿Cunataraqui jiwasasti sapa cutisa jan walt'añancasctansti? Sapüruw nayajj niya jiwañanacan jicjjatasta, ucasti chekapunïsquiw jilatanaca, nayasti chuymajjanjja cusistwa jumanacajj Cristoncapjjatamatjja. Uqham sasinjja, nayajj Éfeso marcanjja jakenacampejj leonanacampjamaw nuwastjja. Ucampisa, ¿cunaraqui jicjjatsti? Jiwatanacan jacatatañapatejj jan chekäcchi ucqhajja, cunjämtejj säwejj sisqui uqhamaracwa sisnajja: “Mank'asiñäni, umt'asiñäni, khärurojj jiwjjchiñänejjaya” sasa. Jan sallkjayasipjjamti. Cunjämtejj säwejj sisqui: “Jan wali jakenacampi sarnakañajj suma luräwinaca chhakhayañawa” sasa. Jumanacajj sum amuyasipjjam, janirac juc'ampi juch lurcjjapjjamti. Jumanacat yakhepanacasti janïraw Diosar uñt'apquiti, acsti sistwa jumanacan p'enkasipjjañamataqui. Inas yakhepanacajj jisct'asiñ munchi: “¿Cunjämsa jiwatanacajj jactapjjani? ¿Cunjäm janchinëpjjanisa?” sasa. Uca jisct'ajj mä pisi amuyunin jisct'apawa. Cunapachatejj jatha phawanttanjja, uca jathajj jiwañapawa yakha ali utj-jjañapataqui. Cunapachatejj yapuchctan ucqhajj janiw alpacha yapuchctanti, jan ucasti jathacwa usctanjja, trigöpasa jan ucajj yakha jathäpasa. Ucatsti Diosajj uca jatharojj cunjämtï munqui uqhamwa tucuyi, ucatsti sapa jatharaquiwa mä ali tucojja. Janiw take cuerponacajj mä sapa janchinïquiti. Jaken cuerpopajja yakha casta janchiwa, animalanacan janchipasa yakha castaraquiwa, jamach'inacansa, chawllanacansa janchipajj yakharaquiwa. Uqhamaraquiw alajjpach cuerpojj utji, acapach janchis utjaraqui, ucampis alajjpach cuerpojj acapach janchit sipanjja sinti sumt'atawa. Intin khanapajj mayjawa phajjsin khanapat sipansa, warawaranacan c'ajatapas mayjaraquiwa. Pachpa warawaranac taypitsa utjaraquiwa yakha casta c'ajiri warawaranacajja. Uqhamaraquiw jiwatanacat jactañampejj lurasejja. Mä ñusantiri janchi imanttanjja, ucatsti jan juc'amp jiwiriwa sartanjjejja. Mä jan yäkat janchwa imantatajja, ucatsti mä muncaña cuerpowa jactanjjejja. Mä pisi ch'ama janchwa imantatajja, ucatsti wali ch'amani cuerpow jactanjjejja. Mä lak'a janchiwa imantatajja, ucatsti ajayun cuerpowa jactanjjejja. Lak'a janchi utjchi ucajja, utjaraquiw ajayun cuerpojja. Diosan Arunacapasti saraquiwa: “Nayrïri Adán jakejj mä jacquir jakewa tucuwayjje” sasa, ucampis khepa Adanasti jacañ churir ajayuruw tucuraqui. Ucampis janiw ajayüqui ucati nayrancquejja, jan ucasti lak'äqui ucaw nayrakatanquejja. Nayrïri jakejj lak'at luratajja lak'änwa; ucjjar jakëqui ucasti Tatituwa, alajjpachanquiriraquiwa. Acapachanquir janchinacasti uca nayrïri jaken janchipjama lak'at luratawa; alajjpachanquir cuerponacasti uca alajjpach jaken cuerpopjamaraquiwa. Cunjämtejj uca lak'at lurat jaker uñtasitätanjja, uqhamaraquiw mä urojj uca alajjpach jaker uñtasitäñäni. Jilatanaca, sañ munapjjaracsma, acapach janchejj janiw Diosan reinoparu mantcaspati. Jan wiñayataquïqui ucasti janiraquiw wiñay marcanccaspati. Mä imantatäqui ucwa yatiyañ munapjjsma: Janiw takeni jiwcañäniti, ucampis takeniw yakha cuerponi tucuñäni. Ucasti mä nayra ch'ipjjtanaquiw lurasiraquini, cunapachatï trompetan khepa phust'asitapajj ist'ascani ucqha. Trompetan phust'asitaparusti jiwatanacaw jactapjjani jan mayampi jiwjjañataqui; jiwasasti yakha cuerponëjjaraquiñäniwa. Aca tucusir janchisajja jan tucusirïqui ucampiw isthapisiñapa; jiwir janchisasti jan jiwiri cuerpompiw isthapisiñaparaqui. Tucusir janchisajja jan tucusirimpi isthapitäjjaniwa, uqhamarac jiwir janchisasa wiñayatac jaquir cuerpompi isthapitäjjaraquiniwa. Ucapachaw ucajj phokhasjjani cunatejj Diosan arupan kellkatäqui: “Jiwajj atipjäwimp mank'antataw uñjasi. Jiwa, ¿cawquincaraqui atipjir ch'amamasti? ¿Cawquincaraqui mich'imasti?” sasa. Jiwan mich'ipajj juchawa, nayra leyiraquiw jucharojj uca ch'amjja churaraqui. Ucampis yuspagaratäpan Diosajja, jupaw Jesucristo toke atipjayistu. Uqhamasti munat jilatanaca, jumanacajj Tatitumpejj sum sayt'asipjjam, janirac sarakapjjamti. Irnakasipcaquim juc'ampi juc'ampi Tatitun luräwipanjja; jumanacajj yatipjjaractawa Tatitumpi mayaqui irnakapjjatamajj janiw inamayäquiti. Jilatanacataqui ofrenda apthapt'añ toketjja, cunjämtï Galacia provincianquir iglesianacaru yatichanctjja uqhamaraqui jumanacajj lurapjjam. Sapa semana kallta urunwa jumanacajj apakjjapjjañama sapa maynisa cunjämtï ganasqui uqhamarjama, ucatsti imapjjam, cunapachatï purincä ucqhajja jan apthapipjjañamataqui. Cunapachatï purincä ucqhasti Jerusalenaruw apayjjä qhitinacjjay jumanacajj qhitañatac ajllisipjjchïta ucanacampi, mä cartampi jumanacan ofrendanacam uca jilatanacatac apasa. Nayan sarañajj waquisini ucqhajja, jupanacajj nayamp chicaraquiw sarapjjani. Saräwejjanjja Macedonia cheka pasañajjaw waquisi, uca khepatjja Corintoruw purinï. Inas jumanacampejj mä juc'a pachanacaqui kamarchï, jan ucajj take juyphipachasa ucancaracchï, uqhamasti jumanacajj yanapt'apjjaraquitasmawa cawquirutï sarañajjäqui uca saräwejjanjja. Janiw jumanacampejj pascasaqui mä rato ucancañjja muncti, jan ucasti mä kawkha pachanaca kamart'añwa jumanacampejj munta Tatitojj munchi ucqhajja. Ucampis Éfeso marcanjja Pentecostés urcamaw kamarascäjja; ucansti waliw Tatitutaqui lurañajj utjaraquitu waljaninacar Tatitur uñt'ayasa, waljaninac naya contra utjcchi ucasa. Timoteo purinin ucqhajj janiw cunatsa llaquisiyapjjätati; c'uchiqui sarnakasiyapjjäta, jupasti nayjamaraquiw Tatitun luräwipanjja irnake. Jan qhitis jumanacatjja juparojj jisc'achpati. Jan ucasti, yanapt'apjjam mä suma saräwipanjja nayar uñjiri jutañapataqui, juparusti suyascaractwa mayni jilatanacampi cuna. Apolos jilatasarusti, nayajj wal achict'ta mayni jilatanacampi chica jumanacar uñjiri jutañapataqui, ucampis janiw jichhajj jutañ munquiti. Cunapachajj waquischini ucqhaw jutani. Suyapjjapunim, iyawsañanacamansti ch'aman sayt'apjjam, chachjama sarnakapjjam, ch'amañchasipjjaraquim. Cuntejj lurapjjäta ucjja, munasiñampi lurapjjam. Jichhajj jilatanaca, jumanacajj yatipjjtawa, Estéfanas ucan familiapawa nayrakat Tatitun arunacaparojj iyawsi uca Acaya tokenjja. Jupanacasti jilatanacaru sirviñaruraquiw uchasipjje. Muntpï jilatanaca, jumanacajj uqham uca casta yanapt'asiri uqhamarac irnakeri jilatanacarojj ist'apjjañama. Wal cusista Estéfanas, Fortunato, Acaico ucanacajj jutapjjatapatjja. Jupanacasti cuntï jumanacajj jayancapjjatam laycu jan lurapcäyäta ucwa lurapjje. Ajayu tokenjja wal yanapt'anipjjetu, jumanacarus uqhamaraqui. Uca casta jilatanacataquejj chuymanïñawa. Asia tokenquir iglesianacajj aruntanipjjtamwa. Aquilampi Priscilampejja, uqhamaraqui utapan tantacht'asipqui uca jilatanacampejja Tatitun sutiparuw wal aruntanipjjtam. Take jilatanacan aruntanacap catokasipjjam. Jumanac purasti aruntt'asipjjaraquim jamp'att'asisa. Naya Pablosti jumanacarojj aca aruntjja apayanipjjaracsmawa amparajjampi kellkt'ata. Qhititejj jan Tatit Jesucristor muncchejja, maldecitäpan. ¡Nanacan Tatitojja, jutam! Tatitu Jesucristoy jumanacaru bendispan. Take jumanacarusti munasiñajjwa apayanipjjsma Cristo Jesús Tatituncasinjja. Naya Pablojj Diosan munañapatwa Jesucriston apostolopätjja. Aca cartjja Timoteo jilatampi chicaw kellkanta Corinto marcancapctas uca Diosan iglesiapanquir jilatanacaru, uqhamaraqui Acaya tokenquir take Diosan wawanacaparusa. Jumanacajj catokapjjam Diosan bendicionanacapa, uqhamarac Dios Awquisan, Jesucristompin sumancañapsa. Yupaychañäni Jesucristo Tatitusan Dios Awquiparu. Jupaw jiwasar qhuyapayasir Awquisajja, uqhamarac chuymachirisasa. Take t'akhesiñanacasanwa Diosajj chuymachistu, jiwasajj t'akhesirinacar chuymachañasataqui, cunjämtï Diosajj jiwasar chuymachquistu uqhama. Cunjämatejj Cristo laycu wali t'akhestanjja, ucatjamaraquiw wali jach'a chuymachäwimpi chuymachatätanjja. Ucatpï nanacajj jumanacan chuymachäwi, uqhamarac khespiyasïwi catokapjjañamataqui t'akhesipjjtjja. Diosatejj chuymachapjjchitu ucajj jumanacan chuymachatäpjjañamataquiwa, khespiyatäpjjañamataquiraqui, uqhamat jumanacajj wali ch'amampi t'akhesipjjañanacamataqui. Wali jach'a suyt'añaw jumanacatjja utjapjjetu. Cunjämtejj Tatituncjjasina t'akhesipjjtajja, uqhamaraquiw Diosatjja chuymachäwjja catokapjjta. Jilatanaca, munapjjtwa yatipjjañama kawkha t'akhesïwinacatejj Asia tokenjja utjapquitänjja take ucanaca. Uca yant'anacajj wali ch'amapunïnwa, janjamaquiw ch'amas utjcjjapjjetänti: “Inas jiwjjchiñäni” sasaw sapjjäyätjja. Jiwañar catuyata jakenacjamaw amuyasipjjäyätjja. Ucampis take ucanacajj Diosar catuyasiña yatekapjjañajjataquïtaynawa, jan nanacan ch'amanacajjarojja, uca Diosaw jiwatanacsa jactayejja. Diosaw khespiyapjjetu, jichhas khespiyasipcaquituwa uca jach'a jiwañatjja. Juparu catuyasisaquiw suyt'asipcaracta, jichhas yanapasipcaquitaniwa, jumanacatejj nanacar oracionanacamampi yanapapjjetäta ucqhajja. Walja jakenacatejj nanacatac Diosat mayinejja, waljaniraquiw Diosarojj yuspagarapjjani bendicionanaca churquistu ucatjja. Mayaw nanacarojj cusisiyapjjetu. Chuymanacajjajj sapjjetuwa nanacajj aca orakenjja mä suma chuymampi, uqhamarac k'oma chuymampi sarnakapjjatajja, jumanac taypinjja yämasa. Diosaw qhuyapayasiñapanjja uqham sarnakañataquejj yanapapjjetu, janiw nanacan amuyt'asipjjatanacajj laycuti. Cartanaca apayanipcsma ucanjja, janiw cunsa jan amuyt'cañjja kellkanipcsmati. Anchaquiti take leet'asinjja sum amuyapjjasma; niyaqui mä juc'a amuyapjjsta, cunapachatï Tatitojj jutcani uca uruna jumanacajj wal nanacata cusisipjjäta, nanacas uqhamaraqui jumanacata cusisipjjä. Ucar iyawsasa nayajj jumanacar uñjiriw nayrakat jutañ munäyäta, jumanacan cusisipjjañamataqui pä cuti tumpt'atajjata. Macedoniar sarcasinjja tumpawayañwa amtäyätjja, uqhamarac Macedoniat cuttanjjasinsa. Uqhamatwa jumanacajj Judearu sarañajj yanapt'apjjetasmajja. ¿Janiquiy sum amtcchïyätti acanac lup'cäyät ucqhajja? ¿Jumanacasti amuyapjjtati nayajj acapach jakenacjamaraqui parlquirista: “Jïsa, janiwa” sasa cunapachatejj nayajj tumpañataqui amtcta ucqhasti? Ucampis Diosajj yatisquiwa, janiw nanacajj: “Jïsa, janiwa” sasajj parlapcsmati. Diosan Jesucristo wawapasti qhitittejj Silvanosa, Timoteosa, nayasa parlapcsma ucajja janiw: “Jïsa, janiwa” sirïcänti, jan ucasti jupanjja Diosan arunacapajj chekapapunïnwa. Jupanaracwa take Diosan arsutanacapajj phokhasejja. Ucatpï cunapachatejj Diosar yupaychctan ucqhajj “Uqhamäpan” sistanjja, Cristo Jesús toke. Diosaw nanacarus jumanacarus sum sayt'ayistu Cristo Tatitunjja, uqhamarac jupataquiqui tucuyistu. Mä sellompjamaraquiw jiwasanacarojj chimpt'istu, chuymasarusti Kollan Ajayu ucharaquistu, cuntejj churapjjämaw sisquistu uc catokañajj phokhasiñapataqui. Janis amtatajjarjama Corintorojj sarcsta ucasa, jumanacat qhuyapayasisaw jan jutcti ucsti Diosaw yatisqui. Janiw nanacajj iyawsañanacamarojj cun sañs munapcsmati, jumanacasti iyawsañanacamanjj suma thurt'atäjjapjjtawa. Uqhamïpansti, yanapt'añ munapjjsma cusisipjjañanacamataqui. Ucatwa nayajj amtta jan jumanacarojj mayamp tumpir jutañajjataqui jan llaquisiyañ laycu. Jumanacarutejj nayajj llaquisiyapjjäma ucqhasti ¿qhitirac nayarusti cusisiyitaspa? Jumanaca, qhitinacarutejj llaquisiyapcsma, ucanacaquiw cusisiyapjjetasmajja. Ucatwa uqham kellkanipjjsma cunjämtï lurcta uqhama. Janiraquiw nayajj jumanacan llaquisiyatäñataqui sarañ muncäyätti. Ucat sipan jumanacajj nayarojj cusisiyapjjañamawa. Yatiraquiyätwa nayan cusisiñajjat jumanacajj cusisipjjañanacamjja. Cunapachatï uca carta kellkanipcäyäsma ucqhajja, wali mayjt'ata, llact'ata, uqhamarac jacht'asisa, uqhamaw jicjjatasïyäta; ucampis janiw llaquisipjjañamataqui apayanipcsmati, jan ucasti cunja jach'äquitejj munasiñajjajj jumanacataqui uc yatipjjañamataquiw apayanipjjsma. Qhititejj nayaru llaquisiyquitu ucajj janiw nayaruquiti llaquisiyquitojja, jan ucasti mä toketjja jumanacarus llaquisiyapjjaractamwa. “Mä toketjja” sistwa jan juc'ampi khorüñajjataqui. Cuna mutuyäwtï uca jakeru jumanacajj tantachasïwiman churapcta ucajj phokhataquiwa. Jichhajj uca jakerojj perdonjjapjjam chuymachapjjaraquim inampis llaquisiñatjja sinti mayjt'asispa. Ucatpï achict'apjjsmajja, jichhajja wasitat uñacht'ayapjjam cuna munasiñatï jumanacan utjquis ucjja. Aca toketjja kellkanipjjäyäsmawa, arcapjjasmati yatichäwinacajjarojj janich, uc yatiñ munasina. Jichhajj jumanacajj qhitirutejj perdonjjapjjstajja, nayajj juparojj perdonjjaractwa. Cuntï nayajj perdoncta ucjja jumanacat qhuyapayasisaw perdonta Tatit nayrakatanjja cuna perdonañatï utjcchïn ucasa, uqhamata Supayajj jan jiwasar atipjañapataqui. Yatiractanwa cunja jach'a sallkäquitejj Supayajj ucjja. Cunapachatï Troas marcar Cristo Tatitun arunacap parlañataqui purincta ucqhajja, walipunïnwa uca marcan Tatitutac irnakañajja. Ucampis chuymajjajj wali llaquitänwa Tito jilatasajj jan ucancatap laycu. Ucatwa jupanacatjja: “Sarjjaquï” sas jutjjtjja, ucatsti Macedonia tokenacaruw sarjjaractjja. Yuspagaratäpan Diosajja. Jupasti atipañarupuniw irpistu Cristomp chica, jiwas tokeraquiw arunacapsa yatiyi mä suma k'apquir kolläcaspas uqham take chekar puriyasina. Jiwasajj mä suma incienso k'apjamätanwa, cuntejj Cristojj Diosar loktqui ucana. Ucasti take tokeruw purt'i, khespiyatanac taypiru uqhamarac jan khespiyatanac taypirusa. Jan khespiyatanacataquejj uca incienso k'aphejj mä jan wali jiwayir k'apjamawa, ucampis khespiyatanacataquejj mä suma jacañ churir k'apjamaraquiwa. ¿Qhitiraqui ucsti amuyt'aspa? Nanacajj janiw Diosan arunacapjja mä alaquip lurañar uñtata churapcti, cunjämatejj yakhepanacajj lurapjje uqhama. Diosan arunacapjja take chuymaw yatiyapjjta, Diosan qhitatanacapjama, Dios nayrakatan parlasa, Cristonquir jakenacjamaraqui. Cunapachatejj acanaca sapcta ucqhajj, jumanacan amuyatanacamatjja nanacpachatsa jach'achasipquirista, ¿uqhamati? ¿Jan ucajj nanacajj jumanacarojj mä sumat uñt'atäñ cartampicha uñstapjjsmajja? ¿Jan ucajj mayninacjamacha mä sumat uñt'atäñ carta mayisipjjämajja? Janiwa. Jumanacäpjjtawa nanacataquejj mä sumat uñt'atäñ cartar uñtatajja. Uca cartasti chuymanacajjan kellkatawa, take jakeraquiw uca cartjja leet'aspajja. Uca cartasti jumanacäpjjtawa pachpa Criston kellkataraqui, nanacan churataraqui. Uca cartajj janiw tintampi kellkatäquiti, jan ucasti jacquir Diosan Ajayupampi kellkatawa. Uca cartajj janiw kalar kellkatäquiti jan ucasti jakenacan chuymapar kellkatawa. Uca toketjja janiw cuna pächasiñas utjquiti, Cristo toke Diosar catuyasipjjatajjata. Janiraquiw nanacpachas cuna lurañataquis yatekatäpquirista uqhamäpcti, jan ucasti take cuntï lurapcta ucajj Diosatwa juti. Jupasti aca machak arust'äwin jupar sirviñataquejj ch'am churapjjaraquituwa. Uca machak arust'äwisti janiw cuna mä kellkataru jaysañäquiti, jan ucasti Kollan Ajayu catokasina jacañawa. Kellkat leyinacajja jiwañaruquiw api, ucampis Ajayojj jacañwa churaraqui. Aca Moisesan leyipajj letranacampi mä kalar kellksutänwa. Mä jach'a khanampiraquiw jutänjja, israelita jakenacas janiraquiw uca khana laycojj Moisesan ajanupsa uñcatañataqui ch'amanïpcänti, ucampis uca khanajj chhaktawayjjaquïnwa. Uca leyitejj uqham jach'a khanampi jutcchïna jiwañatac juchañchañataqui ucajja, ¡cunja juc'ampi khanampis Diosan Ajayupan yatiyäwipajj jutejja! Ucampejj sañ munta, jiwañar apir leyitejj wali c'ajquir cancañampi jutchïnjja, ucatsa juc'ampi c'ajquir cancañampiw jiwasar Diosajj catokestu jan juchanita. Uca nayra leyejj wali jach'äcchïna ucasa, aca jichha machak jach'a leyitaquejj ucajj janiw cunäcjjesa. Uca juc'a urunacataqui churatäquis uca leyejj wali jach'äcchïnsa; wiñayataquïquis uca leyejj ucat sipansa juc'amp jach'awa. Nanacansti uca suyt'añaw utjapjjetu, ucataracwa take iyawsañampi parlapjjtjja. Janiraquiw Moisesjam ajanunacajjsa imantasipcti, cunjämtï jupajj imantascäna mä velompi, israelit jakenacajj jan uca khanan chhaktatapjja uñjapjjañapataqui, ucajj jan wiñayataquïtap laycu. Ucampis jupanacajj janiw amuyapcänti. Jichhas cunapachatï uca nayra arust'äwi leet'asipqui ucqhajja, janiw amuyapquiti. Uca velosti janiw jupanacat apakatäquiti, Cristoquiw uca veljja apakaspa. Jichhacamasa, cunapachatï Moisesan leyip leet'apqui ucqhajja, mä velow jupanacan amuyunacapjja imantasqui. Ucampis cunapachatï mä jakejj Cristor maqhatjje ucqhajja, uca velojj chhactjjewa. Tatitusti Ajayuwa. Cawqhantï Tatitun Ajayupajj utjqui ucqhanjja khespiyat sarnakasiñaw utji. Ucatpï jiwasanacajja, ajanunacasajj jan uca velompi imantatäjjatap laycojj mä espejor uñtatjamaw Tatitun jach'a cancañapatjja c'ajtanjja. Uqhamaraquiw jiwasajj juc'ampi juc'ampi Cristjama tucusctan juc'ampi khanapajj jiwasancatap laycu. Ucwa Ajayüquis uca Tatitojj jiwasanacataquejj luri. Uqhamasti janiw nanacajj karjasipcti, Diosasti qhuyapayasiñapanwa aca luräwjja nanacar catuyapjjaraquitu. Cunatejj jamasan lurasqui, uqhamarac cunatejj p'enkäqui ucanacjja apanucupjjtwa. Janiw jan wali amtañanacampi sarnakapcti janiraquiw Diosan arunacapsa maysar k'ewipcti. Cunatejj chekäqui ucacwa parlapjjtjja, uqhamataracwa takenimpis waliquiw sayasipjjaractjja Dios nayrakatanjja. Ucampis khespiyasiñ arunaca parlapcsma ucanacatejj jan khanäcchejja, qhitinacatejj chhakañaru sarapqui ucanacataquiquiw uqhamäsqui. Cunjämatï jupanacajj jan iyawsapquejja, ucatwa acapach diosajj jupanacan amuyt'anacapjja ch'amact'ayi jan Criston khanquir arunacapa uñjapjjañapataqui, Diosajj cunäquitejj uc uñacht'ayasa. Cunapachatï nanacajj parlapcta ucqhajj janiw nanacatti parlasipctjja, jan ucasti Jesucriston Tatitütapatwa parlapjjtjja. Nanacasti jumanacan sirvirimaquiw tucupjjtjja, Jesucristor munapjjatajj laycu. Diosajj khanapjja ch'amacan khantaycäna, uca pachpa Diosaraquiw khanapjja chuymanacasan khanayi. Uca khanampisti Diosan c'ajquir cancañapajj Jesucriston ajanupan khanquis uc uñt'apjjañasataquiwa. Diosan aca jach'a churäwipasti janchinacasanjja mä ñek'e phuqhun imatjamawa, uqhamata jach'a ch'amajj Diosat jutatapa yatisiñapataqui, jan jiwasatjja. Jan walt'añanacajj take toket muyuntapcchitu ucqhasa, janipuniw atipjayasipcti, llaquisiñanacas wal utjcchejja, janipuniw k'ala aynacht'atäpcti. Uñisiñampis arcnakapcchitu ucasa, janipuniw sapa irpanucutäpcti, orakerus taquisipcchitu ucasa, janipuniw tucjatäpctsa. Cawqhanacarutejj sarapcta ucarojja, janchinacajjanjja apapjjapuntwa Criston jiwatapjja, uqhamata Jesucriston jacatapajj nanac toke uñstañapataqui. Nanacasti jaccasinjja sapürus jiwañar catuyatapunïpjjtwa Cristo laycu, Jesusan jacañapajj aca jiwir janchi toke uñstañapataqui. Uqhamata jiwañajj nanacampïñapataqui, jacañasti jumanacampïñapataquiraqui. Diosan Arupan kellkatasti saraquiwa: “Iyawstwa, ucatwa parlaractjja” sasa. Uqhamaraquiw nanacajj iyawsasina parlapjjaractjja. Yatipjjaractwa, Jesucristor jiwatanacat jactayir Diosajj jiwasarojj jactayaraquistaniw Jesusamp chica. Ucatsti jumanacamp chicaraquiw jupan nayrakataparojj irpjjestani. Take ucanacasti jumanacan asquinacamataquiw lurasiraqui, uqhamata waljani Diosan bendicionanacapa catokerinac utjatapatjja, waljanirac Diosarojj yuspagarapjjañapataqui jupan jach'a khapak cancañapata. Ucatwa janipuni nanacajj mayjt'asipcti: Janchinacajjajj sapürusa aynacharus sarjjchi ucasa, ajayunacajjajj sapürutjamaraquiw machakar tucusqui. Cuntejj aca oraken t'akhesipctan ucanacajj janiw cunäquisa, tucusiriquiwa. Ucat sipan mä jach'a asqui jilarquirir wiñay cusisiñwa apaniraquejja. Janiraquiw jiwasajj cuntejj uñjctan ucar chuymjja churctanti, jan ucasti cuntejj jan uñjctan ucaruwa catuyasipjjtanjja. Cunatejj uñjasqui ucanacasti tucusiriquiwa, ucampis jan uñjasqui ucanacasti janiw tucusirïquiti jan ucasti wiñayataquiwa. Jiwasanacajj acapachan tucusir utjamätanwa, apnakañ carpjama ucajj janiw wiñayataquïquiti; ucampis yattanwa take acanacatejj tucusjjanejja, Diosajj waquicharapistuwa alajjpachana wiñay uta, ucasti janiw jakenacan amparapamp luratäquiti. Ucatpï aca utan jaccasajj ayktanjja, muntanwa mäpit uca alajjpach utaru sarjjaña. Uca jacañampisti isimpjamaraquiw isintayatäñäni jan k'alaläscañasataqui. Aca oraken jaccasajja t'akhestanwa, ucatsti aykoractanwa. Janiw k'alaläña munctanti, jan ucasti isthapitäñwa muntanjja, uqhamata cunatejj jiwirïqui ucajj machak jacañampi chhaktayatäñapataqui. Acataquisti Dios pachparaquiw waquichistu, Kollan Ajayu churaraquistu cuntejj catokcañäni uca chekpachan catokañasataqui. Ucatpï iyawsañampi jacasctanjja, yatiractanwa janchisan jaccasajja, janïraw alajjpachan Tatitump chicäctanti. Iyawsäwi laycuraquiw sarnakasctanjja, janiw uñjatas laycuti. Ucatsti take iyawsañaw utjistu, ucampis jiwjjañacwa munsnajja Tatitumpi jaquir sarjjañataqui. Ucataracwa Diosataquejj sum sarnakañ muntanjja, janchisan jaccasinsa jan ucajj jiwjjasinsa. Criston tribunalap nayrakatarusti takeniw uñstañäni, sapakat maynis catokañapataqui cunatejj wact'qui uca, walsa jan walsa jacäwipanjja lurataparjama. Ucatpï, nanacajj Tatitur ajjsartirinacjamajja, jakenacarojj amuyt'ayañ munapjjtjja. Ucampis Diosajj yatjjewa cunäpctï nanacajj ucjja, uqhamaraqui jumanacas yatipjjaraquismaw cunäpctejj nanacajj ucjja. Janiw nanacpachati jach'achasipctjja, jan ucasti jumanacan nanacjjat c'uchiquïpjjañanacamataquiw parlasipcsma, uqhamata qhitinacatejj jupanacpachata jach'a jach'a tucupquejj uca jakenacar arusjjatapjjañamataqui. Uca jakenacasti jaken uñnakapatacwa cusisipjjejja, janiraquiw cunatejj jaken chuymapan utjquis ucjja yatipquiti. Lokhenacjamäpjjsttejja, ucajj Diosataquiwa. Janitejj lokhenacjamäpcstjja ucasti jumanacataquiraquiwa. Criston munasiñaparaquiw jariyapjjetu, maynin takenitaqui jiwatap yatjjasina, ucataracwa takenisa jiwapjjaraqui. Cristojj takenitaquiw jiwi, qhitinacatejj jacasipqui ucanacajj jan jupanacpachataqui jacjjapjjañapataqui, jan ucasti Cristotaqui jacjjapjjañapataqui, jupanac laycu jiwasina jactqui ucataqui. Ucataracwa nanacajj jan qhititsa cunjämäquitejj aca orakenjja uqhamar lup'cjjapjjti. Nayrajj aca oraken Cristor janchin uñt'apcchïyät ucasa, janiw jichhajj lup'cjjapjjti cunjämäcäntejj jupajj uqhama. Uqhamasti, qhititï Cristompëjjchi ucajj machak jakëjjewa. Nayra luräwinacasti tucusjjaraquiwa, jichhajj take cunas machakar tucutawa. Take acanacsti Dios quipcaraquiw luri, jupampisa sumancthapiyjjaraquistu ucatsti Cristo tokew, takenirus Diosampi sumancthapiyañ arunac loktañwa jaytaraquistu. Diosajj acapachampejj Cristo tokwa sumancthapiscäna, jakenacan juchanacapat jan amtasisa. Jiwasarusti uca sumancthapiñ arunacwa jaytawayaraquistu mayninacar churañasataqui. Uqhamajj Diosan qhitanacapjamawa jumanacar jutapjjsma, Dios quicpas jumanacar achict'apquiristam nanac toke uqhama. Tatitun sutipjjaruw achict'apjjsma: sumancthapjjapjjamay Diosampejja. Cristojj janiw cuna juchsa lurcänti, ucampis Diosajj juparojj mä juchan jakerjamaw uñjäna jiwasanac laycu, jiwasajj Cristomp chicäjjatas laycojj mä chekap jacañanëjjañasataqui, cunjämtï Diosajj jacañas munqui uqhama. Nanacasti Diosan luräwipan irnakerinacjamajja, jumanacarojj achict'apjjsmawa, jan ina ch'usaru apt'apjjamti cuna qhuyapayasiñtï Diosajj uñacht'ayapctam ucjja. Arunacapansti saraquiwa: “Mä suma asqui horasanwa ist'sma, khespiyasiñ urunwa yanapt'aracsma” sasa. Jichhapï uca asqui horasajja; jichharaquipï uca khespiyasiñ urojja. Janiraquiw qhitirus cuna jan walsa lurapcti, uqhamata nanacan luräwinacajjat jan walinac parlasipcañapataqui. Ucat sipansti takenirus uñacht'ayañ munapjjta chekpachansa nanacajj Diosar sirvirinacäpjjatajja, wali llamp'u chuymampiw t'akhesipjjta, pist'ayasiñanacansa, jan walt'añanacansa. Jawk'jasinwa carcelar uscuntapjjetu; jakenacan nanac contra ojjotanacapsa, uqhamaraqui wali ch'ama tucuñanacsa pasanipjjaractwa; jan iquini, jan mank'ataraquiw sarnakapjjta. Take ucanacsti uñacht'ayapjjaractwa suma sarnakatanacajjampi, cunatejj chekäqui uc uñt'apjjatanacajjampi, llamp'u chuymanïpjjatajjampi, suma chuymanïpjjatajjampi, uqhamarac Kollan Ajayojj nanacampïtap laycu chekpach munasiñanïpjjatajj laycuraqui, ucatsti Diosan cheka arunacap jupan ch'amapampi parlapjjatajj laycuraqui, cunatejj chekapäqui ucampipuniw nuwantapjjta, uqhamarac sayt'asipjjaracta. Horasajj jach'ar aptatäpjjtwa, horasasti jisc'achatäpjjaractwa. Horasajj jan walinac nanacjjat parlapjje, horasasti walinacraqui; horasajj c'ari jakenacarjamaw uñjapjjetu, ucampis chekwa parlapjjta. Horasasti jan uñt'at jakenacarjamaraquiw uñjapjjetu, ucampis wali uñt'atäpjjtwa; horasajj jiwañar purirjamaraquiw uñjasipjjtjja, ucampis jacasipcaractwa; mutuyataw uñjasipjjta, ucampis janiw jiwayatäpcti. Llact'atäpcta ucasa, cusisitaquipunïsipctwa; jan cunanïpcta ucasa, waljaniruraquiw kamiriptayapjjtjja; janis cunanïpctsa ucampis janiw cunas pist'apcaraquituti. Corintonquir jilatanaca, chuymanacajjanjja jan cuns imt'asaw take cunsa khan jumanacar parlapjjsma. Janiw cunsa jumanacatjja imt'apcsmati; jan ucasti, jumanacaw cunsa nanacatjj imt'asipjjtajja. Mä awquir uñtataw wawanacarjama achict'apjjsma: cunjämtejj nayajj jumanacarojj take cuns khan parlapjjsmajja, jumanacajj uqhamarac take cunsa khan parlapjjeta. Jan jumanacajj Tatitur jan iyawsirinacampejj chicachasipjjamti, jupanacampi chicachasipjjasmajja, mä ch'ulla ch'ulla yuntar uñtatäpjjasmawa. ¿Cuna lurañaparac utji asquimpi ñankhampisti? Jan ucajj ¿cunjämaraqui khanasti ch'amacampïspasti? ¿Cunjämaraqui Cristompi Supayampisti suman sarnakasipjjaspasti? Jan ucajj ¿cunjämaraqui mä iyawsiristi mä jan iyawsirimpejj chicachasispasti? Jan ucajj ¿mayaquïspacha Diosan templopampi yakha diosanacampejja? Jumanacajj jacquir Diosan templopäpjjtawa, cunjämtï Dios quipcasa sisqui uqhama: “Jupanac taypinwa jacä, uqhamarac sarnakaraquï. Nayajj jupanacan Diosapäyäwa, jupanacasti nayan marcajjaraquïniwa.” Ucatwa Tatitojj saraquejja: “Mistunjjapjjam jupanac taypita, jupanacat jithektapjjaraquim. K'añu lurañanacsti jan lurapjjamti, nayasti jumanacarojj catokjjapjjämawa. Jumanacan Awquimäyäwa, jumanacasti wawanacajjäpjjaraquïtawa” siw take ch'aman Diosajja. Uqhamapï munat jilatanaca, Diosan take aca arsutanacapajj jiwasataquiwa. Ucatpï take cunatejj k'añuchquistaspa ucatjja jithektañasajja, ucatsti k'oma sarnakañasawa janchisansa, uqhamaraqui ajayusansa. Diosar ajjsarasaraquiw juparojj take catuyasjjañasajja. Jumanacajj take chuyma catokapjjeta. Janiw qhitirus cuna jan walsa lurapcti, janiraquiw qhitirus jan walir apapcti ni qhitirus sallkjapcaracti. Acsti janiw jumanacar jisc'achañatac sapcsmati, jan ucasti cunjämtejj nayrakatajj sapjjsmajja: “Jumanacajj chuymajjancapjjtaw, mayaquïtanwa jiwañataquis jacañataquis” sasa. Wali khana arumpi parlañajjaw utjitu, uqhamaraqui wali cusisiñaw jumanacatjja utjitu. Take t'akhesiñanacajj taypinsti, walwa ch'am catjjatta, cusisiñans phokt'ataraquïtwa. Macedoniar purinipcta ucqhatpachjja janiw samarapcti, jan ucasti take chekana ucqhan, acqhana jan walt'añanacjja jicjjatapjjta. Nanacarusti jan walt'añanacaraquiw muyuntapjjetänjja, chuymanacajjansti ajjsarañanacaraqui. Ucampis ch'ama thayjtatanacaru ch'amañchir Diosajj Titon purinitapampiw ch'amañchapjjetu. Janiw purinitapampiquiti, jan ucasti jupajj jumanacatjja wali cusisitänwa. Jupasti yatiyapjjaraquituwa kawctï jumanacajj nanacar uñjañ munapquista ucjjatjja, nanacat llaquisipjjatamatsa yatiyapjjaraquituwa; take ucanac yatisinjja nayajj wal cusista. Carta apayanipcsma ucajj mä juq'ita llaquisiyapjjchïyätamsa, janiw ucatjj jichhajj chuymajjanjja llaquiscti. Uca cartajj jumanacar mä juc'a llaquisiyapjjchïyätam ucqhajja nayajj llaquisiraquïyätwa. Jichhasti cusistwa, janiw llaquisitanacamatti jan ucasti uqham llaquisisin arrepientisipjjatamatwa cusistjja. Jumanacajj Diosar cusisiyañcamaw llaquisipjjäyätajja, nanacasti ucatjja janiw cuna ñankhsa lurapcsmati. Diosar cusisiyquir llaquisitanacasajj Tatituruw cutiquipstayistu, ucatsti khespiyaraquistuwa, janiw llaquisiñasäquiti. Ucampis jan Diosatacjama llaquisitasasti jiwañaruw aparaqui. Jumanacajj Diosatacjamaw llaquisipjjäyätajja, jichhasti cuntejj ucatjam catokapctas uc uñjapjjam, luratanacamasti chekpachwa amuythapisiyapjjtam arsusiyapjjaractam. Colerayapjjäyätamwa, ucampis ajjsarthapipjjaraquïyätawa. Ucatsti nayar uñjañ munapjjaraquïyätajja, uca jan wali luririru mutuyañataquis janc'aquïpjjaraquïyätawa. Take ucanacansti jumanacajj uñacht'ayapjjtawa uca tokenacatjja jan juchanïpjjatama. Uqhamapï, cunapachatï uca carta kellkanipcäyäsma ucqhajja, janiw nayajj uca jan wali lurir jaketjja amtcäyätti, ni uca luratat t'akhesir jaketsa lup'caraquïyätti, jan ucasti Dios nayrakatan jumanacan nanacat llaquisipjjatanacama uñstayañataqui. Ucatwa nanacajj chuymachat jicjjatasipjjta. Uca cusisiñ catokcasinsa, Titojj jumanacat wali cusisitap uñjasaw nanacajj juc'ampjja cusisipjjta. Take jumanacaw juparojj wal yanapt'apjjatätajja, jan cunatsa llaquisiyasa. Uqhamatwa jan nayajj mä p'enka uñjascti cunapachatï Titorojj jumanacatjj: “Wal cusista” siscäyät uca toketjja. Take cuntï jumanacar sapcäyäsma ucajj chekäscapuniwa. Uqhamaraquiw Titorojj cuntï jumanacat sapcäyät ucajj cheka uñstawayi, jumanacat cusisipjjatanacajjajja. Jupansti jumanacataquejj juc'ampi munasiñapaw utji take asquinac mayitaparjama lurapjjatam amtasisajja, uqhamarac cunjämtï llamp'u ajjsarañ chuymampirac catokapjjatät ucatsa. Nayasti jumanacar wali confiatajjatjja walpun cusista. Jichhajj jilatanaca, nanacajj jumanacaruw yatiyañ munapjjsma, cunjämtï Diosan munasiñapajj Macedonia tokenquir iglesianacanjj uñstcäna uca toketa. Jupanacajj wali jach'a jan walt'añanacancchïn ucasa, wali cusisitäpjjewa. Jan cunanïpcchi ucasa, take chuymaw cusisiñampi churapjjäna kamirinacäcaspas uqhama. Nayaw uca toketjj testigötjja. Take chuymampiw churapjjäna cawqhacamatï churäwa sapqui ucqhacama, ucat juc'ampsa churasipcaquïnwa. Nanacarusti churapjjam sapjjaquitay, Tatitun marcapar yanapt'apjjañajjataqui sasaw walpun achict'asipjjetu. Cuntejj suyapcäyät ucat juc'ampsa lurasipcaquïnwa, jupanacpachaw nayrakata Diosarojj catuyasipjjäna, ucjjarusti nanacaruraqui Diosan munañaparjama. Ucatwa nanacajj Titoru achict'apjjta jumanac taypinjja apthapt'añapataqui aca munasiñ ofrendjja, cunjämtï nayrajj apthapt'apcataynajj uqhama. Jumanacajj take cunansa jilt'atäpjjtawa; iyawsañansa, yatichañansa, yatiñansa, cusisiñansa, nanacar munañansa. Uqhamajj jumanacajj aca munasiñampi ofrenda apthapt'añansa jilt'atäpjjañamaraquiwa. Janiw acjja jumanacar mä camachjama churapcsmati; jan ucasti mayni jilatanacan cusisiñampi apthapt'apjjatapa uñjapjjañamwa muntjja, uqhamat yatisiñapataqui jumanacan munasiñamajj chekati janich ucjja. Jumanacasti Tatit Jesucriston munasiñapjja niya yatjjapjjtawa. Jupajj wali kamirïnwa, ucampis jan cunaniw tucuwayi jumanacar munasina, uqhamata jumanacajj uqham tucutapampi kamirquipstapjjañamataqui. Jumanacan asquimataquiraquiw nayajj aca ewjja churañ munapjjsma. Jumanacajj maymäratpach aca luräwjja sum kalltapjjäyätajja, janiw alek apthapisaquiti jan ucasti cusisiñampiraquiw apthapipjjäyätajja. Jichhajj uca pachpa cusisiñampiqui apthapisipcam tucuyañcama, cunjämtï kalltanjj apthapipcäyätajja uqhama, sapa maynis utjiriparjama. Cunapachatejj maynejj churañ muni ucqhajja Diosajj catokewa utjiriparjama. Jupajj janiw mayquiti maynin jan utjcchi ucqhajja. Janiw sañ muncti jumanacajj maynir yanapt'añ laycojj pist'ayasipjjañama, jan ucasti takenis mayaquïñasaw munasejja. Jichhajj jumanacanjja utjasipctamwa cunatï mayninacan jan utjqui uca churapjjañamataqui. Khepürusti jupanacanaracwa utjani cunatejj jumanacan jan utjcani ucajja, ucatsti churapjjaraquïtamwa, uqhamataracwa takenins utjapjjaraquïtam. Cunjämtejj Diosan Arupajj sejja: “Qhitintejj walja utjcän ucanjja, janiw jilt'cjjeti, qhitintejj juc'aquïcaraquïnjja ucansa janiraquiw pist'quiti” sasa. Ucampis Diosajj yuspagaratäpan, cuna llaquisiñatejj nayan jumanacatac utjcän ucracwa Titon chuymaparojj ucharaqui. Jupasti nayan ewjjanacajj-jja catokaraquiwa, jumanacatsti wali llaquisiraquejja, ucatpï jichhajj jupapach jumanacar uñjir jutapjjtamjja. Titomp chicsti mayni jilataruraquiw qhitanipjjta. Uca jilatatsti take iglesianacanjja wali sumwa parlapjje, Tatitun luräwipan suma irnakatap laycu. Janiw ucaquïcaraquiti, jan ucasti iglesianacajj juparuw ajllipjjaraqui nanac chica sarnakañapataqui uqhamata aca munasiñampi lurañan yanapt'asiñapataqui. Take ucanacsti Tatitur jach'ar aptañataquiw lurasipcta, uqhamarac jumanacan cusisitanacam uñstayañataqui. Uqhamatwa nanacajj cuna jan walsa jan parlayasiñ munapcti aca ofrendanac apthapipjjatajjata. Take cunsa chekaparuw lurañ munapjjtjja, janiw Tatitu nayrakatanacti jan ucasti jakenac nayrakatanraqui. Jupanacamp chicsti yakha jilatamp cuna qhitanisipcaractjja. Uca jilatasti walja cutiw nanacarojj k'apha chuymapjja uñacht'ayapjjetu, jichhasti jupajj wali c'uchiquiw juti jumanacat sumanac yatisina. Inas maynejj Titor jan uñt'cchiti ucat yatiñ munchi ucarojja, sapjjam Titojj nayamp chicätapa uqhamarac nayampi chica irnakataparaqui jumanacar sirviñataqui. Mayni jilatanacata jisct'asipjjani ucqhasti sapjjaraquim: “Iglesianacan qhitanitawa, Cristoruraquiw jach'añchapjje” sasa. Ucatpï iglesianacan yatipjjañapataquejja, jumanacajj uñacht'ayapjjam chekpachansa jupanacar munapjjatama, uqhamarac nanacan jumanacat cusisitanacajjsa. Ucampis aca jilatanacaruw jichhajj qhitasinctjja, cuntejj jumanacjjatjja aca toket parlcta ucajj jan c'ari mistsuñapataqui, uqhamata jumanacajj janc'aquïpjjañamataqui cunjämtejj siscta uqhamaru. Inampisa Macedonia jilatanacajj nayamp chica jutaspan, ucatsti jumanacarojj jan waquicht'ata catjapjjeristam. Ucajj nanacarojj walpun p'enkasiyapjjetaspa nanacan jumanacar wali alcatasitanacajjata, uqhamarac jumanacataquis mä p'enkaraquïspawa. Ucatwa nayatakejj waljamäna uca jilatanacajj jumanacan ucaru nayrakata jutañapa, ucatarac jupanacarojj achict'tjja uqham jutapjjañapataqui, ucatsti jumanacar yanapt'añapataqui uca ofrenda “Churapjjäw” sapcäyätas uca phokhapjjañamataqui. Uqhamataracwa jumanacan ofrendanacamajj waquicht'atäjjani chekpachansa mä munasiña uñacht'äwïñapataqui, janiraqui nanacas jumanacar: “Churapjjapunim” sasa, wayt'apquirisman uqhamjja. Jumanacasti acat amtasipjjaraquim: Juc'a yapuchasirejj, juc'aquiracwa achunacjja apthapini, walja yapuchasiristi, waljaraqui apthapini. Sapa mayniw, cunjämtï chuymapanjja amtqui uqhamarjam churañapa; janiw pä chuyma churañapäquiti, janiraquiw maynin jariyataquis churañapäcaraquiti, Diosasti cusisit chuymampi chuririruw munaraqui. Diosajj jumanacarojj take casta bendicionanacwa jilarquir churapjjeristamjja, uqhamat jumanacajj take cunampis phokt'atäpjjañamataqui, ucat take asqui luräwinacan yanapt'asipjjañamataqui. Diosan Arupasti saraquiwa: “Jan cunaninacarojj take chuymaw churi, suma luräwinacapasti wiñayataquiraquiwa.” Qhititejj jatha churi yapuchañataqui, uqhamaraqui mank'a mank'asiñataqui uca Diosasti jumanacarojj take cunwa churapjjätam yapuchapjjañamataqui. Uca yapuchäwinacamsti jiltayaraquiniwa, ucatsti suma luräwinacamsti wali jach'a cosechäcaspas uqhamaracwa apthapiyapjjätamjja. Uqhamataracwa jumanacarojj take kamir cancañas utjapjjätamjja, mayninacarojj cusisiñampi yanapt'apjjañamataqui. Cuna ofrendtï nanacar jilatanacatac apayapquista ucatjja, jilatanacajj Diosaruw yuspagarapjjaraquinejja. Aca yanapa jilatanacar churasajja janiw cunatejj jupanacan jan utjqui ucaqui churctanti, jan ucasti ucampejj Diosaruw jupanacarojj juc'ampi yuspagarayapjjtanjja. Aca yanapasti jupanacarojj Tatitun arunacaparjam sarnakapjjatamwa uñacht'ayani, ucatsti jupanacajj Diosaruw yupaychapjjani. Diosarusti jach'aruraquiw aptapjjani, jumanacajj uqham cusisit chuymampi jupanacataquis, takenitaquis apthapt'apjjatamatjja. Jupanacasti jumanacataquejj take munasiñampiw Diosat mayipjjaraquini, Diosajj jumanacar jach'a qhuyapayasiñap uñacht'ayatapata. ¡Yuspagaratäpan Diosajja! ¡Jiwasarojj mä jach'a churäwi churistojja, ucasti jan amuyt'cayawa! Naya Pablow jumanacarojj Tatitun munasiñap laycu achict'apjjsma. Cunapachatï jumanacampïcta ucqhajja: “Wali llamp'u jakew” sapjjetuwa. Ucampis jumanacat jayancjjta ucqhajja: “Khoru jakew” sapjjaraquituwa. Uqhamajj jilatanaca, achict'apjjsmawa jumanacaru, cunapachatï jutcä ucqhajj jan colerayapjjestati jumanac taypin yakhepanac tokjja. Ucanacasti nanacatjja jan walinacwa parlapjje, munañanacajjaruquis sarnakapquirista uqhama. Ucanacampi catjasiñataquisti janc'aquiraquïtwa. Chekpachansa nanacajj jakenacaquïpjjtwa, ucampis janiw nanacajj acapach jakenacjamaqui ch'amjj tucupcti. Nanacan nuwasiñanacajjataquejj janiw acapach armanacati uscutäquejja, jan ucasti nanacan armanacajjajj pachpa Diosan ch'amapawa, cunanacatejj ch'amanïqui ucanacar tucjañataqui. Uqhampï nanacajj t'unjapjjtjja Dios contra jan wali parlanac utjatapjja, uqhamarac Diosan arunacapajj jan uñt'atäñapataqui jarc'quis uca arunacarusa. Take jakenacan amtatanacapsa Cristoruquiw catuyapjjta, ucanacajj juparu ist'apjjañapataqui. Ucatsti nanacajj take qhitinacatejj jan wal sarnakqui ucanacar mutuyañataquejj janc'aquïsipctwa, jumanacatejj sum sarnakapjjät ucqhajja. Jumanacajj uñnakatacwa amuyasipjjtajja. Maynitejj chuymapan Cristoncatap amuyaschi ucqhajja, amuyañaparaquiwa nanacajj jupjamaraqui Cristoncapjjatanacajja. Inas nayajj jumanacjjar munañanïtajj wayt'apjjchïma, ucatjja janiw cunat p'enkasiñajjas utjquiti. Nanacarusti Tatituw churapjjaraquitu munañanïpjjañajj-jja jumanacar Tatit token jiltayañataqui, janiw jumanacar t'unjañataquiti. Janiraquiw muncaracti jumanacar carta tokecsa ajjsarañ churapquirismajj uqhama. Nayarusti sapjjaraquituwa: “Cartanacajj wali khoru arunacaniwa ucampis jupampi parlañajj jan yäkañjamaquiraquiwa” sasa. Ucampis qhititejj uqham nayjjat parlqui ucajj acwa amuyasiñapa, cunjämtï khoru arunacampi carta toke parlctjja, uqhamaracwa purinisinjja khoru tucöjja ucsti luräwinacajj tokwa uñacht'ayaraquëjja. Chekpachansa janiw chicachasiñ munapcti qhitinacatejj jupanacpachat wal jach'achasipquis ucanacampi. Jupanacajj mä pisi amuyunir uñtataw lurapjje cunsa jupanacan pachpa amuyupampi tupt'asa, maynit maynirus chicachasipjjatapampejja. Nanacajj janiw cunatejj jan wact'apquitus uca tokenacat parlapcäti, jan ucasti Diosawa nanacataquejj cuna lurañanacajjataquis waquichapjjetojja. Jupïpanaracwa nanacajj jumanaccamas purintanipjjtjja, Corinto marccama. Ucatwa nanacajj cunatejj lurañanacajjäqui ucat juc'ampjj jan lurapcti, janis nanacajj jumanacar purinipquiristjja uqhama. Nanacajjay jumanacarojj nayrakata Criston arunacapampejj purinipjjstjja. Janiraquiw mayninacan luratanacapatsa jach'a jach'a tucuñ munapcti nanacan luratanacajjäcaspas uqhama. Antisasa nanacajj suyt'asipctwa jumanacajj juc'ampi iyawsañanacamanjja jiltapjjañama, ucampis cawqhacamatejj waquisqui ucqhacamaquiraqui. Ucatsti jumanacat jayaru yakha chekanacaruw sarañ munapjjaractjja, uqhamat khespiyasiñ arunaca ucqhanacaru apasa. Ucampis janiraquiw mayninacan irnakatanacapar mantasina jach'a jach'a tucuñ munapcti nanacan luratanacajjäcaspas uqhama. Maynitejj jach'a jach'a tucuñ munchi ucajja, Cristot jach'achaspan. Qhititejj jupapachpat jach'achasqui ucajj janiw asqui jaket uñt'atäquiti, jan ucasti qhitirutejj Tatitojj jach'achqui ucaw asqui jakejja. Nayajj muntwa jumanacajj llamp'u chuymampi nayar ist'apjjañama, nayajj mä lokhe jaker uñtatas parlctsa ucasa. Jumanacatjja nayajj wal llaquista, Diosat jutir munasiñampiraquiw celapjjsma, jumanacarusti Cristompiraquiw parlthapiyapjjsmajja. Ucatsti nayajj jumanacarojj Cristoruw uñstayañ munapjjsma, mä k'oma jan chach uñt'ir tawakor uñtata mä sapa chachampi casarasiñataqui. Cunjämatejj catarejj Eva warmirojj wali c'arinacapampi sallkjänjja, uqhamaraquiw nayajj jumanacatjja llaquista: “Acanacajj amtäwinacapan sallkjayasipcanicha” sasa, uqhamäspa ucajj jumanacajj saraktasjjapjjasmawa, Cristor k'oma chuymampi sirviñatjja. Jumanacajj wali sum catokapjjtajja qhitinacatejj yakha Jesusjjat parlasis purisipqui ucanacarojja, cawquïr Jesusattï nanacajj parlapcsman ucat sipansa. Uqhamaraquiw yakha ajaysa sum catokapjjtajja cuntï nanacat catokapcäyätas uca Ajayut sipansa, yakha arunacsti sum catokapjjaractajja khespiyasiñ arunac churapcsmas ucat sipansa juc'ampi. Nayan amuyatajjatjja janiw uca jach'a apostolonacatjja jisc'äcti, cawquïrirutejj jumanacajj arcapcta ucanacatjja. Parlatajjajj inas jan sumäcchiti ucampis yatitanacajjajj janiw uqhamäquiti. Acsti jumanacarojj uñacht'ayapjjsmawa, take cuntejj lurapcta ucanacana. Cunapachatï evangelio arunac jumanacar parlapcäyäsmajja jan cuna mayisa, nayapacha jisc'ar tucusa, jumanacajj jach'ar aptatäpjjañamataqui, ucach jan ucajj, ¿jan walïcjjejja? Yakha iglesianacatwa juc'ampis kollkjja maytjja, cuntejj churapquitäna ucanacampi jumanacar sirviñataqui. Jumanacampïcäyät ucqhajja pist'ayasiñanacanwa sarnakäyätjja, ucampis janiw qhititaquis mä llaquïcäyätti, jan ucasti Macedonia toket jutir jilatanacaw cunatejj jan utjquitäna ucjja churapjjetäna. Jumanacatsti janiw cuns mayipcäyäsmati jan qhitirus llaquisiyascañ laycu, jichhas janipuniw mayipcämati. Cunjämatejj Criston cheka cancañapa sum uñt'tjja, uqhamaraquiw yatta janiw qhitis nayarojj aca cusisiñajj-jja apakquitaspati take Acaya tokenjja. ¿Cunatsa aqham parltjja? ¿Janich jan ucajj jumanacar munapcpachäsmajja? Diosajj yatisquiw walpun munapcsma ucjja. Ucampis cuntï lurcta ucjja lurascaquïwa, uqhamata qhitinacatejj cuna c'arinacsa thakapqui, nanacjam tucuñ munasa suman uñt'ayasiñataquiraqui, ucanacar jan uqham lurañapataqui. Jupanacasti c'ari apostolonacaquïpjjewa, sallkjerinacaraqui, Criston apostolonacapäcaspas uqhamaw tucupjje. Acajj janiw cunäquisa; pachpa Supayapuniw uqham mä khana angeläcaspas uqham tucujja. Ucataracwa uca Supayar sirvir jakenacajj mä suma jakenacäcaspas uqham tucupjjaraquejja. Ucampis jupanacajj luratanacaparjamaw tucusipjjani. Mayampwa sapjjsma: Jan qhitis nayarojj mä lokherjam uñjitpati. Ucampis jumanacatejj mä lokherjam uñjapjjchistajja, uqhamajj jaytt'apjjet lokjam parlañajjataqui, nayajj mä juc'a jach'a jach'a tuct'añajjataqui. Acjja janiw Tatitun parlayatati sisctjja, jan ucasti mä lokher uñtataw parlasctjja, ucataracwa jach'a jach'a tucuñ munasctjja. Niyaquejjay walja jakenacajj luräwinacapatjja jach'a jach'a tuct'apjjchejja, nayajj uqhamaraquiw tuct'äjja. Jumanacajj wali yatiñaninacäpjjstajjaya, ucampis catokasipcaractawa uca lokhe jakenacarojja. Ucampis jumanacajj janiw arsusipctati uca ch'amampi sirviyasirinacarojja, jumanacan tucjirinacarusa, jumanacar jisc'achirinacarusa, uqhamarac jumanacar nuwirinacarusa. Aca parlatajjajj p'enkasiycchitu ucasa, chekpachansa nanacajj jumanacataquejj sinti alt'at chuymaniw tucupjjäyätjja, uca jakenacjama jumanacaru lurañataquejja. Ucampis mayninacajj jan cun ajjsarasasa lurapcchejja, nayajj jupanacjamaraquïyäwa, aca parlatajjajj mä lokhe jaken parlapjamäcchi ucasa. ¿Hebreöpjjeti jupanacajja? Nayajj hebreoraquïtwa. ¿Israel marcanquirïpjjeti? Nayas uca marcanquiriraquïtwa; ¿Abrahaman wawanacapäpjjeti? Nayas ucaraquïtwa. ¿Criston sirvirinacapäpjjeti? Nayajj jupanacatsa juc'ampïtwa. Acanac parlasajj inas mä lokhe jakjama parlsta. Jupanacat sipansa juc'ampwa irnaktjja, uqhamarac jupanacat sipansa juc'ampi jawk'jataw uñjastjja. Walja cutiw carcelar llaventapjjetu, walja cutiraquiw jiwañatsa khesptjja. Judionacatjj pheska cutiw quimsa tunca llätuncan asut'jja catoktjja. Quimsa cutiw lawampi jawk'japjjetu, mä cutisti kalampiraquiw c'upjapjjetu. Quimsa cutiw kotanjam sarcäyät ucqhajj barcojj kotaru jalantäna, uqhajj niyapuniw jiwta, mä arumampi mä urumpiw kotan khantatïyätjja. Walja cutiw sarañanacancta, ucatsti walja cutiraquiw jawiranacampis niya apayasta, lunthatanac toketsa ajjsarañajjajj utjaraquïnwa, pachpa marca masinacajjatsa uqhamarac jaya jakenac toketsa. Walja cutiw marcanacan jan walt'añanacan uñjasta, uqhamaraqui wasaranacansa, kotansa; ajjsarañajjasti janiraquiw jayanccänti c'ari jilatanac taypinsa. Walja cutiw irnakäwinacan uqhamaraqui jan walt'añanacan uñjasta; walja cutiraquiw jan iquin cuna sarnakta; mank'ats awtjata umats pharjataw sarnakta; walja cutiwa ayunas sarnakta; thayansa thayjata, jan isin cuna. Take acanacatsa uqhamarac yakhanacatsa, sapüruraquiw iglesianacatjj llaquista, uca llaquisti mä jathi k'epir uñtataraquiw nayataquejja. Maynitejj t'uqha uñjaschi ucajja, naya pachpas t'uqhäquirista uqhamätwa. Mä jilatarutï tincuyapjjchi ucajja, nayataquejj p'enkasiñatsa, colerañjamaraquiwa, ucatjja wal llaquisiracta. Jach'a jach'a tucuñ waquischi ucqhajja, nayajj take uca t'uqha cancañanacajjatwa jach'a jach'a tucöjja. Jesucristo Tatitusan Dios Awquipajja, qhititï wiñayataqui yupaychatäñapäqui ucajj yatisquiwa chekpuni sascatajj-jja. Damasco marcanccäyät ucqhajja, Aretas sat reyir sirviri gobernadorajja, guardianacwa marca puncunacarojj uscuntäna nayar catuntañataqui, ucampis ventanatwa mä canastat warcokapjjetäna marca perkanjama, uqhamataracwa jupanacan amparapatjja jaltjjäyätjja. Naya pachpat jach'achasiñajjajj janiw waquisquiti, cuna unañchäwinäctï uñjcta uqhamaraqui cuna yatiyäwinactï Tatitojj churquitu, ucanacatwa parläjja. Tatitur iyawsir mä jakeruw uñt'ta, jupasti quimsïri alajjpachcamaw irpataraquïna ucat acarojj niya tunca pusini maraw pasjje. Janchipamppacha jan ucajj ajayunaqui irpatächïn ucjja janiw yatcjjti, Dios mayniquiw ucjja yati. Uca jakesti janchipamppacha jan janchipamppacha apatäcchïn ucjja janiw yatcti, Diosaquiw yati. Ucampis yattwa uca jakejj paraisor apatänwa, ucatsti muspharcañ arunacaraquiw aca jakerojj satänjja, uca arunacsti janiw qhitirus “arsum” satäquiti. Nayajj uca casta jaketwa jach'a jach'a tucuristjja, ucampis janiw naya pachpata jach'a jach'a tucquiristti, inas t'uqhachasitanacajjata jach'a jach'a tucuraquiristjja. Naya pachpatsa jach'achasquirista ucajj janiw cuna lokhe cancañäcaspasa; jan ucasti chekacwa sasquiristjja. Ucampis janiw ucanac lurcti jan qhitis nayatjj juc'ampi sumätajj amuyañapataqui cuntï nayan uñjqui uqhamarac ist'qui ucanacatjja. Uca uñachayäwinacasti wali muspharcañaraquïnwa, ucampis ucatjja jan nayan jach'a jach'a tucuñajjataquejj mä t'akhesiñwa nayajj catokta mä ch'aphir uñtata. Ucasti Supayan qhitapawa nayar t'akhesiyitu. Quimsa cutiraquiw Tatiturojj achict'asta nayar uca t'akhesiñ apakañapataqui; ucampis Tatitojj situwa: “Munasiñajjaquiw jumataquejj waquichatajja, nayan ch'amajjasti juc'ampi sumaw uñsti cunapachatï jakejj t'uqha jicjjatasqui ucqha” sasa. Uqhamajj nayajj cusistwa, Criston ch'amapajj nayan t'uqhasiñajjan uñstañapataqui. Ucatwa t'uqhasiñanacajjat cusistjja, jisc'achayasitanacajjatsa, pist'ayasiñanacajjatsa, t'akhesitanacajjatsa, jan walt'añanacatsa Cristoncatajj laycu. Cunapachatï t'uqha uñjasta ucqhasti, juc'ampi ch'amanjamaw amuyastjja. Mä lokher uñtatjamaw parltjja nayapachat jach'achasisajja, ucampis jumanacaw uqham parlayapjjestajja. Jumanacaw nayarojj jach'acht'apjjañamänjja. Nayasti janiw uca jach'a apostolonacatjj menosäcti, janis cuna jan yäkatjamäctsa ucasa. Jumanac taypin wali llamp'u chuymampi irnakatajja, uqhamarac uñacht'äwinacampi, milagronacampi, muspharcañanacampi luratajjawa chekpach apostolötajj-jja uñacht'ayi. Jumanacarojj janiw yakha iglesianacat menosäpcasmas uqham lurapcsmati, jan ucasti jumanacat jan cun mayitajjaquiw utjejja. ¡Perdonapjjet uqham jan mayitajjatjja! Jichhajj waquichasisctwa jumanacar quimsïr cuti jutañataqui. Janiraquiquiw jichhas cuns mayipcämati, janiraquiw jumanacan utjirinacams thakcti jan ucasti jumanac pachparuw thakapjjsmajja. Wawanacapatakejj awquiw kollkjja imañapajja, janiw wawati awquitaquejja. Nayasti take chuymaw nayan kollkejjat take cuns alasiscäjja, naya pachpasa uqhamaraquiw merk'susiscäjja jumanacan almanacaman asquip laycu. Amuyatajjatjja, nayajj jumanacar juc'ampi munapcsma ucqhajja, jumanacajj nayarojj juc'ampiw uñisipjjaraquistajja. Ucampis yakhepanacajj jumanacatjja amuyapjjaraquiwa jan cunsa mayitajja, ucampis jupanacajj sasipcaquiwa: “Amtañampiw ucar jalt'ayasin sallkjistojj” sasa. Jan ucajj ¿cawquïr jilatanactï qhitanipcsma uca tokcha jumanacarojj sallkjapjjsmajja? Titoruw jumanacar uñjt'añataquejj qhitanipjjsma, jupamp chicsti mayni jilataruraquiw qhitanipjjaracsma, ¿Titoch sallkjapjjtamjja? ¿Janit nanacasti panpachani jumanacan nayrakataman mä sapa amtañaniqui sarnakapctsti? Inas jumanacajj amuyapjjsta ucanacampiqui nanacajj jichhajj arsusipquiristsa uqhama. Ucampis janiw uqhamäquiti, jan ucasti Diosan nayrakatapanwa Tatitun sutipjjaru parlapjjsma. Take ucanacsti jumanacan ajayunacaman jiltapjjañamataquiw lurapjjta, munat jilatanaca. Mä toketjja ajjsararactwa, cunapachatï purincä ucqhajj jan inas jumanacarojj cunjämtï muncta uqham jicjjatapcchïmati, ni jumanacas nayarojj cunjämtï munapcta uqham jicjjatapcchitätati. Inas utjchini ch'ajjwañanaca, envidiasiñanaca, colerasiñanaca, maynic cuns munirïñanaca, c'umisiñanaca, jach'a jach'a tucuñanaca, pejjtusiñanaca. Ajjsararactwa, acjjar jutcä ucanjja inas Diosajj jumanacat mä p'enka uñjasiychitani, ucatsti inas jachañajjächini jumanacat waljani nayratpach juch lurasipcatamata, ucatjja janiraqui wachoka juchan sarnakañanacsa, ni yakha juchanacsa, ni k'añu lurañanacs apanucupjjatam laycu. Acajj quimsïri cutiw jumanacar tumpjjapjjämajja. Take cunas chekaparuw uñjatäni pani jan ucajj quimsa jilatanacan arsutaparu. Nayra juchañchasirinacarusa uqhamarac takenirusa, jichhajj jayanccasinjja amtayapjjsmawa cuntï payïrin jutcäyat ucqhajja yatichapcsmas uca; jichhasti wasitat jumanacar jutcä ucqhajj janiw qhititsa qhuyapt'ayascäti. Ucqhapï jumanacajj Criston naya toke parlatapjja yatipjjätajja, jumanacasti ucjja wal uñjañ munapjjtajja. Tatitusti arust'äwinacapanjja janiw t'uqhäquiti jumanac taypinjja, jan ucasti ch'amapwa uñacht'ayapjjtamjja. Chekpachansa mä pisi ch'ama jakjam ch'accatatänwa, ucampis Diosan ch'amapampiw jichhajj jacasqui. Uqhamaraquiw nanacajj jupjam pisi ch'amanjamäpjjtjja, ucampis jupampi chicäjjasinjja Diosan ch'amapanwa jacjjapjjtjja jumanacar sirviñataqui. Jumanacpacharac yant'asipjjam, iyawsañanacamanjja suma ch'amanïpjjtati janicha uc yatiñataqui. ¿Janit jumanacasti amuyasipcta Jesucristojj jumanacampïtapsti? K'ari jilatanacäpcasmas ucqhaquiw Cristojj jan jumanacampïcaspatejja. Ucampis nayajj muntwa jumanacajj nanacatjj yatipjjañama jan c'arïpjjatajja. Diosatjj mayipjjaractwa jan jumanacan cuna jan walinacsa lurapjjañamataqui janiw nanacan asqui tucupjjañajjataquiti jan ucasti jumanacan asqui lurapjjañamataquiwa, janis nanacajj suma aytatäpcä ucasa. Janiraquiw cunsa chekapa contrajj lurapquiristti jan ucasti cunsa chekapacpunwa lurapjjtjja. Ucataracwa cunapachatï t'uqhäpjjta ucqhajj cusisipjjtjja, jumanacaqui ch'amanïsipcamjja; nanacasti Tatitutjja mayisipcaquïwa jumanacajj chekapar tucupjjañamataquipuni. Aca cartjja kellkanipjjsmawa janïra jumanacar uñjir jutcasa, cunapachatï nayajj jutcä ucqhajj jan munañanïñajj cancañampi khoru tucuñajjataqui. Uca munañanïñsti Tatituw churitu jumanacar ajayu tokena jiltayañataqui, janiw t'unjañataquiti. Jichhajj jilatanaca, cusisitäpjjapunim. Jacañanacamansti chekapapunïpjjam, chuymachasipjjaraquim, sumanaraqui jumanaccamajj jacapjjam. Samarañ churir munasir Diosaw jumanacampïscanejja. Jumanac purasti mä suma jamp'att'asisaraqui aruntt'asipjjam. Take jilatanacaw aruntanipjjtam. Jesucriston bendicionapasa, Diosan munasiñapasa, Kollan Ajayun jiwasampïñapasa jumanacampipunïpan. Naya apóstol Pablojj janiw qhiti jaken qhitatäcti, jan ucasti pachpa Jesucriston qhitatätwa, uqhamarac Dios Awquimpi, cawquïritejj jiwatanac taypit jactaycänjja ucampi. Naya, uqhamarac cawquïri jilatanacatejj nayampïqui ucanacamp chicaw aca cartjja apayanïpjjsma Galacia tokenquir iglesianacaru. Dios Awquejj uqhamarac Tatit Jesucristojj jumanacaru bendispan, samarañapasti jumanacjjancaracpan. Jupasti jacañap apt'asi juchanacas laycu, aca jan wali jacañat jiwasanacaru khespiyañataqui, Dios Awquisan munañaparjama. ¡Diosajj jach'añchatäpan wiñayataqui! Uqhamäpan. Wal muspharta, jumanacajj mäquiw Diosaru jaytanucupjjtajja, jupasti Jesucriston munasiñap tokew jawsapjjtam, jumanacasti yakha casta khespiyasiña arunacaruw arcapjjaractajja. Ucampis janiw chekpachanjja yakha casta khespiyasiñ arojj utjquiti, jan ucasti utjiwa yakhanaca jumanacar pantjayiri. Jupanacajj Criston khespiyasiñ arunacapwa maysar k'ewiñ munapjje. Ucampis cuntejj nanacajj parlapcsma ucat yakha casta khespiyasiñ arunac parlapjjätam uca jakejj maldicitäpan, qhitïscpasa, naya pachpäyäsa jan ucajj alajjpachat jutir angeläscpasa. Acjja niya nayratpachaw sapjjsma, jichhas wasitamp sasipcacsmawa: Cawquïrtejj catokapctas ucat yakha casta khespiyasiñ arunac parlapjjätam ucajja maldicitäpan. Cunapachatejj ac siscta ucqhajja, ¿nayajj jakempit waliquiw sayasiñ muntjja, jan ucajj Diosampich waliquiw sayasiñ muntjja? Jan ucajj ¿jakeruch cusisiyañ muntjja? Nayatejj jaker cusisiyañ munasquirista ucajja, janiw Criston sirviripäquiristti. Jilatanaca, ucampis jumanacajj acjja yatipjjam, cawquïri khespiyasiñ arunactejj nayajj khanañchcta ucajja, janiw jaken amtäwipaquïquiti. Janiw qhiti jaketsa catokcti, ni qhitis yatichcaraquituti, jan ucasti Jesucristo pachpawa acjja yatiyitu. Jumanacajj ist'apjjtawa nayajj cunjämäcäyättejj nayrajja, cunapachatejj judionacan religionap arccäyäta ucqhajja. Yatipjjtawa cunja khoru cancañampis nayajj Diosan iglesiapar arcnakäyätjja, uqhamarac tucjañ muncäyäta ucsa. Judionacan religionapanccäyät ucqhajja, walja nayamp chica marca masinacajjatjja take cunansa nayrancäyätwa. Nayasti awquinacajjan saräwinacap wali chekapar phokhañ munirïyätwa. Ucampis Diosaw nayarojj janïra nascta ucqhatpacha ajllisitu, jach'a munasiñap tokeraquiw jawsitu. Diosajj uqham munasinwa, Yokaparu uñt'ayitu, nayan khespiyasiñ arunacap jan judiöpquis ucanacar khanañchañajjataqui. Cunapachatejj acajj pascäna ucqhajj janiw qhitirus jisct'asir sarcti. Janiraquiw Jerusalenarus nayat nayra apostolonacar jisct'asir sarcaractti. Jan ucajj ucspachaw Arabia ucsa tokeru sarjjta, ucatsti Damascoruw cuttanjjaractjja. Ucat quimsa mara pasatatwa Jerusalenaru sarasctjja, ucqhawa Pedrorojj uñt'asctjja, ucatsti pä semanaw jupampi kamararactjja. Tatitun Jacobo jilaparuquiw uñjaractjja, ucat juc'amp apostolonacarojj janiw uñjcti. Acjj Diosan nayrakatapanwa sapjjsma, cuntejj kellkanipcsma ucajj janiw c'arïquiti. Uca pasatatjja Siria, uqhamarac Cilicia ucsa tokenacaruw sarjjta. Judea ucsa tokenquiri Tatitun iglesiapanquiri jilatanacajj janïraw ucqhajj nayarojj uñt'apquitänti. Ucampis uca jilatanacajj aqham siric ist'apjjäna: “Cawquïritejj nayrajj jiwayañatac arcnakapquistän ucajja, cuntejj nayrajj tucjañ muncänjja uca pachpa iyawsañ arunac parlasaw sarnakasqui” sasa. Nayatjja Diosarojj yupaychapjjaraquïnwa. Tunca pusini mara pasatatsti, wasitampiw Jerusalén marcaru Bernabeampi sarapjjta, Titorus nayamp chicaw irparacta. Diosaw sarañajj munäna ucatwa sarta. Jerusalén marcanjja wali uñt'at jilïrinacampiw tantachasipjjta, ucansti jupanacarojj cuna khespiyasiñ arunactejj jan judiöpquis ucanacaru yatichcäyätjja ucwa yatiytjja. Acjja jupanacarojj yatiytwa cuntejj lurcäyäta ucajj jan inamayataquïñapataqui. Nayamp chic sarcän uca Titosti janiraquiw juparojj mayitäcänti circuncisión lurañataquejja, griego jakëtap laycu. Ucampisa mayni c'ari jilatanacaw nanac taypiru mantanitayna, Jesucristo toke khespiyatäpctsa uc uñakeri, uqhamat wasitampi leyin luräwinacaparu jaysapjjañanacajjataqui. Ucampis janiw mä jisc'sa jupanacampejj atipayasipcti, nanacasti munapjjäyätwa chekpach khespiyasiñ Tatitun arunacapajj jumanac taypitjja jan chhaktañapa. Ucampis janiw cuna jan uñt'at machak yatichäwsa churapquituti mä jilïrinacjamajja, ucampis cunäsipcpansa, cunsay lurasipcpan, Diosajj janiw ankäjj uñjasinacti taripquejja. Machak yatichäwinac churcpachajja, antisaw uñt'ayapjje Diosajj nayaru jan judiöpquis ucanacar khespiyasiñ arunac parlañajjataqui churatapa, cunjämatejj Pedrorojj churcatayna judionacar pachpa khespiyasiñ arunac parlañapataqui uqhama. Pachpa Diosaw Pedrorojj mä apostoljama judionac taypiru qhiti, uca pachparaquiw nayarojj mä apostoljama jan judiöpquis ucanac taypiru qhitaraquitu. Ucatwa Santiagompi, Pedrompi, Juanampejj jilïrinacäsinjja uñjapjje Diosajj nayaru aca luräwi churquitu ucjja. Ucatsti ampara churapjjetu nayaru uqhamaraqui Bernabearu cuna. Acjja lurapjjänwa mayaquïctansa uca amtäwimpi, jan judiöpquis uca taypin nanacan irnakañajj-jja: “Waliquiw” sapjjaraquiwa, jupanacasti judionac taypin irnakapjjañaparaquïnwa. Pobrenacat amtasiñasatacwa ewjjt'apjjetu, ucsti cunäquipansa phokhañpunwa muntjja. Ucampis cunapachatejj Pedrojj Antioquía marcaru jutcän ucqhajja, ajanuparuw ircatta jan wali luratanacapjja. Nayrakatajj jan judiöpquis ucanacampejj mank'aquirïnwa. Cunapachatejj Santiagon qhitatanacapajj purinjje ucqhasti, jan judiöpquis ucanacatjja jithektjjewa, janiraquiw jupanac chica mank'cjjänti, circuncidat castanacaru ajjsarasina. Ucatsti mayni judío iyawsirinacajj Pedromp chica c'ari chuymanïpjjänwa, Bernabeamp cunaw uca c'ari yatichäwimpejj sallkjat uñjasïnjja. Ucampis nayaw uñjtjja jan Tatitun arunacaparjama sarnakatanacapa, ucatwa Pedrorojj ajanuparu sista take jilatanacan nayrakatapan, aqham sasa: “Jumajj judiöcasin jan judiöpquis ucanacjamaquiw sarnaktajja, ucampis ¿cunjämsa jan judiöpqui ucanacarojj judiöpcaspas uqham sarnakayañ muntajja?” sasa Nanacajj nacimientotpach judiöpjjtwa, janiw nanacajj yakha marcanacjam juchararäpcti. Ucampis janiw qhitis Diosan nayrakatapanjja catokatäcaniti Moisesan leyip phokhatap laycojja, jan ucasti Jesucristoru iyawsatap laycuquiw catokatäni. Ucataracwa nanacas Jesucristorojj iyawsapjjtjja, aca iyawsañ toke catokatäñataqui, janiw catokatäpcti leyin luräwinacap laycojja. Janiw qhitis Diosan nayrakatapanjja catokatäcaniti leyejj cuntï sisqui ucarjama phokhatap laycojja. Ucampis jichhajj nanacajj Cristo tokew Diosampi catokayasiñ munapjjta, nanacpachparaquiw juchanit uñt'asipjjta, ¿acasti Cristojj jucharar tucuyistu sañti muni? ¡Janiw cunäquipansa ucajj chekäquiti! Nayatejj cunsa t'unjiristjja ucatjja wasitampi sayt'ayaraquiristjja, ucqhapï juchanïristjja. Ley tokenjja nayajj jiwatjamäjjtwa; uca pachpa leyiraquiw jiwayitu, Diosatac jacañajjataqui. Nayajj jiwjjtwa Cristompi chic ch'accatata, ucampis janiw nayajj jacjjtti, jan ucasti Cristow nayan jacjje. Aca janchin jactsa ucajja, Diosan Yokaparu iyawsatajj laycuquiw jacasctjja, nayar munasinwa jacañapa naya laycu apt'asiwayi. Janiw Diosan qhuyapayasiñapjja apanucuñ muncti. Maynitejj Diosampi catokatäspa leyiru ist'atap laycu ucajja, janiw cunataquis Criston jiwatapajj asquïcaspati. ¡Cunja pisi chuymanïpjjtasa, jumanacajj Galacianquirinaca! ¿Qhitis jumanacarojj c'arintapjjtam chekpach Tatitun arunacaparu jan jaysapjjañamataquejja? Nanacajj yatichapcsma ucqhajja uñacht'ayapjjsmawa pachpa Jesucristo ch'accatataru. Jichhajj sapjjetaya: ¿Diosan Ajayupjja Moisesan leyiparu phokhatanacam laycuti catokapjjta, jan ucajj cuntejj ist'apcta ucaru iyawsapjjatam laycucha? ¿Cunjämats jumanacajj aqham pisi chuymanïpjjta? ¿Ajayun ch'amapampi kalltcasina ucjja jumanacan ch'amanacamampiti phokhachañ amuyapjjta? ¿Ucatak t'akhesitanacamajj inamayaquëjjeti? ¡Añchaquit mä cunataquis asquicaspa! Cunapachatejj Diosajj Ajayup churapjjtam, ucatsti jumanac taypin milagronacraqui luri ucjja, ¿cunats uqham luri? Janiw ucjja lurquiti leyirjama phokhatanacam laycu, jan ucasti ist'apcta uca arunaca iyawsatanacam laycuwa ucjja luri. Cunjämtejj Abrahamajj Diosar iyawscänjja, Diosasti iyawsatap laycuquiw asquit catokaraquïna. Ucatpï jumanacajj yatipjjañamajja Abrahaman chekpach wawanacapajja iyawsañanïpjjewa. Jan judiöpquis ucanacarus Diosajj catokañapäcäna, iyawsañanïtap laycu ucanacatjja nayratpachaw Kellkatajj khanañchi. Nayratpacharaquiw Abrahamarojj aca suma yatiyäwi yatiyi: “Take marcanacaw juma toke bendecitäpjjani” sasa. Uqhamajj qhitinacatejj iyawsañanïpqui ucanacajj iyawsir Abrahamamp chica bendecitäpjjewa. Qhitinacatejj Moisesan leyiparu catuyasipqui ucanacajja maldicitäpjjewa. Kellkatansti aqham siwa: “Take qhitinacatejj ley libron kellkatäqui ucanacarjama janipun phokcchi ucajja, maldicitäpjjewa.” Khanaquïsquiwa, janiw qhitis Diosampejj catokatäquiti leyiru phokhatap laycojja. Kellkatanjja aqham siwa: “Qhititejj Diosampi catokatäqui ucajja iyawsañ tokew jacani.” Moisesan leyipasti janiw iyawsañamp phokhañaquïquiti, jan ucasti aqham siwa: “Qhititejj acanac phokqui ucajja, uca phokhatap tokeraquiw jacani.” Cristojj leyin maldicionapatwa khespiyistu, jupajj juchanacas laycu maldicitaraquïnwa, Kellkatanjja aqham siwa: “Maldicitäpan take qhititejj mä lawaru warccatatäqui ucajja” sasa. Acajj lurasïnwa cuna bendiciontejj Diosajj Abrahamaru arscäna ucajj Jesucristo toke churasiñapataqui, jan judiöpquis ucanacaru, uqhamarac cawquïr Ajaytejj Diosajj churañatac arscäna ucjja, iyawsañ toke catokañasataqui. Jilatanaca, jacañjjat amuyt'ayapjjäma: Cunapachatejj mä jakejj mä arust'äwi luri ucqhajja, sutipampiw kellkanti, ucsti janiw qhitis ina ch'usar tucuycaspati, janiraquiw yapjjatcaraquispasa. Jichhajj, Diosajj arsuwayiwa Abrahamaru, uqhamarac wawaparusa. Kellkatanjj janiw sisquiti: “Wawanacama” sasa walja jakenacäcaspas uqhama, jan ucasti siwa: “Uqhamarac wawamarusa” sasa, acasti mä sapa jakeru sañacwa muni, ucasti Cristowa. Cuntejj sisctjja ucajja acawa: Diosajj mä arust'äwjja Abrahamampiw lurawayi, ucsti Diosaw khanañchawayi. Moisesan leyipasti pusi patac quimsa tuncani mara pasatatwa churatäna, ucasti janiw ina ch'usaru tucuycaspati qhä arust'äwjja, ni Diosan arsutapsa jan cuna asquiru tucuycaspati. Diosatejj Moisesan leyipat catokatäñasa churistaspa ucajja, janiw arust'äcjjaspati. Chekpachansa Diosaw Abrahamaru arsuwayi inac churañataqui. Uqhamajj ¿cunataquis Moisesan leyipajj asquïspa? Khepatjja yapjjatasiwa juchanac khanañchañataqui, cawquïrtejj Diosajj arscäna “wawamarusa” sasa ucan jutañapcamaquiw Moisesan leyipajj sirvïnjja. Leyejj angelanac tokew khanañchatäna, ucasti Moisés tokew lurasiraqui. Ucampis mä sapa jakequïtap laycojja janiw yakha sumancthapiyirejj munascjjeti, Diosasti mä sapaquiwa. ¿Acasti Moisesan leyipajj Diosan arsutap contrawa sañti muni? Janiw cunäquipansa uqhamäquiti. Leyitejj jacañ churasapäna ucajja, cuntejj leyejj sisqui ucarjama phokhatap laycuw Diosajj catokestasapänjja. Ucampis cunjämtejj Kellkatanjja sisqui: “Takeniw juchampi preso catutäpjje” sasa, ucajj uqhamawa qhitinacatejj iyawsapqui ucanacajj Jesucristo toke catokapjjañapataqui iyawsatap laycu, cuntejj Diosajj arsuwaycäna uqhamarjama. Janïra aca iyawsäwi jutquipanjja, leyejj preso catjjäsistäna, iyawsäwin uñstaniñapcama suyasina. Uqhamajj leyejj mä wawa uywirjamänwa. Mä wawarjamaw uywawayistu Criston jutañapcama, jupar iyawsasinjja Diosampi catokatäñasataqui. Jichhajj Cristor iyawsañ urojj purinjjewa, janiw uywirin amparapancjjtanti. Jumanacajj iyawsañ token takeniw Diosan wawanacapäjjapjjta, Cristo Jesusamp mayachatäpjjatanacam laycu. Take jumanacajj Cristompi mayachasiñataqui bautisasipjjta ucanacajja, jupampejj mä isimpi isthapitäpcasmas uqhamäpjjtawa. Jupancjjasinjja janiw utjcjjeti judiosa, griegosa, esclavosa, libresa, chachasa ni warmisa. Cristo Jesusar mayachatäjjasinsti take jumanacajj mayaquëjjapjjtawa. Jumanacatejj Cristoncapjjsta ucajja, Abrahaman wawanacapäpjjaractawa, cuntejj Diosajj arsuwaycäna ucsa catokapjjaraquïtawa. Acampejj aqhamwa sañ munta: Cunapachatejj herencia catokerejj wawäsquejja, janiw cunans mayjäquiti esclavotjja, chekpachansa take cunasa jupancchi ucasa. Utjiwa uywiri jakenacajja, lurañanacapata phokerinacajja, cunürcama sischiy awquipajj ucürcama. Ucapachparaquiw jiwasanacampejj lurasi, Ajayu token wawäcäyätan ucapachajj jakenacan amuyt'äwiparjamaquiw sarnakäyätanjja. Ucampis cunapachatejj tiempojj phokhasiwayjjejja, Diosajj Yokapwa qhitani mä warmi toke yurisa, mä judío jakjamaw leyir phokhasa jacaraquïna. Uqham jutasinwa leyin amparapat jiwasanacaru khespiyäwi jacañ churawayistu, Diosajj jiwasanacaru jupan wawanacapat catokañapataqui. Uqhamajj jupan wawapätasa uñacht'ayañataquejja, Diosajj Yokapan Ajayupwa chuymanacasar qhitaniraqui, uca Ajayusti arsuwa: “¡Awquejja!” sasa. Uqhamajj jumajj Diosan wawapäjjtawa, janiw esclavöcjjtati. Wawapäjjasinsti Diosajj [Cristo tokew] herencia churätam. Nayrajj jumanacajj janïra Diosaru uñt'apcäyäta ucqhajja, jan chekpacha diosäpquis uca diosanacan esclavonacapäpjjäyätawa. Ucampis jichhajj Diosarojj uñt'jjapjjtawa, Diosajj jumanacarojj uñt'jjapjjaractamwa. ¿Cunjämsa wasitampi cutt'apjjasma uca pisi ch'amani amuyunacarusti, wasitampiti uca sarnakäwinacan esclavonacapa tucuñ munapjjta? Jumanacajj yakhep urunaca, phajjsinaca, tiemponaca, maranaca imasipcactawa. Llaquistwa inas jumanac taypin luratajjajj inamayaquïchi. Jilatanaca, achict'apjjsmawa nayjama tucupjjañamataqui, nayajj jumanacjamaw tucuwayta. Janiw nayarojj cuna jan walsa lurapquistati. Niya yatipjjtawa, kalltan jumanacarojj khespiyasiñ arunaca yatichapcsma ucajja, janchin usuta uñjasitajj laycuw yatiyapjjsma. Uca ususti nayataquejj mä yant'änwa, ucampis janiw uca laycuti jumanacajj nayarojj apanucupquista, janiraquiw jisc'achapcaraquistasa. Antisas, Diosan angelapäquiristsa uqhamwa catokapjjesta, pachpa Jesucristöquiristsa uqhama. ¿Cunas camachjje uca cusisiñanacamampejja? Jumanac toke sum arsuriscäyäta ucajja, nayranacamsa apsusipjjasamänwa nayar churañataquejja. Jichhajja ¿cunatejj chekäqui uc satajjatacti jumanacan uñisirimajj tucuwayjjtjja? Uca jakenacajja jumanacat wali amtapjjejja, ucampis jan wali amtäwinïpjjewa. Jupanacajj nanacat t'akactañanacamwa munapjje, uqhamat jupanacar arcapjjañamataqui. Jichhajj waliwa mayninacat llaquiñajja, ucampis ucjja suma amuyumpipun lurapjjpan, janirac chhaktcpanti, ni nayajj jumanacampïcta ucqhaquisa utjcpanti. Wawanacajja, wasitampiw jumanac laycojj t'akhesiñan jicjjatasta, cunjämatejj mä taycajj wawachasiñataquejj t'akhesi uqhama, t'akhesiscaquipunïwa Cristojj jumanac taypin sayt'añapcama. ¡Añchaquiti jichpacha jumanacamp chica jicjjatasirista ucqhajja, mayjäspawa parlt'äwisajja, janiw cuns jumanacjjat amuyt'irjamäcti! Moisesan leyiparjam sarnakañ munirinaca, ac sapjjeta: “¿Janit ist'apcta cuntejj leyejj sisqui ucjja? Abrahamajj pä wawanïnwa siwa: Nayrïr wawapajja uywatapan wawapänwa; maynïri wawapasti warmipan wawaparaqui. Uywatan wawapajj janchin munañapatwa naci, ucampis warmipan wawapajja Diosan arsüwipajj phokhasiñapataquiw naci. Acajj mä uñacht'äwiwa. Panpach warminacajj pä arust'äwiruw uñtasi. Maynïri arust'äwisti Sinaí kollun arust'atäcän ucawa, ucasti Agar castawa; aquïri castan nacirinacajj esclavöñataquiw nacipjje. Agar warmejja Arabianquiri Sinaí kolluruw uñtasi, acajj jichhüru Jerusalenäquis ucawa, niyaquejjay aca marcajj esclavo tucuyatächejja wawanacapamp chica. Ucampis alajjpach Jerusalenajj librewa, jiwasanacasti ucan wawanacapätanwa. Kellkatanjja aqham siwa: “Cusisim jan wawachasir warmi, jumasti janiw wawanïctati; wararim cusisiñata, jumajj janiw parton t'akhesiñjja uñt'ctati. Cawquïri warmitejj jakonucutäqui ucajja juc'ampi wawanacanïniwa chachani warmit sipansa.” Jilatanaca, jiwasanacajj Isaacjamätanwa, Diosajj arsuwayquis uca wawanacätanwa. Cunjämatejj qhä tiemponjja janchin munañapat nascäna uca wawajj Ajayun munañapat nascäna uca wawar uñisis arcnakäna, uca pachparaquiw jichhajj jiwasanacampejj lurasisqui. Ucampis ¿camsisa Kellkatanjja? Aqham siwa: “Aca uywat warmirojj wawapamp chica ankar jakonucum. Uywatan wawapasti janiw warmipan wawapampi chica herencia catokcaspati” sasa. Uqhamapï jilatanaca, janiw jiwasanacajj esclavan wawanacapjamäctanti, jan ucasti khespitäquis uca warmin wawanacapjamätanwa. Cristojj libre sarnakasiñwa churistu, jiwasanacan uqham sarnakasiñasataqui. Jumanacajj ch'amampi uca khespiyat jacañan sarantapjjam, jan wasitampi esclavon jacäwiparu cutt'apjjamti. Ist'apjjeta. Naya Pablow sapjjsma, jumanacatejj circuncisión lurayasipjjasmajja, Cristojj janiw cunataquis jumanacataquejj asquïcjjaspati. Wasitampiw sañ munta, cawquïr jaketejj circuncisión lurayasqui ucajja, take cuntejj Moisesan leyipajj sisqui ucarjam phokhasa sarnakañapawa. Jumanacat maynïrinaca: “Leyiru phokhatas laycuwa Diosampi catokatätan” sirinacajja, Cristotjja jayancapjjewa, Diosan munasiñapatsa jayancapjjaraquiwa. Jiwasanacajj Ajayu toke, uqhamarac iyawsañ toketaracwa, Diosan nayrakatapan catokatäña suyt'äwisajj utjistu. Jiwasanacatejj Cristo Jesusampi mayaquïstanjja, janiw cunataquis asquïquiti circuncisión lurayasiñasa jan lurayasiñasa. Ucampis iyawsañanïñäni ucaw juc'amp asquejja, aca iyawsañasti munasiñanwa jacayaraquistani. Jumanacajj walic sarasipcäyätajja: ¿Qhitis asqui luräwiru jaysañjja jaytanucuyapjjtamjja? Acanacajj janiw cawquïritejj jumanacar jawsapctam uca Diosancquiti. Jan armt'apjjamti “mä juc'a levadurajj takpach t'ant'a masaruw poktayi.” Nayanjja Tatitur iyawsañajjaw utjitu jumanacjjata, janiw jumanacajj mayja amtapcätati; ucampis cawquïritejj saräwinacaman jan walt'ayapctam ucarojj Diosajj mutuyaniwa, qhitïscpansa. Jilatanaca, nayatejj jumanacaru: “Circuncisión lurayasisipcaquim” sapjjerisma ucajja, judionacajj janiw jiwayañatac arcnakapquitaspati. Uqhamäspa ucajja janiw Criston crusapat parlañajj jupanacar mayjt'aycaspati. Ucampis cawquïrinacatejj jumanacar mayjt'ayasa sarnakasipqui: “Circuncisión lurayasipjjañamaw” sasa ucanacajja, ¡añchaquit mä pit qharekasipjjaspa jupanacpacha! Jumanacajj jilatanaca, khespiyat sarnakasiñaru jawsatäpjjtawa, ucampis jan uca libre sarnakasiñ tumpanejj janchin munañaparjam sarnakapjjamti, jan ucasti maynit maynicama yanapt'asipjjañamawa munasipjjatanacam laycu. Takpach leyejj aca mä sapa camachir tucutaquiwa: “Jake masimarojj juma quicparjam munasim” sasa. Ucampis jumanacatejj achjasipjjäta mank'antasipjjaraquïta maynit maynicama ucajja, acatjja amuyasipjjam, jan jumanaccama tucjasipjjañamataqui. Acwa sapjjsma, Ajayun munañaparjam sarnakapjjam, uqhamatjja janiw janchin munañaparjam sarnakcjjapjjätati. Janchin munañanacapasti Diosan Ajayup contrawa, Ajayusti janchin munañanacap contraraquiwa. Maynis mayni contrawa, ucatpï jumanacajj cuntejj munapcta ucjja jan lurapcasmatejja. Ucampis Ajayutejj jumanacar irpapjjstam ucqhajja, janiw leyin amparapancjjapjjtati. Qhitinacatejj jan wali luräwinacan khepap arcapjje ucanacan luräwinacapajj khanaw uñsti. Ucanacasti acanacawa: wachoka jucha lurañanaca, k'añu lurañanaca, vicionaca, yakha diosanacaru yupaychañanaca, laykasiñanaca, uñisisiñanaca, quejanacan sarnakañanaca, celasiñanaca, colerasiñanaca, jupa pachpatac munañanaca, t'akaktasin yakha tamanaca tucuñanaca, envidiasiñanaca, [jake jiwayañanaca,] machañanaca, jiljas mank'añanaca, acanacaru uñtat yakha lurañanacampi. Ewjjt'apjjsmawa, niya sapjjaracsmawa, qhitinacatejj acanac lurapqui ucanacajja janiw Diosan reinopanjja catokatäpcaniti. Ucampis Kollan Ajayun luräwipajja acanacawa: munasiña, cusisiña, samaraña, llamp'u chuymanïña, takempis sumancaña, qhuyapayasirïña, take cunansa phokherïña, llamp'u chuymanïña, janchin munañapar atipjaña. Acanac contrasti janiw cuna leyis utjquiti. Qhitinacatejj Cristoncjjapjje ucanacajja, janchin munañanacapjja ch'accatjjapjjewa ñankha amtañanacampi, uqhamarac munañanacapamp chica. Cunjämtejj Ajayu tok jactanjja, uca pachparaquiw Ajayumpi cuna luräwinacasansa irpayasiñasajja. Janiw jach'a jach'a tucuñasäquiti, uqhamat maynimp maynimp jan walt'ayasiñataqui, jiwascamas janiraquiw envidiäsiñasäquiti. Jilatanaca, jumanacatejj mayniru jucharu tincut jicjjatapjjsta ucajja, jumanacajj Diosanquirinacjamajj yanapt'apjjañamaw jupan sayt'asiñapataquejja. Ucsti llamp'u chuymampi lurapjjañamawa, take amuyumpi, jan jumapachpa juchar jalantañamataqui. Yanapt'asipjjam maynit maynicama take cuna apañanacanjja, uqhamanwa Criston leyip phokhapjjäta. Maynitejj jach'ar tucuñ munchejja, ucat janirac cunäcchisa ucajja, jupa pachpawa sallkjasi. Sapa mayniwa luräwinacapa uñjasiñapa, ucatsti waliquïscchejja, jupa pachpataquïniwa, janiw mayninacataquïquiti. Sapa mayniwa luräwinacapat llaquisiñapa. Qhititejj Tatitun arunacap catokqui ucajja, yatichquis ucamp chicaw asquinac lurapjjañapa. Jan sallkjasipjjamti; janiw qhitis Diosatjja sawcascaspati. Cuntejj jakejj yapuchqui ucracwa apthapini. Maynitejj janchin munañaparjam yapuchchejja, uca janchin munañaparaquiw jiwañ achjja churani, ucampis Ajayun munañapar yapuchchejja, Ajayojj wiñay jacañ achwa churaraquini. Uqhamajja asqui lurañanjja janiw karjasiñasäquiti, janitejj karjtcañäni ucajja, horasaparuw cosechjja apthapiñäni. Ucatpï, sapa cuti asqui lurañajj utjchi ucqhajja, takeniruw asqui lurañäni, juc'ampis iglesianquir jilatanacasaru. Uñjapjjam cunja jach'a letranacampis jumanacar kellkanipjjsma pachpa amparajjampi. Cawquïrinacatejj: “Circuncidasipjjapunim” sapctam ucanacajja, jakenacampi asquit uñt'ayasiñ laycuquiw sapjje, uqhamarac Criston crusap laycu jan arcnakayasiñataqui. Circuncisión wali phokhañ munirinacasti cuntejj leyejj sisqui ucarjamajj janiw phokhapquiti. Ucampis jupanacajj munapjjewa jumanacan circuncidasipjjañama, uqhamata ch'amampi jach'ar uñt'ayasiñataqui, janchin uca luräwi jumanacar lurayasina. Ucampis nayajj janiw cunatsa jach'ar tucuñ muncti, jan ucasti jiwasan Tatit Jesucristosa crusan jiwatapatacwa jach'aru tucuñajjajj utjitu. Criston crusap tokequiwa nayataquejj acapach luräwinacajj jiwata, nayasti acapach luräwinacataquejj jiwataraquïtwa. Circuncidatäñasa, jan circuncidatäñasa, janiw cunataquis asquïquiti, ucampis machak jakenac tucuñasaw waquisejja. Take aca arunacarjam sarnakerinacajj catokapjjam samaraña qhuyapayasiña, uqhamarac Diosan chekpach wawanacapasa. Acat kheparojj janiw qhitis nayar jan walt'ayañapjja muncti, walja chhojjrinacaraquiw janchejjan utji, ucanacaw Tatit Jesusar sirvirïtajj uñacht'ayi. Jilatanaca, Tatit Jesucristosajj take jumanacar bendispan. Uqhamäpan. Naya Pablo, Diosan munañapatwa Jesucriston apostolopätjja. Aca cartjja kellkanipjjsmawa Efeso marcan Diosanquirinacaru, Cristo Jesusar iyawsapcta ucanacaru. Jumanacasti Dios Awquisan uqhamaraqui Tatit Jesucristosan bendicionapa, samarañapa catokapjjam. Yupaychañäni Diosaru, Tatit Jesucristosan Awquiparu, Cristompi mayachasitas laycuwa jupajj bendiciwayistu take casta ajayun bendicionanacampi alajjpachanacana. Diosajj Cristotaquiw ajllisistu janïra aca orakejj utjcän ucqhatpacha, k'omachata, jan cuna juchani jupan nayrakatapancañasataqui. Munasiñapatwa jupajj nayratpach ajllisiwayistu, Jesucristo toke wawanacapat catokatäñasataqui, cunjämäquitejj munañapajj uqhamarjama. Ucatpï Diosarojj yupaychapuntanjja muspharcañ qhuyapayasiñapata, uca pachpa qhuyapayasiñapampiw bendicistu munat Yokapampi mayaquïtas laycu. Diosajj jach'a munasiñapatwa Yokapan jiwäwipa toke khespiyistu, juchanacassa perdonasaraqui. Diosajj jach'a munasiñapwa uñacht'ayistu, take yatiñ cancaña uqhamaraqui amuyt'a churasina. Uqhamaraquiw uñt'ayistu jan amuyt'cañ amtäwipjja, ucasti cuntejj jupajj munañaparjam amtqui ucawa. Aca amtäwirjamawa phokhasini cunapachatejj uca urojj purcani ucqhajja. Diosasti mayachthapiniwa take cunsa, alajjpachanquirinacsa aca orakenquirinacsa, Criston munañapancañapataqui. Cristompïtas laycuwa Diosajj nayratpacha ajlliwayistu, cuntejj jupajj jiwasanacar churañapäcän uc catokañasataqui. Take acanacasti Diosan amtäwiparjamawa, cawquïritejj take cuns lurqui cunatejj jupataquejj asquïqui uqhamarjama. Ucjj luriwa jiwasanacajj Cristoru nayrakat iyawsapjjtan ucanacajj Diosatac jacañasataqui, jach'a ch'amanïtapat jupar yupaychañasataqui. Cunapachatejj jumanacajj Tatitun khespiyasiñ arunacap ist'apjjta ucqhajja, Cristorojj iyawsapjjtawa, juparuw mayachasjjapjjaractajja uqhamarac Diosanquirinacjamajj Kollan Ajayumpi sellatäjjapjjaractawa cawquïrtejj jupajj qhitaniñatac arsuwaycäna ucampi. Kollan Ajayuwa jiwasanacan arjjatirisajja cawquïr wajjt'asïwtejj Diosajj churquistani uc catokañasataquejja. Ucsti catokañäniwa cunapachatejj jupanquirinacan khespiyasiñapajj phokhatäjjani ucqha, jupajj jach'a Diosätap laycu yupaychatäñapataqui. Tatit Jesusaru iyawsañamajj utjatap ist'asina, uqhamarac Diosanquirinacataqui munasiñanacamajj utjatapa ist'asinjja, nayajj oracionanacajjanjja jumanacat amtasisinjja yuspagarapuntwa. Tatit Jesucristosan jach'a Dios Awquiparuw mayta ajayun yatiñ cancañ jumanacaru churañapataqui Diosan uñacht'äwip sum amuyapjjañamataqui, uqhamarac sum uñt'apjjañamataqui. Diosarojj maytwa jumanacar amuyt'ayañapataqui, cawquïri suyt'äwitaquitejj jawsquistu uc yatipjjañamataqui, cunja muspharcaña jach'a herenciatejj Diosajj churqui jupanquirinacaru uc yatipjjañamataquiraqui, uqhamaraqui cunja jach'asa jan tucusquiriraquisa ch'amapajja, cawquïritejj lurqui jiwas iyawsirinacjjana. Aca muspharcañ ch'ama Diosajj uñacht'aycäna, cunapachatejj jiwatanac taypit Cristoru jactayqui ucawa, ucatsti alajjpachanjja jupan cupëjjaparuw kont'ayasi, take munañaninacjjaru utt'ayasa, marca apnakerinacjjaru, autoridadanacjjaru, ch'amaninacjjaru, cunatejj utji jichhürunacansa, khepa urunacansa utjcani ucanacjjarusa. Take cunsa Criston munañaparuw uchawayi, uqhamaraqui iglesian p'ekëñapataquejj Cristo pachparuraquiw uchawayi. Uqhamajj iglesiajj pachpa Criston cuerpopawa, Cristojj take cunawa, Cristojj take cunwa phokt'araqui. Diosajj Cristomp chicaw jumanacar jacañ churapjjtam, jan wali luräwinacamana uqhamarac juchanacaman jiwatäsipcäyätas ucqha. Acapachan sarnakäwinacaparjamaw jacasipcäyäta, cawquïri ajayutejj ñankha ajayunacaru apnakqui, uqhamarac ch'amañchqui Diosar jan ist'irinacarusa, uca ajayun munañap lurasina. Take jiwasanacaw uqham nayrapachajj jacayätan, munañanacasarjama sarnakasa, janchin munañanacaparjama phokhasina, amtäwinacasarjama sarnakasina. Ucatpï Diosan ajjsarcañ mutuyäwip mayninacjama catokañasajj waquisïnjja. Ucampis Diosajj jach'a qhuyapayasiñaniwa, walrac munasiraquistu. Ucatwa Cristomp chica jacañ churistu, juchanacasan jiwatascchïyätan ucasa. Uqhamajj jumanacajj Diosan qhuyapayasiñapatwa khespiyatäpjjtajja. Diosajj Cristo Jesusamp chicaw jactayaraquistu, jupamp chicaw alajjpachanacan kont'ayaraquistu. Acsti luriwa khepa pachanacan uñacht'ayañataqui, cunja jach'a munasiñapampis munistu ucata, uqhamarac qhuyapayasiñapas jiwasatac utjatapata Cristo Jesús laycu. Diosan munasiñapatwa jumanacajj khespiyatäpjjtajja iyawsañ laycu. Acasti janiw jumanacan luräwinacamäquiti, jan ucasti Diosaw jumanacar churapjjtam. Janiraquiw cuna luräw tokëquisa, uqhamat jan qhitis jach'achasiscañapataqui. Diosaw jiwasanacar luristu, Cristo Jesusampi asqui luräwinac lurañasataqui, jupan nayratpach waquicht'ataparjama. Uqhamajj amtasipjjam cunjämäpcäyätatejj nayrajj uca. Janchin jakenacar circuncisión lurapjje uca judionacajj sutichasipjjewa “circuncidatäpjjtwa” sasa. Ucampis jumanacajj janiw judío castäpcäyätati, ucatsti jumanacarojj sutichapjjtamwa “jan circuncidatanaca” sasa. Uca tiempojj jumanacajj jan Cristonïsipcäyätawa, Israel marcatsti jayanraqui, Diosan arust'äwinacap jan uñt'asina, aca orakenjja jan cuna suyt'añani, jan Diosaniraquiw jacasipcäyätajja. Ucampis jichhajj Cristo Jesusampejj mayaquëjjapjjtawa. Nayrajj jayancapjjäyätawa, jichhajj Criston jiwatap laycuw jac'ancjjapjjtajja. Cristow sumancayirisajja, jupajj judionacsa jan judionacsa mä sap marcacwa tucuyawayi cawquïr uñisiñatejj mä perkjama jaljcäna uc t'unjasina. Cristojj pachpa janchipanwa leyejj cuntejj siscäna ucjja tucuyawayi. Paypach marcsti mä sapa machak marcaruquiw tucuyaraqui, juparu mayachataraqui. Uqhamwa sumancañjja utjayawayi. Uqhamatwa Cristojj crusan jiwasina paypach marcan ch'ajjwanacap tucuyawayi, Diosampis sumancayaraqui, jupanacat mä sapa cuerporu tucuyasina. Cristojj jutasinjja takeniruw sumancaña suma yatiyäwinacjja yatiyi, jumanacaru jayanquirirusa, uqhamarac judionacas jac'ancapqui ucanacarusa. Takeniw Cristo toke, judionacasa jan judionacasa, mä sapa Ajayu tokequi Awquirojj jac'achastan. Ucatpï jumanacajj jan jaya jakenacäcjjapjjtatejja yakha orakensa, take Diosanquirinacampejj marca masëjjapjjtawa, Diosan familiapäjjapjjaractawa. Jumanacajj mä jach'a utjamäpjjtawa, apostolonacjjaru uqhamarac profetanacjjaru perkjjatatäpjjtawa. Pachpa Jesucristoraquiw kallta esquin kalajja. Uca kaljjaru utajj sayt'ayatawa. Uca kalasti Cristowa ucatsti saraparjamaw ucjjaru suma perkasisqui mä templo jicsutäñapcama, Diosar catuyata, Tatitur mayachataraqui. Uca pachparaquiw jumanacajj Cristoru mayachatäpjjta, takenimpis mayachasisa mä utaru tucuñataqui, uca utanwa Diosajj Ajayup toke jaqui. Ucatpï naya Pablojj Cristo Jesús laycu preso catutätjja jumanacataqui jan judiöpctas ucanacatac asqui. Niya yatipjjpachätawa, Diosajj qhuyapayasiñapat jumanacar Tatitun arunacap parlañajjataqui qhitanquitu ucjja. Diosajj jan amuyt'cañ imantat arunacapwa yatiyaraquitu, cunjämtejj kalltan yatiyapcsma mä juc'a arunaca kellkanisa uqhama. Uca carta leesinjja, amuyapjjpachätawa cunjämtejj Criston jan amuyt'cañ imantat luräwinacapa uñt'cta ucjja. Pasïr maranacanjja janiw qhitirus uca jan amuyt'caña imantata arunacajj yatiyatäquiti, ucampis jichhajj Diosajj uñacht'ayiwa kollan apostolonacaparu, profetanacaparu Ajayup toke. Uca jan amuyt'caña imantatajja acawa: Tatitun khespiyasiñ arunacap tokew jan judiöpquis ucanacajj judionacamp chica pachpa herencia catokapjjani, uqhamarac mä cuerporu tucutaquïpjjewa, Cristo Jesusar Diosajj arsuwaycäna ucsa catokapjjaraquiniwa. Janis nayan waquiscchïna ucasa, Diosan ch'amap tokewa aca arunac apañatac uscutätjja. Diosancapqui uca jisc'anacat sipansa nayajj pisïtwa. Ucampis jupaw acqha suma yatiyañ churitu, jan judiöpquis ucanacaru Criston jan jact'cañ kamir cancañapat suma yatiyäwinac yatiyañajjataqui. Nayaruw qhititu, nayra urunacatpacha cunäcäntejj Diosan amtäwipajj uca imantatanac jumanacar yatiyañataqui, uca Diosaw take cunsa luraraqui. Ucasti jichhajj iglesia tokew lurasi take munañaninacaru uqhamarac alajjpachanquir jilïrinacaru Diosan yatiñapjja take toketa uñt'apjjañapataqui. Diosajj acjja luriwa wiñay amtäwiparjama, ucasti phokhasiwayiwa Tatit Jesucristosana. Cristo tokewa Diosar jan ajjsarasina jac'achasiñasajj utji, jupar iyawsctansa uca iyawsañampi. Ucatpï jumanacarojj achict'apjjsmajja, jumanac laycu t'akhesitajjatjja jan pächasipjjamti, antisas acajj jumanacataquejj mä jach'a jach'añchäwiwa. Ucatpï quillt'astjja [Tatit Jesucriston] nayrakataparojja. Jupataracwa take familiajj sutipjja catokapjje, alajjpachanquirinacasa aca orakenquirinacasa. Awquirojj maytwa jupan jach'a muspharcañ kamir cancañapat ch'am jumanacar churañapataqui, Diosan Ajayup toke, Cristojj chuymanacaman iyawsañ toke jacañapataqui. Uqhamaraquiw mayta jumanacajj munasiñanjja ch'amanïpjjañamataqui suma saphintatjama, jumanac iyawsir purajj suma chuymamp jacapjjañanacamataqui, Criston munasiñapajj take tokeru sinti jach'ätapa amuyt'apjjañamataqui. Mayiractwa, Criston uca munasiñap uñt'apjjañamataqui uca munasiñapajj take cuntejj uñt'ctan ucat sipansa sinti jach'awa jan tucusquiriraquiwa, uqhamat Diosampi phokhantatäpjjañamataqui. Jichhajj Diosajj jach'añchatäpan, jupajj ch'amaniwa cuntejj mayctan, lup'caractan ucanacata juc'ampi lurañataqui, ch'amap toke jiwasanac taypina luratapata. ¡Jach'añchatäpan Diosajja iglesia taypina Cristo Jesús toke, wiñayan wiñayapataqui! Uqhamäpan. Ucatwa nayajj Tatit laycu presötjja, achict'apjjsmawa jumanacajj Diosan jawsatanacjama sarnakapjjam. Llamp'u chuymanïpjjam, munasirinaca, paciencianïpjjaraquim maynit maynicama munasiñan sarnakasa. Janipun t'akanoktañar sarapjjamti, jan ucasti mayaquïpjjapunim Kollan Ajayun yanapapampi, sumancañajj mayachthapipctam uca toke. Mä sapa cuerpoquiw utji, mä sapa Ajayuquiraqui, cunjämtejj Diosajj mä sapa suyt'añaruc jawsapctamjja uqhama. Mä sapa Tatituquiw utji, mä sapa iyawsaña, mä bautismoquiraqui. Takeninsa mä sapa Dios Awquiquiraquiwa. Jupajj take jakenacjjanquiwa, take jakenac tokeraquiw jupajj lurasqui uqhamarac jupajj takenincaraqui. Ucampis sapakat mayniruw yakha yakha amuyu churistu, cunjämtejj Cristojj churañ munqui uqhamarjama. Ucatpï kellkatanjj sejja: “Alajjpacharuw maqhati, presonac irpt'ata, ucatsti churäwinacracwa jakenacarojj churi” sasa. ¿Camsañsa muni “maqhatiw” sasajja? Ucajj sañwa muni nayrakatajj oraket juc'amp mankhanacaru sarakatapa. Cawquïritejj sarakcänjja uca pachparaquiw alajjpachanacat juc'amp alayarojj maqhatäna, jupan jach'a cancañapampi take phokhantañataqui. Ucatsti juparaquiw sapa maynirus amuyt'añ churi, mayninacarojj apostolöña, mayninacarojj Diosat catokat arunac khanañchaña, mayninacarusti khespiyasiñ arunac parlaña, mayninacarusti pastoräña, yatichirïñaraqui. Uqhamwa jupan luräwinacap lurapjjañapataqui jupanquirinacarojj waquicht'i, Criston cuerpop jiltayañataqui. Uqhamat takenis iyawsäwinjja mayaquïñaru puriñasataqui, uqhamarac Diosan Yokaparu uñt'añansa. Ucatsti ch'amani jakenacaw tucuñäni, Cristojj kawkch'äquitejj ucar puriñascama. Janiw wawanacjamäcjjañäniti, cawcsarus janc'aqui irpataqui, cawquïri machak yatichäwin thayapampis apataqui, uqhamarac sallka jakenacan luräwinacapar jalantasa, jupanacasti jan wali sarnakäwinacaparuw irpañ munistu. Juc'ampis cheka parlasina, munasiñ ajayunwa, cunayman toket jiltañasajja, Cristompejj mayar tucusina, cawquïritejj cuerpon p'ekepäqui ucampi. Cristo laycuw takpach cuerpojj suma yäparu uchata, jupanacpura mayaru tucutaraqui. Cunapachatejj takpach cuerpojj sum sarasqui ucajja, takpachaw munasiñanjj jiltaraqui. Acwa jumanacar sapjjsma uqhamarac ewjjt'apjjsma Tatitun sutiparu: Jan juc'ampejj Diosaru jan uñt'apqui uca jakenacjamajj sarnakapjjamti. Jupanacasti jan cunatac sirvir amuyt'anacaparjamaw jacapjje. Uca amuyunacapasti ch'amact'atawa, chuymanacap kalarayasipjjatap laycusti janiw cuns yatipquiti, ucatwa Diosat jutqui uca jacañsa jan catokapquiti. Jan p'enkanëjjapjjewa, ucatsti cunayman k'añu luräwinacaruw catuyasipjje, ucanacsti jan ajjsarasaw lurapjjaraqui. Ucampis jumanacajj janiw uca casta lurañanacjja Cristot yatekapctati, jumanacatejj chekpachan juparu ist'apjjsta uqhamarac jupamp yatichatäpjjsta Jesusan asqui luräwinacaparjama ucajja. Nayra jacäwinacamarjam sarnakañjja apanucupjjam, uca sarnakäwisti cunayman jucha lurañanacampi sallkjatänwa. Jumanacajj machakar trocatäjjapjjañamawa ajayunacamansa uqhamarac amuyt'añanacamansa, ucatsti Diosan munañaparjama luratäqui uca machak jacäwimpi isthapisipjjam, suma k'oma cheka cancañan jacapjjaraquim. Uqhamasti jichhajj c'arinacjja jan parlcjjapjjamti; sapa maynis jake masinacamarojj cunatejj chekäqui ucac parlapjjam, takenis mä sapa cuerpon luriripaquïtanwa. Colerasisinjja jan juch lurapjjamti, uca colerasiñanacamajj jan jornalpachäpati. Janirac Supayarus jac'achayasipjjamti. Qhititejj lunthatasirïcän ucajja jan juc'amp lunthatascjjpanti, jan ucasti irnakañaru uscuspan, sum irnakasinwa pobrenacar yanapt'añataquis utjaraquini. Jan wali arunacjj jan parlapjjamti, jan ucasti suma arunacamp parlapjjam, uqhamata ist'irinacamajj jiltañana yanapt'atäñapataqui, uqhamarac bendicitäñapataqui. Diosan Kollan Ajayuparojj jan llaquisiyapjjamti, Diosanquirinacajj uca Ajayump sellatäpjjtawa uqhamat uñt'atäpjjañamataqui cunürutejj jupajj phokhat khespiyasiñ churapcätam ucürcama. Chuyma usuchjasiñjjatjja jithektapjjam, take thithiñanacatsa, colerat chuymampi jach'at art'asiñanacatsa, jan wali arunacampi tokesiñanacatsa, take jan wali luräwinacatsa. Sumancapjjam, maynit maynicama qhuyapt'ayasirïpjjam, perdonasirïpjjaraquim maynit maynicama, cunjämtejj Diosajj jumanacaru perdonapjjtam Cristo toke uqhama. Jumanacajj Diosan munat wawanacapäpjjtawa, jupajj cunjämäquitejj uqhamäpjjaraquimaya. Munasiñan jacapjjam, cunjämtejj Cristo Tatitojj munasquistu uqhama. Jupajj jiwasanac laycuw jacañap apt'asi, mä wilañchat ovejar uñtata, Diosatac suma k'apquir ofrenda loktasa. Jumanacajj Diosanquirïpjjstajjaya, janiw utjañapäcjjeti wachoka jucha lurañanacajj, cuna casta jan wali luräwinacasa ni mich'asiñanacasa. Jan mä p'enka arunacjja parlapjjamti, ni lokhe arunacsa, ni ina ch'usa sawcasiñ arunacsa. Aca casta arunacajj janiw waquisquit arsuñajja, jan ucasti, Diosaruw yuspagarañasajja. Uqhamajj yatjjapjjtawa, cawquïritejj yakhamp wachoka juchan sarnakchejja, jan wali luräwinac luririsa, jan ucajj mich'asa (ucajj c'ari diosanacarus yupaychcaspa uca pachpawa) janiw Cristompin Diosampin reinoparus mantcaspati. Jan qhitis lokhe arunacapampejj jumanacar sallkjpati, uca arunac utjatap laycuw Diosan ajjsarcañ mutuyäwipajj juti cawquïrinacatejj Diosar jan ist'apqui ucanacataqui. Jan cunans jupanacampejj mayachasipjjamti. Nayrajj jumanacajj ch'amacanwa jacapjjäyäta, ucampis jichhajja Tatitumpi mayachasipjjatamatjja, khananwa jacjjapjjta. Uqhamajj khananquirinacjama jacapjjam. Uca khanasti qhuyapayasiña, cheka cancaña uqhamarac suma jacañwa utjayaraqui. Cuntejj Diosataquejj asquïqui uc yatekañ munapjjapunim. Ch'amacanquirinacan jan cunatac sirviri luräwinacapanjja jan sarnakapjjamti, jan ucasti, uca jan wali luräwinacjja khanaru apsupjjam. Jupanacan jamasan luräwinacapat arsuñas p'enkasiñjamawa; ucampis cunapachatejj take uca jan walinacajja khanaru uñstayatächejja, take cunas khanaw yatisi, khanampisti take cunwa uñjasi. Ucatpï aqham sejja: “P'arjjtasim, juma iquirejja; jiwatanac taypit sarthapim, Cristow khant'ätam” sasa. Uqhamajj sarnakäwinacamanjja sum amuyasipjjam. Yatiñ cancañampi jacapjjam, janirac jan yatirinacjamajja. Jan tiempjja ina ch'usaru tucuyapjjamti, urunacajj jan walëjjatap laycu. Jan lokhëpjjamti, jan ucasti cunäquitejj Tatitun munañapajja uc amuyañaru uscusipjjam. Jan machjasipjjamti, machjasiñasti jiwañaruw api; antisas Kollan Ajayumpi phokt'atäpjjam. Salmonacampi maynit maynicama chuymachasipjjam, yupaychañ k'ochunacampi, ajayun k'ochunacamp k'ochusina, uqhamarac Tatituru take chuymamp yupaychasina. Dios Awquirojj take cunatsa yuspagarapjjapunim, Tatit Jesucristosan sutiparu. Maynit maynicama, Diosar ajjsartasina purapat ist'asirïpjjam. Warminaca, chachanacamarojj ist'apjjam Tatiturjama. Chachajj warmin p'ekepawa, cunjämatejj Cristojj iglesian p'ekepäqui uqhama. Cristojj iglesian khespiyiriparaquiwa; iglesiasti jupan cuerpoparaquiwa. Ucampis cunjämatejj iglesiajj Cristoru ist'ejja, uca pachparaquiw warminacajj take cunansa chachaparojj ist'añapa. Chachanaca, munasipjjam warminacamaru, cunjämtejj Cristojj iglesiaru munasi, uqhamarac jacañapsa jupa laycu apt'asiwayi uqhama. Acjja iglesiaru Diosatac yakhachasawa luri, umampi uqhamarac arupampi k'omachasina, jupan nayrakatapar jach'añchat iglesia irpcatañataqui, jan k'añuchata, jan cuna phullch'uni, jan cunamp camacht'ata, jan ucasti suma k'oma Diosatac yakhachata. Uqhamwa chachajj warmiparojj munasiñapa, pachpa janchiparjama. Qhititejj warmiparojj munasqui ucajj jupa pachpaw munasi. Janiw qhitis pachpa janchiparojj uñisquiti, jan ucasti mank'ayiwa uqhamarac imaraqui. Cristojj uca pachparaquiw iglesiampejj luri, cuerpopätap laycu, jiwasajj uca cuerponquiriraquïtanwa. “Ucatpï chachajj awquip taycap jaytanejja warmipampi mayachasiñataquejja, ucatsti paninitjja mä sapaquïpcaspas uqhamaw tucupjjani.” Acajj wali jach'a jan amuyt'cañawa. Nayajj sistwa, acajj Cristompita uqhamarac iglesiapampitwa parli. Ucampis: sapa mayni jumanacajj warminacamaru munasipjjañamawa juma pachpas munascasma uqhama, warmisti chacharojj ist'añaparaquiwa. Wawanaca, awquimaru taycamaru ist'apjjam, Tatitur munasina. Acawa chekapajja. Bendicitäñatac arsuta nayrïri jach'a camachejja acawa: “Awquimar taycamar jach'añcham, cusisitäñamataqui, uqhamarac jaya maranac aca oraken jacañamataqui.” Uqhamarac awquinaca, jumanacajj wawanacamarojj jan colerayapjjamti, jan ucasti chekapar yatichasina sum uywapjjam, Tatitur iyawsapjjañapataqui. Sirvirinaca, jumanacajj aca orakenjja uywirinacamaru ist'apjjam, ajjsarañampi uqhamarac cheka cancañampi, Cristotaquis lurapcasma uqhama. Irnakcasinsti, jan uywirimajj uñch'uquipctam ucqhaqui lurapcamti, uqhamat jupanacampi sumat uñt'ayasiñataqui, jan ucasti Cristoru sirvirinacjama, Diosan munañap take chuymamp lurapjjam. Take chuymampi irnakapjjam, Tatitutacjama, jan jaketacjamajja. Sapa maynis yatjjapjjtawa, esclavosa, khespitasa, asqui luratanacapatjamwa Tatitutjja catokapjjani. Uqhamarac uywirinaca, jumanacajj uca pachparaqui sum uñjapjjam sirvirinacamarojj, jan ajjsarañanac churasa. Amtasipjjam, jumanacasa, jupanacasa alajjpachanquir Tatitunquirinacäpjjtawa, jupajj janiw jakenacjja yakha yakha uñjquiti. Jichhajj jilatanaca, ch'amañchasipjjam Tatitumpi, uqhamarac jach'a ch'amapampisa. Jarc'akasipjjam take armanactejj Diosajj churapctam ucanacampi, Supayan c'ari arunacaparu atipjañataqui. Janiw jakenac toketi nuwasctan, jan ucasti alajjpachanacanquiri ñankha ajayunac tokewa, qhitinacatejj aca ch'amac oraken munañampi apnakapqui ucanac contraw nuwastanjja. Uqhamajj catjjarupjjam kawkha armanactejj Diosajj churapctam ucanaca, uqhamat jan wali urun atipjapjjañamataqui, uqham lurasinsti juc'amp ch'amani sayt'apjjañamataqui. Ch'amani sayt'asipjjam, cheka cancañampi wac'antata, ucatsti cheka sarnakañampi imt'atäpjjaraquim cunjämtejj mä soldadojj armadurampi pechopat imt'asquejj uqhama. Sumancañ arunac parlañatac waquichasipjjam, cunjämtejj mä soldadojj waquichasi zapato uscusisinjja uqhama. Ucatsipansa, iyawsañanacamajj mä escudjamäpan, Supayan akquir flechanacapat jarc'akasiñataqui. Khespiyasiñampisti mä cascompjam p'eker uscusipjjam, Diosan arupsti catjjarupjjaraquim mä espadar uñtata cuntejj Kollan Ajayojj churapctam uca. Acanacsti oracionampipuni lurapjjam, Diosar mayisina Kollan Ajayu toke. Uc lurañataquisti janc'aquïpjjam, jan pächasisa, uqhamarac take qhitinacatejj Diosancapqui ucanacataquis Diosatjj mayipjjaraquim. Nayataquis Diosatjja mayipjjaraquim, parlcta ucapach Diosajj nayar arunac churañapataqui, uqhamat take ch'amampi parlañajjataqui, imantatäqui uca khespiyasiñ arunac mayninacar yatiyasa. Diosajj nayarojj aca arunacatjja mä uñt'ayiritjamwa qhititu, ucataracwa jichhas preso catuntatäsctjja. Diosat mayipjjam, nayajj cunjämtejj take ch'amampi aca arunac parlañajjäqui uqham parlañajjataqui. Tatitun irnakäwipan wal yanapasir munat Tíquico jilatasaw nayjjat take yatiyäwinac yatiyapjjätam, uqhamarac cunanactejj lurctjja ucanacsa. Ucataquiw qhitanta, cunjämäsipctejj uc jumanacaru yatiyañapataqui, uqhamat juc'amp jumanacaru ch'amañchañataqui. Dios Awquisa, Tatit Jesucristosa jumanacarojj sumancaña, munasiña, uqhamarac iyawsañsa churpan. Diosajj bendispan qhitinacatejj Tatit Jesucristosaru jan pächasisa munapqui ucanacarusa. Naya Pablompi, Timoteompi Jesucriston sirvirinacapaw aca carta Filipos marcanquir jilatanacar kellkanipjjsma, uqhamarac obisponacarusa, diacononacarusa. Jumanacasti Diosatac ajllitäpjjtawa, Jesucristompisti mayaquïpjjaractawa. Bendicionampi sumancañampisti jumanacampïpan Dios Awquisata, uqhamarac Tatit Jesucristompita. Sapa cuti jumanacat amtasta ucqhajja Diosaruw yuspagarta. Cunapachatejj oración lurcta ucapachajja, take jumanacataquejj cusisiñampiw mayirapipjjsma. Jumanacampi chicaw khespiyasiñ arunac yatiyapjjäyätan, kalltat jichhürcama. Nayasti sum yattjja, Diosajj cuna suma luräwinactï jumanacampi kalltqui ucanacajj lurascaquiniwa, Jesucriston jutañapcama. Uqham amuyatajjasti asquiwa, jumanacarusti walpun munasipjjsma, nayamp chicaraquiw jumanacajj take bendicionanacsa catokapjjtajja carcelt'atäñajjansa, autoridadanac nayrakatan arsuñansa, khespiyasiñ arunac arjjatañansa, uqhamarac uca khespiyasiñajj chekawa sañansa. Diosaquiw yatejja cunjämtejj nayajj jumanacarojj Jesucriston munasiñapampi munapcsma ucjja. Diosatsti mayiscaractwa jumanacan munasiñanacamajj juc'ampi utjañapataqui, yatiñansa, amuyt'añansa, take cunansa, uqhamat asquïquis ucpin ajllipjjañamataqui. Uqhamatwa jumanacan mä k'oma jacasiñajj utjani, cunapachatejj Cristojj jutcani ucqhajj jan cuna jan walis utjañapataqui. Uqhamwa jacañanacamanjja mä suma cosech apthapiñäcaspas uqhama, Tatit Jesucristor yuspagarasina Diosar jach'añchañataqui. Jilatanaca, munaractwa ac yatipjjañama: Cunanacatejj nayar pasquitu ucanacajja, chekpachansa mä yanapjamaw juti, uquïpanracwa khespiyasiñ yatiyäwejj juc'ampi sarti. Palacionquir takpach soldadonacasa, uqhamarac mayninacas yatiraquiwa, nayan Cristor arcatajj laycuqui preso catuntatätajja. Nayar preso uñjasinjja, waljpachaniw jilatanacajj juc'ampi ch'am catjjatapjje. Diosan arunacap yatiyañanjja, jan ajjsarasaraquiw Tatitur juc'amp catuyasisin parlapjje. Chekpachansa yakhepanacajj Cristotjja parlapjjaraquiw uñisisiñata, ch'ajjwañampita, ucampis yakhepanacajj suma amtäwinacampiw yatiyapjjaraqui. Ucampis mayninacajj take munasiñampiw parlapjje, jupanacasti yatipjjewa nayan khespiyasïwi arunaca parlañajjataqui, uca laycu. Mayninacajj parlapjjewa Tatitutjja jupatac take cunsa thakasaqui, janiw take chuyma parlapquiti. Jupanacasti munapjjaraquiwa nayan juc'ampi jan walt'añajja, jichhajj preso jicjjatasitajj laycu. Ucasti, ¿cunaraqui? Cunjämatsa waliquiwa, take chuymampisa jan ucajj janisa, Cristotwa parlapjje, ucasti nayarojj cusisiyaraquituwa; jichhas juc'ampi cusisiscaquïwa. Nayajj yattwa, take acanacatjja walicwa mistuscäjja, jumanacan oración luratanacamampi, uqhamarac Jesucriston Ajayupan yanapapampi. Cuntejj muncta, suycaracta ucajja jan nayan p'enkasiñajj utjañapataquiwa; ucat sipana take iyawsañampi Diosan arunacapat parlt'añajjataquiwa, uqhamat jichhajj nayan Cristojj juc'ampi jach'ar aptatäñapataqui, jiwatäcasasa jan ucajj jacascasasa. Nayataquejj jacañajj Cristowa, jiwañasti atipt'añaraquiwa. Janchin jaccasinjja nayajj irnakawayiristwa Tatit laycu, ucampis janiw cawquïris ajllisiñjamäquiti. Nayataquejj wali ch'amawa aca payat cawquïri ajllisiñasa, mä toketjja jiwañ munirista ucat Cristompi chicäjjañataqui, ucasti nayataquejj juc'amp sumäspawa. Ucampis mä toketjja nayan jacañajjajja juc'ampi asquïspawa jumanacataquejja. Nayajj yatistwa jacascañajja jumanacar yanapt'añataqui, ucat jumanacan juc'ampi cusisiñajj utjañapataqui iyawsañanacamana. Uqhamasti wasitat jumanac taypincäjja, ucat jumanacan cusisiñamajj Cristo Jesusan utjañapataqui. Take jumanacasti Jesucriston arunacaparjam sarnakapjjam. Nayasti jutcäsa jan ucajj jayanccäsa, yatiñwa munta jumanacatjja suma yatiyäwinaca, ch'amampi sarantasa mä jakjamaqui, uqhamarac khespiyasiña arunacar iyawsäwi laycusti takenisa mayaqui nuwasïwincasasa, uñisirinacamampis jan sustjayasisa. Ucasti jupanacataquejj mä khanañchäwiwa chhakañaru sarascatanacapajja, ucampis jumanacataquejj khespiyasiñajj Diosat jutatapa uñacht'ayi. Cristo laycuw jumanacarojj jupar iyawsañajj churatäpjjtajja, uqhamarac jupa laycu t'akhesiñasa. Jumanacas uqhamarac nayasa uca quipca nuwasiñancapjjtanwa, uñjapjjaractawa cunjämtejj nayas nuwascta ucjja, jichhasti yatipjjaractawa nayan nuwasiscatajjsa. Uqhamasti Cristotejj ch'amañchapjjstam, jupan munasiñaparaqui chuymachapjjstam, Ajayuparaqui jumanacampïchi, jupan munasiñapsa qhuyapayasiñapsa uñt'apjjsta ucqhajja, cusisiyapjjapunita uqham mä wawaqui suma jacasipjjatamampejja, mä munasiñan mayachataquiraqui uca quipca ajayuniquiraqui, mä sapa amtäwiniquiraqui. Jan cunsa lurapjjamti purapat ch'ajjwasajja, ni jach'a jach'a tucuñ munasasa, jan ucasti alt'at chuymampi lurapjjam, maynit mayniru uñjasipjjam, maynejj jupat juc'amp sumäcaspas uqhama. Janiraqui qhitis thakpati jupataquiqui asquïquis ucjja, jan ucasti cunatejj mayninacataqui asquïqui uca thakaracpan. Cunjäm amuyunïcäntejj Cristojj uca pachpa amuyunïpjjaraquim. Jupajj Diosäcchïna ucasa, janiw Diosjam uñjatäñ muncänti, jan ucasti maysaruw Diosa cancañapjja apanucu, mä uywataruw tucu, jaker tucusaw naciwayi. Cunapachatejj jaker tucutäjjän ucqhajja, jupa quipcaw jisc'ar tucuwayi, jaysatap laycusti crusan jiwañcamaraquiw puriwayi, uqham jiwañajj sinti p'enkäcchïna ucasa. Ucatwa Diosajj juparojj wali jach'aru apti, mä suti churaraqui, uca sutisti take sutit sipans wali jach'araquiwa. Uqhamat Jesusan sutip ist'asinjja take jaquir jakenacasa, acapachansa, alajjpachansa, mankhapachansa, quillt'asipjjañapataqui, ucat takeni arsuñapataqui Jesucristojj Tatitütapa, Dios Awquejj jach'achatäñapataqui. Ucatpï, munat jilatanaca, cunjämtï jumanacajj ist'apjjapunistajja cunapachatejj jumanacampïcäyät ucqhajja, jichhasti juc'ampi ist'apjjeta jayancatajj laycu. Jumanacan quipca khespiyasiñanacamatsti, alt'at chuymampi ajjsarañampirac phokhapjjam. Diosaw suma amtäwinac churapjjtam, jupa pachparaquiw yanapasipctamjja uca lurañanac phokhañanjja jupan munañaparjama. Take cunsa amuc lurapjjam jan jumanac pura ch'ajjwasa, uqhamat jan qhitis cunatsa jumanacar juchañchañapataqui, jan ucasti Diosan wawanacapjama jan cuna k'añuni jan wali jakenac taypins jicjjatasipjjañamataqui. Jumanacasti jupanac taypinjja c'ajapjjapunim cunjämatejj mä warawarajj ch'amac taypin c'ajqui uqhama, jacañ arunac jupanacaru yatiyasa. Uqhamata cunapachatejj Cristojj jutcani ucqhajj, jumanacat uqham ist'asinjja cusisiñajjataqui, jan inamay jalatajja, inamaya ch'am tucutajjsa yatisina. Nayan quipca jacañajjas sacrificatäcchinejja, cawquïr catuyäwtï iyawsapjjatam laycu Diosaru loktapctas uca phokhañataqui ucajja, nayajj cusistwa, jumanacampi chicaraquiw cusisiractjja. Cusisipjjaraquimay jumanacajja nayan cusisiñajjansa. Tatitun munañapächi ucqhajja, suyasctwa jumanacar uñjiri janc'aqui Timoteor qhitaniña, ucat jumanacat yatisina cusisiñajjataqui. Nayataquisti janiw qhitis jupjam amtanejj utjquiti, uqhamarac jumanacatsa wal llaquisiraqui, jumanacajj sumancapjjañamataqui. Takenisa jupanacanquiricwa thakapjje, Cristo Jesusataquisti janiw cunsa thakapquiti. Ucampis jumanacajj yatipjjtawa cunjämtejj Timoteojj nayampi sarnakcasinjja take chuyma Diosaru catuyasitapa uñacht'ayquitus ucjja. Tatitun arunacap parlañanjja cunjämtï mä wawajj awquiparojj yanapqui uqhamwa yanapitu. Cunjämäy acan sarnakäwinacajjajj tucuyjjchin uc suyascta, ucarjamaw Timoteor jumanacar uñjiri qhitanëjja. Tatiturojj iyawstwa janc'aqui naya quipca jumanacar uñjiri jutañajjataqui. Nayan amuyatajjatjja waquisisamacharaquiwa Epafrodito jilataru jumanacan ucaru qhitaniñajja, jupajj nayamp chica irnakeriwa, nayamp chicaraquiw ch'am tucu. Jumanacaraquiw nayar yanapt'añataqui juparojj qhitanipjjesta. Jupasti take jumanacarojj walpun uñjañ munapjjtam, llaquisiscaraquiwa jumanacajj jupan usuntatap yatipjjatam laycu. Chekpachansa jupajj usutäscänwa, jiwirjamaraquïnwa, ucampis Diosajj juparojj qhuyapt'ayasiwa, janiw juparuquiti, jan ucasti nayarus uca quipcaraqui, uqhamat nayan jan llaquit llacjjaru sarañajjataqui. Ucatwa nayajj juc'ampi jumanacan ucarojj qhitaniña munta, jumanacajj wasitat jupar uñjasina wal cusisipjjañamataqui, ucat nayan jan llaquisiscañajjataqui. Take cusisiñampi juparojj catokapjjam cunjämatejj mä Tatitunquir jilatarojj catokañäqui uqhama. Uca casta jupjam jilatarusti munasipjjapunim, niyaquitejj jiwirjamäjjchïnjja Cristor sirviñ laycu. Jacañapsa niyapuniw nayar yanapt'asin apt'asi, niyaquejjay jumanacajj jani yanapt'iri jutirjamäpcstatejja uca laycu. Jichhasti munat jilatanacajja, Tatituncjjasinjja cusisipjjam. Nayataquejj janiw cuna ch'amäquis jumanacar wasitat kellkaniñajja, ucasti jumanacataquejj asquiwa. Amuyasipjjam qhitinacatejj anunacjam sarnakapqui ucanacata, jan walinac lurapquis ucanacatsa; amuyasipjjam circuncisionan janchi qharekapqui ucanacata. Cheka circuncidatanacajj jiwasanacätanwa, qhitinacatejj Diosarojj Ajayun yupaychapctan ucanaca. Cristo Jesusancjjasinjja cusisiractanwa, cuntejj janchin lurasqui ucanacarojj janiraquiw iyawscjjtanti. Nayanjj cunat janchir alcatasiñajjas utjcchitojja, janiw qhitinsa juc'ampi nayanjam cunar catuyasiñapas utjcaspati. Nacitajjat quimsakallko uru sarakataruw nayarojj circuncidapjjetu. Israelit jakëtwa, Benjamín castaraquïtwa, nacïwitpach hebreo jake, awquinacajjas hebreoraqui, judionacan leyip yatiñanjja fariseötwa. Diosan iglesiapjja wali ch'amampiw uñisisa arcnakäyäta, leyirjam sum sarnakeriraqui jan qhitins camscaya, jan juchañchcayaraqui. Take acanacajja, nayataquejj wali asquïnwa nayrajja, jichhajj janiw cunataquis asquïcjjeti Cristo laycu. Ucat juc'ampis, take cunatejj nayan utjquitu ucanacsti chhakatäcaspas uqhamwa amuyta, Cristo Tatitojjar uñt'añajj mä jach'a asquïtap laycu. Cristo laycuw take cunsa apanucta. Take cunsa mä jan cunatac sirvir t'unäcaspas uqhamwa uñjta Cristor jicjjatañ laycu. Jupampi chict'ata jicjjatasiñajjataquiraquiwa Diosampi catokatäta, janiw leyerjam cheka sarnakatajj laycuti, jan ucasti Cristor iyawsatajj laycuwa, Diosajj catokewa qhitinacatejj iyawsapqui ucanacarojja. Cristoruquiw uñt'añ munta, jacatatäwipan ch'amap catokañ munaracta, t'akhesiñanacapan chekäñ munta, jiwañansti jupjamaw jiwañ munaracta, jiwatanac taypit jacatatañar puriñataqui. Janiw: “Take acanacjja jicjjatjjtwa” siscti, ni ucampejj: “Wali k'omätwa” sañs muncaractti, jan ucasti nayrakataruw sarantascta Cristo Jesusar jicjjatañcama. Jupajj niyaw nayarojj jicjjatjjetu. Jilatanaca, janiw nayajj ucampejj sañ munapcsmati niyas jicjjatquirista uqhama, jan ucasti cunatejj khepancqui ucjja, armanuctwa, nayrancquis uc jicjjatañcamaw ch'amañchasiscta, cawqharutejj puriñasäqui, ucar puriñataqui, alajjpachan chürawi catokañataqui, cunataquitejj Diosajj Cristo Jesús tokejj jawsquistu uc catokañataqui. Take qhitinacatejj iyawsañan wali jilatäctan ucanacajj uqhamwa amuyañasa. Mä cuntejj jumanacajj amuyapctas mayjata, Diosajj jumanacarojj ucjja uñjayapjjaraquïtamwa. Uqhampï amuyañasajja, cawqhacamay puripjjstan ucarjamaw sarnakañasaraqui. Jilatanaca, takenis nayjam sarnakapjjam, qhitinacatejj nanacjam sarnakapqui ucanacaru uñtasarac sarnakapjjam. Walja cutiw jumanacarojj sapjjsma, jichhasti jacht'asisaw wasitat sasipcacsma: “Waljaninacaw jacasipqui Criston crusapa wal uñisisajja.” Khepa urunacanjja acanacajj tucjatäniwa, ucanacan diosapasti jupanacan quipca munañanacapaquiwa. Jupanacasti p'enkasiñäqui ucatsti wali jach'a jach'araquiw tucupjje. Acapach yänacatacwa wal lup'isipcaraqui. Ucampis jiwasanacajj alajjpachanquir jakenacäpjjtanwa, Khespiyiri Cristo Tatitun alajjpachat jutañapwa suyasipcaractanjja. Jiwasanacan jan wali janchisjja jupaw trocani, jupancquis uqham c'ajquir janchipar uñtata. Uqhamsti cawquïr ch'amapampitejj take cunsa apnakqui uca ch'amapampiw uqham tucuyani. Ucatpï, munat jilatanaca, jumanacarojj wal uñjañ munapjjsma, jumanacaquïpjjtawa nayan cusisiñajjajja, uqhamarac nayan wajjt'asïwi catocañasa. Nayan munatanacajja, ch'amanipuni Tatitumpejj sarantapjjam. Evodiarusa Sintiquerusa achict'aractwa jupanacajj sumancapjjañapataqui Tatitunquir suma cullacanacjama. Jumarusti, wali munat nayampi chica irnakeri, achict'assmawa jumajj yanapt'amaya uca cullacanacarojja, jupanacajj nayampi chicaraquiw khespiyasiñ arunaca yatiyañanjja, irnakapjjänjja. Clementempi cunaraquiw irnakapjjänjja, uqhamarac mayni yanapirinacajjampi. Jupanacan sutinacapasti jacañ libron kellkatäjjewa. Tatituncasajj cusisitäpjjapunim take urunacana. Wasitat sapjjsma, cusisipjjam. Suma chuymanïpjjatamajj take jakenacan uñt'atäpan. Tatitojja jac'anquiwa. Jan jumanacajj cunats llaquisipjjamti, take cunsa Diosar sapjjam oracionana, mayipjjam yuspagarapjjaraquim. Diosajj jumanacarojj churapjjaraquïtamwa samarañapa, ucasti take cuntejj jakejj amuyt'caspas ucat juc'amp jach'awa. Uca samarañasti jumanacan chuymanacamsa, amuyunacamsa imaniwa Cristomp mayaquïpjjatam laycu. Ucjjarojj, jilatanaca, lup'ipjjam cunatejj chekäqui, cunatejj maynïr asqui uñjañäqui, cunatejj wali sumäqui, cunatejj k'omäqui, cunatejj muncañäqui, cunatejj aytat luräwinacäqui. Lup'ipjjam, take cunatejj sumäqui yupaychañataquïqui ucanacata. Cuntejj yatichapcsma ucanac lurapjjam, cuntejj ist'apctas uñjapcaraquistas uc lurapjjaraquim, sumancañ Diosasti jumanacampipunïniwa. Walpun nayajj cusista jumanacan nayat amtasipjjatamata, janiw ucampejj inas armasjjapjjchitäna sañ muncti, jan ucasti janiw jumanacajj cunjämatsa puriyanipcäyätati yanapt'añataquejja. Janiw pist'ayasitajj laycuti uc sisctjja, ucampis nayajj yattwa cunatejj utjquitu ucampejj cusisitäñajja. Yatiractwa cunjämäquitejj pobresan jacañäquis ucjja, uqhamarac yatiractwa take phokt'at jacañsa. Yatekaractwa cunjäm sarnakañsa sist'atäñansa jan ucajj awtjatäñansa, yatiractwa walja utjirinïñsa, jan cunanïñsa. Criston ch'amapampejj take cunaruw saycatirista. Ucampis jumanacajj sum lurapjjtajja nayampi llaquisiñajjan chicachasisinjja. Cunapachatejj Macedoniat sarjjtjja Tatitun khespiyasiñ arunacapa parlañataqui ucapachasti, jumanaca Filipos marcanquir iglesiaquiw mä ofrenda apthapisin apayanipjjesta ajay token mä yanapa jumanacar luratajj laycu. Cunapachatï nayajj Tesalónica iglesiancascäyät ucapachajja, walja cutiwa ofrendanacjja apayanipjjestajja nayan waquisiri luräwinacajjataqui. Janiw nayajj jumanacat catokañacti munctjja, ucatsipana muntwa jumanacan Diosata juc'ampi jilarquiri bendicionanac catokapjjañama. Nayajj takwa jilarquir catokjjta. Epafroditompi apayanipquistas ucjja, jichhasti jilarquiriw utjitu. Cuntejj apayanipquistas ucajj mä suma k'apquiri inciensöcaspas uqhamwa Diosajj mä suma sacrificiot catokaraqui. Nayan Diosajjawa take cunatejj jumanacan jan utjquisa ucjja churapjjätam Cristo Jesusan walja c'ajquiri kamir cancañaparjama. ¡Jach'añchäwi churatäpan Dios Awquisarojja wiñayan wiñayapataqui! Uqhamäpan. Aruntarapipjjeta Jesucriston sutiparu take qhitinacatejj Diosancqui ucanacaru. Nayampïqui uca jilatanacasti aruntanipjjaractamwa. Take qhitinacatejj Diosancapqui ucanacawa aruntanipjjtam, uqhamarac romano emperadoran utapanquirinacasa juc'ampi aruntanipjjaractamjja. Jesucristo Tatitusasti take jumanacarojj bendispan. Naya Pablojj Diosan munañap laycuw Jesucriston apostolop satätjja. Timoteo jilatampiw aca carta kellkanipjjsma, qhitinacatejj Colosas marcan jicjjatasipctas ucanacaru. Jumanacasti take chuymaw Diosancapjjta, Jesucristorus iyawsapjjaracta. Jiwasan Dios awquisay jumanacarojj bendispan, sumancañaps churaracpan Jesucristo Tatitusan Dios Awquiparojj yuspagarapjjapuntwa jumanacatac Diosat maycasinjja. Yatipjjaractwa jumanacan Jesucristor iyawsapjjatama, uqhamarac take Diosanquirinacarus munapjjatama, cuna suyt'äwtï jumanacajj suyasipcta uca laycu, ucasti jumanacataquejj alajjpachan imatäsquiwa. Uca suyt'äwsti jumanacajj catokapjjaractawa Diosan khespiyasiñ arunacap ist'apjjatam laycu. Aca pachpa Diosan arunacapasti take chekanwa wali jiltasqui, take chekan parlataraquiwa, take chekanracwa apthapitäscaraqui. Uqhamaw jumanac taypinsa lurasiscaraquejja cunapachattï jumanacajj Diosan munasiñapat ist'apjjäyäta, uca munasiñapajj chekätap yatipjjaraquïyäta ucqhatpacha. Aca arunacsti jiwasan Epafras sat munat jilatasaw yatichapjjtamjja, jupasti nanac chicaw irnakaraqui, jumanacasti mä suma Tatitun sirviripatracwa juparojj uñt'asipjjtajja. Juparaquiw nanacarojj jumanacjjatjja yatiyapjjetu, uqhamarac jumanacan munasiñanacamatsa. Ucat nanacajj cunürutï ucanac yatipcta ucürutpachaw jumanacataquejj jan karjasisa orapjjta, Diosatjja mayipjjtwa jumanacajj jupan munañapa amuyt'apjjañamataqui, uqhamarac take casta yatiñanacsa ajay token amuyt'añanacsa jumanacar churaniñapataqui. Mayipjjaractwa jumanacajj Tatitunquirjama sarnakapjjañamataqui, uqhamarac cunatejj jupataquejj asquïqui ucanac lurapjjañamataqui, uca suma luräwinacamajj mä suma cosechjama utjañapataqui, Diosarus juc'ampi sumrac uñt'apjjañamataqui. Mayipjjaractwa jupa quipca jumanacarojj alajjpach ch'amapampi, ch'amani tucuyañapataqui, uqhamata take cunsa llamp'u chuymampi cusisiñampiraqui lurapjjañamataqui, uqhamata Dios Awquiru yuspagarapjjañamataqui. Juparaquiw jiwasarojj waquichistu ucjja khanan catokañasataqui, cuntï Diosajj jupanquirinacar churcän ucjja. Diosaw jiwasarojj ch'amacanacan munañapat khespiyanistu, Jesucristo Yokapan apnakatäñataquiw uchasiraquistu. Uca Yokapasti jiwäwipampiw khespiyaraquistu, juchanacasat pampachasa. Jan uñjcay Diosajj uñjcañaw juti Yokap toke, uca Yokapasti take cunatejj utjqui ucatjja nayrïriwa. Jupa tokeracwa Diosajj luri take cunatejj alajjpachansa acapachansa utjqui ucanacjja, jan uñjatäqui ucsa, uñjatäqui ucsa. Take ajayunacan ch'amanïtapsa, munañan apnakerïtapsa, jupa tokew luri, jupataquiraqui. Janïr cunas utjcän ucqhatpachwa Cristojj utji, jupïpanaracwa take cunas chekaparu utjascaraqui. Uqhamarus Cristojj uca cuerpon p'ekepawa, ucasti iglesiawa. Juparaquiw uca cuerporojj jacañ churi, jupajj jiwatanacat nayrakat jactiriwa, uqhamat jupajj take cunansa nayrancañapataqui. Diosajj munaraquïnwa jupajj cunäquitejj ucajj Criston uñstañapa. Ucatsti munaraquïnwa aca orakpachpana Cristo toke sumancañajj utjañapa, take aca orakpachanquirinacampi, alajjpachanquirinacampisa, sumancthapiñapa Criston crusan jiwäwip toke. Nayrajj jumanacajj Diosat jayancasipcäyätawa chuymanacamansti Diosan uñisirinacaparaqui, jan walinac lurapjjatam laycu. Ucampis jichhajj Diosajj jupampejj sumancthapiyjjapjjtamwa, Cristojj janchipan jiwatap toke. Acsti jumanacar jupa nayräjjar uñstayañataquiw luri, jan cuna k'añuni ni cuna juchansa. Ucampis acataquejj sum sayt'asipjjañamawa iyawsañanacamanjja, suma saphintataraqui, cuna suyt'äwtï suyt'apcta Diosan arunacap ist'asinjja ucatjja janiw jithektasipjjañamäquiti. Aca khespiyasiñ arunacasti take chekanwa parlasi, naya Pablosti uca parlañanjja yanapasiractwa. Jichhajj jumanac laycu t'akhesisajj cusistwa, uqhamatwa pachpa janchejjan phokhascta, cunatejj Criston cuerpopan t'akhesiñajj jan phokhatäcän ucjja, uca cuerposti iglesiawa. Iglesiapansti mä sirviriparaquiw tucta, Diosat ewjja catokasa. Uca ewjjsti juparaquiw churitu, jumanacan asquimataqui, uqhamata Diosan arunacapa phokhata churañajjataqui, uqhamaraqui cunatejj nayra pachanacatpacha imantatäcän ucanaca uñacht'ayañajjataqui. Uca imantäwsti Diosajj jichhajj wawanacaparojj uñacht'ayjjewa. Jupanacaruw Diosajj aca imantatjja uñacht'ayaraqui, cuna kamir cancañatejj Diosan utjqui jan judiöpquis uca jakenacaru. Imantäwisti Jesucristojj jumanacancqui ucawa, juparaquiwa cuntejj catokapcäta uca suyt'äwisa. Nanacajj Cristo Tatitjjatwa parlapjjtjja. Takeniruraquiw ewjjt'apjjta yatichapjjaracta sum amuyt'apjjañapataqui, uqhamata takenis suma jiltatäñapataqui Tatitumpi mayaquïñapanjja. Ucataquiraquiw nayajj irnakta ch'am tucusa, cuntï Tatitojj churquitu uca ch'amampi. Munaractwa yatipjjañama jumanacataqui wali ch'am tucutajjata, Laodiceanquirinacataqui, uqhamarac take qhitinacatejj jan uñt'apquitus ucanacataquisa. Munaractwa jupanacajj chuymanacapanjja wali ch'amañcht'atäpjjañapa, mayaquïpjjañaparaqui munasiñansa, chekpach amuyumpi suma phokt'atäpjjañapawa, uqhamat Diosan imantäwipa uñt'añataqui, ucasti Cristo pachpawa. Uca Criston imantatäscaraquiwa take yatiñasa, amuyt'asiñasa. Acsti jumanacarojj sapjjsmawa jan qhitis jumanacar suma arunacampi sallkjascañapataqui. Nayajj janis janchinjja jumanacampïctjja, ajayunwa jumanacampïscta, cusisiyaraquituwa jumanacan sum sarnakapjjatamajja, uqhamarac Tatitur iyawsañanacamansa sum sayt'apjjatamajja. Ucatpï cunjämtï Tatitur iyawsapctajja, uqhamaraquiw mayaqui jupampi jacapjjañamajja. Jumanacan jacañanacamasti jupan saphintatäñapawa, jupjjaru suma utt'atäpjjañamaraquiwa iyawsäwi laycu, cunjämatï yatichatäpcäyäta uqhama, Diosaru yuspagarasapuni. Wal amuyasipjjam, janiraqui sallkjayasipjjamti qhitinacatejj c'ari amuyt'anacapampi sallkjañ munapjjtam ucanacampejja. Jupanacasti janiw Tatitur iyawsapquiti, jan ucasti jakenacan sarnakäwinacaparu, amtatanacaparuquiw phokhapjje cuna tokensa. Cunäquitï Diosajj ucasti Cristonwa uñsti; jumanacasti Diosampi phokt'atäpjjtawa, Cristompi chicäjjapjjatam laycu. Jupaw take munañaninacarus apnake, uqhamarac ajayu ch'amanacarusa. Jumanacasti Cristompi mayaquïpjjatamatjja circuncidatäpjjtawa, ucampis janiw cuna casta circuncisionatï janchin lurasqui ucampiti, jan ucasti cuna jucha lurañanacatejj janchin utjcän ucanacat khespiyatäjjapjjtawa. Aca circuncisionasti Cristotwa juti. Cunapachatï jumanacajj bautisatäpcäyäta ucapachajj Cristompi chic imantatäjjapjjtawa, uqhamarac jupampi chica jactayatäjjapjjaractawa, Tatitur jiwatat jactayir ch'aman Diosar iyawsapjjatam laycu. Qhä urunacansti jumanacan ajayunacamanjja jiwaratäsipcäyätaw juchanacam laycu, uqhamarac jan circuncidatäpjjatam laycu. Ucampis jichhajj Diosajj jacañwa churjjapjjtam Cristompi chica, take juchanacamatsa perdonasaraqui. Diosaw take jucha manusjja phokhawayjje. Uca juchasti jiwasarojj leyirjamajj juchañchistänwa. Crusar ch'accatasaw uca manusjja phokhawayjje. Tatit Jesucristo tokew Dios Awquejj take ajayunacan ch'amanacaparojj atipjawayi. Khanpacharacwa mä p'enka jupanacarojj jisc'achjawayi, presöpcaspas uqhama jupan atipjatapampi apasina takenin uñjcata. Mank'apjjatamatsa umapjjatamatsa jan qhitis jumanacarojj jisc'achpati, cuntï machak phajjsi uñsta urunacana, uqhamarac fiesta urunacansa, samarañ urunacan lurapctas ucanacatjja. Take ucanacasti cunatejj lurascani ucanacan mä ch'iwipäcaspas uqhamaquiwa, ucampis Cristowa take cunatï phokhascani ucajja. Jan chhakañaru apayasipjjamti qhitinacatejj wali suma chuymanit uñt'ayasipqui, uqhamarac angelanacar yupaychiri tucupqui ucanacampejja. Jupanacajj uñanchäwinacs uñjapcaspa uqhamäpjjewa, ucatsti amuyt'anïpjjatap laycuraquiw wali jach'a jach'a tucupjje. Jupanacajj qhititejj p'ekëqui uca Cristompejj janiw mayaquïpquiti. Uca p'ekesti take cuerppachracwa jiltayi jacayasa, uqhamarac mayar tucuyasa Diosan amtataparjama. Jumanacajj Cristomp chicaw jiwjjapjjtajja, take jakenacan amtatanacapatjja jithektasjjapjjaractawa take cunanac toketsa. ¿Cunataraqui jichhasti acapacha jakenacjam jacasipctasti jaken amtatanacapar ist'asasti, cunjämtï jupanacajj sapqui: “Jan acjj llamct'amti, jan qhaysa mank'amti, jan amparamampis aptamti” sasajja? Take aca yatichäwinacasti tucusir yänacampi chicaw tucusiwayjje, jakenacan camachinacapaquiwa, uqhamarac jupanacan yatichatapaquiwa. Mä toketjja uca yatichäwinacajj sumjamäspawa, jakerus Diosarus sum arccaspa uqham tucuyaspa, alt'at chuymanïñapa mayiraqui, uqhamarac janchir t'akhesiyañsa mayiraqui, ucampis inamayaquiw take jañchin munañapar atipjañataquejja. Uqhamajj jumanacajj Cristomp chica jacatatjjapjjsta ucajja, alajjpach yänacay thakapjjam, cawqhantï Cristojj Diosan cupëjjapan kont'atäquis ucanaca. Alajjpach yänacat lup'ipjjam, jan acapach yänacatjja. Jumanacasti Cristomp chicaw jiwjjapjjta, jichhasti jumanacan jacañanacamajj Cristomp chicäjjewa Diosan nayrakatapana. Pachpa Cristow jiwasan jacañasajja. Cunapachatejj jupajj uñstancani ucqhajja, jupa chicaraquiw uñstapjjäta, khapak marcapansti jupampïpjjaraquïtawa. Aca oraken jucha lurañanacajj jumanacan utjqui ucanacasti jan utjcjjpanti: jan qhitis yakhampi wachoka juchan sarnakpati, janirac k'añu luräwinacsa lurpati, janirac jañchipan munañanacapsa, ni jan wali amtatanacapsa lurpati, janirac mich'äpasa (ucasti c'ari diosanacarus yupaychcsna uqhamaraquiquiwa). Uca laycuraquiw Diosan jach'a mutuyäwipajj juti, qhitinacatejj jupar jan ist'apqui ucanacjjarojja. Jumanacasti acanacjja lurapjjaraquïyätawa nayra jacañanacamanjja. Ucampis jichhajj apanucjjapjjam take acanaca: colerasiñanaca, janchin munañanaca, uqhamarac jan wali arunaca. Jan jumanacajj c'arintasipjjamti, nayra jacäwinacamsa, luräwinacamsa apanucjjapjjsta ucajja. Jichhasti machakat isthapitäpjjtawa, uca machakar tucuñasti sapürunjamaraquiw juc'amp machakar tucus sarasqui Diosan munañaparjama, uca Diosaraquiw uca machakar tucuñjja luri, jupar sum uñt'añascama. Janiw jichhajj utjcjjeti judiöñas, griegöñasa; circuncidatäñasa, jan circuncidatäñasa; jaya jakëñasa, jan amuyt'anïñasa, esclavöñasa, jan ucajj khespiyatäñasa; jan ucasti Cristow take cunajja, jupajj take cunancaraquiwa. Diosajj jumanacarojj munapjjtamwa, jupancapjjañamataquiw ajllisipjjtam. Uqhamajj qhuyapayasiñampi, suma jakëñampi, jisc'ar tucuñampi, llamp'u chuymanïñampi isthapitay sarnakapjjam. Jumanac purajj llamp'u chuymampi sarnakapjjam, maynit maynirus perdonasipjjaraquim jan wali lurasipjjsta ucapachajja. Cunjämtï jumanacarojj Cristojj perdonapjjtamjja, uqhamarac jumanacajj perdonapjjam. Ucatsipansa wali munasiñanïpjjam, munasiñasti mayaruw tucuyi, take cunsa phokharaquiwa. Diosan sumancañapay chuymanacamanjja jumanacarojj apnakpan, Diosasti uca amtäwimpiraquiw jawsapjjtam mä cuerpo tucupjjañamataqui. Ucatsti yuspagarapjjaraquim. Tatitun arunacapajj chuymanacamarojj phokhantpan, jumanaccamaraqui yaticht'asipjjam, waytt'asipjjaraquim take amuyt'a chuymampi, Tatitur k'ochuñäqui ucanacsa k'ochupjjaraquim, Diosar yuspagarasa. Cuntejj lurapjjäta, uqhamarac arsupjjäta ucanacjja Tatitun sutiparu lurapjjam, Dios Awquir yuspagarasa Jesucristo toke. Warminaca, chachanacamaru ist'apjjam, uqham lurañanacamaraquiw Diosanquirjamajj wact'apjjtam. Chachanacasti warminacamarojj munapjjaraquim, janiraqui jupanacataquejj khorüpjjamti. Wawanaca, awquimar taycamarojj take cunansa ist'apjjapunim, uca lurañasti asquiw Dios nayrakatanjja. Awquinaca, jan wawanacamampejj sinti khorüpjjamti jan jupanacan mayjt'asipjjañapataqui. Esclavonacasti uywirinacamarojj ist'apjjaraquim aca orakenjja, janiw jupanacan uñjcataqui cunsa sum lurirjam tucupjjañamäquiti, jan ucasti take chuymaw Diosar ajjsartasa sirvipjjañamajja. Cuntejj lurapjjät ucjja lurapjjam take chuymampi, Tatitutaquis lurapcasma uqhama, jan jakenacatacjamajja. Yatipjjaractawa, Tatitojj jumanacan luratanacamatjja mä herencia churapjjätam, jumanacasti Cristoruw sirvisipctajja, juparaquiw chekpachansa Tatitojja. Ucampis jan wali lurirejja jan wali luratapatjja pago catokaraquini. Diosasti takeniruw uñji, janiraquiw qhitirus yakhachcaspati. Jumanaca, patronanacasti, cunansa chekapäpjjañamaraquiwa sirvirinacamampejja. Amtasipjjaraquim jumanacajj jach'a jilïri alajjpachanjja utjqui ucaruw jaysapjjaraquïta. Oracionjj lurapjjapunim, suyt'apjjaraquim Diosar yuspagarasa. Nanacataquis orapjjaraquim Diosajj nanacatac waquichañapataqui arunacap parlañataqui, uqhamarac cunatejj Criston imantatäqui ucanac khanañchañataquisa, uca imantata laycuraquiw jichhas preso jicjjatasisctjja. Orapjjam nayanjj cunjämatï waquisqui uqhamarjam Diosan arunacapjja khanañchañajjataqui. Qhitinacatejj jan iyawsirïpqui ucanacampejj suma amuyt'ampi sarnakapjjam, take horasanacansa asquinac lurapjjam. Parlatanacamasti sumäñapapuniwa jan qhitirus coler churirjama, sapa mayniru cunjäm arusjjatañsa yatipjjañamaraquiwa. Jiwasan Tíquico munat jilatasajja, qhititejj take chuyma nayar yanapquitu Tatitur sirviñanjja, jupaw sum nayjjat yatiyapjjätam. Ucataracwa jumanacan ucaru qhitanta, jumanacar yatiyañapataqui cunjämäpctejj uca toketa, uqhamarac jumanacaru ch'amañcht'añataqui. Jupamp chicasti munat Onésimo jilatasaraquiw juti, jupasti jumanaca taypit misturiwa. Jupanacaw take cuntejj acan lurasqui ucanacjja parlt'apjjätam. Nayamp chica carcelanquir Aristarco jilatasti aruntanipjjtamwa, Bernabean primo jilap Marcosas aruntanipjjaractamwa. Jumanacajj niya satäpjjtawa Marcosjjatjja; jutani ucqhajja sum catokt'apjjam. Jesús sata, qhititejj Justo satäcaraquis ucas aruntanipjjaractamwa. Acanacaquiwa judionac taypit iyawsirinacatjja nayamp chica irnakasipqui Tatitun luräwipanjja, jupanacasti nayataquejj wali chuyma jarjaraquiwa. Epafras jilatasti Criston sirviripawa, jumanaca taypit misturiraquiquiwa, jupasti jumanacarojj aruntanipjjaractamwa. Jupasti jumanacataquejj walipuniw Diosatjj mayisqui jumanacan sum sayt'asipjjañamataqui, uqhamarac Diosan munañap lurañaru suma catuyatäpjjañamataqui. Naya quipcaw uñjta cunjämtejj Epafras jilatajj jumanacatjja llaquisqui ucjja, uqhamarac qhitinacatejj Laodicea, Hierápolis marcanacancapquis ucanacatsa. Lucas munat kolliristi aruntanipjjaractamwa, Demasas uqhamaraquiw aruntanipjjtam. Laodiceanquir jilatanacar aruntt'apjjam, Ninfarusa, uqhamarac utapan tantachasipquis uca jilatanacarus aruntt'apjjaraquim. Aca carta leet'jjasinsti, Laodiceanquir yakha iglesianacaru apayapjjaraquim, ucan leet'atäñapataquiraqui. Laodiceat purinir cartsti jumanacajj leet'apjjaraquim. Arquipo jilatarusti aqham sapjjam: “Uñtam, cuna lurañtï Tatitojj churctam ucjja sum phokham” sasa. Aca aruntsti naya Pablow kellkanipjjsma amparajjampi. Amtasipjjapunim carcelancatajjatjja. Diosay jumanacarojj bendispan. Naya Pablo, Silvanompi uqhamarac Timoteompiw Tesalónica marcan iglesianquir jilatanacaru aca carta apayanipjjsma, cawquïr jilatanacatejj Dios Awquiru, uqhamarac Tatit Jesucristor mayachatäpqui ucanacaru. Dios Awquisajja jumanacarojj bendispan, uqhamarac sumancañapas jumanacampïpan. Take jumanacatjja Diosarojj yuspagarapjjapuntwa, oracionanacajjanjja jumanacat amtasipjjapuntwa. Dios Awquisan nayrakatapanjja jumanacatjja amtapjjtwa kawkha iyawsañampis irnakapjjta, kawkha munasiñampis sirvipjjta, uqhamarac Tatit Jesucristosar suyt'añanjja ch'amamp sayt'apjjatama. Jilatanaca, Diosajj jumanacarojj munasipjjtamwa, yatipjjaractwa jupa jumanacar ajllitapa. Cunapachatejj nanacajj khespiyasiñ arunac parlapcäyäsma ucqhajja janiw nanacan arunacajjaquïcänti, jan ucasti Kollan Ajayun ch'amapampiw parlatäna, uqhamarac aca arunacajj chekätap yatisinaraqui. Jumanacajj yatipjjtawa cunjäms jumanac taypin sarnakapjjtjja, jumanacan asquinacamataqui ucjja. Jumanacajj nanacaru uñtasaw sarnakapjjta, uqhamarac Tatituru uñtasa. Ucatsti Kollan Ajayojj churapctam uca cusisiñampiw Tatitun arunacapjja catokapjjta, jach'a t'akhesiñanacsa catokapcsta ucasa. Uqhamat jumanacajj mä sum sarnakañ uñacht'ayapjjtajja take ucsa Macedonianquiri, uqhamarac Acaya tokenquiri jilatanacaru. Uqhamatwa jumanacajj Tatitun arunacapjja yatiyapjjta; janiw Macedonianacti ni Acayanacsa, jan ucasti takewjanwa jumanacan Diosar iyawsäwinacaman utjatapajj yatisi, uqhamïpanjja nanacanjja janiw cuna sañanacajjas utjquiti. Jan ucasti, jupanac pachpaw parlapjje nanacajj tumpapcsma ucjjatjja, sapjjaraquiwa sum jumanacajj nanacar catokapjjatama, uqhamarac yahka diosanacarus jaytanucjjapjjatama chekpach jacquiri Diosar arcañataqui, ucatsti jupar sirviñ kalltañataqui. Uqhamaraquiw parlapjje jumanacatjja cunjämtejj Jesusar alajjpachat cutt'aniñap suyapcta ucsa, cawquïrirutejj Diosajj jiwatanac taypit jactaycänjja ucaru. Jupaw ajjsarcañ mutuña jutqui ucatjja khespiyistu. Jumanacpachaw yatipjjta, jilatanaca, tumpt'äwinacajjajj jan inamayätapa. Nayrajj Filipos marcanjj jisc'achatäpjjchïyätsa, uqhamarac chhojjriñchjatäpjjchïyätsa, jumanacajj ucjj yatjjapjjtawa, Diosaw nanacaru yanapapjjetu jupan khespiyasiñ arunacap take iyawsañampi jumanacar yatiyañataqui, jach'a t'akhesïw taypina. Yatichäwinacajjanjja janiw pantjatäpcäyätti, janiraquiw jan wali amtäwimpisa parlapcsmati ni sallka amtäwimpisa. Jan ucasti, Diosajj asquit uñt'apjjetu, pachpa khespiyasiñ arunac parliriw qhitapjjetu, uqhamarjamaw parlasipcaractjja. Janiw jaker cusisiyañ munapcti, jan ucasti chuymanacas uñt'ir Diosaruw cusisiyañ munapjjta. Jumanacajj asquiw yatipjjta, janiw cunapachas arunacampi jumanacar sumachapcsmati, janiraquiw cuna c'ari arunacs parlapcti kollke laycuquejja. Acatjja Diosaw sum yatisqui. Janiw cunapachas jakempi jach'añchayasiñ thakapcti, jumanacatsa, yakhanacatsa. Nanacatejj munapjjeriscäyätjja, Criston qhitatanacjamajja munañanïñwa uñacht'ayapjjeriscasamäna. Ucampis, jumanacarojj munasiñ chuymampiw uñjapjjsma, cunjämatejj mä taycajj wawanacaparu uywi, uñjaraqui uqhama. Walja munasiñanacajjaw jumanacataqui utjapjjetu. Janiw Diosan arunacapacti churañ munapquiriscäyätjja, jan ucasti nanacan pachpa jacañanacajjsa churapjjaraquiriscäyätwa, wal jumanacar munasipjjatanacajj laycu. Jilatanaca, ¿amtasipjjtati cunjämsa irnakapjjäyäta, uqhamarac t'akhesipjjäyäta jacañataqui ucjja? Uruy aruma irnakapjjäyäta jumanacatac jan cuna llaquïscañataqui cunapachatejj jumanacar Diosan arunacap churapcäyäsma ucqhajja. Jumanacaw testigöpjjta, Diosas testigoraquiwa, nanacan k'oma cancañan sarnakatanacajjatjja, jumanac iyawsirinacampis, jan qhitinsa ni cunjjatsa juchañchayasiñataquisa. Yatipjjaractawa cunjämtejj ch'amañchapjjäyäsma, chuymachapjjaraquïyäsma sapa mayni jumanacaru, cunjämtejj mä awquejja wawanacapampi lurqui uqhama. Ewjjt'apjjaraquïyäsmawa Diosanquirinacjama sarnakapjjañamataqui, cawquïritejj marcapataqui, c'ajquir cancañapataqui jawsapctama ucaru. Acanacatjja Diosarojj yuspagarapjjapuntwa, cunapachatejj jumanacajj Diosan arunacap ist'apjjta nanacajj khanañchapcäyäsma ucqhajja, jumanacajj janiw jakenacan arunacapjamti catokapcäyätajja, jan ucasti Diosan arunacapjamwa catokapjjta. Chekpachansa Diosan arunacapawa, jach'a luräwinacaracwa luri jumanac iyawsirinacampejja. Jilatanaca, cunjämatejj jumanacajj marca masinacaman t'akhesiyatäpcäyätajja, uca pachparaquiw Cristo Jesusancapqui uca Judeanquir Diosan iglesianacapajj t'akhesiyataraquïna. Jupanacasti judío marca masinacapampi t'akhesiyatäpjjänwa. Aca judionacaw Tatit Jesusarojj jiwayapjjäna, cunjämtejj nayrapacha profetanacap jiwayapjjatayna uqhama, nanacarus jaksunipjjaraquituwa. Diosarojj janiw cusisiyapquiti, take jakenac conträpjjaraquiwa. Cunapachatejj nanacajj jan judiöpquis ucanacar Diosan arunacap parlañ munapjjtjja jupanacan khespiyasipjjañapataqui ucqhajja, janiw parlayapquituti. Uqhamatwa juc'amp juchanacapjj yapjjatasi. Ucampis jichhajj Diosan ajjsarcañ mutuyäwipawa jupanacjjar juti. Jilatanaca, cunapachatejj jumanacatjja mä kawkha urunaca jayancjjapjjäyätjja janis uñjapcchïyäsma ucasa, chuymanacajjancasipcapuntawa, wal jumanacar wasitampi uñjiri jutañ munapjjäyäta. Sarañ amtapjjäyätwa, naya Pablos kawkha cutiw jutañ munta, ucampis sapa cutiw supayajj jan jutayapquituti. ¿Cawquïris nanacan suyt'äwinacajjajja, cusisiñanacajjasa, uqhamarac chuymanacajjan samarañapasa? Jumanac pachpäpjjtawa cunapachatejj Tatit Jesucristojj jutcani ucapachajja. Jïsa, jumanacäpjjtawa nanacan cusisiñanacajjajja. Jan juc'amp suyañ munasajja, Atenas marcana nanac sapaqui kheparañwa amtjjapjjta, ucatsti Timoteo jilataruw qhitanipjjsma jumanacar uñjiri. Jupajj Diosan sirviripawa, Tatitun khespiyasiñ arunacap parlañanjja nanacamp chicaraquiw irnake. Ucatsti jupajj ch'amacht'apjjeristamwa, nayraruw irptapjjeristam iyawsäwinjja, jan maynis aca jan walt'añanacampejj mayjt'asiñapataqui. Jumanacajj asquiw yatipjjta acanacajj pasañasapuniwa. Cunapachatejj jumanacampïsipcäyät ucqhajja sapjjapunïyäsmawa: “Llaquinacajj utjaniwa” sasa; uqhamapuniw lurasi, jumanacajj ucjj yatipjjtawa. Ucatpï nayajj jan juc'amp suyaña munasina, qhitantjja cunjämas iyawsäwinjja sarnakasipcta uc yatiñataqui. Llaquisiscäyätwa: “Supayajj jan wali thaquiruch pantjayqui ucat nanacan luräwinacajjajj ina ch'usaruch tuccani” sasa. Ucampis jichhajj Timoteojj Tesalonicat cutt'anjjewa, suma yatiyäwinac iyawsäwi toket puriyani, uqhamarac munasiñanacama utjatapatsa. Sapjjetuwa jumanacajj nanacat take munasiñanacamampi amtasipjjatama, wal nanacar uñjañ munapjjatamsa, cunjämtejj nanacajj jumanacar uñjañ munapcaracsma uqhama. Ucatwa jilatanaca, jan walt'äwinacajjana, llaquisïwinacajjana aca chuymachäwi catokapjjtjja, jumanacajj iyawsäwin wali ch'amani sarantasipcatama yatisinjja. Nanacataquejj machak jacäwïcaspas uqhamawa, jumanacan Tatitumpi sum sarantapjjatam yatipjjatanacajjajja. ¿Cunjämatsa phokhat yuspagaräwi Diosar loktapjjerista jumanacata, uqhamarac ucqha suma cusisiñ jupa nayrakatapan churapjjesta ucatsa? Uruy arumaw Diosar mayipjjtjja jumanacar nanac quipca uñjañataqui, uqhamat iyawsäwinacamajj phokhachañäquis ucajj phokhachatäñapataqui. Munapjjtwa Dios Awquis pachpana, uqhamarac Tatit Jesucristosan nanacar yanapapjjañapa jumanacar uñjir sarañataqui. Tatitusti jumanacar jiltaypan, juc'ampi maynit maynicam munasiñanacamajj utjaracpan, cunjämtejj nanacajj jumanacar munasipjjsma uqhama. Uqhamaraqui chuymanacamanjja ch'amañchatäpjjañamataqui, k'omachata jan cuna juchani Dios Awquisan nayrakatapana, cunapachatejj Tatit Jesusajj take jupanquirinacapampi jutcani ucapachajja. Jichhajj jilatanaca, achict'apjjsmawa, ewjjt'apjjaracsmawa acjja Tatit Jesusan sutipana: cunjämatejj nanacajj yatichapjjsmajja Diosar cusisiyquiri sarnakañjjatjja, uqhamarjama lurasipcaquim juc'amp juc'ampi. Jumanacajj yatipjjtawa cuna yatichäwinactï Tatit Jesusan munañapata churapcsma ucanacjja. Diosajj jumanacatjja jupar catuyat jacapjjañamwa muni; jan qhitis wachoka jucha lurañan sarnakpanti, sapa maynis mä sapa warminiquïpan k'oma cancañana, uqhamarac munasiñansa. Jan sarnakapjjamti jan wali amtañ chuymampejja, cunjämtejj jan Diosanquirinacajj lurapqui uqhamjja. Aca luräwinjja jan qhitis jilapar sallkjpati, Tatitojj walwa mutuyi aca luräwinacatjja, cunjämtejj ewjjt'apjjsma uqhama. Diosajj jupar catuyasita k'oman jacañasataquiw jawsistu, janiw juchan jacañasataquiti. Uqhamajj qhititejj aca yatichäwir jisc'achqui ucajja janiw qhiti jakerus jisc'achquiti, jan ucasti Diosaruw jisc'achasqui, qhititejj Ajayup churquistu ucaru. Jilatanac pura munasiñjjatjja janiw jumanacar kellkaniñajj waquiscjjeti, Dios pachpaw yatichapjjtam maynit maynicama munasiñjja. Uqhampunwa jumanacajj lurasipcta take Macedonianquiri jilatanacampejja. Ucampis achict'apjjsmawa jilatanaca, munasiñanacamajja juc'ampi utjpan. Samarat jacañaru munapjjam, jumanacan luräwinacamat lup'isipjjam, amparanacamamp irnakapjjam, cunjämtejj ewjjt'apjjsma uqhamarjama, jan iyawsirïpqui ucanacajj jumanacar suman uñjapjjañapataqui, uqhamarac jumanacan pist'ayasiñanacajj jan utjañapataqui. Jilatanaca, janiw munapcti cunatejj jiwatanacampi pasqui ucjja jan yatipjjañamjja, jan jumanacajj mayninacjama llaquisipjjañamataqui jan cuna suyt'añanjama. Cunjämtejj Jesusan jiwatapar jactatapar iyawsapjjtanjja; uca pachparaquiw iyawsaractan, qhitinacatejj jupar iyawsasa jiwapjje ucanacarojj Dios Awquejj Jesusampi chica jactayani. Ucatwa jumanacar sapjjsma Tatitun yatichäwinacaparjama, qhitinacatejj jacasipcañäni Tatitun jutañapcama ucanacajja, janiw nayrt'cañäniti jiwatanacarojja. Tatit pachpawa alajjpachat sarakanini, arcangelan art'ataparu, Diosan trompetap phust'ataparu. Cristor iyawsasa jiwirinacajja nayrakatwa jactapjjani; ucatsti jaquirinacajja jupanacamp chicaw aptatäñäni kenay taypina chica alajjpachana Tatitumpi jiquisiñasataqui. Uqhamaw Tatitumpejj wiñayataquïñäni. Uqhamajj maynit maynicama aca arunacampejj ch'amañchasipjjam. Ucampis janiw waquisquiti jumanacaru kellkaniñajjajja cunürutejj jutcani ni cuna horasarusa uca toketjja. Jumanacajj asquiw yatipjjta, Tatitojj purininiwa cunürutejj jan suycañäni ucüru, cunjämatejj mä lunthatajj arum jutqui uqhama. Cunapachatejj jakejj aqham siscani: “Take cunas sumaquïsquiwa, janiw cunas pascaniti” sasa, ucqhawa acatjamata jupanacjjaru t'unjäwejj jutani, cunjämtejj mä usur warmerojj parto usojj catuntqui uqhama; ucatjja janiw jaltapcaniti. Ucampis jumanacajj jilatanaca, janiw ch'amacanacancapctati Tatitun jutäwip urupajj acatjamat jumanacar catuntañapataqui, cunjämatejj mä lunthatajj acatjamat jutqui uqhama. Take jumanacajj khananquirïpjjtawa, urunquirïpjjaractawa. Janiw arumanquirïctanti ni ch'amacanquirïctansa; ucatpï jan icjañasäquitejj mayninacjamajja, jan ucasti p'arjjtatäñasawa take amuyumpi. Iquirinacajj arumaw iquipjje, machjasirinacasti arumaw machjasipjjaraqui. Ucampis jiwasanacajj urunquirjamajja, amuyasiñasapuniwa. Jarc'akasiñasawa iyawsañampi, uqhamarac munasiñampi, khespiyasiñataqui suyt'añajj mä cascjamawa p'ekesaru imantañapajja. Diosasti janiw mutuyäwi catokañataqui uscquistuti, jan ucasti Tatit Jesucristo toke khespiyasiñ jicjjatañataquiw uscustu. Jesucristojj jiwasanac laycuw jiwawayi jupamp chica jacañasataqui, jacascañänisa jan ucajj jiwatäñänisa. Uqhamajj ch'amañchasipjjam maynit maynicama, cunjämtejj jichhas lurapctas uqhama. Jilatanaca, achict'apjjsmawa, jumanac taypina irnakapqui, sarayapcaraqui, uqhamarac Tatitun sutipar ewjjapqui ucanacarojj ist'apjjam. Sum uñjapjjañamawa, irnakatanacapatjja wal munasipjjañamaraquiwa. Sumancañan jacapjjam maynit maynicama. Sapjjaracsmawa, jilatanaca, jan irnakañ munirinacarojja ewjjt'apjjam, mayjt'atanacarojj ch'amañcht'apjjam, t'uqhanacarusti yanapt'apjjaraquim, takenimpis llamp'u chuymanïpjjaraquim. Amuyasipjjam jan qhitis jan walitjja jan wal cutt'aypanti. Ucat sipan asqui lurañaru uscusipjjam, jumanac taypinsa uqhamaraqui takenimpisa. Cusisitäpjjapunim. Jan inact'as orapjjam. Take cunatsa Diosar yuspagarapjjam, Diosasti jumanacatjja uqhamwa muni, Cristo Jesusan iyawsirinacapjamajja. Ajayun ch'amapjja jan jiwt'ayapjjamti. Jan jisc'achapjjamti Diosan amuyt'ayata arunacaparojja. Take cun yant'apjjam, ucatsti cunatejj asquïqui ucana catjjarupjjam. Take jan walinacat saraktapjjam. Pachpa sumancañ Diosajj jumanacarojj phokhat k'omachäwimp k'omachpan, uqhamarac imaracpan ajaysa, almsa, janchissa, jan acch'a juchani Tatit Jesucristosan jutañapcama. Cawquïritejj jawsapctam ucajja phokheriwa, uqhamajj phokhaniw take acanacjja. Jilatanaca, nanacataquejj Diosat mayipjjam. Aruntarapipjjeta takpach jilatanacaru mä asqui jamp'att'ampi. Achict'apjjsmawa Tatitun munañapatjja, aca cartajj take jilatanacataqui leet'atäpan. Tatit Jesucristosajj jumanacar bendispan. Naya Pablow, Silvanompi, Timoteompi Tesalónica marcan iglesianquir jilatanacaru aca carta apayanipjjsma cawquïri jilatanacatejj Dios Awquiru, Tatit Jesucristoru mayachatäpqui ucanacaru. Tatit Jesucristompi jiwasan Dios Awquisampejj jumanacar bendispan, sumancañsa churaracpan. Jilatanaca, jumanacatjja Diosarojj yuspagarapjjapuniñajjawa, asquiwa ac lurañanacajjajja, jumanacan iyawsäwinacamajj jilascatap laycu, uqhamarac maynit maynicama munasiñanacamajj sapürutjamaw juc'ampi utjascaraqui. Uqhamajj Diosan iglesianacapanjja nanacpachaw cusisiñampi jumanacjjata parlapjjta, llamp'u chuymanïpjjatanacamata, iyawsäwinacama take t'akhesiñ taypina uñacht'ayapjjatamata, uqhamarac llaquisisina t'akhesipjjatanacamatsa. Acajj uñacht'ayistuwa Diosajj chekapätapa uñjäwipanjja, jumanacaru Diosan marcapar mantayañataqui asquit uñt'asina, ucataracwa t'akhesisipctajja. Diosajj chekawa jumanacaru t'akhesiyapctam ucanacaru t'akhesiyañataquejja. Ucatsti chekaraquiw jumanac t'akhesirinacar samarañ churañataqui, uqhamarac nanacarusa, cunürutejj Tatit Jesusajj uñstancani alajjpachat nina taypina ch'amani angelanacapampi jutcani ucapachajja. Diosar jan catokerinacar mutuyiriw jutani, uqhamarac Tatit Jesucristosan khespiyasiñ arunacapar jan ist'irinacarusa. Acanacajj wiñay t'unjañampi mutuyatäpjjaniwa, Tatitun nayrakatapatsa jakokanitäpjjaniwa, uqhamarac jach'a cancañapatsa ch'amapatsa, cunapachatejj Tatitojj qhä urunjja jutcani jupanquirinacampi jach'añchayasirejja, uqhamarac take iyawsirinacapampi jach'añchayasirejja; take aca arunac churapcsma ucarojj iyawsapjjtawa. Aca amtäwimpiw jumanacataqui Diosar mayipjjtjja Diosajj jumanacar asquit uñt'apjjañapataqui aca jupan jawsäwipana; uqhamaraquiw Diosar mayipjjaracta take suma amtäwinacamarojj ch'amapampi phokhasiñapataqui, cuna luräwinactï iyawsañ toke lurapcta ucanacasa. Uqhamatwa Tatit Jesucristosan sutipajj jumanacan jacäwinacamampejj jach'añchatäni, jupasti jumanacarojj jach'añchapjjaraquïtamwa, Diosasana, uqhamarac Tatit Jesucristosan qhuyapayasiñapata. Jichhajj jilatanaca, Tatit Jesucristojj jutcani jiwasanacampi tantachasiri uca toketjja achict'apjjsmawa jan janc'aqui amuyunacamjja mayjt'ayapjjañamataqui. Janiraqui cuna casta ajayun arunacampis sustjayasipjjamti, ni cuna casta arunac ist'asinsa, ni cuna carta catokasinsa “Tatitun urupajj purinjjewa” sas kellkata ucatsa. Jan cunäquipansa sallkjayasipjjamti. Janïra uca urojj purinquipanjja Dios contra sayt'añaw jutañapa, cunapachatejj ñankha jakejj uñstancani cawquïritejj t'unjañataqui juchañchatäqui uca. Acawa take cunatejj Diosancquis uca contra sayt'iri uñisirejja. Jupasti Diosan templopan kont'asiñcamaw puri Diosäcaspas uqhama, ucatsti jupa pachpaw Diosat uñt'ayasiraqui. ¿Janit amtasipcta cunapachatejj nayajj jumanacampïcäyät ucqhajj acjja sapjjayäsma ucjja? Jichhajj jumanacajj yatipjjtawa cunatejj catjjäsqui, janïra horasapajj purinquipan uñstaniñapataqui ucjja. Jamasancquis uca jan wali luririn amtäwipajj niyawa kalltasinqui, jichhajj taypit apakatäcani ucaquëjjewa, apakatäcani ucaquïw catjjäsiscaraquejja. Ucatsti qhä ñankha jakejj uñstaniniwa, Tatit Jesusasti saman phust'apampiquiw jiwayani, c'ajquir jutäwipampiw t'unjaraquini. Uca ñankha jaken puriñapajja Supayan luräwipawa, ch'amani muspharcañ luräwinacampi, uqhamarac c'ari milagronacampiw purinini. Take casta jan walinacampiw sallkjani infiernor saririnacarojja, Tatitun khespiyasiñ arunacap jan catokañ munapjjatap laycu. Ucatpï Diosajj pantjasiñanacampi sallkjayasiñataqui jaytjjejja, uqhamat cuna c'arirus iyawsapjjañapataqui, uqhamata juchañchatäpjjañapataqui take qhitinacatejj Diosan arunacapar jan iyawsañ munapqui, jan ucasti jan walinacac lurañ munapqui ucanacajja. Ucampis nanacajj jumanacatjja Diosar yuspagarañajj waquisipjjapunituwa, Tatitun munat jilatanaca, jupaw jumanacarojj chhijllapjjtam, nayrïri khespiyatanacäpjjañamataqui, kalltatpachwa ajllipjjtam khespitäpjjañamataqui, Ajayojj k'omachapctamsa uca toke, uqhamarac Diosan arunacapar iyawsapjjatamata. Acataquiw Diosajj jawsapjjtam, nanacajj yatiyapcsma khespiyasiñ arunaca uca toke, Tatit Jesucristosan khapak cancañ catokapjjañamataqui. Uqhamajj jilatanaca, nayraru sarantasipcaquim cuna yatichäwinactejj naya quipca, uqhamarac carta toke yatichapcsma uca yatichäwinac jan armasisa. Tatit Jesucristos pachpa, uqhamarac Dios Awquisasa qhuyapayasiñapampiw munasistu wiñay chuymachäwi churasa, uqhamarac mä suma suyt'añampi. Jupay chuymanacamjja ch'amachpan, uqhamarac ch'amani sayt'aypan cunatejj asquïqui uc arsupjjañamataqui, lurapjjañamataquiraqui. Uqhamaraqui jilatanaca, nanacataqui Diosat mayipjjam, Tatitun arunacapajj janc'aqui take chekanacar puriñapataqui, uqhamarac munasiñampi nanacar catokapjjañapataqui cunjämtejj jumanacajj catokapjjesta uqhama. Diosat mayipjjaraquim, jan wali jakenacat khespitäpjjañajjataqui, jan takeni iyawsañanïtap laycu. Ucampis Tatitojj chekawa, jupajj ch'amañchapjjätamwa, take jan walitsa imapjjaraquïtamwa. Tatituruw iyawsapjjta, jumanacarojj cuntejj ewjjt'apjjsma ucwa lurasipcta, jichhas lurasipcaquïtawa. Tatitojj jumanacar yanappan munasiñana cunjämtejj Diosajj munasiñapampi t'akhesiñanacasansa Cristo toke ch'amañchistu uqhama. Jilatanaca, ewjjt'apjjsmawa Tatit Jesucristosan sutiparu, jithektapjjam cawquïr jilatatejj jan irnakañ munqui ucatjja, uqhamarac cuntejj nanacajj yatichapjjsma ucarjama jan sarnakañ munirinacatjja. Jumanacajj yatipjjtawa cunjämtejj nanacar uñtasin jacapjjañamäqui uca, nanacajj janiw jan irnakasa jumanac taypinjja jacapcti. Janiraquiw qhitin mank'apsa inaqui mank'apcti, jan ucasti uruy arumaw irnakapjjta, jan jumanacataqui mä llaquïscañapataqui. Nanacan waquisïnwa chekpachansa jumanacat yanapa mayiña ucasa, uqhampachas nanacajj irnakasipcactwa, jumanacajj nanacar uñtasina arcapjjañamataqui. Cunapachatejj jumanacampïpcäyäta ucqhajja, aca yatichäwjja churapjjäyäsmawa: “Qhititejj jan irnakañ munqui ucajja, janirac mank'cpati” sasa. Yatiyapjjaraquituwa mayninacajj jumanac taypinjja jan cun lurasaqui sarnakapjjatapa, jan ucasti ina ch'usanacanaqui jicjjatasipjjatapa. Uca casta jakenacarojj Tatit Jesucristosan sutipjjaruw ewjjt'apjjta: “Llamp'u chuymampi jacañataquejj irnakapjjpan” sasa. Jilatanaca, asqui lurañanjja jan karjtasipjjamti. Cawquïrinacatejj aca carta toke sapjjsma ucaru jan yäkcchi ucarojj uñt'apjjam, janirac jupampejj sarnakapjjamti jupa pachpa p'enkasiñapataqui. Ucampis jan uñisirit uñt'apjjamti, jan ucasti mä jilatarjama yanapt'apjjam. Pachpa samarañan Tatitojj jumanacarojj samarañ churpan take horasansa, cunayman toketsa. Tatitojj take jumanacampïpan. Naya Pablowa aca aruntanacjja pachpa amparajjampi kellkt'anipjjsma, take cartanacsa sutejjampiw kellkantaractjja. Tatit Jesucristosajj qhuyapayasiñap take jumanacar churpan. Naya Pablojj Jesucriston apostolopätwa, Khespiyir Diosasan, uqhamarac Tatit Jesucristosan camachipat qhitanita, ucasti jiwasan suyt'äwisawa. Aca cartjja jumaruw apayansma Timoteo, jumajj iyawsäwinjja chekpach wawajjätawa. Dios Awquisajj uqhamarac Tatit Jesucristosajj jumarojj bendispan, qhuyapayasiñapjja uqhamarac samarañapsa jumarojj churaracpan. Cunjämatejj achict'ascäyäsmajja Macedonia ucsaru sarcasajja, jichhajj Éfeso marcar kheparam, ucan yakhep c'ari yatichirinacar ewjjt'añamataqui jan uca c'ari yatichäwinac yatichapjjañapataqui, janirac nayra jan tucusquir parlanacar ist'asipcañapataquisa. Acanacajj inamaya ch'ajjwañanacaruquiw api, ucatsti Diosajj cuna ewjjanactejj iyawsäwi laycu phokhañasataqui churquistu ucarojj janiw yanapquistuti. Aca camachin amtäwipajj acawa: Munasipjjam k'oma chuymat jutqui uca munasiñampi suma chuymampi, uqhamarac chekpach iyawsäwimpi. Yakhepanacajj acatjja saranucjjapjjewa, jan cunatac sirvquir ch'ajjwañanacaru chhakasina. Diosan leyinacap yatichiriw tucupjje, ucampis cuntejj jupanacpacha yatichapqui ucsa janiw amuyt'apquiti, janiraquiw phokhapquisa. Yattanwa leyejj asquïtapa, cunapachatejj leyejj chekaparu apnakatäqui ucapacha. Janiw cuna leyisa asqui luririnacataquejj uscutäquiti. Leyejja Dios contra sayt'irinacataqui uscutawa, jan ist'irinacataqui, jan wali luririnacataqui, juchaninacataqui, Diosarus ni arsutanacaparus jan jaysirinacataqui, awquiparu taycaparu jiwayirinacataqui, uqhamarac jake jiwayirinacataqui, wachoka juchan sarnakerinacataqui, chachapura jan wali sarnakerinacataqui, jak lunthatirinacataqui, c'arinacataqui, c'ari juramento luririnacataqui. Leyejj asqui yatichäwinac toke parlapqui ucanacataquiraquiwa. Aca yatichäwejja Diosan jach'a muspharcañ khespiyasiñ arunacapampejj mayar tucutaquiwa, uca arunacsti Diosaw parlañajjatac ewjjaraquitu. Tatit Jesucristosarojj yuspagartwa, jupasti acataquiw ch'am churitu, ucatsti nayarojj chekat uñt'itu, Jupan sirviripat uscusitu. Nayrajj jan wali arunacampiw jupa toke parlasa jisc'achäyäta, uñisisaw arcnakaraquïyäta. Uqham lurctsa ucasa, Diosajj nayarojj qhuyapayasituwa, ucapachajj nayajj janïraw iyawsirïcäyätti, janiraquiw cuntejj lurcäyäta ucjja yatcäyätti. Ucatwa nayataquejj Tatitun bendicionapajj wali jach'änjja, uqhamarac iyawsañasa munasiñasa jiwasan utji Tatit Jesucristoncatas laycu. Acajj chekawa, takeniw acjj iyawsapjjañapa: Cristo Jesusajj aca orakerojj juchararanacar khespiyiriw juti, ucanacatsti nayaw nayrïrïtjja. Ucatwa Diosajj nayatjja qhuyapayasitänjja, Jesucristojj nayjjaru take munasiñapa uñacht'ayañapataqui. Uqhamatwa nayajj nayrakat iyawstjja, nayar uñtasina mayninacajj jupar iyawsapjjañapataqui, uqhamat wiñay jacañanïpjjañapataqui. Uca luratanacapatwa jach'añchäwi churañäni wiñay jach'a Reyirojja. Jupajj janiw cunapachas jiwquiti, janiraquiw uñjcsnati uca take yatiñan mä sap Diosarojja. Uqhamäpan. Timoteo, nayan wawajja, aca ewjja chursma suma nuwasïwi nuwasiñamataqui iyawsañampi suma chuymampiraqui, cunjämtejj jilatanacajj nayrajj jumatjja parlapjjäna Diosan sutipana uqhamarjama. Mayninacajj chuymanacapar jan ist'apjjatapatwa, iyawsäwinacapanjja aynacht'apjje. Himeneompi Alejandrompejj uqhamaraquiw lurapjje, ucanacarusti nayajj Supayaruw catuyta arunacapampi Diosar jan juc'amp jisc'achapjjañapataqui. Nayrakatajj ewjjt'apjjsmawa Diosat mayipjjam, oración lurapjjam, Diosarus yuspagarapjjam take jaketa. Diosat mayiñasaraquiw marca apnakerinacataquisa, uqhamarac take autoridadanacataquisa, uqhamat samarañana jan llaquini jacasiñasataqui, Diosar catuyata, uqhamarac takerus suman uñjasaraqui. Aqham lurañaw sumajja, Khespiyiri Diosarusti acajj cusisiyiwa. Jupajj takenin khespiyatäñapwa muni, cunatejj chekäqui uc uñt'apjjañaparaqui. Mä sapa Diosaquiw utji, Diosampi jakenacampi sumancthapiyirejja mayniquiraquiw utji, ucasti Jesucristowa. Jesucristojj jiwañaruw catuyasiwayi takenin khespiyasiñap alañataqui, acasti horasaparuw yatiyasiraqui. Acataquiw nayajj chhijllatäta Tatitun arunacap parlañajjataqui, apostolöñajjataqui, iyawsañjjata uqhamarac cheka arunacjjata jan judiöpqui ucanacar yatichañajjataqui. Cunatejj chekäqui ucwa sista; janiw c'ariscti. Ucatwa muntjja takewjan jakenacajj Diosar mayipjjañapa, k'oma chuymampi amparanac aptasina, jan colerasisina ni tokesisina. Uqhamaraqui warminacajj cunatejj isisiñäqui ucac isisipjjpan; janirac sinti jiljañampis ñic'utanacapsa c'achachasipjjpati, ni korimpisa, perlanacampisa, ni wali jila alan isinacampisa, jan ucasti suma luräwinacampi c'achachasipjjpan, Diosar catuyata warminacjama. Warminacajj yatichäwinacjja amuc ist'apjjañapawa, take jaysañampi. Nayasti sistwa, warminjja janiw waquisquiti yatichañapa ni chacharu apnakañapasa, jan ucasti amuquïscañapawa. Diosajj nayrakatjja Adanaruw luräna, ucjjarusti Evaruraqui, Adanajj janiw sallkjatäcänti, jan ucasti warmiwa; sallkjayasisinsti jucharuw jalanti. Ucampis warmejj wawanïsina, uqhamarac lurañanacapa phokhasinwa khespiyasini, jupatejj iyawsañampi, munasiñampi, k'oma cancañampi suma amuyt'ampiraqui sarnakani ucajja. Acajj chekawa: “Maynitejj iglesian mä jilirïña munchi ucajja, uca luräwejj wali sumawa.” Ucatpï cawquïritejj obispöchi ucajja, jan qhitins camscayaw jacañapa. Mä sapa warmini, mä suma jacañan jacañapawa, take amuyt'ampi uqhamarac respetompi. Utapar sart'irinac catokañataquejja waquicht'atäñapawa, yatichañataquis asquïñaparaqui. Janiraquiw machirïñapäquisa, qhitimpis ch'ajjwirïñapäquiti, janiraquiw lunthatatampi jicjjatat kollks munañapäquiti. Antisas qhuyapayasirïñapawa, takenimpis suman jacañapa, janiraquiw kollke chuymäñapäquiti. Utapjja sum apnakañapa, wawanacaparus ist'asirïña ajjsart'aña yatichañapawa. Ucampis maynitejj utapjja jan sum apnakañ yatcchi ucajja, ¿cunjämrac Diosan iglesiap sum apnakaspasti? Obispojj janiw mä machak iyawsirïñapäquiti jan jach'a jach'a tucuscañapataqui, jan Supayjama pachpa juchañchäwiru aynacht'ascañapataqui. Jan iyawsirïpqui ucanacampis respetatäñaparaquiwa, jan cuna p'enkaru tincuscañapataqui, ni Supayan sipitaparusa jalt'ascañapataqui. Uca pachparaquiw diacononacajj suman uñjat chachanacäpjjañapa; arsutaparojj phokhañaparaquiwa, janiraquiw machjasiñapäquiti, janiraquiw lunthatatampi jicjjatat kollksa munañapäcaraquiti. Iyawsäwi toket khanañchatäquis ucjja sum catjjäsiñaparaquiwa, k'oma chuymanïñaparaquiwa. Nayrakatajj yant'atäpjjañapawa, ucat jan cuna juchanïpcchi ucajja, diácono cancañjj luraspawa. Uca pachparaquiw warminacas respetompi sarnakapjjañapa, jan arunac apnakeriraqui, suma amuyumpi sarnakasa, take cunans chekap lurasaraqui. Mä diaconojj mä sapa warminiquïñapawa, uqhamarac wawanacaparusa, utapanquirirusa sum apnakañapawa. Luräwinacap sum phokheri diaconojja asquit uñt'atawa, Tatit Jesucristoru iyawsatapatsa takpach iyawsañampiraquiw parli. Janc'aquiw jutañ munta jumar uñjiri; ucampis acjja kellkansmawa, inampis jan janc'a jutquirista, jumajj yatiñamawa Diosan familiapjama cunjäma sarnakañamasa Diosan cheka arunacap catjjäsqui arjjatcaraqui uca iglesiana. Janiw Diosar arcäwisana imantatäqui ucatjja payachasiñajj utjquiti, ucasti wali jach'awa: Diosajj jaker tucusaw uñstawayi; jupajj Ajayunsa asquit khanañchataraquiwa, angelanacansa uñjataraquiwa. Marcanacarojj yatiyatawa, aca orakpachanjja iyawsataraqui, alajjpachansa catokataraqui. Kollan Ajayojj khanacwa sasquejja, khepa urunacajj yakhepanacajj iyawsäwitjja cutekjjapjjaniwa, sallkjeri ajayunacar arcasina, uqhamarac ñankhanacat jutir yatichäwinacaru arcasina. C'ari chuyman jakenacaruw ist'apjjani, ucanacan chuymanacapajj janiw cuns amuycjjeti, parintat fierrompis nacsutäcaspa uqhama. Aca jakenacajj sapjjewa: “Janiw casarasiñasäquiti” sasa, uqhamarac yakhep mank'anac mank'añsa jarc'apjjaraquiwa. Diosawa mank'añanacjja luri iyawsirinacana uqhamarac cheka uñt'irinacan mank'añapataqui, Jupar yuspagarasina. Cuntejj Diosajj lurqui ucajj asquiraquiwa, take ucanacsti catokañasawa Diosar yuspagarasina, Diosan arupampi, oración luratanacampiw ucarojj k'omachi. Actejj yatichäta jilatanacarojja, Jesucriston mä suma sirviripäyätawa, ch'amañchasïtawa iyawsäwi arunacampi, suma yatichäwinac arcatamampi. Ucampis jan yäkamti aca oraken lokhe arunacaparojja. Sapürus Dios chuymaqui jacam. Janchin ejercicio lurañajj cunataquis asquiwa, ucampis Dios chuymäñawa juc'ampi take cunataquis asquejja, acapachan jacañataquisa uqhamarac jutiri urun jacañataquisa. Acajj chekawa, takeniw iyawsapjjañapa. Ucataquiraquiw irnaktan, uqhamarac toketas t'akhesiwaytan, jacquiri Diosaru suyt'äwis uscutas laycu, cawquïritejj takenin Khespiyiripäqui, juc'ampis qhitinacatejj jupar iyawsapjje ucanacana. Acanacjja ewjjt'am, yaticharaquim. Waynätam laycojj jan jisc'achayasimti, jan ucasti, iyawsirinacampi mä suma uñtcañ sarnakam parläwimana, sum sarnakañana, munasiñana, Cristor arquirin jacañana, iyawsäwina, k'oma cancañan jacasa. Nayan puriniñajjcamajja, jakenacan nayrakatapana Diosan arunacap leeñaru uchasim, jilatanacar ch'amañchasina, uqhamarac yatichasina. Jan chhakhayamti cuna ch'amtejj Diosajj churctam ucjja. Iglesianquir jilïrinacaw Diosan munañapata, amparanacapa jumjjaru lokjjatasina ucjja catokayapjjtam. Acanacatjja take chuymamampi amtasim, cunjämtejj jumajj nayrakataru sarcta uc takeni uñjapjjañapataqui. Jumapachpat imasim uqhamarac yatichäwimatsa, take cunansa ch'amani tucum. Uqhamtejj lurätajja jumapachpaw khespiyasïta, uqhamarac qhitinacatejj jumar ist'apctam ucanacarus khespiyaraquïtawa. Chuymani awquinacarojj jan tokemti, ucampis suma ewjjanac churam awquimäcaspas uqhama, waynanacarojj jilamarjam uñjam. Chuymani taycanacarusti taycamarjam uñjam, tawakonacarusti cullacamarjam uñjaraquim, take k'oma chuymampi. Chekpach jan tumpirini ijma warmirojj yanapam. Ucampis mayni ijma warminacajj wawanïscchi jan ucajj allchhinïscchi ucajja, jupanacpachpa yatekapjjpan pachpa familiapar yanapaña, cunja munasiñampitejj awquinacapajj munasïna uca pachpa munasiñampi. Acajj asquiwa, Diosarojj cusisiyaraquiwa. Mayni warmitejj chekpachana ijmächejja, sapaquirac kheparawayjjchi ucajja, Diosaruquiw suyt'i, jan karjtasinwa uruy aruma oracionjj luraraqui. Ucampis cawquïri ijmatejj jaccasinjja janchin munañaparjamac sarnakchi uquïrejja, jiwatäcaspas uqhamawa. Acanacjja ewjjt'awayaraquim, jan qhitins camscaya sarnakapjjañapataqui. Maynitejj jupanquirinacatjja jan llaquiscchejja, uqhamarac pachpa familiapar yanapt'añatsa jan llaquiscchi uquïrejja, iyawsäwjja jan uñt'iriwa tucu, mä jan iyawsirits juc'ampiwa. Ijmanacan listaparu uscuñataquejja sojjta tunca maranit amstaruw uscutäñapa, mä sapa chachaniquïcän ucaru. Suma luräwinac luririt uñt'atäñaparaquiwa, ucanacasti acanacäñapawa: ¿Wawanac uywpachänti? ¿Utaparu tumpirinac catokerïpachänti? ¿Take asqui cancañampi jilatanacaru yanappachänti? ¿T'akhesirinacarojj yanappachänti? ¿Cuna yakha suma luräwinaccha lurpachäna? Ucampis jan uscumti juc'a maranacani ijma warminacarojja, cunapachatejj pachpa amtäwinacapajj Cristotjja jayarst'ayi ucajja, wasitampiw casarasiñ munapjje, ucatsti juchaniw tucupjje arsutanacapar jan phokhatap laycu. Ucat juc'ampisa, utat uta sarnakasajja jayraw tucupjje, ucatsti janiw jayraquit tucupqui, jan ucasti arunacwa apnakapjje, take cun yatjjatañ munasa, jan waquisqui ucanac parlasaraqui. Ucatwa muntjja tawako ijma warmin casarasiñapa, wawanacanïñapa, utapsa sum apnakañapa, uqhamat uñisirinacaparojj amuct'ayañataqui. Ucampis mayni ijmanacajj sarakjjapjjewa, Supayaruw arcjjapjjaraqui. Mä iyawsir warmitejj ijmanacanïchi familiapanjja, ucarojj yanapañapawa, uqhamat iglesiataquejj jan mä llaquïscañapataqui, iglesiasti chekpacha jan uñjirini ijmanacaruw yanapt'anejja. Iglesia sum apnakqui uca jilïrinacajj suma uñjatäñapawa, qhitinacatejj Diosan arunacap parlapqui, uqhamarac yatichapqui ucanacajj yämasa juc'ampi suma uñjatäñapawa. Kellkatansti aqham siwa: “Grano taquir vacarojj jan ñucu uscumti.” Uca pachparaquiw: “Mä irnakerejj pagatäñapaw waquisi.” Mä chuymani jilïrirutejj juchañchapjjchejja, jan uca juchañchirinacaru yäkamti, janitejj paya jan ucajj quimsa testigo utjcchi ucajja. Ucampis qhitinacatejj juch lurasipcaqui ucanacarojj takenin nayrakatapan ewjjt'awayam, mayninacajj uc ist'asin ajjsarapjjañapataqui. Diosan nayrakatapanwa acanacjja ewjjt'awaysma, uqhamarac Tatit Jesucriston nayrakatapana, ajllit angelanacapan nayrakatapanaraqui. Aca luräwinacjja jan qhitiru arjjatasisina takenirus mayaqui uñjasina phokham. Jan qhitirus janc'aqui jilïrit utt'ayamti, jan mayninacampi chic juchanïscañamataqui; amuyasipunim take jan walitjja. Purac usumpi usuntatam laycojja, jan uma sapac umamti, jan ucasti mä juc'a vinjja umjjatt'araquim. Mayninacan juchanacapajja khanaquiw uñjasisqui janïra juchañchäwiru sarcasina, ucampis mayninacan juchanacapajja janiw uñjasquiti jan ucasti khepatwa uñjasisqui. Uca pachparaquiw asqui luräwinacajj khanac uñjasi; janis uñjascpan, ucampis janipuniw imantatäcaspati. Uywatanacajj uywirinacapataquejj wali ajjsartañanïpjjañapawa Diosan sutip jan jisc'achayañ laycu, ni jiwasan yatichäwisas jisc'achatäñapataqui. Mayninacatejj iyawsir uywirinacanïchejja, janiw iyawsirïtap laycuquiti juc'ac ajjsaratañapäquejja, jan ucasti uywatanacajj juc'amp suma uñjañampiw sirvipjjañapajja, qhitinacatejj jumanacan asqui luräwinacam catokapctam ucanacajj iyawsir uywirinacawa, munat jilatanacaraquiwa. Maynitejj c'ari yatichäwinac yatichchejja, ucatjja janiraqui Tatit Jesucriston suma yatichäwinacapjama yatichcchi, cuntejj jiwasan saräwinacasajj yatichqui, janirac ucarjamäquisa uquïrejj janiw cuns yatquiti, jan ucasti jach'a jach'a tucuriquiwa. Arunacjjata tokesiñ amtäwimpi usutawa. Acatwa utji envidiasiñanacajja, ch'ajjwañanacasa, usuchjasiñanacasa, uqhamarac pächasiñanacasa, uqhamaraqui alekat jan wali amtañani jakenacampi nuwasiñasa. Janiw cuna cheka arunacsa yatquiti, jan ucasti amuyatanacapatjja saräwipajj kollke jicjjatañäcaspas uqhamawa. [Acanacatjja jithektam.] Ucampis take cunäniñajj Dios chuymäñanacwa utji, cunatejj utjarapquistu ucampiqui cusisitästan ucapacha. Aca orakerojj janiw cuns apanctanti, janiraquiw cuns apcañäniti. Ucampis isisatejj utjascchejja, uqhamarac mank'añasatejj utjascchejja, ucampejj cusisitaquïscañasawa. Qhitinacatejj kamir cancaña thakapjje ucanacajja, janiw yant'anacarojj atipjapquiti, ucatsti take casta lokhe amtäwinacan sipitaparuw jalantapjje, ucatsti jan waliruw puripjje, jakenacarusti jiwañaru t'unjañaruw puriyaraqui. Kollkeru munañajja take jan wali luräwinacan saphipawa; ucatwa mayninacajj juc'ampi munapjjatap laycu iyawsañatjja maysaru saranucupjje, pachpa jacäwinacaparuw t'akhesiñampi yapjjatasipjje. Ucampis jumajja, Diosanquir chachjamajja, take acanacatjja jaltam, k'oma jacäwini saram, Dios chuyma, iyawsañani, munasiñani, jan pisi chuymt'añani, llamp'u chuymanïñanraqui. Iyawsäwin suma nuwasiñapan nuwasim, wiñay jacaña jicjjataraquim ucataquiw Diosajj jawstam, iyawsäwin suma arsüwipwa lurawayta takenin uñjcaya. Jichhasti Diosan nayrakatapanaraqui, cawquïritejj take cunaru jacañ churqui ucaru, uqhamarac Jesucriston nayrakatapana, jupasti suma arsüwi khanañcharaqui Poncio Pilaton nayrakatapana. Ewjjsmawa cuntejj siscsma ucjja jan mayjt'ayasa lurañamataqui, jan qhitimpis camscaya, Tatit Jesucristosan jutañapcama. Cunapachatejj tiempopajj purcani ucqhajja, Diosajj take acanacjja luraniwa, jupa sapaqui take ch'amani Diosajja, reyinacana Reyipa, tatitunacans Tatitupa. Jupa sapaquiw jan jiwquiti, jan qhitimpis jac'achcaya khananwa jacaraqui. Janiw qhiti jakes juparojj uñjquiti ni uñjcaraquispasa. ¡Jupanquirinacajja jach'añchatäpan ch'amaniraquïpan wiñayan wiñayapataqui! Uqhamäpan. Aca orakenquir kamirinacarojj sañamawa: “Jan jach'a jach'a tucupjjamti” sasa, janiraqui kamir cancañaparus alcatasipjjpati, ucanacasti tucusiriquiwa. Ucat sipanjja jacquiri Diosaru catuyasipjjpan, qhititejj take cunsa jilarquir churquistu cusisit jacañasataqui ucaru. Ewjjt'am sum sarnakapjjañapataqui, asqui luräwinacana kamirquipstapjjpan, ucatsti janc'aquiraquïpjjpan, cunatejj jupan utjqui uc mayninacaru churañataqui. Uqhamatwa yänacapajj utjani khepüru sum sayt'añapataqui, uqhamata wiñay jacaña catokapjjañapataqui. Timoteo, cunatejj jumaru catuyatäqui ucjja imam. Jan ist'amti ch'usa jan cunataqui asquïqui uca arunacjja, ni uca c'ari yatiñ cancañ sutinïqui ucarusa. Mayninacatejj aca casta yatichäwinacaru arcapjjchi ucajja, iyawsäwitjja saranucutäpjjewa. Tatitojj jumanacarojj qhuyapayasiñapampi bendispan. Naya Pablojj Jesucriston apostolopätwa, Diosan munañapat qhitata, cunjämatejj arsüwejj utjqui Cristo Jesusampi mayaru tucusin jacañjjata. Aca cartjja apayansmawa Timoteo, munat wawajja, Dios Awquejja uqhamarac Tatit Jesucristosajja jumarojj bendispan, qhuyapayasiracpan, samarañapjja churaracpan. Diosarojj yuspagartwa jumat amtasisina uruy aruma oracionanacajjanjja, qhitirutejj nayajj k'oma chuymajjampi sirvctjja, cunjämatejj awquinacajjajj lurcäna uqhama. Amtasipuntwa jachatanacamatjja, ucatwa uñjañ munirisma wali cusisiñajjataqui. Amtastwa chekpach iyawsäwinïtamata. Nayrakatajja Loida awichamampi, uqhamarac Eunice taycamampiw uca iyawsäwinïnjja, jumas uca pachpa iyawsäwiniraquïtawa. Ucatwa ewjjt'sma, jacatatayjjam cuna churäwtejj Diosajj churctam cunapachatejj nayajj amparajj jumjjaru lokjjatcäyätjja ucqha. Diosajj janiw ajjsarañ ajayu churquistuti, jan ucasti ch'amani, munasiñani, chekapar amuyt'aña ajaywa churistu. Jan p'enkasimti Tatitusjjat yatiyañjja, janirac nayats p'enkasistati. Jupa laycuw nayajj preso catutäscta. Ucat sipana t'akhesïwinacanjja t'akhesiraquim khespiyasiñ arunac laycu, cunjämtejj Diosajj ch'am churqui uqhamarjama. Diosajj khespiyistuwa, jawsaraquistuwa juparu catuyata jacañasataqui, ucasti janiw jiwasan cuna asqui luratas laycuti, jan ucasti uqhamänwa jupan amtäwipajja, uqhamarac Cristompi mayachasitas laycuw munasiraquistu. Diosasti munasistuwa, aca orakejj janïra utjcän ucqhatpacha. Ucampis jichhajj uca munasiñapjja uñacht'ayiwa Khespiyiri Jesucristosan jutäwipampi, cawquïritejj jiwañan ch'amapjja t'unjawayi khespiyasiñ arunac toke, uqhamarac jan t'unjatäcani uca jacañjja khanaruw apsuraqui. Diosajj nayarojj qhitituwa Tatitun arunacap khanañchañajjataqui, apostoljama qhitaraquitu jan judiöpquis ucanacar yatichañajjataqui. Ucatwa take acanacjja t'akhestjja. Ucampis acatjj janiw p'enkascti, nayajj yattwa qhitirutejj iyawscta uca, yatiractwa jupajj ch'amanïtapa qhä urucama nayaru cuntejj catuyquitu uc imañataquejja. Cuna suma yatichäwtejj churcsma ucatjja janipun sarakamti, iyawsäwinrac jacam, uqhamarac munasiñasajj utjquistu Cristo Jesusampi mayaru tucutas laycu ucansa. Jiwasanacan jacqui uca Kollan Ajayun yanapapampejj, imam cuntejj Diosajj catuyctam ucjja. Yatiractawa takeniw Asia sat provincianquirinacajj jaytanucjjapjjetu; jupanacat maynïrinacajj acanacawa: Figelo uqhamarac Hermógenes. Tatitojj qhuyapayaspan Onesíforon familiapatjja, jupasti walja cutiw samarañ churitu, janiraquiw p'enkasquiti nayan presötajjata. Ucat sipansa, cunapachatejj nayajj Romanccäyäta ucqhajja, jupajj jan inact'asaw thaketu, nayaru jicjjatañcama. Tatitojj churpan qhä urunjja qhuyapayasiñap catokañapataqui. Jumajj asquiw yattajja cunjämtejj Éfeso marcanjja yanapquistän ucjja. Jumasti wawajja, Cristo Jesusampi mayaru tucutas laycu bendicionas utjquistu ucampi ch'amañchasim. Cuntejj walja testigonacan nayrakatapan arsuri ist'quista ucjja, qhitinacatejj churañjamäqui, uqhamarac mayninacarus yatichirjamäqui ucanacarojj uca pachpa arunacampi ewjjt'am. Jumajj t'akhesiñanacamanjja t'akhesim Jesucriston mä suma soldadopjama. Janiw qhiti soldados cuartelanccasinjja yakha luräwinacar uchasquiti, jan ucasti comandantepan arsutaparjamaw sarnakañapa. Uca pachparaqui, qhititejj anatañaru uscusqui ucajja, janiw premio catokcaspati camachinacarjama jan phokhasajja. Qhititejj yapun irnakqui ucajja, waquisiw nayrakat cosecha catokañapajja. Acanac siscsma ucatjja lup'im, Tatitusti takwa amuyt'ayätam. Jesucristot amtasim, jupajj jiwatanac taypitwa jactawayi, rey Davidan sarakeripat nacitawa. Aca khespiyasiñ arunacaracwa nayajj parltjja. Aca Tatitun arunacap laycuraquiw nayajj t'akhesiscta, cadenampi chinuntata jake jiwayirïquiristsa uqhama; ucampis Diosan arunacapajj janiw cadenampi chincatatäquiti. Ucatwa take cuns t'akhestjja Diosan ajllitanacapar munatajj laycu, jupanacajj Cristo Jesusampi mayachasitasat jutquis uca wiñay jach'a khespiyasiña catokapjjañapataqui. Acajj chekawa: Jupampitejj jiwstan ucajja, jupampiraquiw jacañäni; t'akhesiñäni ucajja, jupampiraquiw jacañäni; jan uñt'iri tucuñäni ucajja, jupajj jan uñt'iriw tucuracstani. Juparutejj jan take chuyma arccañäni ucas, jupajj janiw armasquistaniti, Diosajj janiw jupapachpa armascaspati. Ac amtayam uqhamarac ewjjt'am Tatitun nayrakatapana: Jan arunacjjatjja ch'ajjwapjjpati. Aca ch'ajjwañanacajj janiw cunataquis asquïquiti, jan ucasti yakhanacaru mayjt'ayiriquiwa ucanacac ist'irinacataquejja. Cunäquipansa, mä suma irnakerjama Diosan nayrakataparu uñstam, jan cunatsa p'enkasiñani, chekaparu Tatitun arunacap parlasinaraqui. Amuyasim aca oraken jan cunataqui sirvir ch'usa arunacatjja. Qhitinacatejj aca arunac parlapqui ucanacajj sapürutjamaw jan walinacar jalantapjje, yatichäwinacapas janchir tucjir usjamaw tucjasqui. Jichhas ucaw pasasqui Himeneompi, uqhamarac Filetompisa. Jupanacajj cheka arutjja maysaruw saranucupjje: ‘Jiwatat jactañajj pasawayjjewa’ sasa. Uca arunacampiw sarnakapjje mayninacan iyawsäwinacap mayjt'ayasina. Ucampis Diosajj mä suma jan onjjtcaya kalltäwi uscuwayi, ucasti ucanjja aqham sas kellkantatawa: “Tatitojj uñt'iwa jupanquirinacarojja”; uqhamaraqui: “Take qhitinacatejj iyawsirïpqui ucanacajja take jan wali luräwinacatjja jithektañapawa” sasa. Mä jach'a utanjja janiw korit kollket lurat yänacaquit utjqui, jan ucasti utjaraquiwa lawata, uqhamarac ñek'et lurat yänacajja; mayanacajja jach'a urunacan apnakañataqui, mayanacasti inürunacan apnakañataquiraqui. Jach'a urun apnakatäñataquejja, uqhamarac Tatitur sirviñataquisa, catuyatäñataquisa, take jan walitjja k'omäñapapuniwa; ucqhawa cuna asqui lurañataquis sirvinejja. Waynanacan jan wali luräwinacapatjja jithektam, k'oma jacañan sarnakam, uqhamarac iyawsañana, munasiñana, sumancañana, qhitinacatejj Tatitur k'oma chuymampi mayipqui ucanacamp chica. Jan yäkamti lokhe ch'ajjwanacaru, ucanacajj jan cunatac asquiwa, jumajj yattawa ucanacajj nuwasiñacwa apani. Tatitun mä sirviripajj janiw nuwasiñanacan sarnakañapäquiti, ucatsipana takenimpis sumancañapawa. Munasirïñapawa yatichañataquejj sumäñapawa, uqhamarac llamp'u chuymanïñaparaquiwa. Jan ist'asirinacarusti llamp'u chuymampi ewjjt'añaparaquiwa, inampis Diosajj jan wali luräwinacapat cuttayasincaspa, uqhamat jupan cheka arunacap uñt'apjjañapataqui. Uqhamata p'arjjtapjjañapataqui, ucatsti Supayan sipitapatsa jaltapjjañapataqui, cawquïritejj preso catjjäsqui uqhamarac cuntejj juparojj lurañ munqui ucata. Yatiñamaraquiwa, khepa urunacanjja jan wali tiemponacaw jutani. Jakenacajj mich'aw tucupjjani, kollke chuymaraqui, jach'a jach'aw tucupjjani, jilamp parlirinacaraqui. Diosat jan wali parlapjjani, awquinacaparus janiw ist'cjjapjjaniti, jan yäkasirïnacäpjjaniwa, Diosar arcañarus janiraquiw jayscjjapjjaniti. Jan munasiñanïpjjaniwa uqhamarac jan qhuyapayasiñani, arunac apnakerinaca, jan wali luräwinacapjja janiw apanucupcaniti, wali khorunacäpjjaniwa, asqui luräwinacan uñisirinacaparaquïniwa. Aljantasirïpjjaraquiniwa, jan ajjsarasaw cuna jan walsa arsupjjaraquini, jach'a jach'a tucuñampi phokhantatäpjjaraquiniwa, jupanacan pachpa munañanacapacwa thakapjjani Diosan munañap thakañat sipansa. Suma Dios chuymäcaspas uqhamaw tucupjjani, ucampis chekpach Diosar arcañan ch'amapjja apanucupjjaniwa. Uca casta jakenacampejj jan cunans mayachasimti. Acanacasti utanacaru mantasinjja uca jucharar warminacaru sallkjerinacawa. Aca warminacajj take casta janchin munañapampi wayutäpjjewa, yatekasipquiwa, ucampis janiw amuyt'apquiti cheka arunacatjja. Cunjämatejj Janes, uqhamarac Jambres jan wali jakenacajj Moisés contra sayt'apjjäna, uca pachparaquiw uca jakenacajj Tatitun arunacapataqui sayt'apjje. Aca jakenacajj chuymatpach jan wali amtani jakenacäpjjewa, iyawsäwi toketjja apanucutäpjjewa. Ucampis janiw juc'amp nayrar sarapcaniti, takeniraquiw amuyasipjjani aca jakenacajj lokhenacätapa, cunjämatejj uca paninejj Moisés contra sayt'atapata pascäna, uqhamaraquiw pasani acanacampejja. Ucampis jumajj sumwa arcawayta nayan yatichäwinacajjaru, sarnakatajjaru, amtäwejjaru, iyawsäwejjaru, llamp'u chuymanïtajjaru, munasiñajjarusa, cunanactejj t'akhestjja uca llaquinacarusa. Jumajj asquiw yatta cunatejj Antioquía marcana, Iconio marcansa uqhamarac Listra marcansa t'akhescäyätjja ucanacjja, ucampis Tatitojj take acanacatjja imituwa. Chekaraquiwa, take qhitinacatejj Cristo Jesusar catuyat jacañ munapqui ucanacajj t'akhesiyatäpjjaniwa. Ucampis jan wali jakenacajj uqhamarac sallkjerinacasa jan walit juc'amp jan waliruw sarapjjani, sallkjasina, uqhamarac sallkjayasisina. Ucampis jumajj cuntejj yatekcta, ucat iyawscaracta ucarojj jan pächasis arcam. Jumajj asquiw yatta qhititejj yatichcäyätam ucjja. Jumajj wawatpachwa Tatitun arunacapjja yatta, uca arunacaw yatichiristam, uqhamarac khespiyañaru irpiristam Cristo Jesusar iyawsäwi toke. Take Kellkatasti Diosan amuyt'ayatawa, asquiraquiw yatichañataqui, chekachañataqui, uqhamarac k'oma jacañan sarnakañ yatichañataquisa, uqhamat Diosanquirinacajj wali yatiñanïpjjañapataqui, take casta suma luräwinacatac suma waquichatäpjjañapataqui. Diosan nayrakatapana, uqhamarac Tatit Jesucriston nayrakatapana, cawquïritejj jutcani mä jach'a reyjama jiwatanacaru jaquirinacaru taripañataqui ucan nayrakatapanwa wal ewjjt'sma. Tatitun arunacap parlam; waquisqui ucqhasa, jan waquisqui ucqhas parlapunim. Amuyt'ayam, ewjjt'araquim, ewjjanacs churaraquim, take llamp'u chuymampi yatichasa. Niya purininiwa cunapachatejj jakenacajj jan asqui yatichäwinac catokañ munapcani uca urunacajja; ucampis jupanacan munañanacaparjamaquiw walja yatichirinac thakapjjani, cunjämtejj jupanacajj yatichayasiñ munapjje uc ist'añataquiqui. Cheka arunacataquejj mayswa uñtapjjani, ucat sipana c'ari arunacaruw ist'apjjani. Ucampis jumajj take amuyt'añampipuni saram, t'akhesiñanac mutusina, khespiyasiñ arunac parlañaru uchasiraquim, lurañanacamjja sumrac phokham. Nayajj niyaw sacrificiot loktatäñataquëjjta; jiwañajjaw jac'achasinjjaraqui. Nayajj suma nuwasïwjja nuwastwa, tucuyäwcamaw jalaracta, iyawsañsti janiraquiw chhakaycti. Jichhajj suma coronaw suyasquitu, qhä urunwa chekapar uñjir Tatitojj churitani, cawquïritejj chekap taripirïqui ucajja. Janiw naya saparuquiti churquitani, jan ucasti take qhitinacatejj munasiñampi Tatitun jutañap suyt'asipqui ucanacarojj churaraquiniwa. Cunjämatsa nayar uñjirejj janc'aqui jutam. Demas satajj jaytanucuwayjjetuwa, jupasti aca oraken yänacaparuw juc'ampi munäna, ucatwa Tesalónica marcaru sarawayjje. Crescentejj Galaciaruraquiw sarjje. Titosti Dalmacia ucsaruw sarawayjjaraqui. Lucasaquiw nayampïsqui. Marcosaru thaktam ucatsti jumamp chica irpanim, irnakäwejjanjja nayarojj yanapitaniwa. Tiquicorojj Efeso marcaruw qhitjjta. Jutcäta ucqhajja, abrigojj apanirapitäta, Troas marcana Carpon utapan jaytatäsquiwa, uqhamarac libronacajjsa apanirapitäta, ucampi papelanacajj janipuniw armanirapitätati. Herreröquis uca Alejandrojj sinti jan walinacwa lurawayitu; Tatituw juparojj uñjascani cuntejj nayarojj lurquitu ucatjja. Uca jaketjja jumajj amuyasim, jupasti jiwasan yatichäwinacas contraw sarti. Cunapachatejj nayrakat arsuscäyätjja autoridadanacan nayrakatapana ucqhajja, janiw qhitis yanapt'quituti; takeniw jaytanucupjjetu. Ucampis janic Diosajj jupanacar juchañchcpati. Ucampis Tatituwa yanapitu, ch'am churaraquitu, uqhamat khespiyasiñ arunac parlañajjataqui, qhitinacatejj Tatitur jan uñt'apqui uca jakenacan ist'apjjañapataqui. Uqhamwa Tatitojj leonan lacapat khespiyitu. Tatituw take jan walit khespiyasquitani, uqhamarac alajjpach reinopataquiw imaraquitani. ¡Jach'añchatäpan jupajj wiñayan wiñayapataqui! Uqhamäpan. Aruntarapita Priscaru Aquilampiru, uqhamarac Onesiforon familiaparusa. Erasto jilatajj Corinto marcaruw kheparjje, Trófimo jilatarusti Mileto marcaruw usut jaytaniwayta. Janïra juyphi horasäquipan jutam. Eubulo, Pudente ucanacajj aruntanipjjtamwa, uqhamarac Linosa, Claudia cullacasa, uqhamarac takpach jilatanacasa. Tatit Jesucristojj jumampipunïpan, uqhamarac Diosajj qhuyapayasiñapjja churpan take jumanacjjaru. Naya Pablojj Diosan sirviripätwa, Jesucriston apostoloparaqui, jupan qhitataraqui qhitinactejj Diosajj ajllisqui ucanacar iyawsañar apaniñajjataqui, uqhamarac Diosan cheka yatichäwinacapsa uñt'apjjañapataqui, uqhamarac wiñay jacañ suyt'äwirusa. Uca jacañ churañataquejj Diosajj janïr aca orake kalltasquipanwa phokhañataqui arsuwayi, Diosasti uc arsusajj janiw c'arisquiti. Jichhajj horasaparuw Diosajj khanañchistu uca arsutapjja arup toke, cawquïritï Khespiyir Diosajj ewjjt'awayquitu jupan camachiparjam parlañajjataqui uca. Tito, iyawsäwi token wawajja, nayajj jumaruw kellkansma aca carta. Dios Awquisaraquiw bendicïtam, qhuyapt'ayätam, samarañ churaraquïtam, Jesucristo Khespiyiris toke. Cunatejj lurañanacajj utjcäna uca laycuw Creta islarojj jaytaniwaysma, cunjämtejj nayajj siscsma uqhamarjama sapa marcanquir iglesianacan jilïri irpirinac utt'ayañamataqui. Mä jilïri irpirejj jacañapawa jan qhitin cuns camscaya. Mä sapa warminiquïñapawa. Wawanacapajj iyawsirinacäñaparaquiwa, janiraquiw jan walitsa ni jan wali sarnakeritsa uñt'ayasipjjañapäquiti. Qhititejj obispot uchatäqui ucajj Diosan yänacap uñjirit uchatawa, ucatwa waquisi chekap jacañapajja. Janiw jalta chuymäñapäquiti, jan wali chuymanïñapäquisa, machirïñapäquisa, ch'ajjwañ munirïñapäquisa, janiraquiw lunthatasiñampi jicjjatat kollksa munañapäquiti. Jan ucasti janc'aquïñapawa utapar visitanac catokañataquejja, takerus qhuyapt'ayirïñapawa, suma amuyun jake, asquiraqui, Diosar catuyata, suma yatichataraqui. Uqhamaraquiw catjjäsiñapa yatichatäqui uca cheka arunaca, uqhamat yakhanacar waytt'añapataqui uca suma yatichäwimpi, uqhamarac qhitinacatejj jan Diosar ist'añ munapqui ucanacar iyawsayañapataquisa. Ucampis waljaniw sayt'irinacajj utjapjje, judionacat yämasa juc'ampiwa, ucanacasti jan walinac parlapjje ucat jakenacar sallkjapjje. Ucanacarojj amuct'ayañaw waquisi. Familiapachanacwa mayjt'ayapjje, cunatejj jan walïqui ucanac yatichasina, jan wali chuymampi kollke jicjjatasiñ laycuqui. Pachpa Creta islanquir profetapaw marca masinacap toke arsüna: “Cretanquirinacajj c'arïpjjapuniwa, ajjsarcañ animalanacjama, sinti mank'erinaca jayra jakenacäpjjewa” sasa. Ucsti chekwa säna, ucanacarojj jumajj wal tokenokam iyawsañanacapan chekäpjjañanacapataqui. Janiraqui yäkapcpasa judionacan nayra parlanacaparu, ni chekapat saraker jaken arunacaparus ist'apjjpanti. Qhitinacatejj k'oma amuyunïpqui ucanacataquejj take cunas k'omawa, ucampis jan suma amuyunïpqui ucanacataquejj janiw cunas walïquiti, jupanacan amuyunacapas, chuymanacapas k'añütap laycu. Jupanacajj: Diosarojj uñt'apjjtwa sapjjewa. Ucatsti luräwinacapampejj janiw uqham uñacht'ayapquiti, jupanacajj uñisirinaca, jan yäkasiñan khoru jakenacäpjjewa, janiraquiw cuna sumsa lurirjamäpquiti. Cuntejj parlctas ucajj mayaquïñapaw k'oma yatichäwimpejja. Chuyman jilïrinacasti jan camscayäpjjpan, ajjsart'añani, suma amuyuni, suma iyawsañani, munasiñani, uqhamarac llamp'u chuymani. Uqhamaraqui jilïri warminacajj suma sarnakerïpjjpan. Janiraqui aru apnakerïpjjpati ni machirïpjjpasa. Mayninacataquisti mä sumar uñtatäpjjañapawa. Uqhamat tawak warminacarus chachanacapar munañ yatichañataqui, uqhamarac wawanacapar munañsa. Suma amuyunïpjjañapawa, k'oma chuymaninaca, uqhamarac utapsa sum apnakerinaca, suma chuymaninaca, chachanacaparus ist'irinaca, jan qhitisa Diosan arupatjja jan wali parlañapataqui. Uqhamaraqui waynanacarus waytt'am suma amuyunïpjjañapataquipuni. Juma pachparaqui mä suma uñtäwi uñacht'ayam take cunansa. Yatichañansti cheka cancañampi yaticham, phokhasaraqui, suma parlasaraqui jan qhitins juchañchañapataqui, uqhamatwa qhititejj conträqui ucajj p'enkachat amuyasini, janiraquiw jumanacjjatjja cuna jan wals parlcaniti. Uywatanacarusti ewjjt'am, uywirinacaparu take cunansa ist'apjjpan, janiraqui jupanacarojj ayncatapjjpati. Janiraqui lunthatasipjjpasa, jan ucasti suma cheka jakenacäpjjpan, jacäwinacapajj takens uñjcata, Khespiyir Diosan yatichäwipajj sumätapa yatipjjañapataqui. Diosasti uñachayistuwa qhuyapayasiñapjja khespiyasiñap apanisa take jaketaqui. Uca qhuyapayasiñaparaquiw yaticharaquistu juchampi, acapachar munañampi apanucjjañasa. Ucatsti aca orakenjja mä suma amuyumpi, chekapana Dios chuymaraqui sarnakañasa. Yaticharaquistuwa mä cusiscañ suyt'äwimpi jacañasa, jach'a Khespiyiri Jesucristo Diosajj uñstancani uc suyasina. Jupawa jiwas laycu jiwawayi jan walinacat jiwasar khespiyañataqui, k'omachañataqui, uqhamata jupancañataqui jan karjasisa asqui lurañasataqui. Acanacwa jumajj yatichañamajja, yanapt'asa, uqhamarac take jilïr cancañampi ewjjt'asa jan qhitimpis jisc'achayasisa. Iyawsirinacarojj amtayaraquim, marca apnakerinacaru, jilïr autoridadanacarus ist'apjjañapataqui, uqhamarac cunatejj sumäqui uc lurañataquis janc'aquïpjjañapataqui. Janiraqui qhiti toksa jan waljja parlapjjpati, jan ucasti sumanquirïpjjpan, uqhamarac munasiñani llamp'u chuyma takenirusa uñacht'ayasa. Jiwasajj nayrajj uqham jan amuyt'anïpjjaraquïyätanwa, Diosar jan jaysiri, chhaktata, uqhamarac cunayman jan wali munañanacan esclavopäyätanwa. Ñankha lurañanacana, envidiasiñanacana jacascaraquïyätan uñisita, uqhamaraqui jiwascam uñisisisa. Ucampis cunapachatejj Khespiyir Diosajj qhuyapayasiñapa, munasiñapsa take jakenacaru uñacht'ayistojja, janiw cuna asqui luratas laycuti, jan ucasti qhuyapayasiñap laycuwa khespiyistu jarekäwi toke. Kollan Ajayu toke machakat naciyaraquistu machak jacañ churasa. Khespiyir Jesucristo tokew Diosajj Kollan Ajayu jilarquir churistu, uqhamat qhuyapayasiñapan jiwasar catokañapataqui, uqhamarac wiñay jacañ suyt'ctansa uc catokañasataqui. Aca arunacasti chekawa, nayajj juman ch'aman sayt'asiñam munta, qhitinacatejj Diosar iyawsapjje ucanacajj asqui lurañanacaru uchasipjjañapataqui. Ucanacajj asquiwa sumaraquiwa taketaquisa. Ucampis jan munamti jan wali jisct'anaca, nayra arunaca, ch'ajjwanaca, uqhamarac Moisesan leyipjjata ch'ajjwañanaca. Ucanacajj inamayawa, jan cunatac asquiraquiwa. Maynitejj iglesian jan walt'aycchi jaljtayasa, ucarojj mä pä cuti ewjjt'am, ucattejj jan ist'ätam ucqhajja, ankar jakonucjjam. Ucampejj yattawa uca jakejj aynacht'jjatapa, juparusti pachpa juchapawa juchañchasqui. Cunapachatejj qhitancäma Artemasaru jan ucajj Tiquicorusa ucapachajja, jutañamapuniwa nayamp Nicopolisan jiquisiri, juyphi horasasti ucancañwa amtasta uca laycu. Jumajj yanapt'apunïtawa cunansa Zenas abogadorojja, uqhamarac Apolosarusa cunajj waquischi uc churasina, uqhamat jupanacajj sarasipcañapataquiqui, janiraqui cunas pist'pati jupanacan saräwinacapana. Uqhamaraqui jiwasanquirinacajj yatekapjjpan asqui luraña, yanapt'añansa pist'ayasiñ horasanacajja, jacäwinacapan asquïñapataqui. Take qhitinacatejj nayampïsqui ucanacajj aruntanipjjtamwa. Iyawsañan munat jilatanacasaru aruntaraquim. Diosajj qhuyapayasiñapa take jumanacjjaru churanpan. Naya Pablow Cristo Jesús laycu preso catuntatäsina, Timoteo jilatamp cuna aca carta kellkanipjjsma, nanacamp chic irnakeri munat Filemón, uqhamaraqui utaman tantachasquis uca iglesiaru, Apia cullacampiru, Arquiporu, jupasti nanacamp chica nuwasïwinquiriwa. Dios Awquisan uqhamarac Tatit Jesucristompin bendicionanacapampi, sumancañapampi jumanacan utjpan. Oracionanacajjanjja jumat amtasisajja Diosarojj yuspagarapuntwa. Nayajj yattwa jumajj Tatit Jesucristor munatama, iyawsatamsa, uqhamarac take qhitinacatï Diosancapjje ucanacar munatamsa. Diosarojj maytwa, qhitinacatï juman iyawsäwim toke iyawsapqui ucanacajj sum amuyt'apjjañapataqui, take bendicionanacas Cristo Jesús laycu utjquistu ucanacata. Uqhamasti jilata, wali cusisitätwa, ch'amañcht'ataraquïtwa, juman munasiñama utjatapata, uqhamarac juma toke chuymacht'atächi iyawsirinacan chuymapajj uca laycu. Nayasti Criston apostolopjamajj arunirïstwa cunatejj lurañamäqui uc jumar lurayañataquejja, ucampis munasiñat jumarojj achict'assma. Naya Pablosti niya chuymanëjjtwa, uqhamarac jichhajj Cristo Jesús laycuw catuntatäscaracta. Jichhasti achict'assmawa Onesimotaqui, jupasti aca carcelan ajayun wawajjaw tucjje. Mä urunacanjja jumataquejj Onesimojj jan cunatac asqui esclavönwa, ucampis jichhajj jumataquis, nayataquis asquëjjewa. Jichhasti wasitatwa qhitanjjsma, catokjjamay naya pachparus catokquitasma uqhama. Nayasti muniriscäyätwa acan nayampi kheparañapa juma lanti nayar sirviñapataqui, Tatitun arunacap laycu presöñajjcama. Ucampis janiw cunsa juman jan camsatajj lurañ muncti. Cuntejj jumajj yanapquista ucajj jan nayan jariyatjama lurañamataqui, jan ucasti juman munañamata lurañamwa munta. Inas ucataqui Onesimojj jumat saracchïyätam mä kawkha urunacataqui, jichhat ucsaru jumampipunëjjañapataqui, janiw mä esclavjamati jan ucasti mä esclavot sipansa juc'amp suma, mä munat jilarjama. Nayajj wal juparojj munasta, ucampis jumajj juc'ampwa juparojj munaspachäta; janiw mä jakerjamaquiti jan ucasti Tatitunjja mä jilarjama. Uqhamasti nayarutejj juman jilamat uñt'aschista ucajja, nayarus catokquitasma uqhamay juparojj catokjjam. Inas cuna jan wals lurstam, jan ucajj mä kawkha manumächi ucjja, nayaw ucjja phokjjäma. Naya Pablowa acjj amparajjampi kellkanta. Nayaw phokjjäma. Jumar jan sañ laycu, jumas nayarojj juma pachpatjja manüscaractawa. Jïsa jilata, acanay qhuyapt'ayita, Tatitunquir jilatjamajja, chuymajjsti cusisiyaraquïtawa. Kellkansmawa, juman jaysasir, chuymanïtam yatisa, uqhamarac cuntejj maycsma ucatjja juc'ampi lurañamjja yatiractwa. Ucjjarusti korpachasïwi waquicht'arapita, nayasti suyt'asctwa jumanacan oracionanacamatjja Diosajj wact'ayaniwa nayan jumanacar uñjiri jutañajjataqui. Cristo Jesús laycu nayamp chica carcelanquir Epafrasaw aruntanipjjtam. Uqhamaraqui nayar yanapquitus uca Marcosampi, Aristarcompi, Demasampi, Lucasampejj aruntanipjjaractamwa. Tatit Jesucristosay qhuyapayasiñapa jumanacjjarojj churanpan. Nayra urunacanjj Diosajj awquinacasarojj walja cutiwa parläna cunayman toketa profetanac toke. Jichhasti aca khepa urunacanjja, Yokap tokew parlaraquistu. Diosaraquiw aca oraksa luri aca Yokap toke, uqhamarac take cuns jupar jaytaraqui. Jupawa Diosan jach'a c'ajquir khanapajja, juparaquiw cunäquitejj Diosajj uc uñacht'ayirejja, juparaquiw ch'aman arupampejj take cuns catjjäsi. Juchanacasat k'omachasinjja, alajjpachanjja Diosan tronopan cupëjjaparuw kont'asi. Diosan Yokapajj angelanacat sipans jilïriw tucu, jupasti herencianjja jupanacat sipansa juc'amp jach'a suti catoke. Diosasti janiw cunapachas cawquïr angelarus sisquiti: “Jumätaw Yokajjajja; nayaw jichhürojj jacañjj chursma” sasajja. Janiraquiw cawquïr angelats siscaraquiti: “Nayasti jupataquejj awquipäyawa. Jupasti yokajjaraquïniwa” sasa. Ucampis yakhawjanjja, sapa munat Yokapa acapachar uñstayasajj saraquiwa: “Diosan take angelanacapajj juparojj yupaychapjjpan” sasa. Angelanac toketjja Diosajj saraquiwa: “Angelanacajj thayjamäpjjpan, sirvirinacapasti nina akerinacjamaraquïpan” sasa. Ucampis Yokap toketjja saraquiwa: “Juman tronomajj, Dios Tata, wiñayataquiwa. Apnakatamas chekaparaquiwa. Cunatejj chekäqui ucwa muntajj, jan walïqui ucsti uñistawa; ucatwa juman Diosamajj chhijllastam, jumjjarojj juc'amp jila cusisiñjj churtamjja mayninacat sipansa. Saraquiwa: “Jumaw Tata, kalltanjja aca orakjja usctajja, amparamampiraquiw alajjpachanacjj lurtajja. Ucanacajj tucusiniwa, ucampis jumajj wiñayataquipunïyätawa. Take ucanacajj isjam merk'ew tucusini. ¡Mä isjamarac ucanacarojj suc'thapïta, isjam isinucutaraquïniwa! Ucampis jumajj wiñayas pachpaquïscätawa; jacañamajj janipuniw tucuscaniti.” Diosajj janiw cunapachas cawquïr angelanacaparus sisquiti: “Cupëjjajjaru kont'asim, uñisirinacamaru jumampi takjjatayañajjcama” sasa. Take angelanacaw ajayüpjje Diosar sirviñanjja, ucanacasti qhitinacatejj khespiyasiñ catokapcani ucanacar yanapt'añatac qhitanitäpjjewa. Ucatwa cuntejj ist'ctan ucarojj wali amuyu uchañasa, jan thaquit maysar saranucuñataqui. Cawquïr camächi arunacatejj Diosajj nayra pachanacan angelanac toke churascäna ucajja khanañchatänwa, ucatsti qhitinacatejj juchañchasipjjäna, uqhamarac uca arunacarus jan ist'apcäna ucanacajj waquisitaparjam mutuyatäpjjänwa. ¿Cunjämrac jaltañänisti, jiwasatejj uca jach'a khespiyasiñjj jan yäkcañäni ucasti? Pachpa Tatituw nayrakatajj yatiyäna aca khespiyasiñatjja, ucjjarusti qhitinacatejj ist'apcäna ucanacaraquiw uca arjj sum yatjjatapjjaraquïna, ucatsti jiwasaruw churanistu. Uqhamarusa, Diosaraquiw khanañcharaqui unañchanacampi, muspharcañ jach'a luräwinacampi, walja milagronacampi, uqhamarac cunayman toket churquistu uca Kollan Ajayu toke, munañaparjama. Diosajj janiw angelanacan munañaparu uscquiti, cawquïrittejj parlasctan uca khepa orakjja. Ucampis, mä chek kellkatanjja mayniw aqham khanañchi: “¿Cunarac jakesti jupat amtasiñamataquisti? ¿Cunarac jiwir jakesti, ch'am churañamataquisti? Jakerojj angelanacat mä juc'a sullcac lurtajja, aytat cancañampi, jake cancañampiw juparojj pillunttajja. Take luratanacam apnakañapataquiw catuytajja.” Uqhamasti take cun jaken munañapar uchasinjja, Diosajj janiw cuns jaytcänti jan jupan catuyatjja. Uqhamäcchi ucampis janiw jichhacamajj uñjctanti take cunas jupar jaysapjjatapjja. Ucampis Jesusarojj uñjtanwa, juparusti Diosajj angelanacat sipansa menosaruw tucuyi mä juc'a tiempotaqui. Diosajj munasiñapatwa munäna taketac jiwañapa, jichhasti jach'a cancañapampi uqhamarac jach'añchäwimpi coront'atawa jiwañan t'akhesitap laycu. Jupïpanaracwa take cunas Diosataquejj utjasqui, Diosasti muniwa take wawanacapanjj utjañapa jupan jach'a khapak marcapana. Ucatwa Diosajj t'akhesiña toke sum tucuyäna jupanacan Jesucristo khespiyiriparojja. Qhitinacatejj catuyatäqui uqhamarac catuyqui ucasa, takew pachpa Awquinqui. Ucatwa Diosan Wawapajj jan p'enkasquiti: “Jilatanaca” sañjja. Kellkatanjja aqham siwa: “Jumatjja jilanacajjaruw parlä, tantachasïwi taypina jumarojj k'ochunacampi yupaychäma” sasa. Saraquiwa: “Nayajj Diosaruw catuyasï.” Wasitampiw saraqui: “Acancasctwa, Diosajj churquistu uca wawanacampi” sasa. Mä familian wawanacapajj mä janchita, uqhamarac mä wilat jutiriquiwa; Jesusajj janchimpit wilampit jutaraqui uqhamat jiwañapataqui, ucatsti qhititejj jiwayañatac ch'amanïcän ucaru t'unjañataqui, ucasti Supayawa. Uqhamatwa khespiyat sarnakañ churi take qhitinacatejj jiwañar ajjsarasin esclavjam jacasipqui take jacäwipana ucanacarojja. Chekpachansa janiw angelanacar yanapt'ir jutquiti, jan ucasti Abrahaman wawanacapar yanapt'iriw juti. Ucataquipï waquisïnjja take cunansa jilanacapjam tucuyatäñapajja, qhuyapayasiri, cheka jach'a sacerdotëñapataqui Dios nayrakatana, uqhamarac sacrificio toke take jakenacaru juchanacap apakañataqui. Camistejj jupa pachpa t'akhesiwayi, uqhamarac yant'at uñjasiwayquejja, ucatwa jichhajj yanapt'araquispa qhitinacatejj yant'ar puripqui ucanacarojja. Uqhamajj Diosar catuyat jilatanaca, jumanacasti qhitinacarutï Diosajj jupatac jawsapctam ucanacäpjjtawa. Wal amuyapjjam Cristo Jesusatjja, jupasti iyawsañan arcäwisanjja mä apostolowa jilïri sacerdoteraqui. Jesucristojj phokhapuniw Diosataquejja, juparaquiw aca sirviñataquejj utt'ayata, cunjämatejj Moisesajj Diosan utapan sirviñanjj phokcaraquïnjja uqhama. Jesusarojj waquisiw Moisesat sipans juc'amp jach'ar aptañajja cunjämtejj uta lurirejj utat sipans juc'amp jach'añchatajja uqhama. Sapa utaw maynin luratäñapa, ucampis Diosaw luri take cunatejj utjquis ucanacjja. Uqhamapï, Moisesajj mä suma sirvirjamänjja Diosan utapanjja; jupan lurañapasti cuntejj Diosajj siscani ucanacat parlañänwa. Ucampis Cristojj mä wawjamajj chekawa uca Diosan utapjjarojja. Uca utasti jiwasanac pachpätanwa, take chuymatejj sarascaquiñäni, uqhamarac tucuycama iyawsañäni cusisita suyt'äwisana ucajja. Ucatpï, camisatejj Kollan Ajayojj Kellkatan sejja: “Jichhürutejj jumanacajj ist'apjjäta cuntejj Diosajj sisqui ucjja, jan kala chuymäpjjamti qhaya Dios contra tucurinacjama. Jupanacasti wasaran Diosar colerayapjjäna. Ucanwa jumanacan nayra awquinacamajj nayarojj colerayapjjetu pusi tunc mara nayan luratanacajj uñjapcchïn ucasa. Ucatwa colerasta uca jakenacataquejja, ucat saracta: ‘Chuymanacapanjj jayanpun sarnakapjje, ucatsti janiw thaquejj-jja uñt'añ munapquiti.’ Ucatwa colerasta jupanacataquejja, ucatsti juramentompiw arsuracta, janiw mantapcaniti nayampi samarirejja” sasa. Jilatanaca, amuyasipjjam, jan jumanacatjja qhitis jan wali chuymanïpati uqhamat jacquir Diosat jithektañapataqui jupar jan iyawsatapata. Ucampis, maynit maynicam sapüru ch'amacht'asipjjam, jichhüru tiempojj utjquipana, jan qhitis jumanacat juchamp atipjatäñapataqui, ucat chuymapajj jan wal tucuñapataqui. Tucuycamatejj take chuyma arcañäni take iyawsañampi, cunjämatï kalltatpacha utjquistu uqhama, ucapachajj Cristompejj utjistuw cunatejj jiwasanccani ucajja. Aqham sataraquiwa: “Jichhürojj, jumanacatï cuntejj Diosajj sisqui uc ist'apjjätajja, jan kala chuymanïpjjamti, qhaya Dios contra tucurinacjama” sasa. ¿Qhitinacaraquïnsti Diosan arup ist'asina juchachasirinacasti? Take qhitinacarutejj Moisesajj Egipto oraket apsuncatayna ucanacäpjjänwa. ¿Qhitinacampiraquis Diosajj pusi tunc mara coleratänjja? Juchachasirinacampi, cawquïrinacatejj wasaranjj jiwarapjje ucanacampiwa. ¿Qhitinacaruraquis Diosajj juramentompejj arsuraquïnjja: “Janiw mantapcätati nayamp chic samarirejj” sasajja? Qhitinacatejj jan ist'apcäna ucanacaruwa. Uñjaractanwa, jan iyawsapjjatap laycojj janiw mantañataqui ch'amanïpcänti. Uqhamasti, Diosampi samarir mantañatac arsüwejj jiwasatac utjquipanjja amuyasirïñasawa, ucatarac jumanacat cawquïris jan mantcaspati. Jiwasanacarusti khespiyasiñ arunacjj churaraquistuwa, jupanacarus churqui uqhama; ucampis jupanacarojj janiw cunats sirvquiti uca arunac ist'apjjatapajja, jan iyawsasa ist'apjjatap laycu. Ucampis jiwasa iyawsirinacaw uca samarañarojj manttanjja, ucatjja Diosajj saraquiwa: “Ucatwa jupanacampejj colerasta, ucat juramentomp saracta: Janiw mantapcasmati nayamp samarirejj” sasa. Ucampis Diosajj luräwipjja tucuyjjänwa aca orake lurcän ucqhatpacha. Kellkatanjja mä chekanjj aqham siw samarañ urutjja: “Diosajj pakallko urunwa take luräwipatjja samaräna” sasa. Wasitampiw kellkatanjj saraqui: “Janiw mantapcaniti nayampi samarirejja” sasa. Ucampis yakhepanacajj janïraw uca samarañ chekarojj mantapquiti, qhitinacatï nayrakat khespiyasiñ arunac ist'apqui ucanaca jan ist'asipjjatap laycu. Ucatwa Diosajj wastatamp mä uru chimpt'i, ucasti jichhüruwa. Diosajj parlistuwa cuntï Davidajj khepa tiemponacan Kellkatanjja siscäna aqhama: “Jumanacatejj Diosan arunacap jichhüru ist'apjjätajja, jan kala chuyma tucupjjamti” sasa. Josué chachatejj uca samaraña israelitanacar churasapänjja, Diosajj janiw wastatamp yakha urutjja parlcasapänti. Uqhamajj, mä asqui samarañaw Diosan marcapataquejj utjasqui. Qhititejj Diosampi samarir mantqui ucajj samariw irnakäwipatjja, cunjämtï Diosajj irnakäwipat samarcäna uqhama. Uca samarañar mantañataquejj waquisipï wal ch'amañcht'asiñasajja, jan qhitis qhä jan iyawsirinacjama sarnakpati. Diosan arupasti jacasquiwa, jach'a ch'amaniraquiwa. Purapar arini espadat sipansa juc'ampi ariraqui, ucasti almampir ajayumpirojj juc'amp mankhacamaw puri, lup'ïwinacsa, chuyman amtäwinacapsa khanstayaraquiwa. Janiw cunas Diosan luratanacapatjja jupat imantascaspati, take cunaw khanstayata, uqhamarac jist'arata qhitirutejj jaqhuta churcañäni ucan nayrakatapanjja. Diosan Yokapa Jesusaw jiwasan jach'a jilïri sacerdotesajja. Juparaquiw Diosan nayrakataparojj mantejja. Ucatwa juparojj take iyawsañasampi arcañasajja. Jiwasan uca jach'a jilïr sacerdotesasti qhuyapt'ayasistaspawa t'uqha cancañasanjja, jupa quicparaquiw take casta yant'anaca jiwasjama t'akhesiwayi, ucampis jan juchar purisa. Uca laycuw iyawsañasampi jac'achasiñasa munasir Dios Awquisan tronoparojja, jiwasat qhuyapt'ayasiñapataqui, uqhamarac munasiñapata jiwasar yanapt'añapataqui, p'ist'ayasctan uca horasanacana. Sapa jach'a jilïr sacerdotew jakenac taypit ajllitajja, uqhamarac utt'ayatajja Dios nayrakatan jakenacat uñstañapataqui, ofrendanacampi sacrificionacampi take juchanacata loktañapataqui. Cunjämtejj pachpa sacerdotejj janchin t'uqhasiñanacapjja t'akhesi, ucatwa qhuyapt'ayasiraquispa jan amuyt'irinacatsa, uqhamarac saranucutanacatsa. Uqhamaraqui jupan pachpa t'uqha cancañap laycuw sacrificionacjja loktañapa jupan juchanacapata, cunjämtejj jakenacan juchanacapatjja lurquejj uqhama. Janiw qhitis jupa pachpatjja jilïri sacerdotëcaspati, ucampis Diosaw jawsi, ucat uca suma jach'añchäwi churaraqui, cunjämtï Aaronar churcäna uqhama. Uqhamaw Cristompejj lurasiraqui; jupajj janiw jilïri sacerdotëñjja jupan munañapat utt'ayasquiti, jan ucasti Diosaw uca jach'añchäwjja churi, cunjämtï sänjja: “Jumajj yokajjätawa; nayaw jacañjj jichhüru chursma. Kellkatanjj yakha chekawjanjja saraquiwa: “Jumajj wiñayatac sacerdotëtawa, Pachpa Melquisedec castata” sasa. Cunapachatï Cristojj oraken jacascän ucqhasti, jach'atwa oracionanacsa wali achict'añampi luräna, Diosaru wali jacht'asisaraqui, qhititejj jiwañat khespiyañataquis ch'amanïcäna ucaru; Diosasti ist'änwa Dios chuymätapata. Uqhamaw Cristojj Yokapäcasina t'akhesiñap toke jaysañjja yatekäna. Uqhama suma tucuyatäsinjja wiñay khespiyasiñ chuririw tucu take jupar jaysirinacarojja; Diosaraquiw jilïr sacerdotetjja utt'ayaraqui Melquisedec castata. Aca toketjj waljaw sañasajj utjasqui, ucampis ch'amaw uc amuyt'ayañajja, jumanacasti janiw ucjja mäqhi amuyt'apctati. Acqha tiempotjja, jumanacajj niya yatichirinacäjjapjjañamänwa; ucampis waquisiscaquiwa wasitamp amuyt'ayaña Diosan kallta yatichäwinacapatjja. T'uqharjjapjjactawa, mank'a lantsti, leche umapjjañamawa. Lechemp uywatanacasti ñuñusquir wawanacjamawa, ucanacasti janiw cunäquitejj cheka jacäwejj ucjj amuyt'apquiti. Ucampis waña mank'ajj jach'a jakenacataquiwa, ucanacajj amuyt'asiñjj yatjjapjjewa. Cunatejj walïqui, jan walïcaraqui uc uñt'añsa yatjjapjjaraquiwa. Uqhamasti nayrar sarantañäni jach'a jaker tucuñcama, Cristo toket kallta yatichäwinac maysar apanucusa. Jan juc'amp parlcjjañäniti kallta yatichäwinacatjja, cuna luräwinacatejj jiwañar apqui ucanacat arrepientisiñata, uqhamarac Diosar iyawsañampita, bautismo toket yatichäwimpita, iyawsirinacjjaru amparanac uchañjjata, jiwatanacan jacatatañapata, uqhamarac wiñay t'akhesiñampitjja. Sarantascaquiñäniy nayrakataru, Diosajj munchi ucapachajja. Qhitinacatejj Diosan khanapan sarnakapjjäna, Diosajj churqui ucsa mallt'apjjaraquïna, uqhamarac Kollan Ajaysa catokapjjaraquïna, Diosan suma arunacapsa mallt'apjjaraquïna, jutir jacañan ch'amapsa suyt'apjjaraquïna, jupanacatejj Tatitut jithektapjjaspa ucapachajja, janiw jupanacar wasitat cutiquipstayancsnati, jupanacpachaw Diosan Yokaparojj ch'accatasipqui, jakenacan larusiñapataquiw uchapjjaraqui. Jupanacasti cunjämatejj orakejj jallu catokejj sapa cuti jallu puripanjja uqhamäpjjewa. Uca oraketejj sum achchi irnakerinacataqui ucqhajja, Diosan bendicionapwa catoke. Ucampis ch'aphinacaqui, uqhamarac jan wali koranacampiqui achuscchi ucajja, janiw cunataquis walïquiti; ucasti Diosan maldicitäniwa, tucuyarusti ninar phichhantatäniwa. Uqham parlctan ucasa, munat jilatanaca, jumanacatjja sum yatipjjta khespiyasiñ thaquincapjjatanacamatjja. Diosasti asquiwa, janiw armascaniti cuntejj lurapcta, uqhamarac munasiñanacamsa uñacht'ayapjjaracta Diosanquir jilatanacar yanapt'asina ucanacatjja. Jichhacamas ucjj lurasipcactawa. Ucampis muntanwa sapa mayni jumanacan uca jasa chuyma utjapctam ucjja uñachayapjjañama tucuycama, cunatejj suyatäqui ucajj phokhasiñapataqui. Janiw jayra tucupjjañama munapcti, jan ucasti yatekasipjjam qhitinacatejj iyawsäw toke, jan karjasisa take cunatejj Diosajj: “Churämaw” sisqui uca herencia catokapqui ucanacata. Cunapachatï Diosajj Abrahamaru: “Churämaw” siscäna ucapachajja, jupa pachpatwa juramento luräna, janiraquiw qhitis juc'amp jilïrejj utjcänti uca laycu. Ucatsti saraquïnwa: “Chekpachaw jumarojj wal bendicïma, uqhamarac waljaptayäma” sasa. Abrahamajj llamp'u chuymampiw suyt'äna, ucatsti uqhamapuniw Diosan arsutaparjamajj catokäna. Cunapachatï jakenacajj juramento lurapjjejja, jupanacat mayni jilïritwa lurapjje. Cunapachatejj juramentomp cuns arsupjje ucqhajja, janiw juc'amp cuna parlañas utjcjjeti. Ucatwa Diosajj arsutapjja juramentompi juc'ampi khanstayäna, khanpachracwa uñacht'ayañ munäna, qhitinacatejj herencia catokañanacapäcäna ucanacarojja, jupasti janc'aquïnwa arsutap jan trocasa phokjjañataquejja. Uqhamasti pä luräwiw jan trocasir utji, ucanacatjja Diosajj janiw c'ariscaspati; ucampejj Diosajj mä jan tucusquir chuymachäwi churistu, qhitinacatejj jupan imantasiñ thakapctan, uqhamarac catuyasiractan uca suyt'äwi churquistu ucana. Uca suyt'äwiw sum catjjäsistu uqhamarac almasa uñjaraqui, cunjämatejj anclajj mä barcorojj catjjäsejja uqhama. Jiwasan utjquistu uca suyt'äwejj alajjpach templon cortinap khepäjjan suma acht'ayatawa, cawquirutejj Jesusajj jiwas laycu mantcäna, jiwasatac thac jist'arañataqui. Uqhamanwa Jesusajj wiñayatac mä jilïr sacerdote tucuwayi Melquisedec castata. Melquisedec chachajj Salem marcan reyipänwa, alajjpach Diosan sacerdoteparaqui. Cunapachatï Abrahamajj, reyinacamp nuwasïwita, atipjanisin cuttanjjäna ucapachajj Melquisedec sacerdotew jicjjatir mistunïna ucat juparojj bendicïna. Abraham chachasti cuntejj nuwasïwinjj jicjjatancatayna ucat diesmo churäna. Melquisedec sutejj sañ muni nayrakatajj “Chekap rey”, uqhamarac “Sumancañan reyipa”, jupajj Salem marcan reyïtap laycu. Jan awquini, jan taycaniraquiw uñsti, janiw nayra awquinacapas utjquiti; janiraquiw nacimientopatsa, jiwatapatsa yatisquiti. Diosan Yokapäcaspas uqhamaw wiñayatac sacerdoteraqui. Jichhasti amuyapjjam, cunja jach'änsa Melquisedec sacerdotejja, jiwasan nayra Abraham awquisajj juparojj reyinacamp nuwasisin aparancatayna ucat diesmo churäna. Moisesan leyinacapanjja, sacerdotenacajj Leví satan wawanacapänwa, ucanacaquiw jakenacatjja take cunat diesmo mayipjjañapänjja, familianacapäcchisa, uqhamarac Abrahaman wawanacapäcchi ucasa. Melquisedec sacerdotesti jan Leví satat jutirïcchïna ucasa, Abrahamarojj diesmjja mayïnwa, jupasti Diosan arsutanacapjj catokänwa. Uqhamatwa Melquisedec sacerdotejj Abrahamarojj bendicïna. Janiraquiw qhitis janiw siscaspati bendicirejj bendicitäqui ucat jilïrïtapjja. Jiwasanac taypinjja jiwir jakenacaw diezmjja catokapjje, ucampis Kellkatanjj khanañchiwa Melquisedec sacerdotejj jacascaspas uqhama. Saracsnawa Leví ucat jutir sacerdotenacajja, qhitinacatejj jichhajj diesmjja mayisipqui ucanacajj diesmjja churapjjaraquïnwa Melquisedec sacerdoterojja, Abrahamas churcäna ucqhajja. Mä amuyunjja Abrahamajj janchiparuw janïra nascäna uca wawanacapjja apäna, cunapachatï Melquisedec ucajj jicjjatiri mistuncäna ucapachajja. Israel marcajja Leví casta sacerdotenac tokew leyjj catokäna, ucanacajja Aaronan wawanacapat jutirïnwa. Jichhasti, acanacatejj chekpachan ley arquirinacarojj k'om tucuyasapänjja, ucapachajj janiw waquiscasapänti yakha sacerdoten uñstaniñapajja, janiw Aarón castatti, jan ucasti Melquisedec castata. Sacerdoten luräwinacap mayjt'ayasinjja leyinacan luräwinacapajj mayjt'ayatäñaparaquiwa. Tatitusasti, qhitittejj Kellkatanjja ac sejja, ucajj Israelanjj yakha tribunquirïnwa, uca tributjja janiw qhitis sacerdotejj mistquiti. Suma yatitawa, Tatitusajj Judá tributwa juti. Cunapachatï Moisesajj sacerdotenacat parlcän ucqhajj janiw cuns siscänti aca tributjja. Acasti juc'amp khanawa, cunapachatejj machak sacerdotejj uñstani ucqhajja mä Melquisedec sacerdotjamawa. Ucasti janiw sacerdotëñarojj purquiti mä familiat jutañapaw sisqui uca leyitjja, jan ucasti jan t'unjasir jacañan ch'amapatwa juti. Acaraquiw cuntejj Diosajj jupjjatjja siscäna ucajja: “Jumajj wiñayatac sacerdotëtawa, Melquisedec sacerdoter uñtata”, sasa. Uqhamasti, nayrïri camachejj phokhatäjjänwa, janiw ch'amanïcjjänti, ni cunataquis sirvcjjaraquïnti. Moisesan leyipasti janiw cuns chekachcänti. Uca lantisti suma suyt'äwiw utjistu, uquïr tokeraquiw Diosarojj jac'achastanjja. Diosasti acjj mä juramentompiw luri. Mayni sacerdotenacajj jan cuna juramentomp utt'ayatäpjjänwa, ucampis aca sacerdotetjja mä juramentow utjäna. Kellkatansti aqham siwa: “Tatituw juramento luri, janiw mayjt'aycaniti: Jumajj wiñayatac sacerdotëtawa, Melquisedec sacerdoter uñtata,” sasa. Ucatwa Jesusajj nayrïrit sipansa juc'amp suma arust'äwiru sayt'awayejja. Mayni sacerdotenacajj waljaniruw tucupjjäna, jiwjjasajj janiw juc'amp sacerdotëcjjänti. Ucampis Jesusajj janiw jiwquiti, janiraquiw sacerdotëñapas yakharojj pasquiti. Ucatwa wiñay khespiyañataqui ch'amanejja qhitinacatejj jupa toke Diosarojj jac'achasipqui ucanacarojja. Jupasti wiñay jake jupanacatac Diosat mayiñataqui. Uqhamapï Jesusajj cuna jilïri sacerdottejj suycäyätan ucajja. Jupajj kollanawa, jan juchaniraquiwa, juchaninacats jithektata, alajjpachats juc'amp alayar aptataraqui. Janiw mayni jilïri sacerdotenacjamäquiti, ucanacasti animalanac jiwayasin sacrificionac sapüru loktapjje, nayrakatajj jupanacan pachpa juchanacapata, ucjjarojj jaken juchanacapatraqui. Ucampis Jesusajj mä cutiquiw wiñayataqui jupa pachpa taketac loktasiwayi. Moisesan leyipajj utt'ayiwa jan k'omäpquis ucanacaru jilïri sacerdotëñapataqui, ucampis Diosajj juramentompejj leyi khepatjja jupan Yokaparuw jilïri sacerdotëñapatac utt'ayi, qhititejj wiñayatac k'om tucuyatäqui ucaru. Sisctan ucanacat juc'amp jach'ajja, jiwasan jilïri sacerdotesajj uqhamapuniwa. Jupasti alajjpachanjja Diosan tronopan cupëjjaparuw kont'asi. Ucat jupajj sacerdoten luräwinacap luri chekpach kollan utana, ucasti Tatitun luratawa, janiw jakenacan luratäquiti. Take jilïri sacerdotenacaw utt'ayatajja ofrendanaca, sacrificionaca loktapjjañapataqui, ucataracwa waquisejja Jesucristojj mä cuns loktañapajja. Jupatejj aca orakencascaspajja, janiw sacerdotëcaspasa, Moisesan leyiparjam ofrendanac loktiri sacerdotenacajj utjascatap laycu. Aca sacerdotenacasti cunatejj alajjpach yänacan ch'iwipäqui ucanac tokequiw jupanacajj sirvipjje. Yattanwa ucanacajj mä copiaquiwa. Cunapachatejj Moisesajj santuario lurañapäcän ucqhajja, Diosajj sänwa: “Wal amuyam cuntejj kollunjj uñacht'aycsma ucar uñtatwa take cuns luräta” sasa. Ucampis jilïri jiwasan sacerdotesajj juc'amp suma luräwi lurasqui, Diosampi, jakenacampi mayar tucuyasa uca machak arust'äwip toke, ucasti suma arsutanacapjjar utt'ataraquiwa. Nayrïr arust'äwitejj suma phokhatäsapänjja, janiw payïr arust'äwejj waquiscasapänti. Ucampis Diosajj qhaya jakenacarojj jan asqui lurir jicjjatäna, saraquïnwa: “Tatitojj siwa: Purininiw urunacajj cunapachatejj mä machak arust'äwjja Israel marcampi uqhamarac Judá marcampi lurcä uca urojja. Ucajj janiw cunjämtejj nayra awquinacamampi lurcta uqhamäcaniti, cunürutejj amparanacapat catusina Egipto marcat irpsunïyäta uqhama. Uca arust'äwirusti janiw phokhapcänti, ucatwa jupanacarojj jaytanucta, siw Tatitojja. Israel marcampi mä arust'äwi lurcä qhaya urunac khepata ucajja aqhamäniw, siw Tatitojja: Jupanacan p'ekeparuw camachi arunacajj uchä, chuymaparuw kellkantaraquï. Ucapachaw nayajj jupanacan Diosapäyäjja, jupanacasti nayan marcajjäpjjaraquiniwa. Janiraquiw qhitis mayniru yatichañapajj munascjjaniti, marca masiparusa ni jilaparusa: ‘Tatitur uñt'am’ sasajja. Jupanacajj takeniw uñt'apjjetani, jisc'at jach'acama. Ucat juchanacapatjj pampachä, janiw juc'ampjj uca juchanacapatjj amtcjjäti” sasa. Cunapachatejj mä machak arust'äwit Diosajj parlqui ucqhajja: “Nayrirïqui ucajj merk'ëjjew” siwa; ucatsti cunatejj niya merk'stasquejja ucajj janc'aw tucusjjani. Uqhamajj nayra arust'äwinjj culto sarayañanacapajja utjänwa, ucajj acapachanquir santuariotaquiquïnwa. Uca santuariosti aqham uscutänwa: Nayräjjancquis uca Kollan Chekäquis ucawjanjja utjänwa mä candelabrompi, mä kollan t'ant'anac uchañ mesampi. Payïri cortina khepäjjanjja Sinti Kollan sat Chekaraquiw ucancäna. Ucansti mä kori altaraw utjaraquïna, incienso naqhayañataqui, uqhamarac arust'äwi arca korimpi apaquipata. Uca arca mankhansti mä kori chatuw ucancäna, maná sat t'ant'araquiw uca chatu mankhancaraquïna, Aaronan ch'ojjñatatcänsa uca varapasa ucancaraquïnwa, uqhamarac arust'äwi kellkat kalanacasa. Kori arca patjjansti querubines sat angelanacaw ucancascäna, Diosas ucanccaspa uqhama, chhekhanacapampiraquiw imantapjjäna, cawqharutejj juchanac laycu sacrificiojj loktascän ucqharu. Ucsti janiw jichhajj juc'amp sum khanañchcsnati. Uqham waquicht'atarusti, sacerdotenacajj sapa cutiw mantapjje nayräjja santuarioru cunatejj waquisqui uca culto lurañataqui. Ucatsti Sinti Kollan Chekarojj jilïri jach'a sacerdotequiw mantirïna, maran mä cuti. Ucar mantañataquisti apañapänwa animalanacan wilapa, juchanacapat loktañataqui, uqhamarac jakenacataquisa. Kollan Ajayojj take ucanacampejj amuyt'ayistuwa, uca nayrïri santuariojja culto lurañaquïscatapa, Sinti Kollan sat Chekar puriñataquisti janïraw thaquejj jist'aratäcänti. Take acanacasti mä uñacht'äwjamawa jichhürunacataquejja. Ucan ofrendanaca uqhamarac sacrificio Diosar loktatajj janiw suma k'oma tucuycaspati uqham yupaychirinacan chuymapjja. Ucasti mank'añawjata, umañawjampitac parli, yakhep k'omachasiñanacampita. Ucasti ankäjjataquiquiwa ch'amanejja, cuna horasatï Diosajj mayampi machakat lurcani ucqhacama. Ucampis Cristojj jutjjewa, jichhajj jupaw jilïri sacerdotejja take suma luräwinaca utjqui ucatjja. Cawqhantejj jupajj sacerdotet sirvqui uca santuariojja juc'amp sumawa, juc'amp phokhataraquiwa, janiraquiw jakenacan luratäquisa ni acapachanquirïcaraquisa. Cristojj Sinti Kollan Chekaruw manti, janiraquiw cabritonacan ni vaca kallunacan wilap loktirisa, jan ucasti jupan pachpa wilapa loktasiriw manti. Uqhamaw mä cutiqui takenitaqui mantawayi, ucatsti wiñay khespiyasiñwa jiwasatac jicjjataraqui. Chekaraquïnwa toronacana, cabritonacan wilanacapampi, uqhamarac kachu vaca kallunacan khellanacapampi altaran naqhantqui, juchararanacjjaru ch'alljjatatäcaraqui ucajja, ch'amaniraquiw ankäjjat k'omachañataquejja. Ucampis ucajj uqhamächi ucajja ¡kawkha juc'amp ch'amanïpachas Criston wilapajja! Ucasti wiñay jaquir Ajayu tokew Cristojj Diosaru jupa pachpa loktasi jan k'añucht'ata, wilapas k'omacharaquistuw chuymasjja jiwañaru apquistus uca jan wali luräwinacatjja, jacquir Diosar sirviñasataqui. Ucatpï Jesucristojj machak arust'äwin sumancthapiyiripajja. Nayra arust'äwirjam jucha luratanacasajj Criston jiwatap laycuw perdonatäjje, qhitinacarutejj Diosajj jawsqui ucanaca Diosajj churañatac arscatayna uca wiñay herencia catokapjjañapataqui. Mä testamenton asquïñapataquejja, qhititejj lurqui uca luririn jiwatapaw yatisiñapa. Testamento luriritejj jacascchejja, uca testamentopajj janïraw valoranïquiti, jan ucasti jiwjjatapatacwa valoranëjja. Ucataracwa nayra arust'äwejj wila wartäwimpi lurasïna. Moisesajj Diosan take camachinacapjja yatiyänwa takpach jakenacaru; ucatsti mä wila t'awra aptäna, mä hisopo laymimpi, vaca kallunacana, cabritonacan wilaparu, umampiruw chilltäna, ucjjarojj ley libroru uqhamarac take jakjjaruraquiw ch'alljjatäna. Ucatsti saraquïnwa: “Aca wilawa cuntejj Diosajj jumanacamp arust'awayi ucjja sayt'ayi” sasa. Moisesajj santuariorusa, uqhamarac take cunanacatejj ucan utjcäna ucanacamppacharuw wilamp ch'alljjataraquïna. Ucatsti leyirjamajj niya take cunanacaw wilampi k'omachatäñapa; janiw juchat k'omachasiñajj utjcaspati, janitejj wilajj wartascaspa ucqhajja. Ucatpï waquisïnjja aca sacrificionaca utjañapajja alajjpachat yatekasit yänaca k'omachañataqui, ucatsipan alajjpach yänacajj ucats juc'amp suma sacrificionac muni. Jaken lurat santuariojj mä uñacht'äwiquïnwa chekpach santuariotjja. Cristosti janiw uca jakenacan lurat santuariorojj mantquiti, jan ucasti alajjpach quicparuw manti, jichhasti ucan Diosan nayrakatapan jiwasat arjjatasquistu. Jilïr jach'a judío sacerdotejj sapa maraw mantirïna Sinti Kollan Chekawjaru mä animalan wilap loktiri, ucatsipan Cristosti janiw walja cuti sacrificiot loktasquiti. Uqhamäsapän ucajja walja cutiraquiw jiwañapäsapänjja aca orake kalltatpachjja. Jichhajj take uca urunac phokhasisquipanjja, Cristojj mä sapa cutiquiw pacha tucuyar uñstani, jupapachparaquiw mä sacrificio loktasiwayi take juchanac apakañataqui. Cunjämatejj take maynins mä cuti jiwañapäquejja, ucjjarusti taripäwiw jutaraqui. Uqhamaraquiw Cristojj mä cutiqui sacrificionjj loktasïna waljanin juchapa apakañataqui. Ucatsti khepïrinjja uñstaniraquiniwa, janiw juchanac apakeriti, jan ucasti jupar suyt'irinacar khespiyañataqui. Moisesan leyinacapajj mä ch'iwjamaquïnwa, take cunanacatejj utjañapäcatayna ucanacatjja, janiw cunjämäñapäcäntejj uqhamäcataynati. Uqhamajj uca leyejj janipï k'omachcaspatejja Diosar jac'achasirinacarojja, sapa mara uca sacrificionac churasquipansa. Leyitejj k'omachaspajja, uca sacrificionacajj janiw loktascjjaspati, uca loktirinacajj mä cut k'omachatäspajja, janiw juchanjam amuyascjjapjjaspati. Ucatsipan take uca sacrificionacajja, sapa mara jucha luratanacapat amtasiyañataquiw asqui. Toronacan, cabritonacan wilapasti janiw cunapachas juchanacjja apakcaspati. Ucatpï Cristojj acapachar mantanisinjj Diosarojj sänjja: “Janiw jumajj animalanacan sacrificionacapjj muncjjtati, ucatwa nayataquejj aca cuerpojja waquichtajja. Sacrificion loktat animalanacas janiw munascjjtamti, ni jucha apaker sacrificionacasa. Ucatwa sista: ‘Dios, nayawa juman munañama phokher jutta cunjämatejj nayjjat libron kellkatäqui uqhamarjama’ ” sasa. Nayrakatajj siwa: “Janiw Diosajj munquiti, janiraquiw jupatacjamäquiti sacrificionacajja, animalanaca loktasïwinacasa, ni jucha apakañatac naqhat sacrificionacasa,” leyejj uqhamar phokhañaw sisquipansa. Ucatsti saraquiwa: “Oh Dios, acajj juttwa juman munañama phokhañataqui” sasa. Ucajj sañ muni, apakam uca sacrificionaca, ucatsti aquïri sacrificio uca lanti uscum. Diosajj jiwasarojj k'ollanaptayistuwa Cristo Jesusan Diosan munañap phokhatap laycu, mä cuti wiñayatac jupa pachpa cuerpop sacrificiot loktasisa. Take judío sacerdotejj sapüruw sacrificio loktirïna, uca pachpa sacrificionacaracwa sapa cutis loktasipqui. Ucanacajj janiw cunapachas juchjja apakcaspati. Ucatsti Jesucristojj mä cutiquiw wiñayataqui take juchanacat sacrificiot loktasiwayi, ucatsti Diosan cupëjjapan kont'asiraqui. Ucanwa jichhajj suyasqui take uñisirinacapajj cayupar uchatäñapcama. Mä sap ofrendampiquiw qhitinacatejj catuyasjje ucanacarojj wiñayatac k'omachjje. Kollan Ajayuw ucjj yatiyistu, nayrakatasti siwa: “Jupanacamp uca arust'äwi lurcä ucajja, uca khepa urunacanjj aqhamäniwa, siw Tatitojja: “Arunacajj-jja chuymanacaparuw uscü, p'ekenacaparuw kellkantaraquï. Janiraquiw mayampi juchanacapatjj amtascjjäti, ni jan wali luratanacapatsa” sasa. Uqhamapï cunapachatejj juchanacajj perdonatäjjejja, janiw juc'amp juchat ofrenda loktañajj waquiscjjeti. Ucatpï jichhajj jilatanaca, Sinti Kollan Chekawjarojj jan ajjsarañampi mantjjsnajja Jesucriston wilap laycu, uca pachpa machak wiñay jacañ thac arcasina, cawquïrtejj cortin tok jupajj jist'ararapistu, ucasti sañ muni jupan pachpa cuerpop toke. Jesusaw Diosan utapjjaru jiwasan jach'a sacerdotesajja. Ucatpï Diosarojj jac'achasiñasajj take chuymampi, mä suma cheka iyawsañampi, jupaw chuymanacasjj k'omacharaqui jan juchani amuyasiñasataqui, janchinacasajj k'oma umamp jarekatäjjewa. Ch'aman sayt'asipjjañäni, jan pächasisa, iyawsäwisanjja cuntejj suyt'ctan ucanjja, Diosasasti phokhaniwa cuntejj arsuwayquistu ucjja. Thakañasaw maynit maynicama cunjäman yanapt'asiñasataqui munasiñanïñasataqui, uqhamarac suma luräwinac uñacht'ayasa. Janiraquiw tantachasïwinacasar janejj sarañasäquiti cunjämtejj yakhepanacajj jan sarapquiti uqhama, jan ucasti maynit mayniruw waytt'asiñasa, Tatitun jutäwipa jac'ancjjatapa yatisinsti juc'ampïñapawa. Cunatejj chekäqui uca aru yatcasina juchachasiscaquiñäni ucajja, janiw juc'amp sacrificiojj utjcjjeti juchanacasatjja. Jan ucasti taripäwimpi, akquir ninampiquiw suyt'jjestu, Diosajj uñisirinacaparojj uqhamwa t'unjani. Cunapachatejj maynejj Moisesan leyipjja jan yäkchejja, ucatsti pani jan ucajj quimsani testigojj jupa toke sayt'iri utjchi ucajja, jan sintisisa jiwayatawa. Uqhamajj ¿cunja jach'a mutuñsa catokañapäni qhitinacatejj Diosan Yokaparu, uqhamarac wilaparus jisc'achapjje, munasir Diosan Ajayuparus jisc'achapjje ucanacajja? Uca wilaw arust'äwi cheka tucuyejja, ucampiraquiw jupanacajj Diosatac yakhachatäpjje. Yatiractanwa Tatitun satapa: “Nayaruw wact'itu mutuyañajja, nayaw jupanacaru cutt'ayascäjja.” Ucatjj saraquiwa: “Tatituw marcaparu juchañchascani” sasa. ¡Wali ajjsarcañawa jacquir Diosan amparaparu jalt'añajja! Ucampis amtasipjjaraquimay nayra urunacamjja, cunapachatejj Diosan khanap catokapcäyäta, uqhamarac llamp'u chuymampi nuwasiñanacan t'akhesipcäyäta ucanacatjja. Jumanacat yakhepanacajj wali tokjjata, chhojjriñchjataraquiw uñjasi takenin uñjcata, yakhepanacajj uca t'akhesirinacamp chicaw t'akhesipjjaraquïna. Jumanacajj carcelanquirinacatjja sintisipjjäyätawa, cusisiñampiraquiw t'akhesipjjäyätajja cunapachatï utjirinacam aparapcäyätam ucqhajja, alajjpachanjja ucat juc'amp suma wiñayataquiraqui catokañanacama utjatapa yatisina. Uqhamajj janiy iyawsañanacamjja chhaktayasipjjamtejja, uca iyawsañasti mä jach'a wajjt'äwi utjayani. Jumanacajj llamp'u chuymanïñanacamawa, Diosan munañapa lurañataquejja, ucat cuntejj arsuwaycän uc catokañataqui. Kellkatajj siwa: “Sinti jac'apunëjjew qhititejj jutañapäqui ucan jutañapajja, janiw juc'ampi suycaniti. Nayan catokat asqui jakejj iyawsäwip laycuw jacani; khepar cuttan ucasti, janiw jupat cusiscäti”, sasa. Ucat sipan janiw jiwasanacajj khepar cutt'irinacäctanti, janiraquiw t'unjatäñan sarirïctansa, jan ucasti iyawsañaninacätanwa, uqhamatwa almasjja imasipjjtanjja. Iyawsañajja: “Catokäwa” sas take chuymampi suyt'ctans ucawa, uqhamarac chekpachapuni iyawsañasa cuntejj jan uñjtan ucajj chekätapa. Nayra awquinacasajj sumaru uñt'atänwa iyawsañanïpjjatap laycu. Iyawsäwi laycuraquiw yattan Diosajj arupampi acapach luratapa, cuntejj jichhajj uñjtan ucajj jan uñjcayat luratätapa. Iyawsäwi laycuw Abel chachajj Caín jilapat sipansa suma sacrificio Diosarojj loktäna, ucatwa Diosajj catokäna jupan ofrendapjja. Abel satäcäns ucajj jiwatäcchisa, parlascaquiwa iyawsäwip utjatap laycojja. Enoc chachas iyawsäwi laycuw mä jacañarojj jan jiwasina aptatäjjäna, janiw mayamps jicjjatcjjapjjänti, Diosaw juparojj apasiwayjjatayna. Kellkatanjja saraquiwa: “Janïra apatäcasinjja, Enoc chachajj Diosaruw cusisiyatayna” sasa. Janiw Diosarojj jan iyawsañampejj cunapachas cusisiycsnati, jupar jac'achasiñataquejja maynejj iyawsañapawa Diosajj utjatapa, uqhamaraqui jupar thakerinacarojj bendicirïtapa. Iyawsäwi laycuw Noé chachajj Diosarojj ist'äna uqhamarac arcsa luräna familiapan khespiyasiñapataqui, cunapachatejj Diosajj jan uñjatäcäns ucanacan pasañap yatiycän ucqhajja. Uca iyawsäwi laycuraquiw Noé chachan acaorakenquirinacarojj juchañchäna, uqham iyawsatap laycuraquiw Diosampejj catokatäna. Iyawsäwi tokeraquiw Abrahamajj cunapachatejj Diosajj jawscäna ucqhajj ist'äna, ucatsti jupajj mistuwayjjänwa cawqharutejj Diosajj orak churañapäcäna ucaru. Orakepat mistusinsti janiw cawcsar sarataps yatiscaraquïnti. Iyawsäwi laycuw Abrahamajj yakha marcat jutir jakjam jacasïna, cawquïr oraktejj Diosajj jupar churañatac arscäna uca orakena. Jupajj carpanacan jacäna, camisatejj Isaacas, Jacobos jaccäna uqhama. Jupanacasti, Diosajj jupanacar churañatac arscäna uc catokapjjaraquïna. Abrahamajj suyt'ascaraquïnwa suma utt'ayata marca, uca marcan luriripajja Diosawa. Iyawsäwi laycuraquiw Sara warmis, wali chuymanëjjasas Diosat ch'am catokänjja wawanïñataqui; Diosan arsutapar iyawsatap laycuw wawanïna. Uqhamajj Abrahamajj tucuy urunacapancchïnsa, walja jan jact'cay wawanacaniw uñjasiwayi, alajjpach warawaranacjama, kota thiy ch'alljamaraqui. Take uca jakenacajj cuntejj Diosajj churañatac arsuwaycäna uc jan catokasaw jiwarapjje, ucampis iyawsañanïpjjatap laycojj jayatac uñtapjjäna. Uqhamatwa yatiyapjjäna acapachana sarir jakenacäpjjatapa. Qhitinacatejj uqham parlapjje ucanacajja khanpacha amuyayasi jupanacan marcap thakasipcatapa. Jupanacatejj cawqha orakettejj mistunipqui ucat lup'isipcasapäna ucqhajja, pachpa orakeparuw cutt'apjjasapäna. Ucampis jupanacajj mä suma orak munapjjäna, ucasti alajjpach marcawa. Ucatwa Diosajj jan p'enkasquiti, jupanacan Diosapa sayasiñjja, jupanacataquisti mä marcaw waquichata utji. Abrahamajj iyawsäwi laycuraquiw, cunapachatejj Diosajj yant'cäna ucapachajj Isaac wawapjj apanïna sacrificion loktañataqui. Jupajj janc'aquïnwa uca mä sapa wawap loktañataquejja, Diosajj juparojj arsuwaycchïn ucasa: “Isaac wawam tokew jumajj wawanacanïyäta” sasa. Abrahamajj yatïnwa Diosajj jiwatanac jactayañataquis ch'amanïtapa, ucasti mä arunjja aqhamäspawa: Abrahamajj wastatsa wawapjja jiwatanac taypit catokaspa uqhamawa. Iyawsäwi laycuraquiw Isaacajj Jacobompiru, Esaumpiru bendición churañjja arsuwayäna. Iyawsäwi tokeraquiw Jacobojj niya jiwañampëjjäna ucqhajja, bendición churäna Josean sapa mayni wawanacaparu, ucatsti Diosarusa yupaychäna thujrupata thujrt'asisina. Iyawsäwi laycuraquiw Joseajj jiwañampëjjasinjja säna: “Israelitanacajj Egipto marcat mistjjapjjaniw” sasa, uqhamarac ch'aqhanacapampejj cuntejj lurasiñapäcänjja ucs sawayaraquïna. Iyawsäwi laycuw Moisesajj nascäna ucqhajj awquinacapajj quimsa phajjsi imantapjjäna; wawan wali jiwaquïtapata, janiraquiw reyin: “Jiwayapjjam” sat arsutaparus ajjsarapcänti. Iyawsäwi laycuraquiw Moisesajj jach'äjjän ucqhajj jan muncänti Egipto reyin phuchapan wawapaw sayasiñjja. Jan ucasti Diosan marcapan uñisitäñwa munäna, mä juc'a tiempo juchanacan cusisiñat sipansa. Jupajj juc'amp kamirjamwa amuyasïna Cristo laycu jisc'achatäsajja, take Egipto marcan utjirininacat sipansa, cuntejj Diosajj churañapäcän uc yatisina. Iyawsäwi laycuraquiw Moisesajj sarjjäna Egipto marcatsa, reyin colerasiñapar jan ajjsarasa, cuntejj amtcatayna ucjja janiw chhaktayascänti, jan uñjcañ Diosarojj uñjcaspas uqhama. Iyawsäwi laycuraquiw Moisesajj Pascua luräna, ucat uta puncunacaru wilamp ch'allsuyaraquïna, jiwayir angelan jan cawquïr israelitanacan tayna wawanacaparus jiwarayañapataqui. Iyawsäwi laycuraquiw israelitanacajj wañäcaspas uqhama Mar Rojo sat kotjja pasapjjäna; cunapachatejj egipcionacajj uqham pasañ munapjjaraquïn ucqhajja, umaw jupanacarojj jiwarayjjäna. Iyawsäwi laycuraquiw Jericó marcan jach'a perkanacapas tincuraraquïna, israelitanacajj pakallk uru muyupjjäna ucqhajja. Iyawsäwi laycuraquiw Rahab sat jan wal sarnaker warmejj jan jiwayatäcänti mayni jakenacamp chica, jupan uñaka israelit jakenacar sum catokatap laycu. ¿Cunamps säjja? Tiempow jan utjquituti Gedeón, Barac, Sansón, Jefté, David, Samuel take ucanacata, profetanacampita parlañajjataquejja. Iyawsäwi laycuw yakha marcanacarus jupanacajj atipapjjäna, suma apnakapjjaraquïna, uqhamarac Diosajj arscatayna uca yanapt'apsa catokapjjaraquïnwa. Leonanacan lacanacapsa jist'antapjjaraquïnwa, uqhamarac jan jiwarcay ninsa jiwarayapjjänwa, espadamp jiwayatäñatsa jaltapjjaraquïnwa. Pisi ch'amaninacajj guerranacan wali ch'amaninacaw tucjjapjje, ucatjja atipapjjaraquiw uñisirinacapan ejercitonacaparusa. Utjaraquïnwa jiwatanacaparus wasitat jactanirinacar catoker warminacasa. Yakhanacajj t'akhesiñanwa jiwarapjjaraqui libre sarnakaña utjatap jan jaysasina, juc'amp suma jacañar jacatatañataqui. Yakhepanacajj walja jisc'achäwinaca, mutuñanacarac t'akhesipjjäna, juc'ampis carcelanacan cadenanacamp chinuntataraquiw t'akhesipjjäna. Kalamp c'upjata jiwayatäpjjaraquïnwa, payar qhuchjata cunayman yant'ata, espadamp jiwayata. Jupanacasti ovejanacan cabritonacan lip'ichinacapampi isthapitaquiw take chekan sarnakapjjäna, llact'ata, uqhamarac chhojjriñchjata, jan cunaniraqui. Uca jakenacataquejj acapachajj janiw asquïcänti; wasaranacana, kollunacana, putunacana, orak p'iyanacanwa sarnakapjjäna. Take ucanacajj suma iyawsañanïpcchïn ucasa, janiw cuntejj Diosajj churañatac arscäna ucjja catokapcänti. Jupasti juc'amp sumwa waquichäna, jiwasanacat amtasisina, jupanacan suma k'omäpjjañapataqui jiwasanacamp chicätap laycu. Ucatwa jiwasanacajj walja iyawsañani jakenacampi muyuntatätan, cunatejj jarc'quistu ucjja maysaru apanucuñäni, uqhamarac jiwasar apnakquistu uca juchsa, ucatsti ch'amañchasisa jalañäni cunatejj nayrakatar jalañasäqui ucanjja. Jesusaruy uñtañäni, jupatwa iyawsañasajj juti, juparaquiw uca iyawsañasjja phokhachani. Jesusasti crusanwa t'akhesi, jan uca casta jiwañaru p'enkasisa. Jupajj yatisïnwa uca t'akhesitapatjja khepürunjja cusisiñ jicjjatañapata; ucatsti Diosan tronopan cupëjjaparuw kont'asi. Jumanacajj amuyapjjam Jesusana uñacht'äwipatjja, juchararanacan amparanacapanwa jupajj wal t'akhesïna. Uca laycu, janipun karjasipjjamti ni pächasipjjamsa. Jumanacajj janïrapï jiwapctatejj juchampi nuwasiñanjja. ¿Armt'asjjapjjtati cuntejj Diosajj wawanacaparjam ewjjt'apctam ucjja? Aqham siw Kellkatanjja: “Nayan wawajja, jan jisc'achamti Tatitun chekañchäwipjja. Janiraqui mayjt'asimti cunapachatejj chekachcätam ucqhasa. Tatitojj qhitirutejj munqui ucarojj chekachiwa. Qhitinacarutejj wawapatjam catokqui ucarojj mutuyaraquiwa” sasa. Mutupjjamay Diosan chekañchäwipjja, jumanacarojj wawaparjamaw uñjasipctam. ¿Utjaspati awquipan jan chekachat wawajja? Diosatejj jumanacaru jan chekachapcätamjja, cunjämatejj awquejj wawanacaparu chekachqui uqhamjja, janiw cheka wawanacapäpctati, jan ucasti k'ajjatanacaquïpjjtawa. Cunapachatejj wawanacäcäyätan ucqhajja, janchi awquinacasajj chekachistänwa, jiwasanacasti ist'äyätanwa. ¿Cunatarac jichhasti alajjpach Awquisarusti jan jaysañänisti uqhamat jacañasataquisti? Janchi awquinacasajj juc'a tiempotaquiquiw chekachawayistu cunjämtejj amuyupanjj walïquejj uqhamaru, ucampis Diosajj jiwasan asquisataqui, kollan tucuñasataqui, cunjämatejj jupajj kollanäqui uqhamaruw chekachistu. Chekpachansa janipuniraquiw cuna mutuyäwi catokasas —Walic mutuyitojj —sisctanti, jan ucasti usustuwa, qhitinacatejj uca mutuyäwi toke yatekapjje ucanacajj mä suma asquin samarañanracwa jacapjje. Uqhamajj machak ch'amay churapjjamjja uca karjata amparanacarojja, uqhamarac t'uqha konkorinacamarusa. Chekap thaqui thakapjjam, ucatsti cojo cayüquis ucajj waliptjjaniwa, janiraquiw mayampsa k'ewsuscjjaniti. Takenimpis suman sarnakasiñ thakapjjam, k'oma jacañan sarnakasa, jan ucampisti janiw qhitis Tatitur uñcatcaspati. Amuyasipjjamay takenis Diosan yanapt'apa catokapjjañamataqui, jan jumanacata maynisa cunjämatejj mä jan wali c'asc'a korajj mayninaca jan walt'ayqui, uqhamäpjjamti. Janiraqui qhitis wachoka jucha lurasa sarnakcpati, janirac jisc'achapjjamti cunatejj k'omäqui ucarusa. Esaú chachajj ucwa luränjja, mä plato mank'a laycuquiw jilïr yokall wawäñjja aljasïna. Yatipjjaractaw cunapachatejj Esaú chachajj bendición awquipat catokañ munäna ucapachajja, janiw churatäcänti, wali jachatapampis janiw cutsuycänti uca luratapatjja. Jumanacajj janiw jac'achasipctati israelitanacjama qhaya kolluru llamct'añjamäcän ucarojja, ucanjja ninaraquiw akäna, lajja ch'amacanacan jach'a thayampi cuna; janiraquiw trompeta phust'atarus ni Diosan arunacaparus jumanacajj ist'apcäyätati. Uca ist'irinacasti achict'asipjjänwa jan juc'amp parljjañapataqui. Ucsti cuntejj Diosan arunacapajj siscän ucarojj janiw jaysapcänti: “Maynitejj uca kolluru tact'ani ucajj kalamp c'upjcäwiw jiwayatäni jan ucajj espadampisa, mä animaläscpasa” sasa. Cunja ajjsarcañänsa take cunatejj uñstcän ucajja, Moisés pachpaw säna: “Ajjsarañatwa qhathatiscta” sasa. Ucatsipan jumanacajj Diosar yupaychañataquejj Sión kolluru, jacquiri Diosan marcaparu, alajjpach Jerusalén marcaru, walja warank tantacht'at angelanacaruw jac'achasipjjtajja, uqhamarac Diosan wawanacapan tantachasïwinacaparu, ucanacajj alajjpachan kellkantatawa. Takenin Diosapäqui uca Juez thiyarus jac'achasipjjaractawa, qhitinacatejj k'omachatäpqui uca asqui jakenacan ajayuparusa. Uqhamarac Jesusarusa, jupawa machak arust'äwin arjjatiripajja, jupan k'omanchir wilapaw juc'amp suma parljjayistu Abel chachan wilapat sipansa. Ucatwa amuyasipjjañamajja qhititejj parljjayquistu ucaru jan “Janiw” sañataqui. Janiw jaltapcänti Diosar “Janiw” sirinacajja, cunapachatejj aca orakenjja ewjjt'apcäna ucqhajja. Janiraquiw jiwasas jaltcañäniti alajjpachat ewjjt'anquistani uca arunacarutejj jan ist'cañäni ucqhajja. Qhä tiemponjj Diosan arupajj orak qhathatiyäna, ucampis jichhajj siwa: “Mä cutimpiw qhathatiyäjja, janiw orakecti jan ucasti alajjpachamppacha” sasa. “Mä cuti” sañapampejja, take cunaw Diosan lurat onjjtir yänacajj jalaktjjani, jan onjjtirinacaquiw kheparjjani sañ muni. Ucampis cawquïr marctejj Diosajj churquistu ucajj janiw onjjtcaspati. Ucat jichhajj yuspagarañäni, take amuyusampi yupaychañäni uqhamarac take ajjsart'añampi, ucaw Diosarojj cusisiyi. Diosasajj mä ninjama naqhantiriwa. Maynit maynicama jilapurjama munasipjjam. Jan armt'asipjjamti utanacamar visitanac catokañjja, uqham lurasajj yakhepanacajj jan yatisaquiw angelanacs catokapjjäna. Amtasipjjaraquim presonacata, jumanacajj jupanacampïpcasmas uqhamäpjjam. Amtasipjjaraquim qhitinacatejj chhojjriñchjatäpjje ucanacatsa, jumanacajj uqham t'akhesir janchinïpjjaractawa. Casarasiñarusti takenirac respetapjjam, janirac casadöcasin yakhanacamp wachoka juchan sarnakapjjamti, Diosasti juchañchaniwa wachoka juch luririnacarojja. Janirac kollkerus munapjjamti; cunatejj utjapjjtam ucampejj cusisitaquïpjjam, Diosajj siwa: “Janiw cunapachas jaytcämati ni armt'ascämasa” sasa. Uqhamajj jichhajja, take iyawsañampiw arssnajja: “Tatituw yanapt'irejjajja; janiw cuntejj jakejj lurquitaspa ucjj ajjsarcäti” sasa. Amtasipjjaraquim qhitinacatejj irpapcäyätam, uqhamarac Diosan arunacapsa parlapcäyätam ucanacatjja. Amuyapjjam cunjämas jacäwinacapajja ucatsti iyawsäwip arcapjjam. Jesucristojj pachpaquïsquiw wasürusa, jichhürusa, wiñayasa. Janiy yakha jan uñt'cay yatichäwinacampejj apayasipjjamti. Waquisiwa chuymanacasaru munasir Diosan ch'amap catokañasajja, mank'añataquejj cunayman leyinacas utjchi ucasa. Take aca leyinacajja janipuniw cuna ascsa lurcänti arquirinacaparojja. Jiwasanacan sacrificiosajj mayjawa, ucatjj janiw “mank'am” satäquiti uca nayra santuariot mank'eri sacerdotenacarojja. Judío jilïr sacerdotejj animalanacan wilapwa api kollan chekawjaru mä ofrendjama juchanac apakañataqui, ucatsti uca animalanacan aychapjja campamentot ankanwa naqhantayapjje. Uqhamaraquiw Jesusajj marcat ankana jiwayatäna, jakenacaru suma k'omachañataqui jupan pachpa wilap toke. Sarapjjañäniy campamentot ankäjjaru Jesusjama jan qhitins yäkata cunjämtejj Jupajj t'akhesiwaycän uqhama. Aca orakenjja janiw wiñay utjir marcajj utjquistuti, jan ucasti thakasctanwa cawquïr marcatejj jutcani uca. Ucatpï Diosarojj yupaychañasaquipunejja Jesucristo toke. Aca yupaychañawa suma sacrificiot churañasajja, lacanacasampi yupaychañäni. Janiraqui armt'asipjjamti asqui lurañatjja, uqhamarac maynit maynicama cunanacamatejj utjapctam uc jaljasiñsa; uca casta sacrificiow Diosarojj cusisiyi. Ist'apjjam irpirinacamarojja, jaysapjjaraquim jupanacarojja; jupanacaw almanacamatjja llaquisipjje, Diosar take jumanacat cuenta churañäqui uc yatisina. Janirac ch'amsa tucuyapjjamti, jan ucasti cunatejj juparojj cusisïyqui uc lurapjjam, jan uqhamäspajja janiw cuna asquïcaspas jumanacataquejja. Orapjjamay nanacataqui. Yatisipjjaractwa nanacan chuymanacajjajj waliquïscatapa take cunans sum sarnakañ munapjjatanacajj laycu. Jumanacatjj mayipjjaracsmawa oracionanacamana, Diosajj janc'ac wasitampi jumanacamp jiquisiyañapataqui. Sumancañan Diosajj Jesucristorojj jiwatanac taypit jactayi. Uca Jesucristosti ovejanacan jach'a awatiripawa, wilapampiwa wiñay arust'äwipjja arsuwayi. Diosasti jumanacarojj k'om tucuypan, sumaquiraqui take cunansa, munañapa lurasiñapataqui, jiwasampisti cuntejj lurañ munqui uc luristpan, Jesucristo toke. ¡Jesucristojj jach'achatäpan wiñayataqui! Uqhamäpan. Jilatanaca, achict'apjjsmawa llamp'u chuymampiqui aca ewjja arunac catokapjjañama, mä jisc'a cartacwa kellkt'anipjjsma. Yatipjjaraquim Timoteo jilasajj niya carcelat mistjjewa. Janc'aquitejj purinini ucajj nayamp chicwa irpanï jumanacar uñjiri. Aruntapjjaraquim take irpirinacamaru, uqhamarac jilatanacarusa. Italianquirinacajj aruntanipjjaractamwa. Diosajj qhuyapayasiñapa take jumanacjjaru churanpan. Naya Santiago, Diosan uqhamarac Jesucriston sirviripätwa, aruntaractwa Israelan tunca payani tribunacaparu, qhitinacatejj aca orakpachana ch'eketatatäpqui ucanacaru. Jilatanacajja, jumanacajj wali c'uchiquïpjjañamawa cunapachatejj cunaymani yant'anac pasapcta ucapachajja. Yatjjapjjaractawa cunapachatejj jumanacan iyawsañanacamajj cunayman yant'anac pasqui ucqhajja, jumanacajj wali llamp'u chuymanïñwa yatekapjjtajja. Ucampisa munapjjamaya ch'amacht'asitanacamasti suma asqui tucuñapataqui, uqhamata jumanacajj suma jiltatäpjjañamataqui, janiraqui cunas pist'añapataqui. Jumanacat maynintejj jan yatiñ cancañapajj utjcchi ucapachajj, Diosat maypan, Diosasti juparojj churaniwa. Jupasti jilarquirwa churi, qhitirus jan cuns sasaw churaraqui. Ucampis take iyawsañampiw mayiñapa, jan acch'as pächasisa. Pächasiri jakesti kota mathapimpi sasiwa thayampis ucsar acsar apata. Uqhamajj qhititejj pächasisqui ucajj janiw cunsa Tatitut catokañataquejj suyt'añapäquiti, jupatejj jichhürojj may munani, khepürusti yakha munaraquini ucajja. Uqham may may amtiri jakejja janiw cuns sum lurcaspati. Cawquïr jilatatejj menosancchi ucajja cusisiñapawa, Diosasti juparojj jach'aruw aptani. Cunapachatejj kamirejj aynacht'ata uñjasi ucqhajja, cusisitaquïñaparaquiwa, kamirïñasti kora pankaramp sasiwa, janiraquiw wiñayäquiti. Cunapachatejj intejj jalsuni ucatsti wal lupt'ani ucqhajja, korajj wañsjjaquiwa, pankarapasti jalaktjjaquiraquiwa, uqhamwa sumäñapajj tucusjje. Uqhamaraquiw kamir jakejj tucusini luräwinacapamp chica. Cusisiñaniwa qhititejj yant'anacjja llamp'u chuymampi catokqui ucanacajja. Uca yant'ar atipjas misturinacasti churäwi catokapjjani mä coronar uñtata, uca churäwisti cuntejj Diosajj jupar munirinacaru jacañ churaña arscänjja ucawa. Cunapachatejj maynejj cuna jan wal lurañataquis yant'ata uñjaschi ucajja, janiw amuyañapäquiti Diosas yant'caspa uqhamjja. Diosasti janiw cuna jan walimpis yant'quiti, ni qhitirus yant'ar puriycaraquiti. Ucampis cunapachatejj maynejj uca jan wali amtatanacapampi atipjayasisquejja, ucqhaw tentacionarojj purejja. Uca jan wali amtäwinacatwa juchajj sarti, ucatsti cunapachatejj uca juchajj jach'äjje ucqhajja, jiwañaquiw purinjjaraqui. Munat jilatanaca, jan pantjasipjjamti. Take cunatejj asquïqui uqhamarac chekäqui ucajj alajjpachatwa juti, qhititejj alajjpach khananac lurqui uca Diosawa churistu. Diosajj pachpaquipunïsquiwa, janiraquiw jupanjja sarir ch'iwir uñtatas utjquiti. Jacañwa churistu cheka arunacap toke, uqhamata jiwasajj nayräwiri achunacjamäñasataqui, cuntï jupajj lurqui ucanjja. Jupasti uqhamäñasracwa muni. Ucatpï munat jilatanaca, sapa maynis jumanacatjja janc'aquïñapaw ist'añataqui, ucampis janiw janc'aqui cunsa parlañapäquiti ni colerasiñapäcaraquisa. Colerat jakesti janiw cunatejj Diosataquejj sumäqui ucjja lurquiti. Uqhamapï jumanacajj cunatejj k'añüqui ucjja apanucupjjam, uqhamarac jan walinacas wali phokhantatäqui ucsa. Cuna arunacatejj jumanacan chuymanacaman yapuchatäqui ucjja llamp'u chuymampi catokapjjam, uca arunacasti ch'amaniwa almanacam khespiyañataquejja. Ucampis cuntejj Diosan arunacapajj yatichquistu uc lurapjjaraquim, janiraqui alek isch'uquirinacaquïpjjamti, uqham alek isch'uquisajja jumanacpachaquiw sallkjasisipcasma. Qhititejj alekaqui uca arunac isch'uqui, ucatsti janiraqui phokquiti ucajja, cunjämtejj mä jakejj ajanup espejot uñcatasquejja uqhamaquiwa. Ucapachajj uñcatt'asiwa cunjämäquitejj uca, ucatsti sarjjasinjja armt'asjjewa cunjämäcäntejj ucjja. Ucampis qhititejj jan armt'asqui cuntejj ist'qui ucjja, jan ucasti sum Diosan leyipatjja amuyt'asi, cawquïr leyitejj khespiyat sarnakasiñ churquistu ucarjam sum sarnakasa, phokasaraqui, uca jakejja cusisiñaniwa. Maynitejj Diosar arcatap amuyaschejja ucatsti cuns parlascacchi ucajja, jupa pachpaw c'arintasisqui, Diosar arcatapasti inamayaquiraquiwa. Cuna Diosar arcañatejj k'omäqui chekapäcaraqui Dios Awqui nayrakatan ucajj acanacawa: Wajchanacaru, ijmanacaru, llaquitanacaru yanapt'aña, ucatsti janiraqui acapach k'añu lurañanacampejj k'añuchasiña ucawa. Munat jilatanaca, jumanacajj Cristo Tatitusar iyawsirinacjamajja takenirus mayaqui uñjapjjañamawa. May sapjjäma: Jumanac taypirutejj maynejj kori anillonacani, suma isinacani mantanini, ucat maynisti mantaniraquini thantha isini pobrëtap laycu, ucatsti jumanacajj suma isinïqui ucaruqui sumawjaru catokt'apjjätajja: “Acqhar kont'asim” sasa, ucatsti pobrerojj: “Qhayjar jumajj sayt'asim, jan ucajj pamparus kont'asim” sapjjätajja, ucapachajj jumanacajj jakjja ajllisipctawa, ucatsti taripirïpcasmas uqhamaraquiw tucupjjtajja uca jan wali amtäwinacamampejja. Munat jilatanacajja, ist'apjjam aca arunaca: Diosajj aca oraken pobrenacaruw ajlli, jupanacajj iyawsañanacapanjja kamirïpjjañapataqui, uqhamarac Diosan reinopsa herenciat catokapjjañapataqui, cuntejj jupajj churapjjämaw sisqui jupar munirinacarojj ucanacataqui. Ucampis jumanacajj pobrenacarojj jisc'achapjjtawa. ¿Janit jumanacarusti kamir jakenacasti inac irnakayasipctamsti, uqhamarac autoridadanac nayrakatarus katatipjjaractamjja? ¿Janit uca kamirinacasti cunatejj jumanacjjanqui uca Tatitusan jach'a sutipatjja jan walinac parlapcaraquejja? Jumanacatejj Diosan jach'a leyipa phokhapjjäta cunjämatejj Kellkatanjja sisqui: “Jake masimarojj juma quicparjam munam” sasajja, ucapachajj waliqui lurasipctajja. Ucampis janitejj jakenacarojj mayaqui uñjapcäta ucajja, juchwa lurapjjtajja, juchañchatäpjjaractawa Diosan leyip nayrakatanjja. Mä jaketejj Diosan take leyipar phokchejja ucat mä juc'ac pantjchi ucqhajja, juchaniwa takpach leyitjja. Pachpa Diosaraquiw sejja: “Janiw wachoka juchan sarnakätati.” Ucatsti saraquiwa: “Janiw jiwayätati.” Uqhamajj maynitejj wachoka juchan jan sarnakcchejja, ucampis jiwaychejja, ucajj Diosan leyipjja p'aquintjjewa. Jumanacajj parlapjjañama, sarnakapjjañamaraquiwa cuna leyitejj khespiyat sarnakasiñ churquistu uca leyimpi juchañchatäñas laycu. Qhitinacatejj jan qhuyapt'ayasis mayniru uñjapjjchejja, jan qhuyapt'ayasiñampi juchañchataraquïniwa, ucampis qhuyapayasirinacajja taripäwi urunjja take cuna atipjasaw mistupjjani. Munat jilatanaca, ¿cunataquis walejja maynitejj: “Nayajj iyawstwa” sischi ucatjja janiraqui cuna ascsa lurcchiti ucajja? ¿Uca iyawsañapasti khespiyaspati? Sañäni, mä jilatarutejj jan ucajj mä cullacarutejj isipajj jan utjcani uqhamaraqui mank'añapasa, ucat jumanacatjja maynejj sani: “Waliqui, janjjatasim, mank'asiraquim” sasa, ucatsti janiraqui issa ni mank'sa churcaniti ucqhajja, ¿cuna asquis uca arsutapajja? Uqhamawa iyawsañajja, janitejj luräwinac toke uñacht'ayasqui ucqhajja, uca iyawsaña sapaquejj jiwatawa. Inas maynejj sischini: “Jumajj iyawsañanïtawa, ucampis nayajj suma luräwinac lurtjja” sasa. Jichhajj uñacht'ayitaya jan suma luräwinacan iyawsañamjja, nayasti uñacht'ayaraquïmawa iyawsañajj-jja suma luratanacajj toke. Jumajj iyawstawa mä sapa Diosan utjatapjja, ucsti walic lurasctajja, uqhamjja supayanacas iyawsasipcaraquiwa, ajjsarañatsa qhathatipjjaraquiwa. Ucampis pisi amuyun jake, ¿janit amuyt'cta maynin iyawsatapatejj jan suma luräwinacampi uñacht'ayascchi ucqhajja, uca iyawsañapan jiwatätapa? Diosajj nayra Abraham awquisarojj iyawsañampi Isaac wawapa sacrificion loktatapatwa catokänjja. Niyaw amuytanjja, Abrahaman iyawsañapajj luratap tokwa uñstäna, uca iyawsañapasti phokhataraquiw tucu luratap toke. Uqhamatwa Diosan arupan kellkatajj phokhasïna: “Abrahamajj Diosaruw iyawsäna, Diosasti ucatjj ‘Waliquiw’ sasaw catokäna.” Abrahamasti Diosan amigopa sataraquïnwa. Jumanacajj uñjapjjtawa, Diosajj jakerojj catokewa luräwinacap tokeraqui, janiw iyawsatap laycuquiti. Uca pachparaquiw lurasïna Rahab sat jan wali sarnakeri warmimpejja. Uqham luratapatwa Diosajj aca warmiru asquit catokäna. Jupasti qhitatanacarojj utaparuw catokäna, ucatsti yanapt'araquïnwa yakha thaquinjam mistjjapjjañapataqui. Cunjämatejj janchejj jan ajayumpejj jiwatajja, uqhamaraquiwa iyawsañajj jiwata, cunapachatejj jan suma luräwinacampi uñacht'ayasqui ucqhajja. Jilatanacajja, jumanaca taypinjja janiw waljani yatichirinaca tucuñapäquiti, yatipjjtawa qhitinacatejj yatichapjjtan ucanacajj jan qhuyapt'ayasiñampi taripatäñäniwa. Takeniw walja pantjasïwinac lurtan, ucampis maynitejj arsutapanjja jan pantjascchejja, ucajj cheka jakewa, take janchipsa frenompjamaraquiw apnake. Cunapachatejj caballonacar freno uscunttan ucapachajja, take cuerpopwa apnaksnajja. Amuyasipjjaraquim barconacata, jach'anacäpcchisa, apnaker thayas wali ch'amanïraquïcchejja, ucampis barco apnaker jakejj mä jisc'a timonampiquiw apnake, cawqha chektejj jupajj apañ munqui uca cheka. Uqhamaraquiw lajjrasampejj lurasi. Lajjrasajj jisc'aquiwa janchisanjja, ucampis walja jach'anacwa luraspajja. Mä jisc'a ninajj mä jach'a monte naqhantaspajja. Lajjrajj mä ninampi sasiwa. Mä jan walinac luririwa janchisanqui, ucatsti cuerppachwa k'añuchejja. Pachpa infiernon aktayatawa, ucatsti take jacañasanwa naqharaqui. Jakejj take casta jan wali animalanacwa apnakaspa, jamach'inaca, catarinaca, kota lak'onaca, take ucanacwa apnake, ucampis janiw qhitis lajjrapjja apnakcaspati. Jan atipjcañjama ñankhawa lajjrasajja, janiraquiw apnakañjamäquiti. Venenon phokantataraquiwa. Uca pachpa lajjrampiw Dios awquisarojj yupaychtan, uca pachpa lajjrampiraquiw Diosar uñtasita uscut jake masisarojj ñankhacharactan. Pachpa lacatwa mistu Diosar yupaychañasa, jaker ñankhachañasa. Jilatanaca, janiw uqhamäñapajj waquisquiti. ¿Mä uma jalsutjja mistuspati mojjsa umampi c'allc'u umampejja? Munat jilatanaca, ¿higo alejja aceituna achuspati, jan ucajj uva alisa higo achunac churaspati? Uqhamaraquipï pachpa uma jalsutjja jan mistcaspatejj suma umampi c'allc'u umampejja. Jumanac taypintejj maynejj wali yatiñan utjchejja amuyt'asiriraqui, uñacht'aypan uca yatiñapjja suma sarnakatapampi, llamp'u chuymampiraqui cunjämtï uca yatiñapajj churqui uqhamarjama. Ucampis jumanacatejj chuymanacamjja envidiasiñanacampi c'allc'u tucuyapjjtajja, ucatsti mä cuna laycuqui cunsa lurasipctajja, uqhamajja janiw jach'a jach'a tucupjjañamäquiti uca yatiñanacamatjja, uc lurasinjja jumanacpachaw c'arintasisipcta, ucatsti cunatejj chekäqui uc apanucusipcaractajja. Uca casta yatiñasti janiw Diosat jutquiti, jan ucasti acapach yatiñ cancañaquiwa, jaken amuyt'apaquiraquiwa, pachpa supayat jutaraqui. Cawqhantejj envidiasiñas, jiwasataquic munañas utjqui ucqhanjja, pejjtusiñanacampi jan walt'añanacampiquiw utji. Ucampis qhitinacatejj Diosan yatiñanïpqui ucanacan jacañanacapajj nayrakatajj k'omawa, suma jakenacäpjjaraquiwa, munasirïpjjaraquiwa, suma amuyt'anïpjjaraquiwa, qhuyapayasirïpjjewa, asqui lurapjjaraqui, khanaraqui cuns parlapjje. Qhitinacatejj sumancaña muni ucanacajja take cunsa sumanaracwa luri, uqhamata suma yapu apthapcaspas uqhama mä suma jacaña apthapiñapataqui. ¿Cawquitsa juti jumanac taypin jan walt'añanacajja, uqhamarac guerranacasa? Jan wali amtatanacamajj chuymanacaman nuwasisqui, ucatwa juti. Jumanacajj cunsa jicjjatañpun munapjjtajja, jan jicjjatirjamäsinsti jiwayapjjtawa. Cunatsa envidiasipjjapuntawa, jan jicjjatirjamäsinsti ch'ajjwañanacaru, nuwasiñanacaruraquiw uscusipjjtajja. Janiw cuntejj munapcta ucjja jicjjatapctati Diosat jan mayipjjatam laycu. Mayipcta ucas janiw catokapctati jan wali mayipjjatam laycu. Jumanacan munañanacaman tucjañataquiquiw mayipjjtajja. ¡Jan Diosa chuyma jakenaca! ¿Janit jumanacajj yatipcta acapachampi sumancañajj Diosampi jan walincañätapjja? Qhititejj aca pachampi sumancañ munqui ucajj Diosan uñisiripawa. Ucatpï Diosan arupajj sejja: “Cuna ajaytï Diosajj jiwasan jacayqui ucajj wali munistu” sasa. Ucampis Diosajj qhuyapayasiñapampiw yanapistu, Kellkatasti saraquiwa: “Diosajj jach'a jach'a tucuri jakenacarojj janiw yanapquiti, ucampis munasiñapanjja llamp'u chuymaninacaruw yanapi” sasa. Diosaruy jaysapjjam, Supayataquisti sayt'asipjjaraquim, uca Supayasti jumanacatjja jaltawayjjaraquiniwa. Diosar jac'achasipjjam, jupasti jumanacarojj jac'achasiraquiniwa. Juchararanaca, amparanacam k'omachasipjjam. Jumanaca qhitinacatï acapachampiru, Diosampiru munasipcta ucanacasti chuymanacam k'omachasipjjaraquim. Llacthapisipjjam, jachapjjam, wararipjjaraquim. Larutanacamjja jachañarquipstayapjjam, cusisiñanacamsti llaquisiñaru cutiquipstayapjjaraquim. Dios nayrakatan jisc'ar tucupjjam, jupasti jach'aruw aptapjjätam. Jilatanaca, jan jumanacjjatjja jan walinacjja parlaquipasipjjamti. Qhititejj mä jilatat jan wali parlqui ucajja, uqhamarac taripqui ucasa, jan walwa leyjjatjja parli uqhamarac uca leyirojj tariparaquiwa. Leyirutejj jumajj taripstajja, taripiriw tuctajja leyir ist'añat sipansa. Ucampis mayniquiw ley churirejj utji, jupa sapaquiraquiwa Taripirejja, jupaquiraquiw khespiyaspasa jan ucajj t'unjaspasa. Ucampis jumasti ¿qhitiraquïta mayniru taripiristi? Qhitinacatejj aqham sapjjta: “Jichhürojj jan ucajj kharürusa uca marcaruw sarañäni, ucansti maraw utjañäni, alaquipa lurañäni, kollke jicjjatañäni” uc sirinacajj ist'apjjam: janiw yatipctati cunatejj kharürojj pascani ucjja. ¿Cunaraqui maynin jacañapasti? Mä urpjamaquiw uñstani ucatsti chhaktawayjjaquiwa. Ucampis aqhama sapjjañamawa: “Dios munani ucqhajja, jaccasinjja uc ac lurañäni” sasa. Ucampis jumanacajj jach'achasiñanacaman mantatajja cuns parlañ munapjjactawa, take uca jach'achasiñ chuymasti janiw walïquiti. Qhititejj asqui lurañ yatqui ucatsti janirac lurquiti ucajja, juch lurasqui. Ist'apjjam aca arunaca, kamirinaca: Jachapjjam, wararipjjaraquim cuna jan walt'añanacatejj jumanacjjaru jutcanis ucanacatjja. Kamir cancañanacamajj ñusantatawa, suma isinacamas thuthan thuthantataraquiwa. Kollkenacamas korinacamas k'ala saruntatawa. Ucanac quipcaraquiw jumanac tokejj khanañchani, mä ninjamaraquiw ucanacajj jumanacarojj naqhantapjjätam. Aca khepa urunacanjja jumanacajj kamir cancañanacamjja montonasipcactawa. Jumanacan yapunacaman lurir jakenacaru jan pagapjjatamajja jumanac contraw wararisqui. Tatitusti uca wararitanacapjja ist'araquiwa. Aca orakenjja jumanacajj take phokt'ata cusisiñanwa sarnakapjjtajja, animalanacjamaw pokopjjtajja, jichhasti jumanacar jiwarayañ urojj puriniwa. Jumanacajj jan juchan jakenacarojj juchañchasinwa jiwarayapjjtajja, janiraquiw jupanacas sayt'asipcänti. Ucatpï jilatanaca, jumanacajj llamp'u chuymanïpjjamay Criston jutañapcama, yapu jakejj llamp'u chuymampiw jallupachan kalltañapjja suyt'i, ucatsti jall sarjjepansti yapu apthapjjaraqui. Jumanacajj llamp'u chuymanïpjjaraquim, janiraqui mayjt'asipjjamti, Tatitun jutañapasti jac'achaniwa. Jilatanaca, janirac jumanaccamajja jan walinacsa parlasipjjamti, Tatitun jan juchañchatäscañataqui. Diosasti, qhititejj taripcani ucajj jac'ancjjewa. Jilatanaca, nayra profetanacata yatekasipjjaraquim llamp'u chuymanïñjja, uqhamarac t'akhesiñsa, qhitinacatejj Tatitun sutipjjaru parlapcäna ucanacata. Jiwasasti: “Cusisiñaniwa” sistanwa qhitinacatejj t'akhesipqui ucanacarojja. Jumanacajj Job chachan llamp'u chuymanïtapatjja ist'apjjtawa, yatipjjaractawa cunjämsa Tatitojj tucuyarojj jupampi lurcatayna ucjja. Tatitojj wali munasiriwa qhuyapayasiriraquiwa. Ucampis jilatanaca, jan alajjpach laycusa ni acapach laycusa juramentjja lurapjjamti, ni cuna casta juramentsa lurapjjamti. Cunapachatejj: “Jïsa” sapjjätajja uqhamapunïpan; cunapachatejj: “Janiw” sapjjaraquïtajja uqhamaraquïpan. Diosasti ucqhajj janiw juchañchapcätamti. Jumanacattejj maynejj t'akhesiscchejja, oración lurañapawa. Maynitejj cusisitaraquïchejja, k'ochuñapawa. Maynitejj usutächejja, iglesianquir jilïri jilatanacaruw jawsayañapa ucanacajj jupatac oración lurañapataqui, uqhamarac Tatitun sutipjjaru aceitempi jawt'añapataqui. Cunapachatejj jupanacajj iyawsañampi orapjjanejja, uca usutajj khespitäjjaniwa. Tatitusti juparojj sartayjjaraquiniwa, juchanïchi ucqhasti perdonataraquïniwa. Ucatpï jumanac purajj maynit mayniru juchanacamjja arsusipjjañamajja, ucatsti maynejj maynitaqui orañaparaquiwa uqhamata c'umaräjjañapataqui. Mä asqui jaken oracionapasti wali ch'amaniraquiwa. Elías profetajj jiwasjam jakequiraquïnwa, ucampis cunapachatejj oracionan jan jalluñapataqui mayïn ucqhajja, janiw jallcjjänti quimsa mara chicani. Cunapachatejj wasitata oración lurän ucqhasti, jallojj purjjaraquïnwa, orakensti achunacajj achjjaraquïnwa. Jilatanaca, maynitejj jumanacat chica thaquit sarakawaychejja ucat maynejj cuttayaniracchejja, yatipjjam jumanacajja, uca cuttayanirejj juchararan almapjja jiwañat khespiyiwa, ucatsti walja juchanacataracwa perdón jicjjatayi. Naya Pedrojj Jesucriston apostolopätwa. Aca cartsti kellkasin apayanipjjaracsmawa qhitinacatï marcanacamat jayan utjasipjjta uca jilatanacaru. Jumanacasti Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, uqhamarac Bitinia uca provincianacanwa utjasipjjaractajja. Take jumanacarusti Dios Awquiw ajllisipjjtam nayratpacha amtataparjama. Kollan Ajayu tokeraquiwa jumanacarojj jupataqui yakhachasipjjtam, jupar jaysapjjañamataqui, Jesucriston wilapampi k'omachatäpjjañamataquiraqui. Jumanacasti Diosan bendicionanacapjja jilarquiri catokapjjam, uqhamarac suman sarnakasiñsa. Yupaychañäni Diosaru, Jesucristo Tatitun Awquiparu, jupasti jach'a qhuyapayasiñap laycuwa jiwasarojj machakat naciyistu, Jesucriston jiwatanac taypit jactatap toke. Ucasti jiwasanacarojj suyt'añanwa jacayaraquistu, uqhamaraquiw jumanacarojj cuntï Diosajj imarapquistus uca herencia alajjpachanjja catokayapjjätam, ucajj janiw tucjatäcaspati, ni k'añuchatäcaspasa, janiraquiw mä pankarjamas wañscaspati. Jumanacarusti Diosajj jupar iyawsapjjatam laycojja, jach'a ch'amapampiw take cunatsa imasipcaractam, cuna khespiyasiñatejj jumanacataqui waquichatäqui uca catokapjjañamcama. Uca khespiyasiñsti khepa urunacaw jumanacajj catokasjjapjjäta. Ucatwa jumanacajj wali cusisita sarnakasipjjtajja, inas waquisiracchi mä juc'a pacha cunayman yant'anacan t'akhesipjjañama ucasa. Jumanacan iyawsañanacamasti mä korir uñtataw ninampi yant'atäñaparaqui. Cawquïri iyawsañatï uca yant'anaca pasqui ucasti uca tucusir korit sipansa juc'ampi jila alaniwa. Uqhamatpï jumanacan iyawsañanacamajja, yant'atäsinjja sumat uñt'atänejja, jach'aru aptataraquïniwa cunapachatejj Tatit Jesucristojj jutcani ucapachajja. Jumanacajj jan uñjapcsta ucasa, Jesucristorojj munapjjtawa, uqhama jan uñjcasasa iyawsapjjaractawa, waliraqui cusisipjjtajja. Uca jach'a cusisiñanacamasti janiw arunacampi arsuñjamäquiti, uqhama almanacamataqui khespiyasiñ jicjjatapjjatamatjja. Uca laycuraquipï jumanacajj iyawsapjjtajja. Aca khespiyasiñjjatsti, nayra profetanacajj wali sumwa yatjjatapjjäna, uqhamarac cuntejj Diosajj qhuyapayasiñapanjja jumanacar churcanejja uca tokenacatsa parlapjjaraquïna. Jesucriston Ajayuparaquiw profetanacarojj yatiyäna nayratpacha Criston t'akhesiñapjjatjja, uqhamarac cuna jach'a cancañatejj uca khepatsa jutcani ucjjatsa. Uca profetanacasti yatjjatañwa munapjjaraquïna qhitïnisa uca jakejja, uqhamarac cunapachänisa ucajj uca toketa, cunjämtï Ajayojj siscäna uqhamarjama. Ucampis Diosajj jupanacarojj yatiyaraquïnwa, cuna tokettï yatjjatañ munapcän ucajj jan jupanacataquïtapa, jan ucasti jiwasataquïtapa. Ucatpï jichhajj jumanacarojj uca pachpa arunacaraqui yatiyatajja, qhitinacatejj parlapctam ucanac toke. Jupanacasti alajjpachat qhitanita Kollan Ajayun ch'amapampiwa parlapjjaractamjja. Ucanacsti angelanacas uñjañjja munapjjaraquïnwa. Ucatpï jilatanaca, jumanacajj wali amuyt'asipjjam cuntï lurapcäta ucanacatjja, uqhamarac mä suma jacañan sarnakapjjaraquim. Take chuymaraqui suyt'apjjam cuntejj Diosajj qhuyapayasiñapanjja jumanacar churañataqui waquichasqui Jesucristojj jutcani ucqhajja. Ist'asir wawanacjamajja, jan munañanacamarjam sarnakapjjamti, cunjämtï janïra Diosar uñt'casajj sarnakapcäyätajj uqhamjja. Ucampis jichhajj k'oma jacañanpun jacjjapjjam, jumanacar jawsir Diosasti kollanätap laycu. Diosan arunacapan kellkatasti saraquiwa: “Jumanacajj kollanäpjjam, nayasti kollanätwa uca laycu” sasa. Jumanacajj Diosarojj “Awqui” sapjjtawa. Diosasti take jakenacarojj sapa maynirusa chekapwa uñjani, ucatpï jumanacajj Diosar ajjsarapjjañamajja aca oraken jaccasinjja. Diosasti jumanacarojj khespiyanipjjtamwa uca ina ch'usa jacaña nayra awquinacamata catokapcta ucata. Jumanacasti sumwa yatipjjaractajja uca khespiyasiñajj janiw tucusir korimpis kollkempis alatäquiti, jan ucasti Tatit Jesucriston suma wilapampi alatawa. Uca Tatitusti mä suma k'oma jan camacht'ata ovejar uñtata sacrificion loktataraquïnwa. Cristojj uqham lurañapataquejja, janïra aca orakejj lurasquisa ucqhatpacha waquichatänwa, ucampis janiw uñstcänti, jan ucasti jichhaquiw suma khana uñstjje jumanacataqui. Jumanacasti Cristo tokeraquiw Diosarojj iyawsapjjtajja. Uca Diosaraquiw Cristorojj jiwatanacat jactayi, jach'aru tucuyaraqui; uqhamasti jumanacajj Diosaruw iyawsapjjtajja, suyt'apjjaractasa. Jichhajj jumanacajja, Kollan Ajayu toke Tatitun arunacap ist'asinjja, almanacamjja k'omachasjjapjjtawa jilatanacaru chekpachan munañataqui. Uqhamajj maynit maynicamaw munasipjjañama take chuyma, uqhamarac take ch'amampi. Jumanacasti machakatwa nasjjapjjtajja, janiw jiwir jakenacatti, jan ucasti Diosan arunacapatwa. Uca arunacasti jan jiwiriwa, wiñayataquiraquiwa. Kellkatanacan siwa: “Take jakenacajj korar uñtataquiwa, Jach'a cancañapasa koran pankarapar uñtataquiraquiwa. Korajj wañsjjewa, pankaras willirtjjaquiraquiwa. Ucampis Tatitun arupajj wiñayataquipuniwa” sasa. Aca arunacapï jumanacataqui khespiyasiñ yatiyata arunacajja. Ucatpï jilatanaca, jumanacajj apanucupjjam take jan wali luräwinaca, take sallkjasiñanaca, k'oma k'oma tucuñanaca, envidiasiñanaca, arunac apnakasa jakjjat parlasiñanaca. Ucatsti asu wawanacjama suma k'oma ajayun leche munapjjaraquim, uqhaman jumanacajj suma jiltapjjañamataqui khespiyatäpjjañamataquiraqui, chekpachansa Tatitun sumätapa yatipjjsta ucqhajja. Tatiturojj jac'achasipjjamaya mä jacquir kaläcaspas uqhama. Jakenacajj jisc'achasaw apanucupjjaraqui uca kaljja, ucampis Diosataquejj mä suma ajllit kalawa, wali asquiraquiwa. Jumanacasti mä jacquir kaläpcasmas uqhamaraqui Diosarojj catuyasipjjam, ucatsti Diosajj jumanacampejj mä suma ajayun templjama sayt'ayañapataqui, uqhamarac jumanac quicpas Diosar sirvir sacerdotenac tucupjjañamataqui, Jesucristo toke take ajayun sacrificionac Diosar loktapjjañamataqui, Diosajj catokañapataquiraqui. Ucataracpï Kellkatan sejja: “Nayaw Sionarojj mä kala uchta esquin kalawa, ajllit kalawa, wali jila alaniraquiwa. Ucar iyawsiristi janiw mayjt'ascaniti” sasa. Jumanaca, qhitinacatejj iyawsapcta ucanacataquejj uca kalajj wali jila alaniwa; ucampis jan iyawsirinacataquejj, cunatejj Diosan arupajj sisqui ucaw phokhasiscaraqui: “Uta luririnacan apanucut kalajj, mä suma esquin kalaw tucuwayjje” sasa. Ucatsti aca aruraquiw phokhasi: “Uca kalajj mayninacarojj lanctasiyiwa liwisiyir karkaraquiwa.” Uca jakenacasti Tatitun arunacapar jan iyawsapjjatap laycuw liwisipjje, ucataqui uchatäpjjaraquïnwa. Ucampis jumanacajj ajllit jakenacäpjjtawa, reyir sirviri tucuyat sacerdotenacäpjjaractawa; mä k'oma marcäpjjtawa; Diosan ajllisit marcapäpjjaractawa. Acasti lurasiwa, jumanacajj Diosan muspharcañ luräwinacap yatiyapjjañamataqui. Uca Diosaraquiw jumanacarojj ch'amacat irpsusinjjapjjtam, suma muspharcañ khanapar mantjjapjjañamataqui. Jumanacajj nayrajj janiw mä marcäpcäyätati, jichhasti Diosan marcapäjjapjjtawa. Nayrajj janiw qhitis jumanacatjj qhuyapayascänti, ucampis jichhajj Diosaw qhuyapayasjjapjjtam. Munat jilatanaca, sarir jakenacarjamaw achict'apjjsma, jan janchin munañanacaparjamajj jacapjjamti, uca janchin munañanacapasti almas contraw nuwasiñ muni. Diosar jan uñt'ir jakenac taypinsti sum sarnakapjjam. Jupanacajj jichhajj jan wali jakenacatjamsa jumanac toke parlapcchi ucasa, jumanacan asqui luratanacam uñjasasti, Diosaruw yupaychapjjaraquini cunürutejj jupajj luräwinacat wayt'ir jutcani ucürojja. Tatit laycusti jakenacan uscutäqui take uca autoridadanacarojj jaysapjjam, reyirusa, jilïritap laycu, jan ucajj qhitinacarutejj reyejj qhitqui jan wali lurir jakenacaru mutuyañapataqui, suma luririnacarusti jach'ar aptañapataquiraqui ucanacarusa. Diosasti jumanacanjja asqui lurañanacamwa munaraqui, uqhamata pisi amuyun jakenacan parlatanacapjja amuct'ayapjjañamataqui. Khespiyata sarnakasiñan jakenacjam sarnakapjjam, ucampis uca khespiyat sarnakasiñanacamasti janiraqui cuna jan wali lurañataquïpasa, jan ucasti Diosan esclavonacapjam sarnakapjjam. Takenirus suman uñjapjjam, jilatanacarusti munapjjaraquim, Diosarusti ajjsartapjjam, reyirusti ist'apjjaraquim. Uywatanaca, uywirinacamaru ist'apjjam janiw suma jakenacäqui ucanacaruquiti, jan ucasti khorunacäqui ucanacarus ist'apjjaraquim. Dios nayrakatansti asquiwa maynitejj lurañanacap phokhañ laycu, t'akheschi ucqhajja. Jumanacatejj jan wali luratanacam laycu t'akhesiyatäsipcsta ucasti ¿cuna asquirac utjisti llamp'u chuymampi t'akhesiñansti? Ucampis jumanacatejj asqui luratanacam laycu t'akhesipjjstajja, llamp'u chuymampiraqui t'akhesipjjsta ucajja, asquiw Dios nayrakatanjja. Ucataquipï Diosajj jawsapjjtamjja, Cristojj jumanac laycuw t'akhesïna, jumanacar mä uñacht'äwi churasa, uqhamat cayup arcapjjañamataqui. Jupajj janiw cuna juchsa lurcänti, janiraquiw qhitirus cunapachas ñankha lurcänti. Jan wali arunacampi tokepcän ucqhajja, janiw jupajj jan wali arumpiraqui cutt'aycänti; t'akhesiyapcän ucqhasti, janiw “suyt'am” siscänti, jan ucasti chekaparu taripir Diosaruw catuyänjja. Jesucristo quipcaraquiw juchanacasjja pachpa cuerpopjjaru apawayjje, crusan jiwasina, uqhamata jiwasajj jucha lurañar jiwañasataqui, mä suma jacañan jacañasataqui. Jupajj chhojjriñchjatänwa jumanacajj c'umaräpjjañamataqui. Jumanacajj jan awatirin ovejanacar uñtatäsipcäyätawa, ucampis jichhajj Tatituruw cuttanjjapjjtajja. Jupasti mä awatirir uñtataraquiw jumanacarojj imapjjtamjja, almanacamatsa llaquiraquiwa. Uqhamaraqui jumanacajj warminaca, chachanacamar ist'asa sarnakapjjam, uqhamata inas cawquïri chachas Tatitur jan iyawscchi ucajj jumanacan sarnakäwinacam toke Tatitutaqui jicjjatatäñapataqui jan cuna arumpisa, jan ucasti jumanacan suma sarnakatam uñjasaqui. Jumanacan c'achachasiñanacamasti jan patjjataquïcpati ñic'utanaca c'achachasiñanacampi, kori yänacampi, ni wali jila alani isinacampisa, jan ucasti suma chuymanïpjjam, ucaw jan tucusquiri, suma muncañajja, llamp'u chuymani. Dios nayrakatansti ucajj wali asquiwa. Nayra pachanacanjja, Diosar ajjsartir warminacajj uqhamwa c'achacht'asipjjäna. Jupanacajj Diosaruw iyawsapjjäna, ucatsti chachanacaparojj ist'apjjaraquïnwa. Uqhamaw Sara warmejja Abraham chachaparojj ist'äna: “Tatay” sasa. Jumanacasti jupan wawanacapäpjjtawa, asctejj lurapjjäta, ucatsti janirac cunsa ajjsarapcätati ucapachajja. Chachanacasti warminacamampejj suma chuymanïpjjaraquim. Jumanacasti jach'aru aptapjjam, cunjämarutejj waquisqui uqhamaru, janiw warmin pisi ch'amätap laycuquiti, jan ucasti Diosajj munasiñapanjja mayacwa jacañjj churapjjtam uca laycu. Uqham lurapjjam Diosat mayisitanacamajj ist'atäñapataqui. Uqhamasti jumanacajj suman sarnakapjjam, qhuyapayasipjjaraquim jumanaccamajja jilapurjama munasisa, llamp'u chuymanïpjjaraquim. Jan ñankhat ñankhjja cutt'ayapjjamti, ni jan wali arut jan wali arsa cutt'ayapjjaraquimti. Jan ucasti asqui arumpi cutt'ayapjjam, Diosasti bendición catokapjjañamataquiw jumanacarojj jawsapjjtam. Ucatpï: “Qhititejj jacañapar muni, ucatsti suma urunacan sarnakasiñ munaraqui ucajja, jan walinac parlañatjja amuyasiñapawa lacapajj c'arinac janiw parlañapäquiti; Jan wali lurañatjja jithektasjjañapawa, asquinac lurañapawa. Suman sarnakasiñ thakañapawa, uc arcañaparaquiwa. Tatitusti asqui jakenacarojj imiwa, mayisitanacapsa ist'araquiwa, ucampis jan wali lurir jakenacarojj janiw ist'quiti.” ¿Qhitirac jumanacarusti jan walinac lurapjjeristamsti, jumanacatejj asqui lurañanacan sarnakasipcsta ucqhasti? Ucampis cheka luratanacam laycutejj t'akhesipjjstajja, cusisiñanïpjjtawa. Jan qhitirus ajjsarapjjamti, ni sustjasipjjaraquimsa. Jan ucasti Tatitur jach'achapjjam chuymanacamanjja. Ucatsti waquicht'atäpjjaraquim qhitinacatejj jumanacaru suyt'añanacamjjat jisct'apcätam ucanacar sañataquejja ucampis sapjjam suma chuymampi. Chuymanacaman samaratäñataquejja sum sarnakapjjam, uqhamata jumanacan Cristor iyawsapjjatam laycu, uqhamarac asqui luräwinacamat jan wali parlir jakenacajj jan wali parlatanacapatjja jupanacpacha p'enkasipjjañapataqui. Juc'amp sumaw asqui lurasin t'akhesiñajja, Diosatejj munchi ucajja, ñankha luräwinac toke t'akhesiñat sipansa. Cristo quipcaraquiw juchanacas laycojj jiwäwipanjja t'akhesiwayejja jan mayampitaqui. Jupajj asqui jakënwa, ucampis jiwasan jan walïtas laycuw t'akhesiwayi, jiwasar Diosar irpañataqui. Janchinaqui jiwatänjja ucampis ajayupanjja jactanjjewa. Ajayunaracwa saränjja, catuntatäpquis uca ajayunacar Diosan arunacap parliri. Jupanacasti nayrajj jan ist'asiriw tucupjjäna cunapachatï Noé chachajj arca lurascän ucqhajj janiw jaysapcataynati, Diosajj jupanacar suyt'ascchïna ucasa. Uca arcansti quimsakallkoniquiraquiw uma toke khespiyasipjjäna. Uca umasti bautismo umaruw uñtasejja, uca tokeraquiw jichhajj khespitätanjja. Uca bautismosti janiw janchi k'omachañataqui asquïquiti, jan ucasti Diosat mä k'oma chuyma mayiñanquiwa; Jesucriston jactäwip tokeraquiw khespitätanjja, jupasti alajjpacharuw maqhatjje ucatsti Diosan cupëjjaparuw kont'asjje, uqhamarac jichhajj angelanacasa, munañaninacasa, ch'amasa jupar catuyatawa. Ucatpï jilatanaca, cunjämtejj Tatitojj janchipan t'akhesiwayejja, jumanacajj janc'aquïpjjañamaraquiwa t'akhesiñataquejja. Ucatwa uca janchin t'akhesirejja, juchjja apanucuwayjje, Diosan munañaparjam take jacäwipana jacjjañapataqui, jan janchin munañaparjam jaysañataquejja. Jumanacajj waljwa luranjjapjjtajja cunatejj Diosar jan uñt'ir jakenacarojj cusisiyqui ucjja. Uca urunacanjja jumanacajj vicionacana, jan wali amtañanacana, machañanacana, wali mank'añanacana, jila umjasiñanacana, yakha diosanacar yupaychañanacanwa sarnakasipcäyätajja. Uca jan Diosar uñt'ir jakenacatakejj mayjt'asiñäjjewa jumanacan jupanac chica uca k'añu luräwinacapan jan chicachasjjapjjatamajja, ucatwa jumanacatjja jan walinaca parlapjjejja. Ucampis jupanacajj, qhititejj waquichasisqui jiwirir jaquirir taripañataqui, jutcani ucaruw luratanacapata churapjjani. Ucatpï jiwirinacarojj Diosan arunacapjja parlatänjja, jupanacajj uqhamata ajayunacapanjja Diosjam jacapjjañapataqui, acapachanjja mayni jakenacjama taripatäpcaracchisapän ucasa. Take cunan tucusiñapajj jac'anquiwa, ucatpï jumanacajj wali amuyt'ampi sarnakapjjañamajja, uqhamarac oracionsa jan jaytas lurapjjañamajja. Ucat sipansa jumanacanjja munasiñajj utjapunpan, munasiñasti walja juchanacwa perdonaraqui. Korpacht'asipjjaraquim jumanaccamajja mä suma chuymampi. Sapa maynis cunjämtejj Diosat ch'am catokquejj uqhama maynirojj sirvpan, uqhamata take bendiciontï Diosajj churquistu ucajja sum apnakañasataqui. Maynitejj parlchejja, Diosan arunacaparjam parlpan. Maynitejj qhitirus mä asqui lurchejja, Diosan ch'amapampi ucjja lurpan. Take cuntejj lurapjjta ucajja Diosar yupaychañataquïpan Jesucristo toke, juparuraqui munañanïñasa, jach'a cancañasa churatäpan wiñayan wiñayapataqui. Uqhamäpan. Munat jilatanaca, jan mayjt'asipjjamti uca jach'a yant'anaca jumanacjjaru jutatapatjja, mä cuna jan walis jutcaspa uqhama. Jan ucasti cusisipjjam Tatitjama t'akhesipjjatanacamatjja, uqhamata cusisiñan phokt'atäpjjañacamataqui cunapachatejj jupajj jach'a cancañapampi uñstancan uc uñjapcäta ucqhajja. Tatit laycutejj jumanacar jan wali arunacampi tokepjjätam ucajja, cusisiñanïpjjtawa, Diosan Ajayupasti jumanacjjaruw utt'asi. [Jupanacasti uca Ajayu contraw jan wali parlapjje, ucampis jumanacajj uca Ajayurojj jach'añchapjjaractawa.] Maynitejj jumanacat t'akheschi ucajja, jan jake jiwayatap laycu t'akhespati, lunthatasitap laycus, cuna jan wali luratap laycusa, jaken chh'ajjwañanacapar mantatap laycusa. Ucampis maynitejj Cristor arquirïtap laycu t'akheschejja, janiw p'enkasiñapäquiti t'akhesitapatjja, jan ucasti Diosar yupaychañapawa sutip apatap laycu. Horasajj purinjjewa, Diosan taripäwipajj wawanacapata kalltañapataqui. Taripäwitejj jiwasampi uqham kalltchi ucajja, ¿cunjämaraquïni qhitinacatejj Diosar jan iyawsapqui ucanacan tucuyapasti? “Asqui jakenacatejj ch'ama tucuñampi khespiyaschi ucajja, ¿cunjämaraquïni jucharar jaketaquisti?” Uqhamajja, Diosan munañaparjam t'akhesirinacajja, asquinac lurasipcañapaquiwa, Diosaruraquiw almanacapsa catuyasipjjañapa, qhititejj jiwasar lurirïqui ucaru, jupasti chekaparaquiwa. Jichhasti ewjja arunacracwa jilïri chuymaninacaru iglesianacamanjja churta. Nayasti jupanacjam jilïri chuymaniraquïtwa, Criston t'akhesitanacapatsa testigoraquïtwa, jupanac chicaraquiw Criston jach'a c'ajquir khanapancäjja uñstancan ucapachajja. Tatitun ovejanacapsti sum awatipjjam, ucanacasti jumanacar catuyatawa. Take munasiñampi ucjja lurapjjam, cunjämtejj Diosajj munqui uqhamarjama, janiw phokhayam sat laycuquiti, ni kollke munañ laycuquisa, jan ucasti take chuyma ucjja lurapjjam, jan jumanacas uca ovejanacjjaru munañïpcasmasa uqhamjja, jan ucasti ovejanacarojj mä suma yatichäwi uñacht'ayasa. Uqhamata cunapachatejj awatirinacan jach'a jilïripajj uñstanjjan ucqhajja, jumanacajj mä suma churäwi catokapjjäta, janiw uca pankaranacat lursutäquis uca coronjamti, jan ucasti wiñay corona. Uqhamaraqui, jumanacajj waynanaca, jilïri chuymaninacarojj ist'apjjam. Takeniw maynit mayniru ist'asipjjañama llamp'u chuymampi: “Diosajj jach'a jach'a tucurinacarojj jisc'achiwa, llamp'u chuymaninacarusti munasiñapanjja yanaparaquiwa.” Jisc'aruy tucupjjam Diosataquejja, uqhamat jupajj jumanacar horasaparu jach'ar aptañapataqui. Take llaquisiñanacamsti Diosar jaytapjjaraquim, jupasti jumanacatjja llaquisiraquiwa. Wali amuyt'asirïpjjam, janc'aquïpjjaraquim, jumanacar uñisir Supayasti mä leonar uñtataw warart'asisa sarnakasqui qhitiru mank'antañataquisa. Uca Supayataquisti wal sayt'asipjjam iyawsañanacamanjja, yatipjjaraquim walja jilatanacan jumanacjamaraqui take chekan t'akhesipjjatapjja. Ucampis uca mä juc'a urunacana t'akhesipjjatama pasjjepansti, Diosajj jumanacarojj sumwa tucuyapjjätam, sum sayt'ayapjjaraquïtam. Uca Diosasti qhititejj take bendicionanac churquistu ucawa, uqhamarus Jesucristompi chicäñasataquiraquiwa jawsistu wiñayataqui. Jupar churatäpan yupaychañajja, munañanïñasa, wiñayataqui. Uqhamäpan. Silvanojj nayataquejj mä suma asqui jilatat uñt'atawa, juparaquiw aca cartjja jumanacatac apani. Nayasti ewjjt'apjjsmawa, ucatsti chekwa sapjjsma cuna bendicionanactejj Diosat catokapctas ucajj, Diosan cheka munasiñapwa uñacht'ayistu. Aca tokensti sumpun sayt'asipjjam. Babilonianquir iglesiasti, cawquirutï jumanacarjama ajlliscaraqui ucajja, aruntanipjjtamwa, Marcos wawajjas aruntanipjjaractamwa. Jumanac purasti mä suma jamp'att'asiñampiraqui aruntt'asipjjam. Take jumanaca, qhitinacatejj Jesucristoncapcta ucanacasti suman sarnakasipjjam. Naya Simón Pedrojja, Jesucriston sirviripätwa apostoloparaquïtwa. Aca cartsti, qhitinacatejj nanacjamaraqui mä suma iyawsañ jicjjatapctas ucanacaruw kellkanipjjsma, Khespiyiri Jesucristo Tatitusajj chekätap laycu. Jilarquir bendicionanac catokapjjam, uqhamarac suma sarnakasipjjam, Diosaru uqhamarac Jesucristo Tatitusar uñt'apjjatam laycu. Diosaw jach'a ch'amapampi churistu take cuntejj jacañataqui munctansa ucanacjja, uqhamarac jupar munañsa churaraquistu, qhititejj jach'a ch'amapampi, uqhamarac muspharcañ luräwinacapampi jawsquistu ucar uñt'ayasajja. Ucanac toketaracwa, arsüwinacapsa churistojja, uca arsüwinacapasti wali jach'anacawa, wali asquiraquiwa. Uqhamata jumanacajj uca Diosan arsüwinacap toke cunatejj Diosan utjqui uca catokapjjañamataqui, acapach k'añu yänacatsti jaltjjapjjañamaraqui. Ucatpï ch'amacht'asipjjañamajja iyawsatanacamarojja suma luräwinacampi yapjjatapjjañamataqui; suma luräwinacarusti amuyt'asiñampi; amuyt'asiñarusti, jumanacpach suma sarnakañampi; jumanacpach suma sarnakañarusti, llamp'u chuymampi; llamp'u chuymanïñjjarusti, Diosar munañampi; Diosar munañarusti, jilapurjam sarnakañampi; jilapurjam sarnakañarusti, munasiñampi. Jumanacantejj take acanacajj utjanejja, ucatsti ucjja sum jilayapjjaraquïta ucqhajja, jumanacan jacañamajj janiw inamayataquïcaniti, janiraquiw inamayataqui Tatiturus uñt'apcaraquïtati. Ucampis qhitintejj acanacajj jan utjqui ucajja, mä juyqhump sasiwa; nayra juchanacapat perdonatätapsa armjjaraquiwa. Ucatpï jilatanaca, Diosajj jumanacar jawsapctam, uqhamarac ajllipctam ucanjja sum sayt'apjjañamajja; jumanacatejj take acanaca lurapjjäta ucqhajja janipuniw aynacht'apcätati. Uqhamatwa jumanacarojj churasiraquini jiwasan khespiyiri Jesucriston wiñay marcapar khespita mantapjjañamajja. Ucatpï nayajj jumanacarojj take acanacjja amtayasinipcaquïmajja, yatipctas, uqhamarac iyawsapctas uca cheka arunacanjja suma sayt'asipcsta ucasa. Nayataquisti amuyatajjatjja, waquisipuniwa jaccasinjja jumanacar amtt'ayañajja aca ewjja arunacampi. Jesucristo Tatitusasti yatiyjjaraquituwa janc'aqui jiwjjañajjata. Ucampis cunjämatsa waquisiyäwa, jumanacajj jiwatajjat khepatsa aca arunacatjja amtasisipcañamataquipuni. Cuna yatichäwinactejj jumanacar Jesucristo Tatitusan ch'amapjjata, uqhamarac jutäwipjjat yatichapcsma ucanacajj janiw jakenacan alek säwi arunacäcänti, jan ucasti nanacaw nayranacajjamp Tatitun khapak cancañapjja uñjapjjta. Jupaw Dios Awquit catokäna muspharcay aytatat cancaña, cunapachatejj Diosan arupajj parläna khapak cancañapana juparu akham säna: “Acawa munat Wawajjajja, jupaw nayarojj cusisiyitu” sasa. Nanacaw alajjpachat jutir uca ar ist'apjjta, Tatitump chica uca kollan kolluncasipcäyät ucqha. Uqhamat profetanacan arupajj juc'amp thurt'at uñjasi. Jumanacasti uca profetanacan arunacapar ist'asinjja walicwa lurasipctajja, uca arunacasti mä lamparjamaw ch'amacanacanjja khani, urojj khanjtaniñapcama, willjta warawarasti mistuniñapcama jakenacan chuymanacapar khant'añataqui. Ucampis nayrakatajj amuyt'asipjjam aca toketjja: profetanacan kellkata arunacajj janiw jasäquiti alek leet'asin amuyt'añataquejja. Profetanacasti janipuniw cunsa munañanacapatjja parlapcänti, jan ucasti jupanacajj Diosar catuyata jakenacäpjjänwa, Dios toketaracwa parlapjjänjja, Kollan Ajayun amuyt'ayata. Ucampis Diosan Israel marcapanjja utjaraquïnwa c'ari profetanaca, uqhamaraquiw jumanac taypinjja c'ari yatichirinacajj utjaraquini. Jupanacasti jan wali amtäwinacapjja jamasanacanwa yatichapjjani, khespiyiri Tatituparus jan uñt'ir tucusa, uca yatichäwipampisti jupanacpachaw mäqui t'unjtasipcani. Waljaniraquiwa uca k'añu luräwinacaparojj arcapjjani, jupanac laycuraquiw chekpach asqui thaquitjja jan walinacajj parlasini. Kollker sinti chuyma churatäpjjatap laycojja c'ari yatichäwinacampejj jumanacatjja k'alwa take cunsa apsupjjätam, ucampis jupanacarojj t'unjatäñaquiw suyt'jje, nayratpacha juchañchatäpjjaraquiwa. Diosajj janiw jupa contra juch lurir angelanacarus perdoncänti, jan ucasti infiernoruw jakontänjja, ch'amacanacaruraquiw jayti cadenanacampi ñach'antata taripäwi urutaqui. Janiraquiw Diosajj nayra jakenacarus perdoncaraquïnti, jan ucasti uca jan wali jakenacjjarojj uma juicio puriyanïna. Noé saparuquiraquiw khespiyänjja cheka arunac parlatapata, jupamp chicasti pakallkoniquiw khespiyasïnjja. Diosajj ninampiraquiw Sodoma, uqhamarac Gomorra sat marcanacarojj naqhantayänjja khellar tucuyasa, khepa urunacan jaquir jan wali jakenacan amuyt'asipjjañapataqui. Ucampis Lot chacharojj khespiyaraquïnwa suma jakëtap laycu. Uca marcan utjir jakenacan jan wali luräwinacap uñjasinsti Lot chachajj llaquisiraquïnwa. Uca asqui chachasti sapüruraquiw uca jakenacan jan wali luratanacap uñjasina, uqhamarac ist'asinsa wali llaquisirïna. Uqhampï Tatitojj wawanacapar jan walinacat khespiyañ yatejja, uqhamarac jan wali jakenacar taripäwi urutac imañsa, mutuyatäpjjañapataqui. Diosajj mutuyaniwa qhitinacatejj ñankha munañanacaparjamaqui sarasipqui ucanacarojja, Tatitun arunacaparus jan ist'apcaraquiti ucanacarusa. Ucanacasti wali munañani jan ist'asiri jakenacaraquiwa, janiraquiw alajjpacha ch'amanacarus jan wali arunacampi sañjja ajjsarapquiti. Angelanacasti uca jakenacat sipansa juc'ampi ch'amanïpcchi munañanïpcaracchi ucasa, janiw janc'aquejj uca alajjpacha ch'amanacarojj jan wali arunacampi cunsa sapquiti Dios nayrakatanjja. Ucampis uca jakenacajj animalanacjam jan amuyt'asirïpjjewa, alekaquiraquiw jacasipqui catusin jiwayatäñataqui. Jan amuyt'asisaquiraquiw cuns parlapjje, ucampis animalanacar uñtataquiraquiw jiwarapjjani, wali t'akhesisa mayninacar t'akhesiyapjjatapata. Mä juc'a cusisisajja wali c'uchiquïpcaspas uqhamwa amuyasipjje. Mä p'enka jan waliraquiw jupanacan luratanacapajja. Jumanacampi chica ucanccasinsti cusisipjjaraquiwa jan wali luratanacapampi. Mä warmirus janiraquiw alekaqui uñtapquiti, janiraquiw jucha lurañatsa karjasipcaraquiti. Pisi amuyt'aninacarusti jupanac chicaraquiw juchjj lurayapjje, wali mich'äpjjaraquiwa; ñankha jakenacäpjjapuniwa. Cheka thaquit sarakapjjatap laycuw chhaktat sarnakapjje. Beoran yokapa, Balaam profetan luratanacaparuw arcapjje, qhititejj jan walinac lurasa, kollke jicjjatañac muncänjja ucaru. Ucatsti uca luratapatjja mä kachu asnomp tokenokataw jupajj uñjasïna, uca asnosti juparojj jakjamaw parljjayäna, uqhamataracwa lokhe cancañapjja jan luraycänti. Uca jakenacajj mä jan umani phujur uñtatawa, thayan apnakata kenayanacar uñtatäpjjaraquiwa; jupanacasti wiñayan wiñayapataquiw ch'iyara ch'amacancapjjani. Jupanacasti jan wali arunacwa parlapjje. Ucatsti vicionacapampi jan wali lurañanacapampejja, uca jan walinacat jaltanirinacarojj wasitatwa uca jan walinacaru irpapjje. “Khespita sarnakasiñ churapjjäma” sapjjewa, ucampis jupanacpachaw juchan esclavopäsipqui, sapakat jakeraquiwa cuna juchampitï atipjayasqui ucan esclavopajja. Qhitinacatejj Tatit Jesucristo Khespiyiriru uñt'asin uca jan wali luräwinacat jaltanjjapjje, ucatsti khepatjja juchar cutt'asina jucha lurañanacampi atipjayasipjjaraqui ucanacajja, nayra jacañanacapat sipansa juc'ampi jan walëjjapjjewa. Uñt'jjasina uca suma Diosan arunacap apanucuñat sipansa, jupanacataquejj asquïsapänwa jan uca cheka thaqui uñt'apjjañapa. Ucampis ucanacampejj cunatejj sisqui ucaw phokhasisqui ucatsti siwa: “Anojj wak'sutaparuw cutjjatasjje, ucqha jarekat qhuchisti wasitatwa ñek'eru sunt'sjjaraqui” sasa. Munat jilatanaca, acajj payïri cartwa kellkanipjjsma, paypach carta apayanipcsma ucanacanjja ewjjanac toke walwa amuyt'ayañ munapjjsma. Amtasipjjam cuntejj nayra kollan profetanacajj Tatitun arunacap tokejj parlapcäna ucanacatjja, uca arunacasti jichhürojj apostolonac tokew jumanacarojj yatichatäjje. Nayrakatajj ac amuyt'asipjjam: Khepa urunacanjja Tatitun yänacapat phiscasiri jakenacaw sartapjjani, jan wali amtatanacaparjamaraquiw sarnakapjjani, ucatsti jisct'apjjaraquiniwa: “¿Cawquirac Criston ‘Jutäw’ satapasti? Awquinacasas jiwarawayjjewa, take cunas pachpaquïscaraquisä, aca orakes utjquis ucqhatpacha” sasa. Jupanacajj janiw amuyt'asiñ munapquiti, alajjpachajj nayratpacha utjascatapapuni, uqhamarac aca orakes Dios quipcana umat apsutätapa, umïpanracwa jichhas utjasqui. Ucatsti uca orakejja uma juiciompi t'unjatäjjaraquïnwa. Jichhasti aca orakempi alajjpachampisti ninampi t'unjataraquïniwa, Diosan arunacaparjama, ucatac imatäscaraquiwa. Uca ninawa k'al naqhantani taripäwi urunjja, cunapachatï jan wali jakenacajj tucjatäcani ucapacha. Ucampis jilatanaca, jan jumanacajj armasipjjamti, Tatitutaquejj mä urojja waranka marampi sasiwa, waranka marasti mä urumpi sasiquiraquiwa. Tatitojj janiw armt'asquiti arunacapar phokhañjja, cunjämtï mayninacajj amuyapqui uqhama, jan ucasti jupajj suma chuymampiw suyt'asquistu; jupasti janiw munquiti qhitin chhakañapsa, jan ucasti muniwa takeninsa Diosar cutcatañapa. Ucampis Tatitun jutañap urojja acatjamatwa jutani, lunthatar uñtata. Alajjpachanacasti mä jach'a ajjsarcañ warariñanacampiw t'unthaptani, cunanacatejj alajjpachan utjqui ucanacasti ninampi tucjatäniwa, orakensti, cunanacapatejj utjqui ucanacämppacha, Diosan taripäwipar catuyataw kheparani. Take cunas uqham tucjaschini ucajja, jumanacajj ¡cunja Tatit chuymas jupar wali catuyasita jacapjjañamajja! Tatitun jutañap ursti suyt'apjjam, janc'aquïñapa munasa. Uca urojj alajjpachajj ninampi naqhantatäniwa, take cunas ninampiraquiw umatatatäni. Ucampis jiwasajj arsutaparjamaw suyt'asctan mä machak orake, mä machak alajjpachampi, cuntejj Diosajj: “Churapjjämaw” sisquistu uca. Ucansti take cunasa chekapapunïniwa. Ucatpï munat jilatanaca, acanac suyt'casajja take cunsa ascpun lurapjjam, uqhamata Diosajj jumanacar sumana jicjjatañapataqui, jan juchani ni cuna k'añunsa. Amuyasipjjaraquim, Jesucristo Tatitusti suma chuymapampi suyt'asqui ucajj jiwasan khespiyasiñasataquïtapa. Uqhamaracwa Pablo jilatasas jumanacarojj kellkt'anipjjtamjja Diosan amuyt'ayataparjama. Take cartanacapanwa aca tokenacatjja parlapjjäyätamjja, yakhepanacajj jan amuyt'añjamäcchi ucasa. Jan amuyt'ani pisi iyawsañan jakenacasti uca arunacjja maysaruw k'ewipjjaraqui jupanacan amuyunacaparjama, jupanacpach ucanacampi t'unjatäñataqui. Ucatpï munat jilatanaca, niyaquitejj jumanacajj acanacjja jichhatpach yatjjapjjstajja, ucatsti amuyasipjjam jan uca sallkjirinacampi apayasiñataqui, uqhamata walïcasin jan aynacht'añataqui. Ucampis khespiyiri Tatit Jesucristosar uñt'apjjam, munasiñapanraqui jiltapjjam. ¡Jupasti jach'achatäpan jichhas, wiñayataqui! Uqhamäpan. Kellkanipjjsmawa jumanacaru qhititejj utjcapunïna, cunapachatï take cunas kalltascäna ucqhatpacha. Nanacasti jupa pachpatwa ist'apjjta, uqhamarac quicpa nayranacajjampis uñjapjjaracta, uñcatapjjaracta, amparanacajjampis llamct'apjjaracta, ucasti jacañ Aruwa. —Aca jacañ Arusti uñstawayiwa, nanacasti uñjapjjaractwa, uca pachpataracwa khanañchapjjta; uqhamarac jumanacarus yatiyanipjjaracsma aca wiñay jacañata, qhititejj Awquimpïscäna ucat jiwasanacar uñstaraquistu ucata —sasa. Khanañchapjjsmaw jumanacaru cuntejj uñjapjjtjja, ist'apjjaractjja ucjjata, jumanacajj nanacampi mayachasipjjañamataqui cunjämatejj nanacajj chekpachansa mayaquïpjjtjja Dios Awquimpi, uqhamarac Jesucristo Yokapampisa. Uqhamwa acanacjjat jumanacarojj kellkanipjjsma cusisiñanacajjajj phokhatäñapataqui. Aca arunacwa Tatit Jesucristojj nanacarojj yatichapjjetäna, ucracwa jumanacarojj yatichapjjsma: “Diosajj khanawa, janiw cuna ch'amacas jupanjj utjquiti” sasa. Jiwasatejj sañäni: “Jupampejj mayaquïtanwa” sasajja, ucatsti uqham arscasinjja ch'amacan jacascaracstanjja, c'arïtanwa arsüwisansa, uqhamarac luräwisansa. Jiwasatejj khanan jacstan, cunjämatejj Diosajj khanancqui uqhamjja, mayaquïtanwa maynimpi maynimpisa, Jesucristo Yokapan wilapaw take juchanacasat k'omacharaquistu. Jiwasatejj sañäni: “Janiw juchanïcti” sasa, ucapachajj jiwas pachpaw c'arintastan, janiraquiw jiwasan cheka luräwejj utjquiti; Jiwasatejj juchanacas arsusiñänejja, jupajj chekawa, asquiraquiwa juchanacas perdonañataqui, uqhamarac take jan walinacata k'omachañataquisa. Ucampis jiwasatejj: “Janiw cuna juchs lurcti” sisna ucajja, Diosaruw c'arir tucuytan, chekpachansa janiw arup catokctanti. Munat wawanacajja, acanacwa kellkanipjjsma juch jan lurapjjañamataqui. Ucampis cawquïritejj juchañchasqui ucataquejj, utjistuwa mä arjjatirisa alajjpach Awquisan nayrakatapana, ucasti Jesucristowa, jupajj chekawa. Tatit Jesucristow jacañap loktasiwayi uca tokew juchanacasajj perdonatäjje, janiw jiwasan juchanacasacti, jan ucasti take aca orakpachan juchanacapa. Jiwasatejj Diosan camachinacaparu ist'asctanjja, uqhamanwa Diosar uñt'atasjja yattan. Ucampis cawquïritejj sanejja: “Nayajj uñt'twa” sasa, ucatsti janirac camachinacap imcaniti ucasti, c'ariwa. Jupanjj janiraquiw cheka arojj utjquiti. Ucampis cawquïritejj Diosan camachinacaparjam lurqui ucajja, chekpachansa Diosarojj muniwa; uqhamatwa yattanjja Tatitumpi mayaquïtasjja. Qhititejj: “Diosampiw jacascta” sasqui ucajja, cunjämatejj Jesucristojj jaccäna uca quicparaquiw jacañapa. Jilatanaca, janiw jumanacaru machak camachi kellkanipcsmati, jan ucasti cawquïr camachinacatejj kalltäwitpacha utjapcäyätamjja uca pachpawa. Aca nayra camachejj cuntejj ist'apcäyätajja kalltäwitpacha uca pachpa arunacaraquiwa. Ucampis cuntejj kellkanipcsma ucajja, mä machak camachïcaspas uqhamawa. Ucasti chekawa Cristonsa uqhamarac jumanacansa, chekpach khanasti khantanjjewa, ch'amacasti chhaktascaraquiwa. Cawquïritejj: “Khananctwa” sasqui, ucatsti jilapar uñisiscaraqui ucajja ch'amacancasquiwa. Qhititejj jilapar munasqui ucajja, khananwa jaqui, janiraquiw cunas jucharu tincuycaspati. Ucampis qhititejj jilapar uñisisqui ucajja, ch'amacanwa sarnakasqui. Janiraquiw cawcsar saratapsa yatiscaraquiti ch'amacajj juyqhu tucuyatap laycu. Wawanaca, Diosajj sutipa jach'ar aptatäñap laycuw juchanacamatjja perdonjjapjjtam Jesucristo toke, ucatwa kellkanipjjsma. Awquinaca, kellkanipjjsmaw jumanacaru, cawquïritejj utjapunïna janïr cunas kalltasquipana ucar uñt'apjjatam laycu. Waynanaca, jumanacarojj kellkanipjjaracsmawa Supayaru atipt'apjjatamata. Wawanaca, jumanacarojj kellkanipjjsmawa alajjpach Awquiru uñt'apjjatamata. Awquinaca, jumanacarojj kellkanipjjsmawa cawquïritejj utjapunïna kalltäwitpacha ucar uñt'apjjatam laycu. Waynanaca, jumanacarojj kellkanipjjsmawa ch'amani sayt'apjjatamata, uqhamarac Diosan arunacap chuymanacamar catokapjjatamata, uca pachparaqui supayaru atipt'apjjatamata. Jan acapachar munirïpjjamti, janirac acapachan yänacapsa. Cawquïritejj acapachar munasqui ucanjja, janïraw Dios Awquitac munasiñapajj utjquiti. Take cuntejj acapachajj churañatac uñacht'ayqui ucajja, janiw Dios Awquit jutquiti, jan ucasti acapachatwa juti. Janchin jan wali munañanacapa, cuntejj nayrajj uñjquis ucansa munañanaca, jach'a jach'a tucuñanaca, take ucanacwa acapachajj churañ muni. Acapachajj tucusiriquiwa jan wali luräwinacapamppacha, ucampis cawquïritejj Diosan munañap lurqui ucajj wiñayataquiw jaqui. Wawanaca, khepa urunacajj purinjjewa. Jumanacajj ist'apjjäyätawa: “Anticristojj jutaniw” siri; cunjämatejj jichhajj Cristo toke parlirinacajj wali uñstawayejja, uqhamatwa yattanjja khepa urunacäjjatapa. Jupanacajj jiwasanaquirï taypitwa mistuwayapjje, ucampis chekpachansa janiw jiwasanacanquirïquiti; jiwasanacanquirïspa ucajja, mayaquïscasänwa. Ucampis uqhamaw lurasiwayi takenis jan jiwasanquirïtapa khanañchañataqui. Jumanacarojj Cristo Tatituw Kollan Ajayu churawayapjjtamjja, uqhamarac take cunwa yatipjjaractajja. Kellkanipjjsmaw cheka arunac uñt'apjjatamata, janiw jan uñt'apjjatam laycuti; jumanacajj asquiw yatipjjtajja janiw cuna c'aris jutcaspati cheka arutjja. ¿Qhitis c'arejja? Qhititejj Jesusar sejja: “Janiw Cristöquiti” sasa. Ucawa Criston uñisiripajja, Awquirus uqhamarac Yokarus jan uñt'iri tucutap laycu. Take qhitinacatejj Yokarojj jan uñt'iri tucujja, Awquirojj jan uñt'iriw tucuraqui; ucampis cawquïritejj Yokaru catokqui ucajja, Awquirojj catokaraquiwa. Ucatpï, chuymanacamaru imapjjañamajja cawquïr arunactejj kalltatpach ist'apcta ucanacjja. Cuntejj kalltäwitpach ist'apcta uc chuymanacamar imapjjaracstajja, uqhamaraquiw jumanacajj Yokampi mayancapjjtajja Awquimpi. Ucapunïsquiwa, ucatpï Tatit Jesucristojj arsuwayejja: wiñay jacañ churañataqui. Aca kellkanipjjsmaw qhitinacatejj jumanacar pantjasiyañ munapjjtam ucjjata. Ucampis jumanacanjja utjapjjtamwa Kollan Ajayu cawquïrtejj Tatit Jesucristojj churapjjtam uca. Uqhamatwa jan qhitin yatichäwips munapctati, uca pachpa Ajayuw jumanacarojj yatichapjjtam. Yatichäwipasti chekawa, janiraquiw c'arïquiti. Uqhamay Tatit Jesucristompejj mayac jacapjjam, cunjämtï Kollan Ajayojj yatichapctam uqhamarjama. Jichhasti wawanaca, mayac Cristompi sayt'apjjam, uqhamat juparu iyawsañampi catokañäni cunapachatejj wastat uñstancani ucqhajja, jupan nayrakatapan jan p'enkachat uñjasipjjañasataqui. Jumanacajj yatjjapjjtawa Tatit Jesucristojj chekapätapa, yatipjjañamaraquiwa take qhitinacatejj chekapa lurapquejja, ucanacajj Diosan wawanacapawa. Yatipjjam Dios Awquejj kawksa munasistu wawanacapat uñt'atäñasataqui, jïsa wawanacapapunïsctanwa. Ucatpï Diosar jan iyawsirinacajj jan uñt'quistutejja, Diosar jan uñt'apjjatap laycu. Munat jilatanaca, jichhajj Diosan wawanacapäjjtanwa, ucampis janïraw khanañchquistuti cunäcañänitejj tucuy urunacan ucjja. Ucampis yattanwa cunapachatejj Tatit Jesucristojj uñstancani ucqhajja, jupjamaw tucuñäni, cunjämäquitejj jupajj uqhampacha uñcatatas laycu. Take qhititejj acanac Jesucristotjja suyt'qui ucajja, jupa pachpawa k'omachasi cunjämatejj Tatit Jesucristojj k'omäqui uqhama. Ucampis qhitinacatejj juch lurqui ucanacajja, Diosan leyipwa p'aquinti, uqhamasti juch lurañajj ley p'aquintañawa. Jumanacajj yatipjjtawa Tatit Jesucristojj jutiwa aca orakeru juchanacas k'omachañataqui, jupanjj janiraquiw cuna juchas utjquiti. Uqhamasti take qhitinacatejj Tatit Jesucristompi mayanac jacapqui ucanacajja, janiw juchan sarnakcjjeti; ucampis take qhitinacatejj juchan sarnakasipqui ucanacajj, janiw jupar uñjquiti, ni uñt'caraquisa. Wawanacajja, jan qhitimpis c'arintayasipjjamti; asqui lurirejja asquiraquiwa, cunjämatejj Tatitojj asquïqui uqhama. Qhititejj juchan sarnakqui ucasti Supayanquiwa, Supayasti juchararawa kalltäwitpacha. Diosan Yokapasti Supayan luratanacap t'unjiriwa jutejja. Take qhititejj Diosat nacitäqui ucajja, janiw juch lurquiti Diosampi jacatap laycu; janiraquiw juch lurcaraquispati Diosat nacitätap laycu. Uqhamatwa yatisi qhitinacas Diosan wawanacapajja, qhitinacaraquis Supayan wawanacapäcaraquis ucajja. Cawquïritejj jan asqui lurquejja, uqhamarac jan jilaparus munasqui ucajja, janiw Diosancquiti. Aca arunacwa ist'apjjtajja kalltäwitpacha: “Munasipjjam maynit maynicama” sasa. Janiw Cainjamäñasäquiti, jupajj Supayanquirïnwa ucatwa jilaparu jiwayi. ¿Cunats jiwayänjja? Cainan luratapajj janiw walïcänti, jilapan luratapasti asquiraquïnwa. Munat jilatanaca, acapachanquirinacatejj uñisipjjstam ucajja, jan mayjt'asipjjamti. Jiwasajj jiwañat jacañaruw pasawayjjtan, acsti yatiwaytanwa jilanacasaru munatas laycu. Qhititejj jake masipar jan munqui ucajja jiwataquïsquiwa. Take qhititejj jake masipar uñisqui ucajj jake jiwayiriwa. Jumanacajj yatipjjaractawa janiw qhiti jake jiwayirinsa wiñay jacañapajj utjcaspati. Yattanwa cunäquitejj munasiñajj ucjja, Tatit Jesucristojj jacañapwa jiwasanac laycu churawayäna; uca pachparaquiw jiwasanacajj jilatanacas laycu jacañas churañasa. Maynitejj kamirïchi ucat, jilapan pist'ayasitapa yatisina jan jupat qhuyapt'ayascchejja, ¿cunjämarac Diosan munasiñapajj chuymapan utjaspasti? Wawanacajja, jiwasan munasiñasajj janiw lacaquïñapäquiti; jan ucasti chekpach munasiñasajj luräwinacasana uñjasiñapawa. Uqhamatwa chekancatas yatistan, uqhamarac jupa nayrakatan Diosampipunïtasa. Chuymasatejj cunatsa juchañchchistojja, Diosajj juc'amp jach'awa chuymasat sipansa, jupasti take cunwa yatiraqui. Uqhamasti munat jilatanaca, chuymasatejj jan juchañchcchistu ucajja, iyawsañasaw utjistu Diosan nayrakatapana; jupasti churistaniwa take cuntejj mayiñäni uca, camachinacapar jaysatas laycu, luräwinacasamp cusisiyatas laycuraqui. Camachinacapasti aqhamawa: Jesucristo Yokaparojj iyawsañasawa, uqhamarac maynit maynicama munasiñasawa, cunjämtï jupajj sisquistu uqhamarjama. Qhitinacatejj camachinacapar iyawsapqui ucanacajj Tatitumpiw jacapjje, Tatitusti jupanacampiraqui. Yatipjjtanwa jupajj jiwasanwa jaqui cawquïr Ajaytejj churquistu uca toke. Munat jilatanaca, jan cuna casta yatichäwirus Diosan yatichäwipäcaspas uqham arcapjjamti, jan ucasti yant'apjjam chekpachapunit Diosan Ajayupani janicha. Walja c'ari yatichirinacaw acapacharojj phokhantasqui. Jupanacasti sapjjewa: “Diosanquirïpjjtwa” sasa. Aqhamatwa jumanacajj uñt'apjjäta maynejj Diosan Ajayupanïtapjja: Qhititejj sisqui —“Jesucristojj janchin juti” sasa, uquïristi Diosanquiriwa. Ucampis qhititejj sisqui: “Jesucristojj janiw janchina jutquiti” sasa, ucajj janiw Diosan Ajayupanïquiti, jan ucasti Cristo conträqui uca ajayuniwa. Jumanacajj ist'apjjtawa uca ajayun jutañapjja; jichhasti ucajj acapachancjjewa. Wawanaca, jumanacajj Diosanquirïpjjtawa, atipt'apjjaractawa uca c'arinacaru; cawquïritejj jumanacampïqui ucajja, juc'amp ch'amaniwa jupanacampïquis ucat sipansa. Jupanacajj acapachanquiriwa, ucatpï jupanacajj acapach yänacapatjja parlapjjejja, acapachanquir jakenacasti jupanacarojj ist'apjjaraquiwa. Ucampis jiwasanacajj Diosanquirïtanwa. Qhititejj Diosar uñt'qui ucajj ist'istuwa; jan Diosanquirïqui ucasti janiw ist'quistuti. Uqhamatpï uñt'snajja cawquïritejj cheka ajayunïqui, uqhamarac c'ari ajayunïqui ucsa. Munat jilatanaca, munasiñasaw maynit maynicama, munasiñasti Diosatwa juti. Qhitinacantejj munasiñapajj utjqui ucanacasti Diosan wawapawa, Diosarusti uñt'araquiwa. Qhititejj jan munasiñanïqui ucajj janiw Diosar uñt'quiti, Diosajj munasiñawa. Diosajj qhitaniw mä sapa Wawapa aca orakeru, wiñay jacañanïñasataqui, uqhamanwa Diosajj munasiñap uñacht'ayistu jupa toke. Aqhamanquiw munasiñajja: janiw jiwasanacati Diosar munapcäyätanjja, jan ucasti jupaw munistu Wawap qhitanisina juchanacasat khespiyañataqui. Munat jilatanaca, Diosatejj uqham munchistojja, jiwasanacajj munasiñasaraquipï maynit maynicama. Diosarojj janipuniw qhitis cunapachas uñjquiti. Ucampis jiwasatejj munasiñäni maynit maynicama ucajja, Diosajj jiwasanwa jaqui, munasiñapasti jiwasan phokhasiraqui. Diosajj Ajayupwa churistu, ucatwa yattanjja Diosampi jacatasa, jupasti jiwasampiraqui. Jiwasanacpachaw uñjaractanjja, khanañcharactanwa aqham sasa: —Alajjpach Awquejja qhitaniw Yokaparu acapachar khespiyañataqui. Qhititejj arsquejja: “Jesusajj Diosan Wawapawa” sasa, uquïrejja Diosanwa jaqui, Diosasti jupanaraqui. Uqhamanwa yattanjja, iyawsaractan Diosajj jiwasanacar munatapa. Diosajj munasiñawa; qhititejj munasiñan jacqui ucajja Diosanwa jaqui, Diosasti jupanaraqui. Uqhamanwa asqui munasiñasajj phokhasi, cunapachatejj Tatitojj wastat jutcani ucqhajja jan ajjsarañanïñasataqui, jiwasanacasti acapachanjja cunjämäquitejj Tatit Jesucristojja uqhampachätanwa. Cawquintejj munasiñajj utjqui ucanjja janiw utjquiti ajjsarañajja. Ucat sipana chekpach munasiñanejja ajjsarañjja apanucuwa; ajjsarañasti mutuña catokañataquiwa. Maynitejj ajjsarascchi ucajja, janiw chekpach munasiñanïquiti. Diosaw nayrakat jiwasanacar munistu, ucatwa jiwasajj juparojj munaractanjja. Ucampis cawquïritejj sejja: “Nayajj Diosarojj muntwa” sasa, ucatsti jilapar uñisiscaraquejja, ucasti c'ariwa. Maynitejj jilapar uñjcasina jan muncchejja, ¿cunjämatsa Diosarojj munaspa jan uñjasajja? Jupajj aca camachwa churawayistu: “qhititejj Diosar munqui ucajja jilaparojj munañaparaquiwa.” Take qhititejj iyawsañampi Jesusarojj: “Tatit Cristowa” sisqui ucajj chekpach Diosan wawapawa; maynitejj awquir munchejja, aca awquin wawanacaparojj munañaparaquiwa. Cunapachatejj Diosar muntanjja, camachinacarus phokharactan ucapachajja, yatiractanwa Diosan wawanacapar munatasa. Diosar munañajja camachinacar phokhañawa; camachinacapasti janiraquiw jan phokhañjamäquiti, qhitinacatejj Diosan wawanacapäqui, ucanacajja, acapacharojj atipjiwa. Iyawsañasasti acapacharojj atipt'ayaraquistuwa. Qhititejj Jesusarojj Diosan wawapata iyawsquejja, ucaquiw acapacharojj atipjaspajja. Tatit Jesucristojj jutawayiwa umampi wilampi unañcht'ata; janiraquiw umampiquiti, jan ucasti umampi uqhamarac wilampi, Ajayu pachparaquiw ucjjatjja testigo, Ajayusti chekaraquiwa. Quimsa testigow ucjjatjja alajjpachanjja utji, ucanacasti acanacawa: [Dios Awqui, Jacañ Aru, Kollan Ajayu; aca quimsanisti mayaquiwa. Quimsa testigow utjaraqui aca orakenjja,] ucanacasti acanacaraquiwa: Ajayu, uma, wila; quimsanpachasti mayar tucutäpjjaraquiwa. Jakenacan khanañchäwipjja catoktanwa, ucat sipansa Diosan khanañchäwipajj juc'ampi chekawa, Diosajj Wawapjjata khanañchatap laycu. Qhititejj Diosan Yokaparojj iyawsqui uquïrejj jacäwipampiw khanañchi. Qhititejj Diosar jan iyawsquejja c'arit uñt'ayi, Diosajj Yokapjjat khanañchatapjja jan iyawsatap laycu. Aca khanañchäwejja, Diosajj wiñay jacañ churistu ucawa; aca wiñay jacañasti Yokapanquiwa. Qhititejj Diosan Yokaparojj catokqui ucajja wiñay jacañaniwa; ucampis qhititejj Diosan Yokapar jan catokqui ucajj janiw wiñay jacañanïquiti. Acjja kellkanipjjsmawa Diosan Yokapar iyawsapcta ucanacaru, wiñay jacañanïpjjatam yatipjjañamataqui. Utjistuwa Diosar iyawsañasajja, yatiractanwa cuntejj Diosarojj mayiñäni munañaparjama ucjja jupajj ist'istuwa. Cunjämtï yattanjja Diosajj oracionanacasarojj ist'istuwa, uca pachparaquiw yattanjja cuntejj mayctanjja ucajj niyaw utj-jjestu. Maynitejj jilaparu jiwañar apir juch jan lurquir uñjcchi ucajja, Diosar mayiñapawa. Diosasti jilaparojj jacañjj churaniwa, janitejj uca juchajj jiwañar apcchi ucqhajja. Utjaraquiwa jiwañar apir juchajja, janiw ucatjj siscti: “Aca juchatjja Diosar mayiñäspaw” sasajja. Take jan wali luräwejj juchawa, ucampis utjiwa jiwañar jan apir juchajja. Yattanwa qhititejj Diosat awquinïqui ucajja, janiw juchan sarnakquiti Diosan Yokapan jupar imatap laycu, ucatsti Supayajj janiw llamct'quiti. Yattanwa Diosanquirïtasa, uqhamarac take aca orakpacha Supayan munañapancatapa. Yatiractanwa Diosan Yokapan jutatapa, uqhamarac amuyt'ayistu chekpach Diosar uñt'añataqui. Uca chekpach Jesucristo Yokapampejj mayanacwa jacaractanjja. Aca Diosajj chekawa, wiñay jacañaraquiwa. Wawanaca, amuyasipjjam c'ari diosanacatjja. Naya niya wali chuymanëjjasawa, Diosan ajllit cullacar aca cartjja kellkta, uqhamarac wawanacaparus, qhitinacarutejj nayajj chekpachana munasta, ucanacaru ucampis janiw naya sapaquiti munasctjja, jan ucasti take qhitinacatejj Diosar uñt'apqui ucanacas munasiraquiwa. Munasipjjsmawa jumanacaru, cheka cancañajj chuymanacasan utjatap laycu, ucasti wiñayataquiw jiwasampiraquïni. Dios Awqui, uqhamarac Tatit Jesucristo, Dios Awquin Yokapajj bendicipjjätamwa, churapjjaraquïtamwa qhuyapayasiñapa, samarañapana, chekampina munasiñampina. Wal cusista yakhep wawanacamar Diosampi jacascatapa jicjjatasina, cunjämtï Dios Awquejj sisquistu uqhamarjama. Jichhasti cullaca, achict'assmawa maynit maynicam munasipjjañäni. Aca kellkanipcsma ucajja janiw machak camachïquiti, jan ucasti acajj kalltäwitpacha utjistäna ucawa. Munasiñajj Diosan camachinacaparjama jacañawa. Acawa uca camachejja: Munasiñan sarnakapjjam cunjämtï kalltäwitpach ist'apjjta uqhamarjama. Aca orakenjja walja sallkjirinacawa sarnake. Jupanacajj janiw Tatit Jesucriston mä jakeru tucusa jutatapjja iyawsapquiti. Qhititejj uca yatichäwinïqui ucajj sallkjiriwa, Tatit Jesucriston uñisiriparaquiwa. Wal amuyasipjjam jumanacpacha, irnakatanacamajj jan chhakañapataqui, jan ucasti Diosan phokhat pagop catokapjjañamataqui. Qhititejj sinti nayrt'canejja janirac Tatit Jesucriston yatichäwiparjam sarnakqui ucajja, janiw Diosampïquiti; ucampis qhititejj Tatit Jesucriston yatichäwiparjam sarnakquejja uquïriw Awquimpejja, uqhamarac Yokampisa. Cawquïritejj jumanacar jutapjjätamjja jan aca yatichäwimpi ucarojja, jan utanacamar catokapjjamti, ni aruntapjjamsa. Qhititejj aruntani uquïrejja, jan wali luräwinacaparu mayachascaspas uqhamawa. Walja arunacaw jumanacar sañajj utjasquitu, ucampis janiw sañ munapcsmati carta toke, jan ucasti jutañwa amtta jumanacar uñcatañataqui, ajanuy ajanu parlañataqui, uqhamat cusisiñasajj phokhatäñapataqui. Cullacaman wawanacapajj, cawquïrinacarutejj Diosajj ajlliwayqui ucanacajj aruntanipjjaractamwa. Naya niya wali chuymanëjjasawa, kellkawayta aca carta munat Gayo amigojjaru, cawquïrirutejj chekpachan munastjja ucaru. Munat jilata, Diosarojj maytwa juman take cunas suman sarañapataqui, uqhamarac jan usuntañamataqui cunjämatejj ajayunjja waliquïsctajja uqhama. Wal nayajj cusista cunapachatejj mayni jilatanacajj purinipjje, ucatsti yatiyapjjetuwa jumajj Diosaru suma arcascatama, uqhamarac cunatejj chekapäqui ucan jacascatamata. Wawanacajjan Tatitumpi jacascatap ist'asinjja wal cusista, janiw cunatsa uqham cusisquiristti. Munat jilata, walicpuni jilatanacamarojj yanapt'asctajja, uqhamarac jan uñt'atanacarus yanapt'ascaractajja. Iglesianjja jupanacajj parlapjjewa juman wali munasiñanïtamata. Nayajj achict'smaw yanapt'aquimay sarañanacapana, cunjämtï Diosarojj cusisiyqui uqhamarjama. Jupanacajj Tatit Jesucristor sirviñataquiw sarañjja kalltapjjejja, janiraquiw cuna yanapsa catokañ munapcänti Diosar jan uñt'irinacatjja. Ucatpï jiwasanacajj jupanacar uñjañasajja jupanacar yanapt'añataqui, Diosan cheka arunacap parläwina. Nayaw mä carta iglesiar kellkawayta, ucampis Diotrefesajj janiw nanacan jilïrinacätajj yäkapquituti. Jupaw jilïrïña muni jupanac taypina. Sarä ucajj juparojj khancatäwa cuna jan wali c'ari arunactejj nanac toke parlqui ucanacata. Janiw ucacti lurcaraquejja, jilatanacarus janiraquiw catokquiti, qhiti jilatanacatejj catokañ munqui ucanacarus jarq'iwa, iglesiatsti jaksuraquiwa. Munat jilata, uca jan wali luräwinacarojj jan arcamti, jan ucasti asquinacaru arcam. Qhititejj asqui lurqui uquïrejja Diosanquiwa, ucampis qhititejj jan wal lurqui ucajja janiw Diosar uñt'quiti. Takeniw Demetriotjja sum parlapjje, ucasti chekapunïsquiwa. Jiwasanacas yatiractanwa ucjja, jumanacas yatipjjaractawa cuntï chekac sasipcsma ucjja. Walja arunacaw utjasquitäna jumar sañajja, ucampis janiw muncti carta tokequi sañjja. Jan ucasti janc'aquiw uñcatañ munsma, ucqhaw jumampejj parlasiscañäni. Samarañajj juman utjpan. Acanquir jilatanacajj aruntanipjjtamwa; uca aruntanacsti catuyam takpach jilatanacaru sapa mayniru. Naya Judas, Jesucriston sirviripa, Jacobon jilaparaquiw aca carta kellkta qhitinacarutï Dios Awquejj jawsqui, uqhamarac yakhachqui jupancapjjañapataqui ucanacaru. Ucanacasti imatäpjjewa Jesucristompi mayachatätap laycu. Jumanacasti jilarquiri qhuyapayasiña, sumancaña munasiñaraqui catokapjjam. Munat jilatanaca, walpun munapjjäyäsma cunatejj jumanacansa, uqhamarac nayans utjqui uca khespiyasiñ toket kellkaniñjja. Ucampis jichhajj waquisiw jumanacar aca carta kellkaniñajjajja, cunatejj mä cutejj Diosanquirinacarojj catuyatäcäna uca iyawsäw laycu nuwasipjjañamataqui. Yakhepanacajj sallkjañanac toke mantanipjje, ucanacarusti Kellkatanacajj nayra pachanacatpachwa uñacht'ayäna cuna juchañchäwtejj catokañanacapäqui ucjja, jan wali jakenacäpjjatap laycu. Uca ñankha lurir jakenacajj Diosan qhuyapayasiñapjja maysaruw uñtayapjje jan wali luräwinacapan jacañataqui, ucatsti apanucupjjewa jiwasan mä sapa Uywirisaru Tatit Jesucristorusti jan uñt'ir tucupjje. Jumanacajj yatipcsta ucasa amtayañ munapjjsma, Tatitojj Egiptotsa Israel marcaparojj apsuncchïnsa, ucatsti t'unjaraquiwa qhitinacatejj jupanac taypitjja jan iyawsapcän ucanacarojja. Uqhamaraqui cawquïr angelanacatejj jan sum imapcäna lurañanacapjja, jan ucasti utjäwinacapjja jaytanucupjjän ucanacarojj Diosajj preso catjjäsisqui jach'a taripäwi urutaqui, ch'amacanacan jan tucusquir wiñay cadenanacamp ñach'antata. Uqhamaraqui Sodomampi Gomorrampi uca jac'a marcanacampejja, uca angelanacjamaraquiw wachoka jucha lurañar catuyasipjjäna. Ucatsti cunayman jan amuyt'cañ vicionacampi apayasisa, ucatsti taken amuyt'asiñapataqui uchatäpjjewa, wiñay akquir ninan t'akhesisa. Ucampis aca jakenacajj uqhamaraquiw samcanacan jacasajj janchinacapjj k'añuchasipjje, Tatitun munañanïtapsti apanucupjjewa, uqhamarac alajjpach ch'amanacarus jisc'achapjjaraqui. Miguel arcángel pachpa, Moisesan janchipat ch'ajjwcäna Supayamp nuwasisa ucapachajja, janiw cuna jisc'achañ arunacampis juchañchcänti, jan ucasti acac säna: “Tatituw jumarojj juchañchascätam” sasa. Aca jakenacasti cunattejj jan yatipqui ucanacatjja jan wal parlapjje, ucampis yatipqui ucanacatsa cunjämatejj animalanacajj jan amuyt'a cancañampi uñt'apjjejja uqhamaw jupanacan pachpa t'unjäwipataqui ucjja lurapjje. ¡Ay cunancapcaquini! Cainan thaquip arquirinacajja Kollke jicjjatañ laycuw maysar saranucupjje, Balaamjama. Coré chachjamaw amuyasipjje, qhititejj juchapat jiwayatäcäna uqhama. Acanacasti mä p'enkawa cunatejj jumanacajj munasiñanacamatjja suma fiestanac lurapjjta ucanjja, jupanacasti ucanjja jan ajjsart'asaw mank'apjje, uqhamarac umapjje, jupanacpacha awatirinacjamäpjjewa. Jan uman kenayjam thayan apatäpjjewa, uqhamarac horasaparus jan achun kokanacjamäpjjewa, pä cuti jiwata, uqhamarac saphitpacha jiq'inucutäpjjaraquiwa. Kota mathapinacjamaw p'enkascañ luräwinacapjja jopokor uñtat waranucupjje; saranucusin chhakat warawaranacjamäpjjewa, wiñayan wiñayapataqui ch'iyar ch'amacanacar apanucutäpjjaraquiwa. Adanat kheparojj pakallköricäns uca Enoc chachajj Diosan amuyt'ayataw parläna ucanacatjja, cunapachatï säna: “Uñjtwa Tatitur jupanacanquirinacampi waranka warankanacampi jutasquiri, takenir taripañataqui, uqhamarac take jan wali luririnacarus juchañchañataqui, uqhamarac take cunatejj ñankha arunac jupataqui arsupqui uca jan wali juch luririnacarusa.” Ucanacajj quejasiri uqhamarac c'umirinacäpjjewa jupanacan quicpa amtäwinacap phokhañac thakapjje. Jach'a jach'a tucusaw parlapjje, ucasti jakenacatjja sum parlapjje, uqhamat jupanacataqui asqui apsuñataqui. Ucampis munat jilatanaca, amtasipjjam jumanacajj nayratpach Tatit Jesucristosan apostolonacapajj sapcäyätam ucanaca. Jupanacasti sapjjäyätamwa: “Khepa urunacajja, Diosat larusir jakenacaw utjani, ucanacasti jupanacan jan wali amtäwinacaparjamaw jacapjjani” sasa. Acanacaw jaljtañar puriyirinacajja: janchin munañanacaparjamaquiw sarnakapjje, jan Diosan Ajayupani. Jumanacasti munat jilatanaca, uca kollana iyawsäwinacamanjja ch'aman sayt'asipjjam, Kollan Ajayun ch'amapampirac Tatitut mayisipjjam. Diosan munasiñapan jacapjjam, cunürutï Tatit Jesucristosajj qhuyapayasiñapanjja wiñay jacañjja churquistani uca uru suyt'asina. Pächasirinacarusti sum amuyt'ayapjjam. Mayninacarojj khespiyapjjam ninat waysusa; mayninacatjja qhuyapayasipjjaraquim, ucampis amuyasisa uqhamarac ajjsart'asa, jan wali luräwinacapata k'añuchat isinacapatsa. Mä sapa Dios, jiwasan Khespiyirisaraqui, jupajj ch'amaniw jumanacar imañataquejja jan tincupjjañamataqui, ucatsti jan k'añuni cusisiñan phokt'ata jupan c'ajquir nayrakatapan uñstapjjañamataqui. Juparuya yupaychañasa, jach'a cancañasa, ch'amasa, uqhamarac munañanïñasa churatäpan Tatit Jesucristo toke wiñayan wiñayapataqui. Uqhamäpan. Acajja cuntejj Diosajj Jesucristor uñacht'aycäna ucawa, uqhamat jupajj sirvirinacaparu yatiyañapataqui, cunatejj janc'aqui lurascani ucjjata. Jesucristojj aca uñacht'äwjja mä angelap tokwa Juan sirviriparu yatiyi. Juan sirviripasti cuntejj uñjcatayna ucjja uqhampachwa arsu. Jupasti Diosan testigoparaquiwa cuntejj Jesucristojj arscatayna ucanacata. Wali cusisiñaniwa qhititejj aca arunac leequi ucajja. Wali cusisiñanïpjjaraquiw qhitinacatejj Diosat catokat aca arunaca ist'apqui, uqhamarac uca arunacarjam sarnakapqui ucanacajja, uca urusti niya jac'äjjaraquiwa. Naya, Juan, aca cartanac kellkasin apayta Asia tokenquir pakallko iglesianacaru. Catokapjjam jumanacajj Diosan bendicionapa, uqhamarac Diosan asquipsa. Uca Diosasti utjascapunïnwa, utjascaquiwa, jichhas utjascaquiniwa. Uca pachparaqui catokapjjam Diosan tronopan nayrakatapanquir uca pakallko ajayunacatsa. Diosan cheka testigopa Jesucristotsa catokapjjaraquim bendicionapjja. Uca Jesucristowa jiwatanacat nayrïri jactirejja. Take acapach reyinacjjarus jupajj munañaniraquiwa. Jesucristojj jiwasarojj walwa munistu, juchanacasatsa wilapampiw jarekestu. Ucatsti reyinaca sacerdotenacaracwa jiwasarojj tucuyistu Dios Awquiru sirviñasataqui. ¡Jach'a cancañasa, munañanïñasa jupancaracpan wiñayataqui! Uqhamäpan. ¡Uñtapjjam, Tatitojj kenay patanjam jutasqui! Takeniw uñjapjjani. Jupar chhojjriñchirinacas uñjapjjaraquiniwa. Take marcanacasti jupar uñjasajj wal jachapjjani. Jïsa, uqhampunïscaniwa. “Nayätwa kalltasa tucuyasa, A, Z letranacjama”, siw jach'a ch'amani Tatitojja, uca Diosasti utjascapunïnwa, utjascaquiwa, jichhas utjascaquiniwa. Naya, Juanajj, jumanacan jilamätwa, jumanac chica t'akhisiriraquïtwa, Diosan ajllit marcapana, uqhamarac paciencia chuymtï Tatitojj churquistu ucana. Diosan arunacap parlatajj laycu, Jesucristot yatiyatajj laycuraquiw nayajj Patmos sat islan preso catutäscäyäta. Cunürutejj Tatitun urupäcäna uca urunwa nayajj Kollan Ajayun apnakata uñjasta, ucatsti mä jach'a aru ist'ta khepäjjajjat art'asiniri. Uca arusti mä trompetas phust'ascaspa uqhamänwa, ucatsti saraquituwa: “Nayätwa kalltasa tucuyasa, A, Z letranacjama. Cuntejj uñjcta ucanacsti mä libroru kellkam, ucatsti Asia tokenquiri pakallko iglesianacar apayam. Uca iglesianacasti acanacawa: Éfeso, Esmirna, Pérgamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia uqhamarac Laodicea.” Uca aru ist'asinsti khepäjjaruw uñaquipasta, qhitis parlanpachïtu uc yatiñataqui, ucatsti korit lurata pakallko candelabronac uñjta. Uca candelabronac taypinsti mä jakjam uñjaracta, niyas Jaken Yokapar uñtata. Isipasti cayucamänwa, pechopäqui ucqharusti mä kori cinturonampi muytata. Ñic'utapasti t'awrjama, jan ucajj qhunjama wali jank'önwa, nayranacapasti akasquir ninjamaraquïnwa. Cayunacapasti wali lliphipquirïnwa mä suma llijquiri, uqhamarac hornon ninamp nacsuyata broncer uñtata. Arupasti wali ch'amaniraquïnwa, walja jawiranacas sarcaspa uqhama. Cupi amparapansti pakallko warawaranacaw utjäna, lacapatsti purapar arini mä espadaraquiw mistusincäna; ajanupasti intejj wal khant'quis uqhamänwa. Uqham uñjasinsti, jiwatjamaw cayunacaparu liwnoktta. Jupasti cupi amparapampi lokjjatasinjja situwa: “Jan ajjsaramti; nayätwa kalltasa tucuyasa. Nayajj jacasctwa jiwatäcchïyäta ucasa. Jichhasti wiñayataquiw jacascta. Jiwañan llavepsa nayaw catta, jiwatanacan utjäwipan llavepsa nayaw catta. Kellkam cuntejj uñjctas ucjja, cunatejj acat kheparojj utjqui ucsa, cunatejj acat kheparojj utjcani ucanacsa. Cupi amparajjan pakallko warawaranac uñjctas, uqhamarac pakallko kori candelabronac uñjctas ucanacajj aqham sañwa muni: pakallko warawaranacajj uca pakallko iglesianacan angelanacapawa; pakallko candelabronacasti pakallko iglesianacaraquiwa” sasa. “Éfeso iglesiancquis uca angelar kellkasin apayam: ‘Aqham siw qhititejj cupi amparaparu pakallko warawaranïqui, uqhamarac pakallko kori candelabronac taypin sarnakquis ucajja: Nayajj take luratanacamjja yattwa. Ch'ama tucutamsa, llamp'u chuymanïtamsa yatiractwa. Ñankha jakenacaru jan catokatamsa yatiractwa. Qhitinacatejj —Nanacajj Tatitun apostolonacapäpjjtwa —siri jakenacarus jumajj yant'tawa, ucampis uca jakenacajj janiw Tatituncapquiti; jumasti uqham yant'asajj catjaractawa c'arisipjjatanacapjja. Wali llamp'usiña take cunataquis usctajja. Naya laycusti waliraqui ch'am tuctajja, jan karjasisaw t'akhisiractajja. Ucampis mayaw utjitu juma toke arsuñajjajja: kalltan utjcäyätams uca munasiñamajj janiw utjcjjtamti. Jichhajj amuyt'asim cawqhattï liwisctas uca, ucatsti arrepientisim, cunjämtï kalltanjja sarnakcäyätas uqhamarac sarnakam. Janitejj arrepientisïtajj nayajj juma contraw sayt'ä, ucatsti candelabromjja apakaraquïmawa. Ucampis juman mayaw utjascaraqui. Uca nicolaítas sat jan wali jakenacarojj jumajj uñistawa. Nayajj jupanacarojj uñisiractwa. Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan cuntejj Kollan Ajayojj iglesianacar sisqui ucjja: Qhitinacatejj atipjcani ucanacajj Diosan marcapan utjquis uca jacañ churir kokatwa mank'apjjani.’ “Esmirnanquir iglesian angelaparojj kellkasin apayaraquiquim: ‘Aqham siw qhititejj kalltäqui, tucuyäcaraqui ucajja, qhititejj jiwcäna jichhasti jacascaraqui ucajja: ‘Take luräwinacamjja nayajj yattwa, t'akhesitamsa, jan cunanïtamsa yatiractwa, ucampis janiw jan cunanïcapuntati jan ucasti kamirïsctawa. ‘Judiöpjjtwa’ siri jakenacan juma toke parlatapsa yatiractwa, ucampis janiw jupanacajj judiöpquiti jan ucasti Supayan tamapancasipquiwa. Cuna t'akhesiñanacatï jumjjaru jutcani ucanacatjja jan ajjsaramti. Supayasti jumanacat mä yakhepanacarojj carcelaruw apayani, take jumanacasti wali yant'atäpjjaraquïtawa. Tunca ururaquiw t'akhesipjjäta. Ucampis jiwañcamatejj arcascaquïta ucapachasti, nayasti jacañ corona churäma. Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan cuntejj Kollan Ajayojj iglesianacar sisqui ucjja: Qhititejj atipjcani ucajj janiw cuna t'akhesiñsa catokcaniti payïri jiwäquis ucanjja.’ “Pérgamo iglesianquir angelaparojj kellkasinjja apayaraquim: ‘Aqham siw qhititejj purapar arini espada ayt'atäqui ucajja: ‘Nayajj yattwa take luratanacamjja. Cawqhantejj Supayajj munañanïqui ucqhan jacatamsa yatiractwa, ucampis nayarojj take chuymampiw arcasquistajja. Nayar iyawsatamjja janipuniw jaytctati, ni Antipas sat sirvirejjaru Supayajj utjqui ucqhana jiwayapquïpansa. Ucampis juma tokejj mä kawkha arunaca sañajjaw utjitu. Jumanac taypinjja Balaam sat jaken jan wali yatichäwinacap jan apanucuñ munirinacaw utjasqui. Uca Balaam jakejj Balac chacharuw amtayäna israelit jakenacaru juchar puriyañataqui, yakha diosanacar loktatäquis ucanac mank'ayasa, uqhamarac uca c'ari diosa nayrakatanjja wachoka jucha lurayasa. Uqhamaraquiw jumanac taypinjja mä kawkhanejj nicolaitanacan yatichäwinacap jan jaytapquiti. Uca yatichäwinacjja nayajj uñistwa. Ucatpï jichhajj arrepientisiñamajja, jan ucasti nayajj mäquiw jutä, ucatsti jupanacampejj nuwasïwa lacajjat espadajj mistqui ucampi. Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan cuntejj Kollan Ajayojj iglesianacar sisqui ucjja: Qhititejj atipjcani ucanacarusti maná sat imantat t'ant'atwa mank'ayäjja; ucatsti mä jank'o kala churaraquëjja. Uca kalansti mä machak sutiw kellkt'ata, uca sutsti janiw qhitis yatquiti jan ucasti qhititejj catokqui ucaquiw yati.’ “Tiatira iglesiancquis uca angelarojj kellkasin apayaraquim aqham sasa: ‘Aqham siw Diosan Yokapajj, qhititï ninjam nayranïquis uqhamarac cayunacapas mä suma lliphipquir broncer uñtatäquis ucajja: ‘Take luratanacamjja sumwa yatta. Munasiñamsa, iyawsañamsa, sirvitamsa, llamp'u chuymanïtamsa sumwa yatiractjja. Yatiractwa jichhajj kalltat sipansa juc'ampi lurascatama. Ucampis mayan juma toke sañajj utjitu. Jumajj amuquiw catoktajj uca Jezabel sata warmirojja. Uca warmejj —Dios toket parlta —siwa, ucampis janiw uqhamäquiti, jan ucasti yatichäwinacapampejj sirvirinacajjaruw pantjayasqui wachoka juchan jacayasa, uqhamarac yakha diosanacar loktatäquis ucanac mank'ayasa. Nayajj uca warmirojj tiempo churta arrepientisiñapataqui, uqhamarac wachoka juchan sarnakañapsa apanucuñapataqui, ucampis jupajj janiw arrepientisiñ munquiti ni juchapsa apanucuñ muncaraquiti. Jichhajj uca warmirojj usuntayäwa, iquiñar jakt'añcama. Walrac t'akhesiyäjja jupamp wachoka jucha luririnacarusa, janitejj arrepientisipcani ucqhajja. Wawanacaparus jiwarayaraquïwa, uqhamatwa take iglesianacajj yatipjjani nayajj jaken amuyupsa, chuymapsa uñt'atajja; jumanacarusti luräwinacamarjamaraquiw sapakat mayniru churapjjäma. Ucampis jumanacat qhitinacatejj Tiatira iglesiana jan uca yatichäwinacarus arcapctati, uqhamarac cuntejj jupanacajj sapjje: Supayan imantat yatichäwipa sasa, ucarus jan arquirinacarojja, janiw yakha cunsa maycäti. Ucampis catjjäsipjjam cuntejj yatipcta ucjja, nayan jutañajjcama. Qhitinacatejj atipjcani uqhamarac cuntejj nayajj munctjja uc luririnacarojj marcanacjjaru munañanïñwa churäjja, cunjämatï nayarojj Awquejjajj munañanïña cancañ churitojja uqhama. Marcanacarusti mä hierro varampjamaraquiw apnakapjjani, ñek'et lurat phuqhunacäcaspas uqhamaracwa t'unthapipjjani. Khantati warawararacwa jupanacarojj churäjja. ¡Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan cuntï Kollan Ajayojj iglesianacaru sisqui ucjja!’ “Sardis iglesiancquis uca angelaru kellkasin apayaraquim: ‘Aqham siw Diosan pakallko ajayupanïqui, uqhamarac pakallko warawaranïqui ucajja: ‘Take luratanacamwa nayajj yatta; yatiractwa jiwatäjjatamsa, yakhanacajj jacasquirita uñt'apcstam ucasa. P'arjjtasim, ucatsti ch'amañcht'araquim cunanacatejj utjasqui ucanacarojja, niya jiwarirjamäcchi ucasa. Uñjaractwa luratanacamajj janiw chekapäquiti Diosan nayrakatapanjja. Amtasimay cuna yatichäwtï catokcta ucjja, ucarjamaraqui arcam, ucatsti arrepientisiraquim. Janitejj p'arjjtascätajja, jan amtat horasaruw mä lunthatjama acatjamat jutä. Ucampis Sardis iglesianjja utjasctamwa mä kawkha jakenaca, jupanacasti isinacapjja janiw k'añucht'asipquiti. Jupanacasti nayamp chicaw jank'ot ist'ata sarnakapjjani, uqhamaraquiw waquisi sarnakapjjañapajja. Qhitinacatejj atipjcani ucanacajj jank'ot ist'atäpjjaniwa, janiraquiw sutinacapsa jacañ librotjja apanuccäti, jan ucasti Awquejjan nayrakatapan, uqhamarac angelanac nayrakatanwa jupanacarojj uñt'asjjäjja. ¡Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan cuntejj Kollan Ajayojj iglesianacaru sisqui ucjja!’ “Filadelfia iglesian angelaparojj kellkasin apayaraquim: ‘Aqham siw qhititejj kollanäqui chekapäcaraqui, uqhamarac rey Davidan llavepsa catjjäsqui ucajja; cunapachatejj jist'arqui ucqhajj janiw qhitis jist'antcaspati, ni jist'antqui ucqhas jist'arcaraquispati: ‘Nayajj yattwa take luratanacamjja. Juma nayrakatarusti mä jist'arat puncwa uchta, ucsti janiw qhitis jist'antcaspati; pisi ch'amäcsta ucasa, arunacajj ist'istawa, janiraquiw cunapachas jan uñt'ir tucquistati. Uqhamajj qhitinacatejj Supayan tamapancasipqui, uqhamarac: Judiöpjjtwa sas c'arisis sarnakasipqui ucanacarojj juman ucaruw qhitanëjja cayunacamar quillt'asipjjañapataqui, uqhamata yatipjjañapataqui nayajj jumar munatajj-jja. Llamp'u chuymanïma satajj-jja ist'istawa, ucataracwa jichhajj jumar imäma cuna yant'anacatejj aca orakpacharu jutcani ucanacatjja. Uca yant'anacasti aca oraken utjiri jakenacar yant'añataquiw jutani. Acajj janc'aquiw jutä. Sum catjjäsim cunatejj utjctam ucjja, uqhamat jan qhitisa juman wajjt'asiñamjja apakañapataqui. Qhitinacatejj atipjapcani ucanacarojj nayajj Dios Awquejjan templopan catjjäsir perkanacapäcaspas uqhamwa tucuyä. Ucatsti janiraquiw mayampsa ucatjja mistcjjapjjaniti. Ucanacaruraquiw Diosajjan sutipsa kellkäjja, uqhamarac Diosajjan marcapan sutipsa, ucasti alajjpachat sarakaniri machak Jerusalenawa. Ucanacarusti machak sutejjsa kellkaraquïwa. ¡Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan, cuntejj Kollan Ajayojj iglesianacar sisqui ucjja!’ “Laodicea iglesiancquis uca angelar kellkasin apayam: ‘Aqham siw qhititejj chekapäqui, uqhamarac cunsa chekapapuni arsqui ucajja, uqhamarac qhititejj take cuntejj Diosajj lurqui ucan kalltapäqui ucajja: ‘Take luratanacamwa nayajj yatta. Yatiractwa jan thayätamsa ni junt'ütamsa. ¡Mäpita thayäsma jan ucajj junt'üsmasa! Janiw junt'ücaractasa ni thayäcaractasa, jan ucasti llaphïtam laycuw lacajjatjja cutsuyanïma. Ucampis jumajj: Kamirïtwa sistawa, waliquïsctwa, take cunan phokt'atätwa saractawa; janiraquiw amuyasctati mä aynacht'ata jan cunanïscatamjja, juyqhuraquïtawa uqhamarus k'alalaraquïtawa. Ucatpï nayajj amtt'aysmajja ninar nacsuyata suma kori puro nayat alt'asiñamataqui, uqhamat chekpacha kamirïñamataqui, nayataraqui jank'o isi alasiñamataqui uca p'enka k'alal sarnakatamaru isjjatasiñamataqui, uqhamarac colirio sat kollsa nayramar ch'akt'ayasiñataqui, uqhamata uñjañamataqui. Qhitinacarutejj nayajj muncta, ucanacarojj tokenoktwa, chekacharactwa. Ucatpï jumajj take chuymäñamajja, arrepientisiñamaraquejja. Acajjay nayajj puncuncasctwa, lek'escaractwa. Maynitejj arojj ist'asin jist'aritanejja, nayajj jupan ucaruw mantä, jupampiraquiw mank'ä, jupasti nayampiraqui. Qhitinacatejj atipjcani ucanacarojja, nayamp chicwa kont'asiyä tronojjana, cunjämatejj nayajj atipjtjja ucatsti Awquejjampi chicajj tronopan kont'asctjja uqhama. ¡Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan, cuntejj Kollan Ajayojj iglesianacar sisqui ucjja!’ ” Uca pasatatsti alajjpachwa uñtta, ucatsti uñjaractwa alajjpachanjja mä puncu jist'aratäsquiri. Kalltan trompetar uñtat parljjayquitän uca arusti saraquituwa: “Maqhatanim acaru ucatsti cunanacatejj acat kheparu lurascani ucanac uñacht'ayäma” sasa. Uca horasasti Kollan Ajayun apnakataw nayajj uñjasta, alajjpachansti mä trono uñjaracta, ucansti mayniw kont'atäscäna. Uca tronon kont'atäcän ucasti c'ajquir jaspe jan ucajj cornalina kalar uñtataraquïnwa. Tronoparusti mä cürmiraquiw muyuntäna, ucasti esmeralda kalar uñtataraquiw c'ajäna. Uca trono muyuntatasti yakha trononacaw utjaraquïna, ucanacasti pä tunca pusinïnwa. Uca trononacansti pä tunca pusini ancianonacaw jank'ot ist'ata uqhamarac kori coronanacan asjjatata kont'atäsipcaraquïna. Uca tronotsti llijullijunaca, uqhamarac k'ejjok'ejjonacan suenatapaw mistuniraquïna. Uca trono nayrakatansti pakallko jach'a nina mechanacaw akaraquïna, ucanacasti Diosan pakallko ajayupawa. Uca trono nayrakatansti mä suma ch'uwa kotar uñtataw utjaraquïna, mä vidrior uñtatjama. Uca trono taypinsti uqhamarac uca muytatasa, pusi jacasquirinacaw utjaraquïna, ucanacasti nayräjjarusa khepäjjarusa walja nayranacanïpjjänwa. Aca pusi jacasquirinacasti, maynïrejj mä leonar uñtatänwa, maynïristi mä orko vacar uñtataraqui, maynïristi jake ajanut ajanuni, maynïristi jalanakasquiri mä jach'a pacar uñtataraquïnwa. Uca pusi jacasquirinacasti sapa maynis sojjta chhekhancamänwa, patatsa mankhatsa nayranacamp phoksuta. Arumay ururaquiw jan samaras sapjjäna: “¡Kollana, kollana, kollana, Take ch'amani Dios Tata. Jupajj utjascapunïnwa, utjascaquiwa, jichhas utjascaquiniwa!” Sapa cuti uca pusi jacasquirinacajj, qhititejj tronon kont'atäqui, uqhamarac wiñayataquis jacasqui ucar yupaychapqui, yuspagarapcaraqui ucqhajja, uca pä tunca pusini jilïrinacajj jupa nayrakataruw quillt'asipjjäna, ucat yupaychapjjaraquïna qhititejj wiñayan wiñayapataqui jacasqui ucaru. Coronanacapsti jupa nayrakataruw asakasipjjäna, sapjjaraquïnwa: “Tata, nanacan Diosajja, jumajj asquïtawa jach'añchäwi, gloria, uqhamarac munañanïña catokañataquejja. Jumaw take cuns ina ch'usat lurtajja, munañamataracwa take cunas jacascaraqui, juman uscutaraquiwa.” Qhititejj tronon kont'atäcän ucan cupi amparapansti mä rollor uñtata libro uñjaracta, patatsa mankhatsa kellksuta, uqhamarac pakallko sellonacampi jist'antata. Ucatsti uñjaractwa mä wali munañani angelaru, wali jach'at art'asa aqham sasa jisct'asquiri: “¿Qhitis asquejja aca libro jist'arañataqui, uqhamarac uca sellonacsa ch'iyarañataquejja?” sasa. Ucampis janiw alajjpachansa, acapachansa ni aca orake mankhansa utjcänti uca libro jist'arirjamajja, ni uñtañataquis asquïpcänti. Nayasti wal jachäyäta uqham jan maynis asqui utjatapata uca libro jist'arasin leet'añataqui, uñjjatañataquisa. Ucampis uca jilïrinacat maynïriw aqham situ: “Jan juc'ampi jachcjjamti. Judá orakenquir Leonaw, qhititejj Davidan wawanacapan wawapäqui, ucaw atipji. Jupajj ch'amaniwa uca libro jist'arañataquejja, uqhamarac uca pakallko sellonaca ch'iyarañataquisa” sasa. Ucatsti trono taypinjja cawqhantejj uca pusi jacasquirinacajj utjapcänsa ucqhana, uqhamarac cawqhancapcaraquïntejj jilïrinacajj, uca taypinwa uñjta mä Cordero sayt'ata. Uca Corderosti jiwayatjamaraquïnwa. Jupasti pakallko wajjranacanïnwa, uqhamarac nayranacapas pakallkoraquïnwa. Uca pakallko nayranacasti Diosan pakallko ajayuparaquïnwa, cawquïrinacatejj take aca oraker qhitanitäqui ucanaca. Uca Corderosti sartasinwa tronon kont'atäcän ucan cupi amparapatjja uca libro apake. Libro apakcäna ucqhasti uca pusi jacasquirinacasa, uqhamarac uca pä tunca pusini jilïrinacasa uca Cordero nayrakataruw quillt'asipjjäna. Sapa mayni jilïrinacasti mä arpa apt'atäpjjänwa, uqhamarac mä kori copa ast'atcama. Uca kori copanacasti incienson phokhantatänwa, uca inciensosti Diosan wawanacapan oracionanacapänwa. Mä machak k'ochu k'ochupjjaraquïna: “Jumajj asquïtawa uca libro catuñataqui, sellonacap ch'iyarañataquisa; jumarojj jiwayapjjäyätamwa, ucatsti wilamampiw Diosataqui alapjjestajja, take casta jakenacaru, cunayman parlani jakenacaru jisc'a marcaru, jach'a marcaru. Reyinaca, sacerdotenacracwa tucuyapjjestajja Diosataquejja. Take aca orakpacharu apnakapjjañajjataqui” sasa. Ucatsti mäquiw uñtta, walja angelanacan arunacapracwa ist'ta. Uca angelanacasti tronoru, uca jacasquirinacaru, uca jilïrinacaru muyuntatänwa. Waranka, warankanacäpjjaraquïnwa. Wali jach'ataracwa art'apjjäna, aqham sasa: “¡Cawquïri Corderotejj jiwayatäcäna ucajja, asquiwa munañanïñataqui, kamir cancaña, yatiñ cancaña, ch'amanïña, wali aytatäña, jach'achatäña, yupaychatäña catokañataquisa” sasa. Ucatsti ist'aractwa cuntejj Diosajj utjayqui ucanacaru. Take cunatejj alajjpachancqui, acapachancqui, orak mankhancqui, lamar kotancqui ucanacasti aqham sapjjaraquïnwa: “¡Yupaychañasa, jach'añchäwisa, jach'a cancañasa, munañanïñasa, qhititejj tronon kont'atäqui ucar churatäpan, uqhamarac Corderorusa wiñayan wiñayapataqui!” sasa. Uca pusi jacasquirinacasti sapjjaraquïnwa: “Uqhamapunïpan” sasa. Uca pä tunca pusini chuyman jakenacasti quillt'asisinwa yupaychapjjaraquïna, qhititejj wiñayan wiñayapataqui jacqui ucaru. Ucatsti uñjaractwa Corderorojja uca pakallko sellonacatjja nayrirïqui uca ch'iyjiri. Uca pusi jacasquirinacatsti ist'aractwa maynïriru wali jach'ata art'iri mä khejjokhejjor uñtata: “¡Jutam, uñjaraquim!” sasa. Ucat uñtta, ucatsti mä jank'o caballo uñjaracta. Caballor lat'jjatatäcän ucasti mä arco apt'atänwa. Mä coronraqui churapjjäna, ucatsti mä atipjirjamaw mistuwayäna juc'ampi atipjäwinaca atipjañapataqui. Cunapachatejj uca Corderojj payïri sello ch'iyjcän ucqhajja, ist'twa maynïri jacasquiriru aqham siri: “¡Jutam, uñjaraquim!” sasa. Ucatsti mä wila caballow mistunïna. Uca caballor lat'jjatatäcäna ucasti munañanïñwa catoke acapachan suman sarnakasiña chhaktayañataqui, jakenacas jupanac pura jiwarayasiñapataquiraqui. Juparusti mä jach'a espada churapjjaraquïna. Cunapachatejj Corderojj quimsïri sello ch'iyjcän ucqhajja, quimsïri jacasquiriruw aqham siri ist'ta: “¡Jutam, uñjaraquim!” sasa. Uñtasinsti uñjaractwa mä ch'iyar caballo. Lat'jjatatäcän ucasti mä balanza apt'atänwa. Uca pusi jacasquirinac taypitsti mä aru ist'aracta aqham siri: “Mä kilo trigoquiw churasini mä denario kollketjja, quimsa kilo cebadaquiraquiw churasini mä denario kollketjja; janiraqui ina ch'usaru wartamti aceitsa ni vinsa.” Corderojj pusïri sello ch'iyjcän ucqhasti, ist'twa pusïri jacasquiriru aqham siri: “¡Jutam, uñjaraquim!” sasa. Uñtasinsti uñjaractwa mä k'ellu caballo. Lat'jjatatäcän ucan sutipasti “Jiwaña” satänwa, khepäjjapsti qhititejj jiwatanacajj cawqhanquis uc uñjquejj ucaraquiw jutäna. Aca orakensti chicatan chicatapjjaru munañanïñawa churataraquïna, nuwasiñanacampi, mach'anacampi, usunacampi, cunayman jan wali animalanacampi jake tucjañapataqui. Cunapachatejj Corderojj pheskëri sello ch'iyjcän ucqhasti, altar mankhansti, qhitinacatejj Tatit laycu, uqhamarac arunacap laycu jiwarapcänsa ucanacan almanacapwa uñjta. Ucanacasti jach'atwa art'apjjaraquïna: “Dios Tata, jumajj kollanätawa, arsutamarojj phokharactawa. ¿Cunapachcamaraqui jan juchañchcäta, oraken jacapqui uca nanacar jiwarayirinacarusti?” sasa. Ucatsti jank'o isinacaraquiw jupanacarojj churatäna, ucatsti satäpjjaraquïnwa: Samart'asipjjaquim, mä juc'a pachampi suyt'apjjaquiraquim, jilanacaman jumanacan ucaru jutjjapjjañapataqui cawkhacamatejj waquisqui ucqhacama. Jupanacasti Cristor sirviñ laycuw jumanacjamajj jiwarayatäpjjaraquini, sasa. Cunapachatejj Corderojj sojjtïri sello ch'iyjqui ucqhajja, uñjaractwa mä jach'a orak qhathati. Intisti luto isjamawa ch'iyart'awayjjäna, phajjsisa wilaraquiw tucuwayjjäna. Warawaranacasti orakeruw willirtanïna, cunjämatejj higo kokajj jach'a thayan onjjtayatajj achunacap willirtayanejj uqhama. Alajjpachasti mä papelar uñtataquiw llawthaptawayjjäna. Take kollunacasa, kota taypincqui uca orakenacasa onjjtayatäpjjaraquïnwa. Acapach reyinacasti, take munañani jakenacasa, kamirinacasa, jilïr militaranacasa karka p'iyanacaruw imantasjjapjjäna, take esclavonacampi, uqhamarac libre sarnakasiri jakenacamp chica. Kollunacarus karkanacarus sapjjaraquïnwa: “¡Nanacjjaru jaljjattapjjeta, imantapjjaraquita qhititejj tronon kont'atäqui ucata, uqhamarac cuna ajjsarcañ mutuñtï Corderojj apancani ucatsa imantapjjaraquita! sasa. Jach'a t'akhesiñ urojj purinjjewa, ¿qhitirac jichhasti sayt'asispa?” Ucatsti uñjaractwa pusi angelanacaru. Jupanacasti aca orakena pusi esquinapjjaru sayt'atäsipcänwa, uqhamarac uca pusi esquinat thayanaca jarc'asipcäna jan cuna thayas aca orakjjaru thayt'aniñapataqui, ni jach'a kotanacjjarusa ni kokanacjjarusa. Ucatsti uñjaractwa inti jalsu toketa mä angelaru jutasquiri, jupasti jacquir Diosan sellop apt'atänwa. Aca angelasti wali jach'at art'äna uca pusi angelanacaru, qhitinacatï ch'amanïña catokcatayna aca orake uqhamarac kotsa jan walinacampi tucjañataqui, aqham sasa: “¡Jan cuna ñankhsa lurapjjamti aca orakeru, ni kotarusa, ni kokanacarusa, janïr Tatit Diosan sirvirinacaparu paranacapat sellonacampi chimpt'casina!” sasa. Ucatsti ist'aractwa qhitinacatï chimpt'äpcäna ucanacajja, pataca pusi tunca pusini waranka jakenacätapa, Israel marcanquir jakenaccamaqui. Judá tributjja tunca payani warankänwa, Rubén tributjja tunca payani waranka, Gad tributsti tunca payani waranka, Aser tributsti tunca payani waranka, Neftalí tributsti tunca payani waranka, Manasés tributsti tunca payani waranka, Simeón tributsti tunca payani waranka, Leví tributsti tunca payani waranka, Isacar tributsti tunca payani waranka, Zabulón tributsti tunca payani waranka, José tributsti tunca payani waranka, Benjamín tributsti tunca payani waranka. Ucatsti uñjaractwa walja jakenaca take marcanacata, cunayman janchini, uqhamarac take casta parlani. Jupanacasti trono nayräjjan uqhamarac Cordero nayräjjapan sayt'atäsipcänwa. Waljanïpjjapunïnwa, janiraquiw qhitis jact'caspati, jank'o isincamaquïpjjänwa, amparanacaparojj palmanacas ayt'atcamaquiraquïnwa. Takeniraquiw wali jach'at art'asipcäna aqham sasa: “¡Khespiyasiñajj Diosasanquiwa, qhititejj tronon kont'atäqui, uqhamarac Corderona!” Take angelanacasti trono muytata sayaratäpjjaraquïnwa, uca jilïrinacaru, uca pusi jacasquirinacarusa muytata. Ucatsti orakcama alintasaw quillt'asipjjäna tronon nayrakatapana, Diosarusti yupaychapjjaraquïnwa aqham sasa: “¡Uqhamäpan! Yupaychatäñasa, jach'a cancañasa, yatiñasa, yuspagarañasa, jach'añchañasa, munañanïñasa, ch'amanïñasa, Tatit Diosasancpan, wiñayan wiñayapataqui. Uqhamäpan!” Ucatsti maynïri chuyman jakew nayaru jisct'itu: “¿Qhitinacas aca jank'o isini jakenacajja? ¿Cawqhataracsa jutapjje?” sasa. Nayasti sistwa: “Tata, jumaw yattajja” sasa. Jupasti saraquituwa: “Acanacajj wali jach'a llaquinacwa pasanipjje, isinacapsti Corderon wilapampi t'ajjsusaraquiw jank'optayanipjje. “Ucataracwa jichhajj jupanacajj Diosan tronop nayrakatancasipqui uruy aruma Diosan templopana yupaychasa. Tronon kont'atäqui ucasti take jupanacarojj imaraquiniwa. Janiw mank'ats umats t'akhescjjapjjaniti, janiraquiw intis naqhantcaniti, lupis jupanacarojj jan walt'aycaraquiniti. Trono taypincquis uca Corderow jupanacarojj ovejanacarjama awatini, jacquir uma jalsunacaruw anaquiraquini. Diosasti take jachanacap nayranacapat phiscurjjani” sasa. Cunapachatejj Corderojj libron pakallköri sello sellt'atäcän uca ch'iyjcän ucqhajja, alajjpachanjja take cunaw amuct'äna mä quimsa tunca minutonacjama. Ucatsti uñjaractwa pakallko angelanacaru Diosan nayrakatapancasquiri. Jupanacarusti pakallko trompetanacaraquiw churatäna. Ucatsti yakha angelaraquiw mä kori incensario apt'ata jutäna, ucatsti altar nayräjjaruwa sayt'asi. Uca angelarusti walja inciensoraquiw churatäna, take qhitinacatejj Diosancapqui ucanacan oracionanacapampi chica loktatäñapataqui. Uca loktäwsti trono nayräjjancquis uca kori altarjjaru loktañapänwa. Incienso jek'esti angelan amparapatjja Diosan nayrakataparuw maqhatäna Diosan wawanacapan oracionanacapamp chica. Ucatsti angelajj incensario catusinjja, altarancquis uca nina sanc'anacampiw phokhantäna, ucatsti aca orakeruw ucjja wartanjjäna. Aca orakensti khejjokhejjonaca, ojjoñanaca, llijullijunaca, mä orak qhathati cunaw utjaraquïna. Ucatsti trompetanaca apt'atäpcän uca pakallko angelanacajj phust'añataquiw waquichasipjjäna. Nayrïri angelasti trompetapjja phust'änwa, ucatsti chhijchhiwa aca orakerojj purinïna, wilampi quittata nina jalluraquiw orakerojj jallüna, ucatsti quimsïri partewa aca orakenjj tucusïna, kokanacatsa take koranacatsa quimsïri partewa naqhantäna. Ucjjarusti payïri angelaraquiw trompetapjja phust'äna, ucatsti jach'a kotarojj mä nina nacquir kolluw liwintataraquïna, jach'a kotatsti quimsïri partewa wilar tucjjäna. Kotan jaquir lak'onacatsti quimsïri partewa jiwaräna, barconacasa quimsïri partewa t'unjatäna. Quimsïri angelaraquiw trompetapjja phust'asïna, ucatsti mä nina nacquiri jach'a warawararaquiwa alajjpachat jalaktanïna aca orakeru. Ucasti aca oraken quimsïri parte jawiranacjjaru, uqhamarac uma jalsunacjjaruw jaljjattäna. Uca warawarasti Ajenjo satänwa. Umanacasti quimsïri partejja c'allc'uw tucuwayjjäna. Walja jakenacaraquiw uca uma laycu jiwarapjjäna umajj wali c'allc'ütap laycu. Ucjjarusti pusïri angelaraquiw trompetap phust'asïna, ucatsti intejja quimsïri partewa t'unjatäjjäna, uqhamarac phajjsisa, warawaranacasa. Uqhama quimsïri parte intis phajjsis t'unjatäjjatapatsti, quimsïri partewa jan khanajj khant'cjjänti, ni urus ni arumasa. Ucat uñtasinsti mä angelaruw uñjta chica alajjpachan jalnakasquiri, wali jach'at aqham sas art'asisa: “¡Ay! ¡Cunaquïcani aca oraken jaquir jakenacatjja, cunapachatï yakha quimsa angelanacajj trompetanacapa phust'asipcani ucapachajja!” Ucatsti pheskëri angelaw trompetap phust'asïna, ucatsti mä warawara alajjpachat jalaktasinquir uñjta. Uca warawarasti acapach orak mankha ch'amacan llavepa catokaraquïna. Ucatsti uca ch'amac mankha jist'aräna, uca ch'amac mankhatjja mä jek'ew mistüna mä jach'a hornotjama. Uca jek'esti intsa alajjpachsa k'al ch'amact'ayäna. Uca jek'etsti t'ijut'ijunacaw misturäna, ucatsti aca orakenwa wali jalanakapjjäna. Uca t'ijut'ijunacarusti munañanïñawa churasïna cunjämtï alacrán sat lak'onacajj munañanejja uqhama. Uca t'ijut'ijunacasti janiraquiw cuna ch'ojjñanacarusa, ni kokanacarusa jan wali lurapjjañapäcänti, jan ucasti qhitinacatï Tatitun sellopampi paranacapan jan chimpt'atäpqui uca jakenacar t'akhesiyañataqui qhitanitäpjjänwa. Janiraquiw uca t'ijut'ijunacajj munañanïpcänti jaker jiwarayañataquejja, jan ucasti alekaqui pheska phajjsi t'akhesiyañataqui uscutaquïpjjänwa. Uca jakenacan t'akhesitanacapasti cunjämatï alacrán sat lak'ojj jaker achjqui uqhamänwa. Uca urunacanjja jakenacajj: Jiwaquirista, sapjjaniwa, ucampis janiw jiwjja jicjjatapcaniti. Jiwañ munapcani ucqhasa, jiwajj jupanacatjja jaltjjaniwa. Uca t'ijut'ijunacasti guerrar sarir caballonacjamänwa, p'ekenacaparojj mä kori coronampjam asjjatata, jake ajanut ajanunjamaraqui. Ñic'utanacapasti warmi ñic'utjamänwa, laca ch'aqhanacapasti leonan laca ch'aqhapjamaraqui. Janchinacapasti mä hierro isimpi isthapitjamänwa, chhekhanacapasti wal chhullokeraquïna cunjämtï guerran jalir caballonacajj chhullokquis uqhama. Wich'inqhanacapasti alacrán sat lak'on wich'inqhapjamänwa, mich'in cuna. Uca wich'inqhanacapampisti ch'amaniraquïnwa jaker pheska phajjsi t'akhesiyañataqui. Uca t'ijut'ijunacasti mä jilïrinïnwa, uca jilïripasti uca ch'amac mankhat mistuniri angelänwa. Aca angelasti hebreo arunjja Abadón satänwa, griego arunsti Apolión sataraqui, ucajj t'unjiri, sañ muni. Nayrïri t'unjäwejja pasjjewa, ucampis payampiw jutañapäsqui. Sojjtïri angelasti trompetapjja phust'asiraquiwa, ucatsti mä aru ist'ta. Uca arusti Diosan nayräjjapancquis uca altaran pusi wajjra taypitwa mistüna. Uca arusti trompeta apt'atäcän uca sojjtïr angelarojj sänwa: “Antutnucjjam jach'a Eufrates jawiran chinutäquis uca pusi angelanacaru” sasa. Uqhamawa uca pusi angelanacajj jaranucutäjjapjjäna, quimsïri parte jakenacaru jiwarayañataqui, jupanacasti uca horasataqui, uca urutaqui, phajjsitaqui, uqhamaraqui uca marataqui waquichatäpjjataynawa. Ucatsti caballjjat sarapcäna uca soldadonacjjatwa ist'ta, ucanacasti pä patac millonänwa. Uqhamwa uca caballonacjja unañchäwinjja uñjta. Uca caballjjat saririnacasti pechonacaparojj mä guerra isi apapjjäna, ucasti wilampita, asulampita k'ellumpitänwa. Uca caballonacan p'ekenacapasti león p'ekenacaru uñtatänwa, lacanacapatsti ninampi jek'empi asufrempiraquiw mistüna. Quimsïri parte jakenacasti jiwarayatäpjjänwa, uca quimsa t'akhesïwejj caballonacan lacanacapat mistcän ucanacampi. Ucanacasti nina, asufre uqhamarac jek'e ucanacänwa. Uca caballonacasti lacampiru wich'inqhampiru wali ch'amanïpjjänwa. Wich'inqhanacapasti catarinacar uñtatänwa, p'eken cuna, ucampiraquiw jakenacarojj t'akhesiyapjjäna. Qhitinacatejj jan aca t'akhesïwinacampi jiwarapcän uca jakenacajj janiw arrepientisipcänti jan wali luratanacapatjja, uqhamaraquiw cunayman casta ajayunacarus yupaychasipcaquïna, uqhamarac korit, kollket, broncet, kalat, lawat lurat diosanacarus yupaychasipcaquïnwa. Uca diosanacasti janiw uñjquisa, ist'quisa, ni sarnakcaraquisa. Janiraquiw arrepientisipcänsa jake jiwayapjjatanacapatjja, laykasitanacapatsa, wachoka juchan sarnakatanacapatsa, ni lunthatasipjjatapatsa. Ucatsti mä wali munañani angelaruw alajjpachat sarakasinquir uñjta mä kenayampi muyuntata, p'ekeparusti mä cürmini cuna. Ajanupajj intir uñtataw khanäna, cayunacapasti ninar uñtataraquïnwa. Amparaparusti mä jisc'a libro apt'ataraquïnwa. Cupi cayupsti jach'a kotjjaruw tact'asi, ch'eka cayupsti orakjjaruraqui. Ucatsti mä leonar uñtataraquiw wali jach'at art'asïna. Cunapachatï art'ascäna ucqhajj pakallko khejjokhejjonacaw ist'asiraquïna. Cunapachatï uca pakallko k'ejjok'ejjonacajj pasjjäna ucqhasti, nayajj kellkañajjänwa, ucampis mä aru alajjpachat ist'ta aqham sasa: “Amuqui imjjäsim cuntejj uca pakallko khejjokhejjonacajj parlqui ucjja, janiraqui kellkamti” sasa. Ucatsti cawquïri angelatï kotjjaru, uqhamarac orakjjaru tact'atäcän ucajja, cupi amparapwa alajjpacharu aytäna. Ucatsti mä juramento luraraquïna, qhititejj wiñayataqui jacqui, qhitiraquitï alajjpachsa, acapachsa, kotsa, take cunsa lurqui ucan sutipjjaru: “Janiw jichhajj juc'ampi suyascjjaniti. Cunapachatï pakallköri angelajj trompetap phust'ani ucqhajja, Diosan imantata amtatanacapajj phokhasjjaniwa, cunjämtï jupajj profetanacap toke yatiyquistän uqhamaru” sasa. Cuna artï nayajj alajjpachat ist'cäyäta ucajja, wasitatwa nayampi parläna, aqham sasa: “Saram, cawquïr angelatejj kotampiru, orakjjampiru tact'atäquis ucaru, ucatsti amparapancquis uca jist'arat jisc'a libro catum” sasa. Ucatsti angelan ucaruw sarta: —Uca jisc'a libro churita —saractwa. Jupasti saraquituwa: “Acajj catum, ucatsti mank'antam. Lacamanjja misq'ir uñtata mojjsäniwa, puracamansti wali c'allc'uraquiw tucjjani” sasa. Ucatwa uca jisc'a libro catta, angelan amparapat apakasinsti mank'antaractwa; lacajjansti misq'ir uñtata wali mojjsapunïnwa, puracajjansti wali c'allc'üjjaraquïnwa. Ucatsti sapjjaraquitänwa: “Jichhajj wastat parlañamawa cuntejj Diosajj sisqui take marcanacata, take casta parlani jakenacata, uqhamarac jach'a reyinacatsa uca” sasa. Ucatsti mä lawaraqui churapjjetu, tupt'añ lawar uñtata, sapjjaraquituwa: “Sartam, ucatsti Tatitun templopa tupt'anim, uqhamarac altarapsa, cawkhatejj ucan yupaychapqui take ucanacsa jact'aniraquim. Ucampis ankäjj patiöquis ucjja janiw tupt'ätati. Uca patiosti jan judiöpquis uca jakenacaru catuyatäjjewa. Uca jakenacasti pusi tunca payani phajjsiraquiw aca Tatitun k'oma marcapjja taquisipjjani. Nayasti pani testigojj qhitasinï nayjjat parlapjjañapataqui. Jupanacasti waranka pä pataca sojjta tuncani uruw parlapjjani, luto isimpi isthapita.” Aca pä testigosti cuna pä olivo kokatejj utjqui, uqhamarac pä candelabro apnokatäquis Tatitun nayrakatapanjja ucawa. Qhititejj aca pani testigonacar cuna jan walsa lurañ munanejja, jupanacajj lacanacapat nina ajjsupjje. Uca ninasti uñisirinacaparojj k'al naqhanti, uqhama naqhantataw jiwani qhititejj cuna jan walsa aca pani testigor lurapcani ucanacajja. Aca testigonacajj munañanïpjjewa alajjpacha jist'antañataquisa, uqhamata jupanacajj Diosjjat parlapcanis uca urunacajj jan jallojj puriñapataqui. Munañanïpjjaraquiw umsa wilar tucuyañataqui, uqhamarac acapachar cunayman mutuyañanacampi t'akhesiyañataquisa, kawkha cutitï jupanacajj munapcani ucqha cuti. Cunapachatï lurañap phokjjapjjani ucqhajja, aca orak mankhat mistuniri jach'a animalaw jupanacar nuwantasina atipjani ucat jiwarayaraquiniwa. Amayanacapasti, cawquintejj Tatitojj ch'accatatäcäna uca jach'a marcan callenacapanwa jiwat jaktatäscani. Uca marcasti mä arunjja Sodoma, uqhamarac Egipto sataraquiwa. Quimsa uru chicaniraquiwa take casta jakenaca, cunaymani parlani jakenaca, take marcanacata ucanacaw uca jiwatanacjja uñjapjjani, janiraquiw imantayapcaniti. Aca oraken jaquirinacasti wali cusisipjjani uca testigonacan jiwapjjatanacapatjja. Cusisiñatsa jupanaccamaraquiw cunanacsa wajjt'asipjjani, aca pani Diosan parlirinacapasti jakenacataquejj jan walïnwa uca laycu. Uca quimsa uru chicani pasatatsti, Diosajj jactayjjewa uca pani testigorojja, jakenacasti jupanac uñjasajj wal ajjsarapjjäna. Uca pani testigonacasti mä aru ist'apjjaraquïna alajjpachat jupanacaru art'aniri, saraquïnwa: “¡Acar maqhatanjjapjjam!” sasa. Jupanacasti mä kenayanjamwa maqhatjjapjjäna, uñisirinacapasti uñjapjjaraquïnwa. Uca horasasti uca marcanjja mä jach'a orak qhathatiw utjäna. Uca marcata tunquïri partesti chhaktänwa, pakallko waranka jakenacaraquiw uca orake qhathatimpejj jiwarapjjäna. Chicat jakesti ajjsarañatsa alajjpachanquir Diosaruw yupaychapjjäna. Payïri t'akhesiñajj pasjjewa, quimsïrïqui ucasti jutaraquiniwa. Pakallköri angelasti trompetapwa phust'asïna, ucatsti mä arunacaraquiw alajjpachana jach'at ist'asïna, aqham sasa: “Acapach marcanacajj Tatit Cristosaruw jakcatjjapjje. Jichhajj juparaquiw wiñayan wiñayapataqui apnakani” sasa. Ucatsti uca pä tunca pusini jilïrinacajj, qhitinacatejj trononacapan Dios nayräjjana kont'atäsipcän ucanacajj ajanunacap orakcama alintasaw quillt'asipjjäna, ucatsti Diosaruw yupaychapjjäna, aqham sasa: “Yuspagarapjjsmawa, Tata, jumajj jach'a ch'amani Diosätawa, utjascapunïyätawa, utjascactawa, jichhas utjascaquipunïtawa. Jichhajj jach'a ch'amamwa uñacht'aytajja, aca orake apnakañsti kalltaractawa. Marcanacajj wal colerasipjje, juman mutuyañ urusti puriniraquiwa, jiwatanacar taripañ horasamasa. Jumjjat parliri sirvirinacamarusti mä wajjt'äwi churaraquïtajja, uqhamarac jumar catuyasitäqui ucanacarusa, sutim jach'achirinacarusa, jisc'arusa, jach'arusa. Aca orake t'unjirinacarusa, jumajj t'unjaraquïtawa” sasa. Ucatsti alajjpachanjja Tatitun templopaw jist'artäna, Diosan arust'äwi luratanacapäquis uca arcas uñstaraquïnwa. Ucatsti llijullijunaca, khejjokhejjonacaraquiw utjäna, wali ojjoñanaca, orak qhathatis utjaraquïnwa, chhijchhis wal puriraquïna. Alajjpachansti mä jach'a uñacht'äwiw uñstäna. Mä warmiwa intin llawuntata uñstäna, phajjsisti cayunacapancaraquïnwa, p'ekeparusti mä coronampi asjjatataraquïnwa, uca coronansti tunca payani warawaranacaw utjäna. Aca warmisti usurïnwa, partompiraquiw warariscäna, wawachañataquist wali t'akhesiraquïna. Ucatsti yakha uñacht'äwiraquiw alajjpachanjja uñstäna: Mä jach'a dragón sat wila animalaraquiw uñstäna: ucasti pakallko p'ekenïnwa, tunca wajjran cuna, sapa p'ekerusti mä coronan asjjatata. Wich'inqhapampisti quimsïri partwa alajjpach warawaranacjja onjjtayäna, ucatsti orakeruraquiw willirtayanïna. Aca dragonasti uca wawachasiri warmin nayräjjaparuw sayt'asi, uca wawar ucspacha mank'antañataqui. Uca warmisti mä yokall wawa wawachasïna. Uca wawasti acapach orake apnakani, takpach marcanacaru wali khoru cancañampiw apnakani. Wawapasti ucspachaw apakatäjjäna, Diosan tronoparu uqhamarac quipca Dios nayräjjaruw apatäjjäna. Warmisti wasararuw jaltjjaraquïna, cawqhantï Diosajj jupataqui mä cheka waquichcatayna ucqharu. Uca wasaransti waranka pä pataca sojjta tuncan uruwa juparu mank'ayapjjani. Ucatsti mä jach'a nuwasiñaw alajjpachanjja utjäna. Arcángel Miguelasti angelanacapampi sayt'asisinjja uca dragonampiw nuwasïna. Dragonampi angelanacapampisti sayt'asipjjaraquïnwa, ucampis janiw atipjapcänti, alajjpachansti utjañanacajj janiw jupanacataquejj utjcjjänti. Uqhamajj uca dragonajj jakonucutäjjänwa alajjpachatjja. Uca dragonapï nayrapacha uca jach'a catarïnjja, ucasti Supaya, Satanás sataraquiwa, juparaquiw aca oraken jakenacarojj wali sallkjañanac luri. Jupampi angelanacapampisti aca orakeru jaktanitäjjapjjänwa. Ucatsti mä jach'a aru alajjpachat ist'ta aqham siri: “Purinjjewa Diosasan khespiyasiñapajja, munañanïñapasa, jupan apnakañapasa, Jesucristona munañapampi apnakañapasa. Jilanacasaru c'arintasa juchañchirïqui ucasti ucatjja jaksutäjjewa, jupasti uruy arumaraquiwa, jilanacasarojj Dios nayrakatan juchañchäna. Jupanacasti Corderon jiwatap laycuwa atipjapjje, uqhamarac cuna cheka arunactejj jupjjat parlapcänsa uca laycuraqui. Janiraquiw jiwañsa ajjsarapcänti, jiwañataquisa janc'aquïpjjaraquïnwa. Alajjpachanacasti ucan utjirinacasa cusisipjjam. Ucampis, ¡wali llaquisiñaraquiw oraken uqhamarac kotan utjirinacataquejja! Supayasti jumanacan ucaruw wali colerat juti, tiempopan juc'aquïtapa yatisina” sasa. Uca dragonasti orakeru jakonucuta uñjasjjasinjja, wawachascänsa uca warmiruwa arcnakäna. Ucampis warmirojj jach'a pacan pä chhekhanacapaw churatäna, uqhamata uca chhekhanacampi wasararu jaltjjañapataqui uca cataritsa jayaru, cawqhantï quimsa mara chicani mank'ayapcani ucqharu. Uca cataristi lacapatjja umwa mistuyäna mä jawirjama, uqhamat warmiru uca jawirampi apayañataqui. Ucampis orakeraquiw warmirojj yanapt'äna, orakesti jist'artänwa, dragonajj lacapat um apscatayna uca umasti ucaruquiw chhakjjäna. Uc uñjasasti dragonajj wal colerasïna, ucatsti warmin mayni wawanacapampi nuwasiriw saräna, qhitinacatejj Diosan camachiparu jaysapqui, uqhamarac Jesucriston arunacaparus jaysapcaraqui ucanac contra. Uca dragonasti kota lacjjaruw sayt'asïna. Kotat mistur uñjta mä jach'a ajjsarcañ animalaru, ucasti pakallko p'ekenïnwa tunca wajjran cuna. Sapa wajjrarusti mä coronaniraquïnwa, p'ekenacapansti Dios toke kellkat arunacaraquiw utjäna. Uñjcta uca ajjsarcañ animalasti mä tigrer uñtatänwa, cayunacapasti oso sat animalan cayunacapjama, lacapasti leonan lacapjamaraqui. Dragonasti juparojj ch'amapa churaraquïna, uqhamarac tronopsa, wali munañanïñampi. Uca animalan maynïri p'ekepasti wali chhojjriñchjatjamaquïnwa, ucampis uca chojjripajj kollatäjjänwa. Aca orakpacharaquiw uc uñjasajj wal muspharapjjäna, ucatsti uca animalaruraquiw arcapjjäna. Dragonarusti yupaychapjjaraquïnwa uca jach'a ajjsarcañ animalaru munañanïña churatapata. Uca animalarus yupaychapjjaraquïnwa: “¿Qhitirac aca jach'a ajjsarcañ animaljamasti utjisti? ¿Qhitiraqui jupampisti nuwasiraquispasti?” sasa. Uca jach'a ajjsarcañ animalarusti Diosjjat jan wali arunac parlañapataquejj munañanïñaw churataraquïna. Pusi tunca payani phajjsiraquiw jupajj wali munañani tucüna. Ucatsti uqhampunwa luräna. Diosjjat jan wali arunacwa parläna sutipsa jisc'achasaraqui. Diosan temploparus jisc'acharaquïnwa, alajjpachan utjirinacarusa. Diosan wawanacapampi nuwasiñataquis munañanïñajj churataraquïnwa atipjañapcama, uqhamaraquiw take jakenacjjaru, marcanacjjarusa cunayman parlani jakenacjjarus wali munañaniraquïnwa. Take qhitinacatejj aca oraken jacapqui, uqhamarac kalltatpacha sutinacapas jiwquis uca Corderon jacañ libropan jan kellkatäpquis ucanacajja, uca jach'a ajjsarcañ animalaruw yupaychapjjani. Qhititejj ist'añ munqui ucajj ist'pan. “Qhitinacatejj preso catuntat apatäpcani ucanacaw apatäpjjani. Espadampi jiwarayatäñapäquis ucanacajj espadan jiwayataraquiw jiwarayatäpjjani.” Take acanacanwa Diosan marcapan ch'amanïtapasa iyawsañanïtapasa yatisini. Ucatsti yakha jach'a ajjsarcañ animalracwa oraket mistur uñjta. Acasti pä wajjranïnwa, wajjranacapasti mä ovejan wajjranacapjamänwa, parlapasti dragonan parlapjamaraquïnwa. Nayrïri jach'a ajjsarcañ animaljam munañaniraquiquïnwa jupan nayrakatapana. Aca oraken utjirinacarusti uca nayrïri jach'a ajjsarcañ animalaruraquiw yupaychayänjja, cawquïri animalatï uca jach'a chhojjripat waliptcataynas ucaru. Wali jach'a milagronac luränjja, alajjpachat orakerus nina jalluyaniñcama take jaken uñjcata. Nayrïri jach'a ajjsarcañ animal nayrakatana uca uñacht'äwi lurañapatac munañanïña churatätap tokesti, take aca oraken jaquirinacaruw sallkjäna. Ucatsti jakenacarojj mä c'ari diosa lurayaraquïna nayrïri jach'a ajjsarcañ animalar uñtata, cawquïritejj espadampi chhojjriñchjatäsina jacayascjjataynas ucar uñtata. Aca payïri jach'a ajjsarcañ animalarusti, nayrakata jach'a ajjsarcaña animalan diosapar jacaña churañataqui munañanïñaw churatäna, uqhamata uca diosajj parlañapataqui, uqhamarac qhitinacatejj uca diosar jan yupaychqui ucanacar jiwarayañapataqui. Uqhamarus acampwa luraraquïnjja: jisc'arus jach'arusa, pobrerus kamirirusa, libre sarnakasirirusa jan ucajj esclavo jakerusa, cupi amparapatsa, jan ucajj parapatsa mä chimpumpiw chimpt'äna. Janiraquiw qhitis alasjjanisa ni aljasjjanisa janitï uca jach'a ajjsarcañ animalan sutipampi chimpt'atäcchi ucapachajja, uqhamarac uca ajjsarcañ animalan jan numeropanïcchi ucajja. Acasti wali amuyt'añaw munasi. Qhititejj amuyqui ucajj uca ajjsarcañ animalan numeronacapjja amuyt'pan, uca numerosti mä jaken numeropawa, ucasti sojjta pataca sojjta tunca sojjtaniwa. Ucatsti Corderoruw uñjta Sión kollu patana sayasquiri. Jupamp chicasti pataca pusi tunca pusini waranka jakenacaw ucancascaraquïna, jupanacasti paranacaparojj Corderon sutipampi, uqhamarac Awquipan sutipampi kellkt'atäpjjänwa. Ucatsti alajjpachatjja mä jach'a sueniri ist'ta, ucasti walja jawiranacas suencaspa, jan ucajj mä jach'a khejjokhejjos suencaspa uqhama. Walja arpa toquiri jakenacas arpanacap toct'asipcaspas uqhamänwa. Ucatsti mä machak k'ochu k'ochupjjäna Tatitun tronop nayräjjana, uqhamarac uca pusi jacasquirinacan nayrakatapansa, uca pä tunca pusini jilïrinacan nayrakatapansa. Janiraquiw qhitis uca k'ochjja yatekañataqui ch'amanïcänti, jan ucasti patac pusi tunca pusini waranca, qhitinacatejj aca orake jakenac taypita khespiyatäcataynajj ucanacaquiw yatekapjjäna. Acanacasti janiw warminacampi juch lurasa k'añuchasipcataynati, jan ucasti k'omapuniw kheparapjjatayna, ucatsti Corderoruraquiw arcapjje cawquirutejj jupajj sarqui ucaru. Jakenac taypita jupanacajj khespiyatäpjjataynawa, Diosataquisa Corderotaquisa nayrïri ofrendanacapäcaspas uqhama. Janiraquiw cuna c'ari arunacas jupanacanjj utjcänti, Diosan nayrakatapansti jan cuna juchanïpjjänwa. Ucatsti yakha angelaracwa alajjpachan jalanakasquir uñjta. Jupasti wiñay khespiyasiñ arunacanïnwa take jakenacaru yatiyañataqui, take marcanacaru, take casta jakenacaru, cunayman parlani jakenacarusa. Wali jach'ataracwa art'äna: “Ajjsartapjjam Diosaru, yupaychapjjaraquim, horasasti purinjjewa juparaquiw aca orakerojj taripani. Yupaychapjjam qhititejj alajjpachsa, acapachsa, kotsa, uma jalsunacsa lurqui ucaru” sasa. Ucatsti yakha angelaraquiw uñsti aqham sasa: “Aynacht'jjewa, aynacht'jjewa jach'a Babiloniajja, marcanacarusti vinompjamawa macharayi jan wali sarnakäwipampi” sasa. Ucjjarusti yakha quimsïri angelaraquiw uñstäna wali jach'at art'asisa: “Qhititejj uca jach'a ajjsarcañ animalaru yupaychcani, uqhamarac uñtasitanacaparusa, uca ajjsarcañ animalan chimpupsa amparaparus jan ucajj paraparus uchayascani ucajja, Diosat jutcani uca jach'a mutüwi catokani, Diosan uca colerasiñapasti waquichatawa; asufrempi ninampi t'akhesiyatäpjjaniwa, Diosan angelanacapana, uqhamarac Corderon nayrakatapan t'akhesiyatäpjjaniwa. Jek'esti uca t'akhesïwipatjja wiñayapuniw mistu, janiraquiw samarañajj urus arumas utjquiti, qhitinacatejj uca jach'a ajjsarcañ animalaru, uqhamarac uñtasitanacaparus yupaychapqui, jan ucajj amparaparus, paraparus uca animalan sutipampi chimpt'ayasipqui ucanacataquejja.” Ucatwa qhitinacatejj Diosancapqui, camachi arunacaparus jaysapcaraqui, Jesucristorus sum arcapcaraqui ucanacajja llamp'u chuymanïñapaw munasi. Ucatsti mä aru ist'ta alajjpachat art'asisinquiri: “Ac kellkam: ‘Cusisiñanïpjjewa qhitinacatejj acat ucsaru Tatitur iyawsasa jiwapqui ucanacajja.’ “Jïsa,” uqham siwa Kollan Ajayojja, jupanacasti lurañanacapatjja samarjjapjjaniwa, ucampis luratanacapajj jupanac chicapunïscaniwa” sasa. Ucatsti uñtasinjja mä jank'o kenaya uñjta, uca kenayjjansti mä jakew kont'atäscäna, jupasti Jaken Yokapar uñtatänwa. P'ekeparojj kori coronampi asjjatatänwa, amparaparusti mä yawiñ hoz ayt'ataraquïnwa, uca yawiñ hosisti wali arïnwa. Tatitun templopatsti yakha angelaraquiw mistuni, ucatsti uca kenay patan kont'atäquis ucaruw jach'at aqham sas art'i: “¡Uca yawiñ hosimampi yawthapjjam cosechjja, horasäjjew apthapiñajja, yapusti k'elluratäjjaraquiwa!” sasa. Ucspachaw uca kenay patan kont'atäcän ucajj uca yawiñ hosipampi cosech apthapi aca orakenjja. Ucatsti yakha angelaraquiw Tatitun templopatjja mistuni mä ari yawiñ hoz ayt'ata. Altaratsti yakha angelaraquiw mistuni. Uca angelasti ninjjaru munañanïnwa, ucatsti uca hoz ayt'atäcänsa uca angelaruw jach'at art'i aqham sasa: “¡Uca ari yawiñ hosimampi apthapim uva achunaca, uvasti pokoratäjjewa!” sasa. Angelasti hosipampejj take aca orakpachwa yawthapi uvanac apthapisa, ucatsti mä jach'a imañäwjaruw warantjje ch'irwsutäñapataqui. Ucasti Diosan mutuyäwipajj uqhamäniwa sañ muni. Uca uvanacasti marca ankäjjan ch'irwsutänwa, cawqhantï imatäcän ucqhatsti wilaw mistuni. Uca wilasti mä kotaw tucuwayi caballonacan lacapar puriñcama, ucatsti wali jach'aruw saratati, quimsa pataca kilometrjama. Ucatsti alajjpachanjj yakha jach'a unañchäwiraqui uñjta, ucasti wali muspharcañänwa. Pakallko angelanacaw uñstanïna pakallko khepa t'akhesïwimpi, uca t'akhesïwinacampisti Diosan colerasiñapajj tucusjjänwa. Ucatsti uñjaractwa mä jach'a kotar uñtata, ucasti vidriompit ninampit luratjamänwa. Qhitinacatejj jach'a ajjsarcañ animalarusa, uñtasitaparusa, uqhamarac uca animalan sutipäquis uca numeroparus atipjapcäna ucanacajja, uca kota thiyan sayt'atäpjjänwa, cuntejj Diosajj jupanacar churcataynas uca arpa apt'atcamaqui. Diosan sirviripa Moisesan k'ochunacapwa k'ochupjjaraquïna, uqhamarac Corderon k'ochupsa, aqham sasa: “Jach'ätawa, muspharcañaraquïtawa. Jumaraquïtaw take cun luriri jach'a Diosajja. Sarnakäwinacamas chekaparaquiwa, marcanacan Reyipa. Tata, ¿qhitiraqui jan ajjsariristamsti? ¿Qhitiraqui jan yupaychiristamsti? Juma sapaquïtaw kollanajja. Take marcanacaw jutasina jumarojj yupaychapjjaraquïtam, cheka asqui luratanacam uñjapjjatap laycu” sasa. Ucatsti alajjpachanjj uñtaractwa templo jist'artiri, cawqhantï Diosan leyinacapajj mä tablanacanjama imatäqui uca santuariompi. Tatitun santuariopatsti uca pakallko angelanacaw mistunipjjäna pakallko t'akhesïwinacas apt'ata. Uca angelanacasti suma k'oma khanquiri lino isinacampi ist'atäpjjänwa, pechonacaparusti kori wac'anacampi wact'atäpjjaraquïnwa. Ucatsti ucspacharaquiw maynïrejja uca pusi jacasquirinacatjja sapa mayni angelaruw mä kori copa churäna. Uca copanacasti Diosan jach'a ajjsarcañ colerasiñapawa phokhantatäna, cawquïri Diosatejj wiñayataqui jacqui ucana. Diosan santuariopasti jek'ena phokhantatänwa, uca jek'esti Diosan jach'a munañanïñapata, uqhamarac ch'amapatwa jutäna. Janiraquiw qhitis ucarojj mantañataqui ch'amanïcänti, cuntejj angelanacajj pakallko t'akhesïwinac apapcänsa ucanacan phokhasiñapcama. Ucatsti mä jach'a aru ist'aracta santuariot mistuniri, pakallko angelanacarusti aqham saraquïnwa: “Sarapjjam, ucatsti waranucunipjjam orakjjaru cuna mutuyañanacatejj uca pakallko copanacan phukhantatäquis ucanaca, uca mutuyäwinacasti Diosatwa juti” sasa. Nayrïri angelasti sarasinjja copapjja orakjjaruw wart'anïna. Take qhitinacatejj uca jach'a ajjsarcañ animalan chimpt'atäqui, uqhamarac uñtasitanacaparus yupaychapcäna ucanacarojj mä jan wali llejjti usuw mistüna wali usuyasa. Payïri angelasti copapjja jach'a kotjjaruw warjjatäna, ucatsti kotajj jiwat jaken wilapjamawa tucuwayäna, take kotan jaquirinacasti k'alaw jiwarapjjaraquïna. Quimsïri angelasti jawiranacjjaru, uqhamarac uma jalsunacjjaruw warjjataraquïna. Ucatsti take jawiranacampi uma jalsunacampisti wilaraquiw tucuwayjjäna. Ucatsti umancquis uca angelaruraquiw aqham siri ist'aracta: “Jumajj chekapapunïtawa aqham taripatamata kollan Dios Tatitu. Jumajj utjascapunïyätawa, jichhas utjascapuntawa. Aca jakenacasti jumar catuyat jakenacarojja, uqhamarac profetanacarus jiwarayapjjaraquïnwa. Jichhasti jumajj jupanacarojj wila umayaractajja. ¡Jupanacasti uca mutuñjja catokapjjañapapuniwa!” sasa. Ucatsti mayniraquiw altarat art'asinïna aqham sasa: “Jïsa Dios Tata, juman taripatamajj chekapapuniwa jakenacataquejja” sasa. Pusïri angelasti copapjja intjjaruraquiw warjjatäna, ucatsti intejj ch'amanïnwa take jakenacar naqhantañataqui. Takeniraquiw sintcaña naqhantatäpjjäna, ucampis janiw arrepientisipcänti ni Diosarus yupaychapcaraquïnti, jan ucasti qhititï aca mutuñanacjjaru munañanïqui ucataquiquiw contra jan wali arunacampi arusisipcäna. Pheskëri angelasti copapjja uca jach'a ajjsarcañ animalan tronopjjaruw warjjatäna, uca reinopasti ch'amact'araquïnwa. Jakenacasti t'akhesiñatjja lajjranacapwa t'urjasipjjäna, ucampis janiraquiw uqhamatsa arrepientisipcänti jan wali luratanacapatjja, jan ucasti jan wali k'añu arunacacwa alajjpach Dios toke parlapjjäna, t'akhesitanacapatsa uqhamarac llejjti usunacapatsa. Sojjtïri angelasti Eufrates sata jach'a jawirjjaruraquiw copapjja warjjatäna, ucatsti uca jawiran umanacapajja k'al wañsuwayäna, mä thaquiraquiw tucjjäna inti jalsu toket jutiri reyinacataqui. Ucatsti uñjaractwa dragonan lacapatsa, uca jach'a ajjsarcañ animalan lacapatsa, uqhamarac c'ari profetan lacapatsa, quimsa ñankha ajayunaca mistusinquiri, ucanacasti jamp'atur uñtataraquïnwa. Acanacasti supayan ajayunacapänwa. Jupanacasti milagronacwa lurapjjaraquïna, ucatsti sarapjjänwa take reyinacaru tantachañataqui take ch'aman Diosan jach'a urupana jupampi nuwasiñataqui. “Amuyasipjjam, nayajj acatjamatwa lunthatar uñtata jutä. Cusisiñanïniw qhititejj suyasqui, uqhamarac isipsa jan k'añuchasquiti ucajja, uqhamata jan k'alala sarnakañapataqui janiraqui jakes uñch'uquiñapataqui mä p'enka k'alalätapjja.” Ucatsti reyinacarojj Armagedón satäquis uca chekaruw tantachapjjäna. Uca sutisti hebreo sutiwa. Pakallköri angelasti samana thayaruraquiw copapjja waranucu, alajjpachatsti santuariotpacha mä jach'a aruwa ist'asini, aqham sasa: “Jichhajj luratäjjewa” sasa. Ucatsti utjaraquïnwa llijullijunaca, khejjokhejjonaca, ojjoñanaca, mä jach'a orak qhathatiw orakjja qhathatiyaraquïna. Uca orak qhathatjamajj janipuniw cunapachas utjcänti cuna horasattï jakejj oraken utjqui ucqhatpachajja. Jach'a marcasti quimsaruw jaljtäna, yakha marcanacasti k'alaraquiw t'unthaptäna. Diosasti amtasiraquïnwa Babilonia jach'a marcataqui cuna mutuyäwitï waquichatäcänjja uca churañataqui jach'a colerasiñapampi. Take islanacasa, kollunacasa chhaktjjapjjaraquïnwa. Alajjpachatsti jach'a chhijchhiraquiw jakenacjjarojj purinitayna, uca chhijchhinacasti yakhepanacajj pusi tunca kilow pesapjjäna. Jakenacasti walpun Dios tokejj arusipjjäna jan wali arunaca arsusa uca t'akhesïwin jutatapata. Ucatsti uca pakallko angelanacata, cawquïritï pakallko copanïcäna ucanacata mayniw nayan ucar juti, ucat saraquitu: “Jutam, uñacht'ayämaw cawquïr warmitï k'añu lurañanacan sarnakqui, uqhamarac kotanacjjaru kont'atäqui ucan mutuyäwipa. Acapach reyinacajja uca warmimpi jucha lurasaw sarnakapjje, oraken utjirinacasti jucha luratanacapampejj vinompjamaw macharapjje” sasa. Cuna unañchäwtï Ajayojj uñacht'ayquitu uca tokjja, angelajj wasararuw irpjjetu. Ucansti mä warmi uñjta mä jach'a wila ajjsarcañ animaljjaru lat'jjatata. Uca ajjsarcañ animalasti Dios contra sutinacampi kellksutänwa, pakallko p'ekeniraquïnwa, tunca wajjran cuna. Aca warmisti wila morado isimpi ist'atänwa, korimpi, suma kalanacampi, perlanacampi c'achachataraqui. Amparaparusti mä kori copa ast'ataraquïnwa, uca copansti ajjtascañ k'añu luräwinacampi phokhantatänwa. Paraparusti mä suti kellkataraquiw utjäna, uca sutisti aqhamänwa: “Jach'a Babilonia, juchararanacan taycapa, cunatejj acapachan ajjtañäquis ucan taycapa” sasa. Ucatsti mäquiw amuyasta uca warmejja Diosan wawanacapana, Jesucristot khanañchirinacana wilapampi machjatätapa. Uc uñjasinsti wali musphataw uñjasta. Angelasti saraquituwa: “¿Cunatsa muspharascta? Amuyt'ayämaw cuntï sañ munqui uca warmitjja, uqhamarac uca pakallk p'ekeni, tunca wajjrani jach'a ajjsarcañ animaljjatsa. Uca ajjsarcañ animal uñjctas ucajj nayrapachajj jaccäna ucawa, jichhasti ucajj janiw jaccjjeti. Ucampis aca orak mankhatwa mistunini janïra jiwañaru sarcasajja. Qhitinacatejj oraken jacasipqui ucat janiraqui sutinacapajj jacañ librona kellkatäquiti aca orake kalltäwitpacha ucanacajja, uca ajjsarcañ animal uñjasajj wali sustjasipjjani. Uca ajjsarcañ animalasti nayraw utjäna, jichhasti janiw utjcjjeti, ucampis ucapachajj uñstaniniwa. “Acanjja mayaw utji qhitinacatejj amuyt'apqui ucanacataqui: Uca pakallko p'ekejja pakallko kollunacaru uca warmejj kont'atäquis ucawa. Uqhamaraqui uca pachpa p'ekenacajja pakallko reyinacaruraquiw uñtasi. Uca reyinacatjja pheskanejj jiwaratäjjewa, maynisti jichhajj reyïsquiwa, maynisti janïraw jutquiti. Khepa reyïcani ucajj janiw jaya urunaca apnakcaniti. Uca jach'a ajjsarcañ animal uñjctas ucasti, cawquïritejj nayrajj jaccäna jichhajj janiw jaccjjeti ucawa. Ucasti quimsakallköri reyiruw uñtasi, uca pakallkonitjja maynirïcchi ucasa, jichhajj jupajj jiwañarupuniw sarjjani. “Tunca wajjranaca uñjctas ucajja, jutiri tunca reyinacäsquiwa. Jupanacasti janïraw reinapquiti, ucampis mä horataquiquiw munañanïpjjani uca jach'a ajjsarcañ animalamp chica. Aca tunca reyinacasti mä arust'aquïpjjewa, uca jach'a ajjsarcañ animalarusti munañanïñracwa churapjje. Corderompiw nuwasipjjani, ucampis Corderojj jupanacarojj atipjaniwa, jupasti munañaninacans Munañanipa, reyinacansa Reyiparaquiwa. Qhitinacatejj jupampïqui ucanacasti Diosan jawsata ajllitanacapawa, suma arquirinacäpjjaraquiwa” sasa. Angelasti saraquituwa: “Uñjctas uca kotanaca, cunjjarutï uca k'añu warmejj kont'atäqui ucanacasti acapacha marcanaca, jakenaca, uqhamarac take casta parlani marcanacawa. Uca tunca wajjranaca uñjctas ucanacasti uca k'añu warmirojj uñisipjjaniwa, k'alalpacharaqui irpanucupjjani, janchipsti mank'apjjaraquiniwa, ninampiraquiw naqhantayapjjani. Diosaraquiw jupanacan chuymaparojj uscu mayaquïpjjañapataqui, ucatsti cuntï Diosajj munqui uc lurapjjañapataqui, uca jach'a ajjsarcañ animalarus munañanïña churasa, cuntï Diosajj arsqui uca phokhasiñapcama. Cuna warmtï uñjcta ucasti cawquïri marcatï aca orakena take reyinacaru apnakquis uca marcawa” sasa. Take ucanaca pasatatsti yakha angelaruraquiw uñjaracta alajjpachat wali munañani sarakasinquiri, khanapasti take aca orakpacharuraquiw khant'äna. Wali jach'ataraqui art'asïna: “¡Aynacht'jjewa, aynacht'jjewa jach'a Babiloniajja! ¡Supayanacan utjäwipawa tucuwayjjaraqui, take casta ñankha ajayunacan putuparaqui, uqhamarac k'añu uñisita jamach'inacan tapaparaqui! Take marcanacasti uca Babilonian wachoka jucha luratanacapampejj vinompjamaw macharapjje. Acapach reyinacasti uca Babiloniampiraquiw wachoka juchan jacapjjänjja, alaquipa luriri jakenacasti jupan jan wali sarnakatapampejj waliraqui kamiriptapjjänjja” sasa. Ucatsti yakha aru ist'aracta alajjpachat art'asiniri: “Nayanquir jakenaca, mistjjapjjam uca marcata, jan jupamp chica jucha lurapjjañamataqui, uqhamarac cuna t'akhesïwitejj jutcani ucasa jan jumanacjjaru puriñapataqui. Jucha luratanacapasti walipuniwa, alajjpachcamaraquiw puri. Diosasti take uca jan wali luräwinacapatjja amtasiraquiwa. Cuntejj jupajj mayninacaru lurcänjja uca pachpa juparojj lurapjjam, pä ucqhampiraqui luratanacapatsa cutt'ayapjjam. Cuna machjañanactï jupajj mayninacataqui waquichcän ucatjja, pä ucqhampi wali machjayiri waquichapjjam. Cunjämtï jupajj cusisitäcänjja uqhamarac jichhajj t'akhesiyapjjam; jupasti chuymapanjja sascaraquiwa: ‘Acan nayajj mä reinar uñtata kont'atäsctwa, janiw ijmäcti, janiraquiw t'akhescäsa’ sasa. Ucataracpï jupataquejj t'akhesiñajj mä urunac purininejja. Ucanacasti acanacawa: jiwaña, t'akhesiña, mank'at awtjayasiña, ucatsti ninampi naqhantayataraquïniwa; jupar juchañchir Tatitu Diosasti wali munañaniraquiwa” Acapachanquir reyinacasti, qhitinacatejj jupampi jucha lurasa jacapcän ucanacasti, jupar naqhantata uñjasajj wali jachapjjani, jaqhusipjjaraquini. Jayaruraquiw jithektjjapjjani, uca mutuñapar ajjsarasa, ucatsti sapjjaraquiniwa: “¡Ay! ¡Babilonia jach'a marca, cunaruraqui purtasti! ¡Janc'aquiraquis mutuyäwimajj purinejjä!” sasa. Acapachan alaquipa lurir jakenacasti uca marcar uñjasajj jachapjjaniwa, jaqhusipjjaraquiniwa, jan jupanacat qhiti alirisa utjatap laycu. Ucanacasti acanacänwa: kori, kollke, suma kalanaca, perlanaca, linot lurata suma telanaca, uqhamarac suma seda telanaca, suma wila morado coloranaca, suma k'aphini maderanaca, marfilat lurat yänaca, suma maderanaca, bronce, hierro, uqhamarac marmolasa. Apanipjjaraquïnwa canela, suma k'apquiri kollanaca, incienso, mirra, perfumenaca, vino, aceite, suma jac'u, trigo, uqhamarac qhumt'ir uywanaca, ovejanaca, caballonaca, caballomp katatiñ carronaca, apanipjjaraquïnwa esclavonacsa. Uca marcarusti sapjjaraquiniwa: “¡Janiraquis suma mojjsa achunacamajj utjcjjtamtejjä. Uca achunacjj waljjay jumajj munirïstajja!. ¡Wiñayataquiraquiw apt'asjjtajja take suma cancañama uqhamarac kamir cancañamsa!” sasa. Qhitinacatejj aca marcampi alaquipa lurapcäna, uqhamarac uca toke kamiriptapcän ucanacasti mutuyäwipar ajjsarasajja jayjat sayt'asaw jachapjjani, jaqhusipjjaraquini. Sapjjaraquiniwa: “¡Ay! ¡Jan cunani jach'a marca, cunaruraqui purt'astajja! Mä suma warmiru uñtatapunïnwa, suma lino isinacampi isthapita, suma wila color isinacani, korimpi, suma kalanacampi, perlanacampi c'achacht'ata. ¡Janc'aquiraquis take uca kamir cancañajj tucusjjejjä!” sasa. Take barco apnakeri capitananacasa, marineronacasa, pasajeronacasa, qhitinacatï jach'a kotan irnakapqui ucanacasa, ajjsarañatsa jayjatacwa sayt'anipjjäna. Uca marcan naqhatapat jek'e mistur uñjasasti, jach'at art'apjjaraquïna: “¿Cawquïri marcaquisa aca jach'a marcjamänjja? ” sasa. Ucatsti lak'anacampiw p'ekenacapatjja willjjatasipjjäna, jachapjjaraquïnwa, wararipjjaraquïnwa: “¡Ay! ¡Jan cunani jach'a marca! Take barqueronacasa aca marcampiraquiw kamiriptapjjänjja, ¡jichhasti janc'aquiraquis uca kamir cancañapajja tucusiwayjjejjä! Ucampis cusisipjjam, jumanac, alajjpachanaca, apostolonaca, Diosan arup parlirinaca, uqhamarac qhitinacatejj Diosancapcta ucanacasa, Diosasti uca marcar juchañchasajja jumanacjjaruw cheka uñjäwi lurapjjtamjja.” Ucatsti munañani mä angelaraquiw mä jach'a kala apti molin kalar uñtata, ucatsti jach'a kotaruraquiw jakonti aqham sasa: “Aqhamaraquiw jach'a Babilonia marcajj jakontatäni, janiraquiw mayampsa cuttancjjaniti. Callenacapansti janipuniw cuna casta musicasa ist'ascjjaniti, janiraquiw cuna casta irnakerinacasa juman ucanjj utjcjjaniti, ni molino kalan suenatapas ist'ascjjaniti, janiraquiw jumanjja ni cuna casta lampar khanas khancjjaniti, janiraquiw ist'ascjjaniti casarasirinacan fiestapan ojjotanacapasa. Jumampi alaquipa lurir jakenacajj nayrapachajj wali munañaninacäpjjänwa acapachanjja, take marcanacarusti laykasitanacamampiraquiw sallkjäyätajja. ” Ucampis uca marcajj Diosat parlirinacarojj jiwarayänwa, uqhamarac take qhitinacatejj Diosancapqui ucanacarus t'akhesiyänwa, uqhamarac take qhitinacatejj aca oraken jiwayatäpcänsa ucanacatsa jupajj juchanïnwa. Take ucanac pasatatsti walja jakenacan arunacapracwa ist'ta alajjpachan aqham art'asiri: “¡Aleluya! Khespiyasiñasa, jach'a cancañapasa, munañanïñasa Diosasanquiwa. Jupasti chekaparuw marcanacarojj tariparaqui. Acapachan wachoka juchan sarnaker k'añu warmirusti juchañcharaquiwa. Uca warmisti jucha lurañanacapampejj take jakenacaruw jan waliru apascäna. Diosan wawanacapar jiwarayatapatsa Tatitojj juparojj juchañcharaquiwa” sasa. Ucatsti wasitat art'apjjaraquïna: “¡Aleluya! Aca marcan jek'epajj wiñayan wiñayapataquiw maqhatani” sasa. Ucatsti uca pä tunca pusini jilïrinacajja, uqhamarac uca pusi jacasquirinacasa oraker alt'asinwa tronon kont'atäcäns uca Diosaru yupaychapjjäna, aqham sasa: “¡Uqhamäpan! ¡Aleluya!” Ucatsti mä aruraquiw tronotpacha ist'asïna: “Yupaychapjjam Diosasaru, take qhitinacatejj jupar sirvipjjta ucanaca, uqhamarac jupar ajjsaririnacasa, jisc'as jach'asa” sasa. Ucatsti walja jakes arnakascaspa, jan ucajj walja jawiranacana, uqhamarac jach'a khejjokhejjonacan suenapäcaspas uqhäm ist'aracta, aqham siri: “¡Aleluya! Take munañani Dios Tatitusawa jichhajj aca mundor apnakaña kallti. Cusisipjjañäni, c'uchirt'asipjjaraquiñäni, jach'achapjjaraquiñäni Diosaru. Corderon casarasiñapasti purinjjewa. Esposapasti waquicht'ataraquiwa. Juparuwa suma lino lliphipquir k'oma isinacampi isthapisim satajja. Uca suma lino isisti Diosar ajjsartasa sarnakapqui ucanacan cheka jacatanacaparuw uñtasi” sasa. Ucatsti angelajj saraquituwa: “Kellkam: ‘Cusisiñanïpjjewa qhitinacatejj Corderon casarasïwi fiestaparu jawsayatäpqui ucanacajja.’ Ucatsti saraquituwa: “Acanacasti Diosan cheka arunacapawa” sasa. Nayasti angelan cayunacaparuw quillt'asta yupaychañataqui, ucampis jupajj saraquituwa: “Jan ucjj luramti. Nayajj jumjama, uqhamarac qhitinacatejj Jesucriston khanañchataparu take chuymampi arcapqui, ucanacjam sirviriquiraquïtwa. Ucampis Diosar yupaycham” sasa. Uca Jesucriston khanañchatapasti Diosat parlirinacaruw amuyt'ayi. Ucatsti alajjpacha jist'arata uñjta, mä jank'o caballoraquiw uñstanïna. Uca caballor lat'jjatat jakesti, Cheka, Asqui sataraquïnwa. Jupasti cheka cancañampiw take cunsa apnake, nuwasiraquisa. Nayranacapajj ninar uñtataw khanäna, p'ekeparusti walja coronanacampi asjjatataraquïnwa, ucatsti mä sutimpi kellkt'ataraquïnwa, uca sutsti jupa sapaquiraquiw yatïna. Isipasti wilampi wilachsutänwa, sutipasti Diosan Arupa sataraquïnwa. “Khepapsti take alajjpachanquirinacaraquiw arcapjjäna suma lino jank'o k'oma isimpi isthapitcama takenisa jank'o caballor lat'jjatatcamaraqui. Lacapatsti mä ari espadaraquiw mistüna marcanacaru ucampi chhojjriñchnokañataqui. Ucatsti wali khoru cancañampiraquiw apnakani, cunjämtï uva uma ch'irwsurejj cayumpi taquis ch'irwsojja uqhama. Diosan colerasiñapsti mä vinöcaspas uqhamwa jakenacarojj umarayani, uca mutuñasti take ch'amani Diosan colerasiñapatwa juti. Mantopjjarusti, uqhamarac charapjjarusa aca suti kellkt'ataraquïnwa: “reyinacans Reyipa, munañaninacans Munañanipa” sasa. Ucatsti uñjaractwa mä ángel lupin sayt'atäsquiri, ucatsti jupajj take alajjpach jamach'inacaruw art'äna wali ch'amampi, aqham sasa: “¡Jutapjjam, tantacht'asipjjam Diosan jach'a mank'añaparu. Ucatsti mank'apjjam reyinacan, comandantenacan aychapa, caballonacan aychapa, caballonacan lat'jjatatäcän uca jakenacan aychapa, take jaken aychapsa, jisc'äpasa, jach'äpasa, librëpasa, esclavöpasa!” sasa. Ucatsti uñjaractwa uca jach'a ajjsarcañ animalaru, uqhamarac acapach reyinacaru ejercitonacapampiru. Jupanacasti caballor lat'jjatatäcän uca toke, uqhamarac ejercitop toke nuwasiñataquiw tantasipjjatayna. Uca jach'a ajjsarcañ animalasti c'ari profetamp chica preso catutäjjänwa. Uca c'ari profetasti milagronaca lurirïtaynawa uca ajjsarcañ animal nayrakatanjja. Jupasti uca milagronacampiraquiw qhitinacatejj uca jach'a ajjsarcañ animalan chimpupampi uscuyascatayn ucanacarojj sallkjatayna. Ucatsti c'ari profetasa, uqhamarac uca ajjsarcañ animalasa asufrempi akasquiri nina kotar jacquirpacha jakontatäpjjänwa. Mayninacasti jank'o caballonin lacapat mistcänsa uca espadampi jiwarayataraquïnwa, take alajjpach jamach'inacasti uca aychanacampejj wal sisarapjjaraquïna. Ucatsti uñjaractwa alajjpachat mä angelaru sarakasinquiri mankhapacha ch'amacan llavepas apt'ata, uqhamarac mä jach'a cadena ekt'ata. Aca angelasti dragonaruw catuntäna. Uca dragonasti nayrapacha catari pachpa Supayawa. Catuntasinsti waranka marataquiw ñach'antaraquïna. Ucatsti mankhapacha ch'amacaruw jakontäna, jist'antaraquïna. Mä sellompiw selljjatawayaraquïna, uqhamata jan marcanacaru sallkjascañapataqui warank mara phokhasiñapcama. Warank mara pasatatsti mä juc'a tiempotaqui antutataraquïniwa. Ucatsti trononacwa uñjaracta, ucanacansti qhitinacatejj taripañataqui munañanïña catokapcataynas ucanacaw kont'atäpjjäna. Uñjaractwa qhitinacatejj p'eke apakata jiwapjjäna Jesusan testigopäpjjatapata, uqhamarac Diosan arunacap parlapjjatap laycu. Uqhamaraquiw qhitinacatejj jan uca jach'a ajjsarcañ animalaru, diosaparus yupaychapcataynati ni chimpupsa p'ekenacaparu ni amparanacaparu uchayasipcataynasa ucanacajj ucancapjjaraquïnwa. Ucanacasti jactapjjataynawa ucatsti Cristompiw waranka mara reinapjjäna. Ucampis mayni jiwirinacajj janiw jactapcänti uca waranka mara phokhasiñapcama. Acasti nayrïri jactäwiwa. Cusisiñanïpjjewa, Diosar catuyatäpjjaraquiwa qhitinacatejj nayrïri jactäwin jactapqui ucanacajja. Khepïri jiwasti jupanacjjarojj janiw cuna ch'amanïquisa, jan ucasti jupanacajj Diosampina Cristompina sacerdotepäpjjaniwa. Waranka mararaquiw jupampejj reinapjjani. Waranka mara phokhasjjani ucqhasti, Supayajj catuntäwipatjja antutatäjjaniwa. Ucatsti take marcanacar sallkjiriraquiw mistuni, Gog uqhamarac Magog satäquis ucanacarusa. Ucatsti ucanacan ejercitonacaparuraquiw nuwasiñataqui tantthapini, ucanacasti kota irana ch'alljama waljanipjjaraquïnwa. Ucatsti orakpacharu ch'eketatasinwa maqhatapjjäna, Diosan wawanacapan utjasïwiparu muyuntasina, uqhamarac Diosan munat marcaparusa. Ucampis Diosajj alajjpachatwa nina puriyanïna, ucampiw k'al naqhantayaraquïna. Sallkjir Supayasti nina asufre kotaru jakontatänwa, cawqhanccäntï c'ari profetampi uca jach'a ajjsarcañ animalampejj ucaru. Ucanwa uruy aruma t'akhesipjjani wiñayan wiñayapataqui. Ucatsti mä jach'a jank'o trono uñjaracta, uqhamarac ucan kont'atäcäna ucsa. Jupa nayrakatansti alajjpachas acapachas tucusjjänwa, janiraquiw cuna chekas jupanacataqui utjcjjänti. Jiwatanacarusti jisc'arus jach'arus jupan nayrakatapan sayt'ata uñjta. Libronacasti jist'aratänwa, uqhamarac yakha librosa. Uca librosti jacañ libro satawa. Jiwatanacasti luräwinacaparjam uñjatäpjjänwa, cunjämtï uca libronacan kellkatäcänsa uqhamaru. Lamar kotasti jupan ucan jiwirinacwa catuyjjäna. Jiwañasa, jiwatanac catjjäscän ucasa, kawkhatï jupan utjcäna ucjpachwa catuyjjaraquïna. Take maynisa luräwinacaparjama taripatäpjjaraquïnwa. Jiwañasa jiwirinacan utjäwipasa nina kotaru jakontatäjjänwa. Aca nina kotasti payïri jiwawa. Ucar jakontatäpjjaraquïnwa qhitinacatï jacañ libron jan kellkatäpcäns ucanacajja. Ucatsti uñjaractwa machak alajjpachampi, machak orakempi. Nayrïri alajjpachampi orakempejj tucusjjataynawa, janiraquiw kotas utjcjjänti. Ucatsti kollan marca uñjta, machak Jerusalén. Uca marcasti Diosan nayrakatapatwa sarakasincäna, mä casarasir tawakor uñtata suma isthapt'ataraqui casarasir waynar catokañatacjama. Ucatsti mä jach'a aru ist'aracta alajjpachat art'asiniri: “¡Acajjay, Diosajj jichhajj jakenac taypinwa jaqui! Jupanacampiw jacani, jupanacasti marcapäniwa. Dios quipcaraquiw jupanacampïni, jupanacan Diosaparaquïniwa. Diosajj take jachanacapwa nayranacapatjja picharani, janiraquiw jiwañas, jachañas utjcjjaniti, warariñasa ni usuyasiñasa. Take cunanacatï nayrajj utjcän ucanacajj tucusjjewa” sasa. Ucatsti tronon kont'atäcäns ucajj siwa: “Uñjam, nayajj take cunwa machakat lurta” Saraquiwa: “Kellkam, aca arunacasti chekapawa, catuyascañaraquiwa” sasa. Ucatsti saraquituwa: “Take cunas luratäjjewa. Nayätwa kalltas tucuyasa, A, Z letranacjama. Umat pharjatarusti nayajj jalsuri jacañ churir umwa inaqui churäjja. Atipjiristi take acanacwa herenciata catokani. Nayasti jupan Diosapäyäwa, jupasti nayan wawajjäniwa. Ucampis ajjsaririnaca, jan iyawsirinaca, uñisisirinaca, jake jiwayirinaca, wachoka juchan sarnakerinaca, laykasirinaca, c'ari diosanacar yupaychirinaca, take c'arisirinacampisti nina kotaru jakontatäpjjaniwa, cawqhantï asufrempi naqhqui ucqharu, ucasti payïri jiwawa” sasa. Ucatsti mä angelaw juti, uca angelasti pakallko angelat maynïriwa qhitinacatï khepïri pakallko t'akhesïwi copanaca ast'atäpcänsa ucanacata. Uca angelasti saraquituwa: “Jutam, uñacht'ayämawa cawquïritejj Corderon esposapäcani uca” sasa. Uca unañchäwinsti cuntejj Ajayojj uñjayquitu ucansti, angelajj mä jach'a kollur irpsusinwa uñacht'ayitu Diosan nayrakatapata sarakasinquiri machak Jerusalenaru. Uca marcasti Diosan khanapampiwa khanäna, mä suma kalan khanapjama, jaspe kalar uñtata, cristalar uñtataraqui. Uca marcasti mä jach'a alto perkamp muyuntatänwa, ucansti tunca payani puncuraquiw utjäna, mä angelaraquiw sapa puncuncäna. Uca puncunacansti Israel marcan tunca payani tribunacapan sutiparaquiw kellkatäna. Quimsa puncuw jalsu tokenjja utjäna, alajj tokenjja quimsaraqui, aynachanjja quimsaraqui, inti jalanta tokensti quimsaraqui. Uca marcan perkanacapasti tunca payani jach'a kalanacat cimientonïnwa, Corderon tunca payani apostolonacapan sutinacapampi kellkata. Nayampi parlcän uca angelasti mä kori vara ayt'atänwa uca marca tupt'añataqui, puncunacapa, perkanacapsa. Ucsarusa acsarusa uca marcajj quipcaquïnwa. Angelasti uca kori varapampiw uca marcjja tupt'äna, ucatsti pä waranka pä patacani kilometrönwa. Anchorusa, altorusa, largorusa quipcaquïnwa. Ucatsti perkracwa tupt'äna, uca perkasti sojjta tunca pusini metroraquïnwa, acapach tupurjamaraquiw angelajj tupt'ascänjja. Uca perkasti suma jaspe kalat luratänwa, marcasti koricamaquiraquïnwa mä k'oma vidrior uñtata. Uca tunca payani cimiento jach'a kalanacasti cunayman casta yakha kalanacampi c'achachatänwa. Nayrïrejja jaspempi, payïristi zafirompi, quimsïristi agatampi, pusïristi esmeraldampi. Pheskëristi onicempi, sojjtïristi cornalinampi, pakallköristi crisolitompi, quimsakallköristi berilompi, llätunquïristi topaciompi, tunquïristi crisoprasampi, tunca mayanïristi jacintompi, tunca payanïristi amatistampi. Tunca payani puncusti perlat luratänwa. Sapa puncuwa mä perlänjja. Uca marcan jach'a callepasti koricamaquiraquïnwa, mä suma khanquiri vidrior uñtata. Janiraquiw cuna templsa ucanjja uñjcti, pachpa Diosaraquiw ucanjja templojja, uqhamarac Corderosa. Uca marcanjja janiw munascänti intisa ni phajjsi khanasa, pachpa Diosaw ucan khanäna, uqhamarac Corderowa khanaraquïna. Khespiyat marcanacasti uca marcan khanapanwa sarnakapjjani, acapach reyinacasti ucaruraquiw jach'a munañanïñanacapa apanipjjani. Puncunacapasti janiw urojj jist'antatäpcaniti, janiraquiw arumas utjcaniti. Ucaruraquiw marcanacana jach'a munañanacapjja, jach'añchäwipsa apapjjani. Janipuniw uca marcarojj cuna k'añus mantcaniti, ni qhiti jan walinacasa, uqhamarac sallkjañanaca luririsa. Qhitinacatejj Corderon jacañ libropan kellkatäquis ucanacaquiw uca marcarojj mantapjjani. Ucatsti angelajj jacañ churiri mä suma k'oma jawir uñacht'ayaraquitu. Uca umasti suma ch'uwänwa vidrior uñtata, Diosampina Corderompina tronopataracwa mistunïna. Uca marcan jach'a callepansti purap jawira uñcatasinjja mä kokaw jilaraquïna. Uca kokasti jacañ churiri kokänwa, tunca payani cutiraquiw maranjja achüna. Sapa phajjsiwa achüna, laphinacapasti marcanacan kollasiñapataquiw willirtaraquïna. Janiw ucanjja qhitis ñankhachatäcjjaniti. Diosampina Corderompina tronopaquiw uca marcancani, sirvirinacapasti ucanwa yupaychapjjaraquini. Ajanuy ajanuwa uñcatapjjani, paranacaparusti sutipwa apapjjaraquini. Ucanjja janiw arumajj utjcjjaniti, ucan jaquirinacasti janiw lamparinsa, intin khanapasa munascjjaniti, Dios Tatituquiwa khanani, jupanacasti wiñayaraquiw ucanjja reinapjjani. Angelasti saraquituwa: “Aca arunacajj chekawa, catuyascañaraquiwa. Tatit Diosajj profetanacapar amuyt'ayqui ucajja mä angelwa qhiti, sirvirinacaparu uñacht'ayañataqui cunatejj mäqui lurascani ucanacata.” “¡Janc'aquiw jutä! ¡Cusisiñaniw qhititejj Diosan arunacap aca libron kellkatäqui uc ist'qui ucajja!” Naya, Juanaw, ist'ta, uñjaracta take aca lurasïwinaca. Ist'asin, uñjasinsti, cawquïri angelatejj uñacht'ayquitu ucan cayunacaparu yupaychañataquiw quillt'asta. Ucampis jupajj situwa: “Jan ucjj luramti. Nayajj jumjam Diosar sirviriquiraquïtwa, cunjämatï jumas mayni jilatanacamas, Diosan arunacap parlirinacas, uqhamarac aca libron kellkatäquis uc phokherinacjam sirviriquiraquïtwa. Ucampis Diosar yupaycham” sasa. Saraquituwa: “Cuna arunacatejj Diosa toket aca libron kellkatäquis ucjja jan imjjäsimti, horasasti purinjjewa phokhasiñapataqui. Uccañcamasti jan wali jakejja jan walinac lurascacpan, k'añusa k'añunac lurascacpan, ucampis Dios chuyma jakejj asquinac lurascacpan, take chuyma arcascacpan” sasa. “Nayasti janc'aquiw jutä. Sapa maynitaquiraquiw churäwi apanï luratanacaparjama churañataqui. Nayätwa kalltasa tucuyasa, nayrasa khepasa, A, Z letranacjama.” “Cusisiñanïpjjewa qhitinacatejj isinacapa t'ajjsusipjje jacañ kokat mank'asiñataqui, uqhamarac marcar puncu chek mantañataquisa. Ucampis ankaruw kheparapjjani jan wali sarnakerinacasa laykasirinacasa, wachoka juchan sarnakerinacasa, jake jiwayirinacasa, yakha diosanacar yupaychirinacasa, uqhamarac take sallkjirinacasa. “Naya, Jesusawa, angelajja qhitta iglesianacar aca arunaca yatiyaniñapataqui. Nayätwa Davidat nayrasa, jupat sarakerisa, nayajj khantati warawararaquïtwa.” Kollan Ajayumpi Corderon esposapampisti siwa: “Jutam”. Ist'irïqui ucasti saracpan “Jutam” sasa. Qhititejj umat pharjayasqui, ucat um muncaraqui ucajj jutpan, jacañ umat inac umt'aracpan. Take qhitinacatejj aca libron kellkatäquis uca Diosan arupa ist'irinacarojj nayajj sistwa: Qhititejj aca libron kellkatäquis uca arunacar yapjjatanejja, Diosajj juparojj cuna mutuyäwittï parlqui ucjja yapt'araquiniwa. Qhititejj apakani aca libron kellkatäquis uca Diosan arunacapatjja, Diosajj juparojj jacañ librot apsuraquiniwa, uqhamarac marcapatsa. Ucanacasti aca libron kellkatawa. Acanac khanañchiristi siwa: “Nayasti janc'aquiw jutä” sasa. Uqhamäpan. ¡Jutascaquim, Tatit Jesús! Tatit Jesucristoy take jumanacaru qhuyapayasiñapa churanpan.