Haa fuɗɗam Allah tagi asamanji e lesdi. Lesdi ɗonno cookri, walaano koo ɗume dow maari, nyiɓre suddino ilamji lugguɗi. Ruuhu Allah ɗonno yiilo dow ndiyamji. Nden Allah wi'i: “Annoora laato.” Ka laati. Allah yi'i ka wooɗi. Nden o senndi hakkunde annoora e nyiɓre. O inndi annoora nyalawma, nyiɓre boo o inndi ɗum jemma. Hiiri, weeti, ɗum nyalaade aranndeere. Allah wi'i: “Senndoode laato caka ndiyamji, ngam senndugo hakkunde maaji.” Non ɗum laatori. Allah waɗi senndoode maajum. O senndiri ndiyamji les bee ndiyamji dow. Allah inndi senndoode maajum asama. Hiiri, weeti, ɗum nyalaade ɗiɗawre. Allah wi'i: “Ndiyam les asama mooɓo nokkuure woore, haa joorɗum waŋga.” Non ɗum laatori. Allah inndi joorɗum lesdi, mooɓorde ndiyamji boo, o inndi ɗum mbeela. Allah laari ɗum wooɗi. Nden o wi'i: “Lesdi fuɗna fuɗŋgooji, waato huɗo marko aawdi e haakooji marɗi aawdi, leɗɗe dimooje ɓiɓɓe bee aawdi nder muuɗum'en dow lesdi, koo ɗume fuu fodde asli muuɗum.” Non ɗum laatori. Lesdi fuɗni huɗo marko aawdi e haakooji marɗi aawdi fodde asli muuɗum'en, non boo leɗɗe dimooje ɓiɓɓe bee aawdi nder muuɗum'en, koo ɗeye fuu fodde asli muuɗum'en. Allah laari ɗum wooɗi. Hiiri, weeti, ɗum nyalaade tataɓre. Allah wi'i: “Jayli laato haa asama ngam senndindirgo nyalawma bee jemma. Ɗi laato alaamaaji ngam anndugo wakkatiiji juulɗe, non boo nyalɗe e duuɓi. Jayli ɗi'i laato haa asama ngam yaynango lesdi.” Non ɗum laatori. Allah waɗi jayli mawɗi ɗiɗi: Jayŋgol ɓurŋgol mawnugo waato: Naaŋge, laami nyalawma, pamarol boo, waato: Lewru, laami jemma. O waɗi boo koode. O jo'ini ɗi haa asama ngam yaynango lesdi, ngam laamaago nyalawma e jemma boo ngam senndindirgo annoora bee nyiɓre. Allah laari ɗum wooɗi. Hiiri, weeti, ɗum nyalaade nayaɓre. Allah wi'i: “Ndiyam heewira kuuje marɗe yoŋki, colli boo piira haa asama, haa dow lesdi” Non ɗum laatori. Allah tagi kuuje mawɗe nder ndiyam e asli ko wuurata e ko waancata e ko dimmboto fuu nder ndiyam. Non boo colli marɗi bileeji – koo ɗume fuu fodde asli mum. Allah laari ɗum wooɗi. O barkiɗini ɗum, o wi'i: “Ndimndimne, ɗuuɗe, kebbine ndiyamji nder beeli, colli boo ɗuuɗa dow lesdi.” Hiiri, weeti, ɗum nyalaade jowaɓre. Allah wi'i: “Lesdi wurtina asli dabbaaji fuu: Ɗi saare, ladooji, dabbaaji ɗi ladde, koo ɗume fuu fodde asli muuɗum.” Non ɗum laatori. Allah waɗi dabbaaji ladde fodde asli maaji e dabbaaji saare fodde asli maaji e ladooji fodde asli maaji. O laari ɗum wooɗi. Allah wi'i: “En mbaɗa neɗɗo dow jaati meeɗen, dow nanndal meeɗen. O laamano liɗɗi nder mbeela, colli e dabbaaji e kuuje ladde e ladooji dow lesdi fuu.” Allah tagi neɗɗo dow jaati muuɗum, o tagi mo dow nanndal maako, o tagi gorko e debbo. Allah barkiɗini ɓe, wi'i ɓe: “Ndanye, ɗuuɗe, kebbine lesdi, laamane ndi! Laamane liɗɗi nder mbeela e colli e dabbaaji ngaancotooɗi dow lesdi fuu !” Allah wi'i: “Ndaa, mi hokki on fuɗŋgooji dimooji dow lesdi fuu, non boo leɗɗe marɗe ɓiɓɓe bee aawdi nder muuɗum'en, ɗum laatoto nyaamdu mooɗon. Dabbaaji lesdi e colli e ko waancata dow lesdi fuu, waato ko mari yoŋki fuu, mi hokki ɗum haako hecco ngam nyaamugo.” Non ɗum laatori. Allah yi'i ko o waɗi fuu, ɗum booɗɗum masin. Hiiri, weeti, ɗum nyalaade joweego'oore. Bana nii tageeki asamanji e lesdi e ko woni nder maaji fuu timmidiri. Haa nyalaade joweeɗiɗawre waɗa, Allah timmini kuugal muuɗum, o siwti nyalaade joweeɗiɗawre man. O barkiɗini nde, o seni nde. Ngam nder maare o siwti e tagugo kuuje fuu. Kanjum woni habaru tageeki asamanji e lesdi. Saa'i Jawmiraawo Allah tagi lesdi e asamanji, walaa guuɓe dow lesdi tawon, haakooji gese boo puɗaay, ngam Allah Jawmiraawo toɓnaayno iyeende dow lesdi, saa'i maajum walaa neɗɗo tawon haa rema ndi. Ammaa ndiyam ɗonno wurto diga lesdi, ɗonno yarna ndi. Bee mbulwuldi lesdi Jawmiraawo Allah tafri neɗɗo. O fuufi poofɗe ngeendam nder kine maako, nden o laati neɗɗo geeto. Allah Jawmiraawo jubi jarne haa Adnin, heedi fuunaaŋge. O jo'ini neɗɗo mo o tagno ɗum haa ton. Nden o fuɗni leɗɗe feere feereeje booɗɗe dow lesdi, belɗe boo haa nyaamugo. Haa caka cak jarne boo, o waɗi lekki ngeendam e lekki dokkanki faamu anndugo booɗɗum e kalluɗum. Maayel wurti diga Adnin ngam yarnugo jarne go. Diga ton ngel sennditi, ngel laati maaje nayi. Innde maayel aranel, Pison, kaŋgel taari lesdi Hawila fuu, haa ton kaŋŋeeri tawete. Kaŋŋeeri lesdi maajum woodi saman ɗuuɗɗo. Ɗaccere uurnde ɗon tawe ton boo, non boo hayre onikis. Innde maayel ɗiɗaɓel, Gihon, kaŋgel taari lesdi Kus fuu. Innde maayel tataɓel, Hiddekel, ngel ɗon ilda fuunaaŋge Assuura. Maayel nayaɓel woni Efratis. Jawmiraawo Allah hoo'i neɗɗo go, jo'ini ɗum nder jarne Adnin haa o rema ɗe, o ayna ɗe. Jawmiraawo Allah umri mo: “A waawan nyaamugo ɓiɓɓe leɗɗe koo ɗeye fuu nder jarne, ammaa taa nyaam ɓiɓɓe lekki dokkanki faamu e anndugo booɗɗum e kalluɗum. Ngam nyalaade nde nyaamata, a maayan fakat.” Nden Jawmiraawo Allah wi'i: “Ɗum wooɗaay haa neɗɗo wona feere mum. Mi waɗanan mo balloowo, pottananɗo mo.” Jawmiraawo Allah tagi dabbaaji ladde e colli fuu bee mbulwuldi lesdi. O waddi ɗi haa neɗɗo ngam o nana no neɗɗo inndinirta ɗi ngam haa ko mari yoŋki fuu mara innde nde neɗɗo inndini ɗum. Neɗɗo inndi dabbaaji e colli e kuuje ladde fuu. Ammaa o heɓaay balloowo, pottananɗo mo. Nden Jawmiraawo Allah neldi ɗoyŋgol tedduŋgol dow maako. O hoo'i beccal neɗɗo gootal, o maɓɓi nokkuure maajum bee kusel. Bee beccal nga'al Allah Jawmiraawo waɗi debbo, yahri mo haa neɗɗo. Nde neɗɗo yi'i mo, o wi'i: “Jonta kam ndaa i'al diga i'e am e kusel diga kusel am. O ewneteeɗo debbo, ngam o hoo'aama diga gorko.” Ngam maajum gorko accan baaba muuɗum e daada muuɗum, ɗakkotiran bee debbo muuɗum. Ɓe laatoto ɓanndu wooru. Gorko e debbo muuɗum fuu ɓe temmbuɓe, ammaa koo moy maɓɓe semtaay yeeso tanum. Dabbaaji ladde ɗi Jawmiraawo Allah tagi fuu, mboodi ɓuri ɗi ƴoyre. Ndi ƴami debbo: “Gooŋga Allah wi'i taa on nyaama ɓiɓɓe leɗɗe jarne fuu na?” Debbo jaabi mboodi: “Min mbaawan nyaamugo ɓiɓɓe leɗɗe jarne. Ammaa ko laarani ɓiɓɓe lekki gonki caka jarne kam, Allah wi'i: Taa nyaame ɗe, taa meeme ɗe boo, ngam taa maayon !” Mboodi wi'i debbo: “Woodaa! On maayataa! Ammaa Allah anndi, nyalaade nde on nyaami ɗe, gite mooɗon maɓɓititto, on laatoto bana Allah, on anndan ko woni booɗɗum e kalluɗum.” Debbo yi'i ɓiɓɓe lekki man welani nyaamugo, ɗe pottani gite, ɗe mbooɗi masin haa hokkugo hakkiilo. O hoo'i haa ɓiɓɓe maaki, o nyaami, nden o hokki goriiko mo ɗonno kommbi maako, gorko boo nyaami. Law gite maɓɓe maɓɓiti, ɓe annditi ɓe temmbuɓe. Ngam maajum ɓe mbami haakooji ibbi, ɓe mbaɗi ɗum bana gude. Nde hiiri, ɓe nani sonyo, Allah Jawmiraawo ɗon waanca nder jarne. Gorko e debbo muuɗum nyukki yeeso Allah Jawmiraawo caka leɗɗe jarne. Jawmiraawo Allah ewni neɗɗo, ƴami mo: “Toy ngonɗaa?” Neɗɗo jaabi: “Mi nani sonyo maaɗa nder jarne. Mi hultori, ngam mi temmbo. Ngam maajum nyukkiimi.” Allah Jawmiraawo ƴami: “Moy anndin ma a temmbo? Malla a nyaami ɓiɓɓe lekki ki kaɗnomaami nyaamugo go?” Neɗɗo jaabi: “Debbo gonduɗo bee am, mo ndokkuɗaami, hokki yam ɓiɓɓe lekki, mi nyaami.” Allah Jawmiraawo wi'i debbo: “Ngam ɗume mbaɗɗaa ɗum?” Debbo jaabi: “Mboodi esti yam, mi nyaami.” Nden Allah Jawmiraawo wi'i mboodi: “Nde a waɗi ɗum, a naalaaɗo caka dabbaaji e kuuje ladde fuu. A dasoto dow reedu maaɗa, a nyaaman mbulwuldi balɗe ngeendam maaɗa fuu. Mi waɗan konnaagu hakkunde maaɗa e debbo, hakkunde danygol maaɗa e danygol maako. Goɗɗo danygol maako namete hoore, an boo a ŋatan mo teppere.” Nden o wi'i debbo: “Mi ɗuɗɗinan luuwe danyki maaɗa. A danyan bee bone. A yenwan gondal bee gorko maaɗa, ammaa o laamoto dow maaɗa.” Nden o wi'i neɗɗo: “A jaɓani debbo maaɗa, a nyaami ɓiɓɓe lekki ki kaɗnomaami nyaamugo. Ngam daliila maaɗa mi naali lesdi. Bee bone keɓata ko nyaama haa maari balɗe maaɗa fuu. Ndi fuɗnante gi'e e giŋngille, a nyaaman haakooji gese. Bee wulweende yeeso maaɗa nyaamrata nyaamdu ma, haa to a lortake haa mbulwuldi, ngam haa maari a hoo'a. An a mbulwuldi, haa mbulwuldi boo lorotoɗa!” Neɗɗo inndi debbo muuɗum: Hawwa, bana wi'go “Geeto”, ngam kaŋko woni daada yeeɗɓe fuu. Jawmiraawo Allah waɗani Aadamu e debbo maako kolte lare, o ɓorni ɓe. O wi'i: “Ndaa, nde neɗɗo laatake bana gooto meeɗen, o anndi ko woni booɗɗum e kalluɗum. Jonta kam taa o forta juŋngo maako, o hoo'a boo ɓiɓɓe lekki ngeendam. To o nyaami, o yeeɗan haa foroy.” Nden Jawmiraawo Allah wurtini mo jarne Adnin, ngam o remoya lesdi ndi o hoo'ano e muuɗum. Ɓaawo nde o riiwi mo, o darni keruba'en haa fuunaaŋge jarne Adnin bee kaafahi ɗelkanki bana ɗemŋgal yiite, ki ɗon yirla nder bakeeje fuu, ngam aynugo laawol jahranŋgol haa lekki ngeendam. Aadamu hawti bee Hawwa, debbo muuɗum. O reedi. O danyi Kayinu, o wi'i: “Ngam barka Jawmiraawo, mi heɓi ɓiɗɗo gorko.” Kadiboo o danyi Habila, deerɗiraawo Kayinu. Habila laati gaynaako dammooji, Kayinu boo demoowo. Nyalaade feere, Kayinu waddani Jawmiraawo dokkal haa ƴaamle ngesa muuɗum. Habila boo waddi dokkal haa afi dammooji muuɗum. O lii'ani mo ta'e ɓurɗe wooɗugo. Jawmiraawo yerdi Habila e dokkal mum. Ammaa o yerdaaki Kayinu e dokkal muuɗum. Kayinu tikki masin, yeeso mum nyiɓɓi daliila mettamɓeram. Jawmiraawo ƴami mo: “Koni tikkuɗaa? Koni nyiɓɓinɗaa yeeso ma? To a waɗi booɗɗum, a ɓaŋgtan hoore, to naa non hakkewol ɗon ɗappini haa dammugal maaɗa, yiɗi laamaago dow maaɗa, ammaa sey njaaloɗa ngol.” Nden Kayinu wi'i deerɗiraawo mum Habila: “En ngurto yaasi!” Nde ɓe njotti ngesa, Kayinu ummani mo, mbari mo. Jawmiraawo ƴami Kayinu: “Toy deerɗiraawo maaɗa Habila?” Kayinu jaabi: “Mi anndaa. Mi aynoowo deerɗiraawo am na?” Jawmiraawo wi'i: “Ɗume mbaɗɗaa? Nan, ƴiiƴam deerɗiraawo maaɗa ɗon wookanammi diga lesdi ! Jonta kam, a naalaaɗo diga lesdi ndi'i, ndi maɓɓiti hunnduko muuɗum ngam jaɓugo ƴiiƴam deerɗiraawo maaɗa diga juŋngo ma. To a remi ngesa, ka waɗantaa ma nafuuda maaka. A laatoto giiloowo dow lesdi, a heɓataa siwtaare.” Kayinu wi'i Jawmiraawo: “Kiita am ka'a teddi, mi waawataa eftugo ka. Ndaa, a riiwi yam hannde diga lesdi. Mi nyukkoto daayiiɗum yeeso maaɗa, mi laatoto giiloowo, walaa siwtaare haa lesdi. Tawɗo yam fuu, mbaratam.” Jawmiraawo wi'i mo: “Woodaa! To goɗɗo mbari ma, sey yimɓe joweeɗiɗo mbare ngam waataago ma.” Jawmiraawo waɗi maandorde haa Kayinu, ngam taa goɗɗo mbara mo, to tawi mo. Kayinu dilli, daaytiri bee Jawmiraawo, jooɗi nder lesdi Noodi, haa fuunaaŋge Adnin. Kayinu hawti bee debbo muuɗum. O reedi, o danyi Hanok. Kayinu nyiɓi berniwol, inni ngol Hanok bana innde ɓiyiiko. Hanok danyi Irad. Irad danyi Mehuyayel. Mehuyayel danyi Metusayel. Metusayel danyi Lamek. Lamek te'i rewɓe ɗiɗo, innde arano Ada, innde ɗiɗaɓo boo Cilla. Ada danyi Yabal, kaŋko woni baaba jooɗotooɓe nder cuuɗi laymaaji e marɓe tokke. Innde deerɗiiko, Yubal, kaŋko woni baaba fiyooɓe moolooji e fuufooɓe algaytaaji fuu. Cilla boo danyi Tubal-Kayinu, tappoowo kuuwruɗe njamndi mboɗeeri e ɓaleeri. Deerɗiraawo Tubal-Kayinu debbo, woni Naama. Lamek wi'i rewɓe muuɗum: “Ada e Cilla, naneeɗam! Onon rewɓe Lamek, keɗite wolde am. To ɓe piyi yam, mi mbaran goɗɗo! To ɓe naawni yam, mi mbaran ɓiŋngel! To nii ɓe mbaran worɓe njoweeɗiɗo ngam waataago Kayinu, ɓe mbaran cappanɗe njoweeɗiɗo e njoweeɗiɗo ngam waataago yam!” Aadamu hawti bee debbo muuɗum fahin. O danyi ɓiɗɗo gorko, o inndi mo Setu, o wi'i: “Ngam Allah hokki yam danygol goɗŋgol haa pellel Habila mo Kayinu mbari.” Setu boo danyi ɓiɗɗo gorko, o inndi mo Enos. Wakkati maajum ɓe puɗɗi ewnaago innde Jawmiraawo nder do'a. Ndaa deftere danygol Aadamu: Saa'i Allah tagi neɗɗo dow jaati muuɗum, o tagi mo dow nanndal maako. O tagi gorko e debbo, o barkiɗini ɓe. Nyalaade nde ɓe taga, o hokki ɓe innde: Neɗɗo. Nde Aadamu waɗi duuɓi teemerre e cappanɗe tati (130), o danyi ɓiɗɗo gorko nannduɗo bee maako, fodde jaati maako, o inndi mo Setu. Duuɓi Aadamu ɓaawo o danyi Setu, teemeɗɗe joweetati (800). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Aadamu ngaɗi fuu teemeɗɗe joweenayi e cappanɗe tati (930), nden o maayi. Nde Setu waɗi duuɓi teemerre e jowi (105), o danyi Enos. Duuɓi Setu ɓaawo o danyi Enos, teemeɗɗe joweetati e joweeɗiɗi (807). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Setu ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweenayi e sappo e ɗiɗi (912), nden o maayi. Nde Enos waɗi duuɓi cappanɗe joweenayi (90), o danyi Kaynam. Duuɓi Enos ɓaawo o danyi Kaynam, teemeɗɗe joweetati e sappo e jowi (815). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Enos ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweenayi e jowi (905), nden o maayi. Nde Kaynam waɗi duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi (70), o danyi Mahalaleel. Duuɓi Kaynam ɓaawo o danyi Mahalaleel, teemeɗɗe joweetati e cappanɗe nayi (840). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Kaynam ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweenayi e sappo (910), nden o maayi. Nde Mahalaleel waɗi duuɓi cappanɗe joweego e jowi (65), o danyi Yarat. Duuɓi Mahalaleel ɓaawo o danyi Yarat, teemeɗɗe joweetati e cappanɗe tati (830). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Mahalaleel ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweetati e cappanɗe joweenayi e jowi (895), nden o maayi. Nde Yarat waɗi duuɓi teemerre e cappanɗe joweego e ɗiɗi (162), o danyi Anuhu. Duuɓi Yarat ɓaawo o danyi Anuhu, teemeɗɗe joweetati (800). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Yarat ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweenayi e cappanɗe joweego e ɗiɗi (962), nden o maayi. Nde Anuhu waɗi duuɓi cappanɗe joweego e jowi (65), o danyi Matusala. Anuhu yahdi bee Allah duuɓi teemeɗɗe tati (300), ɓaawo o danyi Matusala. O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Anuhu ngaɗi fuu, teemeɗɗe tati e cappanɗe joweego e jowi (365). Anuhu tokki laawol Allah, o majjiti, ngam Allah eeŋgini mo. Nde Matusala waɗi duuɓi teemerre e cappanɗe joweetati e joweeɗiɗi (187), o danyi Lamek. Duuɓi Matusala ɓaawo o danyi Lamek, teemeɗɗe joweeɗiɗi e cappanɗe joweetati e ɗiɗi (782). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Matusala ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweenayi e cappanɗe joweego e joweenayi (969), nden o maayi. Nde Lamek waɗi duuɓi teemerre e cappanɗe joweetati e ɗiɗi (182), o danyi ɓiɗɗo gorko. O inndi mo Nuuhu, o wi'i: “Kaŋko de'itinta en dow kuugal meeɗen e torra juuɗe meeɗen ngam lesdi ndi Jawmiraawo naali ɗum.” Duuɓi Lamek ɓaawo o danyi Nuuhu, teemeɗɗe jowi e cappanɗe joweenayi e jowi (595). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Duuɓi Lamek ngaɗi fuu, teemeɗɗe joweeɗiɗi e cappanɗe joweeɗiɗi e joweeɗiɗi (777), nden o maayi. Nde Nuuhu waɗi duuɓi teemeɗɗe jowi (500), o danyi Sem e Haamu e Yafet. Nde yimɓe puɗɗi ɗuuɗugo dow lesdi, ɓe danyi ɓiɓɓe rewɓe. Ɓiɓɓe Allah ngi'i ɓiɓɓe rewɓe yimɓe no mbooɗiri, ɓe cuɓi woɗɓe maɓɓe, ɓe te'i ɓe. Nden Jawmiraawo wi'i: “Ruuhu am wonataa nder neɗɗo foroy, ngam o maayoowo, balɗe ngeendam maako ɓurataa duuɓi teemerre e noogas (120).” Saa'i maajum, maapinndi'en ɗonno nder duniyaaru. Kamɓe laati maapinndi'en ɓooyma haa lesdi, manaaɓe. Ɓe ɗonno boo yaake ɓiɓɓe Allah kawtino bee ɓiɓɓe rewɓe yimɓe, ndanyidi ɓiɓɓe bee ɓiɓɓe rewɓe ɓe'e. Kamɓe ngoni doolɗooɓe, jam'en tedduŋgal. Jawmiraawo yi'i no halleende yimɓe ɗuuɗiri dow lesdi. Nyalaade fuu anniyaaji e numooji ɓerɗe maɓɓe kuucitani halleende. Numooji Jawmiraawo ngayliti ɓaawo nde o tagi yimɓe dow lesdi. Ɓernde maako naawi. O wi'i: “Mi nattinan yimɓe ɓe tagmi dow lesdi haa yotto dabbaaji e ladooji e colli. Mi tagataano ɗum.” Ammaa Nuuhu heɓi yerduye Jawmiraawo. Ndaa habaru danygol Nuuhu: Nuuhu o adiliijo e timmuɗo caka yimɓe nder zamanuuru muuɗum. O tokki laawol Allah. O danyi ɓiɓɓe worɓe tato: Sem e Haamu e Yafet. Lesdi wonni haa yeeso Allah, ndi heewi toonyaare. Allah laari lesdi, ndaa ndi wonnake, ngam marɗum yoŋki fuu wonni yahdu muuɗum dow lesdi. Allah wi'i Nuuhu: “Mi annini timmingo tagle fuu. Lesdi heewi toonyaare ngam daliila yimɓe. Mi nattinan ɓe hawtaade bee lesdi fuu. Waɗanan hoore maaɗa koommbowal maŋngal, ngal leɗɗe gofir. A waɗa cuuɗi nder maagal, a sukka burɗe maagal bee taari, nder e yaasi fuu. Ndaa nii mbaɗirta ngal: Njuutirka maagal mara meetir teemerre e cappanɗe jowi (150), njaajirka maagal meetir noogas e jowi (25) e towirka maagal boo meetir sappo e jowi (15). Sey a hippa ngal, a waɗa wurdere haa koommbowal, nde reeta meetir gootel, haa les mbippu maagal. Waɗ dammugal koommbowal haa caka wuttudu maagal. Senndu towirka maagal haa waɗa cuuɗi tati, wooru dow wooru. Mi waddan ilam dow lesdi, ngam halkugo ko yeeɗata les asama, marndum poofɗe ngeendam. Ko woni dow lesdi fuu nattan. Ammaa mi haɓɓan alkawal bee maaɗa. A nastan koommbowal, an e ɓiɓɓe maaɗa e debbo maaɗa e rewɓe ɓiɓɓe maaɗa. Haa geetum, marɗum ɓanndu fuu, hoo'u ɗiɗi ɗiɗi nder koommbowal, gorɗum e debbum, ɗum hisa hawtaade bee maaɗa. Haa colli fodde asli maaji e dabbaaji fodde asli maaji e ladooji lesdi fodde asli maaji. Gorɗum e debbum maaji fuu ngaran gal maaɗa, ngam hisnugo yoŋkiiji maaji. An boo, hoo'u diga ko nyaamete fuu, sigu ɗum haa maaɗa, ɗum laato nyaamdu maaɗa e nyaamdu maaji.” Nuuhu waɗi bana non, o waɗi ko Allah umri mo fuu. Jawmiraawo wi'i Nuuhu: “Nastu koommbowal, an bee yimɓe saare maaɗa fuu. Ngam mi yi'i a adiliijo haa yeeso am nder zamanuuru ndu'u. Haa dabbaaji dagiiɗi fuu hoo'u gorɗi joweeɗiɗi e debbi joweeɗiɗi. Diga dabbaaji ɗi dagaaki boo, hoo'u ɗiɗi ɗiɗi, gorɗum e debbum. Diga colli boo, hoo'u gorɗi joweeɗiɗi e debbi joweeɗiɗi, ngam haa asli maaji lutta dow lesdi. Ngam lutti nyalɗe joweeɗiɗi, mi toɓnan iyeende dow lesdi, nyalawmaaje e jemmaaje cappanɗe nayi. Mi nattinan tagle am fuu dow lesdi.” Nuuhu waɗi ko Jawmiraawo umruno mo fuu. Haa ilam tuufaana waɗa dow lesdi, Nuuhu marino duuɓi teemeɗɗe joweego (600). Nuuhu nasti koommbowal bee ɓiyum'en e debbo muuɗum e rewɓe ɓiyum'en, ngam hisugo ndiyamji tuufaana. Diga dabbaaji dagiiɗi e ɗi ndagaaki, diga colli e ko wuurata dow lesdi fuu, gorɗum e debbum, ɗiɗi ɗiɗi, ngari haa Nuuhu nder koommbowal bana Allah umruno mo. Nde nyalɗe joweeɗiɗi mbaɗi, ndiyam tuufaana moɗi lesdi. Nder nduuɓu Nuuhu teemeɗɗe joweego'oowu (600), lewru ɗiɗaɓru, nyalaade sappo e joweeɗiɗawre maaru, ɓulduɗe ndiyamji lugguɗi les lesdi fuu cukkiti, burɗe asama boo maɓɓiti. Iyeende toɓi dow lesdi nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi. Nyalaade maajum nden Nuuhu e ɓiyum'en: Sem e Haamu e Yafet, non boo debbo maako e rewɓe ɓiɓɓe maako nasti koommbowal, bee dabbaaji ladde fodde asli maaji e dabbaaji saare fodde asli maaji fuu e ladooji duɓanɗi dow lesdi fodde asli maaji e colli fodde asli maaji bee fiiroojum koo ɗume marɗum bileeji fuu. Ɗi ngari haa Nuuhu nder koommbowal, gorɗum e debbum fuu, ɗiɗi ɗiɗi diga ko mari poofɗe ngeendam fuu. Gorɗum e debbum nder tagle fuu nasti, bana Allah umruno mo. Nden Jawmiraawo maɓɓi dammugal. Ilam tuufaana waɗi dow lesdi nyalɗe cappanɗe nayi. Ndiyamji ɓesdi, efti koommbowal, ngal ɓaŋgti dow. Ndiyamji ɓurti ɓesdaago masin dow lesdi, koommbowal weeyi dow ndiyam. Ndiyamji tokki ɗuuɗugo masin. Ɗi moɗi kooseeje towɗe les asama fuu, ɗi towti dow maaje waɗi meetir joweeɗiɗi (7). Marɗum ɓanndu ko waancata dow lesdi fuu waati: Colli e dabbaaji e ko duɓata dow lesdi mbaatidi, non boo yimɓe fuu maaydi. Ko mari poofɗe ngeendam nder kine fuu, ko woni dow lesdi njoorndi fuu, waati. Bana nii Allah nattiniri ko wonno dow lesdi fuu: Yimɓe e dabbaaji e ladooji e colli. Sey Nuuhu luttidi bee ko wondi bee maako nder koommbowal. Ndiyamji ɓesdi nyalɗe teemerre e cappanɗe jowi (150). Allah numi dow Nuuhu e dabbaaji ladde fuu e dabbaaji saare fuu ngonduɗi bee maako nder koommbowal. Allah wifni henndu dow lesdi, ndiyamji puɗɗi ustugo. Ɓulduɗe ndiyamji lugguɗi les lesdi e burɗe asama maɓɓi. Iyeende helti. Ɓaawo nyalɗe teemerre e cappanɗe jowi (150), ndiyamji puɗɗi ustugo seɗɗa seɗɗa dow lesdi. Nder lewru joweeɗiɗaɓru, nyalaade sappo e joweeɗiɗawre maaru, koommbowal jooɗi dow hooseere Araraada. Ndiyamji tokkiti ustugo haa wargo lewru sappooru. Nyalaade aranndeere nder lewru maajum, geereeje kooseeje mbaŋgi. Nde nyalɗe cappanɗe nayi mbaɗi (40), Nuuhu maɓɓiti wurdere koommbowal nde o waɗno go. O yoofi leekuwal gootal. Ngal fiiri. Ngal yehi e ngal lori nde ɗuuɗɗum, haa nde ndiyam ɓeeɓi e lesdi. Nden o yoofi poola, haa o laara to ndiyam ustake dow lesdi. Ammaa poola tawaay nokkuure ngam hoɗaago, ngam ndiyamji ɗonno cuddi lesdi tawon. Nga warti haa koommbowal. Nuuhu forti juŋngo muuɗum, hooci nga, nastini nga nder koommbowal. O munyi nyalɗe joweeɗiɗi fahin, nden o yoofi nga kadiboo. Haa kiikiiɗe, poola wartidi bee haako jaytunhi haa hunnduko maaga. Bana nii Nuuhu annditi ndiyam usti dow lesdi. Kadiboo o munyi nyalɗe joweeɗiɗi fahin, nden o yoofi poola. Ammaa nga meetaay wartugo haa maako. Nder nduuɓu Nuuhu teemeɗɗe joweego e go'oowu (601), lewru aranndu, nyalaade go'oore maaru, ndiyamji cotti e lesdi. Nuuhu omti maɓɓorde koommbowal, o yurni gal yaasi. Ndaa, lesdi yoori. Nder lewru ɗiɗaɓru, nyalaade noogas e joweeɗiɗawre maaru, lesdi yoori. Nden Allah wi'i Nuuhu: “Wurta koommbowal bee debbo maaɗa, ɓikkoy maaɗa e rewɓe maɓɓe. Wurtin boo asli dabbaaji gonduɗi bee maaɗa fuu, marɗum ɓanndu fuu, colli e dabbaaji e ladooji duɓanɗi dow lesdi fuu, haa ɗi caŋkito dow lesdi, ɗi ndima, ɗi ɗuuɗa dow lesdi.” Nden Nuuhu wurti bee ɓiyum'en e debbo mum e rewɓe ɓiyum'en. Dabbaaji fuu e ladooji fuu e colli fuu, ko waancata dow lesdi fuu, ngurti koommbowal fodde asli maaji. Nuuhu mahani Jawmiraawo hirsirde. Nden o hoo'i ndabbaawa ngoota ngoota nder dabbaaji dagiiɗi e sonndu wooru wooru nder colli dagiiɗi fuu. O lii'ani ɗi Allah guleteeɗi dow hirsirde. Nde Jawmiraawo maati uureeŋgol belŋgol, o wi'i nder ɓernde maako: “Mi meetataa naalugo lesdi fahin ngam daliila neɗɗo. Ngam anniyaaji ɓernde neɗɗo halli diga nderkaaku maako. Mi meetataa mbarugo marɗum yoŋki fuu bana mbaɗmi. No lesdi tammiri duurugo fuu, aawugo e sodugo, jaaŋgol e gulɗum, nduŋngu e ceeɗu, non boo jemma e nyalawma timmataa sam.” Allah barkiɗini Nuuhu e ɓiyum'en, o wi'i ɓe: “Ndanye, ɗuuɗe, kebbine lesdi ! On laatoto daliila kultoreeŋgol maŋngol haa dabbaaji e colli, Ko duɓata dow lesdi e liɗɗi fuu. Mi hokki ɗum fuu haa juuɗe mooɗon. Ladoojum e marɗum poofɗe fuu laatano on nyaamdu. Mi hokki on ɗum fuu bana naane ndokkirmi on haako hecco. Ammaa taa nyaame kusel bee yoŋki muuɗum, waato bee ƴiiƴam muuɗum. Ƴiiƴam mooɗon ɗum yoŋki mooɗon. Mi ƴaman ɗam haa ndabbaawa mbarnga neɗɗo, bana mi ƴamirta haa neɗɗo mbarɗo tanum. Mi ƴamtan yoŋki neɗɗo haa mbarɗo ɗum. Koo moy rufi ƴiiƴam neɗɗo, ƴiiƴam muuɗum rufe boo bee juŋngo neɗɗo, ngam Allah tagi neɗɗo dow jaati muuɗum. Onon kam, ndanye, ɗuuɗe masin dow lesdi, ɓesde dow maari !” Nden Allah wi'i Nuuhu e ɓiyum'en wonduɓe bee maako: “Ndaa, mi haɓɓan alkawal bee mooɗon e danygol mon ɓaawo mooɗon e marɗum yoŋki gonduɗum bee mooɗon fuu, colli e dabbaaji saare malla ɗi ladde, ko wurti koommbowal bee mooɗon fuu e dabbaaji gonɗi dow lesdi fuu. Mi ɗon haɓɓa alkawal bee mooɗon: Marɗum ɓanndu fuu meetataa nattineego bee ndiyam tuufaana. Ilam ngoɗɗam meetataa nattingo lesdi fahin.” Allah ɓesdi wi'ugo: “Ndaa alaama alkawal ngal darnanmi hakkunde am bee mooɗon, non boo hakkunde am bee yoŋkiiji geeti ngonduɗi bee mooɗon fuu, ngam zamanuuji garanɗi fuu: Mi waɗan timotimooŋgal am nder duule. Kaŋgal laatoto alaama alkawal hakkunde am bee duniyaaru. Nde mooɓtanmi duule dow lesdi fuu e to timotimooŋgal waŋgi nder maaje, mi siftoran alkawal am bee mooɗon, bee dabbaaji e bee ko mari ɓanndu fuu. Ndiyamji meetataa laataago ilam tuufaana ngam nattingo marɗum ɓanndu fuu. Timotimooŋgal waŋgan nder duule. Mi laaran ngal e mi siftoran dow alkawal duumiiŋgal ngal kaɓɓumi ngam foroy hakkunde am e marɗum yoŋki fuu dow lesdi.” Allah wi'i Nuuhu: “Kanjum woni alaama alkawal ngal kaɓɓumi hakkunde am bee marɗum yoŋki fuu dow lesdi fuu.” Ɓiɓɓe Nuuhu wurtiiɓe koommbowal ngoni: Sem e Haamu e Yafet. Haamu woni baaba Kanaana. Diga ɓiɓɓe Nuuhu tato ɓe'e, jooɗiiɓe dow lesdi fuu iwi. Nuuhu woni aartuɗo fuɗɗugo ndemri. O jubi leɗɗe inabooje. O yari inaboojam, o wuyki, o suuriti nder suudu maako. Haamu, baaba Kanaana yi'i temmbu baaba muuɗum, o yehi yaasi, o anndini ɗum deerɗum'en ɗiɗo go. Nden Sem e Yafet koo'i ngapaleewol, ɓe ngaɗi ngol dow balbe maɓɓe. Ɓe njehi ɓaawo ɓaawo, ɓe cuddi temmbu baaba maɓɓe, ɓe ndaaraay gal baaba maɓɓe, non ɓe ngi'aay temmbu baaba maɓɓe. Nde Nuuhu fini e wuykere mum, o nani ko ɓiyiiko minyiraawo waɗi. Nden o wi'i: “Kanaana o naalaaɗo! O laatano deerɗiiko'en maccuɗo ɓaawoojo.” O wi'i boo: “Tedduŋgal laatano Jawmiraawo, Allah mo Sem! Kanaana laato maccuɗo maako. Allah mawnina Yafet, ammaa joonde maako laato nder cuuɗi laymaaji Sem. Kanaana boo laatano mo maccuɗo.” Ɓaawo ilam tuufaana, Nuuhu yeeɗi fahin duuɓi teemeɗɗe tati e cappanɗe jowi (350). Duuɓi Nuuhu fuu ngaɗi, teemeɗɗe joweenayi e cappanɗe jowi (950), nden o maayi. Ɓaawo ilam tuufaana, ɓiɓɓe Nuuhu Sem e Haamu e Yafet danyi ɓikkoy. Ɓiɓɓe Yafet ngoni: Gomer e Magog e Maday e Yawan e Tubal e Meesek e Tiras. Ɓiɓɓe Gomer ngoni: Askanas e Rifat e Togarma. Ɓiɓɓe Yawan ngoni: Elisa e Tarsis e Kitti'en e Rodani'en. Diga maɓɓe jooɗiiɓe haa duuɗe e fomoonde mbeela iwi. Ɓe cenndaama fodde lesdi maɓɓe e koo moy fodde ɗemŋgal muuɗum, fodde asŋgol muuɗum e ummaatoore muuɗum. Ɓiɓɓe Haamu ngoni: Kus e Misrayim e Put e Kanaana. Ɓiɓɓe Kus ngoni: Seba e Hawila e Sabeta e Rama e Sabitka. Ɓiɓɓe Rama boo: Saba e Dedan. Kus danyi Nimrudu, kaŋko woni aartuɗo laataago baawɗo dow lesdi. O loohoowo baawɗo yeeso Jawmiraawo. Ngam maajum ɓe ɗon mbi'a: “Loohoowo baawɗo yeeso Jawmiraawo bana Nimrudu.” O aarti laamaago dow berniiji ɗi'i: Baabila e Erek e Akat e Kalne nder lesdi Sine'ar. Nimrudu wurti lesdi ndi'i, o yehi Assuura. O nyiɓi Niniwe e Rehobot-Ir e Kala e Resen, berniwol maŋngol, ɗon hakkunde Niniwe bee Kala. Misrayim danyi Luudi'en e Anami'en e Lehabi'en e Naftu'en e Paturusi'en e Kaslu'en e Kaftori'en. Filisti'en iwi haa Kaslu'en. Kanaana danyi Sidon, afo muuɗum e Hetu e Yebusi'en e Amoori'en e Girgasi'en e Hewi'en e Arki'en e Siniti'en e Arwidi'en e Cemariti'en e Hamati'en. Ɓaawo maajum ci'e Kanaani'en caŋkiti. Maral Kanaani'en yaaji diga Sidon yehi Gerar, haa yotti Gaaza, haa Sodoma e Gomorra e Adama e Ceboyim, haa yotti Lesa. Ɓe'e ngoni danygol Haamu fodde ci'e maɓɓe e ɗemɗe maɓɓe e lesɗe maɓɓe nder ummaatooje maɓɓe. Sem, hammiraawo Yafet, o danyanaama ɓiɓɓe boo. Kaŋko woni kaaka ɓiɓɓe Eber fuu. Ɓiɓɓe Sem ngoni: Elam e Assuru e Arfasada e Luuda e Aram. Ɓiɓɓe Aram ngoni: Uus e Hul e Geter e Mas. Arfasada danyi Selaha, Selaha danyi Eber. Eber danyanaama ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Innde gooto, Pelek, ngam nder zamanu maako duniyaaru senndaama. Innde deerɗiiko boo, Yoktan. Yoktan danyi Almodat e Selef e Hacamawet e Yeraha e Hadoram e Uzal e Dikila e Obal e Abimayel e Seba e Ofir e Hawila e Yobaba. Fuu maɓɓe ɓe ɓiɓɓe Yoktan. Ɓe jooɗi diga Mesar haa yotti tayre hooseere Sefar, haa fuunaaŋge. Kamɓe ngoni danygol Sem fodde ci'e maɓɓe e ɗemɗe maɓɓe nder lesɗe maɓɓe fodde jama'aaje maɓɓe. Ndaa ci'e ɓiɓɓe Nuuhu fodde gide maɓɓe nder ummaatooje maɓɓe. Diga maɓɓe ummaatooje duniyaaru fuu iwi ɓaawo ilam tuufaana. Nder wakkati maajum yimɓe fuu ɗonno mbolwa ɗemŋgal gootal e bolle goote. Nde yimɓe ndilli gal fuunaaŋge, ɓe tawi waadiwol nder lesdi Sine'ar, ɓe njooɗi ton. Ɓe mbi'mbi'tiri: “Mbaɗen birikje, ngulen ɗe haa ɗe caata.” Ɓe nyiɓri bee maaje bana bee kaa'e, ɓe koo'i taari lesdi boo ngam takkindirgo ɗe. Ɓe mbi'i: “Ndillen! Nyiɓen berniwol e suudu towndu, haa hoore suudu ndu'u yotto asama, ngam haa mbaɗanen ko'e meeɗen innde, taa en caŋkito nder duniyaaru fuu.” Jawmiraawo jippi ngam laarugo berniwol e suudu towndu, ko ɓiɓɓe Aadama nyiɓata. O wi'i: “Ndaa, ɓe ummaatoore woore, ɓe ɗon mbolwa ɗemŋgal gootal. Ko ɓe ngaɗi ɗo, ɗum fuɗɗoode tawon. Jonta kam, walaa ko haɗata ɓe waɗugo ko ɓe nufoto fuu. Ndillen, en njippo, en njiiɓa wolde maɓɓe, taa ɓe paampaamtira!” Jawmiraawo saŋkiti ɓe diga ton nder duniyaaru fuu, ɓe acci nyiɓugo berniwol. Ngam maajum ngol inndinaama Baabila, ngam haa ton Jawmiraawo jiiɓi wolde yimɓe duniyaaru fuu e diga ton boo o saŋkiti ɓe nder duniyaaru fuu. Ndaa habaru danygol Sem: Nde Sem waɗi duuɓi teemerre (100), duuɓi ɗiɗi ɓaawo ilam tuufaana, o danyi Arfasada. Ɓaawo danyeeki Arfasada, Sem yeeɗi duuɓi teemeɗɗe jowi (500). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Arfasada waɗi duuɓi cappanɗe tati e jowi (35), o danyanaama ɓiɗɗo: Sala. Ɓaawo danyeeki Sala, Arfasada yeeɗi fahin duuɓi teemeɗɗe nayi e tati (403). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Sala waɗi duuɓi cappanɗe tati, o danyi Eber. Ɓaawo danyeeki Eber, Sala yeeɗi duuɓi teemeɗɗe nayi e tati (403). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Eber waɗi duuɓi cappanɗe tati e nayi (34), o danyi Pelek. Ɓaawo danyeeki Pelek, Eber waɗi duuɓi teemeɗɗe nayi e cappanɗe tati (430). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Pelek waɗi duuɓi cappanɗe tati (30), o danyi Re'u. Ɓaawo danyeeki Re'u, Pelek waɗi duuɓi teemeɗɗe ɗiɗi e joweenayi (209). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Re'u waɗi duuɓi cappanɗe tati e ɗiɗi (32), o danyi Seruku. Ɓaawo danyeeki Seruku, Re'u yeeɗi duuɓi teemeɗɗe ɗiɗi e joweeɗiɗi (207). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Seruku waɗi duuɓi cappanɗe tati, o danyi Nahor. Ɓaawo danyeeki Nahor, Seruku yeeɗi duuɓi teemeɗɗe ɗiɗi (200). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Nahor waɗi duuɓi noogas e joweenayi (29), o danyi Tera. Ɓaawo danyeeki Tera, Nahor yeeɗi fahin duuɓi teemerre e sappo e joweenayi (119). O danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Nde Tera waɗi duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi (70), o danyi Abraama e Nahor e Haran. Ndaa habaru danygol Tera: Tera danyi Abraama e Nahor e Haran. Haran boo danyi Ludu. Haran maayi nder lesdi Kaldiya, nder berniwol Ur haa o danya, yaake baaba maako geetono. Abraama e Nahor te'i rewɓe. Innde debbo Abraama, Saray. Innde debbo Nahor boo, Milka ɓii Haran. Haran woni baaba Milka e Yiska. Saray laatino dimaro, o walaano ɓiŋngel. Tera hoo'i ɓiyum Abraama e Ludu ɓii Haran, taaniraawo mum e Saray, esiraawo mum, debbo Abraama. Ɓe fuu ɓe ummi diga Ur nder Kaldiya, haa ɓe njaha lesdi Kanaana. Ɓe njotti Haran, ɓe njooɗi ton. Duuɓi Tera mbaɗi teemeɗɗe ɗiɗi e jowi (205). O maayi nder Haran. Jawmiraawo wi'i Abraama: “Wurta lesdi maaɗa e lenyol maaɗa e saare baaba maaɗa. Yah haa lesdi ndi mi hollete. Mi laatinte ummaatoore mawnde, mi barkiɗinte, mi mawninan innde maaɗa. A laatanto woɗɓe daliila barka. Mi barkiɗinan barkiɗinanɓe ma, mi naalan naalanɓe ma. Ngam daliila maaɗa asli duniyaaru fuu keɓan barka.” Abraama dilli, bana Jawmiraawo wi'no mo, Ludu yahdi bee maako. Abraama woodino duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi e jowi (75), saa'i o wurto Haran. O hoo'i Saray, debbo maako e Ludu, ɓii deerɗiiko e mardi maɓɓe, non boo maccuɓe ɓe o soodi haa Haran fuu. Ɓe ngurti ngam ɓe njaha lesdi Kanaana. Ɓe njotti ton boo. Abraama saali lesdi maajum fuu haa yotti nokkuure wi'eteende Sikem, haa lekki makki bi'eteeki More woni. Wakkati maajum Kanaani'en ɗonno njooɗi nder lesdi ndi'i. Jawmiraawo waŋgani Abraama, wi'i mo: “Mi hokkan danygol maaɗa lesdi ndi'i.” Ton Abraama mahani Jawmiraawo mo waŋgani mo hirsirde. Nden o ummi diga ton, o yehi lesdi kooseeje, haa fuunaaŋge Baytila. Ton o darni laymaaru maako, hakkunde Baytila haa hiirnaaŋge e Ayu haa fuunaaŋge. Ton o mahani Jawmiraawo hirsirde feere, o ewni innde Jawmiraawo nder do'a. Nden o dilli, o tokki laawol maako yahugo Lesdi Fombina. Weelo waɗi nder lesdi. Abraama dilli haa Misra haa o faɓɓoya ton, ngam weelo maajum saati. Nde o ɓadi nastugo Misra, o wi'i Saray, debbo maako: “Ndaa, mi anndi a debbo ŋarniiɗo. To Misra'en ngi'i ma, ɓe mbi'an: Oo, ɗum debbo maako. Ɓe mbaratam, an kam ɓe accete. Ngam maajum sey mbi'a ɓe a deerɗiraawo am, haa mi jooɗo jam e yoŋki am boo hisa ngam daliila maaɗa.” Nde Abraama yotti Misra, Misra'en ngi'i debbo oo, o ŋarniiɗo masin. Saraaki'en Firawna ngi'i mo, mani mo yeeso Firawna, nden ɓe njahri mo nder saare maako. Firawna woonani Abraama daliila maako. O hokki Abraama dammooji e na'i e bamɗe e maccuɓe e horɓe e geelooɗi. Ammaa Jawmiraawo hiiti Firawna e saare maako bee masiibooji naawɗi ngam daliila Saray, debbo Abraama. Nden Firawna ewni Abraama, wi'i mo: “Ɗum ɗume mbaɗanɗa yam ɗo? Koni a anndinaay yam o debbo maaɗa? Koni mbi'ɗa o deerɗa, haa mi hoo'i mo ngam o laato debbo am? Jonta, ndaa debbo maaɗa, hoocu mo, dillu!” Firawna umri worɓe woɗɓe ɗofta mo, ɓe ɗofti mo kaŋko e debbo maako e ko o mari fuu. Abraama ummi diga Misra, warti Lesdi Fombina bee debbo maako e ko o mari fuu. Ludu ɗonno bee maako. Abraama diskuɗo masin. O mari dabbaaji e cardi e kaŋŋeeri. O yehi seɗɗa seɗɗa diga Lesdi Fombina haa yotti Baytila, haa nokkuure laymaaru maako ndu o darnuno naane hakkunde Baytila e Ayu, haa nokkuure nde o mahuno hirsirde naane boo. Haa ton Abraama ewni innde Jawmiraawo nder do'a. Ludu, jahduɗo bee Abraama, woodi dammooji e na'i e cuuɗi laymaaji maako. Lesdi maajum he'aay haa ɓe njooɗodo ngam marle maɓɓe ɗuuɗi masin haa ɓe mbaawaay jooɗodaago. Jokkirgol ummi hakkunde waynaaɓe Abraama e waynaaɓe Ludu. Wakkati man Kanaani'en e Perezzi'en ɗonno nder lesdi maajum. Nden Abraama wi'i Ludu: “Taa jokkirgol wona hakkunde am bee maaɗa, hakkunde waynaaɓe am bee waynaaɓe maaɗa ngam en banndiraaɓe. Naa lesdi fuu ɗon yeeso maaɗa na? Seedu bee am! To a yiɗi yahugo gal juŋngo nano, mi yahan haa nyaamo. To a yiɗi yahugo gal juŋngo nyaamo, mi yahan gal nano.” Ludu ɓaŋgti gite muuɗum, yi'i waadiwol Urdun fuu no soofri booɗɗum, haa yotti Co'ar. Hiddeko Allah nattina Sodoma e Gomorra, ngol nanndino bana jarne Jawmiraawo, bana lesdi Misra. Ludu suɓani hoore muuɗum waadiwol Urdun fuu, o dilli gal fuunaaŋge. Bana non ɓe ceediri. Abraama jooɗi nder lesdi Kanaana, Ludu boo jooɗi nder gure waadiwol. O darni cuuɗi laymaaji maako haa yotti Sodoma. Yimɓe berniwol Sodoma ɓe halluɓe, ɓe ɗonno mbaɗa hakke masin heedi Jawmiraawo. Nde Ludu seedi bee maako, Jawmiraawo wi'i Abraama: “Ɓaŋgtu gite maaɗa, laar diga nokkuure nde a woni haa gal woyla e fombina e fuunaaŋge e hiirnaaŋge. Ngam lesdi ndi ngi'ata fuu, haa maaɗa e danygol maaɗa ndokkanmi ndi ngam foroy. Mi ɗuɗɗinan danygol maaɗa bana njaareendi. To goɗɗo waawi limugo njaareendi maayo, o waawan limugo danygol maaɗa boo. Umma, widda lesdi, nder njuutirka e njaajirka maari fuu, ngam mi hokkete ndi.” Abraama ummidi bee cuuɗi laymaaji muuɗum, wari jooɗi les leɗɗe mawɗe haa Mamre, baŋnge Heburuun. Ton o mahani Jawmiraawo hirsirde. Nder zamanu Amrafel, laamiiɗo Sine'ar e Ariyok, laamiiɗo Elasar e Kedorlayomer, laamiiɗo Elam e Tidal, laamiiɗo Goyim, ɓe mbaɗi konu bee: Bera laamiiɗo Sodoma e Birsa laamiiɗo Gomorra e Siniyabu laamiiɗo Adama e Semeber laamiiɗo Ceboyim e laamiiɗo Bela, waato Co'ar. Ɓe kawti, ɓe ngari nder waadiwol Sidim, ɗum Weendu Mannda. Duuɓi sappo e ɗiɗi ɓe ɗowtanino Kedorlayomer, ammaa nder nduuɓu sappo e tataɓu ɓe tuurtani mo. Nder nduuɓu sappo e nayaɓu, Kedorlayomer e laamiiɓe wonduɓe bee muuɗum ngari, njaali Refa'en haa Asterot-Karnayim e Susi'en haa Hama e Emi'en haa yayre Kiriyatayim, Hori'en boo, ɓe kaɓi bee muuɗum'en dow hooseere maɓɓe Se'ir, haa yotti El-Paran baŋnge ladde. Nden ɓe lori, ɓe ngari haa En-Mispat, ɗum woni Kaades. Ɓe njaali Amaleki'en nder lesdi muuɗum'en fuu, non boo Amoori'en wonɓe haa Hasason-Tamar. Nden laamiiɓe Sodoma e Gomorra e Adama e Ceboyim e Bela, waato Co'ar, ɓe fuu ɓe ngurti, ɓe taaskani konu nder waadiwol Sidim. Ɓe kaɓi bee Kedorlayomer mo Elam e Tidal mo Goyim e Amrafel mo Sine'ar e Ariyok mo Elasar, waato laamiiɓe nayo konata njowo. Ammaa waadiwol Sidim heewi gasarɗe taari lesdi. Nder doggudu maɓɓe, laamiiɓe Sodoma e Gomorra ndo'i nder ton. Luttuɓe ndoggi, mba'i kooseeje. Jaaliiɓe kooci jawdi Sodoma e Gomorra e nyaamdu wonndu ton fuu, nden ɓe ndilli. Ɓe koo'i boo Ludu, ɓii deerɗiraawo Abraama, bee ko o mari fuu, ɓe ndilliri. Ludu ɗonno jooɗi haa Sodoma. Goɗɗo daɗɗo wari, anndini Abraama Ibraniŋkeejo habaru maajum. Abraama ɗonno jooɗi les leɗɗe mawɗe ɗe Mamre Amooriijo, deerɗiraawo Eskol e Aner go. Kamɓe kaɓɓuno alkawal bee Abraama. Nde Abraama nani ɓe njahri banndiiko kaɓɓaaɗo, o mooɓti suka'en maako waawɓe konu, danyaaɓe nder saare maako, worɓe teemeɗɗe tato e sappo e njoweetato (318). O taasni konne'en haa yotti Dan. O sennditi yimɓe maako geɓe geɓe, ngam ɓe ukkano ɓe jemma. O jaali ɓe, o taasni ɓe haa yotti Hoba, haa woyla Damas. O wartiri mardi maɓɓe fuu. Non o wartiri boo Ludu, banndiiko e mardi maako fuu e rewɓe e yimɓe woɗɓe. Nde Abraama ɗon lorta ɓaawo o jaali Kedorlayomer e laamiiɓe wonduɓe bee muuɗum, laamiiɗo Sodoma wurti fotti bee maako nder waadiwol Sawe, waato waadiwol Laamiiɗo. Malkisadaka, laamiiɗo Salaama waddi tamseere e inaboojam. O limanjo Allah Ɓaŋiiɗo. O barkiɗini Abraama, o wi'i: “Barka laatano Abraama diga Allah Ɓaŋiiɗo, mo tagi asama e lesdi. Yettoore laatano Allah Ɓaŋiiɗo boo, mo hokki ma konne'en maaɗa haa juŋngo ma.” Abraama ittani mo zakka haa kuuje fuu. Laamiiɗo Sodoma wi'i Abraama: “Hokkam yimɓe, jogita jawdi ngam maaɗa.” Abraama jaabi mo: “Mi ɗon ɓaŋgta juŋngo am hunaago yeeso Jawmiraawo, Allah Ɓaŋiiɗo, tagɗo asama e lesdi: Mi hoo'ataa koo ɗume haa ko marɗa, diga gaarawol haa lokkulol paɗe! Ngam taa mbi'a a riskini Abraama. Mi hoo'ataa koo ɗume ngam am! Sey ko suka'en am nyaami e geɗal worɓe yahduɓe bee am, Aner e Eskol e Mamre, kamɓe ɓe koo'a geɗal maɓɓe.” Ɓaawo kuuje ɗe'e, Jawmiraawo waŋgani Abraama nder koyɗol, wi'i mo: “Taa hul, Abraama, min woni wawarde maaɗa, mi hokkete mbarjaari ɗuuɗndi!” Abraama jaabi: “Jawmiraawo Allah am, ɗume ndokkata yam? Donoowo saare am boo, ɗum Eli'ezer mo Damas, gooto caka sukaaɓe am.” Abraama wi'i fahin: “Ndaa, a hokkaay yam danygol. Ɗum gooto nder saare am, ronatammi.” Nden Jawmiraawo wolwani mo wolde nde'e: “Naa kaŋko ronete. Ammaa gurtotooɗo diga maaɗa ronete.” Nden o wurtini Abraama diga nder laymaaru muuɗum, wi'i ɗum: “Laar asama, lim koode to a waawan! Non danygol maaɗa laatoto.” Abraama nuɗɗini Jawmiraawo. Ngam maajum Jawmiraawo limani mo ɗum adilaaku. Allah wi'i Abraama: “Min woni Jawmiraawo, gurtinɗo ma Ur nder lesdi Kaldiya, ngam mi marne lesdi ndi ngonɗa nder maari jonta.” Abraama wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah, noy anndiranmi mi maran ndi?” O jaabi mo: “Waddanam wiige nge duuɓi tati e mbeewa nga duuɓi tati e njawdiri mbaaldiri ndi duuɓi tati e poola masar e poolel.” Abraama waddi ɗum fuu. O ta'i ɗum caka caka, tiitnotiri ta'e maajum. Ammaa colli kam o ta'aay. Jigaaje ukki dow kusel, ammaa Abraama riiwi ɗe. Haa mutki naaŋge, ɗoyŋgol tedduŋgol naŋngi Abraama, kultoreeŋgol e nyiɓre ɓaleere ukkani mo. Allah wi'i Abraama: “Anndu fakat danygol maaɗa jooɗoto nder lesdi ndi ngol maraay, ngol huuwanan yimɓe maari. Ɓe njarnan ngol bone deydey duuɓi teemeɗɗe nayi. Ammaa ɓaawo to mi hiitake ummaatoore nde ngol huuwanta ɗum, ngol wurtiditto bee jawdi ɗuuɗndi. Ammaa an, a hawtoyan bee kaakiraaɓe maaɗa bee jam, a uweteeɗo ɓaawo ndottaaku mbooɗŋgu. Haa yidere nayaɓre, danygol maaɗa loroto haa ɗo, ngam jonta halleende Amoori'en heewtaay tawon.” Nde naaŋge muti, nyiɓre ɓaleere boo waɗi, ndaa, fayannde yiite suurannde e ɗemŋgal yiite, saali caka ta'e kusel go. Nyalaade maajum nden Jawmiraawo haɓɓi alkawal bee Abraama, o wi'i: “Mi hokkan danygol maaɗa lesdi ndi'i, diga maayo Misra haa maayo maŋngo wi'eteeŋgo Efratis, lesdi Keni'en e Kenizzi'en e Kadmoni'en e Heti'en e Perezzi'en e Refa'en e Amoori'en e Kanaani'en e Girgasi'en e Yebusi'en.” Saray, debbo Abraama danyanaayno mo ɓiŋngel. O woodino korɗo Misraajo, innde maako Hajara. Saray wi'i Abraama: “Ndaa, Jawmiraawo haɗi yam danyugo. Ndikka a nasta haa korɗo am, teema mi heɓma ɓiŋngel bee maako.” Abraama jaɓi koŋngol Saray. Saray hoo'i korɗo mum Hajara, Misraajo, hokki mo Abraama ngam o laato culaaɗo maako. Yaake maajum ɓe ngaɗi duuɓi sappo haa lesdi Kanaana. Abraama hawti bee Hajara, Hajara reedi. Nde o yi'i o reeduujo, o yawi Saray jawmiiko. Saray wi'i Abraama: “Kuudi ɗi ɓe kuuɗatammi loro dow maaɗa! Min hokki ma korɗo am, jonta nde o yi'i o reeduujo, mi laati jawaaɗo haa gite maako. Jawmiraawo hiito hakkunde am e maaɗa!” Abraama jaabi Saray: “Ndaa, korɗo maaɗa ɗon haa juŋngo ma, waɗ mo ko fottante.” Nden Saray yarni Hajara boneeji, haa o doggi, o daayotiri bee maako. Malaa'ikaajo Jawmiraawo tawi Hajara kommbi seeɓoore nder ladde hamaadaare. Seeɓoore maajum ɗon dow laawol Sura. O wi'i: “Hajara, korɗo Saray, diga toy iwɗaa e toy njahataa?” Hajara jaabi: “Mi ɗon dogga jawmam Saray.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i mo: “Lora haa jawma, leesan mo.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i mo boo: “Mi ɗuɗɗinan danygol maaɗa masin, ngol limataake ngam ɗuuɗeeŋga maagol.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i mo fahin: “Ndaa ma, a reeduujo, a danyan ɓiɗɗo gorko, a inndan mo Isma'iilu, ngam Jawmiraawo nani bone maaɗa. Ɓiɗɗo maaɗa laatoto bana wamnde ladde. O honan yimɓe fuu e yimɓe fuu boo konan mo. O jooɗoto feere maako, daayiiɗum bee deerɗiraaɓe maako.” Hajara ƴami hoore mum: Mi giiɗo mo yi'i yam na? Kanjum o ewni Jawmiraawo bolwanɗo mo: “An woni Allah gi'anɗo!” Ngam maajum ɓulndu ndu'u, hakkunde Kaades e Beret, inndaama: Beer-Lahay-Roy, waato: “Ɓulndu Allah Geeto gi'anɗo yam.” Hajara danyani Abraama ɓiɗɗo gorko. Abraama inndi ɓiyum, mo Hajara danyani ɗum Isma'iilu. Duuɓi Abraama mbaɗi cappanɗe joweetati e joweego, saa'i Hajara danyani mo Isma'iilu (86). Nde Abraama waɗi duuɓi cappanɗe joweenayi e joweenayi (99), Jawmiraawo waŋgani mo, wi'i mo: “Min woni Allah Baawɗo, yeeɗu yeeso am a timmuɗo! Mi haɓɓan alkawal bee maaɗa, mi ɗuɗɗinan danygol ma masin.” Abraama sujidi dow yeeso muuɗum. Allah tokki wi'ugo mo: “Ndaa, alkawal am bee maaɗa. A laatoto baaba ummaatooje ɗuuɗɗe. A ewnortaake fahin Abraama, ammaa Ibrahiima, ngam mi waɗi ma a baaba ummaatooje ɗuuɗɗe. Mi waɗete a ɗuuɗa-asŋgoljo masin. Danygol ma boo laatoto ummaatooje, laamiiɓe iwan haa maaɗa. Mi haɓɓan alkawal bee maaɗa e ɓaawo maaɗa boo bee danygol ma, nder gide maɓɓe fuu. Alkawal nga'al duumoto haa foroy, haa mi laato Allah maaɗa e Allah danygol maaɗa ɓaawo ma. Mi marnete maral duumiiŋgal lesdi Kanaana fuu, lesdi ndi jooɗiɗa nder muuɗum bana koɗo, an e danygol maaɗa ɓaawo maaɗa boo. Mi laatoto Allah maɓɓe.” Allah wi'i Ibrahiima fahin: “An, hakkilan alkawal am, an e danygol maaɗa ɓaawo ma, nder gide maɓɓe fuu. Ndaa bana noy on kakkiliranta alkawal ngal kaɓɓanmi bee mooɗon, waato danygol maaɗa ɓaawo ma: Ngorkoy mooɗon fuu juulne. Juulnol ngo'ol laatoto alaama alkawal hakkunde am bee mooɗon. Gorgel caka mooɗon fuu, to waɗi balɗe joweetati, ngel juulne, ɗum laato non haa gide mooɗon fuu. A juulno boo maccuɓe danyaaɓe haa saare maaɗa fuu, non boo soodaaɓe bee ceede diga ɓiɓɓe jananɓe ɓe laataaki lenyol maaɗa. Maccuɗo danyaaɗo haa saare e coodaaɗo bee ceede, ɓe njuulne. Ngam haa alkawal am laato haa ɓalli mooɗon bana maandorde alkawal duumiiŋgal. Gorko mo juulnaaki, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako, ngam o ƴaɓɓake alkawal am.” Nden Allah wi'i Ibrahiima: “Taa tokka ewnaago debbo maaɗa Saray. Innde maako warta Saraatu. Mi barkiɗinan mo, mi hokkete ɓiɗɗo bee maako. Mi barkiɗinan mo, o laatoto daada ummaatooje. Laamiiɓe ummaatooje iwan haa maako.” Ibrahiima sujidi dow yeeso mum, o jali, o wolwi nder ɓernde maako: “Bana noy mardanmi ɓiŋngel min mo duuɓi teemerre (100)? Malla Saraatu mo duuɓi cappanɗe joweenayi (90) danyan na?” Nden Ibrahiima wi'i Allah: “Isma'iilu yeeɗa yeeso maaɗa!” Allah jaabi: “Naa non! Debbo maaɗa Saraatu danyante ɓiɗɗo gorko, a inndan mo: Isiyaaku. Mi haɓɓan alkawal bee maako, non boo bee danygol maako ɓaawo maako. Ngal duumoto foroy. Ngam Isma'iilu kam, mi nani do'a maaɗa. Ndaa, mi barkiɗinan mo. Mi waɗan mo o ɗuuɗa-asŋgoljo, mi ɗuɗɗinan danygol maako masin. O danyan laamiiɓe sappo e ɗiɗo. Mi laatinan mo ummaatoore mawnde. Ammaa alkawal am kam, mi haɓɓan ngal bee Isiyaaku, mo Saraatu danyante mawri bana nii.” Nde Allah timmini wolwango mo, o eeŋgi, acci Ibrahiima. Nden Ibrahiima hoo'i ɓiyum Isma'iilu e danyaaɓe nder saare muuɗum fuu e soodaaɓe bee ceede, worɓe nder saare muuɗum fuu, o juulni ɓe nder nyalaade maajum, bana no Allah umri mo. Ibrahiima marino duuɓi cappanɗe joweenayi e joweenayi (99), saa'i o juulno. Ɓiyiiko Isma'iilu boo marino duuɓi sappo e tati, saa'i o juulno. Nder nyalaade woore Ibrahiima e ɓiyum Isma'iilu njuulna. Worɓe saare maako fuu, danyaaɓe nder saare e soodaaɓe bee ceede haa jananɓe, njuulnodi bee maako. Jawmiraawo waŋgani Ibrahiima haa leɗɗe mawɗe haa Mamre, yaake o ɗonno jooɗi haa dammugal suudu laymaaru maako wakkati naaŋge ɗon wula. O ɓaŋgti gite, o laari, worɓe tato ɗon ndari ɓadiiɗum bee maako. Nde o yi'i ɓe, o doggi ngam fottugo bee maɓɓe diga dammugal laymaaru, o sujidi haa lesdi. O wi'i: “Jawmiraawo, to mi heɓi mo'ere yeeso maaɗa, useni, taa saala kommbi saare maccuɗo maaɗa! Ɓe ngadda ndiyam seɗɗa, on loota kosɗe mooɗon, nden ciwte les lekki ki'i. Mi waddana on nyaamdu seɗɗa ngam on keɓa semmbe hiddeko on tokkitina laawol mooɗon, ngam on njaali kommbi saare maccuɗo mooɗon”. Ɓe njaabi: “Waɗ ko mbi'ɗa.” Nden Ibrahiima lorti bee jaawal nder laymaaru muuɗum, wi'i Saraatu: “Law, hoo'u kilo kuroori ɗiggundi noogas e jowi, tamsu tamseeje!” Ɓaawo maajum o doggi gal na'i, o hoo'i nyalbel booɗŋgel, hokki ngel suka. Kaŋko boo, o yaawi taaskitingo ngel. Nden Ibrahiima ɗaɓɓiti kettuŋgol belŋgol e ɓiraaɗam e kusel gaggel go, o jo'ini ɗum yeeso maɓɓe. O dari kommbi maɓɓe les lekki, yaake ɓe ɗonno nyaama. Ɓe ƴami mo: “Toy debbo maaɗa Saraatu?” O jaabi ɓe: “Ndaa o ɗon les laymaaru”. Gooto caka maɓɓe wi'i: “Fakat, mi lortoto haa maaɗa mawri bana jonta. Nden debbo maaɗa Saraatu maran ɓiɗɗo gorko.” Saraatu ɗonno heɗito haa dammugal laymaaru, ɓaawo koɗo. Ibrahiima e Saraatu fuu ndottidi, ɓe ɗuuɗa-duuɓi'en. Al'aada rewɓe ta'i haa Saraatu. Saraatu jali nder ɓernde muuɗum, wi'i: “Jonta bana naywirmi nii, suuno gorko ngoye maatanmi? Jawmu saare am boo naywi.” Jawmiraawo wi'i Ibrahiima: “Ngam ɗume Saraatu jali, wi'i: Gooŋga kadi mi danyan nde naywumi na? Woodi ko Jawmiraawo waawataa waɗugo na? Mawri bana jonta, nde mi lortoyto haa maaɗa, Saraatu maran ɓiɗɗo gorko.” Saraatu huli, ngam maajum o yeddi, o wi'i: “Mi jalaay.” Kaŋko boo o wi'i: “Aa'a, a jalɗo.” Worɓe go ummi, tiiti Sodoma, Ibrahiima yahdi bee maɓɓe, ɗofti ɓe. Jawmiraawo wi'i: “Mi suuɗataa Ibrahiima ko mi tammi waɗugo. Fakat, o laatoto kaakiraawo ummaatoore mawnde, marnde baawɗe. Ummaatooje duniyaaru fuu keɓan barka ngam daliila maako. Mi suɓi mo ngam o umra ɓikkoy maako e saare maako ɓe kakkilana laawol am, ɓe mbaɗa pottuɗum e adiliijum ɓaawo maako, ngam mi hebbinana mo ko mi iinani mo.” Nden Jawmiraawo wi'i Ibrahiima: “Gullaali dow Sodoma e Gomorra ɗuuɗi, hakke jooɗiiɓe ton mawni masin. Mi yahan, mi laara to ɓe mbaɗi fakat bana gullaali garɗi yeeso am. To naa non, mi anndan ɗum boo.” Worɓe ɗiɗo kam ndilli, tiiti Sodoma. Ammaa Ibrahiima lutti ɗon dari tawon yeeso Jawmiraawo. Ibrahiima ɓaditi, ƴami mo: “Gooŋga a halkidan adiliijo bee kalluɗo na? Teema adili'en cappanɗe njowo ɗon nder berniwol. Gooŋga a halkan ɓe boo na? A yaafataako berniwol ngo'ol ngam daliila adili'en cappanɗe njowo wonɓe nder maagol na? A waɗataa irin ɗu'um! A mbarda adiliijo bee kalluɗo, a hiito ɓe kal-kal! Waɗataako! Kadi kiitoowo duniyaaru fuu waɗataa kiita ngooŋɗuka na?” Jawmiraawo wi'i: “To mi tawi nder Sodoma adili'en cappanɗe njowo, nden kam mi yaafoto berniwol fuu ngam daliila maɓɓe.” Ibrahiima wi'i: “Yaafam, ngam mi aaƴi wolwango Jawmiraawo am, min mo mbulwuldi e ndoondi meere! Teema adili'en njowo ŋakki haa cappanɗe njowo. A halkan berniwol fuu ngam daliila maɓɓe na?” Jawmiraawo jaabi: “Mi halkataa ngol, to mi tawi ton cappanɗe nayo e njowo (45).” Ibrahiima tokki wolwango mo, wi'i: “Teema adili'en cappanɗe nayo tan ngoni ton.” Jawmiraawo jaabi: “Mi halkataa berniwol ngam daliila cappanɗe nayo ɓe'e.” Ibrahiima wi'i: “Yaa Jawmiraawo, taa tikku, haa mi wolwane fahin. Teema cappanɗe tato non ngoni ton.” Jawmiraawo jaabi: “Mi waɗataa koo ɗume, to mi tawi ton cappanɗe tato.” Ibrahiima wi'i: “Ndaa mi aaƴi wolwango Jawmiraawo. Teema sey noogas non ɗon ton.” O jaabi: “Mi halkataa ngol ngam daliila noogas ɓe'e.” Ibrahiima wi'i: “Taa tikku, yaa Jawmiraawo, haa mi ɓesda wolwango ma nde woore tan. Teema sey sappo tan ngoni ton.” O jaabi: “Mi halkataa ngol ngam daliila sappo ɓe'e.” Jawmiraawo dilli nde o timmini wolwididgo bee Ibrahiima, Ibrahiima boo lori haa nokkuure muuɗum. Malaa'ika'en ɗiɗo go njotti Sodoma bee kiikiiɗe. Ludu ɗonno jooɗi haa dammugal Sodoma. Nde o yi'i ɓe, o ummi, o yehi fottoygo bee maɓɓe, o sujidi, yeeso maako haa lesdi. O wi'i: “Barka mooɗon, useni, njaɓe nastugo saare maccuɗo mooɗon, looton kosɗe mooɗon e mbaalon. Fajiri cub on ummoto, nden on tokkitina laawol mooɗon.” Ɓe mbi'i: “Aa'a, min mbaalan haa daldal berniwol.” Ammaa o tori ɓe ɗuuɗɗum, haa ɓe ngari ɓe nasti saare maako. O waɗani ɓe nyaamduuji e tamseeje ɗe ufnaakaa, ɓe nyaami. Diga ɓe ciwaa waalugo, worɓe berniwol Sodoma, derke'en e nayeeɓe ngari diga pattule fuu, taari saare. Ɓe ewni Ludu, ɓe mbi'i mo: “Toy worɓe warɓe haa maaɗa jemmaare nde'e? Wurtin ɓe haa amin, haa min mbaalda bee maɓɓe.” Ludu wurti haa maɓɓe haa dammugal, o maɓɓi parewal ɓaawo maako. O wi'i: “Sooba'en am, taa mbaɗe kalluɗum ɗu'um. Ndaa, mi woodi ɓiɓɓe rewɓe ɗiɗo, ɓe anndaa gorko. Mi wurtinan ɓe haa mooɗon, on mbaɗa ɓe ko fottani on. Ammaa worɓe ɓe'e, taa mbaɗe ɓe koo ɗume, ngam ɓe ngari haa am. ” Ɓe mbi'i: “Wosta ɗo! A jananno meere haa ɗo, a yiɗi hiitaago min na? Yowwa! Min mbaɗete kalluɗum, ko ɓurata ɓeya.” Ɓe ɓilli Ludu, ɓe ɓaditi haa ɓe cokkita parewal. Ammaa malaa'ika'en ɗiɗo go porti juuɗe muuɗum'en, ɓe nastini Ludu nder saare, nden ɓe maɓɓi parewal. Nden ɓe mbumni wonɓe yaasi fuu, diga derke'en haa ndotti'en, haa ɓe mbaawaay heɓtugo dammugal. Malaa'ika'en ɗiɗo go mbi'i Ludu: “Woodi goɗɗo maaɗa haa ɗo na? Koo esiraawo, koo ɓiɓɓe maaɗa worɓe e rewɓe, koo moye nder berniwol ngo'ol, wurtin ɓe diga ɗo. Ngam min nattinan nokkuure nde'e. Jawmiraawo nani gullaali ɗuuɗɗi dow yimɓe Sodoma, ngam maajum o neli min halkugo ngo.” Ludu wurti, yehi ngam wolwango esum'en, tammiiɓe te'ugo ɓiyum'en rewɓe, wi'i ɓe: “Umme, ngurte nokkuure nde'e, ngam Jawmiraawo yiɗi halkugo berniwol ngo'ol!” Ammaa esiraaɓe maako ndaari bana o jalnan ɓe non. Bee subaha, malaa'ika'en njaawɗini Ludu, mbi'i: “Umma, hoo'u debbo maaɗa e ɓiɓɓe maaɗa rewɓe ɗiɗo, wonɓe haa ɗo, ngam taa kalkon nder kiita ngam halleende berniwol ngo'ol!” Nde o ɗon neeɓa, ɓe naŋngi juŋngo maako e juŋngo debbo maako e juuɗe ɓiyiiko'en rewɓe, ngam Jawmiraawo yiɗi hisnugo mo. Ɓe ngurtini ɓe, ɓe acci ɓe yaasi berniwol. Nde ɓe ngurtini ɓe, gooto maɓɓe wi'i: “Doggu ngam kisna yoŋki maaɗa, taa yeesita, taa dara nder waadiwol fuu! Doggu haa hooseere ngam taa a natta!” Ammaa Ludu jaabi: “Naa non, Jawmiraawo, ɗum saɗi. Ndaa, maccuɗo maaɗa heɓi mo'ere yeeso maaɗa, a waɗani yam mbooɗeeŋga ɗuuɗŋga bee hisnango yam yoŋki am. Ammaa mi waawataa doggugo haa hooseere, teema masiibo jokkoto yam, mi maaya. Ndaa wuro famaro, ɓadiiŋgo boo ngam mi dogga ton. Accu mi suɗoya ton. Naa ngo famaro na? Ngam haa yoŋki am hisa!” O wi'i: “Booɗɗum, mi mo'ani ma ɗum fahin. Mi nattintaa wuro ngo mbolwanta. Yaawɗa suɗoya ton, ngam mi waɗataa koo ɗume, sey to a yottake ton.” Ngam maajum wuro ngo ewna Co'ar. Naaŋge fuɗi, Ludu boo yotti Co'ar. Nden Jawmiraawo toɓni yiite e baruudu diga asama dow Sodoma e Gomorra. O halki berniiji ɗiɗi ɗi'i e yimɓe wonɓe ton fuu e waadiwol bee fuɗŋgooji mum fuu. Debbo Ludu yeesiti, laati daŋraŋgal mannda. Ibrahiima dawi cub, yehi haa nokkuure nde o darino yeeso Jawmiraawo. O laari gal Sodoma e Gomorra e waadiwol man fuu. O yi'i cuurɗe eeŋgi diga lesdi bana cuurɗe ɓolinirde. Nde Allah nattini berniiji waadiwol man, o siftori Ibrahiima. Nde o wili berniiji haa Ludu jooɗino, o wurtini Ludu jam. Ludu huli jooɗaago haa Co'ar. Ngam maajum o wurti wuro man, o wa'i hooseere, o jooɗi ton nder lowol, kaŋko e ɓiyiiko'en rewɓe ɗiɗo. Nden afo wi'i minyum: “Baaba meeɗen naywi, walaa gorko boo nder lesdi mo warata nasta haa meeɗen fodde ɗabiya duniyaaru fuu. War, njarnen baaba meeɗen nguykinoojam, nden mbaalden bee maako, ngam keɓen danygol diga maako.” Jemma maajum ɓe njarni baaba maɓɓe nguykinoojam. Afo nasti, waaldi bee baaba mum. Baaba anndaa ndey ɓiyum wari waali e ndey o ummi. Jaŋngo maajum afo wi'i minyum: “Ndaa, mi waaldi haŋki bee baaba am. Sey en nguykina mo jemmaare nde'e boo. Nden waaldu bee maako an boo, ngam keɓen danygol diga baaba meeɗen.” Jemmaare maajum boo ɓe njarni baaba maɓɓe nguykinoojam. Ɗiɗaɓo yehi, waaldi bee maako. Baaba anndaa ndey ɓiyum wari waali e ndey o ummi. Ɓiɓɓe Ludu ɗiɗo ndeedi diga baaba maɓɓe. Afo danyi ɓiɗɗo gorko, inndi ɗum Mo'ab. Kaŋko woni baaba Mo'abi'en hannde. Ɗiɗaɓo boo danyi ɓiɗɗo gorko, inndi ɗum Ben-Ammi. Kaŋko woni baaba Ammooni'en hannde. Ibrahiima ummi diga ton, dilli gal tayre Lesdi Fombina. O jooɗi hakkunde Kaades bee Sura. O faɓɓi haa Gerar. Ibrahiima wi'i yimɓe, Saraatu debbo maako ɗum deerɗiiko. Abimelek, laamiiɗo Gerar neli, hoo'i Saraatu. Allah wari haa Abimelek jemma nder koyɗol, wi'i mo: “A maayan ngam daliila debbo mo koo'uɗa, ngam o te'aaɗo.” Ammaa Abimelek ɓaditaakino mo. O wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a halkan ummaatoore koo to nde adiliinde na? Naa kaŋko wi'i yam: O deerɗam na? Debbo boo wi'i: O deerɗam. Mi waɗi ɗum bee ɓernde laaɓnde e juuɗe laaɓɗe.” Allah jaabi mo nder koyɗol: “Min boo mi anndi a waɗi ɗum bee ɓernde laaɓnde. Ngam maajum mi haɗi ma waɗugo hakke dow am. Mi accaay ma a meema mo. Jonta lornan gorko oo debbo mum, ngam o annabiijo. O do'anto ma, a yeeɗan. Ammaa to a lornataa debbo oo, anndu a maayan fakat, ko marɗa fuu nattan.” Abimelek dawi cub, ewni suka'en mum fuu. O yecci ɓe bolle ɗe'e fuu. Ɓe kultori masin. Abimelek ewnoyi Ibrahiima, o wi'i mo: “Ɗume mbaɗɗaa min? Aybewol ngole ngaɗanmaami haa ngadda hakkewol maŋngol bana ngo'ol dow am e dow laamu am? A huuwi yam kuuɗe ɗe goɗɗo huuwataa!” Nden Abimelek tokki wolwango Ibrahiima: “Ɗume nufiiɗaa haa ngaɗaa huunde nde'e?” Ibrahiima jaabi: “Mi tammi, kulol Allah woodaa haa nokkuure nde'e, ɓe mbaratam ngam daliila debbo am. Dow maajum boo, o deerɗam fakat. Baaba amin gooto, ammaa daada maako feere. Bana nii o laatori debbo am. Nde Allah yiilni yam daayiiɗum bee saare baaba am, mi wi'i debbo: Waɗanam mbooɗeeŋga bee wi'go mi deerɗa koo toy njahten fuu.” Abimelek hoo'i dammooji e na'i e maccuɓe e horɓe, hokki Ibrahiima. O lornani mo boo Saraatu, debbo maako. Abimelek wi'i: “Ndaa, lesdi am ɗon yeeso ma. Jooɗa haa fottani gite ma.” O wi'i Saraatu boo: “Ndaa, mi hokki deerɗa ceede cardi ujineere. Ɗum alaama ka seedanta ma a laaɓɗo yeeso wonduɓe bee ma fuu.” Nden Ibrahiima tori Allah, Allah boo yamɗitini Abimelek bee debbo mum e horɓe muuɗum, ɓe ndanyi fahin. Ngam Jawmiraawo wartirno rewɓe nder saare Abimelek fuu rimarɓe daliila Saraatu, debbo Ibrahiima. Jawmiraawo woonani Saraatu, waɗani mo bana o wi'no. Saraatu reedi, danyani Ibrahiima ɓiɗɗo gorko nder ndottaaku muuɗum, nder saa'iire nde Allah wi'no mo. Ibrahiima inndi ɓiɗɗo mo Saraatu danyani mo Isiyaaku. Ibrahiima juulni ɓiyum nyalaade joweetataɓre bana Allah umruno mo. Ibrahiima woodino duuɓi teemerre (100), nde o danyana Isiyaaku. Saraatu wi'i: “Allah jalni yam ngam seyo. Koo moy nananɗo ɗum, jalan ngam daliila am.” O wi'i boo: “Moy yeccanno Ibrahiima: Saraatu musinanno ɓiɓɓe? Ammaa mi danyani mo ɓiɗɗo gorko nder ndottaaku maako.” Ɓiŋngel mawni. Nyannde ngel enta, Ibrahiima waɗi nyaamduuji ɗuuɗɗi. Nyannde wonnde, Saraatu yi'i Isma'iilu mo Hajara Misraajo danyani Ibrahiima, ɗon fija. O wi'i Ibrahiima: “Riiw korɗo oo bee ɓiyum! Ngam ɓii korɗo oo rondataa bee ɓiyam Isiyaaku.” Haala ka'a fottanaay Ibrahiima sam, ngam Isma'iilu boo ɗum ɓiyiiko. Ammaa Allah wi'i Ibrahiima: “Taa laar ɗum bana kalluɗum dow derkeejo e korɗo ma. Waɗ ko Saraatu wi'i ma fuu, ngam bee Isiyaaku keɓrata danygol ma. Ammaa ɓii korɗo boo, mi laatinan mo ummaatoore, ngam o danygol ma.” Jaŋngo maajum Ibrahiima dawi cub, hoo'i nyaamdu e kanyakanyaawu ndiyam, hokki ɗum Hajara. O jo'inani ɓiŋngel dow balawal. O jaɓɓiti mo. Hajara dilli, ɗon yiilo nder ladde Biirsaba. Nde ndiyam nder kanyakanyaawu timmi, o acci ɓiŋngel les wumre. Nden o dilli baakin fiɗaande kurol, o jooɗi, o tiiti ngel. Ngam o wi'i: “Taa mi laara maayde ɓiŋngel.” O jooɗi, o tiiti ngel, o fuɗɗi woyugo. Allah nani sawtu derkeejo. Malaa'ikaajo Allah ewni Hajara diga asama, wi'i mo: “Ko waɗ ma, Hajara? Taa hul, ngam Allah nani bojji derkeejo haa o woni. Umma, hoo'u mo, joga mo haa juŋngo booɗɗum, ngam mi laatinan mo ummaatoore mawnde.” Allah maɓɓiti gite Hajara, o yi'i seeɓoore ndiyam. O yehi, o hebbini kanyakanyaawu, o yarni derkeejo. Allah wondi bee derkeejo, o mawni, o jooɗi nder ladde. O laati gawjo. O jooɗi nder ladde Paran. Daada maako te'ani mo debbo iwɗo lesdi Misra. Saa'i maajum Abimelek wardi bee Pikol, hooreejo honooɓe muuɗum haa Ibrahiima, wi'i mo: “Allah ɗon wondi bee ma nder ko mbaɗata fuu. Jonta ɗo, hunoranam bee Allah, a zammbataako yam, koo ɓiyam, koo taaniraawo am. Bana mi waɗirani ma mbooɗeeŋga, non an boo waɗanam, min e lesdi ndi ngonɗa nder maari jonta.” Ibrahiima wi'i: “Mi hunake.” Nden Ibrahiima feli Abimelek ngam haala ɓulndu ndu maccuɓe Abimelek njaɓti. Abimelek wi'i: “Mi anndaa mo waɗi ɗum. An boo a yeccaay yam, mi meeɗaay nanugo ɗum, sey hannde.” Nden Ibrahiima hoo'i dammooji e na'i, hokki ɗi Abimelek. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe kaɓɓotiri alkawal. Ibrahiima hoo'i borti joweeɗiɗi haa dammooji, darni ɗi sera. Abimelek wi'i Ibrahiima: “Ɗume borti joweeɗiɗi ɗi'i, ɗi ndarnuɗa sera ngaɗata?” O jaabi: “Borti joweeɗiɗi ɗi'i, jaɓ ɗi diga juŋngo am ngam seedaago no min wasi ɓulndu ndu'u.” Ngam maajum nokkuure nde'e ewna Biirsaba, ngam ɓe ɗiɗo fuu ɓe kunino ton. Bana non ɓe kaɓɓiri alkawal haa Biirsaba. Abimelek ummi bee Pikol, hooreejo honooɓe muuɗum, lorti haa lesdi Filisti'en. Ibrahiima jubi lekki aslahi haa Biirsaba. Haa ton o ewni innde Jawmiraawo, Allah duumiiɗo nder do'a. Ibrahiima faɓɓi nyalɗe ɗuuɗɗe nder lesdi Filisti'en. Ɓaawo kuuje ɗe'e, Allah foondi Ibrahiima, wi'i mo: “Ibrahiima!” O jaabi: “Na'am.” Allah wi'i: “Hoo'u ɓiya bajjo, Isiyaaku mo ngiɗɗa, yah nder lesdi Moriya. Lii'a mo ton bana nguleteeŋga dow hooseere nde mi tammi tinndinango ma.” Ibrahiima dawi cub, daɗɗi wamnde mum, hoo'i suka'en mum ɗiɗo e ɓiyum Isiyaaku. O seeki leɗɗe ngam nguleteeŋga, nden o ummi, o dilli haa nokkuure nde Allah wi'no mo. Nyannde tataɓre Ibrahiima tijji, eewi nokkuure maajum diga daayiiɗum. O wi'i suka'en maako: “Njooɗe haa ɗo bee wamnde. Ammaa min bee derkeejo min njahan haa too, min cujida, nden min loroto haa mooɗon.” Ibrahiima hoo'i leɗɗe ngam nguleteeŋga, wallini ɗe dow ɓiyum Isiyaaku. O hoo'i yiite bee laɓi. Ɓe ndillidi, ɓe ɗiɗo fuu. Nden Isiyaaku wi'i Ibrahiima, baaba muuɗum: “Baaba!” Ibrahiima jaabi: “Ndaa yam, ɓiŋngel am.” Isiyaaku ƴami: “Ndaa yiite bee leɗɗe, ammaa toy jawgel guleteeŋgel?” Ibrahiima jaabi: “Ɓiŋngel am, Allah hiɓɓan ɗum, heɓanan hoore mum jawgel guleteeŋgel.” Ɓe tokki yahdugo, ɓe ɗiɗo fuu. Nde ɓe njotti nokkuure nde Allah wi'no Ibrahiima, o mahi hirsirde, o yowndindiri leɗɗe. O haɓɓi ɓiyiiko Isiyaaku, o wallini mo dow hirsirde, haa dow leɗɗe. Nden o forti juŋngo maako, o hoo'i laɓi ngam o hirsa ɓiyiiko. Ammaa malaa'ikaajo Jawmiraawo ewni mo diga asama: “Ibrahiima! Ibrahiima!” O jaabi: “Na'am.” Malaa'ikaajo wi'i: “Taa meem derkeejo, taa waɗ mo koo ɗume! Ngam jonta mi annditi a kulɗo Allah, ngam a haɗaay yam ɓiɗɗo maaɗa bajjo.” Ibrahiima ɓaŋgti gite, yi'i njawdiri mbaalu ɓaawo maako. Luwe maari ɗon njomi nder wumre sukkunde. O yehi, o hoo'i ndi, o lii'ani ndi Allah nguleteendi haa mbattudi ɓiyiiko. Ibrahiima inndi nokkuure man Jawmiraawo hiɓɓan ɗum. Haa hannde ɗum ɗon wi'e: “Dow hooseere Jawmiraawo, ɗum hiɓɓoto”. Malaa'ikaajo Jawmiraawo ewni Ibrahiima nde ɗiɗawre diga asama, wi'i: “Mi ɗon hunoro hoore am – non Jawmiraawo wi'i – ngam a waɗi ɗu'um, a haɗaay yam ɓiɗɗo ma bajjo, fakat mi barkiɗinte, mi ɗuɗɗinan danygol maaɗa masin, bana koode asama, bana njaareendi maayo. Danygol ma jaɓtan berniiji konne'en muuɗum'en. Daliila danygol ma mi barkiɗinan ummaatooje duniyaaru fuu, ngam a ɗowtani koŋngol am.” Ibrahiima lori haa suka'en muuɗum, ɓe fuu ɓe lortidi Biirsaba. Ibrahiima jooɗi ton. Ɓaawo kuuje ɗe'e, ɓe anndini Ibrahiima: “Ndaa, Milka boo danyani deerɗa Nahor ɓiɓɓe worɓe: Uus, afo maako e Bus, deerɗum e Kemuwel, baaba Aram e Keset e Haso e Pildas e Yidilaf e Betu'iila.” Betu'iila danyi Rebekka. Njoweetato ɓe'e, ngoni ɓiɓɓe ɓe Milka danyani Nahor, deerɗiraawo Ibrahiima. Culaaɗo maako Rewma danyi Tebak e Gaham e Tahas e Ma'aka. Saraatu yeeɗi duuɓi teemerre bee noogas e joweeɗiɗi (127). O maayi haa Kiriyat-Arba, waato Heburuun, nder lesdi Kanaana. Ibrahiima wari mayiti Saraatu, debbo muuɗum. Nden o ummi, o acci maayɗo maako. O wolwani ɓiɓɓe Heti, o wi'i: “Mi jananno, mi koɗo haa mooɗon. Ndokkeeɗam mi mara pellel yenaande haa mooɗon, haa mi uwa maayɗo am”. Ɓiɓɓe Heti njaabi Ibrahiima: “Naywa, nan min! Allah waɗi ma a tedduɗo caka amin, uw maayɗo ma nder yenaande ɓurnde genaale amin fuu wooɗugo. Walaa goɗɗo nder amin haɗata ma yenaande mum, ngam uwa maayɗo ma.” Nden Ibrahiima ummi, sujidi yeeso danygol Heti, yimɓe lesdi maajum, o wi'i ɓe: “To on njaɓani yam mi uwa maayɗo am haa ɗo, nananeeɗam e ƴamaneeɗam Efruuna ɓii Cohar, o hokkammi lowol Makpela, maral maako, haa timmitorde ngesa maako. O soorrammi ngol bee saman keewɗo, mi mara pellel yenaande caka mooɗon.” Efruuna, Hetiijo, ɗonno jooɗi caka ɓiɓɓe Heti, o jaabi Ibrahiima yeeso Heti'en e wonɓe haa dammugal berniwol muuɗum fuu: “Naa non, naywa! Nanam, mi hokki ma ngesa man meere, bee lowol nder maaka fuu. Yeeso yimɓe ummaatoore am mi hokki ma ngol, ngam a uwa maayɗo ma.” Ibrahiima sujidi yeeso yimɓe lesdi maajum. O wolwani Efruuna yeeso maɓɓe fuu, o wi'i: “Useni nanam! Mi yoɓete saman ngesa, jaɓ ɗum, nden mi uwa maayɗo am ton.” Efruuna jaabi Ibrahiima: “Naywa, nanam! Lesdi ndi saman mum ceede cardi teemeɗɗe nayi, ɗum ɗume hakkunde ma e am? Uw maayɗo maaɗa!” Ibrahiima narri bee Efruuna. O foondani mo saman mo o wolwi ɗum yeeso ɓiɓɓe Heti: Ceede cardi teemeɗɗe nayi, pottananɗe filooɓe. Bana non ngesa Efruuna haa Makpela, gal fuunaaŋge Mamre e lowol nder maaka e leɗɗe gonɗe haa ngesa haa keeri maaka fuu, ɗum laati maral Ibrahiima yeeso Heti'en fuu tawaaɓe haa dammugal berniwol maako. Ɓaawo maajum Ibrahiima uwi debbo mum Saraatu nder lowol haa ngesa Makpela, tiitotiri bee Mamre, waato: Heburuun, nder lesdi Kanaana. Bana nii ngesa e lowol nder maaka laatanaaki Heti'en fahin, ɗum warti maral Ibrahiima, ngam pellel yenaande uwugo maayɓe mum. Ibrahiima naywi masin, duuɓi maako ɗuuɗi, Jawmiraawo barkiɗinno mo nder koo ɗume fuu. Ibrahiima wi'i suka mum, ɓurduɗo duuɓi nder saare, mo o halfini mardi maako fuu: “Wallin juŋngo ma caka dawɗe am. Hunanam bee Jawmiraawo, Allah mo asama e lesdi, a te'antaa ɓiɗɗo am debbo caka ɓiɓɓe Kanaani'en ɓe njooɗiimi caka muuɗum'en. Ammaa a yahan haa lesdi am, haa banndiraaɓe am, ngam a te'ana ɓiyam Isiyaaku debbo.” Suka go jaabi mo: “Teema debbo jaɓataa tokkaago yam haa lesdi ndi'i. To non kam, mi yahra ɓiɗɗo ma haa lesdi ndi ngurtiiɗaa na?” Ibrahiima wi'i mo: “Reenta yahrugo ɓiyam haa ton! Allah Jawmiraawo mo asama, gurtinɗo yam saare baaba am e lesdi yimɓe am, o hunani yam no o hokkan danygol am lesdi ndi'i. O nelan malaa'ikaajo maako yeeso ma, haa ton a te'anta ɓiɗɗo am debbo. To debbo jaɓaay tokkaago ma, a dimɗinaaɗo diga hunayeere nde'e. Ammaa a yahrataa ɓiɗɗo am haa ton!” Suka go wallini juŋngo muuɗum caka dawɗe jaagorɗo mum Ibrahiima, o hunani mo dow haala ka'a. Nden o hoo'i geelooɗi sappo caka geelooɗi jaagorɗo maako, o dilli. O hoo'i boo marɗum saman ko jaagorɗo mum mari haa juŋngo. O yehi Mesopotamiya, haa wuro Nahor. O hofnini geelooɗi yaasi wuro, kommbi ɓulndu. Ɗum kiikiiɗe, saa'i rewɓe ngurtoto nyeɗugo ndiyam. O tori: “Yaa Jawmiraawo, Allah jaagorɗo am Ibrahiima, mi fotta bee ko ɗaɓɓanmi hannde e woonanan jaagorɗo am Ibrahiima boo. Ndaa, mi ɗon dari haa kommbi ɓulndu. Ɓiɓɓe rewɓe yimɓe wuro ngo'o ngurtoto ngam nyeɗugo ndiyam. To mi wi'i paanyo debbo: Wur mbulku ma haa mi yara, kaŋko boo to o wi'i: Yar, mi yarnan geelooɗi ma boo – laato mo cuɓanɗa suka ma Isiyaaku. Bana non anndiranmi a woonani jaagorɗo am.” Diga o timminaay wolwugo tawon, Rebekka, ɓii Betu'iila, daada Betu'iila woni Milka debbo Nahor, deerɗiraawo Ibrahiima. O wurti bee mbulku dow balawal maako. Ɓiɗɗo debbo oo ŋarniiɗo masin, o paanyo mo gorko meeɗaay anndugo. O jippi haa waawru, o hebbini mbulku maako, o wa'iti. Suka Ibrahiima go doggi, fotti bee maako, wi'i mo: “Useni! Hokkam ndiyam seɗɗa diga mbulku ma haa mi yara.” O jaabi: “Yar, naywa!” O yaawɗi jippingo mbulku dow juŋngo maako, ngam o yara. Nde o safti yarugo, paanyo wi'i: “Mi safanan geelooɗi ma boo, ɗi njara, haa ɗi ɗomɗita.” O yaawɗi, o rufi ndiyam mbulku nder heeleewo, o doggi kadiboo, o yehi haa ɓulndu, o nyeɗi. O safani geelooɗi maako fuu. Gorko oo laari mo. O jeeɗi haa o annda to Jawmiraawo humtani mo jahaaŋgal maako malla humtanaay mo. Nde geelooɗi cafti yarugo, gorko go hoo'i halagaare nde kaŋŋeeri, o waɗi boo jawe kaŋŋeeri tedduɗe ɗiɗi haa juuɗe maako. O ƴami mo: “Useni wi'am, a ɓii moye? Woodi pellel nder saare baaba ma haa min mbeera na?” O jaabi mo: “Mi ɓii Betu'iila ɓii Nahor mo debbo mum Milka danyani ɗum.” O wi'i fahin: “Huɗo e nyaamdu ɗon ɗuuɗɗum haa amin, pellel weernugo boo ɗon.” Gorko oo turi, sujidani Jawmiraawo. O wi'i: “Mi yetti Jawmiraawo, Allah jaagorɗo am Ibrahiima, mo ittanaay jaagorɗo am mbooɗeeŋga mum e gooŋgaaku mum! O ɗowi yam boo dow laawol cir haa saare banndiraaɓe jaagorɗo am!” Paanyo debbo go doggi, anndini kuuje ɗe'e fuu yimɓe wonduɓe bee daada mum ko saali. Rebekka woodi deerɗiraawo gorko, bi'eteeɗo Laban. Laban wurti, doggi haa gorko kommbi ɓulndu go. O yi'i halagaare haa kine e jawe haa juuɗe deerɗiiko debbo, o nani boo bolle deerɗiiko Rebekka, bi'ɗo: “Bana non gorko oo wolwani yam”, o yehi haa gorko go. Gorko oo ɗonno dari kommbi geelooɗi, gal ɓulndu. Laban wi'i: “War, an barkiɗinaaɗo Jawmiraawo! Ngam ɗume ndarotoɗa yaasi? Mi wo'ini suudu, woodi pellel ngam geelooɗi boo.” Gorko go nasti saare, Laban rifti geelooɗi, o hokki ɗi huɗo e nyaamdu. O waddi ndiyam lootirɗam kosɗe ngam gorko go e worɓe wonduɓe bee maako fuu. O jo'ini nyaamdu yeeso maɓɓe, ammaa kaŋko o wi'i: “Mi nyaamataa, sey to mi yecci habaru am.” Laban wi'i: “Wolwu!” O wi'i: “Mi kuuwanoowo Ibrahiima. Jawmiraawo barkiɗini jaagorɗo am, haa o riski masin. O hokki mo dammooji e na'i e cardi e kaŋŋeeri e maccuɓe e horɓe e geelooɗi e bamɗe. Saraatu, debbo jaagorɗo am, nder nayeewu muuɗum, o danyani jaagorɗo am ɓiɗɗo gorko. Jaagorɗo am boo hokki ɓiyiiko mardi mum fuu. O hunni yam, o wi'i: Taa te'an ɓiɗɗo am debbo caka ɓiɓɓe Kanaani'en ɓe njooɗiimi nder lesdi muuɗum'en. Ammaa yah haa saare baaba am e lenyol am, ngam te'ana ɓiɗɗo am debbo. Mi wi'i jaagorɗo am: Teema debbo oo jaɓataa tokkaago yam. O jaabi yam: Jawmiraawo mo mi ɗowtani ɗum foroy, nelan malaa'ikaajo mum bee maaɗa. O humtante jahaaŋgal ma, ngam a te'ana ɓiɗɗo am debbo mo lenyol am diga saare baaba am. To a yottake lenyol am, a rimɗi e hunayeere nde'e. Koo to ɓe ndokkaay ma paanyo debbo boo, a rimɗi e hunayeere nde'e. Hannde kadi mi wari haa ɓulndu ndu'u, mi wi'i: Yaa Jawmiraawo, Allah jaagorɗo am Ibrahiima, humtanam jahaaŋgal am ngal mbaɗanmi hannde. Ndaa, mi ɗon dari haa kommbi ɓulndu. Paanyo debbo gurtotooɗo nyeɗugo, mo mi wi'ata ɗum: Useni hokkam ndiyam seɗɗa diga mbulku ma haa mi yara, kaŋko boo to o wi'i yam: Yar, mi safanan geelooɗi ma boo, – laato debbo mo cuɓanɗa ɓii jaagorɗo am. Diga mi timminaay wolwugo nder ɓernde am tawon, ndaa Rebekka wurti bee mbulku dow balawal muuɗum. O jippi haa waawru, o nyeɗi. Mi wi'i mo: Hokkam mi yara! Law o jippini mbulku diga balawal maako, o wi'i: Yar, mi yarnan geelooɗi ma boo. Mi yari, nden o yarni geelooɗi am. Mi ƴami mo: A ɓii moye? O jaabi: Mi ɓii Betu'iila ɓii Nahor bee debbo mum Milka. Nden mi waɗi halagaare haa kine maako e jawe haa juuɗe maako. Mi turi, mi sujidani Jawmiraawo. Mi yetti Jawmiraawo, Allah jaagorɗo am Ibrahiima, mo ɗowi yam dow laawol pottuŋgol, haa mi hoo'ana jaagorɗo am ɓii deerɗiiko. Jonta kam, to on ngiɗi waŋgingo mbooɗeeŋga e gooŋgaaku haa jaagorɗo am, anndineeɗam! To naa non, mi waylititto gal nyaamo malla nano.” Laban e Betu'iila njaabi: “Min mbaawataa wi'ugo ma ooho malla aa'a, ngam haala ka'a iwi haa Jawmiraawo. Ndaa, Rebekka yeeso ma, hoo'u mo, yah jam, o laato debbo ɓii jaagorɗo ma bana Jawmiraawo wi'i.” Nde suka Ibrahiima nani bolle maɓɓe, o sujidani Jawmiraawo. Nden o wurtini kuuje: Cardi e kaŋŋeeri e limce, o hokki ɗe Rebekka. O hokki deerɗiiko e daada maako boo kuuje marɗe saman. Ɓaawo maajum ɓe nyaami, ɓe njari, kaŋko e worɓe wonduɓe bee maako, nden ɓe mbaali. Fajiri, nde weeti, o wi'i: “Acceeɗam mi lorto haa jaagorɗo am.” Deerɗiraawo Rebekka e daada mum mbi'i: “Accu paanyo debbo jooɗo haa amin nyalɗe seɗɗa, koo sappo, nden o dilluma.” Ammaa o wi'i ɓe: “Taa neeɓnaneeɗam! Ngam Jawmiraawo humtani yam jahaaŋgal am. Acceeɗam, mi hoota haa jaagorɗo am.” Ɓe mbi'i: “Ewnen ma paanyo debbo, ƴamen mo.” Ɓe ewni Rebekka, ɓe ƴami mo: “A yiɗi dillididgo bee gorko oo na?” O jaabi: “Ooho.” Ɓe acci Rebekka e musininnooɗo ɗum dillida bee suka Ibrahiima go e worɓe muuɗum. Ɓe mbarkiɗini Rebekka bee wi'go: “An, deerɗiraawo amin, laata daada yimɓe ujineeje ɗuuɗɗe! Danygol ma mara berniiji konne'en muuɗum!” Nden Rebekka e horɓe muuɗum ummi, ɓe mba'i geelooɗi, ɓe tokki gorko oo. O hoo'i Rebekka, o dilli. Isiyaaku wartino diga ɓulndu wi'eteendu Beer-Lahay-Roy, ngam o jooɗi haa Lesdi Fombina. O wurti asiriire woɗnde waancoyaago nder gese. O ɓaŋgti gite, o yi'i geelooɗi ɗon ngara. Rebekka boo ɓaŋgti gite muuɗum, yi'i Isiyaaku. O jippi ngeelooba, o ƴami suka go: “Moy nder ngesa haa to garanɗo fottugo bee meeɗen oo?” O jaabi: “Ɗum jawmam.” Rebekka hoo'i suddaare, suddi hoore mum. Suka anndini Isiyaaku kuuje ɗe o waɗno fuu. Isiyaaku yahri Rebekka nder suudu daada muuɗum Saraatu. O hoo'i Rebekka, laati debbo maako, o yiɗi mo. Bana nii Isiyaaku de'itiri dow maayde daada muuɗum. Ibrahiima te'i debbo feere, innde maako Ketura. O danyani mo Zimran e Yoksan e Medaan e Mediyan e Yisbak e Suhak. Yoksan danyi Seba e Dedan. Ɓiɓɓe Dedan ngoni: Assuuri'en e Letusi'en e Lewmi'en. Ɓiɓɓe Mediyan ngoni: Efa e Efer e Hanok e Abida e Elda'a. Ɓe fuu ɓe yimɓe danygol Ketura. Ibrahiima hokki Isiyaaku mardi muuɗum fuu. Ɓiɓɓe sulaaɓe maako boo, o hokki ɓe dokke. Hiddeko o maaya o neli ɓe haa fuunaaŋge, daayiiɗum bee ɓiyiiko Isiyaaku. Ibrahiima waɗi duuɓi teemerre e cappanɗe joweeɗiɗi e jowi (175). Ɓaawo ndottaaku mbooɗŋgu keewŋgu e caftuki balɗe, o maayi, o hawtoyi bee kaakiraaɓe maako. Ɓiɓɓe maako: Isiyaaku e Isma'iilu uwi mo nder lowol Makpela haa ngesa Efruuna ɓii Cohar Hetiijo, haa fuunaaŋge Mamre. Ibrahiima soodno ngesa ka'a haa Heti'en. Ton Ibrahiima e debbo muuɗum Saraatu uwa. Ɓaawo maayde Ibrahiima, Allah barkiɗini Isiyaaku, ɓiyiiko. Isiyaaku jooɗi haa kommbi ɓulndu Lahay-Roy. Ndaa habaru danygol Isma'iilu ɓii Ibrahiima, mo Hajara Misraajo, korɗo Saraatu, danyani ɗum. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Isma'iilu bee tokkindirki: Nebayot woni afo Isma'iilu, nden Keedar e Adbeel e Mipsaam e Misma e Duuma e Massa e Hadat e Teema e Yetuuru e Naafis e Keduma. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Isma'iilu sappo e ɗiɗo, ɓe inndi gure maɓɓe e caŋngeeje maɓɓe bee inɗe maɓɓe. Isma'iilu waɗi duuɓi teemerre e cappanɗe tati e joweeɗiɗi (137). Nden o maayi, o hawtoyi bee kaakiraaɓe maako. Danygol maako jooɗi hakkunde Hawila bee Sura, gal fuunaaŋge Misra, gal laawol yahugo Assuura. Ɓe njooɗi daayiiɗum bee banndiraaɓe maɓɓe fuu. Ndaa habaru danygol Isiyaaku ɓii Ibrahiima: Isiyaaku woodino duuɓi cappanɗe nayi yaake o te'i Rebekka, ɓii Betu'iila Aramiijo, mo lesdi Paddan-Aram, deerɗiraawo Laban. O tori Jawmiraawo ngam daliila debbo maako, ngam o dimaro. Jawmiraawo jaɓi tornde maako, debbo maako Rebekka reedi. Ɓikkoy ciwtukoy ɗonno lukkindira nder reedu maako. O wi'i: “To non ɗum laatake kam, ngam ɗume ɗum warani yam?” O yehi ƴamugo Jawmiraawo. Jawmiraawo wi'i mo: “Ummaatooje ɗiɗi ngoni nder reedu ma, jama'aaje ɗiɗi cenndoto diga wurtaago maaje nder reedu ma. Jama'aare woore ɓuran ndeya semmbe, mawniraawo huuwanan minyiraawo. ” Saa'i danyugo maako yotti, ɗum siwtuɓe ngoni nder reedu maako. Arano wurti, o boɗeejo, o fuu maako bana alkibbaare sannyaande bee gaasa. Ɓe inndi mo Isuwa. Ɓaawo man deerɗiiko wurti, juŋngo maako jogi teppere Isuwa. Ɓe inndi mo Yaakubu. Isiyaaku mari duuɓi cappanɗe joweego, saa'i ɓe ndanya. Ɓiɓɓe worɓe ɓe'e mawni. Isuwa laati gawjo baawɗo, goɗɗo ladde. Yaakubu laati de'uɗo, mo ɗonno tum haa saare. Isiyaaku yiɗi Isuwa, ngam kusel ladde welani hunnduko maako. Ammaa Rebekka yiɗi Yaakubu. Nyanndere go Yaakubu waɗi nyaamdu, Isuwa boo warti ladde, o comɗo. Isuwa wi'i Yaakubu: “Accu mi nyaama boɗeejum ɗu'um ngam mi comɗo.” Ngam maajum o ewna Edoom. Yaakubu jaabi: “Soorranam daraja afaaku ma hannde nden tawon.” Isuwa wi'i: “Ndaa, mi ɗon maaya, ɗume afaaku man nafatammi?” Yaakubu wi'i: “Hunanam tawon!” O hunani mo, o soorrani Yaakubu daraja afaaku maako. Nden Yaakubu hokki Isuwa tamseere bee irin nyebbe defaaɗe. O nyaami, o yari, nden o ummi, o dilli. Bana non Isuwa yawri daraja afaaku muuɗum. Weelo waɗi nder lesdi, naa ɗum weelo arannde waɗŋgo nder zamanu Ibrahiima. Isiyaaku yehi Gerar, haa Abimelek, laamiiɗo Filisti'en. Jawmiraawo waŋgani mo, wi'i: “Taa yah haa Misra, ammaa jooɗa nder lesdi ndi mi hollete. Faɓɓu nder maari, mi wondan bee ma, mi barkiɗinte. Ngam an danygol ma ndokkanmi lesɗe ɗe'e fuu. Mi tabitinan hunayeere nde kunaniimi baaba ma Ibrahiima. Mi ɗuɗɗinan danygol ma bana koode asama, mi hokkan danygol ma lesɗe ɗe'e fuu. Daliila danygol maaɗa, ummaatooje duniyaaru fuu keɓan barka. Ngam Ibrahiima nanani yam, ɗowtani umrooje am e farillaaji am e sarɗiiji am fuu.” Bana non Isiyaaku jooɗori haa Gerar. Nde worɓe wuro man ƴami mo haala debbo maako, o wi'i: “O deerɗiraawo am.” O huli wi'go: “O debbo am.” Ngam o huli taa worɓe lesdi man mbara mo daliila Rebekka, ngam o ŋarniiɗo. Nde Isiyaaku duuri ton seɗɗa, nyannde feere Abimelek, laamiiɗo Filisti'en yurni haa wurdere suudu. O yi'i no Isiyaaku fijiri bee debbo muuɗum Rebekka. Abimelek ewni Isiyaaku, wi'i: “O debbo ma sike! Koni mbi'ɗaa o deerɗiraawo ma?” Isiyaaku jaabi mo: “Mi wi'i ɗum ngam mi huli mbareego daliila maako.” Abimelek wi'i: “Kayya! Ɗume mbaɗɗaa min ɗo? Luttino seɗɗa gooto nder ummaatoore nde'e waaldanno bee debbo ma, nden a aybinanno min.” Abimelek umri yimɓe fuu, o wi'i: “Meemɗo gorko oo bee debbo maako, kiiteteeɗo kiita mbareego.” Hitaande maajum, Isiyaaku aawino nder lesdi maajum. O ƴaamni cowi teemerre ko o aawi, ngam Jawmiraawo barkiɗini mo. O riski masin. Risku maako yehi yeeso yeeso haa o laati mawɗo masin. O mari tokke dammooji e tokke na'i e suka'en ɗuuɗɓe. Ngam maajum Filisti'en kaaji mo. Ɓulli ɗi huuwooɓe baaba maako Ibrahiima ngasno naane fuu, Filisti'en uwi ɗi, kebbini ɗi lesdi. Abimelek wi'i Isiyaaku: “Dillu diga ɗo, ngam a ɓurdi min baawɗe.” Isiyaaku dilli, waɗi saŋngeere muuɗum nder waadiwol Gerar. O jooɗi ton. Isiyaaku ufti ɓulli ndiyam ɗi ɓe ngasno nder zamanu baaba muuɗum Ibrahiima, ɗi Filisti'en uwno ɓaawo maayde Ibrahiima. O ewni ɗi bee inɗe ɗe baaba maako inndinno ɗi. Suka'en Isiyaaku ngasi ɓulndu nder gaaruwol, ɓe tawi seeɓoore. Waynaaɓe Gerar njokkiri bee ɓe Isiyaaku, ɓe mbi'i: “Ndiyam ɗa'am, minin mari ɗam.” Isiyaaku inndi ɓulndu maajum Esek, ngam ɓe njokkirno bee maako. Nden suka'en maako ngasi ɓulndu woɗndu, ɓe njokkiri dow maaru boo. O inndi ndu Sitna. O ummi diga ton, o wasi ɓulndu woɗndu fahin, dow maaru kam ɓe njokkiraay. O inndi ndu Rehobot, ngam o wi'i: “Jonta Jawmiraawo waɗani en babal peeciiŋgal, ngam en ɓesdo nder lesdi.” O dilli diga ton haa Biirsaba. Jawmiraawo waŋgani mo jemmaare maajum, wi'i: “Min woni Allah mo baaba ma Ibrahiima. Taa hul, ngam mi ɗon wondi bee ma. Mi barkiɗinte, mi ɗuɗɗinan danygol ma ngam daliila Ibrahiima jaggiiɗo am.” Isiyaaku mahi hirsirde haa nokkuure man, o ewni innde Jawmiraawo nder do'a. O darni laymaaru maako ton, suka'en maako ngasi ɓulndu woɗndu. Abimelek wari diga Gerar, ngam laarugo mo. O wardi bee Ahusat, soobaajo maako e Pikol, hooreejo honooɓe maako. Isiyaaku ƴami ɓe: “Ngam ɗume ngarɗon laarugo yam? On nganyi yam, on ndiiwi yam diga mooɗon.” Ɓe njaabi: “Min ngi'i laaɓɗum tal Jawmiraawo ɗon wondi bee ma. Ngam maajum min mbi'i sey hunayeere waɗe hakkunde meeɗen, waato hakkunde amin bee maaɗa. Min kaɓɓa alkawal bee maaɗa: Hunana min a waɗataa min kalluɗum, bana minin boo min mbaɗanaay ma kalluɗum, min mbaɗani ma booɗɗum tan, min acci ma a dilli jam. Jonta a laati mo Jawmiraawo barkiɗini.” Isiyaaku waɗani ɓe nyaamduuji, ɓe nyaami, ɓe njari. Ɓe ndawi fajiri cub, ɓe kunotiri. Nden Isiyaaku jaɓɓiti ɓe, ɓe ceedi bee maako nder jam. Nyalaade man suka'en Isiyaaku ngari, anndini mo haala ɓulndu ndu ɓe ngasi, ɓe mbi'i mo: “Min njokki ndiyam.” O inndi ndu Saba, ngam maajum innde wuro ngo laati Biirsaba haa wargo hannde. Nde Isuwa waɗi duuɓi cappanɗe nayi (40), o te'i Yehuudit ɓii Beeri Hetiijo. O te'i boo Basmat ɓii Elon Hetiijo. Ɓe mettini Isiyaaku e Rebekka masin. Isiyaaku naywi, gite maako boo tampi, haa yotti o yi'ataa sam. O ewni Isuwa, afo maako, o wi'i mo: “Ɓiŋngel am.” Isuwa jaabi: “Na'am.” Isiyaaku wi'i: “Ndaa, mi naywi, mi anndaa nyalaade nde maayanmi. Kadi, hoo'u balmi ma, ɓaaru ma e lagaawal ma, yah ladde, loohanam kusel ladde. Waɗanam nyaamdu welndu, bana no ngiɗmi. Waddanam ndu, mi nyaama, ngam haa mi barkiɗine hiddeko mi maaya.” Rebekka ɗonno nana saa'i Isiyaaku wolwani ɓiyum Isuwa. Isuwa dilli ladde ngam loohaago kusel ladde, ngam waddugo ngel haa saare, Rebekka wolwani ɓiyum Yaakubu: “Ndaa, mi nani baaba ma wolwani deerɗa Isuwa ni'i: Waddanam kusel ladde, waɗanam nyaamdu welndu, mi nyaama. Mi barkiɗinte yeeso Jawmiraawo hiddeko mi maaya. Jonta kam, ɓiŋngel am, nananam e waɗ ko umranmaami: Yah haa tokkere, waddanam njawkoy mbooɗkoy ɗiɗoy. Mi defanan koy baaba ma nyaamdu welndu, bana o yiɗi ɗum. A yahrana ndu baaba ma, o nyaama, ngam haa o barkiɗine hiddeko o maaya.” Yaakubu jaabi Rebekka, daada mum: “Ndaa, deerɗam Isuwa o goɗɗo ɗuuɗa-gaasaajo, ammaa min mi walaa gaasa haa ɓanndu. Teema baaba am meematam, mi laatanto mo bana jancoowo, nden mi waddanan hoore am naaloore, naa barka.” Ammaa daada maako wi'i mo: “Naaloore man wara dow hoore am, ɓiŋngel am. Nananam tan, yah waddanam!” Yaakubu dilli, ɗaɓɓitoyi njawkoy, waddani koy daada muuɗum. Daada maako defi nyaamdu welndu, bana no baaba maako yiɗi. Nden o hoo'i limce Isuwa, afo maako, ɗuuɗa-samanje gonɗe nder suudu maako, o ɓorni ɗe Yaakubu, ɓiyiiko minyiraajo. O ɓornani mo lare njawkoy go haa juuɗe e ɗigguɗum daande maako. Nden o hokki ɓiyiiko Yaakubu nyaamdu welndu ndu o defi e tamseere nde o tamsi. Yaakubu nasti haa baaba muuɗum, wi'i: “Baaba am!” O jaabi: “Na'am. An moy, ɓiŋngel am?” Yaakubu wi'i baaba muuɗum: “Ɗum min Isuwa, afo maaɗa. Mi waɗi bana a wi'i yam. Umma, jooɗa, nyaam kusel ladde ngel ngaddumi, ngam haa a barkiɗinammi.” Isiyaaku ƴami: “Noy tawruɗaa kusel ladde man law, ɓiŋngel am?” O jaabi: “Ngam Jawmiraawo, Allah maaɗa fottini yam bee maajum.” Isiyaaku wi'i Yaakubu: “Ɓadita, ɓiŋngel am, ngam mi meeme, mi anndita fakat a ɓiyam Isuwa na malla naa non.” Yaakubu ɓaditi baaba muuɗum Isiyaaku. Baaba go meemi mo, wi'i: “Sawtu kam, ɗum sawtu Yaakubu, ammaa juuɗe boo, ɗe Isuwa.” O annditaay mo, ngam juuɗe maako keewi gaasa bana ɗe deerɗiiko Isuwa. O barkiɗini mo. O ƴamti mo fahin: “A ɓiyam Isuwa fakat na?” Yaakubu jaabi: “Ɗum min!” Isiyaaku wi'i: “Ɓadinanam kusel ladde ngel ɓiyam loohoyi haa mi nyaama, ngam haa mi barkiɗine.” Yaakubu ɓaditinani mo ɗum, o nyaami. O waddani mo inaboojam boo, o yari. Nden Isiyaaku, baaba maako wi'i mo: “Ɓaditam, hebbam, ɓiŋngel am.” O ɓaditi, o hebbi mo. Isiyaaku nani uureeŋga limce maako, o barkiɗini mo, o wi'i: “Uureeŋga ɓiyam ɗon bana uureeŋga ngesa ka Jawmiraawo barkiɗini. Allah hokke saawawre asama, o rimna gese ma, alkamaari e inaboojam ma ɗuuɗa masin. Ummaatooje kuuwane, jama'aaje boo cujida yeeso ma. Laata jaagorɗo deerɗiraaɓe ma, ɓiɓɓe daada ma cujida yeeso ma. Naaloore laatano naalanɗo ma, barka boo laatano barkiɗinanɗo ma.” Nde Isiyaaku timmini barkiɗingo Yaakubu, neeɓaay boo Yaakubu wurti suudu baaba mum Isiyaaku, ndaa deerɗiiko Isuwa wartoyi loohaago. Kaŋko boo o defi nyaamdu welndu, o waddani ndu baaba maako. O wi'i mo: “Baaba am, umma, nyaam kusel ladde ngel ɓiya waddani ma, ngam haa a barkiɗinammi.” Baaba maako Isiyaaku ƴami mo: “Moy an?” O jaabi: “Min Isuwa, ɓiɗɗo ma afo.” Kultoreeŋgol maŋngol naŋngi Isiyaaku. O wi'i: “Kadi moy loohooyi kusel ladde, waddanimmi ɗum? Mi nyaami ɗum fuu hiddeko a wara. Mi barkiɗini mo e barka ka'a laatanto mo haa foroy.” Nde Isuwa nani bolle baaba muuɗum, nder mettamɓeram, o hooli bee sawtu masin, o wi'i baaba maako: “Useni baaba am, barkiɗinam min boo!” Isiyaaku jaabi: “Deerɗa wari bee rikici, o jaɓi barka ma.” Isuwa wi'i: “Naa ɗum yahdi bee no ɓe inndiri mo Yaakubu na? Ngam nde ɗiɗi o waɗi yam rikici. O hooci daraja afaaku am, ndaa, jonta boo o jaɓi barka am. A luttanaay yam barka na? ” Isiyaaku jaabi Isuwa: “Ndaa, mi waɗi mo jaagorɗo ma, mi hokki mo deerɗiraaɓe fuu bana huuwanooɓe mo, mi semmbiɗini mo bee alkamaari e inaboojam. Kadi ɗume mi waɗante, ɓiŋngel am?” Isuwa wi'i baaba muuɗum: “Baaba am, barka ngoota tan marɗa na? Barkiɗinam min boo, baaba am!” Isuwa fuɗɗi woyugo bee sawtu. Baaba maako Isiyaaku jaabi mo: “Ndaa, joonde ma daayoto bee lesdi ndimoori e saawawre asama. A wuuran bee kaafahi maaɗa, a huuwanan deerɗa. Ammaa to a tuurtake, a yewan kaɓɓirgal maako dow daande ma. ” Isuwa wanyi Yaakubu ngam daliila barka ka baaba maako barkiɗini mo. O numi: “Nyalɗe woyugo baaba am ɗon ɓadito. Saa'i man mi mbaran deerɗiraawo am Yaakubu.” Nde Rebekka anndinaama nufaye afo mum Isuwa, o neli ewnoyaago Yaakubu, ɓiyiiko minyiraawo, o wi'i mo: “Ndaa, deerɗiraawo ma Isuwa ɗon ɗaɓɓa waataago bee mbarugo ma. Jonta, ɓiŋngel am, nananam, umma, doggu haa deerɗiraawo am Laban, haa Haran. Faɓɓu haa maako, sey to tikkere deerɗiraawo ma feewti, sey to o yejjiti ko mbaɗanɗa mo. Nden mi nelan ngam ɗaɓɓitoygo ma diga ton. Ngam ɗume cooyiranmi ɓiɓɓe am ɗiɗo fuu nyalaade woore?” Rebekka wi'i Isiyaaku: “Mi safti ngeendam ngam daliila ɓiɓɓe rewɓe Heti'en ɓe'e. To Yaakubu boo te'i gooto caka ɓiɓɓe lesdi ndi'i kam, ɗume yeeɗugo nafatammi fahin?” Isiyaaku ewni Yaakubu, barkiɗini mo. O umri mo: “Taa te'u debbo haa ɓiɓɓe rewɓe Kanaana. Umma, yah haa Paddan-Aram, haa saare Betu'iila, maama ma, a te'a debbo ton haa ɓiɓɓe rewɓe Laban, kaawu ma. Allah Baawɗo barkiɗine, o ɗuuɗɗine, ngam laatoɗa mooɓre le'i. O hokke barka Ibrahiima, an e danygol ma bee maaɗa, ngam a mara lesdi koɗamku ma ndi o hokki Ibrahiima.” Isiyaaku jaɓɓiti Yaakubu, kaŋko o yehi Paddan-Aram haa Laban ɓii Betu'iila Aramiijo, deerɗiraawo Rebekka, daada Yaakubu e Isuwa. Isuwa nani no Isiyaaku barkiɗiniri Yaakubu, jaɓɓiti mo o yaha Paddan-Aram, ngam o te'a debbo haa ton. Yaake o ɗonno barkiɗina mo, o umruɗo mo boo: “Taa te'u debbo haa ɓiɓɓe rewɓe Kanaana.” Yaakubu ɗowtani saaro'en muuɗum. Saa'i man o dilluɗo Paddan-Aram. Isuwa faami ɓiɓɓe rewɓe Kanaana pottanaay baaba muuɗum Isiyaaku, o yehi haa Isma'iilu, o te'i, dow rewɓe ɓe o mari, Mahalat deerɗiraawo Nebayot, ɓii Isma'iilu ɓii Ibrahiima. Yaakubu ummi Biirsaba, yehi Haran. O yotti nokkuure woɗnde, o waali ton ngam naaŋge muti. O hoo'i woore haa kaa'e nokkuure maajum, o wafli nde. Nden o waali ton. O hoyɗi: O yi'i ɓaargal darnaaŋgal dow lesdi, hoore maagal meemi asama. Malaa'ika'en Allah ɗonno mba'oro ngal e ɗonno njippiro ngal. Jawmiraawo ɗonno dari yeeso maako, wi'i: “Min woni Jawmiraawo, Allah maama maaɗa Ibrahiima e baaba ma Isiyaaku. Lesdi ndi mbaaliiɗa dow muuɗum, mi hokkete ndi, an e danygol ma. Danygol ma ɗuuɗan bana njaareendi. Ngol yaajan haa hiirnaaŋge e fuunaaŋge, haa woyla e fombina. Ummaatooje duniyaaru fuu laatoto barkiɗinaaɗe ngam daliila ma e danygol ma. Anndu, mi ɗon wondi bee ma. Mi aynete haa njahata fuu. Mi lornete nder lesdi ndi'i, ngam mi wudintaa ma, sey to mi hiɓɓini ko mbi'maami.” Yaakubu fini, wi'i: “Fakat, Jawmiraawo ɗon haa nokkuure nde'e, min boo mi anndaano ɗum.” O hultori, o wi'i: “Nokkuure nde'e hulniinde! Suudu Allah ɗon ɗo, haa ɗo dammugal asama woni.” Yaakubu dawi cub, hoo'i hayre nde o wafluno go, darni nde siftinorde. Nden o rufi nebbam dow hoore maare ngam senugo nde. O inndi nokkuure maajum Baytila, ammaa naane innde berniwol ngol Luus. Nden Yaakubu togi togayeere nde'e, wi'i: “To Allah ɗon wondi bee am, to o ayni yam dow laawol ngol njahanmi, to o hokki yam nyaamdu ngam nyaamugo e limce ngam ɓornaago, to mi loroyi jam haa saare baaba am, nden kam Jawmiraawo laatoto Allah am. Hayre siftinorde nde ndarnumi nde'e, laatanto ma suudu. Haa ko ndokkata mi fuu, mi ittante zakka.” Yaakubu tokkitini laawol muuɗum, yehi gal lesdi yimɓe fuunaaŋge. Nyanndere feere o yi'i ɓulndu nder ladde. Tokke dammooji tati ɗonno mbaali kommbi maaru, ngam ton waynaaɓe njarnata tokke. Hayre mawnde ɗonno maɓɓi ndu. To tokke fuu mooɓtake, ɓe talla hayre diga hunnduko ɓulndu, ɓe njarna dammooji, ɓaawoɗon ɓe lorna hayre go fahin dow hunnduko ɓulndu haa nokkuure maare. Yaakubu ƴami waynaaɓe: “Deerɗiraaɓe am, diga toy iwɗon?” Ɓe njaabi: “Min iwi diga Haran.” O ƴami ɓe: “On anndi Laban ɓii Nahor na?” Ɓe mbi'i: “Min anndi mo.” O ƴami ɓe: “O jamo na?” Ɓe njaabi: “O jamo. Ndaa, Rahiilu, ɓiyiiko debbo, ɗon wara bee baali.” O wi'i ɓe: “Ndaa, naaŋge ɓaŋgtake, wakkati mooɓtugo dabbaaji siwaa. Njarne ɗi, nden on lorna ɗi haa ngaynaaka”. Ɓe mbi'i: “Min mbaawataa waɗugo ɗum, sey to tokke fuu mooɓtake. Nden min talla hayre diga hunnduko ɓulndu, min njarna baali.” Yaake o ɗon wolida bee maɓɓe tawon, Rahiilu wari bee baali baaba muuɗum, ngam o gaynaako. Nde Yaakubu yi'i Rahiilu, ɓii Laban kaawu muuɗum bee dammooji, o ɓaditi, o talli hayre diga hunnduko ɓulndu, o yarni baali Laban, kaawu maako. Nden o hebbi Rahiilu, o fuɗɗi woyugo bee sawtu. O faamtini Rahiilu no o banndiri bee baaba maako, o ɓii Rebekka. Rahiilu doggi, anndini ɗum baaba muuɗum. Nde Laban nani habaru dow Yaakubu, ɓii deerɗiiko debbo, o doggi haa o fottoya bee maako. O harli mo, o hebbi mo, o yahri mo nder saare maako. Yaakubu boo anndini Laban habaru fuu. Laban wi'i mo: “Fakat a banndiraawo am ɓadiiɗo.” Yaakubu faɓɓi haa maako lewru. Laban wi'i Yaakubu: “A huuwantam meere ngam a banndiraawo am na? Wi' am ɗume laatoto ngeenaari ma?” Laban woodino ɓiɓɓe rewɓe ɗiɗo. Innde addaajo, Leya, innde minyiraawo boo, Rahiilu. Gite Leya pure, ammaa Rahiilu o ŋarniiɗo ɓanndu e daarɗe. Yaakubu yiɗi Rahiilu, o wi'i Laban: “Mi huuwante duuɓi joweeɗiɗi ngam Rahiilu, ɓiya minyiraajo.” Laban wi'i: “Ndikka mi hokke mo, ɓuran dow hokkugo mo goɗɗo feere. Jooɗa haa am.” Yaakubu huuwi duuɓi joweeɗiɗi ngam Rahiilu. Ɗi laati haa maako bana nyalɗe seɗɗa non, ngam o yiɗi mo masin. Nden Yaakubu wi'i Laban: “Hokkam debbo am, ngam nyalɗe am ɗe mi huuwante ciki, mi nastan haa maako.” Laban mooɓti worɓe wuro fuu, waɗani ɓe nyaamdu ɓaŋgal. Nde maŋngariba waɗi, o hoo'i ɓiyiiko Leya, o yahri mo haa Yaakubu, kaŋko o hawti bee maako. Laban hokki korɗo muuɗum Zilpa haa Leya, ɓiyiiko, o laato korɗo maako. Nde weeti, Yaakubu yi'i ɗum Leya. O wi'i Laban: “Koni mbaɗɗaami ɗum? Naa ngam Rahiilu mi huuwani ma na? Koni mbaɗɗaa yam rikici?” Laban jaabi: “Haa al'aada wuro amin, minyiraawo aartataa adda mum te'eego. Timmin asaweere ɓaŋgal bee maako, nden mi hokkete oya boo, dow kuugal ngal a tammi huuwango yam duuɓi joweeɗiɗi goɗɗi fahin.” Yaakubu jaɓi, timmini asaweere man bee Leya. Nden Laban hokki mo ɓiyum Rahiilu bana debbo fahin. Laban hokki korɗo muuɗum Bilha haa Rahiilu, ɓiyum, o laato korɗo maako. Yaakubu hawti bee Rahiilu boo, o ɓuri yiɗugo Rahiilu dow Leya. O huuwani Laban duuɓi joweeɗiɗi goɗɗi. Nde Jawmiraawo yi'i Leya ganyaaɗo, o waɗi mo o danyoowo. Ammaa Rahiilu jooɗi dimaro. Leya reedi, danyi ɓiɗɗo gorko. O inndi mo: Ruben, o wi'i: “Jawmiraawo laari toskaare am. Jonta kam gorko am yiɗatam.” Kadiboo o reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. O wi'i: “Jawmiraawo nani mi ganyaaɗo, ngam maajum o hokki yam oo boo.” O inndi mo Simeyon. Kadiboo o reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. O wi'i: “Jonta kam, gorko am ɗakkotiran bee am, ngam mi danyani mo ɓiɓɓe tato.” Ngam maajum o inndi mo Lewi. Kadiboo o reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. O wi'i: “Jonta mi maŋgtan Jawmiraawo.” Ngam maajum o inndi mo Yahuuda. Nden o acci danyugo. Nde Rahiilu yi'i o danyanaay Yaakubu ɓiɓɓe, o haaji deerɗiiko. O wi'i Yaakubu: “Hokkam ɓikkoy malla boo mi maaya.” Yaakubu ɓernani Rahiilu, o wi'i: “Kadi min mi Allah, kaɗɗo ma heɓugo ɓiŋngel na!” Rahiilu wi'i: “Ndaa korɗo am Bilha. Hawtu bee maako ngam o danya dow koppi am, daliila maako min boo mi heɓa ɓikkoy.” O hokki mo korɗo maako Bilha. Yaakubu hawti bee maako. Bilha reedi, danyani Yaakubu ɓiɗɗo gorko. Rahiilu wi'i: “Allah waɗani yam gooŋgaaku, o nani tornde am e hokki yam ɓiɗɗo.” Ngam maajum o inndi mo Dan. Bilha, korɗo Rahiilu, reedi kadiboo, danyani Yaakubu ɓiɗɗo ɗiɗaɓo. Rahiilu wi'i: “Haɓre wulnde jaw kaɓmi bee deerɗiraawo am, mi jaalake boo.” O inndi mo Neftali. Nde Leya yi'i o acci danyugo, o hoo'i korɗo maako Zilpa, o hokki mo Yaakubu. Zilpa, korɗo Leya, danyani Yaakubu ɓiɗɗo gorko. Leya wi'i: “Mi waɗi saa'a!” O inndi mo Gada. Zilpa, korɗo Leya, danyani Yaakubu ɓiɗɗo ɗiɗaɓo. Leya wi'i: “Mi heɓi barka! Ngam ɓiɓɓe rewɓe mbi'atam barkiɗinaaɗo.” O inndi mo Aser. Nyanndere feere yaake wa'ugo alkamaari, Ruben yehi haa gese. O tawi ɓiɓɓe leɗɗe jooɗooje haa ngesa, o waddani daada maako Leya. Rahiilu wi'i Leya: “Useni, hokkam jooɗooje seɗɗa diga ɗe ɓiɗɗo ma?” Leya jaabi: “A jaɓti yam gorko, ɗum he'aay ma na? A yiɗi hoo'ugo jooɗooje ɓiɗɗo am boo na?” Rahiilu wi'i: “Booɗɗum! Sey o waalda bee ma jemmaare nde'e ngam mbattudi jooɗooje ɓiɗɗo ma.” Kiikiiɗe, nde Yaakubu ɗon wartoya diga ngesa, Leya wurti, fottoyi bee maako, wi'i mo: “Sey a nasta haa am, ngam mi hoo'i ma mbattudi jooɗooje ɓiɗɗo am.” Yaakubu hawti bee maako jemmaare maajum. Allah nanani Leya tornde muuɗum, o reedi, o danyani Yaakubu ɓiɗɗo njowaɓo. O wi'i: “Allah hokki yam mbarjaari am, ngam mi hokki korɗo am haa gorko am.” O inndi mo Issakar. Leya reedi kadiboo, o danyani Yaakubu ɓiɗɗo njoweegoojo. O wi'i: “Allah hokki yam caahu mbooɗŋgu masin. Ngam jonta kam, gorko am teddintam, ngam mi danyani mo ɓiɓɓe njoweego.” O inndi mo Zabulon. Ɓaawo maajum o danyi ɓiɗɗo debbo, o inndi mo Dina. Nden Allah siftori Rahiilu. Allah nani tornde maako, waɗi mo o danyoowo. O reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. O wi'i: “Allah ittani yam mbustu am kadi.” O inndi mo Yusufu. O wi'i “Jawmiraawo ɓesdanammi ɓiɗɗo goɗɗo.” Ɓaawo Rahiilu danyi Yusufu, Yaakubu wi'i Laban: “Accam mi loro haa nokkuure am e lesdi am. Hokkam rewɓe am e ɓikkoy am ɓe kuuwanmaami ngam muuɗum'en, mi dilla. A anndi kuugal ngal mi huuwani ma.” Laban jaabi: “Accu mi heɓa mo'ere yeeso ma. Nde mi waɗi hatti, mi faami Jawmiraawo barkiɗini yam ngam daliila maaɗa. Wi'am ngeenaari ma, mi hokkete ndi.” Yaakubu wi'i: “A anndi bana noy mi huuwrani ma. A anndi boo no dabbaaji ma laatori bee am. Ɗum ko marɗa hiddeko mi wara ɗuuɗaayno. Jonta ɗum ɓesdi masin. Jawmiraawo barkiɗini ma diga mi wari saare ma. Jonta kam, ndey kuuwanmi ngam saare am?” Laban ƴami: “Ɗume ndokkanmaami?” Yaakubu jaabi: “Taa hokkam koo ɗume! To a waɗani yam ko mi tammi ƴamugo ma, mi fuɗɗitan durugo dammooji ma, mi aynan ɗi. Hannde mi saaloto caka tokke fuu. Mi wurtinan cirgum e jamalum e ɓaleejum caka baali fuu, non boo cirgum e jamalum caka be'i fuu. Kanjum laatoto ngeenaari am. Gooŋgaaku am waŋgan jaŋngo, to a wari laarugo ngeenaari am. Ko laataaki cirgum malla jamalum caka be'i e ɓaleejum caka baali, ɗum laato haa am gujjaaɗum.” Laban wi'i: “Booɗɗum, en ngaɗa bana mbi'ɗa.” Nyalaade man nden Laban wurtini jawɗi be'i diidaaɗi e jamali fuu, non boo be'i cirgi e jamali, waato marɗi daneejum fuu e baali ɓaleeji fuu. O hokki ɗum haa juuɗe ɓiyiiko'en. O dilli jahaaŋgal daayiiŋgal seɗɗa, baakin yahdu nyalɗe tati hakkunde maako e Yaakubu. Yaakubu duri luttuɗi tokkere Laban go. Yaakubu itti cabbi kecci haa leɗɗe tati feere feereeje, o hefi ɗi haa ciifi daneeji mbaŋgi. O darni cabbi man yeeso keeleeje haa dammooji ngarata yara. Nde dammooji ngarata yarugo fuu, ɗi ɗon ngoowrindira. Dammooji ngoowrindiri saa'i ɗi ngarata gal cabbi ɗi'i. Ɓaawo maajum ɗi ndimi diidaaɗi e cirgi e jamali. Yaakubu senndi ɓiɓɓe dammooji. O wayliti ɗi dow diidaaɗi e ɓaleeji caka dabbaaji Laban. Bana non o waarani hoore maako tokkere, o hawtaay nde bee tokke Laban fahin. Koo ndeye dammooji cemmbiɗɗi ngoowrindiri fuu, Yaakubu darni cabbi yeeso keeleeje, haa gite dammooji. Non ɗi ngoowrindiri baŋnge cabbi. To ɗum dammooji pooyɗi, o darnataa cabbi go. Bana non pooyɗi laatani Laban e cemmbiɗɗi boo ɗi Yaakubu. Yaakubu faggi jawdi, o mari dammooji ɗuuɗɗi e horɓe e maccuɓe e geelooɗi e bamɗe. Yaakubu nani ko ɓiɓɓe Laban mbi'i: “Yaakubu hooci ko baaba meeɗen mari fuu. Bana non o faggani hoore maako risku ngu'u.” Yaakubu faami boo hakkiilo Laban sannji, gondal maɓɓe wonaay bana naane. Nden Jawmiraawo wi'i Yaakubu: “Lorta haa lesdi kaakiraaɓe ma, haa asŋgol maaɗa, mi wondan bee maaɗa.” Yaakubu neli ewnoyaago Rahiilu e Leya ɓe ngara haa ngesa haa o wonno bee dammooji maako. O wi'i ɓe: “Mi ɗon faama no baaba mooɗon wondaay bee am bana naane. Ammaa Allah, mo baaba am ɗon wondi bee am. Onon boo on anndi, mi huuwani baaba mooɗon bee semmbe am fuu. Baaba mooɗon waɗi yam rikici, o wayliti ngeenaari am nde sappo. Ammaa Allah duŋanaay mo o waɗammi kalluɗum. Nde o wi'i: Jamalum laatoto ngeenaari ma, dammooji fuu ndimi jamalum. Nde o wi'ata: Diidaaɗum laatoto ngeenaari ma, dammooji fuu ndimi diidaaɗum. Allah hooci dabbaaji baaba mooɗon, hokki yam ɗi. Ngi'mi nder koyɗol: Wakkati goowrindiral maaji, jawɗi ba'otooɗi debbi laati diidaaɗi e jamali e cirgi. Malaa'ikaajo Allah wolwani yam nder koyɗol: Yaakubu! Mi jaabi: Na'am. O wi'i: Tijja, laar! Jawɗi ba'otooɗi debbi fuu laati diidaaɗi e jamali e cirgi. Ngam mi yi'i ko Laban waɗno ma fuu. Min woni Allah mo waŋgani ma haa Baytila, haa nokkuure nde ndufɗa nebbam dow hayre siftinorde, haa ngaɗanɗa yam togayeere. Jonta kam umma, wurta lesdi ndi'i, lorta haa lesdi asŋgol ma.” Rahiilu e Leya njaabi mo, mbi'i mo: “Min ngoodi geɗal malla ndonŋgu fahin haa saare baaba amin na? Naa o hoociri min bana hoɗɓe? Ngam o soorri min, non boo o nyaami saman amin fuu. Risku ngu Allah itti diga baaba amin fuu, wartani min e ɓikkoy amin. Kadi, waɗ ko Allah wi'i ma fuu.” Yaakubu ummi, wa'ini ɓikkoy mum e rewɓe mum dow geelooɗi. O soggi dabbaaji maako e mare maako ɗi o heɓi haa Paddan-Aram fuu, ngam o loro haa baaba maako Isiyaaku nder lesdi Kanaana. Laban dilluno ta'ugo gaasa baali muuɗum. Saa'i maajum Rahiilu wujji labbi baaba muuɗum. Yaakubu ƴoyri Laban Aramiijo, ngam o anndinaay mo o doggan. O doggi bee ko o mari fuu, o dilli. O eeri maayo Efrata, o tiiti gal kooseeje Gile'at. Nyalaade tataɓre, ɓe anndini Laban Yaakubu doggi. Laban hoo'i deerɗiraaɓe mum, taasni mo. O jokki mo nyalaade joweeɗiɗawre dow kooseeje Gile'at. Ammaa Allah warani Laban Aramiijo nder koyɗol jemma, wi'i mo: “Reenta, taa wolwan Yaakubu koo ɗume!” Laban jokki Yaakubu haa nokkuure nde Yaakubu darnuno laymaaru muuɗum dow hooseere. Laban e deerɗum'en boo darni laymaaru muuɗum'en dow hooseere Gile'at. Laban ƴami Yaakubu: “Ko ngaɗɗaa? A ƴoyri yam, a dilliri ɓiɓɓe am rewɓe bana naŋngaaɓe konu! Koni a doggi bee sirri, a ƴoyri yam, a anndinaay yam? Mi ɗofteteno ma bee seyo e gimi, bee mbaggu e moolooru. A accaay yam mi jaɓɓito ɓiɓɓe am rewɓe e taaniraaɓe am. Haa ɗo kam, a waɗi bana paataaɗo. Mi woodi baawɗe waɗugo on kalluɗum. Ammaa Allah baaba mooɗon wolwani yam haŋki, o wi'i: Reenta, taa wolwan mo koo ɗume! Mi anndi a hooti ngam a yenwi saare baaba ma masin. Ammaa ngam ɗume a wujji ɗowanteeɓe am?” Yaakubu jaabi Laban: “Mi huli, ngam mi numi teema a jaɓtatam ɓiɓɓe ma rewɓe. Ammaa mo tawata ɗowanteeɓe maaɗa haa muuɗum, taa o yeeɗa. Ɗaɓɓitit ɗum yeeso banndiraaɓe meeɗen caka ko woni haa am e hoo'u ko laati mardi maaɗa.” Ammaa Yaakubu anndaa Rahiilu wujjino labbi. Laban nasti laymaaru Yaakubu e laymaaru Leya, nden haa laymaaru horɓe ɗiɗo. O tawaay koo ɗume. O wurti laymaaru Leya, o nasti ndu Rahiilu. Rahiilu hoo'uno labbi, wallini ɗi nder kirke ngeelooba, o jooɗi dow maaji. Laban ɗaɓɓiti nder laymaaru fuu, ammaa o tawaay koo ɗume. Rahiilu wi'i baaba muuɗum: “Taa jaagorɗo am tikka, mi waawaay ummaago yeeso maaɗa. Ɗum wakkati lootgol am.” Laban ɗaɓɓiti koo toy, ammaa o tawaay labbi go. Yaakubu tikki, jokkiri bee Laban, wi'i mo: “Toy aybe am? Toy hakkewol am ngam haa a taasnammi bee tiɗɗinaare bana nii? A wiɗiti kuuje am fuu. Ɗume tawɗa diga kuuje saare ma? Hollu ɗum haa ɗo yeeso deerɗiraaɓe am e deerɗiraaɓe ma, ɓe ta'a kiita hakkunde meeɗen ɗiɗo! Waɗi duuɓi noogas mi ɗon wondi bee maaɗa. Baali ma e be'i ma coldinaay. Mi nyaamaay jawɗi tokkere ma. Mi meeɗaay wartirango ma ko huunde ladde faɗɗi. Mi ɗonno efta, mi yoɓa. Ko wujja jemma malla naaŋge, a nyaamti ɗum haa am. Nguli naaŋge torri yam nyalawma non jaaŋgol boo jemma. Ɗoyŋgol doggi gite am. Waɗi duuɓi noogas mi ɗon haa saare ma. Mi huuwani ma duuɓi sappo e nayi ngam ɓiɓɓe ma rewɓe ɗiɗo, nden duuɓi joweego ngam dammooji ma! A wayliti ngeenaari am nde sappo. To naa Allah maama am, Allah Ibrahiima, mo baaba am Isiyaaku ɗowtani ɗum wonduno bee am, fakat a accatamno mi dilla juuɗe meere. Ammaa Allah laari bone am e kuugal am, haŋki o ta'i haala man.” Laban jaabi Yaakubu: “Ɓiɓɓe rewɓe ɓe'e ɗum ɓiɓɓe am, ɓikkoy koy ɗum ɓikkoy am, dammooji ɗi'i ɗum dammooji am, ko ngi'ata fuu min jeyi. Ɗume ngaɗananmi ɓiɓɓe am rewɓe hannde e ɓikkoy muuɗum'en koy ɓe ndanyi? War jonta, en kaɓɓotir alkawal, min bee maaɗa, ngam ɗum laato seedamku hakkunde am bee maaɗa.” Nden Yaakubu hoo'i hayre, darni nde siftinorde. Nden o wi'i yimɓe maako: “Ɓofte kaa'e.” Ɓe ɓofti kaa'e, ɓe mbaagi ɗe, ɓe nyaami dow waagaare maajum. Laban inndi nde Yegar-Sahaduta, Yaakubu boo inndi nde Galet. Laban wi'i: “Waagaare nde'e laato hannde seedorammaaku hakkunde am bee maaɗa.” Ngam maajum ɓe inndi nde Galet. Ɓe inndi nde boo Mispa, ngam Laban wi'no boo: “Jawmiraawo heedo hakkunde am bee maaɗa, yaake en laatoto daaytotirɓe. To a toskini ɓiɓɓe am rewɓe, to a ɓaŋgi rewɓe woɗɓe dow maɓɓe, koo to walaa neɗɗo wondi bee meeɗen, anndu Allah woni ceedoowo hakkunde am bee maaɗa.” Laban wi'i Yaakubu: “Ndaa waagaare nde mbaagumi hakkunde am bee maaɗa, ndaa boo hayre siftinorde. Waagaare e hayre siftinorde, ɗiɗi fuu laato seedamku. Min mi saalataako waagaare nde'e ngam honoygo ma. An boo a saalataako waagaare nde'e e hayre siftinorde nde'e ngam honoygo yam. Allah mo Ibrahiima e Nahor, hiito hakkunde meeɗen.” Nden Yaakubu hunori bee Allah mo baaba maako Isiyaaku ɗowtani ɗum bee kulol. Yaakubu lii'ani Allah kirsaaŋga dow hooseere, o ewnoyi banndiraaɓe maako dow nyaamdu. Ɓe nyaami, nden ɓe mbaali dow hooseere jemma man. Jaŋngo maajum, Laban dawi cub, jaɓɓiti ɓiɓɓe mum rewɓe e taaniraaɓe mum, barkiɗini ɓe. Nden o lorti haa maako. Yaakubu tokkiti laawol muuɗum. Malaa'ika'en Allah ngari, potti bee maako. Nde o yi'i ɓe, o wi'i: “Ɗum saŋngeere Allah!” O inndi nokkuure maajum Mahanayim. Yaakubu neli nelaaɓe yeeso muuɗum haa deerɗum Isuwa haa lesdi Se'ir nder kawye lesdi Edoom. O umri ɓe: “Ndaa nii mbi'oton jaagorɗo am Isuwa: Maccuɗo ma Yaakubu wi'i ni'i: Mi faɓɓi haa Laban, mi njooɗi ton haa wargo jonta. Mi woodi na'i e bamɗe e dammooji e maccuɓe e horɓe. Mi neli anndingo ɗum jaagorɗo am, ngam mi heɓa mo'ere yeeso ma.” Nelaaɓe go ngarti haa Yaakubu, mbi'i mo: “Min njehi haa deerɗiraawo ma Isuwa. Kaŋko boo o ɗon wara fottugo bee maaɗa bee worɓe teemeɗɗe nayo.” Yaakubu hultori masin, o tampi. Nden o senndi yimɓe wonduɓe bee maako e dammooji e na'i e geelooɗi caŋngeeje ɗiɗi. O numi: “To Isuwa ukkanake saŋngeere woore, woɗnde daɗan.” Yaakubu tori: “Yaa Allah mo maama am Ibrahiima e baaba am Isiyaaku, yaa Jawmiraawo, bi'ɗo yam: Lorta haa lesdi ma e banndiraaɓe ma, mi woonante! Mi he'aay mbooɗeeŋga fuu e gooŋgaaku maaɗa fuu ko a waŋginani yam, min maccuɗo ma. Mi eeri maayo Urdun bee sawru am tan, jonta mi waɗi caŋngeeje ɗiɗi. Mi tori ma hisnam juŋngo deerɗiraawo am, diga juŋngo Isuwa! Mi ɗon hula mo, ngam taa o wara o halka yam e rewɓe bee ɓikkoy fuu. Siftor ko a wi'no: Mi woonante fakat, mi ɗuɗɗinan danygol maaɗa bana njaareendi maayo, ndi limataake.” Yaakubu waali ton jemmaare maajum. Haa caka dabbaaji maako, o hoo'i goɗɗum, ngam o saaha deerɗiiko Isuwa: be'i teemeɗɗe ɗiɗi e jawɗi be'i noogas, baali teemeɗɗe ɗiɗi e jawɗi baali noogas, geelooɗi musininanɗi cappanɗe tati e moli maaji, na'i cappanɗe nayi e ga'i kalhali sappo, non boo bamɗe debbe noogas e gorɗe sappo. O sennditi ɗum tokkere tokkere, o hokki ɗum huuwooɓe maako. O wi'i ɓe: “Arde yeeso am, ndaaytine tokkere fuu bee woɗnde.” O umri arano, o wi'i: “To deerɗiraawo am Isuwa fotti bee ma, ƴami ma: Moy jeyi ma, toy njahataa, moy jeyi ɗum ko woni yeeso ma? – Sey a wi'a: Ɗum maccuɗo ma Yaakubu. O neldi caahu ngu'u haa jaagorɗo maako Isuwa. Ndaa, kaŋko bee hoore maako o ɗon wara ɓaawo amin.” Non boo o umri ɗiɗaɓo e tataɓo e tokkiiɓe tokke fuu. O wi'i: “Kanjum mbi'oton jaagorɗo am Isuwa, to on potti bee maako. Ngecce mo: Maccuɗo ma Yaakubu bee hoore mum ɗon wara ɓaawo amin.” Yaakubu tammi: “Mi de'itinan mo bee caahu ardotooŋgu yeeso am. Nden mi yi'an yeeso maako, teema o jaɓɓoto yam.” Caahu go ardi mo, kaŋko kam o waali jemmaare maajum nder saŋngeere. Nder jemmaare maajum Yaakubu ummi, hoo'i rewɓe muuɗum ɗiɗo e horɓe muuɗum ɗiɗo e ɓikkoy muuɗum sappo e ngo'o, eeri eerorde maayo Yabbok. O eerni ɓe, o eerni boo ko o mari fuu. Yaakubu lutti feere muuɗum. Goɗɗo haɓi bee maako haa subaha waɗi. Nde goɗɗo go yi'i o waawataa jaalaago Yaakubu, o fiyi mo haa asaaŋgal, ngal sokkiti yaake ɓe ɗon ngaɗa gala. Goɗɗo go wi'i: “Yooftam, ngam subaha waɗi.” Ammaa Yaakubu jaabi: “Mi yooftataa ma, sonaa to a barkiɗini yam.” O ƴami Yaakubu: “Noy innde ma?” O jaabi: “Yaakubu. ” O wi'i: “A ewnataake Yaakubu fahin, ammaa Isra'iila. Ngam a haɓi bee Allah e bee yimɓe, a jaalake. ” Yaakubu ƴami mo: “Anndinam innde ma.” O jaabi: “Ngam ɗume ƴamata yam innde?” Nden o barkiɗini Yaakubu. Yaakubu inndi nokkuure maajum Peniyel, ngam o wi'i: “Mi yi'i yeeso Allah, bee maajum fuu yoŋki am hisi.” Naaŋge fuɗi yaake o saali Peniyel, o ɗon laƴa ngam asaaŋgal maako. Ngam maajum yimɓe Isra'iila nyaamataa ɗaɗol asaaŋgal haa wargo hannde, ngam o naawni ɗaɗol asaaŋgal Yaakubu. Yaakubu laari, yi'i Isuwa ɗon warda bee worɓe teemeɗɗe nayo. O senndani Leya e Rahiilu e horɓe ɗiɗo go ɓikkoy. O darni horɓe bee ɓikkoy muuɗum'en haa yeeso, nden Leya bee ɓiyum'en, ɓaawo boo Rahiilu bee Yusufu. Ammaa kaŋko o ardi ɓe. O sujidi nde joweeɗiɗi hiddeko o ɓadito deerɗiiko. Nden Isuwa yaawɗi, fotti bee maako, hebbi mo, harli mo daande, ɓe ɗiɗo fuu ɓe mboyi. Nde Isuwa ɓaŋgti gite, o yi'i rewɓe e ɓikkoy, o ƴami: “Ɗum ɓeye ngondi bee maaɗa?” Yaakubu jaabi: “Ɗum ɓikkoy koy Allah nder mo'ere muuɗum hokki maccuɗo ma.” Horɓe ɓaditi bee ɓiyum'en fuu, ɓe cujidi. Leya boo ɓaditi bee ɓiyum'en, cujidi. Ɓaawo maajum Yusufu e Rahiilu ɓaditi, cujidi. Isuwa ƴami: “Ɗume ngiɗɗaa bee tokke ɗe pottumi?” O jaabi: “Haa mi heɓa mo'ere yeeso maaɗa.” Isuwa wi'i: “Deerɗiraawo am, mi woodi mardi boo ɗuuɗndi, joga ko marɗa.” Yaakubu wi'i: “Naa non. To mi heɓi mo'ere yeeso maaɗa, useni, jaɓ caahu ngu'u diga juŋngo am. Ngam mi laari yeeso ma bana goɗɗo laardata yeeso Allah, a jaɓɓi yam booɗɗum. Useni jaɓ caahu ngu mi neldani ma, ngam Allah mo'ani yam ɗum, mi sooyaay koo ɗume.” O tori mo ɗuuɗɗum, nden Isuwa jaɓi. Isuwa wi'i: “Ummen, ndillen. Mi ardoto yeeso ma.” Yaakubu wi'i mo: “Jaagorɗo am, anndu no ɓikkoy koy tampukoy, mi woodi boo baali e na'i musininanɗi. To mi ɓilli ɗi bee yahdu koo nyalaade woore tan, dammooji fuu mbaatdan. Jaagorɗo am ardo yeeso maccuɗo muuɗum. Min, mi yahan bee hakkiilo deydey yahdu dabbaaji gonɗi yeeso am e deydey yahdu ɓikkoy, haa mi wara mi yotto jaagorɗo am haa Se'ir.” Isuwa wi'i: “Mi accan yimɓe am woɗɓe bee maaɗa.” Yaakubu jaabi: “Ngam ɗume? To mi heɓi mo'ere yeeso maaɗa kam, ɗum he'i yam.” Nyalaade maajum Isuwa lori dow laawol muuɗum gal Se'ir. Ammaa Yaakubu ummi, yehi Sukkot. Ton o mahani hoore maako suudu, o waɗani dabbaaji maako boo bukkaaji. Ngam maajum o inndi nokkuure nde'e: Sukkot. Nde Yaakubu lortoyi diga Paddan-Aram, o yotti jam haa wuro Sikem nder lesdi Kanaana. O saŋngini yeeso wuro. O soodi tayre ngesa ceede cardi teemerre diga ɓiɓɓe Hamor, haa o darnuno laymaaru maako. O nyiɓi hirsirde boo, o inndi nde: Allah mo ɗowanteeɗo Isra'iila. Nyannde feere, Dina ɓiɗɗo debbo mo Leya danyani Yaakubu, wurti ngam yillaago ɓiɓɓe rewɓe lesdi man. Sikem ɓii Hamor Hewiijo, laamiiɗo lesdi, yi'i mo. O hoo'i mo, o waaldi bee maako, o toskini mo. Ɓernde Sikem ɗakkotiri bee Dina, ɓii Yaakubu. O yiɗi paanyo debbo oo masin, o ɗaɓɓi de'itingo mo. O wi'i baaba maako Hamor: “Ƴamanam ɓiɗɗo debbo oo, te'anam mo.” Yaakubu nani ɓiyum Dina toskaama, ammaa nde ɓiɓɓe maako worɓe ɗonno bee dabbaaji haa gese, o jeeɗi haa ɓe ngarti. Hamor, baaba Sikem wari haa Yaakubu ngam wolwango mo. Saa'i nde ɓiɓɓe Yaakubu ngarti diga ngesa, ɓe nani haala ka'a. Ɗum mettini ɓe, ɓe keewi tikkere masin, ngam Sikem waɗi nyidduɗum nder Isra'iila, nde o waaldi bee ɓii Yaakubu debbo, ko waɗataake. Ammaa Hamor wi'i ɓe: “Sikem ɓiyam yiɗi ɓiŋngel nge'el masin, useni te'ne mo ngel. Esire bee amin, ndokke min ɓiɓɓe mooɗon rewɓe, koo'e ɓe amin boo ngam ɓikkoy mooɗon worɓe. Njooɗide bee amin, lesdi ɗon ngam mooɗon, njooɗe, mbaɗe filu, on keɓa mardi.” Sikem wi'i baaba e deerɗiraaɓe Dina: “Acce mi heɓa mo'ere yeeso mooɗon. Ko on ƴamata fuu, mi hokkan. Njowaneeɗam sadaaki e dokkal ɗuuɗɗum masin, mi hokkan ko ƴamoton fuu, ammaa te'aneeɗam ɓiɗɗo debbo oo.” Ɓiɓɓe Yaakubu ƴoyri Sikem e baaba muuɗum Hamor, ngam o toskini deerɗiraawo maɓɓe Dina. Ɓe mbi'i: “Min mbaawataa te'ango gorko saadooniijo deerɗiraawo amin, ɗum laatanto min mbustu. Min njaɓanan on to onon boo on njaɓi laataago bana amin, bee juulnugo worɓe mooɗon fuu. Nden min ndokkan on ɓiɓɓe amin rewɓe, min koo'a ɓe mooɗon, min njooɗodotto bee mooɗon, en laatoto ummaatoore woore. Ammaa to on nananaay min ngam haa njuulnon kam, min koo'an ɓiŋngel amin, min ndillan.” Bolle maɓɓe pottani Hamor e ɓiyum Sikem. Suka oo neeɓaay waɗugo ɗum, ngam o yiɗi ɓii Yaakubu masin. O tedduɗo yeeso yimɓe saare baaba maako fuu. Hamor e ɓiyum Sikem ngari haa dammugal wuro. Ɓe mbolwani worɓe wuro maɓɓe, ɓe mbi'i: “Worɓe ɓe'e ɓe kaɓɓotirɓe bee meeɗen. Ɓe njooɗodo bee meeɗen nder lesdi, ɓe mbaɗa filu. Lesdi ɗon yaaji ngam maɓɓe. En te'a ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe, en ndokka ɓe ɓe meeɗen boo. Ammaa haa yimɓe ɓe'e njaɓa jooɗodaago bee meeɗen ngam laatooɗen ummaatoore woore kam, sey to worɓe meeɗen fuu njuulnake bana ɓe maɓɓe. Tokke maɓɓe e mardi maɓɓe e dabbaaji maɓɓe fuu laatanto en. Sey en njaɓana ɓe, haa ɓe njooɗodo bee meeɗen.” Tawaaɓe haa dammugal wuro man fuu nanani Hamor e ɓiyum Sikem. Worɓe wuro man fuu njuulni. Nyalaade tataɓre nde worɓe ɓe'e ɗon bee naawreeŋga, ɓiɓɓe Yaakubu ɗiɗo, Simeyon e Lewi, deerɗiraaɓe Dina koo'i kaafaaje muuɗum'en. Ɓe ngari nder wuro hoolɗiniiŋgo, ɓe mbari worɓe fuu, walaa ko dartani ɓe sam. Hamor e ɓiyum Sikem mbaraama bee kaafahi. Ɓe koociti Dina diga saare Sikem, ɓe ngurti. Ɓiɓɓe Yaakubu woɗɓe ukkani sarraaɓe, ɓe ɓofti marle wuro man fuu, ngam ɓe toskinno deerɗiraawo maɓɓe. Ɓe koo'i dammooji e na'i e bamɗe, ko wonno nder wuro e haa ngesa fuu. Ɓe ndilliri keɓal mardi fuu, ɓe njaɓti ɓikkoy e rewɓe e ko woni nder cuuɗi fuu. Yaakubu wi'i Simeyon e Lewi: “On nastini yam nder saklere! Jonta jooɗiiɓe lesdi ndi'i, Kanaani'en e Perezzi'en fuu nganyatam! Mi ɗon bee jama'aare famarde. Ɓe kawtanto yam, mi nattidan bee saare am fuu!” Simeyon e Lewi njaabi: “Goɗɗo waɗan deerɗiraawo amin bana debbo daakaareejo na?” Allah wi'i Yaakubu: “Umma, yah haa Baytila, jooɗa ton. Nyiɓ hirsirde ngam Allah baŋganɗo ma saa'i a ɗonno dogga yeeso deerɗa Isuwa.” Yaakubu wi'i yimɓe saare muuɗum e wonduɓe bee muuɗum fuu: “Itte labbi jananɗi gonɗi caka mooɗon, cene ko'e mooɗon, cannje limce. Ummen! Njehen Baytila. Ton nyiɓananmi Allah hirsirde balluɗo yam nder wakkati ɓillaare am, mo wondi bee am koo toy mi tokkino fuu.” Ɓe ndokki Yaakubu labbi jananɗi ɗi ɓe marno fuu e yerihon maɓɓe. Yaakubu iri ɗum les lekki makki baŋnge Sikem. Ɓe ummi, Allah waɗi kultoreeŋgol dow gure taariiɗe ɓe fuu, ngam taa ɓe tasna ɓiɓɓe Yaakubu. Yaakubu e yimɓe wonduɓe bee muuɗum njotti Luus nder lesdi Kanaana, kanjum woni Baytila. O nyiɓi hirsirde ton, o inndi nokkuure maajum: “Allah mo Baytila”, ngam Allah waŋgani mo ton saa'i o ɗonno dogga deerɗiiko. Deboora, musininnooɗo Rebekka, maayi. Ɓe uwi mo kommbi Baytila, les lekki makki. Ɓe inndi ki: Lekki-bojji. Allah waŋgani Yaakubu fahin nde o warti Paddan-Aram. O barkiɗini mo. O wi'i mo: “Innde maaɗa Yaakubu. Ammaa a ewnataake Yaakubu fahin, innde ma laatoto Isra'iila.” O inndi mo Isra'iila. Nden Allah wi'i mo: “Min woni Allah Baawɗo. Laata ɗuuɗa-asŋgoljo, ɓesda. Laata ummaatoore, ummaatooje ɗuuɗɗe ngurtoto diga maaɗa non boo laamiiɓe ɗuuɗɓe. Lesdi ndi ndokkumi Ibrahiima e Isiyaaku, mi hokkete ndi, mi hokkan ndi danygol maaɗa ɓaawo ma.” Allah eeŋgi, acci mo haa nokkuure nde o wolwani mo. Yaakubu darni hayre haa nokkuure maajum. O rufi dokkal njaram dow maare, o waɗi nebbam dow maare boo. Yaakubu inndi nokkuure haa Allah wolwanino mo Baytila. Ɓe ummi Baytila. Nde luttani ɓe seɗɗa yottaago Efrata, Rahiilu ɓesni. Danyki maajum saɗi. Saa'i Rahiilu ɗon nder luuwe, ɓesninoowo wi'i mo: “Taa hul, ɗum ɓiɗɗo gorko a heɓi!” Nde yoŋki Rahiilu ɗon wurto ngam o ɗon maaya, o inndi mo Ben-Oni. Ammaa baaba maako inndi mo Benyamin. Rahiilu maayi, ɓe uwi mo haa kommbi laawol Efrata, kanjum woni Baytilaama. Yaakubu darni hayre siftinorde dow yenaande maako. Ɗum hayre siftinorde yenaande Rahiilu haa wargo hannde. Isra'iila tokki laawol mum, darni laymaaru mum gaɗa Migdal-Eder. Wakkati Isra'iila jooɗino nder lesdi maajum, Ruben waaldi bee Bilha, culaaɗo baaba muuɗum. Yaakubu nani haala ka'a. Ɓiɓɓe Yaakubu ngaɗi sappo e ɗiɗo. Ɓiɓɓe Leya ngoni: Ruben, afo Yaakubu e Simeyon e Lewi e Yahuuda e Issakar e Zabulon. Ɓiɓɓe Rahiilu ngoni: Yusufu e Benyamin. Ɓiɓɓe Bilha, korɗo Rahiilu, ngoni: Dan e Neftali. Ɓiɓɓe Zilpa, korɗo Leya ngoni: Gada e Aser. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Yaakubu danyanaaɓe mo haa Paddan-Aram. Yaakubu yotti haa baaba muuɗum Isiyaaku haa Mamre, haa Kiriyat-Arba, kanjum woni Heburuun. Ton Ibrahiima e Isiyaaku jooɗino. Duuɓi Isiyaaku mbaɗi teemerre e cappanɗe joweetati (180). O maayi, o hawtoyi bee kaakiraaɓe maako, o ndottiijo, caftuɗo balɗe. Isuwa e Yaakubu, ɓiɓɓe maako, uwi mo. Ndaa habaru danygol Isuwa, waato Edoom. Isuwa ɓaŋgi rewɓe mum nder Kanaani'en: Ada ɓii Helon Hetiijo e Oholibama ɓii Ana mo ɓii Cibe'on Hewiijo e Basmat ɓii Isma'iilu, deerɗiraawo Nebayot. Ada danyani Isuwa Elifas. Basmat boo danyi Re'uwel. Oholibama danyi Ye'us e Ya'elam e Koora. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Isuwa, danyanaaɓe mo nder lesdi Kanaana. Isuwa hoo'i rewɓe muuɗum e ɓiɓɓe muuɗum worɓe e rewɓe e yimɓe saare muuɗum fuu e dabbaaji muuɗum, waato jawdi ndi o faggi haa lesdi Kanaana. O dilli haa lesdi ngoɗndi, ndaayiindi bee deerɗiiko Yaakubu. O dilli ngam jawle maɓɓe ɗuuɗi masin, haa ɓe mbaawaay jooɗodaago. Lesdi ndi ɓe njooɗi e muuɗum he'ataa ɓe ngam ɗuuɗeeŋga tokke maɓɓe. Isuwa, waato Edoom, jooɗi nder kooseeje Se'ir. Ndaa habaru danygol Isuwa, kaakiraawo Edoomi'en, nder kooseeje Se'ir. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Isuwa worɓe: Elifas ɓii debbo maako Ada e Re'uwel ɓii debbo maako Basmat. Ɓiɓɓe Elifas ngoni: Teman e Omar e Cefo e Gatam e Kenas. Elifas ɓii Isuwa woodino culaaɗo bi'eteeɗo Timna. O danyani mo Amalek. Ɓe'e ngoni taaniraaɓe Isuwa, danygol debbo mum Ada. Ɓiɓɓe Re'uwel ngoni: Nahat e Zeraha e Samma e Misa. Kamɓe ngoni taaniraaɓe Isuwa, danygol debbo mum Basmat. Ndaa ɓiɓɓe Oholibama ɓii Ana ɓii Cibe'on, debbo Isuwa. O danyani Isuwa Ye'us e Ya'elam e Koora. Ndaa laamiiɓe haa danygol Isuwa. Ɓiɓɓe Elifas, afo Isuwa: laamiiɗo Teman, laamiiɗo Omar, laamiiɗo Cefo, laamiiɗo Kenas, laamiiɗo Koora, laamiiɗo Gatam e laamiiɗo Amalek. Kamɓe ngoni laamiiɓe Elifas nder lesdi Edoom, ɓe danygol Ada. Ndaa laamiiɓe ɓiɓɓe Re'uwel ɓii Isuwa: Laamiiɗo Nahat, laamiiɗo Zeraha, laamiiɗo Samma e laamiiɗo Misa. Kamɓe ngoni laamiiɓe Re'uwel nder lesdi Edoom, ɓe danygol Basmat, debbo Isuwa. Ndaa laamiiɓe ɓiɓɓe Oholibama, debbo Isuwa: laamiiɗo Ye'us, laamiiɗo Ya'elam e laamiiɗo Koora. Kamɓe ngoni laamiiɓe danygol Oholibama ɓii Ana, debbo Isuwa. Kamɓe ngoni laamiiɓe Edoomi'en, danygol Isuwa. Ndaa ɓiɓɓe Se'ir Horiijo, aartuɓe jooɗaago nder lesdi man: Lotan e Sobal e Cibe'on e Ana e Dison e Ecer e Disan. Kamɓe ngoni laamiiɓe Hori'en, ɓe ɓiɓɓe Se'ir nder lesdi Edoom. Ɓiɓɓe Lotan ngoni: Hori e Hemam. Deerɗiraawo Lotan debbo woni Timna. Ɓiɓɓe Sobal ngoni: Aluwan e Manahat e Ebal e Cefo e Onam. Ɓiɓɓe Cibe'on ngoni: Aya e Ana. Ɗum Ana oo mo tawi ceeɓooje gulɗe nder ladde nde o ɗonno dura bamɗe Cibe'on, baaba maako. Ɓiɓɓe Ana ngoni: Dison e Oholibama, ɓii Ana debbo. Ɓiɓɓe Dison ngoni: Hemdan e Esban e Yituran e Keran. Ɓiɓɓe Ecer ngoni: Bilhan e Za'awan e Akan. Ɓiɓɓe Disan ngoni: Uus e Aaran. Laamiiɓe Hori'en: Laamiiɗo Lotan e Sobal, laamiiɗo Cibe'on, laamiiɗo Ana, laamiiɓe Hori'en fodde ci'e maɓɓe nder lesdi Se'ir ngoni: Dison e Ecer e Disan. Ndaa laamaniiɓe lesdi Edoom, hiddeko Isra'iila heɓa laamiiɗo: Bela ɓii Be'or laamani lesdi Edoom. Innde wuro maako Dinhaba. Bela maayi. Yobaba ɓii Zeraha mo Bosra laami haa pellel maako. Yobaba maayi. Husam mo lesdi Temani'en laami haa pellel maako. Husam maayi. Hadat ɓii Bedaada, mo jaali Mediyan nder lesdi Mo'ab, laami haa pellel maako. Innde wuro maako Awit. Hadat maayi. Samla mo Masreeka laami haa pellel maako. Samla maayi. Sawulu mo Rehobot-dow-maayo laami haa pellel maako. Sawulu maayi. Ba'al-Hanan ɓii Akbor laami haa pellel maako. Ba'al-Hanan ɓii Akbor maayi. Innde wuro maako Pa'u. Innde debbo maako Mehetabeyel ɓii Matireeda, ɓii Mezahat debbo. Hadar laami haa pellel maako. Ndaa inɗe laamiiɓe Isuwa, fodde ci'e maɓɓe e gure maɓɓe: Laamiiɗo Timna, laamiiɗo Aliya, laamiiɗo Yetet, laamiiɗo Oholibama, laamiiɗo Ela, laamiiɗo Pinon, laamiiɗo Kenas, laamiiɗo Teman, laamiiɗo Mipsaara, laamiiɗo Magdiyel e laamiiɗo Iram. Kamɓe ngoni laamiiɓe Edoom fodde joole maɓɓe nder lesdi maral maɓɓe. Isuwa woni kaakiraawo Edoomi'en. Yaakubu jooɗi nder lesdi Kanaana, haa baaba maako jooɗino. Ndaa habaru danygol Yaakubu: Yusufu suka, marino duuɓi sappo e joweeɗiɗi, o ɗonno durda bee deerɗiiko'en, ɓiɓɓe Bilha e ɓiɓɓe Zilpa, rewɓe baaba maako. Yusufu yecci baaba muuɗum kalluka ka ɓe mbolwata. Isra'iila ɓuri yiɗugo Yusufu dow ɓiɓɓe muuɗum fuu, ngam o danyi mo nder ndottaaku maako. O waɗani mo ngapaleewol jaage. Nde deerɗiraaɓe maako ngi'i baaba maɓɓe ɓuri yiɗugo mo dow deerɗiraaɓe maako fuu, ɓe nganyi mo, ɓe mbolwanaay mo nder neɗɗaaku sam. Nyalaade woɗnde, Yusufu hoyɗi. O yecci ɗum deerɗiiko'en. Ɓe ɓurti wanyugo mo fahin. O wi'i: “Nane koyɗol ngol koyɗumi: En ɗonno kaɓɓa ƴommbe haa ngesa. Haɓɓere am ummi, dari cir. Kaɓɓe mooɗon taari nde, cujidani nde.” Deerɗiraaɓe maako ƴami mo: “A yiɗi laamanaago min bana laamiiɗo malla jaagorɗo amin kadi?” Ɓe ɓurti wanyugo mo fahin ngam koyɗi maako e bolle maako. O hoyɗi koyɗol goɗŋgol fahin. O yecci ngol deerɗiraaɓe maako, o wi'i: “Ndaa koyɗol goɗŋgol koyɗumi: Naaŋge e lewru e koode sappo e go'o cujidani yam.” O yecci ɗum baaba maako e deerɗiiko'en. Baaba maako telɓani mo, wi'i: “Ɗume koyɗol ngol koyɗuɗa? Kadi min ngaran, min e daada ma e deerɗiraaɓe ma, min cujida yeeso maaɗa na?” Deerɗiraaɓe maako kaaji mo, ammaa baaba maako tokki numtugo ɗum. Deerɗiraaɓe Yusufu njehi haa Sikem ngam durugo dammooji baaba muuɗum'en. Isra'iila wi'i Yusufu: “Naa deerɗiraaɓe maaɗa ɗon ndura dammooji haa Sikem? War, mi nele haa maɓɓe.” Yusufu jaabi: “Ndaa yam.” Yaakubu wi'i mo: “Yah, laar njamu deerɗa'en e njamu dammooji, waddanam habaru.” O neli mo diga waadiwol Heburuun. Yusufu yehi Sikem. Goɗɗo tawi mo, o ɗon yiilo nder ladde. O ƴami mo: “Ko ɗaɓɓititta?” O wi'i: “Mi ɗon ɗaɓɓita deerɗiraaɓe am. Useni tinndinam toy ɓe ndurata!” Goɗɗo go wi'i: “Ɓe ummake haa ɗo. Mi nani ɓe ɗonno mbi'a: Ndillen haa Dotan.” Yusufu taasni deerɗum'en, tawi ɓe haa Dotan. Ɓe eewi mo diga daayiiɗum. Hiddeko o ɓadito ɓe, ɓe kaɓɓi dabare mbarugo mo. Ɓe mbi'mbi'tiri: “Ndaa, koyɗoowo ɗon wara! Jonta kam ngare, en mbara mo, cakkinen mo nder ɓulndu. Nden en mbi'a huunde ladde nyaami mo. En ngi'a ɗume koyɗi maako laatoto.” Ruben nani ɗum. O ɗaɓɓi hisnugo mo juuɗe maɓɓe, o wi'i: “Taa mbaren mo! Nden o ɓesdi wi'ugo: Taa ndufe ƴiiƴam! Ndikka on cakkina mo nder ɓulndu haa ɗo nder ladde. Ammaa taa meeme mo.” Ɗo ngam hisnugo mo diga juuɗe maɓɓe, o lorna mo haa baaba maako. Nde Yusufu yotti deerɗum'en, ɓe ɓorti mo ngapaleewol jaage ngol o ɓornino. Ɓe koo'i mo, ɓe cakkini mo nder ɓulndu. Ɗum ɓulndu yoorndu, ndu walaa ndiyam. Nden ɓe njooɗi ngam nyaamugo. Ɓe ɓaŋgti gite, ɓe ngi'i yimɓe filooɓe ɓe asŋgol Isma'iilu ɗon ngara diga Gile'at. Geelooɗi maɓɓe ɗon ndimndi uurle e ɗaccere uurnde e leɗɗe uurɗe. Ɓe ɗon njahra ɗum haa Misra. Yahuuda wi'i deerɗiraaɓe mum: “Riba kaye keɓeten to en mbari deerɗiraawo meeɗen, en cuuɗi ƴiiƴam maako? Ngare, coorren mo haa filooɓe ɓe asŋgol Isma'iilu, taa en meema mo. Ngam o deerɗiraawo meeɗen, o ɓanndu meeɗen.” Deerɗiraaɓe maako nanani mo. Filooɓe Mediyan'en ɗonno caalo. Deerɗiraaɓe Yusufu ngurtini mo diga ɓulndu. Ɓe coorri mo haa filooɓe ɓe asŋgol Isma'iilu ceede cardi noogas. Kamɓe boo ɓe njahri mo haa Misra. Nde Ruben lorti haa ɓulndu, o tawaay Yusufu. O seeki limce maako. O lorti haa deerɗiraaɓe maako o wi'i: “Derkeejo walaa ton. Toy njahanmi min?” Ɓe kirsi njawdiri mbeewa, ɓe cuuwi ngapaleewol Yusufu nder ƴiiƴam. Ɓe neldi ngol baaba maɓɓe, bee wi'go: “Ɗo ko min tawi. Laar, ɗum ngapaleewol ɓiya malla naa kaŋgol?” Yaakubu annditi ngol, wi'i: “Ɗum ngapaleewol ɓiyam! Huunde ladde nyaami mo! Fakat Yusufu seekaama.” O seeki limce maako, o taadi limce buhuuje. O woyi ɓiyiiko nyalɗe ɗuuɗɗe. Ɓiɓɓe maako worɓe e rewɓe fuu ngari ngam de'itingo mo, ammaa o sali de'itineego. O wi'i: “Bee mettamɓeram kawtoyanmi bee ɓiyam nder joonde maayɓe.” Nden o tokki woyugo mo. Mediyan'en go coorri Yusufu haa Misra, haa Potifar, saraakiijo Firawna. O mawɗo doogari'en. Saa'i maajum Yahuuda acci deerɗiraaɓe muuɗum, o yehi haa Adullam, haa bi'eteeɗo Hira. Yahuuda yi'i ton ɓiɗɗo debbo mo ɓii Su'a, goɗɗo Kanaaniijo. O te'i mo, o hawti bee maako. O reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko, Yahuuda inndi mo Eer. O reedi kadiboo, o danyi ɓiɗɗo gorko, o inndi mo Oonan. Kadiboo o danyi ɓiɗɗo gorko, o inndi mo Sela. Yahuuda ɗonno haa Kejib, yaake debbo danya Sela. Yahuuda te'ani Eer, afo mum, debbo bi'eteeɗo Tamar. Ammaa Eer, afo Yahuuda, o kalluɗo yeeso Jawmiraawo, Jawmiraawo mbari mo. Yahuuda wi'i Oonan: “Nastu haa debbo deerɗiraawo ma, haɓɓu teegal eekiraagu bee maako, ngam a darnana deerɗa danygol.” Ammaa Oonan anndi ɗum laatataako danygol maako, ngam maajum nde o nastata haa debbo oo fuu, o ɗon acca mani maako rufa haa lesdi. Ngam o yiɗaa waɗanango deerɗiiko danygol. Ko o waɗi, ɗum fottanaay Jawmiraawo, Jawmiraawo mbari mo. Yahuuda wi'i esum Tamar: “Lorta haa saare baaba ma yaake suddaare ma, haa to ɓiyam Sela mawni.” O numi boo: “Taa o maaya boo bana deerɗiraaɓe maako.” Tamar dilli, jooɗi nder saare baaba muuɗum. Ɓaawo nyalɗe ɗuuɗɗe, ɓii Su'a, debbo Yahuuda maayi. Nde Yahuuda de'iti, o yehi haa Timna, haa ta'ooɓe gaasa baali maako, kaŋko e soobaajo maako Hira Adullamjo. Tamar anndinaama: “Ndaa, esiraawo ma ɗon yaha haa Timna ngam ta'ugo gaasa baali maako.” Nden Tamar ɓorti limce suddaare go, o suddiri bee suddaare woɗnde, o wiirni, o jooɗi haa nastirde wuro Enayim, haa laawol Timna. Ngam o yi'i Sela mawni, ammaa o laataaki debbo maako. Yahuuda yi'i mo, o hoociri mo bana debbo daakaareejo, ngam o suddi yeeso maako. O seli laawol gal maako, o wi'i: “Accu mi nasta haa ma.” Ngam o anndaa ɗum esiiko. Tamar ƴami: “Ɗume ndokkata yam ngam a nasta haa am?” O jaabi: “Mi neldante jawgel mbeewa e tokkere am.” Tamar wi'i: “Sey to a hokki yam jeŋngina hiddeko a nelda.” Yahuuda ƴami: “Jeŋngina ɗume ngiɗɗaa mi hokke?” O jaabi: “Haatummeere ma e ɓoggol ma e sawru haa juŋngo ma.” O hokki mo ɗum, o waaldi bee maako. O reedi ngam daliila maako. Tamar ummi, dilli, o itti suddaare go, o ɓorni limce suddaare. Yahuuda neldiri jawgel mbeewa bee soobaajo mum Adulamjo, ngam o hoocitana mo jeŋngina maako haa juŋngo debbo go. Ammaa o tawaay mo. O ƴami yimɓe haa wuro: “Toy debbo daakaareejo mo jooɗino haa Enayim kommbi laawol?” Ɓe njaabi: “Walaa daakaareejo meeɗi taweego haa ɗo.” O lori haa Yahuuda, o wi'i: “Mi tawaay mo. Yimɓe wuro boo mbi'i: Walaa daakaareejo meeɗi taweego haa ton.” Yahuuda wi'i: “O jogo ko woni haa maako. Taa en toskina ko'e men. Ngam mi neli ma bee jawgel nge'el, ammaa a tawaay mo.” Ɓaawo lebbi tati ɓe anndini Yahuuda: “Esiraawo ma Tamar laatake daakaareejo. Jonta o ɗon bee reedu.” Yahuuda wi'i: “Ngurtine mo yaasi, ngule mo.” Nde ɓe ngurtini mo yaasi, o neli haa esiiko ɓe mbi'a mo: “Gorko marɗo kuuje ɗe'e reedni yam.” O wi'i boo: “Heɓtu moy mari haatummeere nde'e e ɓoggol ngo'ol e sawru ndu'u?” Yahuuda annditi ɗum, o wi'i: “Adilaaku maako ɓuri ngu am, ngam mi hokkaay mo ɓiyam Sela.” O meetaay waaldugo bee maako fahin. Saa'i ɓesnuki Tamar, ɓe paami ɗum siwtuɓe ngoni nder reedu maako. Nde o ɗon danya, gooto wurtini juŋngo. Ɓesninoowo naŋngi ngo, haɓɓi gaarawol boɗeewol haa juŋngo maagel. O wi'i: “Kaŋko aarti wurtaago.” Ammaa o lorniti juŋngo maako, deerɗiiko wurti. Ɓesninoowo wi'i: “Kay, an seeki laawol!” Ɓe inndi mo Peres. Ɓaawo maajum deerɗiiko marɗo gaarawol boɗeewol haa juŋngo mum wurti. Ɓe inndi mo Zeraha. Ɓe njahri Yusufu haa Misra. Potifar Misraajo, saraakiijo Firawna, mawɗo doogari'en, soodi mo haa juuɗe filooɓe ɓe asŋgol Isma'iilu yahruɓe mo ton. Jawmiraawo wondi bee Yusufu, hokki ɗum saa'a nder kuuɗe mum fuu. O jooɗi nder saare Potifar jawmiiko Misraajo. Jawmiiko yi'i Jawmiraawo ɗon wondi bee maako, Jawmiraawo hokki mo saa'a nder kuuɗe maako fuu. O seyori mo, o hoosi mo ngam huuwango mo. O halfini mo ardaaŋgal saare e mardi maako fuu. Diga o halfini Yusufu saare e mardi maako, Jawmiraawo barkiɗini ko o mari fuu, waato ko woni nder saare e ko woni nder gese ngam daliila Yusufu. Potifar halfini Yusufu ko o mari fuu. O suklanaay koo ɗume, sonaa nyaamdu ndu o nyaamata. Yusufu o booɗɗo, o ŋarniiɗo. Nyalɗe seɗɗa ɓaawoɗon, debbo jawmiiko fuɗɗi laarugo mo bee suuno. O wi'i mo: “Waaldu bee am!” O sali, o wi'i debbo jawmiiko: “Ndaa, jawmam suklantaa koo ɗume nder saare mum. O halfini yam mardi maako fuu. Walaa ɓurduɗo yam maŋngu nder saare nde'e. O haɗaay yam koo ɗume, sonaa an, ngam a debbo maako. Noy mi waɗata halleende mawnde nde'e, mi waɗa hakke heedi Allah?” Nyalaade fuu debbo oo tokki wolwango Yusufu, ngam o waala kommbi maako, haa o hawta bee maako. Ammaa o sali waaldugo bee maako. Nyanndere woɗnde Yusufu nasti saare haa huuwa kuugal mum. Huuwooɓe nder saare ngalaa ton. Debbo go naŋngi mo ngapaleewol, wi'i mo: “Waaldu bee am!” Yusufu acci ngapaleewol mum haa juŋngo maako, doggi, wurti yaasi. Nde debbo yi'i Yusufu accidi mo bee ngapaleewol mum, doggi yaasi, o ewni huuwooɓe nder saare maako, o wi'i ɓe: “Ndaare! O waddani en Ibraniŋkeejo ngam fijira en. O wari haa am haa o waalda bee am. Ammaa mi wooki bee semmbe. Nde o nani mi wooki, o acci ngapaleewol maako baŋnge am, o doggi, o wurti yaasi.” O jo'ini ngapaleewol Yusufu kommbi maako, haa nde goriiko warti saare. Nden o yecci mo haala ka'a bana no o wi'no, o wi'i: “Maccuɗo Ibraniŋkeejo mo a waddani min, wari haa am haa o fijirammi. Nde mi wooki, mi ewni go, o acci ngapaleewol maako baŋnge am, o doggi yaasi.” Nde jaagorɗo nani ko debbo maako wi'i mo: “Bana nii maccuɗo ma waari bee am”. – Tikkere maako saati. O naŋngi Yusufu, o nastini mo nder fursina haa nokkuure nde ɓe maɓɓata haɓɓaaɓe laamiiɗo. Yusufu jooɗi ton. Ammaa Jawmiraawo ɗon wondi bee Yusufu, o waŋginani mo mbooɗeeŋga maako, heɓni mo'ere haa mawɗo fursina. O halfini haɓɓaaɓe nder suudu fuu haa juŋngo Yusufu. Kuugal kuuweteeŋgal ton fuu, kaŋko ardani ɗum. Mawɗo fursina hakkilanaay koo ɗume ko woni haa juŋngo Yusufu, ngam Jawmiraawo ɗon wondi bee maako. Ko o waɗi fuu, Jawmiraawo humtani mo ɗum. Ɓaawo kuuje ɗe'e, dokkoowo laamiiɗo njaramji e hooreejo tamsanooɓe ɗum tamseeje mbaɗi aybe dow jaagorɗo muuɗum'en. Firawna tikkani saraaki'en muuɗum ɗiɗo ɓe'e masin: Dokkoowo laamiiɗo njaramji e hooreejo tamsanooɓe ɗum tamseeje. O maɓɓi ɓe nder suudu mawɗo aynooɓe, nder fursina haa Yusufu woni. Mawɗo aynooɓe halfini ɓe haa juŋngo Yusufu haa o huuwana ɓe. Ɓe paɓɓi nder fursina balɗe seɗɗa. Jemmaare woɗnde, dokkoowo laamiiɗo njaramji e hooreejo tamsanooɓe tamseeje laamiiɗo Misra, haɓɓaaɓeno nder fursina, ɓe ɗiɗo fuu ɓe koyɗi. Koo moy maɓɓe hoyɗi. Koyɗi ɗi'i peerotiri, non maana maaji boo. Fajiri nde Yusufu wari haa maɓɓe, o laari ɓe pertaaki. O ƴami saraaki'en Firawna, haɓɓidaaɓe bee maako nder saare jaagorɗo maako: “Ngam ɗume on ɗon mbonti hannde?” Ɓe njaabi mo: “Koo moy amin hoyɗi, ammaa walaa goɗɗo haa ɗo haa fassitirana min.” Yusufu wi'i ɓe: “Allah waawan faasitirango on. Ngecceeɗam !” Dokkoowo laamiiɗo njaramji yecci Yusufu koyɗol mum, wi'i: “Nder koyɗol am, woodino inabohi yeeso am. Ki ɗon bee lice tati. Nde ki wiliti, ki waɗi pinndi, bukki maaki mbaɗi inabooje ɓennduɗe. Jardugel Firawna ɗonno haa juŋngo am. Mi itti inabooje, mi ɓiɗɗi ɗe nder maagel, mi hokki mo ngel haa juŋngo”. Yusufu wi'i mo: “Ndaa fassaruuye maagol: Lice tati ngoni nyalɗe tati. Lutti nyalɗe tati, Firawna ɓaŋgtete, lornete haa joonde maaɗa. A hokkan Firawna jardugel mum haa juŋngo, bana ko woowa, yaake a ɗonno dokkoowo laamiiɗo njaramji. Ammaa siftoram to a heɓti hayru ma. Useni, woonanam! Wolwan Firawna haala am, wurtinam diga suudu ndu'u! Ngam ɓe naŋngoyi yam diga lesdi Ibraniŋke'en. Haa ɗo boo mi waɗaay koo ɗume ngam haa ɓe nastinammi fursina.” Hooreejo tamsanooɓe laamiiɗo tamseeje yi'i no fassaruuye Yusufu waŋgini ko wooɗi, o wi'i mo: “Min boo mi hoyɗi. Mi ɗonno roondi cilaaje tati bee tamseeje daneeje. Nder silaawo wonŋgo dow, tamseeje feere feere ɗe Firawna nyaamata fuu ɗon nder maago. Colli ɗonno nyaama ɗum dow hoore am.” Yusufu jaabi: “Ndaa fassaruuye maagol: Cilaaje tati ngoni nyalɗe tati. Lutti nyalɗe tati, Firawna ta'ete hoore, o ɓilete haa leggal, colli nyaaman kusel maaɗa.” Nyalaade tataɓre, nde laati juulde siftinorki danyeeki Firawna, o waɗani saraaki'en maako fuu nyaamduuji. O ɓaŋgti dokkoowo laamiiɗo njaramji e hooreejo tamsanooɓe mo tamseeje yeeso saraaki'en maako. O lorni dokkoowo laamiiɗo njaramji nder kuugal mum, kaŋko boo o hokki Firawna jardugel haa juŋngo. Ammaa o ɓili hooreejo tamsanooɓe mo tamseeje bana no Yusufu fassitiri. Ammaa dokkoowo laamiiɗo njaramji siftoraay Yusufu, o yejjiti mo. Ɓaawo duuɓi ɗiɗi Firawna hoyɗi. O yi'i o ɗon dari dow fomoonde maayo Niil. O yi'i na'i joweeɗiɗi ngurti maayo, ɗi booɗɗi, payɗi. Ɗi puɗɗi durugo haa fomoonde man. Ɓaawoɗon na'i goɗɗi joweeɗiɗi ngurti maayo. Ɗi nyidduɗi e pooyɗi. Ɗi ndari kommbi na'i arani go dow fomoonde maayo. Na'i nyidduɗi pooyɗi nyaami booɗɗi payɗi joweeɗiɗi go. Nden Firawna fini. O ɗaaniti kadiboo, o hoyɗi nde ɗiɗawre. Ndaa, cammeeje mawɗe booɗɗe joweeɗiɗi ngurti e ƴommbal gootal. Ɓaawo maaje, cammeeje joweeɗiɗi goɗɗe puɗi, ɗe cewɗe, henndu fuunaaŋge yoorni ɗe. Cammeeje cewɗe moɗi mawɗe, keewɗe joweeɗiɗi go. Firawna fini, tawi ɗum koyɗol. Nde weeti, hakkiilo maako sakli. O ewnoyi hiila'en e hikma'en Misra fuu. O yecci ɓe koyɗol maako, ammaa walaa koo gooto mo fassitirani mo ngol. Nden dokkoowo laamiiɗo njaramji go wi'i Firawna: “Barkaama, sey mi anndita aybe am hannde. Nyalaade woɗnde a tikkani huuwanooɓe ma masin, a maɓɓi yam nder suudu mawɗo aynooɓe, min bee hooreejo tamsanooɓe ma tamseeje. Min koyɗi min ɗiɗo fuu jemmaare woore. Ammaa maana koyɗol ngole fuu feerotiri bee ngola. Woodino sukaajo Ibraniŋkeejo maccuɗo mawɗo aynooɓe bee amin. Min ngecci mo koyɗi amin, o fassitiri maana koyɗol koo moy fuu. Bana o fassitirani min, non ɗum laatani min boo: A lorni yam haa pellel am, oya boo ɓe ɓili ɗum.” Firawna umri ɓe ngadda Yusufu. Law ɓe ngurtini mo fursina. Yusufu laɓi, ɓorni limce laaɓɗe, o wari yeeso Firawna. Firawna wi'i mo: “Mi hoyɗi, walaa baawɗo fassitirgo ngol. Ammaa mi nani a waawi fassitirgo koyɗi ɗi ɓe anndinte.” Yusufu jaabi Firawna: “Naa ɗum min! Ɗum Allah hokkata fassaruuye haandunde haa Firawna.” Firawna wi'i Yusufu kadi: “Nder koyɗol am, tawmi mi ɗon dow fomoonde maayo Niil. Ndaa, na'i joweeɗiɗi payɗi, booɗɗi ngurti maayo. Ɗi puɗɗi durugo haa fomoonde man. Ɓaawo maaji, goɗɗi joweeɗiɗi ngurti. Ɗi nyidduɗi, pooyɗi masin. Mi meeɗaay yi'ugo ɓurɗi ɗi'i nyiddugo nder lesdi Misra fuu. Na'i nyidduɗi pooyɗi nyaami na'i joweeɗiɗi payɗi arani go. Ammaa ɓaawo ɗi nyaami ɗi, walaa keɓtuɗo ɗum, ngam nyiddeeŋga maaji ɗonno bana naane non. Nden mi fini. Mi hoyɗi koyɗol goɗŋgol fahin: Ndaa, cammeeje keewɗe booɗɗe joweeɗiɗi ngurti e ƴommbal gootal. Ɓaawo maaje, cammeeje cewɗe goɗɗe joweeɗiɗi puɗi, henndu fuunaaŋge yoorni ɗe. Cammeeje cewɗe moɗi cammeeje booɗɗe joweeɗiɗi go. Mi yecci ɗum hiila'en, ammaa walaa mo waawi fassitirango yam ɗum.” Yusufu wi'i Firawna: “Koyɗi ma ɗiɗi ɗi'i, ɗi gooti, barkaama. Allah anndini ma ko o tammi waɗugo. Na'i booɗɗi joweeɗiɗi ngoni duuɓi joweeɗiɗi, cammeeje booɗɗe joweeɗiɗi boo ngoni duuɓi joweeɗiɗi. Ɗum koyɗol gootol. Na'i nyidduɗi pooyɗi joweeɗiɗi, gurtiiɗi ɓaawo, ɗum duuɓi joweeɗiɗi. Non boo cammeeje cewɗe joweeɗiɗi, ɗe henndu fuunaaŋge yoorni, ɗum duuɓi joweeɗiɗi bee weelo. Bana mbi'maami, barkaama, Allah anndini ma ko o tammi waɗugo. Ndaa, duuɓi joweeɗiɗi garanɗi, haarannde ɗuuɗnde waɗan nder lesdi Misra fuu. Ɓaawo maaji, weelo waɗan duuɓi joweeɗiɗi, haa yimɓe ngejjita haarannde laatunoonde nder Misra. Weelo tampinan lesdi. Yimɓe ngejjitan ɗume wonno haarannde nder lesdi, ngam weelo ngo'o saatan masin. Nde koyɗol man tokkiti waɗi nde ɗiɗi haa Firawna, ɗum yiɗi wi'go haala ka'a tabiti haa Allah, Allah ɗon yaawɗina waɗugo ɗum. Barkaama, jonta kam, ɗaɓɓitit goɗɗo kakkilɗo, marɗo hikma. Darnu mo dow lesdi Misra. Waɗ ɗum, ɓesdu aynooɓe lesdi boo. Kamɓe ɓe koo'a yeɓre woore nder jowi haa nyaamle lesdi Misra fuu nder duuɓi joweeɗiɗi ɗi haarannde. Ɓe mooɓta nyaamduuji duuɓi joweeɗiɗi garanɗi booɗɗi ɗi'i fuu. Ɓe mbaɗa ɗum dow ardaaŋgal ma, barkaama! Ɓe mooɓta alkamaari ngam nyaamdu nder gure, ɓe ayna ɗum. Nyaamdu maajum laatoto ndesaari lesdi ngam duuɓi joweeɗiɗi bee weelo, ngo tammi waɗugo nder Misra. Bana nii weelo nattidittaa yimɓe lesdi ndi'i.” Haala ka'a fottani Firawna e saraaki'en mum fuu. Firawna wi'i ɓe: “Gorko moy keɓeten bana oo, mo Ruuhu Allah wondi bee muuɗum?” Nden o wi'i Yusufu: “Nde Allah anndini ma ɗum fuu, walaa kakkilɗo, marɗo hikma bana maaɗa. An laatoto dow saare am, yimɓe am fuu tokkoto umrooje ma, sey bee leeso laamu tan ɓurdanmaami. ” Firawna wi'i Yusufu: “Ndaa, mi darni ma dow lesdi Misra fuu.” Firawna itti halagaare haa hoondu mum, waɗi nde haa hoondu Yusufu. O ɓorni mo limce ɓurɗe ɗiggugo, o waɗani mo koɗoy kaŋŋeeri haa daande. O wa'ini mo dow moota pucci, tokkotooŋga nga laamiiɗo, ɓe kooli yeeso maako: “Kakkile! Laawol! ” Bana non Firawna darniri mo dow lesdi Misra fuu. Firawna wi'i Yusufu: “Min woni Firawna. Goɗɗo nder lesdi Misra fuu ɓaŋgtataa juŋngo mum malla kosŋgal mum bilaa duŋayeere ma.” Firawna inndi Yusufu innde Jafnat-Paneyak, te'ani mo Asnat ɓii Poti-Fera, limanjo haa Oon. Nden Yusufu wurti, taari lesdi Misra fuu. Yusufu woodi duuɓi cappanɗe tati, saa'i o fuɗɗa huuwango Firawna, laamiiɗo Misra. Yusufu ummi, dilli taaroyaago lesdi Misra. Nder duuɓi joweeɗiɗi, lesdi rimrimni ɗuuɗɗum masin. Yusufu mooɓti nyaamdu lesdi Misra fuu nder duuɓi joweeɗiɗi go. O sigi nyaamdu nder gure, nder wuro koo ngoye, o sigi nyaamdu gese taariiɗe wuro maajum. Yusufu sigi alkamaari ɗuuɗndi masin bana njaareendi maayo, haa ɓe acci etugo, ngam ɗum limataako. Aarti hitaande nde weelo fuɗɗa, Asnat ɓii Poti-Fera limanjo haa Oon, debbo Yusufu danyani ɗum ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Yusufu inndi hammiraawo: Manassa, o wi'i: “Allah yejjitini yam torra am e saare baaba am fuu.” Minyiraawo boo o inndi ɗum: Efrayim. O wi'i: “Allah hokki yam danygol nder lesdi ɓillaare am.” Duuɓi joweeɗiɗi ɗi haarannde nder lesdi Misra timmi. Duuɓi joweeɗiɗi ɗi weelo ngari, bana Yusufu wi'no. Weelo waɗi nder lesɗe fuu, ammaa nder Misra fuu nyaamdu ɗon. Nde yimɓe nder lesdi Misra nani weelo, ɓe ngookani Firawna ngam heɓugo nyaamdu, ammaa Firawna wi'i Misra'en fuu: “Njehe haa Yusufu, mbaɗe ko o wi'ata on. ” Nde weelo waɗi nder lesdi fuu, Yusufu maɓɓiti cigorɗi alkamaari, o soorrani ndi Misra'en, ngam weelo saati nder lesdi Misra masin. Yimɓe koo toy nder duniyaaru fuu ngari haa Misra, haa Yusufu, coodi alkamaari, ngam weelo ngo'o saati masin nder duniyaaru fuu. Yaakubu nani alkamaari ɗon haa Misra. O wi'i ɓiyiiko'en: “Koni ndaarndaartirton? Mi nani alkamaari ɗon haa Misra. Njehe, coodane en alkamaari haa ton, haa en nguura, taa en maaya. ” Deerɗiraaɓe Yusufu sappo ndilli soodoygo alkamaari haa Misra. Yaakubu accaay Benyamin, deerɗiraawo Yusufu yahda bee deerɗum'en. Ngam o wi'i: “Taata sarru heɓa mo.” Bana non ɓiɓɓe Isra'iila ngardi bee yimɓe woɗɓe soodugo alkamaari, ngam weelo waɗi nder lesdi Kanaana. Yusufu wonno ngomna lesdi, kaŋko soorranta yimɓe lesdi fuu alkamaari. Deerɗiraaɓe maako ngari, cujidani mo, geese haa lesdi. Nde o yi'i ɓe, o annditi ɓe. Ammaa o annditinaay ɓe hoore maako. O wolwani ɓe bee caatal, o ƴami: “Diga toy iwɗon?” Ɓe njaabi: “Diga lesdi Kanaana, haa min cooda nyaamdu.” Yusufu annditi deerɗum'en, ammaa kamɓe, ɓe annditaay mo. O siftori koyɗi ɗi o hoyɗuno ngam maɓɓe. O wi'i ɓe: “Onon, on horooɓe lesdi! Laarugo nokkuuje tampuɗe lesdi waddi on. ” Ɓe njaabi mo: “Naa non, barkaama, min ngari soodugo nyaamdu tan. Min fuu min ɓiɓɓe gorko gooto, min hoolaaɓe. Maccuɓe ma laataaki horooɓe.” O wi'i ɓe: “Aa'a, laarugo nokkuuje lesdi tampuɗe waddi on.” Ɓe mbi'i: “Minin maccuɓe ma min ɗonno sappo e ɗiɗo, ɓiɓɓe goɗɗo gooto nder lesdi Kanaana. Gaajiijo ɗon wondi bee baaba amin hannde, gooto boo majji.” Yusufu wi'i ɓe: “Fakat kanjum mi wi'no on, on horooɓe! Ndaa nii mi foondirta on: Mi ɗon hunoro bee ngeendam Firawna, on ngurtataako haa ɗo, sonaa minyiraawo mooɗon wara ɗo. Nele gooto mooɗon ɗaɓɓitoygo deerɗiraawo mooɗon. Ammaa onon on njooɗoto on haɓɓaaɓe. Bana non anndiranmi to on mbi'i gooŋga malla on mbi'aay. To naa non, bana Firawna o geeto, on horooɓe!” O nastini ɓe fuu nder fursina nyalɗe tati. Nyalaade tataɓre, Yusufu wi'i ɓe: “Min boo mi kulɗo Allah. To on ngiɗi yeeɗugo, mbaɗe ni'i: To on hoolaaɓe, gooto mooɗon lutta nder fursina. Ammaa onon luttuɓe boo, ndille njahrane ci'e mooɗon alkamaari, ngam weelo. Nden on ngaddanammi minyiraawo mooɗon, ngam haa bolle mooɗon ngooŋɗine, on maayataa.” Ɓe mbaɗi non. Ɓe mbi'mbi'tiri: “Fakat, en mbaɗi aybe dow deerɗiraawo meeɗen. En ngi'i ɓillaare maako, nde o tori en enɗam, ammaa en nananaay mo. Ngam maajum ɓillaare nde'e warani en.” Ruben wi'i ɓe: “Mi bi'nooɗo on taa on mbaɗa koo ɗume haa ɓiŋngel nge'el. Ammaa on nananaay yam. Jonta ƴiiƴam maako ɗon ƴamte. ” Ɓe anndaano Yusufu ɗon faama, ngam turjumanjo ɗonno hakkunde maɓɓe. Nden Yusufu daaytiri bee maɓɓe, woyi. O lori wolwango ɓe. O naŋngi Simeyon, o haɓɓi mo yeeso maɓɓe. Nden o umri ɓe kebbinana ɓe boorooji maɓɓe, ɓe mbaatana koo moy ceede mum nder booro, ɓe ndokka ɓe njooɓaari laawol. O waɗani ɓe bana non. Deerɗiraaɓe Yusufu ndimdi alkamaari dow bamɗe maɓɓe, ndilli. Nde ɓe njippi jemma, gooto maɓɓe maɓɓiti booro mum ngam hokkugo huɗo haa wamnde. O laari ceede maako ɗon mbaali haa hunnduko booro. O wi'i deerɗiiko'en: “Ɓe lornani yam ceede am! Ndaa, ɗe ɗon haa hunnduko booro am.” Ɓerɗe maɓɓe ta'i, ɓe ndaarndaartiri bee diwŋgol, ɓe mbi'i: “Ɗume Allah waɗi en ɗo?” Ɓe ngarti nder lesdi Kanaana haa baaba maɓɓe Yaakubu. Ɓe ngecci mo ko heɓi ɓe fuu. Ɓe mbi'i: “Goɗɗo ngomnaajo lesdi oo, wolwani min bee caatal, o hoociri min bana horooɓe lesdi. Min mbi'i mo: Minin, min hoolaaɓe, naa min horooɓe. Min ɗonno deerɗiraaɓe sappo e ɗiɗo, ɓiɓɓe goɗɗo gooto. Gooto majji, gaajiijo boo ɗon wondi bee baaba amin nder lesdi Kanaana. Goɗɗo oo, ngomna lesdi, wi'i min: Bana nii anndiranmi on hoolaaɓe: Acce gooto mon haa am. Koo'e alkamaari ndi yimɓe ci'e mooɗon mari haaje, njahrane ɓe. Ammaa ngaddaneeɗam minyiraawo mooɗon. Non anndiranmi naa on horooɓe, ammaa on hoolaaɓe. Nden lornananmi on deerɗiraawo mooɗon, on pila nder lesdi.” Nde ɓe njuppi boorooji maɓɓe, ndaa, koo moy ceede mum ɗon nder booro mum. Ɓe ngi'i ceede maɓɓe, kamɓe e baaba maɓɓe, ɓe kuli. Yaakubu wi'i ɓe: “On ɗon cooynammi ɓikkoy am. Yusufu majji, Simeyon boo majji, on ɗon kooca Benyamin. Ɗum fuu ɗum ɗon yowo dow am.” Ruben wi'i baaba muuɗum: “Sey a mbara ɓikkoy am ɗiɗoy, to mi wartiraay mo haa maaɗa. Halfitinam ngel, mi wartirante ngel.” Ammaa Yaakubu wi'i: “Ɓiŋngel am yahdataa bee mooɗon, ngam deerɗiiko maayi, kaŋko o lutti feere maako. To sarru heɓi mo dow laawol ngol njahoton, mettamɓeram mbaratam, ngam mi ndottiijo, marɗo dandanndi.” Weelo ɓesdi saatugo nder lesdi Kanaana. Nde yimɓe saare Yaakubu timmidini nyaamugo alkamaari ndi ɓe ngaddoyno diga Misra, Yaakubu wi'i ɓiyum'en: “Njehe kadiboo, coodane en nyaamdu seɗɗa.” Yahuuda wi'i mo: “Goɗɗo oo reentini min laaɓɗum, o wi'i: On ngi'ataa yam sam to deerɗiraawo mon wardaay bee mooɗon. To a jaɓi neldugo deerɗiraawo amin bee amin, nden kam min njahan soodanoygo ma nyaamdu. Ammaa to a jaɓaay, minin boo min njahataa ton. Ngam goɗɗo oo wi'i: On ngi'ataa yam sam to deerɗiraawo mon wardaay bee mooɗon.” Isra'iila wi'i: “Koni kuuwanɗon yam kalluɗum ɗu'um bee anndingo goɗɗo oo on ngoodi deerɗiraawo feere fahin?” Ɓe njaabi: “O ƴami min bee tukku haala ko'e amin e saare amin, o wi'i: Baaba mooɗon ɗon bee yoŋki na? On ngoodi deerɗiraawo goɗɗo na? Min jaabi mo fodde ƴamɗe ɗe'e. Min anndaano o wi'an: Ngarde bee deerɗiraawo mooɗon.” Yahuuda wi'i baaba muuɗum Isra'iila: “Accu derkeejo yahda bee am. Min ummoto, min ndilla, bana non en tammi wurdugo, en maayataa, minin bee maaɗa e ɓikkoy amin fuu. Min fiyi dammaana ngam maako, a ƴamammi to mi wartiraay mo haa kommbi maaɗa. Limanam ɗum aybe haa foroy. To min neeɓaayno haa ton, min ngartanno jonta nde ɗiɗi.” Isra'iila, baaba maɓɓe wi'i ɓe: “To ɗum laatake non, mbaɗe ɗu'um: Koo'e ɓurɗum wooɗugo haa lesdi men nder boorooji mon, njahrane goɗɗo oo dokkal: Ɗaccere uurnde seɗɗa e njumri seɗɗa e uurle e tamre uurdi e ɓiɓɓe leɗɗe belɗe joorɗe diga leɗɗe feere feere. Koo'e ceede haa juuɗe mon. Non boo ceede baataaɗe haa hunnduko boorooji mooɗon, koo'e ɗe fahin, teema ɗum ngooytu. Koo'e deerɗiraawo mooɗon, umme, lorte haa goɗɗo oo. Allah Baawɗo heɓnana on mo'ere haa goɗɗo oo, o yoofta deerɗiraawo mooɗon oya e Benyamin. Min boo, to nii doole mi sooya ɓikkoy am, sey mi sooya koy!” Deerɗiraaɓe koo'i dokkal maajum, ɓe cowi ceede haa juuɗe maɓɓe, ɓe koo'i Benyamin boo. Ɓe ummi, ɓe ndilli Misra. Ton ɓe ngari yeeso Yusufu. Nde Yusufu yi'i Benyamin bee maɓɓe, o wi'i kaliifaajo saare maako: “Nastin worɓe ɓe'e nder suudu, hirsu ndabbaawa, defu nga, ngam ɓe nyaamdan bee am caka nyalawma.” Goɗɗo go waɗi ko Yusufu umri mo. O yahri ɓe nder saare Yusufu. Nde ɓe ɗon njahra ɓe nder saare Yusufu, ɓe kultori, ɓe mbi'i: “Ɓe ɗon njahra en daliila ceede loriiɗe nder boorooji meeɗen aran go. Ɓe ukkanto en, ɓe njarna en bone, ɓe mbaɗa en maccuɓe bee bamɗe meeɗen fuu.” Ɓe ɓaditi kaliifaajo saare Yusufu, ɓe mbolwani mo haa dammugal saare. Ɓe mbi'i: “Useni, naywa, min ngarino aran soodugo nyaamdu. Nde min njotti haa min mbaalata jemma, min maɓɓiti boorooji amin. Koo moy amin tawi ceede mum haa hunnduko booro mum. Fakat ɗum saman ceede ɗe min njoɓno. Ammaa min ngartiri ɗe haa juŋngo amin. Min ngaddi ceede goɗɗe boo ngam soodugo nyaamdu. Min anndaa moy waati ceede amin nder boorooji amin.” O jaabi: “Nde'ite, taa kultore! Ɗum Allah mooɗon, Allah baaba mooɗon waatani on ndesaari nder boorooji mooɗon. Ceede mon jottiiɗe yam.” Nden o wurtini Simeyon haa maɓɓe. O nastini ɓe nder saare Yusufu. O waddani ɓe ndiyam haa ɓe loota kosɗe maɓɓe. O hokki bamɗe maɓɓe boo huɗo. Ɓe taaskitini dokkal go hiddeko Yusufu wara caka nyalawma. Ngam ɓe nani, ton ɓe nyaamdata bee maako. Nde Yusufu warti saare, ɓe lii'ani mo dokkal ngal ɓe njogi, ɓe cujidani mo haa lesdi. O ƴami njamu maɓɓe, o wi'i: “Noy baaba mooɗon ndottiijo mo mbi'ɗon yam haala mum, o ɗon yeeɗa na?” Ɓe njaabi mo: “Maccuɗo ma, baaba amin o jamo, o ɗon yeeɗa.” Ɓe turi, ɓe cujidi fahin. Yusufu laari, yi'i Benyamin, deerɗiiko, ɓii daada mum. O ƴami: “Oo woni minyiraawo mooɗon, mo mbi'ɗon yam haala mum na?” O wi'i Benyamin: “Allah mo'ane, ɓiŋngel am!” Nde Yusufu yi'i Benyamin, ɓernde maako heewi ngenka deerɗiiko. O wurti law, o nasti suudu maako, o woyi ton. Ɓaawoɗon, o sulmi gite maako, o wurti, o tiɗɗitini, o umri: “Ngadde nyaamdu!” Ɓe njo'inani mo nyaamdu maako dow taabal feere, deerɗiiko'en haa taabal goɗŋgal e Misra'en nyaamdotooɓe bee maako boo feere maɓɓe. Ngam Misra'en nyaamdataa bee Ibraniŋke'en, ngam ɗum karamɗum haa diina maɓɓe. Deerɗiraaɓe maako njooɗi tiitotiri bee maako. Diga afo fodde afaaku mum haa gaajiijo fodde duuɓi mum. Ɓe ndaarndaartiri, ɓe kayɗini. O neldi ɓe geɗe haa nyaamdu maako. Ammaa geɗal Benyamin ɓuri ɗe maɓɓe ɗuuɗugo cowi jowi. Ɓe njardi, ɓe ceyodi bee maako. Yusufu umri kaliifaajo saare muuɗum: “Hebbin boorooji worɓe ɓe'e bee nyaamdu fodde ko ɓe mbaawata roondaago. Waatu ceede koo moy haa hunnduko booro mum. A waata jardugel am ngel cardi nder booro gaajiijo, hawtaade bee ceede alkamaari maako.” Kaliifaajo waɗi bana Yusufu umri mo. Nde weeti, ɓe acci ɓe, ɓe ndilli bee bamɗe maɓɓe. Nde ɓe ngurti berniwol, ɓe ndaayaaki tawon, Yusufu wi'i kaliifaajo saare muuɗum: “Yaawɗa, taasnu ɓe, jokku ɓe! Wi' ɓe: Koni mbarjirɗon booɗɗum bee kalluɗum? Naa bee maagel jaagorɗo am yardata e o laardata sirriijum na? Ko mbaɗɗon ɗo ɗum kalluɗum!” Kaliifaajo jokki ɓe, wi'i ɓe bolle ɗe'e. Ɓe mbi'i mo: “Naywa! Noy noy mbi'rata irin ɗu'um? Maccuɓe ma potaay mbaɗa bana non! Min ngartiri ceede ɗe min tawno haa kunnduɗe boorooji amin diga lesdi Kanaana. Noy min ngujjirta cardi malla kaŋŋeeri haa saare jaagorɗo ma? Mo ngel tawa haa muuɗum caka maccuɓe ma, maaya! Minin boo min laato maccuɓe ma.” Kaliifaajo wi'i: “Ngaɗen bana mbi'ɗon. Mo ngel tawa haa muuɗum, laato maccuɗo am, ammaa onon luttuɓe on rimɓe.” Koo moy yaawɗi rifti booro mum haa lesdi, maɓɓiti ngo. Kaliifaajo fuɗɗi linyugo diga booro hammiraawo haa o timminiri dow gaajiijo. Jardugel tawaama nder booro Benyamin. Ɓe ceeki limce maɓɓe, koo moy rimndi wamnde mum, ɓe lorti haa berniwol. Yahuuda e deerɗum'en nasti saare Yusufu. Yusufu dillaayno tawon. Ɓe cujidani mo. Yusufu ƴami ɓe: “Kuugal ngale kuuwɗon ɗo? On anndaa goɗɗo bana am anndi laarugo sirriijum na?” Yahuuda jaabi: “Ko min mbi'ata ma, barkaama? Ɗume min mbolwata? Noy noy min ngooŋɗinta ko'e amin? Allah waŋgini aybe maccuɓe maaɗa. Ndaa, min maccuɓe ma, barkaama, minin e mo jardugel ma tawa haa muuɗum fuu.” Yusufu wi'i: “Woodaa! Mi waɗataa ɗum. Mo jardugel tawa haa muuɗum, kaŋko laatoto maccuɗo am. Ammaa onon luttuɓe, koote jam haa baaba mon.” Nden Yahuuda ɓaditi Yusufu, wi'i: “Useni, barkaama, accu maccuɗo ma wolwa wolde woore yeeso ma. Taa tikkere ma saata dow maccuɗo ma, ngam a laati bana Firawna. Barkaama, a ƴamno maccuɓe ma: Baaba mooɗon ɗon na malla deerɗiraawo mooɗon goɗɗo ɗon? Min njaabi ma: Min ngoodi baaba ndottiijo e derkeejo pamaro, danyanaaɗo mo nder ndottaaku maako. Deerɗiraawo derkeejo man boo maayi, o lutti feere maako haa daada maako, baaba maako boo yiɗi mo masin. A wi'i maccuɓe maaɗa: Ngaddaneeɗam mo, haa gite am ndaara mo. Min njaabi ma: Derkeejo waawataa ɗalugo baaba muuɗum. To o ɗali mo, o maayan. Ammaa a wi'i maccuɓe ma: To minyiraawo mon wardaay bee mooɗon, on meetataa yi'ugo yam. Nde min kooti haa maccuɗo ma, baaba amin, min ngecci mo bolle maaɗa, barkaama. Baaba amin wi'i: Lorte, coodane en nyaamdu seɗɗa. Ammaa min mbi'i: Min potaay yahugo ton bilaa minyiraawo amin yahda bee amin. Ngam min potaay yi'ugo gorko oo, to minyiraawo amin wondaay bee amin. Maccuɗo ma, baaba amin wi'i min: On anndi debbo am danyani yam ɓiɓɓe ɗiɗo. Gooto maɓɓe majji. Mi numi huunde ladde faɗɗi mo, ngam mi meetaay yi'ugo mo sam haa wargo hannde. To on koo'ani yam oo boo, to sarru heɓi mo, on nastintam nder joonde maayɓe bee mettamɓeram. Barkaama, min maccuɗo ma, mi fiyi dammaana yeeso baaba am ngam derkeejo oo bee wi'go: To mi wartiraay mo haa maaɗa, limanam ɗum aybe haa foroy. Jonta kam, barkaama, accu mi jooɗo bana maccuɗo mbattudi derkeejo, kaŋko boo o hootida bee deerɗiiko'en. Noy mbaawranmi hootugo haa baaba am, to derkeejo wondaay bee am? Mi yiɗaa laarugo sarru ngu heɓata baaba am!” Yusufu waawaay naŋgtaago yeeso taariiɓe mo fuu. O hooli: Ngurtine yimɓe fuu! Walaa goɗɗo lutti haa maako, nden o annditini hoore maako haa deerɗiraaɓe maako. O woyi bee sawtu haa Misra'en nani ɗum. Koo saare Firawna boo nani. Yusufu wi'i deerɗiraaɓe muuɗum: “Min woni Yusufu! Baaba am ɗon yeeɗa fahin na?” Deerɗiraaɓe maako mbaawaay jaabaago mo, ngam ɓe mbemmbi yeeso maako. O wi'i ɓe: “Ɓaditeeɗam!” Ɓe ɓaditi. O wi'i: “Min woni Yusufu, deerɗiraawo mooɗon mo coorruɗon haa Misra. Ammaa jonta kam taa cakle, taa tikkane ko'e mon ngam on coorri yam haa ɗo. Ngam ɗum Allah neli yam yeeso mooɗon haa mi hisna yoŋkiiji mon. Waɗi jonta duuɓi ɗiɗi, weelo ɗon nder lesdi. Lutti duuɓi jowi fahin walaa remugo malla sodugo. Allah neli yam haa yeeso mooɗon ngam haa on keɓa danygol nder lesdi ndi'i, o hisna ngeendam mooɗon bee kisndam mawɗam. Naa onon neli yam haa ɗo, ɗum Allah neli yam. O waɗi yam bana baaba Firawna, mi jaagorɗo saare maako fuu, mi ngomna dow lesdi Misra fuu boo. Njaawɗe, koote haa baaba am, mbi'e mo: Ndaa nii ɓiɗɗo ma Yusufu wi'i: Allah waɗi yam mi jaagorɗo Misra fuu, war haa am, taa neeɓ! A jooɗoto nder lesdi Goosan, a ɓado yam, an e ɓiɓɓe ma e taaniraaɓe ma e dammooji ma e na'i ma e ko marɗa fuu. Mi wuurnete, non boo saare maaɗa e dammooji ma, ngam taa koo ɗume ŋakkana on, ngam luttani weelo duuɓi jowi. On ɗon ngi'a ɗum bee gite mooɗon e deerɗiraawo am Benyamin boo ɗon yi'a bee gite mum, ɗum min wolwani on bee hunnduko am. Anndine baaba am tedduŋgal am nder Misra, ngecce mo ko ngi'ɗon fuu. Njaawɗe waddugo baaba am haa ɗo.” Nden o harli deerɗiiko Benyamin, o woyi. Benyamin boo woyi. O hebbi deerɗiiko'en fuu bee bojji. Ɓaawoɗon deerɗiiko'en mbolidi bee maako. Habaru maajum yotti nder saare Firawna no deerɗiraaɓe Yusufu ngari. Ɗum fottani Firawna e saraaki'en muuɗum. Firawna wi'i Yusufu: “Wi' deerɗa'en ni'i: Ndimnde dabbaaji mon, ndille lesdi Kanaana. Koo'e baaba mooɗon e yimɓe ci'e mooɗon, nden ngare haa am. Mi hokkan on ɓurɗum wooɗugo lesdi Misra, on nyaaman nyaamdu ɓuranndu wooɗugo boo. An boo yeccu ɓe umroore am nde'e: Koo'e haa Misra mootaaji pucci ngam ɓikkoy mooɗon e rewɓe mooɗon. Kooce baaba mooɗon, ngare. Taa on miijo kuuje mooɗon ɗe accuɗon, ngam ɓurɗum wooɗugo nder lesdi Misra fuu laatanto on.” Ɓiɓɓe Isra'iila mbaɗi bana non. Yusufu hokki ɓe mootaaji pucci fodde umroore Firawna, o hokki ɓe boo njooɓaari laawol. O hokki koo moy maɓɓe ngapaleeji haa sannja limce mum. Ammaa Benyamin, o hokki mo ceede cardi teemeɗɗe tati e ngapaleeji jowi. O neldani baaba maako bamɗe sappo dimndaaɗe bee kuuje Misra ɓurɗe wooɗugo, non boo bamɗe debbe sappo dimndaaɗe bee alkamaari e tamseeje e nyaamdu ngam jahaaŋgal baaba maako. Nden o jaɓɓiti deerɗiiko'en, o wi'i ɓe: “Taa njokkire haa laawol.” Ɓe ummi Misra, ɓe ngarti nder lesdi Kanaana haa baaba maɓɓe Yaakubu. Ɓe anndini mo: “Yusufu o geeto, o ngomna dow lesdi Misra fuu!” Ammaa ɗum meemaay mo sam ngam o nuɗɗinaay ɓe. Ɓe ngecci mo bolle ɗe Yusufu wolwani ɓe fuu. O yi'i mootaaji pucci ɗi Yusufu neldi ngam yahrugo mo. Nden baaba maɓɓe Yaakubu ferti. Isra'iila wi'i: “Yowwa! Ɓiyam Yusufu o geeto! Sey mi yaha mi laara mo hiddeko mi maaya!” Isra'iila ummi bee ko o mari fuu, o wari wuro Biirsaba. O lii'ani Allah mo baaba maako Isiyaaku kirsaaɗi. Allah wolwani Isra'iila bee wahayu jemma, wi'i mo: “Yaakubu! Yaakubu!” O jaabi: “Na'am, mi ɗon heɗito ma.” O wi'i: “Min Allah, Allah mo baaba maaɗa. Taa hul yahugo Misra, ngam haa ton laatinanmaami ummaatoore mawnde. Mi yahdan bee maaɗa haa Misra, kadiboo min wartirte haa ɗo. Saa'i maayata, Yusufu maɓɓata ma gite.” Yaakubu ummi diga Biirsaba. Ɓiɓɓe muuɗum mba'ini ɗum e ɓikkoy maɓɓe e rewɓe maɓɓe dow mootaaji pucci ɗi Firawna nelduno ngam yahrugo ɓe. Ɓe koo'i dabbaaji maɓɓe e mardi ndi ɓe keɓno nder lesdi Kanaana. Bana non Yaakubu e danygol mum fuu wardi haa Misra. O yahdi bee ɓiɓɓe maako worɓe e taaniraaɓe maako worɓe, non boo ɓiɓɓe maako rewɓe e taaniraaɓe rewɓe. O wardi bee danygol maako fuu haa Misra. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Isra'iila warɓe haa Misra: Yaakubu e ɓiɓɓe mum: Afo Yaakubu, Ruben. Ɓiɓɓe Ruben ngoni: Hanok e Pallu e Hesruunu e Karmi. Ɓiɓɓe Simeyon ngoni: Yemuwel e Yamin e Ohada e Yakin e Cohar e Sawulu, ɓii debbo Kanaaniijo. Ɓiɓɓe Lewi ngoni: Gerson e Kahat e Meraari. Ɓiɓɓe Yahuuda ngoni: Eer e Oonan e Sela e Peres e Zeraha. Ammaa Eer e Oonan maayi nder lesdi Kanaana. Ɓiɓɓe Peres ngoni: Hesruunu e Hamul. Ɓiɓɓe Issakar ngoni: Tola e Puwa e Yoba e Simron. Ɓiɓɓe Zabulon ngoni: Seret e Elon e Yahaleyel. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Leya ɓe o danyani Yaakubu haa Paddan-Aram, non boo Dina, ɓiyiiko debbo. Ɓiɓɓe maako worɓe e rewɓe ɓe o danydi bee Leya non boo taaniko'en ngaɗi fuu cappanɗe tato e tato (33). Ɓiɓɓe Gada ngoni: Cifiyon e Haggi e Suni e Esbon e Eri e Aroodi e Areeli. Ɓiɓɓe Aser ngoni: Yimna e Yisuwa e Yisuwi e Beri'a e deerɗiraawo maɓɓe debbo: Sera. Ɓiɓɓe Beri'a ngoni: Heber e Malkiyel. Kamɓe ngoni danygol Zilpa mo Laban hokkuno ɓiyum Leya. Ɓikkoy e taaniraaɓe fuu ngaɗi sappo e njoweego (16). Ɓiɓɓe Rahiilu, debbo Yaakubu, ngoni: Yusufu e Benyamin. Yusufu danyanaama Manassa e Efrayim nder lesdi Misra. Asnat ɓii Poti-Fera, limanjo haa Oon, danyani mo ɓe. Ɓiɓɓe Benyamin: Bela e Beker e Asbeel e Geera e Na'aman e Ehi e Roos e Muppim e Huppim e Arda. Kamɓe ngoni danygol Rahiilu, danyanaaɓe Yaakubu. Ɓikkoy e taaniraaɓe fuu ngaɗi ɓe sappo e nayo (14). Ɓiɗɗo Dan: Husim. Ɓiɓɓe Neftali ngoni: Yahaciyel e Guni e Yecer e Sillem. Kamɓe ngoni ɓikkoy e taaniraaɓe Yaakubu ɓe danygol Bilha mo Laban hokkuno ɓiyum Rahiilu. Ɓe ngaɗi ɓe njoweeɗiɗo (7). Danygol Yaakubu fuu, warɓe haa Misra, ɓikkoy e taaniraaɓe maako fuu ngaɗi cappanɗe njoweego e njoweego (66). Rewɓe ɓikkoy maako limaaka. Bee ɓiɓɓe Yusufu, danyanaaɓe mo nder Misra, ɓe ɗiɗo. Bana non limgal saare Yaakubu haa Misra fuu waɗi cappanɗe njoweeɗiɗo (70). Yaakubu neli Yahuuda yeeso muuɗum haa Yusufu, ngam Yusufu waŋga yeeso maako haa Goosan. Nde ɓe ngari nder lesdi Goosan, Yusufu waɗi pucci haa moota muuɗum. O dilli fottoygo bee baaba maako haa Goosan. Nde o yi'i mo, o harli mo daande, o woyi haa neeɓi. Nden Isra'iila wi'i Yusufu: “Jonta kam, nde mi laari yeeso ma, koo mi maayi boo, jam! Ngam a geeto.” Yusufu wi'i deerɗiraaɓe muuɗum e saare baaba muuɗum: “Mi yahan, mi maatina Firawna, mi wi'an mo: Deerɗam'en e saare baaba am, jooɗiiɓeno nder lesdi Kanaana, ngari haa am. Yimɓe ɓe'e ɓe waynaaɓe, ɓe ɗon kuuwa kuugal ngaynaaka. Ɓe ngardidi bee dammooji maɓɓe e na'i maɓɓe e ko ɓe mari fuu. To Firawna ewni on, ƴami on: Ɗume woni kuugal mooɗon? – Mbi'e mo: Maccuɓe ma ɓe waynaaɓe diga nderkaaku amin haa wargo hannde bana kaakiraaɓe amin. Nden on keɓan joonde nder lesdi Goosan, ngam Misra'en ngerdaaki waynaaɓe dammooji.” Yusufu yehi, anndini Firawna, wi'i mo: “Baaba am e deerɗam'en bee dammooji muuɗum'en e na'i muuɗum'en e mardi muuɗum'en fuu ngari diga lesdi Kanaana. Ndaa, ɓe ɗon nder lesdi Goosan.” Nden o hoo'i njowo caka deerɗiiko'en, o holli ɓe haa Firawna. Firawna ƴami deerɗiraaɓe Yusufu: “Ɗume woni kuugal mooɗon?” Ɓe njaabani Firawna: “Maccuɓe ma ngoni waynaaɓe dammooji, bana kaakiraaɓe amin.” Ɓe mbi'i Firawna fahin: “Min ngari haa min koɗa nder lesdi maaɗa. Durduɗe ngoodaa ngam dammooji maccuɓe ma, ngam weelo saati nder lesdi Kanaana. Accu maccuɓe ma njooɗo jonta nder lesdi Goosan.” Nden Yusufu waddi baaba muuɗum Yaakubu, holli mo Firawna. Yaakubu barkiɗini Firawna. Firawna ƴami Yaakubu: “Noy duuɓi ma?” Yaakubu jaabi: “Duuɓi ngeendam koɗamku am haa duniyaaru ngaɗi teemerre e cappanɗe tati (130). Duuɓi ngeendam am ɗi caɗɗi, ɗi ɗuuɗaay. Ɗi njottaaki duuɓi ngeendam kaakiraaɓe am nder koɗamku maɓɓe.” Yaakubu barkiɗini Firawna, nden o wurti diga laamorde. Yusufu jo'ini baaba mum e deerɗum'en haa nokkuure ɓurnde wooɗugo haa Misra, lesdi Ra'meses, bana Firawna umruno. Yusufu hokki baaba mum e deerɗum'en e saare baaba mum fuu nguure fodde limgal ɓikkoy. Nyaamdu woodaa nder duniyaaru fuu, ngam weelo saati masin. Yimɓe lesdi Misra e lesdi Kanaana ɗonno tampa ngam weelo. Yusufu mooɓti ceede gonɗe haa Misra e Kanaana fuu, ngam alkamaari ndi yimɓe coodi. O waddi ceede man nder saare Firawna. Ceede timmi nder lesdi Misra e lesdi Kanaana. Misra'en fuu ngari haa Yusufu, mbi'i: “Hokku min ko min nyaama. Min maaya yeeso ma ngam ceede timmi na?” Yusufu wi'i ɓe: “Ngadde dabbaaji mooɗon. Mi hokkan on nyaamdu mbattudi dabbaaji mon, ngam ceede mooɗon timmi.” Ɓe ngaddani Yusufu dabbaaji maɓɓe. Yusufu hokki ɓe nyaamdu mbattudi pucci e dammooji e na'i e bamɗe maɓɓe. Nder hitaande nde'e o nyaamni ɓe mbattudi dabbaaji maɓɓe fuu. Mawri maajum ɓe ngari fahin haa maako, ɓe mbi'i: Min mbaawataa suuɗugo ɗum yeeso jaagorɗo amin. “Ceede njinni, min ngaddani ma dabbaaji amin boo, walaa ko luttani min sey ɓalli amin e gese amin. Min maaya yeeso ma kadi na? Soodu min e gese amin mbattudi nyaamdu. Minin min laato maccuɓe Firawna bee gese amin. Hokku min aawdi, haa min ngeeɗa, taa min maaya, taa gese amin boo laato duumtuɗe!” Yusufu soodani Firawna lesdi Misra fuu. Koo moy Misraajo soorri ngesa mum, ngam weelo ɓilli ɓe. Bana non lesdi fuu laatorani Firawna. Yusufu macciɗini yimɓe Misra, o dahi ɓe diga berniiji, diga keerol gootol haa keerol ngola. Sey gese liman'en tan o soodaay, ngam woodino umroore Firawna mo'ani ɓe. Ɓe nguurdi bee ko Firawna hokkata ɓe. Ngam maajum ɓe coorraay gese maɓɓe. Yusufu wi'i yimɓe: “Ndaa, jonta kam mi soodi on, onon e gese mooɗon ngam Firawna. Ndaa aawdi mooɗon, aawe gese. Wakkati codol fuu, on ndokkan Firawna yeɓre woore nder jowi. Geɓe nayi laatanto on ngam aawdi e ngam nyaamdu mooɗon, onon e wonɓe nder ci'e mooɗon e ɓikkoy mooɗon.” Ɓe njaabi: “A hisni yoŋkiiji amin! Min keɓi mo'ere yeeso jaagorɗo amin, min laatoto maccuɓe Firawna.” Non Yusufu waari umroore nder lesdi Misra haa wargo hannde: Yeɓre woore nder jowi Firawna jeyi. Sey gese liman'en tan laatanaaki Firawna. Yimɓe Isra'iila njooɗi nder lesdi Misra, nder lesdi Goosan. Ɓe keɓi maral maɓɓe, ɓe ndanyndanytiri, ɓe ɗuuɗi masin. Yaakubu jooɗi nder Misra duuɓi sappo e joweeɗiɗi (17). Duuɓi Yaakubu ngaɗi teemerre e cappanɗe nayi e joweeɗiɗi (147). Nde saa'i maayugo Isra'iila ɓaditi, o ewni ɓiyiiko Yusufu, o wi'i mo: “To a yiɗi hinnugo yam, useni wallin juŋngo ma caka dawɗe am, waɗanam mbooɗeeŋga e gooŋgaaku: Taa uwam haa Misra! Mi hawtoyan bee kaakiraaɓe am. A wurtintam Misra, a uwammi nder yenaande maɓɓe. ” Yusufu jaabi: “Mi waɗan fodde koŋngol ma.” Yaakubu wi'i: “Hunanam!” Yusufu hunani mo. Nden Isra'iila turi haa hoore leeso muuɗum. Ɓaawo kuuje ɗe'e, ɓe mbi'i Yusufu: “Ndaa, baaba ma nyawɗo.” Nden o hoo'idi bee maako ɓiyiiko'en ɗiɗo, Manassa e Efrayim. Ɓe anndini Yaakubu, ɓe mbi'i: “Ndaa, ɓiya Yusufu wari haa ma.” Isra'iila haɓdi, jooɗi dow leeso mum. Yaakubu wi'i Yusufu: “Allah Baawɗo waŋgani yam haa Luus nder lesdi Kanaana, barkiɗini yam. O wi'i yam: Mi laatinte ɗuuɗa-asŋgoljo, mi laatinte mooɓre ummaatooje, mi marnan danygol ma lesdi ndi'i maral duumiiŋgal ɓaawo maaɗa. Jonta ɓiɓɓe ma ɗiɗo, danyanaaɓe ma nder lesdi Misra hiddeko mi wara haa maaɗa haa ɗo, ɓe laatanto yam. Efrayim e Manassa laatano yam bana Ruben e Simeyon. Ammaa ɓiɓɓe ɓe ndanyata ɓaawo maɓɓe, laatano ma. Nder maral hammiraaɓe maɓɓe ɓe keɓata geɗal maɓɓe. Ngam saa'i mi warti diga Paddan-Aram, Rahiilu maayi haa am dow laawol nder lesdi Kanaana, daayaaki bee Efrata. Mi uwi mo ton, dow laawol Efrata.” Kanjum woni: Baytilaama. Nde Isra'iila yi'i ɓiɓɓe Yusufu, o ƴami: “Ɗum ɓeye ɓe'e?” Yusufu jaabi baaba muuɗum: “Ɗum ɓiɓɓe am ɓe Allah hokki yam haa ɗo.” Isra'iila wi'i: “Ɓadin ɓe haa am, haa mi barkiɗina ɓe.” Gite Isra'iila tampi ngam ndottaaku, o waawataa yi'ugo. Yusufu ɓadini ɓe haa maako, o hebbi ɓe, o harli ɓe. Isra'iila wi'i Yusufu: “Mi tammaakino mi yi'ete fahin. Ndaa, Allah yi'ni yam koo danygol ma boo.” Yusufu sottini ɓe koppi baaba maako, o sujidi, yeeso haa lesdi. Nden Yusufu hoo'i ɓe ɗiɗo fuu, Efrayim bee nyaamo maako, ngam o wona haa nano Isra'iila, Manassa boo bee nano maako ngam haa o wona haa nyaamo Isra'iila. O ɓadini ɓe haa maako. Ammaa Isra'iila waafindiri juuɗe mum, yowi nyaamo dow Efrayim – minyiraawo – nano maako boo dow Manassa – afo. O barkiɗini Yusufu, o wi'i: “Allah mo maama am Ibrahiima e baaba am Isiyaaku ngeeɗi yeeso mum, Allah mo ayni yam bana gaynaako diga danyeeki am haa wargo hannde, malaa'ikaajo kisnuɗo yam sarru fuu, barkiɗina derke'en ɓe'e. Daliila maɓɓe innde am tabito bana innde maama am Ibrahiima e baaba am Isiyaaku. Ɓe ɗuuɗa masin haa lesdi.” Nde Yusufu yi'i baaba maako yowi juŋngo mum nyaamo dow hoore Efrayim, o yerdaaki ɗum. O naŋngi juŋngo baaba maako, ngam o sottina ngo dow hoore Efrayim, o yowa ngo dow hoore Manassa. O wi'i baaba maako: “Naa non, baaba am! Oo woni afo, yow nyaamo ma dow hoore maako.” Ammaa baaba maako sali, wi'i: “Mi anndi, ɓiŋngel am! Mi anndi kaŋko boo o laatoto ummaatoore. Kaŋko boo o laatoto mawɗo. Ammaa minyiiko ɓurdan mo maŋngu, danygol minyiiko laatoto mooɓre ummaatooje.” O barkiɗini ɓe nyalaade maajum, o wi'i: “Isra'iila'en fuu mbarkiɗiniran bee innde maaɗa. Ɓe mbi'an: Allah waɗe bana Efrayim e Manassa.” Bana non o ardiniri Efrayim yeeso Manassa. Isra'iila wi'i Yusufu: “Ndaa, mi ɗon maaya. Ammaa Allah wondan bee mooɗon, lortinan on nder lesdi kaakiraaɓe mooɗon. Mi hokkete Sikem, lesdi ɓurndi wooɗugo, deerɗa'en keɓataa ndi. Lesdi man, mi hoo'i ndi haa Amoori'en bee kaafahi am e lagaawal am.” Yaakubu ewni ɓiɓɓe muuɗum, wi'i: “Mooɓe haa am haa mi anndina on ko laatanta on nder nyalɗe garanɗe. Kawte, nane, onon ɓiɓɓe Yaakubu, nane ko baaba mooɗon Isra'iila wi'ata on! Ruben, an woni afo am, a baawɗe am e aranum semmbe am, a ɓurduɗo maŋngu e baawɗe caka ɓiyam'en. A ƴuufi bana ƴuuge ndiyam cemmbiɗɗe, ammaa a heɓataa ɓural. Ngam a wa'i dow be'itte baaba maaɗa, a soɓni be'itte am bee wa'aago ma. Simeyon e Lewi ɓe deerɗiraaɓe. Ɓe narri ngam toonyaago yimɓe. Taa yoŋki am nasta dawral maɓɓe. Taa ɓernde am hawtana mooɓtorde maɓɓe. Ngam nder tikkere maɓɓe ɓe mbari worɓe, nder welwelo maɓɓe ɓe coppi korle ga'i kalhali. Naaloore laatano tikkere maɓɓe, ngam nde heewi toonyaaŋge, non boo ɓernuki maɓɓe boo, ngam ki walaa enɗam. Mi senndan ɓe nder lesdi Yaakubu, mi saŋkitan ɓe caka Isra'iila'en. An, Yahuuda, deerɗiraaɓe maaɗa maŋgtete. Juŋngo ma wonan dow koɓɓuli konne'en maaɗa. Ɓiɓɓe baaba ma cujidante. Yahuuda, ɓiɗɗo am. A nanndi bana ɓii mbarooga, paɗɗuŋga kusel, ɗappini. A roŋgini bana mbarooga, bana mbarooga ndewa, moy waawata haftingo mo? Sawru laamu daayataako Yahuuda. Ndu wonoto tum caka danygol maako. O maran baawɗe haa yotto mo sawru man laatanto ɗum wara, mo ummaatooje ɗowtanto ɗum. O haɓɓan wamnde maako haa inabohi, molde boo haa lisal ɓurŋgal wooɗugo. O lootan limce maako bee inaboojam, ngapaleewol maako boo bee ndiyam inabooje. Gite maako mbooji daliila inaboojam, nyii'e maako ndanwi ɓuri kosam. Zabulon jooɗoto haa fomoonde mbeela, haa jipporde koommbooje. Keeri maako njottoto berniwol Sidon. Issakar woni wamnde semmbiɗnde, waalotoonde caka kowaaɗe tekkuɗe. Nde o yi'i siwtaare weli, lesdi boo wooɗi, o turi balawal maako ngam roondaago, o nastini hoore maako haa kuugal maccuɗo. Dan hiitoto lenyol mum bana le'i Isra'iila goɗɗi. Dan laatoto bana mboodi dow buuwol, foosokre dow laawol. O ŋatan teppe puccu, nden ba'iiɗo ngu do'oto haa lesdi. Mi ɗon tammoro kisndam ma, yaa Jawmiraawo! Gada, mooɓre ukkanto mo, ammaa o dartanto nde, o fartan nde. Aser, nyaamdu mum ɗuuɗndu, o waɗan nyaamduuji belɗi, ɗi laamiiɓe. Neftali woni lelwa njooftaaŋga, ndimanŋga ɓikkoy mbooɗkoy. Yusufu woni wilirre lekki dimoohi, wilirre lekki dimoohi kommbi seeɓoore ndiyam, ki lice mum towti dow mahol. Fiɗooɓe kuri tikkini mo, piɗi mo, koni mo. Ammaa lagaawal maako tabiti, juuɗe maako caati ngam ballal Allah Baawɗo mo Yaakubu, ngam man o laati Gaynaako e tapaare Isra'iila. Allah mo baaba maaɗa wallete. Allah Baawɗo barkiɗinte bee barkaaji iyeele diga dow, bee barkaaji ilamji baaliiɗi les lesdi, bee barkaaji enɗi e danyrugol. Barkaaji baaba maaɗa ɓuri mawnugo dow nafuuda kooseeje ɓooymaaje e risku towndiije duumiiɗe. Ɗi ngara dow hoore Yusufu, dow hoore cuɓaaɗo caka deerɗiiko'en. Benyamin woni saafaandu faɗɗooru. Fajiri o nyaaman paɗɗaaɗum, kiikiiɗe o senndan keɓal.” Kamɓe ngoni le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi. Bana non baaba maɓɓe wolwani ɓe. O barkiɗini ɓe. Koo moy heɓi barka no haandani ɗum. Nden Yaakubu umri ɓikkoy mum: “Mi hawtoyan bee kaakiraaɓe am. Uweeɗam haa kommbi maɓɓe, nder lowol ngesa Efruuna Hetiijo, haa lowol Makpela, tiitotiri bee Mamre. Ɗum ngesa ka Ibrahiima soodi haa Efruuna, Hetiijo, ngam nokkuure yenaande. Ton ɓe uwi Ibrahiima e debbo maako Saraatu. Ton ɓe uwi Isiyaaku e debbo maako Rebekka. Ton mi uwi Leya boo. Ngesa e lowol nder maaka coodaama haa Heti'en.” Nde Yaakubu timmini umrugo ɓiɓɓe muuɗum, o hawti kosɗe maako dow be'itte, o yoofti yoŋki, o hawtoyi bee kaakiraaɓe maako. Yusufu do'i dow baaba mum, woyi dow yeeso maako, hebbi ɗum. Nden o umri hurgooɓe huuwanooɓe mo, ɓe nguja ɓanndu baaba maako bee uurle. Hurgooɓe nguji ɓanndu Isra'iila. Ɓe kuuwi nyalɗe cappanɗe nayi (40), kanjum woni saa'iire gujol. Misra'en mboyi mo nyalɗe cappanɗe joweeɗiɗi (70). Nde nyalɗe boyki timmi, Yusufu wolwani saraaki'en Firawna, wi'i: “To on ngerdake yam, useni mbi'e Firawna ni'i: Nde baaba am ɓadino maayugo, o hunni yam bee wi'go: Ndaa, mi maayan! Nder yenaande nde mi wasi haa lesdi Kanaana ton uwata yam”. Jonta mi yiɗi mi yaha uwoygo baaba am nden mi loro. Firawna wi'i: “Yah, uw baaba ma bana no o hunniri ma.” Yusufu yehi uwugo baaba muuɗum. Saraaki'en Firawna fuu e ndotti'en saare maako e ndotti'en lesdi Misra fuu njahdi bee maako. Non boo saare Yusufu fuu e deerɗiraaɓe maako e saare baaba maako. Sey ɓikkoy maɓɓe e dammooji maɓɓe e na'i maɓɓe tan ɓe acci nder lesdi Goosan. Mootaaji pucci e wa'iiɓe pucci njahdi bee maako, ɗum waɗi mooɓre ɗuuɗnde masin. Nde ɓe njotti laarre Ataada haa gaɗa maayo Urdun, ɓe mboyi ton bojji ɗuuɗɗi caatuɗi masin. Yusufu woyi baaba muuɗum nyalɗe joweeɗiɗi. Kanaani'en jooɗiiɓe nder lesdi ngi'i bojji maɓɓe haa laarre Ataada, ɓe mbi'i: “Misra'en cunnake masin.” Ngam maajum ɓe inndi nokkuure nde'e Abel-Misrayim, haa gaɗa Urdun. Ɓiɓɓe Yaakubu mbaɗi bana o umruno ɓe. Ɓe njahri ɓanndu maako nder lesdi Kanaana, ɓe uwi mo nder lowol haa ngesa Makpela, kommbi Mamre. Ɗum ngesa ka Ibrahiima sooduno haa Efruuna Hetiijo, ngam laatano mo pellel genaale. Ɓaawo o uwi baaba maako, Yusufu lorti haa Misra hawtaade bee deerɗiiko'en e yahduɓe bee maako fuu ngam uwugo baaba maako. Ɓaawo maayde baaba maɓɓe, deerɗiraaɓe Yusufu mbi'mbi'tiri: “Noy to Yusufu wanyi en, to o yiɗi waataago kalluɗum fuu ko en mbaɗno mo?” Ngam maajum ɓe neli haa Yusufu, ɓe mbi'a mo: “Baaba ma hiddeko maaya, o umri min, o wi'i: Ndaa nii mbolwanton Yusufu: Useni, yaafa zunuuba deerɗiraaɓe maaɗa e hakke maɓɓe, ngam ɓe mbaɗi ma kalluɗum. Min ɗon toro ma jonta, yaafa zunuuba jagganiiɓe Allah baaba maaɗa.” Nde ɓe mbolwani mo bana non, Yusufu woyi. Deerɗiraaɓe maako boo njehi haa maako. Ɓe cujidi yeeso maako, ɓe mbi'i: “Ndaa, min ɗon bana maccuɓe maaɗa.” Yusufu wi'i ɓe: “Taa kule! Min mi Allah na? Halleende nde on nufanino yam Allah wartiri ɗum hayru ngam hisnugo ummaatoore ɗuuɗnde bana ko laati hannde. Jonta kam taa kule. Mi hokkan on, onon e ɓikkoy mooɗon nguure.” Bana non o de'itiniri ɓe, o welni ɓerɗe maɓɓe. Yusufu jooɗi nder Misra, kaŋko e saare baaba maako fuu. O waɗi duuɓi teemerre e sappo (110). O yi'i ɓiɓɓe Efrayim haa yidere tataɓre. Ɓiɓɓe Makir ɓii Manassa, kamɓe boo ɓe ndanyaama dow koppi Yusufu. Yusufu wi'i deerɗum'en: “Mi maayan, ammaa fakat, Allah accataa on, o wurtinan on diga Misra, o yahran on lesdi ndi o hunani Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu.” Yusufu hunni ɓiɓɓe Isra'iila, wi'i: “Fakat Allah woonanan on. Njahride i'e am bee mooɗon.” Yusufu maayi yaake o mari duuɓi teemerre e sappo. Ɓe nguji ɓanndu maako bee uurle, ɓe mballini ndu nder kes haa Misra. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Yaakubu, waato Isra'iila'en yahduɓe haa Misra bee baaba muuɗum'en, koo moy fuu bee saare muuɗum: Ruben, Simeyon, Lewi e Yahuuda, Issakar, Zabulon e Benyamin, Dan e Neftali, Gada e Aser. Limgal danygol Yaakubu fuu, waɗi yimɓe cappanɗe njoweeɗiɗo (70). Yusufu kam ɗonno haa Misra ton. Yusufu e deerɗiraaɓe muuɗum fuu maayi, non boo mooɓgal yidere maɓɓe fuu. Isra'iila'en ndanyndanytiri, ɓe ɗon ɓesdo, ɓe ɗon ɗuuɗa, baawɗe maɓɓe boo ɓesdi masin. Ɓe kebbini lesdi Misra. Nden laamiiɗo keso laami dow lesdi Misra. Kaŋko o anndaa Yusufu. O wi'i ummaatoore maako: “Ndaare, ummaatoore Isra'iila ɓurdi en ɗuuɗugo e semmbe. Sey en keɓa dabare ngam haɗugo nde ɗuuɗugo. Ngam to nde ɗuuɗi, to konu waɗi, nde hawtan bee konne'en meeɗen, nde haɓan bee meeɗen, nde wurtoto lesdi. ” Misra'en laatini Isra'iila'en maccuɓe, ndarni kaliifa'en dow maɓɓe ngam torrugo ɓe bee kuugal caatuŋgal. Isra'iila'en nyiɓani Firawna berniiji cigorɗi ɗi'i: Pitom e Ra'meses. Bana nii koo nde Misra'en ɗuɗɗini toonyaaŋge dow maɓɓe, kamɓe ɓe ɓurti ɓesdaago, ɓe ɗuuɗi haa Misra'en kuli ɓe. Misra'en kuuwni Isra'iila'en bee caatal. Ɓe laskini joonde maɓɓe bee kuuɗe caatuɗe ɗe'e: Jiiɓugo loope, tappugo birikje e huuwugo kuuɗe gese. Ɓe ndooli ɓe huuwugo kuuɗe caatuɗe koo ɗeye fuu. Laamiiɗo Misra hokki umroore nde'e haa Sifira e Pu'a, rewɓe ɓesninooɓe haa Ibraniŋke'en, o wi'i ɓe: “To on ɗon ɓesnina rewɓe Ibraniŋke'en, ndaare booɗɗum, to ɗum ɓiŋngel gorgel, mbare ngel, to ɗum deyel boo, acce ngel yeeɗa.” Ammaa ɓesninooɓe go kuli Allah, ɓe ɗowtanaaki umroore laamiiɗo Misra. Ɓe acci ɓikkoy ngorkoy ngeeɗa. Nden laamiiɗo Misra ewni ɓe, ƴami: “Koni kuuwɗon bana nii? Koni on acci ɓikkoy ngorkoy ngeeɗa?” Ɓe njaabi Firawna: “Rewɓe Ibraniŋke'en laataaki bana rewɓe Misra'en, ɓe semmbiɗɓe. Hiddeko ɓesninoowo wara haa maɓɓe, ɓe ndanyi.” Bana nii Allah woonani rewɓe ɓesninooɓe ɓe'e, Isra'iila'en ɓesdi ɗuuɗugo, baawɗe maɓɓe boo ɓesdi masin. Allah hokki rewɓe go danygol, ngam ɓe kuli Allah. Nden Firawna umri ummaatoore muuɗum fuu, o wi'i: “Gorgel danyaaŋgel nder saare Yahuuduujo fuu, cakkine ngel nder maayo Niil. Ndehoy kam, acce koy ngeeɗa. ” Goɗɗo lenyol Lewi te'i ɓiɗɗo debbo mo lenyol muuɗum. Debbo reedi, danyi ɓiŋngel gorgel. O yi'i no ngel wooɗiri, o nyukkini ngel lebbi tati. Ɓaawoɗon, nde nii o waawataa tokkaago nyukkingo ngel, o hoo'i silaawo wamaaŋgo bee kewe, o wuji ngo bee taari lesdi e takkirɗum, o wallini ɓiŋngel nge'el nder maago. Nden o jo'ini ngo caka kewe haa fomoonde maayo Niil. Adda maagel dari daayiiɗum haa o laara ko heɓata ngel. Ɓaawo man seɗɗa, ɓii Firawna debbo jippi nder maayo Niil haa o yiiwo. Wakkati horɓe maako ɗon ngaanca baŋnge maayo Niil, o yi'i silaawo go caka kewe, o neli gooto caka horɓe maako waddi ngo. Nden o maɓɓiti ngo, o yi'i ɓiŋngel gorgel, ngel ɗon woya. O yurmini ngel, o wi'i: “Ɗum ɓiŋngel Ibraniŋkeeyel.” Adda maagel ƴami ɓii Firawna go: “Mi yaha mi ewnane musininoowo haa rewɓe Ibraniŋke'en ngam o musinina ngel ngam maaɗa na?” Ɓii Firawna wi'i mo: “Yah!” Paanyo debbo oo yehi, ewni daada ɓiŋngel. Ɓii Firawna wi'i debbo: “Hoo'u ɓiŋngel nge'el, musinin ngel ngam am, mi yoɓete.” Debbo hoo'i ɓiŋngel, musinini ngel. Nde ɓiŋngel mawni deydey, daada maagel waddi ngel haa ɓii Firawna go, ngel laati ɓiɗɗo maako. O inndi ngel Muusa, ngam o wi'i: “Mi wurtini mo diga nder ndiyam ”. Nde Muusa mawni, o wurti haa o laara deerɗiraaɓe maako. O yi'i no kuugal maɓɓe saatiri. O yi'i Misraajo ɗon fiya Ibraniŋkeejo, goɗɗo lenyol maako. Muusa laari gal toy fuu. Nde o yi'aay goɗɗo, o mbari Misraajo, o iri mo nder njaareendi. O lorti jaŋngo maajum. O yi'i Ibraniŋke'en ɗiɗo ɗon kaɓa. O ƴami aybuɗo: “Ngam ɗume piyata ngorgi ma?” Goɗɗo oo jaabi: “Moy waɗi ma hooreejo ngam hiitugo min? A yiɗi mbarugo yam bana mbarduɗa Misraajo na?” Muusa hultori, numi: “Fakat, haala man waŋgi! ” Firawna boo nani haala man, o tefi mbarugo Muusa. Nden Muusa doggi, yehi jooɗi haa lesdi Mediyan. Nde o yotti ton, o jooɗi kommbi ɓulndu. Yetiro, limanjo haa Mediyan woodi ɓiɓɓe rewɓe njoweeɗiɗo. Ɓe ngari haa ɓulndu, ɓe cafi, ɓe kebbini keeleeje ngam yarnugo dammooji baaba maɓɓe. Ammaa waynaaɓe woɗɓe ngari, ndiiwi faanyɓe rewɓe ɓe'e. Nden Muusa ummi, jiŋngi ɓe, yarni dammooji maɓɓe. Ɓe lorti haa baaba maɓɓe Re'uwel. O ƴami ɓe: “Ngam ɗume ngartuɗon law hannde?” Ɓe njaabi: “Misraajo hisni min juuɗe waynaaɓe, o safani min ma, o yarni boo dammooji amin.” Re'uwel ƴami ɓe: “Toy mo? Koni accuɗon mo ɓaawo? Ewne mo haa o nyaamda bee meeɗen!” Muusa yerdi jooɗaago haa gorko oo. O te'ani mo Cifuura, ɓiyiiko debbo. Cifuura danyi ɓiɗɗo gorko. Muusa wi'i: “Mi koɗo nder lesdi njananndi.” O inndi mo Gersom. Ɓaawo duuɓi ɗuuɗɗi laamiiɗo Misra maayi. Isra'iila'en uumi ngam kuugal maɓɓe caatuŋgal, ɓe ngooki ngam ballal. Gookaali maɓɓe eeŋgi dow, yotti haa Allah. Allah nani uumaali maɓɓe. O siftori alkawal maako bee Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu. O laari Isra'iila'en, o faami joonde maɓɓe. Muusa ɗonno dura dammooji esum Yetiro, limanjo haa Mediyan. Nyannde feere o soggi dammooji gaɗa ladde, o yotti haa hooseere Allah wi'eteende Horeb. Ton Malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani mo nder jamre yiite haa caka wumre. Muusa laari wumre man ɗon jaɓa yiite, ammaa yiite nyaamaay nde. O numi: “Sey mi sela haa mi laara kaayeefiwol ngo'ol, ngam ɗume wumre wulaay.” Nde Jawmiraawo Allah yi'i Muusa seli haa o laara, o ewni mo caka wumre: “Muusa! Muusa!” O jaabi: “Na'am.” Allah wi'i mo: “Taa ɓadita haa ɗo! Faɗɗita ngam nokkuure haa a ɗon dari nde seniinde.” O tokki wi'ugo: “Min woni Allah baaba ma, Allah Ibrahiima e Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu.” Muusa suddi yeeso mum, ngam o huli laarugo Allah. Nden Jawmiraawo wi'i: “Fakat mi yi'i bone ummaatoore am nder lesdi Misra. Mi nani gookaali maɓɓe daliila kuugal naawŋgal ngal ardiiɓe maɓɓe ndooli ɓe huuwugo, mi anndi torraaji maɓɓe. Mi jippi ngam mi hisna ɓe diga juuɗe Misra'en, mi wurtina ɓe diga lesdi man, mi yahra ɓe haa lesdi mboondi, njaasndi, lesdi keewndi kosam e njumri, haa lesdi ndi Kanaani'en e Heti'en e Amoori'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en njooɗi. Jonta gookaali Isra'iila'en njottake yeeso am, mi yi'i boo ɓillaare nde Misra'en ɓillata ɓe. Jonta yah, mi neli ma haa Firawna, ngam a wurtina ummaatoore am Isra'iila diga Misra! ” Muusa wi'i Allah: “Mi moy haa mi yaha haa Firawna, mi wurtina Isra'iila'en diga Misra?” Allah wi'i mo: “Mi wondan bee ma. Ndaa nii ngooŋɗinirta min neli ma: To a wurtini ummaatoore nde'e diga Misra, on njaggano yam dow hooseere nde'e.” Muusa wi'i Allah: “To mi yehi haa Isra'iila'en, mi wi'i ɓe: Allah kaakiraaɓe mooɗon neli yam haa mooɗon, ɓe ƴamatam: Noy innde maako? Ɗume mbi'anmi ɓe? ” Allah jaabi Muusa: “Min woni mo ngonmi.” O wi'i: “Ndaa nii mbi'ata yimɓe Isra'iila: Min woni neli yam haa mooɗon. ” Fahin Allah wi'i Muusa: “Ndaa nii mbi'ata Isra'iila'en: Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon, Allah Ibrahiima e Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu neli yam haa mooɗon. Kanjum woni innde am haa foroy, bana non yimɓe ewnorto yam diga yidere haa yidere. Yah, mooɓtu ndotti'en Isra'iila, yeccu ɓe: Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon waŋgani yam, o Allah Ibrahiima e Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu. O wi'i: Fakat mi hakkilani on, mi anndi ko ɓe mbaɗi on haa Misra. O wi'i: Mi wurtinan on diga toskaare lesdi Misra, mi yahra on haa lesdi Kanaani'en e Heti'en e Amoori'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en, nder lesdi keewndi kosam e njumri. Isra'iila'en nanete. Nden a yaha haa laamiiɗo Misra, an bee ndotti'en Isra'iila, on mbi'a mo: Jawmiraawo, Allah Ibraniŋke'en fotti bee amin. Ngam man, accu min njaha nder ladde jahaaŋgal nyalɗe tati, haa min lii'ano Jawmiraawo Allah amin kirseteeɗi. Mi anndi laaɓɗum, laamiiɗo Misra yooftataa on, sonaa to goɗɗo cemmbiɗɗo dooli mo. Mi fortan juŋngo am, mi waɗan kaayeefiiji am feere feere fuu nder lesdi Misra. Ɓaawo man o yooftan on on ndilla. Mi waɗan Misra'en ngerdo ummaatoore nde'e. To on ngurtake, on njahataa juuɗe cooke. Debbo Isra'iilaajo fuu ƴaman keeddiɗɗum Misraajo debbo e haa koɗo gonduɗo bee muuɗum, kuuje bana cardi e kaŋŋeeri, non boo limce. Ɓiɓɓe mooɗon worɓe e rewɓe ndoondoto ɗum, bana nii on ɓortirta Misra'en. ” Muusa jaabi Jawmiraawo: “Ammaa Isra'iila'en nuɗɗintaa ko mi wi'ata ɓe, ɓe ɗowtantaako yam. Ɓe mbi'atam: Jawmiraawo waŋganaay ma.” Jawmiraawo ƴami mo: “Ɗum ɗume haa juŋngo ma?” Muusa jaabi: “Ɗum sawru.” Jawmiraawo wi'i mo: “Sakkin ndu haa lesdi.” O sakkini ndu, ndu laati mboodi. Muusa doggi ndi. Ammaa Jawmiraawo wi'i Muusa: “Fortu juŋngo ma, naŋngu ndi wicco.” Muusa forti juŋngo mum, naŋngi ndi. Fahin mboodi laati sawru nder juŋngo maako. Jawmiraawo wi'i: “Waɗ bana nii, ngam haa Isra'iila'en nuɗɗina Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe maɓɓe, Allah Ibrahiima e Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu waŋgani ma.” Jawmiraawo tokki wolwango mo, o wi'i: “Nastin juŋngo haa jiiba wiɓɓere ma.” Muusa nastini ngo. Ammaa nde o wurtini juŋngo maako, o laari ngo waɗi saɗawre raneere. Jawmiraawo wi'i mo: “Lornu juŋngo ma haa jiiba wiɓɓere ma.” O lorni ngo. O wurtini ngo, ngo warti bana naane. Jawmiraawo wi'i mo: “Koo to Isra'iila'en nuɗɗinaay ma malla ɓe paalaay kaayeefiwol aranol, ɓe nuɗɗinan daliila kaayeefiwol ɗiɗaɓol. To ɓe nuɗɗinaay kaayeefiiji ɗiɗi ɗi'i fuu, ɓe nananaay ma boo, a nyeɗa ndiyam haa maayo Niil, a rufa ɗam dow lesdi. Ndiyam maayo Niil ɗa'am laatoto ƴiiƴam.” Muusa wi'i Jawmiraawo: “Useni, Jawmiraawo, mi walaa baawal wolwugo. Mi meeɗaay heɓugo baawal man, koo diga saa'iire nde a ɗonno wolwanammi boo. Mi tedda-hundukoojo.” Jawmiraawo wi'i mo: “Moy tagani ɓii-Aadama hunnduko? Moy muukɗinta malla fahɗinta malla yi'nata malla wumnata? Naa min Jawmiraawo na? Yah! Mi hokkete baawal wolwugo, mi anndinte ko a tammi wolwugo.” Muusa wi'i: “Useni yaa Jawmiraawo, nel goɗɗo feere!” Nden Jawmiraawo tikkani Muusa, o wi'i mo: “Naa a ɗon bee Haruna deerɗiraawo ma Lewiijo na? Mi anndi kaŋko o waawi wolwugo booɗɗum. Ndaa, o ɗon wara haa o fotta bee ma. To o yi'i ma, ɓernde maako seyoto. A wolwanan mo, a anndinan mo ko haani o wolwa. Mi hokkan on ɗiɗo fuu baawal wolwugo e mi anndinan on ko mbaɗoton. Kaŋko o wolwanan ummaatoore mbattudi ma, o laatoto bolwoowo bolle ma. An boo a laatanto mo loŋnginoowo bolle. Sawru ndu'u boo, koo'a ndu haa juŋngo ma. Bee maaru mbaɗata kaayeefiiji.” Muusa lori haa esum Yetiro, wi'i mo: “Useni accam mi lorto haa deerɗiraaɓe am haa Misra, haa mi laara to ɓe yeeɗɓe.” Yetiro wi'i Muusa: “Yah jam!” Nden Jawmiraawo wi'i Muusa nder lesdi Mediyan: “Lora haa Misra, ngam yiɗnooɓe mbarugo ma fuu maayi.” Muusa hoo'i debbo mum e ɓikkoy mum, wa'ini ɓe dow wamnde. Nden o lori haa Misra, o ɗon jogi sawru ndu Allah wi'no mo o jogo. Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mi hokki ma baawɗe waɗugo kaayeefiiji koo ɗiye fuu. To a lortake haa Misra, tiina waɗugo kaayeefiiji ɗi'i yeeso Firawna. Min, mi saatinan hoore maako ngam taa o yoofta Isra'iila'en. Nden mbi'a Firawna: Ndaa ko Jawmiraawo wi'i: Ummaatoore Isra'iila woni ɓiɗɗo am afo. Mi umrino ma a acca nde dilla, nde jaggano yam, ammaa a sali. Ngam maajum mi mbaran afo ma !” Dow laawol, nder jipporde, Jawmiraawo fotti bee Muusa, ɗaɓɓi mbarugo mo. Cifuura hoo'i hayre seeɓnde, ta'i laral saadooniiku ɓiyum. O meemi les Muusa bee maagal, o wi'i: “A laatani yam ɓaŋɗo ƴiiƴam.” Nden Jawmiraawo acci Muusa. Cifuura wi'i ɓaŋɗo ƴiiƴam ngam daliila juulnol. Jawmiraawo wi'i Haruna: “Yah haa ladde, potta bee Muusa.” Haruna yehi, fottoyi bee deerɗiraawo mum haa hooseere Allah, hebbi ɗum. Muusa yecci Haruna bolle Jawmiraawo nelɗo mo fuu, o anndini mo boo haala kaayeefiiji ɗi Jawmiraawo umri mo waɗugo fuu. Ɓaawo man Muusa e Haruna njehi, ɓe mooɓti ndotti'en Isra'iila fuu. Haruna lorni wolde nde Jawmiraawo wi'no Muusa fuu. Muusa boo waɗi kaayeefiiji go yeeso Isra'iila'en. Yimɓe nuɗɗini. Ɓe nani Jawmiraawo hakkilani Isra'iila'en, o laari toskaare maɓɓe. Nden ɓe turi, ɓe cujidani mo. Ɓaawo man Muusa e Haruna njehi haa Firawna, mbi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Accu yimɓe am njaha, ɓe mbaɗanammi juulde nder ladde.” Firawna jaabi: “Moy woni Jawmiraawo oo, haa mi ɗowtano mo, mi acca Isra'iila'en ndilla? Mi anndaa mo, mi accataa Isra'iila'en ndilla!” Muusa e Haruna mbi'i: “Allah Ibraniŋke'en, Jawmiraawo amin waŋgani min. Duŋan min min njaha nder ladde jahaaŋgal nyalɗe tati, haa min lii'ano Jawmiraawo Allah amin kirseteeɗi, ngam taa o mbara min bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu malla bee kaafahi.” Laamiiɗo Misra wi'i ɓe: “Onon, Muusa e Haruna, koni cottinton Isra'iila'en diga kuugal muuɗum'en? Lorte haa kuugal mooɗon!” Firawna ɓesdi wi'ugo: “Jonta, yimɓe ɓe'e ɓe ɗuuɗɓe. On ngiɗi siwtingo ɓe diga kuuɗe maɓɓe na?” Nyalaade man Firawna hokki umroore nde'e haa Misra'en ardaniiɓe kuuɗe doole dow Isra'iila'en e Isra'iila'en laatiiɓe kaliifa'en dow deerɗum'en, o wi'i ɓe: “Taa ndokke Isra'iila'en geene ngam tappugo birikje fahin. Sey ɓe njaha, ɓe tefa geene bee ko'e maɓɓe! Ndoole ɓe tappugo limgal birikje bana ngal ɓe ɗonno tappa naane. Taa uste ngal sam. Ngam ɓe mbaateendam'en! Kanjum waɗi ɓe ɗon ngooka, ɓe ɗon mbi'a: Sey min njaha, min lii'ano Allah amin kirseteeɗi. Kuugal teddana ɓe haa ɓe cuklo bee man, taa ɓe kakkilana bolle pewooje!” Ardaniiɓe kuuɗe doole e kaliifa'en go ngurti, njehi ɓe mbi'i Isra'iila'en: “Ndaa nii Firawna wi'i: Mi hokkataa on geene fahin. Njehe bee ko'e mooɗon, tefe geene haa on tawata ɗe fuu. Ammaa limgal birikje ɗe ɓe ƴami on boo ustataako!” Nden Isra'iila'en caŋkiti nder lesdi Misra fuu ngam tefugo geene ngam birikje. Ardaniiɓe kuuɗe doole dow Isra'iila'en go njaawɗini ɓe, mbi'i: “Timmine kuugal mon kal-kal bana naane nde keɓnooɗon geene!” Yimɓe Firawna, waato ardiiɓe kuuɗe doole go piyi kaliifa'en ɓe ɓe ndarni dow Isra'iila'en. Ɓe ƴami ɓe: “Ngam ɗume nyalɗe ɗe'e on cikitinaay limgal birikje ɗe on ɗonno tappa naane?” Ardiiɓe dow Isra'iila'en njehi haa Firawna, ɓe ciŋki, ɓe mbi'i: “Ngam ɗume mbaɗata maccuɓe ma bana nii, barkaama? Ɓe ndokkataa min huɗo fahin, ammaa ɓe ɗon mbi'a min: Tappe birikje! Ɓe ɗon piya min boo. Ummaatoore ma ɗon bee aybe.” Firawna jaabi: “On mbaateendam'en, mbaateendam'en on fuu! Ngam man on ɗon mbi'a: Sey min njaha, min lii'ano Jawmiraawo kirseteeɗi. Lorte haa kuugal mon! Ɓe ndokkataa on geene fahin, ammaa sey on cikitina limgal birikje ɗe ɓe ta'ani on!” Ardiiɓe Isra'iila'en ngi'i ɓe ɗon nder bone. Ngam ɓe mbi'i ɓe: “Taa uste limgal birikje ɗe ɓe ta'ani on nyalaade fuu!” Yaake ɓe ɗon ngurto saare Firawna, ɓe potti bee Muusa e Haruna, ɓe ɗonno ndeena ɓe. Ɓe mbi'i ɓe: “Jawmiraawo laara ko mbaɗɗon, o hiito on! Ngam on laatini min wanyaaɓe Firawna e wonduɓe bee muuɗum. On ndokki ɓe kaafahi haa ɓe mbara min!” Nden Muusa tori Jawmiraawo, wi'i: “Yaa Jawmiraawo, ngam ɗume mbaɗɗaa ummaatoore nde'e kalluɗum? Ngam ɗume nelɗaami haa ɗo? Nde njahmi haa Firawna ngam wolwango mo bee innde ma fuu, o ɗon yarna ummaatoore nde'e bone, an boo walaa ko a waɗi ngam hisnugo ummaatoore ma.” Jawmiraawo jaabi Muusa: “Jonta a yi'an ko mi waɗata Firawna! Mi doolan mo bee juŋngo am semmbiɗŋgo, o yooftan Isra'iila'en, fakat mi doolan mo riiwugo ɓe diga lesdi maako.” Fahin Jawmiraawo wolwani Muusa, wi'i mo: “Min woni Jawmiraawo. Mi waŋgani Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu, mi Allah Baawɗo. Ammaa mi anndinaay hoore am haa maɓɓe bee innde am Jawmiraawo. Mi haɓɓi alkawal bee maɓɓe, mi iinani ɓe mi hokkan ɓe lesdi Kanaana, lesdi ndi ɓe koɗi nder muuɗum. Jonta mi nani uumaali Isra'iila'en, ɓe Misra'en ndooli huuwugo kuugal naawŋgal. Mi siftori alkawal am bee maɓɓe. Ngam maajum yeccu Isra'iila'en ni'i: Min woni Jawmiraawo, Mi hisnan on diga ɓillaare kuugal Misra'en caatuŋgal, mi wurtinan on maccuŋgaaku maɓɓe, mi rimɗinan on bee juŋngo am fortaaŋgo e kiitaaji am mawɗi. Mi laatinan on ummaatoore am, mi laatoto Allah mooɗon. On anndan min woni Jawmiraawo Allah mon, mo wurtini on diga kuugal Misra'en caatuŋgal. Mi yahran on nder lesdi ndi kuniimi hokkugo Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu. Mi hokkan on ndi, ndi laatoto maral mooɗon. Min woni Jawmiraawo.” Muusa yecci ɗum Isra'iila'en, ammaa ɓe cali nanango mo ngam ɓerɗe maɓɓe nusi daliila kuugal caatuŋgal. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yah haa Firawna, laamiiɗo Misra, wi' mo o yoofta Isra'iila'en ngurto lesdi maako.” Muusa wi'i Jawmiraawo: “Laar! Koo Isra'iila'en boo cali nanango yam. Noy Firawna waawrata nanango yam, min tedda-ɗemŋgaljo?” Nden Jawmiraawo wolwani Muusa e Haruna. O hokki ɓe umroore yahugo haa Isra'iila'en e haa Firawna, ngam wurtingo Isra'iila'en diga lesdi Misra. Ndaa limgal baaba-ci'e'en Isra'iila. Ɓiɓɓe Ruben, afo Isra'iila: Hanok e Pallu e Hesruunu e Karmi. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en nder lenyol Ruben. Ɓiɓɓe Simeyon, ɓe'e: Yemuwel e Yamin e Ohad e Yakin e Cohar e Sawulu, ɓii Kanaaniijo debbo. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en nder lenyol Simon. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Lewi fodde gide maɓɓe: Gerson e Kahat e Meraari. Lewi yeeɗi duuɓi teemerre e cappanɗe tati e joweeɗiɗi (137). Ɓiɓɓe Gerson ngoni: Libni e Sim'i, fodde ci'e maɓɓe. Ɓiɓɓe Kahat ngoni: Amram e Yicehar e Heburuun e Uzziyel. Kahat yeeɗi duuɓi teemerre e cappanɗe tati e tati (133). Ɓiɓɓe Meraari ngoni: Mahali e Musi. Kamɓe ngoni baaba ci'e Lewi'en fodde danygol maɓɓe. Amram ɓaŋgi goggo mum Yokebet. O danyani mo Haruna e Muusa. Amram yeeɗi duuɓi teemerre e cappanɗe tati e joweeɗiɗi (137). Ɓiɓɓe Yicehar ngoni: Koora e Nefek e Zikiri. Ɓiɓɓe Uzziyel ngoni: Miisayel e Elicafan e Sitiri. Haruna ɓaŋgi Eliseba ɓii Amminadabu, deerɗiraawo Nahasunu debbo. O danyani mo Nadab e Abihu e Eli'azaaru e Itamar. Ɓiɓɓe Koora ngoni: Assir e Elkaana e Abiyasaf. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en Koora'en. Eli'azaaru ɓii Haruna ɓaŋgi gooto haa ɓiɓɓe Putiyel rewɓe. O danyani mo Pinehas. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en Lewi'en fodde ci'e maɓɓe. Ɗum Haruna e Muusa ɓen Jawmiraawo umri, wi'i ɓe: “Ngurtine honooɓe am, waato ummaatoore am Isra'iila diga lesdi Misra, fodde mooɓe maɓɓe nder wakkatiire woore.” Kamɓe mbolwani Firawna, laamiiɗo Misra, ngam wurtingo Isra'iila'en diga lesdi maako. Ɗum Muusa e Haruna. Nyalaade nde Jawmiraawo wolwani Muusa nder lesdi Misra go, o wi'i mo: “Min woni Jawmiraawo. Yah yeccu Firawna, laamiiɗo Misra, ko mi wolwani ma fuu.” Ammaa Muusa jaabi Jawmiraawo: “Mi tedda-ɗemŋgaljo. Noy Firawna waawrata nanango yam?” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ndaa, mi laatini ma yeeso Firawna bana Allah. Deerɗiraawo ma Haruna boo laatoto bana annabiijo ma. A wolwana deerɗiraawo ma Haruna ko mi umrete fuu. Kaŋko boo o wolwana Firawna, haa o yoofta Isra'iila'en ngurto lesdi maako. Min, mi saatinan hoore Firawna. Mi ɗuɗɗinan alaamaaji e kaayeefiiji am nder lesdi Misra. Firawna nanantaa on. Nden mi waŋginan baawɗe am haa Misra bee kiitaaji naawɗi, mi wurtinan mooɓe honooɓe am, waato ummaatoore am Isra'iila'en diga lesdi Misra. Nden Misra'en anndan min woni Jawmiraawo, wakkati portanmi juŋngo am dow Misra, haa mi wurtina Isra'iila'en diga lesdi maɓɓe.” Muusa e Haruna mbaɗi bana Jawmiraawo umri ɓe. Muusa ɗonno mari duuɓi cappanɗe joweetati, Haruna boo duuɓi cappanɗe joweetati e tati, saa'i ɓe mbolwani Firawna. Jawmiraawo wolwani Muusa e Haruna, wi'i: “To Firawna wi'i on: Mbaɗe kaayeefi, an Muusa a wi'a Haruna hoo'a sawru mum, o sakkina ndu yeeso Firawna. Ndu laatoto mboodi.” Muusa e Haruna njehi haa Firawna, ɓe mbaɗi bana Jawmiraawo umri ɓe. Haruna sakkini sawru muuɗum yeeso Firawna e saraaki'en mum. Ndu laati mboodi. Firawna ewni hikma'en e waɗooɓe hiila lesdi Misra, hiila'en ɓe'e mbaɗi bana non bee hiilaaji muuɗum'en. Koo moy maɓɓe sakkini sawru muuɗum haa lesdi e cabbi ɗi'i laati boɗɗe. Ammaa sawru Haruna moɗi cabbi maɓɓe. Bana Jawmiraawo wi'no, Firawna saatini hoore, o nananaay Muusa e Haruna. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Firawna saatini hoore, o sali accugo Isra'iila'en ndilla. Yah haa Firawna fajiri yaake o wurtoto yahugo maayo Niil. A daro yeeso maako haa fomoonde maayo Niil ngam fottugo bee maako. A jogo sawru laatinoondu mboodi go. A wi'a laamiiɗo: Jawmiraawo, Allah Ibraniŋke'en, neli yam haa maaɗa. O wi'i ma: Accu ummaatoore am dilla, jaggano yam nder ladde. Ammaa a sali haa jonta. Ngam maajum Jawmiraawo wi'i: Dow ɗu'um, a anndan min woni Jawmiraawo. Ndaa, mi fiyan ndiyam nder maayo Niil bee sawru wonndu haa juŋngo am ndu'u, ɗam laatoto ƴiiƴam. Liɗɗi nder maayo Niil mbaatan, maayo Niil boo haccan. Misra'en nganyan ndiyam maayo Niil, njarataa ɗam fahin.” Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Haruna hoo'a sawru muuɗum, o forta juŋngo maako dow ilduɗe ndiyamji Misra, dow maaje e ilduɗe e beeli e haa ndiyam woni fuu, ɗum laato ƴiiƴam. Ƴiiƴam laatoto koo toy nder lesdi Misra, nder jarnirɗe ɗe leɗɗe e kaa'e fuu.” Muusa e Haruna mbaɗi bana Jawmiraawo umri ɓe. Haruna ɓaŋgti sawru muuɗum, fiyi ndiyam maayo Niil yeeso Firawna e saraaki'en mum. Ndiyam maayo Niil fuu laati ƴiiƴam. Liɗɗi nder maayo mbaati, maayo Niil hacci. Misra'en mbaawaay yarugo ndiyam maayo Niil fahin. Ƴiiƴam ɗon koo toy nder lesdi Misra fuu. Hiila'en lesdi Misra boo mbaɗi bana non bee hiilaaji muuɗum'en. Ammaa bana Jawmiraawo wi'no, Firawna saatini hoore, o nananaay Muusa e Haruna. Firawna wayliti, hooti saare, o faalaay kaayeefi man. Misra'en fuu ngasi gaawi kommbi maayo Niil haa ɓe keɓa ndiyam njareteeɗam, ngam ɓe mbaawaay yarugo ndiyam maayo Niil. Nyalɗe joweeɗiɗi timmi ɓaawo Jawmiraawo fiyi maayo Niil bee masiiboowol ngo'ol. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yah haa Firawna, wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Accu yimɓe ummaatoore am njaha njaggano yam. To a salake yooftugo ɓe, mi ukkan paaɓi haa lesdi ma fuu. Maayo Niil heewan paaɓi, ɗi mba'oto, ɗi nasta saare ma e suudu ma waaleteendu. Ɗi ngaran dow be'itte ma e nder cuuɗi saraaki'en ma e caka yimɓe ma e nder kaataneeji ma e nder jiiɓruɗe kuroori ma. Paaɓi ndiwan dow maaɗa e dow yimɓe ma e dow saraaki'en ma fuu.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Haruna forta juŋngo muuɗum bee sawru muuɗum dow maaje e ilduɗe e gaawi ngam paaɓi ukkano lesdi Misra fuu.” Haruna forti juŋngo muuɗum dow ndiyamji Misra. Paaɓi mba'i, cuddi lesdi Misra. Hiila'en lesdi Misra boo mbaɗi bana non bee hiilaaji muuɗum'en, ɓe mba'ini paaɓi dow lesdi Misra. Firawna ewni Muusa e Haruna, o wi'i ɓe: “Tore Jawmiraawo haa o ittana min paaɓi ɗi'i, min e ummaatoore am fuu. Nden mi accan Isra'iila'en njaha lii'ano Jawmiraawo kirseteeɗi.” Muusa wi'i Firawna: “Barkaama, wi'am ndey ɗum fottante mi toro Jawmiraawo ngam daliila maaɗa e saraaki'en ma e ummaatoore ma fuu, haa o sottina paaɓi diga ma e diga cuuɗi ma, ɗi lutta nder maayo Niil tan?” Firawna jaabi: “Jaŋngo.” Muusa wi'i: “Bana mbi'ɗa. Nden a anndan walaa nannduɗo bee Allah Jawmiraawo amin! Paaɓi accete, an e cuuɗi ma e saraaki'en ma e ummaatoore ma fuu. Ɗi luttan nder maayo Niil tan.” Muusa e Haruna ngurti saare Firawna. Muusa tori Jawmiraawo ngam daliila paaɓi ɗi o waddi dow Firawna. Jawmiraawo waɗi fodde tornde Muusa, paaɓi mbaati nder cuuɗi e dalde e haa laɗɗe fuu. Misra'en mbaagi ɗi baagaaje baagaaje, lesdi hacci dus. Nde Firawna yi'i o heɓi fooftere, o saatini hoore maako, o nananaay Muusa e Haruna, bana Jawmiraawo wi'no. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Haruna o forta sawru maako, o fiya mbulwuldi lesdi ngam haa ndi laato cufi nder lesdi Misra fuu.” Muusa e Haruna mbaɗi bana non. Haruna forti juŋngo muuɗum, o fiyi mbulwuldi lesdi bee sawru mum. Mbulwuldi lesdi laati cufi, ɗi ngari dow yimɓe e dabbaaji. Mbulwuldi lesdi nder Misra fuu laati cufi. Hiila'en lesdi Misra boo kaɓdi waɗugo bana non bee hiilaaji muuɗum'en, haa ɓe ngurtina cufi. Ammaa ɓe mbaawaay. Cufi tokkitini ukkango yimɓe e dabbaaji fuu. Nden ɓe mbi'i Firawna: “Ɗum baawɗe Allah! Ammaa hoore Firawna saati, o nananaay Muusa e Haruna, bana Jawmiraawo wi'no.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Jaŋngo dawu cub, yah dara yeeso Firawna yaake o wurtoto yahugo maayo. Wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Accu yimɓe ummaatoore am njaha njaggano yam. To a yooftaay ɓe, mi nelan buubi ŋatooji dow maaɗa e saraaki'en ma e ummaatoore ma e nder cuuɗi ma. Cuuɗi Misra'en keewan buubi ŋatooji, non boo lesdi ndi ɓe njooɗi haa maari. Nyalaade man mi faddan lesdi Goosan haa ummaatoore am jooɗi, taa buubi ŋatooji nasta ton. Bana non anndirta min woni Jawmiraawo mi ɗon koo nder lesdi ndi'i. Mi hisnan ummaatoore am boneeji ɗi mi tammi ukkango ma. Alaama ka'a laatoto jaŋngo. ” Jawmiraawo waɗi bana o wi'no. Mooɓe buubi ŋatooji mawɗe ngari nder saare Firawna e nder cuuɗi saraaki'en maako e nder lesdi Misra fuu. Buubi man mbonni lesdi Misra fuu. Firawna ewni Muusa e Haruna, o wi'i ɓe: “Ndille, lii'ane Allah mooɗon kirseteeɗi nder lesdi ndi'i!” Muusa jaabi: “Fottaay min mbaɗa bana non, ngam ko min lii'anto Jawmiraawo Allah amin, ɗum karamɗum haa Misra'en. To min ɗonno kirsa yeeso Misra'en ko woni karamɗum haa maɓɓe, ɓe piɗataano min bee kaa'e na? Sey min njaha nder ladde jahaaŋgal nyalɗe tati haa min lii'ano Jawmiraawo Allah amin kirseteeɗi bana o umri min!” Firawna wi'i: “Mi accan on on ndilla lii'anaago Jawmiraawo, Allah mooɗon kirseteeɗi nder ladde. Ammaa taa njehe daayiiɗum! Toraneeɗam mo min boo.” Muusa wi'i: “Mi dilli, mi toroto Jawmiraawo. Jaŋngo buubi ŋatooji accete, barkaama, non boo saraaki'en ma e ummaatoore ma. Ammaa yeeso ɗo, taa meetu sargugo min, taa a sala yooftugo Isra'iila'en yahugo lii'ano Jawmiraawo kirseteeɗi!” Muusa wurti saare Firawna, o tori Jawmiraawo. Jawmiraawo waɗi fodde tornde Muusa, buubi ŋatooji acci Firawna e saraaki'en maako e ummaatoore maako, walaa koo ngootu lutti. Fahin Firawna saatini hoore muuɗum, o accaay Isra'iila'en ndilla. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yah haa Firawna, wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Ibraniŋke'en wi'i: Accu yimɓe ummaatoore am njaha njaggano yam. To a salake yooftugo ɓe, to a jogitake ɓe, juŋngo am waran dow dabbaaji ma nder ladde, dow pucci e bamɗe e geelooɗi e na'i e dammooji, mi ukkana ɗi pettu caatuŋgu masin! Ammaa Jawmiraawo senndan hakkunde dabbaaji Isra'iila'en e dabbaaji Misra'en. Nder ko yimɓe Isra'iila mari fuu, walaa ko waatata. Jawmiraawo ta'i wakkati man, wi'i: Jaŋngo mbaɗanmi ɗum nder lesdi Misra.” Jaŋngo man Jawmiraawo waɗi ko o wi'no. Dabbaaji Misra'en fuu mbaati, ammaa haa dabbaaji Isra'iila'en walaa koo ngoota waati. Firawna neli ɓe ndaara dabbaaji Isra'iila'en, ɓe tawi walaa koo ngoota waati. Ammaa fahin hoore Firawna saati, o accaay Isra'iila'en ndilla. Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Kebbine juuɗe mooɗon bee doɗɗe ɓolinirɗe. Muusa ukka ɗe haa dow yeeso Firawna. Ɗe laatoto bana sollaare dow lesdi Misra fuu, ɗe mbaɗan ɓuule laatotooɗe kuuduuje haa yimɓe e dabbaaji.” Muusa e Haruna koo'i doɗɗe ɓolinirɗe, ɓe njehi ɓe ndari yeeso Firawna, Muusa ukki ɗe haa dow, ɗe mbaɗi ɓuule laatotooɗe kuuduuje haa yimɓe e dabbaaji. Hiila'en lesdi Misra mbaawaay ɓaditaago Muusa daliila ɓuule, ngam ɓalli maɓɓe fuu mbaɗi ɓuule kal-kal bee Misra'en woɗɓe fuu. Ammaa Jawmiraawo saatini hoore Firawna, o nananaay ɓe, bana Jawmiraawo wi'no Muusa. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Jaŋngo, dawu fajiri cub, dara yeeso Firawna, wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Ibraniŋke'en wi'i: Accu ummaatoore am yaha jaggano yam. Ngam jonta kam mi ukkante masiibooji am fuu, an e saraaki'en ma e ummaatoore ma. Nden kam a anndan walaa nannduɗo bee am nder duniyaaru fuu. Harono on kalki to mi fortino juŋngo am haa mi halke, an e ummaatoore ma fuu bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu! Ammaa mi acci ma a yeeɗa ngam mi waŋginane baawɗe am, ngam wooynugo innde am nder duniyaaru fuu. Bee man fuu a ɗon tokko mawnitaago dow ummaatoore am, a yooftaay nde. Ngam maajum, jaŋngo bana saa'iire nde'e, mi toɓnan mallimallooje mawɗe masin. Bana maaje meeɗaay laataago diga lesdi Misra jooɗi haa wargo hannde. Jonta kam, waɗ umroore ngam hisnugo dabbaaji ma e ɗum ko marɗa haa yaasi. Yimɓe e dabbaaji, waato ko woni yaasi fuu, ko nastaay cuuɗi, mallimallooje toɓan dow maajum, ɗum halkan.” Mo huli wolde Jawmiraawo caka saraaki'en Firawna, doggini maccuɓe mum e dabbaaji mum haa cuuɗi. Ammaa woɗɓe boo paalaay wolde Jawmiraawo nde'e, ɓe acci maccuɓe maɓɓe e dabbaaji maɓɓe haa ladde. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ɓaŋgtu juŋngo ma gal asama, haa mallimallooje toɓa nder lesdi Misra fuu dow yimɓe e dabbaaji e fuɗŋgooji gese nder lesdi Misra fuu.” Muusa ɓaŋgti sawru muuɗum gal asama. Jawmiraawo neli diggaali e mallimallooje, pelmaali paɗɗi lesdi. Jawmiraawo toɓni mallimallooje dow lesdi Misra. Mallimallooje toɓi, ma'e njillindiri bee mallimallooje loorɗe masin, irin maaje meeɗaay laataago nder lesdi Misra diga lesdi Misra jooɗi haa wargo hannde. Mallimallooje piyi nder lesdi Misra ko woni yaasi fuu, waato yimɓe e dabbaaji. Mallimallooje piyi fuɗŋgooji gese fuu, ɗe ngewi leɗɗe ladde fuu. Sey nder lesdi Goosan ndi Isra'iila'en ngoni, mallimallooje ngalaa. Firawna neli, ewni Muusa e Haruna, wi'i ɓe: “Jonta mi waɗi hakke, Jawmiraawo o adiliijo, ammaa min e ummaatoore am min aybuɓe. Tore Jawmiraawo haa o naŋgta diggaali e mallimallooje maako. Mi accan on on njaha, on neeɓataa fahin.” Muusa wi'i: “To mi wurtake berniwol, mi weeɗan juuɗe am heedi Jawmiraawo. Nden diggaali timman, mallimallooje boo njinnan, haa a annda Jawmiraawo mari duniyaaru. Ammaa mi anndi an e saraaki'en ma, on kulataa Jawmiraawo Allah tawon.” Saa'i man leŋ e sa'iiruuri nattinaama, ngam sa'iiruuri saawti, leŋ boo finni. Ammaa alkamaari e irin alkamaari ngoɗndi nattaay, ngam ɗi ɓenndaay tawon. Muusa wurti saare Firawna, o yehi yaasi berniwol. O weeɗi juuɗe maako heedi Jawmiraawo. Diggaali e mallimallooje njinni, iyeende acci toɓugo. Nde Firawna yi'i iyeende e mallimallooje e diggaali njinni, o tokki waɗugo hakke, o saatini hoore maako fahin, kaŋko e saraaki'en maako fuu. Hoore Firawna saati, o sali yooftugo Isra'iila'en, bana Jawmiraawo wi'no bee hunnduko Muusa. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yah haa Firawna, ngam mi saatini hoore maako e ko'e saraaki'en maako, haa mi waɗa alaamaaji am ɗi'i caka maɓɓe, ngam haa a yecca ɓikkoy ma e taaniraaɓe ma no mi torriri Misra'en, haala alaamaaji am ɗi mbaɗmi caka maɓɓe. Nden on anndan min woni Jawmiraawo.” Muusa e Haruna njehi haa Firawna, mbi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Ibraniŋke'en wi'i: Haa ndeye a tokkoto salaago leesnugo hoore ma yeeso am? Accu ummaatoore am yaha haa nde jaggano yam! To a salake yooftugo ummaatoore am, jaŋngo mi waddan baɓɓatti nder maral lesdi ma. Ɗi cuddan lesdi fuu haa goɗɗo waawataa yi'ugo ndi. Ɗi nyaaman ko luttino diga mallimallooje. Ɗi nyaaman leɗɗe puɗɗe nder ladde mooɗon fuu. Ɗi kebbinan cuuɗi ma e cuuɗi saraaki'en ma e cuuɗi Misra'en fuu. Ɗum laatoto masiiboowol ngol meeɗaay laataago diga zamanu kaakiraaɓe mooɗon ɗonno haa lesdi ndi'i haa wargo hannde.” Nden Muusa wurti saare Firawna, o dilli. Saraaki'en Firawna mbi'i mo: “Oo ɗo, ndeye o accata waddango en sarru? Accu Isra'iila'en ɓe'e njaha ngam ɓe njaggano Jawmiraawo Allah maɓɓe! Haa jonta a anndaa Misra ɗon halka na?” Ɓe ewniti Muusa e Haruna yeeso Firawna. O wi'i ɓe: “Ndille, on njaggano Allah Jawmiraawo mooɗon. Ammaa ɓeye njahata?” Muusa jaabi: “Min ndillidan bee derke'en e ndotti'en amin fuu e ɓiɓɓe amin worɓe e rewɓe, non boo dammooji amin e na'i amin, ngam min mbaɗanan Jawmiraawo amin juulde.” Firawna wi'i ɓe: “Jawmiraawo wondan bee mooɗon saa'i to mi yoofti on bee rewɓe mon e ɓikkoy mon fuu na? Fakat, on nufi kalluɗum! Ko on nufi ɗo waɗataako. Sey worɓe tan njahata njaggano Jawmiraawo. Kanjum tan on mbaawata ƴamugo yam!” Nden ɓe ndiiwi ɓe diga yeeso Firawna. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Fortu juŋngo ma dow lesdi Misra ngam baɓɓatti ngara nyaama fuɗŋgooji gese ɗi mallimallooje luttinno fuu.” Muusa forti sawru muuɗum dow lesdi Misra. Jawmiraawo yahri henndu fuunaaŋgeeru dow lesdi nyalawmaare nde'e e jemmaare fuu. Nde weeti, henndu man waddi baɓɓatti. Baɓɓatti ngari dow lesdi Misra, ɗi njooɗi koo toy fuu nder maral Misra'en, ɗi ɗuuɗi masin. Irin maaji meeɗaay wargo e ɗi meetataa boo. Ɗi cuddi lesdi haa ndi ɓalwi. Ɗi nyaami fuɗŋgooji lesdi e ɓiɓɓe leɗɗe e ɗum ko mallimallooje luttinno fuu. Haako hecco luttaay haa leɗɗe e fuɗŋgooji gese koo toy nder lesdi Misra. Bee jaawal, Firawna ewni Muusa e Haruna, o wi'i ɓe: “Mi waɗi hakke dow Jawmiraawo, Allah mooɗon e dow mooɗon fuu! Njaafaneeɗam aybe am nde fahin! Tore Jawmiraawo, Allah mooɗon, o ittanammi masiiboowol mbaroowol ngo'ol.” Muusa wurti saare Firawna, o tori Jawmiraawo. Jawmiraawo wifni henndu hiirnaaŋgeeru saatundu masin. Ndu yahri baɓɓatti, ndu sakkini ɗi nder maayo Maaliya. Walaa koo mbaɓɓattu ngootu lutti nder maral lesdi Misra fuu. Ammaa Jawmiraawo saatini hoore Firawna fahin, o accaay Isra'iila'en ndilla. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ɓaŋgtu juŋngo ma heedi asama. Nyiɓre laato nder lesdi Misra, ɗum nyiɓɓa haa goɗɗo waawataa yi'ugo newre muuɗum.” Muusa ɓaŋgti juŋngo muuɗum heedi asama, nyiɓre nyiɓɓunde laati nder lesdi Misra fuu nyalɗe tati. Ɓe mbaawaay yi'yi'tirgo, walaa gurtiiɗo suudu mum nyalɗe tati. Ammaa Isra'iila'en fuu ngoodi jayŋgol nder joole muuɗum'en. Firawna ewni Muusa, o wi'i mo: “Ndille, njaggane Jawmiraawo mooɗon, on mbaawan yahdugo bee rewɓe e ɓikkoy mooɗon! Sey dammooji e na'i mon lutta haa ɗo.” Muusa wi'i: “Naa non! An man hokku min dabbaaji kirseteeɗi e guleteeɗi ngam Jawmiraawo Allah amin. Fahin boo, min ndillidan bee tokke dabbaaji amin. Walaa ndabbaawa ngoota luttata haa ɗo. Ngam haa maaji min koo'ata ngam lii'anaago Jawmiraawo Allah amin. Min anndaa ɗiye min lii'anto Jawmiraawo, sey to min njottake ton.” Ammaa Jawmiraawo saatini hoore Firawna fahin, o yiɗaa accugo ɓe haa ɓe ndilla. Firawna wi'i Muusa: “Wurta diga ɗo! Reenta, taa a meeta laarugo yeeso am fahin! To a meeti loraago haa am, a maayan!” Muusa jaabi: “Bana mbi'ɗa, mi meetataa wargo yeeso ma!” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Lutti masiiboowol gootol, mi neldan ngol dow Firawna e Misra'en, ngol fiyan ɓe. Ɓaawo man o accan on on ndilla, o riiwan on diga ɗo haa foroy. Yeccu Isra'iila'en ni'i: Gorko fuu ƴama keeddiɗɗiraawo muuɗum, debbo boo ƴama keeddiɗɗiraawo muuɗum kuuje kaŋŋeeri malla cardi.” Jawmiraawo waɗi haa Isra'iila'en keɓi mo'ere yeeso Misra'en. Muusa bee hoore mum boo o mawɗo masin nder lesdi Misra, yeeso saraaki'en Firawna e ummaatoore fuu. Muusa wi'i Firawna: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Caka jemma caalotoomi nder Misra. Afɓe nder lesdi Misra fuu maayan, diga afo Firawna mo tammi ronugo leeso laamu maako, haa afo korɗo namanɗo haa namarde, afi dabbaaji boo fuu mbaatdan. Bojji caatuɗi laatoto nder lesdi Misra fuu bana ɗi meeɗaay laataago, ɗi meetataa boo. Ammaa haa Isra'iila'en, koo rawaandu wohataa yimɓe malla dabbaaji, ngam haa anndon Jawmiraawo senndindiri Misra'en bee Isra'iila'en.” Saraaki'en ma ɓe'e fuu ngaran haa am, tuggugo koppi yeeso am, ɓe mbi'an: “Dillu, an e ummaatoore ma fuu! Nden mi dillan!” Muusa wurti saare Firawna, o tikkuɗo masin. Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Firawna salan nanango on ngam haa mi ɗuuɗɗina kaayeefiiji am nder lesdi Misra.” Muusa e Haruna mbaɗi kaayeefiiji ɗuuɗɗi ɗi'i fuu yeeso Firawna. Ammaa Jawmiraawo saatini hoore Firawna, o accaay Isra'iila'en ngurto lesdi maako. Jawmiraawo wolwani Muusa e Haruna nder lesdi Misra, o wi'i ɓe: “Lewru ndu'u laatano on hoore lebbi, ndu laatano on aranndu haa lebbi hitaande. Mbolwane jama'aare Isra'iila fuu, mbi'e: Nyannde sappoore lewru ndu'u, koo moy fuu hoo'a jawgel ngam saare mum fuu. To saare goɗɗo famɗi haa nyaamdugo ngel, sey o hawta bee keeddiɗɗiraawo maako ɓadiiɗo saare maako, fodde limgal yimɓe. Cuɓe jawgel ngel ɓe mbaawan nyaamdugo ngel. Jawgel ngel cuɓoton laato ngel nduuɓu, ngel walaa batte. On ciga ngel haa nyannde sappo e nayaɓre lewru ndu'u. Maŋngariba nyalaade man, jama'aare Isra'iila fuu hirsa jawgel ngel koo moy suɓi. Ɓe koo'a ƴiiƴam maagel, ɓe mbaɗa ɗam haa darduɗe dammugal ɗiɗi fuu, non boo haa tiinde maagal, haa saare nde ɓe nyaamata jawgel man fuu. Jemmaare man ɓe nyaama kusel jawgel ca'aaŋgel go, non boo tamseeje ɗe ufnaaka. Ɓe nyaamda ɗum bee haakooji kaaɗɗi. Taa nyaame ngel keccel malla defaaŋgel bee ndiyam, ammaa ca'aaŋgel, hoore maagel e kolce maagel e teteki maagel fuu. Taa luttine koo ɗume haa fajiri, ko lutti haa fajiri, ngule ɗum bee yiite. Ndaa nii nyaamroton ngel: Taade limce mooɗon dow haddorde, paɗɗe paɗe haa kosɗe mooɗon e njoge cabbi nder juuɗe mooɗon. Nyaame ngel bee jaawal. Kanjum woni juulde Paska ngam am Jawmiraawo. Mi saaloto jemmaare man nder Misra. Mi fiyan afɓe fuu nder lesdi, diga yimɓe haa dabbaaji. Mi waɗan kiita dow labbi Misra fuu, min woni Jawmiraawo. Ƴiiƴam laatano on alaama faddoode haa cuuɗi ɗi ngonoton. Saa'i mi saaloto haa mooɗon mi yi'an ɗam, mi diwan ci'e mooɗon. Bana nii on kisan masiiboowol nattinanŋgol ngo'ol, yaake mi saaloto nder lesdi Misra. Nyalaade man laatano on ngam ciftorki, on ngartira nde juulde ngam Jawmiraawo. Njoge ɗum ngam kanjum woni farilla nduumiika haa gide mooɗon fuu. Nyalɗe joweeɗiɗi, sey tamseeje ɗe ufnaaka tan nyaamoton. Nyannde arannde itte ufnirɗum fuu haa ci'e mooɗon. Ngam koo moy nyaami tamseere bee ufnirɗum diga nyannde arannde haa nyannde joweeɗiɗawre, o gurtinteeɗo diga ummaatoore Isra'iila. Nyannde arannde, mbaɗe mooɓtorde senaande, nyannde joweeɗiɗawre boo, mbaɗe mooɓtorde senaande. Taa kuuwe kuugal koo ngale nder nyalɗe ɗe'e. Sey ko koo moy mooɗon fuu nyaamata, kanjum tan ndefoton. On mbaɗan juulde tamseeje ɗe ufnaaka nde'e, nde siftinora on nyalaade nde ngurtinmi honooɓe mooɗon diga lesdi Misra. Njoge nyalaade maajum bana farilla nduumiika haa gide mooɗon fuu. Diga kiikiiɗe nyannde sappo e nayaɓre lewru aranndeeru, haa yotto kiikiiɗe nyalaade noogas e go'oore, on nyaama tamseeje ɗe ufnaaka. Taa ufnirɗum tawe nder ci'e mooɗon nyalɗe joweeɗiɗi. To koɗo malla Isra'iilaajo nyaami tamseere ufnaande, o gurtinteeɗo diga jama'aare Isra'iila. Taa nyaame tamseeje ufnaaɗe, haa njooɗotooɗon fuu nyaame tamseeje ɗe ufnaaka.” Muusa ewni ndotti'en Isra'iila fuu, o wi'i ɓe: “Njehe, koo'e njawkoy ngam ci'e mooɗon, kirse koy ngam juulde Paska. Koo'e boo tamndannde haako isop, cuuwe ko nder ƴiiƴam jawgel ngonɗam nder daaro. Nguje ɗam haa tiinde dammugal e darduɗe ɗiɗi fuu. Ammaa onon, taa gooto mooɗon wurto suudu muuɗum haa weeta. Jawmiraawo saaloto lesdi ngam fiyugo Misra'en. To o yi'i ƴiiƴam haa tiinde dammugal e haa darduɗe ɗiɗi fuu, o diwan saare man, o accataa kalkoowo nasta nde ngam mbarugo afɓe e afi dabbaaji. Sey on njogo ɗum bana farilla dow mooɗon e ɓiɓɓe mooɗon haa foroy. To on nasti lesdi ndi Jawmiraawo iinani on, kebbitine juulde nde'e. To ɓiɓɓe mooɗon ƴami on ko ɗum yiɗi wi'go, mbi'e ɓe: Ɗum kirsanaaɗum Jawmiraawo ngam Paska. Yaake Isra'iila'en ɗonno nder lesdi Misra, Jawmiraawo mbari Misra'en, ammaa o diwi ci'e meeɗen, bana nii o hisni yimɓe ci'e meeɗen.” Yimɓe Isra'iila turi, cujidi. Nden ɓe njehi, ɓe mbaɗi bana Jawmiraawo umruno Muusa e Haruna. Caka jemma Jawmiraawo mbari afɓe Misra'en fuu, diga afo Firawna, mo tammi ronugo leeso laamu maako, haa afo kaɓɓaaɗo gonɗo nder fursina, non boo afi dabbaaji fuu. Firawna ummi jemma, kaŋko e saraaki'en maako e Misra'en fuu. Bojji caatuɗi ummi nder Misra, ngam walaa saare nde maayɗo walaa. Firawna ewni Muusa e Haruna jemma, wi'i ɓe: “Umme, ngurte, acce ummaatoore am, onon e yimɓe Isra'iila fuu! Ndille, njaggane Jawmiraawo, bana mbi'ɗon! Koo'e boo dammooji mooɗon e na'i mooɗon, bana mbi'ɗon! Ndille, tore Allah mooɗon o mbarkiɗina yam!” Misra'en numi ɓe maayan fuu, ngam maajum ɓe njaawi wurtingo Isra'iila'en diga lesdi maɓɓe. Ngam daliila man Isra'iila'en adi kuroori maɓɓe jiiɓaandi diga ndi ufnaaka, ɓe mbakki jiiɓruɗe kuroori caawaaɗe nder limce maɓɓe. Isra'iila'en mbaɗi bana Muusa wi'no ɓe, ɓe ƴami haa Misra'en ndokka ɓe kuuje cardi e kuuje kaŋŋeeri e limce. Jawmiraawo waɗi haa yimɓe maako keɓi mo'ere yeeso Misra'en, haa ɓe ndokki ɓe ko ɓe ƴami. Bana non ɓe ɓortiri Misra'en. Ɓaawo man Isra'iila'en ummi Ra'meses, ndilli Sukkot, worɓe ujine teemeɗɗe njoweego (600.000) yahooɓe, rewɓe e ɓikkoy limaaka. Yimɓe ɗuuɗɓe feere feere ndillidi bee maɓɓe. Ɓe njahri boo dammooji e na'i, dabbaaji ɗuuɗɗi masin. Ɓe tamsi kuroori jiiɓaandi ndi ɓe ngurtidino Misra go, ɓe mbaɗi tamseeje bilaa ufnirɗum nder maaje, ngam ɓe ndiiwi ɓe diga Misra, ɓe mbaawaay reenugo koo seɗɗa e ɓe mbaawaay boo taaskanaago ko'e maɓɓe njooɓaari. Wakkati ummaatoore Isra'iila njooɗi haa lesdi Misra, waɗi duuɓi teemeɗɗe nayi e cappanɗe tati (430). Nde duuɓi teemeɗɗe nayi e cappanɗe tati man timmi, nder nyalaade nde'e, honooɓe Jawmiraawo, waato ummaatoore Isra'iila'en fuu wurti lesdi Misra. Bana Jawmiraawo hakkilaniri jemmaare man ngam wurtingo ummaatoore maako diga lesdi Misra, non boo sey Isra'iila'en fuu kakkilana jemmaare man daliila Jawmiraawo haa gide muuɗum'en fuu. Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Ndaa farilla dow juulde Paska: Taa jananno nyaama nyaamdu maaka. Ammaa to goɗɗo woodi maccuɗo coodaaɗo bee ceede, sey o juulna mo hiddeko o nyaama nyaamdu maaka. Koɗo e kuuwoowo ngam ngeenaari nyaamataa nyaamdu maaka. On nyaama kusel nge'el nder suudu wooru. Taa ngurtine ngel yaasi. Taa ngewe koo gootal nder i'e maagel. Jama'aare Isra'iila fuu waɗa juulde nde'e. To koɗo ɗon haa mooɗon yiɗi waɗugo juulde Paska ngam Jawmiraawo, sey yimɓe maako worɓe fuu njuulno. Nden o ɓadito waɗugo juulde, o laato bana ɓii lesdi. Ammaa saadooniijo nyaamataa nyaamdu maaka. Ɗum umroore woore dow Isra'iila'en e dow koɗo jooɗiiɗo nder lesdi mooɗon.” Isra'iila'en fuu mbaɗi bana Jawmiraawo umruno Muusa e Haruna. Nyalaade man nden Jawmiraawo wurtini honooɓe mum, waato ummaatoore mum Isra'iila'en lesdi Misra fodde mooɓe muuɗum'en. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Senanam afɓe e afi dabbaaji fuu nder Isra'iila fuu, ngam mo aarti danyeego fuu e ko aarti rimeego fuu nder Isra'iila, min jeyi. ” Muusa wi'i yimɓe ummaatoore: “Ciftore nyalaade nde ngurtiiɗon njeyaaŋgu haa Misra, Jawmiraawo wurtini on bee juŋngo semmbiɗŋgo. To on ɗon mbaɗa juulde nde'e, taa on nyaama tamseeje ufnaaɗe. Hannde nder lewru wi'eteendu Abiiba, on ngurtoto. On ciftoran ɗum ko laati nder lewru ndu'u, hitaande fuu, to Jawmiraawo nastini on nder lesdi Kanaani'en e Heti'en e Amoori'en e Hewi'en e Yebusi'en. Ɗum lesdi ndi o hunani kaakiraaɓe mooɗon, o hokkan ɓe ndi. Ɗum lesdi keewndi kosam e njumri. On nyaama tamseeje ɗe ufnaaka nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre maajum, on mbaɗana Jawmiraawo juulde. Nyaame tamseeje ɗe ufnaaka nder nyalɗe joweeɗiɗi ɗe'e, taa tamseeje ufnaaɗe e ufnirɗum tawe nder lesdi mooɗon fuu. Nder wakkati juulde nde'e, on paamtina ɗum ɓikkoy mooɗon. On mbi'a koy: Min mbaɗan juulde nde'e ngam daliila ɗum ko Jawmiraawo waɗani min yaake min ngurti lesdi Misra. Ɗum laatano on bana alaama ciftinorɗum haa juuɗe malla haa tiiɗe mooɗon. Ngam haa on ciftora farilla Jawmiraawo, on ngooyna ka, ngam kaŋko wurtini on lesdi Misra bee juŋngo mum semmbiɗŋgo. Ɗowtane farilla ka'a nder wakkati maaka diga hitaande haa hitaande. Muusa tokki wi'ugo: To Jawmiraawo nastini on nder lesdi Kanaani'en ndi o iinani on e kaakiraaɓe mooɗon, to o hokki on ndi, on lii'ana mo afo gorko fuu, afi gorɗi haa dabbaaji mooɗon fuu, Jawmiraawo jeyi. Cootte afre wamnde bee jawgel. To on coottaay nde, sey on ngewa daande maare. Cootte boo afɓe mon worɓe nder ci'e mooɗon. To ɓiɓɓe mooɗon nder garanɗum ƴami on: Ngam ɗume mbaɗoton ɗum? On njaaba ɓe: Bee juŋngo semmbiɗŋgo Jawmiraawo wurtiniri en njeyaaŋgu haa Misra haa en ngonno nder maccuŋgaaku. Nde Firawna saatini hoore mum, sali accugo en, nden Jawmiraawo mbari afɓe nder lesdi Misra fuu, diga afɓe yimɓe haa afi dabbaaji. Ngam man min lii'anto Jawmiraawo afi gorɗi haa dabbaaji fuu, min coottan afɓe amin worɓe boo. Ɗum laatano on bana alaama haa juuɗe mon e ciftinorɗum haa tiiɗe mon. Ngam Jawmiraawo wurtini en Misra bee juŋngo mum semmbiɗŋgo.” Nde Firawna acci Isra'iila'en ndilli, Jawmiraawo tokkinaay ɓe laawol lesdi Filisti'en, koo nde ngol ɓadiiŋgol. Ngam Allah wi'i: “Taa yimɓe mimsito to ɓe ngi'i haɓre, nden ɓe loro haa Misra.” Ngam man o yahri yimɓe dow laawol taarotooŋgol nder ladde kommbi maayo Maaliya. Isra'iila'en ngurti Misra ɓe taaskaniiɓe konu. Muusa hooci i'e Yusufu. Ngam kaŋko o hunnino ɓiɓɓe Isra'iila hunayeere, o wi'no ɓe: “Allah wallan on fakat, nden kooce i'e am. ” Isra'iila'en ummi Sukkot, ɓe njehi ɓe caŋngini haa Etam, haa sera ladde. Jawmiraawo ardi ɓe, nyalawma nder ruulde nanndunde bee daŋraŋgal ngam ɗowugo ɓe dow laawol, jemma boo nder yiite nannduŋge bee daŋraŋgal ngam yaynango ɓe, haa ɓe tokko laawol nyalawma e jemma. Nyalawma ruulde man seedaay bee yimɓe, jemma boo yiite man ɗon yeeso maɓɓe. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yeccu Isra'iila'en ɓe loro, ɓe caŋngina yeeso Pii-Hahirot hakkunde Migdol e maayo. Caŋngine ton baŋnge maayo yeeso Ba'al-Cefon. Firawna numan: Isra'iila'en majji laawol, ɓe ɗon ngiilo nder lesdi, ɓe mbaawaay wurtaago diga ladde! Mi saatinan hoore Firawna haa o taasna ɓe. Mi waŋginan tedduŋgal am haa Firawna e haa honooɓe maako fuu. Bana nii Misra'en anndan min woni Jawmiraawo!” Isra'iila'en mbaɗi non. Nde ɓe anndini laamiiɗo Misra Isra'iila'en ngurtake lesdi Misra, numooji Firawna e numooji saraaki'en maako ngayli dow yimɓe, ɓe mbi'i: “Ɗume mbaɗɗen ɗo? Koni en acci Isra'iila'en ndilli, ɓe acca huuwango en?” Firawna waɗi pucci haa moota mum, o dillidi bee honooɓe maako. O hoo'i mootaaji pucci cuɓaaɗi teemeɗɗe joweego e mootaaji pucci Misra fuu e umrooɓe dow maaji fuu. Jawmiraawo saatini hoore Firawna, laamiiɗo Misra, haa o taasna Isra'iila'en. Kamɓe ɓe ngurti lesdi Misra bana ɓe rimɗinaaɓe timmi. Honooɓe Misra taasni ɓe, bee pucci e mootaaji pucci Firawna fuu e wa'iiɓe pucci e honooɓe maako. Ɓe njokki Isra'iila'en baŋnge Pii-Hahirot, haa ɓe caŋnginino baŋnge maayo yeeso Ba'al-Cefon. Nde Firawna ɓaditi, Isra'iila'en ngi'i Misra'en ɗon tokki ɓe. Ɓe kultori masin, ɓe ngookani Jawmiraawo. Ɓe mbi'i Muusa: “Kadi genaale ngalaa haa Misra na? Koni a waddi min haa min maaya nder ladde? Koni a wurtini min lesdi Misra? Min mbiiɓe ma yaake en ɗonno haa Misra tawon: Accu min kuuwana Misra'en. Ndikkana min huuwango Misra'en dow maayugo nder ladde!” Muusa wi'i ɓe: “Taa kule! Ndare booɗɗum, on ngi'an bana noy Jawmiraawo hisnirta on hannde. Ngam Misra'en ɓe ngi'oton hannde, on meetataa yi'ugo ɓe haa abada. Jawmiraawo haɓanan on, onon on cirwo!” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ngam ɗume a ɗon wookanammi? Wi' Isra'iila'en ɓe ummo ɓe ndilla. Ɓaŋgtu sawru ma, fortu ndu dow maayo, a seeka ngo ngam haa Isra'iila'en caalo caka maayo dow joorɗum. Min, mi saatinan ko'e Misra'en haa ɓe tokko on ɓaawo. Nden mi waŋginan tedduŋgal am haa Firawna e haa honooɓe maako fuu, waato haa mootaaji pucci maako e wa'iiɓe pucci maako. To mi waŋgini tedduŋgal am haa Firawna e haa mootaaji pucci mum e wa'iiɓe pucci mum, Misra'en anndan min woni Jawmiraawo.” Malaa'ikaajo Allah ardiiɗo Isra'iila'en yehi dari ɓaawo saŋngeere maɓɓe. Ruulde nanndunde bee daŋraŋgal boo ummi diga yeeso maɓɓe, dari ɓaawo maɓɓe. Nde dari hakkunde saŋngeere Misra'en e saŋngeere Isra'iila. Ruulde nde'e ɗon nyiɓɓi wakeere woore, wakeere woɗnde boo ɗon yayna jemma. Jemmaare fuu Misra'en e Isra'iila'en ɓadindiraay. Muusa forti juŋngo muuɗum dow maayo. Jawmiraawo lortini maayo bee henndu fuunaaŋge saatundu jemmaare nde'e fuu. O wartiri maayo lesdi njoorndi, ndiyamji ta'i. Isra'iila'en eeri caka maayo dow joorɗum. Ndiyamji ndari bana mahol haa nyaamo maɓɓe e nano maɓɓe. Misra'en taasni ɓe, tokki ɓe ɓaawo, pucci Firawna e mootaaji maako e wa'iiɓe pucci maako fuu nasti maayo. Hiddeko weeta, Jawmiraawo jimmiti, laari jama'aare Misra'en nder ruulde nanndunde bee daŋraŋgal yaynannde bana yiite. O jiiɓi nde hakkiilo. O fali pallooje mootaaji maɓɓe haa ɗe ngirlataa booɗɗum. Misra'en mbi'i: “Ndoggen Isra'iila, ngam Jawmiraawo ɗon haɓa bee meeɗen ngam Isra'iila'en!” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Fortu juŋngo ma dow maayo, haa ndiyamji ngarta dow Misra'en e dow mootaaji pucci maɓɓe e wa'iiɓe pucci maɓɓe!” Muusa forti juŋngo muuɗum dow maayo, haa ɓadake weetugo, maayo hawti, warti bana naane. Misra'en ndoggi, potti bee ndiyam, Jawmiraawo yolli ɓe caka maayo. Ndiyamji ngarti, moɗi mootaaji pucci e honooɓe wa'iiɓe ɗi fuu, nastuɓe nder maayo ɓaawo maɓɓe. Walaa koo gooto nder maare daɗi. Isra'iila'en kam, eeri caka maayo dow joorɗum, ndiyamji ndari bana mahol haa nyaamo e nano maɓɓe. Bana non Jawmiraawo hisniri Isra'iila'en nyalaade man diga baawɗe Misra'en. Isra'iila'en ngi'i ɓalli Misra'en maayɓe dow fomoonde maayo. Isra'iila'en ngi'i kuugal maŋngal ngal Jawmiraawo huuwi Misra'en. Ngam maajum ɓe kuli Jawmiraawo, ɓe nuɗɗini mo e ɓe kooli jaggiiɗo maako Muusa. Muusa e Isra'iila'en ngimani Jawmiraawo yimre nde'e: Mi yimanan Jawmiraawo, ngam o ɓaŋiiɗo masin. O rufi pucci e wa'iiɓe ɗi nder maayo. Jawmiraawo woni semmbe am e daliila yimre am! O hisni yam, kaŋko woni Allah am, mi teddinan mo! O Allah baaba am, mi maŋgtan mo ! Jawmiraawo woni konoowo, innde maako Jawmiraawo! O rufi mootaaji pucci Firawna e jama'aare konu maako nder maayo, umrooɓe maako suɓaaɓe njolli nder Maaliya! Ndiyamji lugguɗi moɗi ɓe, ɓe njippi nder luggeeŋga bana kaa'e! Nyaamo ma, yaa Jawmiraawo, mari tedduŋgal e baawɗe! Nyaamo ma, yaa Jawmiraawo, sampiti konne'en ma! Bee ɗuuɗki maŋngu ma a ɗon do'a konne'en ma. To tikkere ma saati, nde halkan ɓe bana geene! Ndiyamji njowndindiri ngam daliila poofɗe kine ma, ilamji ndari bana mahol, ndiyamji lugguɗi ƴuuge caati nder reedu maayo! Konne'en meeɗen mbi'no: Min taasnan ɓe, min naŋngan ɓe, min cenndan keɓal jaalorgal amin, haa ɓura ko min ngiɗi haa maɓɓe, min losan kaafahi amin, juŋngo amin nattinan ɓe! Ammaa an, Jawmiraawo, a foofi bee poofɗe ma, maayo moɗi ɓe, ɓe muti nder ndiyamji mawɗi bana njamndi! Yaa Jawmiraawo, moy nanndi bee ma caka ɗowanteeɓe? Moy nanndi bee ma? Senaare ma nde hayɗiniinde! A kulniiɗo, ke'iiɗo teddineego, baawɗo waɗugo kaayeefiiji! A forti nyaamo ma, lesdi moɗi taasnuɓe min. A rimɗini ummaatoore ma! Bee mbooɗeeŋga ma a ɗowi nde. A ɗowi nde bee baawɗe ma haa jooɗorde ma seniinde. Yimɓe ummaatooje goɗɗe ndiwni nde ɓe nani habaru ndu'u. Kulol naŋngi jooɗiiɓe haa Filisti. Ardiiɓe Edoom kultori, diwŋgol naŋngi semmbiɗɓe Mo'ab, ɓerɗe jooɗiiɓe Kanaana fuu ta'i! Kulol maŋngol ukki dow maɓɓe. Ngam maŋngu baawɗe ma ɓe ndari siriw bana kaa'e, saa'i ummaatoore ma eeri, yaa Jawmiraawo, haa ummaatoore laatiinde maral ma eeri. A ɗon yahra ɓe dow hooseere laatotoonde maral ma ngam jo'ingo ɓe ton, yaa Jawmiraawo. Ɗum nokkuure nde mbaɗɗa joonde ma, yaa Allah Jawmiraawo, ɗum suudu ma seniindu ndu a taaskitini. Jawmiraawo, an woni laamiiɗo haa abada abadin! Nde pucci e mootaaji pucci e wa'iiɓe pucci Firawna nasti maayo, Jawmiraawo wartiri ndiyamji maago dow maɓɓe. Ammaa Isra'iila'en eeri caka maayo dow joorɗum. Mariyama, annabiijo debbo, deerɗiraawo Haruna, hoo'i mbaggu, ɗon fiya. Rewɓe Isra'iila'en fuu tokki mo bee baawɗi e gamarle. Mariyama ardi ɓe, ɓaŋgti yimre nde'e: “Ngimane Jawmiraawo, ngam o ɓaŋiiɗo masin! O rufi pucci e wa'iiɓe ɗi nder maayo!” Muusa ummini Isra'iila'en haa maayo Maaliya, ɓe ndilli ladde Sura. Nyalɗe tati ɓe njehi nder ladde, ɓe tawaay ndiyam. Nde ɓe njotti Maara, ɓe mbaawaay yarugo ndiyam ton, ngam ɗam kaaɗɗam. Ngam maajum ɓe ewni nokkuure man Maara. Yimɓe ummaatoore ngurŋgurti dow Muusa, mbi'i mo: “Ɗume njareten?” Muusa wookani Jawmiraawo. Jawmiraawo holli mo leggal. Muusa sakkini ngal nder ndiyam, ɗam laati mbelɗam. Ton Jawmiraawo hokki Isra'iila'en farillaaji e ɗabiyaaji, ton boo o foondi ɓe. O wi'i ɓe: “Min woni Jawmiraawo, Allah mooɗon. Fakat to on ɗowtanake yam bee waɗugo ko fottani yam, to on nani umrooje am e on ɗowtanake farillaaji am fuu, nden kam mi ukkantaa on nyawuji ɗi mi ukkani Misra'en. Ngam min woni Jawmiraawo, kurgoowo on.” Ɓaawoɗon Isra'iila'en njotti Elim. Ton, ɓe tawi ceeɓooje sappo e ɗiɗi e dibinooje cappanɗe joweeɗiɗi. Ɓe caŋngini ton baŋnge ndiyam. Yimɓe jama'aare Isra'iila fuu ummi Elim, njotti ladde Siin hakkunde Elim e Sina, ɗum nyannde sappo e jowaɓre nder lewru ɗiɗaɓru, ɓaawo gurtaaki maɓɓe diga Misra. Haa ladde ton, ɓe fuu ɓe ngurŋgurti dow Muusa e Haruna. Ɓe mbi'i ɓe: “Ndikka to Jawmiraawo mbari min nder lesdi Misra! Ton min ɗonno njooɗi kommbi payanɗe keewɗe kusel, min nyaami haa min cafti! Ammaa on ngurtini min, on ngaddi min nder ladde nde'e ngam haa jama'aare nde'e fuu maayra weelo!” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mi toɓnanan on nyaamdu diga asama. Nde weeti fuu yimɓe njahan ɓofta nyaamdu deydey nyalaade man. Bana non poondiranmi on, haa mi laara to on ɗowtanto umroore am malla on ɗowtantaako nde. Nyannde joweego'oore, to on ɗon ndefa ko on ɓofti, on tawan ɗum cowi ɗiɗi dow ko on ɓoftata nyalaade nyalaade fuu.” Muusa e Haruna mbi'i Isra'iila'en fuu: “Kiikiiɗe on anndan Jawmiraawo, kaŋko wurtini on lesdi Misra. Fajiri boo on ngi'an tedduŋgal Jawmiraawo. O nani ngurŋgurtol mooɗon dow maako. Ngam minin min ɓeye, haa on ngurŋgurta dow amin?” Muusa wi'i: “Ndaa nii anndirton ɗum: Kiikiiɗe Jawmiraawo nyaamnan on kusel, fajiri boo irin tamseeje, haa on kaara. Ngam Jawmiraawo nani no on ngurŋgurtiri dow maako. Ngam minin, min ɓeye? Ngurŋgurtol mon laataaki dow amin, ammaa dow Jawmiraawo.” Nden Muusa wi'i Haruna: “Wi' yimɓe jama'aare Isra'iila fuu ɓe ngara ɓe ndaro yeeso Jawmiraawo, ngam o nani ngurŋgurtol maɓɓe.” Saa'i Haruna ɗon wolwana yimɓe jama'aare Isra'iila, ɓe ɗonno ngaylito gal ladde. Law, tedduŋgal Jawmiraawo waŋgi nder ruulde. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mi nani ngurŋgurtol Isra'iila'en. Yeccu ɓe ndaa nii mbi'mi: Maŋngariba nyalaade man, on nyaaman kusel, jaŋngo fajiri boo on kaaran tamseeje. Bana nii on anndan min woni Jawmiraawo, Allah mooɗon.” Nde hiiri, gerle ngari, cuddi saŋngeere. Fajiri boo saawawre suddi lesdi taariindi saŋngeere. Nde saawawre jinni, woodi ko lutti dow lesdi bana koɓe ɗigguɗe masin, bana huunde raneere suddi lesdi. Isra'iila'en ngi'i ɗum, ɓe ƴamƴamtiri: “Ɗum ɗume?” Ngam ɓe anndaa ɗum. Muusa jaabi ɓe: “Ɗum tamseere nde Jawmiraawo hokki on ngam nyaamugo. Ndaa ko Jawmiraawo umri: Koo moy fuu ɓofta deydey ko he'ata ɗum, gooto fuu baakin reeta muudoore, fodde limgal yimɓe wonɓe nder laymaaru muuɗum fuu.” Isra'iila'en mbaɗi bana non. Ɓe ɓofti, woɗɓe ɓofti ɗuuɗɗum, woɗɓe boo ɓofti seɗɗa non. Ammaa nde ɓe poondi ɗum, ɓoftunooɓe ɗuuɗɗum go ɓurnaay, ɓoftuɓe seɗɗa non boo ŋakkinaay, koo moy heɓi deydey haaje mum. Fahin Muusa wi'i ɓe: “Taa koo gooto mooɗon sigo ɗum haa fajiri.” Ammaa woɗɓe nananaay Muusa ɓe cigi ɗum haa fajiri. Gilɗi ndimi nder maajum, ɗum nyoli, ɗum hacci. Muusa tikkani ɓe. Diga saa'i man, fajiri fuu ɓe ɗon ɓofta nyaamdu deydey ngam nyalaade man. Ammaa to naaŋge wuli, luttuɗum ɗon ɓolwa. Nyannde joweego'oore ɓe ɗon ɓofta nyaamdu cowi ɗiɗi, baakin muudoore ngam gooto fuu. Ardiiɓe jama'aare ngari, anndini ɗum Muusa. O wi'i ɓe: “Kanjum woni ko Jawmiraawo umri, jaŋngo woni siwtaare, nyalaade siwtorde senaande ngam Jawmiraawo. Tamse ko ngiɗɗon tamsugo, ndefe ko ngiɗɗon defugo. Ko lutti fuu, cige ɗum haa mooɗon haa jaŋngo fajiri. ” Ɓe cigi luttuɗum man haa jaŋngo fajiri bana Muusa umruno ɓe, ɗum haccaay, ngilŋgu boo nastaay. Jaŋngo man Muusa wi'i ɓe: “Nyaame ɗum hannde, ngam hannde woni siwtorde ngam Jawmiraawo. Hannde on tawataa ɗum haa ladde. Ɓofte ɗum nyalɗe joweego, ammaa nyannde joweeɗiɗawre woni siwtorde, nder maare ɗum tawataake.” Ngam nyannde joweeɗiɗawre woɗɓe ngurti ndilli ɓoftoygo, ammaa ɓe tawaay koo ɗume. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Haa ndey on tokkoto salaago ɗowtanaago umrooje am e sarɗiiji am? Paame booɗɗum, min Jawmiraawo mi hokki on nyalaade siwtorde, ngam maajum ndokkumi on nyannde joweego'oore nyaamdu cowi ɗiɗi. Nyalaade joweeɗiɗawre, koo moy mooɗon jooɗo haa saare mum, taa goɗɗo wurto nyalaade joweeɗiɗawre sam.” Bana non yimɓe ciwtori nyannde joweeɗiɗawre. Isra'iila'en ewni nyaamdu ndu'u mannu. Ɗum nanndi bee aawdi pamari, ndaneeri, ɗum dakmi bana tamseeje njumri. Muusa wi'i: “Ndaa ko Jawmiraawo umri: Cige mannu reeta muudoore, ngam yimɓe gide mooɗon garanɗe, ngam ɓe ngi'a nyaamdu ndu nyaamnumi on nder ladde, saa'i mi wurtini on lesdi Misra.” Muusa wi'i Haruna: “Hoo'u payangel, loow mannu nder maagel deydey reeta muudoore. Siga ngel yeeso Jawmiraawo ngam gide mooɗon garanɗe. ” Haruna jo'ini ngel yeeso seedamku alkawal ngam sigaago ngel, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Isra'iila'en nyaami mannu duuɓi cappanɗe nayi, haa ɓe njotti lesdi haa yimɓe ɗon njooɗi. Ɓe tokki nyaamugo haa nde ɓe njotti keerol lesdi Kanaana. Nyaamdu mannu reeta muudoore waɗan baakin kilo ɗiɗi. Yimɓe jama'aare Isra'iila fuu ummi ladde Siin, tokki laawol diga saŋngeere nde'e haa saŋngeere ndeya, bana Jawmiraawo umri ɓe. Ɓe caŋngini haa Refidim. Ndiyam walaa ton haa yimɓe njara. Ɓe tefi jokkirgol bee Muusa, ɓe mbi'i: “Hokku min ndiyam, min njara!” Muusa ƴami ɓe: “Koni njokkirton bee am? Koni poondoton Jawmiraawo?” Yimɓe ɗomɗi ton, ngiɗi ndiyam. Ɓe ngurŋgurti dow Muusa, ɓe mbi'i: “Kadi, ngam ɗume ngurtinɗaa min Misra haa mbara min e ɓikkoy amin e dabbaaji amin bee ɗomka?” Muusa wookani Jawmiraawo, ƴami mo: “Ɗume mbaɗanmi ngam ummaatoore nde'e? Lutti seɗɗa ɓe piɗammi bee kaa'e!” Jawmiraawo jaabi Muusa: “Saala yeeso ummaatoore, hoo'u bee maaɗa ndotti'en Isra'iila. Sawru maaɗa ndu piyruɗa maayo Niil bee muuɗum, hoo'u ndu haa juŋngo ma, yah! Mi daroto yeeso ma ton dow tapaare haa hooseere Horeb. A fiya tapaare nde'e, ndiyam wurtoto e maare haa ummaatoore yara.” Muusa waɗi bana non yeeso ndotti'en Isra'iila. O inndi nokkuure man Massa e Meriba, ngam daliila jokkirgol Isra'iila'en, ngam ɓe njarribi Jawmiraawo, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo ɗon wondi bee meeɗen na malla wondaay? ” Amaleki'en ngari haɓugo bee Isra'iila'en haa Refidim. Muusa wi'i Yosuwa: “Suɓan en worɓe haa ɓe njaha ɓe kaɓa bee Amaleki'en. Jaŋngo mi daroto haa yeereere towndiire bee sawru Allah nder juŋngo am.” Yosuwa yehi haɓi bee Amaleki'en bana Muusa wi'i mo. Muusa e Haruna e Huuru boo mba'i haa yeereere towndiire. Saa'i Muusa ɓaŋgti juŋngo mum, Isra'iila'en ɗon njaalo. Ammaa saa'i ngo leesti, Amaleki'en ɗon njaalo. Nde juuɗe Muusa puɗɗi somugo, Haruna bee Huuru koo'i hayre, ɓe mballini nde kommbi maako, o jooɗi dow maare. Haruna bee Huuru ɓaŋgti juuɗe maako, oo gal wakeere nde'e, oya boo gal wakeere ndeya, bana non juuɗe maako ɗon ɓaŋgti haa naaŋge muti. Yosuwa heɓi jaalorgal maŋngal dow honooɓe Amalek bee kaafahi. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Winndu ɗum fuu nder deftere ngam siftorgo ɗum. Yeccu Yosuwa mi timminan Amaleki'en fuu, walaa mo siftorta ɓe dow lesdi”. Nden Muusa mahi hirsirde, inndi nde Jawmiraawo-woni-tuutawal-am. O wi'i: “Nde nii Amaleki'en ɓaŋgti juuɗe ngam honugo laamu Jawmiraawo, Jawmiraawo honan ɓe diga yidere haa yidere.” Yetiro, limanjo haa Mediyan, esiraawo Muusa, nani ko Allah waɗani Muusa e ummaatoore muuɗum Isra'iila fuu, waato no Jawmiraawo wurtiniri Isra'iila'en diga Misra. O hoo'i Cifuura, debbo Muusa, mo Muusa neldino ɗum haa baaba mum. O hoo'i boo ɓiɓɓe Cifuura ɗiɗo. Muusa wi'no: “Mi koɗo nder lesdi njananndi.” O inndi afo maako Gersom. O wi'no boo: “Allah mo baaba am jaggani, walli yam, hisni yam kaafahi Firawna.” Ngam maajum o inndi ɗiɗaɓo boo Eli'ezer. Yetiro wardi bee ɓikkoy e debbo Muusa, ɓe tawi Muusa haa ladde, haa nokkuure nde o saŋngini haa hooseere Allah. Yetiro neli goɗɗo wi'a Muusa: “Min esiraawo ma Yetiro, mi wari haa maaɗa, min bee debbo ma e ɓikkoy mum ɗiɗoy.” Muusa wari, fotti bee esum. O turi yeeso maako, o hebbi mo. Ɓe ƴamƴamtiri haala njamu maɓɓe, nden ɓe nasti laymaaru Muusa. Muusa limtani esum ko Jawmiraawo waɗi Firawna e Misra'en ngam daliila Isra'iila'en, non boo haala torraaji keɓɗi ɓe dow laawol e no Jawmiraawo hisniri ɓe boo. Yetiro seyori hayru ngu Jawmiraawo waɗani Isra'iila'en bee rimɗingo ɓe diga juuɗe Misra'en. Yetiro wi'i: “Yettoore laatano Jawmiraawo mo hisni on juuɗe Misra'en e juŋngo Firawna. Jonta anndumi Jawmiraawo woni mawɗo dow ɗowanteeɓe fuu. O waŋgini ɗum yaake Misra'en mbaɗi Isra'iila'en ƴaggaare.” Nden Yetiro lii'ani Allah nguleteeŋga e kirseteeɗi. Haruna e ndotti'en Isra'iila fuu ngari nyaamdugo bee esiraawo Muusa yeeso Allah. Jaŋngo man Muusa jooɗi haa o waɗana ummaatoore kiita. Ummaatoore dari yeeso Muusa diga fajiri haa kiikiiɗe. Esiraawo Muusa yi'i ko o waɗani ummaatoore fuu, o ƴami mo: “Ngam ɗume mbaɗata bana nii? Ngam ɗume njooɗiiɗa feere ma, ummaatoore fuu ɗon dari yeeso maaɗa diga fajiri haa kiikiiɗe?” Muusa jaabi esum: “Yimɓe ɗon ngara haa am ngam anndugo muuyo Allah. To haala ɗon hakkunde goɗɗo e keeddiɗɗum, ɓe ngaran haa am, mi ta'a haala man. Mi anndinan ɓe farillaaji e umrooje Allah boo.” Esiiko wi'i mo: “Ko mbaɗata ɗo, wooɗaay! A tampan masin, an e ummaatoore wondunde bee maaɗa fuu! Kuugal nga'al teddani ma, a waawataa huuwugo ngal feere maaɗa. Heɗita sawari am, Allah boo wonda bee ma! Kuugal ma, ɗum daraago yeeso Allah mbattudi ummaatoore e waddango mo haalaaji maare. Sey a faamtina yimɓe ummaatoore boo farillaaji Allah e umrooje muuɗum. Anndin ɓe no ɓe tokkorto laawol maako e no ɓe kuuwranta mo boo. Suɓtu nder ummaatoore fuu worɓe marɓe daraja, hulɓe Allah, hoolaaɓe, wanyɓe riba kalluka. Darnu ɓe hoore'en dow yimɓe ujineere e hoore'en dow yimɓe teemerre e hoore'en dow yimɓe cappanɗe njowo e hoore'en dow yimɓe sappo. Kamɓe ɓe kiito yimɓe wakkati fuu. Ɓe ngadda kiita makka fuu yeeso maaɗa, ammaa kiita pamara, ɓe kiito bee ko'e maɓɓe. Hoynan hoore ma, accu ɓe ndoondo kamɓe boo kaliifaaku ngu'u bee maaɗa! To a waɗi bana non, to Allah boo umri ma, a heɓan semmbe. Yimɓe ummaatoore nde'e boo loroto haa nokkuure maɓɓe bee salaaman.” Muusa jaɓi sawari esum, o waɗi ko Yetiro wi'i mo. O suɓi worɓe marɓe daraja nder Isra'iila fuu, o darni ɓe ardiiɓe ummaatoore: Hoore'en dow ujineere, hoore'en dow yimɓe teemerre, hoore'en dow yimɓe cappanɗe njowo e hoore'en dow yimɓe sappo. Kamɓe ɓe ɗon kiito yimɓe wakkati fuu. Kiita caɗka ɓe ngadda ka yeeso Muusa, kiita pamara boo ɓe kiito bee ko'e maɓɓe. Muusa jaɓɓiti esum, o hooti lesdi maako. Nyannde go'oore nder lewru tataɓru ɓaawo gurtaaki Isra'iila'en lesdi Misra, nyalaade man ɓe njotti ladde Sina. Ɓe ummino diga Refidim, ɓe njotti ladde Sina, ɓe caŋngini ton kommbi hooseere. Muusa wa'i hooseere ngam fottugo bee Allah. Haa yeereere hooseere ton, Jawmiraawo ewni Muusa, o wi'i mo: “Ndaa nii mbi'ata Isra'iila'en, danygol Yaakubu: On ngi'i ko mbaɗmi Misra'en, no mi roondiri on bana dutal roondorto ɓiyum'en dow bileeji mum, mi waddi on haa ɗo haa kommbi am. Jonta, to on nanani yam fakat, to on ɗowtanake alkawal am, nden kam on laatoto ummaatoore am yiɗaande caka ummaatooje fuu, koo nde duniyaaru fuu, min jeyi. Onon boo, on laatanto yam laamu liman'en e ummaatoore senaande. Kanjum mbi'ata Isra'iila'en.” Muusa warti haa saŋngeere, ewni ndotti'en Isra'iila, yecci ɓe ko Jawmiraawo umri mo fuu. Yimɓe ummaatoore fuu njaabi: “Ko Jawmiraawo wi'i fuu, min mbaɗan ɗum!” Muusa lornani Jawmiraawo jaawaabu maɓɓe. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mi waran haa ma nder duule tekkuɗe, ngam haa Isra'iila'en nana to mi ɗon wolida bee ma, ɓe koolo ma haa foroy.” Muusa lornani Jawmiraawo ko ummaatoore wi'no. Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Lora haa yimɓe ummaatoore, umru ɓe ɓe cena ko'e maɓɓe hannde e jaŋngo, ɓe loota limce maɓɓe boo. Ɓe taaskano faɓɓijaŋngo, ngam faɓɓijaŋngo min Jawmiraawo mi jippoto gite ummaatoore fuu dow hooseere Sina. Waɗ keerol taarotooŋgol yimɓe ummaatoore fuu, wi'ɓe: Kakkile, taa on mba'o dow hooseere, taa on meema les maare boo! Koo moy meemi hooseere fuu, o mbareteeɗo! Koo ɗum goɗɗo malla ndabbaawa, ɓe accataa yeeɗa. Ammaa taa goɗɗo meema ɗum: Ɓe piɗan ɗum bee kaa'e malla bee kuri. Sey to yimɓe nani sawtu luwal, ɓe mba'o dow hooseere.” Muusa jippi wari haa ummaatoore. O umri yimɓe cena ko'e maɓɓe, ɓe loota limce maɓɓe boo. Nden o wi'i ɓe: “Taaskane faɓɓijaŋngo! Taa ɓadite rewɓe mooɗon!” Nyannde tataɓre nde weeti, pelmaali e ma'e e ruulde tekkunde ngaɗi dow hooseere e hoolo luwal semmbiɗŋgo masin. Yimɓe ummaatoore woɗɓe nder saŋngeere fuu ndiwni. Muusa wurtini ɓe saŋngeere ngam ɓe ɓadito Allah. Ɓe ndari les hooseere. Hooseere Sina fuu suuri cuurɗe, ngam Jawmiraawo jippi dow maare nder yiite. Cuurɗe man eeŋgi dow bana cuurɗe ɓolinirde. Hooseere fuu dimmbi masin. Hoolo luwal ɗon ɓesda saatugo. To Muusa wolwi, Jawmiraawo ɗon jaabo mo nder felmaaŋgo. Jawmiraawo jippi haa yeereere hooseere Sina, ton o ewni Muusa, Muusa wa'iti haa yeereere hooseere. Jawmiraawo wi'i mo: “Jippa, reentin yimɓe taa ɓe caalo keerol ngam laarugo yam, ngam taa ɗuuɗɓe maɓɓe maaya! Koo liman'en ɓaditotooɓe yam boo, sey ɓe ceno ngam taa tikkere am ukkano ɓe.” Muusa wi'i Jawmiraawo: “Fakat, yimɓe mba'ataako hooseere Sina, ngam a reentini min, a wi'i: Waɗ keerol kommbi hooseere, sen nde.” Jawmiraawo wi'i mo: “Lorta haa saŋngeere, nden a wa'ita, an bee Haruna. Ammaa liman'en e yimɓe, taa ɓe caalo keerol ngam wargo haa am, ngam taa tikkere am ukkano ɓe.” Muusa jippi, wari haa ummaatoore, yecci nde ɗum. Ndaa bolle ɗe Allah wolwani Isra'iila: “Min woni Jawmiraawo Allah maaɗa, gurtinɗo ma njeyaaŋgu haa lesdi Misra. Taa ɗowanteeɓe woɗɓe tawe haa maaɗa, sey min feere am. Taa waɗan hoore ma lawru koo nduye, koo suura tagdi koo ndiye haa asama malla dow lesdi malla nder ndiyam les lesdi. Taa sujidan suuraaji ɗi'i, taa rewu ɗi! Ngam min Jawmiraawo Allah ma, mi yiɗaa a tokko ɗowanteeɗo feere sam. Mi hiitoto aybe wanyɓe yam haa ɓiɓɓe maɓɓe, koo haa taaniraaɓe maɓɓe e jaatiraaɓe maɓɓe boo. Ammaa mi waɗanan yiɗɓe yam, ɗowtaniiɓe umrooje am mbooɗeeŋga haa gide ujineeje. Taa ewnu innde Jawmiraawo Allah maaɗa meere. Ngam fakat Jawmiraawo hiitoto koo moy ewniiɗo innde mum meere. Siftor nyalaade siwtorde, a sena nde. Nder nyalɗe joweego kuuwata kuugal ma fuu. Ammaa nyalaade joweeɗiɗawre woni siwtorde ngam Jawmiraawo Allah maaɗa. Nder maare taa huuw kuugal koo ngale, koo an, koo ɓiya gorko, koo ɓiya debbo, koo maccuɗo ma, koo korɗo ma, koo dabbaaji ma, koo koɗo gonɗo nder gure ma. Ngam nder nyalɗe joweego Jawmiraawo tagi asama e lesdi e mbeela e ko woni nder maajum fuu. O siwti nyalaade joweeɗiɗawre. Ngam maajum Jawmiraawo barkiɗini nyalaade siwtorde, o seni nde. Teddin baaba ma e daada ma, ngam haa balɗe ma njuuta nder lesdi ndi Jawmiraawo Allah maaɗa hokki ma. Taa mbar-hoore. Taa waɗ njeenu. Taa wujju. Taa seeda fewre dow keeddiɗɗiraawo ma. Taa suunu saare keeddiɗɗa. Taa suunu debbo keeddiɗɗa, koo maccuɗo maako, koo korɗo maako, koo nagge maako, koo wamnde maako, koo ɗume ko keeddiɗɗa mari fuu.” Yimɓe fuu nani felmaaŋgo e sawtu luwal, ɓe ngi'i ma'e e hooseere suurannde cuurɗe. Nde ɓe ngi'i ɗum, ɓe ndiwni, ɓe ndari daayiiɗum. Ɓe mbi'i Muusa: “An, wolwan min, min nanante. Ammaa taa Allah wolwana min, ngam taa min maaya.” Muusa wi'i ɓe: “Taa kule! Allah wari ngam foondugo on, ngam haa on kula mo e taa on mbaɗa hakke.” Ummaatoore tokki daraago daayiiɗum, Muusa feere mum ɓaditi nyiɓre ɓaleere haa Allah woni. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ndaa nii mbi'ata Isra'iila'en: Onon on ngi'i mi wolwani on diga asama. Taa mbaɗane ko'e mon labbi ɗi cardi malla kaŋŋeeri, taa kawte ɗi bee am. Mahaneeɗam hirsirde nde lesdi. Lii'e dow maare kirseteeɗi baali e be'i e na'i mooɗon ngam guleteeɗi malla kawtal mon bee am. Haa nokkuure koo ndeye nde anndinanmi on ngam ewnaago innde am, mi waran haa mooɗon, mi barkiɗinan on. To on ɗon nyiɓana yam hirsirde nde kaa'e, taa nyiɓe nde bee kaa'e cehaaɗe. Ngam to on cehi ɗe, on coɓnan ɗe. Taa mba'e heedi hirsirde am dow ba'orɗe ngam taa on cuddito les mooɗon dow maare.” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo: “Ndaa kiitaaji goɗɗi ɗi a anndinta Isra'iila'en: To on coodi maccuɗo Ibraniŋkeejo, o laatoto maccuɗo duuɓi joweego. Nder nduuɓu njoweeɗiɗaɓru o wurto o dimo, walaa ko o yoɓata. To o wari feere maako, o wurto boo feere maako. To o wardi bee debbo, debbo maako wurtido bee maako. To jawmiiko hokki mo debbo, debbo boo danyani mo ɓiɓɓe worɓe malla rewɓe, nden kam debbo e ɓikkoy mum laatano jawmum, goɗɗo oo wurto feere mum. Ammaa to maccuɗo oo wi'i: Mi yiɗi jawmam e debbo am e ɓikkoy am, mi yiɗaa rimɗugo, nden kam jawmiiko yahra mo yeeso Allah, o darna mo haa kosɗe parewal dammugal malla haa darnuŋgal dammugal saare. Jawmiiko tufa mo nofru bee tufirɗum, o laato maccuɗo maako haa foroy. To goɗɗo soorri ɓiyum debbo o laato korɗo, taa o wurto bana maccuɓe ngurtorto. To jawmiiko soodi mo ngam o te'a mo, nden o yiɗaa mo, sey o acca goɗɗo sootta mo. O walaa duŋayeere soorrugo mo haa jananɓe, ngam o yewi alkawal ngal ɓe kaɓɓotirino. To o soodi mo ngam ɓiyiiko gorko, sey o waɗana mo fodde ko woonani ɓiɓɓe rewɓe. To o te'i debbo feere, taa o ustana oya nyaamdu e kolte e gondal bee maako. To o waɗanaay mo kuuje tati ɗe'e, sey debbo wurto o dimo, walaa ko o yoɓata.” “Koo moy fiyi goɗɗo haa o maayi, o mbareteeɗo. Ammaa to o waɗaay anniya mbarugo mo, to Allah fottini ɗum bee juŋngo maako, nden kam mi ta'anan on nokkuure nde o doggata o hisa ton. Ammaa to goɗɗo haɓɓi dabare dow keeddiɗɗum, o mbari mo bee anniya, nden kam naŋnge mo, mbare mo koo to o doggi hisnugo hoore maako haa hirsirde am. Koo moy fiyi baaba mum malla daada mum, o mbareteeɗo. Koo moy wujji goɗɗo, koo ngam soorrugo mo, koo ngam jogaago mo, o mbareteeɗo. Koo moy naali baaba mum malla daada mum, o mbareteeɗo. To yimɓe ɗon njokkira, oo lukki oya malla o fiɗi mo bee hayre, ammaa naawnaaɗo oo maayaay, sey o waali haa be'itte, to o waawan ummaago, o waanca haa yaasi bee tuggaaru, piyɗo mo hiitataake. Ammaa sey o suklo bee maako haa to o yamɗitake, o yoɓa mo boo wakkatiiji ɗi o waawaay huuwugo. To goɗɗo fiyi maccuɗo mum malla korɗo mum bee sawru haa o maayi nder juŋngo mum, ɗum waate haa maako. Ammaa to maccuɗo malla korɗo oo yeeɗi fahin nyalaade woore malla nyalɗe ɗiɗi, taa ɗum waate haa maako, ngam o jawdi maako. To worɓe ɗon njokkira, ndofli debbo reeduujo haa o rufi reedu, ammaa sarru ngoɗŋgu walaa, sey dofluɗo debbo oo yoɓa ceede ɗe goriiko yowani mo. O yoɓa ɗum fodde ko hiitooɓe ta'i. Ammaa to woodi ko heɓi debbo oo daliila sarru ngu'u, sey ɓe kiito naawnuɗo mo yoŋki bee yoŋki, yiitere bee yiitere, nyiindere bee nyiindere, juŋngo bee juŋngo, kosŋgal bee kosŋgal, wulannde bee wulannde, huuduure bee huuduure, ɗaalnere bee ɗaalnere. To goɗɗo fiyi maccuɗo malla korɗo mum, fusi mo yiitere, sey o yoofta mo o dimo mbattudi yiitere maako. To o yewi mo nyiindere, sey o yoofta mo o dimo mbattudi nyiindere maako.” “To ngaari hawi gorko malla debbo haa o maayi, ngaari man fiɗe bee kaa'e, ammaa kusel maari nyaamataake. Jawmu ngaari walaa aybe. Ammaa to ndi kawoori diga naane, ɓe anndinɓe boo jawmiiri, ammaa o aynaay ndi, ndi hawi gorko malla debbo, nden ndi fiɗe bee kaa'e, jawmiiri boo o mbareteeɗo. To ɓe njowani mo coottaari, sey o sootta yoŋki maako fodde ko ɓe njowani mo fuu. To ngaari hawi ɓiɗɗo gorko malla ɓiɗɗo debbo, ɓe mbaɗa ndi fodde kiita ka'a. To ngaari hawi maccuɗo malla korɗo, sey jawmiiri hokka jawmu maccuɗo malla korɗo ceede cardi cappanɗe tati, ngaari boo fiɗe bee kaa'e. To goɗɗo maɓɓiti ɓulndu malla wasi ngaska, o maɓɓaay, to ngaari malla wamnde do'ake ton, sey jawmu ɓulndu yoɓa jawmu ndabbaawa ceede. Ammaa kaŋko mari baatɗum. To ngaari goɗɗo hawi ngaari keeddiɗɗiraawo mum haa ndi waati, sey ɓe coorra ngaari ngeeri, ɓe cennda ceede man e ɓe cennda mbaatndi boo. Ammaa to ɗum anndaama ndi kawoori diga naane, jawmiiri boo aynaay ndi, sey o hokka ngaari mbattudi hawaandi, ammaa mbaatndi, kaŋko mari. To goɗɗo wujji ngaari malla ndammoowa, hirsi ɗum malla soorri ɗum, sey o hokka ga'i jowi mbattudi ngaari ngoori e dammooji nayi mbattudi ndammoowa ngoota. To goɗɗo duri dabbaaji mum nder ngesa malla nder ngesa inabooje goɗɗo feere, sey o yoɓra ɗum bee ɓurɗum wooɗugo haa ngesa maako malla ngesa inabooje maako. To goɗɗo ɗon wula wumre mum e to yiite ummake, wuli kaɓɓe alkamaari goɗɗo, wa'aandi e alkamaari ndi wa'aaka tawon malla ngesa, sey kuɓɓuɗo yiite yoɓa jawmu ngesa ka'a. To goɗɗo halfini keeddiɗɗum ceede malla kuuje ngam o sigano mo ɗum, to ɗum wujjaama nder saare goɗɗo oo, sey gujjo oo yoɓa cowi ɗiɗi, to ɓe tawi mo. To ɓe tawaay gujjo man, sey jawmu saare daro yeeso Allah, ngam seedugo naa kaŋko nyaami jawdi goɗɗo oo. Koo ndey ngaaba ummi fuu, koo dow ngaari koo dow wamnde koo dow ndammoowa koo dow limce malla dow koo ɗume majjuɗum fuu ko goɗɗo wi'anta ɗum mardi muuɗum, haala ɗiɗo ɓe'e fuu wara yeeso Allah. Mo Allah aybini ɗum, yoɓa keeddiɗɗum cowi ɗiɗi. To goɗɗo halfini keeddiɗɗum wamnde malla ngaari malla ndammoowa malla ndabbaawa ngoɗŋga haa o ayna ɗum, to ɗum waati malla yewi kosŋgal malla wuyɓe ngujji, walaa giiɗo ɗum sey hunayeere bee innde Jawmiraawo laato hakkunde maɓɓe ɗiɗo fuu ngam seedugo naa kaŋko nyaami mardi keeddiɗɗum. Nden jawmiijum jaɓa asar maajum, oya boo yoɓataa. Ammaa to ɗum wujjaama haa maako fakat, sey o yoɓa ɗum jawmiijum. To ndabbaawa ladde faɗɗi ɗum, sey o wadda ɗum ngam seedamku, o yoɓataa paɗɗaaɗum. To goɗɗo wu'i ndabbaawa keeddiɗɗum, to nga yewi kosŋgal malla nga waati, saa'i jawmiiga walaaɗon, sey o yoɓa ɗum. Ammaa to jawmiiga ɗon wondi bee maaga, mo wu'i nga yoɓataa. To nga hoo'aama bee akiri, o hokka saman akiri maaga.” “To goɗɗo esti paanyo debbo mo muuyaaka tawon, waaldi bee maako, sey o yoɓa ceede sadaaki e o te'a mo. To baaba paanyo sali te'nugo mo, sey o yoɓa ceede fodde sadaaki faanyɓe rewɓe. Taa acce hiilaajo debbo yeeɗa. Koo moy waaldi bee ndabbaawa, o mbareteeɗo. Koo moy lii'ani labbi kirsaaɗi, naa haa Jawmiraawo o lii'ani, o mbareteeɗo. Taa toonye koɗo, taa ɓille mo, ngam onon boo on hoɗɓeno nder lesdi Misra. Taa toonye boo rewɓe yurumɓe malla atiime'en. To on toonyi ɓe, kamɓe boo ɓe mboyani yam, mi nanan bojji maɓɓe. Mi tikkan, mi mbaran on bee kaafahi, rewɓe mooɗon laatoto yurumɓe, ɓikkoy mooɗon boo atiime'en. To a hokki nyamaande ceede haa goɗɗo ummaatoore am, talakaajo gonɗo haa maaɗa, taa ɗaɓɓu riba haa maako, taa yowan mo ndiyam. To on njaɓi toggoore keeddiɗɗiraawo mooɗon jeŋngina, ndokkite mo nde hiddeko naaŋge muta, ngam o walaa suddaare woɗnde haa o suddoro. To o senndiri bee maare, ɗume o suddorto to o ɗon waalo? O wookantam, mi nanan wookaandu maako, ngam mi Allah kinnotooɗo. Taa mbolwe kalluka dow am, min woni Allah. Taa naale ardiiɗo ummaatoore mooɗon. Taa sabbite hokkugo yam dokkal haa ɗuuɗeeŋga ƴaamle mooɗon e inaboojam e nebbam mooɗon. Ndokkeeɗam afɓe mooɗon worɓe. Bana non mbaɗoton boo bee na'i e dammooji mon. Sey on accida ɗum bee daada maajum nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweetataɓre lii'aneeɗam ɗum. Laate senaaɓe ngam am. Taa nyaame kusel ndabbaawa paɗɗaaŋga haa ladde, cakkinane ngel dawaaɗi. Taa caŋkite tufle. Taa ceede seedamku fewre ngam wallugo halluɓe. Taa tokke mooɓre ngam waɗugo kalluɗum. Taa on ceeda ko fottanta mooɓre ngam suuɗugo gooŋga haa yeeso kiita. Taa enɗe laafuɗo haa kiita. To on potti bee ngaari konneejo mon malla wamnde mum majjunde, lornane mo ɗum. To on ngi'i wamnde ganyɗo mooɗon do'ake les dimŋgal maare, taa acce nde bana nii, ammaa mballe mo riftugo nde. To laafuɗo caka mooɗon woodi wullaandu, taa calane mo kiita gooŋɗuka. Ndaaye haala fewre fuu. Taa mbare adiliijo mo walaa aybe, ngam min Jawmiraawo mi adilintaa baɗoowo zunuuba. Taa njaɓe caahu rusiya, ngam rusiya haɗan yi'ugo gooŋga, waylan haala gooŋɗuɓe. Taa ɓille hoɗɓe jooɗiiɓe caka mooɗon. On anndi bee ko'e mooɗon no joonde hoɗɓe wa'i, ngam onon boo on hoɗɓeno nder lesdi Misra. ” “Duuɓi joweego aawoton gese mooɗon, mooɓton ƴaamle maaje. Ammaa nder nduuɓu njoweeɗiɗaɓru sey on acca lesdi siwto. Ngam haa laafuɓe wonduɓe bee mooɗon keɓa ko ɓe nyaama haa maari e ko lutti boo, dabbaaji ladde nyaama ɗum. Bana non boo kuuwroton bee gese inabooje e jaytunje mooɗon. Nyalɗe joweego kuuwoton kuuɗe mon, ammaa nyalaade joweeɗiɗawre, ciwte, ngam haa ngaari ma e wamnde ma ciwto e jaggiiɓe e hoɗɓe caka mooɗon keɓa poofa. Kakkilane ko mbi'mi on fuu. Taa ewne inɗe ɗowanteeɓe woɗɓe, taa goɗɗo nana ɗe haa kunnduɗe mooɗon.” “Hitaande fuu mbaɗaneeɗam juulde nde tati. Sey on tokko waɗugo juulde tamseeje ɗe ufnaaka. Nyalɗe joweeɗiɗi on nyaama tamseeje ɗe ufnaaka, bana mi umri on. Ɗum laato nder saa'iire ta'aande, nder lewru Abiiba. Ngam nder maaru ngurtiiɗon lesdi Misra. Taa ngare yeeso am juuɗe meere. Ɓaawo man on mbaɗa juulde ƴaamnde mon aartunde haa ko aawɗon haa gese mon. Non boo juulde codol haa timmoode hitaande, saa'i on mooɓtata nafuuda kuugal mon haa gese. Hitaande fuu worɓe mon ngara nde tati yeeso am, min Allah Jawmiraawo. Taa lii'aneeɗam ƴiiƴam kirseteeɗi hawtaade bee dokkal marŋgal ufnirɗum. Taa cige ɓellere dabbaaji kirsaaɗi ngam juulde am haa jaŋngo fajiri. Ngadde ɓurɗum wooɗugo haa ƴaamle mon aartuɗe nder suudu Jawmiraawo, Allah mooɗon. Ammaa taa ndefe jawgel nder kosam daada maagel. ” “Ndaa, mi ɗon nela malaa'ikaajo haa yeeso mooɗon o ayna on dow laawol, o ɗowa on haa nokkuure nde mi taaskitinani on. Kakkilane mo, nane koŋngol maako, taa tikkine mo. O yaafataako tuurtol mooɗon, ngam innde am ɗon wondi bee maako. To on ɗowtanake mo booɗɗum, to on mbaɗi ko mi wi'i on fuu, mi honan konne'en mon, mi dartanto dartantooɓe on. To malaa'ikaajo am ardake on ngam ɗowugo on haa lesdi Amoori'en e Heti'en e Perezzi'en e Kanaani'en e Hewi'en e Yebusi'en, mi nattinan ummaatooje ɗe'e. Taa cujidane ɗowanteeɓe maɓɓe, taa ndewe ɓe, taa kuuwe irin kuuɗe maɓɓe. Ammaa ngibbine labbi ɗi'i e puse daŋraŋge maaji. Min Jawmiraawo, Allah mooɗon feere am njaggantooɗon. Nden mi barkiɗinan ko nyaamoton e ko njaroton e mi daaynan nyawuji bee mooɗon. Rewɓe rufanɓe deeɗi e rimarɓe tawataake nder lesdi mooɗon fahin. Mi hokkan on juutal balɗe. Mi nelan kultoreeŋgol am haa yeeso mon, mi jiiɓan hakkiilooji ummaatooje ɗe on njotti haa maaje fuu. Mi lornan konne'en mon fuu ɓaawo ngam doggugo yeeso mooɗon. Mi nelan jabatti haa yeeso mon, ɗi ndiiwa Hewi'en e Kanaani'en e Heti'en yeeso mon. Mi riiwataa ummaatooje ɗe'e fuu yeeso mooɗon nder hitaande woore, ngam taa lesdi laato ladde meere, taa dabbaaji ladde ɗuuɗa dow mooɗon. Seɗɗa seɗɗa ndiiwranmi konne'en yeeso mooɗon, haa to on ɗuuɗi, nden maron lesdi. Mi waɗan keerol lesdi mon diga maayo Maaliya haa maayo Filisti'en, diga ladde haa maayo Efratis. Mi hokkan on jooɗiiɓe ton, on ndiiwa ɓe yeeso mooɗon. Taa kaɓɓe alkawal bee maɓɓe e ɗowanteeɓe maɓɓe. Taa ɓe njooɗo nder lesdi mon ngam ɓe esta on on mbaɗa hakke dow am. To on ndewi ɗowanteeɓe maɓɓe, on nastan nder tuuforgol.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Wa'a, war haa am dow hooseere, an e Haruna e Nadab e Abihu e worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo caka ndotti'en Isra'iila. Cujide diga daayiiɗum. Ɓaawoɗon a ɓadito haa am an feere ma, taa woɗɓe ɓadito. Taa ummaatoore boo wa'ido dow hooseere bee maaɗa.” Muusa wari, yecci Isra'iila'en ko Jawmiraawo wi'i e kiitaaji maako fuu. Isra'iila'en fuu njaabi hunnduko wooto, mbi'i: “Ko Jawmiraawo wi'i fuu, min mbaɗan ɗum.” Muusa winndi ko Jawmiraawo wi'i mo fuu. Jaŋngo man o dawi fajiri cub, o mahi hirsirde haa les hooseere, o darni kaa'e ciftinorɗe sappo e ɗiɗi, fodde le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi. Nden o neli Isra'iila'en sukaaɓe ɓe lii'ano Jawmiraawo guleteeɗi, ɓe kirsana mo boo ga'i kalhali, ngam kawtal maɓɓe bee maako. Muusa hoo'i reeta ƴiiƴam dabbaaji kirsaaɗi go, loowi ɗam nder daarooji, luttuɗam boo o wicci ɗam dow hirsirde. Ɓaawo man o hoo'i deftere alkawal, o jaŋngi nde yeeso ummaatoore. Isra'iila'en mbi'i: “Ko Jawmiraawo wolwi fuu, min mbaɗan ɗum, min ɗowtanto mo.” Nden Muusa hoo'i ƴiiƴam nder taasaaje go, wicci ɗam dow Isra'iila'en, o wi'i: “Ƴiiƴam ɗa'am ɗon tabitina alkawal ngal Jawmiraawo haɓɓi bee mooɗon fodde umrooje ɗe'e fuu. ” Ɓaawo man Muusa wa'idi bee Haruna e Nadab e Abihu e ndotti'en Isra'iila cappanɗe njoweeɗiɗo go. Ɓe ngi'i Allah Isra'iila. Les kosɗe maako, woodi huunde bana caɓɓol kuuwraaɗum kaa'e safira, ɗelkanɗum bana asama. Allah fortaay juŋngo muuɗum ngam halkugo mawɓe Isra'iila ɓe'e. Ɓe ngi'i mo, ɓe nyaami, ɓe njari. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Wa'a, war haa am dow hooseere, jooɗa ɗon. Mi hokkete alluhaaje kaa'e bee umrooje tawreeta ɗe mbinndumi ngam a ekkitina Isra'iila'en.” Yaake Muusa wa'i dow hooseere, ruulde suddi nde. Tedduŋgal Jawmiraawo jippi dow hooseere Sina, ruulde suddi nde nyalɗe joweego. Nyannde joweeɗiɗawre o ewni Muusa nder ruulde. Isra'iila'en ngi'i tedduŋgal Jawmiraawo bana yiite wulanŋge dow hooseere. Muusa nasti haa caka ruulde, wa'i dow hooseere. O faɓɓi ton nyalawmaaje e jemmaaje cappanɗe nayi. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yeccu Isra'iila'en ngaddanammi dokkal. Njaɓe ngal haa koo moy fuu, deydey ko ɓernde maako seyi hokkugo. Ndaa ko woni dokkal ngal njaɓoton haa maɓɓe: Kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri, gaaraaji leŋ ɗigguɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy e gaasa be'i e lare jawɗi baali boojinaaɗe e lare liɗɗi mawɗi boojinaaɗe e leggal gawaral e nebbam ngam pittirla e uurle ngam nebbam cenirɗam e uureteeɗum e kaa'e onikis e kaa'e takketeeɗe haa ɗancikiyel e jiiba wiɓɓere ngam hooreejo liman'en. Isra'iila'en mbaɗanammi jooɗorde seniinde, haa mi jooɗo caka maɓɓe. Mbaɗe jooɗorde senaande e kuuje maare fuu fodde misaalu mo mi hollete.” “Ɓe mbaɗa sundukru ndu leggal gawaral. Njuutirka maaru meetir gootel bee reetita. Njaajirka maaru boo meetir gootel reetita walaa, towirka boo meetir gootel reetita walaa. A sudda ndu fuu bee kaŋŋeeri laaɓndi, nder e yaasi fuu. A taarna sera maaru bee fawne kaŋŋeeri. Ɓolin kalagaaje kaŋŋeeri nayi ngam maaru, feɗu ɗe haa coɓɓuli maaru nayi, kalagaaje ɗiɗi haa wuttudu wooru, non boo kalagaaje ɗiɗi haa wuttudu nduya. A waɗa cabbi leɗɗe gaware, cudda ɗi bee kaŋŋeeri. A nastina cabbi ɗi'i nder kalagaaje haa buttuli sundukru ngam roondaago ndu. Cabbi man nasta kalagaaje, taa ɗi itte e maaje. Alluhaaje seedamku ɗiɗi ɗe ndokkanmaami, wallin ɗe nder sundukru man. Nden waɗ jooɗorde ngam kefergal nde kaŋŋeeri laaɓndi, njuutirka maare meetir gootel bee reetita, njaajirka maare boo meetir gootel reetita walaa. A waɗa keruba'en ɗiɗo dow seɓattooji jooɗorde ngam kefergal ɗiɗi bee kaŋŋeeri tappaandi. A waɗa keruba gooto haa seɓatto wuttudu jooɗorde ngam kefergal wooru, keruba oya boo haa seɓatto wuttudu nduya. Mbaɗe keruba'en ɗiɗo, ɗum laato kuuwaaɗum gootum bee seɓattooji maare ɗiɗi fuu. Keruba'en mbeeɗa bileeji muuɗum'en haa dow, ɓe mbaɗa ɗowdi dow jooɗorde ngam kefergal bee bileeji maɓɓe. Geese maɓɓe tiitotira, ndaara jooɗorde ngam kefergal. A wallina alluhaaje seedamku ɗe ndokkanmaami nder sundukru, nden a maɓɓa ndu bee jooɗorde ngam kefergal. Ton pottanmi bee maaɗa. Haa jooɗorde ngam kefergal e haa keruba'en wonɓe dow sundukru alkawal mbi'anmaami umrooje am fuu ngam Isra'iila'en.” “A waɗa taabal leggal gawaral, njuutirka maagal meetir gootel, njaajirka maagal reeta meetir, towirka maagal boo meetir gootel reetita walaa. A sudda ngal bee kaŋŋeeri laaɓndi, a taarna sera maagal bee fawne kaŋŋeeri. A waɗa haa maagal faddorde nde hapakaare, a taarna sera maare bee fawne kaŋŋeeri. A waɗa ngam maagal kalagaaje kaŋŋeeri nayi, a feɗa ɗe haa coɓɓuli nayi gonɗi haa kosɗe maagal. Kalagaaje man laato ɓadiiɗe faddorde. Ɗe njogo cabbi ngam roondaago taabal. A waɗa cabbi leɗɗe gaware, a sudda ɗi bee kaŋŋeeri. A roondoto taabal bee maaji. A waɗa taasaaje e taasahoy e bulki e jarduɗe ngam lii'aago dokke dufeteeɗe. A waɗa ɗum fuu bee kaŋŋeeri laaɓndi. Dow taabal man mballinta foroy tamseeje jo'inteeɗe yeeso am. ” “A waɗa jo'inirɗum pittirlaaji joweeɗiɗi bee kaŋŋeeri tappaandi laaɓndi. Ɗum laato kuuwaaɗum gootum bee dubbeere e taasahoy e morle e pinndi haa maajum fuu. Lice joweego ngurto haa buttuli maajum. Tati haa wuttudu ndu'u, tati haa wuttudu nduya. Taasahoy tatoy bana ɓiɓɓe lawjahi haa lisal gootal fuu bee morlere e pinndiri. Non boo taasahoy tatoy bana ɓiɓɓe lawjahi haa lisal goɗŋgal bee morlere e pinndiri, bana non lice joweego fuu gurtotooɗe haa jo'inirɗum pittirlaaji. Haa dubbeere boo, taasahoy nayoy bana ɓiɓɓe lawjahi bee morle maare e pinndi maare. Morlere woore les lice maare ɗiɗi, kadiboo morlere woore les lice maare ɗiɗi, fahin morlere woore les lice maare ɗiɗi, ngam lice joweego gurtotooɗe haa jo'inirɗum pittirlaaji. Morle e lice bee jo'inirɗum pittirlaaji fuu, ɗum laato kuuwaaɗum gootum, ɗum kaŋŋeeri tappaandi laaɓndi. A waɗa pittirlaaji joweeɗiɗi, a jamna ɗi haa ɗi njayna yeeso maaji. A waɗa boo mekefje maajum e taasahoy ndoondi man bee kaŋŋeeri laaɓndi. A waɗa kuuwruɗe maajum fuu baakin kilo kaŋŋeeri laaɓndi cappanɗe tati. A hakkilana kuuɗe man booɗɗum, a waɗa ɗum fuu fodde misaalu mo ngi'ɗa dow hooseere. ” “A waɗa jooɗorde senaande bee godooje sappo ɗe gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. A waɗa ɗe bee suuraaji keruba'en ɗi tuppitoowo baawɗo waɗata. Njuutirka godoore fuu, meetir sappo e nayi dow meetir ɗiɗi. Ɗe pota kal-kal. A jokkindira godooje jowi, laato woore, non boo godooje jowi goɗɗe laato woore. A waɗa peɗinirɗe ɓoggi carwinaaɗi haa sera godoore ragareere haa jokkindiraaɗum gootum. Non a waarata haa sera godoore aranndeere haa jokkindiraaɗum feere boo. A waɗa peɗinirɗe cappanɗe jowi haa godoore woore, non boo peɗinirɗe cappanɗe jowi haa sera godoore wonnde haa jokkindiraaɗum ɗiɗaɓum. Peɗinirɗe maajum tiitotira. A waɗa jokkinirɗe ɗe kaŋŋeeri cappanɗe jowi. A hawta jokkindiraaɗe bee maaje, ngam haa jooɗorde senaande fuu laato woore. A waɗa godooje sappo e go'o cannyiraaɗe gaasa be'i ngam laymaaru dow jooɗorde senaande. Njuutirka godoore fuu, meetir sappo e jowi dow meetir ɗiɗi. Godooje man fuu pota kal-kal. Jokkindir godooje jowi bee nyootugo, non boo godooje joweego. Sey a sowa godoore joweego'oore haa wuttudu yeeso laymaaru. A waɗa peɗinirɗe cappanɗe jowi haa sera godoore ragareere haa jokkindiraaɗum gootum. Non boo peɗinirɗe cappanɗe jowi haa sera jokkindiraaɗum ɗiɗaɓum. A waɗa jokkinirɗe ɗe njamndi mboɗeeri cappanɗe jowi. A nastina jokkinirɗe man nder peɗinirɗe, a hawta laymaaru haa ndu laato wooru. A jilwa ɗum haa laymaaru, waato reeta godoore luttunde, jilwu nde haa wuttudu ɓaawo jooɗorde senaande go. Reeta meetir haa ɗo e reeta meetir haa to diga luttuɗum njuuteeŋga godooje laymaaru, ɗe njilwa haa buttuli jooɗorde senaande ɗiɗi, ɗo bee to ngam suddugo ndu. A waɗana laymaaru suddaare bee lare jawɗi baali boɗeeje. Dow maare boo suddaare feere bee lare liɗɗi mawɗi. A waɗa kaataakooje darotooɗe ngam jooɗorde senaande, ɗe leɗɗe gabde. Njuutirka kaataakowal fuu, meetir jowi e njaajirka boo meetir gootel reetita walaa. Jogorɗe ɗiɗi potanɗe laato haa kaataakowal fuu, bana non a waarata haa kaataakooje jooɗorde senaande fuu. A waɗa kaataakooje noogas ngam jooɗorde senaande wuttudu fombina. A waɗa kosɗe cappanɗe nayi ɗe cardi les kaataakooje noogas, kosɗe ɗiɗi les kaataakowal gootal haa jogorɗe maagal. Bana non boo kaataakooje noogas haa jooɗorde senaande wuttudu woyla, bee kosɗe maaje cappanɗe nayi ɗe cardi, kosɗe ɗiɗi les kaataakowal gootal. A waɗa kaataakooje joweego ngam jooɗorde senaande, wuttudu ɓaawo, gal hiirnaaŋge. A waɗa kaataakooje ɗiɗi ngam coɓɓuli jooɗorde senaande, wuttudu ɓaawo. Jogorɗe ɗiɗi ɗe'e laato haa les, non boo jogorɗe ɗiɗi ɗe laato haa dow baŋnge halagaare. Kaataakooje coɓɓuli ɗiɗi fuu laato kal-kal. Bana non woodi kaataakooje joweetati bee kosɗe maaje ɗe cardi, kosɗe sappo e joweego, kosɗe ɗiɗi les kaataakowal fuu. A waɗa leɗɗe gaafotooɗe bee leɗɗe gaware, jowi ngam kaataakooje wuttudu jooɗorde senaande wooru e gaafotooɗe jowi ngam kaataakooje wuttudu jooɗorde senaande nduya, fahin gaafotooɗe jowi ngam wuttudu ɓaawo jooɗorde senaande, waato wuttudu hiirnaaŋge. Gaafotooŋgal cakaawal nasta caka kaataakooje diga soɓɓundu ndu'u haa soɓɓundu nduya. A sudda kaataakooje bee kaŋŋeeri. A waɗa kalagaaje kaŋŋeeri ngam jogaago gaafotooɗe, a sudda ɗe bee kaŋŋeeri. Ɓaawo man, sey a darna jooɗorde senaande nde'e fodde misaalu mo mi holli ma dow hooseere. A waɗa wiirndallo bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi, boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. A waɗa ngo bee suuraaji keruba'en ɗi tuppitoowo baawɗo waɗata. A ɓila ngo haa daŋraŋge nayi ɗe leɗɗe gabde bee ɓilduɗe, a sudda ɗe bee kaŋŋeeri, bee ɓilduɗe ɗe kaŋŋeeri e kosɗe ɗe cardi. A ɓila wiirndallo les ɓilduɗe. A nastina sundukru seedamku ton ɓaawo wiirndallo. Wiirndallo laatanto on senndorde hakkunde nokkuure seniinde e nokkuure ɓurnde senaago. A wallina jooɗorde ngam kefergal dow sundukru seedamku nder nokkuure ɓurnde senaago. A jo'ina taabal yeeso wiirndallo, non boo jo'inirɗum pittirlaaji haa tiitotira bee taabal, haa wuttudu jooɗorde senaande fombina. Taabal boo, a jo'ina ɗum haa wuttudu woyla. A waɗa wiirndallo ngam dammugal laymaaru, ngo gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, ɗum laato tuppitaaɗum. A waɗana wiirndallo daŋraŋge jowi ɗe leɗɗe gabde, a sudda ɗe bee kaŋŋeeri, ɓilduɗe maaje boo ɗe kaŋŋeeri. A ɓolina ngam maaje kosɗe jowi ɗe njamndi mboɗeeri.” “A waɗa hirsirde nde leggal gawaral, njuutirka maare meetir ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo meetir ɗiɗi bee reeta. Hirsirde laato marnde tolɗi nayi potanɗi. Towirka maare meetir gootel bee reeta. A waɗa irin luwe haa coɓɓuli maare nayi, ɗe laato kuuwaaɗum gootum bee hirsirde. A sudda nde bee njamndi mboɗeeri. A waɗana nde payanɗe ɓoftugo ndoondi maare, non boo ɓoftirɗe e pehe biccirɗe ƴiiƴam e tufirɗe e pehe gulduɗe. A waɗa kuuje maare fuu bee njamndi mboɗeeri. A waɗana nde kuuwaaɗum jamɗe boɗeeje gaafiiɗe, nannduɗum bee zubaawol. Haa coɓɓuli man nayi, a waɗa kalagaaje nayi ɗe njamndi mboɗeeri. A jo'ina kuuwaaɗum go les taarnaaɗum hirsirde, diga les haa ɗum yotto reeta towirka hirsirde. A waɗa cabbi ngam hirsirde, ɗi leggal gawaral, a sudda ɗi bee njamndi mboɗeeri. A nastina cabbi man nder kalagaaje haa buttuli hirsirde ɗiɗi ngam roondaago nde. Nder maare baɗaaɗum bee kaataakooje, laato cookum. Sey a waɗa nde bana mi holli ma dow hooseere.” “A waɗana boo jooɗorde senaande daldal. Haa wuttudu fombina, a waɗana ngal wiirndallooji gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi. Njuutirka wuttudu wooru meetir cappanɗe jowi, bee daŋraŋge maaru noogas e kosɗe maaje noogas ɗe njamndi mboɗeeri e ɓilduɗe daŋraŋge e gaafe daŋraŋge ɗe cardi. Bana non boo haa wuttudu woyla, njuutirka wiirndallooji meetir cappanɗe jowi, bee daŋraŋge maaru noogas e kosɗe maaje noogas ɗe njamndi mboɗeeri e ɓilduɗe daŋraŋge e gaafe daŋraŋge ɗe cardi. Njaajirka daldal man haa wuttudu hiirnaaŋge, wiirndallooji meetir noogas e jowi, bee daŋraŋge maaru sappo e kosɗe maaje sappo. Non boo njaajirka maagal haa wuttudu fuunaaŋge, meetir noogas e jowi: Wiirndallooji meetir joweeɗiɗi bee reeta haa wakeere woore, bee daŋraŋge maare tati e kosɗe maaje tati. Wakeere ndeya boo wiirndallooji meetir joweeɗiɗi bee reeta, bee daŋraŋge maare tati e kosɗe maaje tati. Ngam nastirde daldal, wiirndallo meetir sappo, ngo gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, ɗum laato tuppitaaɗum, bee daŋraŋge maagal nayi e kosɗe maagal nayi. Daŋraŋge daldal fuu kawrite bee gaafe cardi. Ɓilduɗe maaje ɗe cardi, kosɗe maaje ɗe njamndi mboɗeeri. Njuutirka daldal laato meetir cappanɗe jowi, njaajirka maagal meetir noogas e jowi, towirka maagal boo meetir ɗiɗi bee reeta. Wiirndallooji fuu ɗi gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi, kosɗe fuu ɗe njamndi mboɗeeri. Ngam kuuje jooɗorde senaande e kuugal maaje fuu e tiggirɗe maaje fuu e tiggirɗe daldal fuu ɗe njamndi mboɗeeri.” “An Muusa, umru Isra'iila'en ɓe ngaddane nebbam jaytunje arɓaaɗe laaɓɗam ngam jayŋgol pittirlaaji, ngam ɗi njamne foroy. Haruna e ɓikkoy muuɗum njo'ina jo'inirɗum pittirlaaji nder laymaaru fottirde, gaa'e wiirndallo wiirnanŋgo sundukru seedamku, pittirlaaji kuɓɓa yeeso am diga kiikiiɗe haa fajiri. Ɗo woni farilla nduumiika ngam gide mon fuu.” “Muusa, hoo'u deerɗiraawo ma Haruna e ɓikkoy muuɗum: Nadab e Abihu e Eli'azaaru e Itamar ngara haa kommbi ma. A sennda ɓe bee Isra'iila'en woɗɓe, ngam ɓe kuuwanammi kuugal limanku. Waɗan deerɗiraawo ma Haruna limce ceniiɗe kollanɗe tedduŋgal e daraja muuɗum. Wolwan huuwooɓe waawɓe ɓe kebbinmi bee anndal fuu, haa ɓe mbaɗa limce Haruna ngam cenki maako, o huuwanammi kuugal limanku. Ndaa limce ɗe ɓe mbaɗata: Jiiba wiɓɓere e ɗancikiire e alkibbaare e toggoore tuppitaande e meetaleewol e taadorgol. Ɓe mbaɗa limce ceniiɗe ngam deerɗiraawo ma Haruna e ɓikkoy muuɗum, ngam ɓe kuuwanammi kuugal limanku. Ɓe mbaɗa ɗum bee kaŋŋeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Ɓe mbaɗa ɗancikiire bee kaŋŋeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy ɗe tuppitoowo baawɗo waɗata. Balbe ɗiɗi laatano ɗancikiire man ngam jokkindirgo nde haa seɓattooji maare ɗiɗi. Taadorgol gonŋgol dow ɗancikiire ngam haɓɓugo nde, ɓe mbaɗa ngol bana ɗancikiire bee kaŋŋeeri e limce gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, ɗum laato kuuwaaɗum gootum bee ɗancikiire. Nden ɓe koo'a kaa'e onikis ɗiɗi, ɓe mbinnda inɗe ɓiɓɓe Isra'iila dow maaje. Inɗe joweego dow hayre nde'e e joweego luttuɗe boo dow hayre ɗiɗawre, fodde tokkindirki danyeeki maɓɓe. Sey a winnda inɗe ɓiɓɓe Isra'iila dow kaa'e ɗiɗi fuu, bee binndi ta'aaɗi diga cehoowo kaa'e bana haatummeere. A nastina ɗe nder jogorɗe ɗe kaŋŋeeri. Feɗu kaa'e ɗiɗi ɗe'e dow balbe ɗancikiire, ɗe laato kaa'e ngam siftorgo ɓiɓɓe Isra'iila. Haruna roondo inɗe maɓɓe dow balbe mum ngam ciftorki yeeso Jawmiraawo. A waɗa jogorɗe ɗiɗi ɗe kaŋŋeeri e a waɗa callalluhoy kaŋŋeeri laaɓndi ɗiɗoy, bana ɓoggi bamaaɗi. Jokku callalluhoy mbamaakoy koy haa jogorɗe. Waɗ jiiba wiɓɓere ngam hiitaago, kuugal man laato bana ngal tuppitoowo ɗancikiire, bee kaŋŋeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Ka mara buttuli nayi potanɗi, ɓe cowa ka, njuutirka maaka hapakaare e njaajirka maaka hapakaare. Takku dow maaka kaa'e marɗe saman jabbi nayi. Jabbol aranol: Sardiyus, tupas, imiradi. Jabbol ɗiɗaɓol: Lipinlaare, safira, yaspa. Jabbol tataɓol: Yakintus, agate, ametistu. Jabbol nayaɓol: Kirisoliti, haako-haakoore, onikis. A nastina hayre fuu nder jogorɗum ɗum kaŋŋeeri. Limgal kaa'e laato fodde limgal ɓiɓɓe Isra'iila sappo e ɗiɗo, bee binndi ta'aaɗi diga cehoowo kaa'e bana haatummeere. Hayre koo ndeyeere fuu bee innde lenyol gootol. Waɗ callalluhoy kaŋŋeeri laaɓndi ɗiɗoy mbamaakoy bana ɓoggi haa jiiba wiɓɓere. Waɗ kalagaaje kaŋŋeeri ɗiɗi dow jiiba wiɓɓere. Feɗu kalagaaje man haa seɓattooji jiiba wiɓɓere ɗiɗi fuu. Haɓɓu ɓoggi kaŋŋeeri bamaaɗi go haa kalagaaje ɗiɗi gonɗe haa seɓattooji jiiba wiɓɓere. Seɓattooji ɓoggi goɗɗi, haɓɓu ɗi haa jogorɗe kaa'e gonɗe dow balbe ɗancikiire, wakeere yeeso. Waɗ kalagaaje kaŋŋeeri goɗɗe ɗiɗi, feɗu ɗe haa seɓattooji jiiba wiɓɓere, haa gawargal maaka keeduŋgal ɗancikiire, nder muuɗum. Kadiboo waɗ kalagaaje kaŋŋeeri ɗiɗi, jokku ɗe haa balbe ɗancikiire, wakeere yeeso haa les, haa jokkindirki maare dow taadorgol ɗancikiire. Ɓe njokka jiiba wiɓɓere bee kalagaaje maaka haa kalagaaje ɗancikiire. Ɓe njokka ka bee ɓoggol carwinaaŋgol, ngam jiiba laato haa dow taadorgol ɗancikiire, taa ka seeda bee maare. Nde Haruna nastata suudu seniindu fuu, o nastida bee inɗe ɓiɓɓe Isra'iila gonɗe dow jiiba kiitorka ngonka haa ɓernde maako. Ɗum laato ciftorki yeeso Jawmiraawo foroy. Wallin kaa'e kur'u bi'eteeɗe uriima e tumiima nder jiiba kiitorka. Ɗum laato dow ɓernde Haruna to o waŋgi yeeso Jawmiraawo. Haruna hiitano yimɓe Isra'iila bee maaje yeeso Jawmiraawo foroy. Waɗ alkibbaare les ɗancikiire bee gaaraaji carwinaaɗi, daande wona haa caka maare. Cannyoowo waɗa daɗɗaare haa sera maare. Ɗum wona bana daande sulkewol, ngam taa nde seeka. Haa gawargal alkibbaare waɗ ɓiɓɓe rummaanooje ɗe gaaraaji carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, haa gawargal taarotooŋgal fuu. Non boo leŋngi kaŋŋeeri hakkunde maaje: Leŋnguru kaŋŋeeri e rummaanoore, leŋnguru kaŋŋeeri e rummaanoore, bana non haa gawargal alkibbaare taarotooŋgal fuu. Haruna ɓorno nde ngam huuwugo kuugal limanku. Ɓe nanan sonyo maajum nde o nastata suudu seniindu yeeso Jawmiraawo e nde o wurtoto fuu, ɗum anndinan ɓe o geeto. Waɗ jaagnorde bee kaŋŋeeri laaɓndi, winndu dow maare bee binndol ta'aaŋgol bana haatummeere: Senaama ngam Jawmiraawo. Haɓɓu nde bee ɓoggol carwinaaŋgol, nde wona haa yeeso meetaleewol. Nde wona dow tiinde Haruna ngam faddaago Isra'iila'en to ɓe mbaɗi aybeeji wakkati ɓe cenata dokke e kirseteeɗi ngam Jawmiraawo fuu. Nde wona foroy haa tiinde maako ngam yerduye maɓɓe yeeso Jawmiraawo. Waɗ toggoore cannyiraande jaage bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi. Waɗ boo meetaleewol bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi. Kadiboo waɗ taadorgol tuppitaaŋgol. Waɗan ɓiɓɓe Haruna toggooje e taadorli e kufneeje ngam hollugo tedduŋgal e daraja maɓɓe. Ɓornan ɗe deerɗa Haruna e ɓiɓɓe muuɗum. Waɗ nebbam cenirɗam dow ko'e maɓɓe, halfin ɓe kuugal, sen ɓe ngam ɓe kuuwanammi kuugal limanku. Waɗan ɓe gajeeje leŋ ngam suuraago diga kaddorɗe haa dawɗe. Haruna e ɓikkoy muuɗum ɓorno koy to ɓe nasti laymaaru fottirde malla to ɓe ɓaditake hirsirde, haa ɓe kuuwa kuugal suudu seniindu, ngam taa aybe wara dow maɓɓe, taa ɓe maaya. Ɗum woni umroore duumaniinde mo kaŋko e danygol maako ɓaawo maako.” “Ndaa ko a waɗata ngam a sena liman'en haa ɓe kuuwanammi kuugal limanku: Hoo'u ngaari kalhaldi e jawɗi baali ɗiɗi ɗi ngalaa aybe e tamseeje ɗe ufnaaka e tamseeje ɗe ufnaaka jiiɓaaɗe bee nebbam e tamseeje bette ɗe ufnaaka, gujaaɗe bee nebbam. Sey a waɗa ɗe fuu bee kuroori alkamaari ɗiggundi. Waatu ɗe nder silaawo, lii'anam ɗe nder silaawo hawtaade bee kalhaldi e jawɗi baali ɗiɗi go. Ɓaditin Haruna e ɓikkoy muuɗum haa dammugal laymaaru fottirde. Ɓe laɓɓina ko'e maɓɓe bee ndiyam. Hoo'u limce go, ɓornu Haruna toggoore e alkibbaare e ɗancikiire e jiiba wiɓɓere. Haɓɓu ɗum bee taadorgol ɗancikiire. Meetu mo meetaleewol, waɗ alaama senaare haa meetaleewol. Hoo'u nebbam cenirɗam. Ruf ɗam dow hoore maako. Ɓaditin ɓiɓɓe maako boo, ɓornu ɓe toggooje. Taadu ɓe taadorgol, hufnu ɓe kufneeje. Ɓe laato liman'en bee farilla am nduumiika. Bana non a nastinirta Haruna e ɓikkoy mum nder kuugal muuɗum'en. Waddu kalhaldi go yeeso laymaaru fottirde. Haruna e ɓikkoy mum njowa juuɗe dow hoore maari. Hirsu ndi yeeso Jawmiraawo haa dammugal laymaaru fottirde. Hoo'u ƴiiƴam kalhaldi, wuju ɗam bee hoondu ma haa talkumooje hirsirde. Ruf ƴiiƴam luttuɗam haa les hirsirde. Hoo'u ɓellere suddunde teteki e ɓellere dow heŋre e ɓooƴe ɗiɗi fuu bee ɓellere wonnde dow maaje. A wula ɗum fuu dow hirsirde. Kusel kalhaldi e laral maari e coowoowe maari, a wula ɗum bee yiite yaasi saŋngeere. Kanjum woni kirseteeŋga ngam ittugo hakke. Nden hoo'u ngoori jawɗi baali. Haruna e ɓikkoy mum njowa juuɗe dow hoore maari. Hirsu ndi, hoo'u ƴiiƴam maari, wiccu ɗam haa buttuli hirsirde nayi fuu. Ta'u njawdiri geɓe geɓe. Lootu teteki maari e kolce maari. Wallin ɗum dow geɓe maari e hoore maari. A wula njawdiri fuu dow hirsirde. Kanjum woni nguleteeŋga nga yiite nyaamata ɗum ngam Jawmiraawo, uureeŋgol belŋgol maaga fottanan Jawmiraawo. Nden hoo'u njawdiri ɗiɗawri. Haruna e ɓikkoy mum njowa juuɗe dow hoore maari. Hirsu ndi, hoo'u ƴiiƴam maari, waɗ ɗam haa deblekeere nofru nyaamru Haruna e ɓiɓɓe mum fuu. Non boo haa hoondu wordu juŋngo maɓɓe nyaamo e ndu kosŋgal maɓɓe nyaamal. Wiccu ƴiiƴam luttuɗam haa buttuli hirsirde fuu. Hoo'u ƴiiƴam ngonɗam dow hirsirde e nebbam cenirɗam, wiccu ɗam dow Haruna e limce muuɗum, wiccu ɗam boo dow ɓiɓɓe maako e limce maɓɓe. Bana non o senorto, kaŋko e limce maako, non boo ɓiɓɓe maako e limce maɓɓe. Hoo'u ɓellere njawdiri e wicco e ɓellere suddunde teteki e ɓellere dow heŋre e ɓooƴe ɗiɗi fuu bee ɓellere wonnde dow maaje e daŋngo nyaamo ngam ɗum njawdiri ngam kalfitinki kuugal. Hoo'u boo tamseere woore e tamseere jiiɓaande bee nebbam woore e tamseere wettere woore haa silaawo tamseeje ɗe ufnaaka, jo'inaaŋgo yeeso Jawmiraawo. Wallin ɗum fuu dow juuɗe Haruna e juuɗe ɓiɓɓe mum, ɓe ɓaŋgta ɗum, ɓe lii'o ɗum yeeso Jawmiraawo. Nden hoo'u ɗum fahin haa juuɗe maɓɓe, a wula ɗum dow hirsirde, haa dow nguleteeŋga. Kanjum woni nguleteeŋga nga yiite nyaamata ɗum ngam Jawmiraawo, uureeŋgol belŋgol maaga fottanan Jawmiraawo. Hoo'u biiwol njawdiri ndi kirsuɗa ngam halfingo Haruna kuugal mum. Ɓaŋgtu ngol, lii'a ngol yeeso Jawmiraawo. Ngol laato geɗal ma. Diga njawdiri ngam kalfitinki kuugal haa Haruna e ɓiɓɓe muuɗum, sen biiwol lii'aaŋgo e daŋngo ittaaŋgo ngam Jawmiraawo go. Ɗum laato geɗal Haruna e ɓikkoy mum bee farilla nduumiika haa Isra'iila'en, ngam ɗum dokkal ittaaŋgal. Dokkal man, Isra'iila'en itta ngal e kirseteeɗi muuɗum'en ngam kawtal bee Allah. Ɗum dokkal maɓɓe ittaaŋgal ngam Jawmiraawo. Limce Haruna ceniiɗe laatano ɓikkoy mum ɓaawo maako, wakkati senugo e halfitinango ɓe kuugal maɓɓe. Ɓiɗɗo Haruna laatotooɗo limanjo ɓaawo baaba mum, ɓorno ɗe nyalɗe joweeɗiɗi, nden o nasta laymaaru fottirde ngam kuugal maako. Hoo'u njawdiri ngam kalfitinki kuugal, a defa kusel maari haa nokkuure seniinde. Haruna e ɓikkoy mum nyaama kusel man e tamseeje gonɗe nder silaawo, ɓe nyaama ɗum haa dammugal laymaaru fottirde. Ɓe nyaama ko hirse ngam yaafuye hakkeeji maɓɓe wakkati halfitinango ɓe kuugal e senugo ɓe. Jananno nyaamataa ɗum, ngam ɗum cenaaɗum. To woodi ko lutti e kusel ngam kalfitinki kuugal e tamseeje man haa fajiri, sey a wula ɗum bee yiite. Ɗum nyaamataake, ngam ɗum cenaaɗum. A waɗana Haruna e ɓikkoy mum fodde ko mi umri ma fuu. Waɗ juulde kalfitinki kuugal maɓɓe nyalɗe joweeɗiɗi. Nyalaade fuu lii'anam ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittugo hakke. Laɓɓin hirsirde bee lii'aago kirseteeŋga man ngam maare. Wuju nde bee nebbam ngam a sena nde. Nyalɗe joweeɗiɗi lii'anam kirseteeŋga yaafuye ngam hirsirde, a sena nde. Bana non hirsirde laatorto ɓurnde senaago. Ko meemata hirsirde fuu, senoto.” “Ndaa ko a lii'anto yam dow hirsirde: Nyalaade fuu njawkoy ɗiɗoy koy nduuɓu. Lii'anam jawgel gootel fajiri, jawgel ɗiɗaɓel boo maŋngariba. Ɓesdu kuroori ɗiggundi agoda tati, njiiɓaandi bee nebbam jaytunje arɓaaɗe liitir gootel e inaboojam liitir gootel ngam dokkal dufeteeŋgal. Ɗum yahdan bee jawgel aranel. Lii'anam jawgel ɗiɗaɓel maŋngariba. Ɓesdu dow maagel dokkal nyaamdu e dokkal dufeteeŋgal bana fajiri. Kanjum woni kirseteeŋga nga yiite nyaamata ɗum ngam Jawmiraawo, uureeŋgol belŋgol maaga fottanan Jawmiraawo. Nguleteeŋga man tabita foroy nder gide mooɗon fuu, haa dammugal laymaaru fottirde yeeso Jawmiraawo, nokkuure nde mi fottata bee mooɗon, nde mi wolwante e muuɗum boo. Ton pottanmi bee Isra'iila'en, tedduŋgal am senan nokkuure man. Mi senan laymaaru fottirde e hirsirde, mi senan boo Haruna e ɓiɓɓe mum, ngam ɓe kuuwanammi kuugal limanku. Mi jooɗoto caka Isra'iila'en, mi laatoto Allah maɓɓe. Ɓe anndan min woni Jawmiraawo Allah maɓɓe, gurtinɗo ɓe lesdi Misra, haa mi jooɗo caka maɓɓe. Min woni Jawmiraawo Allah maɓɓe.” “A waɗa gulduɗum uurle, bee leggal gawaral mbaarata ɗum. Njuutirka man reeta meetir e njaajirka maajum boo reeta meetir, waato marɗum tolɗi nayi potanɗi, towirka man boo meetir gootel. Ɗum laato kuuwaaɗum gootum bee luwe man. Suddu ɗum bee kaŋŋeeri laaɓndi, dow maajum e buttuli maajum fuu e luwe maajum. Taarnu sera maajum bee fawne kaŋŋeeri. Waɗan ɗum kalagaaje kaŋŋeeri ɗiɗi ɗiɗi les fawne sera maajum. Waɗ ɗe haa buttuli maajum ɗiɗi, ɗe njogo cabbi ngam roondaago ɗum. Waɗ cabbi go bee leggal gawaral, suddu ɗi bee kaŋŋeeri. Jo'in gulduɗum yeeso wiirndallo wonŋgo yeeso sundukru seedamku bee jooɗorde ngam kefergal, nokkuure haa pottanmi bee maaɗa. Haruna wula dow maajum uureteeɗum fajiri fuu, saa'i nde o mo'inta pittirlaaji, o wula ɗum. Non boo nde Haruna jamnata pittirlaaji maŋngariba fuu, o wula ɗum. O waɗa ɗum yeeso Jawmiraawo foroy, haa gide mooɗon fuu. Taa ngadde dow maajum uurle kaɗaaɗe malla guleteeɗi malla dokke nyaamdu. Taa ndufe dokke dufeteeɗe dow maajum boo. Hitaande fuu nde woore Haruna laɓɓina luwe gulduɗum bee ƴiiƴam kirseteeŋga ngam ittugo hakke. Hitaande fuu nde woore o waɗa ɗum, haa gide mooɗon fuu. Gulduɗum maajum woni ɓurɗum senaago ngam Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “To a ɗon lima Isra'iila'en fodde limeteeɓe maɓɓe, koo moy maɓɓe fuu hokka Jawmiraawo coottaari yoŋki muuɗum, ngam taa masiibo waɗa wakkati limki. Ndaa ko ɓe ndokkata: Koo moy nasti limaaɓe fuu reeta ceede cardi bee etirgal suudu seniindu, ɗum laato dokkal ngam Jawmiraawo. Koo moy nasti limaaɓe fuu mo duuɓi noogas haa ko ɓesdi, o hokka Jawmiraawo dokkal man. Diskuɗo ɓurnataa ɗum, talakaajo boo ŋakkintaa ɗum, saa'i ndokkoton Jawmiraawo dokkal ngam coottaari yoŋkiiji mooɗon. Hoo'u ceede coottaari man haa Isra'iila'en, huuwtinir ɗe ngam kuugal nder laymaaru fottirde. Ɗe ciftinoran Isra'iila'en yeeso Jawmiraawo ngam coottaari yoŋkiiji mooɗon.” Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Waɗ daaro ngo njamndi mboɗeeri e jo'inirɗum maago ɗum njamndi mboɗeeri ngam laɓɓineeki. Jo'in ngo hakkunde laymaaru fottirde e hirsirde, loow ndiyam nder maago. Haruna e ɓikkoy mum lootira juuɗe e kosɗe muuɗum'en, hiddeko ɓe nasta laymaaru fottirde e ɓe ɓadito hirsirde ngam wulugo guleteeɗi ngam Jawmiraawo fuu, ngam taa ɓe maaya. Sey ɓe loota juuɗe maɓɓe e kosɗe maɓɓe, ngam taa ɓe maaya. Ɗum laatano ɓe farilla nduumiika, kamɓe e danygol maɓɓe haa gide maɓɓe fuu.” Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Hoo'u uurle ɓurɗe uurugo: Uurdi baɗaadi kilo jowi e uurdi sinamon mbelndi reeta man, waato kilo ɗiɗi bee reeta e ƴommbal uurŋgal kilo ɗiɗi bee reeta e uurdi kassiya kilo jowi fodde etirgal suudu seniindu e nebbam jaytunje liitir nayi. Waɗ bee maajum nebbam cenirɗam, jillindiraaɗam uurle bana baɗoowo uurle jillirta ɗum. Ɗum laato nebbam cenirɗam. Huuwtinir ɗam ngam senugo laymaaru fottirde e sundukru seedamku e taabal bee kuuje maagal fuu e jo'inirɗum pittirlaaji bee kuuje maajum fuu e gulduɗum uurle e hirsirde e kuuje maare fuu e daaro bee jo'inirɗum maago. A sena ɗum fuu, ɗum laato ɓurɗum senaago. Koo ɗume meemi ɗum fuu, senoto. Ruf ɗam dow Haruna e ɓikkoy mum. Sen ɓe haa ɓe kuuwanammi kuugal limanku. Ɓaawoɗon a wi'a Isra'iila'en: Kanjum ɗum laatano on nebbam cenirɗam haa gide mooɗon fuu. Taa neɗɗo wujoro ɗam. Taa mbaɗe jillindiraaɗum feere irin maajam, ngam ɗam ceniiɗam, on camɗina ɗam ngam ɗam cenaaɗam. Koo moy jilli irin maajam malla hokki ɗam mo laataaki limanjo, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako.” Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Hoo'u uurle uurooje: Ɗacce sitakte e galbanum, non boo onika e uurle daneeje laaɓɗe. Ɗum fuu ɗum fota kal-kal. Waɗ bee maajum uurdi uureteendi, jillindiraaɗum bana baɗoowo uurle jillirta ɗum, lamminaaɗum bee mannda, laaɓɗum, ceniiɗum. Hoo'u haa maajum seɗɗa, ɗiggin ɗum. Jo'in ɗum yeeso sundukru seedamku nder laymaaru fottirde, haa nokkuure nde pottanmi bee maaɗa. Sey on camɗina ɗum, ngam ɗum ɓurɗum senaago. Uurdi uureteendi ndi mbaɗata ɗum, taa mbaɗane ko'e mooɗon irin maari. Ndi laatano on cenaandi ngam Jawmiraawo. Koo moy jilli irin maari ngam o luuɓno ndi, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako.” Fahin Jawmiraawo wi'i Muusa: “Heɗita mi suɓi Becaleel ɓii Uuri taaniraawo Huuru, mo lenyol Yahuuda. Mi hebbini mo Ruuhu am, bee hikma e faamu e anndal kuugal koo ngale fuu, haa o suurɗina kuuje, o huuwa kuuɗe kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri, o winnda dow kaa'e ngam takkugo, o seha leɗɗe, o timmina kuuɗe koo ɗeye fuu. Ndaa, mi hawtani mo Oholiyabu ɓii Ahisamak, mo lenyol Dan. Mi waɗi anndal nder ɓerɗe hakkilɓe woɗɓe boo, ngam haa ɓe mbaɗa ko mi umri ma fuu: Laymaaru fottirde e sundukru seedamku e jooɗorde ngam kefergal wonnde dow maaru e kuuje laymaaru fuu e taabal bee kuuje maagal fuu e jo'inirɗum pittirlaaji kaŋŋeeri laaɓndi bee kuuje maajum fuu e gulduɗum uurle e hirsirde bee kuuje maare fuu e daaro bee jo'inirɗum maago e limce dewal, waato limce ceniiɗe ngam Haruna, limanjo e limce ɓikkoy maako ngam kuugal limanku e nebbam cenirɗam e uureteeɗum belɗum ngam suudu seniindu. Ɓe mbaɗa koo ɗume fuu bana mi umri ma.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Anndin Isra'iila'en umrooje ɗe'e: Sey on kakkilana nyalɗe ciwtorɗe am, ngam ɗe laati alaama hakkunde am bee mooɗon haa gide mooɗon fuu, ngam haa anndon min woni Jawmiraawo, cenoowo on. Kakkilane nyalaade siwtorde, ngam nde seniinde haa mooɗon. Koo moy soɓni nde, o mbareteeɗo. Koo moy huuwi kuugal nder maare, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako, ɓe mbara mo. On kuuwa kuuɗe mooɗon nyalɗe joweego, ammaa nyalaade joweeɗiɗawre ɗum nyalaade siwtorde senaande ngam Jawmiraawo. Koo moy huuwi kuugal nder maare, o mbareteeɗo. Sey Isra'iila'en kakkilana nyalaade siwtorde, ɓe mbaɗa siwtorde haa gide maɓɓe fuu. Ngam ɗum alkawal duumiiŋgal. Nyalaade siwtorde laati alaama hakkunde am e Isra'iila'en haa foroy. Ngam nder nyalɗe joweego min Jawmiraawo mi tagi asamanji e lesdi, ammaa nyannde joweeɗiɗawre mi siwti, mi foofti. ” Nde Jawmiraawo timmini wolwango Muusa dow hooseere Sina, o hokki mo alluhaaje seedamku ɗiɗi, ɗe alluhaaje kaa'e binndaaɗe bee hoondu Allah. Nde Isra'iila'en ndaari Muusa neeɓi, jippaaki diga hooseere, ɓe kawti haa Haruna, ɓe mbi'i mo: “Umma, waɗan min ɗowanteeɓe ardotooɓe min! Ngam Muusa, goɗɗo gurtinɗo min lesdi Misra oo, min anndaa ko waɗi mo.” Haruna wi'i ɓe: “Itte yerihon kaŋŋeeri rewɓe mon e ɓikkoy mon, ngaddaneeɗam kon!” Ɓe itti yerihon kaŋŋeeri man, ɓe ngaddani kon Haruna. O jaɓi kon haa juuɗe maɓɓe, o diidi misaalu bee binndirgol, o ɓolini kaŋŋeeri go, o waɗi gaggel fodde misaalu oo. Yimɓe mbi'i: “Yimɓe ummaatoore Isra'iila, kanjum woni ɗowanteeɗo mon, gurtinɗo on lesdi Misra. ” Nde Haruna yi'i ɗum, o mahi hirsirde yeeso maagel. Nden o wooyni: “Jaŋngo woni juulde ngam Jawmiraawo!” Jaŋngo maajum ɓe ndawi cub, ɓe lii'i guleteeɗi, ɓe mbaɗi kirseteeɗi ngam kawtal. Yimɓe fuu njooɗi, ɗon nyaama, ɗon njara. Nden ɓe ummi haa ɓe pija. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umma, jippa hooseere! Ngam yimɓe ma ɓe ngurtinɗa lesdi Misra, ɓe mbonniti. Law ɓe celi laawol ngol umrumi ɓe. Ɓe mbaɗani ko'e maɓɓe gaggel ɓolinaaŋgel. Ɓe cujidani ngel, ɓe lii'ani ngel kirseteeɗi, ɓe mbi'i: Ummaatoore Isra'iila'en, kanjum woni ɗowanteeɗo mon, gurtinɗo on lesdi Misra.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mi yi'i yimɓe ɓe'e, ɓe saata-ko'e'en. Kadi accam jonta, haa tikkere am saata dow maɓɓe, mi halka ɓe! Ammaa an, mi laatinte ummaatoore mawnde.” Muusa tori Jawmiraawo Allah mum: “Yaa Jawmiraawo, ngam ɗume tikkere ma saatata dow yimɓe ma ɓe ngurtinɗa lesdi Misra bee baawɗe mawɗe e juŋngo semmbiɗŋgo? To a waɗi bana nii, Misra'en mbi'an: O wurtini ɓe ngam sarru, Jawmiraawo wurtini ɓe ngam mbarugo ɓe dow kooseeje e nattingo ɓe diga lesdi. Waylita e caatal tikkere ma, faasitit ukkango yimɓe ma sarru. Siftor Ibrahiima e Isiyaaku e Isra'iila, jaggiiɓe ma. Kamɓe, a hunorani ɓe hoore ma, a wi'i ɓe: Mi ɗuɗɗinan danygol mooɗon bana koode asama. Lesdi ndi'i fuu ndi kuniimi hokkugo on, mi hokkan ndi danygol mooɗon maral haa foroy.” Jawmiraawo faasiti ukkugo sarru ngu o wi'no o ukkan dow yimɓe maako. Muusa wayliti, jippi diga hooseere. Alluhaaje seedamku ɗiɗi ɗon haa juŋngo maako. Ɗe binndaaɗe dow bakeeje maaje ɗiɗi fuu, yeeso e ɓaawo. Alluhaaje ɗe'e, Allah waɗi ɗe. Binndol ngo'ol boo, Allah winndi ngol dow maaje. Yosuwa nani hoolo ummaatoore. O wi'i: “Haraka konu ɗon nder saŋngeere.” Muusa wi'i: “Naa ɗum hoolo jaalorgal, naa ɗum gookaali jaaleeki boo. Mi ɗon nana hoolo gimi.” Nde o ɓaditi saŋngeere, o yi'i gaggel go e gamarle. Tikkere Muusa saati, o sakkini alluhaaje haa juuɗe maako go, o fusi ɗe les hooseere. O hoo'i gaggel ngel ɓe mbaɗi, o wuli ngel bee yiite, o nami ngel haa ngel laati bana kuroori. O ukki ɗum nder ndiyam, o yarni ɗum Isra'iila'en. Muusa ƴami Haruna: “Ɗume ummaatoore nde'e waɗi ma haa ngadduɗa hakkewol maŋngol ngo'ol dow maɓɓe?” Haruna jaabi: “Jaagorɗo am, taa tikkere ma saata! A anndi no yimɓe ɓe'e mbonnori. Ɓe mbi'i yam: Waɗan min ɗowanteeɓe ardotooɓe min. Ngam Muusa, goɗɗo gurtinɗo min lesdi Misra oo, min anndaa ko waɗi mo. Mbi'mi ɓe: Koo moy marɗo kaŋŋeeri, itta ndi. Ɓe ndokki yam ndi. Mi ɓolini ndi nder yiite, gaggel nge'el wurti.” Muusa laari ummaatoore nde'e ɗon nder jiiɓre, o laari boo no Haruna acciri nde nder jiiɓre. Joonde nde'e waddani ummaatoore jancoore caka konne'en maare. Muusa dari haa dammugal saŋngeere, wi'i: “Tokkiiɗo Jawmiraawo fuu wara haa am!” Lewi'en fuu mooɓi haa maako. O wi'i ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Koo moy fuu wakko kaafahi muuɗum. Caale caka saŋngeere diga dammugal haa dammugal, lore. Koo moy mbara deerɗiraawo mum e soobaajo muuɗum e keeddiɗɗiraawo mum!” Lewi'en mbaɗi fodde umroore Muusa. Nyalaade man, worɓe ko dillani ujine tato maayi. Muusa wi'i Lewi'en: “Hannde on nasti kuugal ngam Jawmiraawo, koo moy mooɗon mbari ɓiŋngel mum e deerɗiraawo mum. Ngam maajum Jawmiraawo barkiɗina on.” Jaŋngo maajum Muusa wi'i yimɓe ummaatoore: “On mbaɗi hakkewol maŋngol! Mi loroto dow hooseere jonta haa Jawmiraawo, teema mi heɓana on yaafuye hakke mooɗon.” Muusa lorti haa Jawmiraawo, wi'i mo: “Kayto, yimɓe ɓe'e mbaɗi hakkewol maŋngol! Ɓe mbaɗani ko'e maɓɓe ɗowanteeɗo bee kaŋŋeeri. Ammaa jonta, yaafa hakke maɓɓe! To naa non, ittu innde am diga deftere nde mbinnduɗa !” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Baɗɗo hakke dow am fuu, innde maako ittanmi nder deftere am. Yah jonta, yahru ummaatoore haa nokkuure nde mbi'maami. Anndu, malaa'ikaajo am ardoto yeeso ma. Ammaa nyalaade kiita am mi hiitoto ɓe ngam hakke maɓɓe.” Jawmiraawo hiiti Isra'iila'en ngam ɓe mbi'i Haruna waɗana ɓe gaggel, kaŋko boo o waɗani ɓe ngel. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umma, dillu accu nokkuure nde'e, an e yimɓe ɓe ngurtinɗa lesdi Misra. Yah nder lesdi ndi kunaniimi Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu, mi bi'ɗo: Mi hokkan ndi danygol ma. Mi nelan malaa'ikaajo haa yeeso maaɗa, mi riiwan Kanaani'en e Amoori'en e Heti'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en. Ɗum lesdi keewndi kosam e njumri. Ammaa min mi yahdataa bee mooɗon, ngam taa mi nattina on haa laawol, ngam on yimɓe saata-ko'e'en.” Nde yimɓe nani koŋngol kalluŋgol ngo'ol, ɓe mboyi, walaa koo gooto ɓorni fawne muuɗum. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yeccu Isra'iila'en: Onon on yimɓe saata-ko'e'en. To mi yahdi bee mooɗon wakkati bana ma'annde yiitere tan, fakat mi nattinan on. Jonta, ɓorte fawne mooɗon. Nden kam mi anndan ko mbaɗanmi on.” Isra'iila'en itti fawne muuɗum'en haa hooseere Horeb, ɓe meetaay ɓornaago ɗe. Muusa hoo'i laymaaru, darni ndu yaasi saŋngeere, daayiiɗum seɗɗa. O inndi ndu laymaaru fottirde. Koo moy ƴamanɗo muuyo Jawmiraawo wurto saŋngeere, yaha haa laymaaru fottirde man. Koo ndey Muusa wurti, yehi haa laymaaru, yimɓe fuu ummi, koo moy dari haa dammugal laymaaru muuɗum. Ɓe ndaari ɓaawo Muusa haa o nasti laymaaru. Koo ndey Muusa nasti ndu fuu, ruulde nanndunde bee daŋraŋgal go jippo, daro haa dammugal laymaaru, Jawmiraawo boo wolida bee Muusa. Nde Isra'iila'en fuu ngi'i ruulde ɗon dari haa dammugal maaru, ɓe ummi, ɓe cujidi, koo moy fuu haa dammugal laymaaru muuɗum. Jawmiraawo wolidi bee Muusa hunnduko bee hunnduko, bana goɗɗo wolwirta bee soobaajo muuɗum. Nden Muusa lorti haa saŋngeere. Ammaa derkeejo, jaggiiɗo maako Yosuwa ɓii Nuuna jooɗi tum nder laymaaru fottirde. Muusa wi'i Jawmiraawo: “Ndaa, a umri yam mi ɗowa ummaatoore nde'e. Ammaa a anndinaay yam moy a nelata ngam wallugo yam. A wi'i boo: Mi anndi ma bee innde ma, mi yerdake ma. Kadi, to a yerdake yam, anndinam laabi ma, haa mi heɓa anndugo ma, an boo a tokko yerdaago yam. Laar ummaatoore nde'e boo, ɗum yimɓe ma!” Jawmiraawo wi'i mo: “Mi yahdan bee ma, mi hokkete siwtaare.” Muusa wi'i: “To a yahdataa bee amin, taa sottin min diga ɗo! Noy goɗɗo anndirta a yerdake min, min e ummaatoore ma fuu? Sonaa to a yahdi bee amin, nden kam min peerdindiran bee ummaatooje duniyaaru fuu.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mi waɗan bana mbi'ɗa, ngam mi yerdake ma, mi anndi ma booɗɗum.” Muusa wi'i mo: “Yi'nam tedduŋgal ma!” Nden Jawmiraawo wi'i: “Mi saaloto yeeso ma, mi hollete mbooɗeeŋga am fuu, mi wooynan innde am: Jawmiraawo yeeso ma. Mi enɗan mo enɗanmi, mi hinnoto mo kinnotoomi.” O ɓesdi wi'ugo: “A waawataa yi'ugo yeeso am, ngam walaa neɗɗo gi'anɗo yeeso am nden o yeeɗa.” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, woodi nokkuure baŋnge am, dara ton dow tapaare. To mi ɗon waŋgina tedduŋgal am wakkati mi ɗon saalo, mi suuɗete nder luggere tapaare, mi wiirnete bee newre am, sey to mi saalake. Nden mi ittan newre am, a yi'an ɓaawo am, ammaa yeeso am yi'ataake!” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Sehu alluhaaje kaa'e ɗiɗi bana aranndeeje go. Mi winndan dow maaje bolle gonnooɗe dow aranndeeje ɗe pusɗa. Taaskana jaŋngo fajiri. Nden fajiri a wa'a dow hooseere Sina, dara ton yeeso am haa yeereere hooseere. Taa goɗɗo wa'oda bee ma, taa koo gooto yi'e dow hooseere fuu. Koo dammooji e na'i boo, taa ɗi ndura les hooseere nde'e.” Muusa sehi alluhaaje kaa'e ɗiɗi bana aranndeeje. Jaŋngo maajum o dawi cub, o wa'i dow hooseere Sina bana Jawmiraawo umri mo. O hoo'i alluhaaje kaa'e ɗiɗi go haa juŋngo. Jawmiraawo jippi nder ruulde, dari kommbi maako. O ewni innde Jawmiraawo. Jawmiraawo saali yeeso maako, o ɗon wooyna: “Jawmiraawo, Jawmiraawo, Allah marɗo enɗam e hinnuye, mo tikkataa law, mo mbooɗeeŋga e gooŋgaaku mum ɗuuɗi. Mi tokkoto waŋgingo mbooɗeeŋga am haa yotto gide ujineere. Mi yaafoto aybe e tuurtol e hakke. Ammaa mi laarataa aybuɗo bana laaɓɗo sam. Mi hiitoto aybe baabiraaɓe haa ɓiɓɓe e taaniraaɓe haa yidere tataɓre e nayaɓre. ” Law Muusa turi haa lesdi, o sujidi. O wi'i: “Yaa Jawmiraawo, to a yerdake yam, yah caka amin, koo nde yimɓe ummaatoore nde'e ɓe saata-ko'e'en. Yaafa aybeeji amin e hakkeeji amin. Jaɓ min, min laato maral ma!” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, mi haɓɓan alkawal bee mooɗon. Mi waɗan yeeso ummaatoore ma fuu kaayeefiiji ɗi meeɗaay waɗeego nder duniyaaru e caka ummaatooje fuu. Ummaatoore nde ngonɗa caka maare yi'an kuugal ngal kuuwanmi bee ma yeeso maare, ngal kulniiŋgal. Ɗowtane ko umran mi on hannde. Ndaa, mi riiwan Amoori'en e Kanaani'en e Heti'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en yeeso ma. Ndeente, taa kaɓɓe alkawal bee jooɗiiɓe haa lesdi ndi on nastata, ngam taa ɓe laatano on tuuforgol. Ammaa ngibbine kirsirɗe maɓɓe, puse kaa'e ciftinorɗe maɓɓe e pe'e daŋraŋge labbi Aseraaji maɓɓe. Taa cujidane ɗowanteeɗo feere, ngam Jawmiraawo mo innde muuɗum Kaajuɗo, o Allah mo yiɗaa on tokko ɗowanteeɗo feere sam. Ndeente, taa kaɓɓe alkawal bee jooɗiiɓe haa lesdi ndi'i. Ngam to ɓe ɗon ɗakkotira bee labbi maɓɓe, ɓe ɗon lii'ano ɗi kirseteeɗi, ɓe ewnan on on nyaaman kirsaaɗum maɓɓe. To on te'ani ɓiɓɓe mooɗon worɓe ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe, rewɓe ɓe'e estan ɓiɓɓe mooɗon worɓe haa ɓe zammbo yam bee ɗakkotirgo bee labbi ɗi rewɓe ɓe'e ndewata. Taa mbaɗane ko'e mon labbi ɓolinaaɗi. Kakkilane juulde tamseeje ɗe ufnaaka. Nyalɗe joweeɗiɗi nyaamoton tamseeje ɗe ufnaaka, bana mi umri on, nder saa'iire tabitiinde haa lewru Abiiba. Ngam nder lewru man ngurtiiɗon Misra. Mo aarti danyeego fuu, min jeyi. Non boo afi gorɗi haa dabbaaji mon fuu diga na'i e dammooji. Cootte afre wamnde bee jawgel. To on coottaay nde, on ngewa daande maare. Cootte boo afɓe mon worɓe fuu. Taa ngare yeeso am juuɗe meere. Nyalɗe joweego kuuwoton, ammaa nyalaade joweeɗiɗawre sey on ciwto, koo nder wakkati remugo e wakkati sodugo boo. Ngaɗe juulde asaweeje, waato juulde ƴaamnde alkamaari ma aartundi e juulde teɓki ɓiɓɓe leɗɗe haa timmoode hitaande. Hitaande fuu nde tati, worɓe fuu ngara yeeso Jawmiraawo Allah Isra'iila. Mi riiwan ummaatooje yeeso mooɗon, mi yaajinan lesdi mon boo. Walaa konneejo ukkanto lesdi mon, saa'i ngaroton yeeso Allah Jawmiraawo mooɗon, hitaande fuu nde tati. Taa lii'aneeɗam ƴiiƴam kirsaaŋga hawtaade bee tamseere ufnaande. Taa cige kusel kirsaaŋga juulde Paska haa jaŋngo fajiri. Ngadde ɓurɗum wooɗugo haa ƴaamnde mon aartunde nder suudu Jawmiraawo Allah mon. Taa ndefe jawgel nder kosam daada maagel.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Winndu bolle ɗe'e. Ngam dow bolle ɗe'e kaɓɓumi alkawal bee maaɗa e bee ummaatoore Isra'iila.” Muusa wondi ton bee Jawmiraawo nyalawmaaje e jemmaaje cappanɗe nayi. O nyaamaay nyaamdu, o yaraay ndiyam. O winndi umrooje sappo go dow alluhaaje. Muusa jippi diga hooseere Sina, o ɗon jogi alluhaaje alkawal ɗiɗi. O anndaa laral yeeso maako ɗon yayna ngam o wolidi bee Jawmiraawo. Haruna e Isra'iila'en fuu ndaari Muusa. Ndaa, laral yeeso maako ɗon yayna. Ɓe kuli ɓadaago mo. Muusa ewni ɓe, Haruna e ardiiɓe jama'aare fuu ngari haa maako. Muusa wolwani ɓe. Ɓaawo man Isra'iila'en fuu ɓaditi. O umri ɓe ko Jawmiraawo wolwani mo dow hooseere Sina fuu. Nde Muusa timmini wolwugo bee maɓɓe, o waɗi suddaare dow yeeso maako. Koo ndey Muusa wari yeeso Jawmiraawo ngam o wolida bee maako fuu, o suddito haa to o wurtake. To o wurtake, o anndina Isra'iila'en ko Jawmiraawo umri mo. Isra'iila'en ngi'i no laral yeeso Muusa yaynirta. Ɓaawo man, Muusa wartira suddaare dow yeeso muuɗum haa to o yehi ngam wolididgo bee Jawmiraawo. Muusa mooɓti yimɓe jama'aare Isra'iila fuu, wi'i ɓe: “Ndaa ko Jawmiraawo umri on waɗugo: Nyalɗe joweego goɗɗo huuwata kuugal. Ammaa nyalaade joweeɗiɗawre laatano on nyalaade seniinde, nyannde siwtorde ngam Jawmiraawo. Koo moy huuwi kuugal nder maare, o mbareteeɗo. Taa kuɓɓe yiite nder joole mooɗon fuu nyannde siwtorde.” Muusa wolwani yimɓe jama'aare Isra'iila fuu, o wi'i: “Ndaa ko Jawmiraawo umri: Koo'e haa mooɗon dokkal ngam Jawmiraawo. Koo moy marɗo ɓernde saahiinde fuu wadda dokkal maajum: Kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy e gaasa be'i e lare jawɗi baali boojinaaɗe e lare liɗɗi mawɗi e leggal gawaral, nebbam ngam jo'inirɗum pittirlaaji e uurle ngam nebbam cenirɗam e uureteeɗum, non boo kaa'e onikis e kaa'e takkugo haa ɗancikiire e jiiba wiɓɓere ngam limanjo.” “Huuwooɓe waawɓe caka mooɗon fuu ngara ngam ɓe kuuwa ko Jawmiraawo umri fuu: Jooɗorde senaande bee laymaaru maare e suddaare maare e jokkinirɗe maare e kaataakooje maare e gaafotooɗe maare e daŋraŋge maare bee kosɗe maaje, sundukru bee cabbi maaru e jooɗorde ngam kefergal e wiirndallo, taabal bee cabbi maagal e kuuje maagal fuu e tamseeje jo'inteeɗe, jo'inirɗum pittirlaaji e kuuje maajum e pittirlaaji maajum e nebbam ngam jaynuki pittirla, gulduɗum uurle bee cabbi man e nebbam cenirɗam e uureteeɗum e wiirndallo ngam dammugal jooɗorde senaande, hirsirde ngam guleteeɗi e kuuwaaɗum bee gaafiiɗe ɗe jamɗe boɗeeje haa maare e cabbi maare e kuuje maare fuu e daaro bee jo'inirɗum maago, wiirndallooji daldal e daŋraŋge maagal e kosɗe maagal e wiirndallo haa nastirde daldal, tiggirɗe jooɗorde senaande e tiggirɗe daldal bee ɓoggi maaje, limce dewal ngam kuugal nder suudu seniindu, waato limce ceniiɗe ngam Haruna, limanjo e limce ɓikkoy muuɗum ngam huuwugo kuugal limanku.” Jama'aare Isra'iila fuu dilli, acci Muusa. Koo moy mo ɓernde muuɗum ummini ɗum e koo moy mo ruuhu muuɗum saahini ɗum, wari, waddani Jawmiraawo dokkal ngam waɗugo laymaaru fottirde e kuugal nder maaru fuu, non boo ngam limce ceniiɗe. Worɓe e rewɓe ngari, koo moy marɗo ɓernde saahiinde waddi kalagaaje kine e kalagaaje kooli e yerihon e kuuje kaŋŋeeri feere feere. Koo moy waddi dokkal kaŋŋeeri, lii'i ngal yeeso Jawmiraawo. Koo moy marɗo gaaraaji leŋ ɗigguɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy e gaasa be'i e lare jawɗi baali boojinaaɗe e lare liɗɗi mawɗi, waddi ɗum. Koo moy hoo'i cardi malla njamndi mboɗeeri, waddani Jawmiraawo dokkal man. Koo moy marɗo leggal gawaral ngam kuuɗe feere feere, waddi ngal. Rewɓe mottooɓe waawɓe fuu motti bee juuɗe muuɗum'en, ɓe ngaddi mottaaɗum: Gaaraaji leŋ ɗigguɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Rewɓe waawɓe fuu ɓe ɓerɗe muuɗum'en ummini, motti gaasa be'i. Ardiiɓe ngaddi kaa'e onikis e kaa'e takkugo haa ɗancikiire e jiiba wiɓɓere e uurle ngam nebbam pittirla e ngam nebbam cenirɗam e uureteeɗum. Isra'iila'en, worɓe e rewɓe marɓe ɓerɗe caahiiɗe fuu ngaddani Jawmiraawo dokkal caahiiŋgal ngam waɗugo ko Jawmiraawo umri ɓe bee hunnduko Muusa fuu. Muusa wi'i Isra'iila'en: “Annde, Jawmiraawo suɓi Becaleel ɓii Uuri taaniraawo Huuru mo lenyol Yahuuda. O hebbini mo Ruuhu maako e hikma e faamu e anndal kuugal koo ngale fuu, haa o suurɗina kuuje, o huuwa kuuɗe kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri, o winnda dow kaa'e ngam takkugo, o seha leɗɗe, o timmina kuuɗe koo ɗeye fuu bee baawal. Kaŋko e Oholiyabu ɓii Ahisamak mo lenyol Dan, Jawmiraawo hokki ɓe anndal ngam ɓe ekkitina woɗɓe. O hokki ɓe anndal ɗuuɗŋgal, ngam ɓe kuuwa kuugal koo ngale, waato kuugal cehoowo e tuppitoowo e cannyoowo e nyootoowo limce leŋ ɗigguɗe carwinaaɗe e boɗeeje seɗɗa e boɗeeje coy. Ɓe mbaawan huuwugo e suurɗingo kuuɗe ɗe'e fuu”. “Becaleel e Oholiyabu e worɓe waawɓe fuu ɓe Jawmiraawo waɗi anndal nder ɓerɗe muuɗum'en, puɗɗi waɗugo koo ɗume nder suudu seniindu fuu bana Jawmiraawo umri ɗum.” Muusa ewni Becaleel e Oholiyabu e worɓe waawɓe fuu, ɓe Jawmiraawo waɗi anndal nder ɓerɗe muuɗum'en, koo moy mo ɓernde muuɗum ummini ɗum o yaha haa kuugal, o huuwa ngal. Ɓe keɓi haa Muusa dokkal ngal Isra'iila'en ngaddi ngam huuwugo kuugal suudu seniindu. Fajiri fuu yimɓe ngaddani Muusa dokke caahiiɗe. Worɓe waawɓe fuu, huuwooɓe kuuɗe suudu seniindu feere feere, acci kuuɗe muuɗum'en, ngari, mbi'i Muusa: “Yimɓe ɗon ngadda ɗuuɗɗum, ko ɓuri haaje haa timmingo kuugal ngal Jawmiraawo umri huuwugo.” Muusa umri ɓe mbaɗa wooynaandu bana nii nder saŋngeere fuu: “Taa gorko malla debbo ɓesda waddugo dokkal ngam kuugal suudu seniindu!” Bana non ɓe kaɗiri yimɓe, taa ɓe tokko waddugo kuuje. Kuuje ke'i ngam kuugal ngal ɓe kuuwata fuu, haa ɗum lutti boo. Waawɓe huuwugo caka huuwooɓe mbaɗi jooɗorde senaande bee godooje sappo ɗe gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, bee suuraaji keruba'en ɗi tuppitoowo baawɗo tuppiti. Njuutirka godoore waɗi meetir sappo e nayi, njaajirka maare boo meetir ɗiɗi, godooje fuu poti kal-kal. Becaleel jokkindiri godooje jowi, o nyooti ɗe. Non boo godooje jowi goɗɗe. O waɗi peɗinirɗe ɓoggi carwinaaɗi haa sera godoore ragareere haa jokkindiraaɗum gootum. Non boo haa sera godoore aranndeere haa jokkindiraaɗum feere. O waɗi peɗinirɗe cappanɗe jowi haa godoore woore, o waɗi boo peɗinirɗe cappanɗe jowi haa sera godoore wonnde haa jokkindiraaɗum ɗiɗaɓum. Peɗinirɗe maajum tiitotiri. O waɗi jokkinirɗe ɗe kaŋŋeeri cappanɗe jowi. O hawriti jokkindiraaɗe bee maaje, haa jooɗorde senaande fuu laati woore. Nden o waɗi godooje gaasa be'i ngam laymaaru dow jooɗorde senaande, godooje sappo e go'o o waɗi. Njuutirka godoore waɗi meetir sappo e jowi, njaajirka maare boo meetir ɗiɗi, godooje sappo e go'o fuu poti kal-kal. O jokkindiri godooje jowi, o nyooti ɗe, non boo godooje joweego goɗɗe. O waɗi peɗinirɗe cappanɗe jowi haa sera godoore ragareere haa jokkindiraaɗum gootum. O waɗi boo peɗinirɗe cappanɗe jowi haa sera jokkindiraaɗum ɗiɗaɓum. O waɗi jokkinirɗe ɗe njamndi mboɗeeri cappanɗe jowi ngam hawtugo laymaaru, ndu laato wooru. O waɗani laymaaru suddaare bee lare jawɗi baali boɗeeje, dow maare boo suddaare feere bee lare liɗɗi mawɗi. O waɗi kaataakooje darotooɗe ngam jooɗorde senaande ɗe leɗɗe gabde. Njuutirka kaataakowal waɗi meetir jowi, njaajirka maagal boo meetir gootel reetita walaa. Jogorɗe ɗiɗi potanɗe haa kaataakowal fuu ngam jogotirgo, bana non o waɗi haa kaataakooje jooɗorde senaande fuu. O waɗi kaataakooje ngam jooɗorde senaande: Noogas haa wuttudu fombina e kosɗe cappanɗe nayi ɗe cardi les kaataakooje man, kosɗe ɗiɗi les kaataakowal gootal haa jogorɗe maagal. O waɗi boo kaataakooje noogas haa wuttudu jooɗorde senaande woɗndu, waato wuttudu woyla, bee kosɗe maaje cappanɗe nayi ɗe cardi, kosɗe ɗiɗi les kaataakowal gootal. O waɗi kaataakooje joweego ngam wuttudu ɓaawo jooɗorde senaande, wuttudu hiirnaaŋge. O waɗi kaataakooje ɗiɗi ngam coɓɓuli jooɗorde senaande, wuttudu ɓaawo. Jogorɗe ɗiɗi haa les, non boo jogorɗe ɗiɗi haa dow baŋnge halagaare. Bana non o waɗi kaataakooje coɓɓuli ɗiɗi fuu. Woodi kaataakooje joweetati bee kosɗe maaje ɗe cardi, kosɗe sappo e joweego, kosɗe ɗiɗi les kaataakowal fuu. O waɗi leɗɗe gaafotooɗe bee leɗɗe gaware, jowi ngam kaataakooje wuttudu jooɗorde senaande wooru e gaafotooɗe jowi ngam kaataakooje wuttudu jooɗorde senaande nduya, fahin gaafotooɗe jowi ngam kaataakooje wuttudu ɓaawo jooɗorde senaande, waato wuttudu hiirnaaŋge. O waɗi gaafotooŋgal cakaawal dow kaataakooje, ngal gootal diga soɓɓundu ndu'u haa soɓɓundu nduya. O suddi kaataakooje bee kaŋŋeeri. O waɗi kalagaaje kaŋŋeeri ngam jogaago gaafotooɗe, o suddi gaafotooɗe boo bee kaŋŋeeri. O waɗi wiirndallo bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Tuppitoowo baawɗo tuppiti ngo bee suuraaji keruba'en. O waɗani ngo daŋraŋge nayi ɗe leɗɗe gabde. O suddi ɗe bee kaŋŋeeri. Ɓilduɗe maaje boo ɗe kaŋŋeeri. O ɓolwini ngam maaje kosɗe nayi ɗe cardi. O waɗi wiirndallo ngam dammugal laymaaru bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, ɗum tuppitaaɗum. O waɗi daŋraŋge maago jowi e ɓilduɗe maaje e gaafe maaje bee kaŋŋeeri. Kosɗe maaje jowi ɗe njamndi mboɗeeri. Becaleel waɗi sundukru bee leggal gawaral. Njuutirka maaru waɗi meetir gootel bee reetita, njaajirka maaru boo meetir gootel reetita walaa, towirka maaru boo meetir gootel reetita walaa. O suddi ndu bee kaŋŋeeri laaɓndi, nder e yaasi fuu. O taarni sera maaru bee fawne kaŋŋeeri. O ɓolini ngam maaru kalagaaje kaŋŋeeri nayi ngam coɓɓuli maaru nayi, kalagaaje ɗiɗi haa wuttudu wooru, non boo kalagaaje ɗiɗi haa wuttudu nduya. O waɗi cabbi leggal gawaral, o suddi ɗi bee kaŋŋeeri. O nastini cabbi nder kalagaaje haa buttuli sundukru, ngam roondaago ndu. O waɗi jooɗorde ngam kefergal nde kaŋŋeeri laaɓndi. Njuutirka maare meetir gootel bee reetita, njaajirka maare boo meetir gootel reetita walaa. O waɗi keruba'en ɗiɗo bee kaŋŋeeri tappaandi haa seɓattooji jooɗorde ngam kefergal ɗiɗi, keruba gooto haa seɓatto wuttudu wooru, keruba feere boo haa seɓatto wuttudu nduya. O waɗi keruba'en ɗiɗo, ɗum laati kuuwaaɗum gootum bee seɓattooji maare ɗiɗi fuu. Keruba'en mbeeɗi bileeji muuɗum'en haa dow, ɓe mbaɗi ɗowdi dow jooɗorde ngam kefergal bee bileeji maɓɓe. Geese maɓɓe tiitotiri, ɗon ndaara jooɗorde ngam kefergal. O waɗi taabal bee leggal gawaral. Njuutirka maagal meetir gootel, njaajirka maagal, reeta meetir, towirka maagal boo meetir gootel reetita walaa. O suddi ngal bee kaŋŋeeri laaɓndi, o taarni sera maagal bee fawne kaŋŋeeri. O waɗani ngal faddorde nde hapakaare, haa buttuli nayi fuu. O taarni sera faddorde bee fawne kaŋŋeeri. O ɓolini ngam maagal kalagaaje kaŋŋeeri nayi. O feɗi ɗe haa coɓɓuli nayi gonɗi haa kosɗe maagal. Kalagaaje man laati ɓadiiɗe faddorde, ɗe njogo cabbi ngam roondaago taabal. O waɗi cabbi leggal gawaral, o suddi ɗi bee kaŋŋeeri, ngam roondaago taabal. O waɗi kuuje gonɗe dow taabal: Taasaaje e taasahoy e jarduɗe e bulki ngam lii'aago dokke dufeteeɗe. O waɗi ɗum fuu bee kaŋŋeeri laaɓndi. O waɗi jo'inirɗum pittirlaaji bee kaŋŋeeri laaɓndi tappaandi. O waɗi ɗum bee kuugal tappoowo, jooɗorɗum bee dubbeere e taasahoy e morle e pinndi haa maajum fuu. Ɗum fuu ɗum laati kuuwaaɗum gootum. Lice joweego ngurti haa buttuli maajum, lice jo'inirɗum tati haa wuttudu ndu'u, non boo lice tati haa wuttudu nduya. Taasahoy tatoy bana ɓiɓɓe lawjahi haa lisal gootal bee morlere e pinndiri. Non boo taasahoy tatoy bana ɓiɓɓe lawjahi haa lisal ɗiɗaɓal, bee morlere e pinndiri, bana non lice joweego fuu gurtotooɗe haa jo'inirɗum pittirlaaji. Haa dubbeere jo'inirɗum boo, taasahoy nayoy bana ɓiɓɓe lawjahi bee morle maare e pinndi maare. Morlere woore les lice maare ɗiɗi, kadiboo morlere woore les lice maare ɗiɗi, fahin morlere woore les lice maare ɗiɗi, ngam lice joweego gurtotooɗe haa jo'inirɗum pittirlaaji. Morle e lice e jo'inirɗum pittirlaaji fuu laati kuuwaaɗum gootum, ɗum kaŋŋeeri tappaandi laaɓndi. O waɗi pittirlaaji maajum joweeɗiɗi e mekefje maajum e taasahoy ndoondi maajum fuu bee kaŋŋeeri laaɓndi. O waɗi kuuwruɗe maajum fuu bee kaŋŋeeri laaɓndi baakin kilo cappanɗe tati. O waɗi gulduɗum uurle bee leggal gawaral. Njuutirka maajum reeta meetir, njaajirka maajum boo reeta meetir, waato tolɗi nayi potanɗi, towirka maajum boo meetir gootel. Ɗum laati kuuwaaɗum gootum bee luwe maajum. O suddi ɗum bee kaŋŋeeri laaɓndi, dow maajum e buttuli maajum e luwe maajum fuu. O taarni sera maajum bee fawne kaŋŋeeri. O waɗi ngam maajum kalagaaje kaŋŋeeri ɗiɗi les fawne sera maajum. O waɗi ɗe haa buttuli maajum ɗiɗi, ɗe njogo cabbi ngam roondaago ɗum. O waɗi cabbi leggal gawaral, o suddi ɗi bee kaŋŋeeri. O waɗi nebbam cenirɗam e baɗoowo uurle boo waɗi uureteeɗum laaɓɗum. O waɗi hirsirde nde leggal gawaral. Njuutirka maare meetir ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo meetir ɗiɗi bee reeta, waato marnde tolɗi nayi potanɗi, towirka maare boo meetir gootel bee reeta. O waɗi luwe haa coɓɓuli maare nayi, luwe man laati kuuwaaɗum gootum bee hirsirde. O suddi nde bee njamndi mboɗeeri. O waɗi kuuje hirsirde fuu: Payanɗe e ɓoftirɗe e pehe biccirɗe ƴiiƴam e tufirɗe e pehe gulduɗe. O waɗi ɗe fuu bee njamndi mboɗeeri. O waɗani hirsirde kuuwaaɗum jamɗe boɗeeje gaafiiɗe, nannduɗum bee zubaawol, les taarnaaɗum maare, ɗum yotti reeta towirka maare. O waɗi kalagaaje nayi haa seɓattooji kuuwaaɗum jamɗe boɗeeje gaafiiɗe go, ngam jogaago cabbi. O waɗi cabbi leggal gawaral, o suddi ɗi bee njamndi mboɗeeri. O nastini cabbi man nder kalagaaje haa buttuli hirsirde ngam roondaago nde. O waɗi nde bee kaataakooje, walaa koo ɗume nder maare. O waɗi daaro njamndi mboɗeeri e jo'inirɗum maago ɗum njamndi mboɗeeri. O waɗi ngo bee njamndi e daarorɗe rewɓe huuwooɓe haa dammugal laymaaru fottirde. O waɗi daldal jooɗorde. Haa wuttudu fombina, o waɗi wiirndallooji daldal bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi, meetir cappanɗe jowi, bee daŋraŋge maaru noogas e kosɗe maaje noogas ɗe njamndi mboɗeeri e ɓilduɗe daŋraŋge e gaafe maaje ɗe cardi. Haa wuttudu woyla boo meetir cappanɗe jowi, bee daŋraŋge maaru noogas e kosɗe maaje noogas ɗe njamndi mboɗeeri e ɓilduɗe daŋraŋge e gaafe maaje ɗe cardi. Haa wuttudu hiirnaaŋge boo wiirndallooji meetir noogas e jowi, bee daŋraŋge maaru sappo e kosɗe maaje sappo e ɓilduɗe daŋraŋge e gaafe maaje ɗe cardi. Haa wuttudu fuunaaŋge boo meetir noogas e jowi: Wiirndallooji meetir joweeɗiɗi bee reeta haa wakeere woore, bee daŋraŋge maare tati e kosɗe maaje tati. Wakeere ndeya boo, waato buttuli dammugal ɗo bee to, wiirndallooji meetir joweeɗiɗi bee reeta, bee daŋraŋge maare tati e kosɗe maaje tati. Wiirndallooji daldal fuu ɗi gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi. Kosɗe daŋraŋge ɗe njamndi mboɗeeri. Ɓilduɗe daŋraŋge e gaafe maaje ɗe cardi. Cudduɗum ko'e maaje boo ɗum cardi. Daŋraŋge daldal fuu kawriti bee gaafe cardi. O waɗi wiirndallo ngam nastirde daldal bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, ɗum tuppitaaɗum. Njuutirka maago meetir sappo, towirka maago boo meetir ɗiɗi bee reeta, kal-kal bee wiirndallooji daldal. O waɗi daŋraŋge maago nayi bee kosɗe maaje nayi ɗe njamndi mboɗeeri, ɓilduɗe maaje boo ɗe cardi, non boo cudduɗum ko'e maaje e gaafe maaje. Tiggirɗe jooɗorde senaande e daldal fuu ɗe njamndi mboɗeeri. Ndaa lisaafi kuuje jooɗorde senaande, nokkuure ngam seedamku alkawal. Lewi'en mbaɗi ɗum fodde umroore Muusa dow ardaaŋgal Itamar ɓii Haruna, limanjo. Becaleel ɓii Uuri taaniraawo Huuru mo lenyol Yahuuda, kaŋko waɗi ko Jawmiraawo umri Muusa fuu. Kuuwdiɗɗiraawo maako Oholiyabu ɓii Ahisamak mo lenyol Dan, o cehoowo kaa'e, o tuppitoowo e cannyoowo limce leŋ ɗigguɗe carwinaaɗe e boɗeeje seɗɗa e boɗeeje coy. Mooɓgal kaŋŋeeri ndi ɓe kuuwtiniri ngam kuuɗe suudu seniindu fuu, waato kaŋŋeeri dokkal, waɗi baakin kilo teemeɗɗe joweetati e cappanɗe joweeɗiɗi e joweeɗiɗi (877) fodde etirgal suudu seniindu. Cardi diga yimɓe jama'aare limaaɓe fuu waɗi baakin kilo ujine tati e sappo e joweetati (3.018) fodde etirgal suudu seniindu. Koo moy fuu hokki reeta ceede cardi fodde etirgal suudu seniindu, waato koo moy nastuɗo limgal limaaɓe fuu mo duuɓi noogas e ko ɓuri: Worɓe ujine teemeɗɗe njoweego e tato e teemeɗɗe njowo e cappanɗe njowo (603.550). Kilo cardi ujine tati (3.000) ɓolinaama ngam kosɗe suudu seniindu e kosɗe wiirndallo, kosɗe teemerre bee kilo ujine tati (3.000), waato kilo cappanɗe tati ngam kosŋgal gootal. Bee cardi baakin kilo sappo e joweetati luttundi, o waɗi ɓilduɗe haa daŋraŋge, o suddi ko'e maaje, o hawriti ɗe bee gaafe. Dokkal njamndi mboɗeeri waɗi baakin kilo ujine ɗiɗi e teemerre e noogas e nayi (2.124). Bee maari o waɗi kosɗe dammugal laymaaru fottirde e hirsirde njamndi mboɗeeri bee kuuwaaɗum jamɗe gaafiiɗe haa maare e kuuje hirsirde fuu e kosɗe daldal fuu e kosɗe nastirde maagal e tiggirɗe jooɗorde senaande e tiggirɗe daldal fuu. Ɓe mbaɗi limce ngam kuugal nder suudu seniindu bee gaaraaji carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Ɓe mbaɗani Haruna limce ceniiɗe, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ɓe mbaɗi ɗancikiire bee kaŋŋeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Ɓe mbaɗi tappaaɗi kaŋŋeeri cewɗi, ɓe ceeli ɗi, ɓe cannyi ɗum bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Tuppitoowo baawɗo waɗi ɗum. Ɓe mbaɗi balbe haa ɗancikiire ngam jokkindirgo nde. Nde jokkindira haa seɓattooji maare ɗiɗi. Taadorgol gonŋgol dow ɗancikiire ngam haɓɓugo nde, ɓe mbaɗi ngol bana ɗancikiire bee kaŋŋeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, ɗum laati kuuwaaɗum gootum bee ɗancikiire, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ɓe mbaɗi kaa'e onikis, ɓe nastini ɗe nder jogorɗe ɗe kaŋŋeeri, ɓe mbinndi inɗe ɓiɓɓe Isra'iila dow maaje bee karfeeje ta'aaɗe bana no goɗɗo ta'irta haatummeere. Ɓe peɗi ɗe dow balbe ɗancikiire, ɗe laato kaa'e ngam siftorgo ɓiɓɓe Isra'iila, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Tuppitoowo baawɗo waɗi jiiba wiɓɓere, bana o waari ɗancikiire, bee kaŋŋeeri e gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Ka mari buttuli nayi potanɗi, ɓe cowi ka, njuutirka maaka hapakaare, njaajirka maaka boo hapakaare, ɓe cowi ka. Ɓe takki kaa'e marɗe saman dow maaka, jabbi nayi. Jabbol aranol: Sardiyus, tupas, imiradi. Jabbol ɗiɗaɓol: Haako-haakoore, safira, yaspa. Jabbol tataɓol: Yakintus, agate, ametistu. Jabbol nayaɓol: Kirisoliti, haako-haakoore, onikis. Ɗe nastinaaɗe nder jogorɗe ɗe kaŋŋeeri. Limgal kaa'e waɗi sappo e ɗiɗi bee inɗe ɓiɓɓe Isra'iila, bana binndi ta'aaɗi diga cehoowo kaa'e bana haatummeere. Hayre fuu koo ndeyeere bee innde lenyol gootol. Ɓe mbaɗi haa jiiba wiɓɓere callalluhoy kaŋŋeeri laaɓndi ɗiɗoy, mbamaakoy bana ɓoggi. Ɓe mbaɗi jogorɗe ɗiɗi ɗe kaŋŋeeri e kalagaaje ɗiɗi ɗe kaŋŋeeri. Ɓe peɗi kalagaaje man haa seɓattooji jiiba wiɓɓere ɗiɗi. Ɓe kaɓɓi ɓoggi kaŋŋeeri bamaaɗi ɗiɗi haa kalagaaje gonɗe haa seɓattooji jiiba wiɓɓere. Seɓattooji ɓoggi goɗɗi, ɓe kaɓɓi ɗi haa jogorɗe go. Kanje, ɓe takki ɗe dow balbe ɗancikiire, wakeere yeeso. Ɓe mbaɗi kalagaaje kaŋŋeeri goɗɗe ɗiɗi, ɓe peɗi ɗe haa seɓattooji jiiba wiɓɓere ɗiɗi, haa gawargal keeduŋgal ɗancikiire, haa nder muuɗum. Kadiboo ɓe mbaɗi kalagaaje kaŋŋeeri ɗiɗi, ɓe ɓili ɗe haa balbe ɗancikiire, wakeere yeeso haa les, haa jokkindirki maare dow taadorgol ɗancikiire. Ɓe njokki jiiba wiɓɓere bee kalagaaje maaka haa kalagaaje ɗancikiire. Ɓe njokki ka bee ɓoggol carwinaaŋgol, ngam jiiba wiɓɓere laato haa dow taadorgol ɗancikiire, taa ka seeda bee maare, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Cannyoowo sannyi alkibbaare bee gaaraaji carwinaaɗi, waɗi daande haa caka maare, bana daande sulkewol. Daɗɗaare taari daande man ngam taa nde seeka. Haa gawargal alkibbaare ɓe mbaɗi ɓiɓɓe rummaanooje ɗe gaaraaji carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy. Ɓe mbaɗi leŋngi kaŋŋeeri laaɓndi. Ɓe njo'ini leŋngi hakkunde rummaanooje, haa gawargal alkibbaare taarotooŋgal fuu, leŋnguru e rummaanoore, fahin leŋnguru e rummaanoore, haa gawargal alkibbaare taarotooŋgal fuu, ngam huuwugo kuugal limanku, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Bee kuugal cannyoowo, ɓe cannyi toggooje bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi, ngam Haruna e ɓikkoy muuɗum. Ɓe mbaɗi boo meetaleewol bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi e kufneeje bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi ngam fawne e sirlahoy bee gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e taadorgol tuppitaaŋgol ngol gaaraaji leŋ ɗigguɗi baalaaɗi e carwinaaɗi e boɗeeji seɗɗa e boɗeeji coy, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ɓe mbaɗi jaagnorɗe, waato alaama ceniika bee kaŋŋeeri laaɓndi bana rummaanooje. Ɓe mbinndi dow maajum bee binndol ta'aaŋgol: Senaama ngam Jawmiraawo. Ɓe mbaɗi haa maajum ɓoggol carwinaaŋgol ngam haɓɓugo ɗum haa dow meetaleewol, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Bana non kuuɗe jooɗorde senaande, waato laymaaru fottirde fuu timmiri. Isra'iila'en mbaɗi koo ɗume fuu bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ɓe ngaddi jooɗorde senaande haa Muusa: Laymaaru e kuuje maaru fuu e jokkinirɗe maaru e kaataakooje maaru e gaafotooɗe maaru e daŋraŋge maaru bee kosɗe maaje e suddaare nde lare jawɗi baali boojinaaɗe e suddaare nde lare liɗɗi mawɗi e wiirndallo e sundukru seedamku e cabbi maaru e jooɗorde ngam kefergal e taabal e kuuje maagal fuu e tamseeje jo'inteeɗe e jo'inirɗum pittirlaaji laaɓɗum e pittirlaaji maajum tokkotirɗi e kuuje maajum fuu e nebbam ngam jaynuki pittirla e gulduɗum uurle ɗum kaŋŋeeri e nebbam cenirɗam e uureteeɗum e wiirndallo ngam dammugal laymaaru e hirsirde nde njamndi mboɗeeri e kuuwaaɗum bee gaafiiɗe ɗe jamɗe boɗeeje e cabbi maare e kuuje maare fuu e daaro e jo'inirɗum maago e wiirndallooji daldal e daŋraŋge maagal e kosɗe maagal e wiirndallo haa nastirde maagal e ɓoggi maagal e tiggirɗe maagal e kuuje fuu ngam kuugal nder jooɗorde senaande, waato ngam laymaaru fottirde e limce dewal ngam kuugal nder suudu seniindu, waato limce ceniiɗe ngam Haruna, limanjo e limce ɓikkoy muuɗum ngam huuwugo kuugal limanku. Isra'iila'en mbaɗi koo ɗume fuu bana Jawmiraawo umruno Muusa. Muusa laari kuuje fuu. Ndaa, ɓe mbaɗi ɗe bana Jawmiraawo umruno mo. Nden Muusa barkiɗini ɓe. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Nyannde go'oore nder lewru aranndu, sey a darna jooɗorde laymaaru fottirde. Jo'in sundukru seedamku nder maare, a wiirna ndu bee wiirndallo. Nastin taabal, taaskitin ko woni dow maagal. Nastin boo jo'inirɗum pittirlaaji, jamnu pittirlaaji maajum. Jo'in gulduɗum uurle ɗum kaŋŋeeri yeeso sundukru seedamku. Ɓil wiirndallo haa dammugal jooɗorde senaande. Jo'in hirsirde ngam wulugo guleteeɗi yeeso dammugal jooɗorde, waato laymaaru fottirde. Jo'in daaro hakkunde laymaaru fottirde e hirsirde. Loow ndiyam nder maago. Darnu wiirndallooji taarotooɗi daldal fuu, ɓil wiirndallo haa dammugal maagal. Hoo'u nebbam cenirɗam. Wuju jooɗorde senaande e ko woni nder maare fuu bee maajam. Senu nde e kuuje maare fuu, nde laato seniinde. Wuju hirsirde e kuuje maare bee nebbam go. Senu hirsirde, nde laato ɓurnde senaago. Wuju daaro e jo'inirɗum maago bee nebbam, sen ngo. Ɓaditin Haruna e ɓikkoy mum haa dammugal laymaaru fottirde, ɓe laɓɓina ko'e maɓɓe bee ndiyam. Ɓornu Haruna limce ceniiɗe, ruf nebbam go dow maako, sen mo, ngam o huuwanammi kuugal limanku. Ɓaditin boo ɓikkoy maako, ɓornu ɓe toggooje. Ruf ɗam dow maɓɓe bana ndufirɗa ɗam dow baaba maɓɓe, ngam ɓe kuuwanammi kuugal limanku. Dufki nebbam ɗa'am dow maɓɓe nastina ɓe nder kuugal limanku nduumiiŋgu nder gide maɓɓe fuu.” Muusa waɗi koo ɗume fuu bana Jawmiraawo umri mo. Lewru aranndu nder nduuɓu ɗiɗaɓru, nyannde go'oore maaru, jooɗorde senaande darnaama. Muusa darni nde. O jo'ini kosɗe maare, o darni kaataakooje maare, o waɗi gaafotooɗe maare, o darni daŋraŋge maare. Nden o we'iti laymaaru dow maare. O we'iti suddaare haa dow maaru, bana Jawmiraawo umruno mo. O hoo'i alluhaaje seedamku, o waati ɗe nder sundukru. O waɗi cabbi haa maaru, o wallini jooɗorde ngam kefergal dow maaru. O nastini ndu nder jooɗorde senaande, o ɓili wiirndallo, o wiirni sundukru seedamku bee maago, bana Jawmiraawo umruno mo. O jo'ini taabal nder laymaaru fottirde haa wuttudu jooɗorde woyla, yaasi wiirndallo. O yowndindiri tamseeje jo'inteeɗe dow maagal yeeso Jawmiraawo, bana o umruno mo. O jo'ini jo'inirɗum pittirlaaji nder jooɗorde laymaaru fottirde haa ɗum tiitotira bee taabal, wuttudu jooɗorde nde fombinaare. O jamni pittirlaaji yeeso Jawmiraawo, bana Jawmiraawo umruno mo. O jo'ini gulduɗum uurle ɗum kaŋŋeeri nder laymaaru fottirde, yeeso wiirndallo. O wuli dow maajum uureteeɗum, bana Jawmiraawo umruno mo. O ɓili wiirndallo haa dammugal jooɗorde senaande. O darni hirsirde haa dammugal jooɗorde laymaaru fottirde. O lii'i dow maare nguleteeŋga e dokkal nyaamdu, bana Jawmiraawo umruno mo. O jo'ini daaro hakkunde laymaaru fottirde e hirsirde, o loowi ndiyam nder maago ngam laɓɓineeki. Muusa e Haruna e ɓikkoy mum lootira juuɗe e kosɗe muuɗum'en, nde ɓe nastata laymaaru fottirde fuu. Bana nii ɓe laɓɓinirta ko'e maɓɓe hiddeko ɓe ɓadito hirsirde, bana Jawmiraawo umruno Muusa. O waɗi daldal taarotooŋgal jooɗorde senaande e hirsirde fuu, o ɓili wiirndallo haa nastirde maagal. Bana non Muusa timminiri kuugal fuu. Ruuldere suddi jooɗorde laymaaru fottirde. Tedduŋgal Jawmiraawo hebbini jooɗorde. Muusa waawaay nastugo jooɗorde laymaaru fottirde, ngam ruulde waali dow maaru, tedduŋgal Jawmiraawo hebbini jooɗorde. Nde ruulde eeŋgi diga jooɗorde senaande fuu, Isra'iila'en ummo, mbaɗa jahaale muuɗum'en. To ruulde eeŋgaay, ɓe ummataako, haa nyalaade nde eeŋga. Ngam nder nyalawma, ruulde Jawmiraawo ɗon dow jooɗorde senaande. Jemma boo yiite ɗon nder maare yeeso Isra'iila'en nder jahaale maɓɓe fuu. Jawmiraawo ewni Muusa, wolwani mo nder laymaaru fottirde, wi'i mo: “Umru Isra'iila'en umrooje dow kirseteeɗi maɓɓe, wi'ɓe: To goɗɗo yiɗi lii'anaago Jawmiraawo dokkal, sey o hoo'a ngal haa na'i maako malla dammooji maako. To o yiɗi lii'aago nguleteeŋga nder na'i maako, sey o hoo'a ngaari kalhaldi ndi walaa aybe. Sey o lii'o ndi haa dammugal laymaaru fottirde, ngam haa Jawmiraawo yerdo ndi. O yowa juuɗe maako dow hoore maari, Jawmiraawo boo jaɓan ndi ngam o yaafo hakkeeji goɗɗo oo. O hirsa ngaari man ton yeeso Jawmiraawo. Liman'en danygol Haruna koo'a ƴiiƴam maari, mbicca ɗam haa hirsirde dariinde yeeso laymaaru fottirde, haa bakeeje maare nayi fuu. Nden o ɓola ndi, o sennda ndi geɓe geɓe. Liman'en danygol Haruna kuɓɓa yiite dow hirsirde, njowndindira leɗɗe dow maage. Nden ɓe koo'a geɓe ngaari hawtaade bee hoore maari e ɓellere maari, ɓe mballina ɗe dow yiite hirsirde. Sey goɗɗo go loota teteki maari e kolce maari cakitiiɗe bee ndiyam. Nden limanjo wula ɗum fuu dow hirsirde. Kanjum woni nguleteeŋga. Uureeŋgol maaga belŋgol fottanan Jawmiraawo. To goɗɗo yiɗi lii'aago nguleteeŋga nder baali mum malla be'i mum, sey o hoo'a njawdiri ndi walaa aybe. O hirsa ndi haa wakeere hirsirde woylaare yeeso Jawmiraawo. Liman'en danygol Haruna mbicca ƴiiƴam maari haa bakeeje maare nayi fuu. O sennda ndi geɓe geɓe, limanjo boo wallina geɓe maari fuu hawtaade bee hoore maari e ɓellere maari dow yiite hirsirde. Sey goɗɗo go loota teteki maari e kolce maari cakitiiɗe bee ndiyam. Nden limanjo lii'ano Jawmiraawo ɗum fuu, wula ɗum dow hirsirde. Kanjum woni nguleteeŋga. Uureeŋgol maaga belŋgol fottanan Jawmiraawo. To goɗɗo yiɗi lii'aago sonndu wuleteendu, sey o hoo'a poola masar malla poola feere. Limanjo wadda nga haa hirsirde, itta hoore maaga, wula nde dow hirsirde. Nden o ɓiɗɗa nga haa wuttudu hirsirde ngam wurtingo ƴiiƴam maaga. Sey o itta waywoode maaga bee ko woni nder maare, o sakkina ɗum haa nokkuure ndoondi kirsaaɗi, haa fuunaaŋge hirsirde. O naŋnga bileeji poola, o fooɗa ɗi haa o seeka ɓanndu maaga, ammaa taa o sennda ndu geɓe ɗiɗi. Nden o wula nga dow hirsirde. Kanjum woni guleteeɗum. Uureeŋgol man belŋgol fottanan Jawmiraawo.” “To goɗɗo yiɗi lii'anaago Jawmiraawo dokkal nyaamdu, sey o hoo'a kuroori ɗiggundi, o waɗa nebbam dow maari, o sammina uurle dow maari boo. Nden o yahra ɗum haa liman'en danygol Haruna. Limanjo hoo'a kuroori ɗiggundi deydey tamndande e nebbam, o hoo'a boo uurle man fuu, o wula ɗum dow hirsirde, ɗum geɗal ciftinorgal. Uureeŋgol dokkal man belŋgol fottanan Jawmiraawo. Ammaa luttuɗum dokkal nyaamdu ɗum geɗal Haruna e danygol mum. Ɗum geɗal ɓurŋgal senaago haa dokke guleteeɗe ngam Jawmiraawo. To a yiɗi lii'aago dokkal nyaamdu tamsaaŋgal diga kaatane, taa waɗ ɗum bee tamre ufnaande. Sey ɗum laato tamseeje ɗe kuroori ɗiggundi njiiɓaandi bee nebbam malla tamseeje bette gujaaɗe nebbam. To a yiɗi lii'aago tamseeje ca'aaɗe dow beɗol njamndi, sey a waɗa ɗe bee jiiɓaaɗum kuroori ɗiggundi e nebbam. Sey a feta ɗe, a waɗa nebbam dow maaje. Kanjum woni dokkal nyaamdu. To a yiɗi lii'aago defaaɗum nder fayannde, sey a waɗa ɗum bee jiiɓaaɗum kuroori ɗiggundi e nebbam. Sey a yahra dokke nyaamdu bana ɗe'e yeeso Jawmiraawo, a hokka ɗe limanjo, kaŋko boo o ɓadina ɗe haa hirsirde. O hoo'a geɗal ciftinorgal, o wula ngal dow hirsirde. Uureeŋgol man belŋgol fottanan Jawmiraawo. Ammaa luttuɗum dokke nyaamdu ɗum geɗal Haruna e danygol mum. Ɗum geɗal ɓurŋgal senaago haa dokke guleteeɗe ngam Jawmiraawo. Dokke nyaamdu fuu ɗe lii'antooɗon Jawmiraawo, taa mbaɗe ɗe bee ufnirɗum. Taa puunaandi malla njumri tawe nder dokke guleteeɗe ngam Jawmiraawo. Ngadde ɗum yeeso Jawmiraawo bana geɗal aranal haa ƴaamle mon, ammaa taa ngule ɗum dow hirsirde bana dokkal ngal uureeŋgol mum belŋgol fottanta Jawmiraawo. Cammine mannda dow dokkal nyaamdu fuu, taa dokkal mon ŋakkira mannda laatiiɗam alaama alkawal hakkunde Allah bee mooɗon. To on ngiɗi lii'anaago Jawmiraawo dokkal ƴaamle mon aartuɗe, sey on lii'o gabbe alkamaari kesri, ca'aaɗe, namaaɗe. Kanjum ɗum laati bana dokkal mon haa ƴaamle mon aartuɗe. Mbaɗe nebbam dow dokkal man, ɓesde uurle boo. Kanjum woni dokkal nyaamdu. Limanjo hoo'a geɗal ciftinorgal haa gabbe e nebbam, wula ngal, non boo uurle fuu. Ɗum dokkal guleteeŋgal ngam Jawmiraawo.” “To goɗɗo yiɗi lii'aago kirseteeŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah, sey o hoo'a ngaari ndi walaa aybe malla nagge nge walaa aybe. Sey o yowa juŋngo maako dow hoore ndabbaawa man, o hirsa nga haa dammugal laymaaru fottirde. Liman'en danygol Haruna mbicca ƴiiƴam maaga haa bakeeje hirsirde man nayi fuu. Nden ɓe lii'ano Jawmiraawo geɗal guleteeŋgal haa kirsaaŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah: Ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓellere wonnde dow teteki fuu e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje e ɓellere dow heŋre. Liman'en ngula ɗum nder yiite hirsirde, hawtaade bee guleteeɗi. Uureeŋgol man belŋgol fottanan Jawmiraawo. To goɗɗo yiɗi lii'anaago Jawmiraawo ndammoowa ngam kawtal yimɓe bee Allah, sey o hoo'a ngorga malla ndewa, nga walaa aybe. To mbaalu woni dokkal maako, sey o yahra ngu yeeso Jawmiraawo. O yowa juŋngo maako dow hoore maagu, o hirsa ngu haa dammugal laymaaru fottirde. Liman'en danygol Haruna mbicca ƴiiƴam maagu haa bakeeje hirsirde nayi fuu. Nden ɓe lii'ano Jawmiraawo geɗal guleteeŋgal haa kirsaaŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah: Waato ɓellere e wicco ta'aaŋgo haa seŋgorde e ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓellere wonnde dow teteki fuu e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje e ɓellere dow heŋre. Limanjo wula ɗum fuu dow hirsirde, ɗum nyaamdu wuleteendu ngam Jawmiraawo. To dokkal maako woni mbeewa, sey o yahra nga yeeso Jawmiraawo, o wallina juŋngo maako dow hoore maaga, o hirsa nga haa dammugal laymaaru fottirde. Liman'en danygol Haruna mbicca ƴiiƴam maaga haa bakeeje hirsirde nayi fuu. Nden ɓe lii'ano Jawmiraawo geɗal kirsaaŋga man guleteeŋgal, waato ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓellere wonnde dow teteki fuu e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje e ɓellere dow heŋre. Limanjo wula ɗum fuu dow hirsirde, ɗum nyaamdu wuleteendu ngam Jawmiraawo, uureeŋgol man belŋgol fottanan mo. Ɓellere fuu Jawmiraawo jeyi. Taa on nyaama ɓellere e ƴiiƴam sam. Koo toy njooɗoton fuu, ɗum laati farilla nduumiika haa gide mon fuu.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Ndaa ko mbaɗoton to goɗɗo waɗi hakke, luuti umroore Jawmiraawo koo ndeyeere bilaa anniya: To hooreejo liman'en waɗi hakke, hakke man ɗon dow ummaatoore fuu. Sey o wadda ngaari kalhaldi ndi walaa aybe, o lii'ano ndi Jawmiraawo kirseteendi ngam ittuki hakke maako. Sey o yahra ngaari man haa dammugal laymaaru fottirde, o yowa juŋngo maako dow hoore maari, o hirsa ndi ton yeeso Jawmiraawo. Nden o hoo'a ƴiiƴam maari, o nastina ɗam nder laymaaru. O suuwa hoondu maako nder maajam, o wicca ɗam nde joweeɗiɗi yeeso Jawmiraawo haa wiirndallo nder suudu seniindu. Nden o waɗa ƴiiƴam seɗɗa haa luwe gulduɗum uureteeɗum dariiɗum yeeso Jawmiraawo nder laymaaru fottirde. Ƴiiƴam luttuɗam fuu, o rufa ɗam haa les hirsirde wonnde yeeso dammugal laymaaru man. Sey o hoo'a ɓellere ngaari kirsaandi fuu, waato ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓellere wonnde dow teteki fuu e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje e ɓellere dow heŋre. Bana o waarata bee ɓellere ngaari kirseteendi ngam kawtal yimɓe bee Allah, bana non o ittira ɓellere man, o wula nde dow hirsirde. Ammaa laral ngaari e kusel maari fuu e hoore maari e kolce maari e teteki maari bee coowoowe, sey o yahra ɗum fuu yaasi saŋngeere haa nokkuure senaande nde ɓe ndufata ndoondi kirsaaɗi, o wula ɗum ton. To yimɓe jama'aare Isra'iila fuu mbaɗi hakke bilaa anniya, mooɓre maɓɓe anndaa ɓe mbaɗi aybe bee waɗugo ko Jawmiraawo haɗi. To hakke man waŋgi, sey jama'aare wadda ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Ɓe njahra ndi yeeso laymaaru fottirde. Ndotti'en jama'aare njowa juuɗe muuɗum'en dow hoore maari, ɓe kirsa ndi ton yeeso Jawmiraawo. Hooreejo liman'en hoo'a ƴiiƴam maari, nastina ɗam nder laymaaru. O suuwa hoondu maako nder maajam, o wicca ɗam nde joweeɗiɗi haa wiirndallo. Nden o waɗa ƴiiƴam seɗɗa haa luwe gulduɗum uurle dariiɗum yeeso Jawmiraawo nder laymaaru fottirde. Ƴiiƴam luttuɗam fuu, o rufa ɗam haa les hirsirde wonnde yeeso dammugal laymaaru. Nden o hoo'a ɓellere ngaari man fuu, o wula nde dow hirsirde. Sey o waɗa ngaari ndi'i bana o waarata ngaari kirseteendi ngam ittuki hakkeeji go. Bana nii limanjo waarata ngam ittuki hakkeeji yimɓe, ɓe keɓan yaafuye boo. Nden o yahra ngaari man yaasi saŋngeere, o wula ndi, bana o wuldata ngaari kirsaandi ngam hakkeeji maako. Kanjum woni kirseteeŋga ngam ittuki hakkeeji jama'aare Isra'iila. To ardiiɗo waɗi hakke, to aybe ɗon dow maako ngam o luuti umroore Jawmiraawo koo ndeyeere bilaa anniya, to goɗɗo feere waŋginani mo aybe man, sey o lii'o njawdiri mbeewa ndi walaa aybe. O yowa juŋngo maako dow hoore maari, o hirsa ndi haa wakeere hirsirde woylaare, haa nokkuure nde ɓe kirsata guleteeɗi. Kanjum woni kirseteeŋga ngam ittuki hakkeeji. Limanjo suuwa hoondu mum nder ƴiiƴam kirsaaŋga, waɗa ɗam haa luwe hirsirde. Nden o rufa ƴiiƴam luttuɗam haa les maare. O wula ɓellere njawdiri fuu dow hirsirde, bana no o waarata bee ɓellere kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Bana nii limanjo lii'orto kirsaaŋga ngam ittuki hakkeeji ardiiɗo, kaŋko boo o heɓan yaafuye. To goɗɗo nder ummaatoore waɗi hakke, to aybe ɗon haa maako ngam o ƴaɓɓi umroore Jawmiraawo koo ndeyeere bilaa anniya, to goɗɗo feere waŋginani mo aybe man, sey o lii'o mbeewa nga walaa aybe. O yowa juŋngo maako dow hoore maaga, o hirsa nga haa wakeere hirsirde woylaare, haa nokkuure nde ɓe kirsata guleteeɗi. Limanjo suuwa hoondu mum nder ƴiiƴam kirsaaŋga, waɗa ɗam haa luwe hirsirde. Nden o rufa ƴiiƴam luttuɗam haa les maare. O hoo'a ɓellere mbeewa fuu, bana no o waarata ɓellere kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah, o wula nde dow hirsirde. Uureeŋgol man belŋgol fottanan Jawmiraawo. Bana nii limanjo lii'orto kirsaaŋga ngam ittuki hakkeeji goɗɗo go, kaŋko boo o heɓan yaafuye. To goɗɗo yiɗi lii'aago mbaalu kirseteeŋgu ngam ittuki hakkeeji, sey o wadda ndewu ngu walaa aybe. O yowa juŋngo maako dow hoore maagu, o hirsa ngu haa wakeere hirsirde woylaare, haa nokkuure nde ɓe kirsata guleteeɗi. Limanjo suuwa hoondu mum nder ƴiiƴam kirsaaŋga, waɗa ɗam haa luwe hirsirde. Nden o rufa ƴiiƴam luttuɗam haa les maare. O hoo'a ɓellere mbaalu fuu, bana no o waarata ɓellere baali kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah, o wula nde dow hirsirde hawtaade bee guleteeɗi ngam Jawmiraawo. Bana nii limanjo lii'orto kirsaaŋga ngam ittuki hakkeeji goɗɗo go, kaŋko boo o heɓan yaafuye.” “Ndaa daliilaaji ɗi goɗɗo lii'oto kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji: To goɗɗo ɗon yeeso kiita, o nani o naaleteeɗo sonaa o waŋgina ko o yi'i malla ko o nani, ammaa o waŋginaay ɗum, nden kam ɗum aybe dow maako. To goɗɗo hakkilaay, meemi coɓɗum koo ɗume, bana caaɗŋgu huunde ladde malla caaɗŋgu ndabbaawa saare malla caaɗŋgu ladoojum, o laatoto coɓɗo, ɗum aybe dow maako. To goɗɗo hakkilaay, meemi coɓɗum koo ɗume haa neɗɗo, saa'i o anndi ɗum, ɗum laatoto aybe dow maako. To goɗɗo hakkilaay, yaawi, hunake hunayeere o waɗan booɗɗum malla kalluɗum, saa'i o faamti ɗum, ɗum laatoto aybe dow maako. To goɗɗo laatake aybuɗo nder kuuje ɗe'e, sey o waŋgina hakke maako, o waddana Jawmiraawo mbaalu malla mbeewa kirseteeɗum ngam ittuki hakke maako. Limanjo lii'o kirseteeɗum man ngam ittugo hakke goɗɗo oo. To goɗɗo waawaay heɓugo ɗum, nden kam o waddana Jawmiraawo pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy, gootel kirseteeŋgel ngam ittuki hakke, gootel boo guleteeŋgel. Sey o hokka ɗi limanjo. Limanjo aarta lii'aago poola kirseteeŋga ngam ittuki hakke. O yewa daande maaga, ammaa taa o itta hoore maaga. O wicca ƴiiƴam maaga seɗɗa haa wuttudu hirsirde, o ɓiɗɗa ƴiiƴam luttuɗam haa les maare. Kanjum woni kirseteeŋga ngam ittuki hakke. Nden limanjo lii'o poola feere nguleteeŋga, fodde umroore. Bana nii limanjo lii'orto kirsaaŋga ngam ittuki hakke goɗɗo go, kaŋko boo o heɓan yaafuye. To goɗɗo waawaay heɓugo pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy, nden kam o wadda kuroori ɗiggundi kilo tati, ɗum dokkal ngam ittuki hakke. Taa o waɗa nebbam dow maari, taa o ɓesda uurle boo, ɗum dokkal ngam ittuki hakke, naa dokkal nyaamdu. O yahra kuroori man haa limanjo. Kaŋko o hoo'a haa maari geɗal ciftinorgal, deydey tamndande, o wula ɗum dow hirsirde, hawtaade bee guleteeɗi ngam Jawmiraawo. Kanjum woni dokkal ngam ittuki hakke. Bana nii limanjo lii'orto dokkal ngam daliila hakke goɗɗo go, kaŋko boo o heɓan yaafuye. Kuroori luttundi laatanto liman'en, bana dokke nyaamdu boo.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “To goɗɗo yewi umroore Allah, waɗi hakke bilaa anniya ngam o hokkaay Jawmiraawo ko woodani ɗum, sey o waddana Jawmiraawo njawdiri mbaalu ndi walaa aybe, ndi kirseteendi ngam joɓki aybe maako. Saman maari fota bee ceede cardi fodde etirgal suudu seniindu. Kadiboo o yoɓa ko o hokkaayno, o ɓesda dow maajum yeɓre woore nder geɓe jowi boo. O hokka ɗum fuu limanjo. Limanjo lii'o njawdiri kirseteendi ngam joɓki aybe goɗɗo go, kaŋko boo o heɓan yaafuye. To goɗɗo hakkilaay, luuti umroore Jawmiraawo koo ndeyeere, ɗum aybe dow maako. Sey o yahrana limanjo njawdiri mbaalu ndi walaa aybe, ndi kirseteendi ngam joɓki aybe maako. Saman maari fota deydey no a ta'ata. Limanjo lii'o kirseteendi man ngam daliila aybe ko goɗɗo waɗi bilaa anniya go, kaŋko boo o heɓan yaafuye. Kanjum woni kirseteeŋga ngam joɓki aybe, ngam o waɗi aybe dow Jawmiraawo fakat.” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo Muusa: “Ndaa daliilaaji ɗi goɗɗo lii'oto kirseteeŋga ngam joɓki aybe: To goɗɗo waɗi hakke, yewi umroore Jawmiraawo, ngam o sali hokkititgo ko keeddiɗɗiraawo maako sigi haa maako malla ko o hooci haa keeddiɗɗiiko malla ko o wujji malla ko o jaɓti mo bee doole malla o tawi huunde majjunoonde, o fewi dow maajum, o hunake dow fewre, o wi'i o tawaay ɗum malla o hunake dow fewre ngam suuɗugo aybewol koo ngole irin maajum, Sey o waddana Jawmiraawo njawdiri mbaalu ndi walaa aybe, ndi kirseteendi ngam joɓki aybe maako. Saman maari fota deydey no a ta'ata. Limanjo lii'ano ndi Jawmiraawo kirseteendi. Goɗɗo go heɓan yaafuye aybeeji mum ɗi o waɗi fuu. ” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Haruna e ɓiɓɓe mum ni'i: Ndaa umroore dow guleteeɗi. Sey nguleteeŋga waala dow hirsirde haa fajiri, yiite boo waala huɓɓugo dow maare. Nden limanjo ɓorno toggoore leŋ e gajeere leŋ. O itta ndoondi guleteeɗi dow hirsirde, o jippina ndi baŋnge maare. Nden o ɓorto limce maako, o ɓorno limce goɗɗe. Ɓaawo man o yahra ndoondi yaasi saŋngeere haa nokkuure senaande. Taa yiite dow hirsirde nyifa sam. Nde weeti fuu, limanjo wallina leɗɗe dow maage, taaskitina guleteeɗi dow maage, wula ɓellere kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah dow maage boo. Yiite tokko huɓɓugo dow hirsirde, taa nge nyifo sam.” “Ndaa umroore dow dokke nyaamdu. Limanjo mo danygol Haruna lii'ano Jawmiraawo dokkal nyaamdu yeeso hirsirde. Nden o hoo'a kuroori ɗiggundi njiiɓaandi bee nebbam go, deydey tamndande, non boo uurle fuu. O wula ɗum dow hirsirde, ɗum geɗal ciftinorgal. Uureeŋgol maajum belŋgol fottanan Jawmiraawo. Liman'en nyaama luttuɗum. Ɓe mbaɗa tamseeje ɗe ufnaaka bee man, ɓe nyaama ɗe haa nokkuure seniinde, haa daldal laymaaru fottirde. Taa ɓe tamsa ɗum bee ufnirɗum. Jawmiraawo hokki ɓe ɗum, ɗum geɗal maɓɓe haa dokke guleteeɗe ngam Jawmiraawo. Ɗum ɓurɗum senaago, bana kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji e joɓki aybeeji boo. Ɗum farilla nduumiika haa gide mon fuu: Koo moy gorko mo danygol Haruna nyaama ɗum. Ɗum geɗal maɓɓe haa dokke lii'anaaɗe Jawmiraawo. To goɗɗo feere meemi ɗum, o senoto.” Ndaa umroore nde Jawmiraawo hokki Muusa dow nastinki limanjo mo danygol Haruna nder kuugal mum: “Nyalaade ɓe nastinta mo nder kuugal maako, sey o lii'ano Jawmiraawo kuroori ɗiggundi kilo tati, reeta man fajiri, reeta boo kiikiiɗe, kal-kal bee dokkal nyaamdu nyalaade nyalaade. O jiiɓa ndi bee nebbam, o sa'a ɗum dow beɗol njamndi. Nden o feta ɗum, o wula ɗum, ɗum laato uureeŋgol belŋgol pottananŋgol Jawmiraawo. Koo moy mo danygol Haruna, mo laatoto hooreejo liman'en, lii'o dokkal nga'al. Ɗum dokkal guleteeŋgal ngam Jawmiraawo. Kanjum woni farilla nduumiika. Dokkal nyaamdu ngal limanjo hokkata, ngal guleteeŋgal fuu, ngal nyaamataake.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Haruna e ɓiɓɓe mum umroore dow kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji. Sey ɓe kirsa ndabbaawa ngam ittuki hakkeeji haa wakeere hirsirde woylaare, haa nokkuure nde ɓe kirsata guleteeɗi boo. Kirseteeŋga nga'a nga ɓurŋga senaago. Limanjo lii'otooɗo kirseteeŋga man, nyaama nga haa nokkuure seniinde, haa daldal laymaaru fottirde. To goɗɗo feere meemi kusel maaga, senaare maaga torran mo. To ƴiiƴam maaga seɗɗa wiccake haa limce goɗɗo, sey o loota pellel haa ƴiiƴam meemi haa nokkuure seniinde. To limanjo defi kusel maaga nder fayannde loope, sey o fusa nde. Ammaa to o defi ngel nder fayannde njamndi, sey o yigga nde, o lalla nde. Worɓe fuu nder asli liman'en nyaaman kusel man, ngel ɓurŋgel senaago. Ammaa to limanjo yahri ƴiiƴam kirseteeŋga nder laymaaru fottirde ngam ittuki hakkeeji, nden kam kusel maaga nyaamataake, sey o wula ngel fuu.” “Ndaa umroore dow kirseteeɗi ngam joɓki aybeeji. Ɗi ɓurɗi senaago. Sey ɓe kirsa ndabbaawa ngam joɓki aybeeji haa wakeere hirsirde woylaare, haa nokkuure nde ɓe kirsata guleteeɗi boo. Ɓe mbicca ƴiiƴam maaga haa bakeeje hirsirde man nayi fuu. Ɓe koo'a ɓellere maaga fuu, waato wicco e ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje e ɓellere dow heŋre. Limanjo wula ɗum fuu dow hirsirde, ɗum nyaamdu wuleteendu ngam Jawmiraawo. Kanjum woni kirseteeŋga ngam joɓki aybeeji. Worɓe fuu nder asli liman'en nyaaman kusel maaga. Sey ɓe nyaama ngel haa nokkuure seniinde ngam ngel ɓurŋgel senaago. Woodi umroore woore dow kirseteeɗi ngam ittuki hakke e joɓki aybe ɗiɗi fuu: Kusel maaji laatanto limanjo lii'otooɗo ɗi. Non boo laral ndabbaawa nguleteeŋga laatanto limanjo lii'otooɗo nga. Dokkal nyaamdu koo ngale defaaŋgal nder fayannde malla ca'aaŋgel dow beɗol njamndi, laatanto limanjo lii'otooɗo ngal. Ammaa dokke kuroori njiiɓaandi bee nebbam malla jiiɓaaka, kanje laatanto liman'en danygol Haruna fuu, ɓe cennda ɗe hakkunde maɓɓe.” “Ndaa umroore dow kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah, ɗi lii'antooɗon Jawmiraawo. To goɗɗo waddi kirseteeŋga nga'a ngam yettugo Allah, sey o wadda ndabbaawa hawtaade bee dokkal tamseeje ɗe ufnaaka. O wadda tamseeje ɗe kuroori ɗiggundi njiiɓaandi bee nebbam malla tamseeje bette gujaaɗe bee nebbam malla tamre kuroori ɗiggundi njiiɓaandi bee nebbam. O ɓesda boo tamseeje ufnaaɗe dow dokkal maako ngal o yettirta Allah. Sey o lii'ano Jawmiraawo yeɓre dokkal maako woore, nde laatanto limanjo dufanɗo ƴiiƴam kirseteeŋga maako haa les hirsirde. Ammaa kusel kirseteeŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah, ngam yettugo Allah, nyaame nyalaade ɓe kirsata nga, taa ngel lutta haa jaŋngo man. To goɗɗo waddi kirseteeŋga nga'a ngam o hebbina togayeere malla to ɗum dokkal caahiiŋgal, nden kam ɓe nyaama nga nyalaade ɓe kirsata nga, jaŋngo man boo ɓe nyaama ko lutti. Ammaa ko lutti haa nyannde tataɓre, sey ɓe ngula ɗum. To ɓe nyaami kusel luttuŋgel nyannde tataɓre, Allah yerdataako goɗɗo oo. Allah limantaa mo nga, nga coɓŋga. Koo moy nyaami kusel man, nastini hoore mum nder aybe. Kusel ngel meemi coɓɗum koo ɗume, nyaamataake, sey wulugo ngel. Koo moy cenaaɗo to yiɗi, nyaama kusel kirseteeŋga nga'a. Ammaa to goɗɗo coɓɗo nyaami kirsaaŋga lii'anaaŋga Jawmiraawo ngam kawtal yimɓe bee Allah, o gurtinteeɗo jama'aare maako. Non boo to o meemi coɓɗum koo ɗume haa yimɓe malla dabbaaji malla ladooji, nyaami kusel maaga, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Taa on nyaama ɓellere na'i malla baali malla be'i sam. To ndabbaawa waati malla to huunde ladde faɗɗi nga, on mbaawan huuwtinirgo ɓellere maaga ngam kuuɗe feere feereeje, ammaa taa on nyaama nde. Dabbaaji potanɗi ngam on lii'ano ɗi Jawmiraawo guleteeɗi, to goɗɗo nyaami ɓellere maaji, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako. Koo toy on njooɗoto fuu, taa on nyaama ƴiiƴam dabbaaji malla colli. To goɗɗo nyaami ƴiiƴam, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Koo moy lii'otooɗo kirseteeŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah, sey o waddana Jawmiraawo dokkal diga kirseteeŋga man. Geɗal Jawmiraawo guleteeŋgal, sey o wadda ngal bee juuɗe maako: Ɓellere ndabbaawa e biiwol maaga. O ɓaŋgta biiwol man yeeso Jawmiraawo. Limanjo wula ɓellere dow hirsirde, ammaa biiwol laatanto liman'en. Daŋgo nyaamo woni geɗal limanjo, ittaaŋgal diga kirseteeŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah. Kaŋgo woni geɗal limanjo ɓii Haruna lii'otooɗo ƴiiƴam e ɓellere kirsaaŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah. Biiwol maaga woni dokkal, daŋngo nyaamo boo woni geɗal ittaaŋgal haa kirsaaŋga nga'a. Jawmiraawo hoo'i ɗum haa Isra'iila'en, yeɗi ɗum liman'en. Kanjum ɗum farilla nduumiika ngam Isra'iila'en. Kanjum woni geɗal Haruna e ɓiɓɓe mum haa dokke guleteeɗe ngam Jawmiraawo. Ɓe keɓi ngal nyalaade ɓe kalfitinaama kuugal maɓɓe. Nyalaade man Jawmiraawo umri Isra'iila'en ndokka liman'en geɗal man haa kirseteeɗi maɓɓe. Ɗum farilla nduumiika haa gide maɓɓe fuu.” Kanjum woni umrooje dow guleteeɗi e dokke nyaamdu e kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji e kirseteeɗi ngam joɓki aybeeji e dokkal ngam nastuki kuugal limanku e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Jawmiraawo umri Muusa umrooje ɗe'e haa hooseere Sina nder ladde, nyalaade o umri Isra'iila'en ɓe lii'ano mo dokke maɓɓe. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Sey a yahra Haruna e ɓiɓɓe mum haa dammugal laymaaru fottirde. Waddu boo limce limanku e nebbam cenirɗam e ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji e jawɗi baali ɗiɗi e silaawo bee tamseeje ɗe ufnaaka. Nden mooɓtu jama'aare fuu ton.” Muusa waɗi bana Jawmiraawo umri mo. Nde jama'aare mooɓi, o wi'i yimɓe: “Mi waɗan jonta ko Jawmiraawo umri yam.” Muusa ɓadini Haruna e ɓiɓɓe mum, yiiwi ɓe. O ɓorni Haruna toggoore e alkibbaare, o taadi mo taadorgol. Nden o ɓorni mo ɗancikiire, o haɓɓi nde bee taadorgol maare cannyaaŋgol. Nden o haɓɓi jiiba wiɓɓere dow maagel, o nastini nder maaka kaa'e kur'u bi'eteeɗe uriima e tumiima. O meeti mo meetaleewol, o waɗi fawne ceniiɗe ɗe kaŋŋeeri ɗelemndi haa yeeso maagol, bana Jawmiraawo umruno mo. Nden Muusa hoo'i nebbam cenirɗam, wuji jooɗorde Jawmiraawo e ko woni nder maare fuu. Bana non o seniri ɗum. O wicci ɗam seɗɗa dow hirsirde, nde joweeɗiɗi, o wuji hirsirde e kuuje kuugal dow maare e daaro e jo'inirɗum maago, ngam senugo ɗum. Nden o waɗi ɗam seɗɗa dow hoore Haruna, ngam senugo mo. Ɓaawo man o ɓadini ɓiɓɓe Haruna. O ɓorni ɓe toggooje, o taadi ɓe taadorli, o hufni ɓe kufneeje, bana Jawmiraawo umruno mo. Nden Muusa waddi ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Haruna e ɓiɓɓe mum njowi juuɗe muuɗum'en dow hoore maari. Muusa hirsi ndi, hoo'i ƴiiƴam maari seɗɗa, wuji ɗam bee hoondu mum haa luwe hirsirde, ngam senugo nde. O rufi ƴiiƴam luttuɗam haa les hirsirde. Bana non o laɓɓiniri nde, o seni nde. Muusa hoo'i ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓellere dow heŋre e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje e wuli ɗum fuu dow hirsirde. O hoo'i luttuɗum ngaari, laral maari e kusel maari e coowoowe maari, o wuli ɗum yaasi saŋngeere, bana Jawmiraawo umruno mo. Nden Muusa waddi njawdiri mbaalu nguleteendi. Haruna e ɓiɓɓe mum njowi juuɗe muuɗum'en dow hoore maari. Muusa hirsi ndi, wicci ƴiiƴam maari haa bakeeje hirsirde man nayi fuu. Nden Muusa waddi njawdiri mbaalu ɗiɗawri, waato njawdiri ngam kalfitinki kuugal. Haruna e ɓiɓɓe mum njowi juuɗe muuɗum'en dow hoore maari. Muusa hirsi ndi, hoo'i ƴiiƴam maari seɗɗa, waɗi ɗam haa deblekeere nofru Haruna nyaamru e hoondu wordu juŋngo maako nyaamo e ndu kosŋgal maako nyaamal. Nden o ɓadini ɓiɓɓe Haruna, o waɗi ƴiiƴam seɗɗa haa deblekeeje noppi maɓɓe nyaami e kooli gorɗi juuɗe maɓɓe nyaame e ɗi kosɗe maɓɓe nyaame. Nden o wicci ƴiiƴam luttuɗam haa bakeeje hirsirde man nayi fuu. Muusa hoo'i ɓellere njawdiri e wicco e ɓellere suddunde kuuje reedu e ɓellere dow heŋre e ɓooƴe bee ɓellere wonnde dow maaje, non boo daŋngo maari nyaamo. O hoo'i boo diga silaawo tamseeje ɗe ufnaaka, jo'inaaɗe yeeso Jawmiraawo, tamseere nde ufnaaka woore e tamseere jiiɓaande bee nebbam woore e tamseere wettere woore, o jo'ini ɗe dow ɓellere e daŋngo man. O hokki ɗum fuu haa juuɗe Haruna e ɓiɓɓe mum, ɓe ɓaŋgta dokke ɗe'e, ɓe lii'o ɗe yeeso Jawmiraawo. Nden Muusa hoo'i ɗum fahin, wuli ɗum dow hirsirde, haa dow ngulaaŋga go. Kanjum woni kirsaaŋga ngam kalfitinki kuugal. Ɗum ngulaaŋga ngam Jawmiraawo, uureeŋgol maaga belŋgol fottani mo. Nden Muusa hoo'i biiwol njawdiri, ɓaŋgti ngol, lii'i ngol yeeso Jawmiraawo. Ngol laati geɗal Muusa haa njawdiri kalfitinki kuugal. Muusa waɗi koo ɗume fuu bana Jawmiraawo umruno mo. Ɓaawo man Muusa hoo'i nebbam cenirɗam e ƴiiƴam ngonɗam dow hirsirde. O wicci ɗam dow Haruna e limce mum, non boo dow ɓiɓɓe Haruna e limce muuɗum'en. Bana non o seniri ɓe, kamɓe e limce maɓɓe. Muusa wi'i Haruna e ɓiɓɓe mum: “Ndefe kusel nge'el haa dammugal laymaaru fottirde. Nyaame ngel ton hawtaade bee tamseeje gonɗe nder silaawo dokke ngam kalfitinki kuugal mon, bana umrumi on. Luttuɗum kusel e tamseeje, ngule ɗum bee yiite. Taa cotte haa dammugal laymaaru fottirde nyalɗe joweeɗiɗi, sey to nyalɗe kalfitinki kuugal mon timmi. Ngam sey kalfitinki kuugal mon waɗa nyalɗe joweeɗiɗi. Jawmiraawo umri en waɗugo ko en mbaɗi hannde, ngam ittuki hakkeeji mon. Njooɗe ton haa dammugal laymaaru fottirde nyalɗe joweeɗiɗi, jemma bee naaŋge fuu. Njaggane Jawmiraawo, ngam taa on maaya. Bana non Jawmiraawo umri yam.” Haruna e ɓiɓɓe mum mbaɗi koo ɗume ko Jawmiraawo umri bee hunnduko Muusa. Nde asaweere kalfitinki kuugal timmi, jaŋngo man Muusa ewni Haruna e ɓiɓɓe mum e ndotti'en Isra'iila. O wi'i Haruna: “Hoo'u ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji e njawdiri mbaalu nguleteendi, ɗiɗi fuu ɗi ngalaa aybe. Lii'ana ɗi Jawmiraawo. Nden yeccu Isra'iila'en ɓe koo'a njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji e gaggel ngel nduuɓu e jawgel mbaalu ngel nduuɓu ɗum nguleteeɗum, ɗum fuu ɗum walaa aybe e ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu, ɗi kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Ɓe lii'ano ɗi Jawmiraawo hawtaade bee dokkal nyaamdu njiiɓaaŋgal bee nebbam. Ngam Jawmiraawo waŋganan ɓe hannde.” Ko Muusa umri ɓe, ɓe ngaddi ɗum fuu yeeso laymaaru fottirde. Jama'aare fuu mooɓi ton, dari yeeso Jawmiraawo. Muusa wi'i ɓe: “Jawmiraawo umri on waɗugo ɗum fuu, ngam haa tedduŋgal maako waŋgana on.” Nden o wi'i Haruna: “Yah haa hirsirde, lii'a kirseteeŋga e nguleteeŋga ngam ittuki hakke ma e hakkeeji yimɓe. Lii'a kirseteeŋga ngam ittuki hakkeeji yimɓe, bana Jawmiraawo umri ɗum.” Haruna yehi haa hirsirde, hirsi ngaari kalhaldi ngam ittuki hakke muuɗum. Ɓiɓɓe maako ngaddani mo ƴiiƴam maari. O suuwi hoondu maako nder maajam, o wuji ɗam haa luwe hirsirde. O rufi ƴiiƴam luttuɗam haa les hirsirde. Nden o hoo'i ɓellere e ɓooƴe e ɓellere dow heŋre ngam ittuki hakke go, o wuli ɗum dow hirsirde, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ammaa kusel e laral, o wuli ɗum yaasi saŋngeere. Nden Haruna hirsi nguleteeŋga mum. Ɓiɓɓe maako ngaddani mo ƴiiƴam maaga. O wicci ɗam haa bakeeje hirsirde man nayi fuu. Ɓe ndokki mo hoore maaga e geɓe maaga feere, o wuli ɗe dow hirsirde. Nden o looti teteki maaga e kolce maaga, o wuli ɗum dow hirsirde, haa dow ngulaaŋga. Ɓaawo man o lii'i dokkal yimɓe. O hoo'i njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji maɓɓe. O hirsi ndi, o lii'i ndi bana kirsaaŋga naane ngam ittuki hakke maako. O waddi boo gaggel e njawdiri guleteeɗum, o lii'i ɗum fodde umroore. O lii'i dokkal nyaamdu, o hoo'i haa maagal deydey tamndande, o wuli ɗum dow hirsirde. Kanjum woni ɓesdaari dow nguleteeŋga fajiri fajiri. Nden o hirsi ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu ngam kawtal yimɓe bee Allah. Ɓiɓɓe maako ngaddani mo ƴiiƴam maaji, o wicci ɗam haa bakeeje hirsirde man nayi fuu. Ɓe koo'i ɓellere ngaari e wicco njawdiri e ɓellere suddunde teteki e ɓooƴe e ɓellere dow heŋre, ɓe mballini ɗum dow biiwol ngaari e biiwol njawdiri. Haruna wuli ɓellere fuu dow hirsirde. O ɓaŋgti biiwi e daŋngo nyaamo yeeso Jawmiraawo, bana Muusa umruno mo. Nde Haruna timmini lii'aago kirsaaɗi ɗi'i fuu: Waato ngam ittuki hakke e guleteeŋga e ngam kawtal yimɓe bee Allah, o ɓaŋgti juuɗe maako dow yimɓe, o barkiɗini ɓe, nden o jippi. Muusa e Haruna nasti laymaaru fottirde. Nden ɓe ngurti, ɓe mbarkiɗini yimɓe. Tedduŋgal Jawmiraawo waŋgani ɓe fuu. Jawmiraawo jippini yiite, nge nyaami nguleteekoy e ɓellere dow hirsirde. Yimɓe ummaatoore fuu ngi'i ɗum, ɓe kooli bee seyo. Nden ɓe cujidi. Nadab e Abihu, ɓiɓɓe Haruna, koo'i pehe uurorɗe, mbaɗi ƴulɓe yiite dow maaje, mbaɗi uurle, lii'ani ɗum Jawmiraawo. Ammaa yiite man laataaki seniiŋge, ngam Jawmiraawo umraay ɓe lii'aago ɗum. Law Jawmiraawo jippini yiite, nge mbari ɓe ton yeeso Jawmiraawo. Muusa wi'i Haruna: “Kanjum woni ko Jawmiraawo wi'i saa'i o wi'no: Sey ɓaditittooɓe yam anndita senaare am, ɓe teddinammi yeeso ummaatoore am fuu.” Haruna jeeɗi siriw. Muusa ewni Miisayel e Elicafan ɓiɓɓe Uzziyel bappaanyo Haruna, wi'i ɓe: “Ngare, cottine maayɓe mon yeeso suudu seniindu, njahre ɓe yaasi saŋngeere.” Ɓe ngari, ɓe eftiri ɓe bee toggooje maɓɓe, ɓe njahri ɓe yaasi saŋngeere, bana Muusa umri ɓe. Nden Muusa wi'i Haruna e ɓiɓɓe mum Eli'azaaru e Itamar: “Taa njoofe gaasa ko'e mon, taa ceeke limce mon boo, ngam taa maayon, taa Jawmiraawo tikkana jama'aare fuu. Ammaa banndiraaɓe mon, Isra'iila'en fuu mboya ngam daliila yiite nge Jawmiraawo neli ɗum. Taa cotte haa dammugal laymaaru fottirde, ngam taa maayon, ngam nebbam Jawmiraawo cenirɗam ɗon dow ko'e mon.” Ɓe mbaɗi ko Muusa wi'i ɓe. Jawmiraawo wi'i Haruna: “An e ɓiɓɓe ma, taa on nasta laymaaru fottirde to on njari inaboojam malla nguykinoojam feere, ngam taa maayon. Kanjum woni farilla nduumiika haa danygol mon fuu. Sey on cenndindira ceniiɗum bee ko senaaki, on cenndindira coɓɗum bee laaɓɗum. Sey on ekkitina Isra'iila'en farillaaji fuu ɗi umrumi on bee hunnduko Muusa.” Muusa wi'i Haruna e ɓiɓɓe mum luttuɓe, Eli'azaaru e Itamar: “Koo'e ko lutti haa dokkal nyaamdu ngam Jawmiraawo, mbaɗe tamseeje ɗe ufnaaka bee man. Nyaame ɗe baŋnge hirsirde, ngam dokkal nga'al ngal ceniiŋgal masin. Nyaame ɗum haa nokkuure seniinde. Kanjum woni geɗal ma e geɗal ɓiɓɓe ma haa dokke guleteeɗe ngam Jawmiraawo. Bana non Jawmiraawo umri yam. Onon e ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe nyaama biiwol ɓaŋgtaaŋgol e daŋngo ittaaŋgo. Kanjum woni geɗal mon e ɓiɓɓe mooɗon haa kirseteeɗi ngam kawtal Isra'iila'en bee Allah. On nyaama ɗum haa nokkuure laaɓnde. Koo ndey Isra'iila'en ngaddata ɓellere wuleteende ngam Jawmiraawo, ɓe ngadda boo biiwol ɓaŋgteteeŋgol e daŋngo itteteeŋgo ngam maako. To dokkal nga'al ɓaŋgtaama yeeso Jawmiraawo, ngal laatanto on e danygol mon haa foroy, bana Jawmiraawo umri ɗum. ” Muusa ɗaɓɓiti njawdiri kirsaandi ngam ittuki hakke, ammaa o tawi ɓe nguli ndi, timmi. Ngam maajum o tikkani Eli'azaaru e Itamar ɓiɓɓe Haruna luttuɓe. O ƴami ɓe: “Koni on nyaamaay kirsaaŋga ngam ittuki hakke nga'a haa nokkuure seniinde? Nga ɓurŋga senaago. Jawmiraawo hokki on nga ngam roondaago aybeeji jama'aare e yaafaago hakkeeji maare yeeso Jawmiraawo. Ɓe ngaddaay ƴiiƴam maaga nder suudu seniindu. Ngam maajum haani on nyaama nga haa nokkuure seniinde, bana umrumi on.” Haruna jaabi: “A anndi ɓe lii'ani Jawmiraawo hannde kirsaaŋga maɓɓe ngam ittuki hakkeeji e ngulaaŋga maɓɓe. Nden bone ɗe'e keɓi yam. To mi nyaami hannde kusel kirsaaŋga ngam ittuki hakke, ɗum fottanan Jawmiraawo na?” Muusa nani, yerdi ɗum. Jawmiraawo umri Muusa e Haruna, ɓe mbi'a Isra'iila'en ni'i: “Caka dabbaaji gonɗi nder duniyaaru, ndaa ɗi nyaamoton: Dabbaaji marɗi koloŋgi ceekaaɗi, lornanɗi waacere boo. Taa nyaame gaduuji. Ɗi coɓɗi, ɗi mari koloŋgi ceekaaɗi, ammaa ɗi lornataa waacere. Taa nyaame dabbaaji ɗi'i, taa meeme nyawmanɗe maaji boo, ngam ɗum coɓɗum ngam mooɗon. Ndaa kuuje ɗe on nyaamata caka kuuje gonɗe nder ndiyam, waato nder beeli e maaje. On nyaama liɗɗi marɗi doŋgi e koɓe fuu. Ammaa kuuje pamare malla kuuje goɗɗe gonɗe nder ndiyam fuu laatanto on nyidduɗe. Ɗe nyidduɗe, taa nyaame ɗe. To ɗe mbaati, ndaare ɗe ɗe nyidduɗe. Kuuje gonɗe nder ndiyam koo ɗeye ɗe ngalaa doŋgi e koɓe, laatano on nyidduɗe. Kuukoy markoy bileeji e ladoohoy fuu, laatano on nyiddukoy. Sey ko mari kosɗe bee jokke ngam diwugo, kanjum tan nyaamoton, waato baɓɓatti e irin maaji fuu. Ammaa kuukoy ladoohoy markoy bileeji luttukoy fuu laatano on nyiddukoy. To ɗe mbaati, koo moy meemi ɗe, soɓan haa kiikiiɗe. To ɗe mbaati, ɗe ndo'ake dow huunde koo ndeye, nde soɓan: Waato kuuje gaɗaaɗe bee leggal e limce e laral e buhu, ko goɗɗo huuwtinirta fuu. Sey on cuuwa ɗum nder ndiyam, ammaa coɓki maajum tabitan haa kiikiiɗe. To irin kuuje baatɗe ɗe'e ndo'ake nder fayannde loope, ko woni nder maare fuu soɓan, sey on pusa fayannde man boo. To ndiyam ɗon nder fayannde man, goɗɗo rufi ɗam dow nyaamdu koo nduye, ndu soɓan. Non boo to njaram ɗon nder fayannde man, ɗam soɓan. To irin kuuje baatɗe ɗe'e ndo'ake dow huunde, nde soɓan. To ɗum tamsirdu malla fayannde, sey on pusa ɗum, ɗum coɓɗum, ɗum laatanto on coɓɗum boo. Ammaa seeɓoore e waawru soɓataa, sey meemɗo ko waati nder ton, soɓan. To ɗum do'ake dow aawdi aaweteendi, ndi soɓataa. Ammaa to goɗɗo aarti, soofni aawdi man, ɗum do'ake dow maari, nden kam ndi soɓan. To ndabbaawa nyaameteeŋga waati, koo moy meemɗo nga soɓan haa kiikiiɗe. Koo moy nyaami kusel ndabbaawa man, sey loota limce mum. Ammaa coɓki maako tabitan haa kiikiiɗe. Koo moy efti nga boo, sey loota limce mum. Ammaa coɓki maako tabitan haa kiikiiɗe. Kuuje dimmbotooɗe dow lesdi fuu, ɗe nyidduɗe. Taa nyaame ɗe. Bana: Ladooji fuu malla ko mari kosɗe nayi fuu malla ko mari kosɗe ɗuuɗɗe fuu. Taa nyaame ɗum. Min woni Jawmiraawo gurtinɗo on lesdi Misra ngam mi laato Allah mon. Laate on seniiɓe, ngam min mi ceniiɗo. Kanjum woni umroore dow dabbaaji e colli e marɗum yoŋki nder ndiyam e ko dimmboto dow lesdi fuu. Sey on cenndindira coɓɗum bee ko soɓaay, on cenndindira dabbaaji nyaameteeɗi bee ko nyaamataake.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To debbo danyi ɓiɗɗo gorko, o coɓɗo nyalɗe joweeɗiɗi, bana o coɓɗo saa'i lootgol maako. Nyannde joweetataɓre ɓe njuulna ɓiŋngel. Ɓaawo man debbo munya nyalɗe cappanɗe tati e tati, haa o laaɓa e ƴiiƴam maako. Taa o meema ceniiɗum koo ɗume, taa o wara haa suudu seniindu boo, sey to wakkati cenki maako timmi. Ammaa to o danyi ɓiɗɗo debbo, o coɓɗo asaweeje ɗiɗi, bana o coɓɗo saa'i lootgol maako. Ɓaawo man o munya nyalɗe cappanɗe joweego e joweego, haa o laaɓa e ƴiiƴam maako. To wakkati cenki maako timmi, ɓaawo o danyi ɓiɗɗo gorko malla debbo, sey o wadda jawgel guleteeŋgel ngel nduuɓu e poola malla poola masar kirseteeŋga ngam ittuki hakke. O hokka ɗum limanjo haa dammugal laymaaru fottirde. Kaŋko o lii'ano ɗum Jawmiraawo, o waɗana debbo ittuki coɓki maako, ngam o laaɓa e ilol ƴiiƴam maako. Kanjum woni umroore dow rewɓe ɓesnuɓe. To debbo waawaay heɓugo jawgel, nden kam o wadda pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy, gootel guleteeŋgel, gootel boo kirseteeŋgel ngam ittuki hakke. Limanjo waɗana mo ittuki coɓki maako, ngam o laaɓa.” Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “To goɗɗo woodi ɓuudi malla fuufre malla irin faarde feere haa ɓanndu mum, to warti ɗum saɗawre koo ndeyeere, sey ɓe ngadda mo yeeso Haruna, limanjo malla yeeso goɗɗo danygol Haruna. Limanjo laara huuduure laral man. To suufuwol nder huuduure laatake daneewol, huuduure boo ɓuri luggugo dow laral taariiŋgal nde, nden kam ɗum saɗawre fakat. Limanjo laaran nyawɗo oo, seedoto o coɓɗo. Ammaa to irin faarde haa ɓanndu maako ranwi, ɓuraay luggugo dow laral taariiŋgal nde, suufuwol boo ranwaay, nden kam limanjo sennda mo bee yimɓe nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre limanjo laara mo fahin. To o yi'aay huuduure ɓesdake, nde wa'i bana naane, sey o sennda mo bee yimɓe nyalɗe joweeɗiɗi fahin. Nyannde joweeɗiɗawre limanjo laara mo fahin. To o yi'i huuduure ustake, yaajaay haa laral, sey o seedo goɗɗo man o laaɓɗo, ɗum fuufre meere non. Sey goɗɗo man loota limce mum ngam o laaɓa. Ammaa to fuufre ɓesdake haa laral maako, ɓaawo limanjo seedi mo o laaɓɗo, sey o waŋga yeeso limanjo kadiboo. Limanjo laara mo fahin. To fuufre ɓesdake haa laral maako fakat, limanjo seedoto mo o coɓɗo, ngam ɗum saɗawre fakat. To saɗawre koo ndeyeere naŋngi ɓanndu goɗɗo, sey ɓe ngadda mo yeeso limanjo. Limanjo laara mo. To o woodi ɓuudi ndi ranwini laral e suufuwol maari, ndi laatake huuduure hallunde, nden kam ɗum saɗawre duurnde. Limanjo seedo mo o coɓɗo. Walaa haaje o sennda mo bee yimɓe ngam linyugo haala nyawu man, ngam coɓki maako waŋgi. To saɗawre man ɓesdake, fiilti ɓanndu goɗɗo fuu, nden kam limanjo laara mo. To limanjo yi'i nde fiilti ɓanndu maako fuu, sey o seedo mo o laaɓɗo. Ɓanndu maako fuu ndu raneeru, ngam maajum o laaɓɗo. Ammaa to huuduure fetti haa maako, nden kam o coɓɗo. Limanjo laara mo fahin. To o yi'i huuduure fetti haa maako, sey o seedo mo o coɓɗo. Huuduure bana nde'e woni alaama saɗawre, ngam maajum o coɓɗo. Ammaa to huuduure man yamɗitake, laati raneere, sey o yaha haa limanjo. Limanjo laara mo fahin. To huuduure maako ranwi, limanjo seedoto mo o laaɓɗo. To goɗɗo woodi huuduure hallunde haa ɓanndu mum, nde yamɗiti, ammaa haa nokkuure maare ɓuudi ndaneeri malla irin faarde raneere bana woɗeere seɗɗa seɗɗa waɗi, sey o yaha haa limanjo. Limanjo laara mo. To irin faarde man ɓuri luggugo dow laral taariiŋgal nde, suufuwol dow maare laatake daneewol boo, nden kam limanjo seedoto mo o coɓɗo. Ɗum saɗawre fuɗɗi nder huuduure hallunde man. Ammaa to limanjo laari mo, suufuwol dow irin faarde man ranwaay, nde ɓuraay luggugo dow laral taariiŋgal nde, nde furɗi boo, sey limanjo sennda mo bee yimɓe nyalɗe joweeɗiɗi. To nde ɓesdake haa laral, limanjo seedoto mo o coɓɗo, ɗum saɗawre fakat. Ammaa to nde waylaaki, ɓesdaay mawnugo, nden kam ɗum ɓattarre feere tan, limanjo seedo mo o laaɓɗo. To goɗɗo woodi wulannde yiite haa ɓanndu mum, ɓattarre man ranwi bana woojan seɗɗa seɗɗa, sey limanjo laara mo. To suufuwol dow maare laatake daneewol, nde ɓuri luggugo dow laral taariiŋgal nde boo, nden kam ɗum saɗawre fuɗɗi nder wulannde man. Sey limanjo seedo mo o coɓɗo. Ammaa to suufuwol dow ɓattarre man ranwaay, nde ɓuraay luggugo dow laral taariiŋgal nde, nde furɗi boo, sey limanjo sennda mo bee yimɓe nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre limanjo laara mo fahin. To ɓattarre ɓesdi yaajugo, nden kam ɗum saɗawre, limanjo seedo mo o coɓɗo. Ammaa to ɓattarre go waylaaki, ɓesdaay mawnugo, furɗi boo, nden kam ɗum ɓuudi meere. Limanjo seedoto mo o laaɓɗo, ngam ɗum ɓattarre yiite tan. To gorko malla debbo woodi huuduure haa laral hoore malla wakkude, sey limanjo laara huuduure man. To nde ɓuri luggugo dow laral taariiŋgal nde, suufuwol dow maare boo oolɗi, ɗiggi, nden kam ɗum metemetelde haa laral hoore malla haa wakkude. Limanjo seedoto mo o coɓɗo. To limanjo laari huuduure man, nde ɓuraay luggugo dow laral taariiŋgal nde, ammaa gaasa ɓaleeha walaa dow maare, sey limanjo sennda marɗo metemetelde oo bee yimɓe nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre limanjo laara nde fahin. To metemetelde man ɓesdaay yaajugo, suufuwol oolol walaa dow maare, nde ɓuraay luggugo dow laral taariiŋgal nde boo, sey o laɓa hoore maako, ammaa o acca pellel metemetelde man. Limanjo sennda mo bee yimɓe nyalɗe joweeɗiɗi fahin. Nyannde joweeɗiɗawre limanjo laara mo fahin. To pellel ngel ɓesdaay yaajugo, ɓesdaay luggugo dow laral taariiŋgal ngel, limanjo seedoto mo o laaɓɗo. Sey o loota limce maako ngam o laaɓa. Ammaa to metemetelde nde'e ɓesdi yaajugo dow laral ɓaawo limanjo seedi mo o laaɓɗo, sey limanjo laara mo fahin. To o yi'i nde ɓesdake haa laral, walaa haaje o ɗaɓɓita oolɗugo gaasa: O coɓɗo. Ammaa to metemetelde man ɓesdaay, gaasa ɓaleeha mawni dow maare boo, nden kam nde yamɗiti. Goɗɗo go o laaɓɗo, limanjo boo seedoto mo o laaɓɗo. To gorko malla debbo woodi irin faarde raneere haa ɓanndu mum, sey limanjo laara mo. To o yi'i nde ranwaay tal, nden kam ɗum fuufre meere haa laral goɗɗo man, o laaɓɗo. Ammaa to haa fellere man huuduure raneere bana woojan seɗɗa seɗɗa waŋgi haa ton, nden kam ɗum saɗawre. Limanjo laara mo. To haa huuduure man ɓuudi ndaneeri bana boɗeejum seɗɗa seɗɗa waɗi ton, nanndunde saɗawre, sey limanjo seedo mo o coɓɗo, ngam daliila saɗawre haa hoore maako. Goɗɗo mo saɗawre koo ndeyeere waɗi ɗum, ɓorno limce ceekaaɗe. O yoofa gaasa hoore maako, o sudda wakkude maako, o wi'a bee sawtu: Mi coɓɗo! Mi coɓɗo! Saa'i nyawu man ɗon haa maako tawon, o coɓɗo. Taa o wonda bee yimɓe woɗɓe, o jooɗo yaasi saŋngeere.” “To puunol waɗi haa limce gaasa baali malla leŋ, non boo haa kuuje cannyiraaɗe gaasa baali malla leŋ, koo haa laral ndabbaawa malla kuuwraaɗum bee laral boo, to ɗum laatake boɗeejum seɗɗa malla haako-haakoojum seɗɗa dow limce malla dow laral malla haa kuuje cannyaaɗe, koo huunde huuwraande bee laral koo ndeyeere, nden kam ɗum puunol nyaamoowol. Sey ɓe kolla ɗum limanjo. O laara ɗum, nden o maɓɓa ɗum nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre o laara ɗum fahin. To puunol ɓesdi yaajugo dow limce malla dow laral malla haa kuuje cannyaaɗe, koo huunde huuwraande bee laral koo ndeyeere, nden kam huunde man soɓi. Limanjo wula nde, ngam ɗum puunol nyaamoowol. Doole o wula nde bee yiite. Ammaa to limanjo yi'i puunol ɓesdaay yaajugo dow huunde man, sey o umra lootugo nde. Nden o maɓɓa nde nyalɗe joweeɗiɗi fahin. Ɓaawo man o laara nde kadiboo. To noonde puunol waylake, koo to nde ɓesdaay yaajugo boo, huunde man soɓi. Sey nde wule bee yiite. Teema puunol waɗi haa wakeere nde'e malla haa wakeere ndeya, ɗum gootum. Ammaa to limanjo yi'i puunol furɗi, sey o seeka pellel puunŋgel, o itta ngel diga limce malla laral. To puunol fuɗɗiti dow limce malla dow laral malla haa kuuje cannyaaɗe, koo huunde huuwraande bee laral koo ndeyeere, nden kam ɗum puunol ɓesdotooŋgol. Sey huunde man wule bee yiite. To ɓe looti huunde, puunol boo ittake, sey nde loote fahin, ngam nde laaɓa. Kanjum woni umroore dow puunol haa limce gaasa baali malla leŋ, non boo haa kuuje kuuwraaɗe bee laral.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ndaa umroore laɓɓinki goɗɗo mo saɗawre mum yamɗiti. Nyannde laɓɓineeki maako ɓe njahra mo haa limanjo. O wurtina mo yaasi saŋngeere, o laara ɓanndu maako. To o yi'i nyawu maako yamɗiti, sey o umra ɓe ngadda colli dagiiɗi geeti ɗiɗi ngam daliila laɓɓinteeɗo, hawtaade bee tayre leggal cemmbiɗŋgal e gaaraaji boɗeeji coy e haako isop. Nden limanjo umra hirsugo sonndu wooru dow fayannde loope heewnde ndiyam seeɓoore. Nden o hoo'a sonndu yeeru e leggal e leppel boɗeeyel coy e haako isop, o suuwa ɗum nder ƴiiƴam sonndu hirsaandu dow ndiyam seeɓoore go. O wicca ƴiiƴam man nde joweeɗiɗi dow laɓɓinteeɗo e nyawu mum, o seedo mo o laaɓɗo. Nden o yoofa sonndu yeeru, ndu fiira haa ladde. Laɓɓinteeɗo loota limce mum, laɓa gaasa mum fuu, yiiwo. Bana nii o laaɓrata. O heɓan nastugo saŋngeere, ammaa sey o jooɗo yaasi laymaaru maako nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre o laɓa fahin, gaasa hoore e wakkude e tiimeelooji e gaasa ngoɗka fuu, o loota limce maako, o yiiwo. Nden kam o laaɓɗo. Nyannde joweetataɓre o hoo'a njawkoy ɗiɗoy e bortel ngel nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe e kuroori ɗiggundi kilo joweenayi njiiɓaandi bee nebbam ngam dokkal nyaamdu e reeta liitir nebbam. Limanjo laɓɓinanɗo yahra laɓɓinteeɗo e dokke ɗe'e fuu yeeso Jawmiraawo haa dammugal laymaaru fottirde. Nden o hoo'a jawgel gootel, o lii'ano ngel Jawmiraawo kirseteeŋgel ngam joɓki aybe, hawtaade bee reeta liitir nebbam go. O ɓaŋgta ɗum yeeso Jawmiraawo. Sey o hirsa ngel haa nokkuure seniinde nde ɓe kirsata kirseteeɗi ngam ittuki hakke e guleteeɗi boo. Kirseteeŋga ngam joɓki aybe laatanto limanjo, bana kirseteeŋga ngam ittuki hakke boo, nga ɓurŋga senaago. Limanjo hoo'a ƴiiƴam jawgel go seɗɗa, waɗa ɗam haa deblekeere nofru laɓɓinteeɗo nyaamru e hoondu wordu juŋngo maako nyaamo e ndu kosŋgal maako nyaamal. Nden limanjo loowa nebbam seɗɗa nder newre muuɗum nannde, suuwa hoondu juŋngo mum nyaamo nder maajam, wicca ɗam nde joweeɗiɗi ton yeeso Jawmiraawo. Nden o hoo'a nebbam seɗɗa nder newre maako, o waɗa ɗam haa deblekeere nofru laɓɓinteeɗo nyaamru e hoondu wordu juŋngo maako nyaamo e ndu kosŋgal maako nyaamal, dow ƴiiƴam jawgel go. Nebbam luttuɗam nder newre maako, o rufa ɗam dow hoore goɗɗo go. Bana nii o heɓnirta mo yaafuye haa Jawmiraawo. Nden limanjo lii'o kirseteeŋga ngam ittuki hakke, ngam o heɓna laɓɓinteeɗo yaafuye. Ɓaawo man o hirsa nguleteeŋga. O wula nga hawtaade bee dokkal nyaamdu go dow hirsirde. Bana nii o heɓnirta mo yaafuye, ngam o laaɓa. To laɓɓinteeɗo laatake talakaajo mo waawaay waddugo dokke go, nden kam o wadda jawgel gootel kirseteeŋgel ngam joɓki aybe maako, ngel laato geɗal limanjo keɓnanɗo mo yaafuye. Dokkal man ɓaŋgte yeeso Jawmiraawo. O wadda kuroori ɗiggundi kilo tati, njiiɓaandi bee nebbam ngam dokkal nyaamdu e reeta liitir nebbam. Non boo pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy, gootel kirseteeŋgel ngam ittuki hakke, gootel guleteeŋgel. Nyannde joweetataɓre nde laɓɓineeki maako, o waddana limanjo dokke ɗe'e fuu haa dammugal laymaaru fottirde. Limanjo hoo'a jawgel kirseteeŋgel ngam joɓki aybe e nebbam, ɓaŋgta ɗum yeeso Jawmiraawo. O hirsa jawgel go, o hoo'a ƴiiƴam maagel seɗɗa, o waɗa ɗam haa deblekeere nofru laɓɓinteeɗo nyaamru e hoondu wordu juŋngo maako nyaamo e ndu kosŋgal maako nyaamal. Nden limanjo loowa nebbam seɗɗa nder newre muuɗum nannde, wicca ɗam bee hoondu juŋngo mum nyaamo ton yeeso Jawmiraawo. Nden o hoo'a nebbam seɗɗa nder newre maako, o waɗa ɗam haa deblekeere nofru laɓɓinteeɗo nyaamru e hoondu wordu juŋngo maako nyaamo e ndu kosŋgal maako nyaamal, dow ƴiiƴam jawgel go. Nebbam luttuɗam nder newre maako, o waɗa ɗam dow hoore goɗɗo go. Bana nii o heɓnirta mo yaafuye haa Jawmiraawo. Nden o lii'o pooli masar malla pooloy, fodde baawal goɗɗo go, gootel kirseteeŋgel ngam ittuki hakke, gootel guleteeŋgel hawtaade bee dokkal nyaamdu. Bana nii o heɓnirta laɓɓinteeɗo yaafuye haa Jawmiraawo. Kanjum woni umroore dow goɗɗo mo nyawu mum yamɗiti, mo waawaay dokkal umraaŋgal haa laɓɓineeki muuɗum.” Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “To on nasti lesdi Kanaana ndi marnanmi on, to mi waɗi cidol haa suudu nder lesdi ndi maroton, jawmu suudu man anndina ɗum limanjo. Limanjo umra ɓe ngurtina kuuje gonɗe nder suudu man fuu, hiddeko o yaha laarugo cidol, ngam taa kuuje ɗe'e fuu coɓa. Nden o yaha laarugo ndu. To o yi'i cidol ɗon nyaama mahdi, noonde maagol boo laatake woɗeere seɗɗa malla haako-haakoore seɗɗa, sey o wurto ndu, o maɓɓa ndu nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre o lorto, o laara ndu fahin. To o yi'i cidol ɓesdi yaajugo haa maaru, sey o umra ɓe ngurtina kaa'e marɗe cidol go, ɓe ngudina ɗe haa nokkuure soɓnde yaasi wuro. Ɓaawo man ɓe itta ɓakkol mahdi nder suudu fuu, ɓe ngudina loope man haa nokkuure soɓnde yaasi wuro. Nden ɓe mbaɗa kaa'e goɗɗe haa nokkuuje cottinaaɗe go, ɓe ɓakka mahdi nder maaru bee loope kecce. To cidol fuɗɗiti haa maaru ɓaawo wurtingo kaa'e e ittugo loope e ɓakkol kesol, sey limanjo yaha, laara ndu fahin. To o yi'i cidol ɓesdi yaajugo haa maaru, nden kam ɗum cidol nyaamoowol, suudu man soɓi. Sey ɓe ngibbina ndu, ɓe ngudina kaa'e e leɗɗe e loope fuu haa nokkuure soɓnde yaasi wuro. Koo moy nasti suudu man yaake ɓe maɓɓi ndu, soɓan haa kiikiiɗe. Koo moy waali nder suudu man malla nyaami ton, sey loota limce mum. To limanjo wari, yi'i cidol fuɗɗitaay haa suudu ɓaawo ɓe ɓakki ndu kesum, sey o seedo ndu ndu laaɓndu, ngam cidol ittake. O hoo'a colli ɗiɗi ngam o itta hakke haa maaru. O hoo'a boo tayre leggal cemmbiɗŋgal e leppel boɗeeyel coy e haako isop. O hirsa sonndu wooru dow fayannde loope heewnde ndiyam seeɓoore. Nden o hoo'a leggal e leppel boɗeeyel coy e haako isop man e sonndu yeeru, o suuwa ɗum fuu nder ƴiiƴam sonndu hirsaandu e ndiyam seeɓoore. O wicca ɗam nde joweeɗiɗi dow suudu. Bana nii o ittirta hakke haa suudu, bee ƴiiƴam sonndu e ndiyam seeɓoore e sonndu ɗiɗawru e leggel cemmbiɗŋgel e haako isop e leppel boɗeeyel coy. Nden o yoofa sonndu yeeru, ndu fiira yaasi wuro haa ladde. Bana nii o laɓɓinirta suudu, nden ndu laaɓan. Kanjum woni umrooje dow caɗawe koo ɗeye e metemetelde koo ndeyeere, dow puunol haa limce e cidol haa cuuɗi, dow irin paare e ɓuule e puufe. Ɗum ekkitinol dow ko wi'ete coɓɗum malla laaɓɗum.” Jawmiraawo umri Muusa e Haruna, ɓe mbi'a Isra'iila'en ni'i: “To jakari goɗɗo ɗon ilna huunde, ilanɗum man soɓi. Koo to jakari ɗon ilna ɗum, koo to sukki, ɗum coɓɗum. Be'itte ɗe o waaloto dow mum e huunde nde o jooɗoto dow mum, soɓan. To nyawɗo go tuuti tuuɗe dow goɗɗo laaɓɗo, sey goɗɗo man loota limce mum, yiiwo. Ammaa o nyallan o coɓɗo. To nyawɗo go jooɗi dow kirke, ɗe coɓan. Koo moy meemi huunde koo ndeye nde nyawɗo go jooɗi dow mum, soɓan haa kiikiiɗe. Koo moy efti huunde koo ndeye nde nyawɗo go jooɗi dow mum, sey loota limce mum, yiiwo. Ammaa o nyallan o coɓɗo. To nyawɗo go meemi goɗɗo feere, to o aartaay lootugo juuɗe maako tawon, sey goɗɗo man loota limce mum, yiiwo. Ammaa o nyallan o coɓɗo. To nyawɗo go meemi fayannde loope, sey nde fuse. To o meemi le'al, sey ngal lalle. To nyawɗo go yamɗiti, ilol maako jinni, sey o reena nyalɗe joweeɗiɗi ngam laɓɓinki maako. Nden o loota limce maako, o yiiwo nder ndiyam seeɓoore, ngam o laaɓa. Nyannde joweetataɓre o hoo'a pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy, o wara yeeso Jawmiraawo haa dammugal laymaaru fottirde, o hokka ɗi limanjo. Limanjo lii'o gootel kirseteeŋgel ngam ittuki hakke, gootel boo guleteeŋgel. Bana nii o heɓnirta mo yaafuye haa Jawmiraawo, o laɓɓinirta mo e ilol maako. To goɗɗo hoyɗitake, sey o yiiwo. Ammaa o nyallan o coɓɗo. Koo ɗume kuuwraaɗum bee limce malla laral, to mani toɓɓake dow man, sey o loota ɗum, ɗum nyallan ɗum coɓɗum. To gorko hawti bee debbo, mani wurtake, sey ɓe ngiiwo ɓe ɗiɗo fuu. Ammaa ɓe nyallan ɓe soɓɓe. Debbo kayloowo o coɓɗo nyalɗe joweeɗiɗi. Koo moy meemi mo, o nyallan o coɓɗo. Be'itte maako malla huunde koo ndeye nde o jooɗi dow mum, soɓan. Koo moy meemi huunde waaliinde dow be'itte debbo oo malla dow joonde maako, o nyallan o coɓɗo. To gorko hawti bee debbo kayloowo e to ƴiiƴam maako man ili meemi gorko, gorko oo soɓan nyalɗe joweeɗiɗi. Non boo be'itte ɗe o waaloto dow mum, soɓan. To ƴiiƴam debbo ili nyalɗe ɗuuɗɗe ɓaawo lootgol maako, nden kam o coɓɗo balɗe ƴiiƴam maako ilata fuu. O coɓɗo boo to lootgol maako duuri haa saali wakkati man bana yaake lootgol man non. Be'itte ɗe o waaloto dow mum e huunde nde o jooɗoto dow mum, ɗum coɓɗum balɗe man fuu bana yaake lootgol man. Koo moy meemi ɗe, soɓan. Sey o loota limce maako, o yiiwo. Ammaa o nyallan o coɓɗo. To ƴiiƴam debbo acci ilugo, sey o reena nyalɗe joweeɗiɗi, ɓaawo man o laaɓan. Nyannde joweetataɓre o hoo'a pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy, o yahra ɗi haa limanjo haa dammugal laymaaru fottirde. Limanjo lii'o gootel kirseteeŋgel ngam ittuki hakke, gootel boo guleteeŋgel. Bana non o heɓnirta mo yaafuye haa Jawmiraawo, o laɓɓinirta mo e coɓki ilol maako. Onon Muusa e Haruna, ndaayne Isra'iila'en bee jooɗorde am wonnde caka maɓɓe saa'i ɓe soɓɓe, ngam taa ɓe coɓna nde. To naa non, ɓe maayan. Kanjum woni umrooje dow gorko marɗo nyawu ilnoowu e coɓɗo bee koyɗitaaki e debbo kayloowo e gorko malla debbo marɗo ilol e gorko baaldanɗo bee debbo coɓɗo.” Jawmiraawo wolwani Muusa ɓaawo maayde ɓiɓɓe Haruna ɗiɗo, mbaraaɓe nde ɓe lii'ani Jawmiraawo yiite nge senaaka. O wi'i: “Yeccu deerɗa Haruna taa o nasta nokkuure ɓurnde senaago ɓaawo wiirndallo, sey bee saa'iire fottannde tan. Ton mbaŋganmi nder ruulde haa dow jooɗorde ngam kefergal. To o ɗowtaaki, o maayan. Ndaa nii o nastirta nokkuure seniinde: Sey o lii'o ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji maako tawon, non boo njawdiri mbaalu nguleteendi. Hiddeko Haruna nasta ton, sey o yiiwo tawon. Nden o ɓorno limce ceniiɗe, waato toggoore e gajeere e taadorgol e meetaleewol, ɗum fuu ɗum kuuwraaɗum gaaraaji leŋ. Jama'aare Isra'iila hokka Haruna jawɗi be'i ɗiɗi kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji, non boo njawdiri mbaalu nguleteendi. Sey o lii'o ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakke maako e hakkeeji saare maako. Nden o darna jawɗi be'i ɗiɗi go yeeso Jawmiraawo haa dammugal laymaaru fottirde. O waɗa kur'u dow maaji bee kaa'e ɗiɗi, woore ngam Jawmiraawo, woore ngam Azazeel. Nden o lii'o njawdiri cuɓaandi bee kur'u ngam Jawmiraawo, ndi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Ammaa njawdiri cuɓaandi bee kur'u ngam Azazeel, sey o darna ndi yeeso Jawmiraawo, nden o riiwa ndi nder ladde haa Azazeel, ngam ndi itta hakkeeji yimɓe. Saa'i Haruna ɗon lii'o ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittuki hakkeeji maako e hakkeeji saare maako, sey o hebbina feho bee ƴulɓe yiite diga hirsirde dariinde yeeso Jawmiraawo. O hoo'a boo uureteeɗum bana ko hebbinta juuɗe ɗiɗi, o nastina ɗum nder nokkuure ɓurnde senaago gaɗa wiirndallo. O sammina uurle man dow yiite yeeso Jawmiraawo, ngam haa cuurɗe maaje cudda jooɗorde ngam kefergal dow seedamku alkawal. To o waɗi bana non, o maayataa. Nden o hoo'a ƴiiƴam ngaari seɗɗa, o wicca ɗam bee hoondu maako haa yeeso jooɗorde ngam kefergal, ɓaawo maajum o wicca ɗam nde joweeɗiɗi yeeso sundukru alkawal. Nden o hirsa njawdiri mbeewa ngam ittuki hakkeeji ummaatoore, o nastina ƴiiƴam maari nder nokkuure ɓurnde senaago gaɗa wiirndallo. O wicca ɗam dow jooɗorde ngam kefergal, non boo yeeso sundukru alkawal, bana o waaruno bee ƴiiƴam ngaari go. Bana nii o laɓɓinirta nokkuure ɓurnde senaago e coɓki Isra'iila'en e hakkeeji maɓɓe fuu. O waɗa bana non haa laymaaru fottirde fuu, ngam ndu ɗon dari caka coɓki maɓɓe. Taa goɗɗo nasta laymaaru fottirde to Haruna nasti nder maaru ngam ittuki hakkeeji haa to o wurti. Ɓaawo o laɓɓini hoore maako e saare maako e jama'aare Isra'iila fuu, sey o wurto, o laɓɓina hirsirde dariinde yeeso Jawmiraawo. O hoo'a ƴiiƴam ngaari e ƴiiƴam njawdiri, o waɗa ɗam haa luwe hirsirde. Bee hoondu maako o wicca ƴiiƴam seɗɗa nde joweeɗiɗi dow hirsirde. Bana nii o laɓɓinirta nde e coɓki Isra'iila'en, o senrata nde.” “To Haruna timmini laɓɓingo e senugo nokkuure ɓurnde senaago e luttuɗum laymaaru fottirde, sey o ɓadina njawdiri ɗiɗawri. O yowa juuɗe maako ɗiɗi dow hoore maari, o waŋgina dow maari hakkeeji Isra'iila'en e aybeeji maɓɓe e tuurtol maɓɓe, o yowa ɗum fuu dow hoore njawdiri. Nden o umra goɗɗo riiwa ndi nder ladde. Njawdiri man roondoto aybeeji maɓɓe fuu haa nokkuure ferewnde. Bana non o riiwrata ndi nder ladde. Nden Haruna nasta laymaaru fottirde. Limce leŋ ɗe o ɓornino hiddeko o nasta nokkuure ɓurnde senaago, o ɓorto ɗe, o acca ɗe ton. Sey o yiiwo haa nokkuure seniinde, o ɓorno limce maako. Nden o wurto, o lii'o nguleteeŋga maako e nga yimɓe, ngam o itta hakkeeji maako e hakkeeji ummaatoore fuu. Ɓellere kirsaaŋga ngam ittuki hakkeeji, o wula nde dow hirsirde. Diiwɗo njawdiri go haa Azazeel, loota limce mum, yiiwo. Nden o heɓan wartugo nder saŋngeere. Ngaari kalhaldi e njawdiri mbeewa go, kirsaaɗi ɗi Haruna yahri ƴiiƴam muuɗum'en nder nokkuure ɓurnde senaago ngam ittuki hakkeeji, sey goɗɗo wurtina ɗi yaasi saŋngeere. O wula laral e kusel e coowoowe maaji fuu. Nden o loota limce maako, o yiiwo. Ɓaawo man o heɓan wartugo nder saŋngeere.” “Ndaa ko laatanto on farilla nduumiika: Nder lewru joweeɗiɗaɓru, nyannde sappoore, onon Isra'iila'en e jananɓe jooɗiiɓe caka mooɗon fuu on cuumo, taa on kuuwa kuugal koo ngale. Nyalaade maajum limanjo ittan hakkeeji mon, laɓɓinan on e aybeeji ɗi on mbaɗi dow Jawmiraawo fuu. Ɗum nyannde siwtorde, sey on cuumo nder maare. Kanjum woni farilla nduumiika. Limanjo moytaaɗo hoore bee nebbam, kalfitinaaɗo kuugal limanku mbattudi baaba mum, kaŋko o laɓɓinan on, o ittan hakkeeji mon. Sey o ɓorno limce leŋ ceniiɗe ngam kuugal man. Nden o laɓɓina nokkuure ɓurnde senaago e laymaaru fottirde e hirsirde, o itta hakkeeji liman'en e yimɓe fuu. Kanjum ɗum laatano on farilla nduumiika: Hitaande fuu nde woore, limanjo laɓɓina Isra'iila'en e hakkeeji maɓɓe fuu.” Haruna waɗi bana Jawmiraawo umruno Muusa. Jawmiraawo umri Muusa: “Yeccu Haruna e ɓiɓɓe mum e Isra'iila'en ndaa ko Jawmiraawo umri on: To Isra'iilaajo hirsi nagge malla mbaalu malla mbeewa, nder saŋngeere malla yaasi maare, ammaa o waddaay ɗum haa dammugal laymaaru fottirde ngam o lii'ano ɗum Jawmiraawo yeeso jooɗorde mum, nden kam ɗum laatoto aybe ƴiiƴam dow maako. O rufi ƴiiƴam, ngam man o gurtinteeɗo diga jama'aare maako. Isra'iila'en mboowi hirsugo dabbaaji muuɗum'en haa ladde. Ammaa jonta ɓe ngadda ɗi haa limanjo haa dammugal laymaaru fottirde, ɓe lii'o ɗi ton kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Limanjo wicca ƴiiƴam maaji haa hirsirde Jawmiraawo yeeso dammugal laymaaru. O wula ɓellere maaji, haa uureeŋgol man belŋgol fottana Jawmiraawo. Taa Isra'iila'en tokko zammboraago Jawmiraawo bee hirsugo dabbaaji muuɗum'en haa ladde ngam labbi nannduɗi bee be'i ɗi ɓe ndewata. Ɗum laatano ɓe farilla nduumiika haa gide maɓɓe fuu. To Isra'iilaajo malla jananno nder Isra'iila mo yiɗi lii'aago nguleteeŋga malla kirseteeŋga feere, ammaa o waddaay nga haa dammugal laymaaru fottirde ngam o lii'ano nga Jawmiraawo, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako. To Isra'iilaajo malla jananno nder Isra'iila nyaami kusel ngel ƴiiƴam mum rufaaka, Jawmiraawo honan mo, nattinan mo caka lenyol maako. Yoŋki marɗum ɓanndu fuu ɗon nder ƴiiƴam. Ngam man Jawmiraawo umri on on ndufa ƴiiƴam fuu haa hirsirde ngam ittuki hakkeeji yimɓe. Ngam man o wi'i Isra'iila'en e hoɗɓe wonɓe caka maɓɓe, taa ɓe nyaama ƴiiƴam sam. To Isra'iilaajo malla jananno nder Isra'iila mbari ndabbaawa ladde nyaameteeŋga malla sonndu nyaameteendu, sey o rufa ƴiiƴam man fuu haa lesdi, o sudda ɗam bee mbulwuldi. Ngam marɗum ɓanndu fuu, ƴiiƴam woni yoŋki mum. Ngam man Jawmiraawo umri Isra'iila'en taa ɓe nyaama kusel ngel ƴiiƴam mum rufaaka. Koo moy nyaami ɗam, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako. Koo moy Isra'iilaajo malla jananno nder Isra'iila nyaamɗo kusel ndabbaawa mbaatŋga malla nga huunde ladde faɗɗi ɗum, sey loota limce mum, yiiwo. O nyallan o coɓɗo. To o lootaay limce maako, o yiiwaaki boo, nden kam o kiiteteeɗo.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Min woni Jawmiraawo Allah mon. Taa tokke al'aadaaji lesdi Misra ndi njooɗiiɗon naane. Taa tokke al'aadaaji lesdi Kanaana boo ndi njahranmi on haa muuɗum, taa ɗowtane ɗabiyaaji yimɓe wonɓe ton. Ammaa ɗowtane kiitaaji am, kakkilane farillaaji am. Min woni Jawmiraawo Allah mon. Tokke umrooje am e kiitaaji am. Koo moy baɗanɗo ɗum yeeɗan. Min woni Jawmiraawo. Taa goɗɗo waalda bee banndum debbo. Min woni Jawmiraawo. Taa toskin baaba ma bee waaldugo bee daada ma. Taa toskin daada ma bana non. Taa toskin baaba ma bee waaldugo bee gooto rewɓe maako. Taa waaldu bee deerɗa debbo, ɓii baaba ma malla ɓii daada ma, danyaaɗo nder saare malla nokkuure woɗnde. Taa waaldu bee taaniraawo ma debbo, a toskinan hoore ma. Taa waaldu bee ɓii baaba ma, mo daada feere, ngam o deerɗa. Taa waaldu bee goggo ma, ngam o deerɗu baaba ma. Taa waaldu bee yaapendo ma, ngam o deerɗu daada ma. Taa toskin bappa ma bee waaldugo bee debbo maako, ngam o debbo bappa ma. Taa waaldu bee debbo ɓiya gorko, esiraawo ma. Taa waaldu bee debbo deerɗa. Taa toskin deerɗa bana nii. Taa waaldu bee debbo e ɓiɗɗo mum debbo, koo bee taaniraawo maako debbo boo, ngam ɓe danygol maako, ɗum nyidduɗum. Taa te'u deerɗu debbo ma, ngam ɗum umminan kaajal, to a waaldi bee maako yaake debbo ma o geeto. Taa waaldu bee debbo kayloowo, ɗum coɓɗum. Taa waaldu bee debbo keeddiɗɗa, ngam taa a soɓa. Taa lii'ana lawru Molek guleteeŋgel nder ɓikkoy ma, koo gootel. Taa soɓnu innde Allah ma bee waɗugo irin ɗu'um. Min woni Jawmiraawo. Taa gorko waalda bee gorko, ɗum nyidduɗum yeeso am. Taa gorko malla debbo waalda bee ndabbaawa, ɗum coɓɗum, ɗum aybewol nyidduŋgol. Taa coɓne ko'e mon bee waɗugo irin kuuje ɗe'e. Bana non heefeerɓe coɓniri ko'e muuɗum'en. Min mi riiwan ɓe yeeso mooɗon. Kuuɗe maɓɓe coɓni lesdi. Ngam man mi hiiti ndi. Ndi tuuti jooɗiiɓe ton. Nden kam lesdi tuutataa on bana ndi tuutiri heefeerɓe aartuɓe on jooɗaago ton. Koo moy waɗi irin ɗu'um, o gurtinteeɗo jama'aare maako. Kakkilane umrooje am, taa tokke al'aadaaji nyidduɗi ɗi yimɓe aartuɓe on jooɗaago ton. Taa coɓne ko'e mon bee waɗugo irin kuuje ɗe'e. Min woni Jawmiraawo Allah mon.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a jama'aare Isra'iila fuu ni'i: “Laate on senaaɓe, ngam min Jawmiraawo Allah mon mi ceniiɗo. Koo moy mooɗon teddina daada mum e baaba mum. Kakkilane nyalɗe ciwtorɗe am. Min woni Jawmiraawo Allah mon. Taa ngaylite haa labbi, taa mbaɗane ko'e mon ɗowanteeɓe ɓe njamndi ɓolinaandi. Min woni Jawmiraawo Allah mon. To on ɗon lii'ano yam kirseteeŋga ngam kawtal mon, tokke umrooje ɗe ndokkumi on, haa mi yerdo on. Nyaame kusel maaga nyannde nde kirsoton nga malla jaŋngo man. Ko lutti haa nyannde tataɓre, ngule ɗum bee yiite, ngam ɗum laati coɓɗum. To on nyaami ɗum nyannde tataɓre, mi yerdataako on. Nyaamanɗo ɗum waɗan aybe, ngam o soɓnan ko laati cenaaɗum ngam am. O gurtinteeɗo diga jama'aare maako. To on ɗon coda alkamaari mon, taa code ngonndi haa sera ngesa, taa lorte sodugo luttanndi boo. To on ɗon itta inabooje mon, taa lorte ittugo luttanɗe, taa mooɓte ko saami boo. Accane ɗe talaka'en e jananɓe. Min woni Jawmiraawo Allah mon. Taa ngujje, taa pewpewtire, taa mbaɗindire rikici. Taa kune dow fewre bee innde am, ngam taa on leesna innde Allah mon. Min woni Jawmiraawo. Taa ɓille goɗɗo, taa njaɓte ko o mari boo. Taa njoge ngeenaari kuuwoowo, koo jemmaare woore boo. Taa kuɗe paho. Taa mballine fergere haa laawol bumɗo. Kule Allah mon. Min woni Jawmiraawo. Laate on adili'en nder kiitaaji. Taa koynane talaka'en, taa teddine mawɓe boo, ammaa on kiitano heeddiɗɗiraaɓe mooɗon bee adilaaku. Taa caŋkite tufle caka yimɓe mon. Taa ceede fewre ngam on ndo'a goɗɗo kiita mbareego. Min woni Jawmiraawo. Taa nganye goɗɗo nder ɓerɗe mon. To a woodi feloore dow keeddiɗɗa, yeccu mo ɗum bee baŋguɗum, ngam taa a waɗa aybe ngam daliila maako. Taa waata koo moy, taa tokka tikkango goɗɗo ummaatoore ma. Ammaa yiɗ keeddiɗɗiraawo ma bana no a yiɗiri hoore ma. Min woni Jawmiraawo. Ɗowtane farillaaji am. Taa acce dabbaaji mon asli feere feereeji ngoowrindira. Taa aawe aawdiiji ɗiɗi feere feereeji haa ngesa ngoota. Taa ɓorne limce cannyiraaɗe bee kuuje ɗiɗi. To goɗɗo waaldi bee korɗo mum mo goɗɗo feere muuyi ɗum, ammaa o soottaay mo tawon, korɗo boo heɓaay ndimu tawon, nden kam ɓe hiiteteeɓe, ammaa naa kiita mbareego, ngam ɗum korɗo maako. Sey gorko wadda njawdiri mbaalu ngam am haa dammugal laymaaru fottirde, ndi kirseteendi ngam joɓki aybe maako. Limanjo waɗana mo laɓɓinki bee njawdiri man ngam ittuki aybe maako yeeso am, kaŋko boo o heɓan yaafuye. To on nasti lesdi, on njubake leɗɗe dimooje ɓiɓɓe ton, ndaare ɗe bana coɓɗe duuɓi tati, taa nyaame ɗe. Nduuɓu nayaɓu ɓiɓɓe maaje fuu laato dokkal yettoore ngam am. Ammaa nduuɓu njowaɓu on nyaaman ɗe. To on mbaɗi bana non, ɗe ɓesdanan on rimugo ɓiɓɓe. Min woni Jawmiraawo Allah mon. Taa nyaame kusel ngel ƴiiƴam mum rufaaka. Taa mbaɗe hiila koo kaye. Taa laɓe ko'e mon bee taarnugo, taa ta'e seraaji bakkuɗe mon boo. Taa ƴare ɓalli mon ngam woyugo maayɗo malla ngam daliilawol koo ngole boo. Min woni Jawmiraawo. Taa laatine ɓiɓɓe mon rewɓe daakaare'en ngam rewugo labbi, taa coɓne ɓe bana non. To on mbaɗi ɗum, yimɓe mbaɗan daakaareeku, lesdi boo heewan kuuɗe nyidduɗe. Kakkilane nyalɗe ciwtorɗe am, teddine suudu am seniindu. Min woni Jawmiraawo. Taa carwe sarwotooɓe maayɓe malla hiila'en, ngam taa ɓe coɓna on. Min woni Jawmiraawo Allah mon. Umme yeeso marɗo dandanndi, teddine ndottiijo, kule Allah mon. Min woni Jawmiraawo.” Taa ɓille jananɓe jooɗiiɓe nder lesdi mon. Saa'i ɓe koɗata haa mooɗon, ɓe laatano on bana yimɓe lenyol mon. Ngiɗe ɓe bana ko'e mon, ngam onon boo on hoɗɓeno nder lesdi Misra. Min woni Jawmiraawo Allah mon. “Taa mbaɗe aybe bee haala kiita. Kuuje ɗe poondirton njuutirka e teddeeŋga bee muuɗum'en, laato gooŋgaaje, non boo kaa'e awnorɗum e kuuje etirɗe alkamaari e nebbam e njaramji. Min woni Jawmiraawo Allah mon, gurtinɗo on lesdi Misra. Ngam man ɗowtane farillaaji am e kiitaaji am fuu. Min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Koo moy Isra'iilaajo malla jananno nder Isra'iila dokkuɗo gootel haa ɓikkoy mum ngam lawru Molek, sey ummaatoore fiɗa mo bee kaa'e haa o maaya. Mi honan goɗɗo man, mi nattinan mo caka lenyol maako, ngam o hokki Molek gootel haa ɓikkoy maako. Bana non o soɓniri suudu am seniindu, o yawake innde am seniinde boo. Ammaa to yimɓe ummaatoore paalaaka ko o waɗi, to ɓe mbaraay mo, nden kam min bee hoore am mi honan mo, kaŋko e saare maako e hawtanɓe mo fuu, ɗakkotiranɓe bee Molek. Mi nattinan ɓe caka jama'aare maɓɓe. To goɗɗo yehi ƴamugo sarwotooɓe maayɓe e hiila'en, ngam ɗakkotirgo bee maɓɓe, mi honan mo, mi nattinan mo caka ummaatoore maako. Cene ko'e mon, laate on seniiɓe, ngam min woni Jawmiraawo Allah mon. Ɗowtane umrooje am, ngam min woni Jawmiraawo cenoowo on. Koo moy huɗi baaba mum malla daada mum, o mbareteeɗo fakat, aybe man laatoto dow hoore maako. To goɗɗo waɗi njeenu bee debbo keeddiɗɗum, nden kam kaŋko e debbo ɓe mbareteeɓe ngam ɓe njeenooɓe. To goɗɗo waaldi bee debbo baaba mum, toski baaba mum bana non, kaŋko e debbo ɓe mbareteeɓe, aybe man laatoto dow ko'e maɓɓe. To goɗɗo waaldi bee debbo ɓiyum, ɓe ɗiɗo fuu ɓe mbareteeɓe. Ɓe mbaɗi nyidduɗum, aybe maayde maɓɓe laatoto dow ko'e maɓɓe. To goɗɗo waaldi bee gorko bana muuɗum, ɓe mbaɗi nyidduɗum, ɓe ɗiɗo fuu ɓe mbareteeɓe. Aybe maayde maɓɓe laatoto dow ko'e maɓɓe. To goɗɗo te'i daada bee ɓiyum debbo, ɓe mbaɗi nyidduɗum, ɓe tato fuu ɓe wuleteeɓe bee yiite, ngam taa nyidduɗum ɗu'um lutta caka mooɗon. To goɗɗo waaldi bee ndabbaawa, sey on mbara mo e ndabbaawa man fuu. Non boo to debbo ɓaditi ndabbaawa ngam waaldugo bee maaga, sey on mbara mo, kaŋko e ndabbaawa fuu. Aybe maayde goɗɗo oo laatoto dow hoore maako non boo ndabbaawa. To goɗɗo te'i deerɗum debbo, ɓii baaba mum malla ɓii daada mum, waaldi bee maako, ɓe mbaɗi nyidduɗum. Ɓe wurtinteeɓe gite yimɓe ummaatoore maɓɓe. Doole gorko oo roondo aybe mum. To goɗɗo hawti bee debbo kayloowo, to o yi'i temmbuki maako e to debbo boo laari ilol ƴiiƴam mum, ɓe ɗiɗo fuu ɓe wurtinteeɓe diga jama'aare maɓɓe. To goɗɗo waaldi bee goggo mum malla yaapendo mum, o toski banndiiko ɓadiiɗo. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe hiiteteeɓe ngam aybe maɓɓe. To goɗɗo waaldi bee debbo bappa mum, o toski bappa maako. Ɓe hiiteteeɓe ngam hakke maɓɓe. Ɓe keɓataa ɓikkoy haa ɓe maaya. To goɗɗo hoo'i debbo deerɗum, ɓe mbaɗi coɓɗum, o toski deerɗiiko. Kaŋko e debbo keɓataa ɓikkoy haa ɓe maaya. ” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo: “Ɗowtane umrooje am e kiitaaji am fuu, ngam taa lesdi ndi njahranmi on haa muuɗum, tuuta on. Taa tokke umrooje ummaatooje ɗe ndiiwanmi yeeso mooɗon. Kamɓe ɓe mbaɗi kuuje ɗe'e, ɓe laatani yam nyidduɓe. Mi wi'i on: Onon on maran lesdi keewndi kosam e njumri, mi marnan on ndi. Min woni Jawmiraawo Allah mon, mi senndi on bee ummaatooje goɗɗe. Sey on cenndindira dabbaaji dagiiɗi bee karminaaɗi, on cenndindira colli dagiiɗi bee karminaaɗi boo. Taa nyaame dabbaaji e colli e ladooji karminaaɗi, ngam taa on coɓna ko'e mon. Laate on seniiɓe ngam am, ngam min Jawmiraawo mi ceniiɗo. Mi senndi on bee ummaatooje goɗɗe ngam mi mara on min feere am. Koo moy gorko malla debbo carwotooɗo maayɓe malla hiilaajo, sey on piɗa mo bee kaa'e haa o maaya. Aybe maayde maako laatoto dow hoore maako.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a liman'en danygol Haruna ni'i: “Taa goɗɗo limanjo soɓna hoore mum bee maayɗo jama'aare mum, sonaa to ɗum daada maako malla baaba maako malla ɓiyiiko gorko malla ɓiyiiko debbo malla deerɗiiko gorko, malla deerɗiiko debbo jooɗiiɗo haa saare maako, mo te'aaka tawon. Taa o soɓna hoore maako, ngam o hooreejo caka banndiraaɓe maako, ngam taa o wonna senaare maako. Taa liman'en pemmba ko'e mum'en, taa ɓe ta'a bakkuɗe maɓɓe, taa ɓe ƴara ɓalli maɓɓe boo. Sey ɓe laato senaaɓe ngam am, taa ɓe coɓna innde am. Ɓe ɗon lii'ano yam guleteeɗi e dokke nyaamdu, ngam man ɓe laato seniiɓe. Taa limanjo te'a debbo daakaareejo malla toskaaɗo malla ceeraaɗo. Ngam limanjo o cenaaɗo ngam Allah maako. Sey yimɓe fuu ndaara limanjo bana ceniiɗo, ngam o ɗon lii'ano yam dokke nyaamdu. Min Jawmiraawo mi ceniiɗo, mi cenoowo yimɓe am boo. To ɓii limanjo debbo laati daakaareejo, o toskini baaba maako, sey o wule bee yiite. Hooreejo liman'en moytaaɗo hoore bee nebbam cenirɗam, kalfitinaaɗo limanku bee ɓornugo mo limce ceniiɗe, taa o yoofa gaasa hoore maako, taa o seeka limce maako boo ngam woyugo maayɗo. Sey o te'a paanyo debbo mo meeɗaay anndugo gorko tawon. Taa o te'a debbo mo gorum maayi malla ceeraaɗo malla daakaareejo, sey paanyo mo meeɗaay anndugo gorko tawon, mo jama'aare maako boo. To naa non, o soɓnan danygol maako. Min Jawmiraawo mi seni mo.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Haruna ni'i: “To goɗɗo danygol ma woodi jiija koo kaye haa ɓanndu, taa o lii'ano yam dokkal nyaamdu. Ɗum laatano gide mon fuu umroore haa foroy. Walaa marɗo jiija haa ɓanndu lii'anto yam dokkal nyaamdu, walaa bumɗo malla boosɗo malla seeka-hundukoojo malla marɗo tergal gootal juutŋgal malla mo kosŋgal mum yewi malla mo juŋngo mum yewi malla ƴukko malla maajuujuujo malla marɗo ndaneeri yiitere malla marɗo gaaye cewɗe malla saɗawre feere malla waraaɗo boo. To goɗɗo danygol Haruna limanjo woodi jiija koo kaye haa ɓanndu, taa o lii'ano yam dokkal nyaamdu. O nyaaman dokke lii'anteeɗe yam, waato nyaamdu seniindu e nyaamdu ɓurndu senaago. Ammaa taa o ɓadito wiirndallo nder suudu am koo hirsirde boo, ngam o woodi jiija haa ɓanndu. Taa o soɓna kuuje am ceniiɗe, ngam min woni Jawmiraawo cenoowo ɗe.” Muusa yecci ɗum Haruna e ɓiɓɓe Haruna e Isra'iila'en fuu. Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Haruna e ɓiɓɓe mum ni'i: “Kakkilane dokke Isra'iila'en cenaaɗe, ngam taa ɓe coɓna innde am seniinde. Min woni Jawmiraawo. To goɗɗo mon malla goɗɗo danygol mon ɓaditake dokke ɗe Isra'iila'en ceni ngam am, saa'i o coɓɗo, nden kam o gudinteeɗo, o wonataa yeeso am. Kanjum woni umroore haa foroy. Min woni Jawmiraawo. To goɗɗo danygol Haruna woodi saɗawre koo ndeyeere malla nyawu ilnoowu, taa o nyaama dokke ceniiɗe, sey to o laaɓi fahin. Koo moy limanjo meemɗo huunde soɓnde ngam daliila maayɗo malla koyɗitiiɗo malla meemɗo ladoojum coɓɗum koo neɗɗo coɓɗo boo, kaŋko boo o soɓi. Limanjo laatiiɗo coɓɗo bana non, o nyallan o coɓɗo. Koo ɓaawoɗon boo taa o nyaama dokke ceniiɗe, sonaa to o yiiwake. Ɓaawo mutki naaŋge o laaɓɗo, o nyaaman dokke ceniiɗe man, ngam ɗe nyaamdu maako. Taa o nyaama kusel ndabbaawa mbaatŋga malla nga huunde ladde faɗɗi ɗum, ngam taa o soɓa. Min woni Jawmiraawo. Sey liman'en fuu kakkilana njaggu am. To naa non, ɓe laatoto aybuɓe, ɓe mbareteeɓe, ngam ɓe coɓni umrooje am. Min woni Jawmiraawo cenoowo ɓe. Goɗɗo mo laataaki limanjo, nyaamataa dokke ceniiɗe, koo to o koɗo malla kuuwanoowo mo boo. Ammaa jeyaaɗo mo limanjo soodi ɗum bee ceede malla danyaaɗo nder saare limanjo, nyaaman nyaamdu limanjo. To ɓii limanjo debbo te'aama haa goɗɗo mo laataaki danygol limanjo, o nyaamataa dokke ceniiɗe ittaaɗe ngam liman'en. Ammaa to goriiko maayi malla seeri mo, to o walaa ɓikkoy, to o warti haa saare baaba maako bana naane nde o paanyono, nden kam o nyaaman nyaamdu baaba maako. Ammaa goɗɗo mo laataaki limanjo, taa o nyaama kuuje ɗe'e. To goɗɗo mo laataaki limanjo nyaami dokke ceniiɗe bilaa anniya, sey o hokkita limanjo fodde ko o nyaami, o ɓesda dow maajum yeɓre woore nder geɓe jowi boo. Taa liman'en coɓna dokke ceniiɗe ɗe Isra'iila'en ngaddanta yam. To ɓe acci goɗɗo feere nyaami ɗe, ɓe nastini mo nder aybewol maŋngol. Min woni Jawmiraawo cenoowo dokke ɗe'e.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Haruna e ɓiɓɓe mum e Isra'iila'en ni'i: “To Isra'iilaajo malla jananno jooɗiiɗo nder Isra'iila yiɗi lii'anaago yam nguleteeŋga, ngam o hebbina togayeere malla ngam ɓernde maako numi ɗum, sey ɗum laato ndabbaawa nga walaa aybe, ɗum laato gorɗum ɗum walaa aybe, haa na'i e baali e be'i, haa mi yerdo ɗum. Taa on lii'ano yam ndabbaawa marŋga aybewol koo ngole, mi yerdataako nga. To goɗɗo yiɗi lii'anaago yam kirseteeŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah, ngam o hebbina togayeere malla ngam ɓernde maako numi ɗum, sey ɗum laato ndabbaawa nga walaa aybe, haa mi yerdo nga. Taa on lii'ano yam mbumŋga malla mboosŋga malla ngewŋga malla marŋga huuduure ilnannde mbordi malla waayre malla fuufre. Taa lii'aneeɗam irin ndabbaawa nga'a nguleteeŋga dow hirsirde boo. Ngaari malla ndammoowa to tergal mum gootal juuti malla rammi, on lii'oto nga bana dokkal caahiiŋgal. Ammaa mi yerdataako nga ngam kebbinki togayeere. Taa on lii'ano yam ndabbaawa nga gorɗe mum ɓiɗɗa malla tappa malla seeka malla ta'a. Mi duŋanaaki on lii'aago irin maaga nder lesdi mon. Taa on lii'ano yam irin ndabbaawa man nga keɓɗon haa goɗɗo jananno. Irin dabbaaji ɗi'i, mi ɗon laara ɗi bana ɗi jiijiiɗi, mi yerdataako ɗi.” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo Muusa: “To gaggel malla baalel malla be'el rimaama, ngel wonda bee daada maagel nyalɗe joweeɗiɗi. Ɓaawo man mi yerdoto ngel bana guleteeŋgel. Taa kirse nagge e ɓiyiige malla ndammoowa e ɓiyiiga nder nyalaade woore. To on ngiɗi lii'anaago yam kirseteeŋga ngam daliila yettoore, mbaɗe ɗum fodde umroore am, haa nga heɓana on yerduye am. Nyaame nga nyalaade man, taa acce koo ɗume haa jaŋngo man. Min woni Jawmiraawo. Kakkilane umrooje am, ɗowtane ɗe, ngam min woni Jawmiraawo. Taa coɓne innde am seniinde, ngam haa senaare am waŋga caka Isra'iila'en. Min woni Jawmiraawo cenoowo on. Mi wurtini on lesdi Misra ngam mi laato Allah mon. Min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Ndaa nyalɗe juulɗe ɗe mooɓtoton mooɓtorde senaande ngam Jawmiraawo: On kuuwa kuuɗe mon nyalɗe joweego. Nyannde joweeɗiɗawre woni siwtorde. Nder maare taa on kuuwa sam, ammaa on mooɓta mooɓtorde senaande. Nyalaade siwtorde, Jawmiraawo jeyi, koo toy on njooɗoto fuu. Ndaa nyalɗe juulɗe ɗe ngooynoton mooɓtorde nder saa'iije ta'aaɗe, ngam on mooɓta mooɓtorde senaande.” “Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru aranndu, to naaŋge muti, on mbaɗana Jawmiraawo juulde Paska. Nyannde sappo e jowaɓre maaru, laato juulde tamseeje ɗe ufnaaka ngam Jawmiraawo. Nyalɗe joweeɗiɗi, sey tamseeje ɗe ufnaaka tan nyaamoton. Nyannde arannde, mbaɗe mooɓtorde senaande. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Nder nyalɗe joweeɗiɗi, lii'ane Jawmiraawo guleteeɗi. Nyannde joweeɗiɗawre, mbaɗe mooɓtorde senaande. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam.” Fahin Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To on nasti lesdi ndi Jawmiraawo hokkata on, to on mba'i alkamaari mon, sey on ngaddana limanjo haɓɓere alkamaari arannde. Kaŋko o ɓaŋgta nde yeeso Jawmiraawo, ngam haa Jawmiraawo yerdo on. Sey o waɗa ɗum nyannde tokkotoonde siwtorde. Nyannde lii'otooɗon haɓɓere maajum, lii'e boo jawgel mbaalu ngel walaa aybe, ngel nduuɓu, ngel guleteeŋgel ngam Jawmiraawo. Hawtaade bee maagel lii'e dokkal nyaamdu: Kuroori ɗiggundi kilo joweego, jiiɓaandi bee nebbam. Uureeŋgol man belŋgol fottanan Jawmiraawo. Ɓesde boo dokkal dufeteeŋgal: Inaboojam liitir bee reeta. Taa nyaame ƴaamle mon koo tamseeje, koo gabbe kecce malla ca'aaɗe boo, sey to on ngaddani Allah mon dokkal man. Koo toy njooɗoton fuu, ɗum laati farilla nduumiika haa gide mon fuu.” “Ɓaawo nyannde tokkotoonde siwtorde man, waato nyannde lii'antooɗon Jawmiraawo haɓɓere alkamaari go, sey on lima asaweeje joweeɗiɗi. Nyannde tokkotoonde siwtorde joweeɗiɗawre, waato nyannde cappanɗe jowaɓre, lii'ane Jawmiraawo dokkal nyaamdu kesal. Saare fuu wadda tamseeje ɗiɗi, ɓaŋgta ɗe yeeso Jawmiraawo. On mbaɗa tamseere fuu bee kuroori ɗiggundi kilo tati tati, bee ufnirɗum boo. Dokkal nga'al laatano Jawmiraawo diga ƴaamle mon aartuɗe. Hawtaade bee maaje, sey jama'aare lii'o njawkoy baali njoweeɗiɗoy koy nduuɓu e gaggel e jawɗi baali ɗiɗi, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Ɗum guleteeɗum ngam Jawmiraawo, hawtaade bee dokkal nyaamdu e dokkal dufeteeŋgal. Uureeŋgol man fottanan Jawmiraawo. Sey on lii'o boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji e njawkoy baali ɗiɗoy koy nduuɓu, kirseteekoy ngam kawtal yimɓe bee Allah. Limanjo ɓaŋgta kirseteeɗi ɗi'i yeeso Jawmiraawo, hawtaade bee tamseeje go e njawkoy ɗiɗoy. O lii'ano Jawmiraawo dokke ceniiɗe ɗe'e ngam liman'en. Nyannde man taa on kuuwa kuugal naawŋgal, ammaa on ngooyna mooɓtorde senaande. Koo toy njooɗoton fuu, ɗum laati farilla nduumiika haa gide mon fuu. To on ɗon mba'a alkamaari mon, taa mba'e ngondi haa sera ngesa, taa lorte lawnditaago luttundi boo. Accane ndi talaka'en e jananɓe. Jawmiraawo woni Allah mon.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Nyannde go'oore nder lewru joweeɗiɗaɓru laatano on siwtorde. Sey on mooɓta mooɓtorde senaande bee fuufugo luwe. Nyannde man taa on kuuwa kuugal naawŋgal sam, ammaa on lii'ano Jawmiraawo nguleteeŋga.” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo Muusa: “Nyannde sappoore nder lewru joweeɗiɗaɓru woni nyalaade ittuki hakkeeji. Nyannde man taa on nyaama sam. Sey on mooɓta mooɓtorde senaande, on lii'ano Jawmiraawo nguleteeŋga. Taa kuuwe kuugal koo ngale, ngam ɗum nyalaade ittuki hakkeeji, ngam keɓon yaafuye haa Jawmiraawo Allah mon. Koo moy nyaami nder nyannde man, o gurtinteeɗo diga jama'aare maako. Koo moy huuwi kuugal koo ngale nder maare, Jawmiraawo nattinan mo caka yimɓe maako. Taa on kuuwa sam, ɗum laati farilla nduumiika haa gide mon fuu, koo toy njooɗoton. Nyalaade man laatano on siwtorde, diga maŋngariba nyannde joweenayaɓre haa maŋngariba nyannde sappoore. Taa on nyaama koo ɗume nder maare.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “Nyannde sappo e jowaɓre nder lewru joweeɗiɗaɓru ɗum fuɗɗoode juulde bukkaaji, nyalɗe joweeɗiɗi ngam Jawmiraawo. Nyannde juulde man arannde, sey on mooɓta mooɓtorde senaande, taa on kuuwa kuugal naawŋgal koo ngale. Nyalɗe joweeɗiɗi fuu lii'ane Jawmiraawo guleteeɗi. Nyannde joweetataɓre mooɓte fahin mooɓtorde senaande, lii'ane Jawmiraawo nguleteeŋga. Ɗum nyannde mooɓtorde juulde, taa on kuuwa kuugal koo ngale nder maare. Kanje ngoni juulɗe ɗe Jawmiraawo umri on jogaago, ngam on mooɓta mooɓtorde senaande, on lii'ano Jawmiraawo kirseteeɗi e guleteeɗi e dokke nyaamdu e kirseteeɗi ngam kawtal mon e dokke dufeteeɗe, nyalaade koo ndeyeere fodde umroore maare. Dow maajum woodi nyalɗe ciwtorɗe goɗɗe e dokke umraaɗe e dokke ɗe kebbinton togayeeje mon bee muuɗum'en e dokke caahiiɗe ngam Jawmiraawo.” “Ammaa nyannde sappo e jowaɓre nder lewru joweeɗiɗaɓru, to on timmini mooɓtugo ƴaamle gese mon, mbaɗe juulde nde'e nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde maare arannde ɗum siwtorde, non boo nyannde joweetataɓre. Nyannde arannde koo'e ɓiɓɓe leɗɗe booɗɗe e lice dibinooje e lice leɗɗe cukkuɗe e leɗɗe goɗɗe, ngam on ceyo yeeso Jawmiraawo Allah mon nyalɗe joweeɗiɗi. Mbaɗe juulde man nyalɗe joweeɗiɗi ngam Jawmiraawo, nder lewru joweeɗiɗaɓru. Kanjum woni farilla nduumiika haa gide mon fuu. Nyalɗe joweeɗiɗi ɗe'e, Isra'iila'en fuu njooɗo nder bukkaaji. Bana non danygol mon anndiran Jawmiraawo acci Isra'iila'en njooɗo nder bukkaaji, saa'i o wurtini ɓe lesdi Misra. Kaŋko woni Jawmiraawo Allah mon.” Bana non Muusa anndiniri Isra'iila'en haala juulɗe ngam Jawmiraawo. Jawmiraawo wi'i Muusa: “A umra Isra'iila'en ɓe ngaddane nebbam jaytunje arɓaaɗe laaɓɗam ngam jayŋgol pittirlaaji, ngam ɗi njamne foroy. Haruna jo'ina jo'inirɗum pittirlaaji yaasi wiirndallo seedamku nder laymaaru fottirde, haa gaa'e wiirndallo wiirnanŋgo sundukru alkawal. Pittirlaaji kuɓɓa yeeso am diga kiikiiɗe haa fajiri. Ɗo woni farilla nduumiika ngam gide mon fuu. Haruna hakkilana pittirlaaji dow jo'inirɗum maaji baaraaɗum bee kaŋŋeeri laaɓndi, ngam ɗi njayna yeeso Jawmiraawo foroy.” Jawmiraawo umri Muusa o hoo'a kuroori ɗiggundi, o tamsa tamseeje sappo e ɗiɗi, tamseere koo ndeyeere tamse bee kuroori kilo joweego joweego. Nden o wallina ɗe jabbi ɗiɗi, joweego joweego dow taabal cuddaaŋgal bee kaŋŋeeri laaɓndi, dariiŋgal yeeso Jawmiraawo. O rufa uurle laaɓɗe dow jabbi tamseeje, ɗum laato geɗal ciftinorgal guleteeŋgal ngam Jawmiraawo mbattudi maaje. Sey limanjo jo'ina tamseeje bana ɗe'e yeeso Jawmiraawo nyannde siwtorde fuu. Kanjum laatani Isra'iila'en alkawal duumiiŋgal bee Jawmiraawo. Tamseeje ɗe'e laatanto Haruna e danygol mum, ɓe nyaama ɗe haa nokkuure seniinde, ngam ɗe geɗal ɓurŋgal senaago haa dokke nyaamdu ɗe Isra'iila'en lii'anto Jawmiraawo ngam liman'en. Ɗum farilla nduumiika. Muusa umri ɓe ayna mo, sey to Jawmiraawo yecci ɓe ko ɓe mbaɗata mo. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Wurtin mo yaasi saŋngeere. Koo moy nanɗo kuudi maako, yowa juuɗe mum dow hoore maako ngam seedamku aybe maako. Nden jama'aare fuu fiɗa mo bee kaa'e haa o maaya. Ɓaawo man wi' Isra'iila'en: Koo moy huɗi Allah, sey efta aybe mum. O mbareteeɗo fakat. Koo moy Isra'iilaajo malla jananno nder Isra'iila mo huɗi Allah, sey jama'aare fuu fiɗa mo bee kaa'e haa o maaya. Koo moy mbari goɗɗo, o mbareteeɗo fakat. Koo moy mbari ndabbaawa goɗɗo, sey hokka mo ndabbaawa bana maaga. O yoɓa yoŋki bee yoŋki. To goɗɗo waɗi sarru haa ɓanndu keeddiɗɗum, sey yimɓe mbaɗa mo bana o waari bee hoore maako: Yewre i'al bee yewre i'al, yiitere bee yiitere, nyiindere bee nyiindere. Fodde ko o sarri goɗɗo, nonnon yimɓe mbaɗanta mo. Koo moy mbari ndabbaawa, sey hokka ndabbaawa ngoɗŋga mbattudi maaga. Ammaa koo moy mbari goɗɗo, o mbareteeɗo. Umroore woore laatanto on, onon Isra'iila'en e hoɗɓe wonɓe caka mooɗon. Min woni Jawmiraawo Allah mon.” Muusa wi'i ɗum Isra'iila'en. Ɓe njahri kuɗɗo Allah go yaasi saŋngeere, ɓe piɗi mo bee kaa'e haa o maayi. Bana non ɓe mbaari ko Jawmiraawo umruno Muusa. Jawmiraawo umri Muusa dow hooseere Sina, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To on nasti lesdi ndi Jawmiraawo tammi hokkugo on, nden kam lesdi boo heɓa siwtaare. Sey on aawa gese mon, on calta inabooje mon, on mooɓta ko lesdi fuɗnanta on duuɓi joweego. Ammaa hitaande joweeɗiɗawre, ɗum siwtorde ngam lesdi. Hitaande man Jawmiraawo jeyi. Taa on aawa gese mon, taa on calta inabooje mon. Taa on mooɓta alkamaari gariiri, taa on teɓa ɓiɓɓe inabooje mon boo. Ɗum hitaande siwtorde ngam lesdi. Saa'i lesdi ɗon siwto, ndi fuɗnanan on nyaamdu, onon bee maccuɓe mon e horɓe mon e huuwooɓe mon e jananɓe wonduɓe bee mooɗon, non boo ngam dabbaaji mon e kuuje ladde nder lesdi mon.” “Lime duuɓi joweeɗiɗi nde joweeɗiɗi, waato duuɓi cappanɗe nayi e joweenayi. Nyannde sappoore nder lewru joweeɗiɗaɓru, waato nyalaade ittuki hakkeeji, sey on umra fuufugo luwal nder lesdi mon fuu. Cene hitaande cappanɗe jowaɓre nde'e, ngooyne dimɗinki ngam yimɓe lesdi fuu. Nde laatano on hitaande dimɗineeki. Koo moy soorri maral mum, heɓtan ngal. Mo laati maccuɗo malla korɗo boo, wartan haa lenyol mum. Hitaande cappanɗe jowaɓre nde'e laatano on hitaande dimɗineeki. Taa on aawa gese mon, taa on mooɓta alkamaari gariiri, taa on teɓa ɓiɓɓe inabooje mon boo. Hitaande man fuu laatano on hitaande dimɗineeki, on nyaama ko fuɗata haa gese tan. Nder hitaande dimɗineeki nde'e, koo moy mon heɓtan maral mum. Ngam man, to a soorri Isra'iilaajo ngesa malla to a soodi ngesa haa maako, taa mbaɗindire rikici. To on ɗon ta'a saman maaka, lime duuɓi caaliiɗi ɓaawo hitaande dimɗineeki e duuɓi dimanɗi nyaamdu luttuɗi haa hitaande man yaalto. To limgal duuɓi man ɗuuɗi, saman ngesa ɓesdoto, to ngal famɗi, saman maaka ustoto, ngam on coodan limgal duuɓi dimanɗi nyaamdu. Taa goɗɗo waɗa keeddiɗɗum rikici. Kule Allah mooɗon, ngam min woni Jawmiraawo, Allah mooɗon.” “Ɗowtane farillaaji e kiitaaji Jawmiraawo fuu, ngam haa on njooɗo jam nder lesdi mon. Lesdi riman ƴaamle ngam on nyaama, on kaara, on njooɗo ton bee hoolaare. Teema goɗɗo ƴaman: Ɗume en nyaamata nder hitaande joweeɗiɗawre? Ndaa, en aawataa, en mooɓtataa ƴaamle gese. Nane kadi, Jawmiraawo barkiɗinan lesdi nder hitaande joweego'oore, haa ndi rima nyaamdu he'anndu deydey duuɓi tati. To on aawi nder hitaande joweetataɓre, on tokkoto nyaamugo ko keɓɗon nder hitaande joweego'oore. Nyaamdu he'an haa hitaande joweenayaɓre fuɗɗa.” “On potaay soorrugo lesdi taynde, ngam Jawmiraawo mari ndi, onon boo on hoɗɓe, on jananɓe haa maako. To on coorri gese, marnooɗo ɗe, to yiɗi soottan ɗe. To Isra'iilaajo talkiɗi, soorri gese mum, sey banndiiko ɓurɗo ɓadaago sootta ɗe. To o walaa coottoowo, teema o heɓan ceede soottugo ɗe fahin bee hoore maako. Nden kam o yoɓa coodnooɗo gese man fodde duuɓi luttanɗi haa hitaande dimɗineeki yaalta. Bana non o heɓtirta gese maako. Ammaa to o heɓaay ceede soottugo ɗe, nden kam coodnooɗo gese naftorto ɗe haa hitaande dimɗineeki yaalta. Hitaande nde'e o hokkita ɗe marnooɗo ɗe meere. To goɗɗo soorri suudu nder berniwol, to o yiɗi o soottan ndu nder hitaande coggu man. Wakkati coottuki man neeɓan hitaande woore. Ammaa to o soottaay ndu hitaande man, nden kam o heɓataa soottugo ndu haa foroy, ndu laatoto maral coodnooɗo ndu e danygol mum. Ndu soottataake koo nder hitaande dimɗineeki boo. Ammaa nder gure ɗe ngalaa mahol taariiŋgol ɗum, sey on nanndina cuuɗi bee gese. Marnooɗo suudu to yiɗi, soottan ndu. To o soottaay, o heɓtan ndu nder hitaande dimɗineeki. Bee non fuu, Lewi'en to ngiɗi, coottan cuuɗi muuɗum'en nder berniiji Lewi'en koo ndeye. To goɗɗo Lewiijo soorri suudu mum nder berniwol, waawaay soottugo ndu, nden kam o heɓtan ndu nder hitaande dimɗineeki. Ngam cuuɗi Lewi'en nder berniiji laati maral maɓɓe caka Isra'iila'en haa foroy. Ammaa durduɗe taariiɗe berniiji Lewi'en coorrataake sam, ɗe laati maral maɓɓe haa foroy.” “To Isra'iilaajo jooɗiiɗo baŋnge maaɗa talkiɗi, waawataa wuurnugo hoore mum, sey a wallita ɗum bana mballirta koɗo malla jananno, ngam o tokko jooɗaago baŋnge maaɗa. Taa hokkir mo nyamaande bee ndiyam, taa ɗaɓɓu riba haa maako. Ammaa hul Allah, accu keeddiɗɗa jooɗo baŋnge maaɗa. To a hokki mo nyamaande, taa yowan mo ndiyam. Taa soorru mo nyaamdu ngam heɓugo riba boo. Kanjum woni umroore Jawmiraawo Allah mon mo wurtini on lesdi Misra, ngam o hokka on lesdi Kanaana, o laato Allah mon boo.” “To Isra'iilaajo jooɗiiɗo baŋnge maaɗa talkiɗi, soorri ma hoore mum, nden kam taa huuwnu mo bana maccuɗo. O wonda bee maaɗa bana kuuwanoowo ngeenaari malla jananno, o huuwane haa hitaande dimɗineeki yaalta. Saa'i man o rimɗan, kaŋko e ɓikkoy maako, o loro haa lenyol maako e maral kaakiraaɓe maako. Ngam Isra'iila'en ɓe jeyaaɓe Jawmiraawo, kaŋko o wurtini ɓe lesdi Misra. Ngam man taa goɗɗo soorra ɓe bana ɓe coorrirta maccuɓe. Taa kolle ɓe ɓural, kule Allah mon. To on ngoodi haaje maccuɓe e horɓe, coode ɓe haa ummaatooje taariiɗe on. On coodan ɓiɓɓe jananɓe jooɗiiɓe caka mooɗon boo. Irin maɓɓe, danyaaɓe nder lesdi mon, on maran ɓe. On ndonnan ɓiɓɓe mon jeyaaɓe ɓe'e, ɓe laatoto maccuɓe mon haa foroy. Ammaa taa on kolla Isra'iilaajo ɓural. To goɗɗo jananno jooɗiiɗo baŋnge maaɗa malla koɗo riski, ammaa keeddiɗɗa Isra'iilaajo talkiɗi, soorri hoore mum haa koɗo malla haa jananno jooɗiiɗo baŋnge maaɗa malla haa goɗɗo danygol jananno, nden kam soottugo mo heɓoto. Sey gooto caka deerɗiiko'en sootta mo malla bappa maako malla ɓii bappa maako malla banndiiko goɗɗo sootta mo. Malla o sootta hoore maako, to o waawi. Nden kam o narra bee coodnooɗo mo. Ɓe lima duuɓi diga wakkati coggu haa hitaande dimɗineeki yaalta, ɓe mbaɗa coottaari fodde limgal duuɓi e fodde ngeenaari kuuwoowo. bana to o laatino kuuwanoowo ngeenaari hitaande hitaande. Taa jawmiiko holla mo ɓural. To o heɓtaay ndimu bee laawol coottuki koo ngole, nden kam o rimɗan nder hitaande dimɗineeki, kaŋko e ɓikkoy maako fuu. Ɗowtane umrooje ɗe'e, ngam Isra'iila'en ɓe jeyaaɓe Jawmiraawo, kaŋko o wurtini ɓe lesdi Misra, kaŋko woni Jawmiraawo Allah maɓɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Taa mbaɗane ko'e mon labbi, taa ndarne suuraaji cehaaɗi malla daŋraŋge malla kaa'e bee suuraaji diidaaɗi dow muuɗum'en nder lesdi mooɗon, ngam on cujidana ɗum. Min woni Jawmiraawo Allah mon. Kakkilane nyalɗe ciwtorɗe am, teddine suudu am seniindu boo. Min woni Jawmiraawo. To on tokkake farillaaji am, to on kakkilani umrooje am, to on ɗowtanake ɗe, nden kam mi toɓnanan on iyeele nder saa'iije maaje, haa lesdi waɗa ƴaamle, leɗɗe nder ladde boo ndima ɓiɓɓe. Alkamaari mon ɗuuɗan masin. Hiddeko on timmina fiyugo ndi, on ittan inabooje. Diga on timminaay teɓugo inabooje tawon, saa'i aawugo yaaltan. On nyaaman, on kaaran, on njooɗoto jam nder lesdi mon. Mi hokkan on salaaman nder lesdi mon. On mbaaloto jam, walaa kulnanɗo on. Mi nattinan dabbaaji mbarooji nder lesdi, konu meetataa laataago nder lesdi mon. On ndiiwan konne'en mon, on mbaran ɓe bee kaafaaje mon. Njowo mooɗon ndiiwan teemerre, teemerre mon boo ndiiwan ujine sappo, on mbaran konne'en mon bee kaafaaje. Mi barkiɗinan on bee ɓikkoy ɗuuɗkoy, mi tabitinan alkawal am bee mooɗon. Diga on timminaay alkamaari rowaniiri tawon, on codan hikkaari. Doole on ngudina rowaniiri, haa keɓon babal wallingo kesri. Mi jooɗoto caka mooɗon nder jooɗorde am, mi meeɗataa wanyugo on. Mi wondan bee mooɗon, mi laatoto Allah mon, onon boo on laatoto ummaatoore am. Min Jawmiraawo Allah mon mi wurtini on lesdi Misra, ngam taa on tokko huuwango ɓe bana maccuɓe. Mi yewi kaɓɓirgal dow daaɗe mon, haa on njaha on rimɓe, on ɓaŋgta ko'e mon.” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo: “Ammaa to on ɗowtanaaki yam, to on tokkaaki umrooje ɗe'e fuu, to on ngudini farillaaji am, to on nganyi kiitaaji am, to on ɗowtanaaki umrooje am fuu, to on piisti alkawal am, nden kam mi hiitoto on. Mi ukkanan on kultoreeŋgol, mi nyawnan on nyawuji ciiɓanɗi on e jonte, haa gite mon tampa, tum semmbe mon ustan. On aawan gese mon, ammaa on naftortaa ɗe, ngam konne'en mon njaɓtan ƴaamle mon. Mi honan on, haa konne'en mon njaalo on, wanyɓe on laamano on. On ndoggan ngam kulol, koo to diiwanɗo on walaa. To on ɗowtanaaki yam ɓaawo kuuje ɗe'e fuu, nden kam mi ɗuɗɗinan kiitaaji dow hakkeeji mooɗon cowi joweeɗiɗi. Mi ittan baawɗe ɗe on maŋgtorto. Mi haɗan asama toɓnugo iyeende. Lesdi mon yooran, saatan bana njamndi mboɗeeri. On torroto meere, ngam lesdi mon ƴaamnataa, leɗɗe boo ndimataa ɓiɓɓe. To on tokkake tuurtango yam, to on calake ɗowtanaago yam, nden kam mi ɗuɗɗinan kiitaaji dow hakkeeji mooɗon cowi joweeɗiɗi fahin. Mi neldan dabbaaji ladde caka mooɗon, ɗi mbara ɓikkoy mon, ɗi nattina dabbaaji mon, ɗi usta on, ɗi perwina laabi mon. To on tokkake tuurtango yam, to on njaɓaay elto tawon, nden kam mi honan on, mi ɓesdan saatingo kiitaaji dow hakkeeji mon cowi joweeɗiɗi. Mi ukkan kaafahi dow mooɗon, mi waatoto on ngam on piisti alkawal bee am. To on ɗaɓɓiti hisrude nder berniiji mon, mi nyawnan on nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, mi hokkan on haa juuɗe konne'en mon. Mi sooynan on nyaamdu. Tamsirde woore he'an rewɓe sappo sa'ugo tamseeje muuɗum'en. Ɓe poondanan on ɗe dow awnorɗum. On nyaaman ɗe, ammaa on kaarataa sam. To on tokkake tuurtango yam ɓaawo kiitaaji ɗi'i fuu, to on calake ɗowtanaago yam, nden kam mi honan on bee tikkere, mi tullitinan kiitaaji dow hakkeeji mon cowi joweeɗiɗi fahin. On nyaaman kusel ɓikkoy mon ngam daliila weelo. Mi nattinan nokkuuje mon towɗe, mi yibbinan gulduɗe uureteeɗum, mi sakkinan nyawmanɗe mon dow labbi mon pe'aaɗi. Mi wanyan on, haa mi laatina berniiji mon bille. Mi yibbinan cuuɗi mon cenaaɗi, mi jaɓataa uureeŋgol kirseteeɗi mon. Mi laatinan lesdi mon ladde meere, haa konne'en mon waranɓe ton kayɗina. Mi saŋkitan on nder ummaatooje goɗɗe, mi fartan on bee kaafahi losaaki. Lesdi mon laatoto ladde meere, berniiji mon laatoto bille. Luttanɓe mon nder lesɗe konne'en mon, mi waɗan kulol maŋngol nder ɓerɗe maɓɓe. Koo sonyo haako yoorko nder henndu dogginan ɓe. Ɓe ndoggan bana to kaafahi tokkake ɓe, ɓe ndo'oto koo to diiwanɗo ɓe walaa. Goɗɗo do'oto dow goɗɗo bana do'otooɓe yeeso kaafahi, koo to diiwanɗo ɓe walaa. Saa'i man on mbaawataa dartaago yeeso konne'en mon. On kalkan caka ummaatooje, lesdi konne'en mon moɗan on. Luttanɓe mon nder lesɗe konne'en mon njinnan ngam daliila aybeeji maɓɓe e aybeeji kaakiraaɓe maɓɓe. Nden ɓe mbaŋginan aybe maɓɓe e aybe kaakiraaɓe maɓɓe yeeso am, ngam ɓe ngewi umroore am, ɓe tuurtani yam. Daliila man mi honi ɓe, mi dahi ɓe nder lesɗe konne'en maɓɓe. Nden ɓe annditan sooynde ɗowtaare maɓɓe, ɓe leestinan ko'e maɓɓe, ɓe njaɓan kiita dow aybe maɓɓe. Saa'i man mi siftoran alkawal am bee Yaakubu e Isiyaaku e Ibrahiima, mi siftoran lesdi boo. Ammaa sey lesdi sooya yimɓe tawon, ngam ndi seyoro siwtaare maari wakkati ɓe ɗon ndaayi bee maari. Kamɓe boo, sey ɓe njoɓa aybe maɓɓe tawon, ngam ɓe njawi kiitaaji am, ɓe nganyi farillaaji am. Ammaa koo to ɓe ɗon nder lesɗe konne'en maɓɓe, mi wudintaa ɓe, mi wanyataa ɓe. Mi nattintaa ɓe, mi fiistataa alkawal am bee maɓɓe, ngam min woni Jawmiraawo Allah maɓɓe. Mi yejjitittaa alkawal am bee kaakiraaɓe maɓɓe ɓe ngurtinmi lesdi Misra yeeso ummaatooje, haa mi laato Allah maɓɓe. Min woni Jawmiraawo.” Kanjum woni farillaaji e kiitaaji e umrooje ɗum Jawmiraawo tabitini hakkunde muuɗum bee Isra'iila'en dow hooseere Sina bee hunnduko Muusa. Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To goɗɗo toganake Jawmiraawo hokkugo mo neɗɗo, o waawan soottugo neɗɗo man bee coottaari deydey saman ka a ta'ata, To togiiɗo o talakaajo mo waawaay yoɓugo coottaari man, sey o yahra neɗɗo go yeeso limanjo. Limanjo boo usta coottaari deydey ko togiiɗo waawi yoɓugo fodde saman ta'aaɗum. To togayeere laatake dow ndabbaawa potanŋga hokkeego Jawmiraawo, nden kam dokkal ngal goɗɗo hokki Jawmiraawo fuu, ɗum cenaaɗum. Togiiɗo sannjataa nga bee ndabbaawa ngoɗŋga, o hokkataa kalluŋga mbattudi mbooɗŋga malla mbooɗŋga mbattudi kalluŋga. To o waɗi ɗum, ɗiɗi fuu laatanto Jawmiraawo. Ammaa to togayeere laatake dow ndabbaawa coɓŋga nga fotaay lii'aneego Jawmiraawo, sey o yahra nga haa limanjo. Limanjo ta'a saman maaga fodde wooɗugo maaga malla aybeeji maaga, saman man tabiti. To goɗɗo yiɗi soottugo nga, sey o ɓesda yeɓre woore nder geɓe jowi dow saman darnaaɗum. To togayeere laatake dow suudu, sey limanjo laara ko wooɗi haa maaru, ko wooɗaay boo. Nden o ta'a saman maaru, saman man tabiti. To togiiɗo suudu yiɗi soottugo ndu, o ɓesda yeɓre woore nder geɓe jowi dow saman darnaaɗum, o marta suudu maako. To togayeere laatake dow tayre ngesa haa maral maako, sey on darna saman maaka fodde ɗuuɗeeŋga aawdi aaweteendi nder maaka: Ceede cardi cappanɗe jowi ngam buhuure sa'iiruuri fuu. To o togake ngesa man nder nduuɓu ɓaawo hitaande dimɗineeki, saman darnaaɗum tabiti. Ammaa to o togake wakkati feere, waato ɓaawo hitaande dimɗineeki, sey limanjo ta'a saman maaka fodde limgal duuɓi luttanɗi hitaande dimɗineeki yaalugo, o usta saman maaka bana non. To togiiɗo ka yiɗi soottugo ka, o ɓesda yeɓre woore nder geɓe jowi dow saman darnaaɗum, nden o marta ka. To o soottaay ka, ammaa o soorri ka goɗɗo feere, nden kam o heɓataa soottugo ka sam. To hitaande dimɗineeki yaalti, ngesa man laatoto maral Jawmiraawo, bana kuuje lii'anaaɗe Jawmiraawo haa foroy. Ka laatanto liman'en. To goɗɗo soodi ngesa, toganake ka Jawmiraawo, sey limanjo ta'a saman maaka fodde limgal duuɓi luttanɗi hitaande dimɗineeki yaaltugo. Sey o yoɓa saman man nyalaade man, ceede ɗe'e Jawmiraawo jeyi. Nder hitaande dimɗineeki, marnooɗo ngesa malla danygol mum heɓtan ka. Sey saman fuu ta'e fodde etirgal suudu seniindu, suleyje teemerre fuu waɗan baakin kilo gootel. Goɗɗo togantaako Jawmiraawo afi dabbaaji mum, ngam Jawmiraawo mari ɗi fodde umroore mum. To ɗum ɓii nagge malla ɓii ndammoowa, Jawmiraawo mari ɗum. Ammaa to on ngiɗi, on coottan afi dabbaaji karminaaɗi, on njoɓa saman ta'aaɗo, on ɓesda dow maajum yeɓre woore nder geɓe jowi boo. To on coottaay ɗi, limanjo fotan soorrugo ɗi fodde saman ta'aaɗo. Ko goɗɗo lii'ani Jawmiraawo haa foroy fuu, koo neɗɗo koo ndabbaawa koo ngesa maral maako, o fotaay soorrugo ɗum malla soottugo ɗum. Lii'aaɗum ɗu'um fuu laati ɓurɗum senaago, ɗum laatake maral Jawmiraawo. Neɗɗo lii'anaaɗo Jawmiraawo boo soottataake, o mbareteeɗo fakat. Zakka ƴaamle gese e ɓiɓɓe leɗɗe fuu, Jawmiraawo jeyi, ɗum cenaaɗum ngam maako. To goɗɗo yiɗi soottugo ɗum, sey o yoɓa saman maajum, o ɓesda dow maajum yeɓre woore nder geɓe jowi boo. Nder dabbaaji saare sappo fuu, sappoowa man Jawmiraawo jeyi, nga cenaaŋga ngam maako. Taa jawmiiji senndindira booɗɗi bee ɗi mbooɗaay, taa o sannja ɗi boo. To o sannji ngoɗŋga bee ngoɗŋga, ɗiɗi fuu laatoto cenaaɗi ngam Jawmiraawo. Jawmiiji fotaay soottugo ɗi.” Kanjum woni umrooje ɗe Jawmiraawo umri Muusa dow hooseere Sina ngam Isra'iila'en. Nder nduuɓu ɗiɗaɓu ɓaawo gurtaaki Isra'iila'en diga lesdi Misra, lewru ɗiɗaɓru, nyannde go'oore maaru, Jawmiraawo wolwani Muusa nder laymaaru fottirde haa ladde hamaadaare Sina. O wi'i: Haa lenyol fuu baaba-saare gooto wallan on. Ndaa inɗe wallanɓe on: Nder lenyol Ruben, Elicuru ɓii Sedewur. Nder lenyol Simeyon, Selumiyel ɓii Curisadday. Nder lenyol Yahuuda, Nahasunu ɓii Amminadabu. Nder lenyol Issakar, Netaneyel ɓii Cu'ar. Nder lenyol Zabulon, Eliyabu ɓii Helon. Nder lenyol Efrayim ɓii Yusufu, Eliisama ɓii Ammihudu e haa lenyol Manassa boo, Gamaliyel ɓii Pedacuru. Nder lenyol Benyamin, Abidan ɓii Gidi'oni. Nder lenyol Dan, Ahi'ezer ɓii Ammisadday. Nder lenyol Aser, Pagiyel ɓii Okran. Nder lenyol Gada, Eliyasaf ɓii De'uwel. Nder lenyol Neftali, Ahiira ɓii Enan.” Kamɓe ngoni worɓe suɓaaɓe nder jama'aare, ardiiɓe le'i muuɗum'en, ɓe ardiiɓe ujineeje Isra'iila. Muusa e Haruna koo'i yimɓe suɓaaɓe innde bee innde ɓe'e. Ɓe mooɓti jama'aare fuu nyannde go'oore nder lewru ɗiɗaɓru. Isra'iila'en fuu mbinndaama nder defte fodde asli e ci'e muuɗum'en. Ɓe mbinndi inɗe worɓe ɓe duuɓi noogas e ko ɓuri fuu, gooto gooto, Muusa limi yimɓe nder ladde hamaadaare Sina bana Jawmiraawo umruno mo. Worɓe ɓe duuɓi noogas e ko ɓuri, waawanɓe hoo'ugo balmi konu fuu mbinndaama innde innde, fodde asli muuɗum'en e ci'e muuɗum'en. Ɓe puɗɗiri bee lenyol Ruben, afo Isra'iila. Limgal limaaɓe nder lenyol Ruben waɗi ujine cappanɗe nayo e njoweego e teemeɗɗe njowo (46.500). Ammaa lenyol Lewi'en, fodde lenyol baabiraaɓe muuɗum'en limdaaka bee maɓɓe, ngam Jawmiraawo wi'no Muusa: “Taa mbinnde lenyol Lewi, taa limu ngol caka Isra'iila'en. Ammaa halfin Lewi'en kuugal nder jooɗorde seedamku alkawal, non boo kuuwruɗe gonɗe nder maare fuu. Ɓe ndoondo jooɗorde e kuuwruɗe maare, ɓe kuuwa nder maare e ɓe caŋngina nder taarde maare boo. Sey Lewi'en piista jooɗorde saa'i nde jahaaŋgal ummoto fuu. Nde caŋnginton fuu boo, ɓe ndarna nde fahin. To goɗɗo feere ɓaditake nde, o mbareteeɗo. Isra'iila'en luttuɓe caŋngina haa nokkuuje muuɗum'en, koo moy bee mooɓre konu mum, baŋnge tuutawal fodde yeɓre mum. Lewi'en kam caŋngina nder taarde jooɗorde, ngam taa tikkere am ukko dow jama'aare Isra'iila. Ɓe cuklanto kuuɗe nder jooɗorde sundukru alkawal.” Isra'iila'en mbaɗi fuu kal-kal bana no Jawmiraawo umruno Muusa. Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Isra'iila'en caŋnginan koo moy baŋnge tuutawal yeɓre mum, les alaama saare mum. Saŋngeere taaro laymaaru fottirde, tiitotira bee maare. Caŋnginanɓe haa fuunaaŋge ngonan les tuutawal yeɓre Yahuuda, fodde mooɓe konu muuɗum'en bana ni'i: Nahasunu ɓii Amminadabu ɗowa lenyol Yahuuda. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe njoweeɗiɗo e nayo e teemeɗɗe njoweego (74.600). Lenyol Issakar saŋngina kommbi maɓɓe. Netaneyel ɓii Cu'ar ɗowa ngol. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe njowo e nayo e teemeɗɗe nayo (54.400). Nden lenyol Zabulon tokkoto. Eliyabu ɓii Helon ɗowa ngol. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe njowo e njoweeɗiɗo e teemeɗɗe nayo (57.400). Limgal honooɓe winndaaɓe haa yeɓre Yahuuda fuu waɗi ujine teemerre e cappanɗe njoweetato e njoweego e teemeɗɗe nayo (186.400). Kamɓe ardoto nder jahaale. Haa fombina, yeɓre Ruben saŋngina les tuutawal mum, fodde mooɓe konu maare. Elicuru ɓii Sedewur ɗowa lenyol Ruben. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe nayo e njoweego e teemeɗɗe njowo (46.500). Lenyol Simeyon tokkoto. Selumiyel ɓii Curisadday ɗowa ngol. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe njowo e njoweenayo e teemeɗɗe tato (59.300). Nden lenyol Gada tokkoto. Eliyasaf ɓii Re'uwel ɗowa ngol. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe nayo e njowo e teemeɗɗe njoweego e cappanɗe njowo (45.650). Limgal honooɓe winndaaɓe haa yeɓre Ruben fuu waɗi ujine teemerre e cappanɗe njowo e ngo'o e teemeɗɗe nayo e cappanɗe njowo (151.450). Yeɓre Ruben woni ɗiɗawre nder jahaale. Ɓaawoɗon Lewi'en tokkoto nder jahaale, ɓe ndoondoto laymaaru fottirde. Ɓe tokkindiran bana no ɓe tammi saŋngingo boo, koo moy nder yeɓre mum, fodde tuutawal mum. Haa hiirnaaŋge, yeɓre Efrayim saŋngina les tuutawal mum, fodde mooɓe konu mum: Eliisama ɓii Ammihudu ɗowa lenyol Efrayim. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe nayo e teemeɗɗe njowo (40.500). Lenyol Manassa ɗon kommbi lenyol Efrayim. Gamaliyel ɓii Pedacuru ɗowa ngol. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe tato e ɗiɗo e teemeɗɗe ɗiɗo (32.200). Nden lenyol Benyamin tokkoto. Abidan ɓii Gidi'oni ɗowa ngol. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe tato e njowo e teemeɗɗe nayo (35.400). Limgal honooɓe winndaaɓe haa saŋngeere Efrayim fuu waɗi ujine teemerre e njoweetato e teemerre (108.100). Yeɓre Efrayim woni tataɓre nder jahaale. Haa woyla boo, yeɓre Dan saŋngina les tuutawal mum, fodde mooɓe konu mum. Ahi'ezer ɓii Ammisadday ɗowa lenyol Dan. Limgal honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe njoweego e ɗiɗo e teemeɗɗe njoweeɗiɗo (62.700). Lenyol Aser boo saŋngina kommbi lenyol Dan. Pagiyel ɓii Okran ɗowa ngol. Honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe nayo e ngo'o e teemeɗɗe njowo (41.500). Nden lenyol Neftali tokkoto. Ahiira ɓii Enan ɗowa ngol. Honooɓe maagol waɗi ujine cappanɗe njowo e tato e teemeɗɗe nayo (53.400). Limgal winndaaɓe haa saŋngeere Dan fuu waɗi ujine teemerre e cappanɗe njowo e njoweeɗiɗo e teemeɗɗe njoweego (157.600). Ɓe cakititto nder jahaale, koo moy fodde tuutawal yeɓre mum.” Kamɓe ngoni Isra'iila'en limaaɓe fodde ci'e muuɗum'en. Limgal honooɓe fuu waɗi ujine teemeɗɗe njoweego e tato e teemeɗɗe njowo e cappanɗe njowo (603.550). Ammaa Lewi'en limaaka caka Isra'iila'en, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Isra'iila'en mbaɗi kal-kal bana Jawmiraawo umruno Muusa fuu. Ɓe caŋngini, koo moy baŋnge tuutawal mum, ɓe mbaɗi jahaaŋgal fodde asli maɓɓe e ci'e maɓɓe. Ndaa danygol Haruna e ngol Muusa wakkati Jawmiraawo wolwani Muusa dow hooseere Sina. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Haruna: Nadab, afo maako e Abihu e Eli'azaaru e Itamar. Ɓe moytaaɓe e ɓe halfitinaaɓe kuugal limanku. Ammaa Nadab e Abihu maayi yeeso Jawmiraawo nder ladde Sina nde ɓe ngaddi yiite nge senaaka yeeso maako. Ɓe ngalaa ɓikkoy. Eli'azaaru e Itamar kuuwi kuugal limanku dow ardaaŋgal baaba muuɗum'en Haruna. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru yimɓe lenyol Lewi ɓadito. Darnu ɓe yeeso Haruna limanjo haa ɓe mballa mo. Ɓe kuuwanan mo e ɓe kuuwanan boo jama'aare fuu haa laymaaru fottirde. Ɓe kuuwan nder jooɗorde. Ɓe aynan kuuwruɗe gonɗe nder laymaaru fottirde, ɓe kuuwanan Isra'iila'en fuu. Ɓe kuuwan nder jooɗorde. Hokku Lewi'en haa Haruna e ɓiɓɓe mum, ɓe laatano ɓe dokkal caka Isra'iila'en. Ammaa Haruna e ɓiɓɓe mum, darnu ɓe haa ɓe kuuwa kuugal limanku. To goɗɗo feere ɓaditake ngam huuwa kuugal maɓɓe, o mbareteeɗo.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ndaa, min mi hoo'i Lewi'en caka Isra'iila'en mbattudi afɓe fuu, mbattudi afɓe Isra'iila'en. Lewi'en min jeyi, ngam afɓe fuu min jeyi. Wakkati mi mbari afɓe fuu nder lesdi Misra, mi seni afɓe e afi fuu nder Isra'iila. Afɓe yimɓe malla afi dabbaaji, min jeyi. Min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo wolwani Muusa nder ladde Sina, wi'i: “Lime Lewi'en fodde asli e ci'e muuɗum'en. Lime worɓe fuu, diga mo lewru e ko ɓuri.” Muusa limi ɓe bana Jawmiraawo umri mo. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Lewi: Gerson e Kehat e Meraari. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Gerson fodde ci'e muuɗum'en: Libni e Sim'i. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Kehat fodde ci'e muuɗum'en: Amram e Yicehar e Heburuun e Uzziyel. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Meraari fodde ci'e muuɗum'en: Mahali e Musi. Kamɓe ngoni ci'e Lewi'en. Woodi ci'e Gersoni'en ɗiɗi: Saare Libni e nde Sim'i. Limgal winndaaɓe maɓɓe fuu waɗi ujine njoweeɗiɗo e teemeɗɗe njowo (7.500), worɓe ɓe lewru e ko ɓuri. Ci'e Gersoni'en caŋngini ɓaawo jooɗorde, haa hiirnaaŋge. Eliyasaf ɓii Layel woni baaba-saare maɓɓe. Nder laymaaru fottirde, Gersoni'en halfitinaaɓe jooɗorde bee laymaaru maare e suddaare maare e wiirndallo wonŋgo haa nastirde laymaaru man, non boo wiirndallooji daldal e wiirndallo haa nastirde daldal taariinde jooɗorde e gulduɗum uurle e ɓoggi maare e kuugal man fuu. Woodi ci'e Kehati'en nayi: Saare Amram, saare Yicehar, saare Heburuun e saare Uzziyel. Limgal worɓe ɓe lewru e ko ɓuri fuu waɗi ujine njoweetato e teemeɗɗe njoweego (8.600), ɓe kuuwan haa nokkuure seniinde. Ci'e Kehati'en caŋngini haa wakeere jooɗorde fombinaare. Elicafan ɓii Uzziyel woni baaba-saare maɓɓe. Ɓe halfitinaaɓe sundukru alkawal e taabal e jo'inirɗum pittirlaaji e gulduɗum uurle e kirsirɗe e kuuwruɗe ɗe liman'en kuuwtinirta haa nokkuure seniinde, non boo wiirndallo e kuugal man fuu. Eli'azaaru ɓii Haruna limanjo woni hooreejo Lewi'en mawɗo, o aynoowo huuwooɓe haa nokkuure seniinde. Woodi ci'e Meraari'en ɗiɗi: Saare Mahali e saare Musi. Limgal winndaaɓe fuu waɗi ujine njoweego e teemeɗɗe ɗiɗo (6.200), worɓe ɓe lewru e ko ɓuri. Curiyel ɓii Abihayil woni baaba-saare Meraari'en. Ɓe caŋngini haa wakeere jooɗorde woylaare. Ɓe halfitinaaɓe kaataakooje jooɗorde, leɗɗe gaafotooɗe, daŋraŋge bee kosɗe maaje, kuuwruɗe e kuugal man fuu. Non boo daŋraŋge daldal bee kosɗe maaje, tiggirɗe e ɓoggi. Muusa e Haruna bee ɓiɓɓe muuɗum'en caŋngini yeeso laymaaru fottirde, haa fuunaaŋge. Ɓe halfitinaaɓe kuugal haa nokkuure seniinde ngam Isra'iila'en. To goɗɗo feere ɓaditake ngam huuwa kuugal maɓɓe, o mbareteeɗo. Limgal Lewi'en worɓe, ɓe lewru e ko ɓuri ɓe Muusa e Haruna limi fodde ci'e muuɗum'en e fodde umroore Jawmiraawo waɗi ujine noogas e ɗiɗo (22.000). Jawmiraawo wi'i Muusa: “Lim afɓe worɓe fuu nder Isra'iila, winndu ɓe innde innde, diga mo lewru e ko ɓuri. Min woni Jawmiraawo. Hoo'anam Lewi'en mbattudi afɓe Isra'iila'en fuu, non boo dabbaaji Lewi'en mbattudi afi dabbaaji Isra'iila'en fuu.” Muusa limi afɓe worɓe fuu nder Isra'iila, bana Jawmiraawo umruno mo. Limgal limaaɓe, diga ɓiŋngel ngel lewru e ko ɓuri waɗi ujine noogas e ɗiɗo e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweeɗiɗo e tato (22.273). Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Hoo'u jonta Lewi'en mbattudi afɓe worɓe fuu nder Isra'iila e dabbaaji Lewi'en mbattudi afi dabbaaji Isra'iila'en. Lewi'en min jeyi. Min woni Jawmiraawo. Ammaa sey a sootta afɓe Isra'iila'en teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweeɗiɗo e tato (273), yowaaɓe dow limgal Lewi'en. A hoo'a ngam koo moy maɓɓe ceede cardi jowi, fodde etirgal suudu seniindu: Teddeeŋga suleyje teemerre fuu waɗan baakin kilo gootel. Coottaari afɓe Isra'iila man waɗi ceede cardi ujineere e teemeɗɗe tati e cappanɗe joweego e jowi (1.365) fodde etirgal suudu seniindu. O hokki ɗe Haruna e ɓiɓɓe mum, bana Jawmiraawo umruno mo. Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Lime danygol Kehat caka Lewi'en fuu, fodde asli muuɗum'en e ci'e muuɗum'en, lime koo moy mo duuɓi cappanɗe tati haa yotto cappanɗe jowi, waawanɓe huuwugo haa laymaaru fottirde fuu. Ndaa kuugal Kehati'en haa laymaaru fottirde: Ɓe halfitinaaɓe kuuje ɓurɗe senaago. To jama'aare ɗon ummo fuu, sey Haruna e ɓiɓɓe mum ngara piista wiirndallo, ɓe cuddira sundukru seedamku alkawal. Ɓe mbe'ita dow maago suddaare lare liɗɗi mawɗi, ɓaawoɗon ɓe cudda ɗum fuu bee suddaare sarwinaande. Nden ɓe nastina cabbi eftirɗi sundukru. Ɓe mbe'ita suddaare sarwinaande dow taabal tamseeje. Ɓe njo'ina dow maaje taasaaje e taasahoy e jarduɗe e bulki ngam dokke dufeteeɗe, ɓe acca tamseeje dow taabal boo tum. Ɓe mbe'ita godoore woɗeere dow kuuje ɗe'e, ɓaawoɗon ɓe cudda ɗum bee suddaare lare liɗɗi mawɗi. Nden ɓe nastina cabbi eftirɗi taabal man. Ɓe koo'a suddaare sarwinaande, ɓe cuddira jo'inirɗum pittirlaaji e pittirlaaji e mekefje e pehe ndoondi e paali nebbam ngam kuugal liman'en. Ɓe caawa kuuwruɗe ɗe'e fuu nder suddaare lare liɗɗi mawɗi, ɓe mballina ɗum dow naasiwo. Ɓe mbe'ita suddaare sarwinaande dow gulduɗum uurle kaŋŋeeri, ɓe cudda ɗum bee suddaare lare liɗɗi mawɗi. Ɓe nastina cabbi eftirɗi gulduɗum man. Ɓe koo'a kuuwruɗe hirsirde, ɓe caawa ɗe nder suddaare sarwinaande, ɓe mbe'ita suddaare lare liɗɗi mawɗi dow man, ɓe mballina ɗe dow naasiwo. Nden ɓe itta ndoondi ɓellere dow hirsirde, ɓe mbe'ita limce boɗeeje dow maare. Ɓe mballina kuuwruɗe hirsirde dow maare, waato pehe uurorɗe, tufirɗe, doonyirɗe e kuuwruɗe gulduɗum uurle fuu. Dow maajum ɓe mbe'ita suddaare lare liɗɗi mawɗi. Nden ɓe nastina cabbi eftirɗi hirsirde man. To Haruna e ɓiɓɓe mum timmini suddugo hirsirde e kuuwruɗe maare fuu, ɓiɓɓe Kehat ngara ndoondo ɗum, to ummaatoore ɗon ummo. Ammaa ɓe meemataa hirsirde, ngam to ɓe meemi, ɓe maayan. Kanjum woni kuugal Kehati'en haa laymaaru fottirde.” Eli'azaaru ɓii Haruna limanjo halfitinaama aynol nebbam pittirlaaji e uurle e dokke nyaamdu kala nyalaade fuu non boo nebbam cenirɗam. O aynan boo jooɗorde e hirsirde e kuuwruɗe maare. Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Taa ngurtine ci'e Kehati'en diga Lewi'en. Ndaa ko mbaɗoton ngam maɓɓe haa ɓe ngeeɗa, taa ɓe maaya saa'i ɓe ɓadititto kuuje ɓurɗe senaago: Haruna e ɓiɓɓe mum ngara, ndarna koo moy maɓɓe nder kuugal mum e ko o tammi roondaago. Taa ɓe nasta koo ngam wakkati seɗɗa ngam laaroygo kuuje ceniiɗe ɗe'e, ngam to ɓe nasti ɓe maayan.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Lim danygol Gerson caka Lewi'en, fodde asli muuɗum'en e fodde ci'e muuɗum'en, lim koo moy mo duuɓi cappanɗe tati haa yotto cappanɗe jowi, waawanɓe huuwugo haa laymaaru fottirde. Ndaa kuugal ci'e Gersoni'en e ko ɗe ndoondoto: Godooje jooɗorde e laymaaru fottirde e suddaare maaru e suddaare lare liɗɗi mawɗi ɗiɗawre e wiirndallo haa nastirde laymaaru fottirde, non boo wiirndallooji daldal e wiirndallo haa nastirde daldal taariiŋgal jooɗorde e gulduɗum uurle e ɓoggi man e kuuwruɗe man fuu. Ɓe mbaɗa ko haani ngam kuuje ɗe'e. Kuugal Gersoni'en, ko ɓe ndoondoto e ko ɓe kuuwata fuu waɗete dow umroore Haruna e ɓiɓɓe mum. On kalfitinan ɓe ko ɓe tammi roondaago fuu. Kanjum woni kuugal ci'e Gersoni'en haa laymaaru fottirde. Ɓe kuuwa ngal dow ardaaŋgal Itamar ɓii Haruna limanjo.” “Danygol Meraari boo, lim ɓe fodde asli maɓɓe e ci'e maɓɓe, lim koo moy mo duuɓi cappanɗe tati haa yotto cappanɗe jowi, baawanɗo huuwugo haa laymaaru fottirde. Ndaa kuugal maɓɓe nder laymaaru fottirde: Roondaago kaataakooje jooɗorde, leɗɗe gaafotooɗe e daŋraŋge bee kosɗe maaje, non boo daŋraŋge daldal bee kosɗe e tiggirɗe e ɓoggi man e kuuwruɗum maaje fuu e kuuje kuugal maɓɓe fuu. Sey on mbinnda innde e ko koo moy tammi roondaago. Kanjum woni kuugal ci'e Meraari'en haa laymaaru fottirde. Ɓe kuuwa ngal dow ardaaŋgal Itamar ɓii Haruna limanjo.” Muusa e Haruna e ardiiɓe jama'aare limi Kehati'en fodde asli muuɗum'en e ci'e muuɗum'en: Worɓe ɓe duuɓi cappanɗe tati haa yotto cappanɗe jowi, tammiiɓe huuwugo haa laymaaru fottirde, ɗon ujine ɗiɗo e teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njowo (2.750). Ɗo woni limgal ci'e Kehati'en huuwanɓe nder laymaaru fottirde, ɓe Muusa e Haruna limi fodde umroore nde Jawmiraawo umri Muusa. Kamɓe ngoni Gersoni'en tammiiɓe huuwugo haa laymaaru fottirde ɓe Muusa e Haruna limi fodde umroore Jawmiraawo. Meraari'en boo limaama fodde asli muuɗum'en e ci'e muuɗum'en: Worɓe ɓe duuɓi cappanɗe tati haa yotto cappanɗe jowi, tammiiɓe huuwugo haa laymaaru fottirde ɗon ujine tato e teemeɗɗe ɗiɗo (3.200). Kamɓe ngoni Meraari'en ɓe Muusa e Haruna limi fodde umroore Jawmiraawo. Lewi'en ɓe Muusa e Haruna e ardiiɓe jama'aare limi fodde asli muuɗum'en e ci'e muuɗum'en, ɓe duuɓi cappanɗe tati haa yotto cappanɗe njowo tammiiɓe huuwugo haa laymaaru fottirde, ɗon fuu ujine njoweetato e teemeɗɗe njowo e cappanɗe njoweetato (8.580). Muusa limi ɓe gooto gooto, koo moy bee kuugal mum e ko o roondoto. Koo moy winndaama bana Allah umruno Muusa. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Isra'iila'en ɓe ngurtina yaasi saŋngeere marɗo saɗawre e koo moy marɗo nyawu ilnoowu fuu, non boo koo moy coɓruɗo bee meemugo maayɗo. Ngurtine worɓe e rewɓe soɓɓe fuu yaasi ngam taa ɓe coɓna saŋngeere haa njooɗotoomi caka maɓɓe.” Isra'iila'en mbaɗi ko Jawmiraawo wi'no Muusa. Ɓe ngurtini soɓɓe fuu yaasi saŋngeere. Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To gorko malla debbo yewi umroore Jawmiraawo bee waɗango goɗɗo hakkewol koo ngole, o laatoto aybuɗo. Nden sey o waŋgina hakke maako, o lorna ko o hoosi fuu e o ɓesda deydey yeɓre jowaɓre boo. O hokka ɗum goɗɗo mo o waɗi ɗum aybe. Ammaa to o walaa banndiraawo ɓadiiɗo jaɓanɗo jobdi aybe man, nden kam ɗum laatanto Jawmiraawo, aybuɗo hokka ɗum limanjo. Ɗum ɓesdaari dow njawdiri mbaalu ngam heɓnango aybuɗo yaafuye. Ko itta dow dokke ceniiɗe ɗe Isra'iila'en lii'anto Jawmiraawo fuu, laatanto limanjo lii'otooɗo ɗe. Dokke ceniiɗe ɗe goɗɗo hokkata limanjo fuu, laatanto mo. E ko goɗɗo hokkata limanjo fuu boo laatanto mo.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To debbo te'aaɗo waɗi aybe, o waɗi sooynde hoolaare heedi goriiko, to o waaldi bee goɗɗo, goriiko boo faamaay ɗum, o soɓi nder sirri, walaa giiɗo mo, walaa ceedoowo boo, to o seki debbo maako, debbo oo soɓi malla boo o seki debbo maako, koo nde debbo oo soɓaay, nden kam o yahra mo haa limanjo. O wadda boo dokkal ngam debbo oo, kuroori sa'iiruuri kilo tati, ammaa taa o ɓesda nebbam e uurle dow maari ngam ɗum dokkal nyaamdu ngam daliila seko, ɗum dokkal nyaamdu haa gooŋga waŋga. Limanjo ɓaditina debbo oo, o darna mo yeeso Jawmiraawo. Nden limanjo loowa ndiyam cenaaɗam nder fayannde loope. O hoo'a boo mbulwuldi ngondi nder laymaaru fottirde, o ukka ndi nder ndiyam go. O darna debbo go yeeso Jawmiraawo, nden o fiista moorɗi maako, o wallina dokkal nyaamdu ngam daliila seko dow juuɗe maako haa gooŋga waŋga. Limanjo boo jogo ndiyam kaaɗɗam gaddanɗam naaloore. Nden o hunna debbo bana ni'i: To a waɗaay njeenu, to a soɓnaay hoore ma, to a waɗaay gorko ma sooynde hoolaare, nden kam ndiyam kaaɗɗam gaddanɗam naaloore ɗa'am torrataa ma. Ammaa to a zammbake gorko ma, a waaldi bee gorko feere, to a toski hoore ma, a soɓni hoore ma, a njeeni, “Ɓaawo man limanjo winnda naalooje ɗe'e, loota ɗe nder ndiyam kaaɗɗam go. O yarna debbo man ndiyam kaaɗɗam gaddanɗam naaloore go, ɗam nasta nder maako, torra mo. Limanjo jaɓa dokkal nyaamdu ngam daliila seko go diga juuɗe debbo man, ɓaŋgta ngal yeeso Jawmiraawo, lii'o ngal dow hirsirde. O itta nder maagal tamndande woore, ɗum geɗal ciftinorgal, o wula ngal dow hirsirde, nden o yarna debbo ndiyam go. To debbo man soɓni hoore mum, waɗi sooynde hoolaare heedi gorum, nden kam ndiyam gaddanɗam naaloore torran mo masin, reedu maako uppan, o laatoto dimaro. Innde maako boo laatoto naalaande caka yimɓe maako. Ammaa to o laaɓɗo, o soɓnaay hoore maako, nden kam ɗam torrataa mo, o jooɗoto bilaa aybe, o heɓan danygol. Kanjum woni umroore dow haala seko, to debbo soɓni hoore mum bee waɗugo njeenu malla to goriiko seki mo, nden kam gorko man darna mo yeeso Jawmiraawo, limanjo boo waɗana mo fodde umroore nde'e. Bana non gorko laaɓrata, debbo boo yara bone fodde aybe mum.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a yimɓe Isra'iila ni'i: “To gorko malla debbo togake togayeere ngam laataago Naziriijo ngam Jawmiraawo, nden kam taa o yara inaboojam e nguykinoojam sam. Taa o yara koo lammuɗam mbaɗaaɗam bee inaboojam malla nguykinoojam feere, koo ndiyam inabooje boo. Taa o nyaama ɓiɓɓe inabooje kecce malla joorɗe. Wakkati togayeere maako fuu, taa o nyaama koo ɗume ko iwi haa inabohi, koo aawdi malla laral inabooje boo. Wakkati togayeere maako fuu, taa beluhi meema hoore maako. Wakkati man fuu, o acca gaasa hoore maako e wakkude maako mawna, haa to nyalɗe togayeere maako timmi. Wakkati man boo, taa o ɓadito maayɗo koo to baaba maako malla daada maako malla deerɗiiko gorko malla debbo maayi, taa o soɓna hoore maako bee ɓaditaago maayɗo, ngam o cenaaɗo ngam Allah. Wakkati togayeere maako fuu o cenaaɗo ngam Jawmiraawo. To goɗɗo maayi bee juhuki kommbi maako, soɓni gaasa hoore maako, sey o laɓa ka, o laɓa ka nyannde joweeɗiɗawre, nden o laaɓan. Nyannde joweetataɓre o waddana limanjo pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy haa nastirde laymaaru fottirde. Limanjo lii'o gootel ngam ittuki hakke, gootel boo o wulana ngel Allah. Bana non o heɓnirta mo yaafuye hakke maako, ngam o soɓi bee meemugo maayɗo. Nden o sena hoore maako kadiboo. O laato cenaaɗo Jawmiraawo fahin, ngam saa'i cenki maako naane nafaay, gaasa maako soɓi. Sey o wadda boo jawgel ngel nduuɓu, ngel kirseteeŋgel ngam joɓki aybe maako. Ndaa umroore dow Naziriijo mo timmini wakkati togayeere maako: Ɓe njahra mo haa nastirde laymaaru fottirde. O waddana Jawmiraawo dabbaaji tati ɗi ngalaa aybe, jawgel ngel nduuɓu guleteeŋgel e bortel ngel nduuɓu kirseteeŋgel ngam ittuki hakke e njawdiri mbaalu kirseteendi ngam kawtal yimɓe bee Allah. O wadda boo silaawo tamseeje ɗe kuroori njiiɓaandi bee nebbam e tamseeje bette tamsaaɗe bee nebbam, ɗe fuu ɗe ufnaaka. Non boo dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe bana ko haani. Limanjo lii'ano Jawmiraawo kuuje ɗe'e fuu, taaskitina kirseteeŋga ngam ittuki hakke e nguleteeŋga. Nden o lii'ano Jawmiraawo njawdiri kirseteendi ngam kawtal yimɓe bee Allah, hawtaade bee silaawo tamseeje e dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe. Naziriijo man laɓa gaasa hoore mum coɓka haa nastirde laymaaru fottirde. Nden o sakkina ka nder yiite nge kirsaaŋga ngam kawtal yimɓe bee Allah ɗon wule dow muuɗum. Ɓaawo man limanjo hoo'a balawal njawdiri defaaŋgal e tamseere woore e tamseere wetnde boo woore nder silaawo, ɗe ufnaaka. O wallina ɗum fuu dow juuɗe Naziriijo laɓɗo gaasa hoore mum. Nden limanjo ɓaŋgta ɗum, lii'o ɗum yeeso Jawmiraawo, ɗum dokkal ceniiŋgal ngam limanjo, ɗum yowe dow biiwol ɓaŋgtaaŋgol e daŋngo ittaaŋgo. Ɓaawoɗon Naziriijo heɓan yarugo inaboojam fahin. Kanjum woni umroore dow Naziri'en waɗɓe togayeere. Ndaa dokkal ngal o waddanta Jawmiraawo, o ɓurna ɗum fodde jawdi maako. O hebbina togayeere maako fodde umroore cenki maako.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Haruna e ɓiɓɓe mum: “Sey on mbarkiɗina Isra'iila'en bana ni'i: Jawmiraawo barkiɗina on, ayna on! Jawmiraawo woonana on, mo'ana on! Jawmiraawo laara on bee yerduye muuɗum, hokka on salaaman! Bana non ɓe mbarkiɗinirta Isra'iila'en bee innde am, min boo mi barkiɗinan ɓe.” Nyannde nde Muusa timmini darnugo laymaaru fottirde, o wuji ndu nebbam, o seni ndu, kayru e kuuwruɗe maaru fuu, non boo hirsirde e kuuwruɗe maare fuu. O wuji e o seni ɗum fuu. Nden baaba-ci'e'en, ardiiɓe le'i Isra'iila waato ɗowooɓe, limnooɓe Isra'iila'en go ngaddani Jawmiraawo dokke muuɗum'en. Ndaa ko ɓe ngaddi: Mootaaji ga'i cuddaaɗi joweego e ga'i sappo e ɗiɗi. Moota ga'i ngoota ngam ardiiɓe ɗiɗo, ngaari boo ngam ardiiɗo fuu. Ɓe ngaddi ɗi yeeso jooɗorde Jawmiraawo. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Jaɓ dokke ɗe'e, kuuwtinire ɗe ngam kuugal laymaaru fottirde. Hokku ɗe Lewi'en, koo moy fodde haaje kuugal mum.” Muusa hoo'i mootaaji e ga'i ɗi'i, hokki ɗi Lewi'en. O hokki Gersoni'en mootaaji ɗiɗi e ga'i nayi fodde haaje kuuɗe maɓɓe. O hokki Meraari'en mootaaji nayi e ga'i joweetati fodde haaje kuuɗe maɓɓe. Ɓe kuuwi dow ardaaŋgal Itamar ɓii Haruna limanjo. Ammaa Kehati'en, Muusa hokkaay ɓe koo ɗume, ngam ɓe halfitinaaɓe kuuje ceniiɗe, ɓe ndoondo ɗe dow balbe maɓɓe. Ardiiɓe ngaddi dokke muuɗum'en ngam waɗugo juulde cenki hirsirde, nyannde Muusa wuji nde nebbam. Ɓe ngaddi ɗe yeeso hirsirde. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Nyalaade fuu, ardiiɗo gooto tan lii'oto dokke mum ngam juulde cenki hirsirde.” Nde Muusa nasti laymaaru fottirde ngam wolididgo bee Jawmiraawo fuu, o nani sawtu Jawmiraawo haa dow jooɗorde ngam kefergal wonnde dow seedamku alkawal. Jooɗorde ngam kefergal nga'al ɗon hakkunde keruba'en ɗiɗo, ton Jawmiraawo woliditta bee maako. Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Haruna ni'i: “To a ɗon jo'ina pittirlaaji joweeɗiɗi dow jo'inirɗum maaji, jo'in ɗi haa ɗi njayna yeeso maaji.” Haruna waɗi bana non. O jo'ini ɗi haa ɗi njayna yeeso jo'inirɗum maaji bana no Jawmiraawo umrino Muusa. Jo'inirɗum pittirlaaji kuuwraaɗum bee kaŋŋeeri ɗuuɗndi, diga jooɗorɗum man haa yotti pinndi man fuu. Ɗum baɗaaɗum bee kaŋŋeeri tappaandi, ɓe mbaɗi ɗum fodde misaalu mo Jawmiraawo holli Muusa nder wahayu. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Senndu Lewi'en bee Isra'iila'en woɗɓe, sen ɓe bana ni'i: Wiccu ndiyam ittirɗam hakkeeji dow maɓɓe, ɓe laɓa gaasa ɓalli maɓɓe fuu, ɓe loota limce maɓɓe boo, ɓe cena ko'e maɓɓe. Nden ɓe koo'a ngaari kalhaldi, bee dokkal nyaamdu maari e kuroori njiiɓaandi bee nebbam. An boo, hoo'u ngaari ɗiɗawri kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Nden ɓaditin Lewi'en yeeso laymaaru fottirde e mooɓtu jama'aare Isra'iila fuu. Ɓaditin Lewi'en yeeso am, Isra'iila'en boo njowa juuɗe muuɗum'en dow ko'e Lewi'en. Lewi'en hoo'aaɓe nder Isra'iila'en ɓe'e, Haruna lii'o ɓe yeeso am bana dokkal cenaaŋgal haa ɓe njaggano yam. Nden Lewi'en njowa juuɗe muuɗum'en dow ko'e ga'i kalhali go. Haruna taaskitina ngoori kirseteendi ngam ittuki hakkeeji, ngoori boo nguleteendi ngam am, ngam haa Lewi'en keɓra yaafuye. Darnu Lewi'en yeeso Haruna e ɓiɓɓe mum, ɓe laato dokkal cenaaŋgal ngam am. Senndu ɓe bee Isra'iila'en woɗɓe, nii non Lewi'en, min jeyi. Ɓaawo man Lewi'en ngaran, kuuwan nder laymaaru fottirde. Nii non cenirta ɓe, ɓe laatoto dokkal cenaaŋgal ngam am. Ɓe laatanto yam dokkal caka Isra'iila'en. Mi jaɓi ɓe mbattudi afɓe Isra'iila'en fuu, mbattudi kala afo daada mum fuu. Ngam ko aarti danyeego fuu, min jeyi. Nyannde nde mi mbari afɓe fuu nder lesdi Misra, mi seni afɓe Isra'iila'en e afi dabbaaji muuɗum'en ngam am. Jonta mi hoo'i Lewi'en mbattudi afɓe Isra'iila'en. Caka Isra'iila'en, mi hokki Haruna e ɓiɓɓe mum Lewi'en, haa ɓe kuuwana Isra'iila'en nder laymaaru fottirde, ɓe cuklano joɓki hakkeeji Isra'iila'en boo, ngam taa masiibo waɗa caka maɓɓe, to ɓe ɓaditake suudu seniindu.” Muusa e Haruna e jama'aare Isra'iila fuu mbaɗani Lewi'en kal-kal bana Jawmiraawo umruno Muusa. Isra'iila'en mbaɗani ɓe ɗum. Lewi'en laɓɓini ko'e muuɗum'en, looti limce muuɗum'en. Haruna seni ɓe ngam Jawmiraawo, bana dokkal cenaaŋgal. Nden o heɓni ɓe yaafuye, o laɓɓini ɓe. Ɓaawo man Lewi'en puɗɗi huuwugo nder laymaaru fottirde, dow ardaaŋgal Haruna e ɓiɓɓe mum bana Jawmiraawo umruno Muusa dow Lewi'en. Ɓe mbaɗani ɓe non. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ndaa umroore dow Lewi'en: To goɗɗo lenyol Lewi waɗi duuɓi noogas e jowi, o fuɗɗa huuwugo nder laymaaru fottirde. To o waɗi duuɓi cappanɗe jowi, o wurto kuugal man, o acca ngal. O wallan banndiraaɓe maako huuwanɓe nder laymaaru fottirde, ammaa taa o huuwa kuugal man bee hoore maako. Nii non njo'inirta Lewi'en dow kuuɗe maɓɓe.” Nder nduuɓu ɗiɗaɓu ɓaawo gurtaaki Isra'iila'en diga lesdi Misra, nder lewru aranndu, Jawmiraawo wolwani Muusa nder ladde Sina, o wi'i: “Sey Isra'iila'en mbaɗa juulde Paska nder saa'iire darnaande. Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru ndu'u, deydey maŋngariba, mbaɗe juulde nde'e, fodde farillaaji e kiitaaji maare fuu.” Muusa umri Isra'iila'en ɓe mbaɗa juulde Paska. Ɓe mbaɗi nde maŋngariba nyannde sappo e nayaɓre nder lewru aranndu haa ladde Sina. Ɓe mbaɗi koo ɗume fuu kal-kal bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ammaa woɗɓe maɓɓe coɓi, ngam ɓe meemi maayɗo. Ngam maajum ɓe keɓaay waɗugo juulde Paska nyalaade nde'e. Ɓe njehi haa Muusa e Haruna nyannde man nden, ɓe mbi'i: “Min coɓi ngam min meemi maayɗo. Koni min keɓataa hawtugo bee Isra'iila'en ngam min lii'ano Jawmiraawo dokkal hawtaade bee maɓɓe nder saa'iire darnaande?” Muusa jaabi ɓe: “Munye, ndare haa ɗo haa mi nana ko Jawmiraawo umrata dow haala ka'a.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To gooto mooɗon, caka gide mon fuu soɓi ngam o meemi maayɗo malla o dilli jahaaŋgal daayiiŋgal, o waɗan juulde Paska ngam Jawmiraawo, nden kam o waɗa nde maŋngariba nyannde sappo e nayaɓre nder lewru ɗiɗaɓru. Sey ɓe nyaama jawgel Paska bee tamseeje ɗe ufnaaka e haakooji kaaɗɗi. Taa ɓe luttina koo ɗume haa fajiri, taa ɓe ngewa i'al kirsaaŋgel koo ngale boo. Ɓe mbaɗa juulde man fodde umrooje maare fuu. Ammaa goɗɗo mo soɓaay, mo dillaay jahaaŋgal boo, to o sali waɗugo juulde Paska, o gurtinteeɗo lenyol maako, ngam o lii'anaaki Jawmiraawo dokkal nder saa'iire darnaande. Goɗɗo oo heɓan ngeenaari hakke maako. To jananno jooɗiiɗo caka mooɗon yiɗi waɗugo juulde Paska ngam Jawmiraawo, sey o tokko ko umra e ko darna dow maare. Farilla ngoota tan laatanto jananɓe e ɓiɓɓe lesdi.” Nyannde darnuki jooɗorde Jawmiraawo, ruulde suddi nde gal wakeere laymaaru seedamku. Diga jemma haa fajiri, nde ɗon jooɗi dow maare, nde nanndi bee yiite. Jemma, ruulde man nanndi bee yiite. Tum nde ɗon suddi jooɗorde. Nde ruulde ummi, acci laymaaru fuu, Isra'iila'en boo ummo. Ɓe caŋngina haa nokkuure nde nde jippi fuu boo. Dow umroore Jawmiraawo ɓe ummoto, dow umroore maako boo ɓe caŋnginta. Saa'i ruulde ɗon faɓɓi dow jooɗorde, Isra'iila'en boo ɗon caŋngini. To ruulde ɗon faɓɓi dow jooɗorde, ɓe ɗon ɗowtano Jawmiraawo, ɓe ummataako. Saa'i feere ruulde ɗon faɓɓa dow jooɗorde nyalɗe seɗɗa. Ɓe ɗon caŋngina malla ɓe ɗon ummo dow umroore Jawmiraawo. Saa'i feere ruulde ɗon jooɗo diga kiikiiɗe haa fajiri. To nde eeŋgake fajiri, kamɓe boo ɓe ummo. Koo ɓaawo nyalawmaare woore malla jemmaare woore, to ruulde eeŋgake nii, kamɓe boo ɓe ummo. To nde faɓɓi nyalɗe ɗiɗi malla lewru malla hitaande woore dow jooɗorde man, Isra'iila'en ɗon caŋngini, ɓe ummataako. Ammaa to nde ummake, kamɓe boo ɓe ummo. Dow umroore Jawmiraawo ɓe caŋnginta, dow umroore maako ɓe ummoto boo. Ɓe ɗowtani umroore nde Jawmiraawo umri ɓe bee hunnduko Muusa. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Sey a waɗa luwe ɗiɗi kuuwraaɗe bee cardi ɗuuɗndi. A huuwtinira ɗe ngam mooɓtugo jama'aare e ngam egguki boo. To ɓe puufi luwe ɗiɗi fuu, jama'aare fuu mooɓo kommbi ma haa nastirde laymaaru fottirde. To ɓe puufi luwal gootal, sey ardiiɓe le'i, ardiiɓe ujineeje Isra'iila tan mooɓoto kommbi maaɗa. To luwe puufaama arannde, fuufre konu, le'i gonɗi haa saŋngeere fuunaaŋge ummo. To ɗe puufaama ɗiɗawre, fuufre konu, le'i gonɗi haa saŋngeere fombina ummo. To on ngiɗi ummingo caŋngeeje, puufe fuufre konu. Ammaa ngam mooɓtugo yimɓe, taa puufe fuufre konu. Liman'en ɓiɓɓe Haruna puufata luwe ɗe'e. Ɗum laatoto farilla nduumiika ngam mooɗon e ngam gide mon fuu. To on nasti haɓre nder lesdi mooɗon bee konne'en kippiiɓe on, puufe fuufre konu bee luwe man. Nden kam min Jawmiraawo Allah mon mi siftoran on, mi hisna on juuɗe maɓɓe. Bana non boo, nder nyalaade seyo mon, nder juulde hakkunde lebbi, puufe luwe man saa'i on ɗon lii'ano yam guleteeɗi mon e kirseteeɗi mon ngam kawtal yimɓe bee am. Nden mi siftoran on. Min woni Allah Jawmiraawo mon.” Nder nduuɓu ɗiɗaɓu, lewru ɗiɗaɓru, nyannde noogasre maaru, ruulde ummi, acci jooɗorde seedamku alkawal. Isra'iila'en ummi, ndilli ladde Sina, mooɓe maɓɓe ɗon tokkindiri. Ruulde jippi nder ladde Paran. Jahaaŋgal maɓɓe fuɗɗi dow umroore nde Jawmiraawo umruno bee hunnduko Muusa. Yeɓre Yahuuda bee tuutawal mum aarti ummaago, fodde mooɓe konu mum. Nahasunu ɓii Amminadabu ɗowi honooɓe maare. Nataneyel ɓii Cu'ar ɗowi mooɓre konu lenyol Issakar. Eliyabu ɓii Helon boo ɗowi mooɓre konu lenyol Zabulon. Nden ɓe taggi jooɗorde Jawmiraawo. Gersoni'en e Meraari'en ndoondi nde, nden ɓe ummi. Nden yeɓre Ruben bee tuutawal mum ummi, fodde mooɓe konu mum. Elicuru ɓii Sedewur ɗowi mooɓre konu maare. Selumiyel ɓii Curisadday ɗowi jama'aare konu lenyol Simeyon. Eliyasaf ɓii De'uwel boo ɗowi mooɓre konu lenyol Gada. Nden Kehati'en ndoondi kuuje ceniiɗe, ɓe ummi. Jooɗorde boo ɗon darne hidde ɓe njotto. Nden yeɓre Efrayim bee tuutawal mum ummi, fodde mooɓe konu mum. Eliisama ɓii Ammihudu ɗowi mooɓre konu maare. Gamaliyel ɓii Pedacuru ɗowi mooɓre konu lenyol Manassa. Abidan ɓii Gidi'oni boo ɗowi mooɓre lenyol Benyamin. Haa ɓaawo, yeɓre Dan bee tuutawal mum ummi, fodde mooɓe konu mum. Ahi'ezer ɓii Ammisadday ɗowi mooɓre konu maare. Pagiyel ɓii Okran ɗowi mooɓre konu lenyol Aser. Ahiira ɓii Enan boo ɗowi mooɓre konu lenyol Neftali. Mooɓe Isra'iila'en tokkindiri bana nii, koo ndeye ɓe ummi fuu. Muusa wi'i eekiraawo mum Hobab ɓii Re'uwel Mediyaniijo: “Min ɗon ndilla haa nokkuure nde Jawmiraawo iinani min. Yahdu bee amin. Min mboonante, ngam Jawmiraawo wi'i o woonanan Isra'iila.” Hobab jaabi: “Mi yahdataa bee mooɗon, ammaa mi loroto haa lesdi am e haa banndiraaɓe am.” Muusa tiɗɗini mo, wi'i: “Useni, taa accu min, ngam an anndi nokkuuje nder ladde haa min tammi saŋngingo, a laato ɗowoowo min. To a yahdi bee amin, a naftorto boo mbooɗeeŋga nga Jawmiraawo tammi waɗango min.” Isra'iila'en ummi diga hooseere Jawmiraawo, mbaɗi nyalɗe tati dow laawol. Sundukru alkawal Jawmiraawo ɗon ardi ɓe, waɗi kanyum boo nyalɗe tati dow laawol ngam tefango ɓe pellel siwtaare. Bee nyalawma, ruulde Jawmiraawo ɗon dow maɓɓe wakkati ɓe ɗon ngurto saŋngeere. Nde sundukru alkawal ummi fuu, Muusa wi'a: “Umma, yaa Jawmiraawo, haa konne'en ma caŋkito, wanyɓe ma ndogga yeeso maaɗa!” To sundukru darake boo, o wi'a: “Yaa Jawmiraawo, lorta haa jama'aare Isra'iila ɗuuɗnde nde'e!” Ummaatoore Isra'iila woyani Jawmiraawo bana to sarru heɓi nde. Nde Jawmiraawo nani ɗum, o tikki masin, o huɓɓi yiite caka maɓɓe, nge nyaami seɓatto saŋngeere. Ɓe ngookani Muusa, kaŋko o tori Jawmiraawo, nden yiite man nyifi. Ɓe ewni nokkuure nde'e Tabe'era, ngam haa ton yiite Jawmiraawo huɓɓi caka maɓɓe. Zindar waɗi jananɓe yahduɓe bee Isra'iila'en. Nden Isra'iila'en boo puɗɗiti siŋkugo, mbi'i: “Moy hokkata en kusel haa en nyaama? Kayya! Ciftore, haa Misra en ɗonno nyaama liɗɗi bilaa soodugo e en ɗonno nyaama baygooje e kurciije e haakooji e tiŋeeje e albacce. Ammaa jonta kondondi men njoori. Walaa koo ɗume, sey mannu tan en ngi'ata!” Mannu man nanndi bee aawdi famardi, ndaneeri bana ɗacce lekki. Yimɓe ɗon caŋkito, mooɓta ndu. Nden ɓe nama ndu dow namrude malla ɓe una ndu, ɓe ndefa ndu nder payanɗe malla ɓe mbaɗa tamseeje bette bee man boo. Ndu weli bana tamseeje ca'aaɗe bee nebbam. Mannu man ɗon saama bee jemma dow saŋngeere hawtaade bee saawawre. Muusa nani bojji yimɓe go, koo moy ɗon darodi bee yimɓe saare mum haa nastirde laymaaru mum. Jawmiraawo tikkani ɓe masin. Ɓernde Muusa boo metti dow Jawmiraawo, nden o wi'i mo: “Koni mbaɗɗa maccuɗo ma kalluɗum? Ngam ɗume mi heɓaay mo'ere haa maaɗa? Koni njowanɗa mi doŋngal yimɓe ummaatoore nde'e fuu? Kadi min danyi ɓe fuu na? Koni umruɗaami mi jogo ɓe bana musininoowo jogorto musinanŋgel, mi yahra ɓe dow juuɗe am haa yotto lesdi ndi kunaniiɗa kaakiraaɓe maɓɓe a hokkan ɓe ndi? Toy keɓanmi kusel haa mi nyaamna yimɓe ummaatoore nde'e fuu? Ngam ɓe accaay siŋkugo, ɓe ɗon tokki ƴamugo yam kusel! Min feere am mi waawataa suklanaago ummaatoore nde'e fuu, ngam nde teddani yam masin! To non kam, ndikka mbara mi, to a yerdake ɗum, ngam taa mi tokko yi'ugo sarru ngu a ukkani yam.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Mooɓtanam ndotti'en cappanɗe njoweeɗiɗo, ndotti'en caka Isra'iila'en ɓe annduɗa e kaliifa'en. Yahru ɓe haa laymaaru fottirde, ɓe ndarodo ton bee maaɗa. Mi jippoto, mi wolida bee maaɗa. Mi hoo'an haa ruuhu gonɗo nder ma, mi hokka ɓe ɗum. Nden kam ɓe ndoondodotto bee ma doŋngal ummaatoore nde'e, a roondataako ngal an feere ma fahin. Wi' Isra'iila'en boo ɓe cena ko'e maɓɓe ngam jaŋngo, ɓe nyaaman kusel. Jawmiraawo nani bojji mooɗon heedi muuɗum bee wi'go: Moy hokkata en kusel haa en nyaama? Haa Misra en ɗonno nder hayru! Jawmiraawo hokkan on kusel, on nyaaman ngel boo. On nyaamataa ngel nyalaade woore malla nyalɗe ɗiɗi malla jowi malla sappo malla noogas tan, ammaa on nyaaman ngel deydey lewru fuu, haa on cafta, haa on tuuta ngel. Ngam on ngudini Jawmiraawo gonɗo caka mooɗon, on mboyi yeeso maako, on mbi'i: Koni en ngurti lesdi Misra?” Muusa wi'i Jawmiraawo: “Asee! Worɓe yahooɓe bee kosɗe ujine teemeɗɗe njoweego (600.000) ɗon ngondi bee am. An boo a wi'i a hokkan ɓe kusel, ɓe nyaama ngel deydey lewru fuu! To ɓe kirsi na'i e dammooji, ɗum he'an ɓe na? Malla to ɓe naŋngi liɗɗi fuu nder mbeela, ɗum he'an ɓe na?” Jawmiraawo jaabi Muusa: “Kadi juŋngo am rammi na? A yi'an to wolde am gooŋɗan malla gooŋɗataa.” Muusa wurti, yecci ummaatoore ko Jawmiraawo wi'i mo fuu. O mooɓti cappanɗe njoweeɗiɗo caka ndotti'en, o darni ɓe nder taarde laymaaru fottirde. Nden Jawmiraawo jippi nder ruulde, wolwani Muusa, hoo'i haa ruuhu gonɗo nder maako, hokki ɗum ndotti'en go. Nde ruuhu man jippi dow maɓɓe, law ɓe mbaɗi annabaaku, ammaa ɓaawoɗon ɗum tokkitaaki. Ɗiɗo maɓɓe, Eldat e Meedat, ɗonno nder saŋngeere, ɓe ngaraay haa laymaaru fottirde. Ruuhu jippi dow maɓɓe, kamɓe boo ɓe mbaɗi annabaaku ton nder saŋngeere. Sukaajo feere doggi maatini Muusa, yecci mo no Eldat e Meedat ɗon mbaɗa annabaaku nder saŋngeere! Yosuwa ɓii Nuuna, balloowo Muusa diga nderkaaku mum, wi'i: “Haɗ ɓe, jaagorɗo am!” Ammaa Muusa jaabi mo: “A haajantam na? Jawmiraawo hokkuma yimɓe mum fuu Ruuhu mum, ɓe laato annabi'en!” Nden Muusa bee ndotti'en go lorti haa saŋngeere. Jawmiraawo waddi henndu, ndu waddi gerle diga wakeere mbeela, do'i ɗe haa saŋngeere, ɗe taari nde deydey jahaaŋgal nyalaade woore gal wakeere nde'e e ndeya fuu. Ɗe mbaagi dow lesdi baakin meetir gootel. Ummaatoore yehi, mooɓti gerle nyalawmaaje ɗiɗi, jemmaare woore. Mo mooɓti peetum heɓi baakin buhuuje noogas. Ɓe mbe'iti ɗe dow lesdi nder taarde saŋngeere fuu. Diga kusel timmaay ƴakkeego tawon, Jawmiraawo tikkani ɓe, ukkani ɓe sarru naawŋgu masin. Ɓe ewni nokkuure nde'e Kibirot-Hattaawa, ngam ɓe uwi zindaaɓe ton. Ɓe ummi Kibirot-Hattaawa ɓe ndilli Hacerot, ɓe caŋngini ton. Miriyam e Haruna mbolwi dow Muusa ngam o te'uno debbo Etiyopiyaajo. Ɓe mbi'i: “Kadi Jawmiraawo ɗon wolwira kam bee Muusa tan na? Naa o wolwiran bee amin, minin boo na?” Jawmiraawo nani ɗum. Muusa o jaŋkiniiɗo masin, walaa jaŋkiniiɗo bana maako haa duniyaaru fuu. Law Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna e Miriyam: “Ngurte, njehe haa laymaaru fottirde, onon tato fuu!” Ɓe tato fuu ɓe ngurti, ɓe njehi. Jawmiraawo jippi nder ruulde nanndunde bee daŋraŋgal, dari haa nastirde laymaaru, ewni Haruna e Miriyam. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe ɓaditi. Jawmiraawo wi'i: “Nane ko mi wi'ata! To woodi annabiijo am caka mooɗon, nden kam mi waŋgiranan mo bee wahayuuji, mi wolwiranan mo bee koyɗi. Ammaa bee jaggiiɗo am Muusa ɗum laatataako non. O ɗon suklani yimɓe ummaatoore am fuu bee hoolaare. Mi ɗon yeewtida bee maako hunnduko bee hunnduko, nder baŋguɗum naa nder cuuɗiiɗum. O yi'i koo jaati am boo. Koni on kulaay wolwugo dow jaggiiɗo am Muusa?” Jawmiraawo tikkani ɓe, nden o dilli. Nde ruulde sotti diga laymaaru fottirde, saɗawre fiilti ɓanndu Miriyam, o furɗi tal bana mallimalloore. Nde Haruna wayliti gal maako, o yi'i saɗawre fiilti ɓanndu maako. Nden Haruna wi'i Muusa: “Useni, jaagorɗo am, taa yowan min kiita aybe amin ngam min mbaɗi aybe man bee faataare! Useni, taa o laato bana ɓiŋngel ngel wardaay bee yoŋki, ngel reeta ɓanndu mum nyoli!” Nden Muusa tori Jawmiraawo: “Yaa Allah, yamɗitin mo!” Jawmiraawo jaabi: “To baaba maako tuutino mo tuuɗe haa yeeso, o jooɗataako bee semteende man nyalɗe joweeɗiɗi na? Fakat o gurtinteeɗo diga saŋngeere nyalɗe joweeɗiɗi. Ɓaawoɗon o loro caka mooɗon.” Ɓe ngurtini Miriyam diga saŋngeere nyalɗe joweeɗiɗi. Isra'iila'en ndimmbaaki haa o warti. Nden ɓe ummi Hacerot, ɓe caŋngini nder ladde Paran. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Nel worɓe sappo e ɗiɗo, gooto haa lenyol koo ngole, haa ɓe kora lesdi Kanaana ndi ndokkanmi Isra'iila'en.” Nelaaɗo fuu laato ardiiɗo nder lenyol mum. Fodde umroore Jawmiraawo, Muusa neli ɓe diga ladde Paran, ɓe fuu ɓe ardiiɓe Isra'iila'en. Ndaa inɗe maɓɓe: Haa lenyol Ruben, Sammu'a ɓii Zakkur. Haa lenyol Simeyon, Safat ɓii Hori. Haa lenyol Yahuuda, Kaaleb ɓii Yefunna. Haa lenyol Issakar, Yigal ɓii Yusufu. Haa lenyol Efrayim, Hose'a ɓii Nuuna. Haa lenyol Benyamin, Palti ɓii Rafu. Haa lenyol Zabulon, Gaddiyel ɓii Soodi. Haa lenyol Manassa ɓii Yusufu, Gaddi ɓii Susi. Haa lenyol Dan, Ammiyel ɓii Gemalli. Haa lenyol Aser, Seturu ɓii Mika'iilu. Haa lenyol Neftali, Nahabi ɓii Wofsi e haa lenyol Gada boo Gewel ɓii Maki. Kanje ngoni inɗe worɓe ɓe Muusa neli horoygo Kanaana. Ammaa Hose'a ɓii Nuuna, Muusa inndi mo Yosuwa. Muusa neli ɓe horugo lesdi Kanaana, wi'i ɓe: “Nastire fombina lesdi ndi'i, nden mba'e kooseeje. Ndaare no lesdi ndi'i wa'i, ndaare yimɓe ton boo, ɓe semmbiɗɓe na malla tampuɓe? Ɓe ɗuuɗɓe na malla ɓe ɗuuɗaay? Ndaare boo lesdi haa ɓe njooɗi, ndi mboondi na malla ndi wooɗaay? Non boo berniiji haa ɓe njooɗi, ɗi cemmbiɗɗi na malla ɓe ɗon njooɗi nder caŋngeeje? Gese maɓɓe boo, ɗe ƴaamnan na malla ɗe ƴaamnataa? Leɗɗe ɗuuɗi ton na malla ɗuuɗaay? Cuusɗine ko'e mon, koo'e ɓiɓɓe leɗɗe lesdi man.” Nelaaɓe njehi saa'i ittugo inabooje aartuɗe. Nden ɓe ndilli, ɓe kori lesdi man diga ladde Ciin haa yotti Rehob haa nastirde Hamat. Ɓe mba'iri fombina, ɓe njotti Heburuun. Ahiman e Sesay e Talmay ngonno ton, ɓe danygol Anaki'en. Berniwol Heburuun aarti Co'an nder lesdi Misra jo'ineego duuɓi joweeɗiɗi. Ɓe njotti waadiwol Eskol. Ton ɓe ta'i lisal bee wukkuru inabooje, worɓe ɗiɗo ndoondi ngal bee sawru. Ɓe koo'i boo rummaanooje e ibbe. Ɓe inndi nokkuure man waadiwol Eskol, daliila wukkuru inabooje ndu Isra'iila'en ta'i ɗum ton. Ɓe kori lesdi nyalɗe cappanɗe nayi, nden ɓe lorti. Ɓe njehi haa Muusa e Haruna e jama'aare Isra'iila fuu haa Kaades nder ladde Paran. Ɓe ngecci ɓe fuu ko ɓe ngi'i, ɓe kolli ɓe boo ɓiɓɓe leɗɗe lesdi man. Ɓe mbi'i Muusa: “Min ndaari lesdi ndi nelɗa min ton. Fakat ndi heewi kosam e njumri. Ndaa ɓiɓɓe leɗɗe maari boo. Ammaa ummaatoore wonnde ton nde semmbiɗnde, berniiji maare boo ɗi mawɗi masin, ɗi cemmbiɗɗi. Min ngi'i Anaki'en ton boo. Amaleki'en ɗon njooɗi haa fombina lesdi. Heti'en e Yebusi'en e Amoori'en ɗon njooɗi dow kooseeje, Kanaani'en boo ɗon njooɗi kommbi mbeela e dow pomoole maayo Urdun.” Kaaleb je'ini yimɓe ummaatoore tuurtunde dow Muusa, o wi'i ɓe: “En njah nyaamugo lesdi ndi'i, ngam fakat en mbaawan jaalaago ndi!” Ammaa yahdunooɓe bee maako mbi'i: “Aa'a en mbaawataa haɓugo bee ummaatoore nde'e ngam nde ɓuri en semmbe.” Ɓe kallini lesdi man yeeso Isra'iila'en, ɓe mbi'i: “Lesdi ndi min kori ɗum, ɗon moɗa yimɓe maari. Min ngi'i jooɗiiɓe ton, ɓe fuu ɓe juuta-darɗe'en. Min ngi'i ton maapinndi'en, ɓiɓɓe Anak, min ndaari ko'e amin bana baɓɓatti. Kamɓe boo ɓe ndaari min bana non.” Jama'aare Isra'iila fuu wooki, woyi jemmaare man fuu. Isra'iila'en fuu ngurŋgurti dow Muusa e Haruna, mbi'i: “Ndikkana min maayugo haa Misra, koo haa ɗo nder ladde nde'e! Koni Jawmiraawo yahrata min haa lesdi ndi'i to nii min maayra bee kaafahi, rewɓe amin e ɓikkoy amin boo laato keɓal konu? Naa ndikka min loro haa Misra?” Nden ɓe mbi'mbi'tiri: “En cuɓa ardiiɗo, en lorto haa Misra!” Ammaa Muusa e Haruna cujidani Jawmiraawo yeeso jama'aare Isra'iila fuu. Yosuwa ɓii Nuuna e Kaaleb ɓii Yefunna, horunooɓe lesdi go, ceeki limce muuɗum'en ngam daliila metteeŋga. Ɓe mbi'i jama'aare Isra'iila fuu: “Lesdi ndi min kori ɗum, ndi mboondi masin! To Jawmiraawo yerdake en, o yahran en ton, o hokka en ndi. Lesdi ndi'i heewi kosam e njumri! Tan nii, taa on tuurtana Jawmiraawo! Taa kule boo ummaatoore wonnde ton ngam en njaaloto nde bee koyɗum. Nde walaa fadduye fahin, ammaa enen kam Jawmiraawo ɗon wondi bee meeɗen. Taa kule nde!” Jama'aare fuu wolwi haala fiɗugo ɓe bee kaa'e. Ammaa ndaa, tedduŋgal Jawmiraawo waŋgani Isra'iila'en fuu haa laymaaru fottirde. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Haa ndey yimɓe ɓe'e tokkoto yawaago yam? Bee alaamaaji ɗuuɗɗi ɗi mbaɗmi caka maɓɓe, haa ndey ɓe caloto hoolaago yam? Mi ukkanan ɓe nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, mi nattinan ɓe! Ammaa an, mi laatinte ummaatoore mawnde, semmbiɗnde, ɓurannde nde maɓɓe.” Ammaa Muusa wi'i Jawmiraawo: “Misra'en nani no a wurtiniri ummaatoore nde'e caka maɓɓe bee baawɗe ma, ɓe ngecci ɗum jooɗiiɓe lesdi ndi'i. Ɓe nani, an, yaa Jawmiraawo, a ɗon caka ummaatoore nde'e, a waŋgani nde bee baŋguɗum, ruuldere maaɗa ɗon dow maare ngam faddugo nde, bee naaŋge a ardi nde bee ruuldere nanndunde bee daŋraŋgal e bee jemma boo bee yiite nannduŋge daŋraŋgal. To a mbari ummaatoore nde'e fuu jonta, ummaatooje nanɗe haala kuuɗe maaɗa mbi'an: Jawmiraawo huni o hokkan ummaatoore nde'e lesdi ndi'i, ammaa o waawaay nastingo nde nder maari, o mbari nde nder ladde! Mi ɗon toro ma, yaa Jawmiraawo, waŋginan min baawɗe ma, ngam a wi'i: Min Jawmiraawo, mi tikkataa law, mbooɗeeŋga am ɗuuɗi, mi munyanan tuurtol, mi yaafoto tuurtol e hakke. Ammaa mi laarataa aybuɗo bana laaɓɗo sam. Mi hiitoto aybe baabiraaɓe haa ɓiɓɓe e taaniraaɓe haa yidere tataɓre e nayaɓre. Mi ɗon toro ma, yaafa aybe ummaatoore nde'e fodde mbooɗeeŋga ma ɗuuɗŋga, bana no a yaafori nde diga nde ɗonno haa Misra haa wargo hannde.” Jawmiraawo jaabi: “Mi yaafake nde fodde wolde maaɗa. Ammaa fakat bana mi geeto, bana tedduŋgal am ɗon hebbina duniyaaru boo, Ammaa jaggiiɗo am Kaaleb marɗo ruuhu feere, kaŋko o tokki yam bee ɓernde woore. Ngam maajum mi yahran mo nder lesdi ndi o hori, danygol maako maran ndi. Amaleki'en e Kanaani'en ɗon njooɗi nder waadiwol. Onon kam, lorte jaŋngo haa ladde gal wakeere maayo Maaliya.” Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Haa ndey ummaatoore hallunde nde'e tokkoto ngurŋgurtugo dow am? Mi nani Isra'iila'en ngurŋgurtiri dow am. Wi' ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Fakat bana mi geeto, mi waɗanan on fodde bolle ɗe on mbolwi yeeso am. On maayan, ɓalli mon mbaaloto nder ladde nde'e! Limaaɓe mon fuu, mo duuɓi noogas e ko ɓuri, ngurŋgurtooɓe dow am nastataa lesdi ndi mi hunino jo'ingo on ton, sonaa Kaaleb ɓii Yefunna e Yosuwa ɓii Nuuna! On mbi'i, konne'en njaɓtan ɓikkoy mon. Fakat mi yahran koy nder lesdi ndi on njawi, koy anndan ndi. Ammaa onon, on mbaaloto nder ladde nde'e! Ɓikkoy mon laatoto waynaaɓe nder ladde duuɓi cappanɗe nayi, ɓe njaran bone daliila zunuubaaji mon haa to on fuu on mbaalake nder ladde. On kori lesdi ndi'i nyalɗe cappanɗe nayi. On ndoondoto kiita aybeeji mon duuɓi cappanɗe nayi, waato nduuɓu ngootu ngam nyalaade woore. Nden on anndan ko waɗata to mi waylitake, mi acci on. Min Jawmiraawo wi'i ɗum, bana non mi waɗanta jama'aare hallunde nde'e, ngam nde hawti ngam honugo yam. Yimɓe maare maayan, ɓe nattan haa ɗo nder ladde.” Nde worɓe ɓe Muusa nelno horugo lesdi go ngarti, kallini lesdi man, ɓe ummini ɓernde ummaatoore fuu haa nde ngurŋgurti dow maako. Worɓe hallinɓe lesdi maayri bee masiibo yeeso Jawmiraawo, sey Yosuwa ɓii Nuuna e Kaaleb ɓii Yefunna tan lutti bee yoŋki caka yahnooɓe horoygo lesdi. Muusa yecci Isra'iila'en fuu bolle ɗe'e. Nden ɓe mboyi masin. Jaŋngo man ɓe ndawi cub, ɓe mba'i yeereere hooseere, nden ɓe ɗon mbi'a: “Gooŋga min mbaɗi hakke. Min njahan haa nokkuure nde Jawmiraawo yecci min.” Ammaa Muusa wi'i: “Koni on ɗowtantaako umroore Jawmiraawo jonta? On kumtataa. Jawmiraawo wondataa bee mooɗon. Taa njehe, ngam taa konne'en mon njaalo on. Amaleki'en e Kanaani'en boo ɗon yeeso mooɗon ton! On maayran bee kaafahi ngam on acci tokkaago Jawmiraawo, kaŋko boo o wondataa bee mooɗon!” Bee non fuu ɓe caatini ko'e maɓɓe, ɓe mba'i yeereere hooseere. Ammaa sundukru alkawal Jawmiraawo e Muusa ngurtaaki saŋngeere. Amaleki'en e Kanaani'en jooɗiiɓe dow hooseere man njippi, njaali ɓe, njaaɓi ɓe haa yotti Horma. Jawmiraawo wi'i Muusa, o umra Isra'iila'en ni'i: “To on nasti lesdi ndi mi hokki on haa on njooɗo ton, mbaɗe ɗu'um: Lii'ane Jawmiraawo ngaari kalhaldi malla ndammoowa guleteeɗum malla kirseteeɗum ngam hebbingo togayeere malla caahuuji malla daliila juulɗe mon haa uureeŋgol belŋgol man fottana mo. Koo moy yiɗi lii'ango mo dokkal bana non, sey ɓesda dokkal nyaamdu, kuroori kilo tati njiiɓaandi bee nebbam liitir gootel, non boo dokkal inaboojam dufeteeŋgal liitir gootel, hawtaade bee jawgel guleteeŋgel malla kirseteeŋgel fuu. Koo moy lii'oto njawdiri mbaalu, ɓesda dokkal nyaamdu, kuroori kilo joweego njiiɓaandi bee nebbam liitir bee reetita, non boo dokkal inaboojam dufeteeŋgal liitir bee reetita haa uureeŋgol belŋgol man fottana Jawmiraawo. Koo moy lii'anto Jawmiraawo ngaari kalhaldi nguleteendi malla kirseteendi ngam kebbinki togayeere malla ngam kawtal yimɓe bee Allah, sey ɓesda dokkal nyaamdu, kuroori ɗiggundi kilo joweenayi jiiɓaandi bee nebbam liitir ɗiɗi, non boo dokkal inaboojam dufeteeŋgal liitir ɗiɗi haa uureeŋgol belŋgol man fottana Jawmiraawo. Bana non kuuwroton kala ngaari, kala njawdiri mbaalu, kala mbaalu e kala mbeewa fuu. Mbaɗe ɗum fodde limgal dabbaaji ɗi lii'otooɗon fuu. Isra'iilaajo fuu tokko farillaaji ɗi'i to o yiɗi lii'aago guleteeɗum haa uureeŋgol man fottana Jawmiraawo. Nder gide mon fuu, to koɗo jooɗiiɗo caka mooɗon malla paɓɓuɗo caka mon yiɗi lii'ango Jawmiraawo nguleteeŋga ngam haa uureeŋgol man belŋgol fottana mo, sey o waɗa bana no mbaɗoton. Farilla ka'a ɗon ngam mooɗon e ngam hoɗɓe wonɓe caka mooɗon. Ɗum farilla nduumiika ngam gide mon fuu: Ka laato ngam mooɗon e ngam hoɗɓe mon yeeso Jawmiraawo. Umroore woore e kiita ngoota ɗon ngam mooɗon e ngam hoɗɓe wonɓe caka mooɗon.” Jawmiraawo wi'i Muusa, o umra Isra'iila'en ni'i: “To on nasti lesdi ndi Jawmiraawo ɗon yahra on ton, to on ɗon nyaama nyaamdu lesdi man, ittane Jawmiraawo geɗal muuɗum. Ittane mo tamseere woore haa tamseeje mon aartuɗe, itte ɗum bana no ittirton haa demetirle mon. Ittane Jawmiraawo geɗal maako haa kuroori mon aartundi. Umroore nde'e ɗon ngam gide mon fuu. to boofol man laatake ngam jama'aare waɗi hakke bilaa anniya, sey jama'aare fuu lii'o ngaari kalhaldi nguleteendi, haa uureeŋgol man belŋgol fottana Jawmiraawo. Ɓe ɓesda dokkal nyaamdu e dokkal dufeteeŋgal bana ko haani, non boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Limanjo heɓnana yimɓe ummaatoore Isra'iila fuu yaafuye. Ɓe keɓan yaafuye ngam ɓe mbaɗaay hakke man bee anniya, ɓe lii'ani Jawmiraawo nguleteeŋga maɓɓe e kirseteeŋga ngam ittuki hakkeeji maɓɓe boo. Ummaatoore Isra'iila e hoɗɓe wonɓe caka maɓɓe fuu keɓan yaafuye, ngam ummaatoore fuu waɗno boofol man. To ɗum goɗɗo gooto waɗi hakke bilaa anniya, sey o lii'o mbeewa nga nduuɓu, kirseteeŋga ngam ittuki hakke. Limanjo heɓna mo yaafuye haa Jawmiraawo ngam daliila hakke maako bilaa anniya. Umroore nde'e laarani baɗɗo aybe bilaa anniya, nde ɗon ngam Isra'iila'en, ɓiɓɓe lesdi e ngam hoɗɓe wonɓe caka maɓɓe. Ammaa to goɗɗo waɗi hakke bee anniya, koo o ɓii lesdi koo o koɗo, nden kam o huɗi Jawmiraawo. O gurtinteeɗo diga ummaatoore maako, ngam o yawi wolde Jawmiraawo, o luuti umrooje maako. Fakat o gurtinteeɗo, aybe gurtinki maako do'oto dow hoore maako.” Yaake Isra'iila'en ɗonno nder ladde, ɓe tawi goɗɗo ɗon teena leɗɗe nyannde siwtorde. Tawɓe mo ngaddi mo yeeso Muusa e Haruna e ummaatoore fuu. Ɓe ayni mo booɗɗum, ngam ɓe anndaa no kiita maako waaroto. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Goɗɗo oo o mbareteeɗo! Jama'aare fuu fiɗa mo bee kaa'e haa yaasi saŋngeere.” Ummaatoore wurtini mo saŋngeere, fiɗi mo bee kaa'e haa o maayi, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Isra'iila'en, ɓe mbaɗa tuutuuji haa gawarle limce maɓɓe e ɓoggel carwinaaŋgel haa tuutuuru koo nduye. Tuutuuji man laatanto on ciftinorki. Koo ndey on ndaari ɗi, on ciftoran umrooje am, on ɗowtano ɗe, ngam taa on tokko estooji ɓerɗe mon e gite mon nastinanɗi on nder sooynde adilaaku. Bana non on numtirta umrooje am, on ɗowtano ɗe, on laato senaaɓe ngam am. Min woni Allah Jawmiraawo mon, mi wurtini on lesdi Misra ngam mi laato Allah mon. Min woni Jawmiraawo Allah mon.” Koora ɓii Yicehar ɓii Kehat ɓii Lewi bee Datan e Abiram, ɓiɓɓe Eliyabu e Oon ɓii Pelet tuurtani Muusa, worɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo, ardiiɓe Isra'iila ewnaaɓe, manaaɓe nder ummaatoore fuu kawtani ɓe. Ɓe kawti dow Muusa e Haruna, ɓe mbi'i: “On ƴaɓɓi keerol baawɗe mon. Yimɓe ummaatoore fuu ɓe senaaɓe, Jawmiraawo boo ɗon caka maɓɓe. Koni ɓurnoton ko'e mon dow mooɓtorde Jawmiraawo?” Nde Muusa nani ɗum, o sujidi. Nden o wi'i Koora e tokkiiɓe ɗum fuu: “Jaŋngo fajiri Jawmiraawo anndinan en moy woni mo muuɗum, moy laati cenaaɗo. O ɓadinan mo yeeso maako, o ɓadinan mo o suɓata ɗum yeeso maako. An e ummaatoore ma fuu, mbaɗe ɗu'um: Koo'e pehe uurorɗe. Jaŋngo fajiri mbaate ƴulɓe yiite e uurle nder maaje, njahre ɗum yeeso Jawmiraawo. Nden kam en ngi'an mo Jawmiraawo suɓata, laatiiɗo cenaaɗo boo. Onon Lewi'en on ƴaɓɓake keerol baawɗe mooɗon!” Muusa tokki wi'ugo Koora: “Nane, onon Lewi'en! Allah Isra'iila suɓi on caka ummaatoore muuɗum fuu, ɓaditini on bee muuɗum, haa on njaggano mo haa jooɗorde maako. O darni on yeeso Isra'iila'en haa on kuuwa yeeso maɓɓe boo. Ɗum he'aay on na? O ɓaditini on bee maako, an bee banndiraaɓe ma Lewi'en fuu. Nden nii on ɗon ɗaɓɓa boo kuugal limanku! Fakat, an bee mooɓre ma fuu, on ɗon tuurtana Jawmiraawo. Haruna o moy haa on ngurŋgurta dow maako?” Nden Muusa neli, ewni Datan e Abiram, ɓiɓɓe Eliyabu, ammaa ɓe mbi'i: “Min ngarataa! A wurtini min diga lesdi keewndi kosam e njumri, ngam mbarugo min nder ladde nde'e. Ɗum he'aay na? A yiɗi boo laamanaago min na? Kayya! A yahraay min nder lesdi keewndi kosam e njumri, a marnaay min gese e inabooje. A yiɗi bilkiɗingo min na? Min ngarataa!” Muusa tikki masin, wi'i Jawmiraawo: “Taa jaɓ dokke maɓɓe! Mi jaɓaay koo wamnde woore haa maɓɓe. Mi waɗaay koo gooto maɓɓe kalluɗum boo!” Muusa wi'i Koora: “An, mooɓre ma fuu e Haruna, mbaŋge jaŋngo yeeso Jawmiraawo. Koo moy mooɗon hoo'a feho uurorgo, waɗa uurle nder maago, yahra ɗum yeeso Jawmiraawo, waato pehe teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe jowi. An e Haruna, onon boo koo'e ɗe mooɗon.” Ɓe mbaɗi bana non. Koo moy hoo'i feho mum, waɗi ƴulɓe yiite e uurle nder maago, dari haa nastirde laymaaru fottirde, hawtaade bee Muusa e Haruna. Koora mooɓti jama'aare fuu yeeso nastirde laymaaru fottirde. Nden tedduŋgal Jawmiraawo waŋgani ummaatoore fuu. Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Ndaaye bee ummaatoore nde'e, haa mi halka nde jonta nii.” Ammaa Muusa e Haruna cujidi, mbi'i: “Yaa Allah, an hokki marɗum ɓanndu fuu yoŋki. To gooto waɗi hakke, a tikkanan ummaatoore fuu na?” Jawmiraawo jaabi Muusa: “Umru yimɓe fuu ndaayo nokkuure haa Koora e Datan e Abiram njooɗi.” Muusa ummi, yahdi bee ndotti'en Isra'iila haa Datan e Abiram. Nden o wi'i ummaatoore: “Ndaaye laymaaji halluɓe ɓe'e, taa meeme ko ɓe mari sam, to on ngiɗaa on nattida bee maɓɓe daliila hakkeeji maɓɓe fuu!” Yimɓe ndaayi nokkuure haa Koora e Datan e Abiram njooɗi. Datan e Abiram ngurti, ɗon ndari haa dammuɗe laymaaji muuɗum'en, kamɓe e rewɓe maɓɓe e ɓikkoy maɓɓe e taaniraaɓe maɓɓe. Muusa wi'i yimɓe: “Ndaa bana nii anndirton Jawmiraawo neli yam huuwugo kuuɗe ɗe'e fuu e mi huuwaay ɗe bee anniya am. To worɓe ɓe'e maayi bana yimɓe fuu maayrata, to balɗe maɓɓe timmi bana balɗe yimɓe fuu timmirta, nden kam naa ɗum Jawmiraawo neli yam. Ammaa to Jawmiraawo waɗi ko meeɗaay laataago, to lesdi maɓɓitake, moɗi ɓe, kamɓe e maral maɓɓe fuu, to ɓe njippake haa joonde maayɓe bee yoŋki, nden kam on anndan ɓe njawi Jawmiraawo!” Nde Muusa timmini wi'go ɗum, lesdi seeki les kosɗe Datan e Abiram, maɓɓiti, moɗi ɓe, kamɓe e ci'e maɓɓe non boo yimɓe Koora e ko ɓe mari fuu. Ɓe njippi bee yoŋki haa joonde maayɓe, kamɓe e maral maɓɓe fuu. Lesdi maɓɓi dow maɓɓe, ɓe kalki caka ummaatoore. Isra'iila'en wonɓe kommbi maɓɓe fuu nani gookaali maɓɓe, ndoggi, mbi'i: “Taa lesdi moɗa en, enen boo!” Yiite iwi haa Jawmiraawo, nyaami worɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo, lii'nooɓe uurle go. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Eli'azaaru ɓii Haruna limanjo, o saŋkita yiite haa daayiiɗum, o wurtina pehe go diga ndoondi, ngam ɗe cenaaɗe. Koo'e pehe worɓe ɓe'e, mbaraaɓe daliila hakkeeji muuɗum'en, tappe ɗe, ngartire ɗe beɗi cewɗi, cudde hirsirde bee maaji, ngam ɗe lii'aama yeeso Jawmiraawo, ɗe laatake cenaaɗe. Ɗe laatanto Isra'iila'en alaama.” Eli'azaaru limanjo hoo'i pehe njamndi mboɗeeri ɗe wulaaɓe ngadduno. Ɓe tappi ɗe, ɓe cuddi hirsirde bee maaje. Ɗum reentini Isra'iila'en ngam taa goɗɗo mo iwaay danygol Haruna ɓadito hirsirde ngam lii'anaago Jawmiraawo uureteeɗum, ngam taa o halka bana Koora e mooɓre mum. Ɗum fuu ɗum laati bana Jawmiraawo umruno Muusa. Jaŋngo man ummaatoore fuu ngurŋgurti dow Muusa e Haruna, wi'i: “Onon mbari jama'aare Jawmiraawo.” Yimɓe mooɓi dow Muusa e Haruna. Nde ɓe kuuciti heedi laymaaru fottirde, ɓe ngi'i ruulde ɗon sudda ndu, tedduŋgal Jawmiraawo waŋgi. Muusa e Haruna njehi, ndari yeeso laymaaru fottirde. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Cennde bee ummaatoore nde'e, haa mi halka nde jonta nii!” Nden ɓe cujidi. Muusa wi'i Haruna: “Hoo'u feho uurorgo, waɗ ƴulɓe yiite ɗe a hooci haa hirsirde e uurle dow maago. Nden yaawɗa, nastu caka ummaatoore, keɓna nde yaafuye ngam tikkere Jawmiraawo ummake, masiibo boo fuɗɗi!” Haruna waɗi bana no Muusa wi'i mo. O doggi haa caka mooɓtorde. Nde o yi'i masiibo fuɗɗi caka yimɓe, o waɗi uurle dow ƴulɓe yiite ngam o heɓana jama'aare yaafuye. Haruna dari hakkunde yeeɗɓe e maayɓe, nden masiibo boo jinni. Masiibo mbari yimɓe ujine sappo e nayo e teemeɗɗe njoweeɗiɗo (14.700), mbaraaɓe daliila tuurtol Koora limaaka. Nde masiibo jinni, Haruna lorti haa Muusa haa dammugal laymaaru fottirde. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Umru Isra'iila'en ngadda cabbi sappo e ɗiɗi, sawru wooru ngam koo moy ardiiɗo lenyol fuu. Winndu innde koo moy dow sawru mum. Nden winndu innde Haruna dow sawru lenyol Lewi, ngam ardiiɗo lenyol fuu mara sawru wooru. Nden wallin cabbi man nder laymaaru fottirde yeeso sundukru seedamku, nokkuure nde pottanmi bee mooɗon. Sawru gorko mo cuɓmi, finnan. Bana non nde'itiranmi ngurŋgurtol Isra'iila'en dow mooɗon.” Muusa yecci ɗum Isra'iila'en. Ardiiɓe le'i maɓɓe fuu ndokki mo cabbi muuɗum'en, cabbi sappo e ɗiɗi. Sawru Haruna ɗon haa caka caɓɓi maɓɓe. Muusa wallini ɗi yeeso Jawmiraawo nder laymaaru seedamku. Jaŋngo man Muusa nasti laymaaru seedamku. Ndaa, sawru Haruna mo lenyol Lewi wiliti, waɗi pinndi, lawjaaje boo ɓenndi. Muusa hoociti cabbi fuu diga yeeso Jawmiraawo, wurtini ɗi haa Isra'iila'en. Ɓe ngi'i ko laati. Nden ardiiɗo fuu hoositi sawru mum. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Lornu sawru Haruna yeeso sundukru alkawal. Cige ndu ton, ndu laatano tuurtanɓe alaama. Sey ɓe acca ngurŋgurtugo dow am, ngam taa ɓe maaya.” Muusa waɗi bana ko Jawmiraawo umruno ɗum. Isra'iila'en mbi'i Muusa: “Fakat min maayan. Minin fuu min kalkan! To goɗɗo ɓaditake jooɗorde Jawmiraawo, o maayan. To non kam, minin fuu min maayɓe!” Jawmiraawo wi'i Haruna: “An e ɓiɓɓe ma e yimɓe saare ma fuu, on ndoondoto aybeeji baɗaaɗi dow nokkuure seniinde. On ndoondoto boo aybeeji baɗaaɗi nder kuugal limanku mon. Waddu banndiraaɓe ma Lewi'en, lenyol kaaka ma, ɓe kuuwda bee maaɗa, ɓe mballe. An e ɓiɓɓe ma boo on kuuwan yeeso laymaaru seedamku. Ɓe kuuwdan bee ma nder laymaaru. Ammaa taa ɓe ɓadito kuuje ceniiɗe malla hirsirde, ngam taa on maayda on fuu. Ɓe mballete, ɓe kuuwdan bee maaɗa nder laymaaru fottirde, ammaa taa goɗɗo feere ɓadito on. On kuuwan haa nokkuure seniinde e hirsirde, ngam taa tikkere am ukkano Isra'iila'en fahin. Min mi suɓi banndiraaɓe mon Lewi'en nder Isra'iila'en fuu, ɓe laatano on dokkal, ɓe senaaɓe ngam am haa ɓe kuuwa haa laymaaru fottirde. Ammaa an e ɓiɓɓe ma, on kuuwan kuugal limanku haa hirsirde e haa ɓaawo wiirndallo boo. Mi halfini on kuuɗe ɗe'e. Limanku woni dokkal ngal ndokkumi on. To goɗɗo feere ɓaditake on, o mbareteeɗo.” Jawmiraawo wi'i Haruna: “Ndaa, mi halfini ma dokke kuuje ceniiɗe ɗe Isra'iila'en ittani yam fuu. Ɗe laato geɗal ma e geɗal danygol ma haa foroy, tabitinaaɗum bee farilla nduumiika. Ndaa ko laatanto ma nder dokke ɓurɗe senaago, ɗe ngulataake dow hirsirde: Dokke nyaamdu e kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji e kirseteeɗi ngam joɓki aybeeji. Kuuje ceniiɗe ɗe Isra'iila'en lii'anto yam fuu, ɗe laatanto ma, an e danygol ma. A nyaaman ko laatani ma nder kuuje ɓurɗe senaago. Ammaa sey worɓe tan nyaamata ɗe. Ɗum laatanto on huunde seniinde. Bana non boo dokke goɗɗe ɗe Isra'iila'en ittantammi malla lii'anto yam fuu, ɗe laatanto ma, an e ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe haa foroy, tabitinaaɗum bee farilla nduumiika. Koo moy nder saare ma, to soɓaay, nyaaman ɗe. Ko Isra'iila'en lii'anto yam haa foroy fuu, ɗum laatanto ma haa foroy. To goɗɗo lii'anake yam ɓiɗɗo mum afo malla afi dabbaaji mum, ɗum laatanto ma boo. Ammaa sey a jaɓa coottaari ngam ɓiɓɓe afɓe e afi dabbaaji karminaaɗi fuu. Accu yimɓe cootta ɓiɓɓe muuɗum'en afɓe nder lewru danyeeki maɓɓe. Saman maɓɓe woni ceede cardi jowi, fodde etirgal suudu seniindu, suleyje teemerre fuu waɗan baakin kilo gootel. Ammaa afi na'i e baali e be'i coottataake, ɗi cenaaɗi ngam am. Sey a rufa ƴiiƴam maaji dow hirsirde, a wula ɓellere maaji bee yiite haa ɗum laatano yam uureeŋgol belŋgol pottuŋgol. Kusel maaji laatanto ma, waato biiwol ɓaŋgtaaŋgol e daŋngo nyaamo haa kirseteeɗi boo. Dokke ceniiɗe ɗe Isra'iila'en ittantammi fuu, mi hokki ma ɗe, an e ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe haa foroy. Ɗum tabitinaama bee farilla nduumiika. Kanjum woni alkawal duumiiŋgal ngal kaɓɓumi bee maaɗa e danygol ma, ngal tabitinaama bee maaɗa.” Jawmiraawo wi'i Haruna: “A heɓataa maral ndonŋgu, a marataa geɗal lesdi caka Isra'iila'en boo. Min woni maral maaɗa.” Jawmiraawo wi'i: “Mi hokki Lewi'en zakka ka Isra'iila'en ngaddantammi fuu. Kanjum woni ngeenaari ngam kuugal maɓɓe haa laymaaru fottirde. Taa Isra'iila'en ɓadito laymaaru fahin ngam taa ɓe ndoondo aybe, ɓe maaya. Lewi'en tan kuuwata haa laymaaru fottirde. To ɓe mbaɗi aybe nder kuugal maɓɓe, sey ɓe ndoondo ɗum. Kanjum woni farilla nduumiika haa gide mon fuu. Lewi'en keɓataa maral ndonŋgu caka Isra'iila'en, ngam mi marni ɓe zakka ka Isra'iila'en ittantammi. Ngam maajum mbi'mi ɓe ɓe keɓataa maral ndonŋgu nder Isra'iila.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Lewi'en ni'i: “To on njaɓi zakka Isra'iila'en ka Jawmiraawo marni on, ittane mo zakka diga zakka ka keɓɗon. O limanan on ɗum bana dokkal alkamaari e inaboojam. Bana non onon boo on lii'anto Jawmiraawo dokkal haa zakka ka keɓoton haa Isra'iila'en. Dokkal man, ndokke ngal Haruna limanjo. Haa ko keɓoton fuu, ittane Jawmiraawo ɓurɗum wooɗugo bana dokkal ceniiŋgal. Wi' ɓe boo: To on ittani Jawmiraawo ɓurɗum wooɗugo, ɗum laati kal-kal bee alkamaari e inaboojam. Onon e yimɓe ci'e mon nyaama ɗum koo toy fuu, ɗum ngeenaari kuugal mon nder laymaaru fottirde. On mbaɗaay aybe to on ittani Jawmiraawo ɓurɗum wooɗugo, on coɓnataa dokke Isra'iila'en ceniiɗe, on maayataa boo.” Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna, ɓe anndina Isra'iila'en farilla ka o umri ɓe: “Ngadde nagge woɗeeye nge walaa aybe, nge meeɗaay kaɓɓirgal. Ndokke nge Eli'azaaru limanjo. Goɗɗo yahra nge yaasi saŋngeere, hirsa nge yeeso limanjo. Eli'azaaru hoo'a ƴiiƴam maage seɗɗa bee hoondu mum, wicca ɗam nde joweeɗiɗi heedi laymaaru fottirde. Nden goɗɗo go wula nagge man yeeso limanjo, laral e kusel e ƴiiƴam e teteki fuu. Limanjo hoo'a tayre leggal cemmbiɗŋgal e haako isop e leppel boɗeeyel coy, sakkina ɗum nder yiite wulanŋge nagge. Ɓaawo man o loota limce maako, o yiiwo. Nden o loro haa saŋngeere, ammaa o laatoto coɓɗo haa kiikiiɗe. Gulɗo nagge go, kanyum boo loota limce mum, o yiiwo, ammaa o laatoto coɓɗo haa kiikiiɗe. Goɗɗo mo soɓaay, ɓofta ndoondi nagge man, yahra ndi haa nokkuure senaande yaasi saŋngeere. Jama'aare Isra'iila sigo ndi ton ngam taaskitinki ndiyam ittirɗam coɓki. Kanjum woni kirseteeŋga ngam ittuki hakke. Ɓoftuɗo ndoondi loota limce mum, ammaa o laatoto coɓɗo haa kiikiiɗe. Ɗum laatoto farilla nduumiika haa foroy caka Isra'iila'en e hoɗɓe wonɓe caka maɓɓe fuu.” “Koo moy meemi maayɗo, soɓan nyalɗe joweeɗiɗi. Sey o laɓɓina hoore maako bee ndiyam ittirɗam coɓki, nyannde tataɓre e nyannde joweeɗiɗawre, nden o laaɓan. Ammaa to o laɓɓinaay hoore maako nyannde tataɓre e nyannde joweeɗiɗawre, o laaɓataa. Meemɗo maayɗo fuu, to laɓɓinaay hoore mum, ɗon soɓna jooɗorde Jawmiraawo. O gurtinteeɗo diga Isra'iila ngam o coɓɗo mo wiccaaka ndiyam ittirɗam coɓki, coɓki maako ɗon tabiti. Ndaa umroore to goɗɗo maayi nder laymaaru: Koo moy gonɗo ton saa'i man fuu malla nastuɗo ton, laatoto coɓɗo nyalɗe joweeɗiɗi. Fayannde koo ndeye nde walaa maɓɓoode haɓɓaande dow muuɗum, soɓan. Meemɗo mbaraaɗo bee kaafahi malla maayɗo malla i'e goɗɗo malla yenaande haa ladde fuu soɓan nyalɗe joweeɗiɗi. To goɗɗo soɓi, sey on koo'a ndoondi nagge wulaaŋge ngam ittuki hakkeeji go seɗɗa, on mbaɗa ndi haa fayannde, on ndufa ndiyam seeɓoore dow maari. Goɗɗo mo soɓaay, hoo'a lisal isop, suuwa ngal nder ndiyam, wicca ɗam dow suudu e kuuje gonɗe nder maaru e yimɓe wonɓe nder maaru fuu, non boo dow meemɗo i'e goɗɗo malla mbaraaɗo malla maayɗo malla yenaande. Mo soɓaay, wicca ɗam dow coɓɗo nyannde tataɓre e nyannde joweeɗiɗawre. Nyannde joweeɗiɗawre coɓnooɗo laɓɓinan hoore mum, loota limce mum, yiiwo, kiikiiɗe man o laaɓan. Coɓɗo mo laɓɓinaay hoore mum, o gurtinteeɗo diga mooɓtorde Isra'iila'en ngam o soɓni suudu Jawmiraawo seniindu. O laati coɓɗo ngam ndiyam ittirɗam coɓki wiccaaka dow maako. Ɗum laatanto on farilla nduumiika haa foroy. Biccuɗo ndiyam ittirɗam coɓki, kaŋko boo o loota limce maako. Ngam koo moy meemi ndiyam man, soɓan haa kiikiiɗe. Ko coɓɗo meemi fuu, soɓan. Koo moy meemi ɗum boo, soɓan haa kiikiiɗe.” Nder lewru aranndu, yimɓe jama'aare Isra'iila fuu njotti ladde Ciin. Ɓe caŋngini haa Kaades. Miriyam maayi, ɓe uwi mo ton. Yimɓe jama'aare heɓaay ndiyam. Ngam maajum ɓe mooɓotiri dow Muusa e Haruna. Ɓe njokkiri bee Muusa, ɓe mbi'i: “To min kalkino saa'i banndiraaɓe amin kalka yeeso Jawmiraawo ɓuri! Koni ngadduɗon mooɓtorde Jawmiraawo nder ladde nde'e? Haa min maaya e dabbaaji amin boo mbaata! Koni ngurtinɗon min lesdi Misra, ngadduɗon min haa nokkuure hallunde nde'e? Min keɓataa aawugo haa ɗo, walaa ibbe, walaa inabooje, walaa rummaanooje. Koo ndiyam haa min njara boo walaa.” Muusa e Haruna acci jama'aare, njehi haa dammugal laymaaru fottirde, cujidi ton. Tedduŋgal Jawmiraawo waŋgani ɓe. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Hoo'u sawru ma. An e deerɗa Haruna, mooɓte jama'aare. Mbolwane tapaare nde'e yeeso yimɓe fuu, haa nde ilna ndiyam. Bana non ngurtinirton ndiyam haa tapaare haa yimɓe njara, on njarna dabbaaji boo.” Muusa yehi, hoo'i sawru wonndu yeeso Jawmiraawo bana o umruno mo. Muusa e Haruna mooɓti yimɓe yeeso tapaare man. Muusa wi'i ɓe: “Nane, onon tuurtooɓe! Min ngurtinanan on ndiyam diga tapaare nde'e na?” Nden o ɓaŋgti juŋngo maako, o fiyi tapaare bee sawru maako nde ɗiɗi. Ndiyam ɗuuɗɗam wurti, ummaatoore e dabbaaji fuu njari. Ammaa Jawmiraawo feli Muusa e Haruna, wi'i ɓe: “On nuɗɗinaay yam, on ceedaay senaare am yeeso Isra'iila'en. Ngam maajum on nastintaa ɓe nder lesdi ndi ndokkanmi ɓe.” Kanjum woni ndiyam Meriba haa Isra'iila'en njokkiri bee Jawmiraawo, kaŋko boo o waŋginani ɓe senaare maako. Muusa neli nelaaɓe diga Kaades haa laamiiɗo Edoom, ɓe mbi'a mo: “Ndaa ko deerɗiraawo maaɗa Isra'iila wi'i: A anndi torra ka heɓi min fuu. Kaakiraaɓe amin njehi Misra, min njooɗi ton duuɓi ɗuuɗɗi. Misra'en torri min e kaakiraaɓe amin. Min tori Jawmiraawo. O jaɓi tornde amin, o neli malaa'ikaajo gurtinɗo min Misra. Jonta min ɗon haa wuro Kaades, haa keerol maral ma. Min ngiɗi saalaago lesdi ma, to a jaɓi, min nastataa gese alkamaari malla gese inabooje, min njarataa ndiyam haa ɓulli mon boo. Min tokkoto buuwol maŋngol, min celataa ngol koo haa nyaamo malla haa nano, haa to min caalake maral ma.” Ammaa laamiiɗo Edoom jaabi: “On caalataako lesdi am. To on ngari, min kippoto on bee kaafaaje!” Isra'iila'en mbi'i: “Min tokkoto buuwol kadi. To dabbaaji amin malla minin bee ko'e amin min njari ndiyam mon, min njoɓan ɗam. Walaa ko min ngiɗi, sey saalaago tan.” Ammaa o jaabi: “On caalataako sam!” Nden jama'aare konu Edoomi'en ɗuuɗnde, semmbiɗnde wurti ngam fottugo bee Isra'iila'en. Bana non Edoomi'en kaɗiri ɓe saalaago maral muuɗum'en. Isra'iila'en celi, tokki laawol goɗŋgol. Jama'aare Isra'iila fuu ummi Kaades, wari les hooseere Hor, haa keerol lesdi Edoom. Ton Jawmiraawo wi'i Muusa e Haruna: “Haruna nastataa lesdi ndi ndokkumi Isra'iila'en ngam on tuurtani umroore am haa ndiyamji Meriba. O hawtoyan bee yimɓe le'i maako. An Muusa, wa'oda bee Haruna e ɓiyiiko Eli'azaaru dow hooseere Hor. Ɓortu Haruna limce mum, ɓornu ɗe ɓiyiiko Eli'azaaru, ngam Haruna maayan ton, o hawtoyan bee yimɓe maako.” Muusa waɗi bana Jawmiraawo umri mo. Ɓe mba'i dow hooseere Hor gite jama'aare fuu. Muusa ɓorti Haruna limce limanku, ɓorni ɗe Eli'azaaru. Haruna maayi ton dow yeereere hooseere. Nden Muusa e Eli'azaaru njippi. Nde jama'aare faami Haruna maayi, Isra'iila'en fuu mboyi mo nyalɗe cappanɗe tati. Laamiiɗo Kanaani'en haa Arat nder lesdi fombina nani Isra'iila'en ɗon ngarda laawol Atariima. O ukkani ɓe, o naŋngi woɗɓe maɓɓe. Isra'iila'en togani Jawmiraawo togayeere, mbi'i: “To a hokki min jaalorgal dow jama'aare nde'e, nden kam min nattinan berniiji maɓɓe fuu.” Jawmiraawo nani ɓe, hokki ɓe jaalorgal dow Kanaani'en. Isra'iila'en nattini ɓe e berniiji maɓɓe fuu. Ɓe inndi nokkuure man Horma. Isra'iila'en ummi hooseere Hor, tokki laawol maayo Maaliya haa taaro lesdi Edoom. Ammaa dow laawol, ɓe mbaɗi sooynde munyal. Ɓe ciŋki Allah e Muusa. Ɓe mbi'i: “Koni on ngurtini min lesdi Misra haa min maaya nder ladde nde'e? Walaa nyaamdu e ndiyam haa ɗo! Min cafti boo nyaamdu meereeru ndu'u!” Jawmiraawo neli boɗɗe marɗe tooke masin (ɓanndu wulan jaw bana yiite to irin mboodi ndi'i ŋati goɗɗo) caka maɓɓe, ɗe ŋati yimɓe, ɗuuɗɓe maɓɓe maayi. Isra'iila'en ngari haa Muusa, mbi'i mo: “Min mbaɗi hakke bee siŋkugo Jawmiraawo e siŋkugo ma. Tora Jawmiraawo, o sottinana min boɗɗe ɗe'e.” Muusa torani jama'aare. Jawmiraawo wi'i mo: “Sey a waɗa mboodi njamndi mboɗeeri, a ɓila ndi dow leggal haa koo moy ŋataaɗo laara ndi, hisa maayugo.” Muusa waɗi mboodi njamndi mboɗeeri, o ɓili ndi dow leggal. Koo moy ŋataaɗo, laari mboodi njamndi, hisi maayugo. Isra'iila'en ummi ton, caŋngini haa Obot. Ɓe ummi Obot, ɓe ngari haa Iye-Atariima, nder ladde haa fuunaaŋge lesdi Mo'ab. Ɓe ummi ton, ɓe caŋngini haa waadiwol Zeret. Ɓe ummi Zeret, ɓe caŋngini haa sera waadiwol Arnon ummiiŋgol lesdi Amoori'en haa yotti ladde. Ngol ɗonno haa keerol hakkunde Amoori'en bee Mo'abi'en. Ngam maajum Deftere Konuuji Jawmiraawo ɗon wi'a: “Wuro Waheba baŋnge Sufa e waadiiji e Arnon e diirtorde waadiiji wurnde heedi berniwol Ar haa yotti keerol lesdi Mo'ab.” Diga ton ɓe ndilli Beer. Haa ton Jawmiraawo wi'no Muusa: “Mooɓtu jama'aare haa mi yarna nde.” Saa'i man Isra'iila'en ngimi: “An ɓulndu, yaaltu! Ngimnde ndu! Kayru woni ɓulndu ndu ardiiɓe, tedduɓe caka jama'aare ngasi ɗum bee tuggaaru laamiiɗo e bee cabbi maɓɓe.” Ɓe ummi ladde nde'e ɓe njehi Mattana. Ɓe ummi Mattana, ɓe njehi Nahaliyel. Ɓe ummi Nahaliyel, ɓe njehi Bamot. Ɓe ummi Bamot, ɓe njehi haa waadiwol nder njayri Mo'ab, les hooseere Pisiga towtunde dow harde. Isra'iila'en neli nelaaɓe haa Sihon, laamiiɗo Amoori'en. Ɓe mbi'i: “Accu min caalo lesdi ma. Min nastataa gese alkamaari malla gese inabooje, min njarataa ndiyam ɓulli mon. Min tokkoto buuwol haa to min caalake maral ma.” Ammaa Sihon duŋanaaki ɓe saalaago lesdi mum. O mooɓti jama'aare konu maako fuu, ɓe njehi, ɓe potti bee Isra'iila'en baŋnge Yahas nder ladde, ɓe kaɓi bee maɓɓe. Isra'iila'en mbari ɓe bee kaafahi. Ɓe nyaami lesdi Sihon, diga Arnon haa maayo Yabbok, haaɗi haa keerol Ammooni'en ngam ngol cemmbiɗinaaŋgol. Isra'iila'en nyaami berniiji Amoori'en fuu. Ɓe njooɗi nder maaji fuu, non boo haa Hesbon e gure taariiɗe ngol fuu. Hesbon wonno berniwol Sihon, laamiiɗo Amoori'en. Kaŋko o haɓno bee laamiiɗo Mo'abi'en aartuɗo, o jaɓti lesdi mum fuu haa yotti Arnon. Ngam maajum yimooɓe ɗon ngima: “Ngare haa Hesbon, berniwol laamiiɗo Sihon, haa ngol nyiɓte, ngol semmbiɗa fahin. Naane yiite iwi Hesbon, ɗemŋgal yiite iwi laamorde Sihon, nyaami Ar nder lesdi Mo'ab, halki mawɓe towndiije haa Arnon. Kayto, onon yimɓe Mo'ab! On kalki, onon ummaatoore Kemos! Ɗowanteeɗo mon laatini worɓe mum dogguɓe, rewɓe mum boo naŋngaaɓe Sihon, laamiiɗo Amoori'en! Ammaa jonta min piɗi ɓe, min mbili Hesbon haa yotti Dibon. Min nguli boo Nofaha haa yotti Medeba.” Isra'iila'en njooɗi nder lesdi Amoori'en. Muusa neli nelaaɓe ngam horugo berniwol Ya'ajer. Isra'iila'en nyaami gure taariiɗe ngol, ndiiwi Amoori'en jooɗiiɓe ton. Nden Isra'iila'en ngayliti, tokki laawol yahugo lesdi Baasan. Ook, laamiiɗo Baasan bee jama'aare konu mum fuu ngurti ngam haɓugo bee maɓɓe haa Edirey. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Taa hul mo, ngam mi hokki ma mo, kaŋko e yimɓe maako fuu e lesdi maako. Waɗ mo ko a waɗi Sihon, laamiiɗo Amoori'en jooɗinooɗo haa Hesbon.” Isra'iila'en mbari Ook e ɓiɓɓe mum e yimɓe mum fuu, walaa koo gooto maɓɓe daɗi. Nden ɓe marti lesdi maako. Isra'iila'en njehi, caŋngini nder laɗɗe Mo'ab haa fuunaaŋge maayo Urdun, yeeso Yeriko. Balak ɓii Cippor yi'i ko Isra'iila'en mbaɗi Amoori'en fuu. Mo'abi'en kuli, cakli masin yeeso jama'aare Isra'iila'en ngam nde ɗuuɗnde. Mo'abi'en mbi'i ndotti'en lesdi Mediyan: “Jonta mooɓre nde'e nyaaman koo ɗume fuu nder taarde men, bana nagge nyaamrata huɗo durdude!” Saa'i man Balak ɓii Cippor wonno laamiiɗo Mo'ab. O neli nelaaɓe haa Balaama ɓii Be'or haa Petor, lesdi iwde maako ngondi baŋnge maayo Efratis, haa ɓe mbi'a mo ni'i: “Anndu ummaatoore woɗnde wurtiinde diga Misra, nde suddi lesdi, nde ɗon jooɗi, nde ɗon tiitotiri bee am. Ngam maajum war, useni, naalanam nde ngam nde ɓuratam semmbe. Teema mi waawma jaalaago yimɓe maare, mi riiwa ɓe diga lesdi am. Mi anndi, to a barkiɗini goɗɗo, nden kam o heɓan barka. To a naali goɗɗo boo, naaloore man do'oto dow maako.” Ndotti'en Mo'ab e Mediyan koo'i ngeenaari daaroowo, njehi haa Balaama, ngecci mo bolle Balak go. Balaama wi'i ɓe: “Mbaale haa ɗo jemmaare nde'e. Jaŋngo fajiri njaabotoomi on fodde ko Jawmiraawo wi'atammi.” Nden ardiiɓe Mo'abi'en mbaali ton. Allah wari haa Balaama, ƴami mo: “Wonduɓe bee maaɗa, ɗum ɓeye?” O jaabi: “Balak ɓii Cippor neli ɓe, ɓe mbi'ammi: Ummaatoore woɗnde wurtiinde diga Misra suddi lesdi fuu. O yiɗi mi yaha mi naalana mo ummaatoore man, o jaalo nde, o riiwa nde.” Allah wi'i Balaama: “Taa yahdu bee maɓɓe! Taa naalu ummaatoore nde'e, ngam min mi barkiɗini nde!” Jaŋngo man, Balaama ummi, wi'i mawɓe Balak: “Koote, Jawmiraawo duŋanaaki yam yahdugo bee mooɗon!” Nden ɓe ummi, ɓe ngarti haa Balak, ɓe mbi'i mo: “Balaama sali wardugo bee amin.” Balak neli ardiiɓe woɗɓe, ɓuranɓe ɓeya ɗuuɗugo e teddugo. Ɓe njehi haa Balaama, ɓe mbi'i mo: “Ndaa nii Balak ɓii Cippor wi'i: Useni, taa sala wargo haa am! Mi hokkete tedduŋgal ɗuuɗŋgal, mi waɗante ko ngiɗɗaa fuu. War useni, naalanam ummaatoore nde'e.” Ammaa Balaama jaabi nelaaɓe Balak: “Koo to Balak hokki yam cardi e kaŋŋeeri ngondi nder saare mum fuu, mi waawataa waɗugo ko luutata umroore Jawmiraawo Allah am sam. Ammaa mbaale ɗo jemmaare nde'e bana nelaaɓe naane, haa mi nana ko Jawmiraawo wi'atammi kadiboo.” Jemma man Allah wari haa Balaama, wi'i mo: “To worɓe ɓe'e ngari ewnaago ma, nden kam umma, yahdu bee maɓɓe. Ammaa waɗ ko mi wi'ete tan.” Jaŋngo man Balaama dawi, daɗɗi wamnde mum rewre, yahdi bee ardiiɓe Mo'abi'en. Ammaa jahaaŋgal nga'al ummini tikkere Jawmiraawo. Saa'i Balaama ɗon wa'i wamnde muuɗum, ɗon yaha dow laawol, sukaaɓe maako ɗiɗo boo ɗon ɗofta mo, malaa'ikaajo Jawmiraawo wari, dari haa laawol, haɗi mo saalaago. Wamnde yi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon dari haa laawol bee kaafahi loosaaki haa juŋngo mum. Nde seli laawol, nde nasti ngesa. Balaama fiyi nde, wartiri nde haa laawol. Nden malaa'ikaajo Jawmiraawo dari haa laawol ɓilliiŋgol caka gese inabooje hakkunde mahi ɗiɗi, gootol haa nyaamo e gootol boo haa nano. Wamnde yi'i malaa'ikaajo, ɓaditi mahol, ɓiɗɗi kosŋgal Balaama bee mahol. Balaama fiyi nde fahin. Malaa'ikaajo Jawmiraawo arditi Balaama seɗɗa, dari haa nokkuure ɓilliinde, walaa babal saalaago koo gal nyaamo koo gal nano. Wamnde yi'i mo, nde waali, Balaama boo ɗon dow maare. O tikki, o fiyi nde bee sawru. Jawmiraawo fiisti ɗemŋgal wamnde, nde ƴami Balaama: “Ɗume mi waɗi ma? Koni a fiyi yam nde tati jonta?” Balaama jaabi: “Ngam a fijiri yam. To mi woodino kaafahi, mi mbareteno fakat!” Wamnde wi'i mo: “Naa mi wamnde ma? A ɗon wa'o yam diga ɓooyma haa wargo hannde. Mi woowi waɗugo ma bana nii na?” O jaabi: “Aa'a.” Nden Jawmiraawo sudditi gite Balaama. O yi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo dariiɗo haa laawol bee kaafahi loosaaki haa juŋngo mum. Balaama turi, sujidi. Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i mo: “Koni a fiyi wamnde ma nde tati? Ndaa, mi wari haɗugo ma saalaago laawol, ngam a waɗi jahaaŋgal ma nder jaawal. Ammaa wamnde ma yi'i yam, selani yam nde tati. To nde selaayno, mi mbari no ma fakat, ammaa kayre kam mi accanno nde.” Balaama wi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo: “Mi waɗi hakke. Mi anndaano a ɗon haɗammi laawol. Jonta boo, to jahaaŋgal am fottanaay ma, mi loroto ɓaawo!” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i mo: “Aa'a, yahdu bee worɓe ɓe'e, ammaa lornu ko mi wi'ete tan.” Nden Balaama yahdi bee mawɓe Balak go. Nde Balak nani Balaama ɗon wara, o yehi ngam o fottoya bee maako haa Ir-Moab haa keerol Arnon, haa seɓatto lesdi maako. Balak ƴami Balaama: “Mi neli ewnaago ma. Ngam ɗume a waraay? Bee gooŋga mi waawataa warjugo ma na?” Balaama jaabi mo: “Jonta kam mi wari. Ammaa walaa ko mi waawi wi'ugo ma. Mi yeccan ko Allah tammi wi'ugo yam tan.” Nden Balaama yahdi bee Balak haa Kiriyat-Hucot. Balak hirsi na'i e dammooji, neldi kusel haa Balaama e ardiiɓe wonduɓe bee maako. Jaŋngo fajiri man Balak wa'odi bee Balaama haa Bamot-Ba'al. Ton Balaama eewi yeɓre Isra'iila'en. O wi'i Balak: “Mahanam kirsirɗe joweeɗiɗi haa ɗo. Nden waddanam ga'i kalhali joweeɗiɗi e jawɗi baali joweeɗiɗi.” Balak waɗi ko Balaama wi'i mo. Nden ɓe ɗiɗo fuu ɓe lii'i ngaari e njawdiri mbaalu dow hirsirde fuu. Balaama wi'i Balak: “Dara ɗo baŋnge nguleteeŋga ma. Min boo mi daayoto, teema Jawmiraawo waŋgantam. Mi yeccete ko o anndintammi.” O yehi haa towndiire sookre. Ton Allah waŋgani mo. Balaama wi'i mo: “Mi mahi kirsirɗe joweeɗiɗi. Mi lii'i ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu dow hirsirde fuu.” Jawmiraawo anndini Balaama ko o tammi wolwugo, nden o wi'i mo: “Lora haa Balak, wolwan mo bana non.” Balaama lori haa Balak, o tawi mo o ɗon dari baŋnge nguleteeŋga maako, kaŋko bee ardiiɓe Mo'abi'en fuu. Balaama waɗi annabaaku, wi'i: “Balak, laamiiɗo Mo'ab waddi yam diga lesdi Siriya, diga kooseeje fuunaaŋge haa ɗo. O wi'i mi naalana mo danygol Yaakubu, mi telɓana mo Isra'iila'en. Kadi, noy naaliranmi ko Allah naalaay? Noy telɓirananmi to Jawmiraawo telɓaay? Diga dow tapaaje mi eewi ɓe. Yimɓe ɓe'e ceedi bee ummaatooje goɗɗe, kawtataa bee maaje sam. Ɓiɓɓe Yaakubu nanndi bee mbulwuldi. Moy waawata limugo koo reetita maɓɓe? Mi yiɗi maayugo maayde gooŋga'en, timmoode am laato bana nde maɓɓe.” Balak wi'i Balaama: “Ɗume mbaɗɗaami ɗum? Mi waddi ma ngam a naala konne'en am, ammaa an a barkiɗini ɓe!” O jaabi: “Doole mi wi'e ko Jawmiraawo anndini yam.” Nden Balak wi'i Balaama: “War useni, yahdu bee am haa nokkuure woɗnde, a laara ɓe ton. A waawataa yi'ugo ɓe fuu, sey yeɓre maɓɓe tan. Naalanam ɓe ton!” O yahri mo haa ngesa aynooɓe dow yeereere hooseere Pisiga. Ton boo o mahi kirsirɗe joweeɗiɗi, o lii'i ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu dow hirsirde fuu. Balaama wi'i Balak: “Dara ɗo baŋnge nguleteeŋga ma. Min boo mi yahan reenugo, haa Allah waŋganammi.” Jawmiraawo waŋgani mo, anndini mo ko o tammi wolwugo, nden o wi'i mo: “Lorta haa Balak, wolwan mo bana non.” Balaama lorti haa Balak. O tawi mo o ɗon dari baŋnge nguleteeŋga maako, kaŋko bee ardiiɓe Mo'abi'en. Balak ƴami mo: “Ɗume Jawmiraawo wi'i?” Balaama waɗi annabaaku, wi'i: “Umma, an Balak ɓii Cippor, nanam! Heɗita ko mi wi'ete! Allah laataaki neɗɗo, o fewataa, o laataaki ɓii-Aadamaajo, o mimsitittaako. Ko o wi'i fuu, o waɗan ɗum. Ko o wolwi fuu, o hebbitinan ɗum boo. Mi barkiɗini ummaatoore nde'e ngam o barkiɗini nde. Mi waawataa faasitingo ɗum. Jawmiraawo tawaay halleende haa danygol Yaakubu, o laaraay aybe Isra'iila, o Allah maɓɓe, o ɗon wondi bee maɓɓe, o laamiiɗo maɓɓe, ɓe ɗon maŋgta mo. Allah wurtini ɓe Misra. O ɗon haɓa ngam maɓɓe bana mbana marŋga luwe cemmbiɗɗe. Ngam walaa hiila haa danygol Yaakubu, walaa hatti haa Isra'iila. To wakkati waɗi, ɓe mbi'an Yaakubu, waato Isra'iila: Ndaa ko Allah waɗi. Ummaatoore Isra'iila nanndi bee mbarooga nga ummoto, nga waalataako sonaa to nga faɗɗi, nga nyaami, nga yari ƴiiƴam faɗɗaaɓe!” Balak wi'i Balaama: “To a salake naalugo Isra'iila'en, nden kam accu barkiɗingo ɓe!” Balaama jaabi mo: “Na mi bi'ɗo ma: Ko Jawmiraawo anndintammi fuu, kanjum mbaɗanmi.” Nden Balak wi'i Balaama: “War useni, mi yahre haa nokkuure woɗnde. Teema ɗum fottanan Allah a naalanammi ɓe ton.” O yahri mo haa yeereere hooseere Pe'or towtunde dow ladde. Balaama wi'i mo: “Mahanam kirsirɗe joweeɗiɗi haa ɗo. Nden waddanam ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu haa hirsirde fuu.” Balak waɗi ko Balaama wi'i ɗum. Nden o lii'i ngaari e kalhaldi e njawdiri mbaalu dow hirsirde fuu. Balaama faami Jawmiraawo yerdi barkiɗingo Isra'iila'en. Ngam maajum o waɗaay hiilaaji bana naane. O huuciti gal ladde, o ɓaŋgti gite, o yi'i Isra'iila'en ɗon caŋngini fodde le'i muuɗum'en. Ruuhu Allah jippi dow maako, o waɗi annabaaku, o wi'i: “Ndaa koŋngol Balaama ɓii Be'or, gi'oowo, nananɗo ko Allah wi'ata, daaranɗo wahayu Allah Baawɗo, do'uɗo e mo gite mum cudditake: Cuuɗi laymaaji Yaakubu e jooɗorɗe Isra'iila mbooɗi masin. Ɗum ɗon we'iti bana waadiiji, bana jarne haa baŋnge maayo, bana leɗɗe uurooje ɗe Jawmiraawo jubi ɗum, bana leɗɗe cemmbiɗɗe dow pomoole maayo. Ndiyam ɗon ila diga nyeeruɗe maɓɓe, ɓe ɗon aawa haa nokkuuje marɗe ndiyam ɗuuɗɗam. Laamiiɗo maɓɓe ɓuran Agag mawnugo, laamu maako ɗon ɓesdo yeeso yeeso. Allah wurtini ɓe Misra. O ɗon haɓa ngam maɓɓe bana mbana marŋga luwe cemmbiɗɗe. Isra'iila'en moɗan konne'en muuɗum'en, waato ummaatooje, ngewan ɓe i'e, piɗan ɓe bee kuri muuɗum'en. Ummaatoore nde'e ɗon roŋgino, ɗon waalo bana mbarooga. Moy yiɗi haftingo nga? Barka laatanto koo moy barkiɗinanɗo Isra'iila, ammaa naaloore ukkanto koo moy naalanɗo Isra'iila!” Balak ɓerni, fiyi wiɓɓere mum, wi'i mo: “Mi ewni ma ngam a naala konne'en am. Ammaa an, a barkiɗini ɓe nde tati jonta! Sottu law, hootu saare! Mi wi'i mi warjoto ma booɗɗum, ammaa Jawmiraawo haɗi ma jaɓugo mbarjaari man!” Balaama jaabi mo: “Mi wi'i nelaaɓe ma: Koo to Balak hokki yam cardi e kaŋŋeeri ngondi nder saare mum fuu, mi waawataa waɗugo koo ɗume ko luutata umroore Jawmiraawo bee anniya. Mi anndinte ko Jawmiraawo anndintammi fuu.” Balaama wi'i Balak: “Ndaa, mi hootan haa yimɓe am. Ammaa sey mi aarta mi anndine ko Isra'iila'en tammi waɗugo yimɓe ma nder zamanuuru waranndu.” Nden o waɗi annabaaku, o wi'i: “Ndaa koŋngol Balaama ɓii Be'or, koŋngol gi'oowo, koŋngol nananɗo ko Allah wi'ata, keɓɗo anndal haa Allah Ɓaŋiiɗo, daaranɗo wahayu Allah Baawɗo, do'uɗo e mo gite cudditake. Mi ɗon laara ko warata nder garanɗum, mi ɗon yi'a ko laataaki tawon. Laamiiɗo ummoto nder danygol Yaakubu bana horre, sawru laamu ɓaŋgoto nder Isra'iila. Kaŋko o fusan ko'e Mo'abi'en, o nattinan yimɓe danygol Setu fuu. O nyaaman lesdi Edoom, o nyaaman boo lesdi Se'ir, konne'en maako. Ammaa Isra'iila semmbiɗan, goɗɗo danygol Yaakubu laamoto. O nattinan hisɓe wonɓe nder berniwol.” Nden Balaama yi'i Amaleki'en. O waɗi annabaaku, o wi'i: “Amaleki'en ɓuri ummaatooje fuu baawɗe, ammaa nder garanɗum halkere ukkanto ɓe.” Nden o yi'i Keni'en. O waɗi annabaaku, o wi'i: “Nokkuure joonde mon tabiti bana saɓɓo colli nder ceekgol tapaare, ammaa on laatoto naŋngaaɓe Assuura'en. Onon danygol Kayinu, on nattan.” Fahin Balaama waɗi annabaaku, wi'i: “Moy tammi yeeɗugo to Allah tabitini ɗum? Koommbooje ɗon ngara diga duunde Kitti'en. Ɓe torran Assuura e Eber, ammaa kamɓe boo halkere ukkanto ɓe.” Nden Balaama ummi, hooti saare. Balak boo tokkitini laawol mum. Isra'iila'en caŋngini haa Sittim. Nden worɓe maɓɓe puɗɗi waɗugo daakaareeku bee rewɓe Mo'abi'en. Rewɓe ɓe'e ewni Isra'iila'en haa kirseteeɗi ɗi Mo'abi'en lii'ani ɗowanteeɓe muuɗum'en. Isra'iila'en nyaamdi bee maɓɓe, cujidani ɗowanteeɓe maɓɓe. Bana non Isra'iila'en ɗakkotiri bee Ba'al-Pe'or. Ɗum ummini tikkere Jawmiraawo dow maɓɓe. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Hoo'u hoore'en ummaatoore fuu, ɓil ɓe yeeso am dow leɗɗe bee baŋguɗum, haa mi acca tikkango Isra'iila!” Muusa umri hiitooɓe ummaatoore Isra'iila: “Koo moy mooɗon mbara yimɓe mum ɗakkotirɓe bee Ba'al-Pe'or.” Woodi Isra'iilaajo feere wardi bee Mediyaniijo debbo caka deerɗiraaɓe muuɗum. Muusa e jama'aare fuu ngi'i ɗum yaake ɓe ɗonno mboya haa dammugal laymaaru fottirde. Pinehas ɓii Eli'azaaru ɓii Haruna limanjo yi'i ɗum, ummi, wurti jama'aare, hoo'i labbo mum, tokki gorko e debbo nder suudu, sumpiti ɓe deeɗi, ɓe ɗiɗo fuu. Bana non o haɗiri masiibo puɗɗinooɗo mbarugo Isra'iila'en. Ammaa masiibo man mbarno yimɓe ujine noogas e nayo (24.000). Jawmiraawo wi'i Muusa: “Pinehas ɓii Eli'azaaru ɓii Haruna limanjo feewtini tikkere am dow Isra'iila'en, o waŋgini kaajal am dow maɓɓe. Asee boo tikkere am haajunde halkidaay ɓe fuu. Ngam maajum yeccu mo mi haɓɓan alkawal salaaman bee maako. Alkawal man tabitinan limanku maako e limanku danygol maako haa foroy ngam o waŋginani yam yiide maako, o waŋginiri nde bee tikkere maako haajunde dow Isra'iila'en, o heɓni ɓe yaafuye boo.” Innde Isra'iilaajo mbaraaɗo hawtaade bee Mediyaniijo debbo go, Zimiri. O ɓii Salu, baaba-saare nder lenyol Sime'on. Innde debbo boo, Kojobi ɓii Cuuru. Baaba maako o hooreejo asli Mediyan'en goɗɗi. Jawmiraawo umri Muusa: “Ukkane Mediyan'en, piye ɓe! Ngam ɓe laati konne'en mooɗon, ɓe nastini on estooji, ɓe zammbi on bee haala Pe'or, non boo bee haala Kojobi, ɓii hooreejo Mediyan, banndiraawo maɓɓe debbo mbaraaɗo nyalaade masiibo ngam daliila Pe'or.” Ɓaawo masiibo oo, Jawmiraawo wi'i Muusa e Eli'azaaru ɓii Haruna limanjo: “Lime yimɓe jama'aare Isra'iila fuu fodde ci'e muuɗum'en, ɓe duuɓi noogas e ko ɓuri, waawanɓe hoo'ugo balmi konu fuu.” Muusa e Eli'azaaru maatini ɓe yaake ɓe ɗonno haa ladde Mo'ab baŋnge maayo Urdun haa fuunaaŋge Yeriko, ɓe mbi'i: Mbinnde worɓe ɓe duuɓi noogas e ko ɓuri fuu bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ndaa Isra'iila'en wurtiiɓe lesdi Misra: Lenyol Ruben afo Isra'iila: Ci'e Hanok, Pallu, Hesruunu e Karmi. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe nayo e tato e teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe tato (43.730). Danygol Pallu: Eliyabu e ɓiyum'en: Nemuwel, Datan e Abiram. Datan e Abiram laatino ardiiɓe jama'aare. Kamɓe njokkirno bee Muusa e Haruna, hawtaade bee mooɓre Koora, saa'i ɓe tuurtani Jawmiraawo. Lesdi seeki les maɓɓe, moɗi ɓe. Ɓe maaydi bee Koora e mooɓre mum, saa'i yiite nyaami worɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo (250). Ɗum laati barriya ngam Isra'iila'en. Ammaa ɓiɓɓe Koora maayaay. Lenyol Simeyon fodde ci'e mum: Nemuwel, Yamin, Yakin, Zeraha e Sawulu. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine noogas e ɗiɗo e teemeɗɗe ɗiɗo (22.200). Lenyol Gada fodde ci'e mum: Cefon, Haggi, Suni, Ojini, Eri, Aroodi e Areeli. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe nayo e teemeɗɗe njowo (40.500). Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe njoweeɗiɗo e njoweego e teemeɗɗe njowo (76.500). Lenyol Issakar fodde ci'e mum: Tola, Puwa, Yasuba e Simron. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe njoweego e nayo e teemeɗɗe tato (64.300). Lenyol Zabulon fodde ci'e mum: Seret, Elon e Yahaleyel. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe njoweego e teemeɗɗe njowo (60.500). Ɓiɓɓe Yusufu fodde ci'e muuɗum'en: Manassa e Efrayim. Danygol Manassa: Ci'e Makir e Gile'at. Makir woni baaba Gile'at. Ndaa ci'e iwɗe haa Gile'at: I'ejer, Helek, Asriyel, Sikem, Semida e Hefer. Celofhad ɓii Hefer walaa ɓiɓɓe worɓe, sey ɓiɓɓe rewɓe tan. Inɗe maɓɓe: Mahala, No'a, Hogila, Milka e Tirsa. Limgal maɓɓe fuu, yimɓe ujine cappanɗe njowo e ɗiɗo e teemeɗɗe njoweeɗiɗo (52.700). Lenyol Efrayim fodde ci'e mum: Sutelaha, Beker e Tahan. Sutelaha danyi Eran. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe tato e ɗiɗo e teemeɗɗe njowo (32.500). Lenyol Benyamin fodde ci'e mum: Bela, Asbeel, Ahiram, Sefufam e Hufam. Ci'e Arda e Na'aman boo iwi haa Bela. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe nayo e njowo e teemeɗɗe njoweego (45.600). Lenyol Dan fodde ci'e mum: Susam e danygol mum. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe njoweego e nayo e teemeɗɗe nayo (64.400). Lenyol Aser fodde ci'e mum: Yimna, Yisuwi e Beri'a. Ci'e Heber e Malkiyel boo iwi haa Beri'a. Innde ɓii Aser debbo, Seraha. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe njowo e tato e teemeɗɗe nayo (53.400). Lenyol Neftali fodde ci'e mum: Yahaciyel, Guni, Yejer e Sillem. Limgal maɓɓe fuu, worɓe ujine cappanɗe nayo e njowo e teemeɗɗe nayo (45.400). Limgal worɓe Isra'iila fuu ujine teemeɗɗe njoweego e go'o e teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe tato (601.730). Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Senndan le'i ɗi'i lesdi ndi'i haa ɗi mara ndi, fodde limgal maaji: Lenyol maŋngol heɓan maral maŋngal, lenyol pamarol boo heɓan maral pamaral. Lenyol fuu heɓan maral mum fodde limgal mum. Senndu ndi bee waɗugo kur'u. Ɓe keɓan maral maɓɓe fodde le'i maɓɓe.” Kur'u senndan maral hakkunde ɗuuɗɓe e famarɓe. Ndaa lenyol Lewi fodde ci'e mum: Gerson, Kehat, Meraari, Libni, Heburuun, Mahali, Musi e Koora. Kehat woni baaba Amram. Innde debbo Amram, Yokebet ɓii Lewi, o danyaaɗo haa Misra. O danyani Amram, Muusa e Haruna, non boo Miriyam, deerɗiraawo maɓɓe debbo. Haruna danyanaama Nadab, Abihu, Eli'azaaru e Itamar. Ammaa Nadab e Abihu maayi, yaake ɓe lii'anino Jawmiraawo yiite nge senaaka. Limgal Lewi'en diga mo lewru e ko ɓuri fuu waɗi ujine noogas e tato (23.000). Kamɓe ɓe limdaaka bee Isra'iila'en woɗɓe, ngam ɓe keɓaay maral lesdi nder Isra'iila. Muusa e Eli'azaaru limanjo mbaɗi binndol, limi Isra'iila'en fuu, saa'i ɓe ɗonno nder laɗɗe Mo'ab baŋnge maayo Urdun, haa fuunaaŋge Yeriko. Yimɓe ɓe Muusa e Haruna limno nder ladde Sina fuu maaydi, walaa koo gooto maɓɓe lutti, ngam Jawmiraawo wi'no ɓe: “Fakat on fuu on maayan nder ladde, sonaa Kaaleb ɓii Yefunna e Yosuwa ɓii Nuuna tan.” Celofhad ɓii Hefer ɓii Gile'at ɓii Makir ɓii Manassa ɓii Yusufu woodi ɓiɓɓe rewɓe. Ndaa inɗe maɓɓe: Mahala e No'a e Hogila e Milka e Tirsa. Ɓe yimɓe saare woɗnde nder ci'e Manassa. Ɓe ɓaditi, ɓe ndari yeeso Muusa e Eli'azaaru limanjo e ardiiɓe e jama'aare fuu haa dammugal laymaaru fottirde. Ɓe mbi'i: “Baaba amin maayi nder ladde. O wondaay bee Koora e mooɓre mum, saa'i ɓe tuurtana Jawmiraawo. O maayi ngam daliila hakke maako. Ammaa o walaa ɓiɓɓe worɓe. Koni innde maako majjata nder saare maako ngam o walaa ɓiɗɗo gorko? Hokku min maral lesdi caka deerɗiraaɓe baaba amin.” Muusa ƴami Jawmiraawo ngam haala maɓɓe ka'a. Jawmiraawo wi'i mo: “Ko ɓiɓɓe Celofhad rewɓe ɗaɓɓi, ɗum fotti. Sey a hokka ɓe maral lesdi caka deerɗiraaɓe baaba maɓɓe, ɓe ndona ko o heɓanno. Wi' Isra'iila'en ni'i: To goɗɗo maayi, walaa ɓiɗɗo gorko, nden kam ɓiyiiko debbo rona maral maako. To o walaa ɓiɗɗo debbo, nden kam deerɗiraaɓe maako ndona ngal. To o walaa deerɗiraaɓe, nden kam wappanyɓe maako ndona ngal. To o walaa wappanyɓe boo, nden kam banndiiko nder asŋgol maako ɓurɗo ɓadaago rona ngal. Ɗum laatanto Isra'iila'en farilla tabitinanka kiita ndarnuka fodde ko min Jawmiraawo mi umri ma.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Wa'a hooseere Abariima nde'e, haa ngi'a lesdi ndi ndokkumi Isra'iila'en. A yi'a ndi, nden a hawtoya bee yimɓe ma haa joonde maayɓe, bana deerɗa Haruna, ngam on tuurtani umroore am nder ladde Ciin saa'i jama'aare fuu jokkiri bee am daliila ndiyam. On ceednaay senaare am yeeso maɓɓe haa ndiyam Meriba baŋnge Kaades nder ladde Ciin.” Muusa tori Jawmiraawo, wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah, dokkanɗo marɗum ɓanndu fuu yoŋki, darnu goɗɗo dow yimɓe jama'aare. Kaŋko o ardo ɓe, o ɗowa ɓe nder haɓre, ngam taa jama'aare ma laato bana tokkere baali nde walaa gaynaako.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ewna Yosuwa ɓii Nuuna, mo Ruuhu am ɗon nder mum, yow juuɗe ma dow hoore maako. Darnu mo yeeso Eli'azaaru limanjo e jama'aare fuu, ngam a halfitina mo kuugal maako yeeso maɓɓe. Sey a hokka mo yeɓre baawɗe ma, haa jama'aare Isra'iila fuu ɗowtano mo. O daroto yeeso Eli'azaaru limanjo. Kaŋko o ɓadititto yeeso am, o ƴaman muuyo am bee kaa'e kur'u. Yosuwa e Isra'iila'en wonduɓe bee maako e jama'aare Isra'iila fuu ɗowtanto umrooje maako.” Muusa waɗi ko Jawmiraawo umri mo. O ewni Yosuwa, o darni mo yeeso Eli'azaaru limanjo e jama'aare fuu, o yowi juuɗe maako dow hoore maako, o halfitini mo kuugal maako, bana Jawmiraawo wi'no mo. Jawmiraawo wi'i Muusa, o anndina Isra'iila'en umrooje ɗe'e: “Kakkilane saa'iiji darnaaɗi haa on lii'ano Jawmiraawo dokke nyaamdu guleteeɗe marɗe uureeŋgol belŋgol pottananŋgol mo. Yeccu ɓe boo: Ndaa ko on lii'anto Jawmiraawo dow yiite: Nyalaaɗe fuu njawkoy ɗiɗoy koy nduuɓu, koy ngalaa aybe. Nguleteeŋga nga'a tokkite nyalaade fuu. Lii'anam jawgel gootel fajiri, gootel boo hakkunde maŋngariba bee esaa'i. Ɓesdu dokkal nyaamdu kuroori ɗiggundi jiiɓaandi kilo tati bee nebbam jaytunje arɓaaɗe liitir gootel. Kanjum woni nguleteeŋga nyalaade nyalaade, bana ko aartuɗon lii'aago haa hooseere Sina. Uureeŋgol man belŋgol fottanan Jawmiraawo. Ɓesde dokkal dufeteeŋgal haa jawgel guleteeŋgel fuu, on ndufa inaboojam liitir gootel nder suudu seniindu ngam Jawmiraawo. Lii'anam jawgel ɗiɗaɓel hakkunde maŋngariba bee esaa'i, kal-kal bana jawgel fajiri bee dokkal nyaamdu e dokkal dufeteeŋgal. Ɗum laatoto nyaamdu wuleteendu ngam Jawmiraawo, uureeŋgol man belŋgol fottanan mo.” “Nyannde siwtorde lii'ane Jawmiraawo njawkoy ɗiɗoy koy nduuɓu, koy ngalaa aybe, hawtaade bee dokkal nyaamdu: Kuroori kilo joweego njiiɓaandi bee nebbam e dokkal dufeteeŋgal. Lii'e nguleteeŋga nyalaade siwtorde. Ɓesde boo guleteeɗi e dokke dufeteeɗe nyalaade nyalaade.” “Nyannde go'oore lewru koo nduye, lii'ane Jawmiraawo ga'i kalhali ɗiɗi e njawdiri mbaalu e njawkoy njoweeɗiɗoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe, hawtaade bee dokkal nyaamdu, kuroori njiiɓaandi bee nebbam kilo joweenayi ngam ngaari fuu, kilo joweego ngam njawdiri fuu e ngam jawgel fuu kilo tati tati. Ɗum fuu ɗum nyaamdu wuleteendu ngam Jawmiraawo, uureeŋgol man belŋgol fottanan mo. Ndaa dokke dufeteeɗe ɗe ɓesdoton: Ngam ngaari fuu liitir ɗiɗi, ngam njawdiri fuu boo liitir gootel bee reetita, liitir gootel ngam jawgel fuu. Kanjum woni umroore dow guleteeɗi nyannde go'oore lewru koo nduyeeru nder hitaande fuu. Lii'ane Jawmiraawo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji boo. Ɓesde ɗum haa guleteeɗi e dokke dufeteeɗe nyalaade nyalaade.” “Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru aranndu, mbaɗane Jawmiraawo juulde Paska. Nyannde sappo e jowaɓre laatoto nyannde juulde, on nyaaman tamseeje ɗe ufnaaka nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde arannde on mooɓto mooɓtorde senaande ngam sujidango Jawmiraawo. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Lii'ane Jawmiraawo nyaamdu wuleteendu: Ga'i kalhali ɗiɗi e njawdiri mbaalu e njawkoy njoweeɗiɗoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Ɗum laatanto on. Ngadde boo dokkal nyaamdu: Kuroori njiiɓaandi bee nebbam, kilo joweenayi ngam ngaari fuu, kilo joweego ngam njawdiri fuu, ngam njawkoy boo, kilo tati tati. Lii'e boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji mon. Ɓesde ɗum haa nguleteeŋga fajiri fajiri. Sey mbaɗon bana non nyalɗe joweeɗiɗi fuu, on lii'ano Jawmiraawo nyaamdu wuleteendu haa uureeŋgol man belŋgol fottana mo. Ɓesde ɗum haa guleteeɗi e dokke dufeteeɗe nyalaade nyalaade. Nyannde joweeɗiɗawre mooɓte mooɓtorde senaande ngam sujidango Jawmiraawo. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam.” “Haa fuɗɗam juulde asaweeje nde lii'antooɗon Jawmiraawo dokkal ƴaamnde mon aartunde, on mooɓto mooɓtorde senaande. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Lii'ane Jawmiraawo guleteeɗi, haa uureeŋgol maaji belŋgol fottana mo. Ndaa ko lii'otooɗon: Ga'i kalhali ɗiɗi e njawdiri mbaalu e njawkoy njoweeɗiɗoy koy nduuɓu, hawtaade bee dokke nyaamdu: Kuroori njiiɓaandi bee nebbam kilo joweenayi ngam ngaari fuu, kilo joweego ngam njawdiri fuu, ngam njawkoy boo, kilo tati tati, non boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji mon. Ɓesde ɗum haa guleteeɗi e dokke nyaamdu nyalaade nyalaade. Lii'ane Jawmiraawo guleteeɗi ɗi ngalaa aybe. Ɓesde boo dokke dufeteeɗe maaji.” “Nyannde go'oore lewru joweeɗiɗaɓru, on mooɓto mooɓtorde senaande ngam sujidango Jawmiraawo. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Ɗum nyalaade puufki luwe. Lii'ane Jawmiraawo guleteeɗi, haa uureeŋgol maaji belŋgol fottana mo. Ndaa ko lii'otooɗon: Ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu e njawkoy njoweeɗiɗoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Ɓesde dokke nyaamdu boo: Kuroori ɗiggundi jiiɓaandi bee nebbam kilo joweenayi ngam ngaari fuu, kilo joweego ngam njawdiri fuu, ngam jawgel fuu boo kilo tati tati. Lii'e boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji mon. Ɓesde ɗum haa guleteeɗi e dokke nyaamdu nyannde go'oore lewru, non boo haa guleteeɗi e dokke nyaamdu nyalaade nyalaade. Ɓesde dokke dufeteeɗe fodde kiitaaji darnaaɗi, haa uureeŋgol belŋgol dokke ɗe'e fuu fottana Jawmiraawo.” “Nyannde sappoore nder lewru joweeɗiɗaɓru, on mooɓto mooɓtorde senaande ngam sujidango Jawmiraawo. Cuume, taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Lii'ane Jawmiraawo guleteeɗi, haa uureeŋgol maaji belŋgol fottana mo. Ndaa ko lii'otooɗon: Ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu e njawkoy njoweeɗiɗoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Ɓesde dokke nyaamdu boo: Kuroori njiiɓaandi bee nebbam kilo joweenayi ngam ngaari fuu, kilo joweego ngam njawdiri, ngam jawgel fuu boo kilo tati tati. Lii'e boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Ɓesde ɗum haa njawdiri mbeewa kirseteendi ngam yaafuye hakkeeji, haa guleteeɗi e haa dokke nyaamdu nyalaade nyalaade. Ɓesde dokke dufeteeɗe umraaɗe boo.” “Nyannde sappo e jowaɓre nder lewru joweeɗiɗaɓru, on mooɓto mooɓtorde senaande ngam sujidango Jawmiraawo. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Mbaɗane Jawmiraawo juulde nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde juulde arannde, lii'ane Jawmiraawo nyaamdu wuleteendu, haa uureeŋgol maaru belŋgol fottana mo. Ndaa ko lii'otooɗon: Ga'i kalhali sappo e tati e jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Ɓesde dokke nyaamdu boo: Kuroori njiiɓaandi bee nebbam kilo joweenayi ngam ngaari fuu, kilo joweego ngam njawdiri, ngam jawgel fuu boo kilo tati tati. Lii'e boo njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakkeeji. Ɓesde ɗum haa guleteeɗi e dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe nyalaade nyalaade. Nyannde ɗiɗawre, lii'e ga'i kalhali sappo e ɗiɗi, jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Nyannde tataɓre, lii'e ga'i kalhali sappo e go'o, jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Nyannde nayaɓre, lii'e ga'i kalhali sappo, jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Nyannde jowaɓre, lii'e ga'i kalhali joweenayi, jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Nyannde joweego'oore, lii'e ga'i kalhali joweetati, jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Nyannde joweeɗiɗaɓre, lii'e ga'i kalhali joweeɗiɗi, jawɗi baali ɗiɗi e njawkoy sappo e nayoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Nyannde joweetataɓre, on mooɓtoto ngam sujidango Jawmiraawo. Taa kuuwe kuugal naawŋgal sam. Lii'ane Jawmiraawo nyaamdu wuleteendu, haa uureeŋgol maaru belŋgol fottana mo. Ndaa ko lii'otooɗon: Ngaari kalhaldi e njawdiri mbaalu e njawkoy njoweeɗiɗoy koy nduuɓu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Kuuje ɗe'e fuu, lii'ane ɗe Jawmiraawo nder juulɗe mon: Guleteeɗi e dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Ɓesde boo dokke ngam kebbinki togayeeje mon malla dokke caahiiɗe.” Muusa yecci Isra'iila'en ko Jawmiraawo umri mo fuu. Muusa wi'i hoore'en le'i Isra'iila: “Ndaa umrooje ɗe Jawmiraawo umri ɗum: To goɗɗo waɗani Jawmiraawo togayeere malla to o hunake dow anniya ka o hoo'i, nden kam taa o diwta wolde maako. Sey o hebbitina ko hunnduko maako wolwi fuu. To paanyo debbo gonɗo nder saare baaba mum waɗani Jawmiraawo togayeere malla hunayeere, baaba maako boo nani ɗum, ammaa wi'aay koo ɗume, nden kam togayeere malla hunayeere man ɗon tabiti, sey paanyo debbo oo hebbina ko o wi'i fuu. Ammaa to baaba maako nani ɗum, haɗi mo nyannde man nden, nden kam togayeere maako malla hunayeere maako laati meere. Jawmiraawo yaafanto mo, ngam baaba maako haɗi mo. To paanyo debbo waɗani Jawmiraawo togayeere malla hunayeere, nden o te'aama bilaa hebbitingo nde, to goriiko nani ɗum, wi'aay koo ɗume, nden kam sey debbo oo hebbina togayeere mum malla hunayeere mum. Ammaa nyannde nde goriiko nani haala ka'a, yerdaaki ka, o wila togayeere malla hunayeere debbo maako. Nden kam Jawmiraawo yaafoto debbo oo. To debbo jurumɗo malla ceeraaɗo waɗi togayeere malla hunayeere, sey o hebbitina nde. To debbo te'aaɗo gonɗo nder saare gorum waɗi togayeere malla hunayeere, to goriiko nani ɗum, wi'aay koo ɗume, nden kam sey debbo oo hebbitina nde. Ammaa nyannde nde goriiko nani haala ka'a, yerdaaki ka, o wila togayeere malla hunayeere debbo maako. Nden kam Jawmiraawo yaafoto debbo oo. Gorko waawan tabitingo malla wilugo togayeere malla hunayeere debbo mum koo ndey. Ammaa to goriiko nani haala man, jeeɗake haa jaŋngo man, nden kam o tabitini togayeere malla hunayeere nde debbo waɗi. Sey debbo oo hebbitina nde. Ammaa to o wilaay ɗum nyannde nde o nani, nden kam kiita aybe debbo do'oto dow hoore goriiko.” Kanji ngoni farillaaji ɗi Jawmiraawo umri Muusa dow haala gorko bee debbo mum e baaba bee ɓiyum debbo gonɗo nder saare mum tawon. Jawmiraawo wi'i Muusa: “Waata Mediyan'en ngam halleende nde ɓe mbaɗi Isra'iila'en. Ɓaawo man a hawtoyan bee yimɓe ummaatoore ma.” Muusa wi'i ummaatoore: “Taaskitine jama'aare konu haa nde waato Mediyan'en, nde waŋgina kiita Jawmiraawo dow maɓɓe. Nele worɓe ujineere nder lenyol Isra'iila koo ngole, taaskaniiɓe konu.” Ɓe cuɓi worɓe ujineere ujineere nder le'i fuu, waato ujine sappo e ɗiɗo (12.000), taaskaniiɓe konu. Muusa neli ɓe haɓugo, kamɓe e Pinehas ɓii Eli'azaaru, limanjo kalfitinaaɗo kuuje ceniiɗe e luwe maatinirɗe. Ɓe kaɓi bee Mediyan'en, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Ɓe mbari worɓe fuu. Ɓe mbari laamiiɓe Mediyan njowo bee kaafahi: Ewi, Rekem, Cuuru, Huuru e Reeba, non boo Balaama ɓii Be'or. Isra'iila'en naŋngi rewɓe Mediyan'en e ɓikkoy maɓɓe, kooci dabbaaji maɓɓe e jawdi maɓɓe fuu. Ɓe nguli berniiji e caŋngeeje Mediyan'en fuu. Nden ɓe adi keɓal konu e naŋngaaɓe e dabbaaji, ɓe njahri ɗum haa Muusa e Eli'azaaru limanjo e jama'aare Isra'iila, haa saŋngeere nder laɗɗe Mo'ab baŋnge maayo Urdun, haa fuunaaŋge Yeriko. Muusa e Eli'azaaru e ardiiɓe jama'aare fuu ngurti saŋngeere ngam potta bee maɓɓe. Muusa tikkani mawɓe konu, waato hoore'en dow ujineere e hoore'en dow teemerre, wartuɓe haɓre. O wi'i ɓe: “Koni accuɗon rewɓe fuu bee yoŋki? Kamɓe ɓen tokki sawari Balaama, esti Isra'iila'en haa ɓe zammbi Jawmiraawo bee haala Pe'or. Kanjum fooɗani jama'aare Jawmiraawo masiibo. Ngam maajum mbare ɓikkoy ngorkoy e rewɓe meeɗɓe gorko fuu. Sey ɓikkoy ndehoy koy meeɗaay gorko tawon, kaŋkoy tan accoton bee yoŋki haa maron koy. Ammaa koo moy mooɗon mbari goɗɗo malla meemi maayɗo, sey reena yaasi saŋngeere nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde tataɓre e nyannde joweeɗiɗaɓre, laɓɓine ko'e mon, onon e naŋngaaɓe mon. Laɓɓine boo limce mon e kuuje kuuwraaɗe bee laral e gaasa be'i e leggal fuu.” Eli'azaaru limanjo wi'i honooɓe wartuɓe haɓre: “Ndaa farilla ka Jawmiraawo hokki Muusa: Nyannde joweeɗiɗaɓre loote limce mon, ngam haa on laaɓa, ɓaawoɗon naste saŋngeere.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “An e Eli'azaaru limanjo e baaba-ci'e'en nder jama'aare, sey on lima keɓal konu, yimɓe e dabbaaji fuu. Cennde ɗum geɓe ɗiɗi, yeɓre woore ngam waɗɓe konu, yeɓre woore boo ngam yeɓre jama'aare luttunde. Haa yeɓre waɗɓe konu, ittaneeɗam geɗal am waato marɗum yoŋki gootel nder teemeɗɗe jowi, haa yimɓe e na'i e bamɗe e baali e be'i. Hoo'u ɗum nder keɓal maɓɓe, hokku ɗum Eli'azaaru limanjo, ɗum dokkal ittaaŋgal ngam am. Haa keɓal Isra'iila'en luttuɓe boo, wurtin marɗum yoŋki gootel nder cappanɗe jowi, haa yimɓe e na'i e bamɗe e baali e be'i. Hokku ɗum Lewi'en huuwooɓe haa jooɗorde am.” Muusa e Eli'azaaru limanjo mbaɗi ko Jawmiraawo umri Muusa. Ndaa ko lutti nder ko honooɓe koo'uno: Baali e be'i ujine teemeɗɗe joweego e cappanɗe joweeɗiɗi e jowi (675.000), na'i ujine cappanɗe joweeɗiɗi e ɗiɗi (72.000), bamɗe ujine cappanɗe joweego e go'o (61.000) e faanyɓe rewɓe ujine cappanɗe tato e ɗiɗo (32.000) ɓe meeɗaay gorko tawon. Waɗɓe konu keɓi reeta maajum, waato baali e be'i ujine teemeɗɗe tati e cappanɗe tati e joweeɗiɗi e teemeɗɗe jowi (337.500), teemeɗɗe joweego e cappanɗe joweeɗiɗi e jowi (675) nder maaji ittanaama Jawmiraawo, na'i ujine cappanɗe tati e joweego (36.000), cappanɗe joweeɗiɗi e ɗiɗi (72) nder maaji ittanaama Jawmiraawo, bamɗe ujine cappanɗe tati e teemeɗɗe jowi (30.500), cappanɗe joweego e go'o (61) nder maaji ittanaama Jawmiraawo e faanyɓe rewɓe ujine sappo e njoweego (16.000), cappanɗe tato e ɗiɗo (32) nder maɓɓe koocaama ngam Jawmiraawo. Muusa hokki ɗum Eli'azaaru, ɗum dokkal ittaaŋgal ngam Jawmiraawo, bana Jawmiraawo umruno mo. Muusa wurtini boo gootel nder cappanɗe jowi haa yimɓe e dabbaaji, hokki ɗum Lewi'en huuwooɓe haa jooɗorde Jawmiraawo, bana Jawmiraawo umruno mo. Nden mawɓe konu, waato hoore'en dow ujineere e hoore'en dow teemerre, ngari haa Muusa, mbi'i mo: “Min limi honooɓe wonɓe les ardaaŋgal amin. Walaa koo gooto maɓɓe majji. Ngam maajum min ngaddi kuuje kaŋŋeeri: Palamje e jawe e kalagaaje e yerihon e koɗoy ɗe koo moy amin heɓi nder konu. Min ɗon lii'ano ɗum Jawmiraawo ngam heɓango yoŋkiiji amin yaafuye yeeso maako.” Muusa e Eli'azaaru njaɓi kuuje kaŋŋeeri ɗe'e fuu. Ɓe awni kaŋŋeeri ndi mawɓe konu, waato hoore'en dow ujineere e hoore'en dow teemerre ngaddi ɗum, ɗum waɗi baakin kilo teemerre e cappanɗe joweeɗiɗi (170). Ammaa koo moy caka honooɓe njogiti keɓal mum. Muusa e Eli'azaaru njaɓi kaŋŋeeri haa mawɓe konu, waato hoore'en dow ujineere e hoore'en dow teemerre, njahri ndi nder laymaaru fottirde, ngam ɗum laatano Isra'iila'en ciftinorɗum yeeso Jawmiraawo. Le'i Ruben e Gada mari dabbaaji ɗuuɗɗi masin. Ɓe ngi'i no lesdi Ya'ajer e lesdi Gile'at laatori durdude woonde. Ngam maajum ɓe njehi haa Muusa e Eli'azaaru limanjo e ardiiɓe jama'aare, ɓe mbi'i: To a yerdake min, useni marnu min lesdi ndi'i. Taa eernu min maayo Urdun.” Muusa jaabi yimɓe Ruben: “On njooɗoto ɗo yaake banndiraaɓe mon njahata haɓoygo! Koni kulnoton Isra'iila'en ngam taa ɓe eero maayo Urdun, ɓe nasta lesdi ndi Jawmiraawo hokki ɓe? Bana non baabiraaɓe mon mbaɗi saa'i mi neli ɓe diga Kaades-Barne'a ngam ɓe kora lesdi. Ɓe njehi, ɓe njotti waadiwol Eskol, ɓe ndaari lesdi. Ammaa nde ɓe ngarti, ɓe kulni yimɓe ngam taa ɓe nasta lesdi ndi Jawmiraawo hokki ɓe. Nyalaade man Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en, huni: Fakat, worɓe wurtiiɓe Misra, ɓe duuɓi noogas e ko ɓuri, ngi'ataa lesdi ndi kunaniimi Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu, ngam ɓe tokkaaki yam bee ɓernde woore. Sey Kaaleb ɓii Yefunna Kenizziijo e Yosuwa ɓii Nuuna tan ngi'ata ndi, ngam kamɓe ɓe tokki yam bee ɓernde woore. Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en, yiilni ɓe nder ladde duuɓi cappanɗe nayi, haa yidere maɓɓe fuu maayi, ngam ɓe mbaɗi kalluɗum haa Jawmiraawo. Jonta boo, yimɓe yidere hallunde nde'e ɗon mbaɗa bana baabiraaɓe maɓɓe, haa ɓe ɗuɗɗina tikkere Jawmiraawo dow Isra'iila! To on ngaylitake, on acci mo, nden kam o tokkoto yiilnugo on nder ladde. Bana non nastinton ummaatoore nde'e fuu nder halkere.” Ɓe ɓaditi Muusa, ɓe mbi'i: “Accu min mbaɗa baalɗe ngam baali e be'i amin e berniiji ngam ɓikkoy amin. Nden min taaskoto, min ardo jama'aare konu Isra'iila'en, haa to min nastini ɓe nder lesdi maɓɓe. Saa'i man ɓikkoy amin njooɗoto nder berniiji cemmbiɗɗi, kisan yimɓe lesdi ndi'i. Min kootataa ci'e amin, sonaa to Isra'iila'en luttuɓe keɓi mare lesdi maɓɓe. Min keɓataa maral gese caka maɓɓe gaɗa Urdun, ngam min keɓi geɗal amin haa fuunaaŋge Urdun.” Muusa jaabi ɓe: “To on ngiɗi waɗugo bana non, nden kam taaske ngam haɓre, Jawmiraawo ɗowan nde. Taaskaniiɓe konu caka mooɗon fuu eero maayo Urdun dow ardaaŋgal Jawmiraawo, haa to o farti konne'en maako, o nyaami lesdi boo. Nden on keɓan loraago, Jawmiraawo e Isra'iila'en pelataa on, lesdi ndi'i boo laatoto maral mooɗon. Ammaa to on mbaɗaay ko mbi'ɗon, nden kam on mbaɗan hakke dow Jawmiraawo. Annde, o hiitoto hakke man. Nyiɓe berniiji ngam ɓikkoy mon, mbaɗe baalɗe ngam baali e be'i mon boo. Mbaɗe ko mbi'ɗon.” Yimɓe Ruben e Gada mbi'i Muusa: “Min mbaɗan ko umruɗa. Ɓikkoy amin, rewɓe amin, baali e be'i e na'i amin njooɗoto haa ɗo nder berniiji lesdi Gile'at. Ammaa minin taaskaniiɓe konu fuu, min eeroto maayo Urdun dow ardaaŋgal Jawmiraawo, min kaɓoya bana mbi'ɗa.” Ngam maajum Muusa umri Eli'azaaru limanjo e Yosuwa ɓii Nuuna e baaba-ci'e'en nder le'i Isra'iila, wi'i ɓe: “To yimɓe Ruben e Gada taaskanake haɓre, to ɓe eerodake maayo Urdun bee mooɗon dow ardaaŋgal Jawmiraawo, to ɓe mballi on nyaamugo lesdi ton, nden kam ndokke ɓe lesdi Gile'at, ɓe mara ndi. Ammaa to ɓe eerodaaki maayo bee mooɗon, to ɓe mballaay on haɓugo, nden kam ɓe keɓan geɗal maɓɓe caka mooɗon nder lesdi Kanaana.” Yimɓe Ruben e Gada njaabi: “Min maccuɓe Jawmiraawo, min mbaɗan bana o umri min. Min taaskanto haɓre, min eero maayo dow ardaaŋgal maako, min nasta lesdi Kanaana, haa min njogito maral amin haa fuunaaŋge Urdun.” Muusa marni le'i Gada e Ruben e reeta lenyol Manassa ɓii Yusufu maral Sihon, laamiiɗo Amoori'en e maral Ook, laamiiɗo Baasan, berniiji fuu bee lesdi taariindi ɗi. Yimɓe Gada nyiɓti berniiji Dibon e Atarot e Aro'er e Atarot-Sofan e Ya'ajer e Yogbeha e Bayti-Nimra e Bayti-Haram, berniiji cemmbiɗɗi e baalɗe ngam baali e na'i. Yimɓe Ruben nyiɓti berniiji Hesbon e El'ale e Kiriyatayim e Nebo e Ba'al-Me'on – ɓe cannji innde maagol – e Sibama. Ɓe ndokki berniiji nyiɓtaaɗi fuu inɗe kese. Ɓiɓɓe Makir ɓii Manassa nasti lesdi Gile'at, nyaami ndi, ndiiwi Amoori'en wonɓe ton. Muusa marni ɓiɓɓe Makir lesdi Gile'at, ɓe njooɗi ton. Ya'ir, goɗɗo lenyol Manassa, yehi nyaami gure goɗɗe, inndi ɗe Gure-Ya'ir. Nobah boo yehi nyaami berniwol Kenat bee gure maagol, inndi ngol bee innde mum. Ndaa baalanɗe ɗe Isra'iila mbaɗi ɓaawo gurtaaki maɓɓe diga lesdi Misra, fodde mooɓe konu maɓɓe, dow ardaaŋgal Muusa e Haruna. Muusa winndi baalanɗe ɗe'e fuu fodde umroore Jawmiraawo. Ndaa baalanɗe man: Isra'iila'en ngurti Misra nyannde sappo e jowaɓre nder lewru aranndu, nyannde tokkiinde juulde Paska arannde. Bee baawɗe Jawmiraawo, ɓe ngurti berniwol Ra'meses dow gite Misra'en. Saa'i man Misra'en ɗon uwa ɓiɓɓe maɓɓe afɓe ɓe Jawmiraawo mbarno ɗum. Bana non Jawmiraawo hiitori ɗowanteeɓe Misra'en. Isra'iila'en ummi Ra'meses, caŋngini haa Sukkot. Ɓe ummi Sukkot, ɓe caŋngini haa Etam haa seɓatto ladde. Diga ton ɓe lori haa Pii-Hahirot haa fuunaaŋge Ba'al-Cefon, ɓe caŋngini baŋnge Migdol. Ɓe ummi Pii-Hahirot, ɓe caali weendu kewe, ɓe nasti ladde. Ɓe njehi nyalɗe tati nder ladde Etam, nden ɓe caŋngini haa Maara. Ɓe ummi Maara, ɓe ngari Elim. Ceeɓooje sappo e ɗiɗi ɗon ton, non boo dibinooje cappanɗe joweeɗiɗi. Ɓe ummi Elim, ɓe caŋngini baŋnge maayo Maaliya. Diga ton ɓe ndilli ladde Siin. Ɓe ummi ladde Siin, ɓe caŋngini haa Dofka. Ɓe ummi Dofka, ɓe caŋngini haa Alus. Ɓe ummi Alus, ɓe caŋngini haa Refidim. Ndiyam ko yimɓe njara waala ton. Ɓe ummi Refidim, ɓe caŋngini haa ladde Sina. Ɓe ummi ladde Sina, ɓe caŋngini haa Kibirot-Hattaawa. Ɓe ummi Kibirot-Hattaawa, ɓe caŋngini haa Hacerot. Ɓe ummi Hacerot, ɓe caŋngini haa Ritma. Ɓe ummi Ritma, ɓe caŋngini haa Rimmon-Fares. Ɓe ummi Rimmon-Fares, ɓe caŋngini haa Libna. Ɓe ummi Libna, ɓe caŋngini haa Rissa. Ɓe ummi Rissa, ɓe caŋngini haa Kehelata. Ɓe ummi Kehelata, ɓe caŋngini haa hooseere Sefer. Ɓe ummi hooseere Sefer, ɓe caŋngini haa Harada. Ɓe ummi Harada, ɓe caŋngini haa Makelot. Ɓe ummi Makelot, ɓe caŋngini haa Tahat. Ɓe ummi Tahat, ɓe caŋngini haa Tara. Ɓe ummi Tara, ɓe caŋngini haa Mitka. Ɓe ummi Mitka, ɓe caŋngini haa Hasmona. Ɓe ummi Hasmona, ɓe caŋngini haa Moserot. Ɓe ummi Moserot, ɓe caŋngini haa Bene-Ya'akan. Ɓe ummi Bene-Ya'akan, ɓe caŋngini haa Hor-Haggidgada. Ɓe ummi Hor-Haggidgada, ɓe caŋngini haa Yotobata. Ɓe ummi Yotobata, ɓe caŋngini haa Abaroona. Ɓe ummi Abaroona, ɓe caŋngini haa Esiyon-Geber. Ɓe ummi Esiyon-Geber, ɓe caŋngini haa ladde Ciin waato Kaades. Ɓe ummi kaades, ɓe caŋngini haa hooseere Hor haa seɓatto lesdi Edoom. Haruna limanjo wa'i dow hooseere Hor fodde umroore Jawmiraawo, maayi ton nder nduuɓu cappanɗe nayaɓu ɓaawo gurtaaki Isra'iila'en diga lesdi Misra, nyannde go'oore lewru jowaɓru. Haruna waɗi duuɓi teemerre e noogas e tati (123), nden o maayi dow hooseere Hor. Laamiiɗo Kanaani'en haa Arat nder yeɓre lesdi Kanaana fombinaare, nani Isra'iila'en ɗon ngara. Ɓe ummi hooseere Hor, ɓe caŋngini haa Calmon. Ɓe ummi Calmon, ɓe caŋngini haa Punon. Ɓe ummi Punon, ɓe caŋngini haa Obot. Ɓe ummi Obot, ɓe caŋngini haa Iyyim-Abariima nder lesdi Mo'ab. Ɓe ummi Iyyim, ɓe caŋngini haa Diblon-Gada. Ɓe ummi Diblon-Gada, ɓe caŋngini haa Almon-Diblatayima. Ɓe ummi Almon-Diblatayima, ɓe caŋngini haa kooseeje Abariima baŋnge Nebo. Ɓe ummi kooseeje Abariima, ɓe caŋngini haa laɗɗe Mo'ab haa kommbi maayo Urdun haa fuunaaŋge Yeriko. Ɓe caŋngini kommbi Yeriko diga Bayti-Yesimot haa yotti Abel-Sittim nder laɗɗe Mo'ab. Jawmiraawo umri Muusa nder laɗɗe Mo'ab baŋnge Urdun haa fuunaaŋge Yeriko, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To on eerake maayo Urdun, on nasti lesdi Kanaana, sey on ndiiwa jooɗiiɓe haa lesdi man fuu. Nattine labbi maɓɓe cehaaɗi nder kaa'e e labbi maɓɓe ɓolinaaɗi, ngibbine boo nokkuuje maɓɓe towɗe fuu. Nyaame lesdi ndi'i, njooɗe ton, ngam min Jawmiraawo marni on ndi. Cennde ndi bee kur'u fodde le'i mon e ci'e mon. Saare mawnde heɓa geɗal maŋngal, saare famarde boo heɓa geɗal pamaral, bana no kur'u waŋgiri ɗum. Ammaa to on ndiiwaay jooɗiiɓe haa lesdi ndi'i, nden kam luttanɓe maɓɓe naawnan on bana kuɗoy nder gite mon malla gi'e nder buttuli mon, ɓe ɓillan on nder lesdi ndi njooɗotooɗon. Min boo, mi waɗan on ko mi anninino waɗugo ɓe.” Jawmiraawo wi'i Muusa, o umra Isra'iila'en ni'i: “To on nasti lesdi Kanaana ndi nyaamoton, ndi laatoto maral mon. Ndaa keeri maari: Haa fombina, keerol fuɗɗan haa ladde Ciin, tokkoto keerol Edoom. Ngol fuɗɗan haa seɓatto Weendu Mannda fombinaaho, wakeere fuunaaŋgeere. Nden ngol waylito gal fombina haa wa'orde Akrabbiima, ngol saaloto Ciin yahugo fombina haa yotto Kaades-Barne'a. Nden ngol yahan haa Hacar-Addar haa yotto Asmuuna. Ton boo ngol waylititto heedi maayel Misra, ngol haaɗan haa Mbeela. Haa hiirnaaŋge, fomoonde Mbeela woni keerol mon. Kaŋgo woni keerol mon hiirnaaŋgewol. Haa woyla, keerol mon fuɗɗan haa Mbeela. Diga ton mbaɗe keerol yahugo hooseere Hor haa yotto nastirde Hamat. Ngol tokkoto haa yotto boo Sedada e Zifiron, ngol haaɗan haa Hacar-Enon. Kaŋgol woni keerol woylawol. Haa fuunaaŋge, mbaɗe keerol mon diga Hacar-Enon haa Sefam. Nden ngol diirtoto gal fombina haa Harbela, haa fuunaaŋge Ayin, haa yotto towndiije haa fuunaaŋge weendu Kinneret. Nden ngol tokkoto maayo Urdun gal fombina, ngol haaɗan haa Weendu Mannda. Kanjum laatoto keeri mon nayi fuu.” Muusa wi'i Isra'iila'en: “Kanjum woni lesdi ndi cenndoton bee kur'u haa maron ndi. Jawmiraawo hokki ndi le'i joweenayi e reeta. Ngam le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa keɓno maral muuɗum'en fodde ci'e muuɗum'en haa fuunaaŋge Yeriko, gaa'e maayo Urdun.” Jawmiraawo wi'i Muusa: “Ndaa inɗe senndananɓe on lesdi: Eli'azaaru limanjo e Yosuwa ɓii Nuuna. Koo'e nder le'i mon boo ardiiɗo gooto gooto, haa ɓe mballa on senndugo lesdi man. Ndaa inɗe yimɓe maajum: Kaaleb ɓii Yefunna mo lenyol Yahuuda, Samuyila ɓii Ammihudu mo lenyol Simeyon, Elidat ɓii Kisilon mo lenyol Benyamin, Bukki ɓii Yogli mo lenyol Dan, Hanniyel ɓii Efoda mo lenyol Manassa ɓii Yusufu, Kemuwel ɓii Siftan mo lenyol Efrayim ɓii Yusufu, Elicafan ɓii Parnak mo lenyol Zabulon, Paltiyel ɓii Azzan mo lenyol Issakar, Ahihuda ɓii Selomi mo lenyol Aser e Pedahel ɓii Ammihudu mo lenyol Neftali.” Kamɓe Jawmiraawo umri senndango Isra'iila'en lesdi Kanaana haa ɓe mara ndi. Jawmiraawo wolwani Muusa nder laɗɗe Mo'ab baŋnge maayo Urdun, haa fuunaaŋge Yeriko, wi'i mo: “Umru Isra'iila'en ɓe ndokka Lewi'en berniiji goɗɗi haa maral maɓɓe, non boo durduɗe taariiɗe berniiji man. Lewi'en mara berniiji ɗi'i, njooɗo ton. Durduɗe boo laatano dabbaaji maɓɓe. Durduɗe man mbaɗa reeta kilomeetir haa yaasi mahi taariiɗi berniiji ɗi ndokkoton Lewi'en. Sey on poonda yaasi berniwol kilomeetir gootel haa fuunaaŋge e fombina e hiirnaaŋge e woyla fuu, berniwol wona haa caka cak. Sey on ndokka ɓe boo berniiji kisruɗi joweego. To goɗɗo mbari goɗɗo feere bilaa anniya, sey o dogga, o yaha ton. Ndokke ɓe berniiji cappanɗe nayi e ɗiɗi goɗɗi boo. Limgal berniiji ɗi ndokkoton Lewi'en fuu, cappanɗe nayi e joweetati, berniiji bee durduɗe maaji. Berniiji ɗi ndokkoton Lewi'en, koo'e ɗi haa mare le'i mon. To maral lenyol mawni, ngol hokka berniiji ɗuuɗɗi. To maral man famɗi boo, ngol hokka seɗɗa. Lenyol fuu hokka fodde maral ngal ngol heɓi.” Jawmiraawo umri Muusa, o wi'a Isra'iila'en ni'i: “To on eerake maayo Urdun, on nasti lesdi Kanaana boo, sey on cuɓana ko'e mon gure kisruɗe, ɗe laatanto on. To goɗɗo mbari goɗɗo feere bilaa anniya, nden kam o dogga, o yaha ton. Gure ɗe'e laatano on kisruɗe yeeso baatoowo. Mbarɗo goɗɗo mbarataake, sonaa to o darake yeeso kiita jama'aare. Cuɓe gure kisruɗe joweego, ɗe laatano on: Tati haa fuunaaŋge Urdun, tati boo nder lesdi Kanaana. Ɗe laato kisruɗe ngam Isra'iila'en, non boo ngam jananɓe jooɗiiɓe caka mooɗon malla hoɗɓe. Koo moy mbari goɗɗo bilaa anniya, dogga nder wooto maaje. Ammaa to o tappi mo bee njamndi haa o maayi, nden kam o mbari hoore, o mbareteeɗo. Malla to o fiɗi mo bee hayre haa o maayi, nden kam o mbari hoore, o mbareteeɗo. To o fiyi mo bee leggal haa o maayi, nden kam o mbari hoore, o mbareteeɗo. Baatoowo mbara mo haa tawi mo fuu. Ammaa to goɗɗo hakkilaay, dofli goɗɗo feere malla sakkini huunde dow maako, mbari mo bilaa anniya, bilaa nganyŋgu boo malla to o laaraay, sakkini hayre, mbari goɗɗo mo o meeɗaay wanyugo ɗum, mo o yiɗaa naawnugo boo, nden kam jama'aare hiito hakkunde mbarɗo oo bee baatoowo fodde umrooje ɗe'e: Sey jama'aare hisna mbarɗo, taa juŋngo baatoowo heɓa mo. Jama'aare lortina mo haa wuro hisrude ngo o dogguno e mum. O jooɗo ton, haa hooreejo liman'en gujaaɗo nebbam ceniiɗam maaya. Ammaa to mbarɗo go wurtake wuro hisrude ngo o dogguno e mum, to baatoowo tawi mo yaasi keerol wuro man, mbari mo, nden kam aybe mbar-hoore do'ataa dow maako. Sey mbarɗo jooɗo nder wuro hisrude, haa to hooreejo liman'en nder wakkati man maayi. Ɓaawoɗon o heɓan hootugo saare maako. Kanjum ɗum laatano Isra'iila'en farilla tabitinanka kiita ndarnuka ngam gide mon fuu, koo toy on njooɗoto fuu. Koo moy mbari goɗɗo bee anniya, o mbareteeɗo dow seedamku seedooɓe ɗuuɗɓe, ammaa seedamku ceedoowo gooto he'ataa ngam hiitugo goɗɗo kiita mbareego. Taa njaɓe coottaari yoŋki mbarɗo bee anniya ngam aybe maako do'i mo kiita mbareego, nden o mbareteeɗo fakat. To goɗɗo doggi, yehi haa wuro hisrude boo, taa njaɓe coottaari ngam o hoota saare maako, aarta maayde hooreejo liman'en. To on mbaɗi irin ɗu'um, on coɓnan lesdi ndi njooɗiiɗon e mum. Ƴiiƴam mbaraaɗo soɓnan lesdi. Coɓki man ittataake, sonaa bee ƴiiƴam mbarɗo mo. Taa coɓne lesdi ndi njooɗiiɗon e mum, ngam min Jawmiraawo mi ɗon jooɗi caka Isra'iila'en nder lesdi ndi'i.” Baaba-ci'e'en nder ci'e Gile'at ɓii Makir ɓii Manassa ɓii Yusufu ngari haa Muusa e ardiiɓe le'i Isra'iila, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo umri ma a senndana Isra'iila'en lesdi maral muuɗum'en bee kur'u. O umri ma boo a hokka ɓiɓɓe Celofhad rewɓe geɗal baaba maɓɓe, banndiraawo amin. Kadi, to worɓe lenyol goɗŋgol nder Isra'iila te'i ɓe, nden kam maral maɓɓe laatanto lenyol man, maral amin ustoto. Nder hitaande dimɗineeki boo, saa'i maral coorraaŋgal fuu wartanta marɗo ɗum naane, ndonŋgu maɓɓe laatanto lenyol worɓe maɓɓe haa foroy, majjiran lenyol amin.” Muusa anndini Isra'iila'en ko Jawmiraawo umri ɗum. O wi'i: “Lenyol yimɓe Yusufu wi'i gooŋga. Ndaa ko Jawmiraawo umrani ɓiɓɓe Celofhad rewɓe: Ɓe te'an bee koo moy fottani ɓe, ammaa sey bee worɓe lenyol baaba maɓɓe tan. Maral koo moy Isra'iilaajo laatano lenyol maako, laatantaako lenyol feere. Bana non Isra'iila'en fuu njogorto maral lenyol muuɗum'en. Koo moy debbo donanɗo maral nder lenyol Isra'iila koo ngole, te'ra bee gorko lenyol mum. Bana non le'i Isra'iila'en njogorto ndonŋgu kaakiraaɓe muuɗum'en. Maral man laatantaako lenyol goɗŋgol, ammaa ngal tabitan nder lenyol gootol. Isra'iila'en fuu colanto maral muuɗum'en.” Ɓiɓɓe Celofhad rewɓe mbaɗi bana Jawmiraawo umruno Muusa. Mahala, Tirsa, Hogila, Milka e No'a te'ri bee ɓiɓɓe wappanyɓe muuɗum'en. Ɓe te'aaɓe worɓe lenyol Manassa ɓii Yusufu. Bana non ndonŋgu maɓɓe luttani lenyol baaba maɓɓe. Kanjum woni umrooje e kiitaaji ɗi Jawmiraawo umri Isra'iila'en bee hunnduko Muusa, nder laɗɗe Mo'ab baŋnge Urdun, haa fuunaaŋge Yeriko. Ndaa bolle ɗe Muusa wolwani Isra'iila'en fuu haa fuunaaŋge maayo Urdun nder ladde haa Araba yeeso Suuf hakkunde Paran e Tofol e Laban e Haserot e Dizahab. Jahaaŋgal diga hooseere Horeb haa Kaades-Barne'a gal laawol jahranŋgol haa lesdi kooseeje Se'ir, waɗi nyalɗe sappo e go'o. Nder nduuɓu cappanɗe nayaɓru ɓaawo gurtaaki maɓɓe lesdi Misra, lewru sappo e go'ooru, nyannde go'oore maaru, Muusa yecci Isra'iila'en ko Jawmiraawo umri mo wi'ugo ɓe fuu. Ɗum laati ɓaawo Jawmiraawo jaali Sihon, laamiiɗo Amoori'en mo jooɗino nder berniwol Hesbon e Ook e laamiiɗo Baasan mo jooɗino nder berniiji Astarot e Edirey. Haa fuunaaŋge maayo Urdun, nder lesdi Mo'ab, Muusa fuɗɗi faamtingo ɓe tawreeta ka'a. O wi'i: “Saa'i en ɗonno haa hooseere Sina, Jawmiraawo, Allah meeɗen wi'i en: Faɓɓugo mooɗon haa hooseere nde'e he'i. Umme, lorte dow laawol mon. Njehe haa lesdi kooseeje Amoori'en e haa heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe fuu, haa Araba dow kooseeje e haa lesdi leesndi e haa Lesdi Fombina e haa sera mbeela, lesdi Kanaani'en e Libanon haa on njotto maayo maŋngo ngo Efratis. Ndaare, mi jo'ini lesdi ndi'i yeeso mooɗon. Njehe kooce mare ndi, ɗum lesdi ndi min, Jawmiraawo, mi huni mi hokkan kaakiraaɓe mooɗon Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu e danygol maɓɓe ɓaawo maɓɓe!” Muusa wi'i: “Saa'i man mi wi'i on: Mi waawataa ɗowugo on feere am. Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗuɗɗini on, hannde on ɗuuɗɓe bana koode asama. Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon ɓesda ɗuɗɗingo on nde ujineere, o barkiɗina on fodde alkawal maako bee mooɗon. Ammaa bana noy mi waawrata roondaago saklere e doŋgle e haala kiita mooɗon feere am? Koo'e worɓe hakkilɓe e marɓe faamu, anndaaɓe nder le'i mon, mi darna ɓe hoore'en dow mooɗon. On njaabi yam, on mbi'i: Wolde nde a wolwi wooɗi masin. Mi hoo'i hoore'en le'i mooɗon, worɓe hakkilɓe e anndaaɓe, mi darni ɓe hoore'en dow mooɗon: Hoore'en dow yimɓe ujineere, hoore'en dow yimɓe teemerre, hoore'en dow yimɓe cappanɗe njowo e hoore'en dow yimɓe sappo. Mi darni boo kaliifa'en ngam le'i mooɗon. Saa'i man mi umri hiitooɓe on. Mi wi'i ɓe: Nane haala jokkirli hakkunde banndiraaɓe mon. Mbaɗane ɓe kiita ngooŋɗuka, hakkunde goɗɗo bee deerɗum malla bee jananno gonduɗo bee muuɗum. Taa cenndindire yimɓe yeeso kiita, nane haala pamaro e mawɗo fuu. Taa kule goɗɗo, ngam kiita ka mbaɗoton, ɗum kiita Allah. To woodi ko salori on, ngadde ɗum yeeso am mi nana. Saa'i man mi hokki on umrooje dow kuuje ɗe mbaɗoton fuu.” En ummi Horeb en nganci ladde mawnde hulniinde nde'e fuu, en njehi lesdi kooseeje Amoori'en. Bana no Jawmiraawo, Allah meeɗen umri en, en njotti Kaades-Barne'a, mi wi'i on: On njottake lesdi kooseeje Amoori'en ndi Jawmiraawo Allah meeɗen hokkata en. Ndaare lesdi ndi Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mon hokkata on. Njehe, nyaame ndi bana o umri on. Taa kule, taa kultore sam! Ammaa onon fuu on ɓaditi yam, on mbi'i: Sey nelen woɗɓe yeeso meeɗen, ɓe kora lesdi, ɓe anndina en laawol ngole nastirten ndi e berniiji haa njahten. Haala man fottani yam. Ngam maajum cuɓmi worɓe sappo e ɗiɗo caka mooɗon, gooto nder lenyol koo ngole fuu. Ɓe nasti lesdi kooseeje, ɓe kori ndi haa yotti waadiwol Eskol. Ɓe koo'i ɓiɓɓe leɗɗe goɗɗe ton, ɓe ngaddi ɗe haa meeɗen. Ɓe ngecci en: Lesdi ndi Jawmiraawo, Allah meeɗen tammi hokkugo en, ndi wooɗi. Ammaa on ngiɗaano nastugo ndi, on tuurtani umroore Jawmiraawo, Allah mooɗon. On ngurŋgurti nder laymaaji mon, on mbi'i: Jawmiraawo ɗon wanya en. Ngam maajum o wurtini en Misra, haa en maaya nder juuɗe Amoori'en, ɓe nattina en. Toy njahten? Banndiraaɓe meeɗen nelaaɓe tampini en bee wi'ugo: Yimɓe ummaatoore nde'e ɓurdi en ɗuuɗeeŋga e semmbe. Berniiji maɓɓe mawni, mahi maaji towi haa njotti asama. Ɓe ngi'i Enaki'en, waato maapinndi'en boo. Min mi wi'i on: “Taa ndiwne, taa kule yimɓe ɓe'e! Jawmiraawo, Allah mooɗon ardoto on. Kaŋko o haɓan ngam mooɗon bana on ngi'i o waɗi on haa Misra. Haa ladde boo, on ngi'i Jawmiraawo, Allah maaɗa efti ma bana baaba eftirta ɓiŋngel mum dow laawol ngol on tokki fuu haa on njotti nokkuure nde'e. Bee man fuu on koolaaki Jawmiraawo, Allah mooɗon, ardiiɗo on foroy ngam o laarana on nokkuure saŋngeere. Bee jemma o ardi on nder yiite yaynanŋge dow laawol mon, nyalawma boo nder ruulde nanndunde bee daŋraŋgal.” “Jawmiraawo nani haala mon ka'a, o tikki. O huni hunayeere, o wi'i: Fakat walaa koo gooto nder yimɓe yidere hallunde nde'e yi'ata lesdi mboondi ndi kuniimi hokkugo kaakiraaɓe mooɗon. Sey Kaaleb ɓii Yefunna tan yi'ata ndi. Haa maako e danygol maako ndokkanmi lesdi ndi o hori, ngam o tokki yam bee hoolaare. Koo min boo, Jawmiraawo tikkani yam daliila mooɗon, o wi'i: An Muusa boo a yi'ataa lesdi man. Ammaa suka ma Yosuwa ɓii Nuuna nastan ndi. Semmbiɗin mo, ngam kaŋko o senndanan ndi Isra'iila ngam maral. Ɓikkoy mon koy anndaa senndindirgo booɗɗum bee kalluɗum tawon, koy mbi'ɗon konne'en njaɓtan koy, kaŋkoy koy nastan lesdi. Mi hokkan koy ndi, koy maran ndi. Ammaa onon, ngaylite ɓaawo, lore nder ladde yahugo maayo Maliya.” “On njaabi, on mbi'i yam: Min mbaɗi hakke dow Jawmiraawo. Ammaa jonta min njahan haɓoygo, bana Jawmiraawo umri min. Nden koo moy mooɗon taaskani haɓre, on ndaari bana wa'aago kooseeje ɗum koyɗum. Ammaa Jawmiraawo wi'i yam: Reentin ɓe, taa ɓe nasta haɓre, ngam mi wondataa bee maɓɓe, konne'en maɓɓe njaaloto ɓe. Mi yecci on ɗum, ammaa on cali ɗowtanaago umroore Jawmiraawo. On tuurtani mo, on mawniti, on njehi haa lesdi kooseeje. Nden Amoori'en jooɗiiɓe ton ngurti bana nyaaki ngam fottugo bee mooɗon, ɓe taasni on, ɓe torri on diga Se'ir haa yotti Horma. On lori on mboyi yeeso Jawmiraawo ngam tefugo ballal, ammaa o nananaay on, o hakkilanaay on. Kanjum waɗi on njooɗi haa Kaades haa neeɓi masin.” “Nden en ngayliti, en lori nder ladde dow laawol yahugo maayo Maliya, bana Jawmiraawo wi'no yam. En taari lesdi kooseeje Se'ir balɗe e balɗe. Nden Jawmiraawo wi'i yam: On paɓɓi taaraago hooseere nde'e, he'i. Jonta, njehe woyla. Umru yimɓe ummaatoore ni'i: On caaloto nder lesdi banndiraaɓe mooɗon danygol Isuwa jooɗiiɓe haa Se'ir. Ɓe kulan on, ammaa kakkile booɗɗum, taa on kaɓa bee maɓɓe. Ngam mi hokkataa on koo ɗume haa lesdi maɓɓe, koo peetum bana jaaɓrugal boo. Ngam mi hokki lesdi kooseeje Se'ir haa danygol Isuwa mara ndi. Coode nyaamdu e ndiyam haa maɓɓe bee ceede mooɗon. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗini on nder kuuɗe mon fuu. O hakkilani jahaale mon nder ladde mawnde nde'e. O wondi bee mooɗon duuɓi cappanɗe nayi ɗi'i fuu, on cooyaay koo ɗume. En caali daayiiɗum bee banndiraaɓe meeɗen ɓiɓɓe Isuwa jooɗiiɓe haa Se'ir dow laawol caalotooŋgol Araba e Elat e Esiyon-Geber, en lorti en tokki laawol ladde Mo'ab. Jawmiraawo wi'i yam: Taa kone Mo'abi'en, danygol Ludu, taa kaɓe bee maɓɓe. Mi marni ɓe berniwol Ar, mi hokkataa on koo ɗume haa lesdi maɓɓe.” Ɓooyma Emi'en njooɗino haa lesdi ndi'i, ɗum yimɓe ummaatoore mawnde e ɗuuɗnde, ɓe maapinndi'en bana Enaki'en. Yimɓe ndaari ɓe bana Refa'en e bana Enaki'en boo. Ammaa Mo'abi'en ewni ɓe Emi'en. Haa Se'ir, Hoori'en njooɗino ɓooyma. Ammaa yimɓe danygol Isuwa ndiiwi ɓe, nattini ɓe, nden ɓe njooɗi haa nokkuure maɓɓe. Bana non Isra'iila'en boo kuuwri lesdi ndi Jawmiraawo hokki ɗum'en. Jawmiraawo umri, wi'i: Jonta umme, eere maayo Zeret, en eeri maayo Zeret. Wakkati gurtaaki meeɗen diga Kaades-Barne'a haa en eeri maayo Zeret, duuɓi cappanɗe tati e joweetati. Yidere waawɓe konu fuu maayno bana Jawmiraawo hunanino ɓe. Jawmiraawo honi ɓe haa o nattini ɓe fuu. Ɓaawo waawɓe konu ɓe'e maayi fuu, Jawmiraawo wi'i yam: “Hannde on caaloto keerol lesdi Mo'ab bee laawol berniwol Ar. On ɓadititto Ammooni'en, danygol Ludu. Taa kone ɓe, taa kaɓe bee maɓɓe, ngam mi hokkataa on maral haa lesdi Ammooni'en, ngam mi marni ndi ɓikkoy Ludu.” Yimɓe ndaari lesdi ndi'i bana ɗum lesdi Refa'en jooɗinooɓe ton ɓooyma. Ammooni'en ewni ɓe Zamzumi'en. Ɓe mawɓe, ɗuuɗɓe, ɓe maapinndi'en bana Enaki'en. Ammaa Jawmiraawo nattini ɓe yeeso maɓɓe, ɓe kooci lesdi maɓɓe ɓe mari ndi, nden ɓe njooɗi haa nokkuure maɓɓe. Bana non Jawmiraawo waɗno yimɓe danygol Isuwa, jooɗinooɓe haa Se'ir. O nattini Hoori'en yeeso maɓɓe, ɓe kooci lesdi maɓɓe ɓe mari ndi, nden ɓe njooɗi haa nokkuure maɓɓe haa wargo hannde. Kaftori'en iwɓe duunde Kaftor boo nattini Awwi'en jooɗinooɓe nder gure fombina haa yotti Gaaza, ɓe njooɗi haa nokkuure maɓɓe. Jawmiraawo wi'i: “Umme, eere maayo Arnon. Mi hokki on Sihon, laamiiɗo Hesbon e Amoni e lesdi maako haa maron ndi. Puɗɗe haɓugo bee maako. Hannde puɗɗanmi hulnugo yimɓe ummaatooje koo toy nder duniyaaru fuu ngam daliila mooɗon. To ɓe nani habaru mon, ɓe ndiwnan ngam kulol.” “Ɓaawo man nelmi nelaaɓe diga ladde Kedemot haa Sihon, laamiiɗo Hesbon, bee habaru salaama wi'ugo ni'i: Mi saalorto laawol lesdi ma, mi tokkoto laawol maŋngol, mi selataa haa nyaamo koo haa nano. Min njoɓan nyaamdu e ndiyam, haa min nyaama, min njara. Walaa ko min ngiɗi, sey saalaago tan, haa min eero maayo Urdun, min nasta nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah amin hokkata min. Yimɓe danygol Isuwa, jooɗiiɓe haa lesdi kooseeje Se'ir e Mo'abi'en, jooɗiiɓe haa Ar, kamɓe boo ɓe nduŋani min saalaago lesdi maɓɓe bana non. Ammaa Sihon, laamiiɗo Hesbon sali duŋanaago en en caalo lesdi muuɗum, ngam Jawmiraawo, Allah meeɗen saatini hoore e ɓernde maako, ngam o hokka en mo haa juuɗe men bana ko laati hannde. Nden Jawmiraawo wi'i yam: Ndaa, mi hokki on Sihon e lesdi muuɗum, nyaame lesdi maako, mare ndi. Sihon wurti bee ummaatoore mum fuu ngam haɓugo bee meeɗen haa Yahas. Jawmiraawo, Allah meeɗen hokki en mo, en njaali mo, kaŋko bee ɓikkoy maako e ummaatoore maako fuu. Wakkati man en nyaami berniiji maako fuu, en kalki ɗi, en nattini jooɗiiɓe ton fuu, worɓe e rewɓe e ɓikkoy. Walaa koo gooto mo en acci daɗi. En kooci dabbaaji e kuuje gonɗe nder berniiji. Jawmiraawo, Allah meeɗen hokki en berniiji fuu, diga Aro'er haa sera waadiwol Arnon e berniwol nder waadiwol man, haa yotti lesdi Gile'at. Walaa berniwol bee mahi mum towɗi salori en. Ammaa en ɓaditaaki lesdi Ammooni'en, koo fomoonde maayo Yabbok e berniiji lesdi dow kooseeje, ngam Jawmiraawo, Allah meeɗen haɗi en yahugo ton.” “Ɓaawo man en celi en njehi gal laawol Baasan. Ook laamiiɗo Baasan wurti bee ummaatoore muuɗum fuu ngam haɓugo bee meeɗen haa Edirey. Ammaa Jawmiraawo wi'i yam: Taa hul mo! Ngam mi hokki ma mo, kaŋko e ummaatoore maako e lesdi maako fuu. Waɗ mo bana mbaɗɗa Sihon, laamiiɗo Amoori'en haa Hesbon. Jawmiraawo, Allah meeɗen hokki en boo jaalorgal dow Ook, laamiiɗo Baasan e ummaatoore muuɗum fuu. En mbardi ɓe, walaa koo gooto daɗi. En nyaami berniiji maako fuu, saa'i man walaa berniwol ngol en nyaamaay. En nyaami berniiji lesdi Argoba cappanɗe joweego nder laamu Ook haa lesdi Baasan fuu. Berniiji ɗi'i fuu ɗi ɗon taari bee mahi towɗi e cemmbiɗɗi, dammuɗe maaji ɗon bee pareeje ɗiɗi bee jamɗe palduɗe. Woodino boo gure ɗuuɗɗe ɗe ngalaa mahi. En kalki berniiji man fuu, en nattini jooɗiiɓe ton, worɓe e rewɓe e ɓikkoy fuu, bana mbaɗɗen berniiji Sihon, laamiiɗo Hesbon. En kooci dabbaaji e kuuje gonɗe nder berniiji man. Saa'i man en nyaami lesdi laamiiɓe Amoori'en ɗiɗo gaɗa maayo Urdun, diga maayo Arnon haa yotti hooseere Hermoon. Sidoni'en ɗon ewno hooseere man Siryon, Amoori'en boo ɗon ewno nde Seniira. En nyaami maral Ook, laamiiɗo Baasan fuu, berniiji nder lesdi leesndi e Gile'at e Baasan, haa yotti berniiji Salka e Edirey.” Sey Ook, laamiiɗo Baasan feere muuɗum luttuno bee yoŋki nder Refa'en. Ndaa kes uwirde maako, ɗum kes hayre ɓaleere saatunde, ɗum ɗon dari haa Rabba, berniwol Ammooni'en! Njuutirka man, meetir nayi bee reeta, njaajirka man boo, meetir ɗiɗi. Lesdi ndi en nyaami saa'i man, diga berniwol Aro'er baŋnge maayo Arnon e reeta lesdi kooseeje Gile'at e berniiji gonɗi ton, mi hokki ndi le'i Ruben e Gada. Luttuɗum Gile'at e Baasan fuu, waato maral laamu Ook, mi hokki ɗum reeta lenyol Manassa. Lesdi Argoba e Baasan fuu ɓe ewni ɗum lesdi Refa'en. Ya'ir ɓii Manassa, hoo'i tayre lesdi Argoba fuu, haa yotti keerol Gesuri'en e Makati'en. O inndi gure ton bee innde maako. Ɗe inndaama Gure-Ya'ir haa wargo hannde. “Danygol Makir nder lenyol Manassa, mi hokki ngol Gile'at. Le'i Ruben e Gada boo, mi hokki ɗi lesdi ngonndi hakkunde lesdi Gile'at e Arnon. Maayo Arnon woni keerol maaji fombinaawol e maayo Yabbok boo woni keerol maaji bee Ammooni'en. Gal hiirnaaŋge, maayo Urdun woni keerol maaji, diga weendu Kinnarot haa yotti Maayo Araba, waato Weendu Mannda, haa les hooseere Pisiga haa fuunaaŋge. Saa'i man mi umri on, mi wi'i: Jawmiraawo, Allah mooɗon hokki on lesdi ndi'i ngam koocon, maron ndi. Worɓe mooɗon semmbiɗɓe fuu taaskano konu, on ardoto deerɗiraaɓe mooɗon Isra'iila'en fuu. Sey rewɓe mooɗon e ɓikkoy mooɗon e dabbaaji mooɗon tan lutta ɓaawo nder gure ɗe ndokkumi on. Mi anndi on mari tokke ɗuuɗɗe. Mballe banndiraaɓe mon Isra'iila'en, sey to Jawmiraawo marni ɓe lesdi haa gaɗa Urdun, siwtini ɓe ton, bana o waarani on. Nden koo moy mooɗon loroto haa maral muuɗum ngal ngeɗmi on. Saa'i man mi umri Yosuwa, mi wi'i mo: A yi'i bee gite ma ko Jawmiraawo, Allah mooɗon waɗi laamiiɓe ɗiɗo ɓe'e. Bana non Jawmiraawo waarata laamuuji ɗi a saalata fuu. Taa kule ɗi, ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon haɓan ngam mooɗon.” “Nden toriimi Jawmiraawo, mi wi'i: Yaa Jawmiraawo Allah, a fuɗɗi hollugo yam min jaggiiɗo ma maŋngu ma e juŋngo semmbiɗŋgo. Ɗowanteeɗo moy haa asama malla nder duniyaaru waawan waɗugo irin kuuɗe mawɗe ɗe kuuwɗa? Accu mi eero maayo Urdun, mi yi'a lesdi mboondi gaɗa maayo e lesdi kooseeje booɗɗe e kooseeje Libanon. Ammaa Jawmiraawo tikkani yam daliila mooɗon, o jaɓaay tornde am. O wi'i yam: He'i ngam ma! Taa meetu wolwango yam haala ka'a! Wa'a dow yeereere hooseere Pisiga, laar gal woyla e fombina e fuunaaŋge e hiirnaaŋge. Laar booɗɗum, ngam a meeɗataa eeraago maayo Urdun ngo'o. Umru Yosuwa kuuje fuu. Tiɗɗin ɓernde maako, semmbiɗin mo, ngam kaŋko ardoto ummaatoore eeraago maayo. O senndanan yimɓe lesdi ndi ngi'ata, ɓe mara ndi. Ngam man en paɓɓi nder waadiwol haa nokkuure tiitotirnde bee Bayti-Pe'or.” Muusa wi'i: Jonta, onon Isra'iila'en, nane farillaaji e kiitaaji ɗi ekkitinanmi on, ɗowtane ɗum. Nden on ngeeɗan, on nastan lesdi ndi Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon hokkan on ngam maron ɗum. Taa ɓesde koo ɗume haa ko umranmi on, taa uste ɗum boo. Ɗowtane umrooje Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗe umranmi on. On ngi'i bee gite mon ko Jawmiraawo waɗi Ba'al -Pe'or. Jawmiraawo, Allah mooɗon halki koo moy tokkiiɗo Ba'al-Pe'or caka mooɗon. Ammaa onon ɗakkotirɓe bee Jawmiraawo, Allah mooɗon, on fuu on yeeɗɓe hannde. “Ndaa, mi ekkitini on farillaaji e kiitaaji, fodde ko Jawmiraawo, Allah am umri yam. Ɗowtane ɗi nder lesdi ndi ɓadiiɗon nastugo ngam maron ɗum. To on kakkilani ɗi, to on ɗowtanake ɗi, yimɓe ummaatooje goɗɗe tammiiɓe nanugo farillaaji ɗi'i ndaaran on on hikma'en e marɓe faamu, ɓe mbi'an: Fakat, ummaatoore mawnde nde'e mari hikma e faamu! Ummaatoore ndeye, koo nde mawnde, woodi ɗowanteeɓe ɓadiiɓe nde bana Jawmiraawo, Allah meeɗen? Kaŋko o ɗon ɓadi en koo ndey en toroto mo. Ummaatoore ndeye, koo nde mawnde, woodi farillaaji e kiitaaji gooŋɗuɗi bana tawreeta ka'a fuu ka anndinanmi on hannde? Ammaa ndeente! Kakkilane ko'e mon booɗɗum, taa ngejjite ko ngi'ɗon bee gite mon, njoge ɗum balɗe mooɗon fuu. Ngecce ɓikkoy mon e taaniraaɓe mon haala nyalaade nde ndariiɗon yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon haa Horeb, nde Jawmiraawo wi'i yam: Mooɓtu yimɓe ummaatoore haa ɓe nana ko mbolwanmi ngam haa ɓe ekkito hulugo yam balɗe maɓɓe fuu haa duniyaaru, ɓe ekkitina ɗum ɓikkoy maɓɓe. Nyalaade nde'e, on ɓaditi, on ndari les hooseere suddiraande duule tekkuɗe e cuurɗe ɓaleeje, jammitiinde yiite haa yotti asamanji go. Ngecce koy no Jawmiraawo wolwirani on nder yiite, on nani bolle maako, ammaa on ngi'aay jaati maako, sey sawtu tan. O anndini on alkawal ngal o haɓɓi bee mooɗon, o umri on ɗowtanaago umrooje maako sappo ɗe o winndi dow alluhaaje kaa'e ɗiɗi. Saa'i man Jawmiraawo umri yam mi ekkitina on farillaaji e kiitaaji, ngam on ɗowtano ɗum nder lesdi ndi ɓadiiɗon nastugo ngam maron ɗum.” “Kakkilane ko'e mooɗon booɗɗum ngam on ngi'aay koo ɗume nyalaade nde Jawmiraawo wolwani on haa hooseere Horeb nder yiite, ngam taa on mbaɗa hakke bee waɗango ko'e mon suura lawru nannduka bee jaati koo moy, koo gorko koo debbo, koo suura ndabbaawa koo ngaye haa duniyaaru, koo sonndu koo nduye fiiranndu haa asama, koo ladoowa koo ngaye, koo suura liiŋgu koo nguye nder ndiyam les lesdi. To on tijjake asama, on ngi'i naaŋge e lewru e koode, taa ɗum esta on sujidango ɗi, njaggano ɗi. Jawmiraawo, Allah mooɗon yeɗani ɗi ummaatooje goɗɗe fuu, ɗe cujidana ɗi. Ammaa onon, Jawmiraawo hooci on, wurtini on nder ɓolinirde njamndi nde lesdi Misra, ngam on laato ummaatoore maako e maral maako, bana no on mba'i hannde. Jawmiraawo tikkani yam daliila mooɗon, o hunani yam mi heɓataa eeraago maayo Urdun, mi nastataa lesdi mboondi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on on mara ɗum. Ngam min mi maayan haa lesdi ndi'i, mi eerataako maayo Urdun. Ammaa onon on eeroto, on maran lesdi mboondi man. Ndeente, taa ngejjite alkawal ngal Jawmiraawo, Allah mon haɓɓi bee mooɗon! Taa mbaɗane ko'e mon lawru fodde suura koo kaye ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon haɗi ɗum. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon bana yiite wulanŋge, o yiɗaa on tokko ɗowanteeɗo feere sam. Koo to on nduuri nder lesdi, to on keɓi ɓikkoy e taaniraaɓe boo, taa mbaɗe hakke bee waɗango ko'e mon suuraaji labbi bee jaati koo ɗume. Ɗum kalluɗum haa Jawmiraawo, Allah mooɗon, ɗum tikkinan mo. Mi ɗon ewno hannde asama e lesdi, ɗum laato seedooɓe am dow mooɗon: To on mbaɗi ɗum, on kalkan law dow lesdi. On nduurataa nder lesdi gaɗa Urdun ndi nastoton ngam maron ɗum. On nduurataa nder maari. On kalkan fuu. Jawmiraawo saŋkitan on caka ummaatooje. Luttanɓe mon haa lesdi Jawmiraawo, Allah mooɗon yahrata on ton ɗuuɗataa. Ton on njagganto ɗowanteeɓe huuwraaɓe bee leɗɗe e kaa'e, ɓe yimɓe cehi bee juuɗe muuɗum'en, ɓe mbaawataa yi'ugo e nanugo e nyaamugo e luuɓnaago. Ton on ngaylititto heedi Jawmiraawo, Allah mooɗon. To on ngaylitake heedi maako bee ɓernde woore, o waŋginanan on hoore maako. To on nasti ɓillaare nder nyalɗe garanɗe, to kuuje ɗe'e fuu keɓi on, nden kam on lortoto haa Jawmiraawo, on ɗowtanto mo. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon o marɗo enɗam. O accataa on, o halkataa on, o yejjitittaa alkawal ngal o haɓɓi bee kaakiraaɓe mon. Ngam man ƴame ko saalino ɓooyma, saa'i on ndanyaaka tawon, diga nyalaade Allah tagi neɗɗo dow lesdi. Mbiɗite duniyaaru fuu. Mawɗum bana ɗu'um meeɗi laataago na? Goɗɗo meeɗi nanugo irin man na? Ummaatoore ndeye lutti bee yoŋki ɓaawo nde nani ɗowanteeɗo bolwuɗo nder yiite, bana onon on nani, on lutti boo? Malla ɗowanteeɗo moye foondi jaɓtugo ummaatoore mum diga juŋngo ummaatoore feere, bee masiibooji e alaamaaji e kaayeefiiji, bee konu e juŋngo semmbiɗŋgo e kuuje mawɗe kulniiɗe? Onon on ngi'i no Jawmiraawo, Allah mooɗon waarani on ɗum fuu haa Misra. Onon, Jawmiraawo holli on ɗum fuu haa on paama kaŋko tan woni Allah, walaa ɗowanteeɗo goɗɗo. Diga asama o wolwani on, on nani sawtu maako ngam o elta on. Dow lesdi boo, o waŋginani on yiite maako maŋnge, on nani bolle maako nder maage boo. Ngam o yiɗi kaakiraaɓe mon. O suɓi danygol maɓɓe, kaŋko bee hoore maako wurtini on Misra, bee baawɗe maako mawɗe. Ummaatooje ɓurduɗe on ɗuuɗeeŋga e semmbe, o riiwi ɗe yeeso mooɗon ngam o marna on lesdi maaje bana ko laati hannde. Anndite hannde! Taa ngejjite ɗu'um: Jawmiraawo woni Allah haa asama e dow lesdi. Walaa Allah feere sam. Ɗowtane farillaaji maako e umrooje maako ɗum umranmi on hannde fuu. Nden kam on keɓan hayru, onon e danygol mon, balɗe mon njuutan nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on haa foroy.” Nden Muusa suɓi gure tati haa fuunaaŋge, gaɗa maayo Urdun. To goɗɗo mbari keeddiɗɗum bilaa anniya, to o meeɗaay wanyugo mo boo, nden kam o dogga, o hisa nder wooto gure man, taa yimɓe mbara mo. Ɗum Beser nder ladde, dow ƴoolde ngam lenyol Ruben e Ramot nder lesdi Gile'at ngam lenyol Gada e Golan nder lesdi Baasan ngam lenyol Manassa. Ndaa tawreeta Allah ka Muusa hokki Isra'iila'en. O hokki ɓe seedamkuuji e farillaaji e kiitaaji ɗi'i fuu ɓaawo gurtaaki maɓɓe lesdi Misra, nde ɓe njotti nder waadiwol haa gaɗa maayo Urdun, haa tiitotirde berniwol Bayti-Pe'or. Ɓe ɗonno nder lesdi Sihon, laamiiɗo Amoori'en, jooɗinooɗo haa Hesbon. Muusa e Isra'iila'en njaalino mo, saa'i ɓe ngurti lesdi Misra. Ɓe nyaami lesdi maako, non boo lesdi Ook, laamiiɗo Baasan. Kamɓe ngonno laamiiɓe Amoori'en ɗiɗo, jooɗinooɓe haa gaɗa Urdun. Ɓe nyaami lesdi man diga berniwol Aro'er haa sera waadiwol Arnon, haa yotti hooseere Siyona, waato Hermoon, non boo ladde haa gaɗa Urdun haa yotti Maayo Araba les diirtorɗe hooseere Pisiga. Muusa mooɓti Isra'iila'en fuu, wi'i ɓe: “Onon Isra'iila'en, nane farillaaji e kiitaaji fuu ɗi umranmi on hannde! Ekkite ɗi, kakkilane ɗi, ɗowtane ɗi. Jawmiraawo, Allah meeɗen haɓɓi alkawal bee meeɗen haa hooseere Horeb. O haɓɓaay ngal bee baabiraaɓe meeɗen, ammaa bee meeɗen enen yeeɗɓe hannde haa ɗo fuu. Dow hooseere, Jawmiraawo waŋgani on caka yiite, wolwani on gite bee gite nder yiite. Min mi ɗonno dari hakkunde mooɗon bee Jawmiraawo saa'i man, ngam mi anndina on ko Jawmiraawo wi'i. Ngam on kuli yiite, on mba'aaki hooseere. O wi'i: Min woni Jawmiraawo, Allah maaɗa, gurtinɗo ma jeyaaŋgu haa lesdi Misra. Taa ɗowanteeɓe woɗɓe tawe haa ma, sey min feere am. Taa waɗan hoore ma lawru koo nduye, koo suura tagdi koo ndiye haa asama malla dow lesdi malla nder ndiyam les lesdi. Taa sujidan ɗi, taa teddin ɗi, ngam min Jawmiraawo, Allah maaɗa, mi yiɗaa a tokko ɗowanteeɗo feere sam. Mi hiitoto aybe wanyɓe yam haa ɓiɓɓe maɓɓe, koo haa taaniraaɓe maɓɓe e jaatiraaɓe maɓɓe boo. Ammaa mi waɗanan yiɗɓe yam, ɗowtaniiɓe umrooje am mbooɗeeŋga haa gide ujineeje. Taa ewna innde Jawmiraawo, Allah maaɗa meere. Ngam fakat Jawmiraawo hiitoto koo moy ewni innde muuɗum meere. Hakkilan nyannde siwtorde, sen nde bana min Jawmiraawo, Allah maaɗa mi umri ma. Nder nyalɗe joweego kuuwata kuugal ma fuu. Ammaa nyalaade joweeɗiɗawre woni siwtorde ngam Jawmiraawo, Allah maaɗa. Taa huuw kuugal koo ngale, koo an, koo ɓiya gorko, koo ɓiya debbo, koo maccuɗo ma, koo korɗo ma, koo nagge ma, koo wamnde ma, koo dabbaaji ma fuu, koo koɗo gonɗo nder wuro ma. Ngam maccuɗo ma e korɗo ma ciwto bana ma. Siftor an boo a laatino maccuɗo nder lesdi Misra. E min Jawmiraawo, Allah maaɗa mi wurtini ma ton bee juŋngo am semmbiɗŋgo fortaaŋgo. Ngam man min Jawmiraawo, Allah maaɗa mi umri ma a siwto nyalaade siwtorde. Teddin baaba ma e daada ma, bana min Jawmiraawo, Allah maaɗa mi umri ma. Nden kam a heɓan hayru, balɗe ma njuutan nder lesdi ndi min Jawmiraawo, Allah maaɗa ndokkanmaami. Taa mbar-hoore. Taa waɗ njeenu. Taa wujju. Taa seeda fewre dow keeddiɗɗiraawo ma. Taa suuna debbo keeddiɗɗa. Taa suuna saare keeddiɗɗa, koo ngesa maako, koo maccuɗo maako, koo korɗo maako, koo nagge maako, koo wamnde maako e koo ɗume ko keeddiɗɗa mari fuu. Kanjum woni bolle ɗe Jawmiraawo wolwani jama'aare mooɗon fuu mooɓiinde dow hooseere bee sawtu cemmbiɗɗo caka yiite e duule nyiɓɓuɗe. Nden o winndi ɗe dow alluhaaje kaa'e ɗiɗi, o hokki yam ɗe.” Nde on nani sawtu iwɗo nder nyiɓre, hooseere boo jammi, ardiiɓe le'i mon e ndotti'en mooɗon fuu ɓaditi yam. On mbi'i: Ndaa, Jawmiraawo, Allah meeɗen yi'ni min tedduŋgal muuɗum e maŋngu mum, min nani sawtu maako caka yiite. Min ngi'i hannde, neɗɗo yeeɗan koo to Allah wolwani ɗum. Ammaa jonta, ngam ɗume yiite naawŋge nge'e wulata min haa min maaya, to min tokkitini nanugo sawtu Jawmiraawo, Allah meeɗen fahin, nden kam min maayan! Ngam neɗɗo moye meeɗi yeeɗugo ɓaawo o nani Allah geeto wolwani mo nder yiite, bana minin hannde? An Muusa, ɓadita, nan ko Jawmiraawo, Allah meeɗen wi'ete fuu. Nden lornan min ko Jawmiraawo, Allah meeɗen wolwani ma fuu, minin boo min nanante, min ɗowtanto ɗum. Jawmiraawo nani bolle mooɗon, nde on mbolwani yam: O wi'i yam: Mi nani ko yimɓe ummaatoore mbi'i ma fuu, ɗum gooŋga. Mi yiɗi ɓerɗe maɓɓe tabita bana non, ɓe kulammi foroy, ɓe ɗowtano umrooje am fuu, ngam ɓe keɓa hayru kamɓe e ɓikkoy maɓɓe haa foroy. Yah, yeccu ɓe ɓe loro nder laymaaji maɓɓe. Ammaa an, wondu bee am haa ɗo, haa mi wi'e umrooje e farillaaji e kiitaaji am fuu. Ekkitin ɗum yimɓe, haa ɓe ɗowtano ɗum nder lesdi ndi ndokkanmi ɓe ɓe mara. “Ngam maajum kakkile, ɗowtane ko Jawmiraawo, Allah mooɗon umri on fuu. Taa cele laawol umrooje maako, koo haa nyaamo koo haa nano. Tokke laawol umrooje ɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon umri on fuu ngam on ngeeɗa, on keɓa hayru, balɗe mon njuuta nder lesdi ndi maroton.” “Ndaa umrooje e farillaaji e kiitaaji fuu ɗum Jawmiraawo, Allah mooɗon umri yam ekkitingo on. Ɗowtane ɗum nder lesdi ndi on ɓadake nastugo ngam maron ɗum. Kule Jawmiraawo, Allah mooɗon balɗe mon fuu, onon e danygol mon, kakkilane farillaaji maako fuu e umrooje maako fuu ɗum umranmi on, ngam haa balɗe mon njuuta ton. Nane ɗum, onon Isra'iila'en, kakkilane ɗum. Nden kam on keɓan hayru, on ɗuuɗan masin nder lesdi keewndi kosam e njumri, bana Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon wi'i on. Nan, ummaatoore Isra'iila, Jawmiraawo Allah meeɗen woni Jawmiraawo feere muuɗum. Yiɗ Jawmiraawo, Allah maaɗa bee ɓernde ma fuu, bee yoŋki ma fuu e bee semmbe ma fuu. Bolle ɗe'e ɗe umranmaami hannde, jaɓ ɗe nder ɓernde ma. Ekkitin ɗe ɓikkoy ma, wolwu ɗe koo a ɗon jooɗi haa saare ma, koo a ɗon yaha dow laawol, koo a ɗon waalo, koo a ɗon ummo. Haɓɓu ɗe bana alaama haa juŋngo ma, ɗe laato bana maandorde haa tiinde ma. Winndu ɗe dow leɗɗe darduɗe haa dammuɗe cuuɗi mon e dow pareeje berniwol mooɗon.” Saa'i Jawmiraawo, Allah mooɗon nastinta on haa lesdi ndi o hunani kaakiraaɓe mon Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu o hokkan on ɗum, on tawan ton berniiji mawɗi booɗɗi ɗi on nyiɓaay e cuuɗi maaji keewi kuuje booɗɗe ɗe on nastinaay ton e ɓulli ɗi on ngasaay e gese inabooje e jaytunje ɗe on njubaaki, on nyaaman haa on kaara, nden kam, ndeente! Taa on ngejjita Jawmiraawo mo wurtini on njeyaaŋgu nder lesdi Misra. Kule Jawmiraawo, Allah mooɗon! Njaggane mo, kunore bee innde maako tan ! Taa tokke labbi goɗɗi, ɗi ummaatooje taarotooɗe on ndewata. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon gonɗo caka mooɗon, o Allah mo yiɗaa on tokko ɗowanteeɗo feere sam. Kakkile ngam taa on tikkina mo, nden o nattina on fuu diga lesdi. Taa poonde Jawmiraawo, Allah mooɗon, bana on poondirino mo haa Massa. Kakkilane umrooje Jawmiraawo, Allah mooɗon e seedamkuuji maako e farillaaji maako ɗum o umri on. Mbaɗe ko wooɗi, ko fottani Jawmiraawo. Nden kam on keɓan hayru, on maran lesdi mboondi ndi o hunani kaakiraaɓe mooɗon o hokkan on ɗum, on ndiiwan konne'en mon yeeso mooɗon fuu, bana Jawmiraawo wi'i on. “Nder nyalɗe garanɗe, ɓikkoy mooɗon ƴaman on: Ngam ɗume Jawmiraawo, Allah meeɗen umri on seedamkuuji e farillaaji e kiitaaji ɗi'i fuu? Nden njaabe koy: Min laatino maccuɓe Firawna haa lesdi Misra, ammaa Jawmiraawo wurtini min lesdi Misra bee juŋngo mum semmbiɗŋgo. Min ngi'i no Jawmiraawo waari alaamaaji e kaayeefiiji mawɗi naawɗi haa Misra, dow Firawna e saare mum fuu. O wurtini min Misra haa o wadda min haa ɗo, o hokka min lesdi ndi'i, bana o hunani kaakiraaɓe meeɗen. Jawmiraawo, Allah meeɗen umri en en ɗowtano farillaaji ɗi'i fuu, ngam en kula Jawmiraawo, Allah meeɗen. Nden kam o hokkan en hayru nyalɗe men fuu, o aynan ngeendam meeɗen, bana no ngonɗen hannde. En laatoto adili'en yeeso Jawmiraawo, Allah meeɗen, to en kakkilani umrooje maako, to en ɗowtanake ɗe bana no o umri en.” “To Jawmiraawo, Allah mooɗon yahri on haa lesdi ndi maroton, o riiwan ummaatooje ɗuuɗɗe ɗe'e yeeso mooɗon: Heti'en e Girgasi'en e Amoori'en e Kanaani'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en. Ummaatooje joweeɗiɗi ɗe'e, ɓuri on ɗuuɗeeŋga e semmbe. Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkan on yimɓe wonɓe yeeso mooɗon ɓe'e. On njaaloto ɓe, on mbaran ɓe, on nattinan ɓe fuu. Taa kaɓɓe alkawal bee maɓɓe, taa enɗe ɓe. Taa esire bee maɓɓe, taa ndokke ɓiɓɓe maɓɓe worɓe ɓiɓɓe mon rewɓe, taa te'ane ɓiɓɓe mon worɓe ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe boo. Ngam ɗum daaynan ɓiɓɓe mon worɓe e Jawmiraawo, haa ɓe cujidana labbi goɗɗi. Nden ɗum umminan tikkere Jawmiraawo saatunde dow mooɗon, o nattinan on law. Ndaa ko on mbaɗata yimɓe ɓe'e: Ngibbine kirsirɗe maɓɓe, puse kaa'e ciftinorɗe maɓɓe, ngibbine Aseraaji maɓɓe cenaaɗi, ngule labbi maɓɓe. Ngam onon on ummaatoore senaande ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon mo suɓi on haa on laatano mo ummaatoore yiɗaande caka ummaatooje gonɗe nder duniyaaru fuu. Jawmiraawo yiɗi on, suɓi on, naa ngam on ɓuri ummaatooje goɗɗe ɗuuɗugo! Fakat on ɓuri ɗe fuu famɗugo. Ngam Jawmiraawo yiɗi on, hebbini hunayeere nde o hunani kaakiraaɓe mon. O wurtini on bee juŋngo maako semmbiɗŋgo diga lesdi Misra, o rimɗini on e njeyaaŋgu diga juŋngo Firawna, laamiiɗo Misra. Anndite, Jawmiraawo, Allah mooɗon woni Allah, o koolniiɗo feere maako, o ɗon jogi alkawal maako bee adilaaku ngam yiɗɓe mo e ɗowtantooɓe umrooje maako haa yotto gide ujineere. Ammaa o neeɓataa waataago wanyɓe mo. Fakat o halkan koo moy ganyɗo mo. Ngam maajum kakkilane umrooje e farillaaji e kiitaaji ɗum umranmi on hannde. Ɗowtane ɗum.” “To on kakkilani kiitaaji ɗi'i, to on ɗowtanake ɗi bee gooŋga, nden kam Jawmiraawo, Allah mooɗon jogititto alkawal mum e mo'ere mum, bana o hunorani kaakiraaɓe mooɗon. O yiɗan on, o barkiɗinan on haa on ɓesdo ɗuuɗugo, on keɓa ɓikkoy ɗuuɗkoy. O barkiɗinan ƴaamle mon haa on keɓa alkamaari e inaboojam e nebbam ɗuuɗɗam. O ɗuɗɗinan na'i mon e dammooji mon. On keɓan barkaaji ɗi'i fuu nder lesdi ndi o hunani kaakiraaɓe mooɗon o hokkan on ndi. On barkiɗinteeɓe ko ɓuri ummaatooje duniyaaru fuu. Dimaro malla sooya-ngorgaaku wonataa caka mooɗon e caka dabbaaji mon. Jawmiraawo daaynanan on nyawuji fuu. Nyawuji kalluɗi ɗi annduɗon haa Misra, o ukkantaa on koo ngootu maaji. Ammaa o ukkan ɗi fuu dow konne'en mon fuu. Nattine ummaatooje ɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on fuu. Taa njurmine ɗe. Taa cujidane labbi maaje, ngam ɗum laatanto on tuuforgol. Taa nume: Yimɓe ɓe'e ɓuri en ɗuuɗugo, en mbaawataa riiwugo ɓe. Taa kule ɓe, ciftore ko Jawmiraawo, Allah mooɗon waɗi Firawna e Misra'en fuu. Ciftore masiibooji naawɗi e kaayeefiiji ɗi ngi'ɗon bee gite mon. Ciftore no Jawmiraawo rimɗiniri on bee juŋngo mum fortaaŋgo, semmbiɗŋgo. Ummaatooje ɗe kuloton jonta, o halkan ɗe bana o halkiri Misra'en. O ukkanan yimɓe maaje jabatti sey to daɗanɓe, nyukkotooɓe yeeso mooɗon kalki. Taa kultore yeeso maɓɓe, ngam Jawmiraawo, Allah gonduɗo bee mooɗon, o Allah mawɗo, kulniiɗo. Jawmiraawo, Allah mooɗon riiwan ummaatooje man seɗɗa seɗɗa yeeso mooɗon. On mbaawataa nattingo ɗe law, ngam taa kuuje ladde ɗuuɗa dow mooɗon. Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkan on ummaatooje yeeso mon ɗe'e, o ukkanan ɗe kulol e kultoreeŋgol masin haa ɗe natta fuu. O hokkan on laamiiɓe maaje boo. On nattinan inɗe maɓɓe haa duniyaaru. Walaa koo gooto dartoto yeeso mooɗon, on nattinan ɓe fuu. Ngule suuraaji labbi maɓɓe. Taa cuune cardi e kaŋŋeeri ngonndi haa labbi man, taa kooce ndi. To naa non, on nastan nder tuuforgol, ngam ɗum nyidduɗum haa Jawmiraawo, Allah mooɗon. Taa nastine labbi nyidduɗi ɗi'i nder cuuɗi mon, ngam taa nattere wonnde dow maaji wara dow mooɗon boo. Sey on nganya ɗi, on ndaara ɗi bana nyidduɗi, ngam ɗi karamɗi.” “Kakkilane umrooje fuu ɗe umranmi on hannde, ɗowtane ɗe, ngam haa on ngeeɗa, on ɗuuɗa, on nasta haa lesdi ndi Jawmiraawo hunani kaakiraaɓe mooɗon, on mara ndi. Ciftore laawol ngol Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗowri on dow muuɗum duuɓi cappanɗe nayi nder ladde fuu, o leesni on ngam foondugo e laarugo ko woni nder ɓerɗe mooɗon, ngam laarugo on ɗowtanto umrooje maako na malla on ɗowtantaako ɗe? O leesni on, o nastini on nder weelo, nden o nyaamni on mannu ndu onon e baabiraaɓe mooɗon on meeɗaayno anndugo. Ngam bee maajum o anndiniri on: Neɗɗo yeeɗirtaa bee nyaamdu tan, ammaa bee wolde nde Allah wolwi fuu. Duuɓi cappanɗe nayi go fuu, limce mon kiiɗaay, kosɗe mon uppaay. Paame booɗɗum no Jawmiraawo, Allah mooɗon yiɗi eltugo on bana baaba eltirta ɓiyum. Ngam maajum ɗowtane umrooje Jawmiraawo, Allah mooɗon: Tokke laabi maako, kule mo. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon yahra on haa lesdi mboondi, marndi maaje e ceeɓooje e ndiyamji luggeeŋga ɓulanɗi nder waadiiji e dow kooseeje. Ndi heewi alkamaari e sa'iiruuri e inabooje e ibbe e rummaanooje e jaytunje e njumri. Lesdi marndi risku, weelo walaa ton, on cooyataa koo ɗume haa maari. Kaa'e lesdi man keewi njamndi ɓaleeri, on ngasan njamndi mboɗeeri nder kooseeje maari. On nyaaman, on kaaran, on ngettan Jawmiraawo, Allah mooɗon ngam lesdi mboondi ndi o hokki on.” “Kakkile, ngam taa on ngejjita Jawmiraawo, Allah mooɗon! Taa acce ɗowtanaago umrooje maako e kiitaaji maako e farillaaji maako ɗum umranmi on hannde. To on nyaami, on kaari, on nyiɓi cuuɗi booɗɗi, on njooɗi ton, na'i e dammooji e cardi e kaŋŋeeri e marle mooɗon fuu ɓesdake, nden ɓerɗe mon mawnito, on ngejjita Jawmiraawo, Allah mooɗon gurtinɗo on njeyaaŋgu haa Misra. Kaŋko ɗowi on nder ladde mawnde hulniinde nde boɗɗe mbarooje e jahe ngoni e mum. Walaa ndiyam nder lesdi man, ammaa kaŋko o ilni ndiyam diga tapaare saatunde, haa on njara. Kaŋko nyaamni on mannu nder ladde man, nyaamdu ndu baabiraaɓe mooɗon anndaano, o leesni on, o foondi on ngam woonango on nder garanɗum. Taa nume on ndiskiri bee baawɗe e semmbe mon! Ciftore Jawmiraawo, Allah mooɗon, ngam kaŋko riskini on bee hokkugo on semmbe. O waɗi ɗum ngam alkawal ngal o haɓɓi bee kaakiraaɓe mooɗon bee hunayeere haa wargo hannde. To on ngejjiti Jawmiraawo, Allah mooɗon, to on tokkake ɗowanteeɓe woɗɓe, on teddini ɓe, on njagganake ɓe, nden kam on kalkan fakat! Mi ɗon seedo on ɗum hannde. To on nananaay Jawmiraawo, Allah mooɗon, o nattinan on bana o nattinirta ummaatooje go yeeso mooɗon.” “Nane, onon Isra'iila'en! Jonta on ɓadake eeraago maayo Urdun ngam on nyaama maral ummaatooje ɓurduɗe on ɗuuɗeeŋga e semmbe. Berniiji maɓɓe mawɗi, mahi maaji towɗi haa njotti asama. Ɗum yimɓe mawɓe e juutɓe, ɗum ɓiɓɓe Anaki'en ɓe annduɗon. On nani woɗɓe mbi'i: Moy waawata dartanaago ɓiɓɓe Anak? Annde jonta: Jawmiraawo, Allah mooɗon bee hoore mum aartan on eeraago, o ɗon nanndi bee yiite wulanŋge. O do'an ɓe yeeso mooɗon, haa on ndiiwa ɓe, on nattina ɓe law, bana Jawmiraawo wi'i on. To Jawmiraawo, Allah mooɗon riiwi ummaatooje ɗe'e yeeso mooɗon, taa nume o marni on lesdi ndi'i daliila adilaaku mooɗon. Naa non, ammaa o riiwan ummaatooje ɗe'e yeeso mooɗon daliila halleende maaje. Naa ngam adilaaku e gooŋgaaku ɓerɗe mooɗon nastoton lesdi maɓɓe. Ammaa Jawmiraawo, Allah mooɗon jaɓtan ɓe ndi ngam halleende maɓɓe e ngam o hebbina boo hunayeere nde o hunani kaakiraaɓe mooɗon Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu. Paame kadi, naa daliila adilaaku mon Jawmiraawo, Allah mooɗon marnataa on lesdi mboondi ndi'i. Onon on caata-ko'e'en. Taa ngejjite sam no on tikkiniri Jawmiraawo, Allah mooɗon nder ladde. Diga nyannde gurtaaki mon haa lesdi Misra, haa njottiiɗon nokkuure nde'e, on ɗon tuurtani Jawmiraawo. Haa Horeb boo on toonyi Jawmiraawo, haa o tikkani on, o yiɗino nattingo on. Nde mi wa'ino hooseere ngam mi jaɓa alluhaaje kaa'e ɗiɗi binndaaɗe bolle alkawal ngal Jawmiraawo haɓɓuno bee mooɗon, mi jooɗi dow hooseere nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi, mi nyaamaay koo ɗume, mi yaraay boo ndiyam. Nden Jawmiraawo hokki yam alluhaaje kaa'e ɗiɗi. Allah bee hoore mum winndi bolle ɗe o wi'no on dow hooseere caka yiite nyalaade nde on mooɓino les hooseere go fuu bee juŋngo maako. Haa timmoode nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi go, Jawmiraawo hokki yam alluhaaje kaa'e ɗiɗi binndaaɗe bolle alkawal go. Nden Jawmiraawo wi'i yam: Umma jippa hooseere nde'e law, ngam ummaatoore ma nde ngurtinɗa lesdi Misra wonnake, law nde seli laawol ngol umrumi nde. Nde waɗani hoore maare lawru ɓolinaandu. Jawmiraawo wi'i yam boo: Mi yi'i ummaatoore nde'e, hoore maare saati. Kadi accam jonta, haa mi nattina nde, mi majjina innde maare diga duniyaaru. Ammaa an, mi laatinte ummaatoore ɗuuɗnde, marnde baawɗe ɓurannde nde'e. Mi wayliti, mi jippi hooseere. Alluhaaje kaa'e ɗiɗi go ɗon haa juuɗe am. Yiite jammi hooseere. Mi yi'i on mbaɗi hakke dow Jawmiraawo, Allah mooɗon, on mbaɗani ko'e mon lawru gaggel ɓolinaaŋgel, law on celi laawol ngol Jawmiraawo umri on. Mi hooci alluhaaje kaa'e go, mi sakkini ɗe, mi fusi ɗe yeeso mooɗon. Nden mi sujidi yeeso Jawmiraawo fahin nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi. Mi nyaamaay koo ɗume, mi yaraay boo ndiyam. Ngam on mbaɗi hakke dow Jawmiraawo, on mbaɗi ko halli yeeso Allah. Mi hulino tikkere Jawmiraawo saatunde dow mooɗon ngam nattingo on. Ammaa o jaɓi tornde am ngam mooɗon fahin. O tikkanino Haruna boo ɗuuɗɗum, o yiɗino mbarugo mo. Ammaa mi tori boo ɗuuɗɗum ngam Haruna saa'i man. Mi hoo'i gaggel ngel mbaɗɗon haa nastini on nder hakke, mi wuli ngel. Nden mi fusi ngel, mi nami ngel haa ɗiggi, mi rufi doɗɗe man nder maayel ilooyel diga hooseere. Kadiboo on tikkini Jawmiraawo, Allah mooɗon haa Tabe'era e Massa e Kibirot-Hattaawa. Nde Jawmiraawo neli on diga Kaades-Barne'a, o umri on on njaha on kooca lesdi ndi o hokki on, maron. On tuurtani mo, on nuɗɗinaay mo, on ɗowtanaaki umroore maako. Diga Jawmiraawo anndi on, on ɗon tuurtana mo. Mi sujidi yeeso Jawmiraawo nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi ngam Jawmiraawo wi'no o nattinan on go. Mi tori Jawmiraawo, mi wi'i mo: Yaa Allah Jawmiraawo, taa nattin ummaatoore ma nde marɗa, yimɓe ɓe kisnuɗa bee baawɗe ma mawɗe, ɓe ngurtinɗa lesdi Misra bee juŋngo ma semmbiɗŋgo. Siftor jaggiiɓe ma: Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu, taa laar caatal ummaatoore nde'e e halleende maare e hakke maare. To naa non, yimɓe lesdi ndi min ngurti haa muuɗum mbi'an: Jawmiraawo waawaay yahrugo ɓe nder lesdi ndi o iinani ɓe. O wanyi ɓe, ngam maajum o wurtini ɓe, o yahri ɓe nder ladde ngam o mbara ɓe ton. Ammaa kamɓe ngoni ummaatoore ma, maral ma, ɓe ngurtinɗa lesdi Misra bee baawɗe ma mawɗe e juŋngo ma fortaaŋgo.” “Saa'i man Jawmiraawo wi'i yam: Sehu alluhaaje kaa'e ɗiɗi bana aartuɗe go. Waɗ boo sundukru leggal ngam a nastina ɗe nder maaru, nden wa'a haa am dow hooseere. Mi winndan dow alluhaaje man bolle gonnooɗe dow alluhaaje aartuɗe ɗe pusɗa go. Nden a wallina ɗe nder sundukru. Mi waɗi sundukru ndu leɗɗe gaware, mi sehi alluhaaje kaa'e ɗiɗi bana aartuɗe go. Nden mi wa'i hooseere bee alluhaaje ɗiɗi man haa juŋngo am. Jawmiraawo winndi dow maaje bolle ɗe o winnduno, umrooje maako sappo ɗe o umri on saa'i o waŋgani on dow hooseere caka yiite, nyannde nde on mooɓino les hooseere go. Nden Jawmiraawo hokki yam alluhaaje man, min boo mi lorti, mi jippi hooseere. Mi wallini alluhaaje ɗe'e nder sundukru ndu mbaɗmi, bana Jawmiraawo umruno yam.” Isra'iila'en ummi diga Ɓulli-yimɓe-Ya'akan, njehi Mosera. Ton Haruna maayi, ɓe uwi mo ton. Ɓiyiiko Eli'azaaru laati limanjo mbattudi maako. Diga ton ɓe njehi Gudegoda, diga Gudegoda ɓe njehi Yotobata, lesdi marndi maaje ndiyam. Saa'i Isra'iila'en ɗon haa hooseere go, Jawmiraawo suɓi lenyol Lewi'en ngam ɓe ndoondo sundukru alkawal Jawmiraawo, ɓe ndaro yeeso maako ɓe kuuwana mo kuugal limanku, ɓe mbarkiɗina yimɓe bee innde maako. Ɓe ɗon mbaɗa ɗum haa wargo hannde. Ngam maajum lenyol Lewi heɓaay geɗal lesdi bana le'i goɗɗi keɓri ɗum. Ngol heɓi kuugal limanku ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon bana o wi'runo ngol. “Min mi faɓɓi dow hooseere go nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi bana naane. Jawmiraawo jaɓi tornde am fahin, o acci anniya nattingo on. Nden Jawmiraawo wi'i yam: Umma, lorta ɗow yimɓe ummaatoore haa ɓe njaha ɓe kooca lesdi ndi kunaniimi kaakiraaɓe maɓɓe mi hokkan ɓe ndi.” “Jonta kam, onon Isra'iila'en, ɗume Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗaɓɓata haa mooɗon? Ndaa ko o reenata: On kula mo, on tokko laabi maako, on ngiɗa mo, on njaggana mo bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mooɗon fuu, on ɗowtano umrooje maako e farillaaji maako ɗum umranmi on hannde. To on mbaɗi ɗum, on keɓan hayru. Ndaa, Jawmiraawo, Allah mooɗon mari asamanji, koo ɓurɗi towugo boo. Lesdi e ko woni dow maari fuu, kaŋko jeyi. Ammaa sey kaakiraaɓe mooɗon tan Jawmiraawo yiɗi. O suɓi danygol maɓɓe, waato onon, nder ummaatooje fuu bana ko laati hannde. Ngam maajum ɗowtane Jawmiraawo bee ɓernde woore, acce saatingo ko'e mooɗon fahin. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon o Allah ɓurduɗo ɗowanteeɓe fuu, o Jawmiraawo jawmiraaɓe. O Allah mawɗo, baawɗo, kuleteeɗo. O senndindirtaa yimɓe, o jaɓataa ngeenaari zammba. O ɗon waɗana atiime'en e rewɓe yurumɓe kiita ngooŋɗuka. O yiɗi jananɓe wonduɓe bee mooɗon, o hokkan ɓe nyaamdu e limce. Ngiɗe jananɓe, ngam onon boo on laatinooɓe hoɗɓe haa lesdi Misra. Kule Jawmiraawo, Allah mooɗon, njaggane mo feere maako. Ɗakkotire bee maako, kunore bee innde maako tan. Maŋgte mo ngam o Allah mooɗon. On ngi'i bee gite mon kuuɗe maako mawɗe kulniiɗe ɗe o huuwani on. Wakkati kaakiraaɓe mooɗon njehi haa Misra, limgal maɓɓe waɗi cappanɗe njoweeɗiɗo. Jonta boo Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗuɗɗini on bana koode asama.” “Ngiɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon, ɗowtane seedamkuuji maako e farillaaji maako e umrooje maako nde weeti fuu. Paame hannde ko Jawmiraawo ekkitini on. Ɓikkoy mooɗon anndaa ɗum, ngi'aay ɗum. Ammaa onon on ekkiti ɗum, on ngi'i maŋngu maako e juŋngo maako semmbiɗŋgo fortaaŋgo. On ngi'i kaayeefiiji maako ɗi o waɗi nder lesdi Misra e dow Firawna, laamiiɗo Misra e lesdi muuɗum fuu. On ngi'i no Jawmiraawo nattiniri jama'aare konu Misra'en fuu, hawtaade bee pucci maɓɓe e mootaaji pucci maɓɓe, no o wartiri ndiyamji maayo Maliya dow maɓɓe, saa'i ɓe ɗon tokko on, o halki ɓe haa foroy. On anndi ko o waɗani on nder ladde haa on njotti nokkuure nde'e. Ciftore ko o waɗi bee Datan e Abiram, ɓiɓɓe Eliyabu ɓe lenyol Ruben. Lesdi maɓɓiti hunnduko mum, moɗi ɓe caka Isra'iila'en, kamɓe e yimɓe ci'e maɓɓe e cuuɗi maɓɓe e dabbaaji maɓɓe fuu. Gite mon ngi'i kuuɗe Jawmiraawo mawɗe ɗe'e fuu.” “Ngam man ɗowtane umrooje ɗe umranmi on hannde fuu. Nden kam on cemmbiɗan, on nastan lesdi ndi njahoton marugo ndi. Ngam haa balɗe mooɗon njuuta nder lesdi ndi Jawmiraawo huni hokkugo kaakiraaɓe mon, kamɓe e danygol maɓɓe. Ɗum lesdi keewndi kosam e njumri. Ngam lesdi ndi njahoton marugo ɗum, nanndaay bee lesdi Misra ndi ngurtiiɗon e muuɗum. Haa Misra, to on aawi gese mon, doole on njarna ɗe bee naawɗum bana jarne haako. Ammaa lesdi ndi njahoton marugo ɗum, ndi woodi kooseeje e waadiiji, iyeele ɗon coofna ndi booɗɗum. Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon hakkilana ndi, gite maako ɗon kakkilana ndi tum diga fuɗɗoode hitaande haa timmoode maare. To on ɗowtanake umrooje ɗe umranmi on hannde, ngam yiɗugo Jawmiraawo, Allah mooɗon e njagganaago mo bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mooɗon fuu, nden kam o toɓnan iyeende dow lesdi mon nder wakkati maajum, iyeele arane e iyeele ragareeje fuu, haa on keɓa alkamaari e inaboojam e nebbam. Mi hokkan on boo huɗo ngam dabbaaji mon. Onon boo on nyaaman, on kaaran. Ndeente, taa goɗɗo esta on on loro, on acca Jawmiraawo, on tokko ɗowanteeɓe woɗɓe, on cujidana ɓe. To on mbaɗi irin ɗu'um, tikkere Jawmiraawo saatan dow mooɗon. O haɗan asama toɓnugo iyeende. Lesdi yooran, walaa ko fuɗata. Onon boo on maayan law nder lesdi mboondi ndi Jawmiraawo hokkata on. Njoge umrooje ɗe'e nder ɓerɗe mooɗon e hakkiilooji mon. Kaɓɓe ɗe haa juuɗe mon bana alaama, ɗe laato bana maandorɗe haa tiiɗe mooɗon. Ekkitine ɗe ɓikkoy mooɗon, mbolwe ɗe saa'i on ɗon njooɗi haa saare, koo on ɗon njaha dow laawol, koo on ɗon mbaalo, koo on ɗon ummo. Mbinnde ɗe dow leɗɗe darduɗe haa dammuɗe cuuɗi mon e dow pareeje berniwol mooɗon. Nden kam balɗe mon e balɗe ɓikkoy mooɗon njuutan nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hunani kaakiraaɓe mooɗon o hokkan ɓe ndi. Bana asama tabitiri haa dow duniyaaru, onon boo on tabitan nder lesdi mon. Fakat, to on kakkilani umrooje ɗe umranmi on ɗe'e fuu, to on ɗowtanake ɗe bee yiɗugo Jawmiraawo, Allah mooɗon, bee tokkaago laabi maako e bee ɗakkotirgo bee maako, nden kam Jawmiraawo riiwan ummaatooje go fuu yeeso mooɗon. On nyaaman lesdi ummaatooje ɓurduɗe on ɗuuɗeeŋga e semmbe. Lesdi ndi kosɗe mooɗon njaaɓata fuu, on maran ndi, diga ladde fombina haa yotto hooseere Libanon haa woyla, diga maayo Efratis haa fuunaaŋge haa yotto Mbeela haa hiirnaaŋge. Walaa mo dartoto yeeso mooɗon. Jawmiraawo, Allah mooɗon waɗan kultoreeŋgol dow yimɓe lesdi man fuu haa ɓe kula on, bana o wi'i on. Ndaa mi ɗon jo'ina hannde yeeso mooɗon barka e naaloore. Cuɓe! Barka laatanto on, to on ɗowtanake umrooje Jawmiraawo Allah ɗe umranmi on hannde. Ammaa naaloore laatanto on, to on ɗowtanaaki umrooje Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗe'e, to on celi laawol ngol umranmi on hannde, ngam on tokko ɗowanteeɓe jananɓe. Jawmiraawo, Allah mooɗon yottinan on nder lesdi ndi njahoton maroygo ɗum. To on njottake ton, sey on ngooyna barka haa hooseere Gerisiima, naaloore boo haa hooseere Ebal. Kooseeje ɗiɗi ɗe'e ɗon haa hiirnaaŋge maayo Urdun, nder lesdi Kanaani'en jooɗiiɓe nder lesdi leesndi. Ɗe ɗon haa laawol yahugo hiirnaaŋge, ɓadiiɗum bee leɗɗe mawɗe bi'eteeɗe More, daayaaki bee wuro Gilgal. On ɓadake eeraago Urdun ngam on nasta lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on. On maran ndi, on njooɗoto ton. Kakkile haa on ɗowtano farillaaji e kiitaaji fuu ɗi umranmi on hannde.” Ndaa ɗi'i ngoni farillaaji e kiitaaji fuu ɗi on kakkilanta, ɗi on ɗowtanto fodde balɗe mooɗon nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon hokkata on fuu, ngam maron ɗum. “Nder lesdi man, yimɓe ummaatooje ɗe ndiiwoton, ɗon cujidana ɗowanteeɓe muuɗum'en dow kooseeje towɗe, les leɗɗe kecce boo. Sey on kalka nokkuuje ɗe'e fuu! Ngibbine kirsirɗe maɓɓe, puse kaa'e ciftinorɗe maɓɓe. Ngule daŋraŋge maɓɓe cenaaɗe, pe'e labbi maɓɓe, nattine inɗe maaji e nokkuuje man. Taa kuuwane Jawmiraawo, Allah mooɗon bana ummaatooje ɗe'e kuuwranta labbi maɓɓe. Jawmiraawo suɓan nokkuure woore caka le'i mon fuu ngam o tabitina innde maako ton. Haa nokkuure man tan njahoton sujidango mo. Haa ton on lii'anto mo guleteeɗi mon e kirseteeɗi mon e zakkaaji mon e dokke mon ittaaɗe e dokke ɗe on togani Jawmiraawo e dokke mon caahiiɗe e afi dabbaaji mon mawɗi e afi dammooji mooɗon. Sey on nyaama ton yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon, onon e yimɓe ci'e mooɗon, on ceyora nafuuda kuuɗe mon, ngam Jawmiraawo barkiɗini on. Yeeso ɗo, on mbaɗataa bana mbaɗeten jonta, koo moy ɗon waɗa ko fottani ɗum. Ngam on njottaaki haa pellel siwtaare tawon, on maraay lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on tawon. Ammaa to on eerake maayo Urdun, on njooɗoto haa lesdi ndi Jawmiraawo marnata on, o hokkan on siwtaare, konne'en taariiɓe on fuu ɓillataa on fahin, on njooɗoto nder jam. Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓan nokkuure joonde ngam innde mum wona ton. Haa ton on lii'anto mo ko umrumi on fuu: Guleteeɗi mon e kirseteeɗi mon e zakkaaji mooɗon e dokke mon ittaaɗe e dokke cuɓaaɗe ɗe on togani Jawmiraawo fuu. Ceye ton yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon, onon e ɓikkoy mon worɓe e rewɓe e maccuɓe mon e horɓe mon e Lewi'en jooɗiiɓe nder gure mon, ngam Lewi'en marataa lesdi caka mooɗon. Ndeente, taa on lii'o kirseteeɗi mon haa on ngiɗi fuu. Lii'e ɗi haa nokkuure nde Jawmiraawo suɓata nder berniwol le'i mon gootol. Haa ton on lii'anto mo guleteeɗi mon, on mbaɗan ko umrumi on fuu. Ammaa on nduŋanaama hirsugo e nyaamugo dabbaaji mon nder gure mooɗon fuu, bana ɓerɗe mon ngiɗi, deydey ko Jawmiraawo, Allah mooɗon hokki on. Koo moy mooɗon, cenaaɗo e mo senaaka, nyaama kusel maaji, bana nyaamroton lelji e jabaaje. Ammaa taa on nyaama ƴiiƴam maaji. Sey on ndufa ɗam haa lesdi bana ndiyam. Haa nokkuuje joole nder berniiji mooɗon, taa on nyaama zakka alkamaari mon e inaboojam mon e nebbam mon e afi dabbaaji mon mawɗi e dammooji mon e dokke mon ɗe on togani Jawmiraawo e dokke caahiiɗe ngam seyo mooɗon e dokke ittaaɗe. Kuuje ɗe'e fuu, sey on nyaama ɗe yeeso Jawmiraawo haa nokkuure nde o suɓata ɗum. Ton nyaamoton ɗe, onon e ɓikkoy mon e maccuɓe mon e horɓe mon e Lewi'en jooɗiiɓe nder gure mon. Ceyore nafuuda kuuɗe mon yeeso Jawmiraawo, Allah mon. Ndeente, taa acce humtango Lewi'en haaje saa'i on nguurata nder lesdi mon fuu. To Jawmiraawo, Allah mooɗon yaajinani on lesdi bana o wolwani on, to suuno kusel naŋngi on, on nyaama bana on ngiɗi fuu. To nokkuure nde Jawmiraawo Allah suɓi ngam tabitingo innde muuɗum ton daayi bee mooɗon, nden kam on kirsan dabbaaji mon mawɗi e dammooji mon ɗi Jawmiraawo hokki on, on nyaama haa ci'e nder berniiji mooɗon bana ngiɗɗon fuu, bana umrumi on. Koo moy mooɗon, cenaaɗo e mo senaaka, nyaama kusel man bana nyaamroton lelji e jabaaje. Ammaa tabite, taa on nyaama ƴiiƴam, ngam ƴiiƴam woni yoŋki, taa on nyaama yoŋki hawtaade bee kusel. Taa nyaame ƴiiƴam, ndufe ɗam haa lesdi bana ndiyam. To on nyaamaay ɗam, nden kam onon e ɓikkoy mon on keɓan hayru, ngam on mbaɗi ko fottani Jawmiraawo. Ammaa dokke mon cenaaɗe e dokke ɗe on togani Jawmiraawo, njahre ɗe haa nokkuure nde Jawmiraawo suɓata. Lii'e ton guleteeɗi mon dow hirsirde Jawmiraawo, Allah mooɗon, ndufe ƴiiƴam kirseteeɗi mon goɗɗi haa hirsirde Jawmiraawo Allah mon, nden nyaame kusel maaji kam. Kakkilane bolle ɗe umrumi on fuu. Ɗowtane ɗe. Nden kam onon e ɓikkoy mon on keɓan hayru haa foroy, ngam on mbaɗan ko fotti, ko wooɗi yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon.” “To on ɗon nasta lesdi, Jawmiraawo, Allah mooɗon nattinan yimɓe ummaatooje wonɓe ton. On ndiiwan ɓe, on njooɗoto nder lesdi maɓɓe. Ɓaawo maajum ndeente, taa on tokko al'aadaaji labbi maɓɓe, ɗum laatanto on tuuforgol. Taa ƴame haala ɗowanteeɓe maɓɓe malla no ɓe teddinirta ɓe, haa on teddina ɓe kal-kal. Cujidane Jawmiraawo, Allah mooɗon, ammaa naa bana kamɓe ɓe cujidirani labbi maɓɓe. Ko ɓe kuuwani labbi maɓɓe, ɗum nyidduɗum haa Jawmiraawo, o ɗon wanya ɗum. Ɓe lii'ani ɗi koo ɓikkoy maɓɓe worɓe e rewɓe boo nguleteekoy dow kirsirɗe maɓɓe.” Kakkilane ko mi umri on fuu, ɗowtane ɗum. Taa ɓesde koo ɗume, taa uste koo ɗume haa maajum boo. To goɗɗo bi'ananɗo hoore mum annabiijo malla koyɗoowo koyɗi ummi caka mooɗon, wi'i o tammi hollugo on alaama malla kaayeefi, to alaama malla kaayeefi man laatake bana o wi'no on, to o wi'i on: Tokken ɗowanteeɓe jananɓe, en ndewa ɓe, taa nane bolle annabiijo malla koyɗoowo oo, ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon foondan on ngam laarugo to on ngiɗi Jawmiraawo, Allah mooɗon bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mooɗon fuu. Tokke Jawmiraawo, Allah mooɗon, kule mo kaŋko tan! Kakkilane umrooje maako, nane ko o wi'ata on, njaggane mo, ɗakkotire bee maako! Annabiijo malla koyɗoowo oo, waazini on tuurtol dow Jawmiraawo, Allah mooɗon mo wurtini on lesdi Misra e rimɗini on diga jeyaaŋgu. Mbare mo, ngam o kalluɗo, o yiɗi selnugo on diga laawol ngol Jawmiraawo umri on tokkaago. Bana nii ittirton halleende caka mooɗon. To deerɗiraawo ma, ɓii daada ma malla ɓiya gorko malla ɓiya debbo malla debbo ma giɗaaɗo malla soobaajo ma mo ngiɗɗaa bana hoore ma, wi'ete bee sirri: Ndillen haa en ndewa ɗowanteeɓe woɗɓe ɓe a anndaa, kaakiraaɓe ma boo anndaa ɓe, ɓe ɗowanteeɓe ummaatooje taariiɗe ma, ɓadiiɗe malla daayiiɗe haa duniyaaru fuu, taa yerda, taa nanan mo sam! Taa enɗu mo, taa yurmin mo, taa faddu mo boo. Sey mbara mo! An aartu fiɗugo mo bee kaa'e, nden ummaatoore fuu fiɗa mo. Fiɗ mo bee kaa'e haa o maaya, ngam o ɗaɓɓi daaynugo ma bee Jawmiraawo, Allah ma mo wurtini ma lesdi Misra e rimɗini ma diga njeyaaŋgu Misra. Bana nii Isra'iila'en fuu nanan habaru man, ɓe kulan, ngam taa halleende bana nde'e meeta laataago caka mooɗon. Malla teema on nanan nder berniwol gootol caka berniiji ɗi Jawmiraawo, Allah hokkata on ngam njooɗon nder maajum, woɗɓe meere'en nder ummaatoore mon esti yimɓe wuro maɓɓe rewugo ɗowanteeɓe ɓe on anndaa. Tefe, linye haala man booɗɗum, ƴame seedooɓe. To on tawi haala ka'a ka gooŋga, to huunde nyiddunde nde'e laatake caka mooɗon fakat, doole on mbara yimɓe berniwol man fuu bee kaafahi, on nattina ɓe, kamɓe e ko woni nder maagol e dabbaaji maɓɓe fuu. Mooɓte keɓal konu gonŋgal ton fuu, mbaage ngal haa babal caka berniwol. Nden ngule berniwol e ko keɓal konu nder maagol fuu bee yiite, ɗum laato nguleteeŋga ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon. Berniwol man laato winnde haa abada, taa goɗɗo nyiɓta ngol fahin. Taa goɗɗum e kuuje karamɗe lutta haa juuɗe mon, ngam haa tikkere Jawmiraawo saatunde feewta, o enɗa on, o hinno on, o ɗuɗɗinan on bana o hunani kaakiraaɓe mooɗon. Ammaa sey on nana koŋngol Jawmiraawo, Allah mooɗon, on ɗowtano umrooje maako fuu ɗe umranmi on hannde, on mbaɗa ko fottanta Jawmiraawo, Allah mooɗon. “Onon on ɓikkoy Jawmiraawo, Allah mooɗon. To on ɗon mboya maayɗo, taa ƴare ɓalli mon, taa laɓe gaasa tiiɗe mooɗon boo. Ngam onon, on ummaatoore senaande ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon. Jawmiraawo suɓi on nder ummaatooje duniyaaru fuu ngam on laato ummaatoore maako yiɗaande.” “Taa nyaame ko harmi fuu. Ndaa dabbaaji ɗi nyaamoton: Na'i, baali, be'i, amfurde, lelji, baali ladde, be'i kooseeje, bani, jabaaje e kooba, dabbaaji marɗi koloŋgi ceekaaɗi, lornanɗi waacere boo. Ammaa taa nyaame dabbaaji marɗi koloŋgi ceekaaɗi tan malla lornanɗi waacere tan. Bana geelooɗi e boji e jama-gudde. Ɗi karmi ngam mooɗon, ngam ɗi lornan waacere, ammaa ɗi ngalaa koloŋgi ceekaaɗi. Taa nyaame gaduuji. Ɗi karmi ngam mooɗon, ngam ɗi mari koloŋgi ceekaaɗi, ammaa ɗi lornataa waacere. Taa nyaame dabbaaji ɗi'i, taa meeme nyawmanɗe maaji boo. Ndaa ko nyaamoton caka kuuje gonɗe nder ndiyam fuu: Ko mari doŋgol e ko mari koɓe fuu. Ammaa kuuje ndiyam goɗɗe fuu ɗe ngalaa doŋgol malla koɓe, ɗe nyaamataake. Ɗe karmi ngam mooɗon. On nyaama colli dagiiɗi fuu. Ammaa ndaa colli ɗi kaanaay on nyaama: Dutal e ko nanndi bee maagal fuu, ciilal, maafiire, jigaawal maŋngal e pamaral, leekuwal e ko nanndi bee maagal fuu, ndawu, sonndu mbeela raneeru, ngaasiyoowal, duujiire, cooɗuwal, lamnjatal, naŋngowal liɗɗi, njoofe-be'iiru non boo wilwildu. Taa nyaame koowoowe marɗe bileeji koo koye, ngam ɗe karminaaɗe. Ammaa on nyaama colli dagiiɗi fuu. Taa nyaame caaɗŋgu. Ndokke ɗum jananɓe wonduɓe bee mooɗon, ɓe nyaama ɗum malla coorre ɗum jananɓe feere. Ammaa onon on ummaatoore senaande ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon. Taa ndefe jawgel nder kosam daada maagel.” Itte zakka, yeɓre woore nder sappo haa ƴaamle gese mon hitaande fuu. Nden njehe haa nokkuure nde Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓata ngam innde muuɗum wona ton. Nyaame yeeso Jawmiraawo ton zakka alkamaari mon e inaboojam mon e nebbam mon e afi dabbaaji mon mawɗi e afi dammooji mooɗon. Bana nii on ekkitorto hulugo Jawmiraawo, Allah mon foroy. To on mbaawaay yahrugo zakka kuuje ɗe Jawmiraawo barkiɗini on bee muuɗum'en, ngam daayaare laawol bee nokkuure nde Allah suɓi ngam innde muuɗum wona ton, nden kam coorre kuuje man, koo'e ceede coggu man, njahde bee man haa suudu Jawmiraawo mooɗon. Coode bee ceede man ko ɓerɗe mon ngiɗi fuu, dabbaaji mawɗi e dammooji e inaboojam e nguykinoojam. Nden nyaame ton, ceye yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon, onon e yimɓe ci'e mon. Ammaa taa ɗawe Lewi'en wonɓe nder berniiji mon, ngam ɓe maraay lesdi caka mooɗon. Haa timmoode hitaande tataɓre, ngadde zakka kuuje fuu ɗe keɓoton hitaande man, mooɓte ɗum nder berniiji mon. Lewi'en ngaran kooca geɗal muuɗum'en, ngam ɓe marataa gese caka mooɗon. Luttuɗum boo ɗum laatano hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe wonɓe nder berniiji mon. Ɓe fuu ɓe keɓa, ɓe nyaama, ɓe kaara, ngam haa Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗina kuugal juuɗe mooɗon fuu. Haa timmoode duuɓi joweeɗiɗi fuu, on njaafana hoo'uɓe nyamaale haa mooɗon. Ndaa nii mbaaroton hitaande man: Koo moy tokkiiɗo Isra'iilaajo keeddiɗɗum nyamaande fuu, sey o yaafano mo nde, taa o doola keeddiɗɗum e deerɗum yoɓugo ngam Jawmiraawo bee hoore mum umri wooynaandu dimɗinki ki'i. On njaawnan jananno haa o hokkita on nyamaande, ammaa keeddiɗɗiraawo mon e deerɗiraawo mon, njaafane ɓe. Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗinan on nder lesdi ndi o marnata on. Talakaajo laatataako caka mooɗon, to on nanani Jawmiraawo, Allah mooɗon, to on kakkilani umrooje fuu ɗe umranmi on hannde, to on ɗowtani ɗe. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗini on bana o wi'i. On ndokkan ummaatooje ɗuuɗɗe nyamaale, ammaa onon on ɗaɓɓataa nyamaale. On laamanto ummaatooje ɗuuɗɗe, ammaa walaa ummaatoore laamanto on. To Isra'iilaajo talkiɗi haa berniwol koo ngole nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, taa caatine ko'e mon, taa tamnde juuɗe mon yeeso Isra'iilaajo deerɗiraawo mooɗon. Ammaa mbeeɗane mo juuɗe mon, ndokke mo nyamaande deydey haaje maako. Kakkilane ko'e mooɗon, taa numooji meereeji ummo nder ɓerɗe mon, on mbi'a: Aa'a, hitaande joweeɗiɗawre ɓadake, ɗum hitaande dimɗinki. To on calake hokkugo deerɗiraawo mon talakaajo nyamaande, o wulloto on yeeso Jawmiraawo, ɗum laatoto hakke dow mooɗon. Ndokke mo bee ɓernde saahiinde, naa mettunde. Ngam daliila maajum Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗinan kuuɗe ɗe kuuwoton fuu. Talaka'en njinnataa nder lesdi mon. Ngam maajum umranmi on: Ndokke deerɗiraaɓe mon laafuɓe e talaka'en nder lesdi mon bee caahaaki. To Isra'iilaajo, gorko malla debbo, soorri ma hoore mum, sey o huuwane duuɓi joweego. Nder nduuɓu njoweeɗiɗaɓru sey a yoofta mo o dilla o dimo. Saa'i njooftata mo o dilla, taa o wurto juŋngo meere. Hoo'an mo ɗuuɗɗum haa dammooji ma e alkamaari ma e inaboojam ma, haa ko keɓruɗa bee barka Jawmiraawo, Allah maaɗa fuu, ndokka mo ɗum caahu. Ciftore, onon boo, naane on laatino maccuɓe nder lesdi Misra, ammaa Jawmiraawo, Allah mooɗon rimɗini on. Ngam maajum umrumi on umroore nde'e hannde. “Ammaa to maccuɗo ma yiɗaa dillugo, ngam o yiɗi ma, an e saare ma, ngam o jooɗodi bee maaɗa jam, nden kam hoo'u tufirɗum, tuf nofru maako haa dammugal saare ma. Bana non o laatorto maccuɗo ma haa foroy. Waɗan korɗo ma boo bana non. Taa mimsita yooftugo jeyaaɗo ma, ngam o huuwani ma duuɓi joweego. Saman maajum fotan bee ngeenaari huuwooɓe ɗiɗo. To a huuwi bana non, Jawmiraawo, Allah maaɗa barkiɗinan kuuɗe ma fuu.” “Afi gorɗi haa dabbaaji mon e dammooji mon fuu on lii'ano ɗi Jawmiraawo, Allah mooɗon. Taa kuuwe kuugal koo ngale bee afi na'i mon, taa ta'e gaasa afi dammooji mon boo. Nde hitaande yaalti fuu, onon e yimɓe ci'e mon, nyaame ɗi yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon haa nokkuure nde o suɓata. Ammaa to aybe ɗon haa maaji, ɗi laƴan malla bumɗi, to aybewol maŋngol koo ngole ɗon haa maaji, taa lii'ane ɗi Jawmiraawo, Allah mooɗon. Nyaame ɗi haa saare. Koo moy mooɗon nyaama ɗi, cenaaɗo bee mo senaaki, bana nyaamroton lelji e jabaaje. Ammaa taa nyaame ƴiiƴam maaji, sey on ndufa ɗam haa lesdi bana ndiyam.” “Kakkilane lewru wi'eteendu Abiiba, on mbaɗana Jawmiraawo, Allah mooɗon juulde Paska. Ngam nder lewru Abiiba o wurtini on nder jemma diga lesdi Misra. Njehe haa nokkuure nde o suɓata ngam innde maako wona ton. Kirse ton gootel dabbaaji mon mawɗi malla dammooji mon, ɗum laato nyaamdu Paska ngam on teddina Jawmiraawo, Allah mooɗon. Taa nyaamde ɗum bee tamseeje ufnaaɗe. Nyalɗe joweeɗiɗi nyaame tamseeje ɗe ufnaaka ngam on ngurti Misra bee jaawal. Tamseeje ɗe'e ciftinoran on ɓillaare mon, ngam taa on ngejjita nyalaade gurtaaki mon lesdi Misra, balɗe ngeendam mooɗon fuu. Taa ufnirɗum tawe nder lesdi mon nyalɗe joweeɗiɗi ɗe'e. Kusel dabbaaji ɗi kirsoton nyannde arannde bee kiikiiɗe, taa lutta haa jaŋngo fajiri. Taa kirse ndabbaawa Paska nder berniiji ɗi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on. Taa kirse nga, sey haa nokkuure nde o suɓata ngam innde maako wona ton. Kirse nga saa'i naaŋge ɗon muta, waato saa'i gurtaaki mon Misra. Ndefe kusel maaga, nyaame ngel ton haa nokkuure nde Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓata. Jaŋngo maajum on ummo, on loro haa ci'e mon. Nyalɗe joweego nyaamoton tamseeje ɗe ufnaaka. Ammaa nyannde joweeɗiɗawre mbaɗe mooɓtorde juulde ngam on cujidana Jawmiraawo, Allah mooɗon, taa kuuwe kuugal koo ngale.” “To on puɗɗi wa'ugo alkamaari, lime asaweeje joweeɗiɗi. Nden mbaɗane Jawmiraawo, Allah mooɗon juulde ƴaamle aartuɗe. Ngaddane mo dokke caahiiɗe fodde no Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗiniri on. Ceye yeeso maako, onon bee ɓikkoy mooɗon worɓe e rewɓe e jeyaaɓe mon e Lewi'en wonɓe nder berniiji mon e hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe caka mooɗon. Mbaɗe ɗum haa nokkuure nde Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓata ngam innde muuɗum wona ton. Ciftore, naane on laatino maccuɓe haa lesdi Misra. Kakkilane farillaaji ɗi'i, ɗowtane ɗi.” “To on timmini fiyugo alkamaari e ɓiɗɗugo inabooje, mbaɗe juulde bukkaaji nyalɗe joweeɗiɗi. Ceye wakkati juulde nde'e, onon bee ɓikkoy mooɗon e jeyaaɓe mon e Lewi'en e hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe wonɓe nder berniiji mon. Nyalɗe joweeɗiɗi mbaɗanton Jawmiraawo, Allah mooɗon juulde man, haa nokkuure nde o suɓata ɗum. Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗinan gese mon e kuugal juuɗe mooɗon. Fakat on keewan seyo. Hitaande fuu, yimɓe nder mooɗon ngara yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon nde tati, haa nokkuure nde o suɓata ngam: Juulde tamseeje ɗe ufnaaka e juulde ƴaamle aartuɗe e juulde bukkaaji. Taa ɓe ngara juŋngo meere yeeso Jawmiraawo. Koo moy wadda dokkal bana o waawi, fodde ko o heɓi bee barka Jawmiraawo, Allah mooɗon.” “Ndarne hiitooɓe e kaliifa'en fodde le'i mon, nder gure ɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on fuu. Kamɓe ɓe mbaɗana yimɓe kiita ngooŋɗuka. Taa ɓe cela laawol gooŋga haa kiita. Taa ɓe cenndindira yimɓe. Taa ɓe njaɓa caahu rusiya, ngam rusiya haɗan yi'ugo gooŋga, waylan haala gooŋɗuɓe. Ɗaɓɓe gooŋgaaku, sey gooŋgaaku tan. Nden kam on ngeeɗan, on maran lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on. To on nyiɓani Jawmiraawo, Allah mooɗon hirsirde, taa ndarne suuraaji Asera malla lekki feere baŋnge maare. Taa ndarne daŋraŋge labbi boo. Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon wanya kuuje ɗe'e fuu.” “Taa lii'ane Jawmiraawo, Allah mooɗon ngaari kalhaldi malla ndammoowa, to aybewol koo ngole ɗon haa maajum, ngam ɗum nyidduɗum haa Jawmiraawo, Allah mooɗon. Teema on nanan habaru haa berniwol koo ngole caka berniiji ɗi Jawmiraawo hokkata on. Goɗɗo gorko malla debbo ton waɗi hakke dow Jawmiraawo, Allah mooɗon, luuti alkawal maako, sujidani ɗowanteeɓe woɗɓe malla naaŋge malla lewru malla koode, luuti umroore Jawmiraawo. To on nani haala man, linye ka booɗɗum. To huunde nyiddunde nde'e laatake nder Isra'iila fakat, sey on ngurtina baɗɗo kalluɗum man yaasi wuro, on piɗa mo bee kaa'e haa o maaya. Goɗɗo mbarataake dow seedamku gooto tan. Kiita mbareego fuu tabita dow seedamku seedooɓe ɗiɗo malla tato. Seedooɓe aarta fiɗugo mo bee kaa'e ngam mbarugo mo, ɓaawoɗon ummaatoore fuu fiɗa mo. Bana non ittirton halleende caka mooɗon. Teema haala kiita makka bana mbar-hoore malla haɓre malla naawnere haa goɗɗo malla jokkirgol dow marle, salori hiitooɓe wuro, nden kam njehe haa nokkuure nde Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓata. Njahre haala mooɗon yeeso liman'en Lewi'en e kiitoowo nyalɗe man, kamɓe ɓe ta'ana on kiita. Onon boo on mbaɗa fodde wolde maɓɓe nde ɓe mbolwanta on fuu haa nokkuure nde Jawmiraawo suɓata. Njaɓe kiita maɓɓe fodde umroore tawreeta, tokke ko ɓe ekkitini on haa nokkuure nde'e fuu, taa cele ɗum, koo haa nyaamo malla haa nano. Koo moy ƴaggiiɗo mo ɗowtantaako kiitoowo malla limanjo jaggantooɗo Jawmiraawo, Allah mooɗon ton, o mbareteeɗo. Bana non ittirton halleende nder Isra'iila. Yimɓe ummaatoore fuu nana habaru man, ɓe kula, ngam taa goɗɗo feere mawnito waɗa halleende nde'e fahin.” “To on nasti nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, to on mari ndi, on ɗon njooɗi ton, teema on mbi'an: Sey en mbaɗa laamiiɗo bana ummaatooje taariiɗe en fuu, nden kam, sey on laamina goɗɗo mo Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓata caka deerɗiraaɓe mooɗon. Taa laamine jananno mo laataaki deerɗiraawo mon dow mooɗon. Taa laamiiɗo mara pucci ɗuuɗɗi. Taa o lorna ummaatoore haa Misra boo ngam heɓoygo pucci ɗuuɗɗi. Ngam Jawmiraawo wi'i on: Taa lorte ton sam. Taa laamiiɗo mara rewɓe ɗuuɗɓe, ngam taa ɓernde maako huucitana ɓe, acca Jawmiraawo. Taa o ɗuɗɗinana hoore maako cardi e kaŋŋeeri boo. To o laatake laamiiɗo, o winndana hoore maako deftere tawreeta ka'a fodde deftere wonnde haa liman'en Lewi'en. O jogo nde baŋnge maako, o jaŋnga nde balɗe ngeendam maako fuu, ngam o ekkito hulugo Jawmiraawo, Allah maako, o hakkilana bolle tawreeta ka'a fuu. O ɗowtano farillaaji ɗi'i fuu. Ɗum aynan mo, taa ɓernde maako mawnito dow deerɗiraaɓe maako Isra'iila'en, taa o sela umrooje ɗe'e koo haa nyaamo koo haa nano. Nden kaŋko e danygol maako laamanto Isra'iila duuɓi ɗuuɗɗi.” “Lewi'en liman'en, koo lenyol Lewi fuu heɓataa geɗal lesdi nder Isra'iila. Ɓe nguura bee guleteeɗi e dokke ɗe ummaatoore lii'anto Jawmiraawo. Kanjum woni geɗal maɓɓe. Taa ɓe mara lesdi caka deerɗiraaɓe maɓɓe Isra'iila'en. Maral maɓɓe, ɗum Jawmiraawo bee hoore mum, bana ko o wi'i ɓe. To goɗɗo lii'anake Jawmiraawo ngaari malla ndammoowa, balawal e galaŋge e ndeera fuu liman'en jeyi. On ndokkan ɓe boo geɗal aartuŋgal haa alkamaari mon e inaboojam mon e nebbam mon e gaasa baali mon. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓi lenyol Lewi caka le'i mon fuu, haa ngol huuwana mo kuugal limanku haa foroy. Koo moy Lewiijo gonɗo haa berniwol koo ngole nder Isra'iila fuu yiɗi wurtaago ngol e wargo haa nokkuure nde Jawmiraawo suɓata, ngam jagganaago Jawmiraawo, Allah mum ton bana deerɗiraaɓe mum Lewi'en woɗɓe, darotooɓe ton yeeso Jawmiraawo, o soorra goɗɗum haa ndonŋgu baaba maako, o wuura bee saman coggu man, o heɓa boo geɗal nyaamdu bana liman'en woɗɓe.” To on nasti lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, taa on tokko al'aadaaji nyidduɗi ɗi ummaatooje goɗɗe tokkoto ton. Taa goɗɗo caka mooɗon lii'o ɓiɗɗo mum gorko malla debbo guleteeɗo. Taa goɗɗo laato baɗoowo hatti malla daaroowo kuuje feere malla hiilaajo malla ciiroowo malla carwotooɗo maayɓe malla carwotooɗo ruuhuuji goɗɗi. Kuuwanɗo kuuje ɗe'e o nyidduɗo haa Jawmiraawo, Allah mooɗon. Ngam daliila kuuje nyidduɗe ɗe'e, o ɗon riiwa ummaatooje ɗe'e yeeso mooɗon. Ammaa onon laate on timmuɓe yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon. Nden Muusa wi'i: “Ummaatooje ɗe nyaamoton lesdi muuɗum'en, ɗon nanana hiila'en e laarooɓe. Ammaa onon, Jawmiraawo, Allah mooɗon duŋanaaki on waɗugo irin maajum. Jawmiraawo umminanan on annabiijo nder mon bana am, goɗɗo caka deerɗiraaɓe mooɗon, kaŋko nananton. Nyalaade on mooɓi haa hooseere Horeb, on tori taa on nana sawtu Jawmiraawo, Allah mooɗon fahin, taa on meeta yi'ugo yiite maŋnge go boo, ngam taa on maaya. Jawmiraawo wi'i yam: Tornde maɓɓe fotti. Mi umminanan ɓe annabiijo bana maaɗa iwanɗo caka deerɗiraaɓe maɓɓe. Mi waɗan bolle am nder hunnduko maako, o wolwanan ɓe ko mi umri mo fuu. To goɗɗo salake ɗowtanaago ko annabiijo wolwi bee innde am, mi hiitoto mo. Ammaa to annabiijo goɗɗo mawnitake, wolwi bee innde am bilaa umroore am, o mbareteeɗo. Annabiijo mo wolwi bee innde ɗowanteeɓe jananɓe boo, o mbareteeɗo. To on numi: Noy min anndirta wolde nde Jawmiraawo wolwaay ɗum? To annabiijo wolwi bee innde Jawmiraawo, ko o wi'i man laataaki, nden kam naa ɗum wolde Jawmiraawo, annabiijo oo mawniti, wolwi meere. Taa kule mo.” “To Jawmiraawo, Allah mooɗon hokki on lesdi, nattini ummaatooje gonɗe ton, to on ndiiwi ɓe, on koo'i berniiji maɓɓe, on njooɗake nder cuuɗi maɓɓe, nden kam cuɓe berniiji tati caka maaji. Lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon marnata on, cennde ndi geɓe tati. Poonde njuutirka laabi, cuɓe berniwol gootol nder yeɓre lesdi koo ndeye. Mo mbari goɗɗo bilaa anniya, dogga, yaha ton, heɓa hisrude. To goɗɗo mbari keeddiɗɗum bilaa anniya, to o meeɗaay wanyugo mo boo, nden kam o dogga, o hisa nder gootol berniiji ɗi'i. To worɓe ɗiɗo njehi fe'ugo leɗɗe. Gooto maɓɓe ɗon fe'a, njamndi fe'irde seŋti diga leggal mum, naŋngi oya, mbari ɗum. Nden kam pe'uɗo dogga, yaha haa gootol berniiji man, hisa ton. Ngam to on cuɓi berniwol gootol tan, laawol daayoto. Nden baatoowo heɓan jokkaago mo. Nder tikkere maako o mbaran goɗɗo mo kiita mum he'aay mbareego, ngam o meeɗaay wanyugo mo. Ngam maajum umrumi on: Sey on cuɓa berniiji tati. To Jawmiraawo, Allah mooɗon yaajini lesdi mon bana o hunani kaakiraaɓe mon, to o hokki on lesdi man fuu, sey on kakkilana umrooje ɗe umranmi on hannde fuu, on ɗowtano ɗe ngam yiɗugo Jawmiraawo, Allah mooɗon, on tokko laabi maako foroy. Nden on ɓesda berniiji kisruɗi tati fahin dow ɗiya go. Mbaɗe ɗum, ngam taa on mbara yimɓe ɓe ngalaa aybe nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, maron ɗum. To naa non ƴiiƴam maayɓe ɓe'e loroto dow ko'e mooɗon. Ammaa to goɗɗo wanyi keeddiɗɗum, waaltanake mo, ukkanake mo, mbari mo, doggi haa gootol berniiji kisruɗi ɗi'i, nden kam mawɓe berniwol maako nela yimɓe naŋngoygo mo ton. Ɓe ndokka mo haa juŋngo baatoowo ngam o mbara mo. Taa enɗe mo. Cottine mbarɗo mo walaa aybe oo diga ummaatoore Isra'iila ngam keɓon hayru.” “Taa sottin keerol keeddiɗɗa ngol kaakiraaɓe mon mbaɗi ɓooyma nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, maron. Ceedoowo gooto he'ataa ngam tabitinki aybewol malla hakkewol koo ngole ngol goɗɗo waɗi. Sey wullaandu fuu daro dow seedamku seedooɓe ɗiɗo malla tato. To ceedoowo wullaandu kalluɗo gooto ɗaɓɓi aybingo goɗɗo bee wi'ugo o tuurtuɗo, nden kam waabotirooɓe ɗiɗo ɓe'e fuu ndaro yeeso Jawmiraawo, liman'en e hiitooɓe huuwanɓe wakkati man mbaɗana ɓe kiita. Hiitooɓe linya haala man booɗɗum. To ceedoowo seedake fewre dow deerɗiraawo mum, ɓe lorna ko o anniyino waɗango deerɗiraawo maako dow hoore maako. Bana non ittirton halleende caka mooɗon. Yimɓe nanan habaru maajum, ɓe kulan, ngam taa goɗɗo feere waɗa halleende nde'e caka mooɗon fahin. Taa enɗe aybuɗo. Kiita laato yoŋki bee yoŋki, yiitere bee yiitere, nyiindere bee nyiindere, juŋngo bee juŋngo, kosŋgal bee kosŋgal boo.” Koo ndey on ngurtoto ngam haɓre bee konne'en mon, to on ngi'i pucci e mootaaji pucci e jama'aare konu ɓurannde on ɗuuɗugo, taa kule! Jawmiraawo, Allah mooɗon gurtinɗo on lesdi Misra, ɗon wondi bee mooɗon. Hiddeko on puɗɗa haɓre, limanjo daro yeeso honooɓe mon, wi'a ɓe: Nane, onon worɓe Isra'iila! On nastan haɓre bee konne'en mon hannde. Taa ɓerɗe mooɗon ta'a, taa kule, taa ndiwne yeeso maɓɓe. Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon wondi bee mooɗon. Kaŋko o haɓan bee konne'en mon, ngam hisnugo on. Nden kaliifa'en mbolwana yimɓe, mbi'a: Moy timmini nyiɓugo suudu, waɗanaay ndu do'a, nastaay ndu tawon? Sey o hoota, ngam taa o maaya nder haɓre, nden goɗɗo feere mara ndu. Moy jubi ngesa inabooje, heɓaay ittugo ɓiɓɓe maaje tawon? Sey o hoota, ngam taa o maaya nder haɓre, nden goɗɗo feere seyoro ɗe. Moy haɓɓi teegal, yottinaay debbo haa saare mum tawon? Sey o hoota, ngam taa o maaya nder haɓre, nden goɗɗo feere te'a mo. “Nden kaliifa'en tokko wolwango honooɓe: Woodi goɗɗo kulɗo mo ɓernde mum ta'i, ɓolwi na? Sey o hoota, ngam taa o ɓolwina ɓerɗe deerɗiraaɓe maako. To kaliifa'en timmini wolwango ummaatoore, ɓe cuɓa hoore'en konu, ɓe ardo honooɓe. To on ɓaditake berniwol ngam haɓre bee maagol, nufane yimɓe maagol salaaman tawon. To ɓe njaɓi sulhu, ɓe maɓɓiti dammuɗe berniwol, nden kam on laatina ummaatoore maagol fuu maccuɓe mon, ɓe njaggano on. Ammaa to ɓe culhotiraay bee mooɗon, to ɓe ngiɗi haɓugo bee mooɗon, nden kam kippe berniwol maɓɓe. To Jawmiraawo, Allah hokki on ɓe, sey on mbara worɓe maɓɓe fuu bee kaafahi. Ammaa to on ngiɗi, kooce rewɓe e ɓikkoy e dabbaaji e kuuje gonɗe nder berniwol fuu. On nyaama keɓal konu konne'en mon, ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon hokki on ɗum. Bana non mbaaroton berniiji daayiiɗi masin, ɗi laataaki berniiji ummaatooje ɗe'e. Ammaa to on nyaami berniiji nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon marnata on, taa on acca koo ɗume bee yoŋki. Nattine yimɓe fuu, waato: Heti'en e Amoori'en e Kanaani'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en, bana Jawmiraawo, Allah mooɗon umri on. Mbare ɓe, ngam taa ɓe ekkitina on huuwugo kuuɗe maɓɓe nyidduɗe ɗe ɓe kuuwanta labbi maɓɓe fuu, ngam taa on mbaɗa hakke dow Jawmiraawo, Allah mooɗon. To on ɗaɓɓi hippaago berniwol, taa pe'e leɗɗe maagol marɗe ɓiɓɓe nyaameteeɗe, koo to on taarake ngol nyalɗe ɗuuɗɗe. Nyaame ɓiɓɓe man, ammaa taa nattine leɗɗe, ngam ɗe laataaki yimɓe haa on kona ɗe. Sonaa leɗɗe ɗe ɓiɓɓe maaje nyaamataake, kanje kam pe'e ɗe, nattine ɗe, on mbaɗa kuuje kipporɗe bee maaje, haa to on nyaami berniwol kaɓanŋgol bee mooɗon.” “To on ngi'i mbaraaɗo baaliiɗo yaasi berniwol nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon marnata on, ammaa on anndaa mbarɗo mo, ndotti'en mon e hiitooɓe mon ngurto. Ɓe poonda daayaare hakkunde pellel mbaraaɗo e berniiji taariiɗi. Nden ndotti'en berniwol ɓurŋgol ɓadaago maayɗo, koo'a wiige nge meeɗaay remugo malla dasugo saret tawon. Ndotti'en berniwol man njahra nge haa maayel ilooyel foroy, haa nokkuure nde meeɗaay remeego malla aaweego, ton ɓe ngewa daande maage nder maayo. Liman'en Lewi'en njaha ton boo, ngam kamɓe, Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓi ɓe ngam ɓe kuuwana mo, ɓe mbarkiɗina bee innde maako. Dow umroore maɓɓe, kiita jokkirgol e sarru e naawnere fuu ta'ete. Nden ndotti'en berniwol ɓurŋgol ɓadaago nokkuure nde ɓe tawi mbaraaɗo go, ɓe fuu ɓe loota juuɗe maɓɓe dow wiige nge ɓe ngewi daande haa maayo go. Ɓe mbi'a: Juuɗe amin ndufaay ƴiiƴam ɗa'am, gite amin boo ngi'aay ko waɗi. Yaa Jawmiraawo, yaafana ummaatoore ma Isra'iila nde kisnuɗa. Taa liman min aybe mbarki goɗɗo mo walaa aybe, mo ɓe mbari caka ummaatoore ma Isra'iila. Bana nii yaafuye ƴiiƴam ɗam heɓrete. Bana non mbaaroton ko fottani Jawmiraawo, on ittiran aybe ƴiiƴam man caka mooɗon.” “Koo ndey on ngurtoto ngam haɓre bee konne'en mon, to Jawmiraawo, Allah mooɗon hokki on ɓe, on naŋnga naŋngeteeɓe. To gooto mon yi'i caka horɓe naŋngaaɓe debbo booɗɗo mo o yiɗi haa o te'a ɗum, nden kam o yahra debbo oo nder saare maako. Debbo oo femmba gaasa hoore mum, helnya peɗeeli mum, ɓorto limce ɗe ɓe naŋngiri ɗum, ɓorno limce goɗɗe, jooɗo nder saare maako lewru wooru ngam woyugo saaro'en mum. Ɓaawo man o waawan te'ugo debbo oo haa o laato debbo maako. Yeeso boo, to gorko oo wanyi mo, sey o yoofta mo o dimo, ngam o dooli mo waaldugo bee maako, ngam maajum o waawataa jogitaago mo bana korɗo, o waawataa soorrugo mo boo.” “Teema goɗɗo woodi rewɓe ɗiɗo. O yiɗi oo, o ɗon yawo oya. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe ndanyani mo ɓiɓɓe worɓe. Ammaa afo maako woni ɓii jawaaɗo. Nyalaade nde o yiɗi ronnugo ɓikkoy maako, taa o ɓurna ɓii giɗaaɗo dow afo maako, ɓii jawaaɗo. Sey o hokka afo maako geɓe ɗiɗi haa maral maako, koo to o yiɗaa daada maako. Doole o gooŋɗina afaaku, o hokka afo maako ko woodani mo.” “To goɗɗo woodi ɓiɗɗo gorko saata-hooreejo, tuurtoowo, mo sali ɗowtanaago baaba mum e daada mum, koo nde ɓe elti mo. Nden kam saaro'en maako njahra mo yeeso ndotti'en haa dammugal berniwol maako haa nokkuure kiita. Ɓe mbi'a ndotti'en berniwol maɓɓe: Ɓiɗɗo amin oo o saata-hooreejo, tuurtoowo, o sali ɗowtanaago min, o daakaareejo e guykoowo. Nden yimɓe berniwol maako fuu piɗa mo bee kaa'e haa o maaya. Bana non ittirton halleende caka mooɗon. Isra'iila'en fuu nana habaru maajum, ɓe kula.” To goɗɗo waɗi hakkewol maŋngol, o hiitaama kiita mbareego, to on mbari mo, on ɓili ɓanndu maako haa leggal, taa ndu lutta haa maagal haa jaŋngo fajiri. Sey on uwa mo nyalaade man, ngam naaloore Allah ɗon dow koo moy ɓilaaɗo haa leggal. Uwe maayɗo oo ngam taa on coɓna lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, maron. To a yi'i nagge deerɗiraawo ma malla ndammoowa maako eeri, sey a suklano ɗum, a lornana mo ɗum. Ammaa to marɗo ɗum daayi bee maaɗa malla a anndaa mo, nden kam a hoora ɗum haa saare ma. To o wari ɗaɓɓitugo ɗum, hokkitit mo ɗum. Sey a waɗa bana non boo, to a tawi wamnde malla limce malla koo ɗume ko majjiri deerɗiraawo ma, taa waɗ bana a yi'aay ɗum. To wamnde goɗɗo lenyol ma malla nagge maako do'ake haa laawol, sey a suklano ɗum, a walla mo ummingo ɗum. Taa rewɓe ɓorno limce worɓe, taa worɓe boo ɓorno limce rewɓe. Baɗɗo ɗum o nyidduɗo haa Jawmiraawo, Allah mooɗon. To a tawi saɓɓo colli dow lekki malla dow lesdi, daada ɗon woofi dow geeraaɗe malla ɗon wondi bee ɓikkoy muuɗum, taa hoocu daada. Hoo'u ɓikkoy, a acca daada fiira, ngam haa a heɓa hayru, balɗe ma njuutan. To a nyiɓi soorowol kesol, sey a waɗa faddorde haa sera mbippu maagol. Ngam taa goɗɗo do'o diga ton, nden ɓe njowane aybe ƴiiƴam maako. Taa aaw aawdi ngoɗndi caka inabooje haa ngesa ma. To a waɗi ɗum, ko aawɗa maajum e inabooje fuu laatoto cenaaɗum ngam Allah. Taa hawtu ngaari bee wamnde ngam ndemri. Taa ɓorna limce kuuwraaɗe bee kuuje ɗiɗi, waato gaasa baali e hottollo. Nyootu bukki dow seɓattooji nayi haa suddaare nde a suddorto. Teema goɗɗo te'an debbo, waaldan bee maako, nden o wanya mo. O aybinan mo, o hallinan innde maako, o wi'an: Mi te'i paanyo debbo oo, mi nasti haa maako. Tawmi, o meeɗino gorko. To bana nii, saaro'en paanyo debbo koo'a wuurre saɓɓaare hollannde alaama budurwaaku, ɓe kolla ɗum ndotti'en haa dammugal berniwol haa nokkuure kiita. Baaba debbo wi'a ɓe: Mi te'ni ɓiŋngel am haa gorko oo. Jonta o wanyi mo. O aybini mo, o wi'i: Mi tawaay alaamaaji budurwaaku haa ɓiŋngel ma. Ammaa ndaa ɗo woni alaamaaji budurwaaku ɓiŋngel am. Nden ɓe mbe'ita wuurre saɓɓaare go yeeso ndotti'en berniwol. Ndotti'en berniwol koo'a gorko go, ɓocca mo. Ɓe njoɓna mo biikiire ceede cardi teemerre, ngam o hallini innde paanyo Isra'iilaajo. Ɓe ndokka baaba paanyo debbo ceede man. Ammaa debbo jooɗodo bee gorum. Gorko seerataa mo, haa fodde balɗe maako. Ammaa to wullaandu man gooŋɗi, ɓe tawaay alaamaaji budurwaaku paanyo debbo man, nden ɓe ngurtina mo haa yolnde saare baaba maako. Worɓe berniwol maako piɗa mo bee kaa'e haa o maaya, ngam o waɗi nyidduɗum nder Isra'iila bee waɗugo njeenu haa saare baaba maako. Bana non ittirton halleende irin nde'e nder Isra'iila. To ɓe tawi goɗɗo mo waaldi bee debbo te'aaɗo, ɓe ɗiɗo fuu ɓe mbareteeɓe. Bana non ittirton halleende irin nde'e nder Isra'iila. To goɗɗo fotti bee paanyo muuyaaɗo goɗɗo nder berniwol, waaldi bee muuɗum, on ngurtina ɓe ɗiɗo fuu yaasi haa dammugal berniwol, on piɗa ɓe bee kaa'e haa ɓe maaya. Paanyo debbo maaya ngam o wookaay haa yimɓe nana. Gorko boo maaya ngam o waaldi bee muuyaaɗo gorko feere. Bana non ittirton halleende irin nde'e caka mooɗon. Ammaa to goɗɗo fotti bee paanyo debbo muuyaaɗo haa yaasi berniwol, naŋngi mo, waaldi bee maako, nden kam gorko baalduɗo bee maako feere mum maayata. Walaa ko mbaɗoton paanyo debbo, ngam o waɗaay aybewol ngol he'i kiita mbareego. Ɗum laati bana to goɗɗo ummanake keeddiɗɗum, mbari ɗum. Ngam gorko oo naŋngi paanyo haa yaasi. Paanyo debbo muuyaaɗo go wooki, ammaa kisnoowo mo walaa. Teema ɓe tawan goɗɗo pottuɗo bee paanyo debbo, budurwaajo, muuyaaka boo. O naŋngi mo, o waaldi bee maako. Nden kam sey o yoɓa baaba paanyo debbo man sadaaki, ceede cardi cappanɗe jowi. Paanyo boo laato debbo maako, ngam o dooli mo waaldugo bee maako. O seerataa mo haa fodde balɗe maako fuu. “Taa goɗɗo waalda bee debbo baaba mum. Taa o toska baaba maako bee waɗugo kalluɗum ɗu'um.” “Walaa gorko cortaaɗo malla mo jakari mum ta'a, nastata mooɓtorde yimɓe Jawmiraawo. Walaa njaaluujo malla danygol maako, koo nder yidere sappoore boo, nastata mooɓtorde yimɓe Jawmiraawo. Walaa Ammooniijo malla Mo'abiijo malla danygol maɓɓe, koo nder yidere sappoore boo, nastata mooɓtorde yimɓe Jawmiraawo haa foroy. Ngam saa'i on ngurtino lesdi Misra, ɓe mballitaay on bee nyaamdu e ndiyam dow laawol. Ɓe njoɓi Balaama ɓii Be'or, goɗɗo Petor nder Mesopotamiya, ngam o naala on. Ammaa Jawmiraawo, Allah mooɗon nananaay Balaama. O wartiri naaloore man barka, ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon yiɗi on. Saa'i ummaatoore mon ɗon, taa on ɗaɓɓita hayru e salaaman maɓɓe sam. Taa njawe Edoomi'en, ngam ɓe banndiraaɓe mon. Taa njawe Misra'en boo, ngam on hoɗɓeno nder lesdi maɓɓe. Ɓiɓɓe maɓɓe nder yidere tataɓre keɓan nastugo mooɓtorde yimɓe Jawmiraawo.” “To on ngurtake, on mbaɗi saŋngeere haɓugo bee konne'en mooɗon, ndeente, taa on kuuwa cemtuɗum. To goɗɗo mon soɓi bee koyɗitaaki jemma, nden kam o wurto saŋngeere, o jooɗo yaasi saŋngeere. To kiikiiɗe waɗi, o yiiwo, ɓaawo mutki naaŋge, o lorto nder saŋngeere. Mbaɗe nokkuure ngam widdoyaago haa yaasi saŋngeere mon. Koo moy mooɗon mara gasirgal caka kuuje mum. To o dilli haaje maako, sey o wasa ngaska, o uwa coofe maako. Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon wondi bee mooɗon nder saŋngeere, ngam o hisna on, o hokka on konne'en wonɓe yeeso mon. Ngam maajum sey on cena saŋngeere mooɗon. Taa Jawmiraawo yi'a huunde semtinannde caka mooɗon, ngam taa o waylito, o acca on.” “To maccuɗo doggi jawmum, wari haa mooɗon ngam o hisa, taa lorne mo haa jawmiiko. Sey o jooɗo caka mooɗon, haa nokkuure nde o suɓi caka nokkuuje berniwol mooɗon. Taa ɓille mo. Taa Isra'iilaajo, gorko malla debbo, laato daakaareejo bee rewugo lawru. Taa nastine caahu ngeenaari njeenu nder suudu Jawmiraawo, Allah mooɗon ngam yoɓugo togayeeje koo ɗeye. Ngam ɗum nyidduɗum haa Jawmiraawo. Taa ndokke Isra'iilaajo nyamaande bee ndiyam, koo ceede koo nyaamdu koo huunde woɗnde. Sey jananno ndokkoton nyamaande bee ndiyam, ammaa naa goɗɗo lenyol mon. Ɗowtane umroore nde'e. Nden kam Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗinan kuuɗe mon fuu nder lesdi ndi maroton. To on toganake Jawmiraawo, Allah mooɗon togayeere, kebbine ɗum law. Ngam Jawmiraawo ƴamtan ɗum. To on kebbinaay nde, ɗum laatoto aybe dow mooɗon. To on togaaki togayeere, naa ɗum aybe. Ammaa ko on togani Jawmiraawo, Allah mooɗon bee kunnduɗe mon, bee ngiɗa mooɗon, sey on kakkilana ɗum, on kebbitina ɗum. To a ɗon waanca nder ngesa inabooje keeddiɗɗa, a nyaaman haa a haara to a yiɗi. Ammaa taa waatu nder silaawo ma kam. Bana non boo, to a ɗon waanca nder ngesa alkamaari maako, to a yiɗi, a ittan cammeeje bee juŋngo kam. Ammaa taa ta'u bee wafdu.” To goɗɗo te'i debbo, nden o wanyi mo ngam o tawi goɗɗum cemtuɗum haa maako. Nden kam o winndana mo ɗereewol ceergal, o hokka mo ngol, o wurtina mo saare maako. Debbo oo wurto saare maako, o dilla gorko feere te'a mo. Ammaa kaŋko boo, to o wanyi mo, o winndana mo ɗereewol ceergal, o hokka mo ngol, o wurtina mo saare maako. Malla to gorko ɗiɗaɓo oo maayi, nden kam, goriiko arano ceerunooɗo mo waawataa wartirgo mo haa o laato debbo maako ɓaawo o laari mo bana coɓɗo, ɗum nyidduɗum haa yeeso Jawmiraawo. Taa on mbaɗa hakke dow lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on ngam maron. To goɗɗo te'i debbo, duuraay tawon, taa o nasta jama'aare konu, taa on njowana mo kuugal koo ngale. Acce mo o jooɗo bee debbo maako haa saare hitaande woore, o seyna debbo maako mo o ɓaŋgi. Taa hoocu namrude koo ɓiŋgerre ngam jeŋngina to a hokki goɗɗo nyamaande, ngam ɗum yoŋki maako koocuɗa. To a tawi goɗɗo wujji gooto caka banndiraaɓe mum Isra'iila'en, macciɗini ɗum malla soorri ɗum, nden kam o mbareteeɗo. Bana non ittirton halleende nde'e caka mooɗon. Kakkilane nyawu saɗawre, on mbaɗa ko liman'en Lewi'en ekkitinta on bana umrumi ɓe. Ciftore ko Jawmiraawo, Allah mooɗon waɗi Mariyama dow laawol, yaake on ngurti lesdi Misra. To a hokki keeddiɗɗa nyamaande, taa nastu suudu maako ngam hoocugo limce maako jeŋngina. Dara haa yaasi, mo a hokki nyamaande go, waddane ɗum haa yaasi. To o talakaajo, taa jogita jeŋngina maako haa jaŋngo. Sey a hokkita mo ɗum saa'i naaŋge ɗon muta, haa o waalo, o suddoro. Nden kam o barkiɗinte, a laatoto adiliijo yeeso Jawmiraawo, Allah maaɗa. Taa toonya talakaajo kuuwanɗo ngam ngeenaari, koo o banndiraawo ma malla o jananno nder lesdi mon, jooɗiiɗo nder gootol berniwol mon. Nyalaade fuu hokku mo ngeenaari maako hiddeko naaŋge muta. Ngam o woodi haaje ngeenaari man masin. To a yoɓaay mo, o wulloto ma haa Jawmiraawo, an boo ɗum laatanto ma hakke. Taa baabiraaɓe mbare daliila hakkeeji ɓikkoy muuɗum'en. Taa ɓikkoy boo mbare daliila hakkeeji baabiraaɓe muuɗum'en. Ammaa koo moy mbare ngam hakkeeji mum. Taa cottine gooŋga jananno malla atiimeejo yeeso kiita. Taa kooce limce debbo jurumɗo jeŋngina. Sey on ciftora no onon boo on laatino maccuɓe haa Misra. Ammaa Jawmiraawo, Allah mooɗon rimɗini on diga ton. Ngam maajum umrumi on huuwugo fodde wolde nde'e. To on ɗon coda ngesa mon, to on ngejjiti cammeeje goɗɗe haa ngesa, taa lorte ngam suɓtugo ɗe. Accane ɗe hoɗɓe jananɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe. Nden kam Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗinan kuuɗe mon fuu. To on ɗon teɓa jaytunje mon, taa lorte ngam suɓtugo caamɗe ɓaawo mooɗon. Accane ɗe hoɗɓe jananɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe. To on ɗon teɓa inabooje mon boo, taa lorte suɓtugo luttuɗe. Accane ɗe hoɗɓe jananɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe. Taa ngejjite, onon bee ko'e mon naane on laatino maccuɓe haa Misra. Ngam maajum umrumi on huuwugo fodde wolde nde'e. To jokkirgol ummake hakkunde yimɓe, ɓe njehi yeeso kiita, hiitooɓe kiito ɓe, ɓe ngooŋɗina gooŋgaajo, ɓe aybina kalluɗo. To ɓe kiitake kalluɗo oo kiita ɓocceego, nden kam kiitoowo wallina mo haa lesdi, ɓe ɓocca mo yeeso maako deydey aybe maako. Ɓe ɓocca mo ɓocci cappanɗe nayi, taa ɓura, ngam taa o yawna banndiraawo maako yeeso yimɓe. Taa mbaɗane ngaari corɓoori sabakaare to ndi ɗon sorɓa. To deerɗiraaɓe ɗiɗo ɗon njooɗodi saare woore, gooto maɓɓe maayi, danyaay, taa debbo maayɗo oo te'e haa goɗɗo feere. Eekiiko te'a mo teegal eekiraagu. Mbaɗe ɓiɗɗo afo debbo oo bana ɓii maayɗo, ngam taa innde maayɗo oo wile diga Isra'iila. Ammaa to gorko oo yiɗaa te'ugo mo, nden kam debbo yaha haa ndotti'en haa dammugal berniwol, wi'a ɓe: Eekam yiɗaa haɓɓugo teegal eekiraawal, o sali waɗango deerɗiiko danygol ngam haa innde maako lutta nder Isra'iila. Nden ndotti'en berniwol gorko oo ewno mo, mbolwana mo. To o salake te'ugo mo, nden kam debbo oo ɓadito mo yeeso ndotti'en, faɗɗita mo faɗo wooto, tuuta mo tuuɗe haa yeeso, o wi'a: Ndaa ko laatanto gorko mo sali waɗango deerɗum danygol. Innde maako nder Isra'iila laato saare paɗɗitaaɗo faɗo. To deerɗiraaɓe ɗon kaɓa, debbo gooto maɓɓe ɓaditi ngam hisnugo gorum diga juŋngo piyanɗo mo, to o naŋngi les oya, nden kam ta'e juŋngo maako. Taa enɗe mo. Taa njoge kaa'e awnorɗum, hoynde e teddunde feere feere ɗiɗi nder boorooji mooɗon. Taa mare nder ci'e mon muudoore mawnde e famarde. Sey on mara hayre heƴnde e gooŋɗunde. Non boo muudoore, nde laato heƴnde e gooŋɗunde, ngam haa balɗe mon njuuta nder lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on. Ngam waɗooɓe rikici bee awnorɗum e poondirɗum, ɓe nyidduɓe haa yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon. Ciftore ko Amaleki'en mbaɗi on dow laawol saa'i ngurtiiɗon lesdi Misra. Ɓe ukkani on gal ɓaawo, wakkati on somɓe, on tampuɓe, ɓe mbari sakkitiiɓe mon tampuɓe fuu. Ɓe kulaay Allah. To Jawmiraawo, Allah mooɗon marni on lesdi, hokki on siwtaare diga konne'en mon taariiɓe lesdi ndi o hokki on ngam nyaamon, maron ndi fuu, on nattina Amaleki'en, ngam taa goɗɗo siftora inɗe maɓɓe haa duniyaaru. Taa ngejjite ɗum ! “To on nasti lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, to on mari ndi, on ɗon njooɗi nder maari, nden kam koo moy mon hoo'a yeɓre haa ko o aartata sodugo haa ngesa maako. O waata ɗum nder silaawo, o yahra haa nokkuure nde Jawmiraawo, Allah mooɗon suɓata ngam innde muuɗum wona ton. O yaha haa limanjo nyalɗe maajum, o wi'a mo: Mi ɗon anndina Jawmiraawo, Allah maaɗa hannde, mi nasti nder lesdi ndi o hunani kaakiraaɓe meeɗen o hokkan en. Limanjo jaɓa silaawo man, o jo'ina ngo yeeso hirsirde Jawmiraawo, Allah mooɗon. Nden mbolwe bolle ɗe'e ton yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon: Kaaka am Yaakubu o Aramiijo eggi-egginoowo. O yehi lesdi Misra, o hoɗi ton bee yimɓe saare maako seɗɗa. Ammaa haa ton ɓe laati ummaatoore mawnde, semmbiɗnde e ɗuuɗnde. Misra'en toonyi en, ɓilli en, kuuwni en kuugal caatuŋgal. Nden en mboyani Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe meeɗen. Kaŋko boo o nani bojji men, o yi'i bone men e torra men e ɓillaare meeɗen. O wurtini en diga lesdi Misra bee juŋngo semmbiɗŋgo, fortaaŋgo. O huuwi kuuje kulniiɗe mawɗe e alaamaaji e kaayeefiiji. O waddi en haa nokkuure nde'e, o hokki en lesdi keewndi kosam e njumri. Jonta ndaa mi waddi ko aarti ɓenndugo haa lesdi ndi'i, an Jawmiraawo a hokki yam. Nden njo'ine ɗum yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon, cujidane mo. Ceyore kuuje booɗɗe ɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon hokki on, onon e yimɓe ci'e mon. Ceyode bee Lewi'en e hoɗɓe wonɓe caka mooɗon. Nde duuɓi tati mbaɗi fuu, ngadde zakka kuuje ɗe keɓoton hitaande tataɓre. Ndokke ɗum Lewi'en e hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe wonɓe nder berniiji mon, haa ɓe nyaama, ɓe kaara. Nden on mbi'a yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon: Mi wurtini dokkal cenaaŋgal fuu diga saare am. Mi hokki ngal Lewi'en e hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe, bana umrooje ɗe a umri yam fuu. Mi luutaay umrooje ma ɗe'e, mi yejjitaay koo woore. Mi nyaamaay goɗɗum man wakkati boyki maayɗo. Mi wurtinaay koo ɗume nder maajum yaake mi coɓɗo. Mi lii'anaaki maayɗo koo ɗume nder maajum. Mi ɗowtani wolde Jawmiraawo Allah am, mi waɗi bana a umri yam. Laaram diga asama haa pellel ceniiŋgel ngel njooɗiiɗa, barkiɗin ummaatoore ma Isra'iila, barkiɗin lesdi ndi ndokkuɗa min, bana a hunani kaakiraaɓe amin. Ɗum lesdi keewndi kosam e njumri.” Hannde Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗon umra on farillaaji ɗi'i e kiitaaji ɗi'i. Kakkilane ɗi, ɗowtane ɗi bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mon fuu. Haa Jawmiraawo on mbi'i hannde, kaŋko woni Allah mooɗon, onon boo on tokkoto laabi maako, on kakkilanan farillaaji e umrooje e kiitaaji maako e on ɗowtanto wolde maako. Hannde Jawmiraawo wi'i on, on laatake ummaatoore maako yiɗaande, bana o hunani on, o umri on on ɗowtano umrooje maako fuu, kaŋko boo o ɓaŋgtan on dow ummaatooje ɗe o tagi fuu, o samɗinan on, o darjiɗinan on masin yeeso maaje, ngam on laatake ummaatoore senaande ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon, bana o wolwi. Muusa, hawtaade bee ndotti'en Isra'iila, wi'i ummaatoore: “Ɗowtane umrooje ɗe umranmi on hannde fuu. Nyalaade on eeroto maayo Urdun ngam on nasta lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, nden ndarne kaa'e mawɗe, ndanwine ɗe. Mbinnde bolle tawreeta ka'a fuu dow maaje, to on eeri, on nasti lesdi keewndi kosam e njumri ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on, bana o wolwani kaakiraaɓe mooɗon. To on njottake gaɗa Urdun, nden kam ndarne kaa'e ɗe'e dow hooseere Ebal fodde ko umranmi on hannde, on ndanwina ɗe. Ton, nyiɓane Jawmiraawo, Allah mooɗon hirsirde bee kaa'e. Taa cehirgel njamndi meema kaa'e ɗe'e. Nyiɓane Jawmiraawo, Allah mooɗon hirsirde bee kaa'e ɗe cehaaka. Nden lii'ane mo guleteeɗi dow maare. Kirse boo kirseteeɗi ngam kawtal mon, nyaame ɗi ton, ceye yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon. Mbinnde bolle tawreeta Allah fuu dow kaa'e go, bee laaɓɗum.” Nden Muusa, hawtaade bee liman'en Lewi'en, wi'i Isra'iila'en fuu: “Njeeɗe, keɗite hannde onon Isra'iila'en on laatake ummaatoore ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon. Nanane Jawmiraawo, Allah mooɗon, ɗowtane umrooje maako e kiitaaji maako ɗi umranmi on hannde.” Muusa umri ummaatoore nyalaade man, o wi'i: “To on eerake maayo Urdun, Simeyon e Lewi e Yahuuda e Issakar e Yusufu e Benyamin ndaro dow hooseere Gerisiima ngam barkiɗingo ummaatoore. Ruben e Gada e Aser e Zabulon e Dan e Neftali ndaro dow hooseere Ebal ngam naalugo. Nden Lewi'en ɓaŋgta sawtu mbolwana Isra'iila'en fuu, mbi'a: Naaloore dow cehanɗo lawru malla baɗanɗo suura njamndi ɓolinaandi. Ngam kuuje ɗe yimɓe mbaɗi bee juuɗe muuɗum'en ngam ɓe ndewa ɗe bee sirri laati nyidduɗum yeeso Jawmiraawo. Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy meeriɗinanɗo baaba mum malla daada mum! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy cottinanɗo keerol maral keeddiɗɗum! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy majjinanɗo bumɗo! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy cottinanɗo gooŋga jananɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe haa kiita! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy baaldanɗo bee debbo baaba mum, ngam o toskini baaba maako! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy baaldanɗo bee ndabbaawa koo ngaye! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy baaldanɗo bee ɓii baaba mum debbo malla ɓii daada mum debbo! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy baaldanɗo bee daada debbo mum! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina ! Naaloore dow koo moy mbaranɗo keeddiɗɗiraawo mum nder sirri! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina! Naaloore dow koo moy jaɓanɗo ngeenaari ngam mbara goɗɗo mo walaa aybe! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina! Naaloore dow koo moy mo ɗowtanaaki bolle tawreeta Allah fuu! Ummaatoore fuu jaabo: Aamiina !” Muusa tokki wi'ugo: “To on kakkilani bolle Jawmiraawo, Allah mooɗon, to on ɗowtanake umrooje maako ɗe umranmi on hannde fuu, nden kam Jawmiraawo, Allah mooɗon yowan on dow ummaatooje duniyaaru fuu. To on ɗowtanake bolle Jawmiraawo, Allah mooɗon, barkaaji ɗi'i fuu laatanto on: O barkiɗinan on nder berniiji mon e nder ladde mon. O barkiɗinan on bee ɓikkoy ɗuuɗkoy, o ɗuɗɗinan ƴaamle gese mon e na'i mon e dammooji mon. O barkiɗinan alkamaari mon e nyaamdu ndu mbaɗoton bee maari. O barkiɗinan on saa'i on ɗon nasta saare e saa'i on ɗon ngurto nde boo. Jawmiraawo hokkan on konne'en mon haɓanɓe bee mooɗon, on njaaloto ɓe. Ɓe ukkanto on dow laawol gootol, ammaa ɓe ndoggiran laabi joweeɗiɗi yeeso mooɗon. Jawmiraawo barkiɗinan kuuɗe mon fuu. O hebbinan beembe mon. O barkiɗinan on nder lesdi ndi o hokkata on jonta. To on ɗowtanake umrooje Jawmiraawo, Allah mooɗon, to on tokkake laabi maako fuu, nden kam o tabitinan on haa on laato ummaatoore maako senaande, bana o hunani on. Ummaatooje duniyaaru fuu ngi'an no innde Jawmiraawo ewnaama dow mooɗon, ɓe fuu ɓe kulan on. Jawmiraawo hokkan on ɓikkoy ɗuuɗkoy e dabbaaji ɗuuɗɗi e ƴaamle gese bee fantugo nder lesdi ndi o hunani kaakiraaɓe mon o hokkan on ɗum. Jawmiraawo maɓɓitan sigordu mum woondu nder asama ngam toɓnugo iyeele haa gese nder lesdi mooɗon nder saa'iije maaje. O barkiɗinan kuuɗe mon fuu haa on ndokka ummaatooje ɗuuɗɗe nyamaale, ammaa onon on ngalaa haaje ɗaɓɓugo nyamaande. To on kakkilani umrooje Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗe umranmi on hannde, to on ɗowtanake ɗe, Jawmiraawo laatinan on hoore ummaatooje, naa wicco maaje. On ɓesdoto yeeso yeeso, on leestataa sam. Taa cele laawol umrooje ɗe umranmi on hannde, koo haa nyaamo, koo haa nano ngam rewugo ɗowanteeɓe woɗɓe e jagganaago ɓe.” “Ammaa to on paalaay wolde Jawmiraawo Allah mooɗon, ngam hakkilango e ɗowtango umrooje maako fuu e farillaaji maako fuu ɗi umranmi on hannde, nden kam naalooje ɗe'e fuu ngaran dow mooɗon. Jawmiraawo naalan on nder berniiji mon e haa ladde mon. O naalan alkamaari mon e nyaamdu ndu mbaɗoton bee maari. O naalan on, o ustan limgal ɓikkoy mon. O ustan ƴaamle gese mon e na'i mon e dammooji mon. O naalan on saa'i on ɗon nasta saare e saa'i on ɗon ngurto nde boo. Jawmiraawo waddan naaloore e saklere e ɓillaare dow kuuɗe ɗe on kuuwata fuu, haa on natta fuu, on kalka law, daliila halleende mooɗon nde on mbaɗi, ngam on ngudini mo. Jawmiraawo ukkan nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu dow mooɗon, haa to walaa koo gooto mon lutti nder lesdi ndi nastoton marugo ɗum. Jawmiraawo ukkanan on nyawuji ciiɓanɗi on e jonte e ɓuule e nguli, o yoornan e nyolnan alkamaari mon boo. Masiibooji ɗi'i fuu tokkoto on, haa to on maayi. Mi haɗan asama toɓnugo iyeende. Lesdi mon yooran, saatan bana njamndi mboɗeeri. Jawmiraawo toɓnataa iyeele dow lesdi mooɗon, ammaa o neldan on duluuru dow duluuru, bee collaaje ɗuuɗɗe, haa to on kalki. Jawmiraawo accan konne'en mon njaalo on. On ngurtorto laawol gootol haɓoygo bee maɓɓe, ammaa on ndoggiran laabi joweeɗiɗi yeeso maɓɓe. Laamuuji nder duniyaaru fuu kultoran to ɗi ngi'i ko heɓi on. To on maayi, colli e dabbaaji ladde nyaaman ɓalli mon, walaa mo riiwata ɗi. Jawmiraawo ukkanan on ɓuule kalluɗe bana ɗe o ukkani Misra'en naane. O ukkanan on ɓuule goɗɗe boo e saɗawre e waayre, ɗe nyawndataako. Jawmiraawo ukkanan on yinneego e wumugo e wemmbaago hakkiilooji mon. Nyalawma on ngiiloto, on ɗaɓɓitan laawol bana wumɓe, ammaa on keɓtataa ngol. On keɓataa hayru nder kuuɗe mon fuu. Nyalɗe fuu konne'en ɓillan on, njaɓtan on, walaa kisnanɗo on. A muuyan paanyo, ammaa goɗɗo feere waaldan bee maako. A nyiɓan suudu, ammaa a jooɗataako ton. A juboto ngesa inabooje, ammaa a heɓataa ittugo ɓiɓɓe maaje. Goɗɗo hirsan nagge ma, an a ɗon yi'a, ammaa a heɓataa nyaamugo kusel man. A ɗon laara, goɗɗo jaɓtan wamnde ma, a heɓtataa nde. Konne'en njaɓtan dammooji ma, walaa ballanɗo ma. Ummaatoore woɗnde jaɓtan ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe. On ngi'an ɗum, on ngenwan gartuki maɓɓe nyalaade fuu, ammaa on ngalaa baawɗe. Ummaatoore nde on anndaa nyaaman ƴaamle gese mon e nafuuda kuuɗe mon fuu. Walaa ko on keɓata, on laatoto ɓilliiɓe e torraaɓe nde weeti fuu. Kulniiɗum ko gite mon ngi'ata, laatinan on yinnaaɓe. Jawmiraawo nyawnan koppi e dawɗe mon bee ɓuule naawɗe ɗe kurgataake. On keewan ɓuule diga jaaɓrugal haa hoore. Jawmiraawo dahan on, onon e laamiiɗo mo on laamini dow mooɗon haa lesdi njananndi ndi on meeɗaay anndugo, koo onon koo kaakiraaɓe mon. Ton on njagganto ɗowanteeɓe ɓe leɗɗe e kaa'e. Jawmiraawo yahran on nder ummaatooje goɗɗe. Yimɓe ton kultoran to ɓe ngi'i ko heɓi on. Ɓe njancan on, ɓe njalan on. On aawan aawdi ɗuuɗndi nder gese mon, ammaa on codan seɗɗa non, ngam baɓɓatti nyaaman gese mon. On njuboto gese inabooje, on ndemtoto ɗe booɗɗum. Ammaa on nyaamataa ɓiɓɓe maaje, on njarataa inaboojam maaje boo, ngam gilɗi nyaaman ɗe. Jaytunje mawnan koo toy nder lesdi mon. Ammaa on keɓataa wujugo ɓalli mon nebbam, ngam ɓiɓɓe maaje caaman diga ɗe ɓenndaay. On ndanyan ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Ammaa ɓe majjiran on ngam konne'en dahan ɓe. Leɗɗe mon e ko fuɗata dow gese mon fuu, baɓɓatti nyaaman ɗum. Jananɓe jooɗotooɓe nder lesdi mon ɓesdoto yeeso yeeso, ammaa onon on tokkoto leestugo. Kamɓe ɓe ndokkan on nyamaale, ammaa onon on mbaawataa hokkugo ɓe nyamaale. Kamɓe ɓe laatoto hoore, ammaa onon on laatoto wicco. Naalooje ɗe'e fuu ngaran dow mooɗon. Ɗe tokkoto on, ɗe ukkanto on haa to on kalkidi ngam on nananaay Jawmiraawo, Allah mooɗon, on ɗowtanaaki umrooje maako e farillaaji maako ɗum o hokki on. Naalooje man laatoto alaama kiita Allah dow mooɗon e danygol mon haa foroy. Jawmiraawo hokki on koo ɗume fuu haa fanti, ammaa on njagganaaki mo bee seyo e welwelo ɓerɗe mon. On njagganto konne'en mon ɓe Jawmiraawo nelata dow mooɗon. Weelo e ɗomka torran on, on cooyan limce e kuuje goɗɗe fuu. O yowan kaɓɓirgal njamndi dow daaɗe mon haa to on kalki. Jawmiraawo umminan ummaatoore diga daayiiɗum, haa keerol duniyaaru, ummaatoore nde on anndataa wolde maare. O jippinan nde dow mooɗon bana dutal jipporto dow kusel. Ɗum ummaatoore elewnde, yimɓe maare enɗataa koo ndotti'en e derke'en. Ɓe nyaaman dabbaaji mon e ƴaamle gese mon haa to on kalki. Ngam ɓe luttantaa on alkamaari e inaboojam e nebbam e ɓiɓɓe na'i e dammooji, haa to ɓe mbili on. Ɓe kippoto berniiji mon fuu haa to mahi lesdi mon towɗi, cemmbiɗɗi ɗi on kooloto ngibbi. Ɓe kippoto berniiji lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata on fuu. To konne'en taarake berniiji mon, on ngonan nder ɓillaare, weelo saatan dow mooɗon haa on nyaama ɓikkoy mon koy Jawmiraawo hokkata on. Koo ne'iiɗo, munyɗo caka mooɗon laaran deerɗum, koo debbo mum giɗaaɗo e ɓikkoy mum luttukoy bee gite kalluɗe, o nyaaman kusel ɓikkoy maako, o hokkataa ngel koo gooto maɓɓe, ngam walaa ko tammi luttango mo haa o jooɗi nder ɓillaare nde konne'en taarake berniiji mooɗon fuu. Non boo debbo ne'iiɗo, jeynitiiɗo mo jaɓataa yahugo bee kosɗe ngam o diskuɗo masin, o laaran goriiko giɗaaɗo e ɓikkoy maako worɓe e rewɓe bee gite kalluɗe, o nyaaman kusel ɓiŋngel maako ngel o danyi e baawol bee sirri, ngam walaa ko tammi luttango mo haa o jooɗi nder ɓillaare nde konne'en taarake on nder berniiji mooɗon fuu. To on kakkilanaay umrooje tawreeta Allah, binndaaɗe nder deftere nde'e fuu, to on ɗowtanaaki ɗe, to on kulaay Jawmiraawo, Allah mooɗon marɗo innde teddunde e hulniinde, nden kam Jawmiraawo ukkanan on, onon e danygol mon masiibooji caatuɗi masin ɗi kurgataake e nyawuji kalluɗi ɗi nyawndataake sam. O ukkanan on nyawuji Misra ɗi kuloton fuu, ɗi takko on. Non boo nyawuji goɗɗi koo ɗiye ɗi mbinndaaka nder deftere tawreeta nde'e. Jawmiraawo ukkanan on ɗi haa to on kalki. Koo nde on laatino ɗuuɗɓe bana koode asama, seɗɗa mooɗon luttata ngam on cali nanango Jawmiraawo, Allah mooɗon. Bana Jawmiraawo seyori woonango on e ɗuɗɗingo on, bana non o seyorto halkugo on e nattingo on. On ɗoofeteeɓe diga lesdi ndi nastoton haa maron ɗum. Jawmiraawo saŋkitan on caka ummaatooje fuu, diga keerol duniyaaru ngo'ol haa ngola. Ton on njagganto ɗowanteeɓe woɗɓe, huuwraaɓe bee leɗɗe e kaa'e, ɓe on anndaa, kaakiraaɓe mon boo anndaa. On keɓataa de'ere caka ummaatooje ɗe'e, walaa nokkuure nde kosɗe mon ciwtoto. Jawmiraawo neldan diwŋgol e kulol nder ɓerɗe mon, o ittan tammunde mon fuu. Foroy on ɓadiiɓe daande maayde, jemma e naaŋge on kultoran, on cekan ngeendam mon. To on ngi'i ko saaloto, ɓerɗe mon keewan kultoreeŋgol. To weeti, on keppanan kiikiiɗe. To hiiri boo, on keppanan fajiri daliila kulol ngol hebbinta ɓerɗe mon e kuuje ɗe ngi'oton. Jawmiraawo lornan on bee koommbooje haa Misra, koo ngam o biinooɗo on meetataa loraago ton. On ɗaɓɓan soorrugo ko'e mon haa konne'en mon, ngam on laato maccuɓe maɓɓe e horɓe maɓɓe, ammaa walaa mo soodata on.” Ndaa bolle alkawal ngal Jawmiraawo umri Muusa o haɓɓa bee Isra'iila'en nder lesdi Mo'ab. Ngal ɓesdi dow alkawal ngal Jawmiraawo haɓɓuno bee maɓɓe haa Horeb. Muusa mooɓti Isra'iila'en fuu, wi'i ɓe: “On ngi'i bee gite mon ko Jawmiraawo waɗi nder lesdi Misra e ko o waɗi Firawna e saraaki'en muuɗum e lesdi muuɗum fuu. On ngi'i masiibooji kulniiɗi e alaamaaji mawɗi e kaayeefiiji mawɗi ɗi o waɗi. Ammaa haa wargo hannde o hokkaay on ɓerɗe paamanɗe e gite gi'anɗe e noppi nananɗi. Duuɓi cappanɗe nayi mi ɗowi on nder ladde. Saa'i man fuu limce mon e paɗe mon kiiɗaay. On nyaamaay tamseeje, on njaraay inaboojam e nguykinoojam boo, ngam haa anndon kaŋko woni Allah mooɗon. Nde en njotti nokkuure nde'e, Sihon, laamiiɗo Hesbon e Ook, laamiiɗo Baasan, ngari haɓugo bee meeɗen. Ammaa en njaali ɓe. En nyaami lesɗe maɓɓe, en cenndi ɗe hakkunde le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa. Kakkilane bolle alkawal nga'al, ɗowtane ɗe, ngam keɓon hayru nder kuuɗe mon fuu. Hannde on fuu on ɗon ndari yeeso Jawmiraawo, Allah mooɗon, hoore'en e ardiiɓe e ndotti'en e winndooɓe e worɓe Isra'iila fuu e ɓikkoy mon e rewɓe mon, non boo jananɓe jooɗiiɓe caka mooɗon nder caŋngeeje mon, diga fe'anooɓe on leɗɗe haa yotto nyeɗanooɓe on ndiyam. On nastan alkawal Jawmiraawo, Allah mooɗon ngal o haɓɓi bee mooɗon hannde bee hunayeere nde o huni. Ngam haa o mawnina on hannde, on laato ummaatoore maako, kaŋko boo o laato Allah mooɗon bana o wolwani on e bana o hunani baabiraaɓe mon Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu. Naa bee mooɗon tan mi ɗon haɓɓa alkawal nga'al hannde bee hunayeere, ammaa bee koo moy gonduɗo bee meeɗen hannde dariiɗo haa ɗo yeeso Jawmiraawo Allah meeɗen, non boo bee danygol men ngol danyaaka tawon. Ngam on anndi no en njooɗori nder lesdi Misra e no en caalori lesɗe ummaatooje ɗe on caali. On ngi'i labbi maɓɓe nyidduɗi, kuuwraaɗi bee leɗɗe e kaa'e e cardi e kaŋŋeeri. Taa goɗɗo caka mooɗon, gorko malla debbo malla saare malla lenyol, waylito acca Jawmiraawo, Allah mooɗon ngam yahugo jaggano ɗowanteeɓe ummaatooje ɗe'e. Taa goɗɗo caka mooɗon laato bana ɗaɗol puɗnanŋgol haako haaɗko, mbarooho. Taa goɗɗo, nanɗo bolle hunayeere ɗe'e sarga hoore mum bee numugo nder ɓernde mum: Mi heɓan salaaman, koo to mi saatini hoore am, to mi waɗi ko ɓernde am yiɗi, nden o nastina woɗɓe nder dewki labbi. Jawmiraawo yaafantaako mo, ammaa tikkere maako saatan dow goɗɗo oo. Naalooje binndaaɗe nder deftere nde'e fuu ukkanto mo, Jawmiraawo majjinan innde maako diga duniyaaru. Jawmiraawo senndan mo bee le'i Isra'iila fuu, o ukkanan mo sarru fodde naalooje alkawal binndaaŋgal nder deftere tawreeta nde'e. Nder zamanuuji garanɗi, danygol mon e jananɓe iwɓe haa lesɗe daayiiɗe ngi'an masiibooji e nyawuji ɗi Jawmiraawo ukkanta lesdi mon. Gese laatoto ladde meere, ɗe cuddirteeɗe mannda e baruudu. Walaa mo aawata ton. Koo geene boo puɗataa ton. Gure mon nanndan bee Sodoma e Gomorra e Adama e Ceboyim, ɓaawo Jawmiraawo nattini ɗe bee tikkere mum saatunde. Nden ummaatooje fuu ƴaman: Ngam ɗume Jawmiraawo waɗi lesdi mum bana nii? Ngam ɗume tikkere maako saati? Ɓe mbi'an: Ngam ɓe ngudini alkawal ngal Allah kaakiraaɓe maɓɓe haɓɓi bee maɓɓe, saa'i o wurtini ɓe lesdi Misra. Ɓe njehi ɓe njaggani ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe cujidani ɓe. Naane ɓe anndaano ɗowanteeɓe man, Jawmiraawo boo haɗi ɓe sujidango ɓe. Ngam man Jawmiraawo tikkani lesdi ndi'i, ukkani ndi naalooje binndaaɗe nder deftere nde'e fuu. Jawmiraawo tikkani ɓe masin. Ngam daliila tikkere maako saatunde o ɗoofi ɓe diga lesdi maɓɓe, o sakkini ɓe haa lesdi njananndi haa ɓe ngoni hannde. Kuuje sirriije, sey Jawmiraawo, Allah meeɗen anndata ɗe. Ammaa kuuje baŋginaaɗe, waato ko o wi'i nder tawreeta maako fuu, ɗum ɗon ngam meeɗen e danygol men haa en ɗowtano ɗum haa foroy.” “To bolle ɗe'e fuu laatanake on, waato barkaaji e naalooje ɗum njo'inmi yeeso mooɗon, to on kakkilani ɗum booɗɗum caka ummaatooje fuu ɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon saŋkititta on, nden kam on ciftoran ɗe on lortoto haa Jawmiraawo, Allah mooɗon, onon e ɓikkoy mooɗon on ɗowtanto wolde maako fodde ko mi umrani on hannde fuu, to on mbaɗan ɗum bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mon fuu, nden Jawmiraawo, Allah mooɗon enɗan on, waylan yaŋgada mon, mooɓtan on diga ummaatooje ɗe o saŋkiti on. Koo to on caŋkitake haa keeri duniyaaru, Jawmiraawo Allah mooɗon mooɓtan on, hoosan on. O hooran on, o marnan on lesdi ndi kaakiraaɓe mon marno. O woonanan on, o ɗuɗɗinan on ko ɓuri kaakiraaɓe mon. Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkan on, onon e danygol mon ɓerɗe ɗowtiiɗe, on ngiɗan mo bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mon fuu, nden on ngeeɗan. Jawmiraawo, Allah mooɗon ukkan naalooje go dow konne'en mon, wanyɓe on, toonyiiɓe on. Ammaa onon on lortoto haa maako, on nanana mo, on ɗowtano umrooje fuu ɗe umrumi on hannde. Jawmiraawo, Allah mooɗon ɗuɗɗinan hayru mon masin nder kuuɗe mon koo ɗeye. O ɗuɗɗinan ɓikkoy mon e dabbaaji mon e ƴaamle gese mon. O seyorto woonango on fahin, bana o seyori woonango kaakiraaɓe mon, to on ɗowtanake Jawmiraawo, Allah mooɗon, to on tokkake umrooje maako e farillaaji maako binndaaɗum nder deftere tawreeta nde'e fuu, to on ngaylitake haa maako bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mon fuu. Ngam umroore nde umrumi on hannde salortaako on, nde daayaaki on. Nde wonaay haa asama, sakko on mbi'a: Moy eeŋgata haa asama ngam o waddanoya en nde, haa en nana, en ɗowtano nde? Nde wonaay gaɗa mbeela boo, sakko on mbi'a: Moy eeroto gaɗa mbeela ɗaɓɓitanoya en nde, haa en nana, en ɗowtano nde? Ngam nde ɗon ɓadi on masin, nder kunnduɗe mon e ɓerɗe mon nde woni ngam on ɗowtano nde ! Ndaa, mi ɗon holla on hannde ngeendam e hayru, non boo maayde e sarru haa yeeso mooɗon. Ammaa min mi umri on hannde, ngiɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon ngam on tokko laabi maako, on ɗowtano umrooje maako e farillaaji maako e kiitaaji maako, nden kam on ngeeɗan, on ɗuuɗan. Jawmiraawo, Allah mooɗon barkiɗinan on nder lesdi ndi nastoton haa maron ɗum. Ammaa to on ngaylitani mo ɓaawo, to on ɗowtanaaki mo, on tokkake esto, on cujidani ɗowanteeɓe woɗɓe, on njagganake ɓe, nden kam mi ɗon anndina on hannde nde'e on kalkan fakat, on nduurataa nder lesdi gaɗa Urdun ndi nastoton ngam maron ɗum. Mi holli on ngeendam e maayde, barka e naaloore, haa on cuɓa. Mi ɗon ewno jonta asama e lesdi ceedo ko cuɓoton. Cuɓe ngeendam ngam haa on ngeeɗa, onon e danygol mooɗon! Ngiɗe Jawmiraawo, Allah mooɗon, ɗowtane mo! Ɗakkotire bee maako, haa balɗe mon njuuta nder lesdi ndi Jawmiraawo hunani kaakiraaɓe mon Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu, o hokkan ɓe ɗum. ” Muusa tokki wolwango Isra'iila'en fuu bolle ɗe'e. O wi'i ɓe: “Duuɓi am teemerre e noogas (120) jonta, mi waawataa mi tokko ardaago on fahin. Jawmiraawo boo wi'i yam mi heɓataa eeraago maayo Urdun ngo'o. Jawmiraawo, Allah mooɗon bee hoore mum ardoto on. O nattinan ummaatooje yeeso mooɗon ɗe'e haa on nyaama lesdi maaje. Yosuwa boo ardoto on eeraago, bana Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo nattinan ummaatooje ɗe'e, bana o nattiniri Sihon e Ook, laamiiɓe Amoori'en e lesdi maɓɓe. Jawmiraawo hokkan on ɓe. Sey on kuuwa ɓe fodde umrooje ɗe mi umri on fuu. Cemmbiɗe, cuusɗine ɓerɗe mon, taa kule sam, taa kultoreeŋgol naŋnga on yeeso maɓɓe! Ngam Jawmiraawo, Allah mooɗon yahdan bee mooɗon, o accataa on, o wudintaa on.” Nden Muusa ewni Yosuwa, wi'i mo yeeso Isra'iila'en fuu: “Semmbiɗiɗ, suusɗin ɓernde ma, ngam an yahdata bee ummaatoore nde'e haa lesdi ndi Jawmiraawo hunani kaakiraaɓe mooɗon, o hokkan ɓe e an a senndanan ɓe ndi, ɓe mara. Jawmiraawo bee hoore mum ardoto ma, wondan bee ma. O accataa ma, o wudintaa ma. Ngam maajum taa hul, taa tampu sam.” Nden Muusa winndi tawreeta ka'a, hokki ka liman'en ɓiɓɓe Lewi roondooɓe sundukru alkawal Allah e ndotti'en Isra'iila fuu. Muusa umri ɓe, o wi'i: “Nde duuɓi joweeɗiɗi njaalti fuu, waato nder hitaande dimɗinki, njaŋnge tawreeta ka'a wakkati juulde bukkaaji. Njaŋngane ka Isra'iila'en fuu mooɓtotooɓe ngam ɓe cujidana Jawmiraawo, Allah mooɗon haa nokkuure nde o suɓata, ɓe nana ka. Mooɓte ummaatoore, worɓe e rewɓe e ɓikkoy e jananɓe jooɗiiɓe nder berniiji mon, haa ɓe nana, ɓe ekkito hulugo Jawmiraawo, Allah mooɗon, ɓe kakkilana umrooje tawreeta ka'a fuu, ɓe ɗowtano ɗe. Ɓikkoy mon koy anndaa tawreeta boo, ekkititto hulugo Jawmiraawo, Allah mooɗon balɗe ngeendam maɓɓe fuu nder lesdi gaɗa Urdun ndi nastoton haa maron ndi.” Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Wakkati maayde ma ɓadake. Ewna Yosuwa, ngarde haa laymaaru fottirde, haa mi umra mo no o huuwrata.” Muusa e Yosuwa njehi haa laymaaru fottirde. Jawmiraawo waŋgani ɓe ton nder ruulde nanndunde bee daŋraŋgal, nde dari haa nastirde laymaaru. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “A maayan bana kaakiraaɓe ma. Ɓaawo maayde ma, ummaatoore nde'e tuurtan, nde ɗakkotiran bee ɗowanteeɓe jananɓe nder lesdi ndi nde nastata, nde wudintam, nde yewan alkawal ngal kaɓɓumi bee maare. Nden tikkere am saatan dow maɓɓe. Mi wudinan ɓe, mi wiirnan ɓe gite am, haa ɓe kalka. Boneeji e ɓillaaje ɗuuɗɗe ukkanto ɓe. Nden ɓe mbi'an nyalaade maajum: Boneeji ɗi'i fuu keɓi en ngam Jawmiraawo, Allah meeɗen acci wondugo bee meeɗen. Saa'i man mi wiirnan ɓe yeeso am, ngam halleende nde ɓe mbaɗi, ɓe ngayliti haa ɗowanteeɓe woɗɓe. Jonta kam, winndu yimre. Ekkitin ngol Isra'iila'en, yimre nde'e laatano yam seedamku dow Isra'iila'en. Ngam to mi yahri ɓe nder lesdi keewndi kosam e njumri ndi kunaniimi kaakiraaɓe maɓɓe, ɓe nyaaman ɓe kaaran, ɓe payan boo. Ammaa ɓe ngaylititto gal ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe njagganto ɓe, ɓe njawoto yam, ɓe ngewan alkawal am boo. To boneeji e ɓillaaje ɗuuɗɗe ɗe'e ukkanake ɓe, nden yimre nde'e laatoto ceedoowo am dow maɓɓe, ngam danygol maɓɓe yejjitittaa nde. Koo jonta boo mi anndi numooji maɓɓe, hiddeko mi nastina ɓe nder lesdi ndi kunaniimi ɓe.” Nyannde maajum Muusa winndi yimre man, ekkitini nde Isra'iila'en. Nden Jawmiraawo umri Yosuwa ɓii Nuuna, o wi'i: “Semmbiɗa, suusɗin ɓernde ma! Ngam an yahrata Isra'iila'en nder lesdi ndi kuniimi hokkugo ɓe. Min boo mi wondan bee maaɗa.” Nde Muusa timmini winndugo bolle tawreeta go fuu nder deftere, o umri liman'en Lewi'en roondooɓe sundukru alkawal Allah, o wi'i ɓe: “Koo'e deftere tawreeta nde'e, mballine nde kommbi sundukru alkawal Jawmiraawo, Allah mooɗon. Nde laatoto ton seedamku dow mooɗon. Ngam mi anndi tuurtol mooɗon e caatal-ko'e mooɗon. Mi ɗon wondi bee mooɗon hannde ma, on tuurtani Jawmiraawo, sakko ɓaawo maayde am! Mooɓte ndotti'en le'i mooɗon e kaliifa'en mooɗon fuu yeeso am, haa mi yecca on bolle ɗe'e. Mi ewnoto asama e lesdi, ɗum laato seedooɓe am dow maɓɓe. Ngam mi anndi, ɓaawo maayde am onon fuu on mbonnoto, on accan tokkaago laawol ngol mi umri on. Saa'iire waran nde sarru ukkanto on, ngam on mbaɗan kalluɗum yeeso Jawmiraawo, on tikkinan mo bee kuuɗe mon.” Nden Muusa yimi yimre nde'e, mooɓtorde Isra'iila'en fuu ɗon keɗito nde haa nde timmi: “An, asama nan haa mi wolwa, lesdi heɗita ko mbi'anmi! Ekkitinol am toɓa bana iyeende, bolle am laato bana saawawre dow lesdi. Ɗe toɓa bana iyeende dow huɗo, bana waabiliire dow haakooji kecci. Ngam mi ɗon wooyna innde Jawmiraawo. Maŋgte Allah meeɗen! O tapaare hisrude. Kuugal maako, ngal timmuŋgal. Laabi maako fuu, ɗi darnuɗi. O Allah koolniiɗo, walaa faasikaare haa maako, o adiliijo darnuɗo! Ammaa onon on ummaatoore faasikiire e hallunde, on mbonnake! On cemtini ko'e mon, on laataaki ɓikkoy maako fahin! Bana non ngettirton Allah na? Onon faataaɓe ɓe ngalaa hakkiilo! Naa kaŋko woni Baabiraawo mooɗon, tagɗo on, tabitinɗo on haa on laato ummaatoore? Ciftore zamanuuji ɓooymaaji, kakkilane gide caaliiɗe. Ƴame baabiraaɓe mon e ndotti'en ko laati naane, ɓe anndina on ɗum. Nde Allah Ɓaŋiiɗo senndani ummaatooje mare, nde o senndi ɓiɓɓe Aadama, o darni keeri ummaatooje fodde limgal ɓiɓɓe Isra'iila. Ngam Jawmiraawo suɓi Isra'iila laatini ɗum ummaatoore muuɗum e maral muuɗum. O tawi Isra'iila nder ladde, dow harde caka caafaali kaaŋaaɗi. O hakkilani mo, o elti mo, o ayni mo bana ɓiŋngel yiitere maako. Bana dutal ekkitinirta ɓikkoy mum fiirugo, ngal weela dow maakoy, ngal efta koy dow bileeji maagal. Jawmiraawo feere mum ɗowi yimɓe mum, walaa ɗowanteeɗo goɗɗo wondi bee maɓɓe. O wa'ini ɓe dow lesdi towndiije, ɓe nyaami ko fuɗi haa ladde. O nyaamni ɓe njumri caka tapaaje e jaytunje maɓɓe mawni caka kaa'e caatuɗe. Ɓe nyaami kettuŋgol dabbaaji maɓɓe mawɗi e ɓe njari kosam dammooji maɓɓe. Ɓe ɗon nyaama ɓellere njawkoy e kusel jawɗi maɓɓe payɗi. Ɓe ɗon nyaama kusel payŋgel. Ɓe ɗon nyaama alkamaari ɓurɗi wooɗugo, ɓe ɗon njara inaboojam inabooje maɓɓe. Yimɓe maako laati riskuɓe, tuurtooɓe, ɓe fayɓe, marɓe ɓellere. Ɓe acci Allah tagɗo ɓe, ɓe njawi tapaare hisnoore ɓe. Ɓe ummini kaajal Jawmiraawo bee sujidango ɗowanteeɓe jananɓe, ɓe mettini mo bee kuuɗe maɓɓe nyidduɗe. Ɓe kirsi ngam ginnaaji ɗi laataaki Allah, ngam ɗowanteeɓe ɓe meeɗaay anndeego, ɗum ɗowanteeɓe hesɓe, waŋguɓe jonta. Kaakiraaɓe mooɗon anndaa ɓe. Isra'iila'en, on ngejjiti Allah tapaare mooɗon, tagɗo on, dokkuɗo on ngeendam! Jawmiraawo laari o jawaaɗo ngam ɓikkoy maako ngorkoy e ndehoy tikkini mo. O wi'i: Mi wiirnan ɓe gite am, haa mi laara ko heɓata ɓe. Ngam ɓe laati ummaatoore faasikiire, ɓiɓɓe ɓe ngalaa hoolaare. Ɓe ummini kaajal am bee ɗowanteeɓe ɓe laataaki Allah, ɓe mettini yam bee kuuje meereeje. Mi umminan kaajal maɓɓe bee yimɓe ɓe laataaki ummaatoore gooŋgaare. Mi mettinan ɓe bee ummaatoore faataande. Tikkere am wulan bana yiite, nyaaman koo ɗume fuu haa lesdi. Nde wulan haa yotto joonde maayɓe, nde nyaaman koo caɓɓaaje kooseeje boo. Mi yowanan ɓe boneeji ɗuuɗɗi, mi fiɗan kuri am fuu dow maɓɓe. Ɓe tampan daliila weelo e jonte, ɓe njinnan daliila nyawuji kalluɗi caatuɗi. Mi neldan ɓe kuuje ladde ŋatooje, non boo boɗɗe mbarooje. Kaafahi do'an ɓiɓɓe maɓɓe dow laabi, kultoreeŋgol ukkanto ɓe nder cuuɗi, suka'en e faanyɓe e musinankoy e ndotti'en fuu kalkan. Mi anniyino nattingo ɓe fuu, ngam taa goɗɗo meeta siftorgo inɗe maɓɓe. Ammaa mi yiɗaa jancoore konne'en maɓɓe, wanyɓe ɓe numa, mbi'a: Juuɗe amin njaali ɓe. Ɓe mbi'ataa: Jawmiraawo waɗaay ɗum fuu. Ngam Isra'iila'en laatake ummaatoore nde walaa faamu, ɓe ngalaa hakkiilo sam. To ɓe ngoodino hakkiilo, ɓe paamanno kuuje ɗe'e, ɓe keɓtanno ko tammi warango ɓe. Bana noy konneejo gooto riiwrata ujineere, ɗiɗo boo ndiiwan ujine sappo, to naa Allah tapaare maɓɓe soorri ɓe, Jawmiraawo maɓɓe acci ɓe? Ammaa konne'en anndi ɗowanteeɓe muuɗum'en ngalaa baawɗe ɗe Allah tapaare meeɗen. Ngam kamɓe ɓe nanndi bee yimɓe Sodoma e Gomorra, ɓe nanndi bee inabooje bonniiɗe, dimooje ɓenndalooje keewɗe tooke e kaaɗeeŋga, inaboojam maɓɓe haaɗi rok, bana tooke poosokje. Jawmiraawo wi'i: Ndaa ko mi taaski nder sirri ko mi waɗata ɓe, min waatoto, min warjoto ɓe, haa saa'iire nde kosɗe maɓɓe ndimmboto. Nyalaade nattere maɓɓe ɓadake, kiita maɓɓe ɗon ɓadito bee jaawal ! Ngam Jawmiraawo hiitanto ummaatoore mum, o hinnoto jaggiiɓe maako. Ngam o yi'i ɓe ɗon tampa, maccuɓe e rimɓe maɓɓe fuu njinni. Nden o ƴaman yimɓe maako: Toy ɗowanteeɓe mooɗon ɓe kooliiɗon go? Toy tapaare mooɗon hisrude nde'e? On nyaamni ɓe ɓellere kirsaaɗi mon, on njarni ɓe inaboojam mon. Sey ɓe ngara, ɓe mballa on jonta, sey ɓe ngara ɓe kisna on, ɓe paddo on! Ndaare jonta min feere am woni Allah, walaa ɗowanteeɗo goɗɗo haa kommbi am! Min mbarata, min yeeɗinta boo, min naawnata, min hurgata boo. Walaa kisnanɗo ko juŋngo am jogoto! Mi ɗon ɓaŋgta juŋngo am gal asama, mi ɗon huno: Fakat bana mi geeto, mi welnan kaafahi am ɗelkoohi, juŋngo am waɗa kiita. Mi waato konne'en am, mi hiitoto wanyɓe yam fuu! Kuri am njaran ƴiiƴam maɓɓe, kaafahi am nyaaman kusel maɓɓe. Ki heewan ƴiiƴam mbaraaɓe e naŋngaaɓe, ki ta'an ko'e ardiiɓe konne'en. Asama seyoda bee ummaatoore Jawmiraawo, ɗowanteeɓe fuu cujida yeeso Jawmiraawo. Ngam o waato konne'en maako daliila ƴiiƴam jaggiiɓe maako ndufaaɗam. Ammaa o ittan aybe nder lesdi ummaatoore maako.” Muusa e Yosuwa ɓii Nuuna ngimi yimre nde'e, Isra'iila'en fuu ɗon keɗito. Nde Muusa timmini wolwango Isra'iila'en bolle ɗe'e, o wi'i ɓe: “Umrooje ɗe'e ɗe umrumi on hannde fuu, njaɓe ɗe haa ɓerɗe mon, ɗe laato seedamku dow mooɗon. Umre ɗe ɓikkoy mon, ngam koy kakkilana bolle tawreeta ka'a fuu, koy ɗowtano ɗe. Ngam tawreeta ka'a laatanaaki on bolle meere, fakat ngeendam mon ɗon nder maaka. Ɗowtane ka ngam haa balɗe mon njuuta nder lesdi gaɗa Urdun ndi nastoton haa maron ɗum.” Nyalaade man nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Yah haa kooseeje Abariima haa ɗo nder lesdi Mo'ab, haa nokkuure tiitotirnde bee berniwol Yeriko. Wa'a hooseere Nebo, a laara lesdi Kanaana ndi marnanmi Isra'iila'en. A maayan dow hooseere nde a wa'ata, a maayan bana kaakiraaɓe ma, bana deerɗa Haruna maayri dow hooseere Hor, o maayi bana yimɓe ummaatoore mum. Ngam onon ɗiɗo ɓe'e on ngewi umroore am yeeso Isra'iila'en, haa ndiyamji Meriba baŋnge Kaades nder ladde Ciin, on kollaay senaare am caka Isra'iila'en. Ngam man a eewan lesdi ndi ndokkanmi Isra'iila'en diga daayiiɗum, ammaa an kam a nastataa ndi.” Ndaa barka ka Muusa, goɗɗo Allah barkiɗiniri Isra'iila'en hiddeko o maaya: O wi'i: “Jawmiraawo wari diga hooseere Sina bana naaŋge, fuɗi haa Se'ir ngam maɓɓe, o yaynani ɓe diga hooseere Paran. Malaa'ika'en ujine sappo ngardi bee maako. Tawreeta ngam maɓɓe ɗon bana jamre yiite haa juŋngo maako nyaamo. Jawmiraawo yiɗi le'i Isra'iila, o ɗon ayna senaaɓe maako, turotooɓe yeeso maako ngam nanugo wolde maako fuu. Tawreeta ka Muusa umri en, ɗum ndesaari marndi saman ngam yimɓe danygol Yaakubu. Jawmiraawo laamake dow Isra'iila, saa'i ardiiɓe ummaatoore e yimɓe le'i Isra'iila ɗon mooɓi.” Muusa ɓesdi wi'ugo: “Lenyol Ruben yeeɗa! Taa maaya, ngol ɗuuɗa.” Ndaa ko o wi'i dow lenyol Yahuuda: “Yaa Jawmiraawo, nan tornde Yahuuda! Hawtu ngol bee le'i goɗɗi. Sey yimɓe maagol paddo ko'e maɓɓe. Wallu ɓe haɓugo bee konne'en maɓɓe.” Dow lenyol Lewi o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a ɗon waŋgina muuyo ma bee yimɓe lenyol Lewi bee Tumiima e Uriima. Ɓe yimɓe ma hoolaaɓe. A foondi ɓe haa Massa, a waabotiri bee maɓɓe haa ndiyamji Meriba. Ɓe ɓuri yiɗugo ma dow saaro'en maɓɓe e banndiraaɓe maɓɓe e ɓikkoy maɓɓe. Ɓe ɗowtani umrooje ma, ɓe njogi alkawal ma. Ɓe ekkitinan danygol Yaakubu kiitaaji ma, haa Isra'iila fuu tokko tawreeta ma. Ɓe lii'anto ma guleteeɗi dow hirsirde ma, ɓe ngulan uurle yeeso maaɗa. Yaa Jawmiraawo, ɗuɗɗin semmbe maɓɓe, yerda kuuɗe maɓɓe. Sampitit konne'en maɓɓe fuu, ngam taa ɓe meeta ummaago!” Dow lenyol Benyamin o wi'i: “Yimɓe lenyol ngo'ol, ɓe ngiɗaa Jawmiraawo. Allah Ɓaŋiiɗo ɗon ayna ngol foroy, nyalɗe fuu ngol ɗon jooɗi nder salaaman yeeso maako.” Dow yimɓe lenyol Yusufu o wi'i: “Jawmiraawo barkiɗin lesdi maɓɓe bee kuuje booɗɗe diga dow bee saawawre e bee ndiyamji diga luggeeŋga lesdi! O barkiɗina ndi bee kuuje booɗɗe, bee ko naaŋge ɓenndinta e ko ɓe teɓa lewru fuu! Kooseeje e towndiije maɓɓe ɓooymaaje keewa kuuje ɓurɗe wooɗugo! Lesdi maɓɓe heewa kuuje booɗɗe fuu, ngam daliila mo'ere Jawmiraawo mo ɗonno wolwa nder wumre gi'e! Barkaaji ɗi'i fuu ngara dow lenyol Yusufu, ngam kaŋko o cenaaɗo caka deerɗiiko'en. Tedduŋgal laatano Yusufu mo mari semmbe bana ngaari afri, luwe mum boo bana mbana. Bee maaje o hawan ummaatooje haa yotto keeri duniyaaru. Luwe maako, ɗum yimɓe Efrayim ujineeje e yimɓe Manassa ɗuuɗɓe.” Dow le'i Zabulon e Issakar o wi'i: “Yimɓe Zabulon ceyore kuuɗe filu mon! Yimɓe Issakar boo ceyo nder laymaaji muuɗum'en. Ɓe ewnoto ummaatooje, ɗe ngara haa hooseere maɓɓe senaande ngam ɓe lii'o kirseteeɗi pottanɗi ton. Ngam ɓe keɓan jawdi haa mbeela, ndesaaje nyukkiiɗe boo nder njaareendi.” Dow lenyol Gada o wi'i: “Yettoore laatano Allah mo yaajini lesdi Gada. Gada waali taaski bana mbarooga, ngam naŋngugo keɓal mum, o seeka diga kosɗe haa hoore. Gada suɓani hoore mum geɗal lesdi ɓurŋgal wooɗugo. O taaskani hoore maako geɗal nokkuure hooreejo, ɓaawoɗon o hawti bee ardiiɓe ummaatoore. O waɗi fodde adilaaku Jawmiraawo, o hiitani Isra'iila bee kiitaaji maako.” Dow lenyol Dan o wi'i: “Dan woni ɓii mbarooga, ngurtiiŋga lesdi Baasan bee diwugo.” Dow lenyol Neftali o wi'i: “Yimɓe Neftali kaari mo'ere e barkaaji Jawmiraawo. Lesdi maɓɓe yaajan diga weendu haa fombina.” Dow lenyol Aser boo o wi'i: “Aser heɓi barka ko ɓuri le'i goɗɗi. O laato giɗaaɗo deerɗiiko'en. Lesdi maako riska bee nebbam jaytunje. Jamɗe palduɗe dammuɗe maako, ɗe cemmbiɗɗe. Semmbe maako duura bana balɗe maako.” Onon Isra'iila'en, walaa ɗowanteeɗo bana Allah mooɗon! Kaŋko o ɗon wa'o moota pucci maako nder asamanji bee tedduŋgal, o ɗon ta'a duule ngam wargo walla on. Allah woni hisrude mon diga ɓooyma, juuɗe maako duumiiɗe ɗon taɓɓo on. O riiwi konne'en mon yeeso mooɗon, o umri on, on nattina ɓe fuu. Isra'iila'en, danygol Yaakubu, ɗon njooɗi feere muuɗum'en nder salaaman. Lesdi maɓɓe heewi alkamaari e inaboojam. Asama ɗon waɗa saawawre dow maari. Barka laatanto on, onon Isra'iila'en! Walaa ummaatoore bana nde mooɗon nde Jawmiraawo hisni! Jawmiraawo bee hoore mum woni wawarde mon e kaafahi mon. O ɗon ayna on, o ɗon hokka on jaalorgal. Konne'en mon ɗaɓɓan enɗam mon bee naafikaare, ammaa onon on ndamman ɓe! Muusa wurti laɗɗe Mo'ab, wa'i hooseere Nebo, haa yeereere hooseere Pisiga tiitotirnde bee Yeriko. Ton Jawmiraawo holli mo lesdi fuu: Lesdi Gile'at haa yotti Dan e geɗal Neftali fuu e geɗe Efrayim e Manassa e geɗal Yahuuda fuu haa yotti mbeela hiirnaaŋgewa e Lesdi Fombina e lesdi leesndi e Yeriko, berniwol dibinooje haa yotti Co'ar. Nden Jawmiraawo wi'i Muusa: “Kanjum woni lesdi ndi kunaniimi Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu, mi hokkan ndi danygol maɓɓe. Mi holli ma ndi, ammaa a heɓataa nastugo ndi.” Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo maayi ton nder lesdi Mo'ab, bana Jawmiraawo wi'no mo. Jawmiraawo uwi mo nder waadiwol ton nder lesdi Mo'ab, haa nokkuure tiitotirnde bee Bayti-Pe'or. Haa wargo hannde walaa mo anndi yenaande maako. Muusa waɗi duuɓi teemerre e noogas (120), o maayi diga o cemmbiɗɗo, gite maako tampaay. Isra'iila'en mboyi mo nyalɗe cappanɗe tati nder laɗɗe Mo'ab, nden saa'i woyugo mo timmi. Ammaa Yosuwa ɓii Nuuna o keewɗo ruuhu faamu, ngam Muusa yowino juuɗe mum dow maako. Isra'iila'en nanani Yosuwa, ɓe tokki umrooje ɗe Jawmiraawo umruno ɓe bee hunnduko Muusa. Ɓaawoɗon walaa annabiijo bana Muusa meeti laataago nder Isra'iila. Kaŋko, Jawmiraawo wolidi bee maako gite bee gite. Walaa annabiijo goɗɗo meeɗi waɗugo alaamaaji e kaayeefiiji irin ɗi Muusa waɗi, ɗi Jawmiraawo neli mo waɗugo nder lesdi Misra, haa Firawna e saraaki'en muuɗum e lesdi muuɗum fuu. Walaa annabiijo goɗɗo heɓi baawɗe waɗugo kuuje mawɗe kulniiɗe ɗe Muusa waɗi yeeso Isra'iila fuu. Ɓaawo maayde Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo, Jawmiraawo wolwani Yosuwa ɓii Nuuna, balloowo Muusa, wi'i: “Jaggiiɗo am Muusa maayi. Kadi umma, eera maayo Urdun ngo, an e ummaatoore nde'e fuu, haa on nasta lesdi ndi ndokkanmi Isra'iila'en. Nokkuure nde kosɗe mon njaaɓata fuu, mi hokki on nde bana mbi'mi Muusa. Diga ladde e Libanon ɗo yahugo fuunaaŋge haa yotto maayo maŋngo wi'eteeŋgo Efratis, waato lesdi Heti'en fuu, yahugo hiirnaaŋge boo haa yotto mbeela, ɗum fuu ɗum laato maral mooɗon. Balɗe ma fuu walaa dartantooɗo ma. Bana mi wonduno bee Muusa, bana non ngondiranmi bee maaɗa boo. Mi accataa ma e mi wudintaa ma sam. Semmbiɗiɗ, laata cuusɗo, ngam an ronnata yimɓe ummaatoore nde'e lesdi ndi kunaniimi kaakiraaɓe maɓɓe mi hokkan ɓe. Sey a semmbiɗa, a laato cuusɗo masin, a ɗowtano tawreeta ka Muusa jaggiiɗo am umri ma fuu. Taa sel laawol maaka, koo haa nyaamo koo haa nano, ngam keɓa hayru koo toy njahata fuu. Tokka jaŋngugo deftere tawreeta nde'e tum, numtu nde jemma bee nyalawma fuu, ngam haa a ɗowtano ko winnda nder maare. Nden kam nufayeeje ma kiɓɓoto, a heɓan hayru. Naa mi umri ma na? Sey a semmbiɗa, a laato cuusɗo. Taa hul, taa diwtora sam, ngam min, Allah Jawmiraawo maaɗa mi ɗon wondi bee maaɗa haa njahata fuu.” Yosuwa umri kaliifa'en ummaatoore: “Ngance nder saŋngeere, umre yimɓe ummaatoore ni'i: Taaskane ko'e mon njooɓaari, ngam nder nyalɗe tati on tammi eeraago maayo Urdun ngo'o, haa on mara lesdi ndi Allah Jawmiraawo mon marnata on.” Nden Yosuwa wolwani yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa, o wi'i ɓe: “Ciftore ko Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo umri on. O wi'i: Allah Jawmiraawo mon siwtinan on, hokkan on lesdi ndi. Rewɓe mon e ɓikkoy mon e dabbaaji mon njooɗoto nder lesdi ndi Muusa hokki on gaa'e Urdun. Ammaa onon honooɓe semmbiɗɓe fuu on ardoto banndiraaɓe mon eeraago, on mballa ɓe bee balmi mooɗon, haa to Jawmiraawo siwtini ɓe bana mooɗon, haa to kamɓe boo ɓe mari lesdi ndi Jawmiraawo, Allah mooɗon hokkata ɓe. Ɓaawo man on loro, on mara lesdi ndi Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo hokki on gaa'e Urdun gal fuunaaŋge. ” Ɓe njaabi Yosuwa: “Ko umruɗa min fuu, min mbaɗan ɗum. Min njahan koo toy a nelata min. Bana min ɗowtorani Muusa nder koo ɗume fuu, bana non min ɗowtanto ma an boo. Allah Jawmiraawo ma wondan bee maaɗa, bana o wonduno bee Muusa. Koo moy tuurti, ɗowtanaaki umrooje ɗe umruɗa mo fuu, o mbareteeɗo. Ammaa an, laata a cemmbiɗɗo, cuusɗo.” Diga Sittim Yosuwa ɓii Nuuna neli horooɓe ɗiɗo bee sirri, wi'i ɓe: “Njehe, ndaare lesdi e berniwol Yeriko.” Ɓe ndilli, ɓe nasti saare debbo daakaareejo, innde muuɗum Rahab. Ɓe mbaali ton. Laamiiɗo Yeriko anndinaama: “Jemmaare nde'e worɓe Isra'iila'en woɗɓe ngari horugo lesdi.” O neli yimɓe haa Rahab, ɓe mbi'a mo: “Wurtin worɓe warɓe haa maaɗa, nastuɓe saare ma, ngam ɓe ngari horugo lesdi ndi fuu.” Ammaa Rahab nyukkini worɓe ɗiɗo go. O wi'i nelaaɓe laamiiɗo: “Nonnon, worɓe man ngari haa am, ammaa mi anndaano toy ɓe iwi. Nde jemma waɗi, wakkati maɓɓugo dammugal berniwol, ɓe ngurti. Mi anndaa haa toy ɓe ndilli. Taasne ɓe bee jaawal, nden kam on njokkoto ɓe.” Ammaa gooŋga kam, o wa'ini ɓe dow soorowol maako, o nyukkini ɓe les ƴommbe leŋ ɗe o saɓɓino. Nden, nelaaɓe laamiiɗo ngurti berniwol, dammuɗe maagol maɓɓaama. Ɓe taasni Isra'iila'en ɗiɗo go dow laawol yahugo Urdun haa ɓe njotti eerorɗe. Hiddeko horooɓe go mbaalo, Rahab wa'i haa maɓɓe dow soorowol. O wi'i ɓe: “Mi anndi Jawmiraawo hokki on lesdi ndi. Haala mooɗon hulni min masin, ɓerɗe yimɓe lesdi ndi fuu ta'i. Ngam min nani no Jawmiraawo yoorniri ndiyamji maayo Maaliya yeeso mooɗon nde ngurtiiɗon Misra. Min nani boo ko mbaɗɗon Sihon e Ook laamiiɓe Amoori'en ɗiɗo haa gaɗa Urdun, no on nattiniri ɓe. Min nani ɗum, ɓerɗe amin ta'i ngam daliila kulol yeeso mooɗon. Allah Jawmiraawo mon, kaŋko woni Allah haa asama e lesdi, haa dow bee les fuu. Jonta kam, kunaneeɗam bee Jawmiraawo on mbaɗanan saaro'en am mbooɗeeŋga bana no mi waarani on. Kolleeɗam alaama laaɓka! Acce baaba am e daada am ngeeɗa, non boo deerɗiraaɓe am worɓe e rewɓe bee banndiraaɓe muuɗum'en fuu, kisne min maayde.” Horooɓe mbi'i mo: “Min maaya mbattudi mooɗon! Ammaa taa on pefta haala amin sam. Nyannde nde Jawmiraawo hokki min lesdi ndi'i, min mbaɗante mbooɗeeŋga, min kebbitinante amaana.” Saare Rahab ɗon ɗakkotiri bee mahol berniwol. Ngam maajum o jippini worɓe ɗiɗo go bee ɓoggol gal wurdere mahol. O wi'i ɓe: “Njehe gal kooseeje, ngam taa taasnooɓe on potta bee mooɗon. Cuuɗe ton nyalɗe tati haa to ɓe ngarti, nden tokkitine laawol mon.” Ɓe mbi'i mo: “Min mbaɗan ko a hunni min, ammaa an boo, ndaa ko mbaɗata: To min nasti lesdi mon, haɓɓu ɓoggol boɗeewol ngo'ol haa wurdere nde njippinɗa min e maare. Mooɓtu baaba ma e daada ma e deerɗiraaɓe ma e yimɓe saare baaba ma fuu nder saare ma. To goɗɗo maɓɓe wurtake saare ma, ƴiiƴam maako loroto dow hoore maako, minin boo min laaɓɓe. Ammaa koo moy gonduɗo bee maaɗa nder saare, to juŋngo goɗɗo meemi mo, nden kam ƴiiƴam maako lortan dow ko'e amin. To a fefti haala amin haa woɗɓe, nden kam min ndimɗan e hunayeere nde kunnuɗa min.” Rahab wi'i: “Nonnon, bana mbi'ɗon.” Nden o jaɓɓiti ɓe, ɓe ndilli. Kaŋko boo o haɓɓi ɓoggol boɗeewol go haa wurdere suudu. Horooɓe njehi gal kooseeje, paɓɓi ton nyalɗe tati haa taasnooɓe lorti haa Yeriko. Taasnooɓe ɗaɓɓitino ɓe koo toy fuu, tawaay ɓe. Horooɓe ɗiɗo go ndiirti kooseeje, eeri maayo, ngarti haa Yosuwa ɓii Nuuna. Ɓe ngecci mo ko heɓi ɓe fuu. Nden ɓe mbi'i mo: “Fakat, Jawmiraawo hokki en lesdi maajum fuu haa juuɗe meeɗen. Yimɓe ton fuu ɗon kula en haa ɓerɗe maɓɓe ta'i.” Jaŋngo man Yosuwa dawi cub. Ɓe ummi Sittim, kaŋko bee Isra'iila'en fuu, ɓe ngari haa maayo Urdun. Ɓe mbaali ton hiddeko ɓe eero. Ɓaawo nyalɗe tati, kaliifa'en ngaanci nder saŋngeere, umri yimɓe ummaatoore: “To on ngi'i liman'en ɗon ndoondo sundukru alkawal Allah Jawmiraawo mon, umme onon boo, tokke ɓe. Nden on keɓtan laawol ngol tokkoton, ngam on meeɗaay tokkaago ngol. Ngam maajum taa ɓadite sundukru, ndaaye ndu deydey kilomeetir gootel.” Yosuwa wi'i yimɓe ummaatoore: “Cene ko'e mon, ngam jaŋngo Jawmiraawo waɗan kaayeefiiji caka mooɗon.” Nden o umri liman'en: “Ndoonde sundukru alkawal, eere yeeso ummaatoore.” Kamɓe ɓe ndoondi sundukru, ɓe ardi yeeso ummaatoore. Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Hannde puɗɗanmi mawningo ma yeeso Isra'iila fuu. Ɓe paaman mi ɗon wondi bee maaɗa bana mi wonduno bee Muusa. An, umru liman'en roondooɓe sundukru alkawal: To on njottake maayo Urdun, to on nasti nder ndiyam haa fomoonde, ndare ton.” Nden Yosuwa wi'i Isra'iila'en: “Ɓadite, keɗite ko Allah Jawmiraawo mon wi'ata on. Nden on anndan Allah geeto ɗon caka mooɗon e fakat o riiwan Kanaani'en e Heti'en e Hewi'en e Perezzi'en e Girgasi'en e Amoori'en e Yebusi'en yeeso mooɗon. Ndaa, sundukru alkawal Jawmu duniyaaru fuu saaloto yeeso mooɗon nder Urdun. Cuɓe jonta worɓe sappo e ɗiɗo nder le'i Isra'iila, gooto nder lenyol fuu. To kosɗe liman'en roondooɓe sundukru alkawal Jawmiraawo, Jawmu duniyaaru fuu nasti nder ndiyam, ilam Urdun ta'an, ndiyam ndiirtotooɗam diga seeɓoore daroto bana mahol.” ndiyam acci ilugo, dari bana mahol daayiiɗum masin, haa Adaama, wuro wonŋgo kommbi Jaretaan gal seeɓoore ndiyam. Ndiyam ilanɗam gal weendu Araba, waato Weendu Mannda, ta'i ndiŋ. Ummaatoore heɓi eeraago haa nokkuure tiitotirnde bee Yeriko. Saa'i Isra'iila'en ɗon eero dow joorɗum, liman'en roondooɓe sundukru alkawal Jawmiraawo ɗon ndari dow joorɗum caka Urdun, haa ummaatoore fuu saali. Nde ummaatoore fuu eeri maayo Urdun, Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Cuɓe worɓe sappo e ɗiɗo nder ummaatoore, gorko gooto nder lenyol fuu. Umre ɓe ɓe koo'a kaa'e sappo e ɗiɗi haa caka maayo Urdun, haa nokkuure nde liman'en ndari ɗo, ɓe njahra kaa'e man haa nokkuure nde mbaaloton jemmaare nde'e, ɓe mballina ɗe ton.” Yosuwa ewni worɓe sappo e ɗiɗo ɓe o suɓno nder yimɓe Isra'iila, gorko gooto nder lenyol fuu. O wi'i ɓe: “Caale yeeso sundukru alkawal Allah Jawmiraawo mon wonndu caka Urdun. Koo moy mooɗon efta hayre woore, wakka nde, fodde limgal le'i Isra'iila'en. Kaa'e man laato maandorɗe caka mooɗon. Yeeso ɗo, to ɓikkoy mon ƴami on maana kaa'e ɗe'e ngam mon, njaabe koy: Ndiyam Urdun ta'i yeeso sundukru alkawal Jawmiraawo, saa'i ndu ɗon eero maayo. Kaa'e ɗe'e laatanto Isra'iila'en ciftinorɗe haa foroy.” Isra'iila'en mbaɗi ko Yosuwa umri ɓe. Ɓe ngurtini kaa'e sappo e ɗiɗi haa caka Urdun, bana Jawmiraawo wi'no Yosuwa, fodde limgal le'i Isra'iila'en. Ɓe njahri kaa'e man haa nokkuure nde ɓe mbaali, ɓe mballini ɗe ton. Yosuwa boo darni kaa'e sappo e ɗiɗi goɗɗe haa caka Urdun, haa nokkuure nde liman'en roondooɓe sundukru ndarino. Ton ɗe ngoni haa wargo hannde. Liman'en ndari haa caka Urdun haa ko Allah umrani ummaatoore bee hunnduko Yosuwa fuu timmi. Kanjum woni ko Muusa umruno Yosuwa. Ummaatoore yaawɗi eeraago maayo. Nde yimɓe fuu timmini eeraago, liman'en roondooɓe sundukru Jawmiraawo eeri boo bee maaru, ɓe caali yeeso yimɓe. Yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa ardi Isra'iila'en woɗɓe, ɓe taaskaniiɓe konu bana Muusa wi'no ɓe. Honooɓe baakin ujine cappanɗe nayo (40.000) eeri maayo yeeso Jawmiraawo, ɓe njotti yayre kommbi Yeriko. Nyalaade maajum Jawmiraawo mawnini Yosuwa yeeso Isra'iila fuu. Ɓe teddini mo bana ɓe teddiniri Muusa balɗe mum fuu. Nden, Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Umru liman'en roondooɓe sundukru seedamku alkawal ɓe ngurto maayo Urdun.” Yosuwa umri ɓe bana non. Nde ɓe ngurti Urdun, kosɗe maɓɓe boo meemi lesdi njoorndi, ndiyam maayo lori haa nokkuure muuɗum, teeli dow pomoole maayo bana naane. Nyannde sappoore nder lewru aranndu, ummaatoore eeri Urdun, saŋngini haa Gilgal, haa seɓatto fuunaaŋge Yeriko. Ton haa Gilgal Yosuwa darni kaa'e sappo e ɗiɗi ɗe ɓe koo'uno haa caka Urdun. O wi'i Isra'iila'en: “Yeeso ɗo, to ɓikkoy mon ƴami on maana kaa'e ɗe'e, anndine koy: Isra'iila'en eeri maayo Urdun ngo dow joorɗum. Ngam Allah Jawmiraawo mon ɓeeɓni ndiyam maago yeeso mon haa on eeri. O waɗani on bana o waɗani min haa maayo Maaliya, nde o ɓeeɓni ngo yeeso amin haa min eeri. O waɗi ɗum ngam haa ummaatooje duniyaaru fuu annda baawɗe Jawmiraawo mawɗe, onon boo on kula Allah Jawmiraawo mon haa foroy.” Laamiiɓe Amoori'en wonɓe haa hiirnaaŋge maayo Urdun e laamiiɓe Kanaani'en fuu wonɓe haa kommbi mbeela, nde ɓe nani Jawmiraawo ɓeeɓni ndiyam Urdun yeeso Isra'iila'en haa ɓe eeri, ɓe kultori, ɓerɗe maɓɓe ta'i ngam daliila Isra'iila'en. Saa'i maajum Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Waɗ laɓe kaa'e, kadiboo juulnu Isra'iila'en.” Yosuwa waɗi laɓe kaa'e man, juulni Isra'iila'en haa nokkuure wi'eteende Towndiire-juulnol. Nde o timmini juulnugo ɓe, ummaatoore fuu faɓɓi haa saŋngeere haa juulnaaɓe njamɗiti. Nden Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Hannde ittumi mbustu Misra dow mooɗon. Ngam maajum ɓe ɗon ewna nokkuure man Gilgal haa wargo hannde.” Nde Isra'iila'en caŋngini haa Gilgal nder yayre kommbi Yeriko, ɓe mbaɗi juulde Paska, kiikiiɗe nyannde sappo e nayaɓre lewru maajum. Jaŋngo man ɓe puɗɗi nyaamugo nyaamdu lesdi Kanaana, tamseeje ɗe ufnaaka e gabbe ca'aaɗe. Nyannde man mannu acci toɓugo. Diga hitaande man ɓe puɗɗi nyaamugo nyaamdu lesdi Kanaana. Saa'i Yosuwa ɗon baŋnge Yeriko, o ɓaŋgti gite, o yi'i gorko feere ɗon dari yeeso maako, ɗon jogi kaafahi losaaki haa juŋngo mum. Yosuwa yehi haa maako, ƴami mo: “An a mo amin na? Malla a gooto nder konne'en amin?” Gorko oo jaabi: “Aa'a, min mi hooreejo honooɓe Jawmiraawo, jonta ngarmi.” Yosuwa tuggi koppi sujidani mo, wi'i: “Yaa jawmam, mi maccuɗo ma. Ɗume a umratammi?” Hooreejo honooɓe Jawmiraawo jaabi: “Faɗɗita paɗe ma, ngam nokkuure nde ndariiɗa, nde seniinde.” Yosuwa waɗi non. Yimɓe Yeriko maɓɓi dammuɗe berniwol, ɓe pali ɗe ngam daliila Isra'iila'en. Walaa mo wurtoto berniwol, walaa mo nastata ngol boo. Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Ndaa, mi hokki ma Yeriko e laamiiɗo maagol e honooɓe maagol semmbiɗɓe fuu. Nyalaade fuu honooɓe ma taaro berniwol nde woore. Tokka waɗugo bana nii nyalɗe joweego. Liman'en njoweeɗiɗo njogo luwe konu joweeɗiɗi yeeso sundukru. Nyannde joweeɗiɗawre on taaro berniwol nde joweeɗiɗi, liman'en boo puufa luwe jawɗi baali. To ɓe puufi luwe, onon boo on nani hoolo maaje, sey ummaatoore fuu wooka. Bana non mahol berniwol yibban. Ummaatoore fuu wa'o, koo moy tiita yeeso muuɗum, nasta berniwol.” Yosuwa ɓii Nuuna ewni liman'en, wi'i ɓe: “Ndoonde sundukru alkawal. Njoweeɗiɗo nder mooɗon boo njogo luwe konu joweeɗiɗi ardo yeeso sundukru Jawmiraawo.” Nden o umri ummaatoore: “Njehe, taare berniwol. Yeɓre honooɓe ardo sundukru Jawmiraawo.” Ammaa Yosuwa umruno ummaatoore: “Taa ngooke, taa goɗɗo nana sawtu mon, taa mbolwe sam, haa to mi wi'i on: Ngooke! Nden on ngookan.” Bana nii ɓe njahri sundukru Jawmiraawo, ɓe taari berniwol nde woore. Ɓe ngarti nder saŋngeere, ɓe mbaali. Jaŋngo man, Yosuwa dawi cub, liman'en boo ndoondi sundukru Jawmiraawo. Honooɓe woɗɓe ardi, ɓaawo maɓɓe liman'en njoweeɗiɗo fuufooɓe luwe ummi, ɗon puufa luwe, nden liman'en roondooɓe sundukru Jawmiraawo tokki, haa timmoode boo yeɓre honooɓe luttuɓe. Tum ɓe ɗon puufa luwe. Nyannde ɗiɗawre nde'e ɓe taari berniwol nde woore, nden ɓe ngarti nder saŋngeere. Ɓe mbaɗi bana nii nyalɗe joweego. Nyannde joweeɗiɗawre, ɓe ummi diga subaha, ɓe njehi, ɓe taari berniwol bana naane, ammaa nde joweeɗiɗi. Nyannde maajum tan ɓe taari ngol nde joweeɗiɗi. Nder taarannde joweeɗiɗawre, wakkati liman'en puufi luwe, Yosuwa umri ummaatoore: “Ngooke! Jawmiraawo hokki on berniwol. Berniwol ngol e ko woni nder maagol fuu, Jawmiraawo jeyi. Nattine ɗum kadi. Walaa mo luttata bee yoŋki, sey Rahab, debbo daakaareejo go tan, kaŋko e yimɓe wonduɓe bee maako nder suudu, ngam o nyukkini horooɓe, nelaaɓe men. Ammaa kakkile! Ndeente ko'e mon, taa koo'e koo ɗume nder kuuje kaɗaaɗe ngam ɗum harmi, ammaa nattine ɗe ngam taa on pooɗana Isra'iila sarru e nattere. Cardi e kaŋŋeeri e kuuje njamndi ɓaleeri e mboɗeeri fuu ɗum cenaaɗum ngam Jawmiraawo, ɗum nasta ndesaari maako.” Kadiboo liman'en puufi luwe. Nde ummaatoore Isra'iila nani ɗum, nde wooki bee sawtu mawɗo, mahol yibbi. Law, Isra'iila'en mba'i, nasti berniwol, koo moy tiiti yeeso muuɗum, ɓe nyaami berniwol. Bee kaafaaje maɓɓe ɓe nattini ko woni nder maagol fuu: worɓe e rewɓe, derke'en e ndotti'en, na'i e dammooji e bamɗe fuu. Yosuwa wi'i horooɓe lesdi ɗiɗo go: “Naste suudu debbo daakaareejo go, ngurtine mo, kaŋko e banndiraaɓe maako, fodde hunayeere nde on kunani mo.” Sukaaɓe ɗiɗo go njehi, ɓe ngurtini Rahab e baaba mum e daada mum e deerɗiraaɓe mum e banndiraaɓe mum woɗɓe fuu, ɓe njo'ini ɓe jam yaasi saŋngeere Isra'iila. Nden ɓe nguli berniwol e ko woni nder maagol fuu. Ammaa ɓe ndesi cardi e kaŋŋeeri e kuuje njamndi ɓaleeri e mboɗeeri nder ndesaari suudu Jawmiraawo. Bana nii Yosuwa acciri Rahab, debbo daakaareejo bee yoŋki, non boo saare baaba maako e banndiraaɓe maako, ngam o nyukkini horooɓe, nelaaɓe Yosuwa ngam wiɗitaago Yeriko. Rahab jooɗi nder Isra'iila haa wargo hannde. Saa'i man Yosuwa waɗi hunayeere nde'e, wi'i yimɓe: “Koo moy foondi nyiɓtaago berniwol Yeriko ngo'ol, o naalaaɗo haa Jawmiraawo. Ballinɗo caɓɓaaje maagol, ɓiɗɗo muuɗum afo maayan. Darnuɗo dammuɗe maagol, ɓiɗɗo muuɗum gaajiijo maayan.” Jawmiraawo wondi bee Yosuwa, habaru maako saŋkiti nder lesdi fuu. Ammaa Isra'iila'en ngewi umroore Allah dow kuuje kaɗaaɗe. Akan ɓii Karmi ɓii Zabdi ɓii Zeraha, goɗɗo lenyol Yahuuda hoo'i haa kuuje man. Ngam maajum tikkere Jawmiraawo saati dow Isra'iila'en. Saa'i ɓe ɗon haa Yeriko, Yosuwa neli worɓe woɗɓe haa Ayu. Berniwol man daayaaki bee Baytawiina haa fuunaaŋge Baytila. O wi'i ɓe: “Kore lesdi man.” Ɓe njehi, ɓe kori Ayu. Nden ɓe ngarti haa Yosuwa, ɓe mbi'i mo: “Walaa haaje ummaatoore fuu yaha, sey worɓe baakin ujine ɗiɗo malla tato njaha, kona Ayu. Taa suklu ummaatoore fuu, ngam yimɓe Ayu ɗuuɗaay.” Worɓe ujine tato njehi haɓugo bee Ayu, ammaa yimɓe Ayu njaali ɓe, ɓe ndoggi. Yimɓe Ayu mbari worɓe cappanɗe tato e njoweego nder Isra'iila'en. Ɓe taasni ɓe diga dammugal Ayu haa ɓe njotti Sebariima, ɓe njaali ɓe haa diirtorde hooseere. Ɓerɗe Isra'iila'en ta'i ngam kulol, ɗe laati bana ndiyam. Yosuwa e ndotti'en Isra'iila ceeki limce muuɗum'en, cujidi yeeso sundukru Jawmiraawo, haa kiikiiɗe waɗi. Ɓe ndufi mbulwuldi dow ko'e maɓɓe ngam mettamɓeram. Yosuwa wi'i: “Kayto! Allah Jawmiraawo, ngam ɗume a eerni ummaatoore nde'e maayo Urdun? Ngam a hokka min haa Amoori'en, ɓe kalka min na? Kayto, ndikka to min njooɗino gaɗa Urdun! Jawmiraawo, ɗume mbi'anmi jonta? Ngam Isra'iila'en ndoggi yeeso konne'en muuɗum'en. To Kanaani'en e yimɓe woɗɓe nder lesdi nani ɗum, ɓe taaroto min, ɓe kalkan min fuu. An boo, ɗume mbaɗata ngam aynugo innde ma mawnde?” Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Umma! Koni kippotoɗa haa lesdi bana nii? Isra'iila waɗi hakke. Ɓe piisti alkawal ngal kaɓɓumi bee maɓɓe dow umroore am. Ɓe koo'i nder kuuje kaɗaaɗe, ɓe ngujji ɗum, ɓe pewi dow maajum, ɓe cigi ɗum nder kuuje maɓɓe. Ngam maajum Isra'iila'en ndartantaako konne'en muuɗum'en. Ɓe ndoggan yeeso konne'en maɓɓe, ngam naaloore halkere ɗon dow maɓɓe. Mi wondataa bee mooɗon, to on ittaay hakke haram maajum caka mooɗon. Umma, sen ummaatoore, wi' ɓe: Cene ko'e mon ngam jaŋngo. Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Hakke haram ɗon caka mooɗon, onon Isra'iila'en. On ndartantaako konne'en mooɗon, sonaa to on itti hakke maajum. Jaŋngo fajiri on ɓadito fodde le'i mon. Lenyol ngol Jawmiraawo naŋngata ɗum, ɓadito fodde geɓe maagol. Yeɓre nde Jawmiraawo naŋngata ɗum, ɓadito fodde ci'e maare. Saare nde Jawmiraawo naŋngata ɗum, ɓadito fodde worɓe maare. Naŋngeteeɗo ngam hakke haram, ngule mo bee yiite, kaŋko e ko o mari fuu, ngam o fiisti alkawal Jawmiraawo, o waɗi nyidduɗum nder Isra'iila.” Yosuwa dawi cub. O ɓadini Isra'iila'en fodde le'i muuɗum'en, lenyol Yahuuda naŋngaama. O ɓadini geɓe nder lenyol Yahuuda, yeɓre Zara naŋngaama. O ɓadini yeɓre Zara fodde ci'e maare, saare Zabdi naŋngaama. O ɓadini worɓe saare Zabdi, Akan ɓii Karmi ɓii Zabdi ɓii Zeraha nder lenyol Yahuuda naŋngaama. Yosuwa wi'i Akan: “Ɓiŋngel am, hul Jawmiraawo, Allah Isra'iila, wolwu gooŋga, yeccam ko mbaɗɗa, taa suuɗam koo ɗume.” Akan jaabi: “Gooŋga, mi waɗi hakke dow Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Ndaa ko mbaɗmi: Nder keɓal konu ngi'mi alkibbaare woonde iwnde haa Sine'ar e ceede cardi teemeɗɗe ɗiɗi e tayre kaŋŋeeri nde teddeeŋga mum woni baakin reeta kilo. Suuno waɗi yam, mi hooci ɗum. Mi iri alkibbaare man nder lesdi haa caka laymaaru am, cardi boo haa les maare.” Yosuwa neli woɗɓe, ɓe ndoggani laymaaru man. Ndaa ɓe tawi alkibbaare ɗon iri nder laymaaru e cardi boo les maare. Ɓe koo'i ɗum, ɓe ngaddi ɗum haa Yosuwa e Isra'iila'en fuu, ɓe ndufi ɗum yeeso Jawmiraawo. Yosuwa e Isra'iila'en fuu koo'i Akan Jerahaajo e cardi e alkibbaare e tayre kaŋŋeeri e ɓiɓɓe maako e worɓe e rewɓe e na'i maako e bamɗe maako e dammooji maako e laymaaru maako e ko o mari fuu, ɓe njahri ɗum nder waadiwol Akor. Yosuwa wi'i: “Koni ngadduɗa sarru dow amin? Hannde kam Jawmiraawo ukkan sarru ngu dow maaɗa.” Nden Isra'iila'en fuu piɗi Akan bee kaa'e haa o maayi. Ɓe piɗi boo yimɓe saare maako, ɓe nguli ɓe bee yiite. Ɓe mbaagi waagaare kaa'e mawnde dow maɓɓe, nde lutti haa wargo hannde. Ngam maajum ɓe ewni nokkuure man waadiwol Akor, non innde maagol haa jonta. Nden Jawmiraawo acci caatal tikkere muuɗum. Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Yahdu bee honooɓe maaɗa fuu haa Ayu, Taa hul, taa tampu boo, ngam mi hokki ma laamiiɗo Ayu e yimɓe mum e berniwol mum e lesdi mum fuu. Waɗ Ayu e laamiiɗo maagol ko mbaɗɗa Yeriko e laamiiɗo maagol. Ammaa koo'e keɓal konu, waato jawdi e dabbaaji ngam ko'e mooɗon. Taaskitin ukkanaago berniwol bee baaltol haa ɓaawo maagol.” Yosuwa e honooɓe fuu ummi, njehi, kippi Ayu. Yosuwa suɓi worɓe semmbiɗɓe ujine cappanɗe tato, neli ɓe jemma. O wi'i ɓe: “Kakkile! Mbaɗe baaltol haa ɓaawo berniwol. Taa ndaaye ngol masin, taaskane haɓre. Min e yimɓe wonduɓe bee am, min ɓadititto berniwol. To ɓe ngurtake dow amin bana naane, min ndoggan yeeso maɓɓe. Ɓe taasnan min haa to min ndaayni ɓe bee berniwol. Kamɓe ɓe numan min ɗon ndogga yeeso maɓɓe bana naane. Onon on ummoto haa ɓaawo berniwol, on koocan ngol. Allah Jawmiraawo mon hokkan on ngol. To on kooci ngol, njamne ngol yiite, fodde umroore Jawmiraawo. Kakkilane umrooje ɗe anndinmi on!” Bana nii Yosuwa neliri ɓe, ɓe njehi nokkuure baaltol haa hiirnaaŋge Ayu, hakkunde Ayu bee Baytila, ɓe njooɗi ton. Ammaa Yosuwa waali jemmaare man caka yimɓe. Jaŋngo maajum Yosuwa dawi cub, taaskitini ummaatoore. Nden o ɗowi ɓe haa Ayu, kaŋko e ndotti'en Isra'iila. Honooɓe wonduɓe bee maako fuu njehi, ɓe ɓaditi berniwol, ɓe tiitotiri bee maagol. Ɓe caŋngini haa woyla Ayu, waadiwol ɗon hakkunde maɓɓe bee Ayu. Yosuwa hoo'i worɓe baakin ujine njowo, neli ɓe waɗugo baaltol haa hiirnaaŋge berniwol, hakkunde Ayu e Baytila. Jama'aare konu saŋngini haa woyla berniwol, waɗɓe baaltol boo haa hiirnaaŋge maagol. Jemmaare maajum Yosuwa waali nder waadiwol. Jaŋngo maajum fajiri cub, nde laamiiɗo Ayu yi'i Isra'iila'en, o yaawɗi wurtaago ngam haɓre, kaŋko e ummaatoore maako fuu. Ɓe njehi gal waadiwol Urdun haa nokkuure nde ɓe pottuno bee Isra'iila'en naane. Ammaa o anndaa ɓe mbaɗi baaltol haa ɓaawo berniwol. Yosuwa e Isra'iila'en fuu mbaɗi dabare doggugo yeeso maɓɓe bee laawol ladde, bana ɓe jaalaaɓe. Nde yimɓe nder Ayu fuu nani ewnaandu, ɓe ngurti taasnugo Isra'iila'en, walaa luttuɗo nder berniwol. Ɓe taasni Yosuwa haa ɓe ndaayi berniwol. Walaa gorko mo lutti nder Ayu e Baytila. Ɓe fuu ɓe ngurti, ɓe taasni Isra'iila'en, ɓe acci dammuɗe berniwol ɗon maɓɓiti. Nden Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Fortu labbo ma dow Ayu, mi hokki ma ngol.” Yosuwa forti labbo mum dow berniwol, nde o forti juŋngo maako, yimɓe wonɓe haa baaltol boo ummi bee jaawal, nasti berniwol, kippi ngol e njamni ngol. Nde yimɓe Ayu ngeesiti, ɓe ngi'i cuurɗe ɗon eeŋga diga berniwol haa asama. Ɓe ngalaa laawol doggugo koo gal nyaamo malla gal nano, ngam Isra'iila'en doggunooɓe yeeso maɓɓe gal ladde, ngayliti dow maɓɓe. Nde Yosuwa e Isra'iila'en ngi'i yimɓe baaltol kooci berniwol, cuurɗe maagol boo ɗon eeŋga haa asama, ɓe ngayliti, ɓe ukkani worɓe Ayu. Isra'iila'en luttuɓe ngurti berniwol, nasti haɓre. Worɓe Ayu ɗon caka Isra'iila'en wonɓe gal bakeeje fuu. Isra'iila'en mbari ɓe ɓe fuu, walaa daɗɗo, walaa kisɗo sam. Ammaa laamiiɗo Ayu, ɓe naŋngi mo o geeto, ɓe ngaddi mo haa Yosuwa. Isra'iila'en mbari yimɓe Ayu fuu wonɓe nder ladde haa ɓe taasni ɓe bee kaafaaje. Nden ɓe fuu ɓe lori haa Ayu, ɓe mbari wonɓe ton fuu bee kaafaaje. Ammaa keɓal konu, waato jawdi e dabbaaji, Isra'iila'en koo'i ngal ngam ko'e muuɗum'en bana Jawmiraawo umruno Yosuwa. Yosuwa wuli Ayu, laatini ngol winnde haa wargo hannde e ɗum luttan haa foroy. O ɓili laamiiɗo Ayu dow lekki, acci mo ton haa maŋngariba. Saa'i naaŋge ɗon muta, Yosuwa umri ɓe njippina ɓanndu maako. Ɓe ngudini ndu haa dammugal berniwol, ɓe mbaagi waagaare kaa'e mawnde dow maaru. Waagaare man lutti haa wargo hannde. Saa'i man Yosuwa mahani Jawmiraawo, Allah Isra'iila hirsirde dow hooseere Ebal, bana Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo umruno Isra'iila'en, bana ko winnda haa deftere tawreeta Muusa: Hirsirde huuwraande bee kaa'e ɗe cehirɗum njamndi meemaay sam. Dow hirsirde man ɓe lii'ani Jawmiraawo guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Gite Isra'iila'en, Yosuwa winndi dow kaa'e hirsirde binndi tawreeta ka Muusa winnduno. Isra'iila'en bee ndotti'en e kaliifa'en e hiitooɓe, non boo hoɗɓe maɓɓe fuu, ɓe ndari haa bakeeje sundukru ɗiɗi fuu. Ɓe tiitotiri bee liman'en Lewi'en roondooɓe sundukru alkawal Jawmiraawo. Reeta maɓɓe ɗon ndari heedi hooseere Gerisiima, reeta feere heedi hooseere Ebal. Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo umruno ɓe ɓooyma ɓe mbaɗa bana nii ngam barkiɗingo ummaatoore Isra'iila. Ɓaawoɗon Yosuwa jaŋngi bolle tawreeta fuu, barka e naaloore, bana ko winnda haa deftere tawreeta. Umrooje Muusa koo ɗeye, Yosuwa jaŋngi ɗe yeeso jama'aare Isra'iila, kamɓe e rewɓe maɓɓe e ɓikkoy maɓɓe e hoɗɓe jooɗiiɓe caka maɓɓe fuu. Habaru jaalorgal Isra'iila'en warani laamiiɓe wonɓe gaa'e Urdun fuu, haa lesdi kooseeje e lesdi towndiije e lesdi kommbi mbeela yahugo Libanon, waato laamiiɓe Heti'en e Amoori'en e Kanaani'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en fuu. Nde ɓe nani habaru maajum, ɓe mooɓi, ɓe narri ngam haɓugo bee Yosuwa e Isra'iila'en. Ammaa nde jooɗiiɓe haa Gibiyon nani ko Yosuwa waɗi Yeriko e Ayu, ɓe mbaɗi ƴoyre. Ɓe koo'i njooɓaaje e kaywaaji kiiɗɗi ngam bamɗe maɓɓe e kanyakanyaaji kiiɗɗi ceekɗi, bo'itinaaɗi e paɗe kiiɗɗe takkaaɗe haa kosɗe maɓɓe, ɓe ɗon ɓorni limce kiiɗɗe boo. Tamseere njooɓaari maɓɓe fuu yoori, feti. Ɓe njehi haa saŋngeere haa Gilgal, ɓe mbi'i Yosuwa e Isra'iila'en: “Min ngari diga lesdi ndaayiindi. Min ngiɗi on kaɓɓa alkawal bee amin.” Ammaa Isra'iila'en mbi'i Hewi'en ɓe'e: “Ngam ɗume min kaɓɓata alkawal bee mooɗon? Teema on ɗon njooɗi ɓadiiɗum bee amin.” Ɓe mbi'i Yosuwa: “Min maccuɓe ma.” Yosuwa ƴami ɓe: “On ɓeye? Toy iwɗon?” Ɓe njaabi mo: “Maccuɓe ma ngari diga lesdi ndaayiindi masin, ngam min nani manoore Allah Jawmiraawo mooɗon. Min nani habaru kuuɗe maako haa Misra fuu e ko o waɗi laamiiɓe Amoori'en ɗiɗo jooɗinooɓe gaɗa Urdun fuu, Sihon laamiiɗo Hesbon e Ook laamiiɗo Baasan haa berniwol Astarot. Ndotti'en amin e yimɓe lesdi amin fuu mbi'i: Koo'e njooɓaari laawol haa juuɗe mon. Njehe fottugo bee maɓɓe, mbi'e ɓe: Minin min maccuɓe mon, nden kam kaɓɓe alkawal bee amin. Tamseere amin nde'e, min koo'i nde nde wulnde haa ci'e amin nyalaade gurtaaki amin wargo haa mooɗon. Ndaa nde yoori, nde feti boo. Kanyakanyaaji ɗi'i, min kebbini ɗi ɗi kesi, ndaa ɗi ceeki. Limce amin e paɗe amin kiiɗi ngam jahaaŋgal amin juutŋgal masin.” Nden Isra'iila'en nyaami njooɓaaje maɓɓe bilaa ƴamgo muuyo Jawmiraawo. Yosuwa narri bee maɓɓe, haɓɓi alkawal bee maɓɓe ngam hisnugo yoŋkiiji maɓɓe. Mawɓe jama'aare Isra'iila'en kunani ɓe. Ɓe kaɓɓi alkawal bee maɓɓe. Ammaa ɓaawo nyalɗe tati, Isra'iila'en annditi yimɓe ɓe'e ɗon njooɗi ɓadiiɗum bee maɓɓe. Isra'iila'en ummi, njotti gure maɓɓe nder nyalaade tataɓre. Ɗum gure ɗe'e: Gibiyon e Kefiira e Biirot e Kiriyat-Ye'arim. Ammaa Isra'iila'en mbaraay Gibiyoni'en ɓe'e, ngam mawɓe jama'aare kunorani ɓe bee innde Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Jama'aare fuu ngurŋgurti dow mawɓe. Ammaa mawɓe fuu mbi'i ɓe: “Min kunorani ɓe bee innde Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Ngam maajum en mbaawataa meemugo ɓe jonta. Ndaa ko mbaɗeten: En accan ɓe ɓe ngeeɗa ngam daliila hunayeere nde min kunani ɓe. To naa non, tikkere Jawmiraawo waran dow meeɗen. Sey ɓe ngeeɗa, ammaa ɓe laato teenooɓe leɗɗe e nyeɗooɓe ndiyam ngam jama'aare fuu.” Kanjum mawɓe mbi'i ɓe. Yosuwa umri ewni Gibiyoni'en, nden o ƴami ɓe: “Koni mbaɗɗon min rikici? On mbi'i on ɗon njooɗi daayiiɗum masin. Asee boo, on ɗon njooɗi ɓadiiɗum bee amin. Ngam maajum jonta on naalaaɓe. Haa foroy onon e danygol mon on laatoto maccuɓe, teenooɓe leɗɗe e nyeɗooɓe ndiyam ngam suudu Allah am.” Ɓe njaabi Yosuwa: “Naywa, min mbaɗi ɗum ngam min nani bee laaɓɗum ko Allah Jawmiraawo ma umri jaggiiɗo mum Muusa, haa o hokka on lesdi fuu, o halka jooɗiiɓe haa lesdi boo yeeso mooɗon. Min kultori masin, min kuli on ngam daliila yoŋkiiji amin. Ngam maajum min mbaɗi ɗum. Min ɗon haa juŋngo ma, waɗ ko fottani ma fuu.” Ndaa ko Yosuwa waɗani ɓe: O hisni ɓe ngam taa Isra'iila'en mbara ɓe. Ammaa nyalaade man Yosuwa laatini ɓe teenooɓe leɗɗe e nyeɗooɓe ndiyam ngam jama'aare e ngam hirsirde Jawmiraawo. Haa wargo hannde ɓe ɗon tokko waɗugo ɗum haa nokkuure nde Jawmiraawo suɓata. Adoni-Sadik, laamiiɗo Urusaliima nani Yosuwa nyaami berniwol Ayu, nattini ngol, mbari laamiiɗo maagol, bana o waɗi Yeriko e laamiiɗo ton. O nani boo no yimɓe Gibiyon mbaɗi narral bee Isra'iila'en, ɗon njooɗi caka maɓɓe. Habaru maajum hulni yimɓe Urusaliima masin, ngam Gibiyon woni berniwol maŋngol bana berniiji laamiiɓe goɗɗi, ngol ɓuri Ayu mawnugo boo, worɓe maagol fuu ɓe semmbiɗɓe. Ngam man Adoni-Sadik, laamiiɗo Urusaliima neldi habaru haa Hoham, laamiiɗo Heburuun e Piriyam, laamiiɗo Yarmut e Yafiya, laamiiɗo Lakis e Debir, laamiiɗo Egilon. O wi'i ɓe: “Ngare haa am, mballeeɗam hippaago Gibiyon, ngam yimɓe ton narri bee Yosuwa e Isra'iila'en.” Laamiiɓe Amoori'en njowo ɓe'e mooɓi, laamiiɓe Urusaliima e Heburuun e Yarmut e Lakis e Egilon. Ɓe kawti jama'aaje konu maɓɓe fuu, ɓe caŋngini yeeso Gibiyon, ɓe kaɓi bee maagol. Yimɓe Gibiyon neldi habaru haa Yosuwa nder saŋngeere haa Gilgal wi'ugo mo: “Taa wudin maccuɓe ma! War law, wallu min, hisnu min! Ngam laamiiɓe Amoori'en jooɗiiɓe haa kooseeje fuu mooɓi dow amin.” Yosuwa e jama'aare konu mum e honooɓe semmbiɗɓe fuu ummi Gilgal. Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Taa hul ɓe, ngam mi hokki ma ɓe. Walaa koo gooto maɓɓe dartanto ma.” Jemmaare fuu Yosuwa e yimɓe mum njehi diga Gilgal haa Gibiyon, nden ɓe ukkani Amoori'en bee juhuki. Jawmiraawo jiiɓi hakkiilooji Amoori'en nde ɓe ngi'i Isra'iila'en. Isra'iila'en mbari Amoori'en ɗuuɗɓe masin haa Gibiyon, ɓe taasni luttuɓe dow laawol ba'otooŋgol haa Baytihurun. Ɓe ukkani ɓe haa ɓe njotti Azeka e Makkeda. Saa'i Amoori'en ɗon ndogga yeeso Isra'iila'en, ɗon ndiirto Baytihurun, Jawmiraawo toɓni mallimallooje mawɗe dow maɓɓe haa ɓe njotti Azeka, ɗuuɗɓe caka maɓɓe maayi. Maayɓe ngam daliila mallimallooje ɗe'e ɓuri ɗuuɗugo dow mbaraaɓe bee kaafaaje Isra'iila'en. Yosuwa wolwani Jawmiraawo nyalaade nde Jawmiraawo hokki Isra'iila'en fuu jaalorgal dow Amoori'en, o wi'i yeeso Isra'iila'en: “An naaŋge, dara haa Gibiyon! An lewru boo, haa waadiwol Ayyalon!” Fakat, naaŋge dari, lewru boo dari, haa Isra'iila'en timmini waataago konne'en muuɗum'en. Habaru maajum winndaama haa Deftere Adiliijo. Naaŋge dari haa caka asama, nge yaawanaay mutugo nyalawmaare fuu. Nyalaade bana maare meeɗaay laataago e meetataa boo, haa Jawmiraawo nana koŋngol neɗɗo bana maagol. Ngam Jawmiraawo haɓani Isra'iila'en. Nden Yosuwa e Isra'iila'en fuu lori nder saŋngeere haa Gilgal. Laamiiɓe Amoori'en njowo go ndoggi, ɓe nyukki nder lowol haa Makkeda. Goɗɗo tawi ɓe ton, Yosuwa boo anndinaama haa ɓe nyukki. O wi'i: “Talle kaa'e mawɗe haa hunnduko lowol, ndarne worɓe woɗɓe haa maagol ngam aynugo ɓe. Ammaa taa ndare, onon, taasne konne'en mooɗon, kippe sakkitiiɓe maɓɓe. Taa acce ɓe ɓe nasta berniiji maɓɓe, ngam Allah Jawmiraawo mooɗon hokki on ɓe.” Yosuwa e Isra'iila'en mbari ɗuuɗɓe maɓɓe, ammaa woɗɓe maɓɓe keɓi daɗugo, ɓe nasti berniiji maɓɓe cemmbiɗɗi. Nden Isra'iila'en fuu ngarti jam haa Yosuwa nder saŋngeere haa Makkeda. Ɓaawoɗon walaa koo gooto nder yimɓe lesdi maɓɓiti hunnduko mum dow Isra'iila'en. Nden Yosuwa wi'i: “Maɓɓite lowol, ngurtinaneeɗam laamiiɓe njowo go.” Ɓe mbaɗi bana nii, ɓe ngurtini laamiiɓe man nder lowol, ɓe ngaddi ɓe haa maako: Ɗum laamiiɗo Urusaliima e laamiiɗo Heburuun e laamiiɗo Yarmut e laamiiɗo Lakis e laamiiɗo Egilon. Nde ɓe ɗon ngurtina ɓe, Yosuwa ewni worɓe Isra'iila fuu. O wi'i ardiiɓe konu yahduɓe bee maako: “Ɓadite, njaaɓe daaɗe laamiiɓe ɓe'e.” Ɓe ɓaditi, ɓe mbaɗi non. Yosuwa wi'i ɓe: “Taa kule, taa tampe sam, ammaa cemmbiɗe, cuusɗine ɓerɗe mon! Bana nii Jawmiraawo waarata konne'en mooɗon ɓe on kaɓata bee maɓɓe fuu.” Nden Yosuwa mbari ɓe, ɓili ɓalli maɓɓe haa leɗɗe jowi, ton ɗi nyalli haa kiikiiɗe. Wakkati naaŋge muti, Yosuwa umri ɓe njippina ɓalli laamiiɓe ɓe'e diga leɗɗe man. Ɓe ngudini ɗi nder lowol ngol ɓe nyukkino, ɓe maɓɓi lowol man bee kaa'e mawɗe. Ton ɗe ngoni haa wargo hannde. Nyalaade man nden Yosuwa nyaami berniwol Makkeda. O nattini wonɓe nder berniwol e laamiiɗo maagol fuu bee kaafahi, walaa mo lutti bee yoŋki. O waɗi laamiiɗo Makkeda bana o waari laamiiɗo Yeriko. Ɓaawo maajum Yosuwa e Isra'iila'en fuu ummi Makkeda, njehi berniwol Libna, ɓe kaɓi bee yimɓe maagol. Kaŋgol boo Jawmiraawo hokki ngol Isra'iila'en, bee laamiiɗo maagol fuu. Walaa mo lutti bee yoŋki koo gooto, ɓe mbari yimɓe ton fuu bee kaafaaje. Ɓe mbaɗi laamiiɗo Libna bana ɓe mbaari laamiiɗo Yeriko. Nden Yosuwa e Isra'iila'en wonduɓe bee muuɗum fuu ummi Libna, njehi Lakis. Ɓe caŋngini yeeso maagol, ɓe kaɓi bee maagol. Nyannde ɗiɗawre Jawmiraawo hokki Lakis haa Isra'iila'en. Ɓe nyaami ngol, ɓe mbardi wonɓe nder berniwol fuu, walaa mo lutti bee yoŋki, bana ɓe mbaari Libna. Horam, Laamiiɗo Gezer wari wallugo Lakis. Ammaa Yosuwa mbardi ɓe, kaŋko e yimɓe maako fuu, o accaay koo gooto maɓɓe bee yoŋki. Nden Yosuwa e Isra'iila'en wonduɓe bee muuɗum fuu ummi Lakis, njehi Egilon. Ɓe caŋngini yeeso maagol, ɓe kaɓi bee maagol. Nyalaade maajum ɓe nyaami ngol, ɓe mbari yimɓe maagol bee kaafaaje. Ɓe nattini yimɓe maagol fuu bana ɓe mbaari Lakis. Ɓaawo man Yosuwa e Isra'iila'en wonduɓe bee muuɗum fuu ummi Egilon, mba'i kooseeje yahugo Heburuun. Ɓe kaɓi bee maagol, ɓe nyaami ngol. Ɓe mbari laamiiɗo e wonɓe nder maagol e wonɓe nder gure taariiɗe ngol fuu bee kaafaaje, ɓe luttaay koo gooto bee yoŋki. Yosuwa nattini ngol fuu, bana o waari Egilon. Nden Yosuwa e Isra'iila'en wonduɓe bee muuɗum fuu ngayliti gal Debir, kaɓi bee maagol. Ɓe nyaami ngol bee gure maagol, ɓe naŋngi laamiiɗo maagol, ɓe mbari ɓe bee kaafaaje. Ɓe nattini wonɓe nder maagol fuu, walaa koo gooto luttuɗo bee yoŋki. Yosuwa waɗi Debir e laamiiɗo maagol bana o waari Heburuun e Libna bee laamiiɗo maagol. Yosuwa nyaami lesdi fuu. O jaali laamiiɓe haa kooseeje e Lesdi Fombina, haa lesdi towndiije e lesdi leesndi fuu. O luttaay koo gooto bee yoŋki. Ko mari poofɗe fuu, o nattini ɗum bana Jawmiraawo, Allah Isra'iila umruno mo. Yosuwa jaali ɓe diga Kaades-Barne'a haa Gaaza, diga lesdi Goosan fuu haa yotti Gibiyon. Laamiiɓe ɓe'e e lesɗe muuɗum'en fuu, Yosuwa jaali ɗum nder jahaaŋgal konu gootal. Ɗum fuu ɗum laati non ngam Jawmiraawo, Allah Isra'iila haɓani yimɓe mum. Nden Yosuwa e Isra'iila'en fuu lorti nder saŋngeere haa Gilgal. Yabin, laamiiɗo Hacoor nani habaru jaalorgal Isra'iila'en. O neli haa Yobaba, laamiiɗo Maduuna, non boo haa laamiiɗo Simron e laamiiɗo Akisaf e laamiiɓe wonɓe haa woyla dow kooseeje e nder waadiwol Urdun haa fombina Kinneret e nder lesdi towndiije e haa Nafot Door gal hiirnaaŋge, haa Kanaani'en gal fuunaaŋge e hiirnaaŋge, haa Amoori'en e Heti'en e Perezzi'en e Yebusi'en dow kooseeje e Hewi'en haa les hooseere Hermoon nder lesdi Mispa. Laamiiɓe man ngari, kamɓe e jama'aaje konu maɓɓe fuu, honooɓe ɗuuɗɓe masin bana njaareendi maayo. Ɓe ngaddi boo pucci e mootaaji pucci ɗuuɗɗi. Laamiiɓe ɓe'e fuu kawti, ɓe caŋngini haa maayel Meerom ngam haa ɓe kaɓa bee Isra'iila'en. Jawmiraawo wi'i Yosuwa: “Taa hul ɓe! Jaŋngo bana wakkati jonta ɓe fuu ɓe mbaraaɓe. Min mi mbaran ɓe ngam daliila Isra'iila. On coppan korle pucci maɓɓe, on ngulan mootaaji pucci maɓɓe bee yiite.” Yosuwa e honooɓe muuɗum fuu ukkani ɓe bee juhuki haa maayel Meerom. Jawmiraawo hokki Isra'iila'en konne'en muuɗum'en. Ɓe njaali ɓe, ɓe taasni ɓe haa ɓe njotti Sidon, berniwol maŋngol, haa Misrefot-Mayim, haa waadiwol Mispa gal fuunaaŋge. Ɓe kaɓi bee maɓɓe, ɓe mbardi ɓe, walaa koo gooto lutti bee yoŋki. Yosuwa waɗi ɓe bana Jawmiraawo wi'no mo: Ɓe coppi korle pucci maɓɓe, ɓe nguldi mootaaji pucci maɓɓe bee yiite. Nde Yosuwa ɗon lorto, o hippi Hacoor, o mbari laamiiɗo maagol bee kaafahi. Ngol laatino laamorde laamuuji woyla lesdi Kanaana saa'i man. Ɓe nattini ko woni nder berniwol fuu, walaa ko lutti bee yoŋki. Ɓe nguli berniwol bee yiite. Yosuwa nyaami berniiji ɗi'i fuu, o naŋngi laamiiɓe maaji, o nattini ɓe, bana Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo umruno mo. Ammaa Isra'iila'en ngulaay gure nyiɓaaɗe dow towndiije, sey Hacoor tan Yosuwa wuli ɗum. Isra'iila'en koo'i kuuje marɗe saman e dabbaaji fuu ngam ko'e muuɗum'en, ammaa ɓe mbari yimɓe berniiji man, haa ɓe kalki ɓe fuu. Jawmiraawo umruno Muusa, jaggiiɗo mum, Muusa boo umri Yosuwa, kanjum Yosuwa waɗi ɗum. O waɗi ko Jawmiraawo umruno Muusa fuu, o yeebaay koo ɗume. Yosuwa nyaami lesdi maajum fuu: Lesdi kooseeje e Lesdi Fombina fuu, lesdi towndiije haa fombina e woyla ɗiɗi fuu e lesdi Goosan fuu bee ladde haa fombina maari, non boo waadiwol Urdun. Walaa berniwol ɗaɓɓi sulhu bee Isra'iila'en, sey Hewi'en jooɗiiɓe haa Gibiyon. Berniiji goɗɗi fuu ɓe kooci ɗi bee konu. Jawmiraawo waɗi ɓe caatina ɓerɗe maɓɓe, ɓe kaɓa bee Isra'iila, ngam haa ɓe nattine, taa ɓe keɓa enɗam sam, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Saa'i maajum Yosuwa yehi, halki Enaki'en nder kooseeje haa Heburuun e Debir e Anaba, nder kooseeje Yahuuda e Isra'iila fuu. Yosuwa nattini maapinndi'en ɓe'e bee gure muuɗum'en fuu. Enaki'en luttaay nder lesdi Isra'iila'en, sey haa Gaaza e Gaat e Asdod ɓe lutti. Yosuwa hooci lesdi fuu, bana Jawmiraawo umruno Muusa. Yosuwa marni ndi Isra'iila'en, senndi ndi fodde le'i maɓɓe. Konu timmi, lesdi heɓi de'ere. Isra'iila'en nyaamino lesdi haa fuunaaŋge maayo Urdun diga naane, diga maayo Arnon haa hooseere Hermoon bee waadiwol Urdun haa fuunaaŋge fuu. Ɓe njaalino laamiiɓe ɓe'e: Sihon, laamiiɗo Amoori'en, jooɗiiɗo haa Hesbon woni gooto maɓɓe. O marino lesdi diga Aro'er haa fomoonde maayo Arnon, diga caka waadiwol man haa yotti maayo Yabbok, keerol lesdi Ammooni'en, waato reeta lesdi Gile'at, non boo ladde haa weendu Kinneret wakeere fuunaaŋge Urdun, haa yotti weendu Araba, waato Weendu Mannda, wakeere fuunaaŋge yahugo Bayti-Yesimot, gal fombina boo haa les diirtorɗe hooseere Pisiga. Laamiiɗo ɗiɗaɓo ɗum Ook mo Baasan, gooto nder Refa'en luttuɓe, jooɗiiɗo haa Astarot e Edirey. O laamanino lesdi haa hooseere Hermoon e Salka e Baasan fuu haa yotti keerol Gesuri'en e Makati'en, ɗum reeta Gile'at haa keerol Sihon, laamiiɗo Hesbon. Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo e Isra'iila'en njaalino laamiiɓe ɗiɗo ɓe'e. Lesdi maɓɓe, Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo marni ndi le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa. Yosuwa e Isra'iila'en njaali laamiiɓe fuu gaa'e maayo Urdun, wakeere hiirnaaŋge, diga Ba'al-Gada nder waadiwol Libanon haa yotti hooseere Halak wakeere Se'ir. Yosuwa marni ndi Isra'iila'en, senndi ndi fodde le'i maɓɓe, waato lesdi kooseeje e lesdi towndiije haa hiirnaaŋge, waadiwol Urdun bee towndiije mum e gaaruuji fuunaaŋge, non boo ladde hamaadaare e Lesdi Fombina. Naane Heti'en e Amoori'en e Kanaani'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en njooɗino ton. Isra'iila'en njaali laamiiɓe berniiji ɗi'i: Yeriko, Ayu baŋnge Baytila, Urusaliima, Heburuun, Yarmut, Lakis, Egilon, Gezer, Debir, Geder, Horma, Arat, Libna, Adullam, Makkeda, Baytila, Tappuha, Hefer, Afek nder Saron, Hacoor, Simiyon, Meeron, Akisaf, Ta'anak, Megiddo, Keedes, Yokne'am haa hooseere Karmel, Door haa Nafot Door, Goyim nder Galiili, Tirsa. Limgal laamiiɓe man fuu: cappanɗe tato e ngo'o. Nde Yosuwa naywi masin, Jawmiraawo wi'i mo: “A ndottidi, duuɓi ma ɗuuɗi, ammaa lutti lesdi ɗuuɗndi ndi on nyaamaay tawon: Lesdi Filisti'en e lesdi Gesuri'en fuu, non boo lesdi Awwi'en gal fombina, diga maayo Sihor tiitotirŋgo bee Misra haa yotti keerol Ekuruun wakeere woyla, waato ko limete nder maral Kanaani'en. Laamiiɓe Filisti'en njowo ɗonno njooɗi haa Gaaza e Asdod e Askalon e Gaat e Ekuruun. Lutti lesdi Kanaani'en fuu diga Ara nder maral Sidoni'en haa yotti Afek haa keerol Amoori'en. Non boo lesdi Gibili'en, waato Libanon wakeere fuunaaŋge fuu, diga Ba'al-Gada les Hermoon haa yotti nastirde Hamat. Kanjum woni lesdi Sidoni'en jooɗiiɓe nder kooseeje hakkunde Libanon e Misrefot-Mayim. Min bee hoore am mi riiwan ummaatooje ɗe'e fuu yeeso Isra'iila'en. Ammaa an, sey a senndana ndi Isra'iila'en bee waɗugo kur'u, bana mi umri ma. Senndu ndi jonta, ngam haa le'i joweenayi e reeta lenyol Manassa keɓa maral maaji.” Reeta lenyol Manassa feere e le'i Ruben e Gada keɓno maral muuɗum'en ngal Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo hokkuno ɓe gaɗa Urdun gal fuunaaŋge, diga Aro'er haa fomoonde maayo Arnon e berniwol haa caka waadiwol man e ƴoolde Medeba haa yotti Dibon e gure fuu ɗe Sihon, laamiiɗo Amoori'en haa Hesbon marino, haa yotti keerol Ammooni'en. Non boo Gile'at e lesdi Gesuri'en e Makati'en e hooseere Hermoon e Baasan fuu haa yotti Salka. Non boo maral Ook, laamiiɗo Baasan haa Astarot e Edirey, ragareejo nder Refa'en. Muusa jaalino yimɓe ɓe'e, o riiwno ɓe. Ammaa Isra'iila'en ndiiwaay Gesuri'en e Makati'en, ɓe ɗon njooɗi caka Isra'iila'en haa wargo hannde. Lenyol Lewi, Muusa hokkaayno ngol lesdi. Jawmiraawo wi'no mo Lewi'en keɓan geɗal haa dabbaaji guleteeɗi ngam Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Kanjum laatoto maral maɓɓe. Muusa hokki lenyol Ruben geɗal lesdi fodde geɓe maagol. Ndaa ko woni geɗal maɓɓe haa lesdi: Diga Aro'er haa fomoonde maayo Arnon e berniwol haa caka waadiwol man e ƴoolde Medeba fuu, Hesbon e gure maagol gonɗe dow ƴoolde, waato Dibon e Bamot-Ba'al e Bayti-Ba'al-Me'on e Yahas e Kedemot e Meefa'at e Kiriyatayim e Sibama e Jeret-Sakar dow hooseere nder waadiwol e Bayti-Pe'or e diirtorɗe hooseere Pisiga e Bayti-Yesimot e gure ƴoolde fuu e maral Sihon, laamiiɗo Amoori'en haa Hesbon fuu. Muusa jaalino mo, kaŋko e laamiiɓe Mediyan, waato Ewi e Rekem e Cuuru e Huuru e Reeba, lawan'en Sihon, jooɗiiɓe haa lesdi maajum. Ammaa Balaama ɓii Be'or, baɗoowo hatti, Isra'iila'en mbari mo bee kaafaaje, kaŋko e mbaraaɓe woɗɓe. Urdun laatake keerol yimɓe Ruben hiirnaaŋgewol. Kanjum woni geɗal yimɓe Ruben fodde ci'e maɓɓe, ɗum berniiji maɓɓe e gure maɓɓe. Muusa hokki lenyol Gada geɗal lesdi fodde geɓe maagol. Ndaa ko woni geɗal maɓɓe haa lesdi: Ya'ajer e berniiji Gile'at fuu e reeta lesdi Ammooni'en haa yotti Aro'er tiitotirŋgol bee Rabba. Ɓe keɓi lesdi diga Hesbon haa Ramat-Mispe e Betonim, diga Mahanayim haa yotti keerol Debir. Nder waadiwol boo Bayti-Haaram e Bayti-Nimra e Sukkot e Safuun, ko lutti haa maral Sihon, laamiiɗo Hesbon. Maayo Urdun laati keerol lesdi maɓɓe hiirnaaŋgewol, yahugo woyla haa yotti weendu Kinneret. Kanjum woni geɗal yimɓe Gada fodde ci'e maɓɓe, ɗum berniiji maɓɓe e gure maɓɓe. Muusa hokki boo reeta lenyol Manassa geɗal lesdi fodde geɓe maagol. O marni ɓe lesdi yahugo Mahanayim e lesdi Baasan fuu, waato maral Ook, laamiiɗo Baasan e gure Ya'ir gonɗe nder lesdi man, gure cappanɗe joweego fuu. Ɓe keɓi reeta Gile'at, non boo Astarot e Edirey, berniiji laamorɗi nder maral Ook mo Baasan. Kanjum woni geɗal reeta danygol Makir ɓii Manassa fodde geɓe maagol. Bana nii Muusa ronniri ɓe lesdi gaɗa Urdun haa fuunaaŋge Yeriko, saa'i o ɗonno nder yayre Mo'ab. Ammaa lenyol Lewi, Muusa hokkaay ɗum geɗal lesdi. Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i ɓe kaŋko woni maral maɓɓe. Ndaa habaru cennduki lesdi Kanaana haa Isra'iila'en. Eli'azaaru limanjo e Yosuwa ɓii Nuuna e baaba-ci'e'en nder le'i Isra'iila ronni ɓe ɗum. Bana Jawmiraawo umruno Muusa, bana non le'i joweenayi e reeta lenyol ta'anaama geɗal muuɗum'en bee waɗugo kur'u. Bana Jawmiraawo umruno Muusa, bana non Isra'iila'en kuuwri, cenndiri lesdi. Nyannde feere yimɓe Yahuuda ngari haa Yosuwa haa Gilgal. Gooto nder maɓɓe, Kaaleb ɓii Yefunna Kenizziijo wi'i mo: “A anndi ko Jawmiraawo wi'i Muusa, goɗɗo Allah, dow am e dow maaɗa haa Kaades-Barne'a. Mi woodino duuɓi cappanɗe nayi, nde Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo nela yam diga Kaades-Barne'a ngam horugo lesdi ndi'i. Mi lornani mo jaawaabu laaɓŋgu. Banndiraaɓe am yahduɓe bee am kulni ɓerɗe yimɓe. Ammaa min mi tokki Allah Jawmiraawo am bee ɓernde woore. Nyalaade maajum Muusa huni, wi'i: Lesdi ndi kosɗe ma njaaɓi ndi, a maran ndi, an e danygol ma haa foroy. Ngam a tokki Allah Jawmiraawo ma bee ɓernde woore. Ndaa, diga Jawmiraawo wi'i Muusa wolde maajum, o yeeɗini yam duuɓi cappanɗe nayi e jowi goɗɗi. Wakkati man fuu Isra'iila'en ɗon ngiilo nder ladde. Ndaa, hannde mi woodi duuɓi cappanɗe joweetati e jowi. Ammaa koo hannde boo mi cemmbiɗɗo bana nder nyalaade nde Muusa nela yam. Semmbe am he'i haa mi waɗa haɓre, bana naane non jonta boo. Kadi, hokkam lesdi kooseeje ndi Jawmiraawo wolwi e mum nyalaade man. Saa'i man min ngecci on maapinndi'en wi'eteeɓe Enaki'en ɗon ton, ɓe mari berniiji cemmbiɗɗi boo. Jawmiraawo wonda bee am haa mi riiwa ɓe, bana o wi'i.” Yosuwa barkiɗini Kaaleb ɓii Yefunna, marni mo Heburuun. Ngam maajum Heburuun laati geɗal Kaaleb ɓii Yefunna Kenizziijo haa wargo hannde, ngam o tokki Allah Jawmiraawo maako bee ɓernde woore. Ɓooyma innde Heburuun wonno Kiriyat-Arba. Arba wonno ɓurɗo mawnugo nder Enaki'en. Nden konu timmi, lesdi de'iti. Ɓe mbaɗi kur'u ngam lenyol Yahuuda fodde geɓe maagol. Ɓe keɓi maral haa wakeere keerol Edoom e ladde Siin gal fombina, daayiiɗum masin. Keerol maɓɓe haa Lesdi Fombina laati diga sera Weendu Mannda, diga ɗemŋgal weendu tiitiiŋgal fombina. Nden ngol tokki gal fombina haa wa'orde Akrabbiima, ngol yehi haa Siin. Nden ngol saali haa fombina Kaades-Barne'a haa yotti Hesruunu. Nden ngol wayliti heedi woyla yahugo Addar, ngol taari haa yotti Karka. Diga ton ngol yehi haa Asmuuna, haa ngol tokki maayel Misra, ngol timmi haa Mbeela. Kanjum woni keerol maɓɓe haa fombina. Keerol maɓɓe fuunaaŋgewol tokki Weendu Mannda haa yotti nastirde maayo Urdun. Keerol maɓɓe woylawol fuɗɗi haa ɗemŋgal weendu diga nastirde maayo Urdun. Nden ngol yehi Bayti-Hogila, ngol saali haa woyla Bayti-Araba, haa yotti hayre Bohan. Bohan woni ɓii Ruben. Nden ngol wa'i diga waadiwol Akor haa Debir, ngol wayliti gal woyla haa yotti Gilgal, berniwol tiitotirŋgol bee wa'orde Adumiima, wakeere waadiwol fombinaare. Nden keerol yehi haa En-Semes, diga ton boo haa En-Rogel. Keerol wa'i waadiwol Ɓii-Hinnom haa fombina towndiire nde Urusaliima, berniwol Yebusi'en woni. Nden keerol wa'i dow hooseere tiitotirnde bee waadiwol Ɓii-Hinnom haa hiirnaaŋge, haa sera waadiwol Refayim woylawol. Haa hooseere man keerol wayliti yahugo seeɓoore Menefto'a, ngol yehi haa bille gure dow hooseere Efruuna. Nden ngol wayliti gal Ba'ala, kanjum woni Kiriyat-Ye'arim. Diga ton ngol yehi hiirnaaŋge gal kooseeje Se'ir, ngol tokki wakeere hooseere Ye'arim woylaare, Ye'arim woni Kesalon. Ngol diirti haa Bayti-Semes, ngol yehi haa Timna. Nden keerol yehi woyla, haa hooseere Ekuruun, ngol wayliti gal Sikeruuna, ngol saali hooseere Ba'ala, ngol yehi haa Yabneyel. Ngol haaɗi haa Mbeela. Kaŋgo woni keerol hiirnaaŋgewol. Nder keeri ɗi'i lenyol Yahuuda jooɗi fodde geɓe maagol. Bana Jawmiraawo umruno Yosuwa, bana non Kaaleb ɓii Yefunna heɓi geɗal mum caka yimɓe Yahuuda. O heɓi Heburuun, berniwol Arba, baaba Enak. Kaaleb riiwi ton ɓiɓɓe Enak tato: Sesay e Ahiman e Talmay. Nden o yehi haɓugo bee yimɓe Debir. Ɓooyma ɓe mbi'i berniwol man Kiriyat-Sefer. Kaaleb wi'i: “Mo jaali Kiriyat-Sefer, mi te'nan mo Aksa, ɓiyam debbo.” Otniyel ɓii Kenas deerɗu Kaaleb jaali ngol. Ngam maajum Kaaleb te'ni mo Aksa. Nyannde ɓaŋgal maɓɓe Aksa ɓilli mo o toro baaba muuɗum ngesa. Otniyel jippi wamnde mum. Kaaleb ƴami mo: “Ko waɗ ma?” O jaabi: “Yerdanam ko mi toroto ma. A hokki yam lesdi fombina njoorndi, hokkam ceeɓooje ndiyam boo.” Ngam maajum Kaaleb hokki mo seeɓoore haa dow hooseere e seeɓoore haa les maare. Kanjum woni geɗal lesdi ngam lenyol Yahuuda bee geɓe maagol. Berniiji maɓɓe ɓurɗi daayaago haa Lesdi Fombina, kommbi keerol lesdi Edoom ngoni: Kabseyel e Eder e Yagur e Kina e Dimona e Ad'ada e Keedes e Hacoor-Yitnan e Zif e Telem e Be'alot e Hacoor-Hadatta e Keriyot-Hesruunu–kanjum woni Hacoor– e Amam e Sema e Molada e Hacar-Gadda e Hesmuunu e Bayti-Palet e Hacar-Su'al e Biirsaba bee gure mum e Ba'ala e Iyyim e Ecem e Eltolat e Kesil e Horma e Cikilak e Madamanna e Sansanna e Lebayot e Silhim e En-Rimmon, ɗum berniiji noogas e joweenayi bee gure maaji. Berniiji maɓɓe nder lesdi towndiije ngoni: Estawol e Cor'a e Asna e Zanoyak e En-Gannim e Tappuha e Enam e Yarmut e Adullam e Soko e Azeka e Saarayim e Aditayim e Gedera e Gederotayim, ɗum berniiji sappo e nayi bee gure maaji. Woodi boo Cenan e Hadasa e Migdal-Gada e Dil'aan e Mispe e Yokteyel e Lakis e Boskat e Egilon e Kabbon e Lahmas e Kitilis e Gederot e Bayti-Daagon e Na'ama e Makkeda, ɗum berniiji sappo e joweego bee gure maaji. Woodi boo Libna e Eter e Asan e Yiftah e Asna e Necib e Ke'ila e Akizib e Maresa, ɗum berniiji joweenayi bee gure maaji. Woodi boo Ekuruun bee gure maagol e kawyeeji maagol. Gal hiirnaaŋge Ekuruun boo berniiji haa wakeere Asdod fuu bee gure maaji. Woodi Asdod e Gaaza bee gure maaji e kawyeeji maaji, haa yotti maayel Misra e Mbeela bee lesdi haa fomoonde maago. Nder lesdi kooseeje woodi Samir e Yattir e Soko e Danna e Kiriyat-Sanna–kanjum woni Debir– e Anaba e Estemo e Anim e Goosan e Holon e Gilo, ɗum berniiji sappo e go'o bee gure maaji. Woodi boo Araba e Ruma e Esiyan e Yanum e Bayti-Tappuha e Afeka e Humta e Kiriyat-Arba– kanjum woni Heburuun–e Ci'or, ɗum berniiji joweenayi bee gure maaji. Woodi boo Ma'on e Karmel e Zif e Yuta e Yisre'el e Yokde'am e Zanoha e Kayina e Gibiya e Timna, ɗum berniiji sappo bee gure maaji. Woodi boo Halkul e Bayti-Cura e Gedor e Ma'arat e Bayti-Anot e Eltekon, ɗum berniiji joweego bee gure maaji. Woodi boo Kiriyat-Ba'al– kanjum woni Kiriyat-Ye'arim–e Rabba, ɗum berniiji ɗiɗi bee gure maaji. Nder ladde woodi Bayti-Araba e Middin e Sekaka e Nibsan e Ir-Mela e En-Gedi, ɗum berniiji joweego bee gure maaji. Ammaa Yebusi'en jooɗiiɓe haa Urusaliima, yimɓe Yahuuda mbaawaay riiwugo ɓe. Ngam maajum Yebusi'en ɗon njooɗodi bee yimɓe Yahuuda haa wargo hannde. Geɗal lesdi ngal laatani danygol Yusufu fuɗɗi haa maayo Urdun baŋnge Yeriko, haa fuunaaŋge ceeɓooje Yeriko. Nden keerol maɓɓe nasti nder ladde, diga Yeriko haa kooseeje Baytila. Ngol ummi Baytila, yehi haa Luus, ngol tokki gal lesdi Arki'en haa Atarot. Nden ngol diirti gal hiirnaaŋge haa lesdi Yafleti'en, haa yotti lesdi Baytihurun-les e Gezer, ngol haaɗi haa Mbeela. Bana nii le'i Manassa e Efrayim, ɓiɓɓe Yusufu ndoniri geɗe maaji. Ndaa ko laati geɗal lenyol Efrayim bee geɓe maagol: Keerol maɓɓe fuunaaŋgewol fuɗɗi haa Aterot-Addar, yehi Baytihurun-dow. Nden ngol yehi hiirnaaŋge, ngol tokki gal woyla haa Mikmetat. Ngol wayliti gal fuunaaŋge yahugo Ta'anat-Silo, ngol saali gaɗa berniwol man haa fuunaaŋge Yanoha. Haa Yanoha ngol diirti gal Atarot e Na'arat, ngol meemi Yeriko, ngol haaɗi haa maayo Urdun. Keerol maɓɓe saali haa hiirnaaŋge Tappuha yahugo maayel Kana, ngol haaɗi haa Mbeela. Kanjum woni geɗal lenyol Efrayim bee geɓe maagol. Ɗum hawti bee berniiji goɗɗi e gure maaji nder keeri lenyol Manassa. Ammaa ɓe ndiiwaay Kanaani'en jooɗiiɓe haa Gezer. Ngam maajum Kanaani'en ɗon njooɗi caka yimɓe Efrayim haa wargo hannde. Ɓe laati maccuɓe maɓɓe ɓe ɗon kuuwana ɓe. Lenyol Manassa, afo Yusufu boo heɓi geɗal lesdi maagol. Makir, afo Manassa, baaba Gile'at, heɓi lesdi Gile'at e Baasan ngam o goɗɗo kaɓoowo. Yimɓe Manassa luttuɓe keɓi geɗal muuɗum'en haa hiirnaaŋge Urdun, kur'u ta'ani ɓe ɗum. Ɗum yimɓe ci'e Abi'ezer e Helek e Asriyel e Sikem e Hefer e Semida. Ɓe fuu ɓe danygol Manassa ɓii Yusufu. Ammaa Celofhad ɓii Hefer ɓii Gile'at ɓii Makir ɓii Manassa, o walaa ɓiɓɓe worɓe, sey ɓiɓɓe rewɓe. Ndaa inɗe maɓɓe: Mahala e No'a e Hogila e Milka e Tirsa. Kamɓe ɓe ngari haa Eli'azaaru limanjo e Yosuwa ɓii Nuuna e ardiiɓe fuu, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo umri Muusa o hokka min geɗal lesdi caka banndiraaɓe amin worɓe.” Fodde umroore Jawmiraawo nde'e ɓe keɓi geɗal lesdi caka wappanyɓe maɓɓe. Bana nii lenyol Manassa ɓesdanaama geɗe sappo dow Gile'at e Baasan gaɗa Urdun. Ngam rewɓe nder danygol maako boo ndoni lesdi bana deerɗiraaɓe muuɗum'en worɓe. Ammaa lesdi Gile'at laatani yimɓe Manassa luttuɓe. Keerol yimɓe Manassa yehi diga Aser haa Mikmetat, tiitotirŋgol bee Sikem. Nden ngol yehi gal fombina haa yimɓe En-Tappuha. Lesdi Tappuha laatani Manassa, ammaa Tappuha haa keerol Manassa laatani yimɓe Efrayim. Nden keerol diirti haa maayel Kana. Gure haa fombina maagel laatani Efrayim haa nder maral Manassa. Keerol tokki wakeere maayel woylaare, ngol haaɗi haa Mbeela. Haa fombina maayel man, Efrayim mari lesdi, haa woyla boo Manassa. Mbeela laati keerol le'i ɗiɗi fuu haa hiirnaaŋge. Haa woyla walaadu hiirnaaŋge ɓe njokki lesdi Aser, haa woyla walaadu fuunaaŋge boo lesdi Issakar. Haa nder maral Issakar e Aser, Manassa heɓi berniiji ɗi'i: Bayti-Se'an e Yible'am bee gure maaji, non boo Door e En-Door e Ta'anak e Megiddo bee gure maaji. Ɗum waɗi taƴe lesdi tati. Ammaa yimɓe Manassa mbaawaay riiwugo jooɗiiɓe nder berniiji ɗi'i, ngam maajum Kanaani'en tokki jooɗaago ton. Nde Isra'iila'en ɓesdi semmbe, ɓe laatini Kanaani'en maccuɓe maɓɓe ngam huuwango ɓe, ɓe ndiiwaay ɓe. Yimɓe danygol Yusufu mbi'i Yosuwa: “Ngam ɗume a hokki min geɗal gootal tan haa lesdi? Min ɗuuɗɓe masin, ngam Jawmiraawo barkiɗini min.” Yosuwa wi'i ɓe: “To on ɗuuɗi bana nii, to kooseeje Efrayim ke'aay on, nden kam njehe nder laynde lesdi Perezzi'en e Refa'en, on mbaɗana ko'e mon gese ton.” Ɓe njaabi: “Lesdi kooseeje he'ataa min. Ammaa Kanaani'en jooɗiiɓe nder lesdi leesndi mari mootaaji pucci njamndiiji, waato jooɗiiɓe haa Bayti-Se'an bee gure mum e wonɓe nder waadiwol Yisre'el fuu.” Yosuwa wi'i yimɓe Yusufu, le'i Efrayim e Manassa: “Fakat on ɗuuɗɓe, on semmbiɗɓe boo. On keɓan ko ɓuri geɗal gootal. Lesdi towndiije laatanto on boo. Koo ɗum laynde, on pe'a nde, on mara lesdi man. Kanaani'en boo, koo to ɓe ngoodi mootaaji pucci njamndiiji, ɓe semmbiɗɓe, onon on ndiiwan ɓe.” Nde yimɓe ummaatoore Isra'iila timmini nyaamugo lesdi, ɓe fuu ɓe mooɓi haa Silo. Ɓe ndarni laymaaru fottirde ton. Le'i joweeɗiɗi nder Isra'iila'en keɓaay geɗal muuɗum'en haa lesdi tawon. Ngam maajum Yosuwa ƴami Isra'iila'en: “Haa ndey on ɗon ndeena haa on njaha, on mara lesdi ndi Jawmiraawo, Allah baabiraaɓe mon hokki on? Cuɓe worɓe tato tato nder le'i fuu. Mi nelan ɓe, ɓe ndaara lesdi fuu, ɓe mbinnda ndi deydey senndugo ndi, nden ɓe ngarta haa am. En cenndan ndi geɓe joweeɗiɗi. Yahuuda jooɗoto nder lesdi mum haa fombina. Yimɓe Yusufu boo njooɗoto nder lesdi muuɗum'en haa woyla. Sey on mbinnda no geɓe lesdi man joweeɗiɗi mba'i, ngaddaneeɗam ɗum. Min mi waɗanan on kur'u ngam ƴamango on muuyo Allah Jawmiraawo men. Lewi'en keɓataa geɗal lesdi caka mooɗon, ngam kuugal limanku Jawmiraawo woni geɗal maɓɓe. Gada e Ruben e reeta lenyol Manassa njaɓi geɗe muuɗum'en gaɗa Urdun gal fuunaaŋge. Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo hokki ɓe ɗe.” Worɓe maajum ummi ngam ɓe ndilla. Yosuwa faamtini ɓe: “Ngaance nder lesdi fuu, mbinnde ndi, nden ngarte haa am. Min boo mi ƴaman muuyo Jawmiraawo bee waɗugo kur'u ngam mooɗon haa Silo ɗo.” Ɓe njehi, ɓe ngaanci nder lesdi fuu, ɓe mbinndi haa deftere no ɓe cenndiri ndi geɓe joweeɗiɗi, ɓe mbinndi inɗe berniiji maari fuu. Nden ɓe ngarti haa Yosuwa nder saŋngeere haa Silo. Ton Yosuwa waɗani ɓe kur'u yeeso Jawmiraawo. Bana nii o yeɗiri le'i Isra'iila luttuɗi go lesdi muuɗum'en. Aran kur'u waŋgini geɗal lenyol Benyamin bee geɓe maagol. Ɓe keɓi geɗal lesdi hakkunde yimɓe Yahuuda e yimɓe Yusufu. Haa woyla, keerol maɓɓe fuɗɗi haa maayo Urdun. Ngol yehi hooseere haa woyla Yeriko, ngol tokki lesdi towndiije gal hiirnaaŋge, haa yotti ladde Baytawiina. Nden ngol yehi haa wakeere hooseere Luus fombinaare–Luus e Baytila ɗum gootel. Keerol diirti haa Aterot-Addar dow hooseere haa fombina Baytihurun-les. Nden ngol wayliti diga wakeere hooseere tiitotirnde bee Baytihurun hiirnaaŋgeere yahugo fombina haa yotti Kiriyat-Ba'al–kanjum woni Kiriyat-Ye'arim– berniwol nder maral yimɓe Yahuuda. Kanjum woni keerol hiirnaaŋgewol. Haa fombina, keerol fuɗɗi haa seɓatto Kiriyat-Ye'arim. Ngol yehi hiirnaaŋge haa yotti ceeɓooje Menefto'a. Nden keerol diirti haa les hooseere tiitotirnde bee waadiwol Ɓii-Hinnom, haa sera waadiwol Refayim woylaaha. Ngol diirti waadiwol Hinnom haa wakeere Yebusi'en fombinaare, yahugo En-Rogel. Ngol wayliti gal woyla, ngol yehi haa En-Semes, nden haa Gelilot ko tiitotiri bee wa'orde Adumiima. Ngol diirti haa hayre Bohan–Bohan woni ɓii Ruben. Nden ngol tokki woyla hooseere tiitotirnde bee waadiwol Urdun, ton ngol diirti. Nden keerol tokki haa woyla hooseere Bayti-Hogila. Ngol haaɗi haa nastirde maayo Urdun nder Weendu Mannda, haa sera weendu man wakeere woyla. Kanjum woni keerol fombinaawol. Maayo Urdun woni keerol fuunaaŋgewol. Kanjum woni geɗal lenyol Benyamin bee geɓe maagol. Berniiji lenyol Benyamin bee geɓe maagol, ɗi'i: Yeriko e Bayti-Hogila e Emek-Kesis e Bayti-Araba e Cemarayim e Baytila e Awwim e Para e Ofra e Kefar-Ammoonay e Ofni e Geba, ɗum berniiji sappo e ɗiɗi bee gure maaji. Woodi boo Gibiyon e Rama e Biirot e Mispe e Kefiira e Mosa e Rekem e Yirpeyel e Tarala e Ceela e Elef e Yebusi – kanjum woni Urusaliima – e Gibiya e Kiriyat, ɗum berniiji sappo e nayi bee gure maaji. Kanjum woni geɗal lenyol Benyamin bee geɓe maagol. Kur'u ɗiɗaɓu waŋgini geɗal lenyol Simeyon bee geɓe maagol. Ɓe keɓi geɗal maɓɓe haa nder geɗal yimɓe Yahuuda. Ndaa ko laatani ɓe: Biirsaba e Sema e Molada e Hacar-Su'al e Baala e Ecem e Eltolat e Betula e Horma e Cikilak e Bayti-Markabot e Hacar-Susa e Bayti-Lebayot e Sarukeena, ɗum berniiji sappo e tati bee gure maaji. Woodi boo Ayin e Rimmon e Eter e Asan, ɗum berniiji nayi bee gure maaji. Ɓe mari gure taariiɗe berniiji ɗi'i fuu haa yotti Ba'alat-Biir – kanjum woni Rama-fombina. Kanjum woni geɗal lenyol Simeyon bee geɓe maagol. Ɓe ndoni geɗal yimɓe Simeyon nder geɗal yimɓe Yahuuda. Geɗal yimɓe Yahuuda ɗuuɗino, ɓuri haaje maɓɓe. Ngam maajum yimɓe Simeyon keɓi geɗal muuɗum'en haa nder geɗal yimɓe Yahuuda. Kur'u tataɓu waŋgini geɗal lenyol Zabulon bee geɓe maagol. Keerol geɗal maɓɓe yotti Sariida. Nden ngol yehi hiirnaaŋge haa yotti Marhala, ngol meemi Dabbeseet, ngol yotti maayel tiitotirŋgel bee Yokne'am. Haa wakeere feere ngol fuɗɗi haa Sariida, ngol yehi fuunaaŋge haa keerol Kislot-Taboora, nden ngol yehi haa Daberat, ngol wa'i heedi Yafiya. Ngol tokki yahugo fuunaaŋge haa yotti Gat-Hefer e Et-Kasiina, ngol wayliti heedi Ne'a haa laawol Rimmona. Ton ngol wayliti, ngol yehi woyla haa Hannaton. Ngol haaɗi nder waadiwol Yiftah-El. Woodi boo Kattat e Nahalal e Simron e Yidala e Baytilaama, hawti berniiji sappo e ɗiɗi bee gure maaji. Kanjum woni geɗal lenyol Zabulon bee geɓe maagol, berniiji ɗi'i bee gure maaji. Kur'u nayaɓu waŋgini geɗal lenyol Issakar bee geɓe maagol. Ndaa berniiji gonɗi nder maagal: Yisre'el e Kesulot e Sunem e Hafarayim e Siiyon e Anakarat e nokkuure wi'eteende Rabbit e Kisiyon e Ebes e Remet e En-Gannim e En-Hadda e Bayti-Pacces. Keerol maɓɓe meemi boo Taboora e Sakasuuma e Bayti-Semes, ngol haaɗi haa maayo Urdun, ɗum berniiji sappo e joweego bee gure maaji. Kanjum woni geɗal lenyol Issakar bee geɓe maagol, berniiji ɗi'i bee gure maaji. Kur'u njowaɓu waŋgini geɗal lenyol Aser bee geɓe maagol. Keerol maɓɓe hawti Helkat e Hali e Beten e Akisaf e Allammelek e Am'ada e Miseyal. Haa hiirnaaŋge ngol yotti hooseere Karmel e Sihor-Libnat. Haa wakeere feere ngol yehi fuunaaŋge haa Bayti-Daagon, ngol yotti Zabulon e waadiwol Yiftah-El haa woyla Bayti-Emek e Ne'iyel. Ngol dilli gal woyla Kabul e Abdon e Rehob e Hammon e Kana, haa yotti Sidon berniwol maŋngol. Nden keerol wayliti, yehi Rama e berniwol Tirus. Ton ngol wayliti fahin, ngol yehi Hosa, ngol haaɗi haa Mbeela. Woodi boo berniiji ɗi'i nder keerol man: Mahaleeba e Akizib e Umma e Afek e Rehob, ɗum fuu ɗum berniiji noogas e ɗiɗi bee gure maaji. Kanjum woni geɗal lenyol Aser bee geɓe maagol, berniiji ɗi'i bee gure maaji. Kur'u njoweego'oowu waŋgini geɗal lenyol Neftali bee geɓe maagol. Keerol maɓɓe fuɗɗi haa Helef, yehi haa lekki makki haa Sa'ananim, nden ngol yehi haa Adami-Nekeb e Yabneyel e Lakkum, ngol haaɗi haa maayo Urdun. Haa wakeere feere ngol yehi hiirnaaŋge haa Asnot-Taboora. Nden ngol yehi haa Hukoka. Haa fombina ngol yotti Zabulon, haa hiirnaaŋge boo Aser. Haa fuunaaŋge ngol yotti Yahuuda haa maayo Urdun. Berniiji maɓɓe cemmbiɗɗi ngoni: Ciddim e Ceer e Hammat e Rakkat e Kinneret e Adama e Rama e Hacoor e Keedes e Edirey e En-Hacoor e Yiron e Migdaliila e Horem e Bayti-Anat e Bayti-Semes, ɗum berniiji sappo e joweenayi bee gure maaji. Kanjum woni geɗal lenyol Neftali bee geɓe maagol, berniiji ɗi'i bee gure maaji. Kur'u njoweeɗiɗaɓu waŋgini geɗal lenyol Dan bee geɓe maagol. Ndaa ko laati geɗal maɓɓe haa lesdi: Cor'a e Estawol e Ir-Semes e Sa'alabbin e Ayyalon e Yitila e Elon e Timna e Ekuruun e Elteke e Gibbeton e Ba'alat e Yehud e Bene-Barak e Gat-Rimmon e ndiyamji Yarkon e Rakkon bee lesdi haa wakeere Yafo. Nde lesdi he'aay yimɓe Dan, ɓe njehi, ɓe kaɓi bee berniwol Lesem. Ɓe kooci ngol, ɓe mbari yimɓe ton bee kaafaaje, ɓe njooɗi nder maagol. Ɓe mbi'i ngol Dan fodde innde kaaka maɓɓe. Kanjum laati geɗal lenyol Dan bee geɓe maagol, berniiji ɗi'i bee gure maaji. Nde Isra'iila'en timmini senndugo lesdi bee keeri mum, ɓe ndonni Yosuwa ɓii Nuuna geɗal lesdi caka maɓɓe. Fodde umroore Jawmiraawo ɓe ndokki mo berniwol ngol o ɗaɓɓi: Timnat-Seraha nder kooseeje Efrayim. O nyiɓti berniwol man, o jooɗi ton. Kanje ngoni mare ɗe Eli'azaaru limanjo e Yosuwa ɓii Nuuna e baaba-ci'e'en nder le'i Isra'iila'en ndonni Isra'iila'en lesdi. Ɓe mbaɗi kur'u yeeso Jawmiraawo haa Silo, haa dammugal laymaaru fottirde. Bana nii ɓe timminiri senndugo lesdi. Jawmiraawo umri Yosuwa: “Wolwan Isra'iila'en, wi' ɓe: Cuɓe berniiji kisruɗi. Mi anndini on haala maajum bee hunnduko Muusa. To goɗɗo mbari goɗɗo feere bilaa anniya malla o anndaa ɗum, nden kam o dogga haa gootol nder berniiji man. Ɗi laatano on kisruɗi yeeso baatoowo. Mbarɗo goɗɗo bana nii, sey dogga haa gootol nder berniiji man. O daro haa dammugal maagol ngam haa o yecca ndotti'en berniwol haala maako. Kamɓe ɓe njaɓa mo haa maɓɓe nder berniwol, ɓe ndokka mo nokkuure nde o jooɗoto. To baatoowo taasni mo, taa ɓe ndokka mbarɗo haa juŋngo maako. Ngam o mbaraay keeddiɗɗiiko bee anniya, o wanyaayno mo boo. Sey o jooɗo nder berniwol man haa to o darake yeeso kiita jama'aare, haa to hooreejo liman'en nder wakkati man maayi. Nden mbarɗo loro haa saare mum e wuro mum ngo o doggi e muuɗum.” Ɓe cuɓi Keedes nder lesdi Galiili, nder kooseeje Neftali e Sikem nder kooseeje Efrayim e Kiriyat-Arba, waato Heburuun nder kooseeje Yahuuda. Gaɗa Urdun boo, wakeere fuunaaŋge, haa ƴoolde laddeere tiitotirnde bee Yeriko, ɓe cuɓi Beser nder maral Ruben e Ramot nder lesdi Gile'at, nder maral Gada e Golan nder lesdi Baasan, nder maral Manassa. Kanji ngoni berniiji cuɓaaɗi ngam haa ɗi laatano Isra'iila'en e hoɗɓe jooɗiiɓe caka maɓɓe berniiji kisruɗi. Koo moy mbari goɗɗo bilaa anniya, sey o dogga ton, ngam taa baatoowo mbara mo, ammaa o heɓa o daro yeeso kiita jama'aare. Baaba-ci'e'en nder lenyol Lewi ngari haa Eli'azaaru limanjo e Yosuwa ɓii Nuuna e baaba-ci'e'en nder le'i Isra'iila. Ton haa Silo nder lesdi Kanaana ɓe mbi'i ɓe: “Jawmiraawo umri bee hunnduko Muusa haa min keɓa berniiji haa min njooɗoto e durduɗe ngam dabbaaji amin.” Ngam daliila umroore Jawmiraawo nde'e, Isra'iila'en koo'i berniiji goɗɗi nder geɗe muuɗum'en, ndokki ɗi Lewi'en. Aran ɓe mbaɗi kur'u ngam waŋgingo geɗal ci'e Kahati'en nder lenyol Lewi. Danygol Haruna limanjo heɓi berniiji sappo e tati haa le'i Yahuuda e Simon e Benyamin. Kahati'en luttuɓe keɓi berniiji sappo haa ci'e nder le'i Efrayim e Dan e reeta lenyol Manassa. Danygol Gerson heɓi berniiji sappo e tati haa ci'e nder Issakar e Aser e Neftali e reeta lenyol Manassa nder lesdi Baasan. Danygol Meraari fodde ci'e maagol heɓi berniiji sappo e ɗiɗi haa le'i Ruben e Gada e Zabulon. Bana nii Isra'iila'en ndokki Lewi'en berniiji bee durduɗe maaji. Ɓe ta'ani ɓe ɗi bee waɗugo kur'u, bana Jawmiraawo umruno bee hunnduko Muusa. Ndaa inɗe berniiji ɗi yimɓe le'i Yahuuda e Simeyon ndokki danygol Haruna nder ci'e Kahati'en, Kahat o ɓii Lewi. Kur'u aranu yeɗi ɓe ɗi: Ɓe keɓi Kiriyat-Arba–Arba o baaba Enak–bi'eteeŋgol Heburuun, nder kooseeje Yahuuda, kaŋgol e durduɗe maagol taariiɗe ngol. Ammaa gese berniwol man e gure maagol, ɓe ngeɗno ɗum Kaaleb ɓii Yefunna, ɗum laati maral maako. Liman'en danygol Haruna keɓi berniiji sappo e tati bee durduɗe maaji. Ci'e Lewi'en luttuɗe nder danygol Kahat, kur'u yeɗi ɓe berniiji goɗɗi nder lesdi Efrayim. Haa lesdi reeta lenyol Manassa ɓe keɓi berniiji ɗiɗi: Ta'anak e Yible'am, kanji bee durduɗe maaji. Ci'e luttuɗe nder danygol Kahat keɓi berniiji sappo bee durduɗe maaji. Danygol Gerson ɓii Lewi heɓi berniiji ɗiɗi haa reeta lenyol Manassa: Golan nder lesdi Baasan–kaŋgol woni berniwol kisrugol–e Be'estera, kanji bee durduɗe maaji. Haa lesdi Neftali ɓe keɓi berniiji tati: Keedes nder Galiili–kaŋgol woni berniwol kisrugol–e Hammot-Door e Kartan, kanji bee durduɗe maaji. Ci'e Gersoni'en keɓi berniiji sappo e tati bee durduɗe maaji. Ci'e Lewi'en luttuɗe nder danygol Meraari, kur'u yeɗi ɗe berniiji sappo e ɗiɗi. Bana nii Jawmiraawo hokkiri Isra'iila'en lesdi fuu ndi o hunani baabiraaɓe maɓɓe o hokkan ɓe. Ɓe mari ndi, ɓe njooɗi nder maari. Jawmiraawo hokki ɓe salaaman haa keeri lesdi maɓɓe fuu bana o hunani baabiraaɓe maɓɓe. O hokki ɓe jaalorgal dow konne'en maɓɓe fuu, walaa koo gooto dartani ɓe. O marni ɓe ndi. O gooŋɗini bolle maako booɗɗe fuu ɗe o wolwani Isra'iila. Nden Yosuwa ewni yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa. O wi'i ɓe: “On mbaɗi ko Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo umri on fuu. On ɗowtani umrooje am boo. Nyalɗe ɗuuɗɗe ɗe'e fuu on meeɗaay accugo banndiraaɓe mon Isra'iila'en haa wargo hannde. On tokki umrooje Allah Jawmiraawo mon. Jonta o hokki banndiraaɓe mon salaaman, bana o wi'no ɓe. Kadi, lorte, ndille haa cuuɗi mon nder lesdi maral mon ndi Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo hokki on gaɗa Urdun. Ammaa kakkile booɗɗum ngam haa on tokko tawreeta fuu ka Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo umri on: Ngiɗe Allah Jawmiraawo mon, tokke laabi maako, ɗowtane umrooje maako, ɗakkotire bee maako, njaggane mo bee ɓerɗe mon e yoŋkiiji mon fuu.” Bana nii yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa kooti. Ɓe acci Isra'iila'en luttuɓe haa Silo nder lesdi Kanaana, ɓe ndilli haa lesdi Gile'at, maral maɓɓe. Ɓe mari lesdi man fodde umroore Jawmiraawo bee hunnduko Muusa. Nde yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa njotti haa Gelilot gaa'e Urdun nder lesdi Kanaana, ɓe mahi hirsirde mawnde masin ton haa maayo. Isra'iila'en luttuɓe nani: “Ndaa, yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa mahi hirsirde haa Gelilot kommbi Urdun, haa wakeere meeɗen.” Nde ɓe nani ɗum, jama'aare fuu mooɓi haa Silo ngam ɓe njaha haɓugo bee maɓɓe. Isra'iila'en neli Pinehas ɓii Eli'azaaru, limanjo haa yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa nder lesdi Gile'at. Mawɓe sappo njahdi bee maako, fodde limgal le'i Isra'iila haa hiirnaaŋge Urdun, koo moy maɓɓe o ardiiɗo lenyol nder Isra'iila'en. Ɓe ngari haa yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa nder lesdi Gile'at, ɓe mbi'i: “Ndaa nii jama'aare Jawmiraawo fuu wi'i: Koni ngewɗon umroore Allah Isra'iila? On mahani ko'e mon hirsirde, bee maajum on tuurtani Jawmiraawo, hannde on acci tokkaago mo. Ciftore hakke meeɗen haa Pe'or. Ngam hakke man Jawmiraawo hiiti en, ukkani en masiibo. Haa wargo hannde ngeenaari maajum timmaay tawon. Bone maajum he'aay na? Kadiboo on acci tokkaago mo jonta! Nde on tuurtani Jawmiraawo hannde, jaŋngo o tikkanan jama'aare Isra'iila fuu. Ammaa to on ndaari maral lesdi mooɗon soɓi, nden kam ngare haa lesdi ndi Jawmiraawo mari, haa jooɗorde maako woni. To on ngiɗi, ta'e mare caka amin. Ammaa taa tuurtane Jawmiraawo bee mahugo hirsirde nde luuti hirsirde Allah Jawmiraawo meeɗen. Taa tuurtane min boo. Ciftore no Akan ɓii Zeraha yewri umroore Allah dow kuuje kaɗaaɗe. Ngam aybe maajum tikkere Jawmiraawo wari dow jama'aare Isra'iila fuu. Naa Akan feere mum tan halki ngam daliila hakke mum.” Yimɓe le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa mbi'i ɓe: “Allah Jawmiraawo woni Allah mawɗo! Allah Jawmiraawo woni Allah mawɗo! Kaŋko o anndi ngam ɗume min mbaɗi ɗum. Annde ɗum onon boo! To min tuurti fakat, to min ngewi umroore Jawmiraawo, nden kam taa o hisna min hannde! To min mahani ko'e amin hirsirde nde'e ngam haa min lii'o guleteeɗi e dokke nyaamdu e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah haa ɗo, to ɗum laatake ngam haa min acca tokkaago Jawmiraawo, nden kam o hiito min! Ammaa naa non, min kuli taa ɓikkoy mon mbi'a ɓikkoy amin jaŋngo: Ko yaali on bee Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Jawmiraawo waɗi maayo Urdun ngo'o keerol hakkunde amin bee mooɗon. Onon yimɓe Ruben e Gada, walaa ko hawti on bee Jawmiraawo. Teema ɓikkoy mon kaɗan ɓikkoy amin hulugo Jawmiraawo bana nii. Ngam maajum min mbi'mbi'tiri: Sey en maha hirsirde, naa ngam guleteeɗi malla kirseteeɗi, ammaa nde laato seedamku hakkunde amin bee mooɗon e hakkunde danygol amin garanŋgol bee ngol mooɗon. Nde seedo minin boo min ɗon mbaɗana Jawmiraawo dewal bee guleteeɗi amin e dokke amin e kirseteeɗi amin ngam kawtal yimɓe. Ngam taa ɓikkoy mon mbi'a ɓikkoy amin jaŋngo: Walaa ko hawti on bee Jawmiraawo. Min mbi'i: To ɓe mbi'i bana nii, nden kam ɓikkoy amin mbi'an: Ndaa, baabiraaɓe amin mbaɗi hirsirde fotunde kal bee hirsirde Jawmiraawo. Nde laataaki ngam guleteeɗi malla kirseteeɗi, ammaa ngam haa nde laato seedamku hakkunde amin bee mooɗon. Aa'a! min tuurtantaa Jawmiraawo, haa min acca tokkaago mo hannde, min maha hirsirde ngam lii'aago guleteeɗi e dokke nyaamdu e kirseteeɗi. Min mbaɗataa hirsirde feere nde luuti hirsirde Allah Jawmiraawo meeɗen, nde dari yeeso jooɗorde maako.” Pinehas limanjo e mawɓe jama'aare wonduɓe bee muuɗum, ardiiɓe Isra'iila'en nani ko yimɓe le'i Ruben e Gada e Manassa mbi'i. Ɗum fottani ɓe. Pinehas ɓii Eli'azaaru, limanjo wi'i ɓe: “Jonta min anndi Jawmiraawo ɗon wondi bee meeɗen. Onon on ngewaay umroore maako. Bana nii on kisniri Isra'iila'en kiita maako.” Nden Pinehas e mawɓe acci yimɓe Ruben e Gada haa lesdi Gile'at, ɓe kooti lesdi Kanaana haa Isra'iila'en. Ɓe ngecci ɓe haala maajum. Habaru man fottani Isra'iila'en, ɓe maŋgti Allah. Ɓe acci wolwugo haala haɓre bee yimɓe Ruben e Gada e wonnugo lesdi maɓɓe. Yimɓe Ruben e Gada mbi'i: “Hirsirde nde seedoto hakkunde meeɗen, no Jawmiraawo woni Allah.” Ngam maajum ɓe inndi nde Hirsirde Seedoore. Nyalɗe ɗuuɗɗe ɓaawo Jawmiraawo hokki Isra'iila'en siwtaare yeeso konne'en maɓɓe fuu, nde Yosuwa boo ndottidi masin, saa'i maajum Yosuwa ewni Isra'iila'en fuu, ndotti'en e ardiiɓe e hiitooɓe e kaliifa'en. O wi'i ɓe: “Ndaa, mi naywi masin. Onon on ngi'i ko Allah Jawmiraawo mooɗon waɗi ummaatooje ɗe'e fuu daliila mon, ngam Allah Jawmiraawo mooɗon haɓani on. Ndaa mi marni on lesdi bee waɗugo kur'u fodde le'i mon, mi hokki on lesdi ummaatooje luttuɗe ɗe on nyaamaay tawon e ummaatooje ɗe nattinmi fuu, diga maayo Urdun haa fuunaaŋge haa yotti Mbeela haa hiirnaaŋge. Allah Jawmiraawo mooɗon riiwan ummaatooje man yeeso mooɗon e o jaɓtan lesdi maaje, haa onon boo on mara ndi, bana Allah Jawmiraawo mooɗon wi'i on. Cemmbiɗɗe masin, mbaɗe e ɗowtane ko winnda nder deftere tawreeta Muusa fuu, taa cele laawol maaka koo haa nyaamo koo haa nano. Taa njillindire bee ummaatooje luttuɗe ɗe'e caka mooɗon. Taa ewne inɗe labbi maɓɓe, taa kunore bee inɗe maaji, taa ndewe ɗi, taa cujidane ɗi. Ammaa ɗakkotire bee Allah Jawmiraawo mooɗon bana no mbaɗɗon haa wargo hannde. Jawmiraawo riiwi ummaatooje mawɗe cemmbiɗɗe yeeso mooɗon. Onon boo walaa mo dartani on haa wargo hannde. Koo moy mooɗon riiwan konne'en ujineere, ngam Allah Jawmiraawo mooɗon haɓanan on, bana o wi'no on. Ngam maajum kakkilane ko'e mooɗon booɗɗum, ngiɗe Allah Jawmiraawo mooɗon. To on acci ɗowtanaago mo, to on ɗakkotiri bee ummaatooje luttuɗe caka mooɗon ɗe'e, to on esiri bee maɓɓe, to on ɗon ngillotira bee maɓɓe, nden kam annde fakat, Allah Jawmiraawo mooɗon accan riiwugo ummaatooje man yeeso mooɗon. Ɓe laatanto on bana tuuforgol malla ngaska, bana ɓoccol dow ɓaawo mon, bana gi'e nder gite mon, haa to on natti on fuu nder lesdi mboondi ndi'i ndi Allah Jawmiraawo mooɗon hokki on. Min kam wakkati maayde am ɓaditake. Koo moy mooɗon anndi haa ɓernde mum e yoŋki mum bee laaɓɗum no Allah Jawmiraawo hiɓɓiniri barkaaji ɗi o iinani on fuu, walaa ko lutti. Fakat, bana no Allah Jawmiraawo hiɓɓiniri barkaaji ɗi o iinanino on fuu, bana non boo masiibooji ɗi o wi'no on fuu, o ukkanan on ɗi haa on kalka nder lesdi mboondi ndi o hokki on. To on piisti alkawal ngal Allah Jawmiraawo mooɗon umri on, to on ndewi ɗowanteeɓe woɗɓe, to on cujidani ɓe, nden kam tikkere Jawmiraawo saatan dow mooɗon, on kalkan law nder lesdi mboondi ndi o hokki on.” Yosuwa mooɓti le'i Isra'iila fuu haa Sikem. O ewni ndotti'en e ardiiɓe e hiitooɓe e kaliifa'en. Ɓe fuu ɓe ngari, ɓe ndari yeeso Allah. Yosuwa wi'i yimɓe ummaatoore fuu: “Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Ɓooyma baabiraaɓe mon, Tara baaba Ibrahiima e Nahor njooɗi gaɗa maayo Efratis, ɓe ndewi ɗowanteeɓe woɗɓe. Nden mi hoo'i kaaka mon Ibrahiima ton haa gaɗa maayo, mi waancini mo nder lesdi Kanaana fuu. Mi hokki mo danygol ɗuuɗŋgol. Mi hokki mo Isiyaaku. Isiyaaku boo, mi hokki mo Yaakubu e Isuwa. Mi hokki Isuwa lesdi kooseeje Se'ir haa o mara ndi. Ammaa kaaka mon Yaakubu e ɓiɓɓe muuɗum njehi haa Misra. Nden mi neli Muusa e Haruna, mi ukkani Misra'en masiibooji. Ɓaawoɗon mi wurtini on, onon Isra'iila'en. Bana nii mi wurtiniri baabiraaɓe mon diga Misra, ammaa Misra'en taasni ɓe bee mootaaji pucci e wa'iiɓe ɗi. Nde baabiraaɓe mon njotti maayo Maaliya, ɓe ngookani yam haa mi walla ɓe. Mi waɗi nyiɓre hakkunde maɓɓe bee Misra'en. Mi yoofi ndiyam maayo dow Misra'en, ɗam suddi ɓe. Onon Isra'iila'en on ngi'i bee gite mon ko mbaɗmi nder lesdi Misra'en. Ɓaawo maajum on nduuri nder ladde. Nden mi yahri on haa lesdi Amoori'en, jooɗiiɓe haa fuunaaŋge Urdun. Ɓe kaɓi bee mooɗon, ammaa mi hokki on ɓe. On nyaami lesdi maɓɓe, min boo mi halki ɓe yeeso mooɗon. Nden Balak ɓii Cippor, laamiiɗo Mo'ab ummi, haɓi bee Isra'iila'en. O neli ewnaago Balaama ɓii Be'or ngam haa o naala on. Ammaa mi sali nanango Balaama, nden o barkiɗini on bee doole. Bana nii mi hisniri on juŋngo Balak. Nden on eeri maayo Urdun, on ngari haa Yeriko. Yimɓe jooɗiiɓe ton kaɓi bee mooɗon, waato Amoori'en e Perezzi'en e Kanaani'en e Heti'en e Girgasi'en e Hewi'en e Yebusi'en. Mi hokki on ɓe. Mi ardini jabatti haa yeeso mooɗon, ɗi ndiiwa laamiiɓe Amoori'en ɗiɗo yeeso mooɗon. On ndiiwaay ɓe bee lagaaje mon e kaafaaje mon. Mi hokki on lesdi, onon on torraaki remugo ndi. Mi hokki on berniiji, onon on nyiɓaay ɗi, ammaa on ɗon njooɗi nder maaji. On ɗon nyaama haa gese inabooje e jaytunje, ammaa on njubaaki ɗe. Jonta, kule Jawmiraawo, njaggane mo bee gooŋgaaku timmuŋgu, bilaa feloore. Cottine labbi ɗi baabiraaɓe mon ndewi gaɗa maayo Efratis e haa Misra. Njaggane Jawmiraawo feere mum. To ɗum fottanaay on on njaggano Jawmiraawo, nden kam cuɓe hannde mo njagganton, koo labbi ɗi baabiraaɓe mon ndewi gaɗa Efratis, koo labbi Amoori'en ɓe on ɗon njooɗi nder lesdi maɓɓe. Ammaa min bee saare am, min njagganto Jawmiraawo.” Yimɓe ummaatoore njaabi: “Aa'a! Min ngudintaa Jawmiraawo haa min ndewa ɗowanteeɓe woɗɓe. Ngam ɗum Allah Jawmiraawo meeɗen wurtini en diga njeyaaŋgu haa lesdi Misra, enen e baabiraaɓe men. Kaŋko waɗi kaayeefiiji mawɗi ɗi'i, enen en ngi'i. O ayni en koo toy en njehi caka ummaatooje ɗe caaliiɗen lesɗe maaje. Jawmiraawo riiwi yeeso meeɗen ummaatooje man e Amoori'en jooɗiiɓe haa lesdi ndi. Ngam maajum minin boo min njagganto Jawmiraawo, ngam o Allah meeɗen.” Yosuwa wi'i yimɓe ummaatoore: “On mbaawataa jagganaago Jawmiraawo, ngam o Allah ceniiɗo o yiɗaa on tokko ɗowanteeɓe woɗɓe. O munyantaa tuurtolji e hakkeeji mon. Ngam nyannde nde on ngudinta Jawmiraawo, on ndewa ɗowanteeɓe jananɓe, nden kam o ukkanan on masiibooji, o majjinan on koo nde o woonani on.” Yimɓe ummaatoore njaabi: “Naa non! Jawmiraawo min njagganto!” Yosuwa wi'i ɓe: “Onon bee ko'e mon on seedooɓe on cuɓi Jawmiraawo haa on njaggano mo.” Ɓe njaabi: “Nonnon nii.” Yosuwa wi'i ɓe: “To non kam, cottine labbi jananɗi caka mooɗon. Ngaylite ɓerɗe mon haa Jawmiraawo, Allah Isra'iila.” Yimɓe ummaatoore mbi'i Yosuwa: “Jawmiraawo Allah meeɗen min njagganto, min ɗowtanan boo wolde maako.” Nyalaade maajum Yosuwa haɓɓi alkawal bee Jawmiraawo ngam ummaatoore haa Sikem. Ton o hokki ɓe farillaaji e kiitaaji. O winndi bolle man nder deftere tawreeta Allah. Nden o hoo'i hayre mawnde, o darni nde les lekki makki kommbi suudu Jawmiraawo seniindu. O wi'i ummaatoore fuu: “Hayre nde'e seedoto dow meeɗen, ngam nde nani bolle fuu ɗe Jawmiraawo wolwani en. Nde seedoto dow mooɗon ngam taa on pewana Allah mooɗon.” Nden Yosuwa jaɓɓiti ummaatoore, koo moy hooti haa maral lesdi mum. Ɓaawo kuuje ɗe'e Yosuwa ɓii Nuuna, jaggiiɗo Jawmiraawo maayi. Duuɓi maako teemerre e sappo (110). Ɓe uwi mo haa maral lesdi maako haa Timnat-Seraha nder kooseeje Efrayim, haa woyla hooseere Ga'as. Nder nyalɗe ngeendam Yosuwa fuu, Isra'iila'en njaggani Jawmiraawo. Koo ɓaawo maayde Yosuwa boo ɓe tokki jagganaago Jawmiraawo nder nyalɗe ɗe ndotti'en yiiɓe kuuɗe ɗe Allah huuwani Isra'iila fuu. Isra'iila'en uwi i'e Yusufu ɗe ɓe ngadduno diga Misra haa Sikem, nder ngesa ka Yaakubu sooduno haa ɓiɓɓe Hamor, baaba Sikem, baakin suleyje teemerre. Ka laati maral danygol Yusufu. Eli'azaaru ɓii Haruna boo maayi. Ɓe uwi mo haa towndiire Pinehas ɓiyiiko. Kaŋko ɓe ndokkino ngol nder lesdi kooseeje Efrayim. Ɓaawo maayde Yosuwa, Isra'iila'en ƴami Jawmiraawo: “Lenyol ngole nder le'i amin aartata yahugo haa Kanaani'en ngam haɓugo bee maɓɓe?” Jawmiraawo jaabi: “Lenyol Yahuuda aarta yahugo. Mi hokki ngol lesdi man.” Yimɓe Yahuuda mbi'i yimɓe Simeyon banndiraaɓe muuɗum'en: “En njahda haa geɗal lesdi ngal laatani min, en kaɓa bee Kanaani'en. Nden minin boo min njahdan bee mooɗon haa geɗal mon.” Nden yimɓe lenyol Simeyon kawti bee lenyol Yahuuda. Nden ɓe ndilli haɓoygo bee maɓɓe. Jawmiraawo hokki ɓe Kanaani'en e Perezzi'en. Ɓe mbari worɓe ujine sappo (10.000) haa Bezek. Nder berniwol ngo'ol, ɓe tawi Adoni-Bezek, ɓe kaɓi bee maako, ɓe njaali Kanaani'en e Perezzi'en. Adoni-Bezek doggi, ammaa ɓe taasni mo, ɓe naŋngi mo, ɓe ta'i mo kooli gorɗi, juuɗe e kosɗe fuu. Nden o wi'i: “Laamiiɓe cappanɗe njoweeɗiɗo ta'aaɓe kooli gorɗi, juuɗe e kosɗe ɗonno cuɓta piccite colɗe les taabal am. Jonta Allah waatani yam bana kuuwmi ɓe!” Kadiboo ɓe njahri laamiiɗo oo haa Urusaliima haa o maayi ton. Yimɓe Yahuuda kippi berniwol Urusaliima, ɓe nyaami ngol, ɓe mbari wonɓe ton bee kaafahi, ɓe nguli ngol. Ɓaawo man ɓe ndiirti haa lesdi kooseeje, Lesdi Fombina e haa lesdi towndiije ngam haɓugo bee Kanaani'en. Ɓe ummini konu dow jooɗiiɓe haa Heburuun, ɓooyma ɓe ɗonno mbi'a berniwol ngol: Kiriyat-Arba. Ton ɓe mbari Sesay e Akiman e Talmay. Ɓe ummi ton ɓe ndilli ɓe kippi jooɗiiɓe haa Debir, ɓooyma ɓe ɗonno mbi'a berniwol ngol: Kiriyat-Sefer. Kaaleb wi'i: “Mi te'nan Aksa ɓiyam debbo haa mo jaali, nyaami Kiriyat-Sefer.” Otniyel ɓii Kenas, minyiraawo Kaaleb, nyaami ngol. Kaaleb te'ni mo Aksa ɓiyum debbo. Nde o yotti haa kommbi Otniyel, o ɓilli mo, o toro baaba maako ngesa, ɓaawo man o jippi wamnde maako, Kaaleb ƴami mo ko o yiɗi. O jaabi: “Yerdanam ko mi toroto ma. A hokki yam Lesdi Fombina njoorndi, hokkam ceeɓooje ndiyam boo.” Ngam maajum Kaaleb hokki mo seeɓoore haa dow hooseere e seeɓoore haa les maare. Keni'en, asŋgol esiraawo Muusa, ummodi diga Berniwol-Dibinooje, bee yimɓe Yahuuda, ɓe ngari ɓe njooɗi haa ladde hamaadaare fombina lesdi Yahuuda, haa fombina Arat. Ɓe njehi ɓe njooɗi caka ummaatoore Amaleki'en. Yimɓe Yahuuda njahdi bee yimɓe lenyol Simeyon deerɗiraawo Yahuuda, ɓe kaɓi bee Kanaani'en jooɗiiɓe haa Safat, ɓe njaali ɓe. Ɓe nattini berniwol man, ɓe inndi ngol Horma bana wi'ugo nattere. Ɓaawo man yimɓe Yahuuda nyaami berniiji ɗi'i: Gaaza, Askalon e Ekuruun e non boo gure taariiɗe berniiji ɗin. Jawmiraawo ɗonno wondi bee maɓɓe, ɓe nyaami lesdi kooseeje. Ammaa ɓe mbaawaay riiwugo jooɗiiɓe haa waadiiji, ngam yimɓe man ɗonno bee mootaaji njamɗe bee pucci. Ɓe ndokki Heburuun haa Kaaleb bana Muusa umruno, Kaaleb riiwi ɓiɓɓe Enak tato jooɗinooɓe ton. Ammaa yimɓe Benyamin ndiiwaay Yebusi'en jooɗinooɓe haa Urusaliima e haa hannde yimɓe ɓe ɗon njooɗodi bee yimɓe Benyamin. Yimɓe danygol Yusufu, ndilli honugo Baytila, Jawmiraawo wondi bee maɓɓe. Ɓe aarti nelugo yimɓe ngam horoygo berniwol bi'eteeŋgol Luus ɓooyma. Horooɓe ngi'i goɗɗo gurtiiɗo ngol. Ɓe mbi'i mo: “Hollu min no min nastirta berniwol ngol, nden kam min mboonante.” Goɗɗo oo holli ɓe pellel nastugo. Bana nii yimɓe danygol Yusufu mbardi yimɓe berniwol man bee kaafahi. Ammaa ɓe acci goɗɗo go dilli jam bee saare muuɗum fuu. Goɗɗo oo dilli jooɗi haa lesdi Heti'en, o mahi berniwol, o inndi ngol Luus, ɗum laati innde maagol haa wargo hannde. Yimɓe Manassa ndiiwaay yimɓe Bayti-Se'an e Ta'anak Door e Yible'am e Megiddo e jooɗiiɓe haa gure taariiɗe berniiji ɗi'i. Kanaani'en kasdi jooɗaago nder lesdi man. Nde Isra'iila'en ɓesdi semmbe, ɓe laatini Kanaani'en maccuɓe maɓɓe, ɓe ndiiwaay ɓe fuu. Yimɓe Efrayim boo ndiiwaay Kanaani'en jooɗiiɓe haa Gezer. Yimɓe ɓe tokki jooɗaago caka yimɓe Efrayim haa ton. Yimɓe Zabulon ndiiwaay Kanaani'en jooɗiiɓe haa Kitiron e Nahalol. Yimɓe ɓe'e tokki jooɗaago caka maɓɓe. Yimɓe lenyol Zabulon laatini ɓe maccuɓe muuɗum'en. Yimɓe Aser ndiiwaay jooɗiiɓe haa Akko e Sidon e Ahalab e Akizib e Helba e Afik e Rehob. Ngam maajum ɓe njooɗi caka Kanaani'en jooɗiiɓe haa lesdi man. Yimɓe Neftali ndiiwaay Kanaani'en jooɗiiɓe haa Bayti-Semes e Bayti-Anat. Ɓe njooɗodi haa lesdi man, ammaa ɓe laatini ɓe maccuɓe maɓɓe. Amoori'en ngerɓi yimɓe Dan haa gal hooseere, ɓe nduŋanaaki ɓe jippaago nder waadiwol. Amoori'en tokki jooɗaago haa Eloon e Saalbiima, non boo haa hooseere Heres. Ammaa yimɓe Yusufu laamani ɓe bee caatal, ɓe laatini ɓe maccuɓe maɓɓe. Keerol Amoori'en yehi diga wa'orde Akrabbiima, diga Sala haa yahugo dow. Malaa'ikaajo Jawmiraawo wari diga Gilgal, yehi haa Bokim. O wi'i Isra'iila'en: “Mi wurtini on lesdi Misra e mi yahri on haa lesdi ndi mi iinani baabiraaɓe mon. Mi wi'i: Mi fiistataa alkawal am bee mooɗon haa foroy. Mi umrunooɗo on, taa kaɓɓe alkawal bee yimɓe lesdi ndi, ngibbine kirsirɗe maɓɓe. Ammaa on ɗowtanaaki yam. Ɗume mbaɗɗon ɗo? Ngam maajum mbi'mi: Mi riiwataa ɓe yeeso mooɗon. Ɓe ngonan kommbi mooɗon, labbi maɓɓe boo laatanto on tuuforgol.” Nde malaa'ikaajo Jawmiraawo wolwi bolle ɗe'e, Isra'iila'en mboyi bee sawtu. Ɓe inndi nokkuure man Bokim. Ton ɓe lii'ani Jawmiraawo kirsaaɗi. Ɓaawo man Yosuwa jaɓɓiti ummaatoore, Isra'iila'en ndilli marugo lesdi ndi, koo moy jooɗi haa geɗal maral muuɗum. Yaake Yosuwa geetono, ɓe kuuwani Jawmiraawo. Koo ɓaawo maayde maako boo ɓe tokki huuwango mo yaake ndotti'en Isra'iila ɗon ngeeɗi. Kamɓe ɓe ngi'no kuuɗe Jawmiraawo mawɗe ɗe o huuwani Isra'iila. Yosuwa ɓii Nuuna, jaggiiɗo Jawmiraawo maayi, duuɓi maako teemerre e sappo (110). Ɓe uwi mo haa maral maako haa Timnat-Heres nder kooseeje Efrayim, haa woyla hooseere Ga'as. Nden yimɓe yidere maako boo maayidi. Yidere tokkunde anndaa Jawmiraawo e kuuɗe ɗe o huuwanino Isra'iila'en. Isra'iila'en mbaɗi ko fottanaay Jawmiraawo, ngam ɓe ndewi Ba'alji. Ɓe ngudini Jawmiraawo, Allah mo baabiraaɓe maɓɓe, gurtinɗo ɓe lesdi Misra. Ɓe tokki ɗowanteeɓe jananɓe ɓe ummaatooje taariiɗe ɓe, ɓe ndewi ɓe. Bana nii ɓe tikkiniri Jawmiraawo. Ɓe ngudini Jawmiraawo, ɓe ndewi Ba'alji e Asteraaji. Ngam maajum Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en. O hokki ɓe haa jaɓtooɓe, ɓe njaɓti ɓe kuuje, o hokki ɓe haa konne'en taariiɓe ɓe, haa ɓe mbaawaay dartanaago ɓe. Nde ɓe njehi konu fuu, Jawmiraawo honi ɓe, nastini ɓe sarru bana o wi'no ɓe e o hunani ɓe. Ɓe nasti ɓillaare mawnde. Nden Jawmiraawo suɓani ɓe alkaali'en, ardini ɓe, ɓe kisni ɓe juuɗe jaɓtooɓe ɓe. Ammaa Isra'iila'en ɗowtanaaki alkaali'en muuɗum'en, ɓe ɗakkotiri bee ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe cujidani ɓe. Bana nii law ɓe ngayliti, ɓe acci laawol ngol baabiraaɓe maɓɓe ɗowtaniiɓe umrooje Jawmiraawo tokki, ɓe tokkaaki kuuɗe maɓɓe. Nde Jawmiraawo suɓani ɓe alkaali fuu, o ɗon wondi bee alkaali man, o ɗon hisna Isra'iila'en diga baawɗe konne'en muuɗum'en yaake alkaaliijo oo o geeto. Ngam Jawmiraawo yurmini ɓe ngam uumaali maɓɓe daliila ɓillanɓe e torranɓe ɓe. Ammaa yaake alkaaliijo man maayi, ɓe puɗɗita waɗugo kalluɗum ko ɓuri baabiraaɓe maɓɓe. Ɓe tokki ɗowanteeɓe jananɓe, ɓe cujidani ɓe, ɓe ndewi ɓe. Ɓe accaay kuuɗe maɓɓe kalluɗe e tuurtol maɓɓe. Nden Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en, wi'i: “Yimɓe ummaatoore nde'e piisti alkawal ngal kaɓɓumi bee baabiraaɓe maɓɓe haa ɓe ɗowtano ngal, ɓe ɗowtanaaki yam. Ngam maajum min boo mi tokkataako riiwugo ummaatooje luttuɗe nder lesdi saa'i Yosuwa maayi. Mi huuwtiniran ummaatooje man ngam haa mi foonda Isra'iila'en, mi yi'a, to ɓe tokkoto laawol am bana baabiraaɓe maɓɓe malla ɓe tokkataako.” Jawmiraawo acci ummaatooje ɗe njooɗi nder lesdi. O hokkaay ɗe Yosuwa, o riiwaay ɗe law ɓaawo maayde Yosuwa boo. Ndaa ummaatooje ɗe Jawmiraawo acci ɗon njooɗi nder lesdi ngam foondugo Isra'iila'en ɓen anndaa konu ngam nyaamugo lesdi Kanaana. O yiɗi gide kese ɗe'e, ɓen meeɗaay yahugo konu tawon, ɓe paama e ɓe ekkito waɗugo konu tan. Laamiiɓe Filisti'en njowo e Kanaani'en fuu e Sidoni'en e Hewi'en njooɗi haa kooseeje Libanon, diga hooseere Ba'al-Hermoon haa yotti nastirde Hamat. Jawmiraawo yiɗi huuwtinirgo ɓe ngam foondugo Isra'iila'en, ngam anndugo to Isra'iila'en ɗowtanto umrooje ɗe o umri baabiraaɓe maɓɓe bee hunnduko Muusa. Bana nii Isra'iila'en njooɗi caka Kanaani'en e Heti'en e Amoori'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en. Ɓe te'i ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe, kamɓe boo ɓe te'ni ɓe ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe, ɓe ndewi ɗowanteeɓe maɓɓe boo. Isra'iila'en mbaɗi ko fottanaay Jawmiraawo Allah muuɗum'en, ɓe ngejjiti mo, ɓe ndewi Ba'alji e Asteraaji. Ngam maajum Jawmiraawo tikkani ɓe, hokki ɓe haa juŋngo Kusan-Risatayim, laamiiɗo Mesopotamiya. Ɓe njaggani mo duuɓi joweetati. Nden Isra'iila'en tori Jawmiraawo ballal. Jawmiraawo suɓani ɓe goɗɗo kisnoowo ɓe: Otniyel ɓii Kenas, minyiraawo Kaaleb hisni ɓe. Ruuhu Jawmiraawo ɗon dow Otniyel, o laati alkaaliijo Isra'iila. O wurti ngam haɓugo, Jawmiraawo hokki mo jaalorgal dow Kusan-Risatayim, laamiiɗo lesdi Siriya. Ɓaawoɗon konu waɗaay nder lesdi duuɓi cappanɗe nayi. Nden Otniyel ɓii Kenas maayi. Fahin Isra'iila'en mbaɗi ko fottanaay Jawmiraawo. Ngam maajum o semmbiɗini Egilon, laamiiɗo Mo'ab, dow maɓɓe. Egilon mooɓti Ammooni'en e Amaleki'en, ɓe njehi, ɓe njaali Isra'iila'en, ɓe nyaami Yeriko Berniwol-Dibinooje. Isra'iila'en njaggani Egilon laamiiɗo Mo'ab duuɓi sappo e joweetati. Nden ɓe tori Jawmiraawo ballal. Jawmiraawo suɓani ɓe goɗɗo kisnoowo ɓe: Ehuudi, goɗɗo agulaajo, ɓii Gera, nder lenyol Benyamin. Isra'iila'en neldani laamiiɗo Mo'ab dokkal bee juŋngo maako. Ehuudi waɗani hoore mum kaafahi ki mbeldiiji ɗiɗi, njuutirka maaki baakin reeta meetir. O haɓɓi ki nder limce maako haa daŋngo maako nyaamo. Nden o yahrani Egilon dokkal man. Egilon o payɗo masin. Nde o timmini hokkugo Egilon dokkal go, o ɗofti yimɓe ɓe ndoondino dokkal man. Ɓe njotti haa labbi kaa'e cehaaɗe kommbi Gilgal, Ehuudi kam lori ɓaawo, o wari o wi'i laamiiɗo: “Barkaama, mi waddani ma kubaruwol sirriiwol.” Laamiiɗo wi'i huuwanooɓe mo: “Ngurte!” Darinooɓe kommbi maako fuu ngurti, ɓe accidi ɓe. Yaake man o ɗonno jooɗi nder suudu dowru, feewndu ndu ɓe taaskani mo feere maako. Ehuudi ɓaditi mo, wi'i: “Mi woodi wolde iwnde diga Allah. Haa mi wi'e.” Laamiiɗo Egilon ummi dow koromwal laamu mum. Ehuudi forti juŋngo mum nano, losi kaafahi haa wuttudu mum nyaamru, yuwi reedu laamiiɗo. Ki muti bee jogorde maaki fuu, ɓellere suddi ki ngam Ehuudi ɗoofaay ki diga reedu maako, nden o wurtori ɓaawo ɓaawo. Ehuudi wurti gal zawleeru, nden o maɓɓi dammuɗe suudu dowru e o huɓli bee kuɓlirɗum man. Nden o dilli, jaggiiɓe laamiiɗo ngarti, ɓe tawi ndaa, dammuɗe kuɓlaama. Ɓe numi laamiiɗo dilli waɗoygo haaje haa suudu cakaaru, feewndu. Ɓe ndeeni haa ɓe comi, ammaa o maɓɓitaay dammugal suudu. Nden ɓe koo'i maɓɓitirgel, ɓe maɓɓiti. Ndaa, jaagorɗo maɓɓe ɗon waali haa lesdi o maayɗo. Wakkati ɓe ɗon ndeeni, Ehuudi daɗi, saali labbi kaa'e cehaaɗe, yotti Se'iira. Nde o nasti ton, o fuufi luwal konu nder kooseeje Efrayim ngam haa o ewno Isra'iila'en. Ɓe ndiirti kooseeje, kaŋko o ardi ɓe. O wi'i ɓe: “Njokkeeɗam, ngam Jawmiraawo hokki on konne'en mooɗon Mo'abi'en.” Ɓe ndiirti, ɓe tokki mo, ɓe kooci eerorɗe maayo Urdun gal lesdi Mo'ab, ɓe accaay koo gooto eero. Nyannde maajum ɓe mbari Mo'abi'en baakin ujine sappo, ɓe fuu ɓe worɓe semmbiɗɓe, waawɓe konu. Walaa koo gooto daɗi. Bana nii Mo'abi'en leesniri ko'e muuɗum'en les Isra'iila'en. Ɓaawoɗon konu waɗaay nder lesdi, baakin duuɓi cappanɗe joweetati. Ɓaawo Ehuudi, Samgar ɓii Anat laati alkaaliijo. O mbari Filisti'en teemeɗɗe njoweego (600) bee sawru gaynaako na'i. Kaŋko boo o hisni Isra'iila. Ɓaawo maayde Ehuudi, Isra'iila'en tokki waɗugo ko fottanaay Jawmiraawo. Ngam maajum Jawmiraawo hokki ɓe haa juŋngo Yabin, laamiiɗo Kanaani'en haa Hacoor. Mawɗo honooɓe Yabin, ɗum Sisera, jooɗiiɗo haa Haroseet-Goyim. Yabin woodi mootaaji pucci teemeɗɗe joweenayi (900). O ɓilli Isra'iila'en bee caatal haa waɗi duuɓi noogas. Nden kamɓe boo ɓe tori Jawmiraawo ballal. Saa'i man, Deboora, debbo Lappidot wonno annabiijo, alkaaliijo nder Isra'iila. O ɗonno jooɗo les dibinoohi, ɓe inndi ki dibinoohi Deboora, hakkunde Rama e Baytila, nder lesdi kooseeje Efrayim. Haa ton Isra'iila'en ɗonno njaha ngam o ta'ana ɓe kiita. Nyannde feere Deboora neli, ewni Barak, ɓii Abino'am mo Keedes nder lesdi Neftali. O wi'i mo: “Ndaa ko Allah Jawmiraawo Isra'iila umri ma: Yah dow hooseere Taboora, ewna worɓe ujine sappo (10.000) nder le'i Neftali e Zabulon. Min mi waddan Sisera, mawɗo honooɓe Yabin, kaŋko e mootaaji pucci maako e mooɓe maako fuu, ngam haɓre bee maaɗa haa maayo Kison. Mi hokkan mo haa juŋngo ma.” Barak wi'i Deboora: “To a yahdan bee am, mi yahan. Ammaa to a yahdataa bee am, min boo mi yahataa.” Deboora jaabi mo: “Fakat, mi yahdan bee ma. Ammaa haa laawol ngol njahrata, a heɓataa tedduŋgal, ngam haa juŋngo debbo, Jawmiraawo hokkata Sisera.” Nden Deboora ummi, yahdi bee Barak haa Keedes. Barak ewni yimɓe Zabulon e yimɓe Neftali haa Keedes. Worɓe ujine sappo (10.000) ngari, tokki mo, Deboora boo yahdi bee maako. Heber, Keniijo ɗonno haa kommbi Keedes. O senndirino bee Keni'en danygol Hobab esiraawo Muusa, o darnino suudu laymaaru maako kommbi lekki makki haa Sa'ananim. Sisera nani Barak, ɓii Abino'am wa'ake dow hooseere Taboora. O mooɓti mootaaji njamndi pucci ɗi o mari fuu teemeɗɗe joweenayi (900), non boo yimɓe maako wonɓe diga Haroseet-Goyim haa yotti maayo Kison fuu. Deboora wi'i Barak: “Umma, Jawmiraawo ɗon arde. Hannde o hokkete Sisera.” Barak diirti hooseere Taboora, kaŋko e worɓe honooɓe maako ujine sappo ɓaawo maako. Jawmiraawo jiiɓi hakkiilooji Sisera e jama'aare konu mum fuu e mootaaji pucci mum fuu, kulol maŋngol naŋngi ɓe, o mbardi ɓe fuu bee kaafaaje haa yeeso Ba'al. Sisera jippi moota pucci mum, doggi bee kosɗe. Barak taasni mootaaji pucci e jama'aare konu haa yotti Haroseet-Goyim. Ɓe mbari jama'aare Sisera fuu bee kaafaaje, walaa koo gooto lutti. Sisera doggi haa suudu laymaaru Ya'el, debbo Heber Keniijo, ngam salaaman ɗonno hakkunde Yabin, laamiiɗo Hacoor e saare Heber. Ya'el wurti, jaɓɓi Sisera, wi'i mo: “Barkaama, nastu, nastu suudu am, taa hul.” Sisera nasti suudu laymaaru maako, Ya'el suddi mo. Sisera wi'i mo: “Hokkam ndiyam seɗɗa, mi ɗomɗi.” Debbo maɓɓiti kanyakanyaawu kosam, yarni mo, suddi mo fahin. Sisera wi'i mo: “Dara haa dammugal suudu. To goɗɗo wari ƴami ma: Goɗɗo ɗon haa ɗo na? Jaaba mo: Walaa.” Sisera somi masin, o ɗaani ɗoyŋgol tedduŋgol. Ya'el hoo'i tappirɗum e tiggirgal laymaaru, o ɓaditi Sisera bee sirri, o sumpiti mo hoore bee tiggirgal man haa ngal nasti lesdi. Ɗon nii Sisera maayi. Ndaa Barak ɗonno taasna Sisera. Nde o yotti ton, Ya'el wurti ngam jaɓɓaago mo, wi'i mo: “War, mi holle goɗɗo mo a tefata.” Barak nasti suudu, ndaa, Sisera ɗon waali haa lesdi o maayɗo, tiggirgal boo ɗon nder hoore maako. Bana nii Jawmiraawo leesniri Yabin, laamiiɗo Kanaani'en yeeso Isra'iila'en. Ɓaawoɗon ɓe ɗon ɓesda teddango mo haa ɓe nattini mo. Nyalaade maajum Deboora e Barak ɓii Abino'am ngimi yimre nde'e: Maŋgte Jawmiraawo, ngam Isra'iila'en taaskani konu, ummaatoore nasti haɓre bee ngiɗa maare. Keɗite, onon laamiiɓe e mawɓe! Min, mi yimanan Jawmiraawo. Mi maŋgtan Jawmiraawo Allah Isra'iila. Yaa Jawmiraawo, nde ngurtiiɗaa Se'ir, nde ngarɗa diga gese Edoom, lesdi dimmbi, duule toɓni ndiyam maaje, diga asama iyeende ɗuuɗnde toɓi. Kooseeje ɓolwi yeeso ma, Jawmiraawo Allah mo Sina, Jawmiraawo Allah Isra'iila. Nder zamanu Samgar ɓii Anat, nder zamanu Ya'el, laabi perwi, waɗooɓe jahaale tokki laabi leliiɗi. Ardiiɓe nder lesdi Isra'iila majjiti, haa ummiimi, min Deboora e mi laati bana daada ngam Isra'iila. Ummaatoore suɓi ɗowanteeɓe feere, nden law konne'en ndari haa dammugal. Ammaa walaa koo gooto jogi wawarde malla labbo nder worɓe ujine cappanɗe nayo nder Isra'iila'en Ɓernde am ɗon numa dow ardiiɓe, honooɓe Isra'iila e nastuɓe haɓre bee ngiɗa muuɗum'en. Maŋgte Jawmiraawo! Onon wa'iiɓe mbamkon ndaneehon, onon jooɗiiɓe dow daɗɗaaje ɗelemɗe, onon tokkotooɓe laabi boo, nume booɗɗum! Haa kommbi keeleeje, senndooɓe ndiyam ɗonno maŋgta kuuɗe Jawmiraawo adiliije, ɗum kuuɗe dimɗinooje nder Isra'iila, nden ummaatoore diirti haa dammuɗe berniwol. Deboora, taa ɗaana, umma! Umma! Dara, yimu gimol konu. Barak ɓii Abino'am, umma! Hooru naŋngaaɓe ma! Luttuɓe bee yoŋki ndiirti kawtoy bee tedduɓe, ummaatoore Jawmiraawo hawti haa kommbi am, caka semmbiɗɓe. Diga kooseeje Efrayim jaalotooɓe Amalek njippi, ɓaawo maɓɓe lenyol Benyamin caka yimɓe mum. Umrooɓe iwi haa Makir, ardiiɓe honooɓe boo iwi haa Zabulon. Mawɓe Issakar ngardi bee Deboora, bana Issakar, non Barak boo wari. Ɓe nasti waadiwol, ɓe tokki mo. Ammaa jokkirgol waɗi caka yimɓe Ruben, ɓe ɗon ngaabotira haa foroy. Koni on njooɗi caka kowaaje? Haa on nana luu'aaŋgo waynaaɓe baali na? Nonnon, jokkirgol waɗi caka yimɓe Ruben, onon on ɗon ngaabotira haa foroy. Haa Gile'at, fuunaaŋge Urdun, le'i ɗi ndimmbaaki ngoni: Yimɓe lenyol Dan njooɗi dow koommbooje muuɗum'en. Yimɓe Aser boo njooɗi non haa fomoonde mbeela, dow jipporde koommbooje. Yimɓe Zabulon kulaay maayugo nder konu. Yimɓe Neftali njooɗi dow towndiije lesdi. Laamiiɓe ngari mbaɗi haɓre, ɓe kaɓi bee laamiiɓe Kanaana haa Ta'anak kommbi maaje Megiddo, ammaa walaa ko ɓe keɓi, koo cardi. Koode asama boo nasti haɓre man, dow laabi maaje ɗe kaɓi bee Sisera. Maayo ɗon ila diga ɓooyma, maayo Kison ilni konne'en. Sey mi nasta haɓre bee semmbe! Pucci ɗon caamna bee semmbe, ɗi piyi lesdi bee kororamje maaji bana pucci caamgal. Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i: “Naale Meeros! Naale yimɓe jooɗiiɓe ton! Ngam ɓe ngaraay wallugo Jawmiraawo, ɓe ngaraay wallugo mo caka semmbiɗɓe.” Ammaa barka laatanto Ya'el, debbo Heber Keniijo. Barka laatanto mo ko ɓuri rewɓe jooɗiiɓe nder cuuɗi laymaaji fuu. Sisera tori mo ndiyam, o hokki mo kosam, o waddani mo kettuŋgol nder taasawo marŋgo saman. Nden o forti juuɗe maako, o hoo'i tiggirgal, o naŋngi tappirɗum bee nyaamo maako. O fiyi Sisera, o fusi mo hoore, o sumpiti galaŋgal maako. O turi yeeso maako, o do'i, o lutti o ɗon waali les kosɗe Ya'el dow lesdi, o yoofti, o maayi. Daada Sisera ɗon laara gal wurdere suudu, gal kasaryel, o ɗon ƴooƴna: “Ngam ɗume moota pucci maako neeɓi? Ngam ɗume ɓe njaawaay wargo law?” O ɗon tokko lornango hoore maako jaawaabu ngu rewɓe marɓe hikma njaaboto. “Haa sooje'en ɗon mooɓta keɓal na? Fakat, ɓe ɗon cennda ngal, paanyo debbo gooto malla ɗiɗo ngam konoowo fuu, limce jaage e tuppitaaɗe boo ngam Sisera e mojaaje tuppitaaɗe ngam mojugo marɗo jaalorgal. Naa non na?” Jawmiraawo, sey konne'en ma fuu kalka, ammaa yiɗɓe ma njayna bana naaŋge fuɗirta. Nden konu timmi nder lesdi baakin duuɓi cappanɗe nayi. Fahin Isra'iila'en mbaɗi ko fottanaay Jawmiraawo. Ngam maajum o hokki ɓe haa juuɗe yimɓe Madiyan duuɓi joweeɗiɗi. Madiyan'en torri Isra'iila'en masin. Ngam maajum, Isra'iila'en nyukki nder lowi e gaaruuji kooseeje ngam hisugo. Koo ndey Isra'iila'en aawi fuu, yimɓe Madiyan e Amalek e yimɓe iwɓe haa laɗɗe fuunaaŋge ɗon ngara, ukkano ɓe. Ɓe ɗonno caŋngina ɗakki lesdi maɓɓe e ɓe ɗonno mbonna ƴaamle lesdi haa yotti lesdi Gaaza. Ɓe accanaay Isra'iila'en ko ɓe nyaamata sam, ɓe accanaay ɓe koo baali e na'i e bamɗe. Ɓe mba'i bee tokke maɓɓe e ɓe ngari bee laymaaji maɓɓe, ɓe ɗuuɗɓe masin bana baɓɓatti. Kamɓe e geelooɗi maɓɓe limataake. Ɓe ngari ngam wonnugo lesdi. Ngam daliila yimɓe Madiyan, Isra'iila'en nasti nder ɓillaare masin. Ngam maajum ɓe tori Jawmiraawo ballal. Nde Isra'iila'en tori Jawmiraawo daliila Madiyan'en, o neldi ɓe annabiijo mo wi'i ɓe: Ndaa ko Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: “Mi wurtini on lesdi Misra, haa on ngonno maccuɓe. Mi hisni on juuɗe Misra'en e juuɗe toonyooɓe on. Mi riiwi konne'en yeeso mooɗon nde on ɗon njaha e mi hokki on lesdi maɓɓe. Mi wi'i on: Min woni Allah Jawmiraawo mon, taa kule ɗowanteeɓe Amoori'en ɓe njooɗiiɗon nder lesdi muuɗum'en. Ammaa on nananaay yam.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wari, jooɗi les lekki makki gonki haa Ofra, nder maral Yo'as, goɗɗo danygol Abi'ezer. Gedeyon, ɓiyiiko ɗon fiya alkamaari bee sirri nder ɓiɗɗirde inaboojam, ngam taa yimɓe Madiyan ngi'a mo. Malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani mo, wi'i: “Jawmiraawo ɗon wondi bee ma, an konoowo cemmbiɗɗo!” Gedeyon jaabi: “Barkaama, yaafam! To Jawmiraawo ɗon wondi bee amin, ngam ɗume boneeji ɗi fuu ukkani min? Toy kaayeefiiji ɗi baabiraaɓe amin anndini min nde ɓe ɗonno mbi'a min: Naa diga lesdi Misra on Jawmiraawo wurtini en? Hannde kam, Jawmiraawo wudini min, o hokki min haa juuɗe Madiyan'en.” Nden Jawmiraawo wayliti gal Gedeyon, wi'i mo: “Bee semmbe nde marɗa, yah hisnu Isra'iila'en juuɗe Madiyan'en. Non mi neli ma!” Gedeyon jaabi: “Yaa Jawmiraawo, noy mbaawranmi hisnugo Isra'iila'en? Danygol am ɓuri tampugo nder lenyol Manassa e min mi derkeejo ɓurɗo famɗugo nder saare baaba am.” Jawmiraawo wi'i mo: “Mi wondan bee ma. A jaaloto yimɓe Madiyan bana to ɗum goɗɗo gooto tan.” Gedeyon wi'i: “To ɗum fottani ma, waɗanam alaama ngam gooŋɗingo an woni Jawmiraawo fakat. Taa dillu ɗo, haa to mi waddani ma dokkal nyaamdu mi jo'ini yeeso ma.” O jaabi: “Mi jooɗoto haa to a lortake.” Nden Gedeyon hirsi jawgel, o defi ngel, o hoo'i kuroori agoda cappanɗe tati, o tamsi tamseeje ɗe ufnaaka. O resi kusel nder silaawo, takay boo nder feho. Nden o wurtini ɗum, o waddi ɗum o jo'ini ɗum yeeso malaa'ikaajo Allah haa les lekki makki go. Malaa'ikaajo wi'i mo: “Jo'in kusel e tamseeje dow tapaare ton, ruf takay dow man.” Gedeyon waɗi non. Nden malaa'ikaajo Jawmiraawo forti juŋngo mum bee sawru, meemi kusel e tamseeje bee seɓatto sawru. Yiite wurti haa tapaare, nyaami kusel e tamseeje. Nden malaa'ikaajo Jawmiraawo majjiri gite Gedeyon. Gedeyon faami o yi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo. O huli, o wi'i: “Bone am, yaa Allah Jawmiraawo, ngam mi yi'i malaa'ikaajo Allah gite bee gite.” Ammaa Jawmiraawo wi'i mo: “Jam salaaman! Taa hul! A maayataa.” Gedeyon mahani Jawmiraawo hirsirde ton, o inndi nde Jawmiraawo-dokkoowo-jam. Haa wargo hannde boo hirsirde nde ɗon haa Ofra, wuro danygol Abi'ezer. Jemmaare man Jawmiraawo wi'i Gedeyon: “Hoo'u ngaari baaba ma, ngaari kalhaldi ndi duuɓi joweeɗiɗi. Yibbin hirsirde nde o mahani Ba'al. Fe'u boo Asera kommbi maare. Nden mahan Allah Jawmiraawo ma hirsirde kaa'e mo'inaande woonde dow towndiire nde'e. Ɓaawo man hoo'u ngaari kalhaldi, wulanam ndi nguleteendi dow leɗɗe suura Asera ɗe pe'ata.” Gedeyon hoo'i worɓe sappo nder huuwooɓe muuɗum, o waɗi ko Jawmiraawo umrino mo. Ammaa o huli yimɓe saare baaba maako e yimɓe wuro. Ngam maajum o waɗaay ɗum nyalawma, sey jemma. Jaŋngo man, nde yimɓe wuro ndawi cub, ɓe tawi hirsirde Ba'al yibbinaama, suura Asera kommbi maare fe'aama, ngaari kalhaldi boo wulaama dow hirsirde mahaande hesre. Ɓe ƴamƴamtiri: “Moy waɗi ɗum?” Ɓe ƴami yimɓe, ɓe linyi haala man, ɓe tawi Gedeyon ɓii Yo'as waɗi ɗum. Nden ɓe mbi'i Yo'as: “Wurtin ɓiya haa ɗo min mbara mo, ngam o yibbini hirsirde Ba'al, o fe'i suura Asera kommbi maare boo.” Yo'as jaabi dariiɓe yeeso muuɗum fuu: “Ɗum onon faddanta Ba'al haa kisnon mo na? Koo moy haɓani mo, o mbareteeɗo hiddeko weeta. To Ba'al o Allah, sey o haɓana hoore maako, ngam ɗum hirsirde maako Gedeyon yibbini.” Diga saa'i maajum, ɓe ɗon ewno Gedeyon Yerub-Ba'al, yiɗi wi'ugo: “Ba'al haɓana hoore muuɗum, ngam ɗum hirsirde mum o yibbini.” Yimɓe Madiyan e Amalek fuu e yimɓe iwɓe haa laɗɗe fuunaaŋge fuu mooɓti. Ɓe eeri maayo Urdun, ɓe caŋngini nder waadiwol Yisre'el. Ruuhu Jawmiraawo jippi dow Gedeyon, o fuufi luwal konu, o ewni yimɓe danygol Abi'ezer, ɓe tokki mo. O neli nelaaɓe haa lenyol Manassa fuu, o ewni ɓe ɓe tokki mo. O neli nelaaɓe haa le'i Aser e Zabulon e Neftali boo. Ɓe fuu ɓe mba'i ngam tawoygo mo. Gedeyon wi'i Allah: “A wi'i a hisnan Isra'iila bee juŋngo am. To ɗum gooŋga, ndaa, mi wallinan laral mbaalu haa laarre. To saawawre waɗi dow maagal tan, ammaa lesdi fuu ɗon yoori, nden kam mi anndan a tammi hisnugo Isra'iila bee juŋngo am bana mbi'ɗa.” Ɗum waɗi non. Jaŋngo maajum o dawi cub, o ɓiɗɗi laral mbaalu, o wurtini ndiyam saawawre haa maagal deydey hebbingo taasawo. Nden o wi'i Allah: “Useni! Taa tikkanam! Accu mi ɓesda wolwango ma nde woore tan. Haa mi foonda fahin bee laral mbaalu. Accu saawawre waɗa dow lesdi fuu, ammaa taa nde soofna laral mbaalu.” Jemmaare man Allah waɗi non. Laral mbaalu tan yoori, ammaa saawawre waɗi haa lesdi fuu. Nden Gedeyon bi'eteeɗo Yerub-Ba'al boo dawi cub, kaŋko e yimɓe wonduɓe bee maako fuu. Ɓe caŋngini kommbi seeɓoore Harodi. Ammaa saŋngeere yimɓe Madiyan ɗon haa woyla maɓɓe, nder waadiwol gal towndiire Moore. Jawmiraawo wi'i Gedeyon: “Worɓe wonduɓe bee maaɗa ɗuuɗi. Mi hokkataa ɓe yimɓe Madiyan, ngam taa Isra'iila'en njuro dow am, taa ɓe mbi'a: Semmbe amin hisni min. Kadi, wooynu haa jama'aare fuu nana: Koo moy hultori, diwni, sey o hoota, o diirto hooseere Gile'at fajiri.” Worɓe ujine noogas e ɗiɗo (22.000) lori, ujine sappo lutti. Jawmiraawo wi'i Gedeyon: “Koo jonta boo yimɓe ɗuuɗi. Yahru ɓe haa ndiyam, haa mi suɓtane ɓe ton. Mo mbi'anmaami: Oo yahdata bee ma, kaŋko o yahdan bee maaɗa. Ammaa mo mbi'anmaami: Oo yahdataa bee ma, kaŋko o yahataa bee maaɗa.” Gedeyon yahri ɓe haa ndiyam. Jawmiraawo wi'i mo: “Koo moy tahi ndiyam bee ɗemŋgal bana rawaandu tahrata, darnu mo wakeere nde'e. Koo moy tuggi koppi mum ngam yarugo ndiyam, darnu mo wakeere ndeya.” Worɓe teemeɗɗe tato nyeɗi ndiyam bee juŋngo, tahi ɗam bee ɗemŋgal. Ammaa luttuɓe fuu tuggi koppi ngam yarugo ndiyam. Jawmiraawo wi'i Gedeyon: “Bee worɓe teemeɗɗe tato tahuɓe ndiyam mi hisnirta on, mi hokkete jaalorgal dow yimɓe Madiyan. Ammaa luttuɓe fuu koota!” Gedeyon lorni Isra'iila'en woɗɓe ɓe koota. O jogiti worɓe teemeɗɗe tato go tan. Kamɓe ɓe koo'i njooɓaari e luwe konu haa hootanɓe. Saŋngeere yimɓe Madiyan ɗon haa les Gedeyon nder waadiwol. Jemmaare man Jawmiraawo wi'i Gedeyon: “Umma, jippa haa saŋngeere Madiyan'en, mi hokki ma nde. Ammaa to a ɗon hula jippaago ton, njippide ton bee Pura jaggiiɗo ma. A nanan ko ɓe mbolwata ton, nden, a heɓan cuusal yahugo ukkano nde. Gedeyon jippodi bee jaggiiɗo mum haa sera saŋngeere. Yimɓe Madiyan e Amalek e yimɓe iwɓe haa laɗɗe fuunaaŋge kebbini waadiwol, ɓe ɗuuɗɓe bana baɓɓatti. Geelooɗi maɓɓe boo limataake, bana njaareendi maayo. Nde Gedeyon yotti ton, goɗɗo feere ɗonno limtana soobaajo muuɗum koyɗol. O wi'i mo: Ndaa ko koyɗumi, mi yi'i tamseere sa'iiruuri ɗon tallo nder saŋngeere meeɗen, wari lukki suudu laymaaru, yibbini ndu, jimmiti ndu.” Soobaajo maako wi'i mo: “Ko saawi nder koyɗol man, fakat ɗum kaafahi Gedeyon ɓii Yo'as, Isra'iilaajo. Allah hokki mo yimɓe Madiyan e saŋngeere konu meeɗen fuu.” Nde Gedeyon nani haala koyɗol man e ko saawi nder maagol, o sujidani Jawmiraawo. Nden o lori haa saŋngeere Isra'iila, o wi'i: “Umme, Jawmiraawo hokki on saŋngeere Madiyan.” O senndi honooɓe maako teemeɗɗe tato geɓe tati. O hokki koo moy luwal konu e mbulku sookru bee jamre yiite nder maagu. O wi'i ɓe: “To mi yottake sera saŋngeere, ndaareeɗam, mbaɗe ko mbaɗanmi. To mi fuufi luwal konu, min e wonduɓe bee am fuu, onon boo puufe luwe mon nder taarde saŋngeere fuu. Nden koole, mbi'e: En kaɓana Jawmiraawo e Gedeyon!” Gedeyon e worɓe teemerre wonduɓe bee muuɗum njotti sera saŋngeere diga jeŋngaay. Ɓe cannjino aynooɓe wakkati man. Ɓe puufi luwe konu, ɓe pusi bulki gonɗi haa juuɗe maɓɓe. Nden geɓe tati go fuu puufi luwe, ɓe pusi bulki. Juŋngo nano ɓe njogori jamre yiite, juŋngo nyaamo boo luwal konu ngam fuufugo. Ɓe kooli, ɓe ɗon mbi'a: “En kaɓana Jawmiraawo e Gedeyon bee kaafaaje meeɗen!” Ɓe ɗon taari saŋngeere, koo moy maɓɓe ɗon dari haa nokkuure mum. Jama'aare konne'en fuu wooki, doggi. Saa'i worɓe teemeɗɗe tato ɗon puufa luwe, Jawmiraawo ummini kaafaaje nder saŋngeere fuu, ngam haa Madiyan'en mbar-mbartira bee kaafaaje. Ɓe fuu ɓe ndoggi gal Serera haa yotti Bayti-Sitta e Abel-Mehola baŋnge Tabbat. Ɓe ewni Isra'iila'en nder le'i Neftali e Aser e lenyol Manassa fuu. Ɓe ngari, ɓe taasni yimɓe Madiyan. Gedeyon neli nelaaɓe koo toy dow kooseeje Efrayim, ɓe mbi'a ɓe: “Njippe, potte bee Madiyan'en, maɓɓe eerorɗe Urdun e eerorɗe haa kommbi Bayti-Bara.” Ɓe njippi, ɓe maɓɓi eerorɗe Urdun e eerorɗe haa kommbi Bayti-Bara. Ɓe naŋngi laamiiɓe Madiyan ɗiɗo, Oreb e Ze'eb e yerima'en. Ɓe mbari Oreb haa Tapaare-Oreb, Ze'eb boo haa Ɓiɗɗirde-Je'eb. Ɓe tokki taasnugo yimɓe Madiyan, ɓe ngaddi hoore Oreb bee nde Ze'eb haa Gedeyon gonɗo haa gaɗa Urdun. Yimɓe Efrayim mbi'i Gedeyon: “Koni a ewnaaki min, wakkati njahɗa haɓoygo bee Madiyan'en? Koni kuuwɗa min bana nii?” Ɓe njokkiri bee maako masin. Ammaa Gedeyon jaabi ɓe: “Ɗume mi waɗi haa ɓuri ko on ngaɗi? Walliinde mooɗon onon yimɓe Efrayim, koo no nde famɗiri fuu, nde ɓuraay ko keɓmi bee danygol am e ngol Abi'ezer saman na? Fakat ɗum ɓuri. Ndaa, haa mooɗon Jawmiraawo hokki Oreb e Ze'eb, laamiiɓe Madiyan. Ko kuuwmi fuu, fotaay nanndineego bee kuugal mon.” Nde o wolwani ɓe bana nii, tikkere yimɓe Efrayim dow Gedeyon feewti. Gedeyon e honooɓe muuɗum teemeɗɗe tato njotti maayo Urdun, ɓe eeri ngo. Ɓe comi, ammaa bee maajum fuu ɓe tokkitini taasnugo konne'en maɓɓe. Ɓe ngari haa Sukkot, Gedeyon wi'i yimɓe ton: “Useni, ndokke yimɓe tokkiiɓe yam tamseeje, ngam ɓe comi. Mi ɗon taasna Zebaha e Calmunna, laamiiɓe Madiyan.” Ammaa mawɓe Sukkot mbi'i: “Kadi a naŋngaay Zebaha e Calmunna tawon non min ndokka jama'aare ma tamseeje na?” Nden Gedeyon jaabi ɓe: “Booɗɗum! To Jawmiraawo hokki yam Zebaha e Calmunna, nden kam mi ɓoccan on bee gi'e ladde hamaadaare e giŋngille.” Nden o dilli, o wa'i dow Peniyel. O tori yimɓe ton tornde ndeya go. Kamɓe boo ɓe njaabi mo bana yimɓe Sukkot njaabori. Gedeyon wi'i ɓe: “To mi jaalake, mi warti jam, mi yibbinan suudu towndu haa berniwol mooɗon.” Zebaha e Calmunna ɗonno haa Karkor, bee jama'aaje konu muuɗum'en, worɓe baakin ujine sappo e njowo (15.000). Ɗum luttuɓe nder honooɓe iwɓe haa fuunaaŋge, ngam honooɓe maɓɓe ujine teemerre e noogas (120.000) mbaraama. Gedeyon tokki laawol ngol jooɗiiɓe haa ladde nder cuuɗi laymaaji tokkoto, haa fuunaaŋge Nobah e Yogbeha, o ukkani saŋngeere laamiiɓe Madiyan'en nde ɓe ɗonno njooɗi jam. Zebaha e Calmunna, laamiiɓe Madiyan ɗiɗo ndoggi, ammaa Gedeyon taasni ɓe, naŋngi ɓe, saŋngeere fuu diwni daliila kultoreeŋgol maŋngol. Nde Gedeyon ɗon warta konu gal wa'orde Heeres, o naŋngi derkeejo mo Sukkot, o ƴami mo. Derkeejo winndani mo inɗe mawɓe Sukkot e ndotti'en berniwol man, ɓe ɗon cappanɗe njoweeɗiɗo e njoweeɗiɗo. Nden Gedeyon yehi haa yimɓe Sukkot, wi'i ɓe: “On ɗon ciftora kuudi ndi on kuɗino yam na? On cali hokkugo yimɓe am somɓe tamseeje, ngam mi naŋngaayno Zebaha e Calmunna tawon. Ndaa ɓe!” Nden o hoo'i gi'e ladde hamaadaare e giŋngille, o ɓocci ndotti'en Sukkot e yimɓe berniwol man bee maaje. O yibbini suudu towndu haa Peniyel boo, o mbari yimɓe berniwol man. Nden Gedeyon ƴami Zebaha e Calmunna: “Worɓe ɓe mbarɗon haa Taboora, noy ɓe mba'i?” Ɓe njaabi: “Bana maaɗa, koo moy maɓɓe nanndi ɓii laamiiɗo.” O wi'i ɓe: “Ɗum deerɗiraaɓe am, ɓiɓɓe daada am. Fakat mi ɗon hunoro Jawmiraawo geeto, to on accino ɓe bee yoŋki, mi mbarataano on!” O umri Yeter, afo maako: “Umma, mbar ɓe!” Ammaa derkeejo losaay kaafahi mum. O huli ngam o derkeejo tawon. Zebaha e Calmunna mbi'i Gedeyon: “Sey an a mbara min! Sey semmbe gorko fotata huuwugo kuugal gorko.” Ɗon nii Gedeyon ummi, mbari ɓe. O hooci suuraahoy lewru haa daaɗe geelooɗi maɓɓe boo. Ɓaawo man Isra'iila'en mbi'i Gedeyon: “Laamana min, an e ɓiɗɗo ma e taaniraawo ma, ngam a hisni min juuɗe yimɓe Madiyan.” Gedeyon jaabi ɓe: “Min mi laamantaako on, koo ɓiyam boo, Jawmiraawo feere muuɗum laamanto on.” E o wi'i ɓe fahin: “Ammaa woodi huunde woɗnde mi yiɗi toraago on: Koo moy mooɗon hokkammi halagaare wonnde nder keɓal konu mum.” Yimɓe Madiyan ngoodino kalagaaje kaŋŋeeri, ngam ɓe danygol Isma'iilu. Isra'iila'en njaabi mo: “Fakat min ndokkete ɗe.” Ɓe mbe'iti limce, koo moy maɓɓe sakkini halagaare keɓal mum dow maaje. Teddeeŋga kalagaaje kaŋŋeeri ɗe ɓe ndokki Gedeyon, waɗi baakin kaŋŋeeri kilo noogas. Ɓe ndokki mo boo kuuje pawne goɗɗe bana: Yeriiji e limce boɗeeje e suuraahoy jagnaakoy daaɗe geelooɗi maɓɓe. Gedeyon waɗi ɗanciki limanjo bee kaŋŋeeri man, ɓili ki haa Ofra, wuro maako. Ton Isra'iila'en fuu laatini ɗanciki ki'i lawru, ɓe ndewi ndu, bana non ndu laatori tuuforgol ngam Gedeyon e yimɓe saare muuɗum. Diga saa'i maajum Madiyan'en leestani Isra'iila'en, baawɗe maɓɓe timmi. Konu meetaay nder lesdi Isra'iila baakin duuɓi cappanɗe nayi yaake ngeendam Gedeyon. Gedeyon ɓii Yo'as, coometeeɗo Yerub-Ba'al hooti saare mum, jooɗi ton. O danyi ɓiɓɓe worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo, ngam o woodi rewɓe ɗuuɗɓe. O woodi boo culaaɗo haa Sikem, kaŋko boo o danyani mo ɓiɗɗo gorko mo Gedeyon inndi ɗum Abimelek. Gedeyon maayi bee seyo nder ndottaaku. Ɓe uwi mo nder yenaande baaba maako Yo'as haa Ofra, wuro yimɓe danygol Abi'ezer. Ɓaawo maayde Gedeyon, Isra'iila'en puɗɗiti rewugo Ba'alji. Ɓe laatini Ba'al-Berit ɗowanteeɗo maɓɓe. Ɓe ngejjiti Allah Jawmiraawo maɓɓe, kisnuɗo ɓe juuɗe konne'en maɓɓe taariiɓe ɓe fuu. Ɓe mbarjaaki saare Gedeyon bi'eteeɗo boo Yerub-Ba'al fodde kuuɗe booɗɗe ɗe o huuwani Isra'iila. Abimelek ɓii Yerub-Ba'al yehi haa Sikem ngam o yeewtida bee kaawu'en maako e yimɓe saare maama maako fuu. O wi'i ɓe: “Mbolwane ardiiɓe Sikem fuu, ƴame ɓe: Ɗume ɓuranta on? Worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo, ɓiɓɓe Yerub-Ba'al fuu laamano on na malla goɗɗo gooto tan? Ciftore min woni goɗɗo danygol mon.” Kaawu'en maako mbolwani ardiiɓe Sikem bolle ɗe'e fuu. Ɓerɗe maɓɓe ngayliti haa Abimelek, ngam ɓe numi: “O deerɗiraawo meeɗen.” Ɓe ndokki mo ceede cardi cappanɗe joweeɗiɗi iwɗe haa suudu Ba'al-Berit. Bee ceede man Abimelek yoɓi worɓe meere'en, elewɓe ɓe tokki mo. O yehi haa saare baaba maako haa Ofra. Haa ton o mbari deerɗiraaɓe maako, ɓiɓɓe Yerub-Ba'al cappanɗe njoweeɗiɗo fuu, dow hayre woore. Walaa mo lutti, sey Yotam, gaajiijo Yerub-Ba'al, ngam o nyukki. Ardiiɓe Sikem e Bayti-Millo fuu mooɓi haa lekki makki kommbi hayre darnaande nder Sikem, ɓe mbaɗi Abimelek laamiiɗo maɓɓe. Yotam nani haala ka'a. O wa'i dow yeereere hooseere Gerisiima, o wooki bee semmbe, o wi'i: “Onon ardiiɓe Sikem, to on ngiɗi Allah nanana on, nane ko mi wi'ata on! Nyannde feere leɗɗe ndilli ngam ɗe cuɓa laamiiɗo maaje. Ɗe mbi'i jaytunhi: Laata laamiiɗo amin. Ammaa jaytunhi jaabi: On ngiɗi mi acca waɗugo nebbam ɗam Allah e yimɓe ngerdi ngam haa mi somna hoore am bee laamanaago leɗɗe goɗɗe na? Nden leɗɗe mbi'i ibbi: An war, laamana min. Ammaa ibbi jaabi: On ngiɗi mi acca rimugo ɓiɓɓe booɗɗe dakamje ngam haa mi somna hoore am bee laamanaago leɗɗe goɗɗe na? Nden leɗɗe mbi'i inabohi: An war, laamana min. Ammaa inabohi jaabi: On ngiɗi mi acca waɗugo inaboojam kesam ceynanɗam Allah e yimɓe ngam haa mi somna hoore am bee laamanaago leɗɗe goɗɗe na? Ɓaawo man leɗɗe fuu mbi'i wumre gi'e: An war, laamana min. Wumre gi'e jaabi ɗe: Fakat to on moytatam haa mi laato laamiiɗo mooɗon, ngare njooɗe les ɗowdi am! Ammaa to on cali, yiite wurtoto diga wumre gi'e, nyaaman leɗɗe hooseere Libanon cemmbiɗɗe.” “Jonta, nume booɗɗum! Nde on ngaɗi Abimelek laamiiɗo mon, on ngaɗi bee gooŋgaaku bilaa aybe na? On tokkake ko Yerub-Ba'al e saare muuɗum bee laaɓɗum e on mbarjake saare maako deydey kuuɗe man na? Baaba am haɓani on, o acci yoŋki maako halka ngam hisnugo on juuɗe yimɓe Madiyan. Ammaa onon on tuurtani saare maako hannde, on mbari ɓiɓɓe maako cappanɗe njoweeɗiɗo dow hayre woore. On mbaɗi Abimelek, ɓii korɗo maako laamiiɗo dow ardiiɓe Sikem, ngam o deerɗiraawo mon. To on kuuwani Yerub-Ba'al e saare mum hannde bee gooŋgaaku e laaɓeeŋga ɓerɗe, nden kam ceyore Abimelek, kaŋko boo o seyoro on. Ammaa to naa non, sey yiite wurto haa Abimelek, nge nyaama ardiiɓe Sikem e Bayti-Millo. Sey yiite wurto haa ardiiɓe Sikem e Bayti-Millo boo, nge nyaama Abimelek.” Nden Yotam doggi haa Biir, jooɗi ton, ngam haa o daayotira bee Abimelek, deerɗiiko. Abimelek ɗowi Isra'iila duuɓi tati. Allah neli ruuhu kalluŋgu, ngu ummini jokkirgol hakkunde Abimelek e ardiiɓe Sikem. Ɓe tuurtani mo. Ɗum waɗi non ngam haa Abimelek ɓii Yerub-Ba'al, mbarɗo deerɗiraaɓe muuɗum cappanɗe njoweeɗiɗo e ardiiɓe Sikem, walluɓe mo nder mbar-hoore man, keɓa kiita zunuuba ƴiiƴam muuɗum'en. Ardiiɓe Sikem kooci yimɓe, mbaaltani Abimelek dow kooseeje. Ɓe pasi koo moy caalotooɗo kommbi maɓɓe. Ammaa woɗɓe anndini ɗum Abimelek. Ga'al ɓii Obet wari haa Sikem, kaŋko bee deerɗiraaɓe maako. Ardiiɓe Sikem kooli mo. Ɓe njehi haa gese inabooje maɓɓe, ɓe teɓi inabooje, ɓe ɓiɗɗi ɗe. Nden ɓe mbaɗi juulde seyo. Ɓe nasti suudu ɗowanteeɓe maɓɓe, ɓe nyaami, ɓe njari, ɓe naali Abimelek. Ga'al wi'i ɓe: “Abimelek o moyjo? En ɓeye haa Sikem ngam haa en kuuwana mo? Naa o ɓii Yerub-Ba'al e naa o jo'ini Zebul hooreejo dow berniwol? Ammaa onon, kuuwane Hamor baaba Sikem! Walaa daliila haa en kuuwana Abimelek! Moy waɗata mi laato ardiiɗo yimɓe ɓe'e haa mi riiwa Abimelek? Nden o wi'i: Abimelek! Ɗuɗɗin jama'aare konu ma, wurta, haɓu bee am!” Zebul, hooreejo berniwol nani bolle Ga'al ɓii Obet. O tikki masin. O neli nelaaɓe haa Abimelek bee sirri haa ɓe mbi'a mo: “Ndaa! Ga'al ɓii Obet e deerɗiraaɓe muuɗum ngari jonta haa Sikem, ɓe ɗon ummina ɓerɗe yimɓe berniwol fuu haa ɓe tuurtane. Umma bee jemma kadi, an e yimɓe ma, on mbaalto haa ladde. Fajiri to naaŋge fuɗi, ukkane berniwol. To Ga'al e yimɓe muuɗum ngurtake ngam haɓugo bee ma, waɗ ko a yiɗi fuu.” Jemma maajum, Abimelek e yimɓe muuɗum fuu cennditi geɓe nayi, ɓe njehi ɓe nyukki ɓadiiɗum bee Sikem. Nde Ga'al wurti berniwol, dari haa nastirde dammugal berniwol, Abimelek e yimɓe muuɗum ngurti diga nyukkorɗe muuɗum'en. Ga'al yi'i ɓe, wi'i Zebul: “Ndaa, jama'aare ɗon diirto geereeje kooseeje.” Zebul jaabi mo: “A ɗon yi'a ɗowdi kooseeje bana yimɓe non.” Ga'al wi'i fahin: “Laar, jama'aare ɗon diirto hooseere Gerisiima, mooɓre woore ɗon wara dow laawol lekki makki ki waɗooɓe hatti.” Zebul jaabi: “Toy harakaaji ma go kadi? A wi'no: Abimelek o moyjo haa en kuuwana mo? Jonta ndaa jama'aare nde a yawino. Yah haɓu bee maare kadi!” Ga'al ardi ardiiɓe Sikem, ɓe ngurti, ɓe kaɓi bee Abimelek. Abimelek taasni mo e o doggi yeeso maako. Ɗuuɗɓe mbaraama haa yotti dammugal berniwol yimɓe ɗon mbaali. Abimelek dilli jooɗi haa Aruma, Zebul riiwi Ga'al e deerɗiraaɓe muuɗum diga Sikem e o haɗi ɓe lortaago ngam taa o jooɗo ton. Jaŋngo man ummaatoore Sikem wurti, yehi haa ladde, Abimelek nani ɗum. O sennditi yimɓe maako geɓe tati e ɓe mbaaltani ɓe haa ladde. Nde ɓe ngi'i yimɓe ngurtake berniwol, ɓe ummi, ɓe ukkani ɓe. Yaake nde geɓe goɗɗe ɗiɗi ukkani yimɓe haa kayweeji e ɓe ɗon mbara ɓe, Abimelek e yeɓre muuɗum boo njaawɗi yahugo ndaro haa dammugal berniwol. Ɓe nyalli haɓugo bee yimɓe berniwol haa Abimelek nyaami ngol, mbari yimɓe wonɓe nder maagol. Nden o yibbini ngol, o sammini mannda dow maagol. Nde ardiiɓe suudu towndu haa Sikem nani habaru ndu'u, ɓe fuu ɓe nasti suudu wasaandu les suudu lawru maɓɓe Ba'al-Berit. Abimelek anndinaama ɓe fuu ɓe mooɓtake ton. Ngam maajum o wa'i hooseere Calmon, kaŋko e yimɓe wonduɓe bee maako. O hoo'i fe'irde, o fe'i lisal lekki, o wakki ngal. Nden o wi'i yimɓe maako: “On ngi'i ko mbaɗmi. Law, mbaɗe bana nii onon boo!” Koo moy maɓɓe fe'i lisal lekki boo. Nden ɓe tokki Abimelek, ɓe mballini leɗɗe man dow suudu wasaandu go, ɓe kuɓɓi ɗe. Ardiiɓe suudu towndu haa Sikem fuu maayi, baakin ujineere, worɓe e rewɓe. Ɓaawo man Abimelek yehi Tebes. O saŋngini yeeso berniwol man, o taari ngol, o nyaami ngol. Woodi suudu towndu semmbiɗndu haa caka berniwol. Worɓe, rewɓe e ardiiɓe Tebes fuu ndoggi haa maaru. Ɓe pali dammugal, ɓe mba'i dow soorowol. Abimelek wari gal suudu man, haɓi bee yimɓe ton. O ɓaditi dammugal suudu man ngam o wula ndu bee yiite. Ammaa debbo feere sakkini hayre namrude dow hoore Abimelek, gumbal hoore maako fusi. Law o ewni suka doondoowo balmi maako, o wi'i mo: “Los kaafahi ma, mbaram, ngam taa ɓe mbi'a: Debbo mbari mo.” Suka maako yuwi mo, o maayi. Nde Isra'iila'en ngi'i Abimelek maayi, ɓe kooti ɓe fuu koo moy haa saare mum. Bana nii Allah lortiniri halleende Abimelek dow hoore maako. Ɗum halleende nde Abimelek waɗi baaba mum, ngam o mbari deerɗiraaɓe maako cappanɗe njoweeɗiɗo. Allah lortini boo halleende nde ardiiɓe Sikem mbaɗi dow ko'e muuɗum'en. Bana nii naaloore Yotam ɓii Yerub-Ba'al gooŋɗiri. Ɓaawo maayde Abimelek, Toola ɓii Pu'a taaniraawo Doodo ummi ngam hisna Isra'iila. O goɗɗo lenyol Issakar, jooɗiiɗo haa Samiira nder kooseeje Efrayim. Toola laati alkaaliijo Isra'iila duuɓi noogas e tati. Nden o maayi, ɓe uwi mo haa Samiira. Ɓaawo maayde Toola, Ya'ir, goɗɗo Gile'at, laati alkaaliijo Isra'iila duuɓi noogas e ɗiɗi. O woodi ɓiɓɓe worɓe cappanɗe tato wa'otooɓe bamɗe cappanɗe tati e ɓe ngoodi berniiji cappanɗe tati nder lesdi Gile'at. Haa hannde berniiji ɗi mbi'ete gure Ya'ir. Nde Ya'ir maayi, ɓe uwi mo haa Kamon. Fahin Isra'iila'en mbaɗi ko fottanaay Jawmiraawo. Ɓe ndewi Ba'alji e Asteraaji, non boo ɗowanteeɓe Siriya'en e Sidoni'en e Mo'abi'en e Ammooni'en e Filisti'en. Ɓe ngudini Jawmiraawo, ɓe cujidanaay mo. Ngam maajum Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en, o hokki ɓe haa juuɗe Filisti'en e Ammooni'en. Duuɓi sappo e joweetati ɓe ɓilli Isra'iila'en fuu wonɓe haa fuunaaŋge maayo Urdun nder lesdi Amoori'en, nder Gile'at. Ammooni'en ɗonno eera maayo Urdun boo ngam haɓugo bee le'i Yahuuda e Benyamin e Efrayim. Isra'iila'en nastino ɓillaare naawnde. Ɓe tori Jawmiraawo ballal, ɓe mbi'i: “Min mbaɗi hakke, yaa Allah amin, ngam min ngudini ma, min ndewi Ba'alji.” Ammaa on ngudini yam, on ndewi ɗowanteeɓe woɗɓe. Ngam maajum mi hisnataa on fahin. Ndille! Tore ballal haa ɗowanteeɓe ɓe cuɓɗon, kamɓe ɓe kisna on ɓillaare mon.” Nden Isra'iila'en mbi'i Jawmiraawo: “Min mbaɗi hakke. Waɗ ko fottani ma, ammaa hisnu min nyalaade nde'e.” Ɓe itti ɗowanteeɓe jananɓe caka maɓɓe, ɓe njaggani Jawmiraawo. Ngam maajum o yurmini Isra'iila'en nder ɓillaare maɓɓe. Jama'aare Ammooni'en taaskani konu. Ɓe caŋngini nder lesdi Gile'at. Isra'iila'en boo mooɓi, ɓe caŋngini haa Mispa. Jama'aare, waato mawɓe Gile'at mbi'mbi'tiri: “Moy aartata haɓugo bee Ammooni'en? Kaŋko o laato hooreejo dow jooɗiiɓe nder Gile'at fuu.” Woodino konoowo cemmbiɗɗo nder Gile'at, bi'eteeɗo Yefta, ɓii debbo daakaareejo e baaba maako wi'ete Gile'at. Debbo Gile'at boo danyani mo ɓiɓɓe worɓe. Nde ɓe mawni, ɓe ndiiwi Yefta bee wi'ugo mo: “A walaa geɗal maral nder maral saare baaba amin, ngam a ɓii debbo feere.” Nden Yefta doggi daayiiɗum diga deerɗiraaɓe muuɗum, o jooɗoyi haa lesdi Tooba. Meere'en ngari mooɓti kommbi maako e ɓe tokki mo, ɓe njahdi hippugo lesdi. Wakkati seɗɗa ɓaawoɗon, Ammooni'en ngari honugo Isra'iila. Saa'i maajum, ndotti'en Gile'at njehi ɗaɓɓitoygo Yefta nder lesdi Tooba. Ɓe mbi'i mo: “War, laata ardiiɗo amin, en kaɓa bee Ammooni'en.” Yefta jaabi ndotti'en Gile'at: “Naane on nganyi yam haa on ndiiwi yam e saare baaba am. Ngam ɗume ngarɗon jonta nde on nasti ɓillaare?” Ndotti'en mbi'i mo: “Gooŋga min ngaylitake haa maaɗa jonta. Min ngiɗi a yahda bee amin, en kaɓa bee Ammooni'en e a laato hooreejo jooɗiiɓe Gile'at fuu.” Yefta jaabi ɓe: “To on koori yam ngam haɓugo bee Ammooni'en, to Jawmiraawo hokki yam ɓe, nden kam mi laatoto hooreejo mon.” Ndotti'en Gile'at mbi'i Yefta: “Jawmiraawo woni ceedoowo hakkunde meeɗen, min mbaɗan ko a wi'i min.” Nden Yefta yahdi bee maɓɓe. Yimɓe Gile'at mbaɗi mo hooreejo e ardiiɗo konu muuɗum'en. Yefta wolwi haala muuɗum fuu yeeso Jawmiraawo haa Mispa. Ɓaawo man Yefta neli nelaaɓe haa laamiiɗo Ammooni'en, o wi'i: “Ko yaali yam bee maaɗa? Ngam ɗume ngarɗa haɓugo bee am nder lesdi am?” Laamiiɗo Ammooni'en jaabi nelaaɓe Yefta: “Wakkati Isra'iila'en ngurti lesdi Misra, ɓe nyaami lesdi am, diga maayo Arnon haa yotti Yabbok e Urdun. Lornan min geɓe lesɗe ɗe jonta bee hakkiilo ma!” Fahin Yefta neli nelaaɓe haa laamiiɗo Ammooni'en, ngam wi'ugo mo: “Isra'iila'en nyaamaay lesdi Mo'ab e ndi Ammooni'en. Ngam nde ɓe ummi lesdi Misra, ɓe caali gal ladde hamaadaare haa yotti maayo Maaliya, nden ɓe ndilli Kaades. Diga ton, ɓe neli nelaaɓe haa laamiiɗo Edoom ngam ƴamugo mo duŋayeere saalaago nder lesdi maako. Ammaa laamiiɗo man yerdanaaki ɓe. Isra'iila'en ƴami boo laamiiɗo Mo'ab, kaŋko boo o sali. Nden ɓe njooɗi haa Kaades. Ɓaawo man ɓe tokkitini jahaaŋgal maɓɓe gal ladde hamaadaare, ɓe mbiddi lesdi Edoom e lesdi Mo'ab, ɓe ngari diga fuunaaŋge gal lesdi Mo'ab. Ɓe caŋngini gaɗa maayo Arnon, ɓe nastaay lesdi Mo'abi'en, Arnon woni keerol lesdi man. Diga ton, Isra'iila'en neli nelaaɓe haa Sihon, laamiiɗo Amoori'en haa Hesbon, ɓe mbi'a mo: Accu min caalo nder lesdi ma haa min njotto lesdi amin. Ammaa Sihon hoolaaki Isra'iila'en, o duŋanaaki ɓe ɓe caalo nder lesdi maako. O mooɓti yimɓe maako fuu, ɓe caŋngini haa Yahas. Nden o haɓi bee Isra'iila'en. Jawmiraawo Allah Isra'iila'en hokki Sihon e jama'aare konu mum fuu haa Isra'iila'en, ɓe njaali ɓe. Isra'iila'en mari lesdi ndi Amoori'en njooɗino fuu, diga waadiwol Arnon haa yotti maayo Yabbok e diga ladde hamaadaare gal fuunaaŋge haa yotti Urdun. Ɗum Jawmiraawo Allah Isra'iila'en nyaami lesdi Amoori'en yeeso Isra'iila ummaatoore muuɗum, an a yiɗi jaɓtugo ndi na? Naa an mari lesdi koo ndiye ndi Kemos ɗowanteeɗo ma marni ma na? Bana non, minin boo min maran lesdi koo ndiye ndi Jawmiraawo Allah amin riiwi yimɓe maari yeeso amin, min nyaami ndi. A ɗon tammo a ɓuri Balak, ɓii Cippor, laamiiɗo Mo'ab semmbe na? Kaŋko ma o meeɗaay jokkirgo bee Isra'iila, ummaatoore Allah e o meeɗaay haɓugo bee maɓɓe boo. Duuɓi teemeɗɗe tati (300) Isra'iila'en ɗonno njooɗi haa Hesbon e gure maagol, haa Aro'er e gure maagol, non boo haa berniiji haa fomoonde maayo Arnon fuu. Diga saa'i man, ngam ɗume on koocitaay lesɗe ɗe haa juuɗe maɓɓe? Aa'a, min mi waɗaay ma aybe sam, ammaa an a ɗon waɗanammi kalluɗum, ngam a ɗon ɗaɓɓa haɓre bee am. Jawmiraawo woni kiitoowo, sey o hiito hannde hakkunde Isra'iila'en e Ammooni'en!” Ammaa laamiiɗo Ammooni'en jaɓaay bolle Yefta ɗe o neldi mo. Ruuhu Jawmiraawo wari dow Yefta, o saali nder lesdi Gile'at e Manassa, nden o dilli Mispa nder lesdi Gile'at, o saali nder lesdi Ammooni'en. Yefta togani Jawmiraawo togayeere, o wi'i: “To a hokki yam Ammooni'en ɓe'e, to mi jaalake ɓe, mi warti jam, mi lii'ante koo moy aarti wurtaago diga saare am ngam jaɓɓaago yam bana guleteeŋga.” Nden o saali keerol Ammooni'en ngam o haɓa bee maɓɓe. Jawmiraawo hokki mo ɓe. O jaali ɓe diga Aro'er haa yotti Minnit, berniiji noogas, haa yotti Abel-Keramiima boo. Isra'iila'en mbari Ammooni'en ɗuuɗɓe masin. Bana nii Ammooni'en leestiri yeeso Isra'iila'en. Nde Yefta warti saare mum haa Mispa, ndaa, ɓiyiiko debbo wurti ngam jaɓɓaago mo, o ɗon wama, o ɗon fiya mbaggu. O bajjo Yefta, walaa ɓiɗɗo feere, koo gorko, koo debbo. Nde Yefta yi'i mo, o seeki limce maako, o wi'i: “Kayto, ɓiŋngel am! A nastini yam boneeji naawɗi masin! Ngam ɗume laatiiɗa caka torranɓe ɓernde am? Min mi togani Jawmiraawo togayeere, mi waawataa faasititgo !” Ɓiɗɗo maako jaabi mo: “Baaba am, to a toganake Jawmiraawo togayeere, waɗam ko togiiɗa, Jawmiraawo hokki ma a waato konne'en ma Ammooni'en.” Nden o wi'i baaba maako: “Mi ɗon toro ma huunde woore tan: Accam lebbi ɗiɗi, mi yaha dow kooseeje, min e sappiraaɓe am, min mboya paanyaaku am, nde nii mi anndaa gorko.” Yefta wi'i: Yah kadi! Nden o duŋani mo dillugo jooɗo lebbi ɗiɗi. O yehi, kaŋko e sappiraaɓe maako, o woyi paanyaaku maako dow kooseeje. Nde lebbi ɗiɗi timmi, o warti haa baaba maako. Kaŋko o waɗi mo ko o togani Jawmiraawo. Paanyo oo meeɗaay anndugo gorko. Diga wakkati man al'aada ka fuɗɗi nder Isra'iila. Hitaande fuu nyalɗe nayi ɓiɓɓe rewɓe Isra'iila'en njahata woyugo ɓii Yefta mo Gile'at. Yimɓe Efrayim mooɓti, ɓe eeri maayo Urdun, ɓe njehi haa Safon. Ɓe mbi'i Yefta: “Koni a yehi a haɓoyi bee Ammooni'en, ammaa a ewnaaki min haa en njahda? Min njahan min ngula ma bee suudu ma fuu.” Yefta jaabi ɓe: “Min e yimɓe am min mbaɗi haɓre saatunde bee Ammooni'en. Min ewni on, ammaa on kisnaay yam juuɗe maɓɓe.” Nde ngi'mi on ngiɗaa wallugo yam, mi taaskani maayugo, mi yehi, mi haɓi bee Ammooni'en. Jawmiraawo hokki yam ɓe. Kadi, ngam ɗume ngarɗon honugo yam hannde? Yefta mooɓti worɓe Gile'at fuu, haɓi bee worɓe Efrayim, jaali ɓe. Yimɓe Efrayim mbi'no: “Onon yimɓe Gile'at, onon on yimɓe Efrayim dogguɓe lesdi Efrayim ngam hisnugo ko'e mooɗon haa lesdi Efrayim e Manassa.” Yimɓe Gile'at njooɗi haa eerorɗe maayo Urdun yahugo lesdi Efrayim. To goɗɗo Efrayim dogguɗo wari wi'i: Acceeɗam mi eero, worɓe Gile'at ɗon ƴama mo: “A goɗɗo Efrayim na?” To o wi'i: “Aa'a”, ɓe mbi'a mo: “Wi': Cibbolet!” To o wi'i: “Sibbolet”, ngam o waawaay wolwugo ɗum laaɓɗum, ɓe naŋnga mo, ɓe mbara mo ton haa eerorde Urdun. Saa'i maajum worɓe Efrayim ujine cappanɗe nayo e ɗiɗo (42.000) mbaraama. Bana nii Yefta laatori alkaaliijo Isra'iila duuɓi joweego. Nden o maayi, ɓe uwi mo nder berniwol gootol caka berniiji Gile'at. Ɓaawo maayde Yefta, Ibsaan mo Baytilaama laati alkaaliijo Isra'iila. O woodi ɓiɓɓe worɓe cappanɗe tato e ɓiɓɓe rewɓe cappanɗe tato. O te'ni ɓiɓɓe maako rewɓe haa worɓe ɓe ngonaay danygol maako. O te'ani ɓiɓɓe maako worɓe boo rewɓe ɓe ngonaay danygol maako. O alkaaliijo Isra'iila duuɓi joweeɗiɗi. Nden o maayi, ɓe uwi mo haa Baytilaama. Ɓaawo maayde Ibsaan, Elon mo lenyol Zabulon laati alkaaliijo Isra'iila, duuɓi sappo. Nden o maayi, ɓe uwi mo haa Eloon haa Ayyalon nder lesdi Zabulon. Ɓaawo maayde Elon, Abdon ɓii Hillel, goɗɗo Piraton laati alkaaliijo Isra'iila. O woodi ɓiɓɓe worɓe cappanɗe nayo e taaniraaɓe worɓe cappanɗe tato, ɓe wa'iiɓe bamɗe cappanɗe joweeɗiɗi. Abdon ɓii Hillel laati alkaaliijo Isra'iila duuɓi joweetati. Nden o maayi, ɓe uwi mo haa Piraton nder lesdi Efrayim, nder lesdi kooseeje Amaleki'en. Fahin Isra'iila'en mbaɗi ko fottanaay Jawmiraawo. Ngam maajum o hokki ɓe haa juuɗe Filisti'en duuɓi cappanɗe nayi. Saa'i man woodi goɗɗo lenyol Dan, iwɗo Cor'a mo innde mum Manooha. Debbo maako dimaro, o meeɗaay danyugo. Malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani debbo oo, wi'i mo: “Mi anndi a meeɗaay danyugo ɓiŋngel ngam a dimaro. Ammaa jonta a reedan, a danyan ɓiɗɗo gorko. Reenta diga jonta, taa yar inaboojam malla nguykinoojam ngoɗɗam, taa nyaam karamɗum boo, ngam reedu ndu e ɓesnuki ɓiɗɗo ma oo. Taa laɓu gaasa hoore maako sam, ngam o cenaaɗo Allah diga o danyaaka. Kaŋko fuɗɗata hisnugo Isra'iila'en e juuɗe Filisti'en.” Debbo nasti saare, wi'i gorum: “Goɗɗo Allah wari haa am. Bana mi yi'iri mo nii, goɗɗo wi'an o malaa'ikaajo Allah, o kulniiɗo masin. Mi ƴamaay mo haa o iwoy, o anndinaay yam innde maako boo. O wi'i yam a reedan, a danyan ɓiɗɗo gorko. O umri yam taa mi yara inaboojam malla nguykinoojam ngoɗɗam, taa mi nyaama karamɗum, ngam ɓiɗɗo oo laatoto cenaaɗo ngam Allah diga o siwaa danyeego haa yotto maayde maako.” Manooha tori Jawmiraawo: “Yaa Jawmiraawo, goɗɗo Allah mo nelɗa, accu o wara haa amin fahin, o yecca min ko min mbaɗanta ɓiŋngel danyeteeŋgel.” Allah jaɓi tornde Manooha nde'e, malaa'ikaajo maako wari fahin haa debbo Manooha, saa'i debbo ɗon jooɗi haa ngesa. Goriiko wondaay bee maako, ngam maajum o yaawɗi, o wi'i mo: “Ndaa, goɗɗo garɗo haa am nyannde go, waŋgani yam fahin.” Manooha ummi, tokki debbo muuɗum haa goɗɗo man, o ƴami mo: “An wolwani debbo am na?” O jaabi: “Ooho, ɗum min.” Manooha wi'i: Booɗɗum. To bolle ma ngooŋɗi, umrooje ɗeye min tokkoto ko laarani ɓiŋngel ngel? Ɗume min ngaɗanta ngel? Malaa'ikaajo Jawmiraawo jaabi Manooha: “Sey debbo ma daayo ko mi limtani mo fuu: Taa o metta ko iwi haa inabohi fuu, taa o yara inaboojam malla njaram nguykinoojam, taa o nyaama karamɗum. Sey o hakkilana umrooje am fuu booɗɗum.” Nden Manooha wi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo: “Reenu seɗɗa min nyaancane jawgel mbeewa.” Malaa'ikaajo jaabi: “Koo to mi reeni, mi nyaamataa nyaamdu ndu a taaskantam. Ammaa to a yiɗi hokkugo jawgel man, lii'ana ngel Jawmiraawo guleteeŋgel.” Manooha faamaayno ɗum malaa'ikaajo Jawmiraawo. Manooha wi'i mo: “Anndin min innde ma ngam haa min teddina ma to bolle ma ngooŋɗi.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo jaabi: “Ngam ɗume ƴamata innde am? Nde kaayeefiire.” Manooha hoo'i jawgel mbeewa e dokkal nyaamdu, lii'ani ɗum Jawmiraawo dow tapaare. Jawmiraawo waɗi kaayeefi yaake Manooha e debbo muuɗum ɗon ndaara. Yaake ɗemŋgal yiite ummi haa hirsirde man dilli dow, Manooha e debbo mum ngi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon lorto haa asama nder ɗemŋgal yiite. Nden ɓe cujidi. Ɓe meetaay yi'ugo malaa'ikaajo man. Manooha faami ɗum malaa'ikaajo Jawmiraawo. Manooha wi'i debbo mum: “Fakat en maayan, ngam en ngi'i Allah.” Ammaa debbo maako wi'i mo: “To Jawmiraawo ɗaɓɓino mbarugo en, o jaɓataano nguleteeŋga e dokkal nyaamdu haa juuɗe men, o yi'nataano en kuuje ɗe'e fuu, o anndintaano en haala ka boo jonta.” Debbo Manooha danyi ɓiɗɗo gorko, inndi mo Samson. Ɓiŋngel man mawni, Jawmiraawo barkiɗini ngel. Yaake o ɗonno haa saŋngeere Dan hakkunde Cor'a bee Estawol, Ruuhu Jawmiraawo fuɗɗi huuwugo nder maako. Nyalaade woɗnde Samson yehi Timna, ton o yi'i paanyo debbo Filistiijo. O hooti, o wi'i baaba e daada maako: “Caka Filisti'en haa Timna mi yi'i paanyo debbo, te'aneeɗam mo.” Saaro'en maako ƴami mo: “Walaa paanyo debbo nder banndiraaɓe ma malla nder ummaatoore meeɗen na? Koni ɗaɓɓata debbo haa Filisti'en saadooni'en ɓe'e?” Samson jaabi baaba muuɗum: “Kaŋko fottani yam, te'anam mo!” Saaro'en Samson anndaa nii ɗum Jawmiraawo waɗi yelo ngo nder ɓiɗɗo maɓɓe haa o heɓa dabare haɓugo bee Filisti'en. Ngam saa'i maajum Filisti'en ɗon laamano Isra'iila'en. Nde Samson e saaro'en muuɗum ɗon njaha Timna, ɓe ɗon tokki laawol kommbi gese inabooje Timna, mbarooga wurti bee ubbaaŋgo, fotti bee Samson. Ruuhu Jawmiraawo naŋngi Samson, o naŋngi mbarooga man o sampiti nga bee juuɗe cooke, bana goɗɗo sampitirta jawgel. Ammaa o wi'aay saaro'en maako ko o waɗi. Nden Samson yehi, wolidi bee paanyo debbo go, paanyo boo fottani mo. Nyalɗe seɗɗa ɓaawoɗon o yehi fahin ngam haa o ɓaŋga mo. O seli laawol haa o laara caaɗŋgu mbarooga go. O yi'i udumre nyaaki e njumri ɗon nder caaɗŋgu man. O hoo'i njumri bee juŋngo maako, o ɗon nyaama saa'i o ɗon yaha dow laawol. O yehi haa saaro'en maako, o hokki ɓe, kamɓe boo ɓe nyaami. Ammaa o yeccaay ɓe o njumti njumri man haa caaɗŋgu mbarooga. Baaba Samson yehi haa saare paanyo debbo go, Samson boo taaski nyaamduuji ɓaŋgal ton, bana sukaaɓe mboowi waɗugo. Nde Filisti'en ngi'i Samson, ɓe neli sukaaɓe cappanɗe tato ngam haa ɓe ngonda bee maako. Samson wi'i ɓe: “Mi waɗanan on annditanamwol. To on keɓti ngol, on annditini yam ngol nder nyalɗe juulde joweeɗiɗi, nden kam mi hokkan on toggooje cappanɗe tati e ngapaleeji cappanɗe tati. Ammaa to on mbaawaay waŋginango yam ngol, nden kam koo moy mooɗon hokkammi toggoore e ngapaleewol.” Ɓe njaabi mo: “Waɗ annditanamwol ma haa min nana ngol.” Samson wi'i ɓe: “Nyaamdu wurtake haa nyaamoojum. Dakam wurtake haa cemmbiɗɗum.” Ɗume ɗum yiɗi wi'go? Haa ragare nyalɗe tati sukaaɓe keɓtaay ko saawi nder annditanamwol man tawon. Nyannde joweeɗiɗawre ɓe mbi'i debbo Samson: “Ƴoyru gorko ma, haa o waŋginana min ko saawi nder annditanamwol man, to naa non min ngulete, an e saare baaba ma. Malla on ewni min ngam haa on ngartira min talaka'en?” Debbo Samson yehi bee bojji haa goriiko, o wi'i mo: “A yiɗaa yam, a ɗon wanyammi! A waɗani ummaatoore am annditanamwol, ammaa a anndinaay yam ko saawi nder maagol.” Samson jaabi mo: “Koo saaro'en am ma mi anndinaay ɓe ɗum. Ngam ɗume sey mi anndine ɗum an?” Ammaa debbo maako tokki woyugo nyalɗe juulde man joweeɗiɗi fuu. Nyannde joweeɗiɗawre Samson faamtini mo, ngam debbo daami mo. Nden debbo yehi, anndini ummaatoore mum ko saawi nder annditanamwol. Nyannde joweeɗiɗawre man, hiddeko naaŋge muta, yimɓe berniwol ngari haa Samson, ɓe mbi'i mo: “Ɗume ɓuri njumri welugo? Ɗume ɓuri mbarooga semmbe?” Samson wi'i ɓe: “To on ndemraayno wiige am, on keɓtataano annditanamwol am.” Nden Ruuhu Jawmiraawo nasti nder Samson, o jippi haa Askalon. O mbari ton worɓe cappanɗe tato, o hooci limce maɓɓe, o hokki ɗe heɓtuɓe annditanamwol go. Nden o lorti haa baaba maako, o ɗon heewi tikkere. Nden ɓe te'ni debbo maako haa waloojo maako. Ɓaawo seɗɗa, wakkati wa'go alkamaari, Samson yilli debbo muuɗum. O wari bee jawgel mbeewa, o wi'i baaba debbo: “Haa mi nasta suudu debbo am.” Ammaa baaba debbo maako haɗi mo nastugo, wi'i: “Fakat, mi tammino a wanyi mo, ngam maajum mi te'ni mo soobaajo ma. Ammaa minyiraawo maako ɓuri mo wooɗugo. Hoo'u mo mbattudi maako.” Samson wi'i: “Jonta kam mi walaa aybe to mi huuwi Filisti'en kalluɗum.” O yehi, o naŋngi doldolɗe teemeɗɗe tati (300), o haɓɓi ɗe wicco bee wicco, o waɗi jame hakkunde bicce ɗiɗi ɗiɗi. Nden o huɓɓi jame man, o yoofti doldolɗe nder gese alkamaari Filisti'en. Bana nii o wuldi kaɓɓe alkamaari codaandi e alkamaari ndi sodaaka tawon, koo gese inabooje e jaytunje boo. Filisti'en ƴami: “Moy waɗi ɗum?” Woɗɓe mbi'i: “Samson waɗi ɗum ngam daliila esum Timnaajo mo hooci debbo Samson, hokki ɗum soobaajo maako.” Filisti'en fuu njehi, nguli debbo e baaba mum bee yiite. Samson wi'i ɓe: “Asee, bana nii mbaɗoton na? Fakat, mi accataa on haa to mi waatake haa mooɗon!” O ukkani ɓe bee semmbe, o mbari ɗuuɗɓe maɓɓe. Nden o jippi, o jooɗi nder lowol tapaare haa Etaam. Filisti'en mba'i, caŋngini nder lesdi Yahuuda, ɓe keewi nder wuro Lehi. Yimɓe lenyol Yahuuda ƴami ɓe: “Koni njippuɗon honugo min?” Ɓe njaabi: “Min njippi ngam haɓɓugo Samson, haa min mbaɗa mo bana o waɗi min.” Worɓe Yahuuda ujine tato (3.000) njehi haa lowol tapaare haa Etaam, mbi'i Samson: “A anndaa Filisti'en ɗon laamano en na? Koni mbaɗɗa min ɗum?” O jaabi ɓe: “Mi waɗi ɓe bana ɓe mbaɗi yam.” Ɓe mbi'i mo: “Min ngari ngam haa min kaɓɓe, min ndokke haa juuɗe Filisti'en.” Samson wi'i ɓe: “Kunaneeɗam onon on mbarataa yam!” Ɓe njaabi mo: “Nonnon, ammaa min kaɓɓete, min ndokke haa juuɗe maɓɓe. Minin min mbarataa ma.” Ɓe kaɓɓi mo bee ɓoggi kesi ɗiɗi, bana nii ɓe ngurtiniri mo lowol tapaare. Nde o wari haa Lehi, Filisti'en potti bee maako, ɓe ngooki. Ɗon nii Ruuhu Jawmiraawo wari dow maako, semmbiɗini mo. Ɓoggi haa juuɗe maako piisti bana gaaraaji leŋ gulaaɗi. O tawi galaŋgal wamnde keccal. O forti juŋngo maako, o hoo'i ngal, o mbari worɓe ujineere (1.000) bee maagal. Wakkati maajum Samson yimi: “Bee galaŋgal wamnde mbarmi ujineere, bee galaŋgal wamnde mi waagini maayɓe.” Saa'i o timmini yimugo, o sakkini galaŋgal man daayiiɗum, ɓe inndi nokkuure man Ramat-Lehi. Ɓaawo man Samson ɗomɗi masin, o tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, an hokki yam jaalorgal maŋngal nga'al. Ammaa jonta ɗomka mbaratam, mi maaya haa juuɗe saadooni'en na?” Allah seeki tapaare wonnde haa Lehi, ndiyam wurti nder lugguɗum maare. Samson yari ɗam, semmbe maako warti. Ɓe inndi seeɓoore nde “En-Hakkore”. Nde ɗon haa Lehi haa hannde. Samson waɗi alkaaliiku Isra'iila duuɓi noogas, zamanu Filisti'en ɗonno haa lesdi man. Nyannde feere, Samson yehi Gaaza. O fotti bee debbo daakaareejo ton, o waaldi bee maako. Yimɓe Gaaza nani Samson ɗon ton. Ɓe taari mo, ɓe mbaɗi baaltol haa dammugal berniwol jemmaare man fuu. Ammaa walaa ko ɓe mbaɗi Samson jemmaare man, ɓe mbi'i: “En ndeena haa fajiri nden en mbara mo.” Samson waali, ammaa caka jemma o ummi. O naŋngi pareeje dammugal berniwol bee daŋraŋge maaje ɗiɗi fuu. O ɗoofi daŋraŋge bee palduŋgal dammugal, o hoo'i ɗum fuu dow balbe maako, o roondi ɗum haa dow hooseere tiitotirnde bee Heburuun. Ɓaawo man Samson fuɗɗi yiɗugo debbo bi'eteeɗo Deliila, jooɗiiɗo haa waadiwol Soorek. Laamiiɓe Filisti'en njowo ngari mbi'i Deliila: “Ƴoyru Samson o anndine haa o heɓi semmbe fantunde nde'e. E no goɗɗo heɓrata naŋngugo mo. Bana nii min mbaawan haɓɓugo mo, min tampina mo. Koo moy amin hokkete ceede cardi ujineere e teemerre (1.100).” Nden Deliila ƴami Samson: “Useni anndinam haa keɓata semmbe fantunde nde'e. Bee ɗume goɗɗo haɓɓete ngam tampingo semmbe ma?” Samson jaabi mo: “To ɓe kaɓɓi yam bee jiriiji kecci joweeɗiɗi ɗi ciwaa yoorugo, mi tampan, mi laatoto bana yimɓe fuu mba'i.” Laamiiɓe Filisti'en ngaddani Deliila jiriiji kecci joweeɗiɗi ɗi njooraay tawon. O haɓɓi Samson bee maaji. Deliila nyukkinino yimɓe nder suudu cakaaru. Nden o wooki, o wi'i: “Samson, Filisti'en ngari naŋngugo ma!” Samson ta'i jiriiji go bana ɓoggol gulaaŋgol. Bana nii walaa mo heɓti sirri semmbe maako. Deliila wi'i Samson: “A janci yam bee fewugo yam. Jonta kam yeccam no goɗɗo waawrata haɓɓugo ma.” O jaabi mo: “To ɓe kaɓɓiri yam ɓoggi kesi ɗi kuuwtiniraaka tawon, mi tampan, mi laatoto boo bana yimɓe fuu mba'i.” Deliila hoo'i ɓoggi kesi, haɓɓi Samson bee maaji. Nden o wooki: “Samson, Filisti'en ngari naŋngugo ma!” Saa'i man worɓe woɗɓe ɗon mbaaltani mo haa nder suudu cakaaru. Ammaa Samson ta'i ɓoggi man haa juuɗe muuɗum bana gaaraaji. Deliila wi'i Samson: “A janci yam kadiboo bee fewugo yam. Jonta kam, gooŋga anndinam no goɗɗo waawrata haɓɓugo ma.” Samson jaabi mo: “To a wamindiri bami gaasa hoore am joweeɗiɗi bee gaaraaji geesaaɗi, a tiggi ɗum bee tiggirgal nder cannyirɗum, nden kam mi tampan, mi laatoto bana yimɓe fuu mba'i.” Deliila esti Samson ɗaani, o hoo'i bami gaasa hoore maako joweeɗiɗi, o wamindiri ɗi bee gaaraaji geesaaɗi, o tiggi ɗum bee tiggirgal haa nder cannyirɗum. Nden o wooki: “Samson, Filisti'en ngari naŋngugo ma!” Samson fini, o ɗoofi tiggirgal bee gaaraaji e cannyirɗum man fuu. Deliila wi'i Samson: “Ɗume tabitinta a yiɗi yam, alhaali boo a hoolaaki yam? Ndaa a janci yam nde tati e a sali boo anndingo yam haa keɓata semmbe fantunde nde'e.” Bana nii o tokkori Samson bee haala man nyalɗe fuu, haa Samson somi, waawaay munyango ɗum. Nden o wi'i Deliila: “Gaasa hoore am meeɗaay laɓeego, ngam mi cenaaɗo Allah diga nyalaade danyeeki am. To mi laɓi, semmbe am accatam, mi tampan, mi laatoto bana yimɓe fuu mba'i.” Nde Deliila anndi Samson wi'i mo gooŋga, o neli ewnaago laamiiɓe Filisti'en, o wi'i: “Ngare jonta, ngam o yecci yam gooŋga.” Laamiiɓe Filisti'en ngari, ɓe ngaddi ceede go boo. Deliila wallini hoore Samson dow koppi mum haa o ɗaano. Nden o ewni goɗɗo ngam ta'ugo bami gaasa Samson joweeɗiɗi. Deliila fuɗɗi doolugo Samson, ngam semmbe maako majjiri mo. Deliila wooki: “Samson, Filisti'en ngari naŋngugo ma!” Samson fini, tammi o hisan bana foroy, ngam o anndaa Jawmiraawo acci wallugo mo. Filisti'en naŋngi mo, ɗoppiti gite maako. Nden ɓe njahri mo haa Gaaza. Ɓe kaɓɓi mo bee callalluuji njamndi mboɗeeri, ɓe ndooli mo namugo alkamaari nder fursina. Ammaa gaasa hoore maako fuɗi fahin. Nyannde feere laamiiɓe Filisti'en mooɓi ngam waɗugo juulde jaalorgal muuɗum'en e lii'anaago ɗowanteeɗo muuɗum'en bi'eteeɗo Daagon kirseteeŋga maŋnga. Ɓe ɗonno ngima: “Ɗowanteeɗo meeɗen hokki en konneejo men Samson.” Ummaatoore laari Samson, ɓe teddini ɗowanteeɓe maɓɓe ɓe mbi'i: “Ɗowanteeɗo meeɗen hokki en konneejo men. Kaŋko o wonni lesdi, o mbari ɗuuɗɓe nder ummaatoore meeɗen.” Nde ɓerɗe maɓɓe ɗon ceyi, ɓe mbi'i: “Ngurtine Samson haa min pijira mo!” Ɓe ngurtini Samson nder fursina, ɓe pijiri mo. Nden ɓe ndarni mo caka daŋraŋge suudu, Daagon, o wi'i derkeejo mo ɗon ɗowa mo: “Ɗowam haa mi meema daŋraŋge doondiiɗe suudu ndu, haa mi ɓaaro ɗe.” Suudu man heewi worɓe e rewɓe, laamiiɓe Filisti'en njowo fuu ɗon ton, dow soorowol boo yimɓe ujine tato (3.000). Ɓe fuu ɓe ɗon ndaara no Samson seyniri ɓe. Nden Samson tori Jawmiraawo: “Yaa Allah Jawmiraawo, siftoram, hokkitam semmbe am ngam saa'iire nde'e tan, haa mi waato Filisti'en nde woore ngam gite am ɗiɗi.” Ɓaawo man o naŋngi daŋraŋge cakaaje ɗiɗi, doondiiɗe suudu fuu. O meemi nga'al bee nyaamo maako, ngala boo bee nano maako. O hooli: “Sey Filisti'en maayda bee am!” Nden o yerɓi bee semmbe maako fuu. Suudu yibbi dow laamiiɓe e yimɓe wonɓe nder maaru fuu. Mbaraaɓe Samson nder maayde muuɗum ɓuri ɗuuɗugo dow mbaraaɓe muuɗum nder wakkati ngeendam muuɗum. Deerɗiraaɓe maako e banndiraaɓe maako woɗɓe ngari, kooci ɓanndu maako. Ɓe uwi mo hakkunde Cor'a e Estawol nder yenaande Manooha, baaba maako. Samson laatino alkaaliijo Isra'iila duuɓi noogas. Woodino goɗɗo innde maako Mika o ɗonno jooɗi haa kooseeje. Nyannde feere o wi'i daada maako: “A ɗon siftora nde ɓe ngujji ma ceede cardi ujineere e teemerre (1.100), nden a naali gujjo man gite am. Booɗɗum, ndaa cardi man, min wujji ndi.” Nden daada maako wi'i: “Jawmiraawo barkiɗine ɓiŋngel am.” Mika hokkiti daada maako ceede cardi ujineere e teemerre (1.100) go, daada maako wi'i: “Mi seni cardi ndi ngam Jawmiraawo ngam waɗugo suura cehaaka cuddiraaka cardi, ngam hayru ma. Mi lornante cardi ndi jonta.” Nde o hokkiti daada maako cardi ndi'i, daada maako itti ceede cardi teemeɗɗe ɗiɗi, yahri ɗe haa tappoowo cardi. Kaŋko o waɗi lawru sehaandu e lawru cardi ɓolinaandi. Nden ɓe ndarni ɗi nder suudu Mika. Gorko bi'eteeɗo Mika oo, o woodi suudu ɗowanteeɗo. O waɗi ɗanciki limanjo non boo labbi goɗɗi, nden o hoo'i gooto nder ɓiɓɓe maako, o waɗi mo limanjo. Zamanu maajum walaa laamiiɗo haa Isra'iila, koo moy ɗon waɗa ko fottani ɓernde mum. Nden woodino derkeejo Lewiijo koɗo haa Baytilaama, nder lesdi lenyol Yahuuda. O wurti Baytilaama, ngam ɗaɓɓitugo jooɗorde haa pellel feere. Nde o ɗon yaha, o wari haa saare Mika nder kooseeje Efrayim. Mika ƴami mo: “Toy iwɗaa?” O jaabi: “Mi Lewiijo jooɗiiɗo haa Baytilaama nder Yahuuda, mi ɗon ɗaɓɓita pellel jooɗaago.” Mika wi'i mo: “Jooɗa haa am, laata limanjo saare am e laata carwotooɗo yam. Hitaande fuu mi hokkete ceede cardi sappo, a heɓan boo limce e nyaamdu he'anndu ma.” Lewiijo oo jaɓi jooɗaago haa saare Mika. O jogi mo bana ɓiyiiko. Mika waɗi mo limanjo mum, o jo'ini mo nder saare maako. Mika wi'i: “Jonta mi woodi limanjo Lewiijo haa am, ngam maajum mi anndi fakat Jawmiraawo woonantam.” Zamanu man, Isra'iila walaa laamiiɗo. Yimɓe lenyol Dan ɗon ɗaɓɓita lesdi ngam jooɗaago. Ngam haa wargo saa'i man ɓe maraay geɗal lesdi caka le'i Isra'iila tawon. Yimɓe lenyol Dan cuɓi worɓe semmbiɗɓe nder muuɗum'en haa Cor'a e Estawol njowo, ɓe neli ɓe bee umroore horugo lesdi bee hakkiilo. Nde yimɓe ɓe njotti haa kooseeje Efrayim, ɓe njooɗi haa saare Mika, ɓe mbaali ton. Saa'i ɓe ɗon haa saare Mika, ɓe nani daande derkeejo Lewiijo go. Ɓe ɓaditi, ɓe ƴami mo: “Moy waddi ma haa ɗo? Ɗume ngaɗata haa ɗo? Ɗume jo'ini ma haa ɗo?” O jaabi ɓe: “Mika hooci yam haa mi huuwana mo kuugal limanku, o ɗon yoɓa yam ngeenaari.” Ɓe mbi'i mo: “Booɗɗum. Ƴaman min Allah. Min ngiɗi anndugo to jahaaŋgal amin nga'al waɗan nafuuda.” Limanjo jaabi ɓe: “Taa kultore! Jawmiraawo wondan bee mon nder jahaaŋgal mooɗon.” Worɓe njowo go ndilli, njotti Layis. Ɓe tawi yimɓe ton, ɗon njooɗi bee de'ere, ɓe njooɗi nder salaaman, walaa fitina bana Sidoni'en. Walaa marɗo laamu nder lesdi man. Ɓe ɗon ndaayotiri bee Sidoni'en, ɓe mari ko'e maɓɓe. Nelaaɓe njowo go ngarti haa Cor'a e Estawol, banndiraaɓe ƴami ɓe ko ɓe tawi ton. Ɓe njaabi: “Ngare, en ukkano Layis! Min ndaari lesdi man, ndi mboondi masin. Taa njooɗe meere bana nii! Umme, nyaame lesdi man! To on njottake ton, on tawan yimɓe hooleteeɓe, ɓe ɗon njooɗi haa lesdi peeciindi. Ndi sooyaay koo ɗume ko tawete haa duniyaaru. Allah hokki on ndi.” Worɓe lenyol Dan teemeɗɗe njoweego (600), taaskaniiɓe konu ummi haa Cor'a e Estawol. Ɓe njehi, ɓe caŋngini haa hiirnaaŋge Kiriyat-Ye'arim nder lesdi Yahuuda. Ngam maajum nokkuure nde'e wi'ete Saŋngeere-Dan haa wargo hannde. Haa ton ɓe ummi, ɓe njotti saare Mika nder kooseeje Efrayim. Worɓe njowo dillunooɓe ngam horugo lesdi Layis go, mbi'i banndiraaɓe muuɗum'en: “On anndi na? Lawru sehaandu e lawru cardi ɓolinaandi ɗon nder saare nde'e, non boo labbi goɗɗi e ɗanciki limanjo. Nume ko mbaɗoton!” Ɓaawo man nelaaɓe njowo go njehi haa saare Mika, ɓe nasti ɓe ƴami derkeejo Lewiijo gonɗo ton go njamu maako. Ammaa worɓe lenyol Dan teemeɗɗe njoweego, taaskaniiɓe konu go ɗon ndari haa yolnde. Horooɓe njowo go nasti, kooci lawru sehaandu e lawru cardi ɓolinaandi, non boo labbi goɗɗi e ɗanciki limanjo, saa'i limanjo ɗon ndarodi bee worɓe teemeɗɗe njoweego haa yolnde. Nde limanjo laari woɗɓe nasti saare Mika, ɓe kooci lawru sehaandu e lawru cardi ɓolinaandi, non boo labbi goɗɗi e ɗanciki limanjo, o ƴami ɓe: “Ɗume mbaɗoton ɗo?” Ɓe njaabi mo: “Jeeɗa siriw! Yahdu bee amin, laata limanjo lenyol amin e carwotooɗo min. Ɗume ɓurɗa yiɗugo, laataago limanjo ngam saare gooto non na malla ngam lenyol Isra'iila fuu?” Ɗum seyni ɓernde maako masin. O hoo'i ɗanciki limanjo e lawru sehaandu e labbi goɗɗi go, o yahdi bee maɓɓe. Nden ɓe ngayliti, ɓe ndilli, ɓe ardini ɓikkoy maɓɓe e mo waawataa yahugo fuu e dabbaaji e kuuje marɗe saman. Nde ɓe ndaayi saare Mika, Mika e heeddiɗɗiraaɓe muuɗum kawti, taasni ɓe. Ɓe ngookani yimɓe Dan. Yimɓe Dan ngayliti, ƴami Mika: “Ko waɗ ma? Ɗume mooɓre nde'e yiɗi?” Mika jaabi: “Koni on ƴamatammi ko waɗ ma? On njaɓti limanjo e ɗowanteeɓe ɓe mbaɗmi, on ndilli. Ɗume luttani yam fahin?” Yimɓe Dan mbi'i mo: “Maɓɓu hunnduko ma. Ngam taa yimɓe tikkuɓe ɓe'e ukkano ma. A fooɗanan hoore ma e yimɓe saare ma fuu halkere.” Nden yimɓe Dan tokkitini yahdu muuɗum'en. Mika laari, ɓe ɓuri mo semmbe, o lori, o hooti saare. Yimɓe Dan kooci limanjo e kuuje cenaaɗe ɗe Mika waɗino. Ɓe njehi ɓe ukkani Layis, ɓe mbari yimɓe de'uɓe e hooleteeɓe haa Layis man, ɓe nguli berniwol man. Layis ɗon nder waadiwol Bayti-Rehob, daayiiɗum bee Sidon. Yimɓe maagol boo, ɓe mari ko'e maɓɓe. Ngam maajum walaa mo wari ngam wallugo ɓe. Yimɓe Dan nyiɓti berniwol man, njooɗi ton. Ɓe cannji innde Layis nde ɓe ɗonno mbi'a ngol ɓooyma, ɓe mbi'i ngol Dan, fodde innde kaaka maɓɓe Dan ɓii Yaakubu. Yimɓe Dan ndarni lawru sehaandu go. Yonatan ɓii Gersom ɓii Muusa, kaŋko e worɓe danygol maako laati liman'en lenyol Dan haa wargo nyalaade daheeki. Ɓe cigi lawru sehaandu ndu Mika waɗi wakkati suudu Allah ɗon haa Silo fuu. Nder zamanu ndu walaano laamiiɗo haa Isra'iila, goɗɗo Lewiijo jooɗi haa sera kooseeje Efrayim. O hoo'i culaaɗo haa Baytilaama nder lesdi Yahuuda, o te'i mo. Saa'i feere culaaɗo maako tikkani mo, acci mo, hooti haa baaba mum, faɓɓi ton lebbi nayi. Goriiko hoo'i suka mum e bamɗe ɗiɗi, tokki mo ngam haa o ɗelmitina mo, o hoora mo. Debbo nastini mo saare baaba mum. Nde baaba maako yi'i goɗɗo, o jaɓɓi mo bee seyo. Esiiko tori mo o jooɗo, ngam maajum o faɓɓi haa maako nyalɗe tati. Gorko bee suka mum nyaami, njari, mbaali ton. Nyannde nayaɓre, ɓe ummi fajiri cub. Nde Lewiijo taaskani dillugo, esiraawo muuɗum wi'i mo: “Nyaam nyaamdu seɗɗa ngam keɓa semmbe, nden on ndilla.” Ɓe njooɗi ɓe ɗiɗo fuu, ɓe nyaamdi, ɓe njardi. Nden baaba debbo wi'i esum: “Yerda waalugo haa ɗo, seynu ɓernde ma.” Nde gorko ummi ngam haa o dilla, esiiko tori mo ɗuuɗɗum. O lori, o waali ton kadiboo. Nyannde jowaɓre o ummi fajiri cub ngam haa o dilla. Baaba debbo maako wi'i: “Nyaam tawon, munye haa kiikiiɗe.” Nden ɓe nyaamdi. Nde Lewiijo yiɗino dillugo bee debbo muuɗum e suka muuɗum, esiiko wi'i mo: “Ndaa hiiri jonta, jemma ɓadake. Yerda fahin waalugo haa ɗo. Seynu ɓernde ma. Jaŋngo on ummoto fajiri cub, on koota saare.” Ammaa Lewiijo jaɓaay waalugo fahin. O waati kirkeeji dow bamɗe maako ɗiɗi, o dilli, kaŋko bee culaaɗo maako. Ɓe njotti nokkuure tiitotirnde bee Yebus, kanjum woni Urusaliima. Nde ɓe ɓaditi berniwol, ɗum hiiri, suka wi'i jawmum: “En nasta berniwol Yebusi'en, en mbaala ton.” Ammaa jaagorɗo maako wi'i mo: “En nastataa berniwol ngol yimɓe mum laataaki Isra'iila'en. En njaha haa en njotta Gibiya.” O ɓesdi wi'ugo: En kaɓda en mbaaloya haa Gibiya malla Rama. Nden ɓe tokkitini jahaaŋgal maɓɓe. Ɓe njotti Gibiya, nder lesdi Benyamin, naaŋge muti. Ɓe celi laawol ngam haa ɓe nasta Gibiya, ɓe mbaala ton. Ɓe nasti, ɓe njooɗi haa daldal nder berniwol, ammaa walaa mo jaɓɓi ɓe haa saare mum. Kiikiiɗe maajum, goɗɗo ndottiijo huuwi haa ngesa, o ɗon warta saare, o nasti wuro maajum. O goɗɗo iwɗo haa kooseeje Efrayim, wonɓe ton ɓe yimɓe Benyamin. Ndottiijo oo laari koɗo ɗon jooɗi haa daldal nder berniwol. O ƴami mo: “Toy iwɗaa? Toy njahataa?” Lewiijo jaabi: “Min ummi Baytilaama nder lesdi Yahuuda. Min njehino Baytilaama, jonta min ɗon koota haa wuro wongo sera kooseeje Efrayim. Ton min ngoni. Walaa mo jaɓɓi min haa saare mum ngam waalugo, alhaali boo, min ngoodi huɗo e nyaamdu ngam bamɗe amin, non boo tamseeje e inaboojam ngam am e culaaɗo am e suka am. Walaa ko min ŋakki.” Ndottiijo go wi'i: “On njaɓɓaama! To woodi ko ŋakkani on fuu, mi humtanan on ɗum. Taa mbaale haa daldal ɗo.” O yahri ɓe haa saare maako, o nyaamni bamɗe maɓɓe. Ɓe looti kosɗe maɓɓe, ɓe nyaami, ɓe njari. Yaake ɓe ɗon ciwto, worɓe, halluɓe nder berniwol man ngari taari saare, tappi parewal, mbi'i ndottiijo jawmu saare: “Wurtinan min goɗɗo mo a weerni haa min mbaalda bee maako!” Jawmu saare wurti, wi'i ɓe: “Deerɗiraaɓe am, taa mbaɗe kalluɗum! Kaŋko o koɗo am, taa kuuwe halleende nde'e! Nane, mi woodi ɓiɗɗo debbo mo meeɗaay gorko tawon, koɗo oo boo, o woodi culaaɗo. Min ngurtinanan on ɓe, on koo'a ɓe, on mbaɗa ɓe ko fottani on, ammaa taa mbaɗe goɗɗo oo irin halleende nde'e!” Ammaa worɓe ɓe, cali nanango mo. Nden Lewiijo, wurtinani ɓe debbo muuɗum. Ɓe toski mo jemmaare man fuu. Sey subaha ɓe njoofi mo. Fajiri cub debbo wari, do'i yeeso dammugal suudu ndu goriiko woni e mum. Haa naaŋge fuɗi, o ɗon waali ton tawon. Goriiko ummi fajiri, maɓɓiti dammugal ngam tokkitina jahaaŋgal mum. O tawi debbo maako ɗon forti haa yolnde, juuɗe maako ɗon porti heedi dammugal. O wi'i mo: “Umma, en ndillu!” Ammaa debbo jaabaaki sam. Nden o wallini ɓanndu debbo maako dow wamnde, o hooti saare maako. Nde o yotti saare maako, o nasti, o hoo'i laɓi. O naŋngi ɓanndu culaaɗo maako, o ta'i mo geɓe sappo e ɗiɗi. Nden o neldi geɓe man haa lesdi Isra'iila fuu. Koo moy yi'i ɗum, wi'i: “Irin ɗu'um meeɗaay waɗeego malla naneego diga gurtaaki Isra'iila'en nder Misra haa wargo hannde. Doole en numta ɗum, en carwootira. En koo'a anniya.” Isra'iila'en wonɓe haa Dan diga woyla haa yotti fombina Beersaba, non boo diga Gile'at haa fuunaaŋge fuu, kawti haa Mispa bee ɓernde woore yeeso Jawmiraawo. Ardiiɓe e yimɓe le'i Isra'iila fuu ngari haa mooɓtorde yimɓe Allah nde'e, woodi boo jama'aare Isra'iila, honooɓe ujine teemeɗɗe nayo (400.000), marɓe kaafaaje. Yimɓe lenyol Benyamin nani haala mooɓtorde Isra'iila'en haa Mispa. Isra'iila'en ƴami: “Noy halleende nde'e waari?” Lewiijo mo culaaɗo mum mbaraama go jaabi: “Mi wari haa Gibiya nder lesdi Benyamin, min e culaaɗo am, haa min mbaala ton. Ardiiɓe Gibiya ummani yam, ngari bee jemma, taari suudu haa ngonnoomi. Ɓe nufi mbarugo yam, ammaa ɓe toski culaaɗo am haa o maayi. Mi hoo'i mo, mi ta'i mo geɓe geɓe, mi neldi geɓe man nder lesdi Isra'iila fuu. Yimɓe ɓe'e kuuwi kuugal nyidduŋgal kalluŋgal caka meeɗen. Onon wonɓe haa ɗo fuu on Isra'iila'en. Linye haala maajum, carwootire ko mbaɗeten!” Yimɓe fuu ummi bana goɗɗo gooto, ɓe mbi'i: “Walaa mo hootata laymaaru mum malla suudu mum semmbiɗndu. Ndaa ko mbaɗeten: En mbaɗan kur'u ngam suɓugo woɗɓe meeɗen, ɓe ukkano Gibiya. Gooto nder sappo haa worɓe Isra'iila fuu yaha, heɓana jama'aare nyaamdu. Luttuɓe fuu njaha, kiito yimɓe Gibiya ngam daliila kuugal maɓɓe nyidduŋgal nder Isra'iila.” Bana non Isra'iila'en fuu kawti ngam ɓe ukkano Gibiya. Le'i Isra'iila fuu neli nelaaɓe koo toy nder lesdi Benyamin, ngam wi'ugo ɓe: “Bana noy halleende nyiddunde nde'e waari haa mooɗon? Ndokke min halluɓe Gibiya ɓe'e, haa min mbara ɓe, min itta halleende man nder Isra'iila.” Ammaa yimɓe Benyamin cali nanango banndiraaɓe muuɗum'en Isra'iila'en. Ɓe ngari diga gure Benyamin fuu, ɓe mooɓi haa Gibiya ngam haa ɓe kaɓa bee Isra'iila'en. Nyannde maajum ɓe ndaari warɓe diga gure Benyamin fuu, ɓe limi honooɓe ujine noogas e njoweego (26.000), marɓe kaafaaje, non boo worɓe Gibiya suɓaaɓe teemeɗɗe njoweeɗiɗo (700). Nder honooɓe ɓe'e, woodi worɓe agula'en suɓaaɓe teemeɗɗe njoweeɗiɗo, fiɗooɓe kaa'e, haldooɓe koo dow gaasaawol. Le'i Isra'iila'en boo kawti honooɓe waawɓe konu ujine teemeɗɗe nayo (400.000). Isra'iila'en njehi haa Baytila. Haa ton ɓe ƴami Allah: “Lenyol ngole aartata haɓugo bee yimɓe Benyamin?” Jawmiraawo jaabi: “Lenyol Yahuuda aartata.” Jaŋngo maajum fajiri, Isra'iila'en ummi. Ɓe njehi ɓe caŋngini kommbi Gibiya. Nden ɓe njehi haa ɓe kaɓa bee yimɓe Benyamin. Ɓe ndarni caffuuji konu haa nokkuure tiitotirnde bee berniwol. Jama'aare Benyamin wurti Gibiya. Nyannde maajum ɓe mbari honooɓe Isra'iila'en ujine noogas e ɗiɗo (22.000). Kadiboo ɓe njehi haɓugo bee yimɓe Benyamin. Nder konu nyalaade ɗiɗawre nde'e yimɓe Benyamin ngurti Gibiya, ɓe mbari Isra'iila'en honooɓe waawɓe konu ujine sappo e njoweetato (18.000), marɓe kaafaaje. Nden Isra'iila'en fuu njehi haa Baytila. Ɓe njooɗi ton yeeso Jawmiraawo, ɓe mboyi, ɓe cuumi haa kiikiiɗe waɗi. Ɓe lii'ani Jawmiraawo guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal maɓɓe bee Allah. Wakkati maajum sundukru alkawal Allah ɗonno haa Baytila. Pinehas ɓii Eli'azaaru, taaniraawo Haruna, wonno limanjo. Isra'iila'en ƴami Jawmiraawo: “Min njahan fahin haa min kaɓa bee banndiraaɓe amin yimɓe Benyamin na? Malla min acca?” Jawmiraawo jaabi: “Njehe, jaŋngo mi hokkan on jaalorgal dow maɓɓe.” Isra'iila'en nyukkini honooɓe haa taari Gibiya. Luttuɓe fuu njehi fahin haa ɓe kaɓa bee yimɓe Benyamin, ɓe ndarni caffuuji konu kommbi Gibiya bana naane. Worɓe Benyamin ngurti berniwol ngam potta bee maɓɓe. Isra'iila'en keɓi daaynugo ɓe bee berniwol. Worɓe Benyamin puɗɗi mbarugo woɗɓe nder maɓɓe bana naane, baakin worɓe cappanɗe tato. Kanjum ɗum laati haa yaasi, haa laawol Baytila e laawol Gibiya. Yimɓe Benyamin numi: “En njaali ɓe bana naane.” Ammaa Isra'iila'en mbi'i: “Sey en ndogga yeeso maɓɓe, haa ɓe ngara dow laabi, ɓe ndaayo berniwol.” Jama'aare Isra'iila fuu ummi, lori ɓaawo, nden ɓe ndarni caffuuji konu haa Ba'al-Tamar. Waaltiiɓe boo ummi haa nyukkorde muuɗum'en kommbi Gibiya. Honooɓe Isra'iila'en suɓaaɓe ujine sappo (10.000) ukkani Gibiya, haɓre wuli jaw. Ammaa yimɓe Benyamin anndaa tawon sarru warani ɓe. Jawmiraawo hokki Isra'iila'en jaalorgal dow lenyol Benyamin. Nyannde maajum ɓe mbari honooɓe Benyamin ujine noogas e njowo e teemerre (25.100), marɓe kaafaaje. Yimɓe Benyamin ngi'i ɓe njaalaama. Isra'iila'en acci haɓugo bee yimɓe Benyamin, ngam ɓe kooli waaltiiɓe maɓɓe kommbi Gibiya. Worɓe ɓe'e njaawɗi, nasti berniwol, mbari koo moy fuu bee kaafahi. Jama'aare Isra'iila e waaltiiɓe narrino dow alaama: To waaltiiɓe nasti berniwol, sey ɓe ummina cuurɗe ɗuuɗɗe. To jama'aare Isra'iila yi'i cuurɗe man, sey ɓe ngaylito heedi berniwol fahin. Wakkati maajum yimɓe Benyamin mbarno Isra'iila'en cappanɗe tato, ɓe numi: “En njaali ɓe bana naane!” Nden alaama waŋgi, cuurɗe ummi haa berniwol fuu. Nde yimɓe Benyamin ngeesiti, ɓe ngi'i berniwol fuu ɗon wula. Nden Isra'iila'en ngayliti, yimɓe Benyamin boo cakli masin, ngam ɓe paami ɓe ɗon kalka. Yimɓe Benyamin ndoggi gal ladde, ammaa haɓre jokkiti ɓe. Ɓe ɓiɗɗaaɓe hakkunde jama'aare konu Isra'iila e Isra'iila'en honooɓe wurtiiɓe berniwol, ɓe kalki ton. Isra'iila'en taari ɓe, taasni ɓe diga fooftirde maɓɓe haa yotti nokkuure haa fuunaaŋge Gibiya, mbari ɓe haa laawol man fuu. Honooɓe Benyamin semmbiɗɓe ujine sappo e njoweetato (18.000) maayi. Luttuɓe ngayliti, ndoggi gal ladde hamaadaare haa tapaare Rimmon. Isra'iila'en mbari ujine njowo (5.000) nder maɓɓe haa laabi. Ɓe tokki taasnugo luttuɓe Benyamin haa yotti Gidi'om, ɓe mbari ujine ɗiɗo (2.000) woɗɓe nder maɓɓe. Nyannde maajum honooɓe Benyamin semmbiɗɓe ujine noogas e njowo (25.000) maayi. Ammaa worɓe teemeɗɗe njoweego (600) keɓi daɗugo haa tapaare Rimmon nder ladde hamaadaare. Ɓe paɓɓi ton lebbi nayi. Isra'iila'en lorti dow luttuɓe Benyamin, mbari ɓe ɓe fuu, worɓe e rewɓe e ɓikkoy bee dabbaaji fuu. Ɓe nguli berniiji lesdi maajum fuu. Wakkati Isra'iila'en ɗonno mooɓti haa Mispa, ɓe kunino hunayeere, ɓe mbi'no: “Walaa koo gooto nder meeɗen te'nata ɓiyum debbo haa goɗɗo Benyamin.” Ɓe njehi haa Baytila, ɓe njooɗi ton yeeso Allah haa kiikiiɗe. Ɓe ɓaŋgti sawtuuji maɓɓe, ɓe mboyi bojji ɗuuɗɗi. Ɓe mbi'i: “Yaa Jawmiraawo, Allah Isra'iila, ngam ɗume naawɗum ɗu'um waɗi? Ngam ɗume lenyol gootol nder le'i ɓadake majjugo?” Jaŋngo maajum ɓe ndawi cub, ɓe mahi hirsirde ton, ɓe lii'i guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal maɓɓe bee Allah. Ɓe ƴami: “Moy nder le'i Isra'iila mo waraay haa mooɓtorde Jawmiraawo?” Ngam ɓe kunino hunayeere, ɓe mbi'no: “Koo moy waraay, o mbareteeɗo.” Isra'iila'en njurmini banndiraaɓe muuɗum'en yimɓe Benyamin, ɓe mbi'i: “Hannde lenyol gootol nder le'i Isra'iila ɗon majja. Ko mbaɗeten haa luttuɓe Benyamin keɓa rewɓe? Ngam en kunori bee innde Jawmiraawo en ndokkataa ɓe ɓiɓɓe men rewɓe.” Ngam maajum ɓe ƴami: “Woodi goɗɗo nder le'i Isra'iila mo waraay yeeso Jawmiraawo haa Mispa na?” Ɓe tawi walaa garɗo diga Yaabes nder lesdi Gile'at. Nde ɓe ewni yimɓe fuu ngam limugo ɓe, walaa iwɗo berniwol maajum jaabi. Jama'aare Isra'iila neli honooɓe semmbiɗɓe ujine sappo e ɗiɗo (12.000) haa Yaabes. Ɓe umri ɓe: “Njehe, mbare yimɓe Yaabes fuu, koo rewɓe e ɓikkoy boo. Nattine worɓe fuu, non boo rewɓe meeɗɓe waaldugo bee worɓe fuu.” Ɓe tawi nder yimɓe Yaabes faanyɓe rewɓe teemeɗɗe nayo (400) ɓe meeɗaay worɓe tawon. Ɓe njahri ɓe haa saŋngeere haa Silo nder lesdi Kanaana. Nden jama'aare neldi habaru sulhu haa worɓe Benyamin luttuɓe haa tapaare Rimmon. Kamɓe ɓe ngarti, Isra'iila'en ndokki ɓe faanyɓe Yaabes go. Ammaa faanyɓe man ke'aay haa maɓɓe. Isra'iila'en njurmini yimɓe Benyamin ngam Jawmiraawo usti le'i Isra'iila. Ndotti'en jama'aare mbi'i: “Walaa rewɓe lutti nder lenyol Benyamin. Ko mbaɗeten ngam haa worɓe luttuɓe keɓa rewɓe? Noy mballirten luttuɓe haa lenyol Benyamin keɓa danygol, ngam taa lenyol koo gootol nder le'i Isra'iila majja? Ammaa en mbaawataa hokkugo ɓe ɓiɓɓe men rewɓe, ngam en mbi'i: Koo moy te'ni ɓiyum debbo haa goɗɗo Benyamin, o naalaaɗo.” Nden ɓe numi: “Nde hitaande yaalti fuu, en mbaɗana Jawmiraawo juulde haa Silo.” Silo ɗon haa woyla Baytila, haa fombina Leboona, haa fuunaaŋge laawol jahranŋgol diga Baytila haa Sikem. Ɓe mbi'i worɓe Benyamin: “Njehe, nyukke nder gese inabooje. Kakkile, to ɓiɓɓe rewɓe ngurtake Silo ngam wamugo, onon boo ngurte gese. Koo moy mooɗon jaɓta gooto nder ɓiɓɓe rewɓe, dillira mo lesdi Benyamin. To baabiraaɓe maɓɓe malla deerɗiraaɓe maɓɓe ngari haa amin ngam haa ɓe njokkira bee amin, min mbi'an ɓe: Ngerde ɓe njogito ɓe, ngam min keɓanaay koo moy maɓɓe debbo mum nder haɓre haa Yaabes. Onon on ndokkaay ɓe rewɓe. To naa non, on mbaɗanno aybe.” Worɓe Benyamin mbaɗi bana non, koo moy maɓɓe jaɓti gooto nder faanyɓe rewɓe Silo wamooɓe. Nden ɓe kooti lesdi maɓɓe. Ɓe nyiɓti berniiji maɓɓe, ɓe njooɗi ton. Isra'iila'en boo ndilli, koo moy haa lenyol mum e jabbere mum, ɓe kuuci haa mare maɓɓe. Zamanu man walaa laamiiɗo haa Isra'iila, koo moy ɗon waɗa ko ɓernde mum yiɗi. Zamanu alkaali'en ɗonno ɗowa Isra'iila, weelo waɗi. Ngam maajum goɗɗo iwɗo Baytilaama nder lesdi Yahuuda yehi ngam faɓɓoygo nder lesdi Mo'ab, kaŋko e debbo mum e ɓiɓɓe mum worɓe ɗiɗo. Innde gorko oo, Elimelek. Innde debbo maako, Na'omi. Inɗe ɓiɓɓe maako boo, Mahalon e Kiliyon. Ɓe Efrati'en iwɓe Baytilaama nder lesdi Yahuuda. Ɓe njotti lesdi Mo'ab, ɓe ɗon njooɗi ton. Nden Elimelek, gorko Na'omi, maayi. Na'omi luttidi bee ɓiɓɓe muuɗum ɗiɗo. Kamɓe ɓe te'i ɓiɓɓe rewɓe mo'abi'en. Innde oo, Orpa, innde oya boo, Ruut. Ɓe njooɗi ton baakin duuɓi sappo. Nden Mahalon e Kiliyon maayi, ɓe ɗiɗo fuu. Na'omi lutti feere muuɗum, o sooyi goriiko, o sooyi boo ɓiɓɓe maako ɗiɗo. Na'omi ummi lesdi Mo'ab bee esiraaɓe muuɗum, warti lesdi Yahuuda ngam o nanino Jawmiraawo woonani yimɓe mum, hokki ɓe nyaamdu. Ngam maajum ɓe acci nokkuure haa ɓe ngonno, kaŋko e esiraaɓe maako ɗiɗo fuu, ɓe naŋngi laawol lortugo lesdi Yahuuda. Nden Na'omi wi'i esiraaɓe mum: “Ndille, lorte koo moy mooɗon haa saare daada mum. Jawmiraawo woonana on, bana ko on ngaɗani maayɓe e ko on ngaɗani yam. Jawmiraawo hokka koo moy mooɗon siwtaare haa saare gorko mum.” Nden o jaɓɓiti ɓe. Ɓe mboyi masin, ɓe mbi'i mo: “Naa non, min njahdan bee maaɗa haa yimɓe ma.” Ammaa Na'omi wi'i: “Koote, ɓikkoy am! Ngam ɗume njahdoton bee am? Kadi mi waawan danyugo ɓiɓɓe worɓe, haa ɓe laato worɓe mon fahin na? Koote, ɓikkoy am, ndille, ngam mi naywi, mi waawataa te'eego. Koo to mi wi'i: Tammunde ɗon haa gorko wonda bee am jemmaare nde'e, to mi danyi ɓiɓɓe worɓe boo, onon on ndeenan haa ɓe mawna na? On caloto te'eego na? Naa non, ɓikkoy am! Suno am ɗuuɗi masin, ɓuri ngo mooɗon, ngam ko Jawmiraawo waɗani yam ɓuri yam semmbe.” Ɓe mboyi fahin. Nden Orpa jaɓɓiti esiraawo mum, hooti. Ammaa Ruut ɗakkotiri bee maako. Na'omi wi'i mo: “Ndaa, eekiraawo ma lorti haa ummaatoore mum e ɗowanteeɓe mum. An boo hootu, tokka mo.” Ammaa Ruut jaabi: “Taa doolam, mi acce, mi dilla. Haa njahata njahanmi, haa mbaalata mbaalanmi. Ummaatoore maaɗa laati ummaatoore am, Allah maaɗa boo Allah am. Haa maayata maayanmi, ɓe uwammi ton boo. Sey maayde tan senndirta en. To naa non, Jawmiraawo hiito yam bee caatal fuu!” Nde Na'omi faami anniya Ruut yahdugo bee maako tabiti, o acci ɓillugo mo. Bana nii ɓe njahdi ɓe ɗiɗo fuu haa ɓe njotti Baytilaama. Nde ɓe nasti Baytilaama, berniwol fuu hayɗini, nden rewɓe ƴami: “Ɗum Na'omi na?” Na'omi wi'i ɓe: “Taa mbi'eeɗam Na'omi, mbi'eeɗam Maara, ngam Allah Baawɗo laskini yam ɓernde masin. Mi wurtino ɗo bee mardi ɗuuɗndi, ammaa Jawmiraawo wartiri yam juŋngo meere. Koni mbi'oton yam ceyiiɗo? Jawmiraawo tikkani yam, Allah Baawɗo ukkani yam sarru.” Bana nii Na'omi wardi bee Ruut, esum Mo'abiijo diga lesdi Mo'ab. Ɓe njotti Baytilaama saa'i yimɓe puɗɗi wa'go sa'iiruuri. Woodi banndiraawo Elimelek gorko Na'omi, o marɗo baawɗe, diskuɗo, innde maako Bo'es. Nyannde feere Ruut Mo'abiijo wi'i Na'omi: “Accu mi yaha ngesa, mi suɓta caamndi ɓaawo wa'ooɓe to ɓe ngerdi ɗum.” Na'omi jaabi mo: “Booɗɗum, yah, ɓiŋngel am.” Ruut yehi wapi ngesa Bo'es, banndiraawo Elimelek, suɓti caamndi ton ɓaawo wa'ooɓe. Nden Bo'es wurti Baytilaama, wari haa ngesa ka'a, hoofni wa'ooɓe mum, wi'i: “Jawmiraawo wonda bee mooɗon.” Ɓe njaabi: “Jawmiraawo barkiɗine.” Bo'es ƴami ardiiɗo wa'ooɓe: “Moy jeyi paanyo debbo oo?” Ardiiɗo go jaabi: “O Mo'abiijo garduɗo bee Na'omi diga lesdi Mo'ab. O tori yam duŋayeere tokkaago wa'ooɓe haa o suɓta caamndi caka baagaaje. O ɗon diga fajiri e haa jonta o ɗon huuwa. O siwti seɗɗa tan nder suudu.” Nden Bo'es wi'i Ruut: “Nanam, ɓiŋngel am. Taa yah suɓtugo haa ngesa feere. Taa dillu, ammaa wondu bee horɓe am, laar haa pellel ngel ɓe kuuwata, nden tokka ɓe. Mi umri sukaaɓe am, taa ɓe ɓille. To a ɗomɗi, yar haa bulki ɗi ɓe kebbini ndiyam.” Ruut tuggi koppi, sujidi yeeso maako, wi'i mo: “Ngam ɗume keɓmi mo'ere haa maaɗa? Ngam ɗume a suklanto goɗɗo jananno bana am?” Bo'es jaabi mo: “Mi nani booɗɗum ko mbaɗanɗa esiraawo ma ɓaawo maayde gorko ma fuu. A acci baaba ma e daada ma e lesdi danyeeki ma, a wari haa yimɓe ɓe a meeɗaay anndugo. Jawmiraawo warjo ma mbooɗeeŋga man. Mbarjaari ma heewa haa Jawmiraawo, Allah Isra'iila, haa ngarɗa ɗaɓɓititgo hisrude.” Ruut jaabi: “Accu mi heɓa mo'ere haa maaɗa, jaagorɗo am ngam a de'itini yam, a seyni yam, koo nde mi wonaay gooto caka horɓe ma boo.” Nde wakkati nyaamugo waɗi, Bo'es wi'i Ruut: “Ɓadita, nyaam tamseere, tallu loŋngere ma nder haako boo.” Ruut jooɗi kommbi wa'ooɓe. Bo'es hokki mo gabbe ca'aaɗe, o nyaami, o haari, o sigi luttaandi man. Nden o ummi ngam suɓtugo caamndi fahin. Bo'es umri sukaaɓe mum: “Acce mo o suɓta caka baagaaje boo, taa cemtine mo. Coltinane mo boo cammeeje haa o suɓta ɗe, taa pele mo.” Ruut suɓti haa ngesa man haa kiikiiɗe waɗi. Nden o fiyi ko o suɓti, ɗum waɗi baakin sa'iiruuri muudooje jowi. O roondi ɗum, o lorti nder berniwol, o holli ɗum esiiko. O hokki mo luttaandi maako go. Na'omi ƴami mo: “Toy cuɓtuɗaa hannde? Haa ngesa moy kuuwɗaa? Allah barkiɗin cuklaniiɗo ma.” Ruut anndini esum, wi'i: “Gorko mo kuuwmi haa ngesa mum hannde, innde mum Bo'es.” Na'omi wi'i esum: “Allah barkiɗin mo. Jawmiraawo accaay waɗango yeeɗɓe e maayɓe mbooɗeeŋga.” Nden o tokki wi'ugo: “Gorko oo, o banndiraawo men, o gooto nder soottooɓe en.” Ruut wi'i esum: “O yecci yam boo mi wonda bee yimɓe maako haa to ɓe timmini codol maako fuu.” Na'omi wi'i Ruut: “Nonnon, ɓiŋngel am, ndikka a huuwda bee horɓe haa ngesa Bo'es. Ngam to a yehi haa ngesa feere, teema ɓe toskete.” Bana nii Ruut huuwdi bee maɓɓe, suɓti caamndi haa ɓe timmini wa'go sa'iiruuri e alkamaari fuu. O tokki jooɗodaago bee esiiko. Nyannde feere Na'omi wi'i Ruut: “Ɓiŋngel am, sey mi heɓane gorko, haa keɓa saare, njooɗoɗa jam. Siftor Bo'es mo ngondunooɗa bee horɓe mum, o banndiraawo men. Jemmaare nde'e o fiyan sa'iiruuri maako haa laarre. Yiiwa, wuja nebbam uurɗam, ɓornu limce ma, yah haa laarre man. Ammaa taa waŋginan mo hoore ma haa to o timmini nyaamugo e yarugo. Heɓtu nokkuure haa o waaloto. To o ɗaanake, yah, ɓaŋtu suddaare maako, waala haa kosɗe maako. Kaŋko o yeccete ko mbaɗata.” Ruut jaabi: “Iyyo! Mi waɗan ko mbi'ɗa fuu.” Ruut yehi haa laarre, o waɗi ko esiiko umri mo fuu. Nde Bo'es timmini nyaamugo e yarugo, ɓernde maako boo seyi, o yehi haa sera waagaare, o waali ton. Nden Ruut wari bee sirri, ɓaŋgti suddaare maako, waali haa kosɗe maako. Caka jemma Bo'es diwtori, o wayliti, o yi'i, ndaa debbo ɗon waali haa kosɗe maako! Bo'es ƴami mo: “Ɗum moy?” O jaabi: “Min, Ruut, korɗo ma. Te'am, ngam an woni coottoowo yam.” Bo'es jaabi: “Jawmiraawo barkiɗine, ɓiŋngel am! A waɗi booɗɗum, amaana ka ɓuri ka naane, ngam a ɗaɓɓitaay suka'en riskuɓe koo laafuɓe boo. Taa sakla jonta, ɓiŋngel am, ko ƴamɗa yam fuu, mi waɗante ɗum. Koo moy nder berniwol anndi a debbo marɗo saman. A wi'i gooŋga, mi coottoowo ma. Ammaa woodi coottoowo feere ɓurɗo yam ɓadaago on. Waala ɗo, fajiri en ngi'an ko o waɗata. To o jaɓi soottugo ma, ɗum booɗɗum. To o jaɓaay, nden kam min mi soottete, fakat bana Jawmiraawo o geeto. Kadi ɗaana jonta haa to weeti.” Ruut waali haa kosɗe Bo'es haa subaha. Hiddeko koo moy anndita goɗɗo, o ummi ngam Bo'es wi'no: “Taa yimɓe anndita debbo oo wari haa laarre.” Nde Ruut yiɗi dillugo, Bo'es wi'i mo: “Fiistu mojaare ma, joga nde booɗɗum.” Ruut jogi nde, Bo'es etani mo muudooje sa'iiruuri joweego, o walli mo roondaago ndi. Nden Ruut lorti haa berniwol, warti haa esum. Na'omi ƴami mo: “Ɗum an boo, ɓiŋngel am?” Ruut yecci mo ko Bo'es waɗani mo fuu. O wi'i: “O hokki yam sa'iiruuri muudooje joweego ɗe'e, ngam o wi'i: A hootataa haa esiraawo ma juŋngo meere.” Na'omi wi'i mo: “Munyu, ɓiŋngel am, haa to a annditi no haala ka timmirta. Gorko oo siwtataako hannde, sonaa to o laɓɓini ka fuu.” Bo'es yehi haa dammugal berniwol, o jooɗi ton. Nden coottoowo mo Bo'es wolwuno dow muuɗum go, ɗon saalo ton. Bo'es ewni mo: “Wayne, war gaa'e, jooɗa ɗo.” O seli, o jooɗi. Nden Bo'es ewni worɓe sappo nder ndotti'en berniwol, wi'i ɓe: “Njooɗe ɗo.” Kamɓe boo ɓe njooɗi, o wi'i coottoowo go: “A anndi Na'omi warti diga lesdi Mo'ab. O yiɗi soorrugo ngesa ka Elimelek, banndiraawo men marno. Min, mi numi faamtingo ma haala ka, mi wi'e: Soodu ngesa ka yeeso ndotti'en ummaatoore am e jooɗiiɓe haa ɗo fuu. Yeccam to a yiɗi soottugo ka malla a yiɗaa. Enen ɗiɗo tan mari baawɗe soottugo ka, walaa goɗɗo feere, an woni arano, min boo mi ɗiɗaɓo.” Nden o jaabi: “Mi soottan ka.” Bo'es wi'i mo: “Saa'i a soodata ngesa ka diga Na'omi, a sootta boo Ruut, Mo'abiijo, debbo jurumɗo, o laatoto debbo ma haa innde maayɗo tabita dow maral mum.” O jaabi: “To non kam, mi waawataa soottugo ka, ngam taa mi waɗa asar dow maral am. Mi hokkiti ma baawɗe coottuki man. An, soottu ka, min kam mi waawataa.” Nden Bo'es wi'i ndotti'en e yimɓe wonɓe ton fuu: “Onon on seedooɓe hannde. Mi sootti maral Elimelek e Kiliyon e Mahalon fuu diga Na'omi. Non boo Ruut Mo'abiijo, debbo Mahalon, mi sootti mo haa o laato debbo am, ngam tabitingo innde maayɗo dow maral mum, ngam taa nde wile caka banndiraaɓe maako e nder dawriinde berniwol maako. Onon hannde on seedooɓe.” Ndotti'en e yimɓe wonɓe ton fuu mbi'i: “Nonnon, min seedooɓe. Jawmiraawo wartira debbo garanɗo nder saare ma bana Rahiilu e Leya laatiiɓe kaakiraaɓe Isra'iila'en fuu. An boo laata baawɗo haa Efrata, innde ma tedda nder Baytilaama. Ngam daliila danygol ngol Jawmiraawo hokkete bee Ruut, derkeejo oo, saare ma laato teddunde bana saare Peres mo Tamar danyani Yahuuda.” Bana nii Bo'es te'ri bee Ruut. Bo'es hawti bee debbo mum. Jawmiraawo mo'ani mo o reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. Rewɓe mbi'i Na'omi: “Yettoore laatano Jawmiraawo! O hokki ma hannde coottoowo. Innde taaniraawo oo laato teddunde nder Isra'iila. O de'itinte. To a naywi, o wuurnete ngam o ɓii esiraawo ma giɗɗo ma. Ngam ma, esiraawo oo ɓuri ɓiɓɓe worɓe njoweeɗiɗo.” Na'omi hoo'i ngel, suklani ngel, mawnini ngel. Heeddiɗɗiraaɓe maako mbi'i: Na'omi heɓi ɓiŋngel, ɓe inndi ngel: Obet. Kaŋko woni baaba Yessa laatiiɗo baaba Daawuda. Ndaa danygol Peres: Peres danyi Hesruunu, Hesruunu danyi Ram, Ram danyi Amminadabu, Amminadabu danyi Nahasunu, Nahasunu danyi Salmuuna, Salmuuna danyi Bo'es, Bo'es danyi Obet, Obet danyi Yessa, Yessa danyi Daawuda. Ɓooyma woodi goɗɗo haa Ramatayim-Cofim nder kooseeje Efrayim. Innde maako Elkaana ɓii Yeroham ɓii Elihu ɓii Toku ɓii Cuuf, nder lenyol Efrayim. Elkaana woodi rewɓe ɗiɗo. Innde oo Hanna, innde oya boo Peninna. Peninna woodi ɓikkoy, ammaa Hanna woodaa ɓikkoy. Hitaande fuu Elkaana ɗon yaha bee saare mum haa Silo ngam sujidango Jawmiraawo honooɓe asama e lii'ango mo kirseteeŋga. Zamanu man Hofni e Pinehas, ɓiɓɓe Eeli ngonno liman'en Jawmiraawo ton. Nde ɓe kawti ngam nyaamugo kusel ndabbaawa kirsaaŋga fuu, Elkaana ɗon hokka Peninna, debbo mum e ɓiɓɓe mum worɓe e rewɓe fuu geɗal gootal. Ammaa Hanna, o ɗon hokka mo geɗe ɗiɗi, ngam o yiɗi mo masin, koo nde Jawmiraawo laatini mo dimaro. Nawliiko ɓilli mo tum ngam mettingo mo ngam o dimaro. Bana nii ɗum laatori hitaande fuu to Hanna yehi haa suudu Jawmiraawo. Peninna mettini mo haa o woyi, o sali nyaamugo. Goriiko ƴami mo: “Ko waɗi a ɗon woya, a nyaamataa? Ko sakli ma? Mi ɓurantaa ma ɓiɓɓe worɓe sappo na?” Ɓaawo ɓe nyaami e ɓe njari haa Silo, Hanna ummi. Eeli, limanjo ɗon jooɗi dow koromwal mum baŋnge nastirde suudu Jawmiraawo. Ɓernde Hanna metti masin, o tori Jawmiraawo bee bojji ɗuuɗɗi. O togi togayeere, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, laar bone korɗo ma, siftoram, ittanam mbustu ngu'u! To a hokki yam ɓiɗɗo gorko, fakat mi hokkititte mo balɗe ngeendam maako fuu. Gaasa hoore maako meeɗataa laɓeego.” Hanna neeɓi toraago Jawmiraawo, Eeli boo ɗon laara mo. O yi'i hunnduko Hanna ɗon dimmbo, ammaa o nanaay sawtu ngam Hanna ɗon wolwa nder ɓernde mum. Ngam maajum Eeli tammi o ɗon wuyki. O feli mo, o wi'i: “Haa jonta a ɗon nder wuykere ma? Ittu wuykere ma.” Hanna jaabi mo: “Aa'a, barkaama, mi yaraay inaboojam malla nguykinoojam sam, ammaa mi debbo cuniiɗo. Mi rufi ko woni haa ɓernde am fuu yeeso Jawmiraawo. Taa nanndinam bee rewɓe meere'en. Ɓernde am naawi masin, suno e mettamɓeram ɗuuɗani yam. Ngam maajum ɗuɗɗinmi bolle.” Eeli wi'i mo: “Yah jam. Allah Isra'iila jaɓa tornde nde toriiɗa mo.” Hanna jaabi: “Useni mo'an korɗo ma foroy.” Nden o dilli, o nyaami, ɓanndu maako ferti. Jaŋngo maajum Elkaana e yimɓe saare mum ndawi cub haa ɓe cujidana Jawmiraawo. Nde ɓe ngarti, ɓe njehi haa Rama. Elkaana hawti bee debbo mum, Jawmiraawo jaɓi tornde Hanna. Hanna reedi, danyi ɓiɗɗo gorko. O wi'i: “Mi tori mo haa Jawmiraawo.” Ngam maajum o inndi mo Samuyila. Mawri maajum Elkaana yehi fahin haa Silo, kaŋko e yimɓe saare maako fuu, ngam haa o lii'ano Jawmiraawo kirseteeŋga hitaande man e kirseteeŋga feere nga o togi ɗum. Hanna yahdaay bee maɓɓe, o wi'i goriiko: “To mi enti ɓiŋngel, saa'i man mi yahran ngel haa suudu Jawmiraawo, ngel jooɗo ton haa foroy.” Elkaana jaabi mo: “Waɗ ko fottani ma, jooɗa haa saare haa to a enti ngel. Jawmiraawo boo tabitin wolde mum nde o wi'no dow maagel.” Bana nii Hanna jooɗi haa saare, hakkilani ɓiyum Samuyila. Ɓaawo Hanna enti mo, o yahri mo haa suudu Jawmiraawo haa Silo. O yahri boo ngaari ndi duuɓi tati e kuroori buhuure e kanyakanyaawu inaboojam. Wakkati man Samuyila o ɓiŋngel pamarel tawon. Nde saaro'en maako kirsi ngaari, ɓe ngaddi ɓiŋngel haa Eeli. Hanna wi'i: “Barkaama, a ɗon siftora na? Min woni debbo darinooɗo haa ɗo ngam toraago Jawmiraawo. Ndaa ɓiŋngel ngel toriimi haa maako, Jawmiraawo hokki yam ko mi ƴamno mo. Min boo mi hebbinan togayeere am: Mi hokkitan Jawmiraawo ɓiɗɗo am, o laato mo maako balɗe ngeendam maako fuu.” Nden ɓe cujidani Jawmiraawo. Hanna waɗi do'a, wi'i: “Ɓernde am ɗon seyoro Jawmiraawo, ngam o ɓaŋgti yam. Mi ɗon jala konne'en am, mi ɗon heewi seyo ngam o walli yam. Jawmiraawo feere mum woni ceniiɗo, walaa nannduɗo bee maako, walaa aynoowo cemmbiɗɗo bana Allah men. Taa mawnite, acce juraago. Taa ɗuɗɗine bolle elewɗe. Ngam Allah Jawmiraawo anndi ko mbaɗoton, o hiitoto kuuɗe yimɓe fuu. O yewan lagaaje honooɓe semmbiɗɓe, ammaa o semmbiɗinan tampuɓe. Haarnooɓe coorran ko'e muuɗum'en ngam heɓugo nyaamdu, ammaa weelanooɓe ceyorto siwtaare. Debbo dimaro danyan ɓiɓɓe njoweeɗiɗo, ammaa marɗo ɓiɓɓe ɗuuɗɓe tampan. Jawmiraawo maaynan, yeeɗinan boo. O nastinan nder joonde maayɓe, o wurtinan boo. O talkiɗinan, o riskinan boo, o leestinan oo, o ɓaŋgtan oya. O ɓaŋgtan yawaaɓe nder mbulwuldi haa o teddina ɓe, o hawta ɓe bee laamiiɓe, o jo'ina ɓe dow joole tedduɗe. Ngam duniyaaru fuu Jawmiraawo jeyi, o jo'ini ndu dow caɓɓaaje ɗe ndimmbataako. Jawmiraawo ɗon ayna kosɗe hoolaaɓe mum, ammaa halluɓe majjan nder nyiɓre. ngam neɗɗo waawataa heɓugo jaalorgal bee semmbe muuɗum. Konne'en Jawmiraawo kalkan, jooɗiiɗo haa asama riggoto dow maɓɓe. Jawmiraawo hiitoto yimɓe duniyaaru haa yotto keeri maaru fuu, o ɓaŋgtan laamiiɗo mo o suɓi, o hokkan mo jaalorgal.” Elkaana hooti haa Rama. Ammaa Samuyila, derkeejo jooɗi haa Silo ngam jagganaago Jawmiraawo les limanjo Eeli. Ammaa ɓiɓɓe Eeli ɓe meere'en, ɓe anndaa Jawmiraawo. Ndaa ko ɓe mbaɗi ummaatoore: Koo ndeye goɗɗo lii'ani Jawmiraawo kirseteeŋga, wakkati o ɗon defa kusel maaga, suka limanjo wara bee tufirɗum marɗum cinde tati. O tufa nder defruɗe malla payanɗe fuu, o hoo'a ngam limanjo ko tufirɗum wurtini fuu. Bana nii ɓe mbaɗata koo moy Isra'iilaajo garɗo haa Silo. Hiddeko ɓe ngula ɓellere dow hirsirde Jawmiraawo, suka limanjo wara, wi'a lii'otooɗo kirseteeŋga: “Hokku kusel ca'eteeŋgel. Limanjo yiɗaa defaaŋgel, sey keccel.” To goɗɗo wi'i: “Accu ɓe ngula ɓellere tawon, nden koo'a ko ngiɗɗa”, suka jaabo mo: “Aa'a, hokkam ngel jonta. To a hokkaay, mi jaɓtan ngel bee semmbe.” Aybewol ɓiɓɓe Eeli ngo'ol mawni masin yeeso Jawmiraawo, ngam ɓe njawi kirsaaɗi ɗi yimɓe lii'ani mo. Wakkati maajum Samuyila ɗon huuwana Jawmiraawo. Koo nde o derkeejo tawon boo, o ɗon ɓorni toggoore limanku. Hitaande fuu daada maako waɗana mo ngapaleewol deydey darnde maako, waddana mo ngol yaake o wardi bee goriiko ngam lii'aago kirseteeŋga hitaande man fuu. Eeli barkiɗini Elkaana e Hanna, wi'i Elkaana: “Jawmiraawo hokke ɓikkoy feere bee debbo oo, mbattudi ɓiŋngel ngel ndokkititɗon Jawmiraawo.” Ɓaawo maajum ɓe kooti. Jawmiraawo barkiɗini Hanna, hokki mo ɓiɓɓe worɓe tato e ɓiɓɓe rewɓe ɗiɗo. Samuyila derkeejo boo mawni haa suudu Jawmiraawo. Eeli ndottidi masin. O nani ko ɓiɓɓe maako mbaɗani Isra'iila'en fuu, ɓe mbaɗi boo njeenu bee rewɓe huuwanɓe haa dammugal laymaaru hawtirde. O wi'i ɓe: “Koni mbaɗoton kuuje ɗe'e? Mi ɗon nana haala kuuɗe mon kalluɗe haa yimɓe fuu. Acce ɗum, ɓikkoy am! Ko nanmi haa yimɓe Jawmiraawo, wooɗaay sam. To goɗɗo waɗi aybe dow neɗɗo, Allah seettoto mo. Ammaa to goɗɗo waɗi aybe dow Jawmiraawo, moy seetata mo?” Ammaa ɓe nananaay baaba maɓɓe, ngam Jawmiraawo yiɗino halkugo ɓe. Samuyila kam ɓesdi mawnugo, ɓesdi heɓugo yerduye boo haa Jawmiraawo e yimɓe fuu. Nyannde feere goɗɗo Allah wari haa Eeli, wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Zamanu kaaka ma e saare mum laati maccuɓe Firawna, laamiiɗo Misra, naa mi waŋgani mo! Nder le'i Isra'iila fuu mi suɓi mo, kaŋko e asŋgol maako, haa ɓe laato liman'en am, ɓe lii'o kirsaaɗi dow hirsirde am, ɓe ngula uurle, ɓe ɓorno limce limanku yeeso am boo. Mi yeɗi ɓe geɗal kirsaaɗi guleteeɗi dow hirsirde fuu. Kadi ngam ɗume ndaaroton bee suuno heedi kirseteeɗi e dokke nyaamdu ɗe umrumi Isra'iila'en? An boo, Eeli, koni ɓurata teddingo ɓiɓɓe ma dow am haa on tekkina ɓalli mon bee ko ɓuri wooɗugo haa dokke ɗe yimɓe am lii'anto yam? Gooŋga, ɓooyma mi wi'no asŋgol mon huuwantam kuugal limanku haa foroy. Ammaa jonta ɗum haaɗi ngam mi teddinan teddinooɓe yam, ammaa mi wudinan yawotooɓe yam, min Allah Jawmiraawo Isra'iila wi'i ɗum! Anndu, nyalɗe ngaran mi mbaran suka'en fuu nder asŋgol ma. Walaa koo gooto maɓɓe naywata. A laaran konneejo ma haa saare ma e barkaaji ɗi ngaɗanmi Isra'iila. Ammaa saare ma meetataa nayeejo haa foroy. Gorko gooto tan accanmi haa o huuwanammi kuugal limanku, luttuɓe fuu maayan saa'i ɓe suka'en. Kanjum ɗum tampinan gite ma, ɗum torran ɓernde ma boo. To ɓiɓɓe ma Hofni e Pinehas maayi ɓe ɗiɗo fuu nder nyalaade woore, nden kam a anndan ko mbi'mi fuu laatoto. Mi suɓanan hoore am goɗɗo koolaaɗo haa o laato limanjo am. Kaŋko o waɗan ko fottantammi fuu. Mi hokkan mo danygol, kamɓe ɓe kuuwan kuugal limanku yeeso laamiiɗo mo mi suɓi. Bana nii ɗum laatorto haa foroy. To goɗɗo saare ma lutti saa'i man, o yahan haa limanjo oo, o sujida yeeso maako haa o heɓa suleyre cardi malla tamseere, o wi'a: Accu mi walle huuwugo kuugal limanku haa mi heɓa ko mi ƴakka.” Samuyila, derkeejo ɗon huuwana Jawmiraawo dow ardaaŋgal Eeli. Wakkati maajum wahayuuji Jawmiraawo malla bolle muuɗum ɗuuɗaay. Eeli ɗon waali haa nokkuure muuɗum. Gite maako puɗɗi tampugo, o waawataa yi'ugo laaɓɗum. Samuyila boo ɗon waali nder suudu seniindu, ɓadiindu bee sundukru alkawal Allah. Wakkati maajum pittirla nder suudu man ɗon huɓɓi tawon. Allah ewni Samuyila. Kaŋko o jaabi: “Na'am.” O doggi haa Eeli, o wi'i: “A ewni yam. Ndaa yam ɗo.” Ammaa Eeli wi'i: “Aa'a, mi ewnaaki ma. Yah, waala fahin.” O yehi, o waali. Fahin Jawmiraawo ewni Samuyila. Samuyila ummi, yehi haa Eeli, wi'i: “A ewnake yam. Ndaa yam ɗo.” Ammaa Eeli jaabi: “Ɓiŋngel am, mi ewnaaki ma. Yah, waala fahin.” Samuyila anndaano Jawmiraawo tawon, ngam Jawmiraawo meeɗaayno waŋginango mo wolde mum. Jawmiraawo ewni Samuyila tataɓre. O ummi, o yehi haa Eeli, o wi'i: “A ewni yam. Ndaa yam ɗo.” Jonta Eeli annditi ɗum Jawmiraawo ewni derkeejo oo. Ngam maajum o wi'i Samuyila: “Yah, waala fahin. To o ewni ma, wi': Wolwu yaa Jawmiraawo, maccuɗo ma ɗon nana.” Samuyila yehi, waali haa nokkuure mum. Nden Jawmiraawo ɓaditi Samuyila, dari, ewni mo bana naane: “Samuyila, Samuyila!” O jaabi: “Wolwu, maccuɗo ma ɗon nana.” Jawmiraawo wi'i mo: “Nan, mi tammi waɗugo huunde naawnde nder Isra'iila. Koo moy nani ɗum, hultoran. Nyalaade maajum mi ukkan dow Eeli e saare mum ko mbi'moomi fuu. Mi anndinan mo no mi hiitorto saare maako haa foroy, ngam ɓikkoy maako kuɗi yam, kaŋko boo o haɗaay ɓe. Ngam maajum kuniimi dow saare maako: Walaa kirseteeɗi malla dokke nyaamdu ittata aybe saare Eeli haa foroy.” Samuyila waali fahin. Fajiri o maɓɓiti dammugal suudu Jawmiraawo. O huli anndingo Eeli wahayu mo o heɓi. Ammaa Eeli ewni mo, wi'i: “Samuyila, ɓiŋngel am.” O jaabi: “Na'am.” Eeli wi'i: “Ɗume Jawmiraawo wi'i ma? Taa suuɗam koo ɗume! Jawmiraawo hiito ma bee caatal fuu to a suuɗi yam wolde woore haa ko o wi'i fuu.” Samuyila yecci mo haala man fuu, suuɗaay koo ɗume. Eeli wi'i: “Kaŋko woni Jawmiraawo, o waɗa ko fottani mo.” Samuyila tokki mawnugo. Jawmiraawo ɗon wondi bee maako, gooŋɗini bolle maako fuu. Koo moy nder lesdi Isra'iila, diga Dan haa yotti Biirsaba faami Jawmiraawo waɗi Samuyila annabiijo mum. Jawmiraawo tokki waŋgango Samuyila haa Silo, o anndini mo hoore maako bee wolde maako. Samuyila wolwani Isra'iila'en fuu wolde nde'e. Wakkati maajum Filisti'en mooɓi ngam haɓugo bee Isra'iila'en. Isra'iila'en njehi, caŋngini haa Eben-Ezer. Filisti'en boo caŋngini haa Afek. Filisti'en mbaɗi caffuuji muuɗum'en, haɓre wuli jaw. Ɓe njaali Isra'iila'en, ɓe mbari baakin worɓe ujine nayo haa nokkuure haɓre man. Nde Isra'iila'en luttuɓe ngarti nder saŋngeere, mawɓe maɓɓe mbi'i: “Ngam ɗume Jawmiraawo acci Filisti'en njaalo en hannde? Sey en ɗaɓɓa sundukru alkawal maako haa Silo. Nden kam Jawmiraawo yahdan bee meeɗen, hisnan en juuɗe konne'en men.” Ɓe neli worɓe woɗɓe haa Silo ngam haa ɓe ɗaɓɓitoya sundukru alkawal Jawmiraawo honooɓe Isra'iila, jooɗiiɗo caka keruba'en. Hofni e Pinehas, ɓiɓɓe Eeli ɗofti ndu. Nde sundukru alkawal yotti saŋngeere, Isra'iila'en fuu ceyi, ɓe kooli masin haa lesdi dimmbi. Filisti'en nani hoolo man, ƴami: “Ɗume hoolo nder saŋngeere Ibraniŋke'en yiɗi wi'go?” Nde ɓe nani sundukru Jawmiraawo wari nder saŋngeere, ɓe kuli, ɓe mbi'i: “Allah wari haa maɓɓe. En majji! Bana nii meeɗaay waɗeego. En majji! Moy hisnata en juuɗe ɗowanteeɗo baawɗo bana oo? Naa kaŋko ukkani Misra'en torraaji ɗuuɗɗi nder ladde na? Tiɗɗine ɓerɗe mon, onon Filisti'en, laate on worɓe! Kaɓe ngam taa on laato maccuɓe Ibraniŋke'en, bana kamɓe ɓe laati maccuɓe mooɗon haa wargo hannde. Laate on worɓe, kaɓe!” Filisti'en kaɓi bee semmbe, njaali Isra'iila'en. Isra'iila'en ndoggi, koo moy haa suudu laaymaaru mum. Jaaleeki ki teddi masin, honooɓe Isra'iila'en baakin ujine cappanɗe tato (30.000) mbaraama. Filisti'en kooci sundukru alkawal Allah. Hofni e Pinehas, ɓiɓɓe Eeli ɗiɗo go, kamɓe boo ɓe maayi. Goɗɗo lenyol Benyamin doggi nokkuure haɓre, yotti Silo nyalaade maajum. Ngam daliila mettamɓeram o seekino limce maako, o waɗino mbulwuldi dow hoore maako boo. wi'i mo: “Mi doggi haɓre, hannde nde'e ngarmi diga ton.” Eeli ƴami mo: “Ɓiŋngel am, noy haala men wa'i?” O jaabi: “Filisti'en njaali en, yimɓe men ndoggi, ɗuuɗɓe maayi. Ɓiɓɓe ma ɗiɗo, kamɓe boo ɓe maayi. Sundukru Allah boo, Filisti'en kooci ndu.” Nde o wolwi haala sundukru, Eeli do'iri ɓaawo dow koromwal mum haa dammugal suudu seniindu. Ngam o ndottiijo, loorɗo, daande maako yewi. O laatino alkaaliijo Isra'iila duuɓi cappanɗe nayi. Esiraawo maako, debbo Pinehas o reeduujo ɓadiiɗo ɓesnugo. Nde o nani Filisti'en kooci sundukru Allah, esiiko e goriiko boo maayi, luuwe naŋngi mo, o turi, nden o danyi. Nde o ɗon maaya, rewɓe walluɓe mo mbi'i: “Tiɗɗin ɓernde ma, a danyi ɓiɗɗo gorko.” Ammaa o jaabaaki, o sali de'itineego. Filisti'en kooci sundukru Allah. Nden ɓe njahri ndu diga Eben-Ezer haa Asdod, ɓe nastini ndu nder suudu lawru maɓɓe Daagon, ɓe njo'ini ndu kommbi maaru. Fajiri cub yimɓe Asdod ngari, tawi suura Daagon do'ake haa lesdi, ɗon waali dow yeeso mum, yeeso sundukru Jawmiraawo. Ɓe ndartini nga haa nokkuure maaga. Jaŋngo maajum fajiri cub boo, ɓe tawi suura Daagon do'ake haa lesdi, ɗon waali dow yeeso mum, yeeso sundukru Jawmiraawo. Hoore maaga e juuɗe maaga ɗiɗi ta'aama, ɗon mbaali haa les dammugal, ɓanndu maaga tan lutti. Ngam maajum liman'en Daagon e nastooɓe suudu Daagon fuu njaaɓataa les dammugal suudu man haa wargo hannde. Jawmiraawo tikkani yimɓe Asdod. Asdod e gure maagol fuu, Jawmiraawo sarri ɗum, hiiti ɗum bee ɓuule naawɗe. Nde ɓe ngi'i ko laati, ɓe mbi'i: “Ɗowanteeɗo Isra'iila'en ɗon hiito en bee caatal, enen bee ɗowanteeɗo men Daagon fuu. Taa en njogo sundukru maako haa ɗo.” Ɓe neldi ewnaandu, ɓe mooɓti laamiiɓe Filisti'en fuu, ɓe ƴami: “Ɗume min mbaɗata bee sundukru ɗowanteeɗo Isra'iila'en?” Laamiiɓe njaabi: “Njahre ndu haa Gaat.” Ɓe njahri ndu ton. Ammaa nde ndu yotti haa Gaat, Jawmiraawo tikkani berniwol man boo, saklere mawnde waɗi. O nyawni yimɓe ton, mawɓe e ɓikkoy fuu, ɓuule peeri haa maɓɓe. Ngam maajum ɓe neldi sundukru Allah haa Ekuruun. Nde ndu yotti Ekuruun, yimɓe wonɓe ton ngooki. Ɓe mbi'i: “Ɓe ngaddi sundukru ɗowanteeɗo Isra'iila'en haa meeɗen, ngam haa ndu mbara en.” Kamɓe boo ɓe neldi ewnaandu, ɓe mooɓti laamiiɓe Filisti'en fuu, ɓe mbi'i ɓe: “Lorne sundukru ɗowanteeɗo Isra'iila'en haa nokkuure maaru, ngam taa ndu mbara min, minin e yimɓe amin fuu.” Kultoreeŋgol maayde ukkani berniwol maɓɓe, ngam Jawmiraawo hiiti ɓe bee caatal. Koo nde yimɓe ɓe maayaay boo, ɓe nyawi nyawu ɓuule, gookaali maɓɓe njotti haa asama. Sundukru alkawal Jawmiraawo faɓɓi nder lesdi Filisti'en lebbi joweeɗiɗi. Filisti'en mooɓti liman'en e hiila'en fuu, ƴami ɓe: “Ko mbaɗeten bee sundukru Jawmiraawo? E noy lornirten ndu?” Ɓe njaabi: “Fakat, to on ɗon lorna sundukru ɗowanteeɗo Isra'iila'en, taa lorne ndu sookru. Nelde dokkal bee maaru ngam ittuki hakkeeji mon haa on njamɗita. Bana non anndirton daliila ka o accaay hiitaago on.” Yimɓe ƴami: “Ɗume haani en njoɓa?” Ɓe njaabi: “Suuraaji ɓuule kaŋŋeeri jowi e doombi kaŋŋeeri jowi, gootel gootel ngam berniwol fuu. Ngam masiibo gooto ukkani berniiji Filisti'en jowi bee laamiiɓe muuɗum'en fuu. Mbaɗe suuraaji ɓuule mon e suuraaji doombi bonnanɗi lesdi mon, nelde ɗi haa ɗowanteeɗo Isra'iila'en ngam haa teddinon mo. Teema o hoynanan on e ɗowanteeɓe mon e lesdi mon tikkere maako. Taa caatine ko'e mon bana Misra'en e Firawna ɓooyma. Allah saatani ɓe haa ɓe njoofi Isra'iila'en. Kadi, mbaɗe moota kesa nga ga'i, koo'e na'i musininooji ɗiɗi ɗi meeɗaay kaɓɓirgal tawon, kaɓɓe ɗi haa moota man. Kooce nyalbi maaji, lorne ɗi haa saare. Nden koo'e sundukru Jawmiraawo, njo'ine ndu dow moota man, non boo akootiyel bee dokkal kuuje kaŋŋeeri go ngam ittuki hakkeeji mon. Ɓaawo maajum acce sundukru, ndu dilla. Ndaare ndu booɗɗum. To ndu yehi gal Bayti-Semes, laawol lesdi maaru, nden kam ɗum Jawmiraawo neldi en sarru maŋngu ngu'u. To ndu yehi laawol feere, en anndan naa kaŋko hiiti en, ammaa ɗum hoddiroore non.” Filisti'en mbaɗi bana nii. Ɓe koo'i na'i musininooji ɗiɗi, ɓe kaɓɓi ɗi yeeso moota, ammaa nyalbi maaji ɓe maɓɓi ɗi haa saare. Nden ɓe njo'ini sundukru Jawmiraawo dow moota man, non boo akootiyel bee doombi kaŋŋeeri e suuraaji ɓuule maɓɓe. Na'i tokki laawol yahugo Bayti-Semes, ɗi ɗon mboya, ɗi celaay haa juŋngo nyaamo malla nano sam. Laamiiɓe Filisti'en tokki ɗi haa njotti keerol Bayti-Semes. Yimɓe berniwol maajum ɗonno coda alkamaari nder waadiwol. Nde ɓe ɓaŋgti gite maɓɓe, ɓe ngi'i sundukru alkawal, ɓe ceyi. Moota na'i yotti ngesa Yosuwa, goɗɗo Bayti-Semes, dari ton, woodino hayre mawnde wonnde ton. Yimɓe Bayti-Semes ta'i leɗɗe moota, lii'ani Jawmiraawo na'i ɗiɗi fuu guleteeɗi goɗɗi. Lewi'en njippini sundukru Jawmiraawo e akootiyel bee kuuje kaŋŋeeri go. Ɓe njo'ini ɗum dow hayre mawnde man. Nyannde man yimɓe Bayti-Semes lii'ani Jawmiraawo guleteeɗi e kirseteeɗi. Laamiiɓe Filisti'en njowo ndaari ɗum fuu, nden ɓe kooti nyalaade maajum haa Ekuruun. Filisti'en nelduno Jawmiraawo suuraaji ɓuule kaŋŋeeri jowi ngam ittuki hakkeeji muuɗum'en, gootel gootel ngam berniiji muuɗum'en Asdod e Gaaza e Askalon e Gaat e Ekuruun. Doombi kaŋŋeeri ɓuri ɗuuɗugo, wooru wooru ngam berniiji nder maral laamiiɓe Filisti'en njowo fuu, diga berniwol cemmbiɗŋgol haa gure haa yotti hayre mawnde kommbi Bayti-Semes nder ngesa Yosuwa. Dow hayre man ɓe njo'inno sundukru alkawal. Nde ɗon ton haa wargo hannde. Jawmiraawo mbari worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo nder yimɓe Bayti-Semes ujine cappanɗe njowo (50.000), ngam ɓe njurni sundukru maako. Yimɓe fuu cuni ngam kiita Jawmiraawo ka'a. Ɓe mbi'i: “Moy foti daraago yeeso Jawmiraawo, yeeso Allah Ceniiɗo oo? Ndikka sundukru maako yaha nokkuure feere. Ammaa haa toy?” Ɓe neli nelaaɓe haa Kiriyat-Ye'arim, ɓe mbi'a yimɓe ton: “Filisti'en ngartiri sundukru Jawmiraawo. Ngare, njahre ndu haa mooɗon.” Yimɓe Kiriyat-Ye'arim ngari, koo'i sundukru Jawmiraawo, njahri ndu haa saare Abinadabu wonnde dow towndiire. Ɓe ceni ɓiɗɗo maako Eli'azaaru haa o ayna sundukru Jawmiraawo. Diga garki sundukru alkawal haa Kiriyat-Ye'arim, duuɓi noogas caali. Wakkati man fuu Isra'iila'en ɗon uumo yeeso Jawmiraawo. Samuyila wi'i Isra'iila'en: “To on muuyi loraago haa Jawmiraawo bee ɓernde woore, nden kam itte suuraaji labbi jananni e Astarot fuu. Ɗakkotire bee Jawmiraawo, njaggane mo kaŋko feere maako. Nden kam o hisnan on juuɗe Filisti'en.” Isra'iila'en ɗowtani mo, itti suuraaji Ba'al e Astarot, njaggani Jawmiraawo feere mum. Nden Samuyila wi'i: “Sey Isra'iila'en fuu mooɓto haa Mispa. Ton mi toroto Jawmiraawo ngam mooɗon.” Ɓe mooɓti haa Mispa. Ɓe nyeɗi ndiyam, ɓe ndufi ɗam yeeso Jawmiraawo, ɓe cuumi nyalaade man, ɓe mbi'i: “Min mbaɗi hakke dow Jawmiraawo.” Ton haa Mispa, Samuyila wonno alkaaliijo maɓɓe. Nde Filisti'en nani haala mooɓtorde Isra'iila'en haa Mispa, laamiiɓe maɓɓe njowo fuu ummi, kamɓe e jama'aare konu maɓɓe, haa ɓe ukkano Isra'iila'en. Nde Isra'iila'en nani ɗum, ɓe kultori. Ɓe mbi'i Samuyila: “Taa accu toraago Allah Jawmiraawo men haa o hisna en juuɗe Filisti'en.” Samuyila hirsi jawgel musinanŋgel, lii'ani ngel Jawmiraawo guleteeŋgel, tori mo haa o walla Isra'iila'en. Jawmiraawo boo jaɓi tornde maako. Saa'i Samuyila ɗonno lii'o guleteeŋgel, Filisti'en ɓaditi Isra'iila'en haa ɓe kaɓa. Ammaa Jawmiraawo hulni ɓe bee pelmaali cemmbiɗɗi, jiiɓi hakkilooji maɓɓe, Isra'iila'en njaali ɓe. Isra'iila'en ngurti Mispa, taasni ɓe, puɗɗi mbarugo ɓe haa yotti les Bayti-Kar. Samuyila hoo'i hayre mawnde, darni nde hakkunde Mispa e Seen. O wi'i: “Haa wargo ɗo Jawmiraawo walli en.” Ngam maajum o wi'i hayre maajum Eben-Ezer. Bana nii Filisti'en njaalaama. Ɓe meetaay nastugo lesdi Isra'iila. Jawmiraawo tikkani ɓe balɗe ngeendam Samuyila fuu. Berniiji Isra'iila hakkunde Ekuruun e Gaat ɗi Filisti'en njaɓtuno, ɗi lorti nder maral Isra'iila, lesdi maɓɓe kisi juuɗe Filisti'en. Ammaa sulhu ɗonno hakkunde Isra'iila'en bee Amoori'en. Samuyila laati alkaaliijo Isra'iila balɗe mum fuu. Hitaande fuu o yaalti Baytila, Gilgal e Mispa, o waɗani Isra'iila'en kiita ton. Nden o lorti haa Rama haa saare maako woni. Ton boo o mahani Jawmiraawo hirsirde, o huuwi kuugal alkaaliijo Isra'iila. Nde Samuyila ndottidi, o waɗi ɓiɓɓe maako alkaali'en dow Isra'iila. Innde afo maako Yo'el, innde ɗiɗaɓo boo Abiya. Kamɓe ɓe alkaali'en haa Biirsaba. Ammaa ɓe tokkaaki misaalu baaba maɓɓe. Ɓe ɗaɓɓi riba, ɓe njaɓi ngeenaari zammba, ɓe cottini gooŋga wakkati kiita boo. Ngam maajum ndotti'en Isra'iila fuu mooɓti, ngari haa Samuyila haa Rama. Ɓe mbi'i mo: “Ndaa, a ndottidi, ɓiɓɓe ma tokkataako misaalu ma. Kadi, waɗan min laamiiɗo fodde al'aada ummaatooje fuu. Kaŋko o waɗana min kiita.” Haala ka seynaay Samuyila. O ƴami Jawmiraawo, ammaa kaŋko o jaabi Samuyila: “Waɗ ko ɓe mbi'i ma fuu. Naa an ɓe ngudini, ammaa ɓe ngudini yam min, ngam taa mi laamano ɓe. Diga ngurtinmi ɓe lesdi Misra haa wargo hannde ɓe acci yam haa ɓe ndewa ɗowanteeɓe woɗɓe. Ko ɓe mbaɗi yam foroy, kanjum ɓe mbaɗete an boo. Kadi nanan ɓe, ammaa faamtin ɓe booɗɗum no goɗɗo laamiiɗo laamoranto ɓe.” Bolle Jawmiraawo ɗe'e fuu, Samuyila yecci ɗe ummaatoore nde ƴamno mo laamiiɗo. O wi'i ɓe: “Annde ko laamiiɗo ɗaɓɓata haa mooɗon: O hoo'an ɓiɓɓe mon worɓe, o jo'ina woɗɓe maɓɓe dow moota pucci maako, woɗɓe laato wa'iiɓe pucci maako, woɗɓe boo njaha yeeso moota pucci maako bee kosɗe. O waɗan woɗɓe hoore'en dow honooɓe ujineere malla dow cappanɗe njowo, woɗɓe boo ndema gese maako, mooɓta ƴaamle maako malla ɓe mbaɗana mo balmi e ko mootaaji pucci e pucci mari haaje. O hoo'an ɓiɓɓe mon rewɓe boo, ɓe laato jillooɓe uurle malla defooɓe malla tamsooɓe haa saare maako. O hoo'an gese mon ɓurɗe wooɗugo, demetirle mon e gese inabooje e gese jaytunje, o hokka ɗe saraaki'en maako. O hoo'an zakka haa ɓenndalooje gese mon fuu ngam haa o yoɓa saraaki'en maako e huuwooɓe maako. O hoo'an huuwooɓe mon worɓe e rewɓe e suka'en mon suɓaaɓe e bamɗe mon, ngam humtugo haajeeji maako. O hoo'an zakka haa dammooji mon, onon boo on fuu on laatoto maccuɓe maako. To ɗum laatake bana nii, on mboyan ngam daliila laamiiɗo mo ɗaɓɓoton hannde. On mboyanan Jawmiraawo, ammaa kaŋko o nanantaa on nyalaade maajum.” Ammaa yimɓe cali nanango Samuyila. Ɓe mbi'i: “Naa non! Sey min keɓa laamiiɗo haa nannden bee ummaatooje goɗɗe fuu. Kaŋko o waɗana min kiita, o ardo min nder konuuji.” Samuyila nani ko ɓe mbi'i fuu, yecci ɗum Jawmiraawo. Jawmiraawo wi'i mo: “Waɗ ko ɓe ngiɗi, waɗan ɓe laamiiɗo.” Nden Samuyila wi'i ɓe ɓe koota, koo moy haa wuro mum. Woodino goɗɗo mo lenyol Benyamin. Innde maako Kis ɓii Abiyel ɓii Ceror ɓii Bekorat ɓii Afiyaha, o camɗinaaɗo. O woodi ɓiɗɗo gorko mo innde mum Sawulu. Kaŋko o suka booɗɗo, walaa gorko nder Isra'iila ɓuri mo wooɗugo. O juutɗo, hoore maako towti dow yimɓe fuu. Nyannde feere bamɗe Kis debbe majji. O wi'i Sawulu, ɓiyiiko: “Hoo'u gooto nder suka'en men, njehe, ɗaɓɓite bamɗe.” Ɓe njehi, ɓe ta'i nder kooseeje Efrayim e nder lesdi Salisa, ammaa ɓe keɓtaay ɗe. Ɓe ta'i nder lesdi Sa'aliima, ammaa ɗe ngalaa ton. Ɓe ta'i nder lesdi Yemini, walaa koo ɗume. Nde ɓe njotti lesdi Cuuf, Sawulu wi'i suka gonduɗo bee muuɗum: “Ndikka en loro, ngam taa baaba am ɓura saklanaago en dow bamɗe.” Ammaa suka jaabi mo: “Woodi goɗɗo Allah nder berniwol ngo'ol. O anndaaɗo, ko o wi'ata fuu ɗum waɗoto fakat. En njaha haa maako, teema o anndinan en toy en keɓtata ɗe.” Sawulu wi'i: “To en njehi kam, ɗume en ndokkata mo? Nyaamdu haa boorooji men jinni, caahu feere boo walaa.” Suka jaabi: “Ndaa, mi woodi suleyre cardi. Kayre ndokkanmi goɗɗo Allah, haa o anndina en laawol man.” Faanyɓe njaabi ɓe: “Ooho, ɗon. Hannde nde'e o wari, ngam yimɓe ɗon lii'a kirseteeɗi dow towndiire. Ammaa njaawɗe haa on tawa mo hiddeko o wa'o ton ngam haa o nyaamda bee yimɓe. Yimɓe ewnaaɓe puɗɗataa nyaamugo, sey to o wari. Ngam kaŋko barkiɗinta kirseteeŋga, ɓaawoɗon ɓe nyaama. Njaawɗe haa on tawoya mo.” Sawulu e suka go tokki laawol muuɗum'en yahugo berniwol. Nde ɓe ɗon nasta ngol, ɓe ngi'i Samuyila ɗon wurto yeeso maɓɓe ngam yahugo towndiire. Keenya man Jawmiraawo wi'no Samuyila: “Jaŋngo bana saa'iire nde'e nelanmi goɗɗo lenyol Benyamin haa maaɗa. Sey a moyta mo haa o laato ardiiɗo yimɓe am Isra'iila'en, o hisna ɓe juuɗe Filisti'en. Mi yi'i, mi nani bojji yimɓe am, mi wallan ɓe.” Nde Samuyila yi'i Sawulu, Jawmiraawo wi'i mo: “Kaŋko woni gorko mo mbolwanmaami e muuɗum. Kaŋko laamanto yimɓe am.” Haa dammugal berniwol, Sawulu ɓaditi Samuyila, ƴami mo: “Useni, toy saare gi'oowo?” Samuyila jaabi mo: “Min woni gi'oowo. Ardeeɗam wa'aago haa towndiire, ngam on nyaamdan bee am hannde. Jaŋngo fajiri mi jaaboto ƴamɗe ma fuu, nden mi jaɓɓito ma. Taa saklana bamɗe majjirɗe ma diga nyalɗe tati, ɓe keɓti ɗe. Ammaa moy ɓerɗe Isra'iila'en fuu ɗaɓɓata? Naa ɗum an na, an e saare baaba ma?” Sawulu wi'i: “Asee! Mi goɗɗo lenyol Benyamin. Lenyol man ɓuri le'i Isra'iila fuu famɗugo. Kadiboo saare am ɓuri ci'e Benyamin fuu famɗugo. Ngam ɗume a wolwani yam irin bolle ɗe'e?” Samuyila yahri Sawulu e suka mum haa nokkuure seniinde, nastini ɓe suudu ton, hokki ɓe joole tedduɗe caka ewnaaɓe. Woodi ton baakin worɓe cappanɗe tato. Samuyila umri defoowo: “Waddu geɗal ngal mi hokkuno ma ngam haa a siga go.” Defoowo waddi daŋngo, wallini ngo yeeso Sawulu. Samuyila wi'i: “Ndaa ko ɓe cigani ma, nyaam ɗum ngam haa ɓe mbi'a an ewni ɓe haa juulde kirseteeɗi nde'e.” Nden Sawulu nyaamdi bee Samuyila nyalaade man. Samuyila diirtodi bee Sawulu haa berniwol, wolidi bee maako dow soorowol. Fajiri cub jaŋngo maajum nde weeti, Samuyila ewni Sawulu gonɗo dow soorowol: “Umma, haa mi ɗofte seɗɗa.” Sawulu ummi, nden ɓe ngurti haa laawol, kaŋko e Samuyila. Nde ɓe njotti keerol berniwol, Samuyila wi'i Sawulu: “Wi' suka ma ardo yeeso. Ammaa an, dara jonta, haa mi anndine ko Allah wi'i yam.” Suka ardi yeeso. Nden Samuyila hoo'i faandu nebbam rufi ɗam dow hoore Sawulu, hebbi mo, wi'i: “Bana nii Jawmiraawo darniri ma dow yimɓe muuɗum Isra'iila'en. To a dilli jonta, a fottan bee worɓe ɗiɗo haa yenaande Rahiilu kommbi Selsa nder lesdi Benyamin. Ɓe mbi'ete: Bamɗe debbe ɗe njahɗa ɗaɓɓititgo, keɓtaama. Haala maaje saklataa baaba ma. Ammaa o ɗon sakli jonta daliila ma, o ɗon ƴama: Ko mbaɗanmi ngam ɓiyam? Nden a tokkoto yeeso haa a yotto lekki makki bi'eteeki Taboora. Haa ton worɓe tato pottan bee maaɗa, ɓe ɗon njaha haa Baytila ngam ɓe lii'ano Allah dokkal. Gooto nder maɓɓe ɗon roondi njawkoy tatoy, ɗiɗaɓo tamseeje tati, tataɓo boo kanyakanyaawu inaboojam. Ɓe ƴaman njamu maaɗa, ɓe ndokkete tamseeje ɗiɗi, jaɓ ɗe. Ɓaawo maajum a yottoto nokkuure wi'eteende Towndiire-Allah haa caŋngeeje aynooɓe Filisti'en ngoni. Haa nastirde berniwol a fottan bee mooɓre annabi'en waranɓe diga towndiire. Ɓe ɗon ngima bee moolooji e bawɗi e ciide e hooduuji, ɓe ɗon mbaɗa annabaaku boo. Nden Ruuhu Jawmiraawo jippoto dow maaɗa haa a waɗa annabaaku bana maɓɓe, a laato goɗɗo keso. To alaamaaji ɗi mbaŋgi yeeso maaɗa kam, waɗ ko warani ma fuu, ngam Allah ɗon wondi bee maaɗa. Aartam yahugo haa Gilgal, reenam ton nyalɗe joweeɗiɗi. Mi yahan ton haa mi lii'ano Jawmiraawo guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee maako. Nden mi wi'e ko mbaɗata fuu.” Nde Sawulu wayliti, acci Samuyila, Jawmiraawo hokki mo ɓernde hesre. Ko Samuyila wi'i mo fuu, ɗum laati nyalaade maajum. Nde Sawulu e suka mum njotti Towndiire-Allah go, mooɓre annabi'en fotti bee maɓɓe. Ruuhu Jawmiraawo jippi dow Sawulu, o fuɗɗi waɗugo annabaaku caka maɓɓe. Annduɓe mo diga ɓooyma fuu, nde ɓe ngi'i mo o ɗon waɗa annabaaku bee annabi'en, ɓe ƴamƴamtiri: “Ko waɗi ɓii Kis? Sawulu boo laati caka annabi'en na?” Goɗɗo jooɗiiɗo wuro man ƴami: “E moy woni baaba ɓeya?” Bana nii geccawol fuɗɗiri: “Sawulu boo laati caka annabi'en na?” Nde Sawulu timmini waɗugo annabaaku, o wa'i haa towndiire. Bappa maako yi'i mo, kaŋko e suka maako, ƴami ɓe: “Toy njahɗon?” O jaabi: “Ɗaɓɓititgo bamɗe. Nde min ngi'aay ɗe koo toy, min njehi ƴamugo Samuyila.” Bappa maako ƴami: “Ɗume o wi'i on?” Sawulu jaabi: “O yecci min bee laaɓɗum bamɗe keɓtaama.” Ammaa haala laamu ka Samuyila wolwanno mo, o yeccaay ka. Samuyila ewni Isra'iila'en haa ɓe ngara yeeso Jawmiraawo haa Mispa. O wi'i ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Mi wurtini on lesdi Misra. Mi hisni on juuɗe Misra'en e laamuuji konne'en woɗɓe fuu. Min woni Allah mon kisnuɗo on sarruuji e ɓillaaje fuu. Ammaa onon on ngudini yam hannde, on ɗaɓɓi mi hokka on laamiiɗo. Yoo booɗɗum! Ndare jonta yeeso Jawmiraawo fodde le'i mon e ci'e mon.” Samuyila ɓaditini le'i Isra'iila fuu, lenyol Benyamin naŋngaama. O ɓaditini lenyol Benyamin fodde ci'e maagol, saare Matiri naŋngaama. Nder saare man boo Sawulu ɓii Kis naŋngaama. Ammaa nde ɓe ɗaɓɓiti mo, ɓe tawaay mo. Ɓe ƴami Jawmiraawo: “Lutti goɗɗo feere na?” Ammaa Jawmiraawo wi'i: “Sawulu ɗon nyukki ɓaawo kuuje nder saŋngeere.” Ɓe ndoggi, ɓe tawi mo ton, ɓe ngaddi mo. Nde o ɗon dari caka yimɓe, ndaa, hoore maako towti dow yimɓe fuu. Samuyila wi'i ɓe: “Kaŋko woni cuɓaaɗo Jawmiraawo. Walaa nannduɗo bee maako nder ummaatoore fuu.” Yimɓe ngooki bee seyo, ɓe kooli: “Hayru laamiiɗo!” Samuyila faamtini yimɓe umrooje laamu. O winndi ɗum nder deftere, o wallini nde yeeso Jawmiraawo. Nden o wi'i yimɓe fuu koota ci'e muuɗum'en. Sawulu boo hooti saare mum haa Gibiya. Ɗuuɗɓe nder honooɓe tokki mo ngam Jawmiraawo meemi ɓerɗe maɓɓe. Ammaa woɗɓe meere'en ƴami: “Noy kaŋko o hisnirta en?” Ɓe njawi mo, ɓe teddinaay mo bee dokke. Ammaa Sawulu dooli hoore mum jeeɗaago. Nahas, laamiiɗo Ammooni'en wari, taari berniwol Yaabes nder lesdi Gile'at, kaŋko e jama'aare konu maako. Yimɓe Yaabes fuu mbi'i Nahas: “Haɓɓu alkawal bee amin, nden kam min laatoto maccuɓe ma.” Laamiiɗo Ammooni'en jaabi ɓe: “To on ngerdake mi itta koo moy mooɗon yiitere mum nyaamre, haa mi toska Isra'iila fuu, nden kam mi haɓɓan alkawal man bee mooɗon.” Ndotti'en Yaabes mbi'i mo: “Accu min nyalɗe joweeɗiɗi, haa min nelda habaru koo toy nder Isra'iila. To kisnanɗo min walaa, nden kam min laatoto maccuɓe ma.” Nelaaɓe ngari haa Gibiya, wuro Sawulu. Ɓe ngecci yimɓe haala man fuu. Yimɓe mboyi bee sawtu. Saa'i maajum Sawulu warti diga ladde, o ɗon ɓaawo na'i maako. O ƴami: “Ngam ɗume yimɓe mboyata?” Ɓe ngecci mo bolle nelaaɓe Yaabes. Nde Sawulu nani ɗum, Ruuhu Jawmiraawo wari dow maako, tikkere maako saati masin. O hoo'i ga'i ɗiɗi, o ta'i ɗi geɓe geɓe, o neldi geɓe man koo toy nder Isra'iila. O umri nelaaɓe ɓe mbi'a: “Koo moy mo yahdaay bee Sawulu e Samuyila ngam haɓre, nii ga'i maako laatoto.” Jawmiraawo hulni Isra'iila'en fuu, haa ɓe fuu ɓe ngari bana goɗɗo gooto. Sawulu laari ɓe haa Bezek, limi ɓe. Woodi yimɓe Isra'iila ujine teemeɗɗe tato (300.000) e yimɓe Yahuuda ujine cappanɗe tato (30.000). Ɓe umri nelaaɓe Yaabes: “Mbi'e yimɓe berniwol mon: Jaŋngo, caka nyalawma, on kisan.” Ɓe njehi, ɓe ngecci ɗum yimɓe Yaabes. Kamɓe ɓe ceyi. Ɓe mbi'i Nahas: “Jaŋngo min ngurtoto haa on mbaɗa min ko fottani on.” Jaŋngo maajum Sawulu senndi yimɓe mum mooɓe tati. Subaha ɓe ukkani saŋngeere Ammooni'en. Ɓe mbari Ammooni'en haa yotti caka nyalawma. Luttuɓe ndoggi, caŋkiti gooto gooto. Nde haɓre timmi, Isra'iila'en mbi'i Samuyila: “Toy saliiɓe Sawulu laamano en? Accide min bee maɓɓe haa min mbara ɓe.” Ammaa Sawulu wi'i: “Walaa mbareteeɗo hannde! Ngam hannde Jawmiraawo hisni Isra'iila.” Samuyila wi'i yimɓe: “Ngare, njahden haa Gilgal, en tabitina laamu ton.” Yimɓe fuu njehi haa Gilgal. Yeeso Jawmiraawo ɓe mbaɗi Sawulu laamiiɗo. Kaŋko e Isra'iila'en fuu ɓe ceyi masin. Ɓe lii'ani Jawmiraawo kirseteeɗi ngam kawtal maɓɓe bee maako. Nden Samuyila wi'i Isra'iila'en fuu: “Ndaa, mi waɗi ko on tori yam, mi waɗani on laamiiɗo. Ndaa mo jonta yeeso mooɗon ngam o ardo on. Min kam mi ndottiijo, marɗo dandanndi. Ɓiɓɓe am ɗon ngondi bee mooɗon. Mi huuwi yeeso mooɗon diga nderkaaku am haa wargo hannde. Ndaa yam ɗo. Ceedaneeɗam yeeso Jawmiraawo e laamiiɗo mo o suɓi to mi waɗi aybewol koo ngole. Nagge moy koocumi? Malla wamnde moy koocumi? Moy mbaɗmi rikici? Moy toonyiimi? Haa juŋngo moy njaɓmi ceede ngam sottingo gooŋga? Mbi'e ɗum jonta, haa mi hokkita on.” Isra'iila'en mbi'i: “A waɗaay min rikici, a toonyaay min, a jaɓaay koo ɗume haa juŋngo koo moy.” Samuyila wi'i ɓe: “Jawmiraawo e laamiiɗo mo o suɓi laati seedooɓe, on tawaay aybewol koo ngole haa am.” Ɓe fuu ɓe mbi'i: “Nonnon nii!” Ammaa kamɓe ɓe ngejjiti ko Allah Jawmiraawo waɗani ɓe, ɓe acci mo. Ngam maajum o hokki ɓe haa juuɗe Filisti'en e laamiiɗo Mo'abi'en e Sisera, mawɗo honooɓe berniwol Hacoor. Ɓe fuu ɓe kaɓi bee kaakiraaɓe mon, ɓe njaali ɓe. Ɓe tori Jawmiraawo ballal, ɓe mbi'i: Min mbaɗi hakke, yaa Jawmiraawo, ngam min ngudini ma, min ndewi suuraaji Ba'al e Astarot. Ammaa jonta hisnu min juuɗe konne'en amin, nden kam min njagganto ma an feere ma. Jawmiraawo nelani on Yerub-Ba'al, Bedan, Yefta e Samuyila. O hisni on juuɗe konne'en mon taariiɓe on fuu, haa on njooɗo bee jam e de'ere. Ammaa nde ngi'ɗon Nahas, laamiiɗo Ammooni'en ɗon wara ngam haɓugo bee mooɗon, on mbi'i yam: Sey min keɓa laamiiɗo. On ngejjiti Allah Jawmiraawo mon woni laamiiɗo mon. Ndaa laamiiɗo mo ɗaɓɓuɗon, mo cuɓɗon, Jawmiraawo darni mo dow mooɗon. Kadi, teddine Jawmiraawo, njaggane mo, ɗowtane umrooje maako, taa luute ɗe sam, tokke mo, onon e laamiiɗo mon fuu. Nden kam on njooɗoto jam. Ammaa to on nananaay Jawmiraawo, to on ɗowtanaaki umrooje maako, nden kam o honan on bana o honno kaakiraaɓe mon. Jonta kam ndare booɗɗum, ndaare kaayeefiwol ngol Jawmiraawo waɗata yeeso mooɗon. Naa jonta ɗum wakkati codol alkamaari na? Bee non fuu mi toroto Jawmiraawo, kaŋko boo o neldan diggaali e iyeende. To ɗum waɗi, on anndan no kaɓɓotiral mooɗon ɗaɓɓugo laamiiɗo halliri yeeso Jawmiraawo.” Nden Samuyila tori Jawmiraawo. Nyalaade maajum Jawmiraawo neldi diggaali e iyeende. Yimɓe fuu kuli Jawmiraawo e Samuyila masin. Ɓe mbi'i Samuyila: “Useni, torana min Allah Jawmiraawo ma, ngam taa min maaya. Fakat min marɓe hakke, dow maajum fuu min ɓesdi halleende bee ɗaɓɓugo laamiiɗo.” Samuyila jaabi ɓe: “Taa kule. On mbaɗi aybe fakat, ammaa tokke Jawmiraawo jonta, njaggane mo bee ɓernde woore. Taa ndewe labbi, ngam kanji ɗi meereeji, ɗi nafataa, ɗi kisnataa on boo. Ammaa Jawmiraawo, ngam daliila innde mum mawnde, accataa yimɓe mum. Ɗum fottani mo o waɗa on ummaatoore maako. Min boo, taa mi waɗa aybe dow Jawmiraawo, mi acca do'anaago on. Koo yeeso boo mi anndinan on ko foti, ko wooɗi. Sey on teddina Jawmiraawo, on ɗowtano mo bee gooŋga e ɓernde woore. Ciftore kuuɗe mawɗe ɗe o huuwani on. Ammaa to on tokkake waɗugo halleende, nden kam on kalkan, onon e laamiiɗo mon fuu.” Sawulu woodi duuɓi … saa'i o laamo. O laamani Isra'iila'en duuɓi ɗiɗi. Sawulu suɓi worɓe ujine tato (3.000) nder Isra'iila'en, wi'i luttuɓe ɓe koota. Ujine ɗiɗo ɗon ngondi bee maako haa Mikmas e dow kooseeje kommbi Baytila. Ujineere boo ɗon ngondi bee Yonatan, ɓiyiiko, haa Gibiya-Benyamin. Yonatan mbari aynooɓe Filisti'en haa Geba, Filisti'en nani habaru maajum. Sawulu umri fuufugo luwal konu nder lesdi fuu, wi'i: “Sey Ibraniŋke'en fuu nana ɗum!” Isra'iila'en fuu nani haala man, mbi'i: “Sawulu mbari aynooɓe Filisti'en, ummini nganyŋgu maɓɓe.” Ngam maajum worɓe Isra'iila fuu mooɓti haa Sawulu haa Gilgal. Filisti'en boo mooɓti ngam haɓre bee Isra'iila'en. Ɓe ngoodi mootaaji pucci ujine cappanɗe tati (30.000), wa'iiɓe pucci ujine njoweego (6.000) e honooɓe woɗɓe ɗuuɗɓe bana njaareendi maayo. Ɓe ngari, ɓe caŋngini haa Mikmas, haa fuunaaŋge Baytawiina. Nde Isra'iila'en ngi'i ɓe ɗon yeeso joote ngam konne'en ɓaditi ɓe masin, ɓe nyukki nder lowi, nder kooraaje, caka tapaaje, nder cuuɗi gasaaɗi e nder ɓulli. Woɗɓe maɓɓe ndoggi haa gaɗa maayo Urdun, haa lesdi Gada e Gile'at. Ammaa Sawulu ɗonno haa Gilgal, yimɓe wonduɓe bee maako ndiwni ngam kulol. Samuyila wi'no mo o reena nyalɗe joweeɗiɗi. Ammaa nde Samuyila waraay tawon, yimɓe puɗɗi saŋkitaago. Ngam maajum Sawulu umri waddugo dabbaaji ngam nguleteeŋga e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe, nden o lii'i nguleteeŋga. Nde o timmini lii'aago nguleteeŋga, Samuyila wari. Sawulu yehi haa fotta bee maako, hoofna mo. Samuyila ƴami mo: “Ko mbaɗɗa ɗo?” Sawulu jaabi: “Yimɓe puɗɗi saŋkitaago ngam a waraay nder saa'iire ta'aande. Filisti'en boo ɗon mooɓi haa Mikmas. Ngam maajum mi numi: Jonta Filisti'en ukkanto yam haa Gilgal, min boo mi toraaki yerduye Jawmiraawo tawon. Kanjum mi tiɗɗini ɓernde am, mi lii'ani mo nguleteeŋga.” Samuyila wi'i mo: “Kay, a waɗi faataare! Koni a ɗowtanaaki umroore Allah Jawmiraawo maaɗa? O tabitinanno laamu ma dow Isra'iila haa foroy, ammaa jonta ngu tabitittaa. Jawmiraawo suɓani hoore mum goɗɗo ɓurɗo fottango mo dow maaɗa, haa o waɗa mo ardiiɗo yimɓe maako ngam a ɗowtanaaki ko Jawmiraawo umri.” Nden Samuyila ummi haa Gilgal, yehi haa Gibiya nder lesdi Benyamin. Sawulu limi yimɓe mum, ɓe ɗon baakin worɓe teemeɗɗe njoweego. Sawulu e Yonatan ɓiyum e wonduɓe bee muuɗum'en caŋngini haa Geba nder lesdi Benyamin. Ammaa Filisti'en ɗon caŋngini haa Mikmas. Filisti'en neli mooɓe honooɓe tati ngam wilugo e jaɓtugo: Mooɓre arannde yehi haa Ofra nder lesdi Su'al, mooɓre ɗiɗawre haa Baytihurun e mooɓre tataɓre boo haa kooseeje dow Waadiwol-Pobbi haa sera ladde. Wakkati maajum walaa kilaajo nder lesdi Isra'iila fuu, ngam Filisti'en ngiɗaano Isra'iila'en mbaɗa kaafaaje malla labbe. Ɗum dooli Isra'iila'en yahugo haa Filisti'en ngam welnugo baaneeje e gasirɗe e pe'irɗe e bafɗi. Ngam welnugo fe'irde malla ngam wo'itingo seɓatto sawru gaynaako, sey ɓe njoɓa suleyre. Ngam welnugo baaneewo malla wafdu boo suleyje ɗiɗi. Ngam maajum nyalaade haɓre walaa kaafahi malla labbo haa juuɗe Isra'iila'en, sey Sawulu e Yonatan ɓiyum ngoodi balmi, kamɓe tan. Filisti'en neli mooɓre honooɓe ngam haa ɓe ayna laawol Mikmas. Nyannde feere Yonatan ɓii Sawulu wi'i suka doondoowo balmi mum: “War, en njah haa aynooɓe Filisti'en to.” Ammaa o wi'aay ɗum baaba maako. Saa'i maajum Sawulu ɗon jooɗi les rummaanoohi haa laarre wi'eteende Migiron haa keerol gese Gibiya. Worɓe baakin teemeɗɗe njoweego ɗon ngondi bee maako. Ahiyya ɓii Ahitooba deerɗiraawo Ikabood ɓii Pinehas ɓii Eeli, ɗonno limanjo Jawmiraawo haa Silo, kaŋko o ɗon ɓorni limce limanku saa'i man. Yimɓe wonduɓe bee Sawulu kamɓe boo ɓe anndaa Yonatan dilli. Haa laawol ngol Yonatan tammi yahugo, woodi tapaaje towɗe ceeɓɗe haa bakeeje maagol ɗiɗi fuu. Tapaare nde'e wi'ete Booses, ndeya boo Seene. Nde'e ɗon haa woyla maagol, yeeso Mikmas, ndeya boo haa fombina maagol, yeeso Geba. Kadi, Yonatan wi'i suka mum go: “War, en njah haa aynooɓe saadooni'en ɓe'e to. Teema Jawmiraawo wallan en. Walaa ko haɗata mo hokkugo en jaalorgal, koo en ɗuuɗaay boo.” Doondoowo balmi maako jaabi mo: “Waɗ ko ɓernde ma yiɗi fuu, yah. Min kam mi yahdan bee ma koo toy a yiɗi yahugo.” Yonatan wi'i: “Sey en ɓadito ɓe haa to ɓe ngi'i en. To ɓe mbi'i: Ndare, munye haa to min ngari – nden kam en ndaroto haa en ngoni. Ammaa to ɓe mbi'i: Ngare haa amin – nden kam en mba'oto, ngam Jawmiraawo hokki en ɓe haa juuɗe men. Bana nii en anndirta ɗum.” Ɓe njehi haa aynooɓe Filisti'en ngi'i ɓe. Filisti'en mbi'i: “Asee, Ibraniŋke'en ngurti gasɗe muuɗum'en haa ɓe nyukkino!” Nden ɓe ewni Yonatan e doondoowo balmi, ɓe mbi'i: “Hey, onon, ngare haa amin! Woodi ko min mbi'ata on!” Yonatan wi'i suka mum: “Tokkam! Jawmiraawo hokki ɓe haa juuɗe Isra'iila.” Yonatan wa'i bee juuɗe e kosɗe fuu, doondoowo balmi maako tokki mo. Nde ɓe njotti haa dow, Filisti'en ndo'i yeeso maako, suka maako boo mbari ɓe. Haɓre aranndeere bee Filisti'en nde'e, Yonatan e suka mum mbari worɓe noogas haa nokkuure nde yaajaay sam. Filisti'en wonɓe nder lesdi, honooɓe nder saŋngeere e mooɓe jaɓtooɓe fuu kultori ngam haala maajum. Allah hulni ɓe bee dimmbaaki lesdi boo. Yimɓe Sawulu aynooɓe haa Gibiya-Benyamin ngi'i jiiɓotiral nder saŋngeere Filisti'en. Sawulu umri yimɓe wonduɓe bee muuɗum, wi'i: “Lime, ndaare to goɗɗo meeɗen dilli.” Ɓe limi, ɓe tawi Yonatan e doondoowo balmi mum ngalaa ton. Sawulu wi'i Ahiyya, limanjo: “Waddu sundukru Allah.” Ngam nyalaade maajum sundukru alkawal ɗon caka Isra'iila'en. Saa'i Sawulu ɗon wolida bee Ahiyya tawon, jiiɓotiral nder saŋngeere Filisti'en ɓesdi masin. Sawulu wi'i limanjo: “Accu haala man!” Nden o ewni yimɓe wonduɓe bee maako, ɓe nasti haɓre. Saa'i man hakkiilooji Filisti'en cakli, ɓe ɗon kaɓa koo moy bee soobaajo mum, jiiɓre mawnde waɗi. Ibraniŋke'en wonduɓe bee Filisti'en diga naane, warduɓe bee maɓɓe haa saŋngeere, ngayliti, kawtani Isra'iila'en wonduɓe bee Sawulu e Yonatan. Isra'iila'en nyukkiiɓe nder kooseeje Efrayim go, nde ɓe nani Filisti'en ndoggi, ɓe ngarti, ɓe taasni ɓe. Bana nii Jawmiraawo hisniri Isra'iila'en nyalaade maajum. Haɓre maajum yotti haa gaɗa Baytawiina. Sawulu umruno yimɓe mum bee hunayeere: “Naaloore dow koo moy nyaami nyaamdu haa yahugo kiikiiɗe, hiddeko mi waato konne'en am.” Nyalaade man fuu, ɓe nyaamaay, ngam maajum ɓe comi masin. Ɓe fuu ɓe ngari nder laynde, njumri ɗon ton haa lesdi. Ɓe ngi'i njumri ɗon simta, ammaa walaa koo gooto maɓɓe metti ndi, ngam ɓe kuli hunayeere Sawulu. Ammaa Yonatan anndaa haala maajum. O nastini seɓatto sawru maako nder njumri, o nyaami ndi. Law ɓanndu maako ferti. Gooto nder yimɓe maako wi'i mo: “Baaba ma huni hunayeere, naali koo moy nyaami nyaamdu hannde.” Ngam maajum honooɓe fuu ɗon comi. Yonatan wi'i: “Baaba am jaanyani lesdi fuu sarru. Ndaare, semmbe am warti ngam mi metti njumri seɗɗa. To yimɓe fuu nyaamino ko keɓɗen haa Filisti'en hannde, jaalorgal men ɓuranno mawnugo piw. Ammaa jonta kam en mbaraay ɗuuɗɓe nder Filisti'en.” Nyalaade maajum Isra'iila'en mbari Filisti'en diga Mikmas haa yotti Ayyalon. Weelo tampini ɓe masin, haa ɓe ukkani keɓal konu, ɓe kirsi dammooji e ga'i e nyalbi, ɓe ndufi ƴiiƴam maaji haa lesdi. Nden ɓe nyaami haa nokkuure nde ɓe kirsi ton. Sawulu anndinaama: “Ndaa, yimɓe ɗon mbaɗa hakke dow Jawmiraawo, ɓe ɗon nyaama haa nokkuure nde ɓe kirsi ton.” Sawulu hooli, wi'i: “On zammbake Jawmiraawo. Ngadde hayre mawnde hiddeko naaŋge muta.” Nden o umri: “Naste caka yimɓe, mbi'e ɓe ɓe ngadda dabbaaji malla dammooji maɓɓe, ɓe kirsa ɗi haa ɗo dow hayre, ɓe nyaama bilaa ƴiiƴam ngam taa ɓe ngaɗa hakke dow Jawmiraawo.” Jemmaare maajum yimɓe ngaddi dabbaaji muuɗum'en, kirsi ɗi ton. Sawulu mahani Jawmiraawo hirsirde. Kayre woni hirsirde arannde nde o mahani Jawmiraawo. Nden Sawulu wi'i: “Sey en taasna Filisti'en jemmaare nde'e, en njaɓta kuuje maɓɓe haa weeta. Taa gooto nder maɓɓe daɗa.” Yimɓe maako njaabi: “Waɗ ko fottani ma fuu!” Ammaa limanjo wi'i: “En aartu en ƴama muuyo Allah.” Sawulu ƴami Allah: “Mi diirto, mi taasna Filisti'en na? Min njaaloto ɓe na?” Ammaa nyalaade maajum Allah jaabaaki mo. Sawulu ewni ardiiɓe yimɓe, wi'i ɓe: “Keɓte hakkewol ngole laati hannde. Fakat mi ɗon hunoro Jawmiraawo geeto, kisnuɗo Isra'iila: Baɗɗo hakke man o maayan, koo to ɗum ɓiyam Yonatan!” Ammaa walaa koo gooto wolwi. Nden Sawulu wi'i Isra'iila'en fuu: “On fuu ndare haa wakeere nde'e, min e ɓiyam Yonatan min ndaroto wakeere ndeya.” Yimɓe njaabi mo: “Waɗ ko fottani ma.” Sawulu tori Jawmiraawo, Allah Isra'iila: “Yaa Allah, anndinam gooŋga bee hayre kur'u. Kur'u aybini Sawulu e Yonatan, gooŋɗini yimɓe woɗɓe.” Sawulu wi'i: “Mbaɗe kur'u hakkunde am bee ɓiyam.” Ngu aybini Yonatan. Sawulu wi'i mo: “Yeccam ko mbaɗɗa.” Yonatan jaabi: “Mi hoo'i njumri seɗɗa bee seɓatto sawru am, mi nyaami. Ndaa yam, mi taaskani maayugo.” Sawulu wi'i: “Nonnon, Jawmiraawo hiito yam bee caatal muuɗum fuu, to mi acci ma bee yoŋki.” Ammaa yimɓe mbi'i Sawulu: “Kadi Yonatan mo heɓani Isra'iila jaalorgal maŋngal nga'al hannde, o maaya na? Walaa sam! Fakat min ɗon kunoro Jawmiraawo geeto, min accataa a meema koo gaasaawol hoore maako gootol. Kuuɗe maako hannde kam, bee ballal Allah o huuwri ɗe.” Bana nii yimɓe kisniri Yonatan, o daɗi maayde. Sawulu acci taasnugo Filisti'en. Kamɓe ɓe kooti lesdi maɓɓe. Wakkati Sawulu ɗon laamano Isra'iila, o haɓi bee konne'en maako koo toy fuu: O haɓi bee yimɓe Mo'ab e Ammoon e Edoom, bee laamiiɓe Soba, bee Filisti'en boo. Koo toy o haɓi fuu, o jaalo. O tiɗɗini ɓernde maako, o haɓi bee yimɓe Amalek, o hisni Isra'iila'en juuɗe jaɓtooɓe. Sawulu woodi ɓiɓɓe worɓe tato: Yonatan e Isuwi e Malkisu'a. O woodi boo ɓiɓɓe rewɓe ɗiɗo: Innde mawniraawo, Meerab, innde minyiraawo boo, Mikal. Ahino'am ɓii Ahimaas woni debbo Sawulu. Innde mawɗo honooɓe maako, Abineer ɓii Neer. Neer woni bappa Sawulu, ngam Kis baaba Sawulu e Neer baaba Abineer ɓe ɓiɓɓe Abiyel. Zamanu Sawulu fuu haɓre bee Filisti'en ɗon saati. Ngam maajum koo ndeye Sawulu yi'i goɗɗo cemmbiɗɗo, baawɗo konu, o hoo'a mo, o nastina mo haa jama'aare konu maako. Samuyila wari haa Sawulu, wi'i mo: “Naane Jawmiraawo nelino yam ngam haa mi moyte haa a laato laamiiɗo yimɓe maako Isra'iila'en. Ngam maajum nan umroore maako jonta. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi yiɗi waataago ko yimɓe Amalek mbaɗi Isra'iila'en, no ɓe kaɗiri ɓe laawol yaake ɓe ngurti Misra. Yah, haɓu bee Amaleki'en jonta, nattin ɓe kamɓe e ko ɓe mari fuu, taa enɗa ɓe sam. Mbare worɓe e rewɓe, derke'en e musinankoy, na'i e dammooji e geelooɗi e bamɗe fuu.” Sawulu ewni yimɓe mum ɓe ngara haa Telayim. O limi ɓe ton: Honooɓe ujine teemeɗɗe ɗiɗo (200.000), non boo worɓe Yahuuda ujine sappo (10.000). Ɓe njahdi bee maako haa berniwol Amaleki'en, ɓe mbaɗi baaltol nder waadiwol kommbi berniwol man. Sawulu neldi habaru haa Keni'en, wi'i ɓe: “Ndille, ngurte caka Amaleki'en, ngam taa mi halka on bana maɓɓe. Ngam saa'i Isra'iila'en ɗonno ngara diga Misra, onon on kolli ɓe mbooɗeeŋga.” Keni'en cenndiri bee Amaleki'en. Nden Sawulu ukkani Amaleki'en, jaali ɓe diga Hawila haa yotti Sura haa fuunaaŋge Misra. Sawulu e yimɓe mum nattini ɓe fuu bee kaafahi, ammaa ɓe naŋngi Agag, laamiiɗo Amaleki'en. Ɓe acci mo o geeto, kaŋko e ɓurɗum wooɗugo haa dammooji e na'i e borti e ko mari saman fuu. Ɓe nattini dabbaaji tampuɗi e ɗi mbooɗaay tan. Jawmiraawo wi'i Samuyila: “Ɓernde am ɗon naawa ngam mi laamini Sawulu, o wayliti, o acci yam, o ɗowtanaaki umrooje am.” Kanjum ɗum naawi Samuyila, o woyani Jawmiraawo jemmaare man fuu. Jaŋngo maajum o dawi cub, o yehi ngam fottugo bee Sawulu. O nani Sawulu warno haa Karmel, darnani hoore mum hayre maandorde, dilli haa Gilgal. Nde Samuyila yotti ton, Sawulu hoofni mo, wi'i: “Jawmiraawo barkiɗine. Mi waɗi ko Jawmiraawo umri yam.” Ammaa Samuyila ƴami mo: “Ko mi nanata ɗo, naa ɗum bojji dammooji e boodaali na'i na?” Sawulu jaabi: “Yimɓe koo'i na'i e dammooji ɓurɗi wooɗugo haa Amaleki'en ngam lii'anaago ɗi Jawmiraawo Allah maaɗa kirseteeɗi. Ammaa luttuɗi fuu min nattini ɗi.” Samuyila wi'i Sawulu: “He'i kam! Haa mi yecce ko Jawmiraawo wi'i yam jemmaare saaliinde.” Sawulu wi'i: “Mi ɗon heɗito.” Samuyila wi'i mo: “Wakkati a maraayno saman, a laati ardiiɗo le'i Isra'iila, Jawmiraawo suɓi ma a laato laamiiɗo maaji. O neli ma, o umri ma a haɓa bee Amaleki'en hakke'en ɓe'e haa a nattina ɓe. Koni a ɗowtanaaki mo? Koni a yaawɗi ɓoftugo keɓal konu? A waɗi ko haanaay yeeso Jawmiraawo.” Sawulu jaabi: “Na mi ɗowtani umroore Jawmiraawo? Mi yehi bana o wi'i yam, mi halki Amaleki'en fuu. Mi naŋngi Agag, laamiiɗo maɓɓe, mi waddi mo haa ɗo. Ammaa yimɓe am nattinaay ɓurɗum wooɗugo haa keɓal konu, waato na'i e dammooji booɗɗi, ngam haa ɓe lii'ano ɗi Allah Jawmiraawo maaɗa haa Gilgal ɗo.” Ammaa Samuyila wi'i: “Ɗume ɓuri fottango Jawmiraawo, guleteeɗi e kirseteeɗi na malla to goɗɗo ɗowtanake umroore maako? Fakat, ɗowtaare ma ɓuran seynugo mo dow kirseteeɗi jawɗi payɗi fuu. Luutugo umroore maako halli bana kaaramaaku, tuurtango mo boo halli bana rewugo labbi. An a wudini umroore Jawmiraawo, ngam maajum o wudini ma, o ɓorti ma laamu.” Sawulu jaabi: “Gooŋga, mi waɗi hakke. Mi luuti umroore Jawmiraawo e anndinol maaɗa, ngam mi huli yimɓe am, mi waɗi ko ɓe ngiɗi. Ammaa jonta yaafanam hakke am, yahdu bee am haa Gilgal, haa mi sujidana Jawmiraawo.” Samuyila wi'i mo: “Aa'a, mi yahdataa bee ma. A wudini umroore Jawmiraawo, kaŋko boo o wudini ma, a laamantaako Isra'iila fahin.” Samuyila wayliti haa dilla. Ammaa Sawulu naŋngi gawargal limce Samuyila haa ngal seeki. Samuyila wi'i: “Bana nii Jawmiraawo seekiri laamu Isra'iila dow maaɗa hannde, hokki ngu goɗɗo feere ɓurɗo ma fottugo. Jawmiraawo Allah Isra'iila, o tedduɗo, o fewataa, o mimsitittaa boo, ngam naa o neɗɗo.” Sawulu wi'i: “Mi waɗi hakke. Ammaa teddinam jonta yeeso ndotti'en yimɓe am e yeeso Isra'iila'en, yahdu bee am haa mi sujidana Allah Jawmiraawo maaɗa.” Samuyila jaɓi, yahdi bee maako haa Gilgal. Nde Sawulu timmini sujidango Jawmiraawo, Samuyila umri: “Ngaddaneeɗam Agag, laamiiɗo Amaleki'en.” Agag wari haa maako o de'itɗo ngam o numi: “Jonta kam joote maayde ittake.” Ammaa Samuyila wi'i mo: “Kaafahi ma sooyni rewɓe ɗuuɗɓe ɓikkoy muuɗum'en. Bana nii daada ma boo sooyan ɓiyum jonta.” Nden o ta'i Agag geɓe geɓe yeeso Jawmiraawo haa Gilgal. Ɓaawo maajum Samuyila yehi haa Rama. Sawulu boo hooti saare mum haa Gibiya. Samuyila jooɗi nder suno ngam ɓernde Jawmiraawo metti daliila Sawulu mo o laaminino dow Isra'iila. O meetaay yi'ugo Sawulu haa nyalaade maayde maako. Jawmiraawo wi'i Samuyila: “Ndey a accata sunoraago Sawulu? Mi wudini mo ngam taa o tokko laamanaago Isra'iila. Hebbin luwal ma bee nebbam cenirɗam, yah haa Baytilaama haa goɗɗo mo innde mum Yessa. Mi suɓani hoore am gooto nder ɓiɓɓe maako haa o laato laamiiɗo.” Samuyila wi'i: “Noy njahanmi ton? To Sawulu nani ɗum, o mbaratam.” Jawmiraawo wi'i: “Hoo'u wiige, yahru nge ton, wi' yimɓe a wari ngam lii'anaago Jawmiraawo kirseteeŋga. Ewna Yessa haa juulde kirseteeŋga man, min boo mi wi'ete ko mbaɗata, moy nder ɓiɓɓe maako a moytata ngam o laato laamiiɗo.” Samuyila ɗowtani Jawmiraawo, yehi Baytilaama. Nde ndotti'en berniwol ngi'i mo, ɓe kultori, ɓe ƴami mo: “Jam waddu ma boo?” O jaabi: “Jam! Mi wari ngam lii'anaago Jawmiraawo kirseteeŋga. Cene ko'e mon, nden njahde bee am haa nyaamdu kirseteeŋga.” O seni Yessa e ɓikkoy muuɗum boo, o ewni ɓe ton. Nde ɓe ngari, Samuyila yi'i Eliyabu ɓii Yessa, numi: “Kaŋko woni cuɓaaɗo Jawmiraawo.” Ammaa Jawmiraawo wi'i mo: “Taa hakkilan darnde maako juutnde, mi suɓaay mo. Min kam mi laarataa bana yimɓe ndaardata. Neɗɗo laaran ko gite mum ngi'ata, ammaa min mi laaran ko woni nder ɓernde goɗɗo.” Yessa ewni Abinadabu, yahri mo yeeso Samuyila. Ammaa Samuyila wi'i: “Jawmiraawo suɓaay mo.” Yessa waddi Samma, ammaa Samuyila wi'i: “Kaŋko boo Jawmiraawo suɓaay mo.” Bana nii Yessa waddi ɓiɓɓe muuɗum njoweeɗiɗo yeeso Samuyila. Ammaa Samuyila wi'i: “Jawmiraawo suɓaay koo gooto maɓɓe.” Nden o ƴami Yessa: “Kamɓe tan ngoni ɓiɓɓe ma fuu na?” Yessa jaabi: “Aa'a, lutti gaajiijo am, o ɗon dura dammooji.” Samuyila wi'i: “Nel goɗɗo wadda mo, ngam en puɗɗataa nyaamugo hiddeko o wara.” Yessa neli goɗɗo, nden Daawuda wari. O suka ŋarniiɗo, boɗeejo, gite maako ɗon njayna. Jawmiraawo wi'i Samuyila: “Ɗum kaŋko, moytu mo.” Samuyila hoo'i luwal bee nebbam cenirɗam, moyti Daawuda yeeso deerɗiraaɓe muuɗum fuu. Diga saa'i maajum Ruuhu Jawmiraawo jippi dow Daawuda. Nden Samuyila ummi, yehi haa Rama. Ruuhu Jawmiraawo acci Sawulu, Jawmiraawo neli mo ruuhuwol kalluŋgol ngol hulna mo. Sukaaɓe Sawulu mbi'i mo: “Ndaa, ruuhuwol kalluŋgol iwŋgol haa Jawmiraawo ɗon hulne, barkaama. Naa ndikka min ɗaɓɓitane goɗɗo annduɗo fiyugo moolooru na? To ruuhuwol man wari dow maaɗa, o yimane bee moolooru haa keɓa daama.” Sawulu jaabi: “Ndaaraneeɗam goɗɗo annduɗo fiyugo moolooru booɗɗum, ngadde mo haa am.” Gooto nder sukaaɓe maako wi'i: “Mi anndi goɗɗo. Yessa mo Baytilaama woodi ɓiɗɗo baawɗo moolooru. O konoowo cemmbiɗɗo boo, o ŋarniiɗo, baawɗo wolwugo, Jawmiraawo ɗon wondi bee maako.” Sawulu neli nelaaɓe haa Yessa, wi'i mo: “Neldam ɓiɗɗo ma Daawuda, duroowo dammooji.” Yessa hokki Daawuda jawgel mbeewa e wamnde rimdaande tamseeje e kanyakanyaawu inaboojam o yahra ɗum haa Sawulu. Bana nii Daawuda wari, yehi haa laamiiɗo Sawulu. Sawulu yiɗi mo masin, waɗi mo doondoowo balmi mum. Sawulu neli goɗɗo haa Yessa, wi'i mo: “Mi yiɗi Daawuda. Accu mo o jooɗo haa am, o huuwanammi.” Koo ndeye ruuhuwol iwŋgol haa Allah go wari dow Sawulu, Daawuda hoo'a moolooru, fiya ndu. Nden Sawulu foofta, heɓa daama, ruuhuwol boo acca mo. Filisti'en mooɓti jama'aare konu muuɗum'en haa Soko nder lesdi Yahuuda. Ɓe caŋngini haa Efes-Damiima, hakkunde Soko bee Azeka. Sawulu e Isra'iila'en boo mooɓi, ɓe caŋngini nder waadiwol leɗɗe mawɗe. Ɓe mbaɗi caffuuji ngam haɓugo bee Filisti'en. Filisti'en ndari dow hooseere to, Isra'iila'en boo dow hooseere ɗo, waadiwol ɗon hakkunde maɓɓe. Soojeejo manaaɗo wurti saŋngeere Filisti'en. Innde maako Goliyat, o iwɗo Gaat. Darnde maako baakin meetir tati. Hufneere maako e sulkewol maako fuu ɗum njamndi mboɗeeri. Teddeeŋga sulke man, baakin kilo cappanɗe joweego. O woodi jamɗe boɗeeje haa korle maako. Dow balawal maako boo, o wakki jaaral njamndi mboɗeeri. Kalasal labbo maako nanndi bee leggal cannyirgal. Ceeɓndi labbo maako ɗum njamndi ɓaleeri, teddeeŋga maari baakin kilo joweeɗiɗi. Goɗɗo feere ardi mo, ɗon roondi wawarde mawnde. Goliyat dari, telɓani caffuuji Isra'iila'en, wi'i: “Ngam ɗume mbaɗɗon caffuuji konu? Min mi Filistiijo, onon boo on maccuɓe Sawulu. Cuɓe gooto nder mooɗon, o wara, o haɓa bee am. To o waawti yam, o mbari yam, min laatoto maccuɓe mon. Ammaa to min mi jaalake mo, mi mbari mo, nden kam onon on laatoto maccuɓe amin, on kuuwana min.” Nden o fuɗɗi jancugo caffuuji konu Isra'iila'en, o wi'i: “On nani ko mbi'mi na? Ngadde goɗɗo gooto haa min kaɓa.” Nde Sawulu e Isra'iila'en nani bolle ɗe'e, ɓe ndiwtori, ɓe kuli masin. Saa'i feere feere Daawuda ɗon ummo haa saare Sawulu, ɗon hoota, ngam durugo dammooji baaba mum haa Baytilaama. Ammaa Filistiijo go ɗon wara fajiri e kiikiiɗe fuu, ɗon tiitotira bee Isra'iila'en, nyalɗe cappanɗe nayi. Nyannde feere Yessa wi'i Daawuda: “Yah haa deerɗiraaɓe ma haa saŋngeere konu. Yahran ɓe buhuuyel gabbe ca'aaɗe e tamseeje sappo. Hoo'u boo leeɓi sappo ngam mawɗo honooɓe ujineere. Laar no deerɗiraaɓe ma mba'i, ƴam njamu maɓɓe. Jaɓ huunde koo ndeye haa maɓɓe, waddanam nde ngam seedaago fakat a yi'i ɓe, a tawi ɓe ɓe yamɓe. Ɓe ɗon ngondi bee Sawulu e worɓe Isra'iila fuu ngam haɓre nder waadiwol Leɗɗe-mawɗe.” Jaŋngo maajum Daawuda dawi cub, acci dammooji haa juŋngo aynoowo. O hoo'i kuuje go, o yehi bana baaba maako umruno mo. Nde o yotti saŋngeere, Isra'iila'en ɗon ngurto, ɗon ndarna caffuuji, ɗon mbaɗa gookaali konu. Caffuuji Isra'iila'en e ɗi Filisti'en ɗon tiitotiri. Daawuda acci kuuje mum haa juŋngo aynoowo doŋgle, doggi haa deerɗiraaɓe mum wonɓe nokkuure haɓre, ƴami ɓe njamu maɓɓe. Saa'i o ɗon wolida bee maɓɓe, Goliyat Filistiijo go wari fahin, dari yeeso caffuuji Filisti'en, lorniti ko o wolwuno go. Daawuda nani ɗum. Worɓe Isra'iila, nde ngi'i Goliyat, ɓe fuu ɓe kultori masin, ɓe ndoggi. Ɓe mbi'mbi'tiri: “A yi'i mo na? Ndaa mo ɗon wara! Kayya no o jancirta Isra'iila! Koo moy mbari Goliyat, laamiiɗo riskinan mo, te'nan mo ɓiyiiko debbo. Saare baaba maako boo rimɗan e jomorli fuu.” Daawuda ƴami worɓe dariiɓe kommbi muuɗum: “Mbarjaari ndiye mbaranɗo Filistiijo oo, ittanɗo mbustu dow Isra'iila heɓata? Moy saadooniijo oo haa o janca caffuuji konu Allah geeto?” Yimɓe mbolwani mo haala mbarjaari go fahin. Eliyabu, mawniiko nani mo o ɗon wolida bee yimɓe. O tikki, o wi'i Daawuda: “Ko mbaɗata ɗo? A acci dammooji men pamari nder ladde. Moy aynata ɗi jonta? Mi anndi ma, a elewɗo, bonɗo. A wari laarugo haɓre non.” Daawuda jaabi: “Ko mbaɗmi kadi? Walaa koo ɗume, sey ƴamugo ƴamɗe.” Nden o wayliti, o ƴami goɗɗo feere. Kaŋko o jaabi mo bana naane. Worɓe woɗɓe nani bolle Daawuda, anndini ɗum Sawulu. Kaŋko o neli ɗaɓɓugo mo. Daawuda wari, wi'i Sawulu: “Taa goɗɗo hula Filistiijo oo, barkaama. Min mi yahan haɓugo bee maako.” Sawulu wi'i: “A fotaay ngam haɓre man, ngam a derkeejo tawon. Ammaa kaŋko o cemmbiɗɗo, annduɗo haɓre diga sukaaku maako.” Daawuda wi'i: “Barkaama, saa'i mi ɗon dura dammooji baaba am, koo ndeye mbarooga malla ɓoodu feere wari, naŋngi jawgel haa tokkere, mi taasna ɗum, mi mbara ɗum, mi hisna jawgel man diga hunnduko mum. To nga ummani yam, mi naŋnga nga wakkude, mi mbara nga. Mi waawti barooɗe e ɓoodi goɗɗi fuu. Filistiijo saadooniijo oo laatoto bana maaje, ngam o janci caffuuji konu Allah geeto. Jawmiraawo hisni yam jagge barooɗe e ɓoodi goɗɗi, o hisnatam juŋngo Filistiijo oo boo.” Sawulu wi'i Daawuda: “Booɗɗum, yah, Jawmiraawo wondu bee ma.” Nden o hoo'i sulkewol maako e hufneere njamndi, o ɓorni ɗum Daawuda. Daawuda wakki kaafahi Sawulu, nden o foondi yahugo ngam o woowaay kuuje ɗe'e. O wi'i Sawulu: “Mi meeɗaay kuuje konu tawon, mi waawaay yahugo bee maaje.” O ɓorti ɗe, o hoo'i sawru maako haa juŋngo, o suɓti kaa'e ɓorwuɗe jowi nder maayel, o waati ɗe nder booro maako. Nden o naŋngi piwlol maako, o yehi ngam fottugo bee Filistiijo go. Goliyat ɓaditi Daawuda, jogiiɗo wawarde maako ardi mo. Nde o waawi yi'ugo Daawuda laaɓɗum, o yawi mo ngam Daawuda o suka mo he'aay yahugo konu tawon, o boɗeejo, o ŋarniiɗo. Goliyat telɓani mo: “Koni ngarɗa haa am bee sawru? Mi rawaandu na?” O naalori Daawuda bee labbi maako fuu. Nden o janci mo: “War, haa mi nyaamna colli e kuuje ladde kusel ma.” Daawuda jaabi mo: “An a wari dow am bee kaafahi e labbo e jaaral. Min kam mi wari bee innde Jawmiraawo honooɓe asama, Allah caffuuji Isra'iila. Kaŋko njancuɗa. Ngam maajum o nastinte hannde haa juŋngo am. Mi mbarete, mi ta'an hoore ma. Ɓalli honooɓe Filisti'en, mi hokkan ɗi colli e kuuje ladde. Nden kam duniyaaru fuu anndan Allah ɗon haa Isra'iila. Mooɓtiiɓe haa ɗo fuu anndan Jawmiraawo walaa haaje kaafahi malla labbo ngam hisnugo yimɓe mum. Haɓre nde'e ɗum haɓre Jawmiraawo, o hokkan min on haa juuɗe amin.” Nden Filistiijo ɓaditi ngam fottugo bee Daawuda. Daawuda boo yaawɗi, doggi ngam fottugo bee maako, hoo'i hayre haa booro mum, waɗi nde haa piwlol, fiɗi Goliyat haa tiinde. Hayre nasti tiinde maako, o do'i dow yeeso maako haa lesdi. Bana nii Daawuda jaalori Filistiijo bee piwlol e hayre, mbari mo. O walaa kaafahi. Nden Daawuda yaawɗi, dari dow maako, losi kaafahi maako, ta'i hoore maako. Nde Filisti'en ngi'i cemmbiɗɗo muuɗum'en maayi, ɓe ndoggi. Yimɓe Isra'iila e Yahuuda ummi, mbaɗi gookaali haɓre, taasni ɓe haa njotti haa waadiwol, koo haa dammuɗe Ekuruun boo. Filisti'en mbaraaɓe ɗon mbaali haa laawol jahranŋgol haa Saarayim haa Gaat e Ekuruun. Nde Isra'iila'en timmini taasnugo Filisti'en, ɓe lori, ɓe nyaami saŋngeere maɓɓe. Daawuda hoo'i hoore Goliyat, ɓaawoɗon o yahri nde haa Urusaliima. Ammaa o resi balmi Filistiijo nder laymaaru maako. Nde Sawulu yi'i Daawuda ɗonno yaha ngam fottugo bee Filistiijo go, o ƴami Abineer, mawɗo honooɓe maako: “Suka oo o ɓii moy?” Abineer jaabi: “Fakat bana a geeto, barkaama, mi anndaa.” Laamiiɗo wi'i mo: “Heɓtu ɗum.” Nde Daawuda mbari Filistiijo, lorti nder saŋngeere, Abineer yahri mo yeeso Sawulu, hoore Goliyat ɗon haa juŋngo Daawuda. Sawulu ƴami mo: “An suka, moy woni baaba ma?” Daawuda jaabi: “Mi ɓii Yessa, maccuɗo ma haa Baytilaama.” Nde bolidal Sawulu bee Daawuda timmi, ɓernde Yonatan ɓii Sawulu fuɗɗi yiɗugo Daawuda masin. O yiɗi mo bana yoŋki maako. Nyalaade maajum Sawulu accaay Daawuda hoota saare baaba mum, ammaa o jogiti mo. Yonatan e Daawuda kaɓɓi alkawal soobiraaku, ngam Yonatan yiɗi mo bana o yiɗiri yoŋki maako. Yonatan ɓorti ngapaleewol mum, hokki ngol Daawuda. O hokki mo limce maako e kaafahi maako e lagaawal maako e taadorgol maako fuu. Koo toy Sawulu neli Daawuda fuu, o yehi, o heɓi jaalorgal. Ngam maajum Sawulu darni mo dow jama'aare konu muuɗum. Saraaki'en Sawulu e yimɓe fuu ngerdi mo. Ɓaawo Daawuda jaali Filistiijo go, nde jama'aare konu ɗonno hoota, rewɓe ngurti berniiji e gure Isra'iila fuu ngam fottugo bee laamiiɗo Sawulu. Ɓe ɗon piya moolooji e bawɗi, ɓe ɗon ngama, ɓe ɗon ngimnda mo. Nder gimol maɓɓe ɓe ɗon mbi'a: “Sawulu mbari ujineere, ammaa Daawuda ujine sappo.” Sawulu seyoraaki gimol man, o tikki masin. O numi: “Sey ujineere tan ɓe ndokki yam, ammaa kaŋko ɓe ndokki mo ujine sappo. Walaa ko luttani mo heɓugo, sey laamu.” Nyalaade maajum Sawulu fuɗɗi laarugo Daawuda bee gite kalluɗe e kaajal. Jaŋngo maajum ruuhuwol kalluŋgol iwŋgol haa Allah jippi dow Sawulu, o wolwi nder saare maako bana ginnaaɗo. Daawuda fuɗɗi fiyugo moolooru bana nyalɗe goɗɗe. Sawulu ɗonno jogi labbo mum. Nden o ɓaŋgti labbo ngo, o wi'i: “Sey mi tigga Daawuda haa mahol”, sakkini ngo boo. Ammaa Daawuda ruuɗi ngo nde ɗiɗi. Sawulu fuɗɗi hulugo Daawuda, ngam Jawmiraawo ɗon wondi bee maako, acci Sawulu. Ngam maajum Sawulu daayni Daawuda, waɗi mo hooreejo dow honooɓe ujineere. Daawuda ardi yimɓe mum nder haɓre, heɓi jaalorgal nder kuuɗe mum fuu, ngam Jawmiraawo ɗon wondi bee maako. Nde Sawulu yi'i ɗum, o tokki hulugo Daawuda. Ammaa koo moy nder Isra'iila e nder Yahuuda yiɗi Daawuda ngam o ardiiɗo booɗɗo. Sawulu wi'i Daawuda: “Mi hokkete Meerab, ɓiyam debbo mawniraajo, a ɓaŋga mo. Ammaa sey a huuwanammi, a haɓa bee konne'en Jawmiraawo.” Sawulu numi: “Walaa haaje juŋngo am meema mo, ndikka Filisti'en mbara mo.” Daawuda jaabi mo: “Min kam mi moy? Ɓeye ngoni banndiraaɓe am e asŋgol amin nder Isra'iila? Mi fotaay mi laato esiraawo laamiiɗo.” Nde nyalaade ɓaŋgal waɗi, Daawuda ɓaŋgaay Meerab ngam Sawulu te'ni mo haa Adiriyel, goɗɗo iwɗo Mehola. Ammaa Mikal ɓii Sawulu debbo minyiraajo, yiɗi Daawuda. Nde Sawulu nani haala maajum, o seyi. O numi: “Mi accan Daawuda ɓaŋga mo, haa o laatano mo tuuforgol, Filisti'en boo mbara mo.” Ngam maajum o wi'i Daawuda ɗiɗawre: “Hannde a laatoto esam.” Sawulu umri saraaki'en mum: “Mbolwane Daawuda bee sirri, mbi'e mo: A anndi laamiiɗo ɗon yerdi ma, yimɓe maako fuu boo ngiɗi ma, esir bee maako kadi.” Saraaki'en mbolwani Daawuda bana nii. Daawuda jaabi ɓe: “On tammi esirgo bee laamiiɗo ɗum koyɗum na? Naa mi leesɗo, talakaajo na?” Kamɓe ɓe anndini ɗum Sawulu. O umri ɓe ɓe mbi'a Daawuda: “Laamiiɗo ɗaɓɓataa sadaaki haa maaɗa, sey lare saadooniiku Filisti'en teemerre, ngam waataago konne'en muuɗum.” Ammaa o nufi halkugo Daawuda bee juuɗe Filisti'en. Saraaki'en ngecci Daawuda haala man fuu. Ɗum fottani mo o laato esiraawo laamiiɗo. Diga nyalaade ɓaŋgal siwaa, Daawuda yehi bee worɓe mum, ɓe mbari Filisti'en teemeɗɗe ɗiɗo. O yahrani laamiiɗo lare saadooniiku maɓɓe, o limani mo ɗe gootal gootal. Nden Sawulu hokki mo ɓiɗɗo mum Mikal, o laato debbo maako. Sawulu faami bee laaɓɗum Jawmiraawo ɗon wondi bee Daawuda. O faami boo ɓiyiiko debbo yiɗi Daawuda. Ngam maajum o tokki hulugo mo, o laati ganyo maako haa foroy. Ardiiɓe Filisti'en tokki haɓugo bee Isra'iila'en. Nde haɓre waɗi fuu, Daawuda ɓura saraaki'en woɗɓe jaalaago. Ngam daliila man innde maako laati teddunde. Sawulu wi'i ɓiɗɗo muuɗum Yonatan e saraaki'en muuɗum o tammi mbarugo Daawuda. Ammaa Yonatan soobiri bee Daawuda masin. Ngam maajum o reentini Daawuda, o wi'i: “Baaba am ɗon ɗaɓɓa mbarugo ma. Hakkil jaŋngo fajiri, suuɗa, nyukka. Min kam mi wurtoto, min bee baaba am, mi daro kommbi maako haa ngesa haa ngonɗa. Nden mi wolwana mo haala maaɗa, haa mi heɓta no ka wa'i. Ɓaawoɗon mi anndinte.” Yonatan mani Daawuda haa noppi baaba mum. O wi'i mo: “Barkaama, taa waɗan suka ma Daawuda aybe, ngam o waɗanaay ma aybe, ammaa o waɗi ko nafete masin, ngam o suklanaaki yoŋki maako nde o haɓi bee Goliyat, o mbari mo. Bee maako Jawmiraawo hisniri Isra'iila fuu. An boo a yi'i ɗum, a seyori ɗum. Ngam ɗume a yiɗi waɗugo aybe bee mbarugo goɗɗo mo waɗaay aybe? A walaa daliila sam.” Sawulu nanani Yonatan, o huni hunayeere, o wi'i: “Fakat mi ɗon hunoro Jawmiraawo geeto, Daawuda, o mbarataake.” Yonatan ewni Daawuda, yecci mo haala man fuu. Nden o yahri mo haa Sawulu, Daawuda boo jooɗi haa saare Sawulu bana naane. Haɓre bee Filisti'en fuɗɗiti. Daawuda yehi, haɓi bee maɓɓe, jaali ɓe jaalorgal maŋngal haa ɓe ndoggi. Nyannde feere, nde Daawuda ɗon fiya moolooru yeeso Sawulu, ruuhuwol kalluŋgol iwŋgol haa Jawmiraawo wari dow laamiiɗo fahin. O ɗon jooɗi haa suudu maako, labbo ɗon haa juŋngo maako. O ɗaɓɓi tiggugo Daawuda bee labbo haa mahol, ammaa Daawuda ruuɗi ngo, ngo tiggi haa mahol. Bee jemma Daawuda doggi, daɗi. Sawulu neli nelaaɓe haa saare Daawuda, haa ɓe ayna mo, ɓe mbara mo jaŋngo maajum fajiri. Ammaa Mikal, debbo Daawuda wi'i gorum: “To a hisnaay yoŋki ma jemmaare nde'e, ɓe mbarete jaŋngo.” O jippini mo gal wurdere mahol, o wurti, o doggi, o daɗi. Nden Mikal hoo'i lawru saare, wallini ndu dow be'itte. Haa hoore maaru o waɗi tayre laral mbeewa bee gaasaaji. O suddi lawru bee limce. Nde Sawulu neli nelaaɓe ngam naŋngugo Daawuda, Mikal wi'i ɓe: “O nyawɗo.” Sawulu neli ɓe fahin, umri ɓe ɓe nasta suudu, ɓe ndaara Daawuda. O wi'i: “Ngadde mo bee be'itte maako fuu ngam haa mi mbara mo.” Nelaaɓe nasti suudu, tawaay Daawuda, sey lawru tan ɗon dow be'itte, bee gaasaaji mbeewa haa hoore maaru. Sawulu ƴami Mikal: “Koni mbaɗɗa mi rikici bee wallugo konneejo am haa o daɗi?” Mikal jaabi mo: “O wi'i o mbaratam to mi yoofaay mo.” Ammaa Daawuda daɗi, yehi Rama, haa Samuyila. O yecci mo ko Sawulu waɗi mo fuu. Nden o yahdi bee Samuyila haa Nayot. Nde Sawulu nani Daawuda ɗon ton, o neli nelaaɓe ngam haa ɓe naŋnga mo. Wakkati ɓe njotti ton, jama'aare annabi'en ɗon waɗa annabaaku. Samuyila, ardiiɗo maɓɓe boo ɗon dari kommbi maɓɓe. Nde yimɓe Sawulu ngi'i ɗum, Ruuhu Allah wari dow maɓɓe, ɓe puɗɗi waɗugo annabaaku. Goɗɗo wi'i ɗum Sawulu. O neli nelaaɓe woɗɓe. Kamɓe boo ɓe puɗɗi waɗugo annabaaku. Fahin Sawulu neli nelaaɓe, ammaa kamɓe boo ɓe mbaɗi annabaaku. Nden Sawulu bee hoore mum yehi Rama. Nde o yotti waawru mawndu haa Seku, o ƴami haa o tawata Samuyila e Daawuda. Ɓe njaabi mo: “Ɓe ɗon haa Nayot haa Rama.” Saa'i o ɗon yaha ton, Ruuhu Allah wari dow maako kaŋko boo, o ɗon tokko laawol maako, o ɗon waɗa annabaaku haa o yotti Nayot haa Rama. O ɓorti limce maako, o waɗi annabaaku yeeso Samuyila haa o somi, o do'i. Luttuɗum nyalawmaare maajum e jemmaare maajum fuu o ɗon waali haa lesdi o temmbo. Bana nii geccawol fuɗɗiri: Sawulu boo ɗon caka annabi'en na? Daawuda ummi Nayot haa Rama, o doggi, o wari haa Yonatan, o ƴami mo: “Aybewol ngole mi waɗani baaba ma? Ngam ɗume o ɗon ɗaɓɓa mbarugo yam?” Yonatan wi'i: “Aa'a, o mbarataa ma, waɗataako! Baaba am waɗataa koo ɗume, koo mawɗum koo peetum, sonaa o aarta, o yeccammi ɗum. Kadi o suuɗatam huunde nde mbi'ɗa na? Irin maajum laatataako!” Ammaa Daawuda huni, wi'i: “Baaba ma anndi booɗɗum a yerdi yam. Ngam maajum o anndinaay ma ko o tammi waɗugo, ngam taa ɓernde ma naawa. Fakat bana Jawmiraawo o geeto, an boo a geeto, hakkunde am bee waade kam, falannde woore tan.” Yonatan wi'i: “Mi waɗante ko ngiɗɗa fuu.” Daawuda wi'i: “Booɗɗum, jaŋngo ɗum fuɗɗoode lewru hesru, mi nyaamdan bee laamiiɗo. To a yerdake, mi yahataa, ammaa mi nyukkoto haa ladde haa faɓɓijaŋngo kiikiiɗe. To baaba ma heɓti mi waraay, wi' mo: Daawuda tori yam duŋayeere yaawɗaago haa Baytilaama, berniwol maako, ngam lenyol maako fuu ɗon waɗa kirseteeŋga hitaande nde'e. To baaba ma wi'i: Booɗɗum, nden kam walaa ko saklatammi. Ammaa to tikkere maako saati jamum, a anndan o waɗi anniya mbarugo yam. Useni, tabitin amaana meeɗen. Siftor alkawal soobaaku ngal kaɓɓuɗa bee am yeeso Jawmiraawo. Ammaa to mi waɗi aybe, sey mbaraami an! Ammaa taa hokkam haa juŋngo baaba ma.” Yonatan jaabi mo: “Aa'a, kayya! Ɗum waɗataako! To mi anndi fakat baaba am ɗon nufo haala sarru dow maaɗa, nden mi anndinte ɗum.” Daawuda ƴami mo: “Noy mi anndirta to baaba ma jaabake ma bee tikkere?” Yonatan wi'i Daawuda: “War, ndillen haa yaasi.” Nde ɓe ɗon ngurto, Yonatan wi'i: “Mi hunorake bee Jawmiraawo, Allah Isra'iila: Faɓɓijaŋngo bana wakkati jonta mi ƴaman baaba am. To o numi hayru ma, mi neldete habaru. Non boo to o numi sarru ma, mi anndinte. To mi waɗaay, Jawmiraawo hiito yam bee caatal! Fakat mi wallete haa a hisna yoŋki ma. To doole a dogga, nden kam Jawmiraawo wondu bee maaɗa bana o wonduno bee baaba am. To mi lutti bee yoŋki wakkati maajum, waɗanam mbooɗeeŋga bana Jawmiraawo waɗani ma, taa mbaram. Taa ittan danygol am amaana haa foroy, koo to Jawmiraawo itti konne'en ma fuu dow lesdi.” Yonatan haɓɓi alkawal bee saare Daawuda, o wi'i: “Jawmiraawo hiito konne'en Daawuda.” Nden Yonatan ɓesdi wi'ugo: “Hunoranam bee yiide nde marɗa ngam am. Ngam min mi yiɗi ma bana ngiɗmi hoore am.” Ɓaawo maajum Yonatan wi'i Daawuda: “Jaŋngo ɗum fuɗɗoode lewru hesru. Ɓe ɗaɓɓititte ngam joonde ma haa faada nyaamdu ferwan. Faɓɓijaŋngo yah haa nokkuure nde nyukkuɗa nyannde go, nyukka baŋnge hayre wi'eteende Ejel. Min kam mi fiɗan kuri tati gal wakeere hayre man bana to huunde fiɗeego ɗon ton. Nden mi nela derkeejo haa o suɓta kuri man. To mi wi'i mo: Kuri njani gaa'e maaɗa, suɓtu! – nden kam wurta, haala ma jam, fakat bana Jawmiraawo o geeto, walaa sarru. Ammaa to mi wi'i mo: Kuri njani gaɗa maaɗa – nden kam dillu, ngam Jawmiraawo neli ma daayiiɗum. Ammaa siftor wolde alkawal hakkunde am bee maaɗa. Jawmiraawo tabitinan ngal haa foroy.” Daawuda nyukki bana o wi'no. Nde fuɗɗoode lewru hesru yotti, laamiiɗo Sawulu wari haa pellel nyaamdu. O jooɗi dow joonde maako haa mahol bana o woowi. Yonatan jooɗi, tiitotiri bee maako, Abineer mawɗo ardiiɓe sooje'en boo haa wakeere Sawulu. Ammaa joonde Daawuda ferwi. Nyannde maajum Sawulu wi'aay koo ɗume, ngam o numi: “Teema woodi ko heɓi mo haa o senaaki ngam nyaamdu.” Ammaa koo nyalaade juulde ɗiɗawre boo, joonde Daawuda ferwi. Ngam maajum Sawulu ƴami Yonatan: “Koni ɓii Yessa waraay nyaamugo keenya e hannde?” Yonatan jaabi: “Daawuda tori yam duŋaye yahugo haa Baytilaama. O wi'i yam: Useni accam mi yaha, ngam banndiraaɓe am mbaɗan kirseteeŋga nder berniwol. Mawnam umri yam mi wara. To a yerdake yam, accu mi yaha, mi laara deerɗiraaɓe am. Ngam maajum o waraay haa nyaamdu maaɗa.” Sawulu tikkani Yonatan masin, o telɓani mo: “An njaaluujo! Mi anndi booɗɗum a soobiri bee ɓii Yessa oo, ɗum mbustu dow maaɗa e dow daada ma fuu. Yaake Daawuda o geeto, yoŋki maaɗa hisaay, laamu ma boo tabitaay. Jonta nel naŋngugo mo, o he'i mbareego.” Yonatan ƴami baaba mum: “Ngam ɗume a yiɗi mbarugo mo? Ɗume o waɗi?” Ammaa Sawulu sakkini labbo mum haa yuwa Yonatan. Bana nii Yonatan anndiri anniya mbarugo Daawuda tabiti haa ɓernde Sawulu. Yonatan tikki masin, o ummi haa taabal, o waawaay nyaamugo koo ɗume nyannde maajum. Ɓernde maako naawi ngam baaba maako huɗi Daawuda. Jaŋngo maajum fajiri Yonatan wurti, yehi haa nokkuure nde o narrino bee Daawuda go, derkeejo ɗon wondi bee maako. O wi'i derkeejo: “Yaawɗa, suɓtu kuri ɗi piɗanmi.” Nde o doggi, Yonatan fiɗi kurol haa gaɗa maako. Derkeejo yotti pellel kurol man, ammaa Yonatan hooli: “Kurol ɗon gaɗa maaɗa. Yaawɗa, taa dara!” Derkeejo hooci kurol ngol, waddi ngol haa Yonatan. O anndaa ko saawi nder haala maajum, sey Yonatan e Daawuda anndi ɗum. Yonatan hokki derkeejo lagaawal e kuri haa o hoora ɗum nder berniwol. Nde o dilli, Daawuda wurti nyukkorde mum haa wakeere hayre fombinaare. O tuggi koppi, nden o sujidi nde tati. Ɓe koofnindiri, kaŋko e Yonatan, ɓe mboyi ɓe ɗiɗo fuu, ammaa bojji Daawuda ɓuri semmbe. Nden Yonatan wi'i mo: “Yah jam! Taa yejjitit ko en kunotiri bee innde Jawmiraawo. Alkawal man tabiti hakkunde meeɗen, hakkunde ɓiɓɓe men boo. Jawmiraawo tabitin ɗum!” Daawuda ummi, dilli, Yonatan boo hooti berniwol mum. Daawuda yehi haa Ahimelek, limanjo haa Noba. Ahimelek wari haa Daawuda, o diwni, o ƴami: “Ngam ɗume ngarɗa an feere ma? Toy yimɓe ma?” Daawuda jaabi: “Laamiiɗo neli yam bee umroore sirri. O wi'i yam taa goɗɗo annda ngam ɗume o neli yam malla ko o umri yam. Sukaaɓe am boo, mi hawran bee maɓɓe haa nokkuure kaja. Ɗume a woodi bana nyaamdu? Hokkam tamseeje jowi koo boo ko a mari bana nyaamdu fuu.” Limanjo jaabi mo: “Mi walaa tamseeje meere, sey cenaaɗe. Mi hokkataa ma ɗe, sonaa to sukaaɓe ma kawtaay bee rewɓe.” Daawuda wi'i: “Taa sakla! Bana naane min meemaay rewɓe. Wakkati min ummi, worɓe am ɓe senaaɓe, koo ɗum laataaki jahaaŋgal cenaaŋgal. Sakkomaa hannde ɓe senaaɓe.” Nde limanjo nani ɗum, o hokki Daawuda tamseeje ɗe o ittuno haa taabal nder suudu Jawmiraawo ngam haa o jo'ina kese. Nyannde man Do'ek Edoomiijo, mawɗo waynaaɓe Sawulu ɗon ton haa yeeso Jawmiraawo. Daawuda ƴami Ahimelek: “A walaa labbo malla kaafahi ngam am na? Mi heɓaay hoo'ugo balmi am, ngam umroore laamiiɗo yaawɗini yam masin.” Limanjo jaabi: “Mi woodi kaafahi Goliyat Filistiijo mo mbarɗa nder waadiwol bi'eteeŋgol Leɗɗe-mawɗe. Ki saawaama nder limce, ndaa ki ɓaawo limce limanku. To a yiɗi kam, hoo'u ki. Balmol feere walaa ɗo.” Daawuda wi'i: “Ɓuranki ki'i walaa, hokkam ki.” Nyannde maajum Daawuda ummi Noba, tokki doggugo Sawulu. O wari haa Akis, laamiiɗo Gaat. Saraaki'en annditi mo, mbi'i Akis: “Na kaŋko woni Daawuda, laamiiɗo maɓɓe! Ngam maako ɓe ngami, ɓe ngimi: Sawulu mbari ujineere, ammaa Daawuda ujine sappo.” Daawuda samɗini bolle ɗe'e, o huli laamiiɗo Akis masin. O waɗi hoore maako bana o ginnaaɗo caka maɓɓe, o ɗon ngaasa pareeje dammugal, o ɗon ilna tuuɗe maako dow wakkude maako. Akis wi'i jaggiiɓe mum: “Ndaa, on ɗon ngi'a o ginnaaɗo. Koni ngadduɗon mo haa am? Kadi yinnaaɓe haa ɗo ke'aay na? On ngiɗi o daamammi bee ginnawol maako na? Mi yiɗaa mo haa saare am.” Daawuda doggi ton, wari haa lowol Adullam. Nde deerɗiraaɓe maako e luttuɓe saare baaba maako nani ɗum, ɓe ngari haa maako. Non boo yimɓe woɗɓe, ɓilliiɓe e tokkaaɓe nyamaale e haaɗa-ɓerɗe'en, ɓe fuu ɓe mooɓi haa Daawuda, ɓe ɗon baakin teemeɗɗe nayo. Daawuda laati ardiiɗo maɓɓe. Daawuda ummi ton, yehi Mispe nder lesdi Mo'ab. O tori laamiiɗo Mo'abi'en: “Accu baaba am e daada am ngara haa ɗo, ɓe ngonda bee mooɗon, haa to mi anndi ko Allah nufani yam.” Bana nii o acciri saaro'en maako haa laamiiɗo Mo'abi'en. Ɓe njooɗi ton saa'i Daawuda ɗon nyukki nder gasol. Ammaa annabi Gada wi'i Daawuda: “Taa jooɗa haa ɗo nder gasol, hootu lesdi Yahuuda.” Ngam maajum Daawuda ummi, yehi laynde Heeret. Nyannde feere Sawulu nani habaru yimɓe woɗɓe ngi'i Daawuda e yimɓe muuɗum. Saa'i maajum Sawulu ɗon jooɗi les aslahi gonki haa towndiire haa Gibiya, labbo maako ɗon haa juŋngo maako. Saraaki'en maako fuu ɗon ndari, taari mo. O wi'i ɓe: “Naneeɗam, onon yimɓe Benyamin! Kadi on tammi ɓii Yessa hokkan on gese alkamaari e gese inabooje na? Malla o waɗan on mawɓe fuu dow honooɓe ujineere malla dow honooɓe teemerre? Ngam maajum on tuurtani yam. Walaa koo gooto nder mooɗon anndini yam alkawal ɓiyam bee ɓii Yessa oo. Walaa koo gooto mooɗon suklani yam, walaa mo faamtini yam haala ɓiyam mo ummini maccuɗo am ngam waaltanaago yam bana hannde.” Do'ek Edoomiijo ɗon dari ton caka yimɓe Sawulu. O wi'i: “Ndaa, mi yi'i ɓii Yessa nde o wari haa Noba, haa Ahimelek ɓii Ahitooba. Limanjo ƴami muuyo Jawmiraawo ngam maako, hokki mo njooɓaari, hokki mo kaafahi Goliyat Filistiijo boo.” Laamiiɗo Sawulu neli ɗaɓɓugo Ahimelek ɓii Ahitooba, kaŋko e saare baaba maako fuu, waato liman'en wonɓe haa Noba fuu. Ɓe fuu ɓe ngari haa laamiiɗo. Sawulu wi'i: “Nan, ɓii Ahitooba!” Ahimelek jaabi: “Na'am, barkaama.” Sawulu wi'i mo: “Koni on tuurtani yam, an e ɓii Yessa? Koni ndokkuɗa mo tamseeje e kaafahi, ƴamɗa muuyo Allah ngam maako boo? Jonta o ummani yam ngam waaltanaago yam.” Ahimelek jaabi laamiiɗo: “Asee, naa Daawuda woni koolaaɗo ma ɓurɗo yimɓe ma fuu na? O esiraawo ma boo, o ardiiɗo doogari'en ma suɓaaɓe, koo moy haa saare ma ɗon teddina mo. Nonnon, naa hannde tan boo mi ƴami Allah ngam maako. Aa'a, barkaama, taa aybinam dow koo ɗume, taa aybin banndiraaɓe am boo. Mi anndaano koo ɗume nder haala maajum fuu.” Ammaa laamiiɗo wi'i: “Fakat, an Ahimelek, a maayan bee yimɓe saare ma fuu.” O umri aynooɓe dariiɓe ton: “Taare liman'en Jawmiraawo, mbare ɓe. Ɓe mballi Daawuda, ɓe anndi o doggi yam, ammaa ɓe ngeccaay yam.” Ammaa worɓe ɓe'e cali fortugo juuɗe muuɗum'en ngam mbarugo liman'en Jawmiraawo. Ngam maajum Sawulu wi'i Do'ek Edoomiijo: “An, war mbaru ɓe!” Do'ek mbari ɓe, liman'en cappanɗe njoweetato e njowo, ɓorniiɓe toggooje limanku. Nden Sawulu umri mbarugo jooɗiiɓe haa Noba, berniwol liman'en fuu, bee mbeldi kaafahi: Worɓe e rewɓe, derke'en e musinankoy, non boo na'i e bamɗe e dammooji fuu. Ammaa gooto nder ɓiɓɓe Ahimelek daɗi. Innde maako Abiyatar. O doggi, o wari haa Daawuda, o yecci mo no Sawulu mbardi liman'en Jawmiraawo. Daawuda wi'i Abiyatar: “Nde ngi'mi Do'ek Edoomiijo haa Noba naane, mi anndi o yeccan ɗum Sawulu. Maayde banndiraaɓe ma fuu ɗum aybe am. Jooɗoda bee am, taa hul! Sawulu ɗon ɗaɓɓa mbarugo en en ɗiɗo fuu, ammaa haa am a heɓi jam.” Daawuda nani habaru Filisti'en ɗon ukkano Ke'ila, ɓe ɗon njaɓta gawri haa laarɗe. Daawuda ƴami Jawmiraawo: “Mi yaha haɓugo bee Filisti'en na?” Jawmiraawo jaabi mo: “Yah, ukkana Filisti'en, hisnu Ke'ila.” Ammaa yimɓe maako mbi'i mo: “Koo haa ɗo nder lesdi Yahuuda boo en ɗon bee kulol, sakkomaa to en ndilli haɓugo bee caffuuji Filisti'en.” Daawuda ƴami Jawmiraawo fahin. Jawmiraawo jaabi mo: “Umma, yah haa Ke'ila. Mi hokkete Filisti'en haa juŋngo ma.” Daawuda yehi Ke'ila, kaŋko e yimɓe muuɗum. Ɓe ukkani Filisti'en, ɓe mbari ɗuuɗɓe nder maɓɓe, ɓe koo'i dabbaaji maɓɓe. Bana nii Daawuda hisniri jooɗiiɓe berniwol Ke'ila. Haa ton Abiyatar ɓii Ahimelek warino haa Daawuda, wakkati o doggi Sawulu. Limce limanku ɗon haa juŋngo maako. Nde Sawulu nani Daawuda wari haa Ke'ila, o wi'i: “Yowwa, jonta Allah hokki mo haa juŋngo am. Daawuda do'ake nder tuuforgol, ngam o maɓɓi hoore maako nder berniwol bee dammuɗe e jamɗe palduɗe.” Sawulu ewni honooɓe Isra'iila'en fuu, ngam haa ɓe njahda bee muuɗum haa Ke'ila, ɓe taaro berniwol ngam honugo Daawuda e worɓe mum. Daawuda faami Sawulu ɗon waɗa dabare honugo mo. Ngam maajum o umri Abiyatar, limanjo: “Waddu limce limanku.” Nden o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, Allah Isra'iila, mi anndi Sawulu waɗi anniya wargo haa Ke'ila, haa o halka berniwol ngam daliila am. Yimɓe Ke'ila ndokkatam haa juŋngo maako na? Sawulu waran na? Mi ɗon toro ma, yaa Jawmiraawo, Allah Isra'iila, anndinam ɗum.” Jawmiraawo jaabi mo: “O waran.” Daawuda ƴami: “Yimɓe Ke'ila ndokkatam, min e yimɓe am, haa juŋngo maako na?” Jawmiraawo jaabi: “Ɓe ndokkan.” Ngam maajum Daawuda ummi, kaŋko e yimɓe muuɗum, baakin worɓe teemeɗɗe njoweego. Ɓe ngurti Ke'ila, ɓe njehi haa ɓe mbaawi yahugo fuu. Nde Sawulu nani Daawuda wurti Ke'ila, daɗi, o acci taasnugo mo. Daawuda faɓɓi nder gasi dow kooseeje nder ladde Zif haa Horeesa. Sawulu ɗaɓɓiti mo wakkati man fuu, ammaa Allah hokkaay Daawuda haa juŋngo Sawulu. Daawuda anndi laaɓɗum Sawulu yiɗi mbarugo mo. Saa'i maajum Daawuda ɗon jooɗi haa Horeesa nder ladde Zif. Yonatan ɓii Sawulu yehi, tawi mo ton. O semmbiɗini hoolaare Daawuda bee Allah, o wi'i mo: “Taa hul! Juŋngo baaba am heɓataa naawnugo ma. An a laatoto laamiiɗo Isra'iila, min boo mi ɗiɗaɓo maaɗa. Kanjum, baaba am anndi ɗum booɗɗum.” Ɓe ɗiɗo fuu ɓe kaɓɓi alkawal soobaaku yeeso Jawmiraawo. Nden Yonatan hooti saare mum, ammaa Daawuda tokki jooɗaago haa Horeesa. Yimɓe Zif ngari haa Sawulu haa Gibiya. Ɓe mbi'i mo: “Daawuda ɗon nyukki haa lesdi amin, nder gasi haa Horeesa dow hooseere Hakila, haa fombina harde Yahuuda. War, waɗ ko ngiɗɗa barkaama. Minin kam min nastinan mo nder juuɗe ma.” Sawulu wi'i ɓe: “Jawmiraawo barkiɗin on, ngam on enɗi yam. Njehe, tefe fahin, ndaare nokkuure haa o woni, keɓte giiɗo mo ton. Mi meeɗi nanugo o ƴoyɗo masin. Mbiɗite nokkuuje fuu haa o waawi nyukkaago. To on anndi koo ɗume fuu bee laaɓɗum, lorte haa am. Nden mi yahda bee mooɗon. To o wurtaaki lesdi tawon, mi heɓtan mo, koo to doole mi tefa mo nder le'i Yahuuda fuu.” Kamɓe ɓe aarti Sawulu hootugo haa Zif. Ammaa Daawuda e worɓe mum njahno ladde hamaadaare Ma'on, ɓe nasti haa luggol haa fombina harde Yahuuda. Sawulu e worɓe mum njehi ngam haa ɓe ɗaɓɓita mo ton. Nde Daawuda nani ɗum, o wa'i tapaare feere nder ladde hamaadaare Ma'on. Sawulu nani ɗum, o taasni mo. Sawulu e worɓe mum njehi haa wuttudu hooseere ndu'u, Daawuda e worɓe mum boo haa wuttudu maare nduya. Daawuda haɓdi doggugo taasnooɓe ɗum, ammaa Sawulu e worɓe mum ɓadi taaraago mo e yimɓe maako ngam naŋngugo ɓe. Ɗon nii nelaaɗo wari haa Sawulu, wi'i mo: “War law, wallu min, Filisti'en kippake lesdi meeɗen.” Sawulu acci taasnugo Daawuda, o yehi haɓoygo bee Filisti'en. Ngam maajum nokkuure man wi'aama Tapaare-cennduki. Daawuda wa'i, nyukki haa En-Gedi nder gasi. Nde Sawulu warti diga haɓre bee Filisti'en, o nani Daawuda ɗon nder ladde haa En-Gedi. Sawulu hoo'i honooɓe ujine tato (3.000), suɓaaɓe nder Isra'iila fuu, nden o yehi haa o ɗaɓɓita Daawuda e worɓe mum haa Tapaare-Be'i kooseeje. O wari haa baalɗe dammooji kommbi laawol. Lowol ɗon ton. O nasti ngol ngam waɗugo haaje maako. Daawuda e worɓe mum ɗonno njooɗi ton. Worɓe Daawuda mbi'i: “Hannde woni nyalaade nde Jawmiraawo wi'i ma: Ndaa, mi hokkete konneejo ma haa juŋngo ma. Waɗ mo ko fottani ma.” Daawuda ɓaditi Sawulu bee sirri, ta'i gawargal limce maako seɗɗa. Ammaa ɓaawoɗon ɓernde maako de'itaay ngam ko o waɗino. O wi'i worɓe maako: “Jawmiraawo haɗam ɗum, taa mi meema jaagorɗo am. Ngam kaŋko woni laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓi.” Bee bolle ɗe'e o haɗiri yimɓe maako ngam taa ɓe ukkano Sawulu. Nde Sawulu wurti lowol man, Daawuda boo wurti, ewni Sawulu. O wi'i: “Laamiiɗo am, barkaama.” Sawulu yeesiti. Daawuda tuggi koppi, turi yeeso maako, wi'i: “Ngam ɗume a nananta yimɓe wi'anɓe ma mi yiɗi halkugo ma? Hanndeere nde'e ngi'ɗa bee gite ma no Jawmiraawo hokki ma nder juŋngo am, haa ton nder lowol. Yimɓe am mbi'i yam mi mbare, ammaa mi acci ma. Mi sali naawnugo jaagorɗo am, ngam an woni laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓi. Baaba am, laar gawargal limce ma haa juŋngo am. Koyɗum mi mbaranno ma, ammaa mi ta'i gawargal limce ma tan. Faamu mi tuurtanaay ma, mi ɗaɓɓataa waɗugo ma halleende. Mi waɗaay ma aybe, ammaa an a ɗon looho yam haa mbara mi. Jawmiraawo hiito hakkunde am bee maaɗa. Kaŋko o waato halleende nde mbaɗɗa mi, ammaa min mi ɓaŋgtataa juŋngo am dow maaɗa. A anndi geccawol kaakiraaɓe men: Halleende kam, haa halluɓe iwata. Kadi min mi meemataa ma. Anndu ko mbaɗata. Moy a taasnata? Laamiiɗo Isra'iila ɗon taasna rawaandu waatndu, asee, pilpilyel o taasnata! Mi accan kiita haa juŋngo Jawmiraawo, haa o hiito hakkunde am bee maaɗa. Kaŋko o gooŋɗinammi, o hisnammi juŋngo ma.” Nde Daawuda timmini wolwugo, Sawulu ƴami mo: “Fakat ɗum an na, Daawuda, ɓiŋngel am?” Sawulu ɓaŋgti sawtu, fuɗɗi woyugo. Nden o wi'i Daawuda: “A semtini yam. A waɗani yam mbooɗeeŋga, ammaa min mi waɗi ma halleende. Hannde mbooɗeeŋga ma waŋgi, ngam Jawmiraawo nastinno yam juŋngo ma, ammaa a acci yam, a mbaraay yam. Nde noy ɗum laatoto haa goɗɗo tawa konneejo mum, acca mo o dilla jam? Jawmiraawo warjo ma mbooɗeeŋga ma dow am hannde. Jonta anndumi a laatoto laamiiɗo fakat, laamu Isra'iila tabitan haa juŋngo ma. Ammaa hunoranam bee Jawmiraawo, a halkataa danygol am, ngam taa innde am majja nder saare baaba am.” Daawuda huni dow maajum. Nden Sawulu hooti saare mum, Daawuda e yimɓe mum boo lori haa gasol muuɗum'en nder kooseeje. Saa'i maajum Samuyila maayi. Isra'iila'en mooɓi, mboyi mo. Nden ɓe uwi mo nder saare haa Rama. Wakkati maajum Daawuda ummi, yehi fombina, jooɗi nder ladde hamaadaare Paran. o suɓi suka'en sappo nder worɓe maako, o wi'i ɓe: “Njehe haa Karmel, haa Nabal, koofne mo bee innde am. Mbi'e mo: Ndaa nii Daawuda wi'i: Allah hokke sabbuŋgo, Allah hokke jam, an bee saare ma e ko marɗa fuu. Mi nani a mari meksooɓe gaasa baali ma. Anndu waynaaɓe ma ɗonno ngondi bee amin, min mbaɗaay ɓe kalluɗum. Walaa koo ɗume majjiri ɓe yaake ɓe ɗonno haa Karmel fuu. Ƴam sukaaɓe ma, ɓe ngooŋɗinan bolle am. Kadi mo'an sukaaɓe am, ngam hannde woni nyalaade juulde haa maaɗa. Useni, woonan ɓe, hokku ɓe ko juŋngo ma heɓi ngam ɓiɗɗo ma Daawuda.” Kamɓe ɓe njehi, ɓe anndini Nabal bolle Daawuda ɗe'e fuu. Nden ɓe ɗon ndeena. Ammaa Nabal telɓani ɓe: “Daawuda, ɗum moy? Ɓii Yessa, ɗum moy? Maccuɓe dogguɓe jawmiraaɓe muuɗum'en ɗuuɗi hannde. Nyaamdu am e ndiyam am e kusel ngel kirsumi, meksooɓe gaasa baali am keɓata ɗum. Kadi mi hoo'a ɗum, mi hokka ɗum yimɓe ɓe mi anndaa iwde muuɗum'en na?” Ɓe lori haa Daawuda, ɓe ngecci mo haala man fuu. Daawuda umri worɓe mum: “Mbakke kaafaaje mon!” Koo moy wakki kaafahi mum. Kaŋko boo o wakki ki maako nden o yahdi bee worɓe teemeɗɗe nayo (400). Ammaa teemeɗɗe ɗiɗo (200), o acci ɓe ngam aynugo kuuje maɓɓe. Ammaa gooto nder suka'en Nabal yehi haa Abigayel, o wi'i mo: “Nelaaɓe Daawuda ngari diga ladde ngam hoofnugo jaagorɗo amin. Ammaa kaŋko o saatani ɓe. Fakat, worɓe Daawuda ɗon mboonana min masin, ɓe meeɗaay waɗugo min kalluɗum. Walaa ko majji yaake min ɗonno ngondi bee maɓɓe nder ladde. Wakkati min ngondi bee maɓɓe e min ndurdi fuu, ɓe ayni min jemma e nyalawma bana mahol taariiŋgol min. Useni, numtu ɗum, anndu no a hisnirta en. To a waawaay, nden kam sarru ukkanto jaagorɗo amin e saare maako fuu. A anndi o meereejo, o nanantaa koo moy.” Law Abigayel hoo'i tamseeje teemeɗɗe ɗiɗi, kanyakanyaaji inaboojam ɗiɗi, baali kirsaaɗi jowi e gabbe ca'aaɗe deydey ko heewata buhu e tame inabooje joorɗe teemerre e tame ibbe joorɗe teemeɗɗe ɗiɗi. O rimdi ɗum fuu dow bamɗe. Nden o umri sukaaɓe: “Njehe onon, ardeeɗam, min kam mi tokkoto on.” Ammaa o yeccaay goriiko koo ɗume. O wa'i wamnde maako, o tokki ɓe. Nde o ɗon diirto hooseere, ndaa, Daawuda e worɓe mum potti bee maako. Hiddeko ɓe potta, Daawuda numno: “Fakat, ko gorko oo mari nder ladde fuu, mi ayni ɗum meere. Walaa koo gootel majji. Ammaa kaŋko o warji mbooɗeeŋga am bee halleende. Jawmiraawo hiito konne'en am to mi luttani mo gorko gooto nder yimɓe maako haa jaŋngo fajiri.” Nde Abigayel yi'i Daawuda, o jippi wamnde maako bee jaawal, o tuggi koppi, turi yeeso Daawuda. O do'i les kosɗe Daawuda, o wi'i: “Ɗum fuu ɗum aybe am, barkaama! Mi korɗo ma, duŋanam wolwango ma, yerda nanugo bolle am. Useni, taa suklana gorko am Nabal, o laati ko innde maako wi'i, o paataaɗo meereejo. Min kam mi walaa ton nde nelaaɓe ma ngari, barkaama. Ɗum Jawmiraawo haɗi ma waataago aybe man e rufugo ƴiiƴam hannde. Fakat bana Jawmiraawo o geeto, an boo a geeto, konne'en ma e ɗaɓɓanɓe halkugo ma fuu ɓe hiiteteeɓe bana Nabal. Jaɓ dokkal ngal ngaddanmaami, a hokka ngal sukaaɓe tokkiiɓe ma. Yaafanam, aybewol am, barkaama. Mi anndi Jawmiraawo waɗete laamiiɗo fakat, o tabitinan laamu ma haa saare ma boo. Ngam a ɗon haɓana Jawmiraawo nder konuuji mum, balɗe ma fuu walaa mo heɓata aybingo ma dow koo ɗume. To goɗɗo taasni ma, yiɗi mbarugo ma, Allah Jawmiraawo maaɗa aynan yoŋki ma kommbi maako. Ammaa yoŋkiiji konne'en ma, o sakkinan ɗi bana goɗɗo sakkinirta hayre bee piwlol. To Jawmiraawo laatini barkaaji ɗi o wi'no ma fuu, to o hokki ma laamu dow Isra'iila, nden kam walaa ko teddanta numo ɓernde ma, ngam a rufaay ƴiiƴam bilaa daliila, a acci waataago boo. To Jawmiraawo woonani ma, barkaama, siftor korɗo ma.” Daawuda wi'i Abigayel: “Yettoore laatano Jawmiraawo, Allah Isra'iila mo neli ma hannde ngam fottugo bee am. An boo, barka laatano ma ngam hakkiilo ma, ngam a haɗi yam waataago e rufugo ƴiiƴam hannde. Ammaa fakat bana Jawmiraawo o geeto, Allah Isra'iila mo haɗi yam waɗugo ma kalluɗum: To a yaawɗaayno fottugo bee am, walaa koo gooto nder worɓe Nabal luttanno hiddeko jaŋngo fajiri.” Daawuda jaɓi dokke Abigayel, o wi'i mo: “Hootu saare ma jam. Mi waɗan ko toriiɗa mi.” Nde Abigayel warti saare, Nabal ɗon jooɗodi bee yimɓe mum, ɗon nyaama nyaamduuji ɗuuɗɗi bana ɗi laamiiɗo. Ɓernde maako ɗon seyi, o ɗon wuyki masin. Ngam maajum debbo maako yeccaay mo koo ɗume. Jaŋngo maajum fajiri, nde wuykere acci mo, Abigayel anndini mo ko waɗi. Nde o nani ɗum, ɓernde maako yoori nder maako, laati bana hayre. Ɓaawo nyalɗe sappo Jawmiraawo maayni mo. Nde Daawuda nani haala maajum, o wi'i: “Yettoore laatano Jawmiraawo ngam o waɗani yam kiita, o gooŋɗini yam. O haɗi yam waɗugo aybe, ammaa o hiiti mo ngam o huɗi yam, o lorni halleende Nabal dow hoore muuɗum.” Nden Daawuda neldi muuyugo Abigayel, ngam haa o te'a mo. Nelaaɓe maako ngari haa Abigayel haa Karmel, ɓe mbi'i mo: “Daawuda neli min haa maaɗa, ngam o yiɗi te'ugo ma.” Abigayel ummi, tuggi koppi, turi, nden o wi'i: “Mi korɗo maako, mi taaskani lootugo kosɗe huuwanooɓe mo.” O yaawɗi, o wa'i wamnde maako, o tokki nelaaɓe Daawuda, kaŋko e horɓe maako njowo. O laati debbo Daawuda. Daawuda aartuno te'ugo Ahino'am, iwɗo Yisre'el. Ahino'am e Abigayel, ɓe ɗiɗo fuu ɓe laati rewɓe maako. Ammaa Mikal, debbo maako arano, Sawulu hoocuno mo, hokki mo Palti ɓii Layis mo Gallima. Yimɓe Zif ngari haa Sawulu haa Gibiya. Ɓe mbi'i mo: “Daawuda ɗon nyukki haa hooseere Hakila haa fuunaaŋge harde Yahuuda.” Sawulu ummi, yehi haa ladde Zif ngam ɗaɓɓititgo Daawuda. Honooɓe Isra'iila suɓaaɓe ujine tato (3.000) njahdi bee maako. Nde ɓe njotti hooseere Hakila yeeso harde Yahuuda, ɓe caŋngini kommbi laawol. Saa'i maajum Daawuda ɗon haa harde tawon. O nani Sawulu wari ngam ɗaɓɓititgo mo, o neli horooɓe, o annditi fakat Sawulu wari. Nden o ummi bee hoore maako, o yehi, o tawi saŋngeere Sawulu. O laari haa Sawulu e Abineer ɓii Neer, mawɗo honooɓe maako ɗon mbaali. Sawulu ɗon haa caka saŋngeere, yimɓe fuu ɗon taari mo. Daawuda ƴami Ahimelek Hetiijo e Abisay ɓii Seruyatu, deerɗiraawo Yo'ab: “Moy yahdata bee am nder saŋngeere Sawulu?” Abisay jaabi: “Mi yahdan bee ma.” Wakkati jemma Daawuda e Abisay nasti saŋngeere. Ɓe caali worɓe taariiɓe Sawulu, ɓe caali Abineer boo, ɓe fuu ɓe ɗon ɗaani. Ɓe tawi Sawulu haa caka saŋngeere, o ɗon ɗaani. Labbo maako ɗon tiggi nder lesdi kommbi hoore maako. Abisay wi'i Daawuda: “Hannde Allah hokki konneejo ma haa juŋngo ma. Accu mi tigga mo bee labbo haa lesdi, nde woore tan, walaa haaje mi waɗa ɗum nde ɗiɗi.” Ammaa Daawuda wi'i: “Taa halku mo! Kaŋko woni laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓi. Kadi Jawmiraawo hiitataako mo meemi cuɓaaɗo maako na? Fakat bana Jawmiraawo o geeto, kaŋko tan hiitoto Sawulu, koo o maaya non, koo o halka nder haɓre. Jawmiraawo haɗammi meemugo laamiiɗo mo o suɓi. Ammaa hoocu labbo maako e jollooru maako, nden en ndillu!” Ɓe kooci labbo e jollooru, ɓe ndilli. Walaa gi'ɗo ɓe, walaa nanɗo ɓe, walaa pinɗo, ɓe ɗon ɗaani ɓe fuu, ngam Jawmiraawo ukki ɗoyŋgol lugguŋgol dow maɓɓe. Daawuda lori haa wakeere waadiwol feere, o wa'i hooseere haa o tiitotiri bee saŋngeere, daayiiɗum bee maare. Nden o hooli heedi ummaatoore e Abineer: “Abineer, a ɗon nanammi na?” Abineer jaabi: “Moy findinta laamiiɗo bee hoolo bana nii?” Daawuda wi'i: “Na a gorko? Moy nder Isra'iila foti haɓugo bee maaɗa? Kadi ngam ɗume a aynaay jaagorɗo ma laamiiɗo? Neeɓaay goɗɗo nasti saŋngeere ngam mbarugo mo. A waɗaay kuugal ma bana no fotti. Fakat bana Jawmiraawo o geeto, on fuu on ke'i kiita mbareego, ngam on aynaay jaagorɗo mon, laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓi. Laar! Toy labbo laamiiɗo? Toy jollooru maako? Kuuje man ɗonno haa hoore maako.” Sawulu annditi sawtu Daawuda. O ƴami: “Ɗum an na, Daawuda, ɓiŋngel am?” Daawuda jaabi: “Ɗum min, barkaama.” Nden o ɓesdi wi'ugo: “Ngam ɗume a taasnatammi? Ko mbaɗmaami? Ɗume woni aybe am? Nanam, laamiiɗo am ko maccuɗo ma yiɗi wi'go: Moy ummini ma dow am? To ɗum Jawmiraawo kam, lii'anen mo kirseteeŋga. Ammaa to ɗum yimɓe, nden kam Jawmiraawo hiito ɓe. Ngam ɓe ndiiwi yam yaasi lesdi Jawmiraawo, ɓe ngiɗi doolugo yam mi rewa ɗowanteeɓe jananɓe. Taa accu ɓe mbarammi haa lesdi ndaayiindi bee Jawmiraawo. Ngam ɗume a loohoto yam bana gerlal nder kooseeje? Laamiiɗo Isra'iila wurti ngam naŋngugo pilpilyel.” Sawulu wi'i: “Mi waɗi aybe. Lorta, ɓiŋngel am Daawuda, mi meetataa waɗugo ma kalluɗum. A samɗini yoŋki am hannde. Fakat, mi laatino paataaɗo, mi waɗi ma aybe masin.” Daawuda jaabi mo: “Ndaa ɗo labbo ma, barkaama. Gooto nder yimɓe ma wara, hoo'a ngo. Jawmiraawo warjoto koo moy fodde adilaaku e gooŋgaaku maako. Hannde o nastini ma juŋngo am, ammaa mi sali naawnugo laamiiɗo mo o suɓi. Bana min mi samɗini yoŋki ma hannde, bana non Jawmiraawo samɗinirta yoŋki am boo, wurtintammi ɓillaaje fuu.” Sawulu wi'i: “Allah barkiɗine, ɓiŋngel am Daawuda. A heɓan barka nder ko mbaɗata fuu.” Nden Daawuda tokki laawol mum, Sawulu boo hooti haa saare mum. Daawuda numi: “Nyannde feere Sawulu mbaratam. Ndikka mi daɗa, mi heɓa hisrude haa lesdi Filisti'en. Nden kam Sawulu accan tefugo yam koo toy nder Isra'iila.” Daawuda ummi, kaŋko e worɓe teemeɗɗe njoweego (600) wonduɓe bee maako, ɓe njehi haa Akis ɓii Ma'ok, laamiiɗo Gaat. Ɓe njooɗi ton, koo moy bee saare mum. Rewɓe Daawuda ɗiɗo boo ɗon ton, Ahino'am mo Yisre'el e Abigayel mo Karmel, laatinooɗo debbo Nabal. Nde Sawulu nani Daawuda ɗon haa Gaat, o acci tefugo mo. Daawuda wi'i Akis: “To a yerdake yam, accu mi yaha berniwol ma gootol, mi jooɗo ton. Walaa haaje mi jooɗodo bee maaɗa nder berniwol laamiiɗo, barkaama.” Nyalaade maajum Akis hokki mo Cikilak. Ngam maajum laamiiɓe Yahuuda mari Cikilak haa wargo hannde. Daawuda faɓɓi nder lesdi Filisti'en nduuɓu e lebbi nayi. Wakkati maajum Daawuda e worɓe mum ɗon njaha, ɗon ukkano Gesuri'en e Gijiri'en e Amaleki'en, jooɗiiɓe haa lesdi man diga ɓooyma, haa yotti Sura e lesdi Misra. Haa Daawuda yahata fuu, o halka worɓe e rewɓe, o hooca dammooji e na'i e bamɗe e geelooɗi e limce. Nden o lora haa Akis. Akis ƴama mo: “Toy njahɗon hippugo jonta?” Nden Daawuda jaaba: “Haa Lesdi Fombina, lesdi Yahuuda” malla “Haa Lesdi Fombina, lesdi Yerahameeli'en”, maaboo “Haa Lesdi Fombina, lesdi Keni'en.” Daawuda accaay koo moy, o waddaay worɓe e rewɓe naŋngaaɓe haa Gaat boo, ngam taa goɗɗo yecca Filisti'en ko Daawuda e worɓe mum mbaɗi. Saa'i o ɗon jooɗi haa lesdi Filisti'en, nii non o waarata. Akis nuɗɗini Daawuda ngam o numi: “Daawuda wartiri hoore mum o ganyaaɗo haa yimɓe maako Isra'iila'en, doole o huuwanammi haa foroy.” Wakkati maajum Filisti'en mooɓti jama'aaje konu muuɗum'en fahin ngam haa ɓe kaɓa bee Isra'iila'en. Akis wi'i Daawuda: “Walaa seko sam, a yahdan bee am haa saŋngeere konu, an e worɓe ma.” Daawuda jaabi: “Nonnon nii, barkaama, jonta a yi'an no mi huuwrante.” Akis wi'i mo: “Booɗɗum, mi waɗi ma a aynoowo yam haa foroy.” Samuyila maayi faɓɓi. Isra'iila'en fuu mboyi mo, uwi mo haa Rama, berniwol maako. Sawulu riiwno sarwooɓe maayɓe e laarooɓe fuu haa lesdi. Kadi, jama'aaje konu Filisti'en mooɓi, ɓe ngari haa Sunem, ɓe caŋngini ton. Sawulu mooɓti Isra'iila'en fuu, kamɓe ɓe caŋngini haa Gilbo'a. Nde Sawulu yi'i jama'aaje Filisti'en, o huli, ɓernde maako diwni masin. O ƴami Jawmiraawo ko o waɗata, ammaa Jawmiraawo jaabaaki mo, koo bee koyɗi, koo bee hayre kur'u waato Urim, koo bee wolde annabiijo boo. Ngam maajum Sawulu wi'i yimɓe mum: “Ɗaɓɓiteeɗam debbo carwoowo maayɓe, haa mi yaha haa maako, mi ƴama mo.” Ɓe mbi'i mo: “Irin debbo oo ɗon haa En-Door.” Sawulu ɓorni limce goɗɗe ngam taa goɗɗo anndita mo, nden o yahdi bee worɓe ɗiɗo. Ɓe njotti haa debbo man jemma. Sawulu wi'i mo: “Sarwanam maayɓe, wurtinanam ruuhuwol maayɗo mo mbi'anmaami.” Debbo jaabi: “A anndi ko Sawulu waɗi, no o riiwri sarwooɓe maayɓe e laarooɓe fuu nder lesdi. A yiɗi nastingo yam tuuforgol haa mbara mi na?” Ammaa Sawulu hunani mo: “Bana Jawmiraawo o geeto, walaa ko yaalu ma nder haala ka'a.” Nden debbo ƴami: “Moy ngurtinanmi ngam maaɗa?” Sawulu jaabi: “Waddu Samuyila.” Nde debbo yi'i Samuyila, o wooki. Nden o ƴami Sawulu: “Koni mbaɗɗa mi rikici? An woni Sawulu.” Laamiiɗo wi'i mo: “Taa hul, yeccam ko ngi'ata.” Debbo wi'i: “Mi ɗon yi'a ruuhuwol ɗon wurto lesdi.” Sawulu ƴami: “Noy ngol wa'i?” O jaabi: “Ɗum gorko nayeejo, o ɗon ɓorni ngapaleewol.” Bee maajum Sawulu annditiri ɗum Samuyila. Law o tuggi koppi, o turi. Samuyila ƴami mo: “Koni a daami yam? Ngam ɗume a wurtini yam?” Sawulu jaabi: “Woodi ko ɓillatammi masin: Filisti'en ɗon ɗaɓɓanammi haɓre. Allah boo seedi bee am, o jaabaaki yam, koo bee annabi'en, koo bee koyɗi. Ngam maajum mi ewni ma, a wi'ammi ko mi waɗata”. Samuyila wi'i: “Koni a ƴamatammi to Jawmiraawo acci ma, to o laatake konneejo ma? O waɗan jonta ko o anndini bee hunnduko am diga ɓooyma: O hoo'i laamu haa juŋngo maaɗa, o hokki ngu Daawuda mbattudi maaɗa. Jawmiraawo umruno ma a halka Amaleki'en e ko ɓe mari fuu. Ammaa an a ɗowtanaaki wolde maako, a waɗaay fodde tikkere Jawmiraawo saatunde dow maɓɓe. Ngam maajum kuuje ɗe'e ngaɗete jonta. Jawmiraawo hokkete haa juuɗe Filisti'en, an e jama'aare Isra'iila fuu. Jaŋngo a wondan bee am nder joonde maayɓe, an e ɓiɓɓe ma worɓe.” Bana Sawulu juutiri nii, o do'i haa lesdi ngam bolle Samuyila kulni mo. O tampuɗo boo ngam o nyaamaay koo ɗume nyalawmaare man e jemmaare man fuu. Debbo go ɓaditi mo, yi'i o ɗon wemmbo masin. O wi'i mo: “Mi waɗi ko a umri yam, barkaama, haa mi ɓadake maayugo. Ammaa jonta an boo waɗ ko mi wi'ete, barkaama. Accu korɗo ma jo'inane nyaamdu seɗɗa, a nyaama, a semmbiɗa haa tokkitina laawol.” Ammaa Sawulu sali nyaamugo. Ɗoftuɓe mo e debbo carwoowo tori mo ɗuuɗɗum, haa o nanani ɓe, o ummi e lesdi, o jooɗi dow be'itte. Debbo woodi gaggel payŋgel haa saare. O yaawi, o hirsi ngel. O hoo'i kuroori, o jiiɓi ndi, o tamsi tamseeje ɗe ufnaaka. O yahrani ɗum Sawulu e yimɓe mum, ɓe nyaami. Nden ɓe ummi, ɓe ndilli jemmaare maajum. Filisti'en mooɓti jama'aaje muuɗum'en fuu haa Afek. Isra'iila'en boo caŋngini kommbi seeɓoore haa Yisre'el. Nde laamiiɓe Filisti'en ɗon caalo bee mooɓe muuɗum'en fodde ujineeje e teemeɗɗe, honooɓe laamiiɗo Gaat ngari haa ragare, Daawuda e worɓe mum ɗon ngondi bee maɓɓe. Mawɓe konu Filisti'en ƴami: “E ɗume Ibraniŋke'en mbaɗata ɗo?” Akis jaabi ɓe: “Ɗum Daawuda. Ɓooyma o suka Sawulu, laamiiɗo Isra'iila. Ammaa ɓuri nduuɓu o ɗon wondi bee am. Mi yi'iraay mo aybe koo seɗɗa diga nyannde o wari haa hannde.” Ammaa mawɓe konu Filisti'en tikkani Akis, mbi'i mo: “Lortin mo haa nokkuure nde njo'inɗa mo. Taata o yahda bee meeɗen ngam haɓre, ngam taa o waylito dow meeɗen nder haɓre. Noy o heɓrata yerduye jaagorɗo maako, sonaa to o wallinani mo ko'e worɓe men? Malla a yejjiti ko ɓe ngimani mo: Sawulu mbari ujineere, ammaa Daawuda ujine sappo.” Akis ewni Daawuda, wi'i mo: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto, a gooŋgaajo. Min kam mi yiɗi masin a nasta bee am nder haɓre. Mi yi'iraay ma zammba diga ngarɗa haa am haa wargo hannde. Ammaa a fottanaay laamiiɓe woɗɓe. Kadi lorta, yah bee jam. Taa waɗ koo ɗume ko ɓerninta ɓe.” Daawuda wi'i Akis: “Aybewol ngole mbaɗmi, barkaama? Woodi ko a yi'iri yam diga mi nasti kuugal ma? Ngam ɗume mi heɓataa yahdugo bee maaɗa, mi haɓa bee konne'en jaagorɗo am laamiiɗo?” Akis jaabi mo: “Mi anndi. Yeeso am a koolaaɗo bana malaa'ikaajo Allah, ammaa mawɓe konu Filisti'en mbi'i: Taata o yahda bee meeɗen nder haɓre. Ngam maajum ndawe cub, an e accuɓe Sawulu, warduɓe bee maaɗa fuu, ndille to weeti.” Jaŋngo maajum Daawuda e worɓe mum ndawi cub, ɓe lorti haa lesdi Filisti'en. Ammaa Filisti'en njehi gal Yisre'el. Nyannde tataɓre, nde Daawuda e yimɓe mum njotti haa Cikilak, ɓe tawi berniwol maɓɓe wulaama. Amaleki'en kippi Lesdi Fombina e Cikilak, ɓe nguli e ɓe mbili Cikilak. Ɓe mbaraay koo gooto, ammaa ɓe ndahi rewɓe e ɓikkoy. Rewɓe Daawuda ɗiɗo boo ndahaama, Ahino'am mo Yisre'el e Abigayel mo Karmel, laatinooɗo debbo Nabal. Daawuda sakli masin, ngam yimɓe maako ngiɗno fiɗugo mo bee kaa'e, ɓerɗe maɓɓe naawi ngam daheeki ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe. Ammaa Daawuda saatiti ngam o ɗon hooli Allah Jawmiraawo maako. O umri Abiyatar ɓii Ahimelek, limanjo: “Waddu ɗanciki limanku bee jiiba wiɓɓere.” Abiyatar waddani mo ɗum. Daawuda ƴami Jawmiraawo: “Mi taasna hippooɓe ɓe'e na? Mi jokkoto ɓe na?” Jawmiraawo jaabi mo: “Taasnu ɓe, fakat a jokkoto ɓe, a hisna naŋngaaɓe.” Daawuda ƴami mo: “Toy iwɗaa? Moy mari ma?” O jaabi: “Mi Misraajo, mi maccuɗo goɗɗo Amalekiijo. Jaagorɗo am acci yam haa ɗo diga heeciti keenya, ngam mi nyawɗo. Min kippino Lesdi Fombina, lesdi Kereti'en e Lesdi Fombina, ndi Yahuudu'en e haa ndi asŋgol Kaaleb ɗon jooɗi. Min nguli Cikilak bee yiite.” Daawuda ƴami mo: “A yahratam haa mooɓre hippooɓe ɓe'e na?” Maccuɗo wi'i: “Hunoranam bee Allah a mbarataa yam, a hokkataa yam haa juŋngo jawmam boo. Nden kam mi yahrete haa maɓɓe.” Ɓe njehi, ɓe tawi Amaleki'en ɗon caŋkiti haa nokkuure man fuu, ɓe ɗon nyaama, ɓe ɗon njara, ɓe ɗon ngama ngam daliila keɓal ɗuuɗŋgal ngal ɓe njaɓtuno haa lesdi Filisti'en e lesdi Yahuuda. Jaŋngo maajum nde weeti Daawuda ukkani ɓe, haɓi bee maɓɓe haa kiikiiɗe waɗi. Worɓe Daawuda mbari Amaleki'en fuu, sey suka'en teemeɗɗe nayo wa'iiɓe geelooɗi ndaɗi. Daawuda hisni ko ɓe koocuno fuu, o hisni rewɓe maako ɗiɗo boo. Walaa ko majji, diga ɓikkoy haa ndotti'en koo moy heɓti ɓikkoy mum e ko Amaleki'en njaɓtuno fuu. Daawuda wartiri ɗum fuu. Dammooji e na'i maɓɓe, Daawuda hoo'i ɗi fuu bee hoore mum. Yimɓe maako coggi ɗi yeeso dabbaaji luttuɗi, ɓe mbi'i: “Kanjum woni keɓal Daawuda.” Nde ɓe ɓadi maayo Besor, worɓe teemeɗɗe ɗiɗo somnooɓe haa ɓe mbaawaayno tokkaago Daawuda go ngari, potti bee maɓɓe. Daawuda ɓaditi ɓe, hoofni ɓe, ƴami njamu maɓɓe. Ammaa nder yahduɓe bee Daawuda woodi woɗɓe halluɓe e meere'en. Kamɓe ɓe mbi'i: “Ɓe njahdaay bee meeɗen nder haɓre, ngam maajum ɓe ngalaa geɗal haa keɓal konu. Koo moy heɓtan debbo mum e ɓikkoy mum tan, ɓe koo'a ɓe, ɓe ndilla.” Ammaa Daawuda wi'i: “Deerɗiraaɓe am, fotaay on mbaɗa bana nii bee ko Jawmiraawo hokki en. Kaŋko ayni en, o hokki en jaalorgal dow mooɓre hippooɓe ɓe'e. Walaa mo yerdoto ko mbi'ɗon. Ndaa ko foti: Jahɗo konu e aynuɗo kuuje saŋngeere cenndan keɓal konu kal-kal.” Daawuda laatini ɗum umroore nder Isra'iila diga nyalaade maajum haa wargo hannde. Nde Daawuda warti Cikilak, o hoo'i geɗe haa keɓal konu, o neldi ɗe haa sooba'en maako ndotti'en Yahuuda. O wi'i: “Ndaa geɗal mooɗon nder keɓal konu ngal keɓɗen diga konne'en Jawmiraawo.” O neldi dokke man haa Baytila e Ramot nder Lesdi Fombina e Yattir, haa Aro'er e Sifmot e Estemo'a, haa Rakal e berniiji Yerahameeli'en e berniiji Keni'en, haa Horma e Bor-Asan e Atak, haa Heburuun e nokkuuje fuu haa Daawuda e worɓe mum keɓno hisrude. Filisti'en kaɓi bee Isra'iila'en haa hooseere Gilbo'a. Isra'iila'en ɗuuɗɓe mbaraama ton, luttuɓe boo ndoggi. Filisti'en taasni Sawulu e ɓiɓɓe mum. Ɓe mbari Yonatan e Abinadabu e Malkisu'a, ɓiɓɓe Sawulu. Haɓre saati dow Sawulu. Nde fiɗooɓe kuri keɓti mo, o hultori masin. Sawulu wi'i doondoowo balmi mum: “Los kaafahi ma, yuwam, ngam taa saadooni'en ɓe'e ngara, njuwammi, pijirammi.” Ammaa doondoowo balmi maako sali, ngam o huli masin. Ngam maajum Sawulu hoo'i kaafahi mum, do'i dow maaki. Nde doondoowo balmi go yi'i Sawulu maayi, o losi kaafahi maako, kaŋko boo o do'i dow maaki, o maaydi bee laamiiɗo. Bana nii Sawulu e ɓiɓɓe mum e doondoowo balmi mum e worɓe mum fuu maaydi nyalaade man. Isra'iila'en wonɓe gaɗa waadiwol e gaɗa Urdun, nde ɓe ngi'i jama'aare konu Isra'iila doggi, Sawulu e ɓiɓɓe mum boo maayi, ɓe acci berniiji maɓɓe, ɓe ndoggi. Filisti'en ngari, njooɗi nder berniiji man. Jaŋngo maajum Filisti'en ngari ngam ɓoftugo kuuje mbaraaɓe. Ɓe tawi Sawulu e ɓiɓɓe mum tato ɗon mbaali dow hooseere Gilbo'a. Ɓe ta'i hoore Sawulu, ɓe ɓorti mo balmi maako. Nden ɓe neldi ɗi koo toy nder lesdi Filisti'en ngam yahrugo habaru jaalorgal haa cuuɗi labbi maɓɓe e haa yimɓe fuu. Ɓe ndesi balmi Sawulu nder suudu Astarot, lawru maɓɓe rewru. Ɓe ɓili ɓanndu maako haa mahol taariiŋgol Baytisaanu. Yimɓe wonɓe haa Yaabes nder lesdi Gile'at nani ko Filisti'en mbaɗi Sawulu. Worɓe maɓɓe semmbiɗɓe fuu ummi, njehi jemmaare man fuu. Ɓe ɓilti ɓanndu Sawulu e ɓalli ɓiɓɓe mum haa mahol Baytisaanu, ɓe njahri ɗi haa Yaabes, ɓe nguli ɗi ton. Nden ɓe koo'i i'e maɓɓe, ɓe uwi ɗe les lekki aslahi haa Yaabes, ɓe cuumi nyalɗe joweeɗiɗi. Ɓaawo maayde Sawulu, Daawuda jaalinooɗo Amaleki'en warti Cikilak, o faɓɓi ton nyalɗe ɗiɗi. Nyannde tataɓre goɗɗo iwi diga saŋngeere konu Sawulu, wari haa Daawuda, limce maako ɗon ceeki, mbulwuldi ɗon dow hoore maako. O tuggi koppi, o waali, o hippi yeeso Daawuda. Daawuda ƴami mo: “Diga toy ngarɗaa?” O jaabi: “Mi daɗi, mi wari diga saŋngeere konu Isra'iila.” Daawuda ƴami mo: “Noy kubar? Yeccam ɗum!” O wi'i: “Jama'aare Isra'iila doggi, ɗuuɗɓe nder yimɓe men boo maayi. Sawulu e ɓiyum Yonatan, kamɓe boo ɓe maayi.” Daawuda ƴami mo fahin: “Noy anndirɗa Sawulu e ɓiyum Yonatan maayi?” O jaabi: “Mi ɗonno dow hooseere Gilbo'a. Mi yi'i Sawulu ɗon tuggi dow labbo mum, mootaaji pucci Filisti'en e wa'iiɓe pucci ɗon taasna mo, ɓe ndaayaaki sam. O wayliti, o yi'i yam, o ewni yam. Mi nooti: Na'am. O ƴami yam: An moy? Mi jaabi: Mi Amalekiijo. O wi'i yam: Ɓadita, mbaram! Giilol naŋngi yam, ammaa poofɗe am ta'aay tawon. Mi anndi o yeeɗataa ɓaawo konne'en njaali mo. Ngam maajum mi ɓaditi mo, mi mbari mo. Mi hoo'i woronnde laamu wonnde dow hoore maako e jawo haa juŋngo maako. Ndaa, mi waddani ma ɗum, barkaama.” Daawuda seeki limce mum, kaŋko e worɓe wonduɓe bee maako fuu. Ɓe mboyi, ɓe nyalli suumaago ngam daliila Sawulu e ɓiyum Yonatan e Isra'iila'en, ummaatoore Jawmiraawo, mbaraaɓe haa konu fuu. Daawuda ƴami suka gadduɗo kubar go: “Toy iwɗaa?” O jaabi: “Mi ɓii Amalekiijo koɗo nder Isra'iila.” Daawuda telɓani mo, wi'i: “Asee, a hulaay mbarugo cuɓaaɗo Allah!” Daawuda ewni goɗɗo nder suka'en mum, umri mo mbarugo Amalekiijo. Suka fiyi mo, o maayi. Daawuda wi'i Amalekiijo: “Aybe maayde ma ɗon dow hoore ma. Bolle ma kaɓɓi ma, ngam a wi'i a mbari laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓino.” Daawuda waɗi gimol boyki dow Sawulu e ɓiyum Yonatan, o inndi ngol “Gimol Lagaawal”, ngol ɗon winndi nder Deftere Gooŋgaajo. Daawuda umri yimɓe Yahuuda ndurso ngol. Ndaa nii o yimi: “Yaa Isra'iila, honooɓe ma ɓurduɓe semmbe ndo'ake dow kooseeje ma, honooɓe ma maŋgtaaɓe boo maayi. Taa anndine ɗum haa Gaat, taa ngooyne ɗum haa laabi Askalon, ngam taa rewɓe Filisti'en ceyo, taa ɓiɓɓe saadooni'en rewɓe mbelmbelta. Onon kooseeje Gilbo'a, taa saawawre waɗa dow mooɗon, taa iyeende boo toɓa dow mooɗon, taa gese dimooje cudda on. Ngam bawarɗe semmbiɗɓe ngudinaama ton, wawarde Sawulu soɓi haa foroy. Lagaawal Yonatan woofaay sam, kaafahi Sawulu lortaaki meere, ammaa ki heewi ƴiiƴam mbaraaɓe, ki simti ɓellere semmbiɗɓe. Sawulu e Yonatan, welɓe e yiɗaaɓe, ɓe ceedaay nder ngeendam e maayde fuu. Ɓe ɓurduno dute jaawal, barooɗe boo semmbe. Onon rewɓe Isra'iila'en, mboye Sawulu! Kaŋko o jaagniri on limce boɗeeje, kaŋko o fawniri on kaŋŋeeri. Honooɓe ɓurduɓe semmbe maayi, ɓe mbaraama nder haɓre. Yonatan boo maayi, o ɗon waali haa towndiije. Kayto deerɗiraawo am Yonatan, ɓernde am ɗon naawa ngam maaɗa. An wonno soobaajo am giɗaaɗo, yiide ma ɓurani yam wooɗugo dow yiide rewɓe fuu. Ayye! Honooɓe ɓurduɓe semmbe maayi! Balmi maɓɓe natti, meetataa nafugo!” Ɓaawo kuuje ɗe'e Daawuda ƴami Jawmiraawo: “Mi yaha haa gootol nder berniiji Yahuuda na?” Jawmiraawo jaabi mo: “Ooho.” Daawuda ƴami: “Toy njahanmi?” O jaabi: “Haa Heburuun.” Daawuda yehi ton, kaŋko e rewɓe maako ɗiɗo, Ahino'am mo Yisre'el e Abigayel laatinooɗo debbo Nabal, mo Karmel. Daawuda yahri boo worɓe wonduɓe bee muuɗum fuu, koo moy bee saare muuɗum. Ɓe njooɗi nder gure Heburuun. Yimɓe Yahuuda ngari ton, moyti mo haa o laato laamiiɗo Yahuuda. Yahuudu'en mbi'i Daawuda: Yimɓe berniwol Yaabes nder lesdi Gile'at uwi Sawulu. Tiɗɗine ɓerɗe mon, cemmbiɗine juuɗe mon! Jaagorɗo mon Sawulu maayi, ammaa lenyol Yahuuda waɗi yam laamiiɗo mum.” Abineer ɓii Neer, mawɗo honooɓe Sawulu yahri Isboset ɓii Sawulu haa Mahanayim. Ton o waɗi mo laamiiɗo dow Gile'at e Aser e Yisre'el e Efrayim e Benyamin, waato dow Isra'iila fuu. Isboset woodi duuɓi cappanɗe nayi saa'i o laamo. O laami duuɓi ɗiɗi. Yimɓe Yahuuda tan tokki Daawuda. O laamani ɓe haa Heburuun duuɓi joweeɗiɗi e lebbi joweego. Abineer e yimɓe Isboset ngurti Mahanayim yahugo Gibiyon. Yo'ab ɓii Seruyatu e yimɓe Daawuda boo njehi ton. Ɓe potti haa heeleewo Gibiyon. Yimɓe Daawuda njooɗi haa wakeere heeleewo nde'e, yimɓe Isboset boo haa wakeere ndeya. Abineer wi'i Yo'ab: “Accu sukaaɓe mbaɗana en fijirde konu.” Yo'ab jaɓi. Nden sukaaɓe ngurti, sappo e ɗiɗo haa wakeere Benyamin e Isboset, sappo e ɗiɗo boo haa wakeere Daawuda. Ɓe naŋngindiri ko'e maɓɓe, ɓe njuwnjuwtiri buttuli maɓɓe bee kaafaaje, ɓe maaydi ɓe fuu. Ɓaawoɗon nokkuure nde'e haa Gibiyon heɓi innde Helkat-Hasuriima. Nden haɓre ummi hakkunde jama'aaje ɗiɗi fuu, haɓre man saati masin. Yimɓe Daawuda njaali Abineer e yimɓe Isra'iila. Ɓiɓɓe Seruyatu tato ɓe'e fuu ɗon ton: Yo'ab e Abisay e Asa'el. Asa'el o jaawɗo bana lelwa. O taasni Abineer bee tiinaare ɗuuɗnde. Abineer yeesiti, ƴami: “Ɗum an na, Asa'el?” O jaabi: “Ɗum min.” Abineer wi'i mo: “Accu taasnugo yam! Tokka gooto nder sukaaɓe, jaɓtu ko o mari fuu.” Ammaa Asa'el sali accugo mo. Abineer reentini mo fahin, wi'i: “Accu taasnugo yam. Useni taa doolam mbarugo ma!” Noy mi laardata deerɗiraawo ma Yo'ab ɓaawoɗon? Ammaa Asa'el sali accugo mo. Ngam maajum Abineer yuwri mo ɓaawo ɓaawo haa reedu bee labbo haa ngo wurti gal ɓaawo maako. Ɗon nii Asa'el maayi, caalotooɗo fuu ɗon daro ton. Ammaa Yo'ab e Abisay tokki taasnugo Abineer. Saa'i naaŋge ɗon muta, ɓe njotti towndiire Amma wonnde yeeso Giha, haa laawol ladde Gibiyon. Yimɓe Benyamin mooɓti, ɓiɗɗotiri ɓaawo Abineer, ɓe ɗon ndari dow hoore towndiire man. Abineer ewni Yo'ab: “A yiɗi kaafahi nattina yimɓe haa foroy na? Malla a anndaa no timmoode maajum hallirta? Ndey umrata yimɓe ma ɓe acca taasnugo banndiraaɓe muuɗum'en?” Yo'ab wi'i: “Fakat bana Allah o geeto, to a wi'aayno ɗum, yimɓe am accataano taasnugo on haa jaŋngo fajiri.” Nden o fuufi luwal konu. Yimɓe maako acci taasnugo Isra'iila'en, ɓe acci haɓre boo. Jemmaare nde'e fuu Abineer e yimɓe mum ta'i nder Araba. Nden ɓe eeri maayo Urdun, ɓe caali lesdi Bituruna fuu, ɓe ngari haa Mahanayim. Nde Yo'ab acci taasnugo ɓe, o mooɓti yimɓe maako. O tawi worɓe sappo e njoweenayo ngalaa ɗon, Asa'el boo walaaɗon, yimɓe Daawuda mbarino yimɓe Benyamin e yimɓe Abineer teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweego (360). Ɓe kooci ɓanndu Asa'el, ɓe uwi ndu haa Baytilaama nder yenaande baaba maako. Nden Yo'ab e yimɓe mum tokkitini jahaaŋgal muuɗum'en jemmaare fuu. Ɓe njotti Heburuun wakkati naaŋge ɗon fuɗa. Haɓre hakkunde yimɓe Sawulu e yimɓe Daawuda duuri. Semmbe yimɓe Daawuda ɗon ɓesdo ammaa yimɓe Sawulu ɗon tampa. Daawuda danyi ɓiɓɓe worɓe haa Heburuun. Ndaa inɗe maɓɓe: Ahino'am mo Yisre'el danyani mo Amnon, afo maako. Abigayel laatinooɗo debbo Nabal, danyani mo Kiliyabu, ɗiɗaɓo maako. Tataɓo boo Absalom, innde daada mum Ma'aka, ɓii Talmay, laamiiɗo Gesur. Nayaɓo woni Adoniya, innde daada maako Haggit. Sefatiya woni njowaɓo, innde daada mum Abital. Njoweegoojo Yitiriyam, Egila woni daada maako. Daawuda danyi ɓe fuu haa Heburuun. Wakkati haɓre ɗonno tokki hakkunde saare Sawulu e saare Daawuda, baawɗe Abineer ɓesdi yeeso yeeso nder saare Sawulu. Nyannde go'o Isboset feli Abineer ngam daliila culaaɗo baaba maako Sawulu, innde culaaɗo oo Rispa ɓii Aya. O wi'i: “Koni mbaalduɗa bee culaaɗo baaba am?” Abineer ɓerni masin, o wi'i: “Mi zammboowo! Mi walaa amaana! Mi huuwani saare baaba ma Sawulu e banndiraaɓe muuɗum e soobiraaɓe muuɗum bee ɓernde am fuu. Mi ayni ma ngam taa nasta juuɗe Daawuda. Ammaa hannde a takkanammi haala debbo? Jawmiraawo hiito yam bee caatal to mi waɗanaay Daawuda ko Jawmiraawo hunani mo, o wi'no o ɓortan saare Sawulu diga laamu, o waɗa Daawuda laamiiɗo dow Isra'iila e Yahuuda fuu, diga Dan haa yotto Biirsaba.” Isboset waawaay jaabaago Abineer koo wolde woore, ngam o huli mo. Nden Abineer neli nelaaɓe haa Daawuda, o wi'i: “Naa a anndi mo mari baawɗe haa lesdi ndi na? Kadi haɓɓu alkawal bee am. Juŋngo am wondan bee maaɗa haa mi waylitane Isra'iila fuu.” Daawuda jaabi: “Booɗɗum, mi haɓɓan alkawal bee maaɗa. Ammaa woodi huunde woore nde ɗaɓɓanmi haa maaɗa: Sey a waddanammi Mikal ɓii Sawulu debbo hiddeko a wara, a yi'ammi.” Daawuda neli boo nelaaɓe haa Isboset, o wi'i mo: “Hokkitam debbo am Mikal. Mi ɓaŋri mo bee lare saadooniiku Filisti'en teemerre.” Isboset neli hoocugo mo haa goriiko Paltiyel ɓii Layis. Goriiko tokki mo bee bojji haa ɓe njotti Bahuriima. Nden Abineer wi'i mo: “Dillu jonta, hootu!” Nden o hooti. Abineer dawri bee ndotti'en Isra'iila. O wi'i ɓe: “Naa diga ɓooyma on ɗon ɗaɓɓa haa Daawuda wona laamiiɗo mon na? Kadi jonta woni saa'iire fottunde. Ciftore ko Jawmiraawo wi'no: Bee juŋngo jaggiiɗo am Daawuda kisnanmi yimɓe am Isra'iila'en juuɗe Filisti'en e konne'en muuɗum'en woɗɓe fuu.” Abineer wolidi bee yimɓe Benyamin boo. Nden o yehi haa Heburuun ngam haa o anndina Daawuda ko Isra'iila'en e yimɓe Benyamin narri waɗugo. Nde Abineer wari haa Heburuun, kaŋko e worɓe noogas, Daawuda waɗani ɓe nyaamduuji. Abineer wi'i mo: “Mi yahan jonta, mi mooɓta Isra'iila'en fuu, mi yahra ɓe haa maaɗa, barkaama. Sey ɓe kaɓɓa alkawal bee maaɗa, ngam haa a laato laamiiɗo mo a yiɗi laamanaago fuu.” Daawuda jaɓɓiti Abineer, kaŋko o dilli jam. Ngam maajum Yo'ab yehi haa laamiiɗo, wi'i mo: “Ɗume mbaɗɗaa? Abineer wari haa maaɗa! Ngam ɗume accuɗa mo o dilli? Naa a anndi Abineer? O wari ƴoyrugo ma tan, ngam haa o heɓta taaskara ma e ko waɗata fuu.” Nde Yo'ab wurti saare laamiiɗo, o neli nelaaɓe ɓaawo Abineer ngam haa ɓe ngartira mo. Daawuda anndaa koo ɗume. Nelaaɓe tawi Abineer haa ɓulndu Sira. O lorti bee maɓɓe haa Heburuun. Yo'ab yahri mo feere maako haa nastirde berniwol, bana o yiɗi wolwango mo bee sirri. Ton o yuwi mo haa reedu, o maayi. Bana nii Yo'ab mbardiri mo ngam waataago deerɗum Asa'el mbaraaɗo. Nde Daawuda nani haala maajum, o wi'i: “Mi walaa aybe dow maayde Abineer, min bee yimɓe laamu am. Jawmiraawo woni ceedoowo yam. Ngam maajum kiita maako warataa dow amin haa foroy. Ka ukkano Yo'ab e banndiraaɓe mum. Foroy woɗɓe nder asŋgol maako nyawa nyawuji ilooji malla saɗawre, woɗɓe laato jiijiiɓe tuggiiɓe dow cabbi, woɗɓe maaya nder haɓre malla bee weelo.” Bana nii Yo'ab e Abisay mbardiri Abineer, ngam kaŋko o mbarno Asa'el, deerɗiraawo maɓɓe, nder haɓre haa Gibiyon. Nden Daawuda umri Yo'ab e yimɓe wonduɓe bee muuɗum: “Ceeke limce mon, ɓorne limce buhuuje, ngam haa on mboya Abineer.” Nde ɓe ɗon njaha uwoygo mo, laamiiɗo Daawuda bee hoore muuɗum tokki naasiwo. Ɓe uwi Abineer haa Heburuun. Daawuda woyi bee sawtu haa yenaande maako, yimɓe fuu mboyi. Laamiiɗo yimi gimol boyki dow Abineer: “Kayto Abineer, ngam ɗume maayɗa bana faataaɓe maayrata? Juuɗe ma kaɓɓaaka, kosɗe ma naataay ge'elle. Ammaa a maayi bana mbaraaɗo mo waɗooɓe zunuuba mbari.” Nde yimɓe nani ɗum, ɓe ɓesdi woyugo. Ɓaawoɗon ɓe tori Daawuda o nyaama seɗɗa hiddeko jemma waɗa, ammaa o sali. O huni: “Allah hiito yam naawɗum, to mi mettake nyaamdu koo nduye hiddeko naaŋge muta.” Yimɓe ngi'i no Daawuda woyri Abineer, ɗum fottani ɓe, ko o waɗi fuu fottani ɓe. Nyalaade maajum koo moy nder yimɓe Daawuda e nder Isra'iila fuu faami mbarki Abineer iwaay haa laamiiɗo. Kaŋko o wi'i saraaki'en maako: “On paamaay na? Hannde ardiiɗo mawɗo maayi nder Isra'iila. Koo mi laamiiɗo boo, mi tampuɗo hannde, ngam mi waawaay haɗugo ɓiɓɓe Seruyatu ɓe'e. Caatal maɓɓe salori yam. Jawmiraawo hiito ɓe deydey halleende maɓɓe.” Nde Isboset ɓii Sawulu nani haala maayde Abineer haa Heburuun, o soofi, Isra'iila'en fuu cakli. Isboset woodino ardiiɓe wiftooɓe ɗiɗo, innde gooto Ba'ana, innde oya boo Rekab. Ɓe ɓiɓɓe Rimmon mo Beerot nder lenyol Benyamin, ngam Beerot limdaama bee lesdi Benyamin. Ɓooyma, yimɓe Beerot ndoggi haa Gittayim, ɓe ɗon njooɗi ton haa wargo hannde. Woodino taaniraawo Sawulu boo, Mefiboset ɓii Yonatan. O woodino duuɓi jowi nde kubar maayde Sawulu e Yonatan warino diga Yisre'el. Debbo mawninoowo mo jogi mo, doggi bee maako. Ammaa ngam daliila jaawal maako, o yoofti ɓiŋngel, ngel do'i, ngel jiiji haa kosɗe maagel ɗiɗi fuu. Rekab e Ba'ana go njehi haa saare Isboset. Ɓe njotti ton caka nyalawma, naaŋge wuli masin. Isboset ɗonno waali dow be'itte. Ɓe njahri hoore Isboset haa Heburuun haa Daawuda. Ɓe mbi'i laamiiɗo: “Ndaa hoore Isboset ɓii konneejo ma Sawulu, ɗaɓɓunooɗo mbarugo ma. Hannde Jawmiraawo waatani ma dow Sawulu e asŋgol mum, barkaama.” Daawuda jaabi ɓe: “Fakat mi ɗon wi'a bee innde Jawmiraawo geeto, kisnuɗo yam ɓillaare fuu! Naane goɗɗo wari haa am haa Cikilak, yecci yam Sawulu maayi. O tammi kubaruwol belŋgol ngo'ol seynatam. Ammaa mi umri ɓe naŋngi mo, ɓe mbari mo, kanjum woni ngeenaari kubar maako. Kadi on tammi mi hiitataako worɓe halluɓe mbarɓe goɗɗo gooŋgaajo baaliiɗo nder suudu mum na? Fakat mi ƴaman ƴiiƴam maako haa mooɗon, mi nattina on haa lesdi!” Daawuda umri sukaaɓe mum, ɓe mbari Rekab e Ba'ana. Nden ɓe ta'i juuɗe maɓɓe e kosɗe maɓɓe, ɓe ɓili ɓalli maɓɓe kommbi weendu nder Heburuun. Ammaa hoore Isboset, ɓe koo'i nde, ɓe uwi nde nder yenaande Abineer haa Heburuun. Le'i Isra'iila fuu ngari haa Daawuda haa Heburuun. Ɓe mbi'i mo: “Minin min banndiraaɓe ma nder ummaatoore woore. Koo naane, wakkati Sawulu laamani min boo, an ardi jama'aare konu Isra'iila. Jawmiraawo boo wi'i ma: An ɗowata Isra'iila'en ummaatoore am, a laatoto ardiiɗo maɓɓe.” Nden ndotti'en Isra'iila fuu ngari haa Heburuun. Laamiiɗo Daawuda haɓɓi alkawal bee maɓɓe yeeso Jawmiraawo. Ɓe moyti mo, bana nii ɓe mbaɗi mo laamiiɗo Isra'iila. Daawuda woodi duuɓi cappanɗe tati, saa'i o laamo. O laami duuɓi cappanɗe nayi. Haa Heburuun o laamani Yahuuda duuɓi joweeɗiɗi e lebbi joweego. Haa Urusaliima boo o laami duuɓi cappanɗe tati e tati dow Isra'iila e Yahuuda fuu. Nden laamiiɗo Daawuda yahdi bee honooɓe muuɗum haa Urusaliima ngam honugo Yebusi'en jooɗiiɓe ton. Ammaa ɓe mbi'i mo: “A waawataa nyaamugo berniwol amin, wumɓe e jiijiiɓe ke'i riiwugo ma” bana wi'go Daawuda nastataa haa ɗo. Daawuda nyaami berniwol cemmbiɗŋgol dow Siyona, ɓe inndi ngol Berniwol Daawuda. Nyalde maajum Daawuda wi'i: “Koo moy giɗɗo jaalaago Yebusi'en, sey tokkoro laawol gasaaŋgol dow hooseere. Daawuda wanyi wumɓe e jiijiiɓe go. Ngam maajum yimɓe umri: Wumɓe e jiijiiɓe nastataa suudu Jawmiraawo.” Daawuda yeni dow berniwol ngol, o inndi ngol Berniwol Daawuda. O ɓesdi nyiɓugo nder taarde maagol, o fuɗɗi diga Millo haa yotti nder maagol. Baawɗe Daawuda ɓesdi yeeso yeeso, ngam Allah, Jawmiraawo honooɓe asama ɗon wondi bee maako. Hiram, laamiiɗo Tirus neli nelaaɓe haa Daawuda. O neldi boo leɗɗe cemmbiɗɗe boo, bee sehooɓe e mahooɓe. Ɓe mahani mo laamorde. Daawuda annditi Jawmiraawo tabitini mo o laamiiɗo, Jawmiraawo samɗini laamu maako ngam o yiɗi yimɓe maako Isra'iila'en. Ɓaawo Daawuda ummi Heburuun, wari Urusaliima, o hoo'i rewɓe e sulaaɓe woɗɓe. Ɓe ndanyani mo ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Ndaa inɗe ɓiɓɓe worɓe danyanaaɓe mo haa Urusaliima: Sammu'a e Sobaba e Natan e Suleymaanu e Yibehar e Elisuwa e Nefek e Yafiya e Eliisama e Eliyada e Elifelet. Nde Filisti'en nani Isra'iila'en mbaɗi Daawuda laamiiɗo muuɗum'en, Filisti'en fuu ngari haa ɓe ɗaɓɓita mo. Nde Daawuda nani ɗum, o jippi nder hisrude. Filisti'en ngari, kippi waadiwol Refayim. Daawuda ƴami Jawmiraawo: “Mi haɓa bee Filisti'en na? A hokkatam jaalorgal dow maɓɓe na?” Jawmiraawo jaabi mo: “Yah, fakat mi hokkete.” Daawuda yehi, jaali Filisti'en. O wi'i: “Jawmiraawo seeki caka konne'en am bana ildugol ndiyam.” Ngam maajum nokkuure nde'e wi'ete Ba'al-Perasiima. Filisti'en ndoggi, acci suuraaji labbi muuɗum'en ton, Daawuda e yimɓe mum kooci ɗi. Fahin Filisti'en ngari, kippi waadiwol Refayim. Daawuda ƴami Jawmiraawo kadiboo. Jawmiraawo jaabi mo: “Taa ukkana ɓe diga ɗo, ammaa sel ɓaawo maɓɓe, war dow maɓɓe diga wakeere leɗɗe balsani. To a nani sonyo palanɗe kosɗe dow ko'e leɗɗe man, nden kam ukkana ɓe, ngam min mi ɗon aarta yeeso maaɗa, mi jaalo Filisti'en.” Daawuda waɗi ko Jawmiraawo umri mo. O mbari Filisti'en diga Geba haa yotti Gezer. Daawuda mooɓti honooɓe Isra'iila'en suɓaaɓe, baakin ujine cappanɗe tato (30.000). O yahdi bee maɓɓe haa Ba'ala nder lesdi Yahuuda ngam haa ɓe koo'oya sundukru Allah wi'eteendu fodde innde Jawmiraawo honooɓe asama, jooɗiiɗo haa dow keruba'en. Ɓe njo'ini sundukru Allah dow moota ga'i kesa. Ɓe ngurtini ndu saare Abinadabu wonnde dow towndiire. Uzza e Ahiyo ɓiɓɓe Abinadabu ɗon ɗowa moota man, Ahiyo ɗon ardo nga. Daawuda e Isra'iila'en fuu ɗon ngima bee seyo yeeso Jawmiraawo bee kuuje gimruɗe ɗe leɗɗe, bee moolooji e garayaaji, bee bawɗi e leŋngi e koŋsiije. Nde ɓe njotti laarre Nakon, Uzza forti juŋngo mum, naŋngi sundukru, ngam ga'i mosti. Ammaa Jawmiraawo tikkani Uzza, ngam ɗum haanaayno o meema sundukru Allah. Ɗon nii Allah mbari mo. Ɓernde Daawuda metti ngam tikkere Jawmiraawo ukki dow Uzza. O inndi nokkuure nde'e Peres-Uzza, kanjum laati innde maare haa wargo hannde. Nyalaade maajum Daawuda huli Jawmiraawo, o ƴami: “Noy sundukru Jawmiraawo wardata haa am?” Ngam maajum o yiɗaa yahrugo ndu haa maako nder Berniwol Daawuda. O selni ndu haa saare Obet-Edoom, Gaatiijo. Sundukru Jawmiraawo faɓɓi ton lebbi tati. Jawmiraawo barkiɗini Obet-Edoom e saare mum fuu. Daawuda nani: “Jawmiraawo barkiɗini Obet-Edoom e ko o mari fuu ngam daliila sundukru alkawal Allah.” Ngam maajum o seyi, o yehi ton haa o yahra sundukru haa Urusaliima. Nde roondiiɓe ndu njehi palanɗe joweego, o hirsi ngaari kalhaldi e gaggel payŋgel. Daawuda ɗon wama yeeso Jawmiraawo bee semmbe fuu, o ɗon ɓorni toggoore limanku. Bana nii Daawuda e Isra'iila'en fuu njahri sundukru Jawmiraawo haa Urusaliima, bee hoolo seyo e hoolo luwe. Wakkati sundukru Jawmiraawo ɗon nasta Berniwol Daawuda, Mikal ɓii Sawulu, debbo Daawuda laari gal wurdere nder mahol suudu mum. O yi'i laamiiɗo ɗon diwa, ɗon wama yeeso Jawmiraawo. Ngam maajum Mikal yawi mo haa ɓernde muuɗum. Ɓaawo man, ɓe nastini sundukru nder suudu laymaaru ndu Daawuda darnino ngam maaru, ɓe njo'ini ndu haa nokkuure maaru ton. Daawuda lii'ani Jawmiraawo guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Nde Daawuda timmini lii'aago guleteeɗi e kirseteeɗi man, o barkiɗini ummaatoore bee innde Jawmiraawo honooɓe asama. Isra'iila'en worɓe e rewɓe wonɓe ton fuu, Daawuda yeɗi koo moy maɓɓe tamseere e tamre dibinooje e tamre inabooje joorɗe. Nden ɓe kooti, koo moy haa saare muuɗum. Daawuda boo hooti, ngam barkiɗingo saare mum. Mikal ɓii Sawulu wurti, fotti bee maako, wi'i: “Yowwa, hannde laamiiɗo Isra'iila teddini hoore mum bee temmbinaago yeeso horɓe e maccuɓe mum, bana goɗɗo meereejo waarata.” Daawuda jaabi mo: “Mi waɗi ɗum ngam teddingo Jawmiraawo. Kaŋko o yerdi e o suɓi yam mbattudi baaba ma e saare mum, o waɗi yam laamiiɗo yimɓe maako Isra'iila'en. Fakat mi tokkoto waŋgingo seyo am yeeso maako, mi ɓesdan famɗitingo hoore am ko ɓuri nii ammaa ɗum ustataa daraja am yeeso horɓe ɓe mbolwanɗa.” Mikal ɓii Sawulu heɓaay ɓiŋngel haa o maayi. Laamiiɗo Daawuda ɗon jooɗi haa saare mum. Jawmiraawo hokki mo siwtaare, konne'en taariiɓe mo fuu ɓillaay mo fahin. Nyannde feere laamiiɗo wi'i annabi Natan: “Ndaa, min mi ɗon jooɗi nder suudu ndu leɗɗe cemmbiɗɗe, ammaa sundukru Allah ɗon jooɗi nder laymaaru godooje.” Natan wi'i mo: “Waɗ ko ɓernde ma numi fuu, ngam Jawmiraawo ɗon wondi bee maaɗa.” Ammaa jemmaare maajum wolde Jawmiraawo warani Natan, o wi'i: “Yah, wi' jaggiiɗo am Daawuda: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Kadi an a nyiɓantam suudu haa mi jooɗo nder maaru na? Mi meeɗaay jooɗaago nder suudu, diga ngurtinmi Isra'iila'en nder Misra haa wargo hannde. Wakkati man fuu mi ɗon waanca, suudu laymaaru laati jooɗorde am. Koo toy njahmi caka Isra'iila'en fuu, kadi mi meeɗi siŋkango koo gooto nder ardiiɓe ɓe umrumi ɗowugo yimɓe am, mbi'mi: Koni on nyiɓanaay yam suudu ndu leɗɗe cemmbiɗɗe? Jonta sey a wi'a jaggiiɗo am Daawuda: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi hoo'i ma haa waalde, haa ɓaawo dammooji, ngam a laato ardiiɗo yimɓe am Isra'iila'en. Mi wondi bee ma koo toy njahɗaa fuu, mi halki konne'en ma. Kadiboo mi mawninan innde ma, a laatoto gooto nder mawɓe duniyaaru. Mi suɓani yimɓe am Isra'iila'en nokkuure joonde, mi hokkan ɓe lesdi ngam haa ɓe njooɗo nder maari bee jam. Ɓillooɓe meetataa torrugo ɓe bana ɓooyma, ɗum laati bana nii diga wakkati alkaali'en laamani yimɓe am Isra'iila'en. An boo mi hokkete siwtaare, konne'en ma fuu ɓillataa ma fahin. Min Jawmiraawo mi hokkete danygol. To balɗe ma timmi, a hawtoyan bee kaakiraaɓe ma. Ammaa mi jo'inan gooto nder danygol ma dow leeso laamu ma, mi tabitina laamu maako. Kaŋko o nyiɓantam suudu, min boo mi tabitinan laamu maako haa foroy. Mi laatoto baaba maako, kaŋko boo o laatoto ɓiɗɗo am. To o waɗi kalluɗum, mi eltan mo bana baaba eltirta ɓiyiiko. Ammaa mi ittantaa mo mbooɗeeŋga am bana no ittumi nga dow Sawulu mo ndiiwmi yeeso maaɗa. Saare ma e laamu ma nduumoto, leeso laamu ma ɗon tabiti haa foroy.” Natan yecci Daawuda bolle ɗe'e fuu e wahayu oo fuu. Laamiiɗo Daawuda nasti suudu laymaaru, jooɗi yeeso Jawmiraawo, wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah, mi moy e ɗume saare am haa njottinɗa min haa ɗo? Kanjum boo ɗum pamarum haa yeeso ma, yaa Allah, Jawmiraawo am. A wolwi haala danygol maccuɗo ma nder zamanuuji garanɗi, bana nii a anndinirta yimɓe ko waɗoto, yaa Allah, Jawmiraawo am. Ɗume mi ɓesdata wolwango ma? A anndi maccuɗo ma. A waɗi kuuje mawɗe ɗe'e fuu daliila koŋngol ma e anniya ma, a anndini ɗum maccuɗo ma. Fakat a mawɗo, yaa Allah, Jawmiraawo am. Walaa mo nanndi bee maaɗa, an feere ma woni Allah, fodde ko min nani bee noppi amin fuu. Walaa ummaatoore feere haa duniyaaru bana yimɓe ma Isra'iila'en. An sootti ɓe ngam haa ɓe laato yimɓe ma. A huuwi kuuɗe mawɗe kulniiɗe ngam maɓɓe e ngam lesdi ma, bana nii a teddiniri innde ma. A rimɗini ɓe diga lesdi Misra, a riiwi ummaatooje goɗɗe e ɗowanteeɓe maaje yeeso maɓɓe haa ɓe laato jeyaaɓe ma. A tabitini Isra'iila'en ɓe yimɓe ma haa foroy, yaa Jawmiraawo, an boo a laati Allah maɓɓe. Ammaa jonta, yaa Allah, Jawmiraawo am, gooŋɗin wolde ma nde mbolwanɗa maccuɗo ma e danygol mum haa foroy. Innde ma ɓaŋgo haa foroy, yimɓe mbi'a: Jawmiraawo honooɓe asama, kaŋko woni Allah Isra'iila. Tabitin danygol maccuɗo ma boo. Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, mi hulaay toraago ma tornde nde'e, ngam a anndini yam a hokkatam danygol. Jonta, yaa Allah Jawmiraawo, an woni Allah, ko mbi'ɗa fuu ɗum gooŋga, a iinani yam hayru oo. Nden, useni barkiɗin danygol maccuɗo ma yeeso maaɗa haa foroy. An Jawmiraawo wi'i ɗum, ngam maajum fakat danygol am heɓan barka ma.” Ɓaawo kuuje ɗe'e, Daawuda jaali Filisti'en, leestini ɓe, rimɗini lesdi Isra'iila diga baawɗe maɓɓe. Nden o jaali Mo'abi'en. O wallini naŋngaaɓe fuu haa lesdi, o foondi bee ɓoggol poondirgol mo maayata malla mo yeeɗata nder maɓɓe. O foonda ɓoggi ɗiɗi, wonɓe les maaji mbare, wonɓe les ɓoggol ngola boo ngeeɗa. Mo'abi'en ngarti maccuɓe Daawuda, o yowani ɓe jomorgol. Nden o jaali Hadad'ezer ɓii Rehob, laamiiɗo Soba. Laamiiɗo oo yahno semmbiɗingo laamu maako haa maayo Efratis. Daawuda hooci wa'iiɓe mootaaji pucci ujineere e teemeɗɗe njoweeɗiɗo (1.700) e honooɓe ujine noogas (20.000) haa maako. Daawuda soppi korle pucci mootaaji fuu, o acci teemerre ngam hoore maako. Siriya'en ngari diga Damas ngam haa ɓe mballa Hadad'ezer, laamiiɗo Soba, ammaa Daawuda mbari nder maɓɓe worɓe ujine noogas e ɗiɗo (22.000). Daawuda waɗi saŋngeere aynooɓe nder lesdi maɓɓe, ɓe ngarti maccuɓe maako, o yowani ɓe jomorgol. Jawmiraawo hokki Daawuda jaalorgal koo toy o yehi fuu. Daawuda hooci bawarɗe kaŋŋeeri ɗe sukaaɓe Hadad'ezer marno, o yahri ɗe haa Urusaliima. Haa Beeta e Berotay, berniiji Hadad'ezer, Daawuda hooci njamndi mboɗeeri ɗuuɗndi masin. To'i, laamiiɗo Hamat nani Daawuda jaali jama'aare konu Hadad'ezer fuu. Ngam maajum o neli ɓiyiiko Yoram haa laamiiɗo Daawuda, o ƴama njamu maako, o yelano mo barka, ngam o haɓi bee Hadad'ezer, o jaali mo. Ngam haɓre ɗonno hakkunde Hadad'ezer e To'i foroy. Yoram yahrani Daawuda kuuje kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri. Daawuda seni ɗe ngam Jawmiraawo, kanje e cardi e kaŋŋeeri ndi o hoocino haa ummaatooje goɗɗe ɗe o jaalino: Haa Siriya'en e Mo'abi'en e Ammooni'en e Filisti'en e Amaleki'en, non boo geɗal nder keɓal konu bee Hadad'ezer ɓii Rehob, laamiiɗo Soba. Daawuda mbari Siriya'en ujine sappo e njoweetato (18.000) nder Waadiwol Mannda. Nde o lorti, innde maako ɓesdi mawnugo fahin. O jo'ini caŋngeeje aynooɓe nder lesdi Edoom. Edoomi'en fuu laati maccuɓe Daawuda. Jawmiraawo hisni Daawuda koo toy o yehi. Daawuda laamani Isra'iila fuu. O ɗon waɗana yimɓe maako fuu kiita ndarnuka e ngooŋɗuka. Yo'ab ɓii Seruyatu woni mawɗo honooɓe, Yusafat ɓii Ahiluudi woni hunndukoojo laamiiɗo. Cadok ɓii Ahitooba e Ahimelek ɓii Abiyatar ngoni liman'en. Seraya woni binndoowo. Benaya ɓii Yoyada woni hooreejo Kereti'en e Peleti'en. Ɓiɓɓe Daawuda kamɓe boo ɓe liman'en. Nyannde feere Daawuda ƴami: “Woodi goɗɗo luttuɗo nder saare Sawulu na? Mi waɗana mo mbooɗeeŋga daliila Yonatan.” Ɓe tawi goɗɗo mo laatino suka saare Sawulu, innde maako Siba. Ɓe ngaddi mo haa Daawuda. Laamiiɗo ƴami mo: “An woni Siba na?” O jaabi: “Ooho, barkaama.” Laamiiɗo ƴami: “Kadi walaa luttuɗo nder saare Sawulu na? Mi yiɗi hebbitingo amaana fodde ko mbi'mi yeeso Allah.” Siba jaabi: “Lutti ɓii Yonatan gooto, o jiijiiɗo haa kosɗe maako ɗiɗi fuu.” Laamiiɗo ƴami: “Toy mo?” Siba wi'i: “O ɗon haa saare Makir ɓii Ammiyel haa Loodebar.” Daawuda neli ɗaɓɓitoygo mo. Mefiboset ɓii Yonatan ɓii Sawulu wari haa Daawuda. O tuggi koppi yeeso maako. Daawuda wi'i: “Mefiboset.” O jaabi: “Na'am, mi maccuɗo ma.” Daawuda wi'i mo: “Taa hul, ngam fakat mi woonante ngam daliila baaba ma Yonatan. Mi lornante gese maama ma Sawulu fuu. A nyaamdan bee am foroy.” Fahin Mefiboset tuggi koppi, wi'i: “Min mi moy haa a suklano rawaandu waatundu bana am?” Ammaa laamiiɗo ewni Siba, suka Sawulu, o wi'i mo: “Ko Sawulu e saare mum marno fuu, mi hokki ɗum taaniraawo jaagorɗo ma. Sey a rema gese maako, an e ɓiɓɓe ma e huuwanooɓe ma, on mooɓta nafuuda maaje, ngam haa taaniraawo jaagorɗo ma heɓa ko yeeɗira. Ammaa o nyaaman haa saare am nyalɗe fuu.” Siba woodino ɓiɓɓe sappo e njowo e huuwooɓe noogas. O wi'i laamiiɗo: “Mi waɗan ko umruɗa maccuɗo ma fuu, barkaama.” Mefiboset woodi ɓiŋngel gorgel, innde maagel Mika. Wonɓe nder saare Siba fuu ɓe huuwanooɓe Mefiboset. Kaŋko o jooɗi haa Urusaliima, ngam o ɗon nyaama foroy haa saare laamiiɗo. Ammaa o jiijiiɗo kosɗe maako ɗiɗi fuu. Ɓaawo maajum, Nahas, laamiiɗo Ammooni'en maayi. Ɓiyiiko Hanun laami haa pellel maako. Daawuda wi'i: “Mi waɗanan Hanun ɓii Nahas mbooɗeeŋga, bana baaba maako waɗani yam.” Daawuda neli nelaaɓe haa ɓe nde'itina mo dow maayde baaba maako. Nde nelaaɓe man njotti lesdi Ammooni'en, mawɓe Ammooni'en mbi'i laamiiɗo muuɗum'en: “A numi Daawuda neli de'itinooɓe haa maaɗa ngam siŋkango ma daliila maayde baaba ma na? O nelaay ɓe haa maaɗa ngam wiɗitaago e horugo e hippaago berniwol ngo'ol na?” Hanun umri ɓe naŋnga nelaaɓe Daawuda go. Ɓe naŋngi ɓe, ɓe laɓi reeta bakkuɗe maɓɓe, ɓe ta'i limce maɓɓe haa yotti pooɓe. Nden o lorti ɓe. Worɓe ɓe'e cemti masin haa ɓe ngiɗaa hootugo. Nde Daawuda nani kubar maajum, o neli haa maɓɓe, o wi'i: “Paɓɓe haa Yeriko, haa bakkuɗe mon puɗa fahin, nden ngarton.” Nde Ammooni'en annditi ɓe toonyi Daawuda, ɓe taaski konu, ɓe njoɓi honooɓe Siriya'en ujine noogas (20.000) haya diga Bayti-Rehob e Soba, ujineere (1.000) diga laamiiɗo Ma'aka e ujine sappo e ɗiɗi (12.000) diga laamiiɗo Tooba. Nde Daawuda nani ɗum, o neli Yo'ab, mawɗo ardiiɓe sooje'en, bee honooɓe suusɓe fuu. Ammooni'en ngurti berniwol muuɗum'en, ndarni caffuuji yeeso nastirde maagol. Ammaa Siriya'en warɓe diga Soba e Rehob e yimɓe Tooba e Ma'aka ɗon ndari feere muuɗum'en haa ladde. Nde Yo'ab yi'i konne'en taarake ɗum yeeso e ɓaawo fuu, o suɓi woɗɓe nder suɓaaɓe Isra'iila, o darni ɓe dow Siriya'en. Yimɓe luttuɓe fuu, o halfini ɓe haa juŋngo Abisay deerɗiiko mo huucitini ɓe dow Ammooni'en. Yo'ab wi'i Abisay: “To Siriya'en calorake yam, mballa mi. An boo to Ammooni'en calorake ma, mi wallete. Semmbiɗiɗ, en tiiɗa ngam daliila yimɓe meeɗen e ngam berniiji Allah meeɗen! Jawmiraawo boo waɗan ko fottanta mo.” Nden Yo'ab e wonduɓe bee muuɗum njehi haɓoygo bee Siriya'en. Siriya'en ndoggi yeeso maako. Nde Ammooni'en ngi'i Siriya'en ndoggi, ɓe ndoggi kamɓe boo yeeso Abisay, ɓe lori nder berniwol. Nden Yo'ab acci Ammooni'en, o hooti Urusaliima. Nde Siriya'en ngi'i Isra'iila'en njaali ɓe, ɓe mooɓti jama'aaje maɓɓe fuu. Hadad'ezer neli haa Siriya'en wonɓe gaɗa Efratis, ɓe ngari haa Heelam. Sobak, mawɗo honooɓe Hadad'ezer ardi ɓe. Nde Daawuda nani ɗum, o mooɓti Isra'iila fuu. Ɓe eeri maayo Urdun, ɓe ngari Heelam. Siriya'en ndarni caffuuji muuɗum'en, nden ɓe kaɓi bee yimɓe Daawuda. Isra'iila'en ndiiwi Siriya'en. Daawuda e yimɓe mum kalki mootaaji pucci teemeɗɗe joweeɗiɗi (700) e wa'iiɓe pucci ujine cappanɗe nayo (40.000). Ɓe njuwi boo Sobak, mawɗo ardiiɓe honooɓe, o maayi ton. Nde laamiiɓe ɗowtaniiɓe Hadad'ezer ngi'i Isra'iila'en njaali ɓe, ɓe culhotiri bee Isra'iila'en, ɓe kuuwani ɓe. Ɓaawoɗon Siriya'en kuli wallugo Ammooni'en. Mawri man, haa fuɗɗoode hitaande, wakkati laamiiɓe ngurtoto ngam haɓre, Daawuda neli Yo'ab bee maccuɓe mum e Isra'iila'en fuu ngam nattingo Ammooni'en e hippaago berniwol Rabba. Ammaa kaŋko o yahaay, o jooɗi haa Urusaliima. Nyannde feere, kiikiiɗe, Daawuda ummi e ɗoyŋgol mum, ɗon waanca dow soorowol mum haa laamorde. Nden o yi'i debbo ɗon yiiwo, debbo oo o ŋarniiɗo masin. Daawuda neli ƴamugo haala maako. Ɓe mbi'i mo: “Kaŋko woni Bat-Seeba ɓii Eliyam, debbo Uriya Hetiijo.” Daawuda neli nelaaɓe haa maako, ɓe ngadda mo. Debbo wari haa maako, o hawti bee maako. Wakkati maajum Bat-Seeba ɗonno seno ɓaawo lootugol mum. Nden o hooti suudu maako. Ɓaawo maajum o reedi. O neli, o anndini Daawuda bee wi'go: “Mi reedi.” Daawuda neli haa Yo'ab, umri mo: “Neldam Uriya Hetiijo.” Yo'ab waɗi ɗum. Uriya wari haa Daawuda. Daawuda ƴami mo njamu Yo'ab e njamu yimɓe e kubar haɓre. Nden o wi'i Uriya: “Jippa haa saare ma, siwta seɗɗa.” Nde Uriya dilli, Daawuda neldi dokkal ɓaawo maako. Ammaa Uriya yahaay haa saare mum. O waali haa yolnde saare laamiiɗo, kaŋko e aynooɓe fuu. Nde Daawuda nani Uriya jippaaki haa saare mum, o ƴami mo: “Koni a jippaaki haa saare ma? Naa jahaaŋgal juutŋgal ngartuɗa na?” Uriya jaabi mo: “Sundukru alkawal Allah e yimɓe Yahuuda e Isra'iila fuu ɗon njooɗi nder laymaaji. Jaagorɗo am Yo'ab e mawɓe mum ɗon caŋngini nder ladde. Kadi min mi nasta saare am, mi nyaama, mi yara, mi waalda bee debbo am na? Fakat bana a geeto, barkaama, mi waɗataa ɗum!” Daawuda wi'i Uriya: “Jooɗa haa ɗo hannde boo. Jaŋngo mi jaɓɓititte.” Bana nii Uriya faɓɓi nder Urusaliima nyalaade man e jaŋngo man boo. Nden Daawuda ewni Uriya. Uriya nyaami e yari yeeso maako. Daawuda wuykini mo. Ammaa koo jemma maajum boo Uriya hootaay saare mum. O yehi, o waali haa nokkuure aynooɓe laamiiɗo mbaalata. Nde weeti, Daawuda winndani Yo'ab bataakewol, hokki ngol Uriya, Uriya yahrani mo. Ndaa ko o winndi: “Darnu Uriya haa nokkuure nde haɓre ɓuri saatugo. Nden lorte, acce mo feere maako, ngam haa konne'en mbara mo.” Wakkati Yo'ab ɗon ayna berniwol, o darni Uriya haa nokkuure nde o anndi konne'en suusɓe ɗon ton. Yimɓe berniwol ngurti, kaɓi bee yimɓe Yo'ab. Nder haɓre man, maccuɓe Daawuda e yimɓe woɗɓe maayi, Uriya Hetiijo boo maayi. Yo'ab neldi Daawuda kubar haɓre fuu. O umri nelaaɗo: “To a timmini anndingo laamiiɗo kubar haɓre fuu, teema o tikkan, o ƴame: Koni on ɓaditi berniwol ngam haɓre? On anndaa wonɓe dow mahol taariiŋgol ngol piɗan on na? Moy mbari Abimelek ɓii Yerub-Ba'al? Naa debbo gonɗo dow mahol sakkini hayre namarde dow maako, o maayi haa Tebes na? Koni on ɓaditi mahol bana nii? Nden kam wi' mo: Suka ma Uriya Hetiijo boo maayi.” Nelaaɗo yehi, yecci Daawuda ko Yo'ab umri mo fuu. O wi'i: “Konne'en ɓurdi min semmbe, ɓe ngurti berniwol, ɓe ukkani min haa yaasi. Ammaa min ngerɓi ɓe ɓaawo haa dammugal berniwol. Haa ton wonɓe dow mahol piɗi yimɓe ma. Yimɓe amin woɗɓe maayi. Suka ma Uriya Hetiijo boo maayi.” Daawuda jaabi nelaaɗo: “Ndaa nii mbi'ata Yo'ab: Taa haala ka ɓille. Hannde kam kaafahi mbaran oo, jaŋngo boo oya. Semmbiɗin haɓre dow berniwol haa to a halki ngol. Sey a tiɗɗina ɓernde Yo'ab bana nii.” Nde debbo Uriya nani gorum maayi, o woyi mo. Nde o sudditi, Daawuda neli haa maako, hoo'i mo haa saare mum, te'i mo. Debbo oo danyani mo ɓiɗɗo gorko. Ammaa ko Daawuda waɗi, ɗum halli yeeso Jawmiraawo. Jawmiraawo neli annabi Natan haa Daawuda. Natan yehi haa laamiiɗo, wi'i mo: “Worɓe ɗiɗo ɗonno berniwol gootol, oo diskuɗo, oya boo talakaajo. Diskuɗo mari dammooji e na'i ɗuuɗɗi masin. Ammaa talakaajo walaa koo ɗume, sey baalel bortel gootel tan. O sooduno ngel, o nyaamni ngel, ngel mawnidi bee ɓikkoy maako. Ngel ɗon nyaama nyaamdu maako, ngel ɗon yara nder jardugel maako, ngel ɗon ɗaano dow wiɓɓere maako, fakat ngel laati bana ɓiŋngel maako deyel. Nyannde feere koɗo wari haa diskuɗo go. Kaŋko o yiɗaa hoo'ugo haa dammooji maako malla haa na'i maako, ngam haa koɗo maako nyaama. Ngam maajum o yehi, o jaɓti baalel talakaajo, o hirsi ngel ngam koɗo maako.” Tikkere Daawuda saati masin, o wi'i Natan: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto, gorko oo o mbareteeɗo! Sey o hokkita talakaajo baalel man cowi nayi, ngam o waɗi halleende mawnde nde'e, o yurminaay mo sam.” Natan wi'i Daawuda: “An woni gorko man! Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Min waɗi ma a laamiiɗo Isra'iila. Min hisni ma juŋngo Sawulu. Mi hokki ma saare jaagorɗo ma e rewɓe maako fuu. Mi hokki ma laamu dow Isra'iila e Yahuuda. To ɗum he'aayno, mi ɓesdananno ma ko ɓuri ɗum. Koni a meerɗini umrooje am? Koni kuuwɗa kalluɗum ɗu'um? A mbari Uriya Hetiijo bee kaafahi Ammooni'en, a hooci debbo maako. Ngam a waɗi ɗum, a meerɗini yam, fakat kaafahi seedataa bee saare maaɗa haa foroy. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi umminan sarru dow maaɗa diga nder saare ma. Yeeso maaɗa koocanmi rewɓe ma, mi hokka ɓe goɗɗo feere, o waalda bee maɓɓe nyalawma. An kam a waɗi ɗum bee cuuɗiiɗum, ammaa min mi waɗan ɗum nyalawma yeeso Isra'iila'en fuu.” Daawuda wi'i Natan: “Mi waɗi aybe haa Jawmiraawo.” Natan jaabi mo: “Jawmiraawo yaafi aybe ma, a maayataa. Ammaa ngam a yawi Jawmiraawo masin bee aybe ma, ɓiŋngel danyaaŋgel maayan.” Nden Natan hooti saare mum. Jawmiraawo nyawni ɓiŋngel ngel debbo Uriya danyani Daawuda, haa ngel yotti daande maayde. Daawuda suumi, tori Allah ngam yoŋki maagel. Nde jemma waɗi fuu, o nasta suudu maako, o waalo haa lesdi. Saraaki'en maako ngari ngam haa ɓe ummina mo, ammaa o sali, o jaɓaay nyaamdugo bee maɓɓe boo. Ɓaawo nyalɗe joweeɗiɗi ɓiŋngel maayi. Ɓe kuli anndingo ɗum Daawuda, ngam ɓe mbi'i: “Wakkati ngel ɗonno yeeɗi tawon maa, o sali nanugo ko en mbi'i. To en ngecci mo ngel maayi, teema o naawnan hoore maako.” Nde Daawuda yi'i ɓe ɗon cofndotira, o faami ɓiŋngel maayi. O ƴami saraaki'en maako: “Ngel maayi na?” Ɓe mbi'i: “Ooho.” Nden Daawuda ummi e lesdi, yiiwi, wuji nebbam, wattiti limce mum. O nasti suudu Jawmiraawo, o sujidi. Nde o warti haa suudu maako, o umri ɓe ngaddana mo nyaamdu, nden o nyaami. Saraaki'en maako mbi'i mo: “Min paamaay ko mbaɗɗa. Saa'i ɓiŋngel ɗonno yeeɗa tawon, a suumi ngam daliila maagel, a woyi. Nde ngel maayi jonta, a ummi, a nyaami.” O wi'i ɓe: “Saa'i ngel ɗon yeeɗi tawon, mi suumi, mi woyi, ngam mi tammi teema Jawmiraawo enɗanno yam, hisnanno yoŋki maagel. Ammaa jonta ngel maayi. Ngam ɗume cuumotoomi? Kadi mi waawan wartirgo ngel na? Ɗum min hawtoyta bee maagel, ammaa kaŋgel ngel lorataako haa am.” Daawuda yehi haa Bat-Seeba debbo muuɗum, o de'itini mo, o hawti bee maako, kaŋko o danyi ɓiɗɗo gorko. Daawuda inndi mo Suleymaanu. Ɓiŋngel nge'el, Jawmiraawo yiɗi ngel. O anndini ɗum Daawuda bee hunnduko annabi Natan. Natan inndi ngel Yedidiya, ngam daliila wolde Jawmiraawo dow maagel. Yo'ab tokki haɓugo bee Rabba, berniwol Ammooni'en maŋngol go. Nde o nyaami laamorde maagol, o neli nelaaɓe haa Daawuda, o wi'i mo: “Mi nasti Rabba, mi nyaami nokkuure Seeɓoore Ndiyam. Jonta war bee Isra'iila'en luttuɓe fuu, a saŋngina kommbi maagol, a nyaama ngol. Min mi fotaay nyaamugo ngol, ngam taa ngol wi'e bee innde am.” Daawuda mooɓti yimɓe fuu, yehi Rabba, ukkani berniwol, nyaami ngol. O hooci woronnde wonnde dow hoore lawru Ammooni'en. Teddeeŋga maare waɗi baakin kilo cappanɗe tati (30). Hayre marnde saman ɗuuɗɗo ɗon haa maare. Daawuda waɗi nde dow hoore mum. O wurtini keɓal konu ɗuuɗŋgal masin diga berniwol man. O wurtini boo yimɓe wonɓe nder maagol. O dooli ɓe huuwugo bee ceekruɗe e tufirɗe njamndi e pe'irɗe njamndi, non boo haa kaatane birikje. Bana non Daawuda waari berniiji Ammooni'en fuu. Nden o hooti Urusaliima bee jama'aare konu maako fuu. Ɓaawoɗon ndaa ko waɗi: Absalom ɓii Daawuda woodi deerɗiraawo debbo ŋarniiɗo, innde maako Tamar. Amnon ɓii Daawuda, mo daada mum feere, o yiɗi Tamar. Yiide maajum sakli mo, nyawni mo, ngam o paanyo mo meeɗaay gorko tawon. Amnon waawaay ɓaditaago mo bee koyɗum. Ammaa Amnon woodi soobaajo, ɗum Yonadabu ɓii Sime'a deerɗiraawo Daawuda. Yonadabu o ƴoyɗo masin. O wi'i Amnon: “Yerima, nde weeti fuu mi ɗon yi'a a ɗon ɓilli. Ko waɗ ma? Yeccam!” Amnon jaabi mo: “Mi yiɗi Tamar, minyiraawo Absalom deerɗam.” Yonadabu wi'i mo: “Waala dow be'itte ma bana a nyawɗo. To baaba ma wari laarugo ma, wi' mo: Accu deerɗam Tamar wara, waɗanammi nyaamdu. Sey o taaskitina ndu haa ɗo yeeso am, haa mi yi'a, mi nyaama ndu dow juŋngo maako.” Amnon waɗi hoore muuɗum bana o nyawɗo, o waali. Nde laamiiɗo wari laarugo mo, o wi'i laamiiɗo: “Accu deerɗam Tamar wara, tamsa tamseeje ɗiɗi, haa mi nyaama ɗe dow juŋngo muuɗum.” Daawuda neli haa Tamar, wi'i mo: “Yah haa suudu deerɗa Amnon, a waɗana mo nyaamdu.” Tamar yehi, nasti suudu deerɗum. O tawi mo o ɗon waali haa be'itte maako. Tamar hoo'i kuroori, jiiɓi ndi, tamsi tamseeje yeeso Amnon. Nden Tamar hoo'i feho, rufi tamseeje yeeso maako. Ammaa Amnon sali nyaamugo. O wi'i: “Sey yimɓe woɗɓe fuu ngurto tawon.” Ɓe ngurtini ɓe fuu. Nden o wi'i Tamar: “Waddanam tamseeje haa ɗo haa nder suudu, haa mi nyaama ɗe dow juŋngo ma.” Tamar hoo'i tamseeje, yahrani ɗe deerɗiiko haa nder suudu. Nde o ɗon lii'ano mo ɗe, Amnon naŋngi mo, wi'i mo: “War, deerɗam, waaldu bee am.” Ammaa Tamar jaabi mo: “Naa non, deerɗam, taa toskam, halleende bana nde'e huuwataake nder Isra'iila, taa waɗ ɗum! Toy njahanmi to a toski yam? An boo a laatoto bana baɗɗo zunuuba nder Isra'iila. Wolwu bee laamiiɗo, naa o te'natam bee maaɗa na?” Ammaa Amnon sali nanango mo, o dooli mo waaldugo bee maako, o toskini mo. Nden Amnon wanyi mo, ɓernde maako heewi nganyŋgu caatuŋgu. Nganyŋgu maako ɓuri yiide maako naane saatugo. O wi'i Tamar: “Umma, dillu!” Tamar jaabi mo: “Naa non, deerɗam. To a riiwi yam jonta, ɗum ɓuran hallugo dow ko mbaɗɗa.” Ammaa Amnon sali nanango mo. O ewni suka maako, o umri mo: “Wurtin oo ɗo suudu am. Maɓɓu dammugal ɓaawo maako.” Suka waɗi ko o umri. Tamar ɗonno ɓorni irin suddaare nde juuɗe, bana nde faanyɓe nder ɓiɓɓe laamiiɗo rewɓe ɓornoto. O seeki nde, o waɗi ndoondi dow hoore maako, o roondi juŋngo maako dow maare, o yaawɗi haa suudu maako, o ɗon wooka. Nde Absalom, deerɗiiko yi'i mo, o ƴami: “Amnon naawni ma na? Taa ɗum ɓilla ɓernde ma, deerɗam. Taa waŋgin haala ka'a, ngam o deerɗa.” Tamar jooɗi nder saare deerɗiiko Absalom, o cuniiɗo. Nde Daawuda nani haala maajum, o tikki masin. Ammaa Absalom wanyi Amnon ngam o toski deerɗiiko debbo. O sali koo wolwididgo bee maako. Duuɓi ɗiɗi ɓaawoɗon, Absalom ewni ɓiɓɓe laamiiɗo fuu haa Ba'al-Hacoor kommbi Efrayim. Ta'ooɓe gaasa baali maako ɗon ton. Nden o yehi haa laamiiɗo, o wi'i: “Ndaa, ta'ooɓe gaasa baali ɗon kuuwanammi jonta, barkaama. A waran an e saraaki'en maaɗa, ngam nyaamdugo bee am na?” Ammaa laamiiɗo jaabi mo: “Naa non, ɓiŋngel am, ngam taa min njowane doŋngal tedduŋgal.” Absalom tori mo nde ɗuuɗɗum, ammaa laamiiɗo sali yahugo. O jaɓɓiti mo. Nden Absalom wi'i: “To an a warataa, accu deerɗam Amnon yahda bee amin.” Laamiiɗo ƴami: “Ngam daliila kaye o yahdata bee ma?” Ammaa Absalom ɓilli mo haa laamiiɗo acci Amnon e ɓiɓɓe muuɗum woɗɓe fuu njahda bee maako. Nden Absalom umri sukaaɓe muuɗum: “Kakkile, to Amnon yari inaboojam, ɓernde maako seyake, mi umran on mbarugo mo. Taa kule! Mbare mo. Tiɗɗine ɓerɗe mon, laate on semmbiɗɓe e suusɓe, min umri on ɗum.” Sukaaɓe Absalom ɗowtani umroore man, mbari Amnon. Ɓiɓɓe laamiiɗo luttuɓe fuu ummi, mba'i alfadariije muuɗum'en, ndoggi. Diga ɓe ɗon haa laawol tawon, Daawuda heɓi kubaruwol bi'anŋgol: “Absalom mbari ɓiɓɓe laamiiɗo fuu, walaa koo gooto lutti.” Laamiiɗo ummi, seeki limce muuɗum, waali haa lesdi. Huuwanooɓe mo wonɓe ton fuu boo ceeki limce muuɗum'en. Ammaa Yonadabu ɓii Sime'a deerɗiraawo Daawuda wi'i: “Taa num ɓe mbari ɓiɓɓe ma fuu, barkaama. Amnon feere mum maayi. Diga o toski Tamar, deerɗiiko debbo, Absalom waɗi anniya waataago ɗum. Taa jawmam laamiiɗo numa ɓiɓɓe muuɗum fuu maayi, ammaa Amnon feere maako tan.” Nden Absalom doggi. Wakkati maajum aynoowo ɓaŋgti gite, o yi'i yimɓe ɗuuɗɓe ɗon ngara gal laawol gonŋgol ɓaawo maako, gal becce hooseere. Law o anndini laamiiɗo. Yonadabu wi'i Daawuda: “Ɗum ɓiɓɓe ma, bana mi wi'i ma.” Nde o timmini wolwugo ɗum, ɓiɓɓe laamiiɗo njotti. Ɓe ɓaŋgti sawtuuji maɓɓe, ɓe mboyi. Laamiiɗo e yimɓe muuɗum boo mboyi bojji ɗuuɗɗi masin. Nde ɓernde Daawuda de'iti dow maayde Amnon, o fuɗɗi yenwugo Absalom. Yo'ab ɓii Seruyatu anndi laamiiɗo yenwi ɓiyum Absalom. Ngam maajum o neli haa Teko'a, ɓe ngaddani mo debbo marɗo hikma gonɗo haa ton. Yo'ab wi'i mo: “Waɗ hoore ma bana a debbo jurumɗo, taa wuja nebbam, ɓorna bana boyanɗo maayɗo diga nyalɗe ɗuuɗɗe. Nden yah haa laamiiɗo, yeccu mo ko mbi'anmaami.” Yo'ab wi'i mo ko o tammi wi'go. Debbo Teko'aajo yehi haa laamiiɗo. O tuggi koppi, waali, hippi, o wi'i: “Wallam, barkaama!” Laamiiɗo ƴami mo: “Ko waɗi ma?” O jaabi: “Mi jurumɗo, gorko am maayi. Mi woodino ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Nyannde feere ɓe njokkiri haa ngesa. Walaa goɗɗo ton haa o sennda ɓe, bana nii ɗum laatori haa gooto maɓɓe mbari deerɗiiko. Jonta boo banndiraaɓe amin fuu ɗon ɓillammi haa mi wurtinana ɓe ɓiyam geeto. Ɓe ngiɗi mbarugo mo ngam o mbari deerɗiiko. Ɓe ngiɗi halkugo donoowo oo boo. Bana nii ɓe kalkan tammunde am ragareere, gorko am boo walaa danygol tabitinanŋgol innde muuɗum.” Laamiiɗo wi'i mo: “Hootu saare ma, min mi suklanto haala ma.” Debbo wi'i: “Barkaama, yow aybe man dow am e dow saare am ammaa naa dow laamiiɗo, naa dow saare laamu muuɗum boo.” Laamiiɗo jaabi: “To goɗɗo tokkake ma bee haala, waddu mo haa am. Fakat o meetataa fitingo ma.” Ammaa debbo wi'i mo: “Huna bee innde Allah Jawmiraawo maaɗa ngam taa baatoowo ɓesda asar, taa ɓe nattina ɓiyam.” Daawuda wi'i: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto, walaa naawɗum koo ɗume heɓata ɓiɗɗo ma.” Debbo wi'i: “Accu korɗo ma ɓesda wolwango ma wolde woore, barkaama.” O jaabi: “Wolwu.” Debbo wi'i: “Ngam ɗume a nufi aybewol irin ngo'ol dow yimɓe Allah? A duŋanaaki gudinaaɗo warta diga nokkuure nde o dogguno e mum. Bee bolle ma a do'iri hoore ma kiita. Enen fuu en maayan fakat. En ɗon nanndi bee ndiyam ndufaaɗam haa lesdi, goɗɗo waawataa mooɓtugo ɗam fahin. Ammaa Allah yiɗaa halkugo yoŋki. Ngam maajum o waɗi anniya ngam taa ɓiya daayo e maako haa foroy. Ndaa, mi waddi haala am yeeso maaɗa, barkaama, ngam yimɓe kulni yam. Min korɗo ma, mi wi'i: Sey mi wolwana laamiiɗo, teema o waɗan ko korɗo maako tori. Teema o nanan, o hisnatam juŋngo gorko ɗaɓɓanɗo nattingo yam bee ɓiyam fuu nder geɗal ngal Allah hokki min. Mi tammi wolde maaɗa de'itintam, barkaama, ngam a ɗon bana malaa'ikaajo Allah, haa a senndindira aybe bee gooŋga. Allah Jawmiraawo ma wondu bee maaɗa.” Laamiiɗo wi'i debbo: “Haa mi ƴame huunde woore, taa suuɗam nde.” Debbo wi'i: “Ƴam, barkaama.” O ƴami: “Yo'ab yerɓi ma wolwugo bana nii na?” Debbo jaabi: “Fakat bana a geeto barkaama, walaa mo waawata suuɗango ma koo ɗume. Gooŋga, Yo'ab, suka ma umri yam wargo haa maaɗa, kaŋko wi'i yam mi lorna bolle ɗe'e boo. O ɗaɓɓi haa o waylita haala man bee hakkiilo. Ammaa an a mari hikma bana malaa'ikaajo Allah, a ɗon heɓta koo ɗume fuu, barkaama.” Nden laamiiɗo wi'i Yo'ab: “Booɗɗum, mi yerdake. Yah, wartiranam Absalom, sukaajo oo.” Yo'ab tuggi koppi, waali, hippi yeeso Daawuda, wi'i: “Allah barkiɗine barkaama! Jonta mi anndi a yerdi yam, ngam a jaɓani yam tornde am.” Nden o ummi, o yehi haa Gesur, o wartiri Absalom haa Urusaliima. Ammaa laamiiɗo wi'i: “Sey o hoota saare maako. Min kam mi yiɗaa o yi'ammi.” Ngam maajum Absalom yehi saare mum, o waraay yeeso laamiiɗo. Nder lesdi Isra'iila fuu walaa gorko maŋgteteeɗo ngam daliila ŋarol mum bana Absalom. Diga hoore maako haa kosɗe maako o walaa batte. Haa timmoode hitaande fuu, o ɗon ta'a gaasa hoore maako ngam ka ɗon teddana mo. Nde ɓe poondi ka fuu, teddeeŋga maaka ɓuri kilo ɗiɗi. Absalom woodi ɓiɓɓe worɓe tato e ɓiɗɗo debbo gooto ŋarniiɗo, innde maako Tamar. O jooɗi haa Urusaliima duuɓi ɗiɗi, ammaa o heɓaay yi'ugo laamiiɗo. O neli ewnaago Yo'ab ngam haa o wolwana laamiiɗo, ammaa Yo'ab sali wargo. O neli ɗiɗawre, ammaa Yo'ab sali wargo non. Ngam maajum Absalom wi'i yimɓe mum: “Ngesa Yo'ab ɗon heddi bee ngesa am. O woodi sa'iiruuri ton. Njehe, ngule ndi bee yiite.” Ɓe njehi, ɓe nguli ndi. Law Yo'ab wari haa suudu Absalom. O ƴami mo: “Koni yimɓe ma nguli ngesa am?” Absalom jaabi mo: “Ngam mi ewni ma, an boo a waraay. Mi yiɗi nelugo ma haa laamiiɗo, a wi'a mo: Ngam ɗume mi wurti Gesur, mi wari haa ɗo? Ndikkanammi to mi jooɗino ton haa jonta. Wi' mo mi yiɗi yi'ugo mo. To mi waɗi aybe, nden kam o mbarammi.” Yo'ab yehi haa laamiiɗo, yecci mo ɗum. Laamiiɗo neli ewnaago Absalom, kaŋko o yehi, o tuggi koppi, waali, hippi yeeso maako. Laamiiɗo harli mo, hebbi mo. Ɓaawo man Absalom heɓani hoore mum moota pucci e yimɓe cappanɗe njowo doggooɓe yeeso maako bee kosɗe. Nde weeti fuu o ummo fajiri cub, o daro dow laawol kommbi dammugal yahugo saare laamiiɗo. Koo moy wari haa laamiiɗo ngam haala kiita, Absalom ƴama mo: “Toy iwɗaa?” To o nani garɗo oo iwi haa lenyol gootol nder Isra'iila, nden kam o wi'a mo: “Haala ma laaɓi, a gooŋɗuɗo. Ammaa walaa mo nanante nder yimɓe laamiiɗo.” Nden Absalom ɓesda wi'ugo: “Kay! To mi laatake kiitoowo nder lesdi ndi'i, mi gooŋɗinan koo moy garɗo haa am ngam daliila jokkirgol malla wullaandu.” To goɗɗo ɓaditake mo ngam tuggugo koppi yeeso maako, o forta juŋngo maako, harlo mo, hebbo mo. Bana nii o waarani Isra'iila'en warɓe haa laamiiɗo ngam waɗaneego kiita fuu. Fewjere nde'e waylitani mo ɓerɗe yimɓe. Ɓaawo duuɓi cappanɗe nayi Absalom wi'i laamiiɗo: “Accu mi yaha Heburuun, barkaama, mi hebbina togayeere nde toganiimi Jawmiraawo. Ngam saa'i mi ɗonno jooɗi haa Gesur nder lesdi Siriya, mbi'mi: To Jawmiraawo wartiri yam haa Urusaliima, nden kam mi jagganto mo.” Laamiiɗo wi'i mo: “Yah jam!” Nden Absalom yehi haa Heburuun. Ammaa o neli nelaaɓe haa le'i Isra'iila fuu, ɓe mbi'a koo toy: “To on nani hoolo luwal, mbi'e: Jonta Absalom laati laamiiɗo haa Heburuun.” Worɓe Urusaliima ewnaaɓe teemeɗɗe ɗiɗo njahdi bee Absalom. Ammaa ɓe anndaano anniya maako sam. Nden Absalom neli haa Gilo ngam ewnoyaago Ahitofel, sawariijo Daawuda. Saa'i maajum o fuɗɗino lii'anaago Jawmiraawo kirsaaɗi. Tuurtol dow laamiiɗo ɓurti saatugo, ngam tokkiiɓe Absalom ɗonno ɓesdo boo. Goɗɗo wari haa Daawuda, wi'i mo: “Ɓerɗe Isra'iila'en ngaylitanake Absalom.” Daawuda wi'i saraaki'en wonduɓe bee muuɗum haa Urusaliima fuu: “Umme, en ndoggu! To en ndoggaay law, en ndaɗataa Absalom. Njaawɗe, ngam taa o jokko en, taa o sarra en, taa o mbara yimɓe ɗuuɗɓe haa Urusaliima.” Saraaki'en maako mbi'i mo: “Min taaskani waɗugo ko mbi'ɗa fuu, barkaama.” Laamiiɗo wurti berniwol, yimɓe saare muuɗum fuu ndillidi bee maako. Ammaa o acci sulaaɓe sappo ngam haa ɓe ayna saare maako. Nde laamiiɗo e yimɓe mum ngurti berniwol, ɓe ndari haa suudu ragareeru. Yimɓe Daawuda fuu ɗon caalo yeeso maako, non boo Kereti'en e Peleti'en e worɓe teemeɗɗe njoweego (600), tokkinooɓe mo diga Gaat. Laamiiɗo wi'i Ittay, Gaatiijo: “Ngam ɗume a yahdata bee amin? Ndikka a hawtana laamiiɗo keso. Naa a koɗo haa ɗo ngam a gurtinaaɗo lesdi ma na? Neeɓaay a wari haa amin, jonta boo a dogga bee amin fahin? Min maa mi anndaa haa njahanmi! Lorta nder berniwol, an bee deerɗiraaɓe maaɗa. Jawmiraawo waɗane mbooɗeeŋga e gooŋgaaku.” Ammaa Ittay wi'i laamiiɗo: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto, an boo a geeto barkaama, haa ngonɗa ton ngonanmi, koo to en ngeeɗan malla en maayan boo.” Daawuda wi'i mo: “Booɗɗum, yahdu bee am.” Ittay e worɓe mum e ɓikkoy mum fuu caali yeeso laamiiɗo. Yimɓe Urusaliima mboyi bee hoolo maŋngo, saa'i jama'aare Daawuda ɗon dilla. Laamiiɗo eeri maayel Kederon, kaŋko e yimɓe maako ngam haa ɓe tokko laawol ladde. Cadok, limanjo boo warino, kaŋko e Lewi'en roondiiɓe sundukru alkawal Allah. Ɓe njippini ndu, Abiyatar lii'ani Jawmiraawo kirsaaɗi haa wurtiiɓe berniwol fuu caali. Laamiiɗo wi'i Cadok: “Lornu sundukru Allah nder berniwol. To Jawmiraawo yerdake yam, o wartirtam haa mi yi'a ndu nder jooɗorde maaru. Ammaa to o yerdaaki yam, nden kam o waɗammi ko fottani mo.” Laamiiɗo ɓesdi wi'ugo Cadok: “A faami na? Lorta nder berniwol bee jam, an e ɓiya Ahimaas, non boo Abiyatar e ɓiyum Yonatan. Ndaa, mi reenan haa eerorde ladde haa to on neldi yam kubar.” Cadok e Abiyatar lorni sundukru Allah haa Urusaliima, ɓe njooɗi ton. Ammaa Daawuda wa'i dow Hooseere Jaytunje. O ɗon yaha bilaa paɗe, o suddi hoore maako, o ɗon woya. Yimɓe wonduɓe bee maako boo cuddi ko'e muuɗum'en, ɗon mboya. Goɗɗo wi'i Daawuda: “Ahitofel hawtani Absalom e waɗooɓe tuurtol.” Daawuda tori, wi'i: “Yaa Jawmiraawo, laatin sawari Ahitofel faataare meere!” Nde Daawuda yotti dow hooseere haa yimɓe cujidanta Allah, soobaajo maako Husay Arkiijo fotti bee maako. O seekino limce maako, mbulwuldi ɗon dow hoore maako boo. Daawuda wi'i mo: “To a yahdi bee am, a teddantam. Ammaa to a jooɗake nder berniwol, nden kam a waawan wonnugo sawari Ahitofel. Yah haa Absalom, wi'i: Barkaama, mi maccuɗo ma. Ɓooyma, mi huuwani baaba ma, ammaa jonta mi yiɗi huuwango ma”, bana nii mballirta yam. Cadok e Abiyatar, liman'en kamɓe boo ɓe ɗon nder berniwol. Koo ɗume nanɗa nder laamorde fuu, yeccu ɓe ɗum. Ɓiɓɓe maɓɓe Ahimaas e Yonatan ɗon ngondi bee maɓɓe, kamɓe ɓe ngaddanammi kubaruwol ko nanɗon fuu. Ngam maajum Husay, soobaajo Daawuda lori nder berniwol. Saa'i man Absalom nasti Urusaliima. Nde Daawuda saali yeereere hooseere, Siba, suka Mefiboset fotti bee maako. O woodi bamɗe ɗiɗi daɗɗaaɗe, dimndanaaɗe tamseeje teemeɗɗe ɗiɗi e tame inabooje joorɗe teemerre e ɓiɓɓe leɗɗe belɗe teemerre e kanyakanyaawu inaboojam. Laamiiɗo ƴami Siba: “Ko mbaɗata bee kuuje ɗe'e?” Siba jaabi: “Ndaa, bamɗe ngam wa'aago yimɓe saare laamiiɗo, tamseeje e ɓiɓɓe leɗɗe ngam sukaaɓe ma, barkaama, inaboojam boo ngam haa tampuɓe nder ladde njara.” Laamiiɗo ƴami: “Toy Mefiboset, taaniraawo jaagorɗo ma Sawulu?” Siba jaabi: “Kaŋko o lutti ɓaawo nder Urusaliima, ngam o tammi ɓe ndokkitan mo laamu maama maako hannde.” Laamiiɗo wi'i Siba: “To non kam, an jeyi ko Mefiboset mari fuu.” Siba jaabi: “Mi maccuɗo ma, ɗum laato a yerdo yam foroy bana nii barkaama.” Nde Daawuda yotti Bahuriima, Sim'i ɓii Gera, goɗɗo saare Sawulu wurti wuro man, o ɗon naala laamiiɗo, o ɗon fiɗa mo bee kaa'e, kaŋko e yimɓe maako koo nde yimɓe fuu e honooɓe suusɓe ɗon haa nyaamo e nano laamiiɗo. Ndaa nii o hooldi: “Dillu ɗo, dillu, an mbaroowo, meereejo! Jonta Jawmiraawo hiitoto aybe ma dow saare Sawulu. Ƴiiƴam mbaraaɓe fuu waran dow hoore ma. Laamu ngu njaɓtuɗa haa juŋngo Sawulu, Jawmiraawo hokki ngu ɓiya Absalom. Jonta kam a nasti bone, an mbaroowo.” Abisay ɓii Seruyatu wi'i laamiiɗo: “Koni rawaandu waatndu ndu'u huɗete, barkaama? Accu mi yaha, mi ta'a hoore maako.” Ammaa laamiiɗo wi'i: “Kadi ɗum haala mooɗon na, onon ɓiɓɓe Seruyatu? To o huɗi yam ngam Jawmiraawo umri mo ɗum, moy foti wi'go: Ngam ɗume mbaɗɗa ɗum?” Nden o wi'i Abisay e sukaaɓe maako fuu: “On anndi ɓiɗɗo am mo ndanymi ɗum, kaŋko o ɗon ɗaɓɓa mbarugo yam. Nden on ɗon kayɗina goɗɗo mo lenyol Benyamin kuɗanɗo yam na? Acce mo o huɗa, Jawmiraawo umri mo ɗum. Sey mi munyana kuudi maako jonta. Teema Jawmiraawo laaran ɓillaare am, o wartira ndi barka.” Daawuda e yimɓe mum tokkitini jahaaŋgal muuɗum'en, Sim'i boo ɗon tokki ɓe haa wuttudu hooseere, o ɗon ɓadi bee Daawuda. O ɗon naala mo, o ɗon fiɗa mo bee kaa'e e o ɗon ukka mo mbulwuldi. Wakkati laamiiɗo e yimɓe mum fuu njotti waadiwol Urdun, ɓe comi masin. Ɓe ciwti ton. Absalom e Isra'iila'en tokkiiɓe mo fuu nasti Urusaliima. Ahitofel boo ɗon wondi bee maɓɓe. Husay Arkiijo, soobaajo Daawuda wari haa Absalom, wi'i: “Allah juttin balɗe laamiiɗo!” Absalom ƴami mo: “E noy amaana ma bee soobaajo ma Daawuda? Ko waɗi a yahdaay bee maako?” Husay jaabi: “Aa'a, ɗum waɗataako. Mi jeyaaɗo gorko mo Jawmiraawo e Isra'iila'en fuu cuɓi. Haa maako njooɗotoomi boo. Moy mi huuwanta kadi? Naa a ɓiɗɗo Daawuda na? Bana mi huuwrani baaba ma, bana non mi huuwrante an boo.” Absalom wi'i Ahitofel: “Dawranam. Ko mbaɗeten jonta?” Ahitofel jaabi mo: “Baaba ma acci sulaaɓe mum ngam aynugo saare. Hoo'u ɓe, waaldu bee maɓɓe. Bana nii koo moy nder Isra'iila anndan a konneejo baaba ma haa foroy, tokkiiɓe ma fuu cemmbiɗan.” Ɓe ndarni laymaaru ngam Absalom dow soorowol nder laamorde. Absalom waaldi bee sulaaɓe baaba muuɗum yeeso Isra'iila'en fuu. Nder nyalɗe maajum, sawari Ahitofel laati bana koŋngol iwŋgol diga Allah. Sawariiji ɗi o sarwi Daawuda e Absalom fuu laati bana non. Ahitofel wi'i Absalom: “Accu mi suɓa worɓe ujine sappo e ɗiɗo (12.000), mi wurto jemmaare nde'e, mi taasna Daawuda. Sey mi ukkano mo saa'i o comɗo, ɓernde maako boo ta'i. Bana nii mi hulnan mo, yimɓe maako boo ndoggan. Kaŋko tan mi mbarata. Nden mi waddane yimɓe maako fuu. Ɓe ngaran haa maaɗa, bana ɓe ngarduno ɓooyma haa Daawuda mo a ɗaɓɓata yoŋki mum. Bana nii yimɓe fuu njooɗorto jam”. Sawari man fottani Absalom e ndotti'en Isra'iila fuu. Ammaa Absalom wi'i: “Ewne boo Husay Arkiijo, haa en nana ko o wi'ata.” Nde Husay wari haa maako, Absalom wi'i: “Ndaa ko Ahitofel wolwi. En tokkoto sawari maako na? Malla en tokkataako ɗum? Ko mbi'ɗa, an?” Husay jaabi mo: “Jonta kam sawari Ahitofel wooɗaay. A anndi baaba ma, kaŋko e worɓe maako ɓe semmbiɗɓe, ɓe tikkanɓe bana ɓoodu ndewu koocanaaŋgu ɓikkoy mum. Baaba ma anndi haala konu, o waalataa caka yimɓe maako. Fakat o ɗon nyukki nder lowol feere malla haa nokkuure woɗnde. To o ukkanake ma, woɗɓe nder yimɓe ma boo ndo'ake, koo moy nananɗo ɗum wi'an: Ɓe njaalake yimɓe Absalom. Nden koo moy, koo cuusɗo marɗo ɓernde mbarooga boo ittan tammunde, ngam Isra'iila'en fuu anndi baaba ma o konoowo mawɗo, yimɓe wonduɓe bee maako boo ɓe waawɓe konu. Ngam maajum ndaa sawari am: Mooɓtu Isra'iila'en fuu haa maaɗa, diga Dan haa Biirsaba, ngam haa ɓe laato ɗuuɗɓe bana njaareendi maayo. An bee hoore ma a ardo ɓe nder haɓre. En ukkanto mo bana saawawre solirta dow lesdi. Kaŋko e wonduɓe bee maako haa ɓe ngoni fuu, walaa mo luttata. To o doggi, o hisi nder berniwol goɗŋgol, nden kam Isra'iila'en fuu ngaddan ɓoggi, ɓe ndasa ngol nder waadiwol, ngam taa hayre maagol woore lutta dow towndiire maagol.” Absalom e Isra'iila'en fuu mbi'i: “Fakat, sawari Husay ɓuri sawari Ahitofel wooɗugo.” Ɗum waɗi non ngam Jawmiraawo waɗino anniya wonnugo sawari Ahitofel e nastingo Absalom nder sarru. Ɓaawo maajum Husay wi'i Cadok e Abiyatar, liman'en: “Ahitofel sarwini Absalom e ndotti'en Isra'iila nii bee nii. Min boo mi sarwini ɓe nii bee nii. Jonta kam, nele law haa Daawuda, ndeentine mo ngam taa o waala jemmaare nde'e haa eerorde gaa'e Urdun yahrannde ladde, ammaa o eero maayo law ngam taa o halka bee yimɓe maako fuu.” Yonatan e Ahimaas ɗon ndari haa En-Rogel yaasi berniwol Urusaliima, ngam taa goɗɗo yi'a ɓe ɓe ɗon nasta ngol. Foroy korɗo yaha haa maɓɓe, yecca ɓe kubar. Nden ɓe njaha, ɓe anndina laamiiɗo Daawuda. Ammaa nyannde maajum derkeejo feere yi'i ɓe, yecci ɗum Absalom. Yonatan e Ahimaas njaawɗi, ngari haa saare goɗɗo haa Bahuriima. Goɗɗo man woodi ɓulndu haa daldal mum, ɓe ndiirti nder maaru. Debbo maako hoo'i limce, we'iti ɗe dow hunnduko ɓulndu, liiri gabbe dow maaje, ngam taa goɗɗo yi'a ɓe. Sukaaɓe Absalom ngari haa saare man, ƴami debbo: “Toy Ahimaas e Yonatan?” Debbo jaabi: “Ɓe eeri ildugol.” Sukaaɓe ɗaɓɓiti ɓe, ammaa ɓe tawaay ɓe. Ɓe lorti haa Urusaliima. Nde ɓe ndilli, Yonatan e Ahimaas ngurti ɓulndu, njehi haa laamiiɗo Daawuda. Ɓe mbi'i mo: “Umme law, eere maayo.” Ɓe ngecci Daawuda ko Ahitofel sarwi Absalom. Daawuda e yimɓe mum eeri maayo Urdun. Hiddeko weeta, ɓe fuu ɓe caali, walaa koo gooto lutti ɓaawo. Nde Ahitofel yi'i Absalom yiɗaa tokkaago sawari maako, o daɗɗi wamnde maako, o hooti wuro maako. O umri saare maako alkawal, ɓaawo maajum o ɓili hoore maako, o maayi. Ɓe uwi mo nder yenaande baaba maako. Daawuda yotti Mahanayim, Absalom e Isra'iila'en wonduɓe bee muuɗum boo eeri maayo Urdun. Absalom waɗi Amasa mawɗo honooɓe mbattudi Yo'ab. Amasa woni ɓii goɗɗo Isra'iilaajo mo innde mum Itira. Abigayel, daada Amasa, o ɓii Nahas, Seruyatu, daada Yo'ab boo o deerɗiraawo Abigayel. Absalom e yimɓe mum Isra'iila'en caŋngini nder lesdi Gile'at. Nde Daawuda yotti Mahanayim, Sobi ɓii Nahas mo Rabba nder lesdi Ammooni'en e Makir ɓii Ammiyel mo Loodebar e Barjillay mo Rogeliima nder lesdi Gile'at, ngaddani ɓe be'itte e taasaaje e payanɗe loope e alkamaari e sa'iiruuri e kuroori e gabbe ca'aaɗe e nyebbe e irin nyebbe feere e njumri bee kettuŋgol e leeɓol e dammooji. Ɓe ngaddani ɓe ɗum haa ɓe nyaama ngam ɓe numno weelo e ɗomka e comri torri Daawuda e yimɓe mum daliila jahaaŋgal muuɗum'en nder ladde. Daawuda limti jama'aare mum fuu, o darni ardiiɓe e hoore'en dow geɓe honooɓe ujineere ujineere e geɓe honooɓe teemerre teemerre fuu. Nden o hawti ɓe fuu nder geɓe mawɗe tati, o neli ɓe haa konu: Yo'ab, Abisay ɓii Seruyatu deerɗiraawo Yo'ab e Ittay Gaatiijo, ardini koo moy yeɓre woore. Laamiiɗo wi'i ɓe: “Min boo, fakat mi yahdan bee mooɗon.” Ammaa ɓe mbi'i mo: “Aa'a, taa a nasta haɓre. To minin fuu min ndoggi, konne'en kakkilantaa ɗum. Koo to reeta amin maayi boo, ɓe ndaarataa ɗum bana mawɗum. Ammaa an feere ma a laati bana ujine sappo nder amin. Ndikka a jooɗo nder berniwol, a nelana min ballal nder wakkati haaje.” Laamiiɗo wi'i: “Booɗɗum, mi waɗan ko fottani on.” Nden o dari haa dammugal berniwol, saa'i yimɓe ɗon ngurto fodde teemeɗɗe muuɗum'en e ujineeje muuɗum'en. O umri Yo'ab e Abisay e Ittay: “Ngam daliila am kakkilane Absalom sukaajo oo.” Yimɓe fuu nani ko Daawuda umri ardiiɓe ɓe'e. Yimɓe Daawuda ngurti yaasi. Ɓe kaɓi bee Isra'iila'en nder laynde Efrayim. Ɓe njaali ɓe jaalorgal maŋngal, Isra'iila'en ujine noogas mbaraama. Haɓre saŋkiti nder lesdi man fuu. Laynde mbari yimɓe ɗuuɗɓe, ɓuri kaafahi. Absalom fototiri bee yimɓe Daawuda, o ɗonno wa'i alfadariire. Nde o ɗon saalo les lekki feere makki, lice maaki naŋngi gaasa hoore maako. Alfadariire maako doggi, kaŋko o ɗon ɓili dow. Yimɓe Daawuda woɗɓe ngi'i ɗum. Gooto nder yiiɓe ɗum, yehi, yecci ɗum Yo'ab. O wi'i: “Ndaa, Absalom ɗon ɓili haa lekki makki to.” Yo'ab wi'i mo: “Asee, a yi'i mo na? Koni a mbaraay mo ton ton? Mi hokkanno ma ceede cardi sappo e taadorgol booɗŋgol.” Ammaa gorko oo jaabi Yo'ab: “Koo to a limani yam ceede cardi ujineere haa newre am, juŋngo am meemataa ɓii laamiiɗo. Minin fuu min nani ko laamiiɗo umri ma, an e Abisay e Ittay, o bi'ɗo: Kakkilane Absalom sukaajo oo. Fakat to mi ɗowtanaakino umroore laamiiɗo, o anndanno ɗum, ngam o heɓtan koo ɗume fuu, an boo a accanno yam feere am.” Yo'ab wi'i: “Kayya, mi yiɗaa majjingo wakkati am haa maaɗa bana nii.” O hoo'i jaare tati, o ɗisi ɗe nder ɓernde Absalom ɓilaaɗo nder lice lekki go, o ɗonno foofa tawon. Sukaaɓe Yo'ab sappo, roondooɓe balmi maako taari Absalom, ɓe timmini mo. Ɓaawo maajum Yo'ab fuufi luwal ngam haa o naŋgta yimɓe maako. Ɓe acci taasnugo Isra'iila'en. Ɓe koo'i ɓanndu Absalom, ɓe ngubi ndu nder ngaska lugguka haa laynde maajum. Ɓe mbaagi waagaare kaa'e townde dow maaka. Ammaa Isra'iila'en fuu ndoggi, koo moy haa saare mum. Saa'i Absalom ɗonno yeeɗi tawon, o darnino hayre maandorde ngam hoore maako nder waadiwol laamiiɓe. O wi'no: “Mi walaa ɓiɗɗo tabitinanɗo innde am.” Ngam maajum o inndi hayre man bee innde maako. Haa wargo hannde nde ɗon wi'e Maandorde-Absalom. Ahimaas wi'i Yo'ab: “Accu mi yaawɗo, mi yahrana laamiiɗo kubar jaalorgal ngal Jawmiraawo hokki mo dow konne'en maako.” Ammaa Yo'ab jaabi mo: “An a yahrantaa mo kubar hannde. Sey a yahra ngol nyannde feere, ammaa naa hannde, ngam ɓii laamiiɗo maayi. Kubaruwol ngo'ol wooɗaay.” Yo'ab umri Kusiijo, suka Daawuda: “Yah, yeccu laamiiɗo ko ngi'ɗa.” Suka turi yeeso Yo'ab, nden dilli. Ahimaas fuɗɗiti, wi'i Yo'ab: “Ko waɗata fuu waɗa. Accu mi yaawɗo ɓaawo Kusiijo.” Yo'ab wi'i mo: “Ngam ɗume a ɗaɓɓata yahugo, ɓiyam? Kubar maajum heɓnataa ma ngeenaari.” Ahimaas jaabi: “Bee non fuu mi yahan.” Yo'ab wi'i mo: “Yah.” Ahimaas dilli, tokki laawol waadiwol Urdun. O yaawɗi haa o saali Kusiijo. Daawuda ɗon jooɗi haa nastirde berniwol Goɗɗo aynoowo wa'i dow soorowol dammugal haa dow mahol taariiŋgol berniwol. Nde o ɗon laara, o eewi goɗɗo ɗon wara feere muuɗum bee pargal. O anndini ɗum laamiiɗo. Laamiiɗo wi'i: “To ɗum gooto tan, nden kam o waddan kubaruwol booɗŋgol.” Saa'i gorko man ɗon ɓadito, aynoowo yi'i goɗɗo feere boo ɗon wara bee pargal. O yecci ɗum doogariijo haa dammugal. Laamiiɗo wi'i: “Kaŋko boo o ɗon wadda kubaruwol booɗŋgol.” Aynoowo wi'i: “Mi ɗon yi'a arano ɗon yaawɗo bana Ahimaas.” Laamiiɗo wi'i: “Kaŋko woni goɗɗo booɗɗo. O ɗon warda bee kubaruwol ceynoowol.” Ahimaas wookani laamiiɗo: “Jam koo ɗume!” Nden o tuggi koppi, waali, hippi yeeso maako, o wi'i: “Yettoore laatano Allah Jawmiraawo maaɗa mo hokki ma tuurtanɓe ma haa juŋngo ma, barkaama.” Laamiiɗo ƴami mo: “E Absalom sukaajo oo, o jamo na?” Ahimaas jaabi: “Wakkati Yo'ab neli suka ma e min fuu, mi yi'i laanyotiral maŋngal. Ammaa mi anndaa ɗum ɗume.” Laamiiɗo wi'i mo: “Dara ɗo kommbi am.” O waɗi non. Kusiijo boo wari wi'i: “Mi waddi kubaruwol ceynoowol, barkaama. Jawmiraawo hokki ma jaalorgal dow tuurtanɓe ma fuu.” Laamiiɗo ƴami mo: “E noy Absalom sukaajo oo? O jamo na?” Kusiijo jaabi: “Konne'en ma e tuurtanɓe ma fuu, barkaama, sey ɓe laato bana maako.” Laamiiɗo diwtori ngam naaworla ɓernde mum. O wa'i dow soorowol gonŋgol dow dammugal wuro bee bojji: “Ayye ɓiŋngel am, ɓiŋngel am Absalom! Absalom, ɓiŋngel am, koni mi maayaay mbattudi maaɗa? Ayye, ɓiŋngel am, ɓiŋngel am Absalom!” Yo'ab nani kubar: “Laamiiɗo ɗon woya Absalom bee gonɗi ɗuuɗɗi.” Nde yimɓe nani haala maajum, seyo maɓɓe dow jaalorgal warti suno. Ɓe nasti berniwol ɓe jeeɗiiɓe, bana honooɓe semtinaaɓe dogganɓe haɓre. Laamiiɗo ɗon jooɗi ton, o ɗon suddi yeeso maako, o ɗon woya bee semmbe: “Ɓiŋngel am Absalom! Absalom, ɓiŋngel am, ɓiŋngel am!” Yo'ab nasti haa laamiiɗo woni, wi'i mo: “A ɗon semtina yimɓe maaɗa hannde. Ɓe kisni yoŋki ma e yoŋkiiji ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe e yoŋkiiji rewɓe ma e sulaaɓe ma fuu. Ammaa a ɗon wanya yiɗɓe ma, a yiɗi wanyɓe ma. Ngam hannde a waŋgini, ardiiɓe honooɓe ma e maccuɓe ma, ɓe huunde meere yeeso maaɗa. Ngam mi anndi to minin fuu min maayino hannde, ammaa Absalom kam yeeɗi, kanjum ɓuranno fottango ma. Umma, wurta, seynu yimɓe ma seɗɗa. Mi ɗon hunoro innde Jawmiraawo, to a wurtaaki, walaa koo gooto nder yimɓe ma luttante jemmaare nde'e. Kanjum ɓurata hallugo dow sarruuji keɓɗi ma fuu diga nderkaaku ma haa wargo hannde.” Laamiiɗo ummi, wurti, jooɗi haa dammugal. Ɓe mbi'i yimɓe: “Laamiiɗo ɗon jooɗi haa dammugal.” Nden ɓe fuu ɓe ngari. Isra'iila'en fuu ndoggino, koo moy hooti haa saare mum. Koo toy nder Isra'iila yimɓe puɗɗi felindirgo. Ɓe ɗon mbi'a: “Laamiiɗo hisni en juuɗe Filisti'en e konne'en meeɗen woɗɓe fuu. Jonta boo o doggi yeeso Absalom, o wurti lesdi. Absalom mo moytuɗen, ndaa o maayi nder haɓre. Ngam ɗume en kooraay laamiiɗo tawon?” Laamiiɗo Daawuda nani ko wolwa nder Isra'iila. Ngam maajum o neldi kubar haa Cadok e Abiyatar, liman'en, o wi'i: “Mbi'e ndotti'en Yahuuda ni'i: Ngam ɗume cakitiiɗon hoorugo laamiiɗo haa saare maako? Naa on banndiraaɓe maako nder lenyol gootol na? Ko waɗi on ɗon cakito hoorugo mo? Mbi'e Amasa boo bee innde am: An woni banndiraawo am. Yeeso ɗo an laatoto haa foroy mawɗo honooɓe am mbattudi Yo'ab. Allah hiito yam bee caatal to mi gooŋɗinaay wolde am nde'e.” Bana nii Daawuda wartiri ɓerɗe yimɓe Yahuuda fuu haa muuɗum. Ɓe neldi kubar haa maako, ɓe mbi'i: “Sey laamiiɗo e wonduɓe bee muuɗum fuu ngarta.” O ummi, o yotti maayo Urdun. Yimɓe Yahuuda ngari haa Gilgal ngam haa ɓe njaɓɓo mo, ɓe mballa mo eeraago maayo Urdun. Sim'i ɓii Gera, Benyaminiijo mo Bahuriima go, kaŋko boo o yaawɗi, o wari, o hawti bee yimɓe Yahuuda wakkati maajum ngam haa o fotta bee laamiiɗo. Yimɓe Benyamin ujineere ɗon ngondi bee maako. Siba, suka saare Sawulu ɗon nder maɓɓe, o wardi bee ɓiɓɓe maako sappo e njowo e huuwooɓe maako noogas. Kamɓe ɓe aarti laamiiɗo yottaago haa Urdun. Ɓe ngaddi koommbowal ngam haa ɓe eerna saare laamiiɗo, ɓe mbaɗana laamiiɗo ko o yiɗi fuu. Nde laamiiɗo eeri, Sim'i ɓii Gera wari, waali, hippi yeeso maako, wi'i: “Taa siftor aybewol ngol mbaɗmi dow maaɗa nyalaade nde ngurtiiɗa Urusaliima, barkaama. Taa limanam aybe man. Mi anndi mi waɗi hakke. Ngam maajum ngarmi hannde, aartumi yimɓe le'i Yusufu fuu, haa mi jaɓɓe, barkaama.” Abisay ɓii Seruyatu wi'i: “Sim'i he'i mbareego, ngam o huɗi laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓi.” Ammaa Daawuda wi'i: “Kadi ɗum haala mooɗon na, onon ɓiɓɓe Seruyatu? Koni laatiiɗon konne'en am? Hannde mi heɓti laamu am haa Isra'iila. Ngam maajum walaa Isra'iilaajo koo gooto mbarete hannde.” Nden o wi'i Sim'i: “Mi hunanake ma a maayataa.” Mefiboset taaniraawo Sawulu boo wari jaɓɓaago laamiiɗo. Diga laamiiɗo dilluno haa o warti jam, Mefiboset suklanaaki kosɗe mum e wakkude mum, lootaay limce mum boo. Nde o wari haa Urusaliima haa laamiiɗo, laamiiɗo ƴami mo: “Koni a yahdaay bee am, Mefiboset?” Yimɓe saare baaba am fuu ke'i mbareego dow umroore ma, barkaama, ammaa an a jaɓi yam caka nyaamanɓe haa saare ma. Mi fotaay toraago ma mbooɗeeŋga feere.” Laamiiɗo wi'i: “Ɗum he'i, taa ɓesdu bolle. Ndaa mi umri senndugo ngesa Sawulu hakkunde maaɗa bee Siba.” Mefiboset wi'i laamiiɗo: “Accu Siba hoo'a ɗum fuu. An a warti jam, ɗum he'i yam, barkaama.” Barjillay warno diga Rogeliima nder lesdi Gile'at, o ɗofti laamiiɗo haa yotti maayo Urdun. Barjillay naywi masin, o ndottiijo mo duuɓi cappanɗe joweetati. Wakkati laamiiɗo ɗonno jooɗi haa Mahanayim, Barjillay yahrani mo nyaamdu, ngam o diskuɗo masin. Laamiiɗo wi'i mo: “Yahdu bee am haa Urusaliima, mi hakkilane ton.” Ammaa Barjillay jaabi: “Luttanaay yam balɗe ɗuuɗɗe, barkaama. Ko nafata to mi eggi, mi yahdi bee maaɗa haa Urusaliima? Mi woodi duuɓi cappanɗe joweetati jonta, mi waawataa senndindirgo booɗɗum e kalluɗum bana no haandi. Mi mettataako dakam haa nyaamduuji ma e njaramji ma. Mi nanataa sawtu yimooɓe worɓe e rewɓe. Mi yiɗaa mi laatano ma doŋngal, barkaama. Ko mi huuwani ma fuu, ɗum he'aay mbarjaari ɗuuɗndi bana nii. Mi yiɗno ɗoftugo ma haa laawol seɗɗa haa gaɗa Urdun tan. Jonta kam accu mi hoota, mi maaya haa wuro am, haa genaale baaba am e daada am ngoni. Ndaa ɗo Kimham, kaŋko o kuuwanoowo ma, to a yiɗi, o eerdo bee maaɗa. Waɗan mo ko fottani ma.” Laamiiɗo wi'i: “Booɗɗum, sey o eerdo bee am. Mi waɗanan mo bana ngiɗɗa. An boo, to woodi ko a ɗaɓɓata haa am, mi waɗante ɗum.” Yimɓe Daawuda fuu eeri maayo, nden laamiiɗo bee hoore mum boo eeri. Laamiiɗo jaɓɓiti Barjillay, hebbi mo, barkiɗini mo. Nden Barjillay hooti saare mum. Laamiiɗo yehi haa Gilgal, Kimham yahdi bee maako. Yimɓe Yahuuda fuu e reeta Isra'iila'en ɗofti mo. Nden Isra'iila'en luttuɓe ngari haa laamiiɗo. Ɓe ƴami: “Koni banndiraaɓe amin yimɓe Yahuuda kooci ma, eerni ma Urdun barkaama, an bee saare ma e yimɓe ma fuu?” Yimɓe Yahuuda njaabi: “Na laamiiɗo o goɗɗo lenyol amin! Ngam ɗume on mbaɗata haala? Kadi kaŋko wurni min na? Woodi dokkal o hokki min na?” Isra'iila'en mbi'i: “Geɗal amin haa laamiiɗo ɓuri ngal mooɗon nde sappo, koo to o iwi haa lenyol mon boo. Koni on meeriɗinta min? Kadi minin min aartaay on wolwugo haala hoorugo laamiiɗo na?” Ammaa yimɓe Yahuuda njaabi ɓe bee caatal, caatal maɓɓe ɓuri ngal Isra'iila'en. Woodino goɗɗo lenyol Benyamin haa Gilgal. Innde maako Seba ɓii Bikiri, o meereejo. O fuufi luwal, o hooli: “En ngalaa geɗal haa saare Daawuda! En ngalaa maral haa ɓii Yessa! En koota, worɓe Isra'iila !” Isra'iila'en fuu ndilli, acci Daawuda, ɓe tokki Seba. Yimɓe Yahuuda tan ɗakkotiri bee laamiiɗo muuɗum'en, ɗofti mo diga Urdun haa Urusaliima. Nde Daawuda warti saare mum haa Urusaliima, o umri hoo'ugo sulaaɓe sappo ɓe o accuno ngam aynugo saare, o nastini ɓe nder saare aynaande. O wuurni ɓe ton, ammaa o hawtaay bee maɓɓe fahin. Ɓe wudinaaɓe haa nyalaade ɓe maayi, ɓe ngeeɗi bana rewɓe yurumɓe, koo nde gorko maɓɓe ɗonno yeeɗi tawon. Ɓaawo man laamiiɗo wi'i Amasa: “Mooɓtanam worɓe Yahuuda fuu, ngare on fuu haa ɗo faɓɓijaŋngo.” Nde wakkati man saali, Amasa yehi, mooɓtoyi yimɓe Yahuuda, ammaa o waraay law, laamiiɗo wi'i Abisay: “Seba ɓii Bikiri ɗon nastina en nder saklere ko ɓuri Absalom. Hoo'u honooɓe am, taasnu mo hiddeko o jokko berniiji cemmbiɗɗi, o daɗa en.” Abisay hoo'i yimɓe Yo'ab e honooɓe Daawuda suusɓe fuu, o hoo'i boo Kereti'en e Peleti'en, ɓe ngurti Urusaliima, ɓe taasni Seba. Nde ɓe njotti hayre mawnde haa Gibiyon, Amasa fotti bee maɓɓe. Yo'ab ɗon ɓorni limce konu, o ɗon haddi laɓi maako nder ɓare maaki. Nde o ɓaditi Amasa, ki soli. Yo'ab hoofni Amasa, wi'i: “Noy, deerɗam, a jamo na?” Bee juŋngo maako nyaamo o naŋngi wakkude Amasa, bana o yiɗi hebbaago mo. Amasa hakkilanaay laɓi haa juŋngo Yo'ab woɗŋgo. Yo'ab yuwi mo haa reedu, teteki maako ndufi haa lesdi. Walaa haaje o yuwa mo ɗiɗawre, Amasa maayi ɗon nii. Yo'ab e deerɗum Abisay tokki taasnugo Seba ɓii Bikiri. Gooto nder sukaaɓe Yo'ab ɗon dari kommbi ɓanndu Amasa, o wi'a: “Koo moy wondi bee Yo'ab e koo moy tokki Daawuda fuu, tokko Yo'ab.” Ammaa Amasa ɗon waali nder ƴiiƴam mum haa caka laawol. Nde sukaajo go yi'i caalotooɗo fuu ɗon daro, o sottini ɓanndu Amasa diga laawol, o wallini ndu haa ngesa, o suddi ndu bee ngapaleewol. Ɓaawoɗon yimɓe fuu tokki Yo'ab ngam taasnugo Seba. Seba ta'i caka le'i Isra'iila fuu haa yotti Abel-Bayti-Ma'aka e Berim fuu. Kamɓe ɓe mooɓi haa maako, ɓe tokki mo nder berniwol. Yo'ab e jama'aare mum ngari, taari berniwol maajum. Ɓe mbaagi lesdi ɗakki mahol maagol. Nden Yo'ab umri yimɓe mum fuu ɓe ngibbina ngol. Woodino debbo marɗo hikma nder berniwol man. Kaŋko o hooli dow mahol, o wi'i: “Hey, onon, naneeɗam! Mbi'e Yo'ab o ɓadito ɗo haa mi wolwana mo.” Nde Yo'ab wari, debbo ƴami mo: “An woni Yo'ab na?” O jaabi: “Ɗum min.” Debbo wi'i: “Nan bolle korɗo ma.” O wi'i: “Mi ɗon heɗito.” Debbo wi'i: “Woodi geccawol ɓooymawol bi'anŋgol: Ɓe ɗaɓɓitane sawari haa Abel. Bana nii saklere maɓɓe timman. Min fuu min yimɓe marɓe hoolaare e salaaman nder Isra'iila, berniwol amin ɓuri berniiji Isra'iila fuu. Ammaa an a yiɗi nyaamugo maral nga'al na?” Yo'ab jaabi: “Aa'a, kayya! Mi nyaamataa ngol, mi wonnataa ngol boo. Naa kanjum ngiɗmi. Ammaa woodi goɗɗo iwɗo kooseeje Efrayim nder berniwol mooɗon, Seba ɓii Bikiri. Kaŋko o tuurtani laamiiɗo Daawuda. Kaŋko tan ɗaɓɓitanmi. Ngurtine mo, nden kam mi accan berniwol mon.” Debbo wi'i: “Min cakkinante hoore maako haa yaasi mahol.” O lori haa yimɓe maako nder berniwol, o wolwani ɓe bee hikma. Ɓe ta'i hoore Seba, ɓe cakkinani nde Yo'ab. Kaŋko o fuufi luwal ngam accugo hippugo berniwol. Yimɓe Yahuuda caŋkiti, kooti, Yo'ab boo lorti haa laamiiɗo haa Urusaliima. Yo'ab woni mawɗo honooɓe Isra'iila fuu. Benaya ɓii Yoyada woni hooreejo Kereti'en e Peleti'en. Adoniram woni kaliifaajo kuuɗe dooleeje. Yusafat ɓii Ahiluudi woni hunndukoojo laamiiɗo. Sewa woni binndoowo. Cadok e Abiyatar ngoni liman'en. Iira Ya'iriijo kaŋko boo o limanjo Daawuda. Weelo waɗino nder zamanu Daawuda, ngo duuri duuɓi tati. Daawuda ƴami Jawmiraawo daliila weelo man. Jawmiraawo jaabi mo: “Aybe ƴiiƴam ɗon dow Sawulu e saare mum, ngam o mbari Gibiyoni'en woɗɓe.” Gibiyoni'en njaabi: “Min njaɓataa cardi malla kaŋŋeeri haa saare Sawulu ngam kefergal aybe man. Min ngiɗaa mbarugo goɗɗo feere nder Isra'iila boo.” Daawuda wi'i: “Mi waɗan ko on mbi'i yam fuu!” Ɓe njaabi: “Sawulu muuyino halkugo min, ngam taa goɗɗo lenyol amin lutta nder Isra'iila sam. Ngam maajum hokku min worɓe njoweeɗiɗo nder ɓiɓɓe maako, ngam haa min ɓila ɓe yeeso Jawmiraawo haa Gibiya, berniwol Sawulu, cuɓaaɗo Jawmiraawo.” Laamiiɗo wi'i: “Mi hokkan on ɓe.” Ngam daliila hunayeere nde Daawuda bee soobaajo mum Yonatan ɓii Sawulu kuni yeeso Jawmiraawo, Daawuda acci Mefiboset ɓii Yonatan ɓii Sawulu. O naŋngi Armooni e Mefiboset, ɓiɓɓe Sawulu ɓe debbo mum Rispa ɓii Aya danyani mo. O naŋngi boo ɓiɓɓe njowo ɓe Mikal ɓii Sawulu debbo danyani gorum Adiriyel ɓii Barjillay mo Mehola. Kamɓe laamiiɗo hokki ɓe haa juuɗe Gibiyoni'en. Ɓe ɓili ɓe dow hooseere maɓɓe yeeso Jawmiraawo. Bana nii worɓe njoweeɗiɗo ɓe'e maaydi nyalaade woore. Ɗum wakkati puɗɗuki codol sa'iiruuri. Rispa, ɓii Aya hoo'i limce buhuuje, we'iti ɗi dow tapaare haa nokkuure man, o jooɗi ton kommbi nyawmanɗe diga fuɗɗam codol haa fuɗɗam iyeele. Nyalawma o haɗa jigaaje jippaago dow nyawmanɗe, jemma boo o riiwa kuuje ladde. Nde Daawuda nani ko Rispa ɓii Ayya debbo waɗani mbaraaɓe, o neli hoo'ugo i'e Sawulu e ɓiyum Yonatan haa Yaabes nder lesdi Gile'at. Nde Filisti'en njaalino Sawulu dow hooseere Gilbo'a, ɓe ɓilino ɓalli Sawulu e Yonatan haa babal kiita haa Baytisaanu. Haa ton yimɓe Yaabes koocuno ɗi bee sirri. Diga ton Daawuda hoo'i i'e maɓɓe, ɓe mooɓti i'e ɓilaaɓe njoweeɗiɗo go. O yahri ɗe haa Ceela nder lesdi Benyamin, ɓe uwdi ɗe ton bee i'e Sawulu e Yonatan nder yenaande Kis, baaba Sawulu. Ɓe mbaɗi ko laamiiɗo umruno ɓe fuu. Ɓaawo maajum Allah woonani lesdi man. Filisti'en puɗɗiti haɓre bee Isra'iila'en. Daawuda e yimɓe mum njippi, kaɓi bee maɓɓe. Nde Daawuda somi, Yisbi-Benob, gooto nder ɓiɓɓe Rafa ɗaɓɓi mbarugo Daawuda. O ɗonno haɓɓi kaafahi kesi, teddeeŋga njamndi mboɗeeri ceeɓndi labbo maako, ɓuri kilo tati. Ammaa Abisay ɓii Seruyatu walli Daawuda, mbari Filistiijo. Wakkati maajum yimɓe kunni laamiiɗo ngam taa o meeta yahugo haɓre. Ɓe mbi'i: “To an a halki, ɗum laatoto bana to jayŋgol Isra'iila nyifi.” Ɓaawo maajum haɓre bee Filisti'en fuɗɗiti haa Gob. Wakkati man Sibbekay Husatiijo mbari Saf, goɗɗo lenyol Rafa. Fahin haɓre fuɗɗiti haa Gob, Elhanan ɓii Ya'ir Oregiima mo Baytilaama mbari Goliyat Gaatiijo mo leggal labbo mum nanndi bee leggal cannyargal. Fahin haɓre fuɗɗiti haa Gaat. Woodino ton goɗɗo juutɗo, marɗo kooli cindi haa juuɗe e kosɗe muuɗum, limgal maaji fuu noogas e nayi. Kaŋko boo o goɗɗo lenyol Rafa. O janci Isra'iila, ammaa Yonatan ɓii Sime'a deerɗiraawo Daawuda mbari mo. Ɓiɓɓe nayo ɓe'e ɓe danygol Rafa haa Gaat. Daawuda e yimɓe mum mbari ɓe. Nyalaade nde Jawmiraawo hisni Daawuda diga juuɗe konne'en muuɗum e juuɗe Sawulu fuu, Daawuda yimani Jawmiraawo yimre nde'e: Yaa Jawmiraawo, an woni tapaare suuɗirde am, an woni suudu am semmbiɗndu, an woni kisnoowo yam boo. Yaa Allah, an woni tapaare hisrude am haa nyukkotoomi, an woni wawarde am, an woni kisnoowo yam cemmbiɗɗo, hisrude am townde. Haa maaɗa tawmi hisrude, a hisni yam toonyaaŋge fuu. Mi tori Jawmiraawo, kaŋko o hisni yam. Yettoore laatano mo! Waade taari yam bee ƴuuge maare, maaje halkere kulni yam. Mi nasti tuuforli joonde maayɓe, waade taari yam bee kaɓɓorli maare. Nder ɓillaare am toriimi Jawmiraawo, mi wookani Allah am. Diga haykaliiru maako o nani sawtu am, gookaali am njotti noppi maako. Nden lesdi dimmbi, diwni. Caɓɓaaje asama ndiwni, ndimmbi ngam tikkere maako. Cuurɗe ngurti haa kine maako, yiite nyaamooye wurti haa hunnduko maako, jamni ƴulɓe. O wuuri asama, o jippi, duule ɓaleeje ɗon les kosɗe maako. O wa'i dow keruba, o fiiri, o waŋgi dow henndu. O suuɗi nder nyiɓre, o moji duule ɓaleeje keewɗe ndiyam. Bana ƴulɓe yiite, non jayŋgol yeeso maako. Jawmiraawo telɓi haa asama bana felmaaŋgo, Allah Ɓaŋiiɗo towni sawtu mum. O fiɗi kuri maako, o saŋkiti konne'en maako. O sakkini ma'e, o hulni ɓe. Ndiyam mbeela seeki, les maaga waŋgi, caɓɓaaje duniyaaru cudditaama ngam daliila telɓuki Jawmiraawo, ngam poofɗe tikkere gurtiiɗe haa kine maako. Diga dow Jawmiraawo forti juŋngo mum, naŋngi yam, wurtini yam ndiyam lugguɗam. O hisni yam juuɗe konneejo am cemmbiɗɗo e juuɗe wanyɓe yam fuu, ɓurduɓe yam semmbe. Nyalaade sarru am ɓe ukkani yam, ammaa Jawmiraawo jogi yam ngam taa mi do'o. O wurtini yam ɓillaare, o hisni yam ngam o yerdi yam. Jawmiraawo warji yam fodde adilaaku am, o woonani yam ngam o anndi kuuɗe am ɗe laaɓɗe. Ngam mi tokki laabi Jawmiraawo, mi waɗaay aybe dow Allah am, mi waylitanaay mo ɓaawo. Mi ɗowtani kiitaaji maako fuu, mi luutaay farillaaji maako. Mi walaa aybe yeeso maako, mi reenti taa mi waɗa hakke. Ngam maajum Jawmiraawo warji yam fodde adilaaku am, ngam o anndi mi laaɓɗo yeeso maako. Yaa Jawmiraawo, a adiliijo haa adili'en, a booɗɗo haa wooɗɓe, a laaɓɗo haa laaɓɓe, ammaa haa faasiki'en, a ɗon hollita ɓe hikma ma. A hisnan ummaatoore toskaande. A ɗon laara mawnitiiɓe, a leesnan ɓe. Jawmiraawo woni pittirla am, Jawmiraawo ɗon yayna nyiɓre haa ngonmi. Bee ballal ma mi ukkanto mooɓre konne'en, bee Allah am ndiwanmi mahol boo. Laawol Allah, ngol timmuŋgol, wolde Jawmiraawo laaɓi tal. O wawarde suuɗotooɓe haa maako. Jawmiraawo meeɗen feere muuɗum woni Allah, Allah meeɗen tan woni tapaare hisrude. Allah woni hisrude am semmbiɗnde, o waɗani yam laawol darnuŋgol. O laatini kosɗe am bana ɗe lelwa, o tabitini yam dow towndiije. O ekkitini juuɗe am haɓre, haa mi tira koo lagaawal njamndi bee juuɗe am boo. Yaa Jawmiraawo, kisndam ma ɗon aynammi bana wawarde, hinnuye ma mawnini yam. A yaajini babal am, mi ɗon waanca nder feecaare, kolɓule am ndimmbataako. Mi taasni konne'en am, mi halki ɓe, mi lorataako sey to mi nattini ɓe fuu. Mi nattini ɓe, mi do'i ɓe, ɓe ummitittaako, ɓe mbaalake les kosɗe am. A hokki yam semmbe ngam waɗugo haɓre, haa mi jaalo konne'en am. A lorni konne'en am ɓaawo, mi nattini wanyɓe yam. Ɓe tefi ballal, ammaa walaa mo walli ɓe. Ɓe ewni Jawmiraawo, ammaa o jaabaaki ɓe. Mi ɗiggini ɓe, haa ɓe laati bana collaaje. Mi nami ɓe, mi yaaɓi ɓe bana loope dow laawol. A hisni yam jokkirli ummaatoore am. A waɗi yam laamiiɗo ummaatooje, jama'aare nde mi anndaano, huuwantam. Jananɓe tefi fottango yam bee bolle belɗe, nde ɓe nani habaru am, ɓe ɗowtani yam. Jananɓe tampi, ɓe ngurti kisruɗe maɓɓe bee diwŋgol. Jawmiraawo o geeto! Yettoore laatano tapaare hisrude am! Maŋgtoore laatano Allah Kisnoowo yam cemmbiɗɗo! Allah o baatoowo konne'en am, o ɗon leesnani yam ummaatooje, o kisnoowo yam diga juuɗe wanywanyɓe yam. A dokkoowo yam jaalorgal dow konne'en am, a kisnoowo yam diga juuɗe fitinooɓe yam. Ngam maajum, yaa Jawmiraawo, mi yettete caka ummaatooje, mi yiman maŋgtoore tedduŋgal innde ma. An, a hokki jaalorgal maŋngal haa laamiiɗo mo cuɓɗa, a ɗon waɗa mbooɗeeŋga haa moytaaɗo ma, Daawuda e danygol muuɗum haa foroy! Ndaa bolle Daawuda ragareeje: Nane, Daawuda ɓii Yessa ɗon wolwa, goɗɗo mo Allah ɓaŋgti masin, mo Allah Yaakubu moyti, mo yimi gimi booɗɗi ngam Isra'iila. Ruuhu Jawmiraawo ɗon dow am, o ɗon wolwira bee hunnduko am. Allah aynoowo Isra'iila wi'i: “Laamaniiɗo yimɓe mum bee adilaaku, laamoriiɗo bee kulol Allah, o ɗon nanndi bee jayŋgol naaŋge fajiri, wakkati duule ngalaa, puɗnanŋgol huɗo hecco ɓaawo iyeende.” Allah woonani danygol am, o haɓɓi alkawal duumiiŋgal bee am, o tabitini ngal bee farillaaji laaɓɗi, o hokkatam jaalorgal, o hebbitinan anniyaaji am fuu. Ammaa halluɓe ɗon nanndi bee gi'e gudinaaɗe ɗe goɗɗo meemataa bee juŋngo mum. Bee njamndi malla kalasal labbo o eftata ɗe, ngam fakat o wula ɗe haa nokkuure maaje. Ndaa honooɓe Daawuda hoore'en suusɓe: Yoseb-ba-sebet Hakmoniijo woni hooreejo honooɓe tato. O bi'eteeɗo boo Adino Eskiijo. O dimmbi labbo maako dow konne'en teemeɗɗe njoweetato (800), o mbari ɓe nder haɓre woore. Ɓaawo maako Eli'azaaru ɓii Doodo Ahohiijo. O gooto nder suusɓe tato. Kaŋko o wonduno bee Daawuda nde ɓe ndarti Filisti'en mooɓtiiɓe ngam haɓre, yaake Isra'iila'en woɗɓe lorti, mba'i towndiije. Kaŋko o ɗon dari, o ɗon mbara Filisti'en haa juŋngo maako somi, takki kaafahi. Nyalaade maajum Jawmiraawo waɗi jaalorgal maŋngal. Nde jama'aare Isra'iila'en lori, walaa ko luttani ɓe waɗugo, sey ɓoftugo keɓal konu tan. Tataɓo maɓɓe, Samma ɓii Aage mo Harar. Filisti'en mooɓi ngam haɓre bana goɗɗo gooto. Woodino ton tayre ngesa, ka heewi irin nyebbe feere. Isra'iila'en ndoggi Filisti'en, ammaa kaŋko o dari caka tayre ngesa man, o hisni nde, o jaali Filisti'en. Bana nii Jawmiraawo waari jaalorgal maŋngal. Wakkati feere saa'i codol, jama'aare Filisti'en ɗonno saŋngini nder waadiwol Refayim. Tato nder honooɓe Daawuda semmbiɗɓe cappanɗe tato ndiirti, ngari haa Daawuda nder lowol Adullam. Saa'i maajum Daawuda ɗonno haa hisrude, Filisti'en aynooɓe boo ɗonno haa Baytilaama. Daawuda yeli, wi'i: “Moy yarnatammi ndiyam ɓulndu wonndu haa dammugal Baytilaama?” Suusɓe tato man nasti caka saŋngeere Filisti'en, nyeɗi ndiyam ɓulndu haa dammugal Baytilaama, ngaddi ɗam haa Daawuda. Ammaa o sali yarugo ɗam. O rufi ɗam, ɗam laati dokkal ngam Jawmiraawo. O wi'i: “Jawmiraawo, mi waɗataa irin ɗu'um! Kadi mi yara ƴiiƴam worɓe ɓe'e na? Ngam ɓe kasdi koo maayugo ngam waddango yam ndiyam man.” Ngam maajum o sali yarugo ɗam. Bana nii kuuɗe suusɓe tato ɓe'e mba'i. Abisay deerɗiraawo Yo'ab woni hooreejo suusɓe tato man. O mbari konne'en teemeɗɗe tato (300) bee labbo maako. O heɓi innde caka suusɓe tato. O laati hooreejo suusɓe tato, ammaa o yottaaki darnde suusɓe. Benaya ɓii Yoyada mo Kabseyel, o cemmbiɗɗo, o huuwi kuuɗe mawɗe ɗuuɗɗe. O mbari ɓiɓɓe Ariyel Mo'abiijo ɗiɗo. Nyannde feere nde mallimallooje toɓi, o jippi nder ɓulndu o mbari mbarooga ton. O mbari boo Misraajo cemmbiɗɗo, jogiiɗo labbo haa juŋngo mum. Benaya walaa balmi, sey sawru tan. Ammaa o taasni Misraajo go, o jaɓti labbo mum, o mbari mo bee maago. Kanjum Benaya ɓii Yoyada waɗi. O heɓi innde bana suusɓe tato go. O ɓurdi suusɓe cappanɗe tato go tedduŋgal, ammaa o yottaaki darnde suusɓe tato. Daawuda darni mo o hooreejo aynooɓe muuɗum. Asa'el deerɗiraawo Yo'ab ɗon nder semmbiɗɓe cappanɗe tato go. Ndaa ɓe'e ngondi bee maako: Elhanan ɓii Doodo mo Baytilaama, Samma mo Harood, Elika mo Harood, Heeles mo Palet, Iira ɓii Ikkes mo Teko'a, Abi'ezer mo Anatot, Mebunay mo Husa, Calmon mo Ahoh'a, Maharay mo Netofa, Heeleb ɓii Ba'ana mo Netofa, Ittay ɓii Ribay mo Gibiya nder lesdi Benyamin, Benaya mo Piraton, Hidday iwɗo waadiiji Ga'as, Abi-Albon mo Arba, Azmawet mo Baharuuma, Elifelet ɓii Ahasbay mo Ma'aka, Eliyam ɓii Ahitofel mo Gilon, Hesray mo Karmel, Pa'aray mo Araba, Yigal ɓii Natan mo Soba, Baani ɓii Gad, Selek Ammooniijo, Naharay mo Beerot, doondoowo balmi Yo'ab ɓii Seruyatu, Iira mo Yatir, Gareb mo Yatir, Uriya Hetiijo. Limgal honooɓe Daawuda semmbiɗɓe fuu, cappanɗe tato e njoweeɗiɗo. Saa'i feere Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en fahin. Ngam maajum o ummini Daawuda haa nastina ɓe nder saklere. O wi'i mo: “Yah, lim yimɓe Isra'iila e Yahuuda.” Laamiiɗo umri Yo'ab mawɗo jama'aare honooɓe, gonduɗo bee maako: “Yah haa le'i Isra'iila fuu, diga Dan haa yotti Biirsaba. Lime yimɓe haa mi heɓta limgal maɓɓe.” Ammaa Yo'ab wi'i laamiiɗo: “Allah Jawmiraawo maaɗa ɓesda yimɓe muuɗum bana ɓe ɗuuɗiri nii cowi teemerre, o waɗa ɗum nder zamanu maaɗa haa a yi'ana yiitere ma, barkaama. Ammaa ngam ɗume a ɗaɓɓata waɗugo irin ɗu'um?” Bee non fuu laamiiɗo dooli Yo'ab e hoore'en jama'aare honooɓe ɓe ɗowtano umroore muuɗum. Ɓe ngurti saare laamiiɗo, ɓe njehi limugo Isra'iila'en. Ɓe eeri maayo Urdun, ɓe caŋngini haa Aro'er, haa fombina berniwol gonŋgol caka waadiwol, nder lesdi Gada. Ɓe ummi ton, ɓe njehi gal Ya'ajer. Ɓe tokki laawol lesdi Gile'at e lesdi Heti'en kommbi Kaades. Nden ɓe ngari haa Dan-Ya'an e lesdi Sidon. Ɓe njehi haa berniwol Tirus e berniiji Hewi'en e Kanaani'en fuu, haa ɓe njotti Biirsaba, haa Lesdi Fombina, lesdi Yahuuda. Ɓe ngaanci nder lesdi fuu, lebbi joweenayi e nyalɗe noogas, nden ɓe ngarti Urusaliima. Yo'ab anndini laamiiɗo limgal yimɓe: Worɓe waawɓe konu nder Isra'iila ujine teemeɗɗe njoweetato (800.000) e worɓe ujine teemeɗɗe njowo (500.000) nder Yahuuda. Nde Daawuda timmini limugo yimɓe, ɓernde muuɗum ta'i, o annditi o waɗi hakke. O tori Jawmiraawo, o wi'i: “Mi waɗi hakke masin bee waɗugo ɗum. Ammaa jonta, yaa Jawmiraawo, yaafa aybe maccuɗo ma, ngam mi waɗi faataare mawnde.” Jaŋngo maajum fajiri, nde Daawuda ummi, Jawmiraawo wolwanino annabi Gada, gi'oowo ngam Daawuda, o wi'i: “Yah haa Daawuda, wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon wallinane kuuje tati. Suɓan hoore ma woore nder maaje, haa mi waɗe nde.” Gada yehi haa Daawuda, yecci mo ɗum. Nden o ƴami: “Ɗume ngiɗɗaa? Weelo duuɓi joweeɗiɗi nder lesdi ma na? Malla doggugo yeeso konne'en taasnanɓe ma lebbi tati na? Malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu nder lesdi maaɗa nyalɗe tati? Numtu, anndinam jaawaabu haa mi yahrana Jawmiraawo nelɗo yam.” Daawuda jaabi Gada: “Huunde nde'e ɓillanake yam masin. Sey min njana nder juŋngo Jawmiraawo, ngam enɗam maako ɗuuɗi. Ammaa taa mi yana haa juuɗe yimɓe.” Jawmiraawo neldi nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu nder Isra'iila, diga fajiri haa saa'iire nde Jawmiraawo ta'ino. Ujine cappanɗe njoweeɗiɗo (70.000) nder yimɓe maayi koo toy nder lesdi hakkunde Dan e Biirsaba. Nde malaa'ikaajo forti juŋngo mum dow Urusaliima ngam haa o halka ngol boo, Jawmiraawo faasiti waɗugo sarru. O wi'i malaa'ikaajo kalkanɗo yimɓe: “He'i! Ittu juŋngo ma jonta.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon dari haa laarre Arawna Yebusiijo. Nde Daawuda yi'i malaa'ikaajo kalkanɗo yimɓe, o wi'i Jawmiraawo: “Min woni baɗɗo hakke, min waɗi kalluɗum. Ammaa ummaatoore am nde'e, ɗume nde waɗi? Kiita ma wara dow am e dow saare baaba am.” Nyalaade maajum Gada wari haa Daawuda, wi'i mo: “Yah, darnan Jawmiraawo hirsirde haa laarre Arawna Yebusiijo.” Daawuda waɗi ko Jawmiraawo umruno mo bee hunnduko Gada. Nde Arawna yi'i laamiiɗo e saraaki'en mum ɗon ngara haa maako, o yehi fottugo bee maɓɓe, o tuggi koppi, o hippi yeeso laamiiɗo. Arawna ƴami: “Ngam ɗume ngarɗa haa maccuɗo ma, barkaama?” Daawuda jaabi: “Mi yiɗi soodugo laarre ma, ngam haa mi darnana Jawmiraawo hirsirde dow maare, haa masiibo timma caka ummaatoore nde'e.” Arawna wi'i: “Hoo'u ko a yiɗi fuu, lii'ana Jawmiraawo barkaama. Ndaa ga'i ngam guleteeɗi, ndaa leɗɗe fiyugo alkamaari e leɗɗe kaɓɓirɗe ga'i boo, ɗum laato leɗɗe yiite. Mi hokkete ɗum fuu, barkaama.” Nden Arawna ɓesdi wi'ugo: “Allah Jawmiraawo ma yerdo dokkal ma.” Ammaa laamiiɗo wi'i mo: “Naa non, mi soodan nde haa maaɗa. Mi yiɗaa lii'anaago Allah Jawmiraawo am guleteeɗi ɗi keɓmi meere.” Daawuda soodi laarre e na'i, baakin ceede cardi cappanɗe jowi. Nden o mahani Jawmiraawo hirsirde haa nokkuure man, o lii'i guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Jawmiraawo woonani lesdi man, masiibo sotti, acci Isra'iila. Laamiiɗo Daawuda ndottidi masin, duuɓi maako ɗuuɗi. Ɓe cuddi mo bee limce, ammaa o maataay gulɗum. Nden jaggiiɓe maako mbi'i mo: “Barkaama min njahan min ɗaɓɓitane paanyo debbo mo meeɗaay anndugo gorko sam ngam o huuwane e o hakkilane, o waalo haa kommbi ma ngam a maata gulɗum.” Ɓe ɗaɓɓiti paanyo debbo ŋarniiɗo nder maral Isra'iila fuu. Ɓe tawi Abisag Sunemiijo, ɓe ngaddi mo haa laamiiɗo. Paanyo debbo oo, o ŋarniiɗo masin. O laati kakkilanoowo laamiiɗo, o ɗon huuwana mo. Ammaa laamiiɗo meeɗaay anndugo mo. Adoniya ɓii Daawuda mo Haggit danyani mo mawniti, wi'i: “Min mi laamoto.” Non o taaskani hoore maako mootaaji pucci e wa'iiɓe e worɓe cappanɗe njowo dogganɓe yeeso maako. Baaba maako meeɗaay felugo mo sam, ƴamaay mo: “Koni mbaɗata ɗum?” Adoniya o ŋarniiɗo, daada maako danyno mo ɓaawo Absalom. Adoniya sarwotiri bee Yo'ab ɓii Seruyatu e Abiyatar limanjo. Ɓe mballi Adoniya, ɓe tokki mo. Ammaa Cadok limanjo e Benaya ɓii Yoyada e annabi Natan e Sim'i e Ree'i e yimɓe Daawuda suusɓe, ɓe fuu ɓe tokkaaki Adoniya. Nyannde feere Adoniya taaski juulde mawnde, o hirsi dammooji e ga'i e nyalbi payɗi haa hayre Sohelet baŋnge En-Rogel. O ewni deerɗiraaɓe maako, ɓiɓɓe laamiiɗo fuu e jagganiiɓe laamiiɗo Yahuudu'en fuu. Ammaa o ewnaaki annabi Natan e Benaya e aynooɓe e laamiiɗo Suleymaanu, deerɗiiko. Nden Natan wi'i Bat-Seeba, daada Suleymaanu: “A nanaay habaru Adoniya ɓii Haggit laamake na? Jaagorɗo men Daawuda boo anndaa ɗum. Kadi nan ko mi sarwoto ma, ngam haa a hisna yoŋki ma e ki ɓiya Suleymaanu. Yah, nastu suudu laamiiɗo Daawuda. Wi' mo: Yaa jawmam laamiiɗo, an a hunani yam, min korɗo ma, a wi'i: Ɓiya Suleymaanu laamoto ɓaawo am, kaŋko o jooɗoto dow leeso laamu am. Kadi, ngam ɗume Adoniya laami jonta?” Natan ɓesdi wi'ugo: Diga a ɗon wolida bee laamiiɗo tawon, min boo mi waran, mi semmbiɗina bolle ma. Bat-Seeba yehi, nasti suudu laamiiɗo, laamiiɗo ndottidi masin. Abisag Sunemiijo boo ɗon huuwana mo. Bat-Seeba turi, tuggi koppi yeeso laamiiɗo. Laamiiɗo wi'i: Ko waddu ma? O jaabi mo: “Yaa jawmam, fakat a hunorani korɗo ma bee Allah Jawmiraawo maaɗa, a wi'i: Ɓiya Suleymaanu laamoto ɓaawo am, kaŋko o jooɗoto dow leeso laamu am. Ammaa ndaa jonta, Adoniya laamake, an boo, jawmam, a anndaa ɗum. O lii'i guleteeɗi ga'i e nyalbi payɗi e dammooji ɗuuɗɗi. O ewni ɓiɓɓe ma fuu e Abiyatar limanjo e Yo'ab mawɗo honooɓe, ammaa o ewnaaki suka ma Suleymaanu. Ammaa an, yaa jawmam laamiiɗo, gite Isra'iila fuu ɗon ndaara gal maaɗa, haa a anndina ɓe mo jooɗoto dow leeso laamu ma ɓaawo maaɗa. To naa non, saa'i jawmam laamiiɗo maayi, min e ɓiyam Suleymaanu min laatoto bana tuurtuɓe.” Saa'i o ɗon wolida bee laamiiɗo tawon, annabi Natan wari. Ɓe anndini laamiiɗo: Annabi Natan ɗon ɗo. O nasti, o turi, hippi yeeso maako haa lesdi yeeso laamiiɗo. Natan wi'i: “Barkaama, an wi'i Adoniya laamoto ɓaawo am, o jooɗoto dow leeso laamu am na? Ngam o yehi hannde, o taaski juulde, o lii'i guleteeɗi ga'i e nyalbi payɗi e dammooji ɗuuɗɗi. O ewni ɓiɓɓe ma fuu e ardiiɓe honooɓe hoore'en sooje'en e Abiyatar limanjo. Ndaa, ɓe ɗon nyaama, ɓe ɗon njara yeeso maako, ɓe ɗon mbi'a: Laamiiɗo Adoniya yeeɗa haa foroy! Ammaa min e Cadok limanjo e Benaya ɓii Yoyada e ɓiya Suleymaanu, Adoniya ewnaaki min. Huunde nde'e iwi haa maaɗa na barkaama? A yeccaay min, minin jagganiiɓe ma moy jooɗoto dow leeso laamu ma ɓaawo maaɗa na?” Nden laamiiɗo Daawuda wi'i: Ewnaneeɗam Bat-Seeba! Bat-Seeba wari, o dari yeeso laamiiɗo. Laamiiɗo huni, wi'i: Fakat bana Jawmiraawo o geeto, mo hisni yoŋki am e ɓillaare fuu, hannde mbaɗanmi ko mi huni yeeso ma bee Jawmiraawo, Allah Isra'iila: Ɓiya Suleymaanu laamoto ɓaawo am, kaŋko jooɗoto dow leeso laamu am haa pellel am! Bat-Seeba turi, hippi yeeso maako haa lesdi yeeso laamiiɗo, wi'i: Jawmam, laamiiɗo Daawuda yeeɗa haa foroy! Nden laamiiɗo Daawuda wi'i: Ewnaneeɗam Cadok limanjo e annabi Natan e Benaya ɓii Yoyada. Ɓe nasti, ɓe ngari yeeso laamiiɗo. Laamiiɗo wi'i ɓe: Koo'e saraaki'en am, njehe, mba'ine ɓiɗɗo am Suleymaanu dow alfadariire am, njahre mo haa seeɓoore Gihon. Ton Cadok limanjo e annabi Natan moyta mo haa o laato laamiiɗo Isra'iila. Nden on puufa luwal, on mbi'a: Laamiiɗo Suleymaanu yeeɗa haa foroy! Nden tokke mo, ngarte haa ɗo. O wara, o jooɗo dow leeso laamu am. Kaŋko o laamoto haa pellel am, mi darni mo o ardiiɗo Isra'iila e Yahuuda. Benaya ɓii Yoyada jaabi laamiiɗo: Aamiina! Ɗum Jawmiraawo, Allah maaɗa wolwinma ɗum barkaama. Bana Jawmiraawo wonduno bee maaɗa barkaama, bana non o wondata bee Suleymaanu boo. O mawnina laamu maako ko ɓuri ngu maaɗa. Cadok limanjo e annabi Natan e Benaya ɓii Yoyada e Kereti'en e Peleti'en njehi, ɓe mba'ini Suleymaanu dow alfadariire laamiiɗo Daawuda, ɓe njahri mo haa Gihon. Cadok hoo'i luwal bee nebbam haa laymaaru fottirde, o moyti Suleymaanu bee maajam. Ɓe puufi luwal, yimɓe wonɓe ton fuu mbi'i bee sawtu: “Laamiiɗo Suleymaanu yeeɗa haa foroy!” Yimɓe fuu tokki mo wartugo Urusaliima, ɓe puufi ciide, ɓe ceyi bee seyo maŋngo haa lesdi ɓadake seekugo ngam hoolo maɓɓe. Nde Adoniya e ewnaaɓe wonduɓe bee maako timmini nyaamugo, ɓe nani hoolo, Yo'ab faami ɗum hoolo luwal, o ƴami: “Ngam ɗume haraka waɗi haa berniwol ngo'ol?” Diga o ɗon wolwa tawon, Yonatan ɓii Abiyatar limanjo wari. Adoniya wi'i: War, an marɗo daraja, a ɗon waddana min kubaruwol booɗŋgol sike. Yonatan jaabi Adoniya: Na non sam! Jaagorɗo men laamiiɗo Daawuda hokki Suleymaanu laamu. Laamiiɗo neldi Cadok limanjo e annabi Natan e Benaya ɓii Yoyada e Kereti'en e Peleti'en bee maako, ɓe mba'ini mo dow alfadariire laamiiɗo. Cadok limanjo e annabi Natan moyti mo haa Gihon, mbaɗi mo laamiiɗo. Nden ɓe lori bee seyo, berniwol fuu ɗon waɗa hoolo seyo. Kanjum ummini hoolo ngo nanɗon. Suleymaanu boo, ɗon jooɗi dow leeso laamu. Sukaaɓe laamiiɗo boo ngari waɗugo barka haa jaagorɗo men, laamiiɗo Daawuda. Ɓe mbi'i: Allah maaɗa ɓurna innde Suleymaanu dow innde maaɗa, o mawnina laamu maako ko ɓuri ngu maaɗa. Laamiiɗo boo, sujidi dow be'itte muuɗum, nden o wi'i boo: “Yettoore laatano Jawmiraawo, Allah Isra'iila dokkuɗo yam hannde jooɗiiɗo dow leeso laamu am, diga mi geeto tawon haa gite am ngi'a ɗum.” Ewnaaɓe Adoniya fuu kultori, ɗon ndiwna. Ɓe ummi, koo moy maɓɓe naŋngi laawol mum, dilli. Adoniya boo huli Suleymaanu, o ummi, o yehi, o naŋngi luwe hirsirde. Suleymaanu anndinaama: Ndaa, Adoniya ɗon hula laamiiɗo Suleymaanu. O naŋngi luwe hirsirde, o wi'i: Laamiiɗo Suleymaanu hunanammi jonta, o mbarataa yam bee kaafahi. Suleymaanu wi'i: To o waŋgi o gooŋgaajo nder yahdu maako, koo gaasaawol maako solataa sam. Ammaa to halleende tawaama haa maako, o maayan. Nden laamiiɗo neli, ɓe ngaddi mo diga hirsirde. O wari, o turi yeeso laamiiɗo Suleymaanu, Suleymaanu wi'i mo: “Hootu.” Nde Daawuda ɓadi maayugo, o ewni ɓiyiiko Suleymaanu, o umri mo, o wi'i: “Wakkati maayde am ɓaditake, semmbiɗiɗ, laata a goɗɗo cuusɗo. Sey a tokko ɗowtanaago Jawmiraawo Allah maaɗa. Tokka laabi maako, hakkilan farillaaji maako e umrooje maako e kiitaaji maako e seedamkuuji maako, bana ko winnda nder tawreeta Muusa, ngam keɓa barka nder kuuɗe ma fuu e koo toy njahata fuu, ngam haa Jawmiraawo hebbitina wolde muuɗum nde o wi'i yam: To ɓiɓɓe maaɗa kakkilani yahdu maɓɓe, to ɓe ɗowtanake yam bee gooŋga e ɓernde woore, nden kam a sooyataa goɗɗo danygol ma dow leeso laamu Isra'iila sam.” Non Jawmiraawo wi'i. Daawuda ɓesdi wi'ugo mo: “A anndi ko Yo'ab ɓii Seruyatu waɗi yam e ko o waɗi mawɓe honooɓe Isra'iila ɗiɗo, waato Abineer ɓii Neer e Amasa ɓii Yeter. O mbari ɓe, o rufi ƴiiƴam wakkati salaaman bana nder konu. Nde o waɗi ɗum, o waɗi kuugal konu wakkati salaaman, aybe man fuu dow hoore maako. A waɗa fodde hikma maaɗa. Taa accu o nasta nder joonde maayɓe bee de'ere e ndottaaku. Ammaa ɓiɓɓe Barjillay mo Gile'at, sey a waɗana ɓe mbooɗeeŋga, ɓe ngona caka nyaamanɓe haa saare ma. Ngam kamɓe ɓe njahdino bee am saa'i mi doggi yeeso deerɗa Absalom. Ammaa, Sim'i ɓii Gera, Benyaminiijo mo Bahuriima, o naali yam naaloore naawnde nyalaade nde mi ɗonno dogga haa Mahanayim. Ammaa nde mi ɗon lorto, o jippi, o fotti bee am haa Urdun, nden mi hunorani mo bee Jawmiraawo mi mbarataa mo. Ammaa an jonta, taa laar mo bana o laaɓɗo, ngam a marɗo hikma, a anndi ko a waɗata mo. Koo nder ndottaaku maako, sey a hiito mo kiita mbareego.” Nden Daawuda maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda. Daawuda laamani Isra'iila duuɓi cappanɗe nayi. Duuɓi joweeɗiɗi o laami haa Heburuun, duuɓi cappanɗe tati e tati boo o laami haa Urusaliima. Suleymaanu jooɗi dow leeso laamu baaba muuɗum Daawuda, laamu muuɗum semmbiɗi masin. Nyannde feere, Adoniya ɓii Daawuda mo Haggit danyani mo, wari haa Bat-Seeba, daada Suleymaanu. Bat-Seeba ƴami: “Jam waddi ma na?” O wi'i: “Jam.” Nden o ɓesdi: “Woodi ko mbi'anmaami.” Bat-Seeba wi'i: “Wolwu.” O wi'i: “A anndi min marno laamu. Isra'iila fuu ɗonno reeni haa mi laato laamiiɗo. Ammaa laamu waylitake, deerɗam laamake, ngam diga Jawmiraawo ngu iwi. Jonta mi ɗon toro ma huunde woore, taa salanam nde.” Bat-Seeba wi'i: “Wolwu.” O wi'i mo: “Wolwan laamiiɗo Suleymaanu, ngam o salantaako ma, haa o te'anammi Abisag Sunemiijo.” Bat-Seeba wi'i: “Booɗɗum, mi wolwanan laamiiɗo haala maaɗa.” Bat-Seeba nasti suudu laamiiɗo Suleymaanu, haa o wolwana mo haala Adoniya. Laamiiɗo ummi haa fotta bee maako, turi yeeso Bat-Seeba, nden o jooɗi dow leeso laamu. O wi'i ɓe njo'ina leeso laamu ngam daada laamiiɗo, daada maako boo jooɗi haa nyaamo maako. O wi'i mo: “Woodi huunde famarde mi yiɗi toraago ma, taa salanam nde.” Laamiiɗo wi'i mo: “Ƴam, daada am, mi salantaako ma. O wi'i: A waawataa accugo deerɗa Adoniya te'a Abisag Sunemiijo na?” Laamiiɗo Suleymaanu jaabi daada maako: “Koni a toranto Adoniya Abisag Sunemiijo? Sey a torano mo boo laamu, ngam o mawnam! A ƴamana boo Abiyatar limanjo e Yo'ab ɓii Seruyatu!” Laamiiɗo Suleymaanu hunori bee Jawmiraawo, o wi'i: “Adoniya yoɓan wolde nde'e bee yoŋki muuɗum. Jawmiraawo hiito yam bee caatal to mi mbaraay mo. Jonta kam, fakat bana Jawmiraawo o geeto, mo tabitini yam, jo'ini yam dow leeso laamu baaba am Daawuda, mo hokki danygol am boo laamu bana o wi'no, hannde nden sey Adoniya mbare.” Nden laamiiɗo Suleymaanu neli Benaya ɓii Yoyada, o yehi o mbari Adoniya. Nden laamiiɗo wi'i Abiyatar limanjo: “Yah haa Anatot, haa gese ma. A he'i mbareego, ammaa nyalaade nde'e mi mbarataa ma, ngam a roondi sundukru Allah Jawmiraawo yeeso baaba am Daawuda, a walli baaba am nder ɓillaaje mum fuu.” Bana nii Suleymaanu wudini Abiyatar, taa o tokko kuugal limanku Jawmiraawo. Ɗum waɗi ngam hebbitingo koŋngol Jawmiraawo ngol o wi'i dow saare Eeli haa Silo. Habaru man yotti Yo'ab ngam kaŋko, o hawtuno bee Adoniya, ammaa o hawtaay bee Absalom. O doggi o yehi haa laymaaru Jawmiraawo, o naŋngi luwe hirsirde. Laamiiɗo Suleymaanu anndinaama: “Yo'ab doggi yehi haa laymaaru Jawmiraawo, o ɗon dari haa hirsirde.” Suleymaanu neli Benaya ɓii Yoyada, o wi'i: “Yah, mbar mo.” Benaya yehi haa laymaaru Jawmiraawo, o wi'i Yo'ab: “Ndaa nii laamiiɗo wi'i: wurta!” Yo'ab jaabi: “Aa'a, haa ɗo maayanmi.” Benaya yehi lornani laamiiɗo ko Yo'ab jaabi mo. Laamiiɗo wi'i: “Waɗ bana o wolwiri. Mbar mo e a uwa mo. Bana nii ittanam min e saare baaba am aybe ƴiiƴam ɗam Yo'ab rufi meere. Jawmiraawo wartiran ƴiiƴam maako dow hoore maako, ngam o mbari worɓe ɗiɗo ɓurɓe mo adilaaku e mbooɗeeŋga. O mbardi ɓe bee kaafahi, baaba am Daawuda anndaano ɗum, Abineer ɓii Neer, hooreejo konu Isra'iila e Amasa ɓii Yeter, hooreejo konu Yahuuda. Aybe mbar-hoore maɓɓe waran dow hoore Yo'ab e dow danygol maako haa foroy. Ammaa Daawuda e danygol mum e saare muuɗum e leeso laamu mum, jam laatanto ɓe diga Jawmiraawo haa foroy.” Benaya ɓii Yoyada yehi, mbari mo. Yo'ab uwaama haa suudu muuɗum nder ladde hamaadaare. Laamiiɗo darni Benaya ɓii Yoyada haa pellel Yo'ab dow jama'aare konu. Laamiiɗo darni boo Cadok limanjo haa pellel Abiyatar. Nden laamiiɗo neli ewnaago Sim'i. O wi'i mo: “Nyiɓan hoore ma saare haa Urusaliima, jooɗa ton, taa yah koo toy. To nyannde a wurti berniwol ngo'ol, a saali maayel Kederon, anndu fakat a maayan, aybe maayde ma waran dow hoore ma.” Sim'i jaabi laamiiɗo: “Koŋngol ngo'ol fotti, barkaama, mi waɗan bana a wi'i yam.” Sim'i jooɗi, duuri haa Urusaliima. Ammaa nde duuɓi tati caali, maccuɓe Sim'i ɗiɗo ndoggi, ɓe njehi haa Akis ɓii Ma'aka, laamiiɗo haa Gaat. Sim'i anndinaama: “Ndaa, maccuɓe ma ɗon haa Gaat.” Sim'i ummi, daɗɗi wamnde muuɗum, dilli Gaat haa Akis ngam ɗaɓɓitoygo maccuɓe muuɗum. O wartiri ɓe diga Gaat. Suleymaanu anndinaama Sim'i yehi diga Urusaliima haa Gaat, warti. Nden o neli ngam ewnaago Sim'i, o wi'i mo: “Naa mi hunni ma bee innde Jawmiraawo, taa a wurto berniwol e mi reentini ma bee laaɓɗum, mi wi'i: To nyannde a wurti berniwol, a dilli koo toye, anndu fakat a maayan! An boo a jaabi yam: Koŋngol ngol mi nani, fotti. Koni a hakkilanaay hunayeere bee Jawmiraawo, koo umroore nde umrumaami?” Nden laamiiɗo wi'i Sim'i: “An a anndi, ɓernde ma boo anndi kalluɗum ko kuuwɗa baaba am Daawuda fuu. Bana nii Jawmiraawo lornirta halleende ma dow hoore ma. Ammaa min mi heɓan barka Jawmiraawo, leeso laamu Daawuda boo tabitan yeeso maako haa foroy.” Laamiiɗo umri Benaya ɓii Yoyada, o yehi, o mbari Sim'i. Bana nii laamu Suleymaanu semmbiɗiri. Suleymaanu esiri bee Firawna, laamiiɗo Misra. O ɓaŋgi ɓiyiiko, o yahri mo nder Berniwol Daawuda haa Urusaliima, haa o timmini nyiɓugo saare maako e suudu Jawmiraawo e mahol taariiŋgol Urusaliima fuu. Ammaa yimɓe ɗonno lii'o kirseteeɗi haa towndiije cenaaɗe, ngam nder nyalɗe maajum ɓe ciwaa nyiɓango Jawmiraawo haykaliiru. Laamiiɗo Suleymaanu yiɗi Jawmiraawo, o ɗon tokki umrooje Daawuda, baaba maako, ammaa boo o ɗon lii'o kirseteeɗi e uurle haa towndiije cenaaɗe tawon. Nyannde feere, laamiiɗo yehi Gibiyon ngam lii'anaago Jawmiraawo kirseteeɗi, ngam kanjum wonno towndiire senaande mawnde. Dow hirsirde towndiire nde'e, Suleymaanu lii'i guleteeɗi ujineere. Jawmiraawo waŋgani Suleymaanu haa Gibiyon jemma nder koyɗol. Allah wi'i mo: “Tora ko ngiɗɗa fuu, mi hokkete.” Suleymaanu wi'i: “A woonani jagganiiɗo ma, baaba am Daawuda bee mbooɗeeŋga ɗuuɗŋga, ngam o tokki ma bee hoolaare e ɓernde woore e adilaaku. A tokkitini woonango mo bee mbooɗeeŋga ɗuuɗŋga, a hokki mo ɓiɗɗo jooɗiiɗo dow leeso laamu maako, bana ko waɗi hannde. Yaa Allah Jawmiraawo am, a laamini yam, min jaggiiɗo ma haa pellel baaba am Daawuda, ammaa mi derkeejo tawon, mi anndaa no mi waɗata. Ndaa mi ɗon yeeso ummaatoore ma nde cuɓɗa, ummaatoore ɗuuɗnde nde goɗɗo waawataa limugo yimɓe maare. Yaa Jawmiraawo, yerda hokkugo yam ɓernde hakkilnde ngam laamanaago ummaatoore ma e ngam senndindirgo booɗɗum e kalluɗum. Ngam moy foti laamanaago ummaatoore ma mawnde nde'e?” Tornde Suleymaanu nde'e fottani Jawmiraawo. Allah wi'i mo: “Nde a tori ɗu'um, a toraaki juutal balɗe, a toraaki risku boo koo mbaraneego wanyɓe ma, ammaa a torake hakkiilo ngam laamaago bee gooŋgaaku, ndaa, mi waɗani ma fodde ko ngiɗɗa, mi hokki ma ɓernde marnde hikma e hakkiilo. Goɗɗo bana maaɗa meeɗaay, ɓaawo maaɗa boo, meetataa bana maaɗa. Ammaa ɗum ko a toraaki boo, mi hokki ma ɗum, waato risku e tedduŋgal fuu, bana maaɗa laatataako caka laamiiɓe nder balɗe ma fuu. To a tokkake laabi am, to a hakkilani farillaaji am e umrooje am, bana baaba ma Daawuda waɗi boo, nden kam mi juttinan balɗe ma.” Suleymaanu fini, tawi ɗum koyɗol. O wari haa Urusaliima, o dari yeeso sundukru alkawal Jawmiraawo, o lii'i guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah, o waɗi nyaamduuji ngam jaggiiɓe maako fuu. Nyannde feere, rewɓe ɗiɗo daakaare'en ngari haa laamiiɗo Suleymaanu. Arano wi'i: “Useni, barkaama, min e debbo oo, min njooɗodi saare woore. Mi danyi haa saare maajum saa'i o ɗonno ton. Nyalɗe tati ɓaawo man, kaŋko boo o danyi. Min ɗon ngondi, walaa goɗɗo hawti bee amin nder saare, sey minin ɗiɗo tan ngoni nder saare man. Nden debbo oo, ɓiŋngel mum maayi bee jemma, ngam o waali dow maagel. Caka jemma o ummi, o hooci ɓiŋngel am haa wuttudu am, saa'i mi ɗon ɗaani, o wallini ngel haa enɗi maako. Ammaa ɓiŋngel maako maayŋgel, o wallini ngel haa enɗi am. Nde mi ummi fajiri ngam mi musinina ɓiŋngel am, ndaa, ngel maayŋgel. Mi tiimi ngel fajiri, mi tawi, naa ɗum ɓiŋngel ngel ndanymi.” Ammaa debbo oya wi'i: “Naa non! Ɓiŋngel am woni geetel, maayŋgel woni ɓiŋngel maaɗa.” Arano boo wi'i: “Naa non! Ɓiŋngel maaɗa maayi, geetel woni ɓiŋngel am.” Bana nii ɓe ngaabotiri yeeso laamiiɗo. Laamiiɗo wi'i: “Oo ɗon wi'a: Ɓiŋngel geetel woni ngel am, maayŋgel woni ngel maaɗa. Oya boo, ɗon wi'a: Naa non! Maayŋgel woni ɓiŋngel maaɗa, geetel woni ngel am.” Laamiiɗo wi'i: “Ngaddaneeɗam kaafahi.” Ɓe ngaddani mo ki. Laamiiɗo wi'i: “Ta'e ɓiŋngel geetel geɓe ɗiɗi! Ndokke gooto reeta maagel, oya boo reeta.” Nden daada ɓiŋngel geetel, tori laamiiɗo, ngam ɓernde maako yurmini ɓiyiiko. O wi'i: “Useni, barkaama, ndokke mo ɓiŋngel geetel, taata mbare ngel!” Ammaa oya wi'i: “Koo min koo an, walaa koo gooto heɓata ngel, cennde ngel.” Nden laamiiɗo wi'i: “Ndokke arano ɓiŋngel geetel, taata mbare ngel. Kaŋko woni daada maagel.” Isra'iila fuu nani haala kiita ka laamiiɗo ta'i. Ɓe kuli laamiiɗo, ngam ɓe ngi'i hikma Allah ɗon nder maako haa o waɗa kiita ngooŋɗuka. Laamiiɗo Suleymaanu laamani ummaatoore Isra'iila fuu. Ndaa ɓe'e ngoni saraaki'en maako: Yejaniya ɓii Cadok woni limanjo, Elihooref e Ahiya ɓiɓɓe Siisa ngoni winndooɓe, Yusafat ɓii Ahiluudi woni hunndukoojo laamiiɗo. Benaya ɓii Yoyada woni mawɗo honooɓe, Cadok e Abiyatar ngoni liman'en, Azariya ɓii Natan woni hooreejo wakiili'en, Zabuuda ɓii Natan woni limanjo e sawariijo, Ahisar woni kaliifaajo laamorde, Adoram ɓii Abda woni kaliifaajo kuuɗe dooleeje. Suleymaanu woodi boo wakiili'en sappo e ɗiɗo, ardinaaɓe dow lesdi Isra'iila fuu. Kamɓe ndokkata nyaamdu haa laamiiɗo e yimɓe saare muuɗum fuu, koo moy maɓɓe ɗon huuwa lewru wooru nder hitaande. Ndaa inɗe maɓɓe: Ɓii-Huuru, o ardani kooseeje Efrayim, Ɓii Deker, o ardani Makas e Sa'albiima e Bayti-Semes e Elon-Bayti-Hanan, Ɓii Heset, o ardani Arubot e Soko e lesdi Hefer fuu. Ɓii Abinadabu, o ardani lesdi Nafot Door fuu. Taafat ɓii Suleymaanu woni debbo maako. Ba'ana ɓii Ahiluudi, o ardani Ta'anak e Megiddo e Bayti-Se'an haa wakeere Jaretaan fuu, haa les Yisre'el, diga Bayti-Se'an haa yotti Abel-Mehola, gaɗa Yokme'am. Ɓii Geber, o ardani Ramot-Gile'at e berniiji Ya'ir, ɓii Manassa nder jiha Gile'at, o ardani boo lesdi Argoba nder Baasan, berniiji mawɗi cappanɗe joweego bee mahi e jamɗe boɗeeje palduɗe haa dammuɗe. Ahinadab ɓii Iddo, o ardani Mahanayim, Ahimaas ardani lesdi lenyol Neftali e kaŋko ɓaŋgi Basmat ɓii Suleymaanu. Ba'ana ɓii Husay ardani lesdi lenyol Aser e Be'alot, Yusafat ɓii Paruuha ardani lesdi Issakar, Sim'i ɓii Ela ardani lesdi lenyol Benyamin, Geber ɓii Uuri ardani lesdi Gile'at, nder lesdi Sihon, laamiiɗo Amoori'en e Ook, laamiiɗo Baasan. Kaŋko feere maako woni wakiiliijo nder lesdi maajum. Yimɓe Yahuuda e Isra'iila ɗuuɗi bana njaareendi haa maayo. Ɓe ngoodi nyaamduuji e njaram, ɓe ɗon ceyo. Suleymaanu laamani laamuuji fuu diga maayo Efratis haa yotti lesdi Filisti'en e keerol Misra. Laamiiɓe ɓe'e ɗon ngaddana Suleymaanu jomorgol, ɓe ɗon kuuwana mo balɗe ngeendam maako fuu. Ndaa ko woni haaje nyaamdu saare Suleymaanu ngam nyalaade woore: Kuroori ɗiggundi buhuuje cappanɗe joweego e kuroori buhuuje teemerre e noogas, ga'i payɗi sappo e na'i durdude noogas e baali teemerre e koobi e lelji e irin padali e colli payɗi. Suleymaanu laamani lesdi hiirnaaŋge Efratis fuu, diga Tifsa haa Gaaza, o mari baawɗe dow laamiiɓe lesdi hiirnaaŋge Efratis fuu. O jooɗodi jam bee heeddiɗɗiraaɓe maako fuu. Wakkati laamu Suleymaanu fuu, yimɓe Yahuuda e Isra'iila njooɗi jam nder lesɗe maɓɓe fuu. Koo moy mari inabooje e ibbi muuɗum, diga Dan haa yotti Beersaba. Suleymaanu woodi cuuɗi ujine cappanɗe nayi ngam pucci mootaaji maako, o woodi boo wa'otooɓe pucci ujine sappo e ɗiɗo. Wakiili'en ɓeya go ɗon kakkilana nyaamdu laamiiɗo Suleymaanu e nyaamdanɓe bee muuɗum fuu, koo moy nde lewru mum yaalti, ɓe kakkilani mo ngam taa o sooya koo ɗume. Non boo sa'iiruuri e huɗo ngam pucci ba'eteeɗi e pucci mootaaji, ɓe ɗon ngadda ɗum haa nokkuure nde koo moy maɓɓe halfina. Allah hokki Suleymaanu hikma ɗuuɗka e faamu ɗuuɗŋgu e kuuje ɗe o yiɗi faamugo ɗuuɗi bana njaareendi haa maayo. Hikma Suleymaanu ɓuri hikma yimɓe iwɓe haa laɗɗe fuunaaŋge e hikma Misra'en fuu mawnugo. O ɓurduɗo koo moy neɗɗo hikma, o ɓuri Etan Esrahiijo, o ɓuri boo Heman e Kalkol e Darda, ɓiɓɓe Maahol. Innde maako saŋkiti nder ummaatooje taariiɗe fuu. O waɗi balndi ujine tati, limgal gimi maako ujineere e jowi. O wolwi haala leɗɗe, diga lekki cemmbiɗki haa Libanon haa haako isop ko wurtoto haa mahi. O wolwi boo haala dabbaaji e colli e ladooji e kuukon piiroohon e liɗɗi. Diga ummaatooje fuu ɓe ngari ngam nanugo hikma Suleymaanu. Ɓe ngari diga laamiiɓe duniyaaru, meeɗɓe nanugo habaru hikma maako fuu. Hiram, laamiiɗo Tirus neli sukaaɓe muuɗum haa Suleymaanu, ngam o nani ɓe moyti mo, ɓe mbaɗi mo laamiiɗo haa pellel baaba maako Daawuda. Hiram wonno soobaajo Daawuda wakkati ngeendam muuɗum fuu. Suleymaanu boo neldi habaru haa Hiram, wi'i mo: “A anndi baaba am Daawuda heɓaay mahango Jawmiraawo Allah maako suudu, ngam konne'en maako ɗonno ukkano mo koo gal toy fuu. Ammaa Jawmiraawo walli mo, o jaali ɓe. Jonta Jawmiraawo Allah am siwtini yam, salaaman ɗon koo toy nder maral am, walaa konneejo lutti, walaa boo sarru. Kadi, mi waɗi anniya nyiɓango Jawmiraawo Allah am haykaliiru. Ngam ndaa ko Jawmiraawo wi'i baaba am Daawuda: Ɓiɗɗo ma mo njo'inanmi dow leeso laamu maaɗa, kaŋko nyiɓantammi haykaliiru ngam innde am. Jonta kam, umru huuwooɓe ma ɓe pe'anammi leɗɗe cemmbiɗɗe haa Libanon. Huuwooɓe am ngaran ngam wallugo ɓe. Mi yoɓete ngeenaari huuwooɓe ma fodde ko a wi'ata yam fuu. Ngam a anndi walaa koo gooto caka amin waawi fe'ugo leɗɗe bana Sidoni'en.” Nde Hiram nani bolle Suleymaanu, o seyi masin. O wi'i: “Yettoore laatano Jawmiraawo mo hokki Daawuda ɓiɗɗo marɗo hikma hannde ngam laamanaago ummaatoore mawnde nde'e.” Nden Hiram neldi Suleymaanu jaawaabu ngu'u: “Mi jaɓi ko a ƴami yam. Mi hokkete leɗɗe cemmbiɗɗe e leɗɗe booɗɗe ɗe a ƴami yam fuu. Huuwooɓe am adoyan leɗɗe diga Libanon haa Mbeela. Ɓe kaɓɓan ɗe ngam ilnugo ɗe haa yotto nokkuure nde a anndinta yam. Ton, ɓe piistata ɗe, huuwooɓe ma ngara koocane ɗe. Ndaa ko ƴammaami, hokku yimɓe saare am nyaamdu.” Bana non Hiram neldi Suleymaanu leɗɗe cemmbiɗɗe e leɗɗe booɗɗe fodde ko o yiɗi. Suleymaanu boo hokki Hiram buhuuje alkamaari ujine cappanɗe nayi e nebbam ɗuuɗa samanjam liitir ujine nayi e teemeɗɗe nayi, ngam nyaamnugo saare muuɗum hitaande fuu. Jawmiraawo hokki Suleymaanu hikma, bana o wi'no mo. Suleymaanu jooɗodi bee Hiram nder narral e ɓe kaɓɓi boo alkawal hakkunde maɓɓe. Laamiiɗo Suleymaanu hoo'i huuwooɓe ujine cappanɗe tato nder Isra'iila fuu, ngam huuwugo kuuɗe dooleeje. Kala lewru fuu o ɗon nela nder yimɓe ɓe'e ujine sappo haa Libanon e ɓe kuuwa ton lewru les ardaaŋgal Adoram. Nden ɓe ngarta, ɓe ciwto lebbi ɗiɗi. Suleymaanu woodi boo roondooɓe ujine cappanɗe njoweeɗiɗo e sehooɓe kaa'e dow kooseeje boo, ujine cappanɗe njoweetato. Wakiili'en Suleymaanu cuɓi ardiiɓe ujine tato e teemeɗɗe tato, kamɓe ɓe kakkilani huuwooɓe kuugal. Laamiiɗo umri ɓe ta'a kaa'e mawɗe, marɗe saman, ngam wallingo caɓɓaaje suudu bee kaa'e cehaaɗe. Huuwooɓe Suleymaanu e ɓe Hiram e Gibili'en cehi ɗe, ɓe taaskitini leɗɗe e kaa'e ngam mahugo haykaliiru. Nder nduuɓu teemeɗɗe nayi e cappanɗe joweetataɓu ɓaawo gurtaaki Isra'iila'en diga lesdi Misra, nder nduuɓu laamu Suleymaanu dow Isra'iila nayaɓu, lewru ɗiɗaɓru wi'eteendu Ziw, laamiiɗo Suleymaanu fuɗɗi mahango Jawmiraawo haykaliiru. Haykaliiru ndu laamiiɗo Suleymaanu mahani Jawmiraawo, ndaa nii ndu wa'i: Njuutirka maaru meetir cappanɗe tati, njaajirka maaru meetir sappo, towirka maaru meetir 15. Ɓe mbaɗi zawleeru haa yeeso suudu seniindu, njaajirka maaru meetir sappo bana haykaliiru man e njuutirka maaru boo meetir jowi. Ɓe mbaɗi burɗe haa haykaliiru man, ɓe taarni ɗe bee leɗɗe, ɓe maɓɓi ɗe bee cabbi gaafaaɗi. Suudu seniindu e suudu ɓurndu senaago, o taarni ɗum bee cuuɗi taytaaɗi. Cuuɗi maajum ɗakkotiri bee haykaliiru. Towirka cuuɗi man senndaama geɓe tati. Yeɓre les, njaajirka maare meetir ɗiɗi bee reeta. Yeɓre caka, njaajirka maare meetir tati. Yeɓre dow boo, njaajirka maare meetir tati bee reeta. Ngam tekkeeŋga mahol haykaliiru tokki ustaago diga les haa dow, ngam taa tiitol yeɓre fuu nasta nder mahol haykaliiru. Ɓe mahi haykaliiru man fuu bee kaa'e cehaaɗe haa nokkuure nde ɓe ceeki ɗe. Walaa mo nani hoolo tappirɗum malla cehirɗum malla hoolo baɗirɗum njamndi goɗɗum wakkati ɓe ɗon maha haykaliiru. Nastirde cuuɗi taytaaɗi haa les ɗon heedi wakeere nyaamo haykaliiru. Ɓe mbaɗi ba'orɗe ngam wa'aago haa cuuɗi cakaaji e diga cuuɗi cakaaji boo haa cuuɗi dowji. Suleymaanu mahi haykaliiru man fuu, ɓaawo lamsal, o waɗi soorowol maaru bee looci e kaataakooje leɗɗe cemmbiɗɗe. O taarni haykaliiru man fuu bee taytaaji go, towirka yeɓre koo ndeye waɗi meetir ɗiɗi bee reeta. Geɓe maajum naŋngi suudu bee leɗɗe cemmbiɗɗe. Jawmiraawo wolwani Suleymaanu, o wi'i: “A ɗon mahanammi haykaliiru ndu'u. E to a tokkake farillaaji am e kiitaaji am e to a ɗowtanake umrooje am fuu, nden kam mi hebbitinan iinawol ngol mi iinani baaba ma Daawuda dow maaɗa. Mi waran mi jooɗo caka mooɗon nder haykaliiru ndu e mi wudintaa Isra'iila ummaatoore am sam.” Nde mahooɓe timmini mahugo haykaliiru, fodde umrooje Suleymaanu, ɓe ɓasi mahdi nder bee leɗɗe cemmbiɗɗe, diga les haa dow. Ɓe cuddi taŋkol boo bee kaataakooje leɗɗe booɗɗe. Ɓe ɓasi boo mahdi suudu sakkitiindu, waato suudu ɓurndu senaago, marndu meetir sappo bee leɗɗe cemmbiɗɗe, diga les haa dow. Ɓe mbo'itini nder haykaliiru bee kaataakooje leɗɗe cemmbiɗɗe, diga les haa dow. Luttuɗum suudu, waato haykaliiru yeeso suudu ɓurndu senaago, waɗi meetir noogas. Leɗɗe cemmbiɗɗe nder haykaliiru fuu ɓe mbaɗi suuraaji paali e suuraaji pinndi dow maaje. Ɗum fuu ɓe mbaɗi ɗum bee leɗɗe, haa suddi kaa'e fuu. Ɓe mbo'itini suudu ɓurndu senaago ngam jo'ingo sundukru alkawal Jawmiraawo nder maaru. Njuutirka maaru meetir sappo, njaajirka maaru boo meetir sappo, towirka maaru boo meetir sappo. Ɓe ɓasi ndu bee kaŋŋeeri laaɓndi. Ɓe mbaɗi boo gulduɗum uurle bee leɗɗe cemmbiɗɗe. Ɓe ɓasi nder suudu fuu bee kaŋŋeeri laaɓndi fodde umroore Suleymaanu. Yeeso suudu ɓurndu senaago boo, ɓe mbaɗi callalluuji kaŋŋeeri, nden ɓe ɓasi ndu bee kaŋŋeeri. Ɓe ɓasi haykaliiru man fuu bee kaŋŋeeri. Non boo gulduɗum uurle yeeso suudu ɓurndu senaago, ɓe cuddi ɗum fuu bee kaŋŋeeri. Ɓe mbaɗi suuraaji Keruba'en ɗiɗo bee leɗɗe jaytunhi, ngam jo'ingo nder suudu ɓurndu senaago. Towirka maɓɓe meetir jowi. Njuutirka wileewo Keruba fuu, meetir ɗiɗi bee reeta. Diga seɓatto wileewo ngo haa ngoya, waɗi meetir jowi. Keruba'en man ɗiɗo fuu poti kal-kal. Darɗe maɓɓe e jaati maɓɓe fuu poti. Towirka Keruba fuu, meetir jowi. Keruba'en man ɗiɗo fuu poti kal-kal. Ɓe ndarni Keruba'en caka suudu ɓurndu senaago. Ɓe mbeeɗi bileeji keruba'en. Wileewo gooto meemi mahol ngo'ol, wileewo Keruba feere boo meemi mahol ngola, haa caka suudu boo bileeji maɓɓe meemindiri. Nden ɓe cuddi Keruba'en man bee kaŋŋeeri. Haa mahdi haykaliiru, waato haa mahdi cuuɗi man ɗiɗi fuu, ɓe mbaɗi suuraaji Keruba'en e dibinooje e pinndi dow maaji. Ɓe cuddi taŋkol suudu seniindu man bee kaŋŋeeri, non boo suudu ɓurndu senaago. Ɓe mbaɗi dammugal suudu ɓurndu senaago bee pareeje ɗiɗi ɗe leggal jaytunhi. Darduɗe dammugal e tiinde maagal mbaɗi tolɗi jowi. Ɓe mbaɗi suuraaji Keruba'en ɗiɗo e dibinooje e pinndi dow pareeje leɗɗe jaytunhi go, ɓe cuddi ɗum bee kaŋŋeeri, ɓe takki kaŋŋeeri dow keruba'en e dibinooje. Bana non boo ɓe mbaɗi darduɗe dammugal haykaliiru bee leɗɗe jaytunhi, bee tolɗi nayi. Ɓe mbaɗi pareeje maagal ɗiɗi bee leɗɗe booɗɗe, parewal fuu woodi ɗakke ɗiɗi ngam nyobbeego. Ɓe mbaɗi suuraaji keruba'en e dibinooje e pinndi nder maaje, ɓe cuddi ɗe bee kaŋŋeeri. Nden ɓe taarni daldal saare man bee kaa'e cehaaɗe ɓale tati e leɗɗe cemmbiɗɗe ɓalal gootal. Nder nduuɓu nayaɓu, nder lewru Ziw, ɓe mballini caɓɓawal ngam haykaliiru Jawmiraawo. Nder nduuɓu sappo e go'oowu, nder lewru Buul, waato lewru joweetataɓru, haykaliiru timmi bee geɓe maaru fuu, fodde taaskara maajum. Duuɓi joweeɗiɗi Suleymaanu mahri ndu. Suleymaanu nyiɓi saare muuɗum nder duuɓi sappo e tati. O timmini saare maako fuu. O mahi suudu ndu ɓe mbi'ata “Laynde Libanon”, njuutirka maaru meetir cappanɗe jowi, njaajirka maaru meetir noogas e jowi, towirka maaru boo meetir sappo e jowi. Ɓe mbaɗi daŋraŋge jabbe nayi bee leɗɗe cemmbiɗɗe, dow maaje ɓe ngaafi leɗɗe cemmbiɗɗe. Ndu woodi leɗɗe cemmbiɗɗe haa dow cuuɗi taytaaɗi, gonɗi dow daŋraŋge cappanɗe nayi e jowi, jaarwol koo ngole bee daŋraŋge sappo e jowi. Haa suudu man, woodi burɗe taarnaaɗe jabbe tati. Burɗe jabbe tati man fuu tiitotiri, wurdere bee wurdere. Dammuɗe e burɗe fuu ngoodi tolɗi nayi, Burɗe jabbe tati fuu tiitotiri, wurdere bee wurdere. Ɓe mbaɗi boo “Suudu Daŋraŋge”, njuutirka maaru meetir noogas e jowi, njaajirka maaru meetir sappo e jowi. Ɓe mbaɗi daŋki yeeso maaru bee daŋraŋge e mbippu maaki. Ɓe mahi boo “Suudu leeso laamu”, ɓe ɗon mbi'a ndu boo “Suudu Kiita”, ngam haa maaru Suleymaanu waɗata kiita. Ndu ɓasiraama leɗɗe cemmbiɗɗe diga les haa dow. Suudu jooɗorde maako, haa babal feere ɓaawo “Suudu Kiita”, bee nyiɓol nannduŋgol. Suleymaanu waɗi boo suudu woɗndu nanndundu bee hiitordu go, ngam ɓii Firawna mo o ɓaŋuno. Cuuɗi ɗi'i fuu, ɗi mahaama bee kaa'e cuɓaaɗe, cehaaɗe e ta'aaɗe bee ceekruga fodde darɗe maaje, ɓe mahri ɗe nder bee yaasi fuu, diga caɓɓawal haa lamsal. Non boo haa nyiɓle yaasiije ngam mahi daldal maŋngal. Caɓɓaaje boo ɗe mbaɗaama bee kaa'e mawɗe, cuɓaaɗe, kaa'e ɗe meetir jowi e ɗe meetir nayi. Dow maaje boo, ɓe mbaɗi kaa'e cuɓaaɗe, cehaaɗe e poondaaɗe fodde darɗe maaje e leɗɗe cemmbiɗɗe. Daldal maŋngal taarniraama kaa'e cehaaɗe ɓale tati e leɗɗe cemmbiɗɗe ɓalal gootal. Bana non boo daldal nder haykaliiru Jawmiraawo e zawleeru maaru. Laamiiɗo Suleymaanu neli haa Tirus ngam ɗaɓɓititgo goɗɗo bi'eteeɗo Hiram. Daada maako o debbo jurumɗo mo lenyol Neftali, ammaa baaba maako, o goɗɗo Tirus. Hiram, o keewɗo hikma, kakkilɗo e annduɗo huuwugo kuuɗe njamndi mboɗeeri booɗɗum. Laamiiɗo Suleymaanu waddi mo diga Tirus ngam waɗango mo jamɗe boɗeeje ɗe o mari haaje fuu. Hiram waɗi daŋraŋge njamndi mboɗeeri ɗiɗi. Towirka daŋraŋgal fuu, meetir joweenayi, loorugo maagal boo, filtannde ɓoggol meetir joweego. O waɗi ko'e jaagnorɗe ɗiɗi, ɓolinaaɗe bee njamndi mboɗeeri, haa o jo'ina ɗe dow daŋraŋge go. Towirka hoore woore fuu waɗi meetir ɗiɗi bee reeta. Nden o waɗi bamaaɗi ɗiɗi bana zubaaji e bana ɓoggi callalluhoy, ngam jaagnugo ko'e gonɗe dow daŋraŋge, ɓoggi joweeɗiɗi ngam hoore koo ndeyeere. O waɗi jaage rummaanooje ngam suddugo bamaaɗi dow ko'e gonɗe dow daŋraŋge. Nde ɗiɗi o taarni ko'e ɗiɗi fuu bee maaje. Kala hoore daŋraŋgal fuu ɗon mari meetir ɗiɗi, nanndunde bee gurguli ladde. Dow ko'e gonɗe dow daŋraŋge ɗiɗi, woodi yeɓre nde ɓuri bamaaŋgol e rummaanooje teemeɗɗe ɗiɗi go loorugo, haa hoore woɗnde boo bana non. Ɓe ndarni daŋraŋge ɗiɗi go yeeso zawleeru haykaliiru. Gootal haa nyaamo, ɓe inndi ɗum Yakin. Goɗŋgal boo haa nano, ɓe inndi ɗum Bo'es. Bana nii Hiram timmini kuugal waɗugo daŋraŋge bee jamɗe boɗeeje e ko'e maaje. Nden Hiram waɗi loonde njamndi ɓolinaandi. Cakaare maare ɗon meetir jowi. Towirka maare boo meetir ɗiɗi bee reeta, ɓoggol meetir sappo e jowi taaroto haa filtina nde. Ɓe taarni les hunnduko man bee suuraaji paali, meetir gootel fuu, paali noogas. Ɗi ɗon taari nde ɗiɗi, ɓolinaaɗum gootum bee maare. Ɓe njo'ini loonde man dow suuraaji ga'i njamndi sappo e ɗiɗi. Ga'i tati tiiti woyla, tati tiiti fombina, tati tiiti fuunaaŋge, tati tiiti hiirnaaŋge. Dubbe maaji fuu ɗon kawti haa caka. Tekkirka loonde ɗon bana njaajirka newre. Ɓe mbaɗi sera maare bana sera jardugel, bana pinndi gurguli. Loonde nde'e ɗon hoosa baakin liitir ujine cappanɗe nayi e nayi. Nden Hiram waɗi jo'inirɗe sappo ɗe njamndi mboɗeeri. Njuutirka jo'inirde fuu, meetir ɗiɗi, njaajirka maajum meetir ɗiɗi, towirka boo meetir gootel bee reeta. Ndaa nii ɓe mbaɗi jo'inirɗe man: Ɗe ngoodi ɓaŋgeeje hakkunde coɓɓuli daŋraŋge. Woodi barooɗe e ga'i e keruba'en dow ɓaŋgeeje hakkunde coɓɓuli daŋraŋge, non boo dow daŋraŋge man. Haa seɓattooji, dow barooɗe e ga'i e les maaji, woodi pawne tappaaɗe irin bamaaɗi pinndi. Kala jo'inirde fuu woodi pallooje murle nayi ɗe njamndi mboɗeeri, tallotooɗe dow cabbi njamndi mboɗeeri. Cabbi cakaaji man ɗon ɗisi nder tiigorɗe jo'inirde daaro marɗe tolɗi nayi, ɓolinaaɗe, hakkunde pawne. Hunnduko jo'inirde, ɗon murli, ɗum ɗon reeta meetir. Njaajirka maajum ɓuri reeta meetir seɗɗa. Woodi boo suuraaji cuurɗinaaɗi dow hunnduko. Ammaa ɓaŋgeeje jo'inirde mbaɗi tolɗi nayi, ɗum murlaaka. Pallooje murle nayi go ɗon ɗisi nder ɓaŋgeeje, jogorɗe maaje ɗon haa jo'inirde. Towirka falloore fuu ɓuri reeta meetir seɗɗa. Kuugal pallooje man ɗon bana pallooje moota pucci. Jogorɗe maaje e gareeji maaje e reyonji maaje e fokji maaje, fuu ɗi ɓolinaaɗi. Woodi jogorɗe nayi haa coɓɓuli jo'inirde, ɗe kawti gootel bee jo'inirde. Haa seɓattooji jo'inirde dow, woodi jo'inirde murle, towirka maare waɗi reetita meetir haa dow jo'inirde, jogorde maajum e buttuli maajum ɗum ɓolinaaɗum gootum bee maajum. Dow jogorɗe maajum e buttuli maajum ɓe cehi Keruba'en e barooɗe e dibinooje, fodde no babal he'i, ɓe taarni ɗum fuu bee pawne irin bamaaɗi pinndi. Bana non ɓe mbaɗi jo'inirɗe sappo bee ɓolinaaɗum gootum e poondirɗum gootum e ɗe nannduɗe e ɗe poti kal-kal. Hiram waɗi boo daarooje sappo ɗe njamndi mboɗeeri, ngam jo'ingo dow jo'inirɗe go. Njaajirka daaro fuu meetir ɗiɗi e ɗon hoosa baakin liitir teemeɗɗe joweenayi (900). Ɓe ndarni jo'inirɗe jowi bee taasaaje haa nyaamo haykaliiru e jowi goɗɗe boo haa nano. Ɓe ndarni loonde mawnde haa gal nyaamo haykaliiru, kommbi talkumoore fuunaaŋge walaadu fombina. Nde Hiram waɗi daarooje e ɓoftirɗe e pehe biccirɗe ƴiiƴam, o timmini kuugal ngal laamiiɗo Suleymaanu umri mo huuwugo ngam haykaliiru Jawmiraawo. Daŋraŋge ɗiɗi bee ko'e jooɗotooɗe dow daŋraŋge man e irin bamaaɗi bana zubaaji ngam suddugo ko'e gonɗe dow daŋraŋge go e suuraaji rummaanooje teemeɗɗe nayi (400) ngam bamaaɗi ɗiɗi go, waato teemeɗɗe ɗiɗi ngam taarnugo kala hoore fuu nde ɗiɗi, ngam suddugo ko'e ɗiɗi gonɗe dow daŋraŋge go e jo'inirɗe sappo e daarooje sappo gonɗe dow jo'inirɗe go e loonde mawnde e suuraaji ga'i sappo e ɗiɗi ɗi loonde jooɗi les maare e payanɗe ngam ndoondi e ɓoftirɗe e pehe biccirɗe ƴiiƴam. Kuuje ɗe Hiram waɗani laamiiɗo Suleymaanu ngam haykaliiru Jawmiraawo fuu, ɗe mbaɗaama bee njamndi mboɗeeri ɗelkanndi. Laamiiɗo umri ɓolingo ɗe haa waadiwol Urdun, hakkunde Sukkot e Jaretaan, nder lesdi loope. Suleymaanu awnaaki kuuje ɗe'e fuu, ngam ɗe ɗuuɗɗe masin. Ngam man walaa annduɗo teddeeŋga njamndi mboɗeeri ndi ɓe kuuwtiniri. Suleymaanu waɗi boo kuuje gonɗe nder haykaliiru Jawmiraawo fuu: Gulduɗum uurle e taabal kaŋŋeeri ngam tamseeje jo'inteeɗe ngam Allah, ɓe njo'ini jo'inirɗe pittirlaaji sappo kuuwraaɗe bee kaŋŋeeri laaɓndi yeeso suudu ɓurndu senaago, jowi haa nyaamo, jowi boo haa nano, pinndi maaji e pittirlaaji e mekefje, fuu ɗum kaŋŋeeri, daarooje e laɓe e taasaaje e taasahoy e pehe uurorɗe, ɗum fuu ɗum kaŋŋeeri laaɓndi, ɗakke ngam pareeje haa suudu ɓurndu senaago e ngam pareeje dammugal haa suudu haykaliiru mawndu, kanje boo ɗum kaŋŋeeri. Nde laamiiɗo Suleymaanu timmini huuwugo kuugal mahugo haykaliiru Jawmiraawo fuu, o waddi kuuje cenaaɗe ɗe Daawuda baaba maako senno ngam Jawmiraawo: Cardi, kaŋŋeeri e kuuje goɗɗe, o nastini ɗum nder ndesaaje haykaliiru Jawmiraawo. Nden laamiiɗo Suleymaanu mooɓti ndotti'en Isra'iila, ardiiɓe le'i e baaba-ci'e'en Isra'iila fuu haa Urusaliima, ngam haa o hoo'oya sundukru alkawal Jawmiraawo diga Berniwol Daawuda, bi'eteeŋgol Siyona. Worɓe Isra'iila fuu mooɓti haa laamiiɗo Suleymaanu nder lewru Etaniim, waato lewru joweeɗiɗaɓru, ɗum saa'i juulde. Ndotti'en Isra'iila fuu ngari, nden liman'en efti sundukru. Liman'en e Lewi'en njahri sundukru alkawal Jawmiraawo, non boo laymaaru fottirde e kuuje cenaaɗe gonɗe nder laymaaru man fuu. Laamiiɗo Suleymaanu e jama'aare Isra'iila mooɓtiinde haa maako fuu, ɓe ɗon yeeso sundukru. Ɓe lii'ani Jawmiraawo baali e ga'i kirseteeɗi ɗuuɗɗi masin, goɗɗo waawataa limugo ɗi. Ɓaawoɗon liman'en nastini sundukru alkawal Jawmiraawo haa nokkuure taaskitinaande ngam maaru nder suudu sakkitiindu, waato suudu ɓurndu senaago, les bileeji Keruba'en. Ngam Keruba'en ɗon mbeeɗi bileeji muuɗum'en dow nokkuure taaskitinaande ngam sundukru, ngam ɗuwaago sundukru e cabbi maaru. Cabbi man njuuti masin. To goɗɗo darake nder suudu seniindu yeeso suudu sundukru, o yi'an ko'e maaji. Ammaa haa yaasi ɗi ngi'ataake. Sundukru ndu'u ɗon ton haa wargo hannde. Walaa koo ɗume nder maaru, sey alluhaaje kaa'e ɗiɗi ɗe Muusa wallinno nder maaru, ɗum alluhaaje ɗe o jaɓno haa hooseere Horeb, nde Jawmiraawo haɓɓi alkawal bee Isra'iila'en ɓaawo gurtaaki maɓɓe diga Misra. Nde liman'en ngurti suudu seniindu ndu'u, ruulde hebbini haykaliiru Jawmiraawo. Liman'en mbaawaay daraago ngam huuwugo kuugal maɓɓe daliila ruulde, ngam tedduŋgal Jawmiraawo hebbini haykaliiru. Nden Suleymaanu wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a wi'i a jooɗoto nder nyiɓre ɓaleere. Jonta mi nyiɓani ma suudu woondu masin, ndu laato jooɗorde maaɗa haa foroy.” Nden laamiiɗo yeesiti, barkiɗini yimɓe jama'aare Isra'iila fuu, saa'i ɓe ɗon ndari. Nden o wi'i: “Mi yetti Jawmiraawo Allah Isra'iila! Bee baawɗe maako o hebbitini ko o iinani baaba am Daawuda. Ndaa ko o wi'i mo: Diga nyalaade nde mi wurtini yimɓe ummaatoore am Isra'iila nder lesdi Misra, mi meeɗaay suɓugo berniwol koo gootol caka berniiji le'i Isra'iila, ngam haa ɓe mahanammi haykaliiru ngam haa innde am wona ton. Ammaa mi suɓi ma an Daawuda ngam laamanaago ummaatoore am Isra'iila.” Suleymaanu tokki wi'ugo: Baaba am Daawuda waɗno anniya mahugo haykaliiru, o sena ndu ngam Jawmiraawo Allah Isra'iila. Ammaa Jawmiraawo wi'i mo: A waɗi anniya mbooɗka ngam mahango yam haykaliiru. Ammaa naa an mahantammi ndu, ɗum ɓiɗɗo ma tammi mahango yam ndu. Bana nii Suleymaanu tokki wi'ugo: “Jawmiraawo hebbitini iinawol muuɗum. Mi jooɗake dow leeso laamu baaba am Daawuda, mi laamanake Isra'iila bana Jawmiraawo wi'no. Mi mahi haykaliiru ndu'u, mi seni ndu ngam Jawmiraawo Allah Isra'iila. Mi taaskitini nokkuure nder maaru ngam sundukru marndu kuuje alkawal. Ɗum alkawal ngal Jawmiraawo haɓɓuno bee baabiraaɓe meeɗen, nde o wurtini ɓe lesdi Misra.” Nden Suleymaanu dari yeeso hirsirde Jawmiraawo, jama'aare Isra'iila fuu ɗon laara. O weeɗi juuɗe maako gal asama, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah Isra'iila, walaa mo nanndi bee ma, koo haa asama, koo haa lesdi. An a ɗon hakkilani alkawal ma bee hoolaare ngam maccuɓe ma, ɗowtantooɓe ma bee ɓernde woore. A waɗani baaba am Daawuda, maccuɗo ma ko a iinani mo. Ko a wolwani mo, an bee hoore ma a hebbitini ɗum hannde. Jonta boo, yaa Jawmiraawo Allah Isra'iila, hebbitinan maccuɗo ma, baaba am Daawuda, ko a iinani mo. A wi'i: To yimɓe danygol ma ɗowtani yam bana an a ɗowtani yam, foroy gooto caka maɓɓe jooɗoto yeeso am, dow leeso laamu ɓaawo maaɗa, o laamanto ummaatoore Isra'iila. Ngam maajum, yaa Allah Isra'iila, mi tori ma hebbitin jonta iinawol ngol a iinani maccuɗo ma, baaba am Daawuda. Ammaa yaa Allah, gooŋga a jooɗoto haa lesdi na? Ndaa, asamanji fuu, koo asamanji ɓurɗi towugo ke'ataa ma jooɗaago, sakko suudu ndu mi mahani ma! Ammaa, yaa Jawmiraawo Allah am, waylita gal am, nan tornde e do'aare am, heɗita wookaandu e do'aare maccuɗo ma hannde. Aynu haykaliiru ndu'u jemma e naaŋge, ngam ɗum nokkuure nde a wi'i: Innde am wonan ton. Nan tornde nde mi ɗon tore diga ɗo. Nan tornde am e nde Isra'iila'en, ummaatoore ma toroto ma haa nokkuure nde'e. Yaa Jawmiraawo gonɗo haa asama, nan tornde amin haa ngonɗa ton e yaafa min. To goɗɗo waɗani keeddiɗɗum hakke, to ɓe mbi'i sey o huno hunayeere bee naaloore, to o wari hunaago yeeso hirsirde nder haykaliiru ma, an, yaa Jawmiraawo gonɗo haa asama, nan tornde amin, waɗan maccuɓe ma kiita, ngam haa aybuɗo hiite, aybe man loro dow maako e gooŋgaajo waŋga o laaɓɗo. To konne'en njaalake yimɓe ma Isra'iila'en ngam ɓe mbaɗi hakke dow ma, to ɓe torake ma yaafuye, to ɓe maŋgti ma, to ɓe torake ma nder haykaliiru ndu'u, an, yaa Jawmiraawo gonɗo haa asama, nanan ɓe, yaafa hakkeeji maɓɓe, hokkitit ɓe lesdi ndi a hokkuno kaakiraaɓe maɓɓe ɓooyma. To asama maɓɓake, iyeende walaa ngam ɓe mbaɗi hakke dow ma, to ɓe ngari ɓe tori ma haa nokkuure nde'e, ɓe maŋgti ma e to ɓe leesni ko'e maɓɓe, ɓe tuubi, ɓe acci waɗugo hakke, an, yaa Jawmiraawo gonɗo haa asama, nanan ɓe, yaafa hakkeeji maɓɓe, ngam ɓe maccuɓe ma e ɗum ummaatoore ma, fahin ekkitin ɓe haa ɓe tokko laawol darnuŋgol, nden a toɓnana ɓe iyeende dow lesdi ndi a marni ɓe. To weelo waɗi nder lesdi malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu saŋkitake nder lesdi, to alkamaari yoori malla nyoli, to baɓɓatti malla ndo'uuji ɗuuɗɗi ngari, to konne'en kippake Isra'iila'en haa berniiji muuɗum'en, to masiibo waɗi malla nyawu koo nguye, to koo moy nder Isra'iila'en, ummaatoore ma nasti nder saklere, o toroto ma, to o weeɗi juuɗe maako gal haykaliiru ndu'u ngam toraago ma, an, yaa Jawmiraawo jooɗiiɗo haa asama, nanan mo, yaafa mo, wallu mo, waɗan koo moy fodde kuuɗe mum, nde a anndi ɓernde maako. Ngam an feere ma anndi ɓerɗe ɓiɓɓe Aadama fuu. Waɗ ɗum ngam haa Isra'iila'en kule tum saa'i ɓe ngeeɗata nder lesdi ndi a hokki baabiraaɓe amin fuu. Nde ɓe mbolwata dow innde ma teddunde e baawɗe mawɗe ɗe a ɗon huuwra, koo ummaatooje jananne nanan ɗum, nden to jananno mo laataaki goɗɗo caka Isra'iila'en ummaatoore ma, wari diga lesdi ndaayiindi ngam toraago ma nder haykaliiru ndu'u, an, yaa Jawmiraawo jooɗiiɗo haa asama, nanan mo, hokku mo ko o tori, haa ummaatooje duniyaaru fuu annde ɓe ekkito ɗowtanaago ma bana Isra'iila ummaatoore ma ɗowtorante, ɓe annda boo haykaliiru ndu mi mahi, fakat mi lii'anake ma ndu. To yimɓe ummaatoore ma ndilli haɓoygo bee konne'en muuɗum'en, dow laawol ngol nelata ɓe, to ɓe ngaylitake gal berniwol ngol a suɓi e haykaliiru ndu mi mahani ma, to ɓe torake ma, an jooɗiiɗo haa asama, nan do'aare maɓɓe e tornde maɓɓe, wallu ɓe. To Isra'iila'en mbaɗi sooynde ɗowtaare haa yeeso ma, ngam walaa goɗɗo mo waɗataa sooynde ɗowtaare sam, teema a tikkanan ɓe, a hokkan ɓe haa konne'en e a accan ɓe haa ɓe ndaha ɓe haa lesdi ɓadiindi malla daayiindi, nden, to haa lesdi ndi ɓe laatake maccuɓe, ɓe numti, ɓe puɗɗi toraago ma bee wi'go: Min mbaɗi sooynde ɗowtaare, min mbaɗi hakke, min aybuɓe! To ɓe tori ma yaafuye bee ɓerɗe maɓɓe fuu e bee yoŋkiiji maɓɓe fuu caka konne'en maɓɓe haa lesdi ndi ɓe laatake maccuɓe, to ɓe ngaylitake gal lesdi ndi a hokki baabiraaɓe maɓɓe, gal berniwol ngol a suɓi e gal haykaliiru ndu mi mahani ma, to ɓe torake ma, nden, an jooɗiiɗo haa asama, nan do'aare maɓɓe e tornde maɓɓe, war wallu ɓe, yaafana yimɓe ma hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi dow ma e sooynde ɗowtaare maɓɓe yeeso ma, hokku konne'en maɓɓe laawol enɗugo ɓe. Ngam ɓe ummaatoore ma e maral ma. A wurtini ɓe Misra diga boneeji naawɗi. Yaa Jawmiraawo Allah, hakkilan min, nan tornde nde min e Isra'iila ummaatoore ma toroto ma, nde min mboyata haa yeeso ma fuu. Ngam an suɓi min caka ummaatooje duniyaaru fuu ngam haa min ngona ummaatoore ma, bana a wi'no bee hunnduko jaggiiɗo ma Muusa, nde a wurtini baabiraaɓe amin lesdi Misra.” Nde Suleymaanu timmini waɗugo do'aare e tornde mum fuu haa Jawmiraawo, o ummi yeeso hirsirde Jawmiraawo, o acci tuggugo koppi e weeɗugo juuɗe maako gal asama. O dari, o barkiɗini jama'aare Isra'iila fuu bee sawtu, o wi'i: “Yettoore laatano Jawmiraawo dokkuɗo yimɓe muuɗum Isra'iila'en siwtaare fodde ko o wolwino fuu. O hebbitini barkaaji ɗi o iinino bee hunnduko jaggiiɗo maako Muusa, walaa ko lutti. Jonta mi ɗon toro Jawmiraawo, Allah meeɗen, o wonda bee meeɗen bana o wonduno bee baabiraaɓe meeɗen, taa o wudina en, taa o acca wallugo en. Ammaa o huucitina ɓerɗe meeɗen haa maako ngam haa en tokko laabi maako, en kakkilana umrooje maako e farillaaji maako e kiitaaji maako ɗi o umri baabiraaɓe meeɗen. Jemma e nyalawma fuu Jawmiraawo siftoran bolle am ɗe mi tori yeeso maako, ngam haa o walla en nde weeti fuu, o walla on onon ummaatoore maako e o wallammi, min maccuɗo maako. Bana nii ummaatooje duniyaaru fuu anndan Jawmiraawo feere muuɗum woni Allah, walaa Allah feere sam. Bee ɓernde woore, tokke farillaaji Jawmiraawo Allah meeɗen, kakkilane umrooje maako, bana ko waɗi hannde.” Nden laamiiɗo e Isra'iila'en wonduɓe bee muuɗum fuu lii'ani Jawmiraawo kirseteeɗi. Suleymaanu lii'ani Jawmiraawo kirseteeɗi ga'i ujine noogas e ɗiɗi (22.000) e dammooji ujine teemerre e noogas (120.000) ngam kawtal yimɓe bee Allah. Bana non laamiiɗo e Isra'iila'en fuu ceniri haykaliiru Jawmiraawo. Nyalaade maajum laamiiɗo seni nokkuure caka babal yeeso haykaliiru Jawmiraawo, ngam ton o lii'i guleteeɗi e dokke nyaamdu e ɓellere kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah, ammaa hirsirde njamndi mboɗeeri famɗi, waawaay jogaago guleteeɗi e dokke nyaamdu e ɓellere kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe. Saa'i maajum Suleymaanu waɗi juulde haykaliiru, kaŋko e Isra'iila'en fuu, ɓe ɗuuɗɓe, ɓe ngari diga nastirde Hamat haa yotti maayel Misra. Ɓe mbaɗi juulde yeeso Jawmiraawo Allah nyalɗe joweeɗiɗi. Ɓaawo maajum ɓe mbaɗi juulde feere, nyalɗe joweeɗiɗi goɗɗe. Nyannde joweetataɓre laamiiɗo wi'i yimɓe koota. Ɓe torani mo barka, ɓe kooti, ɓerɗe maɓɓe keewi seyo ngam Jawmiraawo woonani jaggiiɗo muuɗum Daawuda e yimɓe muuɗum Isra'iila'en fuu. Nde Suleymaanu timmini mahugo haykaliiru Jawmiraawo e saare laamu e ko o waɗino anniya waɗugo fuu, Jawmiraawo waŋgani mo ɗiɗawre, bana o waŋgiranino mo haa Gibiyon. Jawmiraawo wi'i mo: “Mi nani do'aare e tornde ma nde a tori yam. Mi seni haykaliiru ndu a mahani yam ngam tabitingo innde am ton foroy, mi hakkilanan ndu, mi woonanan on koo ndey.” An boo, to a ɗowtanake yam bana baaba ma Daawuda bee ɓernde woore, darnunde, to a waɗi ko mi umri ma fuu, to a ɗowtanake farillaaji e kiitaaji am, nden kam mi tabitinan leeso laamu maaɗa dow Isra'iila haa foroy, bana mi iinani baaba ma Daawuda. Mi wi'i mo: “Foroy goɗɗo danygol ma laamanto Isra'iila ɓaawo maaɗa.” Ammaa an e ummaatoore ma e le'i mooɗon, to on ngaylitake, on acci yam, to on ɗowtanaaki umrooje e farillaaji am ɗi umrumi on, to on njehi, on ndewi ɗowanteeɓe woɗɓe, to on turi yeeso maɓɓe ngam sujidango ɓe, mi halkan on, onon Isra'iila'en haa lesdi ndi mi hokki on e mi wudinan boo haykaliiru ndu mi seni ngam tedduŋgal innde am. Nden ummaatooje duniyaaru fuu njalan, njancan Isra'iila'en. Haykaliiru woondu ndu'u laatoto winnde, koo moy caalotooɗo haa kommbi maaru, wemmboto, jancan. O wi'an: Ngam ɗume Jawmiraawo waɗi lesdi ndi'i e haykaliiru ndu'u bana nii? Nden ɓe njaaboto mo: “Ngam ɓe ngudini Jawmiraawo, Allah maɓɓe mo wurtini baabiraaɓe maɓɓe lesdi Misra, ɓe tokki ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe cujidani ɓe, ɓe ndewi ɓe. Ngam maajum Jawmiraawo ukkani ɓe sarru ngu'u fuu.” Nder duuɓi noogas Suleymaanu timmini kuuɗe nyiɓaalo, saare mum e haykaliiru Jawmiraawo. Hiram, laamiiɗo Tirus, walliri Suleymaanu bee leɗɗe cemmbiɗɗe e leɗɗe booɗɗe, bee kaŋŋeeri boo fodde ko o ɗaɓɓi fuu. Nde duuɓi maajum timmi, laamiiɗo Suleymaanu hokki Hiram berniiji noogas nder lesdi Galiili. Hiram wari diga Tirus haa o laara berniiji ɗi Suleymaanu hokkuno mo. Ammaa ɗi pottanaay mo. O wi'i: “Ɗume berniiji ɗi ndokkuɗa mi ɗi'i deerɗam?” Ngam maajum ɓe mbi'i ɗi lesdi Kabul haa wargo hannde. Alhaali boo, Hiram neldanino laamiiɗo Suleymaanu kaŋŋeeri baakin kilo ujine tati e teemeɗɗe joweego (3.600). Ndaa nii haala huuwooɓe kuuɗe dooleeje wa'i: Laamiiɗo Suleymaanu huuwtiniri ɓe ngam mahugo haykaliiru Jawmiraawo e saare laamu e Millo e mahol taariiŋgol Urusaliima e Hacoor e Megiddo e Gezer Firawna, laamiiɗo Misra, warino nyaami Gezer, o wuli ngol bee yiite, o mbari Kanaani'en jooɗiiɓe nder berniwol ngo'ol. Nden o hokki ngol ɓiyiiko, debbo Suleymaanu bana dokkal ɓaŋgal. Ngam maajum, Suleymaanu mahi Gezer e Baytihurun-les e Ba'alat e Tamar haa nokkuure hamaadaare, non boo berniiji Suleymaanu cigorɗi fuu e berniiji ngam mootaaji pucci e berniiji ngam wa'otooɓe pucci e ɗum ko Suleymaanu yiɗno nyiɓugo haa Urusaliima, dow hooseere Libanon e lesdi nder laamu muuɗum fuu. Yimɓe luttuɓe nder Amoori'en e Heti'en e Perezzi'en e Hewi'en e Yebusi'en, ɓe iwaay haa Isra'iila'en, waato danygol maɓɓe ngol lutti nder lesdi ngam Isra'iila'en mbaawaay nattingo ɓe, ɗum kamɓe Suleymaanu huuwni ɓe kuuɗe dooleeje, non ɓe ngoni haa wargo hannde. Ammaa Isra'iila'en kam, Suleymaanu waɗaay ɓe maccuɓe. Kamɓe ɓe laati honooɓe e saraaki'en maako e ardiiɓe e umrooɓe maako e hoore'en dow mootaaji pucci maako e wa'otooɓe ɗi. Worɓe teemeɗɗe njowo e cappanɗe njowo (550) ngoni ardiiɓe wakiili'en dow kuuɗe Suleymaanu, kamɓe ɓe kakkilani huuwooɓe. Ɓaawo ɓii Firawna debbo wurti Berniwol Daawuda, nasti suudu muuɗum ndu Suleymaanu mahani mo, ɓaawo maajum Suleymaanu mahi Millo. Hitaande fuu nde tati Suleymaanu ɗon lii'o guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah dow hirsirde nde o nyiɓani Jawmiraawo. O ɗon waɗa boo uureteeɗum yeeso Jawmiraawo. Non o timminiri mahugo haykaliiru. Laamiiɗo Suleymaanu waɗi boo koommbooje haa Esiyon-Geber baŋnge Elat haa fomoonde Maayo Maaliya nder lesdi Edoom. Laamiiɗo Hiram neldi laamiiɗo Suleymaanu huuwooɓe, waawɓe laanyugo koommbooje dow mbeela, ngam ɗoftugo huuwooɓe Suleymaanu. Ɓe njotti Ofir, ton ɓe ɗaɓɓiti kaŋŋeeri, ɓe ngaddani ndi laamiiɗo Suleymaanu, baakin kilo ujine sappo e ɗiɗi e teemeɗɗe joweego (12.600). Laamiiɗo debbo mo laamani lesdi Saba nani habaru Suleymaanu e tedduŋgal innde Jawmiraawo. Nden o wari haa Suleymaanu, haa o gooŋɗina hikma Suleymaanu bee waɗango mo annditanamji. O wari haa Urusaliima, o wardi bee yimɓe maako ɗuuɗɓe, bee geelooɗi doondiiɗi kuuje uurɗe e kaŋŋeeri ɗuuɗndi masin e kaa'e ɗuuɗa-samanje. O yotti haa Suleymaanu, o ƴami mo ko o yiɗno ƴamugo fuu. Suleymaanu laɓɓinani mo ƴamɗe maako fuu, walaa ƴamol ngol salori mo. Laamiiɗo Saba debbo nani bolle Suleymaanu hikmaaje e o laari laamorde nde o mahi e nyaamdu saare maako e joonde saraaki'en maako e daraago huuwooɓe nder saare maako e limce maɓɓe e hokkooɓe mo njaramji, o laari boo guleteeɗi ɗi o lii'ani Jawmiraawo nder haykaliiru, nden o hayɗini masin. O wi'i Suleymaanu: “Ko nanmi haa lesdi am dow maaɗa e hikma maaɗa, fakat ɗum gooŋga. Mi nuɗɗinaayno haala maajum, sey nde ngarmi, gite am boo ngi'i ɗum. Ndaa, ɓe ngeccaay yam koo reeta maajum. An bee hikma ma e mardi ma, a ɓuri haala ka nanmi piw. Seyo laatani yimɓe ma, seyo laatani huuwanooɓe ma dariiɓe yeeso maaɗa foroy, nananɓe hikma maaɗa. Yettoore laatano Allah Jawmiraawo maaɗa mo seyori ma, jo'ini ma dow leeso laamu Isra'iila. Jawmiraawo yiɗi Isra'iila foroy, ngam maajum o waɗi ma laamiiɗo haa mbaɗa kiita ngooŋɗuka.” Nden o hokki laamiiɗo Suleymaanu kaŋŋeeri baakin kilo ujine tati e teemeɗɗe joweego e kuuje uurɗe ɗuuɗɗe masin, non boo kaa'e ɗuuɗa-samanje. Walaa kuuje uurɗe ɗuuɗɗe meeti nastugo lesdi Isra'iila bana ɗe laamiiɗo Saba debbo hokki laamiiɗo Suleymaanu. Koommbooje Hiram gadduɗe kaŋŋeeri diga Ofir, ngaddi boo kaŋŋeeri e leɗɗe sandalje ɗuuɗɗe masin e kaa'e ɗuuɗa-samanje. Bee leɗɗe sandalje, laamiiɗo waɗi tiigorɗe ngam haykaliiru Jawmiraawo e ngam saare laamu, non boo ngam moolooji e hooduuji ngam yimooɓe. Leɗɗe sandalje ɗuuɗɗe bana ɗe'e meetaay wargo haa lesdi Isra'iila haa wargo hannde. Laamiiɗo Suleymaanu boo hokki laamiiɗo Saba debbo ko o yiɗi e ko o ƴami mo fuu, o ɓesdani mo caahuuji bee caahaaki ɓernde laamiiɗo. Nden laamiiɗo Saba debbo e jaggiiɓe mum kooti lesdi muuɗum'en. Kala hitaande fuu, Suleymaanu heɓi kaŋŋeeri baakin kilo ujine noogas (20.000), accu jomorgol filooɓe e soorrooɓe e ko laamiiɓe Arabiya e ngomna'en lesdi ndokki mo. Laamiiɗo Suleymaanu waɗi bawarɗe mawɗe teemeɗɗe ɗiɗi ɗe kaŋŋeeri tappaandi, baakin kilo joweeɗiɗi ngam waɗugo wawarde fuu. Non boo bawarɗe pamare ɗe kaŋŋeeri tappaandi, baakin kilo ɗiɗi ngam waɗugo wawarde fuu. Laamiiɗo nastini ɗe nder suudu Laynde Libanon. Laamiiɗo waɗi leeso laamu maŋngo bee nyii'e nyiibi, o suddi ngo bee kaŋŋeeri laaɓndi. Leeso laamu ngo'o woodi jaaɓruɗe joweego. Ɓaawo leeso laamu woodi hoore murlere. Ciwtinorɗe juuɗe ɗon haa bakeeje joonde ɗiɗi fuu. Suuraaji barooɗe ɗiɗi ndari baŋnge ciwtinorɗe juuɗe, dow jaaɓruɗe boo, suuraaji barooɗe sappo e ɗiɗi, haa bakeeje ɗiɗi fuu. Irin maajum meeɗaay waɗeego nder laamu koo nguye. Jarduɗe laamiiɗo Suleymaanu fuu ɗe kaŋŋeeri. Kuuje nder suudu laynde Libanon ɗe kaŋŋeeri laaɓndi, walaa kuuwaaɗum bee cardi. Nder zamanu Suleymaanu ɓe ndaari cardi bana huunde meere, ngam laamiiɗo woodi koommbooje Tarsis. Ɗe ngondi bee koommbooje Hiram haa mbeela. Nde duuɓi tati mbaɗi fuu, koommbooje Tarsis ngaran, ɗe keewɗe kaŋŋeeri e cardi e nyii'e nyiibi e baaɗi e teekuuji. Laamiiɗo Suleymaanu ɓurdi laamiiɓe duniyaaru fuu risku e hikma. Duniyaaru fuu ɗaɓɓiti yi'ugo Suleymaanu haa nana hikma muuɗum ka Allah hokki ɗum. Kala hitaande fuu, yimɓe waranɓe laarugo mo ɗon ngaddana mo caahuuji: Kuuje cardi e kuuje kaŋŋeeri e limce e balmi e kuuje uurɗe e pucci e alfadariije. Suleymaanu mooɓti mootaaji pucci konu e pucci: Ɗum waɗi mootaaji pucci ujineere e teemeɗɗe nayi (1.400) e pucci ujine sappo e ɗiɗi (12.000). Nden o jo'ini goɗɗi haa kommbi maako haa Urusaliima, goɗɗi boo nder berniiji cigorɗi maaji. Laamiiɗo Suleymaanu ɗuɗɗini cardi haa Urusaliima bana kaa'e, o ɗuɗɗini leɗɗe cemmbiɗɗe boo bana dundeeje haa lesdi towndiije. Ɓe ngaddani Suleymaanu pucci diga Misra e Kuwe, filooɓe laamiiɗo keɓi ɗi haa Kuwe bee saman coggu. Haa Misra, ɓe coodoyi mootaaji pucci, ngoota fuu baakin ceede cardi teemeɗɗe joweego (600), pucci boo, ngootu fuu ceede cardi teemerre e cappanɗe jowi (150). Ɓe coodani boo laamiiɓe Heti'en fuu e laamiiɓe Siriya boo. Koo nde laamiiɗo Suleymaanu te'ino ɓii Firawna laamiiɗo Misra, o yiɗi boo rewɓe ɗuuɗɓe nder le'i jananni, bana ɓiɓɓe rewɓe nder Mo'abi'en e Ammooni'en e Edoomi'en e Sidoni'en e Heti'en. Alhaali boo, Jawmiraawo reentinino Isra'iila'en dow kawtal bee heefeerɓe. O wi'no ɓe: “Taa kawte bee maɓɓe, taa acce ɓe kawta bee mooɗon, ngam ɓe estan on haa on cujidana labbi maɓɓe.” Ammaa Suleymaanu yiɗi rewɓe ɓe'e, ɗakkotiri bee maɓɓe. O te'i maryam'en teemeɗɗe joweeɗiɗo (700) e o woodi sulaaɓe teemeɗɗe tato (300). Rewɓe maako ɓe'e ndaayni ɓernde maako bee Jawmiraawo. Nde Suleymaanu naywi, rewɓe maako esti mo rewugo labbi heefeerɓe, o yiɗaa Jawmiraawo Allah bee ɓernde woore. O waɗaay ko baaba maako Daawuda waɗno. Suleymaanu rewi Astarte, lawru Sidoni'en rewru e Milkom, lawru Ammooni'en nyiddundu. Suleymaanu waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o tokkaaki Jawmiraawo bee ɓernde woore bana baaba maako Daawuda tokkori. Saa'i maajum Suleymaanu nyiɓani Kemos, lawru Mo'abi'en nyiddundu, nokkuure townde dow hooseere tiitotirnde bee Urusaliima. Non boo ngam Molek, lawru Ammooni'en nyiddundu. Bana non o huuwrani rewɓe maako jananɓe fuu, ɓe nguli uurle ngam ɗowanteeɓe maɓɓe, ɓe kirsani ɓe. Jawmiraawo tikkani Suleymaanu, ngam o wayliti ɓernde maako, o acci Jawmiraawo Allah Isra'iila, baŋgannooɗo mo nde ɗiɗi, umrunooɗo mo bee laaɓɗum, taa o rewa ɗowanteeɓe woɗɓe. Ammaa Suleymaanu ɗowtanaaki ko Jawmiraawo umruno mo. Jawmiraawo wi'i Suleymaanu: “Nde a waɗi bana nii, a ɗowtanaaki alkawal am e umrooje am ɗe mi umri ma, mi jaɓtete laamu, mi hokkan ngu goɗɗo caka jaggiiɓe ma. Ammaa mi huuwataa ɗum nder balɗe ma, daliila baaba ma Daawuda, mi hoocan ngu haa ɓiɗɗo ma. Mi ittantaa mo laamu fuu, mi hokkan ɓiɗɗo ma lenyol gootol, ngam daliila jaggiiɗo am Daawuda e ngam berniwol Urusaliima ngol mi suɓi.” Jawmiraawo umminani Suleymaanu ganyo, Hadat Edoomiijo, goɗɗo danygol laamiiɗo Edoom. Naane nde Daawuda jaali Edoom, nde Yo'ab, mawɗo honooɓe yehi ngam uwugo mbaraaɓe, o mbari worɓe Edoom fuu. Yo'ab e Isra'iila'en paɓɓi ton lebbi joweego, haa ɓe nattini worɓe Edoom fuu. Saa'i Hadat o derkeejo pamaro tawon, o doggi haa Misra, kaŋko e worɓe Edoomi'en woɗɓe, sukaaɓe baaba maako. Ɓe ummi Mediyan, ɓe ngari Paran, ɓe ndillidi bee worɓe Paran woɗɓe, ɓe ngari Misra, haa Firawna, laamiiɗo Misra. Kaŋko o hokki Hadat suudu, o umri nyaamnugo mo, o hokki mo lesdi boo. Hadat heɓi mo'ere ɗuuɗnde diga Firawna, Firawna te'ani mo deerɗu Takpenes daada saare mum. Deerɗu Takpenes danyani mo Genubat, ɓiɗɗo gorko. Takpenes enti ɓiŋngel nder saare Firawna, o mawnini ngel. Bana non Genubat ɗonno haa nder saare Firawna, caka ɓiɓɓe Firawna. Nde Hadat, gonnooɗo haa Misra nani Daawuda maayi, Yo'ab mawɗo honooɓe boo maayi, o wi'i Firawna: “Accam mi hoota haa lesdi am.” Firawna ƴami mo: “Woodi ko ŋakkani ma haa am ɗo na? Ngam ɗume a yiɗi hootugo lesdi ma?” O jaabi: “Walaa ko ŋakkani yam, ammaa accam mi hoota!” Jawmiraawo Allah umminani Suleymaanu ganyo feere: Rezon ɓii Eliyada, doggunooɗo jaagorɗo muuɗum Hadad'ezer, laamiiɗo Soba. Nder zamanu Daawuda jaali Hadad'ezer, mbari honooɓe Hadad'ezer, Rezon mooɓti hippooɓe haa muuɗum, o ardi ɓe, nden ɓe ndilli Damas, ɓe njooɗi ton, ɓaawo man o laami haa Damas. Rezon laati ganyo ummaatoore Isra'iila, yaake laamu Suleymaanu fuu. O waɗi sarru bana Hadat, o wanyi Isra'iila masin, nde o laamani lesdi Siriya. Woodi Efrayimiijo iwɗo wuro Sereda bi'eteeɗo Yerobo'am ɓii Nebat, innde daada maako Seruwa, o debbo jurumɗo. O laatakeno kuuwanoowo Suleymaanu, ammaa o tuurtani laamiiɗo. Ndaa daliila tuurtol Yerobo'am: Suleymaanu ɗon nyiɓa Millo, o ɗon maɓɓa ceekgol haa berniwol baaba maako Daawuda. Yerobo'am, derkeejo oo, o cuusɗo. Nde Suleymaanu yi'i no derkeejo oo waawri kuugal, o waɗi mo aynoowo kuugal ngal yimɓe le'i Efrayim bee Manassa kuuwata fuu. Nyannde feere Yerobo'am wurti Urusaliima, Ahiya, annabiijo iwɗo Silo fotti bee maako haa laawol. Ɓe ɗiɗo tan haa ladde man. Ahiya ɗon ɓorni ngapaleewol kesol, Ahiya naŋngi ngapaleewol kesol ngol o ɓorni, o seeki ngol geɓe sappo e ɗiɗi. Nden o wi'i Yerobo'am: “Hoo'u geɓe sappo ngam ma. Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Mi jaɓtan laamu diga juŋngo Suleymaanu, mi hokkete le'i sappo. Ammaa lenyol gootol luttanan mo, ngam jaggiiɗo am Daawuda e daliila Urusaliima, berniwol ngol mi suɓi nder lesdi Isra'iila fuu. Mi waɗan ɗum ngam ɓe acci yam, ɓe ɗon ndewa Astarte, lawru Sidoni'en rewru e Kemos, lawru Mo'abi'en e Milkom, lawru Ammooni'en. Ɓe tokkaaki laawol ngol mi holli ɓe. Ɓe mbaɗaay ko fottani yam, ɓe ɗowtanaaki farillaaji e kiitaaji ɗi mi umri ɓe. Bana nii ɓe mbaɗaay ko Daawuda baaba Suleymaanu waɗno. Ammaa mi hoocataa laamu haa juŋngo maako tawon, mi darni mo o ardiiɗo balɗe maako fuu, ngam daliila jaggiiɗo am Daawuda mo cuɓmi, mo hakkilani farillaaji am e kiitaaji am. Diga juŋngo ɓii Suleymaanu mi ittata laamu, mi hokka ma ngu, an Yerobo'am a laamoto dow le'i sappo. Ammaa mi accanan ɓiyiiko lenyol gootol, ngam haa goɗɗo danygol jaggiiɗo am Daawuda laamo foroy haa Urusaliima berniwol ngol mi suɓi ngam tabitingo innde am ton. Ammaa an, Yerobo'am, mi hokkete laamu bana a yiɗi fuu, a laamoto dow le'i Isra'iila. To a nani ko mi umri ma fuu, to a tokkake laabi ɗi mi hollata ma fuu, to a waɗi ko fottani yam, to a ɗowtanake farillaaji am e umrooje am, bana jaggiiɗo am Daawuda waɗi, nden kam mi wondan bee ma e mi iinante no yimɓe danygol ma laamoto foroy, bana yimɓe danygol Daawuda. Mi hokkete le'i Isra'iila. Bee maajum leesniranmi danygol Daawuda, ammaa naa haa foroy.” Suleymaanu ɗaɓɓi mbarugo Yerobo'am. Ammaa Yerobo'am ummi, doggi haa Misra, haa Sisak, laamiiɗo Misra. O jooɗi Misra haa wakkati maayugo Suleymaanu. Luttuɗum haala Suleymaanu e kuuɗe muuɗum e hikma muuɗum, winndaama nder deftere habaru Suleymaanu. Suleymaanu laamani Isra'iila fuu haa Urusaliima duuɓi cappanɗe nayi. Nden o maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda, baaba maako. Ɓiyiiko Robo'am laami haa pellel maako. Robo'am yehi Sikem, ngam Isra'iila'en fuu mooɓti haa Sikem ngam laamingo mo. Nde Yerobo'am ɓii Nebat nani haala mooɓturu maajum, o ɗonno haa Misra tawon, ngam o doggino laamiiɗo Suleymaanu. Ɓe neli ewnoyaago mo. O wari, kaŋko e jama'aare Isra'iila fuu. Ɓe mbolwani Robo'am: “Baaba ma saatini kaɓɓirgal dow amin. Ammaa an, hoynu kuuɗe baaba ma caatuɗe e kaɓɓirgal maako tedduŋgal nga'al dow amin, nden kam min kuuwante.” O jaabi ɓe: “Njehe, munye nyalɗe tati, nden lorte haa am.” Yimɓe ndilli. Nden laamiiɗo Robo'am ƴami sawari haa ndotti'en jagganiiɓe baaba muuɗum Suleymaanu, nde o ɗonno bee yoŋki. O ƴami ɓe: “Ɗume mi jaaboto yimɓe ɓe'e? Mbi'eeɗam.” Ndotti'en mbi'i mo: “To hannde to a woonanan ɓe, to a jaɓan ko ɓe ƴami ma, to a wolwanan ɓe bolle belɗe, nden kam ɓe mboonante foroy.” Ammaa Robo'am wudini sawari ndotti'en. O yehi, o sarwotiri bee sukaaɓe ɓe o mawnidi, jagganiiɓe mo. O wi'i ɓe: “Ɗume mi jaaboto yimɓe ɓe mbi'i mi hoyna kaɓɓirgal ngal baaba am yowani ɓe? Ko mbi'ɗon?” Sukaaɓe ɓe o mawnidi mbi'i mo: “Ndaa ko mbi'ata ɓe: Cimatel am ɓuri haddorde baaba am loorugo. Baaba am yowani on doŋgle tedduɗe, min mi ɓesdanan on doŋgle ɓurɗe teddugo. Baaba am elti on bee ɓoccol, ammaa min mi eltan on bee ngabbuwol.” Nyannde tataɓre Yerobo'am e ummaatoore fuu lorti haa laamiiɗo Robo'am, bana o wi'no ɓe. Laamiiɗo wolwani yimɓe bee caatal. O wudini sawari ndotti'en, o jaabi fodde sawari sukaaɓe. O wi'i: “Baaba am yowani on doŋgle tedduɗe, min mi ɓesdanan on doŋgle ɓurɗe teddugo. Baaba am elti on bee ɓoccol, ammaa min mi eltan on bee ngabbuwol.” Bana non laamiiɗo sali jaɓugo ko ummaatoore ƴami mo. Allah Jawmiraawo wayliti haala man non ngam gooŋɗingo iinawol muuɗum ngol o iinani Yerobo'am ɓii Nebat bee hunnduko Ahiya Siloojo. Nde Isra'iila'en paami laamiiɗo sali nanango ɓe, ɓe fuu ɓe neldi mo jaawaabu: “En ngalaa geɗal haa saare Daawuda! En ngalaa maral haa ɓii Yessa. Isra'iila'en en koota! E an goɗɗo saare Daawuda, suklu bee laamu ma.” Nden ɓe caŋkiti, ɓe ndilli. Yimɓe fuu kooti. Ammaa Robo'am laamani Isra'iila'en jooɗiiɓe nder berniiji Yahuuda. Nden laamiiɗo Robo'am neli Adoram, kaliifaajo kuuɗe dooleeje. Ammaa Isra'iila'en fuu piɗi mo bee kaa'e, o maayi. Bee daker laamiiɗo Robo'am wa'i moota pucci mum, doggi haa Urusaliima. Bana nii Isra'iila tuurtirani saare Daawuda, haa wargo hannde. Nde Isra'iila'en fuu nani Yerobo'am warti, ɓe neli, ɓe ewni mo haa jama'aare, ɓe ndokki mo laamu dow Isra'iila. Walaa tokkiiɗo saare Daawuda, sey lenyol Yahuuda tan. Robo'am boo wari Urusaliima. O mooɓti lenyol Yahuuda fuu e lenyol Benyamin, honooɓe suɓaaɓe ujine teemerre e cappanɗe njoweetato (180.000), ngam haɓugo bee yimɓe lenyol Isra'iila, ngam wartirgo laamu haa Robo'am ɓii Suleymaanu. Ammaa Allah wolwani Sema'ya goɗɗo Allah, o wi'i: “Wi' Robo'am ɓii Suleymaanu, laamiiɗo Yahuuda e yimɓe lenyol Yahuuda e Benyamin e luttuɓe fuu: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Taa njehe haɓugo bee banndiraaɓe mon yimɓe lenyol Isra'iila. Koo moy loro haa saare mum, ngam huunde nde'e iwi haa am.” Ɓe nani wolde Jawmiraawo, ɓe kooti. Yerobo'am nyiɓi berniwol Sikem nder kooseeje Efrayim, o jooɗi ton. Nden o wurti ton, o nyiɓi berniwol Panuwel. Nden Yerobo'am numi haa ɓernde muuɗum: “Jonta laamu lortoto haa saare Daawuda. To yimɓe ɓe'e ɗon njaha haa suudu Jawmiraawo haa Urusaliima ngam lii'aago kirseteeɗi, ɓerɗe maɓɓe lortoto haa jaagorɗo maɓɓe Robo'am, laamiiɗo Yahuuda. Nden ɓe mbaratam, ɓe lortoto haa Robo'am, laamiiɗo Yahuuda.” Ɓaawo heɓugo sawari, laamiiɗo waɗi nga'oy kaŋŋeeri ɗiɗoy. O wi'i yimɓe: “Nde ɗuuɗɗum on njehi Urusaliima, Isra'iila'en, ndaa ɗowanteeɓe mon, wurtinɓe on lesdi Misra.” O darni gootel haa Baytila, goɗŋgel boo haa Dan. Kanjum woni daliila ka ummaatoore waɗi hakke, ngam nde yehi yeeso gaggel goɗŋgel haa nde yotti Dan. O nyiɓi boo cuuɗi haa towndiije. O hoo'i woɗɓe nder ummaatoore ɓe ngonaay lenyol Lewi, o waɗi ɓe liman'en. Nder lewru joweetataɓru, nyannde sappo e jowaɓre, Yerobo'am waɗi juulde, bana juulde laatiinde nder Yahuuda. O lii'i kirsaaɗi dow hirsirde. Bana non o waɗi haa Baytila. O lii'i kirsaaɗi ngam nga'oy koy o waɗino. Haa Baytila boo, o darni liman'en ɓe o waɗino haa nokkuuje towɗe. Yerobo'am wa'i haa hirsirde nde o waɗino haa Baytila, nyannde sappo e jowaɓre nder lewru joweetataɓru. Lewru maajum, kaŋko suɓi ndu feere mum. O waɗani yimɓe lenyol Isra'iila juulde, o wa'i haa hirsirde ngam wulugo uurle. Goɗɗo Allah wari bee wolde Jawmiraawo diga Yahuuda haa Baytila, saa'i Yerobo'am ɗon dari haa hirsirde ngam wulugo uurle. Bee wolde Jawmiraawo, gorko oo wooki dow hirsirde, o wi'i: “Hirsirde, hirsirde, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Ɓiɗɗo gorko danyete nder lenyol Daawuda, ɓe inndan mo Yusiya. Kaŋko o hirsan dow maaɗa liman'en nokkuuje towɗe wulanɓe uurle dow maaɗa. Ɓe ngulan i'e yimɓe dow maaɗa.” Nyalaade man o waɗi alaama, o wi'i: “Ɗu'um woni alaama tabitinanka wolde nde Jawmiraawo wolwi: Ndaa, hirsirde seekan, ndoondi ngonndi dow maare saŋkititto.” Nde laamiiɗo Yerobo'am, dariiɗo haa hirsirde nani wolde nde goɗɗo Allah go wolwi dow hirsirde haa Baytila, o forti juŋngo maako diga dow hirsirde, o wooki, o wi'i: “Naŋnge goɗɗo oo!” Ammaa juŋngo maako ngo o forti gal goɗɗo Allah go yoori, o waawaay wartirgo ngo haa maako. Hirsirde boo seeki, ndoondi dow maare saŋkiti, fodde alaama ka goɗɗo Allah go sappinno ɓe bee wolde Jawmiraawo. Laamiiɗo wi'i mo: “Tora Allah Jawmiraawo maaɗa, toranam, haa juŋngo am wartanammi.” O tori Jawmiraawo, juŋngo laamiiɗo boo wartani mo, ngo warti bana naane. Nden laamiiɗo wi'i goɗɗo Allah go: “Nastu suudu bee am, nyaam haa keɓa semmbe, mi hokkete caahu boo.” Ammaa o wi'i laamiiɗo: “Koo to a hokki yam reeta saare ma, mi nastataa bee maaɗa. Mi nyaamataa nyaamdu, mi yarataa ndiyam haa nokkuure nde'e. Ngam bana non umraami bee wolde Jawmiraawo: Taa nyaam nyaamdu, taa yar ndiyam, taa lora dow laawol ngol njahruɗa.” Nden o lorori laawol goɗŋgol, o loraaki dow laawol ngol o warduno Baytila. Woodino annabiijo ndottiijo haa Baytila. Ɓikkoy maako ngari, ngecci mo ko goɗɗo Allah waɗi fuu nder nyalaade maajum haa Baytila e ko o wi'no laamiiɗo. Baaba maɓɓe ƴami ɓe: “Gal laawol ngole o dilli?” Ɓiɓɓe maako ngi'i gal goɗɗo Allah garnooɗo diga Yahuuda dilliri. Nden ɓe kolli mo. O wi'i ɓiɓɓe maako: “Ndaɗɗaneeɗam wamnde am.” Ɓe ndaɗɗi nde, nden o wa'i. O taasni goɗɗo Allah go, o tawi mo, o ɗon jooɗi les lekki makki. O ƴami mo: “An woni goɗɗo Allah garɗo diga Yahuuda na?” O jaabi: “Ɗum min.” O wi'i mo: “Kooten haa saare am, nyaama nyaamdu.” Ammaa kaŋko o wi'i: “Mi waawataa loraago bee ma, mi nasta bee ma. Mi nyaamataa nyaamdu, mi yardataa ndiyam bee ma haa nokkuure nde'e. Ngam Jawmiraawo umri yam, o wi'i: Taa nyaam nyaamdu, taa yar ndiyam ton, taa lora dow laawol ngol ngardunooɗa.” Ndottiijo wi'i mo: “Min boo mi annabiijo bana maaɗa. Jawmiraawo umri malaa'ikaajo muuɗum, o wi'i yam: Nastin mo saare ma ngam haa o nyaama nyaamdu, o yara ndiyam.” Ammaa gooŋga man kam, o fewi. Kaŋko o lorti bee maako, o nyaami nyaamdu haa saare maako, o yari ndiyam. Nde ɓe ɗon nyaama tawon, wolde Jawmiraawo warani annabiijo ndottiijo. O ewni goɗɗo Allah, garnooɗo diga Yahuuda go, o wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A ɗowtanaaki wolde Jawmiraawo, a hakkilanaay umroore nde Jawmiraawo Allah maaɗa umruno ma. A lorti, a nyaami nyaamdu, a yari ndiyam haa nokkuure nde o wi'no ma: Taa nyaam nyaamdu, taa yar ndiyam ton. Ngam maajum a maayan, ammaa ɓe uwataa ma haa yenaande kaakiraaɓe ma.” Nde ɓe timmini nyaamugo e yarugo, annabiijo ndottiijo daɗɗi wamnde goɗɗo Allah go haa o wa'o, nden o dilli. Mbarooga fotti bee maako haa laawol, mbari mo. Ɓanndu maako ɗon waali dow laawol, wamnde e mbarooga ɗon ndari baŋnge maaru. Yimɓe ɗon caalo ton, ɓe ngi'i ɓanndu maako ɗon waali haa laawol e mbarooga boo ɗon dari baŋnge maaru. Ɓe njehi ɓe ngecci ɗum nder berniwol ngol annabiijo ndottiijo go woni. Nde annabiijo lornuɗo mo diga laawol oo nani ɗum, o wi'i: “Ɗum goɗɗo Allah go. O ɗowtanaaki umrooje Jawmiraawo. Ngam maajum Jawmiraawo hokki mo haa mbarooga, nga seeki mo, nga mbari mo, fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no mo.” Nden o wi'i ɓikkoy maako: “Ndaɗɗaneeɗam wamnde am.” Ɓe ndaɗɗi nde. O wa'i, o yehi, o tawi ɓanndu maako ɗon waali dow laawol, wamnde e mbarooga ɗon ndari baŋnge maaru. Mbarooga nyaamaay ndu, nga seekaay wamnde boo. Annabiijo ndottiijo efti ndu, rimndi ndu dow wamnde, lorni ndu haa Baytila. O wari haa berniwol maako ngam o woya mo, o uwa mo. Annabiijo ndottiijo oo uwi mo nder yenaande maako. Nden ɓe mboyi mo, o wi'i: “Kayto, deerɗam maayi!” Ɓaawo o uwi mo, o wi'i ɓikkoy maako: “To mi maayi, uweeɗam nder yenaande nde mi uwi goɗɗo Allah oo. Mballine i'e am kommbi i'e maako. Ngam wolde nde o wi'i bee umroore Jawmiraawo dow hirsirde haa Baytila e dow cuuɗi nokkuuje towɗe nder berniiji Samariya fuu, nde waɗoto fakat.” Bee ɗum ko waɗi ɗo fuu, Yerobo'am tuubaay, accaay laawol mum kalluŋgol. Fahin o tokkitini hoo'ugo yimɓe nder ummaatoore fuu, o waɗa ɓe liman'en ngam nokkuuje towɗe. Koo moy yiɗi laataago limanjo fuu, o sena mo, o laato limanjo nokkuure townde. Kuugal kalluŋgal nga'al nastini saare Yerobo'am fuu nder hakke, haa yimɓe saare nde'e fuu nattinaama, walaa mo lutti dow lesdi. Wakkati maajum Abiya ɓii Yerobo'am nyawi. Yerobo'am wi'i debbo mum: “Umma, waylu yeeso ma ngam taa goɗɗo anndita a debbo Yerobo'am. Nden yah haa Silo. Ton annabi Ahiya woni. Ɗum kaŋko wi'i yam mi laatoto laamiiɗo ummaatoore Isra'iila. Hoo'u tamseeje sappo e paltaaje e fayannde bee njumri. A yaha a tawa mo. O wi'ete ko laatanto derkeejo.” Debbo Yerobo'am waɗi bana non. O ummi, o yehi Silo, o nasti suudu Ahiya. Ahiya waawaay yi'ugo, gite mum mbumi ngam nayeeku. Ammaa Jawmiraawo wi'no Ahiya: “Ndaa, debbo Yerobo'am ɗon wara ngam haa o ƴame haala ɓiyiiko nyawɗo. Nii bee nii mbi'ata mo. Ammaa to o nasti, o waylan yeeso maako.” Nde Ahiya nani sonyo kosɗe maako, saa'i o nasta haa dammugal, Ahiya wi'i: “Nastu, debbo Yerobo'am, koni ngaylata yeeso ma? Min mi nelaaɗo haa maaɗa bee kubaruwol naawŋgol. Yah, yeccu Yerobo'am: Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Mi mawnini ma caka yimɓe am. Mi darni ma ngam haa a ardo yimɓe am Isra'iila'en. Mi jaɓti laamu haa saare Daawuda, mi hokki ma ngu. Ammaa an a laataaki bana jaggiiɗo am Daawuda, kaŋko o ɗowtani umrooje am, o tokki yam bee ɓernde woore, o waɗi ko fottani yam tan. Ammaa an a tulli aartuɓe ma fuu. A yehi, a huuwani hoore ma ɗowanteeɓe woɗɓe e suuraaji ɓolinaaɗi ngam tikkingo yam, a wudini yam ɓaawo ma. Ngam maajum, ndaa, mi yahran sarru dow saare Yerobo'am. Mi nattinan worɓe nder saare Yerobo'am, maccuɓe e rimɓe nder Isra'iila fuu. Mi wuuwan saare Yerobo'am, bana goɗɗo wuuwrata jiddere haa yolnde mum, taa nde lutta sam. Goɗɗo saare Yerobo'am, to maayi nder berniwol, dawaaɗi nyaama mo. To o maayi haa ladde boo, colli nyaama mo, nii Jawmiraawo wi'i. Kadiboo, an, umma, hootu saare ma. Ammaa wakkati kosɗe ma njaaɓi berniwol, ɓiŋngel ma maayan. Isra'iila fuu woyan ngel. Ɓe uwan ngel. Kaŋgel feere maagel haa saare Yerobo'am heɓata uweego, ngam Jawmiraawo Allah Isra'iila tawi sey kaŋgel woni booɗŋgel nder saare Yerobo'am. E boo, Jawmiraawo umminanan hoore muuɗum laamiiɗo dow Isra'iila, o nattinan saare Yerobo'am hannde. Ooho, koo jonta! Jawmiraawo fiyan Isra'iila'en haa ɓe ndiwna bana kawlewol ndimmborto haa maayo. O ɗoofan ɓe, ɓe ndilla diga lesdi mboondi ndi'i, ndi o hokki baabiraaɓe maɓɓe. O saŋkitan ɓe haa gaɗa maayo Efratis, ngam ɓe mbaɗi suuraaji Asera, ɓe tikkini Jawmiraawo bee maaji. O wudinan Isra'iila'en ngam daliila hakkeeji Yerobo'am ɗi o waɗi bee hoore maako e ɗi o huuwni Isra'iila'en boo.” Debbo Yerobo'am ummi, dilli, hooti Tirsa. Nde o yotti haa dammugal saare, ɓiŋngel go maayi. Ɓe uwi ngel, Isra'iila'en fuu mboyi ngel. Ɗum waɗi fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no bee hunnduko annabi Ahiya. Luttuɗum haala Yerobo'am, no o haɓri, no o laamori boo, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde laamiiɓe Isra'iila. Yerobo'am laami duuɓi noogas e ɗiɗi, nden o maayi. Nadab ɓiyiiko laami haa pellel maako. Robo'am ɓii Suleymaanu laamani Yahuuda. O woodi duuɓi cappanɗe nayi e go'o saa'i o laamo. O laami nder Urusaliima duuɓi sappo e joweeɗiɗi haa berniwol ngol Jawmiraawo suɓno nder le'i Isra'iila fuu ngam tabitingo innde mum. Innde daada Robo'am, Na'ama Ammooniijo. Yimɓe Yahuuda mbaɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, ammaa ɓe mbaɗi hakkeeji ko tulli kaakiraaɓe maɓɓe fuu. Bana nii ɓe ummini kaajal Jawmiraawo. Kamɓe boo ɓe nyiɓi nokkuuje towɗe, ɓe ndarni daŋraŋge e Aseraaji dow towndiije towɗe e les leɗɗe bilititɗe fuu. Woodi boo waɗooɓe daakaareeku ngam rewugo labbi haa nokkuuje man. Ɓe kuuwi kuuɗe nyidduɗe koo ɗeye dow towndiije man bana ummaatooje ɗe Jawmiraawo riiwino yeeso Isra'iila'en. Nder nduuɓu laamiiɗo Robo'am njowaɓu, Sisak, laamiiɗo Misra wari hippugo Urusaliima. O hooci ndesaaje haa haykaliiru Jawmiraawo e ndesaaje haa saare laamu, o hooci kuuje fuu. O hooci boo bawarɗe kaŋŋeeri ɗe Suleymaanu waɗno. Haa pellel maaje, laamiiɗo Robo'am waɗi bawarɗe njamndi mboɗeeri. O halfini ɗe hoore'en doogari'en aynooɓe yolnde saare laamiiɗo. Koo ndeye laamiiɗo nasti haykaliiru Jawmiraawo, doogari'en aynooɓe ɗon njogi bawarɗe man, nden ɓe lorna ɗe haa suudu aynooɓe. Luttuɗum haala Robo'am e kuuɗe mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde laamiiɓe Yahuuda. Foroy konu ɗonno hakkunde Robo'am e Yerobo'am. Nde Robo'am maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda. Innde daada maako, Na'ama Ammooniijo. Ɓiyiiko Abiya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamiiɗo Yerobo'am ɓii Nebat sappo e njoweetataɓu haa Isra'iila, Abiya laami haa Yahuuda. O laami haa Urusaliima duuɓi tati. Innde daada maako, Ma'aka ɓii Abisalom. Abiya waɗi hakkeeji bana ɗi baaba muuɗum aarti waɗugo. O tokkaaki Jawmiraawo Allah maako bee ɓernde woore. O waɗaay ko kaaka maako Daawuda waɗno. Jawmiraawo Allah maako hokki mo ɓiɗɗo gorko ngam ronugo laamu maako, ngam taa danygol laamu halka bana pittirla nyifirta e Urusaliima jooɗo foroy laamorde laamu. Ammaa ɗum waɗi non ngam daliila Daawuda. Ngam Daawuda waɗi ko fottani Jawmiraawo fodde balɗe muuɗum, o meeɗaay selugo umrooje maako sam, to luuti haala Uriya Hetiijo. Tum, konu ɗonno hakkunde Robo'am e Yerobo'am. Luttuɗum haala Abiya e kuuɗe mum fuu, winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Abiya boo waɗi konu bee Yerobo'am. Nde Abiya maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Asa laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yerobo'am laamiiɗo Isra'iila, noogaswu, Asa heɓi laamu nder Yahuuda. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe nayi e go'o. Innde maama maako debbo, Ma'aka ɓii Abisalom. Asa waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana kaaka maako Daawuda. O riiwi waɗooɓe daakaareeku ngam rewugo labbi diga lesdi. O itti boo labbi ɗi kaakiraaɓe maako mbaɗno. O itti boo maama maako debbo ngam taa o tokko huuwugo fodde baawɗe ɗe o marno, ngam o waɗno suura nyidduka ngam Asera. Asa yibbini lawru maajum, o wuli ndu nder waadiwol Kederon. Ammaa o ittaay nokkuuje towɗe, koo nde o tokki Jawmiraawo Allah bee ɓernde woore balɗe maako fuu. O nastini dokke baaba maako cenaaɗe e dokke maako cenaaɗe nder haykaliiru Jawmiraawo, cardi e kaŋŋeeri e kuuje feere feere. Foroy konu ɗonno hakkunde Asa e Ba'asa, laamiiɗo Isra'iila. Ba'asa wari haɓugo bee Yahuuda. O semmbiɗini berniwol Rama ngam haa o haɗa yimɓe wurtaago koo nastugo haa Asa, laamiiɗo Yahuuda. Nden Asa halfini wakiili'en muuɗum luttuɗum cardi e kaŋŋeeri haa ndesaaje haykaliiru Jawmiraawo e ndesaaje saare laamu. O umri ɓe njahra ɗum fuu haa Damas, haa Benhadat ɓii Tabirimon ɓii Hesiyon laamiiɗo Siriya'en, ɓe mbi'a mo: “En kaɓɓa alkawal hakkunde meeɗen bana ngal baaba am e baaba ma go. Ndaa, mi neldi ma dokkal cardi e kaŋŋeeri. Fiistu alkawal ma bee Ba'asa, laamiiɗo Isra'iila, haa o hoocita honooɓe maako, o acca yam.” Benhadat jaɓi nufayeere laamiiɗo Asa, o neli hoore'en jama'aare honooɓe maako haa ɓe ukkano berniiji Isra'iila. Ɓe njehi ɓe ukkani Iyon e Dan e Abel-Bayti-Ma'aka, non boo Kinneret e lesdi Neftali fuu. Nde Ba'asa nani ɗum, o acci semmbiɗingo berniwol Rama, o jooɗi haa Tirsa. Ammaa laamiiɗo Asa mooɓti yimɓe Yahuuda fuu, walaa mo lutti koo gooto. Ɓe cottini kaa'e e leɗɗe ɗe Ba'asa ɗonno huuwtinira ngam nyiɓugo berniwol Rama fuu. Laamiiɗo Asa nyiɓi Geba nder lesdi Benyamin e Mispa bee maaje. Luttuɗum haala Asa, baawɗe maako e kuuɗe maako fuu, winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Ammaa nde o ndottidi, kosɗe maako nyawi. Nde Asa maayi, ɓe uwi mo nder berniwol kaaka maako Daawuda. Ɓiyiiko Yusafat laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Asa laamiiɗo Yahuuda ɗiɗaɓu, Nadab ɓii Yerobo'am laami haa Isra'iila. O laamani Isra'iila duuɓi ɗiɗi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o tokki laawol kalluŋgol bana baaba maako mo nastini Isra'iila nder hakke. Ba'asa ɓii Ahiya mo lenyol Issakar, tuurtani mo. Ba'asa mbari mo haa Gibbeton nder maral Filisti'en, saa'i Nadab e Isra'iila fuu ɗonno kippo Gibbeton. Ɗum waɗi nder nduuɓu laamu Asa laamiiɗo Yahuuda tataɓu. Nden o laami haa pellel maako. Nde o laami, law o mbari yimɓe saare Yerobo'am fuu. O accaay koo gooto nder saare Yerobo'am bee yoŋki. O nattini ɓe fuu, bana wolde nde Jawmiraawo wi'no bee hunnduko jaggiiɗo muuɗum Ahiya Siloojo. Ɗum waɗi non ngam daliila hakkeeji Yerobo'am ɗi o waɗino e ngam o nastini Isra'iila nder hakke boo. Bee maaji o ummini tikkere Jawmiraawo Allah Isra'iila. Luttuɗum haala Nadab e kuuɗe mum fuu, winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Foroy konu ɗonno hakkunde Asa e Ba'asa, laamiiɗo Isra'iila. Nder nduuɓu laamu Asa laamiiɗo Yahuuda tataɓu, Ba'asa ɓii Ahiya laami nder Isra'iila haa Tirsa. O laami duuɓi noogas e nayi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o tokki laawol kalluŋgol bana Yerobo'am, mo nastini Isra'iila nder hakke. Jawmiraawo wolwani Yeehu ɓii Hanani dow Ba'asa, o wi'i: “Mi ɓaŋgti ma nder mbulwuldi, mi darni ma a ardiiɗo yimɓe am Isra'iila'en. Ammaa an a tokki laawol Yerobo'am, a nastini yimɓe am Isra'iila'en nder hakke, haa ɓe tikkini yam bee hakkeeji maɓɓe. Ngam maajum, ndaa mi halkete an e saare ma, mi wartiran saare maaɗa bana saare Yerobo'am ɓii Nebat. Goɗɗo saare ma to maayi nder berniwol, dawaaɗi nyaaman mo. To o maayi haa ladde boo, colli nyaaman mo.” Luttuɗum haala Ba'asa, kuuɗe maako e baawɗe maako, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Ba'asa maayi, ɓe uwi mo haa Tirsa. Ɓiyiiko Ela laami haa pellel maako. Bee hunnduko annabi Yeehu ɓii Hanani, wolde Jawmiraawo yahno dow Ba'asa e saare maako, ngam daliila halleende nde o waɗi yeeso Jawmiraawo, ngam o tikkini Jawmiraawo bee kuuɗe maako, bana saare Yerobo'am. Non boo ngam o mbari yimɓe saare Yerobo'am. Nder nduuɓu laamu Asa noogas e joweego'oowu haa Yahuuda, Ela ɓii Ba'asa laami nder Isra'iila haa Tirsa. O laami duuɓi ɗiɗi. Suka maako Zimiri, hooreejo dow reeta mootaaji pucci maako, ummini tuurtol dow maako. Saa'i Ba'asa ɗonno yara, wuyka nder suudu Arsa, kaliifaajo laamorde haa Tirsa. Zimiri nasti, mbari mo. Ɗum waɗi nder nduuɓu laamu Asa noogas e joweeɗiɗaɓu haa Yahuuda. Zimiri laami haa pellel maako. Nde o laami, o jooɗi dow leeso laamu, law o mbari yimɓe saare Ba'asa fuu. O accaay gorko nder maare, koo banndiraaɓe maako koo sooba'en maako. Bana non Zimiri halkiri saare Ba'asa, bana wolde nde Jawmiraawo wi'no dow Ba'asa bee hunnduko annabi Yeehu. Ngam Ba'asa e ɓiyum Ela tikkinino Jawmiraawo Allah Isra'iila bee hakkeeji muuɗum'en e hakkeeji ɗi ɓe nastini Isra'iila'en nder maaji e ngam ɓe tokki kuuje meereeje. Luttuɗum haala Ela e kuuɗe mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Nder nduuɓu laamu Asa noogas e joweeɗiɗaɓu haa Yahuuda, Zimiri laami nyalɗe joweeɗiɗi haa Tirsa. Saa'i maajum Isra'iila'en honooɓe ɗonno caŋngini dow Gibbeton nder maral Filisti'en. Nde honooɓe nder saŋngeere nani Zimiri ummini tuurtol, mbari laamiiɗo, nden Isra'iila'en fuu narri, ɓe laamini Omiri, mawɗo ardiiɓe honooɓe dow ummaatoore Isra'iila. Ɓe ndokki mo laamu nyalaade maajum diga saŋngeere ton. Nden Omiri e honooɓe muuɗum fuu ummi, ɓe acci Gibbeton, ɓe ngari, ɓe taari Tirsa. Nde Zimiri yi'i ɓe kooci berniwol, o nasti suudu semmbiɗndu haa laamorde, o jamni saare laamu dow maako, o maayi. Kanjum ngam daliila hakkeeji maako ɗi o waɗi, ngam o waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o tokki laawol Yerobo'am e hakke maako, no o nastiniri Isra'iila'en nder hakke boo. Luttuɗum haala Zimiri e tuurtol mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Ɓaawo maayde Zimiri, yimɓe ummaatoore Isra'iila cenndi geɓe ɗiɗi. Reeta tokki Tibni ɓii Ginat haa ɓe laamina mo. Reeta feere boo tokki Omiri. Ammaa yimɓe tokkiiɓe Omiri njaali tokkiiɓe Tibni ɓii Ginat. Tibni maayi, Omiri heɓi laamu. Nder nduuɓu Asa laamiiɗo Yahuuda, cappanɗe tati e go'oowu, Omiri heɓi laamu nder Isra'iila, o laami duuɓi sappo e ɗiɗi. Haa Tirsa o laami duuɓi joweego. Nden o soodi hooseere Samariya haa goɗɗo bi'eteeɗo Semer, baakin cardi kilo cappanɗe joweego. O nyiɓi berniwol dow hooseere, o inndi ngol Samariya fodde innde Semer, jawmu hooseere. Omiri waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o tulli aartuɓe mo fuu. O tokki boo laawol Yerobo'am ɓii Nebat kal-kal, mo nastini Isra'iila'en nder hakke, haa ɓe tikkini Jawmiraawo Allah Isra'iila, bee labbi maɓɓe. Luttuɗum haala Omiri e kuuɗe mum e baawɗe mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Omiri maayi. Ɓe uwi mo haa Samariya. Ɓiyiiko Akab laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Asa cappanɗe tati e njoweetataɓu haa Yahuuda, Akab ɓii Omiri laami nder Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi noogas e ɗiɗi. Akab ɓii Omiri waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo ko ɓuri aartuɓe mo fuu. O tokki hakkeeji Yerobo'am ɓii Nebat. O ɓaŋgi Izabel ɓii Etba'al, laamiiɗo Sidoni'en boo ngam ɓesdugo hakkeeji maako fahin. O yehi, o rewi Ba'al, o sujidani ɗum. O mahani Ba'al hirsirde nder suudu Ba'al ndu o nyiɓno haa Samariya. Akab waɗi boo suura Asera. Bee kuuɗe maako o tikkini Jawmiraawo Allah Isra'iila, ko ɓuri laamiiɓe Isra'iila aartuɓe mo fuu. Nder zamanu Akab, Hiyel mo Baytila mahiti Yeriko. Nde Hiyel wallini caɓɓaaje berniwol man, afo muuɗum Abiram maayi. Nde o darni dammuɗe maagol, Seguba gaajiijo maako boo maayi. Ɗum waɗi fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no bee hunnduko Yosuwa ɓii Nuuna. Eliya goɗɗo iwɗo diga Tisbe nder Gile'at wi'i Akab: “Bana Jawmiraawo Allah Isra'iila mo mi jagganto o geeto, mi ɗon wi'e: Fakat nder duuɓi garanɗi ɗi'i iyeende toɓataa, koo saawawre waɗataa, sonaa to mi tori mo.” Nden wolde Jawmiraawo warani mo, o wi'i: “Yah fuunaaŋge, suuɗa haa maayel Kirit tiitotirŋgel bee Urdun. Njara haa maagel, mi umri leekuuje boo ɗe nyaamne ton.” O yehi, o waɗi fodde wolde Jawmiraawo. O yehi, o faɓɓi haa maayel Kirit tiitotirŋgel bee Urdun. Leekuuje ɗon ngaddana mo tamseere e kusel bee fajiri, non boo tamseere e kusel bee kiikiiɗe, o ɗon yara haa maayel. Yeeso seɗɗa, maayel ɓeeɓi ngam iyeende toɓaay dow lesdi. Nden wolde Jawmiraawo warani mo, o wi'i: “Umma, yah haa Sarafat nder maral Sidon, faɓɓu ton. Mi umri debbo jurumɗo ton, haa o nyaamne.” Eliya ummi, yehi Sarafat. Nde o nasti dammugal berniwol, ndaa debbo ɗon teena leɗɗe. Eliya ewni mo, wi'i: “Ɗaɓɓitanam ndiyam seɗɗa haa taasawo, haa mi yara.” Nde debbo ɗon dilla ɗaɓɓitoygo ndiyam, Eliya ewni mo, wi'i mo: “Waddanam boo tamseere seɗɗa haa juŋngo ma.” Debbo wi'i: “Fakat bana Allah Jawmiraawo maaɗa o geeto! Mi walaa tamseere sam, sey kuroori seɗɗa haa fayannde, deydey ko hebbinta juŋngo, nebbam seɗɗa haa faandu. Ndaa, mi ɗon teena leɗɗe seɗɗa, nden mi nastan haa mi tamsa ɗum ngam am e ɓiyam gorko, min nyaama ɗum, nden min maaya.” Ammaa Eliya wi'i mo: “Taa hul! Nastu, huuw bana mbi'ɗa. Ammaa tamsanam tamseere famarde tawon, hokkam. Nden tamsu ngam maaɗa e ɓiya, ngam ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Kuroori haa fayannde jinnataa, nebbam haa faandu boo timmataa, haa nyalaade Jawmiraawo toɓnata iyeende dow lesdi.” Debbo yehi, waɗi fodde wolde Eliya. Ɓe nyaami nyalɗe ɗuuɗɗe, Eliya e yimɓe saare man. Kuroori haa fayannde jinnaay, nebbam haa faandu boo timmaay, fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no bee hunnduko Eliya. Ɓaawo maajum, ɓii debbo jurumɗo go nyawi. Nyawu maako ɓesdi saatugo haa o maayi. Debbo jurumɗo go wi'i Eliya: “Annabiijo Allah, koni a waɗi yam huunde nde'e? A wari haa am ngam a siftinora Allah aybe am, a mbara ɓiyam na?” Eliya wi'i mo: “Hokkam ɓiya.” O hoosi ngel diga wiɓɓere daada maagel, o yahri ngel haa suudu dowru haa o woni, o wallini ngel dow be'itte maako. Nden o tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Allah Jawmiraawo am, a yiɗi waɗugo kalluɗum koo haa beero am, haa debbo jurumɗo oo bee mbarugo ɓiyiiko na?” Nden o naaɗi dow ɓiŋngel nde tati. O tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Allah Jawmiraawo am, lornu yoŋki ɓiŋngel ngel nder maagel!” Jawmiraawo nani tornde Eliya, yoŋki ɓiŋngel lorti nder maagel, ngel yeeɗiti. Eliya hoo'i ngel, jippini ngel diga dow soorowol, hokkiti ngel daada maagel. Eliya wi'i: “Ndaa, ɓiya o geeto.” Debbo wi'i Eliya: “Jonta anndumi a goɗɗo Allah, fakat wolde nde a wolwi, nde iwi haa Jawmiraawo bee gooŋga.” Ɓaawo nyalɗe ɗuuɗɗe nder nduuɓu hokkere tataɓu, Jawmiraawo wolwani Eliya, wi'i: “Yah, hollu hoore ma haa Akab, mi toɓnan iyeende dow lesdi.” Eliya yehi ngam yi'nugo hoore mum haa Akab. Ammaa weelo saati nder Samariya. Akab ewni Obadiya, kaliifaajo laamorde. Obadiya o kulɗo Jawmiraawo masin. Naane, nde Izabel nattinino annabi'en Jawmiraawo, saa'i maajum Obadiya nyukkinino annabi'en teemerre, cappanɗe njowo cappanɗe njowo nder lowol, o wuurni ɓe bee nyaamdu e ndiyam. Jonta Akab wi'i Obadiya: “Njehen laaroygo ceeɓooje e maahoy fuu nder lesdi, teema en keɓan huɗo ngam wuurnugo pucci e alfadariije, ngam taa en mbarda dabbaaji.” Ɓe cenndi lesdi hakkunde maɓɓe ngam haa ɓe ndaara ndi. Akab yehi gal laawol ngo'ol, Obadiya boo yehi gal laawol ngola. Nde Obadiya ɗon haa laawol, ndaa Eliya wari fotti bee maako. O annditi Eliya, o do'i dow yeeso maako, o wi'i: “Ɗum an na jaagorɗo am Eliya?” Eliya wi'i mo: “Ɗum min! Yah, yeccu jaagorɗo ma: Eliya ɗon ɗo.” Obadiya wi'i: “Hakke ɗume mbaɗmi, haa ndokka suka ma haa juŋngo Akab, o mbarammi? Fakat bana Allah Jawmiraawo maaɗa o geeto, walaa ummaatoore koo laamu haa jaagorɗo am nelaay ngam ɗaɓɓitoygo ma. Nde ɓe mbi'i: O walaa ɗo, o hunni laamu maajum e ummaatoore maajum no ɓe ngi'aay ma. Jonta mbi'ɗa: Yah, yeccu jaagorɗo ma: Eliya ɗon ɗo. Ammaa to mi acci ma, Ruuhu Jawmiraawo eftete, yahrete haa mi anndaa. Min mi yottoto Akab, mi anndinan mo, o tawataa ma, nden kam o mbaratam. Min boo mi kulɗo Jawmiraawo diga mi derkeejo. Malla ɓe anndinaay jaagorɗo am ko mi waɗi nde Izabel mbari annabi'en Jawmiraawo na? No mi nyukkiniri teemerre nder annabi'en Jawmiraawo, cappanɗe njowo cappanɗe njowo nder lowol? No mi wuurniri ɓe bee nyaamdu e ndiyam? Ammaa an a ɗon wi'a: Yah, yeccu jaagorɗo ma, Eliya ɗon ɗo. O mbaratam!” Ammaa Eliya wi'i: “Fakat bana Jawmiraawo honooɓe mo mi jagganto o geeto, hannde mi yi'nan hoore am haa Akab.” Nden Obadiya dilli fotti bee Akab, o anndini mo ɗum. Akab boo yehi ngam fotta bee Eliya. Nde o yi'i Eliya, o wi'i mo: “An mo fooɗani Isra'iila sarru, a wari na?” Eliya jaabi: “Naa min fooɗani Isra'iila sarru, ɗum an e saare baaba ma! Ngam on acci umrooje Jawmiraawo, an boo a tokki Ba'alji. Ammaa jonta neldu kubaruuji, mooɓtu Isra'iila fuu haa yeeso am dow hooseere Karmel. Mooɓtu boo annabi'en Ba'al teemeɗɗe nayo e cappanɗe njowo (450) e annabi'en Asera teemeɗɗe nayo (400), nyaamanɓe haa saare Izabel.” Nden Akab neli haa Isra'iila'en fuu, o mooɓti annabi'en go haa hooseere Karmel. Eliya ɓaditi yimɓe ummaatoore, wi'i: “Haa ndey accoton tokkaago laabi ɗiɗi? To Jawmiraawo woni Allah, tokke mo! Ammaa to Ba'al boo, tokke ɗum!” Ammaa ummaatoore jaabaaki mo sam. Fahin Eliya wi'i yimɓe: “Min feere am mi lutti mi annabiijo Jawmiraawo, ammaa annabi'en Ba'al, ɓe ɗon teemeɗɗe nayo e cappanɗe njowo (450). Ngadde kalhali ɗiɗi. Kamɓe ɓe cuɓa ngoori, ɓe kirsa ndi, ɓe ta'a kusel maari, ɓe mballina ta'e maari dow leɗɗe, ammaa taa ɓe kuɓɓa yiite. Min boo mi taaskitinan kalhaldi ngoɗndi, mi wallina ndi dow leɗɗe, ammaa mi huɓɓataa yiite. Nden ewne innde ɗowanteeɗo mooɗon, min boo mi ewnoto innde Jawmiraawo. Jaaboriiɗo bee yiite, kaŋko woni Allah gooŋga.” Yimɓe fuu mbi'i: “Koŋngol ngo'ol fotti.” Nden Eliya wi'i annabi'en Ba'al: “Cuɓe kalhaldi ndi ngiɗɗon, aarton, kirson onon, ngam on ɗuuɗɓe. Ewne innde ɗowanteeɗo mooɗon, ammaa taa kuɓɓe yiite.” Kamɓe ɓe koo'i kalhaldi maɓɓe, ɓe taaskitini ndi. Nden ɓe ewni innde Ba'al diga fajiri haa caka nyalawma, ɓe ɗon mbi'a: “Yaa Ba'al, jaaban min!” Ammaa jaawaabu walaa sam. Ɓe ɗon ngama, taaro hirsirde nde ɓe mbaɗno. Nde naaŋge waɗi caka, Eliya janci ɓe, wi'i: “Ewne ɗowanteeɗo mooɗon bee sawtu! Ngam ɗum ɗowanteeɗo, teema o ɗon numa malla o yehi ɓaawo suudu malla o dilli jahaaŋgal, teema o ɗon ɗaani, nden o finan.” Ɓe ewni bee sawtu, ɓe ƴari ɓalli maɓɓe bee kaafaaje e labbe fodde al'aada maɓɓe, haa ƴiiƴam ili. Nde naaŋge saalake caka, hakkiilooji maɓɓe njiiɓi, ɓe mbolwi bana yinnaaɓe wakkati lii'aaki dokkal nyaamdu. Ammaa walaa jaawaabu sam, walaa mo nanani ɓe. Nden Eliya wi'i yimɓe fuu: “Ɓaditeeɗam!” Yimɓe ɓaditi mo. O wo'itini hirsirde Jawmiraawo yibbinaande. O hoo'i kaa'e sappo e ɗiɗi fodde limgal ɓiɓɓe Yaakubu mo Jawmiraawo wolwani, wi'i: “Innde ma laatoto Isra'iila.” Bee kaa'e man o mahi hirsirde senaande ngam Jawmiraawo. O taarni nde gasol ngol hoosata baakin liitir sappo e jowi. Nden o yowi leɗɗe, o hirsi kalhaldi maako, o ta'i kusel maari, o wallini ta'e kusel man dow leɗɗe. O wi'i: “Kebbine looɗe nayi bee ndiyam, ndufe ɗam dow kusel guleteeŋgel e leɗɗe.” O wi'i: “Mbaɗe ɗum fahin.” Ɓe mbaɗi ɗum. O wi'i: “Mbaɗe ɗum fahin.” Ɓe mbaɗi ɗum, haa ɗum waɗi nde tati. Ndiyam ili, taari hirsirde, ɗam heewi gasol boo. Wakkati lii'aaki dokkal nyaamdu haa Allah, annabi Eliya ɓaditi hirsirde, wi'i: “Yaa Allah Jawmiraawo mo Ibrahiima e Isiyaaku e Isra'iila, sey ɓe annda hannde an woni Allah nder Isra'iila, min boo mi jaggiiɗo ma, mi waɗi ɗum fuu fodde wolde maaɗa. Jaabam, yaa Jawmiraawo, jaabam, haa yimɓe ɓe'e paama an, yaa Jawmiraawo, woni Allah gooŋga, an woni gartiranɗo ɓerɗe maɓɓe haa maaɗa.” Nden Jawmiraawo jippini yiite, nge wuli kusel bee leɗɗe e kaa'e e collaaje, nge yoorni ndiyam nder gasol. Nde yimɓe ummaatoore fuu ngi'i ɗum, ɓe cujidi, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo woni Allah gooŋgaajo! Jawmiraawo woni Allah gooŋgaajo!” Nden Eliya wi'i ɓe: “Naŋnge annabi'en Ba'al. Koo gooto maɓɓe taa daɗa!” Ɓe naŋngi ɓe, Eliya yahri ɓe haa maayel Kison, o hirsi ɓe ton. Nden Eliya wi'i Akab: “Yah, nyaam e yar, ngam mi ɗon nana hoolo bana toɓo iyeende.” Akab dilli haa o nyaama, o yara, ammaa Eliya wa'i haa hooseere Karmel. O turi haa lesdi, o fali hoore maako caka koppi maako. Nden o wi'i suka maako: “Yah, laar gal mbeela.” O yehi, o laari, nden o wi'i: “Walaa koo ɗume.” Eliya wi'i: “Yah fahin.” O umri mo bana nii nde joweeɗiɗi. Joweeɗiɗawre man, sukaajo oo wi'i mo: “Ndaa, duulel bana newre juŋngo goɗɗo ɗon wurto nder mbeela.” Eliya wi'i: “Yah, yeccu Akab: Waɗ pucci haa moota ma, hootu ngam taa iyeende haɗe.” Saa'i maajum asama ɗon ɓalwira duule e henndu, iyeende saatunde waɗi. Akab wa'i dow moota puccu muuɗum, yehi Yisre'el. Ammaa Jawmiraawo semmbiɗini Eliya. O taadi, o doggi yeeso Akab haa o yotti Yisre'el. Akab anndini Izabel ko Eliya waɗi fuu, no o mbardi mooɓgal annabi'en bee kaafahi. Izabel neli nelaaɗo haa Eliya, o wi'a mo: “Bana no a hirsiri annabi'en Ba'al ɓe'e, non mi hirsete. Jaŋngo hiddeko naaŋge nii, to ɗum waɗaay, sey ɗowanteeɓe am mbarammi!” Eliya hultori haala ka'a, o doggi ngam hisnugo hoore maako. O yotti Beersaba nder lesdi Yahuuda, o acci suka maako ton. Eliya nyalli yahugo nder ladde hamaadaare, o yehi o jooɗi les wumre. Nden o yeli maayugo. O wi'i: “He'i, yaa Jawmiraawo! Hoo'u yoŋki am, ngam mi ɓurataa baabiraaɓe am wooɗugo.” O waali, o ɗaani les wumre. Ammaa ndaa, malaa'ikaajo meemi mo, wi'i mo: “Umma, nyaam!” O laari, ndaa tamseere tamsaande dow kaa'e gulɗe e faandu ndiyam ɗon njooɗi kommbi hoore maako. O nyaami, o yari, nden o waali fahin. Malaa'ikaajo Jawmiraawo wari ɗiɗawre, meemi mo, wi'i mo: “Umma, nyaam, ngam a waɗan jahaaŋgal daayiiŋgal.” Eliya ummi, nyaami, yari. Nden o heɓi semmbe o dilli. Nyaamdu man he'i mo ngam nyalawmaaje cappanɗe nayi e jemmaaje cappanɗe nayi, haa o yotti Horeb, hooseere Allah. Ton o nasti nder lowol, o waali nder maagol. Nden wolde Jawmiraawo warani mo, o wi'i mo: “Ko mbaɗata ɗo, Eliya?” O jaabi: “Yaa Allah Jawmiraawo honooɓe asama, bee tiinaare e ɓernde am fuu kuuwananmaami. Ngam Isra'iila'en piisti alkawal ma, ɓe ngibbini kirsirɗe ma, ɓe mbari annabi'en ma bee kaafahi. Min feere am lutti, ammaa ɓe ngiɗi mbarugo yam.” Jawmiraawo wi'i mo: “Wurta, dara dow hooseere yeeso am.” Ndaa Jawmiraawo ɗon saalo. Law henndu saatundu wifi bee semmbe haa ndu seeki kooseeje, ndu fusi tapaaje yeeso Jawmiraawo. Ammaa Jawmiraawo wonaay nder henndu. Ɓaawo henndu, dimmbaaki lesdi waɗi. Ammaa Jawmiraawo wonaay nder dimmbaaki lesdi. Ɓaawo dimmbaaki lesdi, yiite waɗi. Ammaa Jawmiraawo wonaay nder yiite. Ɓaawo yiite boo, sonyo kenel ɗelemŋgel waɗi. Nde Eliya nani ɗum, o suddi yeeso maako bee alkibbaare maako, o wurti, o dari haa hunnduko lowol. Nden sawtu wi'i mo: “Ko mbaɗata ɗo, Eliya?” O jaabi: “Mi huuwani ma an Allah Jawmiraawo honooɓe asama bee tiinaare e ɓernde am fuu. Isra'iila'en kam piisti alkawal ma, ɓe ngibbini kirsirɗe ma, ɓe mbari annabi'en ma bee kaafahi. Min feere am lutti, ammaa ɓe ngiɗi mbarugo yam.” Jawmiraawo wi'i mo: “Yah, lora dow laawol ma haa ladde Damas. To a yottake ton, moytu Hazayel bee nebbam ngam haa o laato laamiiɗo Siriya'en. Nden moytu Yeehu ɓii Nimsi ngam haa o laato laamiiɗo Isra'iila. Moytu boo Elisa ɓii Safat iwɗo Abel-Mehola ngam haa o laato annabiijo haa pellel maaɗa. Ndaa ko laatoto: Mo daɗi kaafahi Hazayel, Yeehu mbaran mo, mo daɗi kaafahi Yeehu boo, Elisa mbaran mo. Ammaa mi accan yimɓe ujine njoweeɗiɗo (7.000) nder ummaatoore Isra'iila, ɗum mooɓgal yimɓe ɓe tuggaay koppi maɓɓe yeeso suura Ba'al e ɓe kebbaaki suura ka'a.” Nden Eliya dilli, tawi Elisa ɓii Safat, ɗon rema bee ga'i demooji ɗiɗi ɗiɗi haa sappo e ɗiɗi yeeso muuɗum. O ɗon wondi bee sappo e ɗiɗaɓi. Eliya yehi haa maako, yoofti alkibbaare mum dow maako. Elisa acci ga'i, tokki Eliya, wi'i mo: “Munyu mi jaɓɓito baaba am e daada am tawon, nden mi tokko ma.” Eliya wi'i mo: “Yah, lorta, walaa ko ƴammaami!” O lori, o hoo'i ga'i ɗiɗi go, o hirsi. Bee kaɓɓirgal ga'i o defi kusel maaji, o hokki ngel yimɓe, ɓe nyaami. Nden o ummi, o tokki Eliya, o huuwani mo. Benhadat, laamiiɗo Siriya'en mooɓti yimɓe konu muuɗum fuu. Laamiiɓe cappanɗe tato e ɗiɗo ɗon ngondi bee maako e mootaaji pucci e pucci. O wari, o taari berniwol Samariya, o haɓi bee maagol. O neli nelaaɓe nder berniwol haa Akab, laamiiɗo Isra'iila, ɓe mbi'a mo: “Ndaa nii Benhadat wi'i: Cardi ma e kaŋŋeeri ma, ɗum min jeyi. Non boo rewɓe ma e ɓiɓɓe ma worɓe, ɓurɓe ŋarol, ɗum min jeyi.” Laamiiɗo Isra'iila jaabi: “Bana mbi'ɗa, barkaama. Min bee ko marmi fuu, an jeyi.” Nelaaɓe ngari fahin, ɓe mbi'i: “Ndaa nii Benhadat wi'i: Mi neli wi'ugo ma: Hokkam cardi ma e kaŋŋeeri ma e rewɓe ma e ɓiɓɓe ma worɓe. Ammaa jaŋngo bana wakkati jonta, mi nelan sukaaɓe am haa maaɗa. Ɓe mbiɗititto suudu ma e cuuɗi sukaaɓe ma. Juuɗe maɓɓe koocan ko ɓuri wooɗugo haa gite ma fuu, ɓe ngurtina ɗum.” Laamiiɗo Isra'iila umri ndotti'en lesdi fuu ngara. O wi'i: “Annde, ngi'e no gorko oo ɗaɓɓirta kalluɗum! O neli haa am ngam rewɓe am e ɓiɓɓe am worɓe e ngam cardi am e kaŋŋeeri am, mi salanaaki mo.” Ammaa ndotti'en e yimɓe fuu mbi'i mo: “Taa ɗowtan mo, taa jaɓ!” Nden o wi'i nelaaɓe Benhadat: “Mbi'e laamiiɗo: Ɗum ko a aarti ƴamugo yam, mi huuwan ɗum. Ammaa ɗum ko o umri jonta, mi waawataa mi huuwa ɗum.” Nelaaɓe ngartirani laamiiɗo jaawaabu. Nden Benhadat neli haa laamiiɗo Akab fahin, wi'i: “Ɗowanteeɓe mbaɗammi ko ɓuri naawugo, to mbulwuldi Samariya he'i ngam hebbingo newe honooɓe tokkiiɓe yam fuu.” Laamiiɗo Isra'iila jaabi: “Mbi'e mo: Dillanɗo konu, taa o manto, sey to o jaalake, o warti.” Benhadat ɗonno yarda bee laamiiɓe woɗɓe les laymaaji, nde o nani bolle ɗe'e, o wi'i sukaaɓe maako: “Taaskite ngam haɓre.” Ɓe taaskani haɓre bee berniwol. Nden annabiijo feere wari haa Akab, laamiiɗo Isra'iila. O wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A yi'i mooɓre honooɓe ɗuuɗnde nde'e na? Mi hokkete nde hannde, ngam haa a faama min woni Jawmiraawo.” Akab ƴami: “Bee juŋngo moy?” annabiijo jaabi: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Bee juuɗe derke'en ɓe ngomna'en lesdi cuɓi.” Akab ƴami: “Moy fuɗɗata haɓre?” O jaabi: “An.” Laamiiɗo Akab limi derke'en man, limgal maɓɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe tato e ɗiɗo (232). Nden o limi Isra'iila'en suɓaaɓe fuu, ɓe ujine njoweeɗiɗo. Caka nyalawma ɓe puɗɗi haɓre. Wakkati man Benhadat e laamiiɓe cappanɗe tato e ɗiɗo, wallooɓe mo ɗonno nguyki nder laymaaji tawon. Derke'en go aarti fuɗɗugo konu. Benhadat neli yimɓe ngam heɓtugo ko waɗi. Ɓe anndini mo: “Worɓe woɗɓe ngurti Samariya.” O wi'i: “Koo to ɓe ngurtake ngam sulhu, koo to ɓe ngurtake ngam haɓre, naŋnge ɓe ɓe yeeɗɓe.” Ammaa derke'en go ngurti berniwol hawtaade bee jama'aare konu ɓaawo maɓɓe. Koo moy maɓɓe mbari konneejo muuɗum. Siriya'en ndoggi, Isra'iila'en taasni ɓe. Benhadat, laamiiɗo Siriya'en daɗi bee puccu e wa'iiɓe woɗɓe. Laamiiɗo Isra'iila wurti, naŋngi pucci e mootaaji pucci, mbari Siriya'en ɗuuɗɓe. Nden annabiijo go wari haa laamiiɗo Isra'iila. O wi'i mo: “Yah, suusɗin ɓernde ma, taasku booɗɗum. Ngam mawri laamiiɗo Siriya'en waran haɓugo bee ma.” Jaggiiɓe laamiiɗo Siriya'en mbi'i mo: “Allah Isra'iila woni ɗowanteeɗo kooseeje, ngam maajum Isra'iila'en ɓuri en semmbe. Sey en kaɓa bee maɓɓe haa daldal, nden kam en ɓuran ɓe semmbe. Ndaa ko a waɗata jonta: Riiw laamiiɓe haa nokkuuje maɓɓe, jo'in ngomna'en lesdi haa pelloy maɓɓe. An boo, liman hoore ma jama'aare konu, bana jama'aare nde do'ino haa maaɗa e pucci e mootaaji bana limgal pucci e mootaaji naane. Sey en kaɓa bee maɓɓe haa daldal, nden kam en ɓuran ɓe semmbe.” O nani bolle maɓɓe, o waɗi non. Nde mawri waɗi, Benhadat limi Siriya'en, o yehi haa Afek ngam haɓugo bee Isra'iila. Isra'iila'en, kamɓe boo ɓe limaama, ɓe keɓi njooɓaari, nden ɓe njehi ngam haɓugo bee maɓɓe. Isra'iila'en caŋngini yeeso Siriya'en, bana tokke be'i pamare ɗiɗi. Ammaa Siriya'en keewi lesdi. Fahin goɗɗo Allah go wari haa laamiiɗo Isra'iila, wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Siriya'en mbi'i Jawmiraawo o ɗowanteeɗo kooseeje, naa o ɗowanteeɗo waadiiji. Ngam maajum mi hokkete mooɓre mawnde nde'e fuu haa juŋngo ma. Bana nii on paaman min woni Jawmiraawo.” Ɓe caŋngini, ɓe ɗon tiitotiri nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde joweeɗiɗawre haɓre ummi. Isra'iila'en mbari Siriya'en, yahooɓe bee kosɗe ujine teemerre, nder nyalaade woore. Luttuɓe ndoggi haa Afek nder berniwol. Mahol maagol yibbi dow worɓe luttuɓe ujine noogas e njoweeɗiɗo (27.000). Benhadat doggi, o yehi berniwol, o nasti suudu suuɗiindu. Sukaaɓe maako mbi'i mo: “Min nani laamiiɓe Isra'iila ɓe laamiiɓe wooɗɓe. Accu min kaddo limce buhuuje, min taarna ko'e amin bee ɓoggi, min njaha haa laamiiɗo Isra'iila. Teema o accete bee yoŋki.” Nden ɓe kaddi limce buhuuje, ɓe taarni ko'e maɓɓe bee ɓoggi. Ɓe ngari haa laamiiɗo Isra'iila, ɓe mbi'i: “Maccuɗo ma Benhadat wi'i: Useni accanam yoŋki am.” Laamiiɗo Akab wi'i: “O geeto na? Booɗɗum, o deerɗam!” Nelaaɓe Benhadat ndaari ɗum bana alaama mbooɗka, ɓe njaawani gooŋɗingo ɗum. Ɓe mbi'i: “Nonnon, Benhadat o deerɗa.” Akab wi'i: “Njehe ngadde mo.” Benhadat wurti haa o suuɗino. Akab wa'ini mo dow moota pucci maako. Benhadat wi'i Akab: “Berniiji ɗi baaba am hooci haa baaba ma, mi hokkititte ɗi. A waawan boo waɗugo filu haa Damas bana baaba am waɗi nder Samariya.” Akab wi'i: “Min mi haɓɓan alkawal bee ma, nden mi accete a dimo.” Ɓaawo haɓɓugo alkawal nga'al, o yoofti mo o dimo. Goɗɗo caka pukara'en annabi'en wi'i gooto nder huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum, fodde wolde nde Jawmiraawo wolwani mo: “Fiyam!” Ammaa oya sali fiyugo mo. O wi'i mo: “A ɗowtanaaki sawtu Jawmiraawo. Ngam maajum, ndaa, saa'i to a ɗon dilla ɗo, mbarooga mbarete.” Nde o dilli o acci mo, mbarooga naŋngi mo, mbari mo. O dilli o fotti bee goɗɗo feere, o wi'i mo: “Fiyam!” Goɗɗo go fiyi mo, o naawni mo. Nden annabiijo yehi, dari haa laawol ngol laamiiɗo Akab saaloto. O haɓɓi gite maako bee leppol ngam taa ɓe anndita mo. Nde laamiiɗo ɗon saalo, annabiijo wookani mo, o wi'i: “Barkaama, mi ɗonno nder haɓre, goɗɗo seli, waddani yam goɗɗo feere, wi'i: Aynu mo. To o daɗi, mi mbarete malla boo a yoɓan cardi kilo cappanɗe tati. Nde mi ɗon sukli bee kuuje feere feere, o daɗi.” Laamiiɗo Isra'iila wi'i mo: “Nonnon kiita maaɗa. An bee hoore ma ta'i ka.” Law o fiisti leppol haa gite maako. Laamiiɗo Isra'iila annditi o annabiijo. Nden annabiijo wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Nde a acci goɗɗo mo mi annini nattingo mo, a yoɓan ɗum bee yoŋki ma e ummaatoore ma maayan mbattudi ummaatoore maako.” Laamiiɗo Isra'iila hooti haa Samariya, bee mettamɓeram e tikkere. Ndaa ko waɗi ɓaawoɗon: Nabot, goɗɗo Yisre'el, o woodi ngesa inabooje haa Yisre'el kommbi laamorde Akab, laamiiɗo Samariya. Nyannde feere, Akab wi'i Nabot: “Hokkam ngesa inabooje ma, ka laato ciraka am, ngam ka ɓadi bee saare am. Mi sannjante bee ngesa inabooje am ɓuranka wooɗugo. Malla to ceede ɓuri fottango ma, mi yoɓete ceede saman maaka.” Ammaa Nabot wi'i Akab: “Allah Jawmiraawo haɗa yam hokkugo ma maral kaakiraaɓe am ngal mi roni!” Akab warti saare bee mettamɓeram e tikkere ngam wolde nde Nabot mo Yisre'el wi'i mo: “Mi fotaay hokkugo ma maral kaakiraaɓe am ngal mi roni!” O waali dow be'itte maako, o waylitani yimɓe ɓaawo, o yiɗaa nyaamugo koo ɗume. Debbo maako Izabel nasti haa maako, ƴami mo: “Ngam ɗume ɓernde ma metti, a nyaamaay koo ɗume?” O jaabi mo: “Mi wi'i Nabot mo Yisre'el: Hokkam ngesa inabooje ma mi sooda ka. Malla boo to a yiɗi, mi sannjante bee ngesa am ngoɗka. Ammaa o wi'i o hokkataa yam ngesa inabooje maako.” Debbo maako Izabel wi'i mo: “Naa an woni laamiiɗo Isra'iila na! Umma, nyaam, seynu ɓernde ma. Min mi hokkete ngesa inabooje Nabot mo Yisre'el.” Nden o winndi bataakeeji bee innde laamiiɗo Akab, o waɗani ɗi haatummeere Akab. O neldi ɗi haa ndotti'en e mawɓe berniwol ngol Nabot woni. Nder bataakeeji man, o winndi bana ni'i: “Ewne yimɓe, ɓe kawta ngam suumaago, njo'ine Nabot haa nokkuure teddunde caka maɓɓe. Njo'ine worɓe meere'en ɗiɗo boo yeeso maako, haa ɓe ceedo dow maako, ɓe mbi'a: A wolwi kalluka dow Allah e dow laamiiɗo. Nden ngurtine mo, piɗe mo bee kaa'e haa o maaya.” Worɓe berniwol maako e ndotti'en e mawɓe, jooɗiiɓe nder berniwol maako fuu, mbaɗi bana ko Izabel umruno ɓe, bana ko winnda nder bataakeeji ɗi o nelduno ɓe. Ɓe cuumi, ɓe njo'ini Nabot haa nokkuure teddunde caka yimɓe. Worɓe meere'en ɗiɗo ngari, ɓe njooɗi yeeso maako. Ɓe ceedi dow Nabot yeeso yimɓe. Ɓe mbi'i: “Nabot wolwi kalluka dow Allah e dow laamiiɗo.” Nden ɓe ngurtini mo yaasi berniwol, ɓe piɗi mo bee kaa'e haa o maayi. Ɓaawo maajum ɓe neli haa Izabel, ɓe mbi'i: “Nabot fiɗiraama kaa'e, o maayi.” Nde Izabel nani Nabot fiɗiraama kaa'e haa o maayi, o yehi o wi'i Akab: “Umma, yah hoocu ngesa inabooje Nabot Yisre'eljo ka o salino soorrango ma go, a mara ka. Ngam Nabot maayi.” Nde Akab nani Nabot maayi, o ummi, o yehi haa ngesa inabooje Nabot Yisre'eljo ngam haa o mara ka. Ammaa wolde Jawmiraawo warani Eliya Tisbeejo, o wi'i: “Umma, yah fottu bee Akab, laamiiɗo Isra'iila gonɗo haa Samariya. Ndaa, o ɗon haa ngesa inabooje Nabot. Ton o yehi ngam marugo ka. Wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A mbari goɗɗo, a jaɓti maral maako na? Anndu, haa nokkuure dawaaɗi tahi ƴiiƴam Nabot, ton ɗi tahata ƴiiƴam maaɗa boo.” Akab wi'i Eliya: “A heɓti yam na, an konneejo am?” O jaabi: “Mi heɓti ma, ngam a waɗi anniya huuwugo kalluɗum yeeso Jawmiraawo.” Ndaa ko o wi'i: “Mi ukkan sarru dow maaɗa, mi wuuwan ɓaawo maaɗa. Mi nattinan worɓe nder danygol ma fuu, maccuɓe e rimɓe nder Isra'iila. Mi wartiran saare ma bana saare Yerobo'am ɓii Nebat, bana saare Ba'asa ɓii Ahiya, ngam a tikkini yam masin, a nastini Isra'iila boo nder hakke.” Jawmiraawo wolwi haala Izabel boo, o wi'i: “Dawaaɗi nyaaman Izabel haa mahol taariiŋgol Yisre'el. Koo moy nder saare Akab, to maayi nder berniwol, dawaaɗi nyaaman mo. To maayi haa ngesa boo, colli nyaaman mo.” Fakat, walaa nannduɗo bee Akab mo waɗi anniya ngam waɗugo kalluɗum yeeso Jawmiraawo. Ɗum debbo maako Izabel esti mo. O waɗi nyidduɗum masin bee tokkaago labbi bana ko Amoori'en mbaɗi kal-kal. Kamɓe Jawmiraawo riiwno yeeso Isra'iila'en. Nde Akab nani bolle ɗe'e, o seeki limce maako, o ɓorni limce buhuuje, o suumi. O waali nder limce buhuuje, o ɗonno yaha deesa-deesa. Jawmiraawo wolwani Eliya Tisbeejo, o wi'i: “A yi'i no Akab leesniri hoore muuɗum yeeso am na? Ngam o leesni hoore maako yeeso am, mi ukkataa sarru nder balɗe maako. Ammaa nder balɗe ɓiyiiko ukkanmi sarru dow saare maako.” Duuɓi tati caali bilaa konu hakkunde lesdi Siriya e lesdi Isra'iila. Nder nduuɓu tataɓu, Yusafat, laamiiɗo Yahuuda, wari haa laamiiɗo Isra'iila. Laamiiɗo Isra'iila wi'i sukaaɓe muuɗum: “On anndi booɗɗum enen njeyi berniwol Ramot nder Gile'at. Ngam ɗume en ɗon miijo hoo'ugo ngol diga juŋngo laamiiɗo Siriya'en?” Nden o ƴami Yusafat: “A yahdan bee am ngam konu haa Ramot nder Gile'at na?” Yusafat jaabi laamiiɗo Isra'iila: “Min bee ma en ɗon bana goɗɗo gooto, non boo yimɓe am e yimɓe maaɗa, pucci am e pucci maaɗa.” Ammaa Yusafat wi'i laamiiɗo Isra'iila: “Ƴam Jawmiraawo tawon.” Laamiiɗo Isra'iila mooɓti annabi'en, ɓe ndillani teemeɗɗe nayo. O ƴami ɓe: “Mi yaha haɓugo bee Ramot nder Gile'at na malla mi acca?” Ɓe mbi'i: “Yah, barkaama, Jawmiraawo hokkete ngol.” Ammaa Yusafat ƴami: “Walaa annabiijo Jawmiraawo lutti haa o ƴamana en Jawmiraawo na?” Laamiiɗo Isra'iila jaabi mo: “Lutti gooto. Ammaa mi wanyi mo, ngam o waɗantaa yam annabaaku hayru sey sarru. Ɗum Mikaya ɓii Yimla.” Yusafat wi'i: “Taa wolwu bana non.” Laamiiɗo Isra'iila ewni saraakiijo, umri mo: “Law, waddu Mikaya ɓii Yimla.” Akab, laamiiɗo Isra'iila e Yusafat, laamiiɗo Yahuuda ɗon njooɗi haa babal kommbi nastirde dammugal Samariya, koo moy dow leeso laamu muuɗum, ɓe ɗon ɓorni limce laamu boo. Annabi'en fuu ɗon mbaɗa annabaaku yeeso maɓɓe. Sedekiya ɓii Kenana waɗani hoore muuɗum luwe njamndi, wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Bee luwe ɗe'e a hawata Siriya'en haa a nattina ɓe fuu.” Annabi'en fuu mbaɗi annabaaku kal-kal. Ɓe mbi'i: “Yah haa Ramot nder Gile'at. A jaaloto, ngam Jawmiraawo hokkete ngol, barkaama.” Nelaaɗo jahɗo ngam ewnaago Mikaya wolwani mo: “Ndaa, annabi'en kawti hunnduko wooto, ɗon mbolwana laamiiɗo haala hayru. Taaska an boo ngam haa a wolwa wolde hayru bana maɓɓe.” Ammaa Mikaya wi'i: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto, ko Jawmiraawo wi'atammi, kanjum mbolwanmi!” Nde o wari haa laamiiɗo, laamiiɗo wi'i mo: “Mikaya, min njaha haɓoygo bee Ramot nder Gile'at na malla min acca?” O jaabi mo: “Yah, a jaaloto, ngam Jawmiraawo hokkete ngol.” Ammaa Laamiiɗo wi'i mo: “Nde noy mi hunnete a yeccammi gooŋga bee innde Jawmiraawo?” O jaabi: “Mi yi'i yimɓe Isra'iila fuu, ɓe saŋkitiiɓe dow kooseeje bana baali ɗi ngalaa gaynaako. Jawmiraawo wi'i: Ɓe ngalaa jaagorɗo, sey koo moy maɓɓe hoota saare mum bee jam.” Laamiiɗo Isra'iila wi'i Yusafat: “Naa mi wi'i ma? O waɗantaa yam annabaaku hayru sey sarru!” Mikaya tokki wi'ugo: “Ngam maajum nan wolde Jawmiraawo. Mi yi'i Jawmiraawo, o ɗon jooɗi dow leeso laamu maako. Jama'aare honooɓe asama fuu ɗon dari kommbi maako, haa nyaamo maako e nano maako. Jawmiraawo ƴami: Moy estata Akab haa o yaha, o do'o haa Ramot nder Gile'at? Oo jaabi feere, oya boo jaabi feere. Nden ruuhuwol ɓaditi, dari yeeso Jawmiraawo, wi'i: Min mi estan mo. Jawmiraawo ƴami ngol: Bee ɗume? Ngol jaabi: Mi yahan, mi laatoto ruuhu fewre nder kunnduɗe annabi'en maako fuu. Jawmiraawo wi'i: Estu mo, a humtan. Yah, waɗ bana non.” Nden Mikaya wi'i: “Jonta ɗum laatake. Jawmiraawo waɗi ruuhu fewre nder kunnduɗe annabi'en maaɗa ɓe'e fuu. Ammaa kaŋko bee hoore maako annini sarru maaɗa.” Ammaa Sedekiya ɓii Kenana ɓaditi, maari Mikaya, wi'i: “Noy Ruuhu Jawmiraawo acciri yam haa wolwane an?” Mikaya jaabi: “A heɓtan ɗum nyalaade nde ndoggata diga suudu haa suudu ngam haa a nyukko.” Nden laamiiɗo Isra'iila wi'i sukaaɓe muuɗum: “Naŋngu Mikaya, yahru mo haa Amon hooreejo berniwol e haa ɓiyam Yo'as.” Yeccu ɓe, ndaa nii laamiiɗo wi'i: “Nastine gorko oo nder suudu fursina, ndokke mo nyaamdu e ndiyam tan, sey to mi warti jam.” Mikaya wi'i: “To a warti jam, nden kam Jawmiraawo wolwaay bee hunnduko am.” Nden o ɓesdi wi'ugo: “Nane ɗum, onon yimɓe fuu!” Akab, laamiiɗo Isra'iila e Yusafat, laamiiɗo Yahuuda njehi haɓugo bee Ramot nder Gile'at. Laamiiɗo Isra'iila wi'i Yusafat: “Mi wayla yeeso am, nden mi nasta haɓre. Ammaa an ɓorna limce laamu maaɗa.” Laamiiɗo Isra'iila wayli yeeso muuɗum, nden o nasti haɓre. Ammaa laamiiɗo Siriya umruno hoore'en dow mootaaji pucci mum cappanɗe tato e ɗiɗo, taa ɓe kaɓa bee koo moye, sey bee laamiiɗo Isra'iila tan. Nde hoore'en dow mootaaji pucci ngi'i Yusafat, ɓe numi kaŋko woni laamiiɗo Isra'iila fakat. Ɓe ngayliti haa maako ngam haɓre. Ammaa Yusafat wooki. Nden hoore'en mootaaji pucci annditi naa ɗum laamiiɗo Isra'iila, ɓe lori, ɓe acci mo. Nder haɓre man, goɗɗo tiri lagaawal, fiɗi laamiiɗo Isra'iila bee kurol haa jokkere sulkewol bilaa anniya. Akab wi'i laanyoowo moota pucci mum: “Waylita, wurtinam haɓre, mi piɗaaɗo.” Haɓre wuli masin nyannde maajum. Ɓe ndarni laamiiɗo nder moota pucci muuɗum, haa o tiitotira bee Siriya'en. Ƴiiƴam huuduure maako ili nder moota pucci. Kiikiiɗe man o maayi. Nde naaŋge muti, wookaandu waɗi nder saŋngeere: “Koo moy hoota haa berniwol mum. Koo moy hoota haa lesdi mum!” Bana nii laamiiɗo maayri, ɓe ngaddi mo haa Samariya, ɓe uwi mo ton. Nde ɓe looti moota puccu haa weendu Samariya, dawaaɗi tahi ƴiiƴam maako, rewɓe daakaare'en boo ngiiwi nder maajam fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no. Luttuɗum haala Akab e kuuɗe mum fuu e suudu nyii'e nyiibi ndu o nyiɓi e berniiji ɗi o nyiɓi fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Akab maayi. Ɓiyiiko Ahaziya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Akab, laamiiɗo Isra'iila nayaɓu, Yusafat ɓii Asa laami haa Yahuuda. Yusafat woodi duuɓi cappanɗe tati e jowi saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi noogas e jowi. Innde daada maako, Ajuba ɓii Silhi debbo. O tokki laawol baaba maako Asa o selaay ngol. O waɗi ko fottani Jawmiraawo. Sey nokkuuje towɗe cottaay tawon, yimɓe tokki hirsugo e wulugo uurle haa nokkuuje man. Yusafat narri bee laamiiɗo Isra'iila boo. Luttuɗum haala Yusafat e kuuɗe mum e baawɗe mum, no o haɓri boo, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. O mbari boo waɗooɓe daakaareeku ngam rewugo labbi, luttunooɓe diga zamanu baaba maako Asa. Saa'i maajum walaa laamiiɗo nder Edoom, wakiiliijo laamiiɗo laami. Yusafat waɗi koommbooje Tarsis ngam yahugo Ofir, ngam heɓugo kaŋŋeeri ton. Ammaa ɓe njahaay, ngam koommbooje ngewi haa Esiyon-Geber. Nden Ahaziya ɓii Akab wi'i Yusafat: “Accu yimɓe am njahda bee ɓe maaɗa nder koommbooje.” Ammaa Yusafat jaɓaay. Nde Yusafat maayi, ɓe uwi mo kommbi kaakiraaɓe maako nder berniwol kaaka maako Daawuda. Yehoram, ɓiyiiko laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yusafat, laamiiɗo Yahuuda sappo e njoweeɗiɗaɓu, Ahaziya ɓii Akab laami haa Isra'iila. O laamani Isra'iila duuɓi ɗiɗi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo. O tokki laawol baaba maako e ngol daada maako e ngol Yerobo'am ɓii Nebat mo nastini Isra'iila'en hakke. O rewi Ba'al, o sujidani ɗum. O tikkini Jawmiraawo Allah Isra'iila, bana ko baaba maako waɗno fuu. Ɓaawo maayde Akab, Mo'abi'en tuurtani Isra'iila. Nyannde feere, laamiiɗo Ahaziya do'i gal wurdere cabbi gaafindiraaɗi haa suudu muuɗum dowru haa Samariya, o naawni. Nden o neli nelaaɓe haa ɓe njaha ɓe ƴama Ba'al-Zebub, lawru haa berniwol Ekuruun, ngam anndugo to o yamɗitan e naawnere do'ere nde'e. Ammaa malaa'ikaajo Jawmiraawo wari wolwani Eliya Tisbeejo, wi'i mo: “Umma, yah fottu bee nelaaɓe laamiiɗo Samariya. Yeccu ɓe: Kadi Allah walaa haa Isra'iila na? Koni njahoton ƴamugo Ba'al-Zebub, lawru Ekuruun'en? Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A ummataako diga be'itte ɗe mbaaliiɗa, a maayan fakat.” Nden Eliya dilli. Nelaaɓe ngarti haa laamiiɗo. O ƴami ɓe: Koni ngartuɗon? Ɓe njaabi mo: “Goɗɗo wari, fotti bee amin, wi'i: Lorte haa laamiiɗo nelɗo on. Mbi'e mo: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Allah walaa haa Isra'iila na? Koni a neli nelaaɓe haa ɓe ƴamane Ba'al-Zebub, lawru Ekuruun'en? Ngam maajum a ummataako diga be'itte ɗe mbaaliiɗa, a maayan fakat.” O ƴami ɓe: “Goɗɗo pottuɗo bee mooɗon, bolwanɗo on bolle ɗe'e, o moyeejo?” Ɓe njaabi mo: “O ɓorniiɗo limce gaasa, o taadiiɗo bee taadorgol laral haa keeci maako.” Laamiiɗo wi'i: “Ɗum Eliya Tisbeejo.” Nden o neli ardiiɗo dow honooɓe cappanɗe njowo bee yimɓe muuɗum cappanɗe njowo haa Eliya. Ardiiɗo go wa'i haa maako, kaŋko o ɗon jooɗi haa yeereere hooseere. O wi'i mo: “An, goɗɗo Allah, laamiiɗo wi'i sey a jippo.” Eliya jaabi: “Nde mi goɗɗo Allah, sey yiite do'o diga asama, nge nyaame an e honooɓe ma cappanɗe njowo fuu.” Saa'i man nden yiite Allah do'i diga asama, nyaami mo bee honooɓe maako cappanɗe njowo go fuu. Laamiiɗo neli ardiiɗo feere haa Eliya bee honooɓe muuɗum cappanɗe njowo. Ardiiɗo man wi'i: “An goɗɗo Allah, laamiiɗo wi'i: Yaawɗa jippaago.” Eliya jaabi: “Nde mi goɗɗo Allah, sey yiite do'o diga asama, nge nyaame an e honooɓe ma cappanɗe njowo fuu.” Saa'i man nden yiite Allah do'i diga asama, nyaami mo bee honooɓe maako cappanɗe njowo go fuu. Fahin laamiiɗo neli ardiiɗo tataɓo bee honooɓe muuɗum cappanɗe njowo. Ardiiɗo nelaaɗo tataɓo oo wa'i, tuggi koppi yeeso Eliya, tori mo, wi'i: “Useni, an goɗɗo Allah, samɗin yoŋki am e yoŋkiiji yimɓe am cappanɗe njowo ɓe'e. Mi anndi yiite do'i diga asama, nyaami ardiiɓe ɗiɗo aartuɓe bee yimɓe maɓɓe fuu. Ammaa mi torake ma, useni hisnu yoŋki am.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i Eliya: “Jippa bee maako, taa hul mo!” Nden o ummi, o jippodi bee maako haa laamiiɗo. O wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A neli nelaaɓe ngam ƴamugo habaru haa Ba'al-Zebub, lawru Ekuruun'en, bana to Allah walaa haa Isra'iila ngam ƴamugo koŋngol muuɗum. Ngam maajum a ummataako diga be'itte ɗe mbaaliiɗa, a maayan fakat.” Ahaziya maayi fodde wolde Jawmiraawo nde Eliya wi'no. Yehoram deerɗiiko laami haa pellel maako, ngam Ahaziya woodaa ɓiɗɗo. Ɗum waɗi nder nduuɓu laamu Yehoram ɓii Yusafat, laamiiɗo Yahuuda ɗiɗaɓu. Luttuɗum haala Ahaziya e kuuɗe mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Ndaa no Jawmiraawo eeŋginiri Eliya haa asama nder duluuru: Saa'i man Eliya e Elisa ummi Gilgal, ɗon njahda. Eliya wi'i Elisa: “Jooɗa haa ɗo, Jawmiraawo neli yam haa Baytila.” Ammaa Elisa wi'i mo: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto e an boo a geeto, mi accataa ma sam!” Nden ɓe njahdi haa Baytila. Pukara'en annabi'en wonɓe haa Baytila ngurti, ngari haa Elisa. Ɓe mbi'i mo: “A anndi na? Hannde Jawmiraawo eeŋginan jaagorɗo ma.” Elisa wi'i: “Min boo mi anndi, njeeɗe.” Fahin Eliya wi'i Elisa: “Jooɗa haa ɗo, Jawmiraawo neli yam haa Yeriko.” Ammaa Elisa wi'i mo: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto e an boo a geeto, mi accataa ma sam!” Ɓe njahdi Yeriko. Pukara'en annabi'en wonɓe haa Yeriko ɓaditi Elisa. Ɓe mbi'i mo: “A anndi na? Hannde Jawmiraawo eeŋginan jaagorɗo ma.” O wi'i: “Min boo mi anndi, njeeɗe.” Kadiboo Eliya wi'i Elisa: “Jooɗa haa ɗo, Jawmiraawo neli yam haa Urdun.” Ammaa Elisa wi'i mo: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto e an boo a geeto, mi accataa ma sam!” Nden ɓe njahdi, ɓe ɗiɗo fuu. Pukara'en cappanɗe njowo nder pukara'en annabi'en njehi, ndari daayiiɗum seɗɗa bee Eliya e Elisa, kamɓe ɓe ndari haa fomoonde maayo Urdun. Eliya hoo'i alkibbaare muuɗum, taggi nde, fiyi ndiyam bee maare. Ɗam senndi geɓe ɗiɗi. Ɓe eeri dow joorɗum. Nde ɓe eeri, Eliya wi'i Elisa: “Tora ko a yiɗi mi waɗane, hiddeko Jawmiraawo hoo'ammi diga kommbi ma.” Elisa wi'i: “Mi yiɗi mi heɓa ruuhu ma cowi ɗiɗi.” Eliya wi'i: “A torake huunde nde saɗante heɓugo. Ammaa to a yi'i yam wakkati Jawmiraawo ɗon hoo'ammi kommbi ma, nden kam a heɓan ko a ƴami. To naa non, a heɓataa.” Nde ɓe ɗon njaha, ɓe ɗon mbolida, ndaa, moota pucci nga yiite e pucci ɗi yiite cenndi ɓe ɗiɗo fuu, Eliya eeŋgi bee duluuru haa asama. Elisa yi'i ɗum, o wooki: “Baaba am, baaba am, an woni mootaaji pucci e wa'ooɓe pucci Isra'iila!” Ɓaawo maajum o yi'aay mo. O naŋngi limce maako, o seeki ɗe geɓe ɗiɗi. Nden Elisa hooci alkibbaare do'iinde diga balbe Eliya, o lorti haa fomoonde Urdun. O hoo'i alkibbaare man, o fiyi ndiyam bee maare, o wi'i: “Toy Allah Jawmiraawo Eliya?” Nde Elisa fiyi ndiyam, ɗam senndi geɓe ɗiɗi, Elisa eeri. Pukara'en annabi'en haa Yeriko, tiitotirɓe bee Elisa, nde ɓe ngi'i mo, ɓe mbi'i: “Ruuhu Eliya ɗon dow Elisa.” Ɓe ngari fottugo bee maako, ɓe turi yeeso maako haa lesdi. Ɓe mbi'i mo: “Ndaa, woodi worɓe semmbiɗɓe cappanɗe njowo caka sukaaɓe ma. Accu ɓe njaha ɗaɓɓititgo jaagorɗo ma, teema Ruuhu Jawmiraawo efti mo, wudini mo dow hooseere woɗnde malla nder waadiwol goɗŋgol.” Ammaa Elisa wi'i: “Taa nele.” Ɓe ndaami mo ɗuuɗɗum haa o wi'i ɓe: “Nele non!” Nden ɓe neli worɓe cappanɗe njowo. Ɓe ɗaɓɓiti mo nyalɗe tati, ammaa ɓe keɓtaay mo. Nden ɓe lorti haa Elisa, o ɗon haa Yeriko tawon. O wi'i ɓe: “Naa mi wi'i on taa on njaha na?” Wonɓe berniwol Yeriko mbi'i Elisa: “Jaagorɗo, a ɗon yi'a berniwol amin ɗon jooɗi booɗɗum. Ammaa ndiyam maagol wooɗaay, lesdi boo rimataa ɓenndalooje.” Elisa wi'i: “Ngaddaneeɗam mannda nder taasawo heso.” Ɓe ngaddani mo. O yehi haa seeɓoore ndiyam, o rufi mannda go nder maare, o wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi laɓɓini ndiyam ɗa'am. Ɗam meetataa mbarugo goɗɗo e ɗam meetataa haɗugo lesdi rimugo ɓenndalooje.” Ndiyam man wooti haa wargo hannde, fodde wolde nde Elisa wi'no go. Elisa ummi Yeriko, o ɗon yaha Baytila. Haa laawol, ɓikkoy ngorkoy ngurti berniwol, ɗon njanca mo. Koy mbi'i: “Dillu ɗo, pello! Dillu ɗo pello!” O yeesiti, o laari koy, o naali koy bee innde Jawmiraawo. Ɓoodi ɗiɗi ngurti laynde, ɗi celliti cappanɗe nayoy e ɗiɗoy caka maakoy. Nden Elisa dilli haa hooseere Karmel. Diga ton o lori haa Samariya. Yoram ɓii Akab laami haa Isra'iila nder nduuɓu laamu Yusafat, laamiiɗo Yahuuda sappo e njoweetataɓu. O laami haa Samariya duuɓi sappo e ɗiɗi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, ammaa naa bana baaba e daada maako. O itti daŋraŋgal Ba'al ngal baaba maako tiggino. Ammaa Yoram tokki hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji, o accaay ɗi. Meesa, laamiiɗo Mo'ab, mari tokke baali. Doole hitaande fuu o yahrana laamiiɗo Isra'iila jomorgol, ɓiɓɓe baali ujine teemerre e baali marɗi gaasaaji juuɗɗi ujine teemerre. Nde Akab maayi, laamiiɗo Mo'ab tuurtani Yoram laamiiɗo Isra'iila. Saa'i maajum laamiiɗo Yoram wurti Samariya, ɗon lima honooɓe Isra'iila fuu. Nden o neli haa Yusafat laamiiɗo Yahuuda, ɓe mbi'a mo: “Laamiiɗo Mo'ab tuurtani yam. A yahdan bee am haɓugo bee Mo'ab na?” Laamiiɗo Yahuuda jaabi: “Min bee ma en ɗon bana goɗɗo gooto, non boo yimɓe am e yimɓe maaɗa, pucci am e pucci maaɗa.” Nden o ƴami: “Laawol ngole en tokkoto?” Laamiiɗo Isra'iila wi'i: “Laawol ladde Edoom.” Laamiiɗo Isra'iila e laamiiɗo Yahuuda e laamiiɗo Edoom ndillidi. Ɓe njehi nyalɗe joweeɗiɗi. Ɓe keɓaay ndiyam ngam jama'aare konu e dabbaaji tokkiiɗi ɓe. Nden laamiiɗo Isra'iila wi'i: “Bone woodani en! Jawmiraawo mooɓti en, enen laamiiɓe tato fuu haa ɗo ngam hokkugo en haa juuɗe Mo'abi'en.” Ammaa Yusafat ƴami: “Walaa annabiijo haa ɗo haa o ƴamana en Jawmiraawo na?” Gooto nder sukaaɓe laamiiɗo Isra'iila jaabi: “Elisa ɓii Safat kuuwanoowo Eliya ɓurɗo ɓadaago mo ɗon ɗo.” Yusafat wi'i: “Fakat goɗɗo oo wolwanan en wolde Jawmiraawo.” Nden laamiiɓe tato fuu njehi haa maako. Ammaa Elisa wi'i laamiiɗo Isra'iila: “Ko yaali yam bee maaɗa? Yah haa annabi'en baaba ma e annabi'en daada ma.” Laamiiɗo Isra'iila wi'i mo: “Naa non, ngam Jawmiraawo mooɓti laamiiɓe tato ɓe'e, o hokka ɓe haa Mo'ab.” Elisa wi'i: “Fakat bana Jawmiraawo honooɓe asama mo mi jagganto o geeto, mi jaabete ngam mi ɗon semta Yusafat, laamiiɗo Yahuuda, to naa non mi faalataano ma, mi laarataano ma sam. Jonta kam, ngaddaneeɗam piyoowo moolooru.” Nde piyoowo moolooru ɗon yima, baawɗe Jawmiraawo ngari dow Elisa. O wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Ngase gasɗe ɗuuɗɗe nder waadiwol ngo'ol. Ngam Jawmiraawo wi'i: On ngi'ataa henndu, on ngi'ataa iyeende boo. Ammaa bee non fuu, waadiwol ngo'ol heewan ndiyam, haa on njara, onon e tokke mon e dabbaaji mon fuu. Kanjum ɗum peetum haa Jawmiraawo, o hokkan on Mo'abi'en boo. On nyaaman berniiji cemmbiɗɗi e mawɗi fuu. On pe'an leɗɗe booɗɗe koo ɗeye, on cukkan ceeɓooje ndiyam koo ɗeye, on mbonnan gese booɗɗe koo ɗeye bee kaa'e.” Fajiri, wakkati lii'aago dokkal nyaamdu, ndaa ndiyam wari dow laawol diga Edoom, lesdi heewi ndiyam. Nde Mo'abi'en fuu nani laamiiɓe ngari haɓugo bee maɓɓe, ɓe mooɓti waawɓe konu diga pamaro haa mawɗo. Ɓe ngari, ɓe ndari haa keerol lesdi maɓɓe. Nde ɓe ndawi cub, naaŋge fuɗi, wooji dow ndiyam, Mo'abi'en ngi'i ndiyam man, ɗam wooji bana ƴiiƴam. Ɓe mbi'i: “Ɗum ƴiiƴam! Jama'aaje laamiiɓe mbaɗi haɓre, mbarmbartiri. Hey! Mo'abi'en, ndillen en kooca jawdi maɓɓe!” Ammaa nde ɓe nasti saŋngeere Isra'iila, Isra'iila'en ummi, njaali Mo'abi'en haa ɓe ndoggi yeeso maɓɓe. Nden ɓe nasti lesdi Mo'ab, ɓe tokki jaalaago ɓe, ɓe ngibbini berniiji. Nde ɓe ɗon caalo kommbi ngesa mbooɗka, koo moy maɓɓe ɗon sakkina hayre dow maaka, haa gese fuu keewi kaa'e. Ɓe cukki ceeɓooje ndiyam fuu, ɓe pe'i leɗɗe booɗɗe fuu. Sey kaa'e berniwol Kir-Hareseet tan lutti. Fiɗooɓe kaa'e bee piwli taari ngol, piɗi dow maagol. Nde laamiiɗo Mo'ab yi'i haɓre ɓuri mo semmbe, o hoo'i wakkiiɓe kaafaaje teemeɗɗe njoweeɗiɗo, ngam haa o seeka taarde konne'en, o yotto haa wakeere laamiiɗo Edoom. Ammaa ɓe mbaawaay. Nden o hoo'i afo maako tammiiɗo laamaago haa pellel maako, o lii'i mo o guleteeɗo dow mahol berniwol. Tikkere saatunde wari dow Isra'iila'en, ɓe acci mo, ɓe kooti lesdi maɓɓe. Nyannde feere, debbo annabiijo gooto caka pukara'en annabi'en wari haa Elisa, tori mo ballal, wi'i: “A anndi goram o kulɗono Jawmiraawo. Jonta o maayi, dokkuɗo min nyamaande waran hooca ɓikkoy am ngorkoy ɗiɗoy, ngam laatingo koy maccuɓe maako.” Elisa wi'i mo: “Ɗume ngiɗɗaa mi waɗane? Yeccam ko marɗa haa saare ma.” O jaabi: “Mi walaa koo ɗume, sey nebbam seɗɗa nder faandu.” Elisa wi'i mo: “Yah, ƴam haa heeddiɗɗiraaɓe ma ɓe ndokke paali cooki, waddu ɗi ɗuuɗɗi. Nden nastu suudu bee ɓikkoy ma, maɓɓu dammugal booɗɗum. Nden a loowa nebbam nder paali man fuu. Heewndu fuu a sottina ndu.” Nden debbo dilli. Nde o yotti saare, o maɓɓi dammugal, ɓikkoy maako ɗon ndokka mo paali, o ɗon loowa hebbina ɗi. Nde paali fuu keewi nebbam, o wi'i gooto nder ɓiɓɓe maako: “Hokkam faandu feere.” Ammaa o wi'i mo: “Walaa faandu lutti, paali fuu keewi.” Nden nebbam acci ilugo. O yehi, o anndini ɗum annabi Elisa. Kaŋko boo o wi'i mo: “Yah, soorru nebbam ɗa'am, yoɓru nyamaande wonnde dow ma. An e ɓiya'en, on nguurira ceede luttanɗe.” Nyannde feere Elisa yehi haa Sunem. Woodi debbo feere mawɗo ton, o tori mo ɗuuɗɗum ngam o yaha o nyaama haa maako. Ngam maajum, nde Elisa yaalti ton fuu, o ɗon yaha nyaama haa maako. Debbo oo wi'i gorum: “Mi anndi fakat gorko jaaltanɗo tum haa meeɗen oo, o goɗɗo Allah, o cenaaɗo. Sey en mahana mo suudu famardu dow soorowol, en njo'inana mo leeso e taabal e koromwal e pittirla nder maaru. To o wari haa meeɗen, o waawan weerugo ton.” Nyannde feere Elisa wari fahin, o nasti suudu maajum, o waali ton. Nden o wi'i suka maako Geehazi: “Ewna debbo Sunemiijo oo.” Geehazi yehi ewni mo, debbo wari, dari yeeso maako. Elisa wi'i Geehazi: “Wi' mo: A sukli suklere nde'e fuu ngam amin. Ɗume min mbaɗante? Woodi haala ma ka min mbolwanta laamiiɗo malla mawɗo honooɓe na?” Debbo jaabi: “Aa'a, mi ɗon jooɗi jam caka yimɓe ummaatoore am.” Nden Elisa wi'i Geehazi: “Ɗume mbaɗanten mo?” Geehazi wi'i: “O woodaa ɓiŋngel, goriiko boo naywi.” Elisa wi'i: “Ewnita mo.” O ewniti mo, debbo wari dari haa dammugal. Elisa wi'i mo: “Mawri bana wakkatiire nde'e a jogoto ɓiɗɗo gorko.” Debbo wi'i: “Waɗataako! Goɗɗo Allah, taa fewam.” Ammaa debbo oo reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko mawri maajum, bana Elisa wi'no mo. Ɓiŋngel mawni. Nyannde feere, ngel yehi haa baaba maagel mo ɗonno huuwda bee sodooɓe. Ngel wi'i: “Baaba! Hoore am ɗon naawa!” Baaba maagel wi'i suka muuɗum: “Eftu ngel, yahran daada maagel.” Suka oo yahrani ngel daada maagel. Daada maagel jo'ini ngel dow koppi muuɗum haa caka nyalawma, nden ngel maayi. Daada maagel wa'i haa soorowol, wallini ngel dow be'itte Elisa. Nden o maɓɓi dammugal, o wurti yaasi. O ewni goriiko, o wi'i mo: “Useni neldam gooto nder sukaaɓe ma bee wamnde rewre. Sey mi yaha law haa goɗɗo Allah, mi warta.” Goriiko ƴami mo: “Ngam ɗume njahata haa maako hannde? Naa ɗum juulde lewru hesru, naa ɗum nyalaade siwtorde boo.” O jaabi: “Jam koo ɗume!” O daɗɗi wamnde, o wi'i suka maako: “Ɗow wamnde ndillen, taa darnam, sonaa to mi wi'i ma.” Nden o dilli gal laawol yahugo hooseere Karmel ngam tawoygo Elisa. Nde Elisa eewi mo daayiiɗum, wi'i suka muuɗum Geehazi: “Ndaa debbo Sunemiijo haa to. Doggu, fottu bee maako, saanu mo: A jamo na? Gorko ma jamo na? Ɓiŋngel ma jamel na?” Geehazi yehi saani mo. Debbo jaabi: “Jam koo ɗume!” Nde o yotti haa Elisa dow hooseere, o do'i, o naŋngi mo kosɗe. Geehazi yiɗi yerɓugo mo. Ammaa Elisa wi'i: “Accu mo. Ɓernde maako metti. Ammaa Jawmiraawo waŋginanaay yam daliila maajum.” Debbo wi'i mo: “Barkaama, mi toriiɗo ma ɓiŋngel na? Mi wi'aay ma taa waɗam rikici!” Elisa wi'i Geehazi: “Taada! Hoo'u sawru am, yaawɗa. To a fotti bee goɗɗo, taa hoofnu mo. To goɗɗo hoofni ma, taa jaaba. Wallin sawru am dow yeeso ɓiŋngel.” Ammaa daada ɓiŋngel wi'i Elisa: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto e an boo a geeto, mi accataa ma sam.” Nden Elisa dillidi bee maako. Ammaa Geehazi aarti ɓe. O wallini sawru dow yeeso ɓiŋngel. Ammaa walaa alaama poofɗe, walaa ko dimmbi. O lori, o fotti bee Elisa, o wi'i: “Ɓiŋngel finaay.” Nde Elisa nasti suudu, o yi'i ɓiŋngel ɗon waali dow be'itte maako, ngel maayŋgel. O maɓɓi dammugal, o tori Jawmiraawo. Nden o waali dow ɓiŋngel, o waɗi hunnduko maako dow hunnduko maagel e gite maako dow gite maagel e juuɗe maako dow juuɗe maagel, o naaɗi dow maagel. Ɓanndu maagel wuli seɗɗa. Elisa ummi, o taari nder suudu. Nden o naaɗi dow maagel fahin. Ɓiŋngel ɗisli nde joweeɗiɗi, nden ngel maɓɓiti gite. Nden Elisa ewni Geehazi, wi'i mo: “Yah ewnoya daada ɓiŋngel.” Geehazi ewni mo. Nde o yotti, Elisa wi'i mo: “Hoo'u ɓiya.” Debbo nasti suudu, turi, tuggi koppi haa yeeso maako, nden hoo'i ɓiyiiko, wurti. Elisa lori haa Gilgal. Saa'i man weelo waɗi haa lesdi. Nde pukara'en annabi'en njooɗi yeeso maako, o wi'i suka maako: “Wa'in fayannde mawnde haa yiite, defan annabi'en nyaamdu.” Gooto maɓɓe yehi ngesa ngam wa'oygo huɗo. O tawi layol goɗŋgol haa ladde, o teɓi ɓenndalooje nannduɗe bee paali ginnaaji haa maagol, o hebbini ngapaleewol maako bee maaje. O hooti o ta'i ɗe geɓe geɓe, o loowi ɗe nder fayannde, ɓe anndaa ɗum ɗume. Ammaa nde ɓe njuppi ɗum, ɓe puɗɗi nyaamugo, ɓe ngooki ɓe mbi'i: “Goɗɗo Allah, nyaamdu man ɗon bee tooke!” Ɓe mbaawaay nyaamugo ɗum. Nden Elisa wi'i: “Ngaddaneeɗam kuroori.” O ukki ndi nder fayannde, o wi'i: “Njuppe ɗum, ngam haa en nyaama. Tooke walaa nder fayannde fahin.” Nder zamanu maajum, goɗɗo wari diga Ba'al-Salisa, o waddani goɗɗo Allah ƴaamnde aartunde haa ngesa maako: Tamseeje sa'iiruuri noogas, bee buhuure kuroori alkamaari kesri. Elisa wi'i suka muuɗum: “Senndan ɗum yimɓe fuu.” Ammaa suka oo wi'i: “Noy mi waawrata nyaamnugo yimɓe teemerre bee ɗu'um?” Elisa wi'i mo: “Senndan ɗum yimɓe fuu. Ngam ndaa ko Jawmiraawo wi'i: Ɗum he'an koo moy fuu haa lutta.” Suka oo senndani yimɓe tamseeje man, koo moy maɓɓe nyaami haa ɗum lutti bana Jawmiraawo wi'no. Na'aman, o mawɗo honooɓe laamiiɗo Siriya'en. Jaagorɗo maako samɗini mo, o tedduɗo masin, ngam Jawmiraawo hokkuno Siriya'en jaalorgal bee juŋngo maako. O konoowo cuusɗo, ammaa o kuturuujo. Naane mooɓre Siriya'en hippooɓe njehino lesdi Isra'iila'en, ɓe naŋngino paanyo debbo ton. Paanyo oo laati korɗo debbo Na'aman. Nyannde feere, paanyo debbo oo wi'i jawmum: “To gorko jawmam yehino laarugo annabiijo haa Samariya, o hurganno mo diga saɗawre maako.” Na'aman yehi yecci laamiiɗo ko paanyo debbo iwɗo lesdi Isra'iila wi'i. Laamiiɗo Siriya'en wi'i: “Yah tawoy laamiiɗo Isra'iila, mi hokkete bataakewol njahrana mo.” Na'aman dilli, o yahdi bee cardi baakin kilo teemeɗɗe tati e kaŋŋeeri baakin kilo cappanɗe joweego e ngapaleeji sappo. O yahrani laamiiɗo Isra'iila bataakewol go. Ndaa ko winnda nder maagol: “Mi neli Na'aman, jaggiiɗo am bee bataakewol ngo'ol ngam haa a yamɗitina mo e saɗawre maako.” Nde laamiiɗo Isra'iila jaŋngi bataakewol man, o seeki limce maako, o wi'i: “Kadi min mi Allah, mi mari baawɗe mbarugo e yeeɗitingo na? Laamiiɗo Siriya'en, o neldi haa am, haa mi yamɗitina goɗɗo diga saɗawre mum. Fakat, o ɗon ɗaɓɓa jokkirgol bee am!” Nde annabi Elisa nani laamiiɗo Isra'iila seeki limce mum, o neli haa maako, ngam ɓe mbi'a mo: “Koni ceekɗa limce ma? Accu goɗɗo oo wara haa am. Nden o anndan woodi annabiijo haa Isra'iila.” Na'aman wardi bee pucci muuɗum e mootaaji pucci muuɗum. O dari haa yolnde saare Elisa. Elisa neli goɗɗo haa maako, o wi'i mo: “Yah, yiiwa nder ndiyam Urdun nde joweeɗiɗi. Nden a yamɗitan e a laaɓan.” Ammaa Na'aman ɓerni, dilli. O wi'i: “Mi tammino fakat annabiijo wurtoto, o daro yeeso am, o ewno innde Jawmiraawo Allah maako, o dimmbina juŋngo maako dow pellel nyawu am, o yamɗitina yam diga nyawu am. Naa Abana e Parpar, maaje Damas ɓuri maaje Isra'iila fuu wooɗugo na? Mi waawataa yiiwaago ton haa mi laaɓa na?” O wayliti, o dilli bee ɓernuki. Ammaa jaggiiɓe maako ɓaditi, mbi'i mo: “Baaba, to annabiijo umruno ma huunde saatunde, a waɗataano nde na? Sakko nde o wi'i jonta: Yiiwa tan, laaɓa.” Na'aman jaɓi sawari, o jippi nder Urdun, o nasti nder ndiyam nde joweeɗiɗi bana annabiijo wi'no mo, o laaɓi, ɓanndu maako warti bana ndu ɓiŋngel. Nden o lorti haa annabiijo bee ɗoftuɓe mo fuu. O ɓaditi mo, o wi'i: “Jonta anndumi, walaa Allah haa duniyaaru fuu sonaa nder Isra'iila. Useni, jaɓ dokkal ngal mi hokkata ma jonta.” Ammaa Elisa jaabi: “Fakat bana Jawmiraawo mo mi jagganto o geeto, mi jaɓataa!” Na'aman tori mo ɗuuɗɗum ngam haa o jaɓa, ammaa o sali. Na'aman wi'i: “Nde a sali jaɓugo dokkal, useni duŋanam mi nokka mbulwuldi lesdi ma seɗɗa, deydey dimle alfadariije ɗiɗi. Ngam mi meetataa lii'anaago ɗowanteeɓe woɗɓe guleteeɗi e kirseteeɗi, sey Jawmiraawo tan. Ammaa Jawmiraawo yaafano yam ɗu'um: Koo ndey jaagorɗo am laamiiɗo Siriya'en nastata suudu Rimmon ɗowanteeɗo mum ngam haa o sujida, sey min boo mi sujida bana maako, ngam dow juŋngo am o tuggoto. Kanjum Jawmiraawo yaafano yam ɗum.” Elisa wi'i mo: “Yah jam.” Nde Na'aman dilli, daayake seɗɗa, Geehazi, jaggiiɗo annabi Elisa numi: “Jaagorɗo am haɗi Na'aman Siriyaajo oo hokkugo mo dokkal, o jaɓaay koo ɗume nder ko o waddani mo. Fakat bana Jawmiraawo o geeto, min kam mi taasnan mo, mi jaɓa huunde seɗɗa haa maako.” Geehazi taasni Na'aman. Nde Na'aman yi'i o taasni mo, o jippi moota pucci maako, o wari o fotti bee maako. O ƴami mo: “Jam boo?” Geehazi jaabi: “Jam. Jaagorɗo am neli yam, wi'i: Jonta suka'en ɗiɗo caka pukara'en annabi'en ngari diga kooseeje Efrayim. Ngam daliila maɓɓe hokku mo cardi kilo cappanɗe tati e ngapaleeji ɗiɗi.” Na'aman wi'i mo: “Ɗum fottane jaɓugo cardi kam cowi ɗiɗi.” O tiɗɗini mo, o haɓɓi cardi kilo cappanɗe joweego nder boorooji ɗiɗi e ngapaleeji ɗiɗi, o hokki ɗum ɗiɗo nder sukaaɓe maako. Ɓe ndoondi ɗum yeeso Geehazi. Nde ɓe njotti babal bi'eteeŋgal Ofel, Geehazi jaɓi boorooji e ngapaleeji go, o sigi haa saare maako. Nden o jaɓɓiti jaggiiɓe Na'aman, ɓe ndilli. Geehazi lori haa jaagorɗo muuɗum. Elisa ƴami mo: “Diga toy ngartuɗaa, Geehazi?” Geehazi jaabi: “Mi yahaay koo toy.” Elisa wi'i mo: “Kadi ruuhu am anndinaay yam wakkati gorko oo jippi moota pucci mum, fotti bee maaɗa na? Ɗum wakkati jaɓugo cardi e jaɓugo limce e jaytunje e gese inabooje e dammooji e na'i e maccuɓe e horɓe na? Saɗawre Na'aman ɗakkete, an e danygol ma haa foroy.” Nde o wurti haa maako, o ranwi tal bee saɗawre. Nyannde feere, pukara'en annabi'en mbi'i jaagorɗo muuɗum'en Elisa: “Ndaa, nokkuure nde en njooɗi ɓilli. Accu min njaha haa maayo Urdun, koo moy amin ɗaɓɓita leɗɗe ton, haa min nyiɓa suudu ngam jooɗaago.” O wi'i: “Njehe.” Gooto maɓɓe wi'i: “Useni yahdu bee sukaaɓe ma.” O wi'i: “Mi yahdan bee mon.” O yahdi bee maɓɓe. Nde ɓe njotti Urdun, ɓe pe'i leɗɗe. Ammaa nde gooto maɓɓe ɗon fe'a lekki, njamndi fe'irde seŋti do'i nder ndiyam. O wooki: “Kayto, jaagorɗo am, fe'irde nde'e, mi wu'i nde!” Elisa ƴami: “Toy ndi do'i?” O sappini mo nokkuure man. Elisa ta'i leggel, sakkini ngel ton, nden njamndi go weeyi dow ndiyam. Nden o wi'i: “Hoo'u ndi.” O forti juŋngo maako, o hoo'i ndi. Yaake laamiiɗo Siriya'en ɗonno haɓa bee Isra'iila, o sarwotiri bee sukaaɓe maako, o yecci ɓe pellel ngel o yiɗi waɗugo saŋngeere honooɓe maako. Ammaa Elisa goɗɗo Allah neli haa laamiiɗo Isra'iila, wi'i: “Hakkil! Taa saala gal nokkuure maajum, ngam Siriya'en njippoto ton.” Laamiiɓe Isra'iila neli woɗɓe haa nokkuure maajum, ɓe ayni nde bee hakkiilo. Nde ɗuuɗɗum Elisa reentini laamiiɗo Isra'iila, kaŋko boo o hakkili masin. Ngam maajum laamiiɗo Siriya'en tikki masin. O ewni sukaaɓe maako, o wi'i ɓe: “Anndineeɗam: Moy caka meeɗen ɗon wallita laamiiɗo Isra'iila?” Gooto nder sukaaɓe maako wi'i: “Barkaama, walaa mo wallititta mo caka meeɗen. Ammaa ɗum Elisa, annabiijo anndinta laamiiɗo Isra'iila bolle ɗe mbolwata koo haa waaleteendu ma.” O wi'i: “Njehe, ndaare toy o woni, ɗaɓɓite mo. Haa mi nela naŋngugo mo.” Ɓe ngecci mo: “O ɗon haa Dotan.” O neldi pucci e mootaaji pucci ton e jama'aare konu ɗuuɗnde. Ɓe ngari bee jemma ɓe taari berniwol. Jaŋngo man suka Elisa ummi fajiri cub, o wurti suudu. O yi'i jama'aare konu ɗon taari berniwol bee pucci e mootaaji pucci. O wi'i Elisa: “Kayto! Jaagorɗo am, noy mbaɗeten?” Ammaa Elisa wi'i: “Taa hul, ngam wonduɓe bee meeɗen ɓuri wonduɓe bee maɓɓe ɗuuɗugo.” Elisa tori Allah, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, maɓɓitit gite maako haa o yi'a.” Jawmiraawo maɓɓiti gite suka Elisa, o yi'i. Ndaa, hooseere heewi pucci e mootaaji ɗi yiite, ɗi ɗon taari Elisa. Nde honooɓe Siriya'en njippi gal Elisa, o tori Jawmiraawo, o wi'i: “Wumnu yimɓe ɓe'e!” Jawmiraawo wumni ɓe fodde wolde Elisa. Elisa wi'i ɓe: “Naa ɗum laawol mon, naa ɗum berniwol ngol ɗaɓɓititton. Tokkeeɗam, mi ɗowan on haa gorko mo ɗaɓɓoton.” O ɗowi ɓe haa Samariya. Nde ɓe nasti Samariya, Elisa wi'i: “Yaa Jawmiraawo, maɓɓitit gite maɓɓe haa ɓe ngi'a.” Jawmiraawo maɓɓiti gite maɓɓe, ɓe ngi'i, ɓe ɗon haa caka Samariya. Nde laamiiɗo Isra'iila yi'i ɓe, o ƴami Elisa: “Baaba am, mi mbaran ɓe na?” Ammaa o wi'i: “A mbarataa ɓe. A mbaranno yimɓe ɓe naŋnguɗa bee kaafahi ma e lagaawal ma na? Jo'inan ɓe nyaamdu e ndiyam, haa ɓe nyaama, ɓe njara, nden ɓe lorto haa jaagorɗo maɓɓe.” Laamiiɗo waɗani ɓe nyaamduuji ɗuuɗɗi, ɓe nyaami, ɓe njari. Nden o firliti ɓe, ɓe lorti haa jaagorɗo maɓɓe. Ngam maajum mooɓe Siriya'en hippooɓe meetaay nastugo lesdi Isra'iila. Ɓaawoɗon Benhadat laamiiɗo Siriya'en, mooɓti jama'aare konu muuɗum fuu. O wari, o hippi Samariya. Nden weelo saatuŋgo waɗi nder Samariya, honooɓe ɓe'e tokki hippaago berniwol haa saman hoore wamnde waɗi ceede cardi cappanɗe joweetati e saman reetita kilo koonal pooli boo waɗi ceede cardi jowi. Nyannde feere, laamiiɗo Isra'iila ɗon waanca dow mahol, debbo wooki, wi'i: “Hisnam, barkaama!” Ammaa laamiiɗo wi'i: “To Jawmiraawo hisnaay ma, noy mi hisnirte? Mi woodi alkamaari malla inaboojam ɓennduɗam na?” Fahin, o wi'i mo: “Ko waɗ ma?” Debbo jaabi: “Nyannde feere debbo oo wi'i yam, min nyaama ɓiŋngel am. Jaŋngo man boo, min nyaama ngel maako. Bana non min ndefi ɓiyam, min nyaami mo. Jaŋngo man mi wi'i mo: Hokku ɓiya go, nyaamen mo. Ammaa o suuɗi ɓiyiiko.” Nde laamiiɗo nani bolle debbo oo, o seeki limce maako, saa'i o ɗonno dow mahol. Yimɓe berniwol fuu ngi'i limce buhuuje ɗon taari dow ɓanndu les limce maako. Laamiiɗo wi'i: “Allah ukkana yam boneeji ɓurɗi naawugo, to mi ta'aay hoore Elisa ɓii Safat hannde!” Saa'i maajum, Elisa ɗon jooɗodi bee ndotti'en nder saare mum. Laamiiɗo neli goɗɗo haa maako. Ammaa diga nelaaɗo oo yottaaki, Elisa wi'i ndotti'en: “On ngi'i na! Mbaroowo oo neli goɗɗo ngam ta'ugo hoore am. Kakkile, to o yottake, maɓɓe dammugal, kaɗe mo nastugo. Ndaa ma, mi ɗon nana sonyo kosɗe jaagorɗo maako ɗon tokko mo!” Diga o ɗon wolwa bee maɓɓe tawon, nelaaɗo wari haa maako, wi'i: “Sarru ngu'u iwi haa Jawmiraawo, tammunde ndeye luttani yam haa Jawmiraawo?” Elisa wi'i: “Nane ko Jawmiraawo wi'i: Jaŋngo bana wakkati jonta, ɓe coorran kuroori ɗiggundi kilo sappo e ɗiɗi dow suleyre cardi, sa'iiruuri kilo noogas e nayi dow suleyre cardi, haa dammugal Samariya.” Ardiiɗo, mo laamiiɗo tuggoto dow juuɗe mum jaabi Elisa: “Koo to Jawmiraawo waɗi burɗe haa asama, ko mbolwuɗa ɗo waɗoto na?” Elisa jaabi: “A yi'an ɗum bee gite ma, ammaa a nyaamataa ɗum.” Woodi worɓe kuturu'en nayo ɗon njooɗi haa dammugal berniwol. Ɓe mbi'mbi'tiri: “Koni njooɗotooɗen haa ɗo haa maayde tawa en? To en nasti berniwol, en maayan ngam walaa ko nyaamete ton. To en njooɗake haa ɗo boo, en maayan. Ndikka en njippo haa saŋngeere Siriya'en. To ɓe acci en, en ngeeɗan. To ɓe mbari en boo kal.” Nde naaŋge ɗon muta, ɓe ummi ngam nastugo saŋngeere Siriya'en. Ɓe njotti haa kommbi saŋngeere, asee, walaa koo goɗɗo. Ngam Jawmiraawo umminno hoolo mootaaji pucci e pucci e hoolo jama'aare konu ɗuuɗnde nder saŋngeere Siriya'en. Ɓe mbi'mbi'tiri: “Laamiiɗo Isra'iila yoɓi laamiiɓe Heti'en e laamiiɓe Misra ceede, ngam haa ɓe ukkano en!” Ɓe ummi, ɓe ndoggi wakkati naaŋge ɗon muta. Ɓe acci laymaaji maɓɓe e pucci maɓɓe e bamɗe maɓɓe, saŋngeere maɓɓe fuu bana no nde wa'i. Ɓe ndoggi ngam hisnugo yoŋki maɓɓe. Nde kuturu'en go njotti kommbi saŋngeere, ɓe nasti laymaaru feere, ɓe nyaami, ɓe njari, ɓe kooci cardi e kaŋŋeeri e limce. Nden ɓe ndilli, ɓe nyukkini ɗum. Ɓe lorti, ɓe nasti laymaaru feere, ɓe kooci kuuje ton boo, ɓe ndilli, ɓe nyukkini ɗum. Nden ɓe mbi'mbi'tiri: “En mbaɗaay ko fotti. Hannde woni nyalaade kubaruwol belŋgol. Ammaa to en njeeɗake, to en ndeeni haa subaha, ɗum laatoto aybe dow meeɗen. Ngare jonta, nasten berniwol, anndinen ɗum nder saare laamiiɗo.” Ɓe ngari, ɓe ewni aynooɓe dammugal berniwol, ɓe anndini ɓe: “Min nasti saŋngeere Siriya'en. Min tawaay koo goɗɗo, walaa sawtu neɗɗo sam, sey pucci toŋngaaɗi e bamɗe toŋngaaɗe e laymaaji bana no ɗi mba'i.” Nden aynooɓe dammugal ewni goɗɗo haa o yaha o anndina ɗum nder saare laamiiɗo. Jemma laamiiɗo ummi, o wi'i jaggiiɓe maako: “Mi yeccan on ko Siriya'en anniyi waɗugo en. Ɓe anndi en weelaaɓe. Ngam maajum ɓe ngurti saŋngeere, ɓe nyukki haa ladde. Ɓe numi, to en ngurtake Samariya, ɓe naŋngan en, ɓe nasta berniwol boo.” Gooto nder jaggiiɓe maako wi'i: “Useni, accu en nela yimɓe njowo, ɓe koo'a pucci jowi caka luttuɗi nder berniwol, ɓe njaha ɓe ndaara ko waɗi. Ngam to en njahaay, ɗi laatoto bana mooɓre Isra'iila'en luttuɓe nder berniwol fuu, ɓe fuu ɓe nattan!” Nden ɓe koo'i mootaaji pucci ɗiɗi bee pucci. Laamiiɗo neldi nelaaɓe ngam taasnugo jama'aare konu Siriya'en, o wi'i: “Njehe, ndaare ko waɗi ɓe.” Ɓe tokki ɓe haa yotti Urdun. Laawol fuu heewi limce e kuuje ɗe Siriya'en ngudini ngam jaawal doggudu maɓɓe. Nelaaɓe lorti, anndini ɗum laamiiɗo. Yimɓe fuu ngurti berniwol, ɓofti kuuje nder saŋngeere Siriya'en. Kuroori kilo sappo e ɗiɗi soorri suleyre cardi, non boo sa'iiruuri kilo noogas e nayi soorri suleyre cardi, fodde wolde Jawmiraawo. Laamiiɗo darnino ardiiɗo mo o tuggoto dow juuɗe mum go haa o ayna dammugal berniwol. Ammaa yimɓe njaaɓi mo haa dammugal, o maayi, bana Elisa wi'no, nde laamiiɗo warno haa maako. Ngam Elisa wi'no laamiiɗo: “Jaŋngo bana wakkati jonta, on coodan sa'iiruuri kilo noogas e nayi baakin suleyre cardi e kuroori kilo sappo e ɗiɗi baakin suleyre haa dammugal Samariya.” Ammaa ardiiɗo go jaabino mo: “Koo to Jawmiraawo waɗi burɗe haa asama, irin maajum waɗoto na?” Elisa wi'no: “A yi'an ɗum bee gite ma, ammaa a nyaamataa ɗum.” Kanjum waɗi mo, yimɓe njaaɓi mo haa dammugal berniwol, o maayi. Nyannde feere, Elisa wi'i debbo mo o yeeɗitini ɓiyum go: “Umma dillu, an e yimɓe saare ma. Njehe njooɗoye haa on mbaawata, ngam Jawmiraawo umri weelo waɗa nder lesdi Isra'iila duuɓi joweeɗiɗi.” Debbo waɗi ko goɗɗo Allah umri mo, o ummi, o dillidi bee yimɓe saare maako fuu. Ɓe njooɗoyi duuɓi joweeɗiɗi nder lesdi Filisti'en. Nde duuɓi joweeɗiɗi timmi, o lorti diga lesdi Filisti'en. O yehi, o tori ballal haa laamiiɗo ngam haala saare e ngesa maako. Saa'i maajum laamiiɗo ɗon wolida bee Geehazi, jaggiiɗo Elisa. O ɗonno wi'a mo: “Anndinam kuuje kayɗiniiɗe ɗe Elisa waɗi fuu.” Geehazi fuɗɗi anndingo laamiiɗo haala ɓiŋngel ngel Elisa yeeɗitini, nden debbo mo Elisa yeeɗitini ɓiyum go yotti kommbi laamiiɗo ngam toraago ballal ngam haala saare e ngesa maako. Nden Geehazi wi'i: “Barkaama, kaŋko woni debbo mo Elisa yeeɗitini ɓiɗɗo mum.” Laamiiɗo ƴami debbo, debbo yecci mo. Nden laamiiɗo umri gooto nder saraaki'en muuɗum, o wi'i: “Lornan mo ko o marino fuu, ndokkite mo boo ƴaamle ngesa maako diga nyalaade o wurtino lesdi haa wargo hannde.” Nyannde feere, Elisa yehi Damas. Saa'i maajum Benhadat, laamiiɗo Siriya'en nyawɗo. Nde o nani goɗɗo Allah wari nder berniwol, o wi'i Hazayel: “Hoo'u dokkal hokku annabi Elisa. Ɓaawo maajum a wi'a mo o ƴama Jawmiraawo ngam anndugo to mi nyawndoto diga nyawu am ngu'u. Hazayel yehi tawi annabi Elisa. O yahdi bee dokkal bee kuuje Damas booɗɗe fuu dow geelooɗi cappanɗe nayi, ngam saahaago annabi Elisa. O wari o dari yeeso maako, o wi'i: Ɓiɗɗo ma Benhadat, laamiiɗo Siriya'en, neli yam haa mi ƴame to o nyawndoto e nyawu maako ngu'u.” Elisa wi'i Hazayel: “Yah wi' mo: Fakat a nyawndoto. Ammaa Jawmiraawo holli yam fakat o maayan.” Elisa suti Hazayel, haa ɗum semtini mo. Nden Elisa, goɗɗo Allah, woyi. Hazayel ƴami: “Ngam ɗume mboyata, jaagorɗo am?” Elisa jaabi: “Ngam mi anndi halleende nde a tammi waɗugo Isra'iila'en. A wulan berniiji maɓɓe cemmbiɗɗi. A mbaran sukaaɓe maɓɓe bee kaafahi. A dirɓan ɓikkoy maɓɓe pamaroy, a seekan rewɓe maɓɓe reedu'en.” Hazayel wi'i: “Min mi maccuɗo ma, mi rawaandu meere, mi he'i waɗugo kuuje mawɗe ɗe'e na?” Elisa wi'i: “Jawmiraawo yi'ni yam a laamanto lesdi Siriya.” Nden Hazayel acci Elisa, warti haa jaagorɗo muuɗum. Jaagorɗo mum ƴami mo: “Ɗume Elisa wi'i ma?” O jaabi: “O wi'i yam fakat a yamɗitan.” Jaŋngo maajum, Hazayel hoo'i suddaare, o soofni nde. Nden o suddi yeeso laamiiɗo, nden laamiiɗo maayi. Hazayel laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yoram ɓii Akab, laamiiɗo Isra'iila, jowaɓu, saa'i Yusafat o laamiiɗo Yahuuda, Yehoram ɓiyiiko laami haa Yahuuda. Duuɓi maako cappanɗe tati e ɗiɗi saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi joweetati. O tokki laawol laamiiɓe Isra'iila, bana saare Akab tokkori, ngam o ɓaŋuno ɓii Akab debbo. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo. Ammaa Jawmiraawo yiɗaano nattingo laamu Yahuuda ngam daliila jaggiiɗo muuɗum Daawuda. Ngam o iinanino mo haa foroy goɗɗo danygol maako jooɗoto yeeso Jawmiraawo dow leeso laamu. Nder zamanu Yehoram, Edoomi'en tuurtani laamu Yahuuda. Ɓe laamini laamiiɗo maɓɓe. Yehoram yahdi bee mootaaji pucci mum fuu haa Sa'ir. Jemma, o ummodi bee hoore'en mootaaji pucci, o mbari Edoomi'en taariiɓe ɓe, ammaa jama'aare konu Yahuuda doggi hooti. Diga saa'i man, Yahuuda walaa baawɗe dow Edoomi'en fahin. Wakkati man berniwol Libna boo tuurti. Luttuɗum haala Yehoram e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Yehoram maayi, ɓe uwi mo baŋnge kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Ahaziya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yoram ɓii Akab, laamiiɗo Isra'iila, sappo e ɗiɗaɓu, Ahaziya ɓii Yoram laami haa Yahuuda. Ahaziya woodi duuɓi noogas e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima nduuɓu. Innde daada maako, Ataliya ɓiɗɗo debbo nder danygol Omiri, laamiiɗo Isra'iila. O tokki laawol saare Akab, o waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, bana yimɓe saare Akab, ngam o esiri bee maɓɓe. O yahdi bee Yoram ɓii Akab haa Ramot nder Gile'at ngam haɓugo bee Hazayel laamiiɗo Siriya'en. Siriya'en naawni laamiiɗo Yoram. Kaŋko o lorti haa Yisre'el ngam hurgugo kuuduuje ɗe Siriya'en naawnino mo haa Rama saa'i o haɓi bee Hazayel. Nden Ahaziya, ɓii Yehoram, laamiiɗo Yahuuda yehi Yisre'el laarugo mo, ngam o nyawɗo. Nyannde feere, annabi Elisa ewni derkeejo gooto diga pukara'en annabi'en, o wi'i mo: “Taaskana jahaaŋgal. Hoo'u faandu nebbam ndu'u, yah haa Ramot nder Gile'at. Ton, a tawata Yeehu ɓii Yusafat, ɓii Nimsi, wurtin mo caka huuwdiɗɗiraaɓe maako, a nastina mo suudu nyukkiindu. Nden hoo'u faandu, ruf nebbam ɗa'am dow hoore maako, wi: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi moyti ma a laamiiɗo Isra'iila. Nden maɓɓitu dammugal, doggu taa neeɓu!” Nden annabiijo derkeejo oo dilli haa Ramot nder lesdi Gile'at. Nde o yotti, mawɓe honooɓe Isra'iila ɗonno njooɗi. Annabiijo derkeejo oo wi'i: “Woodi ko mi wi'ata ma, barkaama!” Yeehu ƴami mo: “Moy caka amin ngiɗɗa wolwango?” Annabiijo jaabi: “An ngiɗmi wolwango barkaama.” Yeehu ummi, ɓe nasti suudu. Annabiijo rufi nebbam dow hoore maako, o wi'i mo: “Ndaa ko Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Mi moyti ma ngam haa a laamano ummaatoore am Isra'iila. Sey mbara danygol Akab, jaagorɗo ma. Bana non mi waatoto annabi'en, jaggiiɓe am e jaggiiɓe am woɗɓe fuu, ɓe Izabel mbari. Sey saare Akab fuu natta. Mi nattinan worɓe nder danygol Akab fuu, mawɓe e leesɓe nder Isra'iila. Mi wartiran saare Akab bana saare Yerobo'am ɓii Nebat, bana saare Ba'asa ɓii Ahiya. Ammaa Izabel, walaa mo uwata mo, dawaaɗi nyaaman mo nder ngesa Yisre'el.” Nde o timmini wolwugo, o maɓɓiti dammugal, o doggi. Yeehu wurti, lorti haa huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum. Ɓe ƴami mo: “Ɗume waɗi? Ɗume ginnaaɗo oo yiɗi haa ma? Yeehu jaabi: Walaa, on anndi gorko oo e haalaaji muuɗum.” Ɓe mbi'i mo: “A fewi. Anndin min ko o wi'i ma.” Yeehu wi'i: “Booɗɗum, o wi'i yam nii bee nii, o wi'i yam: Mi moyti ma, a laamiiɗo Isra'iila!” Ɓe njaawi, koo moy maɓɓe hoo'i ngapaleewol muuɗum, ɓe mbe'iti ɗi les kosɗe maako dow ba'orɗe. Ɓe puufi luwal, ɓe ngooyni: “Yeehu laamake!” Yeehu ɓii Yusafat, ɓii Nimsi tuurtani Yoram. Saa'i maajum, Yoram e Isra'iila fuu ɗonno ayna Ramot nder Gile'at ngam daliila Hazayel laamiiɗo Siriya'en. Ammaa laamiiɗo Yoram lortino haa Yisre'el ngam nyawndeeki kuuduuje muuɗum ɗe Siriya'en piyno mo, saa'i o haɓi bee Hazayel. Yeehu wi'i huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum: “To on numi bana nii, taa goɗɗo dogga wurto berniwol o yahra habaru haa Yisre'el.” Nden Yeehu wa'i moota pucci muuɗum, yehi Yisre'el, ngam Yoram ɗon waali ton. Ahaziya laamiiɗo Yahuuda boo yehino yillaago Yoram. Aynoowo dari dow suudu towndu semmbiɗndu haa Yisre'el. O yi'i mooɓre Yeehu ɗon wara. O wi'i: “Mi ɗon yi'a mooɓre.” Yoram wi'i: “Hoo'u ba'iiɗo puccu, nel mo haa o fotta bee maɓɓe, o ƴama ɓe: Jam waddi on na?” Ba'iiɗo puccu yehi, fotti bee Yeehu, wi'i: “Laamiiɗo ƴami ma: Jam waddu ma na?” Yeehu jaabi: “Ko yaali ma bee jam? War, tokkam.” Aynoowo anndini laamiiɗo, wi'i: “Nelaaɗo yottake haa maɓɓe, ammaa o lorataako.” Nden o neli ba'iiɗo ɗiɗaɓo. O yotti haa maɓɓe, o wi'i: “Ndaa nii laamiiɗo wi'i: Jam waddi on na?” Yeehu jaabi: “Ko yaali ma bee jam? War, tokkam.” Aynoowo anndini laamiiɗo, wi'i: “O yottake haa maɓɓe, o lorataako. Ba'iiɗo man ɗon samna bana ginnaaɗo, bana Yeehu ɓii Nimsi.” Yoram wi'i: “Waɗ pucci haa moota am.” Ɓe taaskitini moota pucci maako. Nden Yoram, laamiiɗo Isra'iila e Ahaziya, laamiiɗo Yahuuda, ngurti koo moy dow moota mum. Ɓe njehi ngam fottugo bee Yeehu. Ɓe potti bee maako haa tayre ngesa Nabot Yisre'eljo. Nde Yoram laari Yeehu, o ƴami mo: “Jam waddi ma na, Yeehu?” Yeehu jaabi: “Noy jam laatorto? Nde nii daada ma Izabel accaay waɗugo daakaareeku bee rewugo labbi e waɗugo boo hiilaaji ɗuuɗɗi.” Yoram wayliti, doggi, o ɗon wooka wi'a Ahaziya: “Hakkil, Ahaziya, ɗum zammba!” Ammaa Yeehu naŋngi lagaawal bee juŋngo muuɗum, fiɗi Yoram caka balbe muuɗum haa kurol sumpiti mo ɓernde. O do'i nder moota pucci maako, o maayi. Nden Yeehu wi'i Bitkar ɗoftoowo mo: “Eftu mo, sakkin mo nder tayre ngesa Nabot Yisre'eljo. Siftor ko Jawmiraawo wolwino dow baaba maako, laamiiɗo Akab, nyalaade maajum en ɗiɗo, bee woɗɓe ɗowooɓe mootaaji pucci, en ɗofti mo: Fakat bana ngi'mi keenya ƴiiƴam Nabot e ƴiiƴam ɓiyiiko'en, mi yoɓnete ɗam dow tayre ngesa ka'a. Non Jawmiraawo wi'i. Eftu mo jonta, sakkin mo nder ngesa ka'a fodde wolde Jawmiraawo.” Nde Ahaziya, laamiiɗo Yahuuda yi'i ɗum, o doggiri laawol Bayti-Haggan. Yeehu taasni mo, wi'i: “Kaŋko boo mbare mo.” Ɓe naawni mo dow wa'orde Guur baŋnge Yible'am. O tokki doggugo haa o yotti Megiddo, ton o maayi. Jaggiiɓe maako njahri mo bee moota pucci haa Urusaliima. Ɓe uwi mo nder yenaande maako baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Nder nduuɓu Yoram ɓii Akab sappo e ngo'oowu, Ahaziya heɓno laamu haa Yahuuda. Yeehu wari Yisre'el. Nde Izabel nani ɗum, o waɗi pinaari haa gite maako, o mo'ini moorɗi maako. Nden o laari diga dow gal wurdere mahol. Nde Yeehu nasti yolnde saare, Izabel wi'i: “Zimiri, mbarɗo jawmum, a jamo na?” Yeehu ɓaŋgti gite muuɗum gal wurdere, wi'i: “Moy wondata bee am? Moy?” Saraaki'en ɗiɗo koo tato ndaari gal maako. O wi'i: “Njippine mo.” Ɓe ndo'i mo, ƴiiƴam maako wicci haa mahol e dow pucci, Yeehu yaaɓi mo. Nden Yeehu nasti suudu, o nyaami, o yari. Ɓaawo maajum o wi'i: “Cuklane debbo naalaaɗo oo, uwe mo, ngam o ɓii laamiiɗo.” Ɓe njehi ngam uwugo mo. Ammaa sey gumbal hoore maako e kosɗe e newe maako tan ɓe tawi. Ɓe lorti, ɓe ngecci mo ɗum. O wi'i: “Kanjum woni wolde nde Jawmiraawo wi'i bee hunnduko annabi Eliya Tisbeejo: Haa ngesa Yisre'el dawaaɗi nyaamata kusel Izabel. Nyawmande Izabel laatoto bana koonal haa ngesa Yisre'el. Goɗɗo waawataa wi'ugo: Ɗum Izabel.” Akab woodino ɓiɓɓe worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo haa Samariya. Yeehu winndi bataakeeji, o neldi ɗi haa Samariya, haa Yisre'el, haa ndotti'en e eltooɓe ɓiɓɓe Akab, wi'ugo ni'i: “To bataakewol ngo'ol yottake on, nume: Ɓiɓɓe jaagorɗo mon ɗon ngondi bee mooɗon, non boo mootaaji e pucci. On ngoodi boo berniwol cemmbiɗŋgol e balmi. Kadi, cuɓe ɓurduɗo ne'aare e gooŋgaaku caka ɓiɓɓe jaagorɗo mooɗon, njo'ine mo dow leeso laamu baaba maako. Nden kaɓe ngam aynugo saare jaagorɗo mooɗon.” Ammaa kamɓe ɓe kuli masin, ɓe mbi'mbi'tiri: “Laamiiɓe ɓeya ɗiɗo ma, mbaawaay dartaago yeeso maako. Noy mbaawreten enen?” Kaliifaajo laamorde e kaliifaajo berniwol e ndotti'en e eltooɓe neli haa Yeehu ngam wi'ugo: “Minin min maccuɓe ma, min mbaɗan ko mbi'ata min fuu. Naa minin cuɓata mo laamoto. Waɗ ko fottani ma.” Yeehu winndani ɓe bataakewol ɗiɗaɓol, o wi'i ɓe: “To on tokkiiɓe yam, to on nanani yam, ta'e ko'e ɓiɓɓe jaagorɗo mooɗon, ngaddaneeɗam ɗe haa Yisre'el, jaŋngo bana wakkatiire nde'e.” Ɓiɓɓe laamiiɗo worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo ɗonno haa mawɓe berniwol, eltooɓe ɓe. Nde bataakewol maajum yotti ɓe, ɓe koo'i ɓiɓɓe laamiiɗo cappanɗe njoweeɗiɗo, ɓe mbari ɓe, ɓe mbaati ko'e maɓɓe nder cilaaje, ɓe neldi ɗe haa Yeehu haa Yisre'el. Nelaaɗo wari, anndini Yeehu: “Ɓe ngaddi ko'e ɓiɓɓe laamiiɗo.” O wi'i: “Mbaage ɗe baagaaje ɗiɗi haa nastirde dammugal, haa fajiri.” Fajiri o wurti yaasi, o dari, o wi'i ummaatoore fuu: “Onon on laaɓɓe. Min, mi waɗi dabare dow laamiiɗo Yoram, mi mbari mo. Ammaa moy mbari ɓe'e fuu? Annde Jawmiraawo gooŋɗinan bolle ɗe o wi'i dow saare Akab fuu. Jawmiraawo waɗi ko o wi'no bee hunnduko annabi Eliya.” Nden Yeehu mbari luttuɓe saare Akab nder Yisre'el fuu, mawɓe maako e sooba'en maako e liman'en maako, o accaay koo gooto maɓɓe. Ɓaawo maajum Yeehu ummi, yehi Samariya. Nde o ɗon haa laawol berniwol Bayti-Eket ngol waynaaɓe, o fotti bee banndiraaɓe Ahaziya laamiiɗo Yahuuda. O ƴami ɓe: “On ɓeye?” Ɓe njaabi: “Min banndiraaɓe Ahaziya. Min ngari hoofnugo ɓiɓɓe laamiiɗo e ɓiɓɓe daada saare laamiiɗo.” Yeehu umri, wi'i: “Naŋnge ɓe ɓe yeeɗɓe!” Ɓe naŋngi ɓe, ɓe mbardi ɓe haa waawru Bayti-Eket, worɓe cappanɗe nayo e ɗiɗo. O accaay koo gooto maɓɓe. Nde Yeehu dilli, o fotti bee Yonadabu ɓii Rekab, garanɗo haa maako. O hoofni mo, o ƴami: “A gooŋgaajo haa am bana min mi gooŋgaajo haa maaɗa na?” Yonadabu jaabi: “Nonnon.” Yeehu wi'i: “To non kam fortanam juŋngo ma.” Kaŋko o fortani mo juŋngo maako. Yeehu wa'ini mo dow moota pucci muuɗum. O wi'i: “Yahdu bee am, laar tiinaare am ngam kuugal Jawmiraawo.” O yahri mo dow moota pucci maako. Nde o yotti Samariya, o mbari luttuɓe saare Akab nder Samariya fuu, haa o nattini danygol Akab fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no Eliya. Yeehu mooɓti yimɓe fuu. O wi'i ɓe: “Akab rewi Ba'al seɗɗa, ammaa Yeehu rewan mo ɗuuɗɗum. Kadi ewne annabi'en Ba'al, rewooɓe mo e liman'en maako fuu, ɓe ngara haa am, taa gooto maɓɓe lutta. Mi woodi kirseteeŋga maŋnga ngam Ba'al. Koo moy to waraay, maayan.” Ammaa Yeehu waɗi bee ƴoyre ngam haa o halka rewooɓe Ba'al. Nden Yeehu umri: “Mbaɗe mooɓtorde juulde senaande ngam Ba'al.” Ɓe ngooyni nde. Yeehu neli koo toy nder Isra'iila. Rewooɓe Ba'al fuu ngari, walaa mo waraay. Ɓe nasti suudu Ba'al ndu heewi haa ndu facci. Yeehu wi'i kaliifaajo sigordu limce: “Wurtin limce ngam teddinooɓe Ba'al.” O hokki ɓe limce man. Nden Yeehu nastidi bee Yonadabu ɓii Rekab nder suudu Ba'al. O wi'i rewooɓe Ba'al fuu: “Mbiɗite, ndaare, taa gooto nder jagganiiɓe Jawmiraawo wonda bee mooɗon, sey rewooɓe Ba'al tan.” Nden ɓe nasti ngam lii'aago kirseteeɗi e guleteeɗi. Ammaa Yeehu darnuno worɓe cappanɗe njoweetato haa yaasi, wi'no ɓe: “Mi hokki on worɓe ɓe'e. Koo moy acci gooto maɓɓe daɗi, yoŋki mum laatoto mbattudi yoŋki daɗɗo.” Nde ɓe timmini lii'aago guleteeɗi, Yeehu wi'i aynooɓe e ardiiɓe: “Naste, mbare ɓe, taa goɗɗo wurto.” Ɓe mbardi ɓe bee kaafahi. Aynooɓe e ardiiɓe ngudini ɓe yaasi. Nden ɓe nasti nder suudu Ba'al, ɓe ngurtini daŋraŋge suuraaji nder maaru, ɓe nguli ɗe. Ɓe ngibbini daŋraŋgal Ba'al, ɓe ngibbini suudu Ba'al, ɓe ngartiri ndu nokkuure calka haa wargo hannde. Bana nii Yeehu nattiniri Ba'al nder Isra'iila. Ammaa o accaay hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji, o ittaay nga'oy kaŋŋeeri haa Baytila e Dan. Jawmiraawo wi'i Yeehu: “A timmini ko fottani yam, a waɗi saare Akab fodde anniya ɓernde am. Ngam maajum ɓiɓɓe ma njooɗoto dow leeso laamu Isra'iila haa yidere nayaɓre.” Ammaa Yeehu ɗowtanaay tawreeta Jawmiraawo Allah Isra'iila bee ɓernde woore, o accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am nastini Isra'iila'en nder maaji. Nder zamanu maajum, Jawmiraawo fuɗɗi ustugo maral Isra'iila. O hokki laawol haa Hazayel laamiiɗo Siriya'en, o jaali Isra'iila'en koo toy nder lesdi Isra'iila, o jaɓti lesdi Gile'at fuu haa fuunaaŋge Urdun, waato lesdi le'i Gada e Ruben e Manassa, haa yotti Aro'er haa maayo Arnon e lesdi Gile'at e lesdi Baasan. Luttuɗum haala Yeehu e kuuɗe mum e baawɗe mum, ɗum fuu ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Yeehu maayi, ɓe uwi mo haa Samariya. Ɓiyiiko Yo'akas laami haa pellel maako. Yeehu laamani Isra'iila haa Samariya, duuɓi noogas e joweetati. Nde Ataliya daada Ahaziya nani ɓiyum maayi, o ummi, o mbari danygol laamu fuu. Ammaa Yoseba, ɓii laamiiɗo Yoram debbo, deerɗiraawo Ahaziya hoo'i Yo'as ɓii Ahaziya. O hisni mo caka ɓiɓɓe laamiiɗo mbareteeɓe. O nyukkini ɓiŋngel e debbo kakkilanoowo ngel nder suudu sigordu be'itte. Ɓe cuuɗi ngel ngam taa Ataliya yi'a ngel, bana nii ngel hisri maayde. Duuɓi joweego Yo'as nyukkidi bee Yoseba nder haykaliiru Jawmiraawo. Ammaa saa'i man fuu Ataliya ɗon laamano lesdi. Nder nduuɓu joweeɗiɗaɓu, Yoyada limanjo ewni ardiiɓe dow honooɓe teemerre teemerre nder Kari'en e aynooɓe woɗɓe, o yahri ɓe nder haykaliiru Jawmiraawo, o haɓɓi alkawal bee maɓɓe, koo moy maɓɓe huni, nden o holli ɓe ɓii laamiiɗo. O umri ɓe: “Ndaa ko mbaɗoton: Mbaɗe geɓe tati. Yeɓre mooɗon arannde huuwan nyannde siwtorde, nde aynan saare laamu. Yeɓre ɗiɗawre daroto haa dammugal Sur, yeɓre tataɓre boo haa dammugal ɓaawo doogari'en aynooɓe. Sey on mbaɗa aynol laamorde bee tokkindirki. Geɓe mooɗon ɗiɗi timminɗe kuugal nyannde siwtorde, mbaɗa aynol haykaliiru Jawmiraawo haa laamiiɗo woni. Sey on taaro laamiiɗo, koo moy bee balmi muuɗum haa juuɗe. Koo moy nastanɗo caka caffuuji, mbare mo. Ɗofte laamiiɗo, nde o wurtoto e nde o nastata fuu.” Ardiiɓe dow honooɓe teemerre teemerre mbaɗi ko Yoyada limanjo umruno fuu. Koo moy maɓɓe hoo'i worɓe muuɗum, fuɗɗuɓe e timminɓe kuugal nyannde siwtorde fuu ngari haa Yoyada, limanjo. Limanjo hokki ardiiɓe ɓe'e labbe e bawarɗe gonɗe nder haykaliiru Jawmiraawo, ɗe Daawuda marno. Nden doogari'en aynooɓe ndari, koo moy maɓɓe bee balmi muuɗum, diga wakeere haykaliiru nyaamru haa wakeere haykaliiru nanndu, gal hirsirde e haykaliiru boo, ɓe taari laamiiɗo. Nden o wurtini ɓii laamiiɗo, o hippi mo woronnde, o hokki mo seedamku laamu. Ɓe laamini mo, ɓe moyti mo bee nebbam. Nden ɓe kelli juuɗe, ɓe kooli: “Laamiiɗo yeeɗa haa foroy!” Nde Ataliya nani hoolo doogari'en aynooɓe e hoolo ummaatoore, o wari haa ummaatoore nder haykaliiru Jawmiraawo. O yi'i laamiiɗo ɗon dari haa daŋraŋgal kommbi dammugal, bana ko woni al'aada laamiiɓe e mawɓe e fuufooɓe algaytaaji kommbi laamiiɗo. Yimɓe fuu ɗon ceyi, ɓe ɗon puufa algaytaaji. Ataliya seeki limce muuɗum, hooli: “Tuurtol, tuurtol!” Ammaa Yoyada limanjo umri ardiiɓe dow honooɓe teemerre teemerre, mawɓe jama'aare konu, wi'no ɓe: “Ngurtine mo, caaline mo caffuuji. To goɗɗo tokkake mo, mbare mo bee kaafahi!” Ngam limanjo wi'no: “Taa mbare Ataliya nder haykaliiru Jawmiraawo.” Ɓe naŋngi mo, ɓe njahri mo haa saare laamu, gal laawol nastirde pucci. Ton ɓe mbari mo. Nden Yoyada haɓɓi alkawal hakkunde Jawmiraawo bee laamiiɗo e yimɓe, haa ɓe laato yimɓe Jawmiraawo, non boo hakkunde laamiiɗo e yimɓe. Ɓaawo maajum yimɓe lesdi fuu njehi haa suudu Ba'al, ngibbini ndu. Ɓe pusi kirsirɗe maaru e suuraaji maaru. Ɓe mbari Mattan, limanjo Ba'al, yeeso kirsirɗe. Nden Yoyada hokki yimɓe kaliifaaku kuuɗe haa haykaliiru Jawmiraawo. Nden o hoo'i ardiiɓe dow honooɓe teemerre teemerre e Kari'en e aynooɓe e yimɓe lesdi fuu, ɓe njahri laamiiɗo diga haykaliiru Jawmiraawo haa saare laamu bee laawol dammugal aynooɓe. O jooɗi dow leeso laamu. Yimɓe lesdi fuu ceyi, berniwol boo heɓi de'ere ɓaawo mbareeki Ataliya haa saare laamu. Yo'as woodi duuɓi joweeɗiɗi saa'i o laamo. Nder nduuɓu laamu Yeehu njoweeɗiɗaɓu haa Isra'iila, Yo'as laami haa Yahuuda. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe nayi. Innde daada maako, Cibiya mo Biirsaba. Yo'as waɗi ko fottani Jawmiraawo nder balɗe ngeendam muuɗum fuu, ngam Yoyada limanjo elti mo booɗɗum. Ammaa o nattinaay nokkuuje towɗe, yimɓe tokki yahugo ton ngam lii'aago dabbaaji kirseteeɗi e ɓe ngula uurle ton. Yo'as wi'i liman'en: “Ceede nder dokke cenaaɗe gaddaaɗe haa haykaliiru Jawmiraawo, waato ceede jaɓeteeɗe koo toy e ceede coottaari e ceede dokke caahiiɗe haa haykaliiru Jawmiraawo, sey liman'en koo'a ɗe, koo moy haa anndaaɓe muuɗum, ɓe mbo'itina haykaliiru Jawmiraawo, haa ɓe tawi bonniiɗum fuu”. Ammaa haa wargo nduuɓu laamiiɗo Yo'as noogas e tataɓu, liman'en mbo'itinaay haykaliiru Jawmiraawo. Ngam maajum o ewni Yoyada limanjo e liman'en woɗɓe. O wi'i ɓe: “Koni on mbo'itinaay haykaliiru? Yeeso ɗo, on njogataako ceede ɗe njaɓɗon haa anndaaɓe mooɗon, ndokke ɗe ngam wo'itingo bonniiɗum haa haykaliiru.” Liman'en ngerdi ɓe tokkataako jogaago ceede yimɓe. Ɓe ngerdi boo ɓe cuklantaako wo'itingo haykaliiru. Nden Yoyada limanjo hoo'i akootiiru, sumpiti maɓɓorde maaru. O jo'ini ndu baŋnge hirsirde, haa wakeere nastirde nyaamre nder haykaliiru Jawmiraawo. Liman'en aynooɓe dammugal ɗon ngaata ceede gaddaaɗe nder haykaliiru Jawmiraawo fuu nder maaru. Nde ɓe ndaari ceede ɗuuɗi nder akootiiru, binndoowo laamiiɗo e hooreejo liman'en ngari kooci ceede man, ɓe limi ɗe, ɓe awni ɗe. Nde ɓe awni ceede man fuu, ɓe ndokka ɗe aynooɓe kuugal haa ɓe njoɓa huuwooɓe nder haykaliiru Jawmiraawo, bana sehooɓe e wo'itinooɓe, non boo mahooɓe e sehooɓe kaa'e. Ɓe cooda boo leɗɗe e kaa'e cehaaɗe e ɓe njoɓa boo kuuje ɗe wo'itinooɓe kuuwtiniri fuu. Ammaa ɓe kuuwaay daarooje cardi ngam haykaliiru Jawmiraawo bee ceede gaddaaɗe nder maaru, koo laɓe koo taasaaje koo algaytaaji, koo kuuje kaŋŋeeri malla kuuje cardi. Ɓe ndokkiti hakkilanooɓe kuugal ceede ɗe'e fuu, haa ɓe mbo'itina ko wonni nder haykaliiru Jawmiraawo. Jaɓooɓe ceede haa ɓe ndokka hakkilanooɓe kuugal, walaa haaje ɓe mbaɗa lisaafi, ngam ɓe ɗon kuuwa bee hoolaare. Ceede kirseteeɗi ngam joɓki aybe e ceede kirseteeɗi ngam ittuki hakke nastaay haykaliiru Jawmiraawo, kanje ngoni ɗe liman'en. Saa'i maajum Hazayel, laamiiɗo Siriya'en wari haɓugo bee berniwol Gaat, o nyaami ngol. Nden Hazayel taaskani haɓugo bee Urusaliima. Yo'as, laamiiɗo Yahuuda hoo'i kuuje cenaaɗe ɗe kaakiraaɓe muuɗum Yusafat e Yehoram e baaba muuɗum Ahaziya, laamiiɓe Yahuuda cenno e kuuje ɗe o senno bee hoore maako, non boo kaŋŋeeri nder ndesaaje haykaliiru Jawmiraawo e saare laamu fuu, o neldi ɗum haa Hazayel. Kaŋko o dilli, o acci Urusaliima. Luttuɗum haala Yo'as e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Haa ragare, jaggiiɓe maako tuurti. Ɓe mbari Yo'as nder suudu haa Millo, haa diirtorde yahugo Sila. Jaggiiɗo maako Yozabat ɓii Sime'atu e Yozabat ɓii Somer, mbari mo haa Bet-Millo. Ɓe uwi mo baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko, Amasiya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yo'as ɓii Ahaziya, laamiiɗo Yahuuda noogas e tataɓu, Yo'ahas ɓii Yeehu laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi sappo e joweeɗiɗi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o tokki hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji, o accaay waɗugo ɗi. Jawmiraawo tikkani Isra'iila. O hokki ɓe haa juŋngo Hazayel laamiiɗo Siriya'en, kadiboo o hokki ɓe haa juŋngo Benhadat ɓii Hazayel, wakkati fuu. Ammaa Yo'ahas tori Jawmiraawo. Jawmiraawo boo jaɓi tornde maako, ngam o yi'i no laamiiɓe Siriya'en toonyori Isra'iila. Jawmiraawo hokki Isra'iila kisnoowo, ɓe ndimɗi e baawɗe Siriya'en, Isra'iila'en njooɗi nder cuuɗi laymaaji muuɗum'en bana naane. Ammaa ɓe accaay waɗugo hakkeeji ɗi saare Yerobo'am nastini Isra'iila'en nder maaji, ɓe tokki waɗugo ɗi. Koo suura Asera boo lutti nder Samariya. Sey wa'iiɓe pucci cappanɗe njowo e mootaaji pucci sappo e yahooɓe bee kosɗe ujine sappo tan luttani Yo'ahas. Ngam laamiiɗo Siriya'en halki ɗuuɗɓe maɓɓe, o yaaɓi ɓe bana yaaɓugo collaaje bee kosɗe. Luttuɗum haala Yo'ahas e kuuɗe mum e baawɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Yo'ahas maayi, ɓe uwi mo haa Samariya. Ɓiyiiko Yo'as laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yo'as cappanɗe tati e njoweeɗiɗaɓu haa Yahuuda, Yo'as ɓii Yo'ahas laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi sappo e joweego. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji. O tokki waɗugo ɗi. Luttuɗum haala Yo'as e kuuɗe mum fuu e baawɗe mum, no o haɓri bee Amasiya, laamiiɗo Yahuuda boo, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Nde Yo'as maayi, ɓe uwi mo haa Samariya baŋnge genaale laamiiɓe Isra'iila. Nden Yerobo'am, ɓiyiiko laami haa pellel maako. Nde annabi Elisa nyawi nyawu ngu o maayrata, Yo'as laamiiɗo Isra'iila wari haa maako, o woyi yeeso maako, o wi'i: “Baaba am! Baaba am! An woni mootaaji pucci e wa'ooɓe pucci Isra'iila.” Elisa wi'i mo: “Waddu lagaawal e kuri.” Yo'as waddi ɗum. Elisa wi'i laamiiɗo: “Tiru lagaawal bee juŋngo ma.” O tiri ngal bee juŋngo maako. Elisa waɗi juuɗe muuɗum dow juuɗe laamiiɗo. Nden Elisa wi'i mo: “Maɓɓitu wurdere gal fuunaaŋge.” Laamiiɗo maɓɓiti. Nden o wi'i mo: “Fiɗ.” Nde laamiiɗo fiɗi, annabi Elisa wi'i: “Kurol ngo'ol ɗon holla jaalorgal ngal Jawmiraawo hokki ma dow honooɓe Siriya'en! A mbaran Siriya'en haa Afek, haa a nattina ɓe fuu.” Ɓaawo maajum Elisa wi'i mo: “Hoo'u kuri luttuɗi.” Laamiiɗo hoo'i ɗi. Annabi Elisa wi'i mo: “Fiy lesdi.” Laamiiɗo fiyi lesdi nde tati, nden o acci. Annabi Elisa tikkani mo, wi'i: “To a fiyino haa lesdi nde jowi malla nde joweego, a jaalotono Siriya'en haa ɓe natta fuu, ammaa jonta a jaaloto ɓe nde tati tan.” Elisa maayi, ɓe uwi mo. Mawri maajum, mooɓe Mo'abi'en hippooɓe ɗon nasta lesdi. Nyannde feere, yimɓe njehi uwugo maayɗo, nde ɓe ngi'i mooɓre hippooɓe ɗon wara, ɓe ngubi maayɗo go nder yenaande Elisa, ɓe ndoggi. Nde ɓanndu maayɗo meemi i'e Elisa, ndu yeeɗiti, goɗɗo oo ummi, dari. Hazayel laamiiɗo Siriya'en toonyino Isra'iila'en wakkati laamu Yo'ahas fuu. Ammaa Jawmiraawo mo'ani ɓe, o enɗi ɓe fahin, ngam daliila alkawal maako bee Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu. O yiɗaa halkugo ɓe. Haa wargo saa'i maajum o wudinaay ɓe daayiiɗum e maako. Nde Hazayel laamiiɗo Siriya'en maayi, ɓiyiiko Benhadat laami haa pellel maako. Nden Yo'as ɓii Yo'ahas jaɓti berniiji diga juŋngo Benhadat ɓii Hazayel. Kaŋko o jaɓtino ɗi bee haɓre diga juŋngo Yo'ahas baaba maako. Yo'as jaali mo nde tati, o wartiri berniiji nder maral Isra'iila. Nder nduuɓu laamu Yo'as ɓii Yo'ahas ɗiɗaɓu haa Isra'iila, Amasiya laami haa Yahuuda, haa pellel baaba maako Yo'as. O woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi noogas e joweenayi. Innde daada maako, Yo'addan mo Urusaliima. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, ammaa naa bana kaaka maako Daawuda. O waɗi kal-kal bana baaba maako Yo'as waɗno. O nattinaay nokkuuje towɗe, yimɓe tokki yahugo haa nokkuuje ɗe'e ngam lii'aago kirseteeɗi dabbaaji e wulugo uurle. Nde Amasiya semmbiɗi nder laamu, o mbari jaggiiɓe mbarnooɓe baaba maako, laamiiɗo Yo'as. Ammaa o mbaraay ɓiɓɓe mbarooɓe, fodde ko winnda nder tawreeta, deftere Muusa. Ton Jawmiraawo umri: “Taa baabiraaɓe mbare ngam daliila hakkeeji ɓiɓɓe muuɗum'en, taa ɓiɓɓe boo mbare ngam daliila hakkeeji baabiraaɓe muuɗum'en. Ammaa koo moy mbare ngam daliila hakke muuɗum tan.” Amasiya mbari Edoomi'en ujine sappo nder Waadiwol Mannda. O nyaami Sela bee haɓre, o inndi ngol Yokteyel. Non ngol wi'a haa wargo hannde. Saa'i man Amasiya neli yimɓe haa Yo'as laamiiɗo Isra'iila, ɓii Yo'ahas, ɓii Yeehu, ɓe mbi'a mo: “War potten, kaɓen!” Yo'as, laamiiɗo Isra'iila neli haa Amasiya laamiiɗo Yahuuda wi'ugo mo: “Wumre gi'e Libanon neli haa lekki cemmbiɗki Libanon wi'ugo: Accu ɓiyam gorko te'a ɓiya debbo. Ammaa ndabbaawa ladde ngonŋga haa Libanon saali ton, dammi wumre gi'e. Gooŋga, a jaali Edoom, kanjum ɓernde ma mawniti. Teddin hoore ma! Jooɗa haa saare ma. Koni ngiɗɗa fooɗango hoore ma sarru haa ndo'oɗa, an e Yahuuda fuu?” Ammaa Amasiya faalaaki bolle ɗe'e. Nden Yo'as, laamiiɗo Isra'iila wari, fotti bee Amasiya, laamiiɗo Yahuuda, ɓe kaɓi haa Bayti-Semes nder maral Yahuuda. Isra'iila jaali Yahuuda, yimɓe Yahuuda ndoggi, koo moy haa saare mum. Yo'as laamiiɗo Isra'iila naŋngi Amasiya ɓii Yo'as ɓii Ahaziya haa Bayti-Semes. Nden o yahri mo haa Urusaliima. O sumpiti mahol Urusaliima, diga Dammugal Efrayim haa Dammugal Toldu, baakin meetir teemeɗɗe ɗiɗi. O hooci kaŋŋeeri e cardi e kuuje marɗe saman gonɗe nder haykaliiru Jawmiraawo e gonɗe nder ndesaaje saare laamu fuu. O hooci boo naŋngaaɓe, o lorti haa Samariya. Luttuɗum haala Yo'as e kuuɗe mum e baawɗe mum, no o haɓri bee Amasiya, laamiiɗo Yahuuda boo, ɗum winndaama nder deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Yo'as maayi. Ɓe uwi mo haa Samariya, baŋnge genaale laamiiɓe Isra'iila. Ɓiyiiko Yerobo'am laami haa pellel maako. Ammaa ɓaawo maayde Yo'as ɓii Yo'ahas, laamiiɗo Isra'iila, Amasiya ɓii Yo'as, laamiiɗo Yahuuda tokki yeeɗugo duuɓi sappo e jowi. Luttuɗum haala Amasiya winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Ɓe tuurtani mo haa Urusaliima. O doggi haa Lakis. Ammaa ɓe neli ɗaɓɓitoygo mo haa Lakis, ɓe tawi mo, ɓe mbari mo ton. Ɓe njahri ɓanndu maako bee pucci haa Urusaliima, ɓe uwi mo baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Yahuudu'en fuu koo'i Azariya mo duuɓi mum sappo e joweego, ɓe laamini haa pellel baaba maako Amasiya. Kaŋko o nyiɓti Elat, o wartiri ngol nder maral Yahuuda ɓaawo maayde baaba maako. Nder nduuɓu laamu Amasiya ɓii Yo'as laamiiɗo Yahuuda sappo e njowaɓu, Yerobo'am ɓii Yo'as laamani Isra'iila haa Samariya. O laami duuɓi cappanɗe nayi e go'o. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji. O jaɓti lesɗe ɗe Isra'iila marino fuu, diga nastirde Hamat haa woyla, haa yotti Weendu Araba haa fombina, fodde wolde nde annabi Yonas ɓii Amatay mo Gaat-Hefer wolwiri bana Jawmiraawo, Allah Isra'iila umrino mo. Ngam Jawmiraawo yi'i bone Isra'iila naawi masin, mawɓe e leesɓe maɓɓe fuu njinni, walaa koo moy ngam wallugo Isra'iila. Jawmiraawo wi'aay o nattinan asŋgol Isra'iila. Ngam maajum o hisni ɓe bee juŋngo Yerobo'am ɓii Yo'as. Luttuɗum haala Yerobo'am e kuuɗe mum fuu e baawɗe mum, no o haɓri, o wartiri Damas e Hamat berniiji ɗi Yahuuda marno nder maral Isra'iila, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Nde Yerobo'am maayi, ɓe uwi mo haa Samariya baŋnge genaale laamiiɓe Isra'iila. Ɓiyiiko Zekariya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Yerobo'am laamiiɗo Isra'iila noogas e njoweeɗiɗaɓu, Azariya ɓii Amasiya laami haa Yahuuda. O woodi duuɓi sappo e joweego, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe jowi e ɗiɗi. Innde daada maako, Yekolyahu mo Urusaliima. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana ko baaba maako Amasiya waɗno fuu. Ammaa o nattinaay nokkuuje towɗe, yimɓe tokki yahugo lii'aago kirseteeɗi dabbaaji e wulugo uurle haa maaje. Jawmiraawo ukkani laamiiɗo saɗawre haa yotti nyalaade maayde maako. O jooɗi nder suudu yeewndu. Yotam, ɓii laamiiɗo woni kaliifaajo laamorde, kaŋko ta'anta yimɓe lesdi kiita. Luttuɗum haala Azariya e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Nde Azariya maayi, ɓe uwi mo baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Yotam laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Azariya, laamiiɗo Yahuuda cappanɗe tati e njoweetataɓu, Zekariya ɓii Yerobo'am laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya lebbi joweego. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, bana kaakiraaɓe maako kal-kal. O accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji. Sallum ɓii Yaabes waɗi dabare, mbari mo yeeso ummaatoore. Nden o laami haa pellel maako. Luttuɗum haala Zekariya winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Kanjum woni wolde nde Jawmiraawo wolwanino Yeehu: “Ɓiɓɓe ma njooɗoto dow leeso laamu Isra'iila haa yidere nayaɓre.” Non ɗum waari. Nder nduuɓu laamu Uzziya, waato Azariya laamiiɗo Yahuuda cappanɗe tati e njoweenayaɓu, Sallum ɓii Yaabes laami. O laami haa Samariya lewru tan. Menahem ɓii Gadi wa'i diga Tirsa, yehi haa Samariya, mbari Sallum. Nden o laami haa pellel baaba maako. Luttuɗum haala Sallum e tuurtol mum ngol o waɗi, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Menahem nyaami berniwol Tifsa, o mbari yimɓe nder berniwol e nder lesdi maagol fuu, ngam ɓe maɓɓitanaay mo dammuɗe maagol. O seeki koo reedu'en nder maagol fuu. Nder nduuɓu laamu Azariya laamiiɗo Yahuuda cappanɗe tati e njoweenayaɓu, Menahem ɓii Gadi laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi sappo. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, balɗe maako fuu o accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji. Pul, laamiiɗo Assuura nasti lesdi Isra'iila, nden Menahem walli mo hokki mo cardi kilo ujine cappanɗe tati, haa laamu maako semmbiɗa. Ngam heɓugo ceede ɗe'e, Menahem umri Isra'iila'en njoɓa jomorgol. Diskuɗo fuu yoɓan ceede cardi cappanɗe jowi. Nde ɓe ndokki ceede ɗe'e haa laamiiɗo lesdi Assuura, o acci lesdi Isra'iila, o hooti lesdi maako. Luttuɗum haala Menahem e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Nde Menahem maayi, ɓiyiiko Pekahaya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Azariya laamiiɗo Yahuuda cappanɗe njowaɓu, Pekahaya ɓii Menahem laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi ɗiɗi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji. Peka ɓii Remaliya, ɗoftoowo mo tuurtani mo bee worɓe cappanɗe njowo nder yimɓe Gile'at. O mbari mo haa Samariya nder suudu semmbiɗndu haa laamorde, kaŋko e Argoba e Ariye. Nden o laami haa pellel maako. Luttuɗum haala Pekahaya e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Nder nduuɓu laamu Ahaziya laamiiɗo Yahuuda cappanɗe jowi e ɗiɗaɓu, Peka ɓii Remaliya laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi noogas. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, o accaay waɗugo hakkeeji ɗi Yerobo'am ɓii Nebat nastini Isra'iila'en nder maaji. Nder zamanu Peka, Tigilat-Pileser laamiiɗo Assuura wari, nyaami Iyon e Abel-Bayti-Ma'aka e Yanuha e Keedes e Hacoor e Gile'at e Galiili, lesdi Neftali fuu. O dahi yimɓe haa Assuura. Hose'a ɓii Ela tuurtani Peka ɓii Remaliya, mbari mo. Nden o laami haa pellel maako. Ɗum waɗi nder nduuɓu Yotam ɓii Uzziya noogaswu. Luttuɗum haala Peka e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Isra'iila. Nder nduuɓu laamu Peka ɓii Remaliya, laamiiɗo Isra'iila ɗiɗaɓu, Yotam ɓii Azariya laami haa Yahuuda. O woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e joweego. Innde daada maako, Yeruusa ɓii Cadok. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana baaba maako Uzziya waɗno fuu. Ammaa o nattinaay nokkuuje towɗe, yimɓe tokki yahugo ton ngam lii'aago kirseteeɗi dabbaaji e wulugo uurle. Kaŋko o mahi dammugal ɓaŋgiiŋgal haa haykaliiru Jawmiraawo. Luttuɗum haala Yotam e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Nder zamanu Yotam Jawmiraawo fuɗɗi nelugo Recin laamiiɗo Siriya'en e Peka ɓii Remaliya dow Yahuuda. Yotam maayi, ɓe uwi mo baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Akas laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Peka ɓii Remaliya sappo e njoweeɗiɗaɓu haa Isra'iila, Akas ɓii Yotam laami haa Yahuuda. O fuɗɗi laamaago saa'i o woodi duuɓi noogas. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e joweego. O waɗaay ko fottani Allah Jawmiraawo maako, bana kaaka maako Daawuda waɗno. O tokki laawol laamiiɓe Isra'iila. O lii'i koo ɓiyiiko gorko, o wulani labbi fodde al'aadaaji nyidduɗi nder ummaatooje ɗe Jawmiraawo riiwno yeeso Isra'iila'en. O wuli kirsaaɗi e uureteeɗum haa nokkuuje towɗe e kooseehon e haa les leɗɗe bilititɗe fuu. Saa'i maajum Recin laamiiɗo Siriya'en e Peka ɓii Remaliya, laamiiɗo Isra'iila, ngari haɓugo bee Urusaliima. Ɓe kippi ngol, ammaa ɓe keɓaay jaalaago Akas. Saa'i maajum boo, Recin laamiiɗo Siriya'en wartiri Elat nder maral muuɗum. O riiwi Yahuudu'en wonɓe haa Elat fuu. Edoomi'en ngari Elat, njooɗi ton haa wargo hannde. Akas neli nelaaɓe haa Tigilat-Pileser laamiiɗo Assuura, ɓe mbi'i mo: “Mi jaggiiɗo ma, mi ɓiɗɗo ma. War hisnam juŋngo laamiiɗo Siriya'en e juŋngo laamiiɗo Isra'iila, ummaniiɓe yam.” Wakkati man nden Akas hooci kaŋŋeeri e cardi gonɗi nder haykaliiru Jawmiraawo e nder ndesaaje saare laamu, o neldi ɗum laamiiɗo Assuura caahu. Laamiiɗo Assuura nanani mo, yehi haɓugo bee Damas. O nyaami ngol, o dahi yimɓe maagol haa Kiir, o mbari laamiiɗo Recin boo. Laamiiɗo Akas yehi Damas ngam fottugo bee Tigilat-Pileser laamiiɗo Assuura. O yi'i hirsirde wonnde haa Damas, o neldi suura hirsirde e misaalu taaskara kuugal maare fuu haa Uriya limanjo. Uriya limanjo nyiɓi hirsirde fodde tinndinooje ɗe Akas nelduno diga Damas, bana non Uriya limanjo waɗi nde, haa laamiiɗo Akas warti diga Damas. Nde laamiiɗo warti, o yi'i hirsirde. Nden o ɓaditi nde, o lii'i kirsaaɗi dow maare. O wuli nguleteeŋga maako e dokkal nyaamdu maako, o rufi dokkal maako dufeteeŋgal, o wicci ƴiiƴam kirsaaɗi maako ɗi o hirsi ngam kawtal haa hirsirde. Ammaa hirsirde nde njamndi mboɗeeri, dariinde yeeso Jawmiraawo, o sottini nde diga wakeere haykaliiru yeeso, waato diga nokkuure hakkunde hirsirde hesre e haykaliiru Jawmiraawo, o jo'ini nde haa wakeere hirsirde hesre gal woyla. Laamiiɗo Akas umri Uriya limanjo: “Dow hirsirde mawnde ngulata nguleteeŋga fajiri e dokkal nyaamdu kiikiiɗe e nguleteeŋga laamiiɗo bee dokkal nyaamdu muuɗum e nguleteeŋga yimɓe lesdi fuu e dokke nyaamdu maɓɓe e dokke maɓɓe dufeteeɗe. Sey a wicca ƴiiƴam guleteeɗi e ƴiiƴam kirseteeɗi fuu haa maare. Ammaa haala hirsirde njamndi mboɗeeri kam, min suklanto ɗum.” Uriya, limanjo waɗi fodde ko laamiiɗo Akas umri mo fuu. Laamiiɗo Akas sampiti ɓaŋgeeje haa jo'inirɗe, o itti daarooje dow maaje. O jippini loonde njamndi mboɗeeri dow ga'i njamndi mboɗeeri gonɗi les maare, o jo'ini nde dow caɓɓol kaa'e. Laawol Birniiŋgol ngam Nyannde Siwtorde, nyiɓaaŋgol haa haykaliiru e Nastirde Laamiiɗo haa yaasi haykaliiru Jawmiraawo, o wayliti ɗum ngam daliila laamiiɗo Assuura. Luttuɗum haala Akas e kuuɗe mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Nde Akas maayi, ɓe uwi ɗum baŋnge genaale kaakiraaɓe muuɗum nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Hezekiya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamu Akas, laamiiɗo Yahuuda, sappo e ɗiɗaɓu, Hose'a ɓii Ela laami haa Isra'iila. O laami haa Samariya duuɓi joweenayi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, ammaa naa bana laamiiɓe Isra'iila'en aartuɓe mo. Salmanasar, laamiiɗo Assuura ukkani mo konu. Hose'a leestani mo, yoɓi mo jomorgol. Ammaa laamiiɗo Assuura heɓti dabare Hose'a, ngam kaŋko o neli nelaaɓe haa Soo laamiiɗo Misra, o yoɓaay laamiiɗo Assuura jomorgol kitaale fuu. Laamiiɗo Assuura naŋngi mo, haɓɓi mo nder fursina. Nden o wari, o hippi lesdi Isra'iila fuu, o maɓɓi Samariya duuɓi tati. Nder nduuɓu laamu Hose'a njoweenayaɓu, laamiiɗo Assuura nyaami Samariya, o dahi Isra'iila'en, o yahri ɓe haa Assuura. O jo'ini ɓe haa Halah e baŋnge maayo Habor nder lesdi Goojan e nder gure Medi'en. Kanjum ɗum laati ngam Isra'iila'en mbaɗi hakke dow Allah Jawmiraawo maɓɓe mo wurtini ɓe lesdi Misra, mo hisni ɓe juŋngo Firawna laamiiɗo Misra. Ɗum laati non ngam ɓe teddini ɗowanteeɓe woɗɓe. Ɓe tokki al'aadaaji ummaatooje ɗe Jawmiraawo riiwno yeeso maɓɓe e al'aadaaji ɗi laamiiɓe Isra'iila mbaɗi: Bee sirri Isra'iila'en kuuwi kuuje ɗe pottanaay Allah Jawmiraawo maɓɓe. Ɓe nyiɓi nokkuuje towɗe nder gure maɓɓe fuu, diga cuuɗi aynorɗi haa berniiji cemmbiɗɗi. Ɓe ndarni daŋraŋge e suuraaji Asera dow towndiije e les leɗɗe bilititɗe fuu. Ɓe nguli uureteeɗum ton haa nokkuuje towɗe bana ummaatooje ɗe Jawmiraawo dahino yeeso maɓɓe. Ɓe kuuwi kuuɗe kalluɗe ngam tikkingo Jawmiraawo. Ɓe ndewi labbi, koo nde Jawmiraawo wi'no ɓe: “Taa mbaɗe irin ɗu'um.” Jawmiraawo reentinino Isra'iila e Yahuuda bee kunnduɗe annabi'en e yi'ooɓe fuu, o wi'no ɓe: “Tuube, acce laabi mooɗon, ɗowtane umrooje am e farillaaji am fodde tawreeta ka umrumi kaakiraaɓe mooɗon fuu, ka neldumi on bee annabi'en, jaggiiɓe am.” Ammaa ɓe cali nanugo ɗum, ɓe caatini ko'e maɓɓe bana kaakiraaɓe maɓɓe, salnooɓe nuɗɗingo Allah Jawmiraawo maɓɓe. Ɓe ngudini umrooje maako e alkawal ngal o haɓɓuno bee kaakiraaɓe maɓɓe e seedamkuuji maako ɗi o seedni ɓe. Ɓe tokki labbi meereeji, ɓe mbaɗi meereejum. Ɓe tokki al'aada ummaatooje taariiɗe ɓe, koo nde Jawmiraawo umruno ɓe taa ɓe mbaɗa bana ɓeya. Ɓe acci umrooje Allah Jawmiraawo maɓɓe fuu, ɓe mbaɗani ko'e maɓɓe suuraaji ɓolinaaɗi, nga'oy ɗiɗoy, ɓe mbaɗi suura Asera, ɓe cujidi yeeso jama'aare konu asama fuu, ɓe ndewi Ba'al. Ɓe lii'i ɓikkoy maɓɓe ngorkoy e ndehoy, ɓe ngulani labbi. Ɓe mbaɗi hatti, ɓe mbaɗi buudeeku. Ɓe ndokki ko'e maɓɓe fuu ngam waɗugo kalluɗum yeeso Jawmiraawo haa ɓe tikkina mo. Jawmiraawo tikkani Isra'iila'en masin, o itti ɓe yeeso maako. Walaa ko lutti, sey lenyol Yahuuda tan. Ammaa yimɓe Yahuuda kamɓe boo, ɓe ɗowtanaay umrooje Allah Jawmiraawo maɓɓe, ɓe tokki al'aadaaji ɗi Isra'iila tokkuno. Jawmiraawo wudini danygol Isra'iila'en fuu. O leesni ɓe, o hokki ɓe haa juuɗe jaɓtooɓe, haa o riiwi ɓe diga yeeso maako. Ɓaawo Jawmiraawo senndi yimɓe Isra'iila bee saare Daawuda, ɓe laamini Yerobo'am ɓii Nebat. Ammaa Yerobo'am selni Isra'iila laawol tokkaago Jawmiraawo, o esti ɓe haa ɓe mbaɗi hakkewol maŋngol. Ɓe tokki hakkeeji ɗi Yerobo'am waɗi fuu, ɓe accaay waɗugo ɗi, haa Jawmiraawo itti Isra'iila yeeso maako, bana o wi'no bee kunnduɗe annabi'en maako. Isra'iila'en dahaama diga lesdi maɓɓe haa Assuura, haa wargo hannde. Laamiiɗo Assuura waddi yimɓe diga Baabila e Kuta e Awwa e Hamat e Sefarwayim. O jo'ini ɓe mbattudi Isra'iila'en nder gure Samariya. Kamɓe ɓe njooɗi haa Samariya e gure lesdi maajum, ɓe mari ɗe. Nde ɓe puɗɗi jooɗaago ton, ɓe kulaay Jawmiraawo. Nden o neli barooɗe caka maɓɓe, ɗe mbari woɗɓe maɓɓe. Ɓe mbi'i laamiiɗo Assuura: “Ummaatooje ɗe ndahɗa, njo'inɗa nder gure Samariya, ɗe anndaa haala al'aada ɗowanteeɗo lesdi ndi'i. O neli barooɗe dow maaje, ɗe ɗon mbara ɗe, ngam ɗe anndaa haala al'aada ɗowanteeɗo lesdi ndi'i.” Laamiiɗo Assuura umri: “Njahre gooto nder liman'en ɓe ndahiɗon diga ton, o yaha o jooɗo ton, haa o anndina ɗe haala al'aada ɗowanteeɗo lesdi man.” Ngam maajum, gooto nder liman'en dahaaɓe diga Samariya yehi, jooɗi haa Baytila. O anndini yimɓe hulugo Jawmiraawo. Ammaa koo yimɓe ummaatoore ndeye ɗon mbaɗa ɗowanteeɓe muuɗum'en. Ɓe jo'ini ɓe nder cuuɗi nokkuuje towɗe ɗe Samariya'en mahi nder gure ɗe ɓe njooɗi. Yimɓe Baabila mbaɗi Sukkot-Benot, yimɓe Kuta mbaɗi Nergal, yimɓe Hamat mbaɗi Asiima. Yimɓe Awwa mbaɗi Nibihaj e Tartak, yimɓe Sefarwayim ɗon lii'o ɓikkoy muuɗum'en ngorkoy nguleteekoy ngam Adrammelek e Anammelek, ɗowanteeɓe Sefarwayim. Ɓe ɗon kula Jawmiraawo boo, ɓe koo'i nder mooɓgal maɓɓe liman'en ngam nokkuuje towɗe. Kamɓe ɓe lii'i kirseteeɗi ngam daliila yimɓe nder cuuɗi nokkuuje towɗe man. Ɓe ɗon kula Jawmiraawo, ammaa ɓe ɗon cujidana ɗowanteeɓe maɓɓe boo fodde al'aada ummaatooje ɗe ɓe dahaama haa maaje. Haa wargo hannde, jooɗiiɓe haa Samariya ɗon tokko al'aadaaji ɓooymaaji. Ɓe kulataa Jawmiraawo, ɓe ɗowantaako farillaaji e kiitaaji e tawreeta e umrooje ɗum Jawmiraawo umruno yimɓe Yaakubu mo o ewni ɗum Isra'iila. Jawmiraawo haɓɓuno alkawal bee maɓɓe, umruno ɓe: “Taa kule ɗowanteeɓe woɗɓe, taa cujidane ɓe, taa kuuwane ɓe, taa kirsane ɓe. Ammaa min, Jawmiraawo gurtinɗo on lesdi Misra bee baawɗe e juŋngo fortaaŋgo, kuleeɗam, cujidaneeɗam, lii'aneeɗam kirseteeɗi. Nyalɗe fuu kakkilane farillaaji e kiitaaji e tawreeta e umrooje, ko mi winndani on fuu. Taa kule ɗowanteeɓe woɗɓe. Taa ngejjite alkawal ngal kaɓɓumi bee mooɗon. Taa kule ɗowanteeɓe woɗɓe. Ammaa kule Allah Jawmiraawo mooɗon, nden min, mi hisnan on juuɗe konne'en mooɗon fuu.” Ammaa ɓe cali nanugo, ɓe tokki bana al'aada maɓɓe ɓooymaaha. Bana non ummaatooje ɗe'e kuli Jawmiraawo, ammaa ɗe kuuwani labbi maaje boo. Yimɓe danygol maɓɓe tokki waɗugo bana non, haa wargo hannde. Nder nduuɓu laamu Hose'a ɓii Ela laamiiɗo Isra'iila tataɓu, Hezekiya ɓii Akas laami haa Yahuuda. O woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi noogas e joweenayi. Innde daada maako, Abi ɓii Zekariya. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana ko kaaka maako Daawuda waɗno fuu. O yibbini nokkuuje towɗe, o fusi daŋraŋge labbi, o fe'i suuraaji Asera, o fusi mboodi njamndi mboɗeeri ndi Muusa waɗno, ngam haa wargo nyalɗe ɗe'e, Isra'iila'en ɗon ngula uurle yeeso maari, ɓe mbi'i ndi Nehustan. Hezekiya hooli Jawmiraawo Allah Isra'iila, ɓuri laamiiɓe Yahuuda aartuɓe mo malla laamiiɓe ɓaawo maako fuu. O ɗakki Jawmiraawo, o selaay laawol tokkaago mo, o ɗowtani umrooje ɗe Jawmiraawo umruno Muusa. Jawmiraawo wondi bee maako. Ko o waɗi fuu waɗi nafuuda booɗɗum. O jaali Filisti'en haa yotti lesdi Gaaza, diga cuuɗi aynorɗi haa berniiji cemmbiɗɗi. Nder nduuɓu laamu Hezekiya nayaɓu, waato nduuɓu laamu Hose'a ɓii Ela laamiiɗo Isra'iila joweeɗiɗaɓu Salmanasar laamiiɗo Assuura wari haa berniwol Samariya, hippi ngol. Ɓaawo duuɓi tati, o nyaami ngol. Ɗum laati nder nduuɓu laamu Hezekiya njoweego'oowu e nder nduuɓu laamu Hose'a njoweenayaɓu. Laamiiɗo Assuura dahi Isra'iila'en, o jo'ini ɓe haa Halah e baŋnge maayo Habor nder lesdi Goojan e nder gure Medi'en. Ɗum waɗi non ngam Isra'iila'en cali nanango Jawmiraawo Allah maɓɓe nder ko o umrino ɓe, ɓe kakkilanaay alkawal maako. Ɓe ɗowtaay e ɓe kuuwaay fodde umrooje ɗe Muusa jaggiiɗo Jawmiraawo anndinno ɓe. Nder nduuɓu laamu Hezekiya sappo e nayaɓu, Sanherib, laamiiɗo Assuura ukkani berniiji Yahuuda cemmbiɗɗi fuu, o nyaami ɗi. Hezekiya laamiiɗo Yahuuda neli haa laamiiɗo Assuura haa Lakis, wi'ugo mo: “Mi waɗi aybe. Accam, taa ukkanam, mi yoɓan ko a yowantammi fuu.” Laamiiɗo Assuura yowani Hezekiya cardi kilo ujine joweenayi e kaŋŋeeri kilo teemeɗɗe joweenayi. Hezekiya hoo'i cardi ngonndi nder haykaliiru Jawmiraawo e ngonndi nder ndesaaje saare laamu fuu, hokki mo. Wakkati maajum Hezekiya sampiti kaŋŋeeri haa pareeje e darduɗe nder haykaliiru Jawmiraawo, o hokki ndi laamiiɗo Assuura. Hezekiya laamiiɗo Yahuuda, kaŋko bee hoore maako sudduno ɗe bee kaŋŋeeri man naane. Diga Lakis, laamiiɗo Assuura neli mawɗo ardiiɗo honooɓe e mawɗo saraaki'en e mawɗo yarnooɓe mo bee mooɓre konu mawnde haa Urusaliima, haa laamiiɗo Hezekiya. Nde ɓe njotti, ɓe mba'i, ɓe ndari haa ildugol weendu ɓaŋgiindu, haa buuwol Lootirde. Ɓe ewni ngam haa laamiiɗo wara. Eliyakim ɓii Hilkiyya, kaliifaajo laamorde e Sebna, binndoowo e Yo'ak ɓii Asaf, hunndukoojo laamiiɗo, ngurti, njehi haa maɓɓe. Mawɗo yarnooɓe laamiiɗo Assuura wi'i ɓe: “Mbi'e Hezekiya: Laamiiɗo mawɗo, laamiiɗo Assuura wi'i: Hoolaare laaɓnde ndeye marɗa? A tammi bolle meere ɗum sawari e baawɗe ngam konu na? Moy kooluɗa haa a tuurtani yam? Ndaa, a ɗon hooli Misra, kewal gewaaŋgal. To goɗɗo tuggorake ngal, ngal sumpitan mo juŋngo. Bana non Firawna, laamiiɗo Misra wa'i haa hoolotooɓe mo fuu. Ammaa to a wi'i yam: Min ɗon kooli Allah Jawmiraawo amin, naa ɗum kaŋko Hezekiya itti nokkuuje muuɗum towɗe e kirsirɗe muuɗum na? Nden o wi'i yimɓe Yahuuda e Urusaliima: Yeeso hirsirde wonnde haa Urusaliima tan cujiditton! Kadi, narru bee jaagorɗo am, laamiiɗo Assuura. Mi hokkete pucci ujine ɗiɗi, to a woodi wa'otooɓe ɗi. Noy a lornirta koo ngomnaajo ɓuranɗo leesugo caka maccuɓe jaagorɗo am? Ammaa a ɗon hoolo Misra ngam daliila mootaaji pucci e wa'otooɓe ɗi. Kadi, to mi wari halkugo lesdi ndi'i, ɗum laataaki bee muuyo Jawmiraawo na? Jawmiraawo wi'i yam mi nasta lesdi ndi'i, mi halka ndi.” Nden Eliyakim ɓii Helikiya e Sebna e Yo'ak mbi'i mo: “Useni wolwan min bee Aramiyaare, min nanan nde. Accu wolwango min bee Ibraniŋkeere, ngam yimɓe wonɓe dow mahol ɗon nana en.” O wi'i ɓe: “On tammi jaagorɗo am neli yam haa jaagorɗo mooɗon e haa mooɗon tan na? Naa ɗum laarani boo jooɗiiɓe dow mahol ɓe'e na? Kamɓe boo naa ɓe nyaaman bu'e maɓɓe, ɓe njaran cille maɓɓe, kal-kal bee mooɗon!” Nden o dari, hooli bee Ibraniŋkeere bee semmbe, o wi'i: “Nane wolde laamiiɗo mawɗo, laamiiɗo Assuura! Ndaa nii o wi'i: Taa Hezekiya sakla on, ngam o waawataa hisnugo on juŋngo laamiiɗo. Taa Hezekiya de'itina on bee Jawmiraawo, o wi'a: Jawmiraawo hisnan en sike, o hokkataa berniwol ngo'ol haa laamiiɗo Assuura. Taa nanane Hezekiya, ngam laamiiɗo Assuura wi'i: Culhotire bee am, ngarte haa am. Nden koo moy mooɗon nyaaman inabooje muuɗum e ibbi muuɗum, koo moy yaran ndiyam ɓulndu muuɗum, haa mi wara, mi yahra on haa lesdi feere bana ndi mooɗon, lesdi marndi alkamaari e inaboojam ɓennduɗam e tamseere e gese inabooje e jaytunje e njumri, ngam haa ngeeɗon, taa maayon. Ammaa taa nanane Hezekiya, to o esti on, o wi'i: Jawmiraawo hisnan en. Kadi ɗowanteeɓe ummaatooje goɗɗe meeɗi hisnugo lesɗe muuɗum'en diga juŋngo laamiiɗo Assuura na? Toy ɗowanteeɓe Hamat e Arpad? Toy ɗowanteeɓe Sefarwayim e Hena e Iwwa? Ɓe kisni Samariya diga juŋngo am na? Ɓeye caka ɗowanteeɓe lesɗe ɗe'e fuu kisni lesɗe maɓɓe diga juŋngo am, haa Jawmiraawo hisna Urusaliima diga juŋngo am?” Ammaa yimɓe njeeɗi, njaabaaki mo koo wolde. Ngam laamiiɗo umruno: “Taa njaabe mo.” Nden Eliyakim ɓii Hilkiyya, kaliifaajo laamorde e Sebna, binndoowo e Yo'ak ɓii Asaf, hunndukoojo laamiiɗo, ngarti haa Hezekiya bee limce ceekaaɗe, ɓe anndini mo bolle mawɗo yarnooɓe go. Nde laamiiɗo Hezekiya nani ɗum, o seeki limce maako. O ɓorni buhuuje, o nasti haykaliiru Jawmiraawo. O neli Eliyakim, kaliifaajo laamorde e Sebna, binndoowo e liman'en ndotti'en haa annabi Esaaya ɓii Amoosa, ɓe ɓorniiɓe limce buhuuje. Ɓe mbi'i mo: “Ndaa ko Hezekiya wi'i: Nyalaade nde'e ɗum nyalaade ɓillaare e feloore e toskaare ngam amin, bana to nyalaade danyugo yotti, ammaa semmbe danyugo walaa. Teema Allah Jawmiraawo maaɗa nanan bolle mawɗo yarnooɓe, mo jawmum laamiiɗo Assuura neli ɗum, haa o janca Allah geeto. Teema Allah Jawmiraawo maaɗa hiitoto bolle ɗe o nani. Kadi, waɗ do'aare ngam luttuɓe wonɓe ɗo.” Jaggiiɓe laamiiɗo Hezekiya ngari haa Esaaya. Esaaya wi'i ɓe: “Nii mbi'oton jaagorɗo mooɗon: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Taa hul bolle ɗe nanɗa, ɗe jaggiiɓe laamiiɗo Assuura mbolwi kalluka dow am. Ndaa, mi nastinan ruuhuwol nder maako, haa o nana habaru, o loro haa lesdi maako. Ton mi do'an mo bee kaafahi.” Mawɗo yarnooɓe go lori, tawi laamiiɗo Assuura ɗon haɓa bee berniwol Libna, ngam o nani laamiiɗo ummi Lakis, dilli. Laamiiɗo nani habaru Tirhaka, laamiiɗo Etiyopiya. Ɓe mbi'no mo: “Ndaa, o ɗon wara haɓugo bee maaɗa.” Fahin o neli nelaaɓe haa Hezekiya, o wi'i: “Ndaa nii mbi'oton Hezekiya laamiiɗo Yahuuda: Taa Allah maaɗa mo koolotoɗa sakle, wi'e: Urusaliima hokkataake haa juŋngo laamiiɗo Assuura. Ndaa, a nani ko laamiiɓe Assuura mbaɗi lesɗe fuu, no ɓe nattiniri ɗe. Kadi, an a hisan na? Nde kaakiraaɓe am nattini Goojan e Haran e Resef e ɓiɓɓe Eden wonɓe haa Telassar, ɗowanteeɓe maɓɓe kisni ɓe na? Toy laamiiɗo Hamat e laamiiɗo Arpad e laamiiɗo berniwol Sefarwayim e Hena e Iwwa?” Hezekiya jaɓi bataakewol ngol nelaaɓe ngaddi, o jaŋngi ngol. Nden o nasti haykaliiru, o we'iti ngol yeeso Jawmiraawo. Nden o tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, Allah Isra'iila, jooɗiiɗo haa leeso laamu dow keruba'en, an feere ma woni Allah dow laamuuji duniyaaru fuu. An waɗi asama e lesdi. Yaa Jawmiraawo, nan, laar. Yaa Jawmiraawo, nan bolle ɗe Sanherib neldi ngam jancugo ma, yaa Allah geeto. Gooŋga, yaa Jawmiraawo, laamiiɓe Assuura mbirgi ummaatooje e lesɗe maaje. Ɓe cakkini ɗowanteeɓe maaje nder yiite – gooŋga kam naa ɓe ɗowanteeɓe – ngam ɗum yimɓe mbaɗi ɗum bee leɗɗe e kaa'e. Ɓe mbirgi ɗum. Ammaa jonta, yaa Allah Jawmiraawo amin, hisnu min juŋngo maako, ngam haa laamuuji duniyaaru fuu annda, an feere ma, yaa Jawmiraawo, an woni Allah!” Esaaya ɓii Amoosa neli haa Hezekiya, ɓe mbi'i mo: “Ndaa nii Allah Jawmiraawo Isra'iila wi'i: Tornde nde toriiɗa mi ngam daliila Sanherib laamiiɗo Assuura, mi nani nde.” Ndaa koŋngol ngol Jawmiraawo wi'i dow maako: “Berniwol Urusaliima nannduŋgol bee paanyo debbo ɗon yawe, ɗon jance. Siyona ɗon dimmbina hoore ɓaawo maaɗa. Moy njancuɗa? Moy mbolwanɗa kalluka, dow moy ɓaŋgtuɗa sawtu? A ɓaŋgti gite ma dow Ceniiɗo Isra'iila. Bee kunnduɗe nelaaɓe ma njancuɗa Jawmiraawo, mbi'ɗa: Min mi wa'i towɗe kooseeje bee mooɓre mootaaji pucci am, haa nokkuuje Libanon ɓurɗe daayaago. Mi fe'i leɗɗe maare mawɗe cemmbiɗɗe e leɗɗe maare cuɓaaɗe booɗɗe. Mi yotti hoore Libanon e laynde maare ɓurnde sukkugo. Mi wasi, mi yari ndiyam haa lesɗe jananne. Bee jaaɓruɗe kosɗe am njoornirmi maaje Misra fuu. A nanaay no duuri mi taaskitini ɗum na? Mi nufi ɗum diga wakkati ɓooyma. Jonta timminmi ɗum, haa ngartira berniiji cemmbiɗɗi towndiije bille. Jooɗiiɓe ton ngalaa baawɗe, ɓe cakli, ɓe cemti. Ɓe laati bana huɗo ngesa e haako hecco, bana huɗo dow soorowol, ko yoori diga ko mawnaay. Mi anndi yaake njooɗotooɗa, yaake ngurtotooɗa e nastata e yaake tikkanta yam. A tikkani yam, elewre ma eeŋgi haa noppi am. Ngam maajum mbaɗanmi halagaare am nder kine ma, labaŋgal am boo haa hunnduko ma. Mi lortinte dow laawol ngol ngardunooɗa.” Nden Esaaya wi'i laamiiɗo Hezekiya: “Ndaa ko laatanto ma alaama: Hikka on nyaaman gabbe gariije, mawri boo ko fuɗi ɓaawo. Ammaa hitaande tataɓre aawe, code, njube gese inabooje, nyaame ɓiɓɓe maaje. Daɗɓe nder yimɓe lenyol Yahuuda, luttuɓe maɓɓe mbaɗan ɗaɗi haa les, ndiman haa dow. Ngam daɗɓe, woɗɓe luttan haa Urusaliima e dow hooseere Siyona. Jawmiraawo timminan ɗum nder yiide mum semmbiɗnde. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow laamiiɗo Assuura: O nastataa berniwol ngo'ol, o fiɗataa kurol nder maagol, o ɓadintaa wawarde haa maagol, o waagataa lesdi ɗakki mahol maagol. O loroto dow laawol ngol o wardi, o nastataa berniwol ngo'ol. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Ngam min mi aynan berniwol ngo'ol haa mi hisna ngol ngam hoore am e ngam daliila jaggiiɗo am Daawuda boo.” Jemma maajum malaa'ikaajo Jawmiraawo yehi nder saŋngeere Assuura'en, mbari worɓe ujine teemerre e cappanɗe njoweetato e njowo (185.000). Nde weeti, luttuɓe, yeeɗɓe tawi ɓalli maayɗi. Sanherib laamiiɗo Assuura ummi, lori haa Niniwe, jooɗi ton. Nyannde go'o, nde o ɗon sujida nder suudu lawru maako Nisrok, ɓiɓɓe maako Adirammelek e Sareser mbari mo bee kaafahi. Ammaa ɓe ndoggi, ɓe ndaɗi haa lesdi Araraada. Ɓiyiiko Esarhaddon laami haa pellel maako. Nder wakkati man Hezekiya nyawi haa o ɓadake maayugo. Annabi Esaaya ɓii Amoosa wari laarugo mo, wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Saa'i waɗi, umru saare ma alkawal ngam a yeeɗataa, a maayan.” Nden Hezekiya wayliti gal mahol, o tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo siftor no njahrumi yeeso maaɗa bee gooŋga e ɓernde woore, no kuuwrumi ko fottani ma.” Hezekiya woyi masin. Diga Esaaya wurtaaki daldal cakaawal tawon, wolde Jawmiraawo warani mo, o wi'i: “Lorta, wi' Hezekiya, ardiiɗo yimɓe am: Ndaa nii Jawmiraawo Allah kaaka ma Daawuda wi'i: Mi nani tornde ma, mi yi'i gonɗi ma. Ndaa, mi hurgete, nyannde tataɓre njahata haa haykaliiru Jawmiraawo. Mi ɓesdante duuɓi sappo e jowi. Mi hisnete, an bee berniwol ngo'ol diga juŋngo laamiiɗo Assuura. Mi aynan berniwol ngo'ol ngam hoore am e ngam jaggiiɗo am Daawuda boo.” Esaaya wi'i: “Ngadde tamre ibbe joorɗe.” Ɓe ngaddi, ɓe takki nde dow ɓuudi laamiiɗo, bana nii balɗe maako njuutiri. Hezekiya ƴami annabi Esaaya: “Alaama kaye gooŋɗinta Jawmiraawo hurgatam e mi heɓan yahugo haykaliiru maako nyannde tataɓre?” Esaaya jaabi: “Jawmiraawo hokkete alaama ngam gooŋɗinango ma no o waɗan ko o iinani ma. Ɗowdi waɗa dow jaaɓruɗe. Ɗume ɓurɗa yiɗugo, ɗowdi yaha dow jaaɓruɗe sappo na malla ndi loro ɓaawo dow jaaɓruɗe sappo?” Hezekiya wi'i: “Koyɗum ɗowdi ardo jaaɓruɗe sappo. Ndikka ndi loro jaaɓruɗe sappo.” Nden annabi Esaaya tori Jawmiraawo, o lortini ɗowdi jaaɓruɗe sappo haa jaaɓruɗe Akas. Saa'i maajum Berodak-Baladan ɓii Baladan, laamiiɗo Baabila neldi bataakewol e dokkal haa Hezekiya. Ngam o nani Hezekiya nyawino. Hezekiya jaɓɓi nelaaɓe, holli ɓe sigordu ndesaaje muuɗum, cardi e kaŋŋeeri e uurle e nebbam caɗɗam, non boo suudu balmi e ko woni nder ndesaaje muuɗum fuu. Walaa koo ɗume nder saare maako e nder maral maako ko Hezekiya hollaay ɓe. Nden annabi Esaaya wari haa laamiiɗo Hezekiya, ƴami mo: “Ɗume worɓe ɓe'e mbi'i? Diga toy ɓe ngari?” Hezekiya jaabi: “Diga lesdi ndaayiindi ɓe ngari, diga Baabila.” O ƴami: “Ɗume ɓe ngi'i nder saare ma?” Hezekiya jaabi: “Ɓe ngi'i koo ɗume ko woni nder saare am fuu. Walaa ko mi hollaay ɓe nder ndesaaje am.” Esaaya wi'i Hezekiya: “Nan koŋngol Jawmiraawo. Ndaa, nyalɗe ɗon ngara, ɓe njahran haa Baabila ko woni nder saare ma fuu, ɗum ko kaakiraaɓe ma mbaagi haa wargo hannde, walaa ko luttata sam. Non Jawmiraawo wi'i. Ɓe koo'an woɗɓe nder danygol maaɗa haa ɓe laato saraaki'en nder laamorde laamiiɗo Baabila.” Hezekiya wi'i Esaaya: “Koŋngol Jawmiraawo ngol mbolwuɗa, ngol wooɗi.” O wi'i: “Nder balɗe am kam, jam e salaaman ɗon!” Luttuɗum haala Hezekiya e baawɗe mum fuu, no o nyiɓri laawol ndiyam, o yahri ɗam nder berniwol boo, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Hezekiya maayi, ɓiyiiko Manassa laami haa pellel maako. Manassa woodi duuɓi sappo e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe jowi e jowi. Innde daada maako, Hefsiba. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo bee tokkaago kuuɗe nyidduɗe ɗe ummaatooje ɗe Jawmiraawo riiwno yeeso Isra'iila'en mbaɗno. O nyiɓti nokkuuje towɗe ɗe baaba maako Hezekiya yibbinno go. O mahani Ba'al kirsirɗe, o waɗi suura Asera, bana Akab laamiiɗo Isra'iila waɗno ɗum. O sujidani tagle asama fuu, o rewi ɗe. O nyiɓi kirsirɗe ngam labbi nder haykaliiru Jawmiraawo, ndu Jawmiraawo wi'no: “Mi tabitinan innde am nder Urusaliima.” O nyiɓani tagle asama fuu kirsirɗe haa dalde ɗiɗi nder haykaliiru Jawmiraawo. O lii'i ɓiyiiko gorko, o wulani labbi. O waɗi hatti, o darni sarwotooɓe maayɓe e laarooɓe sirriijum. O ɗuɗɗini kalluɗum yeeso Jawmiraawo ngam haa o tikkina mo. O sehi suura Asera, o darni ka nder haykaliiru. Jawmiraawo wi'no Daawuda e ɓiyum Suleymaanu boo: “Haa haykaliiru ndu'u e haa Urusaliima, berniwol ngol cuɓmi caka berniiji le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi fuu tabitinanmi innde am haa foroy. To ummaatoore Isra'iila ɗowtanake ko mi umri nde fuu booɗɗum fodde tawreeta fuu, waato farillaaji e kiitaaji ɗi mi umruno ɓe bee Muusa jaggiiɗo am, mi meetataa yiilnugo ɓe daayiiɗum bee lesdi ndi ndokkumi kaakiraaɓe maɓɓe.” Ammaa ɓe cali nanugo, Manassa boo esti ɓe haa ɓe mbaɗi kalluɗum ko ɓuri ummaatooje ɗe Jawmiraawo halkuno yeeso Isra'iila'en. Jawmiraawo wolwi bee kunnduɗe jaggiiɓe muuɗum annabi'en, o wi'i: “Manassa, laamiiɗo Yahuuda waɗi kuuɗe nyidduɗe ɗe'e, o waɗi kalluɗum ko ɓuri Amoori'en aartuɓe mo fuu, o nastini Isra'iila'en nder hakke bee labbi maako. Ngam maajum, ndaa ko Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Mi ukkan sarru dow Urusaliima e Yahuuda fuu. Koo moy nani ɗum, hultoran. Mi hiitoto Urusaliima bana mi hiitori Samariya e saare Akab: Mi fooɗan dow Urusaliima ɓoggol Samariya poondirgol e njamndi mahoowo ndi saare Akab. Mi ittan jooɗiiɓe Urusaliima bana goɗɗo yiggirta taasawo nden o hippa ngo. Mi wudinan luttuɓe yimɓe am, mi hokkan ɓe haa konne'en maɓɓe. Ɓe laatanto konne'en maɓɓe huunde jaɓtugo e wilugo. Mi waɗan ɗum ngam ɓe mbaɗi kalluɗum yeeso am, ngam ɓe tikkini yam tum, diga nyalaade nde kaakiraaɓe maɓɓe ngurti Misra haa wargo hannde.” Manassa rufi ƴiiƴam yimɓe ɓe ngoodaa aybe ɗuuɗɓe haa ɗam hebbini Urusaliima. Mbar-hoore nde ɓesdi dow hakkeeji maako ɗi o nastini Isra'iila'en nder maaji bee waɗugo halleende yeeso Jawmiraawo. Luttuɗum haala Manassa e kuuɗe mum fuu e hakkeeji mum ɗum o waɗi, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Manassa maayi, ɓe uwi mo nder jarne saare maako, nde ɓe ewnata jarne Uzza. Ɓiyiiko Amon laami haa pellel maako. Amon woodi duuɓi noogas e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi ɗiɗi. Innde daada maako, Mesulemet ɓii Harus mo Yotba. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, bana baaba maako Manassa waɗno. O tokki kala laawol kalluŋgol ngol baaba maako tokkino, o rewi labbi ɗi baaba maako rewno. O sujidani ɗi. O wudini Allah Jawmiraawo kaakiraaɓe maako, o tokkaaki laawol Jawmiraawo. Jaggiiɓe Amon tuurtani mo. Ɓe mbari mo nder suudu maako. Ammaa yimɓe lesdi Yahuuda mbari tuurtuɓe dow laamiiɗo Amon. Nden ɓe laamini ɓiyiiko Yusiya haa pellel maako. Luttuɗum haala Amon e kuuɗe mum, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Ɓe uwi mo nder yenaande maako nder jarne Uzza. Ɓiyiiko Yusiya laami haa pellel maako. Yusiya woodi duuɓi joweetati, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe tati e go'o. Innde daada maako, Yedida ɓii Adaya mo Boskat. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, o tokki laabi kaaka maako Daawuda fuu, o selaay ɗi sam. Nder nduuɓu laamu Yusiya sappo e njoweetataɓu, laamiiɗo neli Safan ɓii Asaliya, taaniraawo Mesullam, binndoowo haa haykaliiru Jawmiraawo. O wi'i mo: “Yah haa Hilkiyya, hooreejo liman'en, haa o mooɓta ceede gaddaaɗe nder haykaliiru Jawmiraawo, ɗe aynooɓe dammuɗe njaɓi haa yimɓe. Hokku ɗe aynooɓe kuugal nder haykaliiru Jawmiraawo. Kamɓe boo ɓe ndokka ɗe huuwooɓe nder haykaliiru Jawmiraawo, waato wo'itinooɓe kuuje nder maaru e sehooɓe e nyiɓooɓe e mahooɓe, ngam soodugo leɗɗe e kaa'e cehaaɗe ngam wo'itingo ndu. Ammaa taa ɓe mbaɗa lisaafi ceede dokkaaɗe haa juuɗe maɓɓe, ngam ɓe ɗon kuuwa bee hoolaare.” Hilkiyya, hooreejo liman'en wi'i Safan binndoowo: “Mi heɓti deftere tawreeta nder haykaliiru Jawmiraawo.” O hokki nde Safan, mo jaŋngi nde. Nden Safan binndoowo wari haa laamiiɗo, waddani mo habaru, wi'i: “Jaggiiɓe ma njuppi ceede gonɗe nder sundukru haykaliiru, ɓe ndokki ɗe haa juuɗe hakkilanooɓe kuugal haa haykaliiru Jawmiraawo.” Nden Safan binndoowo anndini laamiiɗo: “Hilkiyya limanjo hokki yam deftere.” Safan jaŋngani nde laamiiɗo. Nde laamiiɗo nani bolle Deftere Tawreeta, o seeki limce maako. O umri Hilkiyya limanjo e Ahikam ɓii Safan e Akbor ɓii Mikaya e Safan binndoowo e Asaya, suka laamiiɗo, o wi'i: “Njehe, ƴame Jawmiraawo ngam am e ngam ummaatoore Yahuuda fuu dow bolle binndaaɗe nder deftere heɓtaande nde'e. Ngam kaakiraaɓe meeɗen nanaay bolle binndaaɗe nder deftere nde'e haa ɓe mbaɗa fodde ko winnda dow meeɗen fuu. Kanjum ummini tikkere Jawmiraawo saatunde dow meeɗen.” Nden Hilkiyya limanjo e Ahikam e Akbor e Safan e Asaya njehi haa annabi Hulda, debbo Sallum ɓii Tikuwa taaniraawo Harhas, aynoowo limce cenaaɗe nder haykaliiru. Annabiijo debbo oo ɗonno jooɗi haa fattude hesre nder Urusaliima. Ɓe anndini mo haala man. O wi'i ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Mbi'e gorko nelɗo on: Mi ukkan sarru dow nokkuure nde'e e jooɗiiɓe haa maare fodde bolle deftere nde laamiiɗo Yahuuda jaŋngi fuu. Mi waɗan ɗum ngam ɓe acci yam, ɓe nguli uurle ngam ɗowanteeɓe woɗɓe, haa ɓe tikkinammi bee kuuɗe maɓɓe fuu. Tikkere am ɗon saati dow nokkuure nde'e, nde feewtataako. Ammaa laamiiɗo Yahuuda nelɗo on ƴamgo Jawmiraawo, mbi'e mo: Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: A nani bolle deftere nde'e. Ɗum meemi ɓernde ma, a leesni hoore ma yeeso am nde nanɗa ko mbolwumi dow nokkuure nde'e e jooɗiiɓe haa maare, haa nde laato daliila kultoreeŋgol e naaloore. A seeki limce ma, a woyi yeeso am, min boo mi jaɓi tornde ma, non Jawmiraawo wi'i. Ngam maajum, mi accete a maaya nder hayru. Ɓe mballinte nder yenaande ma bilaa yi'ugo sarru ngu ukkanmi Urusaliima fuu.” Ɓe ngartirani laamiiɗo Yusiya jaawaabu man. Laamiiɗo ewni ndotti'en Urusaliima e Yahuuda fuu haa muuɗum. Nden o yahdi bee ummaatoore Urusaliima e Yahuuda e liman'en e annabi'en e yimɓe fuu, diga mawɗo haa leesɗo fuu haa haykaliiru Jawmiraawo. Nden o jaŋngani ɓe deftere alkawal heɓtaande nder haykaliiru Jawmiraawo go fuu. Nden laamiiɗo dari haa daŋraŋgal haykaliiru, hesɗitini alkawal bee hoo'ugo anniya tokkaago Jawmiraawo e ɗowtanaago umrooje e seedamkuuji e farillaaji maako bee ɓernde e yoŋki maako fuu, o huuwa fodde bolle binndaaɗe nder deftere alkawal. Ummaatoore fuu nasti alkawal nga'al. Ɓaawo maajum laamiiɗo umri Hilkiyya hooreejo liman'en e liman'en woɗɓe e aynooɓe dammuɗe haykaliiru, ɓe ngurtina mooɓgal kuuje baɗaaɗe ngam dewal Ba'al e Asera e tagle asama fuu diga haykaliiru. O wuli ɗe yaasi Urusaliima haa babe waadiwol Kederon. Ɓe njahri doɗɗe maaje haa Baytila. O nattini liman'en labbi, ɓe laamiiɓe Yahuuda njo'inno ngam wulugo uurle haa nokkuuje towɗe nder berniiji Yahuuda e taarde Urusaliima. E boo, o nattini wulooɓe uurle ngam Ba'al e naaŋge e lewru e burjuuji e jama'aare konu asama fuu. O wurtini suura Asera diga haykaliiru Jawmiraawo, o yahri ka yaasi Urusaliima o wuli ka nder waadiwol Kederon, o nami ka haa ka laati doɗɗe. O rufi ɗe haa pellel ngel ɓe ngasata genaale koo moy fuu. O yibbini cuuɗi nder haykaliiru, haa ɓe mbaɗata daakaareeku ngam rewugo labbi e haa rewɓe cannyata limce ngam dewal Asera. Nden o umri liman'en wonɓe nder berniiji Yahuuda fuu, ɓe ngara. O soɓni nokkuuje towɗe haa liman'en ngulino uurle, diga Geba haa yotti Beersaba. O yibbini nokkuuje towɗe haa dammuɗe gonɗe haa nastirde dammugal Yosuwa, kaliifaajo berniwol. Dammuɗe ɗe'e ɗonno haa nano nastanɗo berniwol fuu. Liman'en nokkuuje towɗe man mba'aakino haa hirsirde Jawmiraawo haa Urusaliima, ammaa ɓe nyaamino tamseeje ɗe ufnaaka caka deerɗiraaɓe maɓɓe. E boo o soɓni nokkuure wi'eteende Tofet nder waadiwol Ɓii-Hinnom, ngam taa koo moy lii'o ɓiyum gorko malla debbo ngam wulango Molek. O itti suuraaji pucci ɗi laamiiɓe Yahuuda ndarnino ngam rewugo naaŋge haa nastirde haykaliiru Jawmiraawo, baŋnge suudu Netan-Melek, saraakiijo. O wuli boo mootaaji pucci ngam dewal naaŋge. O yibbini kirsirɗe ɗe laamiiɓe Yahuuda mbaɗno dow soorowol Akas haa dow, non boo ɗe Manassa waɗno haa babe ɗiɗi nder haykaliiru Jawmiraawo. Laamiiɗo sampiti ɗe fuu, rufi keeɗe man haa waadiwol Kederon. O soɓni nokkuuje towɗe ɗe Suleymaanu waɗno haa fombina hooseere halkere. Nokkuuje ɗe'e tiitotiri bee Urusaliima. Suleymaanu, laamiiɗo Isra'iila, nyiɓno ɗe ngam labbi nyidduɗi ɗi'i: Astarte, lawru Sidoni'en e Kemos, lawru Mo'abi'en e Milkom, lawru Ammooni'en. O fusi daŋraŋge labbi, o fe'i suuraaji cenaaɗe ngam Asera, o hebbini nokkuuje maaje bee i'e yimɓe. O yibbini boo hirsirde wonnde haa Baytila e nokkuure townde nde Yerobo'am ɓii Nebat, mo nastinno Isra'iila'en nder hakke nyiɓno. O yibbini ɗe, o wuli nokkuure townde bee yiite, o nami nde haa nde laati mbulwuldi, o wuli suura Asera boo. Nde Yusiya wayliti, o yi'i genaale gonɗe dow hooseere. O neli yimɓe ngam wurtingo i'e nder maaje, o wuli ɗe dow hirsirde ngam soɓnugo nde. Ɗum laati fodde wolde Jawmiraawo nde goɗɗo Allah wolwuno naane go. Nden laamiiɗo ƴami: “Maandorde ndeye ngi'anmi to?” Yimɓe berniwol njaabi mo: “Ɗum yenaande goɗɗo Allah, garnooɗo diga Yahuuda, kaŋko waɗi annabaaku dow kuuje ɗe mbaɗɗa dow hirsirde nde'e.” Yusiya wi'i: “Acce yenaande nde'e! Taa goɗɗo meema i'e maako!” Bana nii ɓe kisniri i'e maako bee i'e annabiijo garnooɗo diga Samariya. Yusiya yibbini boo cuuɗi nokkuuje towɗe, ɗi laamiiɓe Isra'iila nyiɓno nder berniiji nder lesdi Samariya ngam tikkingo Jawmiraawo. O waɗi ɓe ko o waɗno haa Baytila. O hirsi liman'en wulooɓe kirseteeɗi dow kirsirɗe ɗe'e fuu, o wuli i'e yimɓe dow maaje. Nden o lorti haa Urusaliima. Laamiiɗo Yusiya umri yimɓe fuu: “Mbaɗane Allah Jawmiraawo mon juulde Paska, bana ko winnda nder deftere alkawal nde'e.” Juulde Paska bana nde'e meeɗaay waɗeego, diga zamanu alkaali'en Isra'iila haa wargo zamanu laamiiɓe Isra'iila e laamiiɓe Yahuuda fuu. Ammaa nder nduuɓu laamu laamiiɗo Yusiya sappo e njoweetataɓu ɓe mbaɗani Jawmiraawo juulde Paska haa Urusaliima. Yusiya ɗowtani boo umrooje binndaaɗe nder Deftere Tawreeta nde Hilkiyya hooreejo liman'en heɓti nder haykaliiru Jawmiraawo. O riiwi sarwooɓe maayɓe e laarooɓe, o nattini labbi ci'e e labbi goɗɗi e kuuje nyidduɗe gonɗe nder lesdi Yahuuda e haa Urusaliima fuu. Walaa laamiiɗo bana maako aarti mo, mo lorti haa Jawmiraawo bee ɓernde e yoŋki e semmbe muuɗum fuu fodde tawreeta Muusa fuu. Bana maako meeɗaay koo ɓaawo maako boo. Ammaa Jawmiraawo accaay tikkere muuɗum saatunde. Nde saati dow Yahuuda ngam ko Manassa waɗno fuu ngam tikkingo Jawmiraawo. Jawmiraawo wi'i: “Mi riiwan Yahuuda yeeso am boo bana ndiiwrumi Isra'iila. Mi wudinan Urusaliima, berniwol ngol cuɓmi e haykaliiru ndu mbi'mi: Innde am wonan ton.” Luttuɗum haala Yusiya e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Nder zamanu laamu maako, Firawna Neko, laamiiɗo Misra wari haa laamiiɗo Assuura haa maayo Efratis. Laamiiɗo Yusiya fotti bee maako ngam o haɗa mo. Ammaa nde Neko yi'i mo, o mbari mo haa Megiddo. Nde o maayi, sukaaɓe maako koo'i ɓanndu maako diga Megiddo bee moota pucci, ɓe njahri ndu haa Urusaliima. Ton ɓe uwi ndu nder yenaande maako. Ɓaawo man yimɓe lesdi Yahuuda cuɓi Yo'ahas ɓii Yusiya, ɓe moyti mo, ɓe laamini mo haa pellel baaba maako. Yo'ahas woodi duuɓi noogas e tati, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima lebbi tati. Innde daada maako, Hamutal ɓii Yeremiya mo Libna. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, kal-kal bana kaakiraaɓe maako. Firawna Neko haɓɓi mo haa Ribla, nder lesdi Hamat, ngam taa o tokko laamaago haa Urusaliima. Bana nii o haɗiri mo laamaago. O yowani lesdi Yahuuda jomorgol cardi baakin kilo ujine tati e kaŋŋeeri baakin kilo cappanɗe tati. O hokki Eliyakim ɓii Yusiya laamu haa pellel baaba maako. O sannji innde maako bee Yooyakim. Ammaa o hoo'i Yo'ahas, o yahri mo haa Misra. Ton o maayi. Yooyakim dooli yimɓe lesdi yoɓugo ceede fodde umroore Firawna. O hoo'i cardi e kaŋŋeeri haa yimɓe lesdi, haa koo moy fodde mardi mum, o hokki ɗum Firawna Neko. Yooyakim woodi duuɓi noogas e jowi saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e go'o. Innde daada maako, Jebuda ɓii Pedaya mo Ruma. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, kal-kal bana kaakiraaɓe maako. Nder zamanu maako, Nabukodonosor laamiiɗo Baabila wari hippi lesdi Yahuuda. Yooyakim leestani mo duuɓi tati. Ɓaawo maajum, o tuurtani mo. Nden Jawmiraawo neli mooɓe hippooɓe: Kaldiya'en e Siriya'en e Mo'abi'en e Ammooni'en dow Yooyakim, ngam halkugo laamu Yahuuda fodde wolde nde o wi'no bee kunnduɗe annabi'en maako. Ɗum laati fodde wolde Jawmiraawo dow yimɓe Yahuuda ngam wudingo ɓe daayiiɗum bee maako, daliila hakkeeji ɗi laamiiɗo Manassa waɗi fuu, o mbari yimɓe ɗuuɗɓe ɓe ngoodaa aybe, o hebbini berniwol Urusaliima bee ƴiiƴam maɓɓe haa Jawmiraawo yiɗaa yaafaago fahin. Luttuɗum haala Yooyakim e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɓe Yahuuda. Nde Yooyakim maayi, ɓiyiiko, Yooyakin laami haa pellel maako. Ammaa laamiiɗo Misra meetaay wurtaago lesdi muuɗum, ngam laamiiɗo Baabila nyaamno maral laamiiɗo Misra diga maayel Misra haa maayo Efratis. Yooyakin woodi duuɓi sappo e joweetati, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima lebbi tati. Innde daada maako, Nehusta ɓii Elnatan mo Urusaliima. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, kal-kal bee ko kaakiraaɓe maako mbaɗno. Saa'i maajum honooɓe Nabukodonosor laamiiɗo Baabila ngari haa Urusaliima, ɓe maɓɓi berniwol. Nabukodonosor laamiiɗo Baabila bee hoore mum wari hippi berniwol, saa'i honooɓe ɗonno taari ngol. Nden Yooyakin laamiiɗo Yahuuda, wurti berniwol, yehi haa laamiiɗo Baabila, kaŋko e daada maako e jaggiiɓe maako e mawɓe e saraaki'en maako. Laamiiɗo Baabila naŋngi ɓe. Ɗum laati nder nduuɓu laamu Nabukodonosor joweetataɓu. Nabukodonosor hooci ndesaaje haykaliiru Jawmiraawo e ndesaaje saare laamu fuu. O sampiti kuuje kaŋŋeeri ɗe Suleymaanu laamiiɗo Isra'iila waɗno nder haykaliiru Jawmiraawo ngam dewal, bana Jawmiraawo wi'no. O dahi yimɓe ummaatoore Urusaliima, mawɓe e honooɓe semmbiɗɓe fuu, limgal maɓɓe waɗi ujine sappo. O dahi boo marɓe sanaa'aaji e kila'en fuu. Walaa mo lutti sonaa laafuɓe nder yimɓe lesdi man. O dahi laamiiɗo Yooyakin e daada muuɗum e rewɓe muuɗum e saraaki'en muuɗum e semmbiɗɓe muuɗum diga Urusaliima e mawɓe Yahuuda e mawɓe ujine njoweeɗiɗo e marɓe sanaa'aaji e kila'en ujineere, bee suusɓe, waawɓe konu fuu, laamiiɗo Baabila yahri ɓe haa Baabila. O laamini Mattaniya, bappa Yooyakin, haa pellel Yooyakin. O sannji innde maako, o inndi mo Sedekiya. Sedekiya woodi duuɓi noogas e go'o, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e go'o. Innde daada maako, Hamutal ɓii Yeremiya mo Libna. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, kal-kal bana Yooyakim waɗno. Ɗum waɗi non ngam Jawmiraawo tikkani Urusaliima e Yahuuda haa o riiwi ɓe daayiiɗum bee maako. Sedekiya boo tuurtani laamiiɗo Baabila. Nder nduuɓu laamu Sedekiya njoweenayaɓu, nder lewru sappooru, nyalaade sappo maaru Nabukodonosor wardi bee jama'aare konu muuɗum, ɓe mbaɗi saŋngeere maɓɓe yeeso berniwol. Yimɓe Nabukodonosor mbaagi lesdi, haa taari berniwol ngam hippaago ngol. Ɓe jooɗi ton haa wargo nduuɓu laamiiɗo Sedekiya sappo e go'oowu. Nyannde joweenayaɓre nder lewru nayaɓru, weelo saatuŋgo waɗi nder berniwol. Walaa nyaamdu ngam ummaatoore. Kaldiya'en cumpiti mahol berniwol. Nde jemma waɗi, jama'aare konu Yahuuda fuu doggi. Koo nde Kaldiya'en ɗon taari Urusaliima, ɓe caali gal dammugal gonŋgal hakkunde mahi ɗiɗi, ɗakki jarne laamiiɗo. Nden laamiiɗo Sedekiya tokki laawol gal waadiwol Urdun. Ammaa jama'aaje konu Kaldiya'en taasni mo, njokki mo haa yayre kommbi Yeriko. Jama'aare konu maako fuu saŋkiti, acci mo. Kaldiya'en naŋngi mo, ɓe njahri mo yeeso laamiiɗo Baabila haa Ribla. Ton ɓe kiiti mo. Ɓe kirsidi ɓiɓɓe Sedekiya yeeso maako. Nden ɓe ɗoofi mo gite, ɓe kaɓɓi mo bee callalluuji njamndi mboɗeeri, ɓe njahri mo haa Baabila. Nder nduuɓu laamu Nabukodonosor laamiiɗo Baabila sappo e njoweenayaɓu, nder nyalaade joweeɗiɗawre nder lewru jowaɓru, Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe laamiiɗo Baabila nasti Urusaliima. O wuli haykaliiru Jawmiraawo e saare laamu e cuuɗi Urusaliima e cuuɗi mawɓe fuu. Jama'aare konu Kaldiya'en fuu e hooreejo aynooɓe ngibbini mahi taariiɗi Urusaliima. Ɓaawo maajum Nebuzaradan dahi luttuɓe nder berniwol e hawtanɓe laamiiɗo Baabila e ummaatoore luttunde fuu. Ammaa o acci laafuɓe woɗɓe nder lesdi haa ɓe laato remooɓe inabooje e gese. Kaldiya'en pusi daŋraŋge njamndi mboɗeeri haa haykaliiru Jawmiraawo e jo'inirɗe e loonde njamndi mboɗeeri wonnde haa daldal haykaliiru. Ɓe njahri kuuje ɗe njamndi mboɗeeri ɗe'e haa Baabila. Ɓe kooci boo kuuje ɗe njamndi mboɗeeri kuuwtinirteeɗe ngam dewal, payanɗe ngam ndoondi, ɓoftirɗe, laɓe e taasahoy. Hooreejo aynooɓe hooci kuuje kaŋŋeeri e cardi corok bana pehe uurorɗe e taasaaje fuu. Daŋraŋge ɗiɗi e loonde go e jo'inirɗe ɗe Suleymaanu waɗno ngam haykaliiru Jawmiraawo, njamndi mboɗeeri kuuje ɗe'e fuu, goɗɗo waawataa awnugo ɗum. Towirka daŋraŋgal gootal waɗi meetir joweenayi. Hoore njamndi mboɗeeri ɗonno dow maagal. Towirka hoore man waɗi meetir gootel bee reeta. Bamaaɗum e rummaanooje taari hoore man, ɗum fuu ɗum njamndi mboɗeeri. Bana non boo daŋraŋgal feere bee bamaaɗum maagal. Nden hooreejo aynooɓe hoo'i Seraya, limanjo mawɗo e Sefaniya limanjo ɗiɗaɓo e aynooɓe dammuɗe tato. Nder berniwol o hoo'i gooto nder saraaki'en maako kaliifaajo honooɓe e worɓe njowo caka ɓurɓe ɓadaago bee laamiiɗo, tawaaɓe nder berniwol e binndoowo mawɗo konu, mo hoo'i yimɓe lesdi ngam jama'aare konu e worɓe cappanɗe njoweego nder yimɓe lesdi tawaaɓe nder berniwol. Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe hoo'i ɓe, yahri ɓe yeeso laamiiɗo Baabila haa Ribla. Laamiiɗo Baabila umri ɓoccugo ɓe e mbarugo ɓe haa Ribla nder lesdi Hamat. Ton ɓe maayi. Bana nii yimɓe Yahuuda ndahira diga lesdi muuɗum'en. Nabukodonosor laamiiɗo Baabila ardini Gedaliya ɓii Ahikam taaniraawo Safan dow luttuɓe haa lesdi Yahuuda. Nde hoore'en jama'aaje konu e yimɓe maɓɓe nani laamiiɗo Baabila ardini Gedaliya, ɓe ngari haa Gedaliya haa Mispa. Ɗum Isma'iilu ɓii Netaniya e Yohanan ɓii Kareha e Seraya ɓii Tanhumet Netofaajo e Yaajaniya ɓii Ma'akatiijo, kamɓe e yimɓe maɓɓe. Gedaliya hunani ɓe wi'i: “Taa kule jaggiiɓe Kaldiya'en ɓe'e. Njooɗe nder lesdi, kuuwane laamiiɗo Baabila, nden kam on njooɗoto jam.” Ammaa nder lewru joweeɗiɗaɓru hitaande man, Isma'iilu ɓii Netaniya ɓii Eliisama, goɗɗo danygol laamiiɗo wardi bee yimɓe sappo, ɓe mbari Gedaliya e Yahuudu'en e Kaldiya'en wonduɓe bee maako haa Mispa. Nden ummaatoore e hoore'en jama'aaje konu fuu ndoggi, njehi haa lesdi Misra, ngam ɓe kuli Kaldiya'en. Nder nduuɓu cappanɗe tati e njoweeɗiɗaɓu ɓaawo daheeki Yooyakin laamiiɗo Yahuuda diga Urusaliima, Ewil-Merodak laami haa Baabila. Nder nyalaade noogas e joweeɗiɗawre nder lewru sappo e ɗiɗaɓru hitaande man, o woonani Yooyakin, o wurtini mo diga fursina. O mo'ani mo, o ɓaŋgti joonde maako dow joole laamiiɓe wonduɓe bee maako haa Baabila. Ɓe ɓorti Yooyakin limce fursina. O nyaami haa taabal laamiiɗo balɗe maako fuu. Nguure maako, nguure tabitiinde, laamiiɗo hokki mo nde nyalaade nyalaade, balɗe maako fuu. Ndaa danygol Aadamu: Aadamu danyi Setu, Setu danyi Enos, Enos danyi Keenan, Keenan danyi Mahaleleel, Mahaleleel danyi Yarat, Yarat danyi Henok, Henok danyi Matusala, Matusala danyi Lamek, Lamek danyi Nuuhu, Nuuhu danyi Sem, Haamu bee Yafet. Ɓiɓɓe Yafet ngoni: Gomer e Magog e Maday e Yawan e Tubal e Meesek e Tiras. Ɓiɓɓe Gomer ngoni: Askanas e Difat e Togarma. Ɓiɓɓe Yawan ngoni: Elisa e Tarsis e Kitti'en e Rodani'en. Ɓiɓɓe Haamu ngoni: Kus e Misrayim e Put e Kanaana. Ɓiɓɓe Kus ngoni: Seba e Hawila e Sabeta e Rama e Sabitka. Ɓiɓɓe Rama ngoni: Saba e Dedan. Kus danyi Nimrudu, kaŋko woni aartuɗo laataago baawɗo dow lesdi. Misrayim danyi Luudi'en e Anami'en e Lehabi'en e Naftu'en e Paturusi'en e Kaslu'en e Kaftori'en. Filisti'en iwi haa Kaslu'en. Kanaana danyi Sidon, afo muuɗum e Hetu e Yebusi'en e Amoori'en e Girgasi'en e Hewi'en e Arki'en e Siniti'en e Arwidi'en e Cemariti'en e Hamati'en. Ɓiɓɓe Sem ngoni: Elam e Assuru e Arfasada e Luuda e Aram e Uus e Hul e Geter e Meesek. Arfasada danyi Selaha, Selaha danyi Eber. Eber danyanaama ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Innde gooto, Pelek, ngam nder zamanu maako duniyaaru senndaama. Innde deerɗiiko boo, Yoktan. Yoktan danyi Almodat e Selef e Hacamawet e Yeraha e Hadoram e Usal e Dikila e Ebal e Abimayel e Seba e Ofir e Hawila e Yobaba. Fuu maɓɓe ɓe ɓiɓɓe Yoktan. Ndaa danygol Sem: Sem danyi Arfasada, Arfasada danyi Selaha, Selaha danyi Eber, Eber danyi Pelek, Pelek danyi Re'u, Re'u danyi Saruku, Saruku danyi Nahor, Nahor danyi Tara, Tara danyi Abraama, Abraama, kaŋko woni Ibrahiima. Ɓiɓɓe Ibrahiima ngoni: Isiyaaku e Isma'iilu. Ndaa danygol maɓɓe: Nebayot woni afo Isma'iilu. Nden o danyi Keedar e Aɗɓe'el e Mipsaam e Misma e Duuma e Massa e Hadat e Tema e Yetuuru e Naafis e Keduma. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Isma'iilu. Ɓe'e ngoni ɓiɓɓe Ketura, culaaɗo Ibrahiima: Zimran e Yoksan e Medaan e Mediyan e Yisbak e Suha. Ɓiɓɓe Yoksan boo: Seba e Dedan. Ɓiɓɓe Mediyan boo: Efa e Efer e Hanok e Abida e Elda'a. Ɓe fuu ɓe yimɓe danygol Ketura. Ibrahiima danyi Isiyaaku. Ɓe'e ngoni ɓiɓɓe Isiyaaku: Isuwa e Isra'iila. Ɓiɓɓe Isuwa boo: Elifas e Re'uwel e Ye'us e Ya'alaam e Koora. Ɓiɓɓe Elifas boo: Teman e Omar e Cefi e Gatam e Kenas e Timna e Amalek. Ɓiɓɓe Re'uwel boo: Nahat e Zeraha e Samma e Misa. Ɓe'e ngoni ɓiɓɓe Se'ir: Lotan e Sobal e Cibe'on e Ana e Dison e Ecer e Disan. Ɓiɓɓe Lotan boo: Hori e Homam. Timna, ɗum deerɗiraawo Lotan debbo. Ɓiɓɓe Sobal boo: Aliyan e Manahat e Ebal e Cefi e Onam. Ɓiɓɓe Cibe'on boo: Aya e Ana. Ɓii Ana boo, Dison. Ɓiɓɓe Dison boo: Hamran e Esban e Yituran e Keran. Ɓiɓɓe Ezer boo: Bilhan e Za'awan e Ya'akan. Ɓiɓɓe Disan boo: Uus e Aaran. Ndaa inɗe laamiiɓe Edoomi'en diga Isra'iila walaano laamiiɗo: Bela ɓii Be'or, innde wuro maako Dinhaba. Bela maayi. Yobaba ɓii Zeraha mo Bosra laami haa pellel maako. Yobaba maayi. Husam mo lesdi Temani'en laami haa pellel maako. Husam maayi. Hadat ɓii Bedaada, mo jaali Mediyan nder lesdi Mo'ab, laami haa pellel maako. Innde wuro maako, Awit. Hadat maayi. Samla mo Masreeka laami haa pellel maako. Samla maayi. Sawulu mo Rehobot-dow-Maayo laami haa pellel maako. Sawulu maayi. Ba'al-Hanan ɓii Akbor laami haa pellel maako. Ba'al-Hanan maayi. Hadat laami haa pellel maako. Innde wuro maako, Pa'i. Innde debbo maako, Mehetabeyel ɓii Matireeda ɓii Mezahat. Hadat maayi. Ndaa yimɓe ɓe ardani lesdi Edoom: Timna, Aliya e Yetet, Oholibama e Ela e Pinon, Kenas e Teman e Mipsaara, Magdiyel e Iram. Kamɓe ngoni ardiiɓe Edoom. Ɓiɓɓe Isra'iila ngoni: Ruben, Simeyon, Lewi, Yahuuda, Issakar, Zabulon, Dan, Yusufu, Benyamin, Neftali, Gada, Aser. Ɓiɓɓe Yahuuda tato ɓe ɓii Su'a Kanaaniijo danyani mo ngoni: Eer e Oonan e Sela. Ammaa Eer, afo Yahuuda o kalluɗo yeeso Jawmiraawo, Jawmiraawo mbari mo. Ammaa Tamar, esiiko debbo danyani mo Peres e Zeraha. Ɓiɓɓe Yahuuda worɓe fuu, ɓe njowo. Ɓiɓɓe Peres ngoni: Hesruunu e Hamul. Ɓiɓɓe Zeraha ngoni: Zimiri e Etan e Heman e Kalkol e Dara, fuu maɓɓe, ɓe njowo. Ɓii Karmi boo, Akar mo nastini Isra'iila nder sarru ngam o yewi umroore Allah, o hoo'i kuuje kaɗaaɗe. Ɓii Etan boo, Azariya. Ɓiɓɓe Hesruunu danyanaaɓe mo ngoni: Yerahameel e Ram e Kelubay. Ram danyi Amminadabu, Amminadabu danyi Nahasunu, ardiiɗo ɓiɓɓe Yahuuda. Nahasunu danyi Salma, Salma danyi Bo'es, Bo'es danyi Obet, Obet danyi Yessa. Yessa danyi Eliyabu, afo muuɗum, nden Abinadabu ɗiɗaɓo e Sim'a tataɓo e Netaneyel nayaɓo e Radday njowaɓo e Ocem njoweegoojo e Daawuda njoweeɗiɗaɓo. Deerɗiraaɓe maɓɓe rewɓe ngoni: Seruyatu e Abigayil. Ɓiɓɓe Seruyatu boo: Abisay e Yo'ab e Asa'el, ɓe tato. Abigayil danyi Amasa. Baaba Amasa, Yeter Isma'iiluujo. Kaaleb ɓii Hesruunu danydi bee debbo muuɗum Ajuba e bee Yeri'ot. Ajuba danyi Yeser e Soobaba e Ardon. Nden Ajuba maayi. Kaaleb ɓaŋgi Efratu, kaŋko danyani mo Huuru. Huuru danyi Uuri, Uuri danyi Becaleel. Ɓaawo maajum Hesruunu waaldi bee ɓii Makir debbo, Makir woni baaba Gile'at. Hesruunu marno duuɓi cappanɗe joweego saa'i o ɓaŋga debbo man. O danyani mo Seguba. Seguba danyi Ya'ir mo mari gure noogas e tati nder lesdi Gile'at. Ammaa yimɓe Gesur e Siriya kooci gure Ya'ir haa maɓɓe, non boo berniwol Kenat e gure maagol, waato gure cappanɗe joweego. Kamɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Makir, baaba Gile'at. Ɓaawo maayde Hesruunu haa Kaaleb-Efratu, Abiya debbo maako danyani mo Askuru, baaba Teko'a. Ɓiɓɓe Yerahameel, afo Hesruunu ngoni: Ram, afo maako e Buna e Oren e Ocem e Ahiya. Yerahameel woodi boo debbo feere, innde maako Atara. Kaŋko woni daada Onam. Ɓiɓɓe Ram, afo Yerahameel ngoni: Ma'as e Yamin e Eker. Ɓiɓɓe Onam boo: Sammay e Yada. Ɓiɓɓe Sammay boo: Nadab e Abisuru. Innde debbo Abisuru, Abihayil. Kaŋko danyani mo Ahaban e Molidi. Ɓiɓɓe Nadab ngoni: Selet e Appayim. Selet maayi, heɓaay ɓikkoy. Ɓii Appayim boo, Yisi. Ɓii Yisi boo, Seesan. Ɓii Seesan boo, Ahilay. Ɓiɓɓe Yada, deerɗu Sammay ngoni: Yeter e Yonatan. Yeter maayi, heɓaay ɓikkoy. Ɓiɓɓe Yonatan boo: Pelet e Zaaza. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Yerahameel. Ammaa Seesan walaa ɓiɓɓe worɓe, sey rewɓe. Seesan woodi maccuɗo Misraajo, innde maako Yarha. Seesan te'ni maccuɗo muuɗum Yarha ɓiyum debbo. Kaŋko o danyani mo Attay. Attay danyi Natan, Natan danyi Zabada, Zabada danyi Efilal, Efilal danyi Obet, Obet danyi Yeehu, Yeehu danyi Azariya, Azariya danyi Heeles, Heeles danyi El'aasa, El'aasa danyi Sismay, Sismay danyi Sallum, Sallum danyi Yekamiya, Yekamiya danyi Eliisama. Ɓiɓɓe Kaaleb, deerɗiraawo Yerahameel ngoni: Afo maako, Meesa, baaba Zif e ɓiɓɓe Maresa, baaba Heburuun. Ɓiɓɓe Heburuun boo: Koora e Tappuha e Rekem e Sema. Sema danyi Raham, baaba Yorke'am. Rekem danyi Sammay. Ɓii Sammay boo, Ma'on. Ma'on woni baaba Bayti-Cura. Efa, culaaɗo Kaaleb danyi Haran e Moosa e Gaajes. Haran danyi Gaajes. Ɓiɓɓe Yaaday ngoni: Regem e Yotam e Geesan e Pelet e Efa e Sa'af. Ma'aka, culaaɗo Kaaleb danyi Seber e Tirhana. Nden o danyi Sa'af, baaba Madamanna e Sewu, baaba Makabena e baaba Gibiya. Ɓii Kaaleb debbo boo, Aksa. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Kaaleb. Ɓiɓɓe Huuru, afo Efratu debbo Kaaleb ngoni: Sobal, baaba Kiriyat-Ye'arim e Salma, baaba Baytilaama e Haref, baaba Bayti-Gader. Ɓiɓɓe Sobal, baaba Kiriyat-Ye'arim ngoni: Haroye e reeta Manooha'en. Ci'e nder danygol Kiriyat-Ye'arim ngoni: Yitiri'en e Puti'en e Sumati'en e Misirayi'en. Haa maɓɓe yimɓe Cor'a e Estawol iwi. Ɓiɓɓe Salma ngoni: Baytilaama e Netofa'en e Atarot-Bayti-Yo'ab e reeta Manooha'en e Cor'i'en. Geɓe nder lenyol winndooɓe jooɗiiɓe haa Ya'bes ngoni: Tirati'en e Simati'en e Sukati'en. Kamɓe ngoni Keni'en iwɓe haa Hammat, baaba saare Rekab. Ndaa ɓe'e ngoni ɓiɓɓe Daawuda danyaaɓe haa Heburuun: Amnon, afo maako, innde daada mum Ahino'am mo Yisre'el. Daniyel, ɗiɗaɓo, innde daada mum Abigayil mo Karmel. Absalom, tataɓo, innde daada mum Ma'aka ɓii Talmay, Talmay boo o laamiiɗo Gesur. Adoniya, nayaɓo, innde daada mum Haggit. Sefatiya, njowaɓo, innde daada mum Abital. Yitiriyam, njoweegoojo, innde daada mum Egila, debbo Daawuda. Ɓiɓɓe Daawuda njoweego ɓe'e fuu ndanyaama haa Heburuun. Daawuda laami ton duuɓi joweeɗiɗi e lebbi joweego. Nden o laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe tati e tati. Ndaa ɓe o danyi haa Urusaliima: Sim'a e Sobaba e Natan e Suleymaanu. Daada maɓɓe, Bat-Su'a ɓii Ammiyel debbo. Ɓe nayo. Daawuda danyi boo Yibehar e Eliisama e Elifelet e Nooga e Nefek e Yafiya e Eliisama e Eliyada e Elifelet, ɓe njoweenayo. Ɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Daawuda, ɓiɓɓe sulaaɓe limaaka. Tamar woni deerɗiraawo maɓɓe debbo. Ndaa ɓe'e ngoni danygol Suleymaanu: Suleymaanu danyi Robo'am, Robo'am danyi Abiya, Abiya danyi Asa, Asa danyi Yusafat, Yusafat danyi Yehoram, Yehoram danyi Ahaziya, Ahaziya danyi Yo'as, Yo'as danyi Amasiya, Amasiya danyi Azariya, Azariya danyi Yotam, Yotam danyi Akas, Akas danyi Hezekiya, Hezekiya danyi Manassa, Manassa danyi Amon, Amon danyi Yusiya. Ɓiɓɓe Yusiya ngoni: Yohanan woni afo maako, Yooyakim, ɗiɗaɓo, Sedekiya, tataɓo, Sallum, nayaɓo. Danygol Yooyakim boo: Yooyakim danyi Yekoniya e Yekoniya danyi Sedekiya. Ɓiɓɓe Yekoniya kaɓɓaaɗo boo ngoni: Salatiyel e Malkiram e Pedaya e Senaccar e Yekamiya e Hosama e Nedabiya. Ɓiɓɓe Pedaya boo: Zorobaabila e Sim'i. Ɓiɓɓe Zorobaabila boo: Mesullam e Hananiya. Selomit woni deerɗiraawo maɓɓe debbo. O danyi boo Hasuba e Oheel e Berekiya e Hasadiya e Yusab-Hesed, ɓe njowo. Danygol Hananiya boo: Pelatiya e Yesa'ya e ɓiɓɓe Refaya e Arnan e Obadiya e Sekaniya. Ɓii Sekaniya boo, Sema'ya. Ɓiɓɓe Sema'ya boo: Hattus e Yigal e Bariyak e Ne'ariya e Safat, njoweego. Ɓiɓɓe Ne'ariya boo: Eliyo'enay e Hezekiya e Azrikam, ɓe tato. Ɓiɓɓe Eliyo'enay boo: Hodawiya e Eliyasib e Pelaya e Akkubu e Yohanan e Delaya e Anani, ɓe njoweeɗiɗo. Ndaa danygol Yahuuda: Yahuuda danyi Peres, Peres danyi Hesruunu, Hesruunu danyi Karmi, Karmi danyi Huuru, Huuru danyi Sobal. Re'aya ɓii Sobal danyi Yahat, Yahat danyi Ahumay e Lahat. Ɗum ci'e Cor'ati'en. Ndaa danygol baaba Etam: Yisre'el e Yisma e Yidbas. Innde deerɗiraawo maɓɓe debbo boo, Hacalelponi. Nden Penuwel, baaba Gedor e Ezer, baaba Husa. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Huuru, afo Efratu, Huuru woni baaba Baytilaama boo. Askuru, baaba Teko'a woodi rewɓe ɗiɗo: Heleya e Na'ara. Na'ara danyani mo Ahujam e Hefer e Temni e Ahastaari. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Na'ara. Ɓiɓɓe Heleya boo: Seret e Cohar e Etanan. Koos danyi Anuba e Sobeba. Ci'e nder danygol Aharhel ɓii Harum boo iwi haa maako. Ya'bes heɓi tedduŋgal ɓuri deerɗiraaɓe muuɗum. Daada maako hokki mo innde Ya'bes ngam bee bone o danyiri mo. Ya'bes tori Allah Isra'iila, wi'i: “Barkiɗinam, yaajin maral am, juŋngo ma faddo yam, daaynanam sarru ngam taa mi yara bone!” Allah jaɓani mo ko o tori. Kelub, deerɗiraawo Suha danyi Mehir, kaŋko woni baaba Eston. Eston danyi Bayti-Rafa e Paseha e Tehinna, baaba berniwol Nahas. Kamɓe ngoni yimɓe Reka. Ɓiɓɓe Kenas ngoni: Otniyel e Seraya. Ɓiɓɓe Otniyel boo: Hatat e Me'onotay. Me'onotay danyi Ofra. Seraya danyi Yo'ab, baaba Waadiwol-Sanaa'a, ngam ɓe waɗooɓe sanaa'a. Ɓiɓɓe Kaaleb ɓii Yefunna ngoni: Iiru e Ela e Na'am. Ɓii Ela boo, Kenas. Ɓiɓɓe Yehallelel ngoni: Zif e Zifa e Tiriya e Asariilu. Ɓiɓɓe debbo Hodiyya, deerɗiraawo Naham debbo ngoni: Baaba Ke'ila Garmiijo e Estemo'a Ma'akatiijo. Ɓiɓɓe Simona ngoni: Amnon e Rimna e Ben-Hanan e Tilon. Ɓiɓɓe Yisi ngoni: Zohet e Ben-Zohet. Ɓiɓɓe Sela ɓii Yahuuda ngoni: Eer, baaba Leka e La'eda, baaba Maresa, non boo ci'e sannyooɓe limce ɗigguɗe haa Bayti-Asbeha. Fahin Yokim e worɓe wuro Kojeba e Yo'as e Saraf, laamaniiɓe Mo'ab, ɓaawoɗon ɓe ngarti Yasubi-Lahem. Kuuje ɗe'e ɗe ɓooymaaje. Kamɓe ɓe mahooɓe payanɗe, ɓe ɗon njooɗi haa Neta'im e Gedera, kommbi laamiiɗo, ɓe ɗon kuuwana ɗum. Ɓiɓɓe Simeyon ngoni: Nemuwel e Yamin e Yariba e Zeraha e Sawulu. Ɓii Sawulu, Sallum on. Ɓii Sallum boo, Mipsaam. Ɓii Mipsaam boo, Misma. Danygol Misma boo: Misma danyi Hamuwel, Hamuwel danyi Zakkur, Zakkur danyi Sim'i. Sim'i woodi ɓiɓɓe worɓe sappo e njoweego e ɓiɓɓe rewɓe njoweego. Ammaa deerɗiraaɓe maako fuu ngalaa ɓiɓɓe ɗuuɗɓe, yimɓe saare maɓɓe yottaaki limgal ɓiɓɓe Yahuuda. Ɓe ɗon njooɗi haa Biirsaba e Molada e Hacar-Su'al. Non boo haa Bilha e Esem e Tolat, haa Betu'iila e Horma e Cikilak, haa Bayti-Markabot e Hacar-Susim e Bayti-Biri e Saarayim. Kanji ngonno berniiji maɓɓe diga Daawuda laamaaki tawon bee gure maɓɓe. Etaam e Ayin e Rimmon e Token e Asan, berniiji jowi, bee gure maɓɓe piltuɗe berniiji ɗi'i fuu, haa yotti Ba'al. Kanje ngoni joole maɓɓe, ɓe mbinndi boo deftere asli maɓɓe. Mesobab e Yamlek e Yoosa ɓii Amasiya e Yo'el e Yeehu, ɓii Yosibiya, ɓii Seraya, ɓii Asiyel e Eliyo'enay e Yakoba e Yesohaya e Asaya e Adiyel e Yesimiyel e Benaya e Ziza ɓii Sifi, ɓii Allon, ɓii Yedaya, ɓii Simiri, ɓii Sema'ya, ɓe'e limtaaɓe innde innde laati ardiiɓe ci'e, ci'e maɓɓe ɗuuɗi masin. Ngam maajum ɓe ndilli nastirde Gedor haa yotti fuunaaŋge waadiwol, haa ɓe ɗaɓɓita durduɗe ngam dammooji maɓɓe. Ɓe keɓi durduɗe booɗɗe, nafooje, non boo lesdi njaasndi koo toy fuu bee de'ere e jam, ngam jooɗiiɓe ton naane ɓe danygol Haamu. Limtaaɓe innde innde go ngari nder zamanu Hezekiya, laamiiɗo Yahuuda, ɓe kalki laymaaji ɓeya e Me'uni'en jooɗiiɓe ton, ɓe nattini ɓe haa wargo hannde. Ɓe njooɗi haa pellel maɓɓe, ngam durduɗe ɗon ton ngam dammooji maɓɓe. Woɗɓe nder yimɓe Simeyon, worɓe teemeɗɗe njowo njehi haa hooseere Se'ir. Pelatiya e Ne'ariya e Refaya e Uzziyel, ɓiɓɓe Yisi ardi ɓe. Ɓe mbari daɗɓe Amaleki'en luttuɓe, nden ɓe njooɗi ton haa wargo hannde. Ruben woni afo baaba muuɗum. Ammaa o huuwi cemtiniiɗum, o waaldi bee culaaɗo baaba maako. Ngam maajum daraja afaaku maako hokkaama ɓiɓɓe Yusufu ɓii Isra'iila. Innde maako nastaay deftere asli fodde afaaku. Yahuuda laati mawɗo caka deerɗum'en, gooto diga danygol maako boo laati ardiiɗo. Ammaa daraja afaaku laatani Yusufu. Ɓiɓɓe Ruben, afo Isra'iila ngoni: Hanok e Pallu e Hesruunu e Karmi. Ndaa danygol Yo'el: Yo'el danyi Sema'ya, Sema'ya danyi Gog, Gog danyi Sim'i, Sim'i danyi Mika, Mika danyi Re'aya, Re'aya danyi Ba'al, Ba'al danyi Beera. O hooreejo yimɓe Ruben. Tigilat-Pileser, laamiiɗo Assuura dahi mo. Banndiraaɓe maako fodde ci'e maɓɓe mbinndaama e nastinaama nder deftere asli bana ni'i: Ye'iyel woni arano, nden Zekariya e Bela ɓii Azaza ɓii Sema ɓii Yo'el. Kaŋko o jooɗi haa Aro'er haa yotti Nebo e Ba'al-Me'on. Heedi fuunaaŋge o jooɗi haa yotti nastirde ladde gaa'e maayo Efratis, ngam yimɓe maako marno tokke ɗuuɗɗe nder lesdi Gile'at. Nder zamanu laamiiɗo Sawulu ɓe mbaɗi konu bee Hagari'en, ɓe njaali ɓe. Nden ɓe njooɗi nder cuuɗi Hagari'en haa lesdi Gile'at fuunaaŋgeeri fuu. Yimɓe Gada njooɗi, tiitotiri bee yimɓe Ruben nder lesdi Baasan haa yotti Salka: Yo'el arano, Safam ɗiɗaɓo, nden Ya'anay e Safat nder Baasan. Banndiraaɓe maɓɓe fodde ci'e maɓɓe ngoni: Mika'iilu e Mesullam e Seba e Yoray e Ya'akan e Ziya e Eber, ɓe njoweeɗiɗo. Ɓe ɓiɓɓe Abihayil ɓii Huuri ɓii Yaroha ɓii Gile'at ɓii Mika'iilu ɓii Yesisay ɓii Yahado ɓii Bus. Ahi ɓii Abdiyel ɓii Guni woni baaba saare maɓɓe. Kamɓe ɓe njooɗi nder lesɗe Gile'at e Baasan e nder gure maaje, non boo haa durduɗe Saron haa yotti keeri maaje. Ɓe fuu ɓe mbinndaama nder deftere asli nder zamanu Yotam, laamiiɗo Yahuuda e Yerobo'am laamiiɗo Isra'iila. Yimɓe Ruben e yimɓe Gada e reeta lenyol Manassa, worɓe honooɓe, jogiiɓe bawarɗe e kaafaaje, tirooɓe lagaaje, waawɓe konu fuu, taaskaniiɓe haɓre, limgal maɓɓe waɗi ujine cappanɗe nayo e nayo e teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njoweego (44.760). Ɓe mbaɗi konu bee Hagari'en e yimɓe Yetuuru e Naafis e Nodaba. Nder haɓre ɓe tori Allah, kaŋko o jaɓi tornde maɓɓe ngam ɓe ɗon kooli mo. O walli ɓe haɓugo bee konne'en maɓɓe, o hokki ɓe jaalorgal dow Hagari'en e wonduɓe bee maɓɓe. Ɓe kooci dabbaaji konne'en maɓɓe: Geelooɗi ujine cappanɗe jowi (50.000) e dammooji ujine teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe jowi (250.000) e bamɗe ujine ɗiɗi (2.000), non boo yimɓe ujine teemerre (100.000). Naawnaaɓe ɗuuɗɓe maayi, ngam Allah bee hoore muuɗum waɗi haɓre maajum. Ɓaawoɗon yimɓe le'i ɗiɗi e reeta go njooɗi haa pellel ɓeya haa yotti saa'i daheeki. Yimɓe reeta lenyol Manassa njooɗi haa lesdi maajum diga Baasan haa yotti Ba'al-Hermoon e Seniira e hooseere Hermoon, ɓe ɗuuɗɓe masin. Ndaa ɓe'e ngoni baaba-ci'e'en maɓɓe: Efer e Yisi e Eliyel e Ajiriyel e Yeremiya e Hodawiya e Yahadiyel, ɓe fuu ɓe honooɓe semmbiɗɓe, worɓe tedduɓe. Yimɓe lenyol Ruben bee Gada e reeta lenyol Manassa ngewi umroore Allah kaakiraaɓe muuɗum'en, ɓe ɗakkotiri bee labbi ummaatooje lesdi man ɗe Allah nattinno yeeso maɓɓe. Ngam maajum Allah Isra'iila ummini ɓerɗe Pul e Tigilat-Pileser, laamiiɓe Assuura ngam dahugo yimɓe Ruben e yimɓe Gada e reeta lenyol Manassa haa Halah e maayo Habor e Hara e maayo Goosan. Ton ɓe ngoni haa wargo hannde. Ɓiɓɓe Lewi ngoni: Gersom e Kahat e Meraari. Ɓiɓɓe Kahat boo: Amram e Yicehar e Heburuun e Uzziyel. Ɓiɓɓe Amram boo: Haruna e Muusa e Mariyama. Ɓiɓɓe Haruna boo: Nadab e Abihu e Eli'azaaru e Itamar. Eli'azaaru danyi Pinehas, Pinehas danyi Abisu'a, Abisu'a danyi Bukki, Bukki danyi Uzzi. Uzzi danyi Zerahiya, Zerahiya danyi Merayot, Merayot danyi Amariya, Amariya danyi Ahitooba, Ahitooba danyi Cadok, Cadok danyi Ahimaas. Ahimaas danyi Azariya, Azariya danyi Yohanan. Yohanan danyi Azariya mo laati limanjo nder haykaliiru ndu Suleymaanu nyiɓi haa Urusaliima. Azariya danyi Amariya, Amariya danyi Ahitooba, Ahitooba danyi Cadok, Cadok danyi Sallum, Sallum danyi Hilkiyya, Hilkiyya danyi Azariya, Azariya danyi Seraya, Seraya danyi Yocadak. Yocadak dahaama, yaake Jawmiraawo dahi Yahuuda e Urusaliima bee juŋngo Nabukodonosor. Ɓiɓɓe Lewi ngoni: Gersom e Kahat e Meraari. Ndaa inɗe ɓiɓɓe Gersom: Libni e Sim'i. Ɓiɓɓe Kahat boo: Amram e Yicehar e Heburuun e Uzziyel. Ɓiɓɓe Meraari boo: Mahali e Musi. Ndaa ci'e Lewi'en fodde kaakiraaɓe maɓɓe: Danygol Gersom: Gersom danyi Libni, Libni danyi Yahat, Yahat danyi Zimma, Zimma danyi Yo'aha, Yo'aha danyi Iddo, Iddo danyi Zeraha, Zeraha danyi Yatiray. Danygol Kahat boo: Kahat danyi Amminadabu, Amminadabu danyi Koora, Koora danyi Assir, Assir danyi Elkaana, Elkaana danyi Abiyasaf, Abiyasaf danyi Assir, Assir danyi Tahat, Tahat danyi Uriyel, Uriyel danyi Uzziya, Uzziya danyi Sawulu. Ɓiɓɓe Elkaana ngoni: Amasay e Ahimot. Danygol Ahimot: Ahimot danyi Elkaana, Elkaana danyi Sofay, Sofay danyi Nahat, Nahat danyi Eliyabu, Eliyabu danyi Yeroham, Yeroham danyi Elkaana, Elkaana danyi Samuyila. Ɓiɓɓe Samuyila boo: Yo'el woni afo maako, Abiya boo, ɗiɗaɓo. Danygol Meraari boo: Meraari danyi Mahali, Mahali danyi Libni, Libni danyi Sim'i, Sim'i danyi Uzza, Uzza danyi Sim'a, Sim'a danyi Haggiya, Haggiya danyi Asaya. Ndaa yimɓe ɓe Daawuda darni ngam ɗowugo gimi nder haykaliiru Jawmiraawo ɓaawo ɓe njo'ini sundukru alkawal nder maaru. Ɓe kuuwi kuugal man yeeso laymaaru fottirde bee yimugo haa saa'i Suleymaanu nyiɓi haykaliiru Jawmiraawo haa Urusaliima. Ɓe kuuwi kuugal maɓɓe fodde umroore nde ɓe umri ɓe. Ndaa inɗe dariiɓe ton e ɓiɓɓe maɓɓe: Nder yimɓe Kahat, Heman gimoowo ɓii Yo'el, ɓii Samuyila, ɓii Elkaana, ɓii Yeroham, ɓii Eliyel, ɓii Tooha, ɓii Cuuf, ɓii Elkaana, ɓii Mahat, ɓii Amasay, ɓii Elkaana, ɓii Yo'el, ɓii Azariya, ɓii Sefaniya, ɓii Tahat, ɓii Asir, ɓii Ebiyasaf, ɓii Koora, ɓii Yicehar, ɓii Kahat, ɓii Lewi, ɓii Isra'iila. Non boo Asaf banndiiko, dariiɗo haa nyaamo maako: Asaf ɓii Berekiya, ɓii Sim'a, ɓii Mika'iilu, ɓii Ba'aseya, ɓii Malkiya, ɓii Etani, ɓii Zeraha, ɓii Adaya, ɓii Etan, ɓii Zimma, ɓii Sim'i, ɓii Yahat, ɓii Gersom, ɓii Lewi. Nder yimɓe Meraari, banndiraaɓe maɓɓe dariiɓe haa wakeere nannde boo, Etan ɓii Kiisi, ɓii Abdi, ɓii Malluku, ɓii Hasabiya, ɓii Amasiya, ɓii Hilkiyya, ɓii Amsi, ɓii Baani, ɓii Semer, ɓii Mahali, ɓii Musi, ɓii Meraari, ɓii Lewi. Banndiraaɓe maɓɓe Lewi'en kalfinaama kuuɗe fuu haa jooɗorde, waato haykaliiru Allah. Haruna bee ɓikkoy mum ɗon ngula kirsaaɗi dow hirsirde e uurle dow gulduɗum uurle. Kamɓe ngoni suklaniiɓe kuuje ɓurɗe senaago, ngam haa ɓe keɓana Isra'iila'en yaafuye fodde umroore Muusa, jaggiiɗo Allah. Ndaa danygol Haruna: Haruna danyi Eli'azaaru, Eli'azaaru danyi Pinehas, Pinehas danyi Abisu'a, Abisu'a danyi Bukki, Bukki danyi Uzzi, Uzzi danyi Zerahiya, Zerahiya danyi Merayot, Merayot danyi Amariya, Amariya danyi Ahitooba, Ahitooba danyi Cadok, Cadok danyi Ahimaas. Ndaa no Lewi'en njooɗori fodde beerle maɓɓe nder maral maɓɓe: Ɓiɓɓe Haruna nder danygol Kahat, bana kur'u aranu yeɗi ɓe. Ɓe keɓi berniwol Heburuun nder lesdi Yahuuda bee durduɗe maagol taariiɗe ngol. Ammaa gese berniwol maajum bee gure maagol, ɓe ndokki ɗum Kaaleb ɓii Yefunna. Ɓe ndokki ɓiɓɓe Haruna boo berniiji kisruɗi ɗi'i: Heburuun e Libna bee durduɗe maagol e Yattir e Estemo'a bee durduɗe maagol e Hiles bee durduɗe maagol e Debir bee durduɗe maagol e Asan bee durduɗe maagol e Bayti-Semes bee durduɗe maagol. Haa lenyol Benyamin boo: Geba bee durduɗe maagol e Alemet bee durduɗe maagol e Anatot bee durduɗe maagol. Berniiji maɓɓe fuu, ɗi sappo e tati, fodde ci'e maɓɓe. Danygol Kahat luttuŋgol heɓi berniiji sappo bee kur'u nder lenyol Efrayim e lenyol Dan e reeta lenyol Manassa. Ci'e nder danygol Gersom keɓi berniiji sappo e tati bee kur'u, nder lenyol Issakar e lenyol Aser e lenyol Neftali e lenyol Manassa nder Baasan. Ci'e nder danygol Meraari keɓi berniiji sappo e ɗiɗi bee kur'u, nder lenyol Ruben e lenyol Gada e lenyol Zabulon. Bana nii Isra'iila'en ndokkiri Lewi'en berniiji ɗi bee durduɗe maaji. Ɓe ta'i ɗum bee kur'u nder lenyol yimɓe Yahuuda e lenyol yimɓe Simeyon e lenyol yimɓe Benyamin, berniiji ɗi'i inndinaaɗi bee inɗe maɓɓe. Ci'e nder danygol Kahat goɗɗe nastini berniiji maral maaje nder lenyol Efrayim. Ɓe ndokki ɓe berniiji kisruɗi ɗi'i: Sikem bee durduɗe maagol nder lesdi kooseeje Efrayim e Gezer bee durduɗe maagol e Yokme'am bee durduɗe maagol e Baytihurun bee durduɗe maagol e Ayyalon bee durduɗe maagol e Gat-Rimmon bee durduɗe maagol nder reeta lenyol Manassa boo: Aner bee durduɗe maagol e Bile'am bee durduɗe maagol. Kanji laatani danygol ɓiɓɓe Kahat luttuɓe. Danygol Gersom heɓi berniiji ɗi'i nder yimɓe reeta lenyol Manassa: Golan nder Baasan bee durduɗe maagol e Astarot bee durduɗe maagol. Nder lenyol Issakar boo: Keedes bee durduɗe maagol e Daberat bee durduɗe maagol e Ramot bee durduɗe maagol e Anem bee durduɗe maagol. Nder lenyol Aser boo: Masal bee durduɗe maagol e Abdon bee durduɗe maagol e Hukok bee durduɗe maagol e Rehob bee durduɗe maagol. Nder lenyol Neftali boo: Keedes nder Galiili bee durduɗe maagol e Hammon bee durduɗe maagol e Kiriyatayim bee durduɗe maagol. Danygol Meraari luttuŋgol heɓi berniiji ɗi'i nder lenyol Zabulon: Rimmono bee durduɗe maagol e Taboora bee durduɗe maagol. Haa gaɗa Urdun, wakeere fuunaaŋge haa tiitotirde Yeriko, ngol heɓi haa lenyol Ruben: Beser nder ladde bee durduɗe maagol e Yahas bee durduɗe maagol e Kedemot bee durduɗe maagol e Mefa'at bee durduɗe maagol. Nder lenyol Gada boo: Ramot nder Gile'at bee durduɗe maagol e Mahanayim bee durduɗe maagol e Hesbon bee durduɗe maagol e Ya'ajer bee durduɗe maagol. Ɓiɓɓe Issakar ngoni: Tola e Puwa e Yasuba e Simron, ɓe nayo. Ɓiɓɓe Tola boo: Uzzi e Refaya e Yeriyel e Yahamay e Yipsam e Samuyila. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en nder danygol Tola, ɓe honooɓe semmbiɗɓe, suusɓe fodde gide maɓɓe. Limgal maɓɓe zamanu laamu Daawuda, ujine noogas e ɗiɗo e teemeɗɗe njoweego (22.600). Ɓii Uzzi, Yisrahiya. Ɓiɓɓe Yisrahiya boo: Mika'iilu e Obadiya e Yo'el e Yissiya, hawti mawɓe njowo. Mooɓe jama'aare konu ujine cappanɗe tato e njoweego (36.000) ngondi bee maɓɓe, fodde gide maɓɓe e ci'e maɓɓe, ngam ɓe ngoodi rewɓe e ɓiɓɓe ɗuuɗɓe. Banndiraaɓe maɓɓe nder ci'e Issakar'en fuu, limgal winndaaɓe nder deftere asli waɗi honooɓe semmbiɗɓe ujine cappanɗe njoweetato e njoweeɗiɗo (87.000). Ɓiɓɓe Benyamin ngoni: Bela e Beker e Yedi'ayel, ɓe tato. Ɓiɓɓe Bela boo: Esbon e Uzzi e Uzziyel e Yerimot e Iiri, ɓe njowo. Ɓe baaba-ci'e'en, honooɓe semmbiɗɓe. Limgal winndaaɓe maɓɓe waɗi ujine noogas e ɗiɗo e cappanɗe tato e nayo (22.034). Ɓiɓɓe Beker boo: Zimira e Yo'as e Eli'ezer e Eliyo'enay e Omri e Yeremot e Abiya e Anatot e Alemet, ɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Beker. Winndaaɓe nder deftere asli maɓɓe fodde baaba-ci'e'en maɓɓe, honooɓe semmbiɗɓe ujine noogas e teemeɗɗe ɗiɗo (20.200). Ɓii Yedi'ayel, Bilhan. Ɓiɓɓe Bilhan boo: Ye'us e Benyamin e Ehuudi e Kenana e Zetan e Tarsis e Ahisahar. Ɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Yedi'ayel, fodde baaba-ci'e'en, honooɓe semmbiɗɓe, waawɓe konu ujine sappo e njoweeɗiɗo e teemeɗɗe ɗiɗo (17.200). Suppim e Huppim ngoni ɓiɓɓe Iir, Husim woni ɓii Aher. Ɓiɓɓe Neftali ngoni: Yahaciyel e Guni e Yejer e Sallum. Kamɓe ngoni danygol Bilha. Ɓiɓɓe Manassa ngoni: Asriyel mo culaaɗo Manassa Siriyaajo danyi. O danyi boo Makir, baaba Gile'at. Makir te'ani Huppim e Suppim rewɓe. Innde deerɗiiko debbo, Ma'aka, innde ɓiyiiko ɗiɗaɓo, Celofhad. Kaŋko o walaa ɓiɓɓe worɓe, sey ɓiɓɓe rewɓe. Ma'aka, debbo Makir danyi ɓiɗɗo gorko, inndi mo Peres. Innde deerɗiiko, Zeres. Ɓiɓɓe Zeres boo: Ulam e Rekem. Ɓii Ulam boo, Bedan. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Gile'at ɓii Makir ɓii Manassa. Hammoleket, deerɗu Gile'at debbo danyi Isihoda e Abi'ezer e Mahala. Ɓiɓɓe Semida boo: Ahiyan e Sikem e Likhi e Ani'am. Ndaa danygol Efrayim: Efrayim danyi Sutelaha, Sutelaha danyi Beeret, Beeret danyi Tahat, Tahat danyi El'aada, El'aada danyi Tahat, Tahat danyi Zabada, Zabada danyi Sutelaha. Non boo Ezer e El'aadi ɓe yimɓe Gaat danyaaɓe nder lesdi maajum mbari, ngam ɓe njahno jaɓtugo tokke maɓɓe. Baaba maɓɓe Efrayim woyi ɓe nyalɗe ɗuuɗɗe, deerɗiraaɓe maako ngari de'itingo mo. Nden o hawti bee debbo maako, kaŋko o reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. Efrayim inndi mo Beri'a ngam sarru ɗon haa saare maako. O woodi boo ɓiɗɗo debbo. Innde maako Se'era mo nyiɓi Baytihurun-les e Baytihurun-dow e Uzzen-Se'era. Beri'a danyi Refaha, Refaha danyi Resef, Resef danyi Telaha, Telaha danyi Tahan, Tahan danyi La'adan, La'adan danyi Ammihudu, Ammihudu danyi Eliisama, Eliisama danyi Nuuna, Nuuna danyi Yosuwa. Ɓe njooɗi haa berniwol Baytila bee gure maagol e Na'ara haa fuunaaŋge Gezer bee gure maagol haa hiirnaaŋge e Sikem bee gure maagol, haa yotti Ayya bee gure maagol. Ɗum laati maral maɓɓe. Ammaa ɓiɓɓe Manassa mari Bayti-Se'an bee gure maagol e Ta'enak bee gure maagol e Megiddo bee gure maagol e Door bee gure maagol. Nder maaji fuu danygol Yusufu ɓii Isra'iila njooɗi. Ɓiɓɓe Aser ngoni: Yimna e Yisuwa e Yisuwi e Beri'a e Seraha, deerɗiraawo maɓɓe debbo. Ɓiɓɓe Beri'a boo: Heber e Malkiyel, baaba Birzawit. Heber danyi Yaflet e Somer e Hotam e Su'a, deerɗiraawo maɓɓe debbo. Ɓiɓɓe Yaflet boo: Pasak e Bimahal e Asuwat, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Yaflet. Ɓiɓɓe Somer boo: Ahi e Rohaga e Huba e Siriya. Ɓiɓɓe Helem, deerɗiraawo Somer ngoni: Sofaha e Yimna e Seles e Amal. Ɓiɓɓe Sofaha boo: Suuha e Harnefer e Su'al e Beeri e Yimra e Beser e Hoodi e Samma e Silsa e Yitiran e Beera. Ɓiɓɓe Yeter boo: Yefunna e Pispa e Ara. Ɓiɓɓe Ulla boo: Araha e Hanniyel e Risiya. Ɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Aser, baaba-ci'e'en suɓaaɓe, ardiiɓe mawɓe, honooɓe semmbiɗɓe. Limgal winndaaɓe maɓɓe nder jama'aare konu waɗi ujine noogas e njoweego (26.000). Benyamin danyi Bela, afo maako, Asbeel ɗiɗaɓo, Aharaha tataɓo, Noha nayaɓo e Rafa njowaɓo. Bela boo woodi ɓiɓɓe: Addar e Geera e Abihuda e Abisu'a e Na'aman e Ahoha e Geera e Sefufan e Huuram. Ndaa ɓiɓɓe Ehuudi baaba-ci'e'en caka jooɗiiɓe haa Geba, dahaaɓe haa Manahat: Na'aman e Ahiya e Geera, kaŋko dahi ɓe. O danyi Uzza e Ahihuda. Saharayim danyi ɓiɓɓe haa lesdi Mo'ab, ɓaawo o riiwi rewɓe maako Husim e Ba'ara. Hodes, debbo maako danyani mo Yobaba e Cibiya e Meesa e Malkam e Ye'us e Sakiya e Mirma. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe maako, baaba-ci'e'en. Ammaa bee Husim o danydi Abituba e Elpa'al. Ɓiɓɓe Elpa'al boo: Eber e Mise'am e Semed mo nyiɓi Oono e Lodo bee gure maagol. Beri'a e Sema ngoni baaba-ci'e'en, jooɗiiɓe haa Ayyalon, ɓe ndiiwi yimɓe Gaat. Ahiyo e Sasak e Yeremot e Zebadiya e Arat e Eder e Mika'iilu e Yispa e Yoha, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Beri'a. Zebadiya e Mesullam e Hijiki e Heber e Yismeray e Yisliya e Yobaba, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Elpa'al. Yakim e Zikiri e Zabdi e Eli'enay e Cillitay e Eliyel e Adaya e Beraya e Simirat, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Sim'i. Yispan e Eber e Eliyel e Abdon e Zikiri e Hanan e Hananiya e Elam e Antotiya e Yifdiya e Penuwel, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Sasak. Samseray e Sehariya e Ataliya e Ya'arsiya e Eliya e Zikiri, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Yeroham. Ɓe'e fuu ngoni baaba-ci'e'en fodde deftere asli maɓɓe, ɓe njooɗi haa Urusaliima. Baaba Gibiyon jooɗi haa Gibiyon. Innde debbo maako, Ma'aka. Abdon woni afo maako, nden o danyi boo Cuuru e Kis e Ba'al e Nadab e Gedor e Ahiyo e Zeker. Mikilot danyi Sim'a. Kamɓe ɓe njooɗodi banndiraaɓe maɓɓe haa Urusaliima, ɓe tiitotiri. Neer danyi Kis, Kis danyi Sawulu, Sawulu danyi Yonatan e Malkisu'a e Abinadabu e Esba'al. Ɓii Yonatan boo: Merib-Ba'al. Merib-Ba'al danyi Mika. Ɓiɓɓe Mika boo: Piton e Melek e Tahare'a e Akas. Akas danyi Yeho'adda, Yeho'adda danyi Alemet e Azmawet e Zimiri. Zimiri danyi Moosa, Moosa danyi Bine'a, Bine'a danyi Rafa, Rafa danyi El'aasa, El'aasa danyi Acel. Acel woodi ɓiɓɓe worɓe njoweego. Ndaa inɗe maɓɓe: Azrikam e Bokuru e Isma'iilu e Se'ariya e Obadiya e Hanan. Ɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Acel. Ɓiɓɓe Esek, deerɗiiko ngoni: Ulam afo maako, Ye'us ɗiɗaɓo e Elifelet tataɓo. Ɓiɓɓe Ulam fuu ɓe honooɓe semmbiɗɓe, tirooɓe lagaaje. Ɓe ngoodi ɓiɓɓe e taaniraaɓe ɗuuɗɓe, limgal maɓɓe waɗi yimɓe teemerre e cappanɗe njowo (150). Ɓe fuu maɓɓe ɓe ɗon nder danygol Benyamin. Bana nii Isra'iila'en fuu mbinndaama fodde gide muuɗum'en nder Deftere Laamiiɓe Isra'iila. Ammaa yimɓe Yahuuda dahaama haa Baabila ngam ɓe ngewi umroore Jawmiraawo. Aartuɓe wartugo haa ɓe njooɗo nder maral maɓɓe e nder gure maɓɓe, ɗum Isra'iila'en woɗɓe e liman'en e Lewi'en e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru. Yimɓe Yahuuda e Benyamin e Efrayim e Manassa woɗɓe boo njooɗi haa Urusaliima. Nder yimɓe Yahuuda: Utay ɓii Ammihudu ɓii Omiri ɓii Imiri ɓii Baani, nder danygol Peres ɓii Yahuuda e nder Selani'en boo: Asaya, afo Selan e ɓiɓɓe maako. Nder ɓiɓɓe Zeraha boo: Ye'uwel e banndiraaɓe maɓɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe njoweenayo (690). Nder yimɓe Benyamin boo: Sallu ɓii Mesullam ɓii Hodawiya ɓii Hassenuwa e Yibniya ɓii Yeroham e Ela ɓii Uzzi ɓii Mikiri e Mesullam ɓii Sefatiya ɓii Re'uwel ɓii Yibniya. Limgal banndiraaɓe maɓɓe fodde defte asli maɓɓe, waɗi yimɓe teemeɗɗe njoweenayo e cappanɗe njowo e njoweego (956). Ɓe fuu ɓe baaba-ci'e'en maɓɓe. Nder liman'en: Yeda'ya e Yoyaribu e Yakin e Azariya ɓii Hilkiyya ɓii Mesullam ɓii Cadok ɓii Merayot ɓii Ahitooba, kaliifaajo haykaliiru Allah. Non boo Adaya ɓii Yeroham ɓii Pashuuru ɓii Malkiya e Ma'asay ɓii Adiyel ɓii Yahasera ɓii Mesullam ɓii Mesillemit ɓii Immer e banndiraaɓe maɓɓe, baaba-ci'e'en ujineere e teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njoweego (1.760), ɓe worɓe waawɓe kuugal haa haykaliiru Allah. Nder Lewi'en Sema'ya ɓii Hassuba ɓii Azrikam ɓii Hasabiya mo danygol Meraari e Bakbakkar e Heeres e Galal e Mattaniya ɓii Mika ɓii Zikiri ɓii Asaf e Obadiya ɓii Sema'ya ɓii Galal ɓii Yedutuun e Berekiya ɓii Asa ɓii Elkaana, mo jooɗi nder gure Netofa'en. Ɓe'e ngoni aynooɓe dammuɗe: Sallum e Akkubu e Talmon e Ahiman e banndiraaɓe maɓɓe. Sallum woni hooreejo maɓɓe. Haa wargo hannde ɓe ɗon ayna Dammugal Laamiiɗo haa wakeere suudu fuunaaŋgeere. Kamɓe ngoni aynooɓe dammuɗe saŋngeere Lewi'en. Sallum ɓii Koore ɓii Ebiyasaf ɓii Koora e deerɗiraaɓe maako iwɓe haa saare baaba maako, waato Koora'en, kamɓe ɓe keɓi kuugal aynugo dammugal laymaaru, bana kaakiraaɓe maɓɓe aynirno nastirde haa saŋngeere Jawmiraawo. Ɓooyma Pinehas ɓii Eli'azaaru wonno hooreejo maɓɓe, ngam Jawmiraawo ɗonno wondi bee maako. Zekariya ɓii Meselemiya wonno aynoowo haa dammugal laymaaru fottirde. Suɓaaɓe ngam aynugo dammuɗe, limgal maɓɓe waɗi teemeɗɗe ɗiɗo e sappo e ɗiɗo (212). Ɓe winndaaɓe nder deftere asli maɓɓe haa gure maɓɓe. Daawuda e Samuyila gi'oowo kalfitini ɓe kuugal maajum. Kamɓe e ɓiɓɓe maɓɓe ndari ngam aynol haa dammuɗe haykaliiru Jawmiraawo, waato suudu laymaaru. Aynooɓe dammuɗe go ndari haa alkibilaaji nayi fuu, haa fuunaaŋge e hiirnaaŋge e woyla e fombina. Banndiraaɓe maɓɓe wonɓe nder gure boo, doole ɓe ngara saa'i feere feere ngam huuwdugo bee maɓɓe nyalɗe joweeɗiɗi. Aynooɓe nayo mawɓe go ɗon kuuwa kuugal muuɗum'en foroy. Lewi'en ayni cigorɗi e ndesaaje haa suudu Allah. Koo bee jemma boo ɓe ɗon baŋnge haykaliiru nder taarde fuu, ngam ɓe halfinaaɓe aynol. Nde weeti fuu ɓe maɓɓiti dammuɗe boo. Lewi'en woɗɓe ɗon ngam aynugo kuuwruɗe. Ɓe limi ɗe, wakkati ɗe nastina malla ɗe ngurtina. Woɗɓe fahin ɗon ngam aynugo kuuje goɗɗe e kuuje cenaaɗe fuu e kuroori ɗiggundi e inaboojam e nebbam e uurle uureteeɗe e kuuje uurɗe. Ammaa woɗɓe haa ɓiɓɓe liman'en njilli kuuje uurɗe man. Matitiya Lewiijo halfinaama kuugal sa'ugo tamseeje. O afo Sallum Kooraajo. Woɗɓe haa banndiraaɓe maɓɓe nder yimɓe Kahat kalfinaama kuugal tamseeje jo'inteeɗe, ɓe taaskitina ɗum nyalɗe ciwtorɗe fuu. Ammaa ɗowooɓe gimi, baaba-ci'e'en Lewi'en, njooɗi nder cuuɗi pamari haa haykaliiru Allah. Kamɓe ɓe kuuwaay kuugal feere, ngam ɓe ɗon cukli bee kuugal maɓɓe jemma e naaŋge fuu. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en Lewi'en fodde deftere asli maɓɓe. Ɓe njooɗi haa Urusaliima. Ye'iyel, baaba Gibiyon jooɗi haa Gibiyon. Innde debbo maako, Ma'aka. Abdon woni afo maako, nden o danyi boo Cuuru e Kis e Ba'al e Neer e Nadab e Gedor e Ahiyo e Zekariya e Mikilot. Mikilot danyi Simam. Kamɓe ɓe njooɗodi bee banndiraaɓe maɓɓe haa Urusaliima, ɓe tiitotiri. Neer danyi Kis, Kis danyi Sawulu, Sawulu danyi Yonatan e Malkisu'a e Abinadabu e Esba'al. Ɓii Yonatan boo, Merib-Ba'al. Merib-Ba'al danyi Mika. Ɓiɓɓe Mika boo: Piton e Melek e Tahare'a. Akas danyi Ya'ara, Ya'ara danyi Alemet e Azmawet e Zimiri. Zimiri danyi Moosa. Moosa danyi Bine'a, Bine'a danyi Refaya, Refaya danyi El'aasa, El'aasa danyi Acel. Acel woodi ɓiɓɓe worɓe njoweego. Inɗe maɓɓe, Azrikam e Bokuru e Isma'iilu e Se'ariya e Obadiya e Hanan. Kamɓe ngoni ɓiɓɓe Acel. Nyannde feere, Filisti'en kaɓi bee Isra'iila'en haa hooseere Gilbo'a. Isra'iila'en ɗuuɗɓe mbaraama ton, luttuɓe boo ndoggi. Filisti'en taasni Sawulu e ɓiɓɓe mum. Ɓe mbari Yonatan e Abinadabu e Malkisu'a, ɓiɓɓe Sawulu. Haɓre saati dow Sawulu. Nde fiɗooɓe kuri keɓti mo, o hultori. Sawulu wi'i doondoowo balmi mum: “Los kaafahi ma, yuwam, ngam taa saadooni'en ɓe'e ngara, pijirammi.” Ammaa doondoowo balmi maako sali, ngam o huli masin. Ngam maajum Sawulu hoo'i kaafahi mum, do'i dow maaki. Nde doondoowo balmi yi'i Sawulu maayi, kaŋko boo o losi kaafahi maako, o do'i dow maaki, o maayi. Bana nii Sawulu e ɓiɓɓe mum tato e yimɓe saare mum fuu maaydi. Nde Isra'iila'en wonɓe nder waadiwol fuu ngi'i jama'aare konu Isra'iila doggi, Sawulu e ɓiɓɓe mum boo maayi, ɓe acci berniiji maɓɓe, ɓe ndoggi kamɓe boo. Filisti'en ngari, njooɗi ton. Jaŋngo maajum Filisti'en ngari ngam ɓoftugo kuuje mbaraaɓe. Ɓe tawi Sawulu e ɓiɓɓe mum ɗon mbaali dow hooseere Gilbo'a. Ɓe ɓofti kuuje Sawulu, ɓe ta'i hoore maako, ɓe kooci balmi maako. Nden ɓe neli koo toy nder lesdi Filisti'en ngam yahrugo habaru jaalorgal man yeeso labbi maɓɓe e haa yimɓe fuu. Ɓe ndesi balmi Sawulu nder suudu labbi maɓɓe, ɓe tiggi gumbal hoore maako haa suudu lawru maɓɓe Daagon. Yimɓe Yaabes nder lesdi Gile'at fuu nani ko Filisti'en mbaɗi Sawulu fuu. Worɓe maɓɓe semmbiɗɓe fuu njehi, koo'i ɓanndu Sawulu e ɓalli ɓiɓɓe muuɗum, ɓe koori ɗi haa Yaabes. Nden ɓe uwi i'e maɓɓe les lekki makki haa Yaabes, ɓe cuumi nyalɗe joweeɗiɗi. Bana nii Sawulu maayi ngam o yewi umroore Jawmiraawo, ngam o hakkilanaay wolde Jawmiraawo, o yehi o ƴami carwoowo maayɓe boo, o ƴamaay Jawmiraawo. Ngam maajum Jawmiraawo halki mo, hokki Daawuda ɓii Yessa laamu. Isra'iila'en fuu mooɓti haa kommbi Daawuda haa Heburuun. Ɓe mbi'i mo: “Minin min banndiraaɓe ma nder ummaatoore woore. Koo naane, wakkati Sawulu ɗonno laamani min boo, an ardi jama'aare konu Isra'iila. Jawmiraawo Allah maaɗa boo wi'i ma: An ɗowata ummaatoore am Isra'iila'en, a laatoto ardiiɗo maɓɓe.” Ndotti'en Isra'iila fuu ngari haa laamiiɗo haa Heburuun. Daawuda haɓɓi alkawal bee maɓɓe ton yeeso Jawmiraawo. Ɓe moyti Daawuda, laati laamiiɗo dow Isra'iila fodde wolde nde Jawmiraawo wi'no bee hunnduko Samuyila. Daawuda e Isra'iila'en fuu njehi haa Urusaliima, waato Yebus. Yebusi'en, yimɓe lesdi man ɗon njooɗi ton. Ɓe mbi'i Daawuda: “A waawataa nyaamugo berniwol amin.” Ammaa Daawuda nyaami berniwol cemmbiɗŋgol dow hooseere Siyona, kaŋgol laati Berniwol Daawuda. Daawuda wi'no: “Mo aartata jaalaago Yebusi'en fuu laatoto hooreejo, waato mawɗo honooɓe.” Yo'ab ɓii Seruyatu aarti, wa'i. Kaŋko laati hooreejo. Daawuda jooɗi haa berniwol cemmbiɗŋgol go, ngam maajum ɓe inndi ngol Berniwol Daawuda. Daawuda nyiɓi haa taarde berniwol, diga Millo haa yotti taarde maagol. Yo'ab boo hesɗitini yeɓre berniwol luttunde. Daawuda ɓesdi yeeso yeeso, ngam Jawmiraawo, Allah honooɓe asama ɗon wondi bee maako. Ndaa honooɓe Daawuda hoore'en suusɓe. Kamɓe e Isra'iila fuu mballi Daawuda haa o heɓa laamu e ɓe tokki wallugo mo nde o laami fuu, bana Jawmiraawo wi'no dow Isra'iila. Ndaa inɗe maɓɓe: Yasobo'am ɓii Hakmoni, o hooreejo honooɓe tataɓo. O mbari konne'en teemeɗɗe tato (300) bee labbo maako nder haɓre woore. Ɓaawo maako Eli'azaaru ɓii Doodo Ahohiijo, o gooto nder suusɓe tato. Kaŋko o wonduno bee Daawuda haa Pas-Damiima, nde Filisti'en mooɓi ton ngam haɓre. Woodi ton tayre ngesa heewnde sa'iiruuri. Yimɓe ndoggi yeeso Filisti'en. Ammaa Eli'azaaru bee yimɓe mum ndari caka tayre ngesa man, ɓe kisni nde, ɓe njaali Filisti'en. Bana nii Jawmiraawo heɓni Isra'iila'en jaalorgal maŋngal. Tato nder honooɓe semmbiɗɓe cappanɗe tato ndiirti, ngari haa Daawuda haa lowol Adullam nder tapaare. Jama'aare Filisti'en ɗon saŋngini nder waadiwol Refayim. Saa'i man Daawuda ɗon haa hisrude, Filisti'en aynooɓe ɗon haa Baytilaama. Daawuda yeli, wi'i: “Moy yarnatammi ndiyam ɓulndu wonndu haa dammugal Baytilaama?” Suusɓe tato man nasti caka saŋngeere Filisti'en, nyeɗi ndiyam ɓulndu haa dammugal Baytilaama, ngaddi ɗam haa Daawuda. Ammaa Daawuda sali yarugo ɗam. O rufi ɗam, ɗam laati dokkal ngam Jawmiraawo. O wi'i: “Allah am haɗammi waɗugo irin ɗu'um! Kadi mi yara ƴiiƴam worɓe ɓe'e na? Ngam ɓe kasdi koo maayugo ngam waddango yam ndiyam man.” Ngam maajum o sali yarugo ɗam. Bana nii kuuɗe suusɓe tato ɓe'e mba'i. Abisay deerɗiraawo Yo'ab woni hooreejo suusɓe tato man. O mbari konne'en teemeɗɗe tato bee labbo maako. O heɓi innde caka suusɓe tato, o ɓurdi ɓe tedduŋgal cowi ɗiɗi, haa o laati hooreejo maɓɓe. Ammaa o yottaaki darnde suusɓe tato go. Benaya ɓii Yoyada mo Kabseyel, o cemmbiɗɗo, o huuwi kuuɗe mawɗe ɗuuɗɗe. O mbari ɓiɓɓe Ariyel Mo'abiijo ɗiɗo. Nyannde feere nde mallimallooje toɓi, o jippi nder ɓulndu o mbari mbarooga ton. O mbari boo Misraajo mo darnde mum waɗi meetir ɗiɗi bee reeta. Misraajo man woodi labbo haa juŋngo muuɗum, ngo tekki bana leggal cannyargal. Benaya ɓaditi mo bee sawru, jaɓti labbo haa juŋngo maako, mbari mo bee maago. Kanjum Benaya ɓii Yoyada waɗi. O heɓi innde bana suusɓe tato go. O ɓurdi suusɓe cappanɗe tato go tedduŋgal, ammaa o yottaaki darnde suusɓe tato. Daawuda darni mo o hooreejo aynooɓe muuɗum. Honooɓe Daawuda semmbiɗɓe ngoni: Asa'el deerɗiraawo Yo'ab e Elhanan ɓii Doodo mo Baytilaama e Sammot mo Harood e Heeles mo Pelon e Iira ɓii Ikkes mo Teko'a e Abi'ezer mo Anatot e Sibbekay mo Husa e Iilay mo Ahoha e Maharay mo Netofa e Heeled ɓii Ba'ana mo Netofa e Ittay ɓii Ribay mo Gibiya nder lesdi Benyamin e Benaya mo Piraton e Huuray iwɗo waadiiji Ga'as e Abiyel mo Araba e Azmawet mo Baharuuma, Elihabba mo Sa'albon e ɓiɓɓe Hasen Guniijo e Yonatan ɓii Sage mo Harar e Ahiyam ɓii Sakar mo Harar e Elifal ɓii Ur e Hefer Mekeraajo e Ahiya mo Pelon e Hesro mo Karmel e Na'aray ɓii Ejebay e Yo'el deerɗiraawo Natan e Mibehar ɓii Hagari e Selek Ammooniijo e Naharay mo Beerot doondoowo balmi Yo'ab ɓii Seruyatu e Iira mo Yatir e Gareb mo Yatir e Uriya Hetiijo e Zabada ɓii Ahilay e Adina ɓii Sija, mawɗo nder yimɓe Ruben e worɓe cappanɗe tato bee maako e Hanan ɓii Ma'aka e Yosafat Mitimiijo e Uzziya mo Asterot e Sama e Ye'iyel ɓiɓɓe Hotam mo Aro'er e Yedi'ayel ɓii Simiri e deerɗum Yoha Tisiijo e Eliyel Mahawiijo e Yeribay e Yoswiya ɓiɓɓe Elna'am e Yitima Mo'abiijo e Eliyel e Obet e Ya'asiyel mo Mecobaya. Saa'i Daawuda ɗonno suuɗo haa Cikilak ngam haa o daɗa Sawulu ɓii Kis, honooɓe semmbiɗɓe woɗɓe ngari haa maako, mballi mo nder konu. Ɓe ngoodi lagaaje e piwli, ɓe mbaawi fiɗugo kuri e kaa'e bee juŋngo nyaamo koo nano boo. Ɓe banndiraaɓe Sawulu mo Benyamin. Ndaa inɗe maɓɓe: Ahi'ezer, hooreejo maɓɓe e Yo'as ɓiɓɓe Sema'a mo Gibiya e Yesiyel e Pelet ɓiɓɓe Azmawet e Bereka e Yeehu mo Anatot e Yisma'ya mo Gibiyon, o gooto nder suusɓe cappanɗe tato go, ɓurɗo ɓe fuu e Yeremiya e Yahajiyel e Yohanan e Yozabat mo Gedera e Ele'ujay e Yerimot e Be'aliya e Semariya e Sefatiya mo Haruf e Elkaana e Yissiya e Azareyel e Yo'ejer e Yasobo'am, ɓe Koora'en e Yo'ela e Zebadiya, ɓiɓɓe Yeroham mo Gedor. Yimɓe Gada woɗɓe ndilli, kawti bee Daawuda haa hisrude muuɗum nder ladde. Ɓe honooɓe semmbiɗɓe nder jama'aare konu. Ɓe mari baawal huuwtinirgo bawarɗe mawɗe e labbe, geese maɓɓe nanndi bee geese barooɗe, ɓe mbaawi doggugo bana lelji. Ndaa inɗe maɓɓe: Ezer, o hooreejo maɓɓe, Obadiya ɗiɗaɓo, Eliyabu tataɓo, Mismana nayaɓo, Yeremiya njowaɓo, Attay njoweegoojo, Eliyel njoweeɗiɗaɓo, Yohanan njoweetataɓo, Elzabat njoweenayaɓo, Yeremiya sappoojo, Makabanay sappo e ngo'oojo. Yimɓe Gada ɓe'e ngoni mawɓe konu, pamaro maɓɓe ɓuri yimɓe teemerre, mawɗo boo ɓuri yimɓe ujineere. Kamɓe ɓe eeri maayo Urdun nder lewru aranndu, saa'i ngo teelata dow pomoole maago. Ɓe ndiiwi jooɗiiɓe waadiiji fuu haa fuunaaŋge e hiirnaaŋge. Yimɓe Benyamin e yimɓe Yahuuda woɗɓe ngari haa hisrude Daawuda. Daawuda wurti, fotti bee maɓɓe, wi'i ɓe: “To jam waddi on haa ɗo haa on mballammi kam, mi jaɓan on bee ɓernde woore, ammaa to on ngari ngam zammbaago yam e wallugo konne'en am, koo to mi waɗaay aybe sam, nden kam sey Allah kaakiraaɓe meeɗen laara ɗum, hiito on!” Nden Ruuhu Allah naŋngi Amasay, hooreejo suusɓe cappanɗe tato go, o wi'i: “Min yimɓe ma Daawuda! Min ngondan bee ma, ɓii Yeesa! Jam, jam laatano ma! Jam laatano wallooɓe ma, ngam Allah maaɗa ɗon walle!” Nden Daawuda jaɓɓi ɓe, darni ɓe ɓe mawɓe dow mooɓre hippooɓe muuɗum. Yimɓe Manassa woɗɓe boo ndilli, kawti bee Daawuda, wakkati o wardi bee Filisti'en ngam haɓugo bee Sawulu. Ammaa ɓe mballaay Filisti'en, ngam laamiiɓe Filisti'en carwootiri, mbi'i: “O tammi lortaago haa jawmiiko Sawulu, o mbara yimɓe meeɗen, o ta'a ko'e maɓɓe.” Ngam maajum ɓe njaɓɓiti mo. Nde o lorti haa Cikilak, Manassa'en ɓe'e kawti bee maako: Adanaha e Yozabat e Yedi'ayel e Mika'iilu e Yozabat e Elihu e Cillitay, ɓe ardiiɓe dow honooɓe ujineere nder lenyol Manassa. Ɓe mballi Daawuda haɓugo bee mooɓre hippooɓe, ngam ɓe fuu ɓe honooɓe semmbiɗɓe, ɓe laati mawɓe nder jama'aare konu. Nyalɗe fuu yimɓe ngari ngam wallugo Daawuda, haa jama'aare konu maako laati mawnde masin. Ndaa limgal geɓe taaskaniiɓe konu, warɓe haa Daawuda haa Heburuun, ngam heɓango mo laamu Sawulu, bana Jawmiraawo umruno: Nder yimɓe Yahuuda, marɓe bawarɗe e labbe, taaskaniiɓe konu ujine njoweego e teemeɗɗe njoweetato (6.800). Nder yimɓe Simeyon, honooɓe semmbiɗɓe ujine njoweeɗiɗo e teemerre (7.100). Nder yimɓe Lewi, ujine nayo e teemeɗɗe njoweego (4.600). Yoyada woni ardiiɗo nder danygol Haruna e ujine tato e teemeɗɗe njooweeɗiɗo (3.700) ngondi bee maako e Cadok, konoowo cemmbiɗɗo, suka bee worɓe nder saare muuɗum, mawɓe noogas e ɗiɗo. Nder yimɓe Benyamin, banndiraaɓe Sawulu, ujine tato. Haa wargo saa'i maajum, ɓurna yimɓe ɓe'e ngonno kaliifa'en kuuɗe nder saare Sawulu. Nder yimɓe Efrayim, honooɓe semmbiɗɓe marɓe inɗe nder ci'e muuɗum'en ujine noogas e teemeɗɗe njoweetato (20.800). Nder yimɓe reeta lenyol Manassa, ujine sappo e njoweetato (18.000), ewnaaɓe innde innde haa ɓe njaha laamingo Daawuda. Nder yimɓe Issakar, hakkilɓe ngam anndugo no Isra'iila huuwrata wakkatiiji fuu, mawɓe maɓɓe teemeɗɗe ɗiɗo, bee banndiraaɓe maɓɓe tokkiiɓe umrooje maɓɓe. Nder yimɓe Zabulon, taaskaniiɓe konu bee balmi muuɗum'en feere feere fuu, ujine cappanɗe njowo (50.000) ngam wallugo Daawuda bee ɓernde woore. Nder yimɓe Neftali, mawɓe ujineere e wonduɓe bee maɓɓe, marɓe bawarɗe mawɗe e labbe ujine cappanɗe tato e njoweeɗiɗo (37.000). Nder yimɓe Dan, taaskaniiɓe konu ujine noogas e njoweetato (28.000). Nder yimɓe Aser, honooɓe waawɓe konu taaskiiɓe ujine cappanɗe nayo (40.000). Haa gaɗa Urdun boo, nder yimɓe Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa, marɓe balmi konu fuu, ujine teemerre e noogas (120.000). Honooɓe ɓe'e fuu, ɓe taaskaniiɓe darnugo caffuuji. Ɓe ngari haa Heburuun bee ɓernde woore ngam haa ɓe laamina Daawuda dow Isra'iila fuu. Bana non boo luttuɓe Isra'iila, ɓe narri ɓernde woore ngam haa ɓe laamina Daawuda. Honooɓe go ngondi ton bee Daawuda nyalɗe tati, ɓe nyaami, ɓe njari, ngam banndiraaɓe maɓɓe taaskitinino ɗum. Heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe haa yotti lesɗe Issakar e Zabulon e Neftali ngaddi nyaamdu dow bamɗe e geelooɗi e alfadariije e ga'i. Ɓe ngaddi kuroori e ibbe joorɗe tamaaɗe e inabooje joorɗe tamaaɗe e inaboojam e nebbam e ga'i e dammooji ɗuuɗɗi, Isra'iila fuu ɗon seyo. Daawuda sarwotiri bee ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre, waato ardiiɓe fuu. Nden o wi'i jama'aare Isra'iila fuu: “To ɗum fottani on, to Allah Jawmiraawo meeɗen boo yerdake, nden kam en nelda habaru haa banndiraaɓe meeɗen woɗɓe nder lesɗe Isra'iila fuu, haa liman'en e Lewi'en nder berniiji maɓɓe e durduɗe maɓɓe, ngam haa ɓe ngara ɓe kawta bee meeɗen. Sey en ngartira sundukru Allah meeɗen haa ɗo, ngam nder balɗe Sawulu en teftaayno ndu.” Jama'aare fuu yerdi waɗugo bana non, ngam haala man fottani ummaatoore fuu. Daawuda mooɓti yimɓe Isra'iila fuu diga maayo Sihor nder Misra haa yotti nastirde Hamat, ngam haa ɓe njaha hoo'oygo sundukru Allah haa Kiriyat-Ye'arim. Daawuda e Isra'iila fuu njehi haa Ba'ala, waato Kiriyat-Ye'arim, nder lesdi Yahuuda, ngam haa ɓe koo'oya sundukru Allah wi'eteendu fodde innde Jawmiraawo jooɗiiɗo haa dow keruba'en. Ɓe njo'ini sundukru Allah dow moota ga'i kesa, ɓe ngurtini ndu saare Abinadabu. Uzza e Ahiyo ɗon ɗowa moota man. Daawuda e Isra'iila fuu ɗon mbelmbelta yeeso Allah, ɓe ɗon ngima, ɓe ɗon piya moolooji e garayaaji e bawɗi e koŋsiije e algaytaaji bee semmbe maɓɓe fuu. Nde ɓe njotti laarre Kidon, Uzza forti juŋngo mum, naŋngi sundukru, ngam ga'i mosti. Ammaa Jawmiraawo tikkani Uzza, fiyi mo, ngam o meemi sundukru. Ɗon nii o maayi. Ɓernde Daawuda metti ngam tikkere Jawmiraawo ukki dow Uzza. O inndi nokkuure nde'e Peres-Uzza, kanjum laati innde maare haa wargo hannde. Nyalaade man Daawuda huli Jawmiraawo. O ƴami: “Noy njahranmi sundukru Allah haa am?” Ngam man o yahraay ndu haa berniwol maako, waato Berniwol Daawuda. O selni ndu haa saare Obet-Edoom, goɗɗo Gaat. Sundukru Allah faɓɓi lebbi tati nder saare Obet-Edoom bee yimɓe mum. Jawmiraawo barkiɗini saare Obet-Edoom e ko o mari fuu. Hiram, laamiiɗo Tirus neli nelaaɓe haa Daawuda. O neldi boo leɗɗe cemmbiɗɗe e sehooɓe e mahooɓe, ngam haa ɓe nyiɓana mo laamorde. Laamu Daawuda heɓi tedduŋgal ɗuuɗŋgal, bana nii Daawuda anndiri Jawmiraawo tabitini mo o laamiiɗo dow Isra'iila ngam daliila yimɓe muuɗum Isra'iila'en. Haa Urusaliima Daawuda te'i rewɓe feere, o ɓesdi danyugo ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Ndaa inɗe ɓiɓɓe maako worɓe danyaaɓe haa Urusaliima: Sammu'a e Sobaba e Natan e Suleymaanu e Yibehar e Elisuwa e Elpalet e Nooga e Nefek e Yafiya e Eliisama e Be'eliyada e Elifelet. Nde Filisti'en nani Isra'iila'en moyti Daawuda, laatini mo laamiiɗo muuɗum'en, ɓe fuu ɓe ngari haa ɓe ɗaɓɓita mo. Ammaa Daawuda nani ɗum. O wurti ngam fottugo bee maɓɓe. Filisti'en ngari, kippi waadiwol Refayim. Daawuda ƴami Allah: “Mi haɓa bee Filisti'en na? A hokkatam jaalorgal dow maɓɓe na?” Jawmiraawo jaabi mo: “Yah, mi hokkete.” Ɓe njehi haa Ba'al-Perasiima, ton Daawuda jaali Filisti'en. O wi'i: “Jawmiraawo seeki caka konne'en am bee juŋngo bana ildugol ndiyam.” Ngam maajum nokkuure nde'e wi'ete Ba'al-Perasiima. Filisti'en acci labbi muuɗum'en ton. Daawuda umri wulugo ɗi. Fahin Filisti'en ngari, kippi waadiwol Refayim. Daawuda ƴami Allah kadiboo, ammaa Allah wi'i mo: “Taa tokka ɓaawo maɓɓe, ammaa wakka daayiiɗum bee maɓɓe, nden war dow maɓɓe diga wakeere leɗɗe balsani. To a nani sonyo palanɗe dow ko'e leɗɗe man, nden ukkana ɓe, ngam mi ɗon aarta yeeso maaɗa ngam honugo jama'aare Filisti'en.” Daawuda waɗi ko Jawmiraawo umri mo, ɓe njaali jama'aare Filisti'en diga Gibiyon haa yotti Gezer. Diga wakkati man, innde Daawuda teddinaama koo toy, Jawmiraawo ukkani ummaatooje fuu kulol daliila Daawuda. Daawuda nyiɓani hoore mum cuuɗi nder berniwol muuɗum. O taaskitini boo nokkuure ngam sundukru Allah, o darni suudu laymaaru ngam maaru. Daawuda wi'i: “Sey Lewi'en tan ndoondoto sundukru Allah, ngam kamɓe Jawmiraawo suɓi ngam roondaago sundukru muuɗum, ɓe cuklano kuugal maajum foroy.” Nden Daawuda mooɓti Isra'iila fuu haa Urusaliima, ngam haa ɓe ngartira sundukru Jawmiraawo haa nokkuure nde o taaskitinani ndu. Daawuda mooɓti yimɓe Haruna e Lewi'en. Nder danygol Kahat: Uriyel, ardiiɗo maɓɓe e banndiraaɓe muuɗum, ɓe teemerre e noogas (120). Nder danygol Meraari boo: Asaya, ardiiɗo maɓɓe e banndiraaɓe muuɗum, ɓe teemeɗɗe ɗiɗo e noogas (220). Nder danygol Gersom boo: Yo'el, ardiiɗo maɓɓe e banndiraaɓe muuɗum, ɓe teemerre e cappanɗe tato (130). Nder danygol Elicafan boo: Sema'ya, ardiiɗo maɓɓe e banndiraaɓe muuɗum, ɓe teemeɗɗe ɗiɗo (200). Nder danygol Heburuun boo: Eliyel, ardiiɗo maɓɓe e banndiraaɓe muuɗum, ɓe cappanɗe njoweetato (80). Nder danygol Uzziyel boo: Amminadabu, ardiiɗo maɓɓe e banndiraaɓe muuɗum, ɓe teemerre e sappo e ɗiɗo (112). Daawuda ewni Cadok e Abiyatar, liman'en e Lewi'en Uriyel e Asaya e Yo'el e Sema'ya e Eliyel e Amminadabu. O wi'i ɓe: “Onon on baaba-ci'e'en Lewi'en. Cene ko'e mooɗon, onon e banndiraaɓe mooɗon. Nden ngartire sundukru Jawmiraawo Allah Isra'iila haa nokkuure nde mi taaskitinani ndu. Naane, on ngondaayno bee amin. Jawmiraawo tikkani min, ukkani min sarru, ngam min kakkilanaay ko o umruno min.” Liman'en e Lewi'en ceni ko'e muuɗum'en ngam ɓe njaha hoo'oygo sundukru Jawmiraawo Allah Isra'iila. Nden Lewi'en woɗɓe efti sundukru Allah bee cabbi maaru dow balbe muuɗum'en, ndoondi ndu, bana Muusa umruno ɓe fodde koŋngol Jawmiraawo. Daawuda umri ardiiɓe Lewi'en, ɓe ndarna banndiraaɓe maɓɓe yimooɓe bee kuuje gimruɗe: Moolooji e garayaaji e koŋsiije iidooje, haa ɓe ngima bee sawtu e bee seyo. Lewi'en go ndarni Heman ɓii Yo'el e Asaf ɓii Berekiya banndiiko. Nder banndiraaɓe maɓɓe yimɓe Meraari, ɓe ndarni Etan ɓii Kusaya. Non boo banndiraaɓe maɓɓe daayiiɓe: Zekariya e Ben e Ya'ajiyel e Semiramot e Yehiyel e Unni e Eliyabu e Benaya e Ma'aseya e Matitiya e Elifelehu e Mikineya e Obet-Edoom e Ye'iyel, ɓe aynooɓe dammuɗe. Heman e Asaf e Etan, yimooɓe, piyi koŋsiije njamndi mboɗeeri iidooje. Zekariya e Ajiyel e Semiramot e Yehiyel e Unni e Eliyabu e Ma'aseya e Benaya piyi moolooji fodde daande “alamot”. Matitiya e Elifelehu e Mikineya e Obet-Edoom e Ye'iyel e Azaziya piyi garayaaji bee laawol bi'eteeŋgol Seminit, ngam ɗowugo gimi. Kenaniya, ardiiɗo Lewi'en, cuklaniiɗo gimi. O ekkitini ɓe yimugo, ngam o annduɗo gimi. Berekiya e Elkaana ngoni aynooɓe dammugal suudu sundukru. Sebaniya e Yosafat e Netaneyel e Amasay e Zekariya e Benaya e Eli'ezer, liman'en, kamɓe ɓe puufi algaytaaji yeeso sundukru Allah. Obet-Edoom e Yehiya, kamɓe boo ɓe aynooɓe dammugal suudu sundukru. Daawuda e ndotti'en Isra'iila e ardiiɓe dow honooɓe ujineere njehi, ngam hoo'oygo sundukru alkawal Jawmiraawo bee seyo haa saare Obet-Edoom. Bee ballal Allah, Lewi'en roondooɓe sundukru alkawal Jawmiraawo kirsani Allah ga'i kalhali joweeɗiɗi e jawɗi be'i joweeɗiɗi. Daawuda ɗon ɓorni ngapaleewol ɗigguŋgol daneewol. Bana non boo Lewi'en roondooɓe sundukru fuu e yimooɓe e Kenaniya, ardiiɗo gimi. Daawuda ɗon ɓorni boo toggoore limanku. Bana non, Isra'iila'en fuu ɗofti sundukru alkawal Jawmiraawo bee hoolo seyo e hoolo luwe e algaytaaji e koŋsiije iidooje, ɓe piyi moolooji e garayaaji bee semmbe. Nde sundukru alkawal Jawmiraawo ɗon nasta Berniwol Daawuda, Mikal ɓii Sawulu debbo laari gal wurdere suudu. O yi'i laamiiɗo Daawuda ɗon wama, ɗon welwelta. Ngam man Mikal yawi mo. Ɓaawo man, ɓe nastini sundukru nder suudu laymaaru ndu Daawuda darnino ngam maaru. Nden ɓe lii'ani Allah guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal maɓɓe bee Allah. Nde Daawuda timmini lii'aago guleteeɗi e kirseteeɗi man, o barkiɗini ummaatoore bee innde Jawmiraawo. Nden o yeɗi Isra'iila'en, worɓe e rewɓe fuu, koo moy maɓɓe tamseere e dibinooje joorɗe tamaaɗe e inabooje joorɗe tamaaɗe. Daawuda darni Lewi'en woɗɓe yeeso sundukru Jawmiraawo ngam teddingo e yettugo e maŋgtugo Allah Isra'iila. Ndaa inɗe maɓɓe: Asaf woni hooreejo e Zekariya, o ɗiɗaɓo, nden Ye'iyel e Semiramot e Yehiyel e Matitiya e Eliyabu e Benaya e Obet-Edoom e Ye'iyel, ɓe fuu ɓe fiyooɓe garayaaji e moolooji, Asaf boo o piyoowo koŋsiije iidooje. Benaya e Yahajiyel, liman'en, ngoni fuufooɓe. Foroy ɓe ɗon puufa algaytaaji yeeso sundukru alkawal Allah. Nyalaade man Daawuda fuɗɗi darnugo Asaf bee Lewi'en woɗɓe ngam yettugo Jawmiraawo: Ngette Jawmiraawo, maŋgte innde maako, anndine kuuɗe maako nder ummaatooje. Ngime, ngimane mo maŋgtoore, ngeyne kaayeefiiji ɗi o waɗi fuu. Ceyore innde maako seniinde, ceye, onon ɗowtaniiɓe Jawmiraawo. Ngaylite heedi Jawmiraawo, tore baawɗe maako, ɗakkotire bee maako koo ndey fuu. Ciftore kuuɗe maako kayniiɗe e kiitaaji maako, onon asŋgol Isra'iila jaggiiɗo maako, onon danygol Yaakubu, cuɓaaɗo maako. Kaŋko woni Jawmiraawo Allah men, o kiitoowo duniyaaru fuu. Ciftore alkawal maako foroy e ko o umri haa gide ujineere. Ɗum alkawal maako bee Ibrahiima e hunayeere maako haa Isiyaaku. Jawmiraawo haɓɓi alkawal duumiiŋgal bee Isra'iila, ngal tabitinaama bana umroore ngam Yaakubu. O wi'i: “Mi hokkete lesdi Kanaana, ndi laatoto maral ma.” Saa'i man on ɗuuɗaayno tawon, on jananɓe nder lesdi. Kaakiraaɓe mooɗon ngiili diga lesdi haa lesdi, diga laamu haa laamu. Allah accaay koo moy torra ɓe, o feli laamiiɓe ngam daliila maɓɓe. O wi'i: “Taa meeme moytaaɓe am, taa naawne annabi'en am.” Ngimane Jawmiraawo, onon yimɓe duniyaaru fuu, ngaazine habaru kisndam maako foroy. Anndine tedduŋgal maako caka ummaatooje, ngecce jama'aaje fuu kaayeefiiji maako. Ngam Jawmiraawo o mawɗo, o maŋgteteeɗo masin, o kulniiɗo ɓurɗo ɗowanteeɓe fuu. Ngam ɗowanteeɓe jama'aaje fuu ɗum labbi meere, ammaa Jawmiraawo tagi asamanji. Yeeso maako ɗon waŋgina maŋngu e daraja, baawɗe e seyo ɗon haa o woni. Onon ummaatooje duniyaaru, maŋgte Jawmiraawo, maŋgte tedduŋgal maako e baawɗe maako. Teddine innde maako, ngaddane mo dokke, ngare yeeso maako, cujidane mo saa'i o waŋginta senaare maako. Ndiwne yeeso maako, onon yimɓe duniyaaru fuu. Kaŋko o tabitini duniyaaru, ndu dimmbataako. Asama seyo, lesdi boo welwelta! Maatine ummaatooje fuu: “Jawmiraawo woni laamiiɗo.” Mbeela e ko woni nder maaga fuu koola. Gese e ko woni dow maaje fuu ceyo. Koo leɗɗe nder laynde boo ngimana Jawmiraawo bee seyo. O ɗon wara ngam hiitanaago yimɓe duniyaaru. Ngette Jawmiraawo, ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Mbi'e: “Hisnu min, yaa Jawmiraawo, kisnoowo min, wurtin min caka heefeerɓe, hooru min, ngam haa min maŋgta innde ma seniinde, min ceyoro yettugo ma.” Maŋgtoore e yettoore laatano Jawmiraawo Allah Isra'iila foroy haa abada. Yimɓe fuu mbi'i: “Aamiina!” Ɓe maŋgti Jawmiraawo. Daawuda acci Asaf e banndiraaɓe muuɗum ɓe njooɗo yeeso sundukru alkawal Jawmiraawo ngam huuwugo kuugal maɓɓe foroy, fodde umroore nyalaade fuu. O acci boo Obet-Edoom e banndiraaɓe muuɗum cappanɗe njoweego e njoweetato. Non boo Obet-Edoom ɓii Yedutuun e Hosa ngam aynugo dammuɗe. Ammaa Cadok limanjo e banndiraaɓe muuɗum liman'en, Daawuda acci ɓe yeeso jooɗorde Jawmiraawo haa nokkuure townde haa Gibiyon, ngam lii'anaago Jawmiraawo guleteeɗi dow hirsirde, fajiri e kiikiiɗe fuu, fodde ko Jawmiraawo umri Isra'iila nder tawreeta fuu. Heman e Yedutuun e suɓaaɓe woɗɓe, ewnaaɓe innde innde, ngondi bee maɓɓe haa ɓe ngetta Jawmiraawo ngam mbooɗeeŋga muuɗum ɗon haa abada. Heman e Yedutuun ngoodi boo algaytaaji e koŋsiije iidooje e kuuje gimruɗe feere ngam yimango Allah. Ɓiɓɓe Yedutuun ɗon ton ngam aynugo dammugal. Nden yimɓe kooti, koo moy haa saare mum. Daawuda boo hooti ngam barkiɗingo saare muuɗum. Nyannde feere nde Daawuda ɗon jooɗi haa saare mum, o wi'i annabi Natan: “Ndaa, min mi ɗon jooɗi nder suudu leɗɗe cemmbiɗɗe, ammaa sundukru alkawal Jawmiraawo ɗon jooɗi les godooje.” Natan jaabi Daawuda: “Waɗ ko ɓernde ma numi fuu, ngam Allah ɗon wondi bee ma.” Ammaa jemmaare man Allah wolwani Natan, wi'i: “Yah, wi' jaggiiɗo am Daawuda, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: An a nyiɓantaa yam suudu haa mi jooɗa ton. Mi meeɗaay jooɗaago nder suudu, diga nyannde nde ngurtinmi Isra'iila'en Misra haa hannde. Ammaa mi waanci diga laymaaru ndu'u haa nduya, diga jooɗorde nde'e haa ndeya. Koo toy njahmi caka Isra'iila'en fuu, kadi mi meeɗi siŋkango koo gooto nder alkaali'en ɓe umrumi ɗowugo yimɓe am Isra'iila'en bee wi'ugo: Koni on nyiɓanaay yam suudu leɗɗe cemmbiɗɗe na? Jonta sey a wi'a jaggiiɗo am Daawuda: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi hoo'i ma haa waalde, haa ɓaawo dammooji, ngam a laato ardiiɗo yimɓe am Isra'iila'en. Mi wondi bee ma koo toy njahɗaa fuu, mi halki konne'en ma. Mi waɗante innde bana inɗe mawɓe haa duniyaaru. Mi suɓani yimɓe am Isra'iila'en nokkuure joonde, mi hokkan ɓe lesdi ngam haa ɓe njooɗo nder maari bee jam. Halluɓe meetataa ɓillugo ɓe bana ɓooyma. Ɗum laati bana nii diga wakkati alkaali'en laamani yimɓe am Isra'iila'en. Mi toskinan konne'en ma fuu. Mi hokkete danygol boo. To a maayi, a hawtoyi bee kaakiraaɓe ma, mi jo'inan gooto nder danygol ma, waato gooto nder ɓiɓɓe ma dow leeso laamu ma, mi tabitina laamu maako. Kaŋko o nyiɓantam suudu, min boo mi tabitinan leeso laamu maako haa foroy. Mi laatoto baaba maako, kaŋko boo o laatoto ɓiɗɗo am. Mi ittantaa mo mbooɗeeŋga am bana no ittumi nga aartuɗo ma. Mi tabitinan mo nder suudu am e nder laamu am haa foroy, leeso laamu maako tabitan haa foroy.” Natan yecci Daawuda bolle ɗe'e e wahayu oo fuu. Nden laamiiɗo Daawuda nasti suudu laymaaru, jooɗi yeeso Jawmiraawo, wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah, mi moy e ɗume woni saare am haa njottinɗa min haa ɗo? Kanjum ɗum pamarum haa yeeso ma, yaa Allah! A wolwi haala danygol maccuɗo ma nder zamanuuji garanɗi. Yaa Jawmiraawo Allah, a laari yam bana goɗɗo tedduɗo. Ɗume mbaawanmi wi'go dow tedduŋgal ngal ndokkuɗa maccuɗo ma? An a anndi maccuɗo ma. Yaa Jawmiraawo, a huuwani maccuɗo ma kuugal maŋngal nga'al fodde anniya ma ngam hollugo kuuɗe ma mawɗe fuu. Yaa Jawmiraawo, walaa mo nanndi bee maaɗa, an feere ma woni Allah, fodde ko min nani bee noppi amin fuu. Walaa ummaatoore feere haa duniyaaru bana yimɓe ma Isra'iila'en. An sootti ɓe ngam haa ɓe laato yimɓe ma. A waɗani hoore ma innde bee huuwugo kuuje mawɗe, kulniiɗe. A rimɗini ɓe diga lesdi Misra, a riiwi ummaatooje yeeso maɓɓe. A laatini yimɓe ma Isra'iila'en ummaatoore ma haa foroy, yaa Jawmiraawo, an boo, a laati Allah maɓɓe. Ammaa jonta, yaa Jawmiraawo, tabitin wolde ma nde mbolwanɗa maccuɗo ma e danygol mum haa foroy. Tabitin nde ngam haa innde ma ɓaŋgo haa abada, haa yimɓe mbi'a: Jawmiraawo honooɓe asama, kaŋko woni Allah Isra'iila. Tabitin danygol maccuɗo ma Daawuda boo. Ngam an, yaa Allah am, mi hulaay toraago ma, ngam a anndini yam a hokkatam danygol. Yaa Jawmiraawo, an woni Allah, an a iinani yam hayru man. Jonta, a yerdi barkiɗingo danygol am, ngam haa ngol tabita haa yeeso maaɗa foroy. Ngam an, yaa Jawmiraawo, a barkiɗini ngol, non ngol heɓi barka haa foroy.” Ɓaawo kuuje ɗe'e, Daawuda jaali Filisti'en, leestini ɓe. O nyaami Gaat berniwol maɓɓe e gure maagol fuu. Nden o jaali Mo'abi'en. Ɓe laatani mo maccuɓe, o yowani ɓe jomorgol. Nden o jaali boo Hadad'ezer, laamiiɗo Soba, haa Hamat. Laamiiɗo oo yahno semmbiɗingo laamu maako haa maayo Efratis. Daawuda hooci haa maako mootaaji pucci ujineere (1.000) e wa'iiɓe ujine njoweeɗiɗo (7.000) e honooɓe ujine noogas (20.000). Daawuda soppi korle pucci mootaaji fuu, o acci teemerre ngam hoore maako. Siriya'en ngari diga Damas ngam haa ɓe mballa Hadad'ezer, laamiiɗo Soba, ammaa Daawuda mbari nder maɓɓe worɓe ujine noogas e ɗiɗo (22.000). Daawuda jo'ini saŋngeere aynooɓe nder lesdi maɓɓe, ɓe laatani mo maccuɓe, o yowani ɓe jomorgol. Jawmiraawo hisni Daawuda koo toy o yehi fuu. Daawuda hooci bawarɗe kaŋŋeeri ɗe sukaaɓe Hadad'ezer marno, o yahri ɗe haa Urusaliima. Haa Tibihat e Kuun, berniiji Hadad'ezer, Daawuda hooci njamndi mboɗeeri ɗuuɗndi masin. Bee maari Suleymaanu waari loonde njamndi mboɗeeri mawnde e daŋraŋge e kuuje njamndi mboɗeeri. Nde To'i, laamiiɗo Hamat nani Daawuda jaali jama'aare konu Hadad'ezer, laamiiɗo Soba fuu, o neli ɓiyiiko Hadoram haa laamiiɗo Daawuda haa o ƴama ɗum njamu muuɗum, o waɗana mo barka ngam o haɓi bee Hadad'ezer, o jaali mo, ngam haɓre ɗonno hakkunde Hadad'ezer e To'i foroy. O neldi Daawuda kuuje kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri feere feere. Kanje boo, laamiiɗo Daawuda seni ɗe ngam Jawmiraawo, hawtaade bee cardi e kaŋŋeeri ndi o hoocino haa ummaatooje Edoomi'en e Mo'abi'en e Ammooni'en e Filisti'en e Amaleki'en. Abisay ɓii Seruyatu jaali Edoomi'en ujine sappo e njoweetato (18.000) nder Waadiwol Mannda. O jo'ini caŋngeeje aynooɓe nder lesdi Edoom, Edoomi'en fuu laati maccuɓe Daawuda. Jawmiraawo hisni Daawuda koo toy o yehi. Daawuda laamani Isra'iila fuu. O ɗon waɗana yimɓe maako fuu kiita ndarnuka e ngooŋɗuka. Yo'ab ɓii Seruyatu woni mawɗo honooɓe, Yusafat ɓii Ahiluudi woni hunndukoojo laamiiɗo, Cadok ɓii Ahitooba e Abimelek ɓii Abiyatar ngoni liman'en, Sawusa woni binndoowo e Benaya ɓii Yoyada woni hooreejo Kereti'en e Peleti'en. Ɓiɓɓe Daawuda laati ardiiɓe ɓurɓe ɓadaago mo. Ɓaawo man, Nahas, laamiiɗo Ammooni'en maayi. Ɓiyiiko laami haa pellel maako. Daawuda wi'i: “Mi waɗanan Hanun ɓii Nahas mbooɗeeŋga, bana baaba maako waɗani yam.” Daawuda neli nelaaɓe haa ɓe nde'itina mo dow maayde baaba maako. Nde nelaaɓe Daawuda njotti lesdi Ammooni'en haa Hanun ngam de'itingo mo, mawɓe Ammooni'en mbi'i Hanun: “A numi Daawuda neli de'itinooɓe haa maaɗa ngam siŋkango ma daliila maayde baaba ma na? Naa ɓe ngari haa maaɗa ngam wiɗitaago e horugo e hippaago lesdi ndi'i?” Hanun umri ɓe naŋnga nelaaɓe Daawuda go. Ɓe naŋngi ɓe, ɓe laɓi ɓe e ɓe ta'i reeta limce maɓɓe, haa yotti pooɓe. Nden o firliti ɓe. Worɓe ɓe'e cemti masin haa ɓe ngiɗaa hootugo. Woɗɓe njehi anndini Daawuda haala man. O neli haa maɓɓe, o wi'i ɓe: “Paɓɓe haa Yeriko, haa bakkuɗe mon puɗa fahin, nden ngarton.” Nde Ammooni'en annditi ɓe toonyake Daawuda, Hanun e Ammooni'en neldi cardi baakin kilo ujine cappanɗe tati (30.000), ngam yoɓugo haya mootaaji pucci e wa'iiɓe ɗi diga Mesopotamiya e Siriya-Ma'aka e Soba. Ɓe njoɓi haya ngam mootaaji ujine cappanɗe tati e ɗiɗi (32.000). Ɓe njoɓi boo laamiiɗo Ma'aka e yimɓe muuɗum. Ɓe fuu ɓe ngari, ɓe caŋngini yeeso Medeba. Ammooni'en boo ngari diga gure muuɗum'en, mooɓti ngam haɓre. Nde Daawuda nani ɗum, o neli Yo'ab, mawɗo ardiiɓe sooje'en, bee honooɓe suusɓe fuu. Ammooni'en ngurti berniwol muuɗum'en, ndarni caffuuji yeeso nastirde maagol. Ammaa laamiiɓe warɓe ton ɗon ndari haa ladde feere muuɗum'en. Nde Yo'ab yi'i konne'en taarake ɗum yeeso e ɓaawo fuu, o suɓi woɗɓe nder suɓaaɓe Isra'iila, o darni ɓe dow Siriya'en. Yimɓe luttuɓe fuu, o halfini ɓe haa juŋngo Abisay deerɗiiko. Kaŋko o huucitini ɓe dow Ammooni'en. Yo'ab wi'i Abisay: “To Siriya'en calorake yam, mballa mi. An boo to o Ammooni'en calorake ma, mi wallete. Semmbiɗiɗ, en tiiɗa ngam daliila yimɓe meeɗen e ngam berniiji Allah meeɗen. Jawmiraawo boo waɗan ko fottanta mo.” Nden Yo'ab e wonduɓe bee muuɗum njehi haɓoygo bee Siriya'en. Siriya'en ndoggi yeeso maako. Nde Ammooni'en ngi'i Siriya'en ndoggi, ɓe ndoggi kamɓe boo diga yeeso Abisay, deerɗiraawo Yo'ab, ɓe lori nder berniwol. Yo'ab boo hooti Urusaliima. Nde Siriya'en ngi'i Isra'iila'en njaali ɓe, ɓe neli ngam ewnaago Siriya'en wonɓe haa gaɗa maayo Efratis. Sofak, mawɗo honooɓe Hadad'ezer ardi ɓe. Nde Daawuda nani ɗum, o mooɓti Isra'iila'en fuu. O eeri Urdun, o yotti haa maɓɓe, o taaskani haɓre. Daawuda darni caffuuji muuɗum, tiitotiri bee Siriya'en, nden ɓe kaɓi bee maako. Isra'iila'en njaali Siriya'en, ɓe ndoggi yeeso maɓɓe. Daawuda e yimɓe mum kalki wa'iiɓe mootaaji pucci ujine njoweeɗiɗo (7.000) e honooɓe ujine cappanɗe nayo (40.000). O mbari boo Sofak, mawɗo ardiiɗo honooɓe. Nde ɗowtaniiɓe Hadad'ezer ngi'i Isra'iila'en njaali ɓe, ɓe culhotiri bee Daawuda, ɓe kuuwani ɗum. Ɓaawoɗon Siriya'en cali wallugo Ammooni'en. Mawri man, haa fuɗɗoode hitaande, wakkati laamiiɓe ngurtoto ngam haɓre, Yo'ab ardi jama'aare konu. Ɓe kalki lesdi Ammooni'en, ɓe taari Rabba. Ammaa Daawuda lutti ɓaawo nder Urusaliima. Yo'ab jaali berniwol Rabba, yibbini ngol. Daawuda hooci woronnde wonnde dow hoore lawru Ammooni'en. Teddeeŋga maare waɗi baakin kilo cappanɗe tati (30), hayre marnde saman ɗuuɗɗo ɗon haa maare. Daawuda waɗi nde dow hoore mum. O ɓofti keɓal konu ɗuuɗŋgal masin diga berniwol man. O wurtini boo yimɓe wonɓe nder maagol. O dooli ɓe huuwugo bee ceekruɗe e tufirɗe njamndi e pe'irɗe njamndi. Bana non Daawuda waari berniiji Ammooni'en fuu. Nden o hooti Urusaliima bee jama'aare konu maako fuu. Ɓaawo man honooɓe Daawuda kaɓi bee Filisti'en haa Gezer. Wakkati man Sibbekay Husatiijo mbari Sippay, gooto nder Refayim. Bana nii Filisti'en leestinaama. Fahin haɓre fuɗɗiti bee Filisti'en. Elhanan ɓii Ya'ir mbari Lahmi deerɗiraawo Goliyat Gaatiijo mo leggal labbo mum nanndi bee leggal cannyargal. Fahin haɓre fuɗɗiti haa Gaat. Woodino ton goɗɗo juutɗo, marɗo kooli cindi haa juuɗe e kosɗe muuɗum, limgal maaji, noogas e nayi. Kaŋko boo o goɗɗo lenyol Rafa. O janci Isra'iila, ammaa Yonatan ɓii Sime'a deerɗiraawo Daawuda mbari mo. Kamɓe, ɓe ɓiɓɓe Refa, danyaaɓe haa Gaat. Daawuda e yimɓe mum mbari ɓe. Sayɗaanu ummani Isra'iila, esti Daawuda haa o lima yimɓe Isra'iila. Daawuda wi'i Yo'ab e mawɓe yimɓe: “Njehe, lime Isra'iila'en diga Biirsaba haa yotti Dan. Nden anndineeɗam limgal maɓɓe.” Ammaa Yo'ab wi'i: “Jawmiraawo ɓesda limgal yimɓe muuɗum haa waɗa cowi teemerre! Barkaama, naa ɓe fuu ɓe jaggiiɓe ma na? Ngam ɗume ngiɗɗaa limugo ɓe? Koni a yahrata aybe dow Isra'iila?” Bee non fuu laamiiɗo dooli Yo'ab. Yo'ab dilli, waanci nder lesdi Isra'iila fuu, nden o warti Urusaliima. O anndini Daawuda limgal limaaɓe: Limgal waawɓe konu waɗi miliyoŋ e ujine teemerre (1.100.000), nder Yahuuda boo waawɓe konu ujine teemeɗɗe nayo e cappanɗe njoweeɗiɗo (470.000). Ammaa Yo'ab limaay yimɓe Lewi e Benyamin, ngam o laari umroore laamiiɗo nde'e bana huunde nyiddunde. Haala ka'a fottanaay Allah, ngam man o hiiti Isra'iila. Daawuda wi'i Allah: “Mi waɗi hakke masin bee kuugal ngal. Ammaa jonta, yaafa aybe maccuɗo ma, ngam mi waɗi faataare mawnde.” Jawmiraawo wolwani Gada, gi'anoowo Daawuda, wi'i: “Yah haa Daawuda, wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon wallinane kuuje tati. Suɓan hoore ma woore nder maaje haa mi waɗe nde.” Gada wari haa Daawuda, wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Sey a suɓa! Ɗume ngiɗɗaa? Duuɓi tati ɗi weelo na? Malla doggugo yeeso konne'en maaɗa lebbi tati, saa'i ɓe ɗon mbara on bee kaafahi na? Malla nyalɗe tati ɗe kaafahi Jawmiraawo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu ngarata dow lesdi, haa malaa'ikaajo Jawmiraawo halka yimɓe nder keeri Isra'iila fuu na? Num jonta, anndinam jaawaabu haa mi yahrana Jawmiraawo nelɗo yam.” Daawuda jaabi Gada: “Huunde nde'e ɓillanake yam masin. Sey mi yana nder juŋngo Jawmiraawo, ngam enɗam maako ɗuuɗi. Ammaa taa mi yana haa juuɗe yimɓe.” Jawmiraawo neldi nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu nder Isra'iila. Ujine cappanɗe njoweeɗiɗo (70.000) nder Isra'iila'en maayi. Nden o neli malaa'ikaajo haa berniwol Urusaliima ngam halkugo ngol. Nde malaa'ikaajo ɗon halka yimɓe, Jawmiraawo yi'i ɗum. O faasiti waɗugo sarru, o wi'i malaa'ikaajo go: “He'i! Ittu juŋngo ma jonta.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗonno dari haa laarre Ornan Yebusiijo. Nde Daawuda tijji, o yi'i malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon dari hakkunde asama bee lesdi, ɗon forta dow Urusaliima kaafahi muuɗum ki o losno. Daawuda e ndotti'en kippi geese muuɗum'en, ɓe ɗon ɓorni limce buhuuje. Daawuda wi'i Allah: “Min umri limugo yimɓe. Min waɗi hakke, mi waɗi kalluɗum masin. Ammaa ummaatoore am nde'e, ɗume nde waɗi? Yaa Allah Jawmiraawo am, sey kiita ma wara dow am e dow saare baaba am. Taa halku ummaatoore ma bee masiibo man!” Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i Gada: “Yeccu Daawuda o yaha, o darnana Jawmiraawo hirsirde haa laarre Ornan Yebusiijo.” Daawuda waɗi ko Gada wolwino bee innde Jawmiraawo. Saa'i man Ornan bee ɓikkoy muuɗum nayoy ɗon piya alkamaari. Nde o yeesiti, o yi'i malaa'ikaajo, ɓiɓɓe maako ndoggi, nyukki. Nde Ornan yi'i Daawuda wari, o wurti laarre, o tuggi koppi, o hippi yeeso Daawuda. Daawuda wi'i mo: “Soorram nokkuure laarre ma deydey ceede saman maare ngam haa mi darnana Jawmiraawo hirsirde ton, haa masiibo timma caka ummaatoore nde'e.” Ornan jaabi Daawuda: “Hoo'u nde, barkaama, waɗ ko ngiɗɗa. Ndaa mi hokkan ga'i ngam guleteeɗi e leɗɗe fiyugo alkamaari ngam yiite e alkamaari ngam dokkal nyaamdu, mi hokkan ɗum fuu.” Ammaa laamiiɗo wi'i Ornan: “Naa non, mi soodan nde bee ceede deydey saman maare. Mi hoo'ataa koo ɗume ko marɗa, ngam taa mi lii'ano Jawmiraawo nguleteeŋga nga walaa saman.” O yoɓi Ornan ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe joweego (600) ngam nokkuure man. Nden Daawuda mahani Jawmiraawo hirsirde haa nokkuure man, o lii'i guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. O ewni Jawmiraawo, Jawmiraawo jaabi mo bee yiite iwŋge haa asama, nge huɓɓi dow hirsirde guleteeɗi. Nden Jawmiraawo wolwani malaa'ikaajo o waata kaafahi maako haa suudu maaki. Wakkati man, nde Daawuda yi'i Jawmiraawo jaabake ɗum haa laarre Ornan Yebusiijo, o lii'i kirseteeɗi ton. Saa'i man, jooɗorde Jawmiraawo nde Muusa waɗno nder ladde e hirsirde guleteeɗi ɗonno haa nokkuure townde haa Gibiyon. Daawuda waawaay yahugo ton yeeso Allah ngam ƴamugo muuyo maako, ngam kaafahi malaa'ikaajo Jawmiraawo hulni mo. Daawuda wi'i: “Haa ɗo haykaliiru Allah Jawmiraawo e hirsirde ngam guleteeɗi Isra'iila ndaroto.” Daawuda umri mooɓtugo jananɓe wonɓe nder lesdi Isra'iila. O darni sehooɓe kaa'e, ɓe ceha kaa'e ngam nyiɓugo haykaliiru Allah. Daawuda taaskitini boo njamndi ɓaleeri ɗuuɗndi ngam suufuuje haa pareeje dammuɗe e ngam jokke e njamndi mboɗeeri ɗuuɗndi masin. Non boo leɗɗe cemmbiɗɗe ɗe limataake, ngam yimɓe Sidon e Tirus ngaddani Daawuda leɗɗe cemmbiɗɗe ɗuuɗɗe masin. Daawuda wi'i: “Ɓiyam Suleymaanu o derkeejo mo walaa kirseeku tawon. Ammaa haykaliiru ndu o nyiɓanta Jawmiraawo, sey ndu laato mawndu masin, ndu waŋgina daraja e maŋngu yeeso lesɗe fuu. Ngam maajum taaskitinanmi kuuje fuu ngam maako.” Bana non Daawuda taaskitini kuuje ɗuuɗɗe masin, hiddeko o maaya. Nden o ewni ɓiyiiko Suleymaanu. O umri mo nyiɓango Jawmiraawo Allah Isra'iila haykaliiru. Daawuda wi'i mo: “Ɓiŋngel am, min mi anniyino nder ɓernde am mi nyiɓa haykaliiru ngam innde Jawmiraawo Allah am. Ammaa Jawmiraawo neldi yam koŋngol, wi'i: An a rufi ƴiiƴam ɗuuɗɗam yeeso am, a waɗi konuuji mawɗi. A nyiɓantaa innde am suudu, ngam a rufi ƴiiƴam ɗuuɗɗam haa lesdi. Ndaa, a danyan ɓiɗɗo gorko. O tabitinan salaaman, ngam mi hisnan mo diga konne'en taariiɓe mo fuu. Innde maako laatoto Suleymaanu, nder balɗe maako ndokkanmi Isra'iila de'ere e salaaman. Kaŋko nyiɓanta innde am suudu, o laatoto ɓiɗɗo am, min boo mi laatoto baaba maako. Mi tabitinan leeso laamu maako dow Isra'iila haa foroy. Jonta kam, ɓiŋngel am, Jawmiraawo wonda bee ma ngam haa kumta, nyiɓana Jawmiraawo Allah maaɗa haykaliiru, bana o wi'no dow maaɗa. Jawmiraawo hokke faamu e hikma, o darne dow Isra'iila, ngam haa a ɗowtano tawreeta maako. To a ɗowtanake farillaaji e kiitaaji ɗi Jawmiraawo umri Muusa ngam Isra'iila, nden kam a humtan. Semmbiɗiɗ, suusɗin ɓernde ma, taa hul, taa tampu sam ! Mi haɓdi taaskitingo kuuje ngam haykaliiru Jawmiraawo, kaŋŋeeri kilo miliyoŋje tati (3.000.000) e cardi kilo miliyoŋje cappanɗe tati (30.000.000), njamndi mboɗeeri e njamndi ɓaleeri boo ɗuuɗndi masin, awnataake. Mi taaskitini boo leɗɗe e kaa'e, an boo a tammi ɓesdugo dow maaje. A woodi huuwooɓe ɗuuɗɓe, sehooɓe kaa'e e mahooɓe e sehooɓe leɗɗe e annduɓe kuuɗe feere feere fuu. Kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e njamndi ɓaleeri limataake. Fuɗɗu kuugal, Jawmiraawo boo wondan bee ma.” Nden Daawuda umri mawɓe Isra'iila fuu ɓe mballa ɓiyum Suleymaanu. O wi'i: “Jawmiraawo, Allah mooɗon wondaay bee mooɗon na? O hokkaay on salaaman haa bakeeje fuu na? O hokki yam yimɓe lesdi ndi'i haa juŋngo am, lesdi fuu leestinaama yeeso Jawmiraawo e yeeso ummaatoore muuɗum. Jonta kam, tiiɗe nder anniya mon haa on ɗakkotira bee Jawmiraawo, Allah mooɗon. Puɗɗe nyiɓugo haykaliiru seniindu ngam Allah Jawmiraawo, haa on njo'ina sundukru alkawal Jawmiraawo e kuuje cenaaɗe ngam Allah nder suudu ndu nyiɓanton innde maako.” Nde Daawuda ndottidi, haari balɗe, o laamini ɓiyiiko Suleymaanu dow Isra'iila. O mooɓti mawɓe Isra'iila e liman'en e Lewi'en fuu. Ɓe limi Lewi'en, mo duuɓi cappanɗe tati e ko ɓuri. Limgal maɓɓe, gooto gooto fuu, worɓe ujine cappanɗe tato e njoweetato (38.000). Daawuda wi'i: “Ujine noogas e nayo (24.000) nder maɓɓe laato hakkilanooɓe kuugal haa suudu Jawmiraawo. Ujine njoweego (6.000) boo, laato saraaki'en e hiitooɓe. Ujine nayo (4.000) laato aynooɓe dammuɗe. Ujine nayo (4.000) fahin maŋgta Jawmiraawo bee kuuje gimruɗe ɗe mbaɗmi ngam maŋgtooje.” Daawuda senndi ɓe haa waɗa geɓe fodde ɓiɓɓe Lewi: Gersom e Kahat e Meraari. Haa yimɓe Gersom: La'adan e Sim'i. Ɓiɓɓe La'adan boo, Yehiyel woni arano, nden Zetam e Yo'el, ɓe tato. Ɓiɓɓe Sim'i boo, Selomit e Haziyel e Haran, ɓe tato. Kamɓe ngoni baaba-ci'e'en La'adan. Woɗɓe ɓiɓɓe Sim'i boo, Yahat e Jina e Ye'us e Beri'a, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Sim'i, ɓe nayo. Yahat woni arano, Ziza boo ɗiɗaɓo. Ammaa Ye'us e Beri'a ngalaa ɓiɓɓe ɗuuɗɓe, ngam maajum ɓe laati saare woore, yeɓre woore. Ɓiɓɓe Kahat ngoni: Amram e Yicehar e Heburuun e Uzziyel, ɓe nayo. Ɓiɓɓe Amram boo, Haruna e Muusa. Ammaa Haruna suɓaama ngam o sena kuuje ɓurɗe senaago, kaŋko e ɓiɓɓe maako haa foroy, ngam o wula uurle yeeso Jawmiraawo, o huuwana mo, o barkiɗina yimɓe bee innde Jawmiraawo haa foroy. Muusa boo, goɗɗo Allah, ɓiɓɓe maako limaama nder lenyol Lewi. Ɓiɓɓe maako ngoni: Gersom e Eli'ezer. Nder ɓiɓɓe Gersom, Sebuwel woni arano. Nder ɓiɓɓe Eli'ezer boo, Rehabiya woni arano. Eli'ezer walaa ɓiɓɓe woɗɓe, ammaa ɓiɓɓe Rehabiya, ɓe ɗuuɗɓe masin. Nder ɓiɓɓe Yicehar, Selomit woni arano. Nder ɓiɓɓe Heburuun boo, Yeriya woni arano e Amariya ɗiɗaɓo e Yahajiyel tataɓo e Yekame'am nayaɓo. Nder ɓiɓɓe Uzziyel boo, Mika woni arano e Yissiya boo ɗiɗaɓo. Ɓiɓɓe Meraari ngoni: Mahali e Musi. Ɓiɓɓe Mahali boo, Eli'azaaru e Kis. Eli'azaaru maayi, walaa ɓiɓɓe worɓe, sey ɓiɓɓe rewɓe. Ɓiɓɓe Kis, banndiraaɓe maɓɓe ɓaŋgi ɓe. Ɓiɓɓe Musi boo, Mahali e Eder e Yeremot, ɓe tato. Kamɓe ngoni yimɓe Lewi fodde saare kaakiraaɓe maɓɓe, waato baaba-ci'e'en maɓɓe, huuwooɓe kuugal haa haykaliiru Jawmiraawo. Ɓe limaama gooto gooto maɓɓe fuu bee innde innde, mo duuɓi noogas e ko ɓuri. Ngam Daawuda wi'no: “Allah Jawmiraawo Isra'iila hokki salaaman haa ummaatoore muuɗum. O ɗon jooɗi haa Urusaliima haa foroy. Bana nii Lewi'en tokkataako roondaago jooɗorde Jawmiraawo e kuuje kuugal nder maare”. Lewi'en mbinndaama nder deftere limgal diga mo duuɓi noogas e ko ɓuri, fodde bolle Daawuda ragareeje. Ammaa ɓe kuuwan njaggu maɓɓe nder haykaliiru Jawmiraawo haa baŋnge ɓiɓɓe Haruna. Ɓe kalfitini ɓe kuugal dow babe e dow cuuɗi pamari e dow kuugal laɓɓitingo kuuje cenaaɗe fuu e dow kuugal taaskitingo kuuje dewal nder haykaliiru Allah e ngam taaskitingo tamseeje jo'inteeɗe e kuroori ɗiggundi ngam dokke nyaamdu e tamseeje bette ɗe ufnaaka e ca'aaɗe e tamsaaɗum fuu e ngam hakkilango poondirɗe feere feere. Ɓe taasko boo fajiri e kiikiiɗe fuu ngam yettugo e maŋgtugo Jawmiraawo, ɓe lii'o guleteeɗi fuu nder nyalɗe ciwtorɗe e juulɗe lewru hesru e juulɗe goɗɗe, yeeso Jawmiraawo tum fodde limgal ngal Jawmiraawo umri ɓe. Ɓe ɗon kuuwa haa laymaaru fottirde e haykaliiru seniindu, ɓe kuuwana boo banndiraaɓe maɓɓe, ɓiɓɓe Haruna, kuugal nder haykaliiru Jawmiraawo. Ndaa geɓe nder danygol Haruna. Ɓiɓɓe Haruna ngoni: Nadab e Abihu e Eli'azaaru e Itamar. Ammaa Nadab e Abihu aarti baaba muuɗum'en maayugo, ɓe keɓaay ɓikkoy. Eli'azaaru e Itamar tan kuuwi kuugal limanku. Daawuda e Cadok mo danygol Eli'azaaru e Ahimelek mo danygol Itamar cenndi yimɓe Haruna ngam geɓe kuugal maɓɓe. Worɓe nder danygol Eli'azaaru ɓuri worɓe nder danygol Itamar ɗuuɗugo. Ngam man ɓe cenndi ɓe bana nii: Haa danygol Eli'azaaru baaba-ci'e'en sappo e njoweego, haa danygol Itamar boo baaba-ci'e'en njoweetato. Ɓe cenndi ɓe fuu bee kur'u, ngam mawɓe haykaliiru seniindu e jaggiiɓe Allah ɗon caka danygol Eli'azaaru bana ɓe ɗon nder danygol Itamar. Sema'ya ɓii Netaneyel, binndoowo Lewiijo, kaŋko o winndi inɗe maɓɓe yeeso laamiiɗo e mawɓe e Cadok limanjo e Ahimelek ɓii Abiyatar e baaba-ci'e'en liman'en e Lewi'en. Ɓe mbaɗi kur'u: Ɓe koo'i saare woore ngam Eli'azaaru e saare woore ngam Itamar. Kur'u aranu waŋgini Yoyariba, ɗiɗaɓu Yeda'ya, tataɓu Harim, nayaɓu Se'orim, njowaɓu Malkiya, njoweego'oowu Miyamin, njoweeɗiɗaɓu Hakkoos, njoweetataɓu Abiya, njoweenayaɓu Yeesu'a, sappoowu Sekaniya, sappo e ngo'oowu Eliyasib, sappo e ɗiɗaɓu Yakim, sappo e tataɓu Huppa, sappo e nayaɓu Yesebaba, sappo e njowaɓu Bilga, sappo e njoweego'oowu Immer, sappo e njoweeɗiɗaɓu Hezira, sappo e njoweetataɓu Happisses, sappo e njoweenayaɓu Petahiya, noogaswu Ezekiyel, noogas e ngo'oowu Yakin, noogas e ɗiɗaɓu Gamul, noogas e tataɓu Delaya, noogas e nayaɓu Ma'ajiya. Kanje ngoni geɓe kuugal maɓɓe, haa ɓe nasta haykaliiru Jawmiraawo fodde umroore nde Jawmiraawo Allah umrino kaaka maɓɓe Haruna. Lewi'en luttuɓe ngoni: Subayel haa danygol Amram. Yehedeya haa danygol Subayel. Haa danygol Rehabiya boo, Yissiya woni arano. Haa ɓiɓɓe Yicehar boo, Selomit. Haa ɓiɓɓe Selomit boo, Yahat. Ɓiɓɓe Heburuun ngoni: Yeriya arano e Amariya ɗiɗaɓo e Yahajiyel tataɓo e Yekame'am nayaɓo. Ɓii Uzziyel, Mika. Haa ɓiɓɓe Mika boo, Samir. Deerɗiraawo Mika, Yissiya. Haa ɓiɓɓe Yissiya boo, Zekariya. Ɓiɓɓe Meraari ngoni: Mahali e Musi e ɓiɓɓe ɓiyiiko Ya'ajiya. Ndaa danygol Meraari bee Ya'ajiya ɓiyum: Soham e Zakkur e Ibri. Haa Mahali boo, Eli'azaaru. Ammaa kaŋko o walaa ɓiɓɓe worɓe. Haa Kis boo, Yerahameel. Ɓiɓɓe Musi boo, Mahali e Eder e Yerimot. Kamɓe ngoni Lewi'en fodde ci'e maɓɓe. Kamɓe boo, ɓe mbaɗi kur'u bana banndiraaɓe maɓɓe yimɓe Haruna. Ɓe mbaɗi ɗum yeeso laamiiɗo Daawuda e Cadok e Ahimelek e baaba-ci'e'en liman'en e Lewi'en. Bana non ɗum laati ngam baaba saare mawɗo e pamaro fuu. Daawuda e mawɓe honooɓe cuɓi huuwooɓe caka yimɓe Asaf e Heman e Yedutuun, waɗooɓe annabaaku bee fiyugo moolooji e garayaaji e koŋsiije. Ndaa inɗe maɓɓe: Nder ɓiɓɓe Asaf: Zakkur e Yusufu e Netaniya e Asareela. Ɓe ɗonno dow ardaaŋgal baaba maɓɓe Asaf mo ɗonno waɗa annabaaku dow ardaaŋgal laamiiɗo. Nder saare Yedutuun boo: Ɓiɓɓe maako Gedaliya e Ceri e Esaaya e Hasabiya e Matitiya e Sim'i, ɓe njoweego, ɓe ɗon dow ardaaŋgal baaba maɓɓe Yedutuun mo ɗonno waɗa annabaaku bee fiyugo moolooru ngam yettugo e maŋgtugo Jawmiraawo. Nder saare Heman boo, ɓiɓɓe maako Bukkiya e Mattaniya e Uzziyel e Sebuwel e Yerimot e Hananiya e Hanani e Eliyata e Giddalti e Romamti-Ejer e Yosebekasa e Malloti e Hotir e Mahaziyot. Ɓe fuu ɓe ɓiɓɓe Heman, puufoowo luwal, gi'anoowo laamiiɗo fodde koŋngol Allah. Allah hokki Heman ɓiɓɓe worɓe sappo e nayo e ɓiɓɓe rewɓe tato. Worɓe ɓe'e fuu ngimi bee koŋsiije e garayaaji e moolooji nder haykaliiru Jawmiraawo. Ɓe ɗonno dow ardaaŋgal baabiraaɓe maɓɓe Asaf e Yedutuun e Heman. Ɓe kuuwi kuugal maɓɓe haa haykaliiru Allah dow ardaaŋgal laamiiɗo. Limgal maɓɓe bee banndiraaɓe maɓɓe annduɓe yimango Jawmiraawo fuu waɗi teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweetato e njoweetato (288). Ɓe mbaɗi kur'u ngam kuugal maɓɓe, mawɓe e famarɓe, annduɓe e ekkitooɓe kal-kal. Kur'u aranu waŋgini Yusufu ɓii Asaf, ɗiɗaɓu boo waŋgini Gedaliya e deerɗiraaɓe mum e ɓiɓɓe mum, ɓe sappo e ɗiɗo, tataɓu boo waŋgini Zakkur e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, nayaɓu boo waŋgini Yiciri e ɓiɓɓe mum e deerɗiraaɓe mum, ɓe sappo e ɗiɗo, njowaɓu boo waŋgini Netaniya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, njoweegoowu boo waŋgini Bukkiya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, njoweeɗiɗawu boo waŋgini Yesareela e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, njoweetataɓu boo waŋgini Esaaya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, njoweenayaɓu boo waŋgini Mattaniya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappoowu boo waŋgini Sim'i e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e ngo'oowu boo waŋgini Azareyel e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e ɗiɗawu boo waŋgini Sabiya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e tataɓu boo waŋgini Subayel e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e nayaɓu boo waŋgini Mattitiya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e njowaɓu boo waŋgini Yeremot e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e njoweegoowu boo waŋgini Hananiya e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e njoweeɗiɗawu boo waŋgini Yosebekasa e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e njoweetataɓu boo waŋgini Hanani e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, sappo e njoweenayaɓu boo waŋgini Malloti e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, noogaswu boo waŋgini Eliyata e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, noogas e ngo'oowu boo waŋgini Hotir e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, noogas e ɗiɗawu boo waŋgini Giddalti e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, noogas e tataɓu boo waŋgini Mahaziyot e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo, noogas e nayaɓu boo waŋgini Romamti-Ejer e ɓiɓɓe mum e deerɗum'en, ɓe sappo e ɗiɗo. Ndaa geɓe aynooɓe dammuɗe: Haa Koora'en, Meselemiya ɓii Koore nder ɓiɓɓe Asaf. Meselemiya boo woodi ɓiɓɓe ɓe'e: Zekariya woni afo, Yedi'ayel ɗiɗaɓo, Zebadiya tataɓo, Yatniyel nayaɓo, Elam njowaɓo, Yehohanan njoweegoojo e Eliyo'enay njoweeɗiɗaɓo. Obet-Edoom woodi ɓiɓɓe ɓe'e: Sema'ya woni afo, Yozabat ɗiɗaɓo, Yowaha tataɓo, Sakar nayaɓo, Netaneyel njowaɓo, Ammiyel njoweegoojo, Issakar njoweeɗiɗaɓo e Pe'ulletay njoweetataɓo, ngam Allah barkiɗini mo. Ɓiyiiko Sema'ya kaŋko boo o woodi ɓiɓɓe, marɓe baawɗe nder saare baaba muuɗum'en, ngam ɓe ngoodi daraja. Ɓiɓɓe Sema'ya ngoni: Otni e Refayel e Obet e Elzabat. Deerɗiraaɓe maako Elihu e Semakiya, ɓe marɓe daraja. Worɓe danygol Obet-Edoom fuu, kamɓe bee ɓiɓɓe maɓɓe e deerɗiraaɓe maɓɓe, ɓe marɓe daraja, waawɓe kuugal, cappanɗe njoweego e ɗiɗo. Meselemiya boo woodi ɓiɓɓe e deerɗiraaɓe, marɓe daraja sappo e njoweetato. Hosa mo danygol Meraari boo woodi ɓiɓɓe: Simiri woni arano, baaba maako darni mo o arano, koo nde o laataaki afo, nden Hilkiyya ɗiɗaɓo, Tebaliya tataɓo e Zekariya nayaɓo. Limgal ɓiɓɓe e deerɗiraaɓe Hosa fuu, sappo e tato. Geɓe ardiiɓe aynooɓe dammuɗe ɓe'e kuuwi bana banndiraaɓe maɓɓe nder haykaliiru Jawmiraawo. Ɓe mbaɗi kur'u dow famarɓe e mawɓe ngam dammugal koo ngale fuu fodde ci'e muuɗum'en. Kur'u ta'ani Selemiya dammugal fuunaaŋge. Nden ɓe mbaɗi kur'u ngam ɓiyiiko Zekariya, carwoowo hikmaajo. Kur'u ta'ani mo dammugal woyla. Obet-Edoom heɓi dammugal fombina, ɓiɓɓe maako boo cigorɗi. Suppim e Hosa keɓi dammugal hiirnaaŋge, baŋnge dammugal Salleket haa laawol ba'otooŋgol. Geɓe aynooɓe man ɗon tiitotiri. Nyalaade fuu woodi Lewi'en njoweego haa fuunaaŋge, nayo haa woyla, nayo haa fombina, haa cuuɗi cigorɗi boo ɗiɗo ɗiɗo. Haa babal heedi hiirnaaŋge woodi nayo haa laawol, ɗiɗo boo haa babal maajum. Ɗe'e ngoni geɓe aynooɓe dammuɗe haa danygol Koora e danygol Meraari. Ahiya gooto nder Lewi'en halfitinaama kuugal aynugo ndesaaje haa haykaliiru Allah e ndesaaje kuuje cenaaɗe: Ɓiɓɓe La'adan mo danygol Gersom, baaba-ci'e'en man, ɗum Yehiyeli e ɓiɓɓe mum e Zetam e Yo'el deerɗum. Ɓe kalfitinaama kuugal aynugo ndesaaje haa haykaliiru Jawmiraawo. Nder yimɓe Amram e Yicehar e Heburuun e Uzziyel boo: Sebuwel ɓii Gersom ɓii Muusa woni hooreejo aynooɓe ndesaaje. Banndiraaɓe maako boo: Eli'azaaru danyi Rehabiya, Rehabiya danyi Esaaya, Esaaya danyi Yoram, Yoram danyi Zikiri, Zikiri danyi Selomit. Selomit oo e deerɗiraaɓe mum ayni ndesaaje kuuje cenaaɗe, ɗe laamiiɗo Daawuda e baaba-ci'e'en e ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre e mawɓe honooɓe, ceni. Ɓe ngurtinno ɗum nder keɓal konuuji ngam mo'itingo haykaliiru Jawmiraawo. Ko Samuyila, gi'oowo e Sawulu ɓii Kis e Abineer ɓii Neer e Yo'ab ɓii Seruyatu ceni, cenaaɗum ɗum fuu, Selomit e deerɗiraaɓe mum ayni ɗum. Kenaniya e ɓiɓɓe mum, ɓe yimɓe Yicehar, laati saraaki'en e hiitooɓe e ardaniiɓe kuuɗe laamu nder lesdi Isra'iila. Hasabiya e deerɗum'en, ɓe yimɓe Heburuun, marɓe daraja ujineere e teemeɗɗe njoweeɗiɗo (1.700), laati aynooɓe Isra'iila gaɗa maayo Urdun wakeere hiirnaaŋge, ngam kuuɗe Jawmiraawo fuu e ngam kuuɗe laamiiɗo boo. Yeriya woni hooreejo yimɓe Heburuun. Nder nduuɓu laamu Daawuda cappanɗe nayaɓu ɓe linyi defte asli yimɓe Heburuun. Ɓe tawi caka maɓɓe, marɓe daraja haa Ya'ajer nder lesdi Gile'at. Yeriya e banndiraaɓe mum, marɓe daraja, baaba-ci'e'en ujine ɗiɗo e teemeɗɗe njoweeɗiɗo (2.700). Laamiiɗo Daawuda jo'ini ɓe ɓe aynooɓe dow le'i Ruben e Gada e reeta lenyol Manassa, ngam kuuɗe Allah e kuuɗe laamiiɗo. Ndaa huuwanooɓe laamiiɗo Isra'iila'en fodde limle muuɗum'en, baaba-ci'e'en e ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre e saraaki'en maɓɓe. Ɓe kuuwani laamiiɗo bee geɓe tokkindirɗe lewru lewru, lebbi hitaande fuu. Yeɓre koo ndeye woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Yasobo'am ɓii Zabdiyel woni hooreejo yeɓre arannde ngam lewru aranndu. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). O iwi haa danygol Peres, o hooreejo mawɓe honooɓe ngam lewru aranndu fuu. Dooday Ahohiijo woni hooreejo yeɓre ngam lewru ɗiɗaɓru. Mikilot woni ɗowoowo nder yeɓre Dooday. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Benaya ɓii Yoyada limanjo, kaŋko woni mawɗo honooɓe dow yeɓre tataɓre ngam lewru tataɓru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Benaya oo woni gooto nder suusɓe cappanɗe tato, o hooreejo suusɓe cappanɗe tato man. Ɓiyiiko Ammizabat boo ɗon nder mooɓre man. Asa'el deerɗiraawo Yo'ab woni nayaɓo ngam lewru nayaɓru. Ɓaawo maako ɓiyiiko Zebadiya laati hooreejo. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Hooreejo njowaɓo ngam lewru jowaɓru, Samahut Yisrahiijo. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Iira ɓii Ikkes mo Teko'a woni njoweegoojo ngam lewru joweegooru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Heeles mo Pelon, goɗɗo lenyol Efrayim woni njoweeɗiɗaɓo ngam lewru joweeɗiɗaɓru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Sibbekay Zaraajo mo Husa woni njoweetataɓo ngam lewru joweetataɓru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Abi'ezer Benyaminiijo mo Anatot woni njoweenayaɓo ngam lewru joweenayaɓru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Maharay Zaraajo mo Netofa woni sappoojo ngam lewru sappooru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Benaya Efrayimiijo mo Piraton woni sappo e go'oojo ngam lewru sappo e go'ooru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Helday mo Netofa, mo danygol Otniyel, woni sappo e ɗiɗaɓo ngam lewru sappo e ɗiɗaɓru. Yeɓre maako woodi worɓe ujine noogas e nayo (24.000). Ndaa ardiiɓe le'i Isra'iila: Eli'ezer ɓii Zikiri woni ardiiɗo yimɓe Ruben. Sefatiya ɓii Ma'aka ardi yimɓe Simon. Hasabiya ɓii Kemuwel ardi yimɓe Lewi. Cadok ardi yimɓe Haruna. Elihu deerɗiraawo Daawuda ardi yimɓe Yahuuda. Omiri ɓii Mika'iilu ardi yimɓe Issakar. Yisma'ya ɓii Obadiya ardi yimɓe Zabulon. Yerimot ɓii Asriyel ardi yimɓe Neftali. Hose'a ɓii Azaziya ardi yimɓe Efrayim. Yo'el ɓii Pedaya ardi reeta lenyol Manassa. Iddo ɓii Zekariya ardi reeta lenyol Manassa nder Gile'at. Ya'asiyel ɓii Abineer ardi yimɓe Benyamin. Azareyel ɓii Yeroham ardi yimɓe Dan. Kamɓe ngoni mawɓe le'i Isra'iila. Daawuda limaay derke'en ɓe duuɓi muuɗum'en cikaay noogas tawon, ngam Jawmiraawo wi'no o ɗuɗɗinan Isra'iila'en bana koode asama. Yo'ab ɓii Seruyatu fuɗɗuno limugo, ammaa o timminaay. Tikkere Jawmiraawo ukki dow Isra'iila ngam haala man. Limgal binndol maajum nastaay nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe nde Laamiiɗo Daawuda. Azmawet ɓii Adiyel woni kaliifaajo dow ndesaaje laamiiɗo. Yonatan ɓii Uzziya woni kaliifaajo dow ndesaaje nder lesdi, waato nder berniiji e gure e cuuɗi towɗi cemmbiɗɗi. Eziri ɓii Kelub woni mawɗo remooɓe gese. Sim'i mo Rama woni kaliifaajo dow gese inabooje. Zabdi mo Sifam woni kaliifaajo dow nafuuda inabooje. Ba'al-Hanan mo Geder woni kaliifaajo dow jaytunje e dundeeje nder lesdi towndiije. Yo'as woni kaliifaajo dow cigorɗi nebbam. Siritay mo Saron woni kaliifaajo dow na'i duranɗi haa lesdi Saron. Safat ɓii Adilay woni kaliifaajo dow na'i duranɗi nder waadiiji. Obil Isma'iiluujo woni kaliifaajo dow geelooɗi. Yehedeya mo Meronot halfitinaama bamɗe debbe. Yazizi Hagariijo woni kaliifaajo dow dammooji. Kamɓe fuu ɓe mawɓe aynooɓe marle laamiiɗo Daawuda. Yonatan bappa Daawuda woni carwoowo, ngam o kakkilɗo, o binndoowo. Yehiyel ɓii Hakmoni ɗon wondi bee ɓikkoy laamiiɗo. Ahitofel woni carwoowo laamiiɗo, Husay Arkiijo woni soobaajo laamiiɗo. Ɓaawo maayde Ahitofel, Yoyada ɓii Benaya e Abiyatar laati sarwooɓe laamiiɗo. Yo'ab woni mawɗo honooɓe laamiiɗo. Daawuda mooɓti mawɓe Isra'iila fuu haa Urusaliima: Baaba-ci'e'en e hoore'en geɓe huuwanooɓe laamiiɗo e ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre e aynooɓe marle e dabbaaji e ɓikkoy laamiiɗo e saraaki'en e suusɓe e marɓe daraja fuu. Laamiiɗo Daawuda dari, wi'i: “Naneeɗam, onon deerɗiraaɓe am e ummaatoore am! Mi anniyino nyiɓugo suudu siwtordu ngam sundukru alkawal Jawmiraawo e ngam jooɗorde Allah meeɗen. Mi taaskani nyiɓugo. Ammaa Allah wi'i yam: An a nyiɓataa suudu ngam innde am, ngam a waɗi konuuji ɗuuɗɗi, a rufi ƴiiƴam. Jawmiraawo Allah Isra'iila suɓi yam nder saare baaba am haa mi laato laamiiɗo Isra'iila haa foroy, o suɓi Yahuuda ngam haa o laato ardiiɗo, nder danygol Yahuuda boo o suɓi saare baaba am. Caka ɓiɓɓe baaba am boo, ɗum fottani mo o waɗammi laamiiɗo dow Isra'iila fuu. Jawmiraawo hokki yam ɓiɓɓe ɗuuɗɓe. Caka maɓɓe o suɓi ɓiyam Suleymaanu haa o jooɗo dow leeso laamu Jawmiraawo, dow Isra'iila. Jawmiraawo wi'i yam: Ɓiya Suleymaanu nyiɓan suudu am e babe am. Ngam mi suɓi mo o laato ɓiɗɗo am, min boo mi laato baaba maako. Mi tabitinan laamu maako haa foroy, to o tiinake ɗowtanaago umrooje am e kiitaaji am bana hannde boo. Ngam maajum yeeso Isra'iila, jama'aare Jawmiraawo e yeeso Allah meeɗen, linye umrooje Jawmiraawo Allah mooɗon, ɗowtane ɗe haa on mara lesdi mboondi ndi'i, on marna ndi ɓiɓɓe mooɗon boo haa foroy. An boo, ɓiyam Suleymaanu, teddin Allah baaba maaɗa, jaggana mo bee ɓernde laaɓnde e nafsu ma fuu. Ngam Jawmiraawo ɗon linya ɓerɗe fuu o anndi anniyaaji e numooji. To a waylitake heedi maako, o waŋgante. Ammaa to a acci mo, o wudinte haa foroy. Hakkil jonta, ngam Jawmiraawo suɓi ma nyiɓana ɗum haykaliiru seniindu. Sey a semmbiɗa, a naŋnga kuugal.” Nden Daawuda hokki Suleymaanu suura zawleeru haykaliiru e cuuɗi maaru e cigorɗi maaru e cuuɗi dowji e geɓe haa nder haykaliiru e suudu jooɗordu ngam kefergal. O tinndini mo boo kuuje ɗe numooji maako anndini mo fuu: Haala babe haa haykaliiru Jawmiraawo e cigorɗi taarotooɗi ndu e ndesaaje kuuje cenaaɗe e haala geɓe liman'en e Lewi'en e kuuɗe nder haykaliiru Jawmiraawo fuu e kuuje ngam kuugal nder maaru fuu e haala teddeeŋga kaŋŋeeri, ngam kuuje koo ɗeye nder kuugal koo ngale e haala teddeeŋga cardi ngam kuuje koo ɗeye nder kuugal koo ngale e teddeeŋga kaŋŋeeri ngam jo'inirɗe kaŋŋeeri e pittirlaaji maaji ɗum kaŋŋeeri, fodde teddeeŋga ngam jo'inirɗum fuu bee pittirlaaji muuɗum. Non boo teddeeŋga ngam jo'inirɗe cardi, fodde teddeeŋga ngam jo'inirɗum e pittirlaaji muuɗum, fodde kuuwtinirki jo'inirɗum pittirlaaji fuu nder kuugal. Non boo teddeeŋga kaŋŋeeri ngam taabe tamseeje jo'inteeɗe e teddeeŋga cardi ngam taabe cardi. Non boo haala tufirɗe e taasaaje e paalon kaŋŋeeri laaɓndi e njardukoy kaŋŋeeri e cardi, fodde teddeeŋga jardugel koo ngele fuu e haala gulduɗum uurle kaŋŋeeri laaɓndi bee teddeeŋga muuɗum e suura moota pucci bee nga keruba'en kaŋŋeeri weeɗanɓe bileeji muuɗum'en, suddanɓe sundukru alkawal Jawmiraawo. Nden Daawuda wi'i: “Haala ka'a winndaama dow ɗereewol ngol Jawmiraawo hokki yam. Ngol faamtini yam kuuɗe gonɗe haa suura man fuu.” Nden Daawuda wi'i ɓiyum Suleymaanu: “Sey a semmbiɗa, a laato cuusɗo, a naŋnga kuugal. Taa hul, taa tampu sam, ngam Allah Jawmiraawo, Allah am wondan bee maaɗa. O accataa ma, o wudintaa ma, haa kuugal nder haykaliiru Jawmiraawo fuu timma. Ndaa geɓe liman'en e Lewi'en ngam kuugal nder haykaliiru Jawmiraawo fuu. Marɓe anniya mbooɗka fuu e marɓe anndal fuu ngam huuwugo kuugal koo ngale ɗon ngondi bee maaɗa, non boo mawɓe e yimɓe fuu, ɓe ɗowtanto umrooje ma.” Fahin laamiiɗo Daawuda wolwani jama'aare fuu, wi'i: “Ɓiyam Suleymaanu mo Allah suɓi ɗum kanyum tan, o derkeejo mo walaa kirseeku tawon. Ammaa kuugal mawni masin, ngam laamorde nde laatataako ngam yimɓe, ammaa ngam Allah Jawmiraawo. Bee baawɗe am fuu taaskitinmi kuuje ngam haykaliiru Allah am: Kaŋŋeeri ngam kuuje kaŋŋeeri e cardi ngam kuuje cardi e njamndi mboɗeeri ngam kuuje njamndi mboɗeeri e njamndi ɓaleeri ngam kuuje njamndi ɓaleeri e leɗɗe ngam kuuje leɗɗe e kaa'e onikis e kaa'e ngam jaagnugo e kaa'e ɓaleeje e ɗe noone feere feere e kaa'e marɗe saman e kaa'e daneeje ɗuuɗɗe masin. Ko ɓuri ɗum, goɗɗum kaŋŋeeri e cardi ndi marmi, mi hokkan ndi ngam haykaliiru Allah am, ngam mi seyorake ndu. Mi ɓesdan ɗum haa ko taaskitinmi ngam haykaliiru seniindu: Kaŋŋeeri diga Ofir baakin kilo ujine cappanɗe joweenayi (90.000) e cardi laaɓndi baakin kilo ujine teemeɗɗe ɗiɗi e ujine sappo (210.000). Sey ɓe kuuwtinira ɗum ngam ɓasugo mahdi nder cuuɗi haykaliiru fuu, ngam huuwugo kuuje kaŋŋeeri e cardi e ngam kuuɗe fawne ɗe waɗooɓe sanaa'a mbaɗata. Kadi moy haa mooɗon yerdake hokkugo caahu ngam Jawmiraawo jonta bee anniya ɓernde mum?” Baaba-ci'e'en e ardiiɓe le'i e ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre e mawɓe dow kuuɗe laamiiɗo, ɓe fuu ɓe ngerdi hokkugo caahuuji. Ɓe ndokki ngam kuugal nder haykaliiru Allah kaŋŋeeri baakin kilo ujine teemerre e cappanɗe jowi (150.000) e ceede kaŋŋeeri ujine sappo (10.000) e cardi baakin kilo ujine teemeɗɗe tati (300.000) e njamndi mboɗeeri baakin kilo ujine teemeɗɗe jowi e cappanɗe nayi (540.000) e njamndi ɓaleeri baakin kilo miliyoŋje tati (3.000.000). Marɓe kaa'e ɗuuɗa-samanje boo, ndokki ɗe nder ndesaari haykaliiru Jawmiraawo haa juŋngo Yehiyel, goɗɗo lenyol Gersom. Yimɓe ceyori caahu mawɓe, ngam ɓe ndokki Jawmiraawo bee seyo e ɓernde woore. Laamiiɗo Daawuda boo seyi masin. Nden Daawuda yetti Jawmiraawo yeeso jama'aare fuu, wi'i: “Yaa Jawmiraawo, Allah kaaka amin Isra'iila, yettoore laatano ma foroy haa abada. Yaa Jawmiraawo, an mari maŋngu e baawɗe e tedduŋgal e daraja e ɗelko, ngam an mari ko woni nder asama e lesdi fuu. Yaa Jawmiraawo, an mari laamu, a ɓaŋiiɗo dow koo ɗume fuu. Jeynitaare e tedduŋgal iwi haa maaɗa, an a ɗon laamano koo ɗume fuu. Haa maaɗa baawɗe e semmbe ngoni. Mawningo goɗɗo boo, haa maaɗa ɗum iwata. Jonta kam, yaa Allah amin, min ngetti ma, min ɗon maŋgta innde ma teddunde. Min mi moy, ɗume yimɓe am, haa min mbaawa hokkugo caahu bee seyo bana non? Kuuje fuu iwi haa maaɗa, ko min ndokki ma, kanjum boo wari diga juŋngo maaɗa. Ngam min yiilotooɓe yeeso maaɗa, min jananɓe nder lesdi, bana kaakiraaɓe amin fuu. Balɗe amin haa duniyaaru ɗon bana ɗowdi non, walaa tammunde juttingo ɗe. Yaa Allah Jawmiraawo amin, kuuje ɗuuɗɗe ɗe min taaskitini haa min nyiɓa suudu ngam innde ma seniinde, ɗe iwi haa maaɗa, ngam an mari koo ɗume fuu. Yaa Allah am, mi anndi a linyoowo ɓernde, a ɗon seyoro gooŋgaaku. Ndaa mi hokki caahuuji ɗi fuu bee gooŋgaaku ɓernde am. Jonta ngi'mi bee seyo no yimɓe am tawaaɓe ɗo ngerdi, ndokki ma dokke muuɗum'en. Yaa Allah Jawmiraawo kaakiraaɓe amin Ibrahiima e Isiyaaku e Isra'iila, tabitin anniyaaji e numooji bana ɗi'i nder ɓerɗe yimɓe ma haa foroy, huucitin ɓerɗe maɓɓe dow maaɗa. Ɓiyam Suleymaanu boo, hokku ɗum ɓernde laaɓnde haa o ɗowtano umrooje ma e seedamkuuji ma e farillaaji ma, haa o nyiɓa boo laamorde nde taaskitinmi.” Nden Daawuda wi'i yimɓe jama'aare fuu: “Ngette Jawmiraawo, Allah mooɗon!” Ɓe fuu ɓe ngetti Allah Jawmiraawo kaakiraaɓe maɓɓe, ɓe turi, ɓe cujidi yeeso Jawmiraawo e yeeso laamiiɗo. Jaŋngo man ɓe lii'ani Jawmiraawo kirsaaɗi e guleteeɗi: Ga'i kalhali ujineere e jawɗi ujineere e njawkoy ujineere, bee dokke dufeteeɗe maaji e kirsaaɗi ɗuuɗɗi ngam Isra'iila fuu. Nyalaade man ɓe nyaami, ɓe njari, ɓe ceyi yeeso Jawmiraawo. Ɓe laamini Suleymaanu ɓii Daawuda fahin, ɓe moyti mo, o laamiiɗo ngam Jawmiraawo, ɓe moyti Cadok boo o limanjo. Suleymaanu jooɗi haa leeso laamu Jawmiraawo, o laamiiɗo haa pellel baaba maako Daawuda. O heɓi hayru, Isra'iila fuu ɗowtani mo. Mawɓe e suusɓe e ɓiɓɓe laamiiɗo Daawuda fuu ɗowtani laamiiɗo Suleymaanu. Jawmiraawo mawnini Suleymaanu yeeso Isra'iila masin, o hokki mo daraja laamiiɗo ko ɓuri laamiiɓe Isra'iila aartuɓe mo. Bana nii Daawuda ɓii Yessa laamori dow Isra'iila fuu. O laamani Isra'iila duuɓi cappanɗe nayi: Duuɓi joweeɗiɗi o laami haa Heburuun, duuɓi cappanɗe tati e tati boo o laami haa Urusaliima. O maayi bee ndottaaku mbooɗŋgu, o kaarɗo balɗe e risku e maŋngu. Ɓiyiiko Suleymaanu laami haa pellel maako. Haala Daawuda, fuɗɗoode maaka e timmoode maaka, winndaama nder Habaruuji Samuyila, Gi'oowo e nder Habaruuji Annabi Natan e nder Habaruuji Gada, Gi'oowo. Defte ɗe'e tinndini haala laamu maako e baawɗe maako e ko saali nder ngeendam maako e nder Isra'iila e laamuuji lesɗe fuu. Suleymaanu ɓii Daawuda tabitini laamu muuɗum. Allah Jawmiraawo wondi bee maako, mawnini maŋngu maako masin. Suleymaanu hawti yimɓe Isra'iila fuu, ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre e hiitooɓe e ardiiɓe Isra'iila fuu, waato baaba-ci'e'en fuu. Nden ɓe njehi haa nokkuure townde haa Gibiyon, Suleymaanu e jama'aare fuu. Laymaaru fottirde Allah ndu Muusa jaggiiɗo Jawmiraawo waɗno ɗum nder ladde ɗon ton. Ammaa sundukru alkawal Allah, Daawuda yahruno ndu diga Kiriyat-Ye'arim haa Urusaliima haa nokkuure nde o taaskanino ndu. O darnuno suudu laymaaru ngam maaru ton. Hirsirde njamndi mboɗeeri nde Becaleel ɓii Uuri ɓii Huuru waɗno ɗum, ɗon dari haa Gibiyon yeeso jooɗorde Jawmiraawo. Suleymaanu e jama'aare fuu njehi ton ngam ƴamugo Jawmiraawo. Suleymaanu wa'i dow hirsirde man, lii'ani Jawmiraawo guleteeɗi ujineere. Jemma man Allah waŋgani Suleymaanu, wi'i mo: “Tora ko ngiɗɗa fuu, mi hokkete!” Suleymaanu jaabi mo: “A woonani baaba am Daawuda bee mbooɗeeŋga ɗuuɗŋga, a laamini yam haa pellel maako boo. Yaa Jawmiraawo Allah, tabitin wolde nde mbi'ɗa baaba am Daawuda, ngam a laamini yam dow ummaatoore ɗuuɗnde bana njaareendi. Hokkam hikma e hakkiilo ngam ɗowugo yimɓe ɓe'e. Ngam moy foti laamanaago ummaatoore ma ɗuuɗnde nde'e?” Allah wi'i Suleymaanu: “Nde a torake ɗu'um, a toraaki risku e jawdi e tedduŋgal malla mbaraneego wanyɓe ma malla juutal balɗe, ammaa a tori hikma e hakkiilo ngam laamanaago yimɓe am ɓe mbaɗmaami a laamiiɗo muuɗum'en, ngam man a heɓan hikma e hakkiilo. Mi hokkete risku e jawdi e tedduŋgal boo, ɗum laamiiɓe aartuɓe ma meeɗaay heɓugo, ɓaawo maaɗa boo, walaa keɓanɗo ɗum.” Nden Suleymaanu ummi haa laymaaru fottirde dow nokkuure townde haa Gibiyon, warti Urusaliima, fuɗɗi laamanaago Isra'iila. Suleymaanu mooɓti mootaaji pucci konu e pucci. Ɗum waɗi mootaaji ujineere e teemeɗɗe nayi (1.400) e pucci ujine sappo e ɗiɗi (12.000). Nden o jo'ini goɗɗi nder berniiji cigorɗi maaji, goɗɗi boo haa Urusaliima, haa kommbi maako. O ɗuɗɗini cardi e kaŋŋeeri haa Urusaliima bana kaa'e, o ɗuɗɗini leɗɗe cemmbiɗɗe boo bana dundeeje haa lesdi towndiije. Ɓe ngaddani Suleymaanu pucci diga Misra e Kuwe, filooɓe laamiiɗo keɓoyi ɗi haa Kuwe bee saman coggu. Haa Misra ɓe njehi, ɓe coodoyi mootaaji pucci, ngoota fuu baakin ceede cardi teemeɗɗe joweego (600), pucci boo, ngootu fuu baakin teemerre e cappanɗe jowi (150). Ɓe coodani boo laamiiɓe Heti'en fuu e laamiiɓe Siriya boo. Suleymaanu waɗi anniya nyiɓugo suudu ngam teddingo innde Jawmiraawo e suudu laamu ngam hoore mum. O hoo'i roondooɓe ujine cappanɗe njoweeɗiɗo (70.000) e sehooɓe kaa'e haa kooseeje ujine cappanɗe njoweetato (80.000) e hakkilanooɓe kuugal ujine tato e teemeɗɗe njoweego (3.600). Nden Suleymaanu neldi Hiram, laamiiɗo Tirus, habaru ni'i: “A walli baaba am Daawuda, a neldi mo leɗɗe cemmbiɗɗe ngam o nyiɓa jooɗorde maako. Jonta nyiɓanmi suudu ngam teddingo innde Jawmiraawo Allah am, mi sena ndu ngam maako, min ngulana mo uureteeɗum yeeso maako, min njo'inana mo tamseeje jo'inteeɗe foroy, min lii'ano mo guleteeɗi fajiri e kiikiiɗe e nyalɗe ciwtorɗe e juulɗe lewru hesru e juulɗe ɗe Jawmiraawo Allah meeɗen darni fuu, fodde ko o umri Isra'iila haa foroy. Suudu ndu nyiɓanmi, laatoto mawndu, ngam Allah amin ɓuri ɗowanteeɓe fuu maŋngu. Ammaa to laatake asamanji bee asamanji ɓurɗi towugo fuu ke'ataa mo jooɗaago, nden kam tagu heɓan semmbe nyiɓango mo suudu na? Koo min ma mi fotaay nyiɓango mo suudu, sey wulango mo dokke yeeso maako, kanjum mbaawanmi. Nden kam, nelanam goɗɗo baawɗo huuwugo bee kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e ɓaleeri e limce boɗeeje e boɗeeje coy e carwinaaɗe, annduɗo kuugal sehugo suuraaji boo. Kaŋko o huuwda bee huuwooɓe am ɓe baaba am suɓno ɓooyma nder lesdi Yahuuda e berniwol Urusaliima. Neldam leɗɗe cemmbiɗɗe e booɗɗe e leɗɗe sandalje diga Libanon boo, ngam mi anndi huuwooɓe ma ɓe mbaawi fe'ugo leɗɗe haa Libanon. Huuwooɓe am kuuwda bee maɓɓe. Ɓe pe'anammi leɗɗe ɗuuɗɗe, ngam suudu ndu nyiɓanmi, laatoto mawndu, kaayeefiiru. Huuwooɓe ma fe'ooɓe leɗɗe, mi hokkan ɓe alkamaari buhuuje ujine cappanɗe nayi (40.000) e sa'iiruuri buhuuje ujine cappanɗe nayi (40.000) e inaboojam liitir ujine teemeɗɗe nayi e cappanɗe nayi (440.000), non boo nebbam liitir ujine teemeɗɗe nayi e cappanɗe nayi (440.000).” Hiram, laamiiɗo Tirus jaabi Suleymaanu bee bataakewol ngo'ol: “Jawmiraawo yiɗi yimɓe mum, ngam maajum o waɗi ma a laamiiɗo maɓɓe. Yettoore laatano Jawmiraawo Allah Isra'iila, tagɗo asama e lesdi, ngam o hokki laamiiɗo Daawuda ɓiɗɗo kakkilɗo, marɗo faamu e hikma, haa o nyiɓana Jawmiraawo suudu, o nyiɓana hoore maako boo suudu laamu. Ndaa, mi neldi ma Hiram-Abi, baawɗo kuugal, marɗo faamu. Daada maako iwi lenyol Dan, baaba maako boo goɗɗo Tirus. O baawɗo huuwugo bee kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e ɓaleeri e kaa'e e leɗɗe e battaaji boɗeeji e carwinaaɗi e boɗeeji coy e daneeji ɗigguɗi. O anndi suurɗingo suuraaji boo e waɗugo kuuje ɗe goɗɗo yiɗi fuu. Kaŋko o huuwda bee yimɓe ma waawɓe kuugal e yimɓe jaagorɗo am waawɓe kuugal, baaba ma Daawuda. Alkamaari e sa'iiruuri e inaboojam e nebbam ko tammiiɗa hokkugo, barkaama, hokku ɗum huuwanooɓe ma. Minin kam min pe'an leɗɗe haa Libanon, deydey haaje ma fuu. Min kaɓɓa ɗe, min tayna ɗe Mbeela, min njahra ɗe wuro Yafo. Haa ton mbaawata yahrugo ɗe haa Urusaliima.” Suleymaanu limi jananɓe jooɗiiɓe nder Isra'iila fuu, ɓaawo baaba mum Daawuda limuno ɓe naane. Limgal maɓɓe waɗi ujine teemerre e cappanɗe njowo e tato e teemeɗɗe njoweego (153.600). Nder maɓɓe o hoo'i roondooɓe ujine cappanɗe njoweeɗiɗo (70.000) e sehooɓe kaa'e dow kooseeje ujine cappanɗe njoweetato (80.000) e hakkilanooɓe kuugal ujine tato e teemeɗɗe njoweego (3.600), haa ɓe kuuwna huuwooɓe. Suleymaanu fuɗɗi nyiɓugo haykaliiru Jawmiraawo haa Urusaliima, dow hooseere Moriya. Haa ton Jawmiraawo waŋganno Daawuda, baaba maako. Daawuda taaskitinno nokkuure man haa laarre Ornan Yebusiijo. Suleymaanu fuɗɗi nyiɓugo nder nduuɓu laamu mum nayaɓu, haa nyalaade ɗiɗawre nder lewru ɗiɗaɓru. Ndaa no Suleymaanu saɓɓiri caɓɓawal haykaliiru Jawmiraawo: Njuutirka maaru waɗi meetir cappanɗe tati, njaajirka maaru boo, meetir sappo. Zawleeru haa dammugal nastugo haykaliiru man, njaajirka maaru waɗi meetir sappo bana haykaliiru, towirka maaru boo, meetir sappo. Nder maaru fuu, o ɓasi ɗum bee kaŋŋeeri laaɓndi. Nder nokkuure seniinde, o takki leɗɗe booɗɗe haa mahi, haa leɗɗe man boo kaŋŋeeri laaɓndi ceewndi, dow leɗɗe man, o waɗi suuraaji lice dibinooje e suuraaji callalluuji. O jaagnori suudu man bee kaa'e ɗuuɗa-samanje e kaŋŋeeri diga Parwayim. O suddi nder suudu fuu, haa leɗɗe kaataakooje, les dammuɗe, haa mahle e pareeje fuu. O waɗi suura keruba'en dow mahol suudu. O mahi boo suudu ɓurndu senaago: Njaajirka maaru meetir sappo bana haykaliiru, njuutirka maaru meetir sappo. O ɓasi kaŋŋeeri laaɓndi nder maaru fuu, baakin kilo ujine sappo e joweetati (18.000). Teddeeŋga suufuuje kaŋŋeeri ɗe o huuwtiniri ɗon reeta kilo. O ɓasi boo kaŋŋeeri haa nder cuuɗi dowji. Nden o waɗi suuraaji keruba'en ɗiɗo bee njamndi ɓolinaandi ɓe cuddi ɗi bee kaŋŋeeri, o darni ɗi haa suudu ɓurndu senaago. O sannyi boo wiirndallo bee battaaji carwinaaɗi e boɗeeji e boɗeeji coy e daneeji ɗigguɗi, o waɗi suuraaji keruba'en dow maago. O waɗi daŋraŋge juutɗe ɗiɗi ɗe meetir sappo e joweeɗiɗi ngam darnugo yeeso haykaliiru. Ko'e maaje jaagnaaɗe bee kuuje towɗe deydey meetir ɗiɗi bee reeta. O waɗi callalluhoy bana koy suudu ɓurndu senaago, o ɓili koy dow ko'e maaje. O waɗi boo suuraaji rummaanooje teemerre, o ɓili ɗi dow callalluhoy. O darni daŋraŋge ɗe'e yeeso haykaliiru, gootal haa nyaamo, goɗŋgal boo haa nano. Daŋraŋgal wuttudu nyaamru, Suleymaanu inndi ɗum Yakin, ngal wuttudu nanndu boo, o inndi ɗum Bo'es. Suleymaanu waɗi hirsirde njamndi mboɗeeri, njuutirka maare meetir sappo, njaajirka meetir sappo, towirka boo meetir jowi. O waɗi loonde njamndi ɓolinaandi. Cakaare maare ɗon meetir jowi, towirka maare boo meetir ɗiɗi bee reeta, ɓoggol meetir sappo e jowi taaroto haa filtina nde. Haa les sera loonde, o taarni hunnduko man bee suuraaji ga'i, meetir gootel fuu, ga'i noogas. Ɗi ɗon taari nde ɗiɗi, ɓolinaaɗum gootum bee maare. O jo'ini loonde man dow suuraaji ga'i njamndi sappo e ɗiɗi. Ga'i tati tiiti woyla, tati tiiti fombina, tati tiiti hiirnaaŋge, tati tiiti fuunaaŋge. Dubbe maaji fuu ɗon kawti haa caka. Tekkirka loonde ɗon bana njaajirka newre. O waɗi sera maare bana sera jardugel, bana pinndi gurguli. Loonde nde'e hoosan baakin liitir ujine cappanɗe joweego e joweego (66.000). O waɗi daarooje sappo, o jo'ini jowi haa juŋngo nyaamo, jowi boo haa nano. Nder maaje yimɓe lalli kuuwruɗe ngam guleteeɗi. Ammaa bee ndiyam loonde go liman'en looti ko'e muuɗum'en. O waɗi jo'inirɗe pittirlaaji sappo ɗi kaŋŋeeri, bana ko haani. O darni ɗi nder nokkuure seniinde, jowi haa nyaamo, jowi boo haa nano. O waɗi boo taabe sappo, o jo'ini ɗi nder nokkuure seniinde, jowi haa nyaamo, jowi boo haa nano. O waɗi boo taasahoy kaŋŋeeri teemerre. O waɗi babal liman'en e babal maŋngal bee dammuɗe maagal. O suddi pareeje bee njamndi mboɗeeri. O jo'ini loonde go haa wakeere haykaliiru nyaamre, haa fuunaaŋge walaadu fombina. Hiram waɗi payanɗe ngam ndoondi e pelji e pehe biccirɗe ƴiiƴam. Bana non o timminiri kuugal ngal laamiiɗo Suleymaanu umri mo huuwugo ngam haykaliiru Allah: Daŋraŋge ɗiɗi bee ko'e jooɗotooɗe dow daŋraŋge man e irin bamaaɗi bana zubaaji ngam suddugo ko'e gonɗe dow daŋraŋge go e suuraaji rummaanooje teemeɗɗe nayi (400) ngam bamaaɗi ɗiɗi go, waato teemeɗɗe ɗiɗi ngam taarnugo kala hoore fuu nde ɗiɗi, ngam suddugo ko'e ɗiɗi gonɗe dow daŋraŋge go. O waɗi boo jo'inirɗe e daarooje dow maaje e loonde go bee ga'i sappo e ɗiɗi ɗi loonde jooɗi les maare e payanɗe ngam ndoondi e pelji e tufirɗe. Kuuje ɗe Hiram-Abi waɗani laamiiɗo Suleymaanu ngam haykaliiru Jawmiraawo fuu, ɗe mbaɗaama bee njamndi mboɗeeri ɗelkanndi. Laamiiɗo umri ɓolingo ɗe haa waadiwol Urdun, hakkunde Sukkot bee Seredata nder lesdi loope. Suleymaanu waɗi ɗe ɗuuɗɗe masin, ngam man walaa annduɗo teddeeŋga njamndi mboɗeeri ndi ɓe kuuwtiniri. Suleymaanu waɗi boo kuuje gonɗe nder haykaliiru Allah fuu: Gulduɗum uurle bee kaŋŋeeri e taabe ngam tamseeje jo'inteeɗe e jo'inirɗe pittirlaaji e pittirlaaji maaji kuɓɓeteeɗi fodde umroore yeeso suudu ɓurndu senaago, ɗum fuu ɗum kaŋŋeeri laaɓndi e pinndi maaji e pittirlaaji e mekefje maaji, ɗum kaŋŋeeri ɓurndi laaɓugo non boo laɓe e taasahoy e taasaaje e pehe uurorɗe, ɗum fuu ɗum kaŋŋeeri laaɓndi. Pareeje haa dammugal suudu sakkitiindu e pareeje haa dammugal haykaliiru, kanje boo ɗe kaŋŋeeri. Nde Suleymaanu timmini huuwugo kuugal mahugo haykaliiru Jawmiraawo fuu, o waddi kuuje cenaaɗe ɗe Daawuda baaba maako senno ngam Jawmiraawo: Cardi, kaŋŋeeri e kuuje goɗɗe fuu, o nastini ɗum nder ndesaaje haykaliiru Allah. Ɓaawo man Suleymaanu mooɓti ndotti'en Isra'iila, ardiiɓe le'i e baaba-ci'e'en Isra'iila fuu haa Urusaliima, ngam haa o hoo'oya sundukru alkawal Jawmiraawo diga Berniwol Daawuda, kanjum woni Siyona. Worɓe Isra'iila fuu mooɓti haa laamiiɗo Suleymaanu ngam juulde nder lewru joweeɗiɗaɓru. Ndotti'en Isra'iila fuu ngari, nden Lewi'en efti sundukru alkawal, njahri ndu, non boo laymaaru fottirde e kuuje cenaaɗe gonɗe nder laymaaru man fuu. Liman'en, waato Lewi'en njahri ɗum ton. Laamiiɗo Suleymaanu e jama'aare Isra'iila mooɓtiinde haa maako fuu, ɓe ɗon yeeso sundukru. Ɓe lii'ani Jawmiraawo baali e ga'i kirseteeɗi ɗuuɗɗi masin, goɗɗo waawataa limugo ɗi. Ɓaawoɗon liman'en nastini sundukru alkawal Jawmiraawo haa nokkuure taaskitinaande ngam maaru nder suudu sakkitiindu, waato suudu ɓurndu senaago, les bileeji keruba'en go. Keruba'en ɗon mbeeɗi bileeji muuɗum'en dow nokkuure taaskitinaande ngam sundukru, ngam ɗuwaago sundukru e cabbi maaru. Cabbi man njuuti masin. To goɗɗo darake daayiiɗum seɗɗa bee sundukru yeeso suudu sakkitiindu, o heɓan yi'ugo ko'e maaji. Ammaa haa yaasi ɗe ngi'ataake. Sundukru ɗon ton haa wargo hannde. Walaa koo ɗume nder maaru, sey alluhaaje ɗe kaa'e ɗiɗi ɗe Muusa wallinno nder maaru, ɗum alluhaaje ɗe o jaɓno haa hooseere Horeb, nde Jawmiraawo haɓɓi alkawal bee Isra'iila'en, ɓaawo gurtaaki maɓɓe diga Misra. Liman'en fuu ngarno, cenno ko'e muuɗum'en bilaa hakkilango tokkindirki geɓe muuɗum'en. Nde ɓe ngurti suudu seniindu, Lewi'en yimooɓe, waato Asaf e Heman e Yedutuun bee ɓiɓɓe muuɗum'en e banndiraaɓe muuɗum'en, ɓe fuu ɓe ɗon ɓorni limce daneeje, ɓe ɗon piya koŋsiije e moolooji e garayaaji, ɓe ndari haa fuunaaŋge hirsirde, hawtaade bee liman'en teemerre e noogas (120), fuufooɓe algaytaaji. Yimooɓe e fuufooɓe algaytaaji kawti, maŋgti Jawmiraawo, ngetti mo bee sawtu gooto. Ɓe ngimi maŋgtoore Jawmiraawo bee algaytaaji e koŋsiije e kuuje gimruɗe fuu, ɓe ngetti Jawmiraawo “ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada”. Nde ɓe ngimi bana non, liman'en boo ngurti suudu seniindu, ruulde wari, hebbini haykaliiru fuu. Ngam daliila ruulde, liman'en mbaawaay daraago ngam huuwugo kuugal muuɗum'en, ngam tedduŋgal Jawmiraawo hebbini haykaliiru Allah. Nden Suleymaanu wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a wi'i a jooɗoto nder nyiɓre ɓaleere. Ammaa min mi nyiɓani ma suudu woondu masin, ndu laato jooɗorde maaɗa haa foroy.” Nden laamiiɗo yeesiti, barkiɗini yimɓe jama'aare Isra'iila fuu, saa'i ɓe ɗon ndari. Nden o wi'i: “Mi yetti Jawmiraawo Allah Isra'iila! Bee baawɗe maako o hebbitini ko o iinani baaba am Daawuda. Ndaa ko o wi'i mo: Diga nyalaade nde mi wurtini ummaatoore am nder lesdi Misra, mi meeɗaay suɓugo berniwol koo gootol caka berniiji le'i Isra'iila, ngam haa ɓe mahanammi haykaliiru ngam haa innde am wona ton. Mi suɓaay boo goɗɗo feere ngam ardanaago ummaatoore am Isra'iila. Ammaa mi suɓi Urusaliima ngam haa innde am wona ton, mi suɓi ma, an, Daawuda, ngam laamanaago ummaatoore am. Suleymaanu tokki wi'ugo: Baaba am Daawuda waɗno anniya mahugo haykaliiru, o sena ndu ngam Jawmiraawo Allah Isra'iila. Ammaa Jawmiraawo wi'i mo: A waɗi anniya mbooɗka ngam mahango yam haykaliiru. Ammaa naa an mahantammi ndu, ɗum ɓiɗɗo ma tammi mahango yam ndu. Bana nii Suleymaanu tokki wi'ugo: Jawmiraawo hebbitini iinawol muuɗum. Mi jooɗake dow leeso laamu baaba am Daawuda, mi laamanake Isra'iila, bana Jawmiraawo wi'no. Mi mahi haykaliiru ndu'u, mi seni ndu ngam Jawmiraawo Allah Isra'iila. Nder maaru njo'inmi sundukru alkawal ngal Jawmiraawo haɓɓuno bee Isra'iila'en.” Nden Suleymaanu dari yeeso hirsirde Jawmiraawo, jama'aare Isra'iila fuu ɗon laara. O weeɗi juuɗe maako, o ɓaŋgti ɗe ngam waɗugo do'aare. Suleymaanu waɗno ba'eteeɗum njamndi mboɗeeri, jo'inno ɗum haa babal haykaliiru. Njuutirka e njaajirka ba'eteeɗum man meetir ɗiɗi bee reeta e towirka man boo meetir gootel bee reeta. O wa'i dow man, o tuggi koppi maako yeeso jama'aare Isra'iila fuu, o weeɗi juuɗe maako heedi asama, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah Isra'iila, walaa mo nanndi bee ma, koo haa asama, koo haa lesdi. An a ɗon hakkilani alkawal ma bee hoolaare ngam maccuɓe ma, ɗowtantooɓe ma bee ɓernde woore. A waɗani baaba am Daawuda, maccuɗo ma ko a iinani mo. Ko a wolwani mo, an bee hoore ma a hebbitini ɗum hannde Jonta boo, yaa Jawmiraawo Allah Isra'iila, hebbitinan maccuɗo ma baaba am Daawuda, ko a iinani mo: A wi'i: To yimɓe danygol ma ɗowtani yam bana an a ɗowtani yam, foroy gooto caka maɓɓe jooɗoto yeeso am, dow leeso laamu ɓaawo maaɗa, o laamanto ummaatoore Isra'iila. Ammaa sey ɓiɓɓe ma kakkilana laawol muuɗum'en, ɓe ɗowtano umrooje am, bana an a yehi yeeso am. Ngam maajum, yaa Jawmiraawo Allah Isra'iila mi tori ma hebbitin jonta iinawol ngol a iinani maccuɗo ma Daawuda. Ammaa yaa Allah, gooŋga a jooɗoto caka yimɓe haa lesdi na? Ndaa, asamanji ɓurɗi towugo fuu ke'ataa ma jooɗaago, sakko suudu ndu mi mahani ma ! Ammaa, yaa Jawmiraawo Allah am, waylita gal am, nan tornde e do'aare am, heɗita wookaandu e do'aare maccuɗo ma. Aynu haykaliiru ndu'u jemma e naaŋge, ngam ɗum nokkuure nde a wi'i a tabitinan innde ma ton. Nan tornde nde mi ɗon toro diga ɗo. Nan torɗe am e ɗe Isra'iila'en, ummaatoore ma toroto ma haa nokkuure nde'e. Nan tornde amin diga haa ngonɗa ton haa asama e yaafa min. To goɗɗo waɗani keeddiɗɗum hakke, to ɓe mbi'i sey o huno hunayeere bee naaloore, to o wari hunaago yeeso hirsirde nder haykaliiru ma, an, yaa Jawmiraawo, gonɗo haa asama, nan tornde amin, waɗan maccuɓe ma kiita, ngam haa aybuɗo hiite, aybe man loro dow maako e gooŋgaajo waŋga o laaɓɗo. To konne'en njaalake yimɓe ma Isra'iila'en ngam ɓe mbaɗi hakke dow ma, to ɓe torake ma yaafuye, to ɓe maŋgti ma, to ɓe torake ma nder haykaliiru ndu'u, an, yaa Jawmiraawo gonɗo haa asama, nanan ɓe, yaafa hakkeeji maɓɓe, hokkitit ɓe lesdi ndi a hokkuno ɓe e kaakiraaɓe maɓɓe. To asama maɓɓake, iyeende walaa ngam ɓe mbaɗi hakke dow ma, to ɓe ngari ɓe tori ma haa nokkuure nde'e, ɓe maŋgti ma e to ɓe leesni ko'e maɓɓe, ɓe tuubi, ɓe acci waɗugo hakke, an, yaa Jawmiraawo gonɗo haa asama, nanan ɓe, yaafa hakkeeji maɓɓe, ngam ɓe maccuɓe ma e ɗum ummaatoore ma, fahin, ekkitin ɓe haa ɓe tokko laawol darnuŋgol, nden a toɓnana ɓe iyeende dow lesdi ndi a marni ɓe. To weelo waɗi nder lesdi malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu saŋkitake nder lesdi, to alkamaari yoori malla nyoli, to baɓɓatti malla ndo'uuji ɗuuɗɗi ngari, to konne'en kippake Isra'iila'en haa berniiji muuɗum'en, to masiibo waɗi malla nyawu koo nguye, to koo moy nder Isra'iila'en, ummaatoore ma nasti nder ɓillaare e torra, o toroto ma, to o weeɗi juuɗe maako gal haykaliiru ndu'u ngam toraago ma, an, yaa Jawmiraawo, jooɗiiɗo haa asama, nanan mo, yaafa mo, waɗan koo moy fodde kuuɗe mum, nde a anndi ɓernde maako. Ngam an feere ma anndi ɓerɗe ɓiɓɓe Aadama. Waɗ ɗum ngam haa Isra'iila'en kule e tokko laabi ma tum saa'i ɓe ngeeɗata nder lesdi ndi a hokki baabiraaɓe amin fuu. Nden to jananno mo laataaki goɗɗo caka Isra'iila'en ummaatoore ma, wari diga lesdi ndaayiindi ngam daliila innde ma teddunde e baawɗe mawɗe ɗe a ɗon huuwra ngam toraago ma nder haykaliiru ndu'u, an, yaa Jawmiraawo, jooɗiiɗo haa asama, nanan mo, hokku mo ko o tori, haa ummaatooje duniyaaru fuu annde ɓe ekkito ɗowtanaago ma bana Isra'iila ummaatoore ma ɗowtorante, ɓe annda boo haykaliiru ndu mi mahi, fakat mi lii'anake ma ndu. To yimɓe ummaatoore ma ndilli haɓoygo bee konne'en muuɗum'en, dow laawol ngol nelata ɓe, to ɓe ngaylitake gal berniwol ngol a suɓi e haykaliiru ndu mi mahani ma, to ɓe torake ma, an jooɗiiɗo haa asama, nan do'aare maɓɓe e tornde maɓɓe, wallu ɓe. To Isra'iila'en mbaɗi sooynde ɗowtaare haa yeeso ma, ngam walaa goɗɗo mo waɗataa sooynde ɗowtaare sam, teema a tikkanan ɓe, a hokkan ɓe haa konne'en e a accan ɓe haa ɓe ndaha ɓe haa lesdi ɓadiindi malla daayiindi, nden, to haa lesdi ndi ɓe laati maccuɓe, ɓe numti, ɓe puɗɗi toraago ma bee wi'go: Min mbaɗi sooynde ɗowtaare, min mbaɗi hakke, min aybuɓe! To ɓe tori ma yaafuye bee ɓerɗe maɓɓe fuu e bee yoŋkiiji maɓɓe haa lesdi ndi ɓe ndaha, to ɓe ngaylitake gal lesdi ndi a hokki baabiraaɓe maɓɓe, gal berniwol ngol a suɓi e gal haykaliiru ndu mi mahani ma, to ɓe torake ma, nden, an jooɗiiɗo haa asama, nan do'aare maɓɓe e tornde maɓɓe, war wallu ɓe, yaafana yimɓe ma hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi dow ma. Allah am, nan, laar, heɗita do'aare haa yeeso ma haa nokkuure nde'e jonta. Umma, yaa Allah Jawmiraawo, war haa nokkuure siwtorde ma, an bee sundukru ma marndu baawɗe. Yaa Allah Jawmiraawo, liman'en maaɗa ɓorno kisndam, hoolaaɓe ma ceyoro hayru. Yaa Allah Jawmiraawo, taa wudin laamiiɗo mo moytuɗa, siftor mo'e ɗe mbaɗanɗa maccuɗo ma Daawuda.” Nde Suleymaanu timmini do'aare nde'e, yiite iwi haa asama, nyaami guleteeɗi e kirsaaɗi. Tedduŋgal Jawmiraawo hebbini haykaliiru. Liman'en mbaawaay nastugo haykaliiru ngam tedduŋgal Jawmiraawo hebbini ndu. Isra'iila'en wonɓe ton fuu ngi'i no yiite jippori, no tedduŋgal Jawmiraawo waalori dow haykaliiru. Ɓe cujidi dow taŋkol, ɓe cujidani Jawmiraawo, ɓe ngetti mo “ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada.” Nden laamiiɗo e ummaatoore fuu lii'ani Jawmiraawo kirseteeɗi. Suleymaanu lii'i ga'i ujine noogas e ɗiɗi (22.000) e dammooji ujine teemerre e noogas (120.000). Bana non laamiiɗo e ummaatoore fuu ceniri haykaliiru Allah. Liman'en ndari haa nokkuuje muuɗum'en, non boo Lewi'en bee kuuje gimruɗe ngam maŋgtugo Jawmiraawo. Laamiiɗo Daawuda umruno waɗugo kuuje ɗe'e, haa ɓe ngetta Jawmiraawo mo mbooɗeeŋga mum ɗon haa abada, koo ndey o maŋgti Jawmiraawo bee ballal maɓɓe. Liman'en tiitotiri bee maɓɓe, puufi algaytaaji muuɗum'en. Yimɓe Isra'iila fuu ɗon ndari ton. Suleymaanu seni nokkuure caka babal yeeso haykaliiru Jawmiraawo, ngam ton o lii'i guleteeɗi e dokke nyaamdu e ɓellere kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah. Ammaa hirsirde njamndi mboɗeeri nde Suleymaanu waɗno ɗum, he'aay jogaago guleteeɗi e dokke nyaamdu e ɓellere kirsaaɗi. Saa'i maajum Suleymaanu e Isra'iila'en fuu mbaɗi juulde nyalɗe joweeɗiɗi, jama'aare ɗuuɗnde masin. Yimɓe ngari diga lesdi fuu, diga nastirde Hamat haa yotti maayel Misra. Nyannde joweetataɓre ɓe mooɓti mooɓtorde senaande, ngam ɓe cenno hirsirde nyalɗe joweeɗiɗi, ɓe mbaɗi juulde boo nyalɗe joweeɗiɗi. Nyannde noogas e tataɓre nder lewru joweeɗiɗaɓru, Suleymaanu wi'i yimɓe koota. Ɓe kooti, ɓerɗe maɓɓe keewi seyo ngam Jawmiraawo woonani Daawuda e Suleymaanu e yimɓe mum Isra'iila'en. Bana non Suleymaanu timminiri mahugo haykaliiru Jawmiraawo e saare laamu. O mo'ini koo ɗume ko o anninino waɗugo haa cuuɗi ɗi'i. Nden Jawmiraawo waŋgani mo bee jemma, wi'i mo: “Mi nani do'aare ma. Mi suɓi nokkuure nde'e, nde laatano yam nokkuure kirseteeɗi. To mi maɓɓi asama, walaa iyeende boo, to mi umri baɓɓatti nyaama keccum fuu haa lesdi malla to mi ukkani yimɓe am nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, to yimɓe ummaatoore am ɓe innde am ewnaama dow muuɗum'en leestini ko'e muuɗum'en, torake yam, ɗakkotiri bee am, to ɓe tuubi, ɓe acci laabi maɓɓe kalluɗi, nden kam mi nanan haa asama, mi yaafoto hakkeeji maɓɓe, mi barkiɗinan lesdi maɓɓe boo. Diga jonta, mi laaran e mi nanan do'aaje baɗeteeɗi haa nokkuure nde'e. Ndaa mi suɓi haykaliiru ndu'u, mi seni ndu, haa innde am wona ton haa foroy, mi hakkilanan ndu, mi woonanan on koo ndey. An boo, to a ɗowtanake yam bana baaba ma Daawuda, to a waɗi ko mi umri ma fuu, to a ɗowtani farillaaji am e kiitaaji am, nden kam, mi tabitinan leeso laamu ma fodde alkawal ngal kaɓɓumi bee baaba ma Daawuda. Mi wi'i mo: Foroy goɗɗo danygol ma laamanto Isra'iila ɓaawo maaɗa. Ammaa to on ngaylitake, to on acci umrooje e farillaaji ɗi umrumi on, to on njehi, on ndewi ɗowanteeɓe woɗɓe, to on cujidani ɓe, nden kam mi sottinan on nder lesdi am ndi ndokkumi on. Haykaliiru ndu mi seni ngam tedduŋgal innde am, mi wudinan ndu, ummaatooje fuu njalan ndu, njancan ndu. Haykaliiru woondu ndu'u laatoto winnde, koo moy caalotooɗo haa kommbi maaru, wemmboto, wi'an: Ngam ɗume Jawmiraawo waɗi lesdi ndi'i e haykaliiru ndu'u bana nii? Nden ɓe njaaboto mo: Ngam ɓe ngudini Jawmiraawo Allah baabiraaɓe maɓɓe mo wurtini ɓe lesdi Misra. Ɓe tokki ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe cujidani ɓe, ɓe ndewi ɓe. Ngam maajum o ukkani ɓe sarru man fuu.” Nder duuɓi noogas Suleymaanu timmini nyiɓugo haykaliiru e saare mum. O nyiɓti berniiji ɗi Hiram laamiiɗo Tirus hokkuno mo, o jo'ini Isra'iila'en nder maaji. Nden o yehi haa berniwol Hamat-Soba, o nyaami ngol. O nyiɓti Tadmora nder ladde hamaadaare, non boo berniiji cigorɗi ɗi o nyiɓno haa Hamat. O nyiɓti Baytihurun-dow e Baytihurun-les, o semmbiɗini ɗi bee mahi e dammuɗe e jamɗe palduɗe. O nyiɓi Ba'alat e gure cigorɗe maako fuu, non boo berniiji cigorɗi mootaaji pucci e berniiji ngam wa'otooɓe pucci e ɗum ko o yiɗno nyiɓugo haa Urusaliima, dow hooseere Libanon e nder lesdi laamu maako fuu. Ammaa Isra'iila'en kam, Suleymaanu waɗaay ɓe maccuɓe. Kamɓe ɓe laati honooɓe maako e ardiiɓe maako e umrooɓe maako e hoore'en dow mootaaji pucci maako e wa'otooɓe ɗi. Laamiiɗo Suleymaanu woodi ardiiɓe wakiili'en teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo (250). Kamɓe ɓe kakkilani ummaatoore. Suleymaanu yahri ɓii Firawna debbo diga Berniwol Daawuda haa saare nde o nyiɓani mo, ngam o wi'i: “Walaa koo gooto nder rewɓe am jooɗoto nder saare Daawuda, laamiiɗo Isra'iila, ngam nokkuuje ɗe sundukru alkawal Jawmiraawo nasti fuu ɗe ceniiɗe.” Saa'i man Suleymaanu fuɗɗi lii'anaago Jawmiraawo guleteeɗi dow hirsirde nde o waɗno yeeso zawleeru haykaliiru, fodde ko Muusa umrino dow kirseteeɗi kala nyalaade fuu: Nyalɗe ciwtorɗe e juulɗe lewru hesru e juulɗe tati nder hitaande, waato juulde tamseeje ɗe ufnaaka e juulde asaweeje e juulde bukkaaji. Fodde umroore baaba maako Daawuda, Suleymaanu taynori tokkindirki geɓe liman'en nder kuugal muuɗum'en e Lewi'en ngam haa ɓe ngima maŋgtooje Allah, ɓe mballa liman'en bana ko haani kirseteeɗi kala nyalaade fuu. O umri aynooɓe dammuɗe boo fodde geɓe muuɗum'en e dammugal koo ngale, bana Daawuda, goɗɗo Allah umruno ɗum. Ɓe luutaay umrooje laamiiɗo Daawuda dow liman'en e Lewi'en e ndesaaje, koo seɗɗa. Bana nii kuugal Suleymaanu fuu tabitiri, diga nyannde ɓe mballini caɓɓaaje haykaliiru Jawmiraawo haa nyannde ndu timmi. Haykaliiru Jawmiraawo ndu'u ndu timmundu. Nden Suleymaanu yehi haa Esiyon-Geber e Elat haa fomoonde mbeela, haa lesdi Edoom. Hiram neldi mo koommbooje bee juuɗe huuwooɓe mum e waawɓe laanyugo koommbooje dow mbeela. Ɓe njahdi bee huuwanooɓe Suleymaanu, ɓe njotti Ofir. Ton ɓe ɗaɓɓiti kaŋŋeeri, ɓe ngaddani ndi laamiiɗo Suleymaanu, baakin kilo ujine sappo e tati e reeta (13.500). Laamiiɗo debbo mo laamani lesdi Saba nani habaru maŋngu Suleymaanu. Nden o wari haa Urusaliima, haa o gooŋɗina hikma Suleymaanu bee waɗango mo annditanamji bee yimɓe maako ɗuuɗɓe, bee geelooɗi doondiiɗi kuuje uurɗe e kaŋŋeeri ɗuuɗndi masin e kaa'e ɗuuɗa-samanje. O yotti haa Suleymaanu, o ƴami mo ko o yiɗno ƴamugo fuu. Suleymaanu laɓɓinani mo ƴamɗe maako fuu, walaa ƴamol ngol salori mo. Nde laamiiɗo Saba debbo nani bolle Suleymaanu hikmaaje e laari laamorde nde o mahi e nyaamdu saare maako e joonde saraaki'en maako e daraago huuwooɓe nder saare maako e limce maɓɓe e hokkooɓe mo njaramji e limce maɓɓe e guleteeɗi ɗi o lii'i haa haykaliiru Jawmiraawo, nde o yi'i ɗum fuu, o hayɗini masin. O wi'i Suleymaanu: “Ko nanmi haa lesdi am dow maaɗa e hikma maaɗa, fakat ɗum gooŋga. Mi nuɗɗinaayno haala maajum, sey nde ngarmi, gite am boo ngi'i ɗum. Ndaa, ɓe ngeccaay yam koo reeta maŋngu hikma ma, a ɓuri haala ka nanmi piw! Seyo laatani yimɓe ma, seyo laatani huuwanooɓe ma dariiɓe yeeso maaɗa foroy, nananɓe hikma maaɗa. Yettoore laatano Jawmiraawo Allah ma mo seyori ma, jo'ini ma dow leeso laamu mum, waɗi ma laamiiɗo ngam Jawmiraawo Allah ma. Allah ma yiɗi ummaatoore Isra'iila, tabitini nde haa foroy. Ngam maajum o waɗi ma laamiiɗo maɓɓe haa mbaɗa kiita ngooŋɗuka.” Nden o hokki laamiiɗo kaŋŋeeri, baakin kilo ujine tati e teemeɗɗe joweego (3.600) e kuuje uurɗe ɗuuɗɗe masin e kaa'e ɗuuɗa-samanje. Walaa kuuje uurɗe ɗuuɗɗe nder lesdi Isra'iila bana ɗe laamiiɗo Saba debbo hokki laamiiɗo Suleymaanu. Dow maajum fuu, huuwooɓe Hiram e huuwooɓe Suleymaanu wadduɓe kaŋŋeeri diga Ofir, ngaddi leɗɗe sandalje e kaa'e ɗuuɗa-samanje boo. Bee leɗɗe man laamiiɗo suddi taŋkudi nder haykaliiru Jawmiraawo e saare mum. O waɗi boo moolooji e hooduuji ngam yimooɓe. Leɗɗe sandalje bana ɗe'e meeɗaayno yi'eego nder lesdi Yahuuda. Laamiiɗo Suleymaanu hokki laamiiɗo Saba debbo ko o yiɗi e ko o ƴami mo fuu, ɓuri dokke ɗe o waddanino Suleymaanu. Nden laamiiɗo Saba e jaggiiɓe mum kooti lesdi muuɗum'en. Kala hitaande fuu, Suleymaanu heɓi kaŋŋeeri baakin kilo ujine noogas (20.000), accu jomorgol kaŋŋeeri e cardi ngol filooɓe e soorrooɓe e ko laamiiɓe Arabiya e ngomna'en lesdi ngaddani mo. Laamiiɗo Suleymaanu waɗi bawarɗe mawɗe teemeɗɗe ɗiɗi ɗe kaŋŋeeri tappaandi, baakin kilo joweeɗiɗi ngam waɗugo wawarde fuu. Non boo bawarɗe pamare ɗe kaŋŋeeri tappaandi, baakin kilo tati bee reeta ngam waɗugo wawarde fuu. Laamiiɗo nastini ɗe nder suudu Laynde Libanon. Laamiiɗo waɗi leeso laamu maŋngo bee nyii'e nyiibi, o suddi ngo bee kaŋŋeeri laaɓndi. Leeso laamu ngo'o woodi jaaɓruɗe joweego e jaaɓruɗum kosɗe ɗum kaŋŋeeri. Ciwtinorɗe juuɗe ɗon haa bakeeje joonde ɗiɗi fuu. Suuraaji barooɗe ɗiɗi ndari baŋnge ciwtinorɗe juuɗe, dow jaaɓruɗe boo suuraaji barooɗe sappo e ɗiɗi, haa bakeeje ɗiɗi fuu. Irin maajum meeɗaay waɗeego nder laamu koo nguye. Jarduɗe laamiiɗo Suleymaanu fuu ɗe kaŋŋeeri. Kuuje nder suudu Laynde Libanon fuu ɗe kaŋŋeeri laaɓndi, walaa kuuwaaɗum bee cardi. Nder zamanu Suleymaanu ɓe ndaari cardi bana huunde meere, ngam laamiiɗo woodi koommbooje jahanɗe Tarsis, hawtaade bee huuwooɓe Hiram. Nde duuɓi tati mbaɗi fuu, koommbooje Tarsis ngaran, ɗe keewɗe kaŋŋeeri e cardi e nyii'e nyiibi e baaɗi e teekuuji. Laamiiɗo Suleymaanu ɓurdi laamiiɓe duniyaaru fuu risku e hikma. Laamiiɓe duniyaaru fuu ɗaɓɓiti yi'ugo Suleymaanu haa nana hikma muuɗum ka Allah hokki ɗum. Kala hitaande fuu, yimɓe waranɓe laarugo mo ɗon ngaddana mo caahuuji: Kuuje cardi e kuuje kaŋŋeeri e limce e balmi e kuuje uurɗe e pucci e alfadariije. Suleymaanu woodi cuuɗi ujine nayi (4.000) ngam pucci e mootaaji mum. O woodi boo wa'otooɓe pucci ujine sappo e ɗiɗo (12.000). O jo'ini goɗɗi nder berniiji cigorɗi mootaaji, goɗɗi boo haa Urusaliima haa kommbi maako. O laamani laamiiɓe fuu, diga maayo Efratis haa yotti lesdi Filisti'en e keerol Misra. O ɗuɗɗini cardi haa Urusaliima bana kaa'e, leɗɗe cemmbiɗɗe boo bana dundeeje haa lesdi towndiije. Filooɓe ngaddani mo pucci diga Misra e lesɗe goɗɗe fuu. Luttuɗum haala Suleymaanu diga fuɗɗoode haa timmoode, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Annabi Natan e nder Deftere Annabaaku Ahiya Siloojo, non boo nder Deftere Wahayuuji ɗi Iddo, Gi'oowo dow Yerobo'am ɓii Nebat. Suleymaanu laamani Isra'iila fuu haa Urusaliima, duuɓi cappanɗe nayi. Nden o maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda, baaba maako. Ɓiyiiko Robo'am laami haa pellel maako. Robo'am yehi Sikem, ngam Isra'iila'en fuu mooɓti haa Sikem ngam laamingo mo. Yerobo'am ɓii Nebat ɗonno haa Misra, ngam o doggino laamiiɗo Suleymaanu. Nde o nani haala mooɓturu maajum, o warti diga Misra. Ɓe neli ewnoyaago mo, o wari, kaŋko bee Isra'iila fuu. Ɓe mbolwani Robo'am: “Baaba ma saatini kaɓɓirgal dow amin. Ammaa an, hoynu kuuɗe baaba ma caatuɗe e kaɓɓirgal maako tedduŋgal nga'al dow amin, nden kam min kuuwante.” O jaabi ɓe: “Munye nyalɗe tati, nden lorte haa am.” Yimɓe ndilli. Nden laamiiɗo Robo'am ƴami sawari haa ndotti'en jagganiiɓe baaba muuɗum Suleymaanu, nde o ɗonno bee yoŋki. O ƴami ɓe: “Ɗume mi jaaboto yimɓe ɓe'e? Mbi'eeɗam.” Ndotti'en mbi'i mo: “To a woonani yimɓe hannde, to a waɗi ko ɓe ƴami, to a wolwani ɓe bolle belɗe, nden kam ɓe mboonante foroy.” Ammaa Robo'am wudini sawari ndotti'en. O yehi o sarwotiri bee sukaaɓe ɓe o mawnidi, jagganiiɓe mo. O wi'i ɓe: “Ɗume mi jaaboto yimɓe ɓe mbi'i mi hoyna kaɓɓirgal ngal baaba am yowani ɓe? Ko mbi'ɗon?” Sukaaɓe ɓe o mawnidi mbi'i mo: “Ndaa ko mbi'ata ɓe: Cimatel am ɓuri haddorde baaba am loorugo. Baaba am yowani on doŋgle tedduɗe, min mi ɓesdanan on doŋgle ɓurɗe teddugo. Baaba am elti on bee ɓoccol, ammaa min mi eltan on bee ngabbuwol.” Nyannde tataɓre, Yerobo'am e ummaatoore fuu lorti haa laamiiɗo Robo'am, bana o wi'no ɓe. Laamiiɗo wolwani ɓe bee caatal. O wudini sawari ndotti'en, o jaabi fodde sawari sukaaɓe. O wi'i: “Mi yowanan on doŋgle tedduɗe, mi ɓesdanan on doŋgle man boo. Baaba am elti on bee ɓoccol, ammaa min mi eltan on bee ngabbuwol.” Bana non laamiiɗo sali jaɓugo ko ummaatoore ƴami mo, Allah wayliti haala man non ngam gooŋɗingo iinawol muuɗum ngol o iinani Yerobo'am ɓii Nebat bee hunnduko Ahiya Siloojo. Nde Isra'iila'en paami laamiiɗo sali nanugo ɓe, ɓe fuu ɓe neldi mo jaawaabu: “En ngalaa geɗal haa saare Daawuda! En ngalaa maral haa ɓii Yessa. Isra'iila'en, sey koo moy fuu hoota! E an goɗɗo saare Daawuda, suklu bee laamu ma.” Isra'iila'en fuu kooti. Ammaa Robo'am laamani Isra'iila'en jooɗiiɓe nder berniiji Yahuuda. Nden laamiiɗo Robo'am neli Hadoram, kaliifaajo kuuɗe dooleeje. Ammaa Isra'iila'en piɗi mo bee kaa'e, o maayi. Bee daker laamiiɗo Robo'am wa'i moota pucci mum, doggi haa Urusaliima. Bana nii Isra'iila tuurtirani saare Daawuda, haa wargo hannde. Robo'am boo wari Urusaliima. O mooɓti le'i Yahuuda e Benyamin, honooɓe suɓaaɓe ujine teemerre e cappanɗe njoweetato (180.000), ngam haɓugo bee Isra'iila, ngam wartirgo laamu haa Robo'am. Ammaa Jawmiraawo wolwani Sema'ya goɗɗo Allah, o wi'i: “Wi' Robo'am ɓii Suleymaanu, laamiiɗo Yahuuda e Isra'iila'en nder le'i Yahuuda e Benyamin fuu: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Taa njehe haɓugo bee banndiraaɓe mon. Koo moy loro haa saare mum, ngam huunde nde'e iwi haa am.” Ɓe nani wolde Jawmiraawo, ɓe kooti, ɓe njahaay haɓugo bee Yerobo'am. Robo'am jooɗi haa Urusaliima. O semmbiɗini berniiji Yahuuda: Baytilaama e Etam e Teko'a e Bayti-Cura e Soko e Adullam e Gaat e Maresa e Zif e Adorayim e Lakis e Azeka e Cor'a e Ayyalon e Heburuun, ɗi fuu ɗi berniiji cemmbiɗɗi nder lesdi Yahuuda e Benyamin. O semmbiɗini ɗi, o jo'ini ardiiɓe nder maaji, o sigi nyaamdu e nebbam e inaboojam ton, non boo bawarɗe mawɗe e labbe nder berniiji ɗi'i fuu. O semmbiɗini ɗi masin. Kaŋko mari Yahuuda e Benyamin. Liman'en e Lewi'en wonɓe nder Isra'iila fuu, kawtani Robo'am diga nokkuuje muuɗum'en. Lewi'en acci durduɗe muuɗum'en e mare muuɗum'en, ngari haa lesdi Yahuuda e haa Urusaliima, ngam Yerobo'am bee ɓikkoy muuɗum ngurtini ɓe kuugal limanku yeeso Jawmiraawo. Yerobo'am suɓi worɓe woɗɓe, waɗi ɓe liman'en haa nokkuuje towɗe e ngam suuraaji jawɗi e nga'oy koy o waɗno. Woɗɓe iwɓe le'i Isra'iila fuu, ɗowtantooɓe Jawmiraawo Allah Isra'iila bee ɓernde woore, tokki Lewi'en go haa Urusaliima, ngam haa ɓe lii'ano Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe kirseteeɗi. Ɓe cemmbiɗini laamu Yahuuda, ɓe tabitini Robo'am ɓii Suleymaanu duuɓi tati. Bana nii, duuɓi tati ɓe tokki laawol Daawuda e Suleymaanu. Robo'am te'i Mahalat ɓii Yerimot ɓii Daawuda. Innde daada Mahalat, Abihayil ɓii Eliyabu ɓii Yessa. Mahalat danyani Robo'am ɓiɓɓe worɓe ɓe'e: Ye'us e Semariya e Zaham. Ɓaawoɗon o te'i Ma'aka ɓii Absalom. Kaŋko o danyani mo Abiya e Attay e Ziza e Selomit. Robo'am ɓuri yiɗugo Ma'aka dow rewɓe mum e sulaaɓe mum fuu. O woodi rewɓe sappo e njoweetato e sulaaɓe cappanɗe njoweego. O danyi ɓiɓɓe worɓe noogas e njoweetato e ɓiɓɓe rewɓe cappanɗe njoweego. O waɗi Abiya ɓii Ma'aka hooreejo, ardiiɗo deerɗum'en, ngam o tammi ronnugo mo laamu. Robo'am o kakkilɗo, o sennditi ɓiɓɓe maako worɓe, o halfini ɓe berniiji cemmbiɗɗi fuu nder lesdi Yahuuda e Benyamin fuu. O hokki ɓe nyaamdu ɗuuɗndu, o te'ani ɓe rewɓe ɗuuɗɓe boo. Nde laamu Robo'am tabiti, baawɗe muuɗum boo ɓesdi, o acci tokkaago tawreeta Jawmiraawo, kaŋko e Isra'iila'en wonduɓe bee maako fuu. Nder nduuɓu laamiiɗo Robo'am njowaɓu, Sisak, laamiiɗo Misra wari hippugo Urusaliima, ngam ɓe ngewi umroore Jawmiraawo. O woodi mootaaji pucci ujineere e teemeɗɗe ɗiɗi (1.200) e wa'iiɓe pucci ujine cappanɗe njoweego (60.000). Yimɓe Libiya e Sukkot e Etiyopiya ɗuuɗɓe masin ngardi bee Sisak diga Misra. O nyaami berniiji cemmbiɗɗi nder lesdi Yahuuda, haa o yotti Urusaliima. Annabi Sema'ya wari haa Robo'am e mawɓe Yahuuda, mooɓtiiɓe haa Urusaliima ngam daliila Sisak. Sema'ya wi'i ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Onon on acci yam, ngam maajum min boo mi acci on, mi yoofi on haa juŋngo Sisak.” Laamiiɗo e ardiiɓe ummaatoore leestini ko'e muuɗum'en, ɓe ceedi, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo o adiliijo.” Jawmiraawo yi'i ɗum, wi'i Sema'ya: “Ɓe leestini ko'e maɓɓe. Ngam maajum mi halkataa ɓe. Yeeso seɗɗa kisnanmi ɓe. Mi ukkantaa Urusaliima tikkere am saatunde bee juŋngo Sisak. Ammaa ɓe laatoto maccuɓe maako, haa ɓe paama bana noy huuwango yam feerotiri bee huuwango laamuuji nder duniyaaru.” Sisak hippi Urusaliima. O hooci ndesaaje haa haykaliiru Jawmiraawo e ndesaaje saare laamu, o hooci kuuje fuu. O hooci boo bawarɗe kaŋŋeeri ɗe Suleymaanu waɗno. Haa pellel maaje, laamiiɗo Robo'am waɗi bawarɗe njamndi mboɗeeri. O halfini ɗe hoore'en doogari'en aynooɓe yolnde saare laamiiɗo. Koo ndeye laamiiɗo nasti haykaliiru Jawmiraawo, doogari'en aynooɓe ɗon njogi bawarɗe man, nden ɓe lorna ɗe haa suudu aynooɓe. Robo'am leestini hoore mum. Ngam maajum Jawmiraawo acci tikkango mo, timminaay halkugo mo. Mbooɗeeŋga jinnaay tawon nder lesdi Yahuuda. Laamiiɗo Robo'am heɓti baawɗe nder Urusaliima, tokki laamaago. Saa'i o laatino laamiiɗo, o woodino duuɓi cappanɗe nayi e go'o. Duuɓi sappo e joweeɗiɗi o laami haa Urusaliima. Jawmiraawo suɓno berniwol ngo'ol nder le'i Isra'iila fuu ngam tabitingo innde mum ton. Innde daada Robo'am, Na'ama Ammooniijo. Robo'am waɗi kalluɗum, ngam o tiɗɗinaay ɓernde maako haa o ɗakkotira bee Jawmiraawo. Haala Robo'am diga fuɗɗoode haa timmoode, winndaama nder Habaruuji Annabi Sema'ya e Iddo, Gi'oowo, fodde deftere asli. Konu ɗonno hakkunde Robo'am bee Yerobo'am balɗe muuɗum'en fuu. Robo'am maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Abiya laami haa pellel maako. Nder nduuɓu laamiiɗo Yerobo'am sappo e njoweetataɓu, Abiya laami haa Yahuuda. O laami haa Urusaliima duuɓi tati. Innde daada maako, Mikaya ɓii Uriyel mo Gibiya. Konu waɗi hakkunde Abiya bee Yerobo'am. Abiya fuɗɗi konu man bee honooɓe semmbiɗɓe suɓaaɓe ujine teemeɗɗe nayo (400.000). Yerobo'am darni caffuuji bee honooɓe semmbiɗɓe suɓaaɓe ujine teemeɗɗe njoweetato (800.000) ngam haɓre bee Abiya. Abiya wa'i dari haa dow yeereere hooseere Semarayim nder lesdi kooseeje Efrayim, o hoolani Yerobo'am e Isra'iila fuu, o wi'i: “Naneeɗam! On anndaa na? Jawmiraawo Allah Isra'iila hokki Daawuda e danygol mum laamu Isra'iila haa foroy, tabitini alkawal bee mannda. Nden Yerobo'am ɓii Nebat, kuuwanoowo Suleymaanu ɓii Daawuda, tuurtani jawmum. Meere'en woɗɓe kawti bee maako, njaali Robo'am ɓii Suleymaanu. Saa'i man, Robo'am o derkeejo mo walaa kirseeku tawon. O waawaay dartango ɓe. Jonta on ngiɗi dartango laamu Jawmiraawo, ngonŋgu haa juuɗe danygol Daawuda, on laati jama'aare mawnde, woodi caka mooɗon boo nga'oy kaŋŋeeri koy Yerobo'am waɗani on, koy laati ɗowanteeɓe mon. Na on ngudini danygol Haruna, liman'en Jawmiraawo e Lewi'en fuu? Na on cuɓani ko'e mon liman'en woɗɓe bana ummaatooje heefeerɓe na? Koo moy gadduɗo ngaari kalhaldi e jawɗi baali joweeɗiɗi ngam heɓugo limanku, on mbaɗi mo limanjo labbi naa limanjo Allah. Ammaa minin kam, Jawmiraawo woni Allah amin, min accaay mo. Min ngoodi liman'en ɓe danygol Haruna, kamɓe e Lewi'en ɓe ɗon kuuwana Jawmiraawo. Fajiri e kiikiiɗe fuu, ɓe ɗon lii'ano Jawmiraawo guleteeɗi e uureteeɗum. Ɓe ɗon njo'ina tamseeje dow taabal kaŋŋeeri laaɓndi. Kiikiiɗe fuu ɓe ɗon kuɓɓa pittirlaaji dow jo'inirɗum kaŋŋeeri. Min ɗon ɗowtano farillaaji Allah Jawmiraawo amin, ammaa onon on acci mo. Allah ɗon wondi bee amin, ɗon ardo min, non boo liman'en bee luwe ngam fuufugo fuufre konu dow mooɗon. Onon yimɓe Isra'iila, taa kaɓe bee Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe mon, ngam on njaalataako mo!” Ammaa Yerobo'am umruno honooɓe mum woɗɓe njaha haa ɓaawo Yahuudu'en, mbaaltano ɓe, jama'aare kam ɗon tiitotira bee maɓɓe. Yahuudu'en ngeesiti, nden ɓe paami konne'en ɗon yeeso e ɓaawo fuu. Ɓe ngookani Jawmiraawo, liman'en puufi luwe, Abiya e ummaatoore mum njaali ɓe jaalorgal maŋngal, mbari Isra'iila'en ujine teemeɗɗe njowo (500.000), honooɓe suɓaaɓe. Bana non yimɓe Isra'iila leestiraama, ammaa yimɓe Yahuuda cemmbiɗi, ngam ɓe ɓaari Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe. Abiya taasni Yerobo'am, jaɓti mo berniiji ɗi'i: Baytila bee gure mum e Yesana bee gure mum e Efruuna bee gure mum. Wakkati Abiya ɗon laamo, Yerobo'am heɓtaay baawɗe mum. Jawmiraawo fiyi mo, o maayi. Ammaa baawɗe Abiya ɓesdi. O te'i rewɓe sappo e nayo, o danyi ɓiɓɓe worɓe noogas e ɗiɗo e ɓiɓɓe rewɓe sappo e njoweego. Luttuɗum haala Abiya, kuuɗe mum e bolle mum fuu, ɗum winndaama nder Defte ɗe Annabi Iddo winndi. Abiya maayi, ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Asa laami haa pellel maako. Saa'i Asa ɗonno laami, walaa konu nder lesdi, duuɓi sappo. Asa waɗi ko wooɗi, ko fottani Allah Jawmiraawo mum. O wili kirsirɗe iwɗe lesɗe jananɗe e nokkuuje towɗe, o fusi daŋraŋge labbi, o yibbini suuraaji Asera boo. O umri yimɓe Yahuuda ɓe ɗakkotira bee Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe, ɓe ɗowtano umrooje tawreeta. Asa itti nokkuuje towɗe e gulduɗe uureteeɗum nder berniiji Yahuuda fuu. Saa'i o ɗonno laami, walaa konu nder lesdi. Walaa kaɓɗo bee maako nder duuɓi ɗi'i fuu ngam Jawmiraawo bee hoore mum waɗani mo de'ere, o naftori wakkati salaaman man, o nyiɓi berniiji cemmbiɗɗi feere feere nder lesdi Yahuuda. Asa wi'i yimɓe Yahuuda: “Sey nyiɓen berniiji ɗi'i, en cemmbiɗina ɗi, en taarna ɗi bee mahi e cuuɗi aynorɗi e dammuɗe e jamɗe palduɗe. Kuuwen ɗum saa'i en mari lesdi tawon. En ɗakkotiri bee Jawmiraawo Allah men, ngam maajum, o hokki en salaaman koo toy fuu.” Nden ɓe puɗɗi nyiɓugo, kuugal maɓɓe yehi yeeso yeeso. Asa woodi jama'aare konu, nder lenyol Yahuuda worɓe ujine teemeɗɗe tato (300.000), jogiiɓe bawarɗe mawɗe e labbe, nder lenyol Benyamin boo worɓe ujine teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweetato (280.000), jogiiɓe bawarɗe pamare e lagaaje, ɓe fuu ɓe honooɓe semmbiɗɓe. Zeraha Etiyopiyaajo ɗaɓɓi haɓre bee maɓɓe. O wardi bee worɓe miliyoŋ gootel (1.000.000) e mootaaji pucci teemeɗɗe tati (300). Ɓe ngari Maresa. Asa e yimɓe mum njehi ngam fottugo bee maɓɓe, mbaɗi caffuuji konu nder waadiwol Cefata baŋnge Maresa. Asa tori Jawmiraawo Allah mum: “Yaa Jawmiraawo, to a yiɗi wallugo, a waawan wallugo koo tampuɗo koo baawɗo boo. Wallu min, yaa Jawmiraawo Allah amin, ngam min ɗon ɓaaro ma, bee innde ma min ngari haɓugo bee jama'aare ɗuuɗnde nde'e. An woni Jawmiraawo Allah amin. Walaa neɗɗo jaaloto ma!” Jawmiraawo fiyi Etiyopiya'en, haa ɓe ndoggi yeeso Asa e Yahuudu'en. Asa e mooɓre konu mum taasni ɓe haa yotti Gerar. Etiyopiya'en ndo'i, koo gooto maɓɓe hisaay, ɓe mbirgaama yeeso Jawmiraawo e yeeso saŋngeere mum. Yahuudu'en koori keɓal ɗuuɗŋgal. Ɓe kalki berniiji taariiɗi Gerar fuu, ngam Jawmiraawo hulni jooɗiiɓe ton. Yimɓe Yahuuda njaɓti kuuje ɗuuɗɗe masin haa ton. Ɓe ukkani caŋngeeje waynaaɓe boo, ɓe kooci baali e geelooɗi ɗuuɗɗi. Nden ɓe lorti haa Urusaliima. Ruuhu Allah wari dow Azariya ɓii Odet. Kaŋko o yehi, o fotti bee Asa, o wi'i: “Naneeɗam, onon Asa e yimɓe Yahuuda e Benyamin fuu! To on ɓaditake Jawmiraawo, kaŋko o ɓadititto on. To on ngaylitake heedi maako, o waŋginanan on hoore maako. Ammaa to on acci mo, kaŋko boo o accan on. Duuri, Isra'iila walaano Allah gooŋɗuɗo, walaa limanjo anndinoowo ɓe, walaa tawreeta boo. Ammaa nder ɓillaare maɓɓe ɓe lorti haa Jawmiraawo, Allah Isra'iila, ɓe ngayliti heedi maako. Kaŋko boo o waŋginani ɓe hoore maako. Saa'i man, walaa salaaman sam ngam ɓillaaje ukkani jooɗiiɓe lesɗe fuu. Ummaatoore ummani ummaatoore woɗnde, berniwol bee berniwol, ngam Allah ɓilli ɓe bee sarruuji feere feere. Kadi onon jonta, cemmbiɗe, taa juuɗe mon tampa, ngam mbarjaari kuugal mon ɗon.” Nde laamiiɗo Asa nani bolle ɗe'e diga annabi Azariya ɓii Odet, o tiɗɗini ɓernde maako, o itti labbi nyidduɗi gonɗi nder lesdi Yahuuda e Benyamin fuu, non boo nder berniiji ɗi o nyaamno haa kooseeje Efrayim. O wo'itini hirsirde Jawmiraawo dariinde yeeso zawleeru haykaliiru. O mooɓti yimɓe Yahuuda e Benyamin fuu non boo yimɓe Efrayim e Manassa e Simeyon hoɗɓe caka muuɗum'en. Isra'iila'en kawtani ɓe nde ɓe ngi'i Jawmiraawo ɗon wondi bee maako. Ɓe mooɓi haa Urusaliima nder nduuɓu laamu Asa sappo e njowaɓu, lewru tataɓru. Nyalaade man ɓe koo'i ga'i teemeɗɗe joweeɗiɗi (700) e baali ujine joweeɗiɗi (7.000) nder keɓal ngal ɓe keɓi haa konu, ɓe lii'ani ɗi Jawmiraawo. Nden ɓe kaɓɓi alkawal, ngam haa ɓe tokko Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe bee ɓerɗe maɓɓe e yoŋkiiji maɓɓe fuu. To goɗɗo tokkaaki Jawmiraawo Allah Isra'iila, nden kam o mbareteeɗo, koo o mawɗo koo o leesɗo, koo o gorko koo o debbo boo. Kanjum ɓe kunani Jawmiraawo bee sawtu, bee hoolo e luwe e algaytaaji. Yahuudu'en fuu ceyori hunayeere nde'e, ngam ɓe kunori bee ɓernde woore. Ɓe ngayliti heedi Jawmiraawo bee anniya maɓɓe fuu, ngam o waŋginani ɓe hoore maako. O hokki ɓe salaaman koo toy fuu. Asa itti Ma'aka maama mum debbo boo, ngam taa o tokko huuwugo fodde baawɗe ɗe o marno. Ma'aka waɗno suura nyidduka ngam Asera. Asa yibbini suura man, nami nga, wuli nga nder waadiwol Kederon. O ittaay nokkuuje towɗe nder Isra'iila, ammaa o yiɗi Jawmiraawo bee ɓernde woore balɗe maako fuu. O nastini dokke baaba maako cenaaɗe e dokke maako cenaaɗe nder haykaliiru Jawmiraawo, cardi e kaŋŋeeri e kuuje feere feere. Haa wargo nduuɓu laamu maako cappanɗe tati e njowaɓu, konu meetaay waɗugo. Nder nduuɓu laamu Asa cappanɗe tati e njoweego'oowu, Ba'asa, laamiiɗo Isra'iila wari haɓugo bee Yahuuda. O semmbiɗini berniwol Rama, ngam haa o haɗa yimɓe wurtaago koo nastugo haa Asa, laamiiɗo Yahuuda. Ngam man Asa hoo'i cardi e kaŋŋeeri haa ndesaaje haykaliiru Jawmiraawo e ndesaaje saare laamu. O neldi ɗum Benhadat, laamiiɗo Siriya haa Damas, o wi'i mo: “En kaɓɓa alkawal hakkunde meeɗen bana ngal baaba am e baaba ma go. Ndaa, mi neldi ma cardi e kaŋŋeeri. Fiistu alkawal ma bee Ba'asa, laamiiɗo Isra'iila, haa o hoocita honooɓe mum, o acca yam.” Benhadat jaɓi nufayeere laamiiɗo Asa, o neli hoore'en jama'aare honooɓe maako, haa ɓe ukkano berniiji Isra'iila. Ɓe njehi ɓe ukkani Iyon e Dan e Abel-Mayim e gure cigorɗe nder lesdi Neftali fuu. Nde Ba'asa nani ɗum, o acci semmbiɗingo berniwol Rama, o acci kuugal ton fuu. Ammaa laamiiɗo Asa mooɓti yimɓe Yahuuda, ɓe cottini kaa'e e leɗɗe ɗe Ba'asa ɗonno huuwtinira ngam nyiɓugo berniwol Rama fuu. Laamiiɗo Asa nyiɓi Geba e Mispa bee maaje. Saa'i man Hanani, gi'oowo wari haa Asa, laamiiɗo Yahuuda, wi'i mo: “A ɓaari laamiiɗo Siriya, a ɓaaraaki Jawmiraawo Allah ma. Ngam man jama'aare konu laamiiɗo Siriya daɗi ma. Yimɓe Etiyopiya e Libiya naane, naa ɓe jama'aare ɗuuɗnde bee mootaaji pucci ɗuuɗɗi e wa'iiɓe ɗuuɗɓe na? Ammaa Jawmiraawo yoofani ma ɓe, ngam a ɓaarino mo. Gite Jawmiraawo ɗon ngi'a ko saaloto nder duniyaaru fuu. Yiɗɓe mo bee ɓernde laaɓnde, o semmbiɗinan ɓe. Ammaa an a huuwi bana paataaɗo. Yeeso ɗo, konuuji ukkanto ma.” Asa tikkani gi'oowo go, haɓɓi mo nder suudu bee callallu, ngam bolle ɗe'e tikkini mo. Saa'i man Asa toonyi yimɓe woɗɓe boo. Haala Asa diga fuɗɗoode haa timmoode, winndaama nder Deftere Laamiiɓe Yahuuda e Isra'iila. Nder nduuɓu laamu maako cappanɗe tati e njoweenayaɓu, kosɗe maako nyawi masin. Ammaa o toraaki Jawmiraawo, sey ballal hurgooɓe tan o tefi. Nder nduuɓu laamu maako cappanɗe nayi e ngo'oowu, o maayi. Ɓe uwi mo nder yenaande nde o wi'no ɓe ngasa nder Berniwol Daawuda. Ɓe mballini mo dow be'itte keewɗe kuuje uurɗe e uurle jillindiraaɗe fodde anndal jillooɓe uurle. Ɓe ngulani mo uureteeɗum ɗuuɗɗum. Yusafat ɓii Asa laami haa pellel baaba mum. O tabitini baawɗe maako dow Isra'iila. O jo'ini honooɓe nder berniiji Yahuuda cemmbiɗɗi fuu e caŋngeeje aynooɓe koo toy nder lesdi Yahuuda, non boo nder berniiji Efrayim ɗi baaba maako Asa nyaamno. Jawmiraawo ɗon wondi bee Yusafat, ngam o tokki laabi ɗi Daawuda, kaaka maako tokkuno ɓooyma, o tokkaaki Ba'alji. Ammaa o ɗakkotiri bee Allah mo baaba maako jaggani, o ɗowtani umrooje Allah, o tokkaaki kuuɗe Isra'iila. Ngam man Jawmiraawo tabitini laamu haa juŋngo Yusafat. Yimɓe Yahuuda fuu ngaddani mo dokke, o heɓi risku e tedduŋgal, ɗuuɗɗum masin. Ɓernde maako seyori tokkaago laabi Jawmiraawo, o itti nokkuuje towɗe e suuraaji Asera nder Yahuuda fahin. Nder nduuɓu laamu maako tataɓu, o neli saraaki'en maako Ben-Hayil e Obadiya e Zekariya e Netaneyel e Mikaya, ɓe ekkitina yimɓe nder gure Yahuuda. Hawtaade bee maɓɓe o neli Lewi'en Sema'ya e Netaniya e Sebadiya e Asa'el e Semiramot e Yonatan e Adoniya e Tobiya e Tob-Adoniya, non boo Eliisama e Yoram, liman'en. Ɓe ekkitini yimɓe Yahuuda bee deftere tawreeta Jawmiraawo, ɓe ngaanci nder gure Yahuuda ngam ekkitingo yimɓe. Jawmiraawo hulni laamuuji lesɗe taariiɗe Yahuuda fuu, walaa mo waɗi konu bee Yusafat. Filisti'en woɗɓe ɗon ngaddana Yusafat dokke e cardi bana jomorgol. Arab'en boo ɗon ngaddana mo dammooji: Jawɗi baali ujine joweeɗiɗi e teemeɗɗe joweeɗiɗi (7.700) e jawɗi be'i ujine joweeɗiɗi e teemeɗɗe joweeɗiɗi (7.700). Baawɗe Yusafat ɓesdi yeeso yeeso. O nyiɓi cuuɗi mawɗi cemmbiɗɗi e gure cigorɗe nder lesdi Yahuuda. O mari sigaaji ɗuuɗɗi nder gure Yahuuda. Haa Urusaliima boo o woodi honooɓe semmbiɗɓe. Ndaa geɓe maɓɓe fodde ci'e maɓɓe e hoore'en dow honooɓe ujineeje: Lenyol Yahuuda: Adena mawɗo honooɓe bee honooɓe semmbiɗɓe ujine teemeɗɗe tato (300.000) e haa kommbi maako, Yehohanan mawɗo honooɓe bee worɓe ujine teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweetato (280.000) e haa kommbi maako boo Amasiya ɓii Zikiri, jaɓɗo jagganaago Jawmiraawo bee ngiɗa mum, kaŋko bee honooɓe semmbiɗɓe ujine teemeɗɗe ɗiɗo (200.000), lenyol Benyamin: Eliyada, goɗɗo konoowo cemmbiɗɗo, bee worɓe jogiiɓe lagaaje e bawarɗe ujine teemeɗɗe ɗiɗo (200.000) e haa kommbi maako Yozabat bee taaskaniiɓe konu ujine teemerre e cappanɗe njoweetato (180.000). Kamɓe ɓe njaggani laamiiɗo. Jo'inaaɓe nder berniiji cemmbiɗɗi nder Yahuuda fuu limaaka caka maɓɓe. Yusafat heɓi risku e tedduŋgal, ɗuuɗɗum masin. O esiri bee Akab laamiiɗo Isra'iila. Ɓaawo duuɓi seɗɗa, o yehi laarugo Akab haa Samariya. Akab hirsi baali e ga'i ɗuuɗɗi ngam Yusafat e ɗoftuɓe mo. Nden o esti Yusafat haa o yaha haɓugo bee berniwol Ramot nder lesdi Gile'at. Akab, laamiiɗo Isra'iila ƴami Yusafat, laamiiɗo Yahuuda: “A yahdan bee am haa Ramot nder Gile'at na?” Yusafat jaabi mo: “Min bee ma en ɗon bana goɗɗo gooto, non boo yimɓe am e yimɓe maaɗa, mi yahdan bee maaɗa.” Nden Yusafat wi'i Akab, laamiiɗo Isra'iila: “Ƴam Jawmiraawo tawon.” Laamiiɗo Isra'iila mooɓti annabi'en teemeɗɗe nayo, ƴami ɓe: “Min njaha haɓugo bee Ramot nder Gile'at na? Malla mi acca?” Ɓe njaabi: “Yah, Allah hokkete ngol.” Ammaa Yusafat ƴami: “Walaa annabiijo Jawmiraawo lutti haa o ƴamana en Jawmiraawo na?” Laamiiɗo Isra'iila jaabi mo: “Lutti gooto, Mikaya ɓii Yimla. Ammaa mi wanyi mo, ngam o waɗantaa yam annabaaku hayru, sey sarru kala nyalaade fuu.” Yusafat wi'i mo: “Taa wolwu bana non!” Laamiiɗo Isra'iila ewni saraakiijo, umri mo: “Law, waddu Mikaya ɓii Yimla.” Akab, laamiiɗo Isra'iila e Yusafat, laamiiɗo Yahuuda ɗon njooɗi haa babal kommbi nastirde dammugal Samariya, koo moy dow leeso laamu muuɗum, ɓe ɗon ɓorni limce laamu boo. Annabi'en fuu ɗon mbaɗa annabaaku yeeso maɓɓe. Sedekiya ɓii Kenana waɗani hoore muuɗum luwe njamndi, wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Bee luwe ɗe'e a hawata Siriya'en haa a nattina ɓe fuu.” Annabi'en fuu mbaɗi annabaaku kal-kal. Ɓe mbi'i: “Yah haa Ramot nder Gile'at. A jaaloto, ngam Jawmiraawo hokkete ngol, barkaama.” Nelaaɗo jahɗo ngam ewnaago Mikaya wolwani mo: “Ndaa, annabi'en kawti hunnduko wooto, ɗon mbolwana laamiiɗo haala hayru. Taaska an boo ngam haa a wolwa wolde hayru bana maɓɓe.” Ammaa Mikaya wi'i: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto, ko Allah am wi'atammi, kanjum mbolwanmi!” Nde o wari haa laamiiɗo, laamiiɗo ƴami mo: “Mikaya, mi yahan haɓugo bee Ramot nder Gile'at na? Malla mi acca?” Mikaya jaabi: “Njehe, on njaaloto, ɓe hokketeeɓe haa juuɗe mon.” Ammaa laamiiɗo wi'i mo: “Nde noy mi hunnete a yeccammi gooŋga bee innde Jawmiraawo?” O jaabi: “Mi yi'i yimɓe Isra'iila fuu, ɓe saŋkitiiɓe dow kooseeje bana baali ɗi ngalaa gaynaako. Jawmiraawo wi'i: Ɓe ngalaa jaagorɗo, sey koo moy maɓɓe hoota saare mum bee jam.” Laamiiɗo Isra'iila wi'i Yusafat: “Naa mi wi'i ma? O waɗantaa yam annabaaku hayru, sey sarru!” Mikaya tokki wi'ugo: “Ngam maajum nane wolde Jawmiraawo! Mi yi'i Jawmiraawo, o ɗon jooɗi dow leeso laamu maako. Jama'aare honooɓe asama fuu ɗon dari haa nyaamo maako e nano maako. Jawmiraawo ƴami: Moy estata Akab, laamiiɗo Isra'iila, haa o yaha, o do'o haa Ramot nder Gile'at? Oo jaabi feere, oya boo jaabi feere. Nden ruuhuwol ɓaditi, dari yeeso Jawmiraawo, wi'i: Min mi estan mo. Jawmiraawo ƴami ngol: Bee ɗume? Ngol jaabi: Mi yahan, mi laatoto ruuhu fewre nder kunnduɗe annabi'en maako fuu. Jawmiraawo wi'i: Estu mo, a humtan. Yah, waɗ bana non!” Nden Mikaya wi'i: “Jonta ɗum laatake. Jawmiraawo waɗi ruuhu fewre nder kunnduɗe annabi'en maaɗa ɓe'e. Ammaa kaŋko bee hoore maako annini sarru maaɗa.” Ammaa Sedekiya ɓii Kenana ɓaditi, maari Mikaya, wi'i: “Noy Ruuhu Jawmiraawo acciri yam haa wolwane, an?” Mikaya jaabi: “A heɓtan ɗum nyalaade nde ndoggata diga suudu haa suudu ngam haa a nyukko.” Nden laamiiɗo Isra'iila wi'i sukaaɓe muuɗum: “Naŋnge Mikaya, njahre mo haa Amon, hooreejo berniwol e haa ɓiyam Yo'as. Ngecce ɓe: Ndaa nii laamiiɗo wi'i: Nastine gorko oo nder suudu fursina, ndokke mo nyaamdu e ndiyam tan, sey to mi lorti jam.” Mikaya wi'i: “To a warti jam, nden kam Jawmiraawo wolwaay bee hunnduko am!” Nden o ɓesdi wi'ugo: “Nane ɗum, onon yimɓe fuu!” Akab, laamiiɗo Isra'iila e Yusafat, laamiiɗo Yahuuda njehi haɓugo bee Ramot nder Gile'at. Laamiiɗo Isra'iila wi'i Yusafat: “Mi wayla yeeso am, nden mi nasta haɓre. Ammaa an, ɓorna limce laamu maaɗa.” Laamiiɗo Isra'iila wayli yeeso muuɗum, nden ɓe nasti haɓre. Ammaa laamiiɗo Siriya umruno hoore'en dow mootaaji pucci mum, taa ɓe kaɓa bee koo moye, sey bee laamiiɗo Isra'iila tan. Nde hoore'en dow mootaaji pucci ngi'i Yusafat, ɓe numi kaŋko woni laamiiɗo Isra'iila. Ɓe taari mo ngam haɓugo bee maako. Ammaa Yusafat wooki, Allah Jawmiraawo walli mo, daayni ɓe. Nden hoore'en mootaaji pucci annditi naa ɗum laamiiɗo Isra'iila, ɓe lori, ɓe acci mo. Nder haɓre man, goɗɗo tiri lagaawal, fiɗi laamiiɗo Isra'iila bee kurol haa jokkere sulkewol bilaa anniya. Akab wi'i laanyoowo moota pucci: “Waylita, wurtinam haɓre, mi piɗaaɗo.” Haɓre wuli masin nyannde maajum. Ɓe ndarni laamiiɗo Isra'iila nder moota pucci muuɗum, haa o tiitotira bee Siriya'en haa kiikiiɗe. Saa'i naaŋge ɗon muta, o maayi. Laamiiɗo Yusafat hooti jam haa saare mum haa Urusaliima. Yeehu ɓii Hanani gi'oowo yehi, fotti bee maako, wi'i mo: “Haanino a walla kalluɗo, a yiɗa wanyɓe Jawmiraawo na? Ngam man tikkere Jawmiraawo wari dow hoore ma. Ammaa o tawi kuuɗe booɗɗe haa maaɗa, ngam a itti suuraaji Asera nder lesdi, a ɗakkotiri bee Allah bee ɓernde ma fuu.” Yusafat jooɗi haa Urusaliima. Ammaa o fuɗɗiti laaroygo yimɓe, diga Biirsaba haa yotti kooseeje Efrayim. O lortini ɓe haa Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe. Nden o jo'ini hiitooɓe nder lesdi, nder berniiji Yahuuda cemmbiɗɗi gootol gootol fuu. O wi'i ɓe: “Kakkilane ko mbaɗoton. On hiitooɓe, naa fodde yimɓe ammaa fodde Jawmiraawo. Kaŋko o ɗon wondi bee mooɗon, koo ndey mbaɗoton kiita. Kadi kule Jawmiraawo! Kakkilane ko mbaɗoton ngam Jawmiraawo Allah men jaɓataa to on kiitake bilaa adilaaku malla to on cenndindiri yimɓe bee yimɓe malla to on mbaɗi rusiya.” Haa Urusaliima boo, Yusafat darni woɗɓe nder Lewi'en e liman'en e baaba-ci'e'en Isra'iila'en, haa ɓe mbaɗa kiita bee innde Jawmiraawo, ɓe ta'a haala jokkirli yimɓe. Ɓe njooɗi haa Urusaliima. Yusafat umri ɓe: “Ko mbaɗoton fuu, mbaɗe ɗum bee kulol Jawmiraawo e gooŋgaaku e ɓernde woore. To banndiraaɓe mon jooɗiiɓe nder gure muuɗum'en ngaddi haala kiita koo kaye yeeso mooɗon, koo haala mbar-hoore, koo haala umrooje malla farillaaji malla kiitaaji, sey on ndeentina ɓe, ngam taa ɓe keɓa aybeeji yeeso Jawmiraawo, taa tikkere maako wara dow mooɗon e banndiraaɓe mon. To on mbaɗi bana nii, nden kam on ngalaa aybe. Ndaa, Amariya, hooreejo liman'en woni mawɗo mon nder haala umrooje Jawmiraawo fuu, Sebadiya ɓii Isma'iilu, ardiiɗo lenyol Yahuuda woni mawɗo mon nder haala umrooje laamiiɗo fuu. Lewi'en boo laato saraaki'en mon. Cemmbiɗe, kuuwe. Jawmiraawo wondu bee waɗanɓe ko fotti.” Ɓaawo kuuje ɗe'e, Mo'abi'en e Ammooni'en e Me'uni'en taaskitini konu ngam honugo Yusafat. Ɓe ngari ɓe anndini laamiiɗo mooɓre ɗuuɗnde masin wurti lesdi Siriya gaɗa Weendu Mannda, ɗon wara haɓugo bee maako. Ɓe ɗon haa Hasason-Tamar, kanjum woni En-Gedi. Yusafat hultori, waɗi anniya toraago ballal Jawmiraawo, o umri suumaye nder lesdi Yahuuda fuu. Yimɓe Yahuuda ngari diga gure Yahuuda fuu, ɓe kawti ngam toraago ballal Jawmiraawo. Yusafat ummi nder jama'aare Yahuuda e Urusaliima haa haykaliiru Jawmiraawo, yeeso babal haykaliiru kesal. O tori: “Yaa Jawmiraawo Allah mo kaakiraaɓe amin, an woni Allah haa asamanji. An a ɗon laamano laamuuji ummaatooje fuu. A woodi semmbe e baawɗe, walaa mo he'i dartaago yeeso ma. An, yaa Allah amin, a riiwi jooɗinooɓe lesdi ndi'i yeeso yimɓe ma Isra'iila'en, a hokki ndi danygol Ibrahiima, soobaajo ma, ngol mara ndi haa foroy. Isra'iila'en njooɗi nder maari, nyiɓani ma haykaliiru seniindu ngam teddingo innde ma. Ɓe mbi'i: To masiibo, waato konu malla kiita malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu malla weelo ukkanake min, nden kam min ndaroto yeeso suudu ndu'u, yeeso maaɗa boo, ngam innde ma ɗon nder maaru. Min ngookante nder ɓillaare amin haa a nana min, a hisna min. Nde yimɓe Isra'iila ngari diga Misra, a haɗi ɓe nastugo lesdi Mo'abi'en e Ammooni'en e jooɗiiɓe dow hooseere Se'ir. Ngam maajum ɓe taari lesdi maɓɓe, ɓe nattinaay ɓe. Jonta kam, laar no yimɓe ɓe'e mbarjorto min ɗum: Ɓe ɗon ngara nder lesdi ndi marnuɗa min, haa ɓe ndiiwa min. Yaa Allah amin, a hiitataako ɓe na? Min tampuɓe yeeso mooɓre ɗuuɗnde ukkantoonde min nde'e. Min anndaa ko min mbaɗata. Gite amin tiiti ma.” Yimɓe Yahuuda fuu ndari yeeso Jawmiraawo bee rewɓe e ɓikkoy muuɗum'en boo. Caka jama'aare nde'e, Ruuhu Jawmiraawo wari dow Yahajiyel ɓii Zekariya ɓii Benaya ɓii Ye'iyel ɓii Mattaniya, Lewiijo nder danygol Asaf. O wi'i: “Keɗite, onon yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe Urusaliima, non boo an, laamiiɗo Yusafat. Nane ko Jawmiraawo wi'ata on: Taa kule, taa tampe ngam daliila mooɓre ɗuuɗnde nde'e. Haɓre nde'e, nde Jawmiraawo naa nde mooɗon! Jaŋngo, njippe ngam fottugo bee maɓɓe. Ɓe mba'oto Wa'orde Pinndi. On tawan ɓe haa timmoode waadiwol, baŋnge ladde Yeruwel. Walaa haaje on kaɓa bee ko'e mon nder haɓre nde'e. Ndare ton, munye, haa on ngi'a no Jawmiraawo hisnirta on. Onon yimɓe Yahuuda e Urusaliima, taa kule, taa tampe! Njehe jaŋngo, potte bee maɓɓe. Jawmiraawo wondan bee mooɗon.” Yusafat tuggi koppi, hippi yeeso mum haa lesdi. Yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima fuu turi ngam sujidango Jawmiraawo. Nden Lewi'en, nder danygol Kahat e danygol Koora, ummi, maŋgti Jawmiraawo Allah Isra'iila bee sawtu. Jaŋngo man ɓe ndawi cub, ɓe njehi haa ladde Teko'a. Saa'i ɓe ɗon ndilla, Yusafat dari ton, wi'i ɓe: “Naneeɗam, onon yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima! Nuɗɗine Allah Jawmiraawo mooɗon, on tabitan, nuɗɗine annabi'en maako, on kumtan.” O sarwotiri bee yimɓe, nden o umri yimanooɓe Jawmiraawo ngam maŋgtugo tedduŋgal senaare mum, ɓe ardo honooɓe, ɓe mbi'a: “Maŋgte Jawmiraawo ngam mbooɗeeŋga mum ɗon haa abada.” Nde yimooɓe puɗɗi hoolugo e yimugo maŋgtoore, Jawmiraawo waaltani Ammooni'en e Mo'abi'en e jooɗiiɓe haa hooseere Se'ir honanɓe yimɓe Yahuuda, ɓe njaalaama. Ammooni'en e Mo'abi'en ukkani jooɗiiɓe haa hooseere Se'ir, nattini ɓe. Nde ɓe timmini nattingo yimɓe man, ɓe puɗɗi mbarmbartirgo. Yimɓe Yahuuda njotti nokkuure aynirde townde gal ladde. Ɓe ngayliti heedi mooɓre konne'en go, ndaa sey maayɓe waaliiɓe haa lesdi tan, walaa mo daɗi! Yusafat e yimɓe mum njehi ɓoftugo keɓal konu. Ɓe keɓi jawdi ɗuuɗndi e kuuje dow ɓalli maayɓe e kuuje ɗuuɗa-samanje, ɓe ɓofti ɗum haa ɗum ɓuri roondeego. Nyalɗe tati ɓe ɓofti keɓal konu, ngam ngal ɗuuɗŋgal masin. Nyannde nayaɓre ɓe mooɓi nder Waadiwol Beraka, ɓe maŋgti Jawmiraawo ton. Ngam maajum innde waadiwol man laati Waadiwol Beraka haa wargo hannde. Nden yimɓe Yahuuda e Urusaliima lorti, Yusafat ardi ɓe. Ɓe kooti Urusaliima bee seyo, ngam Jawmiraawo hokki ɓe seyo dow konne'en maɓɓe. Ɓe ngari haa haykaliiru Jawmiraawo nder Urusaliima, bee hoolo moolooji e garayaaji e algaytaaji. Laamiiɓe lesɗe fuu kultori Allah masin nde ɓe nani no Jawmiraawo haɓiri bee konne'en Isra'iila. Ammaa laamu Yusafat heɓi de'ere, Jawmiraawo hokki mo salaaman koo toy fuu. Yusafat laamani Yahuuda. O woodino duuɓi cappanɗe tati e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi noogas e jowi. Innde daada maako, Ajuba ɓii Silhi. O tokki laawol baaba maako Asa, o selaay ngol. O waɗi ko fottani Jawmiraawo. Ammaa o ittaay nokkuuje towɗe. Yimɓe kuucitinaay ɓerɗe muuɗum'en dow Allah kaakiraaɓe muuɗum'en tawon. Luttuɗum haala Yusafat, diga fuɗɗoode haa timmoode, ɗum winndaama nder Habaruuji Yeehu ɓii Hanani, ɗum nasti nder Deftere Laamiiɓe Isra'iila. Ɓaawoɗon, Yusafat, laamiiɗo Yahuuda hawtani Ahaziya, laamiiɗo Isra'iila, mo waɗi kalluɗum. Yusafat hawti bee maako haa ɓe mbaɗa koommbooje jahanɗe Tarsis. Ɓe mbaɗi ɗe haa Esiyon-Geber. Ammaa Eli'ezer ɓii Dodawa, goɗɗo Maresa, waɗi annabaaku dow Yusafat, wi'i mo: “A hawtani Ahaziya. Ngam man Jawmiraawo halkan kuugal ma”. Koommbooje go pusi, keɓaay yahugo Tarsis. Nde Yusafat maayi, ɓe uwi mo kommbi kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Yehoram, ɓiyiiko laami haa pellel maako. Yehoram woodi deerɗiraaɓe: Azariya e Yehiyel e Zekariya e Azariyahu e Mika'iilu e Sefatiya, ɓiɓɓe Yusafat, laamiiɗo Yahuuda. Baaba maɓɓe hokkuno ɓe dokke ɗuuɗɗe, cardi e kaŋŋeeri e kuuje goɗɗe marɗe saman, non boo berniiji cemmbiɗɗi nder Yahuuda. O hokki Yehoram laamu, ngam kaŋko woni ɓiyiiko afo. Yehoram jooɗi dow leeso laamu baaba mum. Nde laamu maako tabiti, o mbari deerɗiiko'en fuu bee kaafahi, non boo woɗɓe mawɓe Isra'iila'en. Yehoram woodi duuɓi cappanɗe tati e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi joweetati. O tokki laawol laamiiɓe Isra'iila, bana saare Akab tokkori, ngam o ɓaŋuno ɓii Akab debbo. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo. Ammaa Jawmiraawo yiɗaano nattingo danygol Daawuda, ngam daliila alkawal ngal o haɓɓuno bee Daawuda. Ngam o iinanino mo haa foroy goɗɗo danygol maako jooɗoto yeeso Jawmiraawo dow leeso laamu. Nder zamanu Yehoram, Edoomi'en tuurtani laamu Yahuuda. Ɓe laamini laamiiɗo maɓɓe. Yehoram yahdi bee mawɓe mum e mootaaji pucci mum fuu. Jemma, o ummodi bee hoore'en mootaaji pucci, mbari Edoomi'en taariiɓe ɓe. Diga saa'i man, Yahuuda walaa baawɗe dow Edoomi'en fahin. Wakkati man berniwol Libna boo tuurtani Yehoram, ngam o acci Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maako. Yehoram nyiɓi nokkuuje towɗe dow kooseeje Yahuuda boo, bana non o estiri yimɓe jooɗiiɓe haa Urusaliima haa ɓe ndewi labbi, yimɓe Yahuuda boo o selni ɗum. Bataakewol iwŋgol haa annabi Eliya yottani Yehoram. Ndaa ko winnda nder maagol: “Jawmiraawo Allah kaaka ma Daawuda wi'i: A tokkaaki laabi baaba ma Yusafat e laabi Asa, laamiiɗo Yahuuda. Ammaa a tokki laawol laamiiɓe Isra'iila, a esti yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima ndewi labbi bana saare Akab waaruno boo. A mbari ma deerɗiraaɓe ma sakiike ɓurduɓe ma saman. Ngam maajum Jawmiraawo torran yimɓe ma e ɓiɓɓe ma e rewɓe ma e ko marɗa fuu bee masiibo naawŋgo. An boo, teteki ma nyawan. Nyawu man tullitan kala nyalaade fuu haa to teteki ma ndufi yaasi.” Jawmiraawo ummini ɓerɗe Filisti'en e Arab'en heeddiɗɗiraaɓe Etiyopiya'en, haa ɓe kona Yehoram. Ɓe kippi lesdi Yahuuda, ɓe nasti ndi, ɓe kooci jawdi ndi ɓe tawi nder saare laamiiɗo fuu. Ɓe ndahi ɓikkoy maako e rewɓe maako. Walaa ɓiɗɗo gorko luttani mo, sey Ahaziya, gaajiijo maako tan. Ɓaawo kuuje ɗe'e, Jawmiraawo nyawni mo nyawu teteki ngu hurgataake. Ngu torri mo nyalɗe ɗuuɗɗe. Haa timmoode duuɓi ɗiɗi, teteki maako puɗɗi rufugo, o maayi maayde naawnde. Yimɓe maako ngulanaay mo uureteeɗum bana ko ɓe mbaɗanino kaakiraaɓe maako. O woodino duuɓi cappanɗe tati e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi joweetati. Nde o maayi, walaa boyɗo mo. Ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda, ammaa naa nder genaale laamiiɓe. Yimɓe Urusaliima laamini Ahaziya ɓii Yehoram gaajiijo haa pellel baaba mum. Mawniiraaɓe maako fuu, mooɓre hippooɓe warnoonde nder saŋngeere Yahuudu'en hawtaade bee Arab'en go mbarno ɓe. Ngam maajum Ahaziya heɓi laamu dow Yahuuda. Ahaziya woodi duuɓi cappanɗe nayi e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima nduuɓu. Innde daada maako, Ataliya ɓiɗɗo debbo nder danygol Omiri. O tokki laawol saare Akab boo, ngam daada maako sarwi mo halleende. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, bana yimɓe saare Akab, ngam kamɓe laati dawranooɓe mo ɓaawo maayde baaba maako ngam asar maako. O tokki sawari maɓɓe, o yahdi bee Yoram ɓii Akab, laamiiɗo Isra'iila. Ɓe kaɓi bee Hazayel, laamiiɗo Siriya haa Ramot nder Gile'at. Siriya'en naawni Yoram. Kaŋko o lorti haa Yisre'el ngam hurgugo kuuduuje ɗe Siriya'en naawnino mo haa Rama saa'i o haɓi bee Hazayel laamiiɗo Siriya. Ahaziya ɓii Yehoram, laamiiɗo Yahuuda yehi Yisre'el ngam laarugo mo, ngam o nyawɗo. Allah muuyi Ahaziya yaha ton, ngam haa o halka mo. Nde Ahaziya yotti Yisre'el, o yahdi bee Yoram ngam fottugo bee Yeehu ɓii Nimsi mo Jawmiraawo moyti haa o nattina saare Akab. Saa'i Yeehu ɗonno hebbitina kiita Allah dow saare Akab, o fotti bee mawɓe Yahuuda e ɓiɓɓe deerɗiraaɓe Ahaziya jagganiiɓe mo, o mbari ɓe. Nden o ɗaɓɓiti Ahaziya. Yimɓe maako naŋngi Ahaziya haa Samariya haa o nyukkino, njahri mo yeeso Yeehu. Kaŋko o mbari Ahaziya. Ammaa ɓe uwi mo, ngam ɓe mbi'i: “O goɗɗo danygol Yusafat mo ɗowtani Jawmiraawo bee ɓernde mum fuu.” Ɓaawoɗon walaa ke'uɗo laamaago haa saare Ahaziya. Nde Ataliya daada Ahaziya nani ɓiyum maayi, o ummi, o mbari danygol laamu Yahuuda fuu. Ammaa Yosebat, ɓii laamiiɗo Yoram debbo, deerɗiraawo Ahaziya hoo'i Yo'as ɓii Ahaziya caka ɓiɓɓe laamiiɗo mbareteeɓe, o nyukkini ɓiŋngel e debbo kakkilanoowo ngel nder suudu sigordu be'itte. Bana nii Yosebat, ɓii laamiiɗo Yehoram, debbo limanjo Yehoyada, deerɗiraawo Ahaziya debbo, nyukkini ngel ngam taa Ataliya yi'a ngel. Ngam maajum, o mbaraay ngel. Duuɓi joweego Yo'as nyukkidi bee maɓɓe nder haykaliiru Allah. Ammaa saa'i man fuu Ataliya ɗon laamano lesdi. Nder nduuɓu njoweeɗiɗaɓu, Yoyada tiɗɗini ɓernde mum, haɓɓi alkawal bee ardiiɓe dow honooɓe teemerre, waato Azariya ɓii Yeroham e Isma'iilu ɓii Yehohanan e Azariya ɓii Obet e Ma'aseya ɓii Adaya e Elisafat ɓii Zikiri. Ɓe njehi koo toy nder lesdi Yahuuda, ɓe mooɓti Lewi'en nder gure fuu e baaba-ci'e'en Isra'iila. Ɓe ngari Urusaliima. Jama'aare haa haykaliiru Allah fuu haɓɓi alkawal bee laamiiɗo. Yoyada wi'i ɓe: “Ndaa ɓii laamiiɗo. Kaŋko o heɓan laamu fodde wolde Jawmiraawo dow danygol Daawuda. Ndaa ko mbaɗoton: Mbaɗe geɓe tati. Yeɓre arannde, liman'en e Lewi'en huuwooɓe nyalaade siwtorde, ayna dammuɗe. Yeɓre ɗiɗawre daro haa saare laamiiɗo. Yeɓre tataɓre daro haa Dammugal Caɓɓawal, saa'i jama'aare fuu ɗon daro haa babe haykaliiru. Walaa mo nastata haykaliiru Jawmiraawo, sey liman'en e Lewi'en huuwooɓe kuugal muuɗum'en tan, ngam kamɓe ɓe senaaɓe. Sey ummaatoore fuu ɗowtano umrooje Jawmiraawo. Lewi'en taaro laamiiɗo, koo moy bee balmi muuɗum haa juuɗe. Koo moy nastanɗo haykaliiru Jawmiraawo, mbare mo. Ɗofte laamiiɗo nde o wurtoto malla nde o nastata fuu.” Lewi'en e yimɓe Yahuuda fuu mbaɗi ko Yoyada limanjo umrino fuu. Koo moy maɓɓe hoo'i worɓe muuɗum, fuɗɗuɓe e timminɓe kuugal nyannde siwtorde fuu ngari haa Yoyada, ngam o siwtinaay koo yeɓre woore. Yoyada hokki ardiiɓe ɓe'e labbe e bawarɗe mawɗe e bawarɗe pamare gonɗe nder haykaliiru Allah ɗe laamiiɗo Daawuda marno. O darni ummaatoore fuu diga wakeere haykaliiru nyaamru haa wakeere haykaliiru nanndu, gal hirsirde e haykaliiru boo, ɓe taari laamiiɗo. Koo moy maɓɓe bee balmi muuɗum. Nden ɓe ngurtini ɓii laamiiɗo, ɓe kippi mo woronnde, ɓe ndokki mo seedamku laamu. Yoyada e ɓiyum'en moyti mo bee nebbam, kooli: “Laamiiɗo yeeɗa haa foroy!” Ataliya nani hoolo ummaatoore nde ɗon dogga e maŋgta laamiiɗo. O wari haa ummaatoore nder haykaliiru Jawmiraawo. O yi'i, ndaa laamiiɗo ɗon dari haa daŋraŋgal haa nastirde haykaliiru e mawɓe e fuufooɓe algaytaaji kommbi maako. Yimɓe fuu ɗon ceyo, ɓe ɗon puufa algaytaaji, yimooɓe bee kuuje gime boo ɗon ardo gime maŋgtooje. Nden Ataliya seeki limce muuɗum, wi'i: “Tuurtol! Tuurtol!” Ammaa Yoyada limanjo wurtini ardiiɓe dow honooɓe teemerre, mawɓe jama'aare konu, wi'i ɓe: “Ngurtine mo, caaline mo caffuuji. To goɗɗo tokkake mo, o mbareteeɗo bee kaafahi!” Ngam limanjo wi'no: “Taa mbare Ataliya nder haykaliiru Jawmiraawo.” Ɓe naŋngi mo, ɓe njahri mo haa saare laamu, gal nastirde Dammugal Pucci. Ton ɓe mbari mo. Nden Yoyada haɓɓi alkawal hakkunde hoore maako e yimɓe e laamiiɗo, ngam haa ɓe laato ummaatoore Jawmiraawo. Ɓaawo man, yimɓe fuu nasti suudu Ba'al, ngibbini ndu, ɓe pusi kirsirɗe maaru e suuraaji maaru. Ɓe mbari Mattan, limanjo Ba'al yeeso kirsirɗe. Yoyada halfini liman'en e Lewi'en kuuɗe haa haykaliiru Jawmiraawo, bana no Daawuda senndirani ɓe kuuɗe man, ɓe lii'ano Jawmiraawo guleteeɗi bana ko umra nder tawreeta Muusa, bee seyo e gimi fodde umrooje Daawuda. Yoyada darni aynooɓe haa dammuɗe haykaliiru Jawmiraawo, ngam taa goɗɗo coɓɗo ngam daliila koo kaye nasta ndu. Nden o hoo'i ardiiɓe dow honooɓe teemerre e tedduɓe e ardiiɓe ummaatoore e yimɓe lesdi fuu. O yahri laamiiɗo diga haykaliiru Jawmiraawo haa saare laamu gal dammugal ɓaŋgiiŋgal. Nden ɓe njo'ini Yo'as dow leeso laamu. Yimɓe ummaatoore lesdi fuu ceyi, berniwol boo heɓi de'ere. Ataliya kam, ɓe mbari mo bee kaafahi. Yo'as woodi duuɓi joweeɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe nayi. Innde daada maako, Cibiya mo Biirsaba. Yo'as waɗi ko fottani Jawmiraawo, saa'i Yoyada limanjo ɗon yeeɗi. Yoyada te'ani mo rewɓe ɗiɗo, o danyi ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Ɓaawo man, Yo'as hoo'i anniya wo'itingo haykaliiru Jawmiraawo. O mooɓti liman'en e Lewi'en, o wi'i ɓe: “Njehe nder gure Yahuuda, mooɓte ceede haa yimɓe Isra'iila fuu deydey haaje bo'itinki haykaliiru Allah mon hitaande hitaande. Mbaɗe ɗum bee jaawal.” Ammaa Lewi'en njaawɗaaki. Ngam maajum laamiiɗo ewni Yoyada, hooreejo maɓɓe, ƴami mo: “Koni a doolaay Lewi'en mooɓtugo jomorgol ngol Muusa, jaggiiɗo Jawmiraawo yowani jama'aare Isra'iila ngam daliila laymaaru seedamku alkawal? Ataliya, debbo kalluɗo oo e tokkiiɓe mo cumpiti haykaliiru Allah, kooci dokke haykaliiru Jawmiraawo cenaaɗe fuu, kuuwtiniri ɗe ngam dewal Ba'alji, labbi muuɗum'en.” Laamiiɗo umri ɓe mbaɗa akootiiru, ɓe njo'ina ndu haa yaasi, yeeso dammugal haykaliiru Jawmiraawo. Nden ɓe maatini nder lesdi Yahuuda e berniwol Urusaliima, yimɓe ngadda jomorgol ngol Muusa, jaggiiɗo Allah yowanino Isra'iila'en nder ladde. Mawɓe e yimɓe fuu ceyi, ngaddi jomorgol muuɗum'en, ngubi ngol nder akootiiru haa ndu heewi. Koo ndeye ɓe njahri ndu haa Lewi'en haa ɓe linya ndu dow muuyo laamiiɗo, nde ɓe tawi ceede ɗuuɗi, binndoowo laamiiɗo e wakiiliijo hooreejo liman'en ngara, njuppa ndu. Nden ɓe ngartiri ndu haa nokkuure maaru. Bana non ɓe mbaɗi kala nyalaade fuu, ɓe mooɓti ceede ɗuuɗɗe. Laamiiɗo e Yoyada ndokka ceede man haa aynooɓe kuugal haa ɓe njoɓa huuwooɓe nder haykaliiru Jawmiraawo. Kamɓe ɓe njoɓi sehooɓe kaa'e e sehooɓe leɗɗe ngam wo'itingo haykaliiru Jawmiraawo, non boo tappooɓe njamndi ɓaleeri e mboɗeeri ngam semmbiɗingo ndu. Aynooɓe kuugal kuuwi bana nii, kuugal yehi yeeso yeeso bee juuɗe maɓɓe. Ɓe mbo'itini haykaliiru Jawmiraawo haa ndu laati bana ɓooyma, ɓe cemmbiɗini ndu. Nde kuugal maɓɓe timmi, ɓe ngaddani laamiiɗo e Yoyada ceede luttuɗe. Ɓe mbaɗi kuuje ngam haykaliiru Jawmiraawo bee ceede man, kuuwruɗe ngam dewal e guleteeɗi, non boo taasahoy e kuuje cardi e kaŋŋeeri. Balɗe Yoyada fuu ɓe tokki lii'aago guleteeɗi haa haykaliiru Jawmiraawo. Ammaa Yoyada naywi, safti ngeendam. Saa'i o maaya, o woodi duuɓi teemerre e cappanɗe tati. Ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda baŋnge genaale laamiiɓe, ngam o huuwani Isra'iila kuuɗe booɗɗe, non boo heedi Allah e haykaliiru mum. Ɓaawo maayde Yoyada, mawɓe Yahuuda ngari, cujidani laamiiɗo Yo'as, nden o nanani ɓe. Ɓe acci haykaliiru Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe, ndewi suuraaji Asera e labbi. Ngam daliila aybewol ngo'ol, tikkere Jawmiraawo ukkani Yahuuda e Urusaliima. Jawmiraawo neli annabi'en caka maɓɓe, haa ɓe lortina yimɓe haa maako. Annabi'en barri ɓe, ammaa ɓe cali nanango ɓe. Nden Ruuhu Allah wari dow Zekariya ɓii Yoyada limanjo. O dari yeeso ummaatoore, o wi'i ɓe: “Ndaa nii Allah wi'i: Koni luutoton umrooje am? Ngam maajum on keɓataa hayru ngam on ngudini yam. Min boo mi wudini on.” Yimɓe ummaatoore tuurtani Zekariya, ɓe piɗi mo bee kaa'e haa babal haykaliiru Jawmiraawo, bana laamiiɗo umri ɓe. Laamiiɗo Yo'as siftoraay mbooɗeeŋga nga Yoyada, baaba Zekariya waɗanino mo. O umri mbarugo ɓiɗɗo Yoyada. Saa'i Zekariya ɗonno daande maayde, o wi'no: “Jawmiraawo laara, waato ɗum!” Nde nduuɓu yaalti, jama'aare konu Siriya'en wari hippugo Yahuuda e Urusaliima, mbardi mawɓe ummaatoore fuu, neltiri keɓal konu fuu haa laamiiɗo Damas. Siriya'en ɗuuɗaay, ammaa Jawmiraawo hokki ɓe jaalorgal dow jama'aare ɗuuɗnde masin, ngam yimɓe Yahuuda ngudini Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe muuɗum'en. Bana nii Siriya'en laatori kiita dow Yo'as. Nden Siriya'en lori, ɓe acci mo o naawnaaɗo masin. Saraaki'en maako tuurtani mo ngam o mbari ɓiɓɓe Yoyada limanjo. Ɓe mbari mo dow be'itte maako. Ɓe uwi mo nder Berniwol Daawuda, ammaa naa nder genaale laamiiɓe. Ndaa tuurtanɓe mo: Zabada mo daada mum wi'ete Sime'atu Ammooniijo e Yozabat mo daada mum wi'ete Simritu Mo'abiijo. Haala ɓiɓɓe Yo'as e annabaakuuji ɗuuɗɗi dow maako e bo'itinki haykaliiru Allah, ɗum winndaama nder Deftere Laamiiɓe. Ɓiyiiko Amasiya laami haa pellel maako. Amasiya woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi noogas e joweenayi. Innde daada maako, Yo'addan mo Urusaliima. Amasiya waɗi ko fottani Jawmiraawo, ammaa naa bee ɓernde woore. Nde Amasiya semmbiɗi nder laamu, o mbari jaggiiɓe mbarnooɓe laamiiɗo Yo'as, baaba maako. Ammaa o mbaraay ɓiɓɓe maɓɓe. O waɗi fodde ko winnda nder tawreeta, deftere Muusa. Ton Jawmiraawo umri: “Taa baabiraaɓe maaya ngam daliila hakkeeji ɓiɓɓe muuɗum'en. Taa ɓiɓɓe boo maaya ngam daliila hakkeeji baabiraaɓe muuɗum'en. Ammaa koo moy maaya ngam daliila hakke muuɗum tan.” Amasiya mooɓti worɓe nder laamu muuɗum, yimɓe Yahuuda e Benyamin fodde ci'e muuɗum'en e dow ardaaŋgal ardiiɓe dow honooɓe ujineere e ardiiɓe dow honooɓe teemerre. O limi koo moy mo duuɓi noogas e ko ɓuri. Limgal maɓɓe waɗi waawɓe konu suɓaaɓe ujine teemeɗɗe tato (300.000), jogiiɓe labbe e bawarɗe mawɗe. O hoo'i boo Isra'iila'en ujine teemerre (100.000), honooɓe semmbiɗɓe. O yoɓi akiri ngam maɓɓe, baakin kilo cardi ujine tati (3.000). Ammaa goɗɗo Allah wari haa maako, wi'i mo: “Barkaama, taa accu jama'aare Isra'iila'en yahda bee maaɗa, ngam Jawmiraawo wondaay bee danygol Efrayim fuu, waato yimɓe laamu Isra'iila. To ɓe njahdi bee maaɗa, koo to an a haɓi bee semmbe ma fuu, Jawmiraawo do'ete yeeso konne'en ma. Ngam Allah mari baawɗe wallugo e do'ugo fuu.” Amasiya ƴami goɗɗo Allah man: “E noy cardi fuu ndi njoɓmi ngam jama'aare Isra'iila'en?” O jaabi: “Jawmiraawo waawan hokkugo ma ɓuranɗum ɗu'um!” Amasiya senndiri jama'aare Isra'iila'en bee yimɓe mum, wi'i Isra'iila'en kuuca. Ngam maajum ɓe tikkani Yahuuda masin, ɓe kooti bee tikkere saatunde. Nden Amasiya tiɗɗini ɓernde mum, yahri yimɓe mum haa Waadiwol Mannda. Ton ɓe mbari ɓiɓɓe Se'ir ujine sappo (10.000). Yimɓe Yahuuda naŋngi woɗɓe ujine sappo (10.000), mba'ini ɓe dow hoore tapaare mawnde, ngubi ɓe les, ɓe fuu ɓe campiti. Ammaa jama'aare Isra'iila'en ɓe Amasiya wi'i ɓe kuuca ngam taa ɓe mballa mo nder haɓre, jama'aare man hippi gure Yahuuda diga Samariya haa yotti Baytihurun, mbari yimɓe ujine tato (3.000), kooci keɓal konu ɗuuɗŋgal. Nde Amasiya jaali Edoomi'en, o hoori ɗowanteeɓe yimɓe Se'ir, o darni ɓe haa ɓe laato ɗowanteeɓe maako. O sujidani ɓe, o wulani ɓe uurle boo. Jawmiraawo tikkani Amasiya, neli annabiijo haa maako, haa o wi'a mo: “Koni ɗakkotirɗa bee ɗowanteeɓe ɓe mbaawaay hisnugo yimɓe muuɗum'en hokkaaɓe haa juŋngo ma?” Saa'i o ɗon wolwa tawon, Amasiya wi'i mo: “Min mbaɗi ma dawranoowo laamiiɗo na? Accu! Malla a yiɗi mbareego?” Annabiijo acci felugo laamiiɗo, ammaa o wi'i: “Mi anndi Allah anniyi halkugo ma, ngam a waɗi ɗum, a nanaay wasuyeewol am boo.” Amasiya, laamiiɗo Yahuuda sarwotiri bee yimɓe mum. Nden o neli nelaaɓe haa Yo'as ɓii Yo'ahas ɓii Yeehu, laamiiɗo Isra'iila, ɓe mbi'a mo: “War potten, kaɓen!” Yo'as, laamiiɗo Isra'iila neli haa Amasiya laamiiɗo Yahuuda, wi'ugo mo: “Wumre gi'e Libanon neli haa lekki cemmbiɗki Libanon, wi'ugo: Accu ɓiyam gorko te'a ɓiya debbo. Ammaa ndabbaawa ladde ngonŋga haa Libanon saali ton, dammi wumre gi'e. Gooŋga, a jaali Edoom, kanjum ɓernde ma mawniti, a teddini hoore ma! Jonta kam, jooɗa haa saare ma. Koni ngiɗɗa fooɗango hoore ma sarru haa ndo'oɗa, an e Yahuuda fuu?” Ammaa Amasiya faalaay bolle ɗe'e ngam ɗum iwi haa Allah mo muuyi hokkugo Yahuudu'en haa juŋngo Yo'as, ngam ɓe ɗakkotiri bee ɗowanteeɓe Edoomi'en. Nden Yo'as, laamiiɗo Isra'iila wari, fotti bee Amasiya, laamiiɗo Yahuuda, ɓe kaɓi haa Bayti-Semes nder maral Yahuuda. Isra'iila jaali Yahuuda, yimɓe Yahuuda ndoggi, koo moy haa saare mum. Yo'as laamiiɗo Isra'iila naŋngi Amasiya ɓii Yo'as ɓii Yo'ahas haa Bayti-Semes, nden o yahri mo haa Urusaliima. O sumpiti mahol Urusaliima, diga Dammugal Efrayim haa Dammugal Toldu, baakin meetir teemeɗɗe ɗiɗi. O hooci kaŋŋeeri e cardi e kuuje marɗe saman gonɗe nder haykaliiru Allah les aynol Obet-Edoom, non boo ndesaaje saare laamu fuu. O hooci boo naŋngaaɓe, o lorti haa Samariya. Ammaa ɓaawo maayde Yo'as ɓii Yo'ahas, laamiiɗo Isra'iila, Amasiya ɓii Yo'as, laamiiɗo Yahuuda tokki yeeɗugo duuɓi sappo e jowi. Luttuɗum haala Amasiya, diga fuɗɗoode haa timmoode, ɗum winndaama nder Deftere Laamiiɓe Yahuuda e Isra'iila. Diga Amasiya acci tokkaago Jawmiraawo, ɓe tuurtani mo haa Urusaliima. O doggi haa Lakis. Ammaa ɓe neli ɗaɓɓitoygo mo haa Lakis, ɓe tawi mo, ɓe mbari mo ton. Ɓe njahri ɓanndu maako bee pucci, ɓe uwi mo baŋnge kaakiraaɓe maako haa berniwol Yahuuda. Ummaatoore Yahuuda fuu laamini Uzziya haa pellel baaba mum Amasiya. Saa'i man Uzziya woodi duuɓi sappo e joweego. O nyiɓti berniwol Elat, o wartiri ngol nder maral Yahuuda ɓaawo maayde laamiiɗo Amasiya. Uzziya woodi duuɓi sappo e joweego, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe jowi e ɗiɗi. Innde daada maako, Yekoliya mo Urusaliima. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana ko baaba maako Amasiya waɗno fuu. Saa'i Zekariya, ekkitinɗo mo hulugo Allah ɗonno geeto tawon, Uzziya ɗakkotiri bee Allah Jawmiraawo. Ngam maajum Allah hokki mo hayru. Uzziya yehi, haɓi bee Filisti'en, waɗi ceekgol nder mahi taariiɗi Gaat e Yabne e Asdod. Nden o nyiɓi berniiji nder Asdod, non boo caka Filisti'en. Allah walli mo haɓugo bee Filisti'en e Arab'en jooɗiiɓe haa Gur-Ba'al e Me'uni'en. Ammooni'en njoɓi Uzziya jomorgol. Innde maako saŋkiti haa yotti nastirde Misra, ngam baawɗe maako ɓesdi masin. Uzziya nyiɓi cuuɗi towɗi cemmbiɗɗi haa Urusaliima, dow Dammugal Toldu e Dammugal Waadiwol e talkumoore mahol, semmbiɗini ɗi. O nyiɓi cuuɗi towɗi cemmbiɗɗi nder ladde boo, o wasi gaawi ɗuuɗɗi, ngam o mari dabbaaji ɗuuɗɗi nder lesdi towndiije e dow yayre. O woodi remooɓe gese e hakkilanooɓe inabooje haa kooseeje e jarne, ngam o yiɗi ndemri. Uzziya woodi jama'aare honooɓe taaskaniiɓe konu fodde limgal muuɗum'en nde Ye'iyel, binndoowo e Ma'aseya, saraakiijo mooɓti ɓe. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe kuuwi dow ardaaŋgal Hananiya, gooto nder mawɓe laamiiɗo. Limgal baaba-ci'e'en, honooɓe semmbiɗɓe fuu waɗi ujine ɗiɗo e teemeɗɗe njoweego (2.600). Jama'aare konu ɗowtani ɓe. Limgal maare, worɓe ujine teemeɗɗe tato e njoweeɗiɗo e teemeɗɗe njowo (307.500). Baawɗe maɓɓe ke'i wallugo laamiiɗo, to o waɗi haɓre bee konne'en. Uzziya hokki ɓe fuu maɓɓe bawarɗe e labbe e kufneeje njamndi e sulkeeji e lagaaje e kaa'e cakkinteeɗe bee piwlol. Huuwooɓe annduɓe mbaɗani mo piɗirɗe kuri e cakkinirɗe kaa'e mawɗe. O darni ɗe haa Urusaliima dow cuuɗi towɗi cemmbiɗɗi e tolɗi mahol. Habaru maako saŋkiti daayiiɗum, ngam Allah hokki mo ballal kaayeefiiwal, haa o laati baawɗo. Ammaa nde o laati baawɗo, o mawniti haa o waɗi kalluɗum. O yewi umroore Allah Jawmiraawo maako, ngam o nasti nder haykaliiru, haa o wula uurle dow gulduɗum. Azariya limanjo e liman'en Jawmiraawo cappanɗe njoweetato, worɓe suusɓe, tokki laamiiɗo nder suudu. Ɓe ndartani mo, ɓe mbi'i: “Uzziya, haanaay a wula uurle ngam Jawmiraawo, sey liman'en danygol Haruna, senaaɓe ngam kuugal maajum. Wurta nokkuure seniinde ngam a yewi umroore maako. Ɗum heɓantaa ma maŋngu yeeso Jawmiraawo Allah”. Uriya, jogiiɗo uurorgo haa juŋngo mum, tikki. Nde o ɗon tikkana liman'en, saɗawre naŋngi haa tiinde maako, yeeso liman'en dariiɓe nder haykaliiru Jawmiraawo baŋnge gulduɗum. Azariya, hooreejo liman'en e liman'en woɗɓe fuu ngayliti haa maako, ngi'i saɗawre haa tiinde maako. Law ɓe ngurtini mo haykaliiru. Kaŋko bee hoore maako boo o yaawɗi wurtaago, ngam Jawmiraawo ukkani mo nyawu maajum. Saɗawre accaay laamiiɗo Uzziya haa yotti nyalaade maayde muuɗum. O jooɗi nder suudu wiccitiindu, o heɓaay nastugo haykaliiru Jawmiraawo, ngam o kuturuujo. Ɓiyiiko Yotam laati kaliifaajo laamorde, kaŋko waɗanta yimɓe lesdi kiita. Luttuɗum haala Uzziya e kuuɗe mum fuu, diga fuɗɗoode haa timmoode, annabi Esaaya ɓii Amoosa winndi ɗum. Uzziya maayi, ɓe uwi mo baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder hawriire laamiiɓe, ngam ɓe mbi'i: “O kuturuujo.” Ɓiyiiko Yotam laami haa pellel maako. Yotam woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e joweego. Innde daada maako, Yeruusa ɓii Cadok. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana baaba maako Uzziya waɗno fuu, bilaa woofugo bee nastugo nder haykaliiru Jawmiraawo, ammaa ummaatoore tokki waɗugo kalluɗum. Yotam mahi dammugal ɓaŋgiiŋgal haa haykaliiru Jawmiraawo, o nyiɓi ɗuuɗɗum boo dow mahol haa Ofel. O nyiɓi berniiji nder kooseeje Yahuuda. Nder layɗe boo o nyiɓi cuuɗi mawɗi cemmbiɗɗi e cuuɗi towɗi cemmbiɗɗi. O haɓi bee laamiiɗo Ammooni'en, o jaali mo. Nduuɓu maajum Ammooni'en ndokki mo cardi baakin kilo ujine tati (3.000) e alkamaari baakin buhu ujine noogas (20.000) e sa'iiruuri boo baakin buhu ujine noogas. Koo nder nduuɓu ɗiɗaɓu e tataɓu boo ɓe ndokki mo bana non. Yotam laati baawɗo, ngam o tokki laabi Jawmiraawo Allah maako bilaa selugo ɗi sam. Luttuɗum haala Yotam e kuuɗe mum fuu, konuuji mum e kuuɗe mum fuu, ɗum winndaama nder Deftere Laamiiɓe Isra'iila e Yahuuda. O woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e joweego. Yotam maayi, ɓe uwi mo baŋnge genaale kaakiraaɓe maako nder Berniwol Daawuda. Ɓiyiiko Akas laami haa pellel maako. Akas woodi duuɓi noogas, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e joweego. O waɗaay ko fottani Jawmiraawo bana kaaka maako Daawuda waɗno. Ammaa o tokki laabi laamiiɓe Isra'iila. O waɗi suuraaji ɓolinaaɗi ngam labbi Ba'alji. O wuli uurle nder Waadiwol Ɓii-Hinnom, o lii'i koo ɓiɓɓe maako, o wulani labbi fodde al'aadaaji nyidduɗi nder ummaatooje ɗe Jawmiraawo riiwno yeeso Isra'iila'en. O wuli kirsaaɗi e uureteeɗum haa nokkuuje towɗe e kooseehon e les leɗɗe bilititɗe fuu. Jawmiraawo Allah maako yoofi mo nder juŋngo laamiiɗo Siriya'en. Laamiiɗo Siriya'en jaali mo, dahi yimɓe maako ɗuuɗɓe naŋngaaɓe haa Damas. Allah hokki mo haa juŋngo Peka ɓii Remaliya, laamiiɗo Isra'iila boo, kaŋko o jaali mo jaalorgal maŋngal. Nder nyalaade woore o mbari Yahuudu'en semmbiɗɓe ujine teemerre e noogas (120.000). Ɗum laati non ngam ɓe acci Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe. Zikiri Efrayimiijo, konoowo cemmbiɗɗo mbari yerima Ma'aseya e Azrikam, kaliifaajo laamorde e Elkaana, ɗiɗaɓo laamiiɗo. Nden honooɓe Isra'iila naŋngi rewɓe e ɓikkoy ujine teemeɗɗe ɗiɗo (200.000) caka yimɓe Yahuuda, ɓe njaɓti kuuje ɗuuɗɗe, ɓe koori ɗe haa Samariya. Woodi ton annabiijo Jawmiraawo, innde maako Odet. Kaŋko o yehi, o fotti bee jama'aare konu wartunde haa Samariya. O wi'i ɓe “Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe mon tikkani yimɓe Yahuuda. Ngam maajum o hokki on ɓe haa juuɗe mon. Ammaa on mbari ɓe bee toonyaare naawnde, haa habaru maare yotti asama. Jonta on ngiɗi doolugo yimɓe Yahuuda e Urusaliima, ɓe laato maccuɓe mon e horɓe mon. Naa onon boo on mbaɗi aybe dow Allah Jawmiraawo mon na? Naneeɗam kadi! Njoofte naŋngaaɓe ɓe koocuɗon haa banndiraaɓe mon, ngam Jawmiraawo ɗon tikkana on.” Nden woɗɓe hoore'en lenyol Efrayim, waato Azariya ɓii Yehohanan e Berekiya ɓii Mesillemot e Hezekiya ɓii Sallum e Amasa ɓii Hadalay ngari. Ɓe potti bee wartuɓe konu, ɓe mbi'i: “Taa ngadde naŋngaaɓe ɓe'e haa meeɗen. Ko tammiiɗon huuwugo, Jawmiraawo limanan en ɗum aybe. Hakkeeji men e aybeeji men ke'i, taa ɓesdane ɗi aybewol goɗŋgol, ngam aybe amin mawni e tikkere Jawmiraawo saatunde ɗon dow Isra'iila.” Honooɓe njoofti naŋngaaɓe e keɓal konu yeeso hoore'en e jama'aare fuu. Worɓe suɓaaɓe innde innde puɗɗi wallugo naŋngaaɓe. Ɓe ɓorni temmbuɓe bee kuuje keɓal konu, ɓe ndokki ɓe limce e paɗe e nyaamdu e njaram, ɓe kaɓɓi kuuduuje maɓɓe, ɓe mba'ini tampuɓe dow bamɗe, ɓe lorni naŋngaaɓe fuu haa banndiraaɓe maɓɓe haa Yeriko, Berniwol Dibinooje. Nden ɓe kooti Samariya. Saa'i man laamiiɗo Akas neli haa laamiiɗo Assuura, ngam haa o wara, o walla mo. Ngam Edoomi'en ngari fahin, njaali Yahuuda, dahi naŋngaaɓe. Filisti'en boo kippi lesdi towndiije e Lesdi Fombina, nyaami Bayti-Semes e Ayyalon e Gederot, non boo berniiji Soko e Timna e Gimjo bee gure maaji, ɓe njooɗi ton. Jawmiraawo leesni Yahuuda ngam daliila laamiiɗo Akas mo ɗuɗɗini ƴaggaare yimɓe Yahuuda, mo tokki yewugo umroore Jawmiraawo boo. Tigilat-Pileser, laamiiɗo Assuura hippi Akas, honi mo, o wallaay mo. Akas hoocino ndesaaje gonɗe nder haykaliiru Jawmiraawo e haa saare laamu e cuuɗi mawɓe fuu, hokki ɗum laamiiɗo Assuura. Bee non fuu, o heɓaay ballal haa maako. Koo nder wakkati ɓillaare boo, laamiiɗo Akas tokki yewugo umroore Jawmiraawo. O lii'i kirseteeɗi ngam ɗowanteeɓe Damas, jaaliiɓe mo, ngam o wi'i: “Ɗowanteeɓe laamiiɓe Siriya mballi ɓe. Sey mi lii'ano ɓe kirseteeɗi haa ɓe mballammi boo.” Ammaa ɗum laati daliila do'ere maako e do'ere ummaatoore maako fuu. Akas mooɓti kuuje suudu Allah fuu, sampiti ɗe, maɓɓi dammuɗe haykaliiru Jawmiraawo, jo'ini kirsirɗe haa kawtirɗe laabi nder Urusaliima fuu. Nder gure Yahuuda koo ɗeye o waɗi nokkuuje towɗe ngam o wulani ɗowanteeɓe jananɓe uurle. Bana nii o tikkiniri Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maako. Luttuɗum haala Akas e kuuɗe mum fuu, diga fuɗɗoode haa timmoode, ɗum winndaama nder Deftere Laamiiɓe Yahuuda e Isra'iila. Akas maayi, ɓe uwi mo nder berniwol Urusaliima, ammaa naa nder genaale laamiiɓe Isra'iila. Ɓiyiiko Hezekiya laami haa pellel maako. Hezekiya woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi noogas e joweenayi. Innde daada maako, Abiya ɓii Zekariya. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, bana ko kaaka maako Daawuda waɗno fuu. Nder nduuɓu laamu Hezekiya aranu, lewru aranndu, o maɓɓiti dammuɗe haykaliiru Jawmiraawo, o wo'itini ɗe. O ewni liman'en e Lewi'en, o mooɓti ɓe haa babal fuunaaŋgewal. O wi'i ɓe: “Naneeɗam, onon Lewi'en! Cene ko'e mon jonta, cene boo haykaliiru Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe mon, ngurtine kuuje coɓɗe diga suudu seniindu fuu. Ngam baabiraaɓe men ngewi umroore Allah Jawmiraawo men, ɓe mbaɗi kalluɗum yeeso maako, ɓe acci mo. Ɓe ɗoyli jooɗorde Jawmiraawo, ɓe ngaylitani nde ɓaawe maɓɓe. Ɓe maɓɓi dammuɗe zawleeru haykaliiru, ɓe acci pittirlaaji nyifo, ɓe ngulanaay Allah Isra'iila uurle, ɓe lii'anaay mo guleteeɗi haa suudu seniindu. Ngam maajum Jawmiraawo tikkani lesdi Yahuuda e Urusaliima, laatini ndi nyiddundi, kulniindi, koo moy ɗon janca ndi, bana ko ngi'oton hannde. Ngam daliila tikkere nde'e baabiraaɓe men maayri bee kaafahi, ɓikkoy men e rewɓe men ndahaama. Ammaa jonta mi annini haɓɓugo alkawal bee Jawmiraawo Allah Isra'iila, haa tikkere maako saatunde acca en. Ɓikkoy am, laate on tiɗɗiniiɓe, ngam Jawmiraawo suɓi on on ndaro yeeso maako, on kuuwana mo, on ngulana mo dokke.” Lewi'en huuwooɓe ngoni: Nder danygol Kahat, Mahat ɓii Amasay e Yo'el ɓii Azariya. Nder danygol Meraari, Kis ɓii Abdi e Azariya ɓii Yehallelel. Nder danygol Gersom, Yo'ahak ɓii Zimma e Eden ɓii Yo'ahak. Nder danygol Elicafan boo, Simiri e Ye'iyel. Nder danygol Asaf, Zekariya e Mattaniya. Nder danygol Heman, Yehiyel e Sim'i. Nder danygol Yedutuun, Sema'ya e Uzziyel. Kamɓe ɓe mooɓti banndiraaɓe maɓɓe, ɓe ceni ko'e maɓɓe. Nden ɓe njehi haa haykaliiru Jawmiraawo, ngam haa ɓe laɓɓina ndu, bana laamiiɗo umruno ɓe fodde wolde Jawmiraawo. Liman'en boo nasti ndu, laɓɓini ndu. Ko soɓi nder haykaliiru Jawmiraawo fuu, ɓe ngurtini ɗum haa daldal maaru. Lewi'en ɓofti ɗum, njahri ɗum yaasi haa Waadiwol Kederon. Nder lewru aranndu, nyannde go'oore ɓe puɗɗi cenki haykaliiru. Nyannde joweetataɓre ɓe keɓi nastugo zawleeru haykaliiru Jawmiraawo. Nden ɓe ceni haykaliiru nyalɗe joweetati. Nyannde sappo e joweego'oore kuugal maɓɓe timmi. Ɓe nasti saare laamiiɗo, ɓe mbi'i mo: “Min laɓɓini haykaliiru Jawmiraawo fuu, non boo hirsirde guleteeɗi bee kuuwruɗe maare fuu e taabal tamseeje jo'inteeɗe bee kuuwruɗe maare fuu. Kuuje ɗe laamiiɗo Akas soɓnino wakkati laamu mum fuu nde o yewno umroore Allah, min taaskitini ɗe, min ceni ɗe. Ɗe ɗon ndari yeeso hirsirde Jawmiraawo.” Jaŋngo man, laamiiɗo Hezekiya dawi cub, mooɓti mawɓe berniwol, yehi haa haykaliiru Jawmiraawo. Ɓe ngaddi ga'i kalhali joweeɗiɗi e jawɗi baali joweeɗiɗi e njawkoy njoweeɗiɗoy e jawɗi be'i joweeɗiɗi kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji nder laamu e suudu seniindu e Yahuuda fuu. Hezekiya umri liman'en danygol Haruna lii'ano ɗi Jawmiraawo dow hirsirde. Ɓe kirsi ga'i go. Liman'en koo'i ƴiiƴam maaji, mbicci ɗam haa hirsirde. Nden ɓe kirsi jawɗi baali, ɓe mbicci ƴiiƴam maaji haa hirsirde. Nden ɓe kirsi njawkoy, ɓe mbicci ƴiiƴam maakoy haa hirsirde. Ɓaawo man ɓe ngaddi jawɗi be'i kirseteeɗi ngam ittuki hakkeeji, ɓe ndarni ɗi yeeso laamiiɗo e mooɓtiiɓe fuu. Kamɓe ɓe njowi juuɗe maɓɓe dow maaji. Nden liman'en kirsi ɗi, lii'i ɗi bee ƴiiƴam maaji haa hirsirde ngam ittuki hakkeeji Isra'iila fuu. Ngam laamiiɗo umruno ɓe lii'o guleteeɗi e kirseteeɗi man ngam daliila yimɓe Isra'iila fuu. Hezekiya darni Lewi'en haa haykaliiru Jawmiraawo bee koŋsiije e moolooji e garayaaji fodde umroore Daawuda e Gada gi'anoowo Daawuda e annabi Natan ngam umroore nde iwi diga Jawmiraawo bee kunnduɗe annabi'en muuɗum. Lewi'en ndari ton bee kuuje gimruɗe ɗe Daawuda waɗno, liman'en boo bee algaytaaji. Nden Hezekiya umri lii'aago guleteeɗi dow hirsirde. Saa'i liman'en puɗɗi lii'aago ɗi, yimooɓe puɗɗi yimango Jawmiraawo e fuufugo algaytaaji, bee kuuje gimruɗe ɗe Daawuda, laamiiɗo Isra'iila. Jama'aare fuu sujidi, yimooɓe ngimi, fuufooɓe puufi algaytaaji, bana nii ɓe fuu ɓe tokki waɗugo haa liman'en timmini lii'aago guleteeɗi. Nde ɓe timmini ɗum, laamiiɗo e wonduɓe bee muuɗum fuu tuggi koppi, cujidani Jawmiraawo. Laamiiɗo Hezekiya e mawɓe fuu umri Lewi'en ɓe ngimana Jawmiraawo gimi Daawuda e Asaf, gi'oowo. Ɓe ngimi bee seyo, ɓe turi, ɓe cujidi. Ɓaawo man Hezekiya wi'i: “Jonta on ceni ko'e mon ngam Jawmiraawo. Ɓadite, ngadde kirseteeɗi mon e dokke gettooje mon haa haykaliiru Jawmiraawo.” Jama'aare waddi kirseteeɗi e dokke gettooje, saahiiɓe boo ngaddi guleteeɗi: Ndaa limgal guleteeɗi ɗi jama'aare nde'e waddani Jawmiraawo: Ga'i cappanɗe joweeɗiɗi e jawɗi baali teemerre e njawkoy teemeɗɗe ɗiɗoy. Ɓe ceni boo kirseteeɗi maɓɓe, ga'i teemeɗɗe joweego (600) e dammooji ujine tati (3.000). Ammaa limgal liman'en he'aay ɓolugo dabbaaji guleteeɗi fuu. Ngam maajum banndiraaɓe maɓɓe Lewi'en mballi ɓe, haa ɓe timmini kuugal man, haa liman'en boo ceni ko'e muuɗum'en. Ngam Lewi'en ceni ko'e muuɗum'en bee tiinaare ko ɓuri liman'en. Fakat guleteeɗi ɗuuɗi masin, non boo ɓellere kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe e dokke dufeteeɗe lii'aaɗe hawtaade bee guleteeɗi. Bana non Hezekiya mo'iniri kuugal dewal haa haykaliiru Jawmiraawo. Hezekiya e yimɓe fuu ceyori ko Allah tabitini ngam yimɓe, ngam ɗum fuu ɗum waɗi law. Hezekiya neldi ewnaandu haa Isra'iila e Yahuuda fuu. O winndani le'i Efrayim e Manassa bataakeeji haa yimɓe ngara haa Urusaliima, ɓe mbaɗa juulde Paska ngam Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Laamiiɗo e mawɓe mum e jama'aare haa Urusaliima fuu narri waɗugo juulde man nder lewru ɗiɗaɓru. Ɓe mbaawaayno waɗugo nde nder saa'iire umraande, ngam limgal liman'en senɓe ko'e muuɗum'en he'aayno, yimɓe boo mooɓtaakino haa Urusaliima tawon. Haala lewru ɗiɗaɓru fottani laamiiɗo e jama'aare fuu. Ngam maajum ɓe narri neldugo ewnaandu nder lesdi Isra'iila fuu, diga Biirsaba haa yotto Dan, yimɓe ngara haa Urusaliima, mbaɗa juulde Paska ngam Jawmiraawo, Allah Isra'iila. Naane ɓe meeɗaayno waɗugo nde tawon bee jama'aare ɗuuɗnde fodde umroore deftere. Yaawɗotooɓe njehi nder lesdi Isra'iila e Yahuuda fuu, bee bataakeeji laamiiɗo e mawɓe mum. Ɓe ngooyni umroore laamiiɗo, ɓe mbi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, lorte haa Jawmiraawo Allah Ibrahiima e Isiyaaku e Isra'iila, haa o lortano on, onon luttuɓe, daɗɓe juuɗe laamiiɓe Assuura. Taa laate bana baabiraaɓe mon e banndiraaɓe mon yewɓe umroore Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe muuɗum'en. Kamɓe, Jawmiraawo acci ɓe ɓe kalka, bana ko ngi'oton. Jonta kam, taa caatine ko'e mon bana kaakiraaɓe mon. Ɗowtane Jawmiraawo, ngare haa haykaliiru maako ndu o seni haa foroy. Njaggane Allah Jawmiraawo mon, ngam haa tikkere maako saatunde acca on. To on lortake haa maako, nden kam banndiraaɓe mon e ɓikkoy mon keɓan mo'ere haa dahɓe ɓe, ɓe ngarta haa lesdi ndi'i. Ngam Allah Jawmiraawo mon o marɗo enɗam e hinnuye. To on lortake haa maako, nden kam o yeesitittaa, o accataa on.” Yaawɗotooɓe go njehi haa gure fuu nder lesdi Efrayim e Manassa, koo nder lesdi Zabulon boo. Ammaa yimɓe njali ɓe, njanci ɓe. Sey woɗɓe nder le'i Aser e Manassa e Zabulon tan leestini ko'e muuɗum'en, ngari haa Urusaliima. Nder lesdi Yahuuda kam, juŋngo Jawmiraawo huuwi, hokki yimɓe fuu ɓernde woore haa ɓe tokko umroore laamiiɗo e mawɓe mum fodde wolde Jawmiraawo. Yimɓe ɗuuɗɓe kawti haa Urusaliima nder lewru ɗiɗaɓru, ngam waɗugo juulde tamseeje ɗe ufnaaka, jama'aare ɗuuɗnde masin. Ɓe puɗɗiri bee ittugo kirsirɗe nder Urusaliima e gulduɗe uureteeɗum fuu, ɓe cakkini ɗe nder waadiwol Kederon. Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru ɗiɗaɓru, ɓe kirsi njawkoy Paska. Liman'en e Lewi'en cemti, ceni ko'e muuɗum'en, njahri guleteeɗi haa haykaliiru Jawmiraawo. Ɓe ndari haa nokkuure maɓɓe bana ko woowa fodde ko tawreeta Muusa, goɗɗo Allah umruno ɓe. Liman'en njaɓi ƴiiƴam kirsaaɗi haa juuɗe Lewi'en, mbicci ɗam haa hirsirde. Yimɓe ɗuuɗɓe nder jama'aare cenaayno ko'e muuɗum'en. Ngam maajum Lewi'en kirsi njawkoy Paska ngam soɓɓe fuu, ceni koy ngam Jawmiraawo. Ɗum laati non ngam ɓurna ummaatoore, waato yimɓe ɗuuɗɓe iwɓe lesdi Efrayim e Manassa e Issakar e Zabulon cenaayno ko'e muuɗum'en. Ɓe nyaami jawgel Paska, ammaa naa fodde umroore deftere. Hezekiya torani ɓe Jawmiraawo, wi'i: “Jawmiraawo booɗɗo yaafano koo moy mo ɓernde mum anniyi ɗowtanaago Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe mum, koo to o senaaka bana ko umroore dow senaare ƴami.” Jawmiraawo jaɓi tornde Hezekiya, ukkanaay ɓe sarru. Nyalɗe joweeɗiɗi yimɓe Isra'iila wonɓe haa Urusaliima mbaɗi juulde tamseeje ɗe ufnaaka. Ɓe mbaɗi nde bee seyo maŋngo. Nyalaade fuu Lewi'en e liman'en maŋgti Jawmiraawo bee kuuje gimruɗe iidooje. Hezekiya suusɗini ɓerɗe Lewi'en, ngam ɓe fuu ɓe paami kuugal Jawmiraawo booɗɗum. Nyalɗe joweeɗiɗi ɓe nyaami nder juulde man, ɓe lii'i kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe, ɓe ngetti Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe. Nden yimɓe jama'aare fuu annini tokkitingo juulde nde nyalɗe joweeɗiɗi goɗɗe. Ɓe mbaɗi nde bee seyo, ngam Hezekiya, laamiiɗo Yahuuda hokki ɓe ga'i kalhali ujineere (1.000) e dammooji ujine sappo (10.000). Mawɓe boo ndokki yimɓe ga'i kalhali ujineere (1.000) e dammooji ujine sappo (10.000). Liman'en ɗuuɗɓe ceni ko'e muuɗum'en boo. Jama'aare Yahuuda fuu seyi, non boo liman'en e Lewi'en e jama'aare warɓe diga Isra'iila fuu, waato hoɗɓe iwɓe lesdi Isra'iila e jooɗiiɓe haa lesdi Yahuuda. Seyo maŋngo waɗi haa Urusaliima, irin maago meeɗaay laataago ton diga zamanu Suleymaanu ɓii Daawuda, laamiiɗo Isra'iila. Haa timmoode, liman'en e Lewi'en ummi barkiɗini ummaatoore. Do'aare maɓɓe yotti joonde Jawmiraawo seniinde haa asama, o jaɓi nde. Nde juulde nde'e fuu timmi, Isra'iila'en wonɓe haa Urusaliima njehi nder gure Yahuuda, pusi daŋraŋge ɗowanteeɓe, pe'i suuraaji Asera, mbili nokkuuje towɗe e kirsirɗe fuu, koo toy nder lesdi Yahuuda e Benyamin e Efrayim e Manassa. Nden Isra'iila'en fuu kooti berniiji muuɗum'en, koo moy haa maral mum. Laamiiɗo Hezekiya darni geɓe liman'en e Lewi'en fodde geɓe muuɗum'en, koo moy haa kuugal mum: Ngam lii'aneeki guleteeɗi e kirsaaɗi ngam kawtal yimɓe bee Allah, ngam dewal e gime gettooje e maŋgtooje haa dammuɗe caŋngeeje Jawmiraawo. Laamiiɗo hokki yeɓre jawdi mum ngam guleteeɗi fajiri e kiikiiɗe e guleteeɗi nyalɗe ciwtorɗe e juulɗe lewru hesru e juulɗe goɗɗe, bana ko tawreeta Jawmiraawo umri. Nden Hezekiya umri yimɓe Urusaliima ndokka liman'en e Lewi'en ko haandani ɓe, ngam haa ɓe tabito nder tawreeta Jawmiraawo. Nde umroore nde'e yotti Isra'iila'en, ɓe ngaddi dokke ɗuuɗɗe, haa aartuɗum ɓenndugo: Alkamaari e inaboojam kesam e nebbam e njumri e ƴaamle gese e zakka kuuje fuu. Yimɓe Isra'iila e Yahuuda, jooɗiiɓe nder gure Yahuuda, kamɓe boo ɓe ngaddi zakka na'i maɓɓe e dammooji maɓɓe e zakka kuuje ɗe ɓe ceni ngam Allah Jawmiraawo maɓɓe. Ɓe mbaagi ɗe baagaaje ɗuuɗɗe. Lewru tataɓru ɓe puɗɗi waagugo baagaaje, nder lewru joweeɗiɗaɓru ɓe timmini waagugo ɗe. Nde Hezekiya e mawɓe mum ngari, ndaari baagaaje man, ɓe ngetti Jawmiraawo e barkiɗini yimɓe mum Isra'iila'en. Hezekiya ƴami liman'en e Lewi'en haala baagaaje ɗe'e. Azariya, hooreejo liman'en mo danygol Cadok, jaabi mo: “Diga yimɓe puɗɗi waddugo dokke muuɗum'en haa haykaliiru Jawmiraawo, min nyaami, min kaari, ɗuuɗɗum lutti boo, ngam Jawmiraawo barkiɗini yimɓe muuɗum. Ndaa ko lutti, ɗum ɗuuɗɗum masin.” Laamiiɗo umri ɓe taaskitina cigorɗi nder haykaliiru Jawmiraawo. Ɓe taaskitini ɗi, ɓe ngaddi dokke e zakka e kuuje cenaaɗe nder maaji bee hoolaare. Ɓe kalfini ɗum haa Konaniya, Lewiijo. Deerɗiiko Sim'i laati ɗiɗaɓo. Yehiyel e Azaziya e Nahat e Asa'el e Yerimot e Yozabat e Eliyel e Ismakiya e Mahat e Benaya laati aynooɓe dow ardaaŋgal Konaniya e deerɗum Sim'i. Ɗum fuu ɗum laati dow umroore laamiiɗo Hezekiya e Azariya, kaliifaajo haykaliiru Jawmiraawo. Koore ɓii Yimna Lewiijo, aynoowo dammugal fuunaaŋgewal halfitinaama dokke ɗe yimɓe lii'ani Allah Jawmiraawo, ngam o sennda ɗe. Eden e Minyamin e Yeesu'a e Sema'ya e Amariya e Sekaniya mballiri mo bee hoolaare nder berniiji ɗi liman'en njooɗi. Ɓe cenndani banndiraaɓe maɓɓe Lewi'en dokke haa ndotti'en e haa sukaaɓe fodde geɓe muuɗum'en. Koo moy gorko mo duuɓi tati e ko ɓuri mo innde muuɗum winndaama nder deftere asli, non boo yahanɓe haa haykaliiru Jawmiraawo ngam kuuɗe muuɗum'en fodde geɓe muuɗum'en nyalaade nyalaade e liman'en ɓe inɗe muuɗum'en mbinndaama nder deftere asli fodde ci'e muuɗum'en e Lewi'en ɓe mari duuɓi noogas e ko ɓuri, ɓe inɗe maɓɓe mbinndaama fodde kuugal maɓɓe, ɓe fuu ɓe mbinndaama hawtaade bee rewɓe maɓɓe e ɓikkoy maɓɓe e jama'aare fuu, ngam haani ɓe ceno ngam huuwugo kuuɗe maɓɓe ceniiɗe nder hoolaare. Nder berniiji fuu, woodi worɓe ewnaaɓe bee inɗe muuɗum'en, halfitinaaɓe senndugo dokke haa liman'en nder danygol Haruna jooɗiiɓe haa durduɗe taariiɗe berniiji muuɗum'en. Kamɓe ɓe ngeɗani ɗe worɓe fuu nder ci'e liman'en, non boo winndaaɓe fuu haa defte asli Lewi'en. Koo toy nder lesdi Yahuuda, laamiiɗo Hezekiya huuwi kuuɗe booɗɗe, darnuɗe e gooŋgaaje yeeso Allah Jawmiraawo mum. Ko o annini waɗugo ngam daliila kuugal haa haykaliiru Allah fuu malla ngam ɗowtanaago Allah nder tawreeta e umrooje mum, o waɗani ɗum Allah maako bee ɓernde woore, ɗum waɗi barka boo. Ɓaawo kuuɗe Hezekiya gooŋgaaje ɗe'e, Sanherib, laamiiɗo Assuura nasti lesdi Yahuuda, saŋngini kommbi berniiji cemmbiɗɗi, umri honooɓe mum nyaama ɗi. Nde Hezekiya yi'i Sanherib wari, annini haɓugo bee Urusaliima, Hezekiya tiɗɗini ɓernde mum, maɓɓi ceekli mahol, nyiɓi cuuɗi towɗi cemmbiɗɗi, waɗi mahol ɗiɗaɓol yaasi maagol boo. O semmbiɗini babal Millo nder Berniwol Daawuda, o umri waɗugo balmi e bawarɗe ɗuuɗɗe. O darni mawɓe konu dow jama'aare, nden o mooɓti jama'aare haa babal kommbi dammugal berniwol. O wi'i ɓe: “Cemmbiɗe, cuusɗine ɓerɗe mon. Taa kule, taa tampe sam daliila laamiiɗo Assuura bee jama'aare ɗuuɗnde wonnde bee muuɗum. Ngam gonduɗo bee meeɗen ɓuri gonduɗo bee maako baawɗe. Kaŋko o woodi baawɗe neɗɗo, ammaa enen en ngoodi Allah Jawmiraawo, o ɗon wondi bee meeɗen ngam wallugo en e haɓango en nder konuuji meeɗen.” Bolle laamiiɗo ɗe'e cemmbiɗini yimɓe Yahuuda. Ɓaawo man, nde Sanherib, laamiiɗo Assuura bee baawɗe mum fuu ɗon haa Lakis tawon, o neli jaggiiɓe maako haa laamiiɗo Hezekiya e yimɓe Yahuuda wonduɓe bee muuɗum haa Urusaliima, ngam wi'ugo ɓe: “Ndaa nii Sanherib, laamiiɗo Assuura wi'i: Ɗume koolotooɗon haa njooɗooɗon nder Urusaliima, saa'i min ɗon taari ngol? Hezekiya wi'i on Allah Jawmiraawo mon hisnan on juŋngo laamiiɗo Assuura. Naa o ɗon esta on, haa on maaya bee weelo e ɗomka na? Naa kaŋko itti nokkuuje Jawmiraawo towɗe e kirsirɗe mum, o umri yimɓe Yahuuda e Urusaliima: Yeeso hirsirde woore tan cujiditton e dow maare nguloton dokke na? Kadi on anndaa ko min e kaakiraaɓe am kuuwi ummaatooje haa lesɗe goɗɗe na? Ɗowanteeɓe ummaatooje ɗe'e mbaawi hisnugo yimɓe muuɗum'en diga juŋngo laamiiɗo Assuura koo seɗɗa na? Moy caka ɗowanteeɓe lesɗe ɗe kaakiraaɓe am nattini waawi hisnugo yimɓe muuɗum diga juŋngo am? Noy Allah mon waawrata hisnugo on diga juŋngo am? Kadi, taa Hezekiya sakla on, esta on bana non. Taa nuɗɗine mo. Walaa ɗowanteeɗo haa ummaatoore koo ndeye malla laamu koo nguye waawi hisnugo yimɓe mum diga juŋngo am malla juuɗe kaakiraaɓe am. Nden kam ɗowanteeɓe mooɗon mbaawataa hisnugo on diga juŋngo am!” Nelaaɓe laamiiɗo Assuura ɓesdi bolle kalluɗe dow Allah Jawmiraawo e Hezekiya, jaggiiɗo Jawmiraawo. Laamiiɗo Assuura winnduno bataakeeji boo ngam jancugo Jawmiraawo Allah Isra'iila. Ndaa ko o winndi: “Ɗowanteeɓe ummaatooje lesɗe goɗɗe kisnaay yimɓe muuɗum'en diga juŋngo am. Bana non, ɗowanteeɗo Hezekiya boo hisnataa yimɓe mum diga juŋngo am.” Nelaaɓe maako kooli ɗum bee Ibraniŋkeere bee semmbe, ngam haa ɓe kulna e ɓe tampina yimɓe Urusaliima wonɓe dow mahol berniwol, nden ɓe nyaama berniwol. Ɓe mbolwi dow Allah mo Urusaliima, bana dow ɗowanteeɓe ummaatooje duniyaaru ɓe yimɓe mbaɗi bee juuɗe muuɗum'en. Nden laamiiɗo Hezekiya e annabi Esaaya ɓii Amoosa tori Allah haa asama, ngookani mo ngam ballal. Jawmiraawo neli malaa'ikaajo. Kaŋko o mbari honooɓe semmbiɗɓe e hoore'en e mawɓe fuu nder saŋngeere laamiiɗo Assuura. Laamiiɗo hooti lesdi mum, yeeso mum ɗon wiirni. Nde o nasti suudu ɗowanteeɗo maako, ɓiɓɓe maako woɗɓe mbari mo bee kaafahi. Bana non Jawmiraawo hisniri laamiiɗo Hezekiya e yimɓe Urusaliima juŋngo Sanherib, laamiiɗo Assuura e juuɗe konne'en muuɗum'en fuu. O hokki ɓe de'ere koo toy. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari Urusaliima, ngaddani Jawmiraawo dokke. Ɓe ngaddani Hezekiya boo kuuje ɗuuɗa-samanje. Ɓaawoɗon ummaatooje fuu teddini Hezekiya, laamiiɗo Yahuuda. Nder wakkati man Hezekiya nyawi haa o ɓadake maayugo. O tori Jawmiraawo. Jawmiraawo jaɓani mo tornde nde, waɗani mo kaayeefi. Ammaa Hezekiya yettaay Jawmiraawo boonanɗo mo, ɓernde maako mawniti. Ngam man tikkere Jawmiraawo wari dow maako e Yahuuda e Urusaliima. Nden Hezekiya e yimɓe Urusaliima leestini ko'e muuɗum'en. Ngam maajum Jawmiraawo ukkanaay ɓe tikkere mum, saa'i Hezekiya o geeto. Hezekiya laati diskuɗo, tedduɗo masin. O nyiɓi ndesaaje ngam mardi maako: kaŋŋeeri e cardi e kaa'e ɗuuɗa-samanje e kuuje uurɗe e bawarɗe e kuuje goɗɗe marɗe saman, non boo cuuɗi cigorɗi ngam alkamaari e inaboojam kesam e nebbam e cuuɗi na'i e cuuɗi baali. O nyiɓi berniiji, o woodi boo baali e na'i ɗuuɗɗi ngam Allah hokki mo jawdi ɗuuɗndi masin. Hezekiya sukki joldude maayel Gihon dowre, wasi ilaagol les lesdi, haa maayel wurto haa les nder Berniwol Daawuda, gal wakeere hiirnaaŋge. Kuuɗe maako fuu mbaɗi barka. Ammaa nde wakiili'en Baabila nelaaɓe ngari haa maako, ƴami mo haala kaayeefi go nder lesdi maako, Allah acci o foonde, ngam anndugo ko woni nder ɓernde maako fuu. Luttuɗum haala Hezekiya e kuuɗe mum koolaaɗe, ɗum winndaama nder Wahayu annabi Esaaya ɓii Amoosa, nder Deftere Laamiiɓe Yahuuda e Isra'iila. Hezekiya maayi, ɓe uwi mo haa nokkuure towtunde dow genaale ɗe yimɓe danygol Daawuda. Yimɓe Yahuuda e Urusaliima fuu teddini mo, saa'i o maaya. Ɓiyiiko Manassa laami haa pellel maako. Manassa woodi duuɓi sappo e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe jowi e jowi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo bee tokkaago kuuɗe nyidduɗe ɗe ummaatooje ɗe Jawmiraawo riiwno yeeso Isra'iila'en mbaɗno. O nyiɓti nokkuuje towɗe ɗe baaba maako Hezekiya yibbinno go. O mahani Ba'alji kirsirɗe, o waɗi suuraaji Asera, o sujidani tagle asama fuu, o rewi ɗe. O nyiɓi kirsirɗe ngam labbi nder haykaliiru Jawmiraawo, ndu Jawmiraawo wi'no: “Innde am wonan haa Urusaliima foroy.” O nyiɓani tagle asama fuu kirsirɗe haa dalde ɗiɗi nder haykaliiru Jawmiraawo. O lii'i ɓiɓɓe maako worɓe, o wulani labbi nder waadiwol Ɓii-Hinnom. O waɗi hatti e hiila, o darni sarwotooɓe maayɓe e laarooɓe sirriijum. O ɗuɗɗini kalluɗum yeeso Jawmiraawo ngam haa o tikkina mo. O darni suura lawru cehaaŋga nder haykaliiru Allah, ndu Allah wi'no Daawuda e ɓiyum Suleymaanu boo: “Haa haykaliiru Urusaliima ndu'u, berniwol ngol cuɓmi caka berniiji le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi fuu haa innde am wona ton haa foroy. To ummaatoore Isra'iila ɗowtanake ko umrumi nde fuu fodde tawreeta fuu, waato farillaaji e kiitaaji ɗi mi umruno ɓe bee hunnduko Muusa jaggiiɗo am, mi meetataa daaynugo ɓe bee lesdi ndi ndokkumi kaakiraaɓe maɓɓe.” Ammaa Manassa esti yimɓe Yahuuda e Urusaliima, haa ɓe mbaɗi kalluɗum ko ɓuri ummaatooje ɗe Jawmiraawo halkuno yeeso Isra'iila'en. Jawmiraawo wolwani Manassa e yimɓe mum, ammaa ɓe cali nanugo. Ngam man o acci mawɓe honooɓe laamiiɗo Assuura ngara dow maɓɓe. Ɓe naŋngi Manassa bee ngoodi, ɓe kaɓɓi mo bee callalluuji njamndi mboɗeeri, ɓe njahri mo haa Baabila. Nder ɓillaare maako o leestini hoore maako masin yeeso Allah kaakiraaɓe maako, o tori Jawmiraawo Allah maako. Allah jaɓi tornde maako, woonani mo, wartiri mo haa Urusaliima, hokkiti mo laamu boo. Nden Manassa annditi Jawmiraawo woni Allah fakat. Ɓaawo man Manassa nyiɓti mahol Berniwol Daawuda yaasiwol, diga hiirnaaŋge Gihon nder waadiwol haa yotti Dammugal Liɗɗi, ngol taari towndiire Ofel, o towni ngol masin. O jo'ini mawɓe honooɓe nder berniiji cemmbiɗɗi nder lesdi Yahuuda fuu. O wurtini labbi jananni e suura lawru diga haykaliiru Jawmiraawo. O itti kirsirɗe ɗe o nyiɓno haa hooseere haykaliiru Jawmiraawo e Urusaliima. O wudini kuuje ɗe'e fuu yaasi berniwol. Nden o nyiɓti hirsirde Jawmiraawo, o lii'ani mo kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe e kirseteeɗi yettoore dow hirsirde man. O umri yimɓe Yahuuda ɓe njaggano Jawmiraawo Allah Isra'iila. Ummaatoore kam tokki lii'aago kirseteeɗi haa nokkuuje towɗe nder lesdi, ammaa ngam Allah maare tan. Luttuɗum haala Manassa e kuuɗe e tornde mum nde o tori Allah e habaruuji yi'ooɓe wolwanɓe mo bee innde Jawmiraawo Allah Isra'iila, ɗum winndaama nder Habaruuji Laamiiɓe Isra'iila. Tornde laamiiɗo e jaawaabu Allah e haala hakkeeji mum e no o yewri umroore Allah e nokkuuje towɗe ɗe o nyiɓi e suuraaji Asera e labbi ɗi o waɗi hiddeko o leestina hoore maako, ɗum winndaama nder Habaruuji Hosay. Manassa maayi, ɓe uwi mo nder saare maako. Ɓiyiiko Amon laami haa pellel maako. Amon woodi duuɓi noogas e ɗiɗi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi ɗiɗi. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, bana baaba maako Manassa waɗno. Amon rewi labbi cehaaɗi fuu ɗi Manassa sehino, o lii'ani ɗi kirseteeɗi boo. O leestinaay hoore maako yeeso Jawmiraawo bana baaba maako leestiniri nde. Amon ɗuɗɗini aybeeji mum. Jaggiiɓe maako tuurtani mo. Ɓe mbari mo nder suudu maako. Ammaa yimɓe lesdi Yahuuda mbari tuurtuɓe dow laamiiɗo Amon. Nden ɓe laamini ɓiyiiko Yusiya haa pellel maako. Yusiya woodi duuɓi joweetati, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi cappanɗe tati e go'o. O waɗi ko fottani Jawmiraawo, o tokki laabi kaaka maako Daawuda, o selaay ɗi sam. Nder nduuɓu laamu Yusiya njoweetataɓu, saa'i o derkeejo tawon, o fuɗɗi tefugo muuyo Allah mo kaaka maako Daawuda jaggani. Nder nduuɓu sappo e ɗiɗaɓu, o fuɗɗi ittugo nokkuuje towɗe e daŋraŋge Asera e suuraaji labbi ɓolinaaɗi e cehaaɗi nder lesdi Yahuuda e berniwol Urusaliima. Ɓe ngibbini haa yeeso maako kirsirɗe Ba'alji, ɓe itti gulduɗe uureteeɗum dow kirsirɗe man, ɓe ngibbini daŋraŋge Asera e labbi ɓolinaaɗi e cehaaɗi go, ɓe campiti ɗum, ɓe ɗiggini ɗum, ɓe caŋkiti mbulwuldi maajum dow genaale lii'aniiɓe ɗi kirsaaɗi. Yusiya wuli i'e liman'en labbi dow kirsirɗe maaji. Bana non o seniri lesdi Yahuuda e Urusaliima. Koo haa berniiji Manassa e Efrayim e Simeyon haa yotti Neftali boo e nder bille taariiɗe, o waɗi bana non. Nder lesdi Isra'iila fuu o yibbini kirsirɗe e daŋraŋge Asera, o fusi suuraaji labbi cehaaɗi, o nami ɗi. O sampiti gulduɗe uureteeɗum fuu. Nden o hooti Urusaliima. Nder nduuɓu laamu Yusiya sappo e njoweetataɓu, nde o ɗon sena lesdi e haykaliiru Allah, o neli Safan ɓii Asaliya e Ma'aseya, hooreejo Urusaliima e Yo'as ɓii Yo'ahas, hunndukoojo laamiiɗo, haa ɓe mbo'itina haykaliiru Allah Jawmiraawo. Ɓe njehi haa Hilkiyya, hooreejo liman'en, ɓe njahrani mo ceede ɗe Lewi'en aynooɓe dammuɗe njaɓno haa juuɗe yimɓe Manassa e Efrayim e luttuɓe Isra'iila fuu e yimɓe Yahuuda e Benyamin e Urusaliima, warɓe haa haykaliiru Allah fuu. Ɓe ndokki ceede man haa aynooɓe kuugal haa haykaliiru Jawmiraawo. Kamɓe ɓe ndokki ɗe haa huuwooɓe nder haykaliiru Jawmiraawo, waato wo'itinooɓe kuuje nder maaru. Kamɓe boo, ɓe ndokki ɗe haa sehooɓe e nyiɓooɓe, haa ɓe cooda kaa'e cehaaɗe e leɗɗe ngam waɗugo jokke e kaataakooje, ngam wo'itingo cuuɗi ɗi laamiiɓe Yahuuda ngeebino. Huuwooɓe man ɗon kuuwa bee hoolaare. Ɓe kuuwi dow ardaaŋgal Yahat e Obadiya, Lewi'en nder danygol Meraari e Zekariya e Mesullam nder danygol Kahat, ɓe ɗon kakkilana ɓe. Lewi'en fuu ɓe waawɓe fiyugo kuuje gimruɗe. Lewi'en woɗɓe laati hakkilanooɓe kuugal dow roondooɓe kuuje nyiɓugo e huuwooɓe kuuɗe feere feereeje. Woɗɓe boo laati winndooɓe e saraaki'en e aynooɓe dammuɗe. Saa'i ɓe ɗon koo'a ceede cigaaɗe nder haykaliiru Jawmiraawo, Hilkiyya limanjo tawi deftere tawreeta ka Jawmiraawo hokkuno bee juŋngo Muusa. O wi'i Safan, binndoowo: “Mi heɓti deftere tawreeta nder haykaliiru Jawmiraawo.” Nden o hokki nde Safan. Safan yahrani nde laamiiɗo, waddani mo habaru, wi'i mo: “Jaggiiɓe ma mbaɗi ko umruɗa min fuu. Ɓe njuppi ceede gonɗe nder sundukru haykaliiru, ɓe ndokki ɗe haa juuɗe hakkilanooɓe kuugal e haa juuɗe huuwooɓe boo.” Nden Safan wi'i laamiiɗo: “Hilkiyya hokki yam deftere nde'e.” O jaŋngani nde laamiiɗo. Nde laamiiɗo nani ko winnda nder tawreeta, o seeki limce mum. Nden o umri Hilkiyya e Ahikam ɓii Safan e Abdon ɓii Mika e Safan binndoowo e Asaya, suka laamiiɗo, o wi'i: “Njehe, ƴame Jawmiraawo ngam am e ngam luttuɓe nder Isra'iila e Yahuuda fuu dow bolle binndaaɗe nder deftere heɓtaande nde'e. Ngam kaakiraaɓe meeɗen kakkilanaay wolde Jawmiraawo haa ɓe mbaɗa fodde ko winnda nder deftere nde'e dow meeɗen fuu. Ngam maajum, Jawmiraawo ukkani en tikkere maako saatunde.” Hilkiyya e nelaaɓe laamiiɗo njehi haa annabi Hulda, debbo Sallum ɓii Takahat taaniraawo Hasra, aynoowo limce cenaaɗe nder haykaliiru. Annabiijo debbo oo ɗonno jooɗi haa fattude hesre nder Urusaliima. Ɓe ngecci mo haala man. O jaabi ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Mbi'e gorko nelɗo on: Min Jawmiraawo mi ukkan sarru dow nokkuure nde'e e jooɗiiɓe haa maare, fodde naalooje binndaaɗe nder deftere nde ɓe njaŋngani laamiiɗo Yahuuda. Mi waɗan ɗum, ngam ɓe acci yam, ɓe nguli uurle ngam ɗowanteeɓe woɗɓe, haa ɓe tikkinammi bee kuuɗe maɓɓe fuu. Ngam man ukkanmi tikkere am dow nokkuure nde'e, nde feewtataako. Laamiiɗo Yahuuda nelɗo on ƴamgo Jawmiraawo, mbi'e mo: Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: A nani bolle deftere nde'e. Ɗum meemi ɓernde ma, a leestini hoore ma yeeso am nde nanɗa bolle am dow Urusaliima e jooɗiiɓe ton. A seeki limce ma, a woyi yeeso am, min boo, mi jaɓi tornde ma, non Jawmiraawo wi'i. Mi accete a maaya nder hayru. Ɓe mballinte nder yenaande ma bilaa yi'ugo sarru ngu ukkanmi Urusaliima e jooɗiiɓe ton.” Nelaaɓe ngartirani laamiiɗo jaawaabu man. Laamiiɗo ewni ndotti'en Urusaliima e Yahuuda fuu. Nden o yahdi bee ummaatoore Urusaliima e Yahuuda e liman'en e Lewi'en e yimɓe fuu, diga mawɗo haa leesɗo fuu haa haykaliiru Jawmiraawo. Nden o jaŋngani ɓe deftere alkawal heɓtaande nder haykaliiru Jawmiraawo go fuu. Nden laamiiɗo dari haa nokkuure muuɗum, hesɗitini alkawal bee hoo'ugo anniya tokkaago Jawmiraawo e ɗowtanaago umrooje e seedamkuuji e farillaaji maako bee ɓernde e yoŋki maako fuu, o ɗowtano bolle binndaaɗe nder deftere alkawal nde'e. Nden o nastini yimɓe Benyamin e wonɓe nder Urusaliima fuu nder alkawal man. Jooɗiiɓe haa Urusaliima mbaɗi fodde alkawal ngal ɓe kaɓɓi bee Allah kaakiraaɓe maɓɓe. Koo toy nder lesdi maral yimɓe Isra'iila, Yusiya itti kuuje nyidduɗe fuu. O umri yimɓe wonɓe nder Isra'iila fuu ɓe njaggano Jawmiraawo Allah maɓɓe. Balɗe maako fuu, ɓe accaay Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe sam. Yusiya waɗani Jawmiraawo juulde Paska haa Urusaliima. Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru aranndu, ɓe kirsi njawkoy Paska. O darni liman'en ngam huuwugo kuuɗe muuɗum'en, o tiɗɗini ɓe nder kuugal maɓɓe haa haykaliiru Jawmiraawo. O wolwani Lewi'en, anndinooɓe yimɓe Isra'iila fuu, senaaɓe ngam Jawmiraawo. O wi'i ɓe: “Njo'ine sundukru seniindu nder haykaliiru ndu Suleymaanu ɓii Daawuda, laamiiɗo Isra'iila nyiɓi. On meetataa roondaago sundukru ndu dow balbe mon. Jonta kam, kuuwane Jawmiraawo Allah mon e yimɓe Isra'iila. Taaske fodde ci'e mon e geɓe kuugal mon, fodde ko Daawuda, laamiiɗo Isra'iila e ɓiyum Suleymaanu mbinndani on. Ndare nder haykaliiru seniindu bana ni'i: Mooɓgal ci'e Lewi'en gootal fuu ngam mooɓgal ci'e Isra'iila'en banndiraaɓe mon gootal. On kirsan njawkoy Paska. Cene ko'e mon jonta, taaskitine kirseteeɗi, ngam banndiraaɓe mon haa on ɗowtano umroore Jawmiraawo bee juŋngo Muusa.” Yusiya hokki yimɓe waɗɓe juulde Paska fuu njawkoy baali e be'i ujine cappanɗe tatoy (30.000), non boo ga'i ujine tati (3.000), o hoo'i ɗi fuu haa jawdi maako. Saraaki'en maako boo ndokki yimɓe e liman'en e Lewi'en caahu. Hilkiyya e Zekariya e Yehiyel, kaliifa'en haykaliiru Allah ndokki liman'en njawkoy kirseteekoy ngam Paska ujine ɗiɗi e teemeɗɗe njoweego (2.600) e ga'i teemeɗɗe tati (300). Konaniya e Sema'ya e Netaneyel, deerɗiraaɓe mum e Hasabiya e Ye'iyel e Yozabat, hoore'en Lewi'en ndokki Lewi'en njawkoy kirseteekoy ngam Paska ujine njowi (5.000) e ga'i teemeɗɗe jowi (500). Nde ɓe taaskitini juulde Paska bana non, liman'en ndari haa nokkuure muuɗum'en, Lewi'en boo fodde geɓe muuɗum'en, bana laamiiɗo umruno ɓe. Lewi'en kirsi njawkoy, ɓoli koy. Liman'en njaɓi ƴiiƴam maakoy haa juuɗe Lewi'en, mbicci ɗam. Lewi'en itti guleteeɗum maakoy, njo'ini ɗum sera ngam hokkugo yimɓe ummaatoore fodde mooɓe ci'e maɓɓe, haa ɓe lii'ano ɗum Jawmiraawo fodde ko winnda haa deftere Muusa. Bana non ɓe mbaɗi bee ga'i boo. Lewi'en ca'i njawkoy Paska dow yiite fodde umroore. Ammaa ɓe ndefi geɓe cenaaɗe nder payanɗe e taasaaje e defruɗe goɗɗe. Nden ɓe njaawi, ɓe cenndani ɗe yimɓe. Ɓaawo man ɓe taaskitini nyaamdu Paska ngam ko'e maɓɓe e liman'en, ngam liman'en nder danygol Haruna ɗonno cukli bee lii'aago guleteeɗi e ɓellere kirsaaɗi haa jemma jeŋngi. Yimooɓe nder danygol Asaf boo ndari haa nokkuuje kuugal muuɗum'en fodde umroore Daawuda e Asaf e Heman e Yedutuun, gi'oowo mo laamiiɗo Daawuda. Aynooɓe dammuɗe haykaliiru fuu accaay kuuɗe muuɗum'en, ngam Lewi'en taaskitinani ɓe nyaamdu Paska. Bana non ɓe kuuwrani Jawmiraawo kuugal fuu nder nyalaade man, fodde ko laamiiɗo Yusiya umruno ɓe. Ɓe mbaɗi juulde Paska, ɓe lii'i guleteeɗi e ɓellere dow hirsirde Jawmiraawo. Saa'i man, Isra'iila'en wonɓe ton mbaɗi juulde Paska e juulde tamseeje ɗe ufnaaka, nyalɗe joweeɗiɗi. Juulde Paska bana nde'e meeɗaay waɗeego nder Isra'iila diga zamanu annabi Samuyila. Walaa laamiiɗo Isra'iila meeɗi waɗugo juulde Paska bana laamiiɗo Yusiya waari nde, bee liman'en e Lewi'en e yimɓe Yahuuda e yimɓe Isra'iila wonɓe ton e jooɗiiɓe haa Urusaliima fuu. Nder nduuɓu laamu Yusiya sappo e njoweetataɓu ɓe mbaɗi juulde Paska nde'e. Ɓaawo Yusiya wo'itini haykaliiru, Neko, laamiiɗo Misra wari haɓugo haa Karkemis, haa maayo Efratis. Yusiya yehi fottugo bee maako. Ammaa Neko neldi mo habaru, wi'i: “Ko yaali yam bee maaɗa, laamiiɗo Yahuuda? Mi waraay haɓugo bee maaɗa jonta, ammaa bee konneejo feere. Allah umri yam mi yaawa. Allah ɗon wondi bee am, taa toonya mo, ngam taa o halke.” Ammaa Yusiya accaay Neko, annini haɓugo bee maako. O nanaay bolle Neko iwɗe haa hunnduko Allah. O wayli yeeso maako, nasti haɓre nder yayre Megiddo. Fiɗooɓe bee kuri piɗi laamiiɗo Yusiya. O wi'i sukaaɓe maako: “Ngurtineeɗam haɓre, mi naawnaaɗo masin!” Sukaaɓe maako koo'i mo nder moota pucci maako, ɓe njo'ini mo nder moota feere, ɓe koori mo haa Urusaliima. Ton o maayi. Ɓe uwi mo nder genaale kaakiraaɓe maako. Yimɓe Yahuuda e Urusaliima fuu mboyi mo. Annabi Yeremiya waɗi gimol boyki dow Yusiya. Yimooɓe worɓe e rewɓe fuu ɗon ngima gimi boyki dow Yusiya nder gimi muuɗum'en, haa wargo hannde. Ɗum laati al'aada nder Isra'iila, gimi ɗi'i mbinndaama caka gimi boyki. Luttuɗum haala Yusiya e kuuɗe mum koolaaɗe fodde ko winnda nder tawreeta Jawmiraawo, haala maako diga fuɗɗoode haa timmoode winndaama nder Deftere Laamiiɓe Isra'iila e Yahuuda. Ɓaawo man yimɓe lesdi Yahuuda cuɓi Yo'ahas ɓii Yusiya, laamini mo haa pellel baaba maako haa Urusaliima. Yo'ahas woodi duuɓi noogas e tati, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima lebbi tati. Neko, laamiiɗo Misra ɓorti mo laamu haa Urusaliima, yowani lesdi Yahuuda jomorgol, cardi baakin kilo ujine tati e kaŋŋeeri baakin kilo cappanɗe tati. Laamiiɗo Misra waɗi Eliyakim deerɗiraawo Yo'ahas laamiiɗo Yahuuda e Urusaliima, sannji innde maako bee Yooyakim. Ammaa deerɗiiko Yo'ahas, Neko naŋngi mo, yahri mo haa Misra. Yooyakim woodi duuɓi noogas e jowi, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e go'o. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo Allah maako. Nabukodonosor laamiiɗo Baabila wari hippi mo, haɓɓi mo bee callalluuji ngam yahra mo haa Baabila. Nabukodonosor hooci kuuje goɗɗe haa haykaliiru Jawmiraawo, yahri ɗe haa Baabila, nastini ɗe nder saare laamu mum. Luttuɗum haala Yooyakim e kuuɗe mum nyidduɗe e ko heɓi mo fuu, ɗum winndaama nder Deftere Laamiiɓe Isra'iila e Yahuuda. Ɓiyiiko Yooyakin laami haa pellel maako. Yooyakin woodi duuɓi joweetati, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima lebbi tati bee balɗe sappo. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo. Mawri man, haa fuɗɗoode hitaande, laamiiɗo Nabukodonosor neli ngam naŋngugo mo. Ɓe njahri mo haa Baabila, hawtaade bee kuuje haykaliiru Jawmiraawo ɗuuɗa-samanje. Nabukodonosor waɗi Sedekiya bappaanyo Yooyakin laamiiɗo Yahuuda e Urusaliima. Sedekiya woodi duuɓi noogas e go'o, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e go'o. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo Allah maako. O leestinaay hoore maako yeeso annabi Yeremiya, bolwanɗo mo wolde Jawmiraawo. Laamiiɗo Nabukodonosor hunni mo bee innde Allah haa o ɗowtano mo. Ammaa o tuurtani mo. O saatini hoore maako, o sali lortaago haa Jawmiraawo Allah Isra'iila. Mawɓe liman'en e yimɓe boo tokki yewugo umroore Allah. Ɓe kuuwi fodde kuuɗe nyidduɗe ɗe ummaatooje goɗɗe kuuwi fuu. Ɓe coɓni haykaliiru Jawmiraawo ndu o senno haa Urusaliima. Nde ɗuuɗɗum Jawmiraawo Allah kaakiraaɓe maɓɓe nelani ɓe nelaaɓe mum, ngam o yurmini yimɓe maako e jooɗorde maako. Ammaa ɓe njanci nelaaɓe Allah, ɓe njawi bolle maako, ɓe njali annabi'en maako haa tikkere Jawmiraawo ummi dow yimɓe mum, haa joonde nde'e wo'tataake. Nden Jawmiraawo yahri laamiiɗo Kaldiya'en dow maɓɓe. O mbardi honooɓe Yahuuda suɓaaɓe bee kaafahi haa haykaliiru maɓɓe seniindu. O enɗaay suka'en e faanyɓe rewɓe, koo ndotti'en e ɗuuɗa-duuɓi'en boo. Allah hokki mo ɓe fuu haa juŋngo maako. Laamiiɗo Kaldiya'en ɓofti kuuje mawɗe e pamare fuu haa haykaliiru Jawmiraawo, non boo ndesaaje gonɗe haa maaru e haa ndesaaje laamiiɗo e mawɓe mum, o yahri ɗum fuu haa Baabila. Honooɓe maako nguli haykaliiru Allah, ngibbini mahol taariiŋgol Urusaliima, nguli cuuɗi cemmbiɗɗi haa laamorde, kalki kuuje marɗe saman fuu. O dahi daɗɓe kaafahi fuu haa Baabila. Ton ɓe laati maccuɓe maako e maccuɓe danygol maako haa wargo laamu Perezzi'en. Bana nii Jawmiraawo hebbitiniri ko o wi'no bee hunnduko Yeremiya: “Lesdi ferwan, siwtoto duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi, haa to ndi safti kitaale siwtaare ɗe'e.” Nder nduuɓu Koores, laamiiɗo Persiya aranu, Jawmiraawo anniyi hebbitingo wolde muuɗum nde o wi'no bee hunnduko annabi Yeremiya, o ummini ɓernde Koores haa o neldi wooynaandu nder laamu maako fuu, bee hunnduko e binndol fuu, wi'ugo: “Ndaa nii Koores, laamiiɗo Persiya wi'i: Jawmiraawo Allah mo asama, hokki yam laamuuji duniyaaru fuu. Kaŋko o umri yam mi nyiɓana mo haykaliiru haa Urusaliima nder lesdi Yahuuda. Moy caka mooɗon ɗon nder ummaatoore Allah? Allah wonda bee maako. Sey o yaha ton.” Nder nduuɓu Koores, laamiiɗo Persiya, aranu, Jawmiraawo anniyi hebbitingo wolde muuɗum nde o wi'no bee hunnduko annabi Yeremiya, o ummini ɓernde Koores haa o neldi wooynaandu nder laamu maako, bee hunnduko e binndol fuu, wi'ugo: “Ndaa nii Koores, laamiiɗo Persiya wi'i: Jawmiraawo Allah mo asama, hokki yam laamuuji duniyaaru fuu. Kaŋko o umri yam mi nyiɓana mo haykaliiru haa Urusaliima nder lesdi Yahuuda. Moy caka mooɗon ɗon nder ummaatoore Allah? Allah wonda bee maako. Sey o yaha Urusaliima nder lesdi Yahuuda, o nyiɓana Allah Jawmiraawo mo Isra'iila teddinta haykaliiru. Kaŋko woni Allah haa Urusaliima. Haa Yahuuduujo luttuɗo woni fuu, sey heeddiɗɗiraaɓe mum mballita mo bee cardi e kaŋŋeeri e jawdi e dabbaaji e caahuuji goɗɗi ngam haykaliiru Allah haa Urusaliima.” Baaba-ci'e'en nder le'i Yahuuda e Benyamin e liman'en e Lewi'en, ɓe Allah ummini ɓerɗe maɓɓe fuu, puɗɗi yahugo, nyiɓtugo haykaliiru Jawmiraawo haa Urusaliima. Heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe mballiti ɓe bee kuuje cardi e kaŋŋeeri e jawdi e dabbaaji e kuuje ɗuuɗa-samanje e caahuuji goɗɗi boo. Laamiiɗo Koores wurtini kuuwruɗe haykaliiru Jawmiraawo ɗe Nabukodonosor hoocuno haa Urusaliima, sigino nder suudu ɗowanteeɗo muuɗum. Koores, laamiiɗo Persiya umri Mitiridat, kaliifaajo ndesaari, o wurtini ɗe, o limti ɗe, o hokkiti ɗe Sesbaccar, ardiiɗo Yahuuda. Ndaa limgal maaje: Taasaaje kaŋŋeeri cappanɗe tati (30) e taasaaje cardi ujineere (1.000) e laɓe noogas e joweenayi (29) e bulki kaŋŋeeri cappanɗe tati e bulki cardi teemeɗɗe nayi e sappo (410) e kuuwruɗe feere ujineere (1.000). Limgal kuuwruɗe cardi e kaŋŋeeri fuu, ujine jowi e teemeɗɗe nayi (5.400). Kuuwruɗe ɗe'e fuu, Sesbaccar hoori ɗe hawtaade bee dahaaɓeno diga Baabila haa Urusaliima. Ndaa limtuki yimɓe lesdi Yahuuda wartuɓe diga daheeki. Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila dahino ɓe haa Baabila. Ɓe kooti Urusaliima e Yahuuda, koo moy haa wuro muuɗum. Ɓe'e ngarti bee Zorobaabila e Yeesu'a e Nehemiya e Seraya e Re'elaya e Mardokay e Bilsan e Mispar e Biguway e Rehum e Ba'ana. Ndaa limgal Isra'iila'en: Danygol Par'os, yimɓe ujine ɗiɗo e teemerre e cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo (2.172). Danygol Sefatiya, yimɓe teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo (372). Danygol Araha, yimɓe teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njoweeɗiɗo e njowo (775). Danygol Pahat-Mo'ab, waato danygol Yeesu'a e Yo'ab, yimɓe ujine ɗiɗo e teemeɗɗe njoweetato e sappo e ɗiɗo (2.812). Danygol Elam, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo e nayo (1.254). Danygol Zattu, yimɓe teemeɗɗe njoweenayo e cappanɗe nayo e njowo (945). Danygol Zakkay, yimɓe teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njoweego (760). Danygol Baani, yimɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe nayo e ɗiɗo (642). Danygol Bebay, yimɓe teemeɗɗe njoweego e noogas e tato (623). Danygol Asgada, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e noogas e ɗiɗo (1.222). Danygol Adonikam, yimɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe njoweego e njoweego (666). Danygol Biguway, yimɓe ujine ɗiɗo e cappanɗe njowo e njoweego (2.056). Danygol Adiina, yimɓe teemeɗɗe nayo e cappanɗe njowo e nayo (454). Danygol Ater, waato danygol Hezekiya, yimɓe cappanɗe njoweenayo e njoweetato (98). Danygol Becay, yimɓe teemeɗɗe tato e noogas e tato (323). Danygol Yora, yimɓe teemerre e sappo e ɗiɗo (112). Danygol Hasum, yimɓe teemeɗɗe ɗiɗo e noogas e tato (223). Danygol Gibbar, yimɓe cappanɗe njoweenayo e njowo (95). Yimɓe Baytilaama, teemerre e noogas e tato (123). Yimɓe Netofa, cappanɗe njowo e njoweego (56). Yimɓe Anatot, teemerre e noogas e njoweetato (128). Yimɓe Azmawet, cappanɗe nayo e ɗiɗo (42). Yimɓe Kiriyat-Arim e Kefiira e Beerot, teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe nayo e tato (743). Yimɓe Rama e Geba'a, teemeɗɗe njoweego e noogas e ngo'o (621). Yimɓe Mikmas, teemerre e noogas e ɗiɗo (122). Yimɓe Baytila e Ayu, teemeɗɗe ɗiɗo e noogas e tato (223). Yimɓe Nebo, cappanɗe njowo e ɗiɗo (52). Danygol Magebis, yimɓe ujineere e cappanɗe njowo e njoweego (156). Danygol Elam feere, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo e nayo (1.254). Danygol Harim, yimɓe teemeɗɗe tato e noogas (320). Yimɓe Lodo e Hadida e Oono, teemeɗɗe njoweeɗiɗo e noogas e njowo (725). Yimɓe Yeriko, teemeɗɗe tato e cappanɗe nayo e njowo (345). Danygol Senaa, yimɓe ujine tato e teemeɗɗe njoweego e cappanɗe tato (3.630). Limgal liman'en: Danygol Yeda'ya, waato danygol Yeesu'a, yimɓe teemeɗɗe njoweenayo e cappanɗe njoweeɗiɗo e tato (973). Danygol Immer, yimɓe ujineere e cappanɗe njowo e ɗiɗo (1.052). Danygol Pashuuru, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe nayo e njoweeɗiɗo (1.247). Danygol Harim, yimɓe ujineere e sappo e njoweeɗiɗo (1.017). Limgal Lewi'en: Danygol Yeesu'a e Kadmiyel waato danygol Hodawiya, yimɓe cappanɗe njoweeɗiɗo e nayo (74). Limgal yimooɓe: Danygol Asaf, yimɓe teemerre e noogas e njoweetato (128). Limgal aynooɓe dammuɗe: Danygol Sallum e Ater e Talmon e Akkubu e Hatita e Sobay, ɓe fuu ɓe teemerre e cappanɗe tato e njoweenayo (139). Limgal huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru e danygol jeyaaɓe Suleymaanu fuu, teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweenayo e ɗiɗo (392). Woodi boo warɓe diga Tel-Melaha e Tel-Harsa e Kerub-Addan e Immer, ɓe mbaawaay wi'ugo to ci'e maɓɓe iwi haa Isra'iila malla naa non. Ɗum danygol Delaya e Tobiya e Nekoda, worɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe njowo e ɗiɗo (652). Caka liman'en boo: Danygol Hobaya e danygol Koos e danygol Barjillay. Kamɓe, kaaka maɓɓe te'uno debbo nder danygol Barjillay mo Gile'at, o inndinaama boo Barjillay. Liman'en ɓe'e ɗaɓɓiti inɗe muuɗum'en nder defte asli muuɗum'en, ammaa ɓe tawaay ɗe. Ngam maajum ɓe ngurtinaama kuugal limanku. Ngomna wi'i ɓe taa ɓe nyaama kuuje ɓurɗe senaago, sey to limanjo mawɗo ta'i haala ka'a bee Uriima e Tumiima. Limgal yimɓe jama'aare fuu waɗi ujine cappanɗe nayo e ɗiɗo e teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweego (42.360). Ɓe ngoodi maccuɓe e horɓe nder jama'aare. Limgal maɓɓe waɗi ujine njoweeɗiɗo e teemeɗɗe tato e cappanɗe tato e njoweeɗiɗo (7.337). Ɓe ngoodi boo yimooɓe worɓe e rewɓe teemeɗɗe ɗiɗo (200). Ɓe ngoodi pucci teemeɗɗe joweeɗiɗi e cappanɗe tati e joweego (736) e alfadariije teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe nayi e jowi (245) e geelooɗi teemeɗɗe nayi e cappanɗe tati e jowi (435) e bamɗe ujine joweego e teemeɗɗe joweeɗiɗi e noogas (6.720). Nde ɓe njotti nokkuure haykaliiru Jawmiraawo haa Urusaliima, woɗɓe caka baaba-ci'e'en ndokki caahuuji ngam nyiɓtugo haykaliiru Allah. Ndaa ko ɓe ndokki fodde baawal maɓɓe: Ceede kaŋŋeeri ujine cappanɗe joweego e go'o (61.000) e cardi kilo ujine tati e teemeɗɗe joweeɗiɗi (3.700) e toggooje limanku teemerre (100). Liman'en e Lewi'en e yimɓe woɗɓe e yimooɓe e aynooɓe dammuɗe e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru njooɗi nder berniiji muuɗum'en, bana nii Isra'iila'en fuu njooɗi nder berniiji muuɗum'en. Nde lewru joweeɗiɗaɓru waɗi, Isra'iila'en jooɗiiɓe nder berniiji muuɗum'en mooɓi haa Urusaliima bana goɗɗo gooto. Yeesu'a ɓii Yocadak bee deerɗiraaɓe muuɗum liman'en e Zorobaabila ɓii Salatiyel bee deerɗiraaɓe muuɗum nyiɓti hirsirde ngam Allah Isra'iila, ngam haa ɓe lii'ano mo dabbaaji guleteeɗi dow maare, bana ko winnda haa tawreeta Muusa, goɗɗo Allah. Ɓe ndarni hirsirde dow caɓɓaaje haa nde darino naane koo to ɓe ɗon kula ummaatooje lesdi man. Dow hirsirde man ɓe lii'ani Jawmiraawo guleteeɗi, fajiri e kiikiiɗe fuu. Ɓe mbaɗi boo Juulde Bukkaaji bana ko winnda, nyalaade fuu ɓe lii'i guleteeɗi fodde limgal man bana ko umra. Ɓaawoɗon boo nguleteeŋga nyalaade nyalaade e guleteeɗi e dokke ngam juulde lewru hesru e ngam juulɗe goɗɗe cenaaɗe ngam Jawmiraawo, non boo caahuuji ɗi goɗɗo waddani Jawmiraawo. Diga nyannde go'oore nder lewru joweeɗiɗaɓru ɓe puɗɗi lii'anaago Jawmiraawo guleteeɗi, saa'i man ɓe caɓɓaayno caɓɓaaje haykaliiru tawon. Ɓe njoɓi sehooɓe kaa'e e sehooɓe leɗɗe, ɓe ndokki yimɓe Tirus e Sidon nyaamdu e njaram e nebbam, haa ɓe ngadda leɗɗe cemmbiɗɗe diga Libanon dow mbeela haa Yafo, fodde ko Koores, laamiiɗo Persiya duŋani ɓe. Nder hitaande ɗiɗawre ɓaawo ɓe njotti nokkuure haykaliiru Allah haa Urusaliima, nder lewru ɗiɗaɓru, Zorobaabila ɓii Salatiyel e Yeesu'a ɓii Yocadak e deerɗiraaɓe muuɗum'en liman'en e Lewi'en e wartuɓe haa Urusaliima diga daheeki fuu puɗɗi kuugal. Ɓe njo'ini Lewi'en ɓurɓe duuɓi noogas ngam aynugo nyiɓtol haykaliiru Jawmiraawo. Yeesu'a bee ɓiɓɓe muuɗum e deerɗiraaɓe muuɗum, Kadmiyel e ɓiɓɓe mum, nder danygol Yahuuda kawti ngam ardaago huuwooɓe haa haykaliiru Allah. Non boo ɓiɓɓe Henadat bee ɓiɓɓe muuɗum'en e deerɗiraaɓe muuɗum'en Lewi'en. Saa'i mahooɓe mballini caɓɓawal haykaliiru Jawmiraawo, ɓe ndarni liman'en ɓorniiɓe limce muuɗum'en e jogiiɓe algaytaaji ton e Lewi'en ɓiɓɓe Asaf bee koŋsiije ngam haa ɓe maŋgta Jawmiraawo, bana Daawuda, laamiiɗo Isra'iila umruno ɓe. Ɓe ngetti Jawmiraawo, ɓe maŋgti mo bee yimre: “O booɗɗo, hinnuye maako dow Isra'iila ɗon haa abada.” Yimɓe fuu maŋgti Jawmiraawo bee hoolo seyo, ngam caɓɓawal haykaliiru Jawmiraawo saɓɓaama. Ɗuuɗɓe nder liman'en e Lewi'en e baaba-ci'e'en, waato ndotti'en yi'nooɓe haykaliiru aartundu, mboyi bee sawtu saa'i ɓe caɓɓa caɓɓawal haykaliiru hesru. Ammaa ɗuuɗɓe boo ngooki bee seyo. Ummaatoore waawaay senndindirgo hoolo seyo bee hoolo bojji, ngam yimɓe kooli bee semmbe, hoolo maajum yehi daayiiɗum. Konne'en yimɓe Yahuuda e Benyamin nani wartuɓe daheeki ɗon nyiɓto haykaliiru Jawmiraawo Allah Isra'iila. Ɓe ngari haa Zorobaabila e Yeesu'a e baaba-ci'e'en, ɓe mbi'i: “Min mballan on nyiɓtugo, ngam minin boo min ɗowtaniiɓe Allah mooɗon bana mooɗon. Min ɗon lii'ano mo kirseteeɗi diga wakkati Esarhaddon, laamiiɗo Assuura mo waddi min haa ɗo.” Ammaa Zorobaabila e Yeesu'a e baaba-ci'e'en Isra'iila luttuɓe njaabi ɓe: “Haanaay en kawta ngam nyiɓtanaago Allah amin haykaliiru. Minin feere amin min nyiɓtoto ndu ngam Jawmiraawo, Allah Isra'iila, bana Koores, laamiiɗo Persiya umri min.” Ngam maajum yimɓe lesdi man puɗɗi tampingo e hulnugo yimɓe Yahuuda haa ɓe acca nyiɓtaago haykaliiru. Ɓe njoɓi sarwooɓe ngam haɗugo anniya maɓɓe, diga zamanu Koores laamani Persiya fuu, haa wargo balɗe Dariyus, laamiiɗo Persiya. Haa fuɗɗam laamu Ahasuwerus, ɓe ngulli yimɓe Yahuuda e Urusaliima. Nder zamanu laamiiɗo Artahasta boo, Bislam e Mitiridat e Tabeyel e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en woɗɓe neldi bataakewol haa Artahasta, laamiiɗo Persiya. Bataakewol man winndaama bee karfeeje e bolle aramiyaaje. Rehum, ngomnaajo e Simsay, binndoowo neldi laamiiɗo Artahasta bataakewol ngam haala Urusaliima, wi'ugo ni'i: “Bataakewol iwŋgol haa Rehum, ngomnaajo e Simsay, binndoowo e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en luttuɓe, yimɓe Din e Afarsatak e Tarpel e Afaras e Erek e Baabila e Suuza e Deha e Elam e ummaatooje luttuɗe ɗe Asnapar, laamiiɗo mawɗo tedduɗo, dahi e jo'ini nder berniwol Samariya e lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis fuu. Ndaa no bataakewol man winndira: Yahugo haa laamiiɗo Artahasta barkaama, diga maccuɓe ma haa lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis. Barkaama, anndu Yahuudu'en ummiiɓe diga maaɗa, ngari haa amin haa Urusaliima. Ɓe ɗon nyiɓto berniwol tuurtoowol kalluŋgol, ɓe mbo'itini caɓɓaaje, ɓe ngiɗi mahitaago mahol taariiŋgol berniwol. Anndu barkaama, to ɓe nyiɓtake berniwol ngo'ol, to ɓe lamsini mahi maagol boo, nden kam ɓe accan yoɓugo jomorli dow yimɓe e kuuje coggu e jahaale, haa ragare boo laamu waɗan asar. Minin min jeyaaɓe ma. Haanaay min munyana asar maaɗa, barkaama. Ngam man min neldi ma habaru haa a linya defte habaruuji kaakiraaɓe ma. Nden a heɓtan nder defte man, foroy berniwol ngol tuurtani laamiiɓe e lesɗe muuɗum'en. Diga ɓooyma yimɓe maagol mboowi ummingo tuurtol. Ngam daliila man ngol wilaama. Min ɗon anndine, barkaama: To ɓe nyiɓtake berniwol ngo'ol, to ɓe lamsini mahi maagol, nden kam a waawataa marugo lesdi haa hiirnaaŋge maayo Efratis.” Laamiiɗo neldi jaawaabu ni'i: “Bataakewol yahugo haa Rehum, ngomnaajo e Simsay, binndoowo e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en luttuɓe wonɓe nder Samariya e lesɗe luttuɗe haa hiirnaaŋge maayo Efratis, mi hoofni on. Bataakewol ngol nelduɗon min, mi jaŋnganaama ngol bee laaɓɗum. Nden umrumi linyugo haala berniwol ngo'ol. Min tawi: Diga ɓooyma ngol tuurtani laamiiɓe, yimɓe tokki ummingo tuurtol e fitina nder maagol. Laamiiɓe marɓe baawɗe laami haa Urusaliima naane, mari lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis fuu. Ɓe njaɓi jomorli dow yimɓe e kuuje coggu e jahaale. Ngam maajum umre haɗugo yimɓe ɓe'e, ngam taa ɓe nyiɓto berniwol ngo'ol, sonaa to min mi umri ɗum. Ndeente, taa ngooyte koo ɗume nder haala ka, ngam taa laamu waɗa asar.” Nde bataakewol iwŋgol haa laamiiɗo Artahasta go jaŋnganaama Rehum e Simsay, binndoowo e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en njaawɗi, njehi Urusaliima, caatani Yahuudu'en, kaɗi ɓe. Nden ɓe acci kuugal haa haykaliiru Allah nder Urusaliima boo, haa wargo nduuɓu Dariyus, laamiiɗo Persiya, ɗiɗaɓu. Annabi Haggay e annabi Zekariya ɓii Iddo mbaɗi annabaaku bee innde Allah Isra'iila dow Yahuudu'en jooɗiiɓe nder lesdi Yahuuda e nder Urusaliima. Nden Zorobaabila ɓii Salatiyel e Yeesu'a ɓii Yocadak puɗɗiti nyiɓtaago haykaliiru Allah haa Urusaliima. Annabi'en go ngondi bee maɓɓe, cemmbiɗini ɓe. Saa'i man Tattanay, ngomna lesdi hiirnaaŋge Efratis e Setar-Bosnay e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en, ngari haa Yahuudu'en, ƴami ɓe: “Moy duŋani on nyiɓtugo suudu ndu'u e mahitaago mahi maaru?” Ɓe ƴami boo: “Noy inɗe nyiɓtooɓe ndu?” Ammaa Allah ayni ndotti'en Yahuudu'en, ngam taa goɗɗo haɗa kuugal maɓɓe, sey to ɓe neldi habaru haa laamiiɗo Dariyus, kaŋko boo o lorna jaawaabu bee bataakewol. Ndaa bataakewol iwŋgol haa Tattanay ngomna lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis e Setar-Bosnay e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en Afarsaki'en, yahugo haa laamiiɗo Dariyus. Ndaa ko winnda nder kubaruwol ngol ɓe neldi mo: “Yahugo haa laamiiɗo Dariyus: Salaaman laatano ma nder koo ɗume fuu! Barkaama, anndu min njehi haa suudu ɗowanteeɗo mawɗo nder lesdi Yahuuda. Yimɓe ton ɗon nyiɓto ndu bee kaa'e mawɗe cehaaɗe, ɓe ɗon nastina leɗɗe nder mahi. Ɓe ɗon kuuwa bee tiinaare, kuugal maɓɓe ɗon yaha yeeso yeeso. Min ƴami ndotti'en maɓɓe: Moy duŋani on nyiɓtugo suudu ndu'u e mahitaago mahi maaru? Min ƴami boo inɗe maɓɓe. Min mbinndi inɗe hoore'en maɓɓe ngam haa min anndine. Ndaa ko ɓe njaabi min: Min maccuɓe Allah marɗo asama e lesdi. Min ɗon nyiɓto haykaliiru nyiɓaanduno haa ɗo nder zamanu ɓooyma. Laamiiɗo Isra'iila mawɗo nyiɓno ndu, timmini ndu boo. Ammaa kaakiraaɓe amin tikkini Allah mo asama. Ngam maajum o hokki ɓe haa juŋngo Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila Kaldiyaajo. Kaŋko yibbini suudu ndun, o dahi yimɓe haa Baabila. Ammaa hitaande nde laamiiɗo Koores laamo dow Baabila, o umri nyiɓtaago haykaliiru Allah ndu'u. Kuuwruɗe haykaliiru Allah boo, kuuje kaŋŋeeri e cardi, Nabukodonosor hoocuno ɗe diga haykaliiru haa Urusaliima, yahruno ɗe haa suudu ɗowanteeɗo maɓɓe haa Baabila. Ammaa laamiiɗo Koores wurtini ɗe, halfitini ɗe haa juŋngo goɗɗo mo o waɗi ngomnaajo, bi'eteeɗo Sesbaccar. O wi'i mo: Hoo'u kuuje ɗe'e, yah jo'in ɗe nder haykaliiru haa Urusaliima. Sey on nyiɓto haykaliiru Allah haa nokkuure maaru naane. Nden Sesbaccar wari, saɓɓi caɓɓawal haykaliiru Allah haa Urusaliima. Haa wargo hannde ɓe ɗon nyiɓta, ammaa ɓe timminaay ndu tawon. Kadi jonta, to ɗum fottani ma, barkaama, umru linyugo nder sigordu defte haa laamorde Baabila ngam anndugo: Gooŋga laamiiɗo Koores umri nyiɓtaago haykaliiru Allah haa Urusaliima na malla naa non? Ɓaawo man a anndina min muuyo maaɗa, barkaama.” Nden laamiiɗo Dariyus umri linyugo sigordu defte haa ndesaaji Baabila ngoni. Haa Ahemeta, berniwol cemmbiɗŋgol nder lesdi Mediya, ɓe tawi deftere taggaande. Ndaa ko winnda nder maare: “Nder nduuɓu laamiiɗo Koores aranu, o umri nyiɓtaago haykaliiru Allah haa Urusaliima, ndu laato nokkuure ngam lii'anaago Allah kirseteeɗi, ndu mara caɓɓawal cemmbiɗŋgal. Towirka maaru wona meetir cappanɗe tati, njaajirka maaru boo meetir cappanɗe tati. Ɓe nyiɓta ndu bee kaa'e cehaaɗe ɓale tati, dow maaje boo leɗɗe ɓalal gootal. Kuugal man yoɓe bee jawdi saare laamu. Kuuwruɗe kaŋŋeeri e cardi iwɗe haa haykaliiru Allah, ɗe Nabukodonosor hoocuno nder haykaliiru haa Urusaliima, ɗe o yahruno haa Baabila, ɗe ndokkite. Ɓe nastina ɗe nder haykaliiru haa Urusaliima, ɓe jo'ina ɗe haa nokkuure maaje nder haykaliiru Allah.” Nden laamiiɗo Dariyus umri ni'i: “Jonta, Tattanay, ngomnaajo haa lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis e Setar-Bosnay e onon, huuwdiɗɗiraaɓe maɓɓe Afarsaki'en nder lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis, ndaaye nokkuure maɓɓe. Taa kaɗe kuuɗe haykaliiru Allah. Acce ngomnaajo Yahuudu'en e ndotti'en muuɗum'en nyiɓto ndu haa nokkuure maaru. Ndaa ko mi umrata on ngam haa on mballa ndotti'en Yahuudu'en ɓe'e nyiɓtaago haykaliiru Allah ndu'u: Njoɓe kuugal maɓɓe fuu bee tokkindirki, bilaa faasititgo. Koo'e ceede man nder jawdi saare laamu, waato haa jomorli haa lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis. Non boo ga'i kalhali e jawɗi baali e njawkoy, waato haaje maɓɓe ngam haa ɓe lii'ano Allah mo asama guleteeɗi e alkamaari e mannda e inaboojam e nebbam, fodde ko liman'en haa Urusaliima mbi'ata. Ndokke ɓe ɗum kala nyalaade fuu, bilaa yeebaare, ngam haa ɓe lii'ano Allah mo asama dokke pottuɗe, ɓe toro mo ngam ngeendam laamiiɗo e ɓiɓɓe mum. Ndaa ko mi umri boo: To goɗɗo luuti umroore nde'e, ɓe ngurtina leggal nder saare maako, ɓe ndarna ngal, ɓe tigga mo haa maagal, ɓe ngartira saare maako winnde. Mo luuti umroore nde'e, yibbini haykaliiru Allah haa Urusaliima, koo ɗum laamiiɗo, koo ɗum ummaatoore, Allah mo tabitinta innde muuɗum ton, halka ɗum. Min Dariyus mi waɗi umroore nde'e. Ɗowtane nde bee tiɗɗinaare.” Tattanay, ngomnaajo lesdi hiirnaaŋge Efratis e Setar-Bosnay e huuwdiɗɗiraaɓe muuɗum'en kuuwi bee tiɗɗinaare fodde umroore nde laamiiɗo Dariyus nelduno ɓe. Ndotti'en Yahuudu'en boo tokki nyiɓtaago. Kuugal maɓɓe yehi yeeso yeeso ngam annabaaku Haggay e Zekariya ɓii Iddo suusɗini ɓe. Ɓe nyiɓti, ɓe timmini haykaliiru fodde umroore Allah Isra'iila e umrooje Koores e Dariyus e Artahasta, laamiiɗo Persiya boo. Haykaliiru timmi nyannde tataɓre nder lewru wi'eteendu Adar, nder nduuɓu laamiiɗo Dariyus njoweego'oowu. Isra'iila'en, liman'en, Lewi'en e wartuɓe luttuɓe diga daheeki mbaɗi juulde cenki haykaliiru Allah bee seyo. Ngam juulde nde ɓe ngaddi kirseteeɗi: Ga'i kalhali teemerre (100) e jawɗi baali teemeɗɗe ɗiɗi (200) e njawkoy teemeɗɗe nayo (400). Ngam ittugo hakkeeji Isra'iila fuu boo ɓe lii'ani Allah jawɗi be'i sappo e ɗiɗi, fodde limgal le'i Isra'iila. Ɓe ndarni liman'en e Lewi'en fodde geɓe muuɗum'en ngam kuugal Allah haa Urusaliima, bana ko umra nder deftere Muusa. Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru aranndu, wartuɓe daheeki mbaɗi juulde Paska. Ngam liman'en e Lewi'en cenno ko'e muuɗum'en gooto gooto fuu, ɓe fuu ɓe laati senaaɓe. Ɓe kirsi jawgel Paska ngam jama'aare wartuɓe fuu, ngam banndiraaɓe maɓɓe liman'en e ngam ko'e maɓɓe. Isra'iila'en wartuɓe daheeki nyaami jawgel Paska, kamɓe e seeduɓe bee coɓki yimɓe jananɓe nder lesdi fuu ngam ɗowtanaago Jawmiraawo Allah Isra'iila. Nyalɗe joweeɗiɗi ɓe mbaɗi juulde tamseeje ɗe ufnaaka bee seyo, ngam Jawmiraawo seyni ɓe bee waylitango ɓe ɓernde laamiiɗo Assuura, haa o semmbiɗina juuɗe maɓɓe ngam nyiɓtaago haykaliiru Allah Isra'iila. Nder nduuɓu laamiiɗo Artahasta njoweeɗiɗaɓu, Isra'iila'en woɗɓe e liman'en e Lewi'en e yimooɓe e aynooɓe dammuɗe e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru njehi haa Urusaliima. Esira boo yotti ton nder lewru jowaɓru, nduuɓu laamiiɗo njoweeɗiɗaɓu. O darnino nyannde go'oore nder lewru aranndu ngam dilluki maako diga Baabila. Nyannde go'oore nder lewru jowaɓru o yotti Urusaliima, ngam juŋngo Allah maako wooɗŋgo wondi bee maako. Ngam Esira annini linyugo tawreeta Jawmiraawo e ɗowtanaago ka e anndingo Isra'iila farillaaji e kiitaaji. Ndaa bataakewol ngol laamiiɗo Artahasta hokki limanjo Esira, moodibbo annduɗo umrooje e farillaaji Jawmiraawo ngam Isra'iila: “Bataakewol ngol iwi haa Artahasta, laamiiɗo laamlaamɓe, yahugo haa Esira limanjo e moodibbo tawreeta Allah mo asama. Ndaa ko mi umri: Koo moy nder ummaatoore Isra'iila gonɗo nder laamu am e liman'en e Lewi'en, waato mo yiɗi dillididgo bee maaɗa haa Urusaliima fuu, dilla. Laamiiɗo e dawrooɓe muuɗum njoweeɗiɗo neli ma ngam linyugo no kuuje mba'i haa Yahuuda e Urusaliima fodde deftere umrooje Allah maaɗa wonnde haa juŋngo ma. A yahra cardi e kaŋŋeeri ɗi laamiiɗo e dawrooɓe muuɗum ngaddani Allah Isra'iila mo haykaliiru mum ɗon haa Urusaliima caahuuji. Non boo cardi e kaŋŋeeri ɗi keɓata nder lesdi Baabila fuu e caahuuji ummaatoore e liman'en ɗi ɓe ngaddi ngam haykaliiru Allah maɓɓe haa Urusaliima. A huuwtinira ceede ɗe'e bee hakkiilo ngam soodugo ga'i kalhali e jawɗi baali e njawkoy, non boo ngam dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe hawtaade bee kirseteeɗi, a lii'o ɗum fuu dow hirsirde haa haykaliiru Allah mooɗon haa Urusaliima. Cardi e kaŋŋeeri luttuɗi boo, huuwtinir ɗi bana ko fottani ma e banndiraaɓe ma fodde muuyo Allah mooɗon. Kuuwruɗe ɗe keɓata ngam dewal nder haykaliiru Allah maaɗa, jo'in ɗe yeeso Allah haa Urusaliima. To woodi haaje feere ngam haykaliiru Allah maaɗa, ko njoɓata fuu, a heɓtan ɗum haa jawdi saare laamu. Min laamiiɗo Artahasta mi ɗon umra kaliifa'en ndesaaje nder lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis fuu: Ko Esira, limanjo e moodibbo tawreeta Allah mo asama ɗaɓɓata haa mooɗon fuu, kuuwe ɗum bee tiɗɗinaare, haa dillango cardi kilo ujine tati e alkamaari buhuuje teemeɗɗe ɗiɗi e inaboojam liitir ujine ɗiɗi e nebbam liitir ujine ɗiɗi, mannda kam foondaaka. Ko Allah mo asama umri fuu, sey ɓe kuuwa ɗum ngam haykaliiru maako bee tiɗɗinaare, ngam taa tikkere maako wara dow maral laamiiɗo e ɓiɓɓe mum. Mi ɗon anndina on boo: Liman'en e Lewi'en e yimooɓe e aynooɓe dammuɗe e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru Allah e huuwooɓe woɗɓe nder maaru, on ngalaa baawɗe yoɓnugo ɓe jomorli dow yimɓe e kuuje coggu e jahaale. An boo, Esira, bee hikma ka Allah hokki ma, jo'in hiitooɓe e alkaali'en ngam hiitanaago yimɓe mooɗon haa lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis kiita ngooŋɗuka, waato annduɓe umrooje Allah maaɗa fuu. Mo anndaa ɗe boo, sey on anndina mo. Mo ɗowtanaaki umrooje Allah maaɗa e umroore laamiiɗo, sey on kiito mo law fodde aybe maako, koo mbarugo mo malla riiwugo mo malla jaɓtugo risku maako malla boo maɓɓugo mo nder suudu fursina.” Nden Esira wi'i: “Yettoore laatano Allah Jawmiraawo kaakiraaɓe meeɗen, mo ɗowi laamiiɗo ngam ƴaggingo haykaliiru Jawmiraawo haa Urusaliima. Jawmiraawo woonani yam, heɓni yam mo'ere yeeso laamiiɗo e dawrooɓe maako e saraaki'en maako marɓe baawɗe fuu. Juŋngo Allah am wooɗŋgo wondi bee am. Ngam maajum tiɗɗinmi ɓernde am, mooɓtumi woɗɓe caka ardiiɓe Isra'iila ngam haa ɓe njahda bee am.” Ndaa limtuki baaba-ci'e'en warduɓe bee am diga Baabila fodde defte asli muuɗum'en, wakkati laamiiɗo Artahasta: Nder danygol Pinehas, Gersom. Nder danygol Itamar, Daniyel. Nder danygol Daawuda, Hattus ɓii Sekaniya, nder danygol Par'os, Zekariya e worɓe teemerre e cappanɗe njowo (150) bee maako nder deftere asli maɓɓe. Nder danygol Pahat-Mo'ab, Eliho'eenay ɓii Zerahiya e worɓe teemeɗɗe ɗiɗo (200) bee maako. Nder danygol Zattu, Sekaniya ɓii Yahajiyel e worɓe teemeɗɗe tato (300) bee maako. Nder danygol Adiina, Ebet ɓii Yonatan e worɓe cappanɗe njowo (50) bee maako. Nder danygol Elam, Yesa'ya ɓii Ataliya e worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo (70) bee maako. Nder danygol Sefatiya, Zebadiya ɓii Mika'iilu e worɓe cappanɗe njoweetato (80) bee maako. Nder danygol Yo'ab, Obadiya ɓii Yehiyel e worɓe teemeɗɗe ɗiɗo e sappo e njoweetato (218) bee maako. Nder danygol Baani, Selomit ɓii Yosifiya e worɓe teemerre e cappanɗe njoweego (160) bee maako. Nder danygol Bebay, Zekariya ɓii Bebay e worɓe noogas e njoweetato (28) bee maako. Nder danygol Asgada, Yohanan ɓii Hakkatan e worɓe teemerre e sappo (110) bee maako. Nder danygol Adonikam, ragare'en maɓɓe. Ndaa inɗe maɓɓe: Elifelet e Ye'iyel e Sema'ya e worɓe cappanɗe njoweego (60) bee maɓɓe. Nder danygol Biguway, Utay e Zakkur e worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo (70) bee maako. Mi mooɓti yimɓe ɓe'e baŋnge maayo ngo ilata heedi Ahawa. Min caŋngini ton nyalɗe tati. Mi yi'i ummaatoore e liman'en ɗon, ammaa mi tawaay Lewi'en caka maɓɓe. Ngam maajum nelmi ardiiɓe ɓe'e: Eli'ezer e Ariyel e Sema'ya e Elnatan e Yariba e Elnatan e Natan e Zekariya e Mesullam, non boo Yoyaribu e Elnatan jaŋnginooɓe, mi hokki ɓe habaru ngam Iddo, hooreejo haa Kasifiya. Mi umri ɓe ɓe mbolida bee Iddo e banndiraaɓe maako huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru wonɓe haa Kasifiya, haa ɓe ngaddana min huuwooɓe kuuɗe dewal haa haykaliiru Allah meeɗen. Juŋngo Allah men wooɗŋgo wondi bee amin, ngam maajum ɓe ngaddani min goɗɗo kakkilɗo, Serebiya mo danygol Mahali ɓii Lewi taaniraawo Isra'iila, kaŋko e ɓiɓɓe maako e banndiraaɓe maako, worɓe sappo e njoweetato. Non boo Hasabiya e Yesa'ya mo danygol Meraari e deerɗiraaɓe maako e ɓiɓɓe maɓɓe, worɓe noogas. Haa huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru boo worɓe teemeɗɗe ɗiɗo e noogas (220), ɓe fuu ɓe ewnaama innde innde. Daawuda e saraaki'en muuɗum njo'inno huuwooɓe man ngam wallugo Lewi'en. Ton baŋnge maayo Ahawa umrumi suumaye, ngam haa min njaŋkina ko'e amin yeeso Allah meeɗen, min toro mo o yahra min jam, minin e ɓikkoy amin e kuuje amin fuu. Mi semti toraago laamiiɗo haa o hokka min honooɓe e wa'iiɓe pucci ngam aynugo min yeeso konne'en haa laawol. Ngam min mbi'no mo: “Juŋngo Allah amin ɗon wondi bee ɗakkotooɓe mo fuu haa o woonana ɓe. Ammaa tikkere maako saatunde waran dow accuɓe mo fuu.” Ngam maajum min cuumi, min tori Allah men dow haala man, kaŋko boo o jaɓi tornde amin. Nden cuɓmi sappo e ɗiɗo nder mawɓe liman'en, hawtaade bee Serebiya e Hasabiya e sappo nder banndiraaɓe maɓɓe. Mi awnani ɓe cardi e kaŋŋeeri e kuuwruɗe, ɗum dokkal laamiiɗo e dawrooɓe mum e saraaki'en mum e Isra'iila'en wonɓe ton fuu ngam cenki haykaliiru Allah men. Nden ndokkumi awnaaɗum haa juuɗe maɓɓe: Cardi baakin kilo ujine noogas (20.000) e kuuje cardi kilo teemerre (100) e kaŋŋeeri kilo ujine tati (3.000) e bulki kaŋŋeeri noogas (20) ko waɗata ceede kaŋŋeeri ujineere (1.000) e kuuwruɗe njamndi mboɗeeri ɗelkanndi ɗiɗi, marɗe saman bana kaŋŋeeri. Mi wi'i ɓe: “On senaaɓe ngam Jawmiraawo, kuuwruɗe ɗe'e boo ɗe cenaaɗe, cardi e kaŋŋeeri boo ɗum caahu ngam Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon. Ayne ɗum booɗɗum haa on awno ɗum yeeso mawɓe liman'en e Lewi'en e baaba-ci'e'en Isra'iila haa Urusaliima, ngam nastingo ɗum nder cigorɗi haykaliiru Allah men.” Liman'en e Lewi'en koo'i cardi e kaŋŋeeri e kuuwruɗe man haa ɓe njahra ɗum haa haykaliiru Allah meeɗen haa Urusaliima. Nyannde sappo e ɗiɗawre nder lewru aranndu min ummi haa maayo Ahawa, yahugo Urusaliima. Juŋngo Allah men wooɗŋgo wondi bee amin, ayni min yeeso konne'en e fasooɓe haa laawol. Nden min njotti Urusaliima. Min ciwti nyalɗe tati. Nyalaade nayaɓre min awni cardi e kaŋŋeeri e kuuwruɗe go nder haykaliiru Allah men, min ndokki ɗe haa Meremot ɓii Uriya, limanjo. Eli'azaaru ɓii Pinehas wondi bee maako. Woodi ton boo Yozabat ɓii Yeesu'a e No'adiya ɓii Binnuy, Lewi'en. Ɓe limti, ɓe awni kuuje fuu, nden ɓe mbinndi teddeeŋga maaje boo. Wartuɓe daheeki ngaddi dabbaaji guleteeɗi ngam Allah Isra'iila: Ga'i kalhali sappo e ɗiɗi ngam Isra'iila fuu e jawɗi baali cappanɗe joweenayi e joweego e njawkoy cappanɗe njoweeɗiɗoy e njoweeɗiɗoy e jawɗi be'i sappo e ɗiɗi ngam ittuki hakkeeji, ɗum fuu ɗum guleteeɗum ngam Jawmiraawo. Nden ɓe ndokki umrooje laamiiɗo haa ngomna'en e wakiili'en nder lesdi hiirnaaŋge Efratis, kamɓe boo ɓe mballi Isra'iila'en haa kuuɗe haykaliiru Allah. Ɓaawo man ardiiɓe ɓaditi yam, mbi'i: “Isra'iila'en e liman'en e Lewi'en ceedaay bee jananɓe nder lesdi, waato Kanaani'en e Heti'en e Perezzi'en e Yebusi'en e Ammooni'en e Mo'abi'en e Misra'en e Amoori'en, tokkiiɓe al'aadaaji muuɗum'en nyidduɗi. Ɓe te'i ɓiɓɓe jananɓe rewɓe, ɓe te'ani ɓe ɓiɓɓe maɓɓe worɓe boo. Bana non ummaatoore senaande jillindiri bee ummaatooje jananne. Ardiiɓe e dawrooɓe aarti waɗgo sooynde hoolaare nde'e.” Nde mi nani ɗum, mi seeki toggoore am e ngapaleewol am, mi ɓori gaasa hoore am e wakkude am, mi jooɗi mi cakliiɗo. Nden ɗowtaniiɓe wolde Allah Isra'iila fuu mooɓi haa am ngam daliila sooynde hoolaare wartuɓe nde'e. Min mi tokki jooɗaago nder saklere haa wargo saa'iire nde ɓe lii'anto Allah dokkal nyaamdu kiikiiɗe. Mi heɓti hoore am wakkati dokkal man. Nde mi ɗon ɓorni limce am ceekaaɗe go tawon, mi tuggi koppi, mi weeɗi juuɗe am heedi Allah Jawmiraawo am, mi wi'i: “Yaa Allah am, mi ɗon semta tijjaago heedi ma! zunuubaaji amin towti dow ko'e amin, aybeeji amin njotti asama. Diga saa'i kaakiraaɓe amin haa wargo hannde min aybuɓe masin. Ngam daliila zunuubaaji amin a hokki min haa juuɗe laamiiɓe jananɓe, minin e laamiiɓe amin e liman'en amin, ngam haa ɓe mbara min, ɓe ndaha min, ɓe njaɓta min, ɓe leestina min bana ko laati hannde. Jonta boo, yaa Allah Jawmiraawo amin, a woonani min wakkati seɗɗa, a accani min hisɓe, a hokki min hisrude haa nokkuure ma seniinde. Bana non a laɓɓini gite amin, a yeeɗitini min seɗɗa nder njeyaaŋgu amin. Fakat min maccuɓe, yaa Allah amin, ammaa nder njeyaaŋgu amin fuu a accaay min. A woonani min, a heɓni min mo'ere laamiiɓe Persiya ngam haa a yeeɗitina min, min nyiɓto haykaliiru maaɗa, min ndarnita bille maaru, min keɓa hisrude semmbiɗnde nder Yahuuda e Urusaliima. Ammaa ɗume min mbi'ata jonta kadi, yaa Allah amin? Ngam min acci tokkaago umrooje ma ɗe ndokkunooɗa min bee kunnduɗe jaggiiɓe ma annabi'en. A wi'no: Lesdi ndi nastoton ngam haa maron ndi, ndi soɓi, ngam jananɓe jooɗiiɓe ton coɓni ndi bee kuuje muuɗum'en nyidduɗe, diga keerol haa keerol. Ngam maajum, taa ndokke ɓiɓɓe maɓɓe worɓe ɓiɓɓe mon rewɓe, taa te'ane ɓiɓɓe mon worɓe ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe boo. Taa ɗaɓɓite jam maɓɓe e hayru maɓɓe sam. Nden kam on laatoto semmbiɗɓe, on nyaaman kuuje lesdi ɓurɗe wooɗugo, on accanan ndi ɓiɓɓe mooɗon maral duumiiŋgal. Min njari bone ngam kuuɗe amin kalluɗe e aybeeji amin ɗuuɗɗi. Ammaa an a hiitaaki min fodde zunuubaaji amin ɗuuɗɗi, a accani min luttuɓe ɓe'e. Ɓaawo naawɗum ɗum fuu, min puɗɗita luutugo umrooje ma, min esira bee ummaatooje nyidduɗe ɗe'e na? A tikkantaano min haa a halka min fuu, bilaa accango min luttuɓe e hisɓe na? Yaa Allah, Jawmiraawo Isra'iila, ngam adilaaku ma min lutti haa wargo hannde. Ndaa min yeeso maaɗa bee aybe amin. Min mbaawataa dartaago yeeso maaɗa bana non.” Saa'i Esira ɗon toro Allah, ɗon waŋgina hakkeeji Isra'iila, ɗon woya, ɗon tuggi koppi yeeso haykaliiru Allah, jama'aare Isra'iila ɗuuɗnde mooɓi haa maako, worɓe e rewɓe e ɓikkoy, ɓe fuu ɓe ɗon mboya masin. Sekaniya ɓii Yehiyel, goɗɗo danygol Elam, wi'i Esira: “Min luuti umroore Allah meeɗen bee te'ugo ɓiɓɓe rewɓe ummaatooje gonɗe nder lesdi man. Ammaa tammunde ngam Isra'iila ɗon tawon. Sey en kaɓɓa alkawal bee Allah meeɗen jonta, haa min ngurtina rewɓe jananɓe e ɓikkoy muuɗum'en fuu, min tokko sawari maaɗa, naywa e sawari ɗowtaniiɓe umroore Allah men. Sey en mbaɗa fodde tawreeta. Umma jonta, ɗum kuugal maaɗa, min mballete. Tiɗɗin ɓernde ma, waɗ ɗum!” Esira ummi, hunni mawɓe liman'en e Lewi'en e Isra'iila'en fuu, haa ɓe mbaɗa bana non. Ɓe mbaɗi hunayeere man. Nden Esira dilli diga nokkuure muuɗum yeeso haykaliiru Allah, nasti suudu Yehohanan ɓii Eliyasib. O yehi ton, o nyaamaay, o yaraay, ɓernde maako ta'i ngam sooynde hoolaare wartuɓe daheeki. Ɓaawo man ɓe mbaɗi wooynaandu nder lesdi Yahuuda e nder Urusaliima ngam haa ɓe mooɓta wartuɓe daheeki fuu haa Urusaliima. Ardiiɓe e ndotti'en carwootiri, mbi'i: “Mo waraay nder nyalɗe tati, min koo'an maral maako fuu, min ngurtinan mo jama'aare wartuɓe.” Worɓe Yahuuda e Benyamin fuu mooɓi haa Urusaliima nder nyalɗe tati. Ɗum nyalaade noogasre nder lewru joweenayaɓru. Ɓe njooɗi haa daldal haykaliiru Allah, ɓe ɗon ndiwna ngam haala man e ngam iyeende ɗon toɓa boo. Esira, limanjo dari, wi'i ɓe: “On mbaɗi kalluɗum bee te'ugo ɓiɓɓe rewɓe jananɓe, on tullitini aybe Isra'iila. Ngam maajum mbaŋgine hakke mooɗon yeeso Jawmiraawo, Allah kaakiraaɓe mooɗon. Mbaɗe ko fottani mo: Cenndire bee ummaatooje goɗɗe gonɗe nder lesdi, ceere rewɓe mon jananɓe boo.” Mooɓre fuu jaabi bee sawtu: “Nonnon, sey min mbaɗa ko mbi'ɗa. Ammaa yimɓe ɗuuɗi, ɗum nduŋngu boo. Daraago haa yaasi, caɗɗum. En mbaawataa ta'ugo haala man nder nyalaade woore koo ɗiɗi, ngam ɗuuɗɓe amin mbaɗi aybe man. Ndikka ardiiɓe amin ta'a haala man ngam jama'aare fuu. Koo moy nder gure amin, mo te'i debbo jananno, wara yeeso maɓɓe nder saa'iire ta'aande, hawtaade bee ndotti'en e hiitooɓe wuro muuɗum, haa en peewtina tikkere Allah saatunde dow meeɗen ngam daliila haala ka.” Ammaa Yonatan ɓii Asa'el e Yahajeya ɓii Tikuwa ngerdaaki, Mesullam e Sabetay Lewiijo boo mballi ɓe. Caka liman'en, ndaa te'ɓe ɓiɓɓe rewɓe jananɓe: Caka ɓiɓɓe Yeesu'a ɓii Yocadak e banndiraaɓe muuɗum: Ma'aseya e Eli'azaaru e Yariba e Gedaliya. Ɓe ngerdi seerugo rewɓe maɓɓe. Ɓe ngaddi njawdiri mbaalu ndi kirseteendi ngam aybe maɓɓe. Caka ɓiɓɓe Immer, ɓe'e: Hanani e Sebadiya. Caka ɓiɓɓe Harim, ɓe'e: Ma'aseya e Eliya e Sema'ya e Yehiyel e Uzziya. Caka ɓiɓɓe Pashuuru, ɓe'e: Eliyo'enay e Ma'aseya e Isma'iilu e Netaneyel e Yozabat e El'aasa. Caka Lewi'en: Yozabat e Sim'i e Kelaya bi'eteeɗo boo Kelita e Petahiya e Yahuuda e Eli'ezer. Caka yimooɓe: Eliyasib. Caka aynooɓe dammuɗe: Sallum e Telem e Uuri. Caka yimɓe Isra'iila boo: Nder danygol Par'os, ɓe'e: Ramiya e Ijjiya e Malkiya e Miyamin e Eli'azaaru e Malkiya e Benaya. Nder danygol Elam: Mattaniya e Zekariya e Yehiyel e Abdi e Yeremot e Eliya. Nder danygol Zattu, ɓe'e: Eliyo'enay e Eliyasib e Mattaniya e Yeremot e Zabada e Aziza. Nder danygol Bebay: Yehohanan e Hananiya e Zabbay e Atalay. Nder danygol Baani: Mesullam e Malluku e Adaya e Yasuba e Seyal e Ramot. Nder danygol Pahat-Mo'ab: Adana e Kelal e Benaya e Ma'aseya e Mattaniya e Becaleel e Binnuy e Manassa. Nder danygol Harim: Eli'ezer e Yissiya e Malkiya e Sema'ya e Simeyon e Benyamin e Malluku e Semariya. Nder danygol Hasum: Mattenay e Mattattay e Zabada e Elifelet e Yeremay e Manassa e Sim'i. Nder danygol Baani: Ma'aday e Amram e Uyel e Benaya e Bediya e Keluhi e Waniya e Meremot e Eliyasib e Mattaniya e Mattenay e Ya'asay. Nder danygol Binnuy: Sim'i e Selemiya e Natan e Adaya e Makanadebay e Sasay e Saray e Azareyel e Selemiya e Semariya e Sallum e Amariya e Yusufu. Nder danygol Nebo: Ye'iyel e Mattitiya e Zabada e Zebina e Yadday e Yo'el e Benaya. Kamɓe fuu ɓe te'uno rewɓe jananɓe. Rewɓe woɗɓe ndanydino bee maɓɓe. Ndaa haala Nehemiya ɓii Hakaliya: Nder lewru Kislew, nduuɓu laamiiɗo Artahasta noogaswu, mi ɗonno haa Suuza, laamorde Suuza. Saa'i man Hanani, gooto caka deerɗiraaɓe am wardi bee woɗɓe diga Yahuuda. Mi ƴami ɓe haala Yahuudu'en hisɓe, luttuɓe dahaaɓeno e haala Urusaliima. Ɓe njaabi yam: “Luttuɓe ton nder lesdi, hisɓe daheeki ɗon bee boneeji naawɗi e toskaare. Gibbe ngaɗaama haa mahol taariiŋgol Urusaliima, dammuɗe maagol ngulaama bee yiite.” Nde mi nani haala ka mi jooɗi, mi woyi, mi cuniiɗo nyalɗe ɗuuɗɗe, mi suumi, mi tori Allah mo asama, mi wi'i: “Yaa Allah Jawmiraawo mo asama, Allah mawɗo kulniiɗo! A ɗon hakkilana alkawal ma e a ɗon waɗana yiɗɓe ma e ɗowtaniiɓe umrooje ma mbooɗeeŋga. Useni, laar, heɗita, jaɓ tornde maccuɗo ma nde mi toroto ma hannde jemma e naaŋge ngam Isra'iila'en maccuɓe ma. Mi ɗon waŋgina hakkeeji Isra'iila'en yeeso ma. Min mbaɗi hakke dow maaɗa, min bee hoore am e yimɓe saare baaba am boo. Min mbaɗi kalluɗum masin dow maaɗa, min ɗowtanaaki farillaaji e umrooje e kiitaaji ɗi umruɗa jaggiiɗo ma Muusa. Useni, siftor wolde nde umruɗa jaggiiɗo ma Muusa. A wi'i mo: To on zammbake yam, mi saŋkitan on nder ummaatooje. Ammaa to on lortake haa am, to on ɗowtanake umrooje am, nden kam mi mooɓtan saŋkitaaɓe mooɗon koo haa keeri duniyaaru fuu, mi hooran ɓe haa nokkuure nde cuɓmi ngam tabitingo innde am ton. – Ɓe maccuɓe ma e ummaatoore ma. A sootti ɓe bee baawɗe ma mawɗe e juŋngo ma semmbiɗŋgo. Yaa Jawmiraawo, heɗita tornde maccuɗo ma e torɗe maccuɓe ma, yiɗɓe hulugo innde ma fuu. Useni, maccuɗo ma heɓa saa'a hannde, waɗ haa mi heɓa mo'ere haa gorko oo.” Ngam min mi dokkoowo laamiiɗo njaramji. Nder lewru Nisaanu, nduuɓu laamiiɗo Artahasta noogaswu, inaboojam ɗonno jooɗi yeeso maako, mi hoo'i mi hokki mo ɗam. Mi meeɗaayno waŋgugo yeeso maako mi ɗon wonti. Laamiiɗo ƴami yam: “Ko waɗi a wonti hannde? A nyawaay boo! Fakat, ɓernde ma metti!” Mi hultori masin, mi wi'i laamiiɗo: “Allah hokke sabbuŋgo, barkaama! Mi ɗon wonti ngam berniwol haa ɓe uwi kaakiraaɓe am laatake winnde, yiite wuli dammuɗe maagol.” Laamiiɗo ƴami yam: “Ko ngiɗɗa kadi?” Mi tori Allah mo asama, nden mi jaabi laamiiɗo: “To ɗum fottani ma, barkaama, to a yerdanake maccuɗo ma, useni nelam haa lesdi Yahuuda, haa berniwol ngol ɓe uwi kaakiraaɓe am, ngam haa mi nyiɓto ngol.” Laamiiɗo ɗonno jooɗodi bee daada saare muuɗum ƴami: “Haa ndeye jahaaŋgal ma duurata? Ndeye a lortoto?” Ɗum fottani mo o accammi mi dilla. Min boo mi wi'i mo wakkati man. Fahin mi wi'i mo: “To ɗum fottani ma, barkaama, haani mi heɓa bataakeeji ngam ngomna'en nder lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis, haa ɓe accammi mi saalo, mi yotto Yahuuda. Non boo bataakewol ngam Asaf, kaliifaajo cuuraaɗe laamiiɗo, ngam haa o hokkammi leɗɗe ngam hippugo dammuɗe laamorde baŋnge haykaliiru e leɗɗe ngam mahol taariiŋgol berniwol e suudu ndu njooɗotoomi.” Laamiiɗo yerdanake yam, ngam juŋngo Allah am wondi bee am. Nde mi yotti haa ngomna'en nder lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis, mi hokki ɓe bataakeeji laamiiɗo. Laamiiɗo hokkuno yam woɗɓe hoore'en honooɓe e wa'iiɓe pucci, ɓe ɗoftammi. Ammaa nde Samballat Horoniijo e Tobiya, jaggiiɗo Ammooniijo nani goɗɗo wari suklango hayru Isra'iila'en, ɓe ɓerni masin. Mi yotti Urusaliima, mi jooɗi ton nyalɗe tati. Nden jemma mi ummodi bee worɓe seɗɗa, ammaa mi wi'aay koo moye ko Jawmiraawo yerɓi yam waɗango Urusaliima. Mi yahraay mba'anteewa ngoɗŋga, sey nga mba'iimi. Mi wurti haa dammugal waadiwol bee jemma, mi yehi gal Seeɓoore Kuuŋga e Dammugal Jiddere. Mi linyi mahol Urusaliima haa mi heɓta gibbe maagol e dammuɗe maagol gulaaɗe. Nden mi saali kommbi Dammugal Seeɓoore e Weendu Laamiiɗo. Ammaa mba'anteewa am waawaay saalaago ton. Ngam maajum, jemma mi wa'i waadiwol ngam linyugo no mahol wa'i. Nden mi lori gal Dammugal Waadiwol, mi warti. Kaliifa'en anndaa toy njahmi malla ko mbaɗmi. Ngam walaa ko mi anndini Yahuudu'en tawon, koo liman'en, koo mawɓe, koo kaliifa'en, koo huuwooɓe woɗɓe. Nden mi wi'i ɓe: “On ɗon ngi'a en ɗon nder bone, ngam Urusaliima laatake winnde, konne'en nguli dammuɗe maagol bee yiite. Ngare! En nyiɓto mahol Urusaliima, ngam taa ngonen foroy nder toskaare.” Mi yecci ɓe no juŋngo Allah am wondiri bee am e ko laamiiɗo wi'no yam boo. Ɓe mbi'i: “Ummen, puɗɗen nyiɓtaago.” Nden ɓe keɓi cuusal huuwugo kuugal booɗŋgal nga'al. Samballat Horoniijo e Tobiya, jaggiiɗo Ammooniijo e Gesem Arabjo nani haala man. Ɓe njanci min, ɓe njawi min, ɓe ƴami: “Ɗume on mbaɗata ɗo? On ɗon tuurtana laamiiɗo na?” Mi jaabi ɓe: “Allah mo asama hokkan min hayru. Minin jagganooɓe mo min puɗɗan nyiɓtaago. Ammaa onon on ngalaa geɗal koo baawɗe, walaa boo mo siftorta on haa Urusaliima.” Eliyasib, hooreejo liman'en ummodi bee banndiraaɓe muuɗum liman'en ngam nyiɓtaago Dammugal Baali. Ɓe ceni ngal, ɓe tiggi pareeje maagal. Ɓe nyiɓti mahol haa yotti suudu towndu wi'eteendu Teemerre, ɓe ceni ɗum haa yotti suudu Hananiyel towndu. Kommbi maɓɓe, worɓe Yeriko nyiɓti. Kommbi maɓɓe boo, Zakkur ɓii Imiri nyiɓti. Yimɓe nder danygol Senaa nyiɓti Dammugal Liɗɗi. Ɓe kippi dow maagal bee leɗɗe, ɓe tiggi pareeje maagal bee jogorɗe e palduɗe maagal. Kommbi maɓɓe, Meremot ɓii Uriya ɓii Koos wo'itini mahol. Kommbi maɓɓe boo Mesullam ɓii Berekiya ɓii Mesejabeyel. Kommbi maako boo, Cadok ɓii Ba'ana wo'itini ngol. Kommbi maako boo, yimɓe Teko'a mbo'itini ngol. Ammaa mawɓe maɓɓe cali ɗowtanaago jaagorɓe muuɗum'en. Yoyada ɓii Paseha e Mesullam ɓii Besodiya mbo'itini Dammugal Berniwol Kiiɗŋgol. Ɓe kippi dow maagal bee leɗɗe, ɓe tiggi pareeje maagal bee jogorɗe e palduɗe maagal. Kommbi maɓɓe, Melatiya mo Gibiyon e Yadon mo Meronot e worɓe Gibiyon e Mispa mbo'itini mahol baŋnge jooɗorde ngomna lesdi hiirnaaŋge maayo Efratis. Kommbi maɓɓe, Uzziyel ɓii Harhaya, tappoowo kaŋŋeeri wo'itini ngol. Kommbi maako boo, Hananiya, jilloowo uurle wo'itini ngol. Ɓe nyiɓti Urusaliima haa yotti mahol jaasŋgol. Kommbi maɓɓe, Refaya ɓii Huuru, ardiiɗo dow reeta taƴre Urusaliima wo'itini mahol. Kommbi maako boo, Yedaya ɓii Harumaf wo'itini wakeere tiitotirŋgol saare muuɗum. Kommbi maako, Hattus ɓii Hasabeniya wo'itini ngol. Malkiya ɓii Harim e Hassuba ɓii Pahat-Mo'ab mbo'itini yeɓre mahol feere e suudu towndu wi'eteendu Defrudu. Kommbi maɓɓe, Sallum ɓii Hallohes, ardiiɗo dow reeta taƴre Urusaliima feere e ɓikkoy mum rewɓe mbo'itini mahol. Hanun e jooɗiiɓe haa Sanoha mbo'itini Dammugal Waadiwol. Ɓe nyiɓti ngal, ɓe tiggi pareeje maagal bee jogorɗe e palduɗe maagal. Ɓe mbo'itini boo mahol reeta kilomeetir haa yotti Dammugal Jiddere. Malkiya ɓii Rekab, ardiiɗo taƴre Bayti-Kerem wo'itini Dammugal Jiddere. O nyiɓti ngal, o tiggi pareeje maagal bee jogorɗe e palduɗe maagal. Sallum ɓii Kol-Hooze, ardiiɗo taƴre Mispa wo'itini Dammugal Seeɓoore. O nyiɓti ngal, o hippi dow maagal, o tiggi pareeje maagal bee jogorɗe e palduɗe maagal. O nyiɓti boo mahol haa Weendu Selaha baŋnge surande laamiiɗo, haa yotti ba'orɗe jahranɗe Berniwol Daawuda. Kommbi maako, Nehemiya ɓii Asbuk, ardiiɗo dow reeta taƴre Bayti-Cura wo'itini mahol haa yotti yeeso Genaale Daawuda e weendu wasaandu e Saare Honooɓe. Kommbi maako, Lewi'en mbo'itini mahol: Rehum ɓii Baani, kommbi maako boo Hasabiya, ardiiɗo dow reeta taarde Ke'ila wo'itini mahol ngam yimɓe taƴre muuɗum. Kommbi maako banndiraaɓe maɓɓe mbo'itini ngol: Baway ɓii Henadat, ardiiɗo dow reeta taƴre Ke'ila feere. Kommbi maako boo, Ezer ɓii Yeesu'a, ardiiɗo Mispa wo'itini yeɓre mahol feere wonnde yeeso wa'orde suudu balmi haa talkumoore mahol. Kommbi maako, Baruku ɓii Zabbay wo'itini bee tiinaare yeɓre feere diga talkumoore haa yotti nastirde saare Eliyasib, hooreejo liman'en. Kommbi maako boo, Meremot ɓii Uriya ɓii Koos wo'itini yeɓre feere diga nastirde saare Eliyasib haa yotti keerol saare man. Kommbi maako boo, liman'en jooɗiiɓe haa taarde Urusaliima mbo'itini mahol. Kommbi maɓɓe, Benyamin e Hassuba mbo'itini ngol baŋnge ci'e muuɗum'en. Kommbi maɓɓe boo, Azariya ɓii Ma'aseya ɓii Ananiya wo'itini ngol baŋnge saare muuɗum. Kommbi maako boo, Binnuy ɓii Henadat wo'itini yeɓre feere, diga saare Azariya haa yotti talkumoore e toldu mahol. Kommbi maako, Palal ɓii Uzay wo'itini mahol gonŋgol yeeso talkumoore suudu towndu ɓaŋgiindu wurtiindu saare laamiiɗo, baŋnge daldal aynooɓe. Kommbi maako, Pedaya ɓii Par'os wo'itini ngol haa yotti yeeso Dammugal Ndiyam haa fuunaaŋge e suudu towndu wurtiindu mahol. Huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru ɗonno njooɗi haa towndiire Ofel. Kommbi maako boo, yimɓe Teko'a mbo'itini yeɓre feere, diga yeeso suudu towndu mawndu wurtiindu mahol haa yotti towndiire Ofel. Diga Dammugal Pucci, liman'en mbo'itini mahol, koo moy yeeso saare muuɗum. Kommbi maɓɓe boo, Cadok ɓii Immer wo'itini ngol yeeso saare muuɗum. Kommbi maako boo, Sema'ya ɓii Sekaniya, aynoowo Dammugal Fuunaaŋge wo'itini ngol. Kommbi maako boo, Hananiya ɓii Selemiya e Hanun ɓiɗɗo Calaf njoweegoojo mbo'itini yeɓre feere. Kommbi maɓɓe boo, Mesullam ɓii Berekiya wo'itini mahol yeeso suudu muuɗum. Kommbi maako boo, Malkiya, tappoowo kaŋŋeeri wo'itini ngol haa yotti saare huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru e filooɓe yeeso Dammugal Mifkad haa yotti suudu ɓaŋgiindu haa toldu mahol. Hakkunde suudu maajum e Dammugal Baali, tappooɓe kaŋŋeeri e filooɓe mbo'itini mahol. Nde Samballat nani min ɗon nyiɓto mahol, o tikki, o ɓerni masin. O janci Yahuudu'en, o wi'i yeeso banndiraaɓe maako e honooɓe Samariya: “Ɗume Yahuudu'en tampuɓe ɓe'e mbaɗata? Ɓe tammi nyiɓtaago e lii'aago kirseteeɗi e timmingo kuugal maɓɓe nder nyalaade woore na? Ɓe tammi yeeɗitingo kaa'e bille, gulaaɗe ɗe na?” Tobiya Ammooniijo ɗon kommbi maako, o wi'i: “Sey ɓe nyiɓto kadi. To doldolnde diwi dow mahol kaa'e maɓɓe, ngol yibban!” Yaa Allah amin, nan! Ɓe ɗon njawo min. Lortin toskaare maɓɓe dow ko'e maɓɓe! Laatin ɓe keɓal konu nder lesdi ndi konne'en ndahata ɓe. Taa yaafa aybe maɓɓe, taa yejjitit hakkeeji maɓɓe, ngam ɓe kuɗi nyiɓtooɓe mahol. Min nyiɓti mahol fuu haa yotti reeta towirka maagol. Koo moy nder ummaatoore huuwi bee ɓernde muuɗum fuu. Ammaa nde Samballat e Tobiya e Arab'en e Ammooni'en e yimɓe Asdod nani Yahuudu'en ɗon mbo'itina mahol Urusaliima booɗɗum e puɗɗi maɓɓugo gibbe, ɓe ɓerni masin. Ɓe fuu ɓe kawti ngam ɓe kaɓa bee Urusaliima, ɓe cakla min. Min tori Allah amin. Jemma e naaŋge min ndarni aynooɓe ngam daliila maɓɓe. Ammaa yimɓe Yahuuda mbi'i: “Roondooɓe tampi, jiddere bille nde ɗuuɗi. Feere amin min mbaawataa nyiɓtaago mahol ngo'ol!” Konne'en amin mbi'i: “Ɓe annditittaa e ɓe ngi'ataa koo ɗume haa to en njotti caka maɓɓe, en mbara ɓe, en kaɗa kuugal maɓɓe.” Ammaa Yahuudu'en jooɗiiɓe kommbi maɓɓe ngari diga toy fuu, ɓe mbi'i min nde sappo: Ngartane min! Ngam maajum ndarnumi yimɓe nder lugge, ɓaawo mahol, haa dalde mi darni ɓe fodde ci'e maɓɓe bee kaafaaje e labbe e lagaaje. Nde ngi'mi ɗum, mi wi'i mawɓe e kaliifa'en e yimɓe luttuɓe fuu: “Taa kule ɓe! Ciftore Jawmiraawo mawɗo kulniiɗo! Kaɓe ngam banndiraaɓe mooɗon, ngam ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe, ngam rewɓe mon e ci'e mon!” Konne'en amin nani min anndi nufayeeje maɓɓe, Allah boo wirgi anniya maɓɓe. Minin fuu min lori haa mahol, koo moy haa kuugal muuɗum. Diga saa'i maajum reeta suka'en am kuuwi, luttuɓe boo njogi labbe e bawarɗe e lagaaje, ɓe ɓorniiɓe sulkeeji. Ardiiɓe ɗon ndari ɓaawo yimɓe Yahuuda nyiɓtooɓe mahol fuu. Roondooɓe kuuwi bee juŋngo wooto, ammaa juŋngo woɗŋgo boo jogi balmol. Nyiɓtooɓe fuu mbakki kaafaaje muuɗum'en, saa'i ɓe ɗon nyiɓa. Puufoowo luwal ɗon wondi bee am. Mi wi'i mawɓe e kaliifa'en e yimɓe fuu: “Kuugal ɗuuɗani en, nokkuure boo yaaji. En saŋkitiiɓe dow mahol, en daayotirɓe. To on nani luwal, ngare haa nokkuure man, kawte bee amin. Allah men haɓanan en.” Bana non min kuuwri diga subaha haa saa'i nde koode mbaŋgi fahin. Reeta amin ɗon bee labbe haa juŋngo. Saa'i man, mi umri ummaatoore boo: “Koo moy mooɗon waala nder Urusaliima bee suka mum, jemma ɓe ayna min, naaŋge boo ɓe kuuwa.” Koo min, koo deerɗiraaɓe am e sukaaɓe am e aynooɓe tokkiiɓe yam, min ɓortaaki, koo moy ɗon bee balmol muuɗum haa juŋngo nyaamo. Yimɓe ɗuuɗɓe bee rewɓe muuɗum'en nder ummaatoore puɗɗi siŋkugo dow banndiraaɓe maɓɓe Yahuudu'en. Woɗɓe mbi'i: “Minin bee ɓikkoy amin ngorkoy e ndehoy min ɗuuɗɓe, sey min keɓa alkamaari ngam haa min nyaama min nguura.” Woɗɓe boo mbi'i: “Doole min mballina gese amin e inabooje amin e cuuɗi amin jeŋngina, ngam min keɓa alkamaari wakkati weelo.” Woɗɓe fahin mbi'i: “Min njaɓi nyamaande dow gese amin e inabooje amin ngam min njoɓa laamiiɗo jomorgol. Naa ɓalli amin poti bee ɓalli banndiraaɓe amin, ɓikkoy amin boo bee koy maɓɓe na? Ammaa doole min nastina koy nder njeyaaŋgu, woɗɓe ɓiɓɓe amin rewɓe boo laatake horɓe. Min ngalaa baawɗe haɗugo ɗum, ngam gese amin e inabooje amin, woɗɓe marti ɗum.” Nde mi nani siŋkuye maɓɓe e bolle ɗe'e, mi ɓerni masin. Mi hoo'i anniya felugo mawɓe e kaliifa'en. Mi feli ɓe, mi wi'i: “On ɗon ɗaɓɓa riba koo moy dow banndum!” Nden mi ewni mooɓtorde mawnde ngam daliila maɓɓe. Mi wi'i ɓe: “Minin min cootti banndiraaɓe amin Yahuudu'en soorraaɓe haa yimɓe ummaatooje feere fodde baawɗe amin. Nden kam, onon on ngiɗi soorrugo ɓe fahin, haa min cootta ɓe na?” Ɓe njeeɗi, ɓe mbaawaay jaabaago. Mi wi'i: “Ko on mbaɗata, wooɗaay. Naa ndikka on kula Allah ngam taa konne'en men nder ummaatooje tosko en na? Koo min e deerɗiraaɓe am e sukaaɓe am boo, min ndokki ɓe hataka alkamaari e ceede nyamaande. Sey en accana ɓe riba ka tokkiiɗen ɓe. Ndokkite ɓe hannde nde'e gese maɓɓe e inabooje maɓɓe e jaytunje maɓɓe e cuuɗi maɓɓe. Njaafane ɓe riba ceede e hataka alkamaari e inaboojam kesam e nebbam, ko on tokkoto ɓe fuu.” Ɓe njaabi: “Min ndokkitan ɓe ɗum, min ƴamataa ɓe koo ɗume. Min mbaɗan ko mbi'ɗa.” Mi ewni liman'en ngam ɓe tabitina bolle maɓɓe bee hunayeere. Nden mi fiɗɗi gawargal limce am, mi wi'i: “Bana nii Allah fiɗɗuma koo moy diga saare mum e maral mum, to o hebbitinaay hunayeere maako. O laato piɗɗaaɗo, cooko bana non!” Mooɓtorde fuu wi'i: “Aamiina”, ɓe maŋgti Jawmiraawo. Nden ummaatoore waɗi ko wi'a. Laamiiɗo Artahasta waɗi yam ngomna dow lesdi Yahuuda nder nduuɓu muuɗum noogaswu. Mi ngomnaajo haa wargo nduuɓu maako cappanɗe tati e ɗiɗaɓu. Nder duuɓi sappo e ɗiɗi man fuu mi huuwtiniraay ceede ngomna ngam nguure am, koo ngam deerɗiraaɓe am. Ngomna'en aartuɓe yam teddani yimɓe, ɓe koo'i nyaamdu e njaram non boo ceede cardi cappanɗe nayi. Huuwooɓe maɓɓe boo kolli yimɓe baawɗe. Ammaa min mi waɗaay bana non, ngam mi kulɗo Allah. Mi huuwi boo haa bo'itinki mahol ngo'ol, koo ngesa mi soodaay, huuwooɓe am fuu mooɓti ton ngam kuugal. Yahuudu'en e kaliifa'en teemerre e cappanɗe njowo nyaami nder saare am, non boo hoɗɓe warɓe haa amin diga ummaatooje taariiɗe min. Nyalaade fuu min taaskitini ngaari ngoori e baali cuɓaaɗi joweego e colli e ɓaawo nyalɗe sappo fuu min taaskitini inaboojam ɗuuɗɗam. Ammaa mi ƴamaay nguure am haa ngomna, ngam kuugal teddani ummaatoore masin. Yaa Allah am, siftor ko mi waɗani ummaatoore nde fuu, ngam hayru am. Nde Samballat e Tobiya e Gesem Arabjo e konne'en amin woɗɓe nani mi timmini nyiɓtaago mahol, walaa ceekgol nder maagol sam. Koo nde mi tiggaay pareeje haa dammuɗe tawon, Samballat e Gesem neldi yam habaru ni'i: “War, potten haa Kefiriima nder waadiwol Oono.” Ɓe annini waɗango yam kalluɗum. Mi neli nelaaɓe haa maɓɓe, ɓe mbi'a ɓe: “Mi ɗon huuwa kuugal maŋngal jonta, mi waawataa accugo ngal, ngam taa ngal dara. Mi jippataako haa mooɗon.” Ɓe ewni yam bana nii nde nayi, min boo mi jaabi ɓe kal-kal. Nde jowaɓre Samballat neldi yam bataakewol bee juŋngo suka muuɗum, ngol laarani yimɓe fuu. Ndaa ko winnda nder maagol: “Caka ummaatooje ɓe ɗon mbi'a, an e Yahuudu'en on ɗon annino tuurtaago, Gesem boo wi'i ɗum. Ngam maajum a ɗon nyiɓto mahol. Ɓe ɗon mbi'a boo a yiɗi laataago laamiiɗo maɓɓe. A jo'ini annabi'en ngam haa ɓe ngooyna haa Urusaliima: Woodi laamiiɗo nder Yahuuda. Jonta laamiiɗo Persiya tammi nanugo haala ka. Ngam maajum war, carwootiren!” Mi neldi mo jaawaabu ni'i: “Ko mbi'ɗa, meeɗaay waɗugo. Ɗum iwi haa numooji ma tan!” Ɓe fuu ɓe ɗaɓɓiti hulnugo min, ɓe tammi: “Ɓe accan kuugal maɓɓe, bana non ngal timmataa.” Ngam maajum yaa Allah, semmbiɗinam! Nyannde go mi nasti suudu Sema'ya ɓii Delaya ɓii Mehetabeyel, ngam o heɓaay wargo. O wi'i: “Sey en kawta haa haykaliiru Allah, nder suudu seniindu, en maɓɓa dammuɗe maaru. Ngam konne'en ma ngaran bee jemma, ɓe ngiɗi mbarugo ma.” Mi jaabi mo: “Goɗɗo bana am doggan na? Goɗɗo bana am nastan suudu seniindu ngam hisnugo yoŋki mum na? Mi nastataa ndu!” Mi faami Allah nelaay mo. O waɗani yam annabaaku ngu'u, ngam Tobiya e Samballat njoɓno mo, haa mi hultora, mi waɗa bana non, mi waɗa hakke. Nden kam ɓe kallina innde am, ɓe toskammi. “Yaa Allah am, taa yejjitit ko Tobiya e Samballat mbaɗi yam, non boo No'adiya, annabiijo debbo e annabi'en feere ɗaɓɓititɓe hulnugo yam.” Nyannde noogas e jowaɓre nder lewru Elul, mahol lamsi, waato nder nyalɗe cappanɗe jowi e ɗiɗi. Nde konne'en amin nani ɗum, ummaatooje taariiɗe min fuu kultori. Ɗum semtini ɓe masin, ngam ɓe paami kuugal man timmi bee ballal Allah amin. Saa'i man nden, mawɓe Yahuuda neldi bataakeeji ɗuuɗɗi haa Tobiya, bataakeeji maako boo njottani ɓe, ngam ɗuuɗɓe nder Yahuudu'en kaɓɓino alkawal nder hunayeere bee Tobiya, ngam o te'i ɓii Sekaniya ɓii Araha, ɓiyiiko Yehohanan boo te'uno ɓii Mesullam ɓii Berekiya. Ɓe mani mo yeeso am, ɓe lornani mo bolle am boo. Tobiya tokki neldugo bataakeeji ngam hulnugo yam. Nde mahol lamsaama, mi tiggi pareeje haa dammuɗe boo, aynooɓe dammuɗe e yimooɓe e Lewi'en njo'itinaama nder kuuɗe muuɗum'en. Nden mi halfitini Urusaliima haa juuɗe deerɗiraawo am Hanani e Hananiya, kaliifaajo laamorde ngam kaŋko o ɓurdi yimɓe ɗuuɗɓe hoolaare e kulol Allah. Mi wi'i ɓe: “Taa aynooɓe maɓɓita dammuɗe Urusaliima sey to naaŋge ɓaŋgtake. Saa'i maɓɓugo boo, ɓe maɓɓa, ɓe pala ɗe hiddeko aynooɓe ngara koosa kuugal muuɗum'en. Koo'e aynooɓe caka jooɗiiɓe haa Urusaliima, ndarne woɗɓe haa pelle kuuɗe maɓɓe, woɗɓe boo yeeso cuuɗi maɓɓe.” Berniwol mawni, yaaji, ammaa jooɗiiɓe ton ɗuuɗaay. Ɓe nyiɓtaay cuuɗi tawon. Allah hokki yam numo, mi mooɓti mawɓe e kaliifa'en e ummaatoore ngam haa mi winnda inɗe maɓɓe fodde asli maɓɓe. Mi tawi deftere asli aartuɓe wartugo. Ndaa ko winnda nder maare: Ndaa limtuki yimɓe iwɓe lesdi Yahuuda, wartuɓe diga daheeki. Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila dahino ɓe. Ɓe kooti Urusaliima e Yahuuda, koo moy haa wuro muuɗum. Ɓe ngartidi bee Zorobaabila e Yeesu'a e Nehemiya e Azariya e Ra'amiya Nahamani e Mardokay e Bilsan e Misperet e Biguway e Nehum e Ba'ana. Ndaa limgal Isra'iila'en: Danygol Par'os, yimɓe ujine ɗiɗo e teemerre e cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo (2.172). Danygol Sefatiya, yimɓe teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo (372). Danygol Araha, yimɓe teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njoweeɗiɗo e njowo (775). Danygol Pahat-Mo'ab, waato danygol Yeesu'a e Yo'ab, yimɓe ujine ɗiɗo e teemeɗɗe njoweetato e sappo e ɗiɗo (2.812). Danygol Elam, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo e nayo (1.254). Danygol Zattu, yimɓe teemeɗɗe njoweenayo e cappanɗe nayo e njowo (945). Danygol Zakkay, yimɓe teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe njoweego (760). Danygol Binnuy, yimɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe nayo e njoweetato (648). Danygol Bebay, yimɓe teemeɗɗe njoweego e noogas e njoweetato (628). Danygol Asgada, yimɓe ujine ɗiɗo e teemeɗɗe tato e noogas e ɗiɗo (2.322). Danygol Adonikam, yimɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe njoweego e njoweeɗiɗo (667). Danygol Biguway, yimɓe ujine ɗiɗo e cappanɗe njoweego e njoweeɗiɗo (2.067). Danygol Adiina, yimɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe njowo e njowo (655). Danygol Ater, waato danygol Hezekiya, yimɓe cappanɗe njoweenayo e njoweetato (98). Danygol Hasum, yimɓe teemeɗɗe tato e noogas e njoweetato (328). Danygol Becay, yimɓe teemeɗɗe tato e noogas e nayo (324). Danygol Harif, yimɓe teemerre e sappo e ɗiɗo (112). Yimɓe Gibiyon, cappanɗe njoweenayo e njowo (95). Yimɓe Baytilaama e Netofa, teemerre e cappanɗe njoweetato e njoweetato (188). Yimɓe Anatot, teemerre e noogas e njoweetato (128). Yimɓe Bayti-Asmawet, cappanɗe nayo e ɗiɗo (42). Yimɓe Kiriyat-Ye'arim e Kefiira e Beerot, teemeɗɗe njoweeɗiɗo e tato (743). Yimɓe Rama e Geba'a, teemeɗɗe njoweego e noogas e ngo'o (621). Yimɓe Mikmas, teemerre e noogas e ɗiɗo (122). Yimɓe Baytila e Ayu, teemerre e noogas e tato (123). Yimɓe Nebo, cappanɗe njowo e ɗiɗo (52). Danygol Elam feere, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njowo e nayo (1.254). Danygol Harim, yimɓe teemeɗɗe tato e noogas (320). Yimɓe Yeriko, teemeɗɗe tato e cappanɗe nayo e njowo (345). Yimɓe Lodo e Hadida e Oono, teemeɗɗe njoweeɗiɗo e noogas e ngo'o (721). Danygol Senaa, yimɓe ujine tato e teemeɗɗe njoweenayo e cappanɗe tato (3.930). Limgal liman'en: Danygol Yeda'ya, waato danygol Yeesu'a, yimɓe teemeɗɗe njoweenayo e cappanɗe njoweeɗiɗo e tato (973). Danygol Immer, yimɓe ujineere e cappanɗe njowo e ɗiɗo (1.052). Danygol Pashuuru, yimɓe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe nayo e njoweeɗiɗo (1.247). Danygol Harim, yimɓe ujineere e sappo e njoweeɗiɗo (1.017). Limgal Lewi'en: Danygol Yeesu'a, waato danygol Kadmiyel e Hodawiya, yimɓe cappanɗe njoweeɗiɗo e nayo (74). Limgal yimooɓe: Danygol Asaf, yimɓe teemerre e cappanɗe nayo e njoweetato (148). Limgal aynooɓe dammuɗe: Danygol Sallum e Ater e Talmon e Akkubu e Hatita e Sobay, yimɓe teemerre e cappanɗe tato e njoweetato (138). Limgal huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru e danygol jeyaaɓe Suleymaanu fuu, teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweenayo e ɗiɗo (392). Woodi boo warɓe diga Tel-Melaha e Tel-Harsa e Kerub-Addon e Immer, ɓe mbaawaay wi'ugo to ci'e maɓɓe iwi haa Isra'iila malla naa non. Ɗum danygol Delaya e Tobiya e Nekoda, worɓe teemeɗɗe njoweego e cappanɗe nayo e ɗiɗo (642). Caka liman'en boo: Danygol Hobaya e danygol Koos e danygol Barjillay. O inndinaama Barjillay ngam kaaka maako ɓaŋgno ɓiɗɗo debbo diga danygol Barjillay mo Gile'at. Liman'en ɓe'e ɗaɓɓiti inɗe muuɗum'en nder defte asli muuɗum'en, ammaa ɓe tawaay ɗe. Ngam maajum ɓe ngurtinaama kuugal limanku. Ngomna wi'i ɓe, taa ɓe nyaama kuuje ɓurɗe senaago, sey to limanjo mawɗo ta'i haala ka'a bee uriima e tumiima. Limgal yimɓe jama'aare fuu waɗi ujine cappanɗe nayo e ɗiɗo e teemeɗɗe tato e cappanɗe njoweego (42.360). Ɓe ngoodi maccuɓe e horɓe nder jama'aare. Limgal maɓɓe waɗi ujine njoweeɗiɗo e teemeɗɗe tato e cappanɗe tato e njoweeɗiɗo (7.337). Ɓe ngoodi boo yimooɓe worɓe e rewɓe teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe nayo e njowo (245) e geelooɗi teemeɗɗe nayi e cappanɗe tati e jowi (435) e bamɗe ujine joweego e teemeɗɗe joweeɗiɗi e noogas (6.720). Woɗɓe caka baaba-ci'e'en ndokki jawdi ngam kuugal nyiɓtaago. Ngomna waati haa ndesaari ceede kaŋŋeeri ujineere e taasaaje cappanɗe jowi e toggooje limanku teemeɗɗe jowi e cappanɗe tati (530). Woɗɓe caka baaba-ci'e'en mbaati haa ndesaari kuugal: Ceede kaŋŋeeri ujine noogas e cardi baakin kilo ujineere e teemerre (1.100). Yimɓe luttuɓe boo ndokki ceede kaŋŋeeri ujine noogas e cardi baakin kilo ujineere (1.000) e toggooje limanku cappanɗe joweego e joweeɗiɗi. Liman'en e Lewi'en e aynooɓe dammuɗe e yimooɓe e yimɓe woɗɓe e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru e Isra'iila'en fuu njooɗi nder gure muuɗum'en. Nde lewru joweeɗiɗaɓru waɗi, Isra'iila'en njooɗi nder gure muuɗum'en. Ummaatoore fuu mooɓi bana goɗɗo gooto haa daldal yeeso Dammugal Ndiyam. Ɓe mbi'i moodibbo Esira o wadda deftere tawreeta Muusa, ka Jawmiraawo umruno Isra'iila. Nyannde go'oore nder lewru joweeɗiɗaɓru, Esira, limanjo waddi tawreeta yeeso mooɓtorde, worɓe e rewɓe e derke'en heewtuɓe faamugo fuu. O jaŋngi deftere man haa babal yeeso Dammugal Ndiyam, diga subaha haa caka naaŋge. Ummaatoore fuu, worɓe e rewɓe e derke'en heewtuɓe faamugo ɗon keɗito jaŋgɗe deftere tawreeta. Moodibbo Esira dari dow ba'eteeɗum leggal ko ɓe mbaɗi ngam daliila man. Mattitiya e Sema e Anaya e Uriya e Hilkiyya e Ma'aseya ndari haa nyaamo maako. Pedaya e Miisayel e Malkiya e Hasum e Hasbaddana e Zekariya e Mesullam boo ndari haa nano maako. Esira maɓɓiti deftere, ummaatoore fuu yi'i ɗum, ngam o ɗonno towti dow yimɓe fuu. Nde o maɓɓiti nde, ɓe ummi. Esira maŋgti Jawmiraawo, Allah Mawɗo. Yimɓe fuu ɓaŋgti juuɗe muuɗum'en, njaabi: “Aamiina, aamiina!” Nden ɓe turi, ɓe cujidani Jawmiraawo, geese maɓɓe meemi lesdi. Yeesu'a e Baani e Serebiya e Yamin e Akkubu e Sabbetay e Hodiyya e Ma'aseya e Kelita e Azariya e Yozabat e Hanan e Pelaya, Lewi'en, paamtini tawreeta haa ummaatoore dariinde haa nokkuure maare. Ɓe njaŋngi nder deftere tawreeta Allah bee laaɓɗum, ɓe passitiri nde haa yimɓe paama ko jaŋnga. Nehemiya, ngomna e moodibbo Esira, limanjo e Lewi'en faamtinɓe ummaatoore nde mbi'i ɓe fuu: “Hannde woni nyalaade senaande ngam Allah Jawmiraawo mooɗon. Taa cune, taa mboye.” Ngam ummaatoore fuu ɗon woya, saa'i ɓe ɗon nana bolle tawreeta. Esira wi'i ɓe: “Njehe jonta, nyaame payɗum, njare mbelɗam, nelde boo geɗe nyaamdu haa mo taaskitinaay nyaamdu. Ngam hannde woni nyalaade senaande ngam Jawmiraawo men. Taa cune, ngam seyo iwŋgo diga Jawmiraawo woni semmbe mon.” Lewi'en boo nde'itini yimɓe, mbi'i ɓe: “Nde'ite, ngam nyalaade nde'e nde senaande, taa cune.” Nden yimɓe fuu ndilli nyaamoygo e yaroygo, ɓe neldi geɗe nyaamdu boo. Ɓe ceyi bee seyo maŋngo ngam ɓe paami bolle ɗe ɓe anndini ɓe. Jaŋngo man baaba-ci'e'en nder ummaatoore fuu e liman'en e Lewi'en mooɓti haa moodibbo Esira ngam ɓe keɗito bolle tawreeta. Ɓe tawi nder maaka ko Jawmiraawo umri bee hunnduko Muusa: “Saa'i juulde nder lewru joweeɗiɗaɓru, Isra'iila'en fuu njooɗo nder bukkaaji.” Nde ɓe nani ɗum, ɓe ngooyni nder Urusaliima e gure maɓɓe fuu: “Njehe kooseeje, ngadde lice diga jaytunje gese e jaytunje ladde e asuraaje e dibinooje e leɗɗe cukkuɗe, mbaare bukkaaji, bana ko winnda.” Ummaatoore wurti, waddi ɗe. Nden ɓe mbaɗi bukkaaji, koo moy dow soorowol mum, koo haa daldal saare mum. Non boo haa daldal haykaliiru Allah, haa babal yeeso Dammugal Ndiyam e babal yeeso Dammugal Efrayim. Yimɓe jama'aare wartuɓe diga daheeki fuu mbaɗi bukkaaji, njooɗi nder maaji. Diga wakkati Yosuwa ɓii Nuuna haa wargo nyalaade man, Isra'iila'en meetaay waɗugo irin ɗu'um. Ɓe ceyi bee seyo maŋngo. Kala nyalaade fuu ɓe njaŋngani ɓe deftere tawreeta Allah, diga nyalaade aranndeere haa ragareere. Ɓe mbaɗi juulde man nyalɗe joweeɗiɗi. Nyalaade joweetataɓre boo ɓe mbaɗi mooɓtorde senaande, bana ko umra. Nyannde noogas e nayaɓre lewru man, Isra'iila'en mooɓti, ɓe cuumi, ɓe ɓorni limce buhuuje, ɓe ukki mbulwuldi dow ko'e maɓɓe. Isra'iila'en ceedi bee jananɓe, ɓe ndari, ɓe mbaŋgini hakkeeji maɓɓe e aybeeji kaakiraaɓe maɓɓe yeeso Allah. Koo moy dari haa nokkuure mum. Ɓe nani jaŋgɗe deftere tawreeta Jawmiraawo Allah maɓɓe, baakin saa'aaji tati. Saa'aaji tati feere ɓe mbaŋgini hakkeeji maɓɓe, ɓe cujidani Allah Jawmiraawo maɓɓe. Yeesu'a e Baani e Kadmiyel e Sebaniya e Bunni e Serebiya e Baani e Kenani ndari dow ba'orɗe Lewi'en, ngookani Jawmiraawo Allah maɓɓe bee sawtu. Nden Lewi'en Yeesu'a e Kadmiyel e Baani e Hasabeniya e Serebiya e Hodiyya e Sebaniya e Petahiya mbi'i: “Umme! Maŋgte Jawmiraawo, Allah mooɗon foroy haa abada!” Sey yimɓe maŋgta innde ma teddunde, ɓurnde maŋgtoore e tedduŋgal fuu! An feere ma woni Jawmiraawo. An waɗi asama, asamaawu ɓurŋgu towugo bee jama'aare maagu fuu. A waɗi lesdi e ko woni dow maari, non boo beeli e ko woni nder maaji. An hokki tagle fuu yoŋki, jama'aare asama ɗon sujidane. An, yaa Allah Jawmiraawo, a suɓi Abraama, a wurtini mo Ur nder lesdi Kaldiya, a inndi mo Ibrahiima. A tawi mo o koolaaɗo yeeso maaɗa. A haɓɓi alkawal bee maako, haa a hokka danygol maako lesdi Kanaani'en e Heti'en e Amoori'en e Perezzi'en e Yebusi'en e Girgasi'en. A hebbini bolle ma, ngam a adiliijo. A yi'i bone kaakiraaɓe amin nder lesdi Misra, a nani gookaali maɓɓe saa'i ɓe tori ma haa Maayo Maaliya. A waɗi alaamaaji e kaayeefiiji dow Firawna e sukaaɓe muuɗum fuu e ummaatoore lesdi muuɗum fuu, ngam a yi'i no ɓe mawnitori dow kaakiraaɓe amin. A waɗani hoore ma innde mawnde, bana ko laati hannde. A seeki maayo yeeso maɓɓe, ɓe eeri caka maago dow joorɗum. Ammaa taasnuɓe ɓe, a do'i ɓe nder luggeeŋga bana goɗɗo sakkinirta hayre nder ndiyam iloojam bee semmbe. Nyalawma a ɗowi ɓe bee ruulde nanndunde bee daŋraŋgal, jemma boo bee yiite nannduŋge bee daŋraŋgal ngam yaynango ɓe dow laawol ngol ɓe tokki. A jippi dow hooseere Sina, a wolwani ɓe diga asama. A hokki ɓe kiitaaji darnuɗi e sarɗiiji gooŋɗuɗi e farillaaji e umrooje booɗɗe. A anndini ɓe nyannde siwtorde, nyannde ma seniinde. A umri ɓe umrooje e farillaaji, waato tawreeta bee hunnduko jaggiiɗo ma Muusa. Nde weelo naŋngi ɓe, a hokki ɓe nyaamdu iwndu haa asama. Nde ɗomka naŋngi ɓe, a ilni ndiyam diga tapaare ngam maɓɓe. Nden a wi'i ɓe ɓe nasta, ɓe mara lesdi ndi a hunino a hokkan ɓe. Ammaa kaakiraaɓe amin mawniti, caatini ko'e muuɗum'en, ɗowtanaaki umrooje ma. Ɓe cali ɗowtaago, ɓe ngejjiti kaayeefiiji ɗi mbaɗnoɗa ngam maɓɓe. Ɓe caatini ko'e maɓɓe, ɓe cuɓani ko'e maɓɓe hooreejo ngam loraago haa njeyaaŋgu maɓɓe nder lesdi Misra. Ammaa an, a Allah jaafoowo, kinnotooɗo, enɗoowo yimɓe. A tikkataa law, mbooɗeeŋga ma ɗuuɗi. A wudinaay ɓe, koo nde ɓe mbaɗi gaggel ɓolinaaŋgel, ɓe mbi'i: Ndaa Allah mooɗon gurtinɗo on Misra, koo nde ɓe mbolwi bolle kalluɗe masin dow maaɗa. Ammaa daliila enɗam ma ɗuuɗɗam, a wudinaay ɓe nder ladde. Nyalawma, ruuldere nanndunde bee daŋraŋgal accaay ɗowugo ɓe dow laawol, jemma boo yiite nannduŋge bee daŋraŋgal yaynani ɓe laawol ngol ɓe tokki. A hokki ɓe Ruuhu ma booɗɗo ngam haa ɓe keɓa hikma. A salanaaki ɓe mannu, a hokki ɓe ndiyam saa'i ɓe ɗomɗuɓe. Duuɓi cappanɗe nayi a wuurni ɓe nder ladde, ɓe cooyaay koo ɗume. Limce maɓɓe kiiɗaay, kosɗe maɓɓe uppaay. A marni ɓe laamuuji e ummaatooje. Ɓe nyaami lesɗe heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe. Ɓe nyaami lesdi Sihon, laamiiɗo Hesbon e lesdi Ook, laamiiɗo Baasan. A ɗuɗɗini ɓiɓɓe maɓɓe bana koode asama. A nastini ɓe lesdi ndi mbi'nooɗa kaakiraaɓe maɓɓe ɓe nastan ndi, ɓe mara ndi. Ɓiɓɓe maɓɓe nasti ndi, nyaami ndi. A leesni yeeso maɓɓe Kanaani'en aartuɓe jooɗaago lesdi man. Laamiiɓe e ummaatooje lesdi man, a hokki ɗum haa juuɗe maɓɓe, ngam haa ɓe mbaɗa ɗum ko fottani ɓe. Ɓe nyaami berniiji cemmbiɗɗi e gese cemmbiɗɗe. Ɓe kooci cuuɗi keewɗi kuuje booɗɗe e ɓulli e inabooje e jaytunje e leɗɗe dimooje ɓiɓɓe ɗuuɗɗe. Ɓe nyaami, ɓe kaari, ɓe payi, ɓe ɗon bee welwelo ngam daliila mbooɗeeŋga ma ɗuuɗŋga. Ammaa ɓe ndartani ma, ɓe tuurtani ma, ɓe ngudini tawreeta ma haa ɓaawo maɓɓe. Ɓe mbari annabi'en reentinɓe ɓe ngam lortingo ɓe haa maaɗa, ɓe mbolwi bolle kalluɗe masin dow maaɗa. Ngam man a hokki ɓe haa juuɗe konne'en, kamɓe ɓe ɓilli ɓe. Nder wakkati ɓillaare ɓe ngookani ma, an boo a nani ɓe haa asama. Daliila enɗam ma ɗuuɗɗam a hokki ɓe hisnooɓe. Ɓe kisni ɓe juuɗe konne'en maɓɓe. Ammaa nde ɓe keɓi siwtaare, ɓe puɗɗiti waɗugo halleende yeeso ma. Ngam maajum a wudini ɓe haa juuɗe konne'en maɓɓe haa ɓe laamani ɓe. Fahin ɓe ngookani ma, an boo a nani ɓe haa asama, a hisni ɓe nde ɗuuɗɗum ngam daliila enɗam ma ɗuuɗɗam. A reentini ɓe ngam haa ɓe lorto haa tawreeta maaɗa. Ammaa ɓe mawniti, ɓe ɗowtanaaki umrooje ma, ɓe mbaɗi hakke dow kiitaaji ma. Kanji, to goɗɗo tokkake ɗi, o yeeɗan. Ɓe ngaylitani ma ɓaawe, ɓe caatini ko'e maɓɓe, ɓe cali ɗowtaago. A munyani ɓe duuɓi ɗuuɗɗi. A reentini ɓe bee Ruuhu ma bee kunnduɗe annabi'en ma, ammaa ɓe cali nanugo. Ngam maajum a acci ɓe les baawɗe ummaatooje jananne. Ammaa ngam enɗam ma ɗuuɗɗam a nattinaay ɓe fuu, a wudinaay ɓe, ngam a Allah kinnotooɗo e enɗoowo yimɓe. “Jonta boo, yaa Allah amin, Allah mawɗo, baawɗo, kulniiɗo, a ɗon hakkilana alkawal ma e a ɗon waɗana min mbooɗeeŋga, taa laar boneeji amin fuu bana pamari, boneeji keɓɗi min, minin e laamiiɓe amin e ardiiɓe amin e liman'en amin e annabi'en amin e kaakiraaɓe amin e koo ummaatoore maaɗa fuu, diga zamanu laamiiɓe Assuura haa wargo hannde. Nder ko heɓi min fuu, an a adiliijo, ngam a waɗi gooŋgaaku. Ammaa minin min mbaɗi kalluɗum. Laamiiɓe amin e ardiiɓe amin e liman'en amin e kaakiraaɓe amin ɗowtanaaki tawreeta ma, ɓe kakkilanaay umrooje ma e seedamkuuji ma ɗi a anndini ɓe. Ɓe ɗonno nder lesdi maɓɓe, a waɗani ɓe mbooɗeeŋga ɗuuɗŋga, a hokki ɓe lesdi njaasndi, semmbiɗndi ndi, ammaa ɓe njagganaaki ma, ɓe tuubaay, ɓe accaay kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Ndaa, min laatake maccuɓe hannde! Min maccuɓe nder lesdi ndi ndokkuɗa kaakiraaɓe amin ngam seyoraago nafuuda maari e kuuje maari booɗɗe. Nafuuda maari ɗuuɗka laatanake laamiiɓe ɓe njo'inɗa dow amin ngam daliila hakkeeji amin. Ɓe ɗon laamano min e dabbaaji amin, bana ɓerɗe maɓɓe ngiɗi. Min nasti boneeji naawɗi!” Ngam daliila kuuje ɗe'e fuu min koo'i anniya timmuka, min mbinndi bolle maaka. Ardiiɓe amin e Lewi'en amin e liman'en amin mbaɗi juuɗe muuɗum'en haa binndol baɗaaŋgol lammba man. Ndaa inɗe waɗɓe juuɗe muuɗum'en: Nehemiya ɓii Hakaliya ngomnaajo, Sedekiya, Seraya, Azariya, Yeremiya, Pashuuru, Amariya, Malkiya, Hattus, Sebaniya, Malluku, Harim, Meremot, Obadiya, Daniyel, Ginneton, Baruku, Mesullam, Abiya, Miyamin, Ma'ajiya, Bilgay, Sema'ya – kamɓe ngoni liman'en. Lewi'en boo: Yeesu'a ɓii Azaniya, Binnuy mo danygol Henadat, Kadmiyel e banndiraaɓe maɓɓe: Sebaniya, Hodiyya, Kelita, Pelaya, Hanan, Mika, Rehob, Hasabiya, Zakkur, Serebiya, Sebaniya, Hodiyya, Baani, Beniinu. Ardiiɓe ummaatoore boo: Par'os, Pahat-Mo'ab, Elam, Zattu, Baani, Bunni, Asgada, Bebay, Adoniya, Biguway, Adiina, Ater, Hezekiya, Azzuru, Hodiyya, Hasum, Becay, Harif, Anatot, Nebay, Magapi'as, Mesullam, Hezira, Mesejabeyel, Cadok, Yaddu'a, Pelatiya, Hanan, Anaya, Hose'a, Hananiya, Hassuba, Hallohes, Pilha, Sobek, Rehum, Hasabna, Ma'aseya, Ahiyya, Hanan, Anan, Malluku, Harim e Ba'ana. Yimɓe luttuɓe e liman'en e Lewi'en e aynooɓe dammuɗe e yimooɓe e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru e seeduɓe bee jananɓe nder lesdi fuu ngam ɓe tokko tawreeta Allah, kamɓe e rewɓe maɓɓe e ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe e heewtuɓe faamugo fuu, ɓe kawtani banndiraaɓe maɓɓe mawɓe, ɓe ngooŋɗini anniya maɓɓe bee hunayeere, haa ɓe tokko tawreeta ka Allah hokki bee hunnduko jaggiiɗo mum Muusa, ɓe ɗowtano umrooje Allah Jawmiraawo amin e kiitaaji mum e farillaaji mum fuu. Min kuni min ndokkataa yimɓe jananɓe nder lesdi ɓiɓɓe amin rewɓe, min ɓaŋgantaa ɓiɓɓe amin worɓe ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe boo. To jananɓe ngaddi kare muuɗum'en e gabbe ngam coggu nyalaade siwtorde malla nyalɗe ceniiɗe goɗɗe, min coodataa ɗum. Nder hitaande joweeɗiɗawre min accan gese ciwto, min njaafoto nyamaale fuu. Min umri, min ndoolan ko'e amin hokkugo hitaande koo ndeyeere yeɓre tataɓre nder ceede cardi ngam dewal nder haykaliiru Allah men, ngam tamseeje jo'inteeɗe e dokke nyaamdu nyalaade nyalaade e dabbaaji guleteeɗi nyalaade nyalaade e ngam nyalɗe ciwtorɗe e juulde lewru hesru e juulɗe feere, ngam kuuje cenaaɗe e kirseteeɗi ittanɗi hakkeeji Isra'iila e kuuɗe nder haykaliiru Allah meeɗen fuu. Minin liman'en e Lewi'en e ummaatoore fuu mbaɗi kur'u ngam tabitingo no min njahrata dokkal leɗɗe haa haykaliiru Allah men hitaande koo ndeyeere bee saa'iire ta'aande, ngam wulugo ɗe dow hirsirde Jawmiraawo Allah men, bana ko winnda nder tawreeta. Hitaande fuu, ko min aartata sodugo haa gese amin, ko min aartata teɓugo haa leɗɗe amin boo, min njahran ɗum haa haykaliiru Jawmiraawo, non boo afɓe amin worɓe e afi dabbaaji amin, bana ko winnda nder tawreeta. Min njahran afi na'i amin e afi dammooji amin haa liman'en suklaniiɓe kuugal nder haykaliiru Allah meeɗen. Non boo ko ɓuri wooɗugo haa kuroori amin e dokke ɓiɓɓe leɗɗe amin e inaboojam kesam e nebbam, min njahran ɗum haa liman'en nder cigorɗi haykaliiru Allah meeɗen, zakka gese amin boo haa Lewi'en, waato Lewi'en jaɓooɓe zakka haa gure haa min kuuwata fuu. Goɗɗo limanjo mo danygol Haruna wondan bee Lewi'en, saa'i ɓe njaɓata zakkaaji man. Lewi'en boo ittan zakka haa zakka man, njahran ɗum haa haykaliiru Allah meeɗen, nder cigorɗi. Isra'iila'en e Lewi'en cigoto dokke alkamaari e inaboojam kesam e nebbam nder cigorɗi man. Kuuwruɗe suudu seniindu ɗon ton, non boo liman'en suklaniiɓe kuugal e aynooɓe dammuɗe e yimooɓe. Min accataa haykaliiru Allah meeɗen sam. Ardiiɓe ummaatoore njooɗi haa Urusaliima, luttuɓe boo mbaɗi kur'u ngam wurtingo gooto nder sappo, haa o jooɗo Urusaliima, berniwol ceniiŋgol, njoweenayo boo njooɗo nder gure goɗɗe. Yimɓe mbarkiɗini jaɓɓe jooɗaago haa Urusaliima bee ngiɗa muuɗum'en fuu. Ndaa inɗe ardiiɓe lesdi Yahuuda, jooɗiiɓe haa Urusaliima – ammaa Isra'iila'en woɗɓe e liman'en e Lewi'en e huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru e yimɓe danygol jeyaaɓe Suleymaanu njooɗi nder gure Yahuuda, koo moy nder maral mum e nder wuro muuɗum – woɗɓe nder le'i Yahuuda e Benyamin njooɗi haa Urusaliima. Nder yimɓe Yahuuda, ɓe'e: Ataya ɓii Uzziya ɓii Zekariya ɓii Amariya ɓii Sefatiya ɓii Mahalaleel mo danygol Peres e Ma'aseya ɓii Baruku ɓii Kol-Hooze ɓii Hazaya ɓii Adaya ɓii Yoyaribu ɓii Zekariya Siloniijo. Ɓiɓɓe Peres, jooɗiiɓe haa Urusaliima fuu, worɓe suusɓe teemeɗɗe nayo e cappanɗe njoweego e njoweetato (468). Nder yimɓe Benyamin: Sallu ɓii Mesullam ɓii Yo'eda ɓii Pedaya ɓii Kolaya ɓii Ma'aseya ɓii Itiyel ɓii Yesa'ya e ɓaawo maako, Gabbay e Sallay, teemeɗɗe njoweenayo e noogas e njoweetato (928). Yo'el ɓii Zikiri woni kaliifaajo maɓɓe, Yahuuda ɓii Hassenuwa laati ɗiɗaɓo dow berniwol. Nder liman'en, ɓe'e: Yeda'ya ɓii Yoyaribu e Yakin e Seraya ɓii Hilkiyya ɓii Mesullam ɓii Cadok ɓii Merayot ɓii Ahitooba, kaliifaajo haykaliiru Allah e deerɗiraaɓe muuɗum'en huuwooɓe kuugal nder haykaliiru, worɓe teemeɗɗe njoweetato e noogas e ɗiɗo (822). Non boo Adaya ɓii Yeroham ɓii Pelaliya ɓii Amci ɓii Zekariya ɓii Pashuuru ɓii Malkiya e deerɗiraaɓe muuɗum'en, baaba-ci'e'en teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe nayo e ɗiɗo (242). Non boo Amassay ɓii Azareyel ɓii Ahajay ɓii Mesillemot ɓii Immer e deerɗiraaɓe muuɗum'en honooɓe suusɓe teemerre e noogas e njoweetato (128). Zabdiyel ɓii Hagedolim woni kaliifaajo maɓɓe. Nder Lewi'en kamɓe ngoni: Sema'ya ɓii Hassuba ɓii Ajirikam ɓii Hasbiya ɓii Bunni e Sabbetay e Yozabat, ɓe ardiiɓe Lewi'en huuwooɓe yaasi haykaliiru Allah. Non boo Mattaniya ɓii Mika ɓii Zabdi ɓii Asaf, kaliifaajo maŋgtoore saa'i do'aare e Bakbukiya, ɗiɗaɓo caka deerɗiraaɓe maako nder kuugal man e Abda ɓii Sammu'a ɓii Galal ɓii Yedutuun. Limgal Lewi'en nder berniwol ceniiŋgol fuu waɗi teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweetato e nayo (284). Aynooɓe dammuɗe ngoni: Akkubu e Talmon e deerɗiraaɓe muuɗum'en aynooɓe dammuɗe, worɓe teemerre e cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo (172). Isra'iila'en luttuɓe e liman'en e Lewi'en njooɗi nder berniiji Yahuuda fuu, koo moy nder maral muuɗum. Huuwooɓe kuuɗe pamare nder haykaliiru njooɗi haa towndiire Ofel. Ciiha e Gispa ngoni ardiiɓe maɓɓe. Uzzi ɓii Baani ɓii Hasabiya ɓii Mattaniya ɓii Mika woni kaliifaajo Lewi'en haa Urusaliima. O goɗɗo danygol Asaf, yimooɓe nder huuwooɓe haa haykaliiru Allah. Woodino umroore laamiiɗo e anniya timmuka dow kuuɗe yimooɓe nyalaade fuu. Petahiya ɓii Mesejabeyel mo danygol Zeraha ɓii Yahuuda woni dawranoowo laamiiɗo ngam haala ummaatoore fuu. Yahuudu'en woɗɓe njooɗi nder gure caka gese muuɗum'en, haa berniwol Kiriyat-Arba e gure maagol, haa Dibon e gure maagol, haa Yekabceyel e kawyeeji maagol, haa Yeesu'a e Molada e Bayti-Polet, haa Hacar-Su'al, haa Biirsaba e gure maagol, haa Cikilak, haa Mekona e gure maagol, haa En-Rimmon e Car'a e Yarmut, haa Zanoha e Adullam e kawyeeji maaji, haa Lakis e gese maagol, haa Azeka e gure maagol. Ɓe njooɗi diga Biirsaba haa yotti Waadiwol Hinnom. Yimɓe Benyamin njooɗi haa Geba e Mikmas e Ayya, haa Baytila e gure maagol, haa Anatot e Noba e Ananiya, haa Hacoor e Rama e Gittayim, haa Hadida e Cebo'im e Neballat, haa Lodo e Oono e nder waadiwol Waɗooɓe Sanaa'a. Lewi'en woɗɓe nder geɓe Yahuuda ndilli haa lesdi Benyamin. Ndaa inɗe liman'en e Lewi'en warduɓe bee Zorobaabila ɓii Salatiyel e Yeesu'a: Seraya, Yeremiya, Esira, Amariya, Malluku, Hattus, Sekaniya, Rehum, Meremot, Iddo, Ginnetoy, Abiyya, Miyamin, Ma'adiya, Bilga, Sema'ya, Yoyaribu, Yeda'ya, Sallu, Amok, Hilkiyya, Yeda'ya. Kamɓe ngoni ardiiɓe liman'en e deerɗiraaɓe maɓɓe nder zamanu Yeesu'a. Lewi'en ngoni: Yeesu'a, Binnuy, Kadmiyel, Serebiya, Yahuuda e Mattaniya. Kaŋko e deerɗiraaɓe maako ngoni halfitinaaɓe gime maŋgtooje. Bakbukiya e Unni e deerɗiraaɓe muuɗum'en tiitotiri bee maɓɓe nder kuuɗe muuɗum'en. Yeesu'a danyi Yooyakim, Yooyakim danyi Eliyasib, Eliyasib danyi Yoyada, Yoyada danyi Yonatan, Yonatan danyi Yaddu'a. Nder zamanu Yooyakim, ɓe'e ngoni baaba-ci'e'en liman'en: Meraya ngam saare Seraya, Hananiya ngam saare Yeremiya, Mesullam ngam saare Esira, Yehohanan ngam saare Amariya, Yonatan ngam saare Meliku, Yusufu ngam saare Sebaniya, Adna ngam saare Harim, Helkay ngam saare Merayot, Zekariya ngam saare Iddo, Mesullam ngam saare Ginneton, Zikiri ngam saare Abiyya, Piltay ngam ci'e Miyamin e Mo'adiya, Sammu'a ngam saare Bilga, Yonatan ngam saare Sema'ya, Mattenay ngam saare Yoyaribu, Uzzi ngam saare Yeda'ya, Kallay ngam saare Sallay, Eber ngam saare Amok, Hasabiya ngam saare Hilkiyya, Netaneyel ngam saare Yeda'ya. Nder zamanu Eliyasib e Yoyada e Yohanan e Yaddu'a, inɗe Lewi'en laatiiɓe baaba-ci'e'en mbinndaama non boo liman'en haa wargo laamu Dariyus Persiijo. Lewi'en laatiiɓe baaba-ci'e'en mbinndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe, haa wargo zamanu Yohanan ɓii Eliyasib. Kamɓe ɓe ngeeɗi nder zamanu Yooyakim ɓii Yeesu'a ɓii Yocadak e Nehemiya ngomnaajo e Esira, limanjo e moodibbo tawreeta. Saa'i cenki mahol Urusaliima, ɓe ɗaɓɓitoyi Lewi'en haa nokkuuje ɓe ngoni fuu haa ɓe ngara Urusaliima, ɓe mbaɗa juulde cenki mahol bee seyo, bee gettooje e gimi, bee koŋsiije e moolooji e garayaaji. Liman'en e Lewi'en aarti senugo ko'e muuɗum'en. Nden ɓe ceni yimɓe e dammuɗe e mahol. Min, mi wa'ini ardiiɓe Yahuuda dow mahol, mi darni yimooɓe geɓe mawɗe ɗiɗi ngam yimugo gime gettooje. Yeɓre woore yehi dow hoore mahol gal juŋngo nyaamo heedi Dammugal Jiddere. Hosa'ya tokki nde bee reeta ardiiɓe Yahuuda. Non boo Azariya e Esira e Mesullam e Yahuuda e Benyamin e Sema'ya e Yeremiya e woɗɓe liman'en bee algaytaaji e Zekariya ɓii Yonatan ɓii Sema'ya ɓii Mattaniya ɓii Mikaya ɓii Zakkur ɓii Asaf e deerɗiraaɓe muuɗum'en Sema'ya e Azareyel e Milalay e Gilalay e Ma'ay e Netaneyel e Yahuuda e Hanani, bee kuuje gimruɗe Daawuda, goɗɗo Allah. Moodibbo Esira ardi ɓe. Ɓe mba'i Dammugal Seeɓoore, ɓe tiiti cir, ɓe mba'i jaaɓruɗe haa Berniwol Daawuda, ɓe tokki wa'orde mahol dow saare Daawuda yahugo Dammugal Ndiyam haa fuunaaŋge. Yeɓre ɗiɗawre boo yehi gal juŋngo nano. Mi tokki nde bee reeta ardiiɓe Yahuuda feere dow mahol. Min tokki mahol dow suudu towndu wi'eteendu Defrudu, haa yotti mahol jaasŋgol. Min tokkiti dow Dammugal Efrayim e Dammugal Yesana e Dammugal Liɗɗi e suudu Hananiyel towndu e suudu towndu wi'eteendu Teemerre e Dammugal Baali. Min kaaɗi haa Dammugal Aynol. Geɓe yimooɓe ɗiɗi fuu ndari haa haykaliiru Allah. Reeta kaliifa'en ɗon ngondi bee am, non boo liman'en Eliyakim e Ma'aseya e Miyamin e Mikaya e Eliyo'enay e Zekariya e Hananiya, bee algaytaaji e Ma'aseya e Sema'ya e Eli'azaaru e Uzzi e Yohanan e Malkiyya e Elam e Ezer. Nden yimooɓe puɗɗi yimugo, Yisrahiya limtani ɓe. Nyannde maajum ɓe lii'ani Allah kirsaaɗi ɗuuɗɗi. Ɓe ceyi, ngam Allah hokki ɓe seyo maŋngo. Rewɓe e ɓikkoy ceyodi bee maɓɓe. Hoolo seyo Urusaliima yehi daayiiɗum. Nyannde nde ɓe njo'ini aynooɓe haa cuuɗi cigorɗi ngam dokke e ɓenndalooje aartuɗe e zakkaaji, ngam sigaago ton ko yimɓe ngaddi diga gese taariiɗe gure, waato geɗe ɗe tawreeta ta'ani liman'en e Lewi'en. Yahuudu'en ceyori kuugal liman'en e Lewi'en. Ɓe kuuwi kuugal Allah maɓɓe e kuugal cenki. Yimooɓe e aynooɓe dammuɗe, kamɓe boo ɓe kuuwi fodde umroore Daawuda e ɓiyum Suleymaanu. Ngam diga ɓooyma, nder zamanu Daawuda e Asaf, woodino ardiiɓe dow yimooɓe e gimi maŋgtooje e gettooje ngam Allah. Nder zamanu Zorobaabila e zamanu Nehemiya, Isra'iila'en fuu ndokki geɗe haa yimooɓe e aynooɓe dammuɗe, fodde haaje kala nyalaade fuu. Non boo dokke cenaaɗe ngam Lewi'en. Lewi'en boo ndokki liman'en, danygol Haruna, ko tawreeta yeɗani ɓe nder dokke ɗe'e. Nyannde nde ɓe njaŋngani ummaatoore deftere Muusa, nder maare ɓe tawi ko winnda bana ni'i: “Ammooniijo koo Mo'abiijo meetataa nastugo jama'aare Allah sam, ngam yaake ɓe potti bee Isra'iila'en, ɓe ngaddanaay ɓe nyaamdu e ndiyam, ammaa ɓe ndokki Balaama ceede ngam haa o naala ɓe. Ammaa Allah men laatini naaloore man barka.” Nde yimɓe nani umroore tawreeta nde'e, ɓe ngurtini jilligara'en fuu nder jama'aare Isra'iila. Saa'i maajum mi walaaɗonno haa Urusaliima, ngam nder nduuɓu Artahasta, laamiiɗo Baabila, cappanɗe tati e ɗiɗaɓu, mi lortino haa maako. Ɓaawo wakkati seɗɗa mi tori mo duŋayeere dillugo fahin. Nde mi warti Urusaliima, mi yi'i halleende nde Eliyasib waɗi, waato o hokki Tobiya suudu haa dalde haykaliiru Allah. Haala man fottanaay yam sam. Ngam maajum mi wurtini kuuje saare Tobiya fuu, mi rufi ɗe haa yaasi. Nden mi umri ɓe ɓe laɓɓini cigorɗi e mi nastini kuuje haykaliiru Allah e dokke e uurle bana naane. Mi nani boo yimɓe ngaddaay geɗe Lewi'en. Ngam maajum Lewi'en e yimooɓe acci kuugal muuɗum'en, ndilli haa gese muuɗum'en. Mi feli kaliifa'en mi ƴami ɓe: “Koni haykaliiru Allah ferwi?” Nden mi mooɓti ɓe, mi darni koo moy dow kuugal muuɗum. Ɓaawo maajum yimɓe Yahuuda fuu ngaddi zakka alkamaari e inaboojam kesam e nebbam, nastini ɗum nder cigorɗi. Mi halfitini cigorɗi man haa Selemiya, limanjo e Cadok, binndoowo e Pedaya, ɓe Lewi'en. Hanan ɓii Zakkur ɓii Mattaniya woni balloowo maɓɓe. Ngam koo moy laari, ɓe hoolaaɓe. Ɓe yowaaɓe kuugal senndango deerɗiraaɓe maɓɓe zakkaaji. Yaa Allah am, siftoram ngam kuuje ɗe'e, taa yejjitit kuuɗe booɗɗe ɗe kuuwmi ngam haykaliiru ma e ngam kuugal nder maaru. Saa'i man ngi'mi Yahuudu'en woɗɓe ɗon njaaɓa inabooje nder ɓiɗɗirɗe maaje nyalaade siwtorde, ɓe ɗon mooɓta alkamaari, ɓe ɗon ndimnda ndi bamɗe maɓɓe, non boo inaboojam e inabooje e ibbe e dimle goɗɗe boo, ɓe ɗon ngadda ɗum haa Urusaliima nyalaade siwtorde. Mi barri ɓe, taa ɓe coorra kuuje maɓɓe nyalaade man. Woodi boo yimɓe Tirus jooɗiiɓe haa Urusaliima. Ɓe ɗon ngadda liɗɗi e kuuje filu feere feere, ɓe ɗon coorra ɗum ummaatoore haa Urusaliima nyalaade siwtorde boo. Mi feli mawɓe Yahuuda, mi wi'i ɓe: “Koni on mbaɗata halleende nde'e, on coɓnata nyannde siwtorde? Naa bana nii kaakiraaɓe mon boo mbaari na? Ngam man Allah men ukki sarru ngu'u fuu dow meeɗen e dow berniwol ngo'ol. Onon boo on ɗon tullitina ɓernuki Allah dow Isra'iila bee soɓnugo nyalaade siwtorde!” Hiddeko nyalaade siwtorde fuɗɗa, nde ɗowdiiji njuuti haa dammuɗe Urusaliima, mi umri maɓɓugo dammuɗe, taa ɗe maɓɓite, sonaa to nyalaade siwtorde saalake. Mi darni sukaaɓe am woɗɓe haa dammuɗe, ngam taa goɗɗo nastina doŋngal koo ngale nyalaade siwtorde. Nden filooɓe e soorrooɓe kuuje feere feere mbaali yaasi Urusaliima, nde woore koo nde ɗiɗi. Mi feli ɓe, mi wi'i: “Koni mbaaloton gaɗa mahol? To ɗum meeti, mi naŋngan on!” Diga saa'i man ɓe acci wargo nyannde siwtorde. Nden mi umri Lewi'en ɓe cena ko'e maɓɓe, ɓe ngara, ɓe ayna dammuɗe, ngam taa goɗɗo luuta senaare nyannde siwtorde. Ngam maajum boo siftoram, yaa Allah am, enɗam fodde mbooɗeeŋga ma ɗuuɗŋga. Saa'i man ngi'mi boo Yahuudu'en te'ɓe rewɓe iwɓe Asdod e Ammoon e Mo'ab. Reeta ɓikkoy maɓɓe ɗon mbolwa Asdodre koo bolle ummaatoore feere, ammaa koy mbaawaay wolwugo wolde Yahuudu'en. Mi feli ɓe, mi naali ɓe, mi fiyi woɗɓe maɓɓe, mi ɗoofi gaasa ko'e maɓɓe, mi hunni ɓe bee innde Allah, taa ɓe ndokka jananɓe ɓiɓɓe maɓɓe rewɓe, taa ɓe koo'a ɓiɓɓe jananɓe rewɓe ngam ko'e maɓɓe, koo ngam ɓiɓɓe maɓɓe worɓe. Mi wi'i ɓe: “Naa ngam rewɓe bana ɓe'e Suleymaanu, laamiiɗo Isra'iila waɗi hakke na? Caka ummaatooje ɗuuɗɗe walaa laamiiɗo bana maako, o giɗaaɗo Allah. Allah laamini mo dow Isra'iila fuu. Ammaa rewɓe jananɓe nastini mo nder hakke. Kadi onon on poti waɗugo aybewol maŋngol ngo'ol, on ngewa umroore Allah meeɗen bee te'ugo rewɓe jananɓe na?” Gooto nder ɓiɓɓe Yoyada ɓii Eliyasib, hooreejo liman'en mo te'i ɓii Samballat Horoniijo. Mi riiwi mo. Siftor ɓe, yaa Allah am, ngam ɓe coɓni limanku e alkawal liman'en e Lewi'en. Mi seni ɓe diga kuuje jananne fuu, mi darni liman'en e Lewi'en, koo moy nder kuugal muuɗum, non boo ngam dokke leɗɗe bee saa'iije ta'aaɗe e dokkuki aartuɗum ɓenndugo. Yaa Allah am, siftoram, woonanam. Ndaa ko laati nder zamanu Ahasuwerus: Wakkati man o laamani lesɗe teemerre e noogas e joweeɗiɗi (127), diga Indiya haa yotti Etiyopiya. Saa'i o ɗon haa laamorde Suuza dow leeso laamu maako, o waɗi nyaamduuji ngam mawɓe maako e saraaki'en maako fuu. Honooɓe iwɓe Persiya e Mediya e tedda-asli'en e ardiiɓe lesɗe maako ngari yeeso maako. O waɗi ɗum nder nduuɓu laamu maako tataɓu. Nyalɗe teemerre e cappanɗe joweetati (180) o holli ɓe risku laamu maako pantuŋgu e tedduŋgal maŋngu maako kaayeefiiwal. Nde wakkati man saali, o waɗi nyaamduuji feere ngam yimɓe nder laamorde Suuza fuu, mawɓe e leesɓe. Ɗum waɗi nyalɗe joweeɗiɗi haa daldal jarne laamorde. Wiirndallooji daneeji e carwinaaɗi ɗon ɓili bee kalagaaje cardi haa ɓoggi daneeji ɗigguɗi e boɗeeji caka daŋraŋge kaa'e daneeje. Leese kaŋŋeeri e cardi ɗon mbe'iti dow taŋkol baɗaaŋgol bee kaa'e cehaaɗe ɗelkooje e daneeje e oole e ɓaleeje. Yimɓe njari njaram nder njardukoy kaŋŋeeri feere feere. Laamiiɗo hokki ɓe inaboojam nguykinoojam ɗuuɗɗam fodde caahaaki laamiiɓe. Koo moy yari bana ɓernde muuɗum yiɗi. Laamiiɗo umruno wakiili'en saare mum ɓe mbaɗana ewnaaɗo fuu ko o yiɗi. Wasti, debbo laamiiɗo, kaŋko boo o waɗi nyaamduuji ngam rewɓe nder laamorde Ahasuwerus. Nyannde joweeɗiɗawre, nde laamiiɗo yari, o seyi, o umri Mehuman e Bizzeta e Harbona e Bigeta e Abagata e Zetar e Karkas, sortaaɓe huuwanooɓe mo njoweeɗiɗo, ɓe ngadda Wasti debbo maako yeeso maako, meetiiɗo meetaleewol laamu. Laamiiɗo yiɗno hollugo ummaatooje e mawɓe no debbo oo wooɗiri, ngam o ŋarniiɗo masin. Ammaa Wasti, debbo laamiiɗo sali ɗowtanaago umroore nde sortaaɓe ngecci mo, o waraay. Ngam maajum ɓernde laamiiɗo metti, o ɓerni masin. Nden o sarwotiri bee dawrooɓe maako annduɓe no goɗɗo huuwrata wakkatiiji fuu, ngam ɗum al'aada laamiiɗo o sarwotira haala fuu bee annduɓe umrooje e kiita. Ndaa inɗe dawrooɓe maako ɓurɓe ɓadaago mo: Karsena e Setar e Adamata e Tarsis e Meres e Marsena e Memukan, mawɓe Persiya e Mediya njoweeɗiɗo, hoolaaɓe laamiiɗo, marɓe joole ɓurɗe teddugo nder laamu maako. Laamiiɗo ƴami ɓe: “Fodde umrooje men, ɗume mbaɗeten debbo am Wasti mo ɗowtanaaki wolde am nde sortaaɓe ngecci ɗum?” Memukan jaabi laamiiɗo e mawɓe: “Wasti, debbo laamiiɗo waɗi kalluɗum, naa dow laamiiɗo tan, ammaa dow mawɓe e ummaatooje nder lesɗe laamiiɗo Ahasuwerus fuu. Ngam rewɓe fuu anndan ko o waɗi, ɓe njawoto worɓe maɓɓe, ɓe mbi'a: Laamiiɗo Ahasuwerus umri waddugo debbo mum Wasti yeeso muuɗum, ammaa o waraay. Hannde rewɓe mawɓe nder Persiya e Mediya, nanɓe ko debbo laamiiɗo waɗi, mbi'an worɓe maɓɓe fuu bana non, yawaare e tikkere ɗuuɗan. To ɗum fottani ma, barkaama, waɗ umroore, nde winnde nder umrooje Persiya'en e Mediya'en ngam taa nde waylo. Nde wi'a: Taa Wasti meeta waŋgugo yeeso laamiiɗo Ahasuwerus, laamiiɗo tammi hokkugo tedduŋgal maako haa debbo feere, ɓuranɗo mo wooɗugo. To a wooyni umroore nde'e nder njaajirka laamu maaɗa fuu, barkaama, rewɓe fuu teddinan worɓe muuɗum'en, koo mawɗo koo leesɗo.” Haala man fottani laamiiɗo e mawɓe, laamiiɗo waɗi ko Memukan sarwini mo. O neldi bataakeeji nder lesɗe maako fuu – haa lesdi koo ndiye bee binndol mum e ummaatoore koo ndeye bee wolde mum – ngam haa gorko fuu tabita o jawmu saare maako, o wolwa boo wolde maako. Ɓaawo man, nde ɓernde laamiiɗo Ahasuwerus feewti, o siftori ko Wasti waɗi e ko ta'aama dow maako boo. Sukaaɓe jagganooɓe laamiiɗo mbi'i mo: “Barkaama, accu ɓe ɗaɓɓitane faanyɓe ŋarniiɓe ɓe meeɗaay gorko. Jo'in hakkilooɓe nder lesɗe maaɗa fuu, barkaama, ngam ɓe mooɓta faanyɓe ŋarniiɓe ɓe meeɗaay gorko. Ɓe ngadda ɓe haa laamorde Suuza nder suudu rewɓe halfitinaandu Hegay, cortaaɗo laamiiɗo, saraakiijo aynoowo rewɓe. Kaŋko o hokka ɓe haaje maɓɓe ngam fawnaago. Paanyo pottananɗo ma, barkaama, laato debbo maaɗa haa pellel Wasti.” Haala man fottani laamiiɗo, o waɗi bana non. Woodi goɗɗo Yahuuduujo nder laamorde Suuza, innde muuɗum Mardokay ɓii Ya'ir ɓii Sim'i ɓii Kis, mo lenyol Benyamin. O gooto caka dahaaɓe ɓe Nabukodonosor laamiiɗo Baabila dahino diga Urusaliima hawtaade bee Yekoniya, laamiiɗo Yahuuda. Hadassa, bi'eteeɗo boo Asta, o atiimeejo o walaa baaba e daada. Nde baaba maako e daada maako maayi, Mardokay hoosi mo bana ɓiŋngel muuɗum, mawnini mo. Asta, o ɓii bappa Mardokay, o paanyo ŋarniiɗo masin, ɗelka-ɓannduujo. Nde laamiiɗo anndini umroore muuɗum, hakkilooɓe boo mooɓti faanyɓe ɗuuɗɓe haa laamorde Suuza, halfini ɓe haa Hegay, aynoowo rewɓe. Ɓe ngaddi Asta boo nder saare laamiiɗo haa o ayna mo. Paanyo oo fottani mo, heɓi mo'ere haa maako. O yaawɗi hokkugo mo ko o mari haaje ngam fawnaago e wuurugo. O hokki mo boo horɓe njoweeɗiɗo, suɓaaɓe nder saare laamiiɗo. Nden o yahri mo bee horɓe maako nder taƴtaaji suudu rewɓe ɓurɗi wooɗugo. Ammaa Asta waŋginaay ummaatoore muuɗum e iwde muuɗum, ngam Mardokay umruno mo taa o anndina ɗum. Kala nyalaade fuu Mardokay waanci yeeso daldal suudu rewɓe ngam anndugo njamu Asta e ko heɓata mo. Umroore rewɓe darni paanyo debbo fuu taasko lebbi sappo e ɗiɗi: O wujo nebbam baɗaadi lebbi joweego aartuɗi e lebbi joweego luttuɗi boo o wujo ngujam balsani e kuuje pawnirɗe goɗɗe. Ɓaawo man paanyo fuu yehi bee saa'i mum haa laamiiɗo Ahasuwerus. Paanyo ummiiɗo diga suudu rewɓe ngam yahugo haa suudu laamiiɗo fuu, heɓi ko o ƴami fuu ngam yahugo bee man. Kiikiiɗe o yehi ton, fajiri boo o lori haa suudu rewɓe ɗiɗawru, halfitinaandu Sa'asgas, cortaaɗo laamiiɗo, aynoowo sulaaɓe. O meetataa yahugo haa laamiiɗo, sonaa to laamiiɗo yeli ɗum, ewnake mo boo bee innde. Nde saa'i waɗi haa Asta ɓii Abihayil, bappa Mardokay, waŋga yeeso laamiiɗo, Asta mo Mardokay mawnini ɗaɓɓaay koo ɗume, o hoo'i ko Hegay, cortaaɗo laamiiɗo, aynoowo rewɓe dawrani mo tan. O heɓi mo'ere haa yi'ɓe mo fuu. Ɓe njahri mo nder suudu laamiiɗo Ahasuwerus nder lewru sappooru wi'eteendu Tebet, nder nduuɓu laamu maako njoweeɗiɗaɓu. Laamiiɗo ɓuri yiɗugo Asta dow rewɓe woɗɓe fuu, o mo'ani mo e o woonani mo ko ɓuri faanyɓe luttuɓe fuu. O meeti mo meetaleewol laamu, o te'i mo haa pellel Wasti. Nden o waɗi nyaamduuji ɗuuɗɗi ngam saraaki'en maako e sukaaɓe maako, haa o teddina Asta. O hoynani lesɗe maako jomorgol, o hokki boo dokke fodde caahaaki laamiiɓe. Mardokay ɗonno huuwa haa laamorde wakkati ɓe mooɓti faanyɓe fahin. Asta boo waŋginaay iwde mum e ummaatoore mum tawon, bana Mardokay umruno mo. O tokki ɗowtanaago Mardokay bana yaake o ɗonno les kaliifaaku muuɗum. Nyannde go'o, nde Mardokay ɗon huuwa haa laamorde, saraaki'en ɗiɗo, Bigetan e Teres, sortaaɓe, aynooɓe dammugal haa suudu laamiiɗo, tikki, mbaɗi dabare ngam mbarugo laamiiɗo Ahasuwerus. Mardokay nani haala man, anndini ka Asta, debbo laamiiɗo, Asta boo yecci ka laamiiɗo bee innde Mardokay. Ɓe linyi haala man, ngooŋɗini ka. Worɓe ɗiɗo go ɓilaama dow leɗɗe. Habaruuji ɗi'i fuu mbinndaama haa Deftere Habaruuji Nyalaaɗe yeeso laamiiɗo. Ɓaawo man laamiiɗo Ahasuwerus ɓaŋgti Hamman ɓii Hammedata, goɗɗo asŋgol Agag, ardini mo yeeso saraaki'en wonduɓe bee muuɗum fuu. Huuwanooɓe laamiiɗo fuu tuggi koppi, cujidani Hamman fodde umroore laamiiɗo. Ammaa Mardokay tuggaay koppi mum, sujidaay boo. Huuwanooɓe laamiiɗo go ƴami mo: “Koni luutata umroore laamiiɗo?” Ɓe tokki ƴamgo mo nyalaade fuu, ammaa o nanaay ɓe. Nden ɓe ngecci ɗum Hamman, haa ɓe ngi'a to Mardokay daroto dow wolde mum ngam o wi'no ɓe o Yahuuduujo. Hamman yi'i Mardokay tuggaay koppi, sujidinaay mo, ɗum ɓernini mo masin. Nde ɓe anndini mo ummaatoore Mardokay, o laari halkugo mo feere maako he'aay koo ɗume, ngam maajum o nufi nattingo Yahuudu'en wonɓe nder laamu Ahasuwerus fuu. Nder nduuɓu laamiiɗo Ahasuwerus sappo e ɗiɗaɓu, nder lewru aranndu wi'eteendu Nisaanu, ɓe mbaɗi kur'u mbi'eteeŋgu Puur yeeso Hamman, ngam nyalɗe e lebbi fuu bee tokkindirki. Kur'u waŋgini lewru sappo e ɗiɗawru wi'eteendu Adar. Nden Hamman wi'i laamiiɗo Ahasuwerus: “Woodi ummaatoore saŋkitiinde caka ummaatooje goɗɗe nder lesɗe laamu maaɗa fuu. Ɓe kawtataa bee woɗɓe. Umrooje maɓɓe potaay bee umrooje ummaatooje goɗɗe, ɓe ɗowtantaako umrooje maaɗa boo, barkaama. Haanaay a munyana ɓe, barkaama. To ɗum fottani ma, barkaama, umru mbardugo ɓe. Min boo mi hokkan cardi kilo ujine cappanɗe tati (30.000) haa huuwanɓe kuugal ngal, ɓe nastina ndi nder ndesaari laamu.” Laamiiɗo itti halagaare lammba haa juŋngo mum, hokki nde Hamman ɓii Hammedata Agagiijo, konneejo Yahuudu'en. Nden o wi'i mo: “Cardi man, an jeyi e ummaatoore nde boo waɗ nde ko fottani ma.” Nyannde sappo e tataɓre nder lewru aranndu, ɓe ewni winndooɓe laamiiɗo, Hamman umri ɓe ko ɓe mbinndanta ngomna'en e wakiili'en lesɗe e mawɓe ummaatooje fuu – haa lesdi koo ndiye bee binndol mum e ummaatoore koo ndeye bee wolde mum. Ɓe mbinndi bataakeeji bee innde laamiiɗo, nden Hamman waɗani ɗi lammba bee halagaare go. O neldi bataakeeji man bee yaawɗotooɓe haa lesɗe laamiiɗo fuu bee umroore mbarugo e halkugo e nattingo Yahuudu'en fuu, derke'en e ndotti'en, ɓikkoy e rewɓe e jaɓtugo kuuje maɓɓe, nder nyalaade woore, waato nyannde sappo e tataɓre nder lewru sappo e ɗiɗawru wi'eteendu Adar. Misaalu bataakewol go waŋgini umroore ngam lesdi koo ndiye, nde wooyne caka ummaatooje fuu haa ɗe taaskano nyalaade man. Yaawɗotooɓe ndilli bee jaawal fodde umroore laamiiɗo. Umroore man waŋgi nder laamorde Suuza. Laamiiɗo e Hamman njooɗi, njardi, ammaa yimɓe nder berniwol Suuza cakli. Nde Mardokay nani haala man fuu, o seeki limce maako, o ɓorni limce buhuuje, o rufi ndoondi dow hoore maako. Nden o yehi nder berniwol, o ɗon woya bee sawtu, haa o ɓadi yolnde laamiiɗo, ngam ɓorniiɗo limce buhuuje duŋanaaka nastugo nder maare. Nder lesdi koo ndiye, haa umroore laamiiɗo nde'e yotti fuu, suno maŋngo ukkani Yahuudu'en. Ɓe cuumi, ɓe mboyi bee gonɗi, ɗuuɗɓe mbaali dow buhuuje e doɗɗe. Horɓe e sortaaɓe Asta, debbo laamiiɗo ngari, anndini mo haala man. O sakli masin, o neldi Mardokay limce ngam haa o itta limce buhuuje maako, o ɓorno ɗe, ammaa o sali. Nden Asta ewni Hatak, gooto nder sortaaɓe mo laamiiɗo umri ɗum huuwango mo. O neli mo haa Mardokay ngam anndugo ko waɗi mo e ngam ɗume o waɗi bana non boo. Hatak yehi haa Mardokay, haa daldal berniwol yeeso yolnde laamiiɗo. Mardokay yecci Hatak ko heɓi ɗum fuu. O anndini mo boo limgal cardi ndi Hamman iinino waddugo nder ndesaari laamiiɗo ngam mbarugo Yahuudu'en. O hokki mo boo misaalu bataakewol umroore ngam nattingo Yahuudu'en, baŋgunooŋgol haa Suuza, ngam o holla ngol Asta, o umri mo o yaha haa laamiiɗo, o toro ɗum mo'ere, o seetto Yahuudu'en ummaatoore maako. Hatak warti haa Asta, yecci mo bolle Mardokay. Asta umri mo o lorto haa Mardokay, o wi'a mo: “Sukaaɓe laamiiɗo e yimɓe nder lesɗe laamiiɗo fuu anndi ɗu'um: Umroore haɗi koo moy gorko malla debbo nastugo daldal ɓadiiŋgal suudu laamiiɗo, sonaa to o ewnaama. Nastanɗo fuu o mbareteeɗo, sonaa to laamiiɗo forti sawru laamu ndu kaŋŋeeri dow maako hisni mo. Waɗi nyalɗe cappanɗe tati jonta, ɓe ewnaaki yam ngam haa mi yotto haa laamiiɗo.” Ɓe anndini Mardokay bolle Asta. Mardokay lorni mo bee jaawaabu ni'i: “Taa tamma an feere ma a hisan caka Yahuudu'en fuu ngam a ɗon nder saare laamiiɗo. To a jeeɗake nder saa'iire bana nde'e, ballal e kisndam iwanan Yahuudu'en haa nokkuure feere, ammaa an e saare baaba ma on kalkan. Moy anndi? Teema a heɓi nastugo saare laamu ngam saa'iire bana nde'e!” Asta neldi mo jaawaabu ni'i: “Yah, mooɓtu Yahuudu'en wonɓe haa Suuza fuu. Cuume ngam am, taa nyaame, taa njare nyalɗe tati, jemma bee naaŋge fuu. Min e horɓe am boo, min cuumoto. Nden mi yahan haa laamiiɗo, koo to ɗum luuti umroore. Koo to ɗum yahratam haa maayde boo, mi hasdi!” Mardokay yehi, waɗi ko Asta umri mo fuu. Ɓaawo nyalɗe tati go Asta ɓorni limce laamu, yehi haa daldal ɓadiiŋgal suudu laamiiɗo, dari yeeso suudu laamiiɗo. Laamiiɗo ɗon jooɗi dow leeso laamu muuɗum nder suudu muuɗum wonndu yeeso nastirde saare. Nde o yi'i Asta ɗon dari haa daldal maako, o mo'ani mo. Laamiiɗo lii'ani mo sawru laamu ndu kaŋŋeeri wonndu haa juŋngo mum. Asta ɓaditi, meemi hoore maaru. Laamiiɗo ƴami mo: “Ko waɗi, debbo am Asta? Ko ɗaɓɓata? Mi hokkete ɗum, haa dillango reeta laamu am.” Asta jaabi: “To a yerdake, barkaama, ngara hannde bee Hamman ngam nyaamduuji ɗi mi waɗani ma.” Laamiiɗo wi'i: “Law, ngadde Hamman ngam waɗugo ko Asta wi'i.” Laamiiɗo e Hamman ngari ngam nyaamduuji ɗi Asta waɗi. Saa'i ɓe ɗon njara inaboojam, laamiiɗo ƴami Asta: “Ɗume torotoɗa, Asta? A heɓan ɗum. Ko ɗaɓɓata fuu, mi hokkete ɗum, haa dillango reeta laamu am.” Asta jaabi: “Ko mi toroto, ko mi ɗaɓɓata, ndaa ɗum: To mi heɓi mo'ere haa maaɗa, barkaama, to ɗum fottani ma a yerdo tornde am, a waɗa ko mi ɗaɓɓata boo, nden kam war jaŋngo bee Hamman ngam nyaamduuji ɗi mi waɗanta on. Jaŋngo njaabotoomi ko ƴamɗa, barkaama.” Nyannde man Hamman wurti, o ceyiiɗo, ɓernde maako weli. Ammaa nde o yi'i Mardokay ɗon jooɗi haa yolnde laamiiɗo, sali ummaago yeeso maako, dimmbaaki sam, Hamman ɓernani mo masin. Ammaa o naŋgti ɓernuki maako, o hooti. Nden o neli ewnoygo sooba'en maako e debbo maako Zeres. O wolwani ɓe haala risku maako ɗuuɗŋgu e ɓiɓɓe maako ɗuuɗɓe no laamiiɗo ɓaŋtiri mo dow saraaki'en e sukaaɓe muuɗum fuu. Nden o ɓesdi wi'ugo: “Asta, debbo laamiiɗo waɗi nyaamduuji. O ewni yam min feere am mi yahda bee laamiiɗo, walaa goɗɗo feere. Koo jaŋngo maajum boo o ewni yam bee laamiiɗo. Ammaa ɗum fuu ɗum laatani yam huunde meere, saa'i mi ɗon yi'a Mardokay Yahuuduujo ɗon haa pellel kuugal mum, haa yolnde laamiiɗo.” Debbo maako Zeres e sooba'en maako fuu mbi'i mo: “Umru ɓe ndarna leggal ngal meetir noogas e jowi. Jaŋngo fajiri boo wolidu bee laamiiɗo ngam haa o umra ɓe ɓila Mardokay haa maagal. Ɓaawoɗon yah bee seyo, ɗoftu laamiiɗo haa nyaamduuji go.” Ɗum fottani Hamman, o umri ɓe ndarna leggal man. Jemmaare nde'e laamiiɗo waawaay ɗaanaago. O umri ɓe ngaddana mo Deftere Siftinorde Habaruuji Nyalaaɗe. Goɗɗo jaŋngani mo nde. Ɓe tawi ko winnda dow Mardokay mo waŋgini nufaye Bigetan e Teres, saraaki'en aynooɓe dammugal suudu laamiiɗo, sortaaɓe yiɗnooɓe mbargo laamiiɗo Ahasuwerus. Laamiiɗo ƴami: “Tedduŋgal ngale e maŋngu nguye o heɓi ngam maajum?” Sukaaɓe maako njaabi: “Koo ko o heɓi.” Laamiiɗo ƴami fahin: “Moy woni haa daldal saare?” – Saa'i man Hamman nastino daldal suudu laamiiɗo yaasiwal ngam toraago mo o umra ɓilugo Mardokay haa leggal ngal o taaskitini ngam maako. – Sukaaɓe laamiiɗo njaabi: “Hamman ɗon dari haa daldal saare.” Laamiiɗo wi'i mo o nasta. Hamman nasti. Laamiiɗo ƴami mo: “Ɗume haandani goɗɗo mo laamiiɗo yiɗi teddingo?” Hamman numi nder ɓernde muuɗum: “Moye laamiiɗo yiɗi teddingo, sonaa min?” Ngam maajum o jaabi: “Goɗɗo mo ngiɗɗa teddingo, barkaama – sey ɓe ngadda alkibbaare nde an a meeɗi ɓornaago e puccu ngu a meeɗi wa'aago bee meetaleewol laamu dow hoore maagu. Gooto nder saraaki'en ma ɓurɓe maŋngu, tedda-asliijo hoo'a alkibbaare man e puccu man, barkaama, o ɓorna goɗɗo mo ngiɗɗa teddingo, o wa'ina mo dow puccu, o saalina mo haa daldal berniwol, o wooyna yeeso maako: Bana nii laamiiɗo waɗanta goɗɗo mo o yiɗi teddingo ɗum.” Laamiiɗo wi'i Hamman: “Law, hoo'u alkibbaare e puccu bana mbi'ɗa, waɗan ɗum fuu Mardokay Yahuuduujo mo ɗon haa pellel kuugal mum, haa yolnde laamiiɗo. Taa yejjitu koo ɗume nder ko mbi'ɗa fuu.” Hamman hoo'i alkibbaare e puccu, ɓorni Mardokay, wa'ini mo dow puccu, saalini mo haa daldal berniwol, wooyni yeeso maako: “Bana nii laamiiɗo waɗanta goɗɗo mo o yiɗi teddingo.” Nden Mardokay lorti pellel kuugal mum, haa yolnde laamiiɗo. Ammaa Hamman yaawɗi hooti, o cuniiɗo, o wiirni yeeso maako boo. O yecci debbo maako Zeres e soobiraaɓe maako ko heɓi mo. Dawrooɓe maako e debbo maako Zeres mbi'i mo: “A fuɗɗi leestugo yeeso Mardokay. To o Yahuuduujo fakat, nden kam a waawataa jaalaago mo, ammaa a do'oto yeeso maako.” Saa'i ɓe ɗon mbolida tawon, sortaaɓe laamiiɗo ngari ngam yahrugo Hamman bee jaawal haa nyaamduuji ɗi Asta waɗno. Laamiiɗo e Hamman ngari nyaamugo haa Asta, debbo laamiiɗo. Nyalaade ɗiɗawre nde'e boo, nde ɓe ɗon njarda, laamiiɗo ƴami Asta: “Ɗume torotoɗa mi, Asta? Mi jaɓan tornde ma. Ko ɗaɓɓata fuu, haa dillango reeta laamu am, mi hokkete ɗum.” Asta, debbo laamiiɗo jaabi: “To mi heɓi mo'ere haa maaɗa, barkaama, to ɗum fottani ma, mi tori ma a hisna yoŋki am e yimɓe ummaatoore am boo. Ngam min coorraama, min e ummaatoore am, ngam mbareego e halkeego e nattineego fuu. To min soorraaɓe ngam haa min laato maccuɓe e horɓe, mi wolwataano, ngam ɓillaare nde'e he'ataano ngam daamugo ma, barkaama.” Laamiiɗo Ahasuwerus ƴami debbo mum Asta: “Moy nufi waɗugo irin ɗu'um? Toy mo?” Asta jaabi: “Ganyo e konneejo man, ɗum Hamman, kalluɗo oo!” Kultoreeŋgol ukkani Hamman yeeso laamiiɗo e debbo muuɗum. Laamiiɗo ɓerni, ummi, acci yarugo, yehi haa jarne laamorde. Ammaa Hamman ɓaditi Asta, tori mo ngam yoŋki muuɗum. Ngam o faami laamiiɗo nufani mo sarru. Nde laamiiɗo warti jarne haa suudu nyaamduuji, o tawi Hamman do'i dow leeso ngo Asta ɗon dow mum. Nden o wi'i: “Kadi o yiɗi naŋngugo debbo am bee semmbe haa nder suudu am na?” Nde laamiiɗo timmini wolwugo bolle ɗe, law ɓe cuddi yeeso Hamman. Harbona, gooto nder saraaki'en sortaaɓe wi'i laamiiɗo: “Leggal ngal meetir noogas e jowi ɗon dari haa saare Hamman. O taaskitinino ngal ngam ɓilugo Mardokay mo waddani ma habaru ngu hisni ma, barkaama.” Laamiiɗo umri: “Ɓile mo dow maagal!” Ɓe ɓili Hamman dow leggal ngal o taaskitinno ngam Mardokay. Nden ɓernuki laamiiɗo feewti. Nyannde man laamiiɗo Ahasuwerus hokki debbo mum Asta mardi Hamman, konneejo Yahuudu'en fuu. Asta waŋginani mo no Mardokay banndiri bee muuɗum. Ngam man laamiiɗo ewni Mardokay wara yeeso muuɗum. O hokki mo halagaare lammba nde o hoositi haa Hamman. Asta boo halfitini mo mardi Hamman. Fahin Asta wolwani laamiiɗo. O do'i les kosɗe maako, o woyi, o tori mo o daayna halleende Hamman Agagiijo e nufaye mum dow Yahuudu'en. Laamiiɗo lii'ani Asta sawru kaŋŋeeri laamu. Asta ummi, dari yeeso maako. Nden o wi'i: “To a yerdake, barkaama, to mi heɓi mo'ere haa maaɗa, to haala ka fottani ma, to mi heɓi yerduye ma boo, ɓe mbinnda bataakeeji ngam waylititgo ɗi Hamman ɓii Hammedata Agagiijo nufi, winndi ngam halkugo Yahuudu'en wonɓe nder lesɗe maaɗa fuu, barkaama. Noy munyranmi sarru ngu tammi ukkanaago ummaatoore am? Noy munyranmi halkere banndiraaɓe am?” Laamiiɗo Ahasuwerus wi'i debbo mum Asta e Mardokay Yahuuduujo: “Mi hokki Asta mardi Hamman. Ɓe ɓili Hamman dow leggal, ngam o ɗaɓɓi mbarugo Yahuudu'en. Jonta mbinndane Yahuudu'en ko fottani on onon boo. Mbinnde ɗum bee innde am, mbaɗe lammba bee halagaare am boo. Ngam to umroore wurtake bee innde laamiiɗo, to nde waɗanaama lammba muuɗum boo, nde waylataako sam.” Nyannde man waato nyannde noogas e tataɓre nder lewru tataɓru wi'eteendu Siwaanu, ɓe ewni winndooɓe laamiiɗo. Kamɓe ɓe mbinndi ko Mardokay umri ɓe fuu, yahugo haa Yahuudu'en e ngomna'en e wakiili'en e mawɓe lesɗe fuu, diga Indiya haa yotti Etiyopiya, lesɗe teemerre e noogas e joweeɗiɗi – haa lesdi koo ndiye fuu bee binndol mum e ummaatoore koo ndeye bee wolde mum, haa Yahuudu'en boo bee binndol e wolde muuɗum'en. Ɓe mbinndi bataakeeji bee innde laamiiɗo Ahasuwerus, ɓe ngaɗani ɗi lammba bee halagaare laamiiɗo. Nden ɓe neldi ɗi bee yaawɗotooɓe wa'iiɓe pucci cuɓaaɗi ɗi saare laamiiɗo. Bee bataakeeji ɗi'i laamiiɗo duŋani Yahuudu'en nder gure fuu ɓe mooɓo, ɓe kisna yoŋkiiji maɓɓe. To jama'aare konu iwnde haa ummaatoore koo ndeye e lesdi koo ndiye honi ɓe, ɓe mbara, ɓe kalka, ɓe nattina konne'en ɓe'e hawtaade bee rewɓe e ɓikkoy, ɓe njaɓta kuuje maɓɓe boo. Ɗum fuu ɗum laato nder lesɗe laamiiɗo koo toy, nder nyalaade woore, waato nyannde sappo e tataɓre nder lewru sappo e ɗiɗawru wi'eteendu Adar. Misaalu bataakewol man laati umroore nder lesdi koo ndiye ngam anndingo ummaatooje fuu. Yahuudu'en boo taasko nyalaade maajum ngam waataago konne'en muuɗum'en. Yaawɗotooɓe wa'iiɓe pucci saare laamiiɗo go ndilli bee jaawal fodde umroore laamiiɗo. Umroore nde'e wooynaama nder laamorde Suuza boo. Mardokay wurti diga laamiiɗo o ɓorniiɗo limce laamu carwinaaɗe e daneeje e alkibbaare raneere ɗiggunde e woɗeere, o ɗon hippi boo woronnde kaŋŋeeri mawnde. Jooɗiiɓe haa Suuza fuu kooli bee seyo. Hayru e seyo e welwelo e tedduŋgal laatani Yahuudu'en. Haa berniwol e haa lesdi haa umroore laamiiɗo yotti fuu, seyo e welwelo laatani Yahuudu'en, ɓe mbaɗi nyaamduuji e juulde. Ummaatooje ɗuuɗɗe nder lesɗe njaɓi diina Yahuudu'en, ngam kulol Yahuudu'en ukkani ɗe. Nyalaade sappo e tataɓre nder lewru sappo e ɗiɗawru wi'eteendu Adar ɗum nyalaade hebbitingo umroore laamiiɗo. Konne'en tammino ɓe njaalotono Yahuudu'en nyalaade man. Ammaa haala fuu wayliti, Yahuudu'en njaali wanywanyɓe muuɗum'en. Ɓe mooɓi nder gure maɓɓe, nder lesɗe laamiiɗo Ahasuwerus fuu, haa ɓe mbara ɗaɓɓunooɓe sarru maɓɓe. Walaa mo darti yeeso maɓɓe, ngam kulol naŋngi ummaatooje fuu. Mawɓe lesɗe fuu, ngomna'en e wakiili'en e huuwooɓe kuugal laamiiɗo mballi Yahuudu'en, ngam ɓe kuli Mardokay. Kaŋko o laati mawɗo haa saare laamiiɗo, innde maako nanaama nder lesɗe fuu, baawɗe maako ɗon ɓesdo yeeso yeeso. Yahuudu'en mbardi konne'en muuɗum'en bee kaafaaje, nattini ɓe, mbaɗi wanywanyɓe muuɗum'en ko fottani ɓe. Nder laamorde Suuza ɓe mbari worɓe teemeɗɗe njowo. Non boo Parsandata e Dalfon e Aspata e Porata e Adaliya e Aridata e Parmasta e Arisay e Ariday e Wayejata, ɓiɓɓe Hamman ɓii Hammedata, konneejo Yahuudu'en sappo. Ammaa ɓe koocaay kuuje maɓɓe. Nyannde man laamiiɗo heɓi kubar limgal mbaraaɓe nder laamorde Suuza. O wi'i debbo maako Asta: “Nder laamorde, Yahuudu'en mbari worɓe teemeɗɗe njowo e ɓiɓɓe Hamman sappo, kalki ɓe fuu. Ɗume ɓe mbaɗi nder lesɗe goɗɗe? Ko torotoɗa kadiboo? A heɓan ɗum. To woodi ko ngiɗɗa fahin, ɗum laatoto.” Asta jaabi: “To ɗum fottani ma, barkaama, accu Yahuudu'en wonɓe haa Suuza tokko waɗugo jaŋngo ko umroore duŋani ɓe hannde. Ɓiɓɓe Hamman boo ɓile dow leɗɗe.” Laamiiɗo umri waɗugo bana non. Umroore man waŋgi nder Suuza, ɓe ɓili ɓiɓɓe Hamman sappo boo dow leɗɗe. Yahuudu'en wonɓe haa Suuza mooɓti nyannde sappo e nayaɓre nder lewru Adar. Ɓe mbari worɓe teemeɗɗe tato haa Suuza, ammaa ɓe koocaay kuuje maɓɓe. Yahuudu'en woɗɓe nder lesɗe laamiiɗo, kamɓe boo ɓe mooɓi ngam faddaago yoŋkiiji maɓɓe. Ɓe keɓi siwtaare, konne'en maɓɓe ɓillaay ɓe fahin, ngam ɓe mbari ujine cappanɗe njoweeɗiɗo e njowo (75.000) caka wanywanyɓe maɓɓe. Ammaa ɓe koocaay kuuje maɓɓe. Kuuje ɗe'e fuu laati nder nyannde sappo e tataɓre nder lewru Adar. Nyannde sappo e nayaɓre ɓe ciwti, ɓe laatini nde juulde nyaamduuji e seyo. Ammaa Yahuudu'en nder Suuza mooɓi nyannde sappo e tataɓre, non boo sappo e nayaɓre nder lewru Adar man. Ɓe ciwti nyannde sappo e jowaɓre, ɓe laatini nde juulde nyaamduuji seynannde. Ngam man Yahuudu'en jooɗiiɓe nder kawyeeji laatini nyannde sappo e nayaɓre nder lewru Adar juulde nyaamduuji e seyo e neldindirki nyaamduuji. Mardokay winndi kubaruuji ɗi'i. O neldi boo bataakeeji haa Yahuudu'en wonɓe nder lesɗe laamiiɗo Ahasuwerus, ɓadiiɗe e daayiiɗe fuu. O umri ɓe waɗugo juulde nder nyannde sappo e nayaɓre nder lewru Adar, non boo nyannde sappo e jowaɓre kala hitaande fuu. Ngam nder nyalɗe ɗe'e Yahuudu'en keɓi siwtaare, konne'en muuɗum'en ɓillaay ɓe fahin. Nder lewru man boo suno maɓɓe laati seyo, bojji maɓɓe laati juulde. Mardokay umri ɓe ɓe laatina nyalɗe ɗe'e nyalɗe juulɗe nyaamduuji e seyo, ngam neldindirgo nyaamduuji e neldango talaka'en dokke. Ko Mardokay winndani Yahuudu'en, ko ɓe puɗɗi waɗugo boo, ɓe laatini ɗum al'aada. Ɓe mbaɗi ɗum, ngam Hamman ɓii Hammedata Agagiijo, konneejo Yahuudu'en fuu, nufino dabare halkugo ɓe. O waɗno kur'u mbi'eteeŋgu Puur ngam nattingo ɓe fuu. Ammaa nde laamiiɗo nani haala man, o umri bee bataakewol haa nufayeere Hamman hallunde loro dow hoore muuɗum. Ɓe ɓili Hamman e ɓiɓɓe muuɗum dow leɗɗe. Ngam maajum Yahuudu'en ɗon mbi'a nyalɗe ɗe'e Puuriima, ngam innde Puur. Ngam daliila bolle bataakewol go e ngam daliila kuuje ɗe ɓe ngi'i, keɓɗe ɓe fuu, ɓe tabitini ɗum, ɗum farilla nduumiika dow maɓɓe e danygol maɓɓe e hawtananɓe diina maɓɓe fuu, haa ɓe tokko waɗugo juulde nder nyalɗe ɗiɗi ɗe'e hitaande fuu, bana ko winnda, to saa'i man yottake. Ɓe ciftora nyalɗe ɗe'e, ɓe kakkilana ɗe, diga yidere haa yidere, nder saare koo ndeye, nder lesdi koo ndiye, nder wuro koo ngoye, ngam taa nyalɗe Puuriima cotta caka Yahuudu'en, taa ciftorki maaje majja haa danygol maɓɓe. Asta ɓii Abihayil, debbo laamiiɗo bee Mardokay Yahuuduujo, mbinndi bee baawɗe fuu bataakewol ɗiɗaɓol ngo'ol ngam tabitingo haala Puuriima. Ɓe neldi bataakeeji bee yelanaago Yahuudu'en wonɓe nder lesɗe laamiiɗo Ahasuwerus teemerre e noogas e joweeɗiɗi fuu jam e gooŋgaaku. Ɗum laati ngam tabitingo nyalɗe Puuriima bee saa'iije maaje, bana Mardokay Yahuuduujo e Asta, debbo laamiiɗo umrino ɗum, bana no Yahuudu'en tabitinino ɗum nyalɗe suumaye e bojji ngam ko'e muuɗum'en e danygol muuɗum'en. Umroore Asta tabitini haala Puuriima ka'a, nde winndaama nder deftere. Laamiiɗo Ahasuwerus umri jomorgol haa lesdi fuu e haa duuɗe mbeela. Haala kuuɗe cuusal e baawɗe e haala maŋngu Mardokay boo, ɗum winndaama nder Deftere Habaruuji Nyalaaɗe Laamiiɓe Mediya e Persiya. Mardokay Yahuuduujo laati ɗiɗaɓo laamiiɗo, Yahuudu'en fuu camɗini mo. Mooɓgal banndiraaɓe maako ngiɗi mo, ngam o ɗaɓɓiti jam ummaatoore maako, o tabitini hayru yimɓe maako fuu. Woodino goɗɗo haa lesdi Uus, innde maako Ayuba. Goɗɗo oo o timmuɗo, gooŋgaajo, o kulɗo Allah, o daayiiɗo halleende. O danyanaama ɓiɓɓe worɓe njoweeɗiɗo e ɓiɓɓe rewɓe tato. O mari dammooji ujine joweeɗiɗi e geelooɗi ujine tati e ga'i cindaaɗi ɗiɗi ɗiɗi nde teemeɗɗe jowi e bamɗe debbe teemeɗɗe jowi e jeyaaɓe ɗuuɗɓe masin nder saare. Goɗɗo oo ɓuri yimɓe fuunaaŋge fuu maŋngu. Ɓiɓɓe maako worɓe ɗonno mbeernindira haa ci'e muuɗum'en ngam nyaamugo, koo moy nde nyalaade mum yaalti. Ɓe ɗonno ewna deerɗiraaɓe maɓɓe rewɓe tato, haa ɓe nyaamda, ɓe njarda bee maɓɓe. To nyalɗe man timmi, Ayuba ɗonno ewna ɓiɓɓe muuɗum ngam senugo ɓe. O ɗonno dawa cub, o lii'ana Allah guleteeɗi ngam kawtal koo moy maɓɓe bee Allah. Ngam o ɗonno numa: “Teema ɓiɓɓe am mbaɗi hakke, kuɗi Allah nder ɓerɗe muuɗum'en.” Bana nii Ayuba ɗonno waɗa foroy. Nyannde feere ɓiɓɓe Allah ngari haa ndaro yeeso Jawmiraawo. Sayɗaanu boo wari caka maɓɓe. Jawmiraawo ƴami mo: “Diga toy ngarɗa?” Sayɗaanu jaabi: “Mi yiiloyi koo toy haa duniyaaru.” Jawmiraawo ƴami mo: “A hakkilani jaggiiɗo am Ayuba na? Irin maako walaa haa duniyaaru, o goɗɗo timmuɗo, gooŋgaajo, kulɗo yam, daayiiɗo halleende.” Sayɗaanu jaabi: “Kadi Ayuba ɗon hule meere na? Naa a howi mo kowaagol, kaŋko e saare maako e ko o mari fuu? A barkiɗini kuugal juuɗe maako, tokke maako ɗuuɗi haa lesdi. Ammaa to a forti juŋngo ma, a meemi ko o mari fuu, o huɗete bee baŋguɗum!” Jawmiraawo wi'i Sayɗaanu: “Ndaa, ko o mari fuu ɗon haa juŋngo ma. Ammaa taa meemu ɓanndu maako kam.” Nden Sayɗaanu dilli. Nyannde feere ɓiɓɓe Ayuba worɓe e rewɓe ɗonno nyaamda e njarda nder saare mawniraawo muuɗum'en. Goɗɗo waddani Ayuba habaru, wi'i mo: “Min ɗonno ndema bee ga'i. Bamɗe ɗonno ndura kommbi maaji, Saba'en ukkani min, njaɓti dabbaaji fuu. Ɓe mbari huuwanooɓe ma bee kaafahi. Min feere am daɗi, mi wari anndingo ma ɗum.” Diga o timminaay wolwugo, goɗɗo feere wari, wi'i: “Yiite Allah do'i diga asama, wuli tokke baali maaɗa e huuwanooɓe ma fuu. Min feere am daɗi, mi wari anndingo ma ɗum.” Diga o timminaay wolwugo, goɗɗo feere wari, wi'i: “Kaldiya'en mbaɗi mooɓe tati, ukkani geelooɗi, kooci ɗi. Ɓe mbari huuwanooɓe ma bee kaafahi. Min feere am ɗaɗi, mi wari anndingo ma ɗum.” Diga o ɗon wolwa tawon, goɗɗo feere wari, wi'i: “Ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe ɗonno nyaamda e njarda nder saare mawniraawo maɓɓe, henndu saatundu iwndu ladde hamaadaare wari, faɗɗi coɓɓuli suudu nayi fuu. Ndu yibbi dow derke'en, ɓe maayi. Min feere am daɗi, mi wari anndingo ma ɗum.” Nden Ayuba ummi, seeki alkibbaare mum, laɓi hoore mum, do'i haa lesdi, sujidi. O wi'i: “Temmbo ngurtiimi reedu daada am, temmbo boo lorotoomi. Jawmiraawo hokki, Jawmiraawo hoociti, barka laatano innde Jawmiraawo!” Nder torraaji ɗi'i fuu, Ayuba waɗaay hakke, o wolwaay kalluka dow Allah. Nyannde feere ɓiɓɓe Allah ngari haa ndaro yeeso Jawmiraawo. Sayɗaanu boo wari, darodi bee maɓɓe. Jawmiraawo ƴami mo: “Diga toy ngarɗaa?” Sayɗaanu jaabi: “Mi yiiloyi koo toy haa duniyaaru.” Jawmiraawo wi'i mo: “A hakkilani jaggiiɗo am Ayuba na? Irin maako walaa haa duniyaaru, o gooŋgaajo, kulɗo yam, daayiiɗo halleende. An yerɓi yam ukkango mo torraaji meere. Ammaa kaŋko, o ɗon tabiti nder gooŋgaaku tawon.” Sayɗaanu jaabi: “Laral ngam laral! Ko neɗɗo mari fuu, o hokkan ɗum ngam hisnugo yoŋki maako. Ammaa to a forti juŋngo ma, a naawni ɓanndu maako, nden kam o huɗete bee baŋguɗum!” Jawmiraawo wi'i Sayɗaanu: “Ndaa mo haa juŋngo ma, ammaa aynu yoŋki maako!” Sayɗaanu dilli. O nyawni Ayuba ɓuule kalluɗe diga jaaɓruɗe haa hoore. Ayuba jooɗi nder ndoondi, hoo'i heeɗo, ɗon nyaanyoro. Debbo maako wi'i mo: “Haa jonta a ɗon tabiti nder adilaaku. Huɗ Allah, nden maaya!” Ammaa Ayuba wi'i mo: “A ɗon wolwa bana debbo paataaɗo! En ɗon njaɓa hayru haa Allah, ngam ɗume sarru kam en njaɓataa?” Nder kuuje ɗe'e fuu, Ayuba waɗaay hakke dow Allah nder boliiɗe muuɗum. Soobiraaɓe Ayuba tato nani haala sarru ngu heɓi mo fuu. Ɓe ngari, koo moy diga nokkuure muuɗum: Elifas Temaniijo e Bildad Suhiijo e Cofar Na'amatiijo. Ɓe narri, ɓe ngari siŋkango mo e de'itingo mo. Nde ɓe eewi mo diga daayiiɗum, ɓe annditaay mo. Ɓe towni sawtu, ɓe mboyi, ɓe ceeki alkibbaaje maɓɓe, ɓe ukki collaaje dow ko'e maɓɓe heedi asama. Nden ɓe njooɗodi bee maako haa lesdi, nyalawmaaje joweeɗiɗi e jemmaaje joweeɗiɗi. Koo gooto maɓɓe wolwanaay mo, ngam ɓe ngi'i torra maako saati masin. Ɓaawo maajum Ayuba maɓɓiti hunnduko muuɗum, naali nyalaade danyeeki muuɗum. Ndaa ko o wi'i: Nyalaade nde ndanyaami halka, non boo jemmaare nde wi'i: “Gorgel reedaama.” Nyalaade man laato nyiɓre! Taa Allah Ɓaŋiiɗo siftora nde fahin! Taa jayŋgol yayna dow maare sam! Nyiɓre nyiɓɓunde mara nde. Sey duule caŋngina dow maare, mojaaki naaŋge hulna nde. Sey nyiɓre jaɓta jemmaare maajum, taa nde lime caka nyalɗe nduuɓu, taa nde nasta lisaafi lebbi fahin. Taa jemmaare maajum waɗa barka, taata nde nana hoolo seyo sam. Naalooɓe nyalɗe naala jemmaare maajum, non boo hiila'en tikkinooɓe kuuŋga. Sey koode baɓɓol maare nyiɓɓa. Nde tammoro jayŋgol, ammaa ngol waŋgataa, taa nde yi'a beɗgol naaŋge. Ngam nde maɓɓanaay yam reedu daada, haa gite am nde suuɗaay torra. Koni mi maayaay diga mi danyaaka, mi sooytaay nde mi wurti reedu daada am? Koni o jaɓi yam dow koppi? Koni mi musini haa enɗi maako boo? Hannde mi wonanno nder de'ere nder yenaande am, mi ɗaanotono, mi siwtotono bee laamiiɓe e sarwooɓe lesdi, mahitananɓe ko'e muuɗum'en bille, maaboo bee mawɓe marɓe kaŋŋeeri e hebbinɓe cuuɗi mum'en bee cardi malla boo mi wonataano, bana ɓiŋngel ngel wardaay bee yoŋki, ngel yi'aay annoora. Nder yenaande, halluɓe ndimmbataako fahin, ton somɓe e tampuɓe ɗon ciwto. Haɓɓaaɓe fuu njooɗoto jam ton, ɓe nanataa hoolo helman. Ton pamaro e mawɗo ngondan, maccuɗo boo rimɗan e jawmum. Koni Allah hokki torraaɓe jayŋgol, e laska-ɓerɗe'en fuu ngeendam? Ɓe ndeenan maayde, nde warataa, ɓe ɗaɓɓan nde ko ɓuri jawdi. Ɓe keewanno welwelo e seyo, ɓe ngamanno to ɓe keɓno yenaande. Ndaa goɗɗo mo anndaa haa o yahata, goɗɗo mo Allah maɓɓi, taarni ɗum kowaagol. Uumaali laatani yam nyaamdu e gonɗi am ɗon ila bana ndiyam. Ko kulmi, kanjum ukkantammi, ko ceekanmi, ɗon waranammi. Mi walaa jam, walaa siwtaare, de'ere walaa, sey ɓillaare! Elifas Temaniijo wi'i: To min mbolwani ma, ɗum mettinte na? Ammaa moy waawata naŋgtugo bolle mum? Ndaa, a faamtini ɗuuɗɓe, a walliti boo juuɗe tampuɗe. Koo moy fergi, bee bolle ma umminɗa mo, koppi tampuɗi boo, an a haftini ɗi. Nde ɗum heɓi ma jonta, ɗum mettini ma, nde ɗum ukki dow maaɗa, a wemmboto na? Kulol Allah laataaki hoolaare ma na? Malla kuuɗe ma adiliije laataaki tammunde ma? Siftor, cooyɗo aybeeji meeɗi halkugo na malla woodi gooŋgaajo meeɗɗo nattugo? Ndaa ko ngi'mi: Demoowo zunuuba foroy, koo aawoowo toonyaare, o sodan ɗum boo. Poofɗe Allah men, kanje kalkata ɓe, henndu tikkere maako boo timminan ɓe. Ɓe ɗon ubbo bana cirgu, bana mbarooga boo. Nyii'e mbarookoy boo ngewaama fuu. Mbarooga ɗon halka, walaa jaɓtiiru sam, non boo ɓikkoy mbarooga fuu caŋkititto. Mi nani wolde sirriire, noppi am nani ɗum bana sofndaaŋgo. Ɗum gi'aaɗum, ɗum hulni yam jemma, saa'i yimɓe ɗon nder ɗoyŋgol tedduŋgol. Kulol ukkani yam, kultoreeŋgol nasti i'e am fuu haa ɗe ndimmbi. Huunde saali dow am bana henndu, suufu ɓanndu am dari ngam kulol. Goɗɗo ummi, min kam mi anndaa mo, yeeso am o ɗon dari, ɗon jeeɗi. Nden mi nani sawtu maako: “Neɗɗo maayanɗo ɓuran Allah adilaaku na? Goɗɗo ɓuran tagɗo ɗum laaɓugo na? Jawmiraawo hoolaaki koo malaa'ika'en muuɗum, o ɗon fela faataare jagganooɓe mo, sakko yimɓe tagaaɓe bee loope, laatiiɓe mbulwuldi, bana mooƴu meere ɓe namrete. Diga fajiri haa asiri, ɓe pusete, haa foroy ɓe kalkan. Walaa mo hakkilanta ɗum. To o ta'i poofɗe maɓɓe boo, yimɓe maayan bilaa hikma.” Kadi, ewna! Moy jaaboto ma? Haa seniiɓe boo, moy ewnotooɗa? Ngam mettamɓeram mbaran paataaɗo, kaajal nattinan cooyɗo hakkiilo. Nde mi yi'i paataaɗo ɗon tabito, law mi naali saare maako, mi wi'i: Taa ɓiɓɓe maako keɓa walliinde! Ɓe hiitaaɓe haa nastirde wuro, ammaa goɗɗo kisnanɗo ɓe walaa. Weelaaɓe nyaama ƴaamnde maako, ɓe kooca nde koo caka gi'e, talaka'en boo njaɓta mo jawdi maako. Aa'a, sarru iwataa haa mbulwuldi, non boo torra fuɗataa diga lesdi. Ammaa neɗɗo danyaama ngam torra, bana feetere yiite ngam fiira. To min kam, mi ɗakkotiranno bee Allah, mi yahranno haala am haa maako. O ɗon huuwa kuuɗe mawɗe, goɗɗo waawataa faamugo ɗe, o ɗon huuwa kuuɗe kayɗiniiɗe ɗe ngalaa limgal. O ɗon toɓna iyeende dow lesdi, o ɗon nelda ndiyam boo dow gese, o ɗon ɓaŋgta leestiiɓe, o ɗon seyna sunaaɓe. O ɗon nattina dabareeji ƴoyɓe, ngam taa ɓe keɓa jaalorgal. O ɗon naŋnga hikma'en nder ƴoyre maɓɓe, o ɗon majjina anniya faasiki'en. Nyalawma ɓe kawran bee nyiɓre, haa naaŋge ɓe maman bana jemma. E kaafahi o hisnan bukaaɗo, o wurtinan mo nder juŋngo baawɗo. Non tammunde ɗon ngam talakaajo, ammaa sooynde adilaaku maɓɓan mo hunnduko. Mo Allah feli heɓi barka! Ngam maajum taa sala elto Allah Baawɗo ! Ngam kaŋko naawnata, kaŋko haɓɓata huuduure. O fiyan, nden juuɗe maako boo kurga. Foroy o hisnete e ɓillaaje, to sarru waɗi, ngu meemataa ma. To weelo waɗi, o hisnete maayde, nder konu boo o hisnete diga kaafahi. A hisan e bolle tufleejo. A hulataa sam to halkere wari. A jalan dow bonnuki e weelo, a marataa kulol ngam kuuje ladde. A reman gese, ɗe marataa kaa'e, a woodi sulhu bee kuuje ladde. A yi'an saare ma waɗan barka, a liman baali ma fuu, ɗi ngonan ɗi fuu. A yi'an ɓiɓɓe ma ɗuuɗan bana huɗo ngesa. A nastan yenaande bee ndottaaku bana waagaare alkamaari wakkati ƴaamle. Min linyi ɗum fuu, nonnon ɗum wa'i. An, nan ɗum, anndu ɗum bee hoore maaɗa! Nden Ayuba jaabi, wi'i: Asee! To goɗɗo foondi metteeŋga am, to o waati sarruuji am dow awnorɗum, ɗum ɓuran njaareendi maayo fuu teddugo, ngam maajum mi numataa bolle am. Ndaa, Allah Baawɗo tufi yam bee kuri mum, mi tahi dajje maaji. Kulniiɗum iwɗum diga Allah ɗon honammi. To huɗo ɗon yeeso wamnde ladde, nde ooloto na? To nyaamdu ɗon, nagge woodoto na? Goɗɗo nyaaman lakasɗum ɗum walaa mannda na? Dakam ɗon nder daneejum yeeraande heccere na? Ko mi sali meemugo laatake nyaamdu am, koo to ndu nyiddundu boo. Mi yiɗno tornde am jaɓe, Allah duŋanammi ko tammiimi! Ɗum fottana Allah o namammi. O forta juŋngo, o ta'ammi. Mi heɓanno de'itinki, mi seyanno koo nder boneeji am naawɗi ɗi'i. Mi yeddaay bolle Ceniiɗo sam. Ammaa semmbe am ngam tammaago luttaay fahin! Ɗume munyal am nafatammi, mi walaa tammunde dow garanɗum fahin! Mi hayre haa mi munyana koo ɗume fuu na? Ɓanndu am saati bana njamndi mboɗeeri na? Min mi walaa walliinde sam, mi walaa ballal koo seɗɗa. Mo ɗon nder torra mari haaje walliinde sooba mum, koo to o accuɗo hulugo Allah Baawɗo boo. Bana maayo yoorngo, bana maaje ɓeeɓɗe, non deerɗiraaɓe am toski yam. Maaje ɗe'e keewan koo ndey ndiyam mooɓoto, to mallimallooje fuu ɓolwi, ammaa saa'i ceeɗu ɗe ɓeeɓan, to gulɗum waɗi, ɗe njooran. Mooɓre filooɓe ɗon ɗaɓɓita ndiyam ton, nde nastan nder ladde, nde majjan ton. Mooɓre filooɓe warannde diga Tema e Saba fuu ɗon ɗaɓɓita ɗe, ɗon tammoro ɗe. Ammaa nde semtan daliila hoolaare man, to nde yottake ton, tammunde maare ittoto. Nonnon on laatani yam on fuu. Nde ngi'ɗon kulniiɗum, on kultori. Mi wi'i on ndokkammi huunde na, on ndokkammi jawdi ndi marɗon na, on kisnammi juŋngo ɓilloowo na, on coottammi diga juŋngo toonyoowo na? On paamnammi, nden kam mi jeeɗoto. Kolleeɗam haa mi woofi. Bolle gooŋɗuɗe naawan ɓernde na? Ko mbi'ɗon nafan ɗume? Ngam bolle am mbaɗɗon feloore na? Mi woyi ngam torra, ɗum haala nder henndu na? On ɗon mbaɗa kur'u koo dow atiimeejo, on ɗon coorra koo soobaajo mon! Kadi sey on ndaarammi! Haa gite mon mbolwanmi fewre na? Jonta, lorte! Taa nume kalluɗum sam! Lorte! Haa jonta mi ɗon nder adilaaku am! Kadi fewre ɗon nder hunnduko am na? Mi anndaa ko woni halleende na? Ngeendam neɗɗo haa duniyaaru laati bana ngeendam soojeejo. O ɗon bana kuuwoowo kuugal ngeenaari, bana maccuɗo gonɗo nder naaŋge yenwirta ɗowdi, bana kuuwoowo deenanɗo ngeenaari mum. Lebbi ɗuuɗɗi nder naaworlaaji, kanjum woni mardi am, koo bee jemma boo torra accataa yam sam. To mi waalake, mi ɗon numa: “Ndey mi ummoto?” Ammaa to jemma timmataa, mi talloto dow be'itte haa weeta, haa mi safta boo. Tuundi loope e gilɗi cuddi ɓanndu am. Laral ɓanndu am ɗon seeka, ɗon ila mbordi. Nyalɗe ɗon ndogga ko ɓuri horde cannyargal, ɗe ɗon njinna, walaa tammunde! Siftor, ngeendam am laati bana henndu! Mi meetataa yi'ugo balɗe hayru am. Koo moy yi'i yam jonta, meetataa yi'ugo yam fahin. A tefatam ammaa mi tawataake. Bana ruuldere saŋkitirta, jinna, non goɗɗo jipporto haa joonde maayɓe, lorataako fahin. O wartata saare maako kadiboo, saare maako annditittaa mo fahin. Ngam maajum mi naŋgtataa hunnduko, mi wolwan. Mi waŋginan ɗum ko ɓillata ruuhu am. Mi siŋkan nder mettamɓeram am. Mi mbeela malla kuuŋga nder mbeela na, haa njo'ina goɗɗo aynoowo yam? Nde mbi'mi: “Be'itte am nde'itintam, sey waalorde hoyna siŋkuye am”, a neldi yam koyɗi, a hulni yam, bee gi'ki nder jemma a diwni yam. Ɓe ɗeɗɗammi, ɓurantam wooɗugo, ngam am – ndikka maayugo! Mi yiɗaa a juttina balɗe am fahin, ɗe nafataa yam, accam, taa ɓillam. Ɗume neɗɗo maayanɗo haa ɓaŋgta mo, haa a hakkilana mo masin? A laarndoto neɗɗo nde weeti fuu, saa'iije fuu a ɗon linya mo. Ndey accata laarugo yam? Ndey accata yam mi moɗa tuuɗe am? To mi waɗi hakke, ɗume ɗum waɗete, an kakkilanoowo ɓii-Aadama? Ngam ɗume cuɓɗa mi ngam kuri ma? Mi teddani ma bana doŋngal na? A sali yaafaago aybeeji am. Ngam ɗume a ittataa hakke am? Neeɓataa mi waaloto nder lesdi boo. A ɗaɓɓatam, ammaa mi tawataake fahin. Nden Bildad Suhiijo wi'i: Ndey accata wolwugo irin maajum? Haa ndey accata wolwugo bolle caatuɗe bana henndu saatundu? A tammi Allah sannji dookaaji kiita na? A tammi Allah Baawɗo wayliti kiita ngooŋɗuka na? To ɓiɓɓe ma mbaɗi hakke dow Allah, ɓe keɓi ngeenaari zunuuba maɓɓe. Ammaa an, to a ɗakkotiran bee Allah, to a toroto Allah Baawɗo, to a walaa feloore, to a darnuɗo, fakat o ummoto haa o walle, o mo'ina joonde ma bana naane. Nden ndaarata fuɗɗam ma bana peetum, haa timmoode maaɗa a maran ɗuuɗɗum. Sey a heɗito yimɓe ɓooyma, ko kaakiraaɓe maɓɓe keɓti, anndu ɗum! Enen, en neeɓaay haa duniyaaru ndu'u! Walaa ko en anndi, balɗe meeɗen haa lesdi, ɗum ɗowdi tan. Ammaa kamɓe, ɓe ekkitinte, ɓe anndinte ɗum ko ɓe anndi bee kirseeku maɓɓe: Kewe mawnan to walaa waalowol na? Tolooje mawnan to ndiyam walaa na? Kanje ɗe aartan koo huɗo yoorugo, koo ɗe kecce, koo walaa pe'uɗo ɗe. Kanjum heɓata yejjitanɓe Allah, non tammunde kalluɗo halkirta. Haala tammunde maako wonnoto, nde nanndi bee cannyudi. To o ɓaarake suudu maako, ndu yibban, to o feɗi dow maaru, ndu yibban. Bana lekki keewki ndiyam gonki haa naaŋge, lice maaki ɗon caalo jarne fuu, ɗaɗi maaki ɗon laya caka waagaare kaa'e, caka kaa'e ki yiɗi naŋgtugo. To ɓe ɗoofi ki diga pellel man, pellel man yeddan ki, wi'an: “Mi meeɗaay yi'ugo ki sam.” Kanjum tan woni seyo maaki fuu, haa pellel maaki boo, leɗɗe goɗɗe puɗan. Aa'a, Allah wudintaa adiliijo. O wallataa kalluɗo. Allah wartiran seyo ɓernde ma, haa a jala, a heewa welwelo. Ammaa wanyɓe ma keewan semteende, cuuɗi halluɓe mbilan. Ayuba jaabi: Gooŋga kam, mi anndi ko mbi'ɗa ɗum gooŋga. Noy neɗɗo laatorto adiliijo yeeso Allah? To goɗɗo yiɗi hujjotirgo bee Allah, o jaabataako mo koo nde woore dow ƴamɗe ujineere! Walaa ko o anndaa, o Baawɗo. Moy tuurtanta mo bilaa halkugo? O sottinan kooseeje bilaa anndaaŋgal maaje, nder ɓernuki maako o hippan ɗe. O dimmbinan duniyaaru haa pellel mum, o diwninan caɓɓaaje maaru. O haɗan koo naaŋge boo yaynugo, o nyiɓɓinan koode haa asama. Sey kaŋko tan we'iti asama, o yaaɓan dow ƴuuge ndiyamji. O tagi Nyiiwaaje e ɗaccuki e dulooje e koode haa fombina. O ɗon waɗa kuuje mawɗe ɗe paamataake. Walaa mo waawata limugo kuuje kayɗiniiɗe ɗe'e. Mi waawataa yi'ugo mo koo to o ɗon saalo kommbi am. To o dilli, mi waawataa heɓtugo. To o jaɓti huunde, moy waawata hoosititgo ɗum? Moy wi'ata Allah: “Ɗume mbaɗata ɗo?” To Allah ɓerni, o faasitittaa ɓernuki maako, koo ɓen walluɓe Rahab boo maati ɗum. Kadi noy min mi heɓrata mi jaabo mo? Bolle ɗeye mi suɓata ngam wolwugo yeeso maako? Koo mi adiliijo, mi jaabataako sam, ngam sey mi ɗaɓɓita enɗam haa kiitoowo yam. Koo to mi ewni mo, kaŋko boo o jaabi yam, noy mi anndirta kaŋko o nanatam? Ngam o neldan duluuru, o namatam, meere non o ɗon ɗuɗɗina naawnere am. O accataa mi foofa foofaaŋgo am, ammaa o ɗon haarnammi torra e bone tan. Mi waawataa haɓugo bee maako, ngam o cemmbiɗɗo masin. Haa kiita boo, moy foti ewnugo mo ngam haa mi waŋgina hujja am? Koo to hujja am laaɓi, bolle am ndo'atam. Koo mi adiliijo, bolle am aybintam. Fakat mi adiliijo kam na? Min bee hoore am, mi anndaa. Mi ɗon miccita ngeendam am. Ɗum fuu ɗum gootum! Ngam maajum mi wi'an: Allah nattinan adiliijo e kalluɗo boo. To sarru wari bee juhuki, ɗon mbara, Allah jalan dow saklere laaɓɓe. Nde duniyaaru ɗon les baawɗe kalluɗo, Allah ɗon wumna gite hiitooɓe! To naa Allah waɗi ɗum, ɗum moy kadi? Nyalɗe am caali law ɓuri doggoowo, ɗe ɗon ndogga bilaa yi'ugo hayru sam. Bana koommbowal kewe ɗe njaawɗoto, bana dutal ngal suuyanto keɓal mum. To mi wi'i: “Mi yejjitan bojji am, mi seyo, mi nyobbita yeeso am”, nden kam naaworlaaji am kulnatam. Mi anndi, an Allah a laarataa laaɓeeŋga am. Min laatoto aybuɗo! Ngam ɗume mi ɗon torro meere? To mi yiiwakeno bee saabulu, mi hoo'ino cukkuri ngam laɓɓingo juuɗe, a nastintam nder loope. Nden kam, koo limce am elnatam. Ngam Allah naa o neɗɗo bana am haa mi jaabo mo, min ndarodo yeeso kiitoowo. Ngam walaa mo narrinta mo bee am, mo wallinta juŋngo dow amin ɗiɗo fuu. O acca ɓoccugo yam bee ɓoccol maako, o acca boo hulnugo yam. To non kam, mi hulataa wolwugo, ammaa nde mi waawaay irin maajum sam, mi lutti feere am. Ndaa, ɓernde am ɗoylake yeeɗugo. Ngam maajum mi yoofan uumaali am, mi wolwan bee kaaɗɗum haa ɓernde am. Nii mbi'anmi Allah: Taa hiitam! Anndinam koni aybinta yam. Ɗum fottani ma na, to a ɓilli yam, a yoofti ko juuɗe ma mbaɗi fuu bee hiɓɓingo anniyaaji halluɓe na? A woodi gite bana ɗe neɗɗo na? A ɗon laara bana neɗɗo maayanɗo laardata na? Balɗe ma boo ndamman bana ɗe maayooɓe na e duuɓi ma boo ndamman bana ɗi neɗɗo na? Ngam ndaa, a ɗon ɗaɓɓita aybe am, a ɗon wiɗito hakke am. A anndi mi laaɓɗo, walaa kisnanɗo yam diga juŋngo ma. Juuɗe ma mbaɗi yam, tagi yam. A wayliti jonta, a yiɗi halkugo yam! Siftor, bee loope a tagri yam, a yiɗi boo lornugo yam haa nder mbulwuldi na? An rufi yam bana kosam. An nyallini yam bana torjam. Bee laral e kusel a ɓorni yam, bee i'e e ɗaɗi a sannyi yam. A hokki yam yoŋki e mo'ere, a ayni yam jam bee mbooɗeeŋga ma. Ammaa woodi sirri a suuɗi haa ɓernde ma. Mi anndi ɗum ko woni nder numo ma: To mi waɗi hakkeeji, a laarndo yam, a salo yaafaago aybeeji am. Fakat, to mi aybuɗo, bone laatanto yam! Koo to mi laaɓɗo, mi ɓaŋgtataa hoore am, mi heewi bee torra e mettamɓeram tan. To mi ɓaŋgti hoore am, an a taasnatam, a taasnatam bana mbarooga non, foroy a ɗon hollammi baawɗe ma. Foroy a ɗon darna wullooɓe yam, tikke maaɗa boo ɗon ɗuuɗana yam, mooɓe konne'en ɗon ukkano yam. Koni ngurtinɗa mi diga reedu daada am? Mi maayanno hiddeko goɗɗo yi'ammi! Mi laatanno bana mo waŋgaay sam, ɓe uwanno yam ɓaawo wurtaago reedu daada am. Naa balɗe am pamare lutti na? Accam haa mi welwita seɗɗa. Neeɓataa mi dillan, mi lorataako boo haa lesdi ndi nyiɓɓi bee nyiɓre sukkunde. Ton nyiɓre e bonnuki meere laamoto, koo jayŋgol boo nanndi jemmaare nyiɓɓunde. Nden Cofar Na'amiijo wi'i: Ɗuuɗal bolle ma heɓaay jaawaabu na? Waawugo wolde yiɗaa wi'go a gooŋɗuɗo! An a tammi harakaaji ma nje'inan yimɓe na? Walaa cemtinɗo ma ngam a janci ɓe na? An a wi'i: “Mi laaɓɗo nder bolle am, walaa aybewol mbaɗmi dow Allah sam.” Asee, to Allah bee hoore mum yiɗno wolwango ma, to o maɓɓitino hunnduko ngam wolwango ma, o waŋginanteno sirriiji hikma maako fuu, ɗi yimɓe mbaawataa faamugo, nden a faamanno Allah limanaay ma hakkeeji maaɗa fuu. An a waawan heɓtugo lugguɗum Allah na? An a waawan faamdugo timmuki Baawɗo na? Hikma maako ɓuri koo asama towugo, ko mbaawata waɗugo? Ka ɓuri jahannama luggugo. A waawan faamugo ka na? Ka ɓuri duniyaaru fuu juutugo, ka ɓuri koo mbeela boo yaajugo. To Allah naŋngi aybuɗo, yahri mo yeeso kiita, moy he'i dartanaago mo? Ngam Allah anndi yimɓe meere'en, koo to o hakkilantaa halleende, o yi'an haa nde woni. Paataaɗo laatataako hikmaajo sam, sonaa to wamnde ladde laatake wamnde eltaande. Ammaa an, sey a dartina ɓernde ma, a weeɗa juuɗe ma heedi Allah. To juuɗe ma tunwino bee halleende, a laɓɓina ɗe, taa sooynde adilaaku boo wona nder ma, nden kam, a ɓaŋgtan gite ma, a laaɓɗo, a daroto bilaa kulol. Nden a yejjitan torra e kalluɗum, bana ilam caaliiɗam, a numtataa ɗum. Jayŋgol ngeendam ma ɓuran koo naaŋge boo, nyiɓre haa ngonɗa laatoto bana jayŋgol fajiri. Nden a heɓan hoolaare e tammunde, a aynaaɗo, a ɗaanoto bee de'ere. Walaa ɓillanɗo ma to a ɗon siwto, yimɓe ɗuuɗɓe boo ɗaɓɓitan yerduye ma. Ammaa halluɓe coman tefugo ballal, kisndam walaa ngam maɓɓe, sey maayde tan, kanjum woni tammunde maɓɓe. Ayuba jaabi: Fakat, onon yimɓe, on ngoodi faamu, ammaa hikma fuu nattidan bee mooɗon! Ammaa min boo mi woodi hakkiilo bana mooɗon, mi sakkitittaako ɓaawo mooɗon boo. Ngam moy anndaa kuuje ɗe'e? Mi laatake mo sooba mum janci ɗum, mo ewni Allah haa o jaabo ɗum. Ɓe njanci adiliijo e timmuɗo! Mo nasti nder sarru, o jawniiɗo, koo moy koolɗiniiɗo ɗon numa bana non, mo kosɗe mum pergi, ɓe ndoflan ɗum. Laymaaji toonyooɓe ɗon tabiti, tikkinɓe Allah ɗon koolɗini, ɓe ɗon yikka ɓe mbaawti koo Allah boo. Ammaa, ƴam dabbaaji, ɗi paamtinte, ƴam colli les asama, ɗi ngeccete. Wolwan lesdi, ndi anndinte, wolwan liɗɗi nder maayo, ɗi mbi'ete. Kuuje ɗe'e fuu, Jawmiraawo tagi ɗe, tagefooji ɗi'i fuu anndi ɗum boo. Yoŋki geetum fuu ɗon haa juŋngo maako, non boo nafsu ɓiɓɓe Aadama fuu. Naa kuugal nofru ɗum nanugo bolle? Naa kuugal hunnduko ɗum mettugo nyaamdu? Haa ndotti'en hikma tawete, hakkiilo boo haa nayeeɓe. Ammaa haa Allah hikma e baawɗe tawete, hakkiilo e sawari, kaŋko jeyi. O yibbinan, walaa mo mahititta. O maɓɓan goɗɗo, walaa mo maɓɓititta mo. To o haɗi iyeele, koo ɗume fuu yooran. To o yoofti ndiyam, ɗam wonnan lesdi. Haa maako tan semmbe e hikma fuu tawete, o mari majjinɗo e majjuɗo. O ɓortan dawrooɓe, o leesna ɓe, o waɗan hiitooɓe boo dulluɓe. Kaɓɓorli laamiiɓe, o fiistan ɗi, o taadan ɓe keeci bee ɓoggi ɗi'i. O ɓortan koo liman'en, leesna ɓe, dariiɓe, tabitɓe, o do'an ɓe. O haɗan hoolaaɓe boo wolwugo, o ittanan ndotti'en faamu. O rufan yawaare dow mawɓe fuu, o fiɓtan taadorli semmbiɗɓe. O sudditan lugguɗum nyiɓre, o wadda nyiɓre nyiɓɓunde haa jayŋgol. O mawninan ummaatooje, o halkan ɗe. O yaajinan ummaatooje, o nattinan ɗe. O laatinan mawɓe faataaɓe, nder ladde ferewnde ɓe ngiiloto. Ɓe tefan bana wumɓe nder nyiɓɓuɗum, o yiilnan ɓe ton bana wuykuɓe. Ndaa, gite am ngi'i ɗum fuu kadi, noppi am nani e faami ɗum. Ko on anndi fuu, min boo mi anndi, mi sakkitaaki ɓaawo mooɗon boo. Ammaa min, haa Baawɗo ngiɗmi wolwango, haa maako boo mbaŋginanmi hujja am. On cuddi faataare bee pewe tan, on fuu on hurgooɓe ɓe anndaa koo ɗume sam! Asee, to on naŋgtuno ɗemɗe mon, ɗum waŋginanno on hikma'en! On nana hujja am, on keɗito bolle seedamku am. Bee pewe on mballirta Allah na? On laati fewooɓe ngam maako na? On ndaroto wakeere maako na? On ceedanto Allah haa kiita na? Ɗum fottanan on to o wiɗiti on na? On cargan mo bana ɓe cargirta neɗɗo na? Fakat o felan on bee caatal, ngam on ɗon cenndindira yimɓe nder cuuɗiiɗum haa kiita. Bee maŋngu maako o hulnirta on, bee baawɗe maako o diwnirta on. Ndaa, balndi mon nanndi bee ndoondi, gaabi mon fuu ngalaa semmbe bana mahdi loope. Sey on njeeɗo, on nana ko mbolwanmi, ko waɗata fuu waɗa. Ndaa, mi taaskake jootingo koo ngeendam am, haa nder newre am kalfinanmi yoŋki am. Koo to o mbari yam ma, kaŋko mi hooloto, haa mi gooŋɗina laabi am yeeso maako. Ammaa kanjum ɗum laatanto yam kisndam: Ngam naafikiijo aaƴataa wargo yeeso Allah sam. Sey on nana, on keɗito haala am, paame ko mi faamtinta. Ndaare, mi taaskake waŋgingo hujja am. Mi anndi min mari gooŋga. Moy yiɗi wullaago yam kadi? Nden kam mi jeeɗoto, mi taaskanto maayde am. Allah am, faddam diga kuuje ɗiɗi ɗe'e, nden mi accan nyukkaago yeeso ma: Ittanam juŋngo ma teddananŋgo yam, kultoreeŋgol ma boo, ngam taa ngol hulnammi. Ɓaawo maajum a ewno, min mi jaaboto malla min boo mi ƴama, an a jaaboto. Noy limgal aybeeji am e boofi am? Kadi anndinam tuurtol am e hakke am. Ɗume waɗi haa cuuɗana mi yeeso ma, haa a laarammi bana mi konneejo ma? Ɗume ngiɗɗa? A taasna kuɗel joorŋgel na? Malla haakoyel meereyel a riiwata? A winndi bolle caatuɗe dow am ngam do'ugo yam kiita, a limani yam boofi nderkaaku am. Callalluuji a haɓɓata haa kosɗe am, a ɗon wiɗito kuuɗe am e laabi am, koo batteeji palanɗe am boo. Bana leggal nyolanŋgal, bana limce ɗe mooƴi nyaami, mbonni ɗum non neɗɗo timmirta. Koo moy neɗɗo, to daada mum danyi ɗum, balɗe mum ɗuuɗataa, cakle ɗuuɗɗe ɗon. Bana pinndi o fuɗa, o ɗayla, o ɗon saalo law bana ɗowdi, o duurataa. Irin maako a accataa hakkilango mo, a ɗon yahra mo kiita bee maaɗa. Moy waawata wurtingo huunde laaɓnde diga huunde soɓnde? Walaa koo goɗɗo. Ndaa, a ta'ani neɗɗo nyalɗe mum, lebbi maako limaaɗi, an waɗi ɗum, o waawataa ƴaɓɓaago keerol man. Accu ɓillugo mo, hokku mo fooftere, o seyo bana goɗɗo kuuwoowo timminɗo kuugal muuɗum. Lekki koo kiye fuu mari tammunde, ngam ki wilitan, koo to ɓe pe'i ki, lice kecce boo puɗan haa tuggere. Ɗaɗi maaki to nduuri nder lesdi kam, koo to tuggere waati nder ngesa man, to ɗum mettake ndiyam, ɗum hesɗitan, bana fuɗŋgo jubaaŋgo ɗum wilitan. Ammaa neɗɗo, to maayi, ɗum timmi non. Nde poofɗe maako timmi, toy mo kadi? Teema nyalaade woɗnde, beeli fuu ɓeeɓoto, maaje boo njooran. Ammaa maayɓe fuu ummitittaako sam, saa'i asama ɗon, ɓe pinataa sam, walaa maayɗo pinanɗo diga ɗoyŋgol mum. Ko mi yiɗi kam: Suuɗam haa joonde maayɓe, nyukkam ton haa to ɓernde ma feewti. Ta'anam wakkati ki ciftortaami. Kadi ɓii-Aadama yeeɗitan to maayi na? Sey mi reena, mi munyana torraaji, haa to nyalɗe ɓuranɗe hoygo ngari. Saa'i maajum a ewno yam, mi jaabo ma, nden a tefan yi'ugo kuugal juuɗe ma. Saa'i maajum a suklanto palanɗe am, nden a acca boo suklanaago hakkeeji am. Haa nder booro a maɓɓata tuurtol am, a yaafoto hakkeeji am. Ammaa ndaa, koo hooseere boo nde yibbinte, sampititto, koo tapaaje tabitɗe boo ɗe cottinte. Ndiyam ɗon nyaamta kaa'e caatuɗe, loope lesdi boo, ilam iyeende ilnan ɗe, non boo tammunde neɗɗo, an a halkan nde. A do'an mo haa lesdi, o dilla a wonnan mo yeeso, nden a riiwan mo. Ɓiɓɓe maako teddinaama, o anndaa sam malla boo ɓe leestinaama, o maatataa ɗum sam. Sey torraaji nder ɓanndu maako naawata mo, sey ngam maako tan ɓernde maako sunoto. Nden Elifas Temaniijo wi'i: Hikmaajo jaaboto bee anndal henndu na? Henndu tan woni haa reedu maako na? A ɗon gooŋɗina hoore ma bee bolle meere na malla a ɗon wolwa haala ka walaa nafuuda? A ɗon wonna kulol ngol yimɓe mari heedi Allah, a ɗon haɗa dewal yeeso Allah boo. Halleende ɓernde ma ɗon wurto hunnduko ma, a ɗon suuɗa aybe ma bee bolle ƴoyɗe. Haala ma do'ata ma kiita, naa min, ko a wolwi fuu ɗon seedo a woodi aybe. Kadi ɓe ndanyi ma a afo yimɓe na? An aarti kooseehon kon fuu tageego na? A anndi sirriiji Allah na? An feere ma mari hikma na? Ɗume annduɗa minin min anndaa e ɗume paamɗa minin min paamaay? Min ngoodi ndotti'en caka amin, min ɗuuɗa duuɓi'en ko ɓuri baaba ma. A ɗon numa de'itinki Allah bee bolle amin ɗelemɗe ɗe'e nafataa ma na? Ngam ɗume ɓernde ma ɗon sogge daayiiɗum? Ngam ɗume gite ma ɗon ma'a kalluɗum, haa tikkana koo Allah boo, haa acca bolle ɗe'e ngurto hunnduko? Ko woni neɗɗo haa o laato laaɓɗo tal? Ko woni danyaaɗo e debbo haa o laato adiliijo? Ndaa, Allah hoolataako koo malaa'ika'en, koo asamanji boo laaɓaay haa maako sam. Sakkomaa neɗɗo meereejo, bonniiɗo, baɗanɗo sooynde adilaaku foroy. Heɗitam, woodi ko mi yiɗi faamtingo ma. Haa mi anndine ko ngi'mi fuu, ko hikma'en anndini, ngaazini, ko ɓe keɓi haa kaakiraaɓe maɓɓe. Kamɓe tan, Allah hokkuno lesdi, jananno nastaay caka maɓɓe sam. Bone tokkoto kalluɗo balɗe mum fuu, toonyotooɗo boo heɓataa duurugo. O ɗon nana hoolooji kulniiɗi tan, bonnoowo ɗon ukkano mo wakkati o ɗon nder jam. Walaa tammunde daɗugo nyiɓɓuki, o cuɓaaɗo mbareego bee kaafahi. O ɗon yiilo ngam tefugo nyaamdu. O anndi nyalaade nyiɓre ɗon reeni mo. Tum ɓillaare e torra ɗon kulna mo bana laamiiɗo taaskaniiɗo haɓre. Ngam o ɓaŋgti juŋngo dow Allah maako, o hulaay waɗugo tuurtol dow Baawɗo. O lettiiɗo konanɗo koo Allah boo, njaajirka wawarde maako faddoto mo. Yeeso maako fuu ɓellere, o ɗon fayi, buttuli maako keewi ɓellere. O ɗon jooɗi nder gure ɗe o nyaami ɗum, haa nder cuuɗi ɗi goɗɗo nastataa sam, ammaa konne'en ngibbinan cuuɗi man. Risku maako fuu halkan, duurataa sam, maral maako yaajataa dow lesdi sam. Nyiɓre waran, o heɓataa daɗugo, lice maako fuu njooran ngam yiite, poofɗe hunnduko Allah mbiftan mo. To o hoolake esto e rikici, nden o walaa mbarjaari, sey rikici. Diga wakkati siwaa o ɗaylata, lice maako meetataa wilititgo. O ɗon sammina kecce bana inabohi, o ɗon sammina pinndi bana jaytunhi. Mooɓre halluɓe fuu, walaa danygol sam, cuuɗi zammba'en boo, yiite nyaaman ɗi. Tum ɓe nufoto sarru e kalluɗi, deeɗi maɓɓe ɗon ɓenndina rikici. Ayuba jaabi: Nde ɗuuɗɗum mi nani irin bolle ɗe'e, onon fuu on de'itinooɓe mettuɓe. Walaa timmoode sam haa bolle ma meereeje ɗe'e na? Malla ɗume ɗon ummine haa njaaboɗa? To on ndarake jonta haa ndariimi, nden kam min boo mi wi'an on ko mbi'ɗon yam. Mi welnan bolle am dow mooɗon fuu, mi yiilnanno hoore dow mooɗon boo. Mi semmbiɗinanno on bee bolle am, bolle am koynananno on torraaji mon. To mi wolwi, ɗum haɗataa torraaji am. Koo mi jeeɗi boo, naawɗum daayataako yam. Ammaa jonta, Allah tampini yam, o nattini taariiɓe yam fuu. An a naŋngi yam, nyawu ɗon nyaama ɓanndu am, ɗum seedamku ngu'u waŋginta aybeeji am. Allah ɓerni masin, o ɗon seekammi, o ɗon hirƴindira nyii'e, o ɗon honammi, o ɗon furta gite, o ɗon hulnammi. Yimɓe ɗon maɓɓiti kunnduɗe, ɓe ɗon telɓanammi, ɓe ɗon maarammi dow galaŋge, ɓe ɗon mooɓo dow am, ɓe ɗon kaɓɓa dabare. Allah nastini yam nder juuɗe ɓikkoy, kaŋko yerɓi yam haa mi nasta juuɗe halluɓe. Saa'i mi ɗon de'i, Allah wari, dofli yam, kaŋko naŋngi yam daande, nden o ɗeɗɗi yam, o fiɗi yam bee kuri maako. Kuri ɗi'i taari yam, bilaa enɗam o ɗon sumpita ɓooƴe am, haa dow lesdi o waanjata haahaande am. Ceekli ɗuuɗɗi o waɗani yam haa ɓanndu, bana konoowo, o ɗon hippammi. Mi ɗon ɓorni limce buhuuje ngam mettamɓeram, haa mbulwuldi mi sujidi bee tiinde am. Kayto, gite am purɗi daliila bojji, nyiɓre nyiɓɓunde ɗon sudda laral gite am, alhaali boo toonyaare walaa haa nder newre am, sey laaɓeeŋga tan woni nder do'aaje am. Lesdi, taa suddu ƴiiƴam am! Bojji am boo nane foroy! Ammaa jonta mi woodi ceedoowo haa asama, mi woodi ceettoowo haa dow. Soobiraaɓe am, kamɓe ɓe ɗon njancammi, mi ɗon tijjo heedi Allah am koo to gite am ɗon keewi gonɗi. O laato gooŋɗinoowo hakkunde am e Allah, hakkunde goɗɗo e soobaajo mum, ngam duuɓi ngeendam am luttani yam seɗɗa non, nden mi tokkoto laawol, mi wartataa sam. Poofɗe am ɗon ta'a, balɗe am ɗon timma, yenaande taaskanake yam. Jancooɓe tan ɗon taari yam. Daliila kuudi maɓɓe, mi waawataa ɗaanaago. Useni yaa Allah, soottam! To naa an, moy jaɓata daranaago yam? A haɗi ɓerɗe maɓɓe faamugo, jonta haɗ humaki'en jaalaago boo. Bana cennduɗo keɓal mum bee sooba'en saa'i weelo ɗon tampina ɓiyiiko'en, non mi laatanake yimɓe woɗɓe nyidduɗo, ɓe ɗon tuutammi tuuɗe haa yeeso. Gite am ngi'ataa booɗɗum, mettamɓeram wonni ɗe, terɗe am fuu tampi. Ngam daliila man gooŋga'en fuu mbemmboto, sooyɓe aybe fuu ndaaratam mi kalluɗo. Ammaa adiliijo tabitan dow laawol mum, goɗɗo laaɓa-juuɗeejo ɓesdan semmbe mum. To on ngari on fuu, on mooɓti yeeso am, mi tawataa hikmaajo caka mooɗon sam. Balɗe am njinni, nufooji am nattinaama, mi heɓaay ko ɓernde am yenwi. Ɓe ɗon mbi'ammi: “Jemma ɗum nyalawma non, jayŋgol ɗon ɓadi ma”, alhaali boo nyiɓre ɗon tawon. Joonde maayɓe tan laatoto waalordu am, haa nder nyiɓre tan mbaɗanmi be'itte am. Heedi nyolɗum mbi'anmi: “A baaba am”! Heedi gilɗi: “A daada am e adda am!” Kadi, toy tammunde am woni? Moy ɗon yi'a tammunde am fahin? Kayya! Tammunde man ɗoftatam nder joonde maayɓe. Mi nastidan bee maare nder mbulwuldi. Nden Bildad Suhiijo wi'i: Haa ndeye a accata hoolo bolle ɗe'e? A jeeɗo, a numa, ngam haa min mbolwane. Kadi a ɗon nanndina min bee dabbaaji na? Koni ndaarata min bana min faataaɓe? Bee tikkere ma, a ɗon naawna hoore ma. A tammi ngam maaɗa duniyaaru ferwan na, hooseere sottan haa pellel muuɗum na? Fakat, Allah nyiɓɓinan jayŋgol kalluɗo, nden yiite haa saare maako meetataa yaynugo. Jayŋgol haa suudu maako laatoto nyiɓre, ngam pittirla ngonka dow maako nyifan. Palanɗe maako cemmbiɗɗe puɗɗan rammugo, dabare sawari maako do'an mo. O tokkoto laawol, o nasta zubaawol, o waancan haa yaasi, o meema piɗitol. Nder tuuforgol, teppere maako jomoto, zubaawol boo yiifoto mo. Haa lesdi ɓoggol naŋnganŋgol mo suuɗoto, haa laawol maako tuuforgol maako nyukkoto. Bakeeje fuu kuuje kulniiɗe kulnan mo, koo toy ɗe ɗon tokko palanɗe maako fuu. Laatinooɗo cemmbiɗɗo go, ndaa, o beelaaɗo, sarru taari mo bakeeje fuu, sarru nyaaman laral maako, nde nyaaman juuɗe e kosɗe maako. Ɓe ndiiwan mo diga saare nde o wonno nder de'ere, ngam yahrugo mo haa laamiiɗo waade. Nder saare maako, jananɓe njooɗoto, kibiriita ɓe camminta haa saare maako fuu. Haa les, ɗaɗi maako fuu puɗɗi yoorugo, haa dow, lice maako boo puɗɗi ɗaylugo. Haa lesdi fuu ciftorki maako nattidan, haa saare e haa wuro, o walaa innde sam. O wurtinte jayŋgol, o nasta nyiɓre, ɓe ndiiwan mo daayiiɗum diga duniyaaru. O accataa danygol nder ummaatoore sam, walaa luttanɗo bee yoŋki haa saare maako. Hiirnaaŋge'en ndiwnan ngam nyalaade maako nde'e, jooɗiiɓe fuunaaŋge boo, kulol naŋngan ɓe. Ndaa, kanjum ɗum ukkanto goɗɗo kalluɗo, non kiita keɓanka caliiɗo Allah. Ayuba jaabi: Ndey accoton ɓillugo yam? Haa ndey tokkoton torrugo yam bee bolle mooɗon? On kuɗi yam nde sappo! Koni torroton yam bilaa semteende? Koo to gooŋga mi laatake aybuɗo, min aybe man laarani. On fuu on tammi on ɓuri yam, on ɗon aybinammi daliila toskaare am. Ammaa paame booɗɗum, ɗum Allah toonyi yam, bee tuuforgol maako o naŋngi yam. To mi wooki daliila toonyaare nde'e, walaa mo jaabatammi. To mi wooki ngam ballal, walaa mo suklanta haala kiita am! Allah maɓɓi laawol am, saalaago haa ton heɓataako sam. O nyiɓɓini laabi am. O itti daraja am, o jaɓti yam hormu, o hooci boo meetalol hoore am. O nattidini yam, mi majji, o ittani yam tammunde bana ɓe ɗoofirta lekki. O ukkani yam tikkere maako fuu, o laari yam bana gooto caka konne'en maako. Ndaa, mooɓe maako ɗon ngara. Ɗe mbaɗan buuwol haa yotto yam, ɗe ngaran taaraago laymaaru am. Allah waɗi deerɗam'en fuu ndaayo yam, anndunooɓe yam naane, ɓe anndaa yam sam. Banndiraaɓe am acci yam, soobiraaɓe am ngejjiti yam. Bana koɗo, non hoɗɓe e horɓe am ɗon ndaarammi, bana goɗɗo mo iwi lesdi ngoɗndi. To mi ewnake kuuwoowo am, o jaabataako sam, to mi torake ballal, o nanataa sam. Koo foofaaŋgo am ɗon nyiddi haa debbo am, bana kaccuɗo laatiimi yeeso ɓiɓɓe am. Ndaa, koo ɓikkoy pamaroy ɗon njawo yam, to koy ngi'i yam, koy ngaran haa koy njalammi. Soobiraaɓe am hooliiɓe, kamɓe fuu ɓe ɗon ɗoylammi, koo yiɗaaɓe am ngayliti, ɗon konammi. Ndaa, mi foo'i jamum, sey laral bee i'e tan lutti. Onon soobiraaɓe, enɗeeɗam, useni enɗeeɗam! Juŋngo Allah fiyi yam. On ɗon taasnammi tum bana Allah waɗata, on ɗon torrammi ɗuuɗɗum. On caftataa na? Kadi, bolle am fuu, sey goɗɗo winnda ɗe, ko mi wi'i, o winnda ɗum haa deftere. Bee njamndi ceeɓndi, ɓe mbinnda ɗum dow hayre, dalma ɓalwina binndol haa ngol duumo. Mi anndi laaɓɗum, coottoowo yam o geeto, haa timmoode o daroto dow lesdi. Saa'i maajum, to nyolol nyaami laral am, nden kam mi yi'an Allah, min bee hoore am. Walaa seko, mi yi'an mo bee gite am. Naa jananno mi yi'ata, sey kaŋko tan! Kanjum ɓernde am yenwata nder am. On ɗon mbi'a: “Ngam ɗume taasneten mo? Sey en keɓa daliila wullaago mo.” Kayto! Kultorane ko'e mon kaafahi, irin tikkere nde'e he'i maayde non, haa on paama, on annda kiitotooɗo ɗon. Nden Cofar Na'amatiijo wi'i: Ko a wi'i, ɗum ɓulni numooji am, haala maajum fuu ummini ɓernde am. Mi ɗon nana feloore huɗannde yam. Ndaa jaawaabu ngu'u iwi haa anndal am: An a anndi fakat, diga ɓooyma fuu, diga yimɓe ɗon dow lesdi, jaalorgal halluɓe neeɓataa, seyo naafiki'en timman tippungel. Koo o mawni haa o yotti asama, hoore maako boo nasti nder duule ton, bana mbuuwri o majjirta haa foroy, anndunooɓe mo ƴaman: “E toye mo?” Bana koyɗol jemmaare o majjirta, o diiweteeɗo diga lesdi bana wahayu jemma, walaa keɓtanɗo mo. Koo moy yi'i mo, meetataa yi'ugo mo, nokkuure haa o jooɗino boo meetataa yi'ugo mo. Jawdi ndi o wujji haa laafuɓe, sey ɓiyiiko'en lorna ndi, ndokkita ɓe. Ɓanndu maako semmbiɗndu bana suka, ammaa yeeso seɗɗa ndu waaloto nder mbulwuldi. To halleende welani hunnduko maako, to o ɗon suuɗa nde les ɗemŋgal, to o ɗon sigo nde ton bilaa accugo nde, to o ɗon jogito nde haa nder hunnduko, nyaamdu maako nyolan nder reedu maako, wartan tooke culanndi. O moɗino jawdi woɗɓe, o tuutan ndi, koo haa reedu boo Allah wurtinan ndi. Ngam o tahi tooke, ɗe mbaran mo, tooke foosokre mbaran mo. O meetataa yi'ugo maaje nebbam e njumri e kosam boo. Ko o faggi fuu, sey o lorna ɗum, walaa dabare sam haa o nyaama ɗum, o seyortaako riba filu maako. Ngam o ɓilluno laafuɓe, o faalaay ɓe, goɗɗo mahino saare, o jaɓti nde. Suuno maako anndaano haarannde sam, ko o seyorto fuu, walaa ko o hisnataa. Walaa kisɗum e suuno nyaamoowo oo, kanjum risku maako duurataa boo. Caka ɗuuɗal hayruuji o ɓilloto, torra waran dow maako bee semmbe fuu. Saa'i o ɗon hebbina reedu maako, Allah ukkanan mo ɓernuki muuɗum fuu, bana iyeende ki toɓan dow goɗɗo oo. To o doggi kaafaaje njamndiije, lagaawal njamndi mboɗeeri sumpitan mo. O ittan kurol gurtiiŋgol ɓaawo maako, non boo balmol ceekŋgol heŋre maako. Kulol maayde waran dow maako. Walaa siga ngam maako, sey nyiɓre tan, yiite nyaaman mo, koo nge fuufaaka sam. Koo moy lutti nder saare, nge nyaaman ɗum. Asamanji kollan mo aybe maako fuu, duniyaaru boo honan mo. Ko o mari nder suudu, ɗum dahete, nyannde ɓernuki Allah, ɗum wiftete. Kanjum Allah ɗon ukkana kalluɗo, kanjum geɗal ngal Allah yeɗi mo. Ayuba jaabi: Naneeɗam, keɗite bee hakkiilo ko mi yiɗi wolwango on, ɗum he'an ngam de'itingo yam. Duŋaneeɗam mi wolwa, ɓaawo maajum on tokko bee jancugo. Kadi mi ɗon siŋka dow yimɓe na? Sooynde munyal am walaa daliila na? Ndaareeɗam, nden kam on cakloto, on mbaɗan juŋngo dow hunnduko. Min boo, to mi numi ko heɓi yam, mi hultoran, mi diwnan. Koni halluɓe ngeeɗata? Koni semmbe maɓɓe ɗon ɓesdo, ɓe ɗon ndottida? Ɓe njooɗoto jam bee ɓiɓɓe maɓɓe, ɓe ngi'an koo ɓiɓɓe ɓiɓɓe maɓɓe boo. Ɓe ɗon njooɗi jam nder ci'e maɓɓe, walaa kulol sam, masiibo boo warataa dow maɓɓe. Kalhali ɗon ndimna, non na'i boo ɗon ndima, ndootataa sam. Halluɓe ɓe'e ngurtinan ɓikkoy bana tokkere, derke'en ngaman. Ɓe ngiman bee mbaggu e moolooru, haa hoolo algayta ɓe ceyoto. Bee hayru ɓe nyallirta balɗe fuu, bee jam ɓe ɗon nasta joonde maayɓe boo. Ɓe mbi'an koo Allah boo: “Daaya min, min ngalaa haaje anndugo muuyo ma. Moy Baawɗo kadi, haa min tokko mo? Ko nafata min haa min toro mo?” Asee boo, hayru maɓɓe wonaay haa juuɗe maɓɓe! Nufaye halluɓe daayake yam! Kay, nde noy Allah nyifi jayŋgol halluɓe? Malla ndey o ukkani ɓe halkere? Kadi ndey o hiiti ɓe bee ɓernuki? Ndey ɓe meeɗi laataago bana tiitiiho, bana nyaande nde henndu maako saatundu ruuyni ɗum? Allah siganto ɓiɓɓe kiita aybe baaba na? Sey o hiito mo, kaŋko baɗɗo aybe, haa o maata ɗum! Kalluɗo laarana yiitere mum kiita majjere mum, sey o maata ɓernuki Allah Baawɗo. To o maayi, ko yaali mo bee saare boo, to o timmini limgal lebbi maako fuu? Goɗɗo anndinan Allah muuɗum anndal na? Naa ɗum kaŋko hiitoto ɓaŋgiiɓe na? Goɗɗo maayan bee semmbe muuɗum keewɗe, o ɗon jooɗi bee jam, o walaa ɓilla. O ɗon fayi, buttuli maako keewi ɓellere, bee mbosam i'e maako soofiri. Oya maayan bee laskal ɓernde, bilaa mettaago hayru sam. Nder mbulwuldi ɓe mbaaloto ɓe ɗiɗo fuu, saa'i maajum, gilɗi cuddan ɗiɗo fuu. Ndaa, bee laaɓɗum mi anndi ko numoton, miccayeeji ɗi on mbaɗata ngam aybingo yam. On ɗon mbi'a: “Toy saare goɗɗo mawɗo oo? Toy laymaaru ndu kalluɗo oo jooɗino?” On meeɗaay ƴamugo wartuɓe jahaaŋgal na? On nanaay kubaruuji ɗi ɓe ngaddi na? Goɗɗo kalluɗo daɗan nyalaade halkere, nyalaade tikkere Allah, o heɓan hisrude. Moy aƴata wi'go mo bee baŋguɗum o kalluɗo? Moy warjoto halleende nde o waɗi? To o maayi, ɓe uwan mo, nden ɓe aynan yenaande maako booɗɗum. Ɓoɗe ngaska man cuddan mo bee hakkiilo. Yimɓe ɗuuɗɓe tokkoto waade maako haa pellel man, non boo aartuɓe yeeso limataake sam. Kay! On mbaɗi yam de'itinki meere non. Walaa gooŋga, sey rikici nder bolle mon! Nden Elifas Temaniijo wi'i: Woodi neɗɗo mo nafata Allah na? Hoore maako kakkilɗo nafata! To a laaɓɗo, ɗum saman haa Allah Baawɗo na? To a adiliijo, ɗum riba haa maako na? Allah ɗon fele ngam a ɗon hula mo na? O ɗon hiite ngam adilaaku ma na? Naa non sam! Ngam ɗuuɗal halleende ma, ngam hakkeeji ɗi mbaɗata ɗi limataake. Meere non njaɓɗa jawdi haa bannda'en, an a ɓorti koo sooya-ɓornuce'en. A yarnaay goɗɗo tampuɗo ndiyam ma, a salani beelaaɗo nyaamdu ma. Marɗo baawɗe tan marata lesdi, goɗɗo tedduɗo heɓan jooɗaago ton. Juŋngo sooko a riiwi rewɓe yurumɓe, ndaa, a sali koo tornde atiime'en. Ngam maajum tuuforli taarake ma koo toy fuu, kulol naŋngi ma, a ɗon diwna. Nyiɓre hulnete, walaa ko ngi'ata, ilam mawɗam ɗon wara dow hoore ma. Allah ɗon jooɗi haa asama! Laar no koode ɓaŋgiiɗe boo towri! An a wi'i: “Noy Allah oo anndirta? Kiita maako ɗon saalo nder duule na? O yi'ataa, ngam duule ɗon mbiirna mo. O ɗon waanca, ɗon taaro nder asama.” Kay! A tokkoto laabi ɓooymaaji, ɗi waɗɓe zunuuba fuu tokki na? Ɓe mbiftaama diga wakkati siwaa sam, bana caɓɓaaje ɗe maayo ilnata. Ɓe ɗonno mbi'a Allah: “An, daaya min! Ɗume Allah Baawɗo oo waawata waɗugo min?” Naa kaŋko hokki ɓe risku na? Ammaa nufaye halluɓe daayi mo. Adili'en ceyorto do'ere halluɓe, non boo laaɓɓe ngi'an nde, njala ɓe. Walaa seko sam, wanyɓe ɓe kalkidi, jawdi maɓɓe boo, yiite nyaami ndi. Sey a narra bee Allah, nden a heɓan jam, nii keɓtirta hayru ma naane. Jaɓ ekkitinol ngol o ekkitinte, jaɓ koŋnguɗi maako haa ɓernde ma. Sey a lortano Baawɗo, sey a daayna halleende e saare ma, haa joonde ma warta bana naane, a sakkina kaŋŋe fuu haa mbulwuldi, kaŋŋe Ofir boo caka kaa'e nder maayo. Allah Baawɗo laatoto kaŋŋe ma, kaŋko laatoto cardi ma. Sey haa Baawɗo tan seyo ma iwoyta, heedi Allah a ɓaŋgtata yeeso ma. A toro mo, o jaɓan tornde ma, nden hebbitin togayeeje ɗe a togi. To a nufake huunde, nde laatoto, jayŋgol maako yaynanan laabi ma. Koo moy mawniti, Allah ɗon leesna ɗum. Koo moy yaŋkini hoore mum, Allah hisnan ɗum. Nde nii Allah ɗon hisna laaɓɓe diga halleende, o hisnete to juuɗe ma laaɓɗe. Ayuba jaabi: Mi ɗon tuurta bee bojji am koo hannde boo, mi waawataa mi jeeɗo, mi acca numugo. Mi yiɗi anndugo haa Allah tawete! Mi yahanno mi tawa mo haa o jooɗi, mi gooŋɗina hoore am yeeso maako, mi wi'a mo hujjaaji am. Ɓaawo maajum mi anndan ko o jaaboto yam, nden mi faaman ko o wi'atammi. Sey o hollammi semmbe maako mawnde na? Aa'a! O nana ko mi wi'ata mo tan he'i. Goɗɗo gooŋɗuɗo waabotiran bee maako ton, kaŋko woni kiitoowo yam, o adilintam haa foroy. Ammaa koo to mi tefi mo gal fuunaaŋge, o walaaɗon ton. Mi dilla hiirnaaŋge, mi yi'ataa mo ton. Woodi ko sukli mo haa woyla na? Aa'a, mi yi'aay mo ton. O suuɗake haa fombina na? Ton boo mi yi'aay mo. Alhaali boo, o anndi laawol ngol mi tokkoto, koo to o foondi yam, o tawatam mi laaɓɗo saray bana kaŋŋeeri. Mi tokki batte maako bee laaɓɗum, ɗatal maako tan tokkiimi bilaa selugo ngal. Mi salaaki umrooje ɗe o hokki yam, bolle maako, mi jogi ɗe haa ɓernde am. Ammaa moy waylata ko Allah annini waɗugo? Ko fottani mo, kanjum o waɗata. Ko o nufi dow am, ɗum fuu ɗum laatoto, ɓernde maako ɗon nufo kuuje ɗuuɗɗe boo. Ndaa, ngam maajum mi wemmboto, mi hulan mo. To mi numi ɗum fuu, mi ɓesdan hulugo. Allah itti cuusal fuu haa ɓernde am, Baawɗo laati bemmbinoowo gikku am. Mi ɗon diwna ngam maako, naa ngam nyiɓre sam, koo to nyiɓɓuki maare wumni gite am. Koni Allah Baawɗo ta'aay nyalɗe ɗe o waɗata kiita? Koni yimɓe maako ngi'ataa nyalɗe man? Woɗɓe cottinan keeri gese mum'en, woɗɓe njaɓtan dammooji, nden ɓe ndura ɗi. Woɗɓe coggan koo wamnde atiimeejo boo, debbo jurumɗo boo, ɓe koocan nagge maako jeŋngina. Ɓe ɗon ndiiwa talaka'en diga laawol, ɓe ɗon ndoola laafuɓe lesdi ɓe nyukko. Bana bamɗe ladde, laafuɓe ɗon ndawana kuugal, haa ɓe tefana ɓikkoy maɓɓe ko nyaame nder ladde. Sey ɓe mba'a huɗo haa geese, ɓe ittana kalluɗo inabooje. Ɓe ɗon mbaala ɓe holɓe, bilaa limce boo, saa'i jaaŋgol ɓe ngalaa ko ɓe cuddorto. To ɓe ɗon nder kooseeje, iyeende soofnan ɓe, ɓe ɗon karla tapaaje bana hisrude. Woɗɓe ɗon mbifta atiimeyel, ɓe ɗon kooca jawdi laafuɗo bana jeŋngina. Laafuɓe ngiiloto ɓe holɓe, koo ɓe ɗon ndoondi cammeeje alkamaari, dolo naawan ɓe. Caka jarne ɓe ɓiɗɗan nebbam halluɓe, koo haa ɓiɗɗirde njaram, ɗomka torran ɓe. Ndaa, yimɓe ɗon uuma nder berniwol. Ndaa, balmaaɓe ɗon ngooka ngam naaweeŋga. Ɓe ɗon torro, ammaa walaa ko yaali Allah. Woodi woɗɓe, ɓe caloto annoora fuu, ɓe anndaa laabi maako, ɓe laataaki tokkiiɓe ka sam. Hidde weeta mbaroowo ko'e ummoto haa o mbara talakaajo e laafuɗo. Bee jemma boo o laatoto gujjo. Daakaareejo ɗon reena garki jemma tan, o ɗon wi'a: “Walaa mo yi'atammi.” Bee jemma wuyɓe ngasata cuuɗi yimɓe, bee nyalawma ɓe majjitan, ɓe nyukkoto. Ɓe anndaa haala jayŋgol. Ɓe ɗon kula fajiri bee annoora mum, ammaa nyiɓre hulnataa ɓe sam. Goɗɗo kalluɗo fuu, ilamji ilnan ɗum. Maral maako haa lesdi boo, yimɓe naali ɗum. O tokkataako laawol gese inabooje sam. Bana nguli ceeɗu yartirta ndiyam nduŋngu, non joonde maayɓe boo moɗata baɗɗo hakke. Reedu danyɗo mo yejjitan mo, gilɗi timminan kusel ɓanndu maako fuu. Walaa ciftorki innde maako ɓaawoɗon, Allah yewan halleende bana leggal non. Kanjum laatanto mo toonyi dimaro, mo woonanaay debbo jurumɗo boo. Allah bee baawɗe mum halkan marɓe baawɗe fuu. To o ummake, yoŋki maɓɓe wemmboto. Koo o hokki ɓe de'ere, o munyi, ammaa boo o ɗon ayna laabi maɓɓe. Ɓe ɓaŋgoto seɗɗa, nden ɓe leesan, ngam ɓe njanan, ɓe ɗaylan fuu bana geene, ɓe ɗon bana cammeeje ta'aaɗe. Kadi naa bana nii na? Moy fewnatammi? Moy waawata meeriɗingo bolle am? Nden Bildad Suhiijo wi'i: Allah mari baawɗe e laamu fuu, kaŋko tabitini salaaman haa asama. Mooɓe maako, moy waawata limugo ɗe? E dow moy jayŋgol maako yaynataa? Noy neɗɗo laatorto adiliijo yeeso Allah, noy danyaaɗo e debbo boo laaɓrata? Yeeso maako koo lewru ɗelkataa, ndaa, koo koode ma laaɓataa, sakko neɗɗo laatiiɗo bana ngilŋgu meere? Haa yeeso maako, ɓii-Aadama, ɗum ngilŋgel meere! Ayuba jaabi: Kay! A anndi no kisnirta laafuɗo, no a wallirta juŋngo tampuŋgo. Kay! A anndi sarwango cooyɗo hakkiilo mum, A ɗon waŋgina anndal lugguŋgal! Moy mbolwanɗa bolle ɗe'e? Moy loŋngi ma bolle ɗe'e? Yimɓe maayɓe ɗon ndiwna les lesdi, non ndiyamji e kuuje nder maaji boo. Joonde maayɓe suuɗanaaki Allah, pellel halkere suddaaki yeeso maako. Allah we'iti woyla dow cookum tan, kaŋko ɓili duniyaaru haa ko walaa sam. Allah saawan ndiyamji nder duule mum, ammaa duule ceekataa daliila teddeeŋga man. Leeso laamu ɗon wiirni e gite fuu, ngam o we'iti ruulde dow maago. Sera mbeela o diidi taariiŋgol ɗum, keerol cennduŋgol jayŋgol e nyiɓre tum. To o telɓani daŋraŋge asama, ɗe ndimmboto, ngam ɗe ɗon kultora. Allah seeki mbeela bee semmbe mum. Allah fusi Rahab bee faamu mum. Poofɗe maako ɗon laɓɓina asama. Juŋngo maako boo sumpiti mboodi ndoggoori. En ngi'aay kuuɗe maajum, sey sera man, ko en nani, ɗum woni sofndaaŋgo tan. Baawɗe maako fakat kam, neɗɗo anndaa sam. Ayuba tokkitini haala muuɗum, wi'i: Mi ɗon hunoro innde Allah geeto, mo sottini adilaaku am, Allah Baawɗo hebbini ɓernde am bee mettamɓeram. To mi ɗon bee yoŋki, to poofɗe Allah boo ɗon lutti nder am, bolle kalluɗe ngurtataako hunnduko am, walaa fewre koo woore haa ɗemŋgal am. Mi meeɗataa gooŋɗingo ko mbi'ɗon yam! Haa mi maaya mi seedoto laaɓeeŋga am. Mi jogoto adilaaku am, numo ɓernde am laaɓi, felataa yam sam. Sey konneejo am laato bana kalluɗo, ummaniiɗo yam boo bana faasikiijo. Nyannde maayde, noy naafikiijo tammorto, saa'i Allah ta'i mo poofɗe? Kadi Allah ɗon nana to o wooki na, to ɓillaare ɗon heɓa mo bee juhuki? Nyannde man nden Baawɗo laatanto mo seyo na? Goɗɗo heɓan toraago mo koo ndey na? Sey mi faamna on haala kuuɗe Allah fuu. Mi suuɗataa ko Allah Baawɗo nufoto. Ammaa onon bee ko'e mon on ngi'i ɗum. Ɗume waɗi on ɗon mbolwa bolle meere non? Ndaa geɗal ngal Allah yeɗi kalluɗo, ndaa kiita maako keɓanka toonyotooɗo boo: Ɓiɓɓe maako ɗon ɗuuɗa ngam mbareego tan, danygol maako haarataa bee nyaamduuji sam. Nyawuji kalluɗi mbaran ɓiɓɓe luttuɓe, rewɓe maako yurumɓe boo mboyataa ɓe. To o waagi cardi bana mbulwuldi, limce bana loope boo, ɗum adiliijo ɓornoto ɗe, cardi maako boo, gooŋga'en cenndan ndi. Suudu maako ndu o nyiɓi walaa semmbe, ndu tampundu bana bukkaaru aynordu. O waaloto o diskuɗo. To o fini, walaa ko o tawata. Bana ilam, non kultoreeŋgol naŋngirta mo, nder jemmaare, henndu saatundu waran, ruuyna mo. Henndu fuunaaŋge efta mo, haa ndu yahra mo daayiiɗum bee saare maako. Bilaa enɗam ndu faɗɗan mo bee caatal, koo to kaŋko o ɗaɓɓiti daɗugo ndu. Yimɓe kellan juuɗe to ɓe ngi'i ko heɓi mo, ɓe njancan mo haa pellel ngel o jooɗino. Woodi pellel ngam wasugo cardi, non boo pellel ngam lallugo kaŋŋe. Nder lesdi ɓe ngurtinta njamndi, caka kaa'e boo njamndi mboɗeeri. Ɓe ɗon nastina jayŋgol nder nyiɓre, ɓe ɗon mbiɗito kaa'e gonɗe nder lugguɗum maare, nder nyiɓre ɓaleere. Ɓe ɗon ngasa haa yaasi berniiji, haa saalotooɓe meeɗaay tokkaago, ɓe ɗon ɓili haa ɓoggol nder ngaska. Nyaamdu yimɓe ɗon fuɗa dow lesdi, ammaa nder maari yimɓe ɗon ngasa, ɓe ɗon ceeka ndi bana bee yiite. Kaa'e maari ɗum pellel safira, ton ɓe tawata ngabboy kaŋŋeeri. Laawol yahugo ton, dutal yi'aay ngol, koo colli mawɗi keɓtaay laawol maajum sam. Kuuje ladde njahataa dow maagol, koo mbarooga saalaaki dow maagol. Juŋngo neɗɗo ɗon seeka tapaaje, o ɗon wasa, ɗon hippa kooseeje. Nder kooseeje o wasata laabi, ko gite maako ngi'ata fuu, marɗum saman. O ɗon sukka ɓulduɗe ceeɓooje, haa o wurtina kuuje cuuɗiiɗe. Ammaa toy tagu tawata hikma? Malla toy woni iwde hakkiilo? Walaa annduɗo saman hikma, ka tawataake haa yimɓe duniyaaru. Luggeeŋga ɗon wi'a: “Walaa haa ɗo”, mbeela boo ɗon wi'a: “Nder am boo ka walaa.” Ka waawataa soodeego bee kaŋŋe, walaa mo soodata hikma bee cardi. Kaŋŋe Ofir he'aay coggu maaka, non boo onikis malla safira. Ka nanndintaake bee daarorgal laaɓŋgal, ka sannjataako bee fawne kaŋŋeeri, sakkomaa bee murjamje e ciralle, saman maaka ɓuri luuluuje. Ka nanndintaake bee tupas Etiyopiya, koo kaŋŋeeri he'aay coggu maaka. Kadi hikma, haa toy ka iwi? Malla toy woni iwde hakkiilo? Ka ɗon suuɗani yiitere neɗɗo, koo colli piirooji ngi'aay ka. Waade e pellel halkere mbi'an: “Haala maajum, min nani ka.” Allah tan anndi laawol maaka, kaŋko tan anndi haa ka tawete. Kaŋko yi'ata keeri duniyaaru e kuuje gonɗe les asama fuu. Nde o ta'ana henndu teddeeŋga, nde o foondana mbeela luggeeŋga, nde o waɗana iyeende umroore, nde o seekana ma'ere laawol, saa'i maajum o wiɗiti hikma, Allah yerdi ka, hokki ka joonde. Nden o wolwani neɗɗo, o wi'i: “Hulugo Allah, ɗum hikma! daayaago aybe boo woni hakkiilo.” Ayuba tokkitini haala muuɗum, wi'i: To mi laatakeno bana naane, bana nyalɗe ɗe Allah ɗonno ayna yam, saa'i pittirla maako ɗonno yaynana yam, mi ɗonno saaloro nyiɓre bee jayŋgol man, bana laatiimino nder balɗe sukaaku am, saa'i Allah ɗonno woonana saare am, saa'i Baawɗo ɗonno wondi bee am, saa'i ɓiɓɓe am fuu ɗonno taari yam, saa'i kosam ɗonno ɗuuɗi haa na'i am, nebbam ɗuuɗɗam ɗonno wurto jaytunje am. Nde dawrooɓe ɗonno mooɓto nder wuro am, caka maɓɓe mi woodino joonde am, saa'i suka'en ngi'no yam, ɗonno lorto, non boo ndotti'en ɗonno ummo ndaro. Koo ardiiɓe boo naŋgtino e yeewtugo, ɓe ɗonno mballina juŋngo dow hunnduko. Mawɓe tedduɓe fuu accino wolwugo, ɗemɗe maɓɓe ɗonno takko nder kunnduɗe. Koo moy nanino yam, maŋgtino mbooɗeeŋga am. Koo moy yi'no yam, mantino yam. Ngam nde laafuɗo wooki, mi wallino mo, non atiime'en sooyɓe walliinde boo. Mi heɓino barka haa yimɓe torriiɓe fuu, mi seynino rewɓe yurumɓe boo. Mi ɓornino adilaaku bana limce am, meetaleewol e jaage, non gooŋgaaku am. Bana gite laatinoomi haa bumɗo fuu, bana kosɗe laatinoomi haa boosɗo fuu. Baabiraawo laatinoomi haa talaka'en, kiita yimɓe jananɓe, mi linyino ka. I'al galaŋgal kalluɗo mi sampiti, ko o naŋngi bee nyii'e boo, mi hisni. Non mi tammi: Mi maayan nder saɓɓo am, balɗe am ɗuuɗan bana njaareendi, heedi ndiyam mi juttina ɗaɗi am, jemma fuu saawawre dow lice am, koo ndey fuu tedduŋgal hoore am hesɗita, tum lagaawal nder juŋngo am semmbiɗa. Yimɓe nanɓe yam fuu ɗon keɗito, ɓe ɗon njeeɗi ngam nanugo sawariiji am. Ɓaawo mbolwumi, walaa mo waaboto sam, bana toɓo dow maɓɓe, non bolle am. Yimɓe keppani yam bana nduŋngu non, yimɓe ceyori yam bana iyeende ɓaawoore. Nde ɓe ngalaa hoolaare, mi moosani ɓe, koo ndey yeeso am yayni, ɓe nde'iti. Min mi suɓani koo moy fuu laawol mum, bana laamiiɗo jooɗiiɗo nder mooɓre mum. Min mi tiɗɗini ɓerɗe ta'aaɗe. Ammaa jonta, sukaaɓe ɓe mi ɓurdi duuɓi ɗon njalammi, Mi laaraay baabiraaɓe maɓɓe heƴiiɓe hawtaneego dawaaɗi am haa tokkere. Walluru nduye ndeenanmi diga juuɗe maɓɓe? Ngam kamɓe ma semmbe maɓɓe timmi. Daliila sooynde e weelo ɓe tampuɓe, ɓe ɗon tefa ko nyaame haa harde, nder ladde, nder yeeweende nde'e. Ɓe teɓan haako lammuko kommbi wumre, bee ɗaɗi kaaɗɗi, ɓe nguurirta. Yimɓe woɗɓe ɗon ndiiwa ɓe bee wookugo, bana koo moy wookirta dow wuyɓe. Nder gaaruuji kulniiɗi ɓe njooɗoto, haa nder lowi kooseeje e nder gasɗe ton. Ɓe ɗon koola nder guuɓe, caka gi'e fuu, ɓiɗɗotirɓe les gi'e boginaaje fuu. Mooɓre meere'en non, ɓe ngalaa inɗe boo, ɓe riiwaaɓe bee ɓoccol yaasi lesdi. Ammaa jonta, jancoore laataniimi ɓe, mi taalirteeɗo caka yimɓe ɓe'e. Mi ganyniiɗo haa maɓɓe, ɓe ɗon ndaayo yam, ɓe ɗon tuutammi haa yeeso, ammaa ɗum ɓillataa ɓe sam. Allah fiisti lagaawal am, o leesni yam, bilaa naŋgtaare, ɓe ɗon toonyo yam. Mooɓre ummanake yam, ɗon dasa kosɗe am, ɓe ɗon taaskani kippol haa ɓe kalka yam. Ɓe ɗon ta'ammi laawol, taa mi daɗa sam, ɓe ɗon kawta ngam timmitingo sarru am. Ɓe ɗon caloro ceekgol, ɓe ɗon njaɓa gibbe, ɓe ɗon ngara dow am. Kultoreeŋgol ɗon ummo, ngol ɗon naŋngammi, bana henndu, non tedduŋgal am dilliri, bana ruulde, non kisndam am fuu majjiri. Kadi jonta ɓadiimi keerol ngeendam am, nyalɗe fuu mi ɗon torro bee mettamɓeram. Nder jemmaaje fuu, i'e am ɗon naawammi, naaworlaaji toonyooji ciwtataako sam. Juŋngo Allah ɗon jogi ngapaleewol am, o ɗon ɗeɗɗammi bana daande limce am. Allah hoo'i yam, sakkini yam nder loope, haa mi nanndi bee ndoondi e mbulwuldi. Mi ɗon wookane – an a jaabaaki yam, mi ɗon dari yeeso ma, ammaa an, a laaraay yam sam. Ndaa, a wayli, a laati toonyotooɗo yam, ngam bee juŋngo ma saatuŋgo a ɗon honammi. Haa dow henndu a ɗon ɓaŋgtammi, a ɗon wa'inammi, nder hoolo duluuru man a ɗon halkammi. Mi anndi a ɗon yahrammi haa maayde, haa nokkuure nde marɓe yoŋki fuu mooɓoyto. An a ukkanto tampuɗo do'iiɗo na? Goɗɗo nastuɗo halkere ƴamata ballal na? Naa mi boyduɗo bee nastuɗo ɓillaare na? Naa joonde talakaajo ɓilli yam foroy na? Mi tammino mi heɓan hayru, sarru tawmi. Mi heɗi annoora, mi heɓi nyiɓre. Jonta ɓernde am saklake, de'ataa sam, nyalɗe ɓilluki ɓaditi, ɗe njottake yam. Mi ɗon yaha nder nyiɓre, walaa naaŋge, yeeso jama'aare mi daroto ngam wookugo. Cuuli ladde laati deerɗiraaɓe am, non boo dabbi laati soobiraaɓe am. Laral ɓanndu am furɗiti, ngal ittoto, jonte ukkani i'e am, ɗon ngula ɗe. Gimi moolooru am ngayli, laati bojji, algaytaaru am boo fuɗɗi yooynugo. Ndaa, mi kaɓɓuɗo alkawal bee gite am, taa mi laara bee suuno heedi paanyo sam. Geɗal ngale mi heɓanno diga asama, Maral ngale Allah Baawɗo gonɗo nder ɓaŋgiiɗum neldantammino? Kadi halkere walaa ngam baɗɗo ɓeetaare na? Walaa sarru haa baɗɗo zunuubaaji na? Kuuɗe ɗe mi huuwi fuu, Allah anndi ɗe, palanɗe am koo ɗeye, o limi ɗe. To on numi mi huuwtiniri fewjere malla kosɗe am tokki laawol rikici, Allah kilammi dow awnorɗum gooŋgaajum, nden o annditan law mi walaa aybe sam! To palanɗe am celi laawol darnuŋgol malla ɓernde am jaɓi esto gite am malla aybewol lutti, takki juuɗe am, nden ko aawanmi, goɗɗo feere nyaama ɗum, ɗum ko fuɗantammi, woɗɓe ngara, ɗoofa ɗum. To mi duŋake debbo esta ɓernde am, to mi reeni mo haa yolnde keeddiɗɗam, nden kam debbo am namana goɗɗo feere, goɗɗo feere waaldo bee maako! Ngam fakat, irin maajum woni nyidduɗum, kanjum he'i haa hiitooɓe kiito ɗum. Ngam ɗum nanndi bee yiite nder jahannama, haa nge halka ko laatani yam nafuuda fuu. To mi salino gooŋɗingo jeyaaɓe am, nde ɓe ngardi bee ngaaba maɓɓe yeeso am, nden kam noy mbaɗannoomi yeeso Allah am? Ɗume njaabotoomi Allah to o ƴami yam? Allah gooto oo tagi min bee maɓɓe fuu, kaŋko wurtini min reedu daada boo. Mi salaaki fortango talaka'en, mi salaaki wallititgo rewɓe yurumɓe. Mi meeɗaay nyaamugo nyaamdu am min feere am, tum atiime'en nyaami haa nder le'al am. Bana baaba mi nyaamni ɓe nyalɗe fuu diga mi derkeejo, foroy mi ɗowi rewɓe yurumɓe. Koo ndey ngi'mi ɓilliiɗo cooyɗo limce malla laafuɗo cooyɗo koo mojaare, min mi ɓorni mo limce gaasa baali am, koo to o yettaay yam, o barkiɗinaay innde am. To mi sappi gooŋɗuɗo bee juŋngo am, ngam mi gi'ɗo seedotooɓe wallooɓe yam, nden kam balawal fiista diga ɓaawo, non boo juŋngo am yewa haa soɓɓundu! Mi ɗon hula taa kiita Allah do'a yam, maŋngu maako kayɗiniiŋgu ɓuri semmbe am. Mi tuugtaaki dow jawdi ndi kaŋŋeeri am, mi wi'aay ndi: “An laati hoolɗinaare am.” Mi meeɗaay seyoraago ɗuuɗki risku am, kuuje ɗuuɗɗe ɗe mooɓtumi bee juuɗe am. Koo ndey ngi'mi no jayŋgol naaŋge ɗelkirta e no lewru yaynirta nder yahdu mum, mi meeɗaay jaɓugo esto haa nder ɓernde am bee sirri, haa mi teddina naaŋge malla lewru man. Kaanduɗum irin aybe man hiite, ngam ɗum yeddugo Allah mo asama! Mi seyoraaki do'ere konneejo am, mi yimaay boo nde sarru naawŋgu heɓi mo, tum mi haɗiti hunnduko am waɗugo aybe, taa mi ɗaɓɓira mbarugo konneejo am bee naalugo mo. Koo moy hoɗi haa saare am, seedoto: “Nde mi wari haa maako, mi nyaami kusel haa mi safti.” Walaa koɗo baalɗo yaasi, haa waɗooɓe jahaale mi maɓɓiti zawleeru am. Mi meeɗaay suuɗugo aybe am bana ɗuuɗɓe cuuɗirta ɗi, mi nyukkinaay zunuuba sam. Mi meeɗaay hulugo haala mooɓre yimɓe sam, mi jeeɗaaki, mi hulaay wurtaago suudu am ngam daliila jancoore nde ɓe njanci yam. Toy mi heɓata gooto haa o nanammi? Ndaa ɗo haala am! Jonta Baawɗo jaabammi! Toy wullaandu ndu konne'en am mbinndi ɗum? Haa mi wakka wullaandu man dow balbe am, sey mi waɗa ndu meetaleewol hoore am! Nden mi limtana Allah ko mi waɗi fuu, bana laamiiɗo mi tammi ɓaditaago mo! To mi toonyake ngesa haa ka wulli yam, kaatorooji boo mballiti ka woyugo, to mi nyaami haa maaka bilaa yoɓugo remɓe ka, to mi yoɓaay ko haandani remɓe ka, taa ka fuɗna sa'iiruuri, sey gi'e tan e ciŋgirri boo mbattudi sa'iiruuri. Bolle Ayuba timmi. Yimɓe tato go acci jaabaago Ayuba, ngam o laari hoore maako o adiliijo. Ammaa Elihu ɓii Barakeyel Busiijo, goɗɗo asŋgol Ram, tikki. O tikkani Ayuba mo adilini hoore mum, feli Allah. O tikkani boo sooba'en Ayuba tato go, ngam ɓe keɓaay no ɓe njaaboro Ayuba, ammaa ɓe aybini mo. Elihu munyino wolwango Ayuba, ngam kamɓe ɓe ɓuri mo duuɓi. Ammaa nde o yi'i yimɓe tato go anndaa no njaaborto, o tikki. Nden o fuɗɗi wolwugo, o wi'i: Min mi famɗa-duuɓiijo, onon on ndottidi, kanjum waɗi mi miiji, mi huli wi'ugo on ko anndumi. Mi tammino: “Ndottaaku mon ardoto, ɗuuɗal duuɓi mon boo anndina hikma.” Ammaa gooŋga kam, ɗum Ruuhu, ɗum poofɗe Allah Baawɗo hokkata neɗɗo hakkiilo. Ɗuuɗal duuɓi laatintaa goɗɗo hikmaajo, kiita ngooŋɗuka boo iwataa haa ndotti'en. Ngam maajum mbi'mi, naneeɗam onon boo, acce min boo mi waŋgina anndal am. Ndaa, mi reeni haa mi nana bolle mon, mi ɗon heɗito bolle hakkiilo mon, haa to on linyi ko mbolwuɗon dow maako, saa'i maajum mi nani, mi hakkili. Ammaa walaa mo darni Ayuba nder bolle mum, walaa jaabiiɗo mo laaɓɗum dow haala ka'a. Taa mbi'e on keɓdi hakkiilo fuu. Walaa neɗɗo do'ata mo, sey Allah tan. Naa haa am o wolwani, mi jaabataako mo bana on njaabori mo. Ɓe kultori, ɓe njaabaaki! Ɓe anndaa no ɓe njaaborto. Ammaa min, mi reeni, nde ɓe acci wolwugo, ɓe njeeɗi, ɓe njaabataako, nden kam ɗum wakkati haa mi wolwa min boo, acce min boo mi waŋgina anndal am. Min kam, bolle ɗuuɗɗe mi yiɗi wolwugo, ruuhu ngonŋgu nder am ɗon doolammi wolwugo. Bana inaboojam ɓennduɗam seekirta kanyakanyaawu, non numooji am ceekirta ɓernde am. Sey mi wolwa haa ɓernde am de'ita. Jonta puɗɗanmi jaabaago Ayuba. Mi welnataa bolle am daliila goɗɗo, mi jiŋngataa koo moye bee bolle am. Mi anndaa welnugo bolle, mi yiɗaa sam, ngam taa tagɗo yam wara hiito yam bee jaawal. Jonta, Ayuba, heɗita haala am, sey a fiɗɗita noppi, a hakkilana bolle am booɗɗum! Ndaa, woodi ko mi yiɗi wolwugo, mi taaskake wolwugo. Bee ɓernde laaɓnde mi wolwirta, gooŋga laaɓka mi faamtinte. Bee Ruuhu Allah tagraami, poofɗe Baawɗo ɗon ngeeɗina yam. Jaabam to a waawi, sey a taasko, a dartano yam. Yeeso Allah en poti kal en ɗiɗo fuu, mi tagraaɗo bee loope bana maaɗa. Mi laataaki kulniiɗo haa maaɗa sam, baawɗe am teddantaa ma sam. Ndaa, bee noppi am nanmi ko mbolwuɗa, ko mi nani bee laaɓɗum, ɗum bolle ma: “Min mi laaɓɗo, mi walaa ɓeetaare sam, walaa aybe boo, walaa zunuuba sam. Allah tefantam hujja ngam felugo yam, o ɗon laara yam bana mi konneejo maako. Callalluuji o haɓɓirta kosɗe am, o ɗon wiɗito laabi am fuu.” Nanam, Ayuba, kanjum a woofi ton, Allah ɓuri ɓii-Aadama mawnugo. Koni puɗɗuɗa ngaaba bee maako ngam o jeeɗi dow koŋnguɗi maaɗa fuu na? Allah wolwanan neɗɗo bee laabi feere feere, walaa mo hakkilanta ɗum. Haa nder koyɗol, nder gi'ki kaayeefi boo, saa'i ɗoyŋgol ɗon teddana yimɓe fuu, nde ɓe ɗon dow be'itte, ɗon ɗaani boo, bana nii Allah wolwanta yimɓe, haa o reentina ɓe, haa o lortina neɗɗo diga hakke mum, haa o ittana goɗɗo cemmbiɗɗo ƴaggaare mum, haa o hisna mo nastugo ngaska boo, ngam taa maayde e halkere heɓa mo. Allah ɗon elta neɗɗo bee neldugo nyawu dow maako, ɓanndu maako wulan, tokkoto diwnugo. O yerdataako koo nyaamdu, koo ɓurndu welugo boo welantaa mo. O foo'i jamum, sey i'e lutti. Yoŋki maako ɗon ɓadi yenaande, o ɗon dilla haa jooɗorde maayɓe ton. Teema malaa'ikaajo ballanɗo mo, waato gooto nder ujineere haa asama, anndinooɓe yimɓe ko fottata, to o enɗi mo, nden kam o seedoto: “Taa o nasta yenaande, a hisna mo, ndaa mi heɓi coottaari ngam neɗɗo oo.” Nden fakat ɓanndu maako fuu hesɗita, bana ɓanndu sukaajo ndu semmbiɗa. To o torake Allah, o jaɓan mo, haa o teddina Allah bee welwelo. Allah hokkitan neɗɗo adilaaku mum, yeeso yimɓe o yiman, o yecca ɗum: “Hakke mbaɗmi, mi sottini gooŋɗuki, ammaa Allah warjaaki aybeeji ɗi'i. Diga maayde o hisni yam, mi ɗon yi'a jayŋgol fahin!” Ndaa fakat, Allah huuwanan neɗɗo fuu kuuje ɗe'e nde ɗiɗi, nde tati boo, haa o hisna mo diga maayde, haa jayŋgol ngeendam boo yaynana neɗɗo oo. Hakkil booɗɗum, an Ayuba, nanam! Sey a jeeɗo siriw haa mi wolwane! To a yiɗi waabaago kam, waaba! Sey a wolwa! Mi yiɗi adilingo ma. To a walaa ko mbolwa, a tokko nanugo yam, sey a jeeɗo, mi ekkitinte hikma. Elihu tokki wolwugo, wi'i: Onon hikma'en, keɗite bolle am! Onon annduɓe, noppi mon nanammi! Nofru neɗɗo ɗon senndira bolle fuu, bana hunnduko mettorto nyaamdu fuu. Sey en cenndira jonta ko fotti, caka meeɗen en keɓtu ko wooɗi. Ndaa nii Ayuba wi'i: “Mi adiliijo, ammaa Allah kam sottini gooŋgaaku am. Koo mi gooŋɗuɗo, kaŋko o fewnatam, meere non mi juwaaɗo, mi nyawndataa sam.” Neɗɗo moye ɗon nanndi bee Ayuba? Bana ndiyam o yardata yawaare. O ɗon tokkodo laawol bee aybuɓe, o ɗon yaha nder kawtal bee halluɓe. Ngam o wi'i: “Ɗum nafataa neɗɗo sam, to o ɗaɓɓiti yerduye Allah tan.” Onon marɓe hakkiilo on nanammi! Kadi Allah ɗon waɗa zunuuba na? Kadi Allah Baawɗo ɗon sottina gooŋgaaku na? O ɗon warjo koo moy fodde kuuɗe mum, o ɗon hiito koo moy fodde laabi mum. Gooŋga, Allah waɗataa zunuuba sam, walaa sottingo gooŋgaaku haa maako sam. Moy laamini Allah dow lesdi? Moy halfini Allah duniyaaru? Ndaa, to Allah oo numani hoore mum, naŋgti poofɗe e Ruuhu haa ɓernde mum, nden kam ɓalli fuu njaawanan maayugo, koo moy fuu boo loroto haa mbulwuldi. To a mari hakkiilo, a nana! Sey a heɗito boo ko mi wi'ete: Ganyɗo gooŋga kam waawan ɗowugo yimɓe na? An a aybinan Baawɗo, Adiliijo na? Kaŋko tan wi'ata laamiiɗo: A meereejo! Haa mawɓe boo: “On halluɓe!” O ɓurnataa koo gooto nder tedduɓe, o ɓurnataa diskuɗo dow laafuɗo. Ngam kaŋko tagi ɓe fuu. Nden ɓe maaya law, caka jemma. Yimɓe ndiwnan, toonyooɓe fuu majjidan, koo to juŋngo meemaay ɓe, ɓe kalkidan. Gite Allah ɗon ayna yahdu ɓiɓɓe Aadama, o ɗon yi'a ko ɓe mbaɗata. Walaa nyiɓre koo ɗowdi ɓaleeri boo ngam haa baɗɗo zunuuba fuu nyukko. O maraay haaje linyugo goɗɗo hiddeko o ewno mo yeeso kiita. Bilaa linyuki, o ɓortan marɓe baawɗe, haa pellel maɓɓe, o jo'inan woɗɓe feere. Kuuɗe maɓɓe, fakat Allah anndi ɗe, Allah hippan ɓe jemma, o nama ɓe. Allah maaran ɓe fuu bana halluɓe caka wuro, haa yimɓe fuu ngi'a ɓe. Ngam ɓe celi, ɓe acci tokkaago mo, ngam ɓe kakkilanaay laabi maako fuu. Haa ɓe ngerɓi laafuɓe wookango mo, Allah nani gookaali man, walli ɓe. To o sirwake, moy foti felugo mo? To o wiirnake, moy heɓata yi'ugo mo? Ammaa Allah men suklanto yimɓe fuu, ngam taa gejjititɗo mo heɓa laamu sam, taa o nastina yimɓe nder hakke sam. Ammaa to goɗɗo wi'i Allah: “Mi aybuɗo, mi meetataa waɗugo halleende fahin, hakkeeji ɗi mi waawaay anndugo, hollam ɗum. Halleende nde mbaɗmi, mi meetataa waɗugo ɗum.” Allah warjo mo deydey numo maaɗa na? Ngam a sali, a wudini haala ka'a. Jonta suɓ, an, naa ɗum haala am. Ko a numata, yeccam ɗum, anndinam! Marɓe hakkiilo non boo hikma'en nanɓe yam, mbi'atam: “Walaa anndal nder koŋnguɗi Ayuba, bolle maako ɗe'e, ɗe paataaɗe.” Sey Ayuba foonde haa yotto kaakaadi man, ngam o jaabi bana halluɓe njaaborto. Dow hakke maako, o ɓesdi tuurtol, o hallini Allah bee bolle maako ɗuuɗɗe, o aawi seko caka meeɗen. Elihu tokki wolwugo, wi'i: Kayya, Ayuba! Haala ma fotti na? A ɗon tammo a adiliijo yeeso Allah na? Ngam a ƴami: “Ɗume ɗum nafi yam to mi laaɓɗono e hakke?” Mi tammi jaabaago ma, an e sooba'en ma wonduɓe bee ma. Ɓaŋgtu gite ma heedi asama, laar duule ɓaŋgiiɗe dow hoore ma! Ɗume mbaɗata Allah bee hakke ma? Ɗuuɗki aybe ma waɗan mo asar na? Ɗume ndokkata Allah bee laaɓki ma? Malla ɗume o jaɓi haa juŋngo ma? Yimɓe bana maaɗa tan hakke ma naawnata, mbooɗeeŋga ma nafan sey ɓii-Aadama. Ngam ɗuuɗeeŋga ɓillaaje ɓe mboyata, baawɗe mawɓe, ngam maajum ɓe ngookata. Ammaa walaa ƴamanɗo toy tagɗo mo, mo hokkata mo gime koo jemma boo. Kaŋko hokkata anndal e faamu fuu, haa en ɓuri dabbaaji e colli fuu. To ɓe ngooki boo, Allah jaabataako, ngam mawnitaare halluɓe. Tornde meere! Allah Baawɗo saloto nanugo nde, o hakkilantaako ɓe. Koo nde mbi'ɗa a waawataa yi'ugo mo, haala fuu ɗon haa maako. Sey ndeena mo! Ngam ɓernuki maako fiyaay tawon, a ɗon tammi o laarataa kalluɗum. Ngam daliila man maɓɓititɗa hunnduko, a ɗon ɗuɗɗina bolle meereeje. Elihu tokki wolwugo, wi'i: Kadi munyanam seɗɗa, mi anndinte, woodi goɗɗum haa Allah, mi wi'ete. Haa daayiiɗum mi heɓoyta anndal am, haa mi gooŋɗina Allah mo tagi yam. Ngam fakat walaa fewre nder bolle ɗe'e, goɗɗo mooɓa-anndaljo ɗon wolwane. Allah o Baawɗo masin! O famɗintaa goɗɗo sam, baawɗe paamuki maako tampataa sam. Allah timminan ngeendam kalluɗo, ammaa gooŋga o hiitorto laafuɗo. O accataa woonango adili'en, o ɗon jo'ina laamiiɓe dow leeso laamu, haa ɓe njooɗo foroy, non o ɓaŋgtiri ɓe. To ɓe haɓɓaaɓe bee callallu, ɓe naŋngaaɓe nder ɓoggi ɓillaare boo, nden o faamtinan ɓe ko ɓe mbaɗi, ngam ɓe luutɓe, ɓe ƴaggiiɓe tum. Allah nannan ɓe koŋnguɗi elto mum, haa ɓe tuuba, ɓe acca kalluɗum. To ɓe nanani Allah, ɓe maŋgti mo, nden kam ɓe tokkoto yeeɗugo nder hayru, duuɓi maɓɓe boo keewan bee welwelo. To ɓe ngiɗaa, fakat labbo mbaran ɓe, ɓe maayan daliila sooynde anndal. Halla-ɓerɗe'en tokkoto ɓernugo, koo nder torra ɓe ngiɗaa toraago mo. Yimɓe ɓe'e fuu maayan nder sukaaku muuɗum'en, ngeendam maɓɓe ɗon halka bee daakaare'en. Bee ɓillaare o hisnirta ɓilliiɓe fuu. To ɓe nasti nder bone, ɓe nanan mo. Nder ɓillaare ma naawnde o ewni ma, haa nokkuure ma yaaji, ɓillaay dow ma, nyaamdu welndu boo waagi dow taabal ma. To a tokkake tuurtango Allah ma, nden kam kiita e do'ere naŋngete. Taa ɓernuki ma yerɓe huɗugo, taa rusiya boo selne. Kadi hoolo ma daaynan ɓillaare ma, to a haɓdi bee semmbe e baawɗe na? Taa a heppana garki jemmaare go, ngam nde nattinan le'i bee juhuki. Sey a reento, taa fuɗɗitit aybe ma, ngam daliila man bone go heɓi ma. Siftor Allah bee baawɗe mum mawɗe. Moy waawata ekkitingo bana maako? Moy umrata Allah ko o waɗata? Moy wi'ata Allah: “A waɗi kalluɗum”? Kuuɗe maako fuu ɗe yimɓe maŋgtata, siftor ɗe, maŋgtu mo. Yimɓe fuu ɗon ndaara ko Allah waɗi, diga daayiiɗum ɓe ngi'a ɗum, ɓe ɗon kayɗina. Allah o mawɗo masin, min mbaawataa faamugo ɗum, duuɓi maako, en keɓtataa limgal maaji. Kaŋko eeŋgnata baade ndiyamji fuu, laatina ɗum duule, nden toɓna iyeende. Duule ɗon toɓna nde, yimɓe ɗuuɗɓe ɗon toɓra bee iyeende nde'e. Moy anndi no duule man njahrata, no felmaaŋgo haa asama felmirta? Allah ɗon nela ma'ere diga asama, o ɗon sudda luggeeŋga beeli fuu. Bana nii Allah nyaamnirta yimɓe fuu, nii o hokkirta nyaamdu bee fantugo. Juuɗe ɗiɗi o naŋngirta ma'ere, nden o umra nde waɗugo ko o yiɗi. O ɗon anndina garki maako bee riggaaŋgo, kanjum maatinta tokke dabbaaji boo. Kanjum umminta diwŋgol nder ɓernde am, nde ɗon fiya bee semmbe nder am. Sey on nana no Allah men riggirta, sawtu maako no telɓirta! Ma'e maako ɗon njaynina asama fuu, ɗe ɗon njotto haa keeri duniyaaru. Ɓaawo maaje pelmaali ɗon pelma tum, Allah ɗon hoola bee sawtu mum cemmbiɗɗo. Ma'e maako, o jogitittaako ɗe, daande maako boo, koo moy ɗon nana nde. Sawtu Allah ɗon rigga, ɗum kayɗiniiɗum! Kuuɗe maako ɗe mawɗe. Moy waawata faamugo ɗe? Allah umran iyeende toɓugo, kaŋko umrata mallimallooje boo. Nii o haɗirta koo moy kuugal mum, yimɓe anndita kaŋko o waɗi ɗum. Dabbaaji ladde fuu nastan nder nyukkorde, haa ɗe ndeena, ɗe mbaalo nokkuure nde'e. Ndaa, duluuru ɗon iwa haa fombina, jaaŋgol boo haa woyla iwata. Poofɗe Allah ɗon kattina ndiyam, ndiyam maaje jaasɗe ɗon caata bana kaa'e. Kaŋko rimdata duule bee ndiyam boo, duule keewɗe ma'e ɗe'e, o ɗon saŋkita ɗe. Ɗe ɗon njaha, ɗon taaro taaraago nii, muuyo Jawmiraawo ɗon ɗowa ɗe, haa ɗe timmina ɗum ko o umri fuu, haa nder taarde duniyaaru ndu'u koo toy fuu. Allah ɗon huuwtinira ɗum ngam eltugo yimɓe e ngam waŋgingo alaama mo'ere maako boo. An Ayuba, sey a nana ɗum! Dara, laar kuuɗe Allah kayɗiniiɗe. A anndi no o umrata ɗe e no o yayninta ma'e nder duule na? Malla a paamɗo no duule man leerdata? Ɗe ɗon mbaŋgina anndal kaayeefiiwal. An kam, limce ma takkoto ɓanndu ma, saa'i henndu ɗon wula dow lesdi ma. Bana Allah a we'itan asamaawu haa ngu saata bana daarorgal njamndi na? Sey a anndina min ko min mbi'ata mo. Sooynde anndal ɗon haɗa min wolwugo. Goɗɗo wi'an mo: “Accu mi wolwa na”? Sey ɓe mbi'a mo goɗɗo wolwi na? Saa'i feere en ngi'ata naaŋge, nge ɗon wiirni nder duule ɓaleeje, nden henndu ɗon ummo laɓɓina asama. Ɗelko bana kaŋŋeeri ɗon iwa diga woyla, maŋngu Allah ɗon waŋga, ɗon hulna en. Allah Baawɗo, en mbaawataa ɓaditaago mo, o mawɗo, o mari semmbe e kiita ngooŋɗuka, o nattintaa adiliijo timmuɗo. Ngam daliila man sey yimɓe fuu kula mo. O laarataa yikkanɓe ɓe hikma'en. Nden Jawmiraawo gonɗo nder henndu saatundu jaabi Ayuba, wi'i: An a moy haa a hallina anniyaaji am bee bolle paataaɗe? Sey a taasko, a daro bana gorko! Mi ƴamete, sey a jaabo yam. Nde mi jo'ina duniyaaru, a ɗonno toy? To a mari hakkiilo, sey a yeccammi. Moy waɗi darɗe maaru, a anndi mo na? Moy dasi poondirgol dow maaru? Haa dow ɗume caɓɓaaje maaru mbaali? Moy jo'ini hayre toldu maaru? Koode baɓɓol fuu ngimi nder saa'iire man, ɓiɓɓe Allah fuu mbelmbelti bee seyo. Malla moy maɓɓi mbeela fuu bee dammuɗe, nde nga ɓuli, nga wurti reedu lesdi ndi'i? Min mi ɓorni nga duule, mi saawi nga nder duule ɓaleeje. Nde mi ta'ani mbeela maajum keeri mum, mbaɗmi jamɗe ngam falugo pareeje mum. Mbi'mi ɗum: “A yottoto haa ɗo! A saalataako ɗo! Ƴuuge maaɗa ƴaggiiɗe, sey ɗe nde'a ɗo.” An a meeɗi umrugo garki subaha na? A meeɗi anndingo beɗgol pellel muuɗum, haa ngol naŋnga duniyaaru ndu'u haa gawarle, haa dow maaru ngol fiɗɗa yimɓe halluɓe na? Jayŋgol naaŋge ɗon waŋgina kooseeje fuu, bana nyobborle limce, non ɗe ndarorto. Jayŋgol maajum ɗon sakla yimɓe halluɓe, ngam ngol haɗan ɓe huuwugo kuuɗe kalluɗe. An a meeɗi yottaago ɓulli mbeela na? An a meeɗi yiilaago les luggeeŋga na? Jolɗe waade ɗe baŋguɗe haa maaɗa na? Malla dammuɗe maayde ngi'ɗa na? An a faami njaajirka duniyaaru na? Sey a anndina yam to a anndi! Toy jayŋgol jooɗoto? Toy pellel laatiiŋgel joonde nyiɓre boo? An a hollan ɗum keerol laawol maajum na? An a umran ɗum hootugo haa saare na? Kay, a anndi ɗum fuu ngam ɗuuɗal duuɓi ma, saa'i tagmi duniyaaru, an boo a danyaaɗo. Siga iyeende hattiniinde, an a nasti na? Siga mallimallooje boo a yi'i na? Min mi resi ɗe fuu ngam saa'i sarru, ngam saa'iije konuuji e kaɓe. Toy laawol nokkuure naaŋge fuɗata malla pellel ngel henndu fuuna iwata? Moy seekanta ndiyam iyeende ilduɗe? Moy seekata laawol ngam ma'ere e felmaaŋgo? Moy toɓnata iyeende koo dow ladde, haa nokkuure nde walaa neɗɗo jooɗoto? Moy ittanta ladde maajum ɗomka mum? Moy fuɗnata huɗo e haakooji ton? Kadi iyeende man woodi baabiraawo na? Malla moy waɗi baade saawawre? Kadi moy laati daada kattiniiɗam fuu? Moy ɓesni saawawre hattiniinde? Jaaŋgol ukkanto ndiyam haa ɗam hattino bana hayre, mbeela saatan bana lesdi. Koode ɗaccuki kaɓɓirta bee ɓoggi na? Malla kaɓɓorli koode dulooje piistata? An a eeŋginan burjuuji fuu bee saa'i man na? An a wurtinan koode iliiyuuje na? An a anndi umrooje asamanji na? An a hokkan ɗi laamu dow duniyaaru na? Sawtu maaɗa, a townan mo haa duule na, ilam wara dow maaɗa, ndiyam sudde na? An umrata ma'e ma'a na? Ɗe ɗon nootane: “Na'am” na? Moy hokkata dumaral hakkiilo? Moy waɗi asgumri heɓa anndal? Moy limata duule fuu bee hikma mum? Moy hersata bulki asama, haa mbulwuldi tamo, ɓoɗe lesdi fuu takkotira gootel? An a heɓnan mbarooga nyaamdu muuɗum na? An a humtanan ɓikkoy maaga haaje na, to koy ndeeni, koy ndoŋgini nder lowi maakoy, to koy mbaaltani keɓal caka guuɓe? Moy hokkata leekuwal ko ngal nyaamata, to ɓikkoy maagal ngooki heedi Allah, koy ɗon ngiilo ngam walaa ko koy nyaamata? An a anndi ndey jabaaje ndimata na? Malla a giiɗo no lelji debbi ndimirta? Lebbi noye ɗi ndeedata, a limi na? Wakkatiiji ɗi ndimata, a anndi na? Saa'i rimugo, sey ɗi ɗappina. Luuwe nduurataa, law ɗe timmirta. Ɓikkoy maaji ɗon mawna, ɗon keɓa semmbe, nden koy ngurtoto yaasi, koy ngartataa fahin. Moy rimɗini wamnde ladde, yoofti nde? Moye fiisti toŋngorde maare, itti nde? Min mi hokki nde ladde bana jooɗorde, lesdi mannda boo laatani nde wonorde. Nde ɗon jala hoolo berniiji, nde nanataa koo telɓuki coggoowo. Nde ɗon wa'o kooseeje haa nde dura ton, nde ɗon wiɗito koo toy, teema keccum ɗon. Kadi mbana huuwante kuugal na? Malla jemma nga waalan haa nder suudu dabbaaji ma? Daande maaga, a haɓɓan nde bee ɓoggol, haa nga tokko ma remugo kaatorooji na? An a hooloto maŋngu semmbe maaga, haa a acca nga huuwugo kuugal maaɗa na? A ɗon hoolo nga haa nga hoorane alkamaari maaɗa, haa nga mooɓtane ƴaamle ma haa laarre na? Bee ceyiiɗum bileeji ndawu liilirta. Ɗi ɗon nanndi bileeji ngaasiyoowal na? Nder mbulwuldi ngu wallinta geeraaɗe, lesdi wulna ɗe, wurtina ɓiɓɓe boo. Ndaa ngu yejjiti kosŋgal waawan fusgo ɗe malla ndabbaawa ladde waran, yaaɓa ɗe. Bana njanannoy ngu saatanta ɓiyiigu'en, kuugal maagu, to meere, ngu faalaaka ɗum. Min mi sooyni ngu hikma, saa'i tagmi ngu, mi hokkaay ngu hakkiilo, koo seɗɗa. Bee non fuu, to ngu ummake ngam doggugo, ngu ɗon jala koo puccu e ba'iiɗo ngu. An hokki puccu semmbe muuɗum na? An ɓorni ngu damsali haa daande na? Haa ngu diwa bana mbaɓɓattu, an waɗi ɗum na? To ngu hiji bee semmbe, naa kulniiɗum na? Ngu ɗon ficca nder waadiwol, ngu seyoto, bee semmbe ngu nastirta nder haɓre boo. Ngu ɗon jala kulniiɗum, ngu hulataa sam, koo to ndaa kaafahi, puccu lorataako sam. Haa dow puccu man ɓaaru kuri sonyata, bana naaŋge, non labbe ceeɓɗe ɗelkirta. Nden ngu naarja, moɗa laawol fuu, to ɓe puufi luwal, ngu de'ataa. Puccu jaaboto fuufre fuu bee forgo, diga daayiiɗum ngu luuɓnata konuuji e hoolo mawɓe honooɓe e gookaali. Fodde sawari maaɗa ciilal fiirata, to ngal weeɗi bileeji heedi fombina na? An a umminan dutal bee umroore ma, haa ngal jo'ina saɓɓo haa ɓaŋgiiɗum na? Dow tapaaje ngal jooɗata, ngal waalo dow yeereere maaje ngal waɗa saɓɓo maagal semmbiɗŋgo. Diga ton ngal ɗon laara kuuje nyaamugo, gite maagal ɗon eewa ɗe daayiiɗum. Ɓikkoy maagal ɗon njara ƴiiƴam tan, haa mbaraaɓe ɗon mbaali, ton ngal wonata. Jawmiraawo wi'i Ayuba: An peloowo, a jokkiran bee Baawɗo na? An gaabotirɗo bee Allah, a waawan jaabaago na? Ayuba jaabi Jawmiraawo: Min mi he'aay koo ɗume. Ɗume mi jaaboto? Sey mi waɗa juŋngo am dow hunnduko. Mi wolwi nde woore, haa nde ɗiɗi. Jonta mi wolwataa, mi jeeɗake. Nden Jawmiraawo gonɗo nder duluuru wi'i Ayuba: Sey a taasko, a daro bana gorko, haa mi ƴame, an boo a jaabo yam. A jaɓaay kiita ka mi ta'i na? A yiɗi aybingo yam ngam haa a adilina hoore ma na? An a laati cemmbiɗɗo bana Allah na? An a rigga-sawtuujo bana maako na? Bee ɓaŋgaare e tedduŋgal a jaagnoro, non bee maŋngu e daraja a ɓornorto. Laar mawnitiiɓe, leesnu ɓe, a rufa tikkere dow maɓɓe fuu boo. Laar mawnitiiɓe fuu, toskin ɓe. do'u kalluɗo haa nokkuure mum. Nder mbulwuldi uw mooɓgal maɓɓe fuu, maɓɓu ɓe fuu nder joonde maayɓe. Nden kam min boo mi maŋgtete ngam baawal ma, ngam bee nyaamo ma a jaaloto. Laar ngabbu ngu tagmi bana maaɗa. Bana nagge ngu nyaamrata huɗo hecco boo. Laar no semmbe nder keeci maagu ɗuuɗiri, laar no kusel haa reedu maagu tekkiri. Ngu ɗon saatina wicco bana leggal, ɗaɗi dawɗe maagu laati bana bamaaɗi cemmbiɗɗi. I'e maagu ɗon caati bana njamndi, kosɗe maagu boo bana daŋraŋge njamndiije. Kaŋgu woni kaayeefi caka tagle fuu, sey min tagɗo ngu he'i doolugo ngu. Haa kooseeje nyaamdu maagu iwata, haa nokkuuje ɗe'e kuuje ladde fuu pijata. Haa waalorde les jaaɓe ngabbu waaloto, nder tolooje e waalowol ngu nyukkoto. Leɗɗe jaaɓe bee ɗowdi mum'en cuddan ngu e leɗɗe haa maayo fuu ɗon taari ngu. Ndaa, to maayo ɗon ɓesdo, ngu diwnataa boo. Ngu ɗon de'i to ndiyam nasti ngu hunnduko. Moy wumnata gite maagu, naŋnga ngu? Moy tuufanto kine maagu tuuforgol? Ngilanŋgeewa, a dasan nga bee ngalum na? Ɗemŋgal maaga, a haɓɓan ngal bee ɓoggol na? Kine maaga, a haɓɓan ɗe bee bamol na? Haa nder galaŋgal mbaɗata nga jeeldu na? Kadi kaŋga nga toroto ma enɗam na? Nga wolwante koŋnguɗi ɗelemɗi na? Kadi a haɓɓan alkawal bee maaga, haa a heɓa nga huuwane haa foroy na? Noy? A fijan bee maaga bana bee collel na? Daande maaga, a haɓɓan nde bee ɓoggol, ngam haa ɓikkoy ma ndehoy keɓa ko koy pijira na? Loohotooɓe nga njahran nga haa luumo, geɓe geɓe, nga laato huunde filu na? Laral maaga, a waawan yuwugo ngal bee labbo na? Hoore maaga, a waawan tufugo nde bee jaaral na? Toonya nga bee yowugo juŋngo ma dow maaga nde woore tan! Fakat a meetataa ɗum sam! Anndu, to goɗɗo numi o jaaloto ngilanŋgeewa, o sargi hoore maako. Goɗɗo hultoran, do'oto to yi'i nga tan. Walaa yoora-ɓerndeejo tikkinanɗo nga, walaa gorko cemmbiɗɗo dartantooɗo nga. Moy waɗi konu bee maaga, nden o dilli jam? Irin maako les asama fuu walaa sam ! Sey mi anndine haala terɗe maaga fuu, maŋngu maaga cemmbiɗŋgu, non boo ŋarol maaga. Moy seekata limce maaga, ɓorta nga? Cowol sulkewol maaga, moy nastata? Kadi hunnduko maaga, moy maɓɓiti ko? Moy diwnataa to yi'i nyii'e maaga? Ɓaawo maaga, ɗum jabbi ndarganaaje, ɗe ɗon kawriti kab bana bee taari. Gootal gootal ɗe njokkindiri, caka maaje, foofaaŋgo saalataako sam. Gootal gootal ɗe takkotiri caatuɗum, ɗe ɗon njogotiri booɗɗum, ɗe ceedataa sam. To nga isli, annoora ɗon waŋga, gite maaga ɗon njayna bana naaŋge. Haa nder hunnduko maaga jame ngurtoto, pete yiite ɗon njammito diga hunnduko. Kine maaga ɗon cuura cuurɗe tekkuɗe, bana geene kuɓɓaaɗe haa les defrude. Poofɗe maaga kuɓɓan ƴulɓe yiite, ɗemŋgal yiite ɗon wurto haa nder hunnduko. Kayto! Hoɓɓudu maaga ɓuri semmbiɗgo. Koo moy fotti bee maaga, sey o hultora. Kusel maaga haa buttuli hawtidi, ngel cemmbiɗŋgel masin, ngel dimmbataako. Bana hayre, non ɓernde maaga saatiri, nde ɗon saati bana namrude. To nga ummake, ɗowanteeɓe kultoran, ƴuuge mbeela boo ndoggan yeeso kuuŋga man. A heɓataa a naawna nga bee kaafahi malla bee labbo e jaaral malla bee kurol boo. Njamndi fuu, nga ɗon laara ndi bana tiitiiho, njamndi mboɗeeri boo kal-kal bee leggal nyolŋgal. To a fiɗi kuri, nga doggataa sam to a fiɗi nga bee kaa'e, ɗe laatanto nga kuɗoy tan. Nga ɗon laara wandayre bana huɗo non. To a sakkini labbo boo, nga jalan ɗum. Haa les reedu nga woodi kuuje bana keeɗe, kanje ceekata loope haa nga yehi fuu. Nga ɗon ɓulna luggeeŋga bana defugo, mbeela waywa bana nebbam nder fayannde. Haa nga saali, a yi'an laawol jaynuŋgol, a ɗon nanndina nguufo man bee dandanndol. Haa duniyaaru fuu walaa irin maaga sam, nga tagaama nga jooɗo bilaa kulol sam. Bee ɓaŋgaare nga laardata ɓaŋgiiɗum fuu, nga laamiiɗo dabbaaji mawnitiiɗi fuu. Nden Ayuba jaabi Jawmiraawo: Jonta anndumi an a mari baawɗe fuu, ko a annini waɗugo, a waɗan ɗum. Ndaa, a ƴami koni mi seki hikma ma, mi ceediiɗo faataare am bee haala ka'a. Gooŋga maaɗa! Mi wolwi bilaa faamugo haala kuuje ɗe calortammi anndugo. An a wi'no: “Accu mi wolwa. Min mi ƴamete, an boo sey a jaabammi.” Nanɗe noppi tan, non mi nani haala ma, ammaa jonta, bee gite am mi yi'i ma. Ngam daliila man cemtiranmi bolle am, ndaa mi tuubi, mi meetataa waabaago sam. Ɓaawo Jawmiraawo wolwani Ayuba bolle ɗe'e fuu, Jawmiraawo wi'i Elifas Temaniijo: “Mi ɗon ɓernane, an e sooba'en ma ɗiɗo. Ngam on ceedanaaki yam gooŋga bana jaggiiɗo am Ayuba seedori. Jonta kam, koo'e ga'i kalhali joweeɗiɗi e jawɗi baali joweeɗiɗi. Njehe haa jaggiiɗo am Ayuba, lii'e ɗi guleteeɗi ngam ko'e mooɗon. Ayuba boo do'ano on. Mi jaɓan do'a maako, ngam taa mi waɗa on fodde faataare mon. Ngam on ceedanaaki yam bana no haani, bana kaŋko o seedori.” Nden Elifas Temaniijo e Bildad Suhiijo e Cofar Na'amatiijo njehi, mbaɗi ko Jawmiraawo umri ɓe. Jawmiraawo boo jaɓi do'a Ayuba. Ɓaawo Ayuba do'ani sooba'en mum, Jawmiraawo hesɗitini hayru maako. O hokki mo ko o marno fuu cowi ɗiɗi. Deerɗiiko'en worɓe e rewɓe fuu ngari haa maako e annduɓe mo diga naane fuu. Ɓe nyaamdi bee maako nder saare maako. Ɓe njurmini mo, ɓe nde'itini mo dow sarru ngu Jawmiraawo ukkanno mo fuu. Koo moy maɓɓe hokki mo suleyre cardi e halagaare kaŋŋeeri. Jawmiraawo barkiɗini Ayuba ko ɓuri naane. Ayuba heɓi dammooji ujine sappo e nayi e geelooɗi ujine joweego e ga'i cindaaɗi ɗiɗi ɗiɗi nde ujineere e bamɗe debbe ujineere. O danyanaama ɓiɓɓe worɓe njoweeɗiɗo e ɓiɓɓe rewɓe tato. Arano ɓiɓɓe rewɓe, o inndi mo Yemiima. Ɗiɗaɓo, o inndi mo Keci'a. Tataɓo boo, o inndi mo Keren-Happuka. Rewɓe wooɗɓe bana ɓiɓɓe Ayuba tawaaka nder lesdi fuu. Baaba maɓɓe yeɗi ɓe ndonŋgu caka deerɗiraaɓe maɓɓe worɓe. Ɓaawo maajum Ayuba wuuri duuɓi teemerre e cappanɗe nayi. O yi'i ɓiɓɓe maako e ɓiɓɓe ɓiɓɓe maako, gide nayi. Nden Ayuba maayi, o ndottiijo, kaarɗo balɗe. Barka laatanto goɗɗo mo jaɓataa sawari halluɓe, mo tokkataako laawol hakke'en, mo jooɗodottaako bee jancooɓe, ammaa mo seyorto tawreeta Jawmiraawo, mo numtata ka jemma e naaŋge fuu. O nanndi bee lekki jubaaki baŋnge maayo ilanŋgo, dimanki ɓiɓɓe mum to saa'i man waɗi, haakooji maaki njoorataa. Goɗɗo oo heɓan hayru nder ko o waɗata fuu. Ammaa halluɓe mba'aay bana non. Kamɓe ɓe ɗon bana nyaande nde henndu ruuynata. Ngam man halluɓe mbaawataa dartaago nyalaade kiita, hakke'en ngalaa pellel nder mooɓtorde adili'en. Ngam Jawmiraawo anndi laawol adili'en, ammaa ngol halluɓe yahran haa halkere. Koni ummaatooje umminta haala, koni jama'aaje nufoto numooji meereeji? Laamiiɓe duniyaaru ɗon taaski waɗugo fitina, tedduɓe boo ɗon kaɓɓa dabare dow Jawmiraawo e laamiiɗo mum mo o moyti. Ɓe ɗon mbi'a: “Sey en ta'a kaɓɓorli maɓɓe, en cakkina ɓoggi maɓɓe daayiiɗum!” Ammaa jooɗiiɗo haa asama ɗon jala ɓe, Jawmiraawo ɗon janca ɓe. Nden o wolwanan ɓe bee tikkere, o hulnan ɓe bee ɓernuki maako, o wi'an: “Min mi laamini laamiiɗo am dow Siyona, hooseere am seniinde.” Mi wooynan ko Jawmiraawo taynori. O wi'i yam: “An woni ɓiɗɗo am, hannde mi danyi ma. Ƴamam, mi hokkete ummaatooje duniyaaru haa yotto keeri maaru fuu, a rona ɗe. A ɗiggina ɗe bee sawru njamndi, a sampita ɗe bana payanɗe loope.” Jonta kam, onon laamiiɓe, laate hikma'en! Onon hiitooɓe duniyaaru, njaɓe feloore! Njaggane Jawmiraawo bee kulol, ngone nder seyo e diwŋgol! Kebbe Ɓiɗɗo oo, ngam taa o ɓerna, nden on kalka haa laawol mon. Ngam nii seɗɗa o ɓernan. Seyo laatani nyukkotooɓe haa maako. Yimre Daawuda saa'i o ɗonno dogga ɓiyiiko Absalom. Yaa Jawmiraawo, konne'en am ɗuuɗi, ɗuuɗɓe ɗon konammi. Ɗuuɗɓe ɗon mbolwa dow am, ɗon mbi'a: “Allah yiidataa mo!” Yaa Jawmiraawo, an woni wawarde am, haa maaɗa tedduŋgal am woni, a seynatam. Mi ewni Jawmiraawo bee sawtu. Kaŋko boo o jaabi yam diga hooseere maako seniinde. Mi waalo, mi ɗaano, mi fina jam, ngam Jawmiraawo ɗon aynammi. Mi hulataa yimɓe ujineeje ujineeje taariiɓe yam koo toy fuu ngam honugo yam. Umma, yaa Jawmiraawo! Hisnam, yaa Allah am! An a yewan galaŋge konne'en am fuu, a yewan nyii'e halluɓe. Haa maaɗa kisndam woni, yaa Jawmiraawo, barka ma laatano ummaatoore ma! Ngam kaliifaajo gime bee moolooji. Yimre Daawuda. Yaa Allah, to mi torake ma, jaabam, gooŋɗinoowo yam! Nder ɓillaare am, a hisni yam. Hinnam jonta, jaɓ tornde am! Ndey accoton meeriɗingo daraja am, onon ɓiɓɓe Aadama? Ndey accoton yiɗugo kuuje meereeje? Ndey accoton yiɗugo fewre? Annde! Jawmiraawo suɓani hoore mum tokkiiɗo mo bee gooŋga. To mi torake mo, o nanatam. Ndiwne, acce waɗugo hakke! Sey ɓerɗe mon numta ɗum, saa'i on ɗon mbaali, on njeeɗo ! Lii'e kirseteeɗi pottuɗi, koole Jawmiraawo! Ɗuuɗɓe ɗon mbi'a: “Moy hokkata en hayru?” Woonan min, yaa Jawmiraawo! Seyo ngo a hokki yam, ɓuri ngo yimɓe mari yaake alkamaari e inaboojam ɗuuɗi! Nde mi waaloto fuu, mi ɗaanoto jam, ngam an feere ma, yaa Jawmiraawo, a hakkilantam nder hoolɗinaare. Ngam kaliifaajo gime, bee ciide. Yimre Daawuda. Nan bolle am, yaa Jawmiraawo, hakkilan uumaali am! Heɗita gookaali am, an laamiiɗo am, Allah am, ngam an, mi tori! Fajiri a nanan sawtu am, yaa Jawmiraawo. Nde weeti fuu, mi waran yeeso ma bee tornde am, mi reenan jaawaabu ma. Naa a Allah mo yiɗi halleende, kalluɗo hoɗataa haa maaɗa. A jaɓataa mawnitiiɓe mbaŋga yeeso maaɗa, a ɗon wanya waɗooɓe zunuuba fuu. A halkan fewooɓe. Rufooɓe ƴiiƴam e faasiki'en, a ɗon wanya ɓe jamum. Ammaa min mi waawan nastugo suudu ma ngam daliila mbooɗeeŋga ma ɗuuɗŋga. Mi sujidan yeeso haykaliiru ma seniindu, mi teddinte. Yaa Jawmiraawo, ɗowam nder adilaaku ma! Ɗowam ngam daliila konne'en am! Mo'inanam laawol ma haa mi tokko ngol! Walaa gooŋga nder kunnduɗe maɓɓe, ɓerɗe maɓɓe ɗon keewi halleende, kondondi maɓɓe nanndi bee genaale maɓɓitiiɗe. Ɗemɗe maɓɓe ɗon mbolwa bolle belɗe, rikiciije. Waŋgin ɓe aybuɓe, yaa Allah! Dabareeji maɓɓe ndo'a ɓe! Wudin ɓe ngam aybeeji maɓɓe ɗuuɗi, ngam ɓe tuurtani ma. Nden nyukkotooɓe haa ma fuu ceyoto, ɓe mbelmbeltan haa foroy, a faddoto ɓe, yiɗɓe innde ma fuu ceyoto ngam daliila maaɗa. Ngam an, yaa Jawmiraawo, a barkiɗinan adili'en. Mo'ere ma ɗon faddo ɓe bana wawarde mawnde. Ngam kaliifaajo gime, bee moolooji marɗi ɓoggi joweetati. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, taa hiitam nder tikkere ma, taa ɓoccam nder ɓernuki ma ! Enɗam, yaa Jawmiraawo, ngam mi tampuɗo! Yamɗitinam, yaa Jawmiraawo, ngam i'e am ɗon ndiwna, nafsu am fuu ɗon diwna! Haa ndeye, yaa Jawmiraawo! Wartu, yaa Jawmiraawo, hisnam! Wallam ngam daliila mbooɗeeŋga ma. Ngam wonɓe nder joonde maayɓe ciftortaa ma, moy maŋgtete ton? Mi uumi haa mi somi, jemma fuu gonɗi coofni be'itte am. Mi ɗon waalo nder gonɗi am. Gite am mbonni ngam bojji, ɗe tampi ngam daliila konne'en am. Ndaayeeɗam, onon waɗooɓe zunuuba fuu! Ngam Jawmiraawo nani bojji am. Jawmiraawo heɗiti tornde am, Jawmiraawo jaɓi do'aare am. Konne'en am fuu cemtan, ɓe ndiwnan, ɓe loroto ɓaawo. Nder ma'annde yiitere ɓe cemtan. Yimre boyki nde Daawuda yimi yeeso Jawmiraawo ngam daliila Kuusi Benyaminiijo. Yaa Jawmiraawo Allah am, mi nyukkake haa maaɗa, hisnam juuɗe toonyooɓe yam fuu, rimɗinam! To naa non ɓe ceekatam bana mbarooga, ngam walaa kisnoowo yam feere. Yaa Jawmiraawo Allah am, to mi waɗi bana ni'i: To zunuuba takkake juuɗe am, to mi waɗani soobaajo am halleende, to mi jaɓti huunde konneejo am bilaa daliila, nden kam sey konneejo am taasnammi, jokkammi, yaaɓammi bee kosɗe mum, itta daraja am, wallinammi nder mbulwuldi lesdi. Yaa Jawmiraawo, umma bee tikkere ma, dartana ɓernuki konne'en am! Fin, wallam, ngam a tabitini kiita ngooŋɗuka. Sey mooɓgal ummaatooje fuu taare, an, jooɗa haa joonde ma towtunde dow maaje. Yaa Jawmiraawo, hiitu ummaatooje ɗe'e. Gooŋɗinam, yaa Jawmiraawo, ngam mi adiliijo, mi walaa aybe! Haɗ halleende halluɓe, tabitin adili'en! Ngam an woni Allah adiliijo, a ɗon linya ɓerɗe e anniyaaji lugguɗi. Allah woni wawarde am, o kisnoowo gooŋɗa-ɓerɗe'en. Allah woni kiitoowo adiliijo, nyalaade fuu o ɗon waŋgina caatal maako. Kalluɗo mo tuubaay, o welnan kaafahi maako, o tiran lagaawal maako, o taaskan fiɗugo ɗum, o taaskitinan balmi maako mbarooji, o tiitinan kuri yiiteeji dow kalluɗo man. Ndaa, kalluɗo oo reedi bee zunuuba. Halleende hebbini reedu maako, o danyan fewre. O wasi ngaska, o luggini ka, ammaa kaŋko bee hoore maako do'i nder maaka. Halleende maako loroto dow hoore maako, aybe maako do'an dow gumbal hoore maako. Mi yettan Jawmiraawo ngam adilaaku maako, mi yimanan Jawmiraawo Ɓaŋiiɗo maŋgtooje. Yimre Daawuda, ngam kaliifaajo gime fodde daande “gittit”. Yaa Allah Jawmiraawo amin, innde ma nde mawnde masin dow lesdi fuu! Maŋngu ma ɓuri asamanji. Bee kunnduɗe ɓikkoy e musinankoy, a tabitini semmbe ma ngam daliila wanywanyɓe maaɗa, ngam je'ingo konne'en e waatooɓe. To mi ɗon laara asamanji, kuugal juuɗe ma, non boo lewru e koode ɗe njo'inɗa ton, kadi, neɗɗo o moy haa ciftora mo, moy woni ɓii-Aadama haa kakkilana mo? A waɗi mo mawɗo, sey an ɓuri mo. A ɓorni mo tedduŋgal e maŋngu. A laamini mo dow kuuɗe juuɗe ma, a wallini koo ɗume fuu les kosɗe maako: Dammooji e na'i, fuu hawtaade, non boo kuuje ladde, colli piiranɗi e liɗɗi e ko tokkoto laabi ndiyam nder beeli fuu. Yaa Allah Jawmiraawo amin, innde ma nde mawnde masin dow lesdi fuu! Ngam kaliifaajo gime, fodde daande “mut labben”. Yimre Daawuda. Mi yettete, yaa Jawmiraawo, bee ɓernde am fuu! Mi limtan kaayeefiiji ɗi mbaɗɗa fuu! Mi seyorto ma, mi welweltan, mi yimndete, an Allah Ɓaŋiiɗo! Konne'en am fuu loroto ɓaawo, ɓe pergoto, ɓe kalka haa yeeso ma. Ngam a waŋgini gooŋga am, a gooŋɗini yam, a ɗon jooɗi dow leeso laamu ma, a kiitoowo adiliijo. A furkiti ummaatooje, a nattini halluɓe, a wili inɗe maɓɓe haa abada abadin. Konne'en njinni, a nastini ɓe nder halkere duumiinde, a yibbini berniiji maɓɓe, walaa mo siftorta ɗi. Ammaa Jawmiraawo ɗon laamo haa foroy, o tabitini leeso laamu maako ngam kiita. O ɗon laamano duniyaaru bee adilaaku, o ɗon hiito ummaatooje kiita ndarnuka. Jawmiraawo woni hisrude townde ngam toonyaaɓe, o hisnan ɓe wakkatiiji ɓillaare. Annduɓe innde ma ɗon koolo ma, yaa Jawmiraawo, ngam ɓadititɓe ma fuu, a wudintaa ɓe, yaa Jawmiraawo. Jawmiraawo ɗon jooɗi haa Siyona, ngimane mo yettoore, ngooyne kuuɗe maako mawɗe caka ummaatooje fuu. Kaŋko woni baatoowo ƴiiƴam toonyaaɓe, o ɗon siftora ɓe, o yejjitittaa gookaali toskaaɓe. Hinnam, yaa Jawmiraawo! Laar suno ngo wanyɓe yam ukkani yam! Mi yottake dammugal joonde maayɓe, hisnam, ngam haa mi daro haa dammuɗe Urusaliima, mi yecca daliila maŋgtooje am fuu, mi ɗon bee seyo ngam a hisni yam. Yimɓe ummaatooje heefeerɓe ngasi ngaska, ammaa ɓe ndo'i nder maaka. Ɓe tuufni tuuforgol, ɓe nyukkini ngol, ammaa ngol naŋngi kosɗe maɓɓe. Jawmiraawo waŋgini hoore mum, waɗi kiita, halluɓe naŋngaama nder dabareeji muuɗum'en kalluɗi. Sey halluɓe lorto haa joonde maayɓe, heefeerɓe yejjitɓe Allah fuu loroto ton. Ammaa laafuɗo yejjitittaake haa foroy, tammunde toonyaaɓe majjataa haa foroy. Umma, yaa Jawmiraawo! Taa neɗɗo heɓa jaalorgal! Sey yimɓe ummaatooje kiite haa yeeso ma. Hulnu ɓe, yaa Jawmiraawo, haa ɓe anndita ɓe ɓiɓɓe Adaama tan. Yaa Jawmiraawo, ngam ɗume ndaayiiɗa? Ngam ɗume cuuɗotooɗa nder wakkatiiji ɓillaare? Kalluɗo mawniti, ɗon toonyo laafuɗo. Accu dabareeji maako ndo'a mo. Kalluɗo ɗon mantoro suunooji mum. Cuunaaɗo riba ɗon hallina Jawmiraawo, ɗon yawo mo. Kalluɗo mawniti, ɗon wi'a: “Walaa mo hiitoto yam, Allah walaa!” Bana nii numooji kalluɗo mba'i. Ko o waɗata fuu, timman jam. Kiitaaji ma njottataa mo, o ɗon jala konne'en maako fuu. O ɗon numa nder ɓernde maako: “Walaa ko dimmbintammi, sarru heɓataa yam sam.” Hunnduko maako heewi naalooje e pewe e toonyaare, ɗemŋgal maako ɗon wolwa haala halleende e sarru. O nyukkoto kommbi gure, o waaltano yimɓe ɓe ngalaa aybe, haa o mbara ɓe. Gite maako ɗon njurno tampuɓe, o ɗon waaltano laafuɓe nder nyukkorde bana mbarooga nder lowol maaga. O ɗon waaltano laafuɓe, haa o naŋnga ɓe bee tuuforgol maako. O ɗon roŋŋino, leesna hoore maako, tampuɓe ɗon ndo'o les baawɗe maako. Kalluɗo ɗon numa nder ɓernde mum: “Allah yejjiti! O ɗon wiirna yeeso maako, o yi'ataa yam sam.” Umma, yaa Jawmiraawo, ɓaŋgtu juŋngo ma! Allah am, taa yejjitit toskaaɓe. Koni kalluɗo yawoto ma? Koni o numata a hiitataako mo? A yi'i ɗum, ngam a ɗon laara torra e bone yimɓe, a taaskake wallugo ɓe. Tampuɗo halfinan hoore mum haa juŋngo ma, ngam an woni balloowo atiime'en fuu. Yew juŋngo kalluɗo, baɗoowo zunuuba, hiita halleende maako, taa ɗum meeta waŋgugo. Jawmiraawo woni laamiiɗo haa abada abadin, heefeerɓe timmi diga lesdi maako. A ɗon nana tornde toskaaɓe, yaa Jawmiraawo, a ɗon tiɗɗina ɓerɗe maɓɓe, a ɗon heɗito ɓe, ngam gooŋɗingo atiimeejo e toonyaaɗo, ngam taa neɗɗo mbulwuldiijo meeta hulnugo goɗɗo! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Jawmiraawo woni nyukkorde am. Koni mbi'oton yam: “Doggu haa kooseeje bana sonndu! Ndaa halluɓe tiri lagaaje muuɗum'en, njo'ini kuri dow jiriiji, cuuɗi nder nyiɓre ngam fiɗugo gooŋɗa-ɓerɗe'en. To hoolaare e gooŋgaaku mbirgaama, ɗume adiliijo waawata waɗugo?” Jawmiraawo ɗon nder haykaliiru mum seniindu, leeso laamu Jawmiraawo ɗon haa asama. Gite maako ɗon ndaara, ɗon linya kuuɗe ɓiɓɓe Aadama. Jawmiraawo ɗon linya ɓerɗe adili'en e halluɓe fuu, ɓernde maako ɗon wanya yiɗɓe toonyaare. O rufan ƴulɓe yiite e baruudu dow halluɓe, o neldan henndu wulndu jaw dow maɓɓe, kanjum woni geɗal maɓɓe. Ngam Jawmiraawo o adiliijo, o yiɗi kuuɗe adiliije, gooŋɗa ɓerɗe'en ngi'oyan mo. Ngam kaliifaajo gime bee moolooji marɗi ɓoggi joweetati. Yimre Daawuda. Hisnam, yaa Jawmiraawo, ngam hoolaaɓe njinni, gooŋga'en tawataake caka ɓiɓɓe Aadama. Yimɓe ɗon pewindira, ɓe ɗon mbolwindira bolle rikiciije, koo moy fuu bee ɓerɗe ɗiɗi. Yaa Jawmiraawo, ta'u ɗemɗe maɓɓe naafikiije e kunnduɗe maɓɓe ƴaggiiɗe. Ɓe ɗon mbi'a: “Min mbolwan ko min ngiɗi, walaa mo haɗata min. Moy mari min?” Jawmiraawo wi'i: “Jonta kam mi ummoto, ngam ɓe ɗon toonyo laafuɓe, talaka'en ɗon uumo. Yenwuɓe kisndam am, mi hisnan ɓe.” Bolle Jawmiraawo, ɗe laaɓɗe bana cardi laaɓndi, ɓolinaandi nde joweeɗiɗi nder ɓolinirde. Yaa Jawmiraawo, an a aynan laafuɓe, a hisnan min diga yidere hallunde nde'e ngam foroy. Halluɓe ɗon ngaanca koo toy, halleende ɗuuɗi caka ɓiɓɓe Aadama. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, haa ndey a tokkoto yejjititgo yam? Haa ndey a tokkoto suuɗango yam yeeso ma? Haa ndey numooji tokkoto torrugo yam, haa ndey ɓernde am tokkoto mettugo kala nyalaade fuu? Haa ndey konneejo am tokkoto jaalaago yam? Laaram, jaabam, yaa Jawmiraawo Allah am! Yaynan gite am, ngam taa mi ɗaano mi maaya, ngam taa konneejo am wi'a o jaalake yam, toonyooɓe yam keɓataa seyoraago do'ere am. Min kam mi ɗon hoolo mbooɗeeŋga ma, mi welweltan ngam a hisni yam. Mi yimanan Jawmiraawo ngam o woonani yam. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Faataaɓe ɗon mbi'a: “Allah walaa!” Fakat, ɓe mbonnake, ɓe ɗon mbaɗa ko nyiddi. Walaa baɗanɗo ko wooɗi. Diga asama, Jawmiraawo jimmiti, o ɗon laara ɓiɓɓe Aadama, haa o yi'a to woodi marɗo hakkiilo, ɓaditanɗo Allah. Ammaa ɓe fuu ɓe celi laawol gooŋga, ɓe mbonnake. Walaa baɗanɗo ko wooɗi, walaa koo gooto ! Waɗooɓe zunuuba ɓe'e fuu, ngalaa hakkiilo na? Ɓe ɗon nyaama ummaatoore am bana nyaamugo nyaamdu, ammaa ɓe ewnataa innde Jawmiraawo. Fakat, ɓe ndiwnan daliila kulol, ngam Allah ɗon caka adili'en. On ɗon meeriɗina nufayeeje laafuɓe, ammaa Jawmiraawo woni hisrude maɓɓe. Moy hokkata kisndam haa Isra'iila diga Siyona? To Jawmiraawo wartiri ummaatoore muuɗum diga jeyaaŋgu, nden kam danygol Yaakubu welweltan, Isra'iila seyoto. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, moy jaɓɓeteeɗo nder suudu laymaaru ma? Moy jooɗoto dow hooseere ma seniinde? Sey mo laatake timmuɗo nder yahdu mum, baɗanɗo adilaaku, bolwanɗo gooŋga bee ɓernde woore. O waɗataa tufle, o waɗataa soobaajo maako kalluɗum, o hallintaa keeddiɗɗiraawo maako. O yawoto mo Allah wudini, ammaa o teddinan hulɓe Jawmiraawo. O hebbinan kunayeeje maako, koo to ɗum waɗan mo asar. O hokkataa nyamaande bee ndiyam, o jaɓataa ngeenaari ngam zammbaago mo walaa aybe. Baɗanɗo bana non dimmbataako haa foroy. Yimre Daawuda. Aynam, yaa Allah, ngam mi nyukkake haa maaɗa. Mi ɗon wi'a Jawmiraawo: “An woni Jawmam, hayru am fuu iwi haa maaɗa.” Senaaɓe Jawmiraawo nder lesdi ndi'i, ɓe tedduɓe, mi ɗon seyoro ɓe masin. Ɗakkotirɓe bee ɗowanteeɓe jananɓe njaran boneeji ɗuuɗɗi, min mi rufantaa ɓe dokke ƴiiƴam, hunnduko am ewnataa inɗe maɓɓe sam. Yaa Jawmiraawo, an woni geɗal am e maral am, a ɗon tabitina hayru am. Maral ngal keɓmi wooɗi masin, ngal ɗon fottanammi. Mi ɗon maŋgta Jawmiraawo ɗowoowo yam, jemmaaje fuu ɓernde am ɗon reentinammi. Gite am ɗon tiiti Jawmiraawo tum, nde nii o ɗon dari haa nyaamo am, mi dimmbataako. Ngam maajum ɓernde am ɗon seyo, nafsu am ɗon welwelta, ɓanndu am boo ɗon jooɗi nder de'ere. Ngam a accataa yoŋki am haa joonde maayɓe, a accataa kooliiɗo ma nyola nder ngaska lugguka. A sappintam laawol ngeendam, seyo ɗuuɗŋgo ɗon haa yeeso ma, welwelooji duumiiɗi ɗon haa juŋngo ma. Do'aare Daawuda. Yaa Jawmiraawo, nan haala am adiliiha, heɗita gookaali am, jaɓ tornde nde toriimi bilaa naafikaare! Kiita maaɗa gooŋɗinammi, gite ma ngi'a gooŋgaaku! Mi ɗon tabiti dow laawol ma, kosɗe am pergataako. Mi ɗon ewno ma, ngam a nanatam, yaa Allah am. Waylitanam noppi ma, heɗita bolle am! Waŋgin kuuɗe ma booɗɗe, kaayeefiije, yaa Kisnoowo! Nyaamo ma hisnan nyukkotooɓe haa ma diga juuɗe konne'en muuɗum'en. Aynam bana aynirta ɓiŋngel yiitere ma! Suuɗam les bileeji ma! Hisnam diga juuɗe halluɓe yiɗɓe halkugo yam, e juuɗe konne'en haaŋaaɓe taariiɓe yam! Ɓe caatini ɓerɗe maɓɓe, kunnduɗe maɓɓe ɗon mbolwa bolle mawnitiiɗe. Ɓe taasni yam, ɓe taari yam, ɓe ɗon ɗaɓɓa wakkatiire fottannde ngam do'ugo yam. Ɓe nanndi bee mbarooga cuunaaŋga faɗɗugo huunde, bana mbarooga cemmbiɗŋga mbaaltiiŋga haa lowol maaga. Umma, yaa Jawmiraawo, dartana konne'en am, do'u ɓe! Bee kaafahi ma, hisnam juuɗe halluɓe! Bee juŋngo maaɗa, yaa Jawmiraawo, hisnam juuɗe yimɓe! Kamɓe ɓe keɓi ko ɓe ngiɗi fuu yaake ɓe ɗon haa duniyaaru. Hebbin deeɗi maɓɓe bee boneeji, ɗi ke'i haarnugo ɓiɓɓe maɓɓe boo, kamɓe boo ɓe accana ɓikkoy maɓɓe ko lutti. Ammaa min mi adiliijo, mi yi'ete. To mi fini, mi seyoto ngam a waŋgantam. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda, jaggiiɗo Jawmiraawo. O yimani Jawmiraawo yimre nde'e nyalaade nde Jawmiraawo hisni mo diga juuɗe konne'en maako fuu e diga juŋngo Sawulu. O wi'i: Mi yiɗi ma masin, yaa Jawmiraawo, an woni semmbe am! Yaa Jawmiraawo, an woni tapaare suuɗirde am, an woni suudu am semmbiɗndu, an woni kisnoowo yam. Yaa Allah am, an woni tapaare hisrude am haa nyukkotoomi, an woni wawarde am, an woni kisnoowo yam cemmbiɗɗo, hisrude am townde. Mi tori Jawmiraawo, kaŋko o hisni yam. Yettoore laatano mo! Waade haɓɓi yam bee ɓoggi maare, maaje halkere kulni yam. Mi nasti tuuforli joonde maayɓe, waade taari yam bee kaɓɓorli maare. Nder ɓillaare am toriimi Jawmiraawo, mi wookani Allah am. Diga haykaliiru maako o nani sawtu am, gookaali am njotti noppi maako. Nden lesdi dimmbi, diwni. Caɓɓaaje kooseeje ndiwni, ndimmbi ngam tikkere maako. Cuurɗe ngurti haa kine maako, yiite nyaamooye wurti haa hunnduko maako, jamni ƴulɓe. O wuuri asama, o jippi, duule ɓaleeje ɗon les kosɗe maako. O wa'i dow keruba, o fiiri, o leeri dow henndu. O suuɗi nder nyiɓre, o moji duule ɓaleeje tekkuɗe, bana ndiyam lugguɗam. Duule ɓaleeje e mallimallooje e ƴulɓe yiite iwi haa jayŋgol ardiiŋgol mo. Jawmiraawo telɓi haa asama, bana felmaaŋgo. Allah Ɓaŋiiɗo towni sawtu mum. Mallimallooje e ƴulɓe yiite ngurti. O fiɗi kuri maako, o saŋkiti konne'en maako. O sakkini ma'e, o hulni ɓe. Ndiyamji beeli ceeki, les maaji waŋgi, caɓɓaaje duniyaaru cudditaama ngam daliila telɓuki ma, yaa Jawmiraawo, ngam poofɗe tikkere gurtiiɗe haa kine ma. Diga dow, Jawmiraawo forti juŋngo mum, naŋngi yam, wurtini yam ndiyam lugguɗam. O hisni yam juuɗe konneejo am cemmbiɗɗo e juuɗe wanyɓe yam ɓurɓe yam semmbe. Nyalaade sarru am ɓe ukkani yam, ammaa Jawmiraawo jogi yam, ngam taa mi do'o. O wurtini yam ɓillaare, o hisni yam, ngam o yerdi yam. Jawmiraawo warji yam fodde adilaaku am, o woonani yam ngam o anndi kuuɗe am ɗe laaɓɗe. Ngam mi tokki laabi Jawmiraawo, mi waɗaay aybe dow Allah am, mi waylitanaay mo ɓaawo. Mi ɗowtani kiitaaji maako fuu, mi luutaay farillaaji maako. Mi walaa aybe yeeso maako, mi reenti taa mi waɗa hakke. Ngam maajum Jawmiraawo warji yam fodde adilaaku am, ngam o anndi kuuɗe am ɗe laaɓɗe. Yaa Jawmiraawo, a adiliijo haa adili'en, a booɗɗo haa wooɗɓe, a laaɓɗo haa laaɓɓe, ammaa haa faasiki'en, a ɗon hollita ɓe hikma ma. Ngam a hisnan ummaatoore leestinaande, ammaa a leesnan mawnitiiɓe. An Jawmiraawo yayninta pittirla am. Allah am ɗon yayna nyiɓre haa ngonmi. Bee ballal ma mi ukkanto mooɓre konne'en, bee Allah am ndiwanmi mahol boo. Laawol Allah, ngol timmuŋgol, wolde Jawmiraawo laaɓi tal. O wawarde suuɗotooɓe haa maako. Jawmiraawo meeɗen feere muuɗum woni Allah, Allah meeɗen tan woni tapaare hisrude. Allah hokki yam semmbe, waɗani yam laawol darnuŋgol. O laatini kosɗe am bana ɗe lelwa, o tabitini yam dow towndiije. O ekkitini juuɗe am haɓre, haa mi tira koo lagaawal njamndi bee juuɗe am boo. Yaa Jawmiraawo, kisndam ma ɗon aynammi bana wawarde, nyaamo ma walli yam, hinnuye ma mawnini yam. A yaajini babal am, mi ɗon waanca nder feecaare, kolɓule am ndimmbataako. Mi taasni konne'en am, mi jokki ɓe, mi lorataako sey to mi nattini ɓe fuu. Mi do'i ɓe, ɓe ummitittaako, ɓe mbaalake les kosɗe am. A hokki yam semmbe ngam haɓre, haa mi jaalo konne'en am. A lorni konne'en am ɓaawo, mi nattini wanyɓe yam. Ɓe ngooki, ammaa walaa mo walli ɓe. Ɓe ewni Jawmiraawo, ammaa o jaabaaki ɓe. Mi ɗiggini ɓe, haa ɓe laati bana mbulwuldi ndi henndu ruuynata. Mi yaaɓi ɓe bana loope dow laawol. A hisni yam jokkirli ummaatoore, a waɗi yam laamiiɗo ummaatooje, jama'aare nde mi anndaano huuwantam. Nde ɓe nani habaru am, ɓe ɗowtani yam, jananɓe tefi fottango yam bee bolle belɗe. Jananɓe tampi, ɓe ngurti kisruɗe maɓɓe bee diwŋgol. Jawmiraawo o geeto! Yettoore laatano tapaare hisrude am! Maŋgtoore laatano Allah Kisnoowo yam! Allah o baatoowo konne'en am, o ɗowtinantam ummaatooje, o kisnoowo yam diga juuɗe wanywanyɓe yam. A dokkoowo yam jaalorgal dow konne'en am, a kisnoowo yam diga juuɗe fitinooɓe yam. Ngam maajum, yaa Jawmiraawo, mi yettete caka ummaatooje, mi yiman maŋgtoore tedduŋgal innde ma. An, a hokki jaalorgal maŋngal haa laamiiɗo mo cuɓɗa, a ɗon waɗa mbooɗeeŋga haa moytaaɗo ma, Daawuda e danygol muuɗum haa foroy! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Asamanji ɗon anndina tedduŋgal Allah, ɗi ɗon mbaŋgina kuugal juuɗe maako. Nyalawmaare ɗon wooyna ɗum nyalawmaare warannde, jemmaare boo ɗon faamtina ɗum jemmaare tokkotoonde. Walaa koŋngol, walaa bolle, sawtu maaje nanataake. Ammaa habaru maaje heewi lesɗe fuu, haala maaje yotti keeri duniyaaru. Allah waɗani naaŋge suudu laymaaru haa asamanji, nge wurtoto ndu bana sukaajo ɓaŋɗo wurtoto suudu mum, nge tokkoto laawol maage bee seyo bana konoowo cemmbiɗɗo. Nge fuɗan haa keerol asama ngo'ol, nge taaroto haa yotto ngola, walaa ko suuɗata haa nguli maage. Tawreeta Jawmiraawo ka timmuka, ka hesɗitinan yoŋki. Seedamku Jawmiraawo gooŋɗi, ngu laatinan paataaɗo hikmaajo. Sarɗiiji Jawmiraawo ɗi darnuɗi, ɗi ceynan ɓernde. Umroore Jawmiraawo laaɓi, feernan gite. Kulol Jawmiraawo laaɓi, ngol duumoto haa foroy. Kiitaaji Jawmiraawo ngooŋɗi, ɗi fuu ɗi adiliiji. Ɗi ɓuri kaŋŋeeri saman, koo kaŋŋeeri cuɓaandi ɗuuɗndi boo. Ɗi ɓuri njumri welugo, koo njumri ɓurndi welugo boo. Min jaggiiɗo ma boo ɗi ndeentini yam, ɗowtanaago ɗi nafatam masin. Moy waawata anndugo boofi mum? Yaafanam hakkeeji am cuuɗiiɗi. Aynu jaggiiɗo ma diga mawnitaare, taa nde laamano yam. Nden kam mi laatoto timmuɗo, mi marataa aybewol maŋngol. Yerda bolle hunnduko am e numooji ɓernde am, yaa Jawmiraawo, an woni tapaare hisrude am, dimɗinoowo yam. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Jawmiraawo jaabo tornde ma nder wakkati ɓillaare, Allah mo Yaakubu ayne! O neldane ballal diga haykaliiru maako, o semmbiɗine diga hooseere Siyona! O siftora dokke ma fuu, o yerda guleteeɗi ma boo! O hokke ko ɓernde ma yiɗi, o hebbitina nufayeeje ma fuu! Nden kam min ngooka daliila seyo, ngam jaalorgal ma. Min ɓaŋgtan tuutawal innde Allah meeɗen. Jawmiraawo jaabo torɗe ma fuu! Jonta mi anndi Jawmiraawo woni kisnoowo laamiiɗo mo o suɓi, o jaaboto mo diga haykaliiru maako seniindu haa asamanji, o wallan mo bee nyaamo maako marŋgo baawɗe. Woɗɓe ɗon koolo mootaaji pucci muuɗum'en, woɗɓe boo ɗon koolo pucci muuɗum'en. Ammaa enen, en ɗon koolo innde Allah Jawmiraawo meeɗen. Kamɓe ɓe nyobboto, ɓe ndo'oto, ammaa enen, en ndaroto, en tabitan. Yaa Jawmiraawo, hisnu laamiiɗo. Nyalaade min toroto ma, jaaba min! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, laamiiɗo ɗon seyo ngam daliila semmbe ma. O ɗon seyo masin daliila kisndam ma. A hokki mo ko ɓernde maako yiɗi, a salanaaki mo ko o tori ma. A hokki mo barkaaji pantuɗi, a hippi mo woronnde kaŋŋeeri laaɓndi. O tori ma ngeendam, a hokki mo ɗam. A juttini balɗe maako haa abada abadin. Tedduŋgal maako mawni ngam daliila kisndam ma, a hokki mo maŋngu e daraja. A barkiɗini mo haa foroy, a ɗon seyna mo ngam a ɗon wondi bee maako. Laamiiɗo ɗon hoolo Jawmiraawo, o dimmbataako ngam daliila mbooɗeeŋga Ɓaŋiiɗo. Juŋngo ma naŋngan konne'en ma fuu, nyaamo ma naŋngan wanyɓe ma. Nyalaade nde a waŋgata, a laatinan ɓe bana yiite ɓolinirde. Jawmiraawo moɗan ɓe nder ɓernuki muuɗum. Yiite nyaaman ɓe. A nattinan ɓiɓɓe maɓɓe diga lesdi, a halkan danygol maɓɓe caka ɓiɓɓe Aadama. Koo to ɓe nufani ma kalluɗum, koo to ɓe kaɓɓi dabare dow maaɗa, ɓe mbaawataa wurnugo ɗum. Ngam a lornan ɓe ɓaawo, a tiitinan kuri ma dow maɓɓe. Umma, yaa Jawmiraawo, waŋgin semmbe ma! Minin min ngiman, min maŋgtan baawɗe ma. Ngam kaliifaajo gime fodde daande “Lelwa wakkati baɓɓol”. Yimre Daawuda. Yaa Allah am, yaa Allah am, ngam ɗume a wudini yam? Mi wooki ngam haa a hisnammi, ammaa a daayotiri bee am ! Yaa Allah am, mi ɗon wookane nyalawma, a jaabataako. Mi ɗon wooka jemma boo, ammaa mi heɓataa siwtaare! Alhaali boo, an woni Ceniiɗo, a ɗon jooɗi dow leeso laamu ma, Isra'iila'en fuu ɗon ngimane maŋgtooje. Kaakiraaɓe amin ɗonno kooli ma, ɓe kooli ma, an boo a hisni ɓe. Ɓe ngookani ma, a hisni ɓe ɓillaare, ɓe kooli ma, an boo a semtinaay ɓe. Ammaa min mi ngilŋgu, naa mi ɓii-Aadamaajo. Yimɓe fuu ɗon kuɗammi, ɗon meeriɗinammi. Yi'ɓe yam fuu ɗon njancammi, ɗon njalammi, ɗon ndimmbina ko'e. Ɓe ɗon mbi'a: “Naa o hooli Jawmiraawo! Nden kam, o hisna mo kadi, nde nii o yiɗi mo !” An wurtini yam reedu daada am, an ayni yam jam diga mi ɗonno musina tawon. A ɗon jogi yam diga danyeeki am, diga reedu daada am, an woni Allah am. Taa daaytu bee am, ngam ɓillaare ɓadake, walaa goɗɗo wallatammi! Konne'en semmbiɗɓe bana ga'i kalhali taari yam, mooɓre maɓɓe ɓiɗɗotiri dow am bana dabbaaji lesdi Baasan cemmbiɗɗi. Ɓe ɗon maɓɓita kunnduɗe maɓɓe bana barooɗe, ɓe ɗon ubba, ɓe ngiɗi seekugo yam. Semmbe am jinni, majji bana ndiyam ndufaaɗam haa lesdi. I'e am fuu cokkitake, ɓernde am ɓolwi nder reedu am bana taari. Kondondol am yoori bana fayannde loope yoornde, ɗemŋgal am ɗon takko nder hunnduko am, a wallini yam nder mbulwuldi bana maayɗo. Halluɓe taari yam, ɓe ɓiɗɗotiri dow am bana dawaaɗi. Ɓe cumpiti juuɗe am e kosɗe am. Mi foo'i, mi waawi limugo i'e am fuu, konne'en am ɗon cutammi, ɗon purkitammi. Ɓe ɗon cennda limce am hakkunde maɓɓe, ɓe ɗon mbaɗa kur'u ngam heɓtugo mo hoosata limce am. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, taa daayu bee am! An woni semmbe am, yaawɗa wallugo yam! Hisnam, taa kaafahi mbarammi! Hisnu yoŋki am diga dawaaɗi ɗi'i! Hisnam hunnduko mbarooga, hisnam diga luwe bani! A jaabi yam! Mi wooynan innde ma caka deerɗiraaɓe, mi maŋgtan innde ma nder mooɓtorde maɓɓe. Onon hulɓe Jawmiraawo, maŋgte mo! Onon danygol Yaakubu fuu, teddine mo! Onon danygol Isra'iila fuu, ndiwne yeeso maako! Ngam o yawaaki laafuɗo, o yawnaay laafere mum. O wiirnanaay mo gite, nde o wookani mo, o jaabi mo boo. Yaa Jawmiraawo, haa maaɗa maŋgtooje am nder mooɓtorde mawnde iwi, yeeso hulɓe ma kebbinanmi togayeeje am. Yaŋkiniiɓe nyaaman, kaaran. Ɗakkotiranɓe bee Jawmiraawo maŋgtan mo, ɓe ngeeɗa haa foroy! Ummaatooje keeri duniyaaru fuu ciftoran Jawmiraawo, ɓe lortoto haa maako, le'i ummaatooje fuu cujidanan mo. Ngam Jawmiraawo woni laamiiɗo, o ɗon laamano ummaatooje. Marɓe baawɗe duniyaaru fuu nyaaman, ɓe cujidanan mo boo, maayanɓe fuu tugganan mo koppi, ɓe mbaawataa juttingo balɗe maɓɓe. Danygol maɓɓe jagganto Jawmiraawo. Yimɓe anndinan yidere warannde haala maako. Ɓe anndinan ummaatoore nde siwaa danyeego kuuɗe adilaaku ɗe o huuwi. Yimre Daawuda. Jawmiraawo woni gaynaako am, mi sooyataa koo ɗume. O ɗon siwtinammi haa durduɗe kecce, o ɗon yahrammi haa nokkuure siwtorde baŋnge ndiyam. O ɗon semmbiɗina yoŋki am, o ɗon ɗowammi dow laawol darnuŋgol ngam tedduŋgal innde maako. Koo to mi nasti waadiwol nyiɓre nyiɓɓunde, mi hulataa sarru sam, ngam an, yaa Jawmiraawo, a ɗon wondi bee am, sawru ma ɗon de'itinammi. A ɗon nyaamnammi nyaamdu woondu, welndu, yeeso konne'en am. A ɗon wujo hoore am bee nebbam uurɗam, a ɗon hebbina jardugel am haa ɗon rufa. Fakat hayru e mbooɗeeŋga ɗoftatam nder ngeendam am fuu, mi jooɗoto nder suudu Jawmiraawo haa fodde balɗe am fuu. Yimre Daawuda. Jawmiraawo mari lesdi e ko hebbini ndi fuu, non boo duniyaaru e jooɗiiɓe nder maaru fuu. Ngam kaŋko jo'ini ndu dow beeli, o tabitini ndu dow ndiyamji. Moy heɓata wa'aago hooseere Jawmiraawo? Moy heɓata daraago haa nokkuure maako seniinde? Mo juuɗe mum e ɓernde mum laaɓi, mo nufataako kuuje meereeje, mo hunataako dow fewre. Jawmiraawo barkiɗinan mo, Allah Kisnoowo mo adilinan mo. Yimɓe bana maako ngoni ɓaditittooɓe Jawmiraawo, ɗakkotiranɓe bee Allah mo Yaakubu. Dammuɗe, ndare, pareeje ɓooymaaje, towe, haa laamiiɗo tedduɗo nasta! Moy woni laamiiɗo tedduɗo oo? Ɗum Jawmiraawo, cemmbiɗɗo, baawɗo, Jawmiraawo baawɗo nder haɓre. Dammuɗe, ndare, pareeje ɓooymaaje, towe, haa laamiiɗo tedduɗo nasta! Moy woni laamiiɗo tedduɗo oo? Ɗum Jawmiraawo honooɓe asama, kaŋko woni laamiiɗo tedduɗo! Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, mi halfitini ma yoŋki am. Yaa Allah am, mi hoolake ma, taa mi tosko! Taa konne'en am njaalo yam. Hoolotooɓe ma fuu toskataako, ammaa tuurtuɓe dow ma, kamɓe toskoto. Anndinam laabi ma, yaa Jawmiraawo, ekkitinam ɗi. Ɗowam dow laawol gooŋga ma, ekkitinam, ngam an woni Allah Kisnoowo yam. Mi ɗon tammore nyalɗe fuu. Yaa Jawmiraawo, siftor enɗam ma e mbooɗeeŋga ma. Ɗum waŋgi diga ɓooyma. Taa siftor hakkeeji nderkaaku am e tuurtolji am. Ammaa siftoram fodde mbooɗeeŋga ma, ngam a booɗɗo, yaa Jawmiraawo. Jawmiraawo o booɗɗo, gooŋgaajo, o ɗon sappina hakke'en laawol booɗŋgol. O ɗon ɗowa yaŋkiniiɓe nder adilaaku, o ɗon anndina ɓe laawol maako. Laabi Jawmiraawo fuu ɗi booɗɗi e gooŋɗuɗi ngam ɗowtaniiɓe alkawal e seedamkuuji maako. Yaa Jawmiraawo, ngam daliila innde ma, yaafanam aybeeji am, ngam ɗi ɗuuɗɗi. Woodi kulɗo Jawmiraawo na? Jawmiraawo sappinan mo laawol ngol o suɓata. Hayru laatanto mo foroy, ɓiɓɓe maako ndonan lesdi. Jawmiraawo ɗon anndina hulɓe ɗum sirriiji muuɗum, o faamtinan ɓe alkawal ngal o haɓɓi bee maɓɓe. Foroy gite am ɗon tiito Jawmiraawo, ngam kaŋko wurtinta kosɗe am diga tuuforgol. Waylita gal am! Hinnam! Ngam mi feere am, mi toskaaɗo. Ɓillaare am mawni masin, hisnam caɗeele am fuu! Laar jurumɗum am e torraaji am, yaafanam hakkeeji am fuu! Laar konne'en am, ɓe ɗuuɗɓe, ɓe ɗon nganyammi bee nganyŋgu caatuŋgu. Aynu yoŋki am, hisnam! Taa mi tosko, ngam haa maaɗa nyukkiimi. Laaɓeeŋga e gooŋgaaku aynammi, ngam mi ɗon tammoro ma. Yaa Allah, rimɗin Isra'iila'en, hisnu ɓe diga ɓillaaje maɓɓe fuu! Yimre Daawuda. Gooŋɗinam, yaa Jawmiraawo, ngam mi laaɓɗo, mi hooli Jawmiraawo, mi dimmbataako sam! Linyam, yaa Jawmiraawo! Foondu gooŋgaaku am! Lincitu numooji am e anniyaaji ɓernde am! Ngam tum mi ɗon siftora mbooɗeeŋga ma, mi ɗon tokko gooŋgaaku ma. Mi jooɗodottaako bee faasiki'en, mi waancidittaa bee naafiki'en. Mi ɗon wanya mooɓtorde waɗooɓe zunuuba, mi jooɗataako caka halluɓe. Yaa Jawmiraawo, mi lootan juuɗe am ngam waŋgingo mi walaa aybe. Mi taaroto hirsirde ma, yaa Jawmiraawo, ngam haa mi yima maŋgtoore ma bee sawtu, mi seedo kaayeefiiji ma fuu. Yaa Jawmiraawo, mi yiɗi suudu ma, haa njooɗiiɗa e jooɗorde tedduŋgal ma. Taa laaram bana ndaardata hakke'en, taa laaram bana ndaardata rufooɓe ƴiiƴam. Juuɗe maɓɓe ɗon mbaɗa zunuuba, nyaamo koo moy maɓɓe heewi ngeenaari zammba. Ammaa min kam, mi laaɓɗo. Rimɗinam, mo'anam! Kosɗe am ɗon ndari haa nokkuure tabitnde, mi maŋgtan Jawmiraawo nder mooɓtorɗe jama'aare mum. Yimre Daawuda. Jawmiraawo woni annoora am e kisndam am, moy kulanmi? Jawmiraawo woni hisrude yoŋki am, moy waawata hulnugo yam? To halluɓe ukkanake yam, ngiɗi nyaamugo yam, konne'en am e wanywanyɓe am, kamɓe pergoto, ndo'oto. To jama'aare konu saŋnginake yeeso am, mi hultortaa. Koo to konu ukkanake yam, ɓernde am ta'ataa sam. Huunde woore toriimi Jawmiraawo: Mi heɓa jooɗaago nder suudu maako balɗe am fuu, mi seyoro tedduŋgal maako belŋgal, mi yerdo haykaliiru maako. Ngam nyalaade sarru o suuɗatam nder suudu maako, o aynatam nder laymaaru maako, o darnatam dow tapaare. Jonta hoore am ɓaŋgake dow konne'en am taariiɓe yam, mi lii'anto mo kirseteeɗi nder laymaaru maako bee gime seyo, mi yiman, mi maŋgtan Jawmiraawo bee gime. Yaa Jawmiraawo, nan tornde am! Hinnam, jaabam! Mi ɗon siftora a umri: Ɗakkotire bee am. Ndaa mi ɗon ɗakkotira bee maaɗa, yaa Jawmiraawo. Taa wiirnam gite ma, taa riiw jaggiiɗo ma bee tikkere! Ngam an woni balloowo yam. Taa accam, taa wudinam yaa Allah, Kisnoowo yam! Koo to baaba am e daada am ngudini yam, Jawmiraawo kam jaɓɓatam. Anndinam laawol ma, yaa Jawmiraawo, ɗowam dow laawol booɗŋgol, ngam daliila konne'en am. Taa hokkam haa juuɗe konne'en am. Ngam seedooɓe fewooɓe ɗon ndartano yam, ɗon mbaɗammi purka. Fakat mi yi'an mbooɗeeŋga Jawmiraawo dow lesdi yeeɗɓe. Tammora Jawmiraawo, laata cuusɗo! Tiɗɗin ɓernde ma! Tammora Jawmiraawo! Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon toro ma. An tapaare hisrude am, taa sukku noppi ma! To a jeeɗake, mi laatoto bana gooto caka nastanɓe ngaska lugguka. Nan torɗe am to mi wookani ma ngam tefugo ballal, to mi ɓaŋgti juuɗe am gal nokkuure ma ɓurnde senaago! Taa halkam hawtaade bee halluɓe e waɗooɓe zunuuba! Ɓe ɗon mbolwana heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe bolle belɗe, ammaa halleende heewi ɓerɗe maɓɓe. Hiitu ɓe fodde kuuɗe maɓɓe kalluɗe fuu! Hiitu ɓe fodde kuuɗe ɗe juuɗe maɓɓe kuuwi! Hokku ɓe ngeenaari kuuɗe maɓɓe ! Ngam kamɓe ɓe paalataa kuuɗe Jawmiraawo e ko juuɗe maako mbaɗi. Ngam maajum o do'an ɓe, o ummintaa ɓe sam. Yettoore laatano Jawmiraawo, ngam o nani torɗe am! Jawmiraawo woni semmbe am e wawarde am, ɓernde am ɗon hoolo mo. O walli yam, ɓernde am ɗon seyo, mi yettan mo bee yimre am. Jawmiraawo woni semmbe ummaatoore mum, kaŋko woni hisrude hisnannde laamiiɗo mo o suɓi ɗum. Hisnu ummaatoore ma, barkiɗin yimɓe ɓe marɗa! Laata gaynaako maɓɓe e balloowo maɓɓe haa foroy! Yimre Daawuda. Onon ɗowanteeɓe, teddine Jawmiraawo! Maŋgte tedduŋgal maako e baawɗe maako! Teddine innde Jawmiraawo! Cujidane mo saa'i o waŋginta senaare maako. Sawtu Jawmiraawo ɗon iida dow ndiyamji, Allah tedduɗo ɗon telɓa bana felmaaŋgo, o ɗon dow ndiyamji ɗuuɗɗi. Sawtu Jawmiraawo ɗon bee baawɗe, sawtu Jawmiraawo ɗon bee tedduŋgal. Sawtu Jawmiraawo ɗon yewa leɗɗe cemmbiɗɗe, Jawmiraawo ɗon yewa leɗɗe cemmbiɗɗe haa hooseere Libanon. O diwnan Libanon bana nyalbel, hooseere Hermoon boo bana mbana. Sawtu Jawmiraawo ma'inan ma'e yiite. Sawtu Jawmiraawo dimmbinan ladde hamaadaare, Jawmiraawo dimmbinan ladde hamaadaare Kaades. Sawtu Jawmiraawo rimnan lelji, ɗoofdan leɗɗe laynde. Koo moy nder laamorde maako fuu, ɗon hoola: “Tedduŋgal laatano mo!” Jawmiraawo ɗon jooɗi dow ilamji, Jawmiraawo woni laamiiɗo duumiiɗo. Jawmiraawo hokkan ummaatoore mum semmbe, Jawmiraawo barkiɗinan nde, o hokkan nde salaaman. Yimre Daawuda. Ngam cenki haykaliiru Allah. Mi ɗon maŋgte, yaa Jawmiraawo, ngam a ummini yam, a accaay konne'en am njalammi. Yaa Jawmiraawo Allah am, mi wookani ma, an a yamɗitini yam. Yaa Jawmiraawo, a wurtini yam joonde maayɓe, a yeeɗitini yam, a daayni yam bee nastanɓe ngaska. Ngimane Jawmiraawo, onon hoolaaɓe maako! Maŋgte innde maako seniinde! Ngam tikkere maako neeɓataa sam, ammaa mo'ere maako ɗon duura haa kaakaadi ngeendam fuu. Maŋngariba, bojji ngaɗan, ammaa fajiri, gookaali seyo. Min, nde mi ɗonno jooɗi jam, saa'i man mbi'mi: “Mi dimmbataako sam.” Yaa Jawmiraawo, bee mo'ere ma, a tabitini hooseere am. Ammaa saa'i a wiirni yam gite ma, mi hultori. Mi wookani ma, yaa Jawmiraawo, yaa Allah am, mi tori ma ballal. Mi wi'i: “Ko keɓata to mi maayi, to mi nasti ngaska lugguka? Laatiiɗo mbulwuldi maŋgtete na? O waawan anndingo gooŋgaaku ma na? Nanam, yaa Jawmiraawo! Yurminam, yaa Jawmiraawo! Laata balloowo yam!” A wartiri suno am gamol seyo, a ɓorti yam limce buhuuje, a ɓorni yam ngapaleewol seyo. Ngam maajum mi yimante, mi jeeɗataako! Yaa Jawmiraawo, Allah am, mi maŋgtete haa foroy! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, haa maaɗa nyukkiimi, taa accu mi semta sam! Hisnam, ngam a adiliijo! Heɗitam, yaawɗa hisnugo yam! Laata tapaare hisnoore am, laata suudu semmbiɗndu haa kisanmi! Ngam an woni tapaare suuɗirde am e suudu am semmbiɗndu. A ɗowatam, ngam daliila tedduŋgal innde ma. A hisnatam tuuforgol ngol ɓe tuufnani yam, ngam an woni hisrude am. Mi ɗon halfina ruuhu am nder juŋngo ma. A rimɗini yam, yaa Jawmiraawo, Allah gooŋgaajo. Mi ɗon wanya tokkiiɓe labbi meereeji, ammaa mi ɗon hoolo Jawmiraawo. Mi seyoto, mi welweltan daliila mbooɗeeŋga ma, ngam a laari bone am, a anndi caɗeele am. A hokkaay yam haa juuɗe konneejo am, a darni kosɗe am dow nokkuure feeciinde. Hinnam, yaa Jawmiraawo! Ngam mi ɓilliiɗo, gite am ɗon naawa ngam bojji am, ɓanndu am e yoŋki am fuu tampi. Suno siiɓi ngeendam am, uumaali usti duuɓi am. Mi tampuɗo ngam daliila aybe am, koo i'e am boo tampi. Konne'en am fuu ɗon njancammi, sakkomaa heeddiɗɗiraaɓe am. Annduɓe yam ɗon kultora daliila am. Yi'anɓe yam dow laawol ɗon ndoggammi. Yimɓe fuu ngejjiti yam bana maayɗo, mi laati bana fayannde fusnde. Mi ɗon nana ɗuuɗɓe ɗon nyo'ammi. Kultoreeŋgol ɗon taari yam! Ɓe ɗon carwootira dow am, ɓe ɗon kaɓɓa dabare mbarugo yam. Ammaa min mi hoolake ma, yaa Jawmiraawo, mi wi'i: An woni Allah am! Balɗe am fuu ɗon haa juŋngo ma, hisnam juuɗe konne'en am e toonyooɓe yam! Laar jaggiiɗo ma bee yerduye! Hisnam fodde mbooɗeeŋga ma! Mi ɗon toro ma, yaa Jawmiraawo, taa mi tosko. Toskin halluɓe ɓe'e, ngam haa ɓe njeeɗo, ɓe nasta joonde maayɓe! Muukɗin fewooɓe ɓe'e, hallinanɓe adiliijo bee elewre e meeriɗinaare! Kay, mbooɗeeŋga ma ɗuuɗi! A resani ɗum hulɓe ma, a waɗani ɗum nyukkotooɓe haa maaɗa yeeso ɓiɓɓe Adaama fuu. A suuɗan ɓe haa ngonɗa, ngam taa dabareeji yimɓe meema ɓe. A faddan ɓe ngam taa jokkirooɓe kuɗa ɓe. Yettoore laatano Jawmiraawo! Ngam o waŋginani yam mbooɗeeŋga maako kaayeefiiwa, min gonnooɗo nder berniwol kippaaŋgol. Saa'i mi saklino, mi numno, a riiwi yam daayiiɗum, a yiɗaa yi'ugo yam. Ammaa a nani tornde am, nde mi wookani ma ngam ballal. Ngiɗe Jawmiraawo, onon hoolaaɓe maako! Jawmiraawo ɗon ayna gooŋga'en, ammaa o hiitoto mawnitiiɓe bee caatal. Cemmbiɗe, cuusɗine ɓerɗe mon, onon tammoriiɓe Jawmiraawo fuu! Yimre Daawuda ekkitinoore. Seyo laatani goɗɗo mo Allah yaafake sooynde ɗowtaare mum e hakke mum fuu. Seyo laatani goɗɗo mo Jawmiraawo limanaay ɗum aybeeji mo naafikaare walaa haa ɓernde muuɗum. Yaake mi waŋginaayno hakkeeji am, i'e am ɗonno tampi daliila uumaali am nyalɗe fuu. Jemma e naaŋge fuu juŋngo ma teddani yam, semmbe am jinni bana ndiyam nder ceeɗu. Nden mi waŋginani ma hakke am, mi suuɗaay aybe am. Mi wi'i: “Sey mi waŋginana Jawmiraawo kuuɗe sooynde ɗowtaare am.” An boo a yaafani yam aybeeji am fuu. Ngam maajum, sey hoolaaɓe ma fuu toro ma nder wakkatiire haandunde. Koo to ndiyamji cemmbiɗɗi pacci, ɗi njottataako ɓe. An woni nyukkorde am, a faddatam e ɓillaare, a ɗon taarnammi bee gookaali seyo ngam a hisni yam. Jawmiraawo wi'i: “Mi ekkitinte e mi sappinte laawol ngol a tokkoto, mi ɗowete, mi aynete. Taa laate bana puccu malla alfadariire ɗum walaa faamu, ɗum ɗowtantaako ma, sonaa to a dooli ɗum bee labaŋgal e huuruure.” Halluɓe njaran boneeji ɗuuɗɗi, ammaa Jawmiraawo ɗon woonana kooliiɗo ɗum. Ceyore Jawmiraawo, onon adili'en, onon laaɓa-ɓerɗe'en fuu, ngooke bee seyo! Onon adili'en, maŋgte Jawmiraawo bee gookaali seyo, ɗum pottuɗum gooŋga'en fuu ngimana mo gettooje. Maŋgte Jawmiraawo bee moolooru, ngimane mo bee hoodu marndu ɓoggi sappo. Ngimane mo yimre hesre, piye kuuje gimruɗe ɗe'e booɗɗum ngam maŋgtugo mo bee sawtu. Ngam wolde Jawmiraawo nde darnunde, kuuɗe maako fuu ɗe koolniiɗe. O yiɗi adilaaku e kiita ngooŋɗuka, mbooɗeeŋga Jawmiraawo heewi duniyaaru. Jawmiraawo tagri asamanji bee wolde mum, koode fuu bee poofɗe mum. O mooɓti ndiyamji mbeela fuu bana diŋiwol, o ɗon loowa ndiyamji lugguɗi nder cigorɗi. Sey duniyaaru fuu hula Jawmiraawo, yimɓe maaru fuu ndiwna yeeso maako! Ngam ko o wolwi fuu laati. Ko o umri fuu waɗi. Jawmiraawo ɗon wila nufayeeje ummaatooje, o ɗon nattina anniyaaji jama'aaje. Ammaa nufayeeje Jawmiraawo ɗon tabiti haa foroy, anniyaaji maako duumoto haa gide fuu. Barka laatano ummaatoore nde Jawmiraawo woni Allah mum, jama'aare nde o suɓi haa o mara nde! Diga asama Jawmiraawo ɗon laara ɓiɓɓe Adaama fuu, o ɗon yi'a ɓe. Diga nokkuure nde o jooɗi, o ɗon laara yimɓe duniyaaru fuu. Kaŋko tagi ɓerɗe maɓɓe fuu, o ɗon hakkilana kuuɗe maɓɓe fuu. Walaa laamiiɗo mo hisata bee jama'aare konu ɗuuɗnde, walaa konoowo cuusɗo mo hisata bee ɗuuɗeeŋga semmbe mum. Hoolaago baawɗe pucci ngam heɓugo jaalorgal, ɗum huunde meere, no semmbe maaji ɗuuɗiri fuu, ɗi mbaawataa hisnugo. Ammaa Jawmiraawo ɗon ayna hulɓe ɗum, o ɗon ayna hoolotooɓe mbooɗeeŋga maako. O hisnan yoŋkiiji maɓɓe e maayde, o wuurnan ɓe nder wakkati weelo. En ɗon tammoro Jawmiraawo, kaŋko woni balloowo meeɗen, o wawarde meeɗen. Ngam en ɗon ceyoro mo, en ɗon koolo innde maako seniinde. Nde min ɗon kooli ma, yaa Jawmiraawo, mbooɗeeŋga ma wonda bee amin! Daawuda waɗi hoore mum bana o ginnaaɗo yeeso Abimelek, Abimelek boo riiwi mo, o dilli. Ɓaawo maajum Daawuda yimi yimre nde'e: Mi yettan Jawmiraawo foroy, mi accataa maŋgtugo mo sam. Ɓernde am ɗon juroro Jawmiraawo, yaŋkiniiɓe fuu ɗon nana ɗum, ɗon ceyoro ɗum. Ngare, maŋgten Jawmiraawo, teddinen innde maako en fuu! Mi tori Jawmiraawo, o jaabi yam, o rimɗini yam diga ko hulnatammi fuu. Tijjotooɓe mo mbaŋginan welwelo muuɗum'en, ɓe cemtintaake. To laafuɗo wookani Jawmiraawo, o nanan, o hisnan mo ɓillaaje maako fuu. Malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon ayna hulɓe mo, o ɗon rimɗina ɓe. Maate, ngi'e no Jawmiraawo o booɗɗo! Barka laatanto nyukkotooɗo haa maako fuu. Kule Jawmiraawo, onon senaaɓe maako! Ngam hulɓe mo cooyataa koo ɗume. Koo barooɗe boo ɗon maata sooynde e weelo, ammaa ɗakkotirɓe bee Jawmiraawo cooyataa hayru sam. Onon ɓikkoy am, ngare, naneeɗam, haa mi ekkitina on kulol Jawmiraawo: Moy yiɗi seyoraago ngeendam? Moy yiɗi juutal balɗe e hayru? Sey o acca wolwugo kalluka, o hakkilana ɗemŋgal maako, taa o wolwa bolle faasikiije. O daayo halleende, o waɗa mbooɗeeŋga, o tiino ɗaɓɓugo salaaman. Jawmiraawo ɗon ayna adili'en, noppi maako ɗon keɗito gookaali maɓɓe. Ammaa Jawmiraawo ɗon hona waɗooɓe zunuuba, haa o nattina ciftorki inɗe maɓɓe haa lesdi. To adili'en torake Jawmiraawo, o nanan, o wurtinan ɓe diga ɓillaaje maɓɓe fuu. Jawmiraawo o ɓadiiɗo ta'a-ɓerɗe'en, o hisnan ittuɓe tammunde fuu. Adiliijo fottan bee boneeji ɗuuɗɗi, ammaa Jawmiraawo hisnan mo diga maaji fuu. Jawmiraawo aynan mo, ngam taa i'al maako koo gootal yewa. Sarru mbaran kalluɗo, wanyɓe adiliijo ɓe hiiteteeɓe. Jawmiraawo soottan yoŋkiiji jaggiiɓe muuɗum, nyukkotooɓe haa maako fuu kisan kiita. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, aybin aybinooɓe yam, haɓ bee haɓooɓe bee am! Naŋngu wawarde ma famarde e mawnde! Umma, wallam! Los labbo e jaaral ma, fottu bee taasnooɓe yam! Wi'am: Min woni kisndam ma! Yiɗɓe mbarugo yam cemta! Nufaniiɓe yam sarru loro ɓaawo, tosko! Ɓe laato bana nyaande nde henndu ruuynata, malaa'ikaajo Jawmiraawo riiwa ɓe! Laawol maɓɓe nyiɓɓa, ngol moosta ɓe, malaa'ikaajo Jawmiraawo taasna ɓe! Ngam ɓe tuufani yam tuuforgol bilaa daliila, ɓe ngasi ngaska ngam halkugo yoŋki am bilaa daliila. Sey halkere ukkano ɓe bee juhuki! Tuuforgol ngol ɓe tuufni naŋnga ɓe! Ɓe ndo'o nder maagol, ɓe kalka! Ammaa min mi seyoto ngam daliila Jawmiraawo, mi welweltan daliila kisndam maako! Bee ɓernde am fuu mbi'anmi: “Yaa Jawmiraawo, walaa mo nanndi bee ma. A ɗon hisna toonyaaɗo diga juŋngo ɓurɗo ɗum semmbe, toskaaɗo e talakaajo boo diga juŋngo jaɓtoowo ɗum.” Seedooɓe fewre ummake dow am, ɓe ɗon ƴamammi dow huunde nde mi anndaa. Ɓe ɗon mbarjo mbooɗeeŋga am bee halleende, mi lutti feere am. Saa'i ɓe nyawɓeno, mi ɓorni limce leppi buhuure, mi torri hoore am bee suumaago, mi tori bilaa accugo sam. Mi ɗonno waɗa bana to deerɗam malla soobaajo am maayi, mi ɗonno turi mi cuniiɗo bana cooyɗo daada mum. Ammaa nde mi do'i, ɓe ceyi, ɓe mooɓtotiri, ɓe mooɓotiri dow am! Yimɓe ɓe mi anndaa ɗon piyammi, ɗon ɓoccammi bilaa accugo. Hawtaade bee halluɓe ɓe ɗon njancammi masin, ɓe ɗon kirƴindira nyii'e dow am. Yaa Jawmiraawo, haa ndey munyanta ɗum? Hisnam diga ɓillaaje ɗe ɓe ukkantammi! Hisnu yoŋki am diga barooɗe ɗe'e! Min boo mi yettete nder mooɓtorde mawnde, mi maŋgtete nder jama'aare ɗuuɗnde. Taa accu konne'en am ceyoro do'ere am! Taa accu wanyɓe yam bilaa daliila kimƴindira gite dow am ! Ngam kamɓe ɓe mbolwataa haala salaaman, ammaa ɓe ɗon kasa pewe dow de'uɓe dow lesdi. Ɓe ɗon kaadanammi, ɓe ɗon mbi'a: “Yowwa! Min ngi'i ko mbaɗɗa!” An, yaa Jawmiraawo, a yi'i ɗum, taa jeeɗa, taa daayu bee am! Fin, yaa Jawmiraawo, gooŋɗinam! Umma, yaa Allah am, jiŋngam! Gooŋɗinam fodde adilaaku ma, yaa Jawmiraawo! Yaa Allah am, taa accu ɓe ceyo daliila am! Taa ɓe numa: “Yowwa, kanjum ngiɗen!” Taa ɓe mbi'a: “En moɗi mo!” Seyortooɓe bone am fuu, sey ɓe cemta, ɓe tosko! Mawnitittooɓe dow am, ɓe cemta, ɓe tosko! Ammaa seyortooɓe adilaaku am, hokku ɓe seyo e welwelo, haa ɓe mbi'a tum: “Jawmiraawo o mawɗo, o ɗon seyoro hayru jaggiiɗo maako!” Min kam mi wolwan haala adilaaku ma e mi maŋgtete nyalɗe fuu! Yimre Daawuda, jaggiiɗo Jawmiraawo. Ngam kaliifaajo gime. Mi ɗon siftora wolde nde kalluɗo wolwi nder tuurtol mum, o hulataa Allah sam. Ngam o ɗon manta hoore maako, haa o waawataa anndititgo aybe maako, o wanyataa nde. Ko o wolwata fuu, ɗum halleende e fewjere, o acci ɗaɓɓititgo hikma, o meetataa waɗugo ko fotti bee hikma. Dow be'itte maako o ɗon nufo kuuje kalluɗe, o ɗon tokko laawol kalluŋgol, o senndirtaa bee halleende. Yaa Jawmiraawo, mbooɗeeŋga ma yottoto asamanji, bana non boo gooŋgaaku ma. Adilaaku ma tabiti bana kooseeje towɗe, kiitaaji ma nanndi bee mbeela lugguka. Jawmiraawo, a ɗon hisna yimɓe e dabbaaji. Yaa Jawmiraawo, mbooɗeeŋga ma woodi saman masin, ɓiɓɓe Aadama ɗuwoto haa ɗowdi bileeji ma. Ɓe kaaran nyaamduuji ɗuuɗɗi haa saare ma, a yarnan ɓe haa njaramji ma ɗuuɗɗi belɗi. Ngam haa maaɗa seeɓoore ngeendam fuu iwi, ngam daliila annoora ma min ɗon ngi'a annoora. Tokka waŋgingo mbooɗeeŋga ma haa annduɓe ma e adilaaku ma haa gooŋɗa-ɓerɗe'en. Taa accu mawnitiiɓe njokkammi, taa accu halluɓe ndiiwammi. Ndaa, waɗooɓe halleende ndo'ake, ɓe njani, ɓe ummitittaako. Yimre Daawuda. Taa tikkan halluɓe, taa haaju waɗooɓe zunuuba. Ngam fakat ɓe njooran law bana huɗo, ɓe ɗaylan bana haakooji kecci. Hoola Jawmiraawo, waɗ mbooɗeeŋga, jooɗa nder lesdi, yeeɗu nder de'ere. Seyora Jawmiraawo, kaŋko o hokkete ko ɓernde ma yiɗi. Halfin nufayeeje ma haa Jawmiraawo, hoola mo, kaŋko o waɗan ɗum. O waŋginan adilaaku ma bana annoora, gooŋgaaku ma boo bana naaŋge caka nyalawma. De'u yeeso Jawmiraawo, hoola mo. Taa tikkan keɓɗo hayru nder nufayeeje mum malla timminɗo dabareeji mum kalluɗi. Accu tikkere, ɗalu ɓernuki, taa tikku, ɗum nafataa ma. Ngam halluɓe kalkan, ammaa hooliiɓe Jawmiraawo maran lesdi. Lutti seɗɗa, kalluɗo majjan. To a ɗaɓɓiti mo haa nokkuure maako, a tawataa mo ton. Ammaa yaŋkiniiɓe ndonan lesdi, ɓe ceyorto de'ere timmunde. Kalluɗo ɗon haɓɓa dabareeji dow gooŋgaajo, o ɗon hirƴindira nyii'e dow maako. Ammaa Jawmiraawo ɗon jala mo, ngam o anndi nyalaade kiita maako ɓaditake. Halluɓe losi kaafahi, tiri lagaaje ngam do'ugo laafuɓe e ɓilliiɓe, ngam mbarugo tokkiiɓe laawol darnuŋgol. Ammaa kaafaaje maɓɓe njuwan ɓerɗe maɓɓe, lagaaje maɓɓe ngewan. Pamarum ko gooŋgaajo mari ɓuri risku halluɓe ɗuuɗɓe saman. Ngam Jawmiraawo ittan baawɗe maɓɓe, ammaa o wallitan adili'en. Jawmiraawo ɗon hakkilana ngeendam timmuɓe, maral maɓɓe tabiti haa foroy. Wakkati sarru ɓe toskataako, nyalɗe weelo boo ɓe kaaran. Ammaa halluɓe kalkan, konne'en Jawmiraawo ɗaylan bana pinndi ladde, ɓe majjan, fakat ɓe majjan bana cuurɗe. Kalluɗo hoo'an nyamaande, nyaaman nde. Ammaa adiliijo saahoto, woonanan yimɓe. Ngam barkiɗinaaɓe Jawmiraawo maran lesdi, ammaa naalaaɓe maako kalkan. To laawol neɗɗo fottani Jawmiraawo, nden kam o tabitinan palanɗe maako. Koo to o fergake, o do'ataako, ngam Jawmiraawo ɗon jogi juŋngo maako. Diga mi derke haa mi naywi mi meeɗaay yi'ugo adiliijo mo Allah wudini malla mo ɓikkoy mum ndooki nyaamdu. Koo ndey fuu o mo'anan yimɓe, o hokkan nyamaale, ɓikkoy maako keɓan barka. Daaya halleende, waɗ mbooɗeeŋga, nden kam a jooɗoto nder lesdi ma haa foroy. Ngam Jawmiraawo yiɗi ko fotti, o wudintaa hoolaaɓe maako, o ɗon ayna ɓe foroy. Ammaa o wilan danygol halluɓe. Adili'en maran lesdi, ɓe njooɗoto nder maari haa foroy. Hunnduko adiliijo wolwan bolle hikma, ɗemŋgal maako wolwan bolle darnuɗe. O ɗon jogi tawreeta Allah nder ɓernde maako, palanɗe maako ndimmbataako. Kalluɗo ɗon hora adiliijo, ɗon ɗaɓɓa mbarugo mo. Ammaa Jawmiraawo accataa mo haa juŋngo maako, to ɓe njahri mo yeeso kiita, o accataa kiita do'a mo. Tammora Jawmiraawo, tokka laawol maako. O ɓaŋgtete, a mara lesdi, a yi'a no o riiwrata halluɓe. Mi yi'i kalluɗo nder semmbe muuɗum fuu, o ɗon yaha yeeso yeeso bana lekki bilitanki. Nde caaliimi nokkuure maako, mi yi'aay mo fahin, mi ɗaɓɓiti mo, ammaa mi tawaay mo sam. Hakkilan timmuɗo, laar gooŋgaajo, ngam giɗɗo salaaman heɓan danygol. Ammaa tuurtooɓe fuu nattan, danygol halluɓe halkan. Kisndam adili'en ɗon haa Jawmiraawo. O hisrude maɓɓe wakkati ɓillaare. Jawmiraawo wallan ɓe, rimɗinan ɓe. O rimɗinan ɓe diga juuɗe halluɓe. O hisni ɓe ngam ɓe cuuɗi haa maako. Yimre Daawuda ngam ciftinorki. Yaa Jawmiraawo, taa hiitam bee tikkere ma, taa ɓoccam nder ɓernuki ma! Ngam kuri ma piɗi yam, juŋngo ma teddani yam. Ngam daliila tikkere ma mi walaa njamu, i'e am nyawi ngam hakkeeji am. Ngam aybeeji am towi ɓuri darnde am. Ɗi teddani yam bana doŋngal tedduŋgal. Kuuduuje am nyoli, ɗon kacca, ngam daliila faataare am. Mi turiiɗo, mi tampi masin, mi ɗon nyalla nder mettamɓeram. Ɓooƴe am ɗon ngula bana yiite, ɓanndu am walaa njamu sam. Mi tampuɗo masin, semmbe am fuu jinni, ɓernde am torrake, mi ɗon otta ngam bone. Yaa Jawmiraawo, a anndi ko ngiɗmi, uumaali am fuu cuuɗanaaki ma! Ɓernde am ɗon fiita, semmbe am jinni, gite am purɗi. Soobiraaɓe am e wondunooɓe bee am ndaayake yam ngam daliila kuuduuje am koo banndiraaɓe am boo ndaaytake yam masin. Yiɗɓe mbarugo yam ɗon tuufna tuuforli, tefanɓe sarrugo yam ɗon mbolwa ngam halkugo yam, ɗon nyalla haɓɓugo dabareeji dow am. Min mi laatake bana paho, mi nanataa, mi ɗon bana muukaajo, mi wolwataa. Mi laatake bana goɗɗo mo nanataa, mo waawataa jaabaago. Mi tammorake ma, an, yaa Jawmiraawo! Jawmiraawo Allah am, an jaabanto yam! Ngam mi wi'i: Taa konne'en am ceyo daliila am, taa ɓe mawnito to kosɗe am ndimmbake. Ngam mi ɓadake do'aago, naaworlaaji am accaay yam. Ngam, mi ɗon waŋgina aybe am, mi cakliiɗo ngam daliila hakke am. Konne'en am ɗon ngeeɗa booɗɗum, ɓe semmbiɗɓe, wanyɓe yam bilaa hujja, ɓe ɗuuɗɓe. Warjotooɓe mbooɗeeŋga am bee halleende ɗon kaadanammi, ngam mi yiɗi waɗugo ko fotti. Taa wudinam, yaa Jawmiraawo! Taa daayam, yaa Allah am! Yaawɗa war wallam! Yaa Jawmiraawo, Kisnoowo yam! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda fodde daande “Yedutuun”. Mi wi'no: “Sey mi hakkilana yahdu am, ngam taa mi waɗa hakke bee ɗemŋgal am. To kalluɗo ɗon yeeso am, sey mi naŋgta hunnduko am, mi de'a.” Mi jeeɗi siriw, mi wolwaay haala hayru sam. Ammaa torra am tulliti. Ɓernde am metti masin, nde mi numti ɗum, mi tawi ɓernde am wuli bana yiite. Haa mi waawaay naŋgtugo ɗemŋgal am, mi wi'i: “Yaa Jawmiraawo, anndinam timmoode ngeendam am! Nyalɗe noy luttani yam? Haa mi anndita no balɗe am ndammiri!” Ndaa, a rammini balɗe am bana njaajirka newre juŋngo, ngeendam am laati bana huunde meere haa yeeso maaɗa, bana foofannde woore, non koo moy neɗɗo geeto. Fakat nder waancuru maako, o laati bana ɗowdi, o ɗon torro meere boo. O ɗon mooɓta jawdi, ammaa o anndaa mo nyaamata ndi. Yaa Jawmiraawo, ɗume tammotoomi jonta? Haa maaɗa tammunde am woni. Hisnam diga kuuɗe sooynde ɗowtaare am, ngam taa faataaɓe njancammi. Mi jeeɗi siriw, mi wolwaay koo ɗume, ngam an ukkani yam kuuje ɗe'e. Accu ɓoccugo yam, mi ɓadake maayugo ngam a ɗon honammi. To goɗɗo waɗi aybe, a felan mo, a eltan mo, a wonnan ko o samɗini, bana mooƴu nyaamrata kuuje. Fakat, neɗɗo koo moye bana foofannde woore tan. Nan tornde am, yaa Jawmiraawo! Heɗa bojji am! Taa sukku noppi ma to mi woyani ma. Ngam mi koɗo haa saare ma, bana kaakiraaɓe am fuu, mi duurataa. Taa laaram bee tikkere, haa mi mooso hiddeko mi dilla, mi majja. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Dow Jawmiraawo tabitinmi tammunde am. Nden o wayliti heedi am, o nani wookaandu am. O wurtini yam ngaska halkere e ngaska loope lugguɗe, o jo'ini kosɗe am dow tapaare, o semmbiɗini palanɗe am. O waɗi yimre hesre nder hunnduko am, ngam mi yimana Allah men maŋgtoore. Ɗuuɗɓe ngi'an ɗum, kultoran ɓaawoɗon ɓe kooloto Jawmiraawo. Barka laatanto kooliiɗo Jawmiraawo, mo ɗakkotirtaa bee mawnitiiɓe e hasooɓe pewe! Yaa Jawmiraawo Allah am, a ɗuɗɗinani min kaayeefiiji ma e nufayeeje ma booɗɗe! Walaa nannduɗo bee ma. Mi yiɗi yeccugo ɗum e wooynugo ɗum, ammaa mi waawataa yeccugo ɗum fuu, ngam ɗi ɗuuɗɗi masin. A seyoraaki kirseteeɗi e dokke nyaamdu, a ɗaɓɓaay guleteeɗi e kirseteeɗi ngam ittuki hakke. Ammaa a maɓɓitani yam noppi ngam haa mi nane. Nden mbi'mi: “Ndaa yam, mi wari. Haala dow am winndaama nder deftere taggaande. Mi ɗon seyoro waɗugo muuyo ma, yaa Allah am, tawreeta ma ɗon nder lugguɗum ɓernde am.” Mi wooynan adilaaku ma nder mooɓtorde mawnde, yaa Jawmiraawo, an, a anndi mi accataa wooynugo ɗum. Mi suuɗaay haala adilaaku ma nder ɓernde am, mi wolwi dow hoolaare ma e kisndam ma. Nder mooɓtorde mawnde, mi jeeɗaaki, mi suuɗaay mbooɗeeŋga ma e gooŋgaaku ma. Yaa Jawmiraawo, mi anndi a salataa hinnaago yam, mbooɗeeŋga ma e gooŋgaaku ma ɗon aynammi koo ndey. Torraaji ɗuuɗɗi taarake yam, ɗi limataake. Aybeeji am taasni yam, njokkake yam, ɗon kaɗammi yi'ugo. Ɗi ɓuri gaasaaji hoore am ɗuuɗugo, mi itti tammunde am fuu. Useni, hisnam, yaa Jawmiraawo, yaawɗa, yiidam! Yiɗɓe mbarugo yam, ɓe fuu ɓe cemta! Seyortooɓe sarru am, lornu ɓe ɓaawo, toskin ɓe! Jalanɓe yam, sey ɓe kultora daliila toskaare maɓɓe! Ammaa ɗakkotirɓe bee ma fuu, yaa Jawmiraawo, hokku ɓe seyo e welwelo! Yiɗɓe kisndam maaɗa mbi'a foroy: “Jawmiraawo woni mawɗo!” Min maa mi laafuɗo, mi talakaajo, ammaa an, yaa Jawmiraawo, a ɗon hakkilana yam. An woni balloowo yam, kisnoowo yam, war law, yaa Allah am! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Barka laatanto kakkilananɗo laafuɗo, Jawmiraawo hisnan mo nder nyalaade sarru. Jawmiraawo aynan mo, wuurnan mo, barkiɗinan mo nder lesdi maako. Jawmiraawo hokkataa mo haa juuɗe konne'en maako. To o nyawi, o waalake dow be'itte maako, Jawmiraawo wallan mo, yamɗitinan mo. Min mi wi'i: “Yaa Jawmiraawo, hinnam! Nyawndam, ngam mi waɗi hakke dow maaɗa!” Konne'en am ɗon kallinammi, ɗon mbi'a: “Ndey o maayata haa innde maako yejjite?” Waranɓe laarugo yam fuu ɓe naafiki'en. Ɓe mooɓtan haalaaji kalluɗi, nden ɓe ngurto yaasi, ɓe mbolwana yimɓe. Wanyɓe yam fuu ɗon cofndotira, ɗon nyo'ammi, ɗon nufano yam sarru. Ɓe ɗon mbi'a: “Naaloore heɓi mo! Ndaa o ɗon waali, o ummitittaako!” Koo soobaajo am mo kooliimi, mo nyaami nyaamdu am boo, ummani yam. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, hinnam! Umminam ngam haa mi waato! To a accaay konne'en njaali yam, nden kam mi anndan a yerdake yam. A tabitini yam ngam mi timmuɗo, foroy a aynatam yeeso ma. Yettoore laatano Jawmiraawo, Allah Isra'iila, haa abada abadin! Aamiina! Aamiina ! Ngam kaliifaajo gime. Yimre ekkitinoore nde ɓiɓɓe Koora. Bana lelwa ɗomɗuŋga yenwirta ndiyam haa maaje, non yoŋki am yenwirte, yaa Allah! Yoŋki am ɗon yenwa Allah geeto masin. Ndey keɓanmi wargo daro yeeso maaɗa, yaa Allah? Gonɗi am laati nyaamdu am jemma e naaŋge fuu, ngam foroy ɓe ɗon ƴamammi: “Toy Allah ma woni kadi?” Naane mi yahdi bee yimɓe haa haykaliiru Allah, mi ardi mooɓre maɓɓe mawnde, min mbaɗi juulde bee hoolo seyo e gime maŋgtooje. To mi siftori ɗum, ɓernde am naawan masin! Ko nafata to mi sunake, to mi uumi bana non? Ndikka mi tammoro Jawmiraawo. Ngam mi anndi mi yettan mo fahin, ngam kaŋko woni kisnoowo yam! Yaa Allah am, ɓernde am suni, ngam man mi siftori ma, diga mi ɗonno jooɗi haa lesdi Urdun, gal kooseeje Hermoon e Mica'ar. Ndiyamji lugguɗi ɗon koolda bana jurde ndiyam, ƴuuge ma e ilamji ma fuu ɗon caalo dow am. Nyalawma fuu, Jawmiraawo waŋginanammi mbooɗeeŋga mum, jemma fuu mi yimanan mo maŋgtooje, mi toro Allah mo ɗon yeeɗinammi. Mi ɗon ƴama Allah, tapaare suuɗirde am: “Koni a yejjiti yam? Ngam ɗume cuniimi? Ngam ɗume konne'en toonyatammi?” Konne'en am ɗon kuɗammi. Foroy ɓe ɗon ƴamammi: “Toy Allah ma woni kadi?” Bana to ɓe ɗon ngewammi i'e. Ko nafata to mi sunake, to mi uumi bana non? Ndikka mi tammoro Jawmiraawo. Ngam mi anndi mi yettan mo fahin, ngam kaŋko woni kisnoowo yam e Allah am! Gooŋɗinam, yaa Allah! Jiŋngam yeeso yimɓe sooya gooŋgaaku'en, hisnam juuɗe fewooɓe e waɗooɓe zunuuba. An woni Allah aynoowo yam. Ngam ɗume a wudini yam? Ngam ɗume cuniimi? Ngam ɗume konne'en am toonyoto yam? Neldu annoora ma e gooŋga ma! Ɗum ɗowammi, ɗum hoorammi haa hooseere ma seniinde, haa jooɗorde ma. Nden mi ɓadititto hirsirde ma, yaa Allah, ngam a hokkatam seyo e welwelo. Mi maŋgtete bee moolooru, yaa Allah am! Ko nafata to mi sunake, to mi uumi bana non? Ndikka mi tammoro Jawmiraawo. Ngam mi anndi mi yettan mo fahin, ngam kaŋko woni kisnoowo yam e Allah am! Ngam kaliifaajo gime. Yimre ekkitinoore nde ɓiɓɓe Koora. Yaa Allah, bee noppi amin min nani haala kuuɗe mawɗe ɗe kuuwɗa wakkati ɓooyma. Kaakiraaɓe amin limtani min ɗum ko mbaɗɗa nder zamanu maɓɓe. An bee hoore ma a riiwi ummaatooje, a tabitini yimɓe ma nder lesdi maɓɓe. A torri ummaatooje man, ngam haa ummaatoore ma feeco. Ngam ɓe nyaamaay lesdi bee kaafaaje maɓɓe, ɓe njaalaaki ngam daliila baawɗe maɓɓe boo. Baawɗe ma mawɗe e gondal ma e mbooɗeeŋga ma mbaɗi ɗum, ngam a yerdi ɓe. Yaa Allah, an woni laamiiɗo am, an hokki danygol Yaakubu jaalorgal. Bee ballal maaɗa min ndo'ata konne'en amin, bee baawɗe innde ma min ndamman wanywanyɓe amin. Ngam naa lagaawal am kooliimi, kaafahi am hisnataa yam. Ammaa an hisnata min juuɗe konne'en amin, a semtini wanyɓe min. Min ceyorto ma nyalaaɗe fuu, yaa Allah, min maŋgtan innde ma foroy. Ammaa jonta a wudini min, a toskini min, a acci wondugo bee jama'aare konu amin. A doggini min yeeso konne'en amin, wanyɓe min njaɓti jawdi amin. A laatini min bana baali kirseteeɗi ngam nyaameego, a saŋkiti min nder lesɗe ummaatooje goɗɗe. A soorri ummaatoore ma buutu, a riskaay bee coggu man. A acci heeddiɗɗiraaɓe amin ɗon kuɗa min, ɓe ɗon njala min, ɓe ɗon njanca min. A laatini min daliila jancoore yeeso ummaatooje goɗɗe, yimɓe maaje ɗon njala min, ɗon ndimmbina ko'e muuɗum'en dow amin. Mi ɗon yi'a toskaare am foroy, mi heewi mbustu, ngam jaleeɗe konne'en am e bolle mettuɗe ɗe waatooɓe yam mbolwata. Ɗum fuu ɗum warani min, koo nde min ngejjitaay ma boo, min mbaɗaay aybe dow alkawal maaɗa bee amin. Min accaay tokkaago ma, min celaay laawol ma. Ammaa an a dammi min haa nokkuure cuuli ngoni, a nastini min nyiɓre nyiɓɓunde. To min ngejjitino innde Allah amin, to min torino ɗowanteeɗo jananno, Allah heɓtataano ɗum naa, kaŋko annduɗo numooji amin cuuɗiiɗi? Ammaa ngam daliila maaɗa ɓe ɗon mbara min nyalɗe fuu, ɓe ɗon ndaara min bana baali kirseteeɗi. Fin, yaa Jawmiraawo! Ngam ɗume ɗaanotoɗa? Umma, taa wudin min haa foroy! Ngam ɗume mbirnuɗa gite ma? Ngam ɗume ngejjititɗa bone e ɓillaare amin? Ngam min njani nder mbulwuldi, ɓalli amin ɗon kippi dow lesdi! Umma, war wallu min! Hisnu min ngam daliila mbooɗeeŋga ma! Ngam kaliifaajo gime. Fodde daande “gurguli”. Gimol yiide, ekkitinoowol, ngol ɓiɓɓe Koora. Ɓernde am ɗon ɓula bolle belɗe, sey mi yimana laamiiɗo gimol am. Ɗemŋgal am laato binndirgol binndoowo goniijo. A ɓuri ɓiɓɓe Aadama fuu wooɗugo, barkaama. A wela-ɗemŋgaljo, Ngam man Allah barkiɗini ma haa foroy. Wakka kaafahi ma, an, konoowo cuusɗo, marɗo maŋngu e daraja. Wa'a moota pucci ma bee daraja, jaala, ngam daliila gooŋga e yaŋkinaare e adilaaku! Nyaamo ma huuwa kuuɗe kaayeefiije! Kuri ma ceeɓɗi njuwa ɓerɗe konne'en ma, ummaatooje ndo'o yeeso maaɗa! Leeso laamu maaɗa yaa Allah, duumoto haa foroy, a laamoto nder laamu ma bee kiita ndarnuka. A yiɗi adilaaku, a ɗon wanya halleende. Ngam man, Allah, waato Allah maaɗa moyti ma, hokki ma seyo ko ɓuri wonduɓe bee maaɗa fuu. Baɗaadi e uurle belɗe feere feere ɗon dow limce ma, fiyooɓe moolooji ɗon ceyna ɓernde ma nder laamorde ma nyiɓraande bee nyii'e nyiibi. Ɓiɓɓe laamiiɓe rewɓe ɗon caka yiɗaaɓe ma, haa nyaamo ma daada saare ɗon dari, o pawnoriiɗo bee kaŋŋeeri iwndi diga Ofir. Ɓiŋngel am, laar e nan ko mbi'anmaami: Yejjitit ummaatoore ma e saare baaba ma. Laamiiɗo yiɗe daliila ŋarol ma! Kaŋko woni jawma, tuggan mo koppi! Yimɓe Tirus ngaddante dokke, riskuɓe nder ummaatoore ɗaɓɓitan yerduye ma. Ndaa, mayramjo, ɓaŋgeteeɗo laamiiɗo ɗon nasta, o booɗɗo masin. Limce maako tuppitaama bee kaŋŋeeri. O ɓorniiɗo limce booɗɗe tuppitaaɗe, ɓe ɗon njahra mo haa laamiiɗo. Faanyɓe, sappiraaɓe maako ɗon tokko mo, ɓe njahraama yeeso maaɗa. Ɓe ɗon njahra ɓe bee seyo e welwelo, ɓe ɗon nasta laamorde. Barkaama, ɓiɓɓe ma njooɗoto dow leeso laamu kaakiraaɓe muuɗum'en, a ardinan ɓe dow lesdi fuu! Mi siftinoran gide garanɗe fuu innde ma, ngam man ummaatooje maŋgtete haa foroy. Ngam kaliifaajo gime. Yimre ɓiɓɓe Koora fodde daande “alamot”. Allah woni hisrude men e semmbe men! Koo ndey ɓillaare heɓi en, o wallan en. Ngam man en kultortaa koo to lesdi dimmbake, koo to kooseeje ngibbi nder beeli, koo to ndiyamji kooli, ƴuufi, mbaɗi boo ƴuuge towɗe haa kooseeje ndimmbi. Ndaa maayo, cele maago ɗon ceyna berniwol Allah, jooɗorde Ɓaŋiiɗo seniinde. Allah ɗon nder maagol, ngol dimmbataako, diga baɓɓol Allah ɗon walla ngol. Ummaatooje mbaɗi tuurtol, laamuuji ndimmbi. To Allah telɓi, duniyaaru ɓolwan. Jawmiraawo honooɓe asama ɗon wondi bee meeɗen, Allah mo Yaakubu laatani en hisrude townde. Ngare, ndaare kuuɗe Jawmiraawo! O huuwi kuuɗe nattinooje kulniiɗe haa duniyaaru. Kaŋko timminta konuuji haa keeri duniyaaru fuu, o ɗon yewa lagaaje e labbe, o ɗon wula mootaaji pucci honooɓe. O ɗon wi'a: “Nde'ite, annde min woni Allah. Min woni Ɓaŋiiɗo dow ummaatooje duniyaaru fuu.” Jawmiraawo honooɓe asama ɗon wondi bee meeɗen, Allah mo Yaakubu laatani en hisrude townde. Ngam kaliifaajo gime. Yimre nde ɓiɓɓe Koora. Onon ummaatooje fuu, kelle juuɗe, teddine Allah bee hoolo seyo! Ngam Jawmiraawo Ɓaŋiiɗo, o kuleteeɗo, o laamiiɗo mawɗo dow duniyaaru fuu! O leesnani en jama'aaje, o ɗowtinani en ummaatooje! O suɓani en maral meeɗen, en ceyori ɗum, enen danygol Yaakubu ngol o yiɗi. Allah wa'ake leeso laamu mum, caka hoolo e fuufaaŋgo luwe. Ngime! Ngimane Allah men maŋgtooje! Ngime! Ngimane laamiiɗo men maŋgtooje! Ngam Allah woni laamiiɗo duniyaaru fuu, ngimane mo yimre ɓurnde wooɗugo. Allah ɗon jooɗi dow leeso laamu mum seniiŋgo. O ɗon laamano ummaatooje fuu. Mawɓe ummaatooje ɗon mooɓo hawtaade bee ummaatoore Allah mo Ibrahiima. Ngam Allah jeyi bawarɗe duniyaaru, o ɓaŋiiɗo masin. Yimre nde ɓiɓɓe Koora. Jawmiraawo o mawɗo! O maŋgteteeɗo masin nder berniwol Allah men, dow hooseere maako seniinde! Towndiire nde'e wooɗi, nde ɗon seyna duniyaaru fuu. Ɗum hooseere Siyona gal woyla. Ɗum berniwol laamiiɗo mawɗo. Allah ɗon nder cuuɗi maagol cemmbiɗɗi Koo moy anndi o hisrude townde. Ndaa laamiiɓe kawti, ɓe njehi hippoyaago Siyona. Ɓe ndaari ngol, ɓe kayɗini, ɓe kultori, law ɓe ndoggi! Diwŋgol naŋngi ɓe ton, bana luuwe naŋngirta ɓesnanɗo. A fusan koommbooje Tarsis bee henndu fuunaaŋge. Bana ko en nanino, non en ngi'i ɗum nder berniwol Jawmiraawo honooɓe asama, nder berniwol Allah meeɗen. Allah tabitinan ngol haa foroy. Yaa Allah, nder haykaliiru ma min ɗon numta mbooɗeeŋga ma. Yaa Allah, yimɓe ɗon maŋgte koo toy fuu. Innde ma anndaama haa keerol duniyaaru fuu, tum nyaamo ma ɗon waɗa kiita adiliiha. Hooseere Siyona ɗon seyo, nder gure Yahuuda boo ɓe ɗon ceyoro kiitaaji ma. Taare, ngiile nder berniwol Siyona, lime cuuɗi maagol towɗi, maande mahi taariiɗi ngol, linye cuuɗi maagol cemmbiɗɗi, ngam anndingo ɗum yidere warannde. Allah oo, o Allah meeɗen haa abada abadin, o ɗowan en haa yotto maayde! Ngam kaliifaajo gime. Gimol ngol ɓiɓɓe Koora. Nane ɗu'um, onon ummaatooje fuu! Keɗite, onon yimɓe duniyaaru fuu, mawɓe e leesɓe, riskuɓe e talaka'en fuu! Hunnduko am wolwan bolle hikma. Ɓernde am numan numooji kakkilɗi. Mi heɗititto balndol, mi waŋginan ko saawi nder annditanamwol am, saa'i mi ɗon fiya moolooru. Ngam ɗume kulanmi nder nyalɗe sarru, to halleende waɗooɓe yam rikici taarake yam? Kamɓe ɓe ɗon ɓaaroro jawdi maɓɓe, ɓe ɗon mantoro risku maɓɓe ɗuuɗŋgu. Ammaa walaa mo waawata soottugo goɗɗo, walaa mo waawata yoɓugo Allah coottaari yoŋki mum. Ngam coottaari yoŋki maako saɗi masin, koo ndey ndi heɓataako. Ndi hisnataa mo ngaska lugguka, haa o tokko yeeɗugo haa foroy. Ɓe ɗon ngi'a koo hikma'en boo maayan bana humaki'en e faataaɓe fuu, ɓe accanan woɗɓe jawdi maɓɓe. Ɓe ɗon numa joole maɓɓe tabitan haa foroy, ɓe njooɗoto ton haa abada. Ɓe inndi lesɗe mawɗe inɗe maɓɓe. Ammaa neɗɗo bee maŋngu muuɗum fuu, duurataa, o halkan bana dabbaaji kalkirta. Ndaa nii laawol e faataare hooliiɓe ko'e muuɗum'en mba'i, ndaare timmoode seyortooɓe bolle muuɗum'en mawnitiiɗe: Ɓe yahreteeɓe haa joonde maayɓe bana baali, waade duran ɓe. Fajiri gooŋga'en ndamman ɓe, jaati maɓɓe wonnoto, joonde maayɓe laatoto saare maɓɓe. Ammaa Allah hisnan yoŋki am diga joonde maayɓe, ngam o hoocatam. To goɗɗo riski, to tedduŋgal saare maako ɗon ɓesdo, taa hul, ngam to o maayi, o hoocataa koo ɗume bee maako, tedduŋgal maako tokkataako mo nder yenaande. Koo to o maŋgtuno hoore maako saa'i o geeto, koo to woɗɓe teddinno mo ngam o heɓi hayru, fakat o hawtoyan bee kaakiraaɓe maako nder joonde maayɓe, ɓe fuu ɓe meetataa yi'ugo naaŋge haa foroy. Neɗɗo bee maŋngu muuɗum fuu, o walaa faamu, o halkan bana dabbaaji kalkirta. Yimre Asaf. Jawmiraawo, Allah Mawɗo wolwi. O ewni duniyaaru fuu diga fuɗirde naaŋge haa mutirde maage. Jayŋgol Allah ɗon yayna diga Siyona, berniwol ŋarniiŋgol, timmuŋgol. Allah meeɗen ɗon wara, o jeeɗataako! Yiite nyaamooye ɗon ardi mo, henndu saatundu ɗon taari mo. O ɗon ewno asamanji e lesdi, haa o hiito ummaatoore maako. O wi'i: “Mooɓtaneeɗam hoolaaɓe am, haɓɓuɓe alkawal bee am bee lii'anaago yam kirseteeɗi.” Asamanji ɗon ngooyna adilaaku maako, ngam Allah woni kiitoowo. “Nan, an ummaatoore am! Haa mi wolwane. An Isra'iila, mi seedoto aybe ma. Min woni Allah, mi Allah maaɗa. Mi felataa ma ngam kirseteeɗi maaɗa e guleteeɗi ma ɗi lii'antoɗa yam tum. Mi hoo'ataa ngari ma kalhaldi diga saare ma malla jawɗi be'i haa waalde ma. Ngam min mari dabbaaji laynde fuu, non boo dabbaaji dow kooseeje ujineeje. Mi anndi colli kooseeje fuu, kuuje ladde fuu min jeyi. Koo to mi maatino dolo, mi wi'ataano on, ngam duniyaaru e bee ko hebbini ndu fuu, min jeyi. Kadi mi nyaaman kusel ga'i na? Malla mi yaran ƴiiƴam jawɗi? Lii'ana Allah ma yettoore, hebbin togayeeje ma heedi Ɓaŋiiɗo! Toram nder wakkati ɓillaare, nden kam mi hisnete, an boo a maŋgtatam.” Ammaa kalluɗo, Allah wi'i ɗum: “Koni limtata umrooje am, koni mbolwata haala alkawal am? An caliiɗo elto am, a wudini bolle am ɓaawo ma! To a yi'i gujjo, a hawtan bee maako, a ɗon hawtana jeenooɓe. Hunnduko ma ɗon ɓula bolle kalluɗe, ɗemŋgal ma ɗon haso naafikaare. A ɗon jooɗo nyo'a deerɗiraawo ma a ɗon hallina ɓii daada ma. Kanjum kuuwɗa – min mi jeeɗi. Ngam man a tammi, min boo bana maaɗa mbaami. Ammaa jonta mi felete haa mi waŋginane aybe ma! Paame ɗum, onon yejjitanɓe yam! To naa non mi seekan on, kisnanɗo on boo walaa. Lii'antooɗo yam yettoore, teddintam, darnanɗo laawol mum, mi yi'nan ɗum kisndam am”. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. O winndi nde yaake Natan annabiijo wari haa maako, ɓaawo o waɗi njeenu bee Bat-Seeba. Hinnam, yaa Allah, fodde mbooɗeeŋga ma! Fodde hinnuye ma ɗuuɗɗo, wilu tuurtolji am! Lootu aybe am fuu! Laɓɓinam tal diga hakke am ! Ngam mi faami tuurtolji am, mi ɗon yi'a hakke am tum. Dow maaɗa tan mbaɗmi aybe, mi waɗi kalluɗum yeeso ma. Ngam maajum, a adiliijo to a feli yam, a felataake to a hiitake yam. Fakat mi danyaaɗo nder zunuuba, diga daada am reedi yam, mi ɗon nder hakke. Ammaa an, a ɗon seyora gooŋga nder lugguɗum ɓernde, hebbin numooji am bee hikma maaɗa. Ittu hakke am bee haako isop, nden kam mi laaɓan. Lootu aybe am, nden kam mi ranwan tal bana mallimallooje. Accu mi nana hoolo seyo e welwelo, haa mi maata seyo fahin, ɓaawo a hiiti yam kiita naawka. Wiirnu gite ma ngam taa ngi'a hakkeeji am, wilu aybe am fuu. Yaa Allah, taganam ɓernde laaɓnde! Hesɗitin ruuhu nder am, haa mi ɗakko ma booɗɗum! Taa riiwam daayiiɗum diga yeeso ma, taa ittanam Ruuhu ma Ceniiɗo! Seynam bee kisndam ma fahin, hokkam ruuhu yaŋkinaare heedi ma. Nden kam mi ekkitinan tuurtanɓe ma laabi ma, hakke'en boo lortoto haa maaɗa. Yaa Allah, Allah Kisnoowo yam, hisnam ngam mi rufi ƴiiƴam! Min boo mi maŋgtete bee hoolo seyo ngam adilaaku ma! Yaa Jawmiraawo, maɓɓitu hunnduko am haa mi wooyna maŋgtoore ma. Ngam a seyortaako kirseteeɗi, to naa non mi lii'antono ma ɗi, guleteeɗi pottantaa ma. Dokkal pottananŋgal ma, ɗum ɓernde suniinde, ɓernde suniinde, mimsitannde hakkeeji, a salataako nde, yaa Allah. Woonan Siyona fodde mo'ere ma! Nyiɓta mahi Urusaliima! Nden a seyorto kirseteeɗi pottuɗi, waato guleteeɗi, ɓe lii'oto ga'i dow hirsirde ma. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda ekkitinoore. O winndi nde ɓaawo Do'ek Edoomiijo yehi haa Sawulu, wi'i mo: Daawuda ɗon nder saare Ahimelek. Koni mantortooɗa halleende ma, an cuusɗo? Mbooɗeeŋga Allah ɗon koo ndey fuu. An naafikiijo, a ɗon haɓɓa dabareeji ngam halkugo woɗɓe, ɗemŋgal ma nanndi bee beluhi belnaaki. A ɓuri yiɗugo halleende dow mbooɗeeŋga, a ɓuri yiɗugo fewre dow gooŋga. A yiɗi wolwugo bolle bonnooje, a pewoowo! Ngam maajum Allah halkete haa foroy, o naŋngete, o wiftete diga suudu laymaaru ma, o ɗoofete diga lesdi yeeɗɓe. Adili'en ngi'an ɗum, kultoran. Ɓe njalete, ɓe mbi'an: “Ndaa goɗɗo mo laaraay Allah bana hisrude muuɗum, ammaa o hooli risku maako ɗuuɗŋgu, o tammi o semmbiɗi daliila halleende maako.” Ammaa min mi ɗon bana jaytunhi bilititki nder suudu Allah, mi ɗon hooli mbooɗeeŋga Allah haa foroy. Mi maŋgtete haa foroy ngam ko mbaɗɗa. Mi ɗon tammoro innde ma ngam a booɗɗo heedi hoolaaɓe ma. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda ekkitinoore fodde daande “mahalat”. Faataaɓe ɗon mbi'a: “Allah walaa!” Fakat ɓe mbonnake, ɓe ɗon mbaɗa sooynde adilaaku hulniinde. Walaa baɗanɗo ko wooɗi, walaa koo gooto! Diga asama, Allah jimmiti, o ɗon laara ɓiɓɓe Aadama, haa o yi'a to woodi marɗo hakkiilo, ɓaditanɗo mo. Ammaa ɓe fuu ɓe celi laawol gooŋga, ɓe mbonnake. Walaa baɗanɗo ko wooɗi, walaa koo gooto! “Waɗooɓe zunuuba ɓe'e fuu, ngalaa hakkiilo na? Ɓe ɗon nyaama ummaatoore am bana nyaamugo nyaamdu, ammaa ɓe ewnataa innde Allah.” Kanjum ɓe ndiwnan ngam kulol, koo to daliila kulol walaa. Allah saŋkitan i'e hippooɓe ma, ɓe mbustan, ngam Allah wudini ɓe. Moy hokkata kisndam haa Isra'iila diga Siyona? To Allah wartiri ummaatoore muuɗum diga jeyaaŋgu, nden kam danygol Yaakubu welweltan, Isra'iila seyoto. Ngam kaliifaajo gime bee moolooji. Yimre Daawuda ekkitinoore. O winndi nde ɓaawo Zifa'en njehi haa Sawulu, mbi'i mo: “Daawuda ɗon nyukki haa amin.” Yaa Allah, hisnam bee baawɗe innde ma! Waɗanam kiita ndarnuka bee semmbe ma! Yaa Allah, jaɓ tornde am, heɗita bolle am! Ngam jananɓe ummanake yam, toonyooɓe ngiɗi mbarugo yam, walaa ko yaali ɓe bee Allah. Ammaa ndaa Allah woni balloowo yam. Jawmiraawo ɗon wondi bee wallooɓe yam. Halleende konne'en am loro dow ko'e muuɗum'en, nattin ɓe fodde gooŋgaaku ma! Yaa Jawmiraawo, mi lii'anto ma kirseteeɗi bee seyo, mi maŋgtan innde ma, ngam a booɗɗo. Ngam a hisni yam ɓillaaje am fuu, gite am ngi'i halkere konne'en am. Ngam kaliifaajo gime bee moolooji. Yimre Daawuda ekkitinoore. Yaa Allah, heɗita do'aare am, taa sala nanugo tornde am! Nanam, jaabam! Mi cakliiɗo, mi ɗon siŋka, mi ɗon yiilo koo toy, daliila purka konne'en am e toonyaare halluɓe. Ɓe ɗon ukka halkere dow am, ɓe ɗon taasnammi bee nganyŋgu e tikkere. Ɓernde am ɗon diwna, kulol maayde ukkanake yam. Kultoreeŋgol e diwŋgol naŋngi yam, kulol caatuŋgol suddi yam. Mi wi'i: “To mi woodino bileeji bana poola, mi fiiranno, mi jooɗoyo ego! Mi fiiranno daayiiɗum, mi yahanno mi hoɗoya nder ladde. Mi yaawanno haa mi hisa henndu saatundu bee law.” Jiiɓu hakkiilooji e ɗemɗe maɓɓe, yaa Allah! Ngam mi ɗon yi'a toonyaare e jokkirgol nder berniwol. Jemma e naaŋge fuu ɓe ɗon taaro ngol dow mahol maagol, ngol heewi zunuuba e zammba. Halkere ɗon nder maagol, ɓillaare e rikici ceedataa bee luumo maagol. To ɗum konneejo am mo huɗi yam, mi munyananno mo. To ɗum ganyɗo yam mo ummani yam, mi heɓanno suuɗaago yeeso maako. Ammaa ɗum an, goɗɗo nannduɗo bee am! Soobaajo am mo anndumi laaɓɗum! En njooɗodino nder kawtal booɗŋgal, en njahduno haa suudu Allah nder mooɓre. Sey waade juha konne'en am! Ɓe nasta joonde maayɓe ɓe yeeɗɓe! Ngam halleende heewi ɓerɗe maɓɓe. Ammaa min mi ɗon wookana Allah, Jawmiraawo hisnatam. Maŋngariba e fajiri e caka nyalawma fuu mi ɗon siŋka, mi ɗon uuma, o ɗon nanammi. O hooratam jam diga konuuji am bee konne'en am ɗuuɗɓe. Diga ɓooyma Allah woni laamiiɗo. Kaŋko o nanatam, o semtinan ɓe, ngam ɓe mbootataa, ɓe kulataa Allah. Kawtunooɗo bee am go ummani sooba'en mum, fiisti alkawal ngal o haɓɓuno bee maɓɓe. Bolle maako ɓuri leeɓol ɗelmugo, ammaa ɓernde maako heewi konu! Bolle maako ɗon ila bana nebbam, ammaa ɗe ta'an bana kaafaaje belɗe! Yowan Jawmiraawo doŋngal ɓernde ma, o jogoto ma, o accataa koolaaɗo maako dimmbo sam. Ammaa an, yaa Allah, a wuboto ɓe nder ngaska halkere, rufooɓe ƴiiƴam e rikici'en njottataako reeta balɗe maɓɓe. Ammaa min kam, mi ɗon hoolo ma. Ngam kaliifaajo gime, bana yimre “Poola dow leɗɗe mawɗe daayiiɗe ”. Daawuda winndi yimre nde'e ɓaawo Filisti'en naŋngi mo haa Gaat. Hinnam, yaa Allah, ngam yimɓe ɗon taasnammi, tum hippooɓe ɗon ɓillammi. Nde weeti fuu konne'en am ɗon taasnammi, yaa Ɓaŋiiɗo, ɗuuɗɓe ɗon kippo yam. Ammaa to mi hultori, an mi hooloto. Mi ɗon maŋgta Allah daliila wolde mum, mi ɗon hoolo mo, mi hulataa koo ɗume. Ɗume neɗɗo waawata waɗugo yam? Nde weeti fuu, konne'en am ɗon kallina bolle am, foroy ɓe ɗon nufo sarru dow am. Ɓe ɗon kaɓɓa dabare, ɓe ɗon korammi, ɓe ɗon ayna palanɗe am, haa ɓe mbarammi. Ɓe mbaɗi zunuuba. Nden kam ɓe kisan na? Yaa Allah, do'u ummaatooje ɗe'e bee tikkere ma. A limi nyalɗe ɗe ndoggumi yeeso konne'en am, a mooɓti gonɗi am fuu nder faandu ma, a winndi limgal maaji nder deftere ma. Nyalaade nde mi toroto ma, konne'en am loroto ɓaawo. Mi anndi fakat, an, yaa Allah, a ɗon wondi bee am. Mi ɗon mantoro Allah daliila wolde mum, mi ɗon maŋgta Allah daliila wolde mum, mi ɗon maŋgta Jawmiraawo daliila wolde mum. Mi ɗon hoolo Allah, mi hulataa koo ɗume. Ɗume neɗɗo waawata waɗugo yam? Yaa Allah, sey mi hebbinane togayeeje am, mi lii'ano ma gettooje. Ngam a hisni yoŋki am e maayde, a ayni kosɗe am, ngam taa mi do'o. Ngam haa mi yaha yeeso Allah nder annoora ka yaynanta yeeɗɓe. Ngam kaliifaajo gime, fodde daande “Taa wonnu”. Yimre Daawuda. O winndi nde ɓaawo o doggi Sawulu, o nyukki nder lowol. Hinnam, yaa Allah, hinnam! Ngam haa maaɗa nyukkotoomi. Mi suuɗoto les bileeji ma, sey to sarru saalake. Mi ɗon wookana Allah Ɓaŋiiɗo, kaŋko o timminan haala am jam. Diga asama Allah neldatam kisndam, o do'an taasnanɗo yam, o waŋginantam mbooɗeeŋga e gooŋgaaku maako. Mi ɗon caka barooɗe, mi ɗon waali caka dabbaaji kalluɗi nyaamanɗi yimɓe. Nyii'e maaji nanndi bee labbe e kuri, ɗemɗe maaji nanndi bee kaafaaje belɗe. Yaa Allah, maŋngu ma ɓaŋgo dow asamanji! Tedduŋgal ma ɓaŋgo dow duniyaaru fuu! Konne'en am tuufani yam tuuforgol, seɗɗa mi do'o nder maagol. Ɓe ngasi ngaska haa laawol am, ammaa ɓe njolli nder maaka bee ko'e maɓɓe. Mi hoolake ma, yaa Allah, mi hoolake ma fakat! Mi yiman, mi maŋgtete. Hiddeko weeta, mi fina, mi fiya moolooru am bee hoodu am! Mi yettete caka ummaatooje, yaa Jawmiraawo! Mi yimante caka jama'aaje! Ngam mbooɗeeŋga ma yottake asamanji, gooŋgaaku ma boo yottake duule. Yaa Allah, maŋngu ma ɓaŋgo dow asamanji! Tedduŋgal ma ɓaŋgo dow duniyaaru fuu! Ngam kaliifaajo gime fodde daande “Taa wonnu”. Yimre Daawuda. Onon mawɓe, on ɗon kiitoro gooŋga bee jeeɗaago na? On ɗon mbaɗana ɓiɓɓe Aadama kiita ngooŋɗuka na? Walaa! On ɗon kiito bee sooynde adilaaku bee anniya, on ɗon mbaɗa toonyaare nder lesdi. Halluɓe mbonnake diga reedu daada muuɗum'en, fewooɓe ɗon mboofa diga danyeeki muuɗum'en. Ɓe keewi tooke bana poosokje, ɓe ɗon cukka noppi maɓɓe bana culanndi pahri, ndi nanataa sawtu pijiroowo ndi, koo sawtu annduɗo bolle hiilugo ndi. Yaa Allah, yew nyii'e maɓɓe! Fusu galaŋge barooɗe ɗe'e, yaa Jawmiraawo! Sey ɓe majja bana ndiyamji ilanɗi, kuri ɗi ɓe piɗata, taa ɗi kaldo. Ɓe njoora bana ɓii hoonyoldu wurtiindu suudu maaru, ɓe laato bana ɓiŋngel dufaaŋgel ngel meeɗaay yi'ugo naaŋge. Hiddeko payanɗe mooɗon ngaywa, Allah ruuynan leɗɗe koo jamnaaɗe koo ɗe njamnaaka, gonɗe les maaje. Adiliijo seyoto to o yi'i no Allah waatirto halluɓe, o lootan kosɗe maako bee ƴiiƴam hakke'en. Yimɓe mbi'an: “Fakat, adiliijo heɓan mbarjaari! Fakat Allah kiitoowo duniyaaru ɗon!” Ngam kaliifaajo gime fodde daande “Taa wonnu”. Yimre Daawuda. O winndi nde ɓaawo Sawulu neli yimɓe ngam aynugo saare maako, ngam mbarugo mo. Yaa Allah am, hisnam juuɗe konne'en am, daaynam bee ummantooɓe yam. Wurtinam juuɗe waɗooɓe zunuuba, hisnam juuɗe rufooɓe ƴiiƴam. Ngam ndaa ɓe ɗon mbaaltani yam, haa ɓe itta yoŋki am, yimɓe semmbiɗɓe ɗon carwootira dow am. Ammaa min mi tuurtanaay ma, mi waɗaay hakke, yaa Jawmiraawo. Walaa aybewol ngol mbaɗmi, ɓe ɗon njaawɗo, ɓe ɗon taasko ukkanaago yam. Umma! War haa am yaa Allah! Laar! Yaa Jawmiraawo, an woni Allah honooɓe asama, Allah Isra'iila. Umma, hiita heefeerɓe fuu! Taa enɗa zammbotooɓe, halluɓe ɓe'e sam! Kiikiiɗe ɓe ɗon lorta, nguuro bana dawaaɗi, ɓe ɗon taaro berniwol. Ndaa kunnduɗe maɓɓe ɗon keewi halleende, ɗemɗe maɓɓe nanndi bee kaafaaje, ɓe ɗon mbi'a: “Moy nanata en?” Ammaa an, yaa Jawmiraawo, a ɗon jala ɓe, a ɗon janca heefeerɓe fuu. An woni semmbe am, ngam mi ɗon hooli ma, an woni hisrude am townde, yaa Allah, a waran haa am, yaa Allah mo woonantam, a yi'natam do'ere konne'en am. Taa mbar ɓe, ngam taa ummaatoore am yejjita ɗum. Saŋkitit ɓe bee baawɗe ma! Do'u ɓe, yaa Jawmiraawo, wawarde amin. Ɓe ɗon mbaɗa hakke nder bolle maɓɓe fuu. Mawnitaare maɓɓe do'a ɓe, ngam ɓe ɗon pewa, ɓe ɗon naala. Nattin ɓe bee ɓernuki ma, nattin ɓe, taa koo gooto maɓɓe lutta! Nden ɓe anndan Allah woni laamiiɗo dow danygol Yaakubu, o laamiiɗo dow keeri duniyaaru fuu. Kiikiiɗe ɓe ɗon lorta, nguuro bana, ɓe ɗon taaro berniwol. Ɓe ngiiloto koo toy fuu ngam tefugo nyaamdu, ammaa to ɓe kaaraay, ɓe mbaalan ngurŋgurtugo. Min kam, mi maŋgtan baawɗe ma! Fajiri mi seyorto mbooɗeeŋga ma. Ngam an a laatanake yam hisrude townde, a nyukkorde am nder wakkati ɓillaare am. An woni semmbe am, mi yimante. Ngam an woni hisrude am townde, yaa Allah mo woonantam! Ngam kaliifaajo gime fodde daande “gurguli seedamku”. Yimre Daawuda ngam ekkitingo. O winndi nde ɓaawo o haɓi bee Siriya'en Mesopotamiya e Siriya'en Soba, nde Yo'ab mawɗo ardiiɓe sooje'en maako lori, mbari Edoomi'en ujine sappo e ɗiɗo nder Waadiwol Mannda. Yaa Allah, a wudini min, a saŋkiti min, a ɓernani min! Ammaa jonta lortana min! A dimmbini lesdi, a seeki ndi. Jonta maɓɓu ceekli maari, ngam ndi ɗon dimmbo. A holli yimɓe ma kuuɗe caatuɗe, a yarni min nguykinoojam ɗam liilni min. A darnani hulɓe ma tuutawal, ngam ɓe ndogga, ɓe kisa kuri konne'en maɓɓe, ngam haa yiɗaaɓe ma kisa! Hisnu min bee nyaamo ma! Allah wolwi nder haykaliiru mum seniindu, wi'i: “Mi jaaloto, mi senndan Sikem, mi foondan waadiwol Sukkot. Gile'at min jeyi, non boo Manassa, Efrayim woni hufneere am njamndiire, Yahuuda woni sawru laamu am. Mo'ab woni yiiworde am, mi sakkinan faɗo am dow lesdi Edoom, mi umminan gookaali dow Filistiya. Moy yahratammi nder berniwol cemmbiɗŋgol? Moy ɗowatammi haa Edoom?” Yaa Allah, gooŋga a wudini min na? A acci wondugo bee jama'aaje konu amin na? Wallu min jaalaago konne'en amin! Ngam ballal yimɓe nafataa sam! To Allah ɗon wondi bee meeɗen, en keɓan jaalorgal, ngam kaŋko dammata konne'en meeɗen! Ngam kaliifaajo gime bee moolooji. Yimre Daawuda. Yaa Allah, nan gookaali am! Heɗita tornde am! Diga keerol duniyaaru, mi ɗon toro ma, ɓernde am ta'i, yahram dow tapaare hisnoore townde, haa mi waawataa yottaago bee semmbe am. Ngam an woni hisrude am, a ayni yam diga juuɗe konneejo am bana suudu semmbiɗndu towndu. Accu mi jooɗo nder suudu laymaaru ma haa foroy, mi suuɗo les bileeji ma. A nani togayeeje am, yaa Allah, a hokki hulɓe innde ma maral. Juutin balɗe laamiiɗo, ɓesdan mo duuɓi haa foroy! Tabitin leeso laamu maako yeeso maaɗa haa foroy, aynu mo bee mbooɗeeŋga ma e gooŋgaaku ma! Min kam mi yiman maŋgtoore innde ma haa foroy! Nyalɗe fuu mi hebbinante togayeeje am! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda fodde daande “Yedutuun”. Haa kommbi ma tan, yaa Allah, mi heɓi de'ere, kisndam am ɗon iwa haa maako. Kaŋko tan woni tapaare am, kisndam am e hisrude am townde. Mi dimmbataako sam. Ndey accoton ukkanaago goɗɗo gooto? On fuu on ngiɗi do'ugo mo bana mahol guuriiŋgol, bana mahdi ɓadiindi yibbugo na? On ɗon nufo ittugo daraja maako makka. On ngiɗi pewe, kunnduɗe mon ɗon mbarkiɗina mo, ammaa ɓerɗe mon ɗon naala mo. Haa kommbi ma tan, yaa Allah keɓmi de'ere, kisndam am ɗon iwa haa maako. Kaŋko tan woni tapaare am, kisndam am e hisrude am townde. Mi dimmbataako. Kisndam am e tedduŋgal am iwi haa Allah, kaŋko woni tapaare hisrude am semmbiɗnde e nyukkorde am. Onon yimɓe am, koole mo koo ndey fuu! Ngecce mo ko woni nder ɓerɗe mon fuu! Ngam kaŋko woni hisrude meeɗen. Ɓiɓɓe Aadama ɗum henndu, ɗum huunde meere, to a waɗi ɓe dow awnorɗum, ɓe ngalaa teddeeŋga, koo henndu boo ɓuran ɓe fuu teddugo. Taa tamme toonyaare nafan on, taa tamme kuuje jaɓtaaɗe ndiskinan on. To jawdi mon ɗon ɓesdo, taa ɓerɗe mon ɗakkotira bee maari. Baawɗe fuu iwi diga Allah, mi nani o wi'i ɗum, naa nde woore tan. An, yaa Jawmiraawo, a mari mbooɗeeŋga, ngam a warjoto koo moy fodde kuuɗe mum. Yimre Daawuda, yaake o ɗonno nder ladde hamaadaare haa Yahudiya. Yaa Allah, an woni Allah am, mi yiɗi ɗakkotirgo bee ma masin, mi ɗon yenwa gondal bee maaɗa. Mi ɗon nder lesdi njoorndi laatiindi harde ndi walaa ndiyam, ɓanndu am fuu ɗon yenwe. Mi laari ma nder suudu ma seniindu, mi yi'i baawɗe ma e tedduŋgal ma. Ngam mbooɗeeŋga ma ɓuri ngeendam, ngam man mi maŋgtete. Mi maŋgtete balɗe am fuu, bee innde ma, mi ɓaŋgtan juuɗe am ngam toraago ma. Ɓernde am welweltan bana caftuɗo nyaamduuji ɓurɗi welugo, hunnduko am yettete bee seyo. Mi siftorte to mi waalake dow be'itte am, mi numtan haala ma jemmaare fuu. Ngam an woni balloowo yam, mi yiman bee seyo les bileeji ma. Mi ɗon ɗakkotiri bee ma, nyaamo ma ɗon jogi yam. Ammaa yiɗɓe mbarugo yam, ɓe nastan joonde maayɓe. Kaafahi mbaran ɓe, ɓe laatoto geɗal cuuli. Laamiiɗo seyoto ngam daliila Allah, hunortooɓe innde maako mantoto, ngam o sukkan kunnduɗe fewooɓe. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Allah, heɗita siŋkuye am! Mi ɗon hula konne'en am, hisnu yoŋki am! Hisnam dabareeji halluɓe e mooɓre waɗooɓe zunuuba. Ɓe mbelni ɗemɗe maɓɓe bana kaafaaje, bolle maɓɓe kaaɗɗe ɗon bana kuri ɗi ɓe taaskoto fiɗugo. Ɓe ɗon mbaali haa nyukkorɗe ngam ɓe piɗa goɗɗo mo walaa aybe, ɓe piɗan bee juhuki, ɓe kulataa. Ɓe ɗon tiɗɗina ɓerɗe maɓɓe waɗugo kalluɗum, ɓe ɗon carwootira haa ɓe mbaɗata tuuforli, ɓe ɗon mbi'a: “Moy yi'ata ɗi?” Ɓe ɗon nufo kuuje kalluɗe, ɓe ɗon numa walaa mo heɓtata dabare maɓɓe. Walaa mo waawata linyugo lugguɗum ɓernde neɗɗo. Ammaa Allah fiɗan ɓe bee juhuki. Ndaa, kuri maako naawni ɓe. Bolle maɓɓe ndo'i ɓe. Koo moy yi'i ɗum, dimmban hoore. Yimɓe fuu kultoran, ɓe mbolwan ko Allah waɗi, ɓe paaman kuuɗe maako. Adili'en ceyorto Jawmiraawo, ɓe nyukkoto haa maako, gooŋɗa-ɓerɗe'en fuu mantorto mo. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Allah, sey yimɓe fuu maŋgte haa Siyona! Ɓe kebbinane togayeeje maɓɓe! Ngam an a ɗon jaɓa do'aaje maɓɓe. Yimɓe fuu ngaran haa maaɗa. Aybeeji am ɗuuɗi, ɓuri semmbe am, ammaa an a yaafoto tuurtolji am. Barka laatani cuɓaaɗo ma mo nduŋaniiɗa ɓaditaago ma haa o jooɗo nder saare maaɗa! Min kaaran barkaaji suudu ma, haykaliiru ma seniindu. A jaaboto tornde amin, yaa Allah, Kisnoowo min bee kuuɗe kaayeefiije. Jooɗiiɓe haa keeri duniyaaru e beeli ɓurɗi daayaago fuu, kooloto ma. A tabitini kooseeje bee baawɗe ma, ngam a baawɗo masin. A de'itini hoolo beeli, hoolo ƴuuge maaji, a de'itini tuurtol ummaatooje. Jooɗiiɓe haa keeri duniyaaru fuu kultori ngam alaamaaji ma, diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge fuu, a ɗon seyna yimɓe. A ɗon hakkilana lesdi, a ɗon yarna ndi, a ɗon riskina ndi masin, maayo ma ɓeeɓataa. A ɗon taaskitina aawdi maɓɓe. A ɗon taaskitina ɗum bana ni'i: A ɗon yarna kaatorooji maari, a ɗon momlita giri maari, a ɗon ɗelmina ndi bee waabiliije, a ɗon barkiɗina ko ndi fuɗnata. A timminan hitaande bee ƴaamle ɗuuɗɗe ngam daliila mbooɗeeŋga ma, a ɗuɗɗinan jeynitaaje haa njahata fuu. Durduɗe keewan huɗo hecco, towndiije boo keewan gimi seyo. Durduɗe keewan tokke, waadiiji keewan alkamaari, yimɓe ngiman bee seyo. Ngam kaliifaajo gime. Yimre. Ngimane Allah bee welwelo, onon yimɓe lesdi fuu. Ngime ngam tedduŋgal innde maako, teddine mo bee gime maŋgtooje. Mbi'e Allah: “Kuuɗe ma ɗe kaayeefiije! Koo konne'en ma boo tefi fottango ma bee bolle belɗe, ngam baawɗe ma ɗuuɗi masin. Sey duniyaaru fuu sujidane, yimane gettooje, maŋgta innde ma!” Ngare, ndaare kuuɗe Allah, kuuɗe maako kulniiɗe ɗe o huuwani ɓiɓɓe Aadama! O wartiri mbeela lesdi njoorndi, ɓe ta'i maayo bee kosɗe. Kanjum waɗi en ceyori mo ! Bee baawɗe maako o ɗon laamo haa foroy, gite maako ɗon ayna ummaatooje, ngam taa tuurtooɓe keɓa ummanaago mo. Maŋgte Allah amin, onon ummaatooje! Ngimane mo maŋgtoore bee sawtu! O ɗon ayna yoŋkiiji amin, o accaay min min ndo'o. Ngam yaa Allah, a linyi min, a laɓɓini min bana goɗɗo laɓɓinirta cardi nder yiite. A nastini min nder tuuforgol, a yowani min doŋngal tedduŋgal. A acci konne'en amin njaaɓa min ko'e bee pucci, a saalini min yiite e ndiyam lugguɗam, ammaa jonta a wurtini min, a feecini min. Mi wardan bee guleteeɗi haa suudu ma, ngam mi hebbinane togayeeje am. Mi hokkete ko mi togani ma saa'i mi ɗonno nder ɓillaare. Mi lii'anto ma guleteeɗi payɗi, hawtaade bee uureeŋga jawɗi baali guleteeɗi, mi lii'anto ma ga'i e jawɗi be'i boo. Onon hulɓe Jawmiraawo fuu, ngare, nane! Haa mi anndina on ko o waɗani yam. Mi wookani mo ngam ballal, mi maŋgti mo. To mi nufakeno halleende, Jawmiraawo nanantaano yam. Ammaa Allah nani yam fakat, o heɗiti tornde am. Yettoore laatano Allah, ngam o salaaki do'a am, o ittanaay yam mbooɗeeŋga maako. Ngam kaliifaajo gime: Bee moolooji. Yimre. Yaa Allah, hinna min, barkiɗin min, woonan min! Ngam haa duniyaaru fuu annda no kuuwrata kuuɗe ma, ummaatooje fuu annda an woni kisnoowo! Sey ummaatooje maŋgte, yaa Allah! Sey ummaatooje fuu maŋgte! Sey jama'aaje ngima bee seyo e welwelo! Ngam a ɗon hiito ummaatooje bee kiita ndarnuka, a ɗon ɗowa jama'aaje nder duniyaaru. Sey ummaatooje maŋgte, yaa Allah! Sey ummaatooje fuu maŋgte! Lesdi waɗi ƴaamle muuɗum, Allah, Allah meeɗen barkiɗina en. Allah barkiɗina en! Yimɓe duniyaaru fuu kula mo! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Allah ummo, wolwa, konne'en maako caŋkititto, wanyɓe mo ndoggan diga yeeso maako! Bana cuurɗe caakorto nder henndu, bana taari ɓolwirta nder yiite, non halluɓe kalkirta haa yeeso Allah! Ammaa adili'en ceyoto, ɓe mbelmbeltan yeeso Allah, ɓe ɗon perti, ɓe ɗon keewi seyo e welwelo! Ngimane Allah, maŋgte innde maako! Taaskitine laawol ngam Allah ba'iiɗo duule! Innde maako Jawmiraawo, ceye yeeso maako! Allah ɗon jooɗi haa joonde mum seniinde, kaŋko woni baaba atiime'en, gooŋɗinoowo rewɓe yurumɓe. O hokkan yeewaaɓe saare haa ɓe njooɗodo bee yimɓe, o fiistan haɓɓaaɓe, o hokka ɓe hayru. Ammaa tuurtooɓe njooɗoto nder ladde yoornde. Yaa Allah, saa'i a ardi ummaatoore ma, a ta'i ladde hamaadaare, lesdi dimmbi, asamanji toɓni iyeele ngam garki ma, yaa Allah Isra'iila, baŋguɗo dow hooseere Sina. A toɓni iyeele ɗuuɗɗe, yaa Allah, a hesɗitini maral ma tampuŋgal. Ummaatoore ma jooɗi nder maagal, nder mbooɗeeŋga ma a taaskitini ngal ngam laafuɓe, yaa Allah. Jawmiraawo wolwi, nelaaɓe rewɓe ɗuuɗɓe ngooyni habaru jaalorgal: “Laamiiɓe jama'aaje konu ɗon ndogga bee pargal!” Rewɓe haa saare ɗon cennda keɓal konu. Poola ɗon mari bileeji cardi e liiliiji kaŋŋeeri laaɓndi. Koni ngiɗɗon waalaago nder baalɗe? Saa'i Allah Baawɗo saŋkiti laamiiɓe ton, o toɓni mallimallooje dow hooseere Calmon. Hooseere Baasan woni hooseere Allah, nde mari ƴuuge ɗuuɗɗe. Onon kooseeje marɗe ƴuuge ɗuuɗɗe, koni kaajoton hooseere nde Allah seyori jooɗaago ton? Jawmiraawo jooɗoto ton haa foroy! Allah ɗon warda bee mootaaji pucci ujineeje ujineeje, Jawmiraawo ɗon caka maɓɓe dow hooseere Sina, haa nokkuure seniinde. A eeŋgi haa nokkuure townde, a yahri naŋngaaɓe, a jaɓi dokke diga yimɓe, koo tuurtooɓe boo ngaddani ma dokke, ngam haa mbaɗana hoore ma jooɗorde, yaa Jawmiraawo am. Yettoore laatano Jawmiraawo nyalaade fuu! O ɗon roondo doŋgle meeɗen! Kaŋko woni Allah kisnoowo en. Allah meeɗen woni Allah kisnoowo, Jawmiraawo Allah meeɗen ɗon hisna en maayde. Allah fusan ko'e konne'en mum, tabitɓe dow laawol zunuuba. Jawmiraawo wi'i: “Mi lortinan konne'en mon diga Baasan, mi lortinan ɓe diga luggeeŋga mbeela boo, ngam haa on njampa ƴiiƴam maɓɓe, dawaaɗi mon boo taha ɗam.” Yimɓe fuu ngi'i jahaaŋgal jaalorgal ma, yaa Allah, ɓe ngi'i no a nastiri haykaliiru ma, yaa Laamiiɗo am. Yimooɓe ardi, fiyooɓe moolooji cakiti, hakkunde maɓɓe faanyɓe rewɓe bee bawɗi. “Ngette Allah nder mooɓtorde yimɓe mum! Ngette mo, onon asŋgol Isra'iila fuu!” Lenyol Benyamin, gaajiijo woni arano dow maɓɓe, nden mawɓe Yahuuda bee mooɓre muuɗum'en, ɓaawo man mawɓe Zabulon e Neftali. Allah maaɗa waɗi anniya laatingo ma cemmbiɗɗo. Waŋgin baawɗe ma yaa Allah, ɗe kuuwtinirɗa ngam wallugo min! An jooɗiiɗo nder haykaliiru ma haa Urusaliima, haa laamiiɓe ngaddante dokke, furkita ndabbaawa mbaaliiŋga caka kewe, tokkere ga'i e nyalbi nder ummaatooje, haa ɓe fuu ɓe ngara ɓe leestane, ɓe lii'ano ma cardi maɓɓe. Saŋkitit ummaatooje giɗɗe haɓre! Mawɓe Misra ngaran haa maaɗa, Etiyopiya'en mbeeɗan juuɗe muuɗum'en law heedi Allah. Onon laamuuji duniyaaru, ngimane Allah! Ngime maŋgtoore Jawmiraawo! Ngimane Allah ba'iiɗo moota pucci mum nder asamaawu ɓurŋgu towugo, nder asamaawu duumiiŋgu! Ndaa o ɗon ɓaŋgta sawtu maako cemmbiɗɗo Anndite baawɗe Allah, maŋngu maako dow Isra'iila, baawɗe maako nder duule! Yaa Allah a kuleteeɗo, a ɗon nder nokkuuje ma ceniiɗe! Kaŋko woni Allah Isra'iila, o ɗon hokka ummaatoore maako semmbe e baawɗe. Yettoore laatano Allah! Ngam kaliifaajo gime fodde daande “gurguli”. Yimre Daawuda. Hisnam, yaa Allah, ngam ndiyam yottake daande am! Mi ɗon nufo nder loope haa mi waawataa daraago, mi ɗon nder ndiyam lugguɗam, ɗam ɗon ilnammi! Mi somi wookugo, kondondol am ɗon yoora, wula jaw, mi ɗon reene haa gite am comi. Wanyɓe yam bilaa daliila ɓuri gaasa hoore am ɗuuɗugo. Konne'en am, yiɗɓe halkugo yam bilaa daliila ɗon bee baawɗe, ɓe ɗon ndoolammi hokkititgo ko mi hoo'aay. Yaa Allah, a anndi humakaare am, aybeeji am cuuɗanaaki ma. Taa accu hoolotooɓe ma cemta ngam daliila am, yaa Jawmiraawo honooɓe asama! Taa accu hooliiɓe ma tosko ngam daliila am, yaa Allah Isra'iila! Ngam daliila maaɗa, yimɓe kuɗi yam, mi toskaaɗo. Mi laatani deerɗiraaɓe am jananno, ɓiɓɓe daada am ɗon ndaarammi bana ɓe anndaa yam. Ngam yiide nde marmi ngam suudu ma ɗon wula nder am bana yiite, kuudi huɗooɓe ma yani dow am. Mi suumi, mi woyi, ammaa ɗum fooɗani yam kuudi. Mi ɓorni limce buhuuje, kamɓe boo ɓe njanci yam. Jooɗiiɓe haa dammugal berniwol ɗon nyo'ammi, wuykooɓe ɗon mbaɗa gimi dow am. Ammaa min mi toroto ma, yaa Jawmiraawo! Ɗum saa'iire waŋgingo mo'ere ma! Yaa Allah, jaabam fodde ɗuuɗeeŋga mbooɗeeŋga ma, hisnam fodde gooŋgaaku ma. Wurtinam loope, taa mi nufa, hisnam juuɗe konne'en am, wurtinam nder ndiyam lugguɗam. Taa accu ndiyamji ilnammi, taa accu ndiyam lugguɗam moɗammi, taa ngaska halkere maɓɓa hunnduko mum dow am. Yaa Jawmiraawo jaɓ tornde am ngam mbooɗeeŋga ma seynatam, fodde enɗam ma ɗuuɗɗam, waylita haa am. Taa wiirnu maccuɗo ma gite ma, mi ɓilliiɗo, jaabam law. Ɓaditam, hisnam, rimɗinam e juuɗe wanywanyɓe am. A anndi kuudi dow am, mbustu am e toskaare am, a anndi konne'en am fuu. Kuudi torri yam ɓernde, mi tampuɗo, mi tammino heɓugo enɗam, ammaa mi heɓaay ɗam, mi ɗaɓɓiti de'itinooɓe yam, ammaa walaa mo keɓmi. Ɓe mbaɗi tooke nder nyaamdu am, ɓe njarni yam lammuɗam saa'i mi ɗomɗuɗo. Nyaamɗe maɓɓe laatano ɓe ngamngam! Ngam hoɗɓe maɓɓe boo ɗum laato tuuforgol! Gite maɓɓe mbuma, ngam taa ɓe ngi'a! Ɓaawe maɓɓe tampa foroy ! Ruf tikkere ma dow maɓɓe! Caatal maare heɓa ɓe! Joole maɓɓe laato bille! Taa goɗɗo lutta nder cuuɗi laymaaji maɓɓe ! Ngam ɓe ɗon toonyo yimɓe ɓe a hiiti bee hoore ma, ɓe ɗon ngooyna torra yimɓe ɓe naawnuɗa. Winndu aybeeji maɓɓe fuu, taa yaafa ɓe sam. Ittu inɗe maɓɓe diga deftere ngeendam, taa limdu ɓe bee adili'en. Min mi toskaaɗo, mi torriiɗo, hisnam, yaa Allah, daaynam bee konne'en am. Mi maŋgtan innde Allah bee yimre, mi teddinan mo bee gettooje. Kanjum ɓuran fottango Jawmiraawo dow ngaari, koo ngaari kalhaldi boo. To toskaaɓe ngi'i ɗum, ɓe ceyoto, ɓaditooɓe Allah boo keɓan juutal balɗe. Ngam Jawmiraawo ɗon heɗito do'aaje laafuɓe, o meeriɗintaa yimɓe maako haɓɓaaɓe. Maŋgte Allah, onon asamanji e lesdi, onon beeli e ko waancata nder mooɗon fuu. Ngam Allah hisnan Siyona, o nyiɓtoto berniiji Yahuuda. Yimɓe maako njooɗoto ton, maran lesdi ndi'i. Danygol jagganiiɓe mo ronan ndi, yiɗɓe innde maako njooɗoto nder maari. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda ngam ciftinorki. Yaa Allah, hisnam. Yaa Jawmiraawo, yaawɗa wallugo yam. Yiɗɓe mbarugo yam cemta. Seyortooɓe sarru am, lornu ɓe ɓaawo, toskin ɓe! Jalanɓe yam, sey ɓe loro ɓaawo daliila toskaare maɓɓe! Ammaa ɗakkotirɓe bee ma fuu, yaa Jawmiraawo, hokku ɓe seyo e welwelo! Yiɗɓe kisndam maaɗa mbi'a foroy: “Allah woni mawɗo!” Min ma mi laafuɗo, mi talakaajo, yaa Allah, war haa am law! An woni balloowo yam, kisnoowo yam, taa neeɓu, yaa Allah am! Yaa Jawmiraawo, haa maaɗa nyukkiimi, taa mi meeɗa toskaare sam. Hisnam fodde adilaaku ma, rimɗinam. Heɗitam, hisnam! Laatanam tapaare hisnoore e suudu ndu kisanmi koo ndey, ngam a annini hisnugo yam, an woni tapaare suuɗirde am e suudu am semmbiɗndu. Yaa Allah am, hisnam juuɗe halluɓe, hisnam juuɗe toonyooɓe e waɗooɓe zunuuba. Ngam yaa Jawmiraawo, haa maaɗa tammunde am woni, mi ɗon hooli ma diga mi derkeejo. Mi ɗon hooli ma diga danyeeki am, An wurtini yam diga reedu daada am. Mi yettete haa foroy. Ngeendam am laatani ɗuuɗɓe kaayeefi, an woni aynoowo yam cemmbiɗɗo. Hunnduko am heewi maŋgtoore ma, mi maŋgtan tedduŋgal ma nyalaade fuu. Jonta nde naywumi, taa wudinam, taa accam to semmbe am jinni. Ngam konne'en am ɗon mbolwa dow am, ɓe ɗon aynammi, ɓe ɗon tefa dabareeji mbarugo yam. Ɓe ɗon mbi'a: “Allah wudini mo! Taasne mo, naaŋge mo! Ngam o walaa kisnoowo.” Yaa Allah, taa daayam! Yaawɗa wallugo yam, yaa Allah am! Dartantooɓe yam, semtin ɓe, nattin ɓe! Yiɗɓe naawnugo yam, ɓe cemta, ɓe tosko! Ammaa min mi ɗon tammoro ma foroy, foroy mi tokkoto maŋgtugo ma. Mi anndinan yimɓe adilaaku ma e kisndam ma nyalaade fuu, kuuɗe ma ɗuuɗɗe masin, mi waawataa limugo ɗe. Mi waran maŋgtugo kuuɗe ma mawɗe, yaa Allah Jawmiraawo, mi siftinoran yimɓe adilaaku ma, an feere ma. Yaa Allah, diga mi derkeejo a ekkitini yam, haa wargo hannde mi ɗon waazo kaayeefiiji ma. Jonta nde naywumi, nde mbaɗmi dandanndi, taa accam, yaa Allah, haa mi waazina koo moy nder yidere warannde baawɗe ma. Adilaaku ma, yaa Allah, ɗon yotto asama, a waɗi kuuɗe mawɗe, yaa Allah, moy nanndi bee ma? A yarni yam torraaji e boneeji ɗuuɗɗi, ammaa a hesɗitinan semmbe am, fahin a wurtintam ngaska lugguka. A ɓesdantam maŋngu, a de'itinan ɓernde am. Ngam maajum mi yettete, yaa Allah am, mi maŋgtan gooŋgaaku ma bee hoodu, mi yimante bee moolooru am, yaa Ceniiɗo Isra'iila. Mi welweltan, nde mi yimante gime, ngam a sootti yoŋki am. Mi wolwan haala adilaaku ma nyalaade fuu, ngam yiɗɓe naawnugo yam fuu toskake, caklake. Yimre Suleymaanu. Yaa Allah, ekkitin laamiiɗo kiita ngooŋɗuka, hokku ɓii laamiiɗo oo adilaaku ma, haa o laamano yimɓe ma bee adilaaku, laafuɓe ma boo fodde kiita ngooŋɗuka. Sey kooseeje ngaddana ummaatooje salaaman, towndiije boo ngaddana ɗe adilaaku. Laamiiɗo gooŋɗina laafuɓe, hisna ɓilliiɓe, halka toonyooɓe. O yeeɗa yaake naaŋge ɗon yayna bee lewru fuu, haa abada abadin. O laatano yimɓe bana iyeende dow durduɗe, bana waabiliije coofnanɗe lesdi. Gooŋgaaku ɓesdo nder balɗe maako, hayru boo tabita haa foroy. O laamoto diga mbeela haa mbeela, diga maayo Efratis haa yotto keeri duniyaaru. Jooɗiiɓe nder ladde tugganan mo koppi, konne'en maako tahan mbulwuldi. Laamiiɓe Tarsis e duuɗe mbeela neldan mo jomorgol, laamiiɓe lesɗe Saba e Seba ngaddanan mo dokke. Laamiiɓe fuu cujidanan mo, ummaatooje fuu njagganto mo. O hisnan ɓilliiɗo gookananɗo mo, non boo laafuɗo mo walaa balloowo. O enɗan tampuɗo e ɓilliiɗo, o hisnan yoŋkiiji ɓilliiɓe. O rimɗinan ɓe diga toonyaare e ɓillaare, o samɗinan yoŋkiiji maɓɓe. Laamiiɗo yeeɗa haa foroy! Ɓe ndokka mo kaŋŋeeri lesdi Saba, ɓe ndo'ano mo koo ndey fuu, ɓe mbi'a Allah barkiɗina mo nyalaade fuu. Alkamaari ɗuuɗa nder lesdi, geereeje kooseeje keewa ƴaamle, ɗe ɗuuɗa bana dow hooseere Libanon. Yimɓe nder berniiji ɗuuɗa bana huɗo ladde. Innde maako tabita haa foroy, tedduŋgal innde maako duumo bana naaŋge. Yimɓe ummaatooje fuu laatoto barkiɗinaaɓe, ɓe mbi'a o barkiɗinaaɗo. Yettoore laatano Jawmiraawo mo Allah Isra'iila. Kaŋko feere maako ɗon waɗa kaayeefiiji. Maŋgtoore laatano innde maako teddunde haa foroy, duniyaaru fuu heewa tedduŋgal maako. Aamiina. Aamiina! Kanjum woni timmoode do'aaje Daawuda ɓii Yessa. Yimre Asaf. Fakat, Allah ɗon woonana Isra'iila, laaɓa-ɓerɗe'en fuu ɗon maata mbooɗeeŋga maako. Ammaa min kam mi ɓadake fergaago, lutti seɗɗa, kosɗe am moosto. Ngam mi haaji mawnitiiɓe, saa'i mi yi'i hayru halluɓe. Kamɓe ɓe njarataa bone haa timmoode balɗe maɓɓe, ɓe yamɓe, deeɗi maɓɓe tekki. Ɓe torrataako bana yimɓe woɗɓe, ɓe ngalaa caɗeele bana yimɓe woɗɓe. Ngam maajum ɓe ɗon mawnito yeeso yimɓe, ɓe ɓorni toonyaare boo bana ngapaleewol. Ɓerɗe maɓɓe ɗon ɓula halleende, numooji maɓɓe fuu ɗum tuurtolji. Ɓe ɗon njanca yimɓe, ɓe ɗon mbolwa bolle kalluɗe ngam ɓillugo yimɓe, ɓe ɗon mbolwa bee mawnitaare. Ɓe ɗon kallina asamanji, haa duniyaaru boo ɓe ɗon mbolwa ko ɓe ngiɗi fuu. Ngam maajum yimɓe fuu ɗon ngaylito haa maɓɓe, ɗon njara ɗuuɗal bolle maɓɓe bana yarugo ndiyam. Halluɓe ɗon mbi'a: “Allah anndataa ɗum, Ɓaŋiiɗo walaa anndal sam.” Bana non halluɓe ɓe'e mba'i, ɓe keɓi hayru foroy, jawdi maɓɓe ɗon ɓesdo. Meere aynumi hoore am nder senaare! Meere boo aynumi juuɗe am ngam taa ɗe mbaɗa zunuuba! A torratam nyalaade fuu, nde weeti fuu a ɓoccatam. To mi numno wolwugo bana halluɓe ɓe'e, nden kam mi zammbotono yimɓe ma. Ngam maajum mi haɓdi faamugo ɗum, ammaa ɗum salori yam, haa mi nasti haykaliiru Allah, nden mi faami timmoode maɓɓe. Fakat a jo'inan ɓe dow nokkuuje moostanɗe, a do'an ɓe nder halkere. Ɓe kalkan law, ɓe majjan, timmoode maɓɓe laatoto hulniinde. Yaa Jawmiraawo, ɓe nanndi bee koyɗol dillanŋgol fajiri, to a fini, a faalataa ɓe. Saa'i ɓernde am laski, ngam haala man naawi yam masin, saa'i man mi paataaɗo, mi walaa faamu, laatiimi bana ndabbaawa yeeso ma. Ammaa bee non fuu mi ɗon wondi bee maaɗa haa foroy, a ɗon jogi juŋngo am. A ɗon ɗowammi fodde muuyo ma, ɓaawo man a jaɓɓorto yam bee tedduŋgal. Moy laatani yam nder asama, sonaa an? Nde nii mi ɗon wondi bee maaɗa, walaa ko seynatammi haa duniyaaru. Koo to ɓanndu am jinni bee ɓernde fuu, Allah woni tapaare am semmbiɗnde e geɗal am haa foroy. Fakat, daayotooɓe ma kalkan, a nattinan yewɓe alkawal ma fuu. Ammaa min kam, ɓaditaago Allah wooɗani yam, mi hooli Allah Jawmiraawo, kaŋko woni hisrude am. Mi anndinan yimɓe kuuɗe ma fuu. Yimre Asaf ekkitinoore. Yaa Allah, ngam ɗume ngudinɗa min haa foroy? Ngam ɗume tikkanta min, minin baali tokkere ma? Siftor yimɓe ma ɓe cuɓanɗa hoore ma diga ɓooyma, ɓe coottuɗa, laatiiɓe maral ma. Siftor hooseere Siyona boo nde mbaɗɗa joonde ma. War, laar bille ɓooymaaje, konne'en amin mbonni koo ɗume fuu nder suudu seniindu. Wanyɓe ma ɗon ngooka haa nokkuure fottirde ma, ɓe ndarni tuutaaje maɓɓe ton. Ɓe nanndi bee fe'ooɓe leɗɗe, nder laynde sukkunde. Ɓe pusi suuraaji cehaaɗi, takkaaɗi haa mahdi fuu, bee pe'irɗe e ɓoole. Ɓe nguli suudu ma seniindu, ɓe coɓni jooɗorde innde ma, ɓe mbirgi nde fuu. Ɓe anninino nattingo min, ɓe nguli nokkuuje haa yimɓe pottanno bee Allah fuu nder lesdi. Ko hollata diina amin fuu majji, walaa annabiijo lutti, minin boo, walaa annduɗo ndey ɗum haaɗata. Yaa Allah, haa ndey wanyɓe min tokkoto jancugo min? Haa ndey konne'en tokkoto hallingo innde ma? Ngam ɗume caliɗa wallugo min, cuuɗuɗa juŋngo ma haa ɓaawo? Nattin ɓe! Ammaa a laamiiɗo amin diga ɓooyma, yaa Allah, a huuwi kuuɗe dimɗinooje nder duniyaaru. A seeki maayo bee baawɗe ma, a fusi ko'e kuuje kulniiɗe nder mbeela. A sampiti hoore Lewiyatan, a laatini nga nyaamdu kuuje ladde. A ɓulni ceeɓooje e maaje, a ɓeeɓni maaje mawɗe ɗe ɓeeɓataano. A tagi jemma e nyalawma, a jo'ini naaŋge e lewru haa nokkuuje muuɗum'en. A tabitini keeri duniyaaru, a waɗi nduŋngu e ceeɗu. Ammaa siftor, yaa Jawmiraawo, konne'en ma ɗon njance, faataaɓe ɗon kallina innde ma. Taa hokku yimɓe ma tampuɓe haa juuɗe konne'en maɓɓe saatuɓe, taa yejjitit yimɓe ma toskaaɓe haa foroy. Hakkilan alkawal ma! Ngam nyukkorɗe lesdi fuu keewi toonyaaɓe. Taa accu ɓilliiɓe tosko, ammaa toskaaɓe e laafuɓe maŋgta innde ma. Umma, yaa Allah, jiŋngam, siftor no faataaɓe njaworto ma nyalaade fuu! Taa yejjitit haraka wanyɓe ma, fitina dartantooɓe ma ɗon ɓesdo foroy! Ngam kaliifaajo gime fodde daande “Taa wonnu”. Yimre Asaf. Min maŋgtete, yaa Allah, min maŋgtete ngam a ɗon ɓadi min, min ɗon anndina yimɓe kaayeefiiji ɗi mbaɗɗa. Allah wi'i: “To wakkati hiitaago am yottake, mi waɗan kiita ngooŋɗuka. Koo to duniyaaru dimmbake bee ko woni dow maaru fuu, naa min tabitini caɓɓaaje maaru? Mi wi'i mantooɓe taa ɓe manto, halluɓe boo taa ɓe mawnito. Mi wi'i ɓe taa ɓe mawnito dow asama, taa ɓe mbolwa bolle elewɗe dow am.” Maŋngu iwataa haa fuunaaŋge malla hiirnaaŋge malla woyla malla fombina. Sey Allah woni kiitoowo, o leestinan oo, o ɓaŋgtan oya. Juŋngo Jawmiraawo ɗon jogi jardugel, ngel heewi inaboojam ƴuufanɗam, nyaaɗɗam. O yarnan ɗam halluɓe nder lesdi fuu, doole ɓe njarda ɗam bee dembere maajam fuu. Min kam mi accataa wolwugo haala Allah Yaakubu sam, mi accataa yimango mo maŋgtooje. Kaŋko o leestinan halluɓe, ammaa o ɓaŋgtan adili'en. Ngam kaliifaajo gime bee moolooji. Yimre Asaf. Yimɓe Yahuuda fuu anndi Allah, o mari innde mawnde nder Isra'iila. Suudu maako ɗon nder Saliima, o ɗon jooɗi dow hooseere Siyona. Haa ton o yewi kuri konne'en, non boo bawarɗe e kaafaaje e balmi maɓɓe. Annoora ma ɗon yayna, yaa Allah, a mawɗo, a kaayeefiijo, saa'i njippiɗa kooseeje, ɓaawo a fiyi konne'en ma. A jaɓti keɓal honooɓe maɓɓe semmbiɗɓe, jonta ɓe ɗon ɗaani ɗoyŋgol duumiiŋgol, juuɗe yoora-ɓerɗe'en fuu tampi. An a furkiti ɓe, yaa Allah Yaakubu, pucci mbaati, wa'iiɓe ɗi fuu ndo'i, maayi. Fakat a kulniiɗo! Moy waawata daraago yeeso ma to a tikki? Diga asama a yeeyni kiitaaji ma, duniyaaru hultori, sirwi, nde umminɗa kiita, ngam mballa yaŋkiniiɓe fuu haa duniyaaru. Koo tikkere yimɓe boo laatoto daliila maŋgtoore ma, hisɓe konu mbaɗante juulde. Togane Allah Jawmiraawo mon togayeeje e kebbitine ɗe boo, onon ummaatooje taariiɗe mo fuu, ngaddane Allah kulniiɗo dokke mon. Allah leestinan mawɓe, o hulnan laamiiɓe duniyaaru. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Asaf fodde daande “Yedutuun”. Mi wookanan Allah, mi toroto mo bee sawtu ngam o nanammi. Nder wakkati ɓillaare, mi waylititto heedi Jawmiraawo, koo bee jemma mi ɗon ɓaŋgta juuɗe am gal maako bilaa siwtaago, ɓernde am sali de'ititgo. To mi siftori Allah, mi uuman. To mi numi, ɓernde am sakloto. A ɗon haɗammi ɗaanaago, mi saklake, mi wolwataa sam. Mi ɗon numta haala balɗe caaliiɗe, mi ɗon siftora duuɓi ɓooymaaji. Mi ɗon waala numtugo gime am, ndaa ko mi ƴamata hoore am: “Jawmiraawo wudini min haa foroy na? O meetataa yerdaago min na? Mbooɗeeŋga maako dow amin timmi haa foroy na? O acci wolwango min haa abada na? Allah yejjiti enɗugo min na? Ɓernuki maako haɗi hinnuye maako na?” Nden mbi'mi: “Ndaa ko ɓurata naawugo yam: Ɓaŋiiɗo acci woonango min bana naane!” Sey mi siftora kuuɗe ma mawɗe, yaa Jawmiraawo, mi siftora kaayeefiiji ɗi kuuwɗa ɓooyma, sey mi numta kuuɗe ma fuu, mi numta kuuɗe ma mawɗe. Yaa Allah, laabi ma ɗi ceniiɗi! Walaa ɗowanteeɗo mawɗo bana maaɗa. An woni Allah, baɗoowo kaayeefiiji, a waŋgini baawɗe ma caka ummaatooje. A sootti yimɓe ma bee juŋngo semmbiɗŋgo, a hisni danygol Yaakubu e Yusufu. Ndiyamji ngi'i ma, yaa Allah, ɗi kultori, ndiyamji lugguɗi ndiwni. Duule ndufi iyeele, mbaɗi pelmaali, cakkini ma'e. Felmaaŋgo ma felmi nder duluuru, ma'e ma njaynani duniyaaru fuu, lesdi dimmbi, diwni. A ta'i mbeela e maaje cemmbiɗɗe, ammaa walaa mo yi'i batte ma. A ɗowi yimɓe ma bana tokkere bee juuɗe Muusa e Haruna. Yimre Asaf ekkitinoore. Onon yimɓe am, keɗite ekkitinol am, kakkilane bolle am. Haa mi wolwana on bee balndol, mi anndina on annditanamji zamanuuji caaliiɗi. Kaakiraaɓe meeɗen ngecci min ɗum, min nani, min anndi ɗum boo. Min cuuɗataa ɗum ɓikkoy amin, ammaa min anndinan yidere warannde, kuuɗe Jawmiraawo mawɗe e baawɗe mum e kaayeefiiji ɗi o waɗi fuu. O hokki danygol Yaakubu seedamku, yimɓe Isra'iila keɓi tawreeta maako. O umri kaakiraaɓe men ɓe anndina ka ɓiɓɓe maɓɓe, ngam haa ɓiɓɓe danyeteeɓe nder yidere warannde ekkito ka, anndina ka ɓiɓɓe muuɗum'en, haa ɓe koolo Allah, ngam taa ɓe ngejjita kuuɗe maako, ammaa ɓe ɗowtano umrooje maako foroy. Taa ɓe laato bana kaakiraaɓe maɓɓe yidere tuurtooɓe, luutooɓe Allah. Kamɓe, ɓerɗe maɓɓe tabitaay, ngam ɓe tokkaaki Allah bee gooŋga. Yimɓe Efrayim, haɓooɓe bee lagaaje e kuri ndoggi nder nyalaade haɓre. Ɓe njogaaki alkawal Allah, ɓe cali ɗowtanaago tawreeta maako. Ɓe ngejjiti kuuɗe maako mawɗe e kaayeefiiji maako ɗi o holli ɓe. O waɗi kaayeefiwol yeeso kaakiraaɓe maɓɓe nder lesdi Misra, nder ladde Co'an. O seeki maayo, o eerni ɓe, o darni ndiyamji bana mahol. Nyalawma o ɗowri ɓe bee ruulde, jemma boo bee jayŋgol yiite. O seeki tapaaje nder ladde, o yarni ɓe ndiyam ɗuuɗɗam, iwɗam les lesdi. O wurtini ndiyam diga ceekgol tapaare, o ilni ɗam bana maaje. Ammaa ɓe tokki waɗugo hakke dow Allah, ɓe tuurtani Ɓaŋiiɗo nder ladde hamaadaare. Ɓe poondi Allah bee haɓɓere, nde ɓe ƴami nyaamdu fodde suuno maɓɓe. Ɓe mbolwi kalluka dow Allah, ɓe mbi'i: “Kadi Allah waawan nyaamnugo min nder ladde nde'e na? Gooŋga, o fiyi tapaare haa ndiyam ili bana maayo. Ammaa o waawan hokkugo min tamseeje e heɓango yimɓe maako kusel na?” Jawmiraawo nani ɗum, ɓernani ɓe, ukkani danygol Yaakubu tikkere muuɗum saatunde. Ɓernuki maako saati dow yimɓe Isra'iila, ngam ɓe nuɗɗinaay Allah, ɓe koolaaki kisndam maako. Kaŋko o umri duule haa dow, o maɓɓiti burɗe asama. O toɓni mannu dow maɓɓe ngam nyaamnugo ɓe, o hokki ɓe nyaamdu iwndu diga asama. Ɓe nyaami nyaamdu ndu malaa'ika'en ngaddani ɓe, Allah neldi ɓe ko haarnata ɓe. Nden o ummini henndu fuunaaŋge, bee baawɗe maako o wifni henndu fombina. O jippinani ɓe colli ɗuuɗɗi bana collaaje, bana njaareendi maayo, ngam ɓe nyaama. O do'i ɗi caka saŋngeere maɓɓe, ɗi taari laymaaji maɓɓe fuu. Ɓe nyaami, ɓe kaari masin, o hokki ɓe ko ɓe ngiɗno. Ammaa diga suuno maɓɓe de'itaay tawon, kusel boo ɗon caka nyii'e maɓɓe tawon, Allah ɓernani ɓe, mbari semmbiɗɓe maɓɓe, o do'i suka'en Isra'iila suɓaaɓe. Ammaa bee non fuu ɓe tokki waɗugo hakke, ɓe nuɗɗinaay kaayeefiiji Allah. Ngam maajum o timmini balɗe maɓɓe meere, o timmini duuɓi maɓɓe nder kultoreeŋgol. Ammaa nde o fuɗɗi mbarugo ɓe, ɓe ngayliti heedi maako, ɓe tuubani mo, ɓe ɗakkotiri bee maako. Ɓe ciftori Allah woni tapaare maɓɓe hisnoore, Allah Ɓaŋiiɗo woni coottoowo ɓe. Ammaa ɓe ngiɗi sargugo Allah bee bolle maɓɓe, ɓe ɗon pewa mo. Ɓe ɗakkotiraay bee maako, ɓe kakkilanaay alkawal maako bana ko haani. Ammaa Allah hinni yimɓe muuɗum, yaafi aybeeji maɓɓe, halkaay ɓe. Nde ɗuuɗɗum o naŋgti ɓernuki maako, o yoofaay ɓernuki maako fuu. Ngam o siftori ɓe maayanɓe, ɓe caaloto bana henndu ndu wartataa. Ɓe tuurtani mo nder ladde nde ɗuuɗɗum, haa ladde hamaadaare, ɓe ɗuɗɗini laskingo ɓernde maako. Fahin ɓe poondi mo, ɓe mettini Ceniiɗo Isra'iila. Ɓe ciftoraay baawɗe maako nyalaade nde o hisnino ɓe diga konne'en maɓɓe, o waɗno alaamaaji e kaayeefiiji nder lesdi Misra, nder ladde Co'an. O wartiri maaje Misra ƴiiƴam, haa Misra'en keɓaay yarugo ndiyam. O ukkani ɓe buubi, ɗi ŋati ɓe, o neldi ɓe paaɓi, ɗi ndaami ɓe. O yoofi baɓɓatti, ɗi nyaami ƴaamle gese maɓɓe, mbonni nafuuda kuugal maɓɓe. O wonni inabooje maɓɓe bee mallimallooje, ibbe maɓɓe boo bee peewol. O nattini tokke dabbaaji maɓɓe bee mallimallooje e pelmaali. O yoofi dow maɓɓe ɓernuki maako gulanki bana yiite, o ɓilli ɓe, o neldi ɓe yeɓre malaa'ika'en halkooɓe, ɓe torri ɓe. O naŋgtaay ɓernuki maako, o hisnaay yoŋkiiji maɓɓe, ammaa o halki ɓe bee nyawu kalluŋgu, ndaaɓoowu. O mbari ɓiɓɓe afɓe Misra'en, nder ci'e Haamu'en. Bana baali o wurtiniri yimɓe maako yaasi, bana tokkere o ɗowri ɓe nder ladde. O yahri ɓe jam, ɓe kultoraay, yaake maayo moɗi konne'en maɓɓe. O nastini ɓe lesdi maako ceniindi, o yahri ɓe haa hooseere nde o nyaamno. O riiwi ummaatooje yeeso maɓɓe, o yeɗani le'i Isra'iila maral, ɗi njooɗi ton. Ammaa ɓe poondi Allah Ɓaŋiiɗo, ɓe tuurtani mo, ɓe kakkilanaay seedamkuuji maako. Ɓe tuurtani mo, ɓe zammbi mo bana kaakiraaɓe maɓɓe, ɓe mboofi bana kuri piɗaaɗi bee lagaawal ɓosliiŋgal. Ɓe ɓernini mo bee nokkuuje maɓɓe towɗe, ɓe ummini kaajal maako bee labbi maɓɓe. Allah laari ɗum, o ɓerni, o wudini Isra'iila. O acci joonde maako haa Silo, laymaaru maako ndu o tigguno caka yimɓe. Sundukru alkawal maako waŋginanndu baawɗe maako e tedduŋgal maako, o acci konne'en njaɓti ndu. O hokki ummaatoore maako haa kaafahi konne'en, o ɓernani yimɓe laatiiɓe maral maako. Nder ummaatoore maako, yiite nyaami sukaaɓe suɓaaɓe, faanyɓe nanaay gimol teegal. Liman'en maayri bee kaafahi, rewɓe yurumɓe keɓaay woyugo maayɓe muuɗum'en. Nden Jawmiraawo fini bana ɗaaniiɗo, bana konoowo mo nguykinoojam hokki ɗum semmbe. O lorni konne'en maako ɓaawo, o toskini ɓe haa foroy. O wudini danygol Yusufu, o suɓaay lenyol Efrayim. Ammaa o suɓi lenyol Yahuuda e hooseere Siyona nde o yiɗi. O nyiɓi suudu maako seniindu bana joole haa asama, o tabitini ndu haa foroy bana lesdi. O suɓi Daawuda, jaggiiɗo maako, o hooci mo haa waalde tokkere maako, ngam taa o tokko durugo baali, ammaa o dura danygol Yaakubu ummaatoore maako, waato Isra'iila, maral maako. Daawuda duri ɓe bee ɓernde laaɓnde, o ɗowri ɓe bee anndal. Yimre Asaf. Yaa Allah, heefeerɓe nasti lesdi maral ma, coɓni haykaliiru ma seniindu, ngartiri Urusaliima winnde. Ɓe nyaamni colli e kuuje ladde ɓalli jagganiiɓe ma hoolaaɓe. Ɓe ndufi ƴiiƴam yimɓe ma bana ndiyam, ɗam ili nder taarde Urusaliima fuu, walaa mo uwi ɓe. Yimɓe ummaatooje taariiɓe min ɗon kuɗa min, ɗon njanca min, ɗon njawo min. Yaa Jawmiraawo, ndey accata ɓernango min? Ndey ɓernuki kaajal ma accata wulugo bana yiite? Ruf ɓernuki ma dow heefeerɓe ɓe anndaa ma, dow laamuuji ɗi ewnataako innde ma. Kamɓe ɓe mbari yimɓe Yaakubu, ɓe mbili nokkuuje haa ɓe njooɗi. Taa liman min aybeeji kaakiraaɓe amin! Ammaa hinna min jonta, ngam min toskaaɓe masin! Wallu min, yaa Allah, Kisnoowo min, ngam daliila innde ma teddunde. Hisnu min, yaafa hakkeeji amin, ngam daliila innde ma. Ngam taa heefeerɓe ƴama min: “Toy Allah mon kadi?” Accu min ngi'a no a waatorto ƴiiƴam jagganiiɓe ma caka heefeerɓe. Uumaali haɓɓaaɓe njotto ma, bee baawɗe juŋngo ma hisnu mbareteeɓe. Ummaatooje taariiɗe min kuɗi ma, yaa Jawmiraawo, warja ɓe ɗum cowi joweeɗiɗi. Ammaa minin min yimɓe ma, tokkere ma, min ngettete haa foroy, min ngeynan maŋgtooje ma diga yidere haa yidere. Ngam kaliifaajo gime fodde daande “gurguli seedamku”. Yimre Asaf. Yaa gaynaako Isra'iila, heɗita, an ɗowoowo yimɓe Yusufu bana tokkere! An jooɗiiɗo dow keruba'en, waŋgu nder daraja ma ! Waŋgin baawɗe ma yeeso le'i Efrayim e Benyamin e Manassa! War, hisnu min! Lortin min, yaa Allah, woonan min haa min kisa! Yaa Allah, Jawmiraawo honooɓe asama, ndey accata tikkango do'aaje ummaatoore ma? A yarni min gonɗi ɗuuɗɗi masin, ɗi laatanake min nyaamdu. A laatini min daliila jokkirgol caka heeddiɗɗiraaɓe amin, konne'en amin ɗon njanca min! Lortin min, yaa Allah honooɓe asama, woonan min haa min kisa! A ɗoofi inabohi nder lesdi Misra, a riiwi ummaatooje, a jubi ki nder lesdi maaje. A feecini ki, ki waɗi ɗaɗi, ki heewi lesdi. Ɗowdi maaki suddi kooseeje, lice maaki cuddi leɗɗe cemmbiɗɗe, maapinndiije. Ki forti lice maaki gal Mbeela, non boo gal maayo Efratis. Ngam ɗume ngibbinɗa mahol taariiŋgol ki? Jonta koo moy caalotooɗo heɓan ɓorugo ɓiɓɓe maaki. Gaduuji ladde ɗon mbonna ki, kuuje ladde ɗon nyaama ki. Wartu, yaa Allah honooɓe asama! Laar min diga asama, hakkilan inabohi ma. Aynu inabohi ki juŋngo ma jubi, leggel keccel ngel mawninɗa booɗɗum. Konne'en amin nguli ki, ta'i ki. Telɓan ɓe bee ɓernuki, halku ɓe. Aynu goɗɗo mo cuɓɗa, mo cemmbiɗinɗa, wondu bee maako! Min meetataa daayaago ma, yeeɗitin min haa min ewno innde ma. Lortin min, yaa Allah, Jawmiraawo honooɓe asama, woonan min haa min kisa! Ngam kaliifaajo gime fodde daande “gittit”. Yimre Asaf. Ngimane Allah bee seyo, kaŋko woni baawɗe men. Ngimane Allah Yaakubu bee seyo. Ummine gimol, piye bawɗi, piye moolooji e hooduuji. Puufe luwal haa juulde lewru hesru, to lewru foti, nyalaade juulde meeɗen. Kanjum woni farilla dow Isra'iila, Allah Yaakubu taynori ɗum. O tabitinani le'i Yusufu seedamku ngu'u, saa'i o yehi hippaago lesdi Misra. Mi ɗon nana sawtu goɗɗo mo mi anndaa, o wi'i: “Mi wakkiti doŋgle balbe mon, juuɗe mon ndimɗi e jogaago silaawo. Saa'i on ɓilliiɓe, on ngookani yam, mi hisni on. Mi jaabi on saa'i mi ɗon wiirni nder naargewol, mi foondi on haa seeɓoore ndiyam Meriba. Nane, onon yimɓe ummaatoore am, haa mi reentina on, onon Isra'iila'en, keɗite yam. Taa ɗowanteeɗo jananno tawe caka mooɗon, taa cujidane ɗowanteeɗo jananno. Min woni Jawmiraawo Allah mon, gurtinɗo on lesdi Misra. Maɓɓite kunnduɗe mon, haa mi hebbina ɗe, on kaara. Ammaa ummaatoore am sali nanango yam, Isra'iila'en njaɓaay ɗowtanaago yam. Mi acci ɓe bee caatal ko'e maɓɓe, ɓe mbaɗa ko ɓerɗe maɓɓe nufi fuu. Asee! To yimɓe Isra'iila nananino yam, to ɓe tokkakeno laawol am, law mi leestinanno konne'en maɓɓe, mi jaalotono wanyɓe ɓe, wanyɓe Jawmiraawo fuu tefanno fottango mo bee bolle belɗe, balɗe maɓɓe njuutanno haa foroy, mi nyaamnanno ɓe alkamaari ɓurndi wooɗugo, mi saftinanno ɓe njumri ladde!” Yimre Asaf. Allah ɗon dari nder dawriinde mum, ɗon hiito caka ɗowanteeɓe: Haa ndey tokkotooɗon hiitaago bee faasikaare? Haa ndey tokkotooɗon jiŋngugo halluɓe? Mbaɗane laafuɓe e atiime'en kiita ngooŋɗuka! Kiitane toskaaɓe e ɓilliiɓe kiita adiliiha! Kisne laafuɓe e talaka'en! Ngurtine ɓe juuɗe halluɓe! On ngalaa faamu e hakkiilo, on ɗon njaha nder nyiɓre, gooŋga majji haa duniyaaru. Gooŋga, mi wi'i on on ɗowanteeɓe, onon fuu on ɓiɓɓe Ɓaŋiiɗo. Alhaali boo on maayan bana yimɓe fuu, mi ɓortan on bana mi ɓortirta ardiiɓe. Umma, yaa Allah, hiita duniyaaru, ngam an mari ummaatooje fuu! Yimre Asaf. Yaa Allah, taa sirwa, taa sukku noppi ma, taa siwta, yaa Allah. Ndaa, konne'en ma ummake, wanyɓe ma ɗon mbaɗa fitina. Ɓe ɗon kaɓɓa dabareeji dow ummaatoore ma, ɓe ɗon nufano aynaaɓe ma kalluɗum. Ɓe mbi'i: “Ngare, nattinen ɓe, haa ummaatoore Isra'iila majja, innde maare wile.” Ɓe carwootiri bee ɓernde woore, ɓe kaɓɓi alkawal ngam honugo ma: Yimɓe Edoom e Isma'iilu'en, yimɓe Mo'ab e Hagari'en, yimɓe Gebal e Ammoon e Amalek, Filisti'en e yimɓe Tirus. Assuura'en boo kawti bee maɓɓe, mballiti danygol Ludu. Waɗ ɓe ko mbaɗnoɗa Mediyan'en e Sisera e Yabin haa maayel Kison. Kamɓe ɓe kalki haa En-Door, ɓalli maɓɓe nyoli, laati koonal. Waɗ hoore'en maɓɓe ko mbaɗnoɗa Oreb e Ze'eb. Waɗ laamiiɓe maɓɓe bana mbaɗnoɗa Zebaha e Calmunna, wi'nooɓe: “Marten maral Allah!” Yaa Allah, laatin ɓe bana nyaande, bana dumo nder henndu. Bana yiite wuldata ladde, bana ɗemɗe maage nyaamirta kooseeje, non riiw ɓe bee henndu ma saatundu, hulnu ɓe bee naargewol ma! Semtin ɓe, yaa Jawmiraawo, ngam haa ɓe ewno innde ma! Ɓe cemta, ɓe kultora foroy, ɓe maaya bee toskaare! Nden kam ɓe anndan an feere ma bi'eteeɗo Jawmiraawo, an woni Ɓaŋiiɗo dow duniyaaru fuu! Ngam kaliifaajo gime fodde daande “gittit”. Yimre nde ɓiɓɓe Koora. Jooɗorde ma wooɗi masin, yaa Jawmiraawo honooɓe asama! Ɓernde am yenwi dalde haykaliiru Jawmiraawo masin! Jonta yoŋki am e ɓanndu am fuu ɗon ngimana Allah geeto bee seyo. Koo colli boo keɓi cuuɗi, colli zawleeji mbaɗi caɓɓe, ɗon ngoofo ɓiɓɓe muuɗum'en, kommbi kirsirɗe ma, yaa Jawmiraawo honooɓe asama, laamiiɗo am e Allah am. Barka laatanto jooɗiiɓe nder saare ma, ɓe maŋgtete foroy! Barka laatanto heɓanɓe semmbe haa maaɗa, taaskiiɓe yahugo haa suudu ma! To ɓe ɗon caalo Waadiwol Bojji, ɓe ngartiran ngol nokkuure ceeɓooje, iyeende arannde hebbinan ngol barkaaji. Ɓe ɗon njaha, semmbe maɓɓe boo ɗon ɓesdo, haa ɓe mbaŋga yeeso Allah dow hooseere Siyona. Yaa Jawmiraawo Allah, honooɓe asama, nan do'a am! Heɗitam, yaa Allah Yaakubu! Laar laamiiɗo amin, laatiiɗo wawarde amin, woonan moytaaɗo ma. Nyallugo nyannde woore haa dalde suudu ma, ɓuri wooɗugo dow nyalɗe ujineere haa yaasi. Daraago haa yolnde Allah am ɓuri jooɗaago nder laymaaji halluɓe. Jawmiraawo Allah woni annoora e wawarde, Jawmiraawo hokkan en mo'ere e maŋngu. Timmuɓe nder yahdu muuɗum'en, o haɗataa ɓe hayru sam! Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, barka laatanto hoolotooɓe ma fuu! Ngam kaliifaajo gime. Yimre nde ɓiɓɓe Koora. Yaa Jawmiraawo, a mo'ani lesdi ma, a wartiri yimɓe Yaakubu diga jeyaaŋgu. A yaafi aybeeji ummaatoore ma, a suddi hakkeeji maare fuu. A acci ɓernango min, a ittani min ɓernuki ma caatuki. Hooru min, yaa Allah, Kisnoowo min, accu ɓernango min. Malla a tokkoto ɓernango min haa foroy na? Ɓernuki ma duuran diga yidere haa yidere na? A yeeɗitintaa min haa yimɓe ma ceyoro ma na? Woonan min, yaa Jawmiraawo! Hokku min kisndam ma! Mi ɗon heɗito ko Allah Jawmiraawo wi'ata. O ɗon wolwana ummaatoore maako e hoolaaɓe maako haala salaaman, to ɓe puɗɗitaay faataare maɓɓe. Fakat, o taaskake hisnugo hulɓe mo, haa tedduŋgal maako jooɗo nder lesdi men. Mbooɗeeŋga e gooŋgaaku pottan, adilaaku e salaaman kawtan. Gooŋgaaku fuɗan diga lesdi, adilaaku ɗon jimmito diga asama. Jawmiraawo hokkan en hayru, lesdi men boo rimanan en ƴaamle. Adilaaku ardoto Jawmiraawo, taaskitinan laawol ngol o tokkoto. Do'aare Daawuda. Heɗitam, yaa Jawmiraawo, jaabam! Ngam mi laafuɗo, mi ɓilliiɗo. Aynu yoŋki am ngam mi koolaaɗo, hisnu maccuɗo ma kooliiɗo ma. Hinnam, yaa Jawmiraawo, ngam mi ɗon toro ma nyalaade fuu! Seynu maccuɗo ma, yaa Jawmiraawo, mi halfitini ma yoŋki am. Yaa Jawmiraawo, a booɗɗo, a jaafoowo. Koo moy tori ma, a waŋginanan ɗum mbooɗeeŋga ma ɗuuɗŋga. Yaa Jawmiraawo, heɗita do'aare am, hakkilan tornde am. Mi toroto ma nder wakkati ɓillaare, ngam mi anndi a jaaboto yam. Walaa ɗowanteeɗo nanndi bee maaɗa, yaa Jawmiraawo, walaa baawanɗo huuwugo kuuɗe ɗe kuuwata. Ummaatooje ɗe tagɗa fuu, ngaran sujidango ma, teddinan innde ma, yaa Jawmiraawo. Ngam a mawɗo, a baɗoowo kaayeefiiji, an feere ma woni Allah. Sappinam laawol ma, yaa Jawmiraawo, ngam mi tokko gooŋga ma, hokkam ɓernde laaɓnde, haa mi hula innde ma. Yaa Jawmiraawo Allah am, mi maŋgtete bee ɓernde am fuu, mi teddinan innde ma haa foroy! Mbooɗeeŋga ma ɗuuɗani yam masin, a hisni yoŋki am diga luggeeŋga joonde maayɓe. Yaa Allah, mawnitiiɓe ummanake yam, mooɓre toonyooɓe yiɗi halkugo yam, walaa ko yaali ɓe bee maaɗa. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, a Allah marɗo enɗam e hinnuye, mo tikkataa law, mo mbooɗeeŋga mum e gooŋgaaku mum ɗuuɗi. Waylita haa am, hinnam! Semmbiɗinam, hisnam, min maccuɗo ma, ɓii korɗo ma! Hokkam alaama mbooɗeeŋga ma, haa wanyɓe yam ngi'a ɗum, cemta, ngam an, yaa Jawmiraawo, a wallatam, a de'itintam. Yimre ngol ɓiɓɓe Koora. Jawmiraawo jo'ini berniwol mum dow kooseeje ceniiɗe. Allah ɓuri yiɗugo Siyona, dow joole yimɓe Yaakubu goɗɗe fuu. An berniwol Allah, heɗita kuuje kaayeefiije ɗe o wi'ante: “To mi limi ummaatooje annduɗe yam, mi ɓesdan Misra e Baabila. Filistiya e Tirus e Etiyopiya, diga ton ummaatooje ɗe'e iwi. Ammaa Siyona woni daada ummaatooje, min Allah Ɓaŋiiɗo tabitini ngol bee hoore am.” Jawmiraawo winndan inɗe ummaatooje fuu: Diga ton ummaatooje ɗe'e iwi. Yimooɓe e wamooɓe ɗon mbi'a: Haa maaɗa ceeɓooje am fuu ngoni. Yimre nde ɓiɓɓe Koora, fodde daande “mahalat le'annot”. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Heman Esrahiijo ekkitinoore. Yaa Jawmiraawo Allah, Kisnoowo yam, mi ɗon wookane nyalawma, jemma boo mi ɗon yeeso ma! Accu do'aare am yotto ma, heɗita tornde am! Boneeji ɗuuɗɗi ukkanake yam, haa mi yottake daande maayde. Mi limdaama bee nastanɓe ngaska lugguka, semmbe am fuu jinni. Mi gudinaaɗo caka maayɓe, mi nanndi bee mbaraaɓe, maayɓe nder genaale. Kamɓe, a siftortaa ɓe, ɓe keɓataa ballal ma fahin. A do'i yam nder ngaska lugguka, nder nyiɓre ɓaleere. Ɓernuki ma teddani yam bana doŋngal, a torri yam bee ƴuuge ɗe umminɗa dow am fuu. A daayni sooba'en am, a laatini yam nyidduɗo haa maɓɓe. Mi maɓɓaaɗo, mi heɓataa wurtaago. Gite am tampi ngam torra. Nyalaade fuu mi ɗon toro ma, yaa Jawmiraawo, mi ɗon weeɗa juuɗe am gal maaɗa. Kadi a waɗanan maayɓe kaayeefiiji na? Malla mbeeluuji ummoto, ɗi teddine? Wonɓe nder genaale mbolwan haala mbooɗeeŋga ma na? Malla ɓe maŋgtan gooŋgaaku ma haa nokkuure halkere? Ɓe ngi'an kaayeefiiji ma nder nyiɓre na? Malla adilaaku ma nder joonde maayɓe? Ammaa min, yaa Jawmiraawo, mi ɗon wookane, nde weeti fuu mi ɗon toro ma. Ngam ɗume ngudinɗa mi, yaa Jawmiraawo? Ngam ɗume mbiirnata mi gite ma? Diga mi derkeejo haa wargo hannde mi toskaaɗo, mi ɗon daande maayde, a ɗon hulnammi, mi saklake. Ɓernuki ma caatuki ukkanake yam, masiibooji ma kulniiɗi ɗon nattinammi. Nyalaade fuu ɗi ɗon taari yam bana ndiyam, ɗi ɗon maɓɓammi koo toy fuu. A daayni yam sooba'en am e ngorgiraaɓe am fuu. Ngorgi am, ɗum nyiɓre tan. Yimre Etan Esrahiijo ekkitinoore. Yaa Jawmiraawo, mi maŋgtete ngam kuuɗe ma booɗɗe haa foroy, mi anndinan yimɓe gooŋgaaku ma diga yidere haa yidere. Mi anndi mbooɗeeŋga ma tabitan haa foroy, gooŋgaaku ma tabiti haa asama. A wi'i: “Mi haɓɓi alkawal bee cuɓaaɗo am, mi hunani jaggiiɗo am Daawuda, mi tabitinan danygol maako haa foroy, non boo leeso laamu maako diga yidere haa yidere.” Sey asamanji maŋgta kaayeefiiji ma, yaa Jawmiraawo, mooɓorde seniiɓe maŋgta gooŋgaaku ma. Walaa koo gooto nder asama nanndi bee ma, walaa ɗowanteeɗo foti bee maaɗa. An woni kuleteeɗo masin nder dawriinde seniiɓe, a ɓurdi taariiɓe ma fuu baawɗe kulniiɗe. Yaa Allah, Jawmiraawo honooɓe asama, a baawɗo, walaa mo nanndi bee ma, kuuɗe ma fuu ɗe gooŋɗuɗe. An waawtata mawnitaare mbeela, to ƴuuge maaga ummake, a de'itinan ɗe. A mbari kuuŋga mbi'eteeŋga Rahab bee koyɗum bana nga mbaatnooŋga, a saŋkiti konne'en ma bee juŋngo ma semmbiɗŋgo. An mari asama bee lesdi fuu, an tagi duniyaaru e ko woni nder maaru. An tagi woyla e fombina, kooseeje Hermoon e Taboora ɗon ngimane bee seyo. An mari baawɗe e semmbe, juŋngo ma nyaamo jaaloto. Leeso laamu ma tabiti dow kiita adiliiha e ngooŋɗuka, mbooɗeeŋga e gooŋgaaku ɗon yeeso ma. Barka laatanto yimananɓe ma bee welwelo, mbooɗeeŋga ma laatoto jayŋgol dow laawol maɓɓe. Ngam daliila innde ma ɓe ceyoto nyalaade fuu, ɓe ɗon njuroro adilaaku maaɗa. Baawɗe ma ɗon hokka min tedduŋgal, yerduye ma ɗon hokka min jaalorgal, ngam an suɓi laamiiɗo laatiiɗo wawarde amin, yaa Ceniiɗo Isra'iila, an hokki min laamiiɗo oo. Ɓooyma a wolwani hoolaaɓe ma bee wahayu, a wi'i: “Mi walli cemmbiɗɗo, mi ɓaŋgti derkeejo caka ummaatoore. Mi suɓi jaggiiɗo am Daawuda, mi moyti mo bee nebbam am ceniiɗam. Juŋngo am ɗon jogi mo foroy, baawɗe am ɗon cemmbiɗina mo. Konne'en maako njuhataa mo, halluɓe keɓataa ɓillugo mo. O laaran no mi namirta konne'en maako, mi mbaran wanyɓe mo. Gooŋgaaku am e mbooɗeeŋga am wondan bee maako, mi hokkan mo jaalorgal bee innde am. Mi laaminan mo diga Mbeela haa yotto maaje Tigiris e Efratis. Kaŋko o wi'atam: An woni baaba am, a Allah am, tapaare am hisnoore. Min boo mi waɗan mo afo am, ɓuranɗo laamiiɓe duniyaaru fuu. Foroy mi woonanan mo, alkawal am bee maako tabiti. Mi tabitinan danygol maako haa foroy, laamu maako duumoto bana asama. Ammaa to yimɓe danygol maako acci tawreeta am, to ɓe tokkaaki kiitaaji am, to ɓe tuurtani farillaaji am, to ɓe ɗowtanaaki umrooje am, nden kam mi hiitoto tuurtolji maɓɓe bee sawru, mi ɓoccan ɓe ngam aybeeji maɓɓe. Ammaa mi accataa woonango Daawuda, mi ittantaa mo gooŋgaaku am. Mi fiistataa alkawal am bee maako, mi waylataa koŋngol am. Nde woore kunoriimi innde am seniinde: Mi fewataa Daawuda sam! Danygol maako jinnataa, laamu maako tabiti bana naaŋge, ngu tabiti haa foroy bana lewru, kayru woni ceedoowo koolniiɗo haa asama.” Ammaa jonta, yaa Allah, a ɗon ɓernana laamiiɗo mo moytuɗa masin, a fiɗɗake mo, a wudini mo. A yawi alkawal ngal kaɓɓuɗa bee maccuɗo ma, a sakkini meetaleewol maako nder mbulwuldi. A yibbini mahi maako, a wili cuuɗi maako cemmbiɗɗi. Saalotooɓe fuu ɗon ɓofta kuuje maako, heeddiɗɗiraaɓe maako fuu ɗon kuɗa mo. A hokki konne'en maako jaalorgal, a seyni wanyɓe mo fuu. A laskini kaafahi maako, a wallitaay mo nder haɓre. A itti tedduŋgal maako, a hippi leeso laamu maako. A naywini mo law, a suddi mo bee toskaare. Yaa Jawmiraawo, ndey accata suuɗaago? Ndey ɓernuki ma accata wulugo bana yiite? Yaa Jawmiraawo, siftor no balɗe am ndammiri, a tagi ɓiɓɓe Aadama fuu bana huunde meere. Woodi goɗɗo geeto mo meeɗataa maayugo na? Moy hisnata hoore mum diga baawɗe joonde maayde? Yaa Jawmiraawo, toy kuuɗe ma ɗe a huuwani min ɓooyma, ɗe kuniiɗa hokkugo Daawuda fodde gooŋgaaku ma? Yaa Jawmiraawo, siftor toskaare maccuɗo ma, laar no ummaatooje ɗuuɗɗe kuɗirtammi. Konne'en ma ɗon kuɗa laamiiɗo mo cuɓɗa, ɓe ɗon kuɗa mo koo toy o yahata fuu. Yettoore laatano Jawmiraawo haa foroy! Aamiina! Aamiina! Do'aare Muusa, goɗɗo Allah. Yaa Jawmiraawo, an woni hisrude amin diga yidere haa yidere. Diga kooseeje ciwaa waŋgugo, diga duniyaaru boo tagaaka, an woni Allah duumiiɗo foroy haa abada. A lortinan ɓiɓɓe Aadama nder mbulwuldi bee wi'ugo: Lorte haa iwɗon. Duuɓi ujineere laatani ma bana nyalaade keenyaare, saaliinde, bana saa'a ngoota nder jemma. A wiftoto yimɓe. Ngeendam maɓɓe bana koyɗol, fajiri ngol jinni. Ɓe nanndi bee pinndi ladde, fajiri ndi finnan, kiikiiɗe boo ndi ɗaylan, ndi yooran. Daliila ɓernuki ma, min ɗon natta, Daliila caatal ɓernuki ma, min ɗon kula. A ɗon darna aybeeji amin yeeso ma, a ɗon waŋgina boofi amin cuuɗiiɗi nder jayŋgol ma. Nyalaade fuu min ɗon ngeeɗa les ɓernuki ma, duuɓi amin caaloto bana foofannde woore. Ngeendam amin waɗan duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi, ngam semmbiɗɓe boo, cappanɗe joweetati. Ɗum fuu ɗum sarru e torra tan. Ɗum saaloto law, maayde ɗon yaawna min. Moy anndi semmbe ɓernuki ma? Moy anndi tikkere ma fodde kulol ngol haandani ma? Ekkitin min limugo balɗe amin, haa min keɓa hikma. Lora Yaa Jawmiraawo, accu ɓernango min. Enɗu maccuɓe ma! Nde weeti fuu hebbin min mbooɗeeŋga ma, haa min ngima bee welwelo balɗe amin fuu! Seynu min deydey no a toskiri min, fodde duuɓi ɗuuɗɗi ɗi min njari bone! Waŋginan maccuɓe ma kuuɗe ma, hollu ɓikkoy amin tedduŋgal ma! Yaa Allah Jawmiraawo amin, tedduŋgal ma belŋgal wonda bee amin! Semmbiɗin kuuɗe juuɗe amin, tabitin ɗe! Jooɗotooɗo haa suuɗirde Ɓaŋiiɗo, siwtoto les aynuki Baawɗo, wi'an Jawmiraawo: “An woni hisrude am e suudu am semmbiɗndu, an woni Allah am, mi ɗon hoolo ma.” Fakat, o hisnete e tuuforli, o hisnete nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu boo. O suddete bee bileeji maako, a nyukkoto les maaji. Hoolaare maako faddete bana wawarde faddirta. A hulataa kuuje kulniiɗe bee jemma malla kuri piɗaaɗi nyalawma. A hulataa nyawu kalluŋgu ngiilotooŋgu nder nyiɓre malla nyawuji mbarooji caka nyalawma. To yimɓe ujineere ndo'ake kommbi ma, koo ujine sappo boo, an kam a naawnataako. A yi'an bee gite ma no Allah warjorto halluɓe. Yaa Jawmiraawo, an woni hisrude am! To a hoolake Allah Ɓaŋiiɗo woni aynoowo ma, nden kam a fottataa bee sarru, masiibo ɓaditittaako saare ma. Ngam Allah umran malaa'ika'en muuɗum ngam maaɗa, ɓe ayne dow laabi ma fuu. Ɓe taɓɓo ma bee juuɗe maɓɓe, ngam taa kosŋgal ma fergo hayre. A yaaɓan dow barooɗe e poosokje, a damman barooɗe cemmbiɗɗe e kuuje kulniiɗe nder mbeela. Nde o ɗakkotiri bee am, mi rimɗinan mo, mi aynan mo nde o anndi yam. To o torake yam, mi jaaboto mo. mi wondan bee maako nder ɓillaare, mi hisnan mo, mi teddinan mo. Mi juttinan balɗe maako, o saftan duuɓi, mi waŋginanan mo kisndam am. Yimre ngam nyannde siwtorde. Ndaa ko fotti: Yettugo Jawmiraawo, e yimndugo innde maaɗa, an Ɓaŋiiɗo, anndingo mbooɗeeŋga ma fajiri e gooŋgaaku ma jemma fuu, bee hoodu marndu ɓoggi sappo e moolooru, bee gimol geegiiru. Ngam a seyni yam bee kuuɗe ma, yaa Jawmiraawo, mi ɗon yima bee seyo ngam daliila kuuɗe ma. Kuuɗe ma, yaa Jawmiraawo, ɗe mawɗe, numooji ma ɗi lugguɗi masin. Humakiijo heɓtataa ɗum, paataaɗo faamataa ɗum. Koo nde halluɓe ɗon puɗa bana geene, waɗooɓe zunuuba fuu boo ɗon keɓa saa'a, ɓe nattinteeɓe haa foroy. Jawmiraawo, an a Ɓaŋiiɗo haa foroy. Ngam konne'en maaɗa, yaa Jawmiraawo, fakat konne'en ma nattan, waɗooɓe zunuuba boo caŋkititto. A semmbiɗini yam bana kalhala bani, a wuji hoore am bee nebbam kesam. Gite am ceyori do'ere dartantooɓe yam, noppi am nani gookaali halluɓe. Gooŋga'en puɗan bana dibinooje, ɓe mawnan bana leɗɗe cemmbiɗɗe haa Libanon. Ɓe nanndi bee leɗɗe jubaaɗe nder saare Jawmiraawo, mawnanɗe haa dalde haykaliiru Allah men. Koo nder ndottaaku maɓɓe ɓe keɓan ɓiɓɓe, bana leɗɗe kecce, keewɗe ndiyam, ngam anndingo yimɓe Jawmiraawo o gooŋɗuɗo, kaŋko woni tapaare hisrude am, mo walaa aybe sam. Jawmiraawo woni laamiiɗo. O ɗon ɓorni maŋngu. Jawmiraawo ɓornake ngu, ɗon moji baawɗe. Duniyaaru tabiti, dimmbataako. Leeso laamu ma ɗon tabiti diga fuɗɗam, diga ɓooyma, a ɗon. Maaje mawɗe ɓaŋgti sawtu, yaa Jawmiraawo, ɗe ɓaŋgti sawtu, ɗe kooli. Ammaa maŋngu Jawmiraawo Ɓaŋiiɗo ɓuri sawtu ndiyamji ɗuuɗɗi e hoolo ƴuuge mbeela ƴaggiiɗe. Yaa Jawmiraawo, seedamkuuji ma ɗi koolniiɗi masin, senaare fottani suudu ma haa foroy. Yaa Jawmiraawo, an woni Allah baatoowo! Waŋgin ɓernuki ma, yaa Allah baatoowo! An woni kiitoowo duniyaaru, umma, warja kuuɗe mawnitiiɓe! Haa ndey seyo halluɓe tokkoto, yaa Jawmiraawo? Haa ndey ɗum duurata? Ɓe ɗon ɓula bolle mawnitiiɗe, waɗooɓe zunuuba fuu ɗon mawnito. Ɓe ɗon nama ummaatoore ma, yaa Jawmiraawo, ɓe ɗon toska yimɓe laatiiɓe maral ma. Ɓe ɗon mbara rewɓe yurumɓe e hoɗɓe, non boo atiime'en. Nden ɓe mbi'a, Jawmiraawo yi'ataa ɓe, Allah Isra'iila hakkilantaa ɗum. Onon humaki'en nder ummaatoore, nume booɗɗum! Onon faataaɓe, ndey keɓoton hakkiilo? Allah hokki en noppi. Kadi o nanataa na? O tagani en gite. Kadi o yi'ataa na? Kaŋko eltoowo ummaatooje. Kadi o he'aay hiitaago na? Naa kaŋko ekkitinta yimɓe fuu anndal na? Fakat Jawmiraawo anndi numooji yimɓe, ɗi meereeji. Yaa Jawmiraawo, barka laatanto neɗɗo mo a eltata ɗum, mo ekkitinta ɗum tawreeta ma. O jooɗoto nder de'ere to saklere ukkanake mo, ammaa halluɓe kam, yenaande wasete ngam maɓɓe. Ngam Jawmiraawo wudintaa ummaatoore mum, o accataa yimɓe laatiiɓe maral maako. Gooŋga wartan haa nokkuuje kiita, gooŋɗa-ɓerɗe'en fuu tokkoto ka. Moy seetti yam, nde halluɓe ngulli yam? Moy walli yam, nde waɗooɓe zunuuba ukkani yam? To Jawmiraawo wallaayno yam, mi nastanno law nder joonde maayɓe. Koo to mi wi'i mi do'ake, mbooɗeeŋga ma, yaa Jawmiraawo ɗon jogi yam. To cakle ɗuuɗanake yam, a de'itinan ɓernde am, a seynatam. Ɗume hawti ma bee hiitortooɓe fewre? Ɓe ɗon kuuwtinira tawreeta ngam toonyaago yimɓe. Ɓe ɗon kawta ngam hippaago adili'en, ɓe ɗon njowana laaɓɓe kiita mbareego. Ammaa Jawmiraawo woni hisrude am townde, Allah am woni tapaare hisrude am. O hiitoto ɓe ngam halleende maɓɓe, o halkan ɓe ngam zunuuba maɓɓe. Jawmiraawo Allah men nattinan ɓe! Ngare, ngimanen Jawmiraawo bee seyo! Maŋgten tapaare men hisnoore. En ɓadito mo bee gettooje, en ngimana mo jabuuraaje. Ngam Jawmiraawo o Allah mawɗo, o laamiiɗo mawɗo dow ɗowanteeɓe fuu. Kaŋko mari duniyaaru fuu, diga nokkuuje lugguɗe haa kooseeje towɗe. Kaŋko mari mbeela, ngam o tagi nga, o mari lesdi njoorndi boo, ngam juŋngo maako tami ndi. Ngare, cujidanen mo, tuggen koppi yeeso Jawmiraawo, tagɗo en. Ngam kaŋko woni Allah men, enen boo en tokkere baali maako ɗi o aynata. Hannde nane ko o wi'ata on: “Taa caatine ko'e mon bana kaakiraaɓe mon mbaɗno haa Meriba, bana nyannde ɓe ngonno haa Massa nder ladde. Ton kaakiraaɓe mon poondi munyal am, koo nde ɓe ngi'no kuuɗe am. Duuɓi cappanɗe nayi yimɓe yidere nde'e laatani yam nyidduɓe. Mi wi'i: Yimɓe ɓe'e ɓe majjuɓe, ɓe anndaa laawol am. Ngam maajum, mi huni nder tikkere am: Fakat ɓe nastataa siwtaare am sam !” Ngimane Jawmiraawo yimre hesre, ngimane Jawmiraawo, onon yimɓe duniyaaru fuu. Ngimane Jawmiraawo, maŋgte innde maako, ngaazine habaru kisndam maako nyalaade fuu. Anndine tedduŋgal maako caka ummaatooje, ngecce jama'aaje fuu kaayeefiiji maako. Ngam Jawmiraawo o mawɗo, o maŋgteteeɗo masin, o kulniiɗo ɓurɗo ɗowanteeɓe fuu. Ngam ɗowanteeɓe jama'aaje fuu ɗum labbi meere, ammaa Jawmiraawo tagi asamanji. Yeeso maako ɗon waŋgina maŋngu e daraja, baawɗe e tedduŋgal ɗon nder suudu maako seniindu. Onon ummaatooje duniyaaru, maŋgte Jawmiraawo, maŋgte tedduŋgal maako e baawɗe maako. Teddine innde maako, ngaddane mo dokke, ngare haa babe maako. Cujidane mo saa'i o waŋginta senaare maako. Ndiwne yeeso maako, onon yimɓe duniyaaru fuu. Maatine ummaatooje: “Jawmiraawo woni laamiiɗo. Duniyaaru tabiti, ndu dimmbataako. O hiitoto ummaatooje fuu kiita ngooŋɗuka.” Asama seyo, lesdi boo welwelta! Mbeela e ko woni nder maaga fuu koola! Gese e ko woni dow maaje fuu ceyo! Koo leɗɗe nder laynde boo ngimana Jawmiraawo bee seyo! Ngam o ɗon wara! O ɗon wara ngam hiitanaago yimɓe duniyaaru, o hiitanto yimɓe duniyaaru bee adilaaku e jama'aaje bee gooŋgaaku maako. Jawmiraawo woni laamiiɗo. Sey lesdi welwelta, duuɗe mbeela fuu ceyo. Duule e nyiɓre ɗon taari mo, o tabitini leeso laamu maako dow adilaaku e kiita ngooŋɗuka. Yiite ɗon ardo mo, ɗon wula konne'en taariiɓe mo. Ma'e maako ɗon yaynana duniyaaru, lesdi ɗon yi'a ɗum, ɗon diwna. Kooseeje ɗon ɓolwa yeeso Jawmiraawo bana taari, yeeso Jawmu duniyaaru fuu. Asamanji ɗon ngeyna adilaaku maako, ummaatooje fuu ɗon ngi'a tedduŋgal maako. Rewooɓe labbi, mantortooɓe ɗi fuu, ɗon cemta, ɗowanteeɓe maɓɓe fuu ɗon cujidana mo. Ammaa yimɓe Siyona nani, ɓe ɗon ngima bee welwelo, gure Yahuuda ɗon ceyo ngam daliila kiitaaji ma, yaa Jawmiraawo. An woni Ɓaŋiiɗo dow duniyaaru fuu, yaa Jawmiraawo, a ɓurdi ɗowanteeɓe fuu maŋngu. Nganye halleende, onon yiɗɓe Jawmiraawo! O ɗon ayna yoŋkiiji hoolaaɓe maako, o hisnan ɓe juuɗe halluɓe. Annoora ɗon yaynana adili'en, seyo laatanto gooŋɗa-ɓerɗe'en. Ceyore Jawmiraawo, onon adili'en, maŋgte innde maako seniinde! Yimre. Ngimane Jawmiraawo yimre hesre, ngam o waɗi kaayeefiiji. Juŋngo maako seniiŋgo mari baawɗe, waɗani mo jaalorgal. Jawmiraawo anndini kisndam mum, waŋgini adilaaku mum yeeso ummaatooje fuu. O yejjitaay mbooɗeeŋga maako e hoolaare maako heedi yimɓe Isra'iila. Haa keerol duniyaaru fuu, yimɓe ngi'i kisndam Allah meeɗen. Ceyore Jawmiraawo, onon yimɓe duniyaaru fuu, ngimane mo bee seyo e welwelo. Ngimane Jawmiraawo bee moolooji, bee moolooji e kuuje gimruɗe. Ngimane Jawmiraawo, Laamiiɗo mon, bee hoolo luwe e algaytaaji. Mbeela e ko woni nder maaga fuu koola, non boo duniyaaru e ko woni nder maaru. Maaje kella juuɗe, kooseeje fuu mbelmbelta yeeso Jawmiraawo. Ngam o ɗon wara hiitanaago duniyaaru, O hiitoto yimɓe duniyaaru bee kiita adiliiha e ummaatooje kiita ndarnuka. Jawmiraawo woni laamiiɗo, ummaatooje ɗon ndiwna. O ɗon jooɗi haa dow keruba'en, lesdi ɗon dimmbo. Jawmiraawo woni mawɗo nder Siyona, o Ɓaŋiiɗo dow ummaatooje fuu. Sey ɗe fuu ɗe maŋgta innde maako mawnde, hulniinde, o Ceniiɗo! Yaa Laamiiɗo baawɗo, a yiɗi ko fotti, an tabitini kiita ndarnuka, an waɗani danygol Yaakubu kiita gooŋɗuka e adiliiha. Maŋgte Jawmiraawo Allah men, cujide yeeso leeso laamu maako, o Ceniiɗo! Muusa e Haruna laatino boo liman'en maako, Samuyila wonno gooto nder torotooɓe mo. Ɓe tori Jawmiraawo, o jaabi ɓe. O wolwani ɓe nder ruulde nanndunde bee daŋraŋgal, ɓe ɗowtani seedamkuuji maako e farillaaji ɗi o hokki ɓe. Yaa Jawmiraawo Allah amin, a jaabi ɓe. A laatani ɓe Allah jaafoowo, ammaa a waati kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Maŋgte Jawmiraawo Allah men, cujide haa hooseere maako seniinde. Ngam Jawmiraawo Allah men o Ceniiɗo. Yimre yettoore. Ngimane Jawmiraawo, onon yimɓe duniyaaru fuu, njaggane Jawmiraawo bee welwelo, ngare yeeso maako bee gime seyo. Annde, Jawmiraawo woni Allah, kaŋko tagi en, o mari en, en ummaatoore maako e tokkere maako. Naste dammuɗe maako bee yettoore, naste dalde haykaliiru maako bee yettoore, ngette mo, maŋgte innde maako. Ngam Jawmiraawo o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada, gooŋgaaku maako ɗon diga yidere haa yidere. Yimre Daawuda. Mi yiman haala mbooɗeeŋga e kiita ngooŋɗuka, mi yiman ɗum ngam maaɗa, yaa Jawmiraawo. Mi tokkoto laawol timmuɓe, mi selataa sam. Ndey ngarata haa am? Mi yeeɗan ngeendam laaɓɗam nder saare am, mi laarataa kuuje meereeje. Mi ɗon wanya kuuɗe tuurtuɓe dow Allah, walaa ko yaali yam bee maaje. Yiɗɓe fewre ndaayo yam, mi yiɗaa anndugo halluɓe. Baɗanɗo keeddiɗɗum tufle, mi je'inan ɗum. Mi ɓusataa mawnitiiɓe e mantotooɓe. Ammaa mi hakkilanan hoolaaɓe nder lesdi, ngam ɓe njooɗodo bee am. Tokkotooɓe laawol gooŋga njagganto yam. Walaa naafikiijo jooɗoto nder saare am, pewoowo darataako yeeso am. Nde weeti fuu mi je'inan halluɓe nder lesdi, haa mi nattina waɗooɓe zunuuba fuu nder berniwol Jawmiraawo. Tornde toskaaɗo, tampuɗo mo waddi siŋkuye mum yeeso Jawmiraawo! Yaa Jawmiraawo, nan do'a am! Nan wookaandu am! Taa wiirnam gite ma nder nyalaade ɓillaare am! Heɗitam! To mi torake ma, jaabam law! Ngam balɗe am ɗon majja bana cuurka, i'e am ɗon ngula bana jamnere yiite. Ɓernde am naawnaande ɗon ɗayla bana huɗo wa'aako, mi ɗon yejjita koo nyaamugo. Mi foo'i daliila uumaali am, mi warti i'e e laral tan. Mi laati bana sonndu nyiddundu nder ladde, bana duujiire nder bille. Mi heɓataa ɗaanaago, mi laati bana sonndu yeewaandu haa dow suudu. Nyalɗe fuu konne'en am ɗon kuɗammi, jancooɓe yam ɗon kuuwtinira innde am ngam naalugo woɗɓe. Ndoondi laati nyaamdu am, gonɗi am ɗon ndufa nder njaram am. Kanjum ngam daliila ɓernuki ma, ngam a efti yam, a sakkini. Balɗe am ɗon njinna bana ɗowdi asiri, mi ɗon yoora bana huɗo. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, a laamiiɗo haa foroy. Yimɓe ciftorte diga yidere haa yidere. A ummoto, a hinnoto Siyona, saa'i waɗi haa a woonana berniwol ma, fakat wakkati man yottake. Maccuɓe ma ngiɗi ngol, ɗon njurmina winnde maagol. Ummaatooje fuu kulan innde Jawmiraawo, laamiiɓe lesɗe fuu kulan tedduŋgal maako. To Jawmiraawo nyiɓtake Siyona, to o waŋgi nder tedduŋgal maako, o nanan tornde yimɓe maako jaɓtaaɓe, o heɗititto tornde maɓɓe. Mbinnde ɗum ngam zamanuuru waranndu, ngam haa ummaatoore tageteende maŋgta Jawmiraawo. Jawmiraawo ɗon laara duniyaaru diga nokkuure mum seniinde ɓaŋgiinde, diga asama Jawmiraawo ɗon laara lesdi. ngam nanugo uumaali haɓɓaaɓe, ngam hisnugo mbareteeɓe, ngam haa yimɓe ngeyna innde Jawmiraawo nder Siyona, maŋgta mo nder Urusaliima, saa'i ummaatooje e laamuuji mooɓoto, ngam jagganaago Jawmiraawo. Saa'i mi siwaa naywugo, Jawmiraawo tampini semmbe am, rammini balɗe am. Ngam maajum mi wi'i: Yaa Allah am, taa a wifto yam nder nderkaaku am, an woni duumiiɗo diga yidere haa yidere. A tagi lesdi diga ɓooyma, juuɗe ma tagi asamanji boo. Kanji ɗi kalkan, ammaa an, a duumoto. Ɗi fuu ɗi kiiɗan bana limce, a sannjan ɗi bana toggoore, a ittan ɗi. Ammaa an a waylataako, a geeto haa foroy. Ɓiɓɓe jaggiiɓe ma njooɗoto bee de'ere, danygol maɓɓe boo tabitan yeeso maaɗa. Yimre Daawuda. Sey mi maŋgta Jawmiraawo, mi maŋgta innde maako seniinde bee ɓernde am fuu! Sey mi maŋgta Jawmiraawo, taa mi yejjita kuuɗe booɗɗe ɗe o huuwani yam fuu. O jaafoowo aybeeji am fuu, o kurgoowo nyawuji am fuu, o hisnan yoŋki am e halkere, o taarnatam gooŋgaaku e o woonantam, o haarnatam bee hayru, haa nderkaaku am tabita bana ngu dutal. Jawmiraawo ɗon huuwa kuuɗe adiliije, o ɗon waɗana toonyaaɓe kiita ngooŋɗuka. O anndini Muusa laabi maako, yimɓe Isra'iila boo kuuɗe maako mawɗe. Jawmiraawo woni marɗo enɗam e hinnuye, mo tikkataa law, mo mbooɗeeŋga mum ɗuuɗi. O tokkataako felugo goɗɗo foroy, ɓernuki maako duumataako. O hiitataako en fodde hakkeeji meeɗen, o warjataako en fodde aybeeji men. Bana asama towri dow lesdi, bana non mbooɗeeŋga maako mawniri dow hulɓe mo. Bana fuunaaŋge daayori hiirnaaŋge, bana non o daaynirta hakkeeji men e tuurtolji men. Bana baaba enɗirta ɓiyum'en, bana non Jawmiraawo enɗirta hulɓe mo. Ngam o anndi bee ɗume en tagra, o yejjitittaa en mbulwuldi'en. Neɗɗo kam, balɗe mum nanndi bana ɗe huɗo, ɗe nduurataa, o finnan bana pinndi ladde. To henndu wifi dow maari, ndi majjan, walaa mo anndititta haa ndi wonno. Ammaa mbooɗeeŋga Jawmiraawo ɗon dow hulɓe mo haa abada, adilaaku maako duumanto ɓiɓɓe haa taaniraaɓe, haa jogotooɓe alkawal maako, ɓen ngejjitittaa ɗowtanaago sarɗiiji maako. Jawmiraawo tabitini leeso laamu mum nder asamanji, baawɗe laamu maako ɗon dow koo ɗume fuu. Maŋgte Jawmiraawo, onon malaa'ika'en maako, Onon semmbiɗɓe, ɗowtaniiɓe wolde maako, heɗitooɓe sawtu maako. Maŋgte Jawmiraawo, onon honooɓe maako fuu, jagganooɓe mo, huuwooɓe muuyo maako! Maŋgte Jawmiraawo, onon tagle maako fuu, koo toy nder laamu maako! Min boo, sey mi maŋgta Jawmiraawo! Sey mi maŋgta Jawmiraawo! Yaa Jawmiraawo Allah am, a mawɗo masin, a ɗon ɓorni maŋngu e daraja. A ɗon moji annoora, a we'iti asamanji bana laymaaru. A jo'ini cuuɗi ma dowji dow ndiyamji asama, a laatini duule moota ma, a ɗon yaha dow henndu. A laatini keni nelaaɓe ma, ɗemɗe yiite boo jagganooɓe ma. A tabitini lesdi dow caɓɓaaje maari, ngam taa ndi dimmbo sam. A suddi ndi bee ndiyam lugguɗam bana mojaare, ndiyamji towti dow kooseeje. Ammaa wakkati a telɓani ɗi, ɗi ndoggi, hoolo felmaaŋgo ma lorni ɗi ɓaawo. Ɗi mba'i kooseeje, ɗi njippi waadiiji, haa nokkuure nde ndokkuɗa ɗi. A waɗani ɗi keerol, taa ɗi ƴaɓɓo ngol, taa ɗi meeta suddugo lesdi. A ɗon ɓulna ceeɓooje, ɗe laato maaje, ndiyamji ɗon ila nder waadiiji caka kooseeje. Ɗi ɗon njarna dabbaaji ladde fuu e bamɗe ladde ɗon ɗomɗita ton. Colli ɗon njooɗi kommbi maaje, ɗi ɗon ngima dow lice leɗɗe. A ɗon yarna kooseeje bee iyeele diga cuuɗi ma dowji, lesdi ɗon heewi nafuuda kuuɗe ma. A ɗon fuɗna huɗo ngam dabbaaji e ko ɓiɓɓe Aadama aawata haa lesdi ngam nyaamdu muuɗum'en. Nden inaboojam seyna ɓerɗe maɓɓe, nebbam ɗelkina geese maɓɓe, nyaamdu boo semmbiɗina ɓe. Leɗɗe Jawmiraawo, leɗɗe cemmbiɗɗe ɗe o jubi dow hooseere Libanon, ɗon cafta ndiyam. Colli ɗon mbaɗa caɓɓe muuɗum'en ton, ngaasiyoowal woodi saɓɓo mum dow caski. Be'i kooseeje ɗon dow kooseeje towɗe, jama-gudde boo haa nyukkorɗe caka tapaaje. A tagi lewru ngam anndingo yimɓe wakkatiiji, naaŋge anndi wakkati mutki mum. A tagi nyiɓre. To jemma waɗi, kuuje laynde fuu ngurtoto. Barooɗe cemmbiɗɗe ubban, loohoto, ɗaɓɓitan nyaamdu ndu Allah hokkata ɗe. To naaŋge fuɗi, ɗe nyukko, ɗe mbaalo nder lowi maaje. Ammaa yimɓe ngurtoto ngam kuuɗe muuɗum'en, ɓe kuuwa haa maŋngariba. Yaa Jawmiraawo, tagefooji ma ɗi ɗuuɗɗi masin! A tagri ɗi fuu bee hikma, duniyaaru fuu heewi mardi ma. Ndaa mbeela maŋnga, njaasŋga, tagle ɗe ngalaa limgal, mawɗe e pamare ɗon ndimmbandimmbina nder maaga. Koommbooje ɗon njaha nder maaga, non boo Lewiyatan nga tagɗa ngam fijugo nder maaga. Tagefooji ɗi fuu ɗon marsori ma, haa ndokka ɗi nyaamdu nder wakkati haaje. To a hokki ɗi, ɗi nyaaman, to a weeɗi juŋngo ma, ɗi kaaran. To a wiirni gite ma, ɗi kultoran. To a naŋgti poofɗe maaji, ɗi mbaatan, ɗi ngartan mbulwuldi. Ammaa to a hokki ɗi poofɗe, ɗi ngeeɗan, ɗi keewan lesdi. Tedduŋgal Jawmiraawo duumo, o seyoro kuuɗe maako! To o laari lesdi, ndi dimmboto. To o meemi kooseeje, ɗe ngurtinan cuurka. Min kam mi yimanan Jawmiraawo balɗe am fuu, mi maŋgtan Allah am yaake mi ɗon bee yoŋki! Sey yimre am fottana mo, min boo mi seyoro mo! Hakke'en cottuma e lesdi, halluɓe njinna! Sey mi maŋgta Jawmiraawo. Halleluya! Ngette Jawmiraawo, maŋgte innde maako, anndine kuuɗe maako nder ummaatooje. Ngime, ngimane mo maŋgtoore, ngeyne kaayeefiiji ɗi o waɗi fuu. Ceyore innde maako seniinde, ceye onon ɗowtaniiɓe Jawmiraawo. Ngaylite heedi Jawmiraawo, tore baawɗe maako, ɗakkotire bee maako koo ndey fuu. Ciftore kuuɗe maako kayniiɗe e kiitaaji maako, onon asŋgol Ibrahiima jaggiiɗo maako, onon danygol Yaakubu, cuɓaaɗo maako. Kaŋko woni Jawmiraawo Allah men, o kiitoowo duniyaaru fuu. O yejjitittaa alkawal maako haa foroy e ko o umri haa gide ujineere. Ɗum alkawal maako bee Ibrahiima e hunayeere maako haa Isiyaaku. Jawmiraawo haɓɓi alkawal duumiiŋgal bee Isra'iila, ngal tabitinaama bana umroore ngam Yaakubu. O wi'i: “Mi hokkete lesdi Kanaana, ndi laatoto maral ma.” Saa'i man yimɓe Allah ɗuuɗaayno tawon, ɓe jananɓe nder lesdi. Kaakiraaɓe mooɗon ngiili diga lesdi haa lesdi, diga laamu haa laamu. Allah accaay koo moy torra ɓe, o feli laamiiɓe ngam daliila maɓɓe. O wi'i: “Taa meeme moytaaɓe am, taa naawne annabi'en am.” Nden Jawmiraawo neldi weelo nder lesdi maɓɓe, majjinani ɓe nyaamdu fuu. Yusufu soorraama, o laati maccuɗo, asee boo Allah neli mo ngam o aarta ɓe haa Misra. Ton ɓe kaɓɓi mo kosɗe bee callalluuji, ɓe kaɓɓi daande maako bee njamndi, haa annabaaku maako gooŋɗi, wolde Jawmiraawo boo gooŋɗini mo. Saa'i man laamiiɗo umri ɓe piista mo, laamaniiɗo ummaatooje rimɗini mo, ardini mo dow saare mum, halfini mo mardi muuɗum fuu. O hokki mo baawɗe ɗowugo saraaki'en maako bana o yiɗi e ekkitingo dawrooɓe maako hikma. Nden Isra'iila wari haa Misra, Yaakubu laati koɗo nder lesdi asŋgol Haamu. Allah barkiɗini yimɓe muuɗum haa ɓe ndanyndanytiri masin, o semmbiɗini ɓe dow konne'en maɓɓe. O wayli ɓerɗe Misra'en ngam ɓe nganya yimɓe maako, ɓe mbaɗa jaggiiɓe maako rikici. Nden o neli jaggiiɗo maako Muusa e Haruna, cuɓaaɗo maako. Kamɓe ɓe mbaɗi alaamaaji Allah caka maɓɓe, ɓe mbaɗi kaayeefiiji nder lesdi Misra. Allah neldi nyiɓre dow lesdi, ammaa Misra'en kakkilanaay bolle maako. O wartiri ndiyam maɓɓe ƴiiƴam, haa liɗɗi maɓɓe mbaati. Lesdi maɓɓe heewi paaɓi, ɗi nasti koo cuuɗi laamorde boo. O umri, buubi e cufi ngari nder lesdi maɓɓe fuu. O neldi ɓe mallimallooje mbattudi iyeende, yiite nyaamooye ukkani lesdi maɓɓe. O wonni inabooje maɓɓe e ibbe maɓɓe, o yewi leɗɗe lesdi maɓɓe. O umri, baɓɓatti ngari, ɗi ngalaa limgal. Ɗi nyaami haakooji lesdi maɓɓe fuu, ɗi kalki ƴaamle gese maɓɓe. O mbari ɓiɓɓe afɓe fuu nder lesdi maɓɓe. Nden o wurtini yimɓe Isra'iila, ɓe njahri cardi e kaŋŋeeri, walaa perguɗo koo gooto nder le'i maɓɓe. Misra'en ceyori gurtaaki maɓɓe, ngam ɓe kuli Isra'iila'en. O faddi ɓe bee ruulde, yiite yaynani ɓe jemma. Ɓe ƴami mo kusel, o waddani ɓe gerle, o haarni ɓe bee tamseere iwnde diga asama. O seeki tapaare, ndiyam ɓuli, ili nder ladde yoornde bana maayo. Ngam o siftori wolde maako seniinde nde o wolwani jaggiiɗo maako Ibrahiima. Non o wurtiniri yimɓe maako bee seyo, suɓaaɓe maako ngimi bee welwelo. O marni ɓe lesɗe ummaatooje goɗɗe, ɓe nyaami nafuuda torra jama'aaje, ngam haa ɓe njogo farillaaji maako, ɓe ɗowtano umrooje maako. Halleluya! Halleluya! Ngette Jawmiraawo, ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Moy waawata anndingo kuuɗe Jawmiraawo mawɗe e yeeynugo maŋgtooje maako fuu? Barka laatanto gooŋga'en, waɗooɓe adilaaku tum. Siftoram nder mo'ere ma ngam ummaatoore ma, yaa Jawmiraawo, yiidam, an kisnoowo yam! Accu mi yi'a hayru suɓaaɓe ma, mi seyoro seyo ummaatoore ma, mi manto hawtaade bee yimɓe ɓe marɗa! Min mbaɗi hakke bana kaakiraaɓe amin, min mbaɗi ko halli, min aybuɓe. Kaakiraaɓe amin haa Misra paamaay kaayeefiiji ma, ɓe ciftoraay kuuɗe ma booɗɗe ɗuuɗɗe, ɓe tuurtani ma haa maayo Maaliya. Ammaa Jawmiraawo walli ɓe, ngam daliila innde muuɗum, ngam waŋgingo baawɗe muuɗum. O telɓani maayo Maaliya, ngo ɓeeɓi, o eerni yimɓe maako nder lugguɗum maayo bana dow lesdi njoorndi. O hisni ɓe juuɗe wanyɓe ɓe, o rimɗini ɓe juuɗe konne'en maɓɓe. Ndiyam suddi toonyotooɓe ɓe. walaa koo gooto maɓɓe hisi. Nden yimɓe maako nuɗɗini bolle maako, ngimani mo maŋgtooje. Ammaa law ɓe ngejjiti kuuɗe maako, ɓe ndeenaay haa o hiɓɓina nufayeeje maako. Suuno naŋngi ɓe nder ladde. ɓe poondi Allah nder ladde hamaadaare. O hokki ɓe ko ɓe ƴami nden o ukkani ɓe nyawu kalluŋgu. Nder saŋngeere ɓe kaaji Muusa e Haruna, cenaaɗo Jawmiraawo. Lesdi seeki, moɗi Datan, suddi hawtiɗiraaɓe Abiram. Yiite wuli mooɓre maɓɓe, nyaami halluɓe ɓe'e. Ɓe mbaɗi suura gaggel haa Horeb, ɓe cujidi yeeso lawru ɓolinaandu ndu'u. Ɓe cannjiri tedduŋgal Allah bee suura nagge meere! O wi'no o halkan ɓe, to naa Muusa cuɓaaɗo maako darani ɓe, wayliti ɓernuki maako. Nden ɓe njawi lesdi ɓurndi wooɗugo ndi'i, ngam ɓe nuɗɗinaay wolde maako. Ɓe ngurŋgurti nder laymaaji maɓɓe, ɓe cali heɗitaago Jawmiraawo. O ɓaŋgti juŋngo maako, o huni o mbaran ɓe nder ladde, o mbaran danygol maɓɓe caka ummaatooje, o saŋkitan ɓe nder lesɗe jananne. Nden yimɓe maako ɗakkotiri bee Ba'al-Pe'or, ɓe nyaami kirsanaaɗum maayɓe. Ɓe ɓernini Jawmiraawo bee kuuɗe maɓɓe, masiibo ukkani ɓe. Ammaa Pinehas ummi, mo'ini haala, haɗi masiibo man. Allah adilini mo haa foroy, diga yidere haa yidere. Ɓe tikkini Jawmiraawo haa ndiyam Meriba, Muusa torrake ngam daliila maɓɓe, ngam ɓe mettini ɓernde Muusa, haa o yaawi wolwugo ko haanaay. Ɓe nattinaay ummaatooje bana Jawmiraawo umruno ɓe. Ammaa ɓe njillindiri bee maɓɓe, ɓe ekkiti al'aadaaji maɓɓe. Ɓe ndewi labbi, kanjum laatani ɓe tuuforgol. Ɓe kirsani ginnaaji ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe, ɓe ndufi ƴiiƴam yimɓe ɓe ngalaa aybe, ƴiiƴam ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe. Ɓe kirsi ɓe ngam labbi Kanaani'en, lesdi soɓi bee ƴiiƴam maɓɓe. Ɓe coɓni ko'e maɓɓe bee kuuɗe maɓɓe, ɓe ɗakkotiri bee labbi, ɓe kuuwi kuuɗe kalluɗe. Ngam maajum Jawmiraawo ɓernani yimɓe mum, o wanyi yimɓe laatiiɓe maral maako. O hokki ɓe haa juuɗe ummaatooje goɗɗe, konne'en maɓɓe laamani ɓe. Wanywanyɓe maɓɓe toonyi ɓe, leestini ɓe les baawɗe muuɗum'en. Nde ɗuuɗɗum Jawmiraawo hisni ɓe, ammaa ɓe tokki tuurtango mo, ɓe tullitini waɗugo aybeeji. Ammaa bee man fuu Jawmiraawo laari ɓillaare maɓɓe, nani gookaali maɓɓe. O siftori alkawal ngal o haɓɓi bee maɓɓe, o faasiti ɓernango ɓe daliila mbooɗeeŋga maako ɗuuɗŋga. O wayli numooji dahɓe ɓe fuu, ngam ɓe mo'ana ɓe. Hisnu min, yaa Jawmiraawo Allah amin! Wurtin min caka ummaatooje, hooru min, ngam haa min maŋgta innde ma seniinde, min mantoro maŋgtooje ma. Yettoore laatano Jawmiraawo mo Allah Isra'iila foroy haa abada. Ummaatoore fuu wi'a: “Aamiina!” Halleluya! Ngette Jawmiraawo, ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada ! Sey yimɓe ɓe Jawmiraawo rimɗini, ɓe o hisni diga juuɗe konneejo, ngetta mo! O mooɓti ɓe diga lesɗe fuunaaŋge e hiirnaaŋge e woyla e fombina. Woɗɓe maɓɓe ngiili nder ladde, haa harde, tawaay laawol berniwol, haa yimɓe ɗon njooɗi. Dolo e ɗomka torri ɓe, haa ɓe tampi. Nder ɓillaare maɓɓe ɓe ngookani Jawmiraawo, kaŋko o hisni ɓe caɗeele maɓɓe. O ɗowi ɓe dow laawol darnuŋgol, haa ɓe njotti berniwol, haa yimɓe ɗon njooɗi. Sey ɓe ngetta Jawmiraawo ngam mbooɗeeŋga mum e kaayeefiiji ɗi o waɗani ɓiɓɓe Aadama. Ngam o ɗomɗitini ɗomɗuɓe, o haarni dolɓe bee kuuje booɗɗe. Woɗɓe maɓɓe ɗonno njooɗi nder nyiɓre nyiɓɓunde, ɓe toskaaɓe, haɓɓaaɓe bee callalluuji, ngam ɓe tuurtani umrooje Allah, ɓe njawi wasuyeeji Ɓaŋiiɗo. O leesni ɓe bee bone, ɓe ɗon liilta, walaa jogoowo ɓe. Nder ɓillaare maɓɓe ɓe ngookani Jawmiraawo, kaŋko o hisni ɓe caɗeele maɓɓe. O wurtini ɓe nyiɓre nyiɓɓunde, o ta'i kaɓɓorli maɓɓe. Sey ɓe ngetta Jawmiraawo ngam mbooɗeeŋga mum e kaayeefiiji ɗi o waɗani ɓiɓɓe Aadama. Kaŋko o yewi pareeje njamndi mboɗeeri, o yewi jamɗe palduɗe boo. Faataaɓe njari bone daliila tuurtol e aybeeji muuɗum'en. Nyaamdu welanaay ɓe sam, ɓe njotti daande maayde. Nder ɓillaare maɓɓe ɓe ngookani Jawmiraawo, kaŋko o hisni ɓe caɗeele maɓɓe. O neldi ɓe wolde maako, hurgi ɓe, o hisni ɓe maayugo. Sey ɓe ngetta Jawmiraawo ngam mbooɗeeŋga mum, e kaayeefiiji ɗi o waɗani ɓiɓɓe Aadama. Ɓe lii'o kirseteeɗi ngam maŋgtugo Allah, ɓe ngooka daliila seyo, ɓe limta kuuɗe maako. Woɗɓe maɓɓe njehi dow mbeela bee koommbooje, mbaɗi filu dow maaga. Ɓe ngi'i kuuɗe Jawmiraawo nder mbeela, e kaayeefiiji ɗi o waɗi nder luggeeŋga ndiyam. O umri henndu saatundu ummo, ummina ƴuuge. Ƴuuge man ɓaŋgti ɓe haa dow, lorni ɓe fahin nder lugguɗum, ɓe kultori ngam ɓillaare man. Ɓe liilti bana wuykuɓe, hakkiilooji maɓɓe fuu itti. Nder ɓillaare maɓɓe ɓe ngookani Jawmiraawo, kaŋko o hisni ɓe caɗeele maɓɓe. O de'itini henndu saatundu, ƴuuge mbeela nde'iti. Ɓe ceyori de'ere man, o yahri ɓe jam haa jipporde nde ɓe ngeli. Sey ɓe ngetta Jawmiraawo ngam mbooɗeeŋga mum e kaayeefiiji ɗi o waɗani ɓiɓɓe Aadama. Ɓe anndina maŋngu maako nder mooɓtorde yimɓe, ɓe maŋgta mo nder kawtal ndotti'en. Jawmiraawo laatini maaje ladde, wartiri ceeɓooje boo lesdi njoorndi. O wartiri lesdi mboondi ngoolirde, ngam daliila halleende jooɗiiɓe ton. O laatini ladde boo weendu, lesdi njoorndi boo warti ceeɓooje. O jo'ini dolɓe ton, ɓe nyiɓi berniwol ngam ɓe njooɗo. Ɓe aawi gese, ɓe njubi inabooje, ɗe ndimi ɓiɓɓe ɗuuɗɗe. O barkiɗini ɓe, ɓe keɓi ɓikkoy ɗuuɗkoy masin, o ustaay dabbaaji maɓɓe. Saa'i limgal yimɓe Allah usti, ɓe toskaama, daliila toonyaaŋgeeji e sarruuji e torraaji, o yawni mawɓe ɓillooɓe ɓe, o yiilni ɓe nder ladde sookre nde walaa laawol. Ammaa o hisni ɓe toskaare, o ɗuɗɗini ci'e maɓɓe bana tokke. Gooŋga'en ngi'an ɗum, ceyoto, ammaa halluɓe fuu cirwoto. To goɗɗo woodi hikma, sey o hakkilana ɗum, o faama kuuɗe Jawmiraawo booɗɗe! Yimre Daawuda. Mi hoolake ma, yaa Allah, mi hoolake ma fakat! Mi yiman, mi maŋgtete bee yoŋki am fuu. Hiddeko weeta, mi fina, mi fiya moolooru am bee hoodu am! Mi yettete caka ummaatooje, yaa Jawmiraawo! Mi yimante caka jama'aaje! Ngam mbooɗeeŋga ma ɗon yaha gaɗa asamanji, gooŋgaaku ma boo yottake duule. Yaa Allah, maŋngu ma ɓaŋgo dow asamanji! Tedduŋgal ma ɓaŋgo dow duniyaaru fuu! ngam haa yiɗaaɓe ma kisa! Hisnu min bee nyaamo ma, jaabam! Allah wolwi nder haykaliiru mum seniindu, wi'i: “Mi jaaloto, mi senndan Sikem, mi foondan waadiwol Sukkot. Gile'at min jeyi, non boo Manassa, Efrayim woni hufneere am njamndiire, Yahuuda woni sawru laamu am. Mo'ab woni yiiworde am, mi sakkinan faɗo am dow lesdi Edoom, mi umminan gookaali dow lesdi Filistiya. Moy yahratammi nder berniwol cemmbiɗŋgol? Moy ɗowatammi haa Edoom?” Yaa Allah, gooŋga a wudini min na? A acci wondugo bee jama'aaje konu amin na? Wallu min jaalaago konne'en amin! Ngam ballal yimɓe nafataa sam! To Allah ɗon wondi bee meeɗen, en keɓan jaalorgal, ngam kaŋko dammata konne'en meeɗen! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Allah mo maŋgtanmi, taa jeeɗa! Ngam halluɓe e fewooɓe ɗon mbolwa kalluka dow am, ɓe ɗon mbaɗammi tufle. Ɓe ɗon kallinammi, ɓe ɗon nganyammi ɓe ɗon konammi meere. Koo nde mi yiɗi ɓe, ɓe ɗon mbolwa kalluka dow am. Ammaa min kam, sey do'aare tan mbaɗanmi. Ɓe ɗon mbarjo mbooɗeeŋga am bee halleende, ɓe ɗon mbarjo yiide am boo bee nganyaandi. Ummin goɗɗo kalluɗo ngam hiitaago konneejo am! Ceettoowo mo wullo mo! Kiitoowo linya haala maako, do'a mo kiita! Koo tornde maako boo laatano mo daliila aybe! Ustu balɗe maako! Goɗɗo feere hoosa babal maako. Ɓikkoy maako laato atiime'en! Debbo maako laato jurumɗo! Ɓikkoy maako laato rookooɓe yiilotooɓe, ɓe ndookoya daayiiɗum bee winnde saare maɓɓe! Tokkiiɓe mo nyamaale kooca jawdi maako fuu, jananɓe njaɓta nafuuda kuugal maako! Taa goɗɗo koo gooto tokko woonango mo, taa goɗɗo enɗa atiime'en maako! Danygol maako fuu halka, ngam haa yidere warannde yejjita innde maako. Yaa Jawmiraawo, siftor aybeeji kaakiraaɓe maako, taa yaafa hakke daada maako! Taa yejjitit hakkeeji maɓɓe sam, yaa Jawmiraawo, ammaa nattin ciftorki inɗe maɓɓe haa duniyaaru. Ngam konneejo am oo numaay woonango goɗɗo sam, o toonyi laafuɓe e ɓilliiɓe e tampa-ɓerɗe'en haa o mbari ɓe. O yiɗno naalugo woɗɓe— naaloore loro dow maako. O seyaaki barkiɗingo woɗɓe— barka daayo mo. O woowi naalugo bana o woowri ɓornaago, naalooje maako nasta reedu maako bana ndiyam, ɗe nasta i'e maako bana nebbam. Ɗe cudda mo bana limce maako, ɗe taaro mo tum bana taadorgol maako! Nii non Jawmiraawo warjorto wullotooɓe yam, hallinanɓe yam. Ammaa, yaa Jawmiraawo Allah am, yiidam daliila innde ma, mbooɗeeŋga ma seynatam. Hisnam! Mi laafuɗo, mi ɓilliiɗo, ɓernde am ɗon naawa masin. Mi ɗon jinna bana ɗowdi asiri, yimɓe ɗon ndiiwammi bana goɗɗo riiwrata baɓɓatti. Mi suumi haa koppi am tampi, ɓanndu am timmi, mi foo'i. To yimɓe ngi'i yam, ɓe njancatam, ɓe ndimmban ko'e. Wallam, yaa Jawmiraawo Allah am! Hisnam fodde mbooɗeeŋga ma! Haa ɓe paama yaa Jawmiraawo, an waɗi ɗum. Kamɓe ɓe ɗon naalammi, an a ɗon barkiɗinammi. Ɓe ummi ngam honugo yam, ammaa ɓe toskoto. Min maccuɗo ma kam, mi seyoto! Wullotooɓe yam mbusta, toskaare sudda ɓe bana alkibbaare. Min mi yettan Jawmiraawo bee sawtu, mi maŋgtan mo nder mooɓre ɗuuɗnde! Ngam o ɗon dari haa nyaamo ɓilliiɗo, ngam hisnugo mo diga yiɗɓe do'ugo mo kiita. Yimre Daawuda. Jawmiraawo wolwani jawmam: “Jooɗa haa nyaamo am, haa to mi laatini konne'en ma jaaɓruɗum kosɗe ma.” Jawmiraawo yaajinan laamu ma diga Siyona. O wi'i: “Laama caka konne'en ma!” Saa'i a ɗon dilla haɓre, yimɓe ma ɗon tokko ma bee ngiɗam muuɗum'en. Bana saawawre subaha, non suka'en ma ngardata haa maaɗa dow kooseeje ceniiɗe. Jawmiraawo hunake, o mimsitittaako: “An woni limanjo haa foroy bana no Malkisadaka wa'no.” Jawmiraawo ɗon dari haa nyaamo ma, nyannde o ɓerni, o do'an laamiiɓe. O ɗon hiito ummaatooje, ɓalli mbaraaɓe ɗon mbaagi, o mbardi hoore'en ɗuuɗɓe nder lesdi jaasndi. O yaran ndiyam haa maayel kommbi laawol maako, ngam man o ɓaŋgtan hoore maako. Halleluya! Mi yettan Jawmiraawo bee ɓernde am fuu nder dawriinde gooŋga'en e mooɓtorde yimɓe maako. Kuuɗe Jawmiraawo, ɗe mawɗe. Seyoriiɓe ɗe fuu numta ɗe. Ko o waɗata heewi maŋngu e daraja. Adilaaku maako ɗon tabiti haa foroy. Jawmiraawo siftinori en kaayeefiiji mum, o marɗo enɗam e hinnuye. O ɗon hokka hulɓe mo nyaamdu, o yejjitittaa alkawal maako sam. O waŋginani ummaatoore maako baawɗe maako nder kuuɗe maako bee hokkugo nde lesdi ummaatooje goɗɗe. O ɗon waɗa koo ɗume fuu bee gooŋgaaku e kiita ndarnuka, sarɗiiji maako fuu ɗi koolniiɗi. Ɗi ɗon tabiti haa abada abadin, ɗi gooŋɗuɗi, ɗi ɗon ndari dow gooŋgaaku. O neldi ummaatoore maako kisndam, o tabitini alkawal maako duumiiŋgal bee maɓɓe. Innde maako seniinde e hulniinde! Kulol Jawmiraawo woni fuɗɗam hikma, koo moy tokki ɗum, heɓan hakkiilo wooɗŋgo. Maŋgtoore Jawmiraawo duuran haa foroy ! Halleluya! Barka laatanto kulɗo Jawmiraawo, ceyortooɗo ɗowtanaago umrooje maako. Danygol maako heɓan baawɗe haa lesdi, gooŋga'en keɓan barka. Risku e jawdi ɗon nder saare maako, adilaaku maako ɗon tabiti haa foroy. Koo nder nyiɓre boo, annoora ɗon yaynana gooŋga'en, laatiiɓe enɗooɓe e hinnotooɓe e adili'en. Hayru woodani enɗuɗo, dokkanɗo nyamaande, kuuwanɗo kuuɗe mum dow gooŋga. Kaŋko o dimmbataako sam, yimɓe ngejjitittaa adiliijo sam. To o nani sarru, o hultortaa, ɓernde maako ɗon de'iti, ɗon hooli Jawmiraawo. Ɓernde maako ɗon de'i, o hulataa koo ɗume, o anndi o yi'an do'ere konne'en maako. O ɗon wallita laafuɓe bee caahaaki, adilaaku maako ɗon tabiti haa foroy, o heɓan baawɗe e tedduŋgal. Halluɓe ngi'an ɗum, ɓerɗe maɓɓe mettan, ɓe kirƴindiran nyii'e maɓɓe, ɓe nattan. Aaƴo halluɓe laatoto meere. Halleluya! Onon jagganooɓe Jawmiraawo, maŋgte innde maako! Maŋgtoore laatano innde Jawmiraawo diga jonta haa foroy! Maŋgtoore laatano innde Jawmiraawo diga fuɗirde naaŋge haa mutirde maage! Jawmiraawo ɗon laamano ummaatooje fuu, tedduŋgal maako ɓuri asamanji mawnugo. Moy nanndi bee Allah Jawmiraawo men? O ɗon jooɗi haa ɓaŋgiiɗum, ammaa o ɗon leesna hoore maako ngam laarugo asama e lesdi fuu. O umminan laafuɓe diga mbulwuldi, o hoocan talaka'en diga jiddere, o ɓaŋgtan ɓe. O jo'inan ɓe kommbi tedduɓe, kommbi mawɓe ummaatoore maako. O jo'inan dimaro boo nder saare mum, o seynan mo bee hokkugo mo ɓikkoy. Halleluya! Nde yimɓe Isra'iila ngurti Misra, kamɓe danygol Yaakubu ɓe ceedi bee ummaatoore wolwannde wolde janannde, saa'i man lenyol Yahuuda laati jooɗorde Jawmiraawo seniinde, Isra'iila boo laati maral maako. Maayo Maaliya yi'i ɗum, doggi. Maayo Urdun lorti ɓaawo. Kooseeje picci bana jawɗi baali, kooseehon boo bana ɓiɓɓe dammooji. An mbeela, ko doggin ma? An Urdun, ko lorni ma ɓaawo? Onon kooseeje, ko waɗi on piccotoɗon bana jawɗi baali? Onon kooseehon boo, ko ndiwoton bana ɓiɓɓe dammooji? An lesdi, diwnu yeeso Jawmiraawo, diwnu yeeso Allah Yaakubu, mo laatinan tapaaje weendu, mo laatinan tapaare ɓurnde saatugo seeɓoore. Taa teddin min, yaa Jawmiraawo, taa teddin min, ammaa an feere ma tan mara tedduŋgal ngam daliila mbooɗeeŋga ma e gooŋgaaku ma. Ngam ɗume ummaatooje goɗɗe mbi'ata: “Toy Allah maɓɓe?” Allah men ɗon haa asama, o waɗan ko o yiɗi fuu. Labbi maɓɓe ɗi cardi e kaŋŋeeri, kuuwaaɗum juuɗe yimɓe. Ɗi ngoodi kunnduɗe, ammaa ɗi mbolwataa, ɗi ngoodi gite, ammaa ɗi ngi'ataa, ɗi ngoodi noppi, ammaa ɗi nanataa, ɗi ngoodi kine, ammaa ɗi luuɓnataako, ɗi ngoodi juuɗe, ammaa ɗi meemataa, ɗi ngoodi kosɗe, ammaa ɗi njahataa, walaa sonyo wurtoto diga kunnduɗe maaji. Waɗɓe ɗi nanndi bee maaji, non boo hooliiɓe ɗi fuu. Onon yimɓe Isra'iila, koole Jawmiraawo, kaŋko woni balloowo maɓɓe, o wawarde maɓɓe. Onon yimɓe danygol Haruna, koole Jawmiraawo, kaŋko woni balloowo maɓɓe, o wawarde maɓɓe. Onon hulɓe Jawmiraawo, koole mo, kaŋko woni balloowo maɓɓe, o wawarde maɓɓe. Jawmiraawo yejjitaay en, o barkiɗinan en, o barkiɗinan yimɓe Isra'iila e danygol Haruna. O barkiɗinan hulɓe mo, mawɓe e leesɓe fuu. Jawmiraawo ɗuɗɗina on, onon e ɓiɓɓe mon. On barkiɗinaaɓe Jawmiraawo mo tagi asama e lesdi. Jawmiraawo feere mum mari asamanji, ammaa lesdi, o hokki ndi ɓiɓɓe Aadama. Maayɓe mbaawataa maŋgtugo Jawmiraawo, walaa koo gooto to nasti joonde maayɓe maŋgtata mo. Ammaa enen en maŋgtan Jawmiraawo diga jonta haa foroy! Halleluya! Mi yiɗi Jawmiraawo, ngam o nani tornde am, o heɗitake yam. Mi toroto mo balɗe am fuu. Waade haɓɓi yam bee ɓoggi mum, joonde maayɓe ukkani yam saklere, mi fotti bee ɓillaare e suno. Nden ewniimi innde Jawmiraawo: “Yaa Jawmiraawo, useni, hisnam!” Jawmiraawo woni kinnotooɗo, adiliijo, Allah men woni enɗoowo. Jawmiraawo ɗon ayna humaki'en, yaake mi tampuɗo, o walli yam. Ɓernde am, de'itu, ngam Jawmiraawo woonani yam! A hisni yam maayde, woosti gonɗi am, haɗi kosɗe am fergaago. Jonta mi ɗon yeeɗa yeeso Jawmiraawo nder lesdi yeeɗɓe. Ɗume mbaawanmi hokkugo Jawmiraawo ngam kuuɗe booɗɗe ɗe o huuwi ngam am fuu? Mi lii'anto Jawmiraawo dokkal dufeteeŋgal ngam o hisni yam, mi ewnoto innde maako. Mi hebbinanan Jawmiraawo togayeeje am yeeso ummaatoore maako fuu. To gooto nder hoolaaɓe Jawmiraawo maayi, ɗum naawan Jawmiraawo masin. Yaa Jawmiraawo, mi maccuɗo ma. Mi maccuɗo ma, ɓii korɗo ma, an a rimɗini yam. Mi yettete bee kirseteeŋga, mi ewnoto innde ma. Mi hebbitinan togayeere am heedi Jawmiraawo haa yeeso ummaatoore maako, haa dalde haykaliiru Jawmiraawo nder Urusaliima. Halleluya! Maŋgte Jawmiraawo, onon ummaatooje fuu! Maŋgte mo, onon jama'aaje fuu ! Ngam mbooɗeeŋga Jawmiraawo ɗuuɗani en, gooŋgaaku maako duumoto haa foroy. Halleluya! Ngette Jawmiraawo, ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada ! Sey yimɓe Isra'iila mbi'a: “Mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada!” Sey yimɓe danygol Haruna mbi'a: “Mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada!” Sey hulɓe Jawmiraawo fuu mbi'a: “Mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada!” Nder ɓillaare am toriimi Jawmiraawo, kaŋko o jaabi yam, o wurtini yam diga maare. Jawmiraawo ɗon wondi bee am, mi hulataa koo ɗume. Ɗume yimɓe mbaawata waɗugo yam? Jawmiraawo woni balloowo yam, mi yi'an do'ere konne'en am. Nyukkaago haa Jawmiraawo ɓuri hoolaago yimɓe, nyukkaago haa Jawmiraawo ɓuri hoolaago mawɓe. Ummaatooje fuu taari yam, mi halki ɓe fuu bee innde Jawmiraawo. Ɓe taari yam koo toy fuu, mi halki ɓe bee innde Jawmiraawo! Ɓe taari yam bana nyaaki, ɓe nyifi bana gi'e joorɗe kuɓɓaaɗe, mi halki ɓe bee innde Jawmiraawo! Ɓe ngerɓi yam bee semmbe ngam haa mi do'o, ammaa Jawmiraawo walli yam. Jawmiraawo woni semmbe am e daliila yimre am, kaŋko hisni yam. Gookaali seyo e jaalorgal ɗon nder laymaaji adili'en: “Nyaamo Jawmiraawo huuwani en kuuɗe mawɗe. Nyaamo maako ɓaŋgake, nyaamo maako huuwani en kuuɗe mawɗe.” Mi maayataa, ammaa mi yeeɗan, mi anndinan yimɓe ko Jawmiraawo waɗi. Jawmiraawo ɓocci yam bee caatal, ammaa o hokkaay yam haa juŋngo waade. Maɓɓitaneeɗam dammuɗe adili'en, mi nasta, ngam haa mi yetta Jawmiraawo! Ndaa dammugal Jawmiraawo! Ton adili'en nastirta. Mi ɗon yette ngam a jaabi yam, a hisni yam boo. Hayre nde mahooɓe ngudini, laati hayre talkumoore ɓurnde saman. Jawmiraawo waɗi ɗum, ɗum kaayeefi haa gite men. Hannde woni nyalaade nde Jawmiraawo waɗi. Mbelmbelte! Ceyoren nde! Yaa Jawmiraawo, hisnu min! Useni, Jawmiraawo, hokku min jaalorgal ! Barka laatano garanɗo bee innde Jawmiraawo! Diga haykaliiru Jawmiraawo, min mbarkiɗinan on. Jawmiraawo woni Allah, o yaynani en. Nyannde juulde mon njoge lice, kawte, njehe haa njotton luwe hirsirde. An woni Allah am, mi yettete! Yaa Allah am, mi maŋgtete! Ngette Jawmiraawo, ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Barka laatanto yimɓe ɓe ngalaa feloore, tokkotooɓe tawreeta Jawmiraawo. Barka laatanto hakkilanooɓe seedamkuuji maako, ɗowtaniiɓe mo bee ɓernde woore. Ɓe mbaɗataa halleende, ammaa ɓe tokkoto laabi maako. An a waɗi sarɗiiji, haa min ɗowtano ɗi bee tiinaare. Mi yiɗi mi laato tabitɗo haa mi ɗowtano farillaaji ma. Nden to mi ɗowtani umrooje ma fuu, mi toskataako. Mi ɗon ekkito kiitaaji ma adiliiji, ngam maajum mi yettete bee ɓernde gooŋɗunde. Mi ɗowtanto farillaaji ma, taa accam sam. Noy derkeejo senrata laabi mum? Bee jogaago wolde ma. Mi yiɗi ɗakkotirgo bee ma bee ɓernde woore, taa accu mi sela laawol umrooje ma. Mi ɗon jogi wolde ma nder ɓernde am, ngam taa mi waɗa hakke dow maaɗa. Maŋgtoore laatano ma, yaa Jawmiraawo, ekkitinam farillaaji ma. Bee hunnduko am limtanmi kiitaaji ɗi umruɗa fuu. Mi ɗon seyoro hakkilango seedamkuuji ma, ko ɓuri seyoraago riskuuji koo ɗiye fuu. Mi numtan sarɗiiji ma, mi hakkilanan laabi ma. Mi ɗon seyoro farillaaji ma, mi yejjitittaa wolde ma. Woonan maccuɗo ma, haa mi yeeɗa, mi jogo wolde ma. Maɓɓitu gite am, haa mi yi'a kaayeefiiji nder tawreeta ma. Mi koɗo duniyaaru, taa suuɗam umrooje ma. Ngenka anndugo kiitaaji ma ɗon wula ɓernde am tum. A feli mawnitiiɓe, naaloore ɗon dow selɓe laawol umrooje ma. Ittanam kuudi maɓɓe e jancoore maɓɓe dow am, ngam mi ɗon jogi seedamkuuji ma. Koo to mawɓe ɗon njooɗo kaɓɓa dabareeji dow am, min maccuɗo ma mi numtan farillaaji ma. Seedamkuuji ma laatake welwelo am, kanji carwoto yam. Mi ɗon waali nder mbulwuldi, mi ɗon daande maayde, yeeɗitinam fodde wolde ma. Mi limtani ma ko mbaɗmi fuu, a jaabi yam boo. Ekkitinam farillaaji ma. Faamtinam sarɗiiji ma, haa mi numta kaayeefiiji ma. Ɓernde am ɗon sakli masin, semmbiɗinam fodde wolde ma. Aynam, taa mi tokko laawol fewre, mo'anam fodde tawreeta ma. Mi suɓi laawol gooŋga, mi ɗon ɗowtano kiitaaji ma. Mi jogoto seedamkuuji ma booɗɗum, yaa Jawmiraawo, taa accu yimɓe cemtinammi. Mi ɗon yaawa ɗowtanaago umrooje ma bee tiinaare, ngam a hokki ɓernde am feecaare. Ekkitinam tokkaago farillaaji ma, Jawmiraawo, mi ɗowtanto ɗi haa foroy. Hokkam faamu haa mi ɗowtano tawreeta ma, mi tokko ka bee ɓernde woore. Ɗowam dow laawol umrooje ma, ngam mi ɗon seyoro ɗe. Huusitin ɓernde am dow umrooje ma, naa dow riba kalluka. Aynu gite am, taa mi laara kuuje meereeje, Yeeɗitinam nder laawol ma. Hebbinan maccuɗo ma iinawol ngol a iinani hulɓe ma. Ittanam toskaare nde kulanmi, ngam kiitaaji ma mbooɗi. Mi yiɗi ɗowtanaago sarɗiiji ma masin, yeeɗitinam fodde adilaaku ma. Accu mbooɗeeŋga ma waranammi, yaa Jawmiraawo, non boo kisndam ma fodde wolde ma, haa mi jaabo huɗanɓe yam, ngam mi ɗon hoolo wolde ma. Wallam wolwugo gooŋga foroy, ngam mi ɗon tammoro kiitaaji ma. Mi ɗowtanto tawreeta ma koo ndey, haa abada abadin. Mi heɓan feecaare, ngam mi ɗowtanake sarɗiiji ma. Mi wolwanan laamiiɓe seedamkuuji ma, mi semtataa. Mi ɗon seyoro umrooje ma, ngam mi yiɗi ɗe. Mi yiɗi umrooje ma, mi ɗon teddina ɗe, mi numtan farillaaji ma. Siftor wolde nde mbi'ɗa maccuɗo ma, bee maare a hokki yam tammunde. Mi de'iti koo nder ɓillaare am boo, ngam wolde ma ayni yoŋki am. Mawnitiiɓe njanci yam masin, ammaa mi selataa laawol tawreeta ma. Mi ɗon siftora kiitaaji ma ɓooymaaji, ɗi nde'itini yam, yaa Jawmiraawo. Mi heewi tikkere saatunde ngam daliila halluɓe, wudinɓe tawreeta ma. Saa'i mi koɗo nder duniyaaru, farillaaji ma laati daliila gime am. Jemma fuu mi ɗon siftora innde ma, yaa Jawmiraawo, haa mi tokko tawreeta ma. Mi ɗon ɗowtano sarɗiiji ma, kanjum woni seyo am. An woni geɗal am, yaa Jawmiraawo, mi wi'i mi jogoto bolle ma. Mi yeli fottango ma bee ɓernde woore, hinnam fodde wolde ma. Mi linyi yahdu am, mi lortanake seedamkuuji ma. Mi neeɓataa, mi ɗon yaawɗo haa mi ɗowtano umrooje ma. Kaɓɓorli halluɓe ɗon taari yam, ammaa mi yejjitaay tawreeta ma. Mi finan caka jemma, haa mi yette ngam kiitaaji ma adiliiji. Mi soobri bee hulɓe ma e ɗowtaniiɓe sarɗiiji ma fuu. Duniyaaru heewi mbooɗeeŋga ma, yaa Jawmiraawo, ekkitinam farillaaji ma. A waɗi ko mbi'ɗa, yaa Jawmiraawo, a woonani maccuɗo ma. Hokkam hakkiilo e faamu, ngam mi ɗon hoolo umrooje ma. Diga mi torraakino tawon, mi ɗonno woofa, ammaa jonta mi ɗon jogo wolde ma. A booɗɗo, a boonanoowo yimɓe, ekkitinam farillaaji ma. Mawnitiiɓe ɗon mbaɗa tufle dow am, ɗon toskammi, ammaa min mi ɗon ɗowtano sarɗiiji ma bee ɓernde woore. Kamɓe ɓe caata ko'e'en, ammaa min mi ɗon seyoro tawreeta ma. Torra am nafi yam, ngam ka ekkitini yam farillaaji ma. Tawreeta ma ɓurani yam ceede cardi e kaŋŋeeri ujineeje saman. Juuɗe ma tagi yam, ɗon njogo yam, hokkam faamu haa mi ekkito umrooje ma. To hulɓe ma ngi'i yam, ɓe ceyoto, ngam mi ɗon tammoro wolde ma. Jawmiraawo, mi anndi kiitaaji ma adiliiji, a yarni yam bone fodde gooŋgaaku ma. Accu mbooɗeeŋga ma de'itinammi, fodde wolde nde mbi'ɗa maccuɗo ma. Enɗam haa mi yeeɗa, ngam mi ɗon seyoro tawreeta ma. Sey mawnitiiɓe tosko, ngam ɓe ɗon mbaɗammi tufle meere. Ammaa min mi ɗon numta sarɗiiji ma. Hulɓe ma ngara haa am, non boo annduɓe seedamkuuji ma fuu. Sey mi ɗowtano farillaaji ma bee ɓernde laaɓnde, ngam taa mi tosko. Mi ɗon yenwa kisndam ma haa mi tampi, mi ɗon tammoro wolde ma. Mi ɗon reena gooŋɗineeki koŋngol ma haa mi somi. Mi ɗon ƴama: “Ndey nde'itinta mi?” Mi laati bana kanyakanyaawu kiiɗŋgu, ammaa mi yejjitaay farillaaji ma. Balɗe noy luttani maccuɗo ma? Ndey kiitotoɗa toonyooɓe yam? Mawnitiiɓe ngasani yam gasɗe, ɗum luuti tawreeta ma. Umrooje ma fuu koolniiɗe. Ɓe ɗon taasnammi bilaa daliila. Wallam! Lutti seɗɗa ɓe nattinanno yam diga lesdi, ammaa min mi accaay sarɗiiji ma. Yeeɗitinam bee mbooɗeeŋga ma, haa mi tokko seedamku hunnduko ma. Yaa Jawmiraawo, haa foroy wolde ma ɗon tabiti haa asama. Gooŋgaaku ma ɗon tabiti diga yidere haa yidere. An a jo'ini lesdi, ndi ɗon tabiti. Kuuje fuu ɗon ndari haa wargo hannde ngam kiitaaji ma, ɗe fuu ɗe ɗon njaggano ma. To tawreeta ma laataakino seyo am, mi halkanno nder ɓillaare am. Mi yejjitittaa sarɗiiji ma sam, ngam bee maaji a yeeɗitini yam. An mari yam, hisnam! Ngam mi ɗowtanake kiitaaji ma. Halluɓe ɗon ndeena, ngiɗi halkugo yam, ammaa min mi ɗon hakkilana seedamkuuji ma. Mi yi'i kuuje timmididɗe fuu timman, ammaa umrooje ma, ɗe ngalaa keerol. Mi yiɗi tawreeta ma masin, mi ɗon nyalla numtugo ka. Umrooje ma ɗon ngondi bee am foroy, ɗe ndokkatam hikma ko ɓuri konne'en am. Mi heɓi hakkiilo ko ɓuri ekkitinooɓe yam fuu, ngam mi ɗon numta seedamkuuji ma. Mi ɓurdi ndotti'en hakkiilo, ngam mi ɗon ɗowtano sarɗiiji ma. Mi naŋgti kosɗe am, taa mi tokko laawol kalluŋgol, ngam haa mi jogo wolde ma. Mi selaay laawol kiitaaji ma, ngam an ekkitini yam. Bolle ma mbelani yam masin! Ɗe ɓuri koo njumri welugo. Bee sarɗiiji ma keɓranmi hakkiilo, ngam maajum mi ɗon wanya laawol fewre fuu. Wolde ma woni pittirla ngam palanɗe am, kayre woni jayŋgol dow laawol am. Mi hunake, mi hebbinan hunayeere am boo, mi ɗowtanto kiitaaji ma adiliiji. Fakat mi torriiɗo masin, yaa Jawmiraawo, yeeɗitinam fodde wolde ma. Yerda gettooje ɗe mi lii'ani ma, yaa Jawmiraawo, ekkitinam kiitaaji ma. Mi ɗon haa daande maayde foroy, ammaa mi yejjitaay tawreeta ma. Halluɓe ɗon mbaɗammi tuuforgol, ammaa mi selataa laawol sarɗiiji ma. Seedamkuuji ma laati ndesaari am haa foroy, ɗi laati daliila welwelo ɓernde am. Mi huucitini ɓernde am dow farillaaji ma haa foroy, haa timmoode balɗe am. Mi ɗon wanya marɓe ɓerɗe ɗiɗi, ammaa mi yiɗi tawreeta ma. An woni nyukkorde am e wawarde am, mi ɗon tammoro wolde ma. Ndaayeeɗam, onon halluɓe! Min kam mi ɗowtanto umrooje Allah am. Semmbiɗinam bana mbi'ɗaami, haa mi yeeɗa, taa accu tammunde am laato meere. Tiigam haa mi hisa, nden kam mi hakkilanan farillaaji ma foroy. A wudinan luutanɓe farillaaji ma fuu, ngam dabareeji maɓɓe laatoto meere. A rufi halluɓe duniyaaru fuu bana mbuuwri, ngam maajum ngiɗmi seedamkuuji ma. Ɓanndu am fuu surwi ngam kultoreeŋgol ma, mi ɗon hultori daliila kiitaaji ma. Mi waɗi gooŋgaaku e adilaaku, taa hokkam haa juuɗe konne'en am. Tabitin hayru maccuɗo ma, ngam taa mawnitiiɓe toonyo yam. Mi ɗon reena kisndam ma e gooŋɗineeki iinawol ma adiliiwol haa mi somi. Waɗan maccuɗo ma fodde mbooɗeeŋga ma, ekkitinam kiitaaji ma. Mi maccuɗo ma, hokkam hakkiilo, haa mi faama seedamkuuji ma. Yaa Jawmiraawo, saa'i waɗi a hiito! Ngam yimɓe luuti tawreeta ma. Ngam maajum mi ɗon samɗina umrooje ma ko ɓuri kaŋŋeeri, koo kaŋŋeeri ɓurndi laaɓugo boo. Ngam maajum, mi annditi sarɗiiji ma fuu ɗi darnuɗi, ammaa mi ɗon wanya laawol fewre koo ngole. Seedamkuuji ma ɗi kaayeefiiji, ngam maajum ɓernde am ɗon hakkilana ɗi. Baŋginaaɗo bolle ma heɓan jayŋgol, ɗe ndokkan humakiijo hakkiilo. Mi ɗon laaha, hunnduko am maɓɓiti jaasɗum, ngam mi ɗon yenwa umrooje ma. Waylita heedi am, mo'anam bana a woowri waɗango yiɗɓe innde ma. Semmbiɗin palanɗe am bana mbi'ɗaami, taa accu halleende laamano yam. Hisnam e toonyooɓe yam, ngam haa mi ɗowtano sarɗiiji ma. Laar jaggiiɗo ma bee yerduye, ekkitinam farillaaji ma. Gite am ɗon ilna gonɗi bana maayel, ngam yimɓe ɗon luuta tawreeta ma. Yaa Jawmiraawo, a adiliijo, kiitaaji ma ɗi darnuɗi. A tabitini seedamkuuji ma bee adilaaku e hoolaare timmunde. Ɓernuki am saati, ɗon wula nder am bana yiite, ngam konne'en am ngejjiti bolle ma. Wolde ma laaɓi tal bana njamndi laɓɓinaandi, min maccuɗo ma mi yiɗi nde. Mi leesɗo, jawaaɗo, ammaa mi yejjitaay sarɗiiji ma. Adilaaku ma woni adilaaku duumiiŋgu, tawreeta ma woni gooŋga. Mi keewɗo torra e saklere, ammaa umrooje ma ɗon ceynammi. Seedamkuuji ma ɗi adiliiji haa foroy, hokkam faamu haa mi yeeɗa. Bee ɓernde am fuu mi ɗon toro ma. Jaabam, yaa Jawmiraawo, min boo mi ɗowtanto farillaaji ma. Mi ɗon toro ma, hisnam! Nden kam mi hakkilanan seedamkuuji ma. Diga weetaay mi ɗon toro ballal ma, mi ɗon tammoro wolde ma. Mi finan diga weetaay, ngam haa mi numta wolde ma. Yaa Jawmiraawo, nanam fodde mbooɗeeŋga ma, yeeɗitinam fodde kiitaaji ma. Waɗooɓe halleende ɗon ɓadito, ɓe ndaayi tawreeta ma. Ammaa an a ɓadiiɗo, yaa Jawmiraawo, umrooje ma fuu ɗe gooŋɗuɗe. A tabitini seedamkuuji ma haa foroy. Kanji paamtini yam ɗum diga ɓooyma. Laar ɓillaare am, hisnam, ngam mi yejjitaay tawreeta ma. Jiŋngam, rimɗinam, yeeɗitinam bana mbi'ɗaami. Halluɓe keɓataa kisndam sam, ngam ɓe kakkilantaa kiitaaji ma. Ammaa enɗam ma ɗuuɗi, yaa Jawmiraawo, ngam maajum yeeɗitinam bee kiitaaji ma. Taasnooɓe yam, konne'en am ɓe ɗuuɗɓe, ammaa mi selataa laawol seedamkuuji ma. To mi yi'i tuurtuɓe dow ma, ɓernde am ɗon metta, ngam ɓe ɗowtantaako wolde ma. Laar no mi yiɗiri sarɗiiji ma, yaa Jawmiraawo, yeeɗitinam fodde mbooɗeeŋga ma. Dubbeere wolde ma ɗum gooŋga, kiitaaji ma adiliiji fuu nduumoto. Mawɓe ɗon taasnammi bilaa daliila, ammaa ɓernde am hulataa koo ɗume, sey wolde ma. Mi ɗon seyoro wolde ma bana keɓɗo jawdi ɗuuɗndi. Mi ɗon wanya fewre, nde laatani yam nyiddunde. Ammaa mi yiɗi tawreeta ma. Nyalaade fuu, nde joweeɗiɗi maŋgtanmaami ngam daliila kiitaaji ma adiliiji. Salaaman makka woodani yiɗɓe tawreeta ma, walaa ko fergata ɓe. Mi ɗon tammoro kisndam ma, yaa Jawmiraawo, mi ɗon ɗowtano umrooje ma. Mi ɗon hakkilana seedamkuuji ma, mi yiɗi ɗi masin. Mi ɗon ɗowtano sarɗiiji ma e seedamkuuji ma, an a anndi laabi am fuu. Accu wookaandu am yotto ma, yaa Jawmiraawo, hokkam faamu bana mbi'ɗaami. Accu tornde am yotto ma, hisnam bana mbi'ɗaami. Sey hunnduko am ɓula maŋgtoore ma, ngam a ɗon ekkitinammi farillaaji ma. Sey ɗemŋgal am yimnda wolde ma, ngam umrooje ma fuu ɗe adiliije. Juŋngo ma taaskano wallugo yam, ngam mi waɗi anniya ɗowtanaago sarɗiiji ma. Mi ɗon yenwa kisndam ma, yaa Jawmiraawo, tawreeta ma ɗon seynammi. Accu mi yeeɗa ngam maŋgtugo ma, kiitaaji ma mballammi. Mi ɗon yiilo bana mbaalu majjuŋgu. Ɗaɓɓitit maccuɗo ma, ngam mi yejjitaay umrooje ma. Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Nder ɓillaare am toriimi Jawmiraawo, kaŋko o jaabi yam. Yaa Jawmiraawo, hisnu yoŋki am e fewooɓe, waɗɓe tufle dow am. Onon fewooɓe, kiita kayeeha haandani on? Ɗum kuri honooɓe ceeɓɗi, bee ƴulɓe yiite ɓuranɗe wulugo! Kayto! Mi jurumɗo ngam mi hoɗi haa lesdi Meesek, mi jooɗi nder cuuɗi laymaaji Keedar! Duuri mi ɗon jooɗodo bee wanyɓe sulhu! Min kam mi goɗɗo sulhu, ammaa to mi ɗon wolwa, kamɓe ɓe ngiɗi honugo yam! Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Mi ɗon tijjo gal kooseeje. Haa toy ballal am iwata? Ballal am ɗon iwa haa Jawmiraawo, tagɗo asamanji e lesdi. O accataa kosŋgal ma dimmbo. Kaŋko woni aynoowo ma, o ɗaanataako. Fakat, aynoowo Isra'iila ngoŋngataa, ɗaanataako sam. Jawmiraawo woni aynoowo ma, Jawmiraawo ɗon dari haa nyaamo ma, o suddete bee ɗowdi maako. Nyalawma naaŋge torrataa ma, jemma boo lewru nyawnataa ma. Jawmiraawo aynete diga sarru fuu, o aynan yoŋki ma. Koo a ɗon wara, koo a ɗon dilla, Jawmiraawo ɗon ayne diga jonta haa foroy. Yimre Daawuda ngam jahaaŋgal haa Urusaliima. Mi seyi nde yimɓe mbi'i yam: “Njemme haa suudu Jawmiraawo!” Jonta kosɗe amin njottake dammuɗe ma, an Urusaliima. Urusaliima, a berniwol nyiɓaaŋgol, juɓɓindiraaŋgol booɗɗum. Ton le'i Jawmiraawo mba'oto ngam maŋgtugo innde Jawmiraawo bana o umri ɗi. Leese laamu ngam waɗugo kiita ɗon ton, laamiiɓe ɓe danygol Daawuda ɗon kiito ton. Torane Urusaliima salaaman! Mbi'e: “Yiɗɓe ma njooɗo jam. Salaaman laato nder mahi ma, jam boo nder cuuɗi ma booɗɗi.” Ngam daliila deerɗiraaɓe e soobiraaɓe am mbi'anmi Urusaliima: “Salaaman dow maaɗa! Ngam daliila suudu Jawmiraawo Allah men mi ɗon yelo hayru maaɗa!” Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. An jooɗiiɗo haa asama, mi ɗon tijjo gal maaɗa. Bana no maccuɓe keɗirto jawmum'en, korɗo boo gal juŋngo jawmum debbo, bana nii min ɗon keɗo ma, yaa Jawmiraawo Allah amin, haa to a hinnake min. Hinna min, yaa Jawmiraawo, hinna min, ngam min keewi mbustu! Min kaaɓi jancoore heƴnuɓe e yawaare mawnitiiɓe. Yimre Daawuda ngam jahaaŋgal haa Urusaliima. “To Jawmiraawo wondaayno bee meeɗen – sey yimɓe Isra'iila mbi'a bana nii, to Jawmiraawo wondaayno bee meeɗen saa'i yimɓe ukkani en, ɓe moɗanno en en yeeɗɓe. Saa'i ɓernuki maɓɓe saati dow meeɗen, ndiyamji boo ilnanno en daayiiɗum, maayo semmbiɗŋgo suddanno en, ilamji cemmbiɗɗi boo cuddanno en.” Yettoore laatano Jawmiraawo, ngam o accaay konne'en men kalka en. En ndaɗi bana sonndu naŋngaandu nder tuuforgol loohoowo. Tuuforgol ta'i, en ndimɗi. Ballal meeɗen ɗum innde Jawmiraawo, tagɗo asama e lesdi. Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Hoolotooɓe Jawmiraawo fuu nanndi bee hooseere Siyona nde dimmbataako, nde ɗon tabiti haa foroy. Bana kooseeje ɗon taari Urusaliima, non Jawmiraawo taarata ummaatoore muuɗum, diga jonta haa foroy. Halluɓe tokkataako laamanaago maral adili'en, ngam taa adili'en puɗɗa waɗugo zunuuba. Yaa Jawmiraawo, woonan wooɗɓe e gooŋɗa-ɓerɗe'en! Jawmiraawo riiwa tokkotooɓe laabi leliiɗi hawtaade bee waɗooɓe halleende. Salaaman laatano Isra'iila! Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Saa'i Jawmiraawo wartiri en haa Siyona diga jeyaaŋgu, en laati bana hoyɗuɓe, en ɗuɗɗini jaleeɗe, en ngimi bee seyo. Nder ummaatooje goɗɗe, yimɓe mbi'i: “Jawmiraawo huuwani ɓe kuuɗe mawɗe!” Fakat, Jawmiraawo huuwani en kuuɗe mawɗe, enen boo en ceyi. Yaa Jawmiraawo, wartir yimɓe amin diga jeyaaŋgu, bana maaje haa ladde hamaadaare Lesdi Fombina. Aawanɓe bee gonɗi codan bee welwelo. Ɓe ngurti bee bojji, ɓe aawi aawdi. Ammaa fakat ɓe ngartan bee seyo, ɓe kooran ƴaamle maɓɓe. Yimre Suleymaanu ngam jahaaŋgal haa Urusaliima. To naa Jawmiraawo ɗon nyiɓa suudu, nyiɓooɓe ndu torroto meere. To naa Jawmiraawo ɗon ayna berniwol, aynooɓe ngol aynan meere. To on ummake fajiri cub, on tuurtake esaa'i, on keɓri nyaamdu mon bee torra, ko ɗum nafi? Ngam Jawmiraawo ɗon hokka bana non haa yiɗaaɓe mum saa'i ɓe ɗon ɗaani. Ɓikkoy ngoni dokkal Jawmiraawo, danygol woni mbarjaari ndi o hokki. Bana kuri haa juŋngo konoowo, non ɓiɓɓe worɓe danyaaɓe nder semmbe sukaaku. Barka laatani marɗo kuri ɗuuɗɗi bana maaji nder ɓaaru mum. To o fotti bee konne'en maako haa dammugal berniwol, o semtintaake. Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Barka laatanto koo moy kulɗo Jawmiraawo, tokkotooɗo laabi maako! A naftoran nafuuda kuugal ma, a heɓan barka e hayru. Debbo ma laatoto bana inabohi dimanki, ɓikkoy ma taariikoy ma bana jaytunje kecce. Bana nii kulɗo Jawmiraawo barkiɗinte. Jawmiraawo barkiɗine diga Siyona, a yi'a hayru Urusaliima balɗe ma fuu. Balɗe ma njuuta haa ngi'a taaniraaɓe ma. Salaaman laatano Isra'iila! Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. “Diga mi derkeejo, yimɓe tokki ɓillugo yam – bana nii, sey Isra'iila wi'a, diga mi derkeejo, konne'en tokki ɓillugo yam, ammaa ɓe njaalaaki yam. Remooɓe ndemi ɓaawo am, ɓe ndiidi kaatorooji juuɗɗi dow maago. Jawmiraawo o adiliijo, o ta'i kaɓɓorli halluɓe.” Sey wanyɓe Siyona fuu tosko, loro ɓaawo! Ɓe laato bana huɗo dow soorowol. Ko yooran hiddeko goɗɗo ɗoofa ko, walaa ba'anɗo ko koo seɗɗa, walaa baɗanɗo ba'e ngam hoorugo ko. Saalotooɓe ton mbi'ataa on: “Barka Jawmiraawo dow mooɗon, min ɗon mbarkiɗina on bee innde Jawmiraawo.” Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon ewno ma, ngam mi ɓilliiɗo masin. Nanam, yaa Jawmiraawo, heɗita tornde am! To a limi aybeeji amin, yaa Jawmiraawo Allah, moy waawata daraago yeeso ma? Ammaa haa maaɗa yaafuye woni, ngam haa yimɓe kule. Mi ɗon tammoro Jawmiraawo. Ɓernde am ɗon tammoro mo. Mi ɗon hoolo wolde maako. Mi ɗon yenwa Jawmiraawo masin, ko ɓuri aynoowo keppananɗo fajiri. Fakat ngenka am ɓuri keppanki maako. Onon Isra'iila'en, koole Jawmiraawo, ngam haa maako mbooɗeeŋga woni, o dimɗinoowo mawɗo. Kaŋko o rimɗinan yimɓe Isra'iila diga aybeeji maɓɓe fuu. Yimre Daawuda ngam jahaaŋgal haa Urusaliima. Yaa Jawmiraawo, ɓernde am mawnitaaki, mi walaa ƴaggaare, mi nufataako kuuɗe mawɗe malla kuuɗe calorɗe yam. Mi siwtini ɓernde am, mi de'itini nde. Bana ɓiŋngel cuftaaŋgel ɗon waali haa juuɗe daada maagel, non ɓernde am waalake. Onon Isra'iila'en, koole Jawmiraawo diga jonta haa foroy! Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Yaa Jawmiraawo, siftor Daawuda e boneeji muuɗum fuu. Siftor ko o hunani Jawmiraawo, ko o togani Allah Yaakubu Baawɗo. O wi'i: “Mi nastataa suudu laymaaru am, mi waalataako dow be'itte, mi siwtataako, mi ɗaanataako, haa to mi heɓani Jawmiraawo nokkuure, haa to mi heɓani Allah Yaakubu, Baawɗo, jooɗorde.” En nani haala sundukru alkawal haa Efrata, en keɓti ndu nder gese Ya'ar. En mbi'i: “Njemmen haa Jawmiraawo jooɗoto, en cujida yeeso jaaɓruɗum kosɗe maako.” Umma, yaa Jawmiraawo, war haa nokkuure siwtorde ma, an bee sundukru ma marndu baawɗe ma! Adilaaku taaro liman'en maaɗa bana mojaare, hoolaaɓe ma ngima bee seyo. Ngam daliila jaggiiɗo ma Daawuda taa wudin laamiiɗo mo moytuɗa. Jawmiraawo hunani Daawuda hunayeere, o fiistataa nde sam. O wi'i: “Mi jo'inan goɗɗo danygol ma dow leeso laamu ma. To ɓiɓɓe ma njogake alkawal am, to ɓe ɗowtanake seedamkuuji ɗi mi ekkitini ɓe, nden kam ɓiɓɓe maɓɓe boo njooɗoto dow leeso laamu ma haa foroy.” Jawmiraawo suɓi hooseere Siyona, o yiɗi nde laato jooɗorde maako. O wi'i: “Haa ɗo njooɗotoomi foroy, haa nokkuure nde'e ngiɗmi jooɗaago. Mi hokkan nde nyaamdu ɗuuɗndu, mi haarnan laafuɓe maare. Mi taarnan liman'en maare bee kisndam bana mojaare, hoolaaɓe maare ngiman bee seyo maŋngo. Haa ɗo umminanmi goɗɗo baawɗo nder danygol Daawuda, mi tabitinan laamu danygol moytaaɗo am. Mi suddan konne'en maako bee mbustu, ammaa kaŋko, laamu maako maran tedduŋgal.” Yimre Daawuda ngam jahaaŋgal haa Urusaliima. To deerɗiraaɓe njooɗodake hawtaade, ɗum booɗɗum, ɗum belɗum masin! Ɗum nanndi bee nebbam ndufaaɗam dow hoore Haruna, ilanɗam dow wakkude mum e dow daande limce mum. Ɗum nanndi bee saawawre iwnde haa hooseere Hermoon, toɓɓannde dow kooseeje Siyona. Haa ton Jawmiraawo tabitinta barka mum, ɗum ngeendam haa foroy. Yimre jahaaŋgal haa Urusaliima. Maŋgte Jawmiraawo, onon jagganooɓe Jawmiraawo fuu, darotooɓe nder suudu maako jemmaaje fuu! Ɓaŋgte juuɗe mon gal suudu seniindu! Maŋgte Jawmiraawo. Jawmiraawo tagɗo asama e lesdi barkiɗine diga Siyona. Halleluya! Maŋgte innde Jawmiraawo! Maŋgte mo, onon jagganooɓe Jawmiraawo, darotooɓe nder suudu maako, haa dalde haykaliiru Allah meeɗen. Halleluya! Jawmiraawo o booɗɗo! Ngimane innde maako, ngam nde welnde! Jawmiraawo suɓani hoore mum Yaakubu, yimɓe Isra'iila ɓe yiɗaaɓe maako. Mi anndi Jawmiraawo men o mawɗo, o ɓuri ɗowanteeɓe fuu mawnugo. O waɗan ko o yiɗi fuu, haa asama e dow lesdi, nder beeli e nder ndiyamji lugguɗi fuu. O waddan duule diga keerol duniyaaru, o sakkinan ma'e, ngam toɓnugo iyeele, o wurtinan henndu diga cigorɗi maako. Haa Misra o mbari afɓe yimɓe e afi dabbaaji fuu. O waɗi alaamaaji e kaayeefiiji ton ngam hiitaago Firawna e saraaki'en mum. O halki ummaatooje ɗuuɗɗe, o mbari laamiiɓe semmbiɗɓe: Sihon, laamiiɗo Amoori'en e Ook, laamiiɗo Baasan, non boo laamiiɓe Kanaana fuu. O hokki lesɗe maɓɓe haa juuɗe yimɓe maako, ɗe laati maral Isra'iila ummaatoore maako. Yaa Jawmiraawo, innde ma duumoto, yimɓe ciftorte diga yidere haa yidere! Ngam a gooŋɗinan ummaatoore ma, a de'itinan maccuɓe ma. Labbi ummaatooje ɗi kuuwraama cardi e kaŋŋeeri, juuɗe yimɓe mbaɗi ɗi. Ɗi ngoodi kunnduɗe, ammaa ɗi mbolwataa, ɗi ngoodi gite, ammaa ɗi ngi'ataa, ɗi ngoodi noppi, ammaa ɗi nanataa, walaa poofɗe nder kunnduɗe maaji. Waɗɓe ɗi nanndi bee maaji, non boo hooliiɓe ɗi fuu. Onon yimɓe Isra'iila, ngette Jawmiraawo! Ngette mo, onon yimɓe danygol Haruna! Onon yimɓe lenyol Lewi, ngette Jawmiraawo! Ngette mo, onon hulɓe mo! Yettoore laatano Jawmiraawo jooɗiiɗo haa Urusaliima diga Siyona! Halleluya! Ngette Jawmiraawo, ngam o booɗɗo – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Ngette Allah Mawɗo – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Ngette Jawmiraawo jawmiraaɓe – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Kaŋko feere maako ɗon waɗa kaayeefiiji mawɗi – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O tagi asamanji bee hikma – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O we'iti lesdi dow ndiyamji – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O waɗi jayli mawɗi – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. naaŋge ngam laamanaago nyalawma – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada – lewru e koode boo ngam laamanaago jemma – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O mbari ɓiɓɓe Misra'en afɓe – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O wurtini yimɓe Isra'iila diga Misra – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada – bee juŋngo maako semmbiɗŋgo – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O senndi maayo Maaliya geɓe ɗiɗi – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O eerni yimɓe Isra'iila haa caka maago – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O majjini Firawna e mooɓre honooɓe mum nder maago – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O ɗowi ummaatoore maako nder ladde – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O mbari laamiiɓe mawɓe – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada, o mbari laamiiɓe tedduɓe – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada, Sihon, laamiiɗo Amoori'en – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada, e Ook, laamiiɗo Baasan – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O hokki lesɗe maɓɓe haa ummaatoore maako – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada, ɗe laati maral Isra'iila'en jagganooɓe mo – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O yejjitaay en saa'i en toskaaɓe – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O hisni en juuɗe konne'en men – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. O ɗon nyaamna tagefooji fuu – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Ngette Allah mo asama – mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada. Kommbi maaje Baabila njooɗiiɗen, nde en ciftori Siyona, en mboyi. En ɓili moolooji men haa leɗɗe kommbi maayo. Ngam haa ton dahɓe en ƴami en gime, yarnooɓe en bone ngiɗi en ngima gimol seyo: “Ngimane min yimre Siyona!” Noy ngimreten yimre Jawmiraawo nder lesdi njananndi? To mi yejjiti ma, an Urusaliima, ndikka juŋngo am nyaamo waata! To mi siftoraay ma, to mi ɓuraay seyoraago ma dow koo ɗume fuu, nden kam ɗemŋgal am takko nder hunnduko am! Yaa Jawmiraawo, siftor ko Edoomi'en mbaɗi nyalaade berniwol Urusaliima do'i. Siftor no ɓe mbi'i: “Ngibbine ngol, mbile caɓɓaaje maagol fuu!” An Baabila, berniwol bileteeŋgol! Barka laatanto baatanɗo ma ko mbaɗɗa min. Barka laatanto naŋnganɗo ɓikkoy ma, o faɗɗira koy tapaare! Yimre Daawuda. Mi ɗon yette bee ɓernde am fuu, mi ɗon yima maŋgtoore ma yeeso ɗowanteeɓe. Mi ɗon sujida yeeso haykaliiru ma seniindu haa mi maŋgta innde ma ngam daliila mbooɗeeŋga e gooŋgaaku ma, ngam a hebbitini iinaaji ma ko ɓuri tammunde amin. Saa'i mi ewni ma, a jaabi yam, a semmbiɗini yoŋki am masin. Yaa Jawmiraawo, laamiiɓe duniyaaru fuu ngettete, to ɓe nani bolle maaɗa! Ɓe ngima maŋgtoore kuuɗe Jawmiraawo, ngam tedduŋgal maako ɗuuɗŋgal. Koo nde Jawmiraawo o Ɓaŋiiɗo, o ɗon laara leesɓe, ammaa o ɗon anndita mawnitiiɓe diga daayiiɗum. Koo to ɓillaaje taarake yam, an a ɗon ayna yoŋki am. A fortan juŋngo ma dow konne'en am tikkananɓe yam, nyaamo ma hisnatam. A timminan haala am jam, yaa Jawmiraawo, mbooɗeeŋga ma ɗon tabiti haa foroy. Taa wudin tagaaɓe maaɗa! Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, a linyi yam, a anndi yam. Koo mi ɗon jooɗi, koo mi ɗon dari, a anndi ɗum, a anndi numooji am diga daayiiɗum. Koo mi ɗon waanca, koo mi ɗon siwto, a ɗon linya ɗum, a anndi ko mbaɗanmi fuu. Hiddeko mi wolwa, yaa Jawmiraawo, a anndi ko mbi'anmi fuu! A ɗon taari yam yeeso e ɓaawo fuu, juŋngo ma ɗon faddammi. Anndal kaayeefiiwal nga'al saldori yam, ngal luggi masin, mi waawataa faamugo ngal. Toy ndaayotoomi bee Ruuhu ma? Toy ndaɗanmi gite ma? To mi eeŋgi haa asama, a ɗon ton. To mi we'iti nder joonde maayɓe boo, a ɗon ton. To mi fiiri haa keerol duniyaaru gal fuunaaŋge malla mi jooɗi haa nokkuure ɓurnde daayaago gal hiirnaaŋge, ton boo juŋngo ma ɗowatam, nyaamo ma jogoto yam. Koo to mi wi'i: “Sey nyiɓre suddammi, jayŋgol taariiŋgol yam nyiɓɓa bana jemma”, Ammaa ngam maaɗa nyiɓre man nyiɓɓataa, koo jemma boo laatanto ma bana nyalawma, nyiɓre ma boo bana jayŋgol. An a tagi numo ɓernde am, a tafi yam nder reedu daada am. Mi yetti ma ngam mbaɗɗa mi kayniiɗo. Kuuɗe ma fuu ɗe kaayeefiije, mi anndi ɗum booɗɗum. I'e am cuuɗanaaki ma saa'i a tagammi nder cuuɗiiɗum, saa'i a tafi yam nder lugguɗum lesdi. A yi'i yam diga mi tafaakano. A aarti a winndi balɗe ɗe a ta'ani yam fuu nder deftere ma hiddeko arannde maaje fuɗɗa. Numooji ma caldori yam! Yaa Allah, limgal maaji ɗuuɗi masin! Ɗi ɓuri njaareendi ɗuuɗugo. Koo to mi numti haala ma fuu, mi waawataa faamdugo ka. Yaa Allah, mi yiɗi a mbara halluɓe ɓe'e, a daayna mbarooɓe ko'e ɓe'e bee am! Ɓe ɗon kuuwtinira innde ma ngam zammbaago yimɓe, konne'en ma ewnoto nde meere. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon wanya wanyɓe ma, tuurtuɓe dow ma laatani yam nyidduɓe! Konne'en maaɗa ɓe konne'en am, mi ɗon wanya ɓe nganyŋgu caatuŋgu. Linyam, yaa Jawmiraawo, wiɗita ɓernde am! Laarndam, anndu cakle am! Laar laawol am, ngol kalluŋgol na? Ɗowam dow laawol duumiiŋgol. Ngam kaliifaajo gime. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, hisnam juuɗe halluɓe, aynam e toonyooɓe! Ɓerɗe maɓɓe ɗon nufo kalluɗum, nyalɗe fuu ɓe ɗon ummina haɓre. Ɗemɗe maɓɓe nanndi bee boɗɗe mbarooje, bolle maɓɓe laati bana tooke foosokre. Yaa Jawmiraawo, aynam e juuɗe halluɓe! Aynam e toonyooɓe nufotooɓe no ɓe ndo'irammi! Mawnitiiɓe tuufani yam tuuforli feere feereeji, koo toy haa laawol am ngam naŋngugo yam. Mi wi'i Jawmiraawo: “An woni Allah am.” Nan tornde am, yaa Jawmiraawo! An woni kisnoowo yam cemmbiɗɗo, yaa Allah Jawmiraawo am, a ayni yam nyalaade haɓre. Taa hokku halluɓe ko ɓe ɗaɓɓata, yaa Jawmiraawo, haɗ dabareeji maɓɓe hawtugo ngam taa ɓe mawnito! Sarru ngu taariiɓe yam mbolwi, loro dow ko'e maɓɓe! Toɓnu ƴulɓe yiite dow maɓɓe! Ɓe nguba ɓe nder ngaska lugguka, taa ɓe keɓa wurtaago ka! Taa waɗooɓe tufle tabita nder lesdi! Sarru taasna toonyooɓe bilaa siwtaare! Yaa Jawmiraawo, mi anndi a ɗon gooŋɗina laafuɓe, a ɗon tabitina gooŋga ɓilliiɓe. Adili'en maŋgtan innde ma, gooŋga'en njooɗoto yeeso maaɗa. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon toro ma, yaawɗa wallugo yam! Heɗitam saa'i mi ɗon ewno ma! Tornde am laato bana uurle uurooje yeeso ma, juuɗe am ɓaŋgtaaɗe boo bana dokkal nyaamdu kiikiiɗe. Yaa Jawmiraawo, hakkilan hunnduko am, ngam taa mi wolwa ko fottaay. Aynam ngam taa mi ɗaɓɓa kalluɗum! Taa mi hawta bee waɗooɓe zunuuba, mi waɗa ko haanaay, taa mi metto dakamji maɓɓe! Mo'ere ngam am to adiliijo elti yam, to o feli yam, ɗum ɗon bana nebbam dow hoore am, mi salataako ɗam. Ammaa nder do'aaje am kaɓanmi foroy bee halleende halluɓe. To ardiiɓe maɓɓe ndo'aama diga tapaaje towɗe, nden kam yimɓe ngooŋɗinan bolle am belɗe. Bana to goɗɗo remi ngesa, seeki lesdi, bana non i'e amin caŋkititto haa nastirde joonde maayɓe. Ammaa min mi ɗon tijjo gal maaɗa, yaa Jawmiraawo Allah. Haa maaɗa nyukkotoomi, taa accu mi maaya! Aynam diga tuuforgol ngol ɓe tuufani yam, aynam diga tuuforli waɗooɓe halleende. Accu halluɓe ndo'o nder gasɗe muuɗum'en, min kam mi hisa! Yimre Daawuda ekkitinoore. Saa'i o ɗonno nder lowol, o waɗi do'aare nde'e. Mi ɗon wookana Jawmiraawo, mi ɗon toro mo bee sawtu haa o hinnammi. Mi ɗon siŋka yeeso maako, mi ɗon limtana mo ɓillaaje am. To ruuhu am tampi, an a anndi haa njahanmi. Dow laawol ngol njahanmi, ɓe tuufani yam tuuforgol. Laar gal nyaamo am, walaa ballanɗo yam. Hisrude fuu daayi yam, walaa kakkilananɗo yoŋki am. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon wookane. An woni hisrude am, an woni geɗal am nder lesdi yeeɗɓe. Heɗita wookaandu am, ngam mi toskiiɗo masin! Hisnam diga taasnooɓe yam, ngam ɓe ɓuri yam semmbe! Wurtinam diga kaɓɓirgal ɓillaare, haa mi maŋgta innde ma! Adili'en taaroto yam to a woonani yam. Yimre Daawuda. Yaa Jawmiraawo, nan do'a am, jaɓ tornde am! Jaabam fodde adilaaku ma e gooŋgaaku ma. Taa yahru maccuɗo ma haa kiita ma, ngam walaa geeto adiliijo koo gooto yeeso ma. Konneejo am taasni yam, dammi yam haa lesdi, nastini yam nder nyiɓre, mi laati bana maayɓe diga ɓooyma. Ruuhu am tampi, mi saklake masin. Mi ɗon siftora nyalɗe caaliiɗe, mi ɗon numta kuuɗe ma fuu mi ɗon numta ko juuɗe ma mbaɗi. Mi ɗon weeɗa juuɗe am heedi maaɗa, mi laati bana lesdi njoorndi yeeso maaɗa. Jaabam law, yaa Jawmiraawo! Ruuhu am ɗon jinna! Taa wiirnam gite ma! Ngam taa mi laato bana nastanɓe ngaska lugguka. Wolwanam haala mbooɗeeŋga ma to weeti, ngam mi hoolake ma. Anndinam laawol ngol ngiɗɗa mi tokko ɗum, ngam mi halfitini ma yoŋki am. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon nyukko haa maaɗa, hisnam e konne'en am! An woni Allah am, ekkitinam waɗugo muuyo ma, Ruuhu ma woonanammi, ɗowammi dow laawol darnuŋgol! Hisnu yoŋki am daliila innde ma, yaa Jawmiraawo! Wurtinam ɓillaare, daliila adilaaku ma! Ngam daliila mbooɗeeŋga ma, nattin konne'en am! Halku wanywanyɓe yam fuu, ngam mi maccuɗo ma! Yimre Daawuda. Yettoore laatano Jawmiraawo mo woni tapaare hisrude am! Kaŋko ekkitini juuɗe am haɓre, o taaskitini yam ngam konu. Kaŋko woni giɗɗo yam e suudu am semmbiɗndu, hisrude am townde e kisnoowo yam e wawarde am, haa maako nyukkiimi, o ɗowtinani yam ummaatoore am. Yaa Jawmiraawo, neɗɗo o moy haa kakkilana mo? Moy woni ɓii-Aadama haa numta mo? Neɗɗo nanndi bee foofannde woore, balɗe maako ɗon njinna bana ɗowdi asiri. Yaa Jawmiraawo, wuur asama, jippa! Meem kooseeje haa ɗe ngurtina cuurka! Sakkin ma'e, saŋkitit konne'en ma! fiɗ kuri ma, hulnu ɓe! An jooɗiiɗo haa dow, fortu juŋngo ma! Wurtinam ndiyamji cemmbiɗɗi, hisnam juuɗe jananɓe! Kamɓe ɓe ɗon pewa foroy, koo to ɓe kunake boo, ɗum fewre. Yaa Allah, mi yimante yimre hesre! Mi yimante bee hoodu marndu ɓoggi sappo. An hokkata laamiiɓe jaalorgal, an hisnata maccuɗo ma Daawuda boo yeeso kaafahi konne'en saatuɓe. Hisnam! Wurtinam juuɗe jananɓe! Kamɓe ɓe ɗon pewa foroy, koo to ɓe kunake boo, ɗum fewre. Nden kam, derke'en amin worɓe, laatoto bana fuɗŋgooji mawnuɗi booɗɗum. Ɓiɓɓe amin rewɓe boo laatoto bana daŋraŋge cehaaɗe laatiiɗe fawne ngam suudu laamiiɗo. Beembe amin keewan nyaamle feere feereeje, dammooji amin ɗuuɗan cowi ujineeje ɗuuɗɗe haa durduɗe amin. Na'i amin ndiman, konne'en amin ukkantaako min, ndahataa min. Gookaali boo laatataako haa luuɓe amin. Barka laatanto ummaatoore nde wa'i bana nii! Barka laatanto ummaatoore nde Jawmiraawo woni Allah maare! Yimre Daawuda maŋgtoore. Mi maŋgtete, yaa Allah am, Laamiiɗo! Mi teddinan innde ma haa abada abadin! Mi yettete nyalɗe fuu! Mi maŋgtan innde ma haa abada abadin! Jawmiraawo o mawɗo, o he'i maŋgtooje ɗuuɗɗe, maŋngu maako walaa keerol! Diga yidere haa yidere yimɓe manan kuuɗe ma, ɓe ngeynan kuuɗe ma mawɗe. Mi numtan tedduŋgal ma e daraja ma e maŋngu ma e haala kaayeefiiji ma. Ɓe mbolwan haala kuuɗe ma mawɗe kulniiɗe, min boo mi yeccan haala maŋngu ma. Ɓe ciftinoran mbooɗeeŋga ma ɗuuɗŋga, ɓe ngiman bee seyo daliila adilaaku ma. Jawmiraawo woni marɗo enɗam e hinnuye, mo tikkataa law, mo mbooɗeeŋga mum ɗuuɗi. Jawmiraawo ɗon woonana koo moy, o ɗon enɗa tagle maako fuu. Tagle ma fuu ngettete, yaa Jawmiraawo, hoolaaɓe ma maŋgtete. Ɓe ngeynan tedduŋgal laamu ma, ɓe mbolwan haala baawɗe ma, ngam anndingo ɓiɓɓe Aadama kuuɗe baawɗe ma e tedduŋgal maŋngal ngal laamu ma. Laamu ma ɗum laamu nduumiiŋgu, laamu ma tabitan diga yidere haa yidere. Jawmiraawo o koolniiɗo nder bolle maako fuu, o booɗɗo nder kuuɗe maako fuu. Jawmiraawo wallan do'iiɓe fuu, o ummitinan toskaaɓe. Tagle fuu ɗon ndaara gal maaɗa, haa a hokka ɗe nyaamdu nder wakkati haaje. A weeɗan juŋngo maaɗa, a hiɓɓinan haaje tagle fuu. Jawmiraawo o adiliijo nder kuuɗe mum fuu, o koolniiɗo nder maaje. Jawmiraawo o ɓadiiɗo ewnotooɓe mo, ewnotooɓe mo bee ɓernde woore. O hiɓɓinan haaje hulɓe mo, o nanan gookaali maɓɓe, o hisnan ɓe. Jawmiraawo aynan yiɗɓe mo fuu, ammaa o nattinan halluɓe fuu. Sey hunnduko am maŋgta Jawmiraawo, tagle fuu maŋgta innde maako seniinde haa abada abadin! Halleluya! Sey mi maŋgta Jawmiraawo! Sey mi maŋgta mo balɗe am fuu, mi yimana Allah am yaake mi ɗon yeeɗa! Taa koole mawɓe, taa koole ɓiɓɓe Aadama ɓe mbaawataa hisnugo on. To ɓe maayi, ɓe loroto haa mbulwuldi. Nyalaade man dabareeji maɓɓe njinnan. Barka laatanto goɗɗo mo Allah Yaakubu wallata ɗum, mo tammorto Jawmiraawo Allah mum. Kaŋko tagi asamanji e lesdi, non boo mbeela e ko woni nder maaga fuu. Kaŋko o koolniiɗo foroy. O waɗanan toonyiiɓe kiita ngooŋɗuka. O hokkan dolɓe nyaamdu. Jawmiraawo rimɗinan haɓɓaaɓe, Jawmiraawo wumtinan wumɓe. Jawmiraawo ummitinan toskaaɓe. Jawmiraawo yiɗi adili'en. Jawmiraawo aynan jananɓe, o wallan atiime'en e rewɓe yurumɓe. Ammaa o yibbinan dabareeji halluɓe. Jawmiraawo woni laamiiɗo haa foroy. An Siyona, Allah maaɗa laamoto diga yidere haa yidere. Halleluya! Halleluya! Yimango Allah men maŋgtoore, ɗum booɗɗum. Maŋgtugo mo, ɗum belɗum. Jawmiraawo o nyiɓtoowo Urusaliima, o ɗon mooɓta Isra'iila'en dahaaɓe. O hurgan ta'a-ɓerɗe'en, o haɓɓan kuuduuje maɓɓe. O ɗon lima koode, o ɗon ewno ɗi innde innde. Jawmiraawo men o mawɗo, o baawɗo masin, anndal maako walaa keerol. O ummitinan toskaaɓe, ammaa o leesnan halluɓe nder mbulwuldi. Ngimane Jawmiraawo yettoore, ngimane Allah men bee moolooji. O ɗon sudda asama bee duule, o ɗon hokka lesdi iyeele, o ɗon fuɗna huɗo dow kooseeje. O ɗon nyaamna dabbaaji, o ɗon hokka leekuhoy nyaamdu to koy ciiki. O seyortaako semmbe pucci, pargal honooɓe semmbiɗɓe fottantaa mo. Ammaa o ɗon seyoro hulɓe mo, hoolotooɓe mbooɗeeŋga maako. An Urusaliima, maŋgtu Jawmiraawo! An Siyona, maŋgtu Allah maaɗa! Ngam o semmbiɗini jamɗe palduɗe dammuɗe ma, o barkiɗini jooɗiiɓe nder maaɗa. O tabitini salaaman dow lesdi ma, o ɗon haarne bee alkamaari ɓurndi wooɗugo. O neldan umroore maako haa duniyaaru, law nde yottoto ndu. O saatinan peewol, ngol ranwan, ngol toɓan bana mallimallooje, o suddan lesdi bee peewol bana saawawre, ngol saŋkitan bana ndoondi. O sakkinan mallimallooje bana kaa'e, walaa mo dartoto peewol ngol o waɗi. To o umri, ndiyamji ɗi peewol saatini ɓolwan. To o neldi henndu, ɗi ilan fahin. O anndini danygol Yaakubu wolde maako, o hokki yimɓe Isra'iila farillaaji e kiitaaji maako. Irin maajum o waɗanaay ummaatooje goɗɗe, kanje ɗe anndaa kiitaaji maako. Halleluya! Halleluya! Maŋgte Jawmiraawo haa asamanji! Maŋgte mo nder ɓaŋgiiɗum! Maŋgte mo, onon malaa'ika'en maako! Maŋgte mo, onon honooɓe maako ɓe asama! Maŋgte mo, onon naaŋge e lewru! Maŋgte mo, onon koode jaynanɗe! Maŋgte mo, onon asamanji ɓurɗi towugo e ndiyamji gonɗi dow asamanji! Ɗi fuu ɗi maŋgta innde Jawmiraawo, ngam o tagi ɗi bee umroore maako. O tabitini ɗi haa abada abadin, ɗi luutataa umroore maako sam. Maŋgte Jawmiraawo haa lesdi, onon ndiyamji lugguɗi fuu e kuuje kulniiɗe nder beeli, ma'e e mallimallooje e ndiyamji ɗi peewol saatini e duule, keni caatuɗi baɗooji muuyo maako, kooseeje e towndiije fuu, leɗɗe dimooje ɓiɓɓe e leɗɗe cemmbiɗɗe fuu, kuuje ladde e dabbaaji saare fuu, ladooji e colli! Maŋgte mo, onon laamiiɓe nder duniyaaru e ummaatooje fuu, mawɓe e ardiiɓe nder duniyaaru fuu, suka'en e faanyɓe rewɓe, ndotti'en e derke'en! Ɓe fuu ɓe maŋgta innde Jawmiraawo! Ngam innde maako ɓuri inɗe fuu mawnugo, daraja maako ɓuri asama e lesdi. O hokki ummaatoore maako baawɗe. Ngam maajum hoolaaɓe maako fuu maŋgtan mo. O semmbiɗini Isra'iila, ummaatoore ɓadiinde mo. Halleluya! Halleluya! Ngimane Jawmiraawo yimre hesre! Ngime maŋgtoore maako nder mooɓtorde hoolaaɓe maako! Ummaatoore Isra'iila seyoro tagɗo ɗum, yimɓe Siyona mbelmbelta ngam Laamiiɗo muuɗum'en! Sey ɓe maŋgta innde maako bee gami, ngimane mo bee bawɗi e moolooji! Jawmiraawo ɗon seyoro ummaatoore mum, o ɗon teddina toskaaɓe bee hisnugo ɓe! Sey hoolaaɓe maako ceyoro tedduŋgal muuɗum'en, ɓe mbelmbelta koo ɓe ɗon mbaali dow be'itte maɓɓe. Sey ɓe ngimana Allah maŋgtooje, ɓe njogo kaafaaje marɗe mbeldiiji ɗiɗi, ngam waataago ummaatooje e hiitaago jama'aaje, ngam haɓɓugo laamiiɓe maaje bee callalluuji, mawɓe maaje boo bee kaɓɓorli njamndi, ɓe kiito ɓe bana ko winnda. Kanjum woni tedduŋgal ngam hoolaaɓe Allah fuu. Halleluya! Halleluya! Maŋgte Allah nder suudu mum seniindu! Maŋgte baawɗe maako nder asama! Maŋgte mo ngam kuuɗe maako mawɗe! Maŋgte mo ngam tedduŋgal maako ɗuuɗŋgal! Maŋgte mo bee hoolo luwe! Maŋgte mo bee hooduuji e garayaaji! Maŋgte mo bee bawɗi e gami! Maŋgte mo bee moolooji e ciide! Maŋgte mo bee koŋsiije iidooje! Maŋgte mo bee koŋsiije koolooje! Ko woodi poofɗe fuu maŋgta Jawmiraawo! Halleluya! Ndaa balndi Suleymaanu ɓii Daawuda, laamiiɗo Isra'iila, ngam anndugo hikma e ne'aare, ngam faamugo bolle kakkilɗe, ngam heɓugo anndal laaɓŋgal, ngam waɗugo ko fotti, ko gooŋɗi, ko wooɗi, ngam hokkugo humaki'en hakkiilo, derke'en boo anndal e kirseeku. Sey hikmaajo heɗito, ɓesda anndal, bolle ɗe'e ɗowa marɗo anndal, ngam haa o faama balndi e haala lugguka, bolle hikma'en e annditanamji maɓɓe. Kulol Jawmiraawo woni fuɗɗam anndal, ammaa faataaɓe ɗon njawo hikma e ne'aare. Ɓiŋngel am, nan elto baaba ma, taa sala wasuyeeji daada ma. Anndinol maɓɓe mo'inte bana meetaleewol dow hoore ma, bana koɗoy haa daande ma. Ɓiŋngel am, to waɗooɓe hakke esti ma, taa tokka ɓe. Teema ɓe mbi'ete: “Yahdu bee amin, en mbaaltano yimɓe woɗɓe, en mbara ɓe, ngam fijugo tan. To en tawi ɓe, ɓe yeeɗɓe. Ammaa to en timmini ɓe, ɓe nastan ngaska. En keɓan kuuje ɗuuɗɗe marɗe saman, en kebbinan cuuɗi men bee keɓal. War, hawtu bee amin, en cennda keɓal, an boo a heɓa geɗal maaɗa.” Ɓiŋngel am, taa yahdu bee maɓɓe, naŋgtu kosɗe ma, taa tokka ɓe. Ngam kosɗe maɓɓe ɗon njaawana halleende, ɓe ɗon njaawɗano rufugo ƴiiƴam. Ɗum nafataa to goɗɗo tuufnake tuuforgol yaake colli ɗon ndaara, ammaa kamɓe ɓe ɗon tuufano ko'e maɓɓe, fakat ɓe maayan nder tuuforgol maɓɓe. Nguyka ɗon halka ngeendam gujjo, irin ɗu'um laatanto marɓe suuno fuu. Nane! Hikma ɗon yeeyna haa laabi, ka ɗon towna sawtu maaka haa babe fuu. Ka ɗon ewno haa nokkuuje hoolo, haa jolɗe berniwol ka ɗon wolwa haala maaka: “Onon humaki'en, ndey on accata humakaaku? Haa ndeye jancooɓe tokkata seyoraago jancuki? Haa ndeye faataaɓe tokkata wanyugo anndal? Kakkilane feloore am, saa'i mi ɗon faamtina on hakkiilo am, mi ɗon anndina on sawari am. Mi ewni on, ammaa on cali nootaago. Mi forti juŋngo am heedi mooɗon, ammaa on kakkilaay. On ngudini ko mbi'mi on fuu, on ngiɗaano nanugo pelooje am. Ngam maajum mi jalan dow sarru mon, mi jancan on to kultoreeŋgol ukkanake on, to ngol ukkanake on bana naargewol, to sarru mon wari bana duluuru, to ɓillaare e kulol ngari dow mooɗon. Nden kam on ewnoto yam, ammaa mi jaabataako. On ɗaɓɓitittam, ammaa on tawataa yam. On meeɗaay naftoraago anndal, on ɗon calo hulugo Jawmiraawo foroy. On ngiɗaa mi dawrana on, on kakkilanaay pelooje am. Ngam maajum on nyaaman nafuuda halleende mon, on kaaran dabareeji mon kalluɗi. Ngam tuurtol humaki'en mbaran ɓe, sooynde deentaaki faataaɓe halkan ɓe. Ammaa koo moy heɗitake yam, jooɗoto jam, o de'itan, o hulataa sarru.” Ɓiŋngel am, to a jaɓi bolle am, to a sigake umrooje am haa maaɗa, to a hakkilani ko hikma ekkitinta, a huucitini ɓernde ma heedi faamu, to a torake hakkiilo, a ewnake bee sawtu haa a heɓa faamu, to a ɗaɓɓiti ngu bana cardi, a tefi ngu bana ndesaaje nyukkiiɗe, nden kam a faaman ko woni kulol Jawmiraawo, a heɓan anndal Allah. Ngam Jawmiraawo hokkata hikma, anndal e faamu iwan haa hunnduko maako. Kaŋko o ɗon walla gooŋga'en, o ɗon ayna huuwanɓe bee laaɓeeŋga ɓernde. O ɗon ayna waɗanɓe ko fotti, o ɗon ayna hoolaaɓe maako. To a nanani yam, a faaman ko fotti, ko gooŋɗi, ko wooɗi, a anndan huuwugo kuuɗe booɗɗe fuu. Kanjum hikma nastan ɓernde ma, anndal boo seynan yoŋki ma. Kirseeku reenete, faamu boo aynete, ngam daaytingo ma e laawol halluɓe, e wolwanɓe pewe. Ɓe acci laabi darnuɗi, ngam tokkaago nyiɓre. Ɓe ɗon ceyoro waɗugo kalluɗum, dabareeji kalluɗi laati welwelo maɓɓe. Ɓe celi gooŋga, ɓe ɗon tokko laabi leliiɗi. A hisan boo debbo jeenoowo, estanɗo ma bee bolle belɗe, mo acci gorko muuɗum, mo yejjiti alkawal teegal ngal o haɓɓino yeeso Allah. Laawol haa suudu maako ɗum laawol maayde, nastugo ndu ɗum ɓaditaago joonde maayɓe. Nastuɓe haa maako ngartataa, ɓe lorataako haa laawol ngeendam. Ngam maajum tokka laawol wooɗɓe, taa sel laawol adili'en. Ngam gooŋga'en njooɗoto nder lesdi, ɓe ngalaa feloore luttan nder maari. O ittan zammbotooɓe nder maari, ɓe ngudinteeɓe daayiiɗum bana leɗɗe. Ɓiŋngel am, taa yejjitit ekkitinol am, ɓernde ma jogo umrooje am. Ngam ɗe njuutinan balɗe ma, ɗe ɗuɗɗinan hayru maaɗa e jam maaɗa boo. Taa amaana e gooŋgaaku ndaayo ma, haɓɓu ɗum haa daande ma, winndu ɗum dow alluha ɓernde ma. Nden kam a heɓan yerduye e innde woonde haa Allah e yimɓe fuu. Hoola Jawmiraawo bee ɓernde woore, taa tuugta hakkiilo ma. Siftor mo nder kuuɗe ma fuu, kaŋko boo o darnan laabi ma. Taa laar hoore ma a hikmaajo, ammaa hul Jawmiraawo, daaya halleende. Kanjum ɗum yamɗinan ɓanndu ma, ɗum semmbiɗinan i'e ma. Teddin Jawmiraawo bee jawdi ma, lii'ana mo aranum ko keɓɗa fuu. Nden kam beembe ma keewan haa njuura, ɓiɗɗirde ma boo heewan inaboojam haa rufa. Ɓiŋngel, am, taa yawa elto Jawmiraawo, taa ɓernde ma metta ngam feloore maako. Ngam Jawmiraawo eltan yiɗaaɓe mum, bana baaba eltirta ɓiɗɗo mum giɗaaɗo. Barka laatanto neɗɗo keɓɗo hikma e koo moy heɓi faamu fuu. Ngam heɓugo hikma ɓuri heɓugo cardi, saman maaka ɓuri saman kaŋŋeeri. Ka ɓuri koo luuluuje boo saman, ko ngiɗɗa fuu nanndataa bee maaka. Juutal balɗe ɗon haa juŋngo maaka nyaamo, risku e daraja boo haa juŋngo maaka nano. Laabi maaka ɗi laabi seyo, ɗi fuu ɗi ngaddante salaaman. Ka lekki ngeendam haa koo moy jaɓɗo ka, barka laatanto jogotooɓe ka fuu. Jawmiraawo jo'ini lesdi bee hikma, o tabitini asamanji bee faamu maako. Anndal maako ɓulni ndiyam, ilni maaje, ngam daliila maagal duule ɗon cimtina saawawre. Ɓiŋngel am, joga hakkiilo e faamu, taa ɗum ndaayo gite ma. Kanji ɗi ndokkete ngeendam, ɗi mo'inan hayru ma, ɗi ceynete boo. Bee maaji kam, a yahan laawol ma jam, kosŋgal ma fergataako. To a ɗon waali, a hultorta. To a ɗon ɗaani, ɗoyŋgol ma welan. Kultoreeŋgol juhataa ma, ko halkata halluɓe ukkantaako ma. Ngam Jawmiraawo woni hoolaare ma, o aynan kosɗe ma ngam taa a nasta tuuforgol. Taa sala woonango marɓe haaje, to juŋngo ma woodi baawɗe waɗugo ɗum. To a woodi huunde haa maaɗa, taa wi' keeddiɗɗa: “Dillu, sey yeeso, jaŋngo mi hokkete.” Taa nufa kalluɗum dow keeddiɗɗa, to o ɗon jooɗi baŋnge maaɗa bee hoolaare. Taa jokkir bee goɗɗo bilaa daliila, to o waɗaay ma aybe sam. Taa haaju toonyooɓe, taa waɗ anniya waɗugo bana maɓɓe. Ngam Jawmiraawo ɗon wanya faasiki'en, ammaa o soobaajo gooŋga'en. Naaloore Jawmiraawo ɗon dow cuuɗi halluɓe, ammaa o barkiɗinan cuuɗi adili'en. Jancooɓe, o ɗon janca ɓe, ammaa o ɗon yerdo yaŋkiniiɓe. Hikma'en keɓan tedduŋgal, ammaa mbustu laatanto faataaɓe. Onon ɓikkoy, nane ko baaba mon ekkitinta on, keɗite haa keɓon hakkiilo. Ngam mi ɗon hokka on anndal booɗŋgal, taa ngudine ekkitinol am. Ngam min mi laatino ɓiŋngel haa baaba am, mi bajjel daada am, giɗaaŋgel, saa'i man baaba am ɗon ekkitinammi, ɗon wi'a: “Sey ɓernde ma jogo bolle am, reen umrooje am haa ngeeɗa. Sey a heɓa hikma e hakkiilo. Taa yejjitit bolle am, taa wudin ɗe. Taa accu hikma, ka aynete. Yiɗ ka, ka faddete. Ndaa ko woni fuɗɗam hikma: Heɓ hikma, huuwtinir ko marɗa fuu haa keɓa hakkiilo. Samɗin hikma, ka ɓaŋgtete, ka teddinte, to a jogake ka. Ka jaagnoran hoore ma bana meetaleewol kaŋŋeeri booɗŋgol.” Nan, ɓiŋngel am, jaɓ bolle am, nden duuɓi ngeendam ɗuuɗante. Mi anndinte laawol hikma, mi ɗowete dow laabi darnuɗi. To a ɗon yaha, palanɗe ma ɓillataako, to a doggi boo, a fergataako. Siftor foroy ko a ekkiti, joga ɗum booɗɗum, kanjum woni ngeendam ma. Taa nastu laawol waɗooɓe zunuuba, taa yah dow laawol halluɓe. Daaya ngol, taa tokka ngol, taa nastu ngol sam, saala. Kamɓe, to ɓe mbaɗaay kalluɗum, ɓe mbaawataa ɗaanaago, to ɓe ndo'aay goɗɗo, ɗoyŋgol maɓɓe sottan. Zunuuba woni nyaamdu maɓɓe, toonyaare boo njaram maɓɓe nguykinoojam. Ammaa laawol adili'en nanndi bee jayŋgol fajiri ɓesdanŋgol yaynugo haa caka nyalawma. Laawol waɗooɓe zunuuba nyiɓɓi bana jemma, ɓe anndaa ko ferginta ɓe. Ɓiŋngel am, nan ko mi wi'ete, heɗita bolle am. Taa accu ɗe ndaayo gite ma, siga ɗe nder ɓernde ma. Ɗe ngeeɗinan koo moy faami ɗe, ɗe njamɗitinan ɓanndu maako fuu. Hakkilan ko a numata, ngam ngeendam ma laatoto bana numooji ma. Taa hunnduko ma wolwa fewre, bolle zammba e fewjere fuu, daaynu ɗe. Sey gite ma tiito yeeso bee hoolaare, ngam taa a hippa ɗe bee semteende. Anndu ko a huuwata, ngam haa kuuɗe ma fuu laato booɗɗe. Taa sel haa nyaamo malla haa nano, daaynu kosŋgal ma e halleende. Ɓiŋngel am, hakkilan hikma am, noppi ma keɗito faamu am, haa a laato kakkilɗo, haa keɓta ko mbolwata. Ngam hunnduko debbo jananno ɗon simtina njumri, bolle maako ɓorwi, ɓuri nebbam. Ammaa haa ragare o haaɗan rok, o ta'an bana kaafahi ki mbeldiiji ɗiɗi. Kosɗe maako ɗon ndiirto haa waade, laawol maako ɗon yahra haa joonde maayɓe. O tabitittaa dow laawol ngeendam, o ɗon tokko laabi leliiɗi, ammaa o anndaa. Jonta kam, naneeɗam, onon suka'en. Taa cele bolle hunnduko am. Ndaaye irin debbo oo, taa ɓadite dammugal suudu maako, ngam taa on ndokka woɗɓe daraja mon malla duuɓi mon haa gorko mo walaa enɗam, ngam taa jananɓe keɓa risku mon, taa kuugal mon nafa saare goɗɗo jananno. Haa ragare maajum on uuman, to kusel ɓalli mon jinni. Nden kam on mbi'an: “Kayya! mi wanyi elto, ɓernde am yawi feloore, mi nananaay jaŋnginooɓe yam, mi hakkilanaay bolle anndinooɓe yam. Seɗɗa haɗi yam nastugo sarru nder mooɓtorde jama'aare.” Debbo ma nanndi bee seeɓoore ndiyam. Yar haa maare. Taa accu ndiyam maare ila haa yaasi, taa senndu ɗam bee woɗɓe. Seyora debbo mo ɓaŋgɗa nder sukaaku ma. Debbo ma wooɗi bana lelwa, enɗi maako nguykine koo ndey, yiide maako seyne foroy. Ɓiŋngel am, koni a wuykanno haa yiide debbo jananno? Koni a harlanno enɗi debbo mo a anndaa? Siftor: Jawmiraawo ɗon yi'a laabi ma, o ɗon wiɗito kuuɗe ma fuu. Kalluɗo, zunuubaaji mum naŋngan ɗum, o kaɓɓeteeɗo nder kaɓɓorli hakke maako. O maayan ngam sooynde naŋgtaare, o majjan ngam daliila faataare maako mawnde. Ɓiŋngel am, to a laatake dammaaniiɗo ngam keeddiɗɗa, to a fiyi dammaana ngam goɗɗo feere, to a haɓɓaama bee bolle hunnduko ma, nden kam a nasti juŋngo keeddiɗɗa. Ndaa nii a hisnirta hoore ma: Yah law, ɓillu keeddiɗɗa, taa duŋana gite ma ɗaanaago, haɗ hoore ma koo siwtaago boo. Hisnu hoore ma e ngamngam bana lelwa, bana sonndu haa juŋngo tuufnoowo. Yah haa hondorde, an mbaateendamjo, laar kuuɗe maare, keɓa hakkiilo! Kayre nde walaa ardiiɗo, koo aynoowo, koo umroowo. Ammaa nde taaskan nyaamdu maare bee ceeɗu, wakkati codol nde mooɓta nyaamdu maare. Haa ndey a ɗon waali, an mbaateendamjo? Ndey a ummoto e ɗoyɗi ma? “Sey mi ɗaano seɗɗa, mi siwto seɗɗa, mi falindira juuɗe am seɗɗa dow be'itte.” Yowwa! To bana non, talakaaku juhete bana pasoowo, laafere boo bana taaskaniiɗo konu. Noy faasikiijo wa'i? O ɓalwa-ɓerndeejo, kalluɗo, o ɗon himƴa bee gite, o ɗon fiya bee kosɗe, o ɗon sappina bee kooli, ɓernde maako faasikiire ɗon nufo kalluɗum foroy, ɗon ummina jokkirli koo toy. Ngam maajum halkere juhan mo, o puseteeɗo nder ma'annde yiitere, o heɓataa hurgaago. Jawmiraawo ɗon wanya kuuje joweeɗiɗi, ɗe laati nyidduɗe haa maako: Gite mawnitiiɗe e ɗemŋgal pewoowal e juuɗe dufanɗe ƴiiƴam neɗɗo mo walaa aybe e ɓernde haɓɓannde dabareeji kalluɗi e kosɗe jaawananɗe halleende e bolwanɗo seedamku fewre e umminanɗo jokkirli caka banndiraaɓe. Ɓiŋngel am, ɗowtana umroore baaba ma, taa yejjitit anndinol daada ma. Haɓɓu ɗum foroy nder ɓernde ma, ɓil ɗum haa daande ma. To a ɗon yaha, ɗum ɗowete. To a ɗon waali, ɗum aynete. To a fini boo, ɗum wolwante. Ngam umroore woni pittirla, anndinki boo jayŋgol, feloore e elto ɗum laawol ngeendam. Ɗum faddete e debbo keeddiɗɗa, e bolle belɗe estooje ɗe debbo jananno. Taa ɓernde ma suuna ŋarol maako, taa gite maako naaŋge. Debbo daakaare ɗaɓɓan ngeenaari deydey soodugo nyaamdu seɗɗa, ammaa debbo te'aaɗo nyaaman yoŋki ma fuu. To goɗɗo nastini yiite haa jiiba mum, limce mum ngulataa na? Malla to o yaaɓi dow ƴulɓe yiite, kosɗe maako ngulataa na? Bana non boo mo nasti haa debbo keeddiɗɗum: Walaa meemanɗo mo hisata kiita. To goɗɗo wujji nyaamdu ngam o beelaaɗo, yimɓe njawataako mo. Ammaa to ɓe naŋngi mo, doole o lorna ɗum cowi joweeɗiɗi, o hokka jawdi saare maako fuu. Fakat, baɗɗo njeenu bee debbo, o walaa hakkiilo. Sey giɗɗo halkugo yoŋki mum waɗata bana non. Kuuduuje e toskaare keɓan mo, mbustu maako ittataako. To gorko ɗon haaja, tikkere maako saatan, saa'i o waatoto, o marataa enɗam. O laarataa coottaari sam. Koo to a ɗuɗɗini dokke, o jaɓataa. Ɓiŋngel am, hakkilan bolle am, joga umrooje am nder ɓernde ma. Ɗowtana umrooje am haa ngeeɗa, hakkilan anndinol am bana ɓiŋngel yiitere ma. Haɓɓu ɗum haa juŋngo ma, winndu ɗum dow alluha ɓernde ma. Wi' hikma: “An woni adda am”, ewna hakkiilo boo, soobaajo ma. Ɗum aynete e debbo keeddiɗɗa e debbo jananno belnanɗo bolle mum. Nyannde feere mi yurni yaasi suudu am, haa kasaryel ndaarmi: Nder suka'en sooyɓe anndal ngi'mi gooto mo hakkiilo mum famɗi. O ɗon saalo haa laawol baŋnge pellel debbo feere, o seli laawol go, o ɗon yaha haa suudu maako. Ɗum maŋngariba, mutki naaŋge, jemma nyiɓɓi. Ndaa, debbo go fotti bee maako, o ɗon haddi bana daakaareejo, o ƴoyɗo, O nanaro, o walaa de'ere, o jooɗataako haa suudu maako. Jonta o ɗon haa laawol, jonta haa luumo, haa kawtirɗe laabi fuu o ɗon reena. O naŋngi suka go, o hebbi mo, o wi'i mo bee gite dartiiɗe: “Haaje kirseteeŋga ɗonno dow am, hannde njoɓmi togayeere am. Ngam maajum ngurtiimi haa mi fotta bee ma, haa mi ɗaɓɓite, jonta tawmaami. Mi suddi be'itte am bee borgooje, mi we'iti gude Misra ɗigguɗe. Mi uurni waalorde am bee baɗaadi e uurle belɗe. War, nguyken yiide haa fajiri, maaten belɗum bee huufindirgo. Gorko am walaaɗon, o dilli jahaaŋgal daayiiŋgal. O hoo'i booro ceede haa juŋngo maako, sey to lewru senndi o wartata.” O esti mo bee bolle maako ɗuuɗɗe, o waawti mo bee haala maako mbelka. Ɗon nii suka tokki mo, bana ngaari yahrata haa hirsirde, bana kooba nastirta tuuforgol haa kurol yuwa heŋre maaga, bana sonndu yaawirta heedi tuuforgol, ndu anndaa yoŋki maaru ɗon yeeso joote. Ngam maajum naneeɗam, onon suka'en, kakkilane bolle am. Taa ɓerɗe mon ngaylito haa laabi irin debbo oo, taa ngiile haa laabi maako. Ngam o do'i ɗuuɗɓe masin, koo semmbiɗɓe, mbaraaɓe maako ɗuuɗi, ɓuri limeego. Suudu maako woni laawol haa joonde maayɓe, ngol yahran haa cuuɗi waade. Nane! Hikma ɗon ewno, faamu ɗon towna sawtu mum. Dow towndiije baŋnge laawol, haa kawtirɗe laabi, ton ka dari. Baŋnge dammuɗe, haa nastirde berniwol, haa jolɗe fuu ka ɗon wooyna: “Mi ɗon ewno on, onon yimɓe, sawtu am ɗon yaha haa ɓiɓɓe Aadama. Njaɓe anndal, onon humaki'en, onon faataaɓe boo, keɓe hakkiilo. Nane haa mi yecca on ɓurduɗum wooɗugo, mi wi'a on ko fotti. Ɗemŋgal am ɗon wolwa gooŋga, mi ɗon wanya fewre fuu.” Bolle am fuu ɗe adiliije, walaa leliiɗum malla faasikaare nder maaje. Ɗe fuu ɗe darnuɗe haa paamoowo, ɗe gooŋɗuɗe haa marɓe anndal. Cuɓe anndinol am mbattudi cardi, ɓurne anndal dow kaŋŋeeri laaɓndi. Min hikma, mi ɓuri luuluuje saman, ko goɗɗo ɗaɓɓata fuu, ɗum he'aay nanndugo bee am. Mi ɗon jooɗodi bee kirseeku, mi mari anndal e sawari. Hulugo Jawmiraawo ɗum wanyugo halleende. Mi ɗon wanya mawnitaare e elewre, kuuɗe kalluɗe e bolle faasikiije fuu. Min mari sawari e baawal, hakkiilo e semmbe ɗon ngondi bee am. Bee am laamiiɓe laamorto, mawɓe boo ɗon hiitoro adilaaku. Bee am ardiiɓe umrirta, mawɓe boo kiitorto lesdi. Mi yiɗi yiɗɓe yam, ɗaɓɓitanɓe yam tawatam. Risku e tedduŋgal ɗon ngondi bee am, non boo maral tabitŋgal e ngeenaari pottundi. Nafuuda am ɓuri kaŋŋeeri laaɓndi e cardi cuɓaandi saman. Mi ɗon yaha dow laawol adilaaku, haa caka laawol kiita ndarnuka, haa mi riskina yiɗɓe yam, mi hebbina cigorɗi maɓɓe. Jawmiraawo tagi yam, mi fuɗɗam tagle maako, mi aranum kuuɗe maako, diga ɓooyma. Mi tagaama diga ɓooyma, haa fuɗɗam, hiddeko duniyaaru laato. Mi waɗaama diga beeli lugguɗi ciwaa, diga walaa ceeɓooje marɗe ndiyam tawon. Hiddeko kooseeje njo'ine, ko aarti towndiije fuu mbaɗaami, diga o tagaay lesdi e gese tawon, koo fuɗɗam mbulwuldi lesdi boo. Nde o waɗa asamanji, mi ɗonno, nde o diida taarde dow ndiyamji luggeeŋga, nde o jo'ina duule haa dow, nde ɓulduɗe luggeeŋga ɓula bee semmbe, nde o ta'ana mbeela keerol, ngam taa ndiyamji ƴaɓɓo pomoole, nde o wallina caɓɓaaje lesdi, saa'i maajum mi ɓiŋngel giɗaaŋgel haa maako, nyalɗe fuu mi welwelo maako, tum mi ɗon fija yeeso maako, mi ɗon fija nder taarde duniyaaru maako, mi ɗon heɓa welwelo caka ɓiɓɓe Aadama. “Jonta kam, onon suka'en, naneeɗam. Barka laatanto tokkotooɓe laabi am. Nane anndinki am, taa cale ki, laate hikma'en. Barka laatanto neɗɗo mo nanantammi, jooɗiiɗo haa dammugal am nyalɗe fuu ngam haa o ayna parewal am. Ngam keɓɗo yam heɓi ngeendam, o heɓi boo yerduye Jawmiraawo. Ammaa luutɗo yam wonni yoŋki mum, wanyɓe yam fuu ngiɗi maayde.” Debbo mawɗo bi'eteeɗo Hikma sehi daŋraŋge suudu mum joweeɗiɗi, nyiɓi ndu. O hirsi dabbaaji maako, o jilli inaboojam maako, o waɗi nyaamduuji maako boo. O neli horɓe maako ewnoyaago yimɓe haa nokkuuje wuro towɗe, ɓe mbi'a: “koo moy sooyi anndal, o wara ɗo!” O ɗon wi'a humaki'en: “Ngare, nyaame nyaamdu am, njare inaboojam ɗam njillumi ɗum. Acce humakaaku, ngeeɗe, tokke laawol hakkiilo.” Mo telɓani jancoowo, mbustu heɓan ɗum. Mo feli kalluɗo, kuudi laatanto ɗum. Taa fel jancoowo, ngam taa o wanye. Fel hikmaajo, kaŋko o yiɗete. To a wolwani hikmaajo, o ɓesdan hikma. To a anndini adiliijo, o ɓesdan anndal. Kulol Jawmiraawo woni fuɗɗam hikma, anndugo Allah Ceniiɗo, kanjum woni hakkiilo. To a heɓi hikma, balɗe ma ɗuuɗan, duuɓi ngeendam ma ɓesdoto. To a hikmaajo, a hikmaajo ngam hoore ma. To a jancoowo, an feere ma roondoto ɗum. Faataare woni debbo nanaro, mo walaa hakkiilo e semteende. O ɗon jooɗi haa dammugal suudu maako, dow koromwal haa nokkuuje wuro towɗe. O ɗon wi'a saalotooɓe, tokkiiɓe laawol muuɗum'en: “koo moy sooyi anndal, o wara haa ɗo!” O ɗon wi'a humakiijo boo: “Ndiyam ngujjaaɗam weli, nyaamdu nyaamaandu bee sirri weli masin.” Jaɓɗo ewnaandu maako anndaa ruuhuuji maayɓe ɗon ton. Koo moy nasti suudu maako, nasti joonde maayɓe. Ndaa balndi Suleymaanu goɗɗi: Ɓiɗɗo kakkilɗo seynan baaba mum, ammaa ɓiɗɗo paataaɗo mettinan ɓernde daada mum. Ndesaaje keɓraaɗe bee halleende nafataa, ammaa adilaaku hisnan diga maayde. Jawmiraawo accataa adiliijo bee weelo, ammaa o hokkataa halluɓe fodde suuno muuɗum'en. Mbaateendam laafinan, ammaa tiinaare riskinan. Mooɓtanɗo ƴaamle ɓaawo nduŋngu, kaŋko woni kakkilɗo. Ɗaanotooɗo saa'i codol, kaŋko woni cemtiniiɗo. Barkaaji ɗon dow hoore adiliijo, ammaa toonyaaŋge ɗon sudda hunnduko kalluɗo. Yimɓe ciftoran adiliijo, mbarkiɗinan mo, ammaa ɓe ngejjitan innde kalluɗo law. Marɗo hakkiilo jaɓan umrooje, ammaa bolwanɗo bolle paataaɗe do'oto. Jahanɗo bee gooŋgaaku yahan jam, ammaa lelanɗo laabi mum, aybe mum waŋgan. Kimƴanɗo bee gite mettinan ɓerɗe, bolwanɗo bolle paataaɗe do'oto. Hunnduko adiliijo woni seeɓoore ngeendam, ammaa toonyaaŋge ɗon sudda hunnduko kalluɗo. Nganyŋgu umminan jokkirli, ammaa yiide suddan aybeeji fuu. Hikma ɗon haa hunnduko kakkilɗo, ammaa ɓaawo sooya-hakkiiloojo sawru tan fottata. Hikma'en cigoto anndal, njeeɗoto, ammaa hunnduko paataaɗo ɓadinan sarru. Jawdi diskuɗo woni mahol maako cemmbiɗŋgol, laafere talaka'en woni sarru maɓɓe. Maral adiliijo yahran mo haa ngeendam, ngeenaari kalluɗo nastinan mo hakke. Kakkilananɗo elto ɗon yaha dow laawol ngeendam, ammaa calotooɗo feloore majjan. Cuuɗanɗo nganyŋgu mum woni naafikiijo, baŋginanɗo waadoore woni paataaɗo. To bolle ɗuuɗi, aybeeji tampataa, ammaa naŋgtuɗo hunnduko mum mari hakkiilo. Bolle adiliijo nanndi bee cardi mboondi, ammaa numooji kalluɗo ngalaa saman ɗuuɗɗo. Bolle adiliijo nguurnan ɗuuɗɓe, ammaa faataaɓe maayan ngam sooynde hakkiilo. Barka Jawmiraawo, kaŋka riskinta, comri neɗɗo ɓesdataa koo ɗume. Paataaɗo seyorto kuugal kalluŋgal, ammaa kakkilɗo seyorto hikma. Ko kalluɗo huli, kanjum waranta mo. Ko adiliijo yiɗi, o heɓan ɗum. To masiibo saalake, kalluɗo natti, ammaa adiliijo ɗon tabiti haa foroy. Bana lammuɗam haa nyii'e malla cuurɗe haa gite, non mbaateendamjo wa'i haa nelɗo mo. Kulol Jawmiraawo juttinan balɗe, ammaa balɗe halluɓe ndamman. Tammunde adili'en laatoto seyo, ammaa yela halluɓe laatoto meere. Jawmiraawo woni hisrude laaɓɗo, ammaa o halkere waɗooɓe zunuuba. Haa foroy adiliijo dimmbataako, ammaa kalluɗo tabitittaa haa lesdi. Hunnduko adiliijo wolwan hikma, ammaa ɗemŋgal faasikiiwal ta'ete. Hunnduko adiliijo anndi bolle ceynooje, ammaa hunnduko kalluɗo faasikaare tan anndi. Jawmiraawo ɗon wanya awnorɗum rikiciijum, ammaa poondol gooŋɗuŋgol fottanan mo. To mawnitaare wari, mbustu waran boo, ammaa yaŋkiniiɓe ngondan bee hikma. Timmeendam gooŋɗuɓe ɗowan ɓe, ammaa lelaaki ɓerɗe zammbooɓe halkan ɓe. Jawdi nafataa nyalaade tikkere Allah, ammaa adilaaku hisnan diga maayde. Adilaaku laaɓɗo darnan laawol muuɗum, ammaa kalluɗo do'oto daliila halleende mum. Adilaaku gooŋga'en hisnan ɓe, ammaa zammbooɓe naŋngeteeɓe nder suuno muuɗum'en. Saa'i kalluɗo maayata, tammunde maako halkan, yela waɗooɓe sarru laatoto meere. Adiliijo hisan ɓillaare, kalluɗo nastan nde mbattudi maako. Gejjititɗo Allah halkan keeddiɗɗum bee hunnduko mum, ammaa adili'en kisran bee anndal muuɗum'en. Berniwol seyorto jam adili'en, ngol yiman bee seyo, to halluɓe kalki. Barka gooŋɗuɓe nyiɓan berniwol, kunnduɗe halluɓe ngibbinan ngol. Koo moy yawi keeddiɗɗum, o paataaɗo, neɗɗo kakkilɗo jeeɗoto. Baɗoowo tufle waŋginan sirri, ammaa gooŋgaajo suddan haala. To baawal ɗowugo yimɓe woodaa, ummaatoore wonnoto, kisndam ɗon wondi bee ɗuuɗal dawrooɓe. Mo fiyi dammaana ngam jananno, yaran bone. Mo wanyi nastugo haala coggu, hisan. Debbo ŋarniiɗo heɓan tedduŋgal, gorko tiiniiɗo boo heɓan risku. Enɗoowo woonanan hoore mum, ammaa cooyɗo enɗam torran ɓanndu mum. Kalluɗo heɓan riba ka tabitittaa, ammaa baɗanɗo ko fotti heɓan mbarjaari tabitndi. Adilaaku yahran haa ngeendam, taasnugo halleende yahran haa maayde. Jawmiraawo ɗon wanya sela-ɓerɗe'en, ammaa laaɓa-laawol'en pottanan mo. Fakat, kalluɗo daɗataa kiita, ammaa adili'en kisan. Bana halagaare kaŋŋeeri haa kine gaduuru, non debbo ŋarniiɗo to o walaa semteende. Yela adiliijo, ɗum mbooɗeeŋga tan, ammaa ko tammi heɓugo kalluɗo, ɗum tikkere. Oo ɗon hokka bee caahaaki, o ɓurtan heɓugo. Oya mooɓtan ko ɓuri haaje, o ɓurtan sooyugo. Boonanoowo woɗɓe, ɓe kaarnan ɗum, jarnoowo boo, ɓe njarnan ɗum. Cigotooɗo alkamaari, yimɓe naalan ɗum, ammaa ɓe mbarkiɗinan coorranɗo ndi. Ɗaɓɓitanɗo booɗɗum ɗaɓɓitan yerduye Allah, ammaa ɗaɓɓanɗo kalluɗum, ɗum heɓan mo. Koolotooɗo jawdi mum halkan, ammaa adili'en puɗan bana haako hecco. Pitinanɗo saare mum ronan henndu, paataaɗo laatoto maccuɗo hikmaajo. Adilaaku fuɗnan lekki ngeendam, ammaa yimɓe kooloto hikmaajo. Adiliijo ma heɓan mbarjaari mum haa lesdi, sakko kalluɗo e marɗo hakke. Giɗɗo anndal yiɗi elto, ganyɗo feloore sooyi faamu. Jawmiraawo yerdoto booɗɗo, ammaa o hiitoto baɗoowo rikici. Neɗɗo tabitittaa bee halleende, ammaa adiliijo dimmbataako sam. Debbo tiiniiɗo woni daraja gorko mum, ammaa debbo cemtiniiɗo nanndi bee gilɗi nyaamooji i'e. Numooji adili'en ɗon ndari dow gooŋga, dabareeji halluɓe ɗon ndari dow rikici. Bolle halluɓe ɗaɓɓan mbarugo yimɓe, ammaa bolle adili'en ɗaɓɓan hisnugo ɓe. Halluɓe ndo'oto, ɓe ngonataa fahin, ammaa danygol adili'en tabitan. Goɗɗo heɓan manoore fodde hakkiilo mum, ammaa sela-ɓerndeejo, yawnaare heɓan mo. Jawaaɗo marɗo suka gooto ɓuri teddinanɗo hoore mum mo walaa nyaamdu. Adiliijo anndi haaje dabbaaji mum, ammaa enɗam woodaa haa ɓernde kalluɗo. Demanɗo gese mum haaran nyaamdu, ammaa cuklaniiɗo kuuje meereeje walaa hakkiilo. Suuno kalluɗo ɗum taasnugo kuuje kalluɗe, ammaa tiinaare adili'en waɗan nafuuda. Kalluɗo nastan tuuforgol ngol pewe hunnduko mum, ammaa adiliijo daɗan ɓillaare. Goɗɗo haaran booɗɗum bee nafuuda bolle mum, kuugal juuɗe maako wartanan mo. Laawol paataaɗo fottanan ɗum, ammaa hikmaajo jaɓan sawari. Paataaɗo waŋginan metteeŋga mum law, kakkilɗo nanan kuudi, jeeɗoto. Bolwanɗo gooŋga anndinan ko fotti, ammaa ceedoowo fewre waɗan rikici. Mo numaay bolle mum, yuwan bana labbo, ammaa ɗemŋgal hikmaajo hurgan. Gooŋga ɗon tabiti haa foroy, ammaa fewre timman tippungel. Fewjere woni haa ɓerɗe nufotooɓe kalluɗum, ammaa seyo laatanto nufotooɓe jam. Walaa sarru heɓata adiliijo, ammaa bone halluɓe ɗuuɗan. Jawmiraawo ɗon wanya wolwooɓe fewre, ammaa waɗooɓe ko fotti pottanan mo. Kakkilɗo suuɗan anndal mum, ammaa ɓerɗe faataaɓe ngeynan faataare. Tiiniiɗo heɓan laamu, mbaateendamjo macciɗan. Mettamɓeram teddanan neɗɗo, ammaa wolde woonde seynan mo. Adiliijo ɗowan tokkiiɗo ɗum, ammaa laawol halluɓe majjinan ɓe. Mbaateendamjo juɗataa kusel ladde, ammaa tiiniiɗo heɓan maral booɗŋgal. Adilaaku yahran haa ngeendam, ammaa halleende yahran haa maayde. Ɓiɗɗo kakkilɗo jaɓan elto baaba mum, ammaa nanaro nanataa feloore. Booɗɗo haaran bee nafuuda bolle mum booɗɗe, ammaa zammbooɓe ɗaɓɓan toonyaaŋge. Aynanɗo hunnduko mum aynan yoŋki mum, ɗuuɗa-haalaajo halkan. Mbaateendamjo ɗaɓɓan, o heɓataa, ammaa tiiniiɓe keɓan ko ɓe ngiɗi. Gooŋgaajo ɗon wanya fewre, ammaa kalluɗo waɗan cemtiniiɗum e toskiiɗum. Adilaaku aynan laaɓɗo, ammaa halleende halkan marɗo hakke. Oo ɗon riskitino, o walaa koo ɗume, oya ɗon laafitino, o mari ɗuuɗɗum. Diskuɗo soottan yoŋki mum bee jawdi mum, ammaa fasooɓe kulnataa talakaajo. Adiliijo nanndi bee jayŋgol laaɓŋgol, kalluɗo nanndi bee pittirlayel nyifanŋgel. Mawnitaare umminan jokkirgol tan, ammaa hikma wondan bee jaɓanɓe sawari. Jawdi mooɓtaandi bee jaawal jinnan jaawɗum, mooɓteteendi seɗɗa seɗɗa ɓesdoto. Juttingo tammunde nyawnan ɓernde, ammaa heɓugo yela mum woni lekki ngeendam. Mo yawi sawari, waɗan asar, mo yerdi umroore, heɓan mbarjaari mboondi. Anndinol hikmaajo woni seeɓoore ngeendam, ngol wallete daɗugo tuuforli maayde. Hakkiilo wooɗŋgo heɓnan yerduye, ammaa faasiki'en ɗon tokko laawol halkere. Kakkilɗo waɗan kuuje fuu bee anndal, ammaa paataaɗo we'itan faataare mum. Nelaaɗo kalluɗo ɓadinan sarru, ammaa nelaaɗo gooŋgaajo waddan jam. Laafere e mbustu laatanto koo moy sali elto, ammaa kakkilananɗo feloore heɓan tedduŋgal. Heɓugo yela welanan ɓernde, ammaa faataaɓe ngiɗaa daayaago halleende. To a yahdi bee hikma'en, a heɓan hikma, to a soobri bee faataaɓe, a yi'an bone. Sarru ɗon taasna marɓe hakke, ammaa hayru woni ngeenaari adili'en. Booɗɗo heɓnan taaniraaɓe mum ndonŋgu, ammaa jawdi baɗɗo hakke laatanto adiliijo. Ngesa ka laafuɗo remi ɗum, fuɗnan nyaamdu ɗuuɗndu, ammaa halkere ukkanto cooyɗo gooŋga. Mo ɓoccataa ɓiyum, yiɗaa ɗum, giɗɗo ɗum fuɗɗan eltugo ɗum law. Adiliijo nyaaman, haaran, ammaa deeɗi halluɓe maatan weelo. Debbo marɗo hikma nyiɓan saare, ammaa debbo paataaɗo yibbinan nde. Tokkiiɗo laawol darnuŋgol woni kulɗo Jawmiraawo, ammaa tokkiiɗo laabi leliiɗi ɗon yawo Allah. Bolle paataaɗo, mawnitiiɗo pooɗanan mo ɓoccol, ammaa bolle hikma'en aynan ɓe. To ga'i demooji ngoodaa, beembal sookɗan, ammaa ga'i ɗuuɗɗinan ƴaamle. Ceedoowo gooŋgaajo fewataa, ammaa ceedoowo pewoowo, sey pewe. Jancoowo ɗaɓɓitan hikma, heɓataa, ammaa kakkilɗo, anndal hoyani ɗum. Daaya laawol paataaɗo, ngam a heɓataa anndal nder bolle maako. Kakkilɗo anndi laawol mum ngam o woodi hikma. Ammaa faataare paataaɗo ɗum rikici. Faataaɓe ɗon calo ƴamgo yaafuye dow aybeeji muuɗum'en ammaa gooŋga'en ɗon narra caka muuɗum'en. Sey ɓernde neɗɗo tan anndi metteeŋga mum, walaa jananno nastata seyo maare boo. Cuuɗi halluɓe ngibban, ammaa cuuɗi gooŋga'en mbaɗan barka. Goɗɗo ɗon laara laawol mum bana ngol darnuŋgol, asee boo ngol ɗon yahra mo haa maayde. Koo bee jaleeɗe boo ɓernde mettan, timmoode seyo woni suno. Halla-haaliijo saftan ngeenaari hakkeeji mum, booɗɗo haaran mbarjaari kuuɗe mum. Sooya-anndaljo nuɗɗinan bolle fuu, ammaa kakkilɗo hakkilanan palanɗe mum. Hikmaajo hulan halleende, daayoto nde, ammaa paataaɗo hakkiltaa, yahan yeeso. Ɓernanɗo law waɗan bana paataaɗo, yimɓe nganyan baɗoowo dabareeji kalluɗi. Sooya-anndal'en ndonan faataare, ammaa hakkilɓe njaagnorto bee anndal. Halluɓe turoto yeeso wooɗɓe, waɗooɓe halleende boo haa dammuɗe adili'en. Talakaajo, koo keeddiɗɗiiko wanyan mo, ammaa yiɗɓe diskuɗo ɗuuɗan. Mo yawi keeddiɗɗum, waɗi hakke, mo enɗi laafuɗo, barka laatanto ɗum. Mo nufani woɗɓe sarru, majjan fakat, ammaa mo nufani ɓe hayru, heɓan mbooɗeeŋga e gooŋgaaku. Kuugal ngale fuu woodi nafuuda, ammaa haala meere waddan sooynde. Daraja hikma'en, ɗum risku maɓɓe, ammaa faataaɓe heɓtirteeɓe bee faataare muuɗum'en. Ceedoowo gooŋgaajo hisnan yoŋkiiji, ammaa kasotooɗo pewe waɗan rikici. Kulɗo Jawmiraawo woodi hoolaare semmbiɗnde, ɓikkoy maako boo keɓan hisrude. Kulol Jawmiraawo woni seeɓoore ngeendam haa daɗugo tuuforli maayde. Ɗuuɗugo yimɓe ɗum daraja laamiiɗo, sooyugo yimɓe ɗum halkere maako. Neeɓa-tikkereejo mari faamu, ammaa yaawa-tikkereejo waŋginan faataare mum. Ɓernde de'unde woni ngeendam ɓanndu, ammaa kaajal nanndi bee gilɗi nyaamooji nder i'e. Ɓillanɗo laafuɗo ɗon huɗa tagɗo mo, enɗanɗo talakaajo ɗon teddina mo. Halleende kalluɗo do'an mo, ammaa laaɓeeŋga adiliijo hisnan ɗum. Hikma ɗon jooɗi nder ɓernde kakkilɗo, ammaa ka waŋgataa nder faataaɓe. Adilaaku ɓaŋgtan ummaatoore, ammaa hakke toskan nde. Laamiiɗo yerdoto suka mum kakkilɗo, ammaa o tikkanan cemtiniiɗo. Jaawaabuwol ɗelemŋgol feewtinan tikkere, ammaa wolde saatunde umminan ɓernde. Ɗemɗe hikma'en camɗinan anndal, ammaa kunnduɗe faataaɓe ɓulnan faataare. Gite Jawmiraawo ɗon koo toy, ɗe ɗon ndaara halluɓe e wooɗɓe. Ɗemŋgal ɗelemŋgal woni lekki ngeendam, ɗemŋgal pewoowal tampinan ruuhu. Paataaɗo yawoto elto baaba mum, ammaa kakkilɗo jaɓan feloore. Ndesaari mawndi ɗon haa saare gooŋgaajo, ammaa torra majjinan ngeenaari kalluɗo. Kunnduɗe hikma'en caakan anndal, ammaa ɓerɗe faataaɓe mbaɗataa ɗum. Kirseteeɗi halluɓe laati nyidduɗi haa Jawmiraawo, ammaa tornde gooŋga'en fottani mo. Jawmiraawo ɗon wanya laawol kalluɗo, ammaa o yiɗi baɗanɗo kuuɗe adiliije. Elto saatuŋgo laatanto celɗo laawol booɗŋgol, ganyanɗo feloore maayan. Joonde maayɓe e nokkuure halkere ma ɗon mbaŋgi haa Jawmiraawo, sakko ɓerɗe yimɓe! Jancoowo yiɗaa feleego, ngam maajum o yahataa haa hikma'en. Ɓernde seyiinde laɓɓinan yeeso, ammaa to ɓernde naawi, ruuhu tampan. Ɓernde kakkilɗo ɗaɓɓitan anndal, faataaɓe nyaaman faataare. Haa cuniiɗo nyalɗe fuu mbooɗaay, ammaa ɓernde seyiinde ɗon nder juulde foroy. Pamarum bee kulol Jawmiraawo ɓuri jawdi ɗuuɗndi bee torra. Nyaamugo haakooji bee giɗgiɗtiral ɓuri ngaari payndi bee ganyganytiral. Yaawa-tikkereejo umminan jokkirgol, neeɓa-tikkereejo feewtinan haɓre. Laawol mbaateendamjo ɗon maɓɓi bee gi'e, ammaa laawol gooŋga'en ɗon laaɓi tal. Ɓiɗɗo kakkilɗo seynan baaba mum, ammaa paataaɗo yawoto daada mum. Tampa-hakkiiloojo seyorto faataare, ammaa marɗo faamu tokkoto laawol mum cir. To carwootiral woodaa, nufayeeje mbonnoto, ammaa bee dawrooɓe ɗuuɗɓe ɗi laatoto. Goɗɗo seyorto jaawaabu hunnduko mum, wolde woonde nder saa'iire haandunde welan masin. Laawol ngeendam jahranŋgol dow laatanto kakkilɗo, haa o daɗa joonde maayɓe haa les. Jawmiraawo yibbinan cuuɗi mawnitiiɓe, ammaa o aynan maral rewɓe yurumɓe. Jawmiraawo ɗon wanya dabareeji kalluɗo, ammaa bolle ɗelemɗe pottani mo. Cuuneteeɗo riba wonnan saare mum, ammaa calotooɗo ngeenaari kallundi yeeɗan. Adiliijo numan hiddeko o jaabo, ammaa kunnduɗe halluɓe ɓulnan halleende. Jawmiraawo ɗon daayi halluɓe, ammaa o ɗon nana tornde adili'en. Gite jaynanɗe ceynan ɓernde, kubaruwol booɗŋgol semmbiɗinan i'e. Nofru nananndu feloore hisnoore jooɗoto caka hikma'en. Mo sali elto, yawi yoŋki mum, ammaa kakkilananɗo feloore heɓan hakkiilo. Kulol Jawmiraawo woni anndinki hikma, yaŋkinaare aartan tedduŋgal. Neɗɗo waɗan anniya, ammaa Jawmiraawo tan laatinan ɗum. Laabi neɗɗo fuu laaɓɗi haa gite muuɗum, ammaa Jawmiraawo ɗon linya anniyaaji. Halfin Jawmiraawo kuuɗe ma, nden kam nufayeeje ma laatoto. Jawmiraawo ɗon waɗa koo ɗume fuu dow daliila, o waɗi kalluɗo boo ngam nyalaade sarru. Jawmiraawo ɗon wanya koo moy mawnitiiɗo, fakat, o hisataa kiita. Mbooɗeeŋga e gooŋgaaku cuddan aybe goɗɗo, bee kulol Jawmiraawo goɗɗo daayoto halleende. To laabi goɗɗo pottani Jawmiraawo, o sulhindiran mo koo bee konne'en maako. Pamarum bee adilaaku ɓuri risku maŋngu bee sooynde adilaaku. Ɓernde neɗɗo ɗon nufo laawol mum, ammaa Jawmiraawo ɗon yahra palanɗe maako. Koŋngol Allah ɗon haa hunnduko laamiiɗo, hunnduko maako woofataa nder kiita. Jawmiraawo ɗon ɗaɓɓa etirɗum e awnorɗum pottuɗum, ngam haa coggu fuu laato dow gooŋga. Waɗugo halleende ɗum nyidduɗum haa laamiiɓe, ngam leeso laamu ɗon tabita bee adilaaku. Laamiiɗo yiɗi nanugo gooŋga, bolwanɗo ka fottanan mo. Tikkere laamiiɗo neldan maayde, ammaa hikmaajo feewtinan nde. To yeeso laamiiɗo laaɓi, ɗum ngeendam, yerduye maako nanndi bee duule iyeende arannde. Heɓugo hakkiilo e hikma ɓuri marugo cardi e kaŋŋeeri piw. Laawol gooŋga'en selan halleende, kakkilananɗo laawol mum aynan yoŋki mum. Juro aartan yibbere, mawnitaare aartan do'ere. Yaŋkinaago caka leesɓe ɓuri senndugo keɓal bee mawnitiiɓe. Kakkilananɗo wolde Allah heɓan hayru, barka laatanto koolotooɗo Jawmiraawo. Mo ɓernde mum mari hikma, o ewneteeɗo kakkilɗo, bolle belɗe cemmbiɗinan anndinol. Hakkiilo woni seeɓoore ngeendam haa marɗo ngo, ammaa ko eltata faataaɓe, ɗum faataare maɓɓe. Hikmaajo numan hiddeko o wolwa, kanjum gooŋɗinta bolle maako. Bolle ɗelemɗe nanndi bee njumri, ɗe mbelani yoŋki, ɗe kurgan ɓanndu. Goɗɗo ɗon laara laawol mum bana ngol darnuŋgol, Asee boo ngol ɗon yahra mo haa maayde. Weelo kuuwoowo tiɗɗinan mo, ngam hunnduko maako huuwnan mo. Meereejo ɗon taaskitina sarru, koo bolle maako boo ngulan bana yiite. Faasikiijo umminan jokkirgol, baɗoowo tufle senndan sooba'en. Toonyoowo estan keeddiɗɗum, yahran mo dow laawol kalluŋgol. Mumnanɗo gite mum e ŋatanɗo hunnduko mum ngam nufo halleende, waɗi nde timmi. Dandanndi ngoni meetaleewol booɗŋgol masin, goɗɗo heɓran ngol bee waɗugo adilaaku. Neeɓa-tikkereejo ɓuri cemmbiɗɗo, naŋgtanɗo hoore mum ɓuri nyaamɗo berniwol. Neɗɗo waɗan kur'u, ammaa muuyo Jawmiraawo waŋginta ɗum. Ndikka nyiiri ɗaajaari bee de'ere dow saare heewnde kusel bee jokkirgol. Maccuɗo kakkilɗo ɓuran ɓiɗɗo cemtiniiɗo, o heɓan ndonŋgu bee deerɗiraaɓe. Ɓolinirɗum waŋginan saman cardi malla kaŋŋeeri, ammaa poondoowo ɓerɗe ɗum Jawmiraawo. Baɗoowo kalluɗum ɗon hakkilana bolle kalluɗe, pewoowo ɗon heɗito pewe. Jancanɗo laafuɗo ɗon huɗa tagɗo mo, ceyortooɗo sarru hisataa kiita. Daraja ndotti'en, ɗum marugo taaniraaɓe, fawne ɓikkoy boo, ɗum baabiraaɓe maɓɓe. Bolle cuɓaaɗe pottantaa paataaɗo, sakko haala fewre haa mawɗo. Dokkuɗo ɗon laara dokkal mum bana layaaru, o tammi gal o yahata fuu o heɓan jaalorgal. Cuddanɗo aybe ɗaɓɓitan soobaaku, ammaa bolwibolwinanɗo senndan sooba'en. Felugo kakkilɗo nde woore nafan mo, ɓuri fiyugo paataaɗo nde teemerre. Sey tuurtol tan kalluɗo ɗaɓɓata, ammaa Allah nelanan mo nelaaɗo kulniiɗo. Ndikka fottugo bee ɓoodu koocanaandu ɓikkoy mum dow fottugo bee paataaɗo nder faataare mum. Mo warjori booɗɗum bee kalluɗum, sarru daayataako saare maako. Fuɗɗugo jokkirgol, ɗum seekugo diŋiwol. To a anndi a waawataa haɓre, taa fuɗɗu. Adilinɗo aybuɗo e aybinɗo adiliijo, Jawmiraawo ɗon wanya ɓe ɗiɗo fuu. Ɗume ceede haa juŋngo paataaɗo nafata? Haa o sooda hikma na, nde o walaa hakkiilo? Soobaajo yiɗan koo ndey, ammaa deerɗiraawo danyaama ngam wakkati ɓillaare. Koo moy fiyi dammaana ngam keeddiɗɗum, o walaa hakkiilo. Giɗɗo jokkirgol yiɗi hakke, townanɗo dammugal mum ɗaɓɓan yibbere. Sela-ɓerndeejo heɓataa hayru, halla-ɗemŋgaljo yanan nder sarru. Danyɗo humakiijo, mettamɓeram heɓan ɗum, baaba paataaɗo walaa seyo. Ɓernde seyiinde hurgan ɓanndu, ammaa ruuhu tampuŋgu ittan semmbe i'e. Kiitoowo kalluɗo jaɓan dokkal, ngam o lelna kiita ngooŋɗuka. Kakkilɗo marɗo hikma waɗan ko woni yeeso mum, ammaa gite paataaɗo ɗon ngiilo haa keeri duniyaaru. Ɓiɗɗo paataaɗo ɗum metteeŋga haa baaba mum, ɗum kaaɗeeŋga haa debbo danyɗo mo. Yoɓnugo mo walaa aybe, wooɗaay, ɓoccugo mawɓe boo ɗum haanaay. Naŋgtuɗo bolle mum mari anndal, marɗo gikku peewŋgu woodi faamu. Koo paataaɗo boo, to jeeɗake, ɓe ndaaran mo o hikmaajo. To o maɓɓi hunnduko maako, ɓe ndaaran mo o kakkilɗo. Jooɗotooɗo feere mum tokkoto suuno mum tan, to goɗɗo yiɗi wallugo mo, o ɓernan. Paataaɗo yiɗaa faamugo, sey waŋgingo ko woni haa ɓernde mum tan. Halleende yahdan bee yawnaare, mbustu wardan bee kuugal cemtiniiŋgal. Bolle iwanɗe haa hunnduko neɗɗo nanndi bee ndiyam lugguɗam, bee maayel ilooyel iwŋgel haa seeɓoore hikma. Ɓurnugo kalluɗo haa kiita e lelnugo haala gooŋgaajo, fottaay. To paataaɗo fuɗɗi waabaago, o ɗaɓɓan ɓocci. Hunnduko paataaɗo nastinan mo nder halkere, bolle maako ɗe tuuforgol yoŋki maako. Bolle tufleejo nanndi bee nyaamdu welndu, ɗe nastan nder teteki. Mbaateendamjo woni deerɗu bonnoowo. Innde Jawmiraawo woni suudu aynirdu semmbiɗndu, adiliijo doggan haa ton, hisan. Diskuɗo tammi jawdi mum hisnan ɗum, bana mahi towɗi aynirta berniwol. Ɓernde neɗɗo mawnititto hiddeko o do'o, ammaa yaŋkinaare aartan tedduŋgal. Jaabotooɗo diga siwaa nanugo, o paataaɗo, mbustu laatanto mo. Ruuhu neɗɗo jaaloto nyawu. Ammaa moy dartinta ruuhu tampuŋgu? Ɓernde hakkilnde heɓan anndal, nofru hikmaajo ɗon ɗaɓɓita anndal. Dokkal neɗɗo yaajinanan mo laawol, yottinan mo yeeso mawɓe. To arano wolwi haa kiita, ɓe mbi'an: “Gooŋga!” Ammaa ɗiɗaɓo, konneejo maako, fewnan mo. Kur'u timminan jokkirgol, ngu ta'an haala hakkunde semmbiɗɓe. Ɓernde deerɗiraawo zammbaaɗo ɓuri berniwol cemmbiɗŋgol maɓɓaago, jokkirli nanndi bee jamɗe palduɗe dammugal. Goɗɗo haarnan reedu mum bee nafuuda bolle mum, o haaran bee bote hunnduko maako. Maayde e ngeendam ngoni haa ɗemŋgal, kuuwtinirɗo ngal bee hakkiilo nyaaman nafuuda maagal. Keɓɗo debbo heɓi hayru, o heɓi boo yerduye Jawmiraawo. Talakaajo wolwan bee toraago, ammaa diskuɗo jaaboto bee caatal. Woodi sooba'en yahranɓe goɗɗo nder halkere, ammaa soobaajo gooŋgaajo ɗakkoto ko ɓuri deerɗiraawo. Talakaajo tokkiiɗo gooŋgaaku ɓuri diskuɗo bolwanɗo faasikaare. To anndal woodaa, haɓdugo nafataa, jaawanɗo waɗan boofi. Faataare neɗɗo wonnan laawol muuɗum, ammaa o aybinan Jawmiraawo. Jawdi ɗuɗɗinan sooba'en, ammaa talakaajo, soobaajo maako seedan bee maako. Ceedoowo fewre hisataa kiita, bolwanɗo pewe daɗataa. Ɗuuɗɓe ɗon teddina mawɗo bee naafikaare, koo moy yiɗi soobrugo bee caahiiɗo. To goɗɗo o talakaajo, deerɗiraaɓe muuɗum nganyan ɗum, koo soobiraaɓe maako ndaayoto mo, koo o yiɗi wolwugo ma, walaa nananɗo mo. Keɓanɗo hakkiilo yiɗi hoore mum, kakkilananɗo faamu heɓan hayru. Walaa ceedoowo fewre hisata kiita, bolwanɗo pewe halkan. Paataaɗo fotaay riskugo, sakko maccuɗo fota umrugo laamiiɓe. Hakkiilo neɗɗo laatinan mo neeɓa-tikkereejo, yejjititgo aybe goɗɗo laatanto mo daraja. Tikkere laamiiɗo nanndi bee ubbaaŋgo mbarooga, yerduye maako boo nanndi bee saawawre dow huɗo. Ɓiɗɗo paataaɗo woni sarru haa baaba mum, jokkirli debbo ngoni ci'ol ngol timmataa. Goɗɗo ronan saare e jawdi haa baaba, ammaa debbo kakkilɗo, ɗum dokkal Jawmiraawo. Mbaateendam ɗuɗɗinan ɗoyɗi, doole mbaateendamjo maata dolo. Ɗowtantooɗo umrooje Allah aynan yoŋki mum, jawotooɗo ɗe maayan. Enɗanɗo laafuɗo hokki Jawmiraawo nyamaande, kaŋko o warjoto mo mbooɗeeŋga nga'a. Eltu ɓiya saa'i tammunde ɗon, ammaa taa fiy ngel bee tikkere haa yotto maayde. Yaawa-tikkereejo, doole o yoɓa aybe maako, ngam to a acci mo, o tullitan. Nan wasuye, jaɓ anndinki, ngam bana nii keɓrata hikma. Anniyaaji ɓernde neɗɗo ɗuuɗi, ammaa muuyo Jawmiraawo tan laatoto. Ko ɓe ngiɗi haa neɗɗo, ɗum mbooɗeeŋga maako. Talakaajo ɓuri pewoowo. Kulol Jawmiraawo yahran haa ngeendam, goɗɗo waalan o kaarɗo, sarru warantaa mo. Mbaateendamjo nastinan juŋngo mum nder le'al, o waawataa wartirgo ngo haa hunnduko. To a ɓocci jancoowo, sooya-anndaljo heɓan hakkiilo. To a feli kakkilɗo, o ɓesdan anndal. Mo toonyi baaba mum malla riiwi daada mum, kaŋko woni ɓiɗɗo cemtiniiɗo, toskiiɗo. Ɓiŋngel am, to a acci heɗitaago anndinki, a yejjitan law ko a anndi. Ceedoowo ɓalwa-ɓerndeejo ɗon yawna gooŋga, zunuuba welani hunnduko kalluɗo. Yaŋgada taaskanaama jancooɓe, ɓocci boo ngam ɓaawe faataaɓe. Inaboojam laatinte jancoowo, nguykinoojam boo kooloowo, guykoowo laatataako hikmaajo sam. Ɓernuki laamiiɗo nanndi bee ubbaaŋgo mbarooga, tikkinanɗo mo halkan yoŋki mum. Reentingo hoore mum e jokkirgol, ɗum daraja ngam neɗɗo, ammaa paataaɗo nastan ngol. To duumol waɗi, mbaateendamjo yiɗaa remugo. Saa'i codol o ɗaɓɓan, ammaa o heɓataa koo ɗume. Numooji ɓernde neɗɗo ngoni ndiyam lugguɗam, ammaa kakkilɗo nyeɗan ɗam. Yimɓe ɗuuɗɓe ɗon ngeyna mbooɗeeŋga muuɗum'en. Ammaa moy tawata neɗɗo koolaaɗo? Adiliijo ɗon tokko laawol mum bee laaɓeeŋga. Barka laatanto ɓiɓɓe maako koo ɓaawo maako. Laamiiɗo, to jooɗake dow leeso kiita, heɓtan kalluɗum fuu bee gite mum. Moy waawata wi'ugo: “Mi laɓɓini ɓernde am, mi laaɓɗo diga hakke am?” Awnorɗum ɗiɗorjum e etirɗum ɗiɗorjum, Jawmiraawo ɗon wanya ɗum fuu. Nder kuuɗe mum, derkeejo ɗon waŋgina to yahdu mum laatoto laaɓndu malla gooŋɗundu. Nofru nanooru e yiitere yi'oore, Jawmiraawo waɗi ɗum ɗiɗi fuu. To a ɗuɗɗini ɗoyɗi, a talkiɗan. To a maɓɓiti gite ma, a haaran nyaamdu. Coodoowo ɗon wi'a: “Wooɗaay, wooɗaay!” Nden to o soodi, o dilla o ceyiiɗo. Woodi kaŋŋeeri, woodi boo luuluuje ɗuuɗɗe, ammaa fawne ɓurɗe wooɗugo, ɗum hunnduko marko anndal. Hoo'u limce piyɗo dammaana ngam goɗɗo, sey o wallina jeŋngina to ɗum jananno. Nyaamdu heɓaandu bee rikici welanan goɗɗo, ammaa ɓaawoɗon hunnduko maako heewan korka'e. Nufayeeje kiɓɓoto bee carwootiral. To a yiɗi waɗugo haɓre, aartu numugo. Baɗoowo tufle waŋginan sirri, taa hawtan ɗuuɗa-haalaajo. Kuɗɗo baaba mum malla daada mum, ngeendam mum nyifan bana pittirla nder nyiɓre ɓaleere. Risku keɓaaŋgu bee jaawal haa fuɗɗam, waɗataa barka haa ragare. Taa wi': “Mi waatoto kalluɗum.” Hoola Jawmiraawo, kaŋko o wallete. Jawmiraawo ɗon wanya etirɗum ɗiɗorjum, awnorɗum rikiciijum fottaay. Jawmiraawo ɗowata palanɗe neɗɗo. Kadi noy neɗɗo faamrata laawol mum? Mo yaawi wi'ugo: “Ɗum cenaaɗum”, nasti tuuforgol, ngam o fuɗɗan numugo ɓaawo togayeere. Laamiiɗo kakkilɗo heɓtan waɗɓe kalluɗum, nden o hiitoto ɓe bilaa enɗam. Ruuhu neɗɗo woni pittirla Jawmiraawo, ka wiɗititto ko woni nder neɗɗo fuu. Mbooɗeeŋga e gooŋgaaku aynan laamiiɗo, leeso laamu maako tabitan bee mbooɗeeŋga. Daraja sukaaɓe, ɗum semmbe maɓɓe, fawne ndotti'en, ɗum dandanndi maɓɓe. Ɓocci haa ƴiiƴam kurgan halleende, fiyugo wo'itinan ɓernde. Bana maayel, non ɓernde laamiiɗo wa'i haa juŋngo Jawmiraawo, o ɗowan nde koo toy o yiɗi fuu. Koo moy ɗon laara kuuɗe mum ɗe pottuɗe, ammaa Jawmiraawo ɗon linya ɓerɗe. Waɗugo adilaaku e pottuɗum ɓuri fottango Jawmiraawo dow kirseteeɗi. Gite mawnitiiɗe e ɓernde ƴaggiinde e hayru halluɓe, kanjum woni hakke. Numooji tiiniiɗo ngaddanan ɗum hayru, ammaa jaawanɗo, sooynde tan laatanto ɗum. Heɓrugo ndesaaje bee ɗemŋgal pewoowal, ɗum taasnugo henndu e nastugo tuuforli maayde. Toonyaaŋge halluɓe halkan ɓe, ngam ɓe cali waɗugo ko fotti. Laawol aybuɗo leliiŋgol masin, ammaa kuugal laaɓɗo darnuŋgal cir. Jooɗaago dow seɓatto soorowol ɓuri jooɗaago nder suudu bee debbo giɗɗo jokkirli. Ɓernde kalluɗo ɗon ɗaɓɓa kalluɗum, keeddiɗɗiiko heɓataa enɗam haa maako. To jancoowo hiitaama, sooya-anndaljo heɓan hakkiilo. To hikmaajo anndinaama, o heɓan anndal. Adiliijo ɗon hakkilana saare kalluɗo, haa o do'a halluɓe nder sarru. Cukkanɗo noppi mum ngam gookaali laafuɗo, kaŋko boo o wookan, ammaa walaa nananɗo ɗum. Caahu bee sirri feewtinan ɓernde, dokkal nder jiiba feewtinan tikkere saatunde. Waɗugo ko fotti seynan adiliijo, ammaa ɗum hulnan waɗooɓe zunuuba. Accuɗo tokkaago laawol hakkiilo waaloto caka maayɓe. Giɗɗo welwelooji laatoto talakaajo, giɗɗo inaboojam e nyaamdu welndu heɓataa jawdi. Kalluɗo, faasikiijo nastan sarru ngu o nufi nastingo adiliijo, laaɓɗo. Jooɗaago haa ladde meere ɓuri marugo debbo jokkiroowo e mettinoowo ɓernde. Jawdi e risku ɗon haa saare hikmaajo, ammaa paataaɗo majjinan ɗum law. Ɗaɓɓitanɗo adilaaku e mbooɗeeŋga heɓan ngeendam, yerduye e tedduŋgal. Hikmaajo jaaloto berniwol semmbiɗɓe, o yibbinan hisrude nde ɓe kooli ɗum. Aynanɗo hunnduko mum e ɗemŋgal mum, aynan yoŋki mum e ɓillaare. Mawnitiiɗo, elewɗo, kaŋko wi'ete jancoowo, o ɗon waɗa koo ɗume fuu bee mawnitaare fantunde. Suuno mbaateendamjo mbaran mo, ngam juuɗe maako cali huuwugo. O ɗon nyalla ɗaɓɓugo kuuje, ammaa adiliijo hokkan, walaa naŋgtugo. Kirseteeŋga kalluɗo woni nyidduɗum, sakkomaa nde o lii'oto nga bee anniya kalluka. Seedamku pewoowo jaɓataake, ammaa wolde kakkilɗo jaɓeteende. Kalluɗo yoornan gite mum, ammaa gooŋɗuɗo darnan laabi mum. Koo hikma, koo hakkiilo, koo anndal, walaa ko dartanto Jawmiraawo. Goɗɗo taaskoto bee puccu mum ngam nyalaade haɓre, ammaa jaalorgal iwan haa Jawmiraawo. Innde woonde ɓuri jawdi ɗuuɗndi, heɓugo yerduye ɓuri cardi e kaŋŋeeri saman. Diskuɗo e laafuɗo poti kal, ngam Jawmiraawo waɗi ɓe ɗiɗo fuu. Kakkilɗo to yi'i sarru, o nyukkoto, ammaa sooya-anndal'en tokkitinan laawol, ɓe naawnoto. Mbarjaari yaŋkinaare e kulol Jawmiraawo, ɗum risku, tedduŋgal e ngeendam. Gi'e e tuuforli ɗon haa laawol faasikiijo, aynanɗo yoŋki mum daayoto e maajum. Woownu derkeejo laawol ngol haani o tokko, nden kam o selataa ngol, koo to o naywi. Laafuɗo ɗon haa juŋngo diskuɗo, jaɓɗo nyamaande laatoto maccuɗo dokkuɗo mo nde. Aawanɗo halleende sodan sarru, sawru tikkere maako yewan. Barka laatanto koo moy enɗi talakaajo, nyaamni mo. Riiw jancoowo, nden kam jokkirgol dillan, haɓre e mbustu boo njinnan. Giɗɗo ɓernde laaɓnde, bolwanɗo bee maslahaaku, laamiiɗo laatoto soobaajo maako. Gite Jawmiraawo ɗon ayna anndal kakkilɗo, ammaa o do'an bolle faasikiijo. Mbaateendamjo wi'an: “Mbarooga ɗon yaasi, nga mbaratam, to mi wurtake haa laawol.” Hunnduko debbo jananno woni ngaska lugguka, mo Jawmiraawo tikkani ɗum, yanan nder maaka. Faataare ɗon haa ɓernde derkeejo, ɓoccol elto riiwan nde haa ton. Ɓillanɗo laafuɗo mawninan mo, ammaa hokkugo diskuɗo laafinan. Heɗitam haa mi yecce ko anndinooɓe marɓe hikma mbi'i. Jaɓ anndal maɓɓe haa ɓernde ma. Ɗum booɗɗum to a dursi bolle maɓɓe, haa keɓa lornugo ɗe foroy. Mi anndinte ɗe hannde, ngam mi yiɗi a hoolo Jawmiraawo. Mi winndani ma bolle hikma'en cappanɗe tati, ɗe fuu ɗe anndal tabitŋgal e sawariiji booɗɗi. Ɗe anndinte ko haani anndugo fuu, haa keɓa wartirango nelɓe ma bolle gooŋga. Taa jaɓtu laafuɗo ngam o laafuɗo, taa fewnu gooŋga leesɗo yeeso kiita, ngam Jawmiraawo jiŋngan ɓe, o ittanan jaɓtuɓe ɓe ngeendam. Taa soobru bee yaawa-tikkereejo, taa yahdu bee goɗɗo mo waawataa naŋgtugo hoore mum, ngam taa a woowa laabi maako, a waɗana yoŋki ma tuuforgol. Taa fiy dammaana ngam goɗɗo, taa nastu haala nyamaande maako. Ngam to a woodaa ko a yoɓra, ɓe koocan koo be'itte maaɗa. Taa sottin keerol maral ma ɓooymawol ngol kaakiraaɓe ma mbaɗi. To a yi'i goɗɗo goniijo nder kuugal mum, anndu o huuwanan laamiiɓe, o huuwantaa leesɓe. To a jooɗake haa a nyaamda bee mawɗo, taa yejjitit moy ɗon jooɗi yeeso ma. To a ɗuuɗa-nyaamɗeejo, sey a wallina laɓi haa kondondol ma. Taa suuna nyaamdu maako welndu, teema o ɗaɓɓan estugo ma bee maaru. Taa somnu hoore ma ngam riskugo, accu numugo haala man. To a tiitini gite ma dow risku, walaa ko keɓata, ngu waɗan bileeji, ngu fiiran haa asama bana dutal. Taa nyaamdu bee ɗawɗo, taa suuna nyaamduuji maako belɗi, ngam o ɗon waɗa lisaafi haa ɓernde maako. O wi'ete: “Nyaam, yar”, ammaa ɓernde maako wondataa bee maaɗa. Loŋngere nde moɗɗa, a tuutan nde, a mani nyaamdu maako meere non. Taa wolwu haa noppi paataaɗo, ngam o samɗintaa bolle ma. Taa sottin keerol ngesa atiime'en ngam mawningo maral ma. Ɓe ngoodi balloowo cemmbiɗɗo: Allah jiŋngan ɓe, haala man loroto dow maaɗa. Nanan anndinoowo ma, heɗita bolle anndinki fuu. Taa sala eltugo derkeejo. A mbarataa mo to a ɓocci mo. Fakat, to a ne'i mo bana nii, a hisnan yoŋki maako e halkere. Ɓiŋngel am, to a laatake kakkilɗo, ɓernde am seyoto. To mi nani bolle hikma haa hunnduko ma, mi juroto ngam daliila maaɗa. Taa ɓernde ma haaja hayru hakke'en, ammaa nde heewa kulol Jawmiraawo nyalɗe fuu. Nden kam jaŋngo ɗon ngam maaɗa, tammunde ma boo halkataa. Nan, ɓiŋngel am, laata hikmaajo, yahru ɓernde ma dow laawol darnuŋgol. Taa wondu bee yarooɓe nguykinoojam e ɗuɗɗinooɓe nyaamɗe kusel, ngam guykoowo e ɗuuɗa-nyaamɗeejo talkiɗan, ɗuuɗal ɗoyɗi boo ɓornan goɗɗo bance. Nanan baaba ma, danyɗo ma, taa yawa daada ma boo to o naywi. Soodu gooŋga, taa soorru ka, non boo hikma, anndinki e hakkiilo. Baaba goɗɗo adiliijo welweltan, danyɗo hikmaajo boo seyorto mo. Accu baaba ma e daada ma ceyo, danyɓe ma keɓa welwelo. Ɓiŋngel am, heɗitam bee ɓernde ma fuu, kuuɗe am laatano ma misaalu. Reenta e debbo daakaare, ngam o ngaska lugguka, debbo jananno boo woni ɓulndu ɓilliindu. Ɓe ɗon mbaaltano ma bana fasooɓe, ɓe ɗon ɗuɗɗina faasiki'en caka worɓe. Moy wi'ata foroy: “Ayye” malla: “Kayya”? Moy ɗon bee jokkirli e uumaali tum? Ɓanndu moy heewi kuuduuje meere? Moy mari gite boɗeeje? Ɗum hiirdooɓe bee inaboojam, ɗaɓɓitooɓe njaramji guykinooji koo ɗiye. Taa laar inaboojam no ɗam woojiri, no ɗam yaynirta nder jardugel. Ɗam moɗoto bee koyɗum, ammaa ɓaawoɗon ɗam ŋatan bana mboodi, hoore ma yiilan bana to foosokre ŋati ma. Gite ma ngi'an kuuje kayɗiniiɗe, a wolwan haalaaji paataaɗi. A laatoto bana baaliiɗo caka mbeela, bana ɗaaniiɗo haa wicco koommbowal. To hakkiilo ma warti, a wi'an: “Ɓe piyi yam sike, ammaa ɗum naawaay yam, ɓe tappi yam, ammaa mi maataay ɗum. Ndey pinanmi booɗɗum? Mi yiɗi njaram fahin.” Taa haaju hayru halluɓe, taa ɗaɓɓu gondal maɓɓe, ngam ɓerɗe maɓɓe ɗon numa toonyaare tan, nde ɓe mbolwata fuu, ɗum haala sarru. Hikma nyiɓan saare, hakkiilo tabitinan nde. Bee anndal goɗɗo hebbinirta cuuɗi mum bee kuuje booɗɗe e marɗe saman feere feere. Hikmaajo woodi baawɗe, jawmu anndal ɗuɗɗinan semmbe mum. Giɗɗo waɗugo haɓre, sey aarta numugo, jaalorgal iwan haa ɗuuɗal dawrooɓe. Paataaɗo waawataa jokkaago hikma, nder dawriinde o fotaay maɓɓititgo hunnduko. Nufotooɗo kalluɗum foroy, ɓe mbi'an mo umminoowo fitina. Anniyaaji paataaɗo fuu laatoto hakke, jancoowo woni nyidduɗo haa yimɓe. To a tampi nder nyannde ɓillaare, nden kam semmbe ma ɗuuɗaay. Hisnu mo walaa aybe, mo ɓe ndasata ngam mbareego, daɗnu mo. Taa wi': “Asee, mi anndaano ɗum”, ngam Allah anndi to a wi'i gooŋga malla a fewi. Linyoowo ɓerɗe warjoto koo moy deydey kuugal mum. Ɓiŋngel am, nyaam njumri, ngam ndi wooɗi, njumri kesri welanan hunnduko ma. Anndu, bana non hikma wa'i ngam yoŋki ma. To a heɓi ka, saa'iire warannde ɗon, tammunde ma boo halkataa. An kalluɗo, taa ɗaɓɓu jaɓtugo saare adiliijo, taa nattin nokkuure siwtaare maako. Adiliijo, koo to do'i nde joweeɗiɗi, o ummititto. Ammaa halluɓe njanan nder sarru. Taa seyora do'ere konneejo ma, taa ɓernde ma welwelta to o fergake. Ngam to Jawmiraawo yi'i ɗum, ɗum fottantaa mo, nden o sottina tikkere maako haa oya. Taa ɓernan waɗooɓe zunuuba, taa haaju hayru halluɓe, ngam hayru maɓɓe duurataa, ngu jinnan bana pittirlayel nyifanŋgel. Ɓiŋngel am, hul Jawmiraawo, hul laamiiɗo boo, taa hawtu bee tuurtooɓe, taa tuurtan ɗiɗo fuu, ngam halkere tuurtooɓe waran bee juhuki. Num sarru ngu Allah malla laamiiɗo mbaawata ukkango ɓe. Ndaa, kanje boo ɗe bolle hikma'en: Senndindirgo yimɓe yeeso kiita, wooɗaay. Bi'anɗo kalluɗo: “A waɗi ko fotti”, yimɓe kuɗan mo, ummaatooje fuu naalan mo. Ammaa hiitotooɓe aybuɗo keɓan welwelo, barka e hayru laatanto ɓe. Jaawaabuwol belŋgol nanndi bee kebbaaki hunnduko. Taaskitin kuugal ma haa yaasi, timmin kuuɗe ngesa ma fuu, ɓaawo maajum nyiɓ suudu ma. Taa seeda dow keeddiɗɗa to daliila woodaa. Taa waɗ mo rikici bee bolle ma. Taa wi': “Sey mi waɗa mo ko o waɗi yam, mi warjo mo fodde kuugal maako.” Mi yaali ngesa mbaateendamjo e ngesa inabooje ka sooya-hakkiiloojo. Ndaa, ka heewi gi'e, geene cuddi ka, mahol maaka ngol kaa'e yibbi. Mi yi'i ɗum, mi numi, mi laari, ndaa ko mi faami: Ɗaanaago seɗɗa, ngoŋngugo seɗɗa, falindirgo juuɗe, siwto seɗɗa, bana non talakaaku juhirte, laafere ma boo bana taaskaniiɗo konu. Ndaa balndi Suleymaanu goɗɗi ɗi yimɓe taariiɓe Hezekiya, laamiiɗo Yahuuda mbinnditi: Suuɗugo huunde, ɗum tedduŋgal Allah, ammaa tedduŋgal laamiiɓe, ɗum wiɗitaago huunde. Bana towirka asama e luggeeŋga lesdi, bana non numooji laamiiɗo, ɗi keɓtataake. Ittu ko jillindiri bee cardi, nden kam tappoowo cardi laatinan ndi taasayel. Daaynu dawroowo kalluɗo haa laamiiɗo, nden kam leeso laamu maako tabitan bee adilaaku. Taa manta yeeso laamiiɗo, taa dara haa pellel mawɓe. Ngam wi'eego: “War gaa'e”, ɓuri famɗitineego yeeso mawɗo. To a yi'i huunde haa keeddiɗɗa, taa yaawɗa wullaago mo. Noy mbaɗata to o fewni ma? To a ɗon waɗa kiita bee keeddiɗɗa, taa waŋgin ko goɗɗo feere wi'i ma bee sirri. Ngam to a waɗi ɗum, yimɓe fuu kallinte, innde ma woonde halki haa foroy. Bana fawne kaŋŋeeri dow taasaaje cardi, non wolde wolwaande bee pottuɗum wa'i. Bana halagaare kaŋŋeeri e koɗel kaŋŋeeri laaɓndi, non feloore kakkilɗo wa'i to a jaɓi nde. Bana heɓugo peewol yaake seeto, non nelaaɗo koolaaɗo wa'i haa nelɗo mo, o seynan ɓernde jaagorɗo maako. Duule e henndu bilaa iyeende, bana non jurotooɗo bee dokkal bilaa hokkugo wa'i. Munyal jaaloto kiitoowo, ɗemŋgal ɗelemŋgal yewan i'e. To a ɗuɗɗini nyaamugo njumri, ndi naawan reedu ma, a tuutan ndi. Taa ɗuɗɗin yillaago keeddiɗɗa, to naa non o haaɓete, o fuɗɗan wanyugo ma. Bana wandayre e kaafahi e kurol ceeɓŋgol, non bolwanɗo seedamku fewre dow keeddiɗɗum wa'i. Hoolaago faasikiijo nder nyannde ɓillaare, ɗum bana ƴakkugo bee nyiindere nyawnde malla waancugo bee kosŋgal boosŋgal. Ɓortaago alkibbaare nder nyannde peewol, rufugo lammuɗam dow huuduure, yimango cuniiɗo gimi seyo – ginnaaɗo tan waɗata irin ɗu'um. To konneejo ma dolaama, nyaamnu mo, to o ɗomɗaama, yarnu mo. Bana nii cemtinirta mo, Jawmiraawo boo warjoto ma. Henndu loowru waddan iyeende, bolle tufle umminan tikkere woɗɓe. Jooɗaago dow seɓatto soorowol ɓuri jooɗaago nder suudu bee debbo giɗɗo jokkirli. Bana ndiyam peewɗam haa kondondol ɗomɗuɗo, non kubaruwol booɗŋgol iwŋgol lesdi ndaayiindi wa'i. Bana seeɓoore nyiddunde e ɓulndu wonniindu, non adiliijo tokkiiɗo esto kalluɗo wa'i. Ɗum haanaay goɗɗo nyaama njumri ɗuuɗndi, ɗum haanaay goɗɗo tefana hoore mum tedduŋgal ɗuuɗŋgal. Bana berniwol bilaa mahol taariiŋgol ɗum, non gorko cooyɗo naŋgtaare wa'i. Bana mallimallooje nder ceeɗu e iyeende wakkati codol, non tedduŋgal yahdataa bee paataaɗo. Bana colli piirdata, non naaloore bilaa daliila wa'i, nde laatataako. Labaŋgal ngam puccu, ɓoccol ngam wamnde, sawru boo ngam ɓaawo paataaɗo. To a jaabake ƴamol paataaŋgol, a laatake paataaɗo bana ƴamɗo ma. To goɗɗo ƴami ma bee faataare, hokku mo jaawaabuwol paataaŋgol, ngam taa o laara hoore maako o hikmaajo. Nelanɗo paataaɗo o yahra habaru, ta'an kosɗe mum, yaran bone. Bana kosɗe boosɗo ɓiliiɗe meere, non balndol haa hunnduko paataaɗo wa'i. Haɓɓugo hayre haa piwlol e teddingo paataaɗo, foti kal. Lisal bee gi'e haa juŋngo guykoowo, wooɗaay. Non boo balndol haa hunnduko paataaɗo, fottaay. Bana gawjo jogiiɗo kuri, piɗanɗo koo moy, non mo huuwnata paataaɗo malla saalotooɓe haa laawol wa'i. Bana rawaandu loroto, nyaamta tuure mum, non paataaɗo fuɗɗitan faataare mum. To a yi'i goɗɗo daaranɗo hoore mum o hikmaajo, tammanaago mo ɗuuɗaay, ndikka paataaɗo. Mbaateendamjo ɗon wi'a: “Huunde ladde ɗon haa laawol! Mbarooga ɗon haa yaasi!” Bana parewal waylitorto dow ɗakke mum, non mbaateendamjo waylitorto dow be'itte mum. Mbaateendamjo nastinan juŋngo mum nder le'al, wartirgo ngo haa hunnduko, caɗɗum haa maako. Mbaateendamjo ɗon laara hoore mum hikmaajo ko ɓuri marɓe hakkiilo njoweeɗiɗo. Caalotooɗo nastanɗo haala ka laaranaay ɗum, nanndi bee giɗɗo naŋngugo noppi rawaandu. Bana ginnaaɗo piɗanɗo kuri giiteleeji, pijanɗo bee balmi mbarooji, non baɗanɗo goɗɗo rikici, nden o wi'a: “Ɗum guusa non!” To leɗɗe ngoodaa, yiite nyifan. To nyo'oowo woodaa, jokkirgol jinnan. Bana ɓesdanɗo ƴulɓe malla leɗɗe haa yiite, non baɗoowo jokkirgol wulnirta haɓre. Bolle tufleejo nanndi bee nyaamdu welndu, ɗe nastan nder teteki. Bana ɗelko yahdataa bee fayannde loopeere, non hunnduko welko yahdataa bee ɓernde hallunde. Ganyo suuɗan bolle mum, ammaa nder maako heewi naafikaare. To o ɗelmini sawtu maako, taa hoola mo, ngam kuuje nyidduɗe joweeɗiɗi ɗon haa ɓernde maako. O suuɗan nganyŋgu maako bee naafikaare, ammaa kuuɗe maako kalluɗe mbaŋgan nder jama'aare. Gasanɗo ngaska do'oto nder maaka, hayre loroto dow tallanɗo nde. Torrugo goɗɗo bee pewe, ɗum wanyugo mo, hunnduko naafikiho waɗan halkere tan. Taa jura ngam jaŋngo, a anndaa ko hannde waddata. Taa maŋgtu hoore ma, sey goɗɗo feere maŋgte, jananno, ammaa naa an bee hoore ma. Hayre teddi, njaareendi boo ɗum doŋngal, ammaa metteeŋga paataaɗo ɓuri ɗum ɗiɗi fuu teddugo. Ɓernuki saati, tikkere nanndi bee maayo faccanŋgo, ammaa moy munyanta kaajal? Feloore waŋgunde ɓuri soobaaku cuuɗiiŋgu. Soobaajo naawnanɗo bee pelooje mum he'i hoolaare, ammaa konneejo ɗuɗɗinan koofli naafikiiji. Kaarɗo yaaɓan njumri bee kosɗe, ammaa haa beelaaɗo koo kaaɗɗum welan. Bana sonndu yiilotoondu daayiiɗum bee saɓɓo mum, non goɗɗo giilotooɗo daayiiɗum bee saare mum wa'i. Nebbam wujaago e uurle ceynan ɓernde, heɓugo soobaajo booɗɗo ɓuri sarwanaago hoore mum. Taa accu soobaajo ma, koo soobaajo baaba ma, nyannde ɓillaare taa nastu saare deerɗa haa tefa ballal, keeddiɗɗiraawo ɓadiiɗo ɓuri deerɗiraawo daayiiɗo. Ɓiŋngel am, laata hikmaajo, seynu ɓernde am, haa mi heɓa ko mi jaabo toskuɗo yam. Kakkilɗo to yi'i sarru, nyukkoto, ammaa sooya-anndal'en tokkoto laawol, ɓe naawno. Hoo'u limce piyɗo dammaana ngam goɗɗo, sey o wallina jeŋngina to ɗum jananno. To a findini keeddiɗɗa fajiri cub bee koofŋgol barka, o faaman ɗum bana naaloore. Si'ugo suudu nyannde iyeende e debbo baɗoowo jokkirgol ɗon nanndi: Je'ingo mo heɓataako bana naŋngugo henndu malla jogaago nebbam. Njamndi welnata njamndi, gondal bee keeddiɗɗiraawo semmbiɗinan. Kakkilananɗo ibbi nyaaman ɓiɓɓe maaki, kakkilananɗo jawmum heɓan tedduŋgal. Bana yeeso nanndiri bee yeeso nder ndiyam, non ɓernde neɗɗo nanndiri bee neɗɗo. Joonde maayɓe e nokkuure halkere kaarataa, bana non gite neɗɗo boo caftataa laarugo. Ɓolinirɗum waŋginan saman cardi malla kaŋŋeeri, no neɗɗo wa'i waŋgan bee ko ɓe mbi'anta mo. Koo to a uni paataaɗo bee gaafgal nder unordu caka gawri, bee non fuu faataare maako accataa mo. Anndu dammooji ma fuu, hakkilan tokke ma booɗɗum, ngam jawdi duumataako, maral tabitittaa diga yidere haa yidere. To a wa'i huɗo, huɗo hecco boo wiliti fahin, to a mooɓti geene haa kooseeje, nden mar baali ngam holtingo ma e jawɗi ngam soodugo ngesa e kosam be'i ɗuuɗɗam ngam wuurnugo ma, an bee saare ma e horɓe ma fuu. Kalluɗo doggan, koo to taasnanɗo mo woodaa, ammaa adiliijo ɗon hoolɗini bana mbarooga. To ummaatoore tuurti, laamananɓe nde ɗuuɗan. Ammaa jam ɗon tabita to goɗɗo marɗo anndal e kirseeku ɗon laamo. Marɗo baawɗe, ɓillanɗo laafuɓe nanndi bee iyeende saatunde nde luttintaa nyaamdu. Accuɓe tawreeta maŋgtan halluɓe, ammaa ɗowtantooɓe tawreeta konan ɓe. Halluɓe paamataa ko fotti, ammaa ɗakkotiranɓe bee Jawmiraawo paaman koo ɗume fuu. Talakaajo tokkiiɗo gooŋgaaku ɓuri diskuɗo tokkotooɗo laabi leliiɗi. Ɗowtantooɗo tawreeta, kaŋko woni ɓiɗɗo kakkilɗo, ammaa kawtanɗo bee daakaare'en semtinan baaba mum. Ɗuɗɗinanɗo jawdi mum bee riba e ndiyam, ko o mooɓti fuu laatanto enɗoowo laafuɓe. To goɗɗo sukki noppi mum ngam taa o nana tawreeta, tornde maako laatoto nyiddunde haa Allah. Majjinanɗo gooŋga'en dow laawol kalluŋgol, kaŋko bee hoore maako o yanan nder ngaska maajum, ammaa timmuɓe keɓan hayru. Diskuɗo ɗon laara hoore mum hikmaajo, ammaa laafuɗo kakkilɗo annditan naa non. To adili'en njaalake, juulde waɗan, ammaa to halluɓe ɓaŋgake, yimɓe nyukkoto. Cuuɗanɗo aybeeji mum heɓataa jaalorgal, ammaa mo waŋgini ɗi, acci ɗi, heɓan hinnuye. Barka laatanto kulɗo Jawmiraawo foroy, ammaa saata-hooreejo yanan nder sarru. Bana mbarooga ubbanŋga e ɓoodu weelaandu, non kalluɗo laamaniiɗo ummaatoore laafuɓe wa'i. Laamiiɗo mo walaa faamu, ɗuɗɗinan ɓillaaje, ammaa laamiiɗo ganyanɗo ngeenaari zammba juttinan balɗe mum. Mo aybe mbar-hoore ɗon dow muuɗum, doggan haa yotto yenaande mum. Taa goɗɗo jogito mo. Jahanɗo bee gooŋgaaku hisan, ammaa tokkiiɗo laabi ɗiɗi yanan nder gootol maaji. Demanɗo gese mum haaran nyaamdu, ammaa cuklaniiɗo kuuje meereeje saftan talakaaku. Goɗɗo gooŋgaajo woodi barka ɗuuɗka, ammaa jaawananɗo riskugo hisataa kiita. Senndindirgo yimɓe yeeso kiita, wooɗaay. Ammaa hiitooɓe feere mbaɗan aybe koo ngam heɓugo loŋngere nyiiri woore. Suuna-giteejo ɗon yaawana riskugo, o anndaa sooynde waranan mo. Pelanɗo goɗɗo heɓan yerduye maako ko ɓuri belnananɗo mo ɗemŋgal mum. Koo moy wujji baaba mum malla daada mum, wi'i: “Naa ɗum aybe”, hawtan bee fasooɓe laawol. Ɗuuɗa-suunoojo umminan jokkirgol, ammaa koolotooɗo Jawmiraawo heɓan hayru. Koolotooɗo numooji hoore mum woni paataaɗo, ammaa jahanɗo bee hikma hisan. Dokkanɗo talakaajo anndataa sooynde, ammaa mumnanɗo gite mum ngam taa yi'a talaka'en, ɗuuɗɓe naalan mo. To halluɓe ɓaŋgake, yimɓe nyukkoto. To halluɓe kalki, adili'en ɓesdoto ɗuuɗugo. Caatinanɗo hoore mum nde woɗɓe ɗon pela ɗum, o geweteeɗo bee juhuki, walaa hurgaago. To adili'en ɗuuɗi, ummaatoore seyoto, ammaa to kalluɗo laamake, ummaatoore uuman. Giɗɗo hikma ɗon seyna baaba mum, ammaa ɗakkotooɗo rewɓe daakaare'en halkan jawdi mum. Laamiiɗo kiitortooɗo gooŋga tabitinan lesdi, ammaa ɗuɗɗinanɗo jomorli wilan ndi. Estanɗo keeddiɗɗum bee welnugo hunnduko tuufnanto kosɗe mum tuuforgol. Kalluɗo nastan tuuforgol hakke mum, ammaa adiliijo ɗon heewi seyo. Adiliijo ɗon suklano haala laafuɓe, ammaa kalluɗo faamataa haala maajum. Jancooɓe pitinan berniwol, ammaa hikma'en peewtinan tikkere. To hikmaajo waabotiri bee paataaɗo, koo o tikki, koo o jali, de'ere woodaa. Mbarooɓe ko'e ɗon nganya laaɓɗo, ammaa gooŋga'en kakkilanan yoŋki maako. Paataaɗo yeeynan metteeŋga mum fuu, ammaa hikmaajo naŋgtan nga. To ardiiɗo ɗon nanana fewooɓe, sukaaɓe maako fuu laatoto halluɓe. Woodi ko hawtata talakaajo e ɓilloowo ɗum: Jawmiraawo hokki ɓe gite ɓe ɗiɗo fuu. Laamiiɗo kiitortooɗo laafuɓe bee gooŋga, leeso laamu maako tabitan haa foroy. Ɓoccol e feloore mbaɗan hikma, ammaa derkeejo jooftaaɗo semtinan daada mum. To halluɓe ɗuuɗi, hakkeeji boo ɗuuɗan, ammaa adili'en ngi'an do'ere halluɓe. To a elti ɓiya, o siwtinte, o hebbinan ɓernde ma welwelo. To annabaaku woodaa, yimɓe mbonnoto. Ammaa to ɓe ɗowtanake tawreeta, barka laatanto ɓe. Maccuɗo eltataake bee bolle, o faaman ɗe ammaa o ɗowtataako. To a yi'i goɗɗo jaawananɗo wolwugo, tammanaago mo ɗuuɗaay, ndikka paataaɗo. Ɗelmananɗo maccuɗo mum diga o ɓiŋngel, laatinan mo tuurtoowo. Tikkoowo umminan jokkirgol, yaawa-ɓerndeejo ɗuɗɗinan hakkeeji mum. Mawnitaare neɗɗo leesnan mo, ammaa yaŋkina-ɓerndeejo heɓan tedduŋgal. Cenndanɗo keɓal bee gujjo ɗon wanya yoŋki mum, ngam o nani naaloore dow wuyɓe, ammaa o feftaay gujjo man. Hulugo yimɓe woni tuuforgol, ammaa koolotooɗo Jawmiraawo jooɗoto jam. Ɗuuɗɓe ɗaɓɓitan yerduye mawɗo, ammaa kiita ngooŋɗuka iwan haa Jawmiraawo tan. Baɗoowo zunuuba woni nyidduɗo haa adili'en, gooŋgaajo woni nyidduɗo haa halluɓe. Ndaa bolle Aguuru ɓii Yake, ɗe o seedani Itiyel e Ukal: “Mi haɓdi, yaa Allah, mi haɓdi, yaa Allah, jonta mi somi. Mi tullidi yimɓe fuu humakaaku, mi walaa hakkiilo neɗɗo. Mi anndinaaka hikma sam, mi anndaa koo ɗume haa Allah Ceniiɗo. Moy eeŋgi haa asama, jippi diga ton? Moy mooɓti henndu haa juuɗe mum? Moy haɓɓi ndiyamji nder limce mum? Moy tabitini keeri duniyaaru? Noy innde maako e innde ɓiyiiko? An a anndi na?” “Wolde Allah koo ndeye nde laaɓnde, Allah ɗon ayna hoolotooɓe mo fuu bana wawarde. Taa ɓesdu koo ɗume haa bolle maako, ngam taa o fele, taa o waŋgine a pewoowo.” “Yaa Allah, mi ɗon toro ma kuuje ɗiɗi, taa salanam ɗe hiddeko mi maaya: Daaynanam faasikaare e fewre, taa hokkam talakaaku koo risku. Hokkam geɗal nyaamdu deydey haaje am, ngam taa mi haara, nden mi zammbo ma, mi wi'a: Moy woni Jawmiraawo? Taa mi talkiɗa boo, nden mi wujja, mi waɗa aybe dow innde maaɗa, yaa Allah am.” “Taa waadu kuuwoowo bee jaagorɗo mum, ngam taa o naale, an boo a yara bone.” “Woodi yimɓe naalanɓe baabiraaɓe muuɗum'en, ɓe mbarkiɗintaa daadiraaɓe maɓɓe. Woodi yimɓe, ɓe laaɓɓe haa gite maɓɓe, ammaa ɓe lootaay tuundi maɓɓe. Woodi yimɓe, ɓe mawnitiiɓe masin, gite maɓɓe ɗon mawnito tum. Woodi yimɓe, nyii'e maɓɓe bana kaafaaje, liwe maɓɓe bana labbe, haa ɓe nyaama laafuɓe haa lesdi e talaka'en caka yimɓe.” Mbalku woodi ɓiɓɓe rewɓe ɗiɗo, inɗe maɓɓe: Hokkam e Hokkam. Kuuje tati kaarataa, huunde nayaɓre boo wi'ataa: “He'i!” Ɗum joonde maayɓe e danyrugol dimarol e lesdi ndi saftataa iyeende e yiite nge wi'ataa: “He'i kadi!” Jancanɗo baaba mum e caliiɗo ɗowtanaago daada mum, leekuuje cumpitan gite maako haa maayo, ɓikkoy dutal moɗan ɗe. Kuuje tati laatani yam kaayeefiije, huunde nayaɓre boo mi faamataa nde: Ɗum laawol dutal piiranŋgal haa asama e laawol mboodi dow tapaaje e laawol koommbowal ta'anŋgal mbeela e laawol gorko gal debbo mum. Debbo jeenoowo waaldan bee gorko, nden o yiiwo, o wi'a: “Mi waɗaay aybe”, bana to o nyaami, o yiggi hunnduko maako. Kuuje tati ndimmban lesdi, huunde nayaɓre boo, ndi waawataa ɓusaago nde: Ɗum maccuɗo to laatake laamiiɗo e halla-ɓerndeejo to heɓi risku e debbo kalluɗo to goɗɗo te'i mo e korɗo to marti pellel jawmum debbo. Woodi kuuje nayi ɓurɗe famɗugo haa lesdi, ammaa ɗe mari hikma masin: Konndorle laataaki ummaatoore marnde semmbe, ammaa ɗe mooɓtan nyaamdu maaje diga ceeɗu. Jama-gudde laataaki ummaatoore semmbiɗnde, ammaa ɗe mbaɗan cuuɗi maaje nder tapaaje. Baɓɓatti ngalaa laamiiɗo, ammaa ɗi piiran bee tokkotiral bana mooɓe konu. Pallaaɗe, a waawan naŋngugo ɗe bee juŋngo, ammaa ɗe nastan koo nder cuuɗi laamiiɓe aynaaɗi. Kuuje tati ngoodi yahdu wooɗndu, huunde nayaɓre boo woodi palanɗe booɗɗe: Mbarooga marŋga baawɗe caka dabbaaji, walaa ko lortinta nga e asgumri naɗɗino-ɓaawoori e njawdiri mbeewa e laamiiɗo yeeso mooɓre konu mum. To a yiɗi maŋgtugo hoore ma, koo bee daliila, koo bilaa daliila, ndikka to a waɗi juŋngo dow hunnduko ma! Dimmbugo kosam waɗan leeɓol, ɓiɗɗugo kine waɗan ƴiiƴam, tikkingo yimɓe umminan jokkirgol. Ndaa bolle wahayu ɗe daada laamiiɗo Lemu'iila anndini mo: “An woni ɓiɗɗo am giɗaaɗo mo keɓrumi bee togayeeje ɗuuɗɗe. Taa halku semmbe ma e jawdi ma bee rewɓe, taa wonnuɓe laamiiɓe kalke. Lemu'iila am, inaboojam e nguykinoojam haandanaay laamiiɓe. Ngam to ɓe nguyki, ɓe ngejjitan ko haandani ɓe, ɓe kiitantaako laafuɓe kiita gooŋga. Nguykinoojam wooɗi ngam torriiɗo, ɗam nafan laska-ɓerndeejo. O yara ɗam, o yejjita bone maako, taa o siftora torra maako. An, wolwu haa pellel muuka'en e ɓe ngalaa wallooɓe fuu. Waɗan ɓe kiita ngooŋɗuka, hiitora ɓilliiɓe e talaka'en fuu bee gooŋga.” Debbo tiiniiɗo, moy heɓata ɗum? Saman maako ɓuri luuluuje piw. Ɓernde goriiko ɗon hooli mo, o sooyataa keɓal sam. Debbo oo waɗanan mo booɗɗum, naa kalluɗum, balɗe ngeendam maako fuu. O ɗaɓɓan gaasa baali e hottollo, o huuwan ɗum bee juuɗe tiiniiɗe. O nanndi bee koommbooje filooɓe, diga daayiiɗum o waddoyan nyaamduuji maako. Diga weetaay, o ummoto, o waɗa nyaamdu saare maɓɓe, o senndana horɓe maako kuugal. O numan haala ngesa, o soodan ka, bee nafuuda juuɗe maako, o juboto ngesa inabooje. O baawɗo kuugal, o woodi semmbe, o ɗon huuwa bee tiinaare. O anndi nafuuda kuuɗe maako, o huuwan koo jemma, o accataa pittirla maako nyifa. Juŋngo maako jogoto kardumbal, kooli maako naŋngan dorwere. O lii'anto laafuɓe juŋngo maako, o hokkan talaka'en bee caahaaki. Jaaŋgol hulnataa mo, ngam koo moy nder saare maɓɓe mari limce ɗiɗi. O waɗanan hoore maako godooje, o ɗon haddo limce boɗeeje ɗelemɗe. To goriiko ɗon jooɗi caka ndotti'en haa dawriinde berniwol, yimɓe ɗon teddina mo. O sannyan gude e taadorli, o soorran ɗum filooɓe. O maran baawɗe e daraja, haajeeji jaŋngo ɓillataa mo. O wolwan bee hikma, wasuyeeji booɗɗi ɗon haa ɗemŋgal maako. O aynan ko laatoto nder saare maɓɓe fuu, o nyaamataa nyaamdu mbaateendam. Ɓiɓɓe maako ummoto, mbarkiɗinan mo, goriiko boo maŋgtan mo: “Woodi rewɓe ɗuuɗɓe tiiniiɓe, ammaa an a ɓuri ɓe fuu!” Ngarol ɗum rikici, booɗki boo ɗum esto, debbo kulɗo Jawmiraawo, kaŋko he'i maŋgteego. Ndokke mo mbarjaari tiinaare maako, yimɓe berniwol fuu maŋgta mo ngam kuuɗe maako. Ndaa bolle Gaazoowo ɓii Daawuda, laamiiɗo haa Urusaliima: Gaazoowo wi'i: Meereejum meere! Meere koros! Koo ɗume fuu woni meere. Nafuuda kaye neɗɗo heɓata haa torra kuugal ngal o huuwata haa duniyaaru fuu? Yidere saalo, yidere woɗnde wara, ammaa duniyaaru ɗon tabiti haa foroy. Naaŋge fuɗa, muta, yaawɗa loraago haa nokkuure nde nge fuɗata. Henndu yaha fombina, taaro haa woyla, ndu taaro taaro, ndu fuɗɗita taaraago. Maaje fuu ɗon ila haa mbeela, ammaa mbeela heewataa. Gal nokkuure maaje ilata, ton ɗe ilata fahin. Kuuje fuu comnan haa ɓura tinndinoore. Yiitere somataa yi'ugo, nofru saftataa nanugo. Ko laati naane, kanjum laatoto. Ko waɗi naane, kanjum waɗoto fahin. Walaa kesum haa duniyaaru sam! To woodi huunde nde ɓe mbi'ata: “Ndaa ɗum kesum”, asee boo ɗum aarti en laataago nder zamanuuji ɓooymaaji. Ammaa walaa mo siftorta ɓooymaajum. Non boo ko saaloto nder balɗe garanɗe, waranɓe ɓaawo boo ciftortaa ɗum. Min Gaazoowo, mi laatino laamiiɗo Isra'iila haa Urusaliima. Mi waɗi anniya ɗaɓɓititgo e linyugo bee hikma ko ɗon saalo les asama fuu. Tawmi: Allah sukli ɓiɓɓe Aadama bee suklere naawnde. Mi yi'i kuuɗe kuuwaaɗe haa duniyaaru fuu. Ndaa, ɗum fuu ɗum meere, ɗum naŋngugo henndu. Leliiɗum leltataake, majjuɗum limataake. Mi numi: Ndaa, mi ɓesdi hikma, mi ɗuɗɗini ka ko ɓuri laamaniiɓe Urusaliima aartunooɓe yam fuu. Fakat mi anndi ko woni hikma ɗuuɗka e anndal lugguŋgal. Mi waɗi anniya anndugo hikma non boo nginnaaku e faataare. Tawmi: Kanjum boo ɗum naŋngugo henndu. Ngam hikma ɗuuɗka ɗon bee metteeŋga ɗuuɗŋga, ɗuɗɗingo anndal boo ɗuɗɗinan bone. Mi numi: Booɗɗum! Sey mi foonda ɓernde am bee seyo, nde maata ko woni belɗum. Ammaa ndaa, kanjum boo ɗum meere. Mi wi'i: Jaleeɗe ɗum nginnaaku, seyo boo ko nafata? Nden mi hoo'i anniya seynugo ɓanndu am bee inaboojam, ammaa ɓernde am tokkoto hikma. Mi hoo'i anniya boo tokkaago faataare, haa mi yi'a ko wooɗani ɓiɓɓe Aadama waɗugo les asama wakkati ngeendam muuɗum'en. Mi huuwi kuuɗe mawɗe: Mi nyiɓani hoore am cuuɗi, mi jubani hoore am gese inabooje. Mi waɗani hoore am jarne e cuuraaɗe ngam waancugo. Mi jubi ton leɗɗe dimooje feere feere. Mi waɗani hoore am okolooje ngam yarnugo lekkon njubaakon. Mi soodi maccuɓe e horɓe, mi marno boo jeyaaɓe danyaaɓe haa saare am. Mi marno na'i e dammooji ɗuuɗɗi ko ɓuri aartunooɓe yam nder Urusaliima fuu. Mi mooɓtani hoore am cardi e kaŋŋeeri e ndesaaje laamiiɓe e ndesaaje taƴe lesdi. Mi heɓani hoore am yimooɓe worɓe e rewɓe, non boo ko seynata ɓiɓɓe Aadama, waato rewɓe ɗuuɗɓe. Mi mawni ko ɓuri aartunooɓe yam nder Urusaliima fuu. Hikma am boo ɗon wondi bee am. Ko fottani gite am fuu, mi heɓi ɗum, mi salanaaki ɓernde am seyo koo ngoye. Ngam ɓernde am naftori torra kuugal am, kanjum woni geɗal am haa torra kuugal am fuu. Nden mi numti kuuɗe ɗe juuɗe am kuuwi e torra kuugal ngal kuuwmi: Ndaa, ɗum fuu ɗum meere, ɗum naŋngugo henndu. Walaa nafuuda haa ko kuuwmi nder duniyaaru. Nden mi numti haala hikma e nginnaaku e faataare. Kadi ɗume laamotooɗo ɓaawo laamiiɗo waɗata? Ko ɓe mbaɗi diga ɓooyma! Tawmi: Nafuuda hikma ɓuri ka faataare bana nafuuda jayŋgol ɓurdi ka nyiɓre. Hikmaajo anndi toy o yahata, ammaa paataaɗo ɗon yaha nder nyiɓre. Mi anndi boo hoddiroore woore ukkanto ɗiɗo fuu. Mi numi mi wi'i: Nde nii hoddiroore nde ukkanto paataaɗo, ɗon ukkano yam min boo, ko ɓurdal hikma am nafi? Ngam maajum mbi'mi: Kanjum boo ɗum meere. Ngam hikmaajo e paataaɗo poti kal, walaa mo siftorta ɓe haa foroy. Nder nyalɗe garanɗe, law ɓe ngejjitan ɓe ɗiɗo fuu. Kayya, hikmaajo maayan bana paataaɗo! Ngam maajum mi wanyi ngeendam. Ngam fodde numo am, ko huuwa haa duniyaaru fuu wooɗaay, ngam ɗum fuu ɗum meere e naŋngugo henndu. Mi wanyi torra kuugal am ngal kuuwmi haa duniyaaru fuu, ngam doole mi accana goɗɗo garanɗo ɓaawo am ko kuuwmi. Moy anndi to o laatoto hikmaajo malla paataaɗo? Alhaali boo, o maran baawɗe dow ko kuuwmi nder torra haa duniyaaru bee hikma! Kanjum boo ɗum meere. Ngam maajum torra kuugal ngal kuuwmi haa duniyaaru fuu nastini yam nder sooynde tammunde. Neɗɗo torroto bee hikma e anndal e goniiku, ammaa o hokkan geɗal maako haa goɗɗo mo torraaki. Kanjum boo ɗum meere e sarru maŋngu. Ɗume laatanto neɗɗo ngam torra kuugal mum ngal o sukli huuwugo haa duniyaaru fuu? Balɗe maako fuu, suklere maako waddanan mo metteeŋga e bone tan. Koo bee jemma ɓernde maako siwtataako. Kanjum boo ɗum meere. Walaa hayru ngam neɗɗo, sonaa nyaamugo e yarugo e seyoraago nafuuda torra mum. Mi faami, kanjum boo Allah hokkata ɗum. Ngam moy waawata nyaamugo e seyaago to Allah hokkaay mo ɗum? O hokkan neɗɗo pottananɗo mo hikma e anndal e seyo. Ammaa hakkeejo, Allah suklan ɗum bee mooɓtugo e sigaago kuuje, haa ɗum hokka ɗe pottananɗo Allah. Kanjum boo ɗum meere, ɗum naŋngugo henndu. Woodi wakkatiire ngam koo ɗume fuu, woodi saa'iire ngam ko ɗon saalo les asama fuu: Saa'iire ngam danyeego e saa'iire ngam maayugo, saa'iire ngam jubaago e saa'iire ngam ɗoofugo ko juba, saa'iire ngam mbarugo e saa'iire ngam hurgugo, saa'iire ngam yibbingo e saa'iire ngam nyiɓtaago, saa'iire ngam woyugo e saa'iire ngam jalugo, saa'iire ngam uumugo e saa'iire ngam wamugo, saa'iire ngam sakkingo kaa'e e saa'iire ngam mooɓtugo ɗe, saa'iire ngam harlaago e saa'iire ngam daayaago harlaago, saa'iire ngam ɗaɓɓugo e saa'iire ngam majjingo, saa'iire ngam jogaago e saa'iire ngam wudingo, saa'iire ngam seekugo e saa'iire ngam nyootugo, saa'iire ngam jeeɗaago e saa'iire ngam wolwugo, saa'iire ngam yiɗugo e saa'iire ngam wanyugo, saa'iire ngam konu e saa'iire ngam sulhu. Nafuuda kaye neɗɗo heɓata haa torra kuugal ngal o huuwata haa duniyaaru fuu? Mi yi'i suklere nde Allah sukli ɓiɓɓe Aadama. Ko Allah waɗi fuu wooɗi nder saa'iire mum. Non boo, o jo'ini duumaare nder ɓernde neɗɗo, koo to neɗɗo waawataa faamugo kuugal ngal Allah huuwi diga fuɗɗam haa timmoode boo. Mi faami: Walaa hayru ngam neɗɗo, sonaa seyaago e maatugo belɗum nder ngeendam mum. Non boo to goɗɗo nyaami, yari, to o yi'i hayru nder torra maako fuu boo, ɗum dokkal Allah. Mi faami: Ko Allah waɗata fuu, ɗum tabitan haa foroy, walaa ko ɓesdete malla ko ustete haa maajum. Allah waɗi ɗum bana nii ngam haa yimɓe kula mo. Ko laati jonta, laatino ɓooyma. Ko tammi laataago boo, laati diga naane. Allah ɗon wartira ko saali. Mi yi'i boo: Nder duniyaaru, halleende ɗon haa pellel kiita ngooŋɗuka e adilaaku. Mi numi: Allah hiitoto adiliijo e kalluɗo, ngam huunde koo ndeye e kuugal koo ngale fuu ɗon bee saa'iire mum. Mi numi: Allah ɗon foonda ɓiɓɓe Aadama haa ɓe paama ɓe ɗon bana dabbaaji. Ngam hoddiroore nde tawata ɓiɓɓe Aadama foti bee nde dabbaaji. Bana ɗi'i mbaatirta, non ɓeya maayrata boo. Yimɓe e dabbaaji mari poofɗe goote. Walaa ko neɗɗo ɓurdata dabbaaji, ngam koo ɗume fuu, ɗum meere. Koo ɗume fuu ɗon yaha nokkuure woore. Koo ɗume fuu iwi haa mbulwuldi, koo ɗume fuu ɗon loro haa mbulwuldi boo. Moy anndi to yoŋki ɓiɓɓe Aadama eeŋgan dow malla yoŋki dabbaaji nastan haa lesdi? Mi faami: Walaa hayru ngam neɗɗo, sonaa o seyoro kuugal maako, ngam kanjum woni geɗal maako. Moy wartirta mo ngam laarugo ko laatoto ɓaawo maako? Fahin ndaarmi toonyaaŋgeeji caalotooɗi haa duniyaaru fuu. Toonyaaɓe ɗon mboya, ammaa walaa goɗɗo ngam de'itingo ɓe. Toonyooɓe ɓen mari baawɗe, ngam man walaa goɗɗo ngam de'itingo ɓeya. Mi wi'i: Barka laatani maayɓe diga naane ko ɓuri yeeɗɓe jonta. Ammaa mo siwaa yeeɗugo sam, ɓuri ɓe ɗiɗo fuu. Kaŋko o meeɗaay yi'ugo kuugal kalluŋgal caalotooŋgal haa duniyaaru. Nden mi yi'i daliila torra e goniiku neɗɗo nder kuugal mum fuu, ɗum kaajindirki. Kanjum boo ɗum meere, ɗum naŋngugo henndu. Paataaɗo ɗon falindira juuɗe mum, o ɗon mbara hoore maako bee weelo. Ndikka juŋngo wooto heewŋgo bee siwtaare dow juuɗe ɗiɗi keewɗe bee torra e naŋngugo henndu. Nden mi yi'i meereejum feere haa duniyaaru: Ndaa goɗɗo feere mum, o walaa ɓiɗɗo malla deerɗiraawo. Ammaa torra kuugal maako walaa keerol, o saftataa risku boo. Ngam moy o torroto, o haɗata ɓernde maako hayru fuu? Kanjum boo ɗum meere e suklere hallunde. Ɗiɗo ɓuri gooto, ngam torra maɓɓe heɓan mbarjaari mboondi. To gooto maɓɓe do'ake, oya ɓaŋgtan mo. Bone laatanto do'iiɗo to feere mum. Walaa ɗiɗaɓo ngam ɓaŋgtugo mo. Non boo waaldanɓe ɗiɗo, ɓe maatan gulɗum. Ammaa noy goɗɗo feere mum maatirta gulɗum? Teema goɗɗo jaaloto goɗɗo mo ɗon feere mum, ammaa ɗiɗo ndartanto mo. Ɓoggol baalitaaŋgol bee ɓoggi tati, ta'ataa law. Ndikka derkeejo talakaajo hikmaajo dow laamiiɗo nayeejo paataaɗo mo anndaa sarwaago fahin, koo to derkeejo oo suudu fursina wurti ngam laamaago malla boo o danyaama o talakaajo nder laamu maako. Mi yi'i yeeɗɓe, waancanɓe haa duniyaaru fuu ɗon ngondi bee derkeejo mo tammi heɓugo pellel oya. O ardoto yimɓe ɗuuɗɓe ɓe ngalaa limgal. Ammaa bee non fuu, waranɓe ɓaawoɗon ceyortaako mo. Kadi kanjum boo ɗum meere, ɗum naŋngugo henndu. Hakkilan hoore ma to a ɗon yaha suudu Allah. Ɓadita ngam heɗitaago, ɗum ɓuran lii'aago kirseteeŋga faataaɓe, ngam ɓe anndaa ɓe ɗon kuuwa kalluɗum. Taa yaawu maɓɓititgo hunnduko ma, taa ɓernde ma yaawa wolwugo koo ɗume yeeso Allah. Ngam haa asama Allah woni, an boo dow lesdi. Nden kam taa ɗuɗɗin bolle: Ngam cukle ɗuuɗɗe ngaddan koyɗi, ɗuɗɗingo bolle umminan faataare. To a toganake Allah togayeere, taa sabbita hebbingo nde. Ngam o yerdataako faataaɓe. Hebbin ko togiiɗa ! To a hebbintaa ko a togi, ndikka taa a waɗa togayeere sam. Taa accu hunnduko ma nastine hakke, taa wi' limanjo Allah ɗum boofol. A yiɗi tikkingo Allah bee bolle ma, haa o halka kuugal juuɗe ma na? Ngam to koyɗi ɗuuɗi, ɗum meere, non boo to bolle ɗuuɗi boo, nden kam hul Allah! To a yi'i nder lesdi ma marɓe laamu ɗon toonyo talakaajo, ɗon cottina kiita ngooŋɗuka e adilaaku, taa hayɗin. Ngam mawɗo maɓɓe ɗon faddo ɓe, ɓurdanɓe mawnugo boo ɗon dow maako. Nafuuda lesdi ɗon ngam yimɓe fuu. Koo laamiiɗo boo ɗon naftoro ngesa. Cuunaaɗo ceede saftataa ɗe, giɗɗo jeynitaare, o walaa keɓal. Kanjum boo ɗum meere. To jawdi ɓesdake, nyaamooɓe ndi boo ɗuuɗan. Nafuuda kaye marɗo ndi heɓi? Laarugo ndi tan. Ɗoyŋgol kuuwoowo welan, koo o nyaami ɗuuɗɗum koo seɗɗa. Ammaa haarannde diskuɗo accataa mo o ɗaano. Mi yi'i sarru naawŋgu feere haa duniyaaru: Ɗum jawdi ndi goɗɗo sigi ngam sarru mum. Jawdi ndi majji nder suklere nde walaa nafuuda. Nden, to o danyi ɓiɗɗo gorko, o walaa koo ɗume haa juŋngo. O wurti reedu daada o temmbo, bana non o dillirta boo. Haa torra kuugal maako fuu, walaa ko o hoosata saa'i man. Fakat ɗum sarru naawŋgu: O dillan bana o wardi. Nafuuda kaye o heɓi to o torrake ngam henndu? Balɗe maako fuu o ɗon nyaama nder nyiɓre, nder saklere e nyawu e mettamɓeram ɗuuɗɗam. Ndaa ko tawmi booɗɗum masin: Goɗɗo nyaama, yara, yi'a hayru nder torra mum fuu haa duniyaaru fodde limgal balɗe ɗe Allah hokki mo, ngam kanjum woni geɗal maako. To Allah hokki goɗɗo risku e jawdi, to o hokki mo baawɗe nyaamugo ɗum, o jaɓa geɗal maako, o seyoro nafuuda torra maako, kanjum ɗum dokkal Allah. Irin maako numataa no ngeendam mum rammiri, ngam Allah sukli mo bee seyo ɓernde maako. Woodi sarru feere ngu ngi'mi haa duniyaaru, ngu ɗon teddana neɗɗo masin: Goɗɗo mo Allah hokki ɗum risku e jawdi e tedduŋgal, mo sooyataa koo ɗume ko ɓernde mum yiɗi fuu, ammaa Allah accaay mo o naftoro ɗum, jananno ɗon naftoro ɗum. Kanjum ɗum meere e boneeji naawɗi. Malla goɗɗo danyi ɓiɓɓe teemerre, yeeɗi duuɓi ɗuuɗɗi, koo to o heɓi juutal balɗe, ammaa o heƴnitoraaki hayru maako, o heɓaay uweeki booɗki boo. Nden kam mi ɗon wi'a: Ɓiŋngel dufaaŋgel ɓuran mo hayru, ngam ɓiŋngel ngel wari ngel danya haa meere, ngel dillan haa nyiɓre, nyiɓre boo suddan innde maagel. Ngel meeɗaay yi'ugo naaŋge, ngel anndaa nge. Ngel ɓuran oya siwtaago, koo to o yeeɗi duuɓi ujine ɗiɗi, ammaa o heɓaay hayru. Naa ɓe ɗiɗo fuu ɓe ɗon njaha nokkuure woore na? Neɗɗo ɗon torro ngam reedu muuɗum, ammaa tum ɗum he'ataa mo. Bee nafuuda kaye hikmaajo ɓurdata paataaɗo? Nafuuda kaye talakaajo annduɗo jooɗodaago bee yimɓe heɓata? Ko gite ndaarata ɓuran ko ɓernde aaƴata. Kanjum boo, ɗum meere, ɗum naŋngugo henndu. Ko laati fuu, heɓi innde muuɗum diga ɓooyma. En anndi boo moy woni neɗɗo, o waawataa waabotirgo bee ɓurɗo mo semmbe. To bolle ɗuuɗi, haalaaji meereeji boo ɗuuɗan. Kadi, ko ɗum nafi? Moy anndi ko nafata neɗɗo nder ngeendam mum ndammuɗam e meereejam? Ɗam saaloto bana ɗowdi. Malla moy waawata yeccugo neɗɗo ko laatoto haa duniyaaru ɓaawo maayde muuɗum? Innde woonde ɓuri ngujam caɗɗam, nyannde maayki boo ɓuri nyannde danyeeki. Ndikka yahugo mayiti dow yahugo juulde ngam ɗum timmoode haa yimɓe fuu, sey yeeɗɓe numta ɗum. Ndikka metteeŋga dow jaleeɗe, ngam nga wonnan yeeso, ammaa nga mo'inan ɓernde. Ɓerɗe hikma'en ɗon numa dow maayde, ammaa ɓerɗe faataaɓe ɗon numa dow seyo. Ndikka nanugo feloore hikmaajo dow nanugo maŋgtoore faataaɓe. Bana sonyo yiite gi'e kuɓɓaaɗe les fayannde, non jaleeɗe faataaɓe mba'i, kanjum boo, ɗum huunde meere. Toonyaare wartiran hikmaajo paataaɗo, rusiya boo wonnan hakkiilo wooɗŋgo. Ndikka timmoode huunde dow fuɗɗoode maare. Munyal ɓuran mawnitaare. Taa yaawan tikkugo, ngam tikkere ɗon jooɗi haa ɓernde faataaɓe. Taa ƴam: Ko waɗi nyalɗe caaliiɗe mbooɗi, ɓuri ɗe hannde? Ƴamol bana ngo'ol iwaay haa hikma. Hikma wooɗi bana ndonŋgu, ka nafan yeeɗɓe fuu. Ngam hikma ɗon faddo bana ceede. Hikma ɗon yeeɗina marɗo ka, kanjum woni nafuuda anndal. Laar kuuɗe Allah. Moy waawata leltugo ko o leli? To a heɓi hayru, seya. Ammaa to sarru heɓi ma, siftor Allah waɗi ɗum ɗiɗi fuu ngam taa neɗɗo annda ko tammi warango ɗum yeeso. Mi yi'i kuuje ɗe'e fuu saa'i ngeendam am meereejam: Adiliijo kalkanɗo daliila adilaaku mum, kalluɗo juttinɗo balɗe mum bee halleende muuɗum. Taa laata adiliijo masin, taa laata boo hikmaajo masin: Koni ngiɗɗa halkugo hoore ma? Taa laata kalluɗo masin, taa laata paataaɗo boo: Koni ngiɗɗa maayugo hiddeko saa'i ma waɗa? Booɗɗum a jogo wolde nde, bilaa yejjititgo boo ndeya ngam kulɗo Allah tokkoto bolle ɗiɗi ɗe'e fuu. Hikma semmbiɗinan hikmaajo ko ɓuri ngomna'en sappo nder berniwol. Ngam haa duniyaaru, walaa adiliijo, kuuwanɗo ko fotti, mo waɗataa hakke. Taa hakkilan bolle ɗe yimɓe ɗon mbolwa fuu, ngam taa a nana maccuɗo ma ɗon naale. Ngam an boo, a anndi a naali woɗɓe nde ɗuuɗɗum. Ɗum fuu, mi linyi ɗum bee hikma. Nden mi wi'i: Sey mi laato hikmaajo, ammaa ɗum salori yam. Ko laati fuu, salori faamu am, ɗum luggi masin! Moy heɓtata ɗum? Mi huucitini ɓernde am haa mi annda, mi linya, mi tefa hikma e faamu haa mi anndita halleende ɗum faataare e nginnaaku. Mi tawi ko ɓuri maayde haaɗugo: Ɗum debbo laatiiɗo bana ngamngam, ɓernde maako ɗum tuuforgol, juuɗe maako boo callallu. Mo Allah yerdi daɗan mo, ammaa hakkeejo daɗataa mo. Gaazoowo wi'i: Kanjum tawmi, mi hawti ɗum gootel gootel yaake mi ɗon haɓda faamugo. Mi tokkiti ɗaɓɓititgo, ammaa mi tawaay. Mi tawi gorko gooto nder ujineere, ammaa mi tawaay koo debbo gooto caka rewɓe fuu. Ndaa, kanjum tan tawmi: Allah tagi neɗɗo o darnuɗo, ammaa yimɓe ɗon ɗaɓɓa dabareeji leliiɗi. Moy nanndi hikmaajo? Moy anndi faamtingo kuuje? Hikma neɗɗo ɗon yayna yeeso mum, ɗon sottina caatal yeeso mum. Ɗowtana umroore laamiiɗo, ngam daliila hunayeere yeeso Allah. Taa yaawu daayotirgo bee maako, taa saatin hoore ma nder kuugal ngal laamiiɗo yerdaaki, ngam o waɗan ko o yiɗi fuu. Ngam wolde maako mari baawɗe. Moy ƴamata mo: “Ko mbaɗata?” Mo ɗon ɗowtano laamiiɗo nastataa nder sarru. Ɓernde hikmaajo anndan wakkati e kiita. Ngam koo ɗume fuu woodi wakkati e kiita, ammaa sarru neɗɗo ɗon teddana mo. O anndaa ko tammi wargo. Ngam moy anndinta mo no ɗum laatorto? Walaa neɗɗo mari baawɗe jogitaago poofɗe, walaa marɗo baawɗe dow nyalaade maayde mum, walaa mo waawata salaago yahugo haɓre, halleende boo daɗnataa baɗanɗo nde. Mi yi'i ɗum fuu, yaake mi ɗon linya ko yimɓe mbaɗata haa duniyaaru. Wakkati feere neɗɗo ɗon mara baawɗe dow yimɓe, nden ɗum ɗon waddana ɓe sarru. Mi yi'i ɓe uwi halluɓe. Nde yimɓe nasti, ngurti hirsirde, ɓe ngejjiti nder berniwol ko halluɓe ɓe'e mbaɗno. Kanjum boo ɗum meere. Ngam ɗume yimɓe keewi suuno waɗugo kalluɗum? Ngam kuuɗe maɓɓe kalluɗe kiitataake law. Hakkeejo waɗan kalluɗum nde teemerre, o juttinan balɗe maako boo. Ammaa mi anndi, kulɗo Allah heɓan hayru ngam o mari kulol yeeso muuɗum, ammaa kalluɗo heɓataa hayru. Balɗe maako caaloto law bana ɗowdi, ngam o hulataa Allah. Ndaa ko ɗon saalo haa duniyaaru: Adili'en woɗɓe ɗon keɓa ngeenaari halluɓe e halluɓe woɗɓe ɗon keɓa ngeenaari adili'en. Ngam man mbi'mi kanjum boo ɗum meere. Min, mi manan seyo. Ngam neɗɗo walaa hayru haa duniyaaru sam, sey nyaamugo, yarugo e seyaago. Kanjum yahdata bee maako nder torra maako, nder balɗe ɗe Allah hokki mo haa duniyaaru fuu. Nde mi waɗi anniya ɗaɓɓugo hikma e faamugo suklere haa duniyaaru–ngam goɗɗo foti haɗugo hoore mum ɗaanaago jemma e naaŋge fuu, mi laari ko Allah waɗi fuu: Neɗɗo waawataa heɓtugo ko huuwa haa duniyaaru. No o tiinori ɗaɓɓugo ɗum fuu, o heɓtataa ɗum. Hikma'en ɗon mbi'a ɓe ngoodi anndal, ammaa kamɓe boo ɓe keɓtataa. Mi numti e mi linyi ɗum fuu, tawmi adili'en e hikma'en e kuuɗe muuɗum'en fuu ɗon haa juŋngo Allah. Koo yiide koo nganyŋgu, neɗɗo anndaa ko woni yeeso muuɗum. Ko heɓata yimɓe fuu foti kal. Hoddiroore woore ɗon ukkana adiliijo e kalluɗo, booɗɗo, laaɓɗo e coɓɗo, lii'otooɗo kirseteeɗi e mo lii'ataako. Nde ɗon ukkano boo booɗɗo e hakkeejo, mo huni non boo mo hulan hunayeere. Ndaa ko halli nder ko huuwa haa duniyaaru fuu: Hoddiroore woore ɗon ukkano yimɓe fuu. Ɓerɗe ɓiɓɓe Aadama keewi halleende, nginnaaku ɗon nder ɓerɗe maɓɓe saa'i ɓe ɗon ngeeɗa, ɓaawoɗon ɓe maaya. Ammaa koo moy gonduɗo bee yeeɗɓe, woodi tammunde. Ngam rawaandu yeeru ɓuri mbarooga mbaatŋga. Ngam yeeɗɓe anndi ɓe maayan, ammaa maayɓe anndaa koo ɗume. Mbarjaari maɓɓe timmi, yimɓe fuu ngejjiti ɓe. Yiide maɓɓe e nganyŋgu maɓɓe e kaajal maɓɓe fuu halkidi bee maɓɓe. Haa foroy ɓe ngalaa geɗal haa ko huuwete haa duniyaaru. Yah, nyaam nyaamdu ma bee seyo, yar inaboojam ma bee welwelo, ngam Allah yerdake kuuɗe ma timmi. Tum ɓorna limce ɗelkanɗe, wuju yeeso ma boo bee nebbam. Seyora gondal bee debbo ma giɗaaɗo ma nder balɗe ma meereeje fuu ɗe Allah hokki ma haa duniyaaru. Kanjum woni geɗal ma caka torraaji ngeendam ma haa duniyaaru. Huuw bee semmbe ko juŋngo ma heɓi huuwugo fuu. Ngam walaa kuugal, koo numo, koo anndal, koo hikma haa joonde maayɓe haa njahata. Mi yi'i huunde feere fahin haa duniyaaru: Naa yaawɗotooɓe aartata foroy, naa honooɓe semmbiɗɓe njaalata foroy, naa hikma'en keɓata nguure foroy, naa marɓe faamu ndiskata foroy, naa goni'en keɓata daraja foroy, ngam naa neɗɗo suɓanta hoore mum wakkatiire woonde malla hallunde. Neɗɗo anndaa saa'i muuɗum. Bana liɗɗi naŋngaaɗi nder zubaawol gaawoowo, bana colli tuufnaaɗi bee tuuforgol, non ɓiɓɓe Aadama to wakkati sarru ukkanake ɓe bee juhuki. Mi yi'i huunde feere boo, ɗum misaalu hikma haa duniyaaru, o mari saman masin yeeso am: Woodi berniwol pamarol, yimɓe nder maagol ɗuuɗaay. Laamiiɗo mawɗo hippi ngol, taari ngol, darni kuuje kipporɗe mawɗe dow maagol. Ammaa woodi nder maagol gorko talakaajo, hikmaajo. Kaŋko o hisni berniwol bee hikma maako. Ammaa walaa mo siftori talakaajo oo. Nden mbi'mi: Fakat, hikma ɓuri baawɗe ammaa yimɓe njawoto hikma talakaajo, ɓe nanataa bolle maako. Bolle hikmaajo de'itɗe ɓuran hoolo ardiiɗo caka faataaɓe. Hikma ɓuran balmi konu, ammaa hakkeejo gooto wonnan hayru ɗuuɗŋgu. Buubi baatɗi kaccinan nebbam uurɗam, mbonnan ɗam. Faataare seɗɗa wonnan hikma e tedduŋgal. Ɓernde hikmaajo ɗon yerɓa mo gal nyaamo, ammaa ɓernde paataaɗo ɗon yerɓa mo gal nano. To paataaɗo ɗon dow laawol, o wi'an koo moy o paataaɗo, nde nii o walaa hakkiilo. To mawɗo ma tikkani ma, taa accu kuugal ma, ngam de'ere haɗan aybeeji mawɗi. Mi yi'i sarru feere haa duniyaaru, ngu ɗon bana boofol ngol marɗo baawɗe waɗata: Faataaɓe njo'inaama haa joole ɓurɗe teddugo, ammaa riskuɓe ɗon njooɗi haa joonde leesnde. Mi yi'i maccuɓe ɗon mba'i pucci, ardiiɓe boo ɗon njaha bee kosɗe bana maccuɓe. Gasanɗo ngaska do'oto nder maaka, mboodi ŋatan mo yibbinta mahol. Ceekanɗo kaa'e, kaa'e naawnan ɗum, ceekanɗo leɗɗe boo ɗon yeeso joote. To fe'irde ma ta'ataa booɗɗum e to a welnaay nde, doole a ɓesda semmbe. Ammaa hikma waddan nafuuda. To mboodi aarti ŋati, baawɗo fijirgo ndi heɓataa riba. Bolle gurtiiɗe hunnduko hikmaajo pottanan yimɓe. Ammaa hunnduko paataaɗo yahran mo haa halkere. Fuɗɗam bolle maako ɗum faataare, timmoode bolle maako boo ɗum nginnaaku kalluŋgu. Paataaɗo ɗuɗɗinan bolle. Neɗɗo anndaa ko tammi laataago. Walaa anndinanɗo mo ko laatoto ɓaawo maako. Kuugal paataaɗo somnan mo, ngam o anndaa koo laawol yahugo berniwol. Bone laatanto lesdi ndi laamiiɗo mum derkeejo, ndi ardiiɓe mum ndawanta nyaamugo. Ammaa barka laatanto lesdi ndi laamiiɗo mum o tedda-asliijo, ndi ardiiɓe mum nyaamata to wakkati waɗi ngam semmbiɗingo ɓalli maɓɓe, naa ngam wuykugo. Mbaateendam yollitinan tiitol suudu, juuɗe jooftiiɗe boo ciinan suudu. Nyaamdu welndu hokkan seyo, inaboojam boo hokkan welwelo. Ceede hiɓɓinan koo ɗume. Taa naalu laamiiɗo, koo nder numooji ma. Taa naalu boo diskuɗo koo nder waaleteendu ma ngam sonndu yahran haala man, bolle ma mbaɗan bileeji. Sakkin tamseere ma dow ndiyam, ngam a tawtan nde ɓaawo nyalɗe ɗuuɗɗe. Hokku caahu haa yimɓe njoweeɗiɗo malla njoweetato, ngam a anndaa sarru nguye ukkanto lesdi. To duule keewi iyeende, iyeende toɓan. To lekki do'ake, koo gal fombina koo gal woyla, haa ki do'i, ton ki waaloto. Mo ɗon tiima henndu aawataa, mo ɗon tijja duule sodataa. Bana a anndaa laawol henndu, a anndaa boo no ɓiŋngel mawnirta nder reedu debbo, non boo a anndaa kuugal Allah mo waɗata koo ɗume fuu. Fajiri aaw aawdi ma, asiri boo taa naŋgtu juŋngo ma. Ngam a anndaa ko waŋginta nafuuda, ɗu'um na, koo ɗuma malla ɗum wooɗan ɗiɗi fuu! Jayŋgol weli, yi'ugo naaŋge boo fottani gite. To neɗɗo yeeɗan duuɓi ɗuuɗɗi, sey o seyoro ɗi fuu, o siftora boo, balɗe nder joonde nyiɓɓunde ɓuran ɗuuɗugo. Ko saaloto fuu, ɗum meere. An suka, seyora sukaaku ma. Seynu ɓernde ma wakkati sukaaku ma. Waɗ ko ɓernde ma e gite ma ngiɗi fuu. Ammaa anndu, ngam kuuje ɗe'e fuu Allah hiitete. Sottin metteeŋga e ɓernde ma, daaynu sarru e ɓanndu ma ngam sukaaku e semmbe nderkaaku nduurataa. Siftor tagɗo ma nder saa'i sukaaku ma, hiddeko balɗe kalluɗe ngara, hiddeko duuɓi ɓadito haa mbi'ata: Ɗum fottantaa yam fahin, hiddeko naaŋge e jayŋgol e lewru e koode nyiɓɓa, duule boo lorto ɓaawo iyeende. Nyannde maajum aynooɓe ndiwnan, semmbiɗɓe turoto. Namooɓe accan namugo ngam ɓe ɗuuɗaay, laaranɓe gal wurdere suudu ngi'ataa laaɓɗum. Pareeje yolnde maɓɓoto, sonyo namrude ustoto, koo siikaaŋgo sonndu boo findinan yimɓe, gimi yimooɓe njinnan. Yimɓe miijoto nokkuuje towɗe, ɓe kulan waancugo boo. Lawjahi ɗon finna, mbaɓɓattu boo fiiran bee bone, ko welnata nyaamdu boo welnataa. Koo moy yahan haa saare mum duumiinde, woyanɓe mo taaroto dow laawol. Ɓoggi cardi piistoto, taasawo kaŋŋeeri fusan, mbulku boo fusan haa seeɓoore ndiyam, cafirɗum sampititto nder ɓulndu. Mbulwuldi loroto haa lesdi haa ndi wonno, poofɗe ngeendam loroto haa Allah mo hokki ɗe. Meereejum meere, koo ɗume fuu woni meere. Nii Gaazoowo wi'i. Gaazoowo laataaki hikmaajo tan, ammaa o ekkitini boo yimɓe ko o anndi. O foondi, o linyi e o mo'ini balndi ɗuuɗɗi. O ɗaɓɓiti winndugo bolle belɗe, bolle ɗe o winndi fuu, ɗe darnuɗe e gooŋɗuɗe. Bolle hikma'en nanndi bee sawru seeɓndu ndu gaynaako, hawtanɓe ɗe boo nanndi bee suufuuje ɗisaaɗe, ɗum fuu gaynaako gooto hokki ɗum. Hakkil boo ɓiŋngel am: Winndugo defte ɗuuɗɗe timmataa, jaŋgde ɗuuɗnde boo somnan ɓanndu. Ndaa timmoode ko wi'a fuu: Hul Allah, ɗowtana umrooje mum. Ɗum waajibi dow yimɓe fuu, ngam Allah hiitoto kuuɗe men fuu, koo booɗɗe koo kalluɗe, koo sirriije fuu boo. Ndaa yimre Suleymaanu ɓurnde wooɗugo nder gime fuu. Hebbam kebbaaɗe bee hunnduko! Yiide ma ɓuri inaboojam welugo. Uureeŋgol uurle maaɗa weli masin, innde maaɗa woni uurdi ilanndi, ngam daliila man faanyɓe fuu ngiɗi ma. Fooɗam ɓaawo ma, njaawen bee pargal! Laamiiɗo nastini yam nder cuuɗi mum. En ngonan nder welwelo e seyo ngam barka maaɗa, en maŋgtan yiide ma ko ɓuri inaboojam. Bee daliila laaɓka rewɓe fuu ngiɗi ma. Ndaa, mi ɓalwi, ammaa mi ŋarniiɗo boo, onon faanyɓe rewɓe nder Urusaliima fuu. Bana laymaaji haa Keedar mi ɓalwiri, bana wiirndallooji Suleymaanu mi wooɗiri. Taa ɓalwal ɓanndu am sukla on, ɗum naaŋge ɓalwini yam! Deerɗiraaɓe am tikkani yam, ɓe ndooli yam aynugo gese inabooje, ngesa inabooje am kam, mi aynaay ka. An mo ɓernde am yiɗi ɗum, anndinam: Toy a durata tokkere baali ma? Toy a siwtinta ɗi caka naaŋge boo? Ngam taa mi laato bana debbo nootoowo haa kommbi tokke ngorgiraaɓe ma. To a anndaa nokkuure man sam, an boo, an mo ɓuri rewɓe fuu wooɗugo, nden kam tokka batte dammooji non, mbe'oy maaɗa ndehoy, a yahra koy durugo ton, haa nokkuure waynaaɓe fuu njooɗoto. Bee puccu ndewu haa moota Firawna, bana nii nanndinmaami, giɗaaɗo am. Gole maaɗa ɗe mbooɗi bee yeri ma, non boo daande ma caka koɗoy ma. Sey min mbaɗane koɗel kaŋŋeeri boo, bee jaagnorɗe cardiije ngel jaagnoro. Yaake laamiiɗo am ɗon nyaama, nardi am waɗan uureeŋgol boo. Bana hafre baɗaadi, non giɗaaɗo am, hafre maajum ɗon waali caka enɗi am. Kaŋko laati bana wukkuru pinndi nalleehi nder gese inabooje haa En-Gedi. An a ŋarniiɗo masin, an giɗaaɗo am, a ŋarniiɗo masin! gite maaɗa ɗon mbooɗi bana pooli. An a ŋarniiɗo, a belɗo, an giɗaaɗo am, haako hecco tan laato be'itte men. Leɗɗe cemmbiɗɗe ngoni kaataakooje cuuɗi men, leɗɗe booɗɗe cuddi mahi men. Ndaa, mi nanndi bee pinndi yayre Saron, bana gurguli waadiiji. Bana gurguli caka giŋngille, non giɗaaɗo am caka faanyɓe rewɓe. Bana lekki dimanki ɓiɓɓe belɗe caka leɗɗe laynde, nonnon giɗaaɗo am caka sukaaɓe. Les ɗowdi maaki mi yiɗi jooɗaago, ɓiɓɓe maaki ɗon mbelani ɗemŋgal. O yahri yam suudu njaramji, ɗum yiide o darnani yam ton bana tuutawal. Mballiteeɗam bee tamseeje inabooje, cemmbiɗineeɗam bee ɓenndalooje belɗe, ngam fakat mi nyawi nyawu yiide. Nano maako ɗon sakki les hoore am, nyaamo maako boo huufammi ɓanndu. Faanyɓe rewɓe Urusaliima, kunaneeɗam bee lelji e kampure, taa pindine yiide, taa ndaame nde, sey to nde yelake! Keɗite, ɗum giɗaaɗo am! O ɗon wara, o ɗon diwa dow kooseeje, o ɗon ficco dow towndiije. Giɗaaɗo am nanndi bee lelwa, o ɗon nanndi bee ɓiŋngel hamfurde. Ndaa o ɗon dari ɓaawo mahol amin, o ɗon yurno gal burɗe maagol, o ɗon laara haa leɗɗe gaafiiɗe. Ndaa giɗaaɗo am ɗon ewno yam: An giɗaaɗo am, umma! War, ŋarniiɗo am! Ngam ndaa, nduŋngu jinni, saa'i iyeende saalake, pinndi ladde ɗon mbaŋga haa lesdi, saa'i waɗi ngam yimugo gimi, sawtu poola ɗon nane haa lesdi. Ibbe kecce ɗon ɓennda haa ibbi, inabooje ɗon pinna, ɗon uura. An giɗaaɗo am, umma! War, ŋarniiɗo am! Poolel am haa ceekli tapaaje, nder nyukkorde diirtorde, accam mi laara yeeso maaɗa mi heɗito sawtu, ngam sawtu ma weli e a ŋarniiɗo boo. Naŋngane min doldolɗe, ndoldolkon, kon ɗon mbonna min gese inabooje, inabooje amin boo fuu ɗon pinna. Giɗaaɗo am min jeyi, min boo mo maako, o ɗon dura tokkere maako nder gurguli ladde. Hiddeko henndu asiri wifa, saa'i ɗowdi ɗon jinna haa lesdi, sey a lorto, an giɗaaɗo am, ngara, sey a laato bana lelwa e ɓiŋngel hamfurde, gonŋgel nder ceekli kooseeje. Bee jemma mi ɗon dow be'itte am, mi tefi mo ɓernde am yiɗi, mi tefi, ammaa mi tawaay mo sam. Sey mi ummo, mi waanca nder berniwol fuu, mi yaha haa laabi e babe boo, mi tefa mo ɓernde am yiɗi. Mi tefi, ammaa mi tawaay mo. Mi fotti bee aynooɓe, taarooɓe nder berniwol, mi ƴami ɓe: “On ngi'i mo ɓernde am yiɗi na?” Mi saali ɓe, nii seɗɗa mi tawi mo ɓernde am yiɗi. Mi naŋngi mo, nden mi yoofaay mo sam, mi yahri mo suudu daada am, haa jooɗorde debbo danyɗo yam. Faanyɓe rewɓe Urusaliima, kunaneeɗam bee lelji e kampure: Taa pindine yiide, taa ndaame nde, sey to nde yelake! Ɗum moy warata ɗo diga ladde? Ɗum ɗon nanndi bee daŋraŋge cuurɗe, bee uureeŋga baɗaadi e uurle, e uurle kurooriije piloowo koo ɗeye. Ndaa, ɗum leeso laamiiɗo Suleymaanu, honooɓe Isra'iila semmbiɗɓe cappanɗe njoweego ɗon taari ngo. Fuu ɓe ɗon njogi kaafaaje, koo moy maɓɓe woowi konu, koo moy maɓɓe ɗon wakki boo kaafahi muuɗum ngam faddaago diga joote jemma. Suleymaanu waɗani hoore muuɗum koromwal, o waari ngal bee leɗɗe iwɗe diga laynde Libanon. O waari kosɗe maagal bee cardi, ɓaawo maagal boo bee kaŋŋeeri, jooɗorde maagal bee batta mboɗeewa, faanyɓe rewɓe Urusaliima boo kuuwi, kamɓe tuppiti gaflaaje maagal bee yiide. Faanyɓe rewɓe Siyona, ngurte, ndaare laamiiɗo Suleymaanu. Ndaare woronnde nde daada laamiiɗo hufni mo ngam nyalaade ɓaŋgal maako, ngam nyalaade seynannde mo ɓernde. An a ŋarniiɗo masin, an giɗaaɗo am, an a ŋarniiɗo masin. Non boo gite ma bana pooli haa ɓaawo suddaare ma. Gaasa hoore maaɗa bana tokkere be'i, diirtotooɗi hooseere Gile'at. Nyii'e maaɗa ɗon bana tokkere baali meksaaɗi, gartanɗi diga lootirde maaji. Mbaalu fuu wondi bee ciwtu maagu, walaa koo ngootu nder maaji sooyi ngu. Hunnduko ma wooɗi bana diidi boɗeeji. Bana pecce rummaanoore, non gole ma, ɗe ɗon nyukki haa ɓaawo suddaare ma. Bana suudu Daawuda towndu, non daande ma, bana ɓale suudu. Bawarɗe ujine ɗon ɓili ton, kanje fuu ɗe semmbiɗɓe non. Bana ciwtukoy lelwa, ndurankoy caka gurguli, non enɗi ma. Hiddeko henndu asiri wifa, saa'i ɗowdi ɗon jinna haa lesdi, Sey mi yaha hooseere baɗaadi, sey mi yaha towndiire uurle boo. An a ŋarniiɗo masin, an giɗaaɗo am, walaa batte haa maaɗa sam. Muuyaaɗo am, war diga Libanon, wardu bee am diga Libanon. Diirta diga yeereere hooseere Amana, diirta hoore Seniira e Hermoon non, diga loowi barooɗe e kooseeje paaɗaaji. Deerɗiraawo am, muuyaaɗo am, a hiilni yam, bee daarki gite ma tan a hiilniri yam, non boo bee koɗel haa daande ma. Deerɗiraawo am, yiide ma wooɗi, muuyaaɗo am, nde weli ɓuri inaboojam fuu, uureeŋgol uurdi ngujam ma ɓuri ngol uurle fuu. Muuyaaɗo am, hunnduko ma weli bana njumri, njumri e kosam ɗon haa les ɗemŋgal ma, uureeŋgol uurdi limce ma bana ngol Libanon. Bana jarne maɓɓaaɗe, non mbaaɗa, muuyaaɗo am, deerɗam, a ɗon bana waawru maɓɓaandu e seeɓoore takkaande. Rummaanooje ɗon puɗa haa jarne man, ɓiɓɓe leɗɗe cuɓaaɗe ɗon mawna ton, leɗɗe nardi e nalleehi tampataa ton, nardi e citta uurka, ƴommbal uurŋgal e sinnamom, non boo leɗɗe uurɗe e baɗaadi, bee leɗɗe ɓurɗe uurugo. An seeɓoore nde yarnata jarne man, an a ɓulndu ilnooru ndiyamji tum, bana maaje ilooje e Libanon. Henndu woyla, fin! War, henndu fombina! War, wifu dow jarne am, sey jarne am simtina balsani fuu. Jonta giɗaaɗo am wara nder jarne mum, nyaamugo ɓiɓɓe leɗɗe cuɓaaɗe. Ngarmi jarne am, deerɗam, muuyaaɗo am, mi ɗon teɓa baɗaadi e balsani am, mi ɗon nyaama njumri nder yowre am, mi ɗon yara inaboojam e kosam am. Soobiraaɓe, ngare, on nyaama, on njara, on nguykira yiide! Mi ɗonno ɗaani, ammaa ɓernde am ɗaanaaki sam. Ndaa, giɗaaɗo am ɗon silmino haa dammugal: War, maɓɓitit, deerɗam, giɗaaɗo am, an poolel am ngel walaa feloore sam, saawawre suddi hoore am, bee jemma nde soofni gaasaaji am. Na mi ɓorti limce am? Noy ɓornitiranmi ɗe jonta kam? Non kosɗe am boo, ndaa mi looti ɗe. Kadi, noye tunwiniranmi ɗe? Haa wurdere giɗaaɗo am nastini juŋngo, haa ɓernde am ta'i. Mi ummi, mi maɓɓiti suudu am, nebbam baɗaadi ɗon simta diga juuɗe am, ɗam ɗon ila diga kooli am dow joogorɗe dammugal. Mi maɓɓitani giɗaaɗo am suudu, ammaa o dilli, o majjiti! Ngam man mi ɓadake maayugo. Mi tefi nder wuro, mi tawaay mo sam, mi ewni, ammaa o nootaaki yam. Mi fotti bee aynooɓe, taarotooɓe nder berniwol. Ɓe piyi yam, ɓe naawni yam, aynooɓe mahi berniwol njaɓti mojaare am. Faanyɓe rewɓe Urusaliima fuu, mi tori on, to on tawi giɗaaɗo am, ngecce mo, mi nyawɗo nyawu yiide. Noy giɗaaɗo ma ɓurdata woɗɓe, an ɓurɗo rewɓe fuu wooɗugo? Noy giɗaaɗo ma ɓurdata woɗɓe, haa kunnuɗa min bana nii? Giɗaaɗo am o boɗeejo jaynanɗo, nder ujine sappo on annditan mo: Hoore maako kaŋŋeeri laaɓndi, gaasa hoore maako bana bukki dibinooje, ka ɗon ɓalwi kurum bana leekuuje. Gite maako bana pooli haa maahoy, giiwotooɗi nder kosam, darotooɗi haa ndiyam seeɓoore. Gole maako ɗe booɗɗe bana jarne keewɗe pinndi belɗi uurooji. Bana gurguli, non hunnduko maako, ko ɗon simtina nebbam baɗaadi. Juuɗe maako ɗe cabbi kaŋŋeeri, ɗe ɓasaaɗe bee kaa'e e Tarsis. Ɓanndu maako ɗon bana nyiindere nyiiwa ɓorwunde, ɗum ɓasaaɗum bee kaa'e safira. Korle maako ɗe daŋraŋge kaa'e daneeje, jo'inaaɗe dow caɓɓal kaŋŋeeri. Jaati maako nanndi bee hooseere Libanon, o feereejo bana leɗɗe cemmbiɗɗe. Hunnduko maako ɗon weli, o fuu maako o ceynoowo. Non nii giɗaaɗo am, sooba am wa'i, faanyɓe rewɓe Urusaliima. Haa toy giɗaaɗo ma dilli, an ɓurɗo rewɓe fuu wooɗugo? Haa toy giɗaaɗo ma wayliti dilli? En njahda tefoygo mo na? Ndaa, giɗaaɗo am diirti haa jarne mum, o yehi haa jarne pinndi belɗi uurooji. O dilli jarne ngam durugo tokkere maako e ngam teɓugo gurguli boo. Giɗaaɗo am min jeyi, non min boo mi mo maako. Caka gurguli o durata. An giɗaaɗo am, a ŋarniiɗo bana Tirsa, an a wooɗi bana Urusaliima, kulniiɗo bana honooɓe les tuutaaje muuɗum'en! Sottin gite dow am, ngam ɗe ɗon caklammi, Gaasa hoore maaɗa bana tokkere be'i, diirtotooɗi hooseere Gile'at. Nyii'e maaɗa ɗon bana tokkere baali, gartanɗi diga lootirde maaji. Mbaalu fuu wondi bee ciwtu maagu, walaa koo ngootu nder maaji sooyi ngu. Bana pecce rummaanoore, non gole ma, ɗe ɗon nyukki haa ɓaawo suddaare ma. Rewɓe laamiiɗo cappanɗe njoweego ɗon, sulaaɓe cappanɗe njoweetato, faanyɓe rewɓe boo limataake sam. Ammaa poolel am ngel walaa feloore sam, sey gooto oo! O bajjo haa debbo mo danyi mo, mo daada maako ɓuri yiɗugo. Faanyɓe ewnoto mo barkiɗinaaɗo to ngi'i mo, rewɓe laamiiɗo e sulaaɓe mum fuu njobbito mo: Moye debbo jaynanɗo bana baɓɓol? Moye wooɗi masin bana lewru? Moye laaɓi haa nannda bee naaŋge? Moye kulniiɗo bana honooɓe les tuutaaje muuɗum'en? Mi jippi haa jarne goorooje, haa mi laara no waadiwol hesɗitiri. Inabooje ton mbiliti na? Rummaanooje boo pinniti na? Nden mi anndaa ko ɓernde am waɗi yam, law nde wa'ini yam moota pucci ummaatoore tedda-asliire am. Lorta, lorta, Sulamit, lorta, lorta haa min ndaare! Ko ndaaroton haa Sulamit bana haa wamre mooɓe ɗiɗi? Kosɗe maaɗa mbooɗi nder paɗe, an mayramjo! Murli keeci maaɗa bana fawne, bana ko juuɗe goniijo mbaɗi. Non jaabuuru ma bana taasawo murlo, ngo sooyataa inaboojam uurɗam. Reedu maaɗa bana jowre alkamaari, nde taarnaama bee gurguli. Bana ciwtukoy lelwa, non enɗi ma. Daande maaɗa bana suudu nyii'e nyiibi towndu. Gite maaɗa bana beeli haa Hesbon, baŋnge dammugal Bat-Rabbim. Kine maaɗa bana suudu Libanon towndu tiitotirndu bee berniwol Damas. Hoore maaɗa ɗon nanndi bee Karmel, gaasa hoore maaɗa bana limce boɗeeje, haa nder girli gaasa ma laamiiɗo naŋngaama. An a ŋarniiɗo, booɗɗo boo, an giɗaaɗo, yiide ma welani yam. Tagdi ɓanndu ma bana dibinoohi, bana bukki haa maaki, non enɗi ma. Nden mi wi'i: Dibinoohi man, sey mi wa'o ki, mi naŋnga bukki maaki. Enɗi maaɗa ɗon nanndi bee bukki ɓiɓɓe inabohi, uurdi kine ma nanndi bee ɓenndalooje uurɗe. Inaboojam cuɓaaɗam, non hunnduko ma. Ɗam ila, ɗam nasta cir nder hunnduko giɗaaɗo am, ɗam ila haa kunnduɗe ɗaaniiɓe. Giɗaaɗo am min jeyi, min ɓernde maako yenwi. War, njehen haa ladde, an giɗaaɗo am, en mbaaloya haa kawye ton. Bee fajiri en njaha nder gese inabooje, haa en ndaara to inabooje ton mbilitake, to pinndi maɓɓitake, rummaanooje boo pinniti. Ton haa gese mi hokkete yiide am. Ɓiɓɓe jooɗooje uuran haa kine men, ɓiɓɓe leɗɗe cuɓaaɗe ɗon haa dammuɗe men, ɓiɓɓe leɗɗe ɓennduɗe jontaaje e neeɓɗe, giɗaaɗo am, mi sigi ɗe ngam maaɗa. To a laatino deerɗam, to a musinno enɗi daada am, to mi tawno ma haa yaasi, mi hebboto ma, walaa koo gooto boo yawoto yam! Suudu daada am njahranmaami. To en nasti ton, a ekkitintam yiɗugo ma. Inaboojam uurɗam mi hokkete, rummaanooje am ɓiɗɗaaɗe mi yarnete. Nano maako ɗon sakki les hoore am, nyaamo maako boo huufammi ɓanndu. Faanyɓe rewɓe Urusaliima, kunaneeɗam bee lelji e kampure, taa pindine yiide, taa ndaame nde, sey to nde yelake! Moy debbo oo garanɗo diga ladde, ɓaariiɗo giɗaaɗo mum? Ndaa, les lekki dimanki ɓiɓɓe ki'i mi findini ma, haa nokkuure nde daada ma reedi e danyi ma. Waɗam bana ɓellere ɓernde ma, bana jawe haa juŋngo ma, Yiide semmbiɗi bana waade, kaajal saati bana joonde maayɓe. Yiide wulan bana yiite huɓɓanŋge, bana ɗemɗe yiite hulniiŋge nde wa'i. Koo ndiyamji ɗuuɗɗi ke'ataa nyifugo yiide. Koo maaje keewɗe ndiyam boo mbaawataa moɗugo nde. Goɗɗo gurtinɗo jawdi saare mum fuu, ngam soodugo yiide bee maari, fakat yimɓe njawoto mo. Minyiraawo amin o heewtaay tawon, enɗi maako boo pamɗi, mawnaay tawon. Kadi ɗume min mbaɗanta deerɗiraawo oo nyannde goɗɗo wari haddinango mo? To o laatake mahol berniwol, nden bee tuutuuji cardi min lamsa ngol. To o dammugal, min palan ngal bee maɓɓoode leggal cemmbiɗŋgal. Ndaa, mi nanndi bee mahol berniwol, non boo enɗi am, cuuɗi maagol towɗi. Kanjum mi laati keɓɗo hayru yeeso maako. Suleymaanu woodino ngesa inabooje, haa Ba'al-Hamoona. O halfini ka haa remooɓe, koo moy ɗon wadda ngam nafuuda maaka ceede cardi ujineere. Ngesa inabooje am, min jeyi! Ka ɗon yeeso am. An, Suleymaanu, ndaa ceede cardi ujineere, non boo remooɓe teemeɗɗe ɗiɗo. An gonɗo nder jarne, ngorgiraaɓe am ɗon keɗito, townu sawtu ma, accu mi nana: Doggu law, an giɗaaɗo am! Sey a laato bana lelwa e ɓiŋngel hamfurde dow kooseeje uurooje. Ndaa wahayu mo Esaaya ɓii Amoosa heɓi dow Yahuuda e Urusaliima nder zamanu Uzziya e Yotam e Akas e Hezekiya, laamiiɓe Yahuuda. “Asamanji, nane! Lesdi, heɗita! Ngam min Jawmiraawo wolwata. Mi mawnini ɓikkoy, mi wuurni koy, ammaa koy tuurtani yam. Ngaari anndi marɗo ɗum, wamnde boo anndi ngaɓaare haa jawmiire nyaamnata ɗum. Ammaa koo ko Isra'iila anndi, ummaatoore am faamataa sam.” Bone laatanto ummaatoore hakke'en nde'e, ummaatoore heewnde zunuuba, asŋgol halluɓe, ɓiɓɓe wonniiɓe! Ɓe ngudini Jawmiraawo, ɓe njawi Ceniiɗo Isra'iila, ɓe ndokkiti mo ɓaawo. Haa toy ngiɗɗon goɗɗo fiya on fahin, onon tokkitinanɓe tuurtol? Hoore fuu heewi elooɗi, ɓernde fuu ɗon nder naawɗum. Teppere haa hoore fuu yamɗaay sam, sey naawne e ɓoostanɗe e kuuduuje. Ɗe lallaaka, ɗe kaɓɓaaka, ɗe ndufaaka nebbam. Lesdi mon laatake ladde meere, yiite nyaami berniiji mon. Jananɓe ɗon mbonna lesdi mon haa yeeso mooɗon, ɗum nattere nde jananɓe ukkani on. Urusaliima warti bana daŋki nder ngesa inabooje, bana daŋgel nder ngesa kurciije, bana berniwol kippaaŋgol. To Jawmiraawo honooɓe asama luttanaayno en yeeɗɓe seɗɗa, en laatotono bana Sodoma, en nanndanno bee Gomorra. Nane wolde Jawmiraawo, onon ardiiɓe Sodoma ! Heɗita tawreeta Allah, an Gomorra! Jawmiraawo wi'i: “Ko yaali yam bee ɗuuɗeeŋga kirsaaɗi mon? Mi safti jawɗi gulaaɗi e ɓellere nyalbi. Mi seyortaako ƴiiƴam ga'i kalhali e baali e jawɗi be'i. Nde ngaroton sujidango yam, moy umri on yaaɓugo dalde saare am? Acce waddugo dokke hayamje. Uurle uurooje ɗe nyidduɗe yeeso am. Juulɗe lewru hesru e nyalɗe ciwtorɗe e mooɓtuki mooɓorle – min kam, mi waawataa munyango ɗum, ngam on mbonni ɗum fuu bee hakkeeji mon. Mi wanyi juulɗe mon hakkunde lebbi e juulɗe mon goɗɗe fuu. Ɗe laatani yam doŋngal, mi somi roondaago ngal. To on mbeeɗi juuɗe mooɗon ngam do'aago, mi wiirnan gite am ngam taa mi yi'a on. Koo to on ɗuɗɗini do'aaje, mi nanataa ngam juuɗe mooɗon keewi ƴiiƴam. Ngiiwe, laɓɓine ko'e mooɗon! Cottine kuuɗe mon kalluɗe yeeso am, acce waɗugo kalluɗum! Ekkite waɗugo ko wooɗi, ɗaɓɓite ko fotti! Ndartine toonyooɓe, kiitane atiimeejo bee gooŋga, njiŋnge rewɓe yurumɓe!” “Kadi, ngare haa kujjotiren” – non Jawmiraawo wi'i. “Koo to hakkeeji mooɗon mbooji coy, ɗi ndanwan bana mallimallooje. To ɗi mbooji bana ƴiiƴam, ɗi ndanwan bana hottollo. To on njaɓi ɗowtanaago yam, on nyaaman ɓurɗum wooɗugo haa lesdi. Ammaa to on calake, on tuurti, nden kam kaafahi nyaaman on.” Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Kayto! Berniwol koolaaŋgol naane laati bana debbo daakaareejo. Naane adili'en njooɗi ton, ammaa jonta sey mbarooɓe ko'e. Cardi ma laatake njamndi meere, inaboojam ma mbooɗɗam jilliraama ndiyam. Ardiiɓe ma laatake tuurtooɓe, ɓe sooba'en wuyɓe. Ɓe fuu ɓe ngiɗi caahuuji rusiya, ɓe ɗon ɗaɓɓa ngeenaari zammba. Ɓe njiŋngataa atiime'en fodde adilaaku, ɓe cuklantaako haala rewɓe yurumɓe. Ngam maajum, ndaa nii Allah, Jawmiraawo honooɓe asama, Baawɗo Isra'iila wi'i: “Kay! Mi feewtinan ɓernde am dow wanyɓe yam, mi waatoto konne'en am. An Urusaliima, juŋngo am teddan dow maaɗa. Mi ɓolinte, mi laɓɓinte, mi wurtinan tuundi ma fuu. Mi wartiran hiitooɓe bana naane, sarwooɓe boo bana ɓooyma. Ɓaawoɗon ɓe ewnete Berniwol-Adilaaku e Wuro-Hoolaare.” To Siyona waɗi kiita ngooŋɗuka, ngol hisnete. To yimɓe maagol tuubi, mbaɗi ko fottanta adilaaku, ɓe kisneteeɓe. Ammaa tuurtooɓe e hakke'en, masiibo ukkanto ɓe, accuɓe Jawmiraawo boo nattan. On cemtan ngam on ndewi labbi les leɗɗe mawɗe, on keewan semteende daliila jarne labbi ɗe cuɓɗon. On laatoto bana leɗɗe mawɗe ɗe haako maaje ɗayli, bana jarne ɗe ngalaa ndiyam. Bana hottollo wuldata to fe'tere yiite meemi ko, bana non semmbiɗɓe nattirta ngam daliila kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Walaa kaɗanɗo halkere. Ndaa wolde nde Esaaya ɓii Amoosa heɓi nder wahayu dow Yahuuda e Urusaliima: Haa nyalɗe ragareeje, Jawmiraawo tabitinan hooseere haykaliiru mum, nde towtan dow geereeje kooseeje, nde ɓaŋgoto dow towndiije. Nden jama'aaje fuu tokkoto wargo haa maare. Ummaatooje ɗuuɗɗe njahan ton, mbi'an: “Ngare, mba'ooɗen dow hooseere Jawmiraawo, haa haykaliiru Allah Yaakubu ngam o ekkitina en laabi maako, enen boo en tokko ɗi.” Ngam haa Siyona tawreeta iwi, wolde Jawmiraawo boo haa Urusaliima. O laatoto kiitoowo hakkunde ummaatooje, non boo caka le'i ɗuuɗɗi. Bee kaafaaje maɓɓe ɓe tappiran baaneeje, bee labbe maɓɓe boo bafɗi. Walaa ummaatoore meetata ɓaŋgtugo kaafahi dow ummaatoore woɗnde, ɓe meetataa ekkitaago haɓre. Yimɓe Yaakubu, ngare, njahdenma nder annoora Jawmiraawo! Yaa Allah, a wudini yimɓe ummaatoore ma, danygol Yaakubu, ngam ɓe keewi al'aadaaji lesdi fuunaaŋge, ɓe waɗooɓe hiila bana Filisti'en, ɓe alkotiri bee yimɓe jananɓe. Lesdi maɓɓe heewi cardi e kaŋŋeeri, ndesaaje maɓɓe ngalaa keerol. Lesdi maɓɓe heewi pucci, mootaaji maɓɓe ngalaa limgal. Lesdi maɓɓe heewi labbi, ɓe ɗon cujidana kuugal juuɗe maɓɓe, ko kooli maɓɓe mbaɗi. Neɗɗo turake, koo moy leesni hoore mum, ammaa taa yaafana ɓe. Naste nder tapaaje, nyukke nder mbulwuldi ngam daaytaago kultoreeŋgol Jawmiraawo e ɗelko maŋngu maako ! Nyalaade man mawnitiiɗo leestan, jurotooɗo turoto. Ammaa Jawmiraawo ɓaŋgoto, kaŋko feere maako. Ɗum nyalaade Jawmiraawo honooɓe asama, o leestinan mawnitiiɗum e towɗum e ɓaŋgiiɗum fuu. O halkan leɗɗe Libanon fuu, cemmbiɗɗe e towɗe masin non boo leɗɗe Baasan mawɗe fuu. O leestinan kooseeje e towndiije towɗe fuu. O yibbinan cuuɗi towɗi fuu e mahi cemmbiɗɗi fuu. Non boo koommbooje Tarsis fuu e koommbooje ɓurɗe wooɗugo fuu. Mawnitiiɗo leestinteeɗo, jurotooɗo turoto. Ammaa nder nyalaade man, Jawmiraawo ɓaŋgoto, kaŋko feere maako. Labbi kalkidan fuu. Yimɓe nastan nder lowi tapaaje e gasɗe nder mbulwuldi ngam daaytaago bee kultoreeŋgol Jawmiraawo e ɗelko maŋngu maako, to o ummake ngam hulnugo duniyaaru. Nyalaade man yimɓe koo'an labbi muuɗum'en ɗi cardi e kaŋŋeeri, ɗi ɓe mbaɗino ngam sujidango ɗi, ɓe cakkina ɗi caka doombi e bilwili. Nden ɓe nastan nder gaaruuji tapaaje e ceekli kooseeje ngam daaytaago kultoreeŋgol Jawmiraawo e ɗelko maŋngu maako, to o ummake ngam hulnugo duniyaaru. Acce hoolaago neɗɗo mo woodi foofaaŋgo tan. Ɗume o nafata? Ndaa, Allah Jawmiraawo honooɓe asama ittan ballal koo ngale nder Urusaliima e Yahuuda, o ittan nyaamdu e ndiyam fuu. Non boo cemmbiɗɗo e konoowo, kiitoowo e annabiijo, baɗoowo hatti e ndottiijo, hooreejo dow yimɓe cappanɗe njowo e tedduɗo, carwoowo, hiilaajo goniijo e buudeejo mawɗo. Mi jo'inan derke'en ardiiɓe maɓɓe, ɓikkoy laamanto ɓe. Caka ummaatoore, yimɓe ɓillotiran, koo moy fuu ɓillan keeddiɗɗum. Suka ummanto ndottiijo, leesɗo boo ummanto tedduɗo. Goɗɗo naŋngan deerɗum nder saare baaba mum, wi'an ɗum: “A mari alkibbaare, laata ardiiɗo amin, a mara bille ɗe'e!” Nyalaade man kaŋko o jaaboto: “Naa mi kurgoowo. Nder saare am walaa nyaamdu, walaa alkibbaare. Taa ndokkeeɗam laamu dow ummaatoore.” Fakat Urusaliima yani, Yahuuda do'ake. Ɓe ɗon ndartano Jawmiraawo bee bolle e kuuɗe maɓɓe, ɓe tuurtani tedduŋgal maako. Ƴaggaare maɓɓe ɗon aybina ɓe. Ɓe ɗon mbaŋgina hakke maɓɓe bana yimɓe Sodoma, ɓe nyukkataa ɗum. Kayto! Ɓe ɗon taaskitina sarru ko'e maɓɓe. Mbi'e adili'en keɓan hayru, ngam ɓe naftoran nafuuda kuuɗe maɓɓe. Bone laatanto kalluɗo! O yaran bone, ngam kuugal juuɗe maako loroto dow hoore maako. Toonyotooɓe ummaatoore am ɗum ɓikkoy, rewɓe ɗon laamano nde. Yimɓe ummaatoore am, ɗowooɓe mooɗon ɗon majjina on, ɓe mbonni laawol ngol tokkiiɗon. Jawmiraawo ummi ngam wullaago, o ɗon dari ngam hiitaago ummaatooje. Jawmiraawo hiitoto ndotti'en e ardiiɓe ummaatoore muuɗum, o wulloto ɓe bee wi'ugo: “On nyaami ngesa inabooje. Ci'e mooɗon ɗon keewi ko njaɓtuɗon haa laafuɓe. Koni njaaɓoton ummaatoore am? Koni namoton geese talaka'en?” Nii Jawmiraawo Allah, honooɓe asama wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Rewɓe Urusaliima mawniti, nder yahdu maɓɓe ɓe ɗon naɗɗina daande, ɓe ɗon cakkina gite, ɓe ɗon ndajja bee waɗugo hoolo bee jawe kosɗe maɓɓe. Ngam maajum mi felliɗinan ɓe, mi ittan gaasa dow tiiɗe maɓɓe.” Nyalaade man, Jawmiraawo ittan pawne fuu: Jawe kosɗe e sallabiije e suuraahoy lewru, palamje e seemdeeje e cuddaaje, mojaaje e pegge e taadorli e paali uurdi e layaaji, kalagaaje kooli e kalagaaje kine, jaage e gude e marabbaaje e boorooji, daarorɗe e limce ɗigguɗe e meetali e cuumli. Haa pellel uurdi kacceeŋga laatoto, haa pellel taadorgol, ɗum ɓoggol, haa pellel moorgol, ɗum fellere, haa pellel limce ɗigguɗe, ɗum limce buhuuje, haa pellel ŋarol boo, ɗum ɓattarre njeyaaŋgu. Urusaliima, worɓe ma maayran bee kaafahi, koo semmbiɗɓe maaɗa boo ndo'oto nder haɓre. Berniwol Siyona uuman, sunoto. Ngol soonyoto koo ɗume, ngol deppoto haa lesdi. Nyalaade man rewɓe njoweeɗiɗo naŋngan gorko gooto, mbi'an mo: “Min nyaaman nyaamdu amin, min ɓornoto limce amin boo, ammaa accu min ewnire bee innde maaɗa, ittan min toskaare!” Nyalaade man, ko Jawmiraawo fuɗnata laatoto booɗɗum e tedduɗum. Nafuuda lesdi laatoto daliila juro e tedduŋgal haa hisaaɓe Isra'iila. Nden kam luttuɓe Siyona e hisɓe wonɓe nder Urusaliima, ɓe ewneteeɓe seniiɓe, ɓe winndaaɓe ngam haa ɓe ngeeɗa nder Urusaliima. To Jawmiraawo itti tuundi rewɓe Urusaliima, to o yiggi ƴiiƴam ndufaaɗam nder Urusaliima bee ruuhu kiita e yiite, nden kam, dow nokkuure hooseere Siyona e mooɓorle ton fuu, Jawmiraawo tagan ruulde nyalawma, jemma boo cuurɗe e jayŋgol yiite. Tedduŋgal Allah suddan berniwol bana cuddirɗum. Ɗum laatoto bana ɗowdi suudu laymaaru saa'i nguli naaŋge, bana hisrude e ɗowirde saa'i iyeende e henndu saatundu. Useni, acceeɗam mi yimana giɗaaɗo am e ngesa inabooje maako gimol ngo'ol: Soobaajo am woodino ngesa inabooje haa townde marnde lesdi njamri. O remi ka, wurtini kaa'e e maaka. O jubi nder maaka lekkon mbooɗkon, o nyiɓi aynirdu nder maaka, o wasi ɓiɗɗirɗum, o tammo ka rimanan mo ɓiɓɓe dakamje, ammaa nyolɗe o tawi. Jonta, onon jooɗiiɓe nder Urusaliima e yimɓe Yahuuda, mi tori on ta'anammi kiita hakkunde am e ngesa inabooje am! Koni ka rimaay ɓiɓɓe belɗe, sey lammuɗe? Ko ngejjititmi huuwugo ka? Mbi'e ko lutti! Mi anndina on ko mi yiɗi waɗugo ngesa inabooje am: Mi ittan kowaagol haa na'i e dammooji dura ka. Mi yibbinan mahol taariiŋgol, haa yimɓe njaaɓa ka. Mi wilan ka fuu, ka meetataa salteego malla remeego. Giŋngille e gi'e puɗan nder maaka, mi haɗan koo duule boo toɓnugo iyeende dow maaka. Isra'iila woni ngesa inabooje Jawmiraawo honooɓe asama, worɓe Yahuuda ɗum lekkon maako cuɓaakon kon o jubi. O ɗaɓɓiti kiita ngooŋɗuka, sooynde adilaaku o tawi, o ɗaɓɓi adilaaku, hoolo tampuɓe o tawi. Bone laatanto mahooɓe suudu dow suudu, ɓesdanɓe ngesa bee ngesa, haa to babal timmi! Onon feere mooɗon tan mari babal! Ndaa ko Jawmiraawo honooɓe asama wolwani yam: “Fakat, cuuɗi ɗuuɗɗi ɗi'i laatoto bille, cuuɗi mawɗi booɗɗi ɗi'i keɓataa jooɗotooɓe nder maaji. Ngam ngesa inabooje ka ɓoggi sappo, hokkan inaboojam mbulku ngootu, buhu aawdi hokkan ƴaamnde muudooje ɗiɗi e reeta.” Bone laatanto dawooɓe cub haa ɓe ɗaɓɓita nguykinoojam, faɓɓooɓe haa esaa'i ngam inaboojam fertina ɓe ɓanndu. Hoodu e moolooru e mbaggu e ciidal e inaboojam moddinta juulɗe maɓɓe. Ammaa ɓe kakkilantaa kuugal Jawmiraawo, ɓe ngi'ataa kuuɗe ɗe o huuwani ɓe. Ngam maajum yimɓe ummaatoore am ndahaama, ngam ɓe ngalaa faamu. Tedduɓe maɓɓe maayran weelo, mooɓe maɓɓe laahan daliila ɗomka. Ngam man joonde maayɓe maɓɓititto masin, nde maɓɓitan hunnduko jaasɗum. Tedduɓe Urusaliima e mooɓre berniwol fuu nastan nde bee hoolo seyo nder juulde maɓɓe. Bana non neɗɗo turoto, koo moy leestan, gite mawnitiiɓe toskoto. Ammaa Jawmiraawo honooɓe asama ɓaŋgoto nder kiita ngooŋɗuka, bee adilaaku Allah Ceniiɗo waŋginirta senaare muuɗum. Baali nyaaman bana nder ngaynaaka, be'i nduran, keɓan ko nyaama ton nder bille ɗe'e. Bone laatanto fooɗooɓe aybe muuɗum'en bee ɓoggi zammba e hakke muuɗum'en boo bee ɓoggi moota pucci. Ɓe ɗon mbi'a: “Sey Jawmiraawo yaawɗo, o yaawna kuugal maako, haa min ngi'a ngal. Sey Ceniiɗo Isra'iila timmina ko o nufi, ngam min annda ɗum!” Bone laatanto wi'ooɓe kalluɗum ɗum booɗɗum e booɗɗum boo ɗum kalluɗum, sannjooɓe nyiɓre bee jayŋgol nden jayŋgol boo bee nyiɓre, wartirooɓe kaaɗɗum belɗum e belɗum boo kaaɗɗum. Bone laatanto laarooɓe ko'e muuɗum'en ɓe hikma'en, numanɓe ɓe hakkilɓe. Bone laatanto waawɓe yarugo inaboojam e semmbiɗɓe jillugo nguykinoojam, gooŋɗinooɓe kalluɗo ngam ɓe keɓa ngeenaari, ammaa salotooɓe gooŋɗingo adiliijo. Ngam maajum, bana ɗemŋgal yiite wulirta calwaaje, bana huɗo yoorko jinnirta nder yiite, bana non ɗaɗol maɓɓe nyolan, pinndi maɓɓe caŋkititto bana sollaare. Ngam ɓe cali ɗowtanaago tawreeta Jawmiraawo honooɓe asama, ɓe njawi wolde Ceniiɗo Isra'iila. Ngam maajum tikkere Jawmiraawo ɗon ukko dow ummaatoore mum. O ɗon forta juŋngo maako dow maɓɓe, o fiya ɓe. Kooseeje ɗon ndiwna, ɓalli maayɓe ɗon mbaali bana mbuuwri dow laabi. Bee non fuu, tikkere maako feewtaay, juŋngo maako ɗon forti tawon. O darnanan yimɓe ummaatoore daayiinde tuutawal, o ewnoto ɓe haa ɓe ngara diga keerol duniyaaru fuu. Ndaa, law ɓe ngaran bee jaawal! Walaa comɗo caka maɓɓe malla pergotooɗo. Walaa ngoŋnganɗo malla ɗaanotooɗo. Taadorgol keeci maɓɓe fiistaaki, lokkuli paɗe maɓɓe ta'aay. Kuri maɓɓe ceeɓi, lagaaje maɓɓe tiraama, kororamje pucci maɓɓe caati bana kaa'e, kosɗe mootaaji pucci maɓɓe bana duluuru. Hoolo maɓɓe bana ngo mbarooga, ɓe ɗon ubba bana ɓiɓɓe barooɗe. Ɓe ubba, ɓe naŋnga keɓal, ɓe ndaɗa bee maagal, walaa baawanɗo hisnugo ngal diga hunnduko maaga. Nyalaade man ɓe koolan dow Isra'iila bana mbeela hoolata. To goɗɗo laari haa lesdi, sey nyiɓre e mettamɓeram, duule cuddi jayŋgol. Hitaande nde laamiiɗo Uzziya maayi, ngi'mi Jawmiraawo. O ɗon jooɗi dow leeso laamu towŋgo ɓaŋgiiŋgo, gawarle limce maako kebbini haykaliiru. Serafi'en ɗon dow maako. Koo moy maɓɓe woodi bileeji joweego: Ɗiɗi ngam wiirnugo yeeso, ɗiɗi ngam wiirnugo kosɗe, ɗiɗi boo ngam fiirugo. Ɓe ɗon mbi'a: “Jawmiraawo honooɓe asama o ceniiɗo, ceniiɗo, ceniiɗo! Tedduŋgal maako hebbini duniyaaru fuu !” Caɓɓaaje haa dammuɗe haykaliiru ndiwni ngam sawtu ewnooɓe, cuurka hebbini suudu. Nden mbi'mi: “Bone tawi yam! Mi halki, ngam mi goɗɗo soɓa-hunndukoojo, mi ɗon jooɗi boo caka yimɓe soɓa-kunnduɗe'en. Gite am ngi'i Laamiiɗo, Jawmiraawo honooɓe asama.” Gooto serafi'en fiiri wari haa am, o ɗon jogi ƴulɓere yiite haa juŋngo, nde o hoo'uno bee naŋngirgel haa gulduɗum uurle. O meemi hunnduko am, o wi'i: “Ndaa, ɗum meemi hunnduko ma, jonta aybe ma ittake, hakke ma yaafaama.” Mi nani sawtu Jawmiraawo, o wi'i: “Moy nelanmi? Moy yahata ngam amin?” Mi jaabi: “Ndaa yam ɗo, nelam.” O wi'i: “Yah, yeccu yimɓe ummaatoore nde'e: Foroy on nanan, ammaa on paamataa. Foroy on ngi'an, ammaa on annditittaa koo ɗume. Saatin ɓerɗe yimɓe ummaatoore nde'e! Sukku ɓe noppi! Maɓɓu ɓe gite ngam taa ɓe ngi'a, taa ɓe nana, taa ɓerɗe maɓɓe paama, ɓe lorto, ɓe nyawnde.” Mi ƴami: “Haa ndeye ɗum timmata, yaa Jawmiraawo?” O jaabi: “Haa to berniiji laatake bille, walaa jooɗiiɓe ton, cuuɗi cooya yimɓe, lesdi laato ladde meere, haa to Jawmiraawo riiwi yimɓe daayiiɗum, babe ɗuuɗɗe nder lesdi boo accaama. To yeɓre jooɗiiɓe ton woore nder sappo lutti nder lesdi, ɓe nattan kadiboo bee yiite. Bana lekki makki to ki fe'aama, tuggere luttan.” Tuggere man woni aawdi ceniindi. Nder zamanu Akas ɓii Yotam ɓii Uzziya, laamiiɗo Yahuuda, Recin, laamiiɗo Siriya bee Peka ɓii Remaliya, laamiiɗo Isra'iila, njehi haɓugo bee Urusaliima. Ammaa ɓe mbaawaay jaalaago ngol. Yimɓe saare Daawuda anndinaama: “Jama'aare konu Siriya saŋngini haa lesdi Efrayim.” Ɓernde laamiiɗo e ɓerɗe yimɓe ummaatoore mum ndiwni bana leɗɗe laynde ndiwnirta nder henndu. Jawmiraawo wi'i Esaaya: “Wurta, fottu bee Akas, an e ɓiya Se'ar-Yasub gal seɓatto ildugol weendu ɓaŋgiindu, haa buuwol Lootirde. Wi' mo: Reenta, sirwa, taa hul, taa ɓernde ma ta'a yeeso docce yiite cuuranɗe ɗiɗi ɗe'e, waato tikkere Recin Siriyaajo e ɓii Remaliya. Siriya'en nufani ma kalluɗum, non boo Efrayim e ɓii Remaliya. Ɓe ɗon mbi'a: En njah, en kippoyo yimɓe lesdi Yahuuda, en kulna ɓe, en njaala ɓe, en laamina ɓii Tabeyel dow maɓɓe! Jawmiraawo wi'i nii: Ɗum waɗataako, ɗum laatataako! Ngam semmbe Siriya, ɗum Damas, semmbe Damas boo, ɗum Recin. Lutti boo duuɓi cappanɗe joweego e jowi haa ummaatoore Efrayim do'o, nde wonataa fahin. Ngam semmbe Efrayim, ɗum Samariya, semmbe Samariya, ɗum ɓii Remaliya. Ammaa to on ngalaa nuɗɗinki, nden kam on tabitittaa!” Jawmiraawo wolwani Akas, wi'i mo: “Ƴam Allah Jawmiraawo maaɗa o holle alaama ngonka koo nder joonde maayɓe haa les, koo nder asamanji haa dow.” Akas wi'i: “Mi ƴamataa koo ɗume, mi yiɗaa jarribaago Jawmiraawo.” Esaaya wi'i: “Nane, onon yimɓe saare Daawuda! Somnugo yimɓe he'ataa on na, haa comnon koo Allah am boo? Ngam maajum Jawmiraawo bee hoore muuɗum hokkan on alaama: Ndaa, paanyo debbo reedan, o danyan ɓiɗɗo gorko, o inndan mo Immanuyila. Kaŋko o nyaaman kettuŋgol e njumri haa to o he'i salaago kalluɗum e suɓugo booɗɗum. Ammaa hiddeko saa'i man waɗa, lesdi ndi kulata laamiiɓe maari ɗiɗo, ferwan. Jawmiraawo yahran dow maaɗa e dow yimɓe ma e saare baaba ma nyalɗe bone ɗe meeɗaay laataago diga Efrayim seedi bee Yahuuda. O waɗan ɗum bee laamiiɗo Assuura. Nyalaade man Jawmiraawo yoofan buubi gonɗi haa seɓatto maaje Misra e nyaaki gonɗi haa lesdi Assuura'en. Ɗi ngaran, ɗi njippoto fuu nder waadiiji lugguɗi e ceekli tapaaje dow bume gi'e e durduɗe fuu. Nyalaade man Jawmiraawo laɓan gaasa hoore e suufu, ittan wakkude bee beluhi gu'aaki gaɗa maayo – waato laamiiɗo Assuura. Nyalaade man goɗɗo duran wiige e baali ɗiɗi. Ngam daliila ɗuuɗeeŋga kosam, yimɓe nyaaman leeɓi. Koo moy luttuɗo nder lesdi nyaaman leeɓi e njumri. Nyalaade man, nokkuure inabooje ujineere ɗe saman mum ceede cardi ujineere, nokkuure nde'e wartan gi'e e giŋngille. Jahanɗo loohoyaago ton jogoto kuri e lagaawal, ngam lesdi fuu heewan gi'e e giŋngille. Kooseeje demaaɗe bee baaneewo fuu, goɗɗo yahataa ton ngam kulol gi'e e giŋngille. Na'i nduran ton, baali boo caaloto ton.” Jawmiraawo wi'i yam: “Hoo'u alluha makka, winndu dow maaka bee binndol koyŋgol: Maher-Salal-Has-Baj. Bana wi'go yaawango keɓal konu, yaawɗan jaɓtugo.” Mi hoo'i bee am seedooɓe hoolaaɓe: Uriya, limanjo e Zekariya ɓii Yeberikiya. Ɓaawo man mi nasti haa debbo am. O reedi, o danyi ɓiɗɗo gorko. Jawmiraawo wi'i yam: “Ewnu mo Yaawan keɓal konu-yaawɗan jaɓtugo. Ngam hiddeko ɓiŋngel annda wi'go: Baaba am malla daada am, ɓe koocan risku Damas e jawdi Samariya yeeso laamiiɗo Assuura.” Jawmiraawo tokki wolwango yam, wi'i: “Yimɓe ɓe'e ɗon njawo ndiyam Siloha ilanɗam bee hakkiilo, ammaa ɓe ɗon ndiwna yeeso Recin e ɓii Remaliya. Ngam man, min Jawmiraawo mi yahran ndiyamji Efratis mawɗi cemmbiɗɗi dow maɓɓe – waato laamiiɗo Assuura bee baawɗe muuɗum fuu. Maayo man faccan, teelan dow pomoole mum fuu. Ndiyam maago nastan Yahuuda, ɗam hebbinan lesdi, ɗam suddan ndi, ɗam yottoto daande goɗɗo.” Baawɗe laamiiɗo oo njaajan haa sudda njaajirka lesdi maaɗa fuu, an Immanuyila. Annde ɗum, onon ummaatooje, ɓerɗe mon ta'an! Keɗite, onon jooɗiiɓe lesɗe daayiiɗe fuu. Taade balmi, ɓerɗe mon ta'an! Taade balmi, ɓerɗe mon ta'an! Nufe nufo ammaa ngo laatoto meere! Mbolwe ko ngiɗɗon, ɗum laatataako! Ngam Allah ɗon wondi bee meeɗen. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i yam saa'i o naŋngi yam bee semmbe, o reentini yam, taa mi tokko laawol ummaatoore nde'e: “Taa ewne tuurtol ko yimɓe ɓe'e fuu ewnata tuurtol. Taa kule ko ɓe kulata, taa kultore sam. Ammaa anndite Jawmiraawo honooɓe asama o ceniiɗo, kaŋko korminton, kaŋko kuloton. O laatanto laamuuji Isra'iila ɗiɗi nokkuure seniinde, hayre nde fergata ɗi, tapaare nde do'ata ɗi, o laatanto boo jooɗiiɓe Urusaliima tuuforgol. Ɗuuɗɓe caka maɓɓe pergoto, ɓe ndo'oto, ɓe ngewan, ɓe nastan tuuforgol e ngol naŋngan ɓe.” Sey mi maɓɓa wahayuuji ɗi'i, mi maɓɓa ekkitinol ngo'ol boo, ngam haa pukara'en am ayna ngol. Mi ɗon heɗito Jawmiraawo mo wiirnani danygol Yaakubu yeeso muuɗum. Kaŋko mi tammori. Ndaa, min e ɓikkoy koy Jawmiraawo hokkimmi, min laatani Isra'iila alaama e kaayeefi ko iwi haa Jawmiraawo honooɓe asama, jooɗiiɗo dow hooseere Siyona. To yimɓe mbi'i on: “Sey on ƴama sarwotooɓe maayɓe e waɗooɓe hatti, sofndooɓe e lorlortirooɓe bolle. Naa yimɓe ummaatoore koo ndeye ɗon ƴama ɗowanteeɓe muuɗum'en e ɓe ɗon ƴama maayɓe ngam haala yeeɗɓe na?” Njaabe ɓe: “Aa'a! Sey goɗɗo nana seedamku e ekkitinol Allah!” To on mbi'ataa non, ɓe ngi'ataa baɓɓol. Ɓe ngiiloto nder lesdi, ɓe ɓilliiɓe e dolɓe. To dolo naawi ɓe, ɓe tikkan, ɓe naalan laamiiɗo maɓɓe e Allah maɓɓe. Ɓe tijjoto dow, ɓe ndaaran haa les, ammaa ɓe ngi'an sey ɓillaare e nyiɓre e mettamɓeram, ɓe wudinaaɓe nder nyiɓre nyiɓɓunde. Fakat, nyiɓre suddataa lesdi ɓilliindi haa foroy. Naane Jawmiraawo yawi lesdi Zabulon e Neftali, ammaa yeeso ɗo o teddinan laawol kommbi mbeela, lesdi gaɗa Urdun, waato Galiili haa ummaatooje goɗɗe njooɗi. Ummaatoore wonnde nder nyiɓre yi'i annoora makka. Annoora yaynani jooɗiiɓe nder lesdi ndi nyiɓre maayde. An yaa Jawmiraawo, a mawnini nde, a ɗuɗɗini seyo maare. Yimɓe maare ɗon ceyo yeeso maaɗa bana ɓe ceyorto wakkati codol, bana ɓe mbelmbeltata haa cennduki keɓal konu. Ngam a yewi kaɓɓirgal doŋngal maɓɓe e leggal dow balbe maɓɓe e sawru toonyooɓe ɓe, bana ɓooyma nder nyalaade Mediyan. Paɗe caatuɗe ɗe honooɓe e limce tallaaɗe nder ƴiiƴam fuu, ɗe nguleteeɗe, ɗe laatoto nyaamdu yiite. En ndanyanaama ɓiŋngel, en ndokkaama ɓiɗɗo gorko! Laamu wallinaama dow balawal maako, ɓe inndan mo: Carwoowo kaayeefiijo, Allah cemmbiɗɗo, Baaba duumiiɗo, laamiiɗo salaaman. O mawninan baawɗe laamu maako, o hokkan leeso laamu Daawuda e maral mum fuu salaaman ka timmataa sam, o semmbiɗinan laamu maako, o tabitinan ngu bee kiita ndarnuka e adilaaku, diga jonta haa foroy. Jawmiraawo honooɓe asama waɗan ɗum nder tiinaare mum. Jawmiraawo neli koŋngol dow danygol Yaakubu, ngol laarani Isra'iila. Ummaatoore fuu anndan ngol, waato Efrayim e jooɗiiɓe haa Samariya, wolwanɓe bee mawnitaare e elewre: “Birikje ngibbi, ammaa min nyiɓtoto bee kaa'e cehaaɗe. Dundeeje pe'aama, ammaa min ɗisan leɗɗe cemmbiɗɗe haa nokkuuje maaje.” Ammaa Jawmiraawo jaalini konne'en Recin dow maɓɓe, o ummini konne'en maɓɓe, Siriya'en diga fuunaaŋge e Filisti'en diga hiirnaaŋge. Ɓe moɗan Isra'iila bee hunnduko makko. Bee non fuu, tikkere Jawmiraawo feewtaay, juŋngo maako ɗon forti tawon. Ammaa yimɓe ummaatoore lortaaki haa piyɗo ɓe, ɓe ngartanaay Jawmiraawo honooɓe asama. Ngam man nder nyalaade woore, Jawmiraawo ta'an nder Isra'iila hoore e wicco, lisal dibinoohi e kewal. Ndottiijo e tedduɗo, kamɓe ngoni hoore. Annabiijo ekkitinanɗo fewre, kaŋko woni wicco. Ɗowooɓe ummaatoore nde'e ɗon majjina nde, ɗowaaɓe maare boo ɗon cakli. Ngam man Jawmiraawo seyortaako derke'en maɓɓe, o yurmintaa atiime'en maɓɓe e rewɓe maɓɓe yurumɓe. Ngam ɓe fuu ɓe halluɓe, naafiki'en. Kunnduɗe fuu ɗon mbolwa faataare. Bee non fuu, tikkere Jawmiraawo feewtaay, juŋngo maako ɗon forti tawon. Halleende wulan bana yiite wulanŋge gi'e e giŋngille, nge jamnan laynde sukkunde, haa nge ummina cuurɗe bana daŋraŋgal. Tikkere Jawmiraawo honooɓe asama wuli lesdi, ummaatoore laati bana nyaamdu yiite, walaa enɗuɗo deerɗum. Ɓe ɗon ceela kusel haa nyaamo, ammaa dolo ɗon. Ɓe ɗon nyaama ngel haa nano, ammaa ɓe kaarataa. Koo moy ɗon nyaama kusel keeddiɗɗum: Manassa ɗon nyaama Efrayim, Efrayim boo ɗon nyaama Manassa, ɓe ɗiɗo fuu ɓe kawti dow Yahuuda. Bee non fuu, tikkere Jawmiraawo feewtaay, juŋngo maako ɗon forti tawon. Bone laatanto umrooɓe umrooje kalluɗe e tiiɗanɓe winndugo sarɗiiji gaddanɗi sarru, ngam ɓe calano talaka'en gooŋga nder kiita, ɓe njaɓta ko haandani laafuɓe nder ummaatoore am, rewɓe yurumɓe laato keɓal maɓɓe, ɓe ɗon njaɓta ko atiime'en mari. Ko mbaɗoton nyalaade kiita, to halkere wari diga daayiiɗum? Haa moy ndoggoton ngam ballal? Toy accoton jawdi mon? Walaa ko lutti, sey turodaago bee haɓɓaaɓe malla do'odaago bee mbaraaɓe. Bee non fuu, tikkere Jawmiraawo feewtaay, juŋngo maako ɗon forti tawon. Jawmiraawo wi'i: “Bone laatanto Assuura! Mi ɗon huuwtinira ɓe bana sawru e ɓoccol ngam fiyugo yimɓe ɓe tikkanmi. Mi nelan ɓe dow ummaatoore hallunde, dow tikkinɓe yam, ngam ɓe njaɓta e ɓe mbaagina keɓal, ɓe njaaɓa nde bana loope dow laawol.” Ammaa laamiiɗo Assuura hiitaaki bana non, ɓernde maako nufataako non ngam o yeli wilugo e nattingo ummaatooje ɗuuɗɗe. O ɗon manto, o ɗon wi'a: “Ardiiɓe honooɓe am, naa ɓe fuu ɓe laamiiɓe na? Mi nyaami Kalno e Karkemis. Mi nyaami Hamat e Arpad. Mi nyaami Samariya e Damas. Juŋngo am yottake laamuuji labbi, labbi maaji ɓuri ɗi Urusaliima e Samariya ɗuuɗugo. Mi halki Samariya e labbi maagol fuu. Bana non kuuwanmi Urusaliima e labbi maagol.” Ammaa Jawmiraawo wi'i: “To mi timmini kuugal am fuu haa hooseere Siyona e Urusaliima, mi hiitoto laamiiɗo Assuura ngam mawnitaare maako e elewre maako fuu.” Laamiiɗo Assuura ɗon manto, ɗon wi'a: “Bee semmbe juŋngo am e hikma am mbaɗmi ɗum fuu, ngam mi kakkilɗo. Mi wayli keeri ummaatooje, mi jaɓti ndesaaje maaje. Bana jaaliiɗo mawɗo, ɓortumi laamiiɓe. Juŋngo am ɓofti jawdi ummaatooje bana geeraaɗe nder saɓɓo. Bana goɗɗo ɓoftirta geeraaɗe accaaɗe, non ɓoftumi jawdi duniyaaru fuu, walaa mo dimmbini wileewo malla mo maɓɓiti hunnduko ngam o siika.” Ammaa Jawmiraawo wi'i: “Fe'irde juroto dow pe'anɗo bee maare na? Ceekruga mawnititto dow ceekanɗo bee maaga na? Ɓoccol dimmbintaa ɓaŋgtuɗo ɗum, sawru boo ɓaŋgtataa mo laataaki leggal.” Ngam man Allah, Jawmiraawo honooɓe asama nelan fooyre caka fayɓe laamiiɗo Assuura. Yiite bana jamnere huɓɓete, nyaaman tedduŋgal maako. Annoora Isra'iila laatoto yiite, Ceniiɗo maako boo laatoto ɗemŋgal yiite. Ka wulan e ka nyaaman gi'e e giŋngille Assuura nder nyalaade woore. Ka halkan laynde maako woonde e leɗɗe ciraka maako booɗɗe fuu. Ɗum laatoto bana nyawɗo jinnirta. Limgal luttuɗum haa leɗɗe laynde maako famɗitan masin, koo ɓiŋngel boo waawan winndugo ɗum. Nyalaade man yimɓe Isra'iila luttuɓe, yimɓe danygol Yaakubu hisɓe accan ɓaaroraago ummaatoore nde ɓocci ɓe, ammaa ɓe kooloto Jawmiraawo Ceniiɗo Isra'iila fakat. Luttuɓe lortoto, luttuɓe danygol Yaakubu lortoto haa Allah cemmbiɗɗo. Koo to yimɓe Isra'iila ɗuuɗi bana njaareendi maayo, luttuɓe maɓɓe tan lortoto. Halkere tabiti, kiita Allah ngooŋɗuka ilnan nde bana maayo. Ngam Jawmiraawo honooɓe asama timminan nattere nder duniyaaru fuu, ngam o muuyi ɗum. Ngam man, ndaa nii Allah, Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Yimɓe ummaatoore am, jooɗiiɓe haa Siyona, taa kule Assuura'en, to ɓe piyi on bee sawru, to ɓe ɓaŋgti ndu dow mooɗon bana Misra'en mbaɗno ɓooyma. Ngam lutti seɗɗa, ɓernuki am dow mooɗon timman, tikkere am wayloto ngam mi halka ɓe. Min Jawmiraawo honooɓe asama mi ɓaŋgtan ɓoccol dow Assuura'en, bana no njaaloriimi yimɓe Mediyan ɓooyma haa hooseere Oreb. Mi ɓaŋgtan sawru am dow maayo ngo'o bana mi ɓaŋgtiri ndu haa Misra. Nyalaade man, doŋngal Assuura sottan e balbe mooɗon, kaɓɓirgal maɓɓe boo e daaɗe mooɗon, daliila fayfayru, kaɓɓirgal man yewan.” Konne'en ɗon haa Ayyat, ɓe ta'i caka Migiron. Haa Mikmas ɓe cigi doŋgle maɓɓe. Ɓe caali diirtorde, ɓe ɗon mbaala haa Geba. Yimɓe Rama ɗon ndiwna, yimɓe Gibiya, wuro Sawulu ɗon ndogga. Ngooke, onon yimɓe Gallima! Nane, onon yimɓe Layisa! Anatot wuro tampuŋgo! Yimɓe Madameena ɗon ndaɗa, jooɗiiɓe nder Gebiima ɗon tefa hisrude. Hannde konne'en ɗon ndaro haa Noba. Ɓe ɗon purkito Siyona, berniwol Urusaliima. Ndaa, Allah, Jawmiraawo honooɓe asama ɗon fe'a lice bee caatal, ɗon soppa juutɗe, ɗon leestina ɓaŋgiiɗe. Laynde sukkunde do'oto bee fe'irde, Libanon do'oto yeeso Cemmbiɗɗo. Laamu laamiiɓe ɓe asŋgol Daawuda ɓii Yessa ittaama. Ammaa bana lisal keccal fuɗirta diga tuggere lekki, bana non laamiiɗo keso mo asŋgol Yessa waŋgirta. Ruuhu Jawmiraawo ɗon dow maako, ruuhu hikma e hakkiilo, ruuhu sawari e cuusal, ruuhu anndal e kulol Jawmiraawo. O seyorto kulol Jawmiraawo. O hiitataako fodde giiɗe gite maako, o ta'ataa kiita fodde nanɗe noppi maako. Ammaa o hiitanto laafuɓe fodde adilaaku, o hiitoto leesɓe lesdi kiita ngooŋɗuka. O halkan duniyaaru bee wolde wurtiinde diga hunnduko maako, bee poofɗe hunnduko maako o mbaran kalluɗo. Adilaaku e gooŋgaaku laatoto taadorgol maako. Nden saafaandu wondan bee bortel, paaɗaawu waaloto kommbi jawgel, nyalahe e baroogel ngondan, ɓiŋngel duran ɗum. Nagge e ɓoodu ndurdan, ɓikkoy maajum mbaaldoto nokkuure woore. Mbarooga nyaaman huɗo bana ngaari. Ɓiŋngel musinanŋgel fijan haa ngaska culanndi, entaaŋgel fortan juŋngo mum haa ngaska foosokre. Walaa kalluɗum, walaa bonnuki dow hooseere Allah seniinde fuu, ngam duniyaaru heewan anndal Jawmiraawo bana mbeela heewirta ndiyamji. Nyalaade man laamiiɗo keso mo asŋgol Yessa go daroto bana tuutawal ngam jama'aaje. Ummaatooje ɗaɓɓitan mo, nokkuure siwtaago maako laatoto teddunde. Nyalaade man Jawmiraawo fortan juŋngo muuɗum ɗiɗaɓre fahin, haa o rimɗina luttuɓe yimɓe maako, luttanɓe haa Assuura e Misra e Paturus e Etiyopiya e Elam e Sine'ar e Hamat e duuɗe mbeela. O ɓaŋgtan tuutawal ngam ummaatooje, o hawtan riiwaaɓe Isra'iila, o mooɓtan saŋkitiiɓe Yahuuda diga alkibilaaji nayi fuu. Kaajal Efrayim sottan, konne'en Yahuuda nattinteeɓe. Efrayim meetataa haajugo Yahuuda, Yahuuda boo meetataa ɓillugo Efrayim. Ummaatooje ɗiɗi ɗe'e ukkanto Filisti'en haa hiirnaaŋge, ɓe njaɓtan mardi yimɓe fuunaaŋge. Juuɗe maɓɓe ngaran dow Edoom e Mo'ab, yimɓe Ammoon leesanan ɓe. Jawmiraawo ɓeeɓnan lonyoodu mbeela Misra, ruggoto maayo Efratis. Bee nguleeŋga poofɗe maako o seekan ngo, ngo senndititto maahoy njoweeɗiɗoy, haa goɗɗo eero koy bee paɗe. Bana non laawol jaasŋgol ɗon ngam luttuɓe yimɓe maako, luttanɓe haa Assuura, bana ngol laatorani Isra'iila'en ɓooyma, saa'i gurtaaki maɓɓe e Misra. Nyalaade man ummaatoore rimɗinaande wi'an: “Mi maŋgtete, yaa Jawmiraawo! A tikkani yam, ammaa tikkere ma feewti, a de'itini yam. Allah woni kisndam am, mi ɗon hoolo mo, mi diwnataa. Jawmiraawo woni semmbe am e yimre am, kaŋko laati kisndam am.” Bee seyo nyeɗoton ndiyam haa ceeɓooje kisndam. On mbi'an nyalaade man: “Ngette Jawmiraawo, ewne innde maako, ngecce kuuɗe maako caka ummaatooje! Ciftinore no innde maako ɓaŋgori! Ngimane Jawmiraawo! Ngam o huuwi kuuɗe mawɗe, anndine duniyaaru fuu habaru maajum! Ceye! Mbaɗe gookaali seyo, onon jooɗiiɓe haa Siyona! Ngam Ceniiɗo Isra'iila o mawɗo caka mooɗon.” Ndaa wahayu dow Baabila mo Esaaya ɓii Amoosa heɓi: Ndarne tuutawal dow hooseere sookre. Ngookane honooɓe. Ɓaase ɓe ɓe nastira dammuɗe tedda-asli'en. Mi umri senaaɓe am, honooɓe semmbiɗɓe, jurotooɓe bee seyo, ngam ɓe mbaŋgina tikkere am. Nane hoolo dow kooseeje bana ngo yimɓe ɗuuɗɓe! Nane hoolo laamuuji e ummaatooje mooɓtiiɗe, Jawmiraawo honooɓe asama ɗon taaskitina jama'aare konu muuɗum. Honooɓe ɓe'e ɗon ngara diga lesdi daayiindi, diga keeri duniyaaru. Jawmiraawo e waŋginanɓe tikkere mum nattinan duniyaaru fuu. Mboye! Ngam nyalaade Jawmiraawo ɓaditake, nde ɗon wara bee nattinki diga Allah Baawɗo. Ngam man juuɗe fuu tampan, ɓerɗe yimɓe fuu ɓolwan. Ɓe caklake, naawɗum ukkani ɓe, ɓe ɗon njaŋngito bana ɓesnanɗo, ɓe ɗon cutindira, ɓe kayɗini, geese maɓɓe ɗon nguli jaw. Ndaa, nyalaade Jawmiraawo hulniinde ɗon wara, ɗum nyalaade ɓernuki e tikkere saatunde, nde walaa enɗam. Duniyaaru laatoto bille, hakke'en fuu nattan. Koode asama e dulooje muuɗum'en accan yaynugo. Naaŋge nyiɓɓan saa'i nge fuɗata, lewru boo accan yaynugo. Jawmiraawo wi'i: “Mi hiitoto halleende duniyaaru e zunuuba halluɓe. Mi ittan daliila mawnitaare mawnitiiɓe, mi sottinan elewre toonyooɓe. Yimɓe ɗuuɗataa, kaŋŋeeri laaɓndi, iwndi lesdi Ofir ɓuran ɓe ɗuuɗugo. Ngam man ndimmbanmi asama, lesdi dimmboto dow caɓɓaaje maari daliila tikkere Jawmiraawo honooɓe asama, daliila nyalaade nde tikkere maako saatata. Bana lelwa ndiiwaaŋga, bana tokkere dammooji nde walaa gaynaako, koo moy lortoto haa ummaatoore mum, koo moy doggan haa lesdi muuɗum. To konne'en tawi goɗɗo, ɓe njuwan mo. To ɓe naŋngi goɗɗo, ɓe mbaran mo bee kaafahi. Ɓikkoy maɓɓe, konne'en ndirɓan koy yeeso maɓɓe, ɓe ɓoftan ko woni nder cuuɗi maɓɓe, ɓe toskinan rewɓe maɓɓe boo.” Allah wi'i: “Mi umminan Medi'en dow maɓɓe. Kamɓe ɓe kakkilantaa cardi, ɓe ceyortaako kaŋŋeeri. Lagaaje e kuri maɓɓe ndo'an suka'en, ɓe njurmintaa ɓikkoy keccoy, gite maɓɓe enɗataa koy. Baabila, laamu ɓurŋgu laamuuji fuu wooɗugo, daliila juro e mawnitaare Kaldiya'en, laatoto bana Sodoma e Gomorra, saa'i Allah wayliti ɗi. Walaa mo jooɗoto ton, haa foroy, diga yidere haa yidere. Walaa Arabjo darnanɗo laymaaru muuɗum ton, waynaaɓe boo mballintaa dabbaaji ton. Ammaa dabbaaji ladde mbaalan ton, duujiije kebbinan cuuɗi Baabila, dabbi njooɗoto ton, jawɗi piccan ton. Pobbi mboyan nder cuuɗi maagol cemmbiɗɗi, cuuli boo nder cuuɗi maagol neeminiiɗi. Wakkati maagol ɓadake wargo, balɗe maagol njuutintaake.” Fakat, Jawmiraawo hinnoto danygol Yaakubu, o suɓan Isra'iila fahin. O jo'itinan ɓe nder lesdi maɓɓe fahin. Jananɓe ɗakkotiran bee maɓɓe, kawtanan danygol Yaakubu. Ummaatooje goɗɗe koocan e njahran ɓe haa lesdi maɓɓe, Jawmiraawo marnan ɓe ndi. Ton yimɓe ummaatooje ɗe'e laatoto maccuɓe e horɓe maɓɓe. Ɓe kaɓɓan haɓɓooɓe ɓe, ɓe laamoto dow ɓillooɓe ɓe. Isra'iila, nyannde nde Jawmiraawo siwtinte e laruura e torra e maccuŋgaaku naawŋgu ngu torriiɗa, a yimanan laamiiɗo Baabila gimol jancowol ngo'ol: “Yowwa, toonyoowo do'ake, toonyaare timmi! Jawmiraawo yewi ɓoccol halluɓe e sawru toonyooɓe. O fiyi ummaatooje bee tikkere, bee piyɗe ɗuuɗɗe. O dooli ummaatooje bee ɓernuki e toonyaare, bilaa naŋgtaare. Lesdi fuu foofti, ɗon siwto, yimɓe ɗon mbaɗa gookaali seyo. Koo leɗɗe booɗɗe boo ɗon ceyoro do'ere ma. Leɗɗe cemmbiɗɗe haa Libanon fuu ɗon mbi'a: Diga a ɗon waali, walaa garɗo hippaago min. Joonde maayɓe haa les ɗon dimmbo ngam jaɓɓaago ma. Nde ummini mbeeluuji waato mawɓe lesdi fuu ngam maaɗa, nde ummini laamiiɓe ummaatooje fuu e leese laamu muuɗum'en. Ɓe fuu ɓe mbi'ete: Jonta an boo a tampuɗo, a nannduɗo bee amin. Daraja ma do'ake nder joonde maayɓe bee hoolo moolooji ma fuu. Gilɗi laati be'itte ma, ɗi laati boo suddaare ma.” Noy ndo'oriiɗa diga asama, an horre ɗelkoore, ɓii-beɗgol! Noy njanirɗa haa lesdi, an jaaliiɗo ummaatooje ! A numi nder ɓernde ma: Mi eeŋgan haa asama, mi ɓaŋgtan leeso laamu am towɗum haa dow koode Allah, mi jooɗoto dow hooseere mooɓorde ɗowanteeɓe daayiiɗum haa woyla. Mi eeŋgan dow duule ɓaŋgiiɗe, mi nanndinan hoore am bee Allah Ɓaŋiiɗo. Ammaa a do'aama nder joonde maayɓe, nder ngaska ɓurka luggugo. Yi'anɓe ma fuu cutete, tiimete. Ɓe ƴaman: “Ɗum gorko dimmbuɗo lesdi e laamuuji go na? O wartiri duniyaaru ladde meere, o yibbini berniiji, o yoofaay haɓɓaaɓe maako ɓe koota lesdi maɓɓe.” Laamiiɓe ummaatooje fuu ɗon mbaali nder tedduŋgal, koo moy nder yenaande mum. Ammaa an, a wudinaama bana lisal nyidduŋgal, daayiiɗum bee yenaande. A cuddaaɗo bee mbaraaɓe, bee yuwaaɓe kaafahi, wudinaaɓe dow kaa'e nder ngaska, bana caaɗŋgu ngu yimɓe njaaɓi. A hawtataa bee laamiiɓe woɗɓe nder yenaande, ngam a wonni lesdi ma, a mbari yimɓe ma. Danygol halluɓe ewnataake haa abada. Taaskitine mbareeki ɓiɓɓe maako daliila zunuuba kaakiraaɓe muuɗum'en. Taa ɓe ummito, ɓe mara lesdi, ɓe kebbina duniyaaru bee berniiji. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi ummanto Baabila. Mi nattinan daraja ma e luttuɓe ton e danygol maɓɓe fuu. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi wartiran ngol maral camnale e waalowol. Mi wuuwan ngol bee buurɗi ɗi halkere. Min Jawmiraawo honooɓe asama wi'i ɗum.” Jawmiraawo honooɓe asama huni, wi'i: “Fakat, bana numrumi, non ɗum laatorto, bana nuforiimi, non ɗum timmirta: Mi fusan Assuura'en nder lesdi am, mi yaaɓan ɓe dow kooseeje am. Kaɓɓirgal maɓɓe sottan e yimɓe am, doŋngal maɓɓe boo e balbe maɓɓe. Kanjum mi nufi ngam duniyaaru fuu. Kanjum woni juŋngo am fortaaŋgo dow ummaatooje fuu.” Jawmiraawo honooɓe asama waɗi anniya, moy waawata haɗugo ka? O forti juŋngo maako, moy haɗata ngo? Hitaande nde laamiiɗo Akas maayi, koŋngol ngo'ol wari: Onon yimɓe Filistiya fuu, sawru fiyndu on yewi. Ammaa taa ceye! To mboodi waati, foosokre waran haa pellel maari. Haa yeeraande foosokre, mboodi piiroori ngiiteeleeri wurtoto. Jawmiraawo nyaamnan yimɓe muuɗum miskini'en bana gaynaako, ɓe mbaaloto bee de'ere. Ammaa onon Filisti'en, o mbaran iwde mon bee weelo, o mbaran luttuɓe mon fuu. Ngooke ngam ballal, onon berniiji Filisti'en fuu! Kultore on fuu! Cuurɗe ɗon ngara diga woyla, walaa dimmbotooɗo nder caffuuji maɓɓe. Ɗume en njaaboto nelaaɓe Filisti'en? En mbi'an ɓe: “Jawmiraawo jo'ini Siyona, yimɓe maako laafuɓe tawan hisrude ton.” Ndaa koŋngol dow Mo'ab. Jemmaare woore ngol natti. Ar-Mo'ab wilaama non boo Kir-Mo'ab. Jooɗiiɓe haa Bayit e haa Dibon ɗon mba'o haa nokkuuje towɗe ngam woyugo ton. Yimɓe Mo'ab ɗon mboya berniiji Nebo e Medeba. Ko'e maɓɓe fuu pemmbaama, bakkuɗe fuu laɓaama. Dow laabi Mo'ab ɓe ɗon ɓorno limce buhuuje. Dow soorooji e haa babe fuu, ɓe ɗon mboya, ɓe ɗon ilna gonɗi. Jooɗiiɓe haa Hesbon e El'ale ɗon ngooka, hoolo maɓɓe ɗon yotto Yahas. Ngam maajum jogiiɓe balmi nder Mo'ab ɗon koola, ɓerɗe maɓɓe ɗon ndiwna nder maɓɓe. Ɓernde am ɗon woya dow lesdi Mo'ab. Ngam dogguɓe maari ɗon ndogga haa yotti Co'ar e Egilat-Silisiya. Ɓe ɗon mba'o wa'orde Luhit bee bojji. Dow laawol Horonayim ɓe ɗon mbaɗa gookaali daliila halkere. Ndiyamji Nimrim ɓeeɓi. Huɗo ɗayli, haako jinni, walaa keccum sam. Ngam maajum ɓe njahran jawdi maɓɓe e ndesaaje maɓɓe haa lekki kommbi maayo. Gookaali ɗon nane haa keeri Mo'ab fuu. Bojji maɓɓe ɗon njotto Egilayim e Biir-Elim. Ndiyamji Dimoon keewi ƴiiƴam, ngam Allah ukkanan Dimoon sarru ngoɗŋgu: Mbarooga hippoto daɗɓe Mo'ab e luttuɓe nder lesdi. Diga berniwol Sela nder ladde, neldane ardiiɗo lesdi jawgel haa hooseere Siyona. Bana colli giilotooɗi, bana collon ndiiwaakon e saɓɓo, non rewɓe Mo'ab tawrete haa eerorɗe Arnon. Ɓe mbi'an yimɓe Yahuuda: “Ndokke min sawari, ta'e haala! Caka nyalawma non, ɗowdi nyiɓɓa bana jemma! Cuuɗe riiwaaɓe, taa pefte dogganɓe! Acce riiwaaɓe Mo'ab koɗa haa mooɗon, laatane ɓe hisrude yeeso nattinoowo!” To toonyoowo halki, bonnuki jinni, ɓillooɓe majji e lesdi, leeso laamu tabitan dow mbooɗeeŋga, goɗɗo danygol Daawuda jooɗoto dow maago bee gooŋgaaku. O laatoto giɗɗo waɗugo ko fotti, taaskiiɗo waɗugo adilaaku. Yimɓe Yahuuda mbi'an: “Min nani habaru mawnitaare Mo'ab, ɓe mawnitiiɓe masin. Min nani haala elewre maɓɓe e mawnitaare maɓɓe e ƴaggaare maɓɓe e kappe maɓɓe meereeje.” Ngam maajum, sey yimɓe Mo'ab mboya dow Mo'ab. Ɓe fuu ɓe ɗon mboya, ɓe ɗon uuma masin to ɓe ciftori tame inabooje joorɗe iwɗe Kir-Hareseet. Ngam gese Hesbon njoori, non boo gese inabooje haa Sibama fuu. Ɓiɓɓe maaje booɗɗe nguykini jawmiraaɓe ummaatooje. Lice maaje njotti Ya'ajer, ɗe ngiili nder ladde. Ɗe ɗuuɗi e ɗe njaaji haa yotti Weendu Mannda. Ngam maajum mboyanmi dow inabooje Sibama bana yimɓe Ya'ajer mboyirta. Onon Hesbon e El'ale, mi soofnan on bee gonɗi am. Ngam wookaandu konu ukki dow ittuki ɓiɓɓe leɗɗe mon e inabooje mon. Seyo e welwelo njinni haa gese mon, woodaa gimol koo ilinaali haa gese inabooje. Walaa ɓiɗɗoowo inaboojam nder ɓiɗɗirde, hoolo seyo ɓiɗɗooɓe woodaa. Mi ɗon uuma ngam Mo'ab, ɓernde am ɗon woya ngam Kir-Heeres. Yimɓe Mo'ab ɗon tiino yahugo haa nokkuuje towɗe, ɓe ɗon nasta nokkuure maɓɓe seniinde ngam do'aago, ammaa ɓe kumtataa sam. Kanjum woni koŋngol ngol Jawmiraawo wolwino dow Mo'ab. Jonta kam ndaa ko Jawmiraawo wi'i: “Lutti duuɓi tati kal-kal, nden daraja Mo'ab majjan, non boo mooɓre maɓɓe mawnde fuu. Bee ɗuuɗeeŋga maɓɓe fuu, ko tammi luttugo marataa saman.” Ndaa koŋngol dow Damas. Jawmiraawo wi'i: “Yeeso ɗo, Damas laatataako berniwol, ngol laatoto waagaare bille. Berniiji Aro'er perwan haa foroy, ɗi laatoto durduɗe dabbaaji. Tokke mbaaloto ton, walaa kulnanɗo ɗe. Hisrude semmbiɗnde woodaa nder lesdi Efrayim, laamu Damas majjan. Luttuɓe Siriya toskoto bana yimɓe Isra'iila.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Nyalaade man tedduŋgal ummaatoore Yaakubu ustoto bana fayfayru goɗɗo timmirta. Isra'iila nanndan bee ngesa, ɓaawo codoowo naŋngi geene alkamaari, juŋngo maako ta'i cammeeje. Ɗum laatoto bana nder waadiwol Refayim ɓaawo ɓoftuki caamndi. Woɗɓe maɓɓe luttan, bana ɓaawo caamki jaytunje: Ɓiɓɓe ɗiɗi koo tati haa hoore jaytunhi, nayi koo jowi haa lice maaki. Min Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i ɗum.” Nyalaade man yimɓe tijjoto heedi tagɗo ɓe, kuucitinan gite muuɗum'en dow Ceniiɗo Isra'iila. Ɓe ndaarataa kirsirɗe ɗe juuɗe maɓɓe mbaɗi. Ɓe kakkilantaa ko kooli maɓɓe mbaɗi, koo labbi Asera koo gulduɗe uurle. Nyalaade man, berniiji maɓɓe cemmbiɗɗi perwan bana leɗɗe e geereeje kooseeje ɗe ɓe ngudini yeeso Isra'iila'en, ɗum laatoto ladde meere. Onon Isra'iila'en, on ngejjiti Allah, kisnoowo on, tapaare hisnoore on. On ɗon njubo jarne booɗɗe, on aawi aawdi njananndi ton. Ammaa koo to ndi fuɗi nyannde on njubi ndi, koo to aawdi finni fajiri nde on aawi ndi, on keɓataa ƴaamnde, sey nyawu kalluŋgu e torra ka walaa daama. Kayto! Hoolo jama'aaje ɗuuɗɗe! Ɗe ɗon koola bana hoolo mbeela. Dukoore ummaatooje! Ɗe ɗon nduka bana dukoore ndiyamji mawɗi. Ummaatooje ɗon nduka bana dukoore ndiyamji mawɗi. Ammaa Jawmiraawo ɗon telɓana ɓe, ɓe ɗon ndogga daayiiɗum, ɓe riiwaaɓe bana nyaande yeeso henndu kooseeje, bana collawal yeeso duluuru. Saa'i kiikiiɗe, ɗum kulol. Hiddeko weeta, walaa koo ɗume. Kanjum woni geɗal jaɓtooɓe en e ɓoftooɓe maral men. Kayto! Lesdi hoolo bileeji, lesdi gaɗa maaje Etiyopiya, nelanndi nelaaɓe dow mbeela nder koommbooje kuuwraaɗe kewe. Onon nelaaɓe yaawɗotooɓe, koote haa ummaatoore yimɓe juutɓe, ɓorowɓe, yimɓe huleteeɓe koo toy, marɓe semmbe, jaalotooɓe woɗɓe, ɓe maaje ceeki lesdi muuɗum'en. Onon yimɓe duniyaaru fuu, onon wonɓe dow lesdi, to ɓe ndarni tuutawal dow kooseeje, on ndaaran. To ɓe puufi luwal konu, on nanan. Ngam ndaa nii Jawmiraawo wi'i yam: “Mi ɗon jooɗi haa nokkuure am, mi ɗon laara mi de'itɗo bana nguli mbelndi haa jayŋgol naaŋge, bana saawawre nder nguleeŋga ƴaamnde.” Ngam hiddeko ɓe itta inabooje, to pinndi saami, rimi ɓiɓɓe ɓenndanɗe, Jawmiraawo halkan ɓe bana goɗɗo ta'irta lice kese e lice bilitanɗe. O accan ɓalli maɓɓe ngam jigaaje kooseeje e dabbaaji ladde. Ton jigaaje e dabbaaji ladde boo keɓoyta nyaamdu wakkati fuu. Wakkati man, yimɓe juutɓe ɓorowɓe, huleteeɓe koo toy, marɓe semmbe, jaalotooɓe woɗɓe, jooɗiiɓe lesdi ceekaandi bee maaje, yimɓe ɓe'e ngaddanan Jawmiraawo honooɓe asama dokke haa hooseere Siyona, nokkuure innde maako. Ndaa koŋngol dow Misra. Jawmiraawo ɗon wara haa Misra bee jaawal, o ba'iiɗo ruuldere. Labbi Misra ɗon ndiwna yeeso maako, ɓerɗe Misra'en ɗon ɓolwa nder muuɗum'en. “Mi umminan Misra'en dow Misra'en, ɓe kaɓan hakkunde maɓɓe, koo moy bee deerɗum, koo moy bee keeddiɗɗum, berniwol bee berniwol e laamu bee laamu. Misra'en ellititto, mi wilan nufayeeje maɓɓe. Ɓe ƴaman labbi e sarwotooɓe maayɓe e hiila'en e laarooɓe. Mi hokkan Misra'en haa juŋngo jaagorɗo caatuɗo, laamiiɗo mo walaa enɗam laamanto ɓe. Min Allah Jawmiraawo honooɓe asama wi'i ɗum.” Ndiyam mbeela leestan, maayo ɓeeɓan, yooran. Maaje fuu kaccan, ilduɗe Misra ustoto, ɓeeɓan, huɗo e kewe ɗaylan. Durduɗe maayo Niil gonɗe haa pomoole maago e ko aawa ton njooran, caŋkititto, mbilan. Waawooɓe liɗɗi uuman, sakkinooɓe biccirgal nder maayo Niil ngonan nder mettamɓeram, wubooɓe zubaaji dow ndiyam cunoto. Mottooɓe hottollo e leŋ mbemmboto. Sannyooɓe tampan, ɓerɗe huuwooɓe ngam ngeenaari fuu ta'an. Ardiiɓe berniwol Co'an, ɓe faataaɓe. Sarwooɓe Firawna ɓurduɓe hakkiilo mbaɗan sawari meere. Noy mbi'roton Firawna: “Mi ɓii hikma'en, mi danygol laamiiɓe ɓooyma”? An laamiiɗo Misra, toy hikma'en maaɗa? Sey ɓe mbolwa, ɓe anndine ko Jawmiraawo honooɓe asama nufi dow Misra. Ardiiɓe Co'an laati faataaɓe, ardiiɓe Memfis ɗon nder saklere, ardiiɓe le'i Misra ɗon majjina ummaatoore. Jawmiraawo loowi ruuhu njiiɓru nder maɓɓe, haa ɓe majjina Misra nder kuuɗe muuɗum fuu, bana guykuɗo tallirta nder tuure mum. Walaa kuugal booɗŋgal nder Misra ngal hoore malla wicco malla dibinoohi malla kewal. Nyalaade man Misra'en nanndan bee rewɓe, ɓe kulan, ɓe ndiwnan to Jawmiraawo honooɓe asama ɓaŋgti juŋngo mum dow maɓɓe. Lesdi Yahuuda laatanto Misra daliila kultoreeŋgol. Koo ndeye goɗɗo wolwata haala Yahuuda, ɓe ndiwnan ngam nufo Jawmiraawo honooɓe asama ngo o nufani ɓe. Nyalaade man, nder berniiji Misra jowi yimɓe mbolwan Ibraniŋkeere, ɓe kunorto bee innde Jawmiraawo honooɓe asama. Innde gootol maaji Ir-Heres. Nyalaade man hirsirde Jawmiraawo wonan haa caka lesdi Misra, hayre siftinorde ngam Jawmiraawo wonan baŋnge keerol maari. Ɗum alaama e seedamku ngam Jawmiraawo honooɓe asama nder lesdi Misra. To toonyooɓe ɓilli ɓe, ɓe tori Jawmiraawo, kaŋko o nelanan ɓe goɗɗo ngam jiŋngugo ɓe e hisnugo ɓe. Jawmiraawo anndinan hoore muuɗum haa Misra'en, nyalaade man ɓe anndan mo. Ɓe njagganto mo bee kirseteeɗi e dokke nyaamdu. Ɓe toganto Jawmiraawo togayeeje, ɓe kebbinan ɗe boo. Jawmiraawo fiyan Misra'en. O fiyan ɓe, ammaa o hurgan ɓe boo. Ɓe ngaylititto haa Jawmiraawo, kaŋko o jaɓan tornde maɓɓe, o hurgan ɓe. Nyalaade man buuwol ummoto diga Misra haa Assuura. Assuura'en e Misra'en ngillotiran. Misra'en hawtaade bee Assuura'en njagganto Jawmiraawo. Nyalaade man Isra'iila laatoto daliila barka ngam duniyaaru fuu, o tataɓo ɓaawo Misra e Assuura. Jawmiraawo barkiɗinan bee wi'go: “Barka laatanto Misra, ummaatoore am, Assuura, kuugal juuɗe am e Isra'iila, maral am.” Sargon, laamiiɗo Assuura neli hooreejo jama'aare konu mum haa Asdod. Kaŋko o haɓi bee Asdod, o nyaami berniwol ngo'ol. Duuɓi tati hiddeko ɗum laato, Jawmiraawo wi'no Esaaya ɓii Amoosa: “Yah, fiistu leppi buhuure ɗi a haddi, faɗɗita paɗe ma boo.” Esaaya waɗi non, o yehi o temmbo, walaa paɗe boo. Jawmiraawo wi'i: “Bana Esaaya, suka am yehi o temmbo, walaa paɗe boo— ɗum laatanto Misra e Etiyopiya alaama e kaayeefi duuɓi tati, bana non laamiiɗo Assuura dahan haɓɓaaɓe Misra e daheteeɓe Etiyopiya, derke'en e ndotti'en fuu ɓe temmbuɓe, ɓe ngalaa paɗe, dubbe meere, ɗum laatoto toskaare dow Misra. Nden kam ɓe kultoran, ɓe cemtan daliila Etiyopiya, tammunde hayru maɓɓe e Misra, juro maɓɓe. Nyalaade man, jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela nde'e mbi'an: Ndaa, bana nii tammunde men, hisrude walloore en wa'i ngam haa kisen juŋngo laamiiɗo Assuura. Noy ndaɗirten kadi?” Ndaa koŋngol dow ladde hamaadaare wonnde kommbi mbeela. Bana duluuji bifanɗi haa Lesdi Fombina, non ɗum wardata diga ladde, diga lesdi kulniindi. Allah yi'ni yam kuuje kulniiɗe: Zammboowo ɗon zammbo, biloowo ɗon wila. “Jama'aare Elam, wa'a! Jama'aare Mediya, hippa! Mi timminan uumaali yimɓe Baabila.” Ngam man keeci am tampi, naawreeŋga naŋngi yam bana luuwe ɓesnanɗo. Mi sakli, mi huli haa mi waawaay nanugo e yi'ugo. Hoore am ɗon yiilo, kultoreeŋgol ɗon hulnammi. Maŋngariba ka keppantoomi ɗum, laatani yam daliila diwnol. Mi yi'i ɓe ɗon ngurtina nyaamdu, ɓe ɗon mbe'ita daago, ɓe ɗon nyaama, ɓe ɗon njara. Nden umroore waɗaama: “Onon hoore'en umme, nguje bawarɗe bee nebbam!” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i yam: “Darnu aynoowo! Ko o yi'ata fuu, o wi'a. To o yi'i mootaaji ɗi pucci ɗiɗi ɗiɗi ɗon ndasa, to o yi'i boo wa'iiɓe bamɗe e wa'iiɓe geelooɗi, nden kam sey o hakkila masin!” Ndaa, aynoowo ɗon hoola: “Barkaama, tum mi ɗon dari dow suudu aynirdu, jemma fuu mi ɗon dari haa babal aynol. Ndaa, mootaaji pucci ɗon ngara, bee wa'iiɓe ɗi! Wa'iiɓe ɗi ɗon ngara ɗiɗo ɗiɗo!” Nden aynoowo ɗon hoola: “Ngol do'ake, Baabila do'ake! Suuraaji labbi maagol cehaaɗi fuu pusi, ɗon mbaali haa lesdi.” Kayto! Ummaatoore am fiyaama bana ɓe piyrata alkamaari dow laarre! Ko nanmi haa Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, kanjum mbi'mi on. Ndaa koŋngol dow Duuma. Haa kooseeje Se'ir goɗɗo ɗon ewno yam: “Aynoowo, noy jemma jeŋngiri? Aynoowo, noy jemma jeŋngiri?” Aynoowo jaabi: “Subaha waɗan, non boo jemma. To ƴamtugo, ngare fahin, ƴamte kadi.” Ndaa koŋngol dow Arabiya. Nder guuɓe, nder ladde Arabiya mbaaloton, onon Dedani'en, waɗooɓe jahaale. Ngaddane ɗomɗuɓe ndiyam. Onon jooɗiiɓe nder lesdi Tema, njahrane dogganɓe nyaamdu. Ngam ɓe ɗon ndogga yeeso kaafahi, yeeso kaafahi losaaki e lagaawal tiraaŋgal, yeeso caatal konu. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i yam: “Lutti nduuɓu ngootu kal-kal, nden tedduŋgal Keedar fuu jinnan. Limgal waawɓe lagaaje luttanɓe haa yimɓe Keedar famɗan masin. Min Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i ɗum.” Ndaa koŋngol dow Waadiwol Wahayuuji. Koni yimɓe ma fuu mba'i dow soorooji, an berniwol keewŋgol hoolo e laanyotiral, berniwol ceyiiŋgol? Mbaraaɓe ma, naa ɗum mbaraaɓe kaafahi, naa ɗum do'iiɓe nder haɓre. Ardiiɓe konu ma fuu ndoggi. Fiɗooɓe lagaaje kaɓɓi ɓe. Yimɓe ma fuu kaɓɓidaama hawtaade yaake ɓe ɗonno ndogga daayiiɗum. Ngam maajum mbi'mi: Taa ndaareeɗam, haa mi woya bojji naawɗi! Taa tiine de'itingo yam dow halkere ummaatoore am! Ngam Allah, Jawmiraawo honooɓe asama waddi nyalaade saklere e nattere e njiiɓru nder Waadiwol Wahayuuji: Mahi ngibbinaama e gookaali ɗon ummo heedi kooseeje. Honooɓe Elam ngardi bee lagaaje e kuri, bee mootaaji pucci e wa'iiɓe pucci. Honooɓe Kir taaskitini bawarɗe muuɗum'en. Waadiiji Yahuuda ɓurɗi wooɗugo keewi mootaaji pucci, wa'iiɓe pucci ɗon ndari yeeso dammuɗe Urusaliima, ɓe taaskanake kippol. Jawmiraawo itti aynol Yahuuda. Saa'i man on kuuciti gal balmi mon haa Suudu Laynde. On ngi'i gibbe ɗuuɗɗe nder mahi berniwol Daawuda. On mooɓti ndiyamji haa weendu lesru. On limi cuuɗi Urusaliima, on ngibbini cuuɗi ngam semmbiɗingo mahol taariiŋgol berniwol. On mbaɗi okoloore hakkunde mahi ɗiɗi ngam mooɓtugo ndiyamji ilanɗi diga weendu ɓooymaaru. Ammaa on ngartanaay Allah baɗɗo kuuje ɗe'e, on ndaaraay taaskitinɗo ɗum diga ɓooyma. Allah Jawmiraawo honooɓe asama ewni on nyalaade man haa on mboya, on cuno, on pemmba ko'e mon, on kadda limce buhuuje. Ammaa onon on ceyi, on mbelmbelti, on kirsi na'i e baali, on nyaami kusel, on njari inaboojam. On mbi'i: “Nyaamen, njaren, ngam jaŋngo en maayan !” Jawmiraawo honooɓe asama wolwani yam, wi'i: “On njaafantaake aybewol ngo'ol haa to on maayi. Min Allah Jawmiraawo honooɓe asama wi'i ɗum.” Ndaa nii Allah, Jawmiraawo honooɓe asama wi'i yam: “Umma, yah haa saraakiijo oo, haa Sebna, kaliifaajo laamorde, wi' mo: Ɗume a mari haa ɗo, bannda moy ɗon wondi bee ma, haa ngasana hoore ma yenaande dow towndiire e keɓana hoore ma saare nder tapaare? Ndaa, Jawmiraawo sakkinte daayiiɗum! O naŋngete bee semmbe, o taggete bana taggol gaaraaji, o sakkinte bana tamre haa lesdi njaasndi, ton maayata. Ton boo mootaaji pucci ma booɗɗi njahata, an gadduɗo toskaare dow saare jawma. Jawmiraawo riiwete e joonde ma, jippinte e nokkuure ma townde.” Jawmiraawo anndini Sebna: “Nyalaade man mi ewnoto suka am Eliyakim ɓii Hilkiyya. Mi ɓornan mo limce ma, mi taadan mo taadorgol ma. Mi waɗan baawɗe ma haa juŋngo maako. O laatanto jooɗiiɓe nder Urusaliima e yimɓe Yahuuda baaba. Mi wallinan maɓɓitirɗum saare Daawuda dow balawal maako. To o maɓɓiti, walaa maɓɓoowo. To o maɓɓi boo, walaa maɓɓitoowo. Mi ɗisan mo bana suufuure haa nokkuure saatunde. O laatanto saare baaba maako daliila tedduŋgal. Ammaa deerɗiiko'en e banndiiko'en fuu laatanto mo doŋngal. Ɓe ɓiloto haa maako bana payanɗe e bulki e taasaaje e pehe ɓilirte haa suufuure ɗisiinde.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Saa'i man suufuure ɗisiinde haa nokkuure saatunde ɗistoto, yanan. Doŋngal ɓilaaŋgal dow maare nattan.” Jawmiraawo wi'i ɗum. Ndaa koŋngol dow Tirus: “Mboye, koommbooje Tarsis, ngam jipporde mon Tirus wili bee cuuɗi e nastirɗe maare fuu!” Ɓe nani habaru man yaake ɓe ngarti duunde Kitti'en. Njeeɗe daliila kulol, onon jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela, filooɓe Sidon! On neli nelaaɓe, ɓe ta'i mbeela, ɓe ngaddi ƴaamle gese diga maayo Sihor e maayo Niil, kanjum riskini Sidon! Semtu, an Sidon! Ngam mbeela wi'i: “Mi luuwaaka, mi ɓesnaay, mi mawninaay koo suka'en malla faanyɓe rewɓe.” To habaru do'ere Tirus yottake Misra, ɓe ndiwnan. Njehe haa Tarsis. Mboye, onon jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela! Na ɗum berniwol mon ceyiiŋgol? Ngol fuɗɗi diga zamanuuji ɓooymaaji! Ngol neli yimɓe jooɗoyaago haa lesɗe daayiiɗe! Moy nufani ɗum Tirus, berniwol cenndanŋgol meetaleeji? Filooɓe maagol ɓe laamiiɓe, soorrooɓe maagol ɓe tedduɓe haa duniyaaru fuu. Jawmiraawo honooɓe asama nufi ɗum haa o wila ngol daliila mawnitaare marɓe daraja fuu, o yawna tedduɓe duniyaaru fuu. Ndeme lesdi mon, bana lesdi kommbi maayo Niil, onon yimɓe Tarsis, ngam nokkuure darnugo koommbooje woodaa fahin. Jawmiraawo forti juŋngo muuɗum dow mbeela. O dimmbini laamuuji. O umri gibbinki berniiji Kanaana cemmbiɗɗi. O wi'i: “A meetataa welweltugo, an berniwol Sidon toskaaŋgol. Umma, yah haa Kitti'en, ton boo a heɓataa siwtaare!” Ndaare Kaldiya'en! Lenyol maɓɓe woodaa. Assuura'en acci lesdi man haa dabbaaji ladde. Ɓe ndarni cuuɗi towɗi ngam hippugo, ɓe ngibbini laamorɗe Tirus, ɓe ngartiri ɗe bille. Mboye, koommbooje Tarsis, ngam jipporde mon semmbiɗnde nattinaama! Saa'i man yimɓe ngejjitan Tirus duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi, bana duuɓi ngeendam laamiiɗo. To duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi timmi, ɗum laatanto Tirus bana debbo daakaareejo nder gimol ngo'ol: “Hoo'u moolooru, waancu nder wuro, an daakaareejo gejjitaaɗo! Fiy ɓoggi booɗɗum, ɗuɗɗin gimi ma, haa ɓe ciftore!” To duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi timmi, Jawmiraawo lortanto Tirus. Ngol heɓtan ngeenaari daakaareeku maagol, ngol waɗan daakaareeku bee laamuuji gonɗi nder duniyaaru fuu. Ammaa bote e ngeenaari daakaareeku maagol laatanto Jawmiraawo. Ɗum mooɓtataake, ɗum sigataake, ammaa ɗum laatanto jooɗiiɓe yeeso Jawmiraawo, haa ɓe nyaama, ɓe kaara, ɓe ɓorno limce jaage. Ndaa, Jawmiraawo ferwinan lesdi, wonnan ndi. O jiiɓan ndi, o saŋkitan jooɗiiɓe ton. Kiita ngoota laatanto ummaatoore e limanjo, maccuɗo e jawmum, korɗo e jawmum debbo, coodoowo e coorroowo, dokkuɗo nyamaande e jaɓɗo nyamaande. Lesdi ferwan, ɓe ɓoftan kuuje maari fuu, ngam Jawmiraawo wolwi koŋngol ngo'ol. Lesdi ɗon nder suno, ɗon ɗayla. Duniyaaru ɗon jinna, ɗon wonno. Asamanji ɗon njinna hawtaade bee lesdi. Lesdi soɓi les jooɗiiɓe muuɗum, ngam ɓe ƴaɓɓi umrooje, ɓe luuti farillaaji, ɓe piisti alkawal duumiiŋgal. Ngam maajum naaloore ɗon nyaama lesdi, jooɗiiɓe maari ɗon njara bone daliila aybe muuɗum'en. Ngam maajum jooɗiiɓe nder lesdi ɗon njinna, luttanɓe ɗuuɗataa sam. Inaboojam ɗon jinna, inabohi ɗon yoora, wela-ɓerɗe'en fuu ɗon uumo. Hoolo seyo bawɗi acci naneego, hoolo welweltuɓe timmi, hoolo seyo moolooru nanataake. Ɓe acci yarugo inaboojam bee gimi, nguykinoojam laatani yarooɓe ɗam kaaɗɗam. Berniwol perewŋgol yibbi, cuuɗi fuu maɓɓake, taa goɗɗo heɓa nastugo. Gookaali ɗon nder laabi ngam inaboojam woodaa. Seyo fuu majji, welwelo lesdi eggi. Walaa ko lutti nder berniwol, sey bille. Dammuɗe maagol ngibbi. Bana non ɗum laatoto caka duniyaaru, caka ummaatooje, bana caamki jaytunje, bana saa'i ittuki ɗiɗahi, to ittuki inabooje timmi. Ammaa luttanɓe kooldan, ɓe mbaɗan gookaali seyo. Haa hiirnaaŋge ɓe koolan bee seyo ngam tedduŋgal Jawmiraawo: “Teddine Jawmiraawo haa fuunaaŋge! Dow duule mbeela teddine innde Jawmiraawo Allah mo Isra'iila!” Haa keeri duniyaaru en nanan gimi dow Tedduŋgal Adiliijo. Ammaa min kam mi ɗon wi'a hoore am mi kalkuɗo. Bone laatanake yam! Zammbooɓe ɗon zammbo! Zammba maɓɓe ɗon ɓesdo! Kultoreeŋgol e tuuforgol e ngaska ɗon ndeena on, onon yimɓe duniyaaru! Dogguɗo hoolo kultoreeŋgol do'oto nder ngaska, gurtiiɗo ngaska nastan tuuforgol. Ngam burɗe asama maɓɓiti, caɓɓaaje lesdi ndimmbake. Lesdi ɗon seeka, ɗon yibba, ɗon dimmbidimmbino. Lesdi ɗon liilta bana guykuɗo, ɗon dimmbo bana laymaaru. Aybeeji maari teddani ndi, ndi ɗon do'o, ndi ummitittaako. Nyalaade man Jawmiraawo hiitoto mooɓre konu asama haa asama e laamiiɓe duniyaaru boo dow lesdi. O mooɓtan ɓe fuu, bana haɓɓaaɓe nder ngaska, o maɓɓan ɓe nder suudu fursina. Ɓaawo nyalɗe ɗuuɗɗe o hiitoto ɓe. Lewru toskan, naaŋge semtan. Jawmiraawo honooɓe asama ɗon laamo, o laamiiɗo dow hooseere Siyona haa Urusaliima. Ndotti'en yimɓe maako ngi'an tedduŋgal maako. Yaa Jawmiraawo, an woni Allah am. Mi maŋgtete, mi teddinan innde ma. Ngam a waɗi kaayeefiiji. Ko a annini diga ɓooyma, a timmini ɗum bee gooŋga e hoolaare. A laatini berniwol waagaare kaa'e, berniwol cemmbiɗŋgol boo bille, a halki laamorde jananɓe, taa nde ndaro bana berniwol. Ɓe meetataa nyiɓtaago ɗe haa foroy. Ngam man ummaatoore semmbiɗnde teddinte. Berniiji ummaatooje toonyooje kulete. A laati aynirde laafuɓe e talaka'en nder ɓillaare maɓɓe, hisrude to naargewol ummake, ɗowdi to nguleeŋga waɗi. Ngam tikkere toonyooɓe laati bana henndu saatundu dow mahol, bana nguleeŋga dow lesdi njoorndi. Ammaa an a naŋgti fitina jananɓe, bana ɗowdi ruuldere feewtinirta nguleeŋga, a je'ini gimi toonyooɓe. Dow hooseere Siyona nde'e Jawmiraawo honooɓe asama taaskanto ummaatooje fuu nyaamduuji belɗi, bee inaboojam ɓennduɗam e kusel ɗigguŋgel e ɓellere e inaboojam mbooɗɗam laaɓɗam. Dow hooseere nde'e o ittan cuddirɗum ɗum jama'aaje cuddata fuu e wiirndallo wiirnanŋgo ummaatooje. O nattinan maayde haa abada. Allah Jawmiraawo woostan gonɗi haa geese fuu, o ittanan ummaatoore maako mbustu nder duniyaaru fuu. Jawmiraawo wi'i ɗum. Nyalaade man yimɓe fuu mbi'an: “Kaŋko woni Allah meeɗen! Kaŋko kooliiɗen, o hisna en. Ndaa Jawmiraawo mo kooliiɗen. Mbelmbelten, en ceyoro kisndam maako.” Juŋngo Jawmiraawo ɗon ayna hooseere nde'e. Ammaa o yaaɓan yimɓe Mo'ab haa nokkuure maɓɓe, bana goɗɗo jiiɓirta loope bee huɗo. Ɓe mbeeɗan juuɗe maɓɓe nder maajam, bana ginoowo weeɗirta ɗe ngam nginam. Ammaa Jawmiraawo leesnan mawnitiiɓe koo to juuɗe maɓɓe kaɓdi. Mahi maɓɓe towɗi cemmbiɗɗi, Allah turnan ɗi, yibbinan ɗi, wallinan ɗi nder mbulwuldi. Nyalaade man ɓe ngiman yimre nde'e nder lesdi Yahuuda: En ngoodi berniwol cemmbiɗŋgol. Ngam hisnugo en, Jawmiraawo taarni ngol mahi ɗiɗi. Maɓɓite dammuɗe haa ummaatoore adili'en e hoolaaɓe nasta. Mo ɓernde mum tabiti, a ɗon hokka ɗum jam timmuɗam, yaa Jawmiraawo, ngam an o hooli. Koole Jawmiraawo haa foroy, ngam Allah Jawmiraawo woni tapaare duumiinde. O leesni jooɗiiɓe dow towndiije, o jippini berniwol towŋgol, o yibbini ngol haa lesdi, o wallini ngol nder mbulwuldi. Kosɗe talaka'en e laafuɓe ɗon njaaɓa ngol jonta. Laawol adili'en, ngol darnuŋgol, an a ɗon dartina ngol ngam maɓɓe. Yaa Jawmiraawo, min ɗon koolo ma dow laawol ngol a darnani min. Ewnaago innde ma kanjum ɓerɗe amin ngiɗi. Koo jemma boo ɓernde am e ruuhu am ɗon ngele. Ngam to kiitaaji ma njippanake lesdi, jooɗiiɓe haa duniyaaru ekkititto adilaaku. To kalluɗo heɓi mo'ere, o ekkitittaako adilaaku. Koo nder lesdi gooŋga'en boo o tokkoto waɗugo kalluɗum, o yi'ataa maŋngu Jawmiraawo. Yaa Jawmiraawo, a ɓaŋgtani konne'en juŋngo, ammaa ɓe cali yi'ugo ɗum. Yi'nu ɓe no a yiɗiri ummaatoore ma, ɓe cemta. Yiite nyaama ɓe ! Yaa Jawmiraawo, a hokkan min salaaman. Ko min mbaɗata fuu, an a timminan ɗum ngam amin. Yaa Jawmiraawo, Allah amin, jaagorɓe woɗɓe laamani min, ammaa min ɗon ewno innde maaɗa tan. Maayɓe ngeeɗitittaa, mbeeluuji maɓɓe ummitittaako. A hiiti ɓe, a halki ɓe, a nattini ciftorki maɓɓe fuu. Ammaa a mawnini ummaatoore amin, yaa Jawmiraawo, a yaajini keeri lesdi fuu. Bana nii a teddiniri innde ma. Yaa Jawmiraawo, nde yimɓe ma ɗon nder ɓillaare, ɓe ɗakkotiri bee ma. Nde elto ma heɓi ɓe, ɓe ɗuɗɗini do'aaje. Bana reeduujo ɓadiiɗo danyugo ɗon ɓoslo, ɗon woya nder luuwe muuɗum, non min laatori yeeso maaɗa, yaa Jawmiraawo. Min laati reedu'en, luuwe naŋngi min, ammaa min ndanyi henndu. Min mbaawataa wallugo lesdi koo danyugo hisnanɓe duniyaaru. Ammaa maayɓe maaɗa ngeeɗitan, ɓalli yimɓe ma maayɓe ummititto. Pine, ngime, onon waaliiɓe nder mbulwuldi! Jawmiraawo hokkete saawawre ɗelkoore, barka maare lesdi yeeɗitinan maayɓe. Yimɓe ummaatoore am, naste cuuɗi mon, maɓɓe dammuɗe mon ɓaawo mooɗon, cuuɗe wakkati seɗɗa, haa tikkere Jawmiraawo saalo! Ngam ndaa, o ɗon wurto nokkuure maako haa o hiito aybe yimɓe duniyaaru. Lesdi sudditan ƴiiƴam ndufaaɗam dow muuɗum, ndi accan suddugo mbaraaɓe. Nyalaade man Jawmiraawo losan kaafahi muuɗum caatuki, makki cemmbiɗki. O hiitoto Lewiyatan, mboodi ndoggoori e Lewiyatan, mboodi leliindi. O mbaran kuuŋga ngonŋga nder mbeela. Nyalaade man, on ngimanan ngesa inabooje booɗɗe: “Min Jawmiraawo mi ɗon ayna ka, mi ɗon yarna ka wakkati fuu. Mi ɗon ayna ka jemma e naaŋge, ngam taa goɗɗo wonna ka. Mi acci tikkango ka. To mi tawi gi'e e giŋngille, mi honan ɗe, mi wulan ɗe fuu. Ammaa to goɗɗo yiɗi mi ayna ɗum, sey o sulhotira bee am. Nonnon sey o sulhotira bee am.” Saa'i waran nde yimɓe Isra'iila, danygol Yaakubu, mbaɗan ɗaɗi, puɗan, mbilitan, pinnan bana lekki, kebbinan duniyaaru bee ɓiɓɓe. Allah fiyaay ɓe naawɗum bana o fiyiri fiyooɓe ɓe. O mbaraay ɓe bana o mbardiri mbarooɓe ɓe. Jawmiraawo riiwi ɓe, dahi ɓe, non o hiitori ɓe. O riiwi ɓe bee henndu fuunaaŋge saatundu. Ndaa nii yaafuye hakkeeji danygol Yaakubu heɓrete e ndaa nafuuda maare boo: Ɓe naman kaa'e kirsirɗe fuu bana ɓe namirta kaa'e daneeje, ɓe ittan daŋraŋge Asera e gulduɗe uurle fuu, ɗe meetataa darneego. Walaa koo gooto haa berniwol cemmbiɗŋgol. Ngol laati jooɗorde accaande, ferewnde bana ladde hamaadaare. Ga'i ɗon ndura ton, ɗi ɗon mbaalo ton, ɗi ɗon nyaama huɗo wonko ton. To lice leɗɗe njoori, ngewi, rewɓe ngaran, njamnan ɗe. Ngam ummaatoore nde'e nde walaa faamu. Ngam maajum tagɗo nde yurmintaa nde, baɗɗo nde hinnataako nde. Nyalaade man Jawmiraawo sorɓan yimɓe muuɗum bana alkamaari, diga fomoonde Efratis haa yotto maayel Misra. Onon Isra'iila'en, on mooɓteteeɓe gooto gooto bana cammeeje. Nyalaade man goɗɗo fuufan luwal maŋngal. Majjuɓe haa lesdi Assuura e riiwaaɓe haa lesdi Misra, ɓe fuu ɓe ngaran sujidango Jawmiraawo dow hooseere seniinde haa Urusaliima. Kayto laamorde Efrayim! A laatake meetaleewol pawnaaŋgol gonŋgol dow waadiwol cemmbiɗŋgol. Wuykooɓe lesdi ma ɗon mantoro ma. Ammaa a nanndi bee pinndi ɗaylundi ngonndi dow ko'e wuykuɓe ɓe njaram do'i. Jawmiraawo woodi goɗɗo cemmbiɗɗo, baawɗo, taaskaniiɗo haɓre. O waran bee semmbe bana mallimallooje, bana naargewol bonnoowol, bana ndiyamji mawɗi teeliiɗi, haa o nyaama lesdi bee caatal. Ɓe njaaɓan berniwol nannduŋgol bee meetaleewol, ngol wuykooɓe mantori. Ɓe njaaɓan boo pinndi ɗaylundi pawnandi berniwol Samariya gonŋgol dow waadiwol cemmbiɗŋgol. Samariya laatoto bana ibbe aartuɗe ɓenndugo: To goɗɗo yi'i ɗe, jonta nii o teɓan ɗe, o nyaaman ɗe. Nyalaade man Jawmiraawo honooɓe asama laatanto yimɓe ummaatoore mum luttuɓe bana meetaleewol pawnaaŋgol, o hokkan jooɗiiɗo dow leeso kiita ruuhu gooŋga, o semmbiɗinan riiwanɓe konne'en haa dammuɗe berniwol. Ammaa koo liman'en e annabi'en boo ɗon cakli daliila inaboojam, ɓe ɗon liillilta daliila nguykinoojam. Inaboojam jaali ɓe, ɓe ɗon liillilta, ɓe paamataa wahayuuji ɗi Allah yi'nata ɓe, ɓe mbaawataa ta'ugo kiita ngam daliila wuykere. Taabe haa ɓe njari fuu keewi tuure e tuundi haa babal luttaay. Ɓe ɗon mbolwa dow Jawmiraawo: “Moy o yiɗi ekkitingo faamu? Moy o yiɗi faamtingo habaru? Haa ɓikkoy entaakoy jonta na? Woodi dooka dow dooka, dooka dow dooka, haala dow haala, haala dow haala, ɗo seɗɗa to seɗɗa.” Nonnon nii! Bee kunnduɗe ɗe ɓe paamataa, bee ɗemŋgal janannal, Jawmiraawo wolwanan yimɓe ummaatoore nde'e, kaŋko wi'no ɓe: “Ndaa siwtaare, acce comɗo siwto, ndaa fooftere.” Ammaa ɓe cali nanugo. Wolde Jawmiraawo laatanto ɓe dooka dow dooka, dooka dow dooka, haala dow haala, haala dow haala, ɗo seɗɗa to seɗɗa, haa ɓe njaha, ɓe ndo'oro ɓaawo ɓaawo, ɓe name, ɓe nasta tuuforgol, ngol naŋnga ɓe. Ngam maajum, onon jancooɓe, laamaniiɓe yimɓe Urusaliima, nane wolde Jawmiraawo. On mbi'i: “Min kaɓɓi alkawal bee waade, min alkotiri bee joonde maayɓe. To masiibo nattinoowo ɗon saalo, o heɓataa min, ngam min mbaɗi fewre hisrude amin, min mbiirnake nder fewjere.” Ngam maajum Allah Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, mi ɗon wallina caɓɓawal dow Siyona. Nder maagal mi ɗon jo'ina hayre tabitinaande, hayre talkumoore, marnde saman, jo'inaande booɗɗum: Kooliiɗo nde fuu tabitan ! Kiita ngooŋɗuka laatanto yam bana ɓoggol mahoowo e gooŋgaaku boo bana njamndi mahoowo poondirndi. Mallimallooje kalkan hisrude fewre, ndiyamji boo ilnan biirnol fewjere. Alkawal mooɗon bee waade fiistete! Kaɓɓotiral mooɗon bee joonde maayɓe tabitittaa. To masiibo nattinoowo ɗon saalo, o naman on. Nde o saaloto fuu, o naŋngan on ngam o saaloto nde weeti fuu, jemma bee naaŋge. Nanugo habaru maako nastinan yimɓe nder kultoreeŋgol. Ɗum laatanto on bana nder balndol: Leeso rammi ngam naaɗaago, suddaare famɗi ngam suddoraago.” Jawmiraawo ummoto bana haa hooseere Perasiima, o tikkan bana nder waadiwol Gibiyon, haa o huuwa kuugal maako, kuugal maako laatiiŋgal kayɗiniiŋgal! Ngam maajum taa njale dow bolle am, ngam taa kaɓɓorli mon ɓesda saatugo. Ngam Allah, Jawmiraawo honooɓe asama anndini yam, o annini nattingo duniyaaru fuu. Nane ko mbi'anmi, keɗite bolle am! Naa demoowo giɗɗo aawugo ɗon rema tum tum na? O ɗon rema, o ɗon waɗa diŋiiji, naa o ɗon mo'ina ngesa maako tum na? Na to o wo'ini pellel man, o aawan haako anisa e haako algaru, o saakan alkamaari e sa'iiruuri dow tayre ngesa maaji e irin alkamaari ngoɗndi haa sera maaka. Bana nii Allah maako ekkitini mo laawol man, faamtini mo kuugal man. O sorɓataa haako anisa bee corɓirɗum tedduɗum, o tallataa kosŋgal moota ga'i dow haako algaru. Ammaa o sorɓan anisa bee sawru e algaru bee cawel. Haa goɗɗo tamsa tamseere, sey o nama alkamaari. O fiyataa ndi tum tum. To o saalini kosŋgal moota maako malla pucci maako dow maari, o namataa ndi. Kanjum boo ɗum iwi haa Jawmiraawo honooɓe asama, sawariiji maako ɗi kaayeefiiji, anndal maako ɗuuɗŋgal. Kayto Ariyel! berniwol Urusaliima, haa Daawuda saŋngini. Ɓesde hitaande haa hitaande, bee tokkindirki juulde maare! Nden kam min Allah mi wilan Ariyel. Uumaali e gookaali mbaɗan, berniwol man laatanto yam bana Ariyel, waato caɓɓawal hirsirde. Mi taarnete bee saŋngeere, mi hippoto ma diga suudu aynirdu am, mi darnan kuuje kipporɗe dow ma. A leestan, a wolwan nder mbulwuldi haa les, bolle ma ngurtoto nder lesdi bana sawtu ginnawol, ɗe ngurtoto bana cofndaaki nder mbulwuldi. Ammaa mooɓre konne'en ma laatoto bana kuroori ɗiggundi, mooɓre toonyooɓe laatoto bana nyaande saŋkitaande. Bee juhuki ɗum laatorto, nder ma'annde yiitere. Jawmiraawo honooɓe asama jinjete bee riggaaŋgo e dimmbaaki lesdi e hoolo maŋngo, bee duluuru e henndu saatundu e ɗemŋgal yiite wulanŋge. Mooɓre jama'aaje ummaatooje hippiiɓe ma, darnuɓe kuuje kipporɗe muuɗum'en fuu e honanɓe ma majjan bana koyɗol, bana wahayu jemma. Bana to dolɗo hoyɗi o ɗon nyaama, nde o fini boo, o tawa walaa ko o nyaami. Malla bana to ɗomɗuɗo hoyɗi o ɗon yara, nde o fini boo, o tampuɗo, o ɗomɗuɗo. Bana non mooɓre ummaatooje konanɗe hooseere Siyona laatorto. Kayɗine! Maɓɓe gite mon haa on mbuma fakat! Ɓe nguyki, ammaa naa bee inaboojam. Ɓe ɗon liillilta ammaa naa bee nguykinoojam. Ngam Jawmiraawo waanji ruuhu ɗoyŋgol tedduŋgol dow mooɗon. O maɓɓi gite mon, waato annabi'en, o suddi ko'e mon, waato yi'ooɓe. Wahayu fuu suuɗani on bana bolle deftere maɓɓaande kab nde ɓe ndokki goɗɗo annduɗo jaŋngugo bee wi'ugo mo: “Jaŋngu ɗu'um ɗo, useni”, kaŋko o wi'a: “Mi waawataa, ngam nde maɓɓaama kap.” Malla ɓe ndokki nde goɗɗo mo anndaa jaŋngugo bee wi'ugo mo: “Jaŋngu ɗu'um ɗo”, kaŋko o wi'a: “Mi anndaa jaŋngugo.” Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe ummaatoore nde'e ɗon ɓadito yam bee hunnduko tan, ɓe ɗon teddinammi bee bolle meere, ammaa ɓerɗe maɓɓe ndaaytake yam. Ɓe ɗon kulammi fodde umrooje ɗe yimɓe ekkitini ɓe. Ngam man mi tokkoto hayɗingo yimɓe ummaatoore nde'e bee waɗango ɓe kuuje kayɗiniiɗe ɗuuɗɗe. Nden kam hikma hikma'en maɓɓe halkan, faamu marɓe faamu maɓɓe boo majjan.” Bone laatanto nyukkotooɓe yeeso Jawmiraawo ngam suuɗugo nufayeeje muuɗum'en, huuwooɓe kuuɗe muuɗum'en haa nyiɓre, wi'ooɓe: “Moy yi'ata min, moy anndi min?” Kayya, on wonniiɓe! Mahoowo payanɗe e loope ɗum gootum na? Huunde tafaande wi'an tafɗo ɗum: “A tafaay yam?” Malla tagdi wi'an tagɗo ɗum: “A walaa hakkiilo na?” Lutti seɗɗa, hooseere Libanon sookre wartan ciraka, ciraka boo laatoto bana laynde. Nyalaade maajum, fahɓe nanan bolle deftere, wumɓe ngurtoto nyiɓre e jemma, ɓe mbumtan. Yaŋkiniiɓe ceyorto Jawmiraawo bee seyo fantuŋgo, talaka'en caka yimɓe mbelmbeltan daliila Allah Ceniiɗo Isra'iila. Ngam toonyooɓe e jancooɓe majjan, taaskinooɓe waɗugo halleende fuu nattan, non boo aybinanɓe woɗɓe yeeso kiita e tuufnananɓe kiitoowo tuuforli e sottinanɓe gooŋga gooŋga'en. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo kisnuɗo Ibrahiima wi'i danygol Yaakubu: “Yeeso ɗo, yimɓe saare Yaakubu cemtintaake, geese maɓɓe purɗataa fahin. To ɓikkoy maɓɓe ngi'i kuugal juuɗe am caka maɓɓe, nden kam ɓe annditan min woni Allah Ceniiɗo mo Yaakubu, ɓe kulan Allah Isra'iila. Ellitiiɓe keɓan hakkiilo, ngurŋgurtooɓe njaɓan ekkitinol.” Jawmiraawo wi'i: “Bone laatanto Yahuudu'en tuurtuɓe dow am! Ɓe kooci anniyaaji ɗi iwaay haa am, ɓe kaɓɓi alkawal luutŋgal Ruuhu am, haa ɓe mbaaga hakke dow hakke. Ɓe ɗon njippo haa Misra bilaa ƴamugo muuyo am. Ɓe ɗon ndogga haa aynol Firawna, ɓe ɗon ɗaɓɓita hisrude les ɗowdi Misra. Ammaa aynol Firawna laatanto ɓe mbustu, hisrude les ɗowdi Misra boo laatanto ɓe palasa. Ardiiɓe maɓɓe njehi haa Co'an, nelaaɓe maɓɓe njottake Hanes. Ammaa ɓe fuu ɓe cemtan dow ummaatoore nde nafataa ɓe, nde waddantaa ɓe ballal koo nafuuda, sey mbustu e palasa.” Ndaa koŋngol dow dabbaaji haa lesdi fombina: “Nder lesdi ɓillaare e mettamɓeram, ndi mbarooga ngorga e ndewa, foosokre e boɗɗe piirooje giiteeleeje ngoni haa muuɗum, nelaaɓe ɗon njahra jawdi Yahuuda dow ɓaawe bamɗe e ndesaaje maɓɓe dow ƴuuke geelooɗi haa ummaatoore nde nafataa ɓe. Ngam ballal Misra nafataa, ngal walaa saman. Ngam maajum mi ɗon sooma Misra: Rahab, kuuŋga mbaaliiŋga.” “War jonta, diidu ɗum yeeso maɓɓe dow alluha, winndu ɗum nder deftere, haa ɗum laato seedamku haa foroy ngam garanɗum. Ngam ɓe yimɓe tuurtooɓe, ɓe ɓiɓɓe fewooɓe, saliiɓe nanugo ekkitinol Jawmiraawo. Ɓe ɗon mbi'a yi'ooɓe: Taa ngi'e! Annabi'en boo: Taa anndine wahayuuji gooŋgaaji! Ammaa mbi'e min bolle belɗe, ngi'ane min kaayeefiiji estooji. Ngaylite, cele laawol gooŋgawol, taa mbolwane min haala Ceniiɗo Isra'iila!” Ngam maajum, ndaa nii Ceniiɗo Isra'iila wi'i: “Nde nii on ɗon calo wolde am, on ɗon koolo toonyotooɓe on, on ɗon tuugo dow leliiɗum, aybewol ngo'ol laatanto on bana ceekgol nder mahol towŋgol, nden ngol ɓaarto e ɗon nii ngol yibba. Ɓe campitan ngol bana ɓe campititta fayannde loope. To nde fusi boo, keeɗe maare ke'ataa ngam hoo'ugo yiite haa kaatane malla ngam nyeɗugo ndiyam haa waawru.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo, Ceniiɗo Isra'iila wi'i: “On keɓan kisndam to on tuubi, on ciwtake. On keɓan semmbe to on nde'i, on kooli yam, ammaa on ngiɗaa. On mbi'i: Naa non! Ammaa min ndoggan bee pucci. Nonnon nii, on ndoggan! On mbi'i: Min mba'oto pucci jaawɗotooɗi. Nonnon nii, taasnooɓe on njaawɗoto ko ɓuri on! Ujineere ndoggan to gooto furkiti ɓe. To konne'en njowo purkitake on, on ndoggan. Luttanɓe mon nanndan bee leggal tuutawal dariiŋgal feere mum dow yeereere hooseere malla dow towndiire.” Ammaa Jawmiraawo ɗon reena wakkatiire nde o mo'anta on. O ummoto haa o hinno on. Ngam Jawmiraawo woni Allah baɗanɗo kiita ngooŋɗuka, barka laatanto hoolotooɓe mo fuu. Onon yimɓe Siyona, jooɗiiɓe haa Urusaliima, on accan woyugo. Fakat o hinnoto on ngam hoolo bojji mooɗon. To o nani ngo, o jaaboto on. Jawmiraawo hokki on tamseere nder ɓillaare mon e ndiyam nder torra mon. Ekkitinoowo mon wiccitittaako fahin, gite mon ngi'an mo. To on ɗon njaha gal nyaamo malla gal nano, noppi mon nanan koŋngol ɓaawo mooɗon: “Ndaa laawol, tokke ngol.” Labbi mon cuddaaɗi bee cardi, on karminan ɗi, non boo labbi mon ɓolinaaɗi, kuuwraaɗi bee kaŋŋeeri. A sakkinan ɗi bana limce tunwuɗe, a wi'an: “Haa yaasi!” Nden kam Jawmiraawo toɓnan iyeende dow aawdi mon ndi aawɗon nder lesdi. Lesdi fuɗnan nyaamdu welndu, semmbiɗndu. Nyalaade man tokke mon nduran nder durdude yaasnde. Ga'i e bamɗe ɗum ndemrirton ngesa, nyaaman huɗo jillindiraako mannda, ko on camminta bee tufirgel e ɓoftirgel. Nyannde nde konne'en mon maaydi, to cuuɗi maɓɓe towɗi ngibbi, maahoy e maaje njarnan kooseeje e towndiije mon fuu. Jayŋgol lewru laatoto bana ngol naaŋge, jayŋgol naaŋge boo yaynan cowi joweeɗiɗi, bana jayŋgol nyalɗe joweeɗiɗi nde woore, nyannde nde Jawmiraawo haɓɓanta ummaatoore muuɗum kuuduuje mum, o yamɗitinan ɓattajje piyɗe maare. Ndaa, Jawmiraawo ɗon wara diga daayiiɗum. Tikkere maako ɗon saati, barriya maako nyaaɗi, o ɗon heewi ɓernuki, ɗemŋgal maako bana yiite wulanŋge. Poofɗe maako nanndi bee maayo teelanŋgo yottotooŋgo daande goɗɗo, haa o dimmbina ummaatooje o halka ɗe, o waɗana ɗe labaŋgal, o majjina ɗe. Ammaa onon on ngiman bana nder jemmaare juulde seniinde. Ɓerɗe mooɗon ceyoto bana yahanɓe bee gime ciide haa hooseere Jawmiraawo mo tapaare hisnoore Isra'iila. Jawmiraawo nannan sawtu mum cemmbiɗɗo, waŋginan juŋngo mum taaskiiŋgo fiyugo nder caatal tikkere mum e ɗemŋgal yiite wulanŋge, waabiliije e naargeeji e mallimallooje. Assuura'en kultoran ngam sawtu Jawmiraawo, Jawmiraawo fiyan ɓe bee sawru muuɗum. Koo ndeye sawru kiita fiyata ɓe fuu, ndu Jawmiraawo jippinta dow maɓɓe, yimɓe piyan bawɗi e moolooji. Jawmiraawo haɓan bee maɓɓe, bee juŋngo mum ɓaŋgtiiŋgo ngam haɓre. Duuri, ngaska yiite ɗon taaski ngam laamiiɗo Assuura. Ka luggi, ka yaaji boo, ka heewi yiite e leɗɗe ɗuuɗɗe. Poofɗe Jawmiraawo kuɓɓan ɗe bana maayo baruudu. Bone laatanto yahanɓe haa Misra ngam ɗaɓɓititgo ballal. Ɓe ɗon tuugo dow pucci, ɓe ɗon koolo mootaaji pucci Misra ngam ɗi ɗuuɗɗi e wa'iiɓe pucci ɓe'e ɓe semmbiɗɓe. Ammaa ɓe tijjataako heedi Ceniiɗo Isra'iila, ɓe ƴamataa Jawmiraawo. Ammaa kaŋko o hikmaajo, o waawan nelugo sarru, o hoositittaa bolle maako. O ummanto halluɓe, huuwanɓe zunuuba e wallooɓe ɓe fuu. Ngam Misra'en ɓe yimɓe, ɓe laataaki Allah. Pucci maɓɓe ɗum pucci tan, naa ruuhu. To Jawmiraawo forti juŋngo mum, balloowo fergoto, ballaaɗo do'oto, hawtaade maɓɓe ɓe kalkidan. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i yam: “Bana mbarooga cemmbiɗŋga ubbirto dow keɓal muuɗum, koo to ɓe mooɓti waynaaɓe ɗuuɗɓe dow maaga, nga hultortaa gookaali maɓɓe, nga saklataako ngam hoolo maɓɓe, bana non min Jawmiraawo honooɓe asama mi jippoto ngam haɓugo dow hooseere Siyona. Min Jawmiraawo honooɓe asama mi aynan berniwol Urusaliima, bana colli leerirta dow ɓiɓɓe muuɗum'en. Mi aynan, mi hisnan, mi daaynan sarru, mi rimɗinan ngol.” Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, on ndokkiti yam ɓaawo, ammaa lorte haa am! Nyannde man koo moy mooɗon wudinan labbi mum ɗi cardi e ɗi kaŋŋeeri, ɗi on mbaɗani ko'e mooɗon bee juuɗe mon marɗe aybe. Assuura'en kalkan bee kaafahi ki laatanaaki neɗɗo. Kaafahi ki laatanaaki neɗɗo nyaaman ɓe. Ɓe ndoggan ngam daɗugo kaafahi, suka'en maɓɓe laatoto maccuɓe, huuwooɓe kuuɗe dooleeje. Paddoowo ɓe doggan ngam kulol, hoore'en maɓɓe boo kultoran, accan tuutawal maɓɓe.” Non Jawmiraawo wi'i, kaŋko mari yiite haa Siyona e ɓolinirde nder Urusaliima. Ndaa, laamiiɗo waŋgan, o laamoto fodde adilaaku, ardiiɓe boo laamoto fodde kiita ngooŋɗuka. Koo moy laatoto bana biirnol yeeso henndu, bana suuɗirde yeeso naargewol, bana maaje ndiyam nder nokkuure yoornde, bana ɗowdi tapaare mawnde dow harde. Nden kam gite waawɓe yi'ugo maɓɓataako fahin, noppi waawɓe nanugo boo keɗititto. Ɓerɗe sooya-hakkiilo'en keɓan faamu, ɗemɗe me'ooɓe mbolwan law bee laaɓɗum. Ɓe ewnataako paataaɗo tedduɗo, ɓe mbi'ataa faasikiijo caahiiɗo. Ngam paataaɗo ɗon wolwa faataare, ɓernde maako ɗon nufo halleende, haa o huuwa geddal, o wolwa kalluka dow Jawmiraawo, haa o acca dolɗo bee dolo mum, o haɗa ɗomɗuɗo yarugo. Balmi faasikiijo, ɗi kalluɗi: O ɗon nufo dabareeji ngam halkugo yurumɓe bee pewe, koo to laafuɗo mari gooŋga. Ammaa tedduɗo ɗon nufo ko mari saman, o daroto dow nufayeeje maako booɗɗe. Umme, onon rewɓe riskuɓe, nane ko mbi'anmi! Onon ɓiɓɓe rewɓe ɓe ngalaa saklere, keɗite bolle am! Lutti nduuɓu bee balɗe seɗɗa, on ndiwnan, onon rewɓe ɓe ngalaa saklere, ngam ittuki inabooje timmi, teɓol ɓiɓɓe leɗɗe warataa fahin. Kultore, onon riskuɓe! Ndiwne, onon sooyɓe saklere! Ɓorte limce mooɗon, temmbiɗe, kadde limce buhuuje! Mboye, piye biɓɓe mon, ngam daliila gese booɗɗe e inabooje dimooje! Gi'e e giŋngille njaɓti lesdi yimɓe am. Mboye ngam daliila cuuɗi welwelo nder berniwol ceyiiŋgol. Yimɓe accan laamorde, berniwol keewŋgol hoolo ferwan, towndiire laamorde e suudu aynirdu laatoto lowi haa foroy. Bamɗe ladde ceyoto, tokke nduran ton, haa to Allah waanji Ruuhu mum dow amin, haa to ladde laatake ciraka, ciraka boo laatake bana laynde. Nden kiita ngooŋɗuka tabitan nder ladde, adilaaku boo jooɗoto haa ciraka. Adilaaku waddan salaaman e de'ere e hoolaare ngam foroy. Ummaatoore am jooɗoto haa nokkuure salaaman, nder ci'e tabitɗe, haa pelle de'uɗe ngam siwtaare. Daliila mallimallooje, laynde nattan, berniwol boo yibban. Barka laatanto on! On mbaawan aawugo haa ndiyam woni fuu, walaa haaje on toŋga na'i e bamɗe. Bone laatante, an nattinoowo mo meeɗaay nattineego! Bone laatante, an zammboowo mo meeɗaay zammbeego! To a timmini nattingo, ɓe nattinte, to a timmini zammbaago, ɓe zammbete. Yaa Jawmiraawo, hinna min! Min ɗon koolo ma. Laata aynoowo amin cemmbiɗɗo nde weeti fuu, hisnu min nder wakkati ɓillaare. To jama'aaje nani hoolo, ɗe ndoggan, ummaatooje caŋkititto nde ummotoɗa fuu. Woɗɓe ɓoftan keɓal mooɗon bana baɓɓatti ɓoftirte, ɓe ndiwan dow maagal bana ndo'uuji ndiwrata. Jawmiraawo o Ɓaŋiiɗo, ngam o ɗon jooɗi nder ɓaŋgiiɗum, o ɗon hebbina Siyona bee kiita ngooŋɗuka e adilaaku. An Siyona, balɗe ma fuu ɗe tabitɗe. Marugo hikma e anndal, ɗum risku, ɗum hisnan. Haa kulol Jawmiraawo, ndesaari ma woni. Nane, semmbiɗɓe ɗon ngooka haa yaasi, nelaaɓe sulhindirooɓe ɗon mboya bojji caatuɗi. Buuwi perwi, walaa saalotooɓe fahin. Yimɓe piisti alkawalji, ɓe ɗon njawo seedooɓe, ɓe paalataa koo moye. Lesdi ɗon nder suno, yoori. Libanon toski, ɗon ɗayla. Waadiwol Saron laati bana ladde meere, Baasan e Karmel ɗon cammina haakooji maaji. Jawmiraawo wi'i ummaatooje: “Jonta mi ummoto! Jonta mi daroto! Jonta maŋngu am waŋgan! Onon reedu'en bee huɗo yoorko, on ndanyan tiitiiji. Foofaaŋgo mooɗon woni yiite nge tammi nyaamugo on. Ummaatooje laatoto ndoondi ɓolinirɗe e gi'e pe'aaɗe gulanɗe nder yiite. Nane ko mbaɗanmi, onon daayiiɓe! Onon ɓadiiɓe boo, annde baawɗe am!” Marɓe hakke nder Siyona ɗon kultora, diwnol naŋngi yedduɓe Allah. Ɓe ɗon mbi'a: “Moy caka meeɗen waawata faɓɓugo kommbi yiite wulanŋge? Moy waawata faɓɓugo kommbi nguli maage haa foroy?” Mo ɗon yeeɗa nder adilaaku e ɗon wolwa gooŋga, mo njaɓataa keɓal rikiciwal e mo ɗon salo ngeenaari zammba, mo ɗon sukka noppi muuɗum ngam taa nana haala mbar-hoore, mo ɗon maɓɓa gite muuɗum ngam taa o laara kalluɗum, irin goɗɗo oo jooɗoto haa nokkuuje towɗe, cuuɗi cemmbiɗɗi mahaaɗi dow tapaare laatoto hisrude maako, o heɓan nyaamdu, ndiyam ŋakkantaa mo. Gite ma ngi'an laamiiɗo nder tedduŋgal muuɗum fuu. A laaran lesdi peeciindi. Ɓernde ma siftoran kultoreeŋgol naane: Toy binndoowo? Toy jaɓoowo jomorgol? Toy linyoowo cuuɗi towɗi? A meetataa yi'ugo ummaatoore elewnde, marnde wolde saɗnde e ɗemŋgal me'oowal ngal faamataake. Laar Siyona, berniwol juulɗe men. Gite ma ngi'an Urusaliima, pellel de'uŋgel, laymaaru ndu meetataa sottineego. Tiggirɗe maaru meetataa ɗoofeego, ɓoggol maaru boo meetataa fiisteego. Jawmiraawo mawɗo wondan bee meeɗen ton! Ngol laatoto nokkuure ɓulannde ilaali jaasɗi e maaje. Koommbooje marɗe laanyirɗe tokkataako ton, koommbowal maŋngal saalataako. Walaa jooɗiiɗo haa lesdi men meetata wi'go o tampuɗo. Ngam ummaatoore wonnde haa ɗo heɓan yaafuye hakkeeji maare. Ɓadite, onon jama'aaje, haa on nana. Onon ummaatooje, keɗite. Sey duniyaaru e ko woni nder maaru fuu nana, non boo lesdi e ko fuɗata dow maari fuu. Ngam Jawmiraawo ɗon tikkana yimɓe ummaatooje e mooɓe konu maaje fuu. O do'ani ɓe kiita nattineego, o hokki ɓe ngam mbareego. Ɓe ngudinan mbaraaɓe maɓɓe, nyawmanɗe maɓɓe kaccan, kooseeje ɓolwan ngam ƴiiƴam maɓɓe. Jayli asamanji campititto. Asamanji taggoto bana deftere taggaande, jayli asamanji caaman bana haako inabohi e ibbi saamirta. Kaafahi Jawmiraawo ɗon ɓakkori bee ƴiiƴam haa asama. Ki ukkanto Edoom, dow ummaatoore nde mi hiiti kiita nattineego. Ƴiiƴam ɗon simta diga kaafahi Jawmiraawo, ki ɗon saɓa ɓellere, bee ƴiiƴam boorti e njawɗi, bee ɓellere ɓooƴe boorti. Ngam Jawmiraawo, o waɗan kirsol maŋngol haa berniwol Bosra, o mbaran yimɓe ɗuuɗɓe nder lesdi Edoom. Yimɓe ndo'odotto bee bani e nga'oy e ga'i kalhali. Ƴiiƴam suddan lesdi maɓɓe, ɓellere suddan mbulwuldi maari. Ngam ɗum laatani Jawmiraawo nyalaade waataago, hitaande waataago konne'en daliila Siyona. Maaje Edoom laatoto demmbere ɓaleere, mbulwuldi boo baruudu, lesdi man laatoto demmbere ɓaleere jamnaande. Jemma e naaŋge yiite maari nyifataako, cuurɗe maari eeŋgan haa foroy. Ndi laatoto bille diga yidere haa yidere. Goɗɗo saalataako ton, haa abada. Duujiire e camnagel maran ndi, ngaasiyoowal e leekuwal njooɗoto ton. Jawmiraawo nattinan lesdi ndi'i, koo ɗume fuu wilan e ndi ferwan. Mawɓe maari ngonataa ton ngam laamingo laamiiɗo. Laamiiɓe maɓɓe fuu ngoodaa. Gi'e mawnan nder laamorɗe maari, geene e giŋngille boo nder cuuɗi cemmbiɗɗi. Ndi laatoto jooɗorde cuuli e nokkuure dabbi. Kuuje ladde e pobbi pottotiran ton, jawɗi kawrotiran ton, ginnawol jemmawol wonan, siwtoyto ton. Foosokre boo waɗan waalorde ton, sakkinan geeraaɗe, solƴinan ɗe, mawninan ɓikkoy muuɗum haa ɗowdi mum. Jigaaje mooɓotiran ton, gootal gootal fuu. Mbiɗite deftere Jawmiraawo, njaŋnge! Walaa koo gootel caka kuuje ɗe'e luttata ɓaawo. Ɗe fuu ɗe taweteeɗe ton ngam hunnduko maako umri ɗe, Ruuhu maako mooɓti ɗe fuu. O waɗani ɗe kur'u, juŋngo maako yeɗani ɗe lesdi bee ɓoggol poondirgol. Haa foroy ɗe maran ndi, diga yidere haa yidere ɗe njooɗoto nder maari. Harde e lesdi njoorndi ceyoto, ladde welweltan, finnan bana pinndi. Nde heewan pinndi, nde welweltan bee gimi e gookaali seyo. Tedduŋgal Libanon laatanto nde, non boo maŋngu Karmel e Saron. Koo moy yi'an tedduŋgal e maŋngu Jawmiraawo meeɗen. Cemmbiɗine juuɗe comɗe e koppi tampuɗi ! Mbi'e ta'a-ɓerɗe'en: “Cemmbiɗe, taa kule! Ndaa, Allah mooɗon, o ɗon wara ngam waataago konne'en mon, o warjo halleende nde ɓe mbaɗani on. O ɗon wara bee hoore maako hisnugo on.” Nden wumɓe ngi'an, fahɓe boo nanan. Boosɗo diwan bana lelwa, ɗemŋgal muukaajo waɗan gookaali seyo. Ndiyamji ɓulan nder harde, maahoy boo nder ladde. Njaareendi ngulndi laatoto coofol, lesdi njoorndi boo ceeɓooje ndiyam. Waalorde cuuli laatoto nokkuure cannji e kewe. Buuwol bi'eteeŋgol Laawol-Ceniiŋgol wonan ton. Coɓɗo yahataa dow maagol, sey tokkotooɓe laawol man tan. Koo faataaɓe boo majjataa ton. Walaa mbarooga ton, walaa ndabbaawa paɗɗoowa tokkoto ngol, ɗum tawataake ton. Ammaa soottaaɓe tan tokkoto ngol. Rimɗinaaɓe Jawmiraawo ngartan, nastan Siyona bee gimi seyo. Seyo duumiiŋgo heewan ɓerɗe maɓɓe. Ɓe keɓan welwelo e seyo, ammaa torra e uumaali ndoggan. Nder nduuɓu laamu Hezekiya sappo e nayaɓu, Sanherib, laamiiɗo Assuura ukkani berniiji Yahuuda cemmbiɗɗi fuu, o nyaami ɗi. Laamiiɗo Assuura neli mawɗo yarnooɓe mo bee jama'aare konu mawnde diga Lakis haa Urusaliima haa laamiiɗo Hezekiya. Mawɗo yarnooɓe go dari haa ildugol weendu ɓaŋgiindu, haa buuwol Lootirde. Eliyakim ɓii Hilkiyya, kaliifaajo laamorde e Sebna, binndoowo e Yo'ak ɓii Asaf, hunndukoojo laamiiɗo, ngurti, njehi haa maako. Mawɗo yarnooɓe man wi'i ɓe: “Mbi'e Hezekiya: Laamiiɗo mawɗo, laamiiɗo Assuura wi'i: Hoolaare laaɓnde ndeye marɗa? A tammi bolle meere ɗum sawari e baawɗe ngam konu na? Kadi, moy kooluɗa haa a tuurtani yam? Ndaa, a ɗon hooli Misra, kewal gewaaŋgal. To goɗɗo tuggorake ngal, ngal sumpitan mo juŋngo. Bana non Firawna, laamiiɗo Misra wa'i haa hoolotooɓe mo fuu. Ammaa to a wi'i yam: Min ɗon kooli Allah Jawmiraawo amin, naa ɗum kaŋko Hezekiya itti nokkuuje mum towɗe e kirsirɗe mum na? Nden o wi'i yimɓe Yahuuda e Urusaliima: Yeeso hirsirde nde'e tan cujiditton! Kadi, narru bee jaagorɗo am, laamiiɗo Assuura. Mi hokkete pucci ujine ɗiɗi, to a woodi wa'otooɓe ɗi. Noy a lornirta koo ngomnaajo ɓuranɗo leesugo caka maccuɓe jaagorɗo am? Ammaa a ɗon hoolo Misra ngam daliila mootaaji pucci e wa'otooɓe ɗi. Kadi, to mi wari halkugo lesdi ndi'i, ɗum laataaki bee muuyo Jawmiraawo na? Jawmiraawo wi'i yam mi nasta lesdi ndi'i, mi halka ndi.” Nden Eliyakim e Sebna e Yo'ak mbi'i mo: “Useni wolwan min Aramiyaare, min nanan nde. Accu wolwango min bee Ibraniŋkeere, ngam yimɓe wonɓe dow mahol ɗon nana en.” Mawɗo yarnooɓe go wi'i: “On tammi jaagorɗo am neli yam haa jaagorɗo mooɗon e haa mooɗon tan na? Naa ɗum laarani boo jooɗiiɓe dow mahol ɓe'e na? Kamɓe boo naa ɓe nyaaman bu'e maɓɓe, ɓe njaran cille maɓɓe, kal-kal bee mooɗon!” Nden o dari, o hooli bee Ibraniŋkeere, o wi'i: “Nane bolle laamiiɗo mawɗo, laamiiɗo Assuura! Ndaa nii o wi'i: Taa Hezekiya sakla on, ngam o waawataa hisnugo on. Taa Hezekiya de'itina on bee Jawmiraawo, o wi'a: Jawmiraawo hisnan en sike, o hokkataa berniwol ngo'ol haa laamiiɗo Assuura. Taa nanane Hezekiya, ngam laamiiɗo Assuura wi'i: Culhotire bee am, ngarte haa am. Nden koo moy mooɗon nyaaman inabooje muuɗum e ibbi muuɗum, koo moy yaran ndiyam ɓulndu muuɗum, haa mi wara, mi yahra on haa lesdi feere bana ndi mooɗon, lesdi marndi alkamaari e inaboojam ɓennduɗam e tamseere e gese inabooje. Taa Hezekiya esta on bee wi'go: Jawmiraawo hisnan en. Kadi ɗowanteeɓe ummaatooje goɗɗe meeɗi hisnugo lesɗe muuɗum'en diga juŋngo laamiiɗo Assuura na? Toy ɗowanteeɓe Hamat e Arpad? Toy ɗowanteeɓe Sefarwayim? Ɓe kisni Samariya diga juŋngo am na? Ɓeye caka ɗowanteeɓe lesɗe ɗe'e fuu kisni lesɗe muuɗum'en e juŋngo am, haa Jawmiraawo hisna Urusaliima diga juŋngo am?” Ammaa yimɓe njeeɗi, njaabaaki mo koo wolde. Ngam laamiiɗo Hezekiya umruno: “Taa njaabe mo.” Nden Eliyakim ɓii Hilkiyya, kaliifaajo laamorde e Sebna, binndoowo e Yo'ak ɓii Asaf, hunndukoojo laamiiɗo, ngarti haa Hezekiya bee limce ceekaaɗe, ɓe anndini mo bolle mawɗo yarnooɓe go. Nde laamiiɗo Hezekiya nani ɗum, o seeki limce maako. O ɓorni buhuuje, o nasti haykaliiru Jawmiraawo. O neli Eliyakim, kaliifaajo laamorde e Sebna, binndoowo e liman'en ndotti'en haa annabi Esaaya ɓii Amoosa, ɓe ɓorniiɓe limce buhuuje. Ɓe mbi'i mo: “Ndaa ko Hezekiya wi'i: Nyalaade nde'e ɗum nyalaade ɓillaare e feloore e toskaare ngam amin, bana to nyalaade danyugo yotti, ammaa semmbe danyugo walaa. Teema Allah Jawmiraawo maaɗa nanan bolle mawɗo yarnooɓe, mo jawmum laamiiɗo Assuura neli ɗum, haa o janca Allah geeto. Teema Allah Jawmiraawo maaɗa hiitoto bolle ɗe o nani. Kadi waɗ do'aare ngam luttuɓe wonɓe ɗo.” Jaggiiɓe laamiiɗo Hezekiya ngari haa Esaaya, Esaaya wi'i ɓe: “Nii mbi'oton jaagorɗo mooɗon: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Taa hul bolle kalluɗe ɗe nanɗa, ɗe jaggiiɓe laamiiɗo Assuura mbolwi dow am. Ndaa, mi nastinan ruuhuwol nder maako, haa o nana habaru, o loro haa lesdi maako. Ton mi do'an mo bee kaafahi.” Mawɗo yarnooɓe go lori, tawi laamiiɗo Assuura, ɗon haɓa bee berniwol Libna ngam o nani laamiiɗo ummi Lakis, dilli. Laamiiɗo nani habaru Tirhaka, laamiiɗo Etiyopiya. Ɓe mbi'no mo: “O waran haɓugo bee maaɗa.” Nde o nani ɗum, o neli nelaaɓe haa Hezekiya, o wi'i: Ndaa nii mbi'oton Hezekiya laamiiɗo Yahuuda: “Taa Allah maaɗa mo koolotoɗa sakle, wi'e: Urusaliima hokkataake haa juŋngo laamiiɗo Assuura. Ndaa, a nani ko laamiiɓe Assuura mbaɗi lesɗe fuu, no ɓe nattiniri ɗe. Kadi, an a hisan na? Nde kaakiraaɓe am nattini Goojan e Haran e Resef e ɓiɓɓe Eden wonɓe haa Telassar, ɗowanteeɓe maɓɓe kisni ɓe na? Toy laamiiɗo Hamat e laamiiɗo Arpad e laamiiɗo berniwol Sefarwayim e Hena e Iwwa?” Hezekiya jaɓi bataakewol ngol nelaaɓe ngaddi, o jaŋngi ngol. Nden o nasti haykaliiru, o we'iti ngol yeeso Jawmiraawo. Nden o tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, jooɗiiɗo haa leeso laamu dow keruba'en, an feere ma woni Allah dow laamuuji duniyaaru fuu. An waɗi asama e lesdi. Yaa Jawmiraawo, nan, laar. Yaa Jawmiraawo, nan bolle ɗe Sanherib neldi ngam jancugo ma, yaa Allah geeto. Gooŋga, yaa Jawmiraawo, laamiiɓe Assuura mbirgi ummaatooje e lesɗe maaje. Ɓe cakkini ɗowanteeɓe maaje nder yiite – gooŋga kam naa ɓe ɗowanteeɓe – ngam ɗum yimɓe mbaɗi ɗum bee leɗɗe e kaa'e. Ɓe mbirgi ɗum. Ammaa jonta, yaa Allah Jawmiraawo amin, hisnu min juŋngo maako, ngam haa laamuuji duniyaaru fuu annda, an feere ma woni Jawmiraawo.” Esaaya ɓii Amoosa neli haa Hezekiya, ɓe mbi'i mo: “Ndaa nii Allah Jawmiraawo Isra'iila wi'i: Tornde nde toriiɗa mi ngam daliila Sanherib laamiiɗo Assuura, mi nani nde. Ndaa koŋngol ngol Jawmiraawo wi'i dow maako: Berniwol Urusaliima nannduŋgol bee paanyo debbo ɗon yawe, ɗon jance. Siyona ɗon dimmbina hoore ɓaawo maaɗa. Moy njancuɗa? Moy mbolwanɗa kalluka, dow moy ɓaŋgtuɗa sawtu? A ɓaŋgti gite ma dow Ceniiɗo Isra'iila. Bee kunnduɗe jaggiiɓe ma njancuɗa Jawmiraawo, mbi'ɗa: Min mi wa'i towɗe kooseeje bee mooɓre mootaaji pucci am, haa yeereere Libanon ɓurnde daayaago. Mi fe'i leɗɗe maare mawɗe cemmbiɗɗe e leɗɗe maare cuɓaaɗe booɗɗe. Mi yotti yeereere Libanon, laynde maare ɓurdunde sukkugo. Mi wasi, mi yari ndiyam haa lesɗe feere feere. Bee jaaɓruɗe kosɗe am njoornanmi maaje Misra fuu. A nanaay no duuri mi taaskitini ɗum na? Mi nufi ɗum diga wakkati ɓooyma. Jonta timminmi ɗum, haa ngartira berniiji cemmbiɗɗi towndiije bille. Jooɗiiɓe ton ngalaa baawɗe, ɓe cakli, ɓe cemti. Ɓe laati bana huɗo ngesa e haako hecco, bana huɗo dow soorowol, ko yoori diga ko mawnaay. Mi anndi yaake njooɗotooɗa, yaake ngurtotooɗa e nastata e yaake tikkanta yam. A tikkani yam, elewre ma eeŋgi haa noppi am. Ngam maajum mbaɗanmi halagaare am nder kine ma, labaŋgal am boo haa hunnduko ma. Mi lortinte dow laawol ngol ngardunooɗa.” Nden Esaaya wi'i laamiiɗo Hezekiya: “Ndaa ko laatanto ma alaama: Hikka on nyaaman gabbe gariije, mawri boo ko fuɗi ɓaawo. Ammaa hitaande tataɓre, aawe, code, njube gese inabooje, nyaame ɓiɓɓe maaje. Daɗɓe nder yimɓe lenyol Yahuuda, luttuɓe maɓɓe mbaɗan ɗaɗi haa les, ndiman haa dow. Ngam daɗɓe, woɗɓe luttan haa Urusaliima e dow hooseere Siyona. Jawmiraawo honooɓe asama timminan ɗum nder yiide mum semmbiɗnde. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow laamiiɗo Assuura: O nastataa berniwol ngo'ol, o fiɗataa kurol nder maagol, o ɓadintaa wawarde haa maagol, o waagataa lesdi ɗakki mahol maagol. O loroto dow laawol ngol o wardi, o nastataa berniwol ngo'ol. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Min mi aynan berniwol ngo'ol haa mi hisna ngol, ngam daliila hoore am e ngam daliila jaggiiɗo am Daawuda boo.” Malaa'ikaajo Jawmiraawo yehi, mbari nder saŋngeere Assuura'en worɓe ujine teemerre e cappanɗe njoweetato e njowo (185.000). Nde weeti, luttuɓe, yeeɗɓe tawi ɓalli maayɗi. Sanherib, laamiiɗo Assuura ummi, lori haa Niniwe, jooɗi ton. Nyannde go'o, nde o ɗon sujida nder suudu lawru maako Nisrok, ɓiɓɓe maako Adirammelek e Sareser mbari mo bee kaafahi. Ammaa ɓe ndoggi haa lesdi Araraada, ɓe ndaɗi. Ɓiyiiko Esarhaddon laami haa pellel maako. Nder wakkati man Hezekiya nyawi haa o ɓadake maayugo. Annabi Esaaya ɓii Amoosa wari laarugo mo, wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Saa'i waɗi, umru saare ma alkawal, ngam a yeeɗataa, a maayan.” Nden Hezekiya wayliti gal mahol. O tori Jawmiraawo, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, siftor no mi yeeɗiri yeeso maaɗa bee gooŋga e ɓernde woore, no kuuwrumi ko fottani ma.” Hezekiya woyi masin. Nden Jawmiraawo wolwani Esaaya, wi'i: “Yah, wi' Hezekiya: Ndaa nii Jawmiraawo Allah kaaka ma Daawuda wi'i: Mi nani tornde ma, mi yi'i gonɗi ma. Ndaa, mi ɓesdante duuɓi sappo e jowi. Mi hisnete, an bee berniwol ngo'ol diga juŋngo laamiiɗo Assuura. Mi aynan berniwol ngo'ol. Kanjum laatante alaama diga Jawmiraawo, haa o hebbina koŋngol ngol o wolwi: Ndaa, mi lornan ɗowdi ɓaawo bee jaaɓruɗe sappo dow jaaɓruɗe Akas saa'i naaŋge ɗon loro ɓaawo.” Naaŋge lorti bee jaaɓruɗe sappo dow jaaɓruɗe haa nge jippino. Ɓaawo Hezekiya, laamiiɗo Yahuuda yamɗiti e nyawu muuɗum, o winndi bolle ɗe'e: “Mi numi: Haa reeta balɗe am ngonmi, doole mi dilla, mi nasta dammuɗe joonde maayɓe, mi sooya duuɓi am luttuɗi. Mi numi mi meetataa yi'ugo Jawmiraawo nder lesdi yeeɗɓe. Mi meetataa laarugo yimɓe caka jooɗiiɓe nder duniyaaru. Jooɗorde am ittaama, nde yahraama daayiiɗum bana laymaaru waynaaɓe. Mi taggi yoŋki am bana cannyoowo taggirta limce. O ta'i yam e geesewol. Mi numi: Hakkunde nyalawma e jemma o timminan yoŋki am. Jemma fuu mi wooki, ngam o yewi i'e am fuu bana mbarooga. Mi numi: O timminan yoŋki am law. Mi siiki bana collel zawleeru, mi uumi bana poola. Gite am comi tijjaago dow. Yaa Jawmiraawo, mi ɓilliiɗo, yiidam! Ɗume mi wi'ata mo? Ngam o jaabi yam, kaŋko waɗi ɗum. Mi yeeɗan duuɓi am fuu bee mettamɓeram nder nafsu, mi jaŋkiniiɗo. Jawmiraawo ɗon wondi bee yimɓe muuɗum. Ɓe ngeeɗan e ruuhu maako yeeɗinan ko ɗon nder maɓɓe fuu. A nyawndatam, a yeeɗinan yoŋki am. Ndaa, mettamɓeram sannji warti salaaman. A yiɗi yam, a hisni yam diga ngaska halkere, a sakkini hakkeeji am fuu ɓaawo ma. Ngam joonde maayɓe yettataa ma, waade boo maŋgtataa ma. Nastuɓe nder ngaska tammortaako gooŋgaaku ma. Ammaa geeto yettete, sey geeto tan, sey kaŋko yettete bana am hannde. Baaba anndinan ɓikkoy gooŋgaaku ma. Jawmiraawo hisni yam! Sey en ngimana mo bee moolooji ngeendam men fuu nder haykaliiru Jawmiraawo.” Esaaya wi'i ɓe koo'a tamre ibbe joorɗe, ɓe takka ɗum dow ɓuudi, ngam haa laamiiɗo yamɗita. Ammaa Hezekiya ƴami: “Alaama kaye gooŋɗinta mi heɓan yahugo haa haykaliiru Jawmiraawo?” Saa'i maajum Merodak-Baladan ɓii Baladan, laamiiɗo Baabila neldi bataakewol e dokkal haa Hezekiya. Ngam o nani Hezekiya nyawino, yamɗiti. Hezekiya seyori ɗum. O holli nelaaɓe sigordu ndesaaje maako, cardi e kaŋŋeeri e uurle e nebbam caɗɗam, non boo suudu balmi e ko woni nder ndesaaje maako fuu. Walaa ko o suuɗani ɓe nder saare maako e nder maral maako. Nden annabi Esaaya wari haa laamiiɗo Hezekiya, ƴami mo: “Ɗume worɓe ɓe'e mbi'i? Diga toy ɓe ngari?” Hezekiya jaabi: “Diga lesdi ndaayiindi ɓe ngari, diga Baabila, ngam laarugo yam.” O ƴami: “Ɗume ɓe ngi'i nder saare ma?” Hezekiya jaabi: “Ɓe ngi'i koo ɗume ko woni nder saare am fuu. Walaa ko mi suuɗani ɓe nder ndesaaje am.” Esaaya wi'i Hezekiya: “Nan koŋngol Jawmiraawo honooɓe asama: Ndaa, nyalɗe ɗon ngara, ɓe njahran haa Baabila ko woni nder saare ma fuu, ɗum ko kaakiraaɓe ma mbaagi haa wargo hannde, walaa ko luttata sam. Non Jawmiraawo wi'i. Ɓe koo'an woɗɓe nder danygol maaɗa, haa ɓe laato saraaki'en nder laamorde laamiiɗo Baabila.” Hezekiya wi'i Esaaya: “Koŋngol Jawmiraawo ngol mbolwuɗa, ngol wooɗi.” O wi'i: “Nder balɗe am kam, jam e salaaman ɗon!” “Nde'itine ummaatoore am, nde'itine nde”, non Allah mooɗon wi'i. “Mbelne ɓerɗe yimɓe Urusaliima. Anndine ɓe, konu maɓɓe timmi, aybe maɓɓe yaafaama, ɓe keɓi diga juŋngo Allah ngeenaari hakkeeji maɓɓe cowi ɗiɗi.” Goɗɗo ɗon hoola nder ladde: “Mo'inane Jawmiraawo laawol, mbaɗane Allah men buuwol darnuŋgol nder ladde hamaadaare. Waadiwol fuu towta, hooseere e towndiire fuu leesta. Lesdi kooseeje laato yayre, nokkuuje towɗe boo laato waadiwol. Tedduŋgal Jawmiraawo waŋgan, yimɓe fuu ngi'an ɗum, ngam hunnduko Jawmiraawo wi'i ɗum.” Goɗɗo wi'i: “Wooynu!” Mi ƴami: “Ɗume mi wooynata?” – “Wooynu: Yimɓe fuu nanndi bee fuɗŋgooji, ɗelko mum fuu bana pinndi ladde. Fuɗŋgooji njooran, pinndi ɗaylan, to poofɗe Jawmiraawo puufi dow maajum. Fakat yimɓe nanndi bee fuɗŋgooji. Fuɗŋgooji njooran, pinndi ɗaylan, ammaa wolde Allah meeɗen tabitan haa foroy.” Wa'a dow hooseere townde, an Siyona, gaazoowo habaru seyo! Townu sawtu ma bee semmbe, an Urusaliima, gaazoowo habaru seyo! Townu sawtu, taa hul! Wi' gure Yahuuda: “Ndaa Allah mooɗon!” Ndaa, Jawmiraawo Allah ɗon wara bee baawɗe. Baawɗe maako ke'i ngam laamaago. Ndaa, ngeenaari maako ɗon wondi bee maako, mbarjaari maako ɗon ardo mo. O duran tokkere maako bana gaynaako. O mooɓtan e o hoo'an mbaaloy dow juuɗe maako, o roondoto koy haa wiɓɓere maako. O ɗowan baali musinanɗi bee hakkiilo. Moy foondi ndiyamji nder newre mum? Moy heerori asamanji bee hapakaare? Moy foondi mbulwuldi duniyaaru fuu bee etirgal? Moy foondi kooseeje dow awnorɗum e towndiije bee taasaaje? Moy foondi Ruuhu Jawmiraawo, moy woni dawroowo ekkitinɗo mo? Bee moy o waadi sawari haa o heɓa anndal? Moy ekkitini mo kiita ngooŋɗuka? Moy faamtini mo hikma? Moy anndini mo laawol faamu? Ndaa, ummaatooje nanndi bee toɓɓere haa yaasi cafgal, teddeeŋga maaje bana teddeeŋga jaareeŋgel dow awnorɗum, duuɗe boo bana collaayel. Laynde Libanon he'ataa huɓɓugo yiite ngam maako, dabbaaji maare ke'ataa ngam lii'aneego bana guleteeɗi. Ummaatooje fuu laati meere yeeso maako, o ɗon laara ɗe bana meereejum koros. Bee moy nanndinton Allah? Bee suura kaye nanndinton mo? Ɓolinoowo ɓolinan lawru, tappoowo suddan ndu bee kaŋŋeeri, o waɗanan ndu callalluhoy cardi. Talakaajo mo waawataa hokkugo irin dokkal nga'al, suɓan leggal ngal nyolataa. Nden o ɗaɓɓitan cehoowo baawɗo, haa o sehana mo lawru ndu dimmbataako. On anndaa ɗum na? On nanaay ɗum na? Ɓe ngeccaay on ɗum diga fuɗɗam na? On paamaay ɗum diga caɓɓuki duniyaaru na? Kaŋko o ɗon jooɗi haa dow taarde duniyaaru, jooɗiiɓe nder maaru laati bana baɓɓatti. O ɗon we'ita asamanji, o ɗon yaajina ɗi bana suudu laymaaru, haa o wartira ɗi jooɗorde maako. O ɗon laatina laamiiɓe huunde meere, o ɗon laatina hiitooɓe duniyaaru huunde meere. Neeɓaay ɓe njube, neeɓaay ɓe aawe, neeɓaay leggal maɓɓe waɗi ɗaɗi nder lesdi, o fuufa dow maɓɓe, ɓe njooran. Henndu saatundu wiftoto ɓe bana nyaande. Kadi, bee moy nanndinton Allah Ceniiɗo haa o nannda bee maako? Tijje dow, ndaare! Moy tagi koode ɗe ngi'oton? Kaŋko yahrata ɗe fuu bana sooje'en haa konu, o ɗon ewno ɗe fuu innde bee innde. Ngam baawɗe maako mawɗe e semmbe maako ɗuuɗnde, walaa koo woore maaje majji. Onon yimɓe Isra'iila, danygol Yaakubu, koni mbi'oton: “Joonde am suuɗanake Jawmiraawo, Allah hakkilantaa gooŋga am!” On anndaa ɗum na? On nanaay ɗum na? Jawmiraawo, Allah duumiiɗo tagi keeri duniyaaru. O somataa, o tampataa, hakkiilo maako heɓtataake. O ɗon hokka comɗo semmbe, o ɗon ɗuɗɗinana tampuɗo baawɗe. Derke'en coman, tampan, suka'en boo ndo'oto do'ere naawnde. Ammaa hoolotooɓe Jawmiraawo, semmbe muuɗum'en hesɗitan, ɓe piiran bana dute. Ɓe ndoggan, ammaa ɓe tampataa. Ɓe njahan, ammaa ɓe comataa. “Onon duuɗe, njeeɗe haa on nanammi. Sey ummaatooje kesɗitina semmbe muuɗum'en, ɗe ɓadito, ɗe mbolwa. Ɓadotiren haa mbaɗen kiita. Moy ummini jaalotooɗo haa fuunaaŋge, hokki mo jaalorgal koo toy o yahata fuu? Moy hokki mo ummaatooje, leestinani mo laamiiɓe? Kaafahi maako ɗon wartira ɗe collaaje, lagaawal maako ɗon wartira ɗe nyaande nde henndu ruuynata. O ɗon taasna ɗe, o ɗon saalo jam dow laawol ngol kosɗe maako meeɗaay tokkaago. Moy waɗi ɗum? Moy waɗi ɗum, sonaa min, ewniiɗo gide yimɓe diga fuɗɗam? Min Jawmiraawo mi arano, mi wonan boo bee ɓaawo'en! Duuɗe ngi'i ɗum, ɗe kuli. Keeri duniyaaru ndiwni, ɓaditi, ngari. Yimɓe ɗon mballotira, koo moy ɗon wi'a keeddiɗɗum: Semmbiɗiɗ! Baɗoowo sanaa'a ɗon semmbiɗina ɓolinoowo, tappoowo kaŋŋeeri ɗon semmbiɗina kilaajo tappoowo dow daada-kilaaru. O ɗon wi'ana takkuki njamndi: Ki wooɗi. Nden o tiggan lawru bee suufuuje ngam taa ndu dimmbo. Ammaa an, Isra'iila, suka am, Yaakubu mo cuɓmi ɗum, danygol soobaajo am Ibrahiima, mi jogi ma diga keeri duniyaaru, mi ewni ma diga nokkuuje maaru ɓurɗe daayaago, mi wi'i ma: An woni suka am, mi suɓi ma, mi wudinaay ma! Taa hul, ngam mi ɗon wondi bee ma! Taa laar koo toy bee kulol, ngam min woni Allah maaɗa. Mi semmbiɗinte, mi yiidete, mi jogoto ma bee nyaamo am jaalotooŋgo. Ndaa, tikkananɓe ma fuu cemtan, toskoto. Jokkiranɓe bee ma laatoto meere, ɓe kalkan. A ɗaɓɓitan wanyɓe ma, ammaa a tawataa ɓe. Honɓe ma laatoto huunde meere. Ngam min Jawmiraawo Allah maaɗa mi ɗon jogo nyaamo ma, min bi'ɗo ma: Taa hul, mi yiidete.” Jawmiraawo wi'i: “Taa hul, an ngilŋgel Yaakubu! An peetum Isra'iila, mi yiidete! Min Ceniiɗo Isra'iila, mi coottoowo ma. Ndaa, mi waɗi ma bana corɓirɗum ceeɓɗum, kesum, marɗum nyii'e ɗuuɗɗe. A sorɓan kooseeje, a naman ɗe, a wartiran towndiije bana nyaande. A jaartan ɗe, haa henndu wifa ɗe, henndu saatundu saŋkita ɗe. Ammaa an a seyorto Jawmiraawo, a jurorto Ceniiɗo Isra'iila. Laafuɓe e yurumɓe ɗon ɗaɓɓita ndiyam, ɗam woodaa. Ɗemɗe maɓɓe ɗon njoora ngam ɗomka. Min Jawmiraawo mi jaɓanan ɓe tornde maɓɓe. Min Allah Isra'iila mi accataa ɓe. Mi ɓulnan maaje dow towndiije cooke, ceeɓooje boo caka waadiiji. Mi wartiran ladde weendu ndiyam, lesdi njoorndi boo ceeɓooje ndiyam. Nder harde njo'inanmi leɗɗe cemmbiɗɗe e leɗɗe gaware e asuraaje e jaytunje. Nder ladde njubotoomi leɗɗe booɗɗe e irin leɗɗe booɗɗe mawɗe e pamare ngam haa ɓe ngi'a ɓe annda, ɓe ndaara, ɓe paama ɓe fuu, min Jawmiraawo waɗi ɗum, min Allah Ceniiɗo Isra'iila tagi ɗum.” Jawmiraawo, laamaniiɗo danygol Yaakubu wi'i: “Onon labbi ummaatooje, anndine wullaandu mon, mbaŋgine hujjaaji mon! Mbaŋgine ɗi, anndine min ko tammi laataago! Paamtine min kuuje ɓooymaaje no ɗe mba'i, haa min kakkilana ɗe, min annda no ɗe laatorto. Malla ngecce min kuuje garanɗe. Mbi'e min ko warata ɓaawoɗon, nden min anndan on ɗowanteeɓe. Kadi mbaɗe booɗɗum malla kalluɗum, haa min kayɗina, min kula. Ndaa, on laatake huunde meere, kuugal mooɗon boo ɗum meereejum koros. Mo suɓi on, laati nyidduɗo. Mi ummini goɗɗo woyla, o wari. Haa fuunaaŋge ewniimi innde maako. O yaaɓan mawɓe bana loope, bana mahoowo payanɗe yaaɓirta loope kecce. Moy caka mooɗon anndini ɗum diga fuɗɗam, haa min annda ɗum? Moy wi'i ɗum diga wakkati ɓooyma, haa min mbi'a: Gooŋga! Walaa anndinɗo ɗum, walaa geccuɗo ɗum, walaa nanɗo bolle mon. Aartuɗo yottaago haa Siyona wi'i: Ndaa, ndaa ɓe! Mi ɗon hokka Urusaliima gaazoowo habaru seyo. Mi ɗon laara ɗowanteeɓe ɓe'e, ammaa mi yi'ataa koo moy. Walaa carwoowo caka maɓɓe. Walaa jaabotooɗo to mi ƴami. Ndaa, ɓe fuu maɓɓe ɓe huunde meere. Kuuɗe maɓɓe ɗe meere. Labbi maɓɓe ɗi henndu sookru.” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa suka am, mi jogoto mo, o cuɓaaɗo am mo yoŋki am seyorto ɗum. Mi waɗi Ruuhu am dow maako. O waŋginanan ummaatooje kiita ndarnuka. O wookataa, o townataa sawtu, walaa nananɗo daande maako haa laabi. O yewataa kewal nyobbaaŋgal. O nyifataa pittirlayel cuuraaŋgel. Fakat o tabitinan kiita ngooŋɗuka. Kaŋko o tampataa, o tiinoto haa to o tabitini kiita ngooŋɗuka nder duniyaaru. Duuɗe ɗon ndeena ekkitinol maako.” Allah Jawmiraawo mo tagi asamanji, we'iti ɗi, mo waɗi lesdi e fuɗŋgooji maari, mo hokki yimɓe wonɓe dow maari poofɗe e yahooɓe dow maari ruuhu – ndaa nii o wi'i suka maako: “Min Jawmiraawo mi ewnori ma ngam adilaaku. Mi naŋngan juŋngo ma, mi aynete, bee maaɗa kaɓɓiranmi alkawal bee yimɓe, bee maaɗa ndokkiranmi ummaatooje annoora, haa mbumtina wumɓe, ngurtina haɓɓaaɓe diga fursina, jooɗiiɓe nder nyiɓre boo diga yaŋgada muuɗum'en. Min woni Jawmiraawo, kanjum woni innde am. Mi hokkataa ɗowanteeɗo goɗɗo tedduŋgal am, mi senndataa maŋngu am bee labbi. Kuuje aartanɗe laatake. Jonta kuuje kese anndinanmi. Hiddeko ɗe puɗɗa, ngeccanmi on ɗe.” Ngimane Jawmiraawo yimre hesre, ngime maŋgtoore maako haa keeri duniyaaru, onon yahooɓe dow mbeela e ko hebbini nga, onon duuɗe e jooɗiiɓe ton! Sey ladde hamaadaare bee gure gonɗe nder maare towna sawtu, non boo kawyeeji yimɓe Keedar. Sey jooɗiiɓe dow tapaare mbelmbelta, ɓe mbaɗa gookaali seyo dow geereeje kooseeje! Sey ɓe teddina Jawmiraawo, ɓe anndina maŋgtoore maako haa duuɗe! Jawmiraawo ɗon wurto bana jaaliiɗo, bana konoowo o ɗon ummina tikkere maako saatunde. O ɗon hoola, o ɗon wooka wookaandu konu. O ɗon jaalo konne'en maako. Allah wi'i: “Duuri mi sirwi, mi jeeɗi, mi naŋgti hoore am. Jonta ngookanmi bana debbo ɓesnanɗo, mi foofan, mi laahan. Mi ferwinan kooseeje e towndiije, mi ɗaylinan haako maaje fuu. Mi wartiran maaje ndiyam lesdi njoorndi, mi ɓeeɓnan beeli. Mi yahran wumɓe dow laawol ngol ɓe anndaa, mi ɗowan ɓe dow laabi ɗi ɓe anndaa. Nyiɓre yeeso maɓɓe, mi wartiran nde jayŋgol, laawol leliiŋgol boo darnuŋgol. Kanjum mbaɗanmi, mi accataa ɗum sam. Hooliiɓe labbi cehaaɗi, ewnotooɓe suuraaji ɓolinaaɗi ɗowanteeɓe muuɗum'en, ɓe loroto ɓaawo, ɓe cemta.” “Nane, onon fahɓe! Onon wumɓe boo, ndaare, ngi'e! Moy woni bumɗo, sonaa suka am? Moy woni paho bana nelaaɗo am mo nelanmi ɗum? Moy woni bumɗo bana ɗakkotirɗo bee am, moy woni paho bana suka Jawmiraawo? On ngi'i ɗuuɗɗum, ammaa on kakkilanaay ɗum. Noppi mon maɓɓiti, ammaa on nanaay.” Ɗum fottani Jawmiraawo o waŋgina maŋngu tawreeta maako, o teddina ka ngam daliila adilaaku maako. Ammaa yimɓe ummaatoore nde'e ɓe jaɓtaaɓe, ɓortaaɓe. Ɓe maɓɓaaɓe nder gasɗe, suuɗiiɓe nder cuuɗi kaɓɓorli. Ɓe laati keɓal konu, walaa kisnanɗo ɓe. Ɓe jaɓtaaɓe, ammaa walaa bi'anɗo: Hokkitam! Moy caka mooɗon nanata kuuje ɗe'e? Moy heɗititto, moy hakkilanta ɗum nder nyalɗe garanɗe? Moy hokki Isra'iila, danygol Yaakubu haa juuɗe jaɓtooɓe? Naa ɗum Jawmiraawo mo mbaɗɗen hakke dow muuɗum? Ɓe cali tokkaago laabi maako, ɓe ɗowtanaaki tawreeta maako. Ngam maajum o rufi tikkere maako saatunde e o ukki konu caatuŋgu dow maɓɓe. Ɗum ukki dow maɓɓe koo toy fuu bana yiite, ammaa ɓe paamaay. Ɗum wuli ɓe, ammaa ɓerɗe maɓɓe njaɓaay. Ammaa jonta, an Isra'iila, danygol Yaakubu, ndaa nii Jawmiraawo tagɗo ma wi'i: “Taa hul, mi rimɗini ma, mi ewni ma bee innde ma, an min jeyi. To a ɗon ta'a caka ndiyam lugguɗam, min mi wondan bee maaɗa, to a ɗon taƴta maaje, ɗe moɗataa ma. To a nasti yiite, a wulataa, ɗemŋgal yiite naawnataa ma. Ngam min woni Jawmiraawo Allah maaɗa, min Ceniiɗo Isra'iila, mi kisnoowo ma. Mi hokkan Misra ngam soottugo ma, Etiyopiya e Seba mbattudi ma. A ɗon bee saman haa gite am, a tedduɗo, mi yiɗi ma boo. Ngam maajum ndokkanmi ummaatooje goɗɗe mbattudi ma ngam hisnugo yoŋki ma. Taa hul, ngam min mi ɗon wondi bee ma. Diga fuunaaŋge kooranmi danygol ma, diga hiirnaaŋge boo mooɓtanmi yimɓe ma. Mi wi'an woyla: Yooftu ɓe! Mi wi'an fombina boo: Taa jogita ɓe! Acce ɓiɓɓe am worɓe e rewɓe ngara diga daayiiɗum, diga keerol duniyaaru. Ɓe ewnaaɓe bee innde am, mi tagi ɓe ngam mawninki tedduŋgal am.” Ngurtine ummaatoore nde'e: Nde woodi gite, ammaa nde yi'ataa. Nde woodi noppi boo, ammaa nde nanataa! Ummaatooje fuu mooɓotira, jama'aaje fuu kawta. Moy caka ɗowanteeɓe maɓɓe anndinta en kuuje garanɗe? Moy caka maɓɓe anndinta kuuje ɓooymaaje? Sey ɓe ndarna seedooɓe maɓɓe ngam ɓe ngooŋɗina ko'e maɓɓe, haa en nana, en mbi'a: Gooŋga. Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila on seedanooɓe yam, onon on sukaaɓe am ɓe cuɓmi ɗum, haa on anndammi, on nuɗɗinammi, on paama ɗum min. Walaa ɗowanteeɗo aarti yam, non boo walaa mo laatoto ɓaawo am. Min woni Jawmiraawo, walaa kisnoowo sonaa min. Mi anndini, mi hisni, mi wooyni. Walaa ɗowanteeɗo jananno meeɗi waɗugo ɗum caka mooɗon.” Jawmiraawo wi'i: “Onon on seedanooɓe yam, min boo mi Allah. Koo yeeso ɗo, ɗum min. Walaa kisnanɗo e juŋngo am. Ko mi waɗi, moy sannjata ɗum?” Jawmiraawo coottoowo on, Ceniiɗo Isra'iila wi'i: “Ngam daliila mooɗon nelanmi goɗɗo haa Baabila, mi do'an jamɗe kaɓɓirgal, mi wartiran seyo Kaldiya'en bojji. Min woni Jawmiraawo, Ceniiɗo mooɗon, tagɗo Isra'iila, Laamiiɗo mooɗon.” Jawmiraawo seeki laawol dow mbeela, dow ndiyamji cemmbiɗɗi, yahri jama'aare konu semmbiɗnde bee mootaaji e pucci haa konu. Yimɓe maare ndo'ake, ɓe ummitittaako, ɓe mbaati, ɓe nyifi bana pittirlayel. Taa ciftore haala ɓooyma, taa kakkilane ko laati naane. Ndaa, mi ɗon waɗa kesum, jonta ɗum ɗon fuɗɗa. On anndataa ɗum na? Mi seekan laawol nder ladde, mi waɗanan on maaje haa harde. Dabbaaji ladde teddintam, cuuli e dabbi fuu. Ngam mi ilnan maaje dow harde haa mi yarna ummaatoore am suɓaande. Ummaatoore nde mbaɗmi ɗum ngam hoore am anndinan maŋgtoore am. Jawmiraawo wi'i: “On ewnaaki innde am nder do'a, danygol Yaakubu! On cafti yam, onon Isra'iila'en! On ngaddanaay yam baali mon guleteeɗi. On teddinaay yam bee kirseteeɗi mon. Mi doolaay on waddango yam dokke nyaamdu, mi somnaay on bee uurle. On majjinaay ceede ngam soodanango yam ƴommbe belɗe. On kaarnaay yam bee ɓellere kirseteeɗi mon. Ammaa on macciɗini yam bee hakkeeji mon, on comni yam bee aybeeji mon. Min mi ittan zunuubaaji mon ngam daliila innde am, mi siftortaa hakkeeji mon. Siftinoram ko a feliri yam, mbaɗen kiita, mbolwe haa ngooŋɗinon ko'e mooɗon. Kaaka mon aartuɗo waɗi hakke, ardiiɓe mon boo tuurtani yam. Ngam maajum coɓnumi ardiiɓe suudu seniindu, mi do'i danygol Yaakubu kiita nattere, mi acci jananɓe kuɗa yimɓe Isra'iila.” Jawmiraawo wi'i: “Jonta nan kadi, an suka am Isra'iila, danygol Yaakubu, ummaatoore am suɓaande! Min Jawmiraawo mi waɗi ma, mi tagi ma nder reedu daada ma, mi balloowo ma. Taa hul, an suka am Yaakubu, an mo cuɓmi. Ngam mi rufan ndiyam dow lesdi marndi haaje ndiyam e maaje dow lesdi njoorndi. Mi waanjan Ruuhu am dow ɓiɓɓe mon e barka am boo dow danygol mon. Ɓe puɗan caka huɗo, bana leɗɗe kommbi maaje ilanɗe. Oo wi'an: Min mo Jawmiraawo. Oya ewnoto hoore mum bee innde Yaakubu. Goɗɗo winndan dow juŋngo mum: Min mo Jawmiraawo. Goɗɗo feere boo inndan hoore mum Isra'iila.” Jawmiraawo Laamiiɗo e coottoowo Isra'iila, Jawmiraawo honooɓe asama, wi'i: “Min woni arano, min woni ragareejo. Walaa Allah, sonaa min ! Moy nanndi bee am? Sey o wara, o wolwa ɗum, o anndina ko waɗi diga mi jo'ini yimɓe ɓooyma e ko tammi laataago waato kuuje garanɗe. Taa kultore, taa ndiwne! Naa min mi anndini on ɗum diga naane na? Onon on seedanooɓe yam. Woodi Allah na, sonaa min? Min woni tapaare mon semmbiɗnde, walaa feere.” Waɗooɓe labbi fuu ɓe huunde meere. Kuuɗe maɓɓe ɓurɗe wooɗugo nafataa sam. Ɗe laati seedooɓe maaji, ɗe ngi'ataa, ɗe ngalaa anndal. Ngam maajum yimɓe ɓe'e cemtan. Ɗum faataare ngam mo waɗanta hoore mum ɗowanteeɗo malla ɓolinta suura lawru ka nafataa sam? Ndaa, hawtiɗiraaɓe maako fuu toskoto. Ngam waawɓe sanaa'a ɓe'e, kamɓe boo ɓe ɓiɓɓe Aadama. Sey ɓe mooɓotira, ɓe fuu ɓe ndaro. Ɓe kultoran, ɓe cemtan ɓe fuu. Kilaajo ɗon waɗa fe'irde, ɗon huuwa bee yiite ƴulɓe. Juŋngo maako semmbiɗŋgo ɗon tappa bee tappirɗum murlum! Dolo naawan mo, semmbe maako jinnan. O yaraay ndiyam, ngam maajum o soman. Cehoowo foondan leggal, diida ko tammi sehugo dow maagal, wartira ngal suura cehaaŋga. O foondan nga bee poondirɗum, hokka nga jaati goɗɗo, nanndina nga bee ɓii-Aadamaajo haa jo'ina nga nder suudu. O fe'a leɗɗe cemmbiɗɗe malla o hoo'a lekki makki e irin maaki, o acca ɗum mawnida bee leɗɗe laynde. Malla o juba leɗɗe cemmbiɗɗe, iyeende mawnina ɗe. Ɗum laatanto goɗɗo kuɓɓirɗum. O hoo'an goɗɗum maaje, o huɓɓan ɗe ngam o aytino e o sa'ira tamseeje boo. Bee leggal luttuŋgal o sehan ɗowanteeɗo, o rewa ɗum. O waɗan lawru, o sujidanan ndu. Reeta maaje o wulan ɗe. Bee reeta man o nyaanciran kusel, o nyaama haa o haara. O aytinto boo, o wi'an: “Yowwa! Mi ɗon maata gulɗum, yiite nge'e wooɗi.” Ammaa bee luttuɗum o waɗan ɗowanteeɗo, lawru maako. O sujidana ndu, o rewa ndu. O toroto ndu, o wi'a: “Hisnam, ngam an woni ɗowanteeɗo am!” Ɓe ngalaa anndal e faamu. Gite maɓɓe takkaama, ngam taa ɓe ngi'a, ɓerɗe maɓɓe boo maɓɓaaɗe, ngam taa ɓe paama. Walaa numanɗo koo gooto. Walaa anndal, walaa faamu sakko goɗɗo wi'a: “Reeta maaje ngulmi ɗe, dow ƴulɓe maaje ca'umi tamseeje e nyaancumi kusel, nyaammi. Bee luttuɗe ngaarumi huunde nyiddunde! Mi ɗon sujidana wuddere leggal!” Ɗum faataare bana nyaamugo ndoondi. Faataare ɓernde maako majjini mo, o hisnataa yoŋki maako. O faamataa ko woni haa juŋngo maako, ɗum lawru meere. Jawmiraawo wi'i: “Siftor ɗum, danygol Yaakubu, ummaatoore Isra'iila, ngam a suka am. Mi tagi ma haa laatoɗa suka am, mi yejjitittaa ma sam, Isra'iila. Mi riiwan zunuubaaji ma bana cuurɗe, hakkeeji ma boo bana ruuldere. Lorta haa am, ngam min sootti ma.” Onon asamanji, ceye ngam Jawmiraawo waɗi ɗum! Mbaɗe gookaali seyo, onon luggeeŋgaaji lesdi! Mbelmbelte, onon kooseeje, an laynde e leɗɗe nder maare fuu! Ngam Jawmiraawo sootti danygol Yaakubu, o waŋgini tedduŋgal maako haa Isra'iila. Ndaa nii Jawmiraawo, coottoowo ma, tagɗo ma nder reedu daada ma wi'i: “Min woni Jawmiraawo, baɗoowo koo ɗume fuu. Min feere am mi we'iti asamanji. Saa'i mi we'iti lesdi, moy wonduno bee am? Mi ɗon wirga alaamaaji fewooɓe. Mi ɗon wartira waɗooɓe hatti faataaɓe. Mi ɗon lortina hikma'en ɓaawo, mi ɗon wartira anndal maɓɓe faataare. Ammaa mi ɗon tabitina wolde suka am, mi ɗon hiɓɓina nufayeeje nelaaɓe am. Mi wi'an dow Urusaliima: Yimɓe njooɗoto ton, dow gure Yahuuda boo: Ɓe nyiɓtoto ɗe. Mi mahitan bille maaje. Mi wi'an ndiyam lugguɗam: Yoor! Mi ɓeeɓnan maaje maaɗa! Mi wi'an Koores: A gaynaako am! A hiɓɓinan muuyo am fuu. A umran nyiɓtaago Urusaliima. A umran wallingo caɓɓaaje haykaliiru boo.” Ndaa ko Jawmiraawo wi'i Koores laamiiɗo mo o moyti, mo o naŋngi juŋngo mum nyaamo ngam do'ugo ummaatooje yeeso maako, ngam ɓortugo laamiiɓe, ngam maɓɓititgo dammuɗe berniiji yeeso maako, taa pareeje maɓɓe fahin: “Min mi ardoto ma, mi leesnan pelle towɗe, mi fusan pareeje njamndi, mi yewan jamɗe palduɗe. Mi hokkete ndesaaje sirriije e nyukkiiɗe haa annda min woni Jawmiraawo, min Allah Isra'iila, mi ewni ma bee innde ma. Mi ewni ma bee innde ma daliila Yaakubu suka am e daliila ummaatoore Isra'iila nde cuɓmi ɗum. Mi hokki ma soomoore teddunde, asee boo a anndaa yam. Min woni Jawmiraawo, walaa goɗɗo feere sam. Walaa Allah, sonaa min. A anndaa yam, ammaa mi hokki ma baawɗe. Mi waɗi ɗum haa yimɓe diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge paama, walaa Allah sonaa min. Min woni Jawmiraawo, walaa goɗɗo feere sam! Mi waɗi annoora, mi tagi nyiɓre boo. Mi waɗi hayru, mi tagi sarru boo. Min Jawmiraawo waɗata kuuje ɗe'e fuu. Asamanji, toɓne saawawre! Duule acce adilaaku ila! Lesdi maɓɓito, jaɓa ɗum haa ndi fuɗna kisndam e adilaaku! Min Jawmiraawo tagi ɗum fuu.” Bone laatanto jokkiranɗo bee baɗɗo ɗum, ngam o fayannde caka payanɗe ɗe loope. Fakat, loope kecce potaay wi'ugo mahoowo: Ko mbaɗata? Kuugal maaɗa nafataa sam ! Bone laatanto bi'anɗo baaba mum: Koni ndanyata? Malla daada mum: Koni ɓesnata? Ndaa nii Jawmiraawo, Ceniiɗo Isra'iila, tagɗo ummaatoore nde'e wi'i: “On ƴamatam haala kuuje garanɗe na? On umratam dow ɓikkoy am e dow ko kuuwanmi na? Kayya! Min waɗi lesdi, min tagi neɗɗo dow maari. Juuɗe am mbe'iti asamanji, min ɗowata jama'aaje man fuu. Min ummini Koores nder adilaaku, mi wo'itinan laabi maako fuu. Kaŋko o nyiɓtoto berniwol am, o yooftan yimɓe am dahaaɓe, naa daliila ceede malla caahuuji.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Risku Misra e bote filu Etiyopiya e Seba'en juuta-darɗe'en ngaran haa mooɗon, laatanto on. Ɓe tokkoto on, ɓe haɓɓaaɓe bee callalluuji, ɓe turoto yeeso mooɗon, ɓe ceedoto: Allah kam haa mooɗon tan woni, walaa ɗowanteeɗo feere.” Fakat a Allah cuuɗiiɗo, Allah Isra'iila, kisnoowo! Sehooɓe labbi fuu cemtan, keewan mbustu e toskaare. Ammaa yimɓe Isra'iila keɓan kisndam nduumiiɗam haa Jawmiraawo. Ɓe cemtataa, ɓe meeɗataa mbustu haa abada abadin! Jawmiraawo tagi asamanji, kaŋko woni Allah. O waɗi lesdi, o tabitini ndi. O tagaay ndi ngam haa ndi ferwa, ammaa ngam yimɓe njooɗo ton. Ndaa nii o wi'i: “Min woni Jawmiraawo, walaa Allah feere sam. Mi wolwaay nder cuuɗiiɗum malla haa nokkuure nyiɓɓunde. Mi wi'aay yimɓe danygol Yaakubu: Ɗaɓɓiteeɗam meere! Ngam min woni Jawmiraawo, bolwanɗo gooŋga. Mi ɗon anndina ko fotti.” Mooɓotire, ngare, ɓadite hawtaade, onon luttuɓe ummaatooje! Roondotooɓe lawru muuɗum'en ndu leggal e torotooɓe ɗowanteeɗo mo waawataa hisnugo, ɓe ngalaa anndal. Ngare, mbaŋgine hujjaaji mon, carwootire hakkunde mooɗon! Moy yecci ɗum diga ɓooyma? Moy anndini ɗum diga naane? Naa min Jawmiraawo na? Walaa Allah, sonaa min. Allah adiliijo, kisnoowo feere woodaa, sey min. “Kadi ngaylite haa am, kise, onon yimɓe haa keeri duniyaaru fuu! Ngam min woni Allah, walaa goɗɗo feere sam. Mi ɗon hunoro hoore am, ko mbi'anmi ɗum gooŋga, ɗum waylataako: Koppi fuu tugganto yam, ɗemɗe fuu kunanto yam. Yimɓe ɓe'e mbi'an: Haa Jawmiraawo tan adilaaku e semmbe ngoni. Ammaa wanyɓe yam fuu ngaran yeeso am, ɓe cemtan. Min Jawmiraawo mi adilinan danygol Isra'iila fuu, kamɓe boo ɓe mbelmbeltan.” “Beel turake, Nebo yani. Suuraaji maaji ɗon dow dabbaaji. Ko on ndoondino nder jahaaŋgal juulde, laati dimŋgal dabbaaji comɗi. Labbi ɗi'i ngibbi, ɗi njani hawtaade, ɗi mbaawataa hisnugo dimŋgal man. Kanji ndahata ko'e maaji. Naneeɗam, onon danygol Yaakubu, onon luttuɓe yimɓe Isra'iila fuu. Min efti on diga reedu daada mon. Mi roondi on diga danyeeki mon. Mi wallan on boo haa yotto ndottaaku mon, haa on mbaɗa dandanndi. Mi eftan on, mi wallan on, mi hisnan on. Bee ɗume nanndinton yam haa on potna yam bee maako? Bee moy nanndinton yam haa min nanndida? Yimɓe maɓɓitan boorooji muuɗum'en, ngurtinan kaŋŋeeri, ɓe awnan cardi bee awnorɗum. Ɓe njoɓan tappoowo kaŋŋeeri haa o wartira ɗum lawru. Nden ɓe teddina ndu, ɓe cujidana ndu. Ɓe eftan ndu dow balbe maɓɓe, ɓe ndoondoto ndu, nden ɓe njippina ndu haa nokkuure maaru. Ton ndu daroto, ndu sottataa e pellel maaru. Ɓe ngookanan ndu, ammaa ndu jaabataako, ndu hisnataa goɗɗo e ɓillaare muuɗum. Ciftore ɗum, laate suusɓe! Kakkilane ɗum, onon tuurtooɓe. Ciftore kuuje aartuɗe, laatiiɗe ɓooyma. Ngam min woni Allah, walaa goɗɗo feere sam. Min woni Allah, walaa nannduɗo bee am. Diga fuɗɗoode, mi anndini ko tammi laataago, diga ɓooyma mi anndini on kuuje ɗe ciwaa laataago. Nufaye am hiɓɓan. Mi waɗan ko ngiɗmi fuu. Mi ewnoto dutal haa fuunaaŋge, haa lesdi ndaayiindi ewnotoomi goɗɗo kiɓɓinanɗo nufayeeje am. Ko mbi'mi, mi laatinan ɗum boo. Ko nufiimi, mi waɗan ɗum boo. Naneeɗam, onon saata-ko'e'en, daayiiɓe adilaaku! Mi ɗon ɓadina adilaaku am, ngu daayaaki, kisndam am neeɓataa wargo. Mi hokkan kisndam haa Siyona. Mi hokkan Isra'iila daraja am.” Jawmiraawo wi'i: “An Baabila, jippa leeso laamu ma, jooɗa nder mbulwuldi lesdi. Naane a nanndi bee paanyo debbo, a berniwol Kaldiya'en. Ammaa a meetataa ewneego neeminiiɗo, ɗelemɗo. Hoo'u namarde, namu! Sudditit yeeso ma, ɓaŋgtu limce ma, sudditit kosɗe ma, eera maaje! Temmbuki ma waŋga, koo moy yi'a toskaare ma. Mi waatoto, walaa mo haɗatammi!” Non coottoowo amin wi'i. Innde maako Jawmiraawo honooɓe asama, Ceniiɗo Isra'iila. Jooɗa siriw, nastu nder nyiɓre, berniwol Kaldiya'en! A meetataa ewneego jawmu laamuuji. Mi tikkanino ummaatoore am, mi soɓnuno maral am, mi hokkuno ɓe haa juŋngo ma. A yurminaay ɓe, a yowani koo nayeejo boo kaɓɓirgal tedduŋgal. A ɗonno wi'a: Mi laamoto haa foroy. A hakkilanaay kuuje ɗe'e, a numaay dow ko tammi laataago. Jonta kam, nan ɗu'um, an cuunaaɗo neeminaare, jooɗiiɗo nder de'ere, an bi'anɗo nder ɓernde ma: Sey min, walaa goɗɗo sam! Mi meeɗataa laataago debbo jurumɗo, mi sooyataa ɓikkoy. Ammaa kuuje ɗiɗi ɗe'e: Sooynde gorko e sooynde ɓikkoy ngaran dow ma nder saa'iire woore, nder nyalaade woore. Ɗe ngaran dow ma bee semmbe maaje fuu koo to hiilaaji ma ɗuuɗi, koo to moccooje ma ɗuuɗi masin. A ɗonno hoolo halleende ma. A wi'i: Walaa mo yi'atammi. Hikma ma e anndal ma majjini ma. A wi'i nder ɓernde ma: Sey min, walaa goɗɗo sam! Sarru waran dow ma, a waawataa daaynugo ngu bee hiila. Masiibo ukkanto ma, a waawataa daɗugo mo. Bilaa anndaaŋgal ma, halkere waran dow ma bee juhuki. “Kadi, dara dow sirriiji ma, bee hiilaaji ma ɗuuɗɗi ɗi kuuwɗa bee tiɗɗinaare diga nderkaaku ma. Teema ɗi nafete, teema a hulnan konne'en ! A somi ngam sawariiji ɗi keɓɗa fuu. Sey annduɓe haala koode asama, yeccooɓe ko heɓete nde lewru dari fuu ndaro, ɓe kisne. Ndaa, ɓe laati bana geene joorɗe, yiite nyaaman ɓe. Ɓe ndaɗataa ɗemŋgal yiite. Naa ɗum ƴulɓe ngam sa'ugo tamseeje malla boo ngam aytinaago. Hiila'en ɓe comnuɗa hoore ma daliila muuɗum'en laatoto bana non. A tiini sarwaago ɓe diga nderkaaku ma. Jonta boo koo moy ɗon tiito yeeso muuɗum, walaa mo waawata hisnugo ma.” Nane ɗu'um, onon yimɓe Yaakubu, ewnaaɓe bee innde Isra'iila, onon danygol Yahuuda: On ɗon kunoro bee innde Jawmiraawo, on ɗon ewno Allah Isra'iila, ammaa naa bee gooŋgaaku e adilaaku. On ɗon ewno ko'e mon bee innde berniwol ceniiŋgol, on ɗon tuugo dow Allah Isra'iila mo innde mum Jawmiraawo honooɓe asama. Diga ɓooyma mi wooyni, mi anndini kuuje aartuɗe laataago. Nden mi waɗi ɗum, ɗum laati bee juhuki. Mi anndi ko'e mon caati bana njamndi, bana njamndi mboɗeeri. Ngam maajum anndinmi on ɗum diga ɓooyma, hiddeko ɗum laato. Mi yecci on ɗum, ngam taa on mbi'a: Lawru amin waɗi ɗum. Suura amin cehaaŋga e suura amin ɓolinaaŋga umri ɗum. On nani ɗum, on ndaari ɗum fuu! Onon boo on anndintaa ɗum na? “Diga jonta ngeccanmi on kuuje kese, kuuje cuuɗiiɗe ɗe on anndaa. Jonta ɗe tagaama, naa ɓooyma. Haa wargo hannde on meeɗaayno nanugo haala maaje, ngam taa on mbi'a: Min anndi ɗe! On meeɗaay nanugo koo anndugo ɗe. Noppi mon maɓɓitaaki diga ɓooyma. Ngam mi anndi on zammbooɓe, ɓe ewni on tuurtooɓe diga reedu daada. Ngam daliila innde am paasitanmi tikkere am. Ngam daliila maŋgtoore am naŋgtumi hoore am, ngam taa mi nattina on. Ndaa, mi laɓɓini on, ammaa naa bana cardi. Mi foondi on nder ɓolinirde ɓillaare. Ngam daliila hoore am tan mbaɗanmi ɗum. Mi accataa goɗɗo soɓna innde am. Mi hokkataa goɗɗo feere tedduŋgal am.” “Naneeɗam, onon yimɓe Isra'iila, danygol Yaakubu, ewnaaɓe am! Min woni arano, min boo ragareejo. Juŋngo am saɓɓi lesdi, nyaamo am we'iti asamanji. To mi ewnake lesdi e asamanji, ɗum fuu ɗum darodotto. Mooɓe, on fuu, nane! Moy caka ɗowanteeɓe anndini kuuje ɗe'e? Goɗɗo mo ngiɗmi ɗum, kaŋko o hiɓɓinan muuyo am dow Baabila, juŋngo maako yowoto dow Kaldiya'en. Min, min feere am wolwi, mi ewni mo, mi waddi mo, nufaye maako hiɓɓan. Ɓaditeeɗam, nane ɗu'um: Diga fuɗɗam mi wolwaay bee sirri. Diga fuɗɗoode kuuje ɗe'e, mi ɗon.” – Ammaa jonta Jawmiraawo Allah neli yam bee Ruuhu muuɗum. Ndaa nii Jawmiraawo, coottoowo on, Ceniiɗo Isra'iila wi'i: “Min woni Jawmiraawo Allah mon, ekkitinɗo on ko nafata on. Mi ɗowan on dow laawol ngol tokkotooɗon. Kadi, to on kakkilanino umrooje am, salaaman mooɗon ilanno bana ndiyam nder maayo, adilaaku mooɗon bana ƴuuge mbeela. Danygol mon laatotono bana njaareendi, ngol ɗuuɗanno bana gabbe maari. Innde maɓɓe nattataano, nde halkataano yeeso am.” Ngurte Baabila, ndogge Kaldiya'en! Anndine ɗum bee hoolo seyo, ngooyne ɗum! Njahre habaru man haa keerol duniyaaru, mbi'e: “Jawmiraawo sootti suka mum Yaakubu !” Ɓe maatataa ɗomka haa ladde haa o ɗowata ɓe. O ilnanan ɓe ndiyam e tapaare. O seekan tapaare, ndiyam ila. “Walaa salaaman ngam halluɓe sam.” Nii Jawmiraawo wi'i. Naneeɗam, onon duuɗe! Keɗite, onon ummaatooje daayiiɗe! Jawmiraawo ewni yam diga mi siwaa danyeego. Diga reedu daada am o ewni innde am. O waɗi hunnduko am bana kaafahi belki. O suddi yam bee ɗowdi juŋngo maako. O wartiri yam kurol ceeɓŋgol, o suuɗi yam nder ɓaaru maako. O wi'i yam: “An Isra'iila, a suka am. Bee maaɗa mbaŋginiranmi tedduŋgal am.” Ammaa mi wi'i: “Mi somni hoore am meere, mi majjini semmbe am meere, walaa nafuuda. Ammaa fakat geɗal am haa Jawmiraawo woni, mbarjaari am ɗon haa Allah am.” Jonta Jawmiraawo ɗon wolwa – O waɗi yam diga reedu daada am haa mi laato suka maako, mi lortina danygol Yaakubu haa maako, mi mooɓta Isra'iila haa maako. Ngam mi tedduɗo haa gite Jawmiraawo, Allah am woni semmbe am – O wi'i: “Laataago suka am ummitinanɗo le'i Yaakubu, lortinanɗo luttuɓe Isra'iila, he'aay. Mi waɗete a annoora ummaatooje, haa kisndam am yotto keeri duniyaaru.” Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Ceniiɗo, kisnoowo Isra'iila wi'i jawaaɗo, ganyaaɗo ummaatoore, maccuɗo toonyooɓe: “Laamiiɓe ngi'an ɗum, ɓe ummoto. Ardiiɓe ngi'an ɗum, ɓe cujidan ngam daliila Jawmiraawo koolniiɗo, ngam daliila Ceniiɗo Isra'iila mo suɓi ma.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Wakkati mo'ere mi jaɓi tornde ma, nyalaade kisndam mi walli ma. Mi ɗon ayne haa laatoɗa alkawal ummaatoore, haa mbo'itina lesdi, cenndana yimɓe maral maɓɓe bonniiŋgal jonta, haa mbi'a haɓɓaaɓe: Ngurte, wonɓe nder nyiɓre boo: Mbaŋge haa jayŋgol. Ɓe nduran bana tokkere haa laabi, towndiije cooke fuu laatoto durduɗe maɓɓe. Ɓe maatataa dolo koo ɗomka fahin. Henndu wulndu e naaŋge naawnataa ɓe, ngam kinnotooɗo ɓe ɗowan ɓe, yahran ɓe haa ceeɓooje ndiyam. Mi wartiran kooseeje am fuu laawol. Buuwi am towtan dow lesdi. Ndaa, yimɓe am ɗon ngara diga daayiiɗum, woɗɓe diga woyla e hiirnaaŋge, woɗɓe boo diga lesdi Sinim haa fombina Misra.” Koole bee seyo, onon asamanji, welweltu, an lesdi! Onon kooseeje, mbaɗe hoolo seyo, ngam Jawmiraawo de'itini ummaatoore muuɗum, o ɗon hinno ɓilliiɓe maako. Ammaa Siyona wi'i: “Jawmiraawo acci yam, Allah yejjiti yam.” Ngam maajum Jawmiraawo wi'i: “Debbo yejjitan musinanŋgel mum na? O enɗataa ɓii reedu maako na? Koo to daada yejjiti ɓiyum, min mi yejjitittaa ma sam. Ndaa, mi winndi innde ma nder newe am. Tum mi ɗon numa dow mahi maaɗa. Ɓiɓɓe ma ɗon ngara bee jaawal, wonnooɓe ma e wilooɓe ma ngurtoto yaasi. Tijja, laar nder taarde fuu: Yimɓe ma fuu ɗon mooɓo, ɗon ngara haa maaɗa. Fakat bana min Jawmiraawo mi geeto! Mi wi'i ɗum, a jaagnorto ɓe bana fawne, a haɓɓan ɓe haa maaɗa bana ɓaŋgeteeɗo. Lesdi ma nattinaama, ndi ferwi, ndi laati winnde. Ammaa jonta, fakat ndi faaɗanan jooɗiiɓe ton. Wilooɓe ma boo ndaayoto. Ɓikkoy maaɗa koy cooynooɗa mbi'ete: Nokkuure nde'e faaɗani min, hokku min babal haa min njooɗo. An boo a wi'an nder ɓernde ma: Moy danyani yam koy? Mi sooyno ɓikkoy, mi dimarono, mi dahaaɗono, gudinaaɗo. Moy mawnini koy? Ndaa, mi geewaaɗono. Toy koy ngonno?” Ndaa nii Jawmiraawo Allah wi'i: “Mi ɓaŋgtan juŋngo am heedi ummaatooje, mi darnan tuutawal am heedi jama'aaje. Ɓe lortinan ɓiɓɓe ma worɓe dow juuɗe maɓɓe. Ɓe ndoondoto ɓiɓɓe ma rewɓe dow balbe maɓɓe. Laamiiɓe laatoto nyaamnooɓe ma, mayram'en boo musininooɓe ma. Ɓe cujidante, geese maɓɓe haa lesdi. Ɓe tahan mbulwuldi e kosɗe ma. Nden a anndan min woni Jawmiraawo. Hooliiɓe yam cemtintaake.” Ɓe njaɓtan konoowo keɓal muuɗum na? Haɓɓaaɓe marɗo baawɗe ndaɗan na? Jawmiraawo ɗon wi'a: “Nonnon, ɓe njaɓtan koo haɓɓaaɓe konoowo boo. Keɓal marɗo baawɗe daɗan. Mi honan honanɓe ma, mi hisnan ɓikkoy ma. Mi nyaamnan ɓillooɓe ma kusel ɓalli muuɗum'en. Ɓe nguykiran ƴiiƴam maɓɓe bana bee inaboojam kesam. Nden kam, yimɓe fuu anndan min woni Jawmiraawo, kisnoowo ma, coottoowo ma, Baawɗo Yaakubu.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Toy ɗereewol ceergal ngol mi seeri daada mooɗon bee maajum? Malla tokkiiɗo yam nyamaande moy coorrumi on haa muuɗum? Ndaa on coorraama ngam daliila zunuubaaji mon. Ngam daliila aybeeji mon daada mooɗon seeraama. Nde ngarmi, koni walaa koo goɗɗo haa ɗo? Nde ewniimi, koni walaa jaabiiɗo? Kadi juŋngo am rammi, he'ataa rimɗingo na? Semmbe am he'aay hisnugo na? Ndaa, bee umroore am telɓananmi mbeela, njoornanmi nga, ngartiranmi maaje ladde meere. Liɗɗi gonɗi ton mbaatan daliila ɗomka, ɗi nyolan ngam ndiyam woodaa. Mi ɓornan asamanji nyiɓre, mi suddan ɗi bee leppol buhuure.” Allah Jawmiraawo hokki yam ɗemŋgal pukara'en haa mi waawa semmbiɗingo comɗo bee wolde. O findinammi nde weeti fuu, o fiɗɗi noppi am haa mi nana bana pukara'en nanirta. Allah Jawmiraawo maɓɓitani yam nofru, min boo mi tuurtaay, mi loraaki ɓaawo. Mi hokki ɓoccuɓe yam ɓaawo am, mi suuɗaay galaŋge am nde ɓe ɗoofi wakkude am, nde ɓe kuɗi yam, ɓe tuuti yam tuuɗe. Ammaa Allah Jawmiraawo walli yam. Ngam maajum mi toskaaki. Ngam maajum mi suusɗini hoore am, mi anndi mi semtintaake. Adilinanɗo yam o ɓadiiɗo. Moy yiɗi wullaago yam? Sey ndaroden haa kiita. Moy dartinta gooŋga am? O ɓadito yam! Ndaa, Jawmiraawo Allah yiidatam. Moy aybintammi? Ndaa, ɓe fuu ɓe kiiɗan bana limce, gilɗi nyaaman ɓe. Moy caka mooɗon ɗon hula Jawmiraawo bee nanugo sawtu suka maako? Koo moy jahanɗo nder nyiɓre, mo annoora yaynantaa ɗum, sey o hoolo innde Jawmiraawo, o tuugo dow Allah maako. Ammaa onon huɓɓuɓe yiite, taaskiiɓe bee kuri giiteleeji fuu, naste nder yiite mon e kuri giiteleeji mon ɗi kuɓɓuɗon. Juŋngo Jawmiraawo waɗani on ɗum, on mbaaloto haa nokkuure bone. Naneeɗam, onon yiɗɓe adilaaku, onon ɗakkotirɓe bee Jawmiraawo. Ndaare tapaare nde cehaaɗon nder muuɗum, ngaska ɓulndu boo ndu ngurtinaaɗon nder muuɗum. Ciftore kaaka mon Ibrahiima e Saraatu, danyɗo on. Mi ewni Ibrahiima, saa'i o walaano ɓiŋngel. Mi barkiɗini mo, mi ɗuɗɗini mo. Jawmiraawo de'itinan Siyona, o yurminan bille maagol fuu. O wartiran ladde maagol bana Adnin, harde maagol bana jarne Jawmiraawo. Ngol heewan seyo e welwelo, maŋgtooje e gime. “Keɗiteeɗam, onon yimɓe ummaatoore am! Naneeɗam, onon yimɓe jama'aaje am! Ngam tawreeta iwan haa am. Mi darnan kiita am ngooŋɗuka haa ka laato annoora ummaatooje. Adilaaku am ɓadake, kisndam am waŋgan, juuɗe am kiitoto ummaatooje. Duuɗe tammorto yam, ɗe ngeloto juŋngo am. Tijje asama, ndaare lesdi haa les. Ngam asamanji caakoto bana cuurɗe, lesdi hiiɗan bana limce, jooɗiiɓe haa maari maayan bana buubi. Ammaa kisndam am duumoto haa foroy, adilaaku am ɗon tabiti tum. Naneeɗam, onon annduɓe adilaaku, onon jogiiɓe tawreeta am nder ɓerɗe mon! Taa kule feloore yimɓe, taa ndiwtore daliila kuudi maɓɓe. Ngam gilɗi nyaaman ɓe bana limce, somre nyaaman ɓe bana gaasa baali. Ammaa adilaaku am duumoto haa foroy, kisndam am tabitan diga yidere haa yidere.” Fin, fin! Ɓorna baawɗe, an juŋngo Jawmiraawo! Fin bana nder nyalɗe ɓooyma, bana nder wakkati gide caaliiɗe. Naa an ta'i Rahab geɓe geɓe, yuwi kuuŋga mbeela? Naa an ɓeeɓni mbeela, ndiyamji ilam lugguɗam, a waɗi laawol dow ndiyamji lugguɗi, haa hisnaaɓe ma caalo? Rimɗinaaɓe Jawmiraawo ngartan, nastan Siyona bee hoolo seyo. Seyo duumiiŋgo heewan ɓerɗe maɓɓe. Ɓe keɓan welwelo e seyo, ngam mettamɓeram e uumaali laatantaako ɓe fahin. Jawmiraawo wi'i: “Min, min feere am de'itinta on. Koni kuloton neɗɗo maayanɗo, ɓii Aadama nannduɗo bee huɗo? On ngejjiti Jawmiraawo tagɗo on, mo we'iti asamanji, mo jo'ini lesdi dow caɓɓaaje maari na? On ndiwnan foroy yeeso tikkere ɓillooɓe on, anninɓe halkugo on na? Kadi, toy tikkere maɓɓe yahata? Nii seɗɗa ɓe njooftan haɓɓaaɓe. Ɓe maayataa nder ngaska. Ɓe cooyataa nyaamdu. Ngam min woni Jawmiraawo, Allah mooɗon, laanyanɗo mbeela, umminanɗo ƴuuge mbaɗa hoolo. Jawmiraawo honooɓe asama woni innde am. Mi we'iti asamanji, mi jo'ini lesdi dow caɓɓaaje maari. Mi wi'i jooɗiiɓe haa Siyona: Onon on ummaatoore am. Mi waɗi bolle am nder kunnduɗe mon, mi suddi on bee ɗowdi juŋngo am.” Fin, fin! Umma, an Urusaliima! A yari jardugel tikkere ngel juŋngo Jawmiraawo hokki ma. A yari ko woni nder jardugel fuu haa ɗum hokki ma giilol ! Walaa ɗowuɗo ma caka ɓikkoy koy ndanyɗa fuu. Walaa naŋnguɗo ma juŋngo caka ɓikkoy koy mawninɗa. Masiibooji ɗiɗi ɗi'i keɓi ma: Lesdi ma wonni, laati bille, yimɓe ma maayi bee dolo e kaafahi. Moy woyete, moy de'itinte? Ɓiɓɓe ma tampi, njani. Ɓe ɗon mbaali haa nyobborle laabi bana jabaare nder tuuforgol. Jawmiraawo Allah maaɗa rufi tikkere mum dow maɓɓe, o telɓani ɓe. Ngam maajum, nane ɗu'um, onon yarɓe bone, onon wuykuɓe, ammaa naa bee inaboojam. Ndaa ko Allah, Allah Jawmiraawo mon jiŋnganɗo ummaatoore mum wi'i: “Mi hoositan diga juŋngo maaɗa jardugel tikkere am, ngel hokkino ma giilol. A meetataa yarugo ngel! Mi hokkan ngel haa juuɗe toonyinooɓe on, wi'ɓe on: Ture haa min njaaɓa dow mooɗon. Onon boo on ngartiri ɓaawe mon bana lesdi, bana laawol ngol yimɓe tokkoto foroy.” Fin, fin! Ɓorna baawɗe ma, an Siyona, ɓorna jaage ma, an Urusaliima, berniwol ceniiŋgol! Ngam saadooniijo malla coɓɗo nastataa haa ma fahin. Fiɗɗu collaaje ma, darta, jooɗa, an Urusaliima! Piiste kaɓɓorli haa daaɗe mon, onon yimɓe Siyona haɓɓaaɓe! Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Ɓe coorri on meere, min boo mi soottan on bilaa ceede.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Ɓooyma yimɓe ummaatoore am njippi haa Misra, njooɗoyi ton. Nden Assuura'en ɓilli ɓe bilaa daliila. Jonta boo, ko mbaɗanmi? Ɓe kooci yimɓe am bilaa daliila. Toonyooɓe ɓe ɗon koola. Ɓe ɗon nyalla wolwugo kalluka dow innde am. Ngam maajum yimɓe am anndan innde am nyannde feere. Nyannde man ɓe anndan min wi'i: Ndaa yam ɗo!” Ɗume wooɗiri dow kooseeje bana kosɗe gaazoowo habaru seyo? O ɗon wooyna salaaman, o ɗon wadda kubaruwol ceynanŋgol, o ɗon wooyna kisndam. O ɗon wi'a Siyona: “Allah ma ɗon laamo !” Nane hoolo aynooɓe, ɓe ɗon towna sawtu, ɓe ɗon koolda bee seyo. Ngam bee gite maɓɓe ɓe ɗon ngi'a Jawmiraawo ɗon lorto haa Siyona. Mbelmbelte hawtaade, onon bille Urusaliima! Ngam Jawmiraawo de'itini ummaatoore muuɗum, sootti Urusaliima. Jawmiraawo waŋgini juŋngo mum seniiŋgo yeeso ummaatooje fuu. Keeri duniyaaru fuu ngi'an kisndam Allah men. Ndille, ndille, ngurte diga ton! Taa meeme coɓɗum! Ngurte e maagol. Laɓɓine ko'e mon, onon roondotooɓe kuuwruɗe Jawmiraawo. Taa ngurte bee jaawal, taa ndille bee dogguki ngam Jawmiraawo ardoto on, Allah Isra'iila wonan ɓaawo mooɗon, o faddoto on. Jawmiraawo wi'i: “Suka am heɓan hayru. O heɓan maŋngu, o ɓaŋgoto ɓaŋgiiɗum masin. Ɗuuɗɓe kultori daliila maako, ngam jaati maako wayli, nanndaay bee neɗɗo sam, tagdi maako nanndaay ndi ɓii Aadama. Bana non boo ummaatooje ɗuuɗɗe kayɗinan ngam maako, laamiiɓe maɓɓan kunnduɗe muuɗum'en yeeso maako. Ngam ɓe ngi'an, ɓe paaman ko ɓe meeɗaay nanugo tawon.” Moy nuɗɗini ko nanɗen? Haa moy Jawmiraawo waŋginani juŋngo mum? O mawni yeeso maako bana fuɗŋgo iwŋgo diga ɗaɗol nder lesdi njoorndi. O walaa ŋarol koo ɗelko sakko ngi'en mo, haa jaati maako boo, walaa ko fottani en. Yimɓe njawi mo, ngudini mo. O woowri bee naaworlaaji e bone, koo moy wiirni yeeso mum ngam taa yi'a mo. En njawi mo, en paalaay mo. “Asee boo naaworlaaji meeɗen o roondi, bone meeɗen o hooci. Bee non fuu en ndaari mo bana Allah hiiti mo, fiyi mo, leestini mo. Ammaa o yuwaama daliila zunuubaaji meeɗen, o torraama ngam aybeeji meeɗen. Kiita ka o jaɓi, waddani en salaaman, daliila kuuduuje maako en kurgake. Enen fuu en majjino bana baali, koo moy tokkuno laawol muuɗum. Ammaa Jawmiraawo yowi aybe meeɗen fuu dow maako. Ɓe toonyi mo, ammaa o munyani ɗum, o maɓɓitaay hunnduko maako bana jawgel ngel ɓe njahrata hirseego, bana mbaalu muukaaŋgu yeeso meksooɓe gaasa muuɗum, non o maɓɓitaay hunnduko maako. Ɓe naŋngi mo bee semmbe, ɓe ndo'i mo kiita. Caka yimɓe yidere maako, walaa mo numi dow ko heɓi mo. O ittaama diga lesdi yeeɗɓe daliila zunuubaaji ummaatoore am. Ɓe mbaɗi yenaande maako caka halluɓe, ɓe mbaɗi hawriire maako caka riskuɓe koo to o waɗaay toonyaare, hunnduko maako wolwaay fewre.” Jawmiraawo muuyi torrugo mo e yarnugo mo bone. Ɓaawo o lii'i hoore maako ngam ittugo hakkeeji, o yi'an danygol maako, balɗe maako njuutan, muuyo Jawmiraawo hiɓɓoto bee maako. Daliila torraaji ɗi o yari, o heɓan seyo fahin, o anndan o torraaki meere. Kaŋko woni suka am adiliijo. O roondi aybeeji ɗuuɗɓe, bana nii o adilinan ɓe. Ngam maajum ndokkan mo mi geɗal maako caka mawɓe, o senndan keɓal bee semmbiɗɓe, ngam o jaɓi maayugo, o limdaama bee waɗɓe zunuuba. Ammaa o roondi hakkeeji ɗuuɗɓe, o do'ani waɗɓe zunuuba. “Ummin gookaali seyo, an dimaro mo meeɗaay danyugo! Welweltu, hoolu bee seyo, an mo meeɗaay luuweego! Ngam ɓikkoy geewaaɗo ɓuran ɓikkoy te'aaɗo ɗuuɗugo.” Non Jawmiraawo wi'i. Yaajin babal suudu laymaaru ma. Sey ɓe mbe'ita wiirndallooji jooɗorde ma, taa famɗin. Juttin ɓoggi maaru, tiggu tiggirɗe ma booɗɗum. Ngam a yaajan haa nyaamo e nano. Danygol ma heɓtan lesdi ndi ummaatooje nyaami ɗum, hebbinan berniiji geewaaɗi. Taa hul, ngam a semtintaake. Taa sakla, ngam a toskintaake. A yejjitan toskaare nderkaaku ma, a meetataa siftorgo mbustu suddaare ma. Ngam tagɗo ma laatoto gorko ma, Jawmiraawo honooɓe asama woni innde maako, coottoowo ma, ɗum Ceniiɗo Isra'iila, o ewneteeɗo Allah duniyaaru fuu. A nanndi bee debbo accaaɗo, mo hakkiilo mum sakli, ammaa Jawmiraawo ewni ma. Goɗɗo wudinan debbo sukaaku mum na? Non Allah ma wi'i: “Mi acci on wakkati seɗɗa, ammaa mi jaɓan on bee enɗam ɗuuɗɗam. Nde tikkere am saati, mi suuɗi on yeeso am wakkati seɗɗa, ammaa mi enɗan on bee mbooɗeeŋga nduumiiŋga.” Non Jawmiraawo coottoowo ma wi'i. “Ɗum laatanto on bana nder zamanu Nuuhu: Mi hunino ilamji meetataa ilnugo lesdi. Bana non boo kunortoomi jonta mi meetataa tikkango on e telɓango on. Koo to kooseeje cotti, towndiije boo ndimmbake, mbooɗeeŋga am sottantaa on, alkawal salaaman am bee mooɗon dimmbataako.” Non Jawmiraawo enɗoowo on wi'i. An Urusaliima, a ɓillaaɗo, keni ndimmbini ma, walaa mo de'itini ma! Ndaa, mi nyiɓtoto mahi ma dow kaa'e ɓaleeje. Mi wallinan caɓɓaaje ma bee kaa'e safira. Mi lamsoto mahi ma bee kaa'e boɗeeje. Mi waɗan dammuɗe ma bee kaa'e ɗelkooje e mahi taariiɗi ma fuu bee kaa'e marɗe saman. Ɓikkoy ma fuu laatoto pukara'en Jawmiraawo. Salaaman ɓikkoy maaɗa ɗuuɗan. A tabitan bee adilaaku. A daayoto ɓillaare, a hulataa fahin. A daayoto kultoreeŋgol boo, ngol ɓaditittaako ma. To goɗɗo ukkanake ma, ɗum iwaay diga am. Koo moy jokkiranɗo bee maaɗa do'oto daliila ma. “Ndaa, min tagi kilaajo puufanɗo ƴulɓe jamnaaɗe ngam waɗugo balmi koo ɗiye. Min tagi nattinoowo boo ngam nattingo balmi ɗi'i. Balmol taaskaaŋgol ngam naawnugo ma meemataa ma. A do'an wullotooɓe ma fuu. Non maral suka'en Jawmiraawo wa'i, mi waɗanan ɓe adilaaku am.” Non Jawmiraawo wi'i. Hey! Onon ɗomɗuɓe, ngare haa ndiyam, koo mo walaa ceede! Ngare, coode, nyaame! Ngare, coode inaboojam e kosam bilaa ceede, bilaa yoɓugo koo ɗume. Koni ndokkoton cardi ngam ko laataaki nyaamdu? Koni ndokkoton ngeenaari mon ngam kuuje ɗe kaarnataa? Naneeɗam booɗɗum! Nyaame kuuje booɗɗe, nyaame nyaamdu ɓurdanndu wooɗugo. Keɗite! Ngare haa am. Nane! Nden on ngeeɗan. Mi haɓɓan alkawal duumiiŋgal bee mooɗon, mi mo'anan on mo'ere nde mi iinani Daawuda. Ndaa, mi darni mo o ceedoowo yam caka ummaatooje, o ardiiɗo, umroowo ɗe. Jonta a ewnoto ummaatoore nde a anndaa. Ummaatoore nde anndaano ma waran haa maaɗa bee jaawal. Min Allah Jawmiraawo ma, Ceniiɗo Isra'iila, mi waɗan ɗum, mi hokkete daraja. Ɗakkotire bee Jawmiraawo saa'i o taweteeɗo. Tore mo saa'i o ɓadiiɗo. Sey kalluɗo acca laawol mum, marɗo hakke acca numooji mum. O lorto haa Jawmiraawo, kaŋko boo o enɗan mo. O lorto haa Allah men, ngam o yaafoto ɗuuɗɗum. Jawmiraawo wi'i: “Numooji am nanndaay bee numooji mooɗon, laabi mon boo nanndaay bee laabi am. Bana asama towtiri dow lesdi, bana non laabi am towtiri dow laabi mooɗon, numooji am boo dow numooji mooɗon. Iyeende e mallimallooje toɓan diga asama. Ɗe lorataako haa ton, sonaa to ɗe njarni lesdi, haa ndi fuɗna, ndi rima, ndi hokka aawoowo aawdi, nyaamoowo boo nyaamdu. Bana non boo wolde am wurtiinde hunnduko am. Nde lorataako haa am sookre, ammaa nde waɗan ko fottani yam, nde hiɓɓinan anniya am. On ngurtoto bee seyo, mi hooran on nder salaaman. Kooseeje e towndiije mbelmbeltan yeeso mooɗon, leɗɗe ladde fuu kellan juuɗe. Leɗɗe booɗɗe mawnan haa nokkuure gi'e, haa pellel giŋngille boo irin asuraaje. Ɗum laatanto yam daraja e alaama nduumiika, ɗum ittataake sam.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Kakkilane kiita ngooŋɗuka, mbaɗe kuuɗe adiliije. Ngam kisndam am ɓadake yottaago, adilaaku am ɓadake waŋgugo. Barka laatanto neɗɗo baɗanɗo ɗum, ɓii Aadama jogotooɗo ɗum, kakkilananɗo nyannde siwtorde ngam taa o soɓna nde, aynanɗo juŋngo mum ngam taa waɗa halleende sam.” Jananno mo hawtani yimɓe Jawmiraawo, taa wi'a: “Fakat Jawmiraawo senndirtam bee ummaatoore mum!” Taa cortaaɗo wi'a: “Ndaa, mi lekki joorki!” Ngam Jawmiraawo wi'i sortaaɓe: “To on kakkilani nyalɗe ciwtorɗe am, to on mbaɗi ko fottani yam, to on tabiti nder alkawal am, nden kam mi hokkan on ko ɓurata ɓiɓɓe worɓe e rewɓe, waato ciftinorɗum e daraja nder suudu am, caka mahi saare am. Inɗe mon nduumoto, ittataake sam.” Jananɓe hawtananɓe yimɓe Jawmiraawo ngam jagganaago mo, yiɗɓe innde Jawmiraawo ngam laataago suka'en maako, hakkilananɓe nyannde siwtorde ngam taa ɓe coɓna nde e jogotooɓe alkawal am, mi yahran ɓe haa hooseere am seniinde, mi seynan ɓe nder suudu do'a am. Mi yerdoto guleteeɗi maɓɓe e kirseteeɗi ɗi ɓe lii'anto yam dow hirsirde am. Suudu am wi'ete suudu do'a ngam ummaatooje fuu. Jawmiraawo Allah mooɓtanɗo Isra'iila'en dahaaɓe wi'i: “Mi ɓesdanan mooɓtaaɓe mooɓteteeɓe woɗɓe.” Ngare, onon dabbaaji ladde e laynde fuu, haa on nyaama! Aynooɓe Isra'iila ɓe wumɓe, walaa ko ɓe anndi, ɓe dawaaɗi muukaaji, ɗi mbaawataa wohugo. Ɓe ɗon koyɗa, ɓe ɗon mbaali, ɓe ngiɗi ɗoyɗi. Ɓe dawaaɗi ɗuuɗa-suunooji ɗi kaarataa sam. Ɓe waynaaɓe ɓe paamataa sam, koo moy ɗon tokko laawol muuɗum. Koo moy maɓɓe ɗon ɗaɓɓita riba muuɗum kalluka tan. Koo moy ɗon wi'a: Ngare, sey mi ɗaɓɓita inaboojam. Njaren nguykinoojam haa nguyken! Jaŋngo boo nii non! Luttuɗam ɓuri ɗuuɗugo! Adili'en ɗon kalka, ammaa kakkilanɗo ɗum woodaa. Yimɓe hoolaaɓe ittaama, ammaa paamɗo ɗum woodaa. Ngam daliila halleende, adili'en mbaraama. Ɓe njahan haa nokkuure salaaman. Tokkiiɓe laawol darnuŋgol ciwtoto dow baalorɗe muuɗum'en. Ɓadite, onon ɓiɓɓe debbo hiilaajo, onon danygol jeenoowo, daakaareejo! Dow moy njaloton? Dow moy maɓɓititton kunnduɗe, njuutinton ɗemɗe? Naa on ɓikkoy tuurtukoy, on danygol fewre na? On ɗon mbaalda bee labbi mon les leɗɗe mawɗe, les leɗɗe bilititɗe fuu. On ɗon kirsa ɓikkoy nder waadiiji e gaaruuji tapaaje. Kaa'e ɓorwuɗe nder waadiwol ngoni geɗal mooɗon. On ɗon ngaɗana ɗe dokke dufeteeɗe, on ɗon lii'ano ɗe dokke nyaamdu. Kadi mi de'itinan hoore am dow maajum na? On ɗon mbe'iti be'itte mon dow hooseere townde, on ɗon lii'o kirseteeɗi mon ton boo. On ɗon njo'ina ciftinorɗe labbi mon haa ɓaawo dammuɗe cuuɗi mon. On ngayliti, on acci yam. On ɗon ɓorto, on ɗon mba'o dow be'itte, on ndokki ɓe pellel, on alkotiri bee yiɗɓe on. On ngiɗi waaldugo bee maɓɓe, on ɗon ndaara temmbuki maɓɓe. On ɗon nguja ɓalli mon bee nebbam e uurle ngam yahugo sujidango lawru wi'eteendu Laamiiɗo. On ɗon nela nelaaɓe mon daayiiɗum, on njippi haa joonde maayɓe. On njanci haa on comi, ammaa on mbi'aay: Ɗum nafataa. On tammi semmbe mon hesɗitan, ngam maajum on tampaay. “Kadi, moy kulɗon? On zammbi yam, on ngejjiti yam, on cali numugo. On acci hulugo yam ngam duuri mi ɗon jeeɗi. Ammaa mi waŋginan adilaaku mon e kuuɗe mon. On naftortaako ɗum sam. To on mboyi, sey mooɓgal labbi mon kisna on! Henndu wiftan ɗi fuu, foofaaŋgo sottinan ɗi. Ammaa hoolotooɓe yam maran lesdi, ɓe ndonan hooseere am seniinde.” Jawmiraawo wi'an: “Ceeke laawol, ceeke ngol, mbaɗe laawol, itte perge fuu dow laawol ummaatoore am! Allah Ɓaŋiiɗo, mawɗo, tabitɗo haa foroy, mo innde muuɗum Ceniiɗo ɗon wi'a: Mi ɗon jooɗi haa nokkuure seniinde townde, ammaa mi ɗon jooɗi kommbi ta'a-ɓerndeejo e jaŋkiniiɗo boo ngam semmbiɗingo ta'a-ɓerndeejo e yeeɗitingo jaŋkiniiɗo. Ngam mi jokkirtaa bee maɓɓe haa foroy, mi tikkantaa ɓe haa abada. To naa non, ruuhuuji maɓɓe tampan yeeso am, non boo yoŋkiiji maɓɓe ɗi tagmi. Mi tikkani ɓe, mi fiyi ɓe ngam aybe maɓɓe, ngam ɓe cuunaama riba kalluka. Mi suuɗi nder ɓernuki am. Kamɓe ɓe tuurti, ɓe tokki laawol ngol ɓerɗe maɓɓe ngiɗi. Mi yi'i kuuɗe maɓɓe. Ammaa mi yamɗitinan ɓe, mi ɗowan ɓe, mi de'itinan ɓe kamɓe e woyanɓe ɓe, mi waɗan maŋgtoore haa kunnduɗe maɓɓe. Salaaman! Salaaman laatano daayiiɓe e ɓadiiɓe fuu! Non Jawmiraawo wi'i: Mi yamɗitinan ɓe. Ammaa halluɓe nanndi bee mbeela ndimmbotooŋga, nga waawataa de'ugo. Ndiyamji maaga ɗon ummina loope e tuundi. Woodaa salaaman ngam halluɓe.” Non Allah am wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Hoolu bee sawtu, taa naŋgta! Townu sawtu ma bana luwal! Anndin ummaatoore am yimɓe danygol Yaakubu zunuubaaji e hakkeeji maɓɓe. Ɓe ɗon ƴama muuyo am nde weeti fuu, ɓe ɗon ɗaɓɓa anndugo laabi am. Ɓe ɗon bana ummaatoore waɗannde koo ɗume fodde adilaaku, nde accaay gooŋga Allah maare boo. Ɓe ɗon ƴamammi kiitaaji gooŋɗuɗi, ɓe ngiɗi mi ɓadito ɓe.” Yimɓe ƴami: “Ko suumaye nafata to a faalataa ɗum? Ko yaŋgititgo ko'e amin nafata to a hakkilantaa ɗum?” Jawmiraawo jaabi: “Ndaa, nyannde on ɗon cuumo, on ɗon mbaɗa ko on ngiɗi, on ɗon ɓilla huuwanooɓe mon. Suumaye mon ɗon yahra on haa jokkirgol e haɓre e kutupaaje naawɗe. On cuumaaki hannde bana no haandi sakko mi nana do'aaje mon diga dow. On ɗon leestina ko'e. Kanjum woni suumayeere nde ngerdotoomi na? On ɗon tura ko'e mon bana kewal, on ɗon mbaalo dow limce buhuuje e ndoondi. Kanjum mbi'oton suumaye, nyalaade nde fottanta yaa Jawmiraawo na? Ndaa, suumayeere nde ngerdotoomi: Yooftugo yimɓe ɓe naŋnguɗon bilaa hujja, fiɓtugo ɓoggi kaɓɓirgal, rimɗingo toonyaaɓe, yewugo kaɓɓirgal koo ngale. Cennde nyaamdu mon bee dolɓe, nastine laafuɓe yiilotooɓe nder cuuɗi mon. To on ngi'i goɗɗo temmbo, ɓorne mo. Taa ngaylitane banndiraaɓe mon ɓaawo. Nden kam annoora mon yaynan bana jayŋgol fajiri, kuuduuje mon nyawndoto law. Adilaaku mon ardoto on, tedduŋgal am boo wonan ɓaawo mooɗon, faddoto on. To on torake yam, mi jaaboto on. To on ngookani yam ngam ballal, mi wi'an: Na'am. To on acci toonyaago e sappaago yimɓe bee kooli e wolwugo bolle kalluɗe, to on ndokki dolɓe ko nyaamoton, on kaarni laafuɓe, nden kam annoora mon yaynan nder nyiɓre, nyiɓre mon laatoto bana caka nyalawma. Min Jawmiraawo mi ɗowan on foroy, mi haarnan on caka lesdi njoordi, mi semmbiɗinan i'e mon. On laatoto bana jarne cafaaɗe, bana seeɓoore nde sooyataa ndiyam. Daliila mooɗon, ɓe nyiɓtoto bille ɓooymaaje dow caɓɓaaje ɗe gide caaliiɗe mballini. On ewneteeɓe maɓɓooɓe ceekli, wo'itinooɓe pattule haa yimɓe njooɗo.” Jawmiraawo wi'i: “To on kakkilani nyannde siwtorde, to on cuklanaaki kuuɗe mon nyalaade am seniinde, to on ceyorake nde, to on teddini nde, to on tokkaaki laabi mon, on mbolwataa bolle meereeje, nden kam ɓerɗe mon keɓan welwelo haa am. Mi daaynan on cakle duniyaaru fuu. Mi laatinan on jaaliiɓe, on caaloto dow kooseeje lesdi. Mi nyaamnan on nder maral ngal ndokkumi kaaka mon Yaakubu. Min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Kay! Juŋngo Jawmiraawo rammaay ngam hisnugo on. Noppi maako pahɗaay ngam nanango on. Ammaa aybeeji mon cenndata on bee Allah mooɗon, hakkeeji mon laati bana wiirndallo hakkunde maako bee mooɗon. Kanji kaɗata mo nanugo on. Juuɗe mon coɓi bee ƴiiƴam, kooli mon boo bee aybeeji. Kunnduɗe mon ɗon mbolwa fewre, ɗemɗe mon ɗon mbaŋgina sooynde adilaaku. Walaa gullotooɗo bee haala ndarnuka, walaa kiitotooɗo bee gooŋga. Ɓe ɗon koolo kuuje meereeje, ɓe ɗon mbolwa fewre. Ɓe kaari toonyaare, ɓe ndanyan sarru. Ɓe ɗon cosɓina geeraaɗe poosokje, ɓe ɗon cannya cannyudi canycanyɗo. Nyaamanɗo geeraaɗe man maayan. To woore fusi, foosokre wurtoto. Cannyaaɗum man he'ataa ngam waɗugo limce, goɗɗo waawataa suddugo ɓanndu bee maajum. Kuuɗe maɓɓe ɗum kuuɗe sarru, toonyaare woni haa juuɗe maɓɓe. Kosɗe maɓɓe ɗon njaawɗa haa ɓe mbaɗa kalluɗum, ɓe ɗon njaawa rufugo ƴiiƴam yimɓe ɓe ngalaa aybe. Ɓe ɗon numa haala sarru tan. Bonnonda e halkere waɗan koo toy ɓe njehi fuu. Ɓe anndaa laawol jam, woodaa gooŋga nder kuuɗe maɓɓe. Ɓe ɗon tokko laabi leliiɗi, koo moy tokki ɗi heɓataa salaaman. Ngam maajum kiita ngooŋɗuka daaytake min, adilaaku boo yottataako min. Min ngenwi annoora, ammaa ndaa nyiɓre. Min ngenwi jayŋgol, ammaa min ɗon njaha nder jemmaare nyiɓɓunde. Min ɗon mamo bana wumɓe kommbi mahol, min ɗon mamo bana mo walaa gite. Min ɗon pergo caka nyalawma bana to jemma waɗi. Min yamɓe ammaa min ɗon bana maayɓe. Min fuu min ɗon ngurɓo bana dabbaaji ladde, min ɗon mboya bana pooli. Min ngeli kiita ngooŋɗuka – ka woodaa. Min ngeli kisndam – ɗam daaytake min. Yaa Jawmiraawo, zunuubaaji amin ɗuuɗi yeeso maaɗa, hakkeeji amin ɗon ngullo min. Tuurtolji amin ɗon ngondi bee amin, aybeeji amin boo min anndi ɗi: Min tuurtani ma, min zammbi ma, min acci tokkaago ma. Min mbolwi haala toonyaare e tuurtol. Ɓerɗe amin numi pewe, kunnduɗe amin mbolwi ɗe. Kiita ngooŋɗuka lori ɓaawo, adilaaku ɗon dari daayiiɗum. Gooŋga fergi haa luumo, darnuɗum heɓataa nastugo. Gooŋga majji. To goɗɗo daayake halleende, ɓe ɓortan ɗum. Jawmiraawo yi'i ɗum, sooynde adilaaku fottanaay mo sam. O hayɗini ngam o yi'i walaa koo gooto ummi wallugo yimɓe maako. Ngam maajum o waɗi ɗum bee hoore maako, adilaaku maako hokki mo portaagu. O ɓorni adilaaku bana sulke, o waɗi kisndam dow hoore maako bana hufneere njamndi. O ɓorni anniya baatuki bana limce e tikkere haajunde bana alkibbaare. O warjoto koo moy fodde kuuɗe mum, o waatoto wanyɓe mo bee tikkere, konne'en maako boo bana no haandani ɓe, non boo jooɗiiɓe haa duuɗe. Koo moy fuu, diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge, hulan innde Jawmiraawo e tedduŋgal muuɗum. To konneejo wari bana ƴuuge maayo ɗe henndu yerɓata, poofɗe Jawmiraawo ndiiwan mo. Jawmiraawo wi'i: “Coottoowo waran haa Siyona ngam Isra'iila'en tuubuɓe, accuɓe tuurtol muuɗum'en. Ndaa alkawal am bee maɓɓe: Mi waɗi Ruuhu am dow mooɗon, mi nastini bolle am nder kunnduɗe mooɗon. Mi ittataa ɗe diga kunnduɗe mon e diga kunnduɗe ɓikkoy mon e diga kunnduɗe taaniraaɓe mon, diga jonta haa foroy.” Non Jawmiraawo wi'i. Umma, yaynu! Ngam annoora maaɗa wari, tedduŋgal Jawmiraawo wari dow ma. Nyiɓre ɗon sudda duniyaaru, nyiɓre nyiɓɓunde boo ɗon sudda ummaatooje. Ammaa dow maaɗa Jawmiraawo ɗon yayna, tedduŋgal maako ɗon waŋga dow maaɗa. Ummaatooje ngaran haa annoora maaɗa, laamiiɓe boo haa jayŋgol ngol a fuɗɗi waŋgingo. Tijja, laar nder taarde fuu: Yimɓe ma ɗon mooɓo, ɗon ngara haa maaɗa. Ɓiɓɓe ma worɓe ɗon ngara diga daayiiɗum, ɓiɓɓe ma rewɓe ɓe roondeteeɓe dow asaaŋgal. A yi'an ɗum, a seyoto, seyo ma waŋgan. Ɓernde ma welweltan ngam seyo. Ngam jeynitaare mbeela waylititto gal maaɗa, risku ummaatooje boo waran haa maaɗa. Mooɓre geelooɗi cuddete, ɗi ngaran diga Mediyan e Efa. Yimɓe Saba fuu ngaran, ɓe ngaddan kaŋŋeeri e uurle, ɓe ngaazoto maŋgtooje Jawmiraawo. Tokke Keedar fuu mooɓoto haa maaɗa. Jawɗi Nebayot laatanto ma lii'eteeɗi. A lii'oto ɗi dow hirsirde, mi yerdoto ɗi. Mi mawninan daraja suudu am ko ɓuri naane. Ɓeye piirata bana duule, bana pooli piiranɗi haa caɓɓe muuɗum'en? Duuɗe ɗon tammoro yam, laanaaje Tarsis ɗon ardo, haa ɗe ngartira ɓikkoy ma e cardi ma e kaŋŋeeri ma diga daayiiɗum. Ɓe ɗon ngara maŋgtugo innde Jawmiraawo Allah maaɗa, mo Ceniiɗo Isra'iila, mo hokki ma daraja. Jawmiraawo wi'i Urusaliima: “Jananɓe nyiɓtoto mahi ma, laamiiɓe maɓɓe kuuwante. Ngam nder tikkere am mi fiyi ma, ammaa nder hinnuye am mi enɗete. Dammuɗe ma maɓɓititto foroy, ɗe maɓɓataako jemma e naaŋge fuu, haa ɓe ngadda risku ummaatooje haa maaɗa, ɓe njahra laamiiɓe maɓɓe boo bee tokkindirki. Ammaa to ummaatoore malla laamu sali huuwango ma, ɗum halkan. Ummaatooje ɗe'e nattan fuu. Tedduŋgal Libanon waran haa maaɗa, non boo leɗɗe cemmbiɗɗe e irin leɗɗe booɗɗe mawɗe e pamare fuu ngam fawnugo nokkuure am seniinde. Mi teddinan nokkuure nde kosɗe am njaaɓata ton. Ɓillooɓe ma ngaran haa maaɗa ɓe turiiɓe. Yawiiɓe ma cujidante. Ɓe ewnete Berniwol Jawmiraawo, Siyona, berniwol Ceniiɗo Isra'iila. Naane ɓe acci ma, ɓe nganyi ma, walaa koo gooto nasti nder maaɗa. Ngam maajum mi hokkete daliila mantaago foroy, a laatoto nokkuure seyo diga yidere haa yidere. A musinan haa ummaatooje e haa laamiiɓe. Nden kam a anndan min Jawmiraawo mi kisnoowo ma e coottoowo ma, min Allah Yaakubu, mi Baawɗo. Haa pellel njamndi mboɗeeri ngaddanmi kaŋŋeeri, haa pellel njamndi ɓaleeri ngaddanmi cardi, haa pellel leggal, njamndi mboɗeeri, haa pellel kaa'e boo njamndi ɓaleeri. Mi jo'inan salaaman bana aynoowo ma, adilaaku boo bana laamanooɓe ma. Haala toonyaare meetataa naneego nder lesdi ma, haala bonnuki e halkere meetataa naneego nder keeri ma fuu. A inndan mahi ma Kisndam, dammuɗe ma boo Maŋgtoore. Naaŋge laatataako annoora ma nyalawma fahin, lewru boo yaynantaa ma jemma. Min Jawmiraawo mi laatoto annoora ma haa foroy, min Allah maaɗa mi laatoto jayŋgol ma ɗelkanŋgol. Naaŋge maaɗa mutataa, lewru maaɗa sottataa. Ngam min Jawmiraawo mi laatoto annoora ma haa foroy. Nden nyalɗe suno ma timman. Yimɓe ummaatoore ma fuu laatoto adili'en. Ɓe maran lesdi haa foroy. Min tiggi lisal man, mi waɗi kuugal nga'al ngam waŋgingo daraja am. Pamaro mon laatoto ujineere, ɓurɗo leesugo caka mooɗon boo ummaatoore semmbiɗnde. Min Jawmiraawo mi waɗan ɗum nder wakkati maajum bee jaawal.” Ruuhu Jawmiraawo Allah ɗon dow am. Ngam Jawmiraawo moyti yam, neli yam haa mi waazina laafuɓe habaru seyo, mi nyawnda ta'a-ɓerɗe'en, haa mi wooynana haɓɓaaɓe ndimu, jooɗiiɓe nder kaɓɓirgal boo dimɗinki. O neli yam yeeynugo hitaande baŋguki mo'ere Jawmiraawo e nyalaade nde Allah men waatoto konne'en mum. O neli yam de'itingo wonɓe nder suno fuu, meetugo yimɓe Siyona jooɗiiɓe nder ndoondi, rufugo nebbam seyo haa pellel bojji, maŋgtooje haa pellel saklere. Ɓe ewneteeɓe Leɗɗe Adilaaku, ciraka Jawmiraawo ngam waŋgingo tedduŋgal maako. Ɓe nyiɓtoto bille ɓooymaaje, ɓe ndartinan nokkuuje gibbinaaɗe naane. Ɓe mbo'itinan berniiji geewaaɗi, perwuɗi nder gide caliiɗe. Jananɓe ngaran, nduran dammooji mon. Ɓe ndeman gese mon, ɓe kuuwan nder gese inabooje mon boo. Ammaa onon on ewneteeɓe liman'en Jawmiraawo. Ɓe ewnan on suka'en Allah meeɗen. On nyaaman risku ummaatooje, on njurorto tedduŋgal maaje. Haa pellel toskaare, on keɓan barka cowi ɗiɗi. Haa pellel saklere, on ceyorto geɗe mon. On keɓtan marle mon cowi ɗiɗi nder lesdi maɓɓe, seyo laatanto on haa foroy. Ngam min Jawmiraawo mi yiɗi kiita ngooŋɗuka. Mi ɗon wanya jaɓtuki e halleende. Mi hokkan yimɓe am mbarjaari maɓɓe bee hoolaare, mi haɓɓan alkawal duumiiŋgal bee maɓɓe. Ummaatooje anndan danygol maɓɓe, jama'aaje boo anndan ɓiɓɓe maɓɓe. Yi'anɓe ɓe fuu annditan ɓe danygol ngol mi barkiɗini ɗum. Urusaliima ɗon maŋgta: “Mi seyorto Jawmiraawo masin! Mi welweltan daliila Allah am. Ngam o ɓorni yam kisndam bana limce, o moji yam bee adilaaku bana alkibbaare, bana ɓaŋganɗo meetiiɗo meetaleewol mum nannduŋgol ngol limanjo, bana ɓaŋgeteeɗo pawniiɗo bee fawne muuɗum. Fakat bana lesdi fuɗnirta haako muuɗum, bana jarne boo fuɗnirta aawdi muuɗum, non Allah Jawmiraawo fuɗnirta adilaaku e maŋgtoore yeeso ummaatooje fuu.” Ngam daliila Siyona mi jeeɗataako. Ngam daliila berniwol Urusaliima mi de'itittaa, haa to adilaaku maagol waŋgi bana ɗelko naaŋge, kisndam maagol boo bana jamre yiite. Ummaatooje ngi'an adilaaku maaɗa, laamiiɓe fuu ngi'an tedduŋgal maaɗa. Ɓe ewnirte bee innde hesre nde Jawmiraawo taynorto ɗum. A laatoto meetaleewol ɗelkanŋgol haa juŋngo Jawmiraawo, a meetaleewol laamiiɗo haa newre Allah maaɗa. A meetataa wi'eego: Accaaɗo. Ɓe meetataa wi'ugo lesdi ma: Geewaaɗo. Ammaa ɓe mbi'ete: Ceynanɗo Jawmiraawo, lesdi ma boo: Te'aaɗo. Ngam Jawmiraawo seyorto ma, o laatanto lesdi ma bana ɓaŋɗo. Bana suka te'irta paanyo debbo, non nyiɓtoowo ma haɓɓan teegal bee maaɗa. Bana ɓaŋɗo seyorto ɓaŋgeteeɗo, non Allah maaɗa seyorto ma. An Urusaliima, mi darni aynooɓe dow mahi ma. Jemma bee naaŋge fuu ɓe njeeɗataako sam. Onon siftinoranɓe Jawmiraawo ko o huni, taa ciwte! Taa acce mo o siwto, sey to o dartini Urusaliima, o wartiri ngol daliila maŋgtoore haa duniyaaru fuu. Jawmiraawo hunori bee juŋngo mum nyaamo, semmbiɗŋgo: “Mi meetataa nyaamnugo konne'en mon alkamaari mon, jananɓe meetataa yarugo inaboojam mon ɗam keɓɗon bee kuugal mon caatuŋgal. Ammaa mooɓtanɓe alkamaari, kamɓe nyaamata ndi, ɓe maŋgtan Jawmiraawo, ittanɓe inabooje njaran inaboojam nder daldal suudu am seniindu.” Caale! Ngurte yaasi berniwol! Mbaɗane ummaatoore laawol! Ceeke buuwol, itte kaa'e! Ɓaŋgte tuutawal dow ummaatooje! Ndaa, Jawmiraawo ɗon yeeyna haa yotti keeri duniyaaru: “Mbi'e Siyona: Kisndam ma ɗon wara. Mbarjaari maako ɗon bee maako, ngeenaari maako ɗon ardo mo. Ɓe wi'eteeɓe ummaatoore seniinde, soottaaɓe Jawmiraawo. Urusaliima boo, yimɓe mbi'ete Berniwol ngol Allah yiɗi, berniwol ngol accataake.” “Moy an garanɗo diga Edoom, diga Bosra, jaagniiɗo bee limce ɗelkanɗe boɗeeje coy, mantanɗo e jahanɗo bee semmbe mum fuu?” Ɗum min, Jawmiraawo, bolwanɗo bee adilaaku, baawɗo ngam hisnugo. Ngam ɗume limce ma mbooji, ɓornuce ma boo bana ɗe ɓiɗɗoowo inabooje? “Min feere am ɓiɗɗi inabooje nder ɓiɗɗirde. Koo goɗɗo gooto nder ummaatooje wondaayno bee am. Mi yaaɓi ɗe nder tikkere am, mi nami ɗe nder ɓernuki am. Ƴiiƴam maaje wicci dow limce am, mi tunwini ɓornuce am fuu. Mi nufi nyalaade waataago konne'en am, hitaande coottuki ummaatoore am yottake. Mi laari koo toy, ammaa balloowo yam woodaa. Mi hayɗini, ammaa walaa mo walliti yam. Nden mi waɗi ɗum bee hoore am, tikkere am semmbiɗini yam. Nder tikkere am, mi yaaɓi ummaatooje, mi sampiti ɗe ngam daliila ɓernuki am. Mi rufi ƴiiƴam maɓɓe haa lesdi.” Mi siftoran ko Jawmiraawo waɗi nder mbooɗeeŋga mum, mi siftoran kuuɗe maako maŋgteteeɗe ko o waɗani en fuu. O woonani Isra'iila mboondi ɗuuɗndi fodde hinnuye maako e mbooɗeeŋga maako. Jawmiraawo wi'i: “Fakat, ɓe yimɓe ummaatoore am, ɓe mbaɗataa yam rikici.” Ngam maajum o hisni ɓe diga ɓillaaje maɓɓe fuu. Naa nelaaɗo hisni ɓe, naa malaa'ikaajo boo, ammaa kaŋko bee hoore maako. Ngam daliila yiide e enɗam maako o hisni ɓe. O efti ɓe, o roondi ɓe nyalɗe ɓooymaaje fuu. Ammaa kamɓe ɓe tuurtani mo, ɓe mettini Ruuhu maako Ceniiɗo. Ngam maajum o wayli, o laati konneejo maɓɓe, o honi ɓe bee hoore maako. Nden ummaatoore maako siftori nyalɗe Muusa ɓooymaaje: Toy Jawmiraawo mo wurtini tokkere muuɗum nder maayo Maaliya bee juuɗe waynaaɓe mum? Toy Jawmiraawo mo nastini Ruuhu mum Ceniiɗo nder maɓɓe, mo baawɗe muuɗum mawɗe ɗonno haa nyaamo Muusa, mo seeki ndiyamji yeeso maɓɓe, haa o waɗani hoore maako innde duumiinde? O saalini ɓe nder ndiyam lugguɗam, bana pucci nder ladde hamaadaare, ɓe pergaaki sam. Bana dabbaaji jippotooɗi nder waadiwol, non Ruuhu Jawmiraawo yahriri ɓe haa siwtaare. Bana non a ɗowri ummaatoore ma, a waɗani hoore ma innde teddunde. Yaa Jawmiraawo, gonɗo haa asama, laar jooɗorde ma woonde seniinde! Toy yiide ma haajunde e cuusal ma? A salani min hinnuye ma e enɗam ma! Alhaali boo an woni Baabiraawo amin. Ibrahiima anndaa min, Isra'iila boo faalataako min. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, a Baabiraawo amin, coottoowo min diga ɓooyma, kanjum woni innde ma. Yaa Jawmiraawo, ngam ɗume a accata min min cela laabi ma? Ngam ɗume a saatinta ko'e amin, haa min acca hulugo ma? Lora ngam daliila maccuɓe ma, ngam daliila le'i laatiiɗi maral ma! Wakkati seɗɗa ummaatoore ma senaande marno lesdi, ammaa jonta wanyɓe min njaaɓi suudu ma seniindu. Diga ɓooyma min laati bana yimɓe ɓe a laamanaaki ɓe, bana min laataaki ewnaaɓe bee innde maaɗa. To a seekino asamanji, to a jippakeno, kooseeje ndiwnanno yeeso maaɗa! Bana yiite wulirta cannji, bana yiite waywinirta ndiyam, war, anndin wanyɓe ma innde ma, haa ummaatooje ndiwna yeeso maaɗa! Naane a waɗi kaayeefiiji ɗi min tammaaki. Nde a jippi, kooseeje ndiwni yeeso maaɗa. Diga ɓooyma, walaa mo meeɗi anndugo koo nanugo malla yi'ugo no ɗowanteeɗo waɗani hooliiɓe ɗum, sonaa an! Seyortooɓe waɗugo adilaaku ma, siftoranɓe laabi ma, a fotti bee maɓɓe. A tikkani min ngam min mbaɗi hakke. Dow laabi ɗi'i boo, min kisan na? Min fuu min laatake bana soɓɓe, adilaaku amin nanndi bee limce tunwuɗe. Min fuu min ɗayli bana haako, aybeeji amin ɗon nduuyna min bana henndu. Walaa mo ewnoto innde ma, mo ummoto ngam ɗakkotirgo bee maaɗa. Ngam a waylitani min ɓaawo, a acci min min ndo'o nder aybeeji amin. Asee boo, yaa Jawmiraawo, an woni Baabiraawo amin. Minin min loope kecce, an a mahoowo min, min fuu juuɗe ma mbaɗi min. Yaa Jawmiraawo, taa tikkere ma ɗuuɗa. Taa siftor aybe amin haa foroy. Laar useni, min fuu min yimɓe ummaatoore ma! Berniiji ma ceniiɗi laatake ladde, Siyona laatake ladde, Urusaliima laatake bille. Suudu amin seniindu, wooɗndu haa kaakiraaɓe amin maŋgtuno ma nder maaru, yiite wuli ndu. Ko min ngiɗno fuu natti. Yaa Jawmiraawo, nattere nde'e fuu ɓillataa ma sam na? A jeeɗoto na, a toskinan min naawɗum bana nii na? Jawmiraawo wi'i: “Mi waŋgini hoore am haa yimɓe ɓe ƴamaay yam. Mi acci yimɓe ɓe ɗaɓɓitaay yam tawammi. Ummaatoore nde ewnaaki innde am, mi wi'i nde: Ndaa yam ɗo, ndaa yam ɗo ! Mi weeɗi juuɗe am foroy ngam jaɓɓaago ummaatoore tuurtunde, tokkotoonde laawol kalluŋgol ngol numooji maare. Foroy yimɓe ummaatoore nde'e ɗon mettinammi. Ɓe ɗon lii'ano labbi kirseteeɗi nder jarne, ɓe ɗon ngula uurle dow birikje. Ɓe ɗon jooɗo caka genaale, ɓe ɗon mbaalo nder lowi. Ɓe ɗon nyaama kusel gaduuji, ɓe ngoodi nyaamduuji karamɗi nder taasaaje maɓɓe. Nden ɓe ɗon mbi'a: Dara to, taa ɓaditam, ngam mi cenaaɗo. To mi yi'i ko mbaɗoton fuu, mi ɗon tikka tikkere saatunde. Ndaa, ɗum winndaama yeeso am. Mi jeeɗataako, mi warjoto ɓe. Mi warjoto aybeeji maɓɓe e aybeeji kaakiraaɓe maɓɓe fuu. Non Jawmiraawo wi'i. Ɓe nguli uurle dow kooseeje, ɓe njanci yam dow towndiije. Fakat mi hokkan ɓe ngeenaari kuuɗe maɓɓe.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “To ndiyam waɗi nder inabooje, ɓe mbi'an: Taa wonnu ɗe, ngam barka ɗon nder maaje! Non boo mbaaranmi ngam daliila suka'en am, mi wonnataa mooɓgal fuu. Mi hokkan yimɓe Yaakubu e Yahuuda danygol. Ɓe maran kooseeje am. Suɓaaɓe am maran lesdi ndi'i, suka'en am njooɗoto ton. Saron laatoto ngaynaaka dammooji, waadiwol Akor boo waalde na'i ngam ummaatoore am ɗakkotirnde bee am. Ammaa onon accanɓe Jawmiraawo, yejjitanɓe hooseere am seniinde, taaskitantooɓe Gada nyaamdu, hebbinanɓe jardugel Meni bee njaram njillaaɗam, mi hoddiranan on kaafahi. On fuu, on turoto ngam ɓe mbara on. Ngam mi ewni on, ammaa on njaabaaki. Mi wolwani on, ammaa on nanaay, on mbaɗi kalluɗum yeeso am, on cuɓi ko fottanaay yam. Ngam maajum, Allah Jawmiraawo wi'i: Suka'en am nyaaman, ammaa onon, dolo naawan on! Suka'en am njaran, ammaa onon, ɗomka naawan on! Suka'en am ceyoto, ammaa onon on cemtan! Suka'en am ngiman, ɓerɗe maɓɓe ceyoto, ammaa onon on ngookan ngam torra ɓernde mon, on mboyan ngam metteeŋga ruuhu mon! Suɓaaɓe am kunorto inɗe mooɗon, ɓe mbi'an: Jawmiraawo Allah mbara on! Ammaa suka'en am, mi ewnoto ɓe bee innde hesre. Koo moy haa lesdi giɗɗo barkiɗineego, tefan ɗum bee innde Allah koolniiɗo. Koo moy kunotooɗo haa lesdi, hunorto bee Allah koolniiɗo. Ngam ɓe ngejjitan ɓillaaje ɓooymaaje, ɗe majjidan haa gite am.” “Ndaa, mi tagan asamaawu kesu e lesdi kesri. Kuuje ɓooymaaje ciftortaake, ɗe ngartataa haa numo goɗɗo. Ammaa ceye, mbelmbelte haa foroy ngam ko taganmi. Urusaliima kesol ngol taganmi, laatoto berniwol welwelo, ummaatoore maagol boo ummaatoore seyo. Mi welweltan daliila berniwol Urusaliima, mi seyorto ummaatoore am. Bojji e gookaali meetataa naneego nder maagol. Musinanŋgel maayanŋgel ɓaawo nyalɗe seɗɗa wonataa fahin. Nayeejo boo fuu ciknan balɗe muuɗum. Mo maayi yaake o ɗon bee duuɓi teemerre, o derkeejo. Mo yottaaki duuɓi teemerre, ɓe ndaaran mo bana naalaaɗo. Ɓe torrataako meere, ɓe ndanyataa ɓikkoy ngam halkere. Min Jawmiraawo mi barkiɗinan ɓe, kamɓe e danygol maɓɓe. Hiddeko ɓe ewno, njaabotoomi. Saa'i ɓe ɗon mbolwa tawon, nananmi. Saafaandu e bortel ndurdan. Mbarooga nyaaman huɗo bana ngaari. Mboodi boo, mbulwuldi laatoto nyaamdu muuɗum. Halleende e nattere ngonataa dow hooseere am seniinde fuu.” Nii Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Asama woni leeso laamu am, lesdi woni jaaɓruɗum kosɗe am. Kadi suudu nduye on nyiɓantammi? Nokkuure ndeye laatoto siwtorde am? Kuuje ɗe'e fuu, juŋngo am waɗi ɗe, nden ɗe fuu ɗe laati. Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa ɓe'e ndaaranmi: Yaŋkiniiɓe e ta'a-ɓerɗe'en, diwnanɓe ngam wolde am. Mo hirsi ngaari, mbari neɗɗo boo. Mo hirsi mbaalu, yewi rawaandu daande boo. Mo waddi dokkal, lii'i boo ƴiiƴam gaduuji. Mo wuli uurle ngam am, sujidani boo lawru. Kamɓe ɓe cuɓi laabi maɓɓe, ɓerɗe maɓɓe ɗon ceyoro kuuje maɓɓe nyidduɗe ɗe'e. Ngam maajum min boo mi suɓanan ɓe sarru, mi ukkanan ɓe ko hulnata ɓe. Ngam mi ewni ɓe, ammaa walaa jaabiiɗo. Mi wolwi, ammaa ɓe nanaay, ɓe mbaɗi kalluɗum yeeso am, ɓe cuɓi ko fottanaay yam sam.” Nane wolde Jawmiraawo, onon diwnanɓe ngam wolde maako: “Deerɗiraaɓe mon woɗɓe nganyi on, ndiiwi on ngam on ɗon tokko yam. Ɓe mbi'i: Jawmiraawo waŋgina tedduŋgal muuɗum haa min ndaara seyo mon! Ammaa kamɓe toskoto.” Nane hoolo nder berniwol, hoolo nder haykaliiru! Ɗum sawtu Jawmiraawo mo ɗon waato konne'en maako. “Hiddeko o luuwe, o danyi. Hiddeko luuwe naŋnga mo, o ɓesni ɓiɗɗo gorko. Moy meeɗi nanugo irin ɗu'um? Moy meeɗi yi'ugo irin maajum? Ummaatoore waawan danyeego nder nyannde woore na? Jama'aare waawan danyeego saa'iire woore na? Fuɗɗam luuwe nii Siyona danyi ɓiɓɓe muuɗum! Kadi to mi yottini debbo haa wakkati luuwe mum, nden mi haɗan mo danyugo na?” Nii Jawmiraawo wi'i. “Min hokkata yoŋki, kadi mi maɓɓan danyrugol na?” Nii Allah wi'i. Ceyode bee berniwol Urusaliima, mbelmbelte daliila maagol, onon yiɗɓe ngol fuu! Ceyode bee maagol, onon wonɓe nder suno daliila maagol. Musine kosam maagol de'itinanɗam, kaare bee maajam. Ceyore ɗuuɗeeŋga risku maagol. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mi ilnanan ngol salaaman bana maayo, tedduŋgal ummaatooje boo bana maayo teelanŋgo. Onon boo on laatoto bana ɓiŋngel ngel daada mum musninta ɗum, roondoto ɗum dow wuttudu, huufata ɗum dow koppi mum. Bana daada de'itinirta ɓiyum, non de'itiniranmi on nder Urusaliima! On ngi'an ɗum, ɓerɗe mon ceyoto, i'e mon kesɗitan bana huɗo hecco.” Juŋngo Jawmiraawo waŋganan suka'en maako. Ammaa konne'en maako maatan tikkere maako. Ngam ndaa, Jawmiraawo ɗon wara nder yiite, mootaaji pucci maako bana duluuru. O hiɓɓinan tikkere maako bee caatal, o telɓiran bee ɗemɗe yiite. Ngam bee yiite e kaafahi maako, Jawmiraawo hiitorto yimɓe fuu. Yimɓe ɓe o mbarata ɗuuɗan. Jawmiraawo wi'i: “Senanɓe ko'e muuɗum'en ngam yahugo jarne ngam rewugo labbi, tokkotooɓe ardiiɗo gonɗo haa caka, nyaamanɓe gaduuji e doombi e kuuje karamɗe, ɓe kalkan ɓe fuu. Mi anndi kuuɗe maɓɓe e numooji maɓɓe. Wakkati mooɓtugo yimɓe ummaatooje e ɗemɗe fuu yottake. To ɓe ngari, ɓe ngi'an tedduŋgal am. Mi darnan alaama caka maɓɓe, mi nelan woɗɓe caka daɗɓe maɓɓe haa ummaatooje: Haa Tarsis e Pul e Lud, lesdi annduɓe fiɗugo kuri, haa Tubal e Yawan, haa duuɗe daayiiɗe ɗe meeɗaay nanugo habaru am, ɗe meeɗaay yi'ugo tedduŋgal am boo. Ɓe anndinan tedduŋgal am caka ummaatooje ɗe'e. Ɓe ngaddantam deerɗiraaɓe mon diga ummaatooje fuu, ɓe laatanto Jawmiraawo dokkal. Ɓe ngaddan ɓe haa hooseere am seniinde, haa Urusaliima, dow pucci e mootaaji pucci e leese e alfadariije e geelooɗi, bana yimɓe Isra'iila ngaddirta dokke nyaamdu haa suudu am nder taasaaje laaɓɗe. Woɗɓe maɓɓe mi laatinan ɓe liman'en e Lewi'en.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi tagan asamaawu kesu e lesdi kesri, ɗum tabitan yeeso am. Bana non danygol e innde mon tabitirta. Juulde lewru hesru koo ndeye e nyannde siwtorde koo ndeyeere yimɓe fuu ngaran sujidango yam.” Non Jawmiraawo wi'i. “To ɓe ngurtake, ɓe ngi'an ɓalli maayɓe tuurtanɓe yam. Ngilŋgu maɓɓe waatataa, yiite maɓɓe nyifataa. Ɓe laatoto nyidduɓe haa yimɓe fuu.” Ndaa bolle Yeremiya ɓii Hilkiyya, gooto caka liman'en Anatot nder lesdi Benyamin. Jawmiraawo wolwani Yeremiya nder zamanu Yusiya ɓii Amon, laamiiɗo Yahuuda, nder nduuɓu laamu maako sappo e tataɓu. Jawmiraawo wolwani mo fahin nder zamanu Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, haa wargo timmoode nduuɓu sappo e go'oowu nder laamu Sedekiya ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, haa konne'en ndahi yimɓe Urusaliima, nder lewru jowaɓru. Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Hiddeko mi waɗe nder reedu daada ma, mi anndi ma. Hiddeko a danye, mi seni ma, mi darni ma a annabiijo ngam ummaatooje.” Ammaa min mi wi'i: “Kayya, yaa Jawmiraawo Allah! Mi anndaa wolwugo, ngam mi derkeejo!” Jawmiraawo jaabi yam: “Taa wi': Mi derkeejo. Ammaa yah haa yimɓe ɓe mi nelete haa muuɗum'en fuu, wi' ɓe ko mi umrete fuu. Taa hul ɓe, ngam mi ɗon wondi bee ma ngam hisnugo ma.” Non Jawmiraawo wi'i. Nden o forti juŋngo maako, o meemi hunnduko am, o wi'i yam: “Ndaa, mi waɗi bolle am nder hunnduko maaɗa. Hanndeere nde'e mi darni ma dow ummaatooje e laamuuji ngam ɗoofugo e fe'ugo, ngam halkugo e yibbingo, ngam nyiɓtaago e jubaago.” Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Yeremiya, ɗume a yi'ata?” Mi jaabi: “Mi ɗon yi'a lisal lawjahi.” Jawmiraawo wi'i: “A yi'i booɗɗum, ngam mi ɗon hakkilana wolde am haa mi hiɓɓina nde.” Jawmiraawo wolwani yam ɗiɗawre, wi'i: “Ɗume a yi'ata?” Mi jaabi: “Mi ɗon yi'a fayannde waywannde. Hunnduko maare wuuri, ɗon ɓula diga woyla.” Jawmiraawo wi'i yam: “Diga woyla sarru ukkanto yimɓe lesdi ndi'i fuu, ngam mi ɗon ewno yimɓe asli fuu diga laamuuji woyla.” Non Jawmiraawo wi'i. “Kanji ɗi ngaran, ɗi njo'ina leese laamu maaji yeeso nastirɗe Urusaliima, yeeso mahi taariiɗi ngol fuu, ɗi konan berniiji Yahuuda fuu. Mi do'an Yahuudu'en kiita daliila halleende maɓɓe fuu. Ɓe acci yam, ɓe ngulani ɗowanteeɓe woɗɓe uurle, ɓe cujidani ko juuɗe maɓɓe mbaɗi. Ammaa an, taada, yah yeccu ɓe ko mi umrete fuu. Taa hultor daliila maɓɓe, ngam taa mi hulne yeeso maɓɓe. Ndaa, mi darni ma hannde a berniwol cemmbiɗŋgol, a daŋraŋgal njamndi e gasol njamndi mboɗeeri yeeso lesdi fuu, yeeso laamiiɓe Yahuuda e ardiiɓe, yeeso liman'en e yimɓe lesdi. Ɓe konete, ammaa ɓe njaalataako ma ngam mi ɗon wondi bee maaɗa ngam hisnugo ma.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Yah, wooynu haa berniwol Urusaliima: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon siftora adilaaku ma saa'i a paanyo e yiide ma saa'i a muuyaaɗo, no a tokkori yam nder ladde, nder lesdi ndi walaa aawre. Saa'i man Isra'iila'en laatakeno senaaɓe ngam Jawmiraawo bana ƴaamle codol maako aartuɗe. Koo moy nyaami ɗe, waɗi aybe, sarru ukkani ɗum.” Non Jawmiraawo wi'i. Nane wolde Jawmiraawo, onon yimɓe Yaakubu, onon le'i Isra'iila fuu! Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Aybewol ngole kaakiraaɓe mon tawi haa am haa ɓe ndaayti yam? Ɓe tokki meereejum, bana non ɓe laati kamɓe boo meere'en. Ɓe ƴamaay: Toy Jawmiraawo mo wurtini en lesdi Misra, mo ɗowi en nder ladde, nder lesdi perewndi, keewndi gasɗe, nder lesdi njoorndi, nyiɓɓundi, ndi walaa saalotooɓe koo jooɗiiɓe ton? Min waddi on nder lesdi ndimoori haa on nyaama ɓenndalooje maari e kuuje maari booɗɗe. Ammaa onon, nde on nasti ndi, on coɓni lesdi am, on ngartiri maral am nyidduŋgal. Liman'en meeɗaay ƴamugo: Toy Jawmiraawo? Fassitirooɓe tawreeta anndaa yam, ardiiɓe tuurtani yam, annabi'en boo mbaɗi annabaaku bee innde Ba'al, tokki ɗowanteeɓe ɓe nafataa. Ngam man ngullotoomi on fahin. Mi ɗon wullo boo taaniraaɓe mooɗon.” Non Jawmiraawo wi'i. “Njehe haa duuɗe Kitti'en, ndaaroye. Malla nele nelaaɓe haa Keedar, kakkile booɗɗum, ndaare teema irin ɗu'um meeɗi laataago! Woodi ummaatoore sannjunde ɗowanteeɓe muuɗum na? Koo nde ɓe laataaki ɗowanteeɓe bee gooŋga! Ammaa ummaatoore am sannji tedduŋgal muuɗum bee ɗowanteeɗo mo nafataa! Kayɗine daliila man, onon asamanji, ndiwne, kultore!” Non Jawmiraawo wi'i. “Ngam ummaatoore am waɗi aybe cowi ɗiɗi: Min mo seeɓoore ngeendam, ɓe acci yam ɓe ngasi gaawi ceekɗi ɗi njogataako ndiyam ngam ko'e maɓɓe. Kadi Isra'iila laati maccuɗo malla o danyaaɗo nder njeyaaŋgu na? Koni o laati keɓal konu? Barooɗe ɗon ubba dow maako, ɗon ubba bee semmbe, ɗon mbonna lesdi maako. Berniiji maako gulaaɗi perwi, woodaa goɗɗo haa ton. Koo yimɓe Memfis e Tahapanes boo pemmbi on, laatini on maccuɓe. Ɗum fuu ɗum laatani on ngam on acci Jawmiraawo, Allah mooɗon yaake o ɗonno ɗowa on. Kadi jonta boo, ko lortaago Misra ngam yarugo ndiyam Sikor nafata? Malla ko yahugo Assuura ngam yarugo ndiyam Efratis nafata? Halleende mooɗon, kayre ɓoccata on, tuurtol mooɗon boo ɗon do'a on kiita! On acci yam, min Jawmiraawo, Allah mooɗon, on acci hulugo yam. Annde, paame no ɗum halliri masin!”, non Jawmiraawo Allah honooɓe asama wi'i. “Diga ɓooyma on tuurtani yam, on teeti, on mbi'i: Min njaggantaako ma fahin! Ammaa on ɗon turi bana daakaareejo dow towndiije fuu e les leɗɗe kecce fuu. Mi jubi on bana inabohi cuɓaaki, bana fuɗŋgo wooɗŋgo. Ko waɗi mi ɗon yi'a jonta on ngayli, on laati inabohi bonniiki, jananhi? Koo to on ngiiwake bee kilbu, to on ɗuɗɗini lootirde, tuundi hakke mooɗon ɗon lutta yeeso am”, non Jawmiraawo Allah wi'i. Koni on ɗon mbi'a: “Min coɓaay, min tokkaaki Ba'alji. Ndaare laabi mooɗon nder waadiwol, anndite kuuɗe mooɗon. On laati bana ngeelooba ndewa ndogganŋga koo toy fuu, bana wamnde rewre woownde yeeɗugo nder ladde hamaadaare, laahannde ngam suuno maare ɗuuɗŋgo. Moy naŋgtata nde? Walaa haaje wamnde worde soma ɗaɓɓitugo nde. Nde lewru maare waɗi, koo moy tawan nde law. Ndikka ndaroɗon! To naa non paɗe mooɗon paɗɗititto, kondondi mooɗon boo njooran! Ammaa on ɗon mbi'a: Aa'a, woodaa! Min ngiɗi jananɓe, min tokkoto ɓe. Bana gujjo ɗon semta to o naŋngaama, bana non yimɓe Isra'iila ɗon cemta, kamɓe e laamiiɓe maɓɓe e ardiiɓe maɓɓe e liman'en maɓɓe e annabi'en maɓɓe. Ɓe ɗon mbi'a leggal: An woni baaba amin! Ɓe ɗon mbi'a hayre boo: An danyi min! Ngam ɓe ngaylitani yam ɓaawe maɓɓe, naa geese maɓɓe. Ammaa to ɓe nasti bone, ɓe mbi'an: Umma, hisnu min! Kadi toy ɗowanteeɓe mooɗon ɓe mbaɗanɗon ko'e mooɗon? Sey ɓe ummo, ɓe kisna on to on nasti bone! Onon yimɓe Yahuuda, ɗowanteeɓe mooɗon ɗuuɗi bana gure mooɗon. Koni ngulloton yam? On fuu on tuurtani yam.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi ɓocci ɓiɓɓe mooɗon, ammaa ɗum nafaay, ɓe njaɓaay elto. Kaafahi mooɗon mbari annabi'en bana mbarooga zammbotoowa. Onon yidere nde'e, kakkilane wolde Jawmiraawo! Kadi mi laatanake Isra'iila ladde malla lesdi nyiɓre ɓaleere na? Koni ummaatoore am ɗon wi'a: Min njahan haa min ngiɗi fuu, min lortataako haa maaɗa? Kadi paanyo debbo yejjitan fawne muuɗum na? Ɓaŋgeteeɗo yejjitan toggoore ɓaŋgal muuɗum na? Ammaa ummaatoore am yejjiti yam, neeɓi. Kayya, on anndi ɗaɓɓititgo yiɗɓe on! Ngam maajum on mboowi waɗugo zunuubaaji. Ƴiiƴam laafuɓe ɓe ngalaa aybe ɗon haa gawarle limce mooɗon, koo nde on tawaay ɓe ɗon nasta cuuɗi mooɗon ngam wujjugo. Ammaa bee non fuu on ɗon mbi'a: Min ngalaa aybe! Sey a acca tikkango min! Ndaa, mi hiitoto on ngam on mbi'i: Min mbaɗaay hakke! On ɗon ngayla laabi mooɗon bee koyɗum! On cemtan daliila Misra, bana on cemtiri daliila Assuura. On loroto diga ton bee juuɗe mooɗon dow ko'e mooɗon. Ngam yimɓe ɓe koolotooɗon, min Jawmiraawo mi wudini ɓe. On keɓataa hayru haa maɓɓe.” “To goɗɗo seeri debbo muuɗum, debbo oo boo dilli, goɗɗo feere te'i mo. Ɗum duŋaama haa goriiko arano oo hooca mo fahin na? To o hoociti mo, ɗum soɓnataa lesdi na? Ammaa an a waɗi daakaareeku bee waaye'en ɗuuɗɓe. Noy lortortoɗa haa am?” Non Jawmiraawo wi'i. “Tijja seɗɗa heedi towndiije cooke, laar: Woodi nokkuure haa ɓe mbaaloraaki ma na? A jooɗino haa laabi, kal-kal bee goɗɗo Arabjo nder ladde. A soɓni lesdi bee daakaareeku ma e halleende nde mbaɗɗa. Ngam maajum kaɗmi iyeende, a heɓaay iyeende ragareere. A debbo daakaareejo yoora-giteejo, a sali semtugo. Jonta boo a ɗon woya yeeso am: Baaba am, an woni soobaajo am diga nderkaaku am! A numi: O tikkantam haa foroy na, o limantam ɗum aybe haa abada na? Bana nii mbi'ɗa, ammaa bee non fuu a tokki waɗugo kalluɗum.” Nder zamanu laamiiɗo Yusiya, Jawmiraawo wolwani yam: “A yi'i ko Isra'iila, gudinɗo nuɗɗinki waɗi na? O yehi dow kooseeje towɗe fuu e les leɗɗe kecce fuu, o waɗi daakaareeku ton. Mi tammino, ɓaawo o waɗi ɗum fuu, o wartan haa am sike. Ammaa o wartaay. Yahuuda, deerɗiiko zammboowo boo, yi'i ɗum. O yi'i boo no mi wudiniri Isra'iila gudinɗo nuɗɗinki, no mi hokkiri mo ɗereewol ceergal ngam o waɗno njeenu. Ammaa Yahuuda, deerɗiiko zammbotooɗo, hulaay. O yehi kaŋko boo, o waɗi daakaareeku. O numaay sam, o soɓni lesdi bee daakaareeku maako, o waɗi njeenu bee rewugo kaa'e e leɗɗe. Bee non fuu Yahuuda, debbo zammbotooɗo go wartaay haa am bee gooŋga, sey bee fewjere.” Non Jawmiraawo wi'i. Nden Jawmiraawo wi'i yam: “Aybe Isra'iila gudinɗo nuɗɗinki mawnaay bana aybe Yahuuda zammbotooɗo. Yah, wooynu bolle ɗe'e gal woyla: Jawmiraawo wi'i: An Isra'iila gudinɗo nuɗɗinki, lorta! Mi acci laarugo on bee tikkere, ngam mi koolniiɗo, mi tikkataa haa foroy.” Non Jawmiraawo wi'i. “Annditit aybe ma tan: A tuurtani Jawmiraawo Allah maaɗa, a rewi labbi jananni les leɗɗe kecce fuu, a nanaay bolle am.” Non Jawmiraawo wi'i. “Lorte, onon ɓiɓɓe tuurtuɓe, ngam min woni Jawmu mooɗon.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi hoo'an on, gooto haa wuro, ɗiɗo boo haa banndiraaɓe, mi wartiran on haa Siyona. Mi hokkan on waynaaɓe fottananɓe yam, ɓe ayna on bee hakkiilo e faamu.” Jawmiraawo wi'i: “To on ɓesdake, on ɗuuɗi nder lesdi, saa'i man yimɓe mbolwataa haala sundukru alkawal Jawmiraawo, ɓe numataa haala maaru, ɓe ciftortaa ndu, ɓe ɗaɓɓitittaa ndu. Walaa baɗanɗo hesru boo. Saa'i man ɓe ewnoto Urusaliima Leeso laamu Jawmiraawo. Ummaatooje fuu mooɓoto ton ngam teddingo innde Jawmiraawo haa Urusaliima. Ɓe meetataa tokkaago numooji ɓerɗe maɓɓe kalluɗe. Saa'i man yimɓe Yahuuda ngardan bee yimɓe Isra'iila, ɓe fuu maɓɓe ɓe ummoto lesdi woyla, ɓe ngara nder lesdi ndi marnumi kaakiraaɓe mooɗon. Mi wi'no: Fakat mi liman on caka ɓiɓɓe, mi hokkan on lesdi mboondi, maral ɓurŋgal wooɗugo caka ummaatooje. Mi wi'no: On ewnoto yam Baabiraawo, on accataa tokkaago yam sam. Ammaa bana debbo zammborto gorum, bana non on zammborake yam, onon yimɓe Isra'iila.” Non Jawmiraawo wi'i. Nane, bojji ɗon haa towndiije cooke. Yimɓe Isra'iila ɗon mboya ngam ɓe ngayli laabi maɓɓe, ɓe ngejjiti Jawmiraawo Allah maɓɓe! “Lorte, onon ɓiɓɓe tuurtooɓe, haa mi hurga tuurtol mooɗon.” Yimɓe mbi'i: “Ndaa min, min ɗon ngara haa maaɗa, ngam an woni Jawmiraawo Allah amin. Fakat, sujidango labbi haa nokkuuje towɗe nafataa, hoolo dow kooseeje woni meere. Fakat, kisndam Isra'iila ɗon haa Jawmiraawo Allah amin. Lawru semtiniindu nyaami nafuuda kuugal kaakiraaɓe amin diga saa'i min derke'en tawon, ndu nyaami dammooji maɓɓe e na'i maɓɓe e ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe. Sey min mbaalo min semtuɓe, toskaare amin sudda min, ngam min mbaɗi hakke dow maaɗa, yaa Jawmiraawo Allah amin, minin e kaakiraaɓe amin, diga nderkaaku amin haa wargo hannde, min ɗowtanaaki Jawmiraawo Allah amin.” Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, to on ngiɗi lortaago, nden kam lorte haa am. To on itti kuuje mon nyidduɗe yeeso am, to on acci yiilaago, to on kunorake bee wi'ugo fakat Jawmiraawo o geeto, nder gooŋgaaku e nder darnuɗum e adilaaku, nden kam ummaatooje goɗɗe boo keɓan barka daliila innde Jawmiraawo, ɗe mantorto mo boo.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i yimɓe Yahuuda e Urusaliima: “Pe'e ngesa kesa, taa aawe caka gi'e ! Njuulne ko'e mooɗon ngam Jawmiraawo, itte saadooniiku ɓerɗe mooɗon, onon yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima, ngam taa tikkere am ummo bana yiite, taa nde wula ngam kuuɗe mooɗon kalluɗe, walaa baawanɗo nyifugo nge.” Anndine nder Yahuuda, ngooyne haa Urusaliima! Puufe luwal nder lesdi, ngooke bee semmbe, mbi'e: Mooɓte ngam nastugo berniiji cemmbiɗɗi. Ndarne tuutawal haa Siyona. Ndogge, taa ndare sam! Ngam mi waddan sarru e halkere mawnde diga woyla. Mbarooga wurti lowol muuɗum, nattinoowo ummaatooje ummi, wurti nokkuure muuɗum ngam wartirgo lesdi mooɗon ladde meere, ngam wilugo berniiji mooɗon, ɗi cooya jooɗiiɓe ton. Ngam maajum kadde limce buhuuje, mboye, uume! Ngam tikkere Jawmiraawo saatunde waylitaaki, accaay en. Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade man ɓernde laamiiɗo e ɓerɗe ardiiɓe ta'an, liman'en mbemmboto, annabi'en boo kultoran.” Nden mi wi'i: “Kayya! Yaa Jawmiraawo Allah, fakat a ƴoyri ummaatoore nde'e e Urusaliima bee wi'ugo: Jam laatano on! Asee boo kaafahi meemi daaɗe amin!” Saa'i man ummaatoore nde'e e Urusaliima nanan habaru ni'i: “Diga towndiire sookre nder ladde, henndu wulndu ɗon jippo dow ummaatoore am, naa ngam jaartugo malla laɓɓingo. Henndu saatundu ɗon iwa ton dow umroore am. Jonta min boo mi hiitoto ɓe.” Ndaa, konneejo ɗon wara bana duule! Mootaaji pucci maako ɗon nanndi bee duluuru, pucci maako ɓuri dute yaawugo. Kayto, en majji! Urusaliima, lootu ɓernde ma, ittu halleende, haa a hisa. Ndey accata nufayeeje ma kalluɗe? Nane, hoolo ɗon wara diga Dan, habaru sarru iwi diga hooseere Efrayim. Ngecce ɗum ummaatooje, anndine Urusaliima: “Hippooɓe ɗon ngara diga lesdi ndaayiindi, ɗon mbaɗa hoolo ngam ukkanaago berniiji Yahuuda. Ɓe taaroto Urusaliima bana aynooɓe ngesa, ngam ngol tuurtani yam.” Non Jawmiraawo wi'i. “Laabi ma e kuuɗe ma ngaddani ma ɗum. Ɗum ngeenaari halleende ma. Ɗum kaaɗɗum masin, ɗum naawan ɓernde ma.” Yeremiya wi'i: “Wayyo teteki am, teteki am ɗon naawa! Ɓernde am ɗon fiita bee semmbe, mi waawataa de'ugo ngam mi ɗon nana hoolo luwal e hoolo konu! Ɓe ɗon anndina masiibo dow masiibo, lesdi fuu natti, jonta nii cuuɗi am e laymaaji am kalki! Haa ndey ngi'anmi tuutawal? Haa ndey nananmi hoolo luwal?” Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe ummaatoore am ɓe faataaɓe, ɓe anndaa yam. Ɓe laatake bana ɓikkoy koy ngalaa hakkiilo koo faamu. Ɓe ngoodi hikma waɗugo ko halli, ammaa ɓe anndaa waɗugo ko fotti.” Mi laari lesdi, ndaa, ndi cookri, ndi walaa koo ɗume. Mi laari asamanji, annoora maaji woodaa. Mi laari kooseeje, ndaa ɗe ndimmbi, towndiije boo fuu ndiwtori. Mi laari, ndaa, walaa yimɓe sam, colli asama boo piiri, ndilli. Mi laari, ndaa, gese booɗɗe laati ladde meere. Gure fuu ngibbi yeeso Jawmiraawo ngam tikkere maako saatunde. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Lesdi fuu laatoto winnde, ammaa mi wilataa ndi fuu. Ngam maajum lesdi sunoto, asama boo nyiɓɓan. Ngam min mi anndini anniya am, mi mimsitittaako, mi lorataako ɓaawo. Yimɓe wonɓe nder gure fuu ɗon ndogga ngam hoolo wa'iiɓe pucci e fiɗooɓe kuri. Ɓe ɗon nasta nder layɗe, ɓe mba'o tapaaje. Ɓe acci gure fuu, walaa luttuɗo nder maaje. An boo, Urusaliima berniwol gibbinaaŋgol, ko tammiiɗa waɗugo? A ɗon ɓorni jaage boɗeeje, a ɗon jaagnori bee fawne kaŋŋeeri, a ɗon mawnina gite ma bee pinaari, a ɗon wo'ina yaasi maaɗa meere. Waaye'en ma ɗon njawe, ɓe ngiɗi mbarugo ma. Mi ɗon nana daande bana nde debbo ɓesnanɗo, wookaandu boo bana ndu danyanɗo afo mum. Ɗum berniwol Urusaliima, ngol ɗon laaha, ngol weeɗi juuɗe maagol, ngol ɗon woya: Kayto! Mi natti! Yoŋki am hokkaama haa juuɗe mbarooɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Caale nder laabi berniwol Urusaliima, ndaare, linye, ɗaɓɓite haa babe maagol, teema on tawan goɗɗo gooto mo ɗon waɗa ko fotti, mo ɗon ɗaɓɓita gooŋga! Nden kam mi yaafanto Urusaliima. Koo to ɓe mbi'i: Fakat bana Jawmiraawo o geeto – ɓe ɗon kunoro fewre.” Yaa Jawmiraawo, naa gite maaɗa ɗon kuuciti dow gooŋga na? A ɓocci ɓe, ammaa ɗum naawaay ɓe. A ɓadake nattingo ɓe, ammaa ɓe njaɓaay elto. Ɓe caatini ko'e maɓɓe ko ɓuri hayre, ɓe cali tuubugo. Mi tammino: “Ɗum leesɓe, ɓe ngalaa hakkiilo. Ɓe anndaa laawol Jawmiraawo e kiita Allah maɓɓe ndarnuka. Sey mi yaha haa mawɓe kadi, mi wolida bee maɓɓe. Ngam kamɓe ɓe anndi laawol Jawmiraawo e kiita Allah maɓɓe ndarnuka”. Ammaa ɓe tuurti, ɓe piisti kaɓɓotiral bee Allah. Ngam maajum mbarooga laynde faɗɗan ɓe, saafaandu ladde nattinan ɓe, paaɗaawu ɗon waaltano gure maɓɓe, seekan gurtotooɗo fuu. Ngam tuurtol maɓɓe e zunuubaaji maɓɓe ɗuuɗi masin. Jawmiraawo wi'i: “Noy mi yaaforanto ma ɗum fuu, an Urusaliima? Ɓiɓɓe maaɗa acci yam, ɓe ɗon kunoro labbi koo to ɗi laataaki ɗowanteeɓe. Min haarni ɓe, ammaa kamɓe ɓe mbaɗi njeenu, ɓe mooɓi haa cuuɗi daakaare'en. Ɓe laati bana pucci ngurwooji payɗi, koo moy maɓɓe ɗon nodda debbo keeddiɗɗum. Mi hiitataako kuuje ɗe'e na? Mi waatataako ummaatoore bana nde'e na? Naste nder gese inabooje Urusaliima. Mbonne ɗe, ammaa taa nattine ɗe fuu! Ta'e lice maaje fuu, ngam naa min Jawmiraawo jeyi ɗe!” Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Isra'iila e yimɓe Yahuuda zammbi yam fakat. Ɓe ngeddi yam, ɓe ɗon mbi'a: Walaa ko o waɗata! Sarru ukkantaako min, min - ngi'ataa kaafahi koo weelo. Haala annabi'en boo– ɗum henndu meere. Wolde am woodaa nder kunnduɗe maɓɓe.” Jawmiraawo Allah honooɓe asama wi'i: “Daliila bolle ɗe yimɓe ɓe'e mbolwi, mi laatinan bolle am nder hunnduko maaɗa yiite, yaa Yeremiya, ɓe laatoto leɗɗe, nge nyaama ɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, mi waddan ummaatoore dow mooɗon diga daayiiɗum. Ɗum ummaatoore semmbiɗnde, tabitiinde diga ɓooyma. On anndaa wolde maare, on paamataa ko ɓe mbi'ata. Ɓahi maare nanndi bee yenaande omtaande, honooɓe maare fuu ɓe semmbiɗɓe. Nde nyaaman nafuuda gese mooɗon e nyaamdu mooɗon. Nde nyaaman ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe, nde nyaaman dammooji mooɗon e na'i mooɗon, nde nyaaman inabooje mooɗon e ibbe mooɗon. On ɗon koolo berniiji mooɗon cemmbiɗɗi, ammaa ummaatoore nde'e halkan ɗi bee kaafahi. Bee non fuu, koo nder nyalɗe ɗe'e mi nattintaa on fuu.” Non Jawmiraawo wi'i. To ɓe ƴami: Ngam ɗume Jawmiraawo Allah amin waɗi min ɗum fuu, nden yeccu ɓe: On acci Jawmiraawo, on ɗowtani ɗowanteeɓe jananɓe nder lesdi mooɗon. Ngam maajum on ɗowtanto jananɓe nder lesdi ndi on maraay. Anndine yimɓe Yaakubu, ngooyne nder lesdi Yahuuda: Nane, onon faataaɓe, sooya-hakkiilo'en! On ngoodi gite, ammaa on ngi'ataa. On ngoodi noppi, ammaa on nanataa. Jawmiraawo ɗon ƴama: “On kulataa yam na? On ndiwnataa yeeso am na? Min mi heerɗini mbeela bee njaareendi, ɗum keerol duumiiŋgol ngol saalataake. Ƴuuge mbeela ɗon ndimmbo, ammaa ɗe ngalaa baawɗe. Ɗe ɗon iida, ammaa ɗe caalataako keerol man. Ammaa on ngoodi ɓerɗe caatuɗe, tuurtuɗe. On ngayliti ɓaawo, on ndilli. On mbi'aay haa ɓerɗe mooɗon: Kulenma Jawmiraawo Allah meeɗen, dokkoowo en iyeele arane e ragareeje nde saa'i maaje waɗi, taaskitinanɗo en asaweeje codol boo. Ammaa ɗum aybeeji mooɗon njiiɓi ɗum, ɗum hakkeeji mooɗon ittani on barka. Halluɓe ɗon caka ummaatoore am. Ɓe ɗon ndeena haa baaltol bana tuufnooɓe colli. Ɓe ɗon mbaɗa tuuforli ngam naŋngugo yimɓe. Bana silaawo heewŋgo colli, non cuuɗi maɓɓe keewri rikici. Ngam maajum ɓe laati mawɓe e riskuɓe. Ɓe payi, ɓe tekki. Halleende maɓɓe ɓuri semmbe. Ɓe kiitataako fodde kiita ngooŋɗuka. Ɓe ngooŋɗintaa haala atiime'en, ammaa ɓe ɗon keɓa hayru, ɓe njiŋngataa laafuɓe. Jawmiraawo ɗon ƴama: Mi hiitataako kuuje ɗe'e na? Mi waatataako ummaatoore bana nde'e na? Kulniiɗum e nyidduɗum laatake nder lesdi: Annabi'en ɗon ngaazina fewre, liman'en ɗon laamo bana ɓerɗe maɓɓe ngiɗi, ummaatoore am boo yerdi ɗum. Ammaa ɗume on mbaɗata to timmoode yottake?” “Onon yimɓe Benyamin, ndogge, ngurte Urusaliima! Puufe luwal haa Teko'a, mbaɗe alaama konu haa Bayti-Kerem, ngam sarru e halkere naawnde ɗon ngara diga woyla. Urusaliima, berniwol booɗŋgol ɗelemŋgol, mi halkan ngol! Waynaaɓe ngaran haa maagol bee tokke muuɗum'en, taarnan ngol bee bukkaaji, koo moy duran haa nokkuure muuɗum. Cene ko'e mooɗon ngam haɓre bee maagol. Ummen, kippen ngol caka nyalawma! – Kayto! kiikiiɗe waɗi, ɗowdiiji ɗon njuuta. – Ngare, kippen ngol bee jemma, en kalka cuuɗi maagol booɗɗi.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Pe'e leɗɗe, mbaage lesdi kommbi mahol Urusaliima. Kaŋgol woni berniwol ke'uŋgol kiita. Ngol heewi ɓillaare. Bana ɓulndu ɓulnirta ndiyam muuɗum, bana non Urusaliima ɓulnirta halleende muuɗum. Hoolo toonyaare e halkere ɗon nder maagol, bone e kuuduuje ɗon yeeso am tum. An Urusaliima, jaɓ barruye! Ngam taa mi acce, taa mi wartire nokkuure ladde nde walaa jooɗiiɓe ton.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i yam: “Mooɓtu luttuɓe Isra'iila bana goɗɗo mooɓtirta luttuɗe inabooje. Wallin juŋngo ma fahin haa lice bana ittoowo inabooje waarata.” Mi ƴami: “Moy mbolwananmi, moy ceedinanmi haa ɓe nana ɗum? Keefeeraaku maɓɓe haɗi ɓe nanugo. Wolde Jawmiraawo laatani ɓe huunde jalnaare, fottantaa ɓe. Min boo mi heewi tikkere Jawmiraawo, mi somi naŋgtuɗo nde.” O umri yam: “Ruf nde dow ɓikkoy haa laabi, non dow mooɓe suka'en boo. Nde naŋngan worɓe e rewɓe, ndotti'en e ɗuuɗa-duuɓi'en fuu. Cuuɗi maɓɓe laatanto woɗɓe, non boo gese maɓɓe e rewɓe maɓɓe. Ngam mi fortan juŋngo am dow yimɓe lesdi ndi'i.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ɓe fuu maɓɓe, mawɓe e leesɓe, ɗon ɗaɓɓa riba kalluka. Annabi'en e liman'en fuu ɗon mbaɗa rikici. Ɓe ɗon kurga kuuduuje ummaatoore am dow dow bee wi'ugo: Jam, jam koo ɗume! Asee boo jam woodaa ! Kadi ɓe cemti ngam ɓe kuuwi nyidduɗum na? Aa'a, ɓe cemtaay, ɓe ngalaa semteende sam. Ngam maajum ɓe ndo'oto caka do'otooɓe. Saa'i mi hiitoto ɓe, ɓe njanan.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Ndare haa laabi, ndaare laabi ɓooymaaji, ƴame laawol ngole wooɗi, nden tokke ngol, haa on keɓa de'ere ngam yoŋkiiji mooɗon. Ammaa on njaabi: Min tokkataako ngol ! Nden mi darni aynooɓe ngam mooɗon, ɓe mbi'i: Kakkilane hoolo luwal! Ammaa onon on mbi'i: Min kakkilantaa ɗum! Ngam maajum nane, onon ummaatooje! Annde, onon jama'aare, ko ɗon laatano yimɓe am! An lesdi, nan! Ndaa, mi ɗon yahra sarru dow ummaatoore nde'e, ɗum ngeenaari nufayeeje maɓɓe. Ngam ɓe kakkilanaay bolle am, ɓe njawi tawreeta am. Mi ɗaɓɓataa uurdi lesdi Seba, koo ƴommbe uurɗe ɗe lesdi ndaayiindi. Guleteeɗi mooɗon pottantaa yam, kirseteeɗi mooɗon pottantaa yam. Ngam maajum min Jawmiraawo mi wi'i: Mi wallinan perge haa laawol ummaatoore nde'e, haa baabiraaɓe e ɓikkoy fuu pergo, haa keeddiɗɗiraawo e soobaajo mum maaya.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, yimɓe ummaatoore ɗon ngara diga lesdi woyla, ummaatoore ɗuuɗnde ummi haa keeri duniyaaru. Ɓe ɗon njogi lagaaje e labbe, ɓe saatuɓe, ɓe ngalaa enɗam. Daaɗe maɓɓe ɗon iida bana maayo maŋngo, ɓe wa'iiɓe pucci, ɓe taaski bana gorko gooto ngam haɓre bee maaɗa, Urusaliima!” Yimɓe mbi'i: “Min nani habaru maɓɓe, juuɗe amin tampi, kulol naŋngi min bana luuwe naŋngirta ɓesnanɗo. Taa ngurte haa ngesa, taa njehe haa laawol! Kaafahi konneejo ɗon ton, kultoreeŋgol ɗon bakeeje fuu!” Ummaatoore am, hadda limce buhuuje, talla nder ndoondi, woy bana dow maayde bajjo, ummin bojji kaaɗɗi! Ngam bonnoowo ukkanto en bee juhuki! Jawmiraawo wi'i yam: “Mi jo'ini ma a poondoowo yimɓe ummaatoore am ngam a heɓta, a foonda yahdu maɓɓe. Ɓe fuu maɓɓe ɓe tuurtuɓe masin, ɓe nyo'ooɓe, ɓe saatuɓe bana njamndi mboɗeeri e ɓaleeri, ɓe fuu ɓe wonnooɓe. Buubuuti kilaajo wifi bee semmbe ngam wurtingo tuundi njamndi bee yiite. Ammaa kuugal ɓolinoowo nafaay, o heɓaay wurtingo tuundi man. Jonta innde maɓɓe laati cardi ngudinaandi, ngam min Jawmiraawo mi wudini ɓe.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya, o wi'i: “Dara haa dammugal haykaliiru Jawmiraawo, wooynu habaru ni'i: Onon yimɓe Yahuuda nastiranɓe dammuɗe ɗe'e ngam sujidango Jawmiraawo, nane ko Jawmiraawo wi'ata on. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mbo'ine yahdu mooɗon e kuuɗe mooɗon, haa mi acca on on njooɗo haa nokkuure nde'e. Taa koole bolle fewooɓe wi'anɓe: Ɗum haykaliiru Jawmiraawo, ɗum haykaliiru Jawmiraawo, ɗum haykaliiru Jawmiraawo! Mbo'ine yahdu mooɗon e kuuɗe mooɗon, mbaɗe kiita ngooŋɗuka hakkunde mooɗon. Taa ɓille hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe. Acce mbarugo yimɓe ɓe ngalaa aybe haa ɗo. Taa tokke ɗowanteeɓe woɗɓe, ngam taa on kalka. Nden kam mi accan on on njooɗo haa ɗo nder lesdi ndi ndokkumi kaakiraaɓe mooɗon haa abada abadin. Ndaa, on ɗon koolo pewe meere ɗe nafataa. On ɗon ngujja, on ɗon mbara, on ɗon mbaɗa njeenu, on ɗon kuno pewe, on ɗon ngula uurle ngam Ba'al, on ɗon tokko ɗowanteeɓe ɓe on anndaa. Nden on ɗon ngara yeeso am nder suudu senaandu ngam am, on ɗon mbi'a: Min kisi! Nden on tokkitina waɗugo nyidduɗum ɗu'um fuu ! Kayya! On tammi suudu senaandu ngam am laati lowol fasooɓe na? Min boo kanjum ngi'mi, non Jawmiraawo wi'i. Kadi njehe haa Silo, haa nokkuure arannde nde njo'inmi innde am ton. Ndaare ko mbaɗmi nde ngam halleende ummaatoore am Isra'iila.” Jawmiraawo wi'i: “On ɗon mbaɗa hakkeeji ɗi'i fuu. Koo mi wolwani on tum, on cali nanugo. Nde mi ewni on, on njaabaaki. Ngam maajum, koo to on koolake suudu senaandu ngam am, mi waɗan ndu ko mbaɗmi Silo, non boo nokkuure nde ndokkumi on, onon e kaakiraaɓe mooɗon. Mi wudinan on daayiiɗum bee am bana mi wudiniri banndiraaɓe mooɗon, danygol Efrayim fuu.” “An kam, Yeremiya, taa do'ana yimɓe ummaatoore nde'e, taa ɓaŋgtu do'a e taa tora ngam maɓɓe, ngam mi nanantaa ma. A yi'ataa ko ɓe mbaɗata nder gure Yahuuda e dow laabi Urusaliima na? Ɓikkoy ɗon teena leɗɗe, baabiraaɓe maakoy ɗon kuɓɓa yiite, rewɓe boo ɗon njiiɓa kuroori haa ɓe tamsa tamseeje ngam lawru rewru ndu ɓe ewnata Mayramjo asama. Ɓe ɗon ndufa njaramji dufeteeɗi ngam labbi feere haa ɓe mettinammi ɓernde. Min ɓe mettinta ɓernde na? Kay, ɓe ɗon mettina ko'e maɓɓe, ɓe ɗon toskina ko'e maɓɓe. Ngam maajum, ndaa Jawmiraawo wi'i: Mi rufan tikkere am saatunde dow nokkuure nde'e. Mi rufan nde dow yimɓe e dabbaaji, dow leɗɗe e nafuuda gese fuu. Tikkere am wulan bana yiite, nyifataako. Ɓesde kirseteeɗi mooɗon, guleteeɗi mooɗon, nyaame kusel maaji.” Non Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i. “Saa'i mi wurtini kaakiraaɓe mooɗon lesdi Misra, mi umraay ɓe haala guleteeɗi e kirseteeɗi. Ammaa mi umri ɓe ɓe ɗowtano yam, haa mi laato Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laato ummaatoore am. Mi umri ɓe boo ɓe tokko laawol ngol umrumi ɓe tokkaago fuu, haa ɓe keɓa hayru. Ammaa ɓe ɗowtaaki, ɓe kakkilaay. Ndaa ko ɓe mbaɗi: Ɓe tokki nufayeeje ɓerɗe maɓɓe caatuɗe, kalluɗe. Ɓe ngaylitani yam ɓaawe maɓɓe, naa geese maɓɓe. Diga kaakiraaɓe mooɗon ngurti Misra haa wargo hannde, mi tokki nelugo nde weeti fuu annabi'en sukaaɓe am fuu haa maɓɓe. Ammaa on nanaay, on kakkilaay. Ko'e mooɗon caati, on mbaɗi kalluɗum ko tulli kaakiraaɓe mooɗon. An boo, Yeremiya, to a wolwani ɓe bolle ɗe'e fuu, ɓe nanantaa ma. To a ewnake ɓe, ɓe njaabataako. Yeccu ɓe ɓe laati ummaatoore nde ɗowtantaako Jawmiraawo Allah muuɗum, nde jaɓataa elto boo. Gooŋgaaku majji, ɓe acci koo numugo ngu boo.” Onon yimɓe Urusaliima, laɓe ko'e mooɗon, ngudine gaasa mooɗon! Ngime yimre boyki dow towndiije cooke, ngam min Jawmiraawo mi wudini yidere umminiinde tikkere am. Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Yahuuda mbaɗi kalluɗum yeeso am, ɓe njo'ini labbi maɓɓe nyidduɗi nder suudu senaandu ngam am, ɓe coɓni ndu. Nder waadiwol Ɓii-Hinnom ɓe mahi hirsirde wi'eteende Tofet ngam wulugo ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe bana kirseteeɗi. Min mi umraay ɓe waɗugo ɗum, mi meeɗaay koo numugo ɗum. Jawmiraawo wi'i: Fakat, saa'i waran nde ɓe ewnataako ɗum Tofet malla Waadiwol Ɓii-Hinnom, ammaa Waadiwol kirsol. Ngam ɓe uwan maayɓe haa Tofet ngam sooynde babal. Ɓalli yimɓe ummaatoore nde'e laatoto nyaamdu colli e dabbaaji ladde, walaa mo riiwata ɗi. Lesdi laatoto ladde meere, mi je'inan gimi seyo e hoolo welwelo e daande ɓaŋɗo e daande ɓaŋgeteeɗo nder gure Yahuuda, non boo dow laabi Urusaliima.” Jawmiraawo wi'i: “Saa'i man ɓe ngurtinan i'e laamiiɓe e mawɓe Yahuuda nder genaale maɓɓe, non boo i'e liman'en e annabi'en e jooɗiiɓe haa Urusaliima. Ɓe mbaŋginan ɗe les naaŋge e lewru e koode asama. Kanjum, ɓe ngiɗno ɗum masin, ɓe ndewi ɗum, ɓe tokki ɗum, ɓe ɗakkotiri bee maajum, ɓe cujidani ɗum. I'e maɓɓe meetataa mooɓteego koo uweego, ammaa ɗe laatoto bana koonal dow lesdi. Luttuɓe yidere hallunde nde'e, jooɗiiɓe haa nokkuuje ɗe mi riiwi ɓe fuu, ngerdoto maayde dow ngeendam.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “An, yeccu ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: To goɗɗo do'ake, o ummataako na? To goɗɗo seli laawol, o lorataako na? Onon yimɓe ummaatoore am haa Urusaliima, koni on tuurtanto yam foroy? On ɗon tabiti nder pewe, on ɗon calo lortaago haa am. Mi heɗiti, mi nani, ammaa on mbolwaay gooŋga. Walaa koo gooto mooɗon mimsiti halleende muuɗum. Walaa koo gooto meeɗi wi'ugo: Kayya, ko mbaɗmi ɗo? Koo moy ɗon tokko laawol muuɗum, kal-kal bee puccu njaawananŋgu haɓre. Koo ngaasiyoowal boo anndi wakkati muuɗum. Poola e sonndu zawleeru e kumaarewal anndi wakkati loraaki muuɗum'en. Ammaa yimɓe ummaatoore am kam anndaa umrooje am. Noy mbi'roton: Min mari hakkiilo, tawreeta Jawmiraawo ɗon wondi bee amin! Ndaa, binndirɗi winndooɓe fewooɓe laatini ka fewre! Hikma'en mooɗon toskake, ɓe ɗon mbemmbo, ɓe naŋngaaɓe. Ɓe cali bolle am, hikma kaye ɓe mari jonta? Ngam maajum ndokkanmi rewɓe maɓɓe haa juuɗe woɗɓe, gese maɓɓe boo haa jawmiraaɓe woɗɓe. Koo moy maɓɓe, mawɗo e leesɗo fuu, ɗon ɗaɓɓa riba kalluka. Liman'en e annabi'en fuu ɓe ɗon mbaɗa rikici. Ɓe ɗon kurga kuuduuje yimɓe am dow dow, ɓe ɗon mbi'a: Jam, jam koo ɗume! Asee boo jam woodaa ! Kadi ɓe cemti ngam ɓe kuuwi nyidduɗum na? Aa'a, ɓe cemtaay, ɓe ngalaa semteende sam. Ngam maajum ɓe ndo'oto caka do'otooɓe. Saa'i mi hiitoto ɓe, ɓe njanan.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi nattinan ɓe. Ɓe laati bana inabohi ki walaa inabooje, bana ibbi ki walaa ibbe, koo haakooji boo ɗayli. Mi hokki ɓe haa saalotooɓe ton.” Yimɓe mbi'i: “Koni en ɗon njooɗi meere? Mooɓe haa en nasta berniiji cemmbiɗɗi, en kalka ton! Jawmiraawo Allah meeɗen ta'ani en kiita halkere, ɗon yarna en ndiyam mbaroojam, ngam en mbaɗi hakke dow maako. En tammino jam, ammaa hayru woodaa. En ɗonno ndeena wakkati nyawndeeki, ammaa kultoreeŋgol ukkani en. Haa berniwol Dan gonŋgol haa woyla en nani pucci konneejo ɗon pora. To pucci maako gorɗi ɗon kijo, lesdi fuu ɗon diwna. Ɗi ɗon ngara ngam halkugo lesdi e ko woni nder maari, berniwol meeɗen e jooɗiiɓe ton fuu.” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, mi nelan boɗɗe caka mooɗon, poosokje mbarooje ɗe pijirtaake, kanje ɗe coppoto on.” Bone am hurgataake, ɓernde am saklake. Ndaa, mi ɗon nana wookaandu ummaatoore am diga lesdi daayiindi: Jawmiraawo wurtake Siyona na? Laamiiɗo maako walaa ton na? Jawmiraawo ƴami: Koni ɓe tikkini yam bee suuraaji maɓɓe, labbi jananni meereeji? Codol saali, dabbunde timmi, ammaa en kisaay! Ɓernde am naawnake, ngam ummaatoore am naawnaama. Mi ɗon woya, mi ɗon nder mettamɓeram. Lekki woodaa haa lesdi Gile'at na? Walaa nyawndoowo ton na? Ngam ɗume ummaatoore am yamɗitaay? Sey hoore am laato ndiyam, gite am boo ceeɓooje gonɗi, haa mi woya jemma e naaŋge fuu ngam mbaraaɓe ummaatoore am! Jawmiraawo wi'i: “Mi yiɗi mi heɓa hoɗorde nder ladde bana dillooɓe jahaaŋgal, haa mi acca yimɓe ummaatoore am, mi daayto ɓe. Ngam ɓe fuu maɓɓe ɓe jeenooɓe, ɓe laati mooɓre zammbotooɓe. Foroy ɓe ɗon taaski fewugo. Ɓe kuuwtinirtaa gooŋga ngam laamanaago lesdi, ammaa fewre. Ɓe ɗon ɗuɗɗina kuuɗe kalluɗe, ɓe njaɓaay yam boo. Sey koo moy reento e soobaajo mum, taa o hoolo koo deerɗiiko boo. Ngam koo moy, deerɗum ɗon fewja ɗum, koo moy ɗon waɗa soobaajo mum tufle. Ɓe ɗon mbaɗindira rikici, walaa mo wolwata gooŋga. Ɓe mboowni ɗemɗe maɓɓe fewugo, ɓe ɗon mbaɗa hakke, ɓe cali tuubugo. Toonyaare dow toonyaare, rikici dow rikici! Ɓe cali anndugo yam.” Nii Jawmiraawo wi'i. Ngam maajum Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi foondan ɓe, mi ɓolinan ɓe bana njamndi haa mi laara to ɓe gooŋga'en malla naa non. To naa non, noy mbaɗanmi ummaatoore am fahin? Ɗemɗe maɓɓe nanndi bee kuri mbarooji, ɗe ɗon mbolwa fewjere. Koo moy ɗon wolwana keeddiɗɗum haala jam, ammaa ɓernde maako ɗon tuufana mo tuuforli. Kadi mi hiitataako yimɓe ɓe'e na? Mi waatataako irin ummaatoore nde'e na?” Non Jawmiraawo wi'i. Yeremiya wi'i: “Mi woyan, mi uuman dow kooseeje, mi yiman gimol bojji ngam durduɗe nder ladde, ngam ɗe ngulaama, walaa caalotooɗo ton. Ubbaaŋgo ga'i woodaa, colli e dabbaaji ladde fuu ndoggi, ndilli.” Jawmiraawo wi'i: “Mi laatinan Urusaliima waagaare kaa'e e lowol cuuli. Mi laatinan gure Yahuuda ladde meere nde walaa jooɗiiɓe ton.” Hikmaajo moy faami kuuje ɗe'e? To Jawmiraawo wolwani mo, nden kam sey o anndina ɗum woɗɓe! Ngam ɗume lesdi halki, wulaama bana ladde meere nde goɗɗo saalataako ɗum? Jawmiraawo jaabi: “Ngam yimɓe am acci tawreeta am ka ekkitinmi ɓe. Ɓe nananaay yam, ɓe tokkaaki yam. Ammaa ɓe tokki ɓerɗe maɓɓe caatuɗe, ɓe ɗowtani Ba'alji bana baabiraaɓe maɓɓe ekkitiniri ɓe. Ngam maajum min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila mbi'anmi: Mi nyaamnan yimɓe am kaaɗɗum, mi yarnan ɓe ndiyam mbaroojam. Mi saŋkitan ɓe caka ummaatooje ɗe ɓe anndaa, koo kamɓe, koo kaakiraaɓe maɓɓe. Mi ukkanan ɓe konu haa to mi nattini ɓe.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Kakkile, ewne rewɓe woyooɓe e annduɓe gimi cunooji ɓe ngara.” Yimɓe mbi'i: “Sey ɓe njaawa, ɓe ngima yimre suno dow meeɗen! Sey gite men ndufa gonɗi, haa lare gite men ilna ndiyam!” Nane uumaali iwɗi Siyona: “Kayto! Ɓe mbili min, mbustu ɗon sudda min! Ɓe ndiiwi min diga lesdi amin, ɓe ngibbini cuuɗi amin.” Yeremiya wi'i: “Onon rewɓe, nane ko Jawmiraawo wi'i, keɗite koŋngol maako: Ekkitine ɓiɓɓe mon rewɓe uumugo, sooba'en mon boo yimugo gime cunooje! Ngam waade nasti gal burɗe cuuɗi men e laamorɗe men. Nde wifti ɓikkoy e laabi, suka'en boo e luuɓe. Ɓalli maayɓe mbaaloto haa ngesa bana koonal, bana ƴommbe ɓaawo codoowo, walaa mooɓtanɗo ɗe. Kanjum Jawmiraawo anndini yam.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Hikmaajo, taa mantoro hikma mum. Cemmbiɗɗo, taa mantoro semmbe mum. Diskuɗo boo, taa mantoro risku mum! To goɗɗo yiɗi mantaago, sey o manto ngam o woodi hikma, o anndi yam boo. Ngam min Jawmiraawo mi ɗon waɗa haa duniyaaru fodde mbooɗeeŋga e kiita ndarnuka e adilaaku. Kanjum mi yerdoto.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Saa'i ɗon wara haa mi hiito koo ɓeye juulnaaɓe fuu haa ɓalli muuɗum'en, waato yimɓe Misra e Yahuuda e Edoom e Ammoon e Mo'ab e yimɓe ladde laɓa-taarna'en fuu. Yimɓe ɓe'e fuu njuulnaay e yimɓe Isra'iila boo ɓerɗe muuɗum'en njuulnaaka.” Onon yimɓe Isra'iila, nane koŋngol Jawmiraawo dow mooɗon. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Taa tokke laawol ummaatooje goɗɗe. Taa kultore ngam alaamaaji haa asama, koo to ummaatooje man ɗon kula ɗi. Farillaaji yimɓe ummaatooje ɗe'e nafataa sam. Ɓe pe'an lekki nder laynde, cehoowo sehan leggal man bee cehrugel, fawnan ngal bee cardi e kaŋŋeeri. Nden o tigga cehaaɗum man bee tappirɗum e suufuuje, ngam taa ɗum dimmbo. Suuraaji labbi ɗi'i nanndi bee kulnirɗum colli haa ngesa kurciije. Ɗi mbolwataa, ɗi njahataa boo, doole goɗɗo roondo ɗi. Taa kule ɗi, ngam ɗi mbaawataa waɗugo koo kalluɗum koo booɗɗum.” Yaa Jawmiraawo, walaa nannduɗo bee maaɗa. A mawɗo, innde maaɗa nde mawnde marnde semmbe. Moy hulataa ma, yaa laamiiɗo ummaatooje? An a he'i huleego. Walaa nannduɗo bee maaɗa caka marɓe hikma nder ummaatooje e nder laamuuji maɓɓe fuu. Ɓe fuu maɓɓe ɓe faataaɓe, sooya-hakkiilo'en, ngam ɗowanteeɓe ekkitinooɓe ɓe, ɗum leggal meere! Cardi ngam labbi maɓɓe iwi haa Tarsis, kaŋŋeeri boo haa Ufas. Baɗoowo sanaa'a e kilaajo mbaɗi ɗi. Ɗi ɗon ɓorni limce carwinaaɗe e boɗeeje, baɗaaɗe bee juuɗe waawɓe. Ammaa Jawmiraawo o Allah bee gooŋga, o Allah geeto, o laamiiɗo duumiiɗo. To o ɓerni, lesdi dimmboto, to o tikki, ummaatooje ndarataako. Ndaa ko on mbi'ata ummaatooje: Labbi ɗi'i tagaay asama e lesdi, ɗi nattan dow lesdi, ɗi meetataa taweego les asama. Jawmiraawo waɗi lesdi bee baawɗe mum, bee hikma maako o tagri duniyaaru, bee anndal maako o we'iti asama. To o telɓi, ndiyamji nder asama ɗon mooɓo, o ɗon wa'ina duule e keeri duniyaaru, o ɗon sakkina ma'e haa iyeende toɓa, o ɗon wurtina henndu nder cigorɗi maako. Yimɓe fuu ɓe faataaɓe, sooya-anndal'en. Koo moy kilaajo semtiran labbi muuɗum, ngam suuraaji ɗi o waɗi laataaki ɗowanteeɓe bee gooŋga, ɗi ngalaa yoŋki. Ɗi kuuje meereeje, jalnooje, saa'i kiita ɗi kalkan. Ammaa Allah laatiiɗo geɗal Yaakubu laataaki bana non. Kaŋko woni tagɗo kuuje fuu, o suɓi Isra'iila'en ɓe laato yimɓe maral maako. Innde maako Jawmiraawo honooɓe asama. Onon yimɓe Urusaliima, konne'en kippake on. Ɓofte kuuje mooɗon! Ngam Jawmiraawo wi'i o riiwan jooɗiiɓe nder lesdi ndi'i jonta, o ɓillan ɓe ngam taa koo gooto maɓɓe daɗa. Yimɓe Urusaliima ɗon mboya: “Kayto, ɓe naawni min! Kuuduuje amin nyawndataako. Min tammino min mbaawan munyango bone ɗe'e! Ɓe mbili cuuɗi amin, ɓe ta'i ɓoggi laymaaji amin. Ɓikkoy amin acci min, ndilli. Walaa luttuɗo ngam o dartina laymaaji amin, o haɓɓa wiirndallooji maaji.” Ardiiɓe mooɗon ɓe faataaɓe, ɓe ɗakkotiraay bee Jawmiraawo. Ngam maajum ɓe keɓaay hayru, yimɓe maɓɓe fuu caŋkiti. Nane! Habaru ɗon wara. Hoolo maŋngo waɗi haa lesdi woyla. Honooɓe maari laatinan berniiji Yahuuda ladde meere e jooɗorde cuuli. Yaa Jawmiraawo, mi anndi neɗɗo maraay ngeendam muuɗum, o waawataa ɗowugo palanɗe maako. Eltu min, yaa Jawmiraawo! Ammaa naa bee caatal. Taa eltu min bee tikkere, ngam taa a mbara min. Ruf tikkere ma dow ummaatooje ɗe anndaa ma, dow yimɓe ɓe ewnaaki innde ma! Kamɓe ɓe mbari danygol Yaakubu, ɓe nattini min fuu, ɓe mbili lesdi amin! Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i: “Nan bolle alkawal nga'al, anndin ɗe yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima. Yeccu ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: Naaloore dow neɗɗo mo ɗowtantaako bolle alkawal nga'al. Mi haɓɓi ngal bee kaakiraaɓe mooɗon, nyannde nde mi wurtini ɓe lesdi Misra, haa ɓolinirde ngam ɓolingo njamndi. Mi wi'i ɓe: Naneeɗam, mbaɗe ko mi umrata on fuu. Nden kam on laatoto ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah mooɗon. Bana nii kebbiniranmi hunayeere am nde kunaniimi kaakiraaɓe mooɗon, haa mi hokka ɓe lesdi keewndi kosam e njumri, bana ko laati hannde.” Mi jaabi: “Ooho, yaa Jawmiraawo!” Nden Jawmiraawo wi'i Yeremiya: “Saala caka gure Yahuuda e laabi Urusaliima. Wooynu ko mbi'mi fuu, wi' yimɓe: Nane bolle alkawal nga'al, mbaɗe ko ɗe mbi'i on! Nde mi wurtini kaakiraaɓe mooɗon lesdi Misra, mi barri ɓe ɗuuɗɗum haa ɓe ɗowtano bolle am. Mi tokki barraago ɓe haa wargo hannde. Ammaa ɓe nanaay, ɓe kakkilaay. Koo moy tokki ɓernde mum saatunde, hallunde. Mi umri ɓe ɓe ɗowtano alkawal, ammaa ɓe cali. Ngam maajum mi ukkani ɓe kiita ka winnda nder maagal fuu.” Nden Jawmiraawo wi'i Yeremiya: “Yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima ɗon kaɓɓa dabare dow am. Ɓe lori haa hakkeeji kaakiraaɓe maɓɓe saliiɓe ɗowtanaago bolle am, ɓe tokki ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe ɗowtani ɓe. Yimɓe Isra'iila e yimɓe Yahuuda piisti alkawal ngal kaɓɓumi bee kaakiraaɓe maɓɓe. Ngam maajum ndaa nii Jawmiraawo wi'i: mi ukkanan ɓe sarru, ɓe mbaawataa daɗugo ngu. To ɓe torake yam, mi nanataa ɓe. Nden berniiji Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima njahan toraago labbi ɗi ɓe ngulani ɗi uurle. Ammaa ɗi mbaawataa hisnugo ɓe, saa'i sarru go ukkanto ɓe. Labbi lesdi Yahuuda ɗuuɗi bana gure maɓɓe. Bana limgal laabi nder Urusaliima, bana non limgal kirsirɗe ɗe ɓe ndarni ngam wulango Ba'al uurle. An Yeremiya, taa do'ana yimɓe ɓe'e, taa tora ngam maɓɓe! To ɓe mboyani yam nder saa'iire sarru, mi nanataa ɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe ɓe'e ɓe ngiɗmi, ɗon mbaɗa halleende. Ɗume ɓe ɗaɓɓata nder suudu am jonta? Ɓe tammo togayeeje e kusel kirsanaaŋgel labbi hisnan ɓe sarru na? Naane mi ewni ɓe jaytunhi kecci, dimoohi ɓenndalooje booɗɗe. Ammaa jonta, bee hoolo bana felmaaŋgo kuɓɓanmi yiite haa haakooji maaki, mi yewan lice maaki. Min Jawmiraawo honooɓe asama mi jo'ini Isra'iila e Yahuuda. Ammaa jonta ewniimi sarru dow maɓɓe, ngam ɓe mbaɗi kalluɗum: Ɓe ngulani Ba'al uurle, kanjum tikkini yam.” Yeremiya wi'i: “Jawmiraawo anndini no wanywanyɓe maako kaɓɓiri dabare dow maako. Min maa, mi laatino bana jawgel beeɓŋgel ngel ɓe njahrata hirseego. Mi anndaano ɓe ɗon kaɓɓa dabare dow am. Ɓe mbi'i: Pe'enma lekki, saa'i ki kecci tawon. Itten mo diga lesdi yeeɗɓe, ngam taa goɗɗo siftora innde maako!” Nden Yeremiya waɗi do'a: “Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, an woni kiitoowo gooŋgaajo, a ɗon linya ɓerɗe e numooji yimɓe. Accu mi yi'a no a waatorto ɓe, ngam mi halfitinani ma haala am! Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow yimɓe Anatot ɗaɓɓuɓe mbarugo yam. Ɓe mbi'i ɓe mbaratam, to mi tokkake waɗugo annabaaku bee innde Jawmiraawo! Ngam maajum Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi hiitoto ɓe. Suka'en maɓɓe maayran bee kaafahi, ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe maayran bee weelo. Walaa koo gooto maɓɓe luttata, ngam mi ukkan sarru dow yimɓe Anatot, nder hitaande nde ta'umi ngam hiitaago ɓe.” Yeremiya tori, wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a adiliijo timmuɗo, mi waawataa hujjotirgo bee ma! Ammaa bee non fuu mi yiɗi wolwango ma haala kiita ngooŋɗuka. Ngam ɗume nufayeeje halluɓe ɗon kiɓɓe, ɓe ɗon njaha yeeso yeeso? Ngam ɗume zammbotooɓe njooɗoto nder de'ere? An jubi ɓe, kamɓe boo ɓe mbaɗi ɗaɗi. Ɓe ɗon ɓesdo, ɓe ɗon ndima ɓenndalooje. Foroy haala maaɗa ɗon nder kunnduɗe maɓɓe, ammaa ɓerɗe maɓɓe ɗon ndaayi bee ma. Ammaa min, yaa Jawmiraawo, a anndi yam. A ɗon yi'ammi, a ɗon linya ɓernde am, a anndi no mi yiɗiri ma. Dasu halluɓe ɓe'e bana baali kirseteeɗi. Jo'in ɓe sera ngam nyalaade kirsol! Haa ndey lesdi wonata nder suno e haakooji gese fuu ɗaylata? Dabbaaji e colli ɗon mbaata daliila halleende yimɓe jooɗiiɓe lesdi ndi'i, wi'ɓe o yi'ataa garanɗum meeɗen.” Jawmiraawo jaabi yam: “To doggididgo bee yimɓe somni ma, noy a waawrata doggididgo bee pucci? To a ɗon hoolɗini nder lesdi hoolaare tan, ɗume a waɗata nder laynde sukkunde baŋnge maayo Urdun? Koo deerɗiraaɓe ma e yimɓe saare baaba ma zammbi ma, ɓe ɗon mooɓta yimɓe dow maaɗa bilaa anndaaŋgal ma. Taa nuɗɗin ɓe to ɓe mbi'i ma bolle booɗɗe.” Jawmiraawo wi'i: “Mi acci suudu am, mi wudini maral am, mi hokki ummaatoore am yiɗaande haa juuɗe konne'en maare. Ummaatoore laatiinde maral am wayliti, ɗon haɓa bee am bana mbarooga iwŋga laynde. Nde ɗon ubba dow am, ngam maajum mi ɗon wanya nde. Nde nanndi bee sonndu woondu ndu colli loohotooɗi taari ɗum, ɗi ewni: Ngare, mooɓe dabbaaji ladde fuu, njahre ɗi haa pellel nyaamdu! Ardiiɓe jananɓe ɗuuɗɓe mbonni ngesa inabooje am, njaaɓi maral am, laatini lesdi am mboondi ladde meere. Ɓe laatini ndi ladde meere, ndi wonni, ndi ferwi yeeso am. Lesdi fuu ferwi, walaa mo numata ɗum. Jaɓtooɓe ngari dow towndiije cooke nder ladde fuu, ngam mi ukki konu dow lesdi ngam halkugo ndi fuu. Walaa mo luttata jam. Yimɓe am aawi alkamaari, ammaa ɓe codi gi'e. Ɓe comi meere. Codol maɓɓe laatani ɓe toskaare ngam daliila tikkere am saatunde.” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa ko mi wolwata dow heeddiɗɗiraaɓe am halluɓe, meemɓe maral ngal ndokkumi ummaatoore am Isra'iila. Mi ɗoofan ɓe nder lesdi maɓɓe, mi ɗoofan Yahuuda e juuɗe maɓɓe. Ammaa ɓaawo to mi ɗoofi ɓe, mi enɗan ɓe kadiboo, haa mi lorna ɓe, koo moy nder maral muuɗum e lesdi muuɗum. To ɓe tokki diina ummaatoore am, to ɓe kunori bee innde am, ɓe mbi'i: Fakat bana Jawmiraawo o geeto—, bana ɓe ekkitinino ummaatoore am naane, ɓe kunorono bee innde Ba'al—, nden kamɓe boo ɓe tabitan caka ummaatoore am. Ammaa to ɓe ɗowtanaaki yam, mi ɗoofan irin ummaatoore nde'e, mi nattinan nde.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i yam: “Yah, soodu taadorgol leŋ, taada ngol dow keeci ma, ammaa taa ndiyam meema ngol.” Mi soodi taadorgol man bana Jawmiraawo umruno yam, mi taadi ngol. Jawmiraawo wolwani yam ɗiɗawre, o wi'i: “Yah haa maayo Efratis. Hoo'u taadorgol ngol cooduɗa, ngol taadiiɗa, yah nyukkinoy ngol nder ceekgol tapaare.” Mi yehi, mi nyukkinoy ngol baŋnge Efratis, bana Jawmiraawo umruno yam. Ɓaawo nyalɗe ɗuuɗɗe Jawmiraawo wi'i yam: “Lorta haa Efratis, hoocoy taadorgol ngol mi umruno ma nyukkinoygo ton.” Mi lorti ton, mi ɗaɓɓiti nyukkorde taadorgol, mi hoo'i ngol. Ammaa ndaa, ngol wonnake, ngol nafataa sam. Nden Jawmiraawo wolwani yam fahin, wi'i: “Bana non kalkiranmi mawnitaare Yahuuda e mawnitaare Urusaliima ɗuuɗnde. Yimɓe ummaatoore hallunde nde'e cali nanango yam, ɓe ɗon mbaɗa ko ɓerɗe maɓɓe caatuɗe ngiɗi, ɓe ɗon cujidana ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe ɗon ɗowtano ɓe. Ɓe laatoto bana taadorgol ngo'ol ngol nafataa sam! Bana no goɗɗo taadori keeci mum bee taadorgol, non taadoriimi yimɓe Isra'iila e Yahuuda fuu haa am, haa ɓe laato ummaatoore am, ɓe mbaŋgina maŋngu, ɓe maŋgta innde am, ɓe teddina nde, ammaa ɓe nanaay.” “Yeccu yimɓe ɓe'e: Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: Sey bulki fuu keewa bee njaram. Ɓe mbi'ete: Moy anndaa bulki ɗon ngam heewugo bee njaram? Nden yeccu ɓe: Jawmiraawo wi'i: Mi yarnan yimɓe lesdi ndi'i njaram haa ɓe nguyka, laamiiɓe jooɗiiɓe dow leeso laamu Daawuda e liman'en e annabi'en e jooɗiiɓe nder Urusaliima fuu. Mi sampitan ɓe, oo dow oya, baabiraaɓe e ɓikkoy fuu. Mi enɗataa koo moy, mi yurmintaa koo moy, mi hinnataako koo moy. Walaa ko haɗatammi halkugo ɓe, non Jawmiraawo wi'i.” Jawmiraawo wi'i: Nane, keɗite! Taa mawnite! Teddine Jawmiraawo, Allah mooɗon hiddeko o waɗa nyiɓre, hiddeko kosɗe mooɗon pergo dow kooseeje ngam nyiɓɓuki. On ɗon ndeeni jayŋgol, ammaa o laatinan ngol nyiɓre, nyiɓre ɓaleere kurum. To on nanaay, mi woyan nder cuuɗiiɗum ngam mawnitaare mooɗon. Mi woyan ɗuuɗɗum, gite am ndufan gonɗi ngam tokkere Jawmiraawo daheteende. Jawmiraawo wi'i yam: “Yeccu laamiiɗo e daada mum ɓe njippo leeso laamu, ngam meetaleeji tedduŋgal maɓɓe yani diga dow ko'e maɓɓe. Konne'en maɓɓi gure nder Lesdi Fombina, walaa maɓɓitanɗo ɗe. Yimɓe Yahuuda fuu ndahaama. Ɓaŋgtu gite, laar, an Urusaliima! Konne'en ɗon ngara diga woyla. Toy yimɓe halfitinaaɓe haa juuɗe maaɗa? Toy yimɓe ma ɓe mantortooɗa? A woowi bee jananɓe bana sooba'en maaɗa. Ɗume mbi'ata to Jawmiraawo laamini ɓe dow maaɗa? Saa'i man luuwe naŋngete bana ɗe debbo ɓesnanɗo. To a ƴami ngam ɗume irin ɗu'um laatani ma, ngam ɗume ɓe ɓaŋgti gawarle limce maaɗa, ɓe toskini ma, anndu: Ngam ɗuuɗeeŋga aybeeji maaɗa. Etiyopiyaajo waawan waylugo noonde laral mum na? Paaɗaawu waawan ittugo toɓɓe mum na? To ɗum heɓoto, nden kam onon jooɗiiɓe Urusaliima woowɓe halleende boo on ekkititto waɗugo ko wooɗi. Mi saŋkitan on bana henndu ladde wifirta nyaande. Kanjum laatoto geɗal maaɗa ngal mi yeɗani ma, ngam a yejjiti yam, a hooli pewe. Jawmiraawo bee hoore muuɗum ɓaŋgtan gawarle limce maaɗa, yimɓe ndaaran toskaare maaɗa dow towndiije e gese, mi yi'i kuuɗe nyidduɗe ɗe kuuwɗa, non boo njeenu ma e suunooji ma kalluɗi e daakaareeku ma. Kayto, onon yimɓe Urusaliima, on coɓi! Haa ndeye on laaɓata?” Jawmiraawo wolwani Yeremiya haala hokkere, wi'i: “Lesdi Yahuuda ɗon nder suno, berniiji maari ɗon mbaata, yimɓe maari ɗon njooɗi, ɗon mboya. Urusaliima ɗon ummina gookaali. Mawɓe maɓɓe ɗon nela maccuɓe muuɗum'en nyeɗoygo ndiyam. Ɓe njaha haa gaawi, ammaa ndiyam woodaa. Ɓe ngarta bee bulki cooki, ɓe ɗon cakli, ɓe ɗon cudda ko'e maɓɓe ngam mettamɓeram e toskaare. Lesdi waɗi ɓoli ngam iyeende woodaa. Ngam maajum remooɓe boo caklake, ɗon cudda ko'e muuɗum'en. Koo lelwa haa ladde boo rimi, nden acci ɓiyum keccel, ngam huɗo woodaa. Bamɗe ladde ɗon ndari dow towndiije cooke, ɗon laaha bana cuuli. Gite maaje tampi tefugo huɗo, ammaa ko woodaa.” Yeremiya wi'i: “Hakkeeji amin ɗon ngullo min, yaa Jawmiraawo, ammaa wallu min ngam daliila innde maaɗa. Nde ɗuuɗɗum, min tuurtani ma, min mbaɗi hakkeeji dow maaɗa! An woni tammunde Isra'iila e kisnoowo mum diga ɓillaaje. Ngam ɗume laatiiɗa bana jananno nder lesdi, bana jahoowo baalanɗo jemmaare woore tan? Ngam ɗume laatiiɗa bana cakliiɗo, bana cemmbiɗɗo mo waawataa hisnugo? Fakat a ɗon wondi bee amin, yaa Jawmiraawo, innde maaɗa ɗon ewne caka amin, taa accu min!” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow yimɓe ummaatoore nde'e: “Ɓe ngiɗi gaance jamum, ɓe naŋgtaay kosɗe maɓɓe. Ngam maajum mi seyortaako ɓe. Mi siftoran zunuubaaji maɓɓe, mi hiitoto hakkeeji maɓɓe.” Jawmiraawo wi'i yam: “Taa do'ana yimɓe ummaatoore nde'e hayru. Koo to ɓe cuumake, mi nanataa bojji maɓɓe. Koo to ɓe lii'anake yam kirsaaɗi e dokke nyaamdu, mi yerdataako ɓe. Ammaa mi halkan ɓe bee konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu.” Mi wi'i: “Yaa Jawmiraawo Allah, a anndi annabi'en ɗon ngecca ɓe: On ngi'ataa konu, weelo naŋngataa on, ammaa Jawmiraawo hokkan on jam timmuɗam haa nokkuure nde'e.” Jawmiraawo jaabi yam: “Annabi'en ɗon ngaazo fewre bee innde am. Min mi nelaay ɓe, mi umraay ɓe koo ɗume, mi wolwanaay ɓe. Ko ɓe ngaazoto on, ɗum wahayuuji pewooji e hatti e dewki labbi e fewjere ɓerɗe maɓɓe non. Min Jawmiraawo mi ɗon wi'a ko mbaɗanmi annabi'en waazotooɓe bee innde am koo to mi nelaay ɓe, wi'anɓe konu malla weelo waɗataa nder lesdi: Mi halkan annabi'en ɓe'e bee konu e weelo. Yimɓe nanɓe annabaaku maɓɓe, kamɓe boo ɓe maayran bee konu e weelo, ɓe ngudinan ɓalli maɓɓe haa laabi Urusaliima, walaa uwanɗo ɓe. Non ɗum laatanto ɓe fuu, rewɓe maɓɓe e ɓikkoy maɓɓe ngorkoy e ndehoy. Mi lornan halleende maɓɓe dow ko'e maɓɓe. Yeccu ɓe wolde nde'e: Jemma e naaŋge gite am accataa rufugo gonɗi, ngam ummaatoore am nde ngiɗmi ɗum fiyaama piyol naawŋgol. To mi wurtake haa ngesa, mi yi'an mbaraaɓe bee kaafahi. To mi nasti berniwol, ndaa maayanɓe bee weelo. Koo annabi'en e liman'en boo ɗon ngiilo nder lesdi, ɓe anndaa ko ɓe mbaɗata!” Yeremiya wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a wudini Yahuuda cuy na? A ganyɗo Siyona na? Ngam ɗume piyɗa min naawɗum bana nii haa min mbaawataa nyawndeego? Min ngeli jam, ammaa booɗɗum woodaa. Min tammo min nyawndoto, ammaa ndaa, sey kultoreeŋgol. Yaa Jawmiraawo, min anndi halleende amin e aybe kaakiraaɓe amin, min mbaɗi hakke dow maaɗa. Ammaa ngam daliila innde maaɗa, taa wudin min, taa yawnu Urusaliima, jooɗorde tedduŋgal maaɗa. Siftor alkawal maaɗa bee amin, taa fiistu ngal! Walaa lawru haa ummaatooje waawata toɓnugo iyeende, asama boo waawataa toɓnugo waabiliire. Tammunde hayru amin ɗon haa maaɗa, yaa Jawmiraawo Allah amin, ngam an waɗata kuuje ɗe'e fuu!” Nden Jawmiraawo wi'i yam: “Koo to Muusa e Samuyila ndarake yeeso am, torake yam, mi enɗataako yimɓe ummaatoore nde'e. Riiw ɓe yeeso am, ɓe ndilla ! To ɓe ƴami ma: Toy min ndillata? Jaaba ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mo hoddirana maayrugo bee kaafahi, haa kaafahi o dillata. Mo hoddirana maayrugo bee weelo, haa weelo o dillata. Mo hoddirana daheeki bee kaɓɓorli, haa kaɓɓorli o dillata. Mi ta'ani ɓe masiibooji nayi: Kaafahi ngam mbarugo ɓe, dawaaɗi ngam seekugo ɓe, colli e dabbaaji ngam nyaamugo ɓe e ngam nattingo ɓe. Mi laatinan ɓe nyidduɓe haa laamuuji duniyaaru fuu ngam daliila kuuɗe ɗe Manassa ɓii Hezekiya, laamiiɗo Yahuuda waɗi haa Urusaliima. Onon yimɓe Urusaliima, moy yurminta on? Moy enɗoto on? Moy yaaloto on ngam ƴamugo njamu mooɗon? Onon on ngudini yam, on ngaylitani yam ɓaawe mooɗon. Ngam maajum portanmi juŋngo am dow mooɗon ngam halkugo on. Mi somi yurmingo on. Nder gure lesdi fuu njaartumi on. Mi halkan ummaatoore am, mi mbaran ɓikkoy mooɗon, ngam on accaay laabi mooɗon kalluɗi. Mi ɗuɗɗini rewɓe yurumɓe haa mooɗon ko ɓuri njaareendi haa maayo. Mi neli kalkoowo dow daadiraaɓe honooɓe suka'en, bee juhuki ukkumi kultoreeŋgol maŋngol. Daada marɗo ɓiɓɓe njoweeɗiɗo faɗɗaama, o maaynaama. Naaŋge maako muti caka nyalawma, o toski, o semti. Luttuɓe mooɗon, mi hokki ɓe haa juuɗe konne'en mooɗon, ɓe mbara on bee kaafahi.” Non Jawmiraawo wi'i. Yeremiya wi'i: “Bone laatanto yam! Koni daada am danyimmi? Min laatiiɗo jokkiroowo e fitinamaajo ngam lesdi fuu! Mi hokkaay nyamaande, mi nyaamaay nyamaande, ammaa koo moy ɗon naalammi.” Jawmiraawo wi'i: “Fakat mi hisni ma haa keɓa hayru. Mi huni konne'en ma torete saa'i ɓe ɗon nder ɓillaare e bone. Walaa gewanɗo njamndi ɓaleeri, sakkomaa iwndi lesdi woyla! Walaa boo gewanɗo njamndi mboɗeeri ! Mi nelan konne'en haa ɓe njaɓta jawdi e ndesaaji yimɓe am, ngam daliila hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi koo toy nder lesdi. Mi laatinan ɓe maccuɓe konne'en maɓɓe nder lesdi ndi ɓe anndaa, ngam tikkere am saatunde dow maɓɓe ɗon wula bana yiite.” Yeremiya wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a anndi kuuje fuu. Siftoram, yiidam, waata toonyooɓe yam. Taa juttin munyal maaɗa, ngam taa ɓe mbarammi. Anndu, mi ɗon munyana kuudi daliila ma. Mi jaɓi bolle ɗe a wolwani yam. Ɗe laatani ɓernde am seyo e welwelo, ngam an, yaa Jawmiraawo Allah honooɓe asama, innde maaɗa ɗon dow am. Mi meeɗaay jooɗodaago bee jalanɓe haa mi welwita bee maɓɓe. Mi maati juŋngo maaɗa dow am, ngam maajum njooɗiimi feere am, mi keewɗo tikkere. Ngam ɗume naaworla am jinnataa? Ngam ɗume huuduure am nyawndataako? Ngam ɗume nde sali hurgaago? A laatani yam bana maayel ngel hoolataake ngam ndiyam maagel ɓeeɓan!” Ngam maajum Jawmiraawo jaabi yam: “To a lortake, mi jaɓete fahin, a laatoto suka am fahin. To a wolwi nafoojum, naa meereejum, nden kam a laatoto annabiijo am fahin. Yimɓe tokkoto ma, ammaa naa an tokkoto ɓe. Heedi yimɓe ɓe'e kam, mi laatinte bana mahol cemmbiɗŋgol ngol njamndi mboɗeeri. Ɓe kaɓan bee maaɗa, ammaa ɓe njaalataako ma. Ngam min mi ɗon wondi bee maaɗa ngam rimɗingo ma e hisnugo ma. Mi rimɗinte e juuɗe halluɓe e toonyooɓe.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Taa ɓaŋgu debbo, taa danyu ɓiɓɓe worɓe malla rewɓe haa nokkuure nde'e. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow ɓikkoy ngorkoy e ndehoy ndanyeteekoy haa ɗo e dow baabiraaɓe e daadiraaɓe maakoy: Ɓe maayran nyawuji kalluɗi, walaa boyanɗo ɓe koo uwanɗo ɓe. Ɓe mbaaloto haa lesdi bana koonal. Ɓe kalkan bee kaafahi malla bee weelo, ɓalli maɓɓe laatoto nyaamdu colli e kuuje ladde.” Jawmiraawo wi'i: “Taa nastu saare suniiɓe, koo ngam woyugo koo ngam de'itingo. Mi ittani ummaatoore nde'e salaaman am e mbooɗeeŋga am e enɗam am. Mawɓe e leesɓe nder lesdi ndi'i maayan, ammaa walaa mo uwata ɓe, walaa mo woyata ɓe. Walaa mo ƴarata ɓanndu mum malla mo laɓata hoore mum ngam maɓɓe. Walaa mo nyaamdata koo yardata bee goɗɗo ngam de'itingo mo to goɗɗo saare maako maayi, koo to baaba maako malla daada maako maayi. Taa nastu saare haa yimɓe ɗon mbaɗa juulde, taa jooɗoda bee yimɓe ngam nyaamdugo e yardugo bee maɓɓe. Nan ko mbi'anmi, min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila: Mi je'inan hoolo seyo e welwelo, non boo daande ɓaŋɗo e daande ɓaŋaaɗo haa nokkuure nde'e. Ɗum laatoto saa'i on yeeɗɓe, on ngi'an ɗum bee gite mon. To a anndini yimɓe ummaatoore nde'e kuuje ɗe'e fuu, ɓe ƴami ma boo: Ngam ɗume Jawmiraawo ta'ani min sarru naawŋgu bana ngu'u? Ɗume woni aybe amin? Hakkewol ngole min mbaɗi dow Jawmiraawo Allah amin? Nden yeccu ɓe: Jawmiraawo wi'i: Kaakiraaɓe mooɗon acci yam, tokki ɗowanteeɓe woɗɓe, njaggani ɓe, cujidani ɓe. Ammaa min, ɓe acci yam, ɓe ɗowtanaaki tawreeta am. Onon boo on mbaɗi kalluɗum ko ɓuri kaakiraaɓe mooɗon. Koo moy mooɗon ɗon waɗa ko ɓernde mum saatunde, hallunde yiɗi, on nanantaa yam. Ngam maajum ndiiwanmi on diga lesdi ndi'i haa lesdi ndi on meeɗaay anndugo, koo onon koo kaakiraaɓe mooɗon. Ton njaggantooɗon ɗowanteeɓe woɗɓe jemma e naaŋge fuu, ngam mi hinnataako on. Saa'i ɗon wara nde kunotooɗo wi'ataa: Fakat bana Jawmiraawo mo wurtini yimɓe Isra'iila e lesdi Misra o geeto, ammaa o wi'an: Fakat bana Jawmiraawo mo wartiri yimɓe Isra'iila diga lesdi woyla e lesɗe ɗe o saŋkitino ɓe fuu, o geeto! Ngam mi hooran ɓe haa lesdi maɓɓe ndi ndokkumi kaakiraaɓe maɓɓe.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi nelan waawooɓe ɗuuɗɓe ɓe ngara naŋngugo yimɓe ɓe'e. Nden mi nelan loohooɓe ɗuuɗɓe ɓe loohoto ɓe dow kooseeje e towndiije e nder ceekli tapaaje fuu.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi ɗon yi'a kuuɗe maɓɓe, walaa ko suuɗi. Aybe maɓɓe wiirnataako yeeso am. Mi waatoto aybe maɓɓe e hakkeeji maɓɓe cowi ɗiɗi. Ngam ɓe coɓni lesdi am bee labbi maɓɓe maayɗi, ɓe kebbini maral am bee kuuje maɓɓe nyidduɗe.” Yeremiya wi'i: “Yaa Jawmiraawo, an woni semmbe am e aynol am e hisrude am nder nyalaade ɓillaare! Ummaatooje ngaran haa maaɗa diga keeri duniyaaru, mbi'an: Kaakiraaɓe amin ngoodino ɗowanteeɓe fewooɓe e labbi meereeji ɗi nafataa sam. Goɗɗo waawan waɗango hoore mum ɗowanteeɓe na? Alhaali boo naa ɗum ɗowanteeɓe bee gooŋga!” Jawmiraawo wi'i: “Jonta anndinanmi ɓe semmbe am e baawɗe am. Nden ɓe anndan min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Yahuuda, hakkeeji mon mbinndaama bee binndirgol njamndi, ngol hunnduko mum ɓuri hayre saatugo. Ɗi mbinndaama bana non haa nder ɓerɗe mooɗon, haa dow luwe haa seɓattooji kirsirɗe mooɗon boo. Nden kam ɓiɓɓe mon ciftoran kirsirɗe e daŋraŋge Asera baŋnge leɗɗe kecce fuu e dow towndiije. Onon rewanɓe labbi dow kooseeje e nder waadiiji, mi hokkan jawdi e ndesaaji mooɗon haa konne'en ngam daliila hakkeeji ɗi mbaɗɗon koo toy nder lesdi mooɗon. Doole juuɗe mon njoofa lesdi ndi ndokkumi on. Mi laatinan on maccuɓe konne'en mooɗon nder lesdi ndi on anndaa, ngam caatal tikkere am dow mooɗon nde kuɓɓuɗon wulan haa foroy.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Naaloore dow neɗɗo mo hooloto ɓii-Aadamaajo, mo ɓernde mum wayliti, acci Jawmiraawo. O nanndi bee wumre nder ladde hamaadaare, o meeɗataa yi'ugo hayru. Ammaa o jooɗoto nder ladde yoornde, haa nokkuure lammunde. Walaa mo jooɗoto ton. Barka laatanto neɗɗo mo hooloto Jawmiraawo, mo tabitini hoolaare mum dow Jawmiraawo. O nanndi bee lekki jubaaki baŋnge ndiyam, gurtinanki ɗaɗi mum gal maayel. To nguleeŋga waɗi, ki hulataa, ngam haakooji maaki kecci. Nder hitaande hokkere boo ki saklataako, ki ɗon tokko rimugo. Ɓernde neɗɗo ɓuri koo ɗume fuu naafikaaku, nde halli masin. Moy waawata faamugo nde? Min Jawmiraawo mi linyan ɓernde, mi wiɗititto numooji. Mi warjoto koo moy fodde yahdu mum e fodde nafuuda kuuɗe mum. Mo riski bee rikici nanndi bee gerlal boofiiŋgal dow geeraaɗe ɗe ngal rufaay. Haa reeta balɗe maako risku maako majjiran mo, haa timmoode boo o paataaɗo non.” Suudu amin seniindu woni jooɗorde tedduŋgal, ndu tabiti dow hooseere diga fuɗɗam. Yaa Jawmiraawo, an woni tammunde Isra'iila. Accuɓe ma keewan mbustu. Ɓe majjan bana inɗe binndaaɗe nder mbulwuldi, ngam ɓe acci Jawmiraawo, seeɓoore ndiyam ndokkanɗam ngeendam. Yeremiya wi'i: “Yamɗitinam, yaa Jawmiraawo, nden mi yamɗitan. Hisnam, nden mi hisan fakat. An woni mo maŋgtanmi ɗum. Yimɓe ɗon mbi'ammi: Toy koŋngol Jawmiraawo go? Sey ngol hiɓɓa kadi! Min mi meeɗaay yerɓugo ma a nela sarru dow maɓɓe. Mi yelaay nyalaade bone ngam maɓɓe. An a anndi ɗum, yaa Jawmiraawo. A anndi ko mbi'mi. Taa laatanam daliila kultoreeŋgol, ngam an woni hisrude am nder nyalaade hallunde! Semtin toonyooɓe yam, ammaa taa mi semta! Hulnu ɓe, ammaa taa hulnam! Ukku nyalaade hallunde dow maɓɓe, halku ɓe cowi ɗiɗi!” Jawmiraawo wi'i yam: “Yah, dara haa Dammugal Ummaatoore, ngal laamiiɓe Yahuuda nastirta e ngurtirto berniwol, non boo haa dammuɗe Urusaliima goɗɗe fuu! Wi' laamiiɓe e yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima, nastiranɓe dammuɗe man fuu: Nane ko Jawmiraawo wi'ata on: Ndaa ko o wi'i: Kakkilane ko'e mooɗon, taa ndoonde doŋngal nder nyannde siwtorde, taa nastine doŋngal koo ngale haa dammuɗe Urusaliima. Taa ngurtine doŋngal e cuuɗi mon nyannde siwtorde, taa kuuwe kuugal boo. Ammaa cene nyannde siwtorde bana umrumi kaakiraaɓe mon. Kamɓe ɓe nananaay yam, ɓe kakkilaay, ammaa ɓe caatini ko'e maɓɓe, ɓe cali nanango yam, ɓe njaɓaay elto am.” Jawmiraawo wi'i: “Sey on ɗowtano yam booɗɗum. Taa on nastina doŋngal koo ngale haa dammuɗe berniwol ngo'ol nyannde siwtorde. Cene nyannde maajum, taa kuuwe kuugal koo ngale nder maare. Nden kam laamiiɓe mon e ardiiɓe mon njooɗoto dow leeso laamu Daawuda. Ɓe mba'oto pucci e mootaaji pucci, kamɓe ɓe nastiran dammuɗe berniwol ngo'ol. Non boo yimɓe Yahuuda e Urusaliima. Yimɓe njooɗoto haa berniwol ngo'ol foroy. Woɗɓe ngaran diga berniiji Yahuuda e gure taariiɗe Urusaliima, diga lesdi Benyamin e lesdi towndiije, diga kooseeje e Lesdi Fombina. Ɓe ngaddan guleteeɗi e kirseteeɗi e dokke nyaamdu e uurle, ɓe ngaddan dokke gettooje haa suudu am. Ammaa sey on ɗowtano yam. Sey on cena nyannde siwtorde, taa on nastina doŋgle haa dammuɗe bernixol Urusaliima nder nyannde man. To naa non, mi huɓɓan yiite haa dammuɗe Urusaliima. Nge wulan cuuɗi maagol booɗɗi, nge nyifataako.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i: “Umma, yah haa saare mahoowo payanɗe, ton mi anndinte habaru am.” Mi yehi haa saare mahoowo payanɗe man. O ɗonno huuwa haa kuuwruɗum maako. Fayannde nde o ɗon maha, fottanaay mo. Ngam maajum o mahi fayannde feere bee loope man, bana ko fottani mo. Nden Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, mi waawataa waɗugo on bana mahoowo payanɗe waarata loope na? Bana loope haa juŋngo mahoowo payanɗe, nonnon on laatori haa juŋngo am.” Nii Jawmiraawo wi'i. “Saa'i feere mi wi'an mi ɗoofa ummaatoore koo laamu, mi yibbina, mi halka ɗum. Ammaa to ummaatoore man wayliti, acci halleende muuɗum, nden kam mi faasitan waɗugo kalluɗum ko mbi'mi dow maare. Saa'i feere boo mi wi'an mi nyiɓa ummaatoore koo laamu, mi ɗisa ɗum. Ammaa to ummaatoore man waɗi kalluɗum yeeso am, to nde ɗowtanaaki yam, nden kam mi faasitan waɗugo booɗɗum ko mbi'mi dow maare. Jonta kadi, yeccu yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon taaskano on sarru, mi ɗon nufano on huunde hallunde. Lorte diga laabi mon kalluɗi, mbo'itine laabi mon e kuuɗe mon! Ammaa ɓe njaaboto: Aa'a, woodaa! Min tokkoto numooji amin, min mbaɗan ko ɓerɗe amin kalluɗe caatuɗe ngiɗi.” Ngam maajum Jawmiraawo wi'i: “Ƴame ummaatooje fuu. Moy meeɗi nanugo irin ɗu'um? Yimɓe Isra'iila mbaɗi nyidduɗum masin. Mallimallooje cuddataa geereeje kooseeje Libanon tum na? Ndiyamji peewɗi ilooji e kooseeje man ɓeeɓan na? Ammaa yimɓe ummaatoore am ngejjiti yam, ɓe ɗon ngulana labbi meere uurle. Ngam maajum ɓe pergi dow laabi maɓɓe, dow laabi ɓooymaaji. Ɓe ɗon tokko laabi ɗi ceekaaka. Ɓe laatini lesdi maɓɓe kulniindi, njawniindi haa foroy. Koo moy caalotooɗo hultoran, dimmban hoore mum, hayɗinan. Mi saŋkitan yimɓe am yeeso konne'en maɓɓe bana collaaje ɗe henndu fuunaaŋge umminta. To halkere maɓɓe wari, mi waylitanan ɓe ɓaawo am, mi wallataa ɓe.” Nden yimɓe mbi'i: “Ngare, en kaɓɓa dabare dow Yeremiya! Liman'en ekkitinooɓe en tawreeta ɗon foroy, hikma'en carwanto en tum, annabi'en ngaazoto wolde Allah foroy. Kallinen mo, taa kakkilanen bolle maako sam!” Yeremiya tori Allah, wi'i: “Yaa Jawmiraawo, jaɓ tornde am, nan ko konne'en am mbi'ata. Kadi halleende laatoto ngeenaari ngam mbooɗeeŋga na? Ammaa kamɓe ɓe ngasi ngaska ngam halkugo yam. Siftor no mi darori yeeso maaɗa, mi seetti ɓe ngam taa a waɗa ɓe fodde tikkere maaɗa! Ngam maajum yooftu ɓikkoy maɓɓe haa koy maaya bee weelo, koy mbare bee kaafahi! Rewɓe maɓɓe, sooynu ɓe ɓikkoy e worɓe! Waade nattina worɓe maɓɓe, suka'en mbare bee kaafahi nder haɓre! Nel mooɓre jaɓtooɓe bee juhuki dow maɓɓe, haa yimɓe nana bojji iwanɗi diga cuuɗi maɓɓe! Ɓe ngasi ngaska ngam naŋngugo yam, ɓe tuufani kosɗe am tuuforli. Ammaa an, yaa Jawmiraawo a anndi nufayeeje maɓɓe mbarooje ɗe ɓe nufi dow am. Taa yaafa zunuuba maɓɓe, taa sottin hakkeeji maɓɓe yeeso maaɗa! Accu ɓe ndo'o yeeso maaɗa, hiita ɓe saa'i tikkere ma!” Jawmiraawo wi'i ni'i: “Yah, soodu mbulku. Hoo'u woɗɓe caka ndotti'en ummaatoore e ndotti'en caka liman'en. Yahdu bee maɓɓe haa Waadiwol Ɓii-Hinnom, haa yaasi Dammugal Keeɗe. Wooynu ton ko mi wi'ete. Wi': Sey on nana wolde Jawmiraawo, onon laamiiɓe Yahuuda e jooɗiiɓe nder Urusaliima. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mi yahran sarru dow nokkuure nde'e. Koo moy nani ɗum, noppi mum ciikan. Mi waɗan ɗum ngam yimɓe acci yam, ɓe cannji nokkuure nde'e bee wulugo uurle ngam ɗowanteeɓe jananɓe haa yimɓe annditaay nde. Koo kamɓe, koo kaakiraaɓe maɓɓe, koo laamiiɓe Yahuuda, walaa mo anndino ɗowanteeɓe ɓe'e. Ɓe kebbini nokkuure nde'e bee ƴiiƴam yimɓe mbaraaɓe ɓe ngalaa aybe. Ɓe nyiɓi nokkuuje towɗe ngam Ba'al, haa ɓe nguloya ɓikkoy maɓɓe bee yiite bana guleteeɗi. Min mi umraay ɓe waɗugo ɗum, mi meeɗaay wolwugo irin man koo numugo ɗum. Ngam maajum min Jawmiraawo mi wi'i: Saa'i waran nde ɓe ewnataako nokkuure nde'e Tofet malla Waadiwol Ɓii-Hinnom, ammaa Waadiwol Kirsol. Haa nokkuure nde'e mbilanmi nufayeeje Yahuuda e Urusaliima. Mi do'an yimɓe bee kaafahi konne'en maɓɓe yiɗɓe mbarugo ɓe. Mi nyaamnan colli e dabbaaji ɓalli maɓɓe. Mi wilan berniwol ngo'ol, ngol laatoto daliila jancoore. Koo moy caalotooɗo baŋnge maagol hultoran, hayɗinan ngam masiibooji maagol fuu. Mi nyaamnan jooɗiiɓe nder maagol kusel ɓikkoy muuɗum'en ngorkoy e ndehoy. Konne'en maɓɓe e yiɗɓe mbarugo kippoto berniwol. Nder ɓillaare nde'e, jooɗiiɓe ton nyaamnyaamtiran.” Nden pusa mbulku go yeeso yahduɓe bee ma, yeccu ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi fusan yimɓe ɓe'e e berniwol ngo'ol bana goɗɗo fusrata mbulku, ngu wo'itintaako. Ɓe uwan maayɓe haa Tofet ngam babal he'aay. Bana non waaranmi berniwol ngo'ol e jooɗiiɓe ton. Mi laatinan ngol bana Tofet.” Non Jawmiraawo wi'i. “Cuuɗi Urusaliima e cuuɗi laamiiɓe Yahuuda waato soorooji haa ɓe ngulani jama'aare asama fuu uurle dow muuɗum, haa ɓe ndufi dokke dufeteeɗe ngam ɗowanteeɓe jananɓe – ɗi fuu ɗi coɓan bana Tofet.” Yeremiya lori diga Tofet haa Jawmiraawo nelno mo waɗugo annabaaku. O dari haa babal yeeso haykaliiru Jawmiraawo, o wi'i ummaatoore fuu: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mi yahran sarru dow berniwol ngo'ol e gure maagol fuu, bana ko mbi'mi. Ngam on caatini ko'e mooɗon, on cali ɗowtanaago bolle am.” Pashuuru ɓii Immer, limanjo e wakiiliijo hooreejo haa haykaliiru Jawmiraawo, nani Yeremiya ɗon waɗa annabaaku man. O fiyi annabi Yeremiya, o haɓɓi mo dow tiggirgal haa dammugal Benyamin ɓaŋgiiŋgal haa haykaliiru Jawmiraawo. Jaŋngo man, nde Pashuuru yoofti mo e tiggirgal, Yeremiya wi'i mo: “Jawmiraawo ewnataako ma Pashuuru fahin, ammaa Magor-Missabib, waato Kulniiɗum koo toy. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi accete nder kulol, an e sooba'en maaɗa fuu. A yi'an bee gite ma no konne'en mbardata ɓe bee kaafahi. Mi hokkan Yahuuda fuu haa juŋngo laamiiɗo Baabila. O dahan woɗɓe haa Baabila, woɗɓe boo o mbaran ɓe bee kaafahi. Mi accan konne'en njaɓta jawdi berniwol ngo'ol e risku maagol e kuuje maagol marɗe saman fuu. Ndesaaji laamiiɓe Yahuuda boo, mi hokkan ɗum fuu konne'en maɓɓe. Ɓe njaɓtan ɗum, ɓe koocan ɗum, ɓe njahran ɗum haa Baabila. An boo, Pashuuru e yimɓe saare maaɗa, on daheteeɓe haa Baabila. Ton a maayata, ton ɓe uwete hawtaade bee sooba'en maaɗa ɓe mbaɗanɗa annabaaku fewre.” Yeremiya wi'i: “Yaa Jawmiraawo, a ƴoyri yam, min boo mi jaɓi ƴoyreego! A ɓuri yam semmbe, a jaali yam. Koo moy fuu ɗon jancammi, yimɓe ɗon njala yam. Nde mi wolwata fuu, sey mi wooka, mi wi'a: Toonyaare e halkere! Foroy ɓe ɗon njancammi, ɓe ɗon njawo mi, ngam mi ɗon waaza wolde maaɗa. Ammaa to mi numi: Sey mi yejjita Jawmiraawo, taa mi wolwa bee innde maako, nden huunde ɗon wula nder ɓernde e nder i'e am bana yiite. Mi somi naŋgtugo nde, mi waawataa. Mi nani ɗuuɗɓe ɗon nyo'ammi. Ɓe coomi yam Kulniiɗum koo toy. Ɓe ɗon mbi'a: Pefte mo! Sey peften mo! Koo sooba'en am boo ɗon ndeena haa mi do'o. Ɓe ɗon mbi'a: Teema en keɓan ƴoyrugo mo. Nden kam en naŋnga mo, en mbaatoto mo. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, a ɗon wondi bee am, a konoowo cemmbiɗɗo. Ngam maajum toonyooɓe yam ndo'oto, ɓe keɓataa jaalorgal. A semtinan ɓe masin, ɓe keɓataa jaalorgal. Toskaare maɓɓe duumoto, nde yejjitittaake! Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, a ɗon linya adili'en heedi ma, a anndi ɓerɗe maɓɓe e numooji maɓɓe. Accu mi yi'a no a waatorto wanywanyɓe yam, ngam mi halfitinani ma haala am. Ngimane Jawmiraawo! Maŋgte Jawmiraawo! Ngam o hisni yoŋki laafuɗo e juuɗe halluɓe. Naaloore dow nyalaade nde mi danya! Taa nyalaade nde daada am danyimmi heɓa barka. Naaloore dow ceynuɗo baaba am masin, bi'ɗo mo: A danyanaama ɓiŋngel gorgel! Gorko man laato bana gure ɗe Jawmiraawo wili bilaa enɗam. Nde weeti fuu o nana bojji, caka naaŋge boo hoolo konu! Ngam o mbaraay yam diga nder reedu daada am, haa daada am laato yenaande am, o reeduujo bee am haa foroy. Mi ɗon yara bone e mettamɓeram, balɗe am ɗon njinna nder toskaare. To non kam, koni ngurtiimi reedu daada am?” Jawmiraawo wi'i Yeremiya saa'i laamiiɗo Sedekiya neli Pashuuru ɓii Malkiya e Sefaniya ɓii Ma'aseya, limanjo, haa maako ngam wi'ugo mo: “Useni, ƴaman en Jawmiraawo, ngam Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila ɗon hona en. Teema Jawmiraawo waɗanan en kaayeefi, lornan mo ɓaawo.” Yeremiya jaabi ɓe, wi'i: Mbi'e Sedekiya, ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: “Balmi konu ɗi njogiiɗon ngam honirgo laamiiɗo Baabila e Kaldiya'en, mi wartiran ɗi dow mooɗon. Hippuɓe on wonɓe gaɗa mahol, mi mooɓtan ɓe haa caka berniwol. Min bee hoore am mi haɓan bee mooɗon, bee juŋngo am fortiiŋgo semmbiɗŋgo, bee ɓernuki am e tikkere am saatunde. Mi mbaran yimɓe berniwol ngo'ol, yimɓe e dabbaaji maayran nyawu ndaaɓoowu kalluŋgu masin. Ɓaawo man ndokkanmi Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda e saraaki'en mum e yimɓe luttuɓe nder berniwol haa juŋngo Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, haa juuɗe konne'en maɓɓe yiɗɓe mbarugo ɓe. Luttuɓe nder berniwol ɓe maayaay bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu malla kaafahi malla weelo, Nabukodonosor umran mbarugo ɓe bee kaafahi. O enɗataa ɓe, o accataa koo gooto maɓɓe bee yoŋki, o yurmintaa ɓe sam.” Jawmiraawo umri Yeremiya: “Yeccu yimɓe ummaatoore nde'e, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon holla on laawol ngeendam e laawol maayde, haa on cuɓa. Koo moy jooɗoto nder berniwol ngo'ol, maayran bee kaafahi malla weelo malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Ammaa mo wurtoto ngam hawtango Kaldiya'en hippiiɓe on, kaŋko o yeeɗan, o hisnan yoŋki maako. Ngam mi huucitini gite am dow berniwol ngo'ol haa mi waɗa kalluɗum, naa booɗɗum. Mi hokkan ngol haa juŋngo laamiiɗo Baabila, kaŋko o wulan ngol bee yiite.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: Onon yimɓe Urusaliima, on ɗon njooɗi towɗum dow waadiwol, dow tapaare dow ƴoolde, on mbi'i: Walaa mo seekata mahi amin cemmbiɗɗi, o nasta nyukkorɗe amin. Ammaa min mi hiitoto on daliila kuuɗe mooɗon. Mi huɓɓan yiite nder laynde mooɗon, nge nyaama berniwol fuu,” non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i yam: “Yah haa saare laamiiɗo Yahuuda, anndin wolde nde'e: Nane wolde Jawmiraawo, an laamiiɗo Yahuuda, jooɗiiɗo dow leeso laamu Daawuda e saraaki'en ma e yimɓe ma wonɓe haa laamorde fuu. Ndaa nii o wi'i: Mbaɗe kiita ngooŋɗuka e adilaaku. Kisne jaɓtaaɗo nder juŋngo toonyoowo. Taa ɓille hoɗɓe e atiime'en e rewɓe yurumɓe, taa toonye ɓe! Acce mbarugo yimɓe ɓe ngalaa aybe haa nokkuure nde'e! To on mbaɗi ko umrumi on, nden kam laamiiɓe mon mba'oto pucci e mootaaji pucci, tokkoto laamaago dow leeso laamu Daawuda. Kamɓe e saraaki'en maɓɓe e yimɓe maɓɓe nastan dammuɗe laamorde nde'e. Ammaa to on ɗowtanaaki bolle ɗe'e, nden kam laamorde nde'e laatoto winnde. Min Jawmiraawo mi hunori ɗum bee hoore am.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Laamorde laamiiɗo Yahuuda wooɗi haa gite am bana lesdi Gile'at e yeereere hooseere Libanon. Ammaa mi wartiran nde winnde e nokkuure ferwunde. Mi nelan worɓe ngam wilugo nde. Koo moy maɓɓe wara bee fe'irde mum, fe'a leɗɗe cemmbiɗɗe ma ɓurɗe wooɗugo, wubo ɗe nder yiite. Ɓaawoɗon yimɓe ummaatooje ɗuuɗɗe caaloto baŋnge berniwol ngo'ol, ɓe ƴamƴamtiran: Ngam ɗume Jawmiraawo waɗi berniwol maŋngol ngo'ol bana nii? Nden ɓe njaaboto: Ngam jooɗiiɓe ton piisti alkawal bee Jawmiraawo Allah muuɗum'en, ɓe cujidani ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe ndewi ɓe.” Onon yimɓe Yahuuda, taa mboye ngam laamiiɗo Yusiya maayɗo, taa cune daliila maako. Ammaa mboye ngam ɓiyiiko Sallum mo dilli, wartataa yi'ugo lesdi haa o danya. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow Sallum ɓii Yusiya mo laami haa pellel baaba muuɗum Yusiya, laamiiɗo Yahuuda mo wurti nokkuure nde'e: “O dilli, o wartataa. O maayan haa lesdi ndi ɓe ndahi mo, o meetataa yi'ugo lesdi ndi'i.” “Bone laatanto nyiɓanɗo saare mum bee sooynde adilaaku e cuuɗi mum dowji bee aybe, kuuwnanɗo heeddiɗɗiraaɓe mum, bilaa hokkugo ɓe ngeenaari. Bone laatanto bi'ɗo: Mi nyiɓan saare mawnde, cuuɗi dow cuuɗi, mi yaajina cuuɗi am.” O ɗon waɗa burɗe haa cuuɗi maako, o ɗon sudda mahi maaji bee leɗɗe booɗɗe, o ɗon woojina ɗi. Kadi a laamiiɗo ngam a ɗuɗɗina cuuɗi bee leɗɗe booɗɗe na? Baaba ma nyaami, yari. Ammaa o waɗi kiita ngooŋɗuka e adilaaku, ngam maajum o heɓi hayru. O jiŋngi laafuɗo e talakaajo, koo ɗume fuu yehi booɗɗum. Kanjum woni anndugo yam, non Jawmiraawo wi'i. Ammaa sey riba maaɗa kalluka tan a suklanto. A ɗon mbara yimɓe ɓe ngalaa aybe, a ɗon ɓilla yimɓe, a ɗon toonyo ɓe. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda: “Walaa mo woyata maayde maako, wi'a: Kayto, deerɗam gorko! Kayto, deerɗam debbo! Walaa mo woyata mo: Kayto, jawmam! Kayto, barkaama ! O heɓan uwol bana ngol wamnde. Ɓe ndasan ɓanndu maako yaasi dammuɗe Urusaliima, ɓe ngudina mo ton !” Jawmiraawo wi'i: “An Urusaliima, wa'a dow hooseere Libanon, wooku. Ummin gookaali haa lesdi Baasan. Waɗ hoolo dow hooseere Abariima, ngam waaye'en ma fuu kalki. Mi wolwani ma saa'i a jooɗi jam, ammaa a sali nanugo. Bana non kuuwruɗa diga a derkeejo tawon, a yiɗaa ɗowtanaago yam. Henndu ruuynan ardiiɓe ma, ɓe ndahan boo waaye'en ma. Nden a heewan semteende e toskaare ngam daliila halleende ma fuu. A ɗon hoolɗina caka leɗɗe booɗɗe iwɗe Libanon. Ammaa a uuman, saa'i luuwe naŋngete bana ɗe ɓesnanɗo.” Jawmiraawo wi'i dow Koniya ɓii Yooyakim, laamiiɗo Yahuuda: “Fakat bana mi geeto, koo to a laatake halagaare haa juŋngo am nyaamo, mi ittete, mi hokkete haa juuɗe yiɗɓe mbarugo ma, haa yimɓe hulnanɓe ma. Mi hokkete haa juuɗe Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila e haa Kaldiya'en. Mi sakkinte bee daada ma haa lesdi ndi on ndanyaaka nder muuɗum, ton maayoton. On meetataa wartugo lesdi ndi ngenwoton wartugo nder muuɗum.” Yeremiya wi'i: “Kadi Koniya laati bana mbulku pusŋgu ngu goɗɗo yiɗaa, ngu nafataa na? Ngam ɗume kaŋko e danygol maako hoocete, wudinte haa lesdi ndi ɓe anndaa? Lesdi! Lesdi! Lesdi! Nan wolde Jawmiraawo! Ndaa ko Jawmiraawo wi'i: Mbinnde innde gorko oo bana mo walaa ɓikkoy, mo walaa hayru balɗe mum fuu. Walaa koo gooto mo danygol maako heɓata jooɗaago dow leeso laamu Daawuda ngam laamanaago lesdi Yahuuda.” Jawmiraawo wi'i: “Kayto! Ardiiɓe yimɓe am ɓe halluɓe! Ɓe acci yimɓe am majja, caŋkito.” Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i dow ardiiɓe ɗowanɓe ummaatoore muuɗum: “On caŋkiti yimɓe am, on ndiiwi ɓe, on kakkilanaay ɓe sam. Ngam maajum kiitotoomi on ngam kuuɗe mon kalluɗe. Mi mooɓtan yimɓe am luttuɓe diga lesɗe haa ndiiwmi ɓe fuu, mi hooran ɓe haa lesdi maɓɓe, ɓe ndanyndanytiran, ɓe ɗuuɗan. Mi darnan ardiiɓe dow maɓɓe ngam hakkilango ɓe, ngam taa ɓe meeta hulugo koo hultorgo koo majjugo.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Saa'i ɗon wara haa mi suɓa goɗɗo mo danygol Daawuda bi'eteeɗo Fuɗŋgo, o adiliijo. O laatoto laamiiɗo, o laamoto bee faamu, o tabitinan kiita ngooŋɗuka e adilaaku nder lesdi. Nder balɗe maako Yahuuda rimɗinte, Isra'iila boo jooɗoto jam. Yimɓe ewnoto laamiiɗo oo: Jawmiraawo-woni-adilaaku-meeɗen.” Jawmiraawo wi'i: “Saa'i ɗon wara nde kunotooɗo meetataa wi'ugo: Fakat bana Jawmiraawo mo wurtini yimɓe Isra'iila e Misra o geeto. Ammaa o wi'an: Fakat Jawmiraawo o geeto. Kaŋko wartiri yimɓe Isra'iila diga lesdi woyla e lesɗe ɗe o saŋkitino ɓe fuu haa ɓe njooɗo nder lesdi maɓɓe.” Ndaa ko Yeremiya wi'i dow annabi'en: “Ɓernde am ta'i, ɓanndu am fuu ɗon diwna ngam daliila Jawmiraawo, ngam bolle maako ceniiɗe. Mi laati bana guykuɗo mo nguykinoojam naŋngi ɗum. Lesdi heewi jeenooɓe, yimɓe ɗon njaawɗa waɗugo ko halli, ɓe semmbiɗɓe waɗugo ko haanaay. Naaloore Jawmiraawo ɗon dow lesdi. Ngam maajum ndi ɗon nder suno, durduɗe fuu ɗayli. Jawmiraawo wi'i: Annabi'en e liman'en mbonnake, mi tawi halleende maɓɓe koo nder suudu am boo. Ngam maajum laawol maɓɓe laatoto laawol moostanŋgol e nyiɓɓuŋgol. Mi waɗan ɓe pergo, ɓe ndo'o. Mi ukkan ɓe sarru, ngam saa'i kiita maɓɓe ɓadake, non Jawmiraawo wi'i. Mi yi'i faataare annabi'en haa Samariya. Ɓe mbaɗi annabaaku bee innde Ba'al, ɓe majjini ummaatoore am Isra'iila. Ammaa mi yi'i annabi'en haa Urusaliima ɗon mbaɗa ko ɓuri nyiddugo. Ɓe ɗon mbaɗa njeenu, ɓe ɗon mbolwa pewe, ɓe ɗon mballa waɗooɓe zunuuba, ngam taa goɗɗo acca waɗugo ko halli. Haa gite am, ɓe fuu ɓe laati bana Sodoma, ɓe halluɓe bana yimɓe Gomorra. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i dow annabi'en ɓe'e: Mi nyaamnan ɓe kaaɗɗum, mi yarnan ɓe ndiyam mbaroojam. Ngam faasikaare fuu iwi haa annabi'en Urusaliima, nde saŋkiti haa lesdi fuu.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Taa nane bolle annabi'en. Ɓe ɗon kebbina ɓerɗe mooɗon bee tammunde meere. Ɓe ɗon anndina on ko ɓe ngi'i, ammaa ɗum iwaay haa am, ɗum iwi haa numooji maɓɓe. Ɓe ɗon mbi'a yawotooɓe yam: Jawmiraawo wi'i jam wondan bee mooɗon. Ɓe ɗon mbi'a saata-ko'e'en boo: Sarru ukkantaako on.” Moy caka annabi'en ɓe'e meeɗi jooɗaago nder dawriinde Jawmiraawo? Moy laari mo, nani habaru maako? Moy heɗiti wolde maako, hakkilani nde? Tikkere Jawmiraawo waran bana henndu saatundu, bana duluuru ukkantoondu ko'e halluɓe. Nde naŋgtataako, sey to o hiɓɓini anniya maako fuu. Haa timmoode on paaman ɗum laaɓɗum. Jawmiraawo wi'i: “Min mi nelaay annabi'en ɓe'e, ammaa ɓe ndilli. Mi wolwanaay ɓe, ammaa ɓe ɗon tokko waɗugo annabaaku. To ɓe ndawridino bee am, nden kam ɓe ngeccanno yimɓe am ko mbi'mi, ɓe lornanno ɓe diga laabi maɓɓe kalluɗi e kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Kadi mi Allah gi'anɗo ko ɓadi tan na? Naa non! Mi Allah gi'anɗo ko daayi boo. Woodi nyukkotooɗo haa pellel ngel mi yi'ataa mo na? Non Jawmiraawo wi'i. Naa min woni gonɗo koo toy haa asama e dow lesdi na? Annabi'en waɗɓe annabaaku fewre bee innde am, mi nani ko ɓe mbi'i: Mi yi'i koyɗol, mi yi'i koyɗol! Haa ndey annabi'en ɓe'e accata estugo yimɓe am bee hasugo pewe maɓɓe malla anndingo ɓe ko numooji maɓɓe nufi? Ɓe tammi bee yeccirgo koyɗi maɓɓe ɓe mbaɗan yimɓe am ngejjita innde am, bana kaakiraaɓe maɓɓe ngejjitirno innde am, tokki Ba'al. Annabiijo mo yi'i koyɗol, yecca ɗum bana koyɗol. Ammaa annabiijo mo nani wolde am, sey o wolwa wolde am bee gooŋga. Kadi ƴommbal nanndi bee sammeere na?” Non Jawmiraawo wi'i. “Wolde am nanndi bee yiite malla bee tappirɗum ko fusata tapaare.” – Non Jawmiraawo wi'i. “Ngam maajum mi ɗon hona annabi'en ɓe'e. Ɓe ɗon koocindira bolle am, nden ɓe ngaaza ɗe bana bolle maɓɓe. Mi ɗon hona annabi'en wolwanɓe bolle muuɗum'en, nden ɓe pewa: Kaŋko wi'i ɗum.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi ɗon hona annabi'en waazanɓe koyɗi pewooji. Ɓe ɗon majjina ummaatoore am bee pewe maɓɓe e manooje maɓɓe. Min mi nelaay ɓe, mi umraay ɓe waɗugo annabaaku, ɓe mbaawataa wallugo ummaatoore sam.” Non Jawmiraawo wi'i. “An Yeremiya, to gooto nder ummaatoore am koo annabiijo koo limanjo ƴami ma: Ɗume woni koŋngol Jawmiraawo? Doŋngal ngale o yowanta min? – Nden njaaba mo: Onon ngoni doŋngal Jawmiraawo. Ngam maajum o wudinan on. To limanjo malla annabiijo malla gooto nder ummaatoore am wi'i: Ɗo woni koŋngol Jawmiraawo, nden kam mi hiitoto mo, kaŋko e saare maako fuu. Ndikka koo moy ƴama keeddiɗɗum malla banndum: Ɗume Jawmiraawo jaabi, ɗume o wi'i? Taa goɗɗo meeta wi'ugo: Ɗo woni koŋngol Jawmiraawo. Bolle ɗe goɗɗo man wolwata laataaki koŋngol Jawmiraawo, ammaa ɗum iwi haa maako. Yimɓe ngayli bolle Allah geeto mo Jawmiraawo honooɓe asama. Sey a ƴama annabi'en: Ɗume Jawmiraawo jaabi, ɗume o wi'i? To ɓe mbi'i ma: Ɗo woni koŋngol Jawmiraawo, – nden yeccu ɓe: Jawmiraawo haɗi on wolwugo bana nii, ammaa on mbolwi ɗum. Ngam maajum, ndaa nii o wi'i: Fakat mi roondoto on dow balbe am bana goɗɗo roondorta doŋngal mum, nden mi wudinan on, onon e berniwol ngol ndokkumi on, onon e kaakiraaɓe mooɗon. Mi suddan on bee jancoore duumiinde e toskaare duumiinde nde yejjitittaake.” Jawmiraawo yi'ni yam cilaaje ɗiɗi keewɗe ibbe jo'inaaɗe yeeso haykaliiru Jawmiraawo. Ɗum waɗi ɓaawo nde Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila haɓɓi Yekoniya ɓii Yooyakim, laamiiɗo Yahuuda e mawɓe Yahuuda e kila'en e worɓe waɗooɓe sanaa'a fuu, dahi ɓe haa Baabila. Silaawo wooto heewi ibbe booɗɗe masin, bana ibbe aartuɗe ɓenndugo. Silaawo woɗŋgo heewi ibbe ɗe mbooɗaay sam, goɗɗo waawataa nyaamugo ɗe. Jawmiraawo ƴami: “Yeremiya, ko ngi'ata?” Mi jaabi: “Ibbe. Booɗɗe maaje mbooɗi masin. Luttuɗe boo mbooɗaay sam, goɗɗo waawataa nyaamugo ɗe.” Nden Jawmiraawo wi'i yam. Ndaa nii Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: “Mi ɗon laara dahaaɓe diga Yahuuda haa lesdi Kaldiya'en bana ibbe booɗɗe ɗe'e. Mi woonanan ɓe, mi enɗan ɓe haa mi hoora ɓe haa lesdi ndi'i. Mi tammi tabitingo ɓe, mi nattintaa ɓe. Mi tammi ɗisugo ɓe, naa ittugo ɓe. Mi hokkan ɓe faamu ngam anndugo min woni Jawmiraawo. Nden ɓe laatoto ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah maɓɓe, ngam ɓe lortoto haa am bee ɓernde woore. Ammaa Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda e saraaki'en muuɗum e luttuɓe Urusaliima, jooɗiiɓe haa lesdi ndi'i malla haa Misra, min Jawmiraawo mi nanndinan ɓe bana ibbe ɗe nyaamataake ngam ɗe mbooɗaay. Mi ukkanan ɓe sarru naawŋgu, haa laamuuji duniyaaru fuu kultora daliila maɓɓe. Yimɓe kuɗan ɓe, njancan ɓe, njalan ɓe, naalan bee innde maɓɓe haa nokkuuje ɗe ndiiwanmi ɓe fuu. Mi ukkanan ɓe konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, haa ɓe natta nder lesdi ndi ndokkumi ɓe e kaakiraaɓe maɓɓe.” Nder nduuɓu Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, nayaɓu, waato nduuɓu Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, ngo'oowu, Jawmiraawo wolwani Yeremiya dow ummaatoore Yahuuda fuu. Annabi Yeremiya wi'i ummaatoore Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima fuu: “Diga nduuɓu Yusiya ɓii Amon, laamiiɗo Yahuuda, sappo e tataɓu, haa wargo hannde, waato duuɓi noogas e tati, mi tokki yeccugo on ko Jawmiraawo anndini yam, ammaa on nanaay. Jawmiraawo tokki nelango on jaggiiɓe mum annabi'en fuu, ammaa on nanaay, on kakkilaay sam. Ɓe mbi'i koo moy mooɗon acca laabi mum kalluɗi e kuuɗe mum kalluɗe, nden on njooɗoto haa foroy nder lesdi ndi Jawmiraawo hokki on, onon e kaakiraaɓe mon. Ɓe mbi'i on, taa on tokko ɗowanteeɓe woɗɓe, taa on ndewa ɓe, taa on cujidana ɓe, ngam taa on tikkina Jawmiraawo bee labbi ɗi mbaɗɗon bee juuɗe mon, kaŋko boo o hiito on. Nden kam o ukkantaa on sarru. Jawmiraawo bee hoore mum wi'i: On cali nanango yam. Ammaa on tikkini yam bee labbi ɗi mbaɗɗon. Bana nii on njaanyani ko'e mooɗon sarru.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “On cali nanugo bolle am. Ngam maajum ewnotoomi ummaatooje woyla fuu e suka am Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila. Mi waddan ɓe ngam haɓugo bee lesdi ndi'i e jooɗiiɓe ton e bee ummaatooje taariiɗe fuu. Mi nattinan yimɓe fuu, mi laatinan ɓe hulniiɓe yawniiɓe, lesdi maɓɓe boo ladde ferewnde haa foroy. Mi je'inan hoolo seyo e welwelo caka maɓɓe, non boo daande ɓaŋɗo e daande ɓaŋgeteeɗo e sonyo namarde. Mi nyifan pittirla maɓɓe boo. Lesdi ndi'i fuu laatoto bille e ladde meere. Yimɓe ummaatooje ɗe'e fuu laatoto huuwanooɓe laamiiɗo Baabila duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi. Ammaa to duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi caalake, mi hiitoto laamiiɗo Baabila e ummaatoore maako ngam hakke maɓɓe. Mi laatinan lesdi Kaldiya'en bille haa foroy.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi hiitoto lesdi man fodde ko mbi'mi dow maari fuu, fodde ko winnda nder deftere nde'e fuu, ko Yeremiya wi'i dow ummaatooje ɗe'e fuu. Ummaatooje ɗuuɗɗe e laamiiɓe mawɓe macciɗinan Kaldiya'en, bana non mi warjorto ɓe halleende maɓɓe.” Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i yam: “Ndaa jardugel keewŋgel tikkere am. Hoo'u ngel nder juŋngo am, yarnu ngel ummaatooje haa nelanmaami fuu. Ɓaawo ɗe njari ngel, ɗe ndimmboto, hakkiilo maaje majjan ngam daliila kaafahi ki neldanmi caka maaje.” Nden mi hoo'i jardugel man nder juŋngo Jawmiraawo, mi yarni ngel ummaatooje fuu haa Jawmiraawo neli yam. Mi yarni ngel Urusaliima e gure lesdi Yahuuda fuu, laamiiɓe e mawɓe maari, haa konne'en mbila lesdi, haa ndi laato kulniindi e njawniindi, yimɓe naaliran bee innde maari – bana ko laati hannde. Nden mi yarni ngel Firawna, laamiiɗo Misra e suka'en muuɗum e saraaki'en muuɗum e ummaatoore muuɗum fuu e jananɓe wonɓe haa Misra e laamiiɓe lesdi Uus e laamiiɓe berniiji Filisti'en fuu: Askalon e Gaaza e Ekuruun e luttuɗum Asdod. Non boo yimɓe Edoom e Mo'ab e Ammoon, laamiiɓe Tirus e Sidon fuu, laamiiɓe lesɗe gaɗa Mbeela e berniiji Dedan e Tema e Bus e yimɓe laɓa-taarna'en fuu. Non boo laamiiɓe Arabiya e laamiiɓe jananɓe jooɗiiɓe nder ladde e laamiiɓe Zimiri e laamiiɓe Elam e laamiiɓe Mediya fuu e laamiiɓe woyla ɓadiiɓe e daayiiɓe fuu. Laamuuji duniyaaru fuu njari ngel bee tokkindirko, haa ragare boo laamiiɗo Sesak. Nden Jawmiraawo wi'i yam: “Yeccu yimɓe, ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Njare haa on nguyka, on tuuta, haa on ndo'o, on ummitittaako ngam daliila kaafahi ki neldanmi caka mooɗon. To ɓe calake hoo'ugo jardugel nder juŋngo maaɗa e yarugo ngel, nden kam yeccu ɓe Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Doole on njara! Mi fuɗɗiran ukkugo sarru dow berniwol haa innde am woni. Onon kam on tammi on ndaɗan kiita na? Woodaa! On keɓan kiita, ngam mi neldan kaafahi dow yimɓe duniyaaru fuu”, non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “An Yeremiya, anndin ɓe ko mi wi'ete fuu. Yeccu ɓe: Jawmiraawo ubban haa ɓaŋgiiɗum, riggoto diga jooɗorde mum seniinde haa asama. O ubboto dow yimɓe maako, o wookan bana ɓiɗɗooɓe inabooje. Koo moy haa duniyaaru nanan mo. Hoolo man yottoto keeri duniyaaru, ngam Jawmiraawo hujjotiran bee ummaatooje, o waɗan kiita bee yimɓe fuu, o do'an halluɓe kiita maayde.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Sarru ɗon ukkano ummaatoore nde'e, nden ndeya, henndu saatundu ɗon ummo haa keeri duniyaaru ɓurɗi daayaago. Nyalaade man mbaraaɓe Jawmiraawo mbaaloto dow lesdi, diga keerol duniyaaru ngo'ol haa ngola. Walaa mo woyata ɓe koo mooɓtata ɓe koo uwata ɓe. Ɓalli maɓɓe mbaaloto bana koonal haa lesdi.” Mboye, onon ardiiɓe mbaɗe bojji. Talle nder mbulwuldi, onon jaagorɓe yimɓe mooɗon, saa'i hirsugo on waɗi, haa on ndo'o, on pusa bana fayannde marnde saman. Laawol hisugo woodaa ngam ardiiɓe, jaagorɓe yimɓe ndaɗataa. Ardiiɓe ɗon mboya, jaagorɓe yimɓe ɗon uuma, ngam Jawmiraawo ɗon wonna lesɗe maɓɓe. Lesɗe maɓɓe de'itɗe kalki ngam tikkere Jawmiraawo saatunde. O acci yimɓe maako bana mbarooga wurtorto lowol mum, ngam tikkere maako saatunde e kaafahi maako kulniiki ngartiri lesdi fuu ladde meere. Saa'i Yooyakim ɓii Yusiya fuɗɗi laamaago nder lesdi Yahuuda, Jawmiraawo wolwani Yeremiya. Jawmiraawo wi'i: “Dara haa daldal haykaliiru, yeccu yimɓe warɓe diga gure Yahuuda ngam sujidango yam fuu ko mi umri ma fuu, taa ittu koo wolde woore. Teema ɓe nanan, ɓe fuu ɓe lorto diga laabi maɓɓe kalluɗi. Nden kam mi faasitan waɗugo ɓe sarru ngu anninmi ukkango ɓe daliila kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Yeccu ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Naneeɗam, ɗowtane tawreeta ka ndokkumi on, kakkilane bolle sukaaɓe am annabi'en ɓe tokkiimi nelugo haa mooɗon. Ammaa on nanaay. To on ɗowtanaaki yam, nden kam mi waɗan nokkuure nde'e bana mbaarumi Silo. Ummaatooje duniyaaru fuu naaliran bee innde berniwol ngo'ol.” Liman'en e annabi'en e ummaatoore fuu keɗiti yaake Yeremiya wolwi bolle ɗe'e haa haykaliiru Jawmiraawo. Nde Yeremiya timmini wolwugo ko Jawmiraawo umruno mo o wolwana ummaatoore fuu, liman'en e annabi'en e ummaatoore fuu naŋngi mo, kooli: “A he'i mbareego! Koni mbaɗɗa annabaaku bee innde Jawmiraawo, mbi'ɗa: Suudu ndu'u laatoto bana Silo, berniwol ngo'ol boo laatoto winnde, walaa goɗɗo jooɗoto ton.” Nden ummaatoore fuu mooɓotiri dow Yeremiya haa haykaliiru Jawmiraawo. Nde ardiiɓe Yahuuda nani haala man, ɓe ummi diga laamiiɗo ɓe ngari haa haykaliiru Jawmiraawo, ɓe njooɗi baŋnge Dammugal Kesal ngal haykaliiru haa ɓe mbaɗa kiita. Nden liman'en e annabi'en mbi'i ardiiɓe e ummaatoore fuu: “Gorko oo he'i kiita mbareego, ngam o waɗi annabaaku dow berniwol ngo'ol, onon fuu on nani bee noppi mooɗon!” Ammaa Yeremiya wi'i ardiiɓe e ummaatoore fuu: “Jawmiraawo neli yam waɗugo annabaaku dow suudu ndu'u e berniwol ngo'ol, bana ko nanɗon. Ammaa jonta mbo'ine laabi mon e kuuɗe mon kadi. Nane bolle Jawmiraawo Allah mon. Nden kam Jawmiraawo faasitan ukkango on sarru ngu o wi'no. Min kam, ndaa yam haa juuɗe mon. Mbaɗeeɗam ko fottani on. Ammaa annde fakat: To on mbari yam, nden kam on mbari goɗɗo mo walaa aybe, on ndoondoto aybe ƴiiƴam dow ko'e mon e dow berniwol ngo'ol e dow yimɓe maagol. Ngam gooŋga, Jawmiraawo neli yam haa mooɗon, mi yecca on kuuje ɗe'e fuu.” Nden ardiiɓe e ummaatoore fuu mbi'i liman'en e annabi'en: “Gorko oo he'aay kiita mbareego, ngam o wolwani en bee innde Jawmiraawo Allah meeɗen.” Ɓaawo man woɗɓe caka ndotti'en ummi, mbi'i ummaatoore mooɓtiinde: “Nder zamanu laamiiɗo Hezekiya, Mika mo Moraset waɗani yimɓe Yahuuda fuu annabaaku, yecci ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Konne'en ndeman Siyona bana ngesa, Urusaliima laatoto bille, hooseere haa haykaliiru woni laatoto towndiire guuɓe. Laamiiɗo Hezekiya e yimɓe Yahuuda fuu mbaraay Mika. Ammaa Hezekiya huli Jawmiraawo, tori mo ɗuuɗɗum. Jawmiraawo boo faasiti ukkango ɓe sarru ngu o wi'no. Enen jonta en ɗon nastina ko'e meeɗen nder sarru naawŋgu.” Woodi boo goɗɗo feere mo waɗi annabaaku bee innde Jawmiraawo, innde maako Uriya ɓii Semaya mo Kiriyat-Ye'arim. Kaŋko o wolwi dow berniwol ngo'ol e lesdi ndi'i bana Yeremiya wolwiri. Nde laamiiɗo Yooyakim e honooɓe muuɗum e ardiiɓe muuɗum fuu nani bolle Uriya, laamiiɗo tefi mbarugo mo. Ammaa Uriya faami ɗum, o hultori, o doggi haa Misra. Nden laamiiɗo Yooyakim neli Elnatan ɓii Akbor bee worɓe woɗɓe haa Misra. Ɓe ngaddi Uriya diga ton, ɓe njahri mo yeeso laamiiɗo Yooyakim. O mbari mo, o wudini mo nder ngaska ngoota bee mbaraaɓe woɗɓe. Ahikam ɓii Safan faddi Yeremiya, ngam taa o hokke haa juuɗe ummaatoore yiɗnde mbargo mo. Nde Sedekiya ɓii Yusiya fuɗɗi laamaago nder lesdi Yahuuda, Jawmiraawo wolwani Yeremiya. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i mo: “Waɗan hoore ma kaɓɓirgal e ɓoggi, yow ngal dow daande ma. Nden neldu ɗum laamiiɓe Edoom e Mo'ab e Ammoon e Tirus e Sidon, bee nelaaɓe maɓɓe warɓe haa Urusaliima ngam laarugo laamiiɗo Sedekiya. Yeccu ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila umri on wi'ugo jaagorɓe mon: Min bee baawɗe am mawɗe e juŋngo am fortaaŋgo tagrumi lesdi e yimɓe e dabbaaji gonɗi dow maari. Mi hokkan ɗum haa juŋngo mo ngiɗmi. Min hokki ummaatooje ɗe'e fuu haa juŋngo suka am Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila. Mi hokki mo koo kuuje ladde boo haa ɗe kuuwana mo. Ummaatooje fuu njagganto mo. Ɗe njagganto ɓiɗɗo maako e taaniraawo maako boo, sey to saa'i wari haa ummaatooje ɗuuɗɗe e laamiiɓe marɓe baawɗe ɗowtina ummaatoore maako, kayre boo. To ummaatoore wonnde malla laamu salake jagganaago Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, jaɓaay kaɓɓirgal laamu maako, nden kam mi hiitoto ummaatoore man bee konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, haa to mi nattini ummaatoore nde'e bee juŋngo maako. Taa nanane annabi'en mon, koo laarooɓe mon, koo hoyɗooɓe mon, koo waɗooɓe hatti, koo hiila'en wi'anɓe on: On njaggantaako laamiiɗo Baabila. Ɓe ɗon mbaɗa on annabaaku fewre haa ɓe ndaayna on e lesdi mon, haa mi riiwa on, on kalka. Ammaa to ummaatoore jaɓi kaɓɓirgal laamiiɗo Baabila, huuwani mo, nden kam mi accan nde nde tokko remugo lesdi maare, nde jooɗo ton.” Non Jawmiraawo wi'i. Yeremiya yecci Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda, habaru man. O wi'i: “Njaɓe kaɓɓirgal laamiiɗo Baabila dow daaɗe mon, kuuwane ummaatoore maako, nden on ngeeɗan. Walaa haaje on maayra bee konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, an e ummaatoore ma! Ngam Jawmiraawo wi'i kanjum laatanto ummaatoore koo ndeyeere nde sali jagganaago laamiiɗo Baabila. Taa nane bolle annabi'en wi'anɓe on: On njaggantaako laamiiɗo Baabila. Ngam ɓe ɗon mbaɗa on annabaaku fewre. Jawmiraawo wi'i: Min kam, mi nelaay ɓe, ɓe ɗon pewa bee innde am, haa mi riiwa on, on kalka, onon e fewanɓe on wi'anɓe ɓe annabi'en.” Nden Yeremiya wolwani liman'en e ummaatoore fuu: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Taa nane bolle annabi'en mon waɗananɓe on annabaaku ni'i: Yeeso seɗɗa ɓe ngartiran kuuwruɗe haykaliiru Jawmiraawo diga Baabila. Ɓe ɗon pewana on. Taa nanane ɓe. Njaggane laamiiɗo Baabila, nden on ngeeɗan. Walaa haaje berniwol ngo'ol laato bille! To kamɓe ɓe laati annabi'en fakat, to wolde am ɗon wondi bee maɓɓe, sey ɓe toro yam min Jawmiraawo honooɓe asama, ngam taa kuuwruɗe luttuɗe nder haykaliiru am e nder saare laamiiɗo Yahuuda e nder Urusaliima njahre haa Baabila. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i dow kuuwruɗe luttuɗe nder haykaliiru Jawmiraawo e nder saare laamiiɗo Yahuuda e nder Urusaliima fuu: Ɓe ndahan ɗe haa Baabila. Ton ɗe ngonata, sey to mi yaali ɗe fahin. Nden mi hooran ɗe haa nokkuure nde'e.” Nii Jawmiraawo wi'i. Hitaande man, waato nder nduuɓu Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda, nayaɓu, nder lewru jowaɓru, annabi Hananiya ɓii Azzuru mo wuro Gibiyon wolwani Yeremiya nder haykaliiru Jawmiraawo yeeso liman'en e ummaatoore fuu, o wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mi yewan kaɓɓirgal laamiiɗo Baabila. Hiddeko duuɓi ɗiɗi timma, ngartiranmi kuuwruɗe haykaliiru am fuu haa nokkuure nde'e. Kuuwruɗe ɗe'e, Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila hoocuno ɗe haa ɗo, yahri ɗe haa Baabila. Mi wartiran boo Yekoniya ɓii Yooyakim, laamiiɗo Yahuuda e dahaaɓe diga Yahuuda haa Baabila fuu. Ngam mi yewan kaɓɓirgal laamiiɗo Baabila. Non Jawmiraawo wi'i.” Annabi Yeremiya jaabi annabi Hananiya yeeso liman'en e ummaatoore dariinde nder haykaliiru Jawmiraawo fuu. O wi'i: “Aamiina, Jawmiraawo waɗ ɗum! Jawmiraawo hebbitina ko mbi'ɗa, o wartira kuuwruɗe haykaliiru maako e dahaaɓe fuu diga Baabila! Tan nii nan wolde nde mbi'anmaami, an e ummaatoore fuu: Annabi'en aartuɓe en, kamɓe boo ɓe mbaɗi annabaaku dow lesɗe ɗuuɗɗe e laamuuji mawɗi. Ɓe mbolwi haala konu e sarru e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Ammaa mo waɗi annabaaku jam – to jam man laatake, nden kam koo moy anndan o annabiijo mo Jawmiraawo neli ɗum fakat.” Annabi Hananiya hooci kaɓɓirgal dow daande annabi Yeremiya go, yewi ngal. Nden o wolwi yeeso ummaatoore fuu: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Bana nii ngewranmi kaɓɓirgal ngal Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila wallini dow ummaatooje fuu, hiddeko duuɓi ɗiɗi timma.” Nden Yeremiya dilli. Ɓaawo nde annabi Hananiya yewi kaɓɓirgal dow daande annabi Yeremiya, Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i mo: “Yah yeccu Hananiya: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A yewi kaɓɓirgal ngal leggal, ammaa a jo'ina ngal njamndi haa pellel maagal. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mi wallini kaɓɓirgal ngal njamndi dow ummaatooje fuu ngam ɗe njaggano Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila. Koo kuuje ladde boo njagganto mo.” Nden annabi Yeremiya wi'i annabi Hananiya: “Nan, Hananiya! Jawmiraawo nelaay ma. A ɗon esta yimɓe ɓe nuɗɗina fewre. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi sottinte e lesdi ndi'i. A maayan hikka, ngam a esti ummaatoore haa nde tuurtana Jawmiraawo!” Annabi Hananiya maayi hitaande man nden, nder lewru joweeɗiɗaɓru. Diga Urusaliima, annabi Yeremiya winndi bataakewol haa luttuɓe ndotti'en e liman'en e annabi'en e ummaatoore fuu ɓe Nabukodonosor dahino diga Urusaliima haa Baabila. O winndi ngol ɓaawo laamiiɗo Yekoniya e daada mum e saraaki'en mum e ardiiɓe Yahuuda e Urusaliima e kila'en e worɓe waɗooɓe sanaa'a fuu ndilli diga Urusaliima. Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda neli El'aasa ɓii Safan e Gemariya ɓii Hilkiyya haa Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila. Ɓe njahri bataakewol go. Ndaa ko winnda nder maagol: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i dahaaɓe ɓe o dahi diga Urusaliima haa Baabila fuu: Mahe cuuɗi, njooɗe nder maaji. Mbaɗe jarne, nyaame ko rimata nder maaje. Te'e rewɓe, ndanyde ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Te'ane ɓiɓɓe mon worɓe, te'ne ɓiɓɓe mon rewɓe, ngam haa kamɓe boo ɓe keɓa ɓikkoy. Ɗuuɗe haa Baabila, taa uste! Kakkilane salaaman berniwol ngol ndahmi on, toreeɗam ngam maagol. Ngam to ngol heɓi salaaman, onon boo on keɓan salaaman. Min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, mi wi'i on: Taa acce annabi'en wonɓe caka mooɗon malla waɗooɓe hatti esta on, taa kakkilane koyɗi ɗi ɓe koyɗata. Ɓe ɗon mbaɗa on annabaaku fewre bee innde am, min mi nelaay ɓe” – non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “To Baabila waɗi duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi, mi yaalan on fahin. Nden mi hebbitinan wolde am woonde haa mi hoora on haa lesdi mon. Mi anndi nufayeeje am dow mooɗon. Mi ɗon nufano on hayru, naa sarru, haa nyalɗe mon garanɗe keewa tammunde – non Jawmiraawo wi'i. On ewnoto yam, on ngaran ngam on toro yam, min boo mi jaɓan tornde mooɗon. On ɗaɓɓitittam, on tawatam boo, ngam on ɗaɓɓitittam bee ɓernde woore. Fakat on tawatam. Non Jawmiraawo wi'i. Mi wartiran joonde mon bana naane, mi wurtinan on diga ummaatooje e nokkuuje haa ndiiwmi on fuu, mi hoora on haa lesdi ndi njooɗinooɗon hiddeko mi daha on. Non Jawmiraawo wi'i. On ɗon mbi'a Jawmiraawo hokki on annabi'en haa Baabila. Nane ko Jawmiraawo wi'i dow laamiiɗo jooɗiiɗo dow leeso laamu Daawuda e banndiraaɓe mon luttuɓe haa Urusaliima fuu, ɓe ndahaaka bee mooɗon. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi nelan konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu caka maɓɓe. Mi laatinan ɓe bana ibbe nyolɗe ɗe yimɓe ngiɗaa nyaamugo ngam ɗe mbonnake masin. Mi taasnan ɓe bee konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, mi laatinan ɓe nyidduɓe haa laamuuji duniyaaru fuu. Koo toy haa caŋkitanmi ɓe, yimɓe kultoran, kuɗan, njancan ɓe, naaliran bee innde maɓɓe. Kanjum fuu ɗum laatoto ngam ɓe ɗowtanaaki bolle am ɗe tokkiimi neldugo haa maɓɓe bee kunnduɗe sukaaɓe am annabi'en, ɓe cali nanugo. Non Jawmiraawo wi'i. Ammaa onon dahaaɓe ɓe ngurtinmi Urusaliima, njahrumi haa Baabila, nane ko mbi'anmi on, min Jawmiraawo.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i dow Akab ɓii Kolaya e Sedekiya ɓii Ma'aseya, waɗanɓe on annabaaku fewre bee innde am: “Mi hokki ɓe haa juŋngo Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, haa o mbara ɓe dow gite mon. To goɗɗo nder dahaaɓe diga Urusaliima haa Baabila yiɗi naalugo goɗɗo feere, o wi'an: Jawmiraawo laatine bana Sedekiya e Akab ɓe laamiiɗo Baabila sa'i bee yiite! Kanjum woni kiita maɓɓe, ngam ɓe kuuwi cemtiniiɗum nder Isra'iila, ɓe mbaɗi njeenu bee rewɓe heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe, ɓe mbolwi pewe bee innde am, asee boo walaa ko umrumi ɓe. Min mi anndi, mi ceedoowo dow maɓɓe. Non Jawmiraawo wi'i.” Jawmiraawo wi'i Yeremiya: “Yeccu Semaya Nehelamiijo: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: A neldi bataakeeji bee innde maaɗa haa ummaatoore Urusaliima fuu, non boo haa limanjo Sefaniya ɓii Ma'aseya e liman'en fuu. Nder bataakeeji man a wi'i Sefaniya: Jawmiraawo darni ma a limanjo haa pellel Yoyada limanjo, a hooreejo haa haykaliiru Jawmiraawo haa a naŋnga yinnaaɓe wi'anɓe ɓe annabi'en, a haɓɓa ɓe bee callalluuji e bee njamndi taarotoondi daaɗe maɓɓe. Koni a felaay Yeremiya mo Anatot mo wolwani on bana annabiijo? Jonta boo o neldi min habaru haa Baabila, o winndi: Koɗamku mon duuran, ngam maajum mahe cuuɗi, njooɗe nder ton, mbaɗe jarne, nyaame ko rimata nder maaje.” Limanjo Sefaniya jaŋngani annabi Yeremiya bataakewol ngo'ol. Nden Jawmiraawo wolwani Yeremiya, o wi'i: Jawmiraawo wolwani Yeremiya. Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: “Winndu bolle ɗe mbi'maami fuu haa deftere. Ngam nyalaade mi wartirta joonde yimɓe ummaatoore am Isra'iila e Yahuuda bana naane ɗon wara. Mi hooran ɓe haa lesdi ndi marnumi kaakiraaɓe maɓɓe, ɓe mara ndi fahin.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow Isra'iila e Yahuuda: “Mi nani wookaandu kultoreeŋgol e kulol, ngam salaaman woodaa. Ƴame goɗɗo: Gorko meeɗi ɓesnugo na? Ngam ɗume mi ɗon yi'a worɓe fuu bee juuɗe muuɗum'en dow keeci muuɗum'en, kal-kal bee debbo ɓesnanɗo? Ngam ɗume geese maɓɓe purɗi? Kayto! Nyalaade hulniinde ɗon wara, nanndu maare walaa. Ɗum wakkati ɓillaare ngam danygol Yaakubu, ammaa ɓe kisan nde.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Nyalaade man ngewanmi kaɓɓirgal dow daaɗe maɓɓe, mi ta'an callalluuji maɓɓe, ngam taa ɓe tokko jagganaago jananɓe. Ammaa ɓe njagganto Jawmiraawo Allah maɓɓe e laamiiɗo maɓɓe Daawuda mo umminanmi ngam maɓɓe. Onon yimɓe danygol suka am Yaakubu, taa kule! Onon yimɓe Isra'iila, taa kultore! Ndaa mi hisnan on e lesdi ndaayiindi ndi daheeki, ndi laatiiɗon haɓɓaaɓe e muuɗum. Danygol Yaakubu wartan, jooɗoto bee jam e de'ere, walaa kulnanɗo ɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Mi ɗon wondi bee mooɗon ngam hisnugo on. Mi nattinan ummaatooje fuu haa caŋkititmi on. Ammaa onon, mi nattintaa on. Mi eltan on fakat, ammaa mi eltan on deydey, mi laarataa on bana on ngalaano aybe.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i Urusaliima: “Naawnere ma nyawndataako, kuuduuje ma kurgataako. Walaa jiŋnganɗo ma, walaa lekki ngam ɓuule ma, walaa nyawndeeki. Waaye'en ma fuu ngejjiti ma, acci suklanaago ma. Mi fiyi ma bana konneejo fiyrata, mi ɓocci ma naawɗum masin, ngam halleende ma mawni, hakkeeji ma ɗuuɗi. Koni mboyata ngam piyɗe ma, ngam kuuduuje ma nyawndataako? Mi waɗi ma ɗum, ngam halleende ma mawni, hakkeeji ma ɗuuɗi. Ammaa moɗooɓe ma, ɓe moɗeteeɓe. Konne'en maaɗa fuu ɓe ndaheteeɓe. Jaɓtooɓe ma, woɗɓe njaɓtan kuuje maɓɓe. Wilooɓe ma boo, mi nelan woɗɓe ngam wilugo cuuɗi maɓɓe. Min mi yamɗitinte, mi hurgan kuuduuje ma, koo to konne'en ma ɗon mbi'a: Siyona wudinaama, walaa cuklaniiɗo ngol.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mi wartiran joonde danygol Yaakubu bana naane, mi enɗoto ci'e maɓɓe fuu. Ɓe nyiɓtoto berniwol ngo'ol dow towndiire, ɓe njo'itinan laamorde haa babal maare. Jooɗotooɓe ton ngiman maŋgtooje, koolan bee seyo. Mi ɗuɗɗinan ɓe, ɓe ustataako. Mi teddinan ɓe, ɓe leestintaake. Danygol Yaakubu laatoto bana naane, mooɓtorde maɓɓe tabitan yeeso am. Mi hiitoto toonyooɓe ɓe fuu. Hooreejo maɓɓe iwan caka maɓɓe, goɗɗo ummaatoore maɓɓe laamanto ɓe. Mi ewnoto mo haa o ɓadito yam. Ngam moy hulataa ɓaditaago yam? Non Jawmiraawo wi'i. On laatoto ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah mooɗon”. Jawmiraawo wi'i: “Saa'i maajum mi laatoto Allah ngam ci'e yimɓe Isra'iila fuu, kamɓe boo ɓe laatoto ummaatoore am. Yimɓe daɗɓe kaafahi keɓi mo'ere nder ladde. Isra'iila ɓadi heɓugo de'ere. Jawmiraawo waŋgani ɓe diga daayiiɗum, wi'i: Onon yimɓe am, diga ɓooyma mi yiɗi on, ngam man mi ɗon tokko mo'ango on. Mi darnitan on haa on ndaro, onon yimɓe Isra'iila. On ngurtoto fahin bee bawɗi, on ngama bee seyo. On njuboto gese inabooje fahin dow kooseeje Samariya, remooɓe ɗe nyaaman ko ɓe njubi. Fakat saa'i ɗon wara haa aynooɓe koola dow kooseeje Efrayim: Umme, njehenma Siyona haa Jawmiraawo Allah men!” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mbaɗe hoolo seyo ngam daliila Yaakubu, mbelmbelte ngam ummaatoore ɓurnde mawnugo. Ngooyne maŋgtoore, mbi'e: Jawmiraawo, hisnu yimɓe ummaatoore ma, luttuɓe Isra'iila! Ndaa, mi wartiran ɓe diga lesdi woyla, mi mooɓtan ɓe diga keerol duniyaaru ɓurŋgol daayaago. Bumɗo e boosɗo ngardan bee maɓɓe, reedu'en e ɓesnanɓe fuu, mooɓtorde mawnde wartata haa ɗo. Ɓe ngardan bee bojji, ɓe toroto yam saa'i mi ɗon ɗowa ɓe. Mi yahran ɓe haa maaje ndiyam, dow laawol booɗŋgol ngam taa ɓe pergo. Ngam mi laatani Isra'iila bana baaba, Efrayim boo woni afo am.” Onon ummaatooje, nane koŋngol Jawmiraawo, anndine ngol haa duuɗe daayiiɗe! Mbi'e: “Mo saŋkiti Isra'iila'en, mooɓtan ɓe, aynan ɓe bana gaynaako aynirta tokkere mum.” Ngam Jawmiraawo sootti yimɓe Yaakubu, rimɗini ɓe diga juŋngo ɓurɗo ɓe semmbe. Ɓe ngaran, ɓe mbelmbeltan dow hooseere Siyona, seyo maɓɓe waŋgan daliila barkaaji Jawmiraawo, waato alkamaari e inaboojam e nebbam e baali e na'i ɗum o hokki ɓe. Ɓe laatoto bana jarne cafaaɗe, ɓerɗe maɓɓe meetataa torraago. Nden faanyɓe ngaman bee seyo, suka'en e ndotti'en fuu ceyoto. Jawmiraawo wi'i: “Mi de'itinan ɓe, haa bojji maɓɓe laato seyo, torra ɓerɗe maɓɓe laato welwelo. Mi haarnan liman'en bee kusel marŋgel ɓellere, mi hebbinan ummaatoore am bee kuuje am booɗɗe.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Gookaali ummi haa Rama, bojji kaaɗɗi e yooyooji ɗuuɗi. Ɗum Rahiilu ɗon woya ɓikkoy mum. O sali de'itineego, ngam koy maayi.” Jawmiraawo wi'i: “Accu woyugo e ilnugo gonɗi! Mbarjaari torra ma ɗon, ɓikkoy ma ngartan diga lesdi konne'en. Yeeso ɗo, tammunde ɗon ngam maaɗa, ɓikkoy ma ngartan haa lesdi muuɗum'en.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi nani yimɓe Efrayim ɗon mboya, ɗon mbi'a: Yaa Jawmiraawo, a elti min. Minin boo min njaɓi elto ma bana ga'i ɗi eltaaka. Lortin min, nden min lortoto, ngam an woni Jawmiraawo Allah amin. Min ngayliti, min acci ma, ammaa jonta min ɗon mimsito. Min keɓti hakkiilo amin, ngam man min piyi biɓɓe amin. Min cemti, min toskake, ngam min mbaɗi aybe, saa'i min derke'en tawon. An Efrayim, a ɓiɗɗo am giɗaaɗo, a ɓiŋngel am ngel ɓurmi yiɗgo. Nde ngiɗmi felugo ma fuu, mi siftoran no mi yiɗiri ma. Ngam maajum ɓernde am ɗon waylo nder am, mi hinnoto ma fakat.” Non Jawmiraawo wi'i. “Darnu alaamaaji, jo'in maandorɗe haa laawol. Heɓtu laawol ngol tokkinooɗa. Wartu, Isra'iila, wartu haa berniiji maaɗa! Haa ndey on accata yiilaago, onon tuurtuɓe? Ndaa, min Jawmiraawo mi tagi goɗɗum kesum haa duniyaaru: Debbo muuyan gorko !” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “To mi wartiri joonde yimɓe bana naane, ɓe mbi'an fahin nder lesdi Yahuuda e nder gure maari: Jawmiraawo barkiɗin Urusaliima, jooɗorde adilaaku, hooseere seniinde! Yimɓe njooɗoto nder lesdi Yahuuda e nder gure maari fuu, hawtaade bee remooɓe e waynaaɓe bee tokke muuɗum'en. Mi semmbiɗinan koo moy comɗo, mi haarnan koo moy dolɗo.” Nden Yeremiya fini, tawi ɗoyŋgol muuɗum weli! Jawmiraawo wi'i: “Saa'i ɗon wara haa mi hebbina lesdi Isra'iila e lesdi Yahuuda bee yimɓe e dabbaaji. Bana mi tiɗɗiniri ɗoofugo e fe'ugo, ngam halkugo e yibbingo e wonnugo, bana non mi tiɗɗiniran nyiɓtaago e jubaago ɓe.” Non Jawmiraawo wi'i. “Saa'i man ɓe meetataa wi'ugo: Baabiraaɓe muri lammuɗum, ammaa ɗum nyii'e ɓikkoy mbaati. Naa non, ammaa koo moy muri lammuɗum, nyii'e mum tan mbaatata. Koo moy maayan ngam hakkeeji muuɗum tan.” Jawmiraawo wi'i: “Nyalɗe ɗon ngara haa mi haɓɓa alkawal kesal bee yimɓe Isra'iila e yimɓe Yahuuda. Ngal laatataako bana alkawal ngal kaɓɓumi bee kaakiraaɓe maɓɓe nyannde mi naŋngi juuɗe maɓɓe ngam wurtingo ɓe lesdi Misra. Koo mi laati jawmiiɓe, kamɓe ɓe piisti alkawal bee am. Ammaa to saa'i man wari, mi haɓɓan alkawal bee yimɓe Isra'iila bana ni'i: Mi nastinan tawreeta am nder hakkiilooji maɓɓe, mi winndan ka nder ɓerɗe maɓɓe. Min mi laatoto Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laatoto ummaatoore am. Walaa haaje goɗɗo ekkitina keeddiɗɗum malla deerɗum, wi'a mo: Anndu Jawmiraawo. Ngam ɓe fuu ɓe anndatam, diga leesɗo maɓɓe haa mawɗo maɓɓe. Ngam mi yaafoto aybeeji maɓɓe, mi meetataa siftorgo hakkeeji maɓɓe.” Non Jawmiraawo wi'i. To goɗɗo waawi foondugo asamanji e wiɗitaago caɓɓaaje lesdi, nden kam mi wudinan yimɓe Isra'iila fuu ngam kuuɗe maɓɓe.” Non Jawmiraawo wi'i. “Saa'i ɗon wara nde yimɓe nyiɓtoto berniwol ngo'ol, diga suudu Hananiyel towndu haa Dammugal Toldu.” Non Jawmiraawo wi'i. “Diga ton keerol maagol yahan gal hiirnaaŋge haa yotto towndiire Gareb, nden ngol waylititto, ngol yahan Go'a. Waadiwol nyawmanɗe e ndoondi e babe fuu haa yotto maayel Kederon, haa yotto Dammugal Pucci haa fuunaaŋge, ɗum fuu ɗum laatoto cenaaɗum ngam Jawmiraawo, ɗum meetataa yibbineego koo halkeego haa foroy.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya nder nduuɓu Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda, sappoowu. Ɗum nduuɓu Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, sappo e joweetataɓu. Saa'i man honooɓe laamiiɗo Baabila ɗon kippo Urusaliima. Annabi Yeremiya o kaɓɓaaɗo haa daldal saare laamiiɗo Yahuuda haa ɓe aynata naŋngaaɓe. Laamiiɗo Sedekiya maɓɓi mo ton, wulli mo ngam Yeremiya waɗno annabaaku, wi'no: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi hokkan berniwol ngo'ol haa juŋngo laamiiɗo Baabila, o nyaaman ngol. Laamiiɗo Sedekiya daɗataa Kaldiya'en, ngam mi hokkan mo haa juŋngo laamiiɗo Baabila, o laaran mo gite bee gite, o wolidan bee maako. O yahran Sedekiya haa Baabila. Ton o jooɗoto haa saa'i mi yaali mo fahin. Koo to on kaɓi bee Kaldiya'en, on keɓataa jaalorgal sam.” Yeremiya wi'i: “Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: Hananiyel ɓii bappa ma Sallum, waran haa maaɗa, wi'an: Soodu ngesa am haa Anatot, ngam an woni banndam ɓadiiɗo, mo woodi laawol soottugo ka. Ɗum laati bana Jawmiraawo wi'no. Hananiyel, ɓii bappa am wari haa daldal saare laamiiɗo go, wi'i yam: Soodu ngesa am haa Anatot nder lesdi Benyamin, ngam a woodi laawol soottugo ka. Soodu ka ngam hoore maaɗa. Nden mi annditi ɗum wolde Jawmiraawo. Mi soodi ngesa man haa Anatot e juŋngo Hananiyel, ɓii bappa am, mi yoɓi mo ceede cardi sappo e joweeɗiɗi. Mi winndi ɗereewol coggu, mi maɓɓi ngol, mi waɗani ngol lammba, mi seedni ngol seedooɓe, mi awni ceede man dow awnorɗum. Nden mi hoo'i ɗereewol coggu maɓɓaaŋgol e misaaluwol maagol maɓɓitiiŋgol. Mi hokki ɗereeji man ɗiɗi fuu haa Baruku ɓii Neriya ɓii Mahaseya, gite Hananiyel ɓii bappa am e seedooɓe waɗɓe juuɗe muuɗum'en haa ɗereewol coggu e Yahuudu'en jooɗiiɓe nder daldal saare go. Nden mi umri Baruku yeeso maɓɓe, mi wi'i: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Hoo'u ɗereeji coggu ɗi'i, maɓɓaaŋgol e misaaluwol maagol maɓɓitiiŋgol, resu ɗi nder mbulku, ngam haa ɗi nduura ton duuɓi ɗuuɗɗi. Ngam min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, mi wi'i: Yimɓe coodan fahin cuuɗi e gese inabooje e gese goɗɗe nder lesdi ndi'i.” Nde mi hokki Baruku ɓii Neriya ɗereewol coggu go, mi tori Jawmiraawo: “Yaa Allah Jawmiraawo, an a tagi asama e lesdi bee baawɗe ma mawɗe e juŋngo ma fortaaŋgo. Walaa ko salorte! A ɗon mo'ana gide ujineeje, a ɗon hiito aybe baabiraaɓe haa ɓiɓɓe maɓɓe. An woni Allah mawɗo, baawɗo, innde ma Jawmiraawo honooɓe asama! Nufayeeje ma e kuuɗe ma ɗe mawɗe. Gite ma ɗon ndaara laabi ɓiɓɓe Aadama fuu, ngam a warjo koo moy fodde laabi mum e kuuɗe mum. A waɗi alaamaaji e kaayeefiiji nder lesdi Misra. A ɗon tokko waɗugo ɗi haa wargo hannde, nder Isra'iila e nder ummaatooje goɗɗe. Jonta yimɓe anndi innde ma bana ko laati hannde. A wurtini yimɓe ummaatoore ma diga lesdi Misra bee alaamaaji e kaayeefiiji e juŋngo ma semmbiɗŋgo, fortiiŋgo e kulniiŋgo. A hokki ɓe lesdi ndi'i, keewndi kosam e njumri, bana a hunorani kaakiraaɓe maɓɓe. Ammaa nde ɓe nasti ndi, ɓe mari ndi, ɓe ɗowtanaaki ma, ɓe ɗowtanaaki tawreeta ma. Ɓe mbaɗaay ko a umruno ɓe waɗugo fuu. Ngam maajum a ukkani ɓe sarru ngu'u fuu. Ndaa, Kaldiya'en mbaagi lesdi haa yotti mahol berniwol ngam nyaamugo ngol. Ngol yanan haa juuɗe honanɓe ngol ngam daliila konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Ko mbi'ɗa fuu laatake, a ɗon yi'a ɗum! Ammaa bee non fuu, yaa Jawmiraawo, a wi'i mi sooda ngesa bee ceede haa gite seedooɓe, koo nde a hokki berniwol ngo'ol haa juuɗe Kaldiya'en.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i mo: “Min woni Jawmiraawo Allah mo yimɓe fuu. Walaa ko salortammi. Ngam maajum mbi'mi: Mi hokkan berniwol ngo'ol haa juuɗe Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila e Kaldiya'en, ɓe nyaama ngol ! Kaldiya'en honanɓe berniwol ngo'ol, nastan ngol, kuɓɓan yiite nder maagol, ngulan ngol bee soorooji maagol fuu. Ngam dow soorooji ɗi'i fuu yimɓe nguli uurle ngam Ba'al, ndufi dokke dufeteeɗe ngam ɗowanteeɓe woɗɓe. Ɓe tikkini yam bee maajum. Diga fuɗɗam yimɓe Isra'iila e Yahuuda ɗon mbaɗa kalluɗum tum yeeso am. Ɓe ɗon tikkinammi tum bee kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Berniwol ngo'ol tikkini yam, ummini ɓernde am, diga nyalaade yimɓe puɗɗi nyiɓugo ngol haa wargo hannde. Mi taynori halkugo ngol yeeso am, ngam yimɓe Isra'iila e Yahuuda fuu, kamɓe e laamiiɓe maɓɓe e ardiiɓe maɓɓe e liman'en maɓɓe e annabi'en maɓɓe e yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima fuu, ɓe tikkini yam bee halleende maɓɓe. Ɓe ngaylitani yam ɓaawe, naa geese maɓɓe. Koo nde mi tokki ekkitingo ɓe, ɓe nanaay, ɓe njaɓaay elto. Ko ɓuri hallugo boo, ɓe njo'ini labbi maɓɓe nyidduɗi nder suudu senaandu ngam am, ɓe coɓni ndu. Ɓe mahi towndiije ngam Ba'al nder waadiwol Ɓii-Hinnom, haa ɓe ngula ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe bana kirsaaɗi ngam lawru Molek. Min mi umraay ɓe waɗugo ɗum, mi meeɗaay koo numugo ɗum. Ammaa kamɓe ɓe mbaɗi nyidduɗum ɗu'um, ɓe nastini yimɓe Yahuuda nder hakke.” Ndaa ko Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i: “On mbi'i dow Urusaliima: Berniwol ngo'ol yani haa juŋngo laamiiɗo Baabila ngam daliila konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Nder tikkere am e ɓernuki am caatuki caŋkititmi yimɓe am haa lesɗe fuu. Mi mooɓtan ɓe ton, mi hoora ɓe haa nokkuure nde'e, ɓe njooɗo ton nder de'ere. Nden ɓe laatoto ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah maɓɓe. Mi hokkan ɓe hakkiilo wooto e laawol gootol, haa ɓe kulammi foroy, ɓe keɓa hayru, ɓikkoy maɓɓe boo keɓa hayru ɓaawo maɓɓe. Mi haɓɓan alkawal duumiiŋgal bee maɓɓe, mi accataa woonango ɓe. Mi laatinan ɓe hulɓe yam, ngam taa ɓe loro, ɓe ndaayto yam. Mi seyorto woonango ɓe. Bee ɓernde am e muuyo am fuu tabitinanmi ɓe bee hoolaare nder lesdi ndi'i. Bana njahrirmi sarru naawŋgu ngu'u fuu dow yimɓe ummaatoore nde'e, bana non ndokkiranmi ɓe kuuje booɗɗe ɗe kunaniimi ɓe fuu. On mbi'i lesdi ndi'i ferwan, walaa yimɓe koo dabbaaji ngonata ton, ngam ndi yani haa juuɗe Kaldiya'en. Ammaa yimɓe coodan gese nder lesdi ndi'i. Ɓe coodan ɗe bee ceede, ɓe mbaɗanan ɗe ɗereeji coggu, ɓe maɓɓan ɗi, ɓe mbaɗan lammba dow maaji, ɓe ceednan ɗe bee seedooɓe. Ɗum fuu ɗum laatoto nder lesdi Benyamin e nder gure taariiɗe Urusaliima e nder gure Yahuuda, non boo nder gure haa kooseeje e lesdi towndiije e Lesdi Fombina. Ngam mi wartiran joonde maɓɓe bana naane.” Non Jawmiraawo wi'i. Saa'i nde Yeremiya ɗonno maɓɓi nder daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata, Jawmiraawo wolwani mo ɗiɗaɓre. Jawmiraawo mo tagi duniyaaru, tabitini ndu, mo innde mum Jawmiraawo, wi'i Yeremiya: “Ewnam, mi jaaboto ma, mi anndinte kuuje mawɗe nyukkiiɗe ɗe a meeɗaay anndugo. Ammaa mi hurgan ngol, mi yamɗitinan ngol. Mi yamɗitinan yimɓe maagol, mi seynan ɓe bee salaaman e de'ere. Mi wo'itinan joonde Yahuuda e Isra'iila, mi wartiran nde bana naane. Mi laɓɓinan ɓe e aybeeji maɓɓe ɗi ɓe mbaɗno heedi am fuu, mi yaafoto hakkeeji maɓɓe fuu e tuurtol maɓɓe. Urusaliima laatanto yam daliila seyo e maŋgtoore e tedduŋgal. Yimɓe ummaatooje duniyaaru fuu kulan, ndiwnan to ɓe nani habaru kuuje booɗɗe e hayru ko mbaɗananmi yimɓe Urusaliima fuu.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe mbi'i nokkuure nde'e ferwi, walaa yimɓe koo dabbaaji ton. Gooŋga, gure Yahuuda e laabi Urusaliima perwi, walaa yimɓe koo dabbaaji ton. Ammaa haa nokkuuje ɗe'e on nanan fahin hoolo seyo e welwelo, daande ɓaŋɗo e daande ɓaŋaaɗo. On nanan gime waddooɓe kirseteeɗi ngam yettugo Jawmiraawo nder suudu maako. Ɓe mbi'an: Ngette Jawmiraawo honooɓe asama, ngam o booɗɗo, mbooɗeeŋga maako ɗon haa abada! Ngam mi wartiran lesdi ndi'i bana naane.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Haa nokkuure ferewnde nde'e nde walaa yimɓe koo dabbaaji e haa gure fuu, durduɗe laatoto fahin haa waynaaɓe ciwtina tokke muuɗum'en. Nder gure fuu, dow kooseeje, haa lesdi towndiije, haa Lesdi Fombina, nder lesdi Benyamin, nder gure taariiɗe Urusaliima e nder gure Yahuuda, waynaaɓe caalinan dammooji muuɗum'en fahin, liman ɗi.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Saa'i ɗon wara haa mi hiɓɓina iinaaji ɗi mi iinani yimɓe Isra'iila e Yahuuda. Saa'i man umminanmi goɗɗo mo danygol Daawuda bi'eteeɗo Fuɗŋgo, o adiliijo. Kaŋko o waɗan kiita ngooŋɗuka e adilaaku nder lesdi. Saa'i man Yahuuda hisan, Urusaliima boo jooɗoto jam. Yimɓe ndokkan ngol innde Jawmiraawo-woni-adilaaku-meeɗen. Min Jawmiraawo mi wi'i: Foroy goɗɗo danygol Daawuda jooɗoto dow leeso laamu Isra'iila. Tum liman'en ɓe lenyol Lewi ndaroto yeeso am ngam lii'aago guleteeɗi e dokke nyaamdu e kirseteeɗi nyalaade nyalaade fuu.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya, o wi'i mo: “On mbaawataa fiistugo alkawal am bee nyalawma, koo alkawal am bee jemma, haa nyalawma e jemma acca waŋgugo nder wakkati man. Bana non boo walaa mo waawata fiistugo alkawal am bee suka am Daawuda, haa goɗɗo danygol maako acca laamaago dow leeso laamu maako. Non boo alkawal am bee liman'en Lewi'en jagganiiɓe yam. Mi ɗuɗɗinan danygol suka am Daawuda e limgal liman'en Lewi'en jagganiiɓe yam, ɓe ɗuuɗan bana koode asama malla njaareendi maayo, walaa baawanɗo limugo ɗum.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i mo: “A nani ko yimɓe mbi'ata na? Ɓe ɗon mbi'a: Jawmiraawo wudini yimɓe Isra'iila e Yahuuda ɓe o suɓi naane. Ɓe ɗon njawo yimɓe am, ɓe laataaki ummaatoore am fahin. Ammaa min Jawmiraawo mi haɓɓi alkawal bee nyalawma e bee jemma, mi waɗi umrooje ngam asama e lesdi. Fakat bana mi tabitini ɗum, mi jogoto alkawal am bee danygol Yaakubu e suka am Daawuda, mi laaman goɗɗo danygol Daawuda dow danygol Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu. Ngam mi wartiran joonde maɓɓe bana naane, mi enɗan ɓe.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya saa'i Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila wardi bee jama'aare konu muuɗum e honooɓe diga laamuuji gonɗi les laamu maako fuu e ummaatooje fuu, ɓe kaɓi bee Urusaliima e gure taariiɗe ngol fuu. Jawmiraawo Allah Isra'iila wi'i Yeremiya: “Yah, yeccu Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi hokkan berniwol ngo'ol haa laamiiɗo Baabila, ngam o wula ngol. An boo a daɗataa mo, ammaa ɓe naŋngete, ɓe ndokke haa juŋngo maako. A laaran mo gite bee gite, a wolidan bee maako. Nden a yahan Baabila. An Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda, nan ko Jawmiraawo wi'i dow maaɗa: A maayrataa bee kaafahi. A maayan nder de'ere. Bana yimɓe ngulno uurle ngam kaakiraaɓe ma laamiiɓe aartuɓe ma, bana non ɓe ngulan uurle ngam maaɗa boo. Ɓe mboyete: Wayyo, barkaama! Ndaa ko mbi'mi, min Jawmiraawo.” Annabi Yeremiya lornani laamiiɗo Sedekiya bolle ɗe'e fuu haa Urusaliima. Saa'i man honooɓe laamiiɗo Baabila ɗon kaɓa bee berniwol. Ɓe ɗon kaɓa boo bee Lakis e Azeka, ngam berniiji ɗi'i tan lutti nder berniiji Yahuuda cemmbiɗɗi fuu. Fahin Jawmiraawo wolwani Yeremiya, ɓaawo laamiiɗo Sedekiya haɓɓi alkawal bee yimɓe Urusaliima fuu ngam wooynugo ɓe njoofa jeyaaɓe maɓɓe. Ɓe narri koo moy yoofa maccuɗo mum Ibraniŋkeejo fuu e korɗo mum Ibraniŋkeejo, taa goɗɗo huuwna banndum Yahuuduujo. Ardiiɓe e ummaatoore fuu njaɓi alkawal nga'al ngam yoofugo maccuɓe e horɓe muuɗum'en, taa ɓe meeta macciɗingo ɓe. Ɓe mbaɗi non, ɓe ndimɗini ɓe. Ammaa ɓaawoɗon numooji maɓɓe ngayliti, ɓe ɗaɓɓiti yoofaaɓe, ɓe macciɗini ɓe kadiboo. Saa'i man Jawmiraawo wolwani Yeremiya. Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: “Mi haɓɓi alkawal bee kaakiraaɓe mooɗon saa'i mi rimɗini ɓe diga njeyaaŋgu haa lesdi Misra. Mi umri ɓe, mi wi'i: Nde duuɓi joweeɗiɗi njaalti fuu, sey ɓe njoofa banndiraaɓe maɓɓe Ibraniŋke'en soorruɓe ko'e muuɗum'en haa jaagorɓe muuɗum'en nde nii ɓe kuuwani ɓe duuɓi joweego. Ammaa kaakiraaɓe mon ɗowtanaaki yam, ɓe kakkilanaay ko mbi'mi ɓe. Onon boo, neeɓaay on ngartani yam, on mbaɗi ko fottani yam bee yoofugo banndiraaɓe mon fuu. On kaɓɓi alkawal yeeso am nder suudu senaandu ngam am. Ammaa jonta numooji mon ngayliti, on coɓni innde am. Koo moy mooɗon ɗaɓɓiti maccuɗo mum e korɗo mum, on macciɗini ɓe kadiboo, koo nde on ndimɗinno ɓe. Ngam maajum min Jawmiraawo mi wi'i: On ɗowtanaaki yam, on njoofaay banndiraaɓe mon fuu. Ammaa min mi yoofan on ngam haa maayron bee konu e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu e weelo, haa ummaatooje duniyaaru fuu kula saa'i ɗe ngi'i on. Mi hokkan ɓe haa konne'en maɓɓe yiɗɓe mbarugo ɓe. Ɓalli maɓɓe laatanto colli e dabbaaji ladde nyaamdu. Mi hokkan Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda e saraaki'en muuɗum, haa juuɗe konne'en maɓɓe yiɗɓe mbarugo ɓe. Mi hokkan ɓe haa honooɓe laamiiɗo Baabila, accuɓe haɓugo bee mooɗon. Mi umran ɓe ɓe lorto, ɓe kaɓa bee berniwol ngo'ol, ɓe nyaama ngol, ɓe ngula ngol. Mi laatinan gure Yahuuda ladde meere, bilaa jooɗiiɓe ton.” Non Jawmiraawo wi'i. Nder zamanu Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i mo: “Yah haa Rekabi'en, wolidu bee maɓɓe. Waddu ɓe haa suudu wooru nder haykaliiru, yarnu ɓe nguykinoojam.” Yeremiya mooɓti Rekabi'en fuu, waato Yaajaniya ɓii Yeremiya feere ɓii Habacciniya e deerɗum'en e ɓiyum'en fuu, yahri ɓe haa haykaliiru, nastini ɓe nder suudu ɓiɓɓe Hanan ɓii Yigidaliya, goɗɗo Allah. Suudu ndu ɓadi bee suudu mawɓe, ndu ɗon dow suudu Ma'aseya ɓii Sallum, aynoowo dammugal. Nden Yeremiya jo'inani Rekabi'en njardukoy e bulki bee nguykinoojam, o wi'i ɓe: “Njare kadi!” Ammaa ɓe njaabi: “Min njarataa nguykinoojam, ngam Yonadabu ɓii Rekab, kaaka amin umri min e ɓiɓɓe amin, taa min njara ɗam sam. O haɗi min boo mahugo cuuɗi e remugo lesdi e jubaago gese inabooje e marugo ɗe. O umri min min njooɗo nder cuuɗi laymaaji ngeendam amin fuu, ngam haa min njuutina balɗe amin nder lesdi ndi min koɗata. Min ɗowtani umrooje Yonadabu ɓii Rekab, kaaka amin. Min njarataa nguykinoojam sam, koo minin, koo rewɓe amin, koo ɓiɓɓe amin worɓe e rewɓe. Min mahataa cuuɗi ngam jooɗaago ton. Min marataa inabooje, koo gese, koo aawre. Min ɗon njooɗi haa cuuɗi laymaaji, min ɗowtani umrooje ɗe kaaka amin Yonadabu umrino min fuu. Ammaa nde Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila hippi lesdi ndi'i, min mbi'i sey min ngara haa Urusaliima, ngam min ndaɗa jama'aaje konu Kaldiya'en e Siriya'en. Ngam maajum min ɗon njooɗi haa Urusaliima jonta.” Nden Jawmiraawo wolwani Yeremiya. Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i mo: “Yah, yeccu yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Koni on njaɓataa elto, on ɗowtantaako bolle am? Rekabi'en ɗowtani umroore kaakiraawo muuɗum'en Yonadabu ɓii Rekab, umri danygol muuɗum, taa ɓe njara nguykinoojam. Ɓe meeɗaay yarugo ɗam haa wargo hannde. Min boo mi tokki wasaago on, ammaa on nananaay yam. Mi tokki nelugo sukaaɓe am annabi'en haa mooɗon, ɓe mbi'a on: Lorte diga laabi mon kalluɗi, mbaɗe ko fotti, taa tokke ɗowanteeɓe woɗɓe, taa njaggane ɓe, ngam haa on njooɗo nder lesdi ndi ndokkumi on, onon e kaakiraaɓe mon. Ammaa on nananaay yam, on kakkilanaay bolle am. Ɓiɓɓe Yonadabu ɓii Rekab ɗowtani umrooje kaakiraawo muuɗum'en, ammaa ummaatoore nde'e ɗowtanaaki yam. Ngam maajum min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, mi wi'i: Onon yimɓe Yahuuda e jooɗiiɓe nder Urusaliima, mi ukkanan on sarru ngu mbi'mi on fuu. Ngam mi wolwani on, ammaa on nanaay, mi ewni on, ammaa on njaabaaki.” Nden Yeremiya wolwani Rekabi'en: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: On ɗowtani ko kaaka mon Yonadabu umri on. On njogi umrooje maako fuu, on mbaɗi ko ɗe umri boo. Ngam maajum min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila mi wi'i: Haa foroy goɗɗo danygol Yonadabu ɓii Rekab daroto yeeso am ngam jagganaago yam.” Nder nduuɓu Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, nayaɓu, Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i: “Hoo'u deftere taggaande, winndu nder maare ko mbi'maami dow Isra'iila e Yahuuda e ummaatooje fuu, diga saa'i mi aarti wolwango ma nder zamanu Yusiya, haa wargo hannde. Teema, to yimɓe Yahuuda nani haala sarru ngu taaskiimi ukkango ɓe fuu, ɓe fuu ɓe lortoto diga laabi maɓɓe kalluɗi haa mi yaafo aybeeji maɓɓe e hakkeeji maɓɓe.” Yeremiya ewni Baruku ɓii Neriya, anndini mo ko Jawmiraawo wi'no fuu. Baruku winndi ɗum haa deftere taggaande. Nden Yeremiya wi'i Baruku: “Ɓe kaɗi yam yahugo haa haykaliiru Jawmiraawo. Sey a yaha, an. Nyannde suumaye, to yimɓe mooɓtake ton, jaŋngu deftere nde'e, haa ɓe nana ko Jawmiraawo wi'i yam, ko mi jaŋngani ma, an boo a winndi ɗum. Jaŋngu nde boo haa noppi Yahuudu'en warɓe diga gure muuɗum'en. Teema tornde maɓɓe yottoto Jawmiraawo, ɓe fuu ɓe lortoto diga laabi maɓɓe kalluɗi. Ngam Jawmiraawo furkiti yimɓe ɓe'e bee ɓernuki mum e tikkere mum saatunde masin.” Nden Baruku ɓii Neriya yehi, jaŋngi bolle Jawmiraawo binndaaɗe nder deftere nder haykaliiru, bana annabi Yeremiya umruno mo. Nder nduuɓu Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, njowaɓu, nder lewru joweenayaɓru, yimɓe mbaɗi suumaye yeeso Jawmiraawo. Jooɗiiɓe haa Urusaliima e warɓe diga gure Yahuuda fuu cuumi. Baruku jaŋngi haa deftere bolle Yeremiya fuu haa noppi yimɓe ummaatoore. Ɗum laati nder haykaliiru, haa suudu Gemariya ɓii Safan, binndoowo, haa daldal ɓaŋgiiŋgal haa nastirde Dammugal Kesal ngal haykaliiru. Mika ɓii Gemariya ɓii Safan nani bolle Jawmiraawo gonɗe nder deftere go. O yehi haa saare laamiiɗo, haa suudu binndoowo. Saraaki'en fuu mooɓti ton: Eliisama, binndoowo e Delaya ɓii Semaya e Elnatan ɓii Akbor e Gemariya ɓii Safan e Sedekiya ɓii Hananiya e saraaki'en woɗɓe fuu. Mika lornani ɓe ko o nani fuu nde Baruku jaŋngani ummaatoore ko winnda nder deftere. Nden saraaki'en neli Yehuudi ɓii Netaniya ɓii Selemiya ɓii Kusi haa Baruku, o wi'i mo o hoo'a deftere nde o jaŋngi yeeso yimɓe, o wara. Baruku hoo'i nde, yehi haa maɓɓe. Ɓe mbi'i mo: “Jooɗa, jaŋngan min nde.” Baruku jaŋngani ɓe nde. Nde ɓe nani nde fuu, ɓe ndaarndaartiri, ɓe kultori, ɓe mbi'i Baruku: “Doole min lornana laamiiɗo bolle ɗe'e fuu.” Nden ɓe ƴami mo: “Yeccu min, noy a winndiri ɗum? Yeremiya anndini ma ɗum na?” Baruku jaabi: “O anndini yam bolle ɗe'e fuu, min boo mi winndi ɗe bee dawa haa deftere taggaande.” Nden saraaki'en mbi'i mo: “Sey on nyukko, an e Yeremiya, taa goɗɗo annda toy on ngoni!” Saraaki'en ndesi deftere go haa suudu Eliisama, binndoowo. Nden ɓe nasti daldal laamorde, ɓe anndini laamiiɗo ko waɗi fuu. Laamiiɗo neli Yehuudi, o wadda deftere man. Kaŋko o hoo'i nde haa suudu Eliisama, o jaŋngani nde laamiiɗo e saraaki'en taariiɓe laamiiɗo. Ɗum lewru joweeɗiɗaɓru, saa'i dabbunde, ngam man laamiiɗo ɗon jooɗi haa suudu taaskitinaandu ngam dabbunde, ɗon aytino. Nde Yehuudi jaŋngi jabbi tati koo nayi, laamiiɗo ta'i ɗi bee laɓel binndoowo, sakkini ɗi nder yiite. O tokki waɗugo bana non haa o wuldi deftere man fuu. Laamiiɗo e suka'en mum nanɓe bolle ɗe'e kultoraay, ceekaay limce muuɗum'en. Elnatan e Delaya e Gemariya torino laamiiɗo taa o wula deftere, ammaa o nananaay ɓe. Nden o umri ɓiyiiko Yerahameel e Seraya ɓii Ajiriyel e Selemiya ɓii Abdeyel, ɓe naŋnga Baruku, binndoowo e annabi Yeremiya. Ammaa Jawmiraawo suuɗi ɓe. Ɓaawo laamiiɗo wuli deftere nde Yeremiya anndinino Baruku, Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i: “Hoo'u deftere woɗnde, winndu nder maare ko wonno haa deftere ndeya nde Yooyakim, laamiiɗo Yahuuda wulno go. Waɗ annabaaku dow laamiiɗo Yooyakim: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: A wuli deftere nde'e, a ƴami Yeremiya koni o winndi: Fakat laamiiɗo Baabila waran, wonnan lesdi ndi'i, halkan yimɓe maari e dabbaaji maari. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow Yooyakim, laamiiɗo Yahuuda: Walaa koo gooto mo danygol maako heɓata jooɗaago dow leeso laamu Daawuda. Ɓanndu maako, yimɓe ngudinan ndu yaasi, ndu waalo haa nguli naaŋge e jaaŋgol jemma. Mi hiitoto mo, kaŋko e danygol maako e suka'en maako, ngam daliila hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi fuu. Kamɓe e yimɓe Urusaliima e yimɓe Yahuuda kakkilanaay bolle am. Ngam maajum ukkananmi ɓe sarru ngu mbi'noomi fuu dow maɓɓe.” Nden Yeremiya hoo'i deftere woɗnde, hokki nde Baruku ɓii Neriya, binndoowo. Kaŋko o winndi ko Yeremiya anndini mo, ko wonno haa deftere nde Yooyakim, laamiiɗo Yahuuda wulno fuu bee yiite. O winndi boo bolle nannduɗe ɗuuɗɗe ɗe Yeremiya ɓesdi. Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila laaminno Sedekiya ɓii Yusiya dow lesdi Yahuuda, haa pellel Koniya ɓii Yooyakim. Ammaa Sedekiya e suka'en mum e yimɓe lesdi ɗowtanaaki ko Jawmiraawo wi'i bee hunnduko annabi Yeremiya. Laamiiɗo Sedekiya neli Yehukal ɓii Selemiya e Sefaniya ɓii Ma'aseya, limanjo, haa annabi Yeremiya, ɓe mbi'a mo: “Useni tora Jawmiraawo Allah meeɗen ngam amin!” Saa'i man Yeremiya ɗon waanca caka yimɓe tawon, o siwaa nastineego nder fursina. Jama'aare konu Firawna wurtino Misra. Nde Kaldiya'en hippunooɓe Urusaliima nani haala ka'a, ɓe ndaayti Urusaliima. Jawmiraawo wolwani annabi Yeremiya: Ndaa nii Jawmiraawo, Allah Isra'iila wi'i: “Mbi'e laamiiɗo Yahuuda mo neli on ƴamugo yam: Jama'aare konu Firawna wurtiinde wallugo on, loroto haa lesdi Misra. Kaldiya'en loroto haa ɗo ngam honugo berniwol ngo'ol. Ɓe nyaaman ngol, ɓe ngulan ngol. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Taa pewane ko'e mon bee wi'ugo: Kaldiya'en accan en, ndillan daayiiɗum bee meeɗen fakat! Ngam ɓe accaay en! Koo to on njaalake jama'aare Kaldiya'en honɓe on fuu, haa yuwaaɓe waaliiɓe nder cuuɗi laymaaji muuɗum'en tan luttani ɓe, fakat ɓe ummoto, ɓe ngulan berniwol!” Jama'aare konu Kaldiya'en daayti, acci Urusaliima, daliila jama'aare konu Firawna. Saa'i man Yeremiya wurti Urusaliima, o yiɗi yahugo lesdi Benyamin ngam jaɓoygo geɗal babal ndonŋgu maako caka banndiiko'en. Ammaa nde o yotti Dammugal Benyamin, hooreejo aynooɓe ton, mo innde mum Yiriya ɓii Selemiya ɓii Hananiya, naŋngi annabi Yeremiya, wi'i mo: “A yiɗi hawtango Kaldiya'en.” Yeremiya wi'i: “Ɗum fewre! Mi yiɗaa hawtango ɓe.” Ammaa Yiriya nananaay mo. O jogiti Yeremiya, o yahri mo yeeso saraaki'en. Kamɓe ɓe tikkani Yeremiya, ɓe ɓocci mo e ɓe maɓɓi mo nder suudu Yonatan, binndoowo, ngam ɓe laatinno ndu fursina. Ɓe njolli mo nder ngaska, ton o jooɗi nyalɗe ɗuuɗɗe. Nden laamiiɗo Sedekiya neli ɗaɓɓitoygo mo. Nder saare maako o ƴami Yeremiya bee sirri: “Woodi wolde iwnde diga Jawmiraawo na?” Yeremiya jaabi: “Ooho, ndaa nde: A hokkaama haa laamiiɗo Baabila.” Nden Yeremiya ƴami laamiiɗo Sedekiya: “Aybewol ngole mbaɗmi dow maaɗa koo dow saraaki'en ma e ummaatoore ma haa on nastini yam nder fursina? Toy annabi'en mon waɗɓe on annabaaku, wi'ɓe: Laamiiɗo Baabila warataa honugo on e honugo lesdi ndi'i? Useni, barkaama, jaɓ tornde am. Taa lornitam haa suudu Yonatan, binndoowo, ngam taa mi maaya ton.” Laamiiɗo Sedekiya umri ɓe maɓɓa Yeremiya haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata. Ton ɓe ndokka mo nyalɗe fuu tamseere diga Laawol Tamsooɓe, sey to tamseeje timmidi nder berniwol. Bana nii Yeremiya jooɗori haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata. Sefatiya ɓii Mattan e Gedaliya ɓii Pashuuru e Yukal ɓii Selemiya e Pashuuru ɓii Malkiya nani ko Yeremiya wi'i yimɓe ummaatoore fuu, o yecci ɓe: “Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mo jooɗoto nder berniwol ngo'ol maayran bee konu malla weelo malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Ammaa mo wurtoto ngam hawtango Kaldiya'en, kaŋko o maayataa, o hisnan yoŋki maako, o yeeɗan. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi hokkan berniwol ngo'ol haa jama'aare konu laamiiɗo Baabila, nde nyaama ngol.” Nden saraaki'en mbi'i laamiiɗo: “Sey gorko oo maaya! Bee wolwugo bana nii o ɗon tampina honooɓe luttuɓe nder berniwol men e non boo ummaatoore fuu. O ɗaɓɓataa salaaman ummaatoore nde'e, sey sarru maare!” Laamiiɗo Sedekiya jaabi: “Ndaa mo haa juuɗe mon, mi waawataa haɗgo on.” Kamɓe ɓe koo'i Yeremiya, ɓe ngubi mo nder ɓulndu Malkiya ɓii laamiiɗo, wonndu haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata. Ɓe njippini mo bee ɓoggi. Ndiyam woodaa nder maaru, sey loope. Yeremiya nufi nder loope man. Ton nder saare laamiiɗo woodi Etiyopiyaajo saraakiijo, innde maako Ebed-Melek. Kaŋko o nani ɓe njolli Yeremiya nder ɓulndu. Saa'i man laamiiɗo ɗonno jooɗi haa Dammugal Benyamin. Ebed-Melek wurti saare laamiiɗo, yehi haa maako, wi'i mo: “Barkaama, ko worɓe ɓe'e mbaɗi annabi Yeremiya, wooɗaay. Ɓe njolli mo nder ɓulndu. Walaa seko o maayran bee dolo ton, ngam nyaamdu timmi nder berniwol.” Nden laamiiɗo umri Ebed-Melek Etiyopiyaajo o hoo'a worɓe cappanɗe tato wonɓe ton, ɓe ngurtina Yeremiya e ɓulndu, hiddeko o maaya. Ebed-Melek hoo'i worɓe man, yehi haa sigordu nder saare laamiiɗo, hoo'i ton limce ceekɗe e leppi kiiɗɗi, jippini ɗum bee ɓoggi haa Yeremiya nder ɓulndu. Nden o wi'i Yeremiya: “Waɗ limce e leppi les naafɗe ma dow ɓoggi.” Yeremiya waɗi bana non. Ɓe pooɗi mo bee ɓoggi, ɓe ngurtini mo. Ɓaawo maajum Yeremiya jooɗi haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata. Laamiiɗo Sedekiya umri waddugo annabi Yeremiya haa maako haa dammugal haykaliiru Jawmiraawo tataɓal. O wi'i Yeremiya: “Mi yiɗi ƴamugo ma ƴamol gootol. Taa suuɗam koo ɗume.” Yeremiya jaabi mo: “To mi wi'i ma gooŋga, a mbaratam. To mi hokki ma sawari, a nanantaa yam!” Laamiiɗo Sedekiya hunani Yeremiya bee sirri, wi'i: “Fakat bana Jawmiraawo o geeto mo hokki en yoŋki, mi mbarataa ma, mi hokkataa ma haa juuɗe worɓe yiɗɓe mbarugo ma boo.” Nden Yeremiya wi'i Sedekiya: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: To a hawtani mawɓe laamiiɗo Baabila, nden kam yoŋki ma hisan, berniwol ngo'ol boo wulataake, a hisan bee saare ma fuu. Ammaa to a hawtanaay mawɓe laamiiɗo Baabila, nden kam berniwol ngo'ol hokkete haa Kaldiya'en, ɓe ngula ngol, an boo a daɗataa ɓe.” Laamiiɗo Sedekiya wi'i Yeremiya: “Mi ɗon hula Yahuudu'en hawtanɓe Kaldiya'en. Teema Kaldiya'en ndokkatam haa juuɗe maɓɓe, ɓe pijirammi.” Yeremiya jaabi: “A hokkataake haa juuɗe maɓɓe. Useni ɗowtana bolle Jawmiraawo ɗe mbi'maami. Nden kam a heɓan hayru, yoŋki ma boo hisan. Ammaa ndaa ko Jawmiraawo yi'ni yam to a salake wurtaago: Ɓe ngurtinan rewɓe luttuɓe nder saare laamiiɗo Yahuuda fuu haa mawɓe laamiiɗo Baabila. Ndaa ko rewɓe mbi'ata dow maaɗa: Sooba'en ma esti ma, mbaɗi ma rikici. Jonta, nde kosɗe ma nufi nder loope, ɓe acci ma.” Yeremiya ɓesdi wi'ugo: “Ɓe ngurtinan rewɓe ma e ɓikkoy ma fuu haa Kaldiya'en. An boo a daɗataa ɓe, a laatoto kaɓɓaaɗo laamiiɗo Baabila, nden ɓe ngulan berniwol ngo'ol.” Sedekiya jaabi Yeremiya: “Taata goɗɗo annda ko en mbolidi, nden kam a maayataa. To saraaki'en nani mi wolidi bee ma, to ɓe ngari haa maaɗa, ɓe mbi'i ma: Yeccu min ko a wolidi bee laamiiɗo. Min mbarataa ma, to a yecci min koo ɗume fuu, nden kam yeccu ɓe no a tori yam, taa mi lortine haa suudu Yonatan, a maaya ton.” Saraaki'en fuu ngari haa Yeremiya, ƴami mo. Kaŋko o yecci ɓe ko laamiiɗo umri mo wi'ugo. Ɓe njeeɗi, ɓe ndilli, ngam walaa mo nani haala man. Yeremiya boo jooɗi haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata haa nyalaade Kaldiya'en nyaami Urusaliima. Nder nduuɓu Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda, njoweenayaɓu, nder lewru sappooru, Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila wardi bee jama'aare konu muuɗum fuu, hippi Urusaliima. Nder nduuɓu Sedekiya sappo e go'oowu, lewru nayaɓru, nyannde joweenayaɓre maaru, ɓe cumpiti mahi berniwol. Nden mawɓe laamiiɗo Baabila fuu nasti, njooɗi haa Dammugal Cakaawal. Nder maɓɓe Nergal-Sarecer e Samgar-Nebo e Sarsekim, mawɗo saraaki'en e Nergal-Sarecer feere, ardiiɗo annduɓe alaamaaji koode non boo mawɓe laamiiɗo Baabila woɗɓe. Nde Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda e honooɓe muuɗum fuu ngi'i ɗum, ɓe ngurti berniwol bee jemma, ɓe ndoggiri laawol jarne laamiiɗo e dammugal caka mahi ɗiɗi, ɓe ngurtori waadiwol Urdun. Ammaa jama'aare konu Kaldiya'en taasni ɓe, jokki Sedekiya nder ƴoole baŋnge Yeriko. Ɓe naŋngi mo, ɓe njahri mo haa laamiiɗo Baabila haa Ribla nder lesdi Hamat. Ton Nabukodonosor hiiti mo. O umri hirsugo ɓiɓɓe Sedekiya yeeso maako. O umri hirsugo tedduɓe Yahuuda boo. Nden o ɗoofi gite Sedekiya, o haɓɓi mo bee callalluuji njamndi mboɗeeri, ɓe njahri mo haa Baabila. Kaldiya'en nguli saare laamiiɗo e cuuɗi yimɓe, ɓe ngibbini mahi Urusaliima. Nden Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe laamiiɗo hoo'i luttuɓe nder berniwol e hawtannooɓe mo, dahi ɓe haa Baabila. Walaa mo o acci, sey leesɓe, talaka'en nder lesdi Yahuuda, o hokki ɓe gese e gese inabooje. Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila umruno Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe muuɗum, ngam daliila Yeremiya, wi'no mo: “Hoo'u Yeremiya, hakkilan mo, taa hallan mo sam. Ammaa waɗan mo ko o wi'ete fuu.” Ngam man Nebuzaradan, mawɗo saraaki'en e Nebusazaban, ardiiɗo annduɓe alaamaaji koode e Nergal-Sarecer e mawɓe laamiiɗo Baabila fuu neli ɗaɓɓitoygo Yeremiya haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata. Ɓe acci mo haa juŋngo Gedaliya ɓii Ahikam ɓii Safan, ngam o hoora mo jam. Bana nii Yeremiya jooɗori caka ummaatoore. Saa'i Yeremiya ɗonno haɓɓi haa daldal saare laamiiɗo haa aynooɓe aynata, Jawmiraawo wolwani mo, wi'i: “Yah, yeccu Ebed-Melek Etiyopiyaajo: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mi timminan ko mbi'mi dow berniwol ngo'ol. Mi ukkanan ngol sarru, naa hayru, an bee hoore ma a yi'an ɗum nyannde man. Ammaa mi hisnete nyalaade man. A hokkataake haa juuɗe yimɓe ɓe kulata. Mi aynete fakat, ngam taa a maaya bee kaafahi. A hisnan yoŋki ma ngam a hoolake yam.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wolwani Yeremiya, ɓaawo Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe laamiiɗo rimɗini mo haa Rama. Ɓe njahrno mo ton, o kaɓɓaaɗo bee callalluuji, caka yimɓe Urusaliima e Yahuuda, daheteeɓe haa Baabila fuu. Hooreejo aynooɓe go umri waddugo Yeremiya, wi'i mo: “Jawmiraawo Allah maaɗa wolwuno haala sarru ngu'u dow lesdi ndi'i. Jonta o timmini ko o wi'no, ngam on mbaɗi hakke dow Jawmiraawo, on ɗowtanaaki mo. Ngam maajum kuuje ɗe'e fuu laatanake on. Jonta piistanmi callalluuji haa juuɗe ma, mi rimɗine. To ɗum fottani ma a yahda bee am haa Baabila, nden kam war, min boo mi hakkilante. Ammaa to ɗum fottanaay ma, nden kam taa war. Ndaa, lesdi fuu ɗon we'iti yeeso maaɗa, yah haa ngiɗɗa fuu.” Ammaa Yeremiya dillaay tawon. Ngam maajum Nebuzaradan wi'i mo: “Lorta haa Gedaliya ɓii Ahikam ɓii Safan mo laamiiɗo Baabila waɗi ngomna dow gure Yahuuda. Jooɗoda bee maako caka yimɓe malla yah haa nokkuure koo ndeye fottanannde ma fuu.” Nden o hokki mo dokkal e njooɓaari laawol, o jaɓɓiti mo. Yeremiya yehi haa Gedaliya ɓii Ahikam, jooɗodi bee maako haa Mispa, caka yimɓe luttuɓe nder lesdi. Nden mawɓe jama'aaje konu wonɓe nder ladde e honooɓe muuɗum'en nani laamiiɗo Baabila waɗi Gedaliya ɓii Ahikam ngomna lesdi fuu, halfitinani mo leesɓe nder lesdi ɓe ndahaaka haa Baabila, worɓe e rewɓe e ɓikkoy. Ngam maajum Isma'iilu ɓii Netaniya e Yohanan ɓii Kareha e Seraya ɓii Tanhumet e ɓiɓɓe Efay Netofaajo e Yaajaniya Ma'akatiijo, kamɓe e worɓe maɓɓe njehi haa Gedaliya haa Mispa. Gedaliya ɓii Ahikam ɓii Safan hunani ɓe: “Taa kule jagganaago Kaldiya'en. Njooɗe nder lesdi, njaggane laamiiɗo Baabila, nden kam on njooɗoto jam. Min mi jooɗoto haa Mispa, mi wakiiliijo mooɗon haa Kaldiya'en waranɓe haa amin. Onon boo, mooɓte inaboojam e ɓiɓɓe leɗɗe e nebbam, cige ɗum. Njooɗe nder gure ɗe maroton.” Yahuudu'en wonɓe haa Mo'ab e Ammoon e Edoom e lesɗe goɗɗe, kamɓe boo ɓe nani laamiiɗo Baabila acci yimɓe luttuɓe haa Yahuuda. Ɓe nani boo o darni Gedaliya ɓii Ahikam ɓii Safan ngomnaajo dow maɓɓe. Ngam maajum ɓe ngurti haa nokkuuje ɓe caŋkiti fuu, ɓe ngarti Yahuuda, haa Gedaliya nder wuro Mispa, ɓe mooɓti inaboojam e ɓiɓɓe leɗɗe, ɗuuɗɗum masin. Ɓaawo man Yohanan ɓii Kareha e mawɓe konu woɗɓe go ngari haa Gedaliya haa Mispa, mbi'i: “A anndi na? Ba'alis, laamiiɗo Ammoon neli Isma'iilu ɓii Netaniya ngam mbarugo ma.” Ammaa Gedaliya ɓii Ahikam jaɓaay ko ɓe mbi'i. Nden Yohanan wi'i mo bee sirri: “Accu mi yaha, mi mbara Isma'iilu ɓii Netaniya. Walaa mo heɓtata ɗum. Koni o ɗaɓɓata mbarugo ma? To bana non, Yahuudu'en mooɓtiiɓe haa maaɗa fuu caŋkititto, luttuɓe Yahuuda fuu kalkan.” Ammaa Gedaliya jaabi mo: “Taa waɗ ɗum. Ko mbi'ɗa dow Isma'iilu, ɗum fewre.” Nder lewru joweeɗiɗaɓru, Isma'iilu ɓii Netaniya ɓii Eliisama, goɗɗo danygol laamiiɗo, gooto nder mawɓe huuwanooɓe mo, wardi bee worɓe sappo haa Gedaliya ɓii Ahikam haa Mispa. Saa'i ɓe ɗon nyaamda bee maako, Isma'iilu e worɓe mum sappo losi kaafaaje muuɗum'en, mbari Gedaliya mo laamiiɗo Baabila waɗi ngomna lesdi. Nden Isma'iilu mbari Yahuudu'en wonduɓe bee Gedaliya haa Mispa fuu e honooɓe Kaldiya'en wonɓe ton. Jaŋngo man, hiddeko goɗɗo heɓta ɓe mbari Gedaliya, worɓe cappanɗe njoweetato ngari diga Sikem e Silo e Samariya. Ɓe laɓno bakkuɗe maɓɓe, ɓe ceekno limce maɓɓe, ɓe ƴarino ɓalli maɓɓe boo. Ɓe ngari bee dokke nyaamdu e uurle haa juuɗe maɓɓe, haa ɓe lii'o ɗum haa haykaliiru Jawmiraawo. Isma'iilu ɓii Netaniya wurti Mispa ngam fottugo bee maɓɓe, o ɗon woya. Nde o fotti bee maɓɓe, o wi'i ɓe: “Ngare kommbi Gedaliya ɓii Ahikam.” Nde ɓe nasti wuro, Isma'iilu e worɓe muuɗum mbari ɓe, cakkini ɓe nder ɓulndu. Ammaa woodi worɓe sappo caka maɓɓe ɓe mbi'i Isma'iilu: “Useni taa mbar min! Min nyukkini alkamaari e sa'iiruuri e nebbam e njumri nder gese.” Ngam man o acci ɓe, o mbardaay ɓe bee sooba'en maɓɓe. Ɓulndu ndu Isma'iilu sakkini ɓalli mbaraaɓe go nder muuɗum, ndu mawndu. Laamiiɗo Asa wasno ndu ngam daliila Ba'asa, laamiiɗo Isra'iila. Isma'iilu ɓii Netaniya hebbini ndu bee mbaraaɓe. Nden o naŋngi ɓiɓɓe laamiiɗo rewɓe e yimɓe luttuɓe haa Mispa ɓe Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe halfitinno Gedaliya ɓii Ahikam. O hoo'i ɓe ngam o daha ɓe haa lesdi Ammoon. Ammaa Yohanan ɓii Kareha e mawɓe wonduɓe bee maako fuu nani kalluɗum ko Isma'iilu ɓii Netaniya waɗi. Ɓe mooɓti worɓe maɓɓe fuu, ɓe njehi haɓugo bee maako. Ɓe njokki mo baŋnge weendu mawndu haa Gibiyon. Ammaa Isma'iilu e worɓe njoweetato ndaɗi Yohanan, ndilli lesdi Ammoon. Nden Yohanan ɓii Kareha e mawɓe konu wonduɓe bee maako kooci honooɓe e rewɓe e ɓikkoy e suka'en laamiiɗo, waato yimɓe ɓe Isma'iilu naŋnguno haa Mispa, ɓaawo o mbarino Gedaliya ɓii Ahikam. Ɓe koo'i ɓe haa Gibiyon, ɓe ndilli. Ɓe njippi wakkati seɗɗa haa hoɗorde Kimham baŋnge Baytilaama. Ɓe annini yahugo haa Misra ngam daaytaago bee Kaldiya'en. Ɓe kuli Kaldiya'en, ngam Isma'iilu mbari Gedaliya mo laamiiɗo Baabila waɗino ngomna lesdi. Yohanan ɓii Kareha e Yejaniya. ɓii Hosa'ya e mawɓe konu woɗɓe fuu ngardi bee yimɓe mawɓe e leesɓe fuu haa annabi Yeremiya, mbi'i mo: “Useni jaɓ tornde amin! Toran min Jawmiraawo Allah maaɗa, minin luttuɓe. Naane min ɗuuɗɓe, ammaa minin luttuɓe jonta, min ɗuuɗaay, bana ngi'rata ɗo. Ngam maajum tora Jawmiraawo haa o anndina min laawol ngol min tokkoto e ko min mbaɗata boo.” Annabi Yeremiya jaabi ɓe: “Booɗɗum, mi nani kadi. Mi toroto Jawmiraawo, Allah mooɗon ko ƴamɗon. Nden mi yecca on ko Jawmiraawo jaaboto, mi suuɗataa on koo ɗume.” Ɓe mbi'i Yeremiya: “Jawmiraawo laato ceedoowo gooŋɗuɗo koolniiɗo dow amin, to min ɗowtanaaki umrooje fuu ɗe Jawmiraawo Allah maaɗa umrete ngam amin. Koo booɗɗum koo kalluɗum, min ɗowtanto Jawmiraawo Allah amin mo min neli ma ƴamugo ɗum. Min anndi to min ɗowtanake mo, min keɓan hayru.” Ɓaawo nyalɗe sappo, Jawmiraawo wolwani Yeremiya. Yeremiya ewni Yohanan ɓii Kareha e mawɓe konu wonduɓe bee maako e yimɓe mawɓe e leesɓe fuu, wi'i ɓe: “Ndaa ko Jawmiraawo, Allah Isra'iila mo nelɗon yam toraago ɗum ngam mooɗon, wi'i: To on tokkake jooɗaago nder lesdi ndi'i, nden kam mi tabitinan on, mi nattintaa on, mi juboto on, mi ɗoofataa on. Ngam mi mimsitan sarru ngu mi ukkani on. Taa kule laamiiɗo Baabila. Taa kule mo, ngam min Jawmiraawo mi ɗon wondi bee mooɗon, haa mi hisna on e juŋngo maako, mi rimɗina on. Non Jawmiraawo wi'i. Mi hinnoto on, haa kaŋko boo o hinno on, o acca on on koota. nden kam kaafahi ki kuloton jokkoto on haa lesdi Misra. Dolo ngo hulni on, tokkoto on, haa ton maayoton. Huucitinɓe gite muuɗum'en haa Misra ngam jooɗaago ton, maayran bee kaafahi malla weelo malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Walaa koo gooto maɓɓe luttata. Walaa koo gooto maɓɓe daɗata sarru ngu ukkananmi ɓe.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “Bana mi rufi tikkere am e ɓernuki am dow yimɓe Urusaliima, bana non ndufranmi ɓernuki am dow mooɗon, to on ndilli Misra. Mi laatinan on hulniiɓe, yimɓe kuɗan on, naaliran bee inɗe mon. On meetataa yi'ugo nokkuure nde'e boo.” Nden Yeremiya tokki wi'ugo ɓe: “Onon luttuɓe Yahuuda, Jawmiraawo wolwani on, taa on njaha Misra. Ndaa, mi reentini on hannde. On ɗon majjina ko'e mooɗon. On neli yam haa Jawmiraawo, Allah mooɗon, on mbi'i yam: Do'ana min Jawmiraawo Allah amin. Anndin min ko o wi'ete fuu, min mbaɗan ɗum. Mi anndini on ɗum jonta, ammaa on ɗowtanaaki umrooje Jawmiraawo ɗe o neli yam wi'ugo on. Jonta kam, annde booɗɗum: On maayran bee kaafahi malla weelo malla nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu haa lesdi ndi ngiɗɗon yahgo jooɗo ton.” Nde Yeremiya timmini yeccugo yimɓe ummaatoore ko Jawmiraawo Allah maɓɓe neli mo anndingo ɓe fuu, Azariya ɓii Hosa'ya e Yohanan ɓii Kareha e worɓe elewɓe fuu mbi'i mo: “A ɗon fewa! Jawmiraawo Allah amin nelaay ma wi'ugo min, taa min njaha Misra ngam faɓɓoygo ton. Ammaa Baruku ɓii Neriya ummini ma dow amin, ngam hokkugo min haa juuɗe Kaldiya'en, haa ɓe mbara min malla ɓe ndaha min haa Baabila.” Bana non Yohanan e mawɓe konu fuu e ummaatoore fuu ɗowtanaaki Jawmiraawo umruɗo ɓe jooɗaago nder lesdi Yahuuda. Yohanan e mawɓe konu fuu koo'i luttuɓe Yahuuda fuu, njahri ɓe haa Misra. Ɓe koo'i yimɓe wartuɓe Yahuuda diga lesɗe haa ɓe caŋkitino fuu, worɓe, rewɓe, ɓikkoy e ɓiɓɓe laamiiɗo rewɓe, koo ɓeye ɓe Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe laamiiɗo Baabila accino haa Gedaliya ɓii Ahikam ɓii Safan. Ɓe koo'i boo annabi Yeremiya e Baruku ɓii Neriya. Ɓe ɗowtanaaki umroore Jawmiraawo, ɓe njehi Misra, haa yotti berniwol Tahapanes. Haa Tahapanes Jawmiraawo wolwani Yeremiya, wi'i mo: “Hoo'u kaa'e mawɗe, nastin ɗe nder taŋkol yeeso nastirde suudu Firawna haa Tahapanes. Waɗ ɗum haa gite Yahuudu'en. Nden yeccu ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Mi nelan waddugo suka am Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, ngam mi jo'ina leeso laamu maako dow kaa'e ɗe nastinmi ɗo, kaŋko o we'itan laymaaru maako haa dow maaje. O waran o hippo lesdi Misra. Mo hoddirana maayugo, maayan. Mo hoddirana daheego, daheteeɗo. Mo hoddirana mbareego bee kaafahi, mbareteeɗo bee kaafahi. Mi huɓɓan yiite nder cuuɗi ɗowanteeɓe Misra. Laamiiɗo Baabila wulan ɗowanteeɓe Misra malla o yahran ɓe haa Baabila. O laɓɓinan lesdi Misra bana gaynaako ittirta tenɗi haa limce mum. Ɓaawo man o hoota jam. O yibbinan daŋraŋge cenaaɗe haa Bayti-Semes nder lesdi Misra, o wulan cuuɗi ɗowanteeɓe Misra.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya ngam Yahuudu'en jooɗiiɓe nder lesdi Misra fuu, haa Migdol e Tahapanes e Memfis e haa lesdi Paturus. Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “On ngi'i sarru ngu ukkumi Urusaliima e berniiji Yahuuda fuu. Haa wargo hannde ɗi laati bille, walaa jooɗiiɗo ton. Mi waɗi ɗum ngam yimɓe maaji kuuwi kuuɗe kalluɗe, tikkini yam. Ɓe ngulani ɗowanteeɓe woɗɓe uurle, ɓe ndewi ɓe, ɓe anndaano ɓe boo, koo kamɓe, koo onon, koo kaakiraaɓe mon. Mi tokki nelugo suka'en am annabi'en haa maɓɓe, ɓe mbi'a ɓe: Taa mbaɗe nyidduɗum ɗu'um, ngam mi ɗon wanya ɗum! Ammaa kamɓe ɓe nanaay, ɓe kakkilaay. Ɓe accaay waɗugo kalluɗum, ɓe tokki wulango ɗowanteeɓe woɗɓe uurle. Ngam man ndufmi tikkere am e ɓernuki am dow berniiji Yahuuda e laabi Urusaliima, ɗum wuli ɗi. Ɗi laati bille geewaaɗe haa wargo hannde.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “Koni mbaɗoton kalluɗum ɗu'um dow ko'e mon? Kadi on ngiɗi nattingo worɓe e rewɓe e ɓikkoy e musinankoy nder Yahuuda, ngam taa gooto lutta na? Koni on tikkintammi bee kuuɗe mon, bee wulango ɗowanteeɓe woɗɓe boo uurle, haa ɗo nder lesdi Misra ndi ngarɗon faɓɓugo? On ɗon mbaɗa ɗum ngam halkugo ko'e mon na? Haa ummaatooje duniyaaru fuu njanca, kuɗa on na? On ngejjiti zunuubaaji kaakiraaɓe mon na, koo zunuubaaji laamiiɓe Yahuuda e ɗi rewɓe maɓɓe, koo zunuubaaji mon e ɗi rewɓe mon, ɗum ko waɗi nder lesdi Yahuuda, dow laabi Urusaliima boo, on ngejjiti na? Haa wargo hannde on leestinaay ko'e mon, on kulaay yam, on tokkaaki tawreeta am e umrooje ɗe umrumi on, onon e kaakiraaɓe mon. Ngam maajum min Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila, mi annini honugo e nattingo Yahuuda fuu. Mi hoocan luttuɓe Yahuuda waɗɓe anniya yahugo Misra ngam faɓɓoygo ton, ɓe nattinteeɓe ton ɓe fuu. Mawɓe e leesɓe maayran bee konu e weelo. Mi laatinan ɓe hulniiɓe, yimɓe kuɗan ɓe, naaliran bee inɗe maɓɓe. Mi hiitoto jooɗiiɓe nder Misra, bana mi hiitori Urusaliima, bee konu e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Luttuɓe Yahuuda warɓe haa Misra ngam faɓɓoygo ton, walaa koo gooto maɓɓe luttata. Walaa koo gooto hisnata yoŋki mum ngam o hoota haa lesdi Yahuuda ndi ɓe ngenwata jooɗaago fahin. Walaa mo hootata, sonaa daɗɓe seɗɗa.” Nden worɓe annduɓe rewɓe muuɗum'en ɗon ngulana ɗowanteeɓe woɗɓe uurle e mooɓre rewɓe hawtuɓe dariiɓe ton e Yahuudu'en jooɗiiɓe haa Paturus nder lesdi Misra, mbi'i Yeremiya: “Min nanataa ko mbi'ɗa min bee innde Jawmiraawo. Fakat min mbaɗan ko min mbi'i fuu. Min ngulana ɗowanteeɗo debbo bi'eteeɗo Mayramjo Asama uurle, min ngaɗana mo dokke dufeteeɗe bana ko min mbaɗi, minin e kaakiraaɓe amin e laamiiɓe amin e ardiiɓe amin, nder gure Yahuuda e dow laabi Urusaliima. Saa'i man min ngoodino nyaamdu fantundu, min njooɗino jam, min ngi'aayno sarru sam. Ammaa diga min acci wulango Mayramjo Asama uurle e waɗango mo dokke dufeteeɗe, min ngalaa koo ɗume, yimɓe amin maayri bee konu e weelo.” Rewɓe ɓesdi wi'ugo: “Saa'i min lii'ani Mayramjo Asama tamseeje nannduɗe jaati maako, min ngulani mo uurle, min ngaɗani mo dokke dufeteeɗe, worɓe amin ngerdaaki ko min mbaɗi na?” Yeremiya wi'i ummaatoore fuu, worɓe e rewɓe jaabiiɓe mo bana non: “Uurle ɗe ngulɗon nder gure Yahuuda e dow laabi Urusaliima kam, onon e kaakiraaɓe mon e laamiiɓe mon e ardiiɓe mon e yimɓe lesdi fuu, on tammi Jawmiraawo anndaa ɗum, koo o yejjiti ɗum na? Jawmiraawo waawaay munyango kuuɗe mon kalluɗe nyidduɗe. Ngam maajum lesdi mon laati winnde, ferwi, walaa mo jooɗi ton. Yimɓe naaliran bee innde maari, bana ko laati hannde. On ngulani ɗowanteeɓe woɗɓe uurle, on mbaɗi hakke dow Jawmiraawo, on nananaay mo, on tokkaaki tawreeta maako e farillaaji maako e seedamkuuji maako. Ngam man sarru ngu'u fuu ukkani on, bana ko laati hannde.” Nden Yeremiya wi'i ummaatoore e rewɓe fuu: “Nane wolde Jawmiraawo, onon Yahuudu'en wonɓe nder lesdi Misra! Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: Onon e rewɓe mon on togi togayeeje bee kunnduɗe mon, on kebbitini ɗe bee juuɗe mon. On togi wulango Mayramjo Asama uurle, on ngaɗanan mo dokke dufeteeɗe. Booɗɗum kadi, kebbine togayeeje mon! Mbaɗe ko togiiɗon! Ammaa nane wolde Jawmiraawo jonta, onon Yahuudu'en wonɓe haa Misra. O wi'i: Mi hunori bee innde am mawnde: Walaa Yahuuduujo meetata hunoraago bee innde am nder lesdi Misra fuu, o wi'a: Fakat bana Jawmiraawo Allah o geeto! Mi tiɗɗinan waɗugo on sarru, naa hayru. Onon yimɓe Yahuuda wonɓe haa Misra, on fuu on maayran bee kaafahi e bee weelo, haa to on nattidi fuu. Ammaa yimɓe seɗɗa caka mooɗon ndaɗan kaafahi, ɓe lortoto diga Misra haa Yahuuda. Nden Yahuudu'en luttanɓe warɓe ngam faɓɓugo haa Misra anndan wolde moy gooŋɗi, nde am malla nde maɓɓe! Min Jawmiraawo mi hokkan on alaama haa anndon no bolle sarru ɗe anndinmi on ngooŋɗirta fakat. Ndaa, mi hokkan Firawna Hofra, laamiiɗo Misra haa juuɗe konne'en mum yiɗɓe mbarugo mo, bana ndokkirmi Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda haa juŋngo konneejo mum Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila giɗɗo mbarugo ɗum. Non Jawmiraawo wi'i.” Nder nduuɓu Yooyakim ɓii Yusiya, laamiiɗo Yahuuda, nayaɓu, nde Baruku ɓii Neriya winndi haa deftere ko Yeremiya anndini mo. Yeremiya wi'i mo: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i ma: An Baruku, a wi'i: Bone laatani yam! Jawmiraawo ɓesdi mettamɓeram dow naaworlaaji am. Mi somi uumugo, mi heɓaay siwtaare.” Jawmiraawo wi'i Yeremiya o yecca Baruku: “Mi yibbinan ko nyiɓmi, mi ɗoofan ko njubiimi nder lesdi fuu. A ɗon ɗaɓɓana hoore ma kuuje mawɗe na? Taa ɗaɓɓu koo ɗume! Ndaa, mi ukkanan yimɓe fuu sarru. Ammaa an, mi hisnan yoŋki ma koo toy njahata fuu. Min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Jawmiraawo wolwani Yeremiya ko laarani ummaatooje. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow Misra. O wolwi haala mooɓre konu Firawna Neko, laamiiɗo Misra. Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila jaali nde haa Karkemis baŋnge maayo Efratis. Ɗum laati nder nduuɓu Yooyakim ɓii Yusiya nayaɓu. Mawɓe konu Misra ɗon koola: “Kooce bawarɗe e ndarganaaje, naste haɓre! Mbaate kirke dow pucci mon, mba'e ɗi, onon wa'ooɓe pucci. Ndarne caffuuji, mbaɗe kufneeje njamndi dow ko'e mon. Ceeɓne labbe mon, ɓorne sulkeeji mon!” Jawmiraawo ƴami: “Ɗume mi yi'ata? Koni ɓe ɗon ndiwna, ɓe lororo ɓaawo? Honooɓe maɓɓe njaalaama, ɗon ndogga bilaa yeesitaago sam. Kultoreeŋgol ɗon koo toy! Yaawɗotooɓe ndaɗataa, semmbiɗɓe kisataa! Haa woyla, haa fomoonde Efratis, ɓe ɗon pergo, ɓe ɗon ndo'o. Ɗume ɓesdoto bana Niil, bana maayo teelanŋgo dow pomoole mum? Misra ɗon ɓesdo bana Niil, bana maayo teelanŋgo dow pomoole mum. Misra wi'i: Mi ɓesdoto, mi suddan duniyaaru fuu, mi halkan berniiji e jooɗiiɓe ton. Naste haɓre, onon pucci! Njaawɗe, onon mootaaji pucci! Ngurte, onon semmbiɗɓe, yimɓe Etiyopiya e Put, naŋngooɓe bawarɗe, fiɗooɓe kuri iwɓe Luudi!” Ammaa nyalaade nde'e woni nyalaade Jawmiraawo honooɓe asama, ɗum nyalaade waataago, nde o waatoto konne'en maako. Kaafahi nyaaman ɓe, ki haaran. Ki yaran ƴiiƴam maɓɓe haa ki safta. Ɓe laatanto Jawmiraawo Allah honooɓe asama kirseteeɗum nder lesdi woyla baŋnge maayo Efratis. Onon yimɓe Misra, njehe Gile'at, ɗaɓɓitoye lekki. Leɗɗe mon ɗuuɗɗe fuu nafataa, walaa ko nyawndata on. Ummaatooje nani haala toskaare mon. Duniyaaru fuu nani bojji mooɗon. Cemmbiɗɗo oo ɗon fergo dow oya, ɓe ɗiɗo fuu ɓe ndo'iditto hawtaade. Jawmiraawo wolwani annabi Yeremiya, nde Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila ɗon wara haɓugo bee lesdi Misra: “Ngooyne ɗum nder berniiji Misra, nder Migdol e Memfis e Tahapanes: Taaske ngam on ndarto, kaafahi ɗon nyaama ko taari on fuu! Ko waɗi ɗowanteeɗo mon mawɗo do'i? O ummitittaako. Jawmiraawo do'i mo. Honooɓe mon ɗuuɗɓe pergi, ndo'i. Ɓe ɗon mbi'mbi'tira: Law! kootenma saare haa lesdi ndi ndanyaaɗen, haa ndaɗen kaafaaje konne'en men. Ndokke Firawna, laamiiɗo Misra innde hesre. Ewne mo Ɗuuɗa-haalaajo mo ɗaltori wakkatiire mum darnaande. Mi geeto. Jawmiraawo honooɓe asama woni innde am. Fakat bana mi geeto, bana hooseere Taboora caka kooseeje goɗɗe, bana hooseere Karmel kommbi mbeela, bana non semmbe garanɗo dow mooɗon. Kaɓɓe kuuje mon ngam on ndaheteeɓe, onon yimɓe Misra. Memfis laatoto ladde meere, nokkuure ferewnde nde walaa jooɗiiɓe ton. Misra laatino bana wiige wooɗŋge, ammaa peecu iwŋgu woyla ukkani nge. Koo honooɓe ɓe Misra hoosi haya boo laati bana nyalahoy paykoy. Kamɓe boo ɓe mbaawaay dartaago, ɓe ngayliti, ɓe ndoggi. Ngam nyalaade halkere maɓɓe, saa'i kiita maɓɓe ukkani ɓe. Misra ɗon dogga bana mboodi, bilaa sonyo sam, ngam konne'en maari ɗon ngara honugo ndi bee semmbe. Ɓe ɗon ukkano ndi bee pe'irɗe, bana fe'ooɓe leɗɗe. Ɓe ɗon pe'a laynde maari sukkunde nde goɗɗo waawataa nastugo, ngam ɓe ɗuuɗɓe masin, ɓe ɓuri baɓɓatti ɗuuɗugo.” Non Jawmiraawo wi'i. “Yimɓe Misra cemti, ngam ɓe njani haa juuɗe ummaatoore iwnde woyla.” Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “Ndaa, mi hiitoto Amon, lawru wonndu haa No, hawtaade bee Misra e labbi e laamiiɓe maari. Mi hiitoto boo Firawna e hooliiɓe mo fuu. Mi hokkan ɓe haa juuɗe yimɓe yiɗɓe mbarugo ɓe, haa juŋngo Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila e juuɗe honooɓe muuɗum. Ammaa ɓaawoɗon yimɓe njooɗoto fahin haa Misra, bana ko laati naane.” Non Jawmiraawo wi'i. “Onon danygol suka am Yaakubu, taa kule! Taa kultore, onon yimɓe Isra'iila! Mi hisnan on diga lesdi ndaayiindi haa yimɓe ma ndaha nder muuɗum. Yimɓe danygol Yaakubu ngartan, njooɗoto bee jam e de'ere, walaa kulnanɗo ɓe. Taa kule, onon danygol suka am Yaakubu. Min Jawmiraawo mi ɗon wondi bee mooɗon. Mi nattinan ummaatooje fuu haa caŋkititmi on. Ammaa onon, mi nattintaa on. Mi eltan on fakat, ammaa mi eltan on deydey, mi laarataa on bana on ngalaano aybe.” Non Jawmiraawo wi'i. Hiddeko Firawna haɓa bee Gaaza, Jawmiraawo wolwani Yeremiya dow Filisti'en. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Ndiyamji ɗon ɓesdo haa woyla, ilan bana maayo teelanŋgo. Ɗi paccan dow lesdi e ko woni dow maari fuu, dow gure e jooɗiiɓe ton. Yimɓe toroto ballal, yimɓe lesdi fuu mboyan. Ɓe nanan hoolo koloŋgi pucci e riggaaŋgo mootaaji pucci e hoolo pallooje maaji. Baabiraaɓe ngeecitittaako gal ɓikkoy muuɗum'en, ngam juuɗe maɓɓe tampi. Saa'i waɗi ngam halkugo Filistiya fuu, ngam ta'ugo ballal wallanɓe Tirus e Sidon fuu. Min Jawmiraawo mi halkan Filisti'en iwɓe duunde Kaftor. Mettamɓeram wari haa Gaaza, yimɓe Askalon cirwi. Ndey on accata ƴargo ɓalli mooɗon nder waadiwol mon? On ɗon ngooka: Kayto! Haa ndey kaafahi Jawmiraawo accata fiyugo? Lora nder suudu ma, de'u, siwta! – Noy ki siwtorto to min Jawmiraawo umri ki? Mi neli ki ta'ugo Askalon e jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela!” Ton o yahrata ki. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “Bone dow yimɓe Nebo! Berniwol maɓɓe halkaama. Konne'en nyaami Kiriyatayim, toskini yimɓe maagol. Ɓe ngibbini cuuɗi maagol cemmbiɗɗi, toskini yimɓe maagol. Maŋngu Mo'ab majji. Haa Hesbon, konne'en nufi kalluɗum dow Mo'ab: Ngare! En kalka ummaatoore nde'e! An boo, Madamen, a halkan, ngam kaafahi ɗon taasne. Yimɓe ɗon ngooka haa Horonayim: Halkere e yibbere naawnde! Mo'ab sampitaama! Nane no ɓikkoy mboyrata. Nane hoolo bojji dogguɓe dow laawol wa'iiŋgol haa Lukit e gookaali bone dow laawol jippiiŋgol haa Horonayim. Ɓe ɗon mbi'a: Ndogge, kisne yoŋkiiji mon! Ndogge bana wamnde ladde ! An Mo'ab, a tuugi semmbe ma e risku ma. Ammaa jonta konne'en nyaamete, an boo. Ɗowanteeɗo ma Kemos o daheteeɗo, bee liman'en mum e saraaki'en mum fuu. Nattinoowo ukkanto berniwol koo ngole, walaa koo gootol daɗata. Waadiwol e ƴoolde ɗiɗi fuu kalkan.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mbaɗane lesdi Mo'ab bileeji, ndi fiira ndi daayto. Berniiji maari laatoto bille, walaa mo jooɗoto ton.” Naaloore dow koo moy kuuwanɗo kuugal Jawmiraawo bee yeebaare. Naaloore dow naŋgtanɗo kaafahi mum e rufugo ƴiiƴam. Nden Mo'abi'en cemtiran lawru Kemos, bana Isra'iila'en cemtiri bee lawru wonndu haa Baytila ndu ɓe kooli ɗum. Onon worɓe Mo'ab, noy mbi'roton on honooɓe semmbiɗɓe, waawɓe konu? Kalkoowo lesdi Mo'ab wa'i dow berniiji maari, suka'en maari wooɗɓe njippi ngam mbareego.” Non Laamiiɗo mo innde mum Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Halkere Mo'ab ɓadake wargo, sarru maari ɗon ɓadito bee jaawal. Onon heeddiɗɗiraaɓe Mo'ab, onon annduɓe innde maari fuu, mboye ndi! Mbi'e: Kayya! Laamu maari cemmbiɗŋgu yewi, maŋngu maari e baawɗe maari njinni! Onon jooɗiiɓe Dibon, njippe joonde mon teddunde e njooɗe nder mbulwuldi! Ngam nattinoowo Mo'ab ukkani on, wili cuuɗi mon cemmbiɗɗi. Onon jooɗiiɓe haa Aro'er, ndare haa laawol, ayne, ƴame daɗɓe dogganɓe fuu ko waɗi. Ɓe njaaboto: Lesdi Mo'ab nattinaama! Mboye ndi, ngam ndi toskake! Ngooyne nder waadiwol Arnon no Mo'ab wilaama! Kiita wari dow berniiji ƴoolde, dow Holon e Yahas e Mofa'at e Dibon e Nebo e Bayti-Dibilatayim e Kiriyatayim e Bayti-Gamul e Bayti-Me'on e Keriyot e Bosra e berniiji Mo'ab ɓadiiɗi e daayiiɗi fuu. Baawɗe Mo'ab ta'i, semmbe maari majji.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Nguykine Mo'ab, ngam ɗum mawniti dow am. Mo'ab talloto nder tuure mum, haa yimɓe fuu njala ɗum. An Mo'ab, siftor no a jaliri Isra'iila'en. A dimmbi hoore ma dow maɓɓe bana to ɓe naŋngaaɓe caka mooɓre wuyɓe. Onon jooɗiiɓe Mo'ab, ngurte berniiji mon. Njooɗe caka tapaaje! Laate bana poola mbaɗanŋga saɓɓo mum haa sera gaaruwol. Mo'ab ɗon mawnito masin. Mi nani no yimɓe maari mawnitori, no ɓe njukori, no ɓe ƴaggori, no ɓe ɓurniri ko'e maɓɓe dow yimɓe. Min Jawmiraawo mi anndi ƴaggaare maɓɓe. Njuka maɓɓe laati meere, kuuɗe maɓɓe boo ngalaa nafuuda. Ngam maajum mboyanmi Mo'ab, mi ɗon wooka daliila lesdi Mo'ab fuu, mi ɗon uuma ngam yimɓe Kir-Heeres. Mi woyan yimɓe Sibama ko ɓuri yimɓe Ya'ajer. An berniwol Sibama, a laati bana inabohi ki lice mum njotti gaɗa Weendu Mannda, haa yotto Ya'ajer. Ammaa jonta nattinoowo ukkani ƴaamnde ɓiɓɓe leɗɗe ma e inabooje ma. Seyo e welwelo majji nder lesdi Mo'ab ndimoori. Inaboojam acci ilugo e ɓiɗɗirɗe, walaa ɓiɗɗoowo inabooje, hoolo seyo mum jinni. Yimɓe Hesbon e El'ale ɗon mboya, hoolo bojji maɓɓe ɗon yotto Yahas, haa yahugo Co'ar e Horonayim e Egilat-Silisiya. Koo maayel Nimrim boo ɓeeɓi. Mi nattinan nder Mo'ab koo moy gulanɗo uurle haa towndiije e lii'antooɗo labbi mum kirseteeɗi.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ngam maajum ɓernde am ɗon woya dow Mo'ab e yimɓe Kir-Heeres, ɗon sonƴa bana wommbere, ngam ko ɓe paggi fuu, majji. Koo moy femmbi hoore mum, laɓi wakkude mum. Ɓe fuu ɓe ƴari juuɗe maɓɓe, ɓe ɓorni limce buhuuje. Dow soorooji lesdi Mo'ab e babe maari fuu, sey bojji. Ngam mi fusi Mo'ab bana mbulku ngu faalaaka.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mo'ab nattinaama! Mboye! Lesdi Mo'ab toskake, ndi laati daliila kultoreeŋgol e jancoore ngam ummaatooje taariiɗe ndi.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Ummaatoore suuyan dow Mo'ab bana dutal ngal weeɗi bileeji mum. Kiriyot nyaamaama, cuuɗi cemmbiɗɗi maɓɓitaama. Nyalaade man honooɓe Mo'ab semmbiɗɓe kulan bana debbo ɓesnanɗo. Mo'ab natti, yimɓe ummaatoore maari njinni ngam ɓe mawniti dow am. Kultoreeŋgol e ngaska e tuuforgol laatanto on, onon yimɓe Mo'ab.” Non Jawmiraawo wi'i. “Dogguɗo kultoreeŋgol do'oto nder ngaska. Gurtiiɗo ngaska nastan tuuforgol. Ngam mi taynori hitaande hiitaago Mo'ab.” Non Jawmiraawo wi'i. “Dogguɓe tampi, ɗaɓɓi hisrude nder berniwol Hesbon. Ammaa yiite jamni nder maagol, ɗemŋgal yiite wurti diga laamorde Sihon, nyaami lesdi Mo'abi'en yiɗɓe haɓre, diga keerol maari haa caka maari. Bone laatani Mo'ab! Yimɓe sujidanɓe Kemos kalki. Ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe laati haɓɓaaɓe dahaaɓe. Ammaa haa timmoode balɗe ngartiranmi Mo'ab bana naane.” Non Jawmiraawo wi'i. Kanjum woni kiita maako dow Mo'ab. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow Ammooni'en: “Woodaa worɓe haa Isra'iila na? Woodaa ronooɓe ton na? Koni sujidanooɓe lawru Milkom kooci lesdi lenyol Gada, njooɗi nder berniiji ton?” Ngam maajum Jawmiraawo wi'i: “Saa'i ɗon wara haa mi nanna Ammooni'en nder berniwol Rabba hoolo konu. Ngol laatoto bille. Konne'en ngulan gure maagol bee yiite. Nden Isra'iila'en keɓtan lesdi muuɗum'en haa hoocuɓe ndi. Onon yimɓe Hesbon, mboye, ngam berniwol Ayu natti! Onon rewɓe Rabba, kadde limce buhuuje, njooyne, ngiile koo toy nder ci'e! Ngam ɗowanteeɗo mon Milkom o daheteeɗo, kaŋko e liman'en maako e ardiiɓe maako. Onon yimɓe tuurtooɓe, koni njukotooɗon bee waadiiji mon bee wi'ugo ɗi ɗon bee semmbe? Koni marsotooɗon ndesaaji mon, onon wi'anɓe: Moy haɓata bee amin? Ndaa, mi ukkanan on kultoreeŋgol, taariiɓe on fuu kulnan on. On ndoggan, koo moy tiitan yeeso mum ngam hisa, walaa mooɓtanɗo on.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Ammaa ɓaawoɗon ngartiranmi joonde Ammooni'en dahaaɓe bana naane.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa ko Jawmiraawo honooɓe asama wi'i dow Edoom: “Hikma jinni haa Teman na? Sarwooɓe Edoomi'en marɓe faamu ngalaa sawari na? Hikma maɓɓe majji na? Onon yimɓe Dedan, ngaylite, ndogge! Nyukke nder gasɗe. Mi ukkanan danygol Isuwa sarru, ngam saa'i waɗi mi hiito ɓe. To ittooɓe inabooje ngari haa mooɗon, ɓe accataa koo wukkuru wooru. To wuyɓe ngari jemma, ɓe luuwoto ko ɓe ngiɗi fuu. Min mi ɓorti danygol Isuwa fuu, mi sudditi nyukkorɗe maɓɓe, ngam taa ɓe tokko nyukkaago. Yimɓe Edoom kalki, non boo banndiraaɓe maɓɓe e heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe. Edoom tawataake. Acce atiime'en mon, mi wuurnan ɓe. Rewɓe yurumɓe caka mooɗon boo koolo yam.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Koo yimɓe woɗɓe ɓe ke'aay hiiteego, njari haa jardugel kiita. Nden kam onon on tammoto on laɓɓinteeɓe na? Fakat, onon boo on njaran ngel. Mi hunori innde am: Berniwol Bosra laatoto kulniiŋgol, perewŋgol. Yimɓe kuɗan ngol, naalan ngol. Gure maagol fuu laatoto ladde meere haa foroy.” Yeremiya wi'i: “Mi nani koŋngol iwŋgol haa Jawmiraawo, nelaaɗo boo nelaama haa wi'a ummaatooje: Mooɓte, ngare dow Edoom! Umme ngam konu! Mi leestinan on caka ummaatooje, on laatoto meeriɗinaaɓe. On tammi ɗe ɗon kula on, kanjum zammbi on. On mawnitiiɓe ngam on ɗon njooɗi nder gaaruuji e dow kooseeje. Ammaa koo to on njooɗake towɗum bana dutal, mi jippinan on.” Non Jawmiraawo wi'i. Mi waran bana mbarooga ngurtiiŋga laynde sukkunde baŋnge maayo Urdun, ngaranŋga haa durduɗe kecce. Bee juhuki ndiiwanmi Edoomi'en diga lesdi muuɗum'en. Ɓaawo maajum mi suɓan mo laamanto ummaatoore maɓɓe. Moy nanndi bee am? Moy ewnoto yam yeeso kiita? Ardiiɗo moye dartanto yam? Ngam maajum nane ko min Jawmiraawo mi nufani yimɓe Edoom, ko anniniimi waɗugo jooɗiiɓe haa Taman. Fakat ɓe daseteeɓe bana ɓiɓɓe dabbaaji, fakat lesdi maɓɓe nattinte. Hoolo yibbere Edoom dimmbinan lesdi, gookaali Edoomi'en njottoto maayo Maaliya. Konne'en ukkanto Bosra bana dutal leeranŋgal haa dow. Nyalaade man semmbiɗɓe Edoom kulan bana debbo ɓesnanɗo.” Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow Damas: “Yimɓe nder berniiji Hamat e Arpad ɗon caklo, ngam ɓe nani kubaruwol kalluŋgol. Ɓerɗe maɓɓe ta'i ngam kulol, ɓe mbaawataa de'ititgo bana mbeela nga henndu dimmbini. Yimɓe Damas tampi, ngayliti haa ndogga nder kulol. Mettamɓeram e naawreeŋga naŋngi ɓe, bana luuwe naŋngirta ɓesnanɗo. Kayya! Berniwol tedduŋgol ngo'ol, ceyiiŋgol naane, koo moy acci ngol. Nyalaade man, suka'en njanan nder babe maagol, honooɓe maagol fuu kalkan.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Mi huɓɓan yiite dow mahi Damas, nge nyaama laamorde Benhadat.” Ndaa ko Jawmiraawo wi'i dow yimɓe Keedar e laamiiɓe berniwol Hacoor ɓe Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila jaali: “Umme, kippe yimɓe Keedar, kalke yimɓe fuunaaŋge ɓe'e. Kooce cuuɗi laymaaji maɓɓe e dammooji maɓɓe, itte wiirndallooji laymaaji maɓɓe e ko woni nder maaji fuu non boo geelooɗi maɓɓe. Ngooke dow maɓɓe: Kultoreeŋgol koo toy! Onon yimɓe Hacoor, min Jawmiraawo mi wi'i on: Njaawɗe, nyukke nder gasɗe! Ngam Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila nufani on nufaye, haɓɓi dabare dow mooɗon. O wi'i: Umme, kippe yimɓe hoolɗinɓe ɓe'e! Ɓe ngalaa dammuɗe koo jamɗe palduɗe, ɓe ɗon njooɗi feere maɓɓe boo.” Non Jawmiraawo wi'i. “Njaɓte geelooɗi maɓɓe, tokke maɓɓe laatano on keɓal konu. Mi saŋkitan yimɓe laɓa-taarna'en ɓe'e haa alkibilaaji fuu, mi ukkanan ɓe halkere koo toy.” Non Jawmiraawo wi'i. “Hacoor laatoto ladde meere, jooɗorde cuuli haa foroy. Walaa mo jooɗoto ton, walaa mo hoɗata ton.” Nde Sedekiya fuɗɗi laamanaago Yahuuda, Jawmiraawo wolwani annabi Yeremiya dow lesdi Elam. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Baawɗe yimɓe Elam, ɗum fiɗooɓe kuri maɓɓe. Mi yewan lagaaje maɓɓe. Mi umminan keni haa alkibilaaji nayi fuu, ɗi mbifa dow Elam, ɗi caŋkita yimɓe koo toy. Riiwaaɓe Elam ngonan nder lesɗe fuu. Mi hulnan Elami'en yeeso konne'en maɓɓe yiɗɓe mbarugo ɓe. Bee tikkere am saatunde ukkananmi ɓe sarru. Mi yoofa kaafahi, ki tokko ɓe haa to mi nattini ɓe.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi nattinan laamiiɓe e saraaki'en Elam, nden mi jo'inan leeso laamu am ton. Ammaa haa timmoode balɗe ngartiranmi joonde Elam bana naane.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa ko Jawmiraawo wi'i bee hunnduko annabi Yeremiya dow Baabila, lesdi Kaldiya'en: “Anndine ɗum caka ummaatooje, ngooyne ɗum! Ndarne tuutawal konu, mbaɗe wooynaandu, taa cuuɗe ɗum! Mbi'e: Lesdi Baabila do'ake! Ɗowanteeɗo maari Beel toskake, Marduk fusi, labbi maako toskake, suuraaji maako cehaaɗi kalki. Ummaatoore iwnde woyla wari haɓugo bee lesdi Baabila, laatinan ndi ladde meere. Yimɓe e dabbaaji fuu ndoggan, walaa mo jooɗata ton.” Jawmiraawo wi'i: “Wakkati man yimɓe Isra'iila e yimɓe Yahuuda kawtan, ngaran bee bojji ngam ɗakkotirgo bee Jawmiraawo Allah muuɗum'en. Ɓe ƴaman laawol Siyona, nden ɓe ngaylititto, ɓe tokkoto ngol. Ɓe kaɓɓan alkawal duumiiŋgal bee am, ɓe meetataa yejjitugo ngal. Yimɓe ummaatoore am laati bana baali majjuɗi. Waynaaɓe maɓɓe majjini ɓe dow kooseeje. Ɓe ngiili bana baali diga hooseere nde'e haa ndeya, ɓe ngejjiti waalde maɓɓe. Fottuɓe bee maɓɓe fuu ukkani ɓe. Konne'en maɓɓe mbi'i: Ko min mbaɗi, naa ɗum aybe, ngam ɓe mbaɗi hakke dow Jawmiraawo, marɗo adilaaku fuu, ɗum Jawmiraawo mo kaakiraaɓe maɓɓe ɗonno koolo ɗum. Onon yimɓe Isra'iila, ndogge Baabila, ngurte lesdi Kaldiya'en! Aarte dillugo bana jawɗi ardorto tokkere ! Mi ɗon ummina mooɓgal ummaatooje mawɗe haa woyla, ɗe ngara haɓugo bee Baabila. Ɓe ndarna caffuuji dow berniwol, ɓe nyaama ngol. Ɓe piɗan kuri maɓɓe bana gaw'en, walaa koo gootol woofata. Lesdi Kaldiya laatoto keɓal konu, hippooɓe ndi fuu caftan ngal.” Non Jawmiraawo wi'i. “Onon yimɓe Baabila, on mbili maral lesdi am. Ngam man on ɗon ceyo, on ɗon mbelmbelta, on ɗon ndiwa bana ngakkon caka huɗo hecco, koo bana puccu hijanŋgu. Lesdi mooɗon, kayri boo ndi toskoto, ndi heewan mbustu. Kaldiya laatoto ummaatoore ɓaawoore, Baabila laatoto ladde hamaadaare meere. Ngam daliila tikkere am, walaa jooɗotooɓe ton, ngol ferwan fuu. Koo moy caalotooɗo hultoran, hayɗinan ngam masiibooji maagol fuu. Onon fiɗooɓe kuri, ndarne caffuuji dow berniwol Baabila, taare ngol. Piɗe kuri mon fuu dow maagol, ngam ngol waɗi hakke dow Jawmiraawo. Ummine gookaali konu nder taarde maagol fuu. Jonta berniwol Baabila yoofi balmi mum. Cuuɗi maagol cemmbiɗɗi ngibbi, mahi maagol ngibbi. Min Jawmiraawo mi ɗon waato yimɓe Baabila. Onon boo mbaate ɓe, mbaɗe ɓe ko ɓe mbaɗi naane! Nattine aawooɓe e sodooɓe haa Baabila. Koo moy jooɗiiɗo ton hulan kaafahi, hootan lesdi muuɗum haa yimɓe mum ngoni.” Yimɓe Isra'iila laati bana baali majjuɗi ɗi barooɗe ndiiwi. Laamiiɗo Assuura aarti nyaamugo ɓe. Haa ragare, Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila nami i'e maɓɓe. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i: “Mi hiitoto laamiiɗo Baabila e lesdi mum, bana mi hiitori laamiiɗo Assuura. Mi hooran yimɓe Isra'iila haa durduɗe muuɗum'en, ɓe nyaama ko fuɗata dow hooseere Karmel e nder lesdi Baasan, ɓe kaara dow kooseeje Efrayim e nder lesdi Gile'at. Min Jawmiraawo mi wi'i: Wakkati man, to goɗɗo ɗaɓɓiti zunuubaaji Isra'iila e hakkeeji Yahuuda, o tawataa ɗi, ngam mi yaafanto koo moy luttuɗo mo accumi bee yoŋki.” “Ukkane yimɓe Meratayim e Pekoda, kalke ɓe! Mbile, nattine ɓe fuu! Mbaɗe ko min Jawmiraawo umri on fuu! Hoolo konu ummi nder lesdi, halkere naawnde waɗi. Lesdi Baabila laati bana tappirɗum. Ndi tappi, sampiti duniyaaru fuu, jonta tappirɗum man fusi. Baabila warti nokkuure ferewnde caka ummaatooje. An Baabila, mi tuufani ma tuuforgol, an boo a anndaano. Jonta a nasti ngol. Mi heɓti ma, mi naŋngi ma, ngam a haɓi bee am. Mi maɓɓiti sigordu balmi am, mi wurtini balmi ngam waŋgingo tikkere am. Woodi ko mi waɗata nder lesdi Kaldiya'en, min Jawmiraawo honooɓe asama. Nane haraka dogguɓe, daɗɓe lesdi Baabila ngaddi habaru haa Siyona no Jawmiraawo Allah men waatori Baabila ngam daliila haykaliiru mum. Umre fiɗooɓe kuri ɓe ngara haa Baabila, ewne annduɓe haɓre bee lagaawal fuu. Taare berniwol, taa goɗɗo daɗa. Mbaɗe ngol fodde kuuɗe maagol fuu. Mbaɗe ngol bana ngol waari woɗɓe, ngam ngol ƴaggi dow Jawmiraawo, dow Ceniiɗo Isra'iila. Ngam maajum suka'en maagol njanan nder babe maagol, honooɓe maagol fuu kalkan nyalaade man.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “An Baabila, a heewi ƴaggaare. Ngam man mi honete. Ngam nyalaade ma wari, kiita ma yottake. Nden ummaatoore ma ƴaggiinde fergoto, do'oto, walaa mo umminta nde. Mi huɓɓan yiite nder berniiji ma fuu, nge nyaama ko taari ɗum fuu.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Yimɓe Isra'iila e Yahuuda ɓe toonyaaɓe. Dahɓe ɓe fuu ɗon njogito ɓe, cali yooftugo ɓe. Ammaa kisnoowo ɓe o cemmbiɗɗo, innde maako Jawmiraawo honooɓe asama. Fakat o jiŋngan ɓe. O de'itinan duniyaaru, ammaa o diwninan yimɓe Baabila.” Jawmiraawo wi'i: “Kaafahi waran dow Kaldiya'en, dow jooɗiiɓe haa Baabila e ardiiɓe maagol e hikma'en maagol. Kaafahi waran dow waɗooɓe hatti maagol, sey ɓe laato faataaɓe. Kaafahi waran dow semmbiɗɓe maagol, haa ɓe kultora. Kaafahi fiyan pucci maagol e mootaaji pucci maagol. Kaafahi waran dow honooɓe maagol jananɓe, ɓe laato bana rewɓe. Kaafahi waran dow ndesaaji maagol, ɗi njaɓte! Hokkere waran dow ndiyamji maagol, ɗi ɓeeɓan. Ngam lesdi Baabila heewi labbi kulniiɗi ɗi laatini yimɓe yinnaaɓe. Ngam maajum kuuje ladde e pobbi e dabbi njooɗodotto ton, woodaa mo jooɗoto ton haa abadan ! Nattere Baabila laatoto bana nattere berniiji Sodoma e Gomorra e gure taariiɗe ɗi. Walaa mo jooɗoto ton, walaa mo hoɗata ton.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ndaa, yimɓe ɗon ngara diga lesdi woyla, ummaatoore ɗuuɗnde e laamiiɓe ɗuuɗɓe ummi haa keeri duniyaaru. Ɓe ɗon njogi lagaaje e labbe, ɓe saatuɓe, ɓe ngalaa enɗam. Daaɗe maɓɓe ɗon iida bana maayo maŋngo, ɓe wa'iiɓe pucci, ɓe taaskiiɓe bana gorko gooto ngam haɓugo bee Baabila. Laamiiɗo Baabila nani habaru maɓɓe, juuɗe maako tampi, kulol naŋngi mo bana luuwe naŋngirta ɓesnanɗo. Min Jawmiraawo mi waran bana mbarooga ngurtiiŋga laynde sukkunde baŋnge maayo Urdun, ngaranŋga haa durduɗe kecce. Bee juhuki ndiiwanmi yimɓe Baabila diga berniwol muuɗum'en. Ɓaawo maajum mi suɓan mo laamanto ummaatoore maɓɓe. Moy nanndi bee am? Moy ewnoto yam yeeso kiita? Ardiiɗo moye dartanto yam? Ngam maajum nane ko min Jawmiraawo nufani berniwol Baabila, ko anniniimi waɗugo lesdi Kaldiya'en. Fakat ɓe daseteeɓe bana ɓiɓɓe dabbaaji, fakat lesdi maɓɓe nattinte. Hoolo yibbere Baabila dimmbinan lesdi, ummaatooje goɗɗe nanan gookaali maɓɓe.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mi ɗon ummina henndu nattinooru Baabila e Kaldiya'en jooɗiiɓe ton. Mi nelan jananɓe haa Baabila, ɓe ndiiwa yimɓe bana henndu saŋkitirta nyaande. To nyalaade sarru wari, ɓe ukkanto Baabila diga alkibilaaji fuu, ɓe mbuuwa lesdi man laaɓɗum tal. Taa acce honooɓe Baabila tira lagaaje malla ɓorno sulke. Taa acce suka'en ndaɗa! Nattine mooɓre konu maɓɓe fuu! Yuwaaɓe njanan, maayan dow laabi lesdi Kaldiya'en. Min Allah Jawmiraawo honooɓe asama mi wudinaay Isra'iila e Yahuuda bana rewɓe yurumɓe koo nde lesdi maɓɓe heewi hakkeeji yeeso Ceniiɗo Isra'iila. Ndogge Baabila, kisne yoŋkiiji mon, ngam taa on mbare ngam aybe maagol. Ngam mi ɗon waato ngol, mi warjo ngol fodde kuuɗe maagol. Berniwol Baabila laati jardugel kaŋŋeeri nder juŋngo am haa wuykina duniyaaru fuu. Ummaatooje njari nguykinoojam maagol, haa ɓe laati bana yinnaaɓe. Jonta nii Baabila do'i, halki! Mboye ngol, ɗaɓɓite lekki ngam kuuduuje maagol, teema ngol yamɗitan! Jananɓe jooɗiiɓe ton mbi'i: Min muuyno yamɗitingo Baabila, ammaa ngol yamɗitaay. Accen ngol, en koota, koo moy haa lesdi mum! Kiita Allah dow maagol mawni haa yotti duule asama.” Yimɓe Allah ɗon mbi'a: “Jawmiraawo gooŋɗini en. Ngare, en ngecca haa Siyona ko Jawmiraawo Allah men waɗi!” Jawmiraawo ummini ɓerɗe laamiiɓe Mediya, ngam o annini halkugo Baabila. Bana non o waatorto ngol ngam daliila haykaliiru maako. Hoore'en konu umri: “Ceeɓne kuri mon, naaŋge bawarɗe mon! Ɓaŋgte tuutawal konu ngam ukkanaago mahi Baabila! Cemmbiɗine aynol. Ndarne aynooɓe, taaskitine baaltol.” Jawmiraawo ɗon timmina anniya ka o anndini dow yimɓe Baabila. Berniwol Baabila ɗon jooɗi kommbi maaje ɗuuɗɗe, woodi ndesaaji mawɗi. Ammaa timmoode maagol yottake, muudoore maagol heewi ! Jawmiraawo honooɓe asama hunori hoore muuɗum: “An Baabila, mi hebbinte bee yimɓe ɗuuɗɓe bana baɓɓatti, ɓe mbaɗan gookaali jaalorgal dow maaɗa.” Jawmiraawo waɗi lesdi bee baawɗe mum, o tagi duniyaaru bee hikma maako, o we'iti asama bee anndal maako. To o umri, ndiyamji ɗon mooɓo nder asama, o ɗon wa'ina duule haa keeri duniyaaru, o ɗon sakkina ma'e haa iyeende toɓa, o ɗon wurtina henndu nder cigorɗi maako. Yimɓe fuu ɓe faataaɓe, sooya-anndal'en. Koo moy kilaajo semtiran labbi muuɗum, ngam suuraaji ɗi o waɗi laataaki ɗowanteeɓe bee gooŋga, ɗi ngalaa yoŋki. Ɗi kuuje meereeje, jalnooje, saa'i kiita ɗi kalkan. Ammaa Allah laatiiɗo geɗal Yaakubu laataaki bana non. Kaŋko woni tagɗo kuuje fuu, o suɓi Isra'iila'en ɓe laato yimɓe maral maako. Innde maako Jawmiraawo honooɓe asama. Jawmiraawo wi'i: “An Baabila, a laati tappirɗum am, a balmol am. Bee maaɗa tappirmi ummaatooje, kalkumi laamuuji. Bee maaɗa tappirmi puccu e ba'iiɗo ngu, mootaaji pucci e wa'iiɓe ɗi. Bee maaɗa tappirmi gorko e debbo, ndottiijo e derkeejo, suka e paanyo. Bee maaɗa tappirmi gaynaako e tokkere mum, demoowo e ga'i mum cindaaɗi, ngomna'en e kaliifa'en.” Jawmiraawo wi'i: “On ngi'an no mi waatorto Baabila e yimɓe Kaldiya kalluɗum ko ɓe mbaɗi Siyona fuu. An Baabila, a laati bana hooseere semmbiɗnde halkunde duniyaaru fuu. Ammaa min Jawmiraawo mi honete. Mi fortan juŋngo am dow maaɗa, mi tallete diga dow tapaaje haa mi laatine waagaare ndoondi. Walaa koo'anɗo hayre haa bille maaɗa, koo ngam wallingo caɓɓawal, koo ngam toldu suudu. A laatoto ladde meere haa foroy.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ɓaŋgte tuutawal nder lesdi! Puufe luwal konu haa ummaatooje nana ɗum! Taaskitine ummaatooje ngam haɓre bee Baabila! Ewne laamuuji Araraada e Minni e Askanas, ndarne hooreejo ngam haɓugo bee maagol! Ngadde pucci ɗuuɗɗi bana baɓɓatti! Taaskitine laamiiɓe Medi'en e ngomna'en maɓɓe e kaliifa'en maɓɓe e ummaatooje ɗe ɓe laamanto fuu. Taaskitine ummaatooje ɗe'e ngam haɓugo bee Baabila. Lesdi ɗon dimmbo, ɗon diwna, ngam min Jawmiraawo mi ɗon timmina nufo am, mi laatina Baabila ladde meere nde walaa jooɗiiɓe ton. Honooɓe Baabila acci haɓre, ɗon njooɗi nder cuuɗi cemmbiɗɗi. Semmbe maɓɓe jinni, ɓe laati bana rewɓe. Dammuɗe berniwol ngibbi, cuuɗi maagol ɗon ngula. Waddooɓe habaru ɗon tokkotiri ngam anndingo laamiiɗo Baabila no konne'en kippake berniwol koo toy fuu. Ɓe koo'i eerorɗe maayo, ɓe nguli kewe, honooɓe Baabila fuu kultori. Halkere Baabila ɓadake. Ɗum laatoto bana goɗɗo taaskitinta laarre. Lutti seɗɗa, konne'en codan yimɓe maagol.” Non Jawmiraawo honooɓe asama, Allah Isra'iila wi'i. Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila nyaami Urusaliima, nami ngol, laatini ngol bana mbulku sookru, moɗi ngol bana kuuŋga moɗirta, hebbini reedu mum bee kuuje maagol booɗɗe, wudini ngol. Sey yimɓe Siyona mbi'a: “Toonyaare nde yimɓe Baabila toonyori min, loro dow ko'e maɓɓe!” Yimɓe Urusaliima boo mbi'a: “Yimɓe Kaldiya ndoondo aybe ƴiiƴam amin!” Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mi jiŋngan on, onon yimɓe Urusaliima, mi waatoto konne'en mooɗon. Mi sukkan maayo Baabila, haa ceeɓooje maagol ɓeeɓa. Nden Baabila laatoto waagaare kaa'e e jooɗorde cuuli. Woodaa mo jooɗoto ton. Caalotooɗo fuu hultoran, hayɗinan dow maagol. Yimɓe Baabila fuu ɗon ubba bana barooɗe, ɓe ɗon ngurɓo bana mbarookoy. Nde suuno naŋngi ɓe, mi waɗi nyaamduuji. Mi wuykinan ɓe haa ɓe ngima bee seyo. Nden ɓe ɗaanoto, ɓe meetataa finugo. Bana njawkon, bana jawɗi baali e jawɗi be'i njahranmi ɓe hirseego.” Non Jawmiraawo wi'i. “Sesak, berniwol ngol duniyaaru fuu maŋgti ɗum, konne'en nyaami ngol! Baabila warti nokkuure ferewnde caka ummaatooje. Mbeela wa'i, moɗi Baabila bee ƴuuge maaga iidooje. Gure maagol perwi, laati ladde meere e lesdi njoorndi ndi walaa jooɗiiɗo koo caalotooɗo ton. Mi hiitoto Beel, ɗowanteeɗo Baabila. Mi doolan mo tuutugo ko o moɗi. Ummaatooje meetataa mooɓaago haa maako ngam sujidango mo. Mahol Baabila yibbi! Onon yimɓe Isra'iila, ngurte nder maagol! Kisne yoŋkiiji mon e tikkere am saatunde! Taa ɓerɗe mon ta'a, taa kultore ngam kubaruuji ɗi nanoton nder lesdi. Ngam hitaande nde'e kubaruwol gootol waran e mawri man kubaruwol goɗŋgol, toonyaare ɗuuɗan dow lesdi, laamiiɗo ummanto laamiiɗo goɗɗo. Ngam maajum saa'i ɗon wara haa mi hiito labbi Baabila cehaaɗi. Lesdi fuu toskoto, naawnaaɓe fuu ndo'oto, maaya nder maagol. “Onon daɗɓe kaafahi, ndille! Taa ndare jonta, njehe! Koo to on daayiiɓe lesdi mooɗon, ciftoreeɗam, min Jawmiraawo, numte Urusaliima boo. On ɗon mbi'a: Min toski bee nanugo jancooɓe, min keewi semteende. Jananɓe nasti nder nokkuuje ceniiɗe nder Suudu Jawmiraawo. Ngam maajum mbi'anmi: Saa'i ɗon wara haa mi hiito labbi Baabila cehaaɗi, nden naawnaaɓe nder lesdi ndi'i fuu uumoto. Koo to Baabila eeŋgi haa yotto asama, ngol nyiɓi cuuɗi cemmbiɗɗi towɗi, min kam mi nelan yimɓe ngam nattingo ngol.” Non Jawmiraawo wi'i. “Nane gookaali diga Baabila e hoolo yibbere mawnde nder lesdi Kaldiya'en. Jawmiraawo ɗon wila Baabila, ɗon je'ina hoolo maŋngo nder maagol. Honooɓe ngol ɗon koola bana ndiyamji mawɗi, hoolo man ummi. Ɓe ngari nattingo Baabila. Semmbiɗɓe maagol kaɓɓaama, lagaaje maagol ngewi. Ngam Jawmiraawo woni Allah mo waatoto. O warjoto fakat. O wuykinan ardiiɓe maagol e hikma'en maagol, ngomna'en e kaliifa'en e honooɓe fuu. Ɓe ɗaanoto ɗoyŋgol tedduŋgol, ɓe meetataa finugo.” Bana nii Laamiiɗo mo innde mum Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ndaa ko Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Konne'en ngibbinan mahi Baabila tekkuɗi fuu, ngulan dammuɗe maagol towɗe bee yiite. Jama'aaje ɗon torro meere, yiite nyaaman kuuɗe ummaatooje.” Seraya ɓii Neriya ɓii Mahaseya wonno saraakiijo ɓadiiɗo laamiiɗo Sedekiya. Nder nduuɓu Sedekiya, laamiiɗo Yahuuda, nayaɓu, o ɗofti mo haa Baabila. Yeremiya umri Seraya o yahra habaru muuɗum ton. Yeremiya winndino haala sarru ngu tammi ukkanaago Baabila fuu, o winndi ka haa deftere. Nden o wi'i Seraya: “To a yottake Baabila, sey a jaŋnga bolle ɗe'e fuu bee tiinaare. Nden waɗ do'a ni'i: Yaa Jawmiraawo, an wolwi dow nokkuure nde'e, a halkan nde, taa goɗɗo tokko jooɗaago ɗo, koo yimɓe, koo dabbaaji. A wi'i nde laatoto ladde meere haa foroy. An Seraya, ɓaawo a timmini jaŋngugo deftere nde'e, haɓɓu hayre haa maare, sakkin nde nder maayo Efratis, nden wi': Bana nii Baabila yollorto, meetataa ummaago, ngam daliila halkere nde Jawmiraawo ukkanta ngol.” Bolle Yeremiya kaaɗi haa ɗo. Sedekiya woodi duuɓi noogas e go'o, saa'i o laamo. O laami haa Urusaliima duuɓi sappo e go'o. Innde daada maako Hamutal ɓii Yeremiya mo Libna. O waɗi kalluɗum yeeso Jawmiraawo, kal-kal bana Yooyakim waɗno. Ɗum waɗi non ngam Jawmiraawo tikkani Urusaliima e Yahuuda haa o riiwi ɓe daayiiɗum bee maako. Sedekiya boo tuurtani laamiiɗo Baabila. Nder nduuɓu laamu Sedekiya njoweenayaɓu, nder lewru sappooru, nyalaade sappo maaru, Nabukodonosor wardi bee jama'aare konu muuɗum fuu, ɓe mbaɗi saŋngeere maɓɓe yeeso berniwol, ɓe mbaagi lesdi, ɓe taari berniwol Urusaliima ngam hippaago ngol. Berniwol ngo'ol hippaama haa yotti nduuɓu laamiiɗo Sedekiya sappo e go'oowu. Nyannde joweenayaɓre nder lewru nayaɓru, weelo saatuŋgo waɗi nder berniwol. Ummaatoore walaa ko nyaame. Kaldiya'en cumpiti mahol berniwol. Nde jemma waɗi, jama'aare konu Yahuuda fuu doggi. Koo nde Kaldiya'en ɗon taari Urusaliima, ɓe caali gal dammugal gonŋgal hakkunde mahi ɗiɗi, ɗakki jarne laamiiɗo. Nden laamiiɗo Sedekiya tokki laawol gal waadiwol Urdun. Ammaa jama'aaje konu Kaldiya'en taasni mo, njokki mo haa yayre kommbi Yeriko. Jama'aare konu maako fuu saŋkiti, acci mo. Ɓe naŋngi laamiiɗo, ɓe njahri mo yeeso laamiiɗo Baabila, haa Ribla nder lesdi Hamat. Ton ɓe kiiti mo. Laamiiɗo Baabila umri hirsugo ɓiɓɓe Sedekiya yeeso maako. O umri hirsugo mawɓe Yahuuda boo. Nden o umri ɓe ɗoofa gite Sedekiya, ɓe kaɓɓa mo bee callalluuji njamndi mboɗeeri. Ton Sedekiya jooɗi haa suudu daŋngay haa nyalaade nde o maayi. Nder nduuɓu laamu Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, sappo e njoweenayaɓu, nyannde sappoore maaru nder lewru jowaɓru, Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe laamiiɗo Baabila nasti Urusaliima. O wuli haykaliiru Jawmiraawo e saare laamu e cuuɗi Urusaliima e cuuɗi mawɓe fuu. Jama'aare konu Kaldiya'en fuu e hooreejo aynooɓe ngibbini mahi taariiɗi Urusaliima. Yimɓe luttuɓe, waato laafuɓe e luttuɓe nder berniwol, hawtanɓe laamiiɗo Baabila e waɗooɓe sanaa'a luttuɓe, Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe dahi ɓe. Ammaa o acci laafuɓe woɗɓe nder lesdi haa ɓe laato remooɓe inabooje e gese. Kaldiya'en pusi daŋraŋge njamndi mboɗeeri haa haykaliiru Jawmiraawo e jo'inirɗe e loonde njamndi mboɗeeri wonnde haa daldal haykaliiru Jawmiraawo, ɓe njahri kuuje ɗe njamndi mboɗeeri ɗe'e fuu haa Baabila. Ɓe kooci boo kuuje ɗe njamndi mboɗeeri kuuwtinirteeɗe ngam dewal, payanɗe ngam ndoondi, jarduɗe, ɓoftirɗe, laɓe e taasahoy. Hooreejo aynooɓe go hooci boo daarooje, pehe urnirɗe, taasaaje, payanɗe, jo'inirɗe pittirlaaji, jarduɗe, taasahon, kuuje kaŋŋeeri e cardi fuu. Daŋraŋge ɗiɗi e loonde go bee ga'i sappo e ɗiɗi ɗi njamndi mboɗeeri les maaru e jo'inirɗe ɗe laamiiɗo Suleymaanu waɗno ngam haykaliiru Jawmiraawo, njamndi mboɗeeri kuuje ɗe'e fuu, goɗɗo waawataa awnugo ɗum. Haa bamaaɗum dow daŋraŋgal koo ngale, woodi rummaanooje cappanɗe joweenayi e joweego haa bakeeje fuu. Limgal rummaanooje taariiɗe ɗum fuu waɗi teemerre. Nden hooreejo aynooɓe hoo'i Seraya, limanjo mawɗo e Sefaniya limanjo ɗiɗaɓo e aynooɓe dammuɗe tato. Nder berniwol o hoo'i gooto nder saraaki'en maako kaliifaajo honooɓe e worɓe njoweeɗiɗo caka ɓurɓe ɓadaago bee laamiiɗo, tawaaɓe nder berniwol e binndoowo mawɗo konu, mo hoo'i yimɓe lesdi ngam jama'aare konu e worɓe cappanɗe njoweego nder yimɓe lesdi tawaaɓe nder berniwol. Nebuzaradan, hooreejo aynooɓe hoo'i ɓe, yahri ɓe yeeso laamiiɗo Baabila haa Ribla. Laamiiɗo Baabila umri ɓoccugo ɓe e mbarugo ɓe haa Ribla nder lesdi Hamat. Ton ɓe maayi. Bana nii yimɓe Yahuuda ndahira diga lesdi muuɗum'en. Ndaa limgal yimɓe ɓe Nabukodonosor dahi: Nder nduuɓu laamu maako njoweeɗiɗaɓu, Yahuudu'en ujine tato e noogas e tato (3.023). Nder nduuɓu maako sappo e njoweetataɓu, teemeɗɗe njoweetato e cappanɗe tato e ɗiɗo (832) diga Urusaliima. Nder nduuɓu maako noogas e tataɓu boo, Nebuzaradan hooreejo aynooɓe Nabukodonosor dahi teemeɗɗe njoweeɗiɗo e cappanɗe nayo e njowo (745). Limgal dahaaɓe fuu waɗi ujine nayo e teemeɗɗe njoweego (4.600). Nder nduuɓu cappanɗe tati e njoweeɗiɗaɓu ɓaawo daheeki Yooyakin, laamiiɗo Yahuuda, nder lewru sappo e ɗiɗawru, nyannde maaru noogas e jowaɓre, Ewil-Merodak, laamiiɗo Baabila darjiɗini Yooyakin, o wurtini mo diga fursina. Ɗum nduuɓu ngu o heɓi laamu. O mo'ani mo, o ɓaŋgti joonde maako dow joole laamiiɓe wonduɓe bee maako haa Baabila. Ɓe ɓorti Yooyakin limce fursina. O nyaami haa taabal laamiiɗo balɗe maako fuu. Nguure maako, nguure tabitiinde, laamiiɗo Baabila hokki mo nde nyalaade nyalaade, balɗe maako fuu. Kayto! Berniwol Urusaliima yeewaama, naane ngol heewi yimɓe! Naane ummaatooje teddini ngol, jonta ngol laati bana debbo jurumɗo. Ngol laamanino lesɗe, jonta ngol nasti njeyaaŋgu. Jemma fuu ngol ɗon woya, gonɗi ɗon dow galaŋge maagol. Yiɗɓe ngol fuu, walaa koo gooto maɓɓe de'itinta ngol. Sooba'en maagol fuu zammbi ngol, laati konne'en maagol. Yimɓe Yahuuda fuu ndahaama, laati maccuɓe, torraaɓe. Ɓe ɗon njooɗi nder lesɗe jananne, ɓe ngalaa siwtaare. Konne'en ɗon taaro ɓe, laawol daɗugo woodaa. Laabi Siyona perwi, ngam walaa garanɗo haa juulɗe. Walaa koo goɗɗo haa dammuɗe berniwol, liman'en ɗon uuma, faanyɓe rewɓe ɗon cuno, Siyona ɗon nder mettamɓeram. Ɓillooɓe ngol njaali ngol, konne'en maagol ɗon bee jam. Jawmiraawo yarni ngol bone ngam hakkeeji maagol ɗuuɗɗi. Konne'en naŋngi ɓikkoy maagol, dahi koy. Daraja Urusaliima ittake. Mawɓe maagol nanndi bee lelji dogganɗi yeeso loohoowo, ɗi tampuɗi ngam ɗi tawaay durduɗe. Nder nyalɗe ɓillaare e gaanci maagol, ngol ɗon siftora daraja maagol naane. Nde konne'en nyaami ngol, walaa balluɗo ngol. Ɓillooɓe ngol ceyori do'ere maagol, njaanci ngol. Berniwol Urusaliima waɗi hakkeeji naawɗi, ngol laati bana jiddere. Teddinɓe ngol naane ngi'i temmbuki maagol, ɗon njawo ngol. Ngol ɗon uuma, ngol wayliti ɓaawo. Coɓki maagol ɗon takko gawarle limce maagol, ngol numaay timmoode maagol. Ngol do'i do'ere naawnde, walaa mo de'itinta ngol. Ngol ɗon toro Jawmiraawo enɗa ngol, ngam konne'en njaali ngol. Ɓillooɓe ngol njaɓti ndesaaje maagol fuu. Ngol yi'i no saadooni'en nastiri suudu seniindu koo nde Jawmiraawo haɗno ɓe nastugo nder mooɓre yimɓe mum. Yimɓe ummaatoore maagol fuu ɗon uuma, ɗon ɗaɓɓita nyaamdu. Ɓe ɗon ndokka jawdi maɓɓe ngam ɓe keɓa nyaamdu, ɓe ngeeɗa. Berniwol ɗon toro Jawmiraawo: “Laar no ɓe njawori yam!” “Onon saalotooɓe fuu, taa sarru ngu'u heɓa on! Woodi naaworla bana naaworla am na, ka Jawmiraawo yarnatammi nder wakkati tikkere mum? O jippini yiite, nge wuli nder am. O tuufani yam tuuforgol, o lorni yam ɓaawo. O laatini yam geewaaɗo, mi nyawɗo foroy. O laari hakkeeji am fuu, o haɓɓi ɗi kaɓɓol, o yowi ɗi dow daande am, teddeeŋga maaji tampini yam. Jawmiraawo hokki yam haa juuɗe ɓurdanɓe yam semmbe. Jawmiraawo wudini honooɓe semmbiɗɓe wonɓe nder am fuu. O neli jama'aare konu dow am, nde nama suka'en am. O ɓiɗɗi yam bana inabooje nder ɓiɗɗirde. Ngam maajum mboyanmi, gite am ɗon ilna gonɗi. De'itinoowo yam, geeɗitinɗo yoŋki am daayake. Ɓikkoy am ɗon caklo, ngam konne'en ɓurdi koy semmbe. Mi ɗon weeɗa juuɗe am, ammaa balloowo yam woodaa. Jawmiraawo mooɓti dow am ɓillooɓe taariiɓe yam. Ɓe ɗon ndaarammi bana huunde nyiddunde. Ammaa Jawmiraawo o adiliijo, koo to mi tuurtani umrooje maako. Naneeɗam, onon ummaatooje fuu, ndaare bone am. Faanyɓe rewɓe am e suka'en am ndahaama. Mi ewni yiɗɓe yam, ammaa ɓe zammbi yam. Liman'en e ndotti'en maayi dow laabi am, saa'i ɓe ɗon ɗaɓɓita nyaamdu haa ɓe ngeeɗa. Yaa Jawmiraawo, laar ɓillaare am, teteki am ɗon ngula, ɓernde am ta'i ngam daliila tuurtol am. Kaafahi mbari ɓikkoy am haa yaasi, waade nasti cuuɗi fuu. Yimɓe nani uumaali am, ammaa walaa mo de'itini yam. Konne'en am ɗon ceyoro sarru ngu ukkanɗaami. Waddu nyalaade nde ngooynuɗa, haa ɓe laato bana am. Halleende maɓɓe fuu wara yeeso ma. Hiita ɓe bana kiitoriiɗa mi ngam daliila hakkeeji am. Ngam uumaali am ɗuuɗi, ɓernde am nyawi.” Kayto! Jawmiraawo tikki, suddi Siyona bee nyiɓre, sakkini daraja Isra'iila diga asama haa lesdi. Nyalaade tikkere maako o siftoraay koo haykaliiru maako boo. Jawmiraawo halki gese Yaakubu fuu bilaa enɗam. O yibbini berniiji Yahuuda bee tikkere. O lasbini laamu, o do'i ardiiɓe maagu. Bee caatal tikkere maako o nattini semmbe Isra'iila fuu. O sali wallugo en, nde konne'en ngari. O huɓɓi yiite nder lesdi Yaakubu, nge ɗon nyaama ko taari ɗum fuu. O tiri lagaawal maako bana konneejo, nyaamo maako dimmbaaki. Bana ganyɗo o mbari koo ɗume ko fottani gite men. O rufi tikkere maako bana yiite nder cuuɗi men. Jawmiraawo laatani en bana konneejo, nattini Isra'iila, laatini berniiji cemmbiɗɗi e cuuɗi mawɗi fuu bille, ɗuɗɗinani yimɓe Yahuuda uumaali e bojji. O wonni suudu maako, haa cujidanten mo, o yibbini nokkuure fottirde maako. O yejjitini juulɗe e nyalɗe ciwtorɗe nder Siyona. O wudini laamiiɗo e limanjo ngam tikkere maako saatunde. Jawmiraawo wudini hirsirde mum, yawi nokkuure mum seniinde. O acci konne'en ngibbina mahi maare. Ɓe kooli nder suudu maako bana to juulde waɗi. Jawmiraawo annini halkugo mahol taariiŋgol Siyona. O foondi ngol bee ɓoggol, o ittaay juŋngo maako haa ngol halki. Mahol nderwol e yaasiwol ɗiɗi fuu ngibbi. Dammuɗe berniwol ngibbi, o sampiti jamɗe palduɗe maaje. Laamiiɗo e saraaki'en ɗon caka saadooni'en, dooka walaa, annabi'en boo keɓataa wahayuuji diga Jawmiraawo fahin. Ndotti'en Urusaliima ɗon njooɗi dow lesdi, ɗon njeeɗi, ɓe ndufi mbulwuldi dow ko'e maɓɓe, ɓe kaddi limce buhuuje. Faanyɓe rewɓe nder berniwol kippi geese muuɗum'en. Gite am ɗon purɗa daliila gonɗi, teteki am ɗon ngula. Ɓernde am ta'i ngam halkere yimɓe ummaatoore am. Ɓikkoy e musinankoy ɗon maaya haa laabi. Koy ɗon mbi'a daadiraaɓe maakoy: “Toy nyaamdu e njaram?” Koy ɗon njana haa laabi bana yuwaaɓe, nden koy maaya dow koppi daada maakoy. Urusaliima, berniwol am, ko mbi'anmaami? A walaa nanndu. Balndi ɗiye mbaɗanmi, haa mi de'itine? Sarru ma walaa keerol bana mbeela. Moy hurgete? Walaa ko annabi'en ngi'ani ma, sey pewe meere tan. Ɓe mbaŋginaay hakkeeji ma ngam a tuuba, ɓe ngaazi ma bolle rikiciije, estooje tan. Saalotooɓe kommbi ma ɗon kella juuɗe, ɗon luu'a ɗon ndimmba ko'e muuɗum'en dow Urusaliima, ɗon mbi'a: “Naa kaŋgol wonno berniwol booɗŋgol timmuŋgol ngol welwelo duniyaaru fuu!” Konne'en ma fuu maɓɓiti kunnduɗe muuɗum'en jaasɗum, ɗon kirƴindira nyii'e, ɗon luu'a, ɗon mbi'a: “En moɗi ngol! Nyalaade nde ndeenɗen waɗi, en ɗon ngi'a.” Jawmiraawo waɗi ko annini, hebbini wolde mum nde o wi'i diga ɓooyma. O yibbini ma, walaa ko lutti. O hokki konne'en ma jaalorgal, o semmbiɗini wanywanyɓe ma. An Urusaliima, accu mahi ma ngookana Jawmiraawo. Gite ma ilna gonɗi bana maayel, jemma bee naaŋge fuu. Taa siwta, taa accu woyugo. Umma, ummita jemmaare fuu, a woyana Jawmiraawo. Sey a waŋgina ko woni haa ɓernde ma fuu yeeso maako. Weeɗ juuɗe ma heedi maako, tora mo o yurmina ɓikkoy ma, koy ɗon maaya bee weelo haa hawtirde laabi fuu. Laar, yaa Jawmiraawo, laar mo torruɗa bana non! To rewɓe nyaami ɓikkoy muuɗum'en ngiɗaakoy, ɗum fotti na? To liman'en e annabi'en mbaraama nder haykaliiru, ɗum fotti na? Derke'en e nayeeɓe ɗon mbaali haa laabi. Faanyɓe rewɓe e suka'en maayri bee kaafahi. A hirsi ɓe nder nyalaade tikkere ma, a enɗaay ɓe sam. A ewni konne'en taariiɓe yam bana to ɗum juulde. Nyalaade tikkere ma walaa mo daɗi, walaa mo lutti. Ɓikkoy am koy kuufmi, koy mawninmi, konneejo am nattini koy. Min woni goɗɗo mo maati torra piyɗe Jawmiraawo naawɗe. O ɗowi yam, o yahri yam nder nyiɓre nyiɓɓunde, ammaa naa nder jayŋgol. Nde weeti fuu o fiyatam. Kusel am e laral am ɗayli daliila maako, o yewi i'e am. O taarni yam bee metteeŋga e torra bana mahol. O jo'ini yam nder nyiɓre bana maayɓe diga ɓooyma. O taarni yam bee mahol, o haɗi yam wurtaago, o haɓɓi yam bee callalluuji. Mi wooki, mi tori ballal, ammaa o nanaay yam. O sukki laabi am bee kaa'e mawɗe, o selni ɗi. O waaltani yam bana ɓoodu, bana mbarooga haa nyukkorde mum. O selni yam laawol, o seeki yam, nden o acci yam. O tiri lagaawal, o fiɗi kuri maako fuu dow am. Kuri ɓaaru maako fuu, o ɗisi ɗi nder ɓooƴe am. Yimɓe am fuu ɗon njalammi, nde weeti fuu ɓe ɗon njancammi nder gimi. O haarni yam bee kuuje kaaɗɗe, o yarni yam kaaɗɗam. O dooli yam ƴakkugo kaa'e, o i'i yam nder ndoondi. Mi walaa jam, mi yejjiti ko woni hayru. Nden mbi'mi: Tedduŋgal am ittake, tammunde am dow Jawmiraawo jinni! Mi ɗon nder torra, mi toskaaɗo, to mi numti ɗum, ɗum ɗon haaɗani yam rok. Ammaa ɓernde am ɗon numa ɗum foroy, ɗum tampini yam. Ndaa ko njaɓanmi haa ɓernde, haa mi heɓta tammunde: Mo'e Jawmiraawo timmaay, mbooɗeeŋga maako boo walaa keerol, nde weeti fuu hinnuye maako hesɗitan, gooŋgaaku maako ɗon tabiti. Jawmiraawo woni geɗal am, ngam maajum mi ɗon tammori mo. Jawmiraawo woonanan koo moy koolotooɗo mo, ɗakkotirɗo bee maako. Booɗɗum to goɗɗo sirwake, reeni kisndam Jawmiraawo. Booɗɗum to goɗɗo jaɓi elto saa'i o derkeejo tawon. To Jawmiraawo yowani mo bone, sey o jooɗo feere maako, o sirwo. O turo, hunnduko maako meema mbulwuldi, ngam teema tammunde ɗon tawon. O waylitana maaranɓe mo galaŋgal maako, o jaɓa toskaare fuu. Jawmiraawo wudintaa en haa foroy. Ɓaawo o sunni en, o hinnoto en boo fodde mo'e maako ɗuuɗɗe. O seyortaako torrugo ɓiɓɓe Aadama. To halluɓe njaaɓi haɓɓaaɓe lesdi, nami ɓe les kosɗe muuɗum'en, to ɓe cottini gooŋga goɗɗo yeeso Allah Ɓaŋiiɗo, to ɓe ɓilli goɗɗo yeeso kiita, kadi Jawmiraawo anndaa ɗum na? Moy umrata huunde laato, sonaa to Jawmiraawo taynori ɗum? Naa dow umroore Ɓaŋiiɗo hayru e sarru laatoto? Koni neɗɗo siŋkata? Sey koo moy siŋka ngam hakkeeji muuɗum. Sey ndaarten laabi men, linyen ɗi, nden en lorto haa Jawmiraawo. En ɓaŋgtu juuɗe men bee ɓerɗe men fuu heedi Allah mo asama: “Min mbaɗi hakke, min tuurti, an boo a yaafanaaki min. A moji tikkere, a tokki min, a mbari min bilaa enɗam. A suuɗi nder duule, haa torɗe amin njottaaki ma. A laatini min jiddere e kuuje nyidduɗe caka ummaatooje. Konne'en amin fuu ɗon njala min, ɗon kuɗa min. Kulol e kultoreeŋgol e yibbere e halkere ukkani min. Gite am ɗon keewi gonɗi, ngam daliila halkere ummaatoore am. Gite am ɗon ilna gonɗi, ɗi timmataa, haa to Jawmiraawo mo asama hakkilani en, laari en. Gite am ɗon naawa ngam bojji dow faanyɓe rewɓe berniwol am. Wanyɓe yam meere tokki loohaago yam bana sonndu. Ɓe nastini yam ngaska mi geeto, ɓe cakkini kaa'e dow am. Ndiyam towti dow hoore am, mi tammino mi maayan. Saa'i mi ɗonno haa ngaska lugguka, mi ewni ma, yaa Jawmiraawo. Nde mi tori ma ballal, a nani yam, a jaɓi tornde am! Nyalaade man a jaabi yam, a wi'i yam: Taa hul. An a jiŋngi yam, yaa Jawmiraawo, a hisni yoŋki am. A yi'i kalluɗum ko ɓe mbaɗi yam. Waɗanam kiita! A ɗon yi'a nganyaandi maɓɓe e dabareeji maɓɓe fuu. A nani no ɓe kuɗiri yam, yaa Jawmiraawo, a anndi dabareeji maɓɓe fuu. Foroy ɓe ɗon mbolwa dow am, ɓe ɗon ngurŋgurta dow am. Laar ko ɓe mbaɗata fuu. Foroy ɓe ɗon njancammi. Yaa Jawmiraawo, warja ɓe fodde kuuɗe maɓɓe. Saatin ɓerɗe maɓɓe, ukkan ɓe naaloore ma. Taasnu ɓe bee tikkere, nattin ɓe les asama maaɗa, yaa Jawmiraawo!” Kayto! Kaŋŋeeri men laaɓndi ɗelkundi furɗiti, kaa'e haykaliiru caŋkiti haa kawtirɗe laabi fuu. Ɓiɓɓe Siyona marno saman bana kaŋŋeeri laaɓndi, ammaa jonta ɓe nanndi bee payanɗe loope! Koo saafaandu rewru boo musininan ɓiyum'en, ammaa rewɓe lenyol am laati saatuɓe bana dabbi ladde. Ɗemɗe musinankoy ɗon takko nder kunnduɗe ngam ɗomka, ɓikkoy ngiɗi nyaamdu, ammaa walaa dokkanɗo koy. Nyaamɓe kuuje belɗe naane ɗon maaya haa laabi. Mawninaaɓe nder jeynitaare ɗon laanya jiddere. Aybe Urusaliima ɓuri hakke Sodoma mawnugo. Berniwol ngo'ol halki bee juhuki, koo nde walaa kippuɗo ngol. Senaaɓe men coɓaayno, ɓe laaɓɓe tal bana mallimallooje, ɓe ɓuri kosam ranwugo, ɓe semmbiɗɓe, ɓe yamɓe, ɓe wooɗɓe bana kaa'e safira. Jonta geese maɓɓe ɓalwi kurum, walaa annditanɗo ɓe haa laabi, laral maɓɓe ɗon takki i'e maɓɓe, ngal yoori bana leggal. Maayrugo bee kaafahi ɓuri maayrugo bee weelo malla ɗaylugo ngam ƴaamnde gese woodaa. Daadiraaɓe ɗelma-ɓerɗe'en ndefi ɓikkoy muuɗum'en, koy laati nyaamdu maɓɓe nde masiibo ukkani ummaatoore am. Jawmiraawo timmini tikkere mum, waanji ɓernuki mum caatuki dow Siyona. O huɓɓi yiite nder Siyona, nge nyaami koo caɓɓaaje boo. Walaa koo gooto nder laamiiɓe e yimɓe duniyaaru fuu tammi konne'en keɓan nastugo dammuɗe Urusaliima. Ammaa ɗum laati non! Ngam liman'en e annabi'en mbaɗno hakke. Ƴiiƴam yimɓe ɓe ngalaa aybe, ɓe ndufi ɗam nder berniwol. Ɓe ngiili nder laabi bana wumɓe, limce maɓɓe tunwiri ƴiiƴam, haa tagu yiɗaa meemugo ɗe. Yimɓe kooldi: “Cotte! On soɓɓe! Taa meeme koo ɗume!” Kamɓe ɓe ngiili caka ummaatooje, walaa mo weerni ɓe. Jawmiraawo saŋkiti ɓe, sali yi'ugo ɓe. Walaa mo teddini liman'en, walaa mo yurmini ndotti'en. Gite men comi ɗaɓɓititgo ballal, ammaa ngal waraay, en ndeeni ummaatoore ngam hisnugo en, ammaa nde waraay. Konne'en kakkilani palanɗe men, en mbaawaay wurtaago yaasi. Balɗe men timmidi, timmoode yottake! Taasnuɓe en ɓuri dute yaawugo. Ɓe taasni en dow kooseeje, ɓe mbaaltani en nder ladde. Ɓe naŋngi aynoowo yoŋkiiji men, laamiiɗo mo Jawmiraawo suɓi ɗum, mo tammiiɗen: Kaŋko o aynan en caka ummaatooje. Ceye, onon yimɓe Edoom, jooɗiiɓe lesdi Uus, mbelmbelte. Onon boo on njaran jardugel tikkere Allah, on nguykan, on laatoto temmbuɓe. Onon yimɓe Siyona, kiita mon timmi, Jawmiraawo meetataa dahugo on. Ammaa onon Edoomi'en, o ɗaɓɓitan aybeeji mon, o waŋginan ɗi. Yaa Jawmiraawo, siftor ko waɗi min. Laar min, ngi'a toskaare amin. Maral amin laatani jananɓe, ɓe ɗon njooɗi nder cuuɗi amin. Min laati atiime'en, daadiraaɓe amin laati yurumɓe. Doole min cooda ndiyam ɗam min ngiɗi yarugo, non boo leɗɗe ɗe min kuɓɓirta yiite. Kaɓɓirgal ngal taasnuɓe min njowani min ɗon teddana daaɗe amin, min comi, ammaa dabare siwtaare walaa. Min ndooki haa Misra e Assuura, haa min keɓa nyaamdu, min kaara. Kaakiraaɓe amin mbaɗi hakke, maayi, ammaa kiita hakkeeji maɓɓe yowanake min. Maccuɓe ɗon laamano min, walaa kisnanɗo min juuɗe maɓɓe. Mbarooɓe ɗon haa gese, ngiɗi mbarugo min to min ɗon ɗaɓɓita nyaamdu ton. Ɓalli amin ɗon ngula bana kaatane daliila weelo. Konne'en toskini rewɓe amin nder Siyona, non boo faanyɓe rewɓe amin nder gure Yahuuda fuu. Ɓe ɓili mawɓe amin dow leɗɗe, ndotti'en amin laati yawniiɓe. Suka'en ndoondi kaa'e namirɗe, derke'en ɗon ndo'o les ba'e leɗɗe. Ndotti'en acci jooɗaago haa dammuɗe berniwol, suka'en acci yimugo. Seyo ɓerɗe amin jinni, gamarle amin laati bojji. Ko min mantori fuu, majji. Bone laatanake min! Ngam min mbaɗi hakke! Ɓerɗe amin nyawi, gite amin purɗi, ngam hooseere Siyona ferwi, laati ladde, doldolɗe ɗon pija nder bille maare. Ammaa an, yaa Jawmiraawo, a duumiiɗo, leeso laamu ma ɗon tabiti haa foroy! Ngam ɗume a yejjiti min haa foroy? Ngam ɗume a wudini min balɗe ngeendam amin fuu? Lortin min haa maaɗa, yaa Jawmiraawo, nden min lortoto fakat! Wartir koo ɗume fuu bana naane! Malla a wudini min haa foroy na? Tikkere maaɗa walaa keerol na? Mi laari, ndaa henndu saatundu ɗon wara diga woyla, non boo ruulde mawnde bee yiite huɓɓanŋge. Jayŋgol taari ruulde man. Haa caka yiite, woodi ɗelkoojum bana ɗelko njamndi. Haa caka cak woodi tagle geete nayi, ɗe nanndi bee neɗɗo. Tagdi fuu woodi geese nayi e bileeji nayi. Kosɗe maaje darnuɗe cir, jaaɓruɗe maaje laati bana ɗe nyalahol, ɗe ɗon ɗelka bana njamndi mboɗeeri. Ɗe ngoodi juuɗe bana ɗe yimɓe les bileeji maaje nayi haa buttuli maaje nayi. Tagle nayi fuu ngoodi geese e bileeji bana ni'i: Bileeji maaje meemindiri. To ɗe ɗon njaha, walaa haaje ɗe ngaylito, tagdi fuu ɗon tiiti cir gal yeeso muuɗum. Geese maaje nanndi bee yeeso neɗɗo. Haa wakeere nyaamre, tagle nayi fuu ngoodi geese bana yeeso mbarooga, haa wakeere nannde boo, bana yeeso ngaari kalhaldi, ɗe nayi fuu ɗe ngoodi yeeso bana ngo dutal. Bileeji maaje ɗiɗi mbe'iti gal dow, ɗi meemindiri, ɗiɗi goɗɗi boo mbiirni ɓalli maaje. Tagdi fuu tiiti yeeso muuɗum. Haa Ruuhu yiɗi yahugo fuu, ton ɗe njahata. To ɗe ɗon njaha, ɗe ngaylitittaako. Caka tagle ɗe'e, mi yi'i goɗɗum bana ƴulɓe yiite, bana jame ɗe ɗon ndimmbo bana tostilamji ɗon ngaanca caka tagle geete ɗe'e. Yiite nge'e ɗon ɗelka, ma'e ɗon ngurto e maage boo. Tagle go ɗon njaha, ɗon lorto bee jaawal, ɗum ɗon bana ma'e. Mi ɗonno laara tagle ɗe'e. Ndaa, falloore murlere ɗon haa lesdi haa kommbi tagdi fuu, haa yeeso geese maari nayi. Pallooje ɗe'e ɗon ɗelka bana hayre kirisoliti, nayi fuu ɗon nanndi. Woodi falloore woɗnde nder falloore fuu. Ɗe ɗon njaha gal alkibilaaji nayi fuu, walaa haaje ɗe ngaylito nder yahdu maaje. Ɗe taaraama bee tallirɗe mawɗe masin. Mi yi'i tallirɗe man keewi gite haa fiilti. To tagle ɗe'e ɗon njaha, pallooje boo ɗon talla baŋnge maaje. To tagle ɗe'e ɗon eeŋga diga lesdi, pallooje boo ɗon eeŋga. Haa Ruuhu yahata fuu, ton tagle ɗe'e njahata, pallooje boo eeŋgidan bee maaje, ngam Ruuhu tagle ɗe'e ɗon nder pallooje. To tagle ɗe'e ɗon ndilla, pallooje boo ɗon talla. To tagle ndarake, pallooje boo ɗon ndaro. To tagle ɗon eeŋga diga lesdi, pallooje boo eeŋgidan bee maaje, ngam Ruuhu tagle ɗon nder pallooje. Haa dow ko'e tagle ɗe'e, woodi irin kippol kulniiŋgol, ngol ɗon ɗelka bana hayre jalbitannde, ngol ɗon we'iti dow ko'e tagle. Bileeji maaje ɗon mbe'iti les kippol ngo'ol, meemindiri. Tagdi fuu woodi bileeji ɗiɗi ngam wiirnugo ɓanndu maari. Saa'i ɗe njahata, mi ɗonno nana hoolo bileeji maaje bana iidaaŋgo ndiyamji mawɗi, bana sawtu Allah Baawɗo, bana hoolo mooɓre ɗuuɗnde malla nde saŋngeere konu. To ɗe ndarake, ɗe ɗon leestina bileeji maaje. Hoolo iwi haa nokkuure dow kippol be'itiiŋgol dow ko'e maaje go, to ɗe ndarake, ɗe ɗon njippina bileeji maaje. Dow kippol gonŋgol dow ko'e maaje go, ngi'mi huunde bana hayre safira, nde nanndi bee leeso laamu. Dow leeso ngo'o boo, nannduɗo bee neɗɗo ɗon jooɗi. Diga haddorde maako yahugo dow, ngi'mi ɗelko bana njamndi, yiite taari ɗum. Diga haddorde maako yahugo les, ngi'mi ko nanndi bee yiite. Jayŋgol taari jaati maako fuu. Jayŋgol man nanndi bee timotimooŋgal baŋganŋgal nder duule, saa'i iyeende ɗon toɓa. Bana non tedduŋgal Allah waŋgiri. Nde ngi'mi ɗum, mi sujidi, mi nani goɗɗo ɗon wolwa.” O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, dara dow kosɗe ma, haa mi wolwane.” Nde o wi'i yam ɗum, Ruuhu nasti nder am, darni yam dow kosɗe am, mi nani bolwananɗo yam. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, mi ɗon nele haa yimɓe ummaatoore Isra'iila tuurtuɓe, ɓe tuurtani yam. Kamɓe e kaakiraaɓe maɓɓe ɓe laati tuurtaniiɓe yam haa wargo hannde. Yimɓe ɓe'e kam, ko'e maɓɓe caati. Mi neli ma haa maɓɓe, a yecca ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i. Koo ɓe nanan, koo ɓe caloto nanugo ngam ɓe tuurtooɓe, ammaa ɓe paaman annabiijo ɗon caka maɓɓe. An boo, ɓii-Aadama, taa hul ɓe, taa hul bolle maɓɓe. Ngam giŋngille e gi'e ɗon taari ma, a ɗon jooɗi dow jahe. Ammaa taa hul bolle maɓɓe, taa gite maɓɓe kulne, ngam ɓe tuurtooɓe. Yeccu ɓe bolle am, koo ɓe nanan, koo ɓe caloto nanugo, ngam ɓe tuurtooɓe. Ɓii-Aadama, nan ko mi wi'ete. Taa tuurtu bana tuurtooɓe ɓe'e! Maɓɓitit hunnduko ma, nyaam ko mi hokkete!” Mi laari, ndaa juŋngo ɗon forti heedi am, ngo ɗon jogi deftere taggaande. O taggiti nde yeeso am, nde winndaama nder e yaasi fuu. Ndaa ko winnda: Bolle mettamɓeram e uumaali e bone. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, nyaam ko woni yeeso ma, nyaam deftere taggaande nde'e. Nden yah, wolwan yimɓe Isra'iila!” Mi maɓɓiti hunnduko, o nyaamni yam deftere taggaande nde'e. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, nyaam nde, hebbin reedu ma bee deftere taggaande nde'e!” Mi nyaami nde, nde weli haa hunnduko am bana njumri. Nden o wi'i yam: “Ɓii-Aadama, yah haa yimɓe Isra'iila jonta, yeccu ɓe bolle am. Mi nelaay ma haa ummaatoore wolwannde ɗemŋgal janannal malla bolle caɗɗe, ammaa haa yimɓe Isra'iila. Naa haa ummaatooje ɗuuɗɗe bolwanɗe ɗemŋgal janannal malla bolle caɗɗe ɗe a faamataa. To mi nelno ma haa maɓɓe kam maa, ɓe nananno ma. Ammaa yimɓe Isra'iila nanantaa ma, ngam ɓe cali nanango yam min, ko'e maɓɓe caati. Ndaa, mi yoornan gite ma bana ɗe maɓɓe, mi saatinan hoore ma boo bana maɓɓe. Mi saatinan hoore ma bana hayre ɓurnde saatugo. Taa hul ɓe, taa gite maɓɓe kulne, ngam ɓe tuurtooɓe.” Nden o wi'i yam: “Ɓii-Aadama, bolle ɗe mi wi'ete fuu, nan ɗe bee noppi ma, jaɓ ɗe haa ɓernde ma! Yah haa dahaaɓe, haa yimɓe ummaatoore ma, koo ɓe nanan koo ɓe caloto nanugo, yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i.” Nden Ruuhu Allah eeŋgini yam. Mi nani hoolo semmbiɗŋgo haa ɓaawo am ɗon wi'a: Tedduŋgal laatano Jawmiraawo haa nokkuure mum! Mi nani hoolo bileeji tagle geete go, ɗi ɗon meemindira e hoolo pallooje go baŋnge maaje e hoolo semmbiɗnde. Ruuhu eeŋgini yam, dilliri yam, mi hooti bee tikkere saatunde nder ɓernde am, ngam juŋngo Jawmiraawo teddani yam. Bana non njottoriimi dahaaɓe jooɗiiɓe haa Tel-Abiba, haa fomoonde maayo Kebar. Mi jooɗi ton caka maɓɓe nyalɗe joweeɗiɗi, mi cakliiɗo. Haa timmoode nyalɗe joweeɗiɗi, Jawmiraawo wolwani yam bolle ɗe'e: “Ɓii-Aadama, mi darni ma a aynoowo yimɓe Isra'iila. A nana wolde wurtotoonde hunnduko am, a reentina ɓe bee innde am. To mi wi'i goɗɗo kalluɗo: Fakat a maayan, an boo a reentinaay mo, a wolwaay, a reentinaay kalluɗo haa o acca laawol maako kalluŋgol, o hisna yoŋki maako, nden kam kalluɗo oo maayan ngam aybe mum, ammaa mi ƴaman ƴiiƴam maako haa maaɗa. Ammaa to a reentini kalluɗo, kaŋko boo o accaay halleende maako, o accaay laawol maako kalluŋgol, nden kam o maayan nder aybe maako, an kam a hisni yoŋki ma. To adiliijo acci adilaaku mum, waɗi kalluɗum, to an a reentinaay mo, min boo mi do'i mo, o maayi, nden kam o maayi nder hakke maako, walaa mo siftorta kuuɗe maako adiliije ɗe o huuwi. Ammaa mi ƴaman ƴiiƴam maako haa maaɗa. To a reentini adiliijo ngam taa o waɗa hakke, to o waɗaay hakke, nden kam o yeeɗan fakat ngam o jaɓi reentineego, an boo a hisni yoŋki ma.” Kadiboo, juŋngo Jawmiraawo naŋngi yam haa Tel-Abiba. O wi'i yam: “Umma, wurta, yah haa waadiwol, haa mi wolwane ton.” Mi ummi, mi wurti, mi yehi haa waadiwol. Ndaa, tedduŋgal Jawmiraawo ɗon dari ton, bana ko ngi'mi haa maayo Kebar. Nden mi sujidi. Ruuhu nasti nder am, darni yam dow kosɗe am. Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Nastu suudu ma, maɓɓu dammugal. Ɓii-Aadama, ton yimɓe kaɓɓete bee ɓoggi, ngam taa a wurto, a wonda bee maɓɓe. Min boo mi takkan ɗemŋgal ma nder hunnduko ma ngam muukɗingo ma, nden a waawataa felugo ɓe, ngam ɓe tuurtooɓe. Ammaa saa'i mi wolwante, mi maɓɓitan hunnduko ma, ngam a yecca ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i. Mo yiɗi nanugo, nanan. Mo saloto boo, nanataa. Ngam ɓe tuurtooɓe fakat.” Jawmiraawo tokki wi'ugo: “Ɓii-Aadama, hoo'u birikre, wallin nde yeeso maaɗa, diidu suura berniwol Urusaliima dow maare. Nden taarnu ngol bee kuuje kipporɗe, waagu lesdi ɗakki mahol maagol ngam hippaago ngol, waɗ caŋngeeje konu nder taarde maagol, ɓadin kuuje ceekruɗe mahol koo toy haa maagol. Nden hoo'u beɗol njamndi, darnu ngol bana mahol njamndi hakkunde maaɗa e berniwol. Tiita ngol, ngol kippaaŋgol. An hippoto ngol. Ɗum laatanto yimɓe Isra'iila alaama. An, waala dow wuttudu ma nanndu, yow aybe yimɓe Isra'iila dow maaɗa. Nyalɗe mbaalortoɗa bana non fuu, a roondoto aybe maɓɓe. Mi yowani ma nyalɗe deydey limgal duuɓi aybe maɓɓe, ngam maajum a roondoto aybe maɓɓe nyalɗe teemeɗɗe tati e cappanɗe joweenayi (390). To a timmini nyalɗe ɗe'e, waala fahin dow wuttudu ma nyaamru. A roondoto aybe yimɓe Yahuuda nyalɗe cappanɗe nayi (40), ngam mi yowani ma nyalaade woore haa nduuɓu fuu. Nden tiita yeeso ma, laar berniwol Urusaliima kippaaŋgol, nyobbu juŋngo limce, fortu juŋngo ma, waɗ annabaaku dow maagol. Ndaa, mi haɓɓete bee ɓoggi, ngam taa keɓa waylitaago haa wuttudu feere, sey to a timmini nyalɗe ɗe kippotoɗa Urusaliima. Hoo'u alkamaari e sa'iiruuri e nyebbe e irin nyebbe feere e gawri e irin alkamaari feere, hawtu ɗum haa fayannde, waɗ tamseere bee maajum, nyaam ɗum wakkati mbaalotoɗa dow wuttudu ma nyalɗe teemeɗɗe tati e cappanɗe joweenayi fuu (390). A foonda nyaamdu ma nyalaade fuu reetita kilo, non a nyaamata nder nyalɗe ɗe'e fuu. Ndiyam boo, yar liitir gootel nyalaade fuu. Bana non tokkata yarugo nder nyalɗe ɗe'e fuu. Tamsu tamseere nde'e dow yiite huɓɓiraaŋge bee bu'e yimɓe, waɗ ɗum gite maɓɓe. Nyaam nde bana goɗɗo nyaamrata tamseeje sa'iiruuri.” Nden Jawmiraawo wi'i: “Bana non Isra'iila'en nyaamrata nyaamdu muuɗum'en soɓndu caka ummaatooje haa ndiiwanmi ɓe.” Mi wi'i: “Kayya, yaa Allah Jawmiraawo, mi meeɗaay soɓnugo hoore am, diga nderkaaku am haa wargo hannde mi meeɗaay nyaamugo dabbaaji baatɗi koo paɗɗaaɗi, kusel nyidduŋgel meeɗaay nastugo hunnduko am.” Jawmiraawo wi'i: “Booɗɗum, mi duŋani ma dubbuɗe na'i mbattudi bu'e yimɓe, ngam tamsugo nyaamdu ma.” Fahin o wi'i yam: “Ɓii-Aadama, mi timminan ndesa nyaamdu nder Urusaliima, haa yimɓe poonda nyaamdu muuɗum'en bee kulol, ɓe poonda ɗuuɗeeŋga ndiyam maɓɓe, ɓe ngonan boo nder kultoreeŋgol. Ɓe cooyan nyaamdu e ndiyam, haa ɓe caklo, ɓe njinna nder aybe maɓɓe.” “Ɓii-Aadama, hoo'u kaafahi belki, huuwtinir ki bana beluhi, laɓ hoore ma e wakkude ma. Nden hoo'u awnorɗum ngam senndugo gaasa hoore e wakkude geɓe geɓe. Wul yeɓre woore bee yiite haa caka berniwol to nyalɗe kippol maagol timmi. Hoo'u yeɓre woore, ta'u nde bee kaafahi nder taarde berniwol fuu. Saŋkitit yeɓre tataɓre haa henndu. Min boo mi taasnan ɗum bee kaafahi losaaki. Nden hoo'u seɗɗa diga yeɓre gaasaaji go, haɓɓu ɗi haa gawargal limce ma. Hoo'u goɗɗi maaji, ruf ɗi nder yiite, wul ɗi. Yiite wurtoto diga maaji, nyaaman yimɓe Isra'iila fuu.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi jo'ini berniwol Urusaliima ngo'ol haa caka ummaatooje, mi taarni ngol bee lesɗe goɗɗe. Ammaa ngol tuurtani kiitaaji am e farillaaji am bee halleende ɓurnde nde ummaatooje e lesɗe taariiɗe ngol. Ngam yimɓe maagol ngudini kiitaaji am, ɓe ngeeɗaay fodde farillaaji am. Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Onon on tuurtani yam ko ɓuri ummaatooje taariiɗe on, on ngeeɗaay fodde farillaaji am e kiitaaji am, on ngeeɗaay koo fodde kiitaaji ummaatooje taariiɗe on. Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Jonta min bee hoore am mi honan on! Mi waɗan kiitaaji caka mooɗon gite ummaatooje ɗe'e. Mi waɗan on ko mi meeɗaay waɗugo, mi meetataa waɗugo irin maajum boo, ngam daliila kuuɗe mon nyidduɗe fuu. Ngam maajum baabiraaɓe nyaaman ɓikkoy muuɗum'en nder berniwol mooɗon, ɓikkoy nyaaman baabiraaɓe muuɗum'en. Mi waɗan kiitaaji am caka mooɗon, mi saŋkitan luttuɓe mooɗon haa alkibilaaji fuu. Fakat min Allah Jawmiraawo, mi geeto! On coɓni suudu am seniindu bee labbi mon e kuuɗe mon nyidduɗe fuu. Ngam maajum mi daaytoto on, mi laarataa on bee enɗam, mi yurmintaa on sam. Yeɓre mon woore nder tati maayan bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu e weelo, yeɓre mon woore nder tati boo kaafahi do'an nde haa ko taari on, yeɓre luttunde boo, mi saŋkitan nde haa alkibilaaji fuu, mi losan kaafahi, mi taasnan nde. Mi rufdan tikkere am fuu dow maɓɓe, mi de'itinan ɓernuki am, mi feewnan ɓernde am. Nden, ɓe paaman min Jawmiraawo wolwi ɗum nder kaajal am to mi rufdi tikkere am fuu dow maɓɓe. Mi laatinan berniwol mon winnde. Ummaatooje taariiɗe on njancan ngol, non boo saalotooɓe yi'anɓe ngol fuu. Ummaatooje taariiɗe on fuu njancan ngol, kuɗan bee innde maagol. Ngol laatoto kulniiŋgol ngam reentingo koo moy, saa'i mi hiitoto on bee tikkere e ɓernuki e ɓocci caatuɗi. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi neldan weelo dow mooɗon ngam nattingo on, ngo naawnan on bana naawne kuri. Mi saatinan weelo dow mooɗon, ngam mi halkan nyaamduuji ɗi on cigi fuu. Mi neldan weelo e dabbaaji mbarooji haa ɗi mbara ɓikkoy mooɗon. Nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu e dufki ƴiiƴam laatoto caka mooɗon, mi ukkan kaafahi dow mooɗon boo. Min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waylitit yeeso ma gal kooseeje Isra'iila, waɗ annabaaku dow maaje. Yeccu ɗe: Onon kooseeje Isra'iila, nane wolde Allah Jawmiraawo. Ndaa nii o wi'i dow kooseeje e towndiije, dow gaaruuji e waadiiji: Ndaa, mi ukkan kaafahi dow mooɗon, mi halkan nokkuuje mon towɗe, mi wilan kirsirɗe mon, mi fusan gulduɗe uurle mon. Mi do'an mbaraaɓe mon yeeso labbi mon. Mi wallinan ɓalli maayɓe mon yeeso labbi mon, mi saŋkitan i'e mon baŋnge kirsirɗe mon. Haa on njooɗoto fuu, berniiji mon laatoto bille, nokkuuje mon towɗe perwan, kirsirɗe mon laatoto bille, labbi mon pusan, nattan, gulduɗe uurle mon ngewan, ko on mbaɗi wiloto. Ɓalli mbaraaɓe mbaaloto caka mooɗon. Nden kam on paaman min mi Jawmiraawo. Ammaa mi accan woɗɓe mon bee yoŋki, daɗanɓe kaafahi, saa'i caŋkitanmi on nder ummaatooje goɗɗe. To ɓe dahaama, ɓe ciftortam. Ngam maajum mi naawnan ɓerɗe maɓɓe daliila daakaareeku maɓɓe ngam ɓe ngayliti ɓe acci yam. Mi ɗelminan gite maɓɓe accuɗe tijjugo yam ngam tokkaago labbi. Nden kam ɓe nganyan halleende maɓɓe e kuuɗe maɓɓe nyidduɗe fuu. Ɓe paaman min Jawmiraawo mi wolwaay haala sarru maɓɓe ngam meere.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Hellu juuɗe ma, diɓɓu lesdi, wi': Kayya! Kaafahi e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu nattinan yimɓe Isra'iila ngam kuuɗe muuɗum'en nyidduɗe fuu. Daayiiɓe maayran bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, ɓadiiɓe njaniran bee kaafahi, luttanɓe hisɓe boo maayran bee weelo. Bana non mi rufirta tikkere am fuu dow maɓɓe. Nden on paaman min mi Jawmiraawo, to mbaraaɓe maɓɓe mbaalake caka labbi muuɗum'en, nder taarde kirsirɗe muuɗum'en, dow towndiije e geereeje kooseeje, les leɗɗe kecce e les leɗɗe cukkuɗe, haa ɓe nguli uurle belɗe ngam labbi maɓɓe fuu. Mi fortan juŋngo am ngam honugo ɓe, lesdi haa ɓe njooɗi fuu diga ladde haa yotto Ribla, mi laatinan ndi cookri, nden ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, ndaa nii Allah Jawmiraawo wolwani jooɗiiɓe haa lesdi Isra'iila: Ɗum timmoode! Timmoode ɗon wara dow keeri lesdi nayi fuu. Jonta timmoode ɗon wara dow mooɗon. Mi neldan tikkere am dow mooɗon, mi hiitoto on fodde kuuɗe mooɗon, mi ƴamtan on kuuɗe mooɗon nyidduɗe fuu. Mi laarataa on bee enɗam sam, mi yurmintaa on. Ammaa mi ƴamtan on daliila gikku mon, kuuɗe mon nyidduɗe mbaŋgan caka mooɗon. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Sarru dow sarru! Ndaa ngu ɗon wara! Timmoode ɗon wara, timmoode ɗon wara! Nde ukkanto on. Onon yimɓe lesdi, wakkati yottake, nyalaade ɗon ɓadito, ɗum nyalaade saklere, walaa hoolo seyo dow kooseeje fahin. Jonta mi ɓadi rufugo ɓernuki am dow mooɗon, haa mi rufda tikkere am fuu dow mooɗon, mi hiito on fodde kuuɗe mon, mi ƴamtan on kuuɗe mon nyidduɗe. Mi laarataa on bee enɗam, mi yurmintaa on sam. Ammaa mi ƴamtan on daliila gikku mon, kuuɗe mon nyidduɗe mbaŋgan caka mooɗon. Nden on paaman min Jawmiraawo fiyi on. Ndaa nyalaade go! Ndaa, nde yottake! Wakkati halkere waɗi! Toonyaare ɗon ɓesdo, mawnitaare ɗon mawna, toonyaare ɗon ummo ngam laataago ɓoccol halleende. Ɓe majji, walaa risku, walaa mooɓre yimɓe, walaa maŋngu luttani ɓe! Wakkati yottake, nyalaade go yottake! Taa coodoowo seyo, taa coorroowo boo suno! Ngam mi ɗon tikkana mooɓgal yimɓe lesdi fuu. Coorroowo heɓtataa ko soorri, koo to o ɗon bee yoŋki, ngam mi waylataa tikkere am dow mooɓre yimɓe. Walaa mo hisnata yoŋki mum daliila zunuuba mum. Ɓe puufan luwal, ɓe taaskanto konu. Ammaa walaa mo wurtoto ngam yahugo haɓre, ngam mi ɗon tikkana mooɓgal lesdi fuu. Haa yaasi, kaafahi ɗon, haa nder boo nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu e weelo. Mo ɗon haa ladde, maayran bee kaafahi. Mo ɗon nder berniwol, nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu e weelo mbaran ɗum. Daɗɓe maɓɓe kisan dow kooseeje bana pooli boyooji, fuu maɓɓe ɓe uumoto, koo moy ngam zunuuba mum. Juuɗe maɓɓe tampan, koppi fuu ndiwnan. Ɓe ɓornoto limce buhuuje, kultoreeŋgol suddan ɓe, geese maɓɓe fuu keewan semteende, ɓe fuu ɓe pemmban gaasa ko'e maɓɓe daliila toskaare maɓɓe. Ɓe ngudinan cardi maɓɓe haa laabi, kaŋŋeeri maɓɓe laatoto huunde soɓnde. Cardi maɓɓe e kaŋŋeeri maɓɓe mbaawataa hisnugo ɓe nyalaade nde tikkere Jawmiraawo waŋgata. Ɓe kaarataa fahin, ɓe kebbintaa deeɗi maɓɓe, ngam cardi e kaŋŋeeri man nastini ɓe nder zunuuba. Ɓe mantori kuuje maɓɓe marɗe saman, ɓe mbaɗi labbi e kuuɗe nyidduɗe bee maaje. Ngam maajum ngartiranmi ɗum fuu coɓɗum ngam maɓɓe. Mi hokkan ɗum haa juuɗe jananɓe, ɓe njaɓta ɗum, ɗum laatoto keɓal halluɓe wonɓe haa lesdi man, ngam ɓe coɓna ɗum. Mi wiirnan ɓe gite am, ɓe coɓnan ndesaari am, jaɓtooɓe nastan haa maari, coɓnan ndi. Waɗ callallu ! Ngam lesdi heewi aybeeji dufki ƴiiƴam, berniwol boo heewi toonyaare. Mi waddan ummaatooje ɓurɗe hallugo, honooɓe maaje njaɓta ci'e maɓɓe. Mi halkan mawnitaare semmbiɗɓe, nokkuuje maɓɓe ceniiɗe coɓan. Kultoreeŋgol waran. Saa'i man ɓe ɗaɓɓitan salaaman, ammaa ɗum walaa. Sarru dow sarru, habaruuji kalluɗi tokkindiran. Ɓe ƴaman wahayuuji haa annabiijo, ɓe keɓataa ekkitinol haa liman'en, koo sawari haa ndotti'en. Laamiiɗo sunoto, ardiiɗo ɓornoto kultoreeŋgol, juuɗe yimɓe lesdi fuu ndiwnan. Mi waɗan ɓe fodde kuuɗe maɓɓe, mi hiitoto ɓe bana no kamɓe ɓe kiitori. Nden ɓe paaman min mi Jawmiraawo.” Nder nduuɓu joweego'oowu, lewru joweegooru, nyannde jowaɓre maaru, mi ɗonno jooɗi nder saare am, ndotti'en Yahuuda boo ɗonno njooɗi yeeso am. Saa'i man juŋngo Allah Jawmiraawo naŋngi yam. Mi laari, ndaa goɗɗo nannduɗo bee neɗɗo. Diga haddorde maako yahugo les, ngi'mi yiite. Diga haddorde maako yahugo dow, ngi'mi jayŋgol bana ɗelko njamndi. Ɗum forti ko nanndi bee juŋngo, naŋngi gaasa hoore am. Nder wahayuuji Allah ɗi ngi'mi, Ruuhu eeŋgini yam, yahri yam hakkunde asama e lesdi, yahri yam haa Urusaliima, jippini yam haa dammugal woylawal ngal daldal haykaliiru nderwal. Haa nokkuure man, ndaa suura umminanka kaajal Jawmiraawo. Tedduŋgal Allah Isra'iila boo ɗon ton, bana ko ngi'noomi haa waadiwol go. Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, laar gal woyla.” Mi laari ton. Haa dammugal woylawal jahranŋgal haa hirsirde, ngi'mi suura umminanka kaajal Jawmiraawo go. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, a ɗon yi'a ko ɓe mbaɗata na? Yimɓe Isra'iila ɗon kuuwa kuuɗe nyidduɗe masin ngam riiwugo yam diga nokkuure am seniinde. Fahin a yi'an kuuje goɗɗe mawɗe nyidduɗe boo.” Nden o yahri yam haa nastirde daldal haykaliiru. Mi laari, ndaa wurdere haa mahol. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, sumpitit mahol.” Mi sumpiti ngol, ngi'mi dammugal. O wi'i yam: “Nastu, a yi'a kuuɗe nyidduɗe ɗe ɓe kuuwata haa ɗo.” Mi nasti, mi laari, ndaa suuraaji ladooji e dabbaaji nyidduɗi e labbi Isra'iila'en fuu ɗuuɗɗi cuurɗinaaɗi, fiilti mahol fuu. Worɓe cappanɗe njoweeɗiɗo, ndotti'en Isra'iila ɗon ndari yeeso maaji, Yaajaniya ɓii Safan boo ɗon caka maɓɓe. Koo moy woodi feho uurorgo haa juŋngo mum, cuurɗe uureeŋgol uurle ɗon ummo e pehe ɗe'e. Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, a ɗon yi'a ko ndotti'en Isra'iila mbaɗata nder nyiɓre na? Naa koo moy ɗon nder yeɓre suudu lawru mum? Ɓe ɗon mbi'a: Jawmiraawo yi'ataa en, o acci lesdi meeɗen.” O wi'i yam: “Fahin a yi'an kuuje goɗɗe mawɗe nyidduɗe ɗe ɓe mbaɗata.” Nden o yahri yam haa nastirde dammugal ngal daldal haykaliiru Jawmiraawo, walaadu woyla. Ton ngi'mi rewɓe ɗon njooɗi, ɓe ɗon mboya lawru Tammusu. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, a ɗon yi'a na? Fahin a yi'an kuuje goɗɗe ɓuranɗe ɗe'e nyiddugo.” Nden o yahri yam haa daldal haykaliiru Jawmiraawo nderwal. Ton, baŋnge nastirde haykaliiru, hakkunde daŋki e hirsirde, worɓe baakin noogas e njowo ndokki ɓaawe haa haykaliiru Jawmiraawo, geese maɓɓe tiiti fuunaaŋge, ɓe ɗon cujidana naaŋge. Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, a ɗon yi'a na? Kuuje nyidduɗe ɗe'e fuu ke'aay yimɓe Yahuuda na? Ɓe ɗon kebbina lesdi bee toonyaare, ɓe ɗon ɓesda tikkingo yam, koo to ɓe ɗaɓɓiti de'itingo yam. Ngam maajum maatinanmi ɓe tikkere am. Mi laarataa ɓe bee enɗam, mi yurmintaa ɓe sam. Koo to ɓe mboyani yam bee sawtu, mi nanataa ɓe.” Nden nanmi Jawmiraawo towni sawtu, wi'i: “Ɓadite, onon hiitooɓe berniwol, koo moy bee kuuwruɗum nattinoojum haa juŋngo mum!” Ndaa worɓe njoweego ɗon ngara dow laawol iwŋgol dammugal ɓaŋgiiŋgal tiitanŋgal woyla, koo moy maɓɓe ɗon jogi kuuwruɗum nattinoojum. Haa caka maɓɓe woodi goɗɗo ɓorniiɗo limce leŋ e o ɗon bee dawaaru e binndirgol haa taadorgol mum. Ɓe ngari, ɓe ndari haa hirsirde nde njamndi mboɗeeri. Tedduŋgal Allah Isra'iila ummi diga keruba'en, wari haa les dammugal haykaliiru. Nden Jawmiraawo ewni ɓorniiɗo limce daneeje, bee kuuje binndirɗe go, Jawmiraawo wi'i mo: “Saala caka berniwol Urusaliima, waɗ maandorde dow tiinde siŋkanɓe e uumanɓe ngam daliila kuuɗe nyidduɗe kuuweteeɗe haa ɗo fuu.” Nden mi nani o wi'i woɗɓe: “Tokke mo nder berniwol, piye, taa ndaare goɗɗo bee enɗam, taa njurmine koo moye! Mbare nayeeɓe e sukaaɓe e faanyɓe rewɓe e ɓikkoy e rewɓe. Ammaa marɗo maandorde fuu taa meeme mo. Puɗɗe haa suudu am seniindu!” Ɓe puɗɗi bee ndotti'en wonɓe yeeso haykaliiru. O wi'i ɓe: “Coɓne haykaliiru, kebbine dalde maaru bee maayɓe! Nden ngurte!” Ɓe ngurti ɓe mbari yimɓe nder berniwol. Saa'i ɓe ɗon mbara, mi lutti feere am, mi sujidi, mi wooki, mi wi'i: “Kayya! Yaa Allah Jawmiraawo, a timminan luttuɓe Isra'iila bee rufugo tikkere ma dow Urusaliima na?” O jaabi yam: “Aybe yimɓe Isra'iila e Yahuuda mawni masin. Lesdi heewi mbar-hoore, berniwol boo heewi toonyaare, ngam ɓe ɗon mbi'a: Jawmiraawo wudini lesdi, yi'ataa ɓe. Ngam maajum min boo mi enɗataa, mi yurmintaa. Mi lornan kuuɗe maɓɓe dow ko'e maɓɓe.” Ndaa, ɓorniiɗo limce leŋ bee dawaaru e binndirgol haa taadorgol mum go warti, wi'i: “Mi waɗi ko umruɗaami go.” Mi laari fahin. Haa dow kippol, dow ko'e keruba'en ngi'mi irin hayre safira nanndunde leeso laamu. Jawmiraawo wi'i ɓorniiɗo limce leŋ go: “Nastu caka pallooje tallotooɗe les keruba'en, kebbina juuɗe ma bee ƴulɓe yiite diga nokkuure caka keruba'en, a rufa ɗe dow berniwol!” Mi yi'i o nasti. Saa'i o nasti, keruba'en ɗon ndari haa wakeere haykaliiru nyaamre. Ruulde hebbini daldal haykaliiru nderwal. Tedduŋgal Jawmiraawo ummi diga dow keruba'en, wari haa les dammugal haykaliiru. Suudu heewi ruulde go, daldal saare fuu heewi jayŋgol tedduŋgal Jawmiraawo. Hoolo bileeji keruba'en ɗon nane haa daldal haykaliiru yaasiwal, bana sawtu Allah Baawɗo saa'i o ɗon wolwa. Jawmiraawo umruno ɓorniiɗo limce leŋ go: “Hoo'u yiite caka pallooje tallotooɗe, caka keruba'en.” Goɗɗo go yehi, dari kommbi falloore woore. Keruba forti juŋngo muuɗum, hoo'i yiite seɗɗa caka keruba'en go, hokki nge haa juuɗe ɓorniiɗo limce daneeje go. Kaŋko boo o jaɓi nge, o wurti. Goɗɗum nannduɗum bee juŋngo neɗɗo waŋgi les bileeji keruba'en. Mi laari, ndaa pallooje nayi bana ɗe moota pucci ɗon ndari baŋnge keruba'en, falloore woore baŋnge keruba gooto. Pallooje man ɗelki bana hayre kirisoliti, nayi fuu ɗe nannduɗe, woodi falloore woɗnde nder falloore fuu. Ɗe ɗon njaha gal bakeeje maaje nayi fuu, ɗe ngaylitittaako to ɗe ɗon njaha. Haa hoore keruba yehi, ton ɗe njahata boo, ɗe ngaylitittaako nder yahdu maaje. Ɓalli keruba'en fuu, ɓaawe maɓɓe e juuɗe maɓɓe e bileeji maɓɓe e pallooje nayi fuu keewi gite. Mi nani ɗe ewnaama yirloode. Keruba fuu woodi geese nayi. Arano woodi yeeso keruba, ɗiɗaɓo woodi yeeso neɗɗo, tataɓo woodi yeeso mbarooga, nayaɓo woodi yeeso dutal. Keruba'en eeŋgi, ɗum tagle ɗe ngi'noomi haa maayo Kebar. To keruba'en ɗon ndilla, pallooje boo ɗon talla haa kommbi maɓɓe. To keruba'en ɓaŋgti bileeji muuɗum'en ngam eeŋgugo, pallooje luttataa haa lesdi. Ɗe ɗon haa kommbi maaje, ɗe celataa. To ɓe ndarake, kanje boo ɗe ndaro. To ɓe eeŋgi, kanje boo ɗe eeŋga, ngam Ruuhu tagle ɗon nder maaje. Tedduŋgal Jawmiraawo ummi diga les dammugal haykaliiru, jooɗi dow keruba'en. Mi laari keruba'en ɓaŋgti bileeji muuɗum'en, ndillidi bee pallooje. Ɓe ndari haa nastirde dammugal fuunaaŋgewal haa suudu Jawmiraawo. Tedduŋgal Allah Isra'iila ɗon haa dow maɓɓe. Ɗum tagle geete ɗe ngi'noomi les Allah Isra'iila, haa maayo Kebar go. Mi annditi ɗum keruba'en. Koo moy maɓɓe woodi geese nayi e bileeji nayi e ko nanndi bee juuɗe neɗɗo ɗon les bileeji maɓɓe. Geese maɓɓe nanndi bee ɗe ngi'noomi haa maayo Kebar. Ɗum kamɓe man. Koo moy maɓɓe tiiti yeeso muuɗum cir. Ruuhu eeŋgini yam, jippini yam haa dammugal suudu Jawmiraawo fuunaaŋgewal. Mi yi'i worɓe noogas e njowo dariiɓe haa yolnde maagal. Caka maɓɓe ngi'mi Yaajaniya ɓii Azzuru e Pelatiya ɓii Benaya, ardiiɓe jama'aare. Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, worɓe ɓe'e ɗon nufo zunuuba, ɗon ndawra kalluɗum nder berniwol ngo'ol. Ɓe ɗon mbi'a: Wakkati nyiɓugo cuuɗi siwaa! Berniwol woni fayannde, minin ngoni kusel nder maare. Ngam maajum waɗ annabaaku dow maɓɓe, ɓii-Aadama, waɗ annabaaku!” Nden Ruuhu Jawmiraawo wari dow am, wi'i yam: “Yeccu ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Kanjum mbi'oton, onon yimɓe Isra'iila! Mi anndi numooji mooɗon. On mbari ɗuuɗɓe nder berniwol ngo'ol, laabi maagol keewi mbaraaɓe. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mbi'anmi bana ni'i: Yimɓe ɓe mbarɗon nder berniwol, kamɓe ngoni kusel, berniwol boo woni fayannde. Ammaa onon, mi wurtinan on diga maagol. On ɗon kula kaafahi, ngam maajum ukkanmi ki dow mooɗon. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi wurtinan on berniwol, mi hokka on haa juuɗe jananɓe, mi waɗa on kiita. On maayran bee kaafahi, mi hiitoto on haa keerol lesdi Isra'iila. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. Bana non berniwol laatataako fayannde ngam mooɗon, onon boo on laatataako kusel nder maare. Mi hiitoto on haa keerol lesdi Isra'iila. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. On ɗowtanaaki farillaaji am, on tokkaaki kiitaaji am. Ammaa on tokki kiitaaji ummaatooje taariiɗe on.” Saa'i mi ɗonno waɗa annabaaku, Pelatiya ɓii Benaya do'i, maayi. Mi sujidi, mi hooli: “Kayya, yaa Allah Jawmiraawo, a yiɗi nattingo luttuɓe Isra'iila fuu na?” Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, jooɗiiɓe nder Urusaliima ɗon mbi'a dow deerɗiraaɓe ma e banndiraaɓe ma e yimɓe Isra'iila fuu: Ɓe daayiiɓe Jawmiraawo, minin mari lesdi jonta. Ngam maajum yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Koo nde mi riiwi ɓe daayiiɗum haa caka ummaatooje, mi saŋkiti ɓe nder lesɗe jananne, mi laatani ɓe nokkuure seniinde nder wakkati seɗɗa nder lesɗe ɗe ɓe njehi. Ngam maajum yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi mooɓtoyan on diga caka ummaatooje, mi hawritan on diga lesɗe ɗe mi saŋkititno on, mi hokkitan on lesdi Isra'iila. Ɓe ngaroyan ton, ɓe ittan labbi e kuuje nyidduɗe fuu. Mi hokkan ɓe ɓerɗe laaɓɗe e ruuhuuji kesi, mi wurtinan ɓerɗe tuurtanɗe diga ɓalli maɓɓe, mi hokkan ɓe ɓerɗe ɗowtiiɗe. Nden kam ɓe ɗowtanto farillaaji am, ɓe tokkoto kiitaaji am. Ɓe laatoto ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah maɓɓe. Ammaa huucitinɓe ɓerɗe muuɗum'en dow labbi e kuuɗe nyidduɗe, mi lornan kuuɗe maɓɓe dow ko'e maɓɓe. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Nden keruba'en ɓaŋgti bileeji muuɗum'en, pallooje ummodi bee maɓɓe, tedduŋgal Allah Isra'iila ɗon dow maɓɓe. Tedduŋgal Jawmiraawo ummi diga caka berniwol, jooɗoyi dow hooseere haa fuunaaŋge maagol. Ruuhu eeŋgini yam, yahri yam haa dahaaɓe haa lesdi Kaldiya. Mi yi'i ɗum fuu nder wahayu mo Ruuhu Allah yi'ni yam. Nden wahayu man acci yam. Mi limtani dahaaɓe ko Jawmiraawo yi'nino yam fuu. Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, a ɗon jooɗi caka tuurtooɓe. Ɓe ngoodi gite, ammaa ɓe ngi'ataa. Ɓe ngoodi noppi, ammaa ɓe nanataa, ngam ɓe tuurtooɓe. An, ɓii-Aadama, haɓɓu kuuje ma bana daheteeɗo. Dillu bee nyalawma gite maɓɓe, bana daheteeɗo. Yah bana daheteeɗo diga nokkuure ma haa nokkuure woɗnde, gite maɓɓe. Teema ɓe ngi'an, ɓe paaman ɓe tuurtooɓe. Caka nyalawma, gite maɓɓe, wurtin kuuje ma bana daheteeɗo. Kiikiiɗe boo dillu bana daheteeɓe ndillirta, gite maɓɓe. Ngam wurtaago suudu, sumpitit mahdi maaru gite maɓɓe, wurtin kuuje ma gal ton. Nden wakka kuuje ma gite maɓɓe. To jemma waɗi, ndilla. Wiirnu yeeso ma, taa a yi'a lesdi. Ngam mi waɗi ma a alaama ngam reentingo yimɓe Isra'iila.” Mi waɗi ko Jawmiraawo umri yam. Caka nyalawma ngurtinmi kuuje am bana daheteeɗo. Kiikiiɗe mi sumpiti mahdi bee juuɗe am. Nde jemma waɗi, mi wurtini kuuje am, mi wakki ɗe gite maɓɓe. Jaŋngo man fajiri, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, Isra'iila'en tuurtooɓe ƴami ma ko a waɗi na? Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Koŋngol ngo'ol laarani mawɗo gonɗo haa Urusaliima e yimɓe Isra'iila wonɓe ton fuu. Wi': Mi laatani on alaama ngam reentingo on. Ko mbaɗmi, kanjum laatanto ɓe. Ɓe ndaheteeɓe. Mawɗo gonɗo caka maɓɓe wakkoto kuuje muuɗum bee jemma, o wurtoto. Ɓe cumpitan mahol ngam wurtingo mo. O wiirnan yeeso maako, ngam taa gite maako ngi'a lesdi. Mi we'itan zubaawol am dow maako, o naŋngeteeɗo nder tuuforgol am. Mi yahran mo haa Baabila, lesdi Kaldiya'en. Ammaa gite maako ngi'ataa ndi, o maayan ton. Wonduɓe bee maako, aynooɓe mo e honooɓe maako fuu, mi saŋkitan ɓe haa alkibilaaji fuu, mi losan kaafahi, mi taasnan ɓe bee maaki. Nden ɓe paaman min woni Jawmiraawo, saa'i caŋkitanmi ɓe caka ummaatooje, haa lesɗe jananne. Ammaa mi luttan woɗɓe maɓɓe, daɗanɓe kaafahi e weelo e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, ngam ɓe anndina haala kuuɗe maɓɓe nyidduɗe fuu caka ummaatooje ɗe ɓe njahata. Nden ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Ndaa bolle ɗe Jawmiraawo wolwani yam: “Ɓii-Aadama, nyaam nyaamdu ma e yar ndiyam ma bee diwŋgol e saklere. Yeccu ummaatoore lesdi man: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wolwani jooɗiiɓe haa Urusaliima nder lesdi Isra'iila: Ɓe nyaaman nyaamdu maɓɓe bee saklere, ɓe njaran ndiyam maɓɓe bee kultoreeŋgol, ngam lesdi maɓɓe ferwan, sookɗan, ngam daliila toonyaare jooɗiiɓe ton fuu. Berniiji keewɗi yimɓe, perwan. Lesdi laatoto ladde hamaadaare. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, ko woni balndol ngo'ol caka mooɗon dow lesdi Isra'iila, bi'anŋgol: Nyalɗe ɗon caalo, wahayu boo hiɓɓaay! Ngam maajum yeccu yimɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi majjinan balndol man, taa goɗɗo meeta waɗugo ngol nder Isra'iila. Ammaa yeccu ɓe: Nyalɗe ɗon ɓadito, wahayuuji fuu kiɓɓan! Ngam wahayu meere malla annabaaku fewre meetataa laataago caka yimɓe Isra'iila. Ngam min woni Jawmiraawo, mi wi'an ko ngiɗmi wi'ugo. Ko mbi'mi boo laatoto, neeɓataa. Onon tuurtooɓe, nder zamanu mooɗon mi waɗan boo ko mbolwumi. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, ndaa ko yimɓe Isra'iila ɗon mbi'a: Wahayu mo gorko oo yi'ata, hiɓɓan nder balɗe daayiiɗe, o ɗon waɗa annabaaku ngam zamanuuji ɗi ngaraay tawon. Ngam maajum yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Ko mbi'mi fuu, neeɓataa wargo, wolde am hiɓɓan fakat. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa wolde nde Jawmiraawo wolwani yam: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku dow annabi'en Isra'iila waɗanɓe annabaaku iwŋgu haa numooji muuɗum'en. Yeccu ɓe: Nane ko Jawmiraawo wi'ata on! Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Bone laatanto annabi'en faataaɓe. Ɓe ɗon tokko numooji maɓɓe, walaa ko ɓe ngi'i sam. Isra'iila'en! Annabi'en mooɗon laati bana doldolɗe haa bille! On cukkaay ceekli mahol, on mahaay boo mahol ngam faddaago yimɓe Isra'iila nder haɓre, saa'i nyalaade Jawmiraawo. Ɓe ɗon ngi'a wahayuuji meere, ɓe ɗon pewa bee waɗugo hatti. Ɓe ɗon mbi'a: Ndaa nii Jawmiraawo Allah wi'i! Alhaali boo, Jawmiraawo nelaay ɓe, ɓe ɗon tammo bolle maɓɓe kiɓɓoto. Onon annabi'en, wahayuuji ɗi ngi'ɗon laataaki meere na? Hatti mooɗon laataaki pewe na? On ɗon mbi'a: Ɗum wolde Jawmiraawo, alhaali boo mi wolwaay. Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Nde bolle mooɗon laatake meere e wahayuuji mooɗon boo fewre, mi honan on! Mi fortan juŋngo am ngam honugo annabi'en yi'ooɓe wahayuuji meere e fewooɓe bee hatti muuɗum'en. Ɓe nastataa dawriinde ummaatoore am, inɗe maɓɓe nastataa deftere inɗe yimɓe Isra'iila, ɓe meetataa nastugo lesdi Isra'iila boo. Bana non paamroton min woni Allah Jawmiraawo. Ngam ɓe ɗon majjina ummaatoore am bee wolwango nde haala jam, asee boo jam walaa. Ɗum laati bana to yimɓe nyiɓi mahol, ɓe ndanwini ngol. Yeccu ranwinooɓe ɓe'e: Ngol yibban! Ngam iyeende saatunde toɓan, mallimallooje bana kaa'e toɓan, henndu saatundu wifan. To ngol yibbi, ɓe ƴaman on: Toy danwinol mon? Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Nder tikkere am, mi umminan henndu saatundu e nder ɓernuki am, mi toɓnan iyeende saatunde e mallimallooje bana kaa'e ndufoto ngam nattingo koo ɗume fuu. Mi yibbinan mahol ngol ndanwinɗon, mi yibbinan ngol fuu, haa caɓɓawal maagol waŋga. Ngol yibban, onon boo on kalkan les maagol. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. Mi rufdan tikkere am fuu dow mahol e ranwinɓe ngol, nden mi wi'a on: Mahol halki! Ranwinɓe ngol boo kalki, waato annabi'en Isra'iila ɓe'e, waɗananɓe Urusaliima annabaaku, yi'anɓe jam berniwol saa'i jam woodaa. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. An, ɓii-Aadama, huucita gal faanyɓe rewɓe nder ummaatoore ma waɗanɓe annabaaku iwŋgu haa numooji muuɗum'en. Waɗ annabaaku dow maɓɓe, yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Bone laatanto rewɓe nyootooɓe leppi ngam haɓɓugo haa jokke juuɗe fuu e irin sallabiije boo ngam suddugo ko'e mawɗe e pamare ngam waɗugo hiila. Ɓe mbaɗan ɗum ngam naŋngugo yoŋkiiji. To on naŋngi yoŋkiiji yimɓe am, on kisnan yoŋkiiji mooɗon na? On ɗon coɓna senaare am yeeso ummaatoore am ngam keɓon tamndanɗe sa'iiruuri seɗɗa malla piccite tamseeje. Woodi yoŋkiiji, mi yiɗaa ɗi maaya, ammaa onon on ɗon mbara ɗi. Woodi yoŋkiiji goɗɗi boo, mi yiɗaa ɗi ngeeɗa, ammaa onon on ɗon kisna ɗi. On ɗon mbaɗa ɗum bee fewugo yimɓe ummaatoore am yiɗɓe nanugo pewe. Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon wanya leppi ɗi kuuwtinirton ngam naŋngugo yoŋkiiji go. Mi seekan ɗi dow juuɗe mon, mi rimɗinan yoŋkiiji ɗi loohotooɗon bana colli. Mi seekan sallabiije mon, mi rimɗinan yimɓe ummaatoore am diga juuɗe mon, on meetataa loohaago ɓe. Bana non paamroton min woni Jawmiraawo. On tampini ɓerɗe adili'en bee pewe, koo nde min mi naawnaay ɓe. Bana non on cemmbiɗiniri juuɗe halluɓe, ngam taa ɓe acca laabi maɓɓe kalluɗi, ɓe kisna yoŋkiiji maɓɓe. Ngam maajum on meetataa yi'ugo wahayuuji mon meereeji, on meetataa waɗugo hatti boo. Mi hisnan ummaatoore am e juuɗe mon, nden on paaman min woni Jawmiraawo.” Woɗɓe ndotti'en Isra'iila ngari, njooɗi yeeso am. Ndaa ko Jawmiraawo wolwani yam: “Ɓii-Aadama, ɓerɗe worɓe ɓe'e ɗakkotiri bee labbi muuɗum'en. Gite maɓɓe ɗon cuto ko nastinta ɓe nder aybe. Kadi, mi acca ɓe ngara ɓe ƴama muuyo am na? Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Koo moy Isra'iilaajo mo ɓernde mum ɗakkotiri bee labbi, mo ɗon suto ko nastinta ɗum nder aybe, to o wari haa annabiijo, min Jawmiraawo bee hoore am mi jaaboto mo fodde ɗuuɗeeŋga labbi maako. Jaawaabu am naŋngan ɓerɗe Isra'iila'en, ngam ɓe fuu maɓɓe ɓe ndaayi yam ngam daliila labbi maɓɓe. Ngam maajum, yeccu yimɓe Isra'iila: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Lorte, acce labbi mon! Ngaylite, acce kuuɗe mon nyidduɗe fuu! Ngam, koo moy Isra'iilaajo malla koɗo nder Isra'iila, mo ɓernde mum daayi yam, ɗakkotiri bee labbi, mo ɗon suto ko nastinta ɗum nder aybe, to o wari yeeso annabiijo ngam ƴamugo yam, min woni Jawmiraawo, mi jaaboto mo bee hoore am. Mi huucitan yeeso am dow goɗɗo oo, mi laatinan mo alaama e balndol ngam reentingo yimɓe am fuu, mi nattina mo caka ummaatoore am. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. To annabiijo jaɓi selneego, to waɗi annabaaku, min Jawmiraawo selni mo, mi fortan juŋngo am dow maako, mi nattina mo caka ummaatoore am Isra'iila. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe keɓan kiita aybe maɓɓe, annabiijo e carwiiɗo ɗum fuu. Nden kam yimɓe Isra'iila meetataa yiilaago daayiiɗum bee am, ɓe meetataa soɓnugo ko'e maɓɓe bee tuurtolji maɓɓe fuu. Ɓe laatoto yimɓe ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah maɓɓe. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa ko Jawmiraawo wolwani yam: “Ɓii-Aadama, to yimɓe lesdi ngoɗndi ngewi umrooje am, nden kam mi fortan juŋngo am dow lesdi maajum, mi timmina ndesa nyaamdu nder maari, mi neldan weelo ngam nattingo yimɓe e dabbaaji ton. Koo to Nuuhu e Daniyel e Ayuba, worɓe tato ɓe'e njooɗino ton, yoŋkiiji maɓɓe tan ɓe kisnanno, ngam ɓe adili'en. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Malla to mi yoofi dabbaaji mbarooji dow lesdi man ngam halkugo yimɓe maari, ndi laato ladde meere, walaa mo saaloto e maari ngam daliila dabbaaji man, nden kam koo to worɓe tato ɓe'e njooɗino ton, fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, ɓe kisnataano ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe. Kamɓe bee ko'e maɓɓe tan kisanno, ammaa lesdi laatotono ladde meere. Malla to mi ukki kaafahi dow lesdi man, to mi umri ki ki saalo e maari ngam mi nattina yimɓe e dabbaaji ton, nden kam koo to worɓe tato go njooɗino ton, fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, ɓe kisnataano ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe, sey kamɓe bee ko'e maɓɓe tan kisanno. Malla to mi neldi nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu nder lesdi man, mi rufi tikkere am bee mbarugo yimɓe e dabbaaji ton, nden kam koo to Nuuhu e Daniyel e Ayuba njooɗino ton, fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, ɓe kisnataano ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe, ɓe kisnanno sey yoŋkiiji maɓɓe tan, ngam ɓe adili'en. Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Koo to mi ukkanan Urusaliima kiitaaji am naawɗi feere feere nayi ɗi'i, waato: Kaafahi e weelo e dabbaaji mbarooji e nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu ngam nattingo yimɓe e dabbaaji nder berniwol, ammaa ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe luttan, ɓe ngurtinan ɓe diga maagol. Kamɓe ɓe ngaran haa mooɗon. On ngi'an yahdu maɓɓe e kuuɗe maɓɓe. Ɗum de'itinan on dow sarru ngu ukkanmi dow Urusaliima. Ɗum de'itinan on, saa'i ngi'oton yahdu maɓɓe e kuuɗe maɓɓe, on paaman mi huuwaay ngol kuuje ɗe'e fuu meere. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, ɗume leggal inabohi ɓurdata lice leɗɗe goɗɗe nder laynde? Kadi goɗɗo hoo'an leggal maaki ngam waɗugo huunde na? Koo o waɗan ɓilduɗum bee maagal na? Woodaa, o huɓɓiran ngal. To yiite nyaami seɓattooji maagal ɗiɗi, wuli caka maagal boo, kadi ngal woodi nafuuda na? To ngal keccalno maa, ngal he'aay waɗugo huunde bee maagal, sakkomaa to yiite nyaami ngal malla wuli ngal! Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mbi'anmi: Bana leggal inabohi caka leɗɗe laynde ngal cakkinanmi nder yiite, bana non kuuwranmi yimɓe Urusaliima. Mi huucitan yeeso am dow maɓɓe ngam honugo ɓe. Koo to ɓe ndaɗi yiite, nge nyaaman ɓe. Saa'i ndaaranmi ɓe ngam waɗugo sarru, on paaman min woni Jawmiraawo. Mi wartiran lesdi maɓɓe ladde meere, ngam ɓe ngewi umrooje am. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Anndin berniwol Urusaliima haala kuuɗe maagol nyidduɗe. Yeccu ngol: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i ma: An Urusaliima, iwde ma e asli ma haa lesdi Kanaani'en ngoni. Baaba ma o Amoriijo, daada ma boo Hetiijo. Haa danyeeki ma, nyannde ndanyaaɗa, ɓe ta'aay jaabuuru ma, ɓe ngiiwaay ma, ɓe ngiggaay ma bee mannda ngam laɓɓingo ma, ɓe caawaay ma bee limce. Walaa koo gooto yurmini ma haa o waɗane irin kuuɗe ɗe'e, walaa enɗuɗo ma sam. Nyalaade danyeeki ma ɓe ngudini ma haa ladde, ngam ɓe nefi ma. Mi saali, mi yi'i ma a ɗonno waali nder ƴiiƴam ma, a ɗonno dimmbo. Mi wi'i ma: A yeeɗa! Saa'i a ɗon dimmbo nder ƴiiƴam ma, mi wi'i ma: A yeeɗa! Mi mawnini ma! Mi laatini ma bana fuɗŋgo ladde. A mawni, a heɓi darnde, a wooɗi masin, a waɗi enɗi, gaasa ma fuɗɗi juutugo. Ammaa a temmbo tawon. Kadiboo mi saali, mi laari ma. Mi yi'i a heewti, a he'i te'eego. Mi we'iti alkibbaare am dow maaɗa ngam wiirnugo temmbuki ma. Nden mi hunani ma, mi haɓɓi alkawal bee ma, a laati te'aaɗo am.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Mi yiiwi ma, mi looti ƴiiƴam haa ɓanndu ma, mi wuji ma nebbam. Mi ɓorni ma limce tuppitaaɗe, mi hokki ma paɗe laral ɗigguŋgal. Mi suddi ma bee limce leŋ e limce ɗigguɗe. Mi hokki ma fawne e jawe ngam juuɗe ma e koɗel ngam daande ma, mi waɗi halagaare haa kine ma e yerihon haa noppi ma, mi waɗi fawne booɗɗe ɗe kaŋŋeeri dow hoore ma. Bana nii a pawniiɗo bee cardi e kaŋŋeeri, a ɓorniiɗo limce leŋ e limce ɗigguɗe e tuppitaaɗe. A heɓi kuroori ɗiggundi e njumri e nebbam ngam nyaamdu ma. A ɓesdi wooɗugo, a he'i heɓugo tedduŋgal laamu boo. Innde ma saŋkiti haa ummaatooje ngam daliila ŋarol ma, ngol timmuŋgol ngam min mi fawni ma.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Ammaa a ɓaari ŋarol ma. Ɗuuɗɓe maŋgti ma, kanjum laatini ma daakaareejo. A waɗi daakaareeku bee koo moy caalotooɗo, a laati mo maɓɓe. A hoo'i limce ma marɗe noone feere feere, a waɗani hoore ma nokkuuje towɗe bee maaje, ton mbaɗɗa daakaareeku. A waɗi ko meeɗaay e irin man meetataa boo. Fawne ma booɗɗe baɗaaɗe bee cardi am e kaŋŋeeri am ndi ndokkumaami, a wartiri ɗe labbi gorɗi, a waɗi daakaareeku bee maaji. A hoo'i limce ma tuppitaaɗe, a ɓorni ɗe. A jo'ini nebbam am e uurle am yeeso maaji. Non boo nyaamdu am ndu ndokkumaami, kuroori ɗiggundi e nebbam e njumri, a lii'ani ɗum bana dokkal uureeŋgol belŋgol, ndaa ko laati.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “A hoo'i ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe ɓe ndanyanɗa mi, a hirsi ɓe ngam nyaamnugo labbi man. Kadi daakaareeku ma he'aay haa a hirsi ɓikkoy am, a lii'i koy bana dabbaaji guleteeɗi ngam labbi! Nder kuuɗe ma nyidduɗe e daakaareeku ma fuu ngejjititɗa wakkati a ɓiŋngelno, a temmbel, a ɗonno dimmbo nder ƴiiƴam ma. Ɓaawo halleende ma nde'e fuu – Kayto! Bone laatanto ma”, non Allah Jawmiraawo wi'i. – “Ɓaawoɗon, a waɗani hoore ma baagaaje lesdi ngam waɗugo daakaareeku e nokkuuje towɗe haa babe fuu. A nyiɓi nokkuuje towɗe haa kawtirɗe laabi koo ɗeye, a toskini ŋarol ma, a waaldi bee koo moy caalotooɗo, a ɗuɗɗini daakaareeku ma. A waɗi daakaareeku bee heeddiɗɗiraaɓe ma Misra'en mawna-jakari'en, a ɗuɗɗini daakaareeku ma ngam tikkingo yam. Ndaa mi forti juŋngo am dow maaɗa, mi usti mardi ma. Mi yoofti ma haa suuno faanyɓe rewɓe Filisti'en konne'en ma. Kamɓe ɓe cemti ngam kuuɗe ma cemtiniiɗe. A waɗi daakaareeku bee Assuura'en, ngam a saftataa. A waɗi daakaareeku bee maɓɓe, ammaa haaje ma humtaay. A ɗuɗɗini daakaareeku ma haa Baabila, haa lesdi filooɓe, ammaa bee non fuu haaje ma humtaay.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Kayya, a ɗuuɗa-suunoojo! A ɗon huuwa kuuɗe ɗe daakaareejo ɓurduɗo hallugo! A waɗi waagaare lesdi ngam waɗugo daakaareeku haa kawtirɗe laabi fuu, a nyiɓi nokkuuje towɗe haa babe fuu. Ammaa a huuwaay bana daakaare'en feere, ngam a jaɓaay ngeenaari. An debbo jeenoowo, mo acci gorum, ɗakkotiri bee jananɓe! Rewɓe daakaare'en fuu keɓan caahuuji. Ammaa an a hokki caahuuji ma haa waaye'en ma fuu, a yoɓi ɓe haa ɓe ngara diga koo toy fuu ngam waɗugo daakaareeku bee maaɗa. An a luuti dabare rewɓe daakaare'en woɗɓe fuu. Walaa mo ɗaɓɓiti ma. A jaɓaay ngeenaari, ammaa an hokki ɓe. A waɗi ko woɗɓe mbaɗaay.” Ngam maajum, an daakaareejo, nan wolde Jawmiraawo! Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “A sudditi les maaɗa, a temmbiɗini ɓanndu ma ngam waɗugo daakaareeku bee waaye'en ma e labbi ma nyidduɗi fuu. A lii'ani ɗi ƴiiƴam ɓiɓɓe ma boo. Ngam maajum mi mooɓtan waaye'en ma ɓe pottanɗa fuu, yimɓe ɓe ngiɗɗa e yimɓe ɓe a yiɗaa fuu. Mi mooɓtan ɓe haa maaɗa diga koo toy. Nden cudditanmi ɓanndu ma yeeso maɓɓe haa ɓe ngi'a temmbuki ma. Mi hiitete kiita rewɓe jeenooɓe e rufooɓe ƴiiƴam, mi ukkan tikkere e kaajal dow maaɗa haa to ƴiiƴam suddi ma. Mi hokkete haa juuɗe maɓɓe. Ɓe mbilan waagaare lesdi ma, ɓe ngibbinan nokkuuje ma towɗe. Ɓe ɓortete fuu, ɓe njaɓtan fawne ma booɗɗe, ɓe accete a temmbo. Ɓaawo maajum ɓe mooɓtan yimɓe dow maaɗa, ɓe piɗete bee kaa'e, nden ɓe ta'an ɓanndu ma geɓe geɓe bee kaafaaje. Ɓe ngulan cuuɗi ma, ɓe mbaɗan kiita dow maaɗa yeeso rewɓe ɗuuɗɓe. Bana non timminiranmi daakaareeku ma, a meetataa yoɓugo waaye'en ma. Bana non peewtiniranmi ɓernde am e accanmi kaajal am. Mi de'itan, metteeŋga ɓernde am jinnan. Nde nii a siftoraay wakkati nderkaaku ma, a tikkini yam bee kuuɗe ɗe'e fuu, ngam maajum, ndaa yam min boo: Mi lornan kuuɗe ɗe'e dow hoore ma, min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Naa a ɓesdi cemtiniiɗum dow kuuɗe ma nyidduɗe? Baɗoowo balndi fuu waɗan balndol ngo'ol bee maaɗa: Bana daada wa'i, non ɓiyum debbo boo wa'ata. A ɓii debbo jawiiɗo gorum e ɓiyum'en. A deerɗu deerɗa'en yawiiɓe worɓe muuɗum'en e ɓikkoy muuɗum'en. Daada mon o Hetiijo, baaba mon boo o Amoriijo. Adda ma, ɗum Samariya, jooɗiiɗo bee ɓiyum'en rewɓe haa woyla. Minya debbo boo, jooɗiiɗo bee ɓiyum'en rewɓe haa fombina, ɗum Sodoma. Tokkaago laabi maɓɓe e kuuɗe maɓɓe nyidduɗe he'aay ma, kuuɗe maaɗa fuu ɓuri ɗe maɓɓe hallugo. Bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, deerɗa Sodoma e ɓiyum'en rewɓe mbaɗaay bana an e ɓiya'en rewɓe mbaari. Halleende deerɗa Sodoma, ndaa nde: Kaŋko e ɓiyiiko'en rewɓe ɓe njooɗi bee mawnitaare e haarannde e de'ere hoolɗiniinde, ammaa ɓe mballitaay laafuɓe e talaka'en. Ɓe mawnitiiɓe, ɓe mbaɗi nyidduɗum yeeso am. Ngam maajum nattinmi ɓe bana ngi'ɗa. Samariya waɗaay koo reeta hakkeeji maaɗa. Kuuɗe ma nyidduɗe ɓuri ɗe maako ɗuuɗugo. Ngam daliila kuuɗe maaɗa nyidduɗe fuu, deerɗa'en laati bana ɓe ngalaano aybe. Sey an boo a roondo toskaare ma jonta, ngam a seeti deerɗa'en bee kuuɗe ma ɓurɗe ɗe maɓɓe nyiddugo. Ɓe ɓuri ma adilaaku fakat. Sey a semta, a roondo toskaare ma, ngam a laatini deerɗa'en bana ɓe ngalaano aybe. Ammaa mi wartiran joonde maɓɓe bana naane, joonde Sodoma bee ɓiyum'en e joonde Samariya bee ɓiyum'en, non boo joonde maaɗa caka maɓɓe, ngam a roondo toskaare ma, a semtira kuuɗe ma fuu. Bana non nde'inirta ɓe. Deerɗa'en Sodoma e Samariya bee ɓiɓɓe muuɗum'en rewɓe laatoto bana naane. Nden an boo bee ɓiya'en rewɓe, on mbootan bana naane. Saa'i a mawnitiiɗono, a huuwtiniri innde deerɗa Sodoma bana misaalu halleende. Saa'i man halleende maaɗa waŋgaayno tawon. Jonta rewɓe Edoom e heeddiɗɗiraaɓe muuɗum'en fuu ɗon kuɗe, rewɓe Filistiya taariiɓe ma ɗon njawo ma. Sey a roondo kiita kuuɗe ma nyidduɗe cemtiniiɗe.” Non Jawmiraawo wi'i. Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi waɗete fodde kuuɗe ma, ngam a yawi hunayeere, a fiisti alkawal. Ammaa min mi yejjitittaa alkawal ngal kaɓɓumi bee maaɗa saa'i a paanyono. Mi tabitinan alkawal duumiiŋgal bee maaɗa. An boo a siftoran kuuɗe ma caaliiɗe. A semtan to deerɗa'en ngari haa maaɗa, adda e minya ɗiɗo fuu, ngam mi hokkete ɓe, ɓe laato ɓiya'en, koo to ɓe nastataa nder alkawal am bee maaɗa. Min mi haɓɓan alkawal bee maaɗa, an boo a faaman min woni Jawmiraawo, ngam haa a siftora ko saali, a semta. A meetataa maɓɓititgo hunnduko ma ngam daliila toskaare ma. Ngam saa'i man njaafotoomi kuuɗe ma fuu.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗan yimɓe Isra'iila annditanamwol, yeccu ɓe balndol. Wi' ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Dutal maŋngal bee bileeji juutɗi, marŋgal liiliiji juutɗi booɗɗi marɗi noone feere feere wari haa kooseeje Libanon, yewi lisal ɓurŋgal towugo haa lekki cemmbiɗki, yahri lisal keccal nga'al haa lesdi filooɓe, jo'ini ngal nder berniwol filu. Nden dutal hoo'i leggel keccel haa lesdi, jubi ngel nder ngesa marka ndiyam ɗuuɗɗam haa ngel naŋgta booɗɗum. Ngel naŋgti, ngel laati inabohi dammuki jaaski. Lice maaki ngayliti gal dutal go, ɗaɗi maaki ndilli nder lesdi. Ki heewi lice e haakooji. Woodi dutal feere maŋngal, marŋgal bileeji juutɗi e liiliiji cukkuɗi. Inabohi go waylitani ngal ɗaɗi mum e lice mum, haa ngal yarna ki ko ɓuri haa ki wonno naane, asee boo ki dari nder ngesa mbooɗka bee ndiyam ɗuuɗɗam, haa ki waɗa lice, ki rima ɓiɓɓe, ki laato inabohi booɗki masin. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi ɗon ƴama: Inabohi bana maaki waɗan ɓenndalooje ɗuuɗɗe na? Dutal aranal ɗoofataa ɗaɗi maaki na? Ngal sammintaa ɓiɓɓe maaki, haa ki yoora na? Ɗoofugo ki, koyɗum. Walaa haaje waɗugo ɗum bee semmbe malla bee yimɓe ɗuuɗɓe. Ki naŋgti. Ammaa ki waɗan ɓenndalooje ɗuuɗɗe na? To henndu fuunaaŋge faɗɗi ki, naa ki yooran? Haa nokkuure ki dari, ton ki ɗaylata.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Yeccu tuurtooɓe ɓe'e: On anndaa ko ɗum saawi na? Yeccu ɓe: Ndaa, laamiiɗo Baabila wari haa Urusaliima, dahi laamiiɗo e saraaki'en mum haa Baabila. Nden o hoo'i goɗɗo mo danygol laamiiɗo, o haɓɓi alkawal bee maako, o hunni mo hunayeere. O dahi mawɓe lesdi, ngam o famɗitina laamu, taa ngu semmbiɗa fahin, ngu tokko alkawal boo. Ammaa laamiiɗo Yahuuda tuurtani mo, neli nelaaɓe haa Misra ngam heɓa pucci e jama'aare konu ɗuuɗnde. O heɓan jaalorgal na? Kuuwɗo irin ɗu'um daɗan na? Ayye, o fiisti alkawal nii, o hisa kiita !” Allah Jawmiraawo wi'i: “Fakat bana mi geeto, haa Baabila laamiiɗo oo maayan, ngam o yawi hunayeere laamiiɗo Baabila dokkuɗo mo laamu, o fiisti alkawal bee maako. Koo Firawna bee jama'aare konu mum ɗuuɗnde boo waawataa wallugo mo, saa'i honooɓe Baabila mbaagata lesdi ɗakki mahol ngam hippaago, saa'i ɓe ndarnata kuuje kipporɗe berniwol ngam mbarugo yimɓe ɗuuɗɓe. O yawi hunayeere, o fiisti alkawal ngal ɓe kaɓɓuno bee dokkindirki juuɗe. O huuwi kuuɗe ɗe'e fuu. Ngam maajum o hisataa.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Fakat bana mi geeto, mi lornan aybe maako dow hoore maako. Ngam o yawi hunayeere nde o huni yeeso am, o fiisti alkawal ngal o haɓɓi bee am. Mi we'itan zubaawol am dow maako, mi naŋngan mo bee tuuforgol am. Mi yahran mo haa Baabila. Ton mi hiitoto mo, ngam o yewi umrooje am. Honooɓe maako suɓaaɓe maayran bee kaafahi, daɗanɓe boo caŋkititto haa alkibilaaji fuu. Nden kam on paaman min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Min boo mi hoo'an lisel keccel ɓurŋgel towugo haa lekki cemmbiɗki, mi yewan ngel, mi jubo ngel dow hooseere townde, dow hooseere ɓurnde towugo nder lesdi Isra'iila. Ngel wilitan, waɗan lice, ngel riman ɓiɓɓe, ngel laatoto lekki cemmbiɗki booɗki masin. Asli colli fuu ngaran dow maaki, njooɗoto les ɗowdi maaki. Nden leɗɗe fuu nder lesdi paaman min woni Jawmiraawo. Mi fe'an leɗɗe towɗe, ammaa mi mawninan leɗɗe pamare. Mi yoornan leɗɗe kecce, ammaa mi wilitinan leɗɗe joorɗe. Min Jawmiraawo wi'i ɗum, mi waɗan ɗum boo.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Koni on tokkoto waɗugo balndol ngo'ol nder lesdi Isra'iila, bi'anŋgol: Baabiraaɓe muri lammuɗum, nyii'e ɓikkoy mbaati? Fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, on meetataa waɗugo balndol ngo'ol nder lesdi Isra'iila. Yoŋki koo moy, koo baaba koo ɓiɗɗo, min jeyi. Baɗɗo hakke, kaŋko maayata. Ndaare goɗɗo adiliijo, darnuɗo, baɗanɗo adilaaku, mo nyaamataa kirsanaaɗum labbi dow kooseeje, mo rewataa labbi yimɓe Isra'iila, mo toskintaako debbo keeddiɗɗum, mo waaldataa bee kayloowo boo. O toonyataa goɗɗo, o hokkitan ko jaɓɗo nyamaande wallinani mo bana jeŋngina, o jaɓtataa kuuje goɗɗo. O nyaamnan dolɓe, o holtinan mo walaa limce. O hokkataa nyamaande bee ndiyam sam. O saloto waɗugo kalluɗum, o hiitoto jokkirgol hakkunde yimɓe bee gooŋga. O ɗowtanto umrooje am, o tokkoto kiitaaji am bee hakkiilo. Kaŋko woni adiliijo. Fakat o yeeɗan.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Ammaa teema o danyi ɓiɗɗo pasoowo, mbaroowo ko'e, kuuwanɗo kuuɗe ɗe baaba mum meeɗaay huuwugo. O ɗon nyaama kirsanaaɗum labbi dow kooseeje, o ɗon toskina debbo keeddiɗɗum. O ɗon toonya laafuɓe, o ɗon jaɓta, o ɗon jogito ballinaaɗum jeŋngina. O ɗon rewa labbi, o ɗon waɗa nyidduɗum. O ɗon hokka nyamaande bee ndiyam, o ɗon ɗuɗɗina ɗam. Kadi kaŋko o yeeɗan na? O yeeɗataa! Nde o waɗi nyidduɗum ɗu'um fuu, fakat o maayan. Aybe ƴiiƴam maako wartan dow hoore maako. Ammaa teema o danyi ɓiɗɗo, ɓiɗɗo oo yi'i hakkeeji baaba mum fuu, ammaa o tokkaaki ɗi, o nyaamaay kirsanaaɗum labbi dow kooseeje, o rewaay labbi yimɓe Isra'iila, o toskinaay debbo keeddiɗɗiraawo maako, o toonyaay goɗɗo, o jaɓaay jeŋngina, o jaɓtaay. Ammaa o nyaamni dolɓe, o holtini mo walaa limce. O waɗaay halleende, o ɗaɓɓaay ndiyam nyamaande sam, o tokki kiitaaji am, o ɗowtani umrooje am, kaŋko o maayataa ngam hakkeeji baaba maako, ammaa fakat o yeeɗan. Ɗum baaba maako toonyino woɗɓe, jaɓtino ɓe, waɗino halleende caka yimɓe muuɗum. Kaŋko maayata ngam daliila aybeeji maako. Ammaa onon on ɗon mbi'a: Ngam ɗume ɓiɗɗo yarataa bone ngam hakkeeji baaba mum? Ngam ɓiɗɗo waɗi gooŋgaaku e adilaaku. O ɗowtani farillaaji am fuu, o tokki ɗi bee hakkiilo. Ngam maajum o yeeɗan fakat. Baɗɗo hakke, kanyum maayata. Ɓiɗɗo yarataa bone ngam daliila aybe baaba mum malla baaba ngam aybe ɓiyum. Adiliijo heɓan mbarjaari kuuɗe mum adiliije, kalluɗo boo yaran bone ngam kuuɗe mum kalluɗe. To kalluɗo acci waɗugo hakkeeji fuu, to o ɗowtanake farillaaji am fuu, to o huuwi kuuɗe darnuɗe e adiliije, fakat o yeeɗan, o maayataa. Mi siftortaa hakkeeji maako sam. O yeeɗan ngam daliila kuuɗe adiliije ɗe o huuwi. Min Allah Jawmiraawo mi ɗon ƴama on: Kadi mi seyorto maayde kalluɗo na? Walaa, ammaa mi yiɗi o lorto diga yahdu maako, o yeeɗa! Ammaa to adiliijo acci adilaaku mum, waɗi sooynde adilaaku, to o tokki huuwugo kuuɗe nyidduɗe ɗe halluɓe kuuwata fuu, nden kam o yeeɗan na? Walaa! Mi siftortaa kuuɗe maako adiliije sam. O maayan ngam o yewi umrooje am, o waɗi hakkeeji dow am. Ammaa on ɗon mbi'a: Laawol Jawmiraawo fottaay. Nane, onon yimɓe Isra'iila. On ɗon numa laawol am fottaay na? Kayya, laabi mooɗon ɗin pottaay! To adiliijo acci adilaaku mum, waɗi sooynde adilaaku, o maayan ngam man, o maayan ngam sooynde adilaaku maako. To kalluɗo acci halleende mum, waɗi gooŋgaaku e adilaaku, nden kam o hisni yoŋki maako. To o annditi tuurtolji maako, nden o acci ɗi fuu, o yeeɗan fakat, o maayataa. Ammaa onon yimɓe Isra'iila'en on ɗon mbi'a: Laawol Jawmiraawo fottaay. On ɗon numa laabi am pottaay na? Kayya, laabi mooɗon ɗin pottaay! Ngam maajum, onon Isra'iila'en, min Allah Jawmiraawo ɗon wi'a on: Mi hiitoto koo moy mooɗon fodde laabi mum. Lorte diga tuurtolji mon, ngam taa aybe mon do'a on. Acce tuurtolji mon fuu, kesɗitine ɓerɗe mon e ruuhuuji mon. Malla on ngiɗi maayugo na, onon Isra'iila'en? Mi seyortaako maayde goɗɗo. Lorte, ngeeɗe!” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i yam: Yim yimre boyki dow mawɓe Isra'iila. Kayto! Daada ma wonno mbarooga, o ɗonno waali caka barooɗe, o wuurni ɓikkoy mum. O mawnini ɓiŋngel gootel caka maakoy, ngel laati mbarooga cemmbiɗŋga, ngel ekkiti faɗɗugo kusel, ngel ɗon nyaama yimɓe. Yimɓe ummaatooje nani habaru maaga, ɓe naŋngi nga nder ngaska maɓɓe. Nden ɓe mbaɗani nga njamndi nder kine, ɓe njahri nga daayiiɗum haa Misra. Daada reeni haa somi, tammunde walaa fahin, nden nga mawnini ɓiyiiga feere. Kaŋgel laati mbarooga cemmbiɗŋga. Nga ɗon waanca nder mooɓre barooɗe. Nde nga ekkiti faɗɗugo kusel, kaŋga boo nga fuɗɗi nyaamugo yimɓe. Nga ɗon fusa laamorɗe maɓɓe cemmbiɗɗe, nga ɗon wila berniiji maɓɓe. To nga telɓi, nga ubbi bee semmbe, koo moy nder lesdi ɗon hula. Ummaatooje taariiɗe fuu ngari, mooɓi ngam haɓugo bee maaga. Yimɓe mbaɗi zubaawol dow maaga, nga yolli nder ngaska maɓɓe. Nden ɓe ndasi nga, ɓe maɓɓi nga nder maɓɓirga, ɓe njahri nga haa lesdi Baabila, yeeso laamiiɗo. Ton ɓe njogi nga nder suudu semmbiɗndu, ngam taa ubbaaŋgo maaga nane fahin dow kooseeje haa lesdi Isra'iila. “Daada maaɗa ɗon nanndi bee inabohi jubaaki ɓadiiɗum bee maayo, ki heewi ɓiɓɓe e haakooji ngam ndiyam ɗon ɗuuɗi haa nokkuure man. Lice maaki, fakat ɗe cemmbiɗɗe, non ɗe pottani cabbi laamiiɓe. Lekki mawni haa ki nasti nder duule, koo moy yi'i ki towi, ki sukki. Juuɗe tikkuɓe ɗoofi ki, nden ɓe ngibbini ki haa lesdi. Henndu fuunaaŋge ɗaylini ɓiɓɓe maaki, lice maaki ngewaama bee semmbe, nden ɗe njoori, ɗe ngule bee yiite. Jonta lekki jubaama nder ladde, ki ɗon dari nder lesdi njoorndi, ndi walaa ndiyam. Yiite wurti diga dubbeere maaki, wuli lice e ɓiɓɓe maaki. Lice maaki cemmbiɗɗe fuu njinni, walaa lisal ngam sawru laamiiɗo.” Yimre nde'e laati yimre boyki. Yimɓe ngiman nde ngam woyugo. Nder nduuɓu njoweeɗiɗaɓu, lewru jowaɓru, nyannde sappoore maaru, woɗɓe ndotti'en Isra'iila ngari ƴamugo muuyo Jawmiraawo. Ɓe njooɗi yeeso am. Nden Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, wolwan ndotti'en Isra'iila, yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: On ngari ƴamugo muuyo am na? Fakat bana mi geeto, mi jaɓataa on ƴamammi. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Nden o tokki wi'ugo: “Ɓii-Aadama, a taaskake waɗango ɓe kiita na? Sey a ta'ana ɓe kiita. Siftinor ɓe kuuɗe nyidduɗe fuu ɗe kaakiraaɓe maɓɓe kuuwi. Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Nyalaade nde mi suɓi Isra'iila, mi ɓaŋgti juŋngo am mi hunani yimɓe danygol Yaakubu. Mi waŋgani ɓe nder lesdi Misra, mi ɓaŋgti juŋngo am mi hunani ɓe, mi wi'i: Min woni Jawmiraawo, Allah mooɗon. Nyalaade man mi ɓaŋgti juŋngo, mi huni, mi wurtinan ɓe lesdi Misra, mi yahra ɓe nder lesdi ndi cuɓananmi ɓe, lesdi keewndi kosam e njumri, ɓurndi lesɗe fuu wooɗugo. Mi umri ɓe ngudina labbi maɓɓe nyidduɗi estanɗi ɓe, taa ɓe coɓa bee teddingo labbi Misra, ngam min woni Allah Jawmiraawo maɓɓe. Ammaa ɓe tuurtani yam, ɓe cali nanango yam. Ɓe fuu ɓe ngudinaay labbi maɓɓe nyidduɗi estanɗi ɓe, ɓe accaay teddingo labbi Misra boo. Mi taaskino rufugo tikkere am fuu dow maɓɓe nder Misra. Ammaa mi waɗaay ɗum, ngam taa ummaatooje taariiɗe ɓe kallina innde am. Ngam mi anndinnooɗo yimɓe Isra'iila yeeso maaje fuu, mi wurtinan ɓe lesdi Misra. Mi wurtini ɓe lesdi Misra, mi yahri ɓe nder ladde. Mi anndini ɓe farillaaji am, mi ekkitini ɓe kiitaaji am. Koo moy tokki ɗi, yeeɗiran bee maaji. Mi hokki ɓe nyalɗe ciwtorɗe boo, ɗe laati alaama hakkunde am bee maɓɓe, ngam taa ɓe ngejjita min woni Jawmiraawo cenoowo ɓe. Ammaa yimɓe Isra'iila tuurtani yam nder ladde. Ɓe ɗowtanaaki farillaaji am, ɓe luuti kiitaaji am geeɗinanɗi tokkiiɗo ɗi fuu. Ɓe coɓni boo nyalɗe ciwtorɗe am nde ɗuuɗɗum. Mi taaskino rufugo tikkere am saatunde fuu dow maɓɓe nder ladde ngam nattingo ɓe. Ammaa mi waɗaay ɗum, ngam taa ummaatooje kallina innde am. Ngam ɗe ngi'i no mi wurtiniri ɓe lesdi Misra. Fahin mi hunani ɓe nder ladde, mi nastintaa ɓe nder lesdi ndi ngeɗanmi ɓe, lesdi keewndi kosam e njumri, ɓurndi lesɗe fuu wooɗugo. Ngam ɓe njawi farillaaji am, ɓe luuti kiitaaji am, ɓe coɓni nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi boo. Ɓerɗe maɓɓe ɗakkotiri bee labbi maɓɓe. Ammaa mi enɗi ɓe. Mi mbaraay ɓe, mi nattinaay ɓe nder ladde. Mi yecci ɓiɓɓe maɓɓe nder ladde: Taa tokke umrooje baabiraaɓe mon, taa tokke al'aada maɓɓe, taa coɓne ko'e mon bee labbi maɓɓe. Min woni Allah Jawmiraawo mooɗon. Ɗowtane farillaaji am e kiitaaji am. Cene nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi, haa ɗe laato alaama hakkunde am bee mooɗon, haa on paama min woni Allah Jawmiraawo mooɗon.” “Ammaa ɓikkoy boo tuurtani yam. Ɓe ɗowtanaaki farillaaji am, ɓe luuti kiitaaji am geeɗinanɗi tokkiiɗo ɗi fuu. Kamɓe boo ɓe coɓni nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi. Mi taaskino rufugo tikkere am fuu dow maɓɓe, haa mi feewtina ɓernde am dow maɓɓe nder ladde. Ammaa mi halkaay ɓe, ngam taa ummaatooje kallina innde am. Ngam ɗe ngi'i no mi wurtiniri Isra'iila'en diga lesdi Misra. Nder ladde boo, mi ɓaŋgti juŋngo am mi huni hunayeere haa mi saŋkita ɓe caka ummaatooje lesɗe feere feere, ngam ɓe ɗowtanaaki farillaaji am, ɓe luuti kiitaaji am, ɓe coɓni nyalɗe ciwtorɗe, ɓe tokki labbi kaakiraaɓe maɓɓe. Nden mi hokki ɓe farillaaji kalluɗi e kiitaaji ɗi ngeeɗintaa ɗowtaniiɓe ɗi. Mi soɓni ɓe bee dokke maɓɓe, yaake ɓe ɗonno lii'o afɓe maɓɓe worɓe, ɓe ngula ɓe ngam labbi. Kanjum mbaɗmi ngam hiitaago ɓe, ngam haa ɓe paama min woni Jawmiraawo. Ngam maajum, ɓii-Aadama, wolwan yimɓe Isra'iila, yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Fahin kaakiraaɓe mon ngewi umroore am, mbolwi kalluka dow am. Mi nastini ɓe nder lesdi ndi kuniimi hokkugo ɓe. Nde ɓe ngi'i towndiije e leɗɗe cukkuɗe, ɓe lii'i kirsaaɗi haa nokkuuje ɗe'e fuu. Ɓe tikkini yam bee lii'ango labbi maɓɓe guleteeɗi marɗi uureeŋgol belŋgol e dokke maɓɓe dufeteeɗe. Mi ƴami ɓe: Nokkuure townde nde njahoton, ɗum ɗume? Haa wargo hannde, innde maare Bama, waato nokkuure townde. Ngam maajum yeccu yimɓe Isra'iila ni'i: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Onon on coɓni ko'e mooɗon bee tokkaago ko kaakiraaɓe mooɗon mbaɗno, on mbaɗi daakaareeku bee kuuɗe nyidduɗe ɗe ɓe kuuwno. Haa wargo hannde on ɗon coɓna ko'e mon, ngam on ɗon teddina labbi ɗi'i. On ɗon lii'ano ɗi ɓikkoy mon, on ngula koy. Kadiboo on ɗon ngara ƴamugo muuyo am, onon yimɓe Isra'iila! Allah Jawmiraawo wi'i: Fakat bana mi geeto, mi jaɓataa on ƴamammi. On nufi laataago bana ummaatooje goɗɗe, bana yimɓe jooɗiiɓe nder lesɗe feere, haa on cujidana leɗɗe e kaa'e. Ɗum heɓataako.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Fakat bana mi geeto, mi laamanto on bee juŋngo semmbiɗŋgo, bee baawɗe am, mi rufan tikkere am dow mooɗon. Mi wurtinan on nder ummaatooje, mi mooɓtan on diga lesɗe haa on caŋkiti. Mi waɗan ɗum bee juŋngo am semmbiɗŋgo bee rufugo tikkere am dow mooɗon. Mi yahran on nder ladde. Ton ndarnanmi on yeeso am, haa mi ta'ana on kiita. Mi ta'anan on kiita bana kuuwrumi kaakiraaɓe mon nder ladde Misra.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Mi saalinan on les sawru am, mi lima on bana gaynaako limrata tokkere mum. Mi ɗowan on fodde alkawal ngal kaɓɓumi bee mooɗon. Mi wurtinan tuurtaniiɓe yam e mbarooɓe ko'e caka mooɗon. Mi wurtinan ɓe lesdi ndi ɓe ngoni jonta, ammaa ɓe lorataako haa lesdi Isra'iila. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, njehe, ndewe labbi mon kadi! Ammaa ɓaawo maajum, fakat on ɗowtanto yam, on meetataa soɓnugo innde am seniinde bee dokke mon e labbi mon.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Haa ton dow hooseere am seniinde, dow hooseere Isra'iila townde, onon yimɓe Isra'iila fuu on njagganto yam. Ton mi yerdoto on, ton mi ƴamata on dokke mon itteteeɗe e dokke mon aartuɗe e kuuje mon cenaaɗe fuu. Mi wurtinan on caka ummaatooje lesɗe haa on caŋkiti fuu, mi mooɓtan on. Ɓaawo maajum njaɓanmi dokke mon guleteeɗe, mi yerdoto on. Mi hollan senaare am caka mooɗon yeeso ummaatooje fuu. Mi hooran on haa lesdi Isra'iila ndi kuniimi hokkugo kaakiraaɓe mon. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. Ton on ciftoran kuuɗe mon coɓnuɗe on fuu. On ndaaran ko'e mon on nyidduɓe ngam kuuɗe mon kalluɗe ɗe kuuwɗon fuu. Onon yimɓe Isra'iila, on paaman min woni Jawmiraawo, ngam mi waɗataa on fodde laabi mon kalluɗi e kuuɗe mon bonniiɗe, ammaa mi waɗan ngam mi teddina innde am.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, laar gal fombina, telɓan fombina, waɗ annabaaku dow laynde Lesdi Fombina. Yeccu nde: Nan wolde Allah Jawmiraawo! Ndaa ko o wi'i: Mi jamnan yiite nder maaɗa, nge nyaama leɗɗe joorɗe e kecce fuu. Walaa ko nyifata ɗemɗe maage. Nge wulan geese yimɓe fuu, diga fombina haa woyla. Koo moy yi'an min Jawmiraawo jamni nge, walaa nyifanɗo nge.” Mi wi'i: “Kayya, yaa Allah Jawmiraawo, yimɓe ɓe'e ɗon mbi'a: Tum gorko oo ɗon wolwa bee balndi.” Fahin Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, laar gal Urusaliima, telɓan nokkuuje cenaaɗe ton, waɗ annabaaku dow lesdi Isra'iila. Yeccu yimɓe ton: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon hona on. Mi losan kaafahi am, mi nattina adili'en e halluɓe. Nde nii mi nattinan adili'en e halluɓe, kaafahi am losoto dow koo moy fuu, diga fombina haa woyla. Koo moy faaman min Jawmiraawo losi kaafahi am, ki lorataako nder suudu maaki. Ɓii-Aadama, sey a uuma bana mo walaa tammunde, mo ɗon nder mettamɓeram. Uuma bee sawtu yeeso maɓɓe fuu. To ɓe ƴami ma ngam ɗume a uumata, jaaba ɓe: Ngam daliila kuuje ɗe tammi wargo. Nden ɓerɗe fuu ɓolwan, juuɗe fuu tampan, hakkiilooji fuu cakloto, koppi fuu tampan. Saa'i waɗi, jonta ɗum laatoto.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Fahin Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku. Yeccu yimɓe: Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Ndaa kaafahi, kaafahi belki ɗelkanki! Ki welnaama ngam mbarugo, ki ɗelkinaama ngam yaynugo bana ma'ere. Goɗɗo welni kaafahi hiddeko juŋngo naŋnga ki. O welni ki, o ɗelkini ki, o hokki ki haa juŋngo mbaroowo. Sey a hoola, ɓii-Aadama, sey a woya, ngam kaafahi man waran dow yimɓe am! Ki waran dow mawɓe Isra'iila fuu, ɓe mbareteeɓe hawtaade bee yimɓe am. Fiy wiɓɓere ma daliila suno ngo'o. On nasti laarndeego. To on tokki on cali wo'itineego, kuuje ɗe'e fuu laatataako na?” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku. Hellu juuɗe! Nden kam kaafahi fe'an nde ɗiɗi, nde tati boo. Ɗum kaafahi mbaroohi ɗuuɗɓe, ki taaroto ɓe. Mi ɗon hulna ɓe haa dammuɗe berniwol maɓɓe fuu bee kaafahi man, haa ɓerɗe maɓɓe ɓolwa, ɗuuɗɓe ndo'o. Kaafahi ɗon ɗelka bana ma'ere, ki taaski mbarugo. An kaafahi belki, ta'u haa nyaamo e nano fuu, ta'u koo toy njahɗa! Min boo mi hellan juuɗe am, haa ɓernde am feewta. Min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Fahin Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, diidu misaalu laabi ɗiɗi ɗi laamiiɗo Baabila wardata bee kaafahi mum. Ɗiɗi fuu ngurto lesdi ngoori, waɗ maandorde, darnu nde dow laawol jahranŋgol haa berniwol. Laawol gootol ngam yahugo berniwol Rabba nder lesdi Ammooni'en, laawol ɗiɗaɓol boo ngam yahugo Yahuuda, haa Urusaliima, berniwol cemmbiɗŋgol. Jonta laamiiɗo Baabila ɗon dari haa maandorde man haa seldude laabi. Ngam heɓtugo laawol maako, o dimmbi kuri, o ƴami labbi, o laari heŋre ndabbaawa kirsaaŋga boo. Ndaa, kurol bee innde Urusaliima ɗon haa juŋngo maako nyaamo. Ngol wi'i mo o yaha, o jo'ina kuuje ceekruɗe mahol, o umra mbareeki yimɓe, o wooka wookaandu konu, o nelda kuuje goɗɗe ngam fusugo dammuɗe, o waaga lesdi ɗakki mahol ngam hippaago berniwol ngo'ol. Jooɗiiɓe nder Urusaliima ndaaran haala ka'a bana fewre, ngam daliila alkawalji ɗi ɓe kaɓɓi. Ammaa laamiiɗo Baabila siftinoran ɓe aybe maɓɓe, ngam daliila maaji ɓe njanan haa juŋngo maako. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo wi'i: On ciftinori yimɓe aybe mon, koo moy anndi tuurtolji mon. On ɗon mbaŋgina hakkeeji mon nder kuuɗe mon fuu. Nde nii on ciftinori yimɓe haala mon, mi hokkan on haa juuɗe konne'en mon. An boo, ardiiɗo Isra'iila, kalluɗo, baɗoowo zunuuba, nyalaade ma ɗon wara haa keɓa kiita ma ragareeha. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Ittu meetaleewol ma e fawnere taariinde hoore ma. Kuuje fuu ngayloto! Leesɓe ɓaŋgoto, ɓaŋgiiɓe boo leestan. Bille dow bille, fakat mi wartiran berniwol bille! Ɗum fuu ɗum laatoto nder saa'iire nde goɗɗo mo kalfitinanmi kiita dow maagol warata.” “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku, wi': Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i dow Ammooni'en huɗooɓe Isra'iila: Ndaa kaafahi, ki losaama ngam hirsugo, ki ɗelkinaama ngam nattingo, ngam faɗɗugo bana ma'ere! On ɗon ngi'a wahayuuji fewre, on ɗon pewa bee waɗugo hatti. Onon halluɓe, waɗooɓe zunuuba, nyalaade ɗon wara nde keɓoton kiita mon ragareeha. Kaafahi jippoto dow daaɗe mooɗon!” “Lornu kaafahi nder suudu maaki! Mi hiitoto on haa nokkuure nde tagaaɗon, haa lesdi ndi ndanyaaɗon. Mi rufan tikkere am dow mooɗon bana yiite jammitiiŋge. Mi hokkan on haa juuɗe saatuɓe, waawɓe halkugo. Yiite nyaaman on, ƴiiƴam mooɗon ilan nder lesdi mon, walaa mo siftorta on. Min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “An, ɓii-Aadama, a hiitoto berniwol keewŋgol ƴiiƴam na? Waŋginan ngol kuuɗe maagol cemtiniiɗe fuu. Yeccu ngol: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Saa'i ma waɗi, ngam a rufi ƴiiƴam yimɓe ma, a soɓi ngam a waɗani hoore ma labbi. A aybuɗo ngam daliila ƴiiƴam ɗam a rufi, labbi ɗi a waɗi coɓni ma. Bana non a rammitiniri balɗe ma, a yotti kaakaadi duuɓi ma. Ngam maajum mi accan ummaatooje lesɗe fuu kuɗe, njance. Ɓadiiɓe e daayiiɓe fuu njancete, ngam a soɓni innde ma bee jiiɓre ma mawnde masin. Mawɓe Isra'iila fuu ɗon koolo baawɗe muuɗum'en, ɗon ndufa ƴiiƴam nder maaɗa. Yimɓe nder maaɗa ɗon njawo saaro'en muuɗum'en. Ɓe ɗon toonyo hoɗɓe, ɓe ɗon ɓilla atiime'en e rewɓe yurumɓe. A yawi nokkuuje am ceniiɗe, a soɓni nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi boo. Yimɓe nder maaɗa ɗon mbaɗa tufle dow woɗɓe ngam mbarugo ɓe. Woɗɓe ɗon nyaama kirsanaaɗum labbi dow kooseeje. Woɗɓe ɗon mbaɗa cemtiniiɗum. Woɗɓe ɗon mbaalda bee rewɓe baabiraaɓe muuɗum'en. Woɗɓe ɗon ndoola haylooɓe ngam baaldal. Woodi waɗooɓe kuuje nyidduɗe bee rewɓe heeddiɗɗiraaɓe muuɗum'en, non boo waaldooɓe bee rewɓe ɓiɓɓe muuɗum'en e waaldooɓe bee deerɗiraaɓe muuɗum'en rewɓe ɓe baaba gooto. Woɗɓe nder maaɗa ɗon njaɓa caahuuji ngam mbarugo yimɓe. Woɗɓe ɗon njowana heeddiɗɗiraaɓe muuɗum'en ndiyam nyamaande, ɓe ɗon ɓilla ɓe ngam heɓugo riba kalluka. Fakat, a yejjiti yam!” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Ndaa, mi hellan juuɗe am ngam daliila riba ma kalluka e dufki ƴiiƴam nder maaɗa. Saa'i mbaɗanmi kiita bee ma, ɓernde ma e juuɗe ma maran semmbe na? Min Jawmiraawo wi'i ɗum, mi waɗan ɗum boo. Mi saŋkitan yimɓe ma nder ummaatooje e lesɗe fuu, haa mi wurtina kuuɗe ma coɓɗe nder maaɗa. A soɓnan hoore ma yeeso ummaatooje, bana non paamrata min woni Jawmiraawo.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yimɓe Isra'iila nafataa yam. Ɓe nanndi bee jillindirɗum jamɗe mboɗeeri e ɓaleeri e jamɗe goɗɗe, nder ɓolinirde, ɓe laatanaaki yam bana cardi. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɓe: Onon fuu on nafataa ngam on laati bana jamɗe jillindiraaɗe. Ngam maajum mooɓtanmi on nder Urusaliima, bana goɗɗo hawtata cardi e jamɗe mboɗeeri e ɓaleeri e jamɗe goɗɗe nder ɓolinirde. Tikkere am saatunde ɓolinan on bana yiite ɓolinirta jamɗe. Mi mooɓtan on nder Urusaliima, mi huɓɓa yiite les mooɗon, mi ɓolina on bee tikkere am saatunde. Bana goɗɗo ɓolinirta cardi nder ɓolinirde, bana non ɓoliniranmi on nder Urusaliima. Nden kam on paaman min Jawmiraawo rufi tikkere am dow mooɗon.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yeccu Urusaliima: Nder nyalaade tikkere am, a nanndi bee lesdi ndi heɓaay iyeende, ndi soofaay. Annabi'en ma nanndi bee mbarooga ubbanŋga, ceekanŋga ko nga faɗɗi. Ɓe ɗon mbara yimɓe, ɓe ɗon njaɓta riskuuji e kuuje marɗe saman, ɓe ɗon ɗuɗɗina rewɓe yurumɓe nder berniwol. Liman'en ɗon luuta tawreeta am, ɓe ɗon coɓna kuuje cenaaɗe, ɓe cenndindirtaa ceniiɗum bee ko senaaki, ɓe ekkitintaa yimɓe haala laaɓɗum e coɓɗum, walaa ko yaali ɓe bee nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi boo. Ngam daliila man yimɓe teddintaa yam. Mawɓe caka maɓɓe nanndi bee caafaali ceekanɗi ko ɗi paɗɗi. Ɓe ɗon mbara yimɓe ngam ɓe keɓa riba kalluka. Annabi'en cuddi hakkeeji ɗi'i fuu bana ranwinooɓe cuuɗi. Ɓe ɗon ngi'a wahayuuji meere, ɓe ɗon pewa bee waɗugo hatti. Ɓe ɗon mbi'a: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i. Ammaa min Jawmiraawo mi wolwanaay ɓe. Yimɓe lesdi ɗon toonyo, ɗon njaɓta. Ɓe ɗon ɓilla laafuɓe e talaka'en, ɓe ɗon mbaɗa hoɗɓe rikici. Caka maɓɓe, mi ɗaɓɓiti goɗɗo darnanɗo mahol ngam faddaago ɓe, darotooɗo nder ceekli maagol yeeso am ngam aynugo lesdi, ngam taa mi nattina ndi. Ammaa mi tawaay koo gooto. Ngam man ndufmi tikkere am dow maɓɓe, mi halki ɓe bee yiite. Mi lorni aybeeji maɓɓe dow ko'e maɓɓe.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, woodino deerɗiraaɓe rewɓe ɗiɗo, daada gooto. Saa'i ɓe faanyɓe, ɓe ɗonno njooɗi haa Misra, ɓe mbaɗi daakaareeku, ɓe acci worɓe pijiri enɗi maɓɓe, karli ɓe. Innde mawniraawo, Ohola (ɗum Samariya). Innde minyiraawo boo, Oholiba (ɗum Urusaliima). Mi te'i ɓe ɗiɗo fuu, ɓe ndanyani yam ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. Ohola te'aaɗo am tokki waɗugo daakaareeku. O heewi suuno ngam Assuura'en waaye'en maako. Kamɓe ɓe honooɓe, ɓorniiɓe limce carwinaaɗe, ngomna'en e wakiili'en, ɓe fuu ɓe suka'en wooɗɓe, wa'ooɓe pucci. O waɗi daakaareeku bee suɓaaɓe Assuura fuu, o suuni koo moy maɓɓe, o soɓni hoore maako bee sujidango labbi Assuura'en. O accaay daakaareeku maako ngu o fuɗɗuno haa Misra, saa'i ɓe pijiri enɗi maako diga o paanyo tawon, woɗɓe mbaaldi bee maako, mbaɗi mo bana daakaareejo. Ngam maajum mi hokki mo haa juuɗe Assuura'en, waaye'en maako ɓe o suuni. Kamɓe ɓorti mo, ɓe kooci ɓiɓɓe maako worɓe e rewɓe, nden kaŋko man boo ɓe mbari mo bee kaafahi. Koo toy fuu rewɓe nani habaru kiita maako. Oholiba deerɗiraawo maako yi'i ɗum fuu, ammaa suuno maako ɓuri ɗuuɗugo, o waɗi daakaareeku ngu ɓuri deerɗiiko. O suunaama ngomna'en e wakiili'en Assuura'en e honooɓe ɓorniiɓe limce booɗɗe e wa'iiɓe pucci, ɓe fuu ɓe suka'en wooɗɓe. Mi yi'i o coɓɗo, o tokki laawol ngol deerɗiiko tokki. Ammaa daakaareeku maako ɓuri ngu deerɗiiko. O yi'i suuraaji Kaldiya'en diidaaɗi haa mahi bee boɗeejum, worɓe bee taadorli e meetaleeji jilwanɗi fuu ngoodi jaati laamiiɓe, ɓe ɗon bana ɓiɓɓe Baabila, Kaldiya woni lesdi maɓɓe. Nde o yi'i suuraaji maɓɓe, o suuni ɓe, o neli nelaaɓe haa maɓɓe nder lesdi Kaldiya. Yimɓe Baabila ngari ngam waaldugo bee maako, ɓe mbaɗi daakaareeku bee maako, ɓe coɓni mo haa o wanyi ɓe. O waŋginani koo moy o daakaareejo, o holli koo moy temmbuki maako. O laatani yam nyidduɗo bana deerɗiiko. O ɗuɗɗini daakaareeku maako, o siftori saa'i nde o paanyono, yaake o waɗno daakaareeku nder lesdi Misra. O heewi suuno ngam daakaare'en mawna-jakari'en bana bamɗe, ɗuuɗa-mani'en bana pucci gorɗi. Oholiba, a accaay suuno paanyaaku ma, saa'i Misra'en pijiri enɗi ma.” “Jonta kam, Oholiba, nan ko min Allah Jawmiraawo mi wi'ete: Waaye'en ma ɓe nganyɗa, mi umminan ɓe dow maaɗa, ɓe ngara ɓe taaro ma. Mi waddan Baabila'en e Kaldiya'en fuu, worɓe Pekoda e So'a e Ko'a, non boo Assuura'en fuu. Ɓe fuu ɓe suka'en wooɗɓe, ɓe fuu ɓe ngomna'en e wakiili'en, hoore'en e mawɓe, wa'iiɓe pucci. Ɓe ngaran dow maaɗa diga woyla, jama'aare konu ɗuuɗnde, bee mootaaji pucci, bee bawarɗe mawɗe e pamare e kufneeje njamndi ɓe taaroto ma. Mi hokkan ɓe baawɗe hiitaago ma, ɓe kiitoto ma fodde kiitaaji maɓɓe. Mi rufan tikkere kaajal am dow ma, ngam maajum accanmi ɓe ɓe kiito ma bee tikkere. Ɓe ta'an kine ma e noppi ma, ɓe mbaran danygol ma bee kaafahi. Ɓe koo'an ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe, ko luttani ma boo, ɓe ngulan ɗum bee yiite. Ɓe ɓortete, ɓe koocan fawne ma marɗe saman fuu. Bana non mi timminirta suuno ma e daakaareeku ma ɗum puɗɗuɗa waɗugo haa Misra. A meetataa rewugo labbi, a meetataa siftorgo lesdi Misra boo.” Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi hokkete haa juuɗe yimɓe ɓe nganyɗa, laataniiɓe ma nyidduɓe. Ɓe nganyete. Ngam maajum ɓe koocan ngeenaari ma fuu, ɓe accete a temmbo. Temmbuki ma waŋginan cemtiniiɗum suuno ma e daakaareeku ma. Ɓe mbaɗante ɗum ngam a waɗi daakaareeku bee ummaatooje, a soɓni hoore ma bee sujidango labbi maaje. A tokki laawol deerɗa, ngam maajum njarnanmaami jardugel kiita maako.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “A yaran nder jardugel kiita deerɗa lugguŋgel, jaasŋgel. Koo moy yawete, jancete, ngam ngel heewi kiita jur. Bone maagel wuykinte. Jardugel deerɗa Samariya, ɗum jardugel kultoreeŋgol e halkere. A yardan ngel, a fusan ngel bee nyii'e ma, a seekan enɗi ma bee keeɗe maagel. Ngam min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “A yejjiti yam, a wudini yam ɓaawo ma. Ngam maajum kiita suuno ma e daakaareeku ma ɗon dow maaɗa!” Nden Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, a hiitoto Ohola e Oholiba na? Sey a fela ɓe ngam kuuɗe maɓɓe nyidduɗe. Ngam ɓe mbaɗi njeenu, ƴiiƴam ɗon takki haa juuɗe maɓɓe. Ɓe mbaɗi njeenu bee tokkaago labbi, ɓe mbari ɓikkoy koy ɓe ndanyani yam. Ɓe lii'ani labbi ɓiɓɓe am. Naa kanjum tan woni aybe maɓɓe! Nyalaade man ɓe coɓni boo suudu am seniindu e nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi. Ɓe kirsi ɓikkoy maɓɓe, ɓe lii'ani koy labbi maɓɓe, nden ɓe ngari nyalaade man nder suudu am seniindu, ɓe coɓni ndu. Bana nii ɓe mbaɗi nder suudu am. Ɓe neli nelaaɗo ngam ewnoygo worɓe warɓe diga daayiiɗum, nden ɓe ngari. Rewɓe ɗiɗo go ngiiwi, mbaɗi pinaari haa gite muuɗum'en, ɓorni fawne muuɗum'en. Nden ɓe njooɗi dow be'itte booɗɗe. Dow taabal yeeso be'itte ɓe njo'ini uurle e nebbam ɗi ndokkumi ɓe. Hoolo mooɓre seyiinde waɗi, worɓe woɗɓe diga ladde kawtani mooɓre man. Ɓe mbaɗi jawe haa juuɗe rewɓe go, ɓe meeti ɓe meetaleeji booɗɗi. Mi wi'i: Debbo mo njeenu tampini ɗum, jonta nasti waɗugo daakaareeku fahin. Ɓe tokki yahugo haa maako bana worɓe njahata haa debbo daakaareejo! Bana nii ɓe nastiri haa Ohola e Oholiba, rewɓe ɓe ngalaa semteende. Ammaa ndaa worɓe adili'en kiitoto ɓe kiita jeenooɓe e rufooɓe ƴiiƴam, ngam ɓe jeenooɓe, ƴiiƴam ɗon takki haa juuɗe maɓɓe boo.” Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mooɓte jama'aare dow maɓɓe, nde hulna ɓe, nde jaɓta ɓe! Jama'aare man fiɗa ɓe bee kaa'e, ta'a ɓe bee kaafaaje, mbara ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe, wula cuuɗi maɓɓe. Bana nii timminiranmi kuuɗe cemtiniiɗe diga lesdi, ngam taa ɓe mbaɗa sooynde semteende bana ɓeya. Onon deerɗiraaɓe ɗiɗo boo, kiita laatanto on ngam sooynde semteende mon e hakke dewki labbi mon. Nden kam on paaman min woni Allah Jawmiraawo.” Nder nduuɓu njoweenayaɓu, lewru sappooru, nyannde sappoore maaru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, winndu nyalaade nde'e, ngam hannde nden laamiiɗo Baabila wari hippaago Urusaliima. Yeccu yimɓe tuurtooɓe ɓe'e balndol, wi' ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Wa'in fayannde dow yiite, hebbin nde ndiyam! Wallin ta'e kusel ɓurɗe wooɗugo fuu nder maare, waato kosɗe e balbe, hebbin nde i'e booɗɗe. Hoo'u kusel dammooji cuɓaaɗi, sakku i'e haa les fayannde. Dollu ɗum booɗɗum haa i'e boo ɓennda.” Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Kayto bone laatanto berniwol keewŋgol ƴiiƴam! Ngol nanndi bee fayannde nde peewol nyaami. Tuundi maare ittataake. Wurtin ta'e kusel fuu! Taa waɗ kur'u ngam heɓtugo tayre ndeye aartata wurtaago. Ngam ƴiiƴam ɗam ngol rufi ɗon nder maagol. Ngam yimɓe ndufaay ƴiiƴam man haa lesdi haa mbulwuldi uwano ɗam. Ɓe ndufi ɗam dow tapaare. Mi acci ɗam ton, taa ɗam uwo, ammaa ɗam ummina tikkere am, haa mi waato ngol daliila aybe dufki ƴiiƴam ɗa'am.” Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Kayto bone laatanto berniwol keewŋgol ƴiiƴam! Min bee hoore am mi waagan leɗɗe. Waagu leɗɗe ɗuuɗɗe, huɓɓu yiite, ndefe kusel man booɗɗum, mbaɗe citta, ngule i'e! Jo'in fayannde sookre dow ƴulɓe yiite haa njamndi maare wooja. Nge wula tuundi maare fuu, haa nder maare ɓolwa. Dabareeji yimɓe mbaawataa ittugo ɗum. Koo bee yiite boo tuundi maare keewndi ittataako. Urusaliima, a soɓi bee kuuɗe ma cemtiniiɗe. Mi yiɗno laɓɓingo ma, ammaa a laaɓaay. A laaɓataa fahin, sonaa to mi rufi tikkere am fuu dow maaɗa. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Ɗum laatoto. Mi waɗan ɗum, mi faasitittaa, mi enɗataa, mi yurmintaa. Mi hiitete fodde gikku ma e fodde kuuɗe ma.” Nii Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, mi ittan ko seynata gite ma bee juhuki. Taa a yooyna, taa a woya, taa a rufa gonɗi. Taa goɗɗo nana uumaali ma, taa woy maayɗo. Taa ittu meetaleewol ma, taa faɗɗita paɗe ma bana woyanɓe mbaɗata. Taa wiirnu yeeso ma, taa nyaam nyaamdu jooɗotooɓe haa maayiti boo.” Nyannde man fajiri mi wolwani yimɓe. Kiikiiɗe boo debbo am maayi. Jaŋngo man fajiri, mi waɗi bana Jawmiraawo umruno yam. Yimɓe ƴami yam: “Ngam ɗume mbaɗɗa bana nii? Ɗume ɗum yiɗi wi'go ngam amin?” Mi jaabi ɓe: “Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: Yeccu yimɓe Isra'iila ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: On ɗon maŋgtoro semmbe suudu am, on ngiɗi laarugo ndu, on ngiɗi ndu masin boo. Ammaa mi tammi soɓnugo ndu. Ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe, luttuɓe nder Urusaliima, konne'en mbaran ɓe bee kaafahi. Nden on mbaɗa bana mbaɗmi. Taa on mbiirna geese mon, taa on nyaama nyaamdu jooɗiiɓe haa mayiti. Taa on itta meetaleeji mon, taa on paɗɗito. Taa on njooyna, taa on mboya. Ammaa on njinnan ngam daliila aybeeji mon, on uumoto, koo moy heedi keeddiɗɗum. Ezekiyel laatanto on alaama. Ko o waɗi fuu, onon boo on mbaɗa ɗum. To ɗum laatake, on paaman min woni Allah Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, mi ittanan ɓe hisrude maɓɓe woonde masin nde ɓe ceyori ɗum, nde ɓe ngiɗi laarugo, nde ɓe ngiɗi ndu masin boo. Mi hoocan ɓiɓɓe maɓɓe worɓe e rewɓe. Nyalaade mbaɗanmi ɗum, goɗɗo daɗɗo halkere waran haa maaɗa ngam waddango ma habaru man. Nyalaade man a waawan wolwugo fahin ngam a wolida bee daɗɗo oo. Bana nii a laatorto alaama ngam maɓɓe, kamɓe boo ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, laar gal Ammooni'en, waɗ annabaaku dow maɓɓe. Yeccu ɓe: Nane wolde Allah Jawmiraawo! Ndaa nii o wi'i: Saa'i on ngi'i konne'en coɓni suudu am seniindu, mbili lesdi Isra'iila, dahi yimɓe Yahuuda boo, on mbi'i: Yowwa, booɗɗum! Ngam maajum ndokkumi on haa juuɗe yimɓe ladde fuunaaŋge, ɓe mara on. Ɓe mbaɗan caŋngeeje nder lesdi mooɗon, ɓe nyiɓan cuuɗi boo. Ɓe nyaaman ƴaamle gese mooɗon, ɓe njaran kosam mooɗon boo. Mi wartiran berniwol Rabba durduɗe geelooɗi, lesdi Ammoon laatoto durduɗe dammooji. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo.” Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “On kelli juuɗe mon, on ngami bee seyo. On ceyi masin, on njawi lesdi Isra'iila masin. Ngam maajum portanmi juŋngo am, mi hokka on haa juuɗe ummaatooje, on laato keɓal maaje. Mi halkan on caka ummaatooje, on meetataa marugo lesdi. Mi nattinan on. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mo'ab e Se'ir mbi'i: Yimɓe Yahuuda foti kal bee ummaatooje goɗɗe! Ngam maajum maɓɓitanmi keerol lesdi Mo'ab, konne'en ukkano berniiji maɓɓe, koo berniiji ɓurɗi wooɗugo boo, waato: Bayti-Yesimot e Ba'al-Me'on e Kiriyatayim. Mi accan yimɓe ladde fuunaaŋge nyaama lesdi Mo'ab e lesdi Ammoon, ngam taa goɗɗo siftora innde Ammoon caka ummaatooje. Mi hiitoto yimɓe Mo'ab. Nden ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Edoom koni yimɓe Yahuuda bee suuno waataago. Bana nii ɓe laatori aybuɓe masin. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi fortan juŋngo am ngam honugo lesdi Edoom, mi nattina yimɓe e dabbaaji fuu. Mi wartiran ndi ladde meere, diga berniwol Teman haa yotti berniwol Dedan, yimɓe fuu mbareteeɓe bee kaafahi. Mi waatoto Edoom bee juuɗe Isra'iila'en, ummaatoore am. Kamɓe ɓe mbaɗan haa Edoom maata tikkere am saatunde fuu. Nden kam Edoom faaman no mi waatorto.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Filisti'en koni saare Yahuuda bee suuno waataago e nganyŋgu diga ɓooyma. Ɓe mbaati ɓe bee caatal ngam halkugo ɓe. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi fortan juŋngo am ngam honugo Filisti'en. Mi nattinan Kereti'en e luttuɓe jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela. Mi fiyan ɓe bee tikkere, mi waatoto ɓe bee caatal. Saa'i mi waatoto ɓe, ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Nder nduuɓu sappo e go'oowu, nyannde go'oore lewru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yimɓe Tirus mbolwi kalluka dow Urusaliima, ɓe mbi'i: Yowwa, Urusaliima laati bille! Naane ummaatooje ɗuuɗɗe mbaɗi filu ton. Jonta ɗe ngaylitake haa meeɗen, en keɓan risku. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi wi'i: An berniwol Tirus, mi honete. Mi yahran ummaatooje ɗuuɗɗe dow maaɗa, ɗe ngaran bana ƴuuge mbeela. Ɗe pusan mahi taariiɗi ma, ɗe ngibbinan cuuɗi ma towɗi. Mi doonyan lesdi Tirus fuu, sey tapaaje tan mbaŋgata. Naŋngooɓe liɗɗi ndiiran zubaaji muuɗum'en dow maaje caka mbeela. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Ummaatooje njaɓtan kuuje maagol, mbaran yimɓe gure maagol gonɗe haa fomoonde bee kaafahi. Nden kam Tirus faaman min woni Jawmiraawo.” Ngam ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi waddan Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, ɓurduɗo laamiiɓe fuu maŋngu, o haɓa bee maaɗa, an Tirus. O waran diga woyla, hawtaade bee jama'aare konu ɗuuɗnde e mootaaji pucci e wa'iiɓe pucci. Honooɓe maako mbaran yimɓe gure maaɗa gonɗe haa fomoonde bee kaafahi. Ɓe taarnete bee kuuje kipporɗe, ɓe mbaagan lesdi ngam hippaago ma, ɓe ndarnan bawarɗe maɓɓe ngam dartanaago ma. Nden ɓe ɓadinan kuuje ceekruɗe haa mahol ma, ɓe ngibbinan cuuɗi ma towɗi bee cabbi njamndiiji. Pucci maɓɓe umminan collaaje ɗuuɗɗe, ɗe cuddete. Mahi ma ndiwnan ngam hoolo wa'iiɓe pucci e mootaaji pucci, ɓe nastan dammuɗe ma bana goɗɗo nastirta berniwol ceekaaŋgol. Kororamje pucci maɓɓe ndamman buuwi ma, ɓe mbaran yimɓe ma fuu bee kaafahi, daŋraŋge ma cemmbiɗɗe ngibban. Ɓe njaɓtan riskuuji ma e kuuje filu ma. Ɓe ngibbinan mahi ma, ɓe pusan cuuɗi ma booɗɗi fuu. Ɓe ndufan kaa'e e leɗɗe e mbuuri ma nder mbeela. Mi je'inan gimi ma e hoolo moolooji ma. Mi laatinte tapaare sookre, nde laatoto nokkuure haa naŋngooɓe liɗɗi ndiirata zubaaji muuɗum'en. Berniwol Tirus meetataa nyiɓteego. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i berniwol Tirus: “Saa'i do'ere ma, jooɗiiɓe haa duuɗe kultoran ngam gookaali mbareteeɓe nder maaɗa. Laamiiɓe ummaatooje haa mbeela fuu njippoto leese laamu muuɗum'en. Ɓe ɓortan ngapaleeji maɓɓe e alkibbaaje maɓɓe tuppitaaɗe, ɓe njooɗo haa lesdi ɓe ɗon ndiwna. Ɓe kultoran ngam masiibo ma, ɓe mbaawataa naŋgtugo diwŋgol maɓɓe. Ɓe ngiman gimol boyki ngo'ol dow maaɗa: Kayto! Berniwol maŋgtaaŋgol halki nder mbeela. Yimɓe maagol laamanino ndiyamji, kulnino jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela fuu. Ammaa jonta, nyannde a do'i, duunde fuu ɗon diwna, jooɗiiɓe ton fuu kultori ngam halkere ma.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i berniwol Tirus: “Mi sookɗinte bana bille berniiji ɗe ngalaa jooɗiiɓe ton. Mi suddete bee ndiyamji diga luggeeŋga mbeela. Mi diirtinte haa diirtuɓe nder ngaska lugguka, haa yimɓe yeeɗunooɓe ɓooyma ngoni. Mi hokkete joonde hawtaade bee maayɓe caka bille duumiiɗe ton nder ngaska lugguka. A meetataa loraago haa nokkuure ma haa lesdi yeeɗɓe. Mi laatinte ciftinorɗum kulniiɗum, kanjum woni timmoode ma. Nden yimɓe ɗaɓɓititte, ammaa ɓe keɓtataa ma haa foroy.” Nii Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ gimol ngam woyugo Tirus, berniwol jooɗiiŋgol haa sera mbeela, baɗanŋgol filu bee ummaatooje haa duuɗe ɗuuɗɗe. Yeccu ngol: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An Tirus, a wi'i a ŋarniiɗo masin. Keeri ma ɗon haa caka mbeela. Nyiɓooɓe ma mbooɗini ma bana koommbowal timmuŋgal. Ɓe mbaɗi reedu ma bee leɗɗe caatuɗe iwɗe hooseere Seniira, daŋraŋgal ma boo bee leggal cemmbiɗŋgal diga Libanon. Ɓe mbaɗi laanyirɗe ma bee leɗɗe towɗe iwɗe lesdi Baasan, ɓe maɓɓi dow koommbowal bee leɗɗe booɗɗe iwɗe duuɗe Kitti'en, ɓe pawni leɗɗe man bee cehaaɗum nyii'e nyiibi. Bee limce tuppitaaɗe iwɗe Misra ɓe mbaari leppi mawɗi ɗi henndu yerɓirta koommbowal, ngam maajum koo moy annditi ma bee koyɗum. Limce ɗigguɗe boɗeeje e carwinaaɗe iwɗe duuɗe Elisa laati suddaare ma. Yimɓe diga lesdi Sidon e Aruwat ngonno laanyooɓe ma, goni'en wonɓe nder maaɗa, yaa Tirus, ngonno hoore'en maɓɓe. Ndotti'en e waawɓe diga Gebal mbo'itini ceekɗi ma. Yimɓe diga koommbooje mbeela fuu mbaɗi filu nder maaɗa. Honooɓe diga Persiya e Lidiya e Put ɗonno nder jama'aare konu ma. Ɓe ɓili bawarɗe maɓɓe e kufneeje maɓɓe njamndiije nder maaɗa. Kamɓe ngaddani ma tedduŋgal. Honooɓe diga Aruwat ayni mahi taariiɗi ma hawtaade bee honooɓe maaɗa, worɓe Gammadi boo ayni cuuɗi ma towɗi, ɓili bawarɗe muuɗum'en haa mahi taariiɗi ma. Kamɓe ɓe laatini ŋarol ma timmuŋgol. Yimɓe lesdi Tarsis mbaɗi filu bee maaɗa daliila risku ma fantuŋgu. Ɓe cannji kuuje ma bee cardi e njamndi ɓaleeri e jamɗe goɗɗe. Yunaniya e Tubal e Meesek mbaɗi filu bee maaɗa, a hokki ɓe kuuje ma, a heɓi jeyaaɓe e kuuje njamndi mboɗeeri. Yimɓe Bayti-Togarma cannji kuuje ma bee pucci kuuwooji e pucci konu ba'eteeɗi e alfadariije. Rodani'en laati fildooɓe bee ma. Yimɓe jooɗiiɓe haa duuɗe ɗuuɗɗe mbaɗi filu bee ma, njoɓi ma bee nyii'e nyiibi e leɗɗe nelɓe. Yimɓe Edoom laati fildooɓe bee ma. Ɓe cannji kuuje ma ɗuuɗɗe, ɓe ndokki ma kaa'e haako-haakooje e limce carwinaaɗe e tuppitaaɗe e ɗigguɗe e murjamje e kaa'e boɗeeje. Yahuuda e Isra'iila laati filooɓe ma. Ɓe cannji kuuje ma bee alkamaari iwndi haa Minnit e gawri e njumri e nebbam jaytunje e cittaaje. Damas filani ma ngam daliila kuuje ma ɗuuɗɗe e risku ma fantuŋgu. Ɓe coodani ma inaboojam diga Helbon e gaasa baali diga Sahar. Yimɓe Dan e Yunaniya ummi berniwol Uzal, ngari cannji kuuje ma bee njamndi ɓaleeri tappaandi e cittaaje feere feere. Yimɓe Dedan njaɓi kuuje ma, ndokki ma daɗɗaaje pucci. Arab'en e laamiiɓe lesdi Keedar mbaɗi filu bee ma. Ɓe cannji kuuje ma bee njawkoy e jawɗi baali e be'i. Filooɓe Seba e Rama pilani ma, njaɓi kuuje ma, ndokki ma cittaaje ɓurɗe welugo e kaa'e ɗuuɗa-samanje e kaŋŋeeri. Berniiji Haran e Kanne e Eden e filooɓe Seba e Assuura e Kilmat fuu mbaɗi filu bee ma. Ɓe njaɓi kuuje ma, ɓe ndokki ma limce jaage e alkibbaaje carwinaaɗe, tuppitaaɗe e tapiije ɗe noone ɗuuɗɗe e ɓoggi bamaaɗi cemmbiɗɗi. Koommbooje iwɗe haa Tarsis njahri kuuje filu ma. A laati bana koommbowal dow ndiyam, keewŋgal kuuje ɗuuɗɗe masin. Laanyooɓe njahri ma dow ndiyamji mawɗi. Ammaa henndu fuunaaŋge saatundu fusi ma haa caka mbeela. Riskuuji ma e kuuje ma fuu, laanyooɓe ma e hoore'en ma, wo'itinooɓe ceekli ma e filooɓe ma, honooɓe ma wonɓe nder ma fuu e jama'aare koommbowal woɗnde nder ma fuu, ɗum fuu ɗum yolloto nder ndiyam lugguɗam nyalaade koommbowal ma fusata. Hoolo hoore'en ma yahan daayiiɗum, jooɗiiɓe haa fomoonde mbeela ndiwnan. Laanyooɓe e hoore'en e huuwooɓe fuu accan koommbooje muuɗum'en, njippoto haa lesdi. Ɓe fuu ɓe mboyete bee bojji caatuɗi, ɓe ukkan collaaje dow ko'e maɓɓe, ɓe talloto nder ndoondi, ɓe pemmban gaasa ko'e maɓɓe, ɓe ɓornoto limce buhuuje. Ɓe mboyete bee ɓerɗe mettuɗe. Ɓe ngiman gimol ngo'ol ngam woyugo ma: Moy nanndi bee Tirus, an berniwol ngol sirwi jonta dow mbeela? Saa'i a neldi kuuje ma dow ndiyamji, a haarni ummaatooje ɗuuɗɗe. A riskini laamiiɓe duniyaaru bee jawdi ma e kuuje ma ɗuuɗɗe. Ammaa jonta a fusi dow ndiyam, a yolli nder luggeeŋga mbeela! Kuuje ma e jama'aare ma fuu majjidi bee ma nder ndiyam! Masiibo ma hulni jooɗiiɓe haa duuɗe fuu. Koo laamiiɓe maɓɓe boo kultori, kulol waŋgi haa geese maɓɓe. Filooɓe nder ummaatooje fuu ɗon ciika ngam a laati kulniiɗum. A natti haa foroy !” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yeccu mawɗo Tirus: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Ɓernde ma mawniti, a wi'i: Min mi ɗowanteeɗo, mi mari joonde caka ɗowanteeɓe haa caka mbeela. A laari hoore ma bana Allah, ammaa a neɗɗo maayanɗo, naa a ɗowanteeɗo. A tammi a ɓuri Daniyel hikma, walaa sirri suuɗi haa maaɗa. Anndal ma e hakkiilo ma ndiskini ma. A heɓi cardi e kaŋŋeeri, a nastini ɗi nder ndesaaje ma fuu. Bee anndal ma ɗuuɗŋgal e filu ma a ɗuɗɗiniri maral ma. Ngam daliila risku ma, ɓernde ma mawniti. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi wi'i: Ngam a nanndini numo ma bee numo am, ndaa, mi yahran jananɓe dow maaɗa, ɓuranɓe saatugo nder ummaatooje fuu. Ɓe losan kaafaaje maɓɓe dow maaɗa ngam ɓe nattina anndal ma booɗŋgal, ɓe njawa daraja ma. A maayan maayde naawnde nder luggeeŋga ndiyamji, ɓe njippinte nder ngaska lugguka. To ɓe ngari mbarugo ma, a tokkoto wi'ugo a ɗowanteeɗo na? To mbarooɓe ma naŋngi ma, nden kam a neɗɗo meere, naa a ɗowanteeɗo sam. A maayan maayde yurumnde bana saadooni'en haa juuɗe jananɓe ɓe'e. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Kadiboo Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ gimol ngam woyugo laamiiɗo Tirus! Yeccu mo: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Naane ɓe mbaari ma misaalu huunde timmunde. Yaake man a keewɗo anndal, a ŋarniiɗo timmuɗo. A ɗon jooɗi nder Adnin, jarne Allah. A pawniiɗono bee kaa'e feere feereeje marɗe saman ɗuuɗɗo: Yaspa, sardiyus, tupas, kirisoliti, lipinlaare, onikis, imiradi, haako-haakoore, safira. A woodi boo fawne kaŋŋeeri feere, kuuwaaɗe ngam maaɗa nyalaade nde a taga. Mi laatinino ma keruba mawɗo, aynoowo. Mi jo'inino ma dow hooseere am seniinde, a ɗonno waanca caka kaa'e ɗelkanɗe. A walaano feloore diga nyannde tageeki ma haa halleende ma waŋgi. A sukli bee filu, kanjum laatini ma a toonyoowo, marɗo hakke. Ngam maajum mi riiwi ma e hooseere am seniinde. An keruba aynoowo, mi halki ma caka kaa'e ɗelkanɗe. Ɓernde ma mawniti ngam daliila ŋarol ma, a wonni hikma ma ngam mawningo daraja ma. Mi sakkini ma haa lesdi, mi acci ma ton ngam reentingo laamiiɓe yi'ɓe ma. Bee aybeeji ma ɗuuɗɗi e filu ma kalluŋgu a soɓniri nokkuuje ma cenaaɗe. Ngam maajum kuɓɓumi yiite nder maaɗa, nge wuli ma. Mi wartiri ma ndoondi yeeso laarɓe ma fuu. Annduɓe ma nder ummaatooje kultori daliila maaɗa, a laatani ɓe kulniiɗo. A halki haa foroy.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, laar gal berniwol Sidon. Waɗ annabaaku dow maagol. Yeccu ngol: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An Sidon, mi honete, mi teddinan hoore am nder maaɗa. Yimɓe paaman min woni Jawmiraawo, saa'i mi waŋginta senaare am nder maaɗa bee hiitaago wonɓe nder maaɗa. Mi ukkante nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu, mi ilnan ƴiiƴam haa buuwi ma. Kaafahi ukkanto ma nder taarde fuu, mbaran yimɓe ma. Nden kam ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i: “Nder ummaatooje taariiɗe, jawotooɗe yimɓe Isra'iila walaa koo woore meetata laataago bana gi'e e giŋngille ngam naawnugo yimɓe Isra'iila. Ɗe paaman min woni Allah Jawmiraawo.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi hooran yimɓe Isra'iila diga ummaatooje haa caŋkititmi ɓe. Bana non mbaŋginiranmi senaare am yeeso ummaatooje fuu. Yimɓe Isra'iila njooɗoto fahin nder lesdi muuɗum'en ndi ndokkumi Yaakubu, jagganiiɗo yam. Ɓe njooɗoto ton bee hoolaare, ɓe nyiɓan cuuɗi, ɓe njuboto gese inabooje boo. Ammaa mi hiitoto heeddiɗɗiraaɓe maɓɓe yawiiɓe ɓe saa'i Isra'iila'en njooɗoto jam. Nden kam ɓe paaman min woni Allah Jawmiraawo maɓɓe.” Nder nduuɓu sappowu, lewru sappooru, nyannde sappo e ɗiɗawre maaru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waylita heedi Firawna, laamiiɗo Misra, waɗ annabaaku dow maako e lesdi Misra fuu. Wi': Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An laamiiɗo Misra, mi honete, an kuuŋga mbaaliiŋga nder maaje. A wi'i: Min mari maayo Niil, mi tagi ngo. Kayya, mi nastinan ngoodu njamndi nder hunnduko ma, mi waɗan liɗɗi fuu nder maaje ma takko koɓe ma. Nden mi wurtinte diga maaje, an e liɗɗi takkaaɗi bee maaɗa. Mi wudinte bee liɗɗi man fuu nder ladde. Ɓanndu ma yanan dow lesdi, walaa uwanɗo ma. Mi laatinte nyaamdu colli e kuuje ladde. Nden yimɓe lesdi Misra fuu paaman min woni Jawmiraawo. A laatani yimɓe Isra'iila bana tuggaaru ƴommbal. Nde ɓe tuggi dow ma, a yewi nder juuɗe maɓɓe, a tufi balbe maɓɓe, ɓaawe maɓɓe boo ndimmbi. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi wi'i: Mi ukkan kaafahi dow ma, konne'en kalkan yimɓe ma e dabbaaji ma. Lesdi Misra fuu laatoto ladde meere. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. A wi'i: Min mari maayo Niil, min tagi ngo. Ngam maajum mi honete, an e maaje ma. Mi wartiran lesdi Misra fuu bille e ladde meere, diga berniwol Migdol gonŋgol woyla, haa yotto berniwol Siyene gonŋgol fombina e keerol Etiyopiya fuu. Walaa neɗɗo, walaa ndabba yahata ton, walaa jooɗotooɗo ton duuɓi cappanɗe nayi. Mi wartiran lesdi Misra ladde meere ko ɓuri lesɗe goɗɗe fuu, mi wilan berniiji maari ko ɓuri berniiji goɗɗi fuu, duuɓi cappanɗe nayi. Mi riiwan Misra'en koo toy, mi saŋkitan ɓe caka ummaatooje lesɗe feere feere.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “To duuɓi cappanɗe nayi timmi, mi mooɓtoyan Misra'en diga ummaatooje haa mi saŋkitino ɓe, mi wartiran joonde maɓɓe bana naane, mi hoora ɓe haa lesdi Paturus ndi ɓe iwi haa muuɗum. Ton ɓe mbaɗata laamu pamaru. Ngu tullan laamuuji fuu leesugo, ngu meetataa ɓaŋgaago dow ummaatooje goɗɗe. Mi ustan ɓe ngam taa ɓe meeta laamanaago ummaatooje goɗɗe. Yimɓe Isra'iila meetataa hoolaago Misra. Kiita am dow Misra siftinoran Isra'iila'en aybe maɓɓe saa'i ɓe ɓaarino Misra. Nden ɓe paaman min woni Allah Jawmiraawo.” Nder nduuɓu noogas e njoweeɗiɗaɓu, lewru aranndu, nyannde go'oore maaru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila waɗi konu dow berniwol Tirus. Saa'i man o yowani honooɓe maako kuugal caatuŋgal haa gaasa ko'e maɓɓe fuu ɓori, lare balbe maɓɓe boo ɓolti. Ammaa ɓe keɓaay ngeenaari kuugal maɓɓe caatuŋgal nga'al, koo kaŋko koo honooɓe maako. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi ɗon wi'a: Mi hokkan Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, lesdi Misra. O jaɓtan jawdi Misra fuu, o hoocan ndi, ɗum laatoto ngeenaari honooɓe maako. Mi hokkan mo lesdi Misra bana ngeenaari kuugal maako, ngam honooɓe maako kuuwani yam. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Saa'i man mi hesɗitinan baawɗe yimɓe Isra'iila. An boo, mi hokkete baawɗe wolwugo caka maɓɓe haa ɓe paama min woni Jawmiraawo.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku! A wi'a: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mboye! Kayto nyalaade nde'e! Nde ɓaditi! Nyalaade Jawmiraawo ɓaditi. Ɗum nyalaade duule nyiɓɓuɗe, nyalaade kiita dow ummaatooje. Kaafahi waran dow Misra, diwŋgol ukkanto lesdi Etiyopiya. Konne'en mbaran yimɓe nder Misra, njaɓtan jawdi maari, ngartiran ndi bille. Kaafahi mbaran honooɓe haya iwɓe haa Etiyopiya e Lidiya e Put e Arabiya e Kubu, koo yimɓe iwɓe lesdi alkawal am boo.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Wallooɓe lesdi Misra njanan, mawnitaare semmbe maari leestan, ɓe ndo'oto dow kaafahi diga Migdol haa Siyene. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi wartiran lesdi Misra ladde meere ko ɓuri lesɗe goɗɗe fuu, mi wilan berniiji maari ko ɓuri berniiji goɗɗi. To mi jamni yiite nder Misra, to wallooɓe ndi fuu kalki, saa'i man ɓe paaman min woni Jawmiraawo. To nyalaade man waɗi, Misra boo halki, mi nelan nelaaɓe bee koommbooje haa Etiyopiya'en tabitinɓe jam, kamɓe boo ɓe kultoran. Nyalaade man ɗon wara!” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi huuwtiniran Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, ngam halkugo risku Misra. Kaŋko e yimɓe maako ɓuranɓe woɗɓe fuu saatugo, ɓe ngaran wilugo lesdi. Ɓe losan kaafaaje maɓɓe dow Misra, ɓe kebbina ndi mbaraaɓe. Mi yoorinan maayo Niil, mi hokkan lesdi haa juuɗe halluɓe. Mi accan jananɓe mbila lesdi ndi'i e ko woni nder maari fuu. Min Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi nattinan labbi e ɗowanteeɓe fewooɓe nder berniwol Memfis. Laamantooɗo Misra walaa, ammaa mi waɗan kulol nder Misra. Mi wartiran lesdi Paturus ladde meere, mi jamnan yiite nder berniwol Co'an, mi waɗan kiitaaji am haa No. Mi rufan tikkere am dow Siin, berniwol Misra'en cemmbiɗŋgol. Mi halkan risku lesdi No. Mi jamnan yiite nder Misra, Siin diwnan ngam kulol. Konne'en ceekan mahi taariiɗi No, ndiyam ilnan berniwol boo. Sukaaɓe berniiji Oon e Pi-Beset maayran bee kaafahi, yimɓe luttuɓe ɓe ndaheteeɓe. Nyiɓre ukkanto berniwol Tahapanes caka nyalawma, saa'i ngewanmi baawɗe Misra, nattinanmi semmbe maɓɓe ɗi ɓe mantori. Duule cuddan Misra, yimɓe berniiji maari ɓe ndaheteeɓe. Bana nii kiitortoomi Misra, Misra'en boo paaman min woni Jawmiraawo.” Nder nduuɓu sappo e go'oowu, lewru aranndu, nyannde joweeɗiɗawre maaru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, mi yewi juŋngo Firawna, laamiiɗo Misra. Walaa mo haɓɓi ngo ngam nyawndugo ngo, haa ngo heɓta semmbe jogaago kaafahi. Ngam maajum, ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi honan Firawna, laamiiɗo Misra. Mi yewan juuɗe maako ɗiɗi, yamo e yewaaŋgo fuu, haa kaafahi yana e juŋngo maako. Mi saŋkitan Misra'en nder ummaatooje e lesɗe feere feere fuu. Ɓaawo maajum mi semmbiɗinan juuɗe laamiiɗo Baabila, mi hokka mo kaafahi am. Ammaa mi yewan juuɗe Firawna, haa o uuma yeeso laamiiɗo Baabila ngam o juwaaɗo. Mi tampinan mo juuɗe, mi semmbiɗinan laamiiɗo Baabila. To mi hokki mo kaafahi am, kaŋko boo o forti ki dow Misra, nden kam koo moy faaman min woni Jawmiraawo. Mi saŋkitan Misra'en nder ummaatooje e lesɗe feere feere fuu. Nden ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Nder nduuɓu sappo e go'oowu, lewru tataɓru, nyannde go'oore maaru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yeccu Firawna, laamiiɗo Misra e mooɓre mum: A mawɗo! Moy nannduɗa? Assuura nanndi bee lekki Libanon cemmbiɗki, marki lice booɗɗe ɗuuɗa-ɗowdiije, towki haa yotti duule. Ndiyamji mawnini ki, ilam luggeeŋga towni ki. Ɗam yarni haa ki juba, ɗam yahri maaje haa leɗɗe ladde fuu. Ngam daliila ndiyam man ki mawni, ki ɓuri leɗɗe feere fuu. Lice maaki ɗuuɗi, njuuti. Asli colli fuu mbaɗi caɓɓe dow lice maaki, kuuje ladde ndimi ɓiɓɓe muuɗum'en les maaki. Ummaatooje ɗuuɗɗe njooɗi haa ɗowdi maaki. Ki wooɗi masin! Ki makki, bee lice juutɗe masin, ngam ɗaɗi maaki njotti ndiyamji ɗuuɗɗi. Walaa lekki cemmbiɗki nder jarne Allah yotti darnde maaki. Walaa lekki makki mari lice bana ɗe maaki. Walaa lekki cukkuki mari lice bana ɗe maaki. Walaa lekki nder jarne Allah wooɗi bana maaki. Mi wo'ini ki bee lice ɗuuɗɗe masin, haa leɗɗe fuu nder Adnin, jarne Allah, kaaji ki. Ngam maajum mbi'mi, min Allah Jawmiraawo: Lekki man mawni, towi haa yotti duule. Nde ki ɓesdi mawnugo, ki ɓesdi mawnitaago boo. Ngam maajum ngudinmi ki. Mi hokki ki haa juŋngo cemmbiɗɗo, laamaniiɗo ummaatooje, o huuwa ki fodde halleende maaki. Jananɓe ɓuranɓe saatugo nder ummaatooje fuu pe'i ki, acci ki. Lice maaki coli haa kooseeje e waadiiji fuu. Lice maaki cewɗe gewaaɗe mbaali haa gaaruuji lesdi fuu. Ummaatooje jooɗiiɗe haa ɗowdi maaki, ndilli, acci ki. Colli fuu ngari njooɗi dow lekki pe'aaki ki'i, kuuje ladde fuu mbaɗi baalorɗe mum'en caka lice maaki. Yeeso ɗo walaa lekki haa ndiyam meetata mawnitaago daliila maŋngu muuɗum, meetata towugo haa yotto duule boo ngam leɗɗe fuu njooran. Yimɓe fuu boo maayan, ɓe kawtoyan bee nastuɓe ngaska lugguka.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade lekki go nasti joonde maayɓe, mi waɗi ilamji luggeeŋga cudda ki, mboya ki. Mi haɗi maaje ilugo. Ndiyamji lugguɗi ta'an. Ngam daliila maaki njahrumi nyiɓre dow hooseere Libanon, mi yoorni leɗɗe laynde fuu. Saa'i nastinmi ki joonde maayɓe hawtaade bee nastuɓe ngaska lugguka, hoolo do'ere maaki dimmbi ummaatooje. Leɗɗe Adnin fuu, leɗɗe Libanon cuɓaaɗe fuu, jubaaɗe haa ndiyam, nde'iti ton nder reedu lesdi. Kanje boo ɗe nastan bee maaki nder joonde maayɓe, haa nokkuure mbaraaɓe bee kaafahi ngoni. Ɗe ɗonno mballa ki, ɗe ɗonno boo njooɗi haa ɗowdi maaki caka ummaatooje fuu. Koo leɗɗe Adnin boo mawnaay, mbooɗaay bana maaɗa. Ammaa jonta a jippoto haa joonde maayɓe kal-kal bee leɗɗe Adnin, a hawtoya bee saadooni'en mbaraaɓe bee kaafahi. Ɗum laarani Firawna e mooɓre muuɗum fuu.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Nder nduuɓu sappo e ɗiɗaɓu, lewru sappo e ɗiɗawru, nyannde go'oore maaru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, sey a waɗa gimol ngam woyugo Firawna, laamiiɗo Misra, yeccu mo: A nanndi bee mbarooga caka ummaatooje. Ammaa a ɓuri nanndugo bee kuuŋga nder maayo. A ɗon wicca ndiyam nder maaje ma, a ɗon laanya ndiyam bee kosɗe ma, a ɗon irta loope nder maaje. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mbi'anmi: Mi we'itan zubaawol am dow maaɗa, waato mi mooɓtan ummaatooje ɗuuɗɗe, kanje ɗe ngurtinte ndiyam bee zubaawol am. Mi wudinte, mi sakkinte haa lesdi, nden mi jippina colli fuu dow maaɗa, mi nyaamnan dabbaaji duniyaaru fuu ɓanndu ma. Mi wallinan kusel ma dow kooseeje, mi hebbinan waadiiji bee nyawmande ma. Mi yarnan lesdi ƴiiƴam ma ilanɗam, ɗam suddan kooseeje, ɗam hebbinan gaaruuji. Saa'i mi halkete, mi ɓalwinan asama, mi nyiɓɓinan koode. Mi wiirnan naaŋge bee duule, lewru boo yaynataa. Mi nyiɓɓinan jayli asama fuu, mi waɗan nyiɓre dow lesdi ma. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Ummaatooje ɗuuɗɗe cakloto, saa'i caŋkitanmi habaru do'ere ma nder lesɗe ɗe a meeɗaay anndugo. Ko mbaɗanmaami, hulnan ummaatooje ɗuuɗɗe. Saa'i ndimmbanmi kaafahi am yeeso maɓɓe, laamiiɓe ndiwnan ngam kulol. Nyalaade do'ere ma ɓe fuu ɓe kulanan yoŋkiiji maɓɓe masin.” Ngam nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Kaafahi laamiiɗo Baabila waran dow maaɗa. Mi soppan mooɓre ma bee kaafaaje honooɓe ɓuranɓe saatugo nder ummaatooje fuu. Ɓe mbilan ko a mantorto ɗum, ɓe nattinan jama'aaje ma. Mi halkan dabbaaji ma baŋnge ndiyamji fuu. Koo yimɓe koo dabbaaji meetataa wonnugo ndiyam bee kosɗe muuɗum'en. Mi accan ndiyamji ma nde'o, laaɓa fahin, maaje ma boo ila bana nebbam. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. To mi wartiri Misra ladde meere, to lesdi jaɓtaama bee ko woni nder maari fuu, to mi halki jooɗiiɓe ton fuu, nden kam ɓe paaman min woni Jawmiraawo. Kanjum woni gimol boyki. Rewɓe ummaatooje ngiman nde ngam woyugo Misra e jama'aaje muuɗum. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Nder nduuɓu sappo e ɗiɗaɓu, nyannde sappo e jowaɓre nder lewru, Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, sey a woya yimɓe jama'aaje Misra. Hawtu ɓe bee ummaatooje cemmbiɗɗe goɗɗe, nastin ɓe joonde maayɓe, nder ngaska lugguka. Yeccu ɓe: Kadi on ɓuri woɗɓe wooɗugo na? Naste, mbaale hawtaade bee saadooni'en! Ɓe njanan caka mbaraaɓe bee kaafahi. Kaafahi taaskake! Mbare mooɓre lesdi Misra fuu! Honooɓe ɓurduɓe tedduŋgal e hawtiɗiraaɓe muuɗum'en njaɓɓoto Misra nder joonde maayɓe. Ɓe mbi'an: Saadooni'en mbaraaɓe bee kaafahi nasti haa ɗo, ndaa ɓe ɗon mbaali! Assuura ɗon ton bee jama'aare konu mum, genaale honooɓe mum ɗon taari ɗum. Ɓe fuu ɓe mbaraaɓe bee kaafahi. Genaale maɓɓe ɗon haa nokkuure ɓurnde luggugo nder joonde maayɓe. Ɓe fuu ɓe mbaraaɓe bee kaafahi, genaale honooɓe Assuura ɗon taari yenaande mum. Ammaa naane ɓe kulnino lesdi yeeɗɓe. Elam ɗon ton bee jama'aare konu mum, genaale honooɓe mum ɗon taari ɗum. Ɓe fuu ɓe mbaraaɓe bee kaafahi. Ɓe nasti joonde maayɓe ɓe saadooni'en. Naane ɓe caŋkitino kultoreeŋgol nder lesdi yeeɗɓe, ammaa jonta ɓe toskaaɓe kal-kal bee nastuɓe nder ngaska lugguka. Elam ɗon waali caka mbaraaɓe bee kaafahi, genaale honooɓe mum ɗon taari ɗum. Ɓe fuu ɓe saadooni'en, mbaraaɓe bee kaafahi. Naane ɓe caŋkitino kultoreeŋgol nder lesdi yeeɗɓe, ammaa jonta ɓe toskaaɓe kal-kal bee nastuɓe ngaska lugguka, mbaraaɓe bee kaafahi. Meesek e Tubal ɗon ton bee jama'aare konu muuɗum'en, genaale honooɓe muuɗum'en ɗon taari ɗum. Ɓe fuu ɓe saadooni'en, mbaraaɓe bee kaafahi, ngam naane ɓe caŋkiti kultoreeŋgol nder lesdi yeeɗɓe. Ɓe keɓaay uwol tedduŋgol bana honooɓe semmbiɗɓe mbaraaɓe caka saadooni'en. Kamɓe ɓe nastino joonde maayɓe bee balmi maɓɓe fuu, kaafaaje maɓɓe les ko'e maɓɓe, bawarɗe maɓɓe boo dow ɓalli maɓɓe. Ɓe marno baawɗe hulnugo lesdi yeeɗɓe. Ammaa an, Misra, a geweteeɗo caka saadooni'en, a waaloto caka mbaraaɓe bee kaafahi. Edoom ɗon ton bee laamiiɓe mum e ardiiɓe mum fuu. Ɓe honooɓe semmbiɗɓe, ammaa jonta ɓe ɗon mbaali nder ngaska lugguka hawtaade bee saadooni'en, mbaraaɓe bee kaafahi. Ardiiɓe lesɗe woyla fuu ɗon ton, non boo Sidoni'en fuu. Naane baawɗe maɓɓe kulni yimɓe, ammaa jonta ɓe toskaaɓe. Ɓe ɗon mbaali hawtaade bee saadooni'en, mbaraaɓe bee kaafahi. Ɓe toskaaɓe hawtaade bee nastuɓe ngaska lugguka. To Firawna yi'i ɓe, o de'itan dow maayde maako e jama'aare maako mbaraande bee kaafahi. Non boo jama'aare konu maako fuu.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. “Mi acci Firawna hulna yimɓe yeeɗɓe, ammaa kaŋko e jama'aare konu maako fuu ɓe mbareteeɓe, ɓe mbaaloto caka saadooni'en, mbaraaɓe bee kaafahi.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yeccu yimɓe ummaatoore ma ni'i: To mi yahri konu dow lesdi ngoɗndi, yimɓe lesdi man cuɓi gooto muuɗum'en, ndarni mo aynoowo, kaŋko, to o yi'i konne'en ɗon ngara, o fuufan luwal ngam maatingo yimɓe, ammaa nanɗo hoolo luwal hakkilanaay ngo, konne'en boo ngari, mbari mo, nden kam aybe ƴiiƴam maako ɗon dow hoore maako. Aybe maayde maako loroto dow hoore maako, ngam o nani hoolo luwal, ammaa o hakkilanaay ngo. To o hakkilno, o hisanno. Ammaa to aynoowo yi'i konne'en ɗon ngara, maatinaay yimɓe ummaatoore bee fuufugo luwal, konne'en boo ngari, mbari gooto maɓɓe, nden kam mbaraaɗo oo maayi daliila hakke muuɗum. Ammaa mi ƴaman aybe maayde maako haa aynoowo. An, ɓii-Aadama, mi darni ma a aynoowo ngam yimɓe Isra'iila. Sey a nana wolde diga hunnduko am, a maatina ɓe bee innde am. To mi wi'i goɗɗo kalluɗo: An kalluɗo, fakat a maayan, an boo a maatinaay mo, to a wolwaay, a maatinaay mo haa o acca yahdu maako hallundu, nden kam kalluɗo oo maayan ngam aybe muuɗum, ammaa mi ƴaman aybe maayde maako haa maaɗa. Ammaa to a maatini kalluɗo ngam o acca yahdu maako hallundu, kaŋko boo o accaay ndu, nden kam o maayan daliila aybe maako. Ammaa an a hisni yoŋki ma.” Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, yeccu yimɓe Isra'iila ni'i: On ɗon mbi'a: Hakkeeji amin e aybeeji amin ɗon teddana min. Kanjum waɗi min ɗon tampi. Noy min ngeeɗirta? Yeccu ɓe: Fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, mi seyortaako maayde kalluɗo. Mi yiɗi o acca yahdu maako hallundu, o yeeɗa. Onon Isra'iila'en, acce laabi mon kalluɗi! Koni ngiɗɗon maayugo? An, ɓii-Aadama, yeccu yimɓe ummaatoore ma ni'i: To adiliijo waɗi hakke, adilaaku maako naane hisnataa mo. To kalluɗo acci waɗugo kalluɗum, halleende maako naane do'ataa mo kiita. Non boo to adiliijo fuɗɗi waɗugo kalluɗum, adilaaku naane hisnataa mo haa o yeeɗa. To mi wi'i adiliijo: Fakat a yeeɗan, ammaa kaŋko boo o ɓaari adilaaku maako naane, o fuɗɗi waɗugo sooynde adilaaku, nden kam mi siftortaa kuuɗe maako booɗɗe sam, o maayan daliila sooynde adilaaku nde o waɗi. Non boo to mi wi'i kalluɗo: Fakat a maayan, ammaa kaŋko boo o acci waɗugo kalluɗum, o fuɗɗi waɗugo gooŋgaaku e adilaaku, waato o hokkitan ko jaɓɗo nyamaande wallinani mo jeŋngina, o lornan ko o jaɓti, o ɗon tokko farillaaji dokkanɗi ngeendam, nden kam o maayataa, o yeeɗan fakat. Mi siftortaa hakkeeji maako sam. O yeeɗan ngam o waɗi gooŋgaaku e adilaaku. Yimɓe lenyol ma ɗon mbi'a: Laawol Jawmiraawo fottaay. Kayya, laabi mooɗon ɗin pottaay! To adiliijo acci adilaaku mum, waɗi sooynde adilaaku, nden kam o maayan ngam kuuɗe maako kalluɗe. Non boo to kalluɗo acci halleende mum, waɗi gooŋgaaku e adilaaku, nden kam o yeeɗan ngam kuuɗe maako booɗɗe. Ammaa on ɗon mbi'a: Laawol Jawmiraawo fottaay. Onon Isra'iila'en, mi hiitoto on, koo moy fodde kuuɗe muuɗum.” Nder nduuɓu sappo e ɗiɗaɓu ɓaawo daheeki amin, nder lewru sappooru, nyannde jowaɓre maaru, goɗɗo daɗɗo diga Urusaliima wari haa am, wi'i: “Berniwol do'ake !” Haŋki man, diga daɗɗo oo waraay tawon, juŋngo Jawmiraawo wari dow am. Hiddeko o yotto fajiri, Jawmiraawo maɓɓiti hunnduko am. Hunnduko am maɓɓiti, mi meetaay muukɗugo. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, jooɗiiɓe nder bille lesdi Isra'iila ɗe'e ɗon mbi'a: Ibrahiima o goɗɗo gootono tan, ammaa o mari lesdi ndi'i. Enen en ɗuuɗɓe, ngam maajum enen mari ndi jonta. Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: On ɗon nyaama kusel bee ƴiiƴam fuu. On ɗon ndewa labbi mooɗon. On ɗon ndufa ƴiiƴam yimɓe. Nden on mara lesdi! On ɗon koolo kaafaaje mon. On ɗon mbaɗa nyidduɗum. Koo moy mooɗon ɗon toskina debbo keeddiɗɗum. Nden on mara lesdi! Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Fakat bana mi geeto, jooɗiiɓe nder bille maayran bee kaafahi. Wonɓe haa yaasi boo, kuuje ladde nyaaman ɓe. Nyukkiiɓe nder tapaaje kooseeje e lowi maayan bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu. Mi wartiran lesdi ladde meere, hulniinde, mi timminan baawɗe maɓɓe ɗe ɓe mantori ɗum. Kooseeje Isra'iila boo laatoto nokkuure nde goɗɗo waawataa saalaago. Saa'i ngartiranmi lesdi ladde meere, hulniinde ngam daliila kuuɗe maɓɓe nyidduɗe ɗe ɓe mbaɗi fuu, ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i: “Ɓii-Aadama, yimɓe ummaatoore ma ɗon mbolwa dow maaɗa koo ndeye ɓe kawri haa mahi berniwol e jolɗe ci'e maɓɓe. Ɓe ɗon mbi'mbi'tira: Njemme nanugo wolde nde Jawmiraawo neldi en jonta. Nden yimɓe am ngaran, ɓe mooɓo haa maaɗa, ɓe njooɗo yeeso ma ngam nanugo ko mbi'ata. Ammaa ɓe mbaɗataa ko a wi'ata ɓe. Ɓe ɗon mbaɗa ko fottanta ɓe tan, ɓerɗe maɓɓe ɗon ɗaɓɓa ko nafata ɓe tan. A laatani ɓe bana bammbaaɗo malla piyoowo moolooru. Ɓe nanan bolle ma fuu, ammaa ɓe tokkataako koo woore maaje. Fakat ko mbi'ɗa laatoto. To ɗum laatake, nden kam ɓe paaman annabiijo wonduno bee maɓɓe.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku dow waynaaɓe Isra'iila. Waɗ annabaaku dow maɓɓe, yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Onon waynaaɓe Isra'iila, bone laatanto on. On ɗon ndura ko'e mon, ammaa on ndurataa tokkere mon. On ɗon nyaama ɓellere maare, on ɗon ɓorno limce kuuwraaɗe bee gaasa maare, on ɗon kirsa dabbaaji payɗi, ammaa on ndurataa tokkere. On cemmbiɗinaay tampuɗi, on kurgaay nyawɗi, on kaɓɓaay kosɗe maaji gewɗe, on lortinaay caŋkitiiɗi, on ɗaɓɓitaay majjuɗi boo. Ammaa on toonyi ɗi bee caatal. Ɗi ngalaa gaynaako, ngam maajum ɗi caŋkiti, kuuje ladde paɗɗi ɗi, nyaami ɗi. Baali am ɗon ngiilo dow kooseeje e towndiije fuu, ɗi caŋkiti nder lesdi fuu, walaa kakkilananɗo ɗi, walaa ɗaɓɓitanɗo ɗi. Ngam maajum, onon waynaaɓe, nane ko min Jawmiraawo mbi'anmi on: Fakat bana mi geeto, min Allah Jawmiraawo, mi ɗon wi'a: Kuuje ladde njaɓti baali am, nyaami ɗi ngam gaynaako walaa. Waynaaɓe am kakkilanaay baali am, nduraay ɗi. Ɓe nduri ko'e maɓɓe tan. Ngam maajum naneeɗam, onon waynaaɓe! Min Allah Jawmiraawo mbi'anmi on: Mi honan on! Mi hoocan baali am diga juuɗe mon. On meetataa durugo ɗi, ngam taa on ndura ko'e mon. Mi hisnan baali am diga kunnduɗe mon, mi accataa on on nyaama ɗi.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Min bee hoore am mi ɗaɓɓitan baali am, mi hakkilana ɗi bana gaynaako hakkiliranta baali mum caŋkitinooɗi, to o ɗon dari caka maaji. Mi wartiran ɗi diga nokkuuje ɗe ɗi caŋkiti fuu nder nyalaade duule nyiɓɓuɗe. Mi wurtinan ɗi lesɗe ummaatooje goɗɗe, mi mooɓta ɗi, mi hoora ɗi haa lesdi maaji. Mi duran ɗi dow kooseeje Isra'iila, non boo nder waadiiji e koo toy yimɓe njooɗoto nder lesdi fuu. Mi duran ɗi haa durdude woonde, kooseeje Isra'iila towɗe laatoto ngaynaaka maaji. Ton dow kooseeje Isra'iila ɗi keɓan ngaynaaka mbooɗka, ɗi ciwtoto haa durdude woonde. Min bee hoore am mi duran baali am, mi siwtinan ɗi. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi ɗaɓɓitan majjuɗi, mi wartiran caŋkitinooɗi, gewaaɗi kosɗe boo, mi haɓɓan kosɗe maaji, mi semmbiɗinan tampuɗi, ammaa mi halkan payɗi e marɗi semmbe. Mi duran tokkere am fodde kiita ngooŋɗuka. Onon boo, tokkere am, min Allah Jawmiraawo mi ɗon wi'a on: Mi hiitoto hakkunde baali, hakkunde baali debbi e jawɗi. On ɗon nyaama haa durdude woonde. Ɗum he'ataa na? Koni ndammoton luttuɗum bee kosɗe? On ɗon njara ndiyam laaɓɗam. Ɗum he'ataa na? Koni mbonnoton luttuɗam bee kosɗe? Doole baali am luttuɗi nyaama ko ndammuɗon, ɗi njara ko mbonnuɗon na? Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mbi'anmi: Min bee hoore am mi hiitoto hakkunde baali payɗi e pooyɗi. Onon payɗi, on ɗon ngerɓa pooyɗi bee balbe mon e buttuli mon, on ɗon kawa ɗi bee luwe mon, haa on ndiiwi ɗi haa yaasi. Ammaa mi hisnan baali am, ɗi meetataa toonyeego. Mi hiitoto hakkunde baali am. Mi darnanan ɗi gaynaako gooto duranɗo ɗi, jaggiiɗo am Daawuda, kaŋko o laatoto gaynaako maaji kakkilananɗo ɗi. Min Jawmiraawo mi laatoto Allah maɓɓe, jaggiiɗo am Daawuda boo laamanto ɓe. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi haɓɓan alkawal salaaman bee maɓɓe. Mi nattinan dabbaaji kalluɗi diga lesdi, haa baali am nguura nder ladde, ɗi mbaalo nder layɗe bee jam. Mi barkiɗinan ɓe nder lesdi taariindi towndiire am seniinde. Mi toɓnanan ɓe iyeele marɗe barka nder saa'iire fottannde. Leɗɗe e gese ndiman ɓiɓɓe, koo moy jooɗoto jam nder lesdi mum. Mi rimɗinan yimɓe am diga juuɗe ɓilluɓe ɓe, mi yewan kaɓɓirɗe maɓɓe. Nden kam ɓe paaman min woni Jawmiraawo. Ummaatooje goɗɗe meetataa jaɓtugo ɓe, kuuje ladde kalluɗe meetataa nyaamugo ɓe. Ɓe njooɗoto jam, walaa kulnanɗo ɓe. Mi hokkan ɓe gese booɗɗe manaaɗe, weelo meetataa halkugo ɓe nder lesdi. Ummaatooje goɗɗe meetataa jancugo ɓe boo. Ɓe paaman min mi ɗon wondi bee yimɓe Isra'iila, kamɓe ɓe laati ummaatoore am. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Onon tokkere durdude am, on yimɓe, min boo mi Allah mooɗon.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, laar gal lesdi kooseeje Se'ir, waɗ annabaaku dow maaje. Yeccu lesdi ndi'i: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An lesdi kooseeje Se'ir, mi honete! Mi fortan juŋngo am dow maaɗa, mi laatinte ladde meere, hulniinde. Mi wartiran berniiji ma bille, a laatoto ladde meere. Nden a faaman min woni Jawmiraawo. Ngam diga ɓooyma a konneejo am. A acci Isra'iila'en haa konne'en mbari ɓe bee kaafahi nder wakkati ɓillaare maɓɓe, saa'i kiita ragareeha dow hakkeeji maɓɓe. Ngam maajum, fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, mi wartirte ƴiiƴam, ƴiiƴam boo tokkoto ma. A miijaaki rufugo ƴiiƴam, ngam maajum ƴiiƴam tokkoto ma. Lesdi kooseeje Se'ir, mi wartirte ladde meere, mi mbaran koo moy caalotooɗo dow maaɗa. Mi suddan kooseeje ma bee nyawmanɗe, mbaraaɓe bee kaafahi cuddan towndiije e waadiiji ma fuu. Mi laatinan lesdi ma ladde haa foroy, walaa mo meetata jooɗaago nder berniiji ma.” Nden kam a faaman min woni Jawmiraawo. A wi'i: Mi maran ummaatooje ɗiɗi, Yahuuda e Isra'iila bee lesɗe maaje. A tammi marugo ɗe, koo to min Jawmiraawo mi ɗon ton. Ngam maajum, fakat bana min Allah Jawmiraawo mi geeto, mi warjoto tikkere ma e kaajal ma e nganyŋgu ma dow yimɓe am. Saa'i ɓe ngi'an no mi hiitorto ma, mi anndinan hoore am caka maɓɓe. Nden kam a faaman min Jawmiraawo mi nani bolle ma kalluɗe fuu, nde mbi'ɗa: Kooseeje Isra'iila perwi, ɗe ndokkaama yam, sey mi nyaama ɗe. Hunnduko ma mawniti dow am, a wolwi bolle ƴaggiiɗe dow am. Min mi nani ɗum. Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi wartirte ladde meere, haa duniyaaru fuu seyoro do'ere ma, bana an a seyi saa'i Isra'iila, lesdi maral am laati bille. Lesdi kooseeje Se'ir, lesdi Edoom fuu, a fuu a laatoto ladde meere. Nden koo moy faaman min woni Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku dow kooseeje Isra'iila. A wi'a ɗe: Kooseeje Isra'iila, nane wolde Jawmiraawo! Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Konne'en mbolwi dow mooɗon, mbi'i: Yowwa! Kooseeje ɓooymaaje ɗe'e laati maral meeɗen! Ngam maajum waɗ annabaaku, wi': Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Ɓe ngiɗno nattingo on e halkugo on koo toy fuu, ɓe ngiɗno on laato maraaɓe ummaatooje goɗɗe. Yimɓe ɓe'e njanci on, kuɗi on. Ngam maajum, onon kooseeje Isra'iila, nane wolde Allah Jawmiraawo. Ndaa nii Allah Jawmiraawo wolwi dow kooseeje e towndiije e gaaruuji e waadiiji e nokkuuje bilaaɗe e berniiji accaaɗi fuu, haa ummaatooje taariiɗe njaɓti ɗum kuuje, njanci ɗum. Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Nder tikkere kaajal am saatunde mi wolwi dow ummaatooje luttuɗe, sakkomaa dow Edoom fuu, ngam ɗe nyaami lesdi am, ɗe njaɓti durduɗe maari bee seyo maŋngo e jancooje naawɗe. Ngam maajum waɗ annabaaku dow lesdi Isra'iila. Yeccu kooseeje e towndiije e maahoy e waadiiji ko min Allah Jawmiraawo mbi'anmi bee tikkere kaajal am ngam daliila jancooje ummaatooje dow lesdi ndi'i. Min Allah Jawmiraawo mi ɓaŋgti juŋngo am, mi huni: Fakat ummaatooje taariiɗe on ndoondoto toskaare muuɗum'en. Ammaa onon kooseeje Isra'iila, leɗɗe mon mbilitan, ndiman ɓiɓɓe ngam yimɓe am Isra'iila'en. Ngam ɓe ɓadake hootugo. Ndaa, mi ɗon wara haa mooɗon, mi wayliti heedi mooɗon. Fakat ɓe ndeman on fahin, ɓe aawan aawdi dow mooɗon. Yimɓe Isra'iila ɗuuɗan dow mooɗon, ɓe njooɗoto nder berniiji, ɓe nyiɓtoto bille fuu. Mi ɗuɗɗinanan on yimɓe e dabbaaji, ɗum ɗuuɗan ko ɓuri naane, ɗum heɓan ɓikkoy ɗuuɗkoy. Mi waɗan ɓe njooɗo dow mooɗon bana ɓe njooɗorino naane, mi woonanan on ko ɓuri naane boo. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo. Mi hooran yimɓe am Isra'iila'en, haa ɓe ngaanca dow mooɗon. Ɓe maran on, on laatoto maral maɓɓe. On meetataa halkugo ɓikkoy maɓɓe. Min Allah Jawmiraawo mi wi'i: Yimɓe mbi'i on laati lesdi nyaamoori-yimɓe, ndi ɗon halka ɓikkoy ummaatoore maari. Ammaa yeeso ɗo, a meetataa nyaamugo yimɓe malla jaɓtugo ɓikkoy ummaatoore maaɗa. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. A meetataa nanugo jancooje ummaatooje malla kuudi jama'aaje goɗɗe. A meetataa jaɓtugo ɓikkoy ummaatoore maaɗa. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, yimɓe Isra'iila njooɗino nder lesdi muuɗum'en, saa'i man ɓe coɓni ndi bee yahdu maɓɓe e kuuɗe maɓɓe. Yahdu maɓɓe soɓi yeeso am bana lootgol debbo. Mi rufi tikkere am dow maɓɓe ngam daliila ƴiiƴam ɗam ɓe ndufi nder lesdi, ngam ɓe coɓni ndi bee labbi maɓɓe. Mi hiiti ɓe fodde yahdu maɓɓe e kuuɗe maɓɓe, mi saŋkiti ɓe nder lesɗe jananne. Nde ɓe njehi haa ummaatooje jananne, ɓe lasbini innde am seniinde, ngam yimɓe ton ɗon mbolwa dow maɓɓe, ɗon mbi'a: Kamɓe, ɓe yimɓe ummaatoore Jawmiraawo, ammaa ɓe ngurti diga lesdi maako. Ammaa min mi hakkilani innde am seniinde nde yimɓe Isra'iila lasbini ɗum koo toy ɓe njehi fuu. Ngam maajum yeccu yimɓe Isra'iila ko min Allah Jawmiraawo mbi'anmi ɓe: Ko mi tammi waɗugo, mi waɗataa ɗum ngam mooɗon, ammaa ngam daliila innde am seniinde nde lasbinɗon caka ummaatooje fuu. To mi waŋginani ummaatooje no innde am mawnde senori, nde lasbinɗon caka maaje, ɗe paaman min woni Jawmiraawo. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi huuwtiniran on ngam waŋginango ɗe senaare innde am. Mi wurtinan on diga caka ummaatooje man, mi mooɓtan on diga lesɗe fuu, mi hoora on haa lesdi mon. Mi wiccan ndiyam laaɓɗam dow mooɗon ngam laɓɓingo on diga coɓe mon e labbi mon fuu. Mi hokkan on ɓerɗe kese e ruuhuuji kesi. Mi wurtinan ɓerɗe tuurtanɗe nder mon, mi hokka on ɓerɗe ɗowtiiɗe. Mi nastinan Ruuhu am nder mooɗon, haa on tokko farillaaji am, on ɗowtano kiitaaji am. On njooɗoto nder lesdi ndi ndokkumi kaakiraaɓe mon. On laatoto ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah mon. Mi hisnan on diga kuuje ɗe coɓni on fuu. Mi umran alkamaari ndi ɗuuɗa, mi meetataa ukkango on weelo. Mi ɗuɗɗinan ɓiɓɓe leɗɗe e ƴaamle gese, ngam taa ummaatooje meeta huɗugo on ngam daliila weelo. On ciftoran laabi mon kalluɗi e kuuɗe mon kalluɗe, on ndaaran ko'e mon on nyidduɓe ngam daliila hakkeeji mon e kuuɗe mon nyidduɗe. Onon Isra'iila'en, annde mi waɗataa ɗum ngam daliila mooɗon. Sey on maata semteende e mbustu kuuɗe mon! Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade nde mi laɓɓini on diga aybeeji mon fuu, mi accan on on njooɗo nder berniiji mon fahin, on nyiɓto bille maaji. Naane, koo moy jahɗo nder gese mon yi'i no ɗe laatori ladde. Ammaa mi accan on on ndema ɗe fahin. Koo moy gi'anɗo ɗum wi'an: Lesdi ndi'i, ndi laatino ladde, ammaa jonta ndi laati bana jarne Adnin. Berniiji bilaaɗi gibbuɗi boo laati cemmbiɗɗi jonta, yimɓe ɗon njooɗi ton. Nden ummaatooje taariiɗe on luttuɗe fuu paaman min Jawmiraawo nyiɓti berniiji bilaaɗi, min jubi gese laatinooɗe ladde. Min Jawmiraawo wi'i ɗum, mi waɗan ɗum boo.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi waɗan ko ɓuri kuuje ɗe'e boo: To yimɓe torake yam, mi jaɓan tornde maɓɓe, mi ɗuɗɗinan ɓe bana tokkere dammooji. Berniiji maɓɓe laatiiɗi bille jonta, keewan yimɓe bana Urusaliima heewruno baali kirseteeɗi nder nyalɗe juulɗe. Nden kam ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Juŋngo Jawmiraawo wari dow am, Ruuhu maako hoo'i yam, jo'ini yam caka waadiwol keewŋgol i'e. O taarni yam baŋnge i'e ɗe'e. Mi yi'i ɗe ɗuuɗi masin dow lesdi, ɗe joorɗe keleŋ boo. O ƴami yam: “Ɓii-Aadama, i'e ɗe'e ngeeɗitan na?” Mi jaabi: “Yaa Allah Jawmiraawo, sey an anndi.” O wi'i yam: “Waɗ annabaaku dow i'e ɗe'e. Umru i'e joorɗe ɗe'e ɗe nana wolde am. Yeccu ɗe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i on: Mi nastinan poofɗe nder mooɗon haa on ngeeɗita. Mi wallinan ɗaɗi dow mooɗon, mi mawninan kusel dow mooɗon, mi suddan on bee laral. Mi nastinan poofɗe nder mooɗon haa on ngeeɗita. Nden kam on paaman min woni Jawmiraawo.” Mi waɗi annabaaku bana o umri yam. Diga mi ɗon wolwa tawon, mi nani hoolo, waato sonyo i'e puɗɗuɗe jokkindirgo. Mi ɗon laara, ɗaɗi puɗi dow maaje, kusel waŋgi, nden laral suddi ɗum. Ammaa yoŋki walaa nder ɓalli man. Allah wi'i yam: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku, wolwan poofɗe. Waɗ annabaaku, yeccu poofɗe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An poofɗe, war diga alkibilaaji nayi fuu, nastu ɓalli maayɗi ɗi'i, haa ɗi ngeeɗita!” Mi waɗi annabaaku bana o umri yam. Poofɗe nasti ɓalli man, ɗi ngeeɗiti, ɗi ndari dow kosɗe maaji, ɗum laati jama'aare konu ɗuuɗnde masin. Allah wi'i yam: “Ɓii-Aadama, i'e ɗe'e ɗum yimɓe Isra'iila fuu. Ɓe ɗon mbi'a: I'e amin njoori, tammunde amin majji, min nattinaaɓe! Ngam maajum waɗan yimɓe am Isra'iila'en annabaaku, yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi maɓɓitan genaale mon, mi ummitina on, mi wurtina on ton, mi hoora on haa lesdi mon. Onon yimɓe am, to mi maɓɓiti genaale mon ngam ummitingo on e wurtingo on ton, saa'i man on paaman min woni Jawmiraawo. Mi nastinan Ruuhu am nder mooɗon ngam yeeɗitingo on, mi jo'inan on nder lesdi mon. Nden kam on paaman min Jawmiraawo wi'i ɗum, mi waɗan ɗum.” Nii Jawmiraawo wi'i. Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, hoo'u sawru, winndu dow maaru: Yahuuda e Isra'iila'en hawtanɓe ɗum. Hoo'u boo sawru feere, winndu dow maaru: Yusufu, waato Efrayim e Isra'iila'en hawtanɓe ɗum. Nden hawtu cabbi ɗiɗi fuu, ɗi laato sawru wooru nder juŋngo ma. Yimɓe ummaatoore ma ƴamete: A yeccataa min ko saawi nder ton na? Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi hoo'an sawru Yusufu wonndu haa lenyol Efrayim e le'i Isra'iila kawtuɗi bee maagol, mi hawrita ndu bee sawru Yahuuda, ɗi laato sawru wooru haa juŋngo am. Cabbi ɗi mbinnduɗa dow muuɗum'en, joga ɗi haa juŋngo ma ngam yimɓe ngi'a ɗi. Yeccu ɓe: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Mi wurtinan yimɓe Isra'iila nder ummaatooje haa ɓe njehi, mi mooɓtan ɓe diga koo toy fuu ngam hoorugo ɓe haa lesdi maɓɓe. Mi wartiran ɓe ummaatoore woore nder lesdi, dow kooseeje Isra'iila. Laamiiɗo gooto laamanto ɓe fuu, ɓe meetataa laataago ummaatooje ɗiɗi malla laamuuji ɗiɗi. Ɓe meetataa soɓnugo ko'e maɓɓe bee labbi maɓɓe malla kuuɗe maɓɓe nyidduɗe malla aybeeji maɓɓe. Mi hisnan ɓe diga gudinki nuɗɗinki maɓɓe fuu. Mi laɓɓinan ɓe ngam ɓe laato ummaatoore am, min boo mi laato Allah maɓɓe. Jaggiiɗo am Daawuda laatoto laamiiɗo maɓɓe. Ɓe fuu ɓe kawtan haa juŋngo gaynaako gooto, ɓe tokkoto kiitaaji am, ɓe ɗowtanto farillaaji am. Ɓe njooɗoto haa lesdi ndi ndokkumi jaggiiɗo am Yaakubu, ndi kaakiraaɓe maɓɓe njooɗino nder muuɗum. Ɓe njooɗoto ton, kamɓe e ɓiɓɓe maɓɓe e taaniraaɓe maɓɓe haa foroy. Jaggiiɗo am Daawuda laamanto ɓe haa foroy. Mi haɓɓan alkawal salaaman bee maɓɓe, ɗum alkawal duumiiŋgal. Mi jo'inan ɓe haa lesdi, mi ɗuɗɗinan ɓe, mi darnan haykaliiru am caka maɓɓe boo, ndu daroto ton haa foroy. Jooɗorde am wondan bee maɓɓe, mi laatoto Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laatoto ummaatoore am. To mi darni haykaliiru am caka maɓɓe haa foroy, saa'i man ummaatooje paaman min Jawmiraawo seni Isra'iila.” Ndaa Jawmiraawo wolwani yam, wi'i: “Ɓii-Aadama, laar heedi Gog haa lesdi Magog. Kaŋko woni laamiiɗo mawɗo dow ummaatooje Meesek e Tubal. Waɗ annabaaku dow maako, yeccu mo: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An Gog, laamiiɗo mawɗo dow Meesek e Tubal, mi honete. Mi nastinan ngoodu nder hunnduko ma ngam dasugo ma, mi wurtinte, an e jama'aare konu ma fuu, pucci e wa'iiɓe ɗi ɓorniiɓe limce booɗɗe, jama'aare ɗuuɗnde bee bawarɗe mawɗe e pamare e kaafaaje. Worɓe diga Persiya e Etiyopiya e Put ɗon ngondi bee maaɗa, koo moy bee wawarde e hufneere njamndi. Honooɓe fuu diga lesdi Gomer e lesdi Bayti-Togarma daayiiɗum haa woyla, ɗon ngondi bee maaɗa, non boo worɓe diga ummaatooje goɗɗe ɗuuɗɗe. Sey a taasko booɗɗum, a taaskitina mooɓe honooɓe hawtuɓe haa maaɗa fuu ngam tokkaago umroore ma. Ɓaawo duuɓi ɗuuɗɗi, mi nelete haɓoygo bee lesdi Isra'iila. Wakkati man, jooɗiiɓe haa lesdi man ndaɗi konu, ɓe acci lesɗe haa ɓe njooɗino. Ɓe kawtoyi dow kooseeje Isra'iila, luttunooɗe bilaa yimɓe duuɓi ɗuuɗɗi. Ɓe ngurti caka ummaatooje goɗɗe, ɓe fuu ɓe ɗon njooɗi ton nder jam. A waran bana henndu saatundu, bana ruulde ngam suddugo lesdi, an e jama'aare konu ma fuu e ummaatooje ɗuuɗɗe bee maaɗa.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Saa'i man, numooji ummoto nder ɓernde ma, a nufoto kalluɗum. A waɗan anniya nastugo lesdi ndi walaa faddoode, a ukkano yimɓe hoolɗiniiɓe, jooɗiiɓe nder gure ɗe ngalaa mahi taariiɗi ɗe, walaa dammuɗe bee palduɗe boo. A jaɓtan kuuje, a waagan keɓal konu bee honugo yimɓe jooɗiiɓe nder bille nyiɓtaaɗe. Ɓe mooɓtaama diga ummaatooje goɗɗe, jonta ɓe mari tokke e jawdi, ɓe ɗon njooɗi haa caka duniyaaru. Yimɓe Seba e Dedan e filooɓe berniwol Tarsis e ɓe gure ɓadiiɗe ngol ƴamete: A wari jaɓtugo kuuje na? A mooɓti jama'aaje konu ma ngam waɗugo keɓal, ngam hoocugo cardi e kaŋŋeeri e dabbaaji e jawdi e kuuje ɗuuɗɗe na? Ngam maajum, ɓii-Aadama, waɗ annabaaku. Yeccu Gog: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Saa'i man, nde yimɓe am Isra'iila'en ɗon njooɗi nder jam, a ummoto, a waran diga nokkuure ma daayiinde haa woyla. A wardan bee jama'aare konu ɗuuɗnde semmbiɗnde nde honooɓe diga ummaatooje ɗuuɗɗe, ɓe fuu ɓe wa'iiɓe pucci. A waran dow Isra'iila ummaatoore am bana ruulde, ngam suddugo lesdi. Haa nyalɗe ragareeje njahranmaami dow lesdi am, haa ummaatooje anndammi, to mi huuwtiniri ma, yaa Gog, ngam mi waŋgina senaare am. Diga ɓooyma mbi'mi bee kunnduɗe jagganiiɓe yam, annabi'en Isra'iila, waɗɓe annabaakuuji duuɓi ɗuuɗɗi bee wi'ugo mi tammi waddugo goɗɗo ngam o ukkano Isra'iila. An woni kaŋko.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Allah Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade nde Gog ukkanto Isra'iila, mi tikkan. Ngam daliila tikkere am haajunde, saatunde, mi ɗon huno: Nyalaade man dimmbaaki lesdi cemmbiɗki waɗan nder Isra'iila. Liɗɗi e colli e dabbaaji ladde e ladooji fuu e yimɓe wonɓe dow lesdi fuu ndiwnan yeeso am, kooseeje e towndiije e mahi fuu ngibban. Mi honan Gog dow kooseeje am fuu, min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Honooɓe maako losan kaafaaje muuɗum'en, mbarmbartiran. Mi hiitoto mo bee nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu e dufki ƴiiƴam. Mi toɓnan iyeele cemmbiɗɗe e mallimallooje e yiite e baruudu dow maako e jama'aaje konu maako e ummaatooje ɗuuɗɗe gonduɗe bee maako. Yeeso ummaatooje ɗuuɗɗe mbaŋginanmi mi mawɗo, ceniiɗo. Nden ɓe paaman min woni Jawmiraawo.” Allah wi'i: “Ɓii-Aadama, waɗ annabaaku dow Gog, yeccu mo: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: An Gog, laamiiɗo mawɗo dow Meesek e Tubal, mi honete. Mi dasete, mi wurtinte nokkuure ma daayiiɗum haa woyla, mi yahrete dow kooseeje Isra'iila. Nden mi yewan lagaawal ma nder juŋngo ma nano, mi soldinan kuri ma boo diga juŋngo ma nyaamo. A yanan dow kooseeje Isra'iila, an e jama'aaje konu ma fuu e ummaatooje gonduɗe bee maaɗa. Mi wartiran ɓalli mon nyaamdu colli nyaamooji kusel fuu e kuuje ladde. On njanan haa yaasi. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Mi neldan yiite nder lesdi Magog, non boo haa duuɗe, haa yimɓe ɗon njooɗi nder jam. Ɓe paaman min woni Jawmiraawo. Mi waŋginan innde am seniinde caka yimɓe am Isra'iila'en, mi accataa nde soɓa fahin. Nden ummaatooje paaman min woni Jawmiraawo, mi Ceniiɗo nder Isra'iila.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade nde anndinnoomi ɓadake laataago. Jooɗiiɓe nder berniiji Isra'iila ngurtoto ngam mooɓtugo balmi accaaɗi. Ɓe njamnan yiite, ɓe kuɓɓiran nge bee bawarɗe mawɗe e pamare e lagaaje e kuri e cabbi e labbe, duuɓi joweeɗiɗi. Walaa haaje ɓe teena leɗɗe haa ladde malla ɓe pe'a ɗe haa laynde, ngam ɓe kuɓɓiran yiite man bee balmi ɗi'i. Ɓe njaɓtan jaɓtooɓe ɓe, ɓe mbiftan wiftooɓe ɓe.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade man kuuje ɗe'e fuu laatoto, mi hokkan Gog uwirde nder Isra'iila, nder Waadiwol Saalotooɓe haa fuunaaŋge weendu. Waadiwol man haɗan saalotooɓe dow laawol ngam haa ton ɓe uwan Gog e mooɓre maako fuu, ɓe mbi'an ngol Waadiwol-Mooɓre-Gog. Isra'iila'en mbaɗan lebbi joweeɗiɗi ngam uwugo maayɓe fuu haa lesdi laaɓa fahin. Yimɓe fuu nder lesdi kawtan, uwan ɓe. Ngam maajum ɓe keɓan tedduŋgal nder nyalaade nde teddinanmi hoore am. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Ɓaawo lebbi joweeɗiɗi go, ɓe cuɓan woɗɓe saalotooɓe lesdi foroy ngam ɓe uwa maayɓe luttuɓe, ɓe laɓɓina lesdi fahin. Koo ndey ɓe caaloto lesdi, to gooto maɓɓe yi'i i'e maayɗo, o darna alaama haa uwooɓe ngara, uwa mo nder Waadiwol-Mooɓre-Gog. Woodi boo wuro wi'eteeŋgo Hamona, waato Wuro-Mooɓre. Bana nii ɓe laɓɓinirta lesdi fahin.” Allah Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, ewna colli e dabbaaji fuu ɗi kawta, ɗi ngara, ɗi nyaama kirseteeɗum ɗum kirsanmi ngam maaji. Ɗum kirseteeɗum mawɗum dow kooseeje Isra'iila, haa ɗi nyaama kusel, ɗi njara ƴiiƴam. Sey ɗi nyaama nyawmanɗe honooɓe semmbiɗɓe, ɗi njara ƴiiƴam laamiiɓe duniyaaru, ɓe fuu ɓe hirsaaɓe bana jawɗi e baali e be'i e ga'i kalhali payɗi iwɗi haa Baasan. Mi hokkan colli e dabbaaji kirseteeɗi ɗi'i. Ɗi nyaaman ɓellere haa ɗi cafta, ɗi njaran ƴiiƴam haa ɗi nguyka. Ɗi kaaran bee nyaamdu ndu ndokkanmi ɗi, bee kusel pucci e wa'iiɓe ɗi e honooɓe e yimɓe jama'aare konu koo ɓeye. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Jawmiraawo wi'i: “Mi waŋginanan ummaatooje tedduŋgal am. Ɗe fuu ɗe ngi'an kiita ka mbaɗanmi e juŋngo am tedduŋgo ngo njowanmi dow maaje. Ɓaawo maajum yimɓe Isra'iila paaman min woni Allah Jawmiraawo maɓɓe. Ummaatooje boo paaman Isra'iila'en laati dahaaɓe ngam ɓe ngewno umroore am, mi wiirni ɓe gite am, mi hokki ɓe haa juuɗe ɓillooɓe ɓe, haa ɓe fuu ɓe maayi bee kaafahi. Mi waɗi ɓe fodde coɓki maɓɓe e tuurtolji maɓɓe, mi wiirni ɓe gite am.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Jonta mi wartiran dahaaɓe danygol Yaakubu haa lesdi muuɗum'en, mi enɗan yimɓe Isra'iila fuu. Mi aynan innde am seniinde bee yiide haajunde. Nden kam, ɓe ngejjitan yawaare maɓɓe e kuuɗe ɗe ɓe kuuwi ngam yewugo umrooje am. Ɓe njooɗoto nder lesdi maɓɓe bee jam, walaa kulnanɗo ɓe. To mi wartiri ɓe diga ummaatooje, mi mooɓti ɓe diga lesɗe konne'en maɓɓe, ɓe mbaŋginan senaare am haa ummaatooje ɗuuɗɗe. Nden kam ɓe paaman min woni Allah Jawmiraawo maɓɓe, ngam mi dahi ɓe, jonta boo mi hooran ɓe haa lesdi maɓɓe, mi accataa koo gooto maɓɓe ɓaawo. Mi waanjan Ruuhu am dow yimɓe Isra'iila, mi meetataa wiirnugo ɓe gite am. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Nder nduuɓu noogas e njowaɓu ɓaawo daheeki amin, ɗum nduuɓu sappo e nayaɓu ɓaawo do'ere Urusaliima, haa fuɗɗoode nduuɓu man, nyannde sappoore, juŋngo Jawmiraawo wari dow am, o yahri yam haa Urusaliima. O yi'ni yam wahayuuji, o yahri yam haa lesdi Isra'iila, o jippini yam dow hooseere townde masin. Ton ngi'mi irin berniwol. Nde o ɓadini yam ton, mi yi'i goɗɗo ɗelkanɗo bana njamndi mboɗeeri. Haa juŋngo maako o woodi ɓoggol poondirgol e sawru foondirdu, o ɗon dari haa nastirde. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, laar, heɗita, hakkilan ko mi hollete fuu. Ngam daliila man Allah waddu ma haa ɗo. Yeccu yimɓe Isra'iila ko ngi'ata fuu.” Mi yi'i haykaliiru, bee mahol taariiŋgol ndu. Goɗɗo go hoo'i sawru foondirdu ndu piyanɗe mawɗe joweego waato meetir tati. Fiyannde mawnde ɗum fiyannde famarde bee njaajirka newre. O foondi njaajirka mahol. Tekkeeŋga maagol waɗi sawru wooru, towirka maagol boo, sawru wooru. Nden o yehi haa nastirde fuunaaŋgeere. O wa'i ba'orɗe, o foondi les dammugal. Njaajirka maagal, sawru wooru. Haa gaɗa dammugal woodi laawol tawtanŋgol nastirde. Haa wakeere laawol man nyaamre, woodi taytaaji aynooɓe tati, non boo tati haa wakeere nannde. Njuutirka taytaaru fuu, sawru wooru, njaajirka boo, sawru wooru. Tekkeeŋga mahdi hakkunde taytaaji waɗi meetir ɗiɗi bee reeta. Gaɗa man woodi dammugal ɗiɗaɓal. Njaajirka maagal waɗi sawru wooru. Taytaaji aynooɓe go haa bakeeje laawol tawtanŋgol nastirde ɗiɗi fuu poti kal. Tekkeeŋga mahdi hakkunde maaji boo kal-kal. Ɓaawo maajum o foondi njaajirka laawol nastirde, meetir jowi. Hakkunde pareeje dammugal maɓɓitiiɗe boo, meetir joweego bee reeta. Yeeso taytaaji aynooɓe go, woodi mahol pamarol ngol reeta meetir, haa bakeeje laawol go ɗiɗi fuu. Taytaaji man mari tolɗi nayi, meetir tati dow tati. Nden o foondi njaajirka nastirde nde'e, diga mahol yaasiwol ngol taytaaru aynooɓe wooru, haa yotti mahol yaasiwol ngol taytaaru aynooɓe haa wakeere laawol feere. Ka waɗi meetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Dammuɗe taytaaji man ɗon tiitotiri. Daldal haykaliiru yaasiwal ɗon taari zawleeru yolndeeru go. O foondi njuutirka maaru, meetir sappo. Njuutirka laawol tawtanŋgol nastirde, diga dammugal yaasiwal haa yotti mahol zawleeru yolndeeru, wakeere babal, meetir noogas e jowi. Burɗe ɗon dow mahi nder, waato haa mahi yaasiiji taytaaji go, non boo dow mahdi hakkunde maaji e dow mahdi haa laawol tawtanŋgol nastirde. Woodi suuraaji dibinooje cehaaɗi dow mahdi fuu. Goɗɗo go nastini yam haa daldal haykaliiru yaasiwal. Woodi ton taytaaji cappanɗe tati, ɗakkotirɗi bee mahol taariiŋgol daldal haykaliiru yaasiwal. Yeeso taytaaji man, woodi taŋkol kaa'e taariiŋgol daldal fuu. Njaajirka maagol foti bee njuutirka zawleeru. Daldal haykaliiru yaasiwal nga'al towaay bana daldal haykaliiru nderwal. Woodi nastirde ɓurnde towugo ngam nastugo haa daldal haykaliiru nderwal. Goɗɗo go foondi daldal yaasiwal hakkunde nastirde maagal e nastirde haa daldal nderwal, meetir cappanɗe jowi haa fombina e haa woyla. Nden goɗɗo go foondi njaajirka e njuutirka nastirde woylaare yahrannde haa daldal yaasiwal. Taytaaji aynooɓe tati tati haa bakeeje laawol nastirgol e mahdi hakkunde maaji e zawleeru yolndeeru poti kal-kal bee nastirde fuunaaŋgeere. Njuutirka nastirde fuu, meetir noogas e jowi, njaajirka maaru boo, meetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Zawleeru yolndeeru e burɗe e suuraaji dibinooje nanndi bee ko woni haa nastirde fuunaaŋgeere. Haa ɗo boo, woodi ba'orɗe joweeɗiɗi ngam wa'aago haa nastirde man. Zawleeru go ɗon haa timmoode laawol maare gal daldal yaasiwal. Nastirde woylaare nde'e tiitotiri bee nastirde yahrannde haa daldal nderwal, bana haa fuunaaŋgeere. Goɗɗo go foondi daldal hakkunde nastirɗe ɗiɗi ɗe'e, meetir cappanɗe jowi. Ɓaawo maajum goɗɗo go yahri yam gal fombina. Ton ngi'mi nastirde feere. O foondi mahdi nder maare e zawleeru maare, nde foti kal-kal bee nastirɗe goɗɗe go. Burɗe ɗon taari nde non boo zawleeru maare, bana nder nastirɗe goɗɗe go. Njuutirka maare fuu, meetir noogas e jowi, njaajirka maare boo, meetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Woodi ba'orɗe joweeɗiɗi ngam wa'aago haa maare. Zawleeru ɗon haa timmoode laawol maaru gal daldal yaasiwal. Haa nder, dow mahdi haa laawol maaru, woodi suuraaji dibinooje cehaaɗi. Nastirde nde'e boo tiitotiri bee nastirde yahrannde haa daldal nderwal. Goɗɗo go foondi daldal hakkunde nastirɗe ɗiɗi ɗe'e, meetir cappanɗe jowi. Goɗɗo go tokkini yam gal nastirde fombinaare, yahri yam haa daldal nderwal. O foondi nastirde man, nde foti kal-kal bee nastirɗe goɗɗe go. Zawleeru ndu'u ɗon heedi daldal yaasiwal. Dow mahdi haa laawol nder maare, woodi suuraaji dibinooje cehaaɗi. Ba'orɗe joweetati ɗon njahra haa maare. Nden goɗɗo go saalini yam nder nastirde fuunaaŋgeere, yahri yam haa daldal nderwal. O foondi nastirde man, nde foti kal-kal bee nastirɗe goɗɗe go. Taytaaji maare e zawleeru maare e mahdi nder maare nanndi bee ko woni haa nastirɗe goɗɗe go. Woodi burɗe taariiɗe nde, non boo zawleeru maare. Njuutirka maare fuu, meetir noogas e jowi, njaajirka maaru boo, meetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Zawleeru maare ɗon heedi daldal yaasiwal. Dow mahdi haa laawol nder maare, woodi suuraaji dibinooje cehaaɗi. Ba'orɗe joweetati ɗon njahra haa maare. Nden goɗɗo go yahri yam haa nastirde woylaare. O foondi nde, nde foti kal-kal bee nastirɗe goɗɗe go. Nde woodi taytaaji e mahdi nder maare e zawleeru e burɗe taariiɗe nde, bana nastirɗe goɗɗe go. Njuutirka maare fuu, meetir noogas e jowi, njaajirka maare boo, meetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Zawleeru maare ɗon gal daldal yaasiwal. Dow mahdi haa laawol nder maare, woodi suuraaji dibinooje cehaaɗi. Ba'orɗe joweetati ɗon njahra haa maare. Woodi suudu woɗndu haa daldal yaasiwal, ndu ɗon ɗakkotiri bee nastirde woylaare haa daldal nderwal. Dammugal maare ɗon haa zawleeru maare. Haa ton ɓe ngiiwata dabbaaji guleteeɗi. Taabe nayi njo'inaama nder zawleeru, ɗiɗi haa wakeere nde'e, ɗiɗi boo haa wakeere ndeya. Dow taabe ɗe'e ɓe kirsata dabbaaji guleteeɗi ngam Allah, non boo kirseteeɗi ngam ittuki hakke e joɓki aybe. Haa yaasi zawleeru, woodi taabe nayi goɗɗe, ɗiɗi haa wakeere nastirde nde'e, ɗiɗi boo haa wakeere maare ndeya. Bana non woodi taabe nayi nder zawleeru go, nayi boo yaasi maaru, waato taabe joweetati ngam hirsugo dabbaaji. Taabe nayi ngam taaskitingo guleteeɗi nyiɓaama bee kaa'e cehaaɗe. Towirka maaje, reeta meetir. Dow maaje mari tolɗi nayi, reeta e reetita meetir dow reeta e reetita meetir. Kuuje hirsugo dabbaaji guleteeɗi e kirseteeɗi ɗon mbaali dow taabe man. Faddorde bana njaajirka juŋngo ɗon taaro taabe haa sera maaje. Kusel kirsaaɗi fuu, ɓe mballinan ngel dow maaji. Baŋnge nastirde woylaare, wakeere daldal nderwal, woodi suudu woɗndu gal fombina. Non boo suudu haa nastirde fombinaare gal woyla. Goɗɗo go wi'i yam: “Suudu tiitiindu fombina, ndu liman'en huuwooɓe nder haykaliiru, tiitiindu woyla boo ndu liman'en huuwooɓe haa hirsirde. Ɓe fuu ɓe Lewi'en, danygol Cadok. Kamɓe feere maɓɓe ɓe keɓi duŋayeere ɓaditaago Jawmiraawo ngam jagganaago mo.” Goɗɗo go foondi daldal nderwal, marŋgal tolɗi nayi. Njuutirka maagal, meetir cappanɗe jowi, njaajirka maagal boo meetir cappanɗe jowi. Hirsirde ɗon dari yeeso haykaliiru. Nden o yahri yam haa zawleeru haykaliiru sakkitiindu. O foondi mahi haa bakeeje dammugal ɗiɗi fuu, meetir ɗiɗi bee reeta ɗo bee to. Njaajirka dammugal waɗi meetir joweeɗiɗi, tekkeeŋga mahi haa buttuli dammugal boo, meetir gootel bee reeta ɗo bee to. Njaajirka zawleeru man waɗi meetir sappo, njuutirka boo, meetir joweego. Woodi ba'orɗe sappo ngam wa'aago haa zawleeru man. Daŋraŋge ɗon ndari yeeso mahi dammugal, haa bakeeje ɗiɗi fuu. Nden goɗɗo go yahri yam nder haykaliiru. O foondi mahi haa buttuli dammugal ɗiɗi fuu, meetir tati bee reeta ɗo bee to. Njaajirka dammugal waɗi meetir jowi, tekkeeŋga mahi haa buttuli dammugal boo, meetir ɗiɗi bee reeta ɗo bee to. O foondi haykaliiru, njuutirka maaru waɗi meetir noogas, njaajirka maaru boo, meetir sappo. Nden o yehi haa suudu sakkitiindu. O foondi mahi haa buttuli dammugal ɗiɗi fuu, meetir tati ɗo bee to. Njaajirka dammugal waɗi meetir tati bee reeta, tekkeeŋga mahi haa buttuli dammugal boo, meetir gootel. O foondi suudu ndu'u, njuutirka maaru waɗi meetir sappo, njaajirka maaru boo meetir sappo. Nden o wi'i yam: “Kanjum woni nokkuure ɓurnde senaago.” Goɗɗo go foondi mahol haykaliiru yaasiwol, meetir tati. Woodi suudu marndu taytaaji, taariindu haykaliiru fuu. Suudu man ɗon ɗakkotiri bee haykaliiru. Njaajirka maaru waɗi meetir ɗiɗi. Suudu man ɗon yowndindiri suudu dow suudu tati. Suudu nduyeeru fuu woodi taytaaji cappanɗe tati. Diga yeɓre les haa yeɓre caka haa yeɓre dow, tekkeeŋga mahol haykaliiru tokki ustaago, ngam taa geɓe man nasta nder mahol haykaliiru, ammaa ɗe mbaalo dow mahol yaasiwol. Haa suudu dow suudu fuu, ko taari haykaliiru, njaajirka cuuɗi ɓesdi ngam ɗum hoosi yeɓre tekkeeŋga mahol haykaliiru. Ngam maajum to goɗɗo ɗon wa'o, babal suudu ɗon yaaja. Diga suudu lesru, goɗɗo waawan yahugo haa cakaaru e dowru. Mi yi'i taŋkol taariiŋgol haykaliiru fuu, towirka maagol foti kal-kal bee caɓɓaaje suudu marndu taytaaji haa haykaliiru, sawru wooru haa dow babal. Woodi dammugal nastugo taytaaji haa wakeere haykaliiru woylaare, non boo dammugal haa wakeere fombinaare. Njaajirka taŋkol taariiŋgol taytaaji ɗi'i waɗi meetir ɗiɗi bee reeta. Woodi suudu mawndu haa hiirnaaŋge haykaliiru, daldal ɗon hakkunde haykaliiru e suudu man. Njuutirka maaru, meetir cappanɗe nayi e jowi, njaajirka maaru meetir cappanɗe tati e jowi, mahi maaru boo, meetir ɗiɗi bee reeta. Goɗɗo go foondi yaasi haykaliiru. Njuutirka maaru waɗi meetir cappanɗe jowi. Suudu mawndu bee daldal maaru haa hiirnaaŋge go waɗi kanjum boo meetir cappanɗe jowi. Njaajirka yeeso haykaliiru hawtaade bee daldal jaasŋgal haa fuunaaŋge waɗi meetir cappanɗe jowi. Nden o foondi suudu mawndu bee daldal maaru haa hiirnaaŋge go, hawtaade bee laabi haa bakeeje maaru ɗiɗi fuu. Njuutirka maajum, kadiboo meetir cappanɗe jowi. Mahi haykaliiru e suudu sakkitiindu e zawleeru sakkitiindu, nder maaji fuu ɓe takki leɗɗe diga les haa yotti burɗe. Leɗɗe gaafaaɗe ngam burɗe e laabi taariiɗi haykaliiru waato laawol leswol e cakaawol e dowwol ɗon cuddi bee leɗɗe. Mahdi nder haykaliiru fuu, diga dammugal nastirde haa yotti suudu sakkitiindu fawnaama bee leɗɗe cehaaɗe: Suuraaji dibinooje e keruba'en bee tokkindirki nder taarde fuu. Koo moy keruba woodi geese ɗiɗi, yeeso neɗɗo gal dibinoohi haa wakeere nde'e e yeeso mbarooga gal dibinoohi haa wakeere ndeya. Bana non dow mahdi nder taarde fuu, diga les haa yotti tiiɗe dammuɗe. Darduɗe dammuɗe nder suudu haykaliiru mari tolɗi nayi. Yeeso dammugal suudu ɓurndu senaago, taabal jo'inaama. Ɗum nanndi bee hirsirde huuwraande leɗɗe. Towirka maare, meetir bee reeta, njaajirka maare boo meetir gootel. Seraaji maare e be'itiiɗum maare e buttuli maare fuu mbaɗaama bee leɗɗe. Goɗɗo go wi'i yam: “Ɗo woni taabal gonŋgal yeeso Jawmiraawo.” Woodi dammugal nastugo suudu haykaliiru marŋgal pareeje ɗiɗi. Dammugal nastugo suudu ɓurndu senaago boo woodi pareeje ɗiɗi. Dammugal ngale fuu woodi pareeje ɗiɗi, ɗe maɓɓititto haa nyaamo e nano. Woodi suuraaji dibinooje e keruba'en cehaaɗi nder pareeje haykaliiru, bana dow mahdi. Haa yaasi zawleeru haykaliiru, woodi daŋki leɗɗe cehaaɗe haa dow nastirde maaru. Burɗe taarniraaɗe leɗɗe ɗon nder mahi suudu man, dow mahi boo suuraaji dibinooje. Goɗɗo go wurtini yam, yahri yam haa daldal yaasiwal, gal woyla. O yahri yam haa suudu wonndu haa woyla suudu mawndu haa hiirnaaŋge haykaliiru go, haa woyla daldal hakkunde haykaliiru e suudu mawndu boo. Njuutirka suudu man haa wakeere woylaare, meetir cappanɗe jowi, njaajirka maaru boo meetir noogas e jowi. Haa wakeere woore ndu jokki bee daldal nderwal ngal meetir sappo, haa wakeere gaɗaare boo ndu ɗon tiitotiri bee taŋkol kaa'e haa sera daldal yaasiwal. Ndu ɗon bee laabi tati jowjowtirɗi bana ba'orɗe. Haa wakeere maaru woylaare, woodi laawol. Njaajirka maagol, meetir jowi, njuutirka maagol boo meetir cappanɗe jowi. Dammuɗe suudu ɗon gal laawol man. Yeeso taytaaji maaru, woodi laawol bana haa wakeere woylaare. Ndu foti kal-kal bee suudu woylaaru, non boo nyiɓaalo maaru e dammuɗe maaru fuu. Haa wakeere maaru fuunaaŋgeere, haa fuɗɗorde mahol tiitotirŋgol bee suudu ndu'u, goɗɗo garanɗo diga daldal yaasiwal nastan ngam yottaago dammuɗe taytaaji suudu haa wakeere maaru fombinaare. Goɗɗo go wi'i yam: “Cuuɗi ɗi'i haa woyla e fombina, baŋnge daldal hakkunde haykaliiru e suudu mawndu haa hiirnaaŋge, ɗi ceniiɗi. Liman'en huuwooɓe yeeso Jawmiraawo, nyaaman ton dokke ɓurɗe senaago. Ɓe njo'inan dokke ɓurɗe senaago nder maaji, waato dokke nyaamdu e kirsaaɗi ngam ittuki hakke e joɓki aybe. Ngam cuuɗi ɗi'i ɗi ceniiɗi. Ɓaawo liman'en kuuwi nder haykaliiru, taa ɓe ngurto ɓe njaha haa daldal yaasiwal bilaa ɓortugo limce kuugal maɓɓe nder cuuɗi ɗi'i tawon, ngam ɗe cenaaɗe. Nden ɓe ɓorno limce goɗɗe, ɓe njaha haa nokkuure nde yimɓe ngoni.” Nde goɗɗo go timmini foondugo ko woni nder saare haykaliiru, o wurtini yam haa nastirde fuunaaŋgeere. Nden o foondi yaasi saare. O foondi wakeere fuunaaŋgeere bee sawru foondirdu, meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi. Nden o foondi wakeere woylaare, meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi. Nden o foondi wakeere fombinaare, meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi. Nden o yehi haa wakeere hiirnaaŋgeere, o foondi bee sawru foondirdu, meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi. Bana nii o foondiri saare haa bakeeje nayi fuu. Mahol ɗon taari nde, njuutirka maagol, meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi, njaajirka maagol boo meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi. Mahol man ɗon sennda hakkunde ceniiɗum e ko senaaki. Goɗɗo go yahri yam haa daldal yaasiwal haa nastirde fuunaaŋgeere. Mi yi'i tedduŋgal Allah Isra'iila'en, ɗon wara diga fuunaaŋge. Hoolo man laati bana iidaaŋgo ndiyamji mawɗi, duniyaaru yayni bee tedduŋgal maako. Wahayu mo ngi'mi, nanndi bee mo naane, nde Allah warino ngam halkugo Urusaliima. Mo nanndi bee ko ngi'noomi haa maayo Kebar boo. Mi sujidi. Tedduŋgal Jawmiraawo saali nder nastirde fuunaaŋgeere, nasti haykaliiru. Ruuhu Allah eeŋgini yam, jippini yam haa daldal nderwal. Ndaa, tedduŋgal Jawmiraawo heewi haykaliiru. Goɗɗo go ɗon dari baŋnge am. Mi nani boo goɗɗo feere ɗon wolwanammi diga nder haykaliiru. O wi'i: “Ɓii-Aadama, haa ɗo woni leeso laamu am e jaaɓruɗum kosɗe am. Haa ɗo njooɗotoomi caka yimɓe Isra'iila haa foroy. Kamɓe e laamiiɓe maɓɓe meetataa soɓnugo innde am seniinde bee daakaareeku maɓɓe, koo bee darnugo kaa'e maandorɗe ngam laamiiɓe maɓɓe maayɓe. Laamiiɓe njo'ini suudu muuɗum'en baŋnge suudu am, darduɗe dammugal maɓɓe boo baŋnge darduɗe dammugal am. Mahol gootol tan senndi hakkunde am bee maɓɓe. Ɓe coɓni innde am seniinde bee kuuɗe maɓɓe nyidduɗe. Daliila tikkere am kalkumi ɓe. Sey ɓe acca daakaareeku maɓɓe jonta, ɓe itta ɓalli laamiiɓe maɓɓe maayɓe. Nden kam mi jooɗoto caka maɓɓe haa foroy.” Jawmiraawo tokki wi'ugo: “Ɓii-Aadama, anndin yimɓe Isra'iila haala haykaliiru ndu'u, ngam ɓe cemtira kuuɗe maɓɓe kalluɗe e ɓe ndaarta misaalu nyiɓol ngo'ol. To ɓe cemtiri kuuɗe maɓɓe, faamtin ɓe misaalu haykaliiru: Jaati maaru e ko woni nder maaru, nastirɗe e gurtorɗe maaru e umrooje e farillaaji dow maaru fuu. Winndu ɗum yeeso maɓɓe, haa ɓe paama no kuuje fuu mba'i, ɓe tokko umrooje e farillaaji man fuu. Ndaa umroore dow haykaliiru: Lesdi taariindi ndi'i ɓurndi senaago.” Ndaa poonduki hirsirde bee poondirgol maŋngol fodde fiyannde mawnde, waato fiyannde famarde e njaajirka newre. Gasol taari les maare. Luggirka maagol waɗi reetita meetir, njaajirka maagol boo reetita meetir. Faddorde nde towugo mum deydey hapakaare ɗon taari ngol haa yaasi. Yeɓre hirsirde lesre, towirka maare meetir gootel. Yeɓre ɗiɗawre lori ɓaawo, reeta meetir nder taarde fuu. Towirka maare, meetir ɗiɗi. Yeɓre dowre, kayre boo nde lori ɓaawo, reeta meetir nder taarde fuu. Towirka maare, meetir ɗiɗi. Dow yeɓre man ɓe ngulata kirseteeɗi. Seɓattooji maare njuuti dow maare bana luwe. Yeɓre dowre nde'e mari tolɗi nayi, njuutirka maare, meetir joweego, njaajirka maare boo meetir joweego. Yeɓre cakaare boo mari tolɗi nayi, meetir joweeɗiɗi ɗo bee to. Njaajirka gasol waɗi reeta meetir, faddorde maagol boo reetita meetir. Ba'orɗe ngam wa'aago haa hirsirde ɗon haa wakeere fuunaaŋgeere. Allah Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, nan farillaaji am. To hirsirde nyiɓaama, sey a sena nde bee wulugo guleteeɗi dow maare, bee wiccugo ƴiiƴam kirseteeɗi dow maare boo. Liman'en iwɓe lenyol Lewi, danygol Cadok, kamɓe ɓe ɓadito yam ngam kuugal. Min Allah Jawmiraawo umri ɗum. A hokka ɓe ngaari kalhaldi, ndi kirseteendi ngam ittuki hakke. Hoo'u ƴiiƴam maari seɗɗa, a waɗa ɗam haa luwe hirsirde, non boo haa seɓattooji yeɓre maare cakaare e faddorde maare fuu. Bana nii laɓɓinirta e cenirta nde. Nden hoo'u ngaari kirsaandi ngam ittuki hakke go, ɓe ngula ndi haa nokkuure ta'aande yaasi nokkuure seniinde. Jaŋngo man, sey a hoo'a njawdiri mbeewa ndi walaa aybe, lii'anam ndi kirseteendi ngam ittuki hakke. Sen hirsirde bee ƴiiƴam maari, bana a waɗno bee ngaari kalhaldi. Ɓaawo a timmini laɓɓinki man, hoo'u gaggel e njawdiri mbaalu, ɗum walaa aybe ɗiɗi fuu. Waddu ɗum yeeso am. Sey liman'en cammina mannda dow maajum, nden ɓe lii'ano yam ɗum guleteeɗum. Nde weeti fuu lii'anam njawdiri mbeewa kirseteendi ngam ittuki hakke, non boo gaggel e njawdiri mbaalu, ɗum fuu ɗum walaa aybe. Waɗ ɗum nyalɗe joweeɗiɗi. Sey liman'en cena hirsirde nyalɗe joweeɗiɗi, ɓe laɓɓina nde, ɓe taaskina nde ngam puɗɗuki kuugal. Ɓaawo asaweere man, liman'en puɗɗa lii'aago guleteeɗi mooɗon e kirseteeɗi mooɗon ngam kawtal yimɓe bee Allah dow hirsirde nde'e. Nden kam mi yerdoto on. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Goɗɗo go yahri yam haa nastirde haa daldal yaasiwal haa wakeere haykaliiru fuunaaŋgeere. Nastirde man ɗonno maɓɓi. Jawmiraawo wi'i yam: “Zawleeru ndu'u maɓɓaama, ndu meetataa maɓɓiteego boo. Walaa neɗɗo nastata ndu, ngam min Jawmiraawo Allah Isra'iila'en, mi nasti haa maaru. Sey laamiiɗo tan wara ɗo ngam nyaamugo nyaamdu yeeso am. O nasta ndu bee laawol zawleeru yolndeeru, o wurtoro bee laawol man boo.” Nden goɗɗo go tokkini yam gal nastirde woylaare, yahri yam yeeso haykaliiru. Mi laari, ndaa, suudu Jawmiraawo heewi tedduŋgal maako. Mi sujidi. Jawmiraawo wi'i yam: “Ɓii-Aadama, hakkilan ko ngi'ata, ko nanata fuu. Mi anndinte umrooje e farillaaji dow haykaliiru fuu. Anndu mo heɓan nastugo e wurtaago haa nokkuure seniinde. Yeccu yimɓe Isra'iila tuurtooɓe ɓe'e: Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: Onon Isra'iila'en, kuuɗe mon nyidduɗe ke'i! On coɓni suudu am seniindu. Saa'i on lii'ani yam ɓellere e ƴiiƴam kirsaaɗi, on acci jananɓe nasti ndu. Kamɓe ɓe saadooni'en, heefeerɓe. Bana nii on piistiri alkawal am bee kuuɗe mon nyidduɗe fuu. Onon on kuuwaay kuugal diina nder nokkuure am seniinde, ammaa on kalfitini ngal haa juuɗe jananɓe.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Walaa jananno saadooniijo keefeero nastata nokkuure am seniinde, koo to o ɗon jooɗi caka Isra'iila'en boo. Lewi'en accuɓe yam nde Isra'iila'en luttuɓe ngayliti, acci yam ngam tokkaago labbi, sey ɓe ndoondo kiita aybe maɓɓe. Ɓe kuuwanammi nder nokkuure am seniinde. Ɓe ayna nastirɗe maare, ɓe kuuwa nder suudu haykaliiru, ɓe kirsa dabbaaji ɗi yimɓe ngaddata ngam lii'anaago yam guleteeɗi e kirseteeɗi, ɓe kuuwana yimɓe. Ɓe ardi yimɓe Isra'iila nder dewal labbi, bana nii ɓe nastiniri yimɓe nder aybe. Ngam maajum min Allah Jawmiraawo mi ɓaŋgti juŋngo am, mi huni: Fakat ɓe hiiteteeɓe ngam aybe maɓɓe. Ɓe kuuwantaa yam kuugal limanku, taa ɓe ɓadito kuuje am ceniiɗe, sakkomaa kuuje ɓurɗe senaago. Sey ɓe ndoondo toskaare maɓɓe ngam kuuɗe maɓɓe nyidduɗe. Ammaa mi yowanan ɓe kuuɗe kuuweteeɗe nder saare haykaliiru fuu.” Allah Jawmiraawo wi'i: “Liman'en iwɓe lenyol Lewi, danygol Cadok, tokki huuwango yam nder suudu am seniindu, saa'i Isra'iila'en luttuɓe ngayliti, acci yam. Ngam maajum ɓe ɓadito yam ngam huuwango yam, ɓe lii'ano yam ɓellere e ƴiiƴam kirseteeɗi. Kamɓe ɓe nasta nokkuure am seniinde, ɓe kakkilana kuugal am. Koo ndey ɓe nastata suudu nastirde haa daldal nderwal, sey ɓe ɓorno limce leŋ. Taa ɓe ɓorno limce kuuwraaɗe bee gaasa baali, saa'i ɓe ɗon kuuwa kuugal maɓɓe nder nastirɗe haa daldal nderwal, koo nder suudu haykaliiru. Sey ɓe meeto meetaleeji leŋ, ɓe cirlo sirlaaji leŋ, walaa taadorgol ngam taa ɓe ngulina. Hiddeko ɓe ngurto, haa daldal yaasiwal ngam fottugo bee yimɓe, sey ɓe ɓorto limce kuugal maɓɓe, ɓe cigo ɗe nder cuuɗi ceniiɗi. Ɓe ɓorno limce goɗɗe, ngam taa yimɓe meema limce maɓɓe ceniiɗe. Taa liman'en laɓa ko'e muuɗum'en. Taa ɓe njoofa gaasa ko'e maɓɓe boo, ammaa ɓe ta'a ka deydey. Taa ɓe njara inaboojam hiddeko ɓe nasta haa daldal nderwal. Taa limanjo te'a debbo mo gorum maayi malla ceeraaɗo. Sey o te'a paanyo Isra'iilaajo mo meeɗaay gorko malla debbo limanjo maayɗo. Sey liman'en ekkitina yimɓe am senndindirgo ceniiɗum bee ko senaaki, non boo senndindirgo laaɓɗum bee coɓɗum. To jokkirgol waɗi, sey ɓe ta'a kiita fodde kiitaaji am. Ɓe kakkilana umrooje am e farillaaji am ngam nyalɗe juulɗe am fuu, ɓe cena nyalɗe ciwtorɗe ɗe ndarnumi boo. Taa limanjo soɓna hoore mum bee meemugo maayɗo, sonaa to ɗum baaba maako malla daada maako malla ɓiyiiko malla deerɗiiko gorko malla deerɗiiko debbo mo te'aaka tawon. Ɓaawo o seni hoore maako, sey o reena nyalɗe joweeɗiɗi. Nden o nasta nokkuure seniinde, o nasta daldal nderwal, o lii'o kirseteeŋga ngam ittugo hakkeeji maako, haa o huuwa kuugal maako nder nokkuure seniinde fahin. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Min woni geɗal liman'en. Taa ɓe keɓa maral nder Isra'iila, min woni maral maɓɓe. Dokke nyaamdu e kirseteeɗi ngam ittuki hakke e joɓki aybe, kanjum woni nyaamdu maɓɓe. Ɓe keɓan kuuje fuu ɗe yimɓe annini hokkugo yam. Ɓurɗum wooɗugo haa ƴaamle e ko yimɓe lii'anto yam fuu, ɗum laatanto liman'en. Koo ndey yimɓe tamsata fuu, ɓe ngaddana liman'en tamre arannde bana dokkal, ngam barka am jooɗo dow ci'e maɓɓe. Taa liman'en nyaama colli malla dabbaaji baatɗi malla paɗɗaaɗi.” To on mbaɗi kur'u yeɗango lenyol fuu geɗal mum haa lesdi, sey on ngurtina geɗal gootal, on cena ngal ngam Jawmiraawo. Njuutirka maagal laato kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maagal boo kilomeetir sappo. Ngal laato ceniiŋgal nder keeri maagal fuu. Tayre woore nder maagal laato ngam saare haykaliiru, meetir teemeɗɗe ɗiɗi bee cappanɗe jowi, non boo babal taarotooŋgal nde, meetir noogas e jowi. Haa geɗal lesdi nga'al, sey on poonda tayre woore, njuutirka maare kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo kilomeetir jowi. Haykaliiru daroto dow tayre man, kayru woni nokkuure ɓurnde senaago. Tayre lesdi man woni seniinde, ta'aande ngam liman'en jagganooɓe Jawmiraawo nder haykaliiru. Nde laato nokkuure ngam cuuɗi maɓɓe e nokkuure seniinde ngam haykaliiru. Tayre ɗiɗawre laato maral Lewi'en huuwooɓe nder haykaliiru. Ɓe nyiɓa gure, ɓe njooɗo ton. Njuutirka tayre man kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo kilomeetir jowi. Sey on ta'a babal ngam berniwol boo. Njuutirka tayre man laato kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo kilomeetir ɗiɗi bee reeta, haa keerol geɗal lesdi ceniiŋgal. Tayre man laatanto yimɓe Isra'iila fuu. Sey on ta'ana laamiiɗo boo lesdi. Diga tayre seniinde e tayre berniwol, gal hiirnaaŋge haa yotto mbeela, gal fuunaaŋge boo haa yotto keerol lesdi. Njuutirka tayre laamiiɗo diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge fotan kal-kal bee njuutirka geɗe le'i Isra'iila. Tayre man laatoto geɗal laamiiɗo haa lesdi Isra'iila. Bana nii laamiiɓe ɓe'e mbaɗataa yimɓe am rikici, ammaa ɓe accan Isra'iila'en mara lesdi fodde le'i muuɗum'en. Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Halleende mon duuri, he'i, onon laamiiɓe Isra'iila! Acce toonyaago e ɓillugo, kuuwe kuuɗe darnuɗe, adiliije! Taa meete riiwugo yimɓe ummaatoore am diga lesdi maɓɓe! Min Allah Jawmiraawo wi'i on ɗum. Koo moy huuwtinira awnorɗum e etirɗum gooŋɗuɗum. Etirgal alkamaari e ko nanndi fuu fota kal-kal bee etirgal njaramji e nebbam. Etirgal maŋngal gootal waɗa etirɗe ɗe'e sappo. Awnorɗi ɓurɗi famɗugo noogas ngaɗa awnorɗum pamarum gootum. Awnorɗi pamari cappanɗe joweego ngaɗa awnorɗum mawɗum gootum. Ndaa no ndokkirton dokkal mooɗon: Haa codol alkamaari, yeɓre woore nder cappanɗe joweego. Haa codol sa'iiruuri, yeɓre woore nder cappanɗe joweego. Haa nebbam, yeɓre woore nder teemerre. Sey on poonda ɗum bee etirgal pamaral. Etirɗe pamare sappo potan bee etirgal maŋngal gootal. On ndokka boo ndammoowa ngoota nder teemeɗɗe ɗiɗi haa durduɗe Isra'iila. Sey on ngadda dokke nyaamdu ɗe'e e dabbaaji guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal mooɗon bee am, ngam heɓugo yaafuye hakkeeji mon. Min Allah Jawmiraawo umri ɗum. Ummaatoore lesdi ndi'i fuu yahra dokke ɗe'e haa laamiiɗo Isra'iila. Kaŋko woni kalfitinaaɗo hokkugo dabbaaji guleteeɗi e dokke nyaamdu e dokke inaboojam ngam yimɓe Isra'iila fuu, ngam nyalɗe juulɗe koo ɗeye, ngam juulɗe lewru hesru, ngam nyalɗe ciwtorɗe boo. Kaŋko o hokkan kirseteeɗi ngam ittuki hakke e dokke nyaamdu e guleteeɗi e kirseteeɗi ngam kawtal yimɓe bee am, ngam o heɓna yimɓe Isra'iila yaafuye hakkeeji maɓɓe.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Nyannde go'oore nder lewru aranndu, sey a hoo'a ngaari kalhaldi ndi walaa aybe, ngam senugo haykaliiru. Limanjo hoo'a ƴiiƴam kirseteeŋga ngam ittuki hakke, waɗa ɗam haa darduɗe dammugal haykaliiru koo ngale, non boo haa seɓattooji hirsirde nayi e darduɗe dammugal koo ngale nder nastirɗe haa daldal nderwal. Nyannde joweeɗiɗawre nder lewru man, sey a waɗa kal-kal ngam koo moy baɗɗo hakke bilaa anniya malla nder sooynde faamu. Bana nii cenirton haykaliiru. Nyannde sappo e nayaɓre nder lewru aranndu, on puɗɗa waɗugo juulde Paska. Nyalɗe joweeɗiɗi, sey koo moy nyaama tamseeje ɗe ufnaaka. Nyannde juulde man arannde, sey laamiiɗo lii'ano yam ngaari kalhaldi kirseteendi ngam ittugo hakkeeji maako e hakkeeji yimɓe nder lesdi fuu. Nder nyalɗe juulde joweeɗiɗi ɗe'e, nde weeti fuu, o lii'ano yam ga'i kalhali ɗi ngalaa aybe joweeɗiɗi e jawɗi baali ɗi ngalaa aybe joweeɗiɗi, ɗi guleteeɗi fuu. Non boo njawdiri mbeewa, ndi kirseteendi ngam ittuki hakke. O waɗa ɗum nyalɗe joweeɗiɗi. Ɓaawoɗon, o lii'o dokkal nyaamdu alkamaari kilo cappanɗe tati, o ɓesda nebbam liitir nayi dow ngaari e njawdiri mbeewa fuu.” “Ngam juulde fuɗɗannde nyannde sappo e jowaɓre nder lewru joweeɗiɗaɓru, laamiiɗo waɗa bana nder juulde bukkaaji. Nyalɗe juulde man joweeɗiɗi fuu, o lii'ano yam, kirseteeŋga ngam heɓugo yaafuye hakkeeji e guleteeɗi e dokke nyaamdu e nebbam go nyalaade fuu.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “Sey ɓe maɓɓa nastirde fuunaaŋgeere haa daldal nderwal nder nyalɗe joweego ɗe kuugal. Ammaa ɓe maɓɓita nde nyannde siwtorde e nyannde juulde lewru hesru boo. Laamiiɗo waran diga daldal yaasiwal, saaloto zawleeru cakaaru. O daroto kommbi wa'orde dammugal, saa'i liman'en lii'oto nguleteeŋga maako e kirseteeŋga maako ngam kawtal yimɓe bee Allah. O turoto, o sujidanammi ton haa les dammugal, nden o lorto. Ammaa nastirde maɓɓataake haa yotto maŋngariba. Ngam nyannde siwtorde e nyannde juulde lewru hesru, yimɓe ummaatoore lesdi ngaran sujidango yam, min Jawmiraawo yeeso nastirde nde'e. Nyannde siwtorde, laamiiɗo lii'anto yam guleteeɗi ɗi ngalaa aybe, njawkoy joweego e njawdiri mbaalu. O ɓesda dow man dokkal nyaamdu kilo cappanɗe tati haa njawdiri mbaalu fuu. Dow njawkoy boo, o ɓesda dokkal nyaamdu bana o yiɗi. O ɓesda nebbam liitir nayi ngam dokkal nyaamdu kilo cappanɗe tati. Nyannde juulde lewru hesru, o lii'o ngaari kalhaldi e njawkoy njoweego ɗum ngalaa aybe, non boo njawdiri mbaalu. Haa ga'i e jawɗi, o ɓesda dokkal nyaamdu kilo cappanɗe tati dow ngoori fuu, dow njawkoy boo, o ɓesda dokkal nyaamdu bana o yiɗi. O ɓesda nebbam liitir nayi ngam dokkal nyaamdu kilo cappanɗe tati. Laamiiɗo nastan gal zawleeru cakaaru, o wurtorto boo bee laawol man. Ammaa, to yimɓe lesdi ngari sujidango yam, min Jawmiraawo nder nyalɗe juulɗe, nastanɓe gal nastirde woylaare haa daldal yaasiwal ngurtoto gal fombinaare. Nastanɓe gal fombinaare boo ngurtoto gal woylaare. Walaa goɗɗo wurtoto gal laawol ngol o nastiri, sey koo moy wurtoro haa wakeere gaɗaare. Sey laamiiɗo nasta saa'i yimɓe nastata, o wurto boo saa'i ɓe ngurtoto. Nder nyalɗe juulɗe fuu, dokkal nyaamdu kilo cappanɗe tati haa ngaari fuu malla haa njawdiri mbaalu ngam kirseteeŋga fuu waɗete. Ngam njawkoy boo, ɗum waɗete fodde ko goɗɗo man yiɗi hokkugo. Nebbam liitir nayi ɓesda ngam dokkal nyaamdu kilo cappanɗe tati. To laamiiɗo yiɗi lii'anaago Jawmiraawo dokkal caahiiŋgal, koo ɗum nguleteeŋga koo ɗum kirseteeŋga ngam kawtal yimɓe bee am, sey ɓe maɓɓitana mo nastirde fuunaaŋgeere. O lii'o dokkal man bana nder nyalaade siwtorde. Ɓaawo wurtaago maako, ɓe maɓɓa nastirde man.” Jawmiraawo wi'i: “Nde weeti fuu, sey a lii'ano yam, min Jawmiraawo jawgel ngel nduuɓu, guleteeŋgel, ngel walaa aybe. Fajiri fuu, a lii'ano Jawmiraawo dokkal nyaamdu kilo jowi jiiɓaaŋgal bee nebbam liitir gootel. Ɗum farilla nduumiika haa foroy. Sey ɓe lii'ano Jawmiraawo jawgel guleteeŋgel e dokkal nyaamdu e nebbam fajiri fuu, haa foroy.” Ndaa nii Allah Jawmiraawo wi'i: “To laamiiɗo hokki gooto nder ɓiyum'en tayre lesdi maral muuɗum, tayre man laatoto maral ɓii laamiiɗo oo, nde laati geɗal ndonŋgu maako, ɗum laatoto ndonŋgu ɓiyiiko'en boo. Ammaa to laamiiɗo hokki gooto nder saraaki'en muuɗum tayre lesdi maral muuɗum, nden kam tayre man lortanto laamiiɗo nder hitaande dimɗineeki. Nde maral maako, ndonŋgu ɓiyum'en. Ammaa taa laamiiɗo jaɓta maral ngal yimɓe lesdi man mari. Taa o riiwa yimɓe diga maral muuɗum'en. Sey o ronna ɓiyum'en maral maako tan.” Ɓaawo maajum, goɗɗo go yahri yam haa dammugal suudu baŋnge nastirde woylaare, taytaaji liman'en ceniiɗi ɗon nder suudu man. O sappini yam nokkuure haa nder, wakeere hiirnaaŋgeere, o wi'i yam: “Ndaa haa to liman'en ndefata kusel dabbaaji kirsaaɗi ngam ittuki hakke e joɓki aybe, haa ɗo ɓe tamsata boo dokke nyaamdu, ngam taa ɓe ndoondo kuuje ceniiɗe haa daldal yaasiwal, taa yimɓe meema kuuje ceniiɗe ɗe'e.” Mahol kaa'e taari ngal, kaataneeji yiite ɗon ɗakkotiri bee mahol man. Goɗɗo go wi'i yam: “Haa ɗo huuwooɓe nder haykaliiru ndefata kusel dabbaaji kirsaaɗi ɗi ummaatoore waddata.” Goɗɗo go lorni yam haa dammugal suudu haykaliiru. Mi yi'i ndaa, ndiyam ɗon ɓula les dammugal gal fuunaaŋge, walaadu ndu haykaliiru tiitoto. Ɗam ɗon ila baŋnge wuttudu dammugal fombinaaru, gal fombina hirsirde. Nden o wurtini yam haykaliiru bee laawol nastirde woylaare haa daldal yaasiwal, o taarni yam haa nastirde fuunaaŋgeere. Maayel ɗon ila haa fombina nastirde man. O tokki ngel, o foondi ngel bee ɓoggol poondirgol gal fuunaaŋge, baakin reeta kilomeetir, ton o eerni yam ngel. Ndiyam yotti haa kolɓule am. Fahin o foondi reeta kilomeetir, o eerni yam ngel, ndiyam yotti haa koppi am. Kadiboo o foondi reeta kilomeetir, o eerni yam ngel, ndiyam yotti haa haddorde am. Kadiboo o foondi reeta kilomeetir. Ton ndiyam laati maayo lugguŋgo, mi waawaay eeraago ngo. Goɗɗo ta'ataa ngo, sey bee nginam. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, a yi'i ɗum na?” Nden o lorni yam haa fomoonde maayo. Nde mi yotti ton, mi yi'i leɗɗe ɗuuɗɗe masin haa pomoole ɗiɗi fuu. O wi'i yam: “Ndiyam maayel ngel ɗon ila gal fuunaaŋge lesdi, ɗam ɗon jippo haa waadiwol Urdun e ɗam ɗon nasta Weendu Mannda. To ɗam nasti ndiyam maaru, ɗam ɗon weltina ɗam Weendu Mannda. Koo toye ɗam ilata fuu, ɗam yeeɗinan asli dabbaaji fuu, ɗam ɗuɗɗinan liɗɗi boo. Ɗam weltinan Weendu Mannda. Koo toye ɗam ilata fuu, ɗam waddan ngeendam. Diga En-gedi haa yotti En-Eglayim, waawooɓe ndaroto haa fomoonde weendu, mbe'itan zubaaji muuɗum'en ngam liirugo ɗi. Asli liɗɗi ɗuuɗan ton bana nder Mbeela. Ammaa ndiyam nder dalli e gasɗe kommbi weendu weltataa, mannda luttan nder maajam. Haa pomoole maayo ɗiɗi fuu, leɗɗe dimooje feere feereeje mawnan. Haakooji maaje caamataa, ɗe accataa rimugo ɓiɓɓe boo. Lewru fuu ɗe ndiman ɓiɓɓe, ngam ndiyam iloojam diga haykaliiru ɗon yarna ɗe. Yimɓe nyaaman ɓiɓɓe maaje, haakooji maaje laatoto kurgun.” Ndaa ko Allah Jawmiraawo wi'i: “Mi hollan on keeri lesdi ndi le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi tammi senndugo. Lenyol Yusufu heɓa geɗe ɗiɗi. On cennda lesdi kal-kal hakkunde mooɗon. Ngam ɓooyma mi ɓaŋgti juŋngo am, mi hunani kaakiraaɓe mon mi hokkan ɓe lesdi ndi'i haa ndi laato maral mooɗon. Haa woyla, keerol fuɗɗan haa Mbeela, tokkoto laawol jahranŋgol gal Hetilon, nden gal nastirde Hamat e Cedad. Diga ton ngol yahan haa berniiji Berota e Sibrayim gonɗi hakkunde lesdi Damas e lesdi Hamat, nden haa Hacer-Tikon haa keerol lesdi Hawran. Bana nii keerol woylawol ummoto diga mbeela haa yotto Hacar-Enon, lesdi Damas e lesdi Hamat ɗon haa woyla maagol. Haa fuunaaŋge, keerol ummoto diga nokkuure wonnde hakkunde lesdi Damas e lesdi Hawran. Ngol tokkoto maayo Urdun hakkunde lesdi Isra'iila haa hiirnaaŋge e lesdi Gile'at haa fuunaaŋge, ngol saaloto Weendu Mannda haa yotto Tamar. Kanjum woni keerol fuunaaŋgewol. Haa fombina, keerol ummoto hiirnaaŋge, diga Tamar haa ndiyamji Meriba haa Kaades. Nden ngol tokkoto maayel Misra haa yotto Mbeela. Kanjum woni keerol fombinaawol. Haa hiirnaaŋge boo, Mbeela woni keerol haa yotto nokkuure haa hiirnaaŋge nastirde Hamat. Kanjum woni keerol hiirnaaŋgewol. Cennde lesdi ndi'i hakkunde le'i mooɗon. On cennda ndi hakkunde mooɗon bee waɗugo kur'u e hakkunde hoɗɓe jooɗiiɓe caka mooɗon, danyɓe ɓikkoy caka mooɗon. Kamɓe boo ɓe keɓa geɗal maɓɓe haa lesdi. On ndaara ɓe bana Isra'iila'en, ɓe keɓa geɗal maɓɓe haa lesdi hawtaade bee le'i Isra'iila. Koo moy koɗo heɓa geɗal mum nder lenyol ngol o jooɗoto. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Ndaa inɗe le'i bee geɗe maaji: Keerol lesdi woylawol yahan diga mbeela gal fuunaaŋge haa berniwol Hetilon, nden gal nastirde Hamat, diga ton boo haa Hacar-Enon haa keerol hakkunde lesdi Damas e lesdi Hamat. Ɗum geɗal lenyol Dan. Ɗum fuɗɗan diga keerol fuunaaŋgewol haa yotto Mbeela haa hiirnaaŋge. Ɓaawo geɗal Yahuuda, keerol diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge mbeela, cene tayre man. Njaajirka maare, kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Njuutirka maare diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge, kal-kal bee geɗe le'i. Haykaliiru daroto haa caka maare. Geɗal ngal cenoton ngam Jawmiraawo nder tayre man, njuutirka maagal laato kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maagal boo, kilomeetir sappo. Liman'en keɓan tayre muuɗum'en haa geɗal cenaaŋgal nga'al. Njuutirka maare haa woyla e fombina, kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta. Njaajirka maare haa fuunaaŋge e hiirnaaŋge, kilomeetir jowi. Haykaliiru Jawmiraawo daroto haa caka tayre man. Nde laatanto liman'en, danygol Cadok. Kamɓe ɓe tokki jagganaago Jawmiraawo, saa'i Isra'iila'en luttuɓe ngayliti, acci mo. Ɓe accaay mo bana Lewi'en woɗɓe. Ngam maajum ɓe keɓan tayre lesdi ɓurnde senaago ngam Jawmiraawo, haa keerol tayre Lewi'en woɗɓe. Lewi'en boo keɓan tayre muuɗum'en, nde tiitotiran bee tayre liman'en. Njuutirka maare, kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo, kilomeetir jowi. Geɗal lesdi nga'al woni ɓurŋgal wooɗugo. On potaay soorrugo koo ɗume haa maagal, koo sannjugo ngal bee nokkuure woɗnde, koo hokkugo ngal goɗɗo feere. Ngam ngal cenaaŋgal ngam Jawmiraawo. Haa tayre senaande nde'e, nokkuure luttan, njuutirka maare, kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta, njaajirka maare boo, kilomeetir ɗiɗi bee reeta. Nde laatanto berniwol ngam nyiɓugo cuuɗi e durugo dabbaaji ton. Berniwol jooɗoto haa caka maare. Ndaa poondol berniwol: Haa woyla e fombina e fuunaaŋge e hiirnaaŋge, haa bakeeje nayi fuu, kilomeetir ɗiɗi bee reetita. Durduɗe taaroto berniwol haa bakeeje nayi fuu. Njaajirka maaje, meetir teemerre bee noogas e jowi (125). Luttuɗum tayre berniwol, haa wakeere geɗal cenaaŋgal, waato kilomeetir jowi gal fuunaaŋge, kilomeetir jowi boo gal hiirnaaŋge, ɗum laato gese ngam huuwanɓe nder berniwol. Huuwanɓe nder maagol, iwɓe haa le'i Isra'iila fuu ndemata ɗe. Geɗal lesdi cenaaŋgal fuu, hawtaade bee tayre berniwol, waɗan kilomeetir sappo e ɗiɗi bee reeta haa bakeeje nayi fuu. Haa fombina geɗal Gada, keerol ummoto diga Tamar gal hiirnaaŋge, haa yotto ndiyamji Meriba haa Kaades. Diga ton ngol tokkoto maayel Misra gal hiirnaaŋge, haa yotto Mbeela. Bana non cenndirton lesdi hakkunde le'i Isra'iila. Kanjum woni lesdi maaji. Lenyol fuu heɓa geɗal muuɗum nder lesdi man. Nii Allah Jawmiraawo wi'i. Njuutirka mahol taarotooŋgol berniwol fuu, waɗan kilomeetir joweenayi. Yeeso ɗo, innde berniwol laatoto “Jawmiraawo-ɗon-ton”. Nder nduuɓu laamu Yehoyakim, laamiiɗo Yahuuda, tataɓu, Nabukodonosor, laamiiɗo Baabila, wari, hippi Urusaliima. Jawmiraawo hokki mo Yehoyakim, laamiiɗo Yahuuda, non boo yeɓre kuuwruɗe gonɗe nder haykaliiru Allah. Nabukodonosor yahri ɗe haa suudu ɗowanteeɓe muuɗum haa lesdi Sine'ar, nastini ɗe nder ndesaari ɗowanteeɓe mum. Nden o umri Aspenas, mawɗo saraaki'en maako, o suɓa caka Isra'iila'en, derke'en woɗɓe diga danygol laamiiɗo e tedda-asli'en. Ɓen ngalaa batte, ŋarniiɓe, marɓe faamu e hikma fuu, jaŋnguɓe, hakkilɓe, fotanɓe ngam kuugal nder saare laamiiɗo. Sey ɓe ekkito boo wolde e binndol Kaldiya'en. Laamiiɗo darni: Kala nyalaade fuu o yeɗi ɓe diga nyaamdu e njaram maako, ɓe njaŋnga duuɓi tati, ɓaawoɗon ɓe puɗɗan kuugal yeeso laamiiɗo. Woodi caka maɓɓe Yahuudu'en woɗɓe: Daniyel, Hananiya, Miisayel e Azariya. Mawɗo saraaki'en hokki ɓe inɗe kese. O ewni Daniyel Beltesacar, Hananiya boo Sadarak, Miisayel boo Meesak, Azariya boo Abed-Nego. Daniyel annini taa o soɓna hoore maako bee nyaamdu e njaram laamiiɗo. Ngam man o tori mawɗo saraaki'en taa o doola mo soɓnugo hoore maako. Allah heɓni mo mo'ere e hinnuye haa mawɗo saraaki'en oo. Ammaa o wi'i Daniyel: “Mi ɗon hula jaagorɗo am laamiiɗo. Kaŋko umri ko on nyaamata e ko on njarata. Mi wonan nder joote maayde to o yi'i geese mooɗon mbooɗaay bana geese ngorgiraaɓe mooɗon.” Nden Daniyel wi'i kaliifaajo mo mawɗo saraaki'en jo'ini dow Daniyel e Hananiya e Miisayel e Azariya. O wi'i mo: “Foondu maccuɓe ma nyalɗe sappo. Accu min nyaama haakooji tan e min njara boo ndiyam tan. Ɓaawoɗon a laara jaati amin bee jaati derke'en nyaamanɓe nyaamdu laamiiɗo. Nden waɗ min fodde ko tammiiɗa yi'ugo.” Kaliifaajo go jaɓani ɓe, o foondi ɓe nyalɗe sappo. Nde nyalɗe man timmi, o tawi jaati maɓɓe ɓuri jaati derke'en nyaamɓe nyaamdu laamiiɗo fuu wooɗugo e tekkugo. O itti geɗal nyaamdu e njaram maɓɓe, o nyaamni ɓe haakooji tan. Derke'en nayo ɓe'e, Allah hokki ɓe anndal e faamu nder binndi e nder hikma fuu. Daniyel waawi fassitirgo koyɗi e wahayuuji fuu. Nde saa'iire nde laamiiɗo ta'uno ngam haa ɓe ngadda derke'en fuu yeeso maako yotti, mawɗo saraaki'en yahri ɓe. Laamiiɗo wolidi bee maɓɓe, ammaa walaa koo gooto maɓɓe foti bee Daniyel e Hananiya e Miisayel e Azariya. Ngam man ɓe puɗɗi kuugal yeeso laamiiɗo. Koo ndey laamiiɗo ƴami ɓe fuu, o tawi ɓe ɓuri laarooɓe e waɗooɓe hatti nder laamu maako fuu hikma e hakkiilo nde sappo. Daniyel jooɗi ton haa wargo hitaande nde Koores laamani Baabila. Nder nduuɓu laamu maako ɗiɗaɓu, Nabukodonosor hoyɗi. Koyɗi ɗi'i cakli mo, o waawaay ɗaanaago. O umri ewnoyaago laarooɓe e waɗooɓe hatti e waɗooɓe hiila e Kaldiya'en haa ɓe paamtina mo koyɗi ɗi o hoyɗi. Ɓe ngari, ɓe ndari yeeso laamiiɗo. O wi'i ɓe: “Mi hoyɗi e mi sakli, mi yiɗi faamugo ko mi hoyɗi.” Kaldiya'en njaabi mo bee Aramiyaare: “A yeeɗa haa foroy, barkaama! Yeccu maccuɓe ma koyɗol man, haa min passitirane ngol.” Laamiiɗo jaabi ɓe: “Ndaa ko ndarnumi: To on anndinaay yam koyɗol am e fassaruuye maagol, mi umran ta'ugo on geɓe geɓe, wartirgo cuuɗi mooɗon boo bana jiddere. Ammaa to on anndini yam ngol e fassaruuye maagol, nden kam mi hokkan on dokke e caahuuji e tedduŋgal ɗuuɗŋgal. Anndineeɗam koyɗol am e fassaruuye maagol kadi.” Fahin ɓe mbi'i: “Barkaama, yeccu maccuɓe ma koyɗol man tawon, nden min passitiran ngol.” Laamiiɗo wi'i: “Jonta mi anndi fakat, on ɗon paasita ngam on anndi ko ndarnumi. To on anndinaay yam koyɗol am, kiita ngoota laatanto on fuu. On narri yeccugo yam bolle pewooje e rikiciije, ngam on ɗon numa teema haala man sannjan. Anndineeɗam koyɗol man, nden kam mi anndan on mbaawan fassitirgo ngol boo.” Kaldiya'en njaabi laamiiɗo: “Walaa neɗɗo haa duniyaaru fuu waawata anndingo ma ɗum, barkaama. Walaa laamiiɗo, no o mawniri, no o mardi baawɗe fuu, meeɗi ƴamugo irin maajum haa laarooɓe e waɗooɓe hatti e Kaldiya'en. Ko ƴamɗa, barkaama, saɗi masin. Walaa baawɗo anndingo ma ɗum, sonaa ɗowanteeɓe. Ammaa joonde maɓɓe wonaay caka yimɓe.” Nden laamiiɗo tikki masin, o umri mbarugo hikma'en Baabila fuu. Umroore mbarugo ɓe anndinaama. Ɓe tefi Daniyel e sooba'en muuɗum ngam mbarugo ɓe. Nden Daniyel wolwani Ariyok, hooreejo aynooɓe laamiiɗo, gurtiiɗo ngam mbarugo hikma'en Baabila. O wolwani mo bee hakkiilo e bee hikma, o wi'i: “Ngam ɗume umroore laamiiɗo saati bana nii?” Ariyok wi'i mo haala man. Daniyel yehi haa laamiiɗo, tori mo wakkati seɗɗa haa o fassitirana mo koyɗol maako. Nden Daniyel hooti, yecci ɗum sooba'en muuɗum Hananiya e Miisayel e Azariya, ngam haa ɓe toro Allah mo asama, o hinno ɓe, o waŋginana ɓe sirri maajum, ngam taa ɓe mbarda Daniyel e sooba'en muuɗum bee hikma'en Baabila woɗɓe. Nden Allah waŋginani Daniyel sirri man bee jemma nder wahayu. Ngam maajum Daniyel maŋgti Allah mo asama, wi'i: “Yettoore laatano innde Allah foroy haa abada! Ngam o mari hikma e baawɗe. Kaŋko waylititta wakkatiiji e saa'iije, kaŋko ɓornata laamiiɓe laamu, kaŋko ɓortata ɓe, kaŋko hokkata hikma haa hikma'en e anndal haa annduɓe. Kaŋko waŋginta lugguɗum e sirriijum, kaŋko woni annduɗo ko nyukki nder nyiɓre, annoora ɗon wondi bee maako. Yaa Allah kaakiraaɓe am, mi maŋgti ma, mi yetti ma, ngam a hokki yam hikma e baawɗe. A waŋginani yam jonta ko min tori ma, a anndini min koyɗol laamiiɗo.” Ɓaawo man Daniyel yehi haa Ariyok mo laamiiɗo umruno ɗum mbarugo hikma'en Baabila, wi'i mo: “Taa mbar hikma'en Baabila. Yahram haa laamiiɗo haa mi fassitirana mo koyɗol maako.” Law Ariyok yahri Daniyel yeeso laamiiɗo, wi'i: “Barkaama, mi tawi goɗɗo caka dahaaɓe iwɓe Yahuuda, o fassitirante koyɗol ma.” Laamiiɗo ƴami Daniyel, bi'eteeɗo Beltesacar: “A waawan anndingo yam koyɗol ngol koyɗumi e maana maagol na?” Daniyel jaabi laamiiɗo: “Barkaama, sirri ko ƴamɗa maana muuɗum, hikma'en e laarooɓe e waɗooɓe hatti e annduɓe haala koode mbaawataa waŋginango ma ɗum. Ammaa woodi Allah mo asama, kaŋko waŋginta sirriiji. O holli ma, yaa laamiiɗo Nabukodonosor, ko laatoto yeeso ɗo. Koyɗol ngol koyɗuɗa e wahayuuji ɗi ngi'ɗa dow be'itte ma, ndaa ɗum: Saa'i a ɗon waali, barkaama, a numi ko tammi laataago. Baŋginoowo sirriiji anndini ma ɗum. O waŋginani yam sirri man, naa ngam mi ɓurdi yimɓe woɗɓe fuu hikma, ammaa ngam mi fassitirane, barkaama, haa a faama numooji ɓernde ma. Nder koyɗol ma, barkaama, a yi'i suura makka. Ka maapinndiiha, ɗelko maaka ɓuri semmbe. Ka dari yeeso ma, jaati maaka kulniika. Hoore suura ka'a waɗaama bee kaŋŋeeri laaɓndi, wiɓɓere maaka e juuɗe maaka bee cardi, reedu maaka e dawɗe maaka bee njamndi mboɗeeri, korle maaka bee njamndi ɓaleeri, yeɓre teppe maaka njamndi e yeɓre boo loope. Saa'i a ɗon laara, hayre hoɓɓiti feere maare – walaa juŋngo yerɓi nde. Nde tappi teppe suura ɗe njamndi bee loope go, nde nami ɗe. Bana non koo ɗume fuu fusi: Njamndi e loope e njamndi mboɗeeri e cardi e kaŋŋeeri. Ɗum fuu ɗum laati bana nyaande dow laarre wakkati codol, henndu saŋkiti ɗum, walaa ko lutti. Ammaa hayre fusnde suura go, mawni, laati hooseere mawnde, nde heewi duniyaaru fuu. Kanjum woni koyɗol ma, barkaama, jonta haa min passitirane ngol. An, barkaama, a laamiiɗo laamlaamɓe. Allah mo asama hokki ma laamu e baawɗe e semmbe e tedduŋgal. Koo toy fuu o marni ma yimɓe e dabbaaji ladde e colli asama. O laamini ma dow tagle ɗe'e fuu. An woni hoore kaŋŋeeri go. Ɓaawo maaɗa laamu feere waran, ngu mawnataa bana ngu maaɗa. Nden laamu tataɓu, ngu njamndi mboɗeeri, laamanto duniyaaru fuu. Laamu nayaɓu maran semmbe bana njamndi ɓaleeri. Bana no njamndi ɓaleeri namirta e fusirta koo ɗume fuu, laamu ngu'u boo naman e nattinan laamuuji goɗɗi fuu. A yi'i teppe, kooli maaje, yeɓre ɗi njamndi yeɓre boo ɗi loope. Laamu man senndoto geɓe geɓe. Ngu maran semmbe bana njamndi ɓaleeri, ngam a yi'i njamndi jillindiri bee loope. Kooli teppe yeɓre njamndi, yeɓre boo loope, bana wi'ugo: Yeɓre woore maran semmbe, ammaa yeɓre woɗnde marataa semmbe. A yi'i no njamndi jillindiri bee loope ngam laamiiɓe geɓe fuu te'indiran, ammaa ɓe kawtataa, kal-kal bana njamndi hawtataa bee loope. Saa'i laamiiɓe ɓe'e, Allah mo asama darnan laamu feere ngu halkataa haa foroy. Walaa ummaatoore woɗnde hoosata laamu man. Ngu nattinan laamuuji goɗɗi fuu, ammaa kaŋgu ngu duumoto. Ngam maajum ngi'ɗa no hayre hoɓɓitiri – walaa juŋngo yerɓi nde— nami njamndi ɓaleeri e mboɗeeri e loope e cardi e kaŋŋeeri. Allah mawɗo waŋginani ma ko tammi laataago, barkaama. Koyɗol man tabiti, maana maagol boo laaɓi.” Nden laamiiɗo Nabukodonosor hippi haa yeeso Daniyel, sujidani mo. Nden o umri waddango mo dokke nyaamdu e uurle. Laamiiɗo wi'i Daniyel: “Fakat, Allah mooɗon woni ɗowanteeɗo ɓurɗo ɗowanteeɓe fuu, o jawmiraawo laamiiɓe, o baŋginoowo sirriiji, ngam a heɓi baawɗe waŋgingo sirri koyɗol ngo'ol.” Nden o teddini Daniyel, o saahi mo dokke mawɗe ɗuuɗɗe. O waɗi mo ngomna dow taƴre Baabila e ardiiɗo mawɗo dow hikma'en Baabila fuu. Dow ƴamol Daniyel, laamiiɗo waɗi Sadarak e Meesak e Abed-Nego ardiiɓe mawɓe dow taƴre Baabila. Ammaa Daniyel bee hoore muuɗum jooɗi haa laamorde. Laamiiɗo Nabukodonosor umri waɗugo suura kaŋŋeeri. Towirka maaka, baakin meetir cappanɗe tati, njaajirka maaka boo baakin meetir tati. O darni ka haa waadiwol Duura nder lesdi Baabila. Nden o umri mooɓtugo lawan'en e jawro'en e ngomna'en e sarwooɓe e pataka'en e hiitooɓe e alkaali'en maako fuu haa juulde ngam fuɗɗugo rewugo suura man. Nden mawɓe ɓe'e fuu ngari, ɓe ndari yeeso suura man. Goynoowo ɓaŋgti sawtu, hooli, wi'i: “Onon yimɓe iwɓe haa ummaatooje e asli e ɗemɗe fuu, nane umroore! Saa'i on nani hoolo luwe e ciide e garayaaji e moolooji e hooduuji e algaytaaji e kuuje gimruɗe goɗɗe, tugge koppi yeeso suura kaŋŋeeri ka laamiiɗo Nabukodonosor darni, cujidane ka. Koo moy tuggaay koppi mum, sujidanaay ka, o sakkinteeɗo jonta nder yiite ɓolinirde.” Ngam maajum, nde yimɓe iwɓe haa ummaatooje e asli e ɗemɗe fuu nani hoolo kuuje gimruɗe go, ɓe tuggi koppi, ɓe cujidani suura kaŋŋeeri ka laamiiɗo Nabukodonosor darni. Saa'i man Kaldiya'en woɗɓe ngari wullaago Yahuudu'en. Ɓe mbi'i laamiiɗo Nabukodonosor: “A yeeɗa haa foroy, barkaama! A umri koo moy tugga koppi, sujidana suura kaŋŋeeri, saa'i to o nani hoolo kuuje gimruɗe go. Mo tuggaay koppi, sujidanaay ka boo, o sakkinteeɗo nder yiite ɓolinirde. Ammaa Yahuudu'en Sadarak e Meesak e Abed-Nego ɓe a waɗi ɓe ardiiɓe mawɓe dow taƴre lesdi Baabila, kamɓe ɓe paalaay umroore nde a umri, barkaama. Ɓe teddinaay ɗowanteeɗo ma, ɓe cujidanaay suura kaŋŋeeri ka ndarnuɗa boo.” Laamiiɗo tikki masin, umri waddugo worɓe tato go yeeso muuɗum. Ɓe ngaddi ɓe. Nden o ƴami ɓe: “Sadarak e Meesak e Abed-Nego, gooŋga on cali teddingo ɗowanteeɗo am e sujidango suura kaŋŋeeri ka ndarnumi na? Jonta taaske, saa'i on nani hoolo luwe e ciide e garayaaji e moolooji e hooduuji e algaytaaji e kuuje gimruɗe fuu, tugge koppi, cujidane suura ka mi waɗi. To naa non, on cakkinteeɓe nder yiite ɓolinirde jonta jonta. Ɗowanteeɗo moye hisnata on juŋngo am?” Sadarak e Meesak e Abed-Nego njaabi mo: “Barkaama, walaa haaje min njaabe dow haala ka'a. To Allah mo min teddinta ɗum waawi hisnugo min yiite ɓolinirde e juŋngo maaɗa, nden kam o hisnan min. Koo to o hisnaay min boo, anndu min teddintaa ɗowanteeɓe ma, min cujidantaa suura kaŋŋeeri ka ndarnuɗa, barkaama.” Laamiiɗo tikkani Sadarak e Meesak e Abed-Nego masin haa yeeso maako wayliti. O umri wulnitaago nguli ɓolinirde nde joweeɗiɗi. Nden o umri sooje'en ɓurɓe semmbe nder mooɓre konu maako, ɓe kaɓɓa worɓe tato go, ɓe cakkina ɓe nder ɓolinirde. Ɓe kaɓɓi ɓe, ɓe ɓorniiɓe toggooje e ngapaleeji e kufneeje maɓɓe e limce goɗɗe boo, ɓe cakkini ɓe nder ɓolinirde. Ɓolinirde wuli jaw fodde umroore saatunde nde laamiiɗo umri, haa ɗemɗe yiite mbari sooje'en sakkinɓe worɓe tato go. Sadarak e Meesak e Abed-Nego ndo'i, ɓe kaɓɓaaɓe haa nder yiite ɓolinirde. Nden laamiiɗo Nabukodonosor hayɗini, ummi bee jaawal, ƴami sarwooɓe muuɗum: “Naa en cakkini worɓe tato kaɓɓaaɓe nder ɓolinirde na?” Ɓe njaabi: “Nonnon nii, barkaama.” O wi'i: “E ko waɗi mi ɗon yi'a worɓe nayo ɗon ngaanca nder yiite? Ɓe kaɓɓaaka, ɓe naawnaaka, nayaɓo maɓɓe boo, jaati maako bana jaati ɓiɗɗo ɗowanteeɓe!” Nabukodonosor ɓaditi nastirde ɓolinirde, wi'i: “Sadarak, Meesak, Abed-Nego! Onon jaggiiɓe Allah Ɓaŋiiɗo, ngurte, ngare!” Law ɓe tato fuu ɓe ngurti diga yiite. Lawan'en e jawro'en e ngomna'en e sarwooɓe laamiiɗo mooɓti, ndaari, yiite naawnaay ɓalli maɓɓe, wulaay gaasa ko'e maɓɓe e limce maɓɓe, walaa kacceeŋga cuurka haa maɓɓe sam. Nden laamiiɗo wi'i: “Yettoore laatano Allah mo Sadarak e Meesak e Abed-Nego, mo neli malaa'ikaajo muuɗum, hisni jaggiiɓe muuɗum ngam ɓe kooli mo. Ɓe ɗowtanaaki umroore am, ɓe njaɓi ɓalli maɓɓe njara bone dow teddingo e sujidango ɗowanteeɗo feere, sonaa Allah maɓɓe tan. Jonta kam, ndaa ko mi umrata yimɓe nder ummaatooje e asli e ɗemɗe fuu: Mo wolwi bolle elewɗe dow Allah mo Sadarak e Meesak e Abed-Nego, terɗe maako ta'e geɓe geɓe, saare maako boo laato jiddere, ngam walaa ɗowanteeɗo feere mo waawata hisnugo bana nii.” Ɓaawo man laamiiɗo ɓesdi mawningo baawɗe Sadarak e Meesak e Abed-Nego dow taƴre lesdi Baabila. Laamiiɗo Nabukodonosor neldi habaru haa yimɓe nder ummaatooje e asli e ɗemɗe nder duniyaaru fuu, wi'ugo ni'i: “Salaaman ɗuuɗana on! Ɗum kaanduɗum, mi anndina on alaamaaji e kaayeefiiji ɗi Allah Ɓaŋiiɗo yi'ni yam. Alaamaaji maako ɗi mawɗi! Kaayeefiiji maako keewi baawɗe! Laamu maako duumoto, baawɗe maako ɗon diga yidere haa yidere!” “Min Nabukodonosor mi ɗonno de'iti haa saare am, mi ɗonno jeynito haa laamorde am. Nden koyɗumi koyɗol, ngol hulni yam. Numooji e wahayuuji ɗi keɓmi saa'i mi ɗonno dow be'itte am e ko ngi'mi cakli yam. Mi umri waddugo hikma'en Baabila fuu yeeso am, ngam haa ɓe passitiranammi koyɗol am. Laarooɓe e waɗooɓe hatti e Kaldiya'en e annduɓe haala koode fuu ngari. Mi yecci ɓe koyɗol am, ammaa ɓe mbaawaay fassitirgo ngol. Ɓaawoɗon Daniyel bi'eteeɗo Beltesacar, fodde innde ɗowanteeɗo am, wari yeeso am. Ruuhu ɗowanteeɓe seniiɓe ɗon nder maako. Mi wi'i mo koyɗol am. Mi wi'i: An Beltesacar, hooreejo waɗooɓe hiila, mi anndi ruuhu ɗowanteeɓe seniiɓe ɗon nder maaɗa, a ɗon faama sirriiji fuu. Fassitiranam wahayuuji nder koyɗol am. Ndaa wahayuuji ɗi ngi'mi, saa'i mi ɗonno waali dow be'itte am: Woodi lekki haa caka cak lesdi, ki towi jamum. Ki ɓesdi darnde e semmbe, haa hoore maaki yotti asama, yimɓe haa keeri duniyaaru fuu ngi'i ki. Haakooji maaki mbooɗi, ɓiɓɓe maaki ɗuuɗi, ki he'i nyaamnugo yimɓe fuu. Dabbaaji ladde ɗuwi haa ɗowdi maaki, colli caɓɓi caɓɓe dow lice maaki, ko mari yoŋki fuu wuuri bee maaki. Fahin ndaa ko ngi'mi nder wahayuuji saa'i mi ɗonno dow be'itte am: Malaa'ikaajo aynoowo jippi diga asama, hooli bee semmbe, wi'i: Pe'e lekki ki'i, calte lice maaki, ngoorte haakooji maaki, caŋkite ɓiɓɓe maaki, dabbaaji ndaayo ɗowdi maaki, colli boo ndaayo lice maaki. Ammaa acce tuggere maaki, kaɓɓe nde bee callaluuji njamndi ɓaleeri e mboɗeeri. Acce nde ton nder huɗooji, saawawre soofna mo, o wuurda bee huɗooji ladde bana dabbaaji. Ɓernde maako nde neɗɗo waylo, laato ɓernde ndabbaawa, haa duuɓi joweeɗiɗi caalo. Malaa'ika'en aynooɓe anndini anniya e kiita ka'a, ngam haa yeeɗɓe fuu paama Allah Ɓaŋiiɗo mari baawɗe dow laamu yimɓe. O laaminan mo o yiɗi fuu, koo ɓurɗo leesugo boo. Kanjum woni koyɗol ngo'ol koyɗumi, min laamiiɗo Nabukodonosor. Jonta, an Beltesacar, anndinam fassaruuye maagol. Hikma'en nder laamu am fuu mbaawaay fassitirango yam koyɗol ngol, ammaa an a waawan, ngam ruuhu ɗowanteeɓe seniiɓe ɗon nder maaɗa.” Nden Daniyel, bi'eteeɗo boo Beltesacar, sakli, hakkiilo maako jiiɓi wakkati seɗɗa. Laamiiɗo wi'i: “Beltesacar, taa hul ngam koyɗol e fassaruuye maagol.” Beltesacar jaabi: “Barkaama, koyɗol ngo'ol laatano konne'en ma e fassaruuye maagol boo wanywanyɓe ma! Lekki ki ngi'ɗa, ki ɓesdi darnde e semmbe, ki towi haa ki yotti asama, ki ɗon yi'e koo toy nder duniyaaru, haakooji maaki mbooɗi, ɓiɓɓe maaki ɗuuɗi, ki he'i nyaamnugo yimɓe fuu, dabbaaji ladde ɗuwi les maaki, colli boo njooɗi dow lice maaki, ɗum an, barkaama! A laati mawɗo, cemmbiɗɗo. Maŋngu ma mawni haa yotti asama, baawɗe laamu maaɗa boo yotti keeri duniyaaru. Barkaama, ɓaawo man ngi'ɗa malaa'ikaajo aynoowo jippiiɗo asama. O wi'i: Pe'e lekki ki'i, kalke ki! Ammaa acce tuggere maaki, kaɓɓe nde bee callaluuji njamndi ɓaleeri e mboɗeeri. Acce nde ton caka huɗooji, saawawre soofna mo, o wonda bee dabbaaji ladde, o wuurda bee maaji bee huɗooji ladde baakin duuɓi joweeɗiɗi. Ndaa fassaruuye maagol, barkaama: Kanjum woni anniya ka Allah Ɓaŋiiɗo hoo'i dow ma. A riiwete diga caka yimɓe, a wondan e a wuurdan bee dabbaaji ladde, a nyaaman huɗo bana na'i, saawawre soofnete haa duuɓi joweeɗiɗi caalo haa to a annditi Allah Ɓaŋiiɗo mari baawɗe dow laamu yimɓe, o lamminan mo o yiɗi fuu. Umroore accugo tuggere yiɗi wi'ugo: A heɓtan laamu maaɗa, to a annditi Allah mo asama o Jawmu koo ɗume fuu. Ngam maajum barkaama, jaɓ sawari am. Accu waɗugo hakke, waɗ adilaaku. Accu boo halleende, enɗu laafuɓe. Teema hayru maaɗa juutan.” Kuuje ɗe'e fuu laatani laamiiɗo Nabukodonosor. Ɓaawo lebbi sappo e ɗiɗi, nde o ɗon waanca nder laamorde Baabila, o wi'i: “Ndaare no Baabila mawniri! Min wartiri berniwol ngo'ol jooɗorde laamiiɗo. Mi nyiɓi ngol bee baawɗe am mawɗe, ngam tedduŋgal e daraja am!” Hiddeko o timmina bolle ɗe'e, sawtu iwi haa asama, wi'i: “Laamiiɗo Nabukodonosor, nan ko mbi'anmaami: Laamu maaɗa ɓortaama. A riiwete diga caka yimɓe, a wondan e a wuurdan bee dabbaaji ladde, a nyaaman huɗo bana na'i, haa duuɓi joweeɗiɗi caalo, haa to a annditi Allah Ɓaŋiiɗo mari baawɗe dow laamu yimɓe, o laaminan mo o yiɗi fuu.” Law ɗum laati. Yimɓe ndiiwi laamiiɗo Nabukodonosor caka muuɗum'en, o nyaami huɗo bana na'i, saawawre soofni ɓanndu maako, haa gaasa hoore maako juuti bana liiliiji dutal, peɗeeli maako boo bana peɗeeli colli. “Nde wakkati man timmi, min Nabukodonosor mi tijji asama, hakkiilo am warti. Mi yetti Allah Ɓaŋiiɗo, mi maŋgti, mi teddini Allah geeto haa foroy. Baawɗe maako nduumoto, laamu maako ɗon tabiti haa foroy. O ɗon laara yimɓe duniyaaru fuu bana huunde meere. Honooɓe asama e yimɓe duniyaaru, o ɗon waɗa ɓe fodde muuyo maako. Walaa mo dartanta ko o yiɗi waɗugo. Moye ƴamata mo: Ko mbaɗɗa? Nder saa'iire man nden hakkiilo am warti, tedduŋgal laamu am e maŋngu e daraja am boo ngartani yam. Dawrooɓe am e mawɓe am ngari ɗaɓɓiti yam, mi jo'inaama nder laamu am, haa tedduŋgal am ɓurti ngal naane. Min Nabukodonosor, jonta mi ɗon yetta, mi ɗon maŋgta, mi ɗon teddina Laamiiɗo asama. Kuuɗe maako fuu ɗe gooŋgaaje, laabi maako fuu laaɓi. O waawan leestingo mawnitiiɓe.” Laamiiɗo Belsaccar ewni mawɓe muuɗum ujineere, waɗani ɓe nyaamduuji, o yardi inaboojam bee maɓɓe. Saa'i ɓe ɗon njara, o umri waddoygo njardukoy cardi e kaŋŋeeri koy baaba maako Nabukodonosor hoocuno nder haykaliiru haa Urusaliima haa o yara nder maakoy, kaŋko e mawɓe maako e rewɓe maako e sulaaɓe maako. Law ɓe ngaddi njardukoy kaŋŋeeri koy ɓe koocoyino diga haykaliiru Allah haa Urusaliima go, ɓe fuu ɓe njari nder maakoy. Ɓe njari inaboojam, ɓe maŋgti labbi kuuwraaɗi bee kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e njamndi ɓaleeri e leggal e hayre. Ɗon nii juŋngo goɗɗo waŋgi, kooli maago puɗɗi winndugo dow mahol laamorde ndanwinaaŋgol tiitotirŋgol bee jo'inirɗum pittirlaaji. Laamiiɗo yi'i juŋngo man saa'i ngo ɗon winnda. Nden yeeso maako nyiɓɓi, hakkiilo maako jiiɓi, jokke maako tampi, koppi maako boo ndiwni. O hooli ɓe ngadda waɗooɓe hatti e Kaldiya'en e annduɓe haala koode. Nde ɓe nasti, o wi'i hikma'en Baabila: “Mo waawi jaŋngugo binndol ngo'ol e fassitirgo ngol, mi ɓornan mo limce boɗeeje ɗigguɗe, o heɓan koɗel kaŋŋeeri haa daande maako, o laatoto tataɓo nder laamu boo.” Hikma'en laamiiɗo fuu ɓaditi, ammaa walaa koo gooto waawi jaŋngugo binndol man sakkomaa fassitirgo ngol. Ngam maajum hakkiilo laamiiɗo Belsaccar jiiɓi masin, yeeso maako nyiɓɓi, mawɓe maako boo cakli. Daada laamiiɗo nani hoolo maako e hoolo mawɓe maako, nasti suudu haa ɓe nyaamata, wi'i: “A yeeɗa haa foroy, barkaama! Taa hul, taa mbar jokke bana nii. Woodi goɗɗo nder lesdi ma, keewɗo ruuhu ɗowanteeɓe seniiɓe. Saa'i laamu baaba ma, o waŋgini anndal lugguŋgal e faamu e hikma bana ngal ɗowanteeɓe. Baaba ma Nabukodonosor waɗi mo hooreejo dow laarooɓe e waɗooɓe hatti e Kaldiya'en e annduɓe haala koode fuu. O woodi ruuhu kayɗiniiŋgu e faamu e baawal fassitirgo koyɗi, heɓtugo annditanamji, fiistugo haalaaji caɗɗi boo. Ngam maajum nel ɗaɓɓitoygo Daniyel mo laamiiɗo Nabukodonosor inndi ɗum Beltesacar. Kaŋko o fassitirante binndol ngo'ol.” Ɓe ngaddi Daniyel yeeso laamiiɗo. O ƴami mo: “An woni Daniyel, gooto Yahuudu'en dahaaɓe ɓe baaba am waddi diga Yahuuda na? Mi nani ruuhu ɗowanteeɓe ɗon nder maaɗa. Mi nani boo a woodi anndal lugguŋgal e faamu e hikma kayɗiniika. Ndaa, mi umri waddugo hikma'en e waɗooɓe hatti fuu yeeso am, haa ɓe njaŋnga binndol ngo'ol, ɓe passitiranammi ngol. Ammaa ɓe mbaawaay. Mi nani an a waawan fassitirgo e fiistugo haalaaji caɗɗi. To a waawi jaŋngugo binndol e fassitirgo ngol, mi ɓornete limce boɗeeje ɗigguɗe, a heɓan koɗel kaŋŋeeri haa daande ma, a laatoto tataɓo nder laamu boo.” Daniyel jaabi laamiiɗo: “Jogita dokke ma, mbarjaari ma boo hokku ndi goɗɗo feere. Ammaa mi jaŋngante binndol ngo'ol, barkaama, mi fassitirante ngol. Allah Ɓaŋiiɗo hokki baaba ma Nabukodonosor laamu e maŋngu e tedduŋgal e daraja. Yimɓe nder ummaatooje e asli e ɗemɗe fuu kuli mo, ndiwni yeeso maako ngam daliila maŋngu ngu o hokki mo. Mo o yiɗno mbarugo, o mbari. Mo o yiɗno hisnugo yoŋki mum, o hisni. Mo o yiɗno ɓaŋgtugo, o ɓaŋgti, mo o yiɗno leestingo boo, o leestini. Ammaa ɓernde maako mawniti, saati haa o laati elewɗo. Ngam maajum Allah jippini mo diga leeso laamu maako, tedduŋgal maako ɓortaama. O riiwaama diga caka yimɓe, ɓernde maako warti bana nde ndabbaawa. O wuurdi bee bamɗe ladde, o nyaami huɗo bana na'i, saawawre soofni ɓanndu maako. Nden o annditi no Allah Ɓaŋiiɗo mari baawɗe dow laamu yimɓe, o laaminan mo o yiɗi fuu. Ammaa an, Belsaccar ɓiyiiko, a leestinaay hoore ma, koo nde a anndi ɗum fuu boo. A mawniti dow Jawmiraawo mo asama. Ɓe ngaddani ma njardukoy koy a hooci diga haykaliiru maako. An e mawɓe ma e rewɓe ma e sulaaɓe ma, on njardi inaboojam bee maakoy, on maŋgti labbi kuuwraaɗi bee kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e njamndi ɓaleeri e leggal e hayre, ɗi ngi'ataa, ɗi nanataa, ɗi anndaa koo ɗume. Ammaa a teddinaay Allah jogiiɗo yoŋki ma e laabi ma fuu haa juŋngo muuɗum. Ngam maajum o neli juŋngo ngo'o, ngo winnda bolle ɗe'e. Ndaa ko winnda: Mene, mene, tekel e parsiin. Ndaa boo fassaruuye man: Mene yiɗi wi'go limgal, waato Allah limi balɗe laamu ma, timmini ɗe. Tekel yiɗi wi'go poondol, waato o foondi ma dow awnorɗum, o tawi teddeeŋga ma he'aay. Parsiin yiɗi wi'go cenndi, waato o senndi laamu ma, o hokki ngu Medi'en e Perezzi'en.” Belsaccar umri ɓornugo Daniyel bee limce boɗeeje ɗigguɗe e koɗel kaŋŋeeri haa daande mum. Nden o neli wooynugo: “Daniyel laati tataɓo nder laamu.” Jemmaare man Belsaccar, laamiiɗo Kaldiya'en mbaraama. Dariyus Mediijo heɓi laamu. Duuɓi maako cappanɗe joweego e ɗiɗi, saa'i o laamo. Ɗum fottani Dariyus o jo'ina lawan'en teemerre e noogas (120) dow laamu maako fuu. Nden o suɓi ardiiɓe tato, Daniyel woni gooto maɓɓe. Lawan'en ɗon kuuwa les ardaaŋgal maɓɓe, ngam taa laamiiɗo waɗa asar. Nder kuugal man Daniyel ɓuri ardiiɓe e lawan'en woɗɓe, ngam o woodi ruuhu kayɗiniiŋgu. Ngam man laamiiɗo annini ardingo mo dow laamu muuɗum fuu. Ardiiɓe woɗɓe e lawan'en go ɗaɓɓiti daliila wullaago Daniyel ngam kuugal maako nder laamu. Ammaa ɓe tawaay aybe koo boofol haa maako, ngam o koolaaɗo, yeebaare e boofol walaa haa maako. Ngam maajum yimɓe man mbi'mbi'tiri: “En tawataa daliila wullaago Daniyel, sonaa nder haala diina maako.” Nden ardiiɓe e lawan'en go njahdi haa laamiiɗo, mbi'i mo: “Yaa laamiiɗo Dariyus, A yeeɗa haa foroy, barkaama! Minin ardiiɓe nder laamu maaɗa fuu, lawan'en e jawro'en e ngomna'en e sarwooɓe, min narri ƴamugo ma, barkaama, a waɗa dooka, a semmbiɗina ka, wi'ugo ni'i: Nder nyalɗe cappanɗe tati garanɗe, taa goɗɗo toro huunde haa ɗowanteeɗo malla neɗɗo feere, sey haa laamiiɗo tan. Mo ɗowtanaaki dooka ka'a, o sakkinteeɗo nder lowol barooɗe. Waɗ dooka ka'a, waɗ lammba ma dow maaka, barkaama, haa ka tabita fodde umrooje Medi'en e Perezzi'en, ɗe ngaylataake.” Nonnon laamiiɗo Dariyus waɗi dooka, tabitini ka bee lammba mum. Nde Daniyel nani haala dooka ka'a waɗanaama lammba, o nasti suudu maako dowru, burɗe maaru ɗon gal Urusaliima. Ton o tuggi koppi bana no o woowri, nyalaade fuu nde tati, o waɗi do'a, o maŋgti Allah maako. Worɓe go njahdi, tawi Daniyel ɗon do'o, ɗon toro Allah mum. Nden ɓe njehi haa laamiiɗo ngam wolwango mo haala dooka go. Ɓe mbi'i: “Barkaama, naa a waɗani dooka ka'a lammba, nder nyalɗe cappanɗe tati taa goɗɗo toro huunde haa ɗowanteeɗo malla neɗɗo feere, sey haa maaɗa tan, to naa non, o sakkinteeɗo nder lowol barooɗe?” Laamiiɗo jaabi: “Nonnon, ka tabiti fodde umrooje Medi'en e Perezzi'en, ɗe ngaylataake.” Nden ɓe mbi'i laamiiɗo: “Daniyel, gooto nder dahaaɓe Yahuuda, teddinaay ma, barkaama. O ɗowtanaaki dooka ka a waɗani ka lammba, nyalaade fuu o ɗon waɗa do'a maako nde tati.” Nde laamiiɗo nani haala ka'a, ɓernde maako naawi masin. O yiɗi daɗnugo Daniyel. Haa naaŋge muti o ɗon tefa dabare hisnugo mo. Nden worɓe go njahdi haa maako, mbi'i: “A anndi, barkaama, fodde umrooje Medi'en e Perezzi'en, kala dooka e umroore, ko laamiiɗo tabitini fuu, ngaylataake.” Laamiiɗo umri waddugo Daniyel, ɓe cakkini mo nder lowol barooɗe. Laamiiɗo wi'i Daniyel: “Allah maaɗa mo a tiini teddingo ɗum, hisnete!” Ɓe ngaddi hayre mawnde, ɓe maɓɓi hunnduko lowol bee maare. Laamiiɗo waɗi lammba halagaare muuɗum non boo nga mawɓe muuɗum, ngam taa kiita Daniyel waylite koo seɗɗa. Nden o hooti laamorde maako. O nyaamaay, o ewnaaki boo sulaaɓe ɗakki maako, o ɗaanaaki sam. Laamiiɗo dawi cub, yaawɗi yahugo haa lowol barooɗe. Nde o ɓaditi ngol, o ewni Daniyel bee daande yurumnde, o ƴami mo: “Daniyel, jaggiiɗo Allah geeto, Allah maaɗa mo a tiini jagganaago ɗum, waawi hisnugo ma diga barooɗe na?” Daniyel jaabi mo: “A yeeɗa haa foroy, barkaama! Allah am neli malaa'ikaajo muuɗum mo maɓɓi kunnduɗe barooɗe, ɗe naawnaay yam sam ngam mi laaɓɗo yeeso maako e mi waɗaay ma boo aybe, barkaama.” Laamiiɗo seyi masin, umri wurtingo Daniyel diga lowol. Ɓe ngurtini mo, ɓe ngi'aay naawnere koo seɗɗa haa maako, ngam o hooli Allah maako. Nden laamiiɗo umri waddugo wulliiɓe Daniyel fuu, ɓe cakkini ɓe nder lowol barooɗe, kamɓe e rewɓe maɓɓe e ɓikkoy maɓɓe. Diga ɓe ciwaa yottaago haa les lowol, barooɗe ndiwi dow maɓɓe, ƴakkidi ɓe fuu. Ɓaawo man laamiiɗo Dariyus winndi bataakewol yahugo haa yimɓe nder ummaatooje e asli e ɗemɗe duniyaaru fuu, wi'ugo ni'i: “Salaaman ɗuuɗana on! Mi ɗon umra nder laamu am fuu, koo moy hula, teddina Allah mo Daniyel teddinta ɗum. Ngam kaŋko woni Allah geeto, o ɗon yeeɗa haa foroy. Laamu maako wilataako sam, baawɗe maako njinnataa haa foroy. O ɗon hisna, o ɗon rimɗina yimɓe, o ɗon waɗa alaamaaji e kaayeefiiji haa lesdi e haa asama. Kaŋko hisni Daniyel diga barooɗe!” Daniyel heɓi hayru nder laamu Dariyus non boo nder laamu Koores Persiijo. Nder nduuɓu Belsaccar laamiiɗo Baabila aranu, Daniyel hoyɗi, yi'i wahayuuji saa'i o ɗonno waali dow be'itte maako. Ɓaawoɗon o winndi koyɗol man. Ndaa fuɗɗoode maagol: O wi'i: Nder wahayu am jemmaare man mi yi'i keni nayi ummi diga asama, laanyi mbeela maŋnga. Dabbaaji maapinndiiji nayi ngurti mbeela, ɗi peerotiri ɗi fuu. Arana nanndi bee mbarooga, nga woodi bileeji dutal. Saa'i mi ɗon laara nga, bileeji maaga ɗoofaama. Nga ɓaŋgtaama e darnaama dow kosɗe maaga bana neɗɗo e nga hokkaama ɓernde neɗɗo. Nden ngi'mi ndabbaawa ɗiɗaɓa, nga nanndi bee ɓoodu. Nga ɗon ɗappini, nga ɗon jogi becce tati caka nyii'e maaga. Goɗɗo umri nga: “Dara! ƴakku kusel ɗuuɗŋgel!” Ɓaawoɗon ngi'mi ndabbaawa feere, nga nanndi bee paaɗaawu. Nga woodi bileeji colli nayi haa ɓaawo maaga. Nga woodi boo ko'e nayi. Nga hokkaama laamu dow duniyaaru. Ɓaawo man ngi'mi nder wahayuuji am jemma ndabbaawa nayaɓa, kulniiŋga e cemmbiɗŋga masin. Nga woodi nyii'e mawɗe ɗe njamndi ɓaleeri, nga ƴakki, nga sampiti, nga dammi luttuɗum fuu. Nga nanndaay bee dabbaaji naane go, nga woodi luwe sappo. Saa'i mi ɗon tiima luwe man, ngi'mi luwal feere pamaral ɗon wurto caka maaje, luwe tati ɗoofaama yeeso maagal. Ngal woodi gite bana ɗe neɗɗo, non boo hunnduko ngam wolwugo bolle mawnitiiɗe. Diga mi ɗon laara tawon: Nden leese laamu njo'inaama. Ndottiijo wari jooɗi. Limce maako ndanwi tal bana mallimallooje, gaasa hoore maako nanndi bee uuluuwol laaɓŋgol. Leeso laamu maako laati bana ɗemɗe yiite, kosɗe maago murle boo bana yiite wulŋge jaw. Maayo yiite wurti diga maago, ɗon ila. Tagaaɓe ujineeje njaggani mo, miliyoŋje ndari yeeso maako. Hiitooɓe ngari njooɗi, defte maɓɓitaama. Mi ɗon laara daliila bolle mawnitiiɗe ɗe luwal pamaral go wolwata. Saa'i mi ɗon laara, ndabbaawa nayaɓa go mbaraama, ɓanndu maaga sakkinaama nder yiite, nattinaama. Baawɗe dabbaaji goɗɗi boo ittaama, ammaa balɗe maaji ɓesdaama haa to wakkati waɗi. Jemma man ndaa boo ko ngi'mi nder wahayuuji am: Goɗɗo bana ɓii neɗɗo wardi bee duule. O yehi haa geeto diga ɓooyma go, woɗɓe njahri mo yeeso maako. O hokkaama baawɗe e tedduŋgal e laamu, yimɓe nder ummaatooje e asli e ɗemɗe fuu ɗon ɗowtano mo. Baawɗe maako nduumoto haa foroy, laamu maako wilataako sam ! Min Daniyel, mi sakli masin, wahayuuji ɗi ngi'mi kulni yam. Mi ɓaditi gooto caka dariiɓe ton, mi tori mo o faamtinammi ko woni laaɓɗum nder man fuu. Kaŋko o fassitirani yam ngol, o wi'i: “Dabbaaji maapinndiiji nayi ɗi'i ɗum laamiiɓe nayo tammiiɓe ummaago haa duniyaaru. Ammaa senaaɓe Allah Ɓaŋiiɗo keɓan laamu, njogititto ngu haa abada abadin.” Nden mi tefi anndugo maana ndabbaawa nayaɓa, nga nanndaay bee goɗɗi, nga kulniiŋga masin, nga woodi nyii'e njamndi ɓaleeri e peɗeeli njamndi mboɗeeri, nga ƴakki, nga sampiti, nga dammi luttuɗum fuu. Mi yiɗi boo anndugo maana luwe sappo dow hoore maaga e maana luwal pamaral gurtiiŋgal ɓaawo maaje go, ngal do'i luwe tati, ngal woodi gite e hunnduko, ngal wolwi bolle mawnitiiɗe, jaati maagal ɓuri ngal luwe goɗɗe go. Saa'i mi ɗon laara, luwal man honi senaaɓe Allah, jaali ɓe, haa nde geeto diga ɓooyma wari, kiita boo gooŋɗini senaaɓe Allah Ɓaŋiiɗo e saa'i yottake haa ɓe mara laamu. Mo ɗon anndina yam maana go, wi'i: “Ndabbaawa nayaɓa ɗum laamu nayaɓu ngaranŋgu haa duniyaaru. Ngu nanndataa bee laamuuji goɗɗi fuu. Ngu nyaaman duniyaaru fuu, damman ndu e sampitan ndu. Luwe sappo boo, ɗum laamiiɓe sappo waŋganɓe nder maral laamu man. Ɓaawo maɓɓe laamiiɗo goɗɗo waŋgan, kaŋko o nanndataa bee maɓɓe, o do'an laamiiɓe tato. O wolwan kalluka dow Allah Ɓaŋiiɗo, o toonyoto senaaɓe Allah boo. O anninan waylugo juulɗe e umrooje diina. Senaaɓe Allah hokkete haa juŋngo maako duuɓi tati e reeta. Nden kiita fuɗɗan, ɓe ɓortan mo, ɓe nattinan laamu maako fuu. Ammaa laamu e baawɗe e maŋngu dow laamuuji duniyaaru fuu ndokkete haa ummaatoore senaaɓe Allah Ɓaŋiiɗo. Laamu maɓɓe duumoto haa abada abadin, marɓe baawɗe fuu njagganto mo e ɗowtanto mo.” Haa ɗo haala man timmi. Min Daniyel hakkiilo am jiiɓi masin, yeeso am nyiɓɓi. Ammaa mi wi'aay ɗum koo moy. Nder nduuɓu laamiiɗo Belsaccar tataɓu, min Daniyel, mi heɓi wahayu ɗiɗaɓu. Nder wahayu man, mi ɗonno haa laamorde Suuza nder lesdi Elam. Nde mi ɗon laara wahayu man, mi ɗon dari haa maayo Ulay. Mi tijji, nden ngi'mi njawdiri mbaalu ɗon dari haa fomoonde maayo. Ndi woodi luwe ɗiɗi juutɗe. Luwal gurtiiŋgal ɓaawo ɓuri aranal juutugo. Mi yi'i njawdiri man ɗon hawa gal hiirnaaŋge e woyla e fombina. Walaa ndabbaawa waawi dartanaago ndi, walaa baawɗo hisnugo diga baawɗe maari. Ndi waɗi ko ndi yiɗi, baawɗe maari ɓurti ɓesdugo. Saa'i mi ɗon numta ɗum, njawdiri mbeewa wari diga hiirnaaŋge, taaroyi duniyaaru fuu bilaa meemugo lesdi. Ndi woodi luwal kayɗiniiŋgal gootal caka gite maari. Ndi ɓaditi njawdiri mbaalu marndi luwe ɗiɗi ndi ngi'mi haa fomoonde maayo go, ndi ukkani njawdiri mbaalu bee semmbe maari fuu. Mi yi'i ndi ɓaditi ndi. Ndi hawi ndi bee tikkere, ndi yewi luwe maari ɗiɗi fuu. Njawdiri mbaalu go waawaay dartaago. Njawdiri mbeewa dofli ndi, dammi ndi, walaa kisnuɗo njawdiri mbaalu diga baawɗe maari. Baawɗe njawdiri mbeewa man ɓurti ɓesdaago. Ammaa nde baawɗe maari ɓurti ɓesdaago, luwal maari juutŋgal yewi. Haa pellel maagal luwe nayi kayɗiniiɗe ngurti, tiiti alkibilaaji nayi fuu. Kadiboo luwal pamaral goɗŋgal wurti haa gootal nder luwe nayi man. Nden ngal mawni masin gal fombina e fuunaaŋge e lesdi ɓurndi wooɗugo. Ngal mawni haa yotti jama'aare konu asama, ngal sakkini haa lesdi yeɓre nder maare, non boo koode goɗɗe, ngal dammi ɗe. Ngal mawni haa yotti mawɗo mooɓre konu asama, ngal ittani mo kirseteeɗi nyalaade nyalaade, ngal yibbini nokkuure maako seniinde. Daliila tuurtol, mooɓre konu asama hokkaama haa juŋngo luwal go, non boo kirseteeɗi nyalaade nyalaade fuu. Ngal do'an gooŋga, ko ngal waɗata fuu timman jam. Nden nanmi malaa'ikaajo ɗon wolwa. Malaa'ikaajo feere ƴami mo: “Haa ndey kuuje gi'aaɗe nder wahayu timmata? Haa ndey tuurtol nattinoowol duurata e kirseteeɗi nyalaade nyalaade mbilete? Ndey ɓe accata dammugo mooɓre konu asama e nokkuure seniinde?” O jaabi: “Sey to kiikiiɗe e fajiri ujine ɗiɗi e teemeɗɗe tati (2.300) caalake. Nden ɓe puɗɗitan kuugal haa nokkuure seniinde.” Min Daniyel mi ɗon numta wahayu man haa mi faama ko ngi'mi. Nden tagaaɗo bana neɗɗo dari yeeso am. Nden nanmi sawtu neɗɗo ɗon hoola haa maayo Ulay, o wi'i: “Jibirilla, faamtin mo ko o yi'i.” Jibirilla ɓaditi nokkuure nde mi ɗonno dari. Nde o wari, mi hultori masin, mi do'i, mi hippi haa lesdi. O wi'i yam: “Ɓii-Aadama, faamu ko ngi'ɗa ngam wahayu man laarani wakkati timmoode.” Nde o wi'i yam ɗum, faɗɗere hoosi yam, mi do'i, mi hippi haa lesdi. Ammaa o meemi yam, o darni yam haa nokkuure nde ngonnoomi. Nden o wi'i: “Haa mi anndine no tikkere Allah timmirta ngam wakkati timmoode darnaama. Njawdiri mbaalu bee luwe ɗiɗi ndi ngi'ɗa, ɗum laamiiɓe Mediya e Persiya. Njawdiri mbeewa boo, ɗum laamiiɗo Yunaniya. Luwal maŋngal caka gite maari, ɗum laamiiɗo arano. Luwe nayi gurtiiɗe haa pellel luwal aranal yaake ngal yewa, ɗum laamuuji nayi gurtotooɗi ummaatoore man, ammaa ɗi marataa baawɗe laamu aranu. Haa timmoode laamuuji ɗi'i, to hakkeeji hakke'en ɓe'e keewi, laamiiɗo feere, elewɗo, ƴoyɗo ummoto. O semmbiɗan, ammaa naa bee baawɗe hoore maako. O huuwan halkere hayɗinannde, o heɓan jaalorgal nder kuuɗe maako. O nattinan semmbiɗɓe, non boo ummaatoore senaaɓe. Daliila baawal rikici maako, o heɓan estugo yimɓe, o hafan, o halkan ɗuuɗɓe saa'i ɓe ɗon nder salaaman. O tuurtanan koo Laamiiɗo laamlaamɓe boo, ammaa o nattan – naa bee juŋngo neɗɗo. Wahayu kirseteeɗi kiikiiɗe e fajiri laaɓi. Ammaa an, jeeɗa, ngam ɗum laarani nyalɗe daayiiɗe.” Min Daniyel mi somi masin, mi nyawi nyalɗe ɗuuɗɗe. Nden mi ummi, mi huuwi kuugal am ngam laamiiɗo. Wahayu ngu sakli yam, mi faamaay ɗum. Nder nduuɓu laamiiɗo Dariyus, ɓii Ahasuwerus, aranu, goɗɗo danygol Medi'en, laatiiɗo laamiiɗo dow lesdi Kaldiya'en, min Daniyel, saa'i man mi faami nder defte ceniiɗe no Urusaliima laatorto bille duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi bana no Jawmiraawo wolwanino annabi Yeremiya. Mi ɓaditi Jawmiraawo Allah nder do'aare e tornde e suumaye, mi jooɗi nder ndoondi e mi ɓorni limce buhuuje. Mi tori Jawmiraawo Allah am, mi waŋginani mo hakkeeji ummaatoore am, mi wi'i: “Yaa Jawmiraawo, Allah mawɗo, kulniiɗo. An, a ɗon hakkilana alkawal ma e a waɗana yiɗɓe ma e ɗowtaniiɓe umrooje ma mbooɗeeŋga. Min mbaɗi hakke, min mbaɗi aybe, min mbaɗi halleende, min tuurtani ma, min acci laawol umrooje e kiitaaji ma. Min nananaay jaggiiɓe ma annabi'en, wolwanɓe laamiiɓe amin e mawɓe amin e kaakiraaɓe amin e ummaatoore lesdi amin fuu bee innde ma. Yaa Jawmiraawo, an a adiliijo, ammaa minin Yahuudu'en jooɗiiɓe nder Urusaliima e Isra'iila'en wonɓe nder lesɗe ɓadiiɗe e daayiiɗe fuu, min cemti hannde. A saŋkiti min ngam min zammbi ma. Yaa Jawmiraawo, laamiiɓe amin e mawɓe amin e kaakiraaɓe amin, min cemti, ngam min mbaɗi hakke dow maaɗa. An Jawmiraawo Allah, a mari hinnuye e yaafuye koo to minin min tuurtani ma. Min ɗowtanaaki ma, yaa Jawmiraawo Allah amin, min tokkaaki umrooje ɗe ndokkuɗa min bee jaggiiɓe ma annabi'en. Isra'iila'en fuu ƴaɓɓi tawreeta ma, cali ɗowtanaago bolle ma. Min mbaɗi hakke dow maaɗa, ngam maajum naalooje e kunayeeje binndaaɗe nder tawreeta jaggiiɗo ma Muusa fuu ukkani min. A hiɓɓini ko mbi'ɗa dow amin e ardiiɓe min. A ukkani min sarru saatuŋgu, ko waɗi haa Urusaliima, irin man meeɗaay haa duniyaaru fuu. Kiita ka winnda nder tawreeta Muusa fuu do'i dow amin. Ammaa koo jonta boo, yaa Jawmiraawo Allah amin, min toraaki ma mo'ere, min tuubaay dow aybeeji amin, min kakkilanaay gooŋga ma. An, yaa Jawmiraawo Allah amin, a yejjitaay haala kiita ma, a hiiti min fakat. Ngam a adiliijo nder kuuɗe ma fuu. Ammaa minin min ɗowtanaaki ma. Yaa Jawmiraawo Allah amin, a wurtini ummaatoore ma lesdi Misra bee baawɗe ma mawɗe. Haa hannde fuu a waɗani innde ma tedduŋgal maŋngal. Gooŋga, min mbaɗi hakke, min mbaɗi kalluɗum. Nde nii kuuɗe ma fuu ɗe adiliije, sottin tikkere ma saatunde dow berniwol ma Urusaliima, hooseere ma seniinde. Ngam daliila hakkeeji amin e zunuubaaji kaakiraaɓe amin, taariiɓe min fuu ɗon njanca Urusaliima e ummaatoore ma. Jonta yaa Allah amin, heɗita do'a e tornde maccuɗo ma. Daliila innde ma, laar nokkuure ma seniinde yibbinaande bee yerduye. Yaa Allah am, nan, laar! Laar bille amin, laar berniwol ngol innde ma ɗon ewne ton! Min ɗon ndari, toro haa yeeso maaɗa, naa ngam kuuɗe amin adiliije, ammaa ngam hinnuye ma ɗuuɗɗo. Yaa Jawmiraawo, nan min! Yaa Jawmiraawo, yaafan min! Yaa Jawmiraawo, heɗita min! Huuw daliila innde ma, yaa Allah am, taa neeɓu ngam berniwol ngo'ol e ummaatoore nde'e, an jeyi!” Diga mi ɗonno wolwa tawon, mi ɗon waɗa do'a, mi ɗon waŋgina hakkeeji am e ɗi Isra'iila'en ummaatoore am, mi ɗon toro Jawmiraawo Allah am ngam hooseere maako seniinde, diga mi ɗon waɗa do'a tawon, Jibirilla mo ngi'no mi nder wahayu am naane go, fiiri, wari law haa am. Ɗum saa'iire nde ɓe lii'anto Allah dokke nyaamdu kiikiiɗe. O faamtini yam, o wi'i: “Daniyel, jonta mi wari faamtingo ma annabaaku go. Saa'i a fuɗɗi toraago Allah, wolde iwi diga maako e mi wari yeccugo ma nde, ngam a ɗuuɗa-samanjo. Faamu wolde nde, faamu boo maana wahayu man: Allah ta'ani ummaatoore ma e berniwol ma ceniiŋgol duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi nde joweeɗiɗi, haa o haɗa tuurtol, o itta hakke, o hefa aybe, o tabitina adilaaku nduumiiŋgu, o waɗa lammba dow wahayu e annabaaku, o moyta ɓurɗo senaago. Ngam maajum anndu e faamu ɗu'um: Diga saa'i wolde iwi haa Allah ngam nyiɓtaago Urusaliima haa wargo ardiiɗo mo Allah moyti ɗum, duuɓi joweeɗiɗi nde joweeɗiɗi caaloto. Nden nder duuɓi cappanɗe joweego e ɗiɗi (62) nde joweeɗiɗi, yimɓe nyiɓtoto Urusaliima: Laabi e gasɗe paddooje mahititte nder wakkati ɓillaaje. To duuɓi cappanɗe joweego e ɗiɗi (62) nde joweeɗiɗi go timmi, yimɓe mbaran moytaaɗo, walaa ko o heɓata. Ardiiɗo feere waran, wilan berniwol e nokkuure seniinde. Timmoode maako waran bana ilam kalkoojam, haa ragare man boo konu e halkere laatoto, bana Allah taynori. Ardiiɗo go haɓɓan e tabitinan alkawal bee yimɓe ɗuuɗɓe ngam duuɓi joweeɗiɗi. Ɓaawo duuɓi tati bee reeta o haɗan lii'anaago Allah kirseteeɗi e dokke. Haa wakeere nyiddunde, nattinoowo daroto haa to timmoode nde Allah taynori yotti dow maako.” Nder nduuɓu Koores, laamiiɗo Persiya, tataɓu, Allah wolwani Daniyel bi'eteeɗo Beltesacar. Wolde nde'e ɗum gooŋga: Haɓre mawnde waɗan. Daniyel faami wolde man, o faami boo wahayu man. Saa'i man min Daniyel mi jooɗi nder suno asaweeje tati. Mi nyaamaay nyaamdu welndu, mi nyaamaay kusel, mi yaraay inaboojam boo. Mi wujaaki sam haa asaweeje tati man caali. Nyannde noogas e nayaɓre nder lewru aranndu hitaande man mi ɗonno haa fomoonde Tigiris, maayo maŋngo. Mi tijji dow, mi yi'i goɗɗo ɓorniiɗo limce daneeje, taadiiɗo taadorgol kaŋŋeeri Ufas. Ɓanndu maako ɗon ɗelka bana hayre kirisoliti. Yeeso maako ɗon yayna bana ma'ere, gite maako laati bana tostilamji. Juuɗe maako e kosɗe maako ɗon ɗelka bana njamndi mboɗeeri ɓolinaandi. Sawtu maako ɗon iida bana hoolo jama'aare ɗuuɗnde. Min Daniyel feere am yi'i wahayu man. Wonduɓe bee am ngi'aay koo ɗume, ammaa kulol maŋngol naŋngi ɓe, ɓe ndoggi haa ɓe nyukko. Mi lutti feere am, mi ɗon yi'a wahayu mawɗo oo. Semmbe am fuu jinni, yeeso am nyiɓɓi jamum, mi tampi. Mi nani bolle maako. Nde mi ɗon nana bolle ɗe'e, faɗɗere hoosi yam, mi hippi dow lesdi. Nden juŋngo goɗɗo meemi yam, darni yam dow juuɗe am e koppi am nde mi ɗonno diwna tawon. Nden o wi'i yam: “Daniyel, a ɗuuɗa-samanjo. Umma, faamu ko mi wi'ete e dara haa nokkuure nde ngonɗa ngam Allah neli yam haa maaɗa.” Nde o wi'i ɗum, mi ummi mi dari, mi ɗon diwna. Nden o wi'i: “Taa hul, Daniyel! Allah ma nani do'a ma diga nyannde aranndeere nde tefɗa faamu e leesnuɗa hoore ma yeeso maako. Min mi wari ngam daliila do'a ma. Ammaa malaa'ikaajo aynoowo laamu Perezzi'en dartani yam nyalɗe noogas e go'o. Nden Mika'iilu, gooto nder hoore'en malaa'ika'en, wari, walli yam, mi jooɗi ton kommbi laamiiɓe Perezzi'en. Mi wari jonta ngam faamtingo ma ko heɓata ummaatoore ma yeeso ɗo ngam woodi boo wahayu ngam nyalɗe garanɗe ɗe'e.” Nde o ɗon wolwa bolle ɗe'e, mi turi hoore am les, mi waawaay wolwugo. Nden tagaaɗo nannduɗo bee neɗɗo meemi hunnduko am. Mi maɓɓiti hunnduko, mi waawi wolwugo fahin. Mi wi'i dariiɗo yeeso am: “Jawmam, cakle ukkanake yam e mi walaa semmbe fahin daliila wahayu man. Min mi maccuɗo dariiɗo yeeso ma, an jawmam. Noy mbolwiranmi bee maaɗa? Mi tampi masin, poofɗe am maa ɗon ta'a!” Fahin nannduɗo bee neɗɗo go meemi yam, semmbiɗini yam, wi'i yam: “Taa hul, an ɗuuɗa-samanjo! Salaaman wonda bee ma, tiɗɗin ɓernde!” Diga o ɗon wolwa tawon mi heɓti semmbe am. Nden mbi'mi: “Jawmam, wolwu ngam a semmbiɗini yam.” Nden o wi'i: “A anndi ngam ɗume ngarmi haa ma na? Sey mi loro jonta, mi haɓa bee malaa'ikaajo aynoowo Persiya. Saa'i mi ɗon dilla, malaa'ikaajo aynoowo Yunaniya waran. Ammaa sey mi anndine ko winnda nder Deftere Gooŋga. Walaa mo wallatammi nder konu bee maɓɓe, sonaa Mika'iilu, malaa'ikaajo aynoowo on.” Nder nduuɓu laamiiɗo Dariyus, Mediijo, aranu, min Daniyel, mi ɗonno kommbi maako ngam wallugo e semmbiɗingo mo. Jonta, haa mi anndine gooŋga: “Laamiiɓe tato laamanto Persiya. Nden nayaɓo waran, o ɓurdan ɓeya go fuu risku. Nde baawɗe maako ɓesdi daliila risku maako, o umminan yimɓe fuu ngam haɓugo bee laamu Yunaniya. Ammaa laamiiɗo cemmbiɗɗo waran. Kaŋko o laamoto bee baawɗe mawɗe, o waɗan ko o yiɗi fuu. To o tabiti, laamu maako do'oto, senndoto haa alkibilaaji nayi fuu. Yimɓe danygol maako keɓataa ngu, baawɗe maagu boo ustan, ngu wilete, woɗɓe laamoto pellel maɓɓe. Nden laamiiɗo fombina semmbiɗan. Ammaa gooto caka mawɓe honooɓe maako ɓuran mo semmbe, o laamoto bee baawɗe mawɗe. Ɓaawo duuɓi seɗɗa, laamiiɗo fombina hokkan ɓiyum debbo haa laamiiɗo woyla ngam soobrugo bee maako, laamiiɓe ɓe'e kaɓɓan alkawal. Ammaa ɓiɗɗo debbo oo waawataa jogitaago baawɗe muuɗum, danygol maako boo dartataako. Wakkati man, ɓiɗɗo debbo oo e ɗoftooɓe ɗum e baaba muuɗum e balluɗo ɗum, ɓe mbareteeɓe. Banndiraawo maako gooto ummoto haa pellel maako, o nastan hisrude laamiiɗo woyla, o haɓan bee mooɓre konu muuɗum, o jaaloto ɓe. O hoocan labbi maɓɓe e suuraaji maɓɓe ɓolinaaɗi e kuuje maɓɓe ɗuuɗa-samanje ɗe cardi e kaŋŋeeri, o yahran ɗi haa Misra. Nden o daayoto laamiiɗo woyla duuɓi seɗɗa. Ɓaawo man laamiiɗo oo ukkanto laamiiɗo fombina, nden o loroto haa lesdi maako. Nden ɓiɓɓe laamiiɗo woyla taaskanto konu, ɓe mooɓtan honooɓe ɗuuɗɓe. Mooɓgal nga'al ummoto, suddan lesdi bana maayo teelanŋgo, ngal saaloto e ngal ummoto fahin ngam haɓugo haa yotto hisrude laamiiɗo. Laamiiɗo fombina tikkan, yahan haɓugo bee laamiiɗo woyla. Jama'aare konu woyla yanan haa juŋngo maako. Laamiiɗo fombina dahan jama'aare haɓɓaande nde'e. Ɓernde maako mawnititto, o mbaran ujineeje ɗuuɗɗe caka maɓɓe ammaa o jaalaataako. Laamiiɗo woyla loroto, mooɓtan jama'aare konu ɓurannde nde naane ɗuuɗugo. Ɓaawo duuɓi seɗɗa o wardan fahin bee jama'aare konu mawnde e kuuje konu ɗuuɗɗe. Wakkati man ɗuuɗɓe ummanto laamiiɗo fombina. Woɗɓe toonyooɓe nder ummaatoore maaɗa mbaɗan tuurtol ngam hiɓɓingo wahayu go, ammaa ɓe pergoto. Laamiiɗo woyla waran hippugo berniwol cemmbiɗŋgol, ɓe mbaagan lesdi ɗakki mahol, ɓe nyaaman ngol. Honooɓe fombina waawɓe konu, koo suɓaaɓe maɓɓe ndartataako, ɓe keɓataa semmbe ngam dartaago. Konneejo nastuɗo lesdi maɓɓe waɗan ko o yiɗi fuu, walaa mo waawata dartango mo. O daroto haa lesdi ɓurndi wooɗugo o nattinan ko o yiɗi fuu. Laamiiɗo woyla anninto wargo bee baawɗe laamu mum fuu ngam soobrugo bee laamiiɗo fombina, o hokkan mo ɓiyiiko debbo. Bana nii o ɗaɓɓirta halkugo mo, ammaa dabare maako nafataa, ɗum waɗataako. Ɓaawo man o waylititto gal ummaatooje haa fomoonde mbeela, o jaaloto ɗuuɗɗe maaje. Ammaa ardiiɗo konu timminan mawnitaare maako, laamiiɗo oo waatataako koo ɗume Nden o lortoto haa berniiji cemmbiɗɗi nder lesdi maako, ammaa o fergoto, o do'oto. Bana non o halkirta. Goɗɗo feere laamoto haa pellel maako. Kaŋko o nelan toonyoowo nder nokkuure teddunde nder laamu. Ammaa ɓaawo duuɓi seɗɗa, o mbareteeɗo, naa bee konu, naa daliila tikkere boo.” “Ɓaawo man goɗɗo jawaaɗo, mo he'aay teddineego, waɗan rikici, jaɓtan laamu saa'i ummaatoore ɗon nder de'itaare. O halkan jama'aaje konu teelanɗe yeeso maako, o halkan koo hooreejo ummaatoore Alkawal boo. O haɓɓan alkawal bee woɗɓe, ammaa o zammboto ɓe. Koo to yimɓe maako ɗuuɗaay, o ɓesdan baawɗe. Nder de'itaare, o nastan nder geɓe lesdi ɓurɗe semmbe. O waɗan ton kuuɗe ɗe baabiraaɓe e kaakiraaɓe maako meeɗaay sam. Keɓal konu fuu boo o yeɗanan yimɓe maako. O numan boo dabareeji dow cuuɗi cemmbiɗɗi, ammaa ɗum neeɓan wakkati seɗɗa non. Nden o tiɗɗinan semmbe e ɓernde maako, o darnan mooɓre konu ɗuuɗnde ngam honugo laamiiɗo fombina. Kaŋko boo o taaskitinan mooɓre ɗuuɗnde, semmbiɗnde masin ngam haɓre bee oya. Ammaa o tabitittaako ngam ɓe kaɓɓan dabareeji dow maako. Nyaamdanɓe bee maako ndo'an mo. Mooɓre konu maako jaalete, honooɓe maako ɗuuɗɓe maayan. Nden laamiiɓe ɗiɗo ɓe nufoto kalluɗum, ɓe pewpewtiran koo to ɓe nyaamdan pellel gootel boo. Ammaa nufaye maɓɓe hiɓɓataa, ngam wakkati timmoode siwaa. Laamiiɗo woyla hootan lesdi muuɗum bee jawdi ɗuuɗndi. O hoocan anniya dartanaago ummaatoore nde Allah haɓɓi alkawal bee maare. O waɗan ko fottani mo, nden o hootan. To wakkati waɗi, o ummanto Lesdi Fombina fahin. Ammaa ɗum timmataa bana naane. Kitti'en ummoto dow maako bee koommbooje, o tampan nden o loroto. O ukkan tikkere maako dow ummaatoore nde Allah haɓɓi alkawal bee maare. Nden o lortan, o yerdoto numo accuɓe alkawal nga'al. Honooɓe ɓe o neli ummoto, ɓe coɓnan nokkuure seniinde laatiinde hisrude. Ɓe kaɗan lii'anaago Allah kirseteeɗi nyalaade nyalaade, ɓe njo'inan ko wi'ete nyidduɗum nattinoojum. Fiistuɓe alkawal Allah, laamiiɗo estan ɓe bee pewe mum. Ammaa ummaatoore anndunde Allah muuɗum dartoto bee semmbe. Marɓe faamu, wonɓe caka ummaatoore paamtinan ɗuuɗɓe. Wakkati seɗɗa woɗɓe maɓɓe ɓe mbareteeɓe bee kaafahi malla bee yiite, woɗɓe ɓe ndaheteeɓe, woɗɓe boo ɓe njaɓtan kuuje maɓɓe. Saa'i torra ka'a, ɓe keɓan ballal seɗɗa, woɗɓe boo kawtanan ɓe nder rikici. Marɓe faamu woɗɓe ɓe mbareteeɓe. Ɗum laatoto ngam laɓɓingo e senugo yimɓe, haa to timmoode wari, ngam wakkati maare siwaa. Laamiiɗo waɗan ko fottani mo. O mawnititto, o laaran hoore maako bana o ɓuri ɗowanteeɓe fuu mawnugo, o wolwan bolle elewɗe dow Allah Ɓaŋiiɗo. O heɓan hayru haa to tikkere Allah hiɓɓi ngam Allah waɗan ko o taynori. Laamiiɗo oo hakkilantaa ɗowanteeɓe kaakiraaɓe muuɗum. O hakkilantaa ɗowanteeɗo mo rewɓe ngiɗi, koo ɗowanteeɗo feere, ngam o mawninan hoore maako dow koo ɗume fuu. Ammaa o teddinan ɗowanteeɗo aynoowo berniiji cemmbiɗɗi. O lii'oto kaŋŋeeri e cardi e kaa'e marɗe saman e dokke goɗɗe haa ɗowanteeɗo mo kaakiraaɓe maako anndaano. O hippan kisruɗe cemmbiɗɗe bee ballal ɗowanteeɗo jananno. Jaɓɓe mo bana laamiiɗo fuu, o teddinan ɓe, o hokkan ɓe baawɗe dow yimɓe ɗuuɗɓe, o warjoto ɓe babe boo. To wakkati timmoode yottake, laamiiɗo fombina ukkanto mo. Laamiiɗo woyla jippoto dow maako bee mootaaji pucci e wa'iiɓe pucci e koommbooje ɗuuɗɗe. O nastan lesɗe goɗɗe, o suddan ɗe bana maayo teelanŋgo, o saaloto. O nastan boo lesdi ɓurndi wooɗugo, o mbaran ton yimɓe ɗuuɗɗe. Ammaa lesɗe Edoom e Mo'ab e mawɓe Ammoon ndaɗan. O yowan baawɗe maako dow lesɗe ɗuuɗɗe, koo Misra boo daɗataa mo. O jaɓtan ndesaaji Misra: kaŋŋeeri e cardi e kuuje ɗuuɗa-samanje goɗɗe fuu. Yimɓe Libiya e Etiyopiya leestanan mo. Ammaa ɓaawo man kubaruuji garanɗi diga fuunaaŋge e woyla kulnan mo. Ngam maajum o tikkan masin, o wurtoto ngam halkugo e nattingo yimɓe ɗuuɗɓe. O darnan laymaaji laamorde maako hakkunde beeli gal hooseere ɓurnde wooɗugo waato hooseere seniinde. Nden balɗe maako timman, walaa ballanɗo mo.” “Saa'i man Mika'iilu, malaa'ikaajo mawɗo, aynoowo ummaatoore ma waŋgan. Saa'iire ɓillaare naawnde laatoto, irin maare meeɗaay laataago diga ummaatooje njooɗi. Saa'i man yimɓe ummaatoore ma, ɓe inɗe muuɗum'en ɗon mbinndi nder deftere kisan. Waaliiɓe ɗuuɗɓe nder mbulwuldi pinan, woɗɓe ngam ngeendam nduumiiɗam, woɗɓe boo ngam semteende e mbustu nduumiiŋgu. Marɓe faamu njaynan bana jayŋgol asama, ekkitinɓe laawol adilaaku haa ɗuuɗɓe njaynan haa foroy bana koode asama. Daniyel, taa yeccu koo moy bolle ɗe'e, takku deftere nde'e haa wakkati timmoode wara. Ɗuuɗɓe ɗaɓɓan faamugo ko laatoto e faamu ɓesdoto.” Nden min Daniyel mi yi'i worɓe woɗɓe ɗiɗo ɗon ndari: Gooto haa fomoonde maayo nde'e, gooto boo haa ndeya. Gooto maɓɓe wolwani ɓorniiɗo limce daneeje go dariiɗo haa dow maayo go, ƴami mo: “Ndey kuuje kayɗiniiɗe ɗe'e timmata?” Kaŋko o ɓaŋgti juuɗe maako ɗiɗi fuu heedi asama, mi nani o hunori bee innde Allah duumiiɗo: “Lutti duuɓi tati bee reeta. Kuuje ɗe'e fuu kiɓɓoto, saa'i baawɗe ummaatoore seniinde nattinte fuu.” Mi nani ko o wi'i, ammaa mi faamaay. Ngam maajum ƴammi: “Jawmam, noy kuuje ɗe'e timmirta?” O jaabi: “Yah, Daniyel! Sey wahayuuji ɗi'i cuuɗe, ɗi takke haa timmoode wara. Ɗuuɗɓe laaɓan, cenoto. Ammaa halluɓe tokkoto waɗugo kalluɗum, kamɓe fuu ɓe paamataa, sey marɓe faamu tan paamata. Ɓaawo ɓe kaɗi lii'anaago Allah kirseteeɗi nyalaade nyalaade, ɓe njo'ini nyidduɗum nattinoojum boo, nyalɗe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe joweenayi (1.290) caaloto. Barka laatanto munyanɓe, reenanɓe haa nyalɗe ujineere e teemeɗɗe tati e cappanɗe tati e jowi (1.335) caalo. An boo Daniyel, munyu haa timmoode. A maayan, ammaa a ummititto ngam keɓa geɗal ma haa timmoode zamanu.” Ndaa wolde nde Jawmiraawo wolwani Hose'a ɓii Beeri nder zamanu Uzziya e Yotam e Akas e Hezekiya, laamiiɓe Yahuuda e nder zamanuuji Yerobo'am ɓii Yo'as, laamiiɗo Isra'iila. Ndaa nii Jawmiraawo fuɗɗi wolwugo bee hunnduko Hose'a: O wi'i Hose'a: “Yah, te'u debbo daakaareejo, danydu ɓiɓɓe daakaareeku bee maako, ngam yimɓe lesdi am ɗon mbaɗa daakaareeku bee labbi, ɓe acci yam min Jawmiraawo.” Hose'a yehi, ɓaŋgi Gomer ɓii Dibilayim. Debbo oo reedi, o danyani mo ɓiɗɗo gorko. Jawmiraawo wi'i Hose'a: “Inndu mo Yisre'el, ngam lutti wakkati seɗɗa, mi hiitoto saare Yehu, ngam ɓe ndufi ƴiiƴam haa Yisre'el. Mi nattinan laamu Isra'iila. Nyalaade man ngewanmi lagaawal Isra'iila nder yayre Yisre'el.” Debbo go reedi fahin, o danyi ɓiɗɗo debbo. Jawmiraawo wi'i Hose'a: “Inndu mo Lo-Ruhama, waato Enɗaaka, ngam mi tokkataako enɗugo laamu Isra'iila fahin, mi yaafataako ɓe sam. Ammaa mi enɗan yimɓe laamu Yahuuda, min Jawmiraawo Allah maɓɓe, mi hisnan ɓe. Mi hisnataa ɓe bee lagaawal malla kaafahi malla haɓre malla pucci malla wa'iiɓe ɗi.” Ɓaawo debbo go enti Lo-Ruhama, o reedi kadiboo, o danyi ɓiɗɗo gorko. Jawmiraawo wi'i Hose'a: “Inndu mo Lo-Ammi, waato Naa-ummaatoore-am, ngam onon naa on ummaatoore am, min boo naa mi Allah mooɗon.” “Ammaa saa'i waran haa limgal yimɓe Isra'iila laato bana njaareendi haa maayo, walaa baawanɗo foondugo e limugo ndi. Haa nokkuure nde goɗɗo wi'no ɓe: Naa on ummaatoore am! Yimɓe mbi'an ɓe: On ɓiɓɓe Allah geeto. Nden yimɓe Yahuuda e yimɓe Isra'iila fuu kawtan. Ɓe laaminan ardiiɗo gooto dow maɓɓe, ɓe ardanto lesdi maɓɓe, ngam nyalaade Yisre'el laatoto mawnde. Mbi'e deerɗiraaɓe mon worɓe: Ammi, waato: On ummaatoore am, deerɗiraaɓe mon rewɓe boo: Ruhama, waato: On enɗaaɓe.” “Ngulle daada mooɗon, ngulle mo! Ngam naa o debbo am, min boo naa mi goriiko. Sey o itta alaamaaji daakaareeku haa tiinde maako, o itta alaamaaji njeenu haa enɗi maako. To naa non, mi ɓortan mo fuu, o laato temmbo bana nyannde o danya. Mi laatinan mo bana ladde hamaadaare, mi laatinan mo harde yoornde, mi mbaran mo bee ɗomka. Mi enɗataa ɓikkoy maako, ngam koy ɓikkoy daakaareeku. Ngam daada maakoy danyɗo koy waɗi daakaareeku e cemtiniiɗum. Ngam o wi'i: Sey mi tokko waaye'en yiɗɓe yam, hokkanɓe yam nyaamdu e ndiyam e gaasa baali e limce ɗigguɗe e nebbam e njaramji. Ngam maajum cukkanmi laawol maako bee gi'e, mi maɓɓan ngol bee paddirɗum, ngam taa o heɓta laabi maako. O tokkoto waaye'en yiɗɓe mo, ammaa o jokkataako ɓe. O ɗaɓɓitan ɓe, ammaa o tawataa ɓe. Nden o wi'an: Sey mi loro haa goram arano, ngam naane mi ɗonno seyi ɓuri jonta. O annditaay min hokki mo alkamaari e inaboojam kesam e nebbam. Mi ɗuɗɗinani mo cardi e kaŋŋeeri. Ammaa ɓe kuuwtiniri ndi ngam Ba'al. Ngam maajum mi waran mi hoocita alkamaari am e inaboojam am kesam nder wakkati maaji, mi hoocitan gaasa baali am e leŋ am ko suddanno temmbuki maako. Jonta cudditanmi les maako haa gite waaye'en maako yiɗɓe mo, walaa kisnanɗo mo diga juŋngo am. Mi haɗan seyo maako fuu, non boo juulɗe maako, waato juulɗe lewru hesru e nyalɗe ciwtorɗe maako e juulɗe maako goɗɗe fuu. Mi wonnan inabooje maako e ibbi maako, ɗum o wi'i: Kanjum ɗum laati ngeenaari am ndi waaye'en yiɗɓe yam ndokki yam. Min Jawmiraawo mi laatinan ɗum guuɓe meere, dabbaaji ladde nyaaman ɗum. Bana non mi hiitorto mo ngam nyalɗe Ba'alji, labbi maako, saa'i o wulani ɗi uurle, o jaagnori bee halagaare e koɗel, o tokki waaye'en yiɗɓe mo. Ammaa min, o yejjiti yam.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ngam maajum, ndaa mi estan mo. Mi yahran mo haa ladde hamaadaare, mi ɗelmitina ɓernde maako ton. Diga ton boo mi hokkitan mo gese inabooje maako, mi waylitan waadiwol Akor, ngol laatano mo nastirde tammunde. Ton o jaaboto ewnaandu am bana nder nyalɗe o paanyono, nde o wartino diga lesdi Misra.” Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade nde mbaɗanmi bana non, a ewnatam: Goram. A meetataa ewnugo yam: Ba'al am. Mi ittan inɗe Ba'alji nder hunnduko maaɗa, walaa mo siftorta inɗe maaji fahin. Nyalaade maajum kaɓɓanmi alkawal ngam maɓɓe bee dabbaaji ladde e colli asama e ladooji dow lesdi, mi yewan lagaawal e kaafahi, mi timminan haɓre nder lesdi, haa ɓe keɓa siwtaago nder de'ere. Mi haɓɓan teegal bee maaɗa haa abada, mi haɓɓan ngal bee maaɗa dow adilaaku e gooŋga e mbooɗeeŋga e hinnuye. Mi haɓɓan teegal bee maaɗa dow gooŋgaaku, an boo a anndan Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade maajum njaabantoomi asamanji. Kanji boo ɗi njaabanto lesdi. Lesdi jaabanto alkamaari e inaboojam kesam e nebbam, kanji boo ɗi njaabanto Yisre'el. Mi aawan mo ngam am nder lesdi. Mi enɗan Lo-Ruhama, mi wi'an Lo-Ammi: An woni ummaatoore am. Kaŋko boo o wi'atam: Allah am.” Jawmiraawo wi'i yam: “Yah fahin, yiɗ debbo jeenoowo mo waaye feere yiɗi go. Yiɗ mo kal-kal bana Jawmiraawo yiɗiri yimɓe Isra'iila, koo ɓe ngayliti haa ɗowanteeɓe woɗɓe, ɓe ngiɗi tame inabooje joorɗe.” Mi yehi, mi sootti mo bee ceede cardi sappo e jowi e sa'iiruuri baakin buhuuje ɗiɗi bee reeta. Mi wi'i mo: “Sey a duura haa am, taa waɗ daakaareeku, taa hawtu bee koo moy. Min boo mi hawtataa bee maaɗa.” Ngam Isra'iila'en njooɗoto haa duura bilaa laamiiɗo, bilaa ardiiɗo, bilaa kirseteeɗi, bilaa daŋraŋge labbi, bilaa ɗanciki limanjo, bilaa labbi saare. Ɓaawo maajum ɓe tuuban, ɓe ngaylititto haa Jawmiraawo Allah maɓɓe e Daawuda laamiiɗo maɓɓe. Nder nyalɗe ragareeje ɓe ngaran bee diwnugo haa Jawmiraawo e mbooɗeeŋga muuɗum. Hose'a wi'i: “Onon Isra'iila'en, nane wolde Jawmiraawo: Min Jawmiraawo mi woodi daliila wullaago on, onon jooɗiiɓe nder lesdi ndi'i, ngam walaa gooŋgaaku malla mbooɗeeŋga malla anndal Allah nder lesdi ndi, sey naalooje e pewe e mbar-hoore e nguyka e daakaareeku e toonyaare e dufki ƴiiƴam dow dufki ƴiiƴam. Ngam maajum lesdi sunoto, jooɗiiɓe ton fuu tampan, non boo dabbaaji ladde e colli asama. Koo liɗɗi nder mbeela boo mbaatan. Ammaa taa koo moy wullo, taa koo moy fela goɗɗo boo, ngam ummaatoore ma nanndi bee wullooɓe liman'en. Onon on pergoto nyalawma, annabiijo gonduɗo bee maaɗa fergoto jemma, mi halkan daada ma boo. Ummaatoore am ɗon halka ngam nde walaa anndal. An a wudini anndal, ngam maajum min boo mi wudinte diga kuugal limanku am. A faalaay tawreeta Allah maaɗa, ngam maajum min boo mi faalataa ɓiɓɓe maaɗa. Ɓe ɓesdi ɗuuɗugo, ɓe ɓesdi boo waɗugo hakke dow am. Mi laatinan tedduŋgal maɓɓe toskaare. Ɓe ɗon nyaama kirseteeɗi ɗi ummaatoore am lii'anto yam ngam ittugo hakke, ɓe ngiɗi boo nastingo ummaatoore nder hakke bana maɓɓe. Ngam maajum limanjo heɓan kiita kal-kal bana ummaatoore. Mi hiitoto mo ngam daliila gikku maako, mi yoɓan mo fodde kuuɗe maako kalluɗe. Ɓe nyaaman, ammaa ɓe kaarataa. Ɓe mbaɗan daakaareeku, ammaa ɓe ɗuuɗataa, ngam ɓe acci ɗowtanaago Jawmiraawo. Daakaareeku e inaboojam kiɗɗam e inaboojam kesam ittan hakkiilo. Ummaatoore am ɗon ƴama labbi maare ɗi leggal, nde ɗon sarwo sawru hatti maare. Ngam ruuhu daakaareeku majjini nde, haa nde waɗi njeenu dow Allah maare, nde tuurtani mo. Ɓe ɗon lii'o kirseteeɗi dow geereeje kooseeje, ɓe ɗon ngula dokke dow towndiije, les leɗɗe mawɗe bilititɗe ɗe ɗowdi maaje wooɗi. Ngam maajum ɓiɓɓe mon rewɓe mbaɗan daakaareeku, esiraaɓe mon rewɓe boo laatoto jeenooɓe. Ammaa mi hiitataako ɓiɓɓe mon rewɓe ngam daakaareeku muuɗum'en, koo rewɓe ɓiɓɓe mon ngam njeenu muuɗum'en. Ngam onon bee ko'e mooɗon on ɗon nyukko bee rewɓe daakaare'en, on ɗon lii'o kirseteeɗi hawtaade bee rewɓe waɗooɓe daakaareeku ngam rewugo labbi. Bana nii ummaatoore sooya anndal ɗon halka. To an Isra'iila, a laatake daakaareejo, walaa haaje Yahuuda boo nasta nder hakke. Taa njehe haa Gilgal, taa njehe haa Baytawiina, taa kune bee wi'go: Fakat bana Jawmiraawo o geeto! Isra'iila laati saata-hooreejo bana nagge. Jonta min Jawmiraawo mi duran ɗum bana bortel nder ngaynaaka njaaska na? Yimɓe Efrayim ɗakkotiri bee labbi. Acce ɓe! To wuykere maɓɓe jinni boo, ɓe accataa waɗugo daakaareeku. Mawɓe maɓɓe ɓuri yiɗugo toskaare. Henndu wiftoto ɓe bee bileeji muuɗum, ɓe cemtan ngam daliila kirseteeɗi maɓɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Nane, onon liman'en! Keɗite booɗɗum, onon Yimɓe laamu Isra'iila! Keɗite, onon yimɓe saare laamiiɗo! Ngam haa mooɗon kiita wari. Ammaa on laati tuuforgol haa Mispa e zubaawol be'itaaŋgol dow hooseere Taboora. Ɓe ngasi ngaska lugguka haa Sittim. Ngam maajum ɓoccanmi ɓe fuu. Mi anndi Efrayim. Isra'iila suuɗaaki yeeso am. Jonta Efrayim waɗi daakaareeku, Isra'iila soɓi. Kuuɗe maɓɓe ɗon kaɗa ɓe loraago haa Allah maɓɓe, ngam ruuhu daakaareeku ɗon caka maɓɓe, ngam ɓe anndaa yam min Jawmiraawo. Mawnitaare Isra'iila laati wullaandu dow hoore mum. Isra'iila e Efrayim pergoto ngam aybeeji muuɗum'en, Yahuuda boo fergoto hawtaade bee maɓɓe. Ɓe ngardan bee dammooji maɓɓe e na'i maɓɓe ngam ɓe ɓadita Jawmiraawo, ammaa ɓe tawataa mo, o daaytake ɓe. Ɓe zammbi Jawmiraawo, ngam ɓe ndanyi ɓiɓɓe njaalu'en. Ammaa jonta, nder lewru wooru tan, ɓe kalkan, kamɓe bee jawdi maɓɓe. Kadi puufe luwal haa Gibiya, puufe ngal haa Rama, koole haa Baytawiina: Benyamin, konne'en ɗon ɓaawo ma! Nyalaade mi waɗata kiita, Efrayim laatoto winnde. Mi anndinan le'i Isra'iila ko tammi wargo fakat. Ardiiɓe Yahuuda laati bana sottinooɓe keeri. Mi rufan tikkere am dow maɓɓe bana ndiyam. Efrayim yiɗi tokkaago meereejum. Ngam maajum o toonyaama, kiita do'i mo. Mi laatanto Efrayim bana mbordi, mi laatanto Yahuuda bana nyawu nyaamoowu i'e. Efrayim yi'i nyawu muuɗum, Yahuuda boo yi'i huuduure muuɗum. Nden Efrayim yehi Assuura, neldi laamiiɗo mawɗo habaru. Ammaa kaŋko o waawataa yamɗitingo on, o waawataa hurgugo huuduure mooɗon. Ngam min mi laatanto Efrayim bana mbarooga, mi laatanto Yahuuda bana mbarooga cemmbiɗŋga. Mi seekan, nden mi dilla. Mi jaɓtan, walaa kisnanɗo ɓe. Mi dillan, mi loro haa nokkuure am, sey to ɓe tuubi, ɓe ɗakkotiri bee am, sey to ɓe torake yam bee tiinaare ngam ɓillaare maɓɓe.” Hose'a wi'i: “Ngare, en lorto haa Jawmiraawo! Kaŋko o seeki en, o yamɗitinan en boo. O fiyi en, o haɓɓan kuuduuje meeɗen boo. Ɓaawo nyalɗe ɗiɗi o yeeɗitinan en, nyannde tataɓre o ummitinan en, haa en ngeeɗita yeeso maako. Annden Jawmiraawo, tiinooɗen anndugo mo. O waŋganan en bana no fajiri weetirta fakat. O waranan en bana iyeende, bana no iyeende ragareere yarnirta lesdi.” Jawmiraawo wi'i: “An Efrayim, ɗume mi waɗante? An Yahuuda, ko mbaɗanmi ngam ma? Mbooɗeeŋga mooɗon ɗon nanndi bee ruulde fajiri, bana saawawre fajiri sottannde law. Ngam maajum paɗɗanmi ɓe bee habaru annabi'en, mi mbaran ɓe bee bolle hunnduko am. Fakat kiita am waŋgan bana annoora. Ngam mbooɗeeŋga ngiɗmi, naa kirseteeɗi. Anndal Allah ngiɗmi, naa guleteeɗi. Ammaa kamɓe ɓe ɗowtanaaki alkawal am haa Adama, ɓe zammbi yam ton. Gile'at ɗum berniwol halluɓe, keewŋgol batte ƴiiƴam. Mooɓre liman'en ɗon waaltano yimɓe bana fasooɓe laawol. Ɓe ɗon mbara haa laawol yahugo Sikem, ɓe ɗon kuuwa kuuɗe kalluɗe masin. Haa nder Isra'iila ngi'mi kulniiɗum nyidduɗum. Haa ton Efrayim ɗon waɗa daakaareeku, ton Isra'iila soɓi. An Yahuuda, ngam maaɗa boo, codol taaskaama, to mi wartiri joonde yimɓe ummaatoore am bana naane.” Jawmiraawo wi'i: “Nde ngiɗmi nyawndugo Isra'iila fuu, aybe Efrayim e kuuɗe Samariya kalluɗe mbaŋgi. Ngam ɓe ɗon pewja. Wuyɓe ɗon nasta cuuɗi, fasooɓe ɗon njaɓta dow laabi. Ammaa ɓe numataa mi ɗon siftora halleende maɓɓe fuu! Jonta kuuɗe maɓɓe ɗon taari ɓe, mi ɗon yi'a ɗe. Ɓe ɗon ceyna laamiiɗo bee halleende maɓɓe, ardiiɓe boo bee pewe maɓɓe. Ɓe fuu ɓe jeenooɓe, ɓe nanndi bee tamsirdu wulndu jaw ndu tamsoowo acci yiite ɗon wula nder maaru, wakkati o jiiɓi kuroori haa ndi ufo. Haa nyalaade juulde laamiiɗo maɓɓe, ardiiɓe nyawi bee nguykinoojam, laamiiɗo naŋngindiri juuɗe bee jancooɓe. Wakkati man ɓe fuu ɓe ɗon nufo kalluɗum, ɓerɗe maɓɓe nguli bana tamsirdu. Jemmaare fuu tuurtol maɓɓe waŋgata tawon, ammaa fajiri ngol wulan bana yiite. Ɓe fuu ɓe ɗon ngula bana yiite tamsirdu ngam halkugo hiitooɓe maɓɓe. Laamiiɓe maɓɓe ndo'i gooto gooto fuu. Ammaa walaa koo gooto maɓɓe toroto yam ballal. Efrayim ɗon jillindira bee ummaatooje goɗɗe. Efrayim laati bana tamseere sa'aande wakeere woore tan, nde waylitaaka. Jananɓe nyaami semmbe maako, o anndaa. O waɗi dandanndi, o anndaa. Mawnitaare Isra'iila ɗon seedo dow hoore mum, ammaa ɓe lortaaki haa Jawmiraawo Allah maɓɓe, ɓe ngaylitaaki haa maako ngam haala man fuu. Efrayim laati bana poola kumiiŋga nga walaa hakkiilo. Ɓe ewni Misra ngam ballal, ɓe njehi haa Assuura boo. To ɓe ndilli, mi we'itan zubaawol am dow maɓɓe, mi jippina ɓe bana colli asama. Mi hiitoto ɓe bana aartumi reentingo jama'aare maɓɓe. Bone laatanto ɓe, ngam ɓe ndoggi yam daayiiɗum. Halkere ukkanto ɓe, ngam ɓe tuurtani yam. Mi soottanno ɓe, ammaa ɓe mbolwi pewe dow am. Nde ɓe mboyi ɓe waaliiɓe dow daage maɓɓe, ɓe toraaki yam nder ɓerɗe maɓɓe. Ɓe ɗon ƴaro ɓalli maɓɓe ngam ɓe keɓa alkamaari e inaboojam kesam. Ammaa min, ɓe ɗon tuurtanammi. Min mi ekkitini ɓe, mi semmbiɗini juuɗe maɓɓe. Ammaa kamɓe ɓe ɗon nufo kalluɗum dow am. Ɓe ɗon ngaylito, ammaa naa heedi am. Ɓe ɗon bana lagaawal bonniiŋgal. Ardiiɓe maɓɓe ndo'orto bee kaafahi, ngam daliila ɗemɗe maɓɓe elewɗe. Ngam daliila man yimɓe lesdi Misra njalata ɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Fuufu luwal konu! Konne'en ɗon ukkano lesdi am bana jigaawal, ngam ɓe ɗowtanaaki alkawal am, ɓe tuurtani tawreeta am. Ɓe ɗon mboyanammi: Yaa Allah, minin Isra'iila'en min anndi ma! Ammaa Isra'iila'en ngudini mbooɗeeŋga. Sey konne'en ukkano ɓe! Ɓe laamini laamiiɓe, ammaa naa dow umroore am. Ɓe ndarni ardiiɓe bilaa anndaaŋgal am. Ɓe mbaɗi labbi bee cardi e kaŋŋeeri maɓɓe. Bana nii Isra'iila ɗaɓɓiri halkere maɓɓe. An Samariya, mi wudini gaggel ma! Tikkere am ɗon saati dow yimɓe ma. Haa ndey ɓe tokkoto soɓugo bana non? Gaggel man iwi haa Isra'iila, baɗoowo sanaa'a waɗi ɗum. Ngel laataaki Allah. Ngam man, gaggel Samariya sampititto. Nde nii ɓe aawi henndu, ɓe tammi sodugo duluuru. Koo ƴommbe alkamaari maɓɓe mbaɗataa cammeeje. To ɗe mbaɗi boo, ɗe mbaɗataa kuroori. To kuroori waɗi boo, jananɓe nyaaman ndi. Konne'en moɗi Isra'iila. Ummaatooje ɗon ndaara Isra'iila jonta bana huunde nde koo moy yiɗaa. Ɓe njehi haa Assuura, bana wamnde ladde feere maare. Efrayim soodi waaye'en. Koo nde ɓe ndokki ummaatooje caahuuji ɗuuɗɗi, jonta mi hawtan ɓe. Yeeso seɗɗa ɓe njaran bone daliila doŋngal laamiiɗo laamlaamɓe. Efrayim ɗuɗɗini kirsirɗe ngam ittuki hakke. Ammaa ɗe laatanake mo daliila waɗugo hakke! Koo to mi winndani ɓe umrooje am ujineeje, kamɓe ɓe ndaaran ɗe bana huunde janannde. Ɓe lii'ani yam dokke kirseteeɗi ngam haa ɓe nyaama kusel man, ammaa min Jawmiraawo mi yerdataako ɓe. Jonta ciftoranmi aybeeji maɓɓe, mi hiitoto hakkeeji maɓɓe. Ɓe loroto haa Misra! Isra'iila yejjiti tagɗo ɗum, nyiɓi cuuɗi laamorɗe. Yahuuda boo ɗuɗɗini berniiji cemmbiɗɗi. Mi nelan yiite nder berniiji maɓɓe, nge nyaaman laamorɗe maɓɓe.” Hose'a wi'i: “An Isra'iila, taa seya, taa welweltu bana ummaatooje goɗɗe. Ngam a acci Allah maaɗa, a laati debbo daakaareejo. A yiɗi ngeenaari daakaareeku haa laarɗe alkamaari fuu. Ngam maajum laarɗe e ɓiɗɗirɗe nyaamnataa yimɓe Isra'iila, inaboojam kesam ɗam ɓe ngiɗno boo heɓataako. Ɓe njooɗataako nder lesdi Jawmiraawo, Efrayim loroto haa Misra, haa Assuura boo ɓe nyaaman nyaamduuji coɓɗi. Haa ton ɓe ndufantaa Jawmiraawo dokke inaboojam, kirseteeɗi maɓɓe boo pottantaa mo. Nyaamdu maɓɓe laatoto nyaamdu mayiti, koo moy nyaami ndu, soɓan. Nyaamdu maɓɓe laatoto ngam ko'e maɓɓe tan, walaa ko nastata haykaliiru Jawmiraawo. Ɗume mbaɗoton nyalaade fottirde, nyalaade juulde Jawmiraawo? Ndaa, ɓe fuu ɓe ndilli ngam lesdi maɓɓe wonnake. Fakat Misra jaɓɓoto ɓe, Memfis boo uwan ɓe. Giŋngille njaɓtan pellel cardi maɓɓe marndi saman, gi'e boo keewan cuuɗi maɓɓe. Nyalɗe kiita njottake, saa'i waataago waɗi. Sey Isra'iila annda ɗum! On mbi'i: Annabiijo ellitake, marɗo Ruuhu yinnake ngam aybe mooɗon mawni, konnaagu mooɗon ɗuuɗi. Aynoowo Efrayim ɗon wondi bee Allah am, ɓe mballini tuuforli tuufoowo colli dow laabi annabiijo maako fuu, ɓe ɗon toonyo mo koo nder suudu Allah maako. Ɓe mbonni masin bana yimɓe Gibiya. Allah siftoran aybeeji maɓɓe, hiitoto hakkeeji maɓɓe.” Jawmiraawo wi'i: “Mi tawi Isra'iila bana inabooje nder ladde hamaadaare. Mi yi'i kaakiraaɓe mooɗon bana ɓiɓɓe ibbi aartuɗe ɓenndugo. Ammaa nde ɓe njotti haa Ba'al-Pe'or, ɓe lii'i ko'e maɓɓe haa lawru semtiniindu. Bana non ɓe laatori nyidduɓe bana giɗaaɗo maɓɓe man. Tedduŋgal Efrayim fiiran bana sonndu. Walaa danyugo, walaa reeduujo, walaa reedugo! Koo to ɓe mawnini ɓiɓɓe maɓɓe, mi mbaran ɓe diga ɓe laataaki mawɓe. To mi daayake ɓe, ɓe njaran bone boo. Mi ɗonno yi'a Efrayim bana lesdi Tirus, njo'inaandi haa nokkuure wilitaande, ammaa Efrayim ɗon yahra ɓiɓɓe mum haa kirsoowo.” Hose'a tori: “Yaa Jawmiraawo, to doole a hiito ɓe, nden kam hokku rewɓe maɓɓe deeɗi dimari e enɗi joorɗi!” Jawmiraawo wi'i: “Halleende maɓɓe fuu waŋgi haa Gilgal. Ton nganymi ɓe. Ngam daliila kuuɗe maɓɓe kalluɗe ndiiwanmi ɓe diga saare am. Mi meetataa yiɗugo ɓe, ngam ardiiɓe maɓɓe fuu ɓe tuurtuɓe. Efrayim fiyaama, ɗaɗi maako njoori, o heɓataa ɓiɓɓe fahin. Koo to ɓe ndanyi boo, mi mbaran ɓiɓɓe maako marɓe saman.” Hose'a wi'i: “Allah am wudinan ɓe, ngam ɓe nananaay mo. Ɓe ngiiloto caka ummaatooje.” Isra'iila woni inabohi dimanki ɓiɓɓe ɗuuɗɗe. Nde ɗum ɓesdi ɗuɗɗingo ɓiɓɓe, ɗum ɓesdi boo ɗuɗɗingo kirsirɗe ngam labbi. Nde ɗum ɓesdi wo'ingo lesdi muuɗum, ɗum ɓesdi boo wo'ingo daŋraŋge labbi. Ɓerɗe Isra'iila'en cenndake. Sey ɓe ndoondo kiita aybe man jonta. Allah fusan kirsirɗe maɓɓe e daŋraŋge labbi maɓɓe. Nden ɓe mbi'an: “Jonta min ngalaa laamiiɗo, ngam min kulaay Jawmiraawo. Koo to min keɓi laamiiɗo, ɗume ɗum nafata min?” Ɓe mbolwi bolle meere, ɓe kuni kunayeeje pewe, ɓe kaɓɓi alkawalji. Haala kiitaaji ɗon ummo haa maɓɓe bana geene mbarooje mawnanɗe nder diidi haa ngesa. Jooɗiiɓe haa Samariya ɗon kula daliila gaggel haa Baytawiina. Ummaatoore maagel sunoto daliila maagel. Liman'en maagel ndiwnan daliila maagel, ngam tedduŋgal maagel dahaama daayiiɗum. Konne'en njahran ngel haa Assuura, ngel laatoto dokkal ngam laamiiɗo mawɗo. Efrayim semtan, Isra'iila toskoto ngam daliila anniyaaji muuɗum. Berniwol Samariya natti, laamiiɗo maagol ɗon majja bana nguufo dow ndiyam. Nokkuuje towɗe haa Isra'iila waɗi hakke nattan. Gi'e e geene mawnan dow kirsirɗe maɓɓe. Nden ɓe toroto kooseeje: “Cudde min!”, towndiije boo: “Ndo'e dow amin !” Jawmiraawo wi'i: “Onon yimɓe Isra'iila, diga nyalɗe Gibiya on mbaɗi hakke, haala man tokki haa wargo hannde. Ngam maajum konu waran dow ɓiɓɓe zunuuba haa Gibiya. Mi ɓoccan ɓe bee ngiɗa am. Ummaatooje kawtan dow maɓɓe daliila aybeeji maɓɓe ɗiɗi fuu. Efrayim woni wiige eltaaŋge nge yiɗi fiyugo alkamaari. Mi saali, mi yi'i daande maage woonde. Ngam maajum mi haɓɓan Efrayim ngam ndemri, Yahuuda reman, Yaakubu boo remtan ngesa. Aawane ko'e mooɗon adilaaku, on codan mbooɗeeŋga. Kippite ngesa kesa! Saa'i waɗi haa on ngaylito heedi am, min Jawmiraawo, haa mi wara, mi toɓnana on adilaaku. On aawi halleende, on codi zunuuba, on nyaami nafuuda fewre. On marsi baawɗe mooɗon e ɗuuɗal honooɓe mooɗon. Ngam man fitina ummoto caka ummaatoore mooɗon. Berniiji mooɗon cemmbiɗɗi fuu mbilete, bana laamiiɗo Salman wiliri Bayti-Arbeel nder nyalaade konu, nde o dirɓi daadiraaɓe dow ɓikkoy muuɗum'en. Irin man laatanto on haa Baytila boo, ngam daliila halleende mooɗon mawnde masin, laamiiɗo Isra'iila nattan to subaha yottake.” Jawmiraawo wi'i: “Nde Isra'iila derkeejono, mi yiɗi mo. Mi ewni ɓiɗɗo am, mi wurtini mo lesdi Misra. Ammaa koo mi ewni Isra'iila'en nde ɗuuɗɗum, kamɓe ɓe ɓesdi daaytaago. Ɓe kirsi ngam Ba'alji, ɓe nguli dokke ngam suuraaji labbi cehaaɗi. Asee boo min bee hoore am ekkitinno Efrayim yahugo, mi jogi mo. Ammaa kaŋko o annditaay nii mi hakkilani mo. Mi yahri mo bee kaɓɓorli koyɗi, mi ɗowi mo bee ɓoggi yiide. Mi laatani mo bana goɗɗo kuufanɗo musinanŋgel, mi turi mi hokki mo ko o nyaamata. Isra'iila'en lorataako haa lesdi Misra, jonta Assuura laamanto ɓe, ngam ɓe cali lortaago haa am. Konne'en ukkanto berniiji maɓɓe, ɓe ngewan palduɗe maɓɓe, nattinan ɓe ngam daliila nufayeeje maɓɓe. Ummaatoore am ɗon tabiti nder gudinki nuɗɗinki maare. Nde ewnaama ngam ummaago, ammaa nde daraaki. An Efrayim, noy mbaawranmi accugo ma? An Isra'iila, noy mbaawranmi yoofugo ma? Noy mbaawranmi waɗango ma ko mi waɗani wuro Adama? Noy mbaawranmi laatingo ma bana wuro Ceboyim? Ɓernde am saklake, yurmeende heewi ɓernde am. Mi waɗataa fodde tikkere am saatunde, mi halkataa Efrayim fahin. Ngam min mi Allah, naa mi neɗɗo, mi Ceniiɗo caka mooɗon. Ngam maajum mi warataa bee tikkere.” Hose'a wi'i: “Ɓe tokkoto Jawmiraawo. Kaŋko o ubban bana mbarooga. O ubban e ɓiɓɓe maako ngaran bee diwnugo diga hiirnaaŋge. Ɓe ngaran bee diwnugo diga Misra bana colli, diga lesdi Assuura boo bana pooli.” “Min mi hooran ɓe haa cuuɗi maɓɓe”. Nii Jawmiraawo wi'i. Efrayim taarni Jawmiraawo bee pewe. Isra'iila taarni mo bee rikici. Yahuuda ɗon wondi bee Allah, ammaa o ɗon ɗakkotiri boo bee ɗowanteeɓe jananɓe. Efrayim ɗon wuura bee henndu, ɗon taasna henndu fuunaaŋge, ɗon ɗuɗɗina pewe e toonyaare nde weeti fuu. O ɗon haɓɓa alkawal bee Assuura, o ɗon nelda nebbam haa Misra. Jawmiraawo woodi daliila wullaago Yahuuda. O hiitoto Yaakubu ngam laabi mum, o warjoto mo fodde kuuɗe maako. Yaakubu naŋngi teppere deerɗum nde ɓe ɗonno haa reedu daada maɓɓe tawon. Nde o laati gorko, o haɓi bee Allah. O haɓi bee malaa'ikaajo, o jaali. Ammaa o woyi, o tori mo hinnuye. Haa Baytila Allah fotti bee maako, ton o wolwani en. Kaŋko woni Jawmiraawo Allah honooɓe asama, bee innde nde yimɓe ewnorto mo. Sey a lorto haa Allah maaɗa. Jogita mbooɗeeŋga e kiita gooŋɗuka, tammora Allah maaɗa foroy. Jawmiraawo wi'i: “Kanaana ɗon jogi awnorɗum fewreejum, o yiɗi waɗugo rikici. Efrayim ɗon wi'a: Na mi diskuɗo! Mi heɓani hoore am jawdi. Haa nafuuda torra am fuu, goɗɗo tawataa aybe haa o laara ɗum bana hakke. Ammaa min woni Jawmiraawo, Allah maaɗa diga a ɗonno haa lesdi Misra tawon. Mi jo'inte nder bukkaaji fahin, bana nder nyalɗe fottirde. Mi wolwani annabi'en, mi ɗuɗɗini wahayuuji, mi waɗi balndi bee kunnduɗe annabi'en. To sooynde adilaaku ɗon haa Gile'at, nden kam fakat ɓe nattan. Haa Gilgal ɓe lii'i kirseteeɗi kalhali. Ngam maajum kirsirɗe maɓɓe ngartan baagaaje kaa'e nder diidi haa gese.” Hose'a wi'i: “Yaakubu doggi haa lesdi Siriya, Isra'iila huuwi ngam daliila debbo, o duri tokkere ngam haa o heɓa debbo. Jawmiraawo wurtini Isra'iila diga Misra bee juŋngo annabiijo, bee juŋngo annabiijo boo o ayniri ɓe. Efrayim mettini Jawmiraawo masin. Jawmiraawo lornan ƴiiƴam ɗam o rufi dow hoore maako, o lornanan mo yawaare maako.” Jawmiraawo wi'i: “Nde Efrayim wolwi, koo moy fuu diwni. Lenyol ngo'ol ɓuri marugo tedduŋgal nder Isra'iila fuu. Ammaa ngol nasti aybe bee Ba'al, ngol waati.” Hose'a wi'i: “Koo jonta boo yimɓe Efrayim ɗon tokko waɗugo hakke. Bee cardi maɓɓe ɓe ɗon mbaɗa suuraaji ɓolinaaɗi fodde hakkiilo maɓɓe. Labbi ɗi'i fuu, waɗooɓe sanaa'a mbaɗi ɗi. Ndaa ko yimɓe mbi'ata dow maɓɓe: Yimɓe lii'ooɓe kirseteeɗi ɗon kebbo nga'oy koy bee kunnduɗe boo. Ngam maajum ɓe laatoto bana ruulde fajiri, bana saawawre subaha sottannde law, bana nyaande ruuyannde diga laarre, bana cuurɗe gurtotooɗe haa burɗe. Min mi Jawmiraawo, Allah mooɗon diga on ɗonno haa lesdi Misra tawon. On anndaa ɗowanteeɗo feere, sey min, on ngalaa kisnoowo feere sonaa min! Mi anndi on nder ladde hamaadaare, nder lesdi njoorndi. Nde ɓe keɓi durduɗe, ɓe kaari. Nde ɓe kaari, ɓerɗe maɓɓe mawniti. Ngam maajum ɓe ngejjiti yam. Mi laatanto ɓe bana mbarooga. Mi waaltanto ɓe bana paaɗaawu dow laawol. Mi ukkanto ɓe bana ɓoodu koocanaaŋgu ɓikkoy muuɗum, mi seekan biɓɓe maɓɓe. Mi nyaaman ɓe ton bana mbarooga ndewa, dabbaaji ladde campitan ɓe.” “Onon Isra'iila'en, on kalkan ngam on tuurtani yam, on tuurtani goɗɗo baawanɗo wallugo on. Toy laamiiɗo mooɗon haa o hisna on bee berniiji mon fuu? Toy hiitooɓe mooɗon ɓe mbi'ɗon yam dow muuɗum'en: Hokku min laamiiɗo e ardiiɓe? Nder tikkere am, mi hokki on laamiiɗo. Nder ɓernuki am boo, mi ittan mo. Mi toŋgi zunuubaaji Efrayim, mi sigi hakkeeji maako. Luuwe danyanɗo ngaranan mo, ammaa o ɓiɗɗo sooya-hakkiiloojo, ngam to saa'i man waɗi, o wurtataako danyrugol. Mi soottanno ɓe diga joonde maayɓe. Mi hisnanno ɓe diga maayde. An waade, toy gi'al ma? An joonde maayɓe, toy baawɗe ma ngam mbarugo? Mi sali enɗugo ɓe !” Efrayim ɗon ɓesdo caka deerɗum'en. Ammaa henndu fuunaaŋge, henndu Jawmiraawo saatundu waran diga ladde hamaadaare, ɓeeɓna waawru Efrayim, yoornan seeɓoore maako, jaɓta kuuje ɗuuɗa-samanje haa ndesaari maako fuu. Doole Samariya roondo kiita aybe mum, ngam berniwol ngo'ol tuurtani Allah maagol. Yimɓe maagol ndo'oto bee kaafahi, konne'en naman ɓikkoy maagol, ceekan reedu'en maagol. Onon Isra'iila'en, lorte haa Jawmiraawo, Allah mooɗon! Ngam aybe mooɗon do'i on. Lorte haa Jawmiraawo, mbolwane mo. Mbi'e mo: “Yaafana min aybe fuu, yerda min, dow min ngaddane ga'i kirseteeɗi, min ngaddante gettooje! Assuura hisnataa min, min mba'ataako pucci, min meetataa wi'ugo labbi ɗi min mbaɗi: Yaa Allah amin. Ngam haa maaɗa atiimeejo heɓan hinnuye.” Jawmiraawo wi'i: “Mi yamɗitinan ɓe diga nyawu gudinki nuɗɗinki maɓɓe, mi yiɗan ɓe bee ngiɗa am, ngam tikkere am wayliti, acci ɓe. Mi laatanto Isra'iila bana saawawre, Isra'iila finnan bana gurguli, Isra'iila waɗan ɗaɗi bana laynde Libanon. Lice mum kese njaajan, haa booɗki maajum nannda bee ki jaytunhi, uureeŋga maajum bana laynde Libanon. Yimɓe Isra'iila ngartan, njooɗoto fahin haa ɗowdi muuɗum, ɓe ndeman alkamaari, ɓe mbaɗan pinndi bana inabohi, ɓe maran innde woonde bana inaboojam Libanon. Efrayim, ko yaali yam bee labbi fahin? Min bee hoore am mi jaɓan tornde maɓɓe, mi aynan ɓe. Mi nanndi bee lekki booɗki marki haakooji foroy, ɓiɓɓe lekki ngam mooɗon tawete haa am.” Moy woni hikmaajo? Sey o faama ɗu'um! Moy woni kakkilɗo? Sey o annda ɗum! Ngam laabi Jawmiraawo ɗi ndarnuɗi. Adili'en njahan dow maaji, ammaa tuurtooɓe ndo'oto dow maaji. Jawmiraawo wolwani Yo'el ɓii Petuwel, wi'i: Onon ndotti'en, nane ko mbi'anmi! Onon jooɗiiɓe lesdi Yahuuda fuu, keɗite! Irin ɗu'um meeɗi laataago nder nyalɗe mooɗon koo nder nyalɗe kaakiraaɓe mooɗon na? Ngecce ɗum ɓiɓɓe mooɗon, ɓiɓɓe mooɗon boo ngecca ɗum ɓiɓɓe muuɗum'en. Kamɓe fahin ngecca ɗum yidere warannde ɓaawoɗon. Ko nyaamoowu acci, mbaɓɓattu nyaami ɗum. Ko mbaɓɓattu acci, ngilŋgu maagu nyaami ɗum. Ko ngilŋgu acci, ndo'u nyaami ɗum. Onon wuykooɓe, pine, mboye! Onon yarooɓe inaboojam, mboye, ngam inaboojam kesam ittaama e kunnduɗe mooɗon! Ummaatoore semmbiɗnde, nde walaa limgal, ukkani lesdi am. Nyii'e maare nanndi bee nyii'e barooɗe, ƴakkirɗe maare bana ɗe mbarooga ndewa. Nde wili inabohi am, nde yewi ibbi am, nde ɓolti ki fuu, lice maaki fuu purɗi. Onon yimɓe, sey on mboya bana derkeejo debbo ɓorniiɗo limce buhuuje boyanɗo gorum kowɗo ɗum. Dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe ngoodaa haa suudu Jawmiraawo. Liman'en jagganooɓe Jawmiraawo ɗon cuno. Gese mbonni, lesdi ɗon suno, alkamaari natti, inaboojam kesam e nebbam kesam boo jinni. Onon remooɓe, cemte! Onon remooɓe inabooje, mboye! Sa'iiruuri e alkamaari e ƴaamle gese fuu mbonni. Inabohi yoori, ibbi ɗayli, rummaanoohi e dibinoohi e lekki dimanki ɓiɓɓe belɗe e leɗɗe haa ngesa fuu njoori. Nonnon, ko seynata ɓiɓɓe Aadama, ɗayli. Kadde limce buhuuje, mboye, onon liman'en! Uume, onon jaggiiɓe haa hirsirde Jawmiraawo! Ngare, mbaale nder mettamɓeram, onon jagganooɓe Allah am! Ngam dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe ngoodaa haa suudu Allah mooɗon. Taaskane suumaye, ewne yimɓe ngam ɓe mooɓo, mooɓte ndotti'en e jooɗiiɓe nder lesdi fuu haa suudu Allah Jawmiraawo mooɗon, ngookane mo! Nyalaade Jawmiraawo ɓaditake! Nde waran diga Allah Baawɗo bana halkere. Kayto nyalaade nde'e ! Nyaamdu halki yeeso meeɗen, seyo e gimi njinni nder suudu Allah meeɗen. Aawre yoori haa ngesa, cigorɗi perwi, beembe ngibbinaama, ngam alkamaari ɗayli. Dabbaaji ɗon mbooka. Tokke na'i ɗon ngiilo, ɗi ngalaa durduɗe. Koo tokke dammooji boo ɗon njara bone. Yaa Jawmiraawo, mi ɗon toro ma, ngam yiite nyaami durduɗe nder ladde, ɗemŋgal yiite wuli leɗɗe ladde fuu. Koo dabbaaji ladde boo ɗon laaha heedi maaɗa, ngam maahoy ɓeeɓi, yiite nyaami durduɗe nder ladde. Puufe luwal konu haa Siyona, koole dow hooseere Jawmiraawo seniinde. Yimɓe lesdi fuu ndiwna, ngam nyalaade Jawmiraawo ɓaditake. Ɗum nyalaade nyiɓre nyiɓɓunde, nde nyalaade duule naarginanɗe. Ummaatoore mawnde semmbiɗnde ɗon sudda kooseeje bana jayŋgol fajiri. Irin ummaatoore nde'e meeɗaay laataago sam, irin maare meetataa laataago haa duuɓi ɓuranɗi daayaago boo. Yiite nyaamooye ɗon haa yeeso maare, ɗemŋgal yiite ɗon wula haa ɓaawo maare. Hiddeko nde wara, lesdi nanndi bee jarne Adnin. Ɓaawo nde dilli, ndi laati ladde meere, walaa koo ɗume daɗata. Nde nanndi bee pucci, nde doggan bana pucci ba'eteeɗi ngam konu. Bana hoolo mootaaji pucci, non hoolo maare dow geereeje kooseeje. Bana hoolo yiite nyaamanŋge tiitiiho, bana ummaatoore semmbiɗnde taaskaniinde haɓre, non nde wa'i. Ummaatooje ɗon ndiwna yeeso maare, geese fuu ɗon purɗa. Nde ɗon yaawa bana honooɓe semmbiɗɓe, nde ɗon wa'o mahi taariiɗi berniiji bana waawɓe konu. Gooto gooto fuu ɗon tokko laawol mum, walaa mo selata sam. Walaa mo yerɓata goɗɗo, koo moy ɗon tiito yeeso muuɗum. Ɓe ɗon caalo caka kuri, walaa ko darnata ɓe. Ɓe ɗon ukkano berniwol, ɓe ɗon njaawɗa dow mahol, ɓe mba'o dow cuuɗi, ɓe ɗon nastira ɗi gal burɗe maaji bana wuyɓe. Lesdi dimmbi yeeso maare, asamanji ndiwni, naaŋge e lewru nyiɓɓi, koode boo acci yaynugo. Ngam Jawmiraawo hooli yeeso jama'aare konu muuɗum. Jama'aare maako ɗuuɗnde masin, hiɓɓinooɓe muuyo maako mari baawɗe. Ngam nyalaade Jawmiraawo laatoto mawnde, hulniinde masin. Moy waawata ɓusugo nde? Jawmiraawo wi'i: “Koo jonta boo, lorte haa am bee ɓernde woore, bee suumaye e bojji e gonɗi! Seekugo limce he'ataa, ndikka ngaylite ɓerɗe mooɗon.” Lorte haa Allah Jawmiraawo mooɗon, ngam o marɗo enɗam e hinnuye, mo tikkataa law, mo mbooɗeeŋga e gooŋgaaku mum ɗuuɗi, o faasitan waɗugo sarru. Moy anndi? Teema o waylititto, o faasitan, nden o accana on barka, haa on keɓa ko on lii'anto Jawmiraawo, Allah mooɗon bana dokke nyaamdu e dokke dufeteeɗe. Puufe luwal konu haa Siyona, taaskane suumaye, umre mooɓtorde. Mooɓte yimɓe, cene mooɓtorde, mooɓte ndotti'en, kawte ɓikkoy e musinankoy. Ɓaŋɗo wurto suudu muuɗum, ɓaŋaaɗo boo wurto waalordu muuɗum! Liman'en jagganooɓe Jawmiraawo mboya hakkunde zawleeru haykaliiru e hirsirde maaru. Sey ɓe mbi'a: “Yaa Jawmiraawo, enɗu ummaatoore ma, taa accu ɓe kuɗa yimɓe laatiiɓe maral ma, ngam taa jananɓe njanca ɓe, ngam taa ummaatooje goɗɗe mbi'a: Toy Allah maɓɓe?” Jawmiraawo yiɗi lesdi muuɗum bee yiide haajunde, o enɗi yimɓe ummaatoore maako. O jaabi ɓe ni'i: “Ndaa mi neldi on alkamaari e inaboojam e nebbam haa on kaara. Mi meetataa accugo ummaatooje njanca on. Konne'en iwɓe woyla, mi daaynan ɓe e mooɗon, mi riiwan ɓe haa lesdi njoorndi perewndi. Mooɓre maɓɓe aartunde ndiiwanmi haa mbeela fuunaaŋge, mooɓre maɓɓe sakkitiinde boo haa mbeela hiirnaaŋge. Kacceeŋga nyolki maɓɓe eeŋgan dow, ngam min Jawmiraawo mi huuwi kuuɗe mawɗe. An lesdi, taa hul! Ammaa welweltu, seya, ngam min Jawmiraawo mi huuwi kuuɗe mawɗe! Onon dabbaaji ladde, taa kule! Ngam durduɗe nder ladde puɗiti, leɗɗe ɗon ndima, ibbi e inabohi ɗon ndima ɓiɓɓe. Onon boo, yimɓe Siyona, mbelmbelte, ceyore Jawmiraawo, Allah mooɗon, ngam mi mo'ani on iyeende arannde, mi toɓnani on iyeele, iyeende arannde e ragareere fuu bana naane. Laarre heewan alkamaari, ɓiɗɗirɗe keewan inaboojam e nebbam haa rufa. Mi hokkitan on ko on majjini nder duuɓi ɗi nyaamoowu e mbaɓɓattu e ngilŋgu e ndo'u nyaami ƴaamle gese mooɗon, jama'aare konu am mawnde nde neldunoomi caka mooɗon. Nden on nyaaman, on kaaran. On maŋgtan innde Jawmiraawo, Allah mooɗon mo waɗani on kaayeefiijum. Ummaatoore am meetataa semtineego! Nden kam on anndan min mi ɗon caka Isra'iila, min mi Jawmiraawo, Allah mooɗon, walaa goɗɗo feere. Ummaatoore am meetataa semtineego!” “Ɓaawo man mi waanjan Ruuhu am dow yimɓe fuu: Ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe mbaɗan annabaaku, ndotti'en mooɗon koyɗan koyɗi, suka'en mooɗon keɓan wahayuuji. Koo dow maccuɓe e horɓe, mi waanjan Ruuhu am nder saa'i man. Mi waɗan kaayeefiiji haa asama e dow lesdi: Ƴiiƴam e yiite e daŋraŋge cuurɗe mbaŋgan! Naaŋge nyiɓɓan, lewru boo woojan bana ƴiiƴam. Nden nyalaade am mawnde hulniinde waran !” Ammaa koo moy ewnotooɗo innde Jawmiraawo, hisan. Ngam hisanɓe ngonan dow hooseere Siyona, nder berniwol Urusaliima, bana no Jawmiraawo wi'i. Mo Jawmiraawo ewni ɗum, yeeɗan. Ndaa bolle Amos gooto caka waynaaɓe baali haa lesdi Teko'a. Ndaa ko Jawmiraawo yi'ni mo dow Isra'iila nder zamanu Uzziya, laamiiɗo Yahuuda e Yerobo'am ɓii Yo'as, laamiiɗo Isra'iila, duuɓi ɗiɗi diga lesdi dimmbaaki tawon. O wi'i: “Jawmiraawo ɗon ubba bana mbarooga diga Siyona, ɗon hoola diga Urusaliima. Ngam maajum durduɗe waynaaɓe ɗaylan, yeereere hooseere Karmel boo yooran.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Damas mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe mbonni lesdi Gile'at bee corɓirɗum njamndi. Ngam maajum nelanmi yiite nder saare Hazayel, nge nyaama cuuɗi Benhadat cemmbiɗɗi. Mi yewan jamɗe palduɗe dammugal Damas, mi nattinan jooɗiiɓe haa Waadiwol-Hakke e laamiiɗo Saare-Welwelo, Siriya'en ɓe ndaheteeɓe haa Kiir.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Gaaza mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe ndahi naŋngaaɓe fuu, ɓe ndokki ɓe haa juuɗe Edoomi'en. Ngam maajum nelanmi yiite dow mahi taariiɗi Gaaza, nge nyaama cuuɗi maagol cemmbiɗɗi. Mi nattinan jooɗiiɓe haa Asdod e laamiiɗo Askalon. Mi waylitan juŋngo am dow Ekuruun, luttuɓe Filisti'en kalkan.” Non Allah Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Tirus mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe ndokki naŋngaaɓe fuu haa juuɗe Edoomi'en, ɓe ciftoraay alkawal deerɗiraagu. Ngam maajum nelanmi yiite dow mahi taariiɗi Tirus, nge nyaama cuuɗi maagol cemmbiɗɗi.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Edoom mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe taasni banndiraaɓe maɓɓe bee kaafahi, ɓe ngalaa enɗam sam. Tikkere maɓɓe timmataa, ɓernuki maɓɓe ɗon duura haa foroy. Ngam maajum nelanmi yiite nder berniwol Teman, nge nyaama cuuɗi Bosra cemmbiɗɗi.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Ammoon mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe ceeki reedu'en haa Gile'at ngam ɓe njaajina keeri maɓɓe. Ngam maajum kuɓɓanmi yiite haa mahi taariiɗi Rabba, nge nyaama cuuɗi maagol cemmbiɗɗi, bee hoolo konu nder nyannde haɓre, caka naargewol nder nyannde duluuru. Laamiiɗo maagol o daheteeɗo, kaŋko e ardiiɓe maako fuu.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Mo'ab mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe nguli i'e laamiiɗo Edoom haa ɗe kukki. Ngam maajum nelanmi yiite nder lesdi Mo'ab, nge nyaama cuuɗi Keriyot cemmbiɗɗi. Mo'ab waatan caka hoolo konu e dukoore e hoolo luwe. Mi nattinan laamiiɗo Mo'ab, mi halkidan mo bee ardiiɓe maako fuu.” Non Jawmiraawo wi'i. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Yahuuda mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe njawi tawreeta am, ɓe ɗowtanaaki farillaaji am. Labbi maɓɓe majjini ɓe bee pewe maaji, ɗe kaakiraaɓe maɓɓe tokkino ɗum. Ngam maajum nelanmi yiite nder lesdi Yahuuda, nge nyaama cuuɗi Urusaliima cemmbiɗɗi.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe Isra'iila mbaɗi aybe dow aybe, fakat mi hiitoto ɓe ngam ɓe ɗon coorra adili'en ngam ɓe keɓa ceede. Ɓe ɗon coorra talaka'en boo, ngam ɓe keɓa paɗe. Ɓe ɗon ndamma hoore laafuɗo nder mbulwuldi, ɓe ɗon cottina gooŋga leesɓe haa kiita. Goɗɗo e baaba muuɗum ɗon mbaalda bee paanyo debbo gooto, bana nii ɓe coɓniri innde am seniinde. Ɓe mbaaloto kommbi kirsirɗe fuu dow limce ɗe ɓe njaɓi jeŋngina. Nguykinoojam ɗam ɓe njaɓti haa yimɓe, ɓe njara ɗam nder suudu Allah maɓɓe. Ammaa ɗum min nattini Amoori'en yeeso mooɗon, kamɓe ɓe marno semmbe bana leɗɗe cemmbiɗɗe. Mi ta'i ɓiɓɓe leɗɗe ɗe'e haa dow e ɗaɗi maaje haa les. Ɗum min wurtini on Misra, mi ɗowi on nder ladde duuɓi cappanɗe nayi haa mi marna on lesdi Amoori'en. Mi ummini annabi'en caka ɓiɓɓe mooɗon, Naziri'en boo caka suka'en mooɗon. Naa non naa, Isra'iila'en?” Non Jawmiraawo wi'i. Ammaa onon on njarni Naziri'en nguykinoojam, on umri annabi'en: Taa mbaɗe annabaaku! “Min mi ɗigginan on bana moota pucci keewŋga ƴommbe ɗigginirta. Nden jaawɗotooɗo daɗataa, semmbe cemmbiɗɗo nafataa mo, koo baawɗo konu boo hisnataa yoŋki mum. Piɗoowo kuri darataako, jaawɗotooɗo daɗataa bee kosɗe mum, ba'iiɗo puccu hisnataa yoŋki mum. Koo baawɗo konu cuusɗo, nyalaade man o wudinan balmi maako, o dogga o temmbo.” Non Jawmiraawo wi'i. Onon Isra'iila'en, nane wolde nde Jawmiraawo wolwi dow mooɗon, dow yimɓe fuu ɓe o wurtini lesdi Misra. Ndaa nde: “Sey onon tan cuɓmi caka ummaatooje duniyaaru fuu. Ngam maajum kiitotoomi on ngam aybeeji mooɗon fuu.” To yimɓe ɗiɗo narraay, ɓe njahdan na? To mbarooga heɓaay ko nyaama, nga ubboto nder laynde na? To mbarooga cemmbiɗŋga faɗɗaay huunde, nga hoolan nder lowol na? To ndabbaawa meemaay piɗitol, ngol fiɗan na? To tuuforgol naŋngaay sonndu, ndu yanan haa lesdi na? To goɗɗo fuufi luwal konu, ummaatoore nder wuro hultortaa na? To sarru ukkanake wuro, naa ɗum Jawmiraawo ukki ngu na? Allah Jawmiraawo waɗataa koo ɗume, sonaa o aarta o waŋgina sirriiji maako haa annabi'en jagganooɓe mo. Mbarooga ubbi. Moy hulataa? Allah Jawmiraawo wolwi. Moy waɗataa annabaaku? Ngooyne haa cuuɗi cemmbiɗɗi nder Asdod e nder Misra habaru bana ni'i: “Mooɓe dow kooseeje taariiɗe berniwol Samariya. Ndaare torra makka e toonyaare haa caka maagol!” Jawmiraawo wi'i: “Ɓe anndaa waɗugo ko fotti, sey hebbingo ndesaaji nder cuuɗi maɓɓe cemmbiɗɗi bee waɗugo toonyaare e jaɓtol.” Ngam maajum Jawmiraawo wi'i: “Konne'en taaroto lesdi. Ɓe ngibbinan cuuɗi mon cemmbiɗɗi, ɓe njaɓta ko woni nder laamorɗe mon.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Bana gaynaako jaɓtirta kosɗe mbaalu ɗiɗi malla seɓatto nofru tan nder hunnduko mbarooga, bana non Isra'iila'en kisrata, kamɓe jooɗiiɓe haa Samariya haa sera leeso, dow be'itte ɗigguɗe.” Allah Jawmiraawo, honooɓe asama wi'i: “Nane, mbaɗe seedamku dow yimɓe Yaakubu ni'i: Nyannde kiitotoomi Isra'iila'en ngam aybeeji maɓɓe, mi hiitoto ɓe daliila kirsirɗe Baytila boo, mi fusan luwe hirsirde, ɗe njana haa lesdi. Mi yibbinan cuuɗi ɗi laamiiɓe mon nyiɓi ngam taa gulɗum malla jaaŋgol ɓilla ɓe. Cuuɗi mahraaɗi bee nyii'e nyiibi, kalkan. Cuuɗi mawɗi boo nattan.” Non Jawmiraawo wi'i. Nane wolde nde'e, onon rewɓe fayɓe bana na'i Baasan, wonɓe dow hooseere Samariya: On ɗon toonya laafuɓe, on ɗon torra talaka'en, on ɗon mbi'a worɓe mooɗon: “Ngadde njaram, min njara!” Allah Jawmiraawo hunori bee senaare muuɗum: “Fakat, nyalɗe ngaran dow mooɗon, haa konne'en ngurtina on bee ngoodi e luttuɓe mooɗon bee kunayel bana liɗɗi. Nden on ngurtorto ceekli mahol, koo moy fuu tiitoto yeeso muuɗum, ɓe ndiiwan on gal hooseere Hermoon.” Non Jawmiraawo wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Njehe haa Baytila, mbaɗe aybe! Njehe haa Gilgal, ɗuɗɗine aybeeji! Nde weeti fuu, ngadde kirseteeɗi mon e nyalaade tataɓre fuu, ngadde zakka mon! Ngule tamseeje ufnaaɗe ngam dokkal yettoore. Ngooyne umroore haa koo moy wadda dokkal caahiiŋgal. Ngam irin ɗu'um ngiɗɗon waɗugo, naa bana nii na, onon Isra'iila'en?” Jawmiraawo wi'i: “Min ukkani on weelo nder gure mon fuu, on keɓaay ko on nyaama nder nokkuuje mon fuu. Bee non fuu, on lortaaki haa am. Min mi salani on iyeende, saa'i nde lutti lebbi tati haa ƴaamnde waɗa. Mi toɓni iyeende dow wuro wooto, ammaa dow wuro wooɗŋgo mi toɓnaay iyeende. Ngesa ngoota soofi bee maare, ammaa ngesa ngoɗka heɓaay nde, ka yoori. Ngam maajum yimɓe gure ɗiɗi koo tati njehi haa wuro wooto ngam yarugo ndiyam, ɓe ɗomɗitaaki boo. Bee non fuu, on lortaaki haa am.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi yoorni e mi nyolni demetirle mon. Baɓɓatti nyaami jarne mon e gese inabooje mon e ibbe mon e jaytunje mon. Bee non fuu, on lortaaki haa am.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi neli nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu caka mooɗon, bana ɓooyma haa Misra. Mi mbardi suka'en mooɗon bee kaafahi, mi dahi pucci mon. Mi ummini kacceeŋga caŋngeeje mon haa nga nasta kine mon. Bee non fuu, on lortaaki haa am.” Non Jawmiraawo wi'i. “Mi halki woɗɓe mooɗon bana mi halkiri Sodoma e Gomorra. On laati bana leggel jamnaaŋgel ngel goɗɗo wurtini diga yiite. Bee non fuu, on lortaaki haa am.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ngam maajum, onon Isra'iila'en, on ndaaran ko mi waɗata on. Ngam man taaskane fottugo bee Allah mooɗon!” Ndaa, kaŋko o waɗi kooseeje, o tagi henndu. O ɗon anndina neɗɗo ko o annini. O ɗon wartira jayŋgol fajiri nyiɓre. O ɗon yaaɓa dow towɗe duniyaaru. Innde maako Jawmiraawo, Allah honooɓe asama. Onon Isra'iila'en, nane gimol boyki ngol ngimanmi dow mooɗon: Isra'iila, paanyo debbo, do'ake, ummitittaako. Ndaa o baaliiɗo haa lesdi maako. Goɗɗo umminanɗo mo boo woodaa. Ngam Allah Jawmiraawo wi'i: “Berniwol Isra'iila ngol yimɓe ujineere ngurti e muuɗum ngam konu, luttan teemerre. Ngol teemerre ngurti e muuɗum boo, luttan sappo.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i Isra'iila'en: “Ngaylite heedi am, nden kam on ngeeɗan! Ammaa taa ngaylite haa Baytila. Taa njehe Gilgal. Taa njehe Biirsaba sam. Ngam fakat Gilgal dahete, Baytila laatoto huunde meere.” Ngaylite heedi Jawmiraawo, nden kam on ngeeɗan! To naa non o halkan lenyol Yusufu bee yiite, o wulan Baytila, walaa nyifanɗo nge! On ɗon ngayla gooŋgaaku haa ngu laati bana njaram kaaɗɗam, on ɗon ngudina adilaaku bana mbuuwri haa lesdi. O waɗi koode ɗaccuki e dulooje. O ɗon wayla nyiɓre nyiɓɓunde haa laato fajiri, o ɗon wayla nyalawma haa laato jemma. O ɗon umra ndiyamji mbeela, haa o waanja ɗi dow lesdi. Innde maako Jawmiraawo. O ɗon ukka halkere dow semmbiɗɓe, non boo dow berniwol cemmbiɗŋgol. Onon on ɗon nganya pelanɗo on haa hiitordu, on ngiɗaa nanugo bolwanɗo gooŋga. On ɗon torra laafuɗo, on ɗon njoɓna mo jomorgol alkamaari. Ngam maajum, on nyiɓi cuuɗi bee kaa'e cehaaɗe, ammaa on njooɗataako nder maaji. On njubi gese inabooje booɗɗe masin, ammaa on njarataa inaboojam maaje. Mi anndi, zunuubaaji mooɗon ɗuuɗi, hakkeeji mooɗon teddi. On ɗon ɓilla adiliijo, on ɗon ngaɗa rusiya ngam sottingo gooŋga talakaajo haa hiitordu. Ngam maajum kakkilɗo ɗon jeeɗo saa'iire nde'e, ngam nde halli. Tiine waɗugo ko wooɗi, naa ko halli, haa on ngeeɗa, haa Jawmiraawo, Allah honooɓe asama wonda bee mooɗon, bana mbi'roton! Nganye halleende, ngiɗe mbooɗeeŋga, mbaɗe kiita ngooŋɗuka haa hiitordu. Teema Jawmiraawo, Allah honooɓe asama hinnoto luttuɓe Yusufu. Ngam maajum Allah Jawmiraawo, honooɓe asama wi'i: “Haa babe fuu yimɓe mboyan. Dow laabi fuu yimɓe mbi'an: Kayya! Kayya! Ɓe ewnoto remooɓe haa pellel suno, non boo rewɓe annduɓe gimi boyki. Bojji laatoto koo haa gese inabooje boo ngam min mi saaloto caka mooɗon.” Non Jawmiraawo wi'i. Bone laatanto heppananɓe nyalaade Jawmiraawo! Ɗume nde nafata on? Nde nyiɓre, naa jayŋgol. Nde laatoto bana to goɗɗo doggi mbarooga, fotti bee ɓoodu. To o yottake saare maako, o ɓaarake juŋngo maako haa mahol, nden mboodi soppi mo. Nyalaade Jawmiraawo, fakat nde nyiɓre, naa jayŋgol, nde nyiɓre ɓaleere, naa ɗelko! Jawmiraawo wi'i: “Mi ɗon wanya juulɗe mooɗon, mi wudini ɗe. Mi seyortaako mooɓorle mooɗon. To on lii'anake yam guleteeɗi e dokke nyaamdu, mi yerdataako ɗum. Mi yiɗaa yi'ugo ga'i payɗi ɗi on lii'anto yam kirseteeɗi ngam kawtal mooɗon bee am. Acce hoolo gimi mon, mi yiɗaa mi nana pijirle moolooji mon! Ko ngiɗmi kam, haa kiita ngooŋɗuka ɓula bana ndiyam, gooŋgaaku boo bana maayel ngel jinnataa. Onon Isra'iila'en, duuɓi cappanɗe nayi ɓooyma nder ladde, on lii'ani yam kirsaaɗi e dokke nyaamdu na? On mbaɗi suuraaji ɗowanteeɓe mooɗon, Sakkut, laamiiɗo mooɗon e Kaywan, horre lawru mooɗon, on ndoondi ɗi. Ngam maajum ndahanmi on haa gaɗa Damas.” Non Jawmiraawo wi'i. Innde maako Allah honooɓe asama. “Bone laatanto on, onon neeminiiɓe haa Siyona e hoolɗiniiɓe dow hooseere Samariya, mawɓe nder ummaatoore ɓurnde mawnugo. Isra'iila'en ɗon njaha haa mooɗon! Njehe haa berniwol Kalne, ndaare. Umme ton, njehe haa Hamat, berniwol maŋngol. Nden njippe haa Gaat, berniwol Filisti'en. On ɓuri laamuuji ɗi'i na? Koo maral mon ɓuri ngal maaji na? On tammi nyalaade hallunde daayi masin, ammaa on ɓaditini laamu toonyaare. On ɗon mbaali dow leese kuuwraaɗe bee nyii'e nyiibi, on ɗon porto dow be'itteeji. On ɗon nyaama kusel jawɗi e na'i payɗi. On ɗon ngima bee moolooji, on ɗon mbaŋgina kuuɗe gimruɗe kese bana Daawuda. On ɗon njara inaboojam nder taasaaje, on ɗon nguja ɓalli mooɗon bee nebbam ɓurɗam wooɗugo. Ammaa halkere lenyol Yusufu naawataa on. Ngam maajum on aartan daheego. Juulɗe neeminiiɓe jinnan.” Jawmiraawo Allah hunori bee hoore muuɗum: Ndaa ko Jawmiraawo Allah honooɓe asama wi'i: “Mi ɗon wanya mawnitaare yimɓe Yaakubu, mi ɗon wanya cuuɗi maɓɓe cemmbiɗɗi. Ngam man njoofanmi berniwol e ko woni nder maagol fuu haa konne'en mum.” Koo to worɓe sappo lutti nder saare woore, ɓe maayan. Banndiraawo uwanɗo waran ngam o wurtina maayɓe e suudu. O ƴaman nyukkiiɗo nder suudu: “Goɗɗo ɗon wondi bee maaɗa na?” Kaŋko o jaaboto: “Aa'a, woodaa.” O wi'an: “Jeeɗa! Taa ewna innde Jawmiraawo!” Ndaa ko Jawmiraawo umri: “Campite cuuɗi mawɗi, puse cuuɗi pamari!” Pucci njaawan dow tapaaje na? Goɗɗo yahran ga'i ngam remugo nokkuure nde'e na? Ammaa onon on ngartiri kiita ngooŋɗuka tooke mbarooje, gooŋgaaku boo njaram kaaɗɗam. On ɗon ceyoro jaalorgal dow berniwol Loodebar, on ɗon mbi'a: “Min nyaami Karnayim bee semmbe amin!” Ngam maajum kakkile, onon Isra'iila'en! Jawmiraawo, Allah honooɓe asama wi'i: “Mi umminan ummaatoore dow mooɗon, nde ɓilla on diga nastirde Hamat, haa yotto Maayo Araba, diga woyla haa fombina.” Ndaa ko Allah Jawmiraawo yi'ni yam: O waɗi baɓɓatti ɗuuɗɗi, saa'i haako ɗon wilita, ngam ɓe aarti ɓe mba'ani ko laamiiɗo. Nde baɓɓatti timmini nyaamugo haako lesdi fuu, mi wi'i: “Yaa Jawmiraawo, Allah, yaafa! Noy Yaakubu darorto? O pamaro!” Jawmiraawo faasiti waɗugo sarru. O wi'i: “Ɗum laatataako!” Ndaa ko Jawmiraawo Allah yi'ni yam: O ewni yiite ngam o hiitoro bee maage. Nge nyaami ilamji gonɗi nder luggeeŋga lesdi. Nge nyaami gese boo. Nden mbi'mi: “Yaa Jawmiraawo Allah, accu! Noy Yaakubu dartorto? O pamaro!” Jawmiraawo Allah faasiti waɗugo sarru. O wi'i: “Kanjum boo ɗum laatataako!” Ndaa ko Jawmiraawo yi'ni yam: O ɗon dari dow mahol darnuŋgol. Njamndi poondirdi ɗon haa juŋngo maako. O ƴami yam: “Amos, ko ngi'ata?” Mi jaabi: “Njamndi poondirdi.” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, mi foondan yimɓe ummaatoore am bee njamndi man. Yeeso ɗo mi hiitoto ɓe, mi meetataa enɗugo ɓe. Nokkuuje Isiyaaku towɗe kalkan, cuuɗi Isra'iila cenaaɗi laatoto bille. Mi ummanto saare Yerobo'am bee kaafahi.” Amasiya, limanjo haa Baytila neldi habaru haa Yerobo'am, laamiiɗo Isra'iila, wi'ugo ni'i: “Amos ummini tuurtol dow maaɗa caka Isra'iila'en. Yimɓe lesdi mbaawataa munyango bolle maako fuu. Ngam Amos ɗon wi'a: Yerobo'am maayran bee kaafahi. Isra'iila dahete daayiiɗum bee lesdi muuɗum.” Nden Amasiya wi'i Amos: “An gi'oowo, doggu! Dillu haa lesdi Yahuuda! Nyaamoy nyaamdu ma, waɗ annabaaku ma ton! Ammaa taa meetu waɗugo annabaaku haa Baytila, ngam suudu seniindu ndu'u laamiiɗo jeyi, ɗum haykaliiru yimɓe laamu ngu'u!” Amos jaabi Amasiya: “Naa mi annabiijo, naa mi pukaraajo annabi boo, mi gaynaako e bo'inoowo ibbe. Ammaa Jawmiraawo hoo'i yam saa'i mi ɗonno dura dammooji, o umri yam, o wi'i: Yah, waɗan ummaatoore am Isra'iila annabaaku. Kadi nan wolde Jawmiraawo jonta: A wi'i taa mi waɗa annabaaku dow Isra'iila, taa mi waazina danygol Isiyaaku! Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: Debbo ma laatoto daakaareejo nder berniwol, ɓiɓɓe ma worɓe e rewɓe maayran bee kaafahi. Konne'en cenndan gese ma bee ɓoggol poondirgol. An bee hoore ma a maayan haa lesdi coɓndi. Fakat, Isra'iila'en ɓe ndaheteeɓe daayiiɗum bee lesdi maɓɓe.” Ndaa ko Jawmiraawo Allah yi'ni yam: Silaawo heewŋgo ɓiɓɓe leɗɗe ɓennduɓe. O ƴami: “Amos, ko ngi'ata?” Mi jaabi: “Silaawo heewŋgo ɓiɓɓe leɗɗe ɓennduɗe.” Jawmiraawo wi'i yam: “Ragare yimɓe ummaatoore am Isra'iila yottake! Yeeso ɗo mi hiitoto ɓe, mi meetataa enɗugo ɓe. Nyalaade ɗon wara haa gimi nder laamorde laato bojji. Nyawmanɗe ɗuuɗan, yimɓe ngudinan ɗe koo toy, jeende mawnde laatoto!” Non Jawmiraawo Allah wi'i. Nane ɗu'um, onon toonyooɓe talaka'en, nattinooɓe leesɓe nder lesdi. On ɗon mbi'a: “Ndey juulde lewru hesru timmata, nyannde siwtorde boo saaloto, haa en maɓɓita beembe, en coorra alkamaari? Haa en pamɗitina etirgal, en mawnina kaa'e awnorɗe, en mbaɗa soodooɓe rikici bee awnorɗum pewoojum? Haa en coorra hooreeri, en cooda laafuɓe, en cooda talaka'en boo bee paɗe?” Jawmiraawo huni bee mawnitaare Yaakubu, o wi'i: “Mi yejjitittaa kuuɗe maɓɓe haa foroy! Ngam daliila man lesdi dimmboto, koo moy jooɗiiɗo nder maari wonan nder suno. Ndi towtan, nden ndi leestan bana maayo Niil haa Misra.” Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade man mi mutinan naaŋge haa caka nyalawma, mi waɗan nyiɓre dow lesdi saa'i jayŋgol nyalawma. Mi waylan juulɗe mooɗon ɗe laatoto suno, gimi mooɗon boo laatoto bojji. Mi waɗan on fuu on kadda limce buhuuje, on laɓda ko'e mon. Mi laatinan bojji bana to ɓiɗɗo bajjo maayi. Ragare man haaɗan bana nyalaade mettamɓeram.” Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, nyalɗe ɗon ngara haa mi nelda weelo nder lesdi, naa weelo nyiiri, naa ɗomka ndiyam boo, ammaa ngam nanugo bolle Jawmiraawo. Yimɓe ndimmboto diga mbeela nga'a haa ngaya, ɓe ngiilo diga woyla haa fuunaaŋge ngam ɗaɓɓititgo wolde Jawmiraawo, ammaa ɓe tawataa nde! Nyalaade man faanyɓe wooɗɓe e suka'en njanan ngam ɗomka. Kamɓe ɓe ɗon kunoro jonta bee aybe Samariya, ɓe ɗon mbi'a: Mi ɗon hunoro bee ɗowanteeɗo maaɗa geeto, yaa Dan! Malla boo: Mi hunoro bee laawol cenaaŋgol jahranŋgol Biirsaba! Ammaa ɓe njanan, ɓe ummitittaako.” Mi yi'i Jawmiraawo ɗon dari kommbi hirsirde. O umri: “Fiy dow ko'e daŋraŋge, haa caɓɓaaje maaje fuu dimmbo! Sampitit ɗe dow ko'e yimɓe fuu! To goɗɗo lutti, mi mbaran mo bee kaafahi, walaa mo daɗata, walaa mo hisata sam! To ɓe ceeki laawol nastugo joonde maayɓe, juŋngo am naŋngan ɓe ton. To ɓe mba'ake haa asama, mi jippinan ɓe diga ton. To ɓe cuuɗake dow hooseere Karmel, mi ɗaɓɓitan ɓe, mi naŋnga ɓe ton. To ɓe nyukkake haa lugguɗum mbeela, mi umran mboodi ton ndi soppa ɓe. To ɓe acci ko'e maɓɓe, ɓe njehi yeeso konne'en maɓɓe, mi umran kaafahi mbara ɓe. Mi hakkilanan ɓe ngam sarru, naa ngam hayru.” Allah woni Jawmiraawo honooɓe asama. To o meemi lesdi, ndi majjan, jooɗiiɓe maari koo toy fuu cunoto. Ndi towtan, ndi leesta bana maayo Niil haa Misra. O nyiɓi jooɗorde maako haa asama, daŋraŋge maare ɗon tabiti dow lesdi. O ɗon ewno ndiyamji mbeela, haa o waanja ɗi dow lesdi. Innde maako Jawmiraawo. Jawmiraawo wi'i: “Onon Isra'iila'en, on laatani yam kal-kal bee Etiyopiya'en na? Naa min wurtini Isra'iila'en e lesdi Misra, Filisti'en e Kaftor, Siriya'en boo e Kiir na? Ndaa, gite am ɗon ndaara laamu Isra'iila marŋgu hakke, mi halkan ngu, mi halkan ngu dow lesdi. Ammaa mi nattintaa danygol Yaakubu fuu.” Non Jawmiraawo wi'i: “Ndaa, mi umran dimmbugo Isra'iila'en caka ummaatooje fuu, bana goɗɗo dimmbirta ceɗirgel, walaa kaa'el do'oto haa lesdi. Koo moy marɗo hakke caka ummaatoore am, bi'ɗo: Sarru ɓaditittaako min, yottataako min, – fakat, o maayran bee kaafahi.” “Nyalaade man nyiɓtotoomi suudu Daawuda yibbunoondu. Mi sukka ceekli maaru, mi ummitina bille maaru. Mi nyiɓtoto ndu bana ndu wa'no. Nden ɓe maran luttuɓe Edoom e ummaatooje ɗe innde am ewna dow muuɗum'en fuu.” Min Jawmiraawo mi wi'i ɗum, mi waɗan ɗum boo. Jawmiraawo wi'i: “Annde, nyalɗe ɗon ngara, haa codol neeɓa haa yotto wakkati remugo, ɓiɗɗol inabooje neeɓa haa yotto wakkati aawugo. Nden kam kooseeje fuu cimtan inaboojam, towndiije fuu keewan haa rufa. Mi wartiran joonde yimɓe am Isra'iila'en bana naane, ɓe mahitan berniiji gibbuɗi, ɓe njooɗoto nder maaji, ɓe njuboto inabooje, ɓe njaran inaboojam maaje, ɓe mbaɗan jarne, ɓe nyaaman ƴaamle maaje. Min mi tabitinan ɓe nder lesdi maɓɓe, walaa mo dahata ɓe nder lesdi ndi ndokkumi ɓe.” Non Allah Jawmiraawo mon wi'i. Ndaa ko Jawmiraawo Allah waŋginani Obadiya dow Edoom. Min nani koŋngol iwŋgol haa Jawmiraawo, nelaaɗo boo nelaama ngam yahrango ngol ummaatooje goɗɗe: “Umme, en kaɓa bee Edoom!” Jawmiraawo wi'i yimɓe Edoom: “Mi leestinan on caka ummaatooje, on laatoto meeriɗinaaɓe masin. Mawnitaare ɓerɗe mon zammbake on, onon jooɗiiɓe nder gaaruuji kooseeje e haa nokkuuje towɗe. Ngam man mbi'oton: Moy jippinta min haa lesdi? Koo to on towti bana dutal, koo to saɓɓo mooɗon ɗon caka koode, mi jippinan on diga ton.” Nii Jawmiraawo wi'i. “To wuyɓe koo jaɓtooɓe ngari haa mooɗon jemma, ɓe koocan ko ɓe mbaawi hoocugo fuu, nden on nattan fuu! To teɓooɓe ɓiɓɓe inabooje nasti gese mooɗon, bukki seɗɗa tan ɓe accata. Bana non ɓe linyiri Isuwa, ndesaaji muuɗum njuppaama fuu. Haɓɓuɓe alkawal bee mooɗon ɗon ndiiwa on diga lesɗe mooɗon, ɗon zammbo on, soobiraaɓe mon njaaloto on, sulhotirɓe bee mooɗon tuufanto on tuuforgol bee nyaamdu mooɗon, ɓe mbi'an: Ɓe ngalaa hakkiilo.” Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade kiita, mi nattinan hikma'en Edoom e marɓe faamu dow kooseeje Isuwa. Honooɓe semmbiɗɓe nder berniwol Teman ndiwtoran, haa worɓe fuu kalka dow kooseeje Isuwa, ngam konne'en mbardan ɓe.” “On toonyi deerɗiraaɓe mon yimɓe Yaakubu. Ngam man toskaare waran dow mooɗon, konne'en nattinan on haa foroy. Nyalaade nde yimɓe iwɓe lesdi feere nasti dammuɗe Urusaliima, nde ɓe mbaɗi kur'u ngam senndugo ngol, nde jananɓe adi jawdi Yaakubu, nyalaade man on ndari daayiiɗum, on laati halluɓe bana ɓeya. Haanaayno on mawnito dow deerɗiraaɓe mon nder nyalaade sarru maɓɓe, haanaayno on ceyoro halkere yimɓe Yahuuda, on maɓɓita kunnduɗe mon ngam jalugo ɓe nyalaade ɓillaare maɓɓe. Haanaayno on nasta berniwol ummaatoore am ngam on ceyoro sarru maɓɓe, on ngujja jawdi maɓɓe nyalaade sarru maɓɓe. Haanaayno on ndaro haa gurtorɗe maɓɓe ngam mbarugo dogganɓe. Haanaayno on ndokka daɗɓe haa juuɗe konne'en maɓɓe nder nyalaade ɓillaare maɓɓe !” “Ngam nyalaade Jawmiraawo ɓadake, o hiitoto ummaatooje fuu. Ko on mbaɗi woɗɓe, kanjum ɓe mbaɗata on. Halleende nde on mbaɗani woɗɓe loroto dow ko'e mon. Onon yimɓe Yahuuda dow hooseere am seniinde, on njari jardugel tikkere am. Ammaa yimɓe ummaatooje goɗɗe tokkoto yarugo ngel tum, ɓe njaran haa ɓe nguyka, nden ɓe majja ɓe fuu bana ɓe meeɗaay wonugo. Ammaa haa hooseere Siyona woɗɓe ndaɗan, kisan. Nde laatoto nokkuure senaande. Ammaa yimɓe Yaakubu martan lesdi muuɗum'en. Yimɓe Yaakubu laatoto bana yiite, yimɓe Yusufu boo bana jamre yiite. Ammaa yimɓe Isuwa laatoto bana tiitiiho. Yiite man wulan tiitiiho go, nyaaman ko. Walaa koo gooto luttata nder danygol Isuwa.” Min Jawmiraawo wi'i ɗum. Yimɓe Yahuuda wonɓe haa fombina, koocan kooseeje Isuwa, maran ɗe. Wonɓe haa lesdi towndiije boo koocan lesdi Filisti'en. Ɓe maran lesdi Efrayim bee lesdi Samariya. Yimɓe Benyamin maran lesdi Gile'at. Woodi dahaaɓe diga laamu Isra'iila, ɓe honooɓe, ɓe maran lesɗe Kanaani'en haa yotto Sarafat. Dahaaɓe diga Urusaliima wonɓe haa Sarafat maran berniiji haa fombina, lesdi Yahuuda. Rimɗinooɓe mba'oto hooseere Siyona ngam laamanaago kooseeje Isuwa. Jawmiraawo laatoto Laamiiɗo! Jawmiraawo wolwani Yonas ɓii Amittay, wi'i mo: “Umma, yah Niniwe, berniwol maŋngol. Waaza ngol kiita am, ngam halleende yimɓe maagol tullitake, mi safti laarugo nde.” Ammaa Yonas ummi, waɗi anniya doggugo haa Tarsis daayiiɗum e Jawmiraawo. O yehi Yafo, ton o heɓi koommbowal maŋngal jahanŋgal Tarsis. O yoɓi ceede jahaaŋgal, nden o nasti ngal ngam haa o yahda bee yimɓe maagal haa Tarsis, o dogga daayiiɗum e Jawmiraawo. Ammaa Jawmiraawo ummini henndu saatundu dow mbeela. Naargewol cemmbiɗŋgol wifi dow maaga, haa koommbowal ɓadake fusugo. Laanyooɓe koommbowal kultori, mboyi, koo moy heedi ɗowanteeɗo mum. Ɓe ngudini doŋgle maɓɓe nder mbeela ngam hoynugo teddeeŋga koommbowal. Ammaa Yonas jippino nder reedu maagal, waali, ɗon ɗaano ɗoyŋgol lugguŋgol. Mawɗo koommbowal wari haa maako, wi'i mo: “Ko waɗi ma, ɗoyɗiijo? Umma, tora ɗowanteeɗo maaɗa! Teema o yurminan en ngam taa en kalka.” Laanyooɓe koommbowal mbi'mbi'tiri: “Sey en mbaɗa kur'u ngam heɓtugo moy waddani en sarru ngu'u.” Ɓe mbaɗi kur'u, ngu waŋgini Yonas. Ɓe mbi'i mo: “Yeccu min, ngam daliila moy sarru ngu'u ukkani en? Kuugal ngale kuuwata? Diga toy ngarɗaa? Toy lesdi ma e ummaatoore ma?” O jaabi ɓe: “Mi Ibraniŋkeejo, mi kulɗo Allah Jawmiraawo mo asama, mo tagi mbeela e lesdi.” Nden laanyooɓe koommbowal kuli masin, mbi'i mo: “Kayya! Ɗume mbaɗɗa?” Ngam ɓe anndi o ɗon dogga diga yeeso Jawmiraawo, bana o anndiniri ɓe. Ammaa mbeela ɗon ɓesda dimmbaago. Ngam maajum ɓe ƴami mo: “Ɗume min mbaɗata ma ngam haa mbeela de'ana min?” O jaabi: “Sey on koo'ammi, on cakkinammi nder ndiyam. Nden kam mbeela de'anan on. Ngam mi anndi naargewol cemmbiɗŋgol ngo'ol ukkani on daliila am.” Laanyooɓe koommbowal laanyi bee semmbe ngam lornugo koommbowal haa fomoonde. Ammaa ɓe mbaawaay, ngam mbeela ɗon ɓesda dimmbaago bee semmbe. Nden ɓe tori Jawmiraawo: “Yaa Jawmiraawo, useni! Taa accu min min kalka ngam daliila yoŋki gorko oo. Taa yowan min ƴiiƴam goɗɗo mo waɗaay aybe. Ngam an, yaa Jawmiraawo, a waɗi ko fottani ma.” Nden ɓe koo'i Yonas, ɓe cakkini mo nder ndiyam. Mbeela de'i, acci dimmbaago. Ngam maajum yimɓe koommbowal kuli Jawmiraawo masin. Ɓe lii'ani mo kirsaaɗi, ɓe togani mo togayeeje boo. Jawmiraawo umri liiŋgu maŋngu, ngu moɗi Yonas. Yonas waɗi nder reedu liiŋgu ngu'u nyalawmaaje tati e jemmaaje tati. Nder reedu liiŋgu, o tori Allah Jawmiraawo, o wi'i: “Nder ɓillaare am mi tori ma, yaa Jawmiraawo, an boo a jaabi yam. Nder reedu joonde maayɓe ewniimi, an a nani tornde am. A sakkini yam nder reedu mbeela, haa nokkuure ɓurnde luggugo, ndiyam taari yam. Ƴuuge ma e ilamji ma fuu caali dow am. Mi numi a wudini yam, a riiwi yam yeeso maaɗa. Ammaa mi tokkoto laarugo gal haykaliiru ma seniindu. Ndiyamji njotti daande am. Seɗɗa mbeela moɗa yam, nyiɓre luggeeŋga mbeela suddi yam, huɗo mbeela taari hoore am. Haa caɓɓaaje kooseeje ndo'iimi, jamɗe palduɗe lesdi maɓɓi dow am haa foroy. Ammaa a wurtini yoŋki am diga halkere, yaa Allah Jawmiraawo am. Nde yoŋki am tampi nder am, mi siftori ma. Tornde am yotti ma nder haykaliiru ma seniindu. Hakkilanooɓe labbi meereeji acci gooŋgaaku maɓɓe heedi ma. Ammaa min mi lii'ante kirseteeɗi, bee gime gettooje. Mi hokkan ko togiimi. Kisndam ɗon haa Jawmiraawo!” Nden Jawmiraawo umri liiŋgu go, ngu tuuti Yonas haa lesdi. Fahin Jawmiraawo wolwani Yonas, wi'i mo: “Umma, yah Niniwe, berniwol maŋngol. Waaza ngol ko mi wi'ete.” Nden Yonas ummi, yehi Niniwe, bana Jawmiraawo umri mo. Niniwe laati berniwol maŋngol yeeso Jawmiraawo. Ngam yiilaago ngol, sey goɗɗo waɗa nyalɗe tati. Yonas nasti ngol baakin yahdu nyalaade woore. O waazi: “Lutti nyalɗe cappanɗe nayi haa Niniwe halka!” Yimɓe Niniwe nuɗɗini Allah. Ɓe umri suumaago, ɓe ɓorni buhuuje, mawɓe e leesɓe fuu. Haala man yottani laamiiɗo Niniwe. O ummi dow leeso laamu maako, o ɓorti alkibbaare maako, o ɓorni limce buhuuje, o jooɗi nder doɗɗe. O umri ɓe ngooyna umroore laamiiɗo e mawɓe mum nder Niniwe, wi'ugo ni'i: “Yimɓe e dabbaaji fuu, na'i e dammooji, taa nyaama koo ɗume, taa ndura, taa njara ndiyam. Sey yimɓe e dabbaaji fuu cuddo limce buhuuje. Sey ɓe toro Allah bee semmbe, ɓe tuuba, sey koo moy acca laawol mum kalluŋgol e kuuɗe mum kalluɗe. Moy anndi? Teema Allah faasitan, o accan tikkango en tikkere saatunde ngam taa en kalka.” Nde Allah yi'i ko ɓe mdaɗi, no ɓe acciri laawol maɓɓe kalluŋgol, o faasiti huuwugo ɓe sarru ngu o wi'no. Ammaa Yonas seyaaki, o tikki masin. O tori Jawmiraawo: “Ayye, yaa Jawmiraawo! Na kanjum mbi'mi, wakkati mi ɗonno haa lesdi am tawon? Ngam maajum aartumi, ndoggumi yahugo Tarsis. Mi anndi a Allah marɗo enɗam e hinnuye, mo tikkataa law, mo mbooɗeeŋga mum ɗuuɗi, mo faasititta huuwugo sarru. Kadi ittu yoŋki am, yaa Jawmiraawo! Ndikkanammi maayugo dow mi yeeɗa!” Jawmiraawo jaabi mo: “Tikkere ma fotti na?” Nden Yonas wurti berniwol, yehi haa fuunaaŋge maagol. Ton o waɗi bukkaaru haa o jooɗo les ɗowdi maaru, o yi'a ko laatanto berniwol. Jawmiraawo Allah fuɗni lekki kolakolaahi, ki mawni, ki waɗi ɗowdi dow hoore Yonas, ki itti metteeŋga maako. Yonas seyori lekki maajum masin. Ammaa jaŋngo man nde weeti, Jawmiraawo umri ngilŋgu: Ngu mbari lekki man, ki yoori. Nde naaŋge ɗon fuɗa, Jawmiraawo umri henndu fuunaaŋge wulndu. Naaŋge boo wuli dow hoore Yonas, haa o faɗɗaama, seɗɗa o yana. O ɗaɓɓi maayugo, o wi'i: “Ndikkanammi maayugo dow yeeɗugo!” Allah ƴami Yonas: “Tikkere ma dow lekki ki fotti na?” Yonas jaabi: “Ɗum fotti mi tikka haa yotto maayde!” Jawmiraawo wi'i: “An, a yurmini lekki ki a torraaki ngam maaki, a mawninaay ki boo. Ki waŋgi nder jemmaare woore, ki halki nder jemmaare woore boo. Kadi, min mi yurmintaa Niniwe, berniwol maŋngol na? Yimɓe ujine teemerre e noogas (120.000) ɗon nder maagol, ɓe anndaa senndindirgo juŋngo nyaamo bee juŋngo nano, non boo dabbaaji ɗuuɗɗi!” Jawmiraawo wolwani Mika mo Moraset nder zamanu Yotam e Akas e Hezekiya, laamiiɓe Yahuuda. Ndaa ko Mika yi'i dow Samariya e Urusaliima: Nane, onon ummaatooje fuu! Heɗita, an lesdi e ko hebbini ma! Allah Jawmiraawo wulloto on diga haykaliiru muuɗum seniindu! Ndaa, Jawmiraawo ɗon wurto nokkuure muuɗum, ɗon jippo, ɗon yaaɓa dow towndiije duniyaaru. Kooseeje ɗon ɓolwa les paalanɗe maako, waadiiji ɗon ceeka bana taari nder yiite, bana ndiyam ilanɗam haa diirtorde. Ɗum fuu ɗum laati daliila tuurtol Yaakubu e hakkeeji ummaatoore Isra'iila. Ɗume woni tuurtol Yaakubu? Naa ɗum Samariya? E ɗeye ngoni nokkuuje Yahuuda towɗe? Naa ɗum Urusaliima? Jawmiraawo wi'i: “Mi laatinan Samariya waagaare kaa'e haa ngesa e nokkuure ngam jubaago inabooje. Mi wuboto kaa'e berniwol Samariya haa les nder waadiwol, mi waŋginan caɓɓaaje maagol. Ɓe pusan labbi maagol cehaaɗi fuu. Ngeenaari maagol fuu wulete bee yiite e mi yibbinan labbi maagol fuu, ngam ngol heɓri ɗi bee ngeenaari daakaareeku, ɗi ngartan boo ngeenaari daakaareeku.” Ngam maajum mboyanmi, ngookanmi, njahanmi mi temmbo, bilaa paɗe. Mi waɗan gookaali bana cuuli, mi waɗan bojji bana dabbi. Ngam huuduure maagol hurgataako, nde layi haa Yahuuda, nde yottake haa dammugal ummaatoore am, haa Urusaliima! Taa ngooyne ɗum haa Gaat, taa mboye sam. Talle nder mbulwuldi haa Bayti-Le'afra. An jooɗiiɗo haa Safir, saala, a temmbo, toskaaɗo. Jooɗiiɗo haa Ca'anan wurtataako. Daliila gookaali berniwol Bayti-Esel, on ittanaama ballal maagol. Jooɗiiɗo haa Maarot ɗon hula ngam taa jam muuɗum itte, ngam sarru jippi diga Jawmiraawo, yotti dammugal Urusaliima. An jooɗiiɗo haa Lakis, haɓɓu pucci mootaaji ma. Ngam Lakis, an woni fofoodu hakkeeji Urusaliima, a nastini Isra'iila nder tuurtolji. Ngam maajum doole a senndira bee Moraset-Gaat. Ci'e Akizib laatanto laamiiɓe Isra'iila daliila toskaare. An jooɗiiɗo haa Maresa, fahin mi waddante jaalotooɗo ma. Tedduŋgal Isra'iila yahan haa Adullam. Laɓu hoore ma! Ittu gaasa ma ngam daliila ɓiɓɓe ma yiɗaaɓe! Wartir nde bana hoore jigaawal, ngam ɓiɓɓe ma ndahaama daayiiɗum bee maaɗa! Bone laatanto nufotooɓe kalluɗum, taaskitinanɓe sarru diga dow be'itte muuɗum'en! Subaha ɓe puɗɗata hiɓɓingo ɗum, ngam ɓe mari baawɗe waɗugo ɗum. To ɓe cuunaama gese, ɓe njaɓta ɗe, to ɓe cuunaama cuuɗi boo, ɓe koo'a ɗi. Ɓe ɗon toonyo goɗɗo e saare muuɗum, goɗɗo e mardi muuɗum. Ngam maajum, ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mi annini ukkugo sarru dow mooɗon. On mbaawataa daɗugo ngu. On mawnitittaako, ngam ɗum saa'iire sarru. Saa'i man ɓe njancan on, ɓe ngiman gimol boyki bana ni'i: Jinni! En nattinaama! Ɓe njaɓti maral ummaatoore am! Noy ɓe njaɓtiri ngal diga am! Ɓe cenndani tuurtooɓe gese men!” Ngam maajum a heɓataa koo goɗɗo ngam foondango ma geɗal lesdi nder jama'aare Jawmiraawo. Yimɓe ɗon mbaɗa haraka, ɗon mbi'ammi: “Accu wolwugo ɗuuɗɗum bana nii! Taa goɗɗo wi'a toskaare nde'e heɓan en fahin!” Nii mbi'ɗon na yimɓe Yaakubu? Munyal Jawmiraawo rammi na? Nii non kuuɗe maako mba'i na? Bolle am laataaki booɗɗe haa adili'en na? Jawmiraawo wi'i: “Onon on laatakeno konne'en ummaatoore am. To yimɓe ɗon ngarta konu, ɗon koota jam, on njaɓti ɓe alkibbaaje maɓɓe. On ɗon ndiiwa rewɓe ummaatoore am diga calaaje muuɗum'en ɗe ɓe ngiɗi, on ɗon ittana ɓikkoy maɓɓe tedduŋgal ngal mi hokki koy haa foroy, on ɗon mbi'a: Umme, ndille! Ngam nokkuure nde'e laataaki pellel siwtaago. Daliila coɓki maare on njaran boneeji naawɗi.” To goɗɗo tokkake henndu, hasi fewre, wi'i: Mi waɗante annabaaku dow inaboojam e dow njaramji guykinooji, fakat o laatoto annabiijo ummaatoore nde'e! Jawmiraawo wi'i: “Onon danygol Yaakubu fuu, fakat mi mooɓtan luttuɓe Isra'iila. Mi hawtan on bana baali nder waalde, bana tokkere haa durdude, yimɓe mooɓre nde'e mbaɗan haraka makka.” Ceekoowo laawol ardoto ɓe, ɓe mbaɗan ceekli, ɓe caalo gal dammuɗe, ɓe ngurto yaasi. Jawmiraawo, laamiiɗo maɓɓe, ardoto ɓe, ɗowan ɓe. Min Mika mi wi'i: Nane, onon mawɓe nder yimɓe Yaakubu, onon alkaali'en Isra'iila. Naa anndugo haala kiita ngooŋɗuka woni kuugal mooɗon na? Ammaa on ɗon nganya ko wooɗi, on ngiɗi ko halli. On ɗon itta laral e kusel dow i'e yimɓe ummaatoore am. On ɗon nyaama ɓe, on ɗon itta lare maɓɓe, on ɗon ngewa i'e maɓɓe, on ɗon njo'ina ɓe taƴe taƴe bana nyaancaaɗum nder sikaare, bana kusel nder fayannde. Nden on toroto Jawmiraawo, ammaa o jaabataako on. Nyalaade man o suuɗan on yeeso maako daliila kuuɗe mooɗon kalluɗe. Ndaa nii Jawmiraawo wi'i dow annabi'en majjinɓe ummaatoore muuɗum: “To on ngoodi ko on ƴakka, on ɗon ngooyna: Jam salaaman! Ammaa mo hokkaay on ko on ƴakka, on ɗon taasko honugo ɗum. Ngam man jemma waɗan, on keɓataa wahayuuji. Nyiɓre waɗan, on mbaɗataa hatti. Naaŋge mutan, nyalawma nyiɓɓan dow annabi'en ɓe'e. Yi'ooɓe toskoto, waɗooɓe hatti cemtan. Ɓe fuu ɓe cuddan geese maɓɓe, ngam Jawmiraawo jaabataako ɓe.” Ammaa min, Ruuhu Jawmiraawo hebbini yam baawɗe e gooŋgaaku e cuusal, haa mi anndina yimɓe Yaakubu tuurtol muuɗum'en, mi anndina Isra'iila'en hakke muuɗum'en. Sey on nana, onon mawɓe nder yimɓe Yaakubu, onon alkaali'en Isra'iila! On ɗon nganya kiita ngooŋɗuka, on ɗon lelna ko laati darnuɗum fuu. On ɗon nyiɓa Siyona bee rufugo ƴiiƴam, Urusaliima boo bee sooynde adilaaku. Hiitooɓe Urusaliima ɗon njaɓa rusiya nder kiita. Liman'en ɗon njaŋngina ngam heɓugo ngeenaari. Annabi'en boo ɗon mbaɗa hatti ngam heɓugo ceede. Bee non fuu, ɓe ɗon tuugo dow Jawmiraawo, ɓe ɗon mbi'a: “Naa Jawmiraawo ɗon caka meeɗen? Sarru heɓataa en!” Ngam maajum, daliila mooɗon ɓe ndeman Siyona bana ngesa, Urusaliima laatoto bille, hooseere haa haykaliiru woni laatoto towndiire guuɓe. Haa nyalɗe ragareeje, Jawmiraawo tabitinan hooseere haykaliiru mum, nde towtan dow geereeje kooseeje, nde ɓaŋgoto dow towndiije. Nden ummaatooje fuu tokkoto wargo haa maare. Jama'aaje ɗuuɗɗe njahan ton, mbi'an: “Ngare, mba'ooɗen dow hooseere Jawmiraawo, haa haykaliiru Allah Yaakubu, ngam haa o ekkitina en laabi maako, enen boo en tokko ɗi.” Ngam haa Siyona tawreeta iwi, wolde Jawmiraawo boo haa Urusaliima. O laatoto kiitoowo hakkunde jama'aaje ɗuuɗɗe, o ta'anan ummaatooje cemmbiɗɗe daayiiɗe kiita. Kaafaaje maɓɓe, ɓe tappiran baaneeje, labbe maɓɓe boo bafɗi. Ummaatoore ɓaŋgtataa kaafahi dow ummaatoore woɗnde. Ɓe meetataa ekkitaago haɓre. Koo moy jooɗoto les inabohi muuɗum e ibbi muuɗum, walaa mo ɓillata ɗum. Ɗum koŋngol Jawmiraawo honooɓe asama. Ummaatoore koo ndeye fuu ɗon tokko ɗowanteeɗo muuɗum. Ammaa enen, en tokkoto Jawmiraawo Allah meeɗen haa abada abadin! Jawmiraawo wi'i: “Nyannde man mi mooɓtan woosɓe fuu, mi hawtan dahaaɓe, koo ɓeye ɓe njarnumi bone. Woosɓe, mi laatinan ɓe yimɓe luttuɓe, mi wartiran saŋkitiiɓe ummaatoore mawnde. Min Jawmiraawo mi laamanto ɓe dow hooseere Siyona, diga jonta haa foroy.” An boo, towndiire Urusaliima, a ɗon ayna ummaatoore ma bana no gaynaako aynirta tokke mum diga suudu towndu, laamu naane wartante. A laatoto laamorde Isra'iila fahin. Ammaa jonta, koni mbaɗoton gookaali ɗi'i? Walaa laamiiɗo caka mooɗon na? Carwoowo mon halki haa naawreeŋga naŋngi on bana luuwe ɓesnanɗo na? Njaŋngite, uume bana ɓesnanɗo, onon yimɓe Urusaliima. Ngam jonta on ngurtoto berniwol, on njooɗoto haa ladde, on njahan haa Baabila. Haa ton Jawmiraawo tammi hisnugo on e rimɗingo on e juuɗe konne'en mooɗon. Nden ummaatooje ɗuuɗɗe mooɓoto dow maaɗa, ɗe mbi'an: “Sey Urusaliima soɓa, gite meeɗen ceyoro nattere Siyona!” Ammaa ɓe anndaa numooji Jawmiraawo, ɓe paamataa muuyo maako. Ngam kaŋko o mooɓti ɓe bana ƴommbe haa laarre. Jawmiraawo wi'i: “Umma, fiy, an ummaatoore Urusaliima! Mi hokkete luwe njamndi e koloŋgi njamndi mboɗeeri, haa a nama ummaatooje ɗuuɗɗe. Sey a lii'ano yam keɓal maaje, a hokka Jawmu duniyaaru jawdi maaje.” Ammaa jonta, ƴare ɓalli mon, onon yimɓe Urusaliima. Konne'en kippake en, ɓe ɗon piya dow galaŋgal ardiiɗo Isra'iila bee sawru. Jawmiraawo wi'i: “An Baytilaama-Efrata, a wuro famaro caka ci'e Yahuuda. Ammaa haa maaɗa goɗɗo mo laamanto Isra'iila ngam am iwata, iwde maako diga ɓooyma, haa nyalɗe caaliiɗe.” Ngam man Jawmiraawo accan yimɓe muuɗum, haa to ɓesnanɗo ɓesni. Nden luttuɓe deerɗiraaɓe ɓiɗɗo oo ngartan haa yimɓe Isra'iila. Kaŋko o ummoto, o dura tokkere maako bee baawɗe Jawmiraawo, bee maŋngu innde Jawmiraawo Allah maako. Ɓe njooɗoto jam ngam laamu maako mawnan haa yotto keeri duniyaaru. Kaŋko bee hoore maako laatoto salaaman maɓɓe. To Assuura'en ngari lesdi meeɗen, to ɓe nasti cuuɗi laamorde meeɗen cemmbiɗɗi, en umminan ardiiɓe ɗuuɗɓe dow maɓɓe. Kamɓe ɓe nduran lesdi Assuura bee kaafahi e lesdi Nimrudu bee kaafahi losaaki. Bana non Jawmiraawo hisnirta en juuɗe Assuura'en, to ɓe nasti lesdi meeɗen, ɓe njaaɓi nder keeri meeɗen. Luttuɓe Yaakubu laatoto caka ummaatooje ɗuuɗɗe bana saawawre iwnde haa Jawmiraawo, bana waabiliire dow huɗo. Ɓe ɓaarortaako ballal ɓiɓɓe Aadama, ɓe tammataako koo ɗume haa yimɓe. Luttuɓe Yaakubu laatoto caka ummaatooje e caka jama'aaje ɗuuɗɗe bana mbarooga caka dabbaaji nder laynde, bana mbarooga cemmbiɗŋga caka tokke dammooji. To nga wari, nga yaaɓa e nga faɗɗa, walaa kisnanɗo ko nga naŋngi. Isra'iila'en, ɓaŋgte juuɗe mon dow konne'en mon, haa ɓe fuu ɓe kalka! Jawmiraawo wi'i: “Saa'i man mi nattinan pucci mon caka mooɗon, mi halkan mootaaji pucci mon. Mi yibbinan gure nder lesdi mon e berniiji mon cemmbiɗɗi fuu. Mi nattinan hiilaaji ɗi mbaɗoton, waɗooɓe hatti boo ngonataa caka mooɗon fahin. Mi nattinan labbi mon cehaaɗi e daŋraŋge labbi mooɗon. On meetataa sujidango kuuje ɗe juuɗe mon mbaɗi. Mi ɗoofan daŋraŋge Asera mon caka mooɗon, mi halkan gure mon. Bee tikkere e ɓernuki mbaatortoomi ummaatooje ɗe ɗowtanaaki yam fuu.” Nane ko Jawmiraawo wolwi, o wi'i yam: “Umma, wulla yeeso kooseeje. Wolwu, haa towndiije nana daande maaɗa!” Kooseeje, nane wullaandu Jawmiraawo! Nane onon caɓɓaaje duniyaaru ɗe ndimmbataako! Ngam Jawmiraawo woodi daliila wullaago ummaatoore muuɗum, o tammi hujjotirgo bee Isra'iila. Jawmiraawo wi'i: “Yimɓe ummaatoore am, ko mbaɗmi on? Bee ɗume comnumi on? Njaabeeɗam! Mi wurtini on lesdi Misra, mi rimɗini on diga njeyaaŋgu. Mi neli Muusa e Haruna e Mariyama ngam ɗowugo on. Ummaatoore am, siftor ko Balak, laamiiɗo Mo'ab nufani ma e ko Balaama ɓii Be'or jaabi mo. Siftor boo ko saali diga Sittim haa yotti Gilgal, haa annda kuuɗe Jawmiraawo adiliije.” Bee ɗume ɓaditotoomi Jawmiraawo e kofotoomi yeeso Allah Ɓaŋiiɗo? Mi ɓadito mo bee guleteeɗi koo bee nyalbi na? Jawmiraawo yerdoto jawɗi baali ujineere koo maahoy nebbam ujine sappo na? Mi hokka mo afo am, danygol ɓanndu am ngam yoɓugo tuurtol am e hakke yoŋki am na? An neɗɗo, Jawmiraawo anndini ma ko wooɗi e ko o ɗaɓɓata haa maaɗa: Ɗum waɗugo ko fotti, yiɗugo waɗugo mbooɗeeŋga e tokkaago Allah ma bee tiinaare. Jawmiraawo ɗon wolwana berniwol – Kulanɗo mo, o kakkilɗo: “Nane koŋngol elto e anndinɗo ngol! Woodi ndesaaji rikiciiji haa saare kalluɗo e etirgal pamɗitinaaŋgal ngal nganymi na? Mi aybintaa huuwtiniranɓe awnorɗum rikiciijum, koo marɓe kaa'e awnorɗe pewjiiɗe nder boorooji muuɗum'en na? Riskuɓe berniwol keewi toonyaare, jooɗiiɓe nder maagol ɗon mbolwa pewe, ɗemɗe maɓɓe ɗon pewjo. Ngam maajum puɗɗumi fiyugo on bee nyawuji, mi wila on ngam daliila hakkeeji mooɗon. On nyaaman, ammaa on kaarataa, weelo tabitan caka mon. On cigoto kuuje, ammaa on kisnataa ɗe. Ko on kisni boo, mi accan kaafahi halka ɗum. On aawan, ammaa on codataa. On ɓiɗɗan jaytunje, ammaa on ngujataa ɓalli mon bee nebbam. On ɓiɗɗan inabooje boo, ammaa on njarataa inaboojam. On ɗon njogo umrooje laamiiɗo Omiri, on ɗon mbaɗa ko saare Akab waɗno fuu, on ɗon tokko sawariiji maɓɓe. Ngam maajum mi wilan berniwol mon, ɓe njancan jooɗiiɓe nder maagol, toskaare ummaatoore am ukkanto on.” Kayto! Mi ɗon bana goɗɗo jahanɗo teɓugo ɓiɓɓe leɗɗe saa'i ittugo ko lutti haa gese inabooje wakkati teɓki: Walaa inaboore haa mi nyaama sam! Walaa ibbere aartunde nde ɓernde am yenwata! Hoolaaɓe ngalaa nder lesdi, walaa gooŋɗuɓe caka yimɓe. Ɓe fuu ɓe ɗon mbaalto ngam rufugo ƴiiƴam, koo moy maɓɓe ɗon looho deerɗum bee tuuforgol. Juuɗe maɓɓe anndi waɗugo kalluɗum masin. Ardiiɓe e hiitooɓe ɗon ƴama dokke, mawɓe ɗon mbaŋgina suuno muuɗum'en. Wooɗa-gikkuujo caka maɓɓe nanndi bee wumre gi'e. Gooŋɗuɗo maɓɓe ɓuri wumre gi'e hallugo. Nyalaade kiita nde aynooɓe mon mbi'no on ɗon wara. Nden kam saklere hoo'an on. Taa nuɗɗin soobaajo ma, taa hoola boowraaɗo ma! Aynu hunnduko ma koo yeeso debbo ma giɗaaɗo. Ngam ɓiɗɗo gorko yawoto baaba mum, ɓiɗɗo debbo ummanto daada mum, debbo boo ummanto esum debbo. Yimɓe saare goɗɗo laatoto wanywanyɓe mum. Ammaa min, gal Jawmiraawo mi tiitoto, mi ɗon tammoro Allah mo hisnatam, Allah am nanatam. An konneejo am, taa seyora do'ere am! Ngam koo to mi do'ake, mi ummoto! Koo to mi ɗon jooɗi nder nyiɓre, Jawmiraawo woni annoora am! Sey mi ɓusa tikkere Jawmiraawo, ngam mi waɗi hakke dow maako, haa to o jiŋngi yam, o tabitini gooŋga am. O wurtintam haa annoora ngam mi laara adilaaku maako. Konneejo am yi'an ɗum, semtan, kaŋko bi'nooɗo yam: “Toy Jawmiraawo Allah maaɗa?” Gite am ndaaran konneejo am, saa'i ɓe njaaɓata mo bana ɓe njaaɓirta loope dow laawol. An Urusaliima, nyalaade nyiɓtuki mahi ma waran, nyannde man keeri ma njaajan. Nyalaade man yimɓe ngaran haa maaɗa diga Assuura e diga berniiji Misra, diga Misra haa yotti maayo Efratis, diga mbeela nga'a haa ngaya, diga hooseere nde'e haa ndeya. Ammaa duniyaaru laatoto winnde daliila jooɗiiɓe nder maaru e daliila ngeenaari halleende maɓɓe. Yaa Jawmiraawo, aynu ummaatoore ma bee sawru ma, ɗum tokkere ma, an mari nde. Ngam nde ɗon feere maare nder laynde haa caka gese booɗɗe. Duru nde bana ɓooyma haa Baasan e Gile'at. Jawmiraawo wi'i: “Bana nder nyalɗe gurtaaki ma diga Misra, mi yi'nan nde kuuje kayɗiniiɗe.” Ummaatooje goɗɗe ngi'an ɗum, ɗe cemta bee baawɗe maaje fuu. Kunnduɗe maaje maɓɓoto, noppi maaje pahɗan. Ɗe tahan mbulwuldi bana mboodi, bana ladooji. Ɗe ngurtoto cuuɗi maaje cemmbiɗɗi bee diwnugo yeeso Jawmiraawo Allah men. Ɗe maatan kulol e ɓe kulete. Moy ɗowanteeɗo nanndi bee maaɗa? A yaafoto aybe, a falataa tuurtol yimɓe maaɗa luttuɓe. Tikkere maaɗa duurataa haa foroy ngam a yerdi woonango min. A hinnoto min fahin, a damman aybeeji amin les kosɗe maaɗa, a wudinan hakkeeji amin haa lugguɗum mbeela. A waŋginanan Yaakubu gooŋgaaku e danygol Ibrahiima boo hoolaare, bana no kunaniiɗa kaakiraaɓe amin nder zamanu ɓooyma! Ɗo woni koŋngol dow Niniwe. Deftere nde'e ɗon anndina ko Nahum Elkosiijo yi'i. Jawmiraawo o Allah kaajuɗo, o waatoto! Jawmiraawo waatoto, o keewɗo tikkere, o waatoto wanywanyɓe maako, o yejjitittaa aybe konne'en maako! Jawmiraawo o tikkataa law, ammaa semmbe maako ɗuuɗi, o accataa hiitaago aybuɗo sam! Laawol maako ɗon caka duluuru e naargewol, duule ngoni collaaje ɗe kosɗe maako umminta. O telɓanan mbeela e nga yooran, o ɓeeɓnan maaje fuu. Lesɗe Baasan e Karmel mbaatan, pinndi dow Libanon boo ɗaylan. Kooseeje ndiwnan daliila maako, towndiije ɓolwan. Lesdi dimmboto yeeso maako. Non boo duniyaaru e jooɗiiɓe nder maaru fuu. Moy dartoto yeeso ɓernuki maako? Moy waawata dartanaago tikkere maako saatunde? Ɓernuki maako ɗon waanjo bana yiite, tapaaje ceeki yeeso maako. Jawmiraawo o booɗɗo, o hisrude nder nyalaade ɓillaare. O ɗon hakkilana tawɓe hisrude haa maako. O hisnan ɓe e ilam mawɗam. Ammaa o nattinan nokkuure berniwol, o taasnan konne'en maako haa yotto nder nyiɓre. Ɗume nufoton dow Jawmiraawo? Kaŋko o nattinan on fuu. Walaa haaje sarru waɗa nde ɗiɗi. Koo to on laatake bana wumre gi'e naŋngindiranɗe, wuykiraaɓe njaramji muuɗum'en, on ngulan fuu bana huɗo yoorko. An Niniwe, haa maaɗa goɗɗo mo nufi kalluɗum dow Jawmiraawo iwi, anniyaaji maako kalli masin. Ndaa nii Jawmiraawo ɗon wi'a: “Koo to ɓe ngardi ɓe fuu e no ɓe ɗuuɗɗiri fuu, ɓe kalkan, ɓe timman. Onon Yahuudu'en, mi toskini on, ammaa mi meetataa toskingo on. Jonta ngewanmi kaɓɓirgal maɓɓe, mi itta ngal dow daaɗe mooɗon, mi ta'an callalluuji mooɗon.” An Niniwe, ndaa ko Jawmiraawo umri dow maaɗa: “Yeeso ɗo, a heɓataa danygol tabitinanŋgol innde maaɗa fahin. Mi nattinan suura cehaaka e suura njamndi ɓolinaandi nder suudu ɗowanteeɓe maaɗa. Mi taaskitinan yenaande ma, ngam a laati huunde meere.” Ndaa gooynoowo habaru salaaman ɗon dow kooseeje, ɗon wara. An Yahuuda, waɗ juulɗe ma, hebbin togayeeje ma. Ngam kalluɗo meetataa saalaago caka mooɗon, o nattidi. An Niniwe, nattinoowo ɗon wara haɓugo bee maaɗa. Aynu suudu ma semmbiɗndu, aynu laabi ma, taada, semmbiɗiɗ booɗɗum! Ngam Jawmiraawo ɗon wartira maŋngu Yaakubu e ngu Isra'iila, koo nde hippooɓe mbili Isra'iila, nattini lice inabohi man. Bawarɗe honooɓe nattinoowo go mbooji. Semmbiɗɓe maako ɗon ɓorni limce boɗeeje. O ɗon darna mootaaji maako bana jame yiite jaynanɗe, ɓe ɗon ndimmbina labbe maɓɓe. Mootaaji pucci ɗon caamna dow laabi, ɗon njaawa haa babe koo toy. Nanndu maaji bana jame yiite, koo toy ɗi jaawɗi bana ma'e. O ewnoto mawɓe honooɓe maako semmbiɗɓe, ammaa ɓe pergoto nder yahdu maɓɓe. Ɓe njaawan yahugo gal mahol berniwol, ɓe ndarni kuuje aynooje ton. Dammuɗe maaje ɗon maɓɓiti, laamorde ɗon yibba. Ɓe ngurtini debbo laamiiɗo, ɓe dahi mo. Horɓe maako ɗon mboya bana pooli, ɓe ɗon piya biɓɓe maɓɓe. Ɓooyma berniwol Niniwe nanndino bee weendu heewndu ndiyamji. Ammaa ndaa yimɓe ɗon ndogga diga maagol! Ndare, ndare! Ammaa walaa mo yeesititto. Kooce cardi! Kooce kaŋŋeeri! Woodi ndesaaje ɗe timmataa sam e kuuje ɗuuɗɗe feere feere marɗe saman. Koo ɗume fuu yaaɓaama e jaɓtaama e wonnaama koo toy! Ɓerɗe yimɓe ta'i, koppi maɓɓe ɗon ndiwno, keeci maɓɓe fuu ɗon tampi, geese maɓɓe fuu ɗon nyiɓɓi. Toy ɗowirde barooɗe e nokkuure haa ɓiɓɓe maaje nyaamata? To mbarooga dilli tefoygo nyaamdu, walaa mo ɓillata ɓiɓɓe maaga. Mbarooga faɗɗi, seeki kuuje ladde ngam mbarookoy maaga e ngam barooɗe maaga debbe, hebbini lowol mum bee keɓal, joonde mum boo bee kusel kuuje paɗɗaaɗe. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi ɗon monni ma. Mi wulan mootaaji pucci konu ma haa cuurɗe ummo. Kaafahi nyaaman mbarookoy maaɗa. Mi nattinan keɓal ma haa lesdi. Daaɗe nelaaɓe ma meetataa naneego.” Bone laatanto berniwol dufanŋgol ƴiiƴam, keewŋgol fewre e toonyaare, tum jaɓtol ɗon! Hoolo ɓoccol e hoolo kosɗe mootaaji ɗon ton, non boo caamŋgal pucci e mootaaji tultanɗi, samnooɓe ummake e kaafaaje jaynanɗe e labbe ɗelkanɗe, naawnaaɓe ɗuuɗɓe, maayɓe ɗuuɗɓe ɓe ngalaa limgal, koo toy goɗɗo fergoto maayɓe. Ɗum waɗi daliila kuuɗe daakaareeku ɗuuɗɗe ɗe daakaareejo oo huuwi. O ɗon esta bee ŋarol maako, o hiilaajo mawɗo. Bee daakaareeku maako e hiilaaji maako, o macciɗini ummaatooje e jama'aaje. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi ɗon monni ma. Mi ɓaŋgtan gawarle limce ma dow yeeso ma, mi hollan ummaatooje temmbuki ma e mi hollan laamuuji fuu ko semtinte. Mi rufan mbuuwri dow maaɗa, mi bustinte, mi laatinte huunde laareteende meere. Nden koo moy yi'i ma doggan daayiiɗum bee ma, o wi'an: Berniwol Niniwe halki! Moy yurminta ngol? Toy keɓanmi de'itinooɓe ngol?” An Niniwe, a tammi a ɓuri No-Amon wooɗugo na? Berniwol ngo'ol jooɗino caka ilduɗe, ndiyamji taarino ngol, maayo maŋngo laatino cukkol maagol, ndiyamji ayni ngol. Etiyopiya e Misra ngonno semmbe maagol ɗe ngalaa keerol. Yimɓe Put e Libiya ngonno wallooɓe ngol. Ammaa jooɗiiɓe maagol ndahaama, konne'en ndirɓi ɓikkoy maagol haa kawtirɗe laabi fuu. Ɓe mbaɗi kur'u dow tedduɓe maagol, ɓe kaɓɓi mawɓe maagol fuu bee callalluuji. An boo a wuykan, a nyukkoto, a ɗaɓɓitan hisrude ngam hisugo yeeso konne'en. Berniiji ma cemmbiɗɗi fuu nanndi bee ibbe ɗe ɓiɓɓe maaje aartuɗe ɓenndi. To goɗɗo dimmbi ɗe, ɓiɓɓe maaje caaman nder hunnduko koo moy giɗɗo nyaamugo ɗe. Honooɓe ma wonduɓe bee maaɗa laati bana rewɓe. Dammuɗe lesdi ma maɓɓitake jaasɗum yeeso konne'en ma, yiite ɗon nyaama leɗɗe palduɗe. Nyeɗ ndiyam! Ngam konne'en taarake ma. Wo'itin mahol ma cemmbiɗŋgol. Sey a jiiɓa loope, a yaaɓa ɗe, a taasko tappirɗum birikje. Bee non fuu, yiite nyaamete, kaafahi halkete. Ki nyaamete bana baɓɓatti nyaamiditta koo ɗume, koo to yimɓe ma ɗuuɗi bana baɓɓatti. An laamiiɗo Assuura, ardiiɓe ma ɗaanake, hoore'en ma suusɓe mbaalake, ndimmbataako, ummaatoore ma saŋkitake dow kooseeje, walaa mooɓtanɗo nde. Walaa lekki ngam naawnere ma, huuduure ma hurgataako. Nananɓe habaru maaɗa fuu kellan juuɗe ngam maaɗa, ngam tum halleende ma meemi koo moy. Ɗo woni koŋngol ngol Jawmiraawo wolwani annabi Habakuk nder wahayu mum. Yaa Jawmiraawo, duuri mi ɗon toro ma ballal, ammaa a jaabaaki yam. Foroy mi ɗon wooka: Ndaa toonyaare! Ammaa a hisnaay min. Ngam ɗume a yi'natammi halleende yimɓe? Ngam ɗume a ɗon laara torraaji amin, ammaa a wallaay min: Jaɓtol e toonyaare ɗon yeeso am, jokkirgol waɗi, gaabotiral ɗon ummo. Ngam man tawreeta ɗowtanaaka, gooŋgaaku boo waŋgaay sam. Halluɓe ɗon ɓilla adili'en, ngam man kiita gooŋgaaha laati fewre. Jawmiraawo wi'i: “Ndaare caka ummaatooje, ngi'e. Kayɗine masin, ngam mi huuwan kuugal nder balɗe mooɗon. To goɗɗo yecci on habaru maajum, on nuɗɗintaa. Ndaa, mi umminan Kaldiya'en ummaatoore nde walaa enɗam e munyal sam, nde ɗon waanca duniyaaru yaasndu ndu'u fuu ngam nyaamugo jooɗorɗe ɗe nde maraay. Ɓe kuleteeɓe e ruggotooɓe. Kamɓe ndarnata baawɗe maɓɓe e ko haandani ɓe. Pucci maɓɓe ɓuri paaɗaaji yaawugo, ɗi ɓuri caafaali ladde baawal. Wa'iiɓe pucci ɗon camna, ɗon ngara diga daayiiɗum, ɗon piira bana dutal jaawɗotooŋgal dow ko ngal yiɗi naŋngugo. Yimɓe ummaatoore nde fuu ɗon ngara ngam toonyaago. Geese maɓɓe fuu ɗon tiito yeeso. Ɓe ɗon mooɓta dahaaɓe ɗuuɗɓe bana njaareendi. Ɓe ɗon njanca laamiiɓe, ɓe ɗon pijira mawɓe, ɓe ɗon njala koo berniwol cemmbiɗŋgol ngole, ɓe mbaagan lesdi ɗakki mahol maagol, nden ɓe nyaaman ngol. Ɓaawo man ɓe tokkoto yeeso bana henndu, ɓe ndilla. Bana non ɓe aybini ko'e maɓɓe, semmbe maɓɓe laati ɗowanteeɗo maɓɓe.” Yaa Jawmiraawo, naa an woni Allah am, Ceniiɗo am diga ɓooyma? An a maayataa! Yaa Jawmiraawo, a jo'ini yimɓe ɓe'e ngam hiitaago min. An tapaare hisnoore amin, a tabitini ɓe ngam ɓe ndartina min. Gite ma ngi'ataa halleende, ngam ɗe ceniiɗe, a yiɗaa laarugo toonyaare. Ammaa ngam ɗume a munyanta zammbotooɓe? Ngam ɗume a ɗon jeeɗo to kalluɗo ɗon moɗa ɓurduɗo ɗum adilaaku? A ɗon nanndina ɓiɓɓe Aadama bee liɗɗi nder mbeela, bee ladooji ɗi ngalaa ardiiɗo. Kaldiya'en ɓe'e ɗon naŋnga yimɓe ɓe'e fuu bee kunayel, ɗon ndasa ɓe nder zubaawol, ɗon mooɓta ɓe nder arewal. Nden ɓe ɗon ceyo, ɓe ɗon mbelmbelta. Ɓe ɗon lii'ano zubaawol kirseteeɗi, ɓe ɗon ngula uurle ngam arewal, ngam ɗum keɓni ɓe geɗal ɗuuɗŋgal e nyaamdu welndu. Ngam man ɓe njuppata zubaaji maɓɓe, ɓe tokkitina mbargo ummaatooje goɗɗe bilaa enɗam na? Sey mi wa'o haa nokkuure aynirde am, mi daro dow mahol ngam aynugo berniwol e anndugo ko Jawmiraawo wi'atammi e no o jaaborto siŋkuye am. Jawmiraawo jaabi yam, wi'i: “Winndu wahayu mo ngi'ɗa. Winndu ɗum dow alluhaaje, haa ɗum jaŋnge bee koyɗum. Wahayu man hiɓɓan to saa'i man yottake, ammaa ɗum ɗon yaawana timmoode, ɗum walaa fewre. To ɗum neeɓi, a munyana ɗum. Ngam ɗum laatoto fakat, ɗum neeɓataa sam. Ɓernde cooyɗo adilaaku ɗon mawnito, ammaa adiliijo yeeɗiran bee nuɗɗinki muuɗum.” Fakat risku zammboto, goɗɗo mawnitiiɗo de'ataa. O ɗon maɓɓita kondondol maako bana joonde maayɓe, bana waade o haarataa. O mooɓti ummaatooje fuu haa maako, o hawti jama'aaje fuu les laamu maako. Yimɓe ɓe'e fuu taaliran mo, ɓe njancan mo bee balndi e annditanamji, ɓe mbi'an: “Bone laatanto ɗuɗɗinanɗo risku mum bee kuuje ɗe o maraay. Ndey o accata yowango yimɓe doŋngal nyamaale?” Law ɓe tokkiiɗa nyamaande ummoto, ɓillooɓe ma pinan. A laatoto keɓal konu maɓɓe. Ngam an, a hippi ummaatooje ɗuuɗɗe, an boo ummaatooje luttuɗe fuu kippete, ngam a rufi ƴiiƴam yimɓe e a wonni lesdi e a toonyi berniwol e jooɗiiɓe nder maagol fuu. Bone laatanto ɗaɓɓitanɗo riba kalluka ngam saare muuɗum, jo'inanɗo saɓɓo mum towɗum, ngam taa sarru heɓa ɗum. Bee dabareeji ma a fooɗani saare ma toskaare, a waɗi hakke dow hoore ma bee nattingo ummaatooje ɗuuɗɗe. Koo hayre nder mahol boo ɗon wooka dow maaɗa, bilorgol boo ɗon waɗa non. Bone laatanto nyiɓanɗo wuro dow ƴiiƴam, jo'inanɗo berniwol dow caɓɓawal bee sooynde adilaaku muuɗum. Kadi, kanjum ɗum iwaay haa Jawmiraawo honooɓe asama na? Nafuuda torra jama'aaje halkan nder yiite, ummaatooje goɗɗe boo ɗon coma meere. Ngam duniyaaru heewan anndal tedduŋgal Jawmiraawo, bana ndiyam heewri mbeela. Bone laatanto jarnanɗo keeddiɗɗum'en, nyaɗinanɗo njaram muuɗum bana tooke ngam wuykingo ɓe, haa o laara temmbuki maɓɓe. A haari bee toskaare, naa bee tedduŋgal. Sey a yara, an boo, a waŋgina saadooniiku ma. Jardugel tikkere nder juŋngo nyaamo Jawmiraawo loroto dow hoore maaɗa, tedduŋgal maaɗa laatoto toskaare mawnde. Ngam toonyaare nde a toonyiri Libanon, loroto dow hoore ma, hippete. A halki dabbaaji goɗɗi, goɗɗi boo kulnete ngam a rufi ƴiiƴam yimɓe, a wonni lesdi e a toonyi berniwol e jooɗiiɓe nder maagol fuu. Ɗume suura nafata haa cehoowo seha ka? Ɗume suura njamndi ɓolinaandi ngam ekkitingo fewre nafata? Ngam ɗume goɗɗo waɗata hoolaare mum haa labbi ɗi mbolwataa nde nii kaŋko waɗi ɗi bee juuɗe maako? Bone laatanto bi'anɗo leggal: “Fin!” Malla hayre muukaare: “Umma!” Lawru waawi ekkitingo na? Yaasi maaru takkaama bee kaŋŋeeri e cardi, ammaa ngeendam walaa nder maaru koo seɗɗa. Ammaa Jawmiraawo ɗon nder haykaliiru mum seniindu. Sey duniyaaru fuu sirwo yeeso maako. Ndaa do'aare annabi Habakuk bee daande gimi boyki: Yaa Jawmiraawo, mi nani habaru maaɗa. Kuugal ma hulni yam, yaa Jawmiraawo. Huuw kuugal man fahin nder zamanu amin, waŋgin ngal nder nyalɗe ɓadiiɗe. Koo nder tikkere ma boo taa accu hinnuye ma. Allah ɗon wara diga Teman, Ceniiɗo ɗon wara diga hooseere Paran. Maŋngu maako ɗon sudda asama, maŋgtoore maako ɗon hebbina lesdi. Bana ɗelko annoora, laasi naaŋge ɗon ngurto juŋngo maako, ton baawɗe maako ɗon cuuɗi. Nyawu kalluŋgu ndaaɓoowu ɗon ardo mo, yontere ɗon tokko palanɗe kosɗe maako. O dari, o dimmbini lesdi. O laari ummaatooje, ɗe ndiwni, kooseeje ɓooymaaje campiti, towndiije ɓooymaaje ngibbi, kanje ngoni laabi maako diga ɓooyma. Mi yi'i sarru ukkani laymaaji Kusan, laymaaji Mediyan ɗon ndiwna. Yaa Jawmiraawo, tikkere ma ɗon saata dow maaje ndiyam e ɓernuki ma dow mbeela na? Ngam a wa'i pucci maaɗa, a wa'i moota pucci nga jaalorgal ma. A taaskitini lagaawal ma, kuri ngoni kunayeeje ɗe mbolwuɗa. A seeki lesdi bee maaje ndiyam. Kooseeje ngi'i ma, ɗe ndiwni. Ilamji mawɗi ɗon ila. Luggeeŋga mbeela ɗon hoola, ɗon ummina ƴuuge towɗe. Naaŋge e lewru ndari haa nokkuuje muuɗum'en, daliila annoora kuri ma piɗaaɗi e jayŋgol labbo ma ɗelkanŋgo. Bee tikkere caalortooɗa lesdi, bee ɓernuki ndirɓirta ummaatooje. A wurti ngam hisnugo ummaatoore ma e ngam hisnugo moytaaɗo ma. A yibbini suudu kalluɗo diga tiitol haa les, a wirgi caɓɓaaje maaru fuu. Bee kuri maɓɓe a sumpiti ko'e ardiiɓe honooɓe maako, warɓe bee gookaali seyo ngam ɓe caŋkita min, ɓe tammo ɓe nyaaman toonyaaɗo bee sirri. Bee pucci ma njaaɓuɗa mbeela, haa ilamji mawɗi mbaɗi nguufo. Mi nani ɗum. Ɓanndu am fuu ɗon diwna, hoolo maajum dimmbini hunnduko am, i'e am tampi, kosɗe am ɗon ndiwna les am. Mi ɗon reena nyalaade ɓillaare bee de'ere, haa nde wara dow ummaatoore hippotoonde min. Koo to ibbi finnataa, inabooje ndimataa, jaytunhi rimataa ɓiɓɓe, gese mbaɗataa nyaamle, dammooji caŋkititto diga waalde, na'i njinni diga waalde, ammaa min mi seyorto Jawmiraawo, mi welweltan ngam daliila Allah kisnoowo yam. Jawmiraawo Baawɗo woni semmbe am, o laatini kosɗe am bana ɗe lelji, o ɗon waancinammi dow nokkuuje towɗe. Ngam kaliifaajo gimi, bee moolooji. Jawmiraawo wolwani Sefaniya ɓii Kusi ɓii Gedaliya ɓii Amariya ɓii Hezekiya, nder zamanu Yusiya ɓii Amon, laamiiɗo Yahuuda, wi'i: “Mi nattinan ko woni dow lesdi fuu. Mi nattinan yimɓe e dabbaaji, mi nattinan colli non boo liɗɗi nder maayo. Mi nattinan halluɓe e ko fergata ɓe, mi nattinan boo yimɓe dow lesdi. Mi fortan juŋngo am ngam honugo Yahuuda e jooɗiiɓe haa Urusaliima. Mi nattinan luttuɗum diina Ba'al haa nokkuure nde'e, mi halkan inɗe liman'en lawru ndu'u. Mi halkan wa'otooɓe dow soorowol ngam sujidango jayli asamanji e sujidanooɓe hunortooɓe ndego bee innde Jawmiraawo e ndego boo bee innde lawru Milkom. Mi halkan loriiɓe, accuɓe yam, ngam ɓe ngiɗaa ɗakkotirgo bee am, ɓe ngiɗaa sarwaago yam sam.” Cirwe yeeso Jawmiraawo Allah! Ngam nyalaade maako ɓaditake. O taaskitini kirseteeŋga, o seni ewnaaɓe maako. Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade nde lii'otoomi kirseteeŋga, mi hiitoto saraaki'en e yerima'en e ɓorniiɓe limce jananne fuu. Nyalaade man kiitotoomi diwanɓe les dammugal, hebbinanɓe saare jaagorɗo muuɗum'en bee kuuje toonyaare e rikici.” Jawmiraawo wi'i: “Nyalaade man gookaali mbaɗan haa dammugal bi'eteeŋgal Dammugal Liɗɗi e bojji haa Fattude Hesre e haraka dow towndiije. Mboye, onon jooɗiiɓe Fattude Leesnde ngam filooɓe majji, awnooɓe cardi nattidi. Saa'i man mbiɗitittoomi Urusaliima bee pittirlaaji, mi hiito mbaateendam'en hoolɗiniiɓe. Kamɓe ɓe ɗon mbi'a haa ɓerɗe maɓɓe: Jawmiraawo waɗataa ko wooɗi malla ko halli! Woɗɓe njaɓtan jawdi maɓɓe, mbilan cuuɗi maɓɓe. Nden ɓe nyiɓtoto cuuɗi, ammaa ɓe njooɗataako ton. Ɓe njuboto inabooje, ammaa ɓe njarataa inaboojam maaje.” Nyalaade Jawmiraawo mawnde ɓaditake, ɗon wara bee jaawɗum. To hoolo maare waɗi, koo annduɗo konu boo wookan. Nde laatoto nyalaade tikkere, nyalaade ɓillaare e bone, nyalaade bonnonda e bonnuki, nyalaade nyiɓre e nyiɓɓuki, nyalaade duule e nyiɓre ɓaleere kurum, nyalaade luwal konu e hoolo dow berniiji cemmbiɗɗi e kisruɗe towɗe. Jawmiraawo wi'i: “Mi hulnan yimɓe haa ɓe njaha bana wumɓe, ngam ɓe mbaɗi hakke dow am. Ƴiiƴam maɓɓe waanjete koo toy bana mbulwuldi, teteki maɓɓe boo bana mbuuwri.” Cardi maɓɓe e kaŋŋeeri maɓɓe kisnataa ɓe nyalaade nde tikkere Jawmiraawo waŋgata, nde yiite kaajal maako nyaamata duniyaaru. Ngam o timminan yimɓe lesdi, law o timminta ɓe. Ɗum laatoto kulniiɗum masin! Mooɓte, kawte, onon yimɓe ummaatoore nde walaa semteende, hiddeko on caŋkito, on majja bana nyaande, hiddeko tikkere Jawmiraawo saatunde ukkano on, hiddeko nyalaade tikkere maako wara dow mooɗon. Ɗakkotire bee Jawmiraawo, onon leesɓe nder lesdi, waɗanɓe muuyo maako! Ɗaɓɓite adilaaku! Ɗaɓɓite yaŋkinaare! Teema on kisan nyalaade nde tikkere Jawmiraawo waŋgata. Gaaza ferwan, Askalon laatoto ladde, konne'en ndiiwan yimɓe Asdod caka nyalawma, ɓe kalkan Ekuruun. Kayto! Bone laatanto on, onon Kereti'en jooɗiiɓe kommbi mbeela! Ndaa ko Jawmiraawo wolwi dow mooɗon: “An Kanaana, lesdi Filisti'en, mi halkete, walaa koo gooto luttata nder maaɗa!” Lesdi ma kommbi mbeela laatoto durduɗe, haa waynaaɓe ndurata, ndi heewan baalɗe ngam tokke dammooji. Luttuɓe Yahuuda maran lesdi man, ɓe nduran tokke maɓɓe ton, kiikiiɗe boo ɓe njooɗo nder cuuɗi Askalon. Ngam Jawmiraawo Allah maɓɓe hinnoto ɓe, wartiran joonde maɓɓe bana naane. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi nani jancoore Mo'ab e kuudi Ammooni'en, no ɓe njanciri yimɓe ummaatoore am, no ɓe mawnitori dow lesdi maɓɓe. Ngam maajum min Allah mo Isra'iila'en cujidanta ɗum wi'i: Fakat bana mi geeto lesdi Mo'ab laatoto bana Sodoma, lesdi Ammooni'en boo bana Gomorra. Lesɗe ɗe'e laatoto nokkuure gi'e e wasarde mannda, ladde yeewnde haa foroy. Yimɓe am luttanɓe njaɓtan ɓe, luttuɗum ummaatoore am martan mardi maɓɓe.” Ɗum waɗan daliila mawnitaare maɓɓe, ngam ɓe njanci yimɓe Jawmiraawo honooɓe asama, ɓe mawniti dow maɓɓe. Jawmiraawo laatanto ɓe kulniiɗo, o halkan ɗowanteeɓe duniyaaru fuu. Jooɗiiɓe haa duuɗe cujidanan mo, koo moy haa nokkuure muuɗum. Onon Etiyopiya'en boo, kaafahi Jawmiraawo yuwan on ! Jawmiraawo fortan juŋngo muuɗum gal woyla, o halkan Assuura, o wilan berniwol Niniwe, ngol laatoto ladde meere. Tokke mbaaloto ton, non boo dabbaaji ɗuuɗɗi feere feere. Lamnjatal e camnagel mbaaloto caka daŋraŋge maagol. Colli ciikan haa burɗe cuuɗi, baagaaje kaa'e tan ngonata haa nastirde, daŋraŋge leɗɗe cemmbiɗɗe ɗoofete. Bana non berniwol ceyiiŋgol koolɗiniiŋgol laatorto, ngol jooɗino jam, ngol wi'no: “Sey min, walaa berniwol potanŋgol bee am sam!” Ayye! Ngol laati ladde meere e waalorde kuuje ladde! Koo moy caalotooɗo haa maagol wemmboto, dimmban hoore mum. Bone laatanto berniwol tuurtoowol, coɓŋgol, toonyoowol yimɓe muuɗum! Ngol ɗowtaaki, ngol jaɓaay elto, ngol hoolaaki Jawmiraawo, ngol ɓaditaaki Allah. Saraaki'en caka maagol ɓe barooɗe ngurɓotooɗe, hiitooɓe maagol boo caafaali jaɓtanɗi saa'i kiikiiɗe, ɓe luttataa koo i'al gootal haa fajiri. Annabi'en maagol ɓe elewɓe, rikici'en, liman'en maagol boo ɗon coɓna ceniiɗum, ɗon luuta tawreeta. Ammaa Jawmiraawo o adiliijo caka maagol, o waɗataa kalluɗum. Nde weeti fuu, o ɗon ta'a kiita maako, o lelnataa ka sam. Ammaa kalluɗo walaa semteende! Jawmiraawo wi'i: “Mi nattini ummaatooje, mi wili kisruɗe maaje. Laabi maaje perwi, walaa caalotooɗo ton! Gure maaje natti, walaa jooɗiiɗo ton! Mi tammi: Jonta ngol hulatam sike, ngol jaɓan elto am. Nokkuure maagol wilatake! Nde mi hiiti yimɓe maagol fuu, ɓe tullitini kuuɗe maɓɓe. Ngam maajum ndeeneeɗam”, non Jawmiraawo wi'i. “Ndeene nyalaade nde ndarotoomi ngam wullaago on. Mi annini mooɓtugo ummaatooje e hawtugo laamuuji ngam mi waanja tikkere am dow maajum. Yiite kaajal am nyaaman duniyaaru fuu.” “Ɓaawo man ndokkanmi ummaatooje kunnduɗe laaɓɗe, haa yimɓe fuu ewno innde am, ɓe njaggano yam bee ɓernde woore. Diga gaɗa maaje Etiyopiya, sujidanooɓe yam saŋkitiiɓe ngaddantam dokke. Nyalaade man on meetataa semtoraago tuurtol mon dow am. Nder wakkati man nden ittanmi jurotooɓe mawnitiiɓe caka mooɗon, on meetataa mawnitaago dow hooseere am seniinde. Mi luttanan hoore am ummaatoore ne'iinde laafunde caka mooɗon. Nde hisran bee innde Jawmiraawo. Luttuɓe Isra'iila mbaɗataa kalluɗum, ɓe mbolwataa fewre, walaa bolle cargooje nder kunnduɗe maɓɓe. Bana tokkere ɓe ndurata, ɓe mbaaloto, walaa kulnanɗo ɓe.” Sey on ngima, on mbelmbelta, onon yimɓe Isra'iila! An Urusaliima, seya, yimu bee ɓernde ma fuu! Jawmiraawo itti kiita dow maaɗa, riiwi konne'en ma. Jawmiraawo, laamiiɗo Isra'iila, ɗon wondi bee maaɗa. Sarru hulnataa ma fahin. Saa'i man Urusaliima nanan habaru ni'i: “Taa hul, Siyona, taa juuɗe ma tampa! Jawmiraawo Allah maaɗa ɗon wondi bee maaɗa, o cemmbiɗɗo, kisnoowo. O seyorto ma bee welwelo, o hesɗitinte bee yiide, o welweltan ngam maaɗa bee gookaali seyo bana nder nyannde juulde.” Jawmiraawo wi'i: “Mi ittanan on sarru, ngam taa toskaare maagu teddana on. Ndaa, saa'i man kalkanmi ɓillooɓe on fuu. Mi wallan woosɓe, mi mooɓtan saŋkitiiɓe. Haa ɓe toski fuu, ton ndokkanmi ɓe tedduŋgal e daraja. Saa'i man ngartiranmi on, mooɓtanmi on. Mi hokkan on tedduŋgal e daraja caka ummaatooje duniyaaru fuu, ngam mi wartiran joonde mooɗon bana naane, onon on ngi'an ɗum.” Non Jawmiraawo wi'i. Nder nduuɓu laamiiɗo Dariyus ɗiɗaɓu, lewru joweegooru, nyannde go'oore maaru, Jawmiraawo wolwani Zorobaabila ɓii Salatiyel, ngomna dow Yahuuda e Yosuwa ɓii Yocadak, hooreejo liman'en, bee hunnduko annabi Haggay. O wi'i: “Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Ummaatoore nde'e ɗon wi'a, wakkati nyiɓtaago haykaliiru Jawmiraawo waɗaay tawon.” Nden Jawmiraawo wi'i bee hunnduko annabi Haggay: “Ɗum saa'i ngam mooɗon haa njooɗooɗon nder cuuɗi ɓasaaɗi leɗɗe, asee boo haykaliiru am ɗon wili na? Jonta ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Numte kuuɗe mon! On aawi ɗuuɗɗum, ammaa on codi pamarum. On nyaami, ammaa on kaaraay. On njari, ammaa ɗam ittaay suuno mooɗon. On ɗon ɓorni, ammaa on ɗon maata jaaŋgol. Kuuwanɗo ngam ngeenaari ɗon jaɓa rufa ndi nder booro sumpitaaŋgo. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Numte kuuɗe mon! Mba'e dow hooseere, ngadde leɗɗe, nyiɓte haykaliiru. Kanjum seynatammi, ɗum teddintam boo. On tammi on keɓan ɗuuɗɗum, ammaa ndaa, on keɓi pamarum. Nde on koori ɗum haa saare, mi wifti ɗum. Ngam ɗume kuuwmi ɗum? Ngam haykaliiru am laatiindu bille, saa'i on ɗon cukli bee cuuɗi mooɗon. Ngam maajum asamanji njogitani on saawawre, lesdi boo jogitani on ƴaamle. Mi umri hokkere waɗa dow lesdi e kooseeje e dow demetirle e ko lesdi fuɗnata fuu. Ngam daliila hokkere man, inaboojam e nebbam pamɗiti, yimɓe e dabbaaji boo njari bone, kuuɗe ɗe kuuwɗon fuu mbonni.” Zorobaabila ɓii Salatiyel e Yosuwa ɓii Yocadak, hooreejo liman'en e yimɓe luttuɓe nder ummaatoore fuu nanani Jawmiraawo Allah muuɗum'en, waato bolle ɗe Jawmiraawo Allah maɓɓe neli annabi Haggay wolwango ɓe. Ummaatoore fuu ɗowtani Jawmiraawo. Nden Haggay, nelaaɗo Jawmiraawo yecci yimɓe ummaatoore ni'i: “Jawmiraawo wi'i: Mi ɗon wondi bee mooɗon.” Jawmiraawo suusɗini Zorobaabila ɓii Salatiyel, ngomna dow Yahuuda e Yosuwa ɓii Yocadak hooreejo liman'en e yimɓe luttuɓe nder ummaatoore fuu. Ɓe ngari, ɓe kuuwi haa haykaliiru Jawmiraawo honooɓe asama. Ɗum waɗi nder nyannde noogas e nayaɓre haa lewru joweego'ooru, nder nduuɓu laamiiɗo Dariyus ɗiɗaɓu. Nder lewru joweeɗiɗaɓru, nyannde noogas e go'oore maaru, Jawmiraawo wolwani annabi Haggay: “Wolwan Zorobaabila ɓii Salatiyel, ngomna dow Yahuuda e Yosuwa ɓii Yocadak, hooreejo liman'en e yimɓe luttuɓe nder ummaatoore fuu, yeccu ɓe: Moy caka mooɗon onon luttuɓe yi'nooɓe tedduŋgal haykaliiru naane? E noy ndaarɗon ndu jonta? Naa ndu laati bana huunde meere haa gite mooɗon na? Jawmiraawo wi'i: An Zorobaabila, sey a semmbiɗa jonta. An boo, Yosuwa ɓii Yocadak hooreejo liman'en, sey a semmbiɗa. Onon yimɓe lesdi fuu, sey on cemmbiɗa. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Kuuwe, ngam mi ɗon wondi bee mooɗon, fodde alkawal ngal kaɓɓumi bee kaakiraaɓe mooɗon, saa'i ɓe ngurti Misra. Jonta boo, Ruuhu am ɗon caka mooɗon, taa kule ! Ngam ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Nii seɗɗa mi dimmban asamanji e lesdi, mbeela e lesdi njoorndi. Mi dimmban ummaatooje fuu, nden kuuje maaje marɗe saman ngaran haa ɗo. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi hebbinan haykaliiru ndu'u bee tedduŋgal. Cardi e kaŋŋeeri, min jeyi. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Tedduŋgal haykaliiru ɗiɗawru ndu'u ɓuran ngal aranndu. Mi jo'inan salaaman e hayru haa nokkuure nde'e”, non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Nder nduuɓu Dariyus ɗiɗaɓu, lewru joweenayaɓru, nyannde noogas e nayaɓre, Jawmiraawo wolwani annabi Haggay. Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Ƴam liman'en ko ɓe anndi dow haala ka'a: To goɗɗo saawi kusel cenaaŋgel nder gawargal limce muuɗum, nden limce man meemi tamseere, koo nyaamdu defaandu, koo inaboojam, koo nebbam, koo nyaamdu woondu, ɗum senoto na?” Liman'en njaabi: “Aa'a!” Haggay tokki ƴamugo: “To goɗɗo soɓi bee meemugo maayɗo, nden meemi woore nder kuuje ɗe'e, nde soɓan na?” Liman'en njaabi: “Nde soɓan.” Nden Haggay wi'i: “Jawmiraawo wi'i: Bana non yimɓe ummaatoore nde'e laatori yeeso am, bana non kuugal juuɗe maɓɓe fuu wa'i. Ko ɓe lii'anto yam ton fuu, soɓi. Ammaa jonta, kakkilane ko waɗete diga hannde yahugo yeeso. Hiddeko on mballina hayre dow hayre haa haykaliiru Jawmiraawo, nde goɗɗo wari haa waagaare nde o tammoto muudooje noogas, sappo tan o tawi. Nde goɗɗo wari haa ɓiɗɗirde inaboojam ngam nyeɗugo bulki cappanɗe jowi, noogas tan o tawi. Mi nattini nafuuda kuuɗe juuɗe mon fuu, mi yoorni alkamaaje mon, mi wonni kuuje mon bee nyawuji e mallimallooje, ammaa on lortaaki haa am, non Jawmiraawo wi'i: Kakkilane ko waɗete diga hannde yahugo yeeso, waato diga nyannde noogas e nayaɓre nder lewru joweenayaɓru, nde on mballini caɓɓawal haykaliiru Jawmiraawo, kakkilane ɗu'um: Aawdi jinni haa beembal na? Inabohi e ibbi e rummaanoohi e jaytunhi ndimaay na? Ammaa diga hannde puɗɗanmi barkiɗingo on.” Fahin Jawmiraawo wolwani Haggay nder nyannde noogas e nayaɓre lewru man, o wi'i: “Wolwan Zorobaabila, ngomna dow Yahuuda, yeccu mo: Mi dimmban asamanji e lesdi, mi yibbinan leese laamuuji, mi halkan baawɗe laamuuji ummaatooje, mi do'an mootaaji pucci e wa'iiɓe ɗi. Wa'iiɓe pucci mbarmbartiran bee kaafahi, ɓe ndo'oto bee pucci maɓɓe. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Nyalaade man mi hoo'ete, an Zorobaabila ɓii Salatiyel, jaggiiɗo am, mi laatinte bana haatummeere am, ngam an woni cuɓaaɗo am.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Nder nduuɓu Dariyus laamiiɗo Persiya ɗiɗaɓu, nder lewru joweetataɓru, Jawmiraawo wolwani annabi Zekariya ɓii Berekiya, taaniraawo Iddo ni'i: “Min Jawmiraawo mi tikkani kaakiraaɓe mooɗon masin. Wi' ɓe, ndaa ko Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Lorte haa am, nden min boo mi lortoto haa mooɗon. Taa laate bana kaakiraaɓe mon. Annabi'en ɓooyma ngooynani ɓe: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Lorte e laabi mooɗon kalluɗi, tuube, acce kuuɗe mooɗon kalluɗe! Ammaa ɓe nanaay, ɓe kakkilanaay wolde am. Toy kaakiraaɓe mooɗon? Annabi'en boo ɗon ngeeɗa haa foroy na? Ammaa mi ukkani kaakiraaɓe mooɗon naalooje fodde bolle am e farillaaji am ɗum umrumi sukaaɓe am annabi'en. Nden ɓe lorti, ɓe mbi'i: Jawmiraawo honooɓe asama anninino waɗugo min fodde laabi amin e kuuɗe amin, non o waɗi boo.” Nyalaade noogas e nayaɓre nder lewru sappo e go'ooru, waato lewru Sebat, nder nduuɓu Dariyus ɗiɗaɓu dow laamu, Jawmiraawo wolwani annabi Zekariya ɓii Berekiya, taaniraawo Iddo bana ni'i: Haŋki ngi'mi kayɗiniiɗum: Goɗɗo ba'iiɗo puccu mboɗeewu ɗon dari caka leɗɗe asuraaje nder luggere. Ɓaawo maako woodi pucci boɗeeji e puri e daneeji. Mi ƴami malaa'ikaajo bolidanɗo bee am: “Pucci ɗi'i ɗum ɗume, barkaama?” O jaabi yam: “Mi faamtinte haala maaji.” Ba'iiɗo puccu caka asuraaje go wi'i: “Wa'iiɓe ɗi ngoni ɓe Jawmiraawo neli ngam ɓe taaroya duniyaaru.” Ɓe mbolwani malaa'ikaajo ba'iiɗo puccu caka asuraaje go: “Min taaroyi duniyaaru fuu, ndu ɗon de'i siriw.” Nden malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i: “Yaa Jawmiraawo honooɓe asama, ndey enɗata Urusaliima e gure Yahuuda? A tikkani ɗe duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi jonta.” Jawmiraawo jaabi malaa'ikaajo bolidanɗo bee am bee bolle booɗɗe, de'itinooje. Nden malaa'ikaajo oo wi'i yam: “Wooynu ni'i: Ndaa ko Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi mari yiide haajunde masin dow Urusaliima e Siyona. Mi heewi tikkere dow ummaatooje koolɗiniiɗe, ngam saa'i mi tikkanino berniwol Urusaliima seɗɗa, ammaa ɗe ɓesdi sarru maagol. Ngam man Jawmiraawo wi'i: Mi wartanan Urusaliima bee enɗam. Haykaliiru am nder maagol nyiɓtete, berniwol Urusaliima mahititte. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Kadiboo wooynu: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Berniiji am keewan kuuje booɗɗe fahin. Jawmiraawo de'itinan Siyona, o suɓan Urusaliima fahin.” Mi tijji, mi yi'i luwe nayi. Mi ƴami malaa'ikaajo bolidanɗo bee am: “Luwe ɗe'e ɗum ɗume?” O jaabi yam: “Kanje ngoni luwe caŋkititɗe Yahuuda e Isra'iila e Urusaliima.” Kadiboo Jawmiraawo yi'ni yam kila'en nayo. Mi ƴami: “Ɗume ɓe ngari waɗugo?” O jaabi: “Luwe go caŋkiti Yahuuda, haa walaa koo goɗɗo ɓaŋgti hoore mum. Ammaa kila'en ɓe'e ngari ngam hulnugo e do'ugo luwe go. Ngam ummaatooje ɓaŋgti ɗe dow lesdi Yahuuda, ngam saŋkititgo yimɓe maari.” Mi tijji, mi yi'i goɗɗo ɗon jogi ɓoggol poondirgol. Mi ƴami mo: “Toy njahataa?” O jaabi yam: “Haa Urusaliima, ngam foondugo noy njaajirka e noy njuutirka maagol.” Saa'i malaa'ikaajo bolidanɗo bee am go ɗon yaha, malaa'ikaajo feere wari fotti bee maako. Malaa'ikaajo bolidanɗo bee am go wi'i mo: “Yaawɗa law, yeccu suka jogiiɗo poondirgol go: Urusaliima taarnataake bee mahol, ngam yimɓe e dabbaaji nder maagol ɗuuɗan. Jawmiraawo wi'i: Min bee hoore am mi faddan ngol bana mahol yiite. Haa caka maagol boo, mi waŋginan tedduŋgal am.” Jawmiraawo wi'i yimɓe muuɗum: “Onon ɓe mi saŋkiti haa alkibilaaji nayi fuu, jonta kam ndogge, ngurte lesɗe woyla! Onon yimɓe Urusaliima, dahaaɓe haa Baabila, njaawɗe wurtaago law haa ndaɗon.” Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama mo neli yam wi'i dow ummaatooje jaɓtuɗe on kuuje: “Meemɗo on, meemi ɓiŋngel yiitere am! Ndaa, mi ɓaŋgtan juŋngo am dow maɓɓe haa ɓe laato keɓal maccuɓe maɓɓe.” Nden on paaman Jawmiraawo honooɓe asama neli yam. Jawmiraawo wi'i: “Ceye, mbelmbelte, onon yimɓe Urusaliima! Ngam mi ɗon wara haa mi jooɗo caka mooɗon.” Nyalaade man ummaatooje ɗuuɗɗe ɗakkoto Jawmiraawo, ɗe laatoto ummaatoore maako. O jooɗoto caka mooɗon. Nden on paaman Jawmiraawo honooɓe asama neli yam haa mooɗon. Yahuuda laatoto maral Jawmiraawo nder lesdi ceniindi fahin. Urusaliima boo wartan berniwol ngol o suɓi ɗum fahin. Sey koo moy fuu sirwo yeeso Jawmiraawo! Ngam o ummake diga jooɗorde maako seniinde. Nden Jawmiraawo yi'ni yam Yosuwa, hooreejo liman'en. O ɗon dari yeeso malaa'ikaajo Jawmiraawo. Sayɗaanu boo ɗon dari haa nyaamo maako ngam wullaago mo. Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i mo: “Jawmiraawo telɓane, an Sayɗaanu! Jawmiraawo cuɓɗo Urusaliima telɓane! Goɗɗo oo nanndaay bee doccal gurtinaaŋgal diga yiite na? ” Yosuwa ɗonno ɓorni limce tunwuɗe, saa'i o ɗonno dari yeeso malaa'ikaajo. Malaa'ikaajo umri suka'en wonduɓe bee muuɗum: “Ɓorte mo limce tunwuɗe ɗe'e.” Nden o wi'i Yosuwa: “Ndaa, mi ittani ma aybe maaɗa, mi ɓornante limce jaage.” O wi'i: “Meete mo meetaleewol laaɓŋgol!” Ɓe meeti ngol dow hoore maako. Nden ɓe ɓorni mo limce laaɓɗe. Malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon dari. Ɓaawo man malaa'ikaajo Jawmiraawo umri Yosuwa: “Ndaa ko Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: To a tokkake laabi am, to a ɗowtanake umrooje am, nden mi laatinte kaliifaajo haykaliiru am e dalde maaru. Mi duŋante ngam ndaroɗa kal-kal bee huuwooɓe am dariiɓe ɗo. Nan, an Yosuwa hooreejo liman'en, nane onon hawtiɗiraaɓe maako boo. On laati alaama mbooɗka ka'a: Mi waddan suka am bi'eteeɗo Fuɗŋgo. Ndaa hayre nde mi wallinta yeeso Yosuwa. Dow hayre nde'e, woodi gite joweeɗiɗi. Min bee hoore am, mi winndan binndol dow maare. Mi ittan aybeeji lesdi ndi'i nder nyalaade woore. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Nyalaade man on ewnotirto ngam jooɗaago jam les inabooje mooɗon e les ibbe mooɗon. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. ” Malaa'ikaajo bolidannooɗo bee am lorti haa am, findini yam bana goɗɗo findinirte e ɗoyŋgol mum. O ƴami yam: “Ɗume ngi'ata?” Mi jaabi: “Mi ɗon yi'a jo'inirɗum pittirlaaji, ɗum fuu man ɗum kaŋŋeeri, bee taasawo dow maajum. Haa dow taasawo boo woodi pittirlaaji joweeɗiɗi. Pittirla koo kaye fuu woodi kuɓɓirɗe joweeɗiɗi. Woodi boo jaytunje ɗiɗi baŋnge taasawo. Jaytunhi gooti haa wakeere nyaamre, gooti boo haa wakeere nannde ” Mi ƴami malaa'ikaajo bolwananɗo yam go: “Barkaama, ɗume jaytunje ɗe'e anndinta?” O jaabi yam: “A anndaa ko ɗum yiɗi anndingo na?” Mi wi'i: “Mi anndaa, naywa.” Malaa'ikaajo wi'i yam: “Ndaa wolde Jawmiraawo ngam Zorobaabila: A hiɓɓintaa kaliifaaku maaɗa bee cuusal malla bee semmbe maaɗa, ammaa sey bee Ruuhu am tan! Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. An hooseere mawnde, a ɗume? A laatoto waadiwol yeeso Zorobaabila. O wurtinan hayre talkumoore diga maaɗa. Yimɓe koolan: Kay, nde wooɗi! Kay, nde wooɗi!” Jawmiraawo wolwani yam fahin, o wi'i: “Juuɗe Zorobaabila mballini caɓɓawal haykaliiru. Kanje lamsinta ndu boo.” Non annditirton Jawmiraawo honooɓe asama neli yam haa mooɗon. “Mo yawi fuɗɗoode kuuje pamare, seyorto yi'ugo hayre timminirde suudu haa juuɗe Zorobaabila.” Malaa'ikaajo wi'i yam: “Pittirlaaji joweeɗiɗi go ngoni gite Jawmiraawo daaranɗe duniyaaru fuu.” Nden mi ƴami malaa'ikaajo: “Jaytunje ɗiɗi haa nyaamre e nannde jo'inirɗum pittirlaaji, ɗum ɗume? ” Fahin ƴammoomi: “Ɗume lice jaytunje ɗiɗi baŋnge ilnirɗe ɗe kaŋŋeeri ilnooje nebbam sayeejam anndinta?” O wi'i yam: “A anndaa ko ɗum yiɗi anndingo na?” Mi jaabi: “Mi anndaa, barkaama.” Nden o wi'i yam kadi: “Kanje ngoni yimɓe ɗiɗo, moytaaɓe hoore bee nebbam ngam huuwango Jawmu duniyaaru fuu.” Mi tijji fahin, mi yi'i deftere taggaande, ɗon fiira. Malaa'ikaajo ƴami yam: “Ɗume ngi'ata?” Mi jaabi: “Mi ɗon yi'a deftere taggaande ɗon fiira. Njuutirka maare waɗi meetir sappo (10), njaajirka maare boo meetir jowi (5).” O wi'i yam: “Ɗum naaloore tammiinde ukkanaago duniyaaru fuu. Haa wakeere woore ɗum winndaama: Koo moy wujji, o diiweteeɗo diga lesdi. Haa wakeere ndeya boo ɗum winndaama: Koo moy huni dow fewre, o diiweteeɗo bana non. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Mi neldi naaloore nde'e ngam haa nde nasta suudu gujjo e suudu kunotooɗo dow fewre bee innde am. Nde jooɗoto ton, haa nde halkida kuuje fuu, koo piile e kaa'e fuu.” Malaa'ikaajo bolidanɗo bee am ɓaditi, wi'i yam: “Tijja, laar ko waŋgata to!” Mi ƴami mo: “Ɗum ɗume?” O jaabi: “Ko waŋgata ton, ɗum etirgal.” O tokki wi'ugo: “Ɗum aybeeji yimɓe dow lesdi fuu.” Nden maɓɓoode nde dalma maɓɓiti diga hunnduko etirgal go. Mi yi'i debbo ɗon jooɗi nder maagal. Malaa'ikaajo wi'i: “Kaŋko woni zunuuba.” Nden o wudini mo nder etirgal, o maɓɓi ngal bee maɓɓorde dalma go. Nde mi tijji fahin, mi yi'i rewɓe ɗiɗo ɗon mbaŋga. Ɓe ngoodi bileeji bana ɗi ngaasiyoowal, henndu wifi caka maaji. Ɓe ndoondi etirgal go, ɓe dilliri ngal hakkunde lesdi e asama. Mi ƴami malaa'ikaajo bolidanɗo bee am: “Toy ɓe njahrata ngal?” O jaabi yam: “Woɗɓe ɗon nyiɓana debbo go suudu haa Sine'ar. To ndu timmi, ɓe njo'inan mo haa nokkuure maako.” Mi tijji fahin, mi yi'i mootaaji pucci nayi. Ɗi ngurti hakkunde kooseeje ɗiɗi ɗe njamndi mboɗeeri. Pucci boɗeeji ɗon kaɓɓindiri haa moota arana, haa ɗiɗaɓa boo ɓaleeji. Haa tataɓa ɗum pucci daneeji, haa nayaɓa boo ɗum pucci biidiiji. Mi ƴami malaa'ikaajo bolidanɗo bee am: “Ɗume kanji boo ɗi anndinta, barkaama?” O jaabi ƴam: “Ɗum keni asama nayi. Ɗi ɗonno ndari yeeso Jawmu duniyaaru fuu. Jonta kam ɗi ɗon ndilla.” Pucci ɓaleeji kaɓɓindiraaɗi haa moota go ndilli gal lesdi woyla. Daneeji tokki ɗi ɓaawo, ndilli gal hiirnaaŋge, nden biidiiji ndilli gal Lesdi Fombina. Pucci boɗeeji ɓaditi, ngiɗi dillugo taaroyaago duniyaaru. Nden Jawmiraawo wi'i: “Ndille, taaroye duniyaaru!” Ɗi ndilli. Nden o ewni yam, o wi'i: “Laar, dilluɗi lesdi woylaari njippinan Ruuhu am dow maari.” Jawmiraawo wolwani yam wi'i: “Jaɓ dokke haa juuɗe Helday e Tobiya e Yada'ya, ɗe dahaaɓe iwɓe diga Baabila ngaddi. An bee hoore maaɗa nastu hannde nden haa saare Yosiya ɓii Sefaniya. Hoo'u cardi e kaŋŋeeri, waɗ meetaleewol bee maaji. Meetu ngol dow hoore Yosuwa ɓii Yocadak, hooreejo liman'en. Nden wi' mo: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: Woodi goɗɗo mo innde muuɗum Fuɗŋgo haa ɗo. O fuɗan haa nokkuure nde o daroto, o nyiɓan haykaliiru Jawmiraawo. Kaŋko nyiɓata haykaliiru Jawmiraawo. O ɓornoto tedduŋgal. O jooɗoto dow leeso laamu maako ngam o laamo. Limanjo goɗɗo wonan haa nyaamo maako. Narral timmuŋgal laatoto hakkunde maɓɓe. Ammaa fawnere go walline nder haykaliiru Jawmiraawo, ngam ciftinorki Helday e Tobiya e Yeda'ya e ngam ciftinorki mbooɗeeŋga Yosiya ɓii Sefaniya.” Yimɓe ngaran diga daayiiɗum, ɓe nyiɓto haykaliiru Jawmiraawo. Non annditirton Jawmiraawo honooɓe asama neli yam haa mooɗon. Ɗum laatoto to on ɗowtanake wolde Jawmiraawo bee gooŋga. Nder nduuɓu laamiiɗo Dariyus nayaɓu, nyalaade nayaɓre nder lewru joweenayaɓru wi'eteendu Kislew, Jawmiraawo wolwani Zekariya. Saa'i man yimɓe Baytila nelno Sareser e Regem-Melek bee yimɓe woɗɓe ngam ɓe toro Jawmiraawo, ɓe ƴama liman'en huuwanɓe nder haykaliiru Jawmiraawo honooɓe asama e annabi'en: “Min tokko woyugo e suumaago nder lewru jowaɓru bana min ɗonno mbaɗa duuɓi ɗuuɗɗi na?” Jawmiraawo honooɓe asama wolwani yam, wi'i: “Yeccu yimɓe lesdi e liman'en fuu: Saa'i on cuumi, on mboyi nder lewru jowaɓru e nder lewru joweeɗiɗaɓru, duuɓi cappanɗe joweeɗiɗi, bee gooŋga cuumɗon ngam am na? Nde on nyaami, on njari, on nyaamaay e on njaraay ngam mooɗon na?” Bolle ɗe'e Jawmiraawo wi'no bee kunnduɗe annabi'en ɓooyma boo. Saa'i maajum yimɓe ɗonno njooɗi haa Urusaliima, ɗonno koolɗini, non boo haa gure maagol taariiɗe ngol e Lesdi Fombina e towndiije hiirnaaŋge fuu. Jawmiraawo wolwani Zekariya ni'i: Ndaa nii Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mbaɗe kiita ngooŋɗuka, mboonindire, enɗindire hakkunde mooɗon. Taa toonye atiime'en e rewɓe yurumɓe e hoɗɓe e talaka'en. Taa koo moy nufano goɗɗo kalluɗum.” Ammaa yimɓe cali nanugo. Ɓe ngayliti ɓaawo, ɓe cukki noppi maɓɓe ngam taa ɓe nana. Ɓe caatini ɓerɗe maɓɓe bana hayre saatunde, ngam taa ɓe nana tawreeta e bolle, ɗum ko Ruuhu Jawmiraawo honooɓe asama umrani ɓe bee kunnduɗe annabi'en ɓooyma. Kanjum waɗi tikkere Jawmiraawo honooɓe asama saati masin. Ngam maajum Jawmiraawo mo asama wi'i: “Mi ewni ɓe, ammaa ɓe nanaay. Nden kamɓe ɓe ewni yam, ammaa min mi nanaay. Mi saŋkiti ɓe caka ummaatooje koo ɗeye fuu ɗe ɓe anndaano. Lesdi wilaama ɓaawo dilluki maɓɓe, walaa caalotooɗo ton. Ɓe ngartiri lesdi mboondi go ladde meere.” Jawmiraawo honooɓe asama wolwani yam, wi'i: “Min Jawmiraawo honooɓe asama, mi woodi yiide haajunde masin ngam Siyona. Nde ɗon wula nder am jaw bana yiite.” Ndaa nii Jawmiraawo wi'i: “Mi wartan haa Siyona, mi jooɗoto haa caka Urusaliima. Innde Urusaliima laatoto Berniwol-Gooŋga, innde hooseere Jawmiraawo honooɓe asama boo laatoto Hooseere-Seniinde.” “Min Jawmiraawo honooɓe asama mi wi'i: Ndotti'en worɓe e fulerewɓe njooɗoto fahin haa laabi Urusaliima. Koo moy maɓɓe woodi sawru haa juŋngo muuɗum ngam ɗuuɗeeŋga balɗe muuɗum. Babe berniwol keewan ɓikkoy, ngorkoy e ndehoy, koy pijan ton.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “To ɗum laatani luttuɓe yimɓe ɓe'e kayɗiniiɗum nder nyalɗe man, ɗum laatanto yam min boo kayɗiniiɗum na?” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Ndaare, mi hisnan yimɓe am diga lesdi fuunaaŋgeeri e lesdi hiirnaaŋgeeri. Mi wartiran ɓe, ngam ɓe njooɗo nder Urusaliima. Ɓe laatoto yimɓe ummaatoore am, min boo mi laatoto Allah maɓɓe nder gooŋgaaku e adilaaku.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Cemmbiɗine juuɗe mooɗon, onon nanɓe bolle ɗe'e haa kunnduɗe annabi'en nder saa'iire nde'e, nder nyalaade nde ɓe mballini caɓɓaaje ngam nyiɓtaago haykaliiru am. Ngam hiddeko nyalɗe ɗe'e ngara, walaa mo yoɓanno kuuwoowo. Dabbaaji boo kuuwi meere. Daliila konne'en, walaa mo waɗata jahaaŋgal nder hoolɗinaare. Mi acci yimɓe fuu, koo moy ummani tanum. Min Jawmiraawo honooɓe asama mi wi'i: Jonta kam mi laatantaako luttuɓe yimɓe ɓe'e bana laatoriimi nder nyalɗe caaliiɗe. Jonta kam, mi waddanan lesdi mon jam, inabooje ndiman, lesdi waɗan nyaamle, asama toɓnan iyeende. Hayruuji ɗi'i fuu mi hokkan ɗi luttuɓe ummaatoore nde'e haa ɓe mara ɗi. Onon yimɓe Yahuuda e Isra'iila, bana no on laatorino alaama naaloore caka ummaatooje, bana non on laatorto alaama barka, ngam mi hisnan on. Taa kultore, ammaa cemmbiɗine juuɗe mooɗon!” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi anninino ukkanaago on sarru, ngam kaakiraaɓe mon tikkini yam, mi mimsitaaki boo. Ammaa jonta mi annini woonango Urusaliima e yimɓe Yahuuda. Taa kultore sam! Ndaa ko ngiɗmi on mbaɗa: Mbolwindire gooŋga, ta'e kiita gooŋgaaha haa babe kiita, ngam haa jam tabito. Taa koo moy nufano keeddiɗɗum kalluɗum nder ɓernde mum, taa ngiɗe hunayeere fewre, ngam mi ɗon wanya ɗum fuu. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum.” Jawmiraawo honooɓe asama wolwani yam, wi'i: “Suumaago nder lewru nayaɓru e jowaɓru e joweeɗiɗawru e sappooru laatanto yimɓe ummaatoore Yahuuda nyalɗe juulɗe e welwelo e seyo. Ammaa ngiɗe gooŋgaaku e salaaman.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Fakat, ummaatooje e yimɓe jooɗiiɓe berniiji ɗuuɗɗi ngaran haa ɗo. Jooɗiiɓe nder berniwol ngo'ol njahan haa jooɗiiɓe nder berniwol ngola, mbi'an: Njemmen toroyaago Jawmiraawo, pottoyen bee Jawmiraawo honooɓe asama. Min boo mi yahan. Ummaatooje ɗuuɗɗe e cemmbiɗɗe ngaran haa Urusaliima ngam fottugo bee Jawmiraawo honooɓe asama e toraago mo. Saa'i man yimɓe sappo wolwanɓe ɗemɗe feere feere njogoto limce Yahuuduujo gooto, ɓe mbi'a: Min njahdan bee mooɗon, ngam min nani Allah ɗon wondi bee mooɗon.” Ɗo woni koŋngol Jawmiraawo. Jawmiraawo wolwi dow lesdi Hadarak, berniwol Damas boo woni jipporde wolde man. Jawmiraawo mari gure Siriya bana o mardiri le'i Isra'iila fuu. O ɗon wolwa dow Hamat, kommbi Damas, non boo dow Tirus e Sidon, berniiji marɗi hikma. Tirus mahi mahol paddirgol. Ngol mooɓti cardi bana mbulwuldi e kaŋŋeeri laaɓndi boo bana loope dow laawol. Ammaa Jawmiraawo hoo'an ngol, o yibbinan mahol paddirgol maagol nder mbeela, yiite nyaaman ngol. To berniwol Askalon yi'i ɗum, ngol hultoran, Gaaza diwtoran masin ngam kulol. Non boo Ekuruun, ngam ngol sooyan tammunde ballal. Laamiiɗo wonataa haa Gaaza, walaa goɗɗo jooɗoto haa Askalon. Njaalu'en njooɗoto haa Asdod. Jawmiraawo wi'i: “Mi nattinan mawnitaare Filisti'en. Mi wiftan diga kunnduɗe maɓɓe kusel marŋgel ƴiiƴam e diga caka nyii'e maɓɓe boo coɓŋgel lii'anaaŋgel labbi. Kamɓe boo ɓe laatoto luttuɓe ɓe Allah meeɗen, ɓe laatoto bana yeɓre lenyol gonŋgol nder Yahuuda. Jooɗiiɓe Ekuruun boo nastan caka yimɓe am bana Yebusi'en mbaɗno. Min bee hoore am mi saŋnginan nder lesdi am ngam aynugo ndi. Mi faddan ndi ngam konne'en saalotooɓe. Walaa jananno koo gooto meetataa wargo haa yarna ummaatoore am bone, ngam jonta mi ɗon hakkilana nde.” An berniwol Siyona, yimu bee seyo! An Urusaliima, welwelta! Ndaa, laamiiɗo maaɗa ɗon wara haa ma. O adiliijo, o jaaliiɗo. O jaŋkiniiɗo, ba'iiɗo wamnde, waato wamnde molde. O nattinan mootaaji pucci konu nder Efrayim, non boo pucci konu nder Urusaliima. O yewan lagaaje konu fuu. O tabitinan salaaman caka ummaatooje. Laamu maako yaajan diga mbeela nga'a haa ngaya, diga maayo Efratis haa keeri duniyaaru. Jawmiraawo wi'i: “Ngam daliila alkawal am bee mooɗon, tabitinaaŋgal bee ƴiiƴam ndufaaɗam, mi yooftan haɓɓaaɓe mooɗon diga ngaska ka walaa ndiyam. Onon haɓɓaaɓe heewɓe tammunde, ngarte haa berniwol cemmbiɗŋgol. Mi ɗon anndina on ɗum hanndeere nde'e: Mi warjoto on mbooɗeeŋga cowi ɗiɗi dow boneeji ɗi njarɗon. Mi wartiran lesdi Yahuuda bana lagaawal konu, Efrayim boo laatoto kurol. An Siyona, mi umminan ɓikkoy maaɗa ngam haa koy kippoya Yunaniŋke'en, mi laatinte bana kaafahi haa juŋngo cemmbiɗɗo.” Nden Jawmiraawo waŋgan dow maɓɓe. Kurol maako ɗelkan bana ma'ere. Allah Jawmiraawo fuufan luwal konu, o yahan nder keni caatuɗi iwɗi fombina. Jawmiraawo honooɓe asama aynan yimɓe mum. Ɓe kalkan konne'en, ɓe campitan kaa'e piɗaaɗe diga piwli, ɓe naman ɗe. Ɓe ndufan ƴiiƴam konne'en maɓɓe bana inaboojam. Ɓe ilnan ɗam bana ɗam kirsaaɗi nder taasaaje dufirɗe ƴiiƴam malla bana ƴiiƴam ndufaaɗam dow coɓɓuli hirsirde. Nyalaade maajum Allah Jawmiraawo hisnan ummaatoore mum bana gaynaako hisnirta tokkere baali mum. Bana kaa'e ɗuuɗa-samanje haa meetaleewol laamiiɗo, non ɓe njaynirta haa lesdi maako. Ɓe ceyoto, ɓe laatoto ŋarniiɓe! Alkamaari semmbiɗinan sukaaɓe, inaboojam kesam boo faanyɓe. Tore Jawmiraawo, o hokka on iyeende saa'i nduŋngu. Kaŋko waɗata naargeeji, o toɓnanan on waabiliire. O fuɗnanan koo moy haakooji nder ngesa muuɗum. Labbi ɗon carwo on fewre, hiila'en boo ɗon mbaɗa annabaakuuji pewooji. Koyɗi ɗi ɓe anndinta boo ngalaa saman. De'itinki maɓɓe ɗum huunde meere. Ngam maajum yimɓe ɗon ngiilo bana baali, ɓe ɓillake ngam ɓe ngalaa gaynaako. Tikkere am saatanan waynaaɓe, mi ummanto jawɗi. Min Jawmiraawo honooɓe asama mi suklanto tokkere am, waato yimɓe Yahuuda. Mi laatinan ɓe bana puccu konu jaalotooŋgu. Diga Yahuuda laamiiɓe feere feere ngurtoto. Ɓe semmbiɗɓe bana hayre talkumoore, tabitɓe bana leggal tiggirgal laymaaru e semmbiɗɓe bana lagaawal konu. Yimɓe Yahuuda nanndan bee honooɓe semmbiɗɓe, ɓe ndamman konne'en maɓɓe bana loope dow laawol. Non ɓe kaɓrata, ngam min Jawmiraawo mi ɗon wondi bee maɓɓe. Konne'en maɓɓe wa'iiɓe pucci, keewan semteende. Mi semmbiɗinan yimɓe Yahuuda, mi rimɗinan yimɓe Yusufu. Mi hooran ɓe, ngam mi woodi enɗam ngam maɓɓe. Ɓe laatoto bana mi meeɗaayno wudingo ɓe sam. Min woni Jawmiraawo Allah maɓɓe, mi jaaban tornde maɓɓe. Worɓe Efrayim laatoto honooɓe semmbiɗɓe. Ɓerɗe maɓɓe ceyoto bana to ɓe njari inaboojam. To ɓiɓɓe maɓɓe ngi'i ɗum, ɓe ceyoto, ɓerɗe maɓɓe keewan seyo daliila Jawmiraawo. Mi ewnoto yimɓe ummaatoore am, ngam mooɓtugo ɓe. Mi rimɗinan ɓe. Ɓe ɗuuɗan fahin bana ɓe ɗuuɗiri naane. Mi saŋkiti ɓe caka ummaatooje bana ɓe caakirta aawdi, ammaa nder lesɗe daayiiɗe ɓe ciftortam. Ɓe njooɗodotto bee ɓikkoy maɓɓe, nden ɓe ngartan. Mi wartiran ɓe diga lesdi Misra e lesdi Assuura. Mi mooɓtan ɓe, mi yahran ɓe nder lesdi Gile'at e dow kooseeje Libanon. Ammaa haa ton boo, pellel famɗanan ɓe. Ɓe eeroto Maayo Masiibo, min Jawmiraawo mi fiyan ƴuuge maago, koo nokkuuje lugguɗe ɗe Niil boo njooran. Nden mawnitaare Assuura leestan, baawɗe Misra nattan. Mi semmbiɗinan ummaatoore am Isra'iila, Isra'iila tokkoto muuyo am. Min Jawmiraawo wi'i ɗum. An Libanon, maɓɓitit dammuɗe maaɗa, haa yiite nyaama leɗɗe ma cemmbiɗɗe. Uuma, an lekki booɗki! Ngam leɗɗe cemmbiɗɗe ndo'ake, leɗɗe mawɗe ɗe'e nattidi! Mboye, onon leɗɗe mawɗe haa Baasan! Ngam laynde sukkunde nde goɗɗo waawataano nastugo nder maare fe'idaama! Nane, waynaaɓe ɗon mboya, ngam durdude maɓɓe woonde halkaama. Barooɗe cemmbiɗɗe ɗon ubbo, ngam guuɓe cukkuɗe haa maayo Urdun mbonnaama. Jawmiraawo Allah am wi'i yam: “Waynu baali taaskitinaaɗi ngam hirseego! Soodooɓe ɗi ɗon kirsa ɗi, ɓe ndaarataa ɗum bana aybe. Soorrooɓe ɗi ɗon mbi'a: Useko Jawmiraawo, ndaa min ndiski! Koo waynaaɓe maaji boo ngalaa enɗam ngam maaji.” Jawmiraawo wi'i: “Mi enɗataa jooɗiiɓe nder lesdi! Mi hokkan koo moy haa juŋngo keeddiɗɗum e juŋngo laamiiɗo mum. Kamɓe ɓe mbonnan lesdi, min boo mi hisnataa koo moye diga juuɗe maɓɓe.” Mi duri baali ɗi soorrooɓe taaskitini ngam hirseego. Mi hoo'i cabbi ɗiɗi. Wooru maaji, mi ewni ndu: Mbooɗeeŋga, nduya boo: Kawtal. Nden mi tokki durugo tokkere. Mi riiwi waynaaɓe tato nder lewru wooru. Nden mi fuɗɗi wanyugo baali, kanji boo ɗi cafti yam. Nden kadi mi wi'i ɗi: “Mi durataa on fahin! Mbaatanɗi, mbaata! Majjanɗi, majja. Luttanɗi boo nyaamindira hakkunde maaji.” Mi hoo'i sawru am: Mbooɗeeŋga go, mi yewi ndu. Bana non piistumi alkawal ngal Jawmiraawo haɓɓuno bee ummaatooje fuu. Ngal fiistaama nyalaade man. Soorrooɓe baali hakkilananɓe yam go annditi ɗum wolde Jawmiraawo. Nden kadi mi wi'i ɓe: “To ɗum fottani on, ndokkeeɗam ngeenaari am. To naa non boo, acce.” Ɓe ndokki yam ngeenaari am, ceede cardi cappanɗe tati. Ɓe poondi yam mi ke'anɗo ngeenaari mboondi! Jawmiraawo wi'i yam: “Sakkinan ɗum ɓolinoowo.” Mi hoo'i ceede cardi cappanɗe tati go, mi sakkinani ɗe ɓolinoowo nder suudu Jawmiraawo. Nden mi yewi sawru am ɗiɗawru wi'eteendu kawtal go. Bana non piistumi deerɗiraagu hakkunde Yahuuda e Isra'iila. Jawmiraawo wi'i yam: “Hoo'u fahin kuuje kuugal gaynaako paataaɗo. Ndaa, mi neloyan gaynaako goɗɗo haa lesdi. O suklantaako baali majjuɗi, o ɗaɓɓitittaa eerɗi, o hurgataa nyawɗi, o nyaamnataa jami. Ammaa o nyaaman kusel baali ɓurɗi fayugo, o seekan koloŋgi maaji. Bone laatano gaynaako meereejo gudinanɗo tokkere! Kaafahi wara dow juŋngo maako e dow yiitere maako nyaamre! Juŋngo maako waata! Yiitere maako nyaamre wuma!” Ɗo woni koŋngol Jawmiraawo dow Isra'iila. Jawmiraawo mo we'iti asamanji, mo saɓɓi lesdi, mo tagi ruuhu nder neɗɗo, wi'i: “Ndaa, mi laatinan berniwol Urusaliima jardugel keewŋgel ɓernuki am. Ngol laatanto ummaatooje taariiɗe ngol fuu giilol. Yaake to ngol hippaama, hoore Yahuuda fuu yiilan. Nder wakkati man laatinanmi Urusaliima bana hayre teddunde ngam ummaatooje fuu. Yiɗɓe eftugo nde fuu ɓoostoto. Nden ummaatooje duniyaaru fuu mooɓan ngam honugo ngol. Nyalaade man mi hulnan pucci maɓɓe, mi yinnan wa'iiɓe ɗi. Mi maɓɓitan gite am dow Yahuuda ngam aynugo ɗum, ammaa mi wumnan pucci ummaatooje goɗɗe. Min Allah Jawmiraawo wi'i ɗum. Nden mawɓe Yahuuda mbi'an nder ɓerɗe muuɗum'en: Jooɗiiɓe nder Urusaliima cemmbiɗi, ngam daliila Jawmiraawo honooɓe asama, Allah maɓɓe. Nyalaade man laatinanmi mawɓe Yahuuda bana yiite njamnaaŋge les leɗɗe, bana jamre yiite caka ƴommbe. Ɓe nattinan ummaatooje taariiɗe ɓe fuu, gal nyaamo e nano fuu. Ammaa yimɓe Urusaliima tokkoto jooɗaago nder berniwol muuɗum'en. Jawmiraawo aartan hisna ci'e Yahuuda tawon, ngam taa daraja yimɓe Daawuda e daraja jooɗiiɓe nder Urusaliima ɓura ka yimɓe Yahuuda. Saa'i man Jawmiraawo aynan jooɗiiɓe nder Urusaliima. Tampuɓe caka maɓɓe laatoto semmbiɗɓe bana Daawuda. Yimɓe danygol Daawuda boo laatanto ɓe bana Allah, bana malaa'ikaajo Jawmiraawo yeeso maɓɓe. Nyalaade man mi halkan ummaatooje ukkantooɗe Urusaliima fuu. Ammaa dow saare Daawuda e jooɗiiɓe nder Urusaliima mbaannjanmi ruuhu mbooɗeeŋga e do'a. Ɓe tijjoto yam ngam daliila am, min mo ɓe njuwi. Ɓe mboyatam bana no ɓe mboyrata ɓiɗɗo bajjo. Ɓe mboyatam masin, bana goɗɗo woyrata to afo mum maayi. Nyalaade man bojji ɗuuɗan haa Urusaliima, bana bojji daliila Hadad-Rimmon haa yayre Megiddo. Saare koo ndeye nder lesdi fuu sunoto feere mum. Yimɓe danygol saare Daawuda boo feere mum: Worɓe feere muuɗum'en e rewɓe maɓɓe feere muuɗum'en. Lenyol danygol saare Natan feere mum: Worɓe feere muuɗum'en e rewɓe boo feere muuɗum'en. Yimɓe danygol saare Lewi feere mum'en. Worɓe feere muuɗum'en e rewɓe maɓɓe feere muuɗum'en. Yimɓe danygol saare Sim'i feere mum'en. Worɓe feere muuɗum'en e rewɓe maɓɓe feere muuɗum'en. Non boo ci'e luttuɗe fuu: Worɓe feere muuɗum'en e rewɓe maɓɓe feere muuɗum'en.” “Nyalaade maajum saare Daawuda e jooɗiiɓe nder Urusaliima keɓan seeɓoore maɓɓitiinde ngam lootugo hakke e coɓɗum fuu.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Saa'i man nattinanmi inɗe labbi nder lesdi, ngam taa goɗɗo siftora ɗe. Mi nattinan boo fewooɓe wi'anɓe ɓe annabi'en e ruuhu coɓki nder lesdi. To goɗɗo tokkake waɗugo annabaaku, baaba maako e daada maako mbi'an ɗu'um: Sey a maaya, ngam a ɗon fewa bee innde Jawmiraawo! Baaba maako e daada maako njuwan mo yaake o waɗata annabaaku. Saa'i man annabi'en cemtan ngam koyɗi muuɗum'en ɗi ɓe koyɗi saa'i ɓe ɗon mbaɗa annabaakuuji maɓɓe. Ɓe meetataa ɓornugo alkibbaare annabi'en huuwraande bee gaasa ngam zammbaago yimɓe. Koo moy maɓɓe wi'an: Naa mi annabiijo, min kam mi demoowo, ngam goɗɗo marni yam ka saa'i mi derke. To goɗɗo ƴami mo: E ɗume ɓattajje ɗe'e dow wiɓɓere maaɗa? Nden kam o jaaboto: Mi naawnaama haa suudu waaye'en am.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “An kaafahi, ummana gaynaako am, mo mi waɗi ɗum kuuwdiɗɗiraawo am! Mbar gaynaako, nden baali caŋkititto koo toy fuu. Mi waylitan juŋngo am, mi fiya pamari.” Jawmiraawo wi'i: “Nden, nder lesdi fuu geɓe yimɓe ɗiɗi maayan, sey yeɓre woore tan yeeɗata. Mi nastinan luttanɓe bee yoŋki ɓe'e nder yiite ngam laɓɓingo ɓe bana goɗɗo laɓɓinirta cardi. Mi foondan ɓe bana goɗɗo laɓɓinirta kaŋŋeeri. Nden kadi ɓe toroto yam, min boo mi jaɓan tornde maɓɓe. Mi wi'an: Onon, on yimɓe ummaatoore am. Kamɓe boo ɓe mbi'an: Jawmiraawo woni Allah amin.” Ndaa, nyalaade Jawmiraawo ɗon wara, onon jooɗiiɓe haa Urusaliima. Ɓe cenndan mardi mon yeeso mooɗon. Jawmiraawo mooɓtan yimɓe ummaatooje fuu haa Urusaliima ngam konu. Ɓe nyaama berniwol, ɓe mbila cuuɗi, ɓe toskina rewɓe. Reeta jooɗiiɓe nder berniwol ɓe ndaheteeɓe, ammaa luttanɓe nattataa nder berniwol. Nden Jawmiraawo wurtoto, haɓan bee ummaatooje ɗe'e, bana o woowri haɓugo nder nyalaade haɓre. Nyalaade man kosɗe maako ndaroto dow Hooseere Jaytunje, kommbi Urusaliima, gal fuunaaŋge. Hooseere Jaytunje seekan caka cak, waadiwol maŋngol masin waŋgan gal fuunaaŋge dilla hiirnaaŋge. Reeta hooseere daayoto gal woyla, reeta feere boo gal fombina. On ndoggan gal waadiwol ceekŋgol caka towndiije go, ngam ngol yottoto Asal. On ndoggan bana kaakiraaɓe mooɗon ndoggirno daliila dimmbaaki lesdi nder zamanu Uzziya, laamiiɗo Yahuuda. Nden Allah Jawmiraawo am wardan bee seniiɓe muuɗum fuu. Nyalaade man jayŋgol e jaaŋgol e mallimallooje ngonataa. Nde laatoto nyalaade feereere. Jawmiraawo tan anndi nde. Nde walaa nyalawma, non boo jemma. Ammaa koo kiikiiɗe boo, jayŋgol laatoto. Nyalaade man ndiyam ndokkanɗam ngeendam ɓuloyan diga Urusaliima. Reeta maajam ilan haa mbeela fuunaaŋge, reeta boo haa mbeela hiirnaaŋge. Ɗam tokkoto ilugo nduŋngu e ceeɗu. Nden Jawmiraawo laamanto duniyaaru fuu. Saa'i man kaŋko tan wonata Jawmiraawo, walaa goɗɗo maran innde nde'e. Lesdi taariindi Urusaliima fuu laatoto yayre, diga Geba haa yotto Rimmon haa fombina Urusaliima. Ammaa berniwol Urusaliima towtan, ngol tabitan haa nokkuure muuɗum. Ngol yaajan diga Dammugal Benyamin haa yotto babal dammugal kiiɗŋgal e Dammugal Toldu, diga suudu Hananiyel towndu haa yotto ɓiɗɗirde laamiiɗo. Yimɓe njooɗoto ton, nattinki meetataa laataago, yimɓe Urusaliima njooɗoto jam. Ndaa masiibooji ɗi Jawmiraawo ukkanto yimɓe ummaatooje honiiɓe Urusaliima fuu: O nyolnan kusel ɓalli maɓɓe diga ɓe ɗon ndari dow kosɗe maɓɓe tawon. Gite maɓɓe nyolan nder gasɗe muuɗum'en, ɗemɗe maɓɓe boo nder kunnduɗe maɓɓe. Nyalaade man Jawmiraawo hebbinan ɓe bee kultoreeŋgol maŋngol. Ɓe kaɓan hakkunde maɓɓe. Koo moy ukkanto keeddiɗɗum. Yimɓe Yahuuda boo kaɓan ngam wallugo Urusaliima. Ɓe njaɓtan mardi ummaatooje taariiɗe fuu: Kaŋŋeeri e cardi e limce ɗuuɗɗe masin. Masiibo ukkanto pucci e alfadariije e geelooɗi e bamɗe e dabbaaji gonɗi nder caŋngeeje ɗe'e fuu. Masiibo oo nanndi bee oya go. Nden yimɓe luttanɓe haa ummaatooje ummaniiɗe Urusaliima fuu ngaran ton nde hitaande yaalti fuu, ngam sujidango Laamiiɗo, Jawmiraawo honooɓe asama e ngam waɗugo juulde bukkaaji. To asŋgol koo ngole nder duniyaaru waraay sujidango Laamiiɗo haa Urusaliima, Jawmiraawo honooɓe asama, iyeende toɓataa nder lesdi maagol. To asŋgol Misra waraay haa Urusaliima ngam waɗugo juulde bukkaaji, nden kam masiibo ukkanto ngol bana ummaatooje ɗe ngarataa waɗugo juulde nde'e. Bana non kiita waran dow Misra e ummaatooje ɗe ngarataa waɗugo juulde bukkaaji. Nder wakkati man, binndol laatoto dow leŋngi pucci bana ni'i: “Senaama ngam Jawmiraawo.” Defruɗe nder haykaliiru Jawmiraawo laatoto cenaaɗe bana taasaaje gonɗe yeeso hirsirde. Payanɗe gonɗe nder Urusaliima e Yahuuda fuu laatoto cenaaɗe ngam Jawmiraawo honooɓe asama. Lii'otooɓe kirseteeɗi fuu kuuwtiniran ɗe, ndefa nder maaje. Nder wakkati ki'i, piloowo wonataa nder suudu Jawmiraawo honooɓe asama. Ndaa koŋngol ngol Jawmiraawo wolwi bee hunnduko Malakiya: Jawmiraawo wi'i: “Mi yiɗi on.” Ammaa onon on ɗon ƴama: “Ɗume hollata a yiɗi min?” Jawmiraawo ɗon jaabo: “Naa Isuwa woni deerɗu Yaakubu? Ammaa Yaakubu ngiɗmi, Isuwa kam mi wanyi ɗum. Mi wartiri kooseeje maako bille meere, mi hokki cuuli maral maako.” To Edoomi'en mbi'i: “Ɓe mbili min gure, ammaa min mahititto bille amin”, nden kam Jawmiraawo honooɓe asama wi'an: “Booɗɗum, kamɓe ɓe mahan, ammaa min mi yibbinan ɗum.” Ngam maajum yimɓe ewnoto Edoom lesdi halleende e ummaatoore nde Jawmiraawo tikkani haa foroy. Gite mooɗon ngi'an ɗum. Nden on mbi'an: “Jawmiraawo woni mawɗo, koo gaɗa keeri Isra'iila boo.” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i liman'en: “Ɓiɗɗo teddinan baaba mum, maccuɗo boo teddinan jawmum. Nde nii mi Baabiraawo, toy tedduŋgal ngal haandani yam? Nde nii mi Jawmiraawo, toy teddinoore nde haandani yam? Onon liman'en, on ɗon njawo innde am. Ammaa on ɗon mbi'a: Bee ɗume min njawri nde? Bee lii'aago nyaamdu soɓndu dow hirsirde am. Ammaa on ɗon mbi'a: Bee ɗume min coɓniri ma? Bee numugo: Taabal Jawmiraawo woni huunde meere. To on lii'anake yam dabbaaji bumɗi kirseteeɗi, naa ɗum kalluɗum na? To on lii'ani yam dabbaaji boosɗi e nyaawɗi, naa ɗum kalluɗum na? Sey on njaha, on ndokka ɗum ngomna mooɗon. On tammi ɗum fottanan mo na? Koo o yerdoto on na?” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Jonta tore Allah haa o mo'ana en. Nde nii on lii'anake mo dokke bana nii, kaŋko o yerdoto on na? Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Ayye! Ɓuranno to gooto mon maɓɓi dammuɗe haykaliiru, ngam taa on kuɓɓa yiite meere dow hirsirde am! Mi seyoraaki on sam, mi jaɓataa dokkal diga juuɗe mooɗon. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ngam diga fuɗirde naaŋge haa mutirde maage, ummaatooje ɗon teddina innde am mawnde. Koo toy fuu yimɓe ɗon ngula uurle ngam innde am, ɓe ɗon lii'ano yam dokke laaɓɗe ngam innde am mawnde caka ummaatooje. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ammaa onon on ɗon coɓna innde am bee wi'ugo: Taabal Jawmiraawo soɓi, nyaamdu dow maagal boo laati meere. On ɗon mbi'a boo: Kayya, torra meere non! On ɗon njawo yam. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. On ɗon ngadda dabbaaji ɗi on ngujji malla boosɗi e nyaawɗi, haa on lii'ano yam ɗi kirseteeɗi. On tammi mi jaɓan ɗi diga juuɗe mooɗon na? Non Jawmiraawo wi'i. Naaloore dow rikiciijo marɗo njawdiri ndi o togani yam nder tokkere maako, ammaa o lii'ani yam kallundi. Ngam mi laamiiɗo mawɗo, innde am boo nde hulniinde caka ummaatooje.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Jonta kam, onon liman'en, umroore nde'e ɗon ngam mooɗon: To on nanaay, to on mbaɗaay anniya teddingo innde am, nden kam mi ukkan naaloore dow mooɗon, mi laatinan barkaaji mon naaloore. Ooho, mi naali ɗi, ngam on ngalaa anniya hakkilango koo ɗume.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Ndaa, mi furkititto danygol mon, mi wiccan coowoowe dabbaaji ɗi on kirsata nder juulɗe mon haa geese mon, ɓe ndufdan on bee maaje fuu. Nden on anndan min mi umri umroore nde'e ngam mooɗon, haa alkawal am bee lenyol Lewi tabita. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Alkawal am bee maako laatino ngeendam e salaaman. Mi hokki mo ɗum ɗiɗi fuu ngam haa o hulammi. Nden o huli yam, o diwni ngam innde am. Kiita gooŋgaaha wonno haa hunnduko maako. Zammba woodaa haa hunnduko maako. O tokki yam bee hoolaare e ɓernde gooŋgaare. O lortini ɗuuɗɓe diga aybeeji maɓɓe. Ngam kuugal limanjo ɗum ekkitingo anndal Allah. Yimɓe ɗaɓɓitan kiita haa maako, ngam o nelaaɗo Jawmiraawo honooɓe asama. Ammaa onon, on celi laawol bee kiita mon, on ndo'i ɗuuɗɓe nder hakke bee kiita mon. On piisti alkawal am bee lenyol Lewi. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ngam man mi yawni on, mi toskini on yeeso ummaatoore fuu, ngam on kakkilanaay laabi am. Nde on mbaɗi kiita boo, on kiitaaki yimɓe fuu kal-kal.” Naa en fuu en ngoodi Baabiraawo gooto na? Naa Allah gooto tagi en fuu na? Koni en zammbotirta? Koni en njawi alkawal ngal Allah haɓɓuno bee kaakiraaɓe meeɗen? Yahuuda waɗi zammba nder Isra'iila e nder Urusaliima. Yahuudu'en kuuwi kuuɗe nyidduɗe. Yahuuda soɓni nokkuure seniinde nde Jawmiraawo yiɗi bee te'ugo faanyɓe tokkiiɓe ɗowanteeɗo jananno. Mo huuwata irin ɗu'um, Jawmiraawo ta'uma danygol maako diga jooɗorɗe Yaakubu, taa goɗɗo danygol maako yahra dokkal yeeso Jawmiraawo honooɓe asama. Woodi boo huunde ɗiɗawre nde on mbaɗata: On ɗon cudda hirsirde Jawmiraawo bee gonɗi e bojji e uumaali, ngam o faalataa dokke mon, o jaɓataa ɗe diga juuɗe mon. Ammaa on ɗon ƴama: “Ngam ɗume?” Ngam Jawmiraawo laati ceedoowo hakkunde maaɗa e debbo sukaaku ma. Debbo oo woni kawtiɗɗiraawo ma mo kaɓɓuɗa alkawal bee muuɗum, ammaa a zammbi mo. Naa Jawmiraawo laatini on goɗɗo gooto nder ɓanndu e ruuhu na? Ɗume goɗɗo oo ɗaɓɓata? Naa heɓugo ɓikkoy koy Allah hokkata? Ngam maajum kakkilane ko'e mooɗon. Taa goɗɗo zammbo debbo sukaaku muuɗum. Jawmiraawo Allah mo Isra'iila wi'i: “Mi ɗon wanya ceergal bana mi wanyirta goɗɗo mo soɓni limce mum bee toonyaare. Ngam maajum kakkilane ko'e mooɗon. Taa on mbaɗa zammba.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. On ɗon comna Jawmiraawo bee bolle mon. Ammaa on ɗon ƴama: “Bee ɗume min comni mo?” Bee wi'ugo: “Waɗanɓe halleende fuu ɗon pottana Allah, o ɗon seyoro ɓe.” Malla boo: “Toy Allah kiitoowo gooŋgaajo woni?” Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Ndaa, mi ɗon nela nelaaɗo am, haa o mo'ina laawol yeeso am. Jawmiraawo mo ɗaɓɓoton, nastan nder haykaliiru mum bee juhuki. Nelaaɗo mo alkawal mo ngerduɗon, ndaa o ɗon wara.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ammaa moy waawata ɓusugo nyalaade garki maako? Moy waawata dartaago nyalaade nde o waŋgoyta? Ngam o laatoto bana yiite ɓolinoowo, bana saabulu lootoowo. O jooɗoto bana ɓolinoowo e laɓɓinoowo cardi. O laɓɓinan ɓiɓɓe Lewi, o wo'inan ɓe bana kaŋŋeeri e cardi, haa ɓe lii'ano Jawmiraawo dokke pottanɗe. Nden dokke Yahuuda e Urusaliima pottanan Jawmiraawo, bana nder balɗe caaliiɗe, bana nder duuɓi ɓooymaaji. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Mi waranan on ngam kiita. Mi yaawɗoto laataago ceedoowo dow waɗooɓe hiila e jeenooɓe e seedooɓe fewre, dow waɗanɓe huuwooɓe muuɗum'en rikici bee ngeenaari, dow toonyooɓe rewɓe yurumɓe e atiime'en, dow waɗanɓe aybe heedi jananɓe e dow yimɓe ɓe kulataa yam.” “Min, Jawmiraawo, mi waylataako. Ammaa onon haa jonta on ɓiɓɓe Yaakubu. Diga saa'i kaakiraaɓe mon on celi laawol farillaaji am, on ɗowtanaaki ɗi. Lorte haa am! Nden kam mi loroto haa mooɗon.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Ammaa on ɗon mbi'a: Noy min lortorto? Goɗɗo waawan zammbaago Allah na? Ammaa onon on ɗon zammbo yam. On ɗon mbi'a: Noy min zammbori ma? Haa zakka e haa dokkal boo. On naalaaɓe, onon yimɓe ummaatoore fuu on ɗon zammbo yam. Ngadde zakka fuu nder sigordu, haa nyaamdu tawe nder suudu am.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Poondeeɗam bee waɗugo bana non, on ngi'an fakat mi maɓɓitan burɗe asama, mi waanja barka dow mooɗon bee fantugo. Mi telɓanan nyaamooji ngam mooɗon, ɗi mbonnataa ƴaamle lesdi mon. Inabooje haa gese mon ndiman foroy, meetataa tampugo. Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Ummaatooje fuu ewnoto on barkiɗinaaɓe, ngam lesdi mon laatoto mboondi.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. Jawmiraawo wi'i: “Bolle mooɗon caati dow am. Ammaa on ɗon ƴama: Ɗume min mbolwindiri dow maaɗa? On mbi'i: Jagganaago Jawmiraawo woni meere. Ko nafata to min kakkilani umrooje maako? Ko nafata to min cunake yeeso Jawmiraawo honooɓe asama? Jonta min ɗon ndaara yedduɓe bana kamɓe ngoni barkiɗinaaɓe. Waɗanɓe halleende keɓi hayru. Naa kanjum tan, ammaa koo to ɓe njarribake Allah, ɓe ndaɗan.” Nden hulɓe Jawmiraawo mbolwindiri. Jawmiraawo boo heɗiti, nani. Deftere ciftorki winndaama yeeso maako ngam hulɓe mo, teddinanɓe innde maako. Jawmiraawo honooɓe asama wi'i: “Kamɓe ɓe laatoto yiɗaaɓe am nder nyalaade nde taaskitinanmi. Mi enɗan ɓe, bana baaba enɗirta ɓiyum jaggantooɗo ɗum. Nden on cenndindiran gooŋgaajo bee kalluɗo fahin, non boo jaggantooɗo Allah bee mo jaggantaako ɗum.” “Fakat, nyalaade nde'e waran, wulannde bana yiite ɓolinirde. Nden yedduɓe e waɗanɓe halleende laatoto bana tiitiiho. Nyalaade man wulan ɓe, accantaa ɓe koo ɗaɗol koo lisal.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Ammaa teddinanɓe innde am kam, ndaa iinaare am: Adilaaku am waŋganan on bana puɗki naaŋge. Nyawnduki wardan bee laasol maage. Nden on ngurtoto, on ndiwan bee seyo bana nyalahoy gantaakoy. On ndamman halluɓe, ngam ɓe laatoto ndoondi les jaaɓruɗe kosɗe mon nder nyalaade nde taaskitinanmi.” Non Jawmiraawo honooɓe asama wi'i. “Ciftore tawreeta ka mi hokki jagganoowo yam Muusa dow hooseere Sina, waato farillaaji e kiitaaji ngam Isra'iila fuu. Ndaa, mi nelan annabi Eliya haa mooɗon, hiddeko nyalaade Jawmiraawo mawnde hulniinde wara. Kaŋko o lortinan ɓerɗe baabiraaɓe haa ɓikkoy e ɓerɗe ɓikkoy haa baabiraaɓe maakoy, ngam taa mi wara, mi nattina lesdi ndi'i.” Ndaa inɗe kaakiraaɓe nder asŋgol Yeesu Almasiihu, ɓii Daawuda, ɓii Ibrahiima: Ibrahiima danyi Isiyaaku, Isiyaaku danyi Yaakubu, Yaakubu danyi Yahuuda e deerɗiraaɓe muuɗum. Yahuuda danyi Peres e Zara, Tamar woni daada maɓɓe. Peres danyi Hesruunu, Hesruunu danyi Siriya. Siriya danyi Amminadabu, Amminadabu danyi Nahasunu, Nahasunu danyi Salmuuna, Salmuuna danyi Bo'es, Rahab woni daada maako. Bo'es danyi Obet, Ruut woni daada maako. Obet danyi Yessa, Yessa danyi laamiiɗo Daawuda. Daawuda danyi Suleymaanu, daada maako wonno debbo Uriya. Suleymaanu danyi Robo'am, Robo'am danyi Abiya, Abiya danyi Asa, Asa danyi Yosafat, Yosafat danyi Yoram. Yoram danyi Uzziya, Uzziya danyi Yotam, Yotam danyi Akas, Akas danyi Hezekiya, Hezekiya danyi Manassa, Manassa danyi Amon, Amon danyi Yusiya, Yusiya danyi Yekoniya e deerɗiraaɓe muuɗum saa'i daheeki Isra'iila'en haa Baabila. Ɓaawo daheeki Isra'iila'en haa lesdi Baabila, Yekoniya danyi Salatiyel, Salatiyel danyi Zorobaabila, Zorobaabila danyi Abihuda, Abihuda danyi Eliyakim, Eliyakim danyi Ajora, Ajora danyi Cadok, Cadok danyi Ahim, Ahim danyi Eliyuda, Eliyuda danyi Eli'azaaru, Eli'azaaru danyi Mattan, Mattan danyi Yaakubu, Yaakubu danyi Yusufu, gorko Mariyama mo danyi Yeesu bi'eteeɗo Almasiihu. Diga Ibrahiima haa Daawuda waɗi gide sappo e nayi; diga Daawuda haa daheeki Isra'iila'en haa Baabila boo waɗi gide sappo e nayi; diga daheeki Isra'iila'en haa Baabila haa Almasiihu danya boo waɗi gide sappo e nayi. Ndaa nii danyeeki Yeesu Almasiihu laatori. Daada maako Mariyama o kaɓɓanaaɗo Yusufu, ammaa diga ɓe ngondaay tawon, Mariyama reedi bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo. Yusufu kaɓɓanɗo mo o adiliijo, o yiɗaa feftugo mo yeeso yimɓe, o annini accugo mo bee sirri. Nde o ɗonno numta haala ka'a, malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani mo nder koyɗol, wi'i mo: “Yusufu, ɓii Daawuda, taa hul ɓaŋgo Mariyama mo kaɓɓanɗa, ngam ko reeda nder maako iwi haa Ruuhu Ceniiɗo. O tammi danyugo ɓiɗɗo gorko, a inndan mo Yeesu, ngam kaŋko hisnata ummaatoore maako diga hakkeeji maare.” Ɗum fuu ɗum laati ngam hiɓɓingo ko Jawmiraawo wi'no bee hunnduko annabiijo: “Paanyo debbo mo annda gorko reedan, danyan ɓiɗɗo gorko, ɓe inndan mo Immanuyila, bana wi'go: Allah ɗon wondi bee meeɗen.” Nde Yusufu fini, o waɗi bana no malaa'ikaajo Jawmiraawo umri mo, o hoo'i debbo maako, ammaa o hawtaay bee maako haa o danyi ɓiyiiko gorko. Yusufu inndi mo Yeesu. Yeesu danyaama haa Baytilaama, nder lesdi Yahudiya, nder zamanu laamiiɗo Hirudus. Nden annduɓe alaamaaji koode ngari diga fuunaaŋge haa Urusaliima. Ɓe ƴami: “Toy ɓiŋngel danyaaŋgel laatiiŋgel laamiiɗo Yahuudu'en woni? Ngam min ngi'i horre maagel haa fuunaaŋge e min ngari sujidango ngel.” Nde laamiiɗo Hirudus nani ɗum, o sakli, yimɓe Urusaliima fuu cakli. O mooɓti mawɓe liman'en ummaatoore e moodiɓɓe tawreeta fuu, o ƴami ɓe: “Haa toy Almasiihu danyete?” Ɓe mbi'i mo: “Haa Baytilaama, nder lesdi Yahudiya. Ngam ndaa ko annabiijo winndino: An Baytilaama nder lesdi Yahudiya, fakat a ɓuraay gure Yahudiya fuu leesugo, Ngam haa maaɗa ardiiɗo iwata, kaŋko durata ummaatoore am Isra'iila.” Nden Hirudus ewni annduɓe alaamaaji koode go bee sirri, ɓe paamtini mo saa'i horre waŋgi. O neli ɓe haa Baytilaama, o wi'i ɓe: “Keɓe habaru maagel bee laaɓɗum. To on tawi ngel, anndineeɗam, haa min boo mi yaha, mi sujidana ngel.” Nde ɓe nani ko laamiiɗo wi'i ɓe, ɓe ndilli. Horre nde ɓe ngi'no haa fuunaaŋge go ardi ɓe, nde yotti dow nokkuure ɓiŋngel woni, nde dari. Nde ɓe ngi'i horre, ɓe ceyi bee seyo maŋngo masin. Ɓe nasti suudu, ɓe tawi ɓiŋngel e Mariyama, daada maagel. Ɓe tuggi koppi, ɓe cujidani ngel. Nden ɓe piisti doŋgle maɓɓe, ɓe ndokki ngel dokke: kaŋŋeeri e uurle daneeje guleteeɗe e uurdi baɗaadi. Ɓaawoɗon Allah reentini ɓe nder koyɗol taa ɓe loro haa Hirudus. Ɓe kooti lesdi maɓɓe bee laawol feere. Nde linyooɓe alaamaaji go ndilli, malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani Yusufu nder koyɗol, o wi'i: “Umma, law hoo'u ɓiŋngel e daada maagel, dillu haa Misra, jooɗa ton haa to mi yecci ma: Wartu, ngam Hirudus tammi tefugo ɓiŋngel haa o halka ngel.” Nden Yusufu ummi, hoo'i ɓiŋngel e daada maagel, dilli Misra bee jemma. O jooɗi ton haa yotti maayde Hirudus, ngam haa ko Jawmiraawo wi'no bee hunnduko annabiijo hiɓɓa: “Mi ewni ɓiɗɗo am, mi wurtini mo lesdi Misra.” Nde Hirudus faami annduɓe alaamaaji koode go cargi mo, o tikki masin, o neli, ɓe mbari ɓikkoy ngorkoy haa Baytilaama e gure taariiɗe ngo fuu, diga markoy duuɓi ɗiɗi bee koy cikaay duuɓi ɗiɗi, fodde saa'iire nde annduɓe alaamaaji anndini mo baŋguki horre go bee laaɓɗum. Bana nii annabaaku Yeremiya hiɓɓiri: “Gookaali mbaɗi haa Rama, bojji e yooyooji ɗuuɗi. Rahiilu ɗon woya ɓikkoy mum, o yiɗaa de'itineego, ngam koy maayi.” Nde Hirudus maayi, malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani Yusufu nder koyɗol haa Misra, o wi'i mo: “Umma, hoo'u ɓiŋngel bee daada maagel, hootu lesdi Isra'iila, ngam tefnooɓe mbarugo ɓiŋngel go maayi.” Yusufu ummi, hoosi ɓiŋngel e daada maagel, hooti lesdi Isra'iila. Ammaa nde o nani Arkilawus roni laamu baaba muuɗum Hirudus dow lesdi Yahudiya, o huli yahugo ton. Ammaa Allah reentini mo nder koyɗol, o yehi haa lesdi Galiili, o jooɗi nder berniwol bi'eteeŋgol Nasaratu. Ɗum waɗi non ngam hiɓɓingo bolle annabi'en, anndinɓe: “O bi'eteeɗo Nasaratuujo.” Wakkati man Yuhanna baɗoowo baptisma waŋgi, o fuɗɗi waazaago nder ladde hamaadaare Yahudiya. O wi'i: “Tuube, ngam laamu asamanji ɓaditake !” Yuhanna woni mo Esaaya wolwino dow muuɗum, wi'i: “Goɗɗo ɗon hoola nder ladde: Mo'inane Jawmiraawo laawol, mbaɗane mo buuwi darnuɗi.” Yuhanna ɗon ɓorni limce kuuwraaɗe bee gaasa ngeelooba, o ɗon taadi taadorgol laral, baɓɓatti e njumri ladde ngoni nyaamdu maako. Yimɓe Urusaliima e lesdi Yahudiya e lesdi kommbi maayo Urdun fuu, ngari haa maako. Ɓe mbaŋgini hakkeeji maɓɓe, Yuhanna boo waɗani ɓe baptisma nder maayo Urdun. Nde Yuhanna yi'i Farisa'en e Saduki'en ɗuuɗɓe ɗon ngara haa maako ngam o waɗana ɓe baptisma, o wi'i ɓe: “Ɓiɓɓe poosokje, moy wi'i on on kisan tikkere Allah warannde? Nden kam kuuwe kuuɗe ɗe mbaŋginta on tuubi. Taa nume nder ɓerɗe mooɗon: Ibrahiima woni kaaka amin. Ngam mi ɗon wi'a on, Allah woodi baawɗe waɗango Ibrahiima ɓiɓɓe bee kaa'e ɗe'e. Fe'irde ɗon taaski ngam fe'ugo lekki diga ɗaɗi mum, lekki ki rimataa ɓiɓɓe booɗɗe fuu ki fe'e, ki wudine nder yiite. Min mi ɗon waɗana on baptisma bee ndiyam ngam tuubu mooɗon. Ammaa garanɗo ɓaawo am waɗanan on baptisma bee Ruuhu Ceniiɗo e bee yiite. Kaŋko o ɓuri yam baawɗe piw. Mi he'aay koo fiistugo ɓoggi paɗe maako. O woodi jaartirɗum haa juŋngo maako ngam senndirgo alkamaari bee nyaande. O mooɓtan alkamaari haa beembal maako, ammaa o wulan nyaande bee yiite nge nyifataa sam.” Nden Yeesu ummi lesdi Galiili, wari maayo Urdun ngam haa Yuhanna waɗana mo baptisma. Yuhanna jaɓaay, wi'i mo: “Min maa, mi woodi haaje a waɗanammi baptisma, nden nii ngara haa am!” Ammaa Yeesu jaabi mo: “Yerda ɗum jonta, ngam ɗum pottuɗum kebbitinen adilaaku fuu.” Nden Yuhanna jaɓi, waɗani mo baptisma. Nde Yeesu wurti ndiyam, asamanji maɓɓiti, o yi'i Ruuhu Allah ɗon jippo bana poola, ɗon wara dow maako. Sawtu boo iwi haa asama, wi'i: “Oo woni Ɓiɗɗo am giɗaaɗo, mi ɗon seyoro ɗum masin.” Nden Ruuhu Allah yahri Yeesu haa ladde hamaadaare ngam haa Iblisa jarribo mo. Yeesu waɗi suumaye nyalawmaaje e jemmaaje cappanɗe nayi, nden o maati dolo. Iblisa ɓaditi, wi'i mo: “To a Ɓiɗɗo Allah kam, umru kaa'e ɗe'e laato nyaamdu.” Yeesu jaabi: “Deftere wi'i: Neɗɗo yeeɗirtaa nyaamdu tan, ammaa bee wolde nde Allah wolwi fuu.” Nden Iblisa yahri mo haa berniwol ceniiŋgol, jo'ini mo dow yeereere haykaliiru, wi'i mo: “To a Ɓiɗɗo Allah kam, diw diga ɗo haa lesdi, ngam Deftere wi'i: Allah umran malaa'ika'en muuɗum ngam maaɗa, ɓe taɓɓo ma bee juuɗe maɓɓe, ngam taa kosɗe ma pergo dow hayre.” Yeesu jaabi mo: “Deftere wi'i boo: Taa jarriba Allah Jawmiraawo maaɗa.” Fahin Iblisa yahri mo dow hooseere townde masin, o sappini mo laamuuji duniyaaru e tedduŋgal maaji fuu, o wi'i mo: “Ɗum fuu mi hokkete to a tuggi koppi, a sujidani yam.” Ammaa Yeesu wi'i mo: “Dillu, accam, an Sayɗaanu, ngam Deftere wi'i: Sujidan Allah Jawmiraawo maaɗa tan, kaŋko feere maako a rewata.” Nden Iblisa acci Yeesu, malaa'ika'en ngari, njaggani mo. Nde Yeesu nani ɓe nastini Yuhanna suudu daŋngay, o dilli lesdi Galiili. O wurti Nasaratu, o yehi, o jooɗoyi haa Kafarnahum kommbi fomoonde weendu Galiili, nder lesɗe Zabulon e Neftali, ngam haa bolle ɗe annabi Esaaya wolwino kiɓɓa: “Lesdi Zabulon e lesdi Neftali, haa laawol yahugo mbeela e gaɗa maayo Urdun e Galiili haa ummaatooje goɗɗe ngoni, ummaatoore jooɗiinde nder nyiɓre yi'i annoora makka. Jooɗiiɓe nder lesdi e nyiɓre maayde boo, annoora yaynani ɓe.” Diga saa'i man Yeesu fuɗɗi waazugo. O wi'i: “Tuube, ngam laamu asamanji ɓaditake !” Nde Yeesu ɗon saalo kommbi weendu Galiili, o yi'i deerɗiraaɓe ɗiɗo: Simon bi'eteeɗo Piyer e Andire deerɗum. Ɓe ɗonno ngubo zubaawol nder weendu ngam ɓe waawooɓe liɗɗi. Yeesu wi'i ɓe: “Tokkeeɗam, mi waɗan on waawooɓe yimɓe.” Law ɓe acci zubaaji maɓɓe, ɓe tokki mo. O yehi yeeso seɗɗa, o yi'i deerɗiraaɓe ɗiɗo: Yaakuba ɓii Zebede e Yuhanna deerɗiiko. Ɓe ɗonno nder koommbowal bee baaba maɓɓe Zebede, ɓe ɗon mbo'itina zubaaji maɓɓe, o ewni ɓe. Law ɓe acci koommbowal e baaba maɓɓe, ɓe tokki mo. Yeesu yilli lesdi Galiili fuu, o ekkitini Yahuudu'en nder cuuɗi dewal maɓɓe, o waazini kubaruwol belŋgol ngol laamu asamanji, o nyawndi yimɓe diga nyawuji feere feere fuu caka ummaatoore. Habaru maako saŋkiti nder lesdi Siriya fuu. Ɓe ngaddani mo torraaɓe nyawuji feere feere e yinnaaɓe e marɓe paɗɗe e jiijiiɓe, o yamɗitini ɓe. Mooɓre ɗuuɗnde tokki mo. Ɓe ngari diga lesdi Galiili e Gure-sappo e Urusaliima e lesdi Yahudiya e lesdi gaɗa maayo Urdun. Nde Yeesu yi'i mooɓre ɗuuɗnde nde'e, o wa'i hooseere, o jooɗi. Pukara'en maako ngari haa maako. O fuɗɗi ekkitingo ɓe, o wi'i: “Barka laatanto annduɓe ko'e muuɗum'en ɓe talaka'en fodde Ruuhu, ngam kamɓe njeyi laamu asamanji. Barka laatanto woyanɓe, ngam Allah de'itinan ɓe. Barka laatanto yaŋkiniiɓe, ngam ɓe ndonan lesdi. Barka laatanto ɗaɓɓanɓe waɗugo muuyo Allah bee ɓernde fuu, ngam Allah hokkan ɓe ko ɓe ɗaɓɓi. Barka laatanto enɗooɓe, ngam Allah enɗan ɓe. Barka laatanto laaɓa-ɓerɗe'en, ngam ɓe ngi'an Allah. Barka laatanto sulhindiranɓe yimɓe, ngam ɓe wi'eteeɓe ɓiɓɓe Allah. Barka laatanto toonyaaɓe ngam ɓe ɗon ngaɗa ko Allah yiɗi, ngam kamɓe njeyi laamu asamanji. Barka laatanto on, to yimɓe kuɗi on malla toonyi on malla mbaɗi tufle feere feere dow mooɗon daliila am. Ceye, mbelmbelte masin ngam Allah warjoto on mbarjaari ɗuuɗndi haa asamanji. Bana non ɓe toonyino annabi'en aartuɓe on.” “Onon ngoni mannda ngam duniyaaru: Ammaa to lammeeŋga mannda ittake, noy ɗam heɓtirta lammeeŋga maajam fahin? Mannda man nafataa sam, sey wudingo ɗam yaasi tan, yimɓe njaaɓan ɗam. Onon ngoni annoora ngam duniyaaru, berniwol nyiɓaaŋgol dow hooseere wiirnataako sam. Ɓe njamnataa boo pittirla ngam suuɗugo nga les bokoti. Ammaa ɓe njo'ina nga dow jo'inirɗum pittirla, haa nga yaynana wonɓe nder suudu man fuu. Sey annoora mooɗon yayna bana non yeeso yimɓe, ngam haa ɓe ndaara kuuɗe mooɗon booɗɗe, ɓe teddina Baabiraawo mooɗon mo asama.” “Taa nume mi wari fiistugo tawreeta Muusa malla bolle annabi'en. Mi waraay ngam fiistugo ɗum, ammaa ngam hiɓɓingo ɗum. Gooŋga mbi'anmi on: No asama e lesdi nduurdi fuu, walaa koo harfeere ɓurdunde famɗugo malla toɓɓere woore haa tawreeta Muusa wudinte, haa to kuuje fuu laatake. Ngam man koo moy luuti umroore ɓurdunde famɗugo nder tawreeta malla ekkitini woɗɓe waɗugo bana non, laatoto ɓurduɗo leesugo nder laamu asamanji. Ammaa koo moy jogi ɗe, ekkitini woɗɓe boo jogaago ɗe, kaŋko o laatoto mawɗo nder laamu asamanji. Gooŋga mbi'anmi on: On keɓataa nastugo laamu asamanji sam, sonaa to adilaaku mooɗon ɓuri ngu moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en.” “On nani ko wi'a haa kaakiraaɓe meeɗen: Taa mbar-hoore. Koo moy mbari goɗɗo, he'i hiiteego. Ammaa min mi ɗon wi'a on: Koo moy tikkani deerɗum, he'i yahreego yeeso alkaali. Koo moy wi'i deerɗum: A meereejo, he'i yahreego yeeso hiitooɓe nder dawriinde. Koo moy wi'i deerɗum: A ginnaaɗo, ɗum he'i nastingo mo nder yiite jahannama. Ngam maajum to a wari haa hirsirde bee dokkal ma, ton a siftori woodi deerɗiraawo ma ɗon tikkani ma, nden kam accu dokkal maaɗa haa hirsirde ton, yah law, sulhotir bee deerɗa tawon. Nden a loro, a lii'ano Allah dokkal maaɗa. To goɗɗo wullake ma, nden on ɗon njahda haa alkaali, yaaw narrugo bee maako law diga on ɗon dow laawol tawon, ngam taa o yahre haa juŋngo alkaali, alkaali boo hokke haa juuɗe sooje'en, ɓe nastine fursina. Gooŋga mbi'anmaami: A wurtataako ton sam, sonaa to a yoɓi ko o tokki ma fuu.” “On nani ɗum wi'aama: Taa waɗ njeenu. Ammaa min mi ɗon wi'a on: Koo moy to laari debbo bee suuno, waɗi njeenu bee muuɗum nder ɓernde muuɗum. To yiitere ma nyaamre laatanake ma fergere, ɗoof nde, wudin nde daayiiɗum. Ngam ndikka a majjina tergal ɓanndu ma gootal dow ɓanndu ma fuu wube nder yiite jahannama. To juŋngo ma nyaamo laatanake ma fergere, ta'u ngo, wudin ngo daayiiɗum. Ngam ndikka a majjina tergal ɓanndu ma gootal dow ɓanndu ma fuu nasta yiite jahannama.” “Ɗum wi'aama boo: Mo yiɗi seerugo debbo mum, sey hokka mo ɗereewol ceergal. Ammaa min mi ɗon wi'a on: Koo moy seeri debbo muuɗum, naa ngam debbo oo njeeni, nden kam o laatini mo jeenoowo. Koo moy te'i debbo ceeraaɗo boo, waɗi njeenu.” “On nani boo ko wi'a kaakiraaɓe meeɗen: Taa huna dow fewre, ammaa hebbin hunayeere ma yeeso Jawmiraawo. Ammaa min mi ɗon wi'a on: Taa kunore sam, koo bee asama, ngam ɗum leeso laamu Allah, koo bee lesdi, ngam ɗum jaaɓruɗum kosɗe Allah, koo bee Urusaliima boo, ngam ɗum berniwol Laamiiɗo Mawɗo. Taa kunore koo bee ko'e mon boo, ngam on mbaawataa wartirgo gaasa mooɗon ndaneeha malla ɓaleeha. Sey ooho mooɗon laato ooho, aa'a mooɗon boo laato aa'a tan, ngam wolwugo ko ɓuri non, iwi haa Kalluɗo.” “On nani ɗum wi'aama: Yiitere bee yiitere, nyiindere bee nyiindere. Ammaa min mi ɗon wi'a on: Taa mbaate baɗɗo on halleende. To goɗɗo maari ma haa galaŋgal nyaamal, waylitan mo nanal boo. To goɗɗo yiɗi wullaago ma ngam o jaɓta toggoyel maaɗa, accu mo o hoosa ngapaleewol maaɗa boo. To goɗɗo dooli ma yahugo kilomeetir gootel, yah kilomeetir ɗiɗi. To goɗɗo ƴami ma huunde, hokku mo nde. To goɗɗo ƴami ma nyamaande, taa salana mo.” “On nani ɗum wi'aama: Yiɗ keeddiɗɗiraawo ma, a wanya konneejo ma. Ammaa min mi ɗon wi'a on: Ngiɗe konne'en mooɗon, tore Allah ngam toonyiiɓe on, ngam haa on laato ɓiɓɓe Baabiraawo mooɗon mo asama. O ɗon fuɗna naaŋge maako dow halluɓe e wooɗɓe fuu, o ɗon toɓna iyeende dow adili'en e dow sooya-adilaaku'en. Mbarjaari ndiye Allah tammi hokkugo on to on ngiɗi yiɗɓe on tan? Koo jomnooɓe boo ɗon mbaɗa bana non! To on ɗon koofna banndiraaɓe mooɗon tan, on mbaɗi huunde kaayeefiire na? Koo heefeerɓe boo ɗon mbaɗa bana non! Laate on timmuɓe, bana Baabiraawo mooɗon mo asama o timmuɗo.” “Kakkile: Taa kuuwe kuuɗe adilaaku ngam yimɓe ngi'a on. To on mbaɗi non, on keɓataa mbarjaari haa Baabiraawo mooɗon mo asama. To a ɗon hokka talakaajo huunde, taa wooynu ɗum, bana naafiki'en mbaɗata nder cuuɗi dewal e dow laabi. Ɓe ɗon mbaɗa non ngam yimɓe teddina ɓe. Gooŋga mbi'anmi on: Ɓe keɓi mbarjaari maɓɓe, jinni. Ammaa an, to a ɗon hokka talakaajo huunde, taa juŋngo ma nano anndita ko nyaamo waɗata, ngam haa dokkal ma wona nder cuuɗiiɗum, Baabiraawo ma gi'anɗo ko mbaɗata nder cuuɗiiɗum, warjoto ma.” “Nde on ɗon mbaɗa do'a fuu, taa laate bana naafiki'en. Kamɓe ɓe ngiɗi daraago nder cuuɗi dewal e haa kawtirɗe laabi, ɓe mbaɗa do'a ngam yimɓe ngi'a ɓe. Gooŋga mbi'anmi on: Ɓe keɓi mbarjaari maɓɓe, jinni. Ammaa an, nde a yiɗi waɗugo do'a fuu, nastu suudu ma, maɓɓu dammugal, nden tora Baabiraawo ma gonɗo nder cuuɗiiɗum, Baabiraawo ma gi'anɗo ko mbaɗata nder cuuɗiiɗum, warjoto ma. To on ɗon mbaɗa do'a, taa ɗuɗɗine bolle meereeje bana heefeerɓe mbaɗata. Ɓe ɗon tammo Allah nanan do'a maɓɓe to ɓe ɗuɗɗini bolle. Taa mbaɗe bana maɓɓe, ngam Baabiraawo mooɗon anndi haaje mooɗon diga on ciwaa toraago mo.” Ngam man, onon, to on ɗon mbaɗa do'a, ndaa nii mbi'oton: “Yaa Baabiraawo amin mo asama, a Ceniiɗo, waɗ koo moy teddina innde ma. Laamu maaɗa wara. Muuyo ma laato nder duniyaaru bana haa asama. Hokku min nyaamdu deydey haaje amin hannde. Yaafana min aybeeji amin, bana no minin boo min njaaforani waɗɓe min aybe. Aynu min ngam taa min nasta jarribeeki, ammaa hisnu min diga Kalluɗo. [Ngam an mari laamu e baawɗe e tedduŋgal, haa foroy. Aamiina!] To on njaafanake woɗɓe aybeeji muuɗum'en, Baabiraawo mooɗon mo asama yaafanto on boo. Ammaa to on njaafanaaki woɗɓe, nden kam Baabiraawo mooɗon boo yaafantaako on hakkeeji mooɗon.” “Nde on ɗon cuumo fuu, taa mbaɗe bana naafiki'en: Ɓe ɗon nyiɓɓina geese maɓɓe, ɓe ɗon nyobba ɗe ngam haa yimɓe ngi'a ɓe ɗon cuumi. Gooŋga mbi'anmi on: Ɓe keɓi mbarjaari maɓɓe, jinni. Ammaa an, to a ɗon suumo, sulmu e wuja yeeso ma, ngam taa yimɓe anndita a ɗon suumi. Sey Baabiraawo ma gonɗo nder cuuɗiiɗum kaŋko tan anndi. O ɗon yi'a ko mbaɗata nder cuuɗiiɗum, o warjoto ma.” “Taa paggane ko'e mooɗon jawdi haa duniyaaru, haa gilɗi e peewol mbonnata ɗum, haa wuyɓe boo ngasata cuuɗi, ngujja ɗum. Ammaa paggane ko'e mooɗon jawdi haa asama, haa ton gilɗi e peewol mbaawataa wonnugo ndi, wuyɓe boo mbaawataa sumpititgo cuuɗi, ngujja ndi. Ngam haa jawdi maaɗa woni, ton ɓernde maaɗa boo wonata.” “Gite laati pittirla ɓanndu. To gite maaɗa njame, ɓanndu maaɗa fuu ɗon nder annoora. Ammaa to gite maaɗa njamɗaay, ɓanndu ma fuu ɗon nder nyiɓre. Ngam maajum to annoora ngonka nder ma nyiɓɓi, nden kam nyiɓre man nyiɓɓan jamum.” “Walaa mo waawata jagganaago jaagorɓe ɗiɗo, ngam o wanyan oo e o yiɗan oya malla o ɗakkotira bee oo e o meeriɗina oya. On mbaawataa jagganaago Allah e jawdi.” “Ngam maajum mi ɗon wi'a on: Taa caklane nguure mooɗon, waato ko on nyaamata malla ko on njarata malla ko on ɓornoto. Yoŋki ɓuri nyaamdu saman, ɓanndu boo ɓuri limce saman, naa non na? Ndaare colli: Ɗi aawataa, ɗi codataa, ɗi mooɓtataa koo ɗume nder beembe, ammaa Baabiraawo mooɗon mo asama ɗon nyaamna ɗi. On ɓurataa ɗi saman piw na? Moy caka mooɗon waawi ɓesdugo balɗe muuɗum koo seɗɗa bee saklere muuɗum? Ngam ɗume on caklanto haala limce? Ndaare pinndi ladde no ndi mawnirta. Ndi huuwataa, ndi sannyataa, ammaa mi ɗon wi'a on: koo Suleymaanu bee daraja muuɗum fuu meeɗaay ɓornaago limce booɗɗe bana ngoori man. Allah ɓorni huɗooji ɗi tawe hannde nder ladde, jaŋngo boo ɗi cakkine nder yiite. To non kam, o ɓornataa on ko ɓuri non na, onon famɗa-nuɗɗinki'en? Ngam maajum taa cakle ko'e mooɗon bee wi'go: Ɗume min nyaamata? Malla: Ɗume min njarata? Malla: Ɗume min ɓornoto? Heefeerɓe cuklanto kuuje ɗe'e nde weeti fuu. Ammaa Baabiraawo mooɗon mo asama anndi on ngoodi haaje kuuje ɗe'e fuu. Aarte suklanaago laamu Allah e adilaaku muuɗum, nden kam o hokkan on kuuje ɗe'e fuu bana ɓesdaari. Taa caklane haala jaŋngo, ngam jaŋngo saklanto hoore muuɗum. Nyalaade fuu, torra maare he'i nde.” “Taa laate hiitooɓe woɗɓe ngam taa Allah hiito on. Ngam Allah hiitoto on bana on kiitori woɗɓe, o etanan on bee etirgal ngal on etirani woɗɓe. Koni a ɗon yi'a kuɗel haa yiitere deerɗa, ammaa a hakkilantaa leggal gonŋgal nder yiitere ma? Noy mbi'rata deerɗa: Accu mi ittane kuɗel haa yiitere ma, an maa, leggal ɗon nder yiitere maaɗa! An naafikiijo, aartu ittugo leggal gonŋgal haa yiitere maaɗa, nden kam a yi'an laaɓɗum, haa a itta kuɗel nder yiitere deerɗa. Taa ndokke dawaaɗi huunde seniinde, ngam taa ɗi loro dow mooɗon, ɗi ceeka on. Taa cakkinane gaduuji luuluuje mon, ngam taa ɗi ndamma ɗe bee kosɗe maaji.” “Tore, on keɓan. Ɗaɓɓite, on tawan. Cilmine, ɓe maɓɓitanan on. Ngam koo moy tori, heɓan. Koo moy ɗaɓɓiti, tawan. Koo moy silmini boo, ɓe maɓɓitanan mo. Moyjo caka mooɗon, to ɓiŋngel muuɗum ƴami ɗum nyiiri, o hokkan ngel hayre? Malla to ngel ƴami ɗum liiŋgu, o hokkan ngel mboodi? Onon halluɓe maa, on anndi hokkugo ɓiɓɓe mooɗon kuuje booɗɗe. Sakkomaa Baabiraawo mooɗon mo asama, o ɓurataa hokkugo kuuje booɗɗe haa torotooɓe mo na? Ngam maajum mbaɗane yimɓe ko ngiɗɗon ɓe mbaɗana on fuu. Kanjum Tawreeta Muusa e defte annabi'en caawi.” “Nastire dammugal paaɗŋgal. Ngam dammugal jaasŋgal e laawol jaasŋgol ɗon njahra haa halkere, ɗuuɗɓe ɗon tokko ton. Ammaa dammugal paaɗŋgal e laawol paaɗŋgol ɗon njahra haa ngeendam, tawɓe ngol ɗuuɗaay.” “Ndeente e fewooɓe wi'anɓe ɓe annabi'en, waranɓe haa mooɗon nder laral baali, ammaa nder maɓɓe ɓe caafaali kaaŋaaɗi. On annditan ɓe nder kuuɗe maɓɓe. Gi'e ndimataa inabooje, giŋngille boo ndimataa ibbe. Non boo, lekki booɗki ɗon rima ɓiɓɓe booɗɗe, lekki kalluki boo ɗon rima ɓiɓɓe kalluɗe. Lekki booɗki rimataa ɓiɓɓe kalluɗe, lekki kalluki boo rimataa ɓiɓɓe booɗɗe. Lekki ki rimataa ɓiɓɓe booɗɗe fuu, ɓe pe'an ki, ɓe ngudina ki nder yiite. Bana non boo on annditiran fewooɓe wi'anɓe ɓe annabi'en bee kuuɗe maɓɓe.” “Annde, naa wi'anɓe yam: Jawmiraawo, Jawmiraawo fuu nastata laamu asamanji, sey waɗanɓe muuyo Baabiraawo am mo asama. Nyalaade man, ɗuuɗɓe mbi'atam: Jawmiraawo, Jawmiraawo! Naa bee innde ma min mbaɗi annabaaku, min ndiiwi ginnaaji e min mbaɗi kaayeefiiji ɗuuɗɗi! Nden mi wi'an ɓe bee baŋguɗum: Mi meeɗaay anndugo on sam, onon waɗooɓe halleende, ndille !” “Ngam maajum koo moy nani bolle ɗe'e, ɗowtani ɗe, nanndi bee goɗɗo marɗo hakkiilo, mahɗo suudu mum dow tapaare. Iyeende toɓi, maaje ngaddi ndiyam, keni ummi dow suudu man, ammaa ndu yibbaay, ngam ndu mahaandu dow tapaare. Ammaa koo moy nani bolle ɗe'e, ɗowtanaaki ɗe, nanndi bee goɗɗo mo walaa hakkiilo, mahɗo suudu muuɗum dow njaareendi. Iyeende toɓi, maaje ngaddi ndiyam, keni mbaɗi dow suudu man, ndu yibbi yibbere hallunde.” Nde Yeesu timmini wolwugo bolle ɗe'e, ekkitinol maako hayɗini mooɓe fuu, ngam o ekkitinaay ɓe bana moodiɓɓe tawreeta ekkitinirta, ammaa bana marɗo baawɗe. Nden Yeesu jippi hooseere go, mooɓe ɗuuɗɗe tokki mo. Kuturuujo ɓaditi mo, tuggi koppi yeeso maako, wi'i: “Moodibbo, to a muuyi, a waawan yamɗitingo yam.” Yeesu forti juŋngo muuɗum, meemi mo, nden wi'i: “Mi muuyi, a yamɗita!” Law kuturuujo go yamɗiti diga saɗawre muuɗum. Nden Yeesu wi'i mo: “Hakkil: Taa yeccu koo moy haala ka sam, ammaa yah haa limanjo, hollu mo hoore ma. Nden lii'a dokkal bana Muusa umri, ngam seedaago yeeso yimɓe fuu a laaɓi.” Yeesu nasti Kafarnahum. Goɗɗo Romaajo, mawɗo dow sooje'en teemerre, ɓaditi, tori mo ballal, wi'i: “Jawmiraawo, suka am ɗon waali haa saare, o nyawɗo, o waawataa dimmbaago, o torraaɗo masin.” Yeesu jaabi mo: “Mi yahan yamɗitingo mo.” Ammaa mawɗo sooje'en go wi'i: “Jawmiraawo, mi he'aay a nasta saare am. Wi' wolde woore tan, nden suka am yamɗitan. Min boo mi woodi mawɓe dow am, mi woodi sooje'en boo les baawɗe am. To mi wi'i oo: Yah, o yahan. To mi wi'i oya boo: War, o waran. To mi wi'i suka am: Waɗ nii, o waɗan.” Nde Yeesu nani bolle maako ɗe'e, o hayɗini, o wi'i tokkiiɓe mo: “Gooŋga mbi'anmi on: Mi meeɗaay tawugo nuɗɗinki makki bana ki'i koo haa moy nder Isra'iila fuu. Mi ɗon wi'a on: Ɗuuɗɓe ngaran diga fuunaaŋge e hiirnaaŋge, ɓe nyaamdan bee Ibrahiima e Isiyaaku e Yaakubu nder laamu asamanji. Ammaa yimɓe ɓe Allah suɓino ngam laamu muuɗum, ɓe wudinteeɓe yaasi nder nyiɓre nyiɓɓunde, ɓe mboyan, ɓe kirƴindiran nyii'e ton.” Yeesu wi'i mawɗo sooje'en go: “Hootu saare ma, ɗum laatante bana a nuɗɗini.” Suka maako yamɗiti saa'i man nden. Yeesu yehi saare Piyer, tawi esiraawo Piyer debbo, ɗon waali nyawɗo yontere. Yeesu meemi juŋngo maako, yontere acci mo, o ummi, o weerni Yeesu. Nde kiikiiɗe waɗi, ɓe ngaddi yimɓe ɗuuɗɓe, marɓe ginnaaji. Yeesu riiwi ginnaaji bee wolde mum, yamɗitini nyawɓe fuu. O waɗi non ngam hiɓɓingo ko annabi Esaaya wi'i: “O hooci tampe meeɗen e o roondi nyawuji meeɗen.” Nde Yeesu yi'i mooɓre ɗuuɗnde ɗon taari mo, o umri pukara'en maako, ɓe eera gaɗa weendu. Goɗɗo nder moodiɓɓe tawreeta ɓaditi mo, wi'i: “Moodibbo, mi tokkete koo toy njahata fuu.” Yeesu jaabi mo: “Doldolɗe ngoodi gasɗe, colli boo ngoodi caɓɓe, ammaa Ɓii-neɗɗo walaa haa wallina hoore mum.” Goɗɗo feere nder pukara'en maako wi'i: “Moodibbo, duŋanam mi yaha, mi uwoya baaba am tawon.” Yeesu jaabi mo: “Tokkam, accu maayɓe uwa maayɓe muuɗum'en.” Nden Yeesu nasti koommbowal, pukara'en maako tokki mo. Law henndu saatundu ummi dow weendu haa ƴuuge ndiyam cuddi koommbowal. Ammaa Yeesu ɗon ɗaani. Pukara'en ngari haa maako, pindini mo, mbi'i: “Jawmiraawo, hisnu min, min kalki!” Yeesu jaabi ɓe: “Ngam ɗume kultorɗon, onon famɗa-nuɗɗinki'en?” Nden o ummi, o telɓani keni e weendu, de'ere mawnde waɗi. Yimɓe kayɗini, mbi'i: “Goɗɗo moy oo, haa keni bee weendu fuu ɗon ɗowtano mo?” Nde Yeesu yotti gaɗa weendu nder lesdi Gadarena'en, marɓe ginnaaji ɗiɗo ngurti genaale, potti bee maako. Ɓe hulniiɓe masin, walaa mo saalotono laawol man. Ɓe kooli, ɓe mbi'i: “An Ɓiɗɗo Allah, ɗume ngiɗɗa haa amin? A wari torrugo min diga wakkati siwaa na?” Woodino tokkere gaduuji ɗuuɗɗi haa nokkuure man, daayiiɗum seɗɗa, ɗi ɗon ndura. Ginnaaji go tori Yeesu, mbi'i: “To a yiɗi riiwugo min, nel min nder tokkere gaduuji nde.” Nden Yeesu wi'i ɗi: “Njehe.” Ɗi ngurti, ɗi nasti gaduuji. Gaduuji man caamni, ndo'i diga dow fomoonde townde nder weendu, ɗi mbaati ton. Durooɓe gaduuji go ndoggi, ndilli haa wuro, ngecci yimɓe ko waɗi fuu e ko laatani marnooɓe ginnaaji ɗiɗo boo. Yimɓe wuro fuu ngurti ngam fottugo bee Yeesu. Nde ɓe ngi'i mo, ɓe tori mo o acca lesdi maɓɓe. Yeesu nasti koommbowal, ta'i weendu, warti wuro muuɗum. Ɓe ngaddani mo waata-terɗeejo, ɓe ɗon ndoondi mo dow be'itte. Nde Yeesu yi'i nuɗɗinki maɓɓe, o wi'i waata-terɗeejo: “Ɓiŋngel am, tiɗɗin ɓernde ma, hakkeeji maaɗa njaafaama.” Moodiɓɓe tawreeta woɗɓe numi: “Gorko oo ɗon wolwa kalluka dow Allah.” Yeesu anndi numooji maɓɓe, o wi'i: “Koni numoton numooji kalluɗi? Ko ɓuri hoygo? Wi'go mo: Hakkeeji maaɗa njaafaama naa malla wi'go mo: Umma, yah? Ammaa ngam haa mi faamtina on Ɓii-neɗɗo woodi baawɗe yaafaago hakkeeji nder duniyaaru…” Nden o wi'i waata-terɗeejo go: “Umma, hoocu be'itte ma, hootu saare ma.” O ummi, o hooti saare maako. Nde yimɓe ngi'i ɗum, ɓe kultori, ɓe teddini Allah ngam o hokki ɓiɓɓe Adaama baawɗe bana ɗe'e. Yeesu ummi nokkuure man, dilli. Nden o yi'i bi'eteeɗo Matta ɗon jooɗi haa baariki jomorgol. Yeesu wi'i mo: “Tokkam.” Matta ummi, tokki mo. Nde Yeesu ɗon nyaamda bee pukara'en muuɗum haa saare Matta, jomnooɓe woɗɓe e hakke'en ngari nyaamdi bee maɓɓe. Farisa'en ngi'i ɗum, ƴami pukara'en Yeesu: “Koni moodibbo mooɗon ɗon nyaamda bee jomnooɓe e hakke'en?” Yeesu nani ko ɓe mbi'i, nden o wi'i ɓe: “Yamɓe ngalaa haaje kurgoowo, sey nyawɓe. Ndille, ekkite ko saawi nder bolle ɗe'e: Enɗam ngiɗmi, naa dabbaaji kirsaaɗi. Mi waraay ewnaago adili'en, ammaa hakke'en.” Nden pukara'en Yuhanna ngari haa Yeesu, ƴami mo: “Ngam ɗume minin bee Farisa'en min ɗon cuumo, ammaa pukara'en maaɗa cuumataako?” Yeesu jaabi ɓe: “Kadi on tammi ewnaaɓe haa ɓaŋgal cunoto saa'i ɓe ɗon ngondi bee ɓaŋɗo na? Naa non sam! Wakkati waran ɓaŋɗo tawataake bee maɓɓe, saa'i maajum ɓe cuumoto. Walaa mo takkata leppel kesel dow limce kiiɗɗe, ngam leppel kesel fooɗan limce kiiɗɗe, nden ceekgol man tullitan. Walaa mo loowata inaboojam kesam nder kanyakanyaaji kiiɗɗi boo. Ngam inaboojam kesam seekan ɗi, ɗam rufa, kanyakanyaaji boo mbonnoto. Ammaa ɓe loowan inaboojam kesam nder kanyakanyaaji kesi, nden kam walaa ko wonnoto.” Saa'i Yeesu ɗon wolwana ɓe bolle ɗe'e, mawɗo feere wari haa maako, tuggi koppi, wi'i mo: “Ɓiŋngel am deyel maayi jonta nii. Ammaa useni, war, wallin juŋngo maaɗa dow maagel, nden ngel yeeɗitan.” Yeesu ummi, kaŋko bee pukara'en maako, ɓe tokki mo. Woodi debbo torraaɗo nyawu ilugo ƴiiƴam waɗi duuɓi sappo e ɗiɗi. O ɓaditi gal ɓaawo Yeesu, o meemi gawargal limce Yeesu, ngam o numno: “To mi meemi koo limce maako tan, mi yamɗitan.” Yeesu yeesiti, laari mo, wi'i mo: “Tiɗɗin ɓernde ma, ɓiŋngel am, nuɗɗinki maaɗa hisni ma.” Debbo man yamɗiti saa'i man nden. Nde Yeesu yotti saare mawɗo go, o yi'i fuufooɓe ciide e mooɓre ɗon waɗa hoolo, o wi'i: “Ngurte ɗo, ngam ɓiŋngel maayaay, ammaa ngel ɗon ɗaani.” Ammaa ɓe njanci mo. Nde ɓe ngurtini mooɓre nde'e fuu yaasi, Yeesu nasti suudu, naŋngi juŋngo ɓiŋngel, nden ngel ummi. Habaru man saŋkiti nder lesdi man fuu. Nde Yeesu ummi nokkuure man, ɗonno dilla, wumɓe ɗiɗo tokki mo, ɓe ɗon mbi'a bee sawtu: “An Ɓii Daawuda, enɗu min!” Nde Yeesu nasti saare, wumɓe go ɓaditi mo. O ƴami ɓe: “On nuɗɗini mi woodi baawɗe waɗugo ɗum na?” Ɓe njaabi mo: “Ooho, Jawmiraawo, a woodi baawɗe man.” Nden Yeesu meemi gite maɓɓe, wi'i: “Ɗum laatano on bana on nuɗɗini.” Law gite maɓɓe mbumti. Nden Yeesu barri ɓe, wi'i: “Taa goɗɗo koo gooto nana haala ka.” Ammaa kamɓe ɓe njehi, ɓe caŋkiti habaru Yeesu nder lesdi man fuu. Saa'i ɓe ɗon ndilla, yimɓe ngaddani Yeesu goɗɗo mo waawataa wolwugo sam, ngam o marɗo ginnawol. Yeesu riiwi ginnawol man, muukaajo fuɗɗi wolwugo. Mooɓre hayɗini, wi'i: “Huunde bana nii meeɗaay yi'eego nder Isra'iila sam.” Ammaa Farisa'en mbi'i: “Bee baawɗe laamiiɗo ginnaaji o riiwrata ginnaaji !” Yeesu yiiloyi berniiji e gure fuu. O ekkitini yimɓe nder cuuɗi dewal Yahuudu'en, o waazi ɓe kubaruwol belŋgol ngol laamu asamanji, o nyawndi yimɓe diga nyawuji feere feere fuu. Nde Yeesu yi'i mooɓe, o yurmini ɓe, ngam ɓe tampuɓe, ɓe sakliiɓe bana baali ɗi ngalaa gaynaako. Nden o wi'i pukara'en maako: “Ƴaamle ɗuuɗi, ammaa sodooɓe ɗuuɗaay. Tore Jawmu ƴaamnde o ɓesda nelugo sodooɓe haa ƴaamnde maako.” Yeesu ewni pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo. O hokki ɓe baawɗe riiwugo ginnaaji e nyawndugo yimɓe diga nyawuji feere feere fuu. Ndaa inɗe nelaaɓe sappo e ɗiɗo man: Aran, Simon bi'eteeɗo Piyer e deerɗum Andire, Yaakuba e deerɗum Yuhanna, ɓiɓɓe Zebede, Filip e Bartolome, Tomas e Matta jomnoowo, Yaakuba ɓii Alfa e Tadde, Simon Kanaaniijo e Yahuuda Iskariyot zammbotooɗo Yeesu. Yeesu neli pukara'en sappo e ɗiɗo ɓe'e, o umri ɓe: “Taa njehe haa ummaatooje goɗɗe ngoni, taa naste gure Samariya'en boo. Ammaa njehe haa Isra'iila'en laatiiɓe bana baali majjuɗi. Njehe, ngaazine bee wi'ugo: Laamu asamanji ɓaditake. Njamɗitine nyawɓe, ummitine maayɓe, laɓɓine kuturu'en, ndiiwe ginnaaji. On keɓi ɗum caahu, onon boo caahe ɗum. Taa njoge kaŋŋeeri malla cardi malla ceede. Taa njoge booro ngam jahaaŋgal malla limce ɗiɗi. Taa koo'e paɗe malla sawru boo, ngam kuuwoowo he'i heɓugo nguure muuɗum. To on nasti berniwol malla wuro fuu, ɗaɓɓite goɗɗo mo he'i jaɓɓaago on, njooɗe haa maako haa to on ndilli. To on ɗon nasta saare goɗɗo, koofne wonɓe ton. To yimɓe saare man njaɓɓake on, jam mooɗon laatanto ɓe. Ammaa to ɓe njaɓɓaaki on, jam mooɗon loroto haa mooɗon. To on nasti saare malla wuro, ɓe cali jaɓɓaago on malla nanango on, ngurte saare man malla wuro man, piɗɗe collaaje kosɗe mooɗon. Gooŋga mbi'anmi on: Nyalaade darŋgal, kiita maɓɓe tullan dow kiita yimɓe Sodoma e Gomorra.” “Ndaa, mi ɗon nela on bana baali caka caafaali. Ngam man laate on ƴoyɓe bana boɗɗe, laaɓɓe bana pooli. Ammaa ndeene ko'e mooɗon, ngam ɓe njahran on yeeso hiitooɓe, ɓe ɓoccan on nder cuuɗi dewal maɓɓe. Ɓe njahran on yeeso ngomna'en e laamiiɓe ngam daliila am, ngam haa on ceedo seedamku mooɗon yeeso maɓɓe e yeeso yimɓe ummaatooje goɗɗe. To ɓe njahri on yeeso hiitooɓe, taa cakle dow ko mbi'oton malla no mbolwirton, bolle ɗe on mbolwata ngaranan on saa'i man nden. Ngam naa onon tammi wolwugo, ammaa Ruuhu Baabiraawo mooɗon wolwan nder mooɗon. Yimɓe ndokkan deerɗiraaɓe muuɗum'en ngam mbareego, baabiraaɓe boo ɓikkoy muuɗum'en, ɓikkoy ummanto saaro'en muuɗum'en, mbara ɓe. Yimɓe fuu nganyan on ngam daliila am. Ammaa mo munyi haa timmoode, hisan. To ɓe puɗɗi toonyaago on haa berniwol ngol, ndille haa berniwol ngola. Gooŋga mbi'anmi on: On mbaawataa fiiltugo berniiji Isra'iila hiddeko Ɓii-neɗɗo wara. Jaŋngoowo ɓurataa jaŋnginoowo muuɗum maŋngu, maccuɗo boo ɓurataa jaagorɗo muuɗum maŋngu. To jaŋngoowo yottake darnde jaŋnginoowo muuɗum, maccuɗo boo yottake darnde jaagorɗo muuɗum, ɗum he'i. To ɓe ewnake jawmu saare Be'elzebul, ɓe ɓurataa hallingo yimɓe saare maako na?” “Kadi, taa kule ɓe. Cuuɗiiɗum fuu waŋgan, sirriijum fuu faamoto. Ko mi wi'ata on nder nyiɓre, mbaŋgine ɗum caka nyalawma. Ko on nanata nder sofndaago, ngooyne ɗum bee baŋguɗum. Taa kule yimɓe ngam koo ɓe mbaawan mbarugo ɓalli mooɗon, ɓe mbaawataa mbarugo yoŋki. Ammaa kule Allah baawɗo halkugo ɓanndu e yoŋki fuu nder yiite jahannama. Ɓe coorrataa colloy ɗiɗoy baakin suleyje ɗiɗi na? Ammaa walaa koo gootel maakoy do'oto haa lesdi sonaa to Baabiraawo mooɗon yerdake ɗum. Onon boo, koo gaasaaji ko'e mooɗon ɗi limaaɗi gootol gootol fuu. Ngam maajum taa kultore, on ɓuri colloy ɗuuɗkoy saman.” “Koo moy seedi yeeso yimɓe o anndi yam, min boo mi seedoto yeeso Baabiraawo am mo asama mi anndi mo. Ammaa mo yeddi yam yeeso yimɓe, min boo mi yeddan mo yeeso Baabiraawo am mo asama.” “Taa nume mi waddi salaaman haa duniyaaru. Naa salaaman ngaddumi, ammaa kaafahi. Mi wari ngam waadugo ɓiɗɗo gorko bee baaba mum, ɓiɗɗo debbo bee daada mum, debbo boo bee esum debbo. Yimɓe saare goɗɗo laatoto wanywanyɓe mum. Koo moy ɓuri yiɗugo baaba muuɗum malla daada muuɗum dow am, he'aay laataago mo am. Koo moy ɓuri yiɗugo ɓiŋngel muuɗum gorgel malla deyel dow am he'aay laataago mo am. Koo moy to hoo'aay gaafaaŋgal muuɗum, tokki yam, he'aay laataago mo am. Koo moy yiɗi aynugo yoŋki muuɗum, majjinan ki. Ammaa mo majjini yoŋki muuɗum ngam am, heɓtan ki.” “Koo moy jaɓɓi on, jaɓɓi yam. Mo jaɓɓi yam, jaɓɓi nelɗo yam boo. Koo moy jaɓɓi annabiijo ngam o annabiijo, heɓan mbarjaari bana ndi annabiijo. Koo moy jaɓɓi adiliijo ngam o adiliijo, heɓan mbarjaari bana ndi adiliijo. Gooŋga mbi'anmi on: Koo moy hokki koo ndiyam peewɗam nder jardugel haa ɓurɗo leesugo caka pukara'en am ɓe'e ngam o pukaraajo am, heɓan mbarjaari muuɗum fakat.” Nde Yeesu timmini umrugo pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo, o ummi nokkuure man, o dilli ngam haa o ekkitina e o waazina nder berniiji fuu. Saa'i man Yuhanna baɗoowo baptisma ɗon nder fursina, o nani habaru kuuɗe Almasiihu, o neli pukara'en maako woɗɓe haa Yeesu, ɓe ƴami mo: “An woni mo min nani waran na? Malla min ndeena goɗɗo feere?” Yeesu jaabi ɓe: “Njehe, mbi'e Yuhanna ko on nani, ko on ngi'i boo: Wumɓe ɗon ngi'a, woosɓe ɗon njaha, kuturu'en laaɓi, fahɓe boo ɗon nana, maayɓe ummitaama, talaka'en boo ngaazinaama kubaruwol ceynoowol. Barka laatanto koo moy mo accaay nuɗɗingo yam sam.” Saa'i pukara'en Yuhanna ɗon ndilla, Yeesu fuɗɗi wolwango mooɓre haala Yuhanna, o wi'i: “Ɗume on njehi laaroygo nder ladde hamaadaare? Ƴommbal ngal henndu dimmbinta na? Aa'a, naa non. Ɗume on njehi laaroygo kadi? Goɗɗo ɓorniiɗo limce booɗɗe na? Ammaa ɓorniiɓe limce booɗɗe, nder cuuɗi laamiiɓe ɓe ngoni. Kadi ɗume on njehi laaroygo? Annabiijo na? Ooho! Mi ɗon wi'a on: Fakat, o ɓuri annabiijo. Ngam Allah seedi dow Yuhanna nder Deftere, o wi'i: Ndaa, mi ɗon nela nelaaɗo am yeeso maaɗa, haa o mo'ina laawol ma yeeso maaɗa. Gooŋga mbi'anmi on: Caka ɓiɓɓe Aadama fuu walaa mo ɓuri Yuhanna baɗoowo baptisma maŋngu, ammaa mo ɓuri leesugo haa laamu asamanji, ɓuran Yuhanna maŋngu. Diga zamanu Yuhanna baɗoowo baptisma haa wargo hannde, konne'en ɗon kippo laamu asamanji, ɓe ɗon ɗaɓɓa jaɓtugo ngu. Tawreeta Muusa e annabi'en fuu mbaɗi annabaaku dow laamu asamanji haa yotti saa'i Yuhanna. To on njaɓi ko mbi'anmi kam, Yuhanna woni Eliya mo tammi wargo. Mo woodi noppi fuu, nana! Bee ɓeye nanndinanmi yimɓe zamanuuru ndu'u? Ɓe nanndi bee ɓikkoy njooɗiikoy haa luuɓe. Koy ɗon ngookana ɓikkoy ngoɗkoy, koy ɗon mbi'a: Min puufani on algaytaaru, on ngamaay, min ngimani on gimi bojji, on mboyaay. Ngam Yuhanna wari, ɗon suumo, ɓe mbi'i: O woodi ginnawol. Ɓii-neɗɗo wari, ɗon nyaama, ɗon yara, ɓe mbi'i: Ndaare goɗɗo oo, o ɗuuɗa-nyaamɗeejo e guykoowo, o soobaajo jomnooɓe e hakke'en. Ammaa hikma Allah gooŋɗinaama nder kuuɗe maako.” Nden Yeesu fuɗɗi felugo berniiji ɗi o waɗi kaayeefiiji ɗuuɗɗi ton, ammaa yimɓe maaji tuubaay. O wi'i: “Bone laatano ma, an Korajin! Bone laatano ma, an Baytisayda! Ngam kaayeefiiji baɗaaɗi nder mooɗon, to ɗi mbaɗaano nder Tirus e Sidon kam, yimɓe maaji tuubanno law, ɓornotono buhuuje, ndufanno ndoondi dow ko'e muuɗum'en. Ngam maajum mi ɗon anndina on: Nyalaade darŋgal, kiita Tirus e Sidon hoyan dow kiita mooɗon. An Kafarnahum, a ɗon tammo Allah ɓaŋgtete haa yotto asama na? Kayya! O sakkinte haa joonde maayɓe. Ngam kaayeefiiji baɗaaɗi nder maaɗa, to ɗi mbaɗano nder Sodoma, wuro ngo luttanno haa wargo hannde. Ngam maajum mi ɗon wi'a on: Nyalaade darŋgal, kiita Sodoma ɓuran kiita ma hoyugo.” Saa'i man Yeesu wi'i: “Yaa Baabiraawo, Jawmu asama e lesdi, mi yetti ma ngam a waŋginani ɓikkoy pamaroy kuuje ɗe'e ammaa a suuɗi ɗe hikma'en e marɓe faamu. Nonnon yaa Baabiraawo, bana nii ɗum fottani ma.” Nden o wi'i: “Baabiraawo am halfini yam kuuje fuu. Walaa annduɗo Ɓiɗɗo sonaa Baabiraawo, walaa annduɗo Baabiraawo boo sonaa Ɓiɗɗo e mo Ɓiɗɗo yiɗi waŋginango mo fuu. Onon somɓe e roondiiɓe doŋgle tedduɗe fuu, ngare haa am, mi hokkan on siwtaare. Ndoonde kaɓɓirgal am, ekkite haa am, ngam mi ɗelma-gikkuujo, mi jaŋkiniiɗo. Fakat, yoŋkiiji mooɗon ciwtoto. Ngam ɗum koyɗum roondaago kaɓɓirgal am e ko mi roondata on boo, ɗum teddantaa on.” Saa'i man, Yeesu saali nder ngesa alkamaari, ɗum nyannde siwtorde. Pukara'en maako maati dolo, nden ɓe ngewi cammeeje, ɓe ƴakki. Nde Farisa'en ngi'i ɗum, ɓe mbi'i Yeesu: “Pukara'en maaɗa ɗon kuuwa ko dagaaki huuweego nyannde siwtorde.” O jaabi ɓe: “On meeɗaay jaŋngugo ko Daawuda waɗino, kaŋko e yimɓe maako nde ɓe maati dolo na? Ɓe nasti suudu Allah, ɓe nyaami tamseeje jo'inaaɗe yeeso Allah, koo nde ɓe ngalaa duŋayeere nyaamugo ɗe, sey liman'en tan? Malla on meeɗaay jaŋngugo nder tawreeta, liman'en ɗon kuuwa nder haykaliiru koo nyannde siwtorde boo na? Bee man ɓe ɗon luuta umroore, ammaa ɓe ngalaa aybe. Mi ɗon wi'a on: Ndaa, ko ɓuri haykaliiru maŋngu ɗon haa ɗo. To on paamino ko saawi nder bolle ɗe'e: Enɗam ngiɗmi, naa dabbaaji kirsaaɗi, nden kam on aybintaano yimɓe ɓe ngalaa aybe. Ngam Ɓii-neɗɗo woni Jawmu nyalaade siwtorde.” Yeesu ummi ton, yehi, nasti suudu dewal Yahuudu'en. Woodi goɗɗo waata-juŋngoojo ton. Farisa'en ngiɗi wullaago Yeesu, ngam man ɓe ƴami mo: “Tawreeta duŋani en yamɗitingo goɗɗo nyannde siwtorde na?” Yeesu jaabi ɓe: “Goɗɗo caka mooɗon, to o woodi mbaalu ngootu tan, nden ngu yolli nder ngaska nyannde siwtorde, o wurtintaa ngu na? Fakat, neɗɗo ɓuri mbaalu saman, ngam maajum ɗum dagake huuwugo kuugal booɗŋgal nyannde siwtorde.” Nden o wi'i gorko go: “Fortu juŋngo ma.” O forti ngo, ngo yamɗiti, warti bana ngoya. Nden Farisa'en ngurti, carwootiri, kaɓɓi dabare ngam mbarugo Yeesu. Ammaa Yeesu faami anniya maɓɓe, o ummi nokkuure man, o dilli, mooɓe ɗuuɗɗe tokki mo. O yamɗitini nyawɓe fuu. Ammaa o barri ɓe, taa ɓe mbaŋgina mo. Ɗum hiɓɓini annabaaku Esaaya, bi'ɗo: “Allah wi'i: Ndaa suka am mo mi suɓi, giɗaaɗo am mo mi seyorto. Mi neli Ruuhu am dow maako, o anndinan ummaatooje kiita ndarnuka. O jokkirtaa bee goɗɗo, o wookataa, walaa mo nanata sawtu maako haa laabi. O yewataa kewal nyobbaaŋgal. O nyifataa pittirlayel, to ngel ɗon suura tawon, haa to o heɓani kiita ngooŋɗuka jaalorgal. Ummaatooje fuu tammorto innde maako.” Nden ɓe ngaddani Yeesu goɗɗo mo ginnawol ɗon nder muuɗum, o bumɗo, muukaajo boo. Yeesu yamɗitini mo, o wolwi, o yi'i. Ɗum hayɗini mooɓe fuu, ɓe mbi'i: “Oo ɗo, naa o Ɓii Daawuda na?” Nde Farisa'en nani ɗum, ɓe mbi'i: “Goɗɗo oo ɗon riiwa ginnaaji bee baawɗe ɗe Be'elzebul, laamiiɗo ginnaaji hokki mo.” Yeesu anndi numooji maɓɓe, wi'i ɓe: “To yimɓe laamu koo nguye narraay, laamu man do'oto. To yimɓe wuro koo ngoye malla yimɓe saare koo ndeye narraay, ɗum darataako. To Sayɗaanu ɗon riiwa Sayɗaanu, nden kam o narraay bee hoore maako, noy laamu maako tabitirta? To min mi ɗon riiwa ginnaaji bee baawɗe Be'elzebul, bee baawɗe ɗeye ɓikkoy mooɗon boo ndiiwrata ɗi? Ngam maajum ɓikkoy mooɗon kiitoto on. Ammaa to bee baawɗe Ruuhu Allah ndiiwranmi ginnaaji boo, nden kam laamu Allah yottanake on. Walaa mo waawataa nastugo saare cemmbiɗɗo, wujja kuuje maako, sonaa o aarta, o haɓɓa mo tawon, nden o ɓofta kuuje saare maako fuu. Mo wondaay bee am, o konneejo am. Mo wallaay yam mooɓtugo, saŋkitan. Ngam maajum mi ɗon wi'a on: Neɗɗo heɓan yaafuye hakkeeji mum e bolle mum kalluɗe dow Allah fuu. Ammaa mo wolwi kalluka dow Ruuhu Ceniiɗo, heɓataa yaafuye sam. Koo bolwanɗo kalluka dow Ɓii-neɗɗo boo, heɓan yaafuye. Ammaa mo yeddi Ruuhu Ceniiɗo, heɓataa yaafuye sam, koo nder zamanuuru jontaaru, koo nder waranndu boo.” “To lekki wooɗi, ɓiɓɓe maaki boo mbooɗan. To lekki wooɗaay, ɓiɓɓe maaki boo mbooɗataa. Ɓe annditan lekki haa ɓiɓɓe mum. Onon ɓiɓɓe poosokje, noy on mbaawrata wolwugo kuuje booɗɗe nde onon on halluɓe? Ko heewi ɓernde goɗɗo, kanjum hunnduko muuɗum wolwata. Neɗɗo booɗɗo ɗon wurtina kuuje booɗɗe nder siga mum mbooɗka, neɗɗo kalluɗo boo ɗon wurtina kuuje kalluɗe nder siga mum kalluka. Mi ɗon wi'a on: Nyalaade darŋgal, yimɓe njaabanto ko'e muuɗum'en dow bolle meereeje ɗe ɓe mbolwi fuu. Allah gooŋɗinte fodde bolle maaɗa malla boo o aybinte.” Nden woɗɓe nder moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en mbi'i Yeesu: “Moodibbo, min ngiɗi a waɗa alaama haa min ndaara !” Yeesu jaabi ɓe: “Yimɓe zamanuuru ndu'u, ɓe halluɓe, zammbotooɓe Allah! Ɓe ngeli alaama, ammaa ɓe keɓataa, sonaa alaama annabi Yonas. Bana Yonas waɗi nyalawmaaje tati e jemmaaje tati nder reedu liiŋgu, bana non Ɓii-neɗɗo boo waɗan nyalawmaaje tati e jemmaaje tati nder lesdi. Nyalaade darŋgal, yimɓe Niniwe ummanto yimɓe zamanuuru ndu'u, hiitoto ɓe, ngam yimɓe Niniwe tuubi nde ɓe nani waazu Yonas. Ndaa, ɓurɗum Yonas haa ɗo. Laamiiɗo debbo, mo Lesdi Fombina, ummanto yimɓe zamanuuru ndu'u, wulloto ɓe nyalaade darŋgal, ngam o wari diga daayiiɗum haa o nana bolle Suleymaanu keewɗe hikma. Ndaa ɓurɗum Suleymaanu haa ɗo.” “To ruuhuwol coɓŋgol wurtake goɗɗo, ngol yiiloyan haa karɗe ngam ɗaɓɓugo nokkuure siwtaago, to ngol heɓaay, nden kam ngol wi'an: Mi loroto haa suudu am ndu mi wurtino. To ngol lori haa maaru, ngol tawan ndu sookru, wuuwaandu e mo'itinaandu, nden ngol yaha, ngol wadda ruuhuuji goɗɗi joweeɗiɗi, ɓuranɗi ngol hallugo, ɗi nastan suudu man, ɗi njooɗoto nder maaru. Joonde goɗɗo oo hallan ko ɓuri naane. Bana nii ɗum laatanto yimɓe halluɓe nder zamanuuru ndu'u!” Saa'i Yeesu ɗon wolwana mooɓre tawon, daada maako e deerɗiiko'en ɗon ndari yaasi, ngam ɓe ngiɗi wolwango mo. Goɗɗo feere wi'i mo: “Ndaa, daada ma e deerɗiraaɓe ma ɗon ndari yaasi, ɓe ngiɗi wolwango ma.” Yeesu jaabi mo: “Moy woni daada am? Ɓeye ngoni deerɗiraaɓe am?” Nden o sappi pukara'en maako, o wi'i: “Ndaa, ɓe'e ngoni daada am e deerɗiraaɓe am. Ngam waɗanɓe muuyo Baabiraawo am mo asama fuu, kamɓe ngoni deerɗiraaɓe am worɓe e rewɓe e daada am.” Nyalaade man Yeesu wurti saare, yehi, jooɗi haa fomoonde weendu. Mooɓe ɗuuɗɗe ngari haa maako. Ngam man o nasti koommbowal, o jooɗi nder maagal, mooɓre boo dari haa fomoonde. O ekkitini nde kuuje ɗuuɗɗe bee balndi. O wi'i ɓe: “Demoowo yehi ngesa ngam saakoygo. Nde o ɗon saaka, aawdi ngoɗndi soli dow laawol, colli ngari, cuɓti ndi. Aawdi ngoɗndi saami haa korka'e, haa lesdi ɗuuɗaay. Ndi fuɗi law ngam lesdi luggaay. Nde naaŋge fuɗi, nge wuli fuɗŋgooji, ɗi njoori ngam ɗi ngalaa ɗaɗi. Aawdi ngoɗndi soli caka gi'e. Gi'e mawnidi bee maari, ɓilli ndi. Ammaa aawdi ngoɗndi soli haa lesdi mboondi, ndi nafi, waɗi cammeeje: Goɗɗe ɗon bee gabbe teemerre, goɗɗe bee cappanɗe joweego, goɗɗe boo bee cappanɗe tati.” Mo woodi noppi fuu, nana! Ɓaawoɗon pukara'en ngari haa Yeesu, ƴami mo: “Ngam ɗume a ɗon wolwana yimɓe bee balndi?” O jaabi ɓe: “Onon, Allah anndini on sirriiji laamu mum, ammaa kamɓe ɓe anndinaaka. Ngam marɗo huunde, ɓe ɓesdanan mo haa o wona nder jeynitaare, ammaa mo maraay koo ɗume, ɓe koocan koo peetum maako. Ngam man mi ɗon wolwana ɓe bee balndi. Ngam ɓe ɗon ndaara, ammaa ɓe ngi'ataa. Ɓe ɗon nana, ammaa ɓe paamataa sam. Bana nii annabaaku Esaaya gooŋɗiri ngam maɓɓe, o wi'no: On nanan bee noppi mon, ammaa on paamataa sam, on ndaaran bee gite mon, ammaa on ngi'ataa koo ɗume. Ngam ɓerɗe yimɓe ɓe'e maatataa koo ɗume, ɓe cukki noppi maɓɓe, ɓe maɓɓi gite maɓɓe, ngam taa ɓe ngi'a, taa ɓe nana, taa ɓe paama, taa ɓe tuuba boo, ngam taa min mi yamɗitina ɓe. Ammaa onon, barka woodani gite mon ngam ɗe ɗon ngi'a, barka woodani noppi mon boo ngam ɗi ɗon nana. Gooŋga mbi'anmi on: Annabi'en e adili'en ngiɗno yi'ugo ko ngi'oton, ammaa ɓe ngi'aay, ɓe ngiɗno nanugo ko nanoton, ammaa ɓe nanaay.” “Onon, nane sifa balndol demoowo go. Yimɓe woɗɓe nani habaru laamu asamanji, ammaa ɓe paamaay. Kamɓe ɓe nanndi bee aawdi colndi haa laawol, ngam kalluɗo waran, wifto ko saaka nder ɓerɗe maɓɓe. Woɗɓe nanndi bee aawdi colndi haa korka'e. Kamɓe, to ɓe nani wolde Allah, law ɓe njaɓa nde bee seyo. Ammaa ɓe ngalaa ɗaɗi, ɓe tabitittaa, ngam to ɓillaare e toonyaare ukkanake ɓe daliila wolde Allah, ɓe accan nuɗɗinki law. Woɗɓe boo nanndi bee aawdi caka gi'e. Kamɓe, to ɓe nani wolde Allah, laruuraaji e esto risku ɓiɗɗan wolde man, nde waɗataa nafuuda sam. Ammaa woɗɓe nanndi bee aawdi colndi haa lesdi mboondi. Kamɓe, to ɓe nani wolde Allah, ɓe paami nde, ɓe mbaŋginan ɓenndalooje: Woɗɓe cowi teemerre, woɗɓe cappanɗe joweego, woɗɓe boo cappanɗe tati.” Yeesu wolwani ɓe balndol feere, o wi'i: “Laamu asamanji nanndi bee goɗɗo mo saaki aawdi mboondi waato alkamaari nder ngesa muuɗum. Jemmaare feere, nde yimɓe fuu ɗon ɗaani, ganyo maako wari, saaki aawdi geene caka alkamaari maako, dilli. Nde alkamaari mawni, waɗi cammeeje, geene boo mbaŋgi. Huuwooɓe jawmu ngesa ngari, mbi'i mo: Jaagorɗo, naa alkamaari a saaki nder ngesa maaɗa na? Ko waɗi geene boo mbaŋgi ton? O wi'i ɓe: Ganyo am waɗi ɗum. Huuwanooɓe ƴami mo: Nden kam a yiɗi min ɗoofa ɗe na? O jaabi ɓe: Aa'a, ngam to on ɗon ɗoofa ɗe, on ɗoofdan alkamaari bee maaje. Acce ɗum fuu ɗum mawnida haa wakkati codol. Saa'i man mi wi'an sodooɓe: Aarte mooɓtugo geene, kaɓɓe ɗe, ngule ɗe. Ammaa alkamaari kam, mooɓtaneeɗam ndi haa beembal am.” Yeesu wolwani ɓe balndol feere boo, o wi'i: “Laamu asamanji nanndi bee gawel citta ndi goɗɗo hoo'i, saaki nder ngesa muuɗum. Ndi ɓuri aawdiiji fuu famɗugo, ammaa to ndi fuɗi, ndi ɓuran haakooji goɗɗi fuu mawnugo, ndi laatoto lekki, haa colli ngara, mbaɗa caɓɓe maaji dow lice maaki.” Yeesu wolwani ɓe balndol feere fahin, o wi'i: “Laamu asamanji nanndi bee ufnirɗum. Debbo hoo'i ɗum, waati ɗum nder kuroori etirɗe tati, kuroori man fuu ƴuufi.” Kuuje ɗe'e fuu Yeesu wolwani yimɓe bee balndi, o wolwani ɓe koo ɗume fuu bee balndi, ngam hiɓɓingo annabaaku Esaaya. Kaŋko o wi'i: “Mi wolwan bee balndi, mi anndinan ɓe kuuje cuuɗiiɗe diga tageeki duniyaaru.” Nden Yeesu acci yimɓe, nasti saare. Pukara'en ngari haa maako, mbi'i mo: “Sifana min balndol geene nder ngesa alkamaari go.” O wi'i ɓe: “Mo saaki aawdi mboondi, kaŋko woni Ɓii-neɗɗo. Ngesa ɗum duniyaaru, alkamaari ɗum yimɓe laamu asamanji, geene boo ɗum tokkiiɓe Kalluɗo. Ganyo mo saaki ɗe boo, ɗum Sayɗaanu, saa'i codol ɗum timmuki duniyaaru, sodooɓe boo ɗum malaa'ika'en. Bana ɓe mooɓtirta geene, ɓe ngula ɗe bee yiite, bana non ɗum laatoto haa timmuki duniyaaru boo. Ɓii-neɗɗo nelan malaa'ika'en muuɗum, ɓe ngurtina diga laamu maako nastinɓe yimɓe nder hakke e halluɓe fuu, ɓe ngudina ɓe nder yiite ɓolinirde. Haa ton ɓe mboyan, ɓe kirƴindiran nyii'e. Ammaa saa'i man adili'en njaynan bana naaŋge nder laamu Baabiraawo muuɗum'en. Mo woodi noppi fuu, nana!” “Laamu asamanji nanndi bee jawdi ndi ɓe nyukkini nder ngesa. Mo tawi ndi, nyukkini ndi fahin. O seyi masin, o yehi, o soorri mardi maako fuu, o soodi ngesa man.” “Fahin, laamu asamanji nanndi bee piloowo ɗaɓɓanɗo luuluuje booɗɗe. Nde o tawi luuluuri marndi saman masin, o yehi, o soorri mardi maako fuu, o soodi ndi.” “Laamu asamanji nanndi boo bee zubaawol ngol waawooɓe ngubi nder weendu, ngol naŋngi liɗɗi feere feereeji. Nde ngol heewi, ɓe pooɗi ngol haa fomoonde, ɓe njooɗi, ɓe ngurtini liɗɗi. Liɗɗi booɗɗi ɓe ndesi ɗi nder cilaaje maɓɓe, ammaa kalluɗi, ɓe ngudini ɗi. Bana non ɗum laatoto haa timmuki duniyaaru boo: Malaa'ika'en ngaran, cenndan adili'en bee halluɓe, ɓe nguboto halluɓe nder yiite ɓolinirde. Haa ton ɓe mboyan, ɓe kirƴindiran nyii'e.” Yeesu ƴami pukara'en muuɗum: “On paami bolle ɗe fuu na?” Ɓe njaabi mo: “Ooho, min paami.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Ngam maajum koo moy moodibboojo tawreeta, laatiiɗo pukaraajo, annduɗo haala laamu asamanji, nanndi bee jawmu saare, gurtinanɗo kuuje kese e kuuje kiiɗɗe diga ndesaari muuɗum.” Nde Yeesu timmini wolwango yimɓe balndi ɗi'i, o ummi nokkuure man, o yehi haa berniwol ngol o mawni. O fuɗɗi ekkitingo yimɓe nder suudu dewal maɓɓe. Wonɓe ton kayɗini, mbi'i: “Moy hokki mo hikma ka e baawɗe waɗugo kaayeefiiji ɗi'i? Naa kaŋko woni ɓii cehoowo na? Naa Mariyama woni daada maako na? Naa Yaakuba e Yoses e Simon e Yahuuda ngoni deerɗiraaɓe maako na? Naa deerɗiraaɓe maako rewɓe boo ɗon ngondi bee meeɗen haa ɗo na? Noy o waawri waɗugo kuuje ɗe fuu?” Ngam maajum ɓe cali nuɗɗingo mo. Nden Yeesu wi'i ɓe: “Ɓe teddinan annabiijo koo toy fuu, ammaa nder wuro muuɗum e caka yimɓe saare muuɗum ɓe teddintaa mo.” Ngam daliila sooynde nuɗɗinki maɓɓe, Yeesu waɗaay kaayeefiiji ɗuuɗɗi ton. Saa'i man Hirudus Antipas nani habaru Yeesu. O wi'i sukaaɓe maako: “Kaŋko woni Yuhanna baɗoowo baptisma, o ummitake diga maayde, ngam maajum o woodi baawɗe waɗugo kaayeefiiji.” Naane Hirudus umrino, ɓe naŋnga Yuhanna, ɓe kaɓɓa mo, ɓe nastina mo fursina daliila Hirudiya, debbo Filip deerɗum, ngam Yuhanna wi'no mo: “Haanaay a te'a Hirudiya.” Hirudus yiɗino mbarugo Yuhanna, ammaa o huli mooɓre, ngam ɓe ɗon ndaara Yuhanna bana o annabiijo. Nyannde siftinorde danyeeki Hirudus, ɓiɗɗo Hirudiya debbo wami yeeso ewnaaɓe, ɗum fottani Hirudus. O hunani mo o hokkan mo ko o ƴami fuu. Daada maako loowi mo bolle, nden o wi'i: “Hokkam hoore Yuhanna baɗoowo baptisma nder le'al.” Ɗum suni laamiiɗo, ammaa daliila hunayeere nde o hunanino mo yeeso ewnaaɓe, o umri ɓe ndokka mo ko o ƴami. Hirudus neli goɗɗo haa suudu fursina, o yehi, o ta'i hoore Yuhanna. O waddi nde nder le'al, o hokki nde ɓiɗɗo debbo go, yahrani nde daada muuɗum. Pukara'en Yuhanna ngari, ɓe koosi ɓanndu maako, ɓe uwi ndu. Nden ɓe njehi, ɓe ngecci Yeesu ko laati. Nde Yeesu nani habaru man, o ummi nokkuure man, o nasti koommbowal, o yehi ladde feere maako. Mooɓe nani ɗum, ɗe ngurti berniiji maaje, ɗe tokki mo bee kosɗe. Nde Yeesu wurti koommbowal, o yi'i mooɓre ɗuuɗnde, o yurmini nde, o yamɗitini nyawɓe maare. Nde kiikiiɗe waɗi, pukara'en Yeesu ngari haa maako, mbi'i mo: “Naaŋge hiiri, nokkuure nde'e boo nde ferewnde. Ndikka a jaɓɓito yimɓe, ɓe ndilla haa kawyeeji, ɓe coodana ko'e maɓɓe nyaamdu.” Yeesu jaabi: “Haanaay ɓe ndilla, ndokke ɓe nyaamdu, onon.” Ammaa ɓe mbi'i mo: “Min ngalaa koo ɗume, sey tamseeje jowi e liɗɗi ɗiɗi tan.” Yeesu wi'i ɓe: “Ngaddaneeɗam ɗum haa ɗo.” Nden o umri mooɓe njooɗo dow huɗo. O hoosi tamseeje jowi e liɗɗi ɗiɗi go, o tijji asama, o yetti Allah. O yewi tamseeje man, o hokki pukara'en, ɓe ndokka mooɓe. Ɓe fuu ɓe nyaami, ɓe kaari. Pukara'en mooɓti luttuɗum man, ɗum hebbini cilaaje sappo e ɗiɗi. Limgal nyaamɓe tamseeje dillani baakin worɓe ujine njowo, rewɓe e ɓikkoy limaaka. Nden law Yeesu dooli pukara'en muuɗum ɓe nasta koommbowal, ɓe aarta mo yahugo fomoonde gaɗaare, saa'i o ɗon jaɓɓito yimɓe. O jaɓɓiti ɓe, o wa'i dow hooseere ngam waɗugo do'a. Haa jemma waɗi, o ɗon ton feere maako. Nde koommbowal daayi masin bee fomoonde, henndu fuɗɗi ɓillugo ngal, ngam ngal ɗon fotta bee maaru. Gal subaha, Yeesu wari haa pukara'en muuɗum, o ɗon yaha dow ndiyam bee kosɗe. Nde pukara'en ngi'i mo o ɗon yaha dow ndiyam, ɓe cakli, ɓe mbi'i: “Ɗum ginnawol!” Ɓe ngooki ngam kulol. Law Yeesu wolwani ɓe, wi'i: “Tiɗɗine ɓerɗe mooɗon, taa kultore, ɗum min.” Piyer wi'i mo: “Yaa Jawmiraawo, to ɗum an kam, umru mi yaha haa maaɗa dow ndiyam.” Yeesu wi'i mo: “War.” Piyer wurti koommbowal, fuɗɗi yahugo dow ndiyam, ngam haa o yotto haa Yeesu. Ammaa nde o yi'i henndu, o hultori, o fuɗɗi mutugo, o wooki: “Yaa Jawmiraawo, hisnam!” Law Yeesu forti juŋngo muuɗum, naŋngi mo, wi'i mo: “Hey an, famɗa-nuɗɗinkiijo, ngam ɗume a seki?” Nde ɓe nasti koommbowal ɓe ɗiɗo fuu, henndu de'iti. Nden pukara'en wonɓe nder koommbowal cujidani Yeesu, mbi'i: “Fakat a Ɓiɗɗo Allah.” Ɓe eeri weendu, ɓe njotti lesdi Genesaret. Nde yimɓe lesdi man annditi Yeesu, ɓe ngeeyni habaru maako koo toy nder lesdi maɓɓe, ɓe ngaddani mo nyawɓe fuu. Ɓe tori mo o acca nyawɓe man meema gawargal limce maako tan, meemɓe ngal fuu njamɗiti. Farisa'en e moodiɓɓe tawreeta ngari diga Urusaliima haa Yeesu, ɓe ƴami mo: “Koni pukara'en maaɗa ɗowtantaako al'aada kaakiraaɓe meeɗen? Ngam ɓe ɗon nyaama bilaa lootugo juuɗe.” Yeesu jaabi ɓe: “Onon, koni on ɗowtantaako umroore Allah ngam daliila al'aada mooɗon? Allah wi'i: Teddin baaba ma e daada ma, koo moy wolwi kalluka dow baaba malla daada mum, sey o mbare. Ammaa onon on ɗon mbi'a: To goɗɗo wi'i baaba malla daada mum: Geɗal jawdi am ndi mi waawanno wallugo ma bee maari, doole mi hokka ngal Allah. Nden kam walaa haaje o teddina baaba maako. Bana non on mbonni umroore Allah ngam daliila al'aada mooɗon. Naafiki'en! Annabaaku ngu Esaaya waɗi dow mooɗon gooŋɗi: Allah wi'i: Yimɓe ummaatoore nde'e ɗon teddinammi bee kunnduɗe tan, ammaa ɓerɗe maɓɓe ndaayake yam. Ɓe ɗon cujidanammi meere, ngam ɓe ɗon ekkitina geccaaji yimɓe.” Nden Yeesu ewni yimɓe, wi'i ɓe: “Nane, paame ɗu'um: Naa ko nastata hunnduko neɗɗo soɓnata mo, ammaa ko wurtoto hunnduko maako, kanjum soɓnata mo.” Pukara'en ngari haa Yeesu, mbi'i mo: “A anndi bolle ma mettini ɓerɗe Farisa'en na?” O jaabi ɓe: “Fuɗŋgo ngo Baabiraawo mo asama tiggaay fuu, ngo ɗoofeteeŋgo. Acce ɓe, ɓe wumɓe, ɗowooɓe wumɓe. To bumɗo ɗon ɗowa bumɗo, ɓe ɗiɗo fuu ɓe ndo'oto nder ngaska.” Piyer wi'i mo: “Faamtin min balndol ngol.” Yeesu wi'i: “Haa jonta, onon boo on paamataa na? Ko nastata hunnduko neɗɗo fuu, haa reedu mum ɗum yahata, nden ɗum wurto ɓanndu maako. On anndaa ɗum na? Ammaa ko wurtoto hunnduko, ɗum ɗon iwa haa ɓernde, kanjum soɓnata neɗɗo. Ngam haa ɓernde neɗɗo, numooji kalluɗi e mbar-hoore e njeenu e daakaareeku e nguyka e seedamkuuji pewooji e kuudi kalluɗi iwata. Kanjum soɓnata neɗɗo. Ammaa nyaamugo bilaa lootugo juuɗe, ɗum soɓnataa neɗɗo.” Yeesu ummi nokkuure man, dilli haa lesdi Tirus e Sidon. Debbo Kanaaniijo, jooɗiiɗo lesdi man, wari haa maako, tori mo bee sawtu: “Yaa Jawmiraawo, Ɓii Daawuda, enɗam! Ndaa ɓiŋngel am deyel ngel ginnawol ɗon torra masin.” Ammaa Yeesu jaabaaki mo. Pukara'en maako ɓaditi mo, mbi'i mo: “Riiw mo, ngam o ɗon tokki en bee hoolo.” Yeesu jaabi: “Mi nelaaka haa yimɓe feere, sey haa baali majjuɗi, ummaatoore Isra'iila.” Ammaa debbo go wari, tuggani mo koppi, wi'i: “Wallam, yaa Jawmiraawo!” Yeesu jaabi mo: “Wooɗaay hoo'ugo nyaamdu ɓikkoy, sakkinana ndawaakon.” Debbo wi'i: “Nonnon, yaa Jawmiraawo, ammaa koo ndawaakon boo ɗon nyaama caamɗum diga taabal jawmiikon.” Nden Yeesu wi'i: “An debbo, nuɗɗinki maaɗa makki, ɗum laatano ma bana a yiɗi.” Ɓiŋngel maako deyel go yamɗiti saa'i man nden. Yeesu ummi nokkuure man, tokki kommbi weendu Galiili. O wa'i hooseere, o jooɗi ton. Mooɓe ɗuuɗɗe ngari haa maako, ɓe ngaddi woosɓe e wumɓe e waata-terɗe'en e muuka'en e nyawɓe woɗɓe ɗuuɗɓe. Ɓe mballini ɓe kommbi Yeesu, o yamɗitini ɓe. Yimɓe mooɓre kayɗini nde ɓe ngi'i muuka'en ɗon mbolwa, waata-terɗe'en njamɗiti, woosɓe ɗon njaha bee kosɗe muuɗum'en, wumɓe boo ɗon ngi'a. Ɓe teddini Allah Isra'iila. Yeesu ewni pukara'en muuɗum, wi'i ɓe: “Mi ɗon yurmina yimɓe ɓe'e, ngam ɓe ɗon ngondi bee am nyalɗe tati, ɓe ngalaa ko ɓe nyaama. Mi yiɗaa jaɓɓitaago ɓe bee dolo ngo'o, ngam taa ɓe tampa dow laawol.” Pukara'en mbi'i mo: “Haa toy keɓeten tamseeje nder ladde hamaadaare ɗo, haa en ndokka mooɓre ɗuuɗnde nde'e fuu?” Yeesu ƴami ɓe: “Tamseeje noy marɗon?” Ɓe njaabi mo: “Tamseeje joweeɗiɗi e liikon seɗɗa.” Nden Yeesu umri mooɓre jooɗo. O hoo'i tamseeje joweeɗiɗi e liɗɗi go, o yetti Allah, o yewi ɗe, o hokki ɗe pukara'en maako, kamɓe boo ɓe ndokki ɗe mooɓre. Yimɓe fuu nyaami, kaari. Pukara'en mooɓti luttuɗum man, ɗum hebbini cilaaje joweeɗiɗi. Limgal nyaamɓe nyaamdu man dillani worɓe ujine nayo, rewɓe e ɓikkoy limaaka. Nde Yeesu jaɓɓiti mooɓre, o nasti koommbowal, o dilli haa lesdi Magadan. Farisa'en e Saduki'en ngari haa Yeesu ngam jarribaago mo. Ɓe ƴami mo o waŋginana ɓe alaama iwka diga asama. Yeesu jaabi ɓe: “To naaŋge muti, asama boo wooji, on ɗon mbi'a: Jaŋngo laaɓan. Fajiri boo, to asama nyiɓɓi, duule mbooji, on ɗon mbi'a: Naargewol ummoto hannde! On mbaawi fassitirgo ko waŋgi haa asama, ammaa alaamaaji laatiiɗi jonta kam, on mbaawataa fassitirgo ɗi. Yimɓe zamanuuru ndu'u, ɓe halluɓe, zammbotooɓe Allah! Ɓe ngeli alaama, ammaa ɓe keɓataa, sonaa alaama annabi Yonas.” Nden o acci ɓe, o dilli. Pukara'en eeri weendu. Ɓe ngejjiti hoo'ugo tamseeje. Yeesu wi'i ɓe: “Kakkile, ayne ko'e mooɗon e ufnirɗum Farisa'en e Saduki'en.” Pukara'en carwootiri, ɓe mbi'i: “O wolwi bana non ngam en koo'aay tamseeje.” Yeesu anndi ko ɓe numata. O ƴami ɓe: “Koni mbi'oton on ngalaa tamseeje, onon famɗa-nuɗɗinki'en? On paamaay tawon na? On ciftortaa haala tamseeje jowi ɗe mi senndani yimɓe ujine njowo e limgal cilaaje ɗe on adi e haala tamseeje joweeɗiɗi ɗe mi senndani yimɓe ujine nayo e limgal cilaaje ɗe on adi na? Koni on paamataa? Mi wolwanaay on haala tamseeje! Kakkilane ufnirɗum Farisa'en e Saduki'en.” Nden pukara'en paami o wi'aay ɓe ayna ko'e maɓɓe e ufnirɗum tamseeje ammaa ekkitinol Farisa'en e Saduki'en. Yeesu yehi lesdi Kaysariya-Filippi. Ton o ƴami pukara'en maako: “Yimɓe ɗon mbi'a, min, Ɓii-neɗɗo, mi moy?” Ɓe njaabi mo: “Woɗɓe ɗon mbi'a an woni Yuhanna baɗoowo baptisma, woɗɓe boo ɗon mbi'a an woni Eliya. Woɗɓe boo ɗon mbi'a an woni Yeremiya malla gooto annabi'en.” Yeesu ƴami ɓe: “Onon boo, on ɗon mbi'a mi moy?” Simon Piyer jaabi mo: “An woni Almasiihu, Ɓiɗɗo Allah geeto.” Yeesu wi'i mo: “A barkiɗinaaɗo, Simon ɓii Yonas, naa neɗɗo waŋginani ma gooŋga ka, ammaa ɗum Baabiraawo am mo asama. Mi ɗon wi'e: An woni Piyer waato tapaare. Dow tapaare man mi mahan jama'aare nuɗɗinɓe yam. Koo maayde jaalataako nde sam. Mi hokkete maɓɓitirɗum laamu asamanji. Ko a haɓɓi haa duniyaaru, ɗum haɓɓaama haa asama boo, ko a fiisti haa duniyaaru, ɗum fiistaama haa asama boo.” Nden Yeesu umri pukara'en muuɗum taa ɓe ngecca koo moy kanyum woni Almasiihu. Diga saa'i man Yeesu fuɗɗi faamtingo pukara'en muuɗum, o wi'i: “Doole mi yaha Urusaliima, mi yara bone ɗuuɗɗum diga ndotti'en e mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta, ɓe mbarammi, ammaa mi ummito diga maayde nyalaade tataɓre.” Piyer wicciti mo sera, fuɗɗi felugo mo, wi'i: “Kayya, yaa Jawmiraawo, Allah haɗ ɗum! Irin man warantaa ma sam!” Ammaa Yeesu yeesiti, wi'i Piyer: “Daayam, an Sayɗaanu! A laatani yam daliila fergere, ngam numooji maaɗa iwaay haa Allah, ammaa haa yimɓe.” Nden Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “To goɗɗo yiɗi tokkaago yam, sey o acca muuyo maako, o roondo gaafaaŋgal maako, o tokko yam. Ngam koo moy yiɗi hisnugo yoŋki muuɗum, majjinan ki. Ammaa mo majjini yoŋki mum ngam am, heɓtan ki. To neɗɗo heɓi duniyaaru fuu, ammaa o halki yoŋki maako, ɗume ɗum nafata mo? Malla woodi ko goɗɗo waawata hokkugo ngam soottugo yoŋki muuɗum na? Walaa sam! Ngam Ɓii-neɗɗo waran nder tedduŋgal Baabiraawo mum bee malaa'ika'en mum, saa'i man o warjoto koo moy deydey kuuɗe muuɗum. Gooŋga mbi'anmi on, fakat woɗɓe caka mooɗon maayataa, sey to ɓe ngi'i garki Ɓii-neɗɗo bee laamu muuɗum.” Ɓaawo nyalɗe joweego, Yeesu hoo'i Piyer e Yaakuba e Yuhanna deerɗu Yaakuba, o dillidi bee maɓɓe dow hooseere townde, ɓe ɗon ton feere maɓɓe. Jaati maako wayliti haa gite maɓɓe, yeeso maako yayni bana naaŋge, limce maako laati daneeje tal bana annoora. Nden Muusa e Eliya mbaŋgani ɓe, ɗon mbolida bee Yeesu. Piyer wi'i Yeesu: “Yaa Jawmiraawo, ɗum booɗɗum en ngona haa ɗo! To a yiɗi, mi waɗanan on bukkaaji tati, wooru ngam maaɗa, wooru ngam Muusa, wooru boo ngam Eliya.” Nde o ɗon wolwa tawon, ndaa ruuldere ɗelkannde wari, suddi ɓe, sawtu iwi haa ruulde man, wi'i: “Oo woni Ɓiɗɗo am giɗaaɗo, mi ɗon seyoro ɗum. Nanane mo.” Nde pukara'en nani ɗum, ɓe kultori masin, ɓe ndo'i, ɓe kippi geese maɓɓe. Yeesu ɓaditi ɓe, meemi ɓe, wi'i: “Umme, taa kultore.” Ɓe ɓaŋgti gite maɓɓe, ɓe ngi'aay goɗɗo feere, sey Yeesu tan. Nde ɓe ɗon njippo hooseere go, Yeesu wi'i ɓe: “Taa mbi'e koo moy ko on ngi'i, haa to Ɓii-neɗɗo ummitake diga maayde.” Nden pukara'en ƴami mo: “Ngam ɗume moodiɓɓe tawreeta ɗon mbi'a sey Eliya aarta wargo tawon?” O jaabi ɓe: “Gooŋga Eliya aartan wargo, o mo'itina kuuje fuu. Ammaa mi ɗon wi'a on Eliya wari timmi, yimɓe annditaay mo, ɓe mbaɗi mo ko ɓe ngiɗi, ɓe torran Ɓii-neɗɗo boo bana non.” Pukara'en paami o wolwani ɓe haala Yuhanna baɗoowo baptisma. Nde ɓe njotti haa mooɓre, goɗɗo wari haa Yeesu, tuggani mo koppi, wi'i: “Yaa Jawmiraawo, enɗu ɓiŋngel am! Ngel ɗon bee paɗɗe, o torraaɗo masin, nde ɗuuɗɗum o ɗon do'o nder yiite malla nder ndiyam. Mi waddi ngel haa pukara'en maaɗa, ammaa ɓe mbaawaay yamɗitingo ngel.” Yeesu wi'i: “Hey yimɓe sooya-nuɗɗinki'en, wonniiɓe! Haa ndey tokkotoomi wondugo bee mooɗon e munyango on? Ngaddaneeɗam ɓiŋngel ngel!” Yeesu telɓani ginnawol, ngol wurti ɓiŋngel, ngel yamɗiti saa'i man nden. Ɓaawoɗon pukara'en Yeesu ngari haa maako feere maɓɓe, ƴami mo: “Ngam ɗume min mbaawaay wurtingo ginnawol ngo'ol?” Yeesu jaabi ɓe: “Ngam nuɗɗinki mooɗon famɗi. Gooŋga mbi'anmi on: To on ngoodi nuɗɗinki koo seɗɗa bana gawel citta, on mbi'an hooseere nde'e sotta ɗo, yaha to, nde sottoto, walaa ko salorta on sam. [ Ammaa irin ginnawol ngo'ol wurtintaake sonaa bee do'aago e suumaago.]” Pukara'en Yeesu kawti haa lesdi Galiili. Yeesu wi'i ɓe: “Ɓe tammi hokkugo Ɓii-neɗɗo haa juuɗe yimɓe, yimɓe man mbaran mo, ammaa nyannde tataɓre o ummititto diga maayde.” Nde pukara'en nani ɗum, ɓe cuni masin. Nde Yeesu bee pukara'en muuɗum njotti Kafarnahum, jomnooɓe jomorgol haykaliiru ngari haa Piyer, ƴami mo: “Moodibbo mooɗon yoɓataa jomorgol haykaliiru na?” Piyer jaabi: “O ɗon yoɓa.” Saa'i Piyer nasti suudu, Yeesu aarti wolwango mo, wi'i: “Ko numɗa, Simon? Ɓeye njoɓata jomorli malla garaama ngam laamiiɓe duniyaaru ndu'u? Ɓiɓɓe lesdi naa malla jananɓe?” Piyer jaabi: “Ɗum jananɓe njoɓata.” Yeesu wi'i: “Nden kam ɓiɓɓe lesdi njoɓataa. Ammaa ngam taa en mettina ɓe ɓerɗe, yah haa weendu, sakkin ngalum nder ndiyam, liiŋgu ngu a aartata naŋngugo, hoocu ngu, maɓɓitu hunnduko maagu, a tawan ceede cardi ton. Hoocu, yoɓ ɓe ngam am e ma.” Saa'i man pukara'en Yeesu ɓaditi mo, ƴami: “Moy ɓurdi maŋngu haa laamu asamanji?” Yeesu ewni ɓiŋngel pamarel, darni ngel caka maɓɓe. O wi'i: “Gooŋga mbi'anmi on: To on ngaylitaaki haa on laato bana ɓikkoy pamaroy, nden kam on nastataa laamu asamanji sam. Ngam maajum mo leestini hoore muuɗum bana ɓiŋngel nge'el, kaŋko woni ɓurduɗo maŋngu haa laamu asamanji. Koo moy jaɓi ɓiŋngel pamarel bana nge'el ngam daliila innde am, min o jaɓi.” “To goɗɗo do'i gooto ɓurɗo famɗugo caka nuɗɗinɓe yam nder hakke, ndikkana mo ɓe ɓila hayre namarde mawnde haa daande maako, ɓe njolla mo nder mbeela lugguŋga. Bone laatanto duniyaaru ngam ndu ɗon nastina yimɓe nder hakke! Doole ko do'ata yimɓe nder hakke wona, ammaa bone laatanto neɗɗo mo laati daliila do'ere man. To juŋngo ma malla kosŋgal ma nastinte nder hakke, ta'u ɗum, wudin ɗum daayiiɗum. Ndikka a nasta ngeendam nduumiiɗam bee juŋngo wooto malla kosŋgal gootal, dow nastugo yiite duumiiŋge bee juuɗe malla kosɗe ma ɗiɗi fuu. To yiitere ma nastinte nder hakke, ɗoof nde, wudin nde daayiiɗum. Ndikka a nasta ngeendam nduumiiɗam bee yiitere woore dow nastugo yiite jahannama bee gite maaɗa ɗiɗi fuu.” “Kakkile ngam taa on njawo gooto haa famarɓe ɓe'e. Mi ɗon wi'a on: Malaa'ika'en maɓɓe haa asama ɗon ndari tum yeeso Baabiraawo am mo asama. [ Ngam Ɓii-neɗɗo wari hisnugo mo majji.] Ko numɗon? To goɗɗo woodi baali teemerre, nden ngootu maaji majji, o accataa cappanɗe joweenayi e joweenayi dow kooseeje ngam haa o yaha ɗaɓɓitoygo majjuŋgu na? Gooŋga mbi'anmi on: To o heɓti ngu, o seyoto ngam daliila mbaalu ngootu ngu ko ɓuri baali cappanɗe joweenayi e joweenayi ɗi eeraay. Bana non boo, Baabiraawo mooɗon mo asama yiɗaa koo gooto nder famarɓe ɓe'e halka.” “To deerɗiraawo ma waɗi ma aybe, yah, fel mo, on ɗiɗo. To o nani ma, a heɓti mo. Ammaa to o salake nanango ma, yah haa maako bee goɗɗo gooto malla yimɓe ɗiɗo, ngam haa haala fuu laaɓa dow seedamku seedooɓe ɗiɗo malla tato. To o salake nanango ɓe boo, yeccu ɗum haa jama'aare nuɗɗinɓe. To o sali nanango jama'aare nuɗɗinɓe, nden kam laar mo bana o keefeero malla o jomnoowo.” “Gooŋga mbi'anmi on: Ko on kaɓɓi haa duniyaaru, ɗum haɓɓaama haa asama boo. Ko on piisti haa duniyaaru, ɗum fiistaama haa asama boo. Gooŋga mbi'anmi on fahin: To haa duniyaaru ndu yimɓe ɗiɗo caka mooɗon narri dow ko ɓe ƴamatammi fuu, Baabiraawo am mo asama hokkan ɓe ɗum. Ngam haa yimɓe ɗiɗo malla tato kawti ngam innde am fuu, ton mi ɗon caka maɓɓe.” Nden Piyer wari haa Yeesu, ƴami mo: “Jawmiraawo, nde noy njaafotoomi deerɗiraawo am mo tokki waɗango yam aybe? Haa nde joweeɗiɗi na?” Yeesu jaabi mo: “Aa'a, naa nde joweeɗiɗi, ammaa cappanɗe joweeɗiɗi nde joweeɗiɗi.” Ngam maajum laamu asamanji nanndi bee laamiiɗo mo yiɗi huuwooɓe mum mbaɗana mo lisaafi jawdi maako. Nde o fuɗɗi kuugal man, ɓe ngaddani mo goɗɗo mo o tokki suleyje miliyarji ɗuuɗɗi. Goɗɗo man walaa ko o yoɓra nyamaande nde. Jaagorɗo maako umri ɓe coorra mo, kaŋko e debbo maako e ɓikkoy maako e mardi maako fuu ngam yoɓugo nde. Gorko go tuggi koppi yeeso jaagorɗo muuɗum, tori mo, wi'i: “Useni munyanam, barkaama, ɗum fuu mi yoɓete.” Jaagorɗo maako yurmini mo, yoofi mo, yaafani mo nyamaande man fuu. Kuuwoowo man wurti, fotti bee kuuwdiɗɗiraawo muuɗum, mo o tokki ɗum baakin booro teemerre, o naŋngi mo daande, o ɗon ɗeɗɗa mo, o ɗon wi'a: “Yoɓam nyamaande am!” Kuuwdiɗɗiraawo maako do'i les kosɗe maako, tori mo, wi'i: “Useni munyanam, mi yoɓete.” Ammaa o sali, o yehi, o nastini mo nder fursina, sey to o yoɓi nyamaande maako fuu. Nde huuwdiɗɗiraaɓe maako woɗɓe ngi'i ɗum, ɗum suni ɓe masin, ɓe njehi, ɓe anndini jaagorɗo maɓɓe haala ka fuu. Nden jaagorɗo ewni kuuwoowo go, wi'i mo: An kuuwoowo kalluɗo, mi yaafani ma nyamaande ma fuu ngam a tori yam. Kadi haandaayno a enɗa kuuwdiɗɗiraawo ma bana mi enɗiri ma na? Jaagorɗo ɓernani mo, o yahri mo haa boŋngo'en haa to o yoɓi mo nyamaande maako fuu. Bana non boo Baabiraawo am mo asama waɗanta on, to koo moy mooɗon yaafanaaki deerɗum bee ɓernde woore. Nde Yeesu timmini wolwugo, o ummi lesdi Galiili, o yehi lesdi Yahudiya, gaɗa maayo Urdun. Mooɓe ɗuuɗɗe tokki mo, o yamɗitini ɓe ton. Farisa'en ngari haa maako ngam jarribaago mo. Ɓe ƴami mo: “Tawreeta duŋani gorko seera debbo mum ngam daliila koo kaye na?” O jaabi ɓe: “On njaŋngaay ko winnda na? Haa fuɗɗam Allah tagi gorko e debbo.” Nden o wi'i: “Ngam maajum gorko accan baaba muuɗum e daada muuɗum, ɗakkotiran bee debbo muuɗum, ɓe ɗiɗo fuu ɓe laatoto ɓanndu wooru. Bana non ɓe laatataako yimɓe ɗiɗo ɓaawoɗon, ammaa ɓanndu wooru. Ngam maajum taa neɗɗo fiista ko Allah haɓɓi.” Farisa'en ƴami mo: “To non kam, ngam ɗume Muusa umri gorko hokka debbo muuɗum ɗereewol ceergal ngam seerugo ɗum?” Yeesu jaabi ɓe: “Muusa duŋani on ɗum daliila caatal ɓerɗe mooɗon. Ammaa diga fuɗɗam ɗum laataaki non. Mi ɗon wi'a on: Mo seeri debbo muuɗum, sonaa daliila daakaareeku, te'i debbo feere, waɗi njeenu.” Pukara'en maako mbi'i mo: “To haala gorko bee debbo laatake non, ndikka taa ɓe te'a.” Yeesu jaabi ɓe: “Naa yimɓe fuu njaɓata haala ka, sey ɓe Allah waawni: Woɗɓe laati wahraaɓe diga danyeeki muuɗum'en, woɗɓe laati sortaaɓe, woɗɓe boo te'ataa ngam daliila laamu asamanji. Mo waawi jaɓugo haala ka, sey o jaɓa!” Nden yimɓe ngaddi ɓikkoy pamaroy haa Yeesu ngam haa o yowa juuɗe maako dow maakoy, o waɗana koy do'a, ammaa pukara'en caatani ɓe. Nden Yeesu wi'i ɓe: “Acce ɓikkoy pamaroy ngara haa am, taa kaɗe koy, ngam laamu asamanji woodani yimɓe irin maakoy.” O yowi juuɗe maako dow maakoy, nden o dilli. Goɗɗo feere wari haa Yeesu, ƴami mo: “Moodibbo, kuugal booɗŋgal ngale mi huuwata haa mi heɓa ngeendam nduumiiɗam?” Yeesu wi'i mo: “Ngam ɗume a ƴami yam ko wooɗi? Walaa booɗɗo, sey gooto tan. To a yiɗi nastugo nder ngeendam nduumiiɗam, sey a jogo umrooje.” O ƴami Yeesu: “Umrooje ɗeye?” Yeesu jaabi mo: “Taa mbar-hoore, taa waɗ njeenu, taa wujju, taa seeda fewre dow goɗɗo. Teddin baaba ma e daada ma, yiɗ keeddiɗɗiraawo maaɗa bana no a yiɗiri hoore ma.” Suka go wi'i: “Umrooje ɗe'e fuu, mi ɗowtani ɗe, ko luttani yam fahin?” Yeesu wi'i mo: “To a yiɗi laataago timmuɗo, yah, soorru ko marɗa, hokku ɗum talaka'en, nden kam a heɓoyan ndesaari haa asama. Nden war tokkam.” Nde suka nani bolle ɗe, o dilli, ɓernde maako metti, ngam jawdi maako ɗuuɗndi masin. Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Gooŋga mbi'anmi on: Ɗum caɗɗum haa diskuɗo nasta laamu asamanji. Gooŋga mbi'anmi on fahin: Ngeelooba saalo nder wurdere baatal ɓuri hoyugo dow diskuɗo nasta laamu Allah.” Nde pukara'en nani ɗum, ɓe kayɗini masin, ɓe mbi'mbi'tiri: “Kay, to non kam, moy waawata hisugo?” Yeesu suti ɓe, wi'i: “Haa yimɓe ɗum waɗataako, ammaa haa Allah koo ɗume fuu waɗoto.” Nden Piyer wi'i mo: “Ndaa, minin min acci kuuje fuu, min tokki ma, ko laatanto min kadi?” Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mbi'anmi on: Saa'i Ɓii-neɗɗo jooɗoto dow leeso laamu muuɗum tedduŋgo nde kuuje fuu kesɗiti, onon tokkiiɓe yam boo, on njooɗoto dow leese laamu sappo e ɗiɗi ngam hiitaago le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi. Koo moy acci saare muuɗum e deerɗiraaɓe worɓe e rewɓe malla saaro'en malla ɓikkoy malla gese muuɗum ngam daliila innde am, o heɓan cowi teemerre, o ronan ngeendam nduumiiɗam boo. Ɗuuɗɓe aartuɓe laatoto sakkitiiɓe, ɗuuɗɓe sakkitiiɓe boo laatoto aartuɓe.” “Laamu asamanji nanndi bee jawmu ngesa mo wurti fajiri cub ngam tefoygo huuwooɓe ngam ngesa inabooje muuɗum. O narri bee maɓɓe, o yoɓa ɓe nyalaade fuu suleyre cardi. Nden o neli ɓe haa ngesa maako. O wurti fahin saa'a joweenayi, o yi'i yimɓe woɗɓe ɗon ndari haa luumo, ɓe ngalaa kuugal. O wi'i ɓe: Njehe haa ngesa am onon boo, mi yoɓan on ko haani. Ɓe ndilli haa ngesa maako. Jawmu saare wurti fahin caka nyalawma, o wurti saa'a tati boo, o waɗi bana naane. Saa'a jowi o wurti fahin, o tawi yimɓe woɗɓe ɗon ndari. O ƴami ɓe: Ngam ɗume nyalluɗon daraago haa ɗo meere? Ɓe njaabi: Ngam walaa mo tefi min ngam kuugal sam. O wi'i ɓe: Njehe, kuuwe onon boo haa ngesa am. Nde naaŋge muti, jawmu ngesa wi'i ardiiɗo kuugal muuɗum: Ewna huuwooɓe, yoɓ ɓe ngeenaari maɓɓe, fuɗɗir bee sakkitiiɓe yahugo haa ngesa, timminir bee aartuɓe. Yahɓe ngesa deydey saa'a jowi ngari, ɓe keɓi koo moy maɓɓe suleyre suleyre. Nde aartuɓe yahugo ngesa ngari, ɓe tammino ɓe keɓan ɗuuɗɗum, ammaa o hokki ɓe kamɓe boo suleyre suleyre. Nde ɓe njaɓi, ɓe ngurŋgurti dow jawmu ngesa, ɓe mbi'i: Ndaa, huuwɓe saa'a ngoota tan a yoɓi ɓe kal-kal bee amin, minin nyalluɓe huuwugo nder bone e gulɗum naaŋge! Ammaa jawmu ngesa jaabi gooto maɓɓe, wi'i: Soobaajo am, mi waɗaay ma rikici. En narraay dow ngeenaari suleyre cardi woore nder nyalawmaare na? Hoo'u ngeenaari ma, yah, min mi yiɗi yoɓugo cakitiiɗo yahugo haa kuugal boo bana mi yoɓi ma. Malla mi waawataa huuwtinirgo jawdi am bana mi yiɗi? Malla a haaji ngam mi booɗɗo? Bana non boo, sakkitiiɓe laatoto aartuɓe, aartuɓe boo laatoto sakkitiiɓe.” Nde Yeesu ɗon yaha Urusaliima, o hoo'i pukara'en maako sappo e ɗiɗo feere maɓɓe. Dow laawol o wi'i ɓe: “Nane, en ɗon njaha Urusaliima, ton ɓe ndokkan Ɓii-neɗɗo haa juuɗe mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta. Ɓe kiitoto mo kiita maayde. Kamɓe ɓe ndokkan mo haa juuɗe heefeerɓe, ɓe njancan mo, ɓe ɓoccan mo, ɓe ɓilan mo dow leggal gaafaaŋgal. Ammaa nyalaade tataɓre, o ummititto diga maayde.” Nden daada ɓiɓɓe Zebede wari haa Yeesu bee ɓiɓɓe mum. O sujidi, tori mo huunde. Yeesu ƴami mo: “Ko ngiɗɗaa?” O jaabi: “Nyannde a laamake, accu ɓiɗɗo am gooto jooɗo haa nyaamo ma, gooto boo haa nano ma.” Yeesu jaabi mo: “On anndaa ko torotooɗon. On mbaawan yarugo jardugel bone ngel min mi tammi yarugo na?” Ɓe mbi'i: “Min mbaawan.” Yeesu jaabi ɓe: “Gooŋga, on njaran jardugel am, ammaa jooɗaago haa nyaamo malla haa nano am, naa min hokkata ɗum, ɗum ɗon ngam yimɓe ɓe Baabiraawo am taaskitini.” Nde pukara'en sappo luttuɓe nani haala ka'a, ɓe ɓernani deerɗiraaɓe ɗiɗo go. Nden Yeesu ewni ɓe fuu, wi'i ɓe: “On anndi laamiiɓe ummaatooje ɗon ndoola yimɓe muuɗum'en, mawɓe boo ɗon kolla ɓe baawɗe. Ammaa taa ɗum wona non caka mooɗon. To gooto mooɗon yiɗi laataago mawɗo, sey o laato jaggiiɗo mooɗon. Mo yiɗi ardaago caka mooɗon, laatoto maccuɗo mooɗon. Ngam Ɓii-neɗɗo boo waraay ngam yimɓe kuuwana mo, ammaa ngam o huuwana yimɓe, o hokka yoŋki maako ngam soottugo ɗuuɗɓe.” Nde ɓe ngurti wuro Yeriko, mooɓre ɗuuɗnde tokki Yeesu. Wumɓe ɗiɗo ɗonno njooɗi kommbi laawol, nde ɓe nani Yeesu ɗon saalo, ɓe ngooki, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, Ɓii Daawuda, enɗu min!” Mooɓre telɓani ɓe haa ɓe njeeɗo. Ammaa ɓe towni sawtu, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, Ɓii Daawuda, enɗu min!” Yeesu dari, ewni ɓe, ƴami ɓe: “Ko ngiɗɗon mi waɗana on?” Ɓe njaabi: “Jawmiraawo, haa gite amin mbumta.” Yeesu yurmini ɓe, meemi gite maɓɓe, law yimɓe ɗiɗo go mbumti, ɓe tokki mo. Nde ɓe ɓadi Urusaliima, ɓe njotti wuro Baytifaaji, gal Hooseere Jaytunje, Yeesu neli pukara'en muuɗum ɗiɗo. O wi'i ɓe: “Naste wuro wonŋgo yeeso mooɗon to, on tawan wamnde e molde maare ɗon kaɓɓi. Piiste ɗe, ngaddaneeɗam. To goɗɗo wi'i on koo ɗume, njaabe mo: Jawmiraawo woodi haaje maaje, law o accanan on ɗe.” Ɗum waɗi non ngam hiɓɓingo bolle annabiijo, biiɗo: “Mbi'e berniwol Siyona: Ndaa laamiiɗo ma ɗon wara haa maaɗa, o jaŋkiniiɗo, o ba'iiɗo wamnde e molde maare.” Pukara'en go ndilli, ɓe mbaɗi bana Yeesu umruno ɓe. Ɓe ngaddi wamnde e molde maare. Ɓe ndaɗɗi limce maɓɓe dow maaje, nden Yeesu wa'i. Yimɓe ɗuuɗɓe mbe'iti limce muuɗum'en dow laawol, woɗɓe boo itti lice leɗɗe mbe'iti ɗe dow laawol. Mooɓre ardunde Yeesu e tokkiinde ɓaawoɗon mbi'a bee sawtu: “ Hosanna, tedduŋgal laatano Ɓii Daawuda! Barka laatano garanɗo bee innde Jawmiraawo! Hosanna, tedduŋgal laatano Allah nder asama !” Nde Yeesu nasti Urusaliima, berniwol fuu dimmbi. Jooɗiiɓe ton ƴamƴamtiri: “Gorko oo, ɗum moy?” Mooɓre jaabi ɓe: “Ɗum Yeesu, annabiijo iwɗo Nasaratu nder lesdi Galiili.” Nden Yeesu nasti haykaliiru. O faarti soorrooɓe e soodooɓe wonɓe nder maaru fuu, o hippi taabe sannjooɓe ceede e koromje soorrooɓe pooli. O wi'i ɓe: “Ndaa ko winnda: Suudu am wi'ete suudu waɗugo do'a, ammaa onon, on laatini ndu lowol fasooɓe.” Wumɓe e woosɓe ngari haa Yeesu nder haykaliiru, o yamɗitini ɓe. Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta tikki nde ɓe ngi'i kuuɗe kayɗiniiɗe ɗe o waɗi, ɓikkoy boo ɗon ngooka nder haykaliiru, ɗon mbi'a: “ Hosanna, tedduŋgal laatano Ɓii Daawuda!” Ɓe mbi'i Yeesu: “A ɗon nana ko koy mbi'ata na?” Yeesu jaabi: “Ooho, mi ɗon nana. On meeɗaay jaŋngugo ko winnda na: Bee kunnduɗe ɓikkoy e musinankoy a taaskitinani hoore ma maŋgtoore.” Nden o acci ɓe, o wurti berniwol, o dilli haa Baytaniya, o waali ton. Jaŋngo man fajiri cub nde Yeesu ɗon loro haa berniwol, o maati dolo. O yi'i ibbi kommbi laawol, o yehi les maaki, ammaa o tawaay koo ɗume, sey haakooji tan. Nden o wi'i ibbi: “Taa a meeta rimugo ɓiɓɓe sam!” Law ibbi go yoori. Nde pukara'en ngi'i ɗum, ɓe kayɗini. Ɓe ƴami Yeesu: “Noy ibbi ki yoori law bana nii?” Yeesu jaabi ɓe: “Gooŋga mbi'anmi on: To on ngoodi nuɗɗinki, on cekaay, nden kam, on mbaawan waɗugo naa ko mi waɗi ibbi ki tan, ammaa ko ɓuri ɗum boo. Koo to on mbi'i hooseere nde'e: Ɗoofa diga ɗo ɗisoya nder weendu, ɗum waɗoto. To on ngoodi nuɗɗinki, on keɓan ko on tori fuu.” Yeesu dilli, nasti haykaliiru. Nde o ɗon ekkitina yimɓe, mawɓe liman'en e ndotti'en Yahuudu'en ngari haa maako, ƴami mo: “Bee duŋayeere moy a waarata kuuje ɗe'e? Moy duŋani ma waɗugo bana nii?” Yeesu jaabi ɓe: “Min boo, mi ƴaman on huunde woore. To on njaabake yam, nden kam, min boo mi wi'an on bee duŋayeere moy mi waɗata kuuje ɗe'e. Moy duŋani Yuhanna waɗango yimɓe baptisma?” Allah naa malla yimɓe? Ɓe puɗɗi sarwootirgo hakkunde maɓɓe, ɓe mbi'mbi'tiri: “To en mbi'i Allah, o ƴaman en: koni on nuɗɗinaay Yuhanna? Ammaa to en mbi'i yimɓe boo, en ɗon kula yimɓe, ngam yimɓe fuu nuɗɗini Yuhanna o annabiijo.” Ngam maajum ɓe njaabi: “Min anndaa.” Yeesu wi'i: “Min boo mi wi'ataa on bee duŋayeere moy mbaɗanmi kuuje ɗe'e.” “Ko numoton dow balndol ngo'ol? Goɗɗo woodi ɓiɓɓe ɗiɗo. O yehi haa arano, o wi'i mo: Ɓiŋngel am, yah huuwoy haa ngesa inabooje hannde. O jaabi: Mi yahataa. Ammaa ɓaawo man o numti, o yehi. Nden baaba yehi haa ɗiɗaɓo, wi'i mo ko o wi'no arano. Kaŋko boo o jaabi: Mi yahan, jawmam! Ammaa o yahaay. Caka ɓiɓɓe ɗiɗo ɓe'e, moy waɗi ko baaba mum yiɗi?” Ɓe mbi'i mo: “Arano.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mbi'anmi on: Jomnooɓe e rewɓe daakaare'en aartan on nastugo laamu asamanji. Ngam Yuhanna wari haa mooɗon, o holli on laawol adilaaku, on nuɗɗinaay mo. Ammaa jomnooɓe e rewɓe daakaare'en nuɗɗini mo. Koo nde on ngi'i ɗum, on tuubaay, koo ɓaawoɗon boo on nuɗɗinaay mo.” “Nane balndol goɗŋgol: Woodi jawmu saare feere, o waɗi ngesa inabooje, o taarni ka bee kowaagol, o waɗi ɓiɗɗirde inaboojam, o mahi suudu towndu ngam aynoowo ngesa. Nden o halfini ka remooɓe, o dilli jahaaŋgal. Nde saa'i teɓugo inabooje waɗi, o neli jaggiiɓe maako haa remooɓe go ngam ɓe njaɓana mo inabooje ngesa maako. Remooɓe naŋngi nelaaɓe maako, ɓe ɓocci gooto, ɓe mbari gooto, tataɓo boo ɓe piɗi mo bee kaa'e. O neli nelaaɓe woɗɓe ɓurɓe ɓeya ɗuuɗugo haa maɓɓe fahin, ɓe mbaɗi ɓe bana no ɓe mbaɗino aartuɓe. Ɓaawo man o neli ɓiyiiko haa maɓɓe, o wi'i: Ɓe teddinan ɓiyam. Ammaa nde remooɓe ngi'i ɓiyiiko, ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe: Ndaa, kaŋko woni donoowo. En mbara mo ngam haa en mara ndonŋgu maako. Ɓe naŋngi mo, ɓe cakkini mo yaasi ngesa inabooje, ɓe mbari mo.” Yeesu ƴami ɓe: “Kadi to jawmu ngesa inabooje wari, ɗume o waɗata yimɓe ɓe'e?” Ɓe njaabi mo: “O halkan halluɓe ɓe'e bilaa enɗam, nden o halfitinan ka remooɓe woɗɓe, tammiiɓe hokkugo mo ɓenndalooje to saa'i man yottake.” Yeesu wi'i ɓe: “On meeɗaay jaŋngugo ko winnda nder Defte Ceniiɗe na? Hayre nde mahooɓe ngudini, laati hayre talkumoore ɓurnde saman. Jawmiraawo waɗi ɗum, ɗum kaayeefi haa gite meeɗen.” Ngam maajum mi ɗon wi'a on: “Allah hoositan laamu muuɗum, hokkan ngu ummaatoore woɗnde tammiinde rimugo ɓenndalooje. [ Koo moy do'i dow hayre nde'e, sampititto. To nde do'i dow goɗɗo boo, nde naman mo.]” Mawɓe liman'en e Farisa'en nani balndi ɗi Yeesu waɗi, ɓe paami dow maɓɓe o wolwi. Nden ɓe tefi dabare naŋngugo mo, ammaa ɓe kuli yimɓe, ngam yimɓe ɗon ndaara mo bana annabiijo. Kadiboo Yeesu waɗani ɓe balndi, wi'i ɓe: “Laamu asamanji nanndi bee laamiiɗo mo waɗi juulde ɓaŋgal ɓiyum. O neli suka'en maako haa ewnaaɓe haa nyaamdu juulde man, ammaa ɓe cali wargo. Fahin o neli suka'en feere bee umroore bana ni'i: Mbi'e ewnaaɓe: Ga'i am e nyalbi am payɗi kirsaama, nyaamdu defaama jonta, kuuje fuu taaskitinaama, ngare haa juulde ɓaŋgal. Ammaa ewnaaɓe kakkilanaay ɗum, ɓe ndilli: Goɗɗo haa ngesa muuɗum, goɗɗo boo haa filu muuɗum, luttuɓe naŋngi suka'en laamiiɗo go, ɓe torri ɓe, ɓe mbari ɓe. Laamiiɗo ɓerni, neli sooje'en muuɗum, ɓe mbari mbarooɓe ko'e ɓe'e, ɓe nguli wuro maɓɓe boo. Nden o wi'i suka'en maako: Nyaamdu juulde ɓaŋgal defaama, ammaa ewnaaɓe ke'aay wargo. Ngam maajum njehe haa kawtirɗe laabi fuu, ewne mo tawɗon fuu haa juulde ɓaŋgal. Sukaaɓe go njehi haa laabi, ɓe tawi halluɓe e wooɗɓe fuu, ɓe mooɓti ɓe. Suudu ɓaŋgal heewi ewnaaɓe. Laamiiɗo nasti ngam laarugo ewnaaɓe. Ton o yi'i goɗɗo, mo ɓornaaki limce ɓaŋgal. O wi'i mo: Soobaajo am, noy a nastiri haa ɗo bilaa toggoore ɓaŋgal? O waawaay jaabaago mo sam. Nden laamiiɗo wi'i jaggiiɓe muuɗum: Kaɓɓe kosɗe maako e juuɗe maako, ngudine mo yaasi nder nyiɓre, o woya, o hirƴindira nyii'e ton.” Ngam woodi ewnaaɓe ɗuuɗɓe, ammaa suɓaaɓe kam ɗuuɗaay. Nden Farisa'en njehi, mbaɗi sawari ngam naŋngugo Yeesu nder bolle muuɗum nder tuuforgol. Ɓe neli pukara'en maɓɓe bee yimɓe Hirudus haa Yeesu, ɓe mbi'i mo: “Moodibbo, min anndi walaa ko yaalu ma bee goɗɗo, a senndindirtaa yimɓe, a ɗon anndina laawol Allah bee gooŋga. Wi' min ko a numata: Ɗum kaanduɗum hokkugo laamiiɗo Roma jomorgol na malla naa non?” Ammaa Yeesu anndi numo maɓɓe halluŋgo, o wi'i ɓe: “Hey onon naafiki'en, koni on tuufani yam tuuforgol? Kolleeɗam ceede ɗe ɓe njoɓrata jomorgol.” Ɓe ngaddani mo suleyre. Nden Yeesu ƴami ɓe: “Suura e innde moy ɗo?” Ɓe mbi'i mo: “Kaysara, laamiiɗo Roma jeyi.” Yeesu wi'i ɓe: “Nden kam njoɓe Kaysara ko haanani mo, ndokke Allah boo ko haanani Allah.” Nde ɓe nani jaawaabu man, ɓe kayɗini, ɓe ndilli, ɓe acci mo. Nyalaade man Saduki'en, wi'anɓe maayɓe ummitittaako, ngari haa Yeesu. Ɓe ƴami mo: “Moodibbo, Muusa wi'i: To goɗɗo maayi, walaa ɓikkoy, sey deerɗiiko te'a debbo maako ngam haa o heɓana maayɗo ɓikkoy. Woodino haa amin deerɗiraaɓe njoweeɗiɗo. Arano te'i debbo, maayi, heɓaay ɓikkoy. Bana nii o accani deerɗiiko debbo maako. Ɗum laati bana non dow ɗiɗaɓo, dow tataɓo haa yotti joweeɗiɗaɓo. Ɓaawo maɓɓe fuu, debbo boo maayi. Nyannde ummitineeki maayɓe kam, debbo oo laatanto moy caka maɓɓe? Nde nii ɓe fuu ɓe te'ino mo.” Ammaa Yeesu jaabi ɓe: “On ɗon mboofa masin! Ngam on anndaa ko winnda nder Defte Ceniiɗe, on anndaa baawɗe Allah boo. To maayɓe ummitake, walaa teegal fahin, ammaa ɓe laatoto bana malaa'ika'en haa asama. On njaŋngaay ko Allah wolwani on dow ummitineeki maayɓe na? O wi'i: Min woni Allah Ibrahiima e Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu. Mi Allah yeeɗɓe naa mo maayɓe !” Ekkitinol maako hayɗini mooɓe nanɗe mo fuu. Nde Farisa'en nani no Yeesu je'iniri Saduki'en, ɓe mooɓtotiri. Gooto maɓɓe, moodibbo tawreeta waɗani Yeesu ƴamol ngo'ol ngam jarribaago mo: “Moodibbo, umroore ndeye ɓuri mawnugo haa tawreeta?” Yeesu jaabi mo: “Yiɗ Jawmiraawo, Allah maaɗa bee ɓernde ma fuu, bee yoŋki ma fuu e bee hakkiilo ma fuu. Kayre woni umroore mawnde e arannde. Ndaa ɗiɗawre nanndunde bee maare: Yiɗ keeddiɗɗiraawo maaɗa bana no a yiɗiri hoore ma. Tawreeta Muusa e ko annabi'en ngaazini fuu ɗon ndari dow umrooje ɗiɗi ɗe'e.” Nde Farisa'en mooɓtotiri, Yeesu ƴami ɓe: “Ko numoton dow Almasiihu? O ɓii moy?” Ɓe mbi'i mo: “O Ɓii Daawuda.” Yeesu wi'i ɓe: “Kadi ngam ɗume Daawuda ewni mo Jawmiraawo bee baawɗe Ruuhu Allah? O wi'i: Jawmiraawo wolwani jawmam: Jooɗa haa nyaamo am, haa to mi wallini konne'en maaɗa les kosɗe ma. Daawuda ewni mo Jawmiraawo, noy Almasiihu laatori ɓiyiiko kadi?” Walaa mo waawi jaabaago mo koo wolde woore. Diga nyannde man koo moy huli ƴamugo mo ƴamɗe goɗɗe. Nden Yeesu wolwani mooɓre e pukara'en muuɗum, o wi'i: “Moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en keɓi duŋayeere jaŋngingo yimɓe tawreeta Muusa. Ɗowtane ɓe, mbaɗe ko ɓe mbi'ata on fuu, ammaa taa tokke kuuɗe maɓɓe, ngam ɓe mbaɗataa ko ɓe mbi'ata. Ngam ɓe ɗon kaɓɓa doŋgle tedduɗe, ɓe ndoonda ɗe yimɓe, ammaa kamɓe ɓe meemataa ɗe koo bee hoondu maɓɓe. Ɓe ɗon kuuwa kuuɗe maɓɓe fuu ngam haa yimɓe ndaara ɓe. Ɓe ɗon kaɓɓa filakterji mawɗi haa tiiɗe maɓɓe e juuɗe maɓɓe, ɓe ɗon mbaɗa tuutuuji mawɗi haa limce maɓɓe boo. Ɓe ngiɗi joole marɗe saman haa pelle nyaamdu e joole tedduɗe nder cuuɗi dewal. Ɓe ngiɗi hoofneego haa pelle kawte, yimɓe mbi'a ɓe: Moodibbo. Ammaa onon, taa njaɓe ewneego Moodiɓɓe, ngam on fuu on deerɗiraaɓe e on ngoodi Moodibboojo gooto. Taa ewne goɗɗo haa duniyaaru Baaba ngam on ngoodi Baabiraawo gooto, mo asama. Taa ɗaɓɓe ewneego Ɗowooɓe, ngam on ngoodi Ɗowoowo gooto, kaŋko woni Almasiihu. Ɓurɗo mawnugo caka mooɗon laatoto jaggiiɗo mooɗon. Koo moy mawnini hoore muuɗum, o leestinteeɗo. Koo moy leestini hoore muuɗum boo, o ɓaŋgteteeɗo.” “Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On maɓɓani yimɓe feere dammugal laamu asamanji. Onon bee ko'e mooɗon boo on nastataa, on accataa yiɗɓe nastugo boo nasta ton. [ Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On ɗon njaɓta marle rewɓe yurumɓe, yeeso yimɓe, on ɗon njuutina do'aaje mon. Ngam maajum on hiiteteeɓe kiita naawka.] Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On ɗon mbaɗa jahaale dow lesdi e dow beeli ngam tefugo goɗɗo gooto mo yiɗi tokkaago diina mon. To o jaɓi, on ngartira mo ɓii-jahannamaajo haa ɓura on cowi ɗiɗi. Bone laatanto on, onon wumɓe, ɗowooɓe wumɓe! On ɗon mbi'a: Koo moy hunori haykaliiru, ɗum meere, ammaa to o hunorake kaŋŋeeri ngonndi nder haykaliiru nden kam sey o hebbitina hunayeere maako. Onon faataaɓe e wumɓe, ɗume ɓuri saman? Kaŋŋeeri naa malla haykaliiru ndu seni kaŋŋeeri man? On ɗon mbi'a boo: Koo moy hunori hirsirde, ɗum meere, ammaa to o hunorake dokkal dow hirsirde, nden kam sey o hebbitina hunayeere maako. Onon wumɓe, ɗume ɓuri saman? Dokkal naa malla hirsirde nde senata dokkal man? Ngam maajum, mo hunori hirsirde, o hunorake hirsirde e ko woni dow maare fuu. Mo hunori haykaliiru, o hunorake haykaliiru e Allah jooɗiiɗo nder maaru. Mo hunori asama, o hunorake leeso laamu asamanji e Allah jooɗiiɗo dow maago fuu. Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On ɗon ittana Allah zakka koo haa haako minti e haako anisa e haako algaru, ammaa on acci ko ɓuri mawnugo nder tawreeta, waato waɗugo kuuɗe adilaaku, enɗam e gooŋgaaku. Kanjum haani waɗeego bilaa yeebaago luttuɗum boo. Onon wumɓe, ɗowooɓe wumɓe, on ɗon itta buubel nder njaram mooɗon, ammaa on ɗon moɗa ngeelooba! Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On ɗon loota yaasi njardukoy mooɗon e yaasi taasaaje mooɗon, asee boo nder maaje ɗon heewi kuuje gujjaaɗe e suunooji mon. Onon Farisa'en wumɓe, layɓe nder njardukoy mooɗon tawon, nden kam yaasi maakoy boo laaɓan. Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On ɗon nanndi bee genaale ndanwinaaɗe, booɗɗe laareego, ammaa nder maaje ɗon heewi i'e maayɓe e nyolɗum fuu. Bana non onon boo, haa gite yimɓe on adili'en, ammaa ɓerɗe mooɗon ɗon keewi naafikaare e halleende fuu.” “Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, naafiki'en! On ɗon maha genaale annabi'en, on ɗon pawna genaale adili'en, nden on ɗon mbi'a: To min ɗonno wakkati kaakiraaɓe amin, min kawtantaano ɓe ngam mbarugo annabi'en. Bana nii on ɗon ceedano ko'e mooɗon on ɓiɓɓe yimɓe mbarnooɓe annabi'en ɓe'e. Nden kam kebbitine ko kaakiraaɓe mooɗon puɗɗuno! Onon boɗɗe, ɓiɓɓe poosokje! Noy on mbaawrata hisugo kiita jahannama? Ngam maajum mi ɗon nela, min bee hoore am, annabi'en e hikma'en e moodiɓɓe haa mooɗon. On mbaran woɗɓe, on ɓilan woɗɓe dow leggal gaafaaŋgal, woɗɓe boo on ɓoccan ɓe nder cuuɗi dewal mooɗon, on taasnan ɓe diga berniwol ngo'ol haa ngola. Kiita ƴiiƴam adili'en ndufaaɗam nder duniyaaru fuu, diga ƴiiƴam Habila adiliijo, haa yotti ƴiiƴam Zekariya ɓii Barakiya mo on mbari hakkunde haykaliiru e hirsirde, do'oto dow mooɗon. Gooŋga mbi'anmi on: Ɗum fuu ɗum waran dow yimɓe zamanuuru ndu'u.” “Urusaliima! Urusaliima! A mbari annabi'en, a fiɗi nelaaɓe ɓe Allah neli haa ma bee kaa'e. Nde ɗuuɗɗum mi yiɗino mooɓtugo yimɓe ma, bana no gertogal mooɓtirta ɓikkoy mum les bileeji mum, ammaa on cali. Ndaa, suudu mooɗon laatoto winnde. Mi ɗon wi'a on: Yeeso ɗo on ngi'ataa yam sam, haa yotto saa'i on mbi'ata: Barka laatano garanɗo bee innde Jawmiraawo !” Yeesu wurti haykaliiru. Nde o ɗon dilla, pukara'en maako ɓaditi mo ngam sappingo mo nyiɓaalo haykaliiru ndu. Nden Yeesu wi'i ɓe: “On ɗon ngi'a kuuje ɗe fuu na? Gooŋga mbi'anmi on: Fakat, hayre luttataa dow hayre, ɓe ngibbinan koo ɗume fuu haa ɗo.” Nde Yeesu ɗon jooɗi dow Hooseere Jaytunje, pukara'en maako ɓaditi mo, kamɓe feere maɓɓe, ɓe ƴami mo: “Yeccu min ndeye kuuje ɗe'e laatoto? Alaama kaye waŋginta saa'i loraaki ma e timmuki duniyaaru?” Yeesu jaabi ɓe: “Kakkile, ngam taa goɗɗo majjina on. Ngam ɗuuɗɓe ngaran bee innde am, ɓe mbi'an: Min woni Almasiihu. Ɓe majjinan yimɓe ɗuuɗɓe. On nanan kubaruuji konuuji ɓadiiɗi e daayiiɗi. Kakkile, taa kultore. Doole ɗum laato, ammaa naa ɗum timmoode tawon. Ummaatoore ummanto ummaatoore feere. Laamu ummanto laamu feere. Weelooji e dimmbanɗe lesdi mbaɗan haa nokkuuje feere feereeje. Boneeji ɗi fuu laatoto bana fuɗɗam luuwe ɓesnanɗo. Yimɓe naŋngan on, njahran on haa woɗɓe ngam ɓe torra on, ɓe mbara on. Ummaatooje fuu nganyan on daliila innde am. Saa'i man ɗuuɗɓe accan nuɗɗingo yam, ɓe zammbotiran, ɓe nganyindiran. Fewooɓe wi'anɓe ɓe annabi'en ɗuuɗɓe mbaŋgan, ɓe majjinan yimɓe ɗuuɗɓe. Ngam halleende ɗuuɗan masin, yiide yimɓe ɗuuɗɓe feewtan. Ammaa mo munyi haa timmoode, hisan. Kubaruwol belŋgol ngol laamu asamanji waazinte nder duniyaaru fuu, ngol laatanto ummaatooje seedamku, nden duniyaaru timman.” “To on ngi'i nyidduɗum nattinoojum ko annabi Daniyel wolwino dow muuɗum ɗon dari haa nokkuure seniinde - mo jaŋngi ɗum, sey faama booɗɗum! Nden kam sey wonɓe haa lesdi Yahudiya ndogga haa kooseeje. Mo ɗon dow soorowol, taa jippo ngam hoocugo kuuje nder maagol. Mo ɗon haa ngesa boo, taa loro haa saare ngam hoocugo limce mum. Kayto, bone laatanto reedu'en e musininanɓe nder nyannde man! Tore Allah ngam taa doggudu mon laato saa'i duumol malla nyannde siwtorde. Ngam saa'i man torra makka laatoto, irin maaka meeɗaay laataago diga duniyaaru jooɗi haa wargo jonta, ka meetataa laataago boo. To Allah ustaayno limgal nyalɗe man, walaa koo gooto hisanno. Ammaa o usti ɗe ngam daliila suɓaaɓe maako. Wakkati man, to goɗɗo wi'i on: Ndaa Almasiihu haa ɗo! Malla: Ndaa mo haa to! Taa njaɓe. Ngam fewooɓe wi'anɓe ɓe almasiihu'en malla ɓe annabi'en mbaŋgan, ɓe mbaɗan alaamaaji e kaayeefiiji mawɗi ngam majjingo koo suɓaaɓe Allah, to ɗum heɓoto. Mi anndini on ɗum diga ɗum siwaa laataago.” “To ɓe mbi'i on: Ndaa Almasiihu ɗon haa ladde! Taa njehe ton malla to ɓe mbi'i: O ɗon nyukki haa ɗo! Taa njaɓe ɗum. Bana ma'ere ma'irta diga fuunaaŋge haa hiirnaaŋge, non boo nyalaade loraaki Ɓii-neɗɗo laatorto. Ngam haa nyawmande woni fuu, ton jigaaje mooɓtoto. Law ɓaawo nyalɗe ɓillaare go, naaŋge nyiɓɓan, lewru accan yaynugo, koode asama njanan, baawɗeeji asama boo ndimmboto. Nden alaama Ɓii-neɗɗo waŋgan haa asama. Saa'i maajum ummaatooje duniyaaru fuu mboyan, ɓe ngi'an Ɓii-neɗɗo ɗon wara dow duule asama, bee baawɗe ɗuuɗɗe e tedduŋgal maŋngal. O nelan malaa'ika'en maako, ɓe puufan luwal maŋngal, ɓe mooɓtan suɓaaɓe maako wonɓe haa alkibilaaji duniyaaru nayi fuu diga keerol asama ngo'ol haa ngola.” “Paame ko ibbi anndinta on: To lice maaki kesɗiti, haakooji maaki boo mbiliti, on anndi duumol ɓadake. Bana non onon boo, to on ngi'i kuuje ɗe'e ɗon laato, annde o ɓadake wargo. Gooŋga mbi'anmi on: Kuuje ɗe'e fuu laatoto hiddeko yimɓe zamanuuru ndu'u fuu maayda. Asama e lesdi njinnan, ammaa bolle am njinnataa sam.” “Walaa neɗɗo anndi nyalaade maajum malla saa'i man. Koo malaa'ika'en haa asama, koo Ɓiɗɗo boo, sey Baabiraawo tan anndi. Ko laatino zamanu Nuuhu, ɗum waɗan saa'i loraaki Ɓii-neɗɗo boo. Nde ilam tuufaana siwaano wargo, yimɓe ɗonno nyaama, ɗonno njara, ɗonno ɓaŋga e ɗonno te'a haa nyalaade Nuuhu nasti koommbowal. Ɓe anndaa sam, haa ndiyam wari, halki ɓe fuu. Bana non loraaki Ɓii-neɗɗo boo laatorto. Saa'i man ɗiɗo ngondan haa ngesa, gooto hoo'e, gooto acce. Rewɓe ɗiɗo namdan dow namarde, gooto hoose, gooto acce. Ngam maajum ayne, nde nii on anndaa nyalaade loraaki Jawmiraawo mooɗon. A anndi booɗɗum to jawmu saare anndino saa'iire ndeye gujjo warata, o ɗaanataakono, o accataano gujjo nasta saare maako. Ngam maajum laate taaskiiɓe onon boo, ngam Ɓii-neɗɗo waran nder saa'iire nde on tammaaki sam.” “Kadi, moy woni kuuwoowo koolaaɗo, kakkilɗo mo jaagorɗo mum halfini ɗum huuwooɓe saare mum, haa o hokka ɓe nyaamdu to saa'i man yottake? Barka laatanto kuuwoowo oo, to jaagorɗo maako warti, tawti mo o ɗon suklani kuugal nga'al. Gooŋga mbi'anmi on: Jaagorɗo darnan mo dow jawdi muuɗum fuu. Ammaa to kuuwoowo oo o kalluɗo, o numi: Jaagorɗo am wartataa law, o fuɗɗi fiyugo huuwooɓe wonduɓe bee maako, o ɗon nyaamda e o ɗon yarda bee wuykooɓe, nden jaagorɗo maako wartan nyalaade nde o tammaaki, nder saa'iire nde o anndaa boo. Jaagorɗo maako torran mo torra caatuka, hokkan mo ngeenaari naafiki'en. Kaŋko o woyan, o hirƴindiran nyii'e ngam bone.” “Saa'i man laamu asamanji nanndan bee faanyɓe rewɓe sappo. Ɓe koo'i pittirlaaji maɓɓe, ɓe ngurti ngam fottoygo bee ɓaŋɗo. Njowo nder maɓɓe faataaɓe, njowo luttuɓe boo hakkilɓe. Faataaɓe ngaddi pittirlaaji muuɗum'en, ammaa ɓe njogaaki nebbam ngoɗɗam. Hakkilɓe ngaddi pittirlaaji muuɗum'en, ɓe njogi nebbam ngoɗɗam nder paali boo. Nde ɓaŋɗo waraay law, faanyɓe rewɓe ɓe'e fuu ngoŋngi, ɗaani.” Caka jemma ɓe nani hoolo: “Ndaa ɓaŋɗo! Umme, njaɓɓe mo.” Ɓe fuu ɓe pini, ɓe taaskitini pittirlaaji maɓɓe. Faataaɓe mbi'i hakkilɓe: Useni ndokke min haa nebbam mooɗon seɗɗa, ngam pittirlaaji amin ɗon nyifa! Hakkilɓe njaabi ɓe: Ɗum waɗataako! Ngam ɗum he'ataa en fuu, ndikka on njaha haa soorrooɓe, on coodoya. Faataaɓe ndilli soodoygo nebbam, wakkati man boo ɓaŋɗo yotti. Faanyɓe taaskitiiɓe nastidi bee maako nder suudu ɓaŋgal. Nden dammugal maɓɓaama. Nde neeɓi seɗɗa, faanyɓe rewɓe luttuɓe go ngari, ɓe tappi dammugal: Jaagorɗo! Jaagorɗo! Maɓɓitan min! Ammaa o jaabi ɓe: “Gooŋga mbi'anmi on: Mi anndaa on. Ngam maajum ayne, ngam on anndaa nyalaade koo saa'i maajum.” “Ɗum laatoto bana goɗɗo mo yiɗi dillugo jahaaŋgal. O ewni huuwooɓe maako, o halfini ɓe mardi maako. O hokki gooto ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe jowi, gooto teemeɗɗe ɗiɗi, tataɓo boo teemerre, haa koo moy maɓɓe fuu deydey semmbe muuɗum. Nden o dilli. Keɓɗo ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe jowi dilli law, waɗi filu bee maaje. O heɓi riba ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe jowi goɗɗe. Keɓɗo ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe ɗiɗi dilli, waɗi bana man boo. O heɓi riba ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe ɗiɗi goɗɗe. Ammaa keɓɗo ceede kaŋŋeeri teemerre dilli, wasi lesdi, nyukkini ceede jaagorɗo mum ton. Nde neeɓi jaagorɗo huuwooɓe go wartoyi, o ƴami ɓe lisaafi ceede maako. Keɓɗo ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe jowi go ɓaditi, wi'i: Jaagorɗo, a hokki yam ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe jowi. Ndaa, mi heɓi riba teemeɗɗe jowi goɗɗe. Jaagorɗo maako wi'i mo: Booɗɗum, a kuuwoowo booɗɗo, koolaaɗo! A waŋgini adilaaku ma nder kuuje seɗɗa, mi halfinte kuuje ɗuuɗɗe. War, seyoda bee am! Keɓɗo ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe ɗiɗi go ɓaditi, wi'i: Jaagorɗo, a hokki yam ceede kaŋŋeeri teemeɗɗe ɗiɗi. Ndaa mi heɓi riba teemeɗɗe ɗiɗi goɗɗe. Jaagorɗo maako wi'i: Booɗɗum, a kuuwoowo booɗɗo, koolaaɗo, a huuwi booɗɗum bee kuuje seɗɗa, mi halfinte kuuje ɗuuɗɗe. War, seyoda bee am! Keɓɗo ceede kaŋŋeeri teemerre boo wari, wi'i: Jaagorɗo, mi anndi a goɗɗo caatuɗo, a ɗon soda haa a aawaay, a ɗon mooɓta boo haa a saakaay. Mi huli, mi yehi, mi nyukkini ceede ma nder lesdi. Ndaa ceede ma. Jaagorɗo maako wi'i mo: A kuuwoowo kalluɗo, mbaateendamjo! A anndi mi ɗon soda haa mi aawaay, mi ɗon mooɓta haa mi saakaay, haandino a resa ceede am haa sigooɓe ceede, to mi warti mi heɓtanno ɗe am bee riba. Njaɓte ceede kaŋŋeeri teemerre go haa maako, ndokke ɗe haa mo mari ceede kaŋŋeeri ujineere! Ngam koo moy marɗo huunde, ɓe ɓesdanan mo haa o wona nder jeynitaare, ammaa mo walaa koo ɗume, ɓe koocan koo peetum maako. Ammaa kuuwoowo meereejo go, ngudine mo yaasi nder nyiɓre. O woya, o hirƴindira nyii'e ton.” “To Ɓii-neɗɗo wari nder tedduŋgal muuɗum bee malaa'ika'en muuɗum fuu, o jooɗoto dow leeso laamu maako. Ummaatooje duniyaaru fuu mooɓtoto yeeso maako, o senndan yimɓe bana gaynaako senndirta baali bee be'i. O darnan baali haa nyaamo maako, be'i boo haa nano maako. Nden laamiiɗo wi'an wonɓe haa nyaamo muuɗum: Ngare, onon barkiɗinaaɓe Baabiraawo am, ndone laamu taaskitinaaŋgu ngam mooɗon diga tageeki duniyaaru. Ngam mi beelaaɗono, on nyaamni yam, mi ɗomɗuɗono, on njarni yam, mi koɗono, on mbeerni yam, mi walaano limce, on ɓorni yam, mi nyawɗono, on ngilli yam, mi kaɓɓaaɗono nder suudu fursina, on ngilli yam. Nden adili'en ɓe'e ƴaman mo: Jawmiraawo, ndey min ngi'i ma a beelaaɗo, min nyaamni ma? Malla a ɗomɗuɗo, min njarni ma? Ndey min ngi'i ma a koɗo, min mbeerni ma? Malla a walaa limce, min ɓorni ma? Ndey min ngi'i ma a nyawɗo malla a kaɓɓaaɗo nder suudu fursina, min ngilli ma? Laamiiɗo jaaboto ɓe: Gooŋga mbi'anmi on: Ko on mbaɗani gooto nder deerɗiraaɓe am ɓurɓe leesugo ɓe'e, min on mbaɗani. Nden laamiiɗo wi'an wonɓe haa nano muuɗum: Ndaayeeɗam, onon naalaaɓe! Ndille nder yiite duumiiŋge, taaskitinaaŋge ngam Iblisa e malaa'ika'en muuɗum. Ngam mi beelaaɗono, on nyaamnaay yam, mi ɗomɗuɗono, on njarnaay yam. Mi koɗono, on mbeernaay yam, mi walaano limce, on ɓornaay yam, mi nyawɗono, mi kaɓɓaaɗono haa suudu fursina, on ngillaaki yam. Nden ɓe ƴaman mo: Jawmiraawo, ndey min ngi'i ma a beelaaɗo malla a ɗomɗuɗo, a koɗo malla a walaa limce, a nyawɗo malla a kaɓɓaaɗo nder suudu fursina, min cuklanaaki ma? Laamiiɗo jaaboto ɓe: Gooŋga mbi'anmi on: Ko on mbaɗanaay gooto nder yimɓe am ɓurɓe leesugo ɓe'e, min on cali waɗango ɗum. Kamɓe ɓe nastan haa yaŋgada nduumiika, ammaa adili'en go keɓan ngeendam nduumiiɗam.” Nde Yeesu timmini wolwugo bolle ɗe'e fuu, o wi'i pukara'en maako: “On anndi lutti nyalɗe ɗiɗi haa juulde Paska waɗa. Ɓe ndokkan Ɓii-neɗɗo ngam ɓilugo mo dow leggal gaafaaŋgal.” Saa'i man mawɓe liman'en e ndotti'en ummaatoore kawti haa saare Kayafas, hooreejo liman'en. Ɓe carwootiri haa ɓe ƴoyra Yeesu, ɓe naŋnga mo, ɓe mbara mo. Ammaa ɓe mbi'i: “Taa en mbaɗa ɗum wakkati juulde, ngam taa ɗum ummina fitina caka ummaatoore.” Yaake Yeesu ɗonno haa Baytaniya nder saare Simon, kuturuujo, debbo feere ɓaditi mo. O ɗon jogi faandu saɗndu heewndu uurdi marndi saman masin. O rufi ndi dow hoore Yeesu saa'i o ɗonno nyaama. Nde pukara'en ngi'i ɗum, ɓe ɓerni, ɓe mbi'i: “Wonnuru meere, ko ɗum nafi! To ɓe coorrino uurdi man, ɓe keɓanno ceede ɗuuɗɗe, haa ɓe ndokka ɗe talaka'en.” Nde Yeesu anndi ko ɓe mbolwata, o wi'i ɓe: “Koni on ɗon pitina debbo oo? O huuwani yam kuugal booɗŋgal. Ngam talaka'en ngondan bee mooɗon foroy, ammaa min, mi wondataa bee mooɗon foroy. O rufi uurdi dow ɓanndu am ngam uweeki am. Gooŋga mbi'anmi on: Haa ɓe ngaazoto Linjiila ka'a nder duniyaaru fuu, ɓe mbolwan ko debbo oo waɗi, ngam siftorgo mo.” Nden gooto nder pukara'en sappo e ɗiɗo mo innde muuɗum Yahuuda Iskariyot, yehi haa mawɓe liman'en. O wi'i ɓe: “Ɗume on ndokkatammi to mi hokki on Yeesu?” Ɓe limani mo ceede cardi cappanɗe tati. Diga saa'i man Yahuuda fuɗɗi tefugo saa'iire fottannde haa o hokka ɓe Yeesu. Nder nyalaade go'oore juulde tamseeje ɗe ufnaaka, pukara'en Yeesu ɓaditi, ƴami mo: “Haa toy a yiɗi min mbaɗa taaskara kiirtaari Paska?” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Njehe nder berniwol, haa wayne, mbi'e mo: Moodibbo wi'i: Wakkati am wari, mi yiɗi waɗugo juulde Paska bee pukara'en am haa saare maaɗa.” Pukara'en mbaɗi ko Yeesu umri ɓe, ɓe taaskitini kiirtaari Paska. Nde kiikiiɗe waɗi, Yeesu jooɗodi bee pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo ngam haa ɓe nyaama. Nde ɓe ɗon nyaama, Yeesu wi'i: Gooŋga mbi'anmi on: “Gooto mooɗon zammboto yam.” Ɗum suni pukara'en masin, koo moy maɓɓe fuɗɗi ƴamugo mo: “Naa ɗum min sika, Jawmiraawo?” Yeesu jaabi: “Mo ɗon suuwa juŋngo mum bee am nder le'al jonta, kaŋko zammboto yam. Gooŋga Ɓii-neɗɗo maayan bana ko winnda dow maako. Ammaa bone laatanto mo zammboto Ɓii-neɗɗo, to o danyaakano, ɓurananno mo.” Yahuuda zammbotooɗo mo ƴami: “Naa ɗum min sika, Moodibbo?” Yeesu jaabi mo: “Bana mbi'ɗa, ɗum an!” Nde ɓe ɗon nyaama, Yeesu hoo'i tamseere, o yetti Allah, o yewi nde, o hokki pukara'en maako, o wi'i ɓe: “Koo'e ɗum, nyaame, ɗum ɓanndu am.” Nden o hoo'i jardugel, o yetti Allah, o hokki ɓe, o wi'i: “Njare on fuu, ngam ɗum ƴiiƴam am, ndufaaɗam ngam yaafuye hakkeeji yimɓe ɗuuɗɓe, bee maajam Allah tabitiniri alkawal muuɗum. Mi ɗon wi'a on: Yeeso ɗo, mi meetataa yarugo inaboojam ɗa'am sam, haa nyannde njardanmi kesam bee mooɗon nder laamu Baabiraawo am.” Nden ɓe ngimi gime maŋgtooje, ɓe ndilli haa Hooseere Jaytunje. Dow laawol Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Jemmaare nde'e on accatam on fuu. Ngam Deftere wi'i: Mi mbaran gaynaako, tokkere baali boo saŋkititto. Ammaa to mi ummitake, mi aartan on yahugo lesdi Galiili.” Piyer wi'i mo: “Koo to yimɓe fuu acci ma, min kam mi accataa ma sam!” Yeesu jaabi mo: “Gooŋga mbi'anmaami: Jemmaare nde'e, hiddeko asgumri u'a, a wi'an nde tati a anndaa yam.” Piyer wi'i mo: “Mi meeɗataa wi'go mi anndaa ma koo to doole mi maayda bee maaɗa.” Pukara'en luttuɓe fuu mbi'i non. Nden Yeesu wardi bee pukara'en muuɗum haa nokkuure wi'eteende Gecemane, o wi'i ɓe: “Njooɗe haa ɗo, haa mi waɗoya do'a haa to.” O yahdi bee Piyer e ɓiɓɓe Zebede ɗiɗo, o fuɗɗi sunaago e maatugo torra nder ɓernde maako. Nden o wi'i ɓe: “Torra ɓernde am yiɗi mbarugo yam. Tokke jooɗaago haa ɗo, ayne bee am.” O yehi yeeso seɗɗa, o hippi yeeso maako haa lesdi, o waɗi do'a bana ni'i: “Baabiraawo am, to ɗum heɓoto, daaynanam jardugel torra nge'el. Ammaa waɗ ko ngiɗɗa, naa ko ngiɗmi.” O lori haa pukara'en tato go, o tawi ɓe ɗaanake. O wi'i Piyer: “On mbaawaay aynugo bee am koo saa'a ngoota! Ayne, tore, ngam taa on nasta jarribeeki. Ko ruuhu neɗɗo yiɗi, ɓanndu muuɗum waawataa waɗugo ɗum, ngam ndu tampundu.” O yehi ɗiɗawre, o waɗi do'a bana ni'i: “Baabiraawo am, to heɓataako jardugel ngel daayo, accammi, nden kam sey mi yara ngel, muuyo maaɗa laato.” O lorti haa pukara'en maako fahin, o tawi ɓe ɓe ɗon ɗaani, ngam gite maɓɓe teddi. O acci ɓe, o yehi fahin, o waɗi do'a kal-kal bana naane. Nden o lorti haa pukara'en maako, o wi'i ɓe: “On ɗon ɗaani haa jonta na? On ɗon ciwto na? Ndaa saa'i waɗi haa ɓe ndokka Ɓii-neɗɗo haa juuɗe marɓe hakke. Umme, ndillen! Ndaa zammbotooɗo yam ɓaditake.” Diga Yeesu timminaay wolwugo tawon, Yahuuda, gooto nder pukara'en sappo e ɗiɗo wari. Yimɓe ɗuuɗɓe ngardi bee maako, ɓe ɗon njogi kaafaaje e cabbi. Mawɓe liman'en e ndotti'en Yahuudu'en neli ɓe. Yahuuda, zammbotooɗo Yeesu, hokkuno ɓe alaama, wi'i: “Mo mi hebbata, ɗum kaŋko, naŋnge mo.” Law Yahuuda ɓaditi Yeesu, wi'i mo: “Sannu, moodibbo!” Nden o hebbi mo. Yeesu wi'i mo: “Soobaajo, timmin ko waddu ma haa ɗo.” Nden yimɓe ɓaditi, ukki dow Yeesu, naŋngi ɗum. Gooto nder wonduɓe bee Yeesu losi kaafahi muuɗum, fe'i suka hooreejo liman'en, ta'i mo nofru. Ammaa Yeesu wi'i mo: “Waatu kaafahi maaɗa haa suudu maaki! Ngam hoosanɓe kaafahi kalkiran bee maaki. Malla a anndaa mi waawanno toraago Baabiraawo am ballal, kaŋko boo o neldanno yam mooɓe malaa'ika'en mawɗe sappo e ɗiɗi na? Ammaa to non kam, noy ko winnda nder Defte Ceniiɗe gooŋɗirta? Ngam ɗe mbi'i sey ɗum laato bana nii.” Saa'i man, Yeesu wi'i ɓe: “On ngari naŋngugo yam bee kaafaaje e cabbi bana mi pasoowo! Tum mi ɗonno jooɗi nder haykaliiru, mi ɗonno ekkitina yimɓe, on naŋngaay yam ! Ammaa ɗum fuu ɗum waɗi ngam haa ko winnda nder defte annabi'en ngooŋɗa.” Nden pukara'en fuu acci mo, ndoggi. Naŋnguɓe Yeesu njahri mo haa saare Kayafas, hooreejo liman'en. Moodiɓɓe tawreeta e Ndotti'en ɗon mooɓi ton. Piyer tokki Yeesu haa daayiiɗum, haa yotti daldal saare hooreejo liman'en. O nasti saare, o jooɗodi bee aynooɓe ton, haa o laara no ɗum timmirta. Mawɓe liman'en e hiitooɓe nder dawriinde fuu ɗaɓɓi wullaandu dow Yeesu haa ɓe ndo'a mo kiita maayde. Ammaa ɓe keɓaay, koo nde seedooɓe fewooɓe ɗuuɗɓe ngari. Ɓaawoɗon yimɓe ɗiɗo ngari, mbi'i: “Goɗɗo oo wi'no: Mi waawan yibbingo haykaliiru Allah, mi mahita ndu nder nyalɗe tati.” Hooreejo liman'en ummi, wi'i Yeesu: “A jaabataako koo ɗume na? Ko mbi'ɗa dow gullaali wulliiɓe ma ɓe'e?” Ammaa Yeesu jeeɗi. Nden hooreejo liman'en wi'i mo: “Mi ɗon hunne bee innde Allah geeto, wi' min: An woni Almasiihu, Ɓiɗɗo Allah na?” Yeesu wi'i mo: “Nonnon, bana mbi'ɗa. Ammaa mi ɗon wi'a on: Yeeso ɗo, on ngi'an Ɓii-neɗɗo ɗon jooɗi haa nyaamo Allah Baawɗo. On ngi'an mo boo o ɗon wara dow duule asama.” Nden hooreejo liman'en seeki limce muuɗum, wi'i: “O wolwi kalluka dow Allah! En ngalaa haaje seedooɓe feere, kalluka ka on nani jonta he'i. Ko mbi'ɗon?” Ɓe njaabi mo: “O he'i mbareego.” Nden ɓe tuuti mo tuuɗe haa yeeso, ɓe lukki mo bee juuɗe, ɓe maari mo, ɓe mbi'i: “An Almasiihu, heɓtu mo fiyi ma, to a annabiijo !” Piyer ɗonno jooɗi haa daldal saare go, nden korɗo hooreejo liman'en wari haa maako, wi'i mo: “An boo a ɗonno wondi bee Yeesu mo Galiili.” Ammaa Piyer yeddi ɗum yeeso yimɓe fuu, wi'i: “Mi anndaa ko a yiɗi wi'go.” Nde o yehi gal dammugal zawleeru, debbo feere yi'i mo, wi'i yimɓe wonɓe ton: “Goɗɗo oo ɗonno wondi bee Yeesu mo Nasaratu.” Piyer yeddi fahin, wi'i: “Mi hunake, gooŋga mi anndaa mo.” Yeeso seɗɗa, yimɓe dariiɓe ton ngari haa Piyer, ɓe mbi'i mo: “Fakat a gooto maɓɓe, ɗemŋgal maaɗa ɗon waŋgina ɗum bee laaɓɗum.” Nden Piyer wi'i: “Allah hiito yam to mi fewi. Mi hunake, gooŋga mi anndaa gorko oo!” Saa'i man nden, asgumri u'i. Piyer siftori ko Yeesu wi'no mo: “Hiddeko asgumri u'a, a wi'an nde tati a anndaa yam.” O wurti haa yaasi, o woyi masin. Fajiri cub, mawɓe liman'en e ndotti'en Yahuudu'en fuu ndawri mbarugo Yeesu. Ɓe kaɓɓi mo, ɓe njahri mo haa ngomna Pilaatu. Nde Yahuuda, zammbiiɗo Yeesu yi'i ɓe ndo'i Yeesu kiita, o mimsiti, o wartiri ceede cardi cappanɗe tati go haa mawɓe liman'en e ndotti'en. O wi'i ɓe: “Mi waɗi hakke, ngam mi zammbi goɗɗo mo walaa aybe.” Ammaa ɓe mbi'i mo: “Walaa ko yaali min! Ɗum haala maaɗa!” Yahuuda wudini ceede go nder haykaliiru. Nden o dilli, o ɓili hoore maako. Mawɓe liman'en koo'i ceede go, ɓe mbi'i: “Tawreeta duŋanaaki en nastingo ceede ɗe'e nder ndesaari haykaliiru, ngam ɗum ceede ƴiiƴam.” Ɓe ndawri, ɓe coodi ngesa mahoowo payanɗe bee maaje, ngam uwugo jananɓe ton. Ngam maajum ɓe ɗon ewno ngesa man Ngesa-ƴiiƴam haa wargo hannde. Bana nii ko annabi Yeremiya wi'i, hiɓɓi: “Ɓe koo'i ceede cardi cappanɗe tati, coggu ngu yimɓe Isra'iila ndarni ngam maako, ɓe coodi ngesa mahoowo payanɗe, bana Jawmiraawo umrino yam.” Ɓe ndarni Yeesu yeeso Pilaatu ngomnaajo. Nden o ƴami mo: “An woni laamiiɗo Yahuudu'en na?” Yeesu jaabi mo: “Nonnon, bana mbi'ɗa.” Ammaa yaake mawɓe liman'en e ndotti'en ngulli mo, o jaabaaki sam. Nden Pilaatu ƴami mo: “A nanaay gullaali ɗi ɓe ngulli ma fuu na?” Ammaa Yeesu jaabaaki mo koo wolde woore, haa ngomnaajo hayɗini masin. Nde juulde Paska waɗi fuu, ngomna woowi yoofango ummaatoore kaɓɓaaɗo gooto haa fursina mo yimɓe ngiɗi fuu. Saa'i man woodino kaɓɓaaɗo nanaaɗo, innde maako Barabbas. Nden Pilaatu ƴami yimɓe mooɓtiiɓe: “Moy on ngiɗi mi yoofana on? Barabbas naa malla Yeesu bi'eteeɗo Almasiihu?” Ngam o anndi ɓe njahri Yeesu haa maako daliila kaajal. Saa'i Pilaatu ɗon jooɗi haa leeso kiita, debbo maako neli goɗɗo haa maako, wi'i mo: “Taa waɗ gorko adiliijo oo koo ɗume. Ngam jemmaare nde'e mi hoyɗi dow haala maako, ɗum ɓilli yam masin.” Mawɓe liman'en e ndotti'en irni mooɓe fuu haa ɓe ƴama o yoofa Barabbas, o mbara Yeesu. Ngomna ƴami ɓe fahin: “Moy caka yimɓe ɗiɗo ɓe'e on ngiɗi mi yoofana on?” Ɓe njaabi mo: “Yoofan min Barabbas!” O ƴami ɓe: “Ɗume mi waɗata Yeesu bi'eteeɗo Almasiihu kadi?” Ɓe njaabi ɓe fuu: “Ɓil mo dow leggal gaafaaŋgal!” Pilaatu ƴami ɓe: “Halleende ndeye o waɗi?” Ammaa ɓe ɓesdi wookugo bee sawtu, ɓe mbi'i: “Ɓil mo haa leggal gaafaaŋgal!” Nde Pilaatu yi'i o waawataa waɗugo koo ɗume, hoolo boo ɗon ɓesdo, o hoo'i ndiyam, o looti juuɗe maako yeeso mooɓre nde'e, o wi'i: “Mi laaɓɗo e ƴiiƴam goɗɗo oo, ɗum haala mooɗon !” Ummaatoore fuu wi'i: “Ƴiiƴam maako yowo dow amin e ɓiɓɓe amin!” Nden Pilaatu yoofani ɓe Barabbas, o umri ɓe, ɓe ɓocci Yeesu, o hokki mo haa juuɗe maɓɓe ngam haa ɓe ɓila mo haa leggal gaafaaŋgal. Sooje'en Pilaatu ngomnaajo njahri Yeesu haa laamorde, sooje'en wonɓe nder yeɓre woore fuu mooɓti dow maako. Ɓe ɓorti mo, ɓe moji mo mojaare woɗeere, ɓe mbaɗi meetaleewol gi'e, ɓe njo'ini ngol dow hoore maako, ɓe ndokki mo sawru haa juŋngo maako nyaamo. Nden ɓe tuggi koppi yeeso maako, ɓe njanci mo, ɓe mbi'i: “Allah woonane, laamiiɗo Yahuudu'en!” Ɓe tuuti mo tuuɗe, ɓe njaɓti sawru haa juŋngo maako go, ɓe piyi mo bee maaru haa hoore. Nde ɓe timmini jancugo mo, ɓe ɓorti mo mojaare go, ɓe ɓorni mo limce maako, ɓe njahri mo ngam haa ɓe ɓila mo dow leggal gaafaaŋgal. Nde ɓe ɗon ngurto, ɓe potti bee goɗɗo Sirene, innde maako Simon. Ɓe ndooli mo roondaago gaafaaŋgal Yeesu. Ɓe njotti haa nokkuure wi'eteende Golgota, bana wi'go Gumbal-hoore. Ton ɓe ndokki mo inaboojam njillindiraaɗam bee ndiyam kaaɗɗam, ngam haa o yara. Ammaa nde Yeesu metti ɗam, o sali yarugo. Ɓe ɓili mo haa leggal gaafaaŋgal. Ɓe cenndi limce maako hakkunde maɓɓe bee waɗugo kur'u. Nden ɓe njooɗi ton, ɓe ayni mo. Ɓe mbinndi daliila kiita maako dow alluha, ɓe ɓili ka haa dow hoore maako: “Oo woni Yeesu, laamiiɗo Yahuudu'en.” Ɓe ɓildi fasooɓe ɗiɗo bee maako, gooto haa nyaamo maako, gooto boo haa nano maako. Saalotooɓe ton ndimmbini ko'e muuɗum'en, kuɗi mo, mbi'i: “A wi'no a yibbinan haykaliiru, a mahtoto ndu nder nyalɗe tati. Hisnu hoore ma! To a Ɓiɗɗo Allah, jippa leggal gaafaaŋgal !” Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta e ndotti'en boo njanci mo, mbi'i: “O hisni yimɓe feere, o waawataa hisnugo hoore maako. Naa o laamiiɗo Isra'iila na? Sey o jippo jonta diga leggal gaafaaŋgal haa en nuɗɗina mo. O ɗon hooli Allah, o wi'i o Ɓiɗɗo maako. Booɗɗum, sey en ndaara to Allah yiɗi hisnugo mo jonta !” Fasooɓe ɓildaaɓe bee maako boo kallini mo bana non. Diga caka nyalawma nyiɓre waɗi dow lesdi fuu, haa yotti saa'a tati. Deydey saa'a tati Yeesu hooli bee sawtu, wi'i: “ Eli, Eli, lema sabaktani?” Bana wi'go: “Yaa Allah am, yaa Allah am, ngam ɗume a wudini yam?” Woɗɓe dariiɓe ton nani ɗum, mbi'i: “O ɗon ewno Eliya!” Gooto maɓɓe doggi law, hoo'i irin sooso, suuwi ɗum nder lammuɗam, o ɓaŋgti ɗum bee loosol haa hunnduko Yeesu haa o yara. Ammaa woɗɓe mbi'i: “Sey en ndeena haa en ndaara to Eliya waran ngam hisnugo mo.” Yeesu hooli bee sawtu fahin, nden o maayi. Wakkati man wiirndallo nder haykaliiru seeki caka cak, diga dow haa les. Lesdi dimmbi, tapaaje ceeki, genaale maɓɓiti, senaaɓe maaynooɓe ɗuuɗɓe ummiti diga maayde. Ɓe ngurti genaale ɓaawo ummitineeki Yeesu, ɓe nasti nder berniwol ceniiŋgol, ɓe mbaŋgani yimɓe ɗuuɗɓe. Nde ardiiɗo dow sooje'en Roma teemerre e aynooɓe woɗɓe wonduɓe bee muuɗum ngi'i dimmbannde lesdi bee ko waɗi fuu, ɓe kultori masin, ɓe mbi'i: “Fakat, kaŋko woni Ɓiɗɗo Allah!” Rewɓe ɗuuɗɓe ɗonno ton, ɓe ndari daayiiɗum, ɓe ɗon ndaara, ɓe tokkino Yeesu diga lesdi Galiili ngam huuwango mo. Mariyama mo wuro Magdala e Mariyama, daada Yaakuba e Yusufu e daada ɓiɓɓe Zebede ɗon nder maɓɓe. Nde kiikiiɗe waɗi, goɗɗo diskuɗo mo wuro Arimatiya wari. Innde maako Yusufu, kaŋko boo o pukaraajo Yeesu. O yehi haa Pilaatu, o ƴami mo ɓanndu Yeesu. Pilaatu umri ɓe ndokka mo ndu. Yusufu hoosi ndu, hasni ndu bee kasa kesa. Nden o wallini ndu nder yenaande hesre nde o wasino nder tapaare ngam hoore maako. O talli hayre mawnde, o maɓɓi yenaande go bee maare, o dilli. Mariyama mo Magdala e Mariyama goɗɗo ɗon njooɗi ton, ɗon tiiti yenaande. Jaŋngo man, ɓaawo nyalaade taaskara, mawɓe liman'en e Farisa'en kawti, njehi haa Pilaatu. Ɓe mbi'i mo: “Barkaama, min ciftori, nde pewoowo oo geetono, o wi'i: Ɓaawo nyalɗe tati mi ummititto diga maayde. Ndikka a umra ɓe ayna yenaande maako nyalɗe tati, ngam taa pukara'en maako ngara, ngujja ɓanndu maako, nden ɓe mbi'a ummaatoore: O ummitake diga maayde. Fewre ɓaawoore nde'e ɓuran aranndeere hallugo.” Pilaatu wi'i ɓe: “Ndaa sooje'en. Njehe, ayne yenaande bana on mbaawi fuu.” Ɓe njehi, ɓe ayni yenaande, ɓe mbaɗi lammba ngomna dow hayre nde ɓe maɓɓiri yenaande. Ɓe ndarni sooje'en aynooɓe ton. Ɓaawo nyannde siwtorde, Alat subaha, Mariyama mo Magdala e Mariyama goɗɗo njehi laarugo yenaande. Dimmbannde lesdi mawnde waɗi, ngam malaa'ikaajo Jawmiraawo jippi diga asama, ɓaditi, talli hayre go, jooɗi dow maare. Jaati maako ɗon yayna bana ma'ere, limce maako boo daneeje bana hottollo. Nde aynooɓe ngi'i mo, ɓe kultori masin, ɓe ndiwtori, ɓe laati bana maayɓe. Malaa'ikaajo wi'i rewɓe: “Taa kultore onon kam, ngam mi anndi on ɗon ɗaɓɓita Yeesu gaafaaɗo. O walaaɗon haa ɗo, o ummitake diga maayde bana o wi'no. Ngare, ndaare nokkuure haa o waalino. Nden njehe law, mbi'e pukara'en maako: O ummitake diga maayde, o aartan on yahugo lesdi Galiili, on ngi'an mo ton. Kanjum ngeccumi on!” Rewɓe ndilli diga yenaande bee jaawal, ɓerɗe maɓɓe keewi kulol e seyo maŋngo. Ɓe ndoggi, ɓe njahri habaru man haa pukara'en Yeesu. Nden Yeesu fotti bee maɓɓe, wi'i: “Mi hoofni on!” Rewɓe ɓaditi mo, naŋngi kosɗe maako, cujidani mo. Nden Yeesu wi'i ɓe: “Taa kultore! Njehe, anndine deerɗam'en, ɓe njaha haa lesdi Galiili, ton ɓe ngi'atammi!” Nde rewɓe go ɗon ndilla, woɗɓe nder sooje'en aynooɓe yenaande go njehi nder berniwol. Ɓe ngecci mawɓe liman'en ko waɗi fuu. Mawɓe ɓe'e carwootiri bee ndotti'en. Nde ɓe narri, ɓe ndokki sooje'en go ceede ɗuuɗɗe, ɓe mbi'i ɓe: “Mbi'e: Pukara'en maako ngari jemma, ɓe ngujji ɓanndu maako saa'i min ɗonno ɗaani. To ngomna nani haala ka, min keɓtan dabare de'itingo mo, min kisnan on bone fuu.” Sooje'en go njaɓi ceede man, mbaɗi bana ɓe tinndini ɓe. Geccawol ngol saŋkiti caka Yahuudu'en haa wargo hannde. Pukara'en sappo e go'o ndilli haa lesdi Galiili, haa hooseere nde Yeesu umruno ɓe ɓe njaha ton. Nde ɓe ngi'i mo, ɓe cujidani mo, ammaa woɗɓe maɓɓe ceki. Yeesu ɓaditi ɓe, wi'i: “Baawɗe haa asama e dow lesdi fuu ndokkaama yam. Ndille haa yimɓe ummaatooje fuu, mbaɗe ɓe pukara'en am, mbaɗane ɓe baptisma bee innde Baabiraawo e Ɓiɗɗo e Ruuhu Ceniiɗo. Ekkitine ɓe haa ɓe tokko ko mi umri on fuu. Min mi ɗon wondi bee mooɗon nyalɗe fuu haa yotto timmuki duniyaaru.” Haa ɗo Kubaruwol Belŋgol dow Yeesu Almasiihu Ɓiɗɗo Allah fuɗɗi. Bana ko winnda nder deftere annabi Esaaya: “Allah wi'i: Ndaa mi ɗon nela nelaaɗo am yeeso ma, ngam o mo'ina laawol maaɗa. Goɗɗo ɗon hoola nder ladde: Mo'inane Jawmiraawo laawol. Mbaɗane mo buuwi darnuɗi !” Bana non Yuhanna baɗoowo baptisma waŋgi nder ladde, o ɗon waazina yimɓe, o ɗon wi'a ɓe: “Tuube, njaɓe baptisma, Allah boo yaafanto on hakkeeji mooɗon.” Lesdi Yahudiya e yimɓe Urusaliima fuu ngari haa Yuhanna, ɓe mbaŋgini hakkeeji maɓɓe, nden Yuhanna waɗani ɓe baptisma nder maayo Urdun. Yuhanna ɗon ɓorni limce kuuwraaɗe bee gaasa ngeelooba, o ɗon taadi taadorgol laral, baɓɓatti e njumri ladde ngoni nyaamdu maako. Nder waazu maako, o wi'i: “Goɗɗo waran ɓaawo am. Kaŋko o ɓuratam daraja, koo turaago fiista ɓoggi paɗe maako mi he'aay. Min mi waɗani on baptisma bee ndiyam, ammaa kaŋko o waɗanan on baptisma bee Ruuhu Ceniiɗo.” Nder nyalɗe maajum Yeesu wari diga Nasaratu nder lesdi Galiili, Yuhanna waɗani mo baptisma nder maayo Urdun. Wakkati Yeesu ɗon wurto ndiyam, o yi'i asamanji maɓɓiti, Ruuhu Allah ɗon jippo dow maako bana poola. Sawtu iwi diga asamanji, wi'i: “An woni Ɓiɗɗo am giɗaaɗo, mi ɗon seyoro ma.” Law Ruuhu Allah dilliri Yeesu nder ladde. O jooɗi ton nyalɗe cappanɗe nayi, Sayɗaanu ɗon jarribo mo. O ɗon wondi bee dabbaaji ladde, malaa'ika'en boo ɗon kuuwana mo. Ɓaawo naŋngeeki Yuhanna, Yeesu wari haa lesdi Galiili, o waazi Linjiila Allah, o wi'i: “Saa'i waɗi, laamu Allah ɓaditake, tuube, nuɗɗine Linjiila.” Nde Yeesu tokki laawol kommbi weendu Galiili, o yi'i Simon e deerɗiraawo mum Andire, ɓe ɗon ngubo zubaaji nder weendu, ngam ɓe waawooɓe liɗɗi. Yeesu wi'i ɓe: “Tokkeeɗam, mi waɗan on waawooɓe yimɓe.” Law ɓe acci zubaaji maɓɓe, ɓe tokki mo. Nde o yehi yeeso seɗɗa, o yi'i deerɗiraaɓe ɗiɗo, Yaakuba e Yuhanna, ɓiɓɓe Zebede. Ɓe ɗon nder koommbowal, ɓe ɗon mbo'itina zubaaji maɓɓe. O ewni ɓe, law ɓe acci baaba maɓɓe Zebede e huuwooɓe maako nder koommbowal, ɓe tokki mo. Yeesu e pukara'en muuɗum nasti berniwol Kafarnahum. Nde nyannde siwtorde waɗi, Yeesu nasti suudu dewal Yahuudu'en, o ekkitini ɓe. Heɗitiiɓe ekkitinol maako kayɗini masin, ngam o ekkitini ɓe bee baawɗe, naa bana moodiɓɓe tawreeta. Woodino nder suudu man goɗɗo mo ruuhuwol coɓŋgol torri, o wooki. O wi'i: “An Yeesu Nasaratuujo, ko yaalu ma bee amin? A wari ngam halkugo min na? Mi anndi fakat, a Ceniiɗo nelaaɗo Allah.” Yeesu telɓani ruuhu coɓŋgu, wi'i: “Jeeɗa, wurta nder maako.” Ngu ɓosli gorko go, nden ngu wooki, ngu wurti diga maako. Yimɓe fuu kayɗini, ɓe ƴamƴamtiri: “Ɗum ɗume? Ɗum ekkitinol kesol bee baawɗe! Goɗɗo oo ɗon umra koo ruuhuuji coɓɗi ɗi ɗowtano mo!” Law habaru Yeesu saŋkiti koo toy fuu nder lesdi Galiili. Ɓe ngurti suudu dewal Yahuudu'en, law ɓe njehi haa saare Simon e Andire. Yaakuba e Yuhanna njahdi bee maako. Esiraawo Simon debbo ɗon waali o nyawɗo yontere. Nde Yeesu wari, ɓe ngecci mo haala nyawu maako. Yeesu yehi haa maako, naŋngi juŋngo maako, ummini mo. O yamɗiti, o weerni ɓe. Nde naaŋge muti, yimɓe ngaddi nyawɓe e marɓe ginnaaji fuu haa Yeesu. Ummaatoore berniwol man fuu mooɓi haa yolnde saare. Yeesu yamɗitini nyawɓe ɗuuɗɓe e nyawuji maɓɓe feere feere, o riiwi boo ginnaaji ɗuuɗɗi. O accaay ginnaaji ɗi mbolwa koo ɗume, ngam ɗi anndi mo. Jaŋngo maajum Yeesu dawi cub. O wurti, o dilli ladde. O waɗi do'a haa ton. Simon e wonduɓe bee muuɗum taasni mo, ndilli ɗaɓɓitoygo mo. Nde ɓe tawi mo, ɓe mbi'i mo: “Yimɓe fuu ɗon ɗaɓɓite.” Ammaa o jaabi: “Ndillen haa kawyeeji ɓadiiɗi, haa mi waazina yimɓe ton boo. Ngam kuugal man waddi yam.” Bana non, o yehi cuuɗi dewal Yahuudu'en nder lesdi Galiili fuu, o waazi e o riiwi boo ginnaaji. Kuturuujo wari haa Yeesu, tuggi koppi yeeso maako, tori mo: “To a muuyi, a waawan yamɗitingo yam.” Yeesu yurmini mo, forti juŋngo muuɗum, meemi mo, wi'i: “Mi muuyi, a yamɗita!” Law saɗawre acci mo, o yamɗiti. Nden, Yeesu jaɓɓiti mo, wi'i mo bee caatal, dillu! “Hakkil, taa yeccu ɗum koo moy. Ammaa yah jonta, hollu limanjo hoore ma. Nden lii'a dokkal ngal Muusa umri, ngam seedamku yeeso yimɓe.” Ammaa goɗɗo oo dilli, o fuɗɗi saŋkitugo habaru man koo toy. Ngam daliila man, Yeesu waawaay nastugo berniwol. Ammaa o jooɗi yaasi berniwol. Yimɓe ngari haa maako diga koo toy. Ɓaawo nyalɗe seɗɗa, Yeesu lorti haa Kafarnahum. Yimɓe nani o ɗon nder saare. Mooɓre ɗuuɗnde hawti haa babal luttaay koo haa yolnde boo. Nden Yeesu waazini ɓe Kubaruwol Belŋgol. Yimɓe feere ngari haa maako, ɓe ngaddani mo waata-terɗeejo, worɓe nayo ɗon ndoondi mo. Ammaa ɓe mbaawaay yottingo mo haa Yeesu ngam yimɓe ɗuuɗi. Nden ɓe maɓɓiti kippol suudu haa dow nokkuure nde Yeesu woni. Nden ɓe nastini waata-terɗeejo baaliiɗo dow be'itte mum, ɓe njippini mo. Nde Yeesu yi'i nuɗɗinki yimɓe ɓe'e, o wi'i waata-terɗeejo: “Ɓiŋngel am, hakkeeji ma njaafaama.” Moodiɓɓe tawreeta woɗɓe jooɗiiɓe ton numi nder ɓerɗe maɓɓe: “Koni goɗɗo oo wolwata kalluka bana ka'a? Moy waawata yaafaago hakkeeji sonaa Allah feere mum?” Yeesu annditi nder muuɗum ko ɓe numi. O ƴami ɓe: “Koni numoton bana nii? Ko ɓuri hoyugo? Wi'go waata-terɗeejo: Hakkeeji maaɗa njaafaama naa malla wi'go mo: Umma, hoocu be'itte ma, yah? Ammaa ngam haa mi faamtina on Ɓii-neɗɗo woodi baawɗe yaafaago hakkeeji nder duniyaaru.” Nden o wi'i waata-terɗeejo: “Mi ɗon wi'e: Umma, hoocu be'itte ma, hootu.” Law o ummi, o hoosi be'itte maako, o wurti, o dilli gite yimɓe fuu, haa ɓe kayɗini, ɓe teddini Allah, ɓe mbi'i: “Min meeɗaay yi'ugo irin ɗu'um.” Yeesu dilli fahin haa weendu Galiili. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari haa maako, o ekkitini ɓe. Nde o ɗon tokki laawol, o yi'i Lewi ɓii Halfa ɗon jooɗi haa baariki jomorgol. O wi'i mo: “Tokkam.” Lewi ummi, tokki mo. Ɓaawo man Yeesu jooɗodi nder saare Lewi bee pukara'en muuɗum e jomnooɓe e hakke'en ɗuuɗɓe tokkiiɓe mo, ɓe nyaamdi. Moodiɓɓe Farisa'en Woɗɓe ngi'i mo o ɗon nyaamda bee jomnooɓe e hakke'en, ɓe ƴami pukara'en maako: “Koni o nyaamdata bee yimɓe ɓe'e?” Nde Yeesu nani ɗum, o wi'i ɓe: “Yamɓe ngalaa haaje kurgoowo, sey nyawɓe. Mi waraay ngam ewnaago adili'en, sey hakke'en.” Nyannde feere pukara'en Yuhanna e Farisa'en ɗonno cuumo. Woɗɓe ngari ƴami Yeesu: “Ngam ɗume pukara'en Yuhanna e Farisa'en ɗon cuumo, ammaa pukara'en maaɗa cuumataako?” Yeesu jaabi ɓe: “On numi ewnaaɓe haa ɓaŋgal cuumoto nde ɓaŋɗo ɗon wondi bee maɓɓe na? Walaa sam! Ɓe cuumataako yaake ɓaŋɗo ɗon wondi bee maɓɓe. Ammaa saa'i waran nde ɓaŋɗo tawataake caka maɓɓe, wakkati man ɓe cuumoto. Walaa mo takkata leppel kesel dow limce kiiɗɗe, ngam leppel kesel fooɗan limce kiiɗɗe, ceekgol man tullitan. Non boo goɗɗo loowataa inaboojam kesam nder kanyakanyaaji kiiɗɗi, ngam taa inaboojam kesam seeka kanyakanyaaji man, wonna ɗi, inaboojam boo rufa. Ngam maajum sey goɗɗo loowa inaboojam kesam nder kanyakanyaaji kesi.” Nyannde siwtorde Yeesu ɗonno saalo nder gese alkamaari. Pukara'en maako puɗɗi ittugo cammeeje alkamaari dow laawol. Nden Farisa'en mbi'i Yeesu: “Laar, koni pukara'en ma ngaɗata ko tawreeta meeɗen haɗi waɗugo nyannde siwtorde?” Yeesu jaabi ɓe: “On meeɗaay jaŋngugo ko Daawuda waɗi nde kaŋko e wonduɓe bee maako ɓe maati dolo e ɓe keɓaayno nyaamdu na? O nasti suudu Allah, o nyaami tamseeje ɗe ɓe lii'ani Allah saa'i Abiyatar wonno hooreejo liman'en. Sey liman'en tan tawreeta meeɗen duŋani nyaamugo tamseeje ɗe, o hokki boo wonduɓe bee maako, ɓe nyaami.” Nden Yeesu wi'i ɓe fahin: “Nyalaade siwtorde waɗaama ngam neɗɗo. Neɗɗo waɗaaka ngam nyalaade siwtorde. Ngam maajum, Ɓii-neɗɗo woni Jawmu nyalaade siwtorde man.” Ɓaawoɗon, Yeesu lorti haa suudu dewal Yahuudu'en. Goɗɗo waata-juŋngoojo ɗonno ton. Farisa'en ɗonno ayna Yeesu ngam yi'ugo to o yamɗitinan goɗɗo nyannde siwtorde, ngam ɓe ngiɗi wullaago mo. Yeesu wi'i waata-juŋngoojo go: “Umma, dara yeeso yimɓe fuu.” Nden Yeesu ƴami yimɓe ɓe ɗonno ndaara mo: “Ɗume tawreeta meeɗen duŋi nyalaade siwtorde? Waɗugo mbooɗeeŋga naa malla waɗugo halleende? Hisnugo yoŋki goɗɗo naa malla mbarugo mo?” Ammaa ɓe cali jaabaago mo. Yeesu laari ɓe fuu bee tikkere, ɓernde maako naawi ngam caatal ɓerɗe maɓɓe. Nden o wi'i waata-juŋngoojo go: “Fortu juŋngo ma.” O forti ngo, juŋngo maako yamɗiti. Farisa'en ngurti suudu dewal Yahuudu'en, ɓe kawti law bee woɗɓe nder yeɓre yimɓe Hirudus, ɓe carwootiri ngam halkugo Yeesu. Yeesu dillidi bee pukara'en muuɗum haa weendu Galiili. Mooɓre ɗuuɗnde tokki mo. Nde iwi diga Galiili e Yahudiya e Urusaliima e Idumaya, diga gaɗa maayo Urdun e diga lesdi kommbi Tirus e Sidon. Yimɓe ɓe fuu ngari haa maako, ngam ɓe meeɗi nanugo habaru kuuɗe maako. Nden Yeesu wi'i pukara'en muuɗum ɓe tefana mo koommbowal, ngam taa mooɓre ɓiɗɗa mo. Ngam o yamɗitini yimɓe ɗuuɗɓe, nyawɓe fuu ɗon njaawa ɓaditaago ngam meemugo mo. Nde yimɓe ɓe ruuhuuji coɓɗi torri ngi'i Yeesu, ɓe ndo'i yeeso maako, ɓe ngooki ɓe mbi'i: “An a Ɓiɗɗo Allah.” Ammaa Yeesu umri ɗi bee caatal, taa ɗi mbaŋgina mo. Nden Yeesu wa'i dow towndiire, o ewni ɓe o yiɗi fuu. Ɓe ngari haa maako. Bana nii o waɗi ɓe nelaaɓe sappo e ɗiɗo, ngam ɓe ngonda bee maako e o nela ɓe waazoygo, o hokki ɓe boo baawɗe riiwugo ginnaaji. Ndaa nelaaɓe sappo e ɗiɗo ɓe o suɓi: Simon (Yeesu inndi mo Piyer) e Yaakuba e Yuhanna, ɗiɗo fuu ɓiɓɓe Zebede. Yeesu inndi ɓe Bowanerges, bana wi'go: (Yimɓe bana felmaaŋgo) e Andire e Filip e Bartolome e Matta e Tomas e Yaakuba ɓii Halfa e Tadde e Simon Kanaaniijo e Yahuuda Iskariyot zammbotooɗo Yeesu. Ɓaawo man Yeesu warti saare. Mooɓre hawti fahin, haa Yeesu e pukara'en muuɗum mbaawaay koo nyaamugo. Nde banndiraaɓe maako nani haala man, ɓe ngari hoocugo mo, ngam yimɓe ɗon mbi'a: “Hakkiilo maako jiiɓake.” Moodiɓɓe tawreeta warɓe diga Urusaliima mbi'i: “Be'elzebul ɗon nder maako, laamiiɗo ginnaaji hokki mo baawɗe riiwugo ɗi.” Nden Yeesu ewni ɓe, o wolwani ɓe bee balndi. O wi'i: “Bana noy Sayɗaanu waawrata riiwugo Sayɗaanu? To laamu senndake geɓe geɓe, ngu wilan. To yimɓe saare narraay hakkunde maɓɓe, saare man wilan. Non boo to Sayɗaanu ɗon dartano hoore muuɗum, to cennduki waɗi nder laamu maako, o darataako, o nattan. Goɗɗo waawataa nastugo saare cemmbiɗɗo ngam jaɓtugo jawdi maako, sey o aarta o haɓɓa cemmbiɗɗo oo, nden o ɓofta kuuje saare maako fuu. Gooŋga mbi'anmi on, yimɓe keɓan yaafuye hakkeeji muuɗum'en fuu e yaafuye bolle muuɗum'en kalluɗe dow Allah fuu. Ammaa mo wolwi kalluka dow Ruuhu Ceniiɗo, heɓataa yaafuye sam, ngam o waɗi hakkewol duumiiŋgol.” Yeesu wi'i non ngam woɗɓe mbi'no: “O woodi ruuhuwol kalluŋgol.” Daada e deerɗiraaɓe Yeesu ngari. Ɓe ndari yaasi, ɓe neli ewnoygo mo. Yimɓe ɗuuɗɓe ɗon njooɗodi bee Yeesu. Ɓe mbi'i mo: “Daada ma e deerɗiraaɓe ma ɗon yaasi, ɓe ngiɗi laarugo ma.” Yeesu jaabi ɓe: “Moy woni daada am e ɓeye ngoni deerɗiraaɓe am?” Nden o laari yimɓe taariiɓe mo, o wi'i: “Ndaa daada am e deerɗiraaɓe am ɗon ɗo! Waɗanɓe muuyo Allah fuu, kamɓe ngoni deerɗiraaɓe am worɓe e rewɓe e daada am.” Fahin Yeesu fuɗɗi ekkitingo yimɓe haa fomoonde weendu Galiili. Mooɓre ɗuuɗnde masin mooɓi haa maako. Ngam maajum o nasti koommbowal, o jooɗi. Koommbowal ɗon nder weendu, mooɓre boo ɗon haa fomoonde. O ekkitini ɓe kuuje ɗuuɗɗe bee balndi. Nder ekkitinol maako o wi'i ɓe: “Keɗite! Nyannde feere demoowo yehi ngesa ngam saakoygo. Nde o ɗon saaka, aawdi ngoɗndi soli dow laawol. Colli ngari, cuɓti ndi. Aawdi ngoɗndi soli haa korka'e, haa lesdi ɗuuɗaay. Law ndi fuɗi ngam lesdi ɗuuɗaay. Nde naaŋge ɓaŋgti, nge wuli puɗndi man, ndi yoori ngam ɗaɗi maari luggaay. Aawdi ngoɗndi boo soli caka gi'e. Gi'e mawni, ɓilli puɗndi man, ndi wurtinaay cammeeje. Ammaa aawdi ngoɗndi soli haa lesdi mboondi, ndi fuɗi, ndi mawni, ndi wurtini cammeeje, ndi ɓenndi. Goɗɗe ɗon bee gabbe cappanɗe tati, goɗɗe boo bee gabbe cappanɗe joweego e goɗɗe bee gabbe teemerre.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Mo woodi noppi ngam nanugo, nana!” Nde Yeesu jooɗi feere muuɗum, wondunooɓe bee muuɗum e pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo ƴami mo maana balndi go. O jaabi ɓe: “Onon, Allah anndini on sirri laamu muuɗum. Ammaa ngam woɗɓe, sey bee balndi. Ngam maajum ɓe ɗon ndaara, ammaa ɓe ngi'ataa. Ɓe ɗon nana, ammaa ɓe paamataa. Ngam taa ɓe lorto haa Allah, Allah boo yaafo ɓe.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “On paamaay balndol ngo'ol na? Nden kam noy on mbaawrata faamugo balndi goɗɗi? Demoowo ɗon saaka wolde Allah. Woɗɓe nanndi bee aawdi dow laawol, to ɓe nani wolde Allah, law Sayɗaanu wara, wifta wolde nde ɓe nani. Woɗɓe nanndi bee aawdi colndi haa korka'e. To ɓe nani wolde Allah, law ɓe njaɓa nde bee seyo. Ammaa nde waɗataa ɗaɗi nder maɓɓe, ɓe nuɗɗinan wakkati seɗɗa non. Nden, to ɓillaare malla toonyaare ummake ngam daliila wolde Allah, law ɓe accan nuɗɗinki. Woɗɓe boo nanndi bee aawdi caka gi'e. Ɓe nani wolde Allah, ammaa laruuraaji duniyaaru ndu e esto jawdi e suunooji feere feere nastan ɓerɗe maɓɓe, ɗi ɓillan wolde Allah e nde waɗataa nafuuda. Woɗɓe fahin, nanndi bee aawdi colndi haa lesdi mboondi. Ɓe ɗon nana wolde Allah, ɓe ɗon njaɓa nde, ɓe ɗon mbaŋgina ɓenndalooje, woɗɓe cowi cappanɗe tati, woɗɓe boo cowi cappanɗe joweego, woɗɓe feere cowi teemerre.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Goɗɗo jamnan pittirla ngam jo'ingo nga les bokoti malla les leeso na? Naa o jo'inan nga dow jo'inirɗum? Ngam cuuɗiiɗum fuu waŋgan nyalaade woɗnde, sirriijum fuu anndititte. Mo woodi noppi fuu nana!” Fahin Yeesu wi'i ɓe: “Kakkilane ko on nanata. Allah foondan ko o hokkata on bee poondirgol ngol on poondirta e o ɓesdan dow maajum fahin. Ngam marɗo huunde, ɓe ɓesdanan mo, ammaa mo maraay koo ɗume, ɓe koocan koo peetum maako.” Fahin Yeesu wi'i: “Laamu Allah nanndi bee goɗɗo mo rufi aawdi haa lesdi. Nden o yaha o ɗaano jemma, o fina nde weeti fuu. Wakkati maajum aawdi ɗon fuɗa, ɗon mawna, kaŋko boo o anndaa no ndi mawnirta. Lesdi ndin ɗon fuɗna ko rufa: Aran fuɗŋgo, nden wurtina sammeere, ɓaawo man ɗum waɗa ɓikkoy nder sammeere. To alkamaari ɓenndi, o fuɗɗan wa'go, ngam saa'i waɗi.” Fahin Yeesu wi'i: “Bee ɗume nanndinten laamu Allah? Bee balndol ngole en paamtinta haala maagu? Ngu nanndi bee gawel citta. Ndi ɓuri aawdi duniyaaru fuu famɗugo. Ammaa to ɓe aawi ndi, ndi fuɗan, ndi mawnan haa ɓura fuɗŋgooji fuu. Lice maaki mawnan haa colli mbaɗa caɓɓe haa ɗowdi maaki.” Yeesu waazini yimɓe Kubaruwol Belŋgol bee balndi ɗuuɗɗi bana ɗi'i, fodde ko ɓe mbaawi faamugo. O wolwani ɓe tum bee balndi. Ammaa nde o luttidi bee pukara'en maako kamɓe feere maɓɓe, o laɓɓinani ɓe koo ɗume fuu. Nyannde maajum nde hiiri, Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Sey en eero gaɗa weendu.” Nden ɓe acci mooɓre. Pukara'en nasti koommbowal ngal Yeesu nasti, nden ɓe ndilli. Koommbooje goɗɗe boo ɗonno kommbi maako. Henndu saatundu ummi, ƴuuge ukki dow koommbowal haa ngal heewi ndiyam. Yeesu ɗon haa sakkitorde koommbowal, o ɗon ɗaani, hoore maako ɗon dow waflaare. Pukara'en maako pindini mo, mbi'i: “Moodibbo, en ɗon kalka, walaa ko ɗum yaali ma na?” Nde o fini, o telɓani henndu, o wi'i weendu: “Sirwa!” Henndu de'iti, de'ere mawnde laati. Nden Yeesu wi'i pukara'en: “Ngam ɗume on kultori? Haa jonta on koolaaki yam na?” Ammaa ɓe kultorino masin, ɓe mbi'mbi'tiri: “Goɗɗo oo o moy? Koo henndu e weendu boo ɗon ɗowtano mo.” Yeesu e pukara'en muuɗum njotti Galiili nder lesdi Geraseni'en gaɗa weendu. Nde Yeesu wurti koommbowal, law goɗɗo wurti caka genaale, o ɗon wara haa o fotta bee maako. Goɗɗo oo o marɗo ruuhu coɓŋgu. O ɗonno yeeɗa caka genaale. Walaa baawɗo haɓɓugo mo, koo bee callallu. Nde ɗuuɗɗum yimɓe kaɓɓuno mo bee ge'elle e callalluuji, ammaa o ta'i callalluuji haa juuɗe maako, o yewi ge'elle haa kosɗe maako. Semmbe maako salori eltanɗo mo fuu. Tum jemma e naaŋge fuu o ɗon caka genaale e nder kooseeje, o ɗon hoola, o ɗon ŋaasa ɓanndu maako bee kaa'e. Ammaa nde o eewi Yeesu, o doggi, o wari, o tuggi koppi haa yeeso muuɗum, Nden o wooki, o wi'i: “An Yeesu, Ɓiɗɗo Allah Ɓaŋiiɗo, ɗume ngiɗɗa haa am? Mi tori ma bee innde Allah, taa yaŋgitam!” O wi'i ɗum ngam Yeesu wi'no mo: “An ruuhu coɓŋgu, wurta diga gorko oo!” Nden Yeesu ƴami mo: “Noy innde ma?” O jaabi: “Innde am Mooɓre, ngam min ɗuuɗi.” O tori Yeesu ɗuuɗɗum, taa o riiwa ɗi daayiiɗum diga lesdi man. Woodi tokkere gaduuji ɗuuɗɗi ton, ɗi ɗon ndura baŋnge kooseeje. Ruuhuuji coɓɗi go tori Yeesu: “Nel min haa gaduuji ɗi ngam min nasta nder maaji.” Yeesu duŋani ɗi. Ɗi ngurti diga goɗɗo oo, ɗi nasti nder gaduuji. Gaduuji man caamni, ndo'i diga dow fomoonde townde nder weendu. Ɗi fuu ɗi kalki, ɗi ndillani ujine ɗiɗi. Durooɓe gaduuji ndoggi, ngecci haala maajum nder wuro e haa kawyeeji. Yimɓe ngurti ngam ɓe ndaara ko waɗi. Ɓe ngari haa Yeesu, ɓe ngi'i marnooɗo mooɓre ginnaaji go ɗon jooɗi, ɗon ɓorni, hakkiilo maako boo de'iti. Ɓe kultori. Yi'ɓe ɗum fuu ngecci yimɓe ko waɗi marɗono ginnaaji go e ko fe'ani gaduuji. Nden yimɓe puɗɗi toraago Yeesu, ɓe mbi'i mo: Wurta, daaya lesdi amin. Yaake Yeesu ɗon nasta koommbowal, gurtinaaɗo ruuhuuji coɓɗi go tori mo, wi'i: “Accu mi jooɗodo bee ma.” Yeesu duŋanaaki mo, ammaa o wi'i mo: “Hootu haa yimɓe ma, yeccu ɓe ko Jawmiraawo waɗani ma nder enɗam muuɗum fuu.” Goɗɗo oo dilli, o fuɗɗi anndingo yimɓe haa jihaaji bi'eteeɗi Berniiji-Sappo ko Yeesu huuwani mo fuu, haa yimɓe fuu kayɗini. Yeesu eerti weendu bee koommbowal, warti gaa'e. Mooɓre ɗuuɗnde mooɓti haa maako baŋnge weendu. Gooto haa ardiiɓe suudu dewal Yahuudu'en mo innde muuɗum Jayrus wari haa maako. Nde o yi'i Yeesu, o tuggi koppi yeeso maako, o tori mo ɗuuɗɗum, o wi'i: “Ɓiŋngel am deyel nyawi haa ngel ɓadake maayugo. Useni war, wallin juuɗe ma dow maagel haa ngel hisa, ngel yeeɗa.” Yeesu dillidi bee maako. Mooɓre ɗuuɗnde yahdi bee maako, nde ɗon ɓiɗɗa mo. Woodi boo debbo feere ton. Duuɓi sappo e ɗiɗi, o nyawi nyawu ilugo ƴiiƴam. O yehi haa hurgooɓe ɗuuɗɓe, o majjini jawdi maako fuu. Ammaa nyawu maako waɗaay daama sam, sey tullititgo. Nde o nani habaru Yeesu, o wari nder mooɓre ɓaawo maako, o meemi limce maako. Ngam o numno: “To mi heɓi mi meemi koo limce maako tan, mi yamɗitan.” Nde o meemi limce Yeesu, law ilugo ƴiiƴam maako ta'i, o maati nder ɓanndu maako o yamɗiti diga nyawu maako. Wakkati man Yeesu anndi semmbe wurti haa muuɗum. O wayliti caka mooɓre, o ƴami: “Moy meemi limce am?” Pukara'en maako njaabi: “A ɗon yi'a mooɓre ɗon ɓiɗɗe. Noy ƴamrata: Moy meemi yam?” Ammaa Yeesu laari taariiɓe mo haa o yi'a debbo meemɗo mo. Debbo oo diwni ngam kulol ngam o anndi ko waɗi mo, nden o wari, o tuggi koppi les kosɗe Yeesu, o yecci mo gooŋga man fuu. Yeesu wi'i mo: “Ɓiŋngel am, nuɗɗinki maaɗa yamɗitini ma. Yah jam, a rimɗi e bone ma.” Diga Yeesu timminaay wolwugo tawon, ardiiɓe saare Jayrus ngari, mbi'i mo: “Ɓiŋngel ma maayi. Ngam ɗume a ɗon ɓilla moodibbo fahin?” Ammaa Yeesu faalaay bolle maɓɓe. O wi'i Jayrus: “Taa hul, nuɗɗin tan!” Nden o duŋanaay koo gooto yahda bee maako, sey Piyer e Yaakuba e Yuhanna, deerɗiraawo Yaakuba. Nde ɓe njotti saare Jayrus ardiiɗo suudu dewal Yahuudu'en, Yeesu laari yimɓe ɗon koola, ɗon mboya, ɗon njooyna ɗuuɗɗum ton. O nasti saare, o wi'i ɓe: “Koni on koolata bana nii? Koni on mboyata? Ɓiŋngel maayaay, ngel ɗaani non.” Ɓe njanci mo. Nden o wurtini ɓe fuu. O luttidi bee baaba ɓiŋngel e daada maagel e pukara'en maako tato go, ɓe nasti suudu ndu ɓiŋngel woni. O naŋngi juŋngo maagel, o wi'i ngel: “ Talita kumi”, bana wi'go: “Ɓiŋngel, mi ɗon wi'e: Umma!” Law ɓiŋngel deyel ummi, fuɗɗi yahugo. Ngel ɗon mari duuɓi sappo e ɗiɗi. Nde yimɓe ngi'i ɗum, ɓe kayɗini masin. Ammaa Yeesu barri ɓe bee caatal, taa ɓe anndina ɗum koo moye. Nden o wi'i: “Ndokke ngel nyaamdu.” Yeesu ummi nokkuure maajum, o lorti haa berniwol ngol o mawni, pukara'en maako tokki mo. Nde nyannde siwtorde waɗi, o fuɗɗi ekkitingo nder suudu dewal Yahuudu'en. Nanɓe mo ɗuuɗɓe kayɗini masin. Ɓe ɗon mbi'a: “Haa toy o heɓi ɗum? Moy hokki mo hikma ka e baawɗe waɗugo kaayeefiiji ɗi'i? Naa kaŋko woni cehoowo? Naa o ɓii Mariyama e deerɗiraawo Yaakuba e Yoses e Yahuuda e Simon? Naa deerɗiraaɓe maako rewɓe boo ɗon ngondi bee meeɗen haa ɗo?” Ngam maajum ɓe cali nuɗɗingo mo. Nden Yeesu wi'i ɓe: “Yimɓe ɗon teddina annabiijo koo toy, ammaa nder wuro ngo o danya e caka banndiraaɓe maako e yimɓe saare maako o walaa tedduŋgal.” Yeesu waawaay waɗugo kaayeefiwol koo ngole ton, sey o yowi juuɗe maako dow nyawɓe woɗɓe, o yamɗitini ɓe. O hayɗini ngam sooynde nuɗɗinki maɓɓe. Ɓaawo maajum Yeesu yiiloyi haa gure lesdi man fuu, o ekkitini yimɓe. O ewni pukara'en maako sappo e ɗiɗo, o hokki ɓe baawɗe dow ruuhuuji coɓɗi, nden o neli ɓe ɗiɗo ɗiɗo. O hokki ɓe umroore nde'e: “Taa njoge koo ɗume ngam jahaaŋgal, koo nyaamdu, koo booro njooɓaari, koo ceede seɗɗa, sey sawru tan. Koo'e paɗe, ammaa taa ɓorne limce ɗiɗi.” Fahin o wi'i ɓe: “To on nasti wuro woɗŋgo, njooɗe haa saare nde ɓe njaɓɓi on, haa saa'iire nde on ngurtoto wuro man. To on ngari haa wuro ngo ɓe cali jaɓɓaago on malla nanango on, ngurte ngo, piɗɗe collaaje kosɗe mooɗon, ɗum laato ngam reentingo ɓe.” Pukara'en ndilli, ngaazoyi yimɓe ngam ɓe tuuba, ɓe acca hakkeeji maɓɓe. Ɓe ndiiwi ruuhuuji coɓɗi ɗuuɗɗi, ɓe nguji nyawɓe ɗuuɗɓe bee nebbam, ɓe njamɗitini ɓe. Ammaa laamiiɗo Hirudus nani habaru Yeesu, ngam koo toy fuu yimɓe mani innde Yeesu. Woɗɓe ɗon mbi'a: “Yuhanna baɗoowo baptisma ummitake diga maayde. Ngam maajum o ɗon bee baawɗe waɗugo kaayeefiiji.” Ammaa woɗɓe mbi'i: “Ɗum Eliya.” Woɗɓe boo mbi'i: “Ɗum annabiijo bana gooto annabi'en ɓooyma.” Nde Hirudus nani ɗum, o wi'i: “Ɗum Yuhanna baɗoowo baptisma! Mi ta'ino hoore maako, ammaa o ummitake.” Naane Hirudus bee hoore muuɗum umrino, ɓe naŋnga Yuhanna, ɓe kaɓɓa mo haa suudu fursina. O waɗi ɗum ngam daliila Hirudiya, debbo Filip deerɗiiko, mo Hirudus te'ino. Ngam Yuhanna wi'no Hirudus: “Haanaay a te'a debbo deerɗa.” Ngam maajum Hirudiya wanyi Yuhanna, yiɗi mbarugo mo. Ammaa o waawaay, ngam Hirudus huli Yuhanna, ngam o anndi o gooŋgaajo, o cenaaɗo. O ayni mo booɗɗum. Ammaa nde o nani mo fuu, o wemmboto masin, bee non fuu, o yiɗi nanugo haala maako. Nde nyalaade siftinorde danyeeki Hirudus yotti, nde laati nyalaade fottunde ngam Hirudiya. Hirudus waɗi nyaamduuji ngam mawɓe lesdi muuɗum e ardiiɓe dow sooje'en ujineeje e ardiiɓe lesdi Galiili fuu. Ɓii Hirudiya debbo nasti, wami, seyni Hirudus e ewnaaɓe muuɗum. Laamiiɗo wi'i paanyo debbo: “Ƴamam ko a yiɗi, mi hokkete ɗum.” E o hunani mo hunayeere nde'e: “Mi hokkete ko a ƴami, koo reeta laamu am.” Paanyo wurti, wi'i daada muuɗum: “Ɗume mi ƴamata mo?” O jaabi: “Hoore Yuhanna baɗoowo baptisma.” Law paanyo lori haa laamiiɗo, wi'i mo: “Mi yiɗi a hokkammi hoore Yuhanna baɗoowo baptisma jonta nder le'al.” Ɗum suni laamiiɗo, ammaa o yiɗaa salanaago mo, ngam daliila kunayeeje ɗe o hunino yeeso ewnaaɓe maako. Nden o neli gooto nder sooje'en aynanɓe mo, o umri mo o wadda hoore Yuhanna. Soojeejo dilli haa suudu fursina, o ta'i hoore Yuhanna. Nden o waddi nde nder le'al, o hokki nde paanyo debbo. Kaŋko boo o hokki nde daada maako. Nde pukara'en Yuhanna nani ɗum, ɓe ngari, ɓe kooci ɓanndu Yuhanna, ɓe uwi ndu. Nelaaɓe go lorti, kawti haa Yeesu. Ɓe ngecci mo ko ɓe mbaɗi e ko ɓe ekkitini fuu. Ammaa, yimɓe ɗuuɗɓe ɗon ngara, ɗon ndilla, haa Yeesu e pukara'en muuɗum keɓaay wakkati nyaamugo. Ngam maajum o wi'i ɓe: “Ngare ndillen haa nokkuure ferwunde haa on ciwto seɗɗa.” Nden ɓe nasti koommbowal, ɓe ndilli feere maɓɓe, haa nokkuure ferwunde. Ammaa ɗuuɗɓe ngi'i ɓe ɗon ndilla e ɓe paami haa ɓe njahata, nden ɓe ngurti gure fuu, ɓe ndoggi bee kosɗe, ɓe aarti Yeesu e pukara'en muuɗum yottaago haa nokkuure man. Nde Yeesu jippi koommbowal, o yi'i mooɓre yimɓe ɗuuɗɓe. O yurmini ɓe, ngam ɓe nanndi bee baali ɗi ngalaa gaynaako. O fuɗɗi ekkitingo ɓe kuuje ɗuuɗɗe. Nde hiiri, pukara'en maako ngari haa maako, mbi'i mo: “Naaŋge hiiri, nokkuure nde'e boo nde ferwunde. Jaɓɓita yimɓe ɓe ndilla haa kawyeeji e gure ɓadiiɗe ɓe cooda ko ɓe nyaamata.” Yeesu jaabi ɓe: “Onon man ndokke ɓe ko ɓe nyaamata.” Pukara'en mbi'i mo: “A yiɗi min njaha, min majjina suleyje cardi teemeɗɗe ɗiɗi ngam soodugo tamseeje haa ɓe nyaama na?” Yeesu wi'i ɓe: “Tamseeje noy marɗon? Njehe, ndaare.” Nde ɓe kumpiti, ɓe mbi'i mo: “Min ngoodi tamseeje jowi e liɗɗi ɗiɗi.” Nden, Yeesu umri pukara'en ɓe njo'ina yimɓe fuu geɓe geɓe dow huɗo hecco. Ɓe njo'ini yimɓe teemerre teemerre, cappanɗe njowo cappanɗe njowo. Nden Yeesu hoo'i tamseeje jowi e liɗɗi ɗiɗi go, o tijji asama, o yetti Allah. Nden o yewi tamseeje, o hokki pukara'en ngam ɓe cenndana yimɓe. Bana non boo o senndani ɓe liɗɗi ɗiɗi go ɓe fuu. Ɓe fuu ɓe nyaami, ɓe kaari. Pukara'en mooɓti luttuɗum tamseeje e liɗɗi go, kebbini cilaaje sappo e ɗiɗi. Limgal nyaamɓe tamseeje man waɗi worɓe ujine njowo. Ɓaawo man Yeesu dooli pukara'en muuɗum ɓe nasta koommbowal, ɓe aarta mo yahugo Baytisayda haa fomoonde weendu gaɗaare, saa'i o ɗon jaɓɓito mooɓre. Ɓaawo o jaɓɓiti nde, o dilli hooseere ngam waɗugo do'a. Nde jemma waɗi, koommbowal boo ɗon caka weendu, Yeesu ɗon haa lesdi feere muuɗum. O yi'i pukara'en maako ɗon kaɓda laanyugo koommbowal, ngam ɓe ɗon tiitotira bee henndu, deydey subaha, o wari haa maɓɓe, o ɗon yaha dow mbeela bee kosɗe, bana o saaloto ɓe. Nde ɓe ngi'i mo o ɗon yaha dow ndiyam, ɓe tammi ɗum ginnawol, ɓe ngooki. Ngam ɓe fuu ɓe ngi'i mo, ɓe kuli. Ammaa law Yeesu wolwani ɓe, wi'i: “Tiɗɗine ɓerɗe mon, ɗum min, taa kultore!” Nden o nasti koommbowal, henndu de'iti. Pukara'en kayɗini masin. Ngam ɓe paamaay kaayeefiwol tamseeje go, ngam ɓerɗe maɓɓe caati. Nde ɓe timmini eeraago weendu, ɓe njotti lesdi Genesaret, ɓe tiggi koommbowal maɓɓe haa fomoonde. Ɓe ngurti koommbowal, law yimɓe annditi Yeesu, ɓe ndoggoy koo toy nder lesdi man fuu, ɓe ngaddani mo nyawɓe waaliiɓe dow be'itte. Koo toy Yeesu yehi, nder gure malla berniiji malla kawyeeji, yimɓe ɗon mballina nyawɓe maɓɓe haa luuɓe, ɓe toro mo haa nyawɓe keɓa meemugo koo gawargal limce maako. Meemɓe ngal fuu njamɗiti. Farisa'en e woɗɓe nder moodiɓɓe tawreeta warɓe diga Urusaliima kawti haa Yeesu. Ɓe ngi'i woɗɓe caka pukara'en maako ɗon nyaama bee juuɗe coɓɗe, waato ɓe lootaay ɗe fodde al'aada Farisa'en. Ngam Farisa'en e Yahuudu'en fuu ɗon kakkilana al'aadaaji kaakiraaɓe, ɓe nyaamataa sonaa to ɓe looti juuɗe maɓɓe laaɓi tal. To ɓe ngarti luumo, ɓe nyaamataa sonaa to ɓe ngiiwake. Ɓe ɗon ɗowtano umrooje goɗɗe ɗuuɗɗe ɗe ɓe ekkiti ngam ɗowugo ɓe, bana laɓɓingo njardukoy e payanɗe e taasaaje njamndi mboɗeeri. Farisa'en e moodiɓɓe tawreeta ƴami Yeesu: “Koni pukara'en maaɗa ɗowtantaako al'aada kaakiraaɓe meeɗen, ɓe ɗon nyaama bee juuɗe coɓɗe?” Yeesu jaabi ɓe: “Annabaaku ngu Esaaya waɗi dow mooɗon gooŋɗi. On naafiki'en, bana no o winndiri: Allah wi'i: Yimɓe ummaatoore nde'e ɗon teddinammi bee kunnduɗe, ammaa ɓerɗe maɓɓe ndaayake yam. Ɓe ɗon cujidanammi meere, ngam ɓe ɗon ekkitina geccaaji yimɓe.” Yeesu wi'i ɓe: “On acci umrooje Allah, on ɗon njogi al'aadaaji yimɓe.” Nden o ɓesdi wi'ugo: “On mbaawi wudingo umroore Allah ngam jogaago al'aada mooɗon. Muusa wi'i: Teddin baaba ma e daada ma. Koo moy wolwi kalluka dow baaba malla daada mum, sey o mbare. Ammaa onon, on ɗon mbi'a to goɗɗo wi'i baaba malla daada mum: Geɗal jawdi am ndi mi waawanno wallugo ma bee maari laatake Korbaan (bana wi'go: Mi hokki ndi Allah), nden kam walaa haaje o walla baaba malla daada maako fahin, on ɗon njaɓana mo ɗum. Bana nii, on ɗon mbonna ko wolde Allah ƴami bee al'aadaaji mooɗon ɗi on ɗon ekkitina. E on ɗon mbaɗa kuuje goɗɗe ɗuuɗɗe bana maaji.” Fahin Yeesu ewni yimɓe ɓe ngara haa maako, o wi'i ɓe: “Naneeɗam on fuu, paame: Walaa koo ɗume ko woni yaasi neɗɗo waawata soɓnugo mo bee nastugo nder maako. Ammaa ko wurtoto haa maako, kanjum soɓnata mo. [Mo woodi noppi ngam nanugo nana!]” Nde Yeesu seedi bee mooɓre, o nasti suudu, pukara'en maako ƴami mo maana balndol ngo'ol. O wi'i ɓe: “Onon boo on ngoodaa faamu na? On paamaay nii ko nastata neɗɗo diga yaasi fuu, waawataa soɓnugo mo, ngam ɗum nastataa ɓernde maako, ammaa nder reedu, ɓaawoɗon ɗum wurto haa ɓaawo suudu.” Yeesu wi'i bana nii ngam o sena nyaamdu fuu. Fahin o wi'i: “Ko wurtoto diga nder neɗɗo, kanjum soɓnata mo. Ngam haa nder, haa ɓernde neɗɗo, numooji kalluɗi iwata, ɗi njahra mo haa daakaareeku e nguyka e mbar-hoore e njeenu e suuno e halleende e fewjere e kuuje cemtiniiɗe e kaajal e kuudi kallundi e mawnitaare e faataare. Kuuje kalluɗe ɗe'e fuu nder neɗɗo ɗe iwata, ɗe coɓna mo.” Yeesu ummi ton, dilli haa lesdi Tirus. O nasti saare woɗnde, o yiɗaa yimɓe annda ɗum. Ammaa o waawaay nyukkaago. Nden debbo mo ruuhu coɓŋgu ɗon torra ɓiŋngel muuɗum deyel, nani habaru Yeesu, o wari law haa maako, o tuggi koppi yeeso maako. Debbo oo, o Yunaniŋkeejo mo asŋgol Sirofiniiki'en. O tori Yeesu o riiwa ruuhu coɓŋgu diga ɓiŋngel maako. Ammaa Yeesu wi'i mo: “Accu ɓikkoy kaara tawon, ngam wooɗaay hoo'ugo nyaamdu ɓikkoy sakkinana ndawaakon.” Debbo wi'i mo: “Nonnon yaa Jawmiraawo, ammaa koo ndawaakon ngonkon les taabal boo nyaaman caamɗum nyaamdu ɓikkoy.” Nden Yeesu wi'i mo: “Ngam daliila wolde maaɗa nde'e, yah, ruuhu coɓŋgu wurtake ɓiŋngel ma.” O hooti, o tawi ɓiŋngel maako ɗon waali dow be'itte, ruuhu coɓŋgu wurtake nder maagel. Ɓaawo man Yeesu wurti lesdi Tirus. O saali gal lesdi Sidon, o lorti gal weendu Galiili, o yotti haa lesdi wi'eteendi Berniiji-Sappo. Ɓe ngaddani mo goɗɗo paho mo waawataa wolwugo laaɓɗum. Ɓe tori mo o wallina juŋngo dow maako. Nden Yeesu wurtini mo nder mooɓre, darni mo feere maako, o nastini kooli nder noppi goɗɗo oo e o meemi ɗemŋgal maako bee tuuɗe mum. Nden o tijji asama, o uumi, o wi'i goɗɗo go: “ Effata”, bana wi'go: “Sukkita!” Law noppi maako cukkiti, ko haɓɓino ɗemŋgal maako fiisti, o wolwi bee laaɓɗum. Yeesu umri ɓe fuu taa ɓe anndina goɗɗo haala man. Ammaa koo nde o ɗuɗɗini bolle, kamɓe ɓe ngeeyni ɗum masin. Nanɓe ɗum kayɗini masin, ɓe mbi'i: “Ko o waɗata fuu, wooɗi masin! O waɗi haa fahɓe nana, muuka'en boo mbolwa.” Saa'i man mooɓre ɗuuɗnde mooɓti fahin. Nde ɓe ngoodaa ko ɓe nyaama, Yeesu ewni pukara'en muuɗum, wi'i ɓe: “Mi ɗon yurmina yimɓe ɓe'e, ngam ɓe ɗon ngondi bee am jonta nyalɗe tati, ɓe ngoodaa ko ɓe nyaama boo. To mi jaɓɓiti ɓe, ɓe koota mi hokkaay ɓe nyaamdu, nden kam ɓe tampan dow laawol, woɗɓe maɓɓe boo ngari diga daayiiɗum.” Pukara'en maako mbi'i mo: “Noy goɗɗo heɓrata nyaamdu he'anndu yimɓe ɓe fuu haa nder ladde hamaadaare nde'e?” Yeesu ƴami ɓe: “Tamseeje noy marɗon?” Ɓe njaabi: “Joweeɗiɗi.” O umri yimɓe njooɗo. Nden o hoo'i tamseeje joweeɗiɗi go, o yetti Allah, o yewi ɗe, o hokki pukara'en maako ɓe cenndana yimɓe. Pukara'en mbaɗi bana non. Ɓe ngoodi boo liɗɗi pamari seɗɗa. Yeesu waɗi yettoore ngam maaji, nden o umri pukara'en maako ɓe cenndana ɗi yimɓe. Ɓe fuu ɓe nyaami, ɓe kaari, pukara'en mooɓti luttuɗum man, kebbini cilaaje joweeɗiɗi. Limgal yimɓe man waɗi baakin worɓe ujine nayo, nden Yeesu jaɓɓiti ɓe. Law o nasti koommbowal bee pukara'en maako, o yehi lesdi Dalmanuta. Farisa'en ngari puɗɗi waabotirgo bee Yeesu. Ɓe ngiɗi jarribaago mo. Ngam maajum ɓe ƴami mo o waŋginana ɓe alaama iwka diga asama. Yeesu uumi nder muuɗum, wi'i: “Koni yimɓe ɓe'e ɗaɓɓata alaama? Fakat mi ɗon wi'a on, ɓe keɓataa alaama ka sam.” Nden o acci ɓe, o lorti nder koommbowal, o eeri haa fomoonde gaɗaare. Pukara'en ngejjiti hoo'ugo tamseeje. Ɓe ngalaa tamseeje, sey woore ɓe mari haa maɓɓe nder koommbowal. Yeesu reentini ɓe, wi'i: “Kakkile, ndeente ngam ufnirɗum Farisa'en e ufnirɗum Hirudus.” Pukara'en carwootiri, ɓe mbi'i: “O wi'i ɗum ngam en ngoodaa tamseeje.” Yeesu anndi ko ɓe mbi'i, o ƴami ɓe: “Koni mbi'ɗon on ngalaa tamseeje? On anndaa na? Haa jonta on paamataa na? Ɓerɗe mon ɗon caati na? On ngoodi gite, on ngi'ataa na? On ngoodi noppi, on nanataa na? On ciftortaa na? Nde mi senndani yimɓe ujine njowo tamseeje jowi, cilaaje noy on kebbini bee luttuɗe?” Ɓe njaabi: “Sappo e ɗiɗi.” “Yeesu wi'i ɓe, nde mi senndani yimɓe ujine nayo tamseeje joweeɗiɗi, cilaaje noy on kebbini bee luttuɗe?” Ɓe njaabi: “Joweeɗiɗi.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Haa jonta on ngalaa faamu na?” Ɓe njotti Baytisayda, ton, yimɓe ngaddani Yeesu bumɗo, ɓe tori mo o meema mo. Yeesu naŋngi juŋngo bumɗo oo, yahri mo yaasi wuro. Nden o tuuti tuuɗe dow gite bumɗo man, o wallini juŋngo dow maako, o ƴami mo: “A ɗon yi'a na?” Bumɗo ɓaŋgti gite, wi'i: “Mi ɗon yi'a yimɓe, ammaa bana leɗɗe jahanɗe.” Fahin Yeesu wallini juuɗe dow gite maako, o wumti, o yi'i kuuje fuu laaɓɗum. Nden Yeesu jaɓɓiti mo, wi'i: Hootu saare. “Taa nastu wuro.” Ɓaawoɗon Yeesu e pukara'en muuɗum ndilli gure ɓadiiɗe bee Kaysariya Filippi. Dow laawol, o ƴami ɓe: “Yimɓe ɗon mbi'a min mi moy?” Ɓe njaabi mo: “Woɗɓe ɗon mbi'a an woni Yuhanna baɗoowo baptisma. Woɗɓe boo ɗon mbi'a an woni Eliya. Fahin woɗɓe ɗon ndaare bana gooto annabi'en ɓooyma.” Yeesu ƴami ɓe: “Onon boo, on ɗon mbi'a mi moy?” Piyer jaabi: “An woni Almasiihu.” Nden Yeesu umri ɓe bee caatal, wi'i: “Taa yeccu ɗum koo moy.” Nden Yeesu fuɗɗi anndingo pukara'en muuɗum, wi'i: “Doole Ɓii-neɗɗo yara bone ɗuuɗɗe, ndotti'en e mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta boo ngudina mo. Ɓe mbaran mo, ammaa ɓaawo nyalɗe tati o ummititto.” O wi'i ɓe ɗum bee baŋguɗum. Piyer wicciti mo sera, fuɗɗi felugo mo. Ammaa Yeesu wayliti, laari pukara'en muuɗum. Nden o telɓani Piyer, o wi'i: “Daayam, an Sayɗaanu, numooji maaɗa ɗi yimɓe, naa ɗi Allah.” Nden Yeesu ewni mooɓre e pukara'en muuɗum, o wi'i ɓe: “To goɗɗo yiɗi tokkaago yam, sey o acca muuyo maako, o roondo gaafaaŋgal maako, o tokko yam. Ngam koo moy yiɗi hisnugo yoŋki muuɗum, majjinan ki. Ammaa mo majjini yoŋki mum ngam am e ngam Linjiila, hisnan ki. To goɗɗo heɓi duniyaaru fuu, ammaa o halki yoŋki maako, ɗume ɗum nafata mo? Malla woodi ko goɗɗo waawata hokkugo ngam soottugo yoŋki maako na? Walaa sam! To goɗɗo semti yam e bolle am hannde caka yimɓe halluɓe, zammbotooɓe Allah ɓe'e, nden kam Ɓii-neɗɗo boo semtan mo to o wardi bee malaa'ika'en seniiɓe nder tedduŋgal Baabiraawo maako.” Fahin Yeesu wolwani ɓe, o wi'i: “Gooŋga mi ɗon wi'a on, woɗɓe caka wonɓe haa ɗo, maayataa sey to ɓe ngi'i laamu Allah wari bee baawɗe.” Ɓaawo nyalɗe joweego, Yeesu hoo'i Piyer e Yaakuba e Yuhanna, o yahri ɓe dow hooseere townde, kamɓe feere maɓɓe. Jaati maako wayliti haa gite maɓɓe, limce maako ɗelki, daneeje tal, walaa koo gooto haa duniyaaru fuu waawata ranwingo limce bana non. Nden Eliya e Muusa mbaŋgani ɓe, ɓe ɗon mbolida bee Yeesu. Piyer wi'i Yeesu: “Moodibbo, ɗum booɗɗum en ɗon ɗo. Accu min mbaɗa bukkaaji tati, wooru ngam maaɗa, wooru ngam Muusa, wooru boo ngam Eliya.” O anndaa ko o wi'ata, ngam kaŋko e pukara'en woɗɓe ɗiɗo go, ɓe kultori masin. Ruuldere jippi, suddi ɓe, ɓe nani sawtu ɗon wolwa nder maare: “Oo woni Ɓiɗɗo am giɗaaɗo, nanane mo.” Ɗon nii pukara'en ndaari haa kommbi maɓɓe, ammaa ɓe ngi'aay goɗɗo, sey Yeesu ɗon wondi bee maɓɓe. Nde ɓe ɗon njippo hooseere go, Yeesu umri ɓe taa ɓe ngecca yimɓe woɗɓe ko ɓe ngi'i, sey to Ɓii-neɗɗo ummitake diga maayde. Ɓe ɗowtani wolde nde, ammaa ɓe ƴamƴamtiri hakkunde maɓɓe: “Ɗume ummitaago diga maayde yiɗi wi'go?” Nden ɓe ƴami Yeesu: “Ngam ɗume moodiɓɓe tawreeta ɗon mbi'a sey Eliya aarta wargo tawon?” O jaabi ɓe: “Gooŋga Eliya aartan wargo, o mo'itina kuuje fuu. Kadi ngam ɗume Deftere wi'ata doole Ɓii-neɗɗo yara bone ɗuuɗɗe, yimɓe boo meeriɗina mo? Ammaa mi ɗon wi'a on: Eliya wari timmi, yimɓe mbaɗi mo ko ɓe ngiɗi, bana ko winnda dow maako.” Nde ɓe njotti haa pukara'en luttuɓe, ɓe ngi'i mooɓre ɗuuɗnde ɗon taari ɓe. Moodiɓɓe tawreeta ɗon ngaabotira bee maɓɓe. Nde yimɓe ngi'i Yeesu, ɓe kayɗini masin. Ɓe ndoggi, ɓe ngari ɓe koofni mo. Yeesu ƴami pukara'en muuɗum: “Dow ɗume on ngaabotirta bee maɓɓe?” Gooto nder mooɓre jaabi mo: “Moodibbo, mi waddani ma ɓiŋngel am gorgel marŋgel ruuhu muukaaŋgu. Koo toy ruuhu ngu naŋngi ngel fuu, ngu do'an ngel haa lesdi. Hunnduko maagel waɗan nguufo, ngel hirƴindiran nyii'e, ɓanndu maagel saatan. Mi ƴami pukara'en maaɗa ɓe ndiiwa ruuhu ngu, ammaa ɓe mbaawaay.” Yeesu wi'i ɓe: “Hey yimɓe sooya-nuɗɗinki'en, haa ndey tokkotoomi wondugo bee mooɗon e munyango on? Ngadde ɓiŋngel man!” Ɓe ngaddi ngel haa maako. Nde ɓiŋngel yi'i Yeesu, law ruuhu dimmbi ngel. Ngel do'i haa lesdi, ngel talli, hunnduko maagel waɗi nguufo. Yeesu ƴami baaba maagel: “Diga ndey ɗum fuɗɗi waɗugo ngel?” Baaba maagel jaabi: “Diga ngel pamarel. Nde ɗuuɗɗum boo ruuhu ngu do'i ngel nder yiite koo nder ndiyam, ngam halkugo ngel. To a waawi, useni enɗu min, wallu min!” Yeesu jaabi mo: “Koni a wi'i: To a waawi? Walaa ko salorta nuɗɗinɗo, koo ɗume fuu waɗoto.” Law baaba ɓiŋngel hooli: “Mi nuɗɗini, ammaa ɗum caɗɗum haa am, wallam!” Nde Yeesu yi'i mooɓre ɗon dogga wara haa maɓɓe, o telɓani ruuhu coɓŋgu go: “An ruuhu muukaaŋgu, pahu! Mi umri ma: Wurta ɓiŋngel nge'el, taa meetu nastugo nder maagel.” Ruuhu hooli, ɓosli ngel, wurti haa maagel. Ngel laati bana maayɗo, haa yimɓe ɗuuɗɓe mbi'i: “Ngel maayi.” Ammaa Yeesu naŋngi ngel juŋngo, ummini ngel, ngel dari. Nde Yeesu nasti suudu, pukara'en maako ƴami mo bee sirri: “Ngam ɗume minin min mbaawaay riiwugo ngu?” Yeesu jaabi ɓe: “Walaa baawɗe feere riiwata irin ruuhu ngu'u, sey do'a.” Ɓe ummi ton, ɓe caali nder lesdi Galiili. Yeesu yiɗaa koo gooto annda haa o woni. Ngam o ɗon anndina pukara'en maako, o wi'i ɓe: “Ɓe ndokkan Ɓii-neɗɗo haa juuɗe yimɓe. Kamɓe ɓe mbaran mo, ammaa ɓaawo nyalɗe tati o ummititto.” Pukara'en paamaay maana anndinol ngol, ammaa ɓe kuli ƴamugo mo boo. Ɓe njotti Kafarnahum. Nde ɓe nasti saare, Yeesu ƴami pukara'en muuɗum: “Dow ɗume on ngaabotiri haa laawol?” Ammaa ɓe njeeɗi, ngam haa laawol ɓe ngaabotiri dow moy ɓurata mawnugo caka maɓɓe. Yeesu jooɗi, ewni pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo, wi'i ɓe: “To goɗɗo yiɗi o laato arano, sey o waɗa hoore maako o ɓaawoojo yimɓe fuu e o laato jaggiiɗo yimɓe fuu.” Nden o hoo'i ɓiŋngel pamarel, o darni ngel caka maɓɓe. O huufi ngel, o wi'i pukara'en maako: “Mo jaɓi ɓiŋngel pamarel bana nge'el daliila innde am, min o jaɓi. Mo jaɓi yam, naa min o jaɓi, ammaa nelɗo yam.” Yuhanna wi'i Yeesu: “Moodibbo, min ngi'i goɗɗo ɗon riiwra ginnaaji bee innde ma. Min ngiɗno haɗugo mo, ngam o tokkaaki en.” Ammaa Yeesu jaabi: “Taa kaɗe mo, ngam walaa mo waawata waɗugo kaayeefi bee innde am, law ɓaawoɗon o hallina yam. Ngam koo moy mo honnaaki en, ɗon bee meeɗen. Ngam koo moy yarni on ndiyam seɗɗa daliila innde am ngam on yimɓe Almasiihu, mi ɗon wi'a on fakat o heɓan mbarjaari maako.” To goɗɗo do'i gooto ɓurɗo famɗugo caka nuɗɗinɓe yam nder hakke, ndikkana mo ɓe ɓila hayre namarde mawnde haa daande maako, ɓe ngubo mo nder weendu. To ɗum juŋngo ma nastinte nder hakke, ta'u ngo, ndikka a nasta ngeendam nduumiiɗam a guddo dow nastugo bee juuɗe ma ɗiɗi nder yiite jahannama nge nyifataa sam. [Ton, gilɗi nyaamanɗi ɓanndu mbaatataa, yiite boo nge nyifataa sam.] To ɗum kosŋgal ma nastinte nder hakke, ta'u ngal, ndikka a nasta ngeendam nduumiiɗam bee kosŋgal gootal dow wubeego bee kosɗe ma ɗiɗi nder yiite jahannama nge nyifataa sam. [Ton, gilɗi nyaamanɗi ɓanndu mbaatataa, yiite boo nge nyifataa sam.] E to ɗum yiitere ma nastinte nder hakke, ɗoof nde, ndikka a nasta laamu Allah bee yiitere woore dow wubeego nder yiite jahannama bee gite ma ɗiɗi. Ton, gilɗi nyaamanɗi ɓanndu mbaatataa, yiite boo nge nyifataa sam. Ngam yiite lamminan koo moy fuu bana mannda. “Mannda wooɗi, ammaa to lammeeŋga maajam ittake, bana noy on lamminirta ɗam fahin? Sey on laato on marɓe mannda nder mooɗon. Njooɗode jam bee koo moy.” Yeesu ummi nokkuure man, dilli lesdi Yahudiya, nden o eeri maayo Urdun. Fahin yimɓe mooɓti haa maako. O ekkitini ɓe bana ko woowa. Farisa'en woɗɓe ngari haa maako ngam jarribaago mo. Ɓe ƴami mo: “Tawreeta duŋanake gorko seera debbo mum na?” Yeesu jaabori ɓe bee ƴamol ngol: “Ɗume Muusa umri on?” Ɓe njaabi: “Muusa duŋani gorko winnda ɗereewol ceergal, nden o seera debbo maako.” Yeesu wi'i ɓe: “Ngam caatal ko'e mooɗon Muusa winndani on umroore nde'e. Ammaa haa fuɗɗam, Allah tagi gorko e debbo. Ngam maajum gorko accan baaba muuɗum e daada muuɗum, ɗakkotiran bee debbo muuɗum. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe laatoto ɓanndu wooru. Bana non ɓe laatataako yimɓe ɗiɗo ɓaawoɗon, ammaa ɓanndu wooru. Ngam maajum taa neɗɗo fiista ko Allah haɓɓi.” Nde ɓe nasti saare, pukara'en maako ƴamti mo haala man. Yeesu faamtini ɓe, wi'i: “Koo moy seeri debbo muuɗum, te'i debbo feere, o waɗi njeenu dow debbo arano. Non boo to debbo acci gorko muuɗum, te'ri bee gorko feere, o waɗi njeenu.” Yimɓe ngaddi ɓikkoy pamaroy haa Yeesu ngam o meema koy. Ammaa pukara'en caatani yimɓe ɓe. Nde Yeesu yi'i ɗum, o ɓerni, o wi'i pukara'en maako: “Acce ɓikkoy pamaroy ngara haa am. Taa kaɗe koy, ngam laamu Allah woodani irin maakoy. Mi ɗon wi'a on, mo jaɓaay laamu Allah bana ɓiŋngel pamarel, fakat o nastataa ngu sam.” Nden o huufi ɓikkoy go, o wallini juuɗe maako dow maakoy, o barkiɗini koy. Nde Yeesu ɗon yaha dow laawol, goɗɗo doggoy wari, tuggi koppi yeeso maako, ƴami mo: “Moodibbo booɗɗo, ɗume mi waɗata haa mi heɓa ngeendam nduumiiɗam?” Yeesu wi'i mo: “Ngam ɗume a wi'ata yam mi booɗɗo? Sey Allah gooto tan woni booɗɗo. A anndi umrooje: Taa mbar-hoore, taa waɗ njeenu, taa wujju, taa seeda fewre, taa waɗ rikici, teddin baaba ma e daada ma.” Goɗɗo oo wi'i: “Moodibbo, mi ɗowtani umrooje ɗe'e fuu diga mi derkeejo tawon.” Yeesu suti mo bee yiide, wi'i mo: “Luttani ma huunde woore: Yah soorru ko a mari fuu, hokku talaka'en ceede man, nden a heɓoyan ndesaari haa asama, ɓaawoɗon, war tokkam.” Ammaa nde goɗɗo oo nani bolle ɗe'e, yeeso maako nyiɓɓi, ɓernde maako metti, o dilli, ngam o diskuɗo masin. Yeesu laari pukara'en muuɗum, o wi'i ɓe: “Ɗum saɗani riskuɓe nastugo laamu Allah.” Bolle ɗe'e kayɗini pukara'en masin. Ammaa Yeesu wi'i ɓe fahin: “Ɓikkoy am, nastugo laamu Allah saɗi masin! Ngeelooba saalo nder wurdere baatal ɓuri hoyugo dow diskuɗo nasta laamu Allah.” Pukara'en ɓesdi hayɗingo masin, ɓe ƴamƴamtiri, ɓe mbi'i: “To non kam, moy waawata hisugo?” Yeesu suti ɓe, wi'i: “Haa yimɓe, ɗum waɗataako, ammaa haa Allah ɗum waɗoto, ngam haa Allah, koo ɗume fuu waɗoto.” Nden Piyer wi'i mo: “Ndaa minin min acci kuuje fuu, min tokki ma.” Yeesu wi'i mo: “Gooŋga. Min boo mi ɗon wi'a on: Koo moy acci saare malla deerɗiraaɓe malla daada malla baaba malla ɓikkoy malla gese muuɗum ngam daliila am e ngam Linjiila, o heɓtan ɗum cowi teemerre nder ngeendam maako jonta: Calaaje e deerɗiraaɓe worɓe e rewɓe e daadiraaɓe e ɓikkoy e gese e bee toonyaaŋgeeji boo. Nder zamanuuru waranndu boo o heɓan ngeendam nduumiiɗam. Ɗuuɗɓe aartuɓe laatoto sakkitiiɓe, ɗuuɗɓe sakkitiiɓe boo laatoto aartuɓe.” Ɓe ɗon dow laawol yahugo Urusaliima. Yeesu ɗon ardi pukara'en muuɗum, ɓe kayɗini, yimɓe tokkiiɓe ɓaawo maɓɓe ɗon kula boo. Fahin Yeesu ewni pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo feere maɓɓe, o anndini ɓe ko tammi waɗugo mo. O wi'i ɓe: “Nane, en ɗon njaha Urusaliima, ton ɓe ndokkan Ɓii-neɗɗo haa juuɗe mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta. Ɓe kiitoto mo kiita maayde, nden ɓe ndokka mo haa juuɗe heefeerɓe. Kamɓe boo ɓe njancan mo, ɓe tuutan mo tuuɗe, ɓe ɓoccan mo, ɓe mbaran mo. Ammaa ɓaawo nyalɗe tati o ummititto diga maayde.” Nden Yaakuba e Yuhanna ɓiɓɓe Zebede ɓaditi Yeesu, ɓe mbi'i mo: “Moodibbo, min ngiɗi a waɗana min ko min ƴamata ma.” Yeesu ƴami ɓe: “Ɗume on ngiɗi mi waɗana on?” Ɓe njaabi mo: “To a jooɗake dow leeso laamu ma nder tedduŋgal ma, nden kam min ngiɗi a jo'ina min gooto haa nyaamo ma e gooto haa nano ma.” Ammaa Yeesu wi'i ɓe: “On anndaa ko torotooɗon. On mbaawan yarugo jardugel bone ngel mi yarata na malla jaɓugo baptisma bone ɗe mi jaɓata na?” Ɓe njaabi mo: “Min mbaawan.” Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga, on njaran jardugel bone bana am, on njaɓan boo baptisma ka mi jaɓata. Ammaa ko laarani jooɗaago haa nyaamo malla haa nano am, naa min hokkata ɗum, ɗum ɗon ngam yimɓe ɓe Allah taaskani.” Nde pukara'en sappo luttuɓe nani haala man, ɓe ɓernani Yaakuba e Yuhanna. Nden Yeesu ewni ɓe fuu, wi'i ɓe: “On anndi, yimɓe ɓe on ndaarata bana ardiiɓe ummaatooje, ɓe ɗon ndoola yimɓe maɓɓe, mawɓe boo ɗon kolla ɓe baawɗe. Ammaa taa ɗum wona non caka mooɗon. To gooto mooɗon yiɗi laataago mawɗo, sey o laato jaggiiɗo mooɗon. Mo yiɗi ardaago caka mooɗon, sey o wona maccuɗo yimɓe fuu. Ngam Ɓii-neɗɗo boo waraay ngam yimɓe kuuwana mo, ammaa ngam o huuwana yimɓe, o hokka yoŋki maako ngam soottugo ɗuuɗɓe.” Ɓe njotti Yeriko. Nde Yeesu wurti wuro maajum bee pukara'en muuɗum e mooɓre ɗuuɗnde, bumɗo bi'eteeɗo Bartime ɓii Time ɗonno jooɗi sera laawol, o ɗonno rooko. Nde o nani Yeesu Nasaratuujo ɗon saalo, o fuɗɗi hoolugo: “Yeesu ɓii Daawuda, enɗam!” Ɗuuɗɓe telɓani mo, mbi'i mo o jeeɗo, ammaa o ɓurti hoolugo: “Ɓii Daawuda, enɗam!” Yeesu dari, wi'i: “Ewne mo.” Ɓe ewni bumɗo go, ɓe mbi'i mo: “Tiɗɗin ɓernde ma, umma, o ɗon ewne.” Nden o wudini alkibbaare maako, o ummi, o wari haa Yeesu. Yeesu ƴami mo: “Ɗume ngiɗɗa mi waɗane?” Bumɗo jaabi: “Moodibbo, wumtinam haa mi yi'a fahin.” Yeesu wi'i mo: “Yah, nuɗɗinki ma hisni ma.” Law o wumti o ɗon yi'a, nden o tokki Yeesu. Nde ɓe ɓaditi Urusaliima, gal wakeere gure Baytifaaji e Baytaniya, kommbi Hooseere Jaytunje, Yeesu neli pukara'en muuɗum ɗiɗo, o wi'i ɓe: “Njehe wuro wonŋgo yeeso mooɗon. To on nasti ngo, on tawan wamnde molde haɓɓaande nde goɗɗo meeɗaay wa'aago. Piiste nde, ngadde. To goɗɗo ƴami on: Koni piistoton nde? Njaabe mo: Jawmiraawo woodi haaje maare, o lornan nde law.” Nden ɓe ndilli, ɓe tawi molde haa laawol, nde ɗon haɓɓi haa yolnde goɗɗo, ɓe piisti nde. Woɗɓe dariiɓe ton ƴami ɓe: “Ɗume mbaɗoton ɗo? Ngam ɗume piistoton molde nde?” Ɓe njaabi bana Yeesu wi'no ɓe, nden yimɓe man acci ɓe. Ɓe ngaddani Yeesu molde, ɓe ndaɗɗi limce maɓɓe dow maare, Yeesu wa'i nde. Yimɓe ɗuuɗɓe mbe'iti limce muuɗum'en dow laawol, woɗɓe itti haakooji haa gese, caɓɓi ɗi dow laawol. Yimɓe ardiiɓe Yeesu e tokkiiɓe ɓaawo fuu kooli, mbi'i: “ Hosanna, barka laatano garanɗo bee innde Jawmiraawo. Allah barkiɗina laamu ngaranŋgu, ngu baaba meeɗen Daawuda! Hosanna, tedduŋgal laatano Allah haa asama!” Yeesu nasti Urusaliima. O nasti haykaliiru boo, o timmini laarugo ko woni nder maaru fuu, nde hiiri, o dilli Baytaniya bee pukara'en maako sappo e ɗiɗo. Jaŋngo maajum nde ɓe ngurti Baytaniya, Yeesu maati dolo. O eewi ibbi bee haakooji ɗuuɗɗi, o yehi ngam o laara teema ibbe ɗon haa maaki. Ammaa nde o yehi les maaki, o tawi sey haakooji tan, ngam naa ɗum saa'i ibbe. Nden Yeesu wi'i ibbi: “Taa goɗɗo meeta nyaamugo ibbe haa maaɗa!” Pukara'en maako nani. Nde ɓe njotti Urusaliima, Yeesu nasti haykaliiru. O fuɗɗi faartugo soorrooɓe e soodooɓe nder haykaliiru. O hippi taabe sannjooɓe ceede e koromje soorrooɓe pooli. O accaay koo gooto saalo nder haykaliiru bee doŋngal. Nden o ekkitini yimɓe, o wi'i: “Ndaa ko winnda nder Deftere Seniinde: Suudu am wi'ete suudu waɗugo do'a ngam ummaatooje fuu. Ammaa onon on ngartiri ndu lowol fasooɓe.” Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta nani haala man, ɓe puɗɗi tefugo dabare mbarugo Yeesu, ammaa ɓe ɗon kula mo ngam mooɓre fuu hayɗini ekkitinol maako. Nde hiiri, Yeesu e pukara'en muuɗum ngurti berniwol. Jaŋngo man fajiri, nde ɓe ɗon caalo, ɓe ngi'i ibbi go, ki yoori bee ɗaɗi maaki fuu. Piyer siftori, wi'i Yeesu: “Moodibbo, ndaa ibbi ki a naali go. Ki yoori.” Nden Yeesu jaabi pukara'en muuɗum: “Nuɗɗine Allah. Gooŋga mi ɗon wi'a on, to goɗɗo wi'i hooseere nde'e: Sootta diga ɗo, yolla nder mbeela, to o sekaay nder ɓernde maako sam, ammaa o nuɗɗini ko o wi'i laato, ɗum laatanto mo fakat.” Ngam maajum mi ɗon wi'a on: Nde on toroto huunde fuu, nuɗɗine on keɓi nde e on keɓan nde. Yaake on ndarake ngam waɗugo do'a, to woodi huunde hakkunde mooɗon bee goɗɗo, njaafe mo, ngam haa Baabiraawo mooɗon gonɗo haa asama boo yaafano on aybeeji mooɗon. [Ammaa to on njaafaaki woɗɓe, nden kam Baabiraawo mooɗon gonɗo haa asama boo yaafantaako on aybeeji mooɗon.] Ɓe lorti haa Urusaliima. Yaake Yeesu ɗon waanca nder haykaliiru, mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta e ndotti'en dawrooɓe ngari haa maako. Ɓe ƴami mo: “Bee duŋayeere moy a waarata kuuje ɗe'e? Moy duŋani ma waɗugo bana nii?” Yeesu jaabi ɓe: “Min boo mi ƴaman on huunde woore. To on njaabake yam, nden kam min boo mi jaaboto on bee duŋayeere moy kuuwranmi kuuje ɗe'e. Moy duŋani Yuhanna waɗango yimɓe baptisma? Allah naa malla yimɓe? Njaabe.” Nden ɓe carwootiri, ɓe mbi'i: “To en njaabake: Allah, o ƴaman en: Koni on nuɗɗinaay mo? Haa en njaabo ɗum yimɓe…” ndaa ɓe ɗon kula ummaatoore ngam yimɓe fuu ndaari Yuhanna o annabiijo fakat. Nden ɓe njaabi Yeesu: “Min anndaa.” Yeesu wi'i: “Min boo mi wi'ataa on bee duŋayeere moy mbaɗanmi kuuje ɗe'e.” Nden Yeesu fuɗɗi wolwango ɓe bee balndi. O wi'i: “Goɗɗo jubi ngesa inabooje, o howi ka, o waɗi ɓiɗɗirde inaboojam, o mahi suudu towndu ngam aynoowo ngesa. Nden o halfini ka remooɓe, o dilli jahaaŋgal. Nde saa'i teɓugo inabooje waɗi, o neli jaggiiɗo maako haa remooɓe go ngam o jaɓana mo geɗal maako haa inabooje. Ammaa ɓe naŋngi jaggiiɗo oo, ɓe piyi mo, ɓe ndiiwi mo juŋngo sooko. Nden jawmu ngesa neli jaggiiɗo muuɗum feere. Kaŋko boo remooɓe naawni mo haa hoore, ɓe toski mo. Jawmu ngesa neli jaggiiɗo muuɗum feere fahin, ammaa ɓe mbari mo. Bana non ɓe mbaɗi ɗuuɗɓe, ɓe piyi woɗɓe, ɓe mbari woɗɓe boo. Luttani jawmu ngesa ɓiɗɗo gooto tan, giɗaaɗo maako. Haa ragare man o neli mo haa remooɓe go, o numi: Ɓe teddinan ɓiyam kam. Ammaa remooɓe ɓe'e carwootiri, ɓe mbi'i: Ndaa kaŋko tammi ronugo. Sey en mbara mo, nden en marta ndonŋgu maako. Nden ɓe naŋngi ɓiɗɗo go, ɓe mbari mo, ɓe ngudini mo yaasi ngesa.” Nden Yeesu tokki wi'ugo: “Ɗume jawmu ngesa waɗata? O waran, o halkan remooɓe go, o hokkan ngesa inabooje haa woɗɓe. Walaa seko on njaŋngi aaya ka'a: Hayre nde mahooɓe ngudini, laati hayre talkumoore ɓurnde saman. Jawmiraawo waɗi ɗum, ɗum kaayeefi haa gite meeɗen.” Mawɓe Yahuudu'en ɗaɓɓi naŋngugo Yeesu, ngam ɓe anndi o wolwi balndol ngol dow maɓɓe. Ammaa ɓe kuli mooɓre, ngam maajum ɓe acci mo, ɓe ndilli. Ɓe neli Farisa'en woɗɓe e yimɓe Hirudus haa Yeesu ngam naŋngugo mo nder ƴamol tuufnorgol. Ɓe ngari, ɓe mbi'i mo: “Moodibbo, min anndi walaa ko yaali ma bee goɗɗo, ngam a senndindirtaa yimɓe, ammaa a ɗon anndina laawol Allah bee gooŋga. Yeccu min, ɗum kaanduɗum hokkugo laamiiɗo Roma jomorgol na? Min ndokka na malla min calo hokkugo?” Nde Yeesu anndi naafikaare maɓɓe, o jaabi ɓe: “Koni on tuufani yam tuuforgol? Ngaddaneeɗam suleyre haa mi yi'a.” Ɓe ngaddani mo. Yeesu ƴami ɓe: “Suura moy e innde moy dow maare?” Ɓe njaabi mo: “Kaysara, laamiiɗo Roma jeyi.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Njoɓe Kaysara, ko haanani mo, ndokke Allah boo ko haanani mo.” Jaawaabu maako hayɗini ɓe masin. Saduki'en wi'anɓe maayɓe ummitittaako ngari haa Yeesu. Ɓe ƴami mo ƴamol ngo'ol: “Moodibbo, Muusa winndani en umroore nde'e: To goɗɗo maayi, acci debbo mo walaano ɓiŋngel, sey deerɗiiko te'a mo ngam haa ɓe keɓana maayɗo danygol. Woodino deerɗiraaɓe njoweeɗiɗo. Arano te'i debbo, maayi, accaay ɓikkoy. Ɗiɗaɓo te'i mo, maayi, kaŋko boo o accaay ɓikkoy, bana non boo tataɓo. Haa njoweeɗiɗo te'ɓe debbo oo fuu maayi, ɓe accaay ɓikkoy. Ɓaawo maɓɓe debbo boo maayi. Nyalaade ummitineeki, to maayɓe ummitake, debbo moy o laatanto caka maɓɓe kadi? Ngam ɓe njoweeɗiɗo fuu ɓe te'ino mo.” Yeesu jaabi ɓe: “On ɗon mboofa masin! Ngam on anndaa Defte Ceniiɗe, on anndaa boo baawɗe Allah. Ngam to maayɓe ummitake, walaa teegal fahin, ɓe laatoto bana malaa'ika'en haa asama. Ko laarani haala maayɓe e ummitineeki maɓɓe, on meeɗaay jaŋngugo ko winnda nder deftere Muusa dow haala wumre na? Ton Allah wi'i Muusa: Min woni Allah Ibrahiima e Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu na ! Allah o Allah yeeɗɓe, naa o Allah maayɓe. Ngam maajum on mboofi masin.” Gooto nder Moodiɓɓe tawreeta nani kujjootiral maɓɓe, o nani Yeesu jaabi Saduki'en booɗɗum, nden o ƴami mo: “Dow umrooje fuu, umroore ndeye ɓuri mawnugo?” Yeesu jaabi: “Ndaa umroore ɓurnde mawnugo: Onon Isra'iila'en, nane: Allah Jawmiraawo meeɗen, o gooto. Yiɗ Jawmiraawo, Allah maaɗa bee ɓernde ma fuu, bee yoŋki ma fuu, bee hakkiilo ma fuu e bee semmbe ma fuu. Ndaa umroore ɗiɗawre: Yiɗ keeddiɗɗiraawo maaɗa bana hoore maaɗa. Walaa umroore feere ɓuri ɗe'e. ” Nden moodibbo tawreeta wi'i Yeesu: “Booɗɗum moodibbo. Ko a wi'i, ɗum gooŋga: Jawmiraawo Allah o gooto, walaa Allah feere, sey kaŋko tan. Sey koo moy fuu yiɗa Allah bee ɓernde e hakkiilo e semmbe mum fuu, sey o yiɗa keeddiɗɗiiko boo bana no o yiɗirta hoore maako. Ɗum ɓuri dokke dabbaaji gulaaɗi e lii'aaɗi fuu.” Yeesu nani o jaabi booɗɗum bee hikma, nden o wi'i mo: “A daayaaki laamu Allah.” Ɓaawo maajum koo moy huli ƴamugo mo ƴamɗe goɗɗe. Nde Yeesu ɗon ekkitina nder haykaliiru, o waɗi ƴamol ngo'ol: “Noy moodiɓɓe mbi'rata Almasiihu woni ɓii Daawuda? Ngam Ruuhu Ceniiɗo ɗowi Daawuda, o wi'i bee hoore maako: Jawmiraawo wolwani jawmam: Jooɗa haa nyaamo am, haa to mi wallini konne'en maaɗa les kosɗe ma. Daawuda bee hoore muuɗum ewni mo Jawmiraawo, kadi noy Almasiihu laatori ɓii Daawuda?” Mooɓre ɗuuɗnde heɗiti haala Yeesu bee seyo. Ndaa ko o ɗon ekkitina koo moy: “Ndeente e moodiɓɓe tawreeta, yiɗɓe waancugo bee ngapaleeji juuɗɗi, ɓe ngiɗi yimɓe koofna ɓe haa luuɓe. Nder cuuɗi dewal Yahuudu'en, ɓe ngiɗi jooɗaago haa joole tedduɗe e to ɓe ewnake ɓe ngam nyaamdu boo ɓe ɗaɓɓitan joole camɗinaaɗe. Ɓe ɗon njaɓta marle rewɓe yurumɓe, ɓe ɗon njuutina do'aare ngam yimɓe ngi'a ɓe. Ɓe keɓan kiita naawka masin.” Nden Yeesu jooɗi baŋnge baatirɗum ceede nder haykaliiru. O hakkilani yimɓe waatanɓe ceede nder baatirɗum ceede man. Riskuɓe ɗuuɗɓe ndokki ceede ɗuuɗɗe. Debbo jurumɗo talakaajo boo wari, waati aniini ɗiɗi, waato ceede seɗɗa non. Yeesu ewni pukara'en muuɗum, wi'i ɓe: “Gooŋga mi ɗon wi'a on, debbo jurumɗo talakaajo oo waati nder baatirɗum ceede ko ɓuri yimɓe woɗɓe fuu. Ngam kamɓe ɓe ndokki seɗɗa diga ɗuuɗeeŋga jawdi maɓɓe, ammaa debbo oo, koo nde o laafuɗo, o hokki ko o mari ngam nguure maako fuu.” Nde Yeesu wurti haykaliiru, gooto haa pukara'en maako wi'i mo: “Moodibbo, laar no kaa'e e nyiɓle ɗe'e mbooɗiri!” Yeesu jaabi mo: “A ɗon yi'a nyiɓle mawɗe ɗe'e na? Fakat, hayre luttataa dow hayre, ɓe ngibbinan koo ɗume fuu.” Yeesu ɗon jooɗi dow Hooseere Jaytunje haa huucitirde haykaliiru. Piyer e Yaakuba e Yuhanna e Andire feere maɓɓe ƴami mo: “Yeccu min ndey kuuje ɗe'e laatoto e alaama kaye waŋginta saa'iire timmoode kuuje ɗe'e fuu?” Nden Yeesu fuɗɗi wi'ugo ɓe: “Kakkile, ngam taa goɗɗo majjina on. Ɗuuɗɓe ngaran bee innde am, ɓe mbi'an: Min woni Almasiihu, ɓe majjinan yimɓe ɗuuɗɓe. To on nani habaru konuuji ɓadiiɗi e daayiiɗi, taa kultore, doole ɗum laato, ammaa naa ɗum timmoode tawon. Ummaatoore haɓan bee ummaatoore woɗnde, laamu ummanto laamu feere. Dimmbanɗe lesdi mbaɗan haa nokkuuje feere feere, non boo weelo. Ɗum laatoto bana fuɗɗam luuwe danyugo. Ammaa onon, kakkilane ko'e mooɗon, ngam ɓe naŋngan on, ɓe njahran on yeeso hiitooɓe. Ɓe piyan on nder cuuɗi dewal Yahuudu'en. On ndaroto yeeso mawɓe e laamiiɓe ngam daliila am, haa on mbaɗa seedamku mooɗon yeeso maɓɓe. Sey ummaatooje fuu nana waazu Linjiila tawon. To ɓe naŋngi on, ɓe njahri on yeeso hiitooɓe, taa cuklane ko mbi'oton. Ammaa to wakkati man wari, mbolwe bolle ɗe on keɓata. Kanje ɗe iwataa haa mooɗon, ammaa haa Ruuhu Ceniiɗo. Yimɓe ndokkan deerɗiraaɓe maɓɓe ngam mbareego, baabiraaɓe mbaɗan ɓikkoy maɓɓe bana non, ɓikkoy ummanto saaro'en maɓɓe e koy mbaran ɓe. Koo moy fuu wanyan on daliila innde am. Ammaa mo munyi haa timmoode, o hisan.” Yeesu wi'i boo: “On ngi'an ko wi'ete nyidduɗum nattinoojum ɗon dari haa pellel ngel haanaay ɗum daro. Mo jaŋngi ɗum, sey faama booɗɗum! Nden kam sey wonɓe lesdi Yahudiya ndogga haa kooseeje. Mo ɗon dow soorowol, taa jippo ngam hoocugo koo ɗume nder maagol. Mo ɗon haa ngesa, taa hoota saare ngam hoo'ugo limce mum. Kayto! Bone laatanto reedu'en e musininanɓe nder nyalɗe man! Tore Allah ngam taa ɗum laato saa'i duumol. Ngam nder nyalɗe maajum ɓillaare naawnde waɗan, bana maare meeɗaay waɗeego diga fuɗɗoode duniyaaru haa wargo hannde, nde meetataa waɗugo boo. To Allah ustaayno limgal nyalɗe man, walaa koo gooto hisanno. Ammaa o usti ɗe ngam daliila yimɓe maako ɓe o suɓi. Wakkati man, to goɗɗo wi'i on: Ndaa Almasiihu haa ɗo malla: Ndaa mo haa to, taa njaɓe. Ngam fewooɓe wi'anɓe ɓe almasiihu'en malla ɓe annabi'en mbaŋgan, ɓe mbaɗan alaamaaji e kaayeefiiji ngam ɓe majjina koo suɓaaɓe boo, to ɗum heɓoto. Onon, kakkile! Mi yecci on ɗum fuu diga aran.” Nder nyalɗe ɓaawo ɓillaare nde'e, naaŋge nyiɓɓan, lewru accan yaynugo, koode asama njanan, baawɗeeji asama boo ndimmboto. Nden Ɓii-neɗɗo waŋgan gite yimɓe, o waran nder duule bee tedduŋgal e baawɗe mawɗe. O nelan malaa'ika'en haa alkibilaaji nayi ngam mooɓtugo suɓaaɓe maako diga keerol duniyaaru ngo'ol haa ngola. Paame ko ibbi anndinta on: To lice maaki kesɗiti, haakooji maaki boo mbiliti, on anndi duumol ɓadake. Bana non onon boo, to on ngi'i kuuje ɗe'e ɗon laato, annde o ɓadake wargo. Gooŋga mbi'anmi on: Kuuje ɗe'e fuu laatoto hiddeko yimɓe zamanuuru ndu'u fuu maayda. Asama e lesdi njinnan, ammaa bolle am njinnataa sam. “Ammaa walaa mo anndi nyalaade maajum koo saa'a maajum, malaa'ika'en anndaa, koo Ɓiɗɗo boo anndaa, sey Baabiraawo tan anndi. Kakkile! Ayne! Ngam on anndaa ndey saa'i maajum laatoto. Ɗum laatoto bana to goɗɗo dilli jahaaŋgal, acci saare mum, halfitini huuwooɓe muuɗum gooto gooto fuu kuugal muuɗum, umri aynoowo saare o ayna. Ngam maajum ayne, nde nii on anndaa ndey jawmu saare wartata, kiikiiɗe malla caka jemma malla boo baɓɓol, koo fajiri. To o warti bee juhuki, taa o tawta on ɗon ɗaani. Ko mi wi'i on, mi ɗon wi'a ɗum yimɓe fuu: Ayne!” Lutti nyalɗe ɗiɗi haa juulde Paska e tamseeje ɗe ufnaaka waɗe. Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta ɗaɓɓi no ɓe ƴoyra Yeesu, ɓe naŋnga mo, ɓe mbara mo. Ɓe mbi'i: “Taa en mbaɗa ɗum wakkati juulde, ngam taa ɗum ummina fitina caka ummaatoore.” Yeesu ɗon haa Baytaniya nder saare Simon kuturuujo. Saa'i o ɗon nyaama, debbo feere wari, o ɗon jogi faandu saɗndu heewndu uurdi mbi'eteendi nardi, ndi laaɓndi e caɗndi masin. O fusi hunnduko faandu man, o rufi uurdi go dow hoore Yeesu. Woɗɓe caka yimɓe ton ɓerni, ɓe mbi'mbi'tiri: “Koni o majjini nebbam ɗa'am meere? To o soorrino ɗam ko ɓuri suleyje cardi teemeɗɗe tati, o hokkuno ceede man haa talaka'en, ɓuranno nafugo.” Ɓe peli mo bee caatal. Ammaa Yeesu wi'i ɓe: “Acce mo! Koni on pitinta mo? O huuwani yam kuugal booɗŋgal. Talaka'en ɗon ngondi bee mooɗon foroy, on mbaawan waɗango ɓe ko wooɗi koo ndey on ngiɗi fuu. Ammaa min mi wondataa bee mooɗon foroy. Kaŋko o waɗi ko o waawi. Diga saa'i siwaa o rufi nebbam dow ɓanndu am ngam uweego. Gooŋga mi ɗon wi'a on: Koo toy nder duniyaaru haa nuɗɗinɓe yam ngaazinta Linjiila fuu, ɓe ngeccan boo ko debbo oo waɗi e ɓe ciftoran mo.” Nden Yahuuda Iskariyot, gooto nder pukara'en sappo e ɗiɗo, dilli haa mawɓe liman'en ngam o hokka Yeesu haa juuɗe maɓɓe. Nde ɓe nani haala maako, ɓe ceyi. Ɓe iinani mo ceede. Nden Yahuuda ɗaɓɓiti wakkatiire ɓurnde fottugo ngam o hokka Yeesu haa juuɗe maɓɓe. Nyalaade arannde haa juulde tamseeje ɗe ufnaaka, nde ɓe kirsata jawgel Paska, pukara'en ƴami Yeesu: “Toy a yiɗi min njaha, min taaskitina kiirtaari Paska ngam maaɗa?” Nden Yeesu neli pukara'en muuɗum ɗiɗo, wi'i ɓe: “Naste nder berniwol, on pottan bee goɗɗo doondiiɗo mbulku ndiyam, tokke mo. Haa saare nde o nastata, mbi'e jawmu saare man: Moodibbo wi'i: Toy suudu haa mi nyaama kiirtaari Paska bee pukara'en am? O hollan on suudu mawndu, dowru, mo'itinaandu, taaskitinaandu, on taaskitina kuuje fuu ngam meeɗen ton.” Pukara'en go ndilli, nasti berniwol, ɓe tawi koo ɗume fuu bana o wi'i ɓe, ɓe taaskitini kiirtaari Paska. Nde kiikiiɗe waɗi, Yeesu wardi bee pukara'en muuɗum sappo e ɗiɗo. Saa'i ɓe njooɗi ɓe ɗon nyaama, Yeesu wi'i: “Gooŋga mbi'anmi on, gooto mooɗon mo ɗon nyaamda bee am, zammboto yam.” Ɗum naawi ɓerɗe pukara'en, koo moy maɓɓe fuɗɗi ƴamugo mo: “Naa ɗum min sika?” Yeesu jaabi ɓe: “Ɗum gooto haa sappo e ɗiɗo mooɗon, mo ɗon suuwa loŋngere mum bee am nder le'al. Gooŋga Ɓii-neɗɗo maayan bana ko winnda dow maako. Ammaa bone laatanto goɗɗo mo zammboto Ɓii-neɗɗo. To o danyaakano, ɓurananno mo.” Nde ɓe ɗon nyaama, Yeesu hoo'i tamseere, waɗi yettoore, yewi tamseere man, hokki ɓe, wi'i: “Koo'e, ɗum ɓanndu am.” Ɓaawo maajum o hoo'i jardugel, o yetti Allah, o hokki ɓe, ɓe fuu ɓe njari nder maagel. O wi'i ɓe: “Ɗum ƴiiƴam am ndufaaɗam ngam ɗuuɗɓe, bee maajam Allah tabitiniri alkawal muuɗum. Gooŋga mi ɗon wi'a on: Mi meetataa yarugo inaboojam ɗam haa nyalaade mi yarata kesam nder laamu Allah.” Nden ɓe ngimi gime maŋgtooje, ɓe ndilli haa Hooseere Jaytunje. Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “On fuu on accatam on ndoggan, bana ko winnda nder Deftere: Mi mbaran gaynaako, baali caŋkititto. Ammaa to mi ummitake, mi aartan on yahugo lesdi Galiili.” Piyer wi'i mo: “Koo to yimɓe fuu acci ma, min kam mi accataa ma.” Nden Yeesu wi'i mo: “Gooŋga mbi'anmaami: Jemmaare nde'e, hiddeko asgumri u'a nde ɗiɗi, an a wi'an nde tati a anndaa yam.” Ammaa Piyer tabitini ko o wi'i bee sawtu: “Mi meeɗataa wi'go mi anndaa ma, koo to doole mi maayda bee maaɗa.” Pukara'en luttuɓe fuu njaabi bana non. Nde ɓe njotti nokkuure wi'eteende Gecemane, Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Njooɗe haa ɗo, haa mi waɗoya do'a.” Nden o yahdi bee Piyer e Yaakuba e Yuhanna. Kulol e saklere ukkani mo. O wi'i ɓe: “Torra ɓernde am yiɗi mbarugo yam. Tokke jooɗaago haa ɗo, ayne.” O yehi yeeso seɗɗa, o do'i haa lesdi, o tori haa saa'iire torra nde'e saalo acca mo, to heɓoto. O wi'i: “Yaa Baabiraawo am, an a waawi waɗugo koo ɗume fuu. Ittanam jardugel torra nge'el. Ammaa waɗ ko ngiɗɗa, naa ko ngiɗmi.” Nden o lori, o tawti pukara'en tato go, ɓe ɗon ɗaani. O wi'i Piyer: “Simon, a ɗon ɗaani na? A waawaay aynugo koo saa'a ngoota na? Ayne, tore Allah ngam taa on nasta jarribeeki. Ko ruuhu neɗɗo yiɗi, ɓanndu muuɗum waawataa waɗugo ɗum, ngam ndu tampundu.” Fahin o yehi, o waɗi do'a bana o waɗno naane. Nde o lorti, o tawti ɓe ɓe ɗon ɗaani fahin, ngam gite maɓɓe teddi. Ɓe anndaa ko ɓe njaaboto mo. Nde o wari haa maɓɓe tataɓre, o wi'i ɓe: “On ɗon ɗaani haa jonta na? On ɗon ciwto na? He'i kadi, saa'i waɗi! Jonta ɓe ndokkan Ɓii-neɗɗo haa juuɗe hakke'en. Umme, ndillen! Ndaa zammbotooɗo yam ɓaditake.” Diga Yeesu timminaay wolwugo tawon, Yahuuda, gooto nder pukara'en maako sappo e ɗiɗo go wari. Mooɓre ɗuuɗnde wardi bee maako bee kaafaaje e cabbi, mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta e ndotti'en dawrooɓe neli ɓe. Yahuuda zammbotooɗo Yeesu hokkuno ɓe alaama, wi'i: “Mo mi hebbata, ɗum kaŋko. Naŋnge mo, ndillire mo, ayne mo booɗɗum.” Nde o yotti, o ɓaditi Yeesu, o wi'i mo: “Moodibbo.” Nden o hebbi mo. Nden woɗɓe boo ukki dow Yeesu, naŋngi mo. Ammaa gooto haa dariiɓe ton losi kaafahi muuɗum, fe'i maccuɗo hooreejo liman'en, ta'i mo nofru. Yeesu wi'i ɓe: “Koni on ngari bee kaafaaje e cabbi ngam naŋngugo yam bana mi pasoowo? Nyalɗe fuu mi ɗonno wondi bee mooɗon nder haykaliiru, mi ɗon ekkitina on, on naŋngaay yam. Ammaa ɗum waɗi ngam gooŋɗingo ko winnda nder Deftere Seniinde.” Nden pukara'en fuu ndoggi acci mo. Suka feere tokki Yeesu, o ɗon wakki suddaare tan dow ɓanndu maako. Ɓe naŋngi mo, ammaa o teeti, o wudini suddaare, o doggi o temmbo, o daɗi. Ɓe njahri Yeesu haa hooreejo liman'en. Mawɓe liman'en e ndotti'en e moodiɓɓe tawreeta fuu ɗon mooɓti ton. Piyer tokki daayiiɗum, o nasti saare hooreejo liman'en. O jooɗodi bee aynooɓe, o ɗon aytino yiite. Mawɓe liman'en e hiitooɓe nder dawriinde fuu ɗaɓɓi wullaandu dow Yeesu haa ɓe ndo'a mo kiita maayde, ammaa ɓe keɓaay. Seedooɓe ɗuuɗɓe ceedi pewe dow maako, ammaa bolle maɓɓe luutindiri. Nden woɗɓe maɓɓe ummi ceedi fewre nde'e dow maako, ɓe mbi'i: “Min nani bee noppi amin o wi'i: Mi yibbinan haykaliiru ndu yimɓe mahi e mi mahitan ndu nder nyalɗe tati, naa bee juuɗe yimɓe.” Ammaa kamɓe boo, seedamkuuji maɓɓe njahdaay. Hooreejo liman'en ummi, dari caka yimɓe, ƴami Yeesu: “A jaabataako koo ɗume dow gullaali wulliiɓe ɓe'e na?” Ammaa Yeesu jeeɗi, jaabaaki sam. Fahin hooreejo liman'en ƴami mo: “An a Almasiihu, Ɓiɗɗo Allah tedduɗo na?” Yeesu wi'i: “Ooho, min woni kaŋko, onon boo on ngi'an Ɓii-neɗɗo ɗon jooɗi haa nyaamo Allah Baawɗo, o waran nder duule asama.” Hooreejo liman'en seeki limce mum, wi'i: “Walaa haaje en ɗaɓɓita seedooɓe feere. On nani kalluka maako dow Allah. Ɗume on mbi'ata dow maajum?” Ɓe fuu ɓe njaabi o aybuɗo, ɓe kiiti mo kiita mbareego. Woɗɓe maɓɓe tuuti tuuɗe dow Yeesu. Ɓe cuddi gite maako, ɓe lukki mo, nden ɓe mbi'i mo: “Annditu, moy waɗi ma ɗum?” Aynooɓe boo koo'i mo, maari mo. Nde Piyer ɗonno haa les, haa daldal saare tawon, gooto haa horɓe hooreejo liman'en wari. Nde o yi'i Piyer ɗon aytino yiite, o laari mo, o wi'i: “An boo a ɗonno wondi bee Yeesu Nasaratuujo.” Ammaa Piyer yeddi, wi'i: “Mi anndaa, mi faamaay ko a wi'i.” Nden o dilli haa zawleeru. Saa'i maajum asgumri u'i. Korɗo go yi'i mo, wi'i dariiɓe ton fahin: “Oo ɗo, o gooto maɓɓe.” Ammaa fahin Piyer yeddi. Ɓaawo maajum seɗɗa dariiɓe ton mbi'i Piyer: “Fakat a gooto maɓɓe, ngam an boo a goɗɗo Galiili.” Piyer fuɗɗi hunaago: “Allah hiito yam to mi fewi! Mi anndaa gorko mo on mbolwanta ɗo.” Saa'i maajum asgumri u'i ɗiɗawre. Piyer siftori wolde nde Yeesu wi'no mo: “Hiddeko asgumri u'a nde ɗiɗi, an a wi'an nde tati a anndaa yam.” Nden o wayliti o fuɗɗi woyugo. Fajiri cub, mawɓe liman'en kawti bee ndotti'en e moodiɓɓe tawreeta e hiitooɓe nder dawriinde fuu, ɓe carwootiri. Ɓe kaɓɓi Yeesu, ɓe njahri mo, ɓe ndokki mo haa juuɗe Pilaatu. Kaŋko boo o ƴami mo: “An woni laamiiɗo Yahuudu'en na?” Yeesu jaabi mo: “Nonnon bana mbi'ɗa.” Mawɓe liman'en ngullori Yeesu kuuje ɗuuɗɗe. Nden Pilaatu ƴami mo fahin: “A jaabataako koo ɗume na? Laar no ɓe ngullori ma gullaali ɗuuɗɗi.” Ammaa Yeesu sali wolwugo, haa Pilaatu hayɗini. Nde juulde Paska waɗi fuu, Pilaatu woowi yoofango yimɓe kaɓɓaaɗo gooto mo ɓe ƴami. Wakkati maajum goɗɗo bi'eteeɗo Barabbas ɗon haa suudu fursina bee woɗɓe, ɓe mbaɗino fitina, ɓe mbarno goɗɗo nder fitina ka'a. Nden yimɓe mooɓre ndilli haa saare Pilaatu, ɓe mbi'i mo o waɗana ɓe ko o woowi waɗango ɓe. Pilaatu ƴami ɓe: “On ngiɗi mi yoofana on laamiiɗo Yahuudu'en na?” Ngam o anndi, mawɓe liman'en njahrani mo Yeesu ngam kaajal. Ammaa mawɓe liman'en tiɗɗini yimɓe ɓe mbi'a mo ndikka o yoofana ɓe Barabbas. Fahin Pilaatu wolwani yimɓe: “Mo on mbi'ata laamiiɗo Yahuudu'en, mi waɗa mo ɗume kadi?” Ɓe kooli fahin, ɓe mbi'i: “Ɓil mo haa leggal gaafaaŋgal!” Pilaatu ƴami: “Kadi halleende ndeye o waɗi?” Ammaa ɓe ɓesdi wookugo bee sawtu, ɓe mbi'i: “Ɓil mo haa leggal gaafaaŋgal!” Pilaatu yiɗi fottango mooɓre. Ngam maajum o yoofani ɓe Barabbas. Nden o umri sooje'en, ɓe ɓocci Yeesu, o hokki mo haa juuɗe maɓɓe ngam ɓe ɓila mo haa leggal gaafaaŋgal. Sooje'en njahri Yeesu haa daldal laamorde, ɓe mooɓti sooje'en wonɓe nder yeɓre woore fuu. Ɓe ɓorni mo mojaare woɗeere, ɓe mbaɗi meetaleewol gi'e, ɓe njo'ini ngol dow hoore maako. Nden ɓe koofni mo: “Allah woonane, an laamiiɗo Yahuudu'en.” Ɓe piyi mo bee sawru dow hoore, ɓe tuuti mo tuuɗe, ɓe tuggi koppi ɓe cujidani mo. Nde ɓe timmini jancugo mo, ɓe ɓorti mo mojaare woɗeere go, ɓe ɓorni mo limce maako. Nden ɓe njahri mo yaasi berniwol ngam ɓe ɓila mo dow leggal gaafaaŋgal. Haa laawol ɓe potti bee goɗɗo Sirene, bi'eteeɗo Simon, baaba Aleksandire e Rufus, o ɗon warta ngesa. Sooje'en ndooli mo roondaago leggal gaafaaŋgal Yeesu. Ɓe njahri Yeesu haa nokkuure nde ɓe mbi'ata Golgota bana wi'ugo: nokkuure Gumbal-hoore. Ton ɓe ngiɗi yarnugo mo inaboojam ɓennduɗam jillaaɗam bee ɗacce, ammaa Yeesu sali yarugo. Nden ɓe ɓili mo haa leggal gaafaaŋgal, ɓe cenndi limce maako bee waɗugo kur'u ngam ɓe keɓta ko koo moy maɓɓe hoo'ata. Ɗum ɗonno saa'a joweenayi fajiri, ɓe ɓili mo dow leggal gaafaaŋgal. Ɓe mbinndi daliila kiita maako dow alluha bana ni'i: “Laamiiɗo Yahuudu'en.” Ɓe ɓildi fasooɓe ɗiɗo bee Yeesu haa leɗɗe gaafaaɗe, gooto haa nyaamo maako, gooto boo haa nano maako. [Bana nii ko deftere wi'i gooŋɗiri, nde wi'i: “Ɓe limi mo nder huuwooɓe zunuuba.”] Saalotooɓe ton ndimmbini ko'e muuɗum'en, kuɗi mo, ɓe mbi'i: “Hey! A wi'no a yibbinan haykaliiru, a mahtoto ndu nder nyalɗe tati. Jippa leggal gaafaaŋgal kadi, hisnu hoore ma!” Bana non boo mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta njanci Yeesu, ɓe mbolwi hakkunde maɓɓe ɓe mbi'i: O hisni woɗɓe, ammaa o waawataa hisnugo hoore maako. Sey en ngi'a Almasiihu, laamiiɗo Isra'iila jippo leggal gaafaaŋgal jonta, ngam haa en nuɗɗina mo. Koo ɓildaaɓe bee maako go boo kallini mo. Caka naaŋge nyiɓre suddi lesdi fuu haa yotti saa'a tati asiri. Saa'a tati Yeesu hooli bee sawtu: “ Elohi, Elohi, lema sabaktani?” Bana wi'go: “Yaa Allah am, yaa Allah am, ngam ɗume a wudini yam?” Woɗɓe dariiɓe ton nani ɗum, ɓe mbi'i: “Ndaa o ɗon ewno Eliya.” Gooto maɓɓe yaawi suuwi sooso nder lammuɗam, taari ɗum dow loosol, nden o ɓaŋgti ɗum ngam yarnugo Yeesu, o wi'i: “Sey en ndeena e en ndaara to Eliya waran jippina mo diga leggal gaafaaŋgal.” Ammaa Yeesu hooli bee semmbe, o maayi. Wiirndallo nder haykaliiru seeki caka cak diga dow haa les. Nde ardiiɗo dow sooje'en Roma teemerre dariiɗo les leggal gaafaaŋgal yi'i no Yeesu maayri, o wi'i: “Fakat, goɗɗo oo o Ɓiɗɗo Allah.” Woodi boo rewɓe ton, ɓe ɗon ndaara diga daayiiɗum. Nder maɓɓe Mariyama mo wuro Magdala e Mariyama daada Yaakuba pamaro e Yoses e Salome. Ɓe tokkino Yeesu, ɓe njagganino mo nde o ɗonno haa Galiili. Woodi boo rewɓe feere ɗuuɗɓe, ɓe ngarduno bee Yeesu haa Urusaliima. Nde ɗum nyalaade taaskara, bana wi'go nyalaade nde aartata nyannde siwtorde, nde hiiri, Yusufu mo wuro Arimatiya wari. O mawɗo tedduɗo caka dawrooɓe. O ɗon reeni garki laamu Allah boo. Kaŋko o tiɗɗini ɓernde maako, o yehi haa Pilaatu, o tori mo ɓanndu Yeesu. Pilaatu hayɗini nanugo Yeesu maayi law bana nii. O ewni mawɗo sooje'en go, o ƴami mo: “Neeɓi o maayi na?” Ɓaawo mawɗo sooje'en Roma anndini mo habaru man, o duŋani Yusufu hoosugo ɓanndu Yeesu. Yusufu soodi kasa ɗigguka, o jippini ɓanndu Yeesu, o hasni ndu, o wallini ndu nder yenaande wasaande nder tapaare. Nden o talli hayre mawnde, o maɓɓi nastirde yenaande. Mariyama mo Magdala e Mariyama daada Yoses ndaari haa ɓe mballini ɓanndu Yeesu. Nde nyannde siwtorde saali, Mariyama mo Magdala e Mariyama daada Yaakuba e Salome coodi uurle ngam ɓe njaha, ɓe ndufa dow ɓanndu Yeesu. Alat, nyannde go'oore nder asaweere, ɓe ndawi cub yahugo yenaande, ɓe njotti ton saa'i puɗki naaŋge. Ɓe mbi'mbi'tiri hakkunde maɓɓe: “Moy sottinanta en hayre haa nastirde yenaande?” Ammaa nde ɓe ɓaŋgti gite, ɓe ngi'i hayre mawnde go sottinaama. Ɓe nasti nder yenaande. Ɓe ngi'i suka ɗon jooɗi ton haa wakeere nyaamre, o ɗon ɓorni toggoore raneere. Ɓe kultori. Ammaa o wi'i ɓe: “Taa kultore! On ɗon ɗaɓɓita Yeesu Nasaratuujo mo ɓe ɓilino haa leggal gaafaaŋgal. O walaaɗon haa ɗo, o ummitake. Ndaa haa ɓe mballinno mo. Jonta ndille, mbi'e pukara'en maako e Piyer kubaruwol ngo'ol: O aartan on yahugo Galiili, ton ngi'oton mo bana o wi'no on.” Rewɓe ngurti yenaande man, ɓe ndoggi, ɓe ndiwni ɓe kultori masin. Ɓe mbi'aay haala man koo moy, ngam ɓe kultori. Ɓaawo Yeesu ummiti diga maayde, nyannde Alat fajiri cub, o aarti waŋgango Mariyama mo Magdala mo o riiwi ruuhuuji coɓɗi joweeɗiɗi haa maako. O yehi, o anndini ɗum hawtiɗiraaɓe Yeesu. Kamɓe ɓe ɗonno mboya, ɓerɗe maɓɓe ta'ino. Ɓe nani Mariyama ɗon wi'a: “Yeesu o geeto, mi yi'i mo!” Ammaa ɓe nuɗɗinaay ko o wi'i. Ɓaawo maajum Yeesu waŋgani ɗiɗo maɓɓe bee jaati feere, nde ɓe ɗon njaha kawye. Ɓe lori, ɓe ngecci ɗum luttuɓe, ammaa kamɓe boo ɓe nuɗɗinaay ɗum. [ Ɓaawoɗon Yeesu waŋgani pukara'en sappo e go'o saa'i ɓe ɗon nyaama. O feli ɓe ngam sooynde nuɗɗinki maɓɓe. O feli ɓe boo ngam caatal ɓerɗe maɓɓe, ngam ɓe nuɗɗinaay bolle yi'ɓe mo ɓaawo o ummiti. Nden o wi'i ɓe: “Njehe koo toy nder duniyaaru, ngaazine koo moy Linjiila. Koo moy nuɗɗini, jaɓi baptisma, hisan. Mo nuɗɗinaay, Allah hiitoto mo. Nuɗɗinɓe mbaŋginan alaamaaji ɗi'i: Ɓe ndiiwan ginnaaji bee innde am, ɓe mbolwan bee ɗemɗe kese. To ɓe naŋngi boɗɗe bee juuɗe malla to ɓe njari njaram mbaroojam, ɗum naawnataa ɓe sam. Ɓe njowan juuɗe maɓɓe dow nyawɓe, ɓe njamɗitan.”] Ɓaawo nde Jawmiraawo timmini wolwango pukara'en muuɗum, o eeŋgti haa asama, o jooɗi haa nyaamo Allah. Pukara'en kam ndilli, ngaazini Linjiila koo toy fuu. Jawmiraawo boo huuwdi bee maɓɓe, gooŋɗini waazu maɓɓe bee alaamaaji go. Yaa Teyofilus tedduɗo: Yimɓe ɗuuɗɓe kaɓdi winndugo kubaruwol kuuje laatiiɗe caka meeɗen. Ɓe mbinndi ko min nani haa yi'ɓe kuuje ɗe'e bee gite muuɗum'en diga fuɗɗam, halfitinaaɓe kuugal anndingo kubaruwol man. Ngam maajum nde mi humpiti laaɓka kuuje ɗe'e fuu diga fuɗɗoode maaje, ɗum haandani yam haa mi winndane ɗum bee tokkindirki, yaa Teyofilus tedduɗo. Mi waɗi ɗum ngam haa a faama hoolɗinaare ekkitinolji ɗi keɓɗa. Nder zamanu Hirudus ɗonno laamani lesdi Yahudiya, woodino goɗɗo limanjo, mo innde muuɗum Zekariya, gonɗo nder yeɓre liman'en Abiya. Innde debbo maako Elizabet, mo danygol Haruna, hooreejo liman'en. Ɓe ɗiɗo fuu ɓe adili'en yeeso Allah, ɓe ɗon ɗowtano umrooje Jawmiraawo e farillaaji muuɗum fuu bee booɗɗum. Ammaa ɓe ngalaano ɓiŋngel, ngam Elizabet laatino dimaro e non boo ɓe ɗiɗo fuu ɓe naywi. Nyannde feere Zekariya ɗon huuwa kuugal limanku muuɗum yeeso Allah, ngam ɗum wakkati kuugal yeɓre maako. Liman'en mboowi senndugo kuuɗe hakkunde muuɗum'en bee waɗugo kur'u. Nyalaade man, Zekariya suɓaama, o heɓi nastugo nder haykaliiru ngam wulugo uurle yeeso Jawmiraawo. Saa'i o ɗon wula uurle, mooɓre ummaatoore fuu ɗon waɗa do'a haa yaasi. Ɗon nii, Zekariya yi'i malaa'ikaajo ɗon dari haa wakeere gulduɗum uurle nyaamre. Nde o yi'i mo, o hultori, o sakli. Ammaa malaa'ikaajo wi'i mo: “Taa hultor, Zekariya, ngam Allah nani do'aare maaɗa. Debbo maaɗa Elizabet danyante ɓiŋngel, a innda ngel Yuhanna. A seyoto masin, yimɓe ɗuuɗɓe ceyodoto bee maaɗa ngam danyeeki maagel. Ngam o laatoto mawɗo yeeso Jawmiraawo. O yarataa inaboojam malla nguykinoojam koo ɗame. O kebbinteeɗo bee Ruuhu Ceniiɗo diga nder reedu daada maako. O lornan Isra'iila'en ɗuuɗɓe haa Jawmiraawo Allah maɓɓe. O aartan Jawmiraawo wargo nder ruuhu e baawɗe ɗe annabi Eliya heɓno, ngam o lortina ɓerɗe baabiraaɓe haa ɓikkoy muuɗum'en, o wartira ɓerɗe tuurtooɓe haa hikma ka adili'en, o taaskitina ummaatoore ngam Jawmiraawo.” Ammaa Zekariya wi'i malaa'ikaajo: “Noy anndiranmi ɗum gooŋga? Ngam min mi naywi, debbo am boo duuɓi muuɗum ɗuuɗi.” Malaa'ikaajo jaabi mo: “Min mi Jibirilla, mi ɗon daro yeeso Allah ngam huuwango mo. Kaŋko neli yam mi wolwane, mi anndine kubaruwol belŋgol ngo'ol. Ammaa a nuɗɗinaay bolle am tammiiɗe gooŋɗugo to wakkati man waɗi. Ngam maajum a laatoto muukaajo, a waawataa wolwugo haa to kuuje ɗe'e laatake.” Saa'i man yimɓe ɗon ndeena Zekariya. Ɓe kayɗini ngam o neeɓi nder haykaliiru. Nde o wurti, o waawaay wolwango ɓe, ɓe paami o yi'i kaayeefi nder haykaliiru. O ɗonno waɗana ɓe alaamaaji bee juuɗe, ngam o waawaay wolwugo. Nde wakkati kuugal Zekariya nder haykaliiru timmi, o hooti saare maako. Nyalɗe seɗɗa ɓaawoɗon, debbo maako Elizabet reedi, o suuɗi baakin lebbi jowi. O wi'i: “Ndaa ko Jawmiraawo waɗani yam: O ittani yam semteende ndimaraaku am caka yimɓe fuu.” Nde Elizabet reedi, waɗi lebbi joweego, Allah neli malaa'ikaajo Jibirilla haa berniwol bi'eteeŋgol Nasaratu nder lesdi Galiili. O neli mo haa paanyo debbo, kaɓɓanaaɗo gorko bi'eteeɗo Yusufu, mo danygol Daawuda. Innde paanyo debbo boo Mariyama. Malaa'ikaajo wari haa maako, wi'i mo: “Seya, an keɓɗo mo'ere Allah! Jawmiraawo ɗon wondi bee maaɗa!” Bolle ɗe'e cakli Mariyama masin, o numi ko ɗum yiɗi wi'go. Malaa'ikaajo wi'i mo: “Taa hultor, Mariyama, ngam a heɓi mo'ere Allah. A tammi reedugo, a danyan ɓiɗɗo gorko, a inndan mo Yeesu. O laatoto mawɗo, ɓe ewnoto mo Ɓiɗɗo Allah Ɓaŋiiɗo. Jawmiraawo Allah hokkan mo laamu kaaka maako Daawuda. O laamanto ummaatoore Isra'iila haa foroy, laamu maako timmataa sam.” Mariyama wi'i malaa'ikaajo: “Noy ɗum laatorto, nde min mi anndaa gorko sam?” Malaa'ikaajo wi'i mo: “Ruuhu Ceniiɗo waran dow maaɗa, baawɗe Allah Ɓaŋiiɗo suddete bana ɗowdi. Ngam maajum ɓiɗɗo mo a tammi danyugo, laatoto Ceniiɗo e ɓe ewnoto mo Ɓiɗɗo Allah. Elizabet, banndiraawo maaɗa ɗon bee reedu, o danyan ɓiŋngel gorgel, koo nde o naywi, ɓe mbi'no mo o dimaro boo, ammaa jonta o ɗon bee reedu lebbi joweego. Ngam walaa ko saɗani Allah.” Mariyama wi'i: “Min mi korɗo Jawmiraawo, ɗum laatano yam bana mbi'ɗa.” Nden malaa'ikaajo dilli, acci mo. Nder balɗe man Mariyama ummi, dilli bee jaawal haa wuro woɗŋgo, nder kooseeje lesdi Yahudiya. O nasti saare Zekariya, o hoofni Elizabet. Saa'i Elizabet nani koofŋgol Mariyama, ɓiŋngel fuɗɗi dimmbaago nder reedu maako. Nden Elizabet heewi Ruuhu Ceniiɗo, wi'i bee sawtu: “A barkiɗinaaɗo caka rewɓe fuu, ɓiŋngel ngel a tammi danyugo boo barkiɗinaaŋgel! Min mi moye haa daada Jawmiraawo am wara haa am? Ngam ndaa, saa'i mi nani koofŋgol ma, ɓiŋngel dimmbi nder reedu am ngam seyo. Barka laatani ma ngam a nuɗɗini ko Jawmiraawo wi'i ma, ɗum laatoto.” Nden Mariyama wi'i: “Nafsu am ɗon maŋgta Jawmiraawo, ɓernde am ɗon heewi seyo ngam Allah am, kisnoowo yam! Ngam o yerdi laarugo korɗo maako leesɗo. Fakat, diga jonta yimɓe gide fuu mbi'an mi barkiɗinaaɗo, ngam Allah Baawɗo waɗani yam kuuje mawɗe! Innde maako woni Ceniiɗo, enɗam maako ɗon dow hulɓe mo diga yidere haa yidere. O huuwi kuuɗe mawɗe bee juŋngo maako semmbiɗŋgo, o saŋkiti mawnitiiɓe nder numooji muuɗum'en. O jippini semmbiɗɓe diga leese laamu muuɗum'en, o ɓaŋgti leesɓe. O haarni dolɓe bee kuuje booɗɗe, riskuɓe boo, o riiwi ɓe juuɗe meere. O walli Isra'iila, jagganiiɗo mo, o siftori enɗam maako, bana o wi'no kaakiraaɓe meeɗen, waato Ibrahiima e danygol muuɗum haa foroy.” Mariyama jooɗodi bee Elizabet ko dillani lebbi tati, nden o hooti saare maako. Nde saa'i Elizabet danyata yotti, o danyi ɓiɗɗo gorko. Heeddiɗɗiraaɓe maako e banndiraaɓe maako nani Jawmiraawo waɗani mo enɗam ɗuuɗɗam, ɓe ceyodi bee maako. Nde nyalaade joweetataɓre waɗi, ɓe ngari ngam juulnugo ɓiŋngel go, ɓe ngiɗno inndugo ngel Zekariya, bana innde baaba maagel. Ammaa daada maagel wi'i: “Aa'a, naa non, ngel inndete Yuhanna.” Ɓe mbi'i mo: “Walaa koo gooto nder banndiraaɓe ma mari innde nde'e.” Nden ɓe mbaɗani baaba maagel alaama bolle bee juuɗe, ngam haa ɓe ƴama mo innde ndeye o yiɗi inndugo ngel. Zekariya anndini ɓe, ɓe ndokka mo alluha. Nden o winndi: “Innde maagel Yuhanna.” Yimɓe fuu kayɗini. Saa'i man nden hunnduko Zekariya maɓɓiti, ɗemŋgal maako fiisti, o fuɗɗi wolwugo, o maŋgti Allah bee sawtu. Heeddiɗɗiraaɓe maako fuu kultori masin. Haa lesdi kooseeje Yahudiya fuu ɓe mbolwi haala kuuje ɗe'e. Nanɓe ɗum fuu tokki numugo: “Ɗume ɓiŋngel nge'el tammi laataago?” Ngam fakat, baawɗe Jawmiraawo ɗon ngondi bee maagel. Zekariya, baaba ɓiŋngel go heewi Ruuhu Ceniiɗo, o waɗi annabaaku, o wi'i: “Yettoore laatano Allah, Jawmiraawo Isra'iila, ngam o hakkilani ummaatoore maako, o rimɗini nde. O darnani en kisnoowo cemmbiɗɗo, nder danygol Daawuda, jaggiiɗo maako. Kanjum woni ko o anndinno diga ɓooyma bee kunnduɗe annabi'en maako seniiɓe, o wi'no o rimɗinan en diga juuɗe konne'en meeɗen, e baawɗe wanyɓe en fuu. O waŋginani kaakiraaɓe meeɗen enɗam maako, o siftori alkawal maako ceniiŋgal. Ngam Allah hunani kaakiraawo meeɗen Ibrahiima, o hisnan en baawɗe konne'en meeɗen, haa en njaggano mo bilaa kulol, ngam haa en laato yimɓe maako seniiɓe e adili'en nder balɗe ngeendam meeɗen fuu. An boo, ɓiŋngel pamarel, ɓe ewnoto ma annabiijo Allah Ɓaŋiiɗo, ngam a aartan Jawmiraawo ngam haa a mo'inana mo laawol. A anndinan yimɓe maako o hisnan ɓe, bee yaafango ɓe hakkeeji maɓɓe. Allah meeɗen o keewɗo enɗam, daliila enɗam ɗa'am, o yaynan dow meeɗen bana naaŋge puɗanŋge, ngam yaynango wonɓe nder nyiɓre e les ɗowdi maayde e ɗowugo kosɗe meeɗen dow laawol salaaman.” Yuhanna mawni, o semmbiɗi boo nder ruuhu. O jooɗi nder ladde haa yotti wakkati o waŋgi haa ummaatoore Isra'iila. Nder saa'i man laamiiɗo Agustus, umri binndol yimɓe nder lesɗe maral maako fuu. Kaŋgol woni binndol aranol, ngol waɗi yaake Kiriniyus ɗonno ngomna lesdi Siriya. Yimɓe njehi ngam winndeego, koo moy fuu haa wuro iwde muuɗum. Yusufu ummi wuro Nasaratu nder lesdi Galiili, yehi nder lesdi Yahudiya, haa Baytilaama, wuro laamiiɗo Daawuda danyano, ngam o iwi haa asŋgol Daawuda. O yehi ton ngam winndeego, kaŋko e Mariyama, kaɓɓanaaɗo maako, reeduujo. Yaake ɓe ɗon ton, nyalaade haa Mariyama ɓesna yotti. O danyi ɓiŋngel gorgel, afel maako, o saawi ngel nder limce, o wallini ngel nder nyaamnirde dabbaaji, ngam ɓe keɓaay nokkuure nder saare haa hoɗɓe mbeerata. Woodino waynaaɓe haa ladde nder lesdi maajum, ɓe ɗon ayna tokke dammooji maɓɓe jemma. Malaa'ikaajo Jawmiraawo waŋgani ɓe, tedduŋgal Jawmiraawo yayni dow maɓɓe, ɓe kultori masin. Ammaa malaa'ikaajo wi'i ɓe: “Taa kultore! Ngam mi waddani on kubaruwol belŋgol, ceynanŋgol masin ngam ummaatoore fuu. Jemmaare hanndeere nde'e, kisnoowo danyanaama on nder wuro Daawuda, kaŋko woni Almasiihu, Jawmiraawo. Ndaa, on keɓtiran mo bee alaama ka'a: On tawan ɓiŋngel caawaaŋgel bee limce, ballinaaŋgel nder nyaamnirde dabbaaji.” Law, mooɓre malaa'ika'en asama kawti bee malaa'ikaajo go, ɓe teddini Allah, ɓe mbi'i: “Tedduŋgal haa Allah towɗo dow asamanji, salaaman boo dow lesdi haa yimɓe yiɗaaɓe Allah!” Nde malaa'ika'en acci ɓe, lorti haa asama, waynaaɓe mbi'mbi'tiri hakkunde muuɗum'en: “Ndillen haa en njotto Baytilaama, en ndaara ko Jawmiraawo anndini en go.” Ɓe njaawi yahugo ton, ɓe tawi Mariyama bee Yusufu e ɓiŋngel keccel, ngel ɗon waali nder nyaamnirde dabbaaji. Nde ɓe ngi'i ngel, ɓe ngecci ko malaa'ikaajo wi'no ɓe dow maagel. Nanɓe ko waynaaɓe mbi'i fuu, kayɗini. Ammaa Mariyama jogi ɗum fuu nder ɓernde muuɗum, o tokki numtugo ɗum. Nden waynaaɓe lori, ɓe ɗon teddina Allah, ɓe ɗon maŋgta mo ngam kuuje ɗe ɓe nani e ɓe ngi'i fuu, ngam ɗum fuu ɗum laati bana malaa'ikaajo anndinno ɓe. Nde nyalɗe joweetati caali, ɓe njuulni ɓiŋngel, ɓe inndi ngel Yeesu. Innde nde malaa'ikaajo wi'no daada maagel diga o siwaa reedugo. Nde wakkati laɓɓinki Mariyama fodde tawreeta Muusa hiɓɓi, saaro'en njahri ɓiŋngel haa Urusaliima, ngam ɓe ngadda ngel yeeso Jawmiraawo nder haykaliiru. Ngam tawreeta Jawmiraawo wi'i: “Ɓiɗɗo gorko afo fuu, Jawmiraawo jeyi.” Ɓe ngari boo ngam ɓe lii'o kirseteeɗum bana Jawmiraawo umri: “Pooli masar ɗiɗi malla pooloy ɗiɗoy.” Woodino goɗɗo feere ton, innde maako Simeyon, o adiliijo e kulɗo Allah, o ɗonno reena kisnoowo Isra'iila garanɗo. Ruuhu Ceniiɗo ɗon wondi bee maako, anndini mo o maayataa, sey to o yi'i Almasiihu nelaaɗo Jawmiraawo. Ruuhu yerɓi mo, o yehi nder haykaliiru. Saa'i maajum saaro'en Yeesu ngaddi ɓiŋngel muuɗum'en ngam ɓe mbaɗana ngel ko tawreeta umri. Simeyon hoo'i ngel haa juuɗe muuɗum, o yetti Allah e o wi'i: “Jonta yaa Jawmiraawo, a hebbitini iinawol ngol a waɗi. Accu maccuɗo maaɗa maaya nder salaaman. Ngam mi yi'i kisndam maaɗa bee gite am, kisndam ɗam a taaskitinani ummaatooje fuu. Kanjum woni annoora ka waŋginte haa ummaatooje goɗɗe, kaŋka laatoto boo tedduŋgal ummaatoore maaɗa Isra'iila.” Baaba e daada Yeesu kayɗini nde ɓe nani Simeyon ɗon wolwa dow maako bana non. Simeyon barkiɗini ɓe e o wi'i Mariyama, daada Yeesu: “Allah suɓi ɓiŋngel nge'el ngam laataago daliila do'uki e ummuki yimɓe ɗuuɗɓe nder Isra'iila, o laatoto alaama Allah ka yimɓe tammaay jaɓugo. O waŋginan numooji yimɓe cuuɗiiɗi. An bee hoore maaɗa boo, naaworla tufete ɓernde bana kaafahi!” Woodino annabiijo debbo, innde maako Anna, ɓii Fanuwel, mo lenyol Aser. O naywi masin. O jooɗino duuɓi joweeɗiɗi tan bee goriiko yaake o derkeejono. O jooɗi o jurumɗo haa duuɓi maako mbaɗi cappanɗe joweetati e nayi. O ɗon haa haykaliiru tum, o ɗon jaggano Allah jemma e naaŋge fuu, o ɗon suumo, o ɗon waɗa do'a. O wari wakkati man, o fuɗɗi yettugo Allah. O wolwi dow ɓiŋngel nge'el haa yimɓe reenanɓe ndimu Urusaliima fuu. Nde saaro'en Yeesu timmini waɗugo ko tawreeta Jawmiraawo umri, ɓe kooti bee maako haa lesdi Galiili, haa Nasaratu berniwol maɓɓe. Ɓiŋngel tokki mawnugo e semmbiɗiɗgo, ngel heewi faamu. Ngel heɓi yerduye Allah. Hitaande fuu saaro'en Yeesu ɗon njaha Urusaliima ngam waɗugo juulde Paska. Nde Yeesu waɗi duuɓi sappo e ɗiɗi, ɓe njehi ton fodde al'aada. Nde juulde timmi, ɓe kooti, ammaa Yeesu lutti haa Urusaliima, saaro'en maako kattitaaki ɗum. Ɓe tammino o ɗon wondi bee yahdanɓe bee maɓɓe. Ɓe njehi baakin nyalaade woore, nden ɓe puɗɗi ɗaɓɓititgo mo caka banndiraaɓe maɓɓe e soobiraaɓe maɓɓe. Ammaa ɓe keɓtaay mo, ngam maajum ɓe lori haa Urusaliima ngam ɗaɓɓitoygo mo. Nyannde tataɓre maajum, ɓe tawi mo nder haykaliiru. O ɗon jooɗi caka moodiɓɓe Yahuudu'en, o ɗon nana ɓe e o ɗon waɗana ɓe ƴamɗe. Nanooɓe mo fuu kayɗini daliila faamu maako e jaawaabuuji ɗi o jaabori. Nde saaro'en maako ngi'i mo, ɓe kayɗini masin. Daada maako wi'i mo: “Ɓiŋngel am, ngam ɗume ngaɗɗa min bana nii? Min bee baaba maaɗa fuu, min cakli masin bee ɗaɓɓititgo ma!” O jaabi ɓe, o wi'i: “Ngam ɗume ɗaɓɓititton yam? On anndaa sey mi wona nder suudu Baabiraawo am na?” Ammaa ɓe paamaay ko o wi'i ɓe. Nden Yeesu hooti bee maɓɓe haa Nasaratu, o ɗowtani ɓe. Daada maako tokki jogaago kuuje ɗe'e fuu nder ɓernde muuɗum. Yeesu ɗon mawna, faamu maako yehi yeeso yeeso, o heɓi yerduye Allah e nde yimɓe fuu. Nder hitaande sappo e jowaɓre haa laamu Tiberiyus Kaysara, laamiiɗo Roma, Pontiyus Pilaatu wonno ngomna dow lesdi Yahudiya, Hirudus laamani lesdi Galiili, deerɗum Filip boo laamani lesdi Itureya e lesdi Tarakonitis, Lisaniya boo laamani lesdi Abilen, Annas e Kayafas ngonno mawɓe liman'en. Saa'i man Allah wolwani Yuhanna ɓii Zekariya nder ladde. O waanci lesdi kommbi maayo Urdun fuu, o waazini yimɓe ɓe tuuba, ɓe njaɓa baptisma ngam yaafuye hakkeeji maɓɓe. Ɗum laati bana annabi Esaaya winnduno nder deftere muuɗum: “Goɗɗo ɗon hoola nder ladde: Mo'inane Jawmiraawo laawol, mbaɗane mo buuwi darnuɗi. Waadiwol fuu fottitan, hooseere e towndiire fuu leestinte, laawol leliiŋgol fuu dartoto, laabi kalluɗi fuu mbootan. Yimɓe fuu ngi'an kisndam Allah.” Yimɓe ɗuuɗɓe ngari haa Yuhanna ngam o waɗana ɓe baptisma. O wi'i ɓe: “Ɓiɓɓe poosokje, moy wi'i on on kisan tikkere Allah warannde? Kuuwe kuuɗe ɗe mbaŋginta on tuubi! Taa nume nder ɓerɗe mooɗon, on mbi'a: Ibrahiima woni kaaka amin. Ngam mi ɗon wi'a on, Allah woodi baawɗe waɗango Ibrahiima ɓiɓɓe bee kaa'e ɗe'e. Jonta ma fe'irde ɗon taaski ngam fe'ugo lekki diga ɗaɗi mum: Lekki ki rimataa ɓiɓɓe booɗɗe fuu, ki fe'e, ki wudine nder yiite !” Yimɓe ƴami mo: “Ɗume haani min mbaɗa kadi?” O jaabi ɓe: “Mo mari toggooje ɗiɗi, sey o sennda ɗe bee mo walaa sam. Marɗo nyaamdu boo, sey waɗa bana non.” Jomnooɓe boo ngari haa Yuhanna ngam ɓe njaɓa baptisma, ɓe ƴami mo: “Moodibbo, ɗume haani min mbaɗa?” O jaabi ɓe: “Taa on njomna yimɓe ɓura ko ɓe umri on jaɓugo haa maɓɓe.” Sooje'en boo ngari, ƴami mo bana non, ɓe mbi'i: “Minin boo, ko haani min mbaɗa?” O jaabi ɓe: “Taa on njaɓta jawdi koo moy malla on kooca ndi dow seedamku fewre. Ammaa ceyore ngeenaari mooɗon tan.” Yimɓe ɗonno ndeena bee tammunde, koo moy ɗonno numa: “Teema Yuhanna oo woni Almasiihu.” Yuhanna wi'i ɓe fuu maɓɓe: “Min mi ɗon waɗana on baptisma bee ndiyam, ammaa goɗɗo ɓurɗo yam baawɗe tammi wargo. Koo fiistugo ɓoggi paɗe maako maa, mi he'aay. O waɗanan on baptisma bee Ruuhu Ceniiɗo e bee yiite. O woodi jaartirɗum haa juŋngo maako, ngam senndirgo alkamaari bee nyaande. O mooɓtan alkamaari haa beembal maako, ammaa o wulan nyaande bee yiite nge nyifataa sam.” Bee wasuyeeji ɗuuɗɗi, Yuhanna heɓi waazingo ummaatoore kubaruwol belŋgol. Yuhanna feli Hirudus ngam o te'i Hirudiya, debbo deerɗiiko e ngam kuuɗe kalluɗe feere feereeje ɗe o huuwi. Nden Hirudus waɗi ko ɓuri hallugo fahin: O nastini Yuhanna fursina. Ɓaawo yimɓe fuu njaɓi baptisma, Yeesu boo jaɓi ka. Nde o ɗon waɗa do'a, asama maɓɓiti, Ruuhu Allah jippi dow maako bana poola. Sawtu boo iwi haa asama, wi'i: “An woni Ɓiɗɗo am giɗaaɗo, mi ɗon seyoro ma masin.” Yeesu waɗi baakin duuɓi cappanɗe tati nde o fuɗɗi kuugal maako. Fodde ko yimɓe numi, kaŋko o ɓii Yusufu, Yusufu boo o ɓii Heli. Heli ɓii Mattat, Mattat ɓii Lewi, Lewi ɓii Melki, Melki ɓii Yannay, Yannay ɓii Yusufu, ɓii Mattatiya, ɓii Amos, ɓii Nahum, ɓii Hesli, ɓii Naggay, ɓii Maata, ɓii Mattatiya, ɓii Seme'in, ɓii Yosek, ɓii Yoda, ɓii Yowanan, ɓii Resa, ɓii Zorobaabila, ɓii Salatiyel, ɓii Neri, ɓii Melki, ɓii Addi, ɓii Koosam, ɓii Elmadam, ɓii Eri, ɓii Yosuwa, ɓii Eli'ezer, ɓii Yorim, ɓii Mattat, ɓii Lewi, ɓii Simeyon, ɓii Yahuuda, ɓii Yusufu, ɓii Yonam, ɓii Eliyakim, ɓii Meleya, ɓii Menna, ɓii Mattata, ɓii Natan, ɓii Daawuda, ɓii Yessa, ɓii Obet, ɓii Bo'es, ɓii Salmuuna, ɓii Nahasunu, ɓii Amminadabu, ɓii Admin, ɓii Arni, ɓii Hesruunu, ɓii Peres, ɓii Yahuuda, ɓii Yaakubu, ɓii Isiyaaku, ɓii Ibrahiima, ɓii Tara, ɓii Nahor, ɓii Saruku, ɓii Re'u, ɓii Falek, ɓii Eber, ɓii Sala, ɓii Kaynam, ɓii Arfasada, ɓii Sem, ɓii Nuuhu, ɓii Lamek, ɓii Matusala, ɓii Anuhu, ɓii Yaret, ɓii Maleliyel, ɓii Kaynam, ɓii Enos, ɓii Setu, ɓii Aadamu, ɓii Allah. Yeesu loroyi diga Urdun, o keewɗo Ruuhu Ceniiɗo e Ruuhu man yahri mo ladde. Iblisa jarribi mo ton nyalɗe cappanɗe nayi. O nyaamaay sam nyalɗe man e nde nyalɗe ɗe'e caali, o maati dolo. Iblisa wi'i mo: “To a Ɓiɗɗo Allah kam, umru hayre nde'e, nde laato nyaamdu.” Yeesu jaabi mo: “Deftere wi'i: Neɗɗo yeeɗirtaa nyaamdu tan.” Iblisa yahri mo haa dow, nder ma'annde non o sappini mo laamuuji duniyaaru fuu, o wi'i mo: “Mi hokkete baawɗe e risku laamuuji ɗi'i fuu, ngam ɗum hokkaama yam, min boo mi hokkan ɗum mo ngiɗmi fuu. Ɗum fuu mi hokkete to a sujidani yam.” Yeesu jaabi mo: “Deftere wi'i: Sujidan Allah Jawmiraawo maaɗa tan, kaŋko feere maako a rewata.” Fahin, Iblisa yahri mo haa Urusaliima, jo'ini mo dow yeereere haykaliiru, wi'i mo: “To a Ɓiɗɗo Allah kam, diw diga ɗo haa lesdi, ngam deftere wi'i: Allah umran malaa'ika'en muuɗum ngam aynugo ma. Fahin boo: Ɓe taɓɓoto ma bee juuɗe maɓɓe, ngam taa kosŋgal ma fergo dow hayre.” Yeesu jaabi mo: “Deftere wi'i: Taa jarriba Allah Jawmiraawo maaɗa.” Nde Iblisa timmini jarribaago Yeesu bee dabare mum fuu, o dilli, o acci mo, sey saa'i feere fahin. Yeesu lori haa lesdi Galiili, o kebbinaaɗo baawɗe Ruuhu Ceniiɗo. Habaru maako saŋkiti nder lesdi man fuu. O ekkitini yimɓe nder cuuɗi dewal Yahuudu'en, yimɓe fuu teddini mo. Yeesu yehi Nasaratu, wuro ngo o mawnino haa muuɗum. Nyannde siwtorde o nasti suudu dewal Yahuudu'en bana o woowi waɗugo. O ummi ngam o jaŋnga deftere, ɓe ndokki mo deftere annabi Esaaya taggaande, o taggiti nde, o tawi aayaaje binndaaɗe bana ni'i: “Ruuhu Jawmiraawo ɗon dow am, o mooyti yam ngam haa mi waazina laafuɓe habaru seyo. O neli yam haa mi wooynana haɓɓaaɓe ndimu muuɗum'en, ngam wumtingo wumɓe, ngam jooftuki torraaɓe, ngam yeeynugo hitaande baŋguki mo'ere Jawmiraawo.” Nden o taggi deftere go, o hokkiti nde balloowo nder suudu dewal Yahuudu'en, o jooɗi. Yimɓe wonɓe ton fuu tokki laarugo mo. Nden o fuɗɗi wolwango ɓe: “Aayaaje binndaaɗe ɗe'e, ɗe ngooŋɗi haa mooɗon wakkati on nani ɗe njaŋngaama jonta.” Ɓe fuu ɓe ngerdi haala maako, ɓe kayɗini ngam bolle belɗe gurtiiɗe diga hunnduko maako. Ɓe mbi'i: “Naa o ɓii Yusufu na?” Yeesu wi'i ɓe: “Fakat, on ngeccatam geccawol ngo'ol: Kurgoowo, hurgu hoore maaɗa! On mbi'atam boo: Min nani ko mbaɗɗa haa Kafarnahum fuu, waɗ ɗum nder wuro maaɗa boo!” Fahin o wi'i: “Gooŋga mbi'anmi on, walaa annabiijo koo gooto mo ɓe njaɓɓata nder wuro muuɗum. Mi ɗon wi'a on, fakat, rewɓe yurumɓe ɗuuɗɓe ɗonno nder Isra'iila zamanu annabi Eliya, saa'i iyeende toɓaayno baakin duuɓi tati e lebbi joweego, weelo saatuŋgo waɗi nder lesdi fuu. Ammaa Allah nelaay Eliya haa jurumɗo koo gooto maɓɓe, sey haa mo wuro Sarepta, nder lesdi Sidon. Kuturu'en ɗuuɗɓe ɗonno boo nder lesdi Isra'iila zamanu annabi Elisa. Ammaa koo gooto maɓɓe yamɗitaay, sey Na'aman mo lesdi Siriya tan.” Yimɓe wonɓe nder suudu dewal man fuu keewi tikkere, nde ɓe nani bolle ɗe'e. Ɓe ummi, ɓe ngerɓi mo haa yaasi wuro maɓɓe, ɓe njahri mo dow towndiire nde berniwol maɓɓe Nasaratu mahano dow maare, ngam ɓe cakkina mo haa les. Ammaa o wurti caka maɓɓe, o tokkitini laawol maako. Yeesu yehi Kafarnahum, berniwol nder lesdi Galiili, o ekkitini yimɓe ton nyannde siwtorde. Ɓe kayɗini dow no o ekkitinirta, ngam o ɗon wolwa bee baawɗe. Woodino goɗɗo feere nder suudu dewal man, o woodi ruuhuwol coɓŋgol, o fuɗɗi wookugo bee sawtu, o wi'i: “Hey, an Yeesu mo Nasaratu, ko ngiɗɗa bee amin? A wari ngam halkugo min na? Mi anndi ma: A Ceniiɗo, nelaaɗo Allah.” Yeesu ruggi ruuhuwol coɓŋgol go, wi'i: “Jeeɗa, wurta gorko oo.” Ngol do'i gorko go yeeso yimɓe fuu, nden ngol wurti, ngol acci mo, bilaa naawnere sam. Yimɓe fuu kayɗini, ɓe mbolwi hakkunde maɓɓe: “Haala irin kaye ka boo? O ɗon umra ruuhuuji coɓɗi bee baawɗe, ɗi ngurto goɗɗo!” Ɓe mbolwi haala Yeesu haa lesdi maajum fuu. Yeesu wurti suudu dewal Yahuudu'en, o yehi saare Simon. Esiraawo Simon debbo ɗon waali nyawu yontere naawnde, ɓe tori Yeesu o yamɗitina mo. O turi dow nyawɗo go, o telɓani yontere man, nde acci debbo go, nden o ummi law, o weerni ɓe. Haa mutki naaŋge, ɓen ɓe mari nyawɓe e torraaɓe nyawuji feere feereeji ngaddi ɓe haa Yeesu. O yowi juuɗe maako dow gooto gooto maɓɓe, o yamɗitini ɓe. Ginnaaji ngurti yimɓe ɗuuɗɓe, ɗi ɗon ngooka bana ni'i: “An woni Ɓiɗɗo Allah!” Ammaa Yeesu ruggi ɗi bee caatal, o haɗi ɗi wolwugo boo, ngam kanji ɗi anndi kaŋko woni Almasiihu. Nde weeti, o wurti o dilli haa nokkuure ferewnde. Yimɓe puɗɗi tefugo mo. Nde ɓe tawi mo, ɓe ngiɗi haɗugo mo dillugo ngam taa o acca ɓe. Ammaa Yeesu wi'i ɓe: “Haani mi waazina kubaruwol belŋgol ngol laamu Allah haa gure goɗɗe boo, ngam man Allah neli yam.” O dilli, o waazi nder cuuɗi dewal Yahuudu'en nder lesdi Yahudiya. Nyannde feere Yeesu ɗon dari dow fomoonde weendu Genesaret, yimɓe boo ɗon ɓiɗɗotira ngam nanugo wolde Allah. O yi'i koommbooje ɗiɗi haa fomoonde, waawooɓe ngurti, ɗon lalla zubaaji muuɗum'en. Yeesu nasti nder gootal koommbooje man, ɗum koommbowal Simon. O tori mo o daayna ngal seɗɗa bee fomoonde. Yeesu jooɗi nder maagal, o fuɗɗi ekkitingo yimɓe. Nde o timmini wolwugo, o wi'i Simon: “Yahru koommbowal haa ndiyam lugguɗam, nden an bee huuwdiɗɗiraaɓe maaɗa, cakkine zubaaji mooɗon, on ngaawo.” Simon jaabi mo: “Jaagorɗo, min torri jemmaare fuu min keɓaay koo ɗume, ammaa dow wolde maaɗa, mi sakkinan zubaaji.” Ɓe cakkini zubaaji, ɓe naŋngi liɗɗi ɗuuɗɗi, haa zubaaji maɓɓe puɗɗi seekugo. Ɓe ewni hawtiɗiraaɓe maɓɓe woɗɓe nder koommbowal feere ngam ɓe ngara, ɓe mballa ɓe. Ɓe ngari, ɓe kebbini koommbooje ɗiɗi fuu bee liɗɗi, haa koommbooje maɓɓe puɗɗi moɗaago nder ndiyam. Nde Simon Piyer yi'i ɗum, o tuggi koppi yeeso Yeesu, o wi'i: “Taa ɓaditam, Jawmiraawo, ngam mi marɗo hakke!” Simon e yimɓe wonduɓe bee maako fuu kayɗini ngam ɗuuɗal liɗɗi ɗi ɓe ngaawi. Non boo Yaakuba e Yuhanna ɓiɓɓe Zebede, hawtiɗiraaɓe Simon kayɗini. Ammaa Yeesu wi'i Simon: “Taa hultor, yeeso ɗo, a laatoto gaawoowo yimɓe!” Ɓe njahri koommbooje maɓɓe haa fomoonde, ɓe acci kuuje fuu, ɓe tokki Yeesu. Nde Yeesu ɗon nder wuro feere, goɗɗo mo saɗawre fiilti ɓanndu mum wari. Nde o yi'i Yeesu, o sujidi, o tori mo, o wi'i: “Moodibbo, to a muuyi, a waawan yamɗitingo yam.” Yeesu forti juŋngo, meemi mo, wi'i: “Mi muuyi, a yamɗita.” Law saɗawre acci goɗɗo man. Yeesu umri mo: “Taa a yecca ɗum koo moy, ammaa yah, hollu hoore maaɗa haa limanjo, nden a lii'a dokkal bana Muusa umri, ngam haa ɓe tabitina a laɓɓinaama.” Koo non fuu haala Yeesu ɓesdi saŋkitaago caka yimɓe yeeso yeeso. Mooɓe ɗuuɗɗe ngari haa maako ngam nanugo mo e ngam o yamɗitini ɓe diga nyawuji maɓɓe boo. Ammaa Yeesu woowi wurtaago, yaha nokkuure ferewnde ngam waɗugo do'a. Nyannde feere Yeesu ɗonno ekkitina. Farisa'en e moodiɓɓe tawreeta ɗon njooɗi ton. Ɓe ngaroyi diga gure lesdi Galiili, lesdi Yahudiya e berniwol Urusaliima. Baawɗe Jawmiraawo ɗonno bee Yeesu ngam yamɗitingo nyawɓe. Yimɓe ngaddi goɗɗo waata-terɗeejo dow be'itte, ɓe ɗaɓɓi nastingo mo suudu e ɓe mballina mo yeeso Yeesu. Ammaa ɓe anndaa toy ɓe nastinirta mo, ngam yimɓe ɗuuɗi. Nden ɓe mba'i bee maako dow suudu, ɓe mbaɗi wurdere haa kippol maaru, ɓe njippini mo bee be'itte go caka mooɓre haa yeeso Yeesu. Nde Yeesu yi'i nuɗɗinki maɓɓe, o wi'i nyawɗo go: “Soobaajo am, hakkeeji maaɗa njaafaama!” Moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en puɗɗi numugo: “Ɗum neɗɗo moye oo, bolwanɗo kalluka dow Allah? Moy waawata yaafaago hakkeeji sonaa Allah feere mum?” Yeesu anndi numooji maɓɓe, wi'i ɓe: “Koni maroton irin numooji ɗi'i nder mooɗon? Ko ɓuri hoyugo? Wi'go: Hakkeeji maaɗa njaafaama naa malla wi'go: Umma, yah? Ammaa ngam haa mi faamtina on Ɓii-neɗɗo woodi baawɗe nder duniyaaru yaafaago hakkeeji.” Nden o wi'i waata-terɗeejo go: “Mi ɗon wi'e: Umma, hoocu be'itte ma, hootu saare maaɗa!” Nyawɗo go ummi law yeeso yimɓe fuu, hoosi be'itte ɗe o waalino dow muuɗum'en, hooti saare muuɗum, o ɗon teddina Allah. Yimɓe kayɗini, ɓe teddini Allah, ɓe keewi kulol, ɓe mbi'i: “Hannde en ngi'i kuuje kayɗiniiɗe!” Ɓaawo maajum Yeesu wurti, yi'i jomnoowo, innde maako Lewi, o ɗon jooɗi haa baariki maako. Yeesu wi'i mo: “Tokkam!” Lewi ummi, acci kuuje fuu, tokki mo. Nden Lewi waɗi nyaamduuji ɗuuɗɗi haa saare muuɗum ngam Yeesu. Jomnooɓe e woɗɓe feere ɗuuɗɓe nyaamdi bee maɓɓe. Ɗum fottanaay Farisa'en e moodiɓɓe tawreeta, ngam maajum ɓe ngurŋgurti, ɓe mbi'i pukara'en Yeesu: “Ngam ɗume nyaamdoton bee jomnooɓe e hakke'en?” Yeesu wi'i ɓe: “Yamɓe ngalaa haaje kurgoowo, sey nyawɓe. Mi waraay ewnaago adili'en, ammaa hakke'en, ngam ɓe tuuba.” Farisa'en mbi'i Yeesu: “Pukara'en Yuhanna ɗon cuumo ndego, ɓe ɗon mbaɗa do'a, non boo pukara'en amin, ammaa ɓe maaɗa ɗon nyaama, ɗon njara.” Yeesu jaabi ɓe: “On ɗon tammo on mbaawan doolugo ewnaaɓe haa ɓaŋgal ɓe cuumo nde ɓaŋɗo ɗon wondi bee maɓɓe na? Naa non sam. Ammaa wakkati waran, ɓaŋɗo ittete caka maɓɓe, nden kadi nyalɗe man ɗen ɓe cuumoto.” Yeesu wolwani ɓe balndol ngo'ol: “Walaa mo seekata leppol haa limce kese ngam o mo'ina limce kiiɗɗe. To o waɗi non, o wonni limce kese e leppol man boo hawtataa bee kiiɗɗe. Walaa mo loowata inaboojam kesam nder kanyakanyaaji kiiɗɗi. To o waɗi non, inaboojam kesam seekan ɗi, ɗam rufan e kanyakanyaaji boo mbonnoto. Ammaa sey ɓe loowa inaboojam kesam nder kanyakanyaaji kesi. Walaa mo marata haaje inaboojam kesam to o aartiri kiiɗɗam, ngam maajum ɓe ɗon mbi'a: Inaboojam kiiɗɗam ɓuri wooɗugo.” Nyannde siwtorde woɗnde, Yeesu ɗonno saalo nder ngesa alkamaari bee pukara'en muuɗum. Pukara'en itti cammeeje alkamaari, ɓe pofli ɗe bee juuɗe maɓɓe, ɓe ƴakki. Farisa'en woɗɓe mbi'i ɓe: “Ngam ɗume on ɗon ngaɗa ko tawreeta duŋaaki nyannde siwtorde?” Yeesu jaabi ɓe: “On njaŋngaay ko Daawuda bee yimɓe muuɗum mbaɗno nyannde feere, nde dolo naawi ɓe na? O nasti suudu Allah, o hoosi tamseeje jo'inaaɗe yeeso Allah, o nyaami, o hokki yimɓe maako boo, ɓe nyaami, koo nde tawreeta meeɗen duŋanaaki woɗɓe feere nyaamugo, sey liman'en tan.” Yeesu ɓesdi wi'ugo: “ Ɓii-neɗɗo woni Jawmu nyalaade siwtorde.” Nyannde siwtorde woɗnde boo, Yeesu nasti suudu dewal Yahuudu'en, o fuɗɗi ekkitingo. Goɗɗo mo juŋngo mum nyaamo waati ɗon ton. Moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en ɗonno ayna ngam haa ɓe ngi'a to Yeesu yamɗitinan goɗɗo nyannde siwtorde, ngam haa ɓe keɓa hujja wullaago mo. Ammaa Yeesu anndi numooji maɓɓe. O wi'i waata-juŋngoojo go: “Umma, dara caka yimɓe haa ɗo.” Goɗɗo oo ummi, dari. Nden Yeesu wi'i ɓe: “Mi ɗon ƴama on: Ɗume tawreeta meeɗen duŋi waɗugo nder nyalaade siwtorde? Mbooɗeeŋga naa malla halleende? Hisnugo yoŋki neɗɗo naa malla halkugo ki?” O laari ɓe fuu, nden o wi'i goɗɗo go: “Fortu juŋngo ma!” O forti ngo, ngo yamɗiti. Moodiɓɓe Tawreeta e Farisa'en keewi tikkere masin, ɓe ndawridi dow ko ɓe mbaɗata Yeesu. Nyannde man Yeesu wa'i dow hooseere ngam haa o waɗa do'a, o tori Allah jemmaare man fuu. Nde weeti, o ewni pukara'en maako, o suɓi sappo e ɗiɗo caka maɓɓe, o ewni ɓe Nelaaɓe: Simon mo o inndi ɗum boo Piyer e deerɗum Andire, Yaakuba e Yuhanna, Filip e Bartolome, Matta e Tomas, Yaakuba ɓii Halfa, Simon mo goɗɗo yeɓre zelot'en, Yahuuda ɓii Yaakuba e Yahuuda Iskariyot, zammbotooɗo Yeesu. Yeesu jippidi hooseere go bee maɓɓe, o dari haa babal peeciiŋgal, pukara'en maako ɗuuɗɓe ɗonno ton, non boo yimɓe ɓe lesdi Yahudiya fuu e yimɓe Urusaliima e yimɓe fomoonde mbeela kommbi Tirus e Sidon. Ɓe ngari ngam nanugo mo e ngam o yamɗitina ɓe diga nyawuji maɓɓe. Torraaɓe ruuhuuji coɓɗi boo ngari, ɓe njamɗiti. Yimɓe fuu ɗonno tefa meemugo mo, ngam baawɗe ɗon ngurto haa maako, njamɗitina ɓe fuu. Nden Yeesu laari pukara'en muuɗum, o wi'i: “Barka laatano on, onon talaka'en, ngam onon njeyi laamu Allah. Barka laatano on, onon dolɓe jonta, ngam on tammi haarugo. Barka laatano on, onon woyanɓe jonta, ngam on tammi jalugo. Barka laatanto on, to yimɓe nganyi on, ngurtini on caka maɓɓe, kuɗi on, mbolwi kalluka dow mooɗon daliila Ɓii-neɗɗo. Mbelmbelte nyannde maajum, ndiwe ngam seyo, ngam mbarjaari mawndi ɗon reena on haa asama. Ngam bana non kaakiraaɓe maɓɓe mbaɗno annabi'en naane. Ammaa bone laatano on, onon riskuɓe, ngam on keɓi hayru mooɗon timmi. Bone laatano on, onon haarɓe jonta, ngam on tammi maatugo dolo. Bone laatano on, onon jalanɓe jonta, ngam on ngonan nder suno e bojji. Bone laatano on, to yimɓe fuu mbi'ani on booɗɗum, ngam bana non kaakiraaɓe maɓɓe mbi'ani fewooɓe wi'ɓe ɓe annabi'en.” “Mi ɗon wi'a on, onon nananɓe yam: Ngiɗe konne'en mooɗon, mboonane wanyanɓe on. Mbarkiɗine naalanɓe on. Ndo'ane torranɓe on. To goɗɗo maari ma haa galaŋgal nga'al, waylitan mo ngala boo. To goɗɗo hoosi ma ngapaleewol, taa haɗ mo hoosugo toggoore maaɗa. Hokku toriiɗo ma koo ɗume fuu. To goɗɗo hoosi ko marɗa, taa ƴamtu ɗum. Mbaɗane yimɓe ko ngiɗɗon ɓe mbaɗana on. To on ngiɗi yiɗɓe on tan, yettoore ndeye ndeenoton? Koo hakke'en boo ngiɗi yiɗɓe ɗum'en. To on ɗon mbaɗa mbooɗeeŋga haa waɗananɓe on mbooɗeeŋga, yettoore ndeye ndeenoton? Koo hakke'en boo ɗon mbaɗa bana non. To on ɗon ndokka nyamaande haa ɓe on tammoto njoɓan on tan, yettoore ndeye ndeenoton? Koo hakke'en ɗon ndokka hakke'en nyamaande ngam ɓe njoɓa ɓe bana no ɗum foti. Ammaa ngiɗe konne'en mooɗon, mbaɗane ɓe mbooɗeeŋga e ndokke ɓe nyamaande bilaa tammaago koo ɗume. Mbarjaari mooɗon laatoto mawndi, on laatoto boo ɓiɓɓe Allah Ɓaŋiiɗo. Ngam o booɗɗo heedi yettarɓe e halluɓe. Laate enɗooɓe bana Baabiraawo mooɗon o enɗuɗo.” “Taa laate hiitooɓe woɗɓe, Allah boo hiitataako on. Taa ndo'e woɗɓe kiita, Allah boo do'ataa on kiita. Njaafe woɗɓe, Allah boo yaafoto on. Ndokke woɗɓe, Allah boo hokkan on, o rufan nder jiiba mooɗon makka etaaɗum booɗɗum, tiɗɗiiɗum, keewɗum haa rufa. Ngam Allah etanan on bee etirgel ngel on etirani woɗɓe bee muuɗum.” Yeesu wolwani ɓe balndol fahin: “Bumɗo waawan ɗowugo bumɗo na? Ɓe ɗiɗo fuu ɓe ndo'ataako nder ngaska na? Jaŋngoowo ɓurataa jaŋnginoowo muuɗum maŋngu, ammaa jaŋnginaaɗo booɗɗum fuu laatoto bana jaŋnginoowo muuɗum. Koni a ɗon yi'a kuɗel haa yiitere deerɗa, ammaa a hakkilantaa leggal gonŋgal nder yiitere ma? Noy mbi'rata deerɗa: Accu mi ittane kuɗel haa yiitere ma, an maa, leggal ɗon nder yiitere maaɗa! An naafikiijo, aartu ittugo leggal gonŋgal nder yiitere maaɗa, nden kam a yi'an laaɓɗum, haa a itta kuɗel nder yiitere deerɗa.” “Walaa lekki booɗki rimata ɓiɓɓe kalluɗe, walaa lekki kalluki boo rimata ɓiɓɓe booɗɗe. Lekki fuu ɗon annditire diga ɓiɓɓe muuɗum. Ɓe teɓataa ibbe haa lekki gi'e. Ɓe teɓataa inabooje haa jaajiihi. Neɗɗo booɗɗo ɗon wurtina mbooɗeeŋga diga siga ɓernde mum mbooɗka. Neɗɗo kalluɗo boo ɗon wurtina halleende diga siga ɓernde mum kalluka. Ngam ko ɓernde neɗɗo heewri kanjum hunnduko wolwata.” “Ngam ɗume ewnotooɗon yam Jawmiraawo, Jawmiraawo, ammaa on mbaɗataa ko mbi'anmi on? Koo moy garanɗo haa am, nananɗo bolle am, ɗowtantooɗo ɗe, mi hollanan on bee moy o nanndiri. O nanndi bee neɗɗo mahanɗo suudu, mo wasi ngaska, luggini ka haa jokki tapaare, o saɓɓi caɓɓawal dow maare. Ilam wari, ndiyam maaje lukki ndu, ammaa ndu dimmbaaki sam, ngam ndu mahaandu booɗɗum. Ammaa nananɗo bolle am, ɗowtantaako ɗe, o nanndi bee goɗɗo mahɗo suudu dow mbulwuldi bilaa saɓɓugo caɓɓawal. Nde ilam lukki ndu, law ndu fuu maaru ndu yibbi yibbere naawnde.” Nde Yeesu timmini wolwango mooɓre bolle ɗe'e, o dilli Kafarnahum. Woodi ton Romaajo, mawɗo dow sooje'en teemerre, mo suka mum giɗaaɗo nyawi, ɓadake maayugo. Nde mawɗo sooje'en oo nani habaru Yeesu, o neli ndotti'en Yahuudu'en haa maako ngam toraago mo o wara o yamɗitina suka maako. Ɓe ngari haa Yeesu, ɓe tori mo ɗuuɗɗum, ɓe mbi'i: “Goɗɗo oo, haani a walla mo, ngam o yiɗi ummaatoore meeɗen, kaŋko mahani min suudu dewal.” Nden Yeesu dillidi bee maɓɓe. Nde o daayotiraay fahin bee saare, mawɗo sooje'en go neli soobiraaɓe mum, ɓe mbi'a mo: “Moodibbo, taa ɓillu hoore ma, ngam mi he'aay a nasta saare am. Ngam maajum mi laari mi he'aay yahugo haa maaɗa bee hoore am. Ammaa wolwu wolde woore tan, suka am yamɗitan. Min boo, mi woodi mawɓe dow am, mi woodi sooje'en boo les baawɗe am. To mi wi'i oo: Yah, o yahan. To mi wi'i oya boo: War, o waran. To mi wi'i suka am: Waɗ nii, o waɗan.” Nde Yeesu nani bolle ɗe'e, o hayɗini daliila mawɗo sooje go, o yeesiti e o wi'i tokkiiɓe mo: “Mi ɗon wi'a on: Koo nder Isra'iila, mi meeɗaay tawugo nuɗɗinki makki bana ki'i.” Nde nelaaɓe lori haa saare mawɗo sooje'en, ɓe tawi suka go yamɗiti. Ɓaawoɗon Yeesu yehi haa wuro wi'eteeŋgo Nayin. Pukara'en maako bee yimɓe ɗuuɗɓe njahdi bee maako. Nde o ɓadi nastorde wuro, ndaa yimɓe ɗon ndoondi maayɗo haa ɓe uwoya. Ɗum ɓiŋngel bajjel haa daada e daada boo jurumɗo. Yimɓe wuro ɗuuɗɓe ɗonno ngondi bee debbo man. Nde Yeesu yi'i mo, o yurmini mo, o wi'i: “Taa woy.” Nden o yehi, o meemi kes maayɗo man. Roondiiɓe ndari. Yeesu wi'i: “Sukaajo, mi wi'i ma: Umma!” Maayɗo ummi, jooɗi, fuɗɗi wolwugo. Yeesu hokkiti mo daada maako. Yimɓe fuu kultori, ɓe teddini Allah, ɓe mbi'i: “Annabiijo mawɗo waŋgi caka meeɗen! Allah wari wallugo yimɓe muuɗum!” Habaru Yeesu saŋkiti haa lesdi Yahudiya e lesɗe taariiɗe fuu. Pukara'en Yuhanna ngecci mo kuuje ɗe'e fuu. O ewni ɗiɗo nder maɓɓe, o neli ɓe haa Jawmiraawo, ɓe ƴama mo: “An woni Almasiihu mo tammi wargo malla min ndeena goɗɗo feere?” Nde ɓe ngari haa Yeesu, ɓe mbi'i mo: “Yuhanna baɗoowo baptisma neli min haa ma, haa min ƴame: An woni Almasiihu mo tammi wargo malla min ndeena goɗɗo feere?” Nder wakkati man nden boo Yeesu yamɗitini ɗuuɗɓe marɓe nyawuji feere feere e marɓe ruuhuuji coɓɗi e o wumtini wumɓe ɗuuɗɓe. Nden o jaabi nelaaɓe Yuhanna go: “Njehe, mbi'e Yuhanna ko on ngi'i e ko on nani: Wumɓe ɗon ngi'a, woosɓe ɗon njaha, kuturu'en njamɗiti, muukaaɓe ɗon nana, maayɓe ɗon ummito, kubaruwol ceynoowol boo anndinaama haa laafuɓe. Barka laatanto koo moy mo accaay nuɗɗingo yam sam.” Nde nelaaɓe Yuhanna ndilli, Yeesu fuɗɗi wolwango yimɓe dow Yuhanna, o wi'i: “Ɗume njahɗon laaroygo haa ladde? Ƴommbal ngal henndu dimmbata na? Kadi ɗume njahɗon laaroygo? Goɗɗo ɓorniiɗo limce booɗɗe na? Ɓorniiɓe limce booɗɗe, jeynitiiɓe, haa laamorɗe ngoni. Ɗume njahɗon laaroygo kadi? Annabiijo na? Ooho, mi ɗon wi'a on: Fakat, o ɓuri annabiijo. Ngam Yuhanna woni mo deftere wi'i dow muuɗum: Allah wi'i: Mi nelan nelaaɗo am yeeso ma, haa o mo'ina laawol yeeso maaɗa.” Yeesu wi'i fahin: “Mi ɗon wi'a on: Caka ɓiɓɓe Aadama fuu walaa ɓurɗo Yuhanna maŋngu. Ammaa mo ɓuri leesugo haa laamu Allah, ɓuran mo.” Ummaatoore e jomnooɓe nanɓe mo fuu annditi adilaaku Allah, ɓe njaɓi baptisma Yuhanna. Ammaa Farisa'en e moodiɓɓe tawreeta ngudini muuyo Allah ngam maɓɓe, ɓe cali jaɓugo baptisma diga Yuhanna. Yeesu tokki wi'ugo: “Bee moy nanndinanmi yimɓe zamanuuru ndu'u? Bee ɓeye ɓe nanndinte? Ɓe nanndi bee ɓikkoy njooɗiikoy haa luumo, ɓe ɗon ewnotira, ɓe ɗon mbi'a: Min puufani on algaytaaru, on ngamaay. Min ngimani on gimol bojji, on mboyaay. Ngam Yuhanna baɗoowo baptisma wari, o ɗon suumo, o yarataa nguykinoojam boo, ammaa on mbi'i o ginnaaɗo. Ɓii-neɗɗo wari, o ɗon nyaama, o ɗon yara, on mbi'i o ɗuuɗa-nyaamɗeejo e guykoowo, o soobaajo jomnooɓe e hakke'en. Ammaa hikma Allah gooŋɗinaama haa yimɓe ɓe njaɓi ka fuu.” Farisaajo feere ewni Yeesu ngam o nyaamda bee maako. Yeesu yehi haa saare Farisaajo man, o jooɗi haa o nyaama. Woodi debbo hakkeejo haa wuro man. Nde o nani Yeesu ɗon nyaama haa saare Farisaajo go, o waddi faandu saɗndu heewndu uurdi. O dari ɓaawo Yeesu heedi kosɗe muuɗum. O ɗon woya, haa o soofni kosɗe Yeesu bee gonɗi maako, nden o woosti ɗum bee gaasa hoore maako, o hebbi ɗe, o rufani ɗe uurdi. Nde Farisaajo ewniiɗo Yeesu go yi'i ɗum, o numi nder ɓernde maako: “To gorko oo o annabiijono, o anndanno debbo meemɗo mo oo, o hakkeejo.” Yeesu fuɗɗi wolwugo, o wi'i Simon: “Woodi ko mi yiɗi wi'go ma.” Simon jaabi: “Wolwu, moodibbo.” Yeesu wi'i: “Woodi goɗɗo mo tokki yimɓe ɗiɗo nyamaande. O tokki arano suleyje cardi teemeɗɗe jowi e gooto boo cappanɗe jowi. Ɓe mbaawaay yoɓugo mo. Ngam maajum o yaafani ɓe, ɓe ɗiɗo fuu. Moy ɓurata yiɗugo mo caka ɗiɗo ɓe'e?” Simon jaabi: “Mi tammi mo o yaafani ɓurɗum ɗuuɗugo.” Yeesu wi'i mo: “Gooŋga mbi'ɗa.” Nden Yeesu wayliti gal debbo, o wi'i Simon: “A ɗon laara debbo oo na? Mi wari saare ma, a hokkaay yam ndiyam ngam lootugo kosɗe am, ammaa kaŋko o soofni ɗe bee gonɗi maako, o woosti ɗe bee gaasa hoore maako. A hebbaaki yam, ammaa kaŋko, diga mi wari saare ma, o accaay hebbaago kosɗe am. A rufaay nebbam dow hoore am, ammaa kaŋko, o rufi uurdi haa kosɗe am. Ngam maajum mi ɗon wi'e: Yiide maako mawnde waŋgini hakkeeji maako ɗuuɗɗi njaafaama. Ammaa mo ɓe njaafani pamarum, yiide nde o waŋginta famɗan.” Nden Yeesu wi'i debbo: “Hakkeeji maaɗa njaafaama.” Nyaamdanɓe bee maako puɗɗi numugo: “Moy oo, mo waawi yaafugo hakkeeji?” Ammaa Yeesu wi'i debbo: “Nuɗɗinki ma hisni ma, yah jam.” e Yowanna, debbo Cuja, kaliifaajo dow saare laamiiɗo Hirudus e Suzan e rewɓe woɗɓe ɗuuɗɓe, wallooɓe worɓe go bee jawdi muuɗum'en. Yimɓe ɗuuɗɓe diga gure feere feere ngari, mooɓti haa Yeesu. Nden o wolwani ɓe balndol ngo'ol: “Demoowo yehi ngesa ngam saakoygo. Nde o ɗon saaka, aawdi ngoɗndi soli sera laawol. Yimɓe njaaɓi ndi, colli boo cuɓti ndi fuu. Aawdi ngoɗndi boo soli haa pellel kaa'e. Ndi fuɗi, aawre man yoori law, ngam peewol ŋakkani nde. Fahin aawdi ngoɗndi soli caka gi'e, ɗum fuu ɗum fuɗi, ammaa gi'e ɓiɗɗi aawre man. Ammaa ngoɗndi boo soli haa lesdi mboondi. Aawre fuɗi, mawni, waɗi cammeeje: Gawel fuu rimi teemerre teemerre.” Nde Yeesu timmini wolwugo, o wi'i bee sawtu: “Marɗo noppi ngam nanugo fuu, nana!” Pukara'en Yeesu ƴami mo ko balndol ngo'ol yiɗi wi'go. O jaabi: “Haa mooɗon ɗum hokkaama anndugo sirriiji laamu Allah, ammaa haa yimɓe feere sey bee balndi. Ngam haa ɓe ndaara, ammaa ɓe ngi'ataa, ɓe nana, ammaa ɓe paamataa.” “Ndaa ko balndol ngo'ol yiɗi wi'go: Aawdi ɗum wolde Allah. Woɗɓe feere nanndi bee sera laawol haa aawdi soli. Ɗum nananɓe, nden Iblisa wara wifta bolle man nder ɓerɗe maɓɓe, ngam taa ɓe nuɗɗina, ɓe kisa. Woɗɓe boo nanndi bee pellel kaa'e, ɗum nananɓe wolde, ɓe njaɓa nde bee seyo. Ammaa nde walaa ɗaɗi nder maɓɓe, ɓe nuɗɗina ngam wakkati seɗɗa. To jarribeeki wari, ɓe njoofa. Aawdi colndi caka gi'e boo, nanndi bee nananɓe wolde. Ammaa ɓe acca laruuraaji, yiɗugo risku e belɗum duniyaaru ɓiɗɗa wolde go, nde waɗataa nafuuda. Aawdi colndi nder lesdi mboondi, ɗum nananɓe wolde, ɓe njogo nde bee ɓerɗe laaɓɗe, booɗɗe, ɓe mbaɗa nafuuda daliila tiinaare maɓɓe.” Walaa jamnanɗo pittirla ngam jo'ingo nga les bokoti malla les leeso. Ammaa o jo'inan nga dow jo'inirɗum pittirla, ngam haa nga yaynana nastanɓe fuu. Ngam walaa cuuɗiiɗum ɗum waŋgintaake, walaa sirriijum boo ɗum anndataake nder laaɓɗum. “Kakkilane no nanroton. Ngam marɗo huunde, ɓe ɓesdanan mo, ammaa mo maraay koo ɗume, ɓe koocan koo peetum ɗum o tammi marugo.” Daada Yeesu e deerɗiraaɓe muuɗum ngari, tawi mo, ammaa ɓe keɓaay yottaago mo ngam ɗuuɗal yimɓe. Ɓe mbi'i mo: “Daada maaɗa e deerɗiraaɓe maaɗa ɗon yaasi, ɓe ngiɗi laarugo ma.” Ammaa o jaabi: “Daada am e deerɗiraaɓe am ngoni nananɓe wolde Allah, ɗowtano nde.” Nyannde feere Yeesu nasti koommbowal bee pukara'en muuɗum, o wi'i ɓe: “En eero gaɗa weendu.” Ɓe ndilli. Nde ɓe ɗon eero bee koommbowal, Yeesu ɗaani. Law henndu ummi dow ndiyam, koommbowal ɗonno heewa ndiyam, ɓe ɗon yeeso joote. Pukara'en ɓaditi mo, ɓe pindini mo bee wi'go: “Jaagorɗo, jaagorɗo, en ɗon kalka!” Yeesu fini, o telɓani henndu e ƴuuge ndiyam, ɗum de'iti. De'ere mawnde waɗi. Yeesu wi'i pukara'en: “Toy nuɗɗinki mooɗon kadi?” Ammaa ɓe kultori, ɓe kayɗini, ɓe mbi'i: “Ɗum moyjo, umranɗo koo henndu e ƴuuge ndiyam, ɗum ɗowtano mo?” Ɓe njotti haa lesdi Geraseni'en gaɗa weendu Galiili. Nde Yeesu wurti koommbowal, goɗɗo wuro man wari, fotti bee maako. Goɗɗo oo mari ruuhuuji coɓɗi ɗuuɗɗi nder maako. Duuri o ɓornataako limce, o jooɗataako haa saare, sey haa genaale. Nde o yi'i Yeesu, o wooki, o do'i kommbi Yeesu, o wolwi bee sawtu: “Ɗume ngiɗɗa haa am, Yeesu, Ɓiɗɗo Allah Ɓaŋiiɗo? Mi tori ma, taa torram!” Ngam Yeesu ɗonno umra ruuhuwol coɓŋgol wurto haa maako. Ngol ɗonno naŋnga mo nde ɗuuɗɗum, ɓe ɗonno kaɓɓa kosɗe e juuɗe maako bee callalluuji e ge'elle ngam aynugo mo, ammaa o ɗonno ta'a ɗum. Ngol ɗonno yahra mo nder ladde. Yeesu ƴami mo: “Noy innde ma?” O jaabi: “Innde am Mooɓre”, ngam ruuhuuji ɗuuɗɗi nasti haa maako. Ɗi tori Yeesu taa o riiwa ɗi, taa o yahra ɗi haa ngaska lugguka. Woodi tokkere gaduuji haa ton, ɗon dura dow towndiire. Ruuhuuji go tori Yeesu, o acca ɗi nasta gaduuji man. O duŋani ɗi. Nden ruuhuuji coɓɗi ngurti haa gorko go, ɗi nasti gaduuji. Gaduuji man fuu caamni, do'i diga dow fomoonde townde nder weendu, kalki ton. Nde durooɓe gaduuji ngi'i ko waɗi, ɓe ndoggi, ɓe anndini haala man nder wuro e haa kawyeeji. Yimɓe ngurti haa ɓe ndaara ko waɗi. Ɓe ngari haa Yeesu, ɓe tawi gorko mo ruuhuuji coɓɗi ngurtuno e mum go, ɗon jooɗi kommbi maako, o ɗon ɓorni, o ɗon bee hakkiilo. Ɓe kultori. Yi'ɓe ko waɗi ngecci ɓe no ginnaaɗo yamɗitiri. Geraseni'en nder lesdi man fuu tori Yeesu o wurto lesdi maɓɓe, ngam ɓe kultori masin. Yeesu nasti koommbowal, o dilli. Goɗɗo mo ruuhuuji coɓɗi ngurti haa mum go, tori Yeesu yerdo o wonda bee maako. Yeesu lorni mo, wi'i mo: “Hootu saare ma, yeccu ko Allah waɗani ma fuu!” O dilli, o yecci yimɓe wuro fuu ko Yeesu waɗani mo. Nde Yeesu wartoyi, yimɓe ɗuuɗɓe njaɓɓi mo, ngam ɓe fuu ɓe ɗonno ndeena mo. Nden goɗɗo bi'eteeɗo Jayrus, ardiiɗo suudu dewal Yahuudu'en wari haa Yeesu, do'i yeeso maako, tori mo o yaha saare muuɗum, ngam o woodi ɓiŋngel deyel, bajjel, mo duuɓi sappo e ɗiɗi, ɓadake maayugo. Nde Yeesu ɗon yaha ton, yimɓe ɓiɗɗi mo. Woodi boo debbo feere ton. Duuɓi sappo e ɗiɗi o nyawɗo nyawu ilol ƴiiƴam. O majjini jawdi maako fuu haa hurgooɓe, ammaa walaa mo waawi yamɗitingo mo. O ɓaditi Yeesu haa ɓaawo, o meemi gawargal limce maako. Law nii ilol ƴiiƴam maako go dari. Yeesu ƴami: “Moy meemi yam?” Koo moy fuu wi'i: “Naa min.” Piyer wi'i: “Jaagorɗo, ɗum taariiɓe ma ɓiɗɗata ma.” Ammaa Yeesu wi'i: “Woodi mo meemi yam, ngam mi maati baawɗe ngurti haa am.” Nde debbo yi'i o waawataa suuɗaago, o wari, o ɗon diwna, o do'i yeeso maako, o limti caka yimɓe fuu daliila ka o meemri Yeesu e boo no o yamɗitiri wakkati man. Nden Yeesu wi'i: “Ɓiŋngel am, nuɗɗinki maaɗa yamɗitini ma, yah jam!” Diga Yeesu timminaay wolwugo tawon, goɗɗo mo saare Jayrus wari, wi'i mo: “Ɓiŋngel ma maayi, taa ɓillu jaagorɗo.” Ammaa nde Yeesu nani ɗum, o wi'i Jayrus: “Taa hul, nuɗɗin tan, o yeeɗitan.” Nde o yotti haa saare, o duŋanaaki koo moy nastida bee maako, sey Piyer, Yuhanna e Yaakuba e baaba bee daada ɓiŋngel. Yimɓe fuu ɗonno mboya, ɗonno ngooyna ngam ɓiŋngel go. Yeesu wi'i ɓe: “Taa mboye, ngel maayaay, ammaa ngel ɗon ɗaani non.” Ɓe njanci mo ngam ɓe anndi ɓiŋngel maayi. Ammaa Yeesu naŋngi juŋngo maagel, o wi'i bee sawtu: “Ɓiŋngel, fin!” Yoŋki maagel wartani ngel, ngel ummi law nder wakkati man nden e Yeesu umri ɓe ndokka ngel ko ngel nyaama. Saaro'en ɓiŋngel kayɗini, ammaa Yeesu wi'i, taa ɓe mbi'a koo moy ko laati. Yeesu mooɓti pukara'en sappo e ɗiɗo, o hokki ɓe semmbe e baawɗe riiwugo ruuhuuji coɓɗi e yamɗitingo nyawuji. O neli ɓe waazingo laamu Allah e hurgugo nyawɓe. O wi'i ɓe: “Taa koo'e koo ɗume ngam jahaaŋgal, koo sawru malla booro, koo nyaamdu malla ceede. Koo moy, taa jogo limce ɗiɗi boo. Saare nde ɓe mbeerni on fuu, njooɗe ton haa to on ndilli. To yimɓe cali jaɓɓaago on haa wuro, ngurte wuro man, piɗɗe collaaje kosɗe mooɗon, ɗum laato seedamku dow maɓɓe.” Ɓe ndilli, ɓe njehi gure feere feere, ɓe ngaazini kubaruwol ceynoowol e ɓe njamɗitini nyawɓe koo toy. Hirudus, ardiiɗo lesdi nde nani ko laati fuu, o sakli masin. Ngam woɗɓe mbi'i: “Yuhanna ummitake diga caka maayɓe.” Woɗɓe boo mbi'i: “Eliya waŋgi.” Fahin woɗɓe mbi'i: “Gooto haa annabi'en ɓooyma ummitake.” Ammaa Hirudus wi'i: “Mi ta'i hoore Yuhanna. Goɗɗo moy nananmi ɓe mbi'anta kuuje bana ɗe'e?” O annini yi'ugo mo. Nelaaɓe ngarti, ɓe ngecci Yeesu ko ɓe mbaɗi fuu. O hoosi ɓe feere maɓɓe, ɓe ummi, ɓe ndilli wuro wi'eteeŋgo Baytisayda. Ammaa nde yimɓe nani ɗum, ɓe tokki mo. Yeesu jaɓɓi ɓe, o wolwani ɓe habaru laamu Allah, o yamɗitini marɓe haaje yamɗitineego boo. Nde naaŋge ɓadake mutugo, pukara'en sappo e ɗiɗo go ɓaditi mo, mbi'i mo: “Wi' yimɓe ɓe ndilla haa gure e kawyeeji, ngam ɓe keɓa ko nyaame e weerde, ngam haa ladde ngonɗen.” Yeesu wi'i ɓe: “Ndokke ɓe ko ɓe nyaama, onon bee ko'e mooɗon.” Ammaa ɓe njaabi: “Min ngoodi sey tamseeje jowi e liɗɗi ɗiɗi tan. Sonaa to a yiɗi min njaha, min coodana yimɓe ɓe'e fuu nyaamdu kam.” Limgal yimɓe man dillani ujine njowo. Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Njo'ine ɓe cappanɗe njowo cappanɗe njowo.” Ɓe mbaɗi bana non, ɓe njo'ini ɓe fuu. Yeesu hoo'i tamseeje jowi e liɗɗi ɗiɗi go, o tijji dow, o yetti Allah ngam man, o yewi ɗum, nden o hokki pukara'en ngam ɓe cenndana yimɓe. Ɓe fuu ɓe nyaami, ɓe kaari, ɓe mooɓti luttuɗum tamseeje, ɗum hebbini cilaaje sappo e ɗiɗi. Nyannde feere Yeesu ɗon waɗa do'a feere muuɗum. Pukara'en ɗon ngondi bee maako. O ƴami ɓe: “Mooɓe ɗon mbi'a min mi moy?” Ɓe njaabi: “Woɗɓe ɗon mbi'a an woni Yuhanna baɗoowo baptisma, woɗɓe ɗon mbi'a: Eliya, fahin woɗɓe boo ɗon mbi'a a gooto annabi'en ɓooyma mo ummiti diga maayde.” O ƴami ɓe: “Onon boo, on ɗon mbi'a mi moy?” Piyer jaabi: “An woni Almasiihu mo Allah.” Yeesu umri ɓe bee caatal ngam taa ɓe mbi'a ɗum koo moy. O ɓesdi wi'ugo: “Haani Ɓii-neɗɗo yara bone ɗuuɗɗum, ndotti'en e mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta ngudina mo. Ɓe mbaran mo, ammaa nyalaade tataɓre ɓaawoɗon, o ummititto.” O wi'i yimɓe fuu fahin: “To goɗɗo yiɗi tokkaago yam, sey o acca muuyo maako, o roondo gaafaaŋgal maako nyalaade fuu e o tokko yam. Ngam koo moy yiɗi hisnugo yoŋki muuɗum, majjinan ki. Ammaa mo majjini yoŋki mum ngam am, hisnan ki. Ɗume ɗum nafata goɗɗo to o heɓi duniyaaru fuu ammaa o majjini yoŋki maako malla o halki hoore maako? To goɗɗo semti yam e bolle am, Ɓii-neɗɗo semtan mo yaake o warata nder tedduŋgal maako e nder ngal Baabiraawo maako e nder ngal malaa'ika'en seniiɓe. Gooŋga mbi'an mi on, woɗɓe caka wonɓe ɗo jonta maayataa sey to ɓe ngi'i laamu Allah.” Balɗe joweetati ɓaawo o wolwi bolle ɗe'e, Yeesu hoosi Piyer e Yuhanna e Yaakuba, o wa'i hooseere ngam waɗugo do'a. Nde o ɗon do'o, yeeso maako sannji, limce maako ndanwi tal, ɗelki. Ɗon nii, worɓe ɗiɗo ɗon ngeewtida bee maako: Ɗum Muusa e Eliya. Ɓe mbaŋgi nder tedduŋgal, ɓe mbolwi dow dilluki e dow no maayde maako laatorto haa Urusaliima. Piyer e wonduɓe bee maako ɗoyɗi teddani ɓe, ammaa ɓe pini, ɓe ngi'i tedduŋgal Yeesu e worɓe ɗiɗo wonduɓe bee muuɗum. Nde yimɓe ɗiɗo go ɗon ceeda bee Yeesu, Piyer wi'i mo: “Jaagorɗo, ɗum booɗɗum en njooɗo haa ɗo! Ngaɗen bukkaaji tati, wooru ngam maaɗa, wooru ngam Muusa e wooru boo ngam Eliya!” O anndaano ko o wi'ata. Nde o ɗon wolwa ɗum, ruuldere wari, suddi ɓe. Pukara'en kultori nde ɓe ngi'i ɓe nasti ruuldere. Sawtu wurti ruuldere go, wi'i: “Oo woni Ɓiɗɗo am cuɓaaɗo, nanane mo !” Nde sawtu go wolwi, ɓe ngi'aay goɗɗo feere, sey Yeesu tan. Pukara'en njeeɗi, ɓe mbolwanaay koo moy saa'i man ko ɓe ngi'i. Nde ɓe njippi hooseere jaŋngo man, mooɓre ɗuuɗnde wari, fotti bee Yeesu. Goɗɗo hooli nder mooɓre go, wi'i: “Moodibbo, mi tori ma, laar ɓiŋngel am gorgel, ngel bajjel! Wakkati feere ruuhuwol ɗon naŋnga ngel, law ngel wooka, ngol ɗon dimmba ngel bee semmbe, waɗa ngel nguufo haa hunnduko, ngol ɗon torra ngel. Ɗon saɗa seɗɗa haa ngol acca ɓiŋngel nge'el, sey to ngol tampini ngel masin. Mi tori pukara'en ma ɓe ndiiwa ngol, ammaa ɓe mbaawaay.” Yeesu jaabi: “Hey yimɓe sooya nuɗɗinki'en, wonniiɓe! Haa ndey tokkotoomi wondugo bee mooɗon e munyango on? Waddu ɓiŋngel ma haa ɗo!” Nde ngel ɗon wara, ruuhuwol do'i ngel, dimmbi ngel bee semmbe. Ammaa Yeesu telɓani ruuhuwol coɓŋgol ngo'ol, yamɗitini ɓiŋngel go, hokkiti ngel baaba maagel. Ɓe fuu ɓe kayɗini ngam daliila maŋngu Allah. Nde koo moy hayɗini dow ko Yeesu waɗi fuu, o wi'i pukara'en maako: “Keɗite booɗɗum ko mbi'anmi on jonta: Ɓe ndokkan Ɓii-neɗɗo haa juuɗe yimɓe.” Ammaa pukara'en paamaay maana maaka, ka laati cuuɗiika haa maɓɓe ngam taa ɓe paama. Ɓe kuli boo ƴamugo mo dow maajum. Nden pukara'en puɗɗi ƴamƴamtirgo moy laatoto mawɗo caka maɓɓe. Ammaa nde Yeesu anndi dow ɗume ɓe ɗon ƴamƴamtindira, o hoo'i ɓiŋngel pamarel, o darni ngel kommbi maako, o wi'i ɓe: “Koo moy jaɓi ɓiŋngel pamarel ngel ngam innde am, min o jaɓi. Koo moy jaɓi yam boo, jaɓi nelɗo yam. Ngam ɓurduɗo famɗugo caka mooɗon fuu, kaŋko woni mawɗo.” Yuhanna wi'i: “Jaagorɗo, min ngi'i goɗɗo ɗon riiwra ginnaaji bee innde ma. Min ngiɗno haɗugo mo, ngam o tokkaaki ma bee amin.” Yeesu jaabi mo: “Taa kaɗe mo, ngam koo moy mo honnaaki on, ɗon bee mooɗon.” Nde wakkati dilluki maako haa asama ɓadake, o waɗi anniya timmuka yahugo Urusaliima. O neli nelaaɓe yeeso maako. Ɓe ndilli, ɓe nasti wuro Samariya'en ngam taaskanango mo weerde. Ammaa wonɓe nder wuro ngo njaɓɓaaki mo, ngam o ɗon tiiti yahugo Urusaliima. Nde Yaakuba e Yuhanna ngi'i ɗum, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, a yiɗi min ewno yiite jippo diga asama, wulda ɓe na?” Ammaa Yeesu yeesiti, feli ɓe. Nden ɓe ndilli wuro woɗŋgo. Nde ɓe ɗon dow laawol, goɗɗo wi'i mo: “Mi tokkete koo toy njahata fuu.” Yeesu jaabi mo: “Doldolɗe ngoodi gasɗe, colli boo ngoodi caɓɓe, ammaa Ɓii-neɗɗo walaa haa wallina hoore mum.” O wi'i goɗɗo feere: “Tokkam!” Goɗɗo man wi'i mo: “Duŋanam mi yaha, mi uwoya baaba am tawon.” Ammaa Yeesu wi'i mo: “Accu maayɓe uwa maayɓe muuɗum'en, ammaa an, yah waazin laamu Allah.” Goɗɗo feere boo wi'i mo: “Mi tokkete, yaa Jawmiraawo, ammaa duŋanam mi jaɓɓito yimɓe saare am tawon.” Yeesu wi'i mo: “Koo moy wallini juŋngo dow baaneewo ga'i, nden laari ɓaawo, walaa nafuuda ngam laamu Allah.” Ɓaawo maajum Jawmiraawo suɓi pukara'en woɗɓe cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo, o neli ɓe ɗiɗo ɗiɗo yeeso maako, nder berniiji e gure haa o yahata fuu. O wi'i ɓe: “Ƴaamle ɗuuɗi, ammaa sodooɓe ɗuuɗaay. Tore jawmu ƴaamnde o ɓesda nelugo sodooɓe haa ƴaamnde maako. Njehe, mi neli on bana baali caka caafaali. Taa njahde bee booro ceede malla booro njooɓaari, koo paɗe. Taa ndare ngam koofnotiron bee goɗɗo dow laawol boo. Saare ndeyeere nastoton fuu, mbi'e tawon: Salaaman laatano saare nde'e. To goɗɗo giɗɗo salaaman ɗon haa saare man, salaaman mooɗon jooɗoto dow maako. To woodaa boo, salaaman man lortoto haa mooɗon. Njooɗe haa saare maajum, nyaame, njare ko ɓe ndokkata on fuu. Ngam kuuwoowo he'i heɓugo ngeenaari muuɗum. Taa cotte saare nde'e haa ndeya. To on nasti wuro koo ngoye, to ɓe njaɓɓake on, nyaame ko ɓe ngaddanta on. Njamɗitine nyawɓe ɓe on tawi ton fuu, mbi'e ɓe: Laamu Allah ɓaditake on! Ammaa to on nasti wuro koo ngoye, ɓe njaɓɓaaki on, ngurte haa laabi maago, mbi'e: Min piɗɗani on koo collaaje wuro mooɗon haa kosɗe amin, ammaa annde laamu Allah ɓaditake ! Mi ɗon wi'a on, nyannde darŋgal, kiita Sodoma hoyan dow kiita wuro man.” “Bone laatano ma, an Korajin. Bone laatano ma, an Baytisayda. Ngam kaayeefiiji baɗaaɗi nder mooɗon, to ɗi mbaɗaano nder Tirus e Sidon kam, ɓooyma yimɓe ton njooɗotono nder ndoondi, ɓe ɓornotono buhuuje e ɓe ndufanno ndoondi dow ko'e maɓɓe. Ngam maajum nyalaade darŋgal, kiita Tirus e Sidon hoyan dow kiita mooɗon. An Kafarnahum, a ɗon tammo Allah ɓaŋgtete haa yotto asama na? Kayya! A leestinteeɗo haa a nasta joonde maayɓe !” Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Nananɗo on, nanani yam, caliiɗo on, salake yam, caliiɗo yam boo, salake nelɗo yam.” Nelaaɓe cappanɗe njoweeɗiɗo e ɗiɗo go ngarti bee seyo, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, koo ginnaaji ɗowtanake min ngam innde ma!” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Mi yi'i Sayɗaanu do'i diga dow bana ma'ere. Ndaa, mi hokki on baawɗe dammugo boɗɗe e jahe e jaalaago baawɗe konneejo fuu. Koo ɗume naawnataa on. Ammaa taa ceye ngam ruuhuuji ɗowtanake on, ceye ngam inɗe mooɗon binndaaɗe haa asamanji.” Wakkati man Ruuhu hebbini Yeesu seyo, o wi'i: “Yaa Baabiraawo, Jawmu asama e lesdi, mi yetti ma ngam a waŋginani ɓikkoy pamaroy ko a suuɗi marɓe anndal e faamu. Ooho, yaa Baabiraawo, bana nii ɗum fottani ma. Baabiraawo am halfini yam kuuje fuu. Walaa annduɗo moy woni Ɓiɗɗo sonaa Baabiraawo, walaa annduɗo boo moy woni Baabiraawo, sonaa Ɓiɗɗo e mo Ɓiɗɗo yiɗi waŋginango mo ɗum.” Nden o wayliti haa pukara'en, o wolwani ɓe feere maɓɓe: “Barka laatano gite gi'anɗe ko ngi'oton! Mi ɗon wi'a on: Annabi'en ɗuuɗɓe e laamiiɓe ɗuuɗɓe ngiɗno yi'ugo ko ngi'oton, ammaa ɓe ngi'aay. Ɓe ngiɗno nanugo ko nanoton, ammaa ɓe nanaay.” Moodibbo tawreeta ummi, ngam jarribaago Yeesu, o ƴami mo: “Moodibbo, ɗume mbaɗanmi ngam heɓugo ngeendam nduumiiɗam?” Yeesu wi'i mo: “Ko winnda nder tawreeta men? Ko jaŋngata ton?” O jaabi: “Ƴiɗ Jawmiraawo, Allah maaɗa bee ɓernde ma fuu, bee yoŋki ma fuu, bee semmbe ma fuu, bee hakkiilo ma fuu, non boo yiɗ keeddiɗɗiraawo ma bana no a yiɗiri hoore ma.” Yeesu wi'i mo: “A jaabake booɗɗum, waɗ bana non, a heɓan ngeendam.” Ammaa o yiɗi gooŋɗingo hoore maako, o wi'i Yeesu: “E moy woni keeddiɗɗiraawo am?” Yeesu wi'i: “Goɗɗo ummi Urusaliima ɗon yaha Yeriko. Fasooɓe pasi mo, ɓe njaɓti ko o mari fuu e ɓe piyi mo, ɓe ndilli, ɓe acci mo daande maayde. Fottotiri boo limanjo feere tokki laawol man, yi'i goɗɗo go. O widdi sera, o saali. Bana non Lewiijo wari haa nokkuure man, yi'i goɗɗo go. Kaŋko boo o widdi sera, o saali. Ammaa woodi Samariyaajo ɗonno yaha jahaaŋgal, o yotti kommbi pasaaɗo go. Nde o yi'i goɗɗo go, o yurmini mo. O ɓaditi, o rufi nebbam e inaboojam dow kuuduuje maako, o haɓɓi ɗe, o wa'ini mo mba'aawa maako, o yahri mo suudu, haa hoɗɓe mbeerata, o suklani mo. Jaŋngo man, o hoosi suleyje cardi ɗiɗi, o hokki jawmu suudu hoɗɓe, o wi'i: Suklan mo, to mi yaalti, mi lornante ɓurɗum ko a majjini.” Nden Yeesu wi'i: “Haa maaɗa kam, nder tato ɓe'e, moy a tammi o keeddiɗɗiraawo pasaaɗo?” Moodibbo tawreeta jaabi: “Mo waɗani mo enɗam.” Yeesu wi'i mo: “Yah an boo, waɗ bana non.” Nde Yeesu ɗon yaha haa laawol bee pukara'en muuɗum, o nasti wuro feere, debbo bi'eteeɗo Marta jaɓɓi mo haa saare muuɗum. O woodi deerɗiraawo debbo, bi'eteeɗo Mariyama, mo jooɗi kommbi Jawmiraawo, ɗon nana wolde maako. Marta ɗon sukli jamum bee kuuɗe feere feere haa saare. O wari, o wi'i: “Jawmiraawo, walaa ko yaalu ma nde deerɗiraawo am acci yam, mi ɗon sukli feere am bee kuuɗe na? Wi' mo o wallammi!” Jawmiraawo jaabi mo: “Marta, Marta, a ɗon ɓillori hoore ma bee kuuje ɗuuɗɗe. Huunde woore tan wonete haandunde. Mariyama suɓi geɗal booɗŋgal, ngal hoosataake haa maako.” Nyannde feere Yeesu ɗonno waɗa do'a haa nokkuure woɗnde. Nde o timmini, gooto haa pukara'en maako wi'i mo: “Jawmiraawo, ekkitin min waɗugo do'a bana Yuhanna ekkitini pukara'en muuɗum.” O wi'i ɓe: “To on ɗon mbaɗa do'a, mbi'e: Yaa Baabiraawo, a Ceniiɗo, waɗ koo moy teddina innde ma. Laamu maaɗa wara. Hokku min nyaamdu deydey haaje amin nyalaade fuu. Yaafana min hakkeeji amin, ngam minin boo min ɗon njaafano waɗɓe min aybe fuu. Aynu min ngam taa min nasta jarribeeki.” O wi'i ɓe fahin: “To gooto mooɗon woodi soobaajo, o yehi haa muuɗum caka jemma ngam wi'go mo: Soobaajo, wu'am tamseeje tati. Ngam gooto nder sooba'en am wari haa am, mi walaa ko mi hokka mo. Ammaa soobaajo mo nder suudu go boo jaabake mo: Taa daamam, jonta dammugal ɗon maɓɓi, min bee ɓikkoy am fuu min ɗon mbaali, mi waawataa ummaago ngam mi hokke tamseeje. Mi ɗon wi'a on, koo to o ummataako ngam hokkugo mo ɗum ngam o soobaajo maako, ammaa ngam o ɗon daama mo, o ummoto, o hokka mo ko o mari haaje fuu. Min kam mi ɗon wi'a on: Tore, on keɓan. Ɗaɓɓite, on tawan. Cilmine, ɓe maɓɓitanan on. Ngam koo moy tori, heɓan. Koo moy ɗaɓɓiti, tawan. Koo moy silmini boo, ɓe maɓɓitanan mo. Moy haa mooɗon to o baaba, o hokkan ɓiŋngel maako mboodi to ngel torake mo liiŋgu? Malla to ngel torake mo yeeraande, o hokkan ngel yaare na? Onon halluɓe maa, on anndi hokkugo ɓiɓɓe mooɗon kuuje booɗɗe. Sakkomaa Baabiraawo mooɗon mo asama, o hokkataa toranɓe mo Ruuhu Ceniiɗo na?” Yeesu wurtini ginnawol muukɗinŋgol goɗɗo. Nde ginnawol man wurti, goɗɗo go wolwi, haa yimɓe fuu kayɗini. Ammaa woɗɓe feere mbi'i: “Bee baawɗe Be'elzebul laamiiɗo ginnaaji o riiwrata ɗi.” Woɗɓe boo ngiɗi jarribaago mo, ngam maajum ɓe ƴami mo o waŋginana ɓe alaama iwka diga asama. Ammaa nde Yeesu anndi numooji maɓɓe, o wi'i ɓe: “To laamu senndake, ngu do'oto e ci'e boo ngibboto bee tokkindirki. To Sayɗaanu honi hoore mum, noy laamu mum tabitirta? On ɗon mbi'a mi ɗon riiwra ruuhuuji coɓɗi bee baawɗe Be'elzebul. To min mi ɗon riiwa ginnaaji bee baawɗe Be'elzebul, bee baawɗe ɗeye ɓikkoy mooɗon boo ndiiwrata ɗi? Ngam maajum ɓikkoy mooɗon kiitoto on. Ammaa to bee baawɗe Allah ndiiwranmi ginnaaji boo, nden kam ɗum laamu Allah yottanake on. To goɗɗo cemmbiɗɗo taaskiiɗo bee balmi ɗon ayna saare muuɗum, ko o mari fuu jooɗoto jam. Ammaa to ɓurɗo mo semmbe wari dow maako, jaali mo, o jaɓta balmi maako ɗi o hoolɗinori, o senndana woɗɓe jawdi maako. Mo wondaay bee am, o konneejo am. Mo wallaay yam mooɓtugo, saŋkitan.” “To ruuhuwol coɓŋgol wurtake goɗɗo, ngol yiiloyan haa karɗe ngam ɗaɓɓugo nokkuure siwtaago, to ngol heɓaay, nden kam ngol wi'an: Mi loroto haa suudu am ndu mi wurtino. To ngol lori haa maaru, ngol tawan ndu wuuwaandu, mo'itinaandu. Nden ngol yaha, ngol wadda ruuhuuji goɗɗi joweeɗiɗi, ɓuranɗi ngol hallugo, ɗi nastan suudu man, ɗi njooɗoto nder maaru. Timmoode goɗɗo oo tullitan dow naane.” Nde Yeesu wolwi bana nii, debbo feere ɓaŋgti sawtu nder mooɓre, wi'i: “Barka laatani reedu danyndu ma e enɗi ɗi musinɗa!” Ammaa kaŋko o wi'i: “Barka laatanto nananɓe wolde Allah, ɗowtantooɓe nde!” Nde yimɓe ɗon mooɓto kommbi Yeesu, o fuɗɗi wi'ugo: “Yimɓe zamanuuru ndu'u, ɓe halluɓe, ɓe ɗon ƴama alaama. Ammaa ɓe keɓataa, sonaa alaama annabi Yonas. Ngam bana Yonas laatino alaama haa yimɓe Niniwe, non Ɓii-neɗɗo boo laatanto yimɓe zamanuuru ndu'u. Laamiiɗo debbo, mo Lesdi Fombina, ummanto yimɓe zamanuuru ndu'u, o wulloto ɓe nyalaade darŋgal, ngam o wari diga daayiiɗum haa o nana bolle Suleymaanu keewɗe hikma. Ndaa ɓurɗum Suleymaanu haa ɗo. Nyalaade darŋgal, yimɓe Niniwe ummanto yimɓe zamanuuru ndu'u, hiitoto ɓe, ngam yimɓe Niniwe tuubi nde ɓe nani waazu Yonas. Ndaa, ɓurɗum Yonas haa ɗo.” “Walaa mo jamnata pittirla, ngam nyukkingo nga malla o hippa nga bee bokoti, ammaa o jo'inan nga dow jo'inirɗum pittirla, ngam haa nastanɓe fuu ngi'a annoora. Gite ma laati pittirla ɓanndu maaɗa. To gite ma njame, ɓanndu ma fuu ɗon nder annoora. Ammaa to gite ma njamɗaay, ɓanndu ma fuu ɗon nder nyiɓre. Hakkil, ngam taa annoora ngonka nder maaɗa laato nyiɓre! To ɓanndu ma fuu ɗon nder annoora, to walaa goɗɗum lutti nder nyiɓre, ndu fuu ndu wonan nder annoora, bana to pittirla ɗon yaynane bee annoora muuɗum.” Nde Yeesu timmini wolwugo, Farisaajo goɗɗo ewni mo haa saare muuɗum ngam ɓe nyaamda. O nasti, o fuɗɗi nyaamugo. Farisaajo hayɗini nde o yi'i Yeesu fuɗɗi nyaamugo bilaa lootugo juuɗe muuɗum. Jawmiraawo wi'i mo: “Onon Farisa'en, on ɗon laɓɓina yaasi jardugel e nyaamrugel, ammaa nder mooɗon ɗon heewi bee suunooji e halleende. Sooya-hakkiilo'en, Allah mo waɗi yaasi, o waɗaay nder boo na? Caahe talaka'en ko woni nder jardugel mooɗon e nyaamrugel mooɗon, nden kuuje fuu laatoto laaɓɗe ngam mooɗon. Ammaa bone laatano on, onon Farisa'en! Ngam on ɗon itta zakka haako minti e haako jarne e haakooji nyaameteeɗi fuu e on ɗon ngeeba adilaaku e yiide Allah. Kanji ɗi kaandi jogeego, ammaa taa on ngejjita luttuɗi boo. Bone laatano on, onon Farisa'en! Ngam on ngiɗi joole tedduɗe nder cuuɗi dewal Yahuudu'en, on ngiɗi ɓe koofna on haa daldal mooɓtorɗe. Bone laatano on! Ngam on nanndi bee genaale ɗe yimɓe njahata dow mum'en bilaa anndugo ɗum.” Nden gooto haa moodiɓɓe tawreeta wi'i Yeesu: “Moodibbo, ko mbi'ata ɗo, minin kuɗata.” Yeesu jaabi: “Bone laatano on, onon moodiɓɓe tawreeta boo! On ɗon ndoonda yimɓe doŋgle caɗɗe roondeego ɗe onon on meemataa koo bee hoondu mooɗon sam. Bone laatano on! Ngam on ɗon maha genaale annabi'en ɓe kaakiraaɓe mooɗon mbari. To non kam on ɗon ceedo kuuɗe kaakiraaɓe mooɗon, on ɗon ngerdo ɗe, ngam kamɓe ɓe mbari annabi'en. Onon boo, on mahi genaale maɓɓe. Ngam maajum hikma Allah wi'i: Mi nelan annabi'en e nelaaɓe, ɓe mbaran woɗɓe, ɓe toonyan woɗɓe boo. Mi ƴamtan ƴiiƴam annabi'en ndufaaɗam diga puɗɗuki duniyaaru haa yimɓe zamanuuru ndu'u, diga ƴiiƴam Habila haa yotto ƴiiƴam Zekariya, mbaraaɗo hakkunde nokkuure seniinde e hirsirde. Nonnon, mi ɗon wi'a on, yimɓe zamanuuru ndu'u ɓe hiiteteeɓe ngam mbar-hooreeji ɗi'i fuu ! Bone laatanto on, onon moodiɓɓe tawreeta, ngam on kaɗi yimɓe anndugo gooŋga: Onon, on cali anndugo ka bee ko'e mooɗon, on kaɗi yiɗɓe anndugo ka boo.” Saa'i o wurti ton, moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en tikkani mo masin, tokki mo bee haala, ƴami mo ngam haa o wolwa dow kuuje ɗuuɗɗe. Ɓe tuufni mo nder bolle ngam haa ɓe nana kalluka diga hunnduko maako, ɓe ngulloro mo. Wakkati man yimɓe ujineeje mooɓotiri haa ɓe ɗon njaaɓnjaaɓtira. Yeesu fuɗɗi wolwango pukara'en muuɗum: “Kakkilane ufnirɗum Farisa'en, waato naafikaaku. Cuuɗiiɗum fuu waŋgan, sirriijum fuu faamoto. Ngam ko mbolwuɗon nder nyiɓre fuu, ɗum naneteeɗum nder annoora. Ko on cofndotiri nder cuuɗi, ɗum ngooyneteeɗum nder baŋguɗum.” “Mi ɗon wi'a on ɗum, onon soobiraaɓe am: Taa kule waawanɓe mbarugo ɓanndu, ammaa ɓe mbaawataa waɗugo koo ɗume ko ɓuri non. Mi hollan on mo kuloton: Kule mo waawi mbarugo, mo woodi baawɗe sakkingo nder yiite jahannamaaye boo. Nonnon, mi ɗon wi'a on, kaŋko haani huleego. Ɓe coorrataa colloy njowoy bee suleyje ɗiɗi na? Ammaa Allah yejjitittaa koo gootel maakoy. Koo gaasaaji ko'e mooɗon limaaɗi fuu. Taa kule sam, saman mooɗon ɓuri colloy ɗuuɗkoy.” “Mi ɗon wi'a on, koo moy seedi yeeso yimɓe o anndi yam, Ɓii-neɗɗo boo seedoto o anndi mo yeeso malaa'ika'en Allah. Ammaa mo yeddi yam yeeso yimɓe, o geddeteeɗo boo yeeso malaa'ika'en Allah. Koo moy wolwi kalluka dow Ɓii-neɗɗo, heɓan yaafuye. Ammaa mo wolwi kalluka dow Ruuhu Ceniiɗo, o yaafataake sam. To ɓe njahri on hiiteego nder cuuɗi dewal Yahuudu'en malla yeeso laamiiɓe e marɓe baawɗe, taa ɓillore numugo no mbaŋginirton hujja mon malla ko mbi'oton. Ngam Ruuhu Ceniiɗo ekkitinan on ko mbi'oton nder saa'iire man.” Goɗɗo nder mooɓre wi'i Yeesu: “Moodibbo, wi' deerɗiraawo am senndana min ndonŋgu ngu baaba amin acci.” Yeesu wi'i mo: “Hey an! Moy waɗi yam kiitoowo dow mooɗon malla cenndoowo jawdi mon?” Nden o wi'i ɓe: “Ndeente e suunooji koo ɗiye, ngam ngeendam neɗɗo iwataa haa jawdi mum, koo no o riskiri fuu.” O wolwani ɓe balndol ngo'ol: “Woodi goɗɗo diskuɗo, o woodi gese, ɗe mbaɗani mo ƴaamnde ɗuuɗnde. O numi nder ɓernde maako: Ko mbaɗanmi? Ngam mi walaa babal haa mooɓtanmi ƴaamnde am. O wi'i: Yowwa, ndaa ko mbaɗanmi: Mi fusan beembe am, mi maha ɓurɗe mawnugo, mi mooɓta alkamaari e jawdi am fuu haa ton. Nden mi wi'ana yoŋki am: A woodi jawdi ɗuuɗndi sigaandi, he'anndi ngam duuɓi ɗuuɗɗi! Siwta, nyaam, yar, seya! Ammaa Allah wi'i mo: Sooya-hakkiiloojo, jemmaare nde'e mi hoosan yoŋki ma, kuuje maaɗa mooɓtaaɗe ɗe'e fuu, moy marata ɗe? Bana nii ɗum laatanto mo mooɓtani hoore mum jawdi, mo laataaki diskuɗo yeeso Allah.” Ɓaawoɗon Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Ngam maajum mi ɗon wi'a on: Taa caklane nguure mooɗon, waato ko on nyaamata malla ko on ɓornoto. Ngam yoŋki ɓuri nyaamdu saman, ɓanndu boo ɓuri limce saman? Ndaare leekuuje: Ɗe aawataa, ɗe codataa, ɗe mooɓtataa koo ɗume nder cigorɗum malla beembal, ammaa Allah ɗon nyaamna ɗe. On ɓurataa colli saman piw na? Moy caka mooɗon waawi ɓesdugo balɗe muuɗum koo seɗɗa bee saklere muuɗum? Nde on mbaawataa waɗugo koo peetum, ngam ɗume cuklantooɗon luttuɗum? Ndaare pinndi ladde no ndi mawnirta. Ndi huuwataa, ndi sannyataa, ammaa mi ɗon wi'a on: Koo Suleymaanu bee daraja muuɗum fuu meeɗaay ɓornaago limce booɗɗe bana ngoori man. Allah ɓorni huɗooji ɗi tawe hannde nder ladde, jaŋngo boo ɗi cakkine nder yiite. To non kam, o ɓornataa on ko ɓuri non na, onon famɗa-nuɗɗinki'en? Taa ɓillore ko nyaamoton malla ko njaroton. Taa cakle ko'e mooɗon. Heefeerɓe duniyaaru cuklanto kuuje ɗe'e nde weeti fuu. Ammaa Baabiraawo mooɗon anndi on ngoodi haaje kuuje ɗe'e. Aarte suklanaago laamu maako, nden o hokkan on kuuje ɗe'e fuu bana ɓesdaari.” “Taa kultore, onon tokkere famarde, ngam Baabiraawo yiɗi hokkugo on laamu muuɗum. Coorre ko marɗon, caahe ɗum talaka'en, mbaɗane ko'e mooɗon boorooji sigaago ceede ɗi mbonnataako e jawdi ndi re'ataa haa asama: Haa ton gujjo ɓadataako, gilɗi boo mbonnataa ɗum. Ngam haa jawdi mooɗon woni, ton ɓerɗe mooɗon boo ngonata.” “Taaskitine ko'e mon, pittirlaaji mooɗon boo jamnaaɗi. Laate bana yimɓe reenanɓe jaagorɗo muuɗum'en gartanɗo diga ɓaŋgal, ngam ɓe maɓɓitana mo to o yottake, o tappi dammugal. Barka laatano suka'en ɓe jaagorɗo mum'en yaake wartata, tawa ɗon ayna. Gooŋga mbi'anmi on, o taadoto, o jo'inan ɓe haa taabal nyaamdu, o ɓaditan ɓe, o huuwanan ɓe. Barka laatano suka'en ɓe'e, koo to o warti caka jemma malla saali seɗɗa, o tawi ɓe ɓe ɗon ayna. Paame booɗɗum: To jawmu saare anndino saa'iire ndeye gujjo warata, o accataano gujjo nasta mo saare. Onon boo, laate taaskiiɓe, ngam Ɓii-neɗɗo waran nder saa'iire nde on tammaaki sam.” Piyer wi'i mo: “Jawmiraawo, minin tan mbolwanɗa balndol ngo'ol na malla yimɓe fuu?” Jawmiraawo jaabi: “Moy woni kaliifaajo koolaaɗo, kakkilɗo, mo jaagorɗo mum tammi darnugo dow huuwooɓe mum, ngam o hokka ɓe geɗal nyaamdu maɓɓe nder wakkati man? Barka laatanto kuuwoowo oo, to jaagorɗo maako warti, tawti mo o ɗon suklani kuugal nga'al. Gooŋga mbi'anmi on: Jaagorɗo darnan mo dow jawdi muuɗum fuu. Ammaa to kuuwoowo man wi'i nder ɓernde muuɗum: Jaagorɗo am neeɓi wartugo, nden o fuɗɗi fiyugo huuwooɓe woɗɓe, worɓe e rewɓe, o ɗon nyaama, ɗon yara e wuyka, jaagorɗo wartoyan nyalaade nde suka oo tammataako e nder saa'iire nde o anndaa. O riiwan mo, o hokkan mo ngeenaari naafiki'en. Kuuwoowo annduɗo ko jaagorɗo mum yiɗi, ammaa taaskitinaay koo ɗume ko jaagorɗo maako yiɗi, o heɓan piyɗe ɗuuɗɗe. Ammaa mo anndaa ko jaagorɗo mum yiɗi, waɗi ko he'i fiyeego, o heɓan piyɗe seɗɗa non. Mo ɓe ndokki ɗuuɗɗum, ɓe ƴaman mo ɗuuɗɗum boo. Mo ɓe kalfini ɗuuɗɗum, ɓe ƴaman mo ko ɓuri ɗuuɗugo.” “Mi wari ngam sakkingo yiite dow lesdi. Mi yiɗino nge huɓɓe jonta! Woodi baptisma ka njaɓanmi, mi ɓilli haa ɗum hebbitine. On tammi mi wari ngam waddugo salaaman dow lesdi na? Mi ɗon wi'a on, naa salaaman, ammaa cennduki. Ngam yeeso ɗo, yimɓe njowo nder saare woore cenndoto: Tato narrataa bee ɗiɗo, ɗiɗo boo narrataa bee tato. Baaba waadan bee ɓiyum, ɓiɗɗo gorko boo bee baaba mum. Daada waadan bee ɓiyum debbo, ɓiɗɗo debbo boo bee daada mum. Esiraawo debbo boo waadan bee esum debbo.” Yeesu wi'i mooɓre fahin: “To on ngi'i ruuldere ummake haa hiirnaaŋge, law on ɗon mbi'a iyeende toɓan, ɗum waɗan boo. To on ngi'i henndu iwi fombina boo, on ɗon mbi'a: Gulɗum waɗan, ɗum waɗan boo. Naafiki'en! On anndi fassitirgo ko laatoto dow lesdi e ko laatoto haa dow, ngam ɗume on anndaa fassitirgo zamanuuru jontaaru ndu'u?” “Ngam ɗume on keɓtantaa ko'e mon ko haani waɗugo? To a ɗon yahda bee mo njokkirɗa haa pellel kiita, haɓdu narrugo bee maako diga laawol, ngam taa o yahre haa kiitoowo, nden kiitoowo hokke haa sooje'en e sooje'en boo nastine fursina. Mi ɗon wi'e: A wurtataako ton sam, sonaa to a yoɓi ko ɓe kiiti ma fuu.” Saa'i man yimɓe woɗɓe wonɓe ton ngecci Yeesu haala yimɓe Galiili ɓe Pilaatu mbarno nde ɓe ɗonno lii'ano Allah kirseteeɗi. Yeesu jaabi ɓe: “On tammi Galiili'en man laatino hakke'en ɓuri Galiili'en woɗɓe ngam sarru man heɓi ɓe na? Aa'a, mi ɗon wi'a on, to onon boo on tuubaay, on kalkiran on fuu bana non! Malla yimɓe sappo e njoweetato ɓe mahdi suudu aynirdu yibbi dow muuɗum'en haa Silowam, mbari ɓe, on tammi ɓe aybuɓe ɓuri yimɓe Urusaliima woɗɓe fuu na? Aa'a mi ɗon wi'a on, to on tuubaay, on kalkiran on fuu bana non!” Yeesu wolwani ɓe balndol ngo'ol: “Goɗɗo feere woodi ibbi ki o jubi nder ngesa maako, o wari teɓugo ibbe, ammaa o heɓaay. Nden o wi'i aynoowo ngesa: Ndaa duuɓi tati mi ɗon tefa ibbe haa ibbi ki'i, ammaa mi heɓaay. Fe'u ki, ngam ɗume ki ɗon usta semmbe lesdi meere?” Aynoowo ngesa wi'i mo: “Jaagorɗo, accu ki fahin hitaande nde'e, mi wasan sera maaki, mi rufan koonal. Teema hitaande warannde ki riman, to naa non, a fe'a ki.” Yeesu ɗonno ekkitina nder suudu dewal Yahuudu'en woɗndu nyannde siwtorde. Woodino debbo haa ton, marɗo ginnawol baakin duuɓi sappo e joweetati, ginnawol jiiji mo, o ɗon turi, o waawataa daraago. Nde Yeesu yi'i mo, o ewni mo, o wi'i: “Debbo, a yamɗitinaama diga jiija ma.” O jo'ini juuɗe maako dow hoore debbo, ɗon nii debbo darti, teddini Allah. Ammaa ardiiɗo suudu dewal Yahuudu'en ɓerni ngam jamɗitinki goɗɗo nyannde siwtorde, o wi'i mooɓre: “Nyalɗe joweego fuu ɗon ngam huuwugo, ngare nyalɗe man ngam njamɗiton, ammaa naa nyannde siwtorde !” Jawmiraawo jaabi mo: “Naafiki'en! Koo moy mooɗon yoofataa ngaari mum malla wamnde mum diga nyaamnirde nyannde siwtorde, ngam o yarnoya ɗum na? Debbo mo danygol Ibrahiima, mo Sayɗaanu haɓɓi duuɓi sappo e joweetati, ɗum haanaay o yoofe diga kaɓɓorgol ngo'ol nyannde siwtorde na?” Nde o wolwi bana nii, konne'en maako fuu cemti, ammaa mooɓre fuu seyi ngam kuuje tedduɗe ɗe o waɗi. Yeesu wi'i fahin: “Bee ɗume laamu Allah nanndi? Bee ɗume nanndinanmi ngu? Ngu nanndi bee gawel citta, ngel goɗɗo hoo'i, aawi nder jarne muuɗum, ngel fuɗi, ngel laati lekki, haa colli mbaɗi caɓɓe muuɗum'en dow lice maaki.” Yeesu wi'i fahin: “Bee ɗume nanndinanmi laamu Allah? Ngu nanndi bee ufnirɗum ɗum debbo hoo'i, waati nder kuroori ɗuuɗndi, haa kuroori man fuu uufi.” Yeesu saali berniiji e gure, o ekkitini nde o ɗon yaha Urusaliima. Goɗɗo wi'i mo: “Jawmiraawo, yimɓe seɗɗa tan kisata na?” O jaabi: “Tiiɗe nastirgo dammugal paaɗŋgal. Mi ɗon wi'a on: Ɗuuɗɓe ngiɗi nastugo, ammaa ɓe mbaawataa. To jawmu saare ummake, maɓɓi dammugal, onon boo on lutti haa yaasi, on puɗɗan tappugo dammugal, on mbi'an: Jaagorɗo, maɓɓitanan min! O jaaboto on: Mi anndaa toy iwɗon. Nden on puɗɗan wi'ugo: Min nyaami, min njari yeeso maaɗa, a ekkitini dow laabi amin! Ammaa o jaaboto on: Ndille, mi anndaa toy iwɗon, onon waɗooɓe halleende ! On mboyan, on kirƴindiran nyii'e haa ton, yaake on ngi'ata Ibrahiima, Isiyaaku e Yaakubu bee annabi'en fuu nder laamu Allah e onon boo on ngudinaama yaasi. Yimɓe ngaran diga fuunaaŋge e hiirnaaŋge, woyla e fombina, ɓe njooɗoto nder laamu Allah ngam ɓe nyaama. Nden kadi yimɓe aartuɓe cakkititto e sakkitiiɓe boo aartoto.” Wakkati man nden, Farisa'en woɗɓe ngari, mbi'i Yeesu: “Dillu diga ɗo, ngam Hirudus yiɗi mbarugo ma!” Yeesu wi'i ɓe: “Njehe, mbi'e doldolnde man, ndaa: Mi ɗon riiwa ruuhuuji coɓɗi, mi ɗon yamɗitina nyawɓe, hannde e jaŋngo, nyannde tataɓre boo ɗum timmoode kuugal am. Ammaa sey mi tokkita laawol am hannde, jaŋngo e faɓɓijaŋngo, ngam haanaay annabiijo maaya yaasi Urusaliima. Urusaliima! Urusaliima! A mbari annabi'en, a fiɗi nelaaɓe ɓe Allah neli haa ma bee kaa'e. Nde ɗuuɗɗum mi yiɗino mooɓtugo yimɓe ma, bana no gertogal mooɓtirta ɓikkoy mum les bileeji mum, ammaa on cali. Ndaa, suudu mooɗon laatoto wudinaandu. Ammaa mi ɗon wi'a on: On ngi'ataa yam ɓaawoɗon haa saa'i on mbi'ata: Barka laatano garanɗo bee innde Jawmiraawo !” Nyannde siwtorde feere, Yeesu yehi saare gooto nder mawɓe Farisa'en, ngam o nyaama ton. Wonɓe ton ayni mo. Ndaa goɗɗo mo ɓanndu mum uppi daliila nyawu ɗon ndari yeeso maako. Yeesu ƴami moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en, wi'i: “Ɗum duŋaaɗum yamɗitingo nyannde siwtorde na?” Ɓe njeeɗi. Nden Yeesu jogi nyawɗo go, yamɗitini mo, acci mo o dilla. Nden o wi'i ɓe: “Moy caka mooɗon, to ɓiŋngel mum malla ngaari mum yollake nder ɓulndu, wurtintaa ɗum law koo to nyannde siwtorde na?” Ɓe mbaawaay jaabaago mo koo ɗume dow maajum. Yeesu yi'i no ewnaaɓe cuɓri joole tedduɗe, o wolwani ɓe, o wi'i: “To goɗɗo ewnake ma haa nyaamduuji ɓaŋgal, taa jooɗoya haa babal tedduŋgal. Teema woodi caka ewnaaɓe mo ɓuri ma daraja. Taa mo ewni on ɗiɗo fuu wara wi'e: Accan oo ɗo babal nga'al. A semtan jooɗoyaago haa babal ɓaawowal. Ammaa to a ewnaama, yah jooɗa haa babal ɓaawowal, haa to ewniiɗo ma wari, wi'i ma: Soobaajo am, war haa joonde ɓurnde wooɗugo nde'e. Ɗum laatante tedduŋgal yeeso ɓe a nyaamdata fuu. Ngam mo mawnini hoore mum, o leestinteeɗo, mo leestini hoore mum boo, o ɓaŋgteteeɗo.” Nden o wolwani boo ewniiɗo mo go: “To a waɗani yimɓe nyaamduuji koo ndey, taa ewna soobiraaɓe ma malla deerɗiraaɓe ma malla banndiraaɓe ma, koo heeddiɗɗiraaɓe ma riskuɓe, ngam taa ɓe ewne kamɓe boo, ɓe mbarjo ma. Ammaa to a waɗi nyaamdu juulde, ewna talaka'en e jiijiiɓe e woosɓe e wumɓe. A heɓan barka ngam ɓe mbaawataa warjaago ma. Allah warjoto ma ɗum nyannde ummitineeki adili'en.” Nde gooto caka nyaamdanɓe bee Yeesu nani bolle ɗe'e, o wi'i: “Barka laatanto nyaamanɗo nyaamdu mum nder laamu Allah.” Yeesu jaabi mo: “Goɗɗo feere waɗi nyaamdu ɗuuɗndu, o ewni yimɓe ɗuuɗɓe. Wakkati nyaamugo, o neli suka maako o wi'a ewnaaɓe: Ngare, ngam koo ɗume fuu taaskake. Ɓe fuu maɓɓe ɓe puɗɗi yelditaago. Arano wi'i suka go: Mi soodi ngesa, sey mi yaha mi laara ka, mi tori ma, yaafam. Goɗɗo boo wi'i: Mi soodi ga'i sappo cindaaɗi ɗiɗi ɗiɗi, mi yiɗi laarndaago ɗi, mi tori ma, yaafam. Goɗɗo feere boo wi'i: Mi ɓaŋgi neeɓaay, ngam maajum mi heɓataa wargo. Suka lorti haa jaagorɗo muuɗum, yecci mo ɗum fuu. Nden jawmu saare ɓerni, wi'i suka muuɗum: Yah law haa dalde wuro e haa laabi, ewna talaka'en e jiijiiɓe e wumɓe e woosɓe. Suka yehi, warti, wi'i: Jaagorɗo, ko a umri waɗaama, ammaa babal ɗon lutti fahin. Jaagorɗo wi'i suka go: Yah haa buuwi e laabi kommbi gese, doolu yimɓe ɓe a fottata bee muuɗum'en fuu ɓe nasta, ngam haa saare am heewa. Mi ɗon wi'a on: Koo gooto haa aartuɓe ewneego mettataa nyaamdu am!” Mooɓe ɗuuɗɗe ndillidi bee Yeesu. O yeesiti, o wi'i ɓe: “To goɗɗo wari haa am e o ɓuraay yiɗugo yam dow baaba maako e daada maako e debbo maako e ɓikkoy maako e deerɗiraaɓe maako worɓe e rewɓe, koo yoŋki maako boo, o waawataa laataago pukaraajo am. Koo moy mo roondaaki gaafaaŋgal mum ngam tokkaago yam, waawataa laataago pukaraajo am. Moy haa mooɗon, to yiɗi mahugo suudu aynirdu, o jooɗataako, o hiimo ko o majjinta, o laara to o waawan timmingo. Ngam taa o wallina caɓɓawal nden o waawaay timmingo, yi'ɓe mo njancan mo, mbi'an: Gorko oo fuɗɗi mahugo, o waawaay timmingo. Malla laamiiɗo moye, to yiɗi yahugo waɗa konu bee laamiiɗo goɗɗo, o jooɗataako tawon, o hiimo, to o waawan yahugo bee yimɓe ujine sappo, ngam fottugo bee garananɗo mo bee yimɓe ujine noogas? To o waawataa, diga laamiiɗo man ɗon daayi tawon, o nelan nelaaɓe ngam ƴamugo no ɓe culhotira. Bana non haa mooɗon boo, mo accaay jawdi muuɗum fuu, waawataa laataago pukaraajo am.” “Mannda wooɗi, ammaa to lammeeŋga maajam ittake, noy ɗam heɓtirta lammeeŋga man fahin? Ɗam nafataa haa lesdi, ɗam nafataa ngam koonal, ɓe ndufan ɗam yaasi. Mo woodi noppi nanugo, nana!” Jomnooɓe e hakke'en ɗuuɗɓe ɓaditi Yeesu ngam nanugo mo. Farisa'en e moodiɓɓe tawreeta ngurŋgurti, mbi'i: “Goɗɗo oo ɗon jaɓɓo hakke'en, ɗon nyaamda bee maɓɓe boo.” Nden o wolwani ɓe balndol ngo'ol: “To goɗɗo haa mooɗon woodi baali teemerre, nden ngootu eeri, o accataa cappanɗe joweenayi e joweenayi goɗɗi nder ladde ngam o ɗaɓɓitoya eerŋgu, haa to o heɓti ngu na? To o heɓti, o roondoto ngu dow balbe maako bee seyo, to o warti saare, o ewnoto soobiraaɓe maako e heeddiɗɗiraaɓe maako, o wi'a ɓe: Ceyode bee am, ngam mi heɓti mbaalu am eernooŋgu go! Mi ɗon wi'a on, bana non boo seyo laatorto haa asama to hakkeejo gooto tuubi, ɓuran cappanɗe njoweenayo e njoweenayo adili'en ɓe maraay haaje tuubugo.” “Malla debbo moy, to woodi suleyje cardi sappo, woore majji, o jamnataa pittirla, o wuuwa suudu, o ɗaɓɓita bee tiɗɗinaare haa to o heɓti nde na? To o heɓti nde, o ewnoto soobiraaɓe maako e heeddiɗɗiraaɓe maako, o wi'a ɓe: Ceyode bee am, ngam mi heɓti suleyre am majjunoonde go. Mi ɗon wi'a on, bana non boo malaa'ika'en Allah ceyorto ngam hakkeejo gooto mo tuubi.” Yeesu wi'i fahin: “Gorko feere woodino ɓiɓɓe ɗiɗo. Minyiraawo wi'i baaba mum: Baaba, hokkam geɗal jawdi ngal mi tammi ronugo. Baaba go senndani ɓe jawdi mum. Ɓaawo balɗe seɗɗa, ɓiɗɗo go sorri jawdi mum fuu, dilli lesdi ndaayiindi. O majjini jawdi maako bee yeeɗugo nder daakaareeku. Nde o timmini ɗum fuu, weelo saatuŋgo waɗi haa lesdi man, o fuɗɗi maatugo ɓillaare. O yehi, o huuwani gooto yimɓe nder lesdi man. Goɗɗo man neli mo nder gese durugo gaduuji. O yiɗi nyaamugo ko gaduuji nyaamata, ammaa walaa mo hokkata mo ɗum. Nden o fuɗɗi numtugo joonde maako, o wi'i: Huuwanooɓe baaba am ngoodi nyaamdu ɗuuɗndu, nden nii mi ɗon maaya bee dolo haa ɗo ! Mi loroto haa baaba am, mi wi'an mo: Baaba, mi waɗi hakke heedi Allah e heedi maaɗa, mi he'aay ewneego ɓiya fahin. Waɗam bana gooto caka huuwanooɓe ma. O lori haa baaba maako. Nde o ɗon daayi tawon, baaba maako eewi mo, yurmini mo: O doggi, o harli mo, o hebbi mo. Ɓiɗɗo go wi'i mo: Baaba am, mi waɗi hakke heedi Allah e heedi maaɗa, mi he'aay ewneego ɓiya fahin. Ammaa baaba wi'i suka'en muuɗum: Njaawɗe ngadde ngapaleewol ɓurŋgol wooɗugo, ɓorne mo ngol, mbaɗane mo halagaare haa hoondu e paɗe boo haa kosɗe! Ngadde gaggel payŋgel, kirse, en nyaama, en ceya! Ngam ɓiɗɗo am oo, o maayno, ammaa o yeeɗiti, o majjuno, ammaa o heɓtaama! Ɓe puɗɗi seyaago. Wakkati man ɓiɗɗo afo ɗonno haa ngesa. Nde o ɗon warta, o ɓaditi saare go, o nani pijirle e gamarle. O ewni gooto suka'en, o ƴami mo ko waɗi. Suka man wi'i mo: Deerɗiraawo ma warti, baaba ma hirsi gaggel payŋgel, ngam o heɓti mo o jamo. Nden ɓiɗɗo afo go ɓerni, sali nastugo saare. Baaba wurti, tori mo o nasta. Ammaa o jaabi baaba maako: Ndaa duuɓi ɗuuɗɗi mi ɗon huuwane, mi meeɗaay salaago ɗowtanaago umrooje ma, ammaa a meeɗaay hokkugo yam koo jawgel be'el ngam haa mi seyodo bee soobiraaɓe am. Ammaa nde ɓiɗɗo ma oo warti, mo majjini jawdi ma bee daakaare'en, a hirsi gaggel payŋgel ngam maako! Baaba wi'i mo: Ɓiŋngel am, an a ɗon wondi bee am tum, ko marmi fuu an mari ɗum. Haani ngaɗen juulde, en ceyo, ngam deerɗiraawo ma oo, o maayno, o yeeɗiti, o majjuno, o heɓtaama!” Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Goɗɗo diskuɗo woodino kaliifaajo. Ɓe ngari, ɓe mbi'i mo kaliifaajo man ɗon wonna jawdi maako. Diskuɗo ewni mo, wi'i mo: Ɗume nananmi dow ma? Waɗanam lisaafi kuugal ma, ngam yeeso ɗo a laatataako kaliifaajo am fahin! Kaliifaajo go numi nder ɓernde mum: No mbaɗanmi? Ngam jaagorɗo am ɗon itta kaliifaaku jawdi mum haa am? Remugo, mi walaa semmbe man, rookaago mi semtan. Yowwa, mi anndi no mbaɗanmi, ngam haa yimɓe feere njaɓɓo yam haa ci'e maɓɓe, to mi wurtinaama kuugal am. O ewni gooto gooto jaɓɓe nyamaale haa jaagorɗo maako fuu. O wi'i arano: Noy jaagorɗo am tokkoto ma? O jaabi: Nebbam jaytunje goŋgoŋji teemerre. Nden kaliifaajo wi'i mo: Ndaa ɗereewol ma. Law, jooɗa winndu goŋgoŋji cappanɗe jowi! Nden o wi'i goɗɗo feere boo: Noy jaagorɗo am tokkoto ma? O jaabi: Buhuuje alkamaari teemerre. Kaliifaajo wi'i mo: Ndaa ɗereewol ma, winndu cappanɗe joweetati! Jaagorɗo mani kaliifaajo faasikiijo oo, ngam o huuwi bee ƴoyre. Ngam yimɓe duniyaaru ndu'u, ɓe ƴoyɓe hakkunde muuɗum'en ɓuri yimɓe annoora”. Yeesu ɓesdi wi'ugo: “Min mi ɗon wi'a on: Keɓane ko'e mooɗon soobiraaɓe bee jawdi duniyaaru ndu'u. To ndi timmiri on, ɓe njaɓa on haa joole duumiiɗe. Mo huuwi kuugal pamaral bee hoolaare, huuwan boo kuugal maŋngal bee hoolaare. Mo huuwi kuugal pamaral bee faasikaare, huuwan boo kuugal maŋngal bee faasikaare. To on laataaki hoolaaɓe bee jawdi duniyaaru kalfitinaandi on, moy halfinta on jawdi gooŋgaari? To on laataaki hoolaaɓe bee jawdi yimɓe feere, moy hokkata on ko maroton?” “Walaa suka mo waawata jagganaago jaagorɓe ɗiɗo, ngam o wanyan oo e o yiɗan oya malla o ɗakkotira bee oo e o meeriɗina oya. On mbaawataa jagganaago Allah e jawdi.” Farisa'en, yiɗa-jawdi'en nani bolle ɗe'e, ɓe njali mo. Yeesu wi'i ɓe: “Onon ngoni waɗanɓe bana adili'en yeeso yimɓe, ammaa Allah anndi ɓerɗe mooɗon, ngam ko yimɓe ndaarata bana mawɗum, ɗum nyidduɗum yeeso Allah. Tawreeta Muusa e defte annabi'en ɗonno haa yotti wakkati Yuhanna baɗoowo baptisma. Diga wakkati man boo kubaruwol belŋgol ngol laamu Allah wooynaama, koo moy ɗon haɓda bee semmbe ngam nastugo ndu. Koyɗum asama e lesdi majjita dow harfeere tawreeta woore halka. Koo moy seeri debbo muuɗum, te'i debbo feere, waɗi njeenu. Koo moy te'i debbo ceeraaɗo boo, waɗi njeenu.” “Woodino goɗɗo diskuɗo, ɓorniiɗo limce ɗelemɗe boɗeeje e ɗuuɗa cogguuje. Nyalaade fuu o ɗon nder seyo e jeynitaare. Haa dammugal maako, talakaajo bi'eteeɗo Laazarus ɗon waali, ɓanndu muuɗum fuu heewi kuuduuje. O yeli nyaamugo ko solata les taabal diskuɗo oo. Dawaaɗi ɗon ngara, taha kuuduuje maako. Talakaajo oo maayi, malaa'ika'en efti mo, njahri mo haa kommbi Ibrahiima. Diskuɗo boo maayi, ɓe uwi ɗum. Nde o ɗon yaŋgito haa joonde maayɓe, o ɓaŋgti gite, o yi'i Ibrahiima daayiiɗum bee Laazarus haa kommbi muuɗum. O wooki, o wi'i: Yaa baabiraawo am Ibrahiima, hinnam. Nel Laazarus ngam o suuwa hoondu maako nder ndiyam, o feewtina ɗemŋgal am, ngam mi ɗon yaŋgito nder yiite nge'e. Ammaa Ibrahiima jaabi: Ɓiŋngel am, siftor yaake a ɗonno bee yoŋki, a heɓi neeminaare, ammaa Laazarus, bone o heɓi. Jonta ndaa mo haa ɗo, o de'itinaaɗo, an boo a ɗon yaŋgito. Dow maajum fuu boo, woodi lowol lugguŋgol hakkunde meeɗen, ngam yiɗɓe salaago njaha haa mooɗon mbaawataa, non boo diga ton haa ɗo. Diskuɗo wi'i: Mi ɗon toro ma kadi, yaa baabiraawo am, nel Laazarus haa saare baaba am. Ngam mi woodi deerɗiraaɓe njowo, haa o reentina ɓe, ngam taa ɓe ngara kamɓe boo haa nokkuure yaŋgada nde'e. Nden Ibrahiima jaabi mo: Muusa e annabi'en fuu ɗon, sey ɓe nanana ɓe. Diskuɗo wi'i: Naa non, yaa baabiraawo am Ibrahiima, to goɗɗo diga maayɓe yehi haa maɓɓe, ɓe tuuban. Ibrahiima wi'i mo: To ɓe nananaay Muusa e annabi'en, ɓe njaɓantaa goɗɗo koo to ummiti diga maayɓe.” Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Walaa mo waawata haɗugo ko nastinta yimɓe nder hakke. Ammaa bone laatanto neɗɗo mo laati daliila maajum! Ndikkana mo ɓe ɓila hayre namarde mawnde haa daande maako, ɓe njolla mo nder mbeela, dow o do'a gooto ɓurɗo famɗugo oo nder hakke. Kakkilane ko'e mooɗon! To deerɗiraawo ma waɗi hakke, fel mo. To o tuubi, yaafa mo. To o waɗi ma aybe nde joweeɗiɗi nder nyalaade, nden boo nde joweeɗiɗi man fuu, o lori haa maaɗa bee wi'go: Mi tuubi, yaafa mo.” Nelaaɓe mbi'i Jawmiraawo: “Ɓesdan min nuɗɗinki!” Jawmiraawo boo wi'i: “To on ngoodi nuɗɗinki koo seɗɗa bana gawel citta, on mbi'an dundeehi ki'i: Ɗoofa, yah ɗisoya nder mbeela. Ki ɗowtanto on.” “Moy haa mooɗon mari kuuwoowo, mo ɗon rema malla ɗon dura dabbaaji, to kuuwoowo oo warti ngesa, o wi'a mo: War law, nyaam? Naa o wi'an mo: Taaskitinam ko mi nyaama, ɓorna limce kuugal, huuwanam, haa to mi nyaami e mi yari, ɓaawo maajum an boo a nyaama a yara kadi. Naa non na? Kadi o yettan suka oo ngam o huuwani mo ko o umri mo na? Bana non onon boo, to on mbaɗi ko Allah umri on fuu, mbi'e: Minin min huuwooɓe meere, ngam min kuuwi ko haandanino min kuuwa tan.” Nde Yeesu ɗon yaha Urusaliima, o saalori hakkunde Samariya bee Galiili. O ɗonno nasta wuro feere, kuturu'en sappo ngari fottugo bee maako. Ɓe ndari daayiiɗum, ɓe towni sawtu, ɓe mbi'i: “Yeesu, jaagorɗo, yurmin min!” Nde o yi'i ɓe, o wi'i ɓe: “Njehe, cappine ɓalli mooɗon haa liman'en.” Nde ɓe ɗon njaha, ɓe njamɗiti. Gooto maɓɓe, nde yi'i yamɗiti, lori, ɗon teddina Allah bee sawtu. O sujidi kommbi Yeesu, o yetti mo. Goɗɗo oo o Samariyaajo. Yeesu ƴami: “Naa sappo fuu njamɗiti na? E toy njoweenayo woɗɓe? Walaa koo gooto mo numi loraago, teddina Allah, sey jananno oo na?” Nden o wi'i mo: “Umma, dillu, nuɗɗinki ma hisni ma.” Farisa'en ƴami Yeesu: “Ndeye laamu Allah warata?” O jaabi ɓe: “Laamu Allah warataa bee alaamaaji gi'eteeɗi. Ɓe mbi'ataa boo: Ndaare ngu ɗon ɗo malla ngu ɗon to ngam laamu Allah ɗon caka mooɗon.” O wi'i pukara'en: “Nyalɗe ngaran, on ngelan yi'ugo nyalaade woore nder nyalɗe Ɓii-neɗɗo, ammaa on ngi'ataa nde. Ɓe mbi'an on: Ndaa o ɗon ɗo, o ɗon to. Taa njehe ton, taa ndogge ton. Ngam bana ma'ere ma'irta wakeere asama nde'e nden jayŋgol maare ɗon yotto haa wakeere ndeya, bana non Ɓii-neɗɗo laatorto nder nyalaade mum. Ammaa aran, o yaran bone ɗuuɗɗum, yimɓe zamanuuru ndu'u ngudinan mo. Ko laatino nder zamanu Nuuhu, ɗum laatoto bana non boo nder nyalɗe Ɓii-neɗɗo. Yimɓe ɗonno nyaama, njara, te'a, te'ana ɓiyum'en, haa nyalaade Nuuhu nasti koommbowal, ilam tuufaana wari halki ɓe fuu. Ɗum laatoto boo bana nder zamanu Ludu: Yimɓe ɗonno nyaama, njara, cooda, coorra, aawa, maha cuuɗi. Ammaa nyalaade Ludu wurti Sodoma, Allah toɓni yiite e baruudu diga dow bana iyeende, halki luttuɓe fuu. Bana non ɗum laatoto nyannde baŋguki Ɓii-neɗɗo. Nyalaade man, mo ɗon dow soorowol taa jippo ngam hoo'ugo kuuje muuɗum nder suudu mum. Non boo ngam gonɗo haa ngesa, taa loro sam. Ciftore debbo Ludu. Koo moy yiɗi hisnugo yoŋki mum, majjinan ki, ammaa mo majjini ki boo, heɓtan ki. Mi ɗon wi'a on, jemmaare maajum yimɓe ɗiɗo ngondan dow leeso wooto, gooto hoose, gooto acce. Rewɓe ɗiɗo namdan dow namarde woore, gooto hoose, gooto acce. [ Yimɓe ɗiɗo ngondan nder ngesa, gooto hoosete, gooto boo acce.]” Pukara'en maako mbi'i mo: “Haa toy ɗum laatoto, Jawmiraawo?” O wi'i ɓe: “Haa nyawmande woni fuu, ton jigaaje mooɓtoto.” Yeesu wolwani ɓe balndol ngam faamtingo ɓe sey ɓe tokko toraago, taa ɓe tampa sam. O wi'i ɓe: “Woodino haa berniwol feere kiitoowo mo hulataa Allah sam, walaa ko yaali mo bee koo moy fuu. Woodi boo nder berniwol man debbo jurumɗo mo ɗon wara tum, wi'a mo: Waɗanam kiita hakkunde am e konneejo am. Kiitoowo man sali, haa duuri. Ammaa ɓaawoɗon o numi nder ɓernde maako: Mi hulataa Allah, walaa ko yaali yam bee koo moy boo, ammaa nde nii jurumɗo oo ɗon daamammi, mi waɗanan mo kiita, ngam taa o tokko wargo, o jiiɓa hakkiilo am.” Jawmiraawo ɓesdi wi'ugo: “Nane booɗɗum ko kiitoowo kalluɗo oo wi'ata. Kadi, Allah waɗanta suɓaaɓe muuɗum wookananɓe mo jemma e naaŋge kiita gooŋgɗuka bee law na? Mi ɗon wi'a on, o waɗanan ɓe kiita ngooŋɗuka bee law. Ammaa wakkati loraaki Ɓii-neɗɗo, o tawan marɗo nuɗɗinki dow lesdi na?” Yeesu wolwi balndol feere fahin ngam laaranɓe ko'e muuɗum'en ɓe adili'en, ɓe ɗon njawo woɗɓe: “Yimɓe ɗiɗo njehi haa haykaliiru ngam waɗugo do'a, gooto Farisaajo, gooto boo jomnoowo. Farisaajo dari, waɗi do'a nder ɓernde mum bana ni'i: Yaa Allah, mi yetti ma ngam mi laataaki bana yimɓe feere, laatiiɓe wuyɓe, sooyɓe-adilaaku, jeenooɓe malla bana jomnoowo oo. Mi ɗon suumo asaweere fuu nde ɗiɗi, mi ɗon itta zakka nder ko keɓanmi fuu. Jomnoowo dari daayiiɗum, o numaay koo ɓaŋgtugo gite haa asama, ammaa o fiyi wiɓɓere maako, o wi'i: Yaa Allah am, yurminam, min mi hakkeejo! Mi ɗon wi'a on, kaŋko o heɓi yerduye Allah nde o hooti saare maako, ammaa Farisaajo heɓaay. Ngam koo moy mawnini hoore mum, o leestinteeɗo e mo leestini hoore mum boo, o ɓaŋgteteeɗo.” Ɓe ngaddani Yeesu ɓikkoy pamaroy ngam o meema koy, ammaa nde pukara'en ngi'i ɗum, ɓe peli wadduɓe koy. Yeesu ɓadini ɓikkoy go kommbi mum, wi'i: “Acce ɓikkoy pamaroy ngara haa am. Taa kaɗe koy, ngam laamu Allah woodani irin maakoy. Gooŋga mbi'anmi on: Mo jaɓaay laamu Allah bana ɓiŋngel pamarel, fakat o nastataa ngu sam.” Yahuuduujo mawɗo feere ƴami Yeesu: “Moodibbo booɗɗo, ko mbaɗanmi haa mi heɓa ngeendam nduumiiɗam?” Yeesu jaabi mo: “Ngam ɗume a wi'ata yam mi booɗɗo? Walaa booɗɗo, sey Allah gooto tan woni booɗɗo! A anndi umrooje: Taa waɗ njeenu, taa mbar-hoore, taa wujju, taa seeda fewre, teddin baaba ma e daada ma.” Gorko go wi'i: “Mi ɗowtani umrooje ɗe'e fuu diga mi derkeejo tawon.” Nde Yeesu nani ɗum, o wi'i mo: “Luttani ma huunde woore: Soorru ko marɗa fuu, hokku ɗum talaka'en, nden kam a heɓoyan ndesaari haa asamanji. Nden war, tokkam.” Nde o nani bolle ɗe'e, o suni masin, ngam o diskuɗo masin. Nde Yeesu yi'i o cuniiɗo, o wi'i: “Ɗum saɗani riskuɓe nastugo laamu Allah. Ngeelooba saalo nder wurdere baatal ɓuri hoyugo dow diskuɗo nasta laamu Allah.” Nanɓe mo mbi'i: “To non kam, moy waawata hisugo?” Yeesu jaabi: “Ko waɗataako haa yimɓe, ɗum waɗoto haa Allah.” Nden Piyer wi'i: “Ndaa, min acci mardi amin fuu, min tokki ma!” Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mbi'anmi on, koo moy acci saare mum, debbo mum, deerɗum'en, saaro'en mum malla ɓikkoy mum ngam daliila laamu Allah, heɓan cowi ɗuuɗɗi nder zamanuuru jontaaru ndu'u e nder waranndu boo o heɓan ngeendam nduumiiɗam.” Yeesu ewni pukara'en sappo e ɗiɗo haa muuɗum, o wi'i ɓe: “Ndaa, en ɗon njaha Urusaliima, ko annabi'en mbinnduno dow Ɓii-neɗɗo fuu laatoto ton. Ngam ɓe ndokkan mo haa juuɗe heefeerɓe, ɓe njancan mo, ɓe torran mo, ɓe tuutan tuuɗe dow maako, ɓe ɓoccan mo. Ɓaawoɗon ɓe mbaran mo, nyalaade tataɓre o ummititto.” Ammaa ɓe paamaay koo ɗume nder ko o wi'i. Haala ka'a laati cuuɗiika haa maɓɓe, ɓe anndaa ko o yiɗi wi'go. Nde Yeesu ɓadi Yeriko, bumɗo feere ɗon jooɗi kommbi laawol, o ɗon rooko. Nde o nani mooɓre ɗon saalo, o ƴami ko waɗi. Ɓe anndini mo: “Ɗum Yeesu Nasaratuujo saaloto.” O hooli: “Yeesu, ɓii Daawuda, enɗam!” Ardiiɓe yeeso peli mo, ngam haa o jeeɗo. Ammaa o ɓurti hoolugo: “Ɓii Daawuda, enɗam!” Yeesu dari, umri: Ngadde mo haa kommbi am. Nde bumɗo ɓaditi, Yeesu ƴami mo: “Ɗume ngiɗɗa mi waɗane?” O jaabi: “Jawmiraawo, wumtinam.” Yeesu wi'i mo: “Wumtu, nuɗɗinki ma hisni ma!” Wakkati man nden o wumti, o tokki Yeesu, o ɗon teddina Allah. Yimɓe yi'ɓe ɗum fuu maŋgti Allah. Yeesu nasti Yeriko, saali nder berniwol. Ndaa, goɗɗo bi'eteeɗo Jakayus, mawɗo jomnooɓe ɗon ton e o diskuɗo. O tefi yi'ugo moy woni Yeesu, ammaa o waawaay ngam daliila mooɓre, ngam o dammuɗo. O doggi haa yeeso, o wa'i dundeehi ngam haa o yi'a mo, ngam Yeesu saaloto ton. Nde Yeesu yotti haa nokkuure man, o tijji, o wi'i mo: “Jakayus, yaawɗa jippa, ngam hannde sey mi weera haa saare maaɗa.” Jakayus yaawɗi jippi, jaɓɓi mo bee seyo. Nde yimɓe ngi'i ɗum, ɓe fuu ɓe ngurŋgurti, ɓe mbi'i: “O dilli weerugo haa goɗɗo hakkeejo.” Ammaa Jakayus dari yeeso Jawmiraawo, wi'i: “Jawmiraawo, mi hokkan reeta jawdi am haa talaka'en. To woodi mo mi hoosino ɗum huunde bee faasikaare, mi lornanan mo ɗum cowi nayi.” Yeesu wi'i mo: “Kisndam nasti nder saare nde'e hannde, ngam kaŋko boo o ɓii Ibrahiima. Ngam Ɓii-neɗɗo wari ɗaɓɓititgo, hisnugo ko majji.” Yimɓe ɗon nana bolle Yeesu. Nde o ɗon ɓadito Urusaliima, o wolwani ɓe balndol feere ngam ɓe tammi no laamu Allah waranno nder wakkati man nden. O wi'i: “Goɗɗo tedda-asŋgoljo dilli lesdi ndaayiindi ngam o heɓana hoore maako laamu, nden o loro. O ewni sappo nder suka'en maako, o hokki koo moy maɓɓe suleyre kaŋŋeeri ɗuuɗa-samanre, o wi'i ɓe: Mbaɗe filu bee maaje haa to mi warti. Ammaa yimɓe lesdi maako nganyi mo, ɓe neli nelaaɓe ɓaawo maako ngam ɓe mbi'a: Min ngiɗaa gorko oo laamano min. Nde ɓe laamini mo, o warti lesdi maako, o ewni suka'en ɓe o hokkuno ceede go ngam anndugo riba ka koo moy maɓɓe heɓi. Arano wari, wi'i: Jaagorɗo, suleyre maaɗa waddi suleyje goɗɗe sappo. Jaagorɗo wi'i mo: Booɗɗum, a suka booɗɗo! A huuwi kuugal pamaral bee hoolaare, ngam maajum laamana berniiji sappo! Ɗiɗaɓo wari, wi'i: Jaagorɗo, suleyre maaɗa waddi suleyje goɗɗe jowi. O wi'i mo: An boo laamana berniiji jowi! Goɗɗo boo wari, wi'i: Jaagorɗo, ndaa suleyre maaɗa, mi sigi nde nder leppol, ngam mi huli ma, ngam a goɗɗo caatuɗo, a hoosan ko a jo'inaay, a sodan ko a aawaay. Jaagorɗo wi'i mo: Mi hiitete dow bolle ma, suka kalluɗo! A anndi min mi goɗɗo caatuɗo, mi hoosan ko mi jo'inaay, mi sodan ko mi aawaay. Ngam ɗume a jo'inaay ceede am haa sigordu ceede, to mi warti mi heɓtanno ɗe bee riba? O wolwani wonɓe ton: Njaɓte mo suleyre man, ndokke nde marɗo suleyje sappo go! [ Ɓe mbi'i mo: Jaagorɗo, o woodi suleyje sappo timmi.] Mi ɗon wi'a on, ngam marɗo huunde, ɓe ɓesdanan mo, ammaa mo walaa koo ɗume, ɓe koocan koo peetum maako. Konne'en am ɓe'e, ɓe ngiɗaano mi laamo dow maɓɓe go, ngadde ɓe, mbare ɓe yeeso am !” Ɓaawo bolle ɗe'e, Yeesu ardi yimɓe, dilli Urusaliima. Nde o ɓadake Baytifaaji e Baytaniya, kommbi hooseere wi'eteende Hooseere Jaytunje, Yeesu neli pukara'en muuɗum ɗiɗo, wi'i ɓe: “Njehe haa wuro yeeso too. To on nasti ngo, on tawan wamnde molde haɓɓaande, nde goɗɗo meeɗaay wa'aago. Piiste nde, ngaddaneeɗam. To goɗɗo ƴami on koni piistoton nde? Njaabe mo: Jawmiraawo woodi haaje maare.” Nelaaɓe njehi, tawi kuuje man fuu bana Yeesu wi'no ɓe. Nde ɓe ɗon piista wamnde, jawmiire wi'i ɓe: “Ngam ɗume piistoton wamnde?” Ɓe njaabi: “Jawmiraawo woodi haaje maare.” Ɓe ngaddi wamnde go haa Yeesu, ɓe caɓɓi limce maɓɓe dow maare, ɓe mba'ini Yeesu. Nde o fuɗɗi yahugo, yimɓe mbe'iti limce muuɗum'en dow laawol. Nde o ɗon ɓadito Urusaliima heedi diirtorde Hooseere Jaytunje, mooɓgal pukara'en fuu ceyi, ɓe puɗɗi maŋgtugo Allah bee sawtu, ngam kaayeefiiji ɗi ɓe ngi'i fuu. Ɓe mbi'i: “Barka laatano laamiiɗo garanɗo bee innde Jawmiraawo! Salaaman haa asama, tedduŋgal haa Allah Ɓaŋiiɗo !” Farisa'en woɗɓe diga caka yimɓe mbolwani Yeesu: “Moodibbo, telɓan pukara'en maaɗa njeeɗo!” Yeesu jaabi: “Mi ɗon wi'a on, to kamɓe ɓe njeeɗake, kaa'e ngookan!” Nde Yeesu ɓaditi berniwol, o yi'i ngol, o woyi daliila maagol, o wi'i: “Mi yiɗi a anndano an boo ko woni salaaman maaɗa hanndeere nde'e! Ammaa jonta ɗum suuɗaama haa gite maaɗa. Nyalɗe ngarante, haa konne'en ma taaro ma bee balmi, ɓe kippete, ɓe ɓiɗɗete bakeeje fuu. Ɓe ndo'ete, an bee ɓikkoy maaɗa. Ɓe accataa hayre dow hayre haa maaɗa, ngam a annditaay saa'iire nde Allah wari wallugo ma!” Nden Yeesu nasti haykaliiru, o fuɗɗi faartugo sorrooɓe, o wi'i ɓe: “Ndaa ko winnda haa Deftere: Suudu am laatoto suudu waɗugo do'a, ammaa onon on laatini ndu lowol fasooɓe.” O ɗon ekkitina nder haykaliiru nyalaade fuu. Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta e ardiiɓe yimɓe ɗonno tefa mbarugo mo. Ammaa ɓe anndaa ɗume ɓe mbaɗata, ngam yimɓe fuu ɗon cuklani nanugo mo. Nyannde feere Yeesu ɗon ekkitina yimɓe nder haykaliiru, o waazini ɓe kubaruwol belŋgol. Mawɓe liman'en e moodiɓɓe e ndotti'en ngari, ƴami mo: “Yeccu min bee duŋayeere moy a waarata kuuje ɗe'e? Malla moy duŋani ma waɗugo bana nii?” O jaabi ɓe: “Min boo mi ƴaman on huunde woore. Mbi'eeɗam: Moy duŋani Yuhanna waɗango yimɓe baptisma? Allah naa malla yimɓe?” Ammaa ɓe mbi'mbi'tiri: “To en mbi'i: Allah, o wi'an: Koni on nuɗɗinaay mo? To en mbi'i: Yimɓe, nden boo yimɓe fuu piɗan en bee kaa'e, ngam ɓe nuɗɗini Yuhanna o annabiijo fakat.” Nden ɓe njaabi: “Min anndaa.” Yeesu wi'i ɓe: “Min boo mi wi'ataa on bee duŋayeere moy mbaɗanmi kuuje ɗe'e.” Ɓaawo man Yeesu fuɗɗi wolwango yimɓe balndol ngo'ol: “Goɗɗo jubi ngesa inabooje, o halfini ka remooɓe, o dilli jahaaŋgal, o duuri. Nde saa'i teɓugo inabooje waɗi, o neli jaggiiɗo maako haa remooɓe ngam ɓe ndokka mo geɗal maako haa inabooje. Ammaa remooɓe tappi nelaaɗo, ɓe lortini ɗum meere. Jawmu ngesa inabooje neli jaggiiɗo mum feere, ɓe tappi mo boo, ɓe lortini mo meere. O neli tataɓo fahin, ɓe naawni ɗum, ɓe ndiiwi ɗum. Jawmu ngesa inabooje wi'i: Ko mbaɗanmi? Mi nelan ɓiɗɗo am giɗaaɗo, kaŋko kam ɓe teddinan mo! Ammaa nde remooɓe ngi'i mo, ɓe carwootiri, ɓe mbi'i: Ndaa donoowo, mbaren mo ngam haa ngesa laatano en. Ɓe ndasi mo yaasi ngesa, ɓe mbari mo. Ɗume jawmu ngesa inabooje tammi waɗango ɓe? O waran, o halkan remooɓe ɓe'e, o hokkan woɗɓe ngesa man.” Nde yimɓe nani ɗum, ɓe mbi'i: “Ɗo kam waɗataako!” Ammaa Yeesu suti ɓe, wi'i: “Ɗume binndaaɗum ɗu'um yiɗi wi'go? Hayre nde mahooɓe ngudini, laati hayre talkumoore ɓurnde saman. Koo moy do'i dow hayre nde'e, sampititto. To nde do'i dow goɗɗo boo, nde naman mo.” Moodiɓɓe tawreeta e mawɓe Farisa'en tefi naŋngugo Yeesu saa'i man nden, ammaa ɓe kuli yimɓe, ɓe paami dow maɓɓe o wolwi balndol ngo'ol. Ɓe puɗɗi aynugo Yeesu, ɓe neli horooɓe. Yimɓe man mbaɗi ko'e maɓɓe bana ɓe yimɓe adili'en, ngam ɓe naŋngira Yeesu nder bolle maako ngam ɓe keɓa hokkugo mo haa hiitooɓe e yimɓe marɓe baawɗe ngomnati. Ɓe ƴami mo: “Moodibbo, min anndi ko mbolwata e ko a ekkitinta ɗum gooŋga. A senndindirtaa yimɓe, a ɗon ekkitina laawol Allah bee gooŋga. Kaanduɗum min ndokka laamiiɗo Roma jomorgol naa malla taa min ndokka?” Yeesu annditi faasikaare maɓɓe, o wi'i ɓe: “Kolleeɗam suleyre. Suura moy e innde moy ɗo?” Ɓe njaabi: “Kaysara, laamiiɗo Roma jeyi.” O wi'i ɓe: “Nden kam njoɓe Kaysara ko haanani mo, ndokke Allah boo ko haanani Allah.” Ɓe keɓaay naŋngirgo mo yeeso yimɓe nder bolle maako. Ammaa ɓe kayɗini ngam jaawaabu maako, ɓe njeeɗi. Saduki'en woɗɓe ɓaditi Yeesu. Kamɓe ngoni wi'anɓe maayɓe ummitittaako. Ɓe ƴami Yeesu ƴamol ngo'ol: “Moodibbo, Muusa winndani en umroore nde'e: To goɗɗo maayi, acci debbo bilaa ɓiŋngel, sey deerɗiiko te'a debbo man, heɓana maayɗo danygol. Woodino deerɗiraaɓe njoweeɗiɗo. Arano te'i debbo, maayi bilaa ɓiŋngel. Ɗiɗaɓo te'i debbo go, non boo bee tataɓo. Ɗum laati bana non haa njoweeɗiɗo fuu maaydi bilaa heɓugo ɓiŋngel. Ragare man boo debbo maayi. Kadi nyannde ummitineeki maayɓe kam, o laatoto debbo moy caka maɓɓe? Ngam njoweeɗiɗo fuu te'ino mo.” Yeesu jaabi ɓe: “Yimɓe zamanuuru ndu'u ɗon te'indira. Ammaa he'iiɓe heɓugo geɗal haa zamanuuru waranndu e haa ummitineeki maayɓe, ɓe te'indirtaa. Ngam ɓe maayataa fahin. Ɓe nanndi bee malaa'ika'en, ɓe laatake ɓiɓɓe Allah ngam o ummitini ɓe diga maayde. Muusa wi'i laaɓɗum maayɓe ummititto bee yoŋki nder aayaaje ko winnda dow haala wumre, nde o wi'i Jawmiraawo o Allah Ibrahiima, o Allah Isiyaaku e o Allah Yaakubu. Allah laataaki Allah maayɓe, ammaa o Allah yeeɗɓe, ngam yimɓe fuu ɗon ngeeɗa fodde maako.” Woɗɓe haa moodiɓɓe, mbi'i: “Moodibbo, a wolwi booɗɗum.” Ɓe kuli ƴamugo mo ƴamol goɗŋgol. Yeesu wi'i ɓe: “Noy ɓe mbi'rata Almasiihu o ɓii Daawuda? Ngam Daawuda bee hoore muuɗum wi'i nder deftere Jabuura: Jawmiraawo wolwani jawmam: Jooɗa haa nyaamo am, haa to mi laatini konne'en ma jaaɓruɗum kosɗe ma. Daawuda ewni mo Jawmiraawo, kadi noy Almasiihu laatori ɓiyiiko?” Yeesu wolwani pukara'en muuɗum yeeso nananɓe mo fuu, o wi'i: “Ndeente e moodiɓɓe tawreeta, yiɗɓe waancugo bee ngapaleeji juutɗi. Ɓe ngiɗi yimɓe koofna ɓe haa luuɓe. Haa joole tedduɗe ɓe ngiɗi jooɗaago nder cuuɗi dewal e to ɓe ewnake ɓe ngam nyaamdu boo, ɓe ɗaɓɓitan joole camɗinaaɗe. Ɓe ɗon njaɓta marle rewɓe yurumɓe, ɓe ɗon njuutina do'aare ngam yimɓe ngi'a ɓe. Ɓe keɓan kiita naawka masin.” Yeesu ɓaŋgti gite, o yi'i riskuɓe ɗon ndokka dokke maɓɓe nder baatirɗum ceede. O yi'i debbo jurumɗo talakaajo hokki suleyje pamare ɗiɗi. Nden o wi'i: “Gooŋga mbi'anmi on: Debbo jurumɗo talakaajo oo, hokki ko ɓuri yimɓe feere fuu. Ngam kamɓe ɓe ndokki seɗɗa diga ɗuuɗeeŋga jawdi maɓɓe, ammaa debbo oo, koo nde o laafuɗo, o hokki ko o mari ngam nguure maako fuu.” Nde woɗɓe ɗon mbolwa dow haykaliiru, no ndu fawnira bee kaa'e booɗɗe e kuuje dokkanaaɗe Allah. Yeesu wi'i: “Nyalɗe ngaran, ɓe ngibbinan ko ngi'oton ɗo, hayre luttataa dow hayre.” Ɓe ƴami mo: “Jawmiraawo, ndeye kuuje ɗe'e laatoto? Bee alaama kaye kollata wakkati kuuje ɗe'e laatoto?” Yeesu jaabi: “Kakkile ngam taa on majjina ko'e mooɗon. Ngam ɗuuɗɓe ngaran bee innde am, ɓe mbi'an: Min woni Almasiihu, wakkati boo ɓadake. Taa tokke ɓe. To on nani haala konuuji e tuurtolji, taa kultore, ngam doole kuuje ɗe'e aarta wargo, ammaa ɗum laatataako timmoode bee law.” Nden o wi'i ɓe: “Ummaatoore ummanto ummaatoore, laamu ummanto laamu. Dimmbanɗe lesdi mawɗe laatoto, haa nokkuuje goɗɗe boo nyawuji kalluɗi e weelo, kuuje kulniiɗe e alaamaaji mawɗi laatoto haa asama. Ammaa hiddeko ɗum laato, ɓe naŋngan on, ɓe toonyan on, ɓe njahran on haa cuuɗi dewal maɓɓe, ɓe nastinan on fursina, ɓe njahran on yeeso laamiiɓe e yeeso mawɓe lesdi ngam daliila innde am. Kuuje ɗe'e fuu ngaranan on ngam ceedanon yam. Njoge ɗum haa ɓerɗe mooɗon ngam taa on taaskitina hujjaaji mon. Ngam mi hokkan on wolde e hikma, haa konne'en mooɗon mbaawataa waabaago on e dartanaago on. Koo saaro'en mon e deerɗiraaɓe mon e banndiraaɓe mon e soobiraaɓe mon ɓe zammboto on, ɓe mbaran woɗɓe haa mooɗon. Koo moy fuu wanyan on ngam innde am. Ammaa koo gaasaawol hoore mooɗon halkataa. Bee tiɗɗinaare mon on kisnan yoŋkiiji mooɗon.” “To on ngi'i honooɓe taarake berniwol Urusaliima, nden kam annde gibbineeki maagol ɓadake. Wakkati man, wonɓe haa Yahudiya ndogga haa kooseeje, wonɓe nder Urusaliima ngurto e ɓen haa gese boo taa nasta berniwol. Ngam ɗum laatoto nyalɗe baatol ngam hiɓɓingo ko winnda fuu. Kayto! Bone laatanto rewɓe reedu'en e musininanɓe nyalɗe man! Ngam ɓillaare mawnde laatoto nder lesdi ndi'i e tikkere Allah boo dow ummaatoore nde'e. Ɓe mbareteeɓe bee kaafaaje, ɓe yahreteeɓe naŋngaaɓe caka ummaatooje fuu. Ummaatooje jananne njaaɓan Urusaliima haa to wakkati maɓɓe timmi.” “Alaamaaji laatoto haa naaŋge, haa lewru e haa koode. Dow lesdi boo, kulol e saklere laatoto haa ummaatooje daliila haraka mbeela e ƴuuge. Yimɓe maayan ngam kulol dow ko tammi wargo dow lesdi. Ngam baawɗeeji asama boo ndimmboto. Nden Ɓii-neɗɗo waŋgan gite yimɓe, o waran nder duule bee baawɗe e tedduŋgal maŋngal. To kuuje ɗe puɗɗi laataago, ndarte booɗɗum, ɓaŋgte ko'e mon, ngam ndimu mooɗon ɓadake.” Yeesu wolwani ɓe balndol: “Ndaare ibbi e leɗɗe goɗɗe fuu. To on ngi'i ɗe ɗon mbilita, on anndi duumol ɓadake. Bana non, to on ngi'i kuuje ɗe'e ɗon laato, annde laamu Allah ɓadake. Gooŋga mbi'anmi on: Kuuje ɗe'e fuu laatoto hiddeko yimɓe zamanuuru ndu'u fuu maayda. Asama e lesdi njinnan, ammaa bolle am njinnataa sam.” “Ndeene ko'e mooɗon ngam taa ɓerɗe mon cuklano ɗuuɗal nyaamduuji e njaramji e laruuraaji duniyaaru, ngam taa nyannde man juha on. Ngam ɗum waran bana zubaawol dow yimɓe dow lesdi fuu. Ngam maajum ayne, mbaɗe do'a wakkati fuu, ngam haa keɓon semmbe daɗugo kuuje garanɗe ɗe'e fuu e daraago boo yeeso Ɓii-neɗɗo.” Nyalawma Yeesu ɗon ekkitina nder haykaliiru, jemma boo o ɗon waaloya dow hooseere wi'eteende Hooseere Jaytunje. Fajiri yimɓe fuu ɗon njaha haa maako nder haykaliiru ngam nanugo mo. Juulde tamseeje ɗe ufnaaka, wi'eteende Paska ɓadake yottaago. Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta ɗon ɗaɓɓa dabare haa ɓe mbara Yeesu, ammaa ɓe ɗon kula yimɓe. Nden Sayɗaanu nasti nder Yahuuda, bi'eteeɗo Iskariyot, gooto nder sappo e ɗiɗo. O yehi, o narri bee mawɓe liman'en e mawɓe aynooɓe haykaliiru, dow dabare naŋngugo Yeesu. Ɓe ceyi, ɓe narri hokkugo mo ceede. Yahuuda jaɓi, o fuɗɗi ɗaɓɓugo dabare no ɓe naŋngira Yeesu bee sirri ngam taa mooɓre yimɓe heɓta. Nyalaade tamseeje ɗe ufnaaka, nde ɓe kirsata jawgel Paska yottake. Yeesu neli Piyer e Yuhanna, o wi'i ɓe: “Njehe, taaskitinane en nyaamdu Paska haa nyaamen” Ɓe ƴami: “Toy ngiɗɗa min taaskitina ndu?” O jaabi ɓe: “Ndaa, to on nasti berniwol, on pottan bee goɗɗo doondiiɗo mbulku ndiyam. Tokke mo haa saare nde o nastata, mbi'e jawmu saare man: Moodibbo wi'i: Toy suudu haa mi nyaama kiirtaari Paska bee pukara'en am? O hollan on suudu mawndu, dowru, mo'itinaandu, haa ton on ngaɗata taaskara.” Ɓe njehi, ɓe tawi kuuje man bana o wi'i ɓe, ɓe taaskitini kiirtaari Paska. Nde wakkati man waɗi, Yeesu fuɗɗi nyaamugo bee nelaaɓe. O wi'i ɓe: “Mi yeli masin nyaamugo nyaamdu Paska ndu bee mooɗon hiddeko mi torro. Ngam mi ɗon wi'a on, mi meetataa nyaamugo nyaamdu Paska haa to maana maaru waŋginaama nder laamu Allah.” Nden o hoo'i jardugel, o yetti Allah, o wi'i: “Koo'e jardugel ngel, cennde hakkunde mooɗon, ngam mi ɗon wi'a on, yeeso ɗo mi meetataa yarugo inaboojam sey to laamu Allah wari.” Ɓaawoɗon o hoo'i tamseere, o yetti Allah, o yewi nde, o hokki ɓe, o wi'i: “Ɗo ɗum ɓanndu am hokkaandu ngam mooɗon, mbaɗe ɗum ngam haa on ciftorammi.” Bana non boo, o hoo'i jardugel ɓaawo nyaamdu, o hokki ɓe ngel, o wi'i: “Jardugel nge'el ɗum alkawal kesal. Allah tabitiniri ngal bee ƴiiƴam am ndufaaɗam ngam mooɗon. Ammaa ndaa zammbotooɗo yam ɗon nyaamda bee am haa ɗo. Fakat, Ɓii-neɗɗo maayan bana no Allah tabitiniri ɗum, ammaa bone laatanto neɗɗo zammbotooɗo mo! Ɓe puɗɗi ƴamƴamtirgo, moy caka maɓɓe tammiiɗo waɗugo ɗum”. Ngaaba ummi hakkunde nelaaɓe dow moy caka maɓɓe tammiiɗo laataago mawɗo, ɓurduɗo. Yeesu wi'i ɓe: “Laamiiɓe ummaatooje ɗon laamano ɗe, marɓe baawɗe dow maɓɓe boo ɗon ewno ko'e muuɗum'en saahiiɓe. Ammaa ngam mooɗon kam, naa bana non. Mo ɓurdi maŋngu caka mooɗon laato mo ɓurdi famɗugo, mo ɗon laamo boo laato bana jaggiiɗo. Moy ɓurdi maŋngu, jooɗiiɗo ɗon nyaama naa malla jagganoowo mo? Naa jooɗiiɗo ɗon nyaama na? Ammaa min, mi ɗon caka mooɗon bana jaggoowo. Onon ngoni wonduɓe bee am tum nder jarribooje am. Mi hokki on laamu bana Baabiraawo am hokkiri yam. Nden on nyaaman, on njaran haa nyaamrude am nder laamu am, on njooɗoto dow leese laamu ngam hiitaago le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi.” Jawmiraawo wi'i: “Simon! Simon! Sayɗaanu ƴami duŋayeere ngam dimmbugo on, jaartugo on bana ɓe njaartirta alkamaari ngam senndugo ndi bee nyaande. Ammaa mi torake ngam maaɗa, ngam taa nuɗɗinki ma tampa. An, to a tuubi, semmbiɗin deerɗiraaɓe ma.” Piyer wi'i mo: “Jawmiraawo, mi ɗon taaski yahugo bee ma, koo haa fursina, koo haa maayde boo.” Yeesu wi'i: “Piyer, mi ɗon wi'e, hannde hiddeko asgumri u'a, a wi'an nde tati a anndaa yam.” Yeesu wi'i ɓe fahin: “Nde mi nelno on bilaa booro ceede, bilaa booro njooɓaari, bilaa paɗe, woodi ko on cooyino na?” Ɓe njaabi mo: “Walaa koo ɗume min cooyi.” O wi'i ɓe: “Ammaa jonta naa non. Marɗo booro ceede hoo'a ngo, marɗo booro njooɓaari boo hoo'a ngo. Mo maraay kaafahi, soorra limce muuɗum, sooda kaafahi. Ngam mi ɗon wi'a on, sey binndaaɗum dow am gooŋɗa: O limaama caka halluɓe. Ngam ko waajibi dow am ɗon laato.” Ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, ndaa kaafaaje ɗiɗi.” O wi'i ɓe: “Ɗum he'i.” Nden Yeesu wurti, o dilli haa Hooseere Jaytunje bana no o woowi. Pukara'en maako tokki mo. Nde o yotti nokkuure man, o wi'i ɓe: “Tore Allah ngam taa on ndo'o nder jarribeeki.” Nden o daayti ɓe baakin sakkinannde hayre, o tuggi koppi, o waɗi do'a, o wi'i: “Baabiraawo, to a muuyi, ittanam jardugel torra nge'el. Ammaa taa waɗ ko muuyo am yiɗi, sey ko ngo ma yiɗi.” Nden malaa'ikaajo waŋgani mo diga asama ngam semmbiɗingo mo. Nde ɗum suni mo masin, o waɗi do'a bee tiinaare, wulweende maako laati bana toɓɓe ƴiiƴam dow lesdi. Ɓaawo waɗugo do'a, o ummi, o lorti haa pukara'en, o tawi ɓe ɗaani ngam comri suno. O wi'i ɓe: “Ngam ɗume ɗaanotooɗon? Umme, tore ngam taa on nasta jarribeeki!” Nde Yeesu ɗon wolwa tawon, yimɓe ngari. Bi'eteeɗo Yahuuda, gooto nder sappo e ɗiɗo go ɗon ardi ɓe. O ɓaditi Yeesu ngam o hebbo ɗum. Yeesu wi'i mo: “Yahuuda, bee kebbaaki zammbortooɗa Ɓii-neɗɗo na?” Nde wonduɓe bee Yeesu ngi'i ko tammi laataago, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, min coppa ɓe bee kaafahi na?” Gooto maɓɓe soppi suka hooreejo liman'en, ta'i mo nofru nyaamru. Ammaa Yeesu wi'i: “Acce ɗum!” O meemi nofru gorko go, o yamɗitini mo. Ɓaawoɗon Yeesu wi'i mawɓe liman'en e mawɓe aynooɓe haykaliiru e ndotti'en warɓe naŋngugo mo: “Koni on ngari bee kaafaaje e cabbi ngam naŋngugo yam bana mi pasoowo? Nyalɗe fuu mi ɗonno bee mooɗon nder haykaliiru, on naŋngaay yam. Ammaa jonta ɗum saa'iire mooɗon e baawɗe nyiɓre.” Ɓe naŋngi Yeesu, ɓe njahri mo haa saare hooreejo liman'en. Piyer ɗonno tokki ɓe daayiiɗum. Ɓe kuɓɓi yiite caka daldal saare, ɓe fuu ɓe njooɗodi. Piyer boo jooɗi caka maɓɓe. Paanyo debbo, korɗo nder saare man yi'i o ɗon jooɗi kommbi yiite, laari mo, wi'i: “Gorko oo boo ɗonno wondi bee maako.” Ammaa Piyer yeddi ɗum, wi'i: “Kay debbo, mi anndaa mo sam.” Ɓaawo seɗɗa goɗɗo feere boo yi'i mo, wi'i: “An boo, a gooto maɓɓe.” O wi'i: “Kay! Gorko, mi wonaay nder maɓɓe.” Ɓaawo saa'iire woore goɗɗo feere tabitini haala man, wi'i: “Fakat gorko oo ɗonno wondi bee maako, o Galiiliijo maa!” Piyer jaabi: “Gorko, mi anndaa ko ngiɗɗa wi'go.” Diga o timminaay wolwugo, asgumri u'i. Jawmiraawo yeesiti, laari Piyer. Nden Piyer siftori ko Jawmiraawo wi'no mo: “Hiddeko asgumri u'a hannde, a wi'an nde tati a anndaa yam.” Piyer wurti haa yaasi, woyi masin. Yimɓe aynooɓe Yeesu njanci mo, ɓe piyi mo. Ɓe cuddi gite maako, ɓe ƴami: “Heɓtu, moy fiyi ma?” Ɓe mbolwani mo bolle kuɗooje goɗɗe ɗuuɗɗe. Nde weeti, ndotti'en Yahuudu'en e mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta mooɓtotiri, ɓe ngaddi Yeesu haa dawriinde maɓɓe. Ɓe mbi'i: “To an woni Almasiihu, wi' min.” Yeesu jaabi ɓe: “To mi wi'i on ɗum, on nuɗɗintaa. To mi ƴami on boo on njaabataako. Yeeso ɗo Ɓii-neɗɗo jooɗoto haa nyaamo Allah Baawɗo.” Ɓe fuu ɓe mbi'i: “An kam a Ɓiɗɗo Allah na?” O jaabi ɓe: “Nonnon bana on mbi'i.” Nden ɓe mbi'i: “En ngoodi haaje seedamku fahin na? Enen bee ko'e meeɗen en nani ɗum diga hunnduko maako!” Ɓe ummodi ɓe fuu, ɓe njahri Yeesu haa Pilaatu. Ɓe puɗɗi wullaago mo, ɓe mbi'i: “Min tawi gorko oo ɗon ummina tuurtol caka ummaatoore amin, o ɗon haɗa yimɓe yoɓugo garaama haa Kaysara, o ɗon wi'a boo kaŋko woni Almasiihu, laamiiɗo.” Pilaatu ƴami mo bana ni'i: “An woni laamiiɗo Yahuudu'en na?” Yeesu jaabi mo: “Nonnon bana mbi'ɗa.” Pilaatu wi'i mawɓe liman'en e mooɓre fuu: “Mi tawaay koo ɗume haa gorko oo ngam hiitaago mo.” Ammaa ɓe tiinani wi'ugo: “O ɗon tuurtina ummaatoore bee waazingo nder lesdi Yahuuda diga Galiili, haa yotti haa ɗo.” Nde Pilaatu nani ɗum, o ƴami to gorko oo o Galiiliijo. Nde o nani Yeesu iwi haa maral laamu Hirudus, o neldi mo haa Hirudus, ngam nyalɗe man Hirudus ɗonno haa Urusaliima. Nde Hirudus yi'i Yeesu, o seyi seyo maŋngo, ngam duuri o yiɗno yi'ugo mo, ngam o nani ko ɓe mbi'no dow maako, o tammi o yi'anno Yeesu waɗan alaama kaayeefiiha feere. O ƴami mo ƴamɗe ɗuuɗɗe, ammaa Yeesu jaabaaki mo koo ɗume. Mawɓe liman'en e moodiɓɓe tawreeta ɗonno ton. Ɓe ngulli mo bee semmbe. Hirudus e sooje'en muuɗum njanci mo e ɓe njawi mo. Ɓe ɓorni mo mojaare ɗelkannde, ɓe lorni mo haa Pilaatu. Nyannde man nden Hirudus e Pilaatu coobiri, ngam aran ɓe narrataano. Pilaatu mooɓti mawɓe liman'en e mawɓe yimɓe e yimɓe fuu. O wi'i ɓe: “On ngaddani yam goɗɗo oo bee wi'go o ɗon ummina tuurtol caka ummaatoore. Ndaa, mi ƴami mo yeeso mooɗon, mi tawaay aybewol haa maako nder ko ngullirɗon mo. Hirudus boo tawaay, ngam o lorni mo haa meeɗen. Gorko oo waɗaay koo ɗume ko he'i mbarugo mo. Ngam maajum mi ɓoccan mo, mi yoofan mo.” Ngam kala juulde Paska fuu, doole Pilaatu yoofana ɓe fursinaajo gooto. Ɓe puɗɗi wookugo bee semmbe, ɓe fuu: “Mbar gorko oo! Yoofan min Barabbas!” Gorko oo nastinaama fursina ngam fitina feere nder berniwol e ngam daliila mbar-hoore boo. Pilaatu wolwani ɓe fahin ngam o yiɗi yoofugo Yeesu. Ɓe kooli bee sawtu: “Ɓil mo haa leggal gaafaaŋgal! Ɓil mo!” Pilaatu wi'i ɓe nde tataɓre: “Aybe ɗume o waɗi? Mi tawaay aybe haa maako ko he'i mbareego sam. Mi ɓoccan mo, nden mi yoofa mo.” Ammaa ɓe tiinani ɗum, ɓe mbaɗi hoolo maŋngo, ɓe ngiɗi o ɓile haa leggal gaafaaŋgal. Hoolo maɓɓe jaali mo. Pilaatu yerdi waɗango ɓe ko ɓe ƴami. O yoofi nastinaaɗo fursina ngam fitina e mbar-hoore, mo ɓe ƴami go, o hokki ɓe Yeesu haa ɓe mbaɗa mo ɗum ko ɓe ngiɗi fuu. Nde ɓe ɗon njahra Yeesu, ɓe potti bee Simon, goɗɗo Sirene, ɗonno warta ladde. Ɓe naŋngi mo, ɓe ndoondi mo gaafaaŋgal haa o tokko Yeesu ɓaawo. Mooɓre ɗuuɗnde tokki mo. Rewɓe piyi biɓɓe muuɗum'en, mboyi mo. Yeesu yeesiti gal maɓɓe, wi'i: “Rewɓe Urusaliima, taa mboye ngam am. Ammaa mboyane ko'e mon e ɓiɓɓe mooɗon. Ngam ndaa, nyalɗe ngaran ɗe ɓe mbi'an: Seyo laatani rewɓe rimarɓe, ɓen meeɗaay danyugo e musiningo. Nden yimɓe mbi'an kooseeje: Ndo'e dow amin! Ɓe mbi'an towndiije boo: Cudde min ! Ngam to ɓe ngaɗani leggal keccal bana nii, noy ɗum laatorto ngam joorŋgal boo?” Ɓe njahri worɓe halluɓe ɗiɗo, ngam haa ɓe mbarda ɓe bee Yeesu. Nde ɓe njotti haa nokkuure wi'eteende Gumbal-hoore, ɓe ɓili mo ton, bee halluɓe ɗiɗo go fuu, gooto haa nyaamo, gooto boo haa nano. Yeesu wi'i: “Baabiraawo, yaafa ɓe, ngam ɓe anndaa ko ɓe mbaɗata.” Ɓe cenndi limce maako hakkunde maɓɓe bee fiyugo caaca. Ummaatoore ɗonno ndari ton, laara. Mawɓe Yahuudu'en njanci mo, ɓe mbi'i: “O hisni woɗɓe, o hisna hoore maako boo kadi, to o Almasiihu, mo Allah, cuɓaaɗo!” Sooje'en boo njanci mo, ɓe ɓaditi mo, ɓe ndokki mo lammuɗam, ɓe mbi'i: “To a laamiiɗo Yahuudu'en kam, hisnu hoore ma kadi!” Ɓe mbinndi haa dow leggal gaafaaŋgal ngal ɓe ɓili mo: “Oo woni laamiiɗo Yahuudu'en.” Gooto nder halluɓe ɓildaaɓe bee maako go, huɗi mo, wi'i: “Naa an woni Almasiihu na? Hisnu hoore ma an e minin boo!” Ammaa ɗiɗaɓo feli mo, wi'i: “A hulataa Allah na? An, a kiitaaɗo boo. Ngam meeɗen kam kiita ka foti deydey kuuɗe meeɗen, ammaa kaŋko walaa halleende nde o waɗi.” Nden o wi'i: “Yeesu, siftoram saa'i ngarata nder laamu maaɗa.” Yeesu jaabi mo: “Gooŋga mbi'anmaami, hannde a wondan bee am nder aljanna.” Yeesu towni sawtu bee semmbe, wi'i: “Yaa Baabiraawo, mi ɗon halfina ruuhu am nder juŋngo maaɗa.” Ɓaawo nde o wolwi bolle ɗe'e, o maayi. Nde ardiiɗo dow sooje'en Roma teemerre yi'i ko laati, o teddini Allah, o wi'i: “Fakat, gorko oo o adiliijo.” Yimɓe warnooɓe laarugo fuu, nde ɓe ngi'i ko laati, ɓe kuuci, ɓe ɗon piya biɓɓe maɓɓe. Soobiraaɓe maako fuu e rewɓe tokkinooɓe mo diga Galiili, ndari daayiiɗum, ɗon ndaara kuuje ɗe'e. O yehi haa Pilaatu, o ƴami ɗum ɓanndu Yeesu. O jippini ndu diga gaafaaŋgal, o hasni ndu bee kasa kesa, nden o wallini ndu nder yenaande wasaande nder tapaare, nde goɗɗo meeɗaay wallineego nder muuɗum. Ɗum nyannde taaskara siwtorde. Nde ɓadino nastugo. Rewɓe wardunooɓe bee Yeesu diga Galiili, njahdi bee Yusufu, ɓe ndaari yenaande e bana noy ɓanndu Yeesu wallinira. Ɓe lori, ɓe taaskitini leɗɗe uurɗe e uurdi. Nden ɓe ciwti nyannde siwtorde fodde tawreeta. Nyalaade Alat fajiri cub, rewɓe go njehi haa yenaande, ɓe njahri uurle ɗe ɓe taaskuno. Ɓe tawi hayre maɓɓunoonde yenaande go, ɗon talli haa sera. Ɓe nasti, ammaa ɓe tawaay ɓanndu Jawmiraawo Yeesu. Nde ɓe ɗon cakli dow ɗum ko laati, ndaa worɓe ɗiɗo mbaŋgani ɓe, ɓe ɗon ɓorni limce ɗelkanɗe. Rewɓe go kultori, kippi geese muuɗum'en, ammaa worɓe man mbi'i: “Koni ɗaɓɓititton geeto caka maayɓe? O walaaɗon haa ɗo, o ummitake. Ciftore ko o wi'no on yaake o ɗonno lesdi Galiili: Doole Ɓii-neɗɗo hokke haa juuɗe hakke'en, o ɓile haa leggal gaafaaŋgal, o ummito nyalaade tataɓre.” Nden ɓe ciftori bolle Yeesu. Ɓe acci yenaande, ɓe njehi anndingo kuuje ɗe'e fuu haa pukara'en sappo e ngo'o e yimɓe woɗɓe fuu. Kamɓe ngoni: Mariyama mo Magdala e Yowanna e Mariyama daada Yaakuba e rewɓe woɗɓe wonduɓe bee maɓɓe. Pukara'en ndaari haala rewɓe bana meereeha, ɓe nuɗɗinaay ɓe. Ammaa Piyer ummi, doggi, yehi haa yenaande. O yurni, o yi'aay koo ɗume, sey leppi haa lesdi. Nden o hooti, o hayɗini dow ko laati. Nyannde man nden pukara'en ɗiɗo ɗonno njaha haa wuro wi'eteeŋgo Emmawus, kilomeetir sappo e go'o bee Urusaliima. Ɓe ɗonno ngeewta dow ko laati ɗo fuu. Nde ɓe ɗon ngeewtida hakkunde maɓɓe, Yeesu bee hoore mum ɓaditi, ɗon yahda bee maɓɓe. Ɓe ngi'i mo, ammaa woodi ko haɗi ɓe anndititgo mo. Yeesu ƴami ɓe: “Dow ɗume ngeewtoton nder yahdu mon?” Nden ɓe ndari, ɓe suniiɓe. Gooto maɓɓe bi'eteeɗo Keleyopas jaabi mo: “An feere ma woni koɗo nder Urusaliima ɗo mo anndaa ko laati balɗe ɗe'e na?” O ƴami ɓe: “Ɗume laati?” Ɓe njaabi mo: “Ko laati dow Yeesu, mo Nasaratu, annabiijo baawɗo nder kuuɗe e bolle yeeso Allah e yeeso ummaatoore fuu, no mawɓe liman'en amin e mawɓe amin zammbori mo, ngam o hiite kiita maayde. Ɓe ɓili mo dow leggal gaafaaŋgal. Min tammino kaŋko rimɗintano Isra'iila. Ammaa bee maajum fuu, hannde nyalaade tataɓre ko kuuje ɗe'e laatori. Fahin rewɓe woɗɓe caka amin kayɗini min, ngam hannde subaha ɓe njehi haa yenaande, ɓe tawaay ɓanndu maako. Ɓe ngarti, ɓe mbi'i min malaa'ika'en mbaŋgani ɓe, mbi'i ɓe o geeto. Woɗɓe caka amin njehi haa yenaande, tawi kuuje man bana rewɓe mbi'i non, ammaa kaŋko, ɓe ngi'aay mo.” Nden Yeesu wi'i ɓe: “Hey onon sooya-faamu'en, neeɓa-ɓerɗe'en haa nuɗɗingo ko annabi'en mbi'i fuu! Naa doole Almasiihu torroro kuuje ɗe'e fuu hiddeko o nasta tedduŋgal maako na?” O fuɗɗiri diga defte Muusa haa defte annabi'en fuu, o faamtini ɓe ko winnda nder defte dow maako fuu. Nde ɓe ɓadake wuro ngo ɓe njahata, o waɗi bana o saaloto. Ammaa ɓe ɓilli mo bee wi'go: “Jooɗoda bee amin, ngam hiiri, jemma ɓadake.” O nasti ngam weerdugo bee maɓɓe. Nde o jooɗi bee maɓɓe haa o nyaama, o hoo'i tamseere, o barkiɗini nde, o yewi nde, o hokki ɓe. Nden gite maɓɓe maɓɓiti, ɓe annditi mo, ammaa o majjiti gite maɓɓe. Ɓe mbi'mbi'tiri caka maɓɓe: “Ɓerɗe meeɗen ngulaay nder meeɗen nde o wolwani en haa laawol, o faamtini en ko winnda nder defte go na?” Nder wakkati man nden ɓe ummi, ɓe lorti haa Urusaliima, ɓe tawti pukara'en sappo e go'o e wonduɓe bee mum'en ɗon mooɓti, ɓe ɗon mbi'a: “Fakat Jawmiraawo ummitake, o waŋgani Simon boo.” Kamɓe boo ɓe ngecci ɓe ko tawi ɓe haa laawol, no ɓe annditiri Yeesu wakkati o senndi tamseere boo. Yaake nde ɓe ɗon mbolwa haala man, Yeesu bee hoore mum waŋgi, dari caka maɓɓe, wi'i ɓe: “Salaaman laatano on.” Pukara'en keewi kultoreeŋgol, ɓe tammi ɓe ngi'i ginnawol. Ammaa o wi'i ɓe: “Ngam ɗume on ɗon cakli? Ngam ɗume sekuye heewi ɓerɗe mooɗon? Ndaare juuɗe am e kosɗe am, ɗum min. Meemeeɗam, ndaare, ngam ruuhu walaa kusel e i'e bana ngi'oton mi mari.” Nde o wi'i ɓe ɗum, o holli ɓe juuɗe maako e kosɗe maako. Nder seyo e hayɗinaare maɓɓe, ɓe mbaawaay nuɗɗingo tawon. Nden o wi'i ɓe: “On ngoodi nyaamdu haa ɗo na?” Ɓe ngaddani mo taƴre liiŋgu ca'aaŋgu. O hoo'i ɗum, o nyaami yeeso maɓɓe. Nden o wi'i: “Ɗum ko mbi'no mi on yaake mi ɗonno bee mooɗon tawon: Doole ko winnda dow am nder tawreeta Muusa e defte annabi'en e Jabuura fuu hebbitine.” Nden o maɓɓitani ɓe faamu haa ɓe paama defte, o wi'i ɓe: “Bana nii ɗum winnda: Almasiihu torroto, o ummititto diga maayde nyalaade tataɓre, bee innde maako ɓe ngaazinan yimɓe ummaatooje fuu haa ɓe tuuba e ɓe keɓa yaafuye hakkeeji, ɗum fuɗɗa haa Urusaliima. Onon ngoni seedooɓe kuuje ɗe'e. Ndaa, mi neldanan on mo Baabiraawo am iini. Njooɗe nder berniwol haa to on keɓi baawɗe iwɗe diga dow.” Yeesu yahri ɓe yaasi berniwol, heedi Baytaniya. O ɓaŋgti juuɗe maako, o barkiɗini ɓe. Yaake o ɗon barkiɗina ɓe, o senndiri bee maɓɓe, o eeŋgi haa asama. Kamɓe boo, ɓe cujidani mo, ɓaawo man ɓe kooti haa Urusaliima bee seyo maŋngo. Ɓe tokki yahugo haykaliiru tum, ngam maŋgtugo Allah. Haa fuɗɗam, woodi bi'eteeɗo Wolde. Wolde man ɗonno haa kommbi Allah, kayre woni Allah. Nde ɗonno haa kommbi Allah diga fuɗɗam. Allah tagri koo ɗume fuu bee maare, walaa ko taga bilaa maare. Ngeendam iwi haa maare, ngeendam man woni annoora yimɓe. Annoora ɗon yayna nder nyiɓre, ammaa nyiɓre waawaay haɗugo ka. Allah neli goɗɗo mo innde muuɗum Yuhanna. O wari ngam seedanaago annoora go, ngam haa yimɓe fuu nuɗɗina ka. O laataaki annoora kaŋko bee hoore maako, ammaa o wari seedanaago annoora. Wolde go woni annoora ngooŋɗuka, ka wari nder duniyaaru, ka ɗon yaynana yimɓe fuu. Wolde man ɗonno nder duniyaaru, Allah tagri duniyaaru bee maare, ammaa duniyaaru annditaay nde. Nde wari haa yimɓe maare, ammaa yimɓe maare njaɓaay nde. Ammaa haa jaɓɓe nde, nuɗɗinɓe nde fuu, nde hokki ɓe baawɗe laataago ɓiɓɓe Allah. Ɓe ndanyaaka fodde ɗabiya yimɓe malla muuyo yimɓe, ammaa ɗum Allah laatini ɓe ɓiɓɓe muuɗum. Wolde go laati neɗɗo marɗo ɓanndu, o jooɗi caka meeɗen. O keewɗo mo'ere e gooŋga. Min ngi'i tedduŋgal maako, ɗum tedduŋgal Ɓiɗɗo bajjo mo Baabiraawo. Yuhanna seedani mo, wolwi bee sawtu, wi'i: “Kaŋko woni mo mi wolwi dow muuɗum, mi wi'i: O waran ɓaawo am, ammaa o ɓuri yam, ngam o ɗon diga mi siwaa danyeego.” En fuu en keɓi geɗal meeɗen haa jeynitaaje maako, en keɓi mo'ere dow mo'ere. Tawreeta hokkaama bee juŋngo Muusa, ammaa mo'ere e gooŋga mbaŋgi bee Yeesu Almasiihu. Walaa mo meeɗi yi'ugo Allah. Ammaa Ɓiɗɗo bajjo, ɗakkotirɗo bee Baabiraawo, kaŋko anndini en mo. Ndaa seedamku Yuhanna nde Yahuudu'en Urusaliima neli liman'en e Lewi'en haa maako ngam ƴamugo mo: “An a moye?” O salaaki jaabaago, o waŋgini ɗum laaɓɗum, o wi'i: “Naa min woni Almasiihu.” Ɓe ƴami mo: “A moy kadi? A Eliya na?” O jaabi: “Aa'a, naa mi Eliya.” Ɓe mbi'i: “A annabiijo mo min ndeenata na?” O jaabi: “Aa'a.” Ɓe mbi'i mo: “E a moy kadi? Haa min keɓa lornango nelɓe min jaawaabu. Ɗume a wi'anta hoore ma, an?” O jaabi: “Min woni mo annabi Esaaya wolwi dow muuɗum, wi'i: Goɗɗo ɗon hoola nder ladde, ɗon wi'a: Mbaɗane Jawmiraawo laawol darnuŋgol.” Nelaaɓe warɓe haa Yuhanna go, ɗum Farisa'en. Ɓe ƴami mo: “To a laataaki Almasiihu malla Eliya malla boo annabiijo go, ngam ɗume a ɗon waɗa baptisma?” Yuhanna jaabi ɓe: “Min mi ɗon waɗa baptisma nder ndiyam, ammaa woodi goɗɗo caka mooɗon, on anndaa mo. O waran ɓaawo am, ammaa mi he'aay koo fiistugo ɓoggi paɗe maako.” Fuu ɗum waɗi haa wuro Baytaniya, gaɗa maayo Urdun, haa Yuhanna waɗanta yimɓe baptisma. Jaŋngo man Yuhanna yi'i Yeesu ɗon wara haa maako, o wi'i: “Ndaa jawgel Allah ittanŋgel hakkeeji duniyaaru. Kaŋko woni mo mi wolwani on haala mum, mi wi'i: Goɗɗo waran ɓaawo am, ammaa o ɓuri yam, ngam o ɗon diga mi siwaa danyeego. Mi anndaano mo, ammaa mi wari waɗugo baptisma bee ndiyam ngam haa o waŋgana Isra'iila'en.” Yuhanna waɗi seedamku, wi'i fahin: “Mi yi'i Ruuhu Allah jippi diga asama bana poola, wari jooɗi dow maako. Min mi anndaano mo, ammaa Allah mo neli yam waɗugo baptisma bee ndiyam, wi'i yam: A yi'an Ruuhu jippoto, jooɗo dow goɗɗo, kaŋko o waɗan baptisma bee Ruuhu Ceniiɗo.” Min mi yi'i ɗum, mi seedake kaŋko woni Ɓiɗɗo Allah. Jaŋngo man Yuhanna ɗonno dari fahin haa nokkuure go tawon bee pukara'en muuɗum ɗiɗo. Nde o yi'i Yeesu ɗon saalo, o wi'i: “Ndaa jawgel Allah.” Pukara'en ɗiɗo go nani ko o wi'i, ɓe tokki Yeesu. Yeesu yeesiti, yi'i ɓe ɗon tokki mo, o ƴami ɓe: “Ko ɗaɓɓititton?” Ɓe mbi'i mo: “Rabbi, toy njooɗiiɗaa?” Rabbi yiɗi wi'go moodibbo. O wi'i ɓe: “Ngare, on ngi'an.” Nden ɓe njehi, ɓe ngi'i haa o jooɗi. Nyannde man ɓe kiirtidi, ɗum ɗonno baakin saa'a nayi. Andire deerɗiraawo Simon Piyer, o gooto nder nanɓe seedamku Yuhanna, kaŋko o tokki Yeesu. Andire tawi deerɗum Simon aran, wi'i mo: “Min tawi Almasiihu.” Almasiihu yiɗi wi'go moytaaɗo. O yahri mo haa Yeesu. Yeesu laari mo, wi'i: “An woni Simon ɓii Yuhanna, yeeso ɗo innde ma laatoto Kefas. Kefas yiɗi wi'go Tapaare.” Jaŋngo man, Yeesu yiɗi yahugo lesdi Galiili. O tawi Filip, o wi'i mo: “Tokkam!” Filip iwi wuro Baytisayda, wuro maako wooto bee Andire e Piyer. Filip boo tawi Natanayel, wi'i mo: “Min tawi mo Muusa wolwi dow muuɗum nder tawreeta e annabi'en boo mbolwi haala maako, kaŋko woni Yeesu mo Nasaratu, ɓii Yusufu.” Natanayel wi'i mo: “Huunde woonde iwan diga Nasaratu na?” Filip wi'i: “War, laar!” Nde Yeesu yi'i Natanayel ɗon wara haa maako, o wolwi dow maako, o wi'i: “Ndaa goɗɗo laatiiɗo Isra'iilaajo bee gooŋga, mo walaa naafikaare sam.” Natanayel ƴami mo: “Noy anndirɗa mi?” Yeesu jaabi mo: “Mi yi'i ma nde a ɗonno les ibbi, diga Filip ewnaaki ma tawon.” Nden Natanayel wi'i mo: “Moodibbo, an woni Ɓiɗɗo Allah, an woni laamiiɗo Isra'iila!” Yeesu jaabi mo: “A nuɗɗini ngam mi wi'i mi yi'i ma les ibbi na? A yi'an kuuje ɓuranɗe kuuje ɗe'e mawnugo.” O wi'i mo fahin: “Gooŋga mi wi'ete, on ngi'an asama maɓɓitake, malaa'ika'en Allah ɗon eeŋga, ɗon njippo dow Ɓii-neɗɗo.” Nyalɗe ɗiɗi ɓaawo maajum, ɓaŋgal waɗi haa Kana nder lesdi Galiili. Daada Yeesu ɗonno ton, Yeesu e pukara'en muuɗum boo ewnaama haa ɓaŋgal man. Nde inaboojam timmi haa maɓɓe, daada Yeesu wi'i mo: “Ɓe ngalaa inaboojam.” Yeesu wi'i mo: “Debbo, ko yaalu ma bee am? Wakkati am siwaa wargo tawon.” Nden daada maako wi'i suka'en: “Mbaɗe ko o wi'ata on fuu.” Haa ton, woodi looɗe kaa'e joweego, Yahuudu'en ɗon kuuwtinira ɗe ngam laɓɓineeki, fodde umroore diina maɓɓe. Looɗe man, woore maaje fuu ɗon hoo'a ndiyam baakin liitir teemerre. Yeesu wi'i suka'en: “Kebbine looɗe ɗe'e bee ndiyam.” Ɓe kebbini ɗe. Nden o wi'i ɓe: “Jonta, nyeɗe, njahrane kaliifaajo ɓaŋgal.” Ɓe nyeɗi, ɓe njahrani mo. Kaliifaajo ɓaŋgal metti ɗam, tawi ndiyam laatake inaboojam. Ammaa o anndaa haa toy inaboojam ɗam iwi, sey suka'en nyeɗnooɓe ndiyam go anndi. O ewni ɓaŋɗo, o wi'i mo: “Koo moy ɗon aarta hokkugo ewnaaɓe mum inaboojam mbooɗɗam. To yimɓe nguyki, o hokkan ɓe famɗa-dakamjam. Ammaa an a sigi inaboojam mbooɗɗam haa jonta!” Kanjum woni kaayeefiwol ngol Yeesu aarti waɗugo. O waɗi ngol haa Kana nder lesdi Galiili. O waŋgini tedduŋgal maako. Pukara'en maako nuɗɗini mo. Ɓaawo man, o yehi Kafarnahum bee daada maako e deerɗiraaɓe maako e pukara'en maako, ɓe njooɗi ton nyalɗe seɗɗa. Nde juulde Paska Yahuudu'en ɓadake, Yeesu yehi Urusaliima. O tawi soorrooɓe na'i e baali e pooli nder haykaliiru, o tawi boo sannjooɓe ceede ɗon njooɗi ton. O hawti ɓoggi, o waɗi ɓoccol, o riiwi ɓe bee baali maɓɓe e na'i maɓɓe fuu diga haykaliiru. O hippi taabe sannjooɓe ceede haa ceede maɓɓe caŋkiti. O wi'i soorrooɓe pooli boo: “Cottine ɗi, taa laatine suudu Baabiraawo am suudu filu!” Pukara'en maako ciftori ko winnda nder Deftere: “Yiide nde marmi ngam suudu ma, ɗon wula nder ɓernde am bana yiite.” Ammaa Yahuudu'en ƴami mo: “Kaayeefiwol ngole a waɗata ngam hollugo min a woodi baawɗe waɗugo bana nii?” Yeesu jaabi ɓe: “Ngibbine haykaliiru ndu'u, min mi mahitan ndu nder nyalɗe tati.” Nden Yahuudu'en mbi'i mo: “Ɓe mahi haykaliiru ndu nder duuɓi cappanɗe nayi e joweego. An a mahitan ndu nder nyalɗe tati?” Ammaa kaŋko o wolwani ɓe dow ɓanndu maako laatiindu haykaliiru. Nde Yeesu ummiti diga maayde, pukara'en maako ciftori ko o wolwino, ɓe nuɗɗini ko winnda nder Deftere e bolle ɗe Yeesu wi'no fuu. Yaake Yeesu ɗonno haa Urusaliima nder nyalɗe juulde Paska, ɗuuɗɓe nuɗɗini mo ngam ɓe ngi'i kaayeefiiji ɗi o waɗi. Ammaa Yeesu hoolaaki ɓe ngam o anndi yimɓe fuu. O walaa haaje goɗɗo anndina mo haala yimɓe, ngam o anndi ko woni nder ɓerɗe maɓɓe. Woodino goɗɗo nder Farisa'en, innde maako Nikodemus, o gooto nder ardiiɓe Yahuudu'en. O wari haa Yeesu bee jemma, o wi'i mo: “Moodibbo, min anndi a ekkitinoowo mo Allah neli ɗum, ngam walaa koo gooto waawata waɗugo kaayeefiiji bana ɗi a waɗata, sonaa to Allah ɗon wondi bee maako.” Yeesu jaabi mo: “Gooŋga mi wi'ata ma: To neɗɗo danyaaka ɗiɗawre, o waawataa yi'ugo laamu Allah.” Nikodemus ƴami mo: “To neɗɗo ndottidi, noy o heɓrata danyeego fahin? O waawan nastugo reedu daada maako, o danye fahin na?” Yeesu jaabi mo: “Gooŋga mi wi'ata ma: To neɗɗo danyaaka fahin bee ndiyam e bee Ruuhu, nden kam o waawataa nastugo laamu Allah. Ko danya e yimɓe, ɗum ɓanndu tan. Ko danya e Ruuhu, ɗum ruuhu. Taa hayɗin ngam mi wi'i ma: Haani on ndanye ɗiɗawre. Henndu ɗon wifa haa ndu muuyi fuu, a ɗon nana sonyo maaru, ammaa a heɓtataa toy ndu iwi malla toy ndu yahata. Bana non ɗum laatanto danyaaɗo diga Ruuhu.” Nikodemus ƴami mo: “Noy ɗum waaroto?” Yeesu jaabi mo: “An a moodibbo Isra'iila'en, a anndaa ɗum na? Gooŋga mi wi'ata ma: Minin min ɗon mbolwa ko min anndi, min ɗon ceedo ko min ngi'i bee gite amin, ammaa bee non fuu on njaɓataa seedamku amin. To on nuɗɗinaay yam nde mi wolwani on haala kuuje duniyaaru, noy on nuɗɗinirta to mi wolwanan on haala kuuje asama? Walaa mo meeɗi yahugo haa asama, sonaa mo iwi haa asama, waato Ɓii-neɗɗo. Bana no Muusa ɓiliri mboodi njamndi mboɗeeri dow leggal nder ladde, bana non boo sey Ɓii-neɗɗo ɓile, ngam haa koo moy nuɗɗini mo heɓa ngeendam nduumiiɗam. Allah yiɗi duniyaaru masin. Ngam maajum o hokki Ɓiɗɗo maako bajjo. Koo moy nuɗɗini Ɓiɗɗo oo, halkataa, ammaa o heɓan ngeendam nduumiiɗam. Allah nelaay Ɓiɗɗo mum nder duniyaaru ngam hiitaago ndu, ammaa ngam haa duniyaaru heɓra kisndam bee maako. Koo moy nuɗɗini Ɓiɗɗo oo, o hiitataake. Ammaa mo nuɗɗinaay mo, o hiitaama, ngam o nuɗɗinaay Ɓiɗɗo Allah bajjo. Ndaa no kiita man wa'i: Annoora wari nder duniyaaru, ammaa yimɓe duniyaaru ɓuri yiɗugo nyiɓre dow annoora, ngam kuuɗe maɓɓe ɗe kalluɗe. Ngam koo moy to ɗon waɗa halleende, ɗon wanya annoora, o warataa haa annoora, ngam o hulan taa kuuɗe maako kalluɗe mbaŋga. Ammaa mo ɗon waɗa gooŋga, waran haa annoora, ngam haa ɗum waŋga no o ɗowtani Allah bee kuuɗe maako, kuuɗe maako kuuwaama bee yerduye Allah.” Ɓaawo man Yeesu yahdi bee pukara'en muuɗum haa lesdi Yahudiya. O faɓɓidi bee maɓɓe ton seɗɗa, o waɗani yimɓe baptisma. Yuhanna boo waɗani yimɓe baptisma haa Aynon, ɓadiiɗum bee Salim, ngam ndiyam ɗuuɗɗam ɗon ton. Yimɓe ɗon njaha haa maako ngam waɗaneego baptisma. Saa'i man ɓe nastinaayno Yuhanna haa fursina tawon. Ton, ngaaba ummi hakkunde pukara'en Yuhanna e Yahuuduujo dow haala laɓɓineeki. Ɓe njehi haa Yuhanna, ɓe mbi'i mo: “Moodibbo, mo wonduno bee maaɗa gaɗa maayo Urdun, mo a seedino ɗum, ndaa o ɗon waɗana yimɓe baptisma, yimɓe fuu ɗon njaha haa maako.” Yuhanna jaabi ɓe: “Walaa mo heɓata koo ɗume sonaa to Allah hokki mo ɗum. Onon bee ko'e mon on mbaawan seedaago no mi bi'ɗo: Naa min woni Almasiihu, ammaa mi nelaama ngam mi aarta mo. Ɓaŋɗo, kaŋko woni marɗo debbo man. Ammaa soobaajo ɓaŋɗo dariiɗo kommbi maako, nananɗo sawtu ɓaŋɗo, seyorto nanugo sawtu ɓaŋɗo masin. Bana non seyo am boo, ngo heewi jonta. Sey maŋngu maako ɓesdo, ngu am boo usto.” Iwɗo diga dow, ɗon dow koo ɗume fuu. Iwɗo haa duniyaaru boo o goɗɗo duniyaaru, o ɗon wolwa haala duniyaaru boo. Iwɗo diga asama ɗon dow koo ɗume fuu. O ɗon seedo ko o yi'i e ko o nani, ammaa walaa jaɓanɗo seedamku maako. Mo jaɓi seedamku maako, gooŋɗini Allah o gooŋgaajo. Ngam mo Allah neli ɗon wolwa haala Allah, ngam Allah ɗon hebbina mo bee Ruuhu muuɗum bilaa keerol. Baabiraawo yiɗi Ɓiɗɗo, hokki mo baawɗe dow koo ɗume fuu. Mo nuɗɗini Ɓiɗɗo, heɓi ngeendam nduumiiɗam. Mo nuɗɗinaay Ɓiɗɗo heɓataa ngeendam, ammaa tikkere Allah ɗon tabiti dow maako. Farisa'en nani Yeesu ɗon waɗana yimɓe baptisma, ɗon heɓa pukara'en ko ɓuri Yuhanna. Gooŋga man kam, Yeesu bee hoore muuɗum waɗanaay koo gooto baptisma, ammaa ɗum pukara'en maako mbaɗata ɗum. Nde Yeesu nani haala ka'a, o acci lesdi Yahudiya, o lori haa lesdi Galiili. Ngam yahugo ton sey o saalo nder lesdi Samariya. O yotti berniwol bi'eteeŋgol Sikar nder lesdi Samariya, ɓadiiŋgol bee ngesa ka Yaakubu hokkuno ɓiyum Yusufu. Ɓulndu Yaakubu ɗon ton. Yeesu somi bee jahaaŋgal, o jooɗi dow ɓulndu. Ɗum caka nyalawma. Debbo Samariyaajo wari nyeɗugo ndiyam. Yeesu wi'i mo: “Hokkam ndiyam mi yara.” Yaake man pukara'en maako njehino haa berniwol ngam soodoygo nyaamdu. Debbo Samariyaajo go wi'i Yeesu: “An a Yahuuduujo, min boo mi Samariyaajo, noy a ƴamratammi ndiyam yarugo?” Ngam walaa ko yaali Yahuudu'en bee Samariya'en. Yeesu jaabi mo: “To a anndino dokkal Allah, to a anndino boo moy ƴami ma ndiyam yarugo, a ƴamanno mo, o hokke ndiyam ndokkanɗam ngeendam.” Debbo wi'i mo: “Moodibbo, a walaa cafgal, ɓulndu boo luggi. Noy a heɓrata ndiyam ngeetam man? Kadi a ɓuri kaaka amin Yaakubu dokkuɗo min ɓulndu ndu'u, kaŋko bee hoore maako e ɓikkoy maako ɓe njari haa maaru, non boo dabbaaji maako na?” Yeesu jaabi mo: “Koo moy yari ndiyam ɗa'am, ɗomɗan fahin. Ammaa jaranɗo ndiyam ɗam mi hokkata mo, meetataa ɗomɗugo sam. Ndiyam ɗam mi hokkata mo, laatoto seeɓoore nder maako, seeɓoore ndiyam ndokkanɗam mo ngeendam nduumiiɗam.” Debbo go wi'i mo: “Moodibbo, hokkam ndiyam man, ngam taa mi meeta ɗomɗugo fahin, mi hisa loraago nyeɗugo ndiyam haa ɗo.” Yeesu wi'i mo: “Yah ewnoya gorko ma, on ngara haa ɗo.” Debbo jaabi mo: “Mi walaa gorko.” Yeesu wi'i mo: “A wolwi gooŋga nde a wi'i a walaa gorko. Ngam a woodino worɓe njowo, mo a wondi jonta, naa o gorko ma. Ko a wi'i, ɗum gooŋga.” Nden debbo go wi'i mo: “Moodibbo, mi faami a annabiijo. Kaakiraaɓe amin cujidani Allah dow hooseere nde'e, ammaa onon, on ɗon mbi'a Urusaliima tan woni nokkuure sujidango Allah.” Yeesu wi'i mo: “Debbo, jaɓ ko mi wi'ete: Saa'i waran, nde on cujidanta Allah Baabiraawo, naa dow hooseere nde'e, naa haa Urusaliima. Onon Samariya'en on anndaa mo on cujidanta, ammaa minin Yahuudu'en min anndi mo min cujidanta, ngam kisndam iwi haa Yahuudu'en. Ammaa saa'i waran, ɗum waɗi jonta ma, sujidooɓe bee gooŋga cujidanan Baabiraawo nder Ruuhu e gooŋga. Ngam ɗum irin sujidooɓe ɓe'e Baabiraawo ɗaɓɓata. Allah o Ruuhu, sey sujidanooɓe mo, cujidana mo nder Ruuhu e gooŋga.” Debbo wi'i mo: “Mi anndi Almasiihu, waato moytaaɗo waran. To o wari, o anndinan min kuuje fuu.” Yeesu wi'i mo: “Min bolwananɗo ma woni kaŋko.” Saa'i man pukara'en maako lortoyi. Ɓe kayɗini nde ɓe ngi'i o ɗon wolida bee debbo. Ammaa walaa koo gooto maɓɓe wi'i: “Ko ɗaɓɓata?” Malla: “Ngam ɗume mbolididta bee debbo oo?” Debbo acci mbulku muuɗum, lori nder berniwol, wolwani yimɓe, o wi'i: “Ngare, ndaare goɗɗo mo yecci yam ko mi waɗi fuu. Teema kaŋko woni Almasiihu?” Yimɓe ngurti berniwol, njehi haa Yeesu. Saa'i man pukara'en ɗonno toro Yeesu ngam o nyaama, ɓe ɗonno mbi'a mo: “Moodibbo, nyaam.” Ammaa o wi'i ɓe: “Mi woodi nyaamdu ndu on anndaa.” Pukara'en ƴamƴamtiri: “Woodi mo waddani mo nyaamdu na?” Yeesu wi'i ɓe: “Nyaamdu am woni waɗugo muuyo nelɗo yam e hiɓɓingo kuugal ngal o umri yam. Naa on ɗon mbi'a lutti lebbi nayi haa wakkati codol waɗa? Ammaa mi ɗon wi'a on, ɓaŋgte gite mon, ndaare gese, ƴaamnde ɓenndi, deydey sodugo. Diga jonta wakkati waɗi, codoowo ɗon jaɓa ngeenaari muuɗum, o ɗon mooɓta cammeeje ngam ngeendam nduumiiɗam, ngam haa mo saaki aawdi e mo sodi nyaamle fuu ceyodo. Oo saakan, oya boo sodan, balndol ngo'ol wi'i gooŋga. Mi neli on sodugo haa on kuuwaay sam, woɗɓe kuuwi, onon boo on ɗon naftoro kuuɗe maɓɓe.” Samariya'en ɗuuɗɓe nder berniwol man nuɗɗini Yeesu ngam seedamku ngu debbo seeduno: “O yecci yam ko mi waɗi fuu.” Ngam maajum, nde Samariya'en ngari haa Yeesu, ɓe tori mo o jooɗo haa maɓɓe. Yeesu jooɗi ton nyalɗe ɗiɗi. Ɗuuɗɓe nuɗɗini Yeesu ngam daliila bolle maako. Ɓe ɗonno mbi'a debbo: “Naa ngam daliila bolle ma fahin min nuɗɗini jonta, ammaa ngam minin bee ko'e amin min nani ko o wi'i, min anndi fakat kaŋko woni kisnoowo duniyaaru.” Ɓaawo paɓɓuki Yeesu ton nyalɗe ɗiɗi, o acci ɓe, o dilli haa lesdi Galiili. Ngam Yeesu bee hoore muuɗum wi'no: “Annabiijo heɓataa tedduŋgal nder lesdi muuɗum.” Ammaa nde o yotti lesdi Galiili, yimɓe ton njaɓɓi mo booɗɗum, ngam ɓe ngi'i ko o waɗno nder Urusaliima nder juulde Paska. Ngam kamɓe boo ɓe yahnooɓe juulde man. Nden Yeesu lori haa wuro Kana nder lesdi Galiili, haa o waylitino ndiyam, o laatinno ɗam inaboojam go. Woodino wakiiliijo laamiiɗo haa Kafarnahum ton, ɓiyum nyawɗo. Nde o nani Yeesu wari diga lesdi Yahudiya, o ɗon nder lesdi Galiili, o yehi haa maako, o tori mo o yaha o yamɗitina ɓiŋngel maako gonnooŋgel daande maayde. Yeesu wi'i mo: “To on ngi'aay alaamaaji e kaayeefiiji, on nuɗɗintaa!” Wakiiliijo go wi'i mo: “Moodibbo, war saare am hiddeko ɓiŋngel maaya!” Yeesu wi'i mo: “Hootu, ɓiŋngel ma yeeɗiti.” Goɗɗo oo nuɗɗini ko Yeesu wi'i mo, o hooti. Diga o ɗon dow laawol tawon, o fotti bee huuwooɓe maako, ɓe mbi'i mo: “Ɓiŋngel maaɗa yamɗiti.” O ƴami ɓe: “Wakkatiire ndeye ngel heɓi daama?” Ɓe njaabi mo: “Keenya deydey zuura yontere acci ngel.” Baaba maagel siftori ɗum waɗi deydey saa'iire nde Yeesu wi'no mo: “Ɓiŋngel maaɗa yeeɗiti.” Nden kaŋko e yimɓe saare maako fuu ɓe nuɗɗini Yeesu. Kanjum woni kaayeefiwol ɗiɗaɓol ngol Yeesu waɗi ɓaawo o wurti Yahudiya, o warti Galiili. Ɓaawo man, juulde Yahuudu'en waɗi, Yeesu boo yehi Urusaliima. Haa Urusaliima ton, kommbi Dammugal Baali, woodi weendu wi'eteendu Baytijata bee Ibraniŋkeere, ndu woodi daŋɗe jowi. Les daŋɗe ɗe'e, nyawɓe ɗuuɗɓe ɗon mbaali: Wumɓe e woosɓe e waata-terɗe'en. [Ɓe ɗon ndeena haa to ndiyam fuɗɗi dimmbaago, ngam saa'i feere malaa'ikaajo Jawmiraawo ɗon jippo nder weendu man, dimmba ndiyam. Nyawɗo mo aarti nastugo ndiyam ɓaawo ɗam dimmbake fuu, yamɗiti nyawu muuɗum koo nguye fuu.] Woodino ton nyawɗo mo waɗi baakin duuɓi cappanɗe tati e joweetati. Nde Yeesu yi'i mo o ɗon waali, Yeesu anndi o duuri bee nyawu maako, o ƴami mo: “A yiɗi yamɗitineego na?” Nyawɗo jaabi mo: “Moodibbo, mi walaa goɗɗo mo nastintammi nder ndiyam saa'i ɗam ɗon dimmbo. Yaake mi ɗon haɓda yahugo ton, goɗɗo feere ɗon aartammi nastugo ndiyam.” Yeesu wi'i mo: “Umma, hoocu leeso ma, yah!” Law goɗɗo oo yamɗiti, o hoosi be'itte maako, o ɗon yaha. Ammaa nyalaade man ɗum nyannde siwtorde. Ngam maajum Yahuudu'en mbi'i jamɗitinaaɗo man: “Hannde ɗum nyannde siwtorde, tawreeta duŋanaaki ma roondaago be'itte ma.” O jaabi ɓe: “Mo yamɗitini yam, wi'i yam: Hoocu be'itte ma, yah!” Nden ɓe ƴami mo: “Ɗum moyjo wi'i ma hoocu be'itte ma, yah?” Ammaa o anndaa moy yamɗitini mo, ngam Yeesu acci nokkuure man, dilli, ngam yimɓe ɗuuɗɓe ɗonno ton. Ɓaawoɗon Yeesu tawi mo nder haykaliiru, wi'i mo: “Ndaa, jonta a yamɗiti, taa meetu waɗugo hakke, ngam taa ko tulli wara dow maaɗa.” Goɗɗo oo yehi, o wi'i Yahuudu'en, ɗum Yeesu yamɗitinno mo. Ngam man Yahuudu'en puɗɗi toonyaago Yeesu, ngam o waɗi ɗum nyalaade siwtorde. Ammaa Yeesu jaabi ɓe: “Baabiraawo am ɗon huuwa foroy, min boo mi huuwan.” Ngam daliila bolle ɗe'e Yahuudu'en ɓurti waɗugo anniya mbarugo mo, naa ngam o luuti umroore nyalaade siwtorde tan, ammaa ngam o ɗonno wi'a Allah woni Baabiraawo maako, o fotni hoore maako kal-kal bee Allah. Ngam man Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mi wi'ata on, Ɓiɗɗo waawataa waɗugo koo ɗume bee hoore muuɗum, ammaa sey ko o yi'i Baabiraawo ɗon waɗa. Ko Baabiraawo waɗata fuu, kanjum Ɓiɗɗo boo waɗata. Ngam Baabiraawo yiɗi Ɓiɗɗo, o ɗon holla mo ko o waɗata fuu. O hollan mo kuuɗe ɓuranɗe ɗe'e mawnugo boo, ngam haa on kayɗina. Bana Baabiraawo ɗon ummitina maayɓe, yeeɗitina ɓe, bana non Ɓiɗɗo boo hokkirta ngeendam haa mo o yiɗi fuu. Baabiraawo hiitataako koo moy, ammaa baawɗe hiitaago, o hokki ɗe fuu haa Ɓiɗɗo, ngam haa yimɓe fuu teddina Ɓiɗɗo bana ɓe teddinirta Baabiraawo nelɗo mo. Koo moy sali teddingo Ɓiɗɗo, teddintaa Baabiraawo nelɗo mo. Gooŋga mi wi'ata on: Mo ɗon nana bolle am, mo nuɗɗini nelɗo yam, heɓi ngeendam nduumiiɗam, kiita do'ataa mo, o saalake maayde, o yottake ngeendam. Gooŋga mi wi'ata on: Saa'i waran, ɗum waɗi jonta maa, haa maayɓe nana sawtu Ɓiɗɗo Allah, nanɓe mo fuu ngeeɗan. Bana Baabiraawo woni seeɓoore ngeendam, bana non o hokki Ɓiɗɗo boo baawɗe laataago seeɓoore ngeendam. O hokki Ɓiɗɗo baawɗe hiitaago ngam o Ɓii-neɗɗo. Taa ɗum hayɗina on, ngam saa'i waran, haa maayɓe nder genaale fuu nana sawtu maako, ngurto ɗe. Waɗooɓe booɗɗum ummititto ngam heɓugo ngeendam, ammaa waɗooɓe kalluɗum ummititto ngam hiiteego.” “Min mi waawataa waɗugo koo ɗume bee hoore am. Mi ɗon hiito fodde ko Allah wi'i yam. Kiita ka mi hiitoto, ka adiliiha, ngam mi ɗaɓɓataa waɗugo muuyo am, ammaa muuyo nelɗo yam. To mi seedanake hoore am, seedamku am laatataako gooŋga. Ammaa woodi ceedoowo yam feere, mi anndi seedamku ngu o seedanto yam, ɗum gooŋga. On neli nelaaɓe haa Yuhanna, kaŋko o seedani gooŋga. Min naa diga neɗɗo mi heɓata seedamku, ammaa mi wi'i ɗum bana nii ngam haa on kisa. Yuhanna laatino bana pittirla kuɓɓaaŋga, ɗonno yayna, on ceyori annoora maako wakkati seɗɗa. Ammaa min mi woodi seedamku ɓurŋgu ngu Yuhanna: Ngam kuuɗe ɗe Baabiraawo hokki yam ngam mi hebbitina ɗe, waato kuuɗe ɗe mi huuwata, kanje seedanto yam, ɗum holli Baabiraawo neli yam. Baabiraawo nelɗo yam boo o seedanake yam. On meeɗaay nanugo sawtu maako, on ngi'aay mo boo. On njogaaki wolde maako nder ɓerɗe mooɗon, ngam on nuɗɗinaay mo o neli. On ɗon njaŋnga Defte Ceniiɗe, ngam on ɗon tammo heɓugo ngeendam nduumiiɗam nder maaje. Defte Ceniiɗe man ɗon ceedano yam. Ammaa on ngiɗaa wargo haa am ngam on keɓa ngeendam. Mi ɗaɓɓataa tedduŋgal haa yimɓe. Ammaa mi anndi on, on ngiɗaa Allah. Mi wari bee innde Baabiraawo am, onon boo on njaɓaay yam. Ammaa to goɗɗo feere wari bee baawɗe hoore muuɗum, kaŋko on njaɓata. Bana noy on mbaawrata nuɗɗingo, nde nii on ɗon ɗaɓɓa tedduŋgal diga woɗɓe, ammaa on ɗaɓɓataa tedduŋgal garanŋgal diga Allah gooto? Taa nume min mi wulloto on yeeso Baabiraawo. Muusa mo on ɗon tammoro, kaŋko wulloto on. Ngam to on nuɗɗinno Muusa, on nuɗɗintam min boo, ngam dow am o winndi. Ammaa to on nuɗɗinaay ko o winndi, noy on nuɗɗinirta bolle am?” Ɓaawo man, Yeesu dilli gaɗa weendu Galiili, wi'eteendu boo weendu Tiberiyas. Mooɓre ɗuuɗnde ɗonno tokki mo, ngam yimɓe ɗonno ndaara kaayeefiiji ɗi o ɗonno waɗa bee yamɗitingo nyawɓe. Yeesu wa'i dow hooseere, o jooɗi ton bee pukara'en maako. Wakkati Paska, juulde Yahuudu'en ɓadake. Yeesu ɓaŋgti gite, yi'i mooɓre ɗuuɗnde ɗon wara haa muuɗum. O wi'i Filip: “Toy en coodoyta nyaamdu ngam haa yimɓe ɓe'e nyaama?” O wi'i ɗum ngam foondugo Filip, ngam o anndi ko o tammi waɗugo. Filip jaabi mo: “Koo tamseeje ceede cardi teemeɗɗe ɗiɗi boo ke'ataa haa koo moy maɓɓe heɓa nyaamdu seɗɗa!” Andire, deerɗu Simon Piyer, gooto nder pukara'en maako wi'i mo: “Ndaa, woodi derkeejo haa ɗo, o woodi tamseeje sa'iiruuri jowi e liɗɗi ɗiɗi, ammaa ɗume ɗum nafata haa yimɓe ɗuuɗɓe ɓe'e?” Yeesu wi'i: “Ngecce yimɓe ɓe'e fuu ɓe njooɗo.” Huɗo ɗuuɗko ɗonno haa nokkuure man. Nden ɓe njooɗi, limgal maɓɓe waɗi worɓe baakin ujine njowo. Yeesu hoo'i tamseeje go, yetti Allah, nden o senndani ɗe yimɓe wonɓe ton. O waɗi non bee liɗɗi boo. Koo moy heɓi deydey bana o yiɗi. Nde ɓe kaari, Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Mooɓte luttuɗum man ngam taa ɗum wonno.” Nden ɓe mooɓti luttuɗum tamseeje jowi ɗe yimɓe nyaamino, ɓe kebbini cilaaje sappo e ɗiɗi. Nde yimɓe ɓe'e ngi'i kaayeefiwol ngol Yeesu waɗi, ɓe mbi'i: “Fakat gorko oo woni annabiijo mo tammi wargo nder duniyaaru!” Yeesu anndi ɓe tammi wargo ngam ɓe naŋnga mo bee semmbe, ɓe mbaɗa mo laamiiɗo, o dilli dow hooseere fahin, kaŋko feere maako. Nde hiiri, pukara'en Yeesu ndiirti dow fomoonde mbeela. Ɓe nasti koommbowal ngam yahugo Kafarnahum. Jemma jeŋngi, Yeesu boo waraay haa maɓɓe tawon. Ndiyam dimmbi masin, ngam henndu saatundu ɗon waɗa. Nde ɓe laanyi koommbowal baakin kilomeetir jowi malla joweego, ɓe ngi'i Yeesu ɗon ɓadito koommbowal, o ɗon yaha dow ndiyam bee kosɗe, ɓe kultori. Ammaa Yeesu wi'i ɓe: “Taa kultore, ɗum min.” Ɓe ngiɗino hoosugo mo nder koommbowal, ammaa law ngal dukki lesdi haa nokkuure nde ɓe ngiɗno yahugo. Jaŋngo man, yimɓe nder mooɓre gaɗa mbeela go ndaari walaano koommbowal feere haa ton, sey gootal tan. Ɓe anndi boo Yeesu nastaayno ngal bee pukara'en muuɗum, pukara'en feere muuɗum'en nasti ngal, ndilli. Ammaa koommbooje goɗɗe iwi haa Tiberiyas, ngari haa nokkuure nde Jawmiraawo hokkuno ɓe tamseeje, ɓaawo o yettino Allah ngam maaje. Nde yimɓe mooɓre ngi'i Yeesu walaa ton, koo pukara'en maako boo ngalaa ton, ɓe nasti koommbooje go, ɓe ndilli haa Kafarnahum ngam ɓe tefa mo. Ɓe tawi Yeesu gaɗa mbeela, ɓe mbi'i mo: “Moodibbo, ndey ngarɗa haa ɗo?” Yeesu jaabi ɓe: “Gooŋga mi wi'ata on: On ɗon tefammi naa ngam on ngi'i kaayeefiiji ɗi mbaɗmi, ammaa ngam on nyaami tamseeje, on kaari. Taa kuuwe ngam nyaamdu wonnotoondu, ammaa ngam nyaamdu tabitanndu, hokkanndu ngeendam nduumiiɗam. Nyaamdu ndu'u, Ɓii-neɗɗo hokkata on ndu, fodde baawɗe ɗe o heɓi haa Allah Baabiraawo.” Nden ɓe ƴami mo: “Noy min mbaɗata haa min kuuwa kuuɗe ɗe Allah yiɗi?” Yeesu jaabi ɓe: “Kuugal ngal Allah yiɗi woni: On nuɗɗina mo o neli.” Ɓe ƴami mo: “Kaayeefiwol ngole a waɗata ngam haa min nuɗɗine? Kuugal ngale a huuwata? Kaakiraaɓe amin nyaami mannu nder ladde, bana ko winnda: O hokki ɓe nyaamdu iwndu diga asama.” Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mi wi'ata on, naa ɗum Muusa hokki on nyaamdu iwndu diga asama, ammaa Baabiraawo am hokkan on ko woni nyaamdu fakat, iwndu diga asama. Ngam nyaamdu ndu Allah hokkata, kayru jippi diga asama, kayru hokkata duniyaaru ngeendam.” Nden ɓe mbi'i mo: “Jawmiraawo, hokku min nyaamdu ndu'u foroy.” Yeesu wi'i ɓe: “Min woni nyaamdu ndu hokkata ngeendam. Koo moy wari haa am, meetataa maatugo dolo sam. Koo moy nuɗɗini yam boo, meetataa ɗomɗugo sam. Ammaa mi bi'ɗo on ɗum: On ngi'i yam, bee non fuu on nuɗɗinaay. Mo Baabiraawo hokki yam fuu, waran haa am. Koo moy wari haa am boo, mi wudintaa mo yaasi. Ngam mi jippaaki diga asama ngam waɗugo ko mi yiɗi, ammaa ko nelɗo yam yiɗi. Ndaa ko nelɗo yam yiɗi: Taa mi majjina koo gooto nder yimɓe ɓe o hokki yam, ammaa, mi ummitina ɓe diga maayde, nyalaade darŋgal. Ndaa ko Baabiraawo am yiɗi: Koo moy yi'i Ɓiɗɗo, nuɗɗini mo, heɓi ngeendam nduumiiɗam, mi ummitinan mo diga maayde, nyalaade darŋgal.” Yahuudu'en ngurŋgurti dow Yeesu, ngam o wi'no: “Min, mi nyaamdu jippiindu diga asama.” Ɓe ɗonno mbi'a: “Naa kaŋko woni Yeesu, ɓii Yusufu mo en anndi baaba mum e daada mum? Kadi, noy o wi'rata o jippi diga asama?” Yeesu jaabi ɓe: “Taa ngurŋgurte hakkunde mooɗon. Walaa mo heɓata wargo haa am, sonaa to Baabiraawo nelɗo yam fooɗi mo. Koo moy wari haa am, mi ummitinan mo nyalaade darŋgal. Annabi'en mbinndi: Ɓe fuu ɓe laatoto ekkitinaaɓe Allah. Koo moy heɗiti Baabiraawo, jaɓi ekkitinol maako, waran haa am. Ɗum yiɗaa wi'go, goɗɗo meeɗi yi'ugo Baabiraawo, sey iwɗo haa Allah, kaŋko feere maako yi'i Baabiraawo. Gooŋga mi wi'ata on: Koo moy nuɗɗini, heɓi ngeendam nduumiiɗam. Min, mi nyaamdu hokkanndu ngeendam. Kaakiraaɓe mooɗon nyaami mannu nder ladde, bee non fuu ɓe maayi. Ammaa koo moy nyaami nyaamdu iwndu haa asama, maayataa sam. Min, mi nyaamdu yeeru, jippiindu diga asama. To goɗɗo nyaami ndu, o yeeɗan haa abada. Nyaamdu ndu mi hokkata mo, ɗum ɓanndu am. Mi hokkan ndu ngam haa duniyaaru yeeɗa.” Bolle ɗe'e ummini gaabotiral hakkunde Yahuudu'en. Ɓe ƴamƴamtiri: “Noy o waawrata hokkugo en ɓanndu maako ngam en nyaama?” Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mi wi'ata on: To on nyaamaay ɓanndu Ɓii-neɗɗo, to on njaraay ƴiiƴam maako, on ngalaa ngeendam nder mooɗon. Mo nyaami ɓanndu am, yari ƴiiƴam am boo, heɓi ngeendam nduumiiɗam, mi ummitinan mo nyalaade darŋgal. Ngam gooŋga, ɓanndu am woni nyaamdu, ƴiiƴam am boo woni njaram. Koo moy nyaami ɓanndu am, yari ƴiiƴam am boo, ɗon tabiti nder kawtal bee am, min boo mi ɗon tabiti nder kawtal bee maako. Baabiraawo nelɗo yam, o geeto, mi ɗon yeeɗa ngam daliila maako. Bana non boo koo moy nyaami ɓanndu am, yeeɗan ngam daliila am. Kanjum woni nyaamdu jippiindu diga asama. Ndu nanndaay bee ndu kaakiraaɓe mooɗon nyaamno. Ɓe nyaami ɗum, ɓe maayi. Koo moy nyaami nyaamdu ndu'u, yeeɗan haa abada.” Yeesu wolwi bolle ɗe'e saa'i o ɗon ekkitina nder suudu dewal Yahuudu'en haa Kafarnahum. Ɗuuɗɓe nder pukara'en Yeesu, nde nani ɗum, mbi'i: “Haala ka saati. Moy waawata jaɓugo ka?” Yeesu anndi pukara'en maako ɗon ngurŋgurta dow maajum, o wi'i ɓe: “Ɗum laatanake on fergere na? Kadi noy to on ngi'i Ɓii-neɗɗo ɗon eeŋga haa o wonno aran? Ruuhu Allah hokkata ngeendam, ɓanndu neɗɗo nafataa koo ɗume. Bolle ɗe mi wolwani on, kanje ngoni Ruuhu e ngeendam. Ammaa woodi woɗɓe caka mooɗon nuɗɗinaay.” Ngam diga fuɗɗam Yeesu anndi ɓeye ngoni ɓe nuɗɗintaa mo, o anndi zammbotooɗo mo boo. O ɓesdi wi'ugo: “Ngam man mbi'mi on, walaa mo waawata wargo haa am sonaa to Baabiraawo hokki yam mo.” Diga saa'i man ɗuuɗɓe caka pukara'en maako acci yahdugo bee maako. Nden Yeesu ƴami pukara'en sappo e ɗiɗo: “Noy onon boo, on ngiɗaa dillugo na?” Simon Piyer jaabi mo: “Jawmiraawo, haa moy min njahata? An a woodi bolle dokkanɗe ngeendam nduumiiɗam. Minin, min nuɗɗini, min anndi an woni Ceniiɗo iwɗo haa Allah.” Yeesu jaabi ɓe: “Naa min suɓi on sappo e ɗiɗo fuu na? Ammaa gooto mooɗon o Iblisa.” O wolwi ɗum dow Yahuuda ɓii Simon Iskariyot. Ngam ɗum kaŋko, gooto nder pukara'en sappo e ɗiɗo zammboto mo. Ɓaawo man, Yeesu waanci lesdi Galiili, ngam o yiɗaano yahugo lesdi Yahudiya, ngam Yahuudu'en ɗonno ɗaɓɓa mbarugo mo. Wakkati man, juulde Yahuudu'en wi'eteende juulde bukkaaji ɓadake, deerɗiraaɓe maako mbi'i mo: “Dillu diga nokkuure nde'e, yah haa lesdi Yahudiya, ngam haa pukara'en maaɗa boo ngi'a kuuɗe ɗe a huuwata. Walaa mo suuɗataa hoore muuɗum to o yiɗi yimɓe ngi'a mo. Nde nii a ɗon huuwa kuuɗe ɗe'e, waŋgin hoore ma haa yimɓe.” Koo deerɗiraaɓe maako maa, nuɗɗinaay mo. Yeesu wi'i ɓe: “Wakkati am waɗaay tawon. Ammaa ngam mooɗon, wakkatiire koo ndeyeere fuu, nde fottunde. Duniyaaru waawataa wanyugo on, ammaa ndu wanyatam min, ngam mi ɗon seedano ndu no kuuɗe maaru ɗe kalluɗe. Njehe haa juulde onon kam, min mi siwaa yahugo, ngam wakkati am waɗaay tawon.” Ɓaawo o wi'i ɓe ɗum, kaŋko o lutti haa lesdi Galiili. Nde deerɗiraaɓe Yeesu njehi haa juulde, kaŋko boo o yehi ton. O waŋganaay yimɓe, ammaa o yehi bee sirri. Yahuudu'en ɗonno tefa mo nder mooɓre juulde, ɓe ɗonno ƴama: “Toy mo?” Yimɓe nder mooɓre mbolwi dow maako ɗuuɗɗum bee sofndaago. Woɗɓe ɗonno mbi'a: “O goɗɗo giɗɗo mbooɗeeŋga.” Ammaa woɗɓe boo ɗonno mbi'a: “Naa non sam, o ɗon majjina yimɓe.” Ammaa walaa mo wolwi dow maako bee baŋguɗum, ngam ɓe ɗon kula mawɓe Yahuudu'en. Nde reeta nyalɗe juulde caali, Yeesu nasti haykaliiru, fuɗɗi ekkitingo yimɓe. Yahuudu'en kayɗini, mbi'i: “Noy o heɓri anndal binndi, kaŋko mo jaŋngaay?” Yeesu jaabi ɓe: “Ko mi ekkitinta iwaay haa am, ammaa ɗum iwi haa Allah nelɗo yam. To goɗɗo yiɗi waɗugo muuyo Allah, o anndan to ekkitinol am iwi haa Allah malla to mi ɗon wolwa ngiɗa am. Koo moy wolwi ngiɗa mum, ɗon ɗaɓɓana hoore mum tedduŋgal. Ammaa koo moy ɗaɓɓi teddingo nelɗo ɗum, o gooŋgaajo, walaa sooynde adilaaku nder maako. Naa Muusa hokki on tawreeta na? Ammaa walaa koo gooto mooɗon ɗowtanto ka. Koni on ɗaɓɓata mbarugo yam?” Mooɓre jaabi mo: “A ginnaaɗo! Moy ɗaɓɓi mbarugo ma?” Yeesu jaabi ɓe: “Mi huuwi kuugal gootal tan, on fuu on kayɗini. Muusa umri on juulnol – ammaa umroore nde iwaay diga Muusa, nde iwi diga kaakiraaɓe – ngam maajum on ɗon njuulna ɓiŋngel gorgel nyalaade siwtorde. To on ɗon njuulna goɗɗo nyalaade siwtorde, ngam taa on luuta umroore Muusa, kadi ngam ɗume on tikkani yam ngam mi yamɗitini ɓanndu goɗɗo fuu nder nyalaade siwtorde? Taa kiite fodde ko gite ngi'ata, ammaa kiite kiita adiliiha.” Woɗɓe nder yimɓe Urusaliima mbi'i: “Naa kaŋko woni mo ɓe ɗaɓɓata ngam mbarugo? Ndaa o ɗon wolwa bee baŋguɗum, ammaa ɓe mbi'aay mo koo ɗume. Kadi ardiiɓe meeɗen annditi fakat kaŋko woni Almasiihu na? To Almasiihu wari, walaa anndanɗo haa o iwi, ammaa gorko oo kam, en anndi haa o iwi.” Nden Yeesu ɗon ekkitina yimɓe nder haykaliiru bee sawtu, o ɗonno wi'a: “On anndi yam, on anndi haa mi iwi. Mi waraay bee ngiɗa am, ammaa nelɗo yam o gooŋgaajo. Kaŋko, on anndaa mo. Min, mi anndi mo, ngam mi iwi haa maako, kaŋko neli yam.” Nden ɓe ɗaɓɓi naŋngugo mo, ammaa walaa mo meemi mo, ngam wakkati maako yottaaki tawon. Ɗuuɗɓe nder mooɓre nuɗɗini mo, ɓe ɗonno mbi'a: “To Almasiihu wari, o waɗan kaayeefiiji ko ɓuri gorko oo na?” Farisa'en nani ngurŋgurtol mooɓre dow Yeesu, nden ɓe narri bee mawɓe liman'en, ɓe neli aynooɓe haykaliiru ngam naŋngugo Yeesu. Yeesu wi'i: “Mi ɗon wondi bee mooɗon wakkati seɗɗa tawon, nden mi loro haa nelɗo yam. On tefatam, ammaa on tawataa yam, ngam on mbaawataa yahugo haa ngonanmi.” Yahuudu'en ƴamƴamtiri: Toy o tammi yahugo haa en mbaawataa tawugo mo? O tammi dillugo haa lesɗe ɗe Yahuudu'en saŋkitiiɓe caka Yunaniŋke'en ngoni ngam o ekkitina Yunaniŋke'en na? O wi'i: “On tefatam, ammaa on tawataa yam, ngam on mbaawataa yahugo haa ngonanmi.” Ɗume wolde nde'e yiɗi wi'go? Nyalaade timminirde juulde, kayre ɓuri nyalɗe goɗɗe samɗineego. Nyannde man Yeesu ummi, dari. O wolwi bee sawtu, o wi'i: “Koo moy ɗomɗi, wara haa am, yara, koo moy nuɗɗini yam, bana ko Deftere wi'i, maaje ndiyam ngeetam ilan diga nder maako.” Yeesu waɗi balndol ngol dow Ruuhu mo nuɗɗinɓe mo tammi heɓugo. Saa'i man ɓe keɓaayno Ruuhu tawon, ngam Yeesu siwaa nastugo tedduŋgal. Nde yimɓe nder mooɓre nani bolle ɗe'e, ɓe mbi'i: “Fakat, kaŋko o annabiijo mo en ndeenata.” Woɗɓe mbi'i: “Kaŋko woni Almasiihu.” Woɗɓe feere fahin mbi'i: “Kadi, diga Galiili Almasiihu iwata na? Naa Deftere wi'i Almasiihu iwan diga danygol Daawuda, nder berniwol Baytilaama, haa Daawuda wonno?” Nden luural waɗi hakkunde yimɓe daliila Yeesu. Woɗɓe caka maɓɓe ngiɗi naŋngugo mo, ammaa walaa mo meemi mo. Aynooɓe haykaliiru go lori haa mawɓe liman'en e Farisa'en, kamɓe ɓe ɗonno mbi'a ɓe: “Koni on ngaddaay mo?” Aynooɓe njaabi: “Walaa mo meeɗi wolwugo bana gorko oo sam.” Farisa'en ƴami ɓe: “Onon boo on tokki esto maako na? Woodi koo gooto nder mawɓe meeɗen malla nder Farisa'en nuɗɗini mo na? Sey mooɓre nde anndaa tawreeta, nde naalaande!” Nikodemus, gooto nder Farisa'en wonɓe ton, mo meeɗino yahugo haa Yeesu, kaŋko o wi'i ɓe: “Tawreeta meeɗen duŋani en hiitaago goɗɗo diga en nanaay mo, en anndaa ko o waɗi na?” Ɓe njaabi mo: “An boo a goɗɗo Galiili na? Linyu booɗɗum nder Deftere, a tawan walaa annabiijo koo gooto iwata diga Galiili.” Nden koo moy hooti saare muuɗum. Yeesu yehi Hooseere Jaytunje. Ammaa fajiri cub o lorti haa haykaliiru, ummaatoore fuu wari haa maako. O jooɗi, o fuɗɗi ekkitingo ɓe. Nden moodiɓɓe tawreeta e Farisa'en ngaddani mo debbo mo ɓe naŋngi nder njeenu. Ɓe ndarni mo yeeso yimɓe fuu, ɓe mbi'i Yeesu: “Moodibbo, min naŋngi debbo oo nder njeenu. Muusa umri min nder tawreeta min piɗa irin debbo oo bee kaa'e haa o maaya. E an, ɗume a wi'ata?” Ɓe mbi'i non ngam foondugo mo, haa ɓe keɓa daliila wullaago mo. Ammaa Yeesu turi, fuɗɗi winndugo haa lesdi bee hoondu muuɗum. Nde ɓe tokki ƴamugo mo, o dari, o wi'i ɓe: “Goɗɗo mooɗon mo walaa hakke sam, aarta fiɗugo mo bee hayre.” Nden o turi fahin, o fuɗɗiti winndugo haa lesdi. Nde ɓe nani bolle ɗe'e, ɓe ndilli gooto gooto, ndotti'en aarti dillugo. Yeesu feere mum lutti, debbo go ɗon dari yeeso maako. Nden Yeesu dari, wi'i mo: “Debbo, toy ɓe? Walaa do'uɗo ma kiita na?” Debbo jaabi: “Walaa koo gooto, Jawmiraawo.” Yeesu wi'i mo: “Min boo, mi hiitataako ma. Dillu, ammaa taa meetu waɗugo hakke!” Yeesu wolwani yimɓe fahin, o wi'i: “Min, mi annoora duniyaaru. Koo moy tokki yam, yahataa nder nyiɓre fahin, ammaa o heɓan annoora ndokkanka ngeendam.” Farisa'en mbi'i mo: “A ɗon seedano hoore maaɗa, seedamku ma laataaki gooŋga.” Yeesu jaabi ɓe: “Koo to mi ɗon seedano hoore am, seedamku am ɗum gooŋga, ngam mi anndi haa mi iwi, mi anndi haa mi yahata boo. Ammaa onon, on anndaa haa mi iwi, on anndaa haa mi yahata boo. Onon on ɗon mbaɗa kiita fodde numooji neɗɗo, min, mi hiitataako koo moy. Koo to mi hiitake goɗɗo boo, kiita am gooŋɗan, ngam mi hiitataako feere am, ammaa Baabiraawo nelɗo yam ɗon wondi bee am. Ɗum binndaaɗum nder tawreeta mooɗon: To ɗiɗo ceedake, seedamku man ɗum gooŋga. Min, mi ɗon seedano hoore am, Baabiraawo nelɗo yam boo ɗon seedano yam.” Ɓe mbi'i mo: “Toy Baabiraawo ma woni?” Yeesu jaabi ɓe: “On anndaa yam, on anndaa Baabiraawo am boo. To on anndino yam, on anndanno Baabiraawo am boo.” Yeesu wolwi bolle ɗe'e saa'i o ɗonno ekkitina yimɓe nder haykaliiru, haa nokkuure sundukru dokke ceede woni. Walaa mo meemi mo, ngam wakkati maako waraay tawon. Fahin Yeesu wi'i ɓe: “Mi dillan. On tefatam, ammaa on maayan nder hakkeeji mooɗon. On mbaawataa yahugo haa njahanmi.” Yahuudu'en mbi'mbi'tiri hakkunde muuɗum'en: “O mbartoyan na? Ngam o wi'i: On mbaawataa yahugo haa njahanmi.” Yeesu wi'i ɓe: “Onon on iwi haa les, min mi iwi haa dow. Onon on yimɓe duniyaaru ndu, ammaa min mi laataaki mo duniyaaru ndu. Ngam maajum mi wi'i on: On maayan nder hakkeeji mooɗon. Ngam to on nuɗɗinaay min woni mo ngonmi, on maayan nder hakkeeji mooɗon.” Ɓe mbi'i mo: “An, a moy?” Yeesu wi'i ɓe: “Mi tokki wi'ugo on ɗum diga fuɗɗam. Woodi kuuje ɗuuɗɗe ɗe mi yiɗi wi'go dow mooɗon e hiitoraago on bee maajum, ammaa nelɗo yam o gooŋgaajo, mi ɗon wolwana duniyaaru ko mi nani haa maako tan.” Ɓe paamaay o ɗon wolwana ɓe dow Baabiraawo. Nden Yeesu wi'i ɓe: “To on ɓaŋgti Ɓii-neɗɗo, on anndan min woni mo ngonmi, on anndan mi waɗataa koo ɗume bee muuyo am, ammaa mi ɗon wolwa ko Baabiraawo ekkitini yam tan. Nelɗo yam ɗon wondi bee am, o accaay yam feere am, ngam foroy mi ɗon waɗa ko fottanta mo.” Nde Yeesu wolwi bana nii, ɗuuɗɓe nuɗɗini mo. Nden Yeesu wi'i Yahuudu'en nuɗɗinɓe mo: “To on ɗon tabiti nder wolde am, nden kam on laatoto pukara'en am fakat. On anndan gooŋga, gooŋga boo rimɗinan on.” Ɓe njaabi mo: “Minin min ɓiɓɓe Ibrahiima, min meeɗaay laataago jeyaaɓe goɗɗo. Noy a wi'rata min: On laatoto rimɓe?” Yeesu wi'i: “Gooŋga mi ɗon wi'a on: Baɗɗo hakke fuu o jeyaaɗo hakke. Jeyaaɗo wondataa bee yimɓe saare foroy, ammaa ɓiɗɗo wondan bee yimɓe saare foroy. To Ɓiɗɗo rimɗini on, nden kam on laatoto rimɓe fakat. Mi anndi on ɓiɓɓe Ibrahiima. Ammaa on ɗon ɗaɓɓa mbarugo yam, ngam on njaɓaay bolle am. Min mi ɗon wolwa dow ko mi yi'i haa Baabiraawo am, ammaa onon on ɗon mbaɗa ko nanɗon haa baaba mooɗon.” Ɓe mbi'i mo: “Ibrahiima woni baabiraawo amin.” Yeesu wi'i ɓe: “To on ɓiɓɓe Ibrahiima, on kuuwanno kuugal ngal o huuwi. Ammaa jonta, on ɗon ɗaɓɓa mbarugo yam, min mo wolwani on gooŋga ka nanmi haa Allah. Ibrahiima meeɗaay waɗugo irin maajum. On ɗon kuuwa kuuɗe baaba mooɗon.” Ɓe mbi'i mo: “Minin min laataaki njaalu'en, min ngoodi Baabiraawo gooto, ɗum Allah.” Yeesu wi'i ɓe: “To Allah wonno Baabiraawo mooɗon, on ngiɗanno yam, ngam diga Allah iwmi, daliila maako ngarmi. Mi waraay bee ngiɗa am, ammaa kaŋko neli yam. Ngam ɗume on paamataa ko mi wi'ata on? Ngam on mbaawataa heɗitaago ko mi wolwanta on. Iblisa woni baaba mooɗon, on ngiɗi waɗugo ko baaba mooɗon yiɗi. O mbaroowo ko'e diga fuɗɗam, o meeɗaay wolwugo gooŋga, ngam gooŋga walaa nder maako. To o ɗon wolwa fewre, ɗum ɗabiya maako, ngam o pewoowo, o baaba fewre. Ammaa min, gooŋga mi wi'ata, kanjum waɗi on nuɗɗintaa yam. Moy nder mooɗon waawata seedaago mi waɗi hakke? Ammaa to gooŋga mi wolwata, koni on nuɗɗintaa yam? Goɗɗo Allah heɗititto bolle Allah. Ammaa onon on laataaki yimɓe Allah, ngam man, on keɗitataako ɗe.” Yahuudu'en mbi'i Yeesu: “Naa gooŋga min mbi'i: A Samariyaajo, a ginnaaɗo?” Yeesu jaabi ɓe: “Naa mi ginnaaɗo. Ammaa mi ɗon teddina Baabiraawo am, onon boo on ɗon njawo yam. Min, mi ɗaɓɓantaa hoore am tedduŋgal. Woodi mo ɗaɓɓantammi tedduŋgal, kaŋko woni kiitoowo boo. Gooŋga mi wi'ata on: Koo moy ɗowtani wolde am, maayataa sam.” Yahuudu'en mbi'i mo: “Jonta min anndi a ginnaaɗo. Ibrahiima maayi, annabi'en boo maayi, nden an a wi'a: Koo moy ɗowtani bolle am, maayataa sam. A ɓuri Ibrahiima kaaka amin mo maayi maŋngu kadi na? Kaŋko o maayi. Annabi'en boo maayi. Kadi an a ɗon laara hoore ma a moy?” Yeesu jaabi: “To mi ɗon teddina hoore am, tedduŋgal am walaa saman. Mo teddintammi woni Baabiraawo am, mo mbi'ɗon o Allah mooɗon. Ammaa on anndaa mo, min mi anndi mo. To mi wi'no mi anndaa mo, mi laatotono pewoowo bana mooɗon. Ammaa mi anndi mo, mi ɗon ɗowtano bolle maako. Ibrahiima kaaka mooɗon seyori yi'ugo nyalaade am, o yi'i nde, o seyi.” Yahuudu'en mbi'i mo: “A waɗaay duuɓi cappanɗe jowi tawon, nden a wi'i a yi'i Ibrahiima?” Yeesu wi'i ɓe: “Gooŋga mi wi'ata on: Diga Ibrahiima danyaaka, min mi ɗon.” Nden ɓe koo'i kaa'e ngam ɓe piɗa mo, ammaa Yeesu suuɗi, wurti haykaliiru. Nde Yeesu ɗon saalo, o yi'i goɗɗo bumɗo diga danyeeki mum. Pukara'en maako ƴami mo: “Moodibbo, ngam ɗume gorko oo o danya o bumɗo? Ngam daliila hakke maako na? Malla ngam hakke saaro'en maako?” Yeesu jaabi: “Naa ngam hakke maako, naa ngam hakke saaro'en maako boo o danya o bumɗo. Ɗum waɗi ngam haa baawɗe Allah mbaŋga haa maako. Nde nyalawma ɗon tawon, sey en kuuwa kuuɗe nelɗo yam. Jemma ɓadake, wakkati man walaa mo waawata huuwugo. Yaake mi ɗon nder duniyaaru, mi annoora maaru.” Nde Yeesu wolwi bolle ɗe'e, o tuuti tuuɗe haa lesdi, o jiiɓi loope seɗɗa bee maaje, o takki ɗum haa gite bumɗo, nden o wi'i mo: “Yah, sulmoya haa weendu Silowam.” Silowam yiɗi wi'go: Nelaama. Bumɗo yehi ton, sulmi. Nde o lori, o ɗon yi'a. Heeddiɗɗiraaɓe maako e yi'nooɓe mo o ɗonno rooko, mbi'i: “Naa gorko oo ɗonno jooɗi, rooko?” Woɗɓe mbi'i: “Ɗum kaŋko.” Woɗɓe boo mbi'i: “Aa'a, ɗum nannduɗo bee maako.” Ammaa kaŋko o wi'i: “Ɗum min.” Ɓe mbi'i mo: “Noy gite maaɗa mbumtiri?” O jaabi ɓe: “Goɗɗo bi'eteeɗo Yeesu jiiɓi loope, takki haa gite am, wi'i yam: Yah, sulmoya haa weendu Silowam. Mi yehi ton, mi sulmi, mi wumti.” Ɓe mbi'i mo: “Toy goɗɗo man woni?” O jaabi ɓe: “Mi anndaa.” Ɓe njahri bumtuɗo man haa Farisa'en. Ɗum nyalaade siwtorde Yeesu jiiɓi loope, takki haa gite bumɗo, wumtini mo. Ngam maajum, Farisa'en ƴami bumtuɗo: “Noy ɗum laatori, a ɗon yi'a jonta?” O wi'i ɓe: “O takki loope haa gite am, mi sulmi, mi wumti.” Woɗɓe nder Farisa'en mbi'i: “Gorko oo iwaay diga Allah, ngam o hakkilanaay nyalaade siwtorde.” Ammaa woɗɓe mbi'i: “Noy goɗɗo waawrata waɗugo irin kaayeefiiji ɗi'i to o hakkeejo?” Cenndol waɗi hakkunde maɓɓe. Farisa'en ƴami bumtuɗo fahin: “A wi'i o wumtini ma, kadi ɗume a wi'ata dow maako?” O jaabi: “O annabiijo.” Ammaa mawɓe Yahuudu'en njaɓaay o bumɗono, o wumti jonta, haa ɓe ewni saaro'en maako. Ɓe ƴami ɓe: “Oo o ɓiɗɗo mooɗon na? On ɗon tabitini o danyaaɗo o bumɗo na? Kadi noy o yi'ri jonta?” Saaro'en maako njaabi: “Min anndi o ɓiɗɗo amin, o danya o bumɗo. Ammaa min anndaa noy o wumtiri, min anndaa boo moy wumtini mo. Ƴame mo, kaŋko boo o mawni, o jaabano hoore maako.” Saaro'en maako mbolwi bana non ngam ɓe ɗon kula mawɓe Yahuudu'en. Ngam mawɓe Yahuudu'en narrino, to goɗɗo seedake Yeesu woni Almasiihu, ɓe ngurtinan mo diga suudu dewal Yahuudu'en. Ngam maajum saaro'en maako mbi'i: “O mawni. Ƴame mo!” Farisa'en ewniti bumtuɗo go, mbi'i mo: “Allah ɗon nane, wi' gooŋga! Minin min anndi gorko oo o hakkeejo.” O jaabi: “To o hakkeejo malla naa non, min mi anndaa. Ammaa huunde woore anndumi: Mi bumɗono, jonta mi ɗon yi'a.” Ɓe mbi'i mo: “Ɗume o waɗani ma? Noy o wumtiniri gite ma?” O jaabi: “Mi biiɗo on ɗum diga naane, ammaa on nanaay yam. Ngam ɗume on ngiɗi nanugo ɗum fahin? Malla onon boo, on ngiɗi laataago pukara'en maako?” Ɓe kuɗi mo, ɓe mbi'i: “An woni pukaraajo maako, minin kam min pukara'en Muusa. Min anndi Allah wolwani Muusa, ammaa goɗɗo oo kam, min anndaa haa toy o iwi!” O jaabi ɓe: “Asee, ɗum kaayeefi! On anndaa haa toy o iwi, ndaa boo o wumtini gite am. En anndi Allah nanantaa hakkeejo, ammaa o ɗon jaɓana hulɓe mo, waɗooɓe muuyo maako. Diga puɗɗuki duniyaaru, walaa meeɗɗo nanugo goɗɗo wumtini gite danyaaɗo bee mbumndam. To gorko oo iwaayno diga Allah, o waawataano waɗugo koo ɗume.” Ɓe mbi'i mo: “A ɗon nder hakke tum diga a danya! An ekkitinta min na?” Nden ɓe ngudini mo yaasi. Yeesu nani ɓe ngurtini mo, o tefi mo, o ƴami mo: “A nuɗɗini Ɓii-neɗɗo na?” O jaabi: “Jawmiraawo, wi'am, ɗum moy ngam haa mi nuɗɗina mo.” Yeesu wi'i mo: “A giiɗo mo, mo ɗon wolwana ma jonta, ɗum kaŋko.” O wi'i: “Jawmiraawo, mi nuɗɗini.” O tuggani Yeesu koppi. Nden Yeesu wi'i: “Mi wari nder duniyaaru ndu ngam waɗugo kiita, ngam haa wumɓe ngi'a, yi'anɓe boo mbuma.” Woɗɓe nder Farisa'en wonduɓe bee maako ton mbi'i mo: “Minin boo min wumɓe na?” Yeesu jaabi ɓe: “To on laatino wumɓe, nden kam on maraayno aybe. Ammaa jonta on ɗon mbi'a: Min ɗon ngi'a. Ngam maajum aybe mon ɗon tabiti.” Yeesu waɗi balndol ngo'ol, wi'i: “Gooŋga mi wi'ata on: Koo moy mo nastiraay waalde baali gal dammugal, ammaa o diwi kowaagol, o nasti, goɗɗo oo gujjo, jaɓtoowo. Ammaa mo nastiri dammugal, kaŋko woni gaynaako baali. Aynoowo dammugal maɓɓitanan mo, baali boo nanan sawtu maako. O ewnoto baali maako bee inɗe maaji, o yahran ɗi yaasi. To o wurtini baali ɗi o mari fuu yaasi, o ardoto ɗi, baali boo tokkoto mo, ngam ɗi anndi sawtu maako. Ammaa fakat ɗi tokkataako mo ɗi anndaa, ɗi ndoggan daayiiɗum bee maako ngam ɗi anndaa sawtu jananɓe.” Yeesu wolwani ɓe balndol ngo'ol, ammaa ɓe paamaay dow ɗume o wolwani ɓe. Fahin Yeesu wi'i: “Gooŋga mi wi'ata on: Min, mi dammugal waalde baali. Aartuɓe yam wargo fuu, ɓe wuyɓe, jaɓtooɓe, ammaa baali nananaay ɓe. Min, mi dammugal, to goɗɗo nastiri bee am, hisan. O nastan, o wurtoto, o heɓan nyaamdu. Gujjo ɗon wara ngam wujjugo e mbarugo e halkugo. Min mi wari ngam haa yimɓe keɓa ngeendam, ɓe keɓa ɗam bee feecaare. Min, mi gaynaako booɗɗo. Gaynaako booɗɗo ɗon hokka yoŋki muuɗum ngam baali mum. Ammaa duroowo ngam ngeenaari, mo laataaki gaynaako, mo maraay baali, to o yi'i saafaandu ɗon wara, o wudinan baali, o doggan, o acca ɗi. Nden saafaandu hippoto baali, saŋkita ɗi. O doggan ngam o duroowo haa o heɓa ngeenaari tan, walaa ko yaali mo bee baali. Min, mi gaynaako booɗɗo, mi anndi baali am, baali am boo anndi yam. Bana no Baabiraawo anndiri yam, bana non min boo mi anndiri mo. Mi hokkan yoŋki am ngam baali am. Mi woodi baali goɗɗi, ɗi ngonaay nder waalde nde'e. Sey mi wadda ɗi kanji boo, ɗi nana sawtu am, ɗi laato tokkere woore, bee gaynaako gooto. Baabiraawo yiɗi yam, ngam mi hokkan yoŋki am, nden mi hoosita ki fahin. Walaa mo hoosata yoŋki am, ammaa min hokkata ki bee hoore am. Mi woodi baawɗe hokkugo ki, mi woodi baawɗe hoosititgo ki boo. Kanjum woni umroore nde Baabiraawo am hokki yam.” Ngam daliila bolle ɗe'e, Yahuudu'en cennditi hakkunde muuɗum'en fahin. Ɗuuɗɓe caka maɓɓe mbi'i: “O woodi ginnawol, o ginnaaɗo, ngam ɗume on nanata mo?” Woɗɓe feere mbi'i: “Marɗo ginnawol wolwataa bana nii. Kadi ginnawol wumtinan gite wumɓe na?” Saa'i juulde cenki haykaliiru haa Urusaliima waɗi, ɗum dabbunde. Yeesu ɗonno waanca nder haykaliiru les daŋki Suleymaanu. Yahuudu'en ɗonno taari mo, ɓe mbi'i mo: “Haa ndey ittata saklere amin? To an a Almasiihu, wi' min ɗum laaɓɗum.” Yeesu jaabi ɓe: “Mi wi'i on ɗum diga ɓooyma, ammaa on nuɗɗinaay ɗum. Kuuɗe ɗe mi ɗon huuwa bee baawɗe Baabiraawo am, ɗon ceedano yam. Ammaa on nuɗɗintaa, ngam on ngonaay nder baali am. Baali am ɗon nana sawtu am, mi anndi ɗi, ɗi ɗon tokko yam. Mi hokkan ɗi ngeendam nduumiiɗam, ɗi kalkataa sam. Walaa mo jaɓtata ɗi diga juŋngo am. Baabiraawo am mo hokki yam ɗi, ɓuri koo moy fuu maŋngu, walaa mo jaɓtata ɗi diga juŋngo Baabiraawo am. Min e Baabiraawo, min gootum.” Yahuudu'en koo'i kaa'e fahin ngam fiɗugo mo. Ammaa Yeesu wi'i ɓe: “Mi huuwi kuuɗe booɗɗe ɗuuɗɗe yeeso mooɗon bee baawɗe Baabiraawo am. Ngam daliila kuugal ngale nder maaje on ngiɗi fiɗugo yam?” Yahuudu'en njaabi mo: “Naa ngam daliila kuuɗe booɗɗe min piɗata ma, ammaa ngam a wolwi kalluka dow Allah. An a neɗɗo, ammaa a waɗi hoore maaɗa a Allah.” Yeesu jaabi ɓe: “Naa ɗum binndaaɗum nder tawreeta mooɗon, Allah wi'i: Onon on ɗowanteeɓe? En anndi ko Deftere wi'i sottintaake. Allah ewni nanɓe wolde man ɓe ɗowanteeɓe. Ammaa min, cenaaɗo Baabiraawo, nelaaɗo nder duniyaaru, on mbi'i: A ɗon wolwa kalluka dow Allah, ngam mi wi'i mi Ɓiɗɗo Allah? To ko mi huuwi laataaki kuuɗe Baabiraawo am, nden kam taa nuɗɗineeɗam. Ammaa to ɗum kuuɗe maako fakat, koo to on nuɗɗinaay yam min, nuɗɗine kuuɗe ɗe'e, ngam haa on annda e on paama Baabiraawo ɗon nder am, min boo mi ɗon nder Baabiraawo.” Ɓe ɗaɓɓi naŋngugo mo fahin, ammaa o teetori ɓe. Fahin Yeesu dilli gaɗa maayo Urdun, haa nokkuure nde Yuhanna aartuno waɗugo baptisma, o jooɗi ton. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari haa maako. Ɓe mbi'i: “Yuhanna waɗaay kaayeefiwol koo ngole, ammaa ko o wolwi dow gorko oo fuu ɗum gooŋga.” Ɗuuɗɓe wonɓe ton nuɗɗini mo. Woodino goɗɗo mo innde muuɗum Laazarus, o nyawi. Wuro maako, Baytaniya. Ɗum wuro ngo Mariyama e Marta deerɗum debbo ngoni haa muuɗum. Mariyama o debbo mo rufino uurdi dow kosɗe Jawmiraawo, mo yiggino ɗe bee gaasa muuɗum. Laazarus nyawɗo oo, ɗum deerɗiiko. Deerɗiraaɓe rewɓe ɗiɗo ɓe'e neli goɗɗo haa Yeesu, ngam o wi'a mo: “Jawmiraawo, soobaajo maaɗa nyawɗo.” Nde Yeesu nani ɗum, o wi'i: “Nyawu ngu'u maaynataa mo, ammaa ngu waŋginan tedduŋgal Allah, ngam haa Ɓiɗɗo Allah teddine daliila man.” Yeesu yiɗi Marta e Mariyama e Laazarus. Nde o nani Laazarus nyawɗo, o faɓɓi nyalɗe ɗiɗi fahin haa nokkuure nde o wonno. Nden o wi'i pukara'en: “En lorto haa lesdi Yahudiya.” Pukara'en mbi'i mo: “Moodibbo, neeɓaay Yahuudu'en ɗonno ɗaɓɓa fiɗugo ma bee kaa'e, nden a yiɗi loraago ton?” Yeesu jaabi: “Naa woodi saa'iiji sappo e ɗiɗi nder nyalawmaare? To goɗɗo ɗon yaha bee nyalawma, o fergataako, ngam o ɗon yi'a annoora duniyaaru ndu'u. Ammaa to goɗɗo ɗon yaha bee jemma, o fergoto, ngam o walaa annoora nder maako.” Ɓaawo wolwango ɓe bolle ɗe'e, o ɓesdi wi'ugo ɓe: “Soobaajo meeɗen Laazarus ɗaanake, ammaa mi yahan findingo mo.” Pukara'en njaabi mo: “Jawmiraawo, to o ɗaanake, o yamɗitan.” Yeesu ɗonno wolwa dow haala maayde Laazarus, ammaa pukara'en tammino o ɗon wolwa haala ɗoyŋgol bee gooŋga. Nden Yeesu wi'i ɓe bee laaɓɗum: “Laazarus maayi. Ammaa ngam daliila mooɗon mi ɗon seyo ngam mi walaa ton, ngam haa on nuɗɗina. Jonta kam, ndillen haa maako.” Tomas bi'eteeɗo Ciwto wi'i pukara'en woɗɓe: “Ndillen ton enen boo, ngam en maayda bee maako.” Nde Yeesu yotti Baytaniya, o tawi ɓe nastini ɓanndu Laazarus nder yenaande, waɗi nyalɗe nayi. Baytaniya ɓadi bee Urusaliima, baakin kilomeetir tati. Yahuudu'en ɗuuɗɓe ngari haa Marta e Mariyama, ngam de'itingo ɓe ngam maayde deerɗiraawo maɓɓe. Nde Marta nani Yeesu wari, o dilli fottoygo bee maako, ammaa Mariyama jooɗi haa saare. Marta wi'i Yeesu: “Jawmiraawo, to a ɗonno ɗo, deerɗam maayataano. Ammaa mi anndi, koo jonta boo, Allah hokkete ko a toroto mo fuu.” Yeesu wi'i mo: “Deerɗa ummititto.” Marta jaabi mo: “Mi anndi o ummititto saa'i ummitineeki maayɓe, nyalaade darŋgal.” Yeesu wi'i mo: “Min woni ummitinoowo e geeɗitinoowo. Koo moy nuɗɗini yam yeeɗan, koo to o maayi boo. Koo moy geeto, nuɗɗinɗo yam, maayataa sam. A nuɗɗini ɗum na?” Marta jaabi mo: “Ooho, Jawmiraawo, mi nuɗɗini an, a Almasiihu, Ɓiɗɗo Allah, garanɗo nder duniyaaru.” Ɓaawo bolle ɗe'e, Marta lori haa deerɗum Mariyama, wi'i mo bee sirri: “Moodibbo wari, o ɗon ewne.” Nde Mariyama nani ɗum, o ummi law, o yehi haa Yeesu. Yeesu nastaayno wuro tawon, o ɗon haa nokkuure nde Marta fottuno bee maako. Yahuudu'en wondunooɓe bee Mariyama nder suudu ngam de'itingo mo ngi'i o ummi law, o wurti, ɓe tokki mo. Ɓe tammi o yahan haa yenaande ngam woyugo ton. Nde Mariyama wari haa nokkuure nde Yeesu woni, o yi'i mo, o hofi les kosɗe maako, o wi'i mo: “Jawmiraawo, to a ɗonno ɗo, deerɗam maayataano.” Nde Yeesu yi'i o ɗon woya, Yahuudu'en warduɓe bee maako boo ɗon mboya, ɗum ummini ɓernde maako. O wi'i: “Haa toy on uwi mo?” Ɓe njaabi mo: “Jawmiraawo, war laar.” Yeesu ilni gonɗi. Yahuudu'en mbi'i: “Kay, ndaare no o yiɗiri mo!” Ammaa woɗɓe caka maɓɓe mbi'i: “Kaŋko mo wumtini wumɓe, o waawataano hisnugo Laazarus maayde na?” Ɓernde Yeesu ummi fahin, o yehi haa yenaande. Ɗum lowol maɓɓaaŋgol bee hayre. Yeesu wi'i: “Cottine hayre.” Marta, deerɗu maayɗo wi'i: “Jawmiraawo, o haccan, ngam o waɗi nyalɗe nayi nder yenaande.” Yeesu wi'i mo: “Mi wi'aayno ma, to a nuɗɗini, a yi'an tedduŋgal Allah na?” Ɓe cottini hayre go. Yeesu tijji asama, wi'i: “Yaa Baabiraawo, mi yetti ma ngam a nanani yam. Min kam, mi anndi a ɗon nanammi foroy, ammaa mi wi'i ɗum ngam mooɓre yimɓe dariiɓe haa ɗo, ngam haa ɓe nuɗɗina an neli yam.” Nde o wolwi bolle ɗe'e, o hooli bee sawtu: “Laazarus, wurta!” Maayɗo wurti, kosɗe e juuɗe maako ɗon taari bee leppi, yeeso maako boo saawaaŋgo bee leppol. Yeesu wi'i ɓe: “Piiste mo, acce mo o dilla.” Yahuudu'en ɗuuɗɓe warɓe haa Mariyama ngi'i ko Yeesu waɗi, ɓe nuɗɗini mo. Ammaa woɗɓe caka maɓɓe njehi haa Farisa'en, ngecci ɓe ko Yeesu waɗi. Farisa'en e mawɓe liman'en ndawridi, mbi'i: “Ɗume en mbaɗata? Ngam gorko oo ɗon waɗa kaayeefiiji ɗuuɗɗi. To en acci mo o ɗon waɗa bana nii, yimɓe fuu nuɗɗinan mo. Nden mawɓe Roma'en nastanɓe haala man, kalkan haykaliiru meeɗen e ummaatoore meeɗen!” Gooto caka maɓɓe, mo innde muuɗum Kayafas, kaŋko woni hooreejo liman'en hitaande man, wi'i ɓe: “Onon walaa ko on paamata. On paamataa to goɗɗo gooto maayi ngam jama'aare fuu, ɗum ɓuran wooɗugo dow halkere ummaatoore fuu na?” O wolwaay bolle ɗe'e bee ngiɗa maako. Ammaa nde o hooreejo liman'en hitaande man, o waɗi annabaaku, o wi'i Yeesu maayan ngam ummaatoore Yahuudu'en fuu, naa ngam ummaatoore maajum tan, ammaa ngam o hawta ɓiɓɓe Allah saŋkitiiɓe fuu boo. Diga nyannde man, mawɓe Yahuudu'en koo'i anniya mbarugo Yeesu. Ngam man Yeesu meetaay waancugo bee baŋguɗum caka Yahuudu'en. O dilli haa nokkuure kommbi ladde, haa wuro wi'eteeŋgo Efrayim, ton o faɓɓidi bee pukara'en maako. Juulde Yahuudu'en wi'eteende Paska ɓadake, yimɓe gure feere feere njehi Urusaliima diga juulde man siwaa, ngam ɓe cena ko'e maɓɓe. Ɓe ɗonno tefa Yeesu, ɓe ɗonno ƴamƴamtira hakkunde maɓɓe nde ɓe ɗonno ndari nder haykaliiru: “Ɗume numɗon? O warataa juulde sam na?” Mawɓe liman'en e Farisa'en umrino, to goɗɗo anndi haa Yeesu woni, sey o fefta mo ngam ɓe naŋnga mo. Lutti balɗe joweego haa juulde Paska waɗa. Yeesu yehi Baytaniya, wuro Laazarus mo Yeesu ummitinno diga maayde. Ɓe mbaɗani mo nyaamduuji haa ton. Marta ɗonno hokka ɓe nyaamdu, Laazarus ɗonno caka nyaamdanɓe bee Yeesu. Nden Mariyama hoo'i uurdi nardi laaɓndi caɗndi masin baakin reeta liitir, rufi ndi dow kosɗe Yeesu, nden o yiggi ɗe bee gaasa hoore maako. Suudu fuu heewi uureeŋga uurdi maajum. Yahuuda Iskariyot, gooto nder pukara'en Yeesu, zammbotooɗo mo wi'i: “Koni ɓe coorraay uurdi ndi'i baakin ceede cardi teemeɗɗe tati ngam ɓe ndokka talaka'en?” O wi'i ɗum naa ngam o enɗi talaka'en, ammaa ngam o gujjo. Kaŋko woni jogoowo booro ceede, o ɗon wujja ceede ɗe ɓe kalfini mo. Ammaa Yeesu wi'i: “Acce debbo oo, o aarti waɗugo ɗum ngam nyalaade uweeki am. Talaka'en ngondan bee mooɗon foroy, ammaa min mi wondataa bee mooɗon foroy.” Yahuudu'en ɗuuɗɓe nani Yeesu ɗon haa Baytaniya. Ɓe njehi ton, naa ngam daliila Yeesu tan, ammaa ngam laarugo Laazarus mo Yeesu ummitinno diga maayde boo. Mawɓe liman'en mbaɗi anniya mbarugo Laazarus boo, ngam daliila maako, Yahuudu'en ɗuuɗɓe acci ɓe, nuɗɗini Yeesu. Jaŋngo man, mooɓre yimɓe warɓe ngam juulde Paska go nani Yeesu ɗon wara haa Urusaliima. Ɓe koo'i lice dibinooje, ɓe njehi fottoygo bee maako, ɓe ɗon ngooka bee sawtu: “ Hosanna! Barka laatano laamiiɗo Isra'iila, garanɗo bee innde Jawmiraawo !” Yeesu tawi wamnde molde, wa'i nde, bana ko winnda nder Deftere: “Taa hultor, an berniwol Siyona! Ndaa, laamiiɗo maaɗa ɗon wara, o ɗon wa'i wamnde molde.” Saa'i man pukara'en maako paamaay ɗum tawon. Ammaa nde Yeesu teddinaama, ɓe ciftori, ɗum binndaaɗum dow maako nder Deftere, kanjum ɓe ngaɗani mo ɗum. Saa'i Yeesu ewni Laazarus, wurtinno mo yenaande, ummitinno mo diga maayde, yimɓe ɗuuɗɓe ɗonno ton. Kamɓe ɓe tokki seedaago. Ngam maajum mooɓre ɗuuɗnde wari fottugo bee Yeesu, ngam ɓe nani haala kaayeefiwol ngol o waɗno. Nden Farisa'en mbi'mbi'tiri hakkunde muuɗum'en: “Ndaa, ko en mbaɗi fuu nafaay koo ɗume, ngam duniyaaru fuu ɗon tokko mo.” Yunaniŋke'en woɗɓe ɗonno caka warɓe haa Urusaliima ngam sujidango Allah saa'i juulde. Ɓe ngari haa Filip mo wuro muuɗum Baytisayda nder lesdi Galiili, ɓe mbi'i mo: “Moodibbo, min ngiɗi laarugo Yeesu.” Filip yehi yecci ɗum Andire, nden ɓe ɗiɗo fuu ɓe njehi, ɓe ngecci ɗum Yeesu. Yeesu jaabi ɓe: “Saa'i waɗi jonta, haa Ɓii-neɗɗo heɓa tedduŋgal. Gooŋga mi wi'ata on: To wabbere alkamaari uwaaka nder lesdi, to nde waataay, nde jooɗoto feere maare. Ammaa to nde waati, nde riman gabbe ɗuuɗɗe. Koo moy yiɗi yoŋki muuɗum, majjinan ki. Ammaa koo moy wanyi yoŋki muuɗum nder duniyaaru ndu'u, aynan ki haa foroy. Sey kuuwanoowo yam fuu tokko yam, ngam haa o wona haa ngonmi. Koo moy laatake kuuwanoowo yam, Baabiraawo am teddinan mo.” Yeesu wi'i: “Jonta ɓernde am sakli. Ɗume mbi'anmi? Mi wi'a Baabiraawo hisnammi torra saa'iire nde'e na? Ammaa fakat mi wari ngam mi torro nder saa'iire nde'e. Baabiraawo, teddin innde ma.” Nden sawtu iwi diga asama, wi'i: “Mi teddini nde, mi teddinan nde fahin.” Yimɓe wonɓe ton nani sawtu maajum, ɓe mbi'i: “Ɗum riggaaŋgo.” Woɗɓe mbi'i: “Malaa'ikaajo wolwani mo.” Ammaa Yeesu wi'i ɓe: “Sawtu oo waraay ngam am, ammaa ɗum wari ngam mooɗon. Jonta woni saa'iire kiita duniyaaru ndu'u. Jonta laamiiɗo duniyaaru ndu wudinaama haa yaasi. Min, to mi ɓaŋgtaama diga lesdi, mi fooɗan yimɓe fuu haa am.” Bee bolle ɗe'e o tinndini irin maayde nde o tammi maayugo. Yimɓe mbi'i mo: “Min nani nder tawreeta no Almasiihu duumoto. Kadi noy a wi'rata: Haani Ɓii-neɗɗo ɓaŋgte? Moy woni Ɓii-neɗɗo man?” Yeesu jaabi ɓe: “Annoora ɗon wondi bee mooɗon wakkati seɗɗa tawon. Ngance saa'i on ngoodi annoora, ngam taa nyiɓre juha on, ngam jahanɗo nder nyiɓre anndaa haa o yahata. Nde annoora ɗon wondi bee mooɗon, nuɗɗine annoora, ngam haa on laato ɓiɓɓe annoora.” Ɓaawo Yeesu wolwi bolle ɗe'e, o dilli, o suuɗi ɓe. Koo nde Yeesu waɗi kaayeefiiji ɗuuɗɗi yeeso maɓɓe, ɓe nuɗɗinaay mo, ngam haa annabaaku ngu Esaaya waɗi hiɓɓa, o wi'no: “Jawmiraawo, moy nuɗɗini ko min mbolwi? Haa moy Jawmiraawo waŋgini baawɗe muuɗum?” Ɓe mbaawaay nuɗɗingo, ngam Esaaya wi'i fahin: “Allah wumni ɓe, saatini ɓerɗe maɓɓe, ngam taa ɓe ngi'a bee gite maɓɓe, taa ɓerɗe maɓɓe paama, taa ɓe lorto, mi yamɗitina ɓe.” Esaaya wi'i non ngam o yi'i tedduŋgal Yeesu, o wolwi dow maako. Koo nder mawɓe Yahuudu'en boo, ɗuuɗɓe nuɗɗini Yeesu. Ammaa ɓe mbaŋginaay ɗum, ngam daliila Farisa'en, ngam taa ɓe ngurtina ɓe suudu dewal Yahuudu'en. Ngam ɓe ɓuri yiɗugo yerduye yimɓe dow yerduye Allah. Yeesu hooli bee sawtu, wi'i: “Koo moy nuɗɗini yam, naa min tan o nuɗɗini, ammaa o nuɗɗini nelɗo yam. Koo moy yi'i yam, yi'i nelɗo yam. Min, mi annoora, mi wari nder duniyaaru, ngam taa nuɗɗinɗo yam fuu jooɗo nder nyiɓre. To goɗɗo nani bolle am, ɗowtanaaki ɗe, naa min hiitoto mo, ngam mi waraay hiitaago duniyaaru, ammaa ngam hisnugo ndu. Koo moy sali yam, jaɓaay bolle am, o kiiteteeɗo. Bolle ɗe mi wolwi, kanje kiitoto mo nyalaade darŋgal. Ngam mi wolwaay bee ngiɗa am, ammaa Baabiraawo nelɗo yam, kaŋko umri yam ko mi wolwata, ko mi anndinta yimɓe. Mi anndi umroore maako, ɗum ngeendam nduumiiɗam. Walaa ko mi wolwata, sey ko Baabiraawo umri yam wolwugo.” Lutti nyalaade woore haa juulde Paska waɗa. Yeesu anndi saa'i muuɗum wari haa o acca duniyaaru, o hoota haa Baabiraawo. O yiɗi yimɓe maako nder duniyaaru, o yiɗi ɓe haa timmoode. Yeesu e pukara'en muuɗum ɗonno nyaamda, nden Iblisa waɗi numo nder ɓernde Yahuuda, ɓii Simon Iskariyot, ngam o zammbo Yeesu. Yeesu anndi, o wari diga Allah, o loroto haa Allah, o anndi boo Allah hokki mo baawɗe dow koo ɗume fuu. O acci nyaamugo, o ɓorti ngapaleewol maako, o haddi gudel. Nden o waɗi ndiyam haa taasawo, o fuɗɗi lootugo kosɗe pukara'en, o woosti ɗe bee gudel ngel o haddi. Nden o wari haa Simon Piyer. Piyer wi'i mo: “Jawmiraawo, an, a lootantam kosɗe?” Yeesu jaabi mo: “Jonta a anndaa ko mi waɗata tawon, ammaa a faaman ɗum yeeso seɗɗa.” Piyer wi'i mo: “Aa'a, a lootantaa yam kosɗe sam.” Yeesu wi'i mo: “To mi lootanaay ma kosɗe, a walaa geɗal haa am.” Simon Piyer wi'i mo: “Jawmiraawo, nden kam naa kosɗe tan a lootantammi, ammaa lootanam juuɗe bee hoore fuu.” Yeesu wi'i mo: “To goɗɗo yiiwake, o walaa haaje yiiwaago fahin. Sey kosɗe tan o lootata, ngam ɓanndu maako ɗon laaɓi. Onon on laaɓɓe, ammaa naa on fuu.” Yeesu anndi mo tammi zammbaago mo, ngam maajum o wi'i: “Naa on fuu on laaɓɓe.” Ɓaawo o timmini lootango ɓe kosɗe, o ɓorni ngapaleewol maako fahin, o jooɗi haa taabal nyaamugo, o wi'i ɓe: “On paami ko mi waɗani on na? On ɗon ewno yam moodibbo e Jawmiraawo, ɗum booɗɗum, ngam mi moodibbo fakat. To min moodibbo, Jawmiraawo, mi looti kosɗe mooɗon, nden kam haani onon boo on lootindira kosɗe mooɗon. Mi hokki on misaalu, ngam haa onon boo on mbaɗa bana mi waɗani on. Gooŋga mi wi'ata on: Kuuwoowo ɓurataa jaagorɗo muuɗum maŋngu, nelaaɗo boo ɓurataa nelɗo ɗum maŋngu. To on anndi ɗum, barka laatanto on to on mbaɗi ɗum. Mi wolwaay ɗum ngam mooɗon fuu, mi anndi suɓaaɓe am. Ammaa haani ko Deftere wi'i hiɓɓa: Mo ɗon nyaamda bee am, ummani yam. Mi ɗon wi'a on ɗum jonta, diga ɗum siwaa laataago ngam haa on nuɗɗina, min woni mo ngonmi to ɗum waɗi. Gooŋga mi wi'ata on: Koo moy jaɓi nelaaɗo am, jaɓi yam min. Koo moy jaɓi yam, jaɓi nelɗo yam.” Ɓaawo Yeesu wolwi bolle ɗe'e, ɓernde maako sakli, o wi'i: “Gooŋga mbi'anmi on, gooto mooɗon zammboto yam.” Pukara'en ndaarndaartiri, ɓe anndaa dow moy o wolwi. Pukaraajo mo Yeesu yiɗi ɗum, ɗonno kommbi Yeesu haa taabal. Simon Piyer ɓaaƴi mo ngam haa o ƴama Yeesu dow moy o wolwi. Pukaraajo man ɓaari Yeesu ƴami mo: “Jawmiraawo, ɗum moy?” Yeesu jaabi mo: “Mi suuwan loŋngere nder takay, mo mi hokkata nde woni kaŋko.” Nden Yeesu hoo'i loŋngere, suuwi nde nder takay, hokki nde Yahuuda ɓii Simon Iskariyot. Nde Yahuuda jaɓi loŋngere maajum, Sayɗaanu nasti ɓernde maako. Yeesu wi'i mo: “Ko a yiɗi waɗugo, waɗ ɗum law.” Walaa koo gooto nder maɓɓe, taariiɓe taabal faami ngam ɗume Yeesu wi'i mo ɗum. Nde nii Yahuuda woni jogoowo ceede, ɗuuɗɓe tammi Yeesu wi'no mo o yaha o sooda kuuje ɗe ɓe mari haaje ngam juulde malla o hokka talaka'en huunde woɗnde. Nde Yahuuda jaɓi loŋngere go, o wurti law. Ɗum jemma. Nde Yahuuda wurti, Yeesu wi'i: “Jonta Ɓii-neɗɗo teddinaama, Allah boo teddinaama nder maako. Nde nii Allah teddinaama nder Ɓiɗɗo, Allah boo waŋginan tedduŋgal ngal Ɓiɗɗo mari bee hoore muuɗum. Jonta nii o waɗan ɗum. Ɓikkoy am, mi ɗon wondi bee mooɗon saa'i seɗɗa tawon. Ɓaawoɗon on tefatam, ammaa mi ɗon wi'a on jonta ko mi wi'no Yahuudu'en: On mbaawataa yahugo haa njahanmi. Mi ɗon hokka on umroore hesre: Ngiɗindire! Bana mi yiɗiri on, ngiɗindire onon boo. Dow maajum yimɓe fuu anndan on pukara'en am, to on ɗon ngiɗindira.” Simon Piyer wi'i Yeesu: “Jawmiraawo, toy njahataa?” Yeesu jaabi: “A waawataa tokkaago yam haa njahanmi jonta, ammaa yeeso seɗɗa, a tammi tokkaago yam.” Piyer wi'i mo: “Jawmiraawo, ngam ɗume mi waawataa tokkaago ma jonta? Mi hokkan yoŋki am, mi maaya ngam maaɗa!” Yeesu jaabi: “Gooŋga a hokkan yoŋki maaɗa ngam am na? Gooŋga mi ɗon wi'e: Hiddeko asgumri u'a, a wi'an nde tati a anndaa yam.” Yeesu wi'i pukara'en muuɗum: “Taa ɓerɗe mooɗon caklo. Nuɗɗine Allah, nuɗɗineeɗam min boo. Woodi cuuɗi ɗuuɗɗi nder saare Baabiraawo am, mi yahan, mi taaskitinana on joonde. Mi wi'ataano on ɗum to ɗum laataaki non. To mi dilli, mi taaskitinani on joonde, mi loroto, mi hoo'a on, mi yahra on haa am, ngam haa on ngona haa ngonmi. On anndi laawol yahugo haa njahanmi.” Tomas wi'i mo: “Jawmiraawo, min anndaa haa a yahata, noy min anndirta laawol maajum?” Yeesu wi'i mo: “Min woni laawol e gooŋga e ngeendam. Walaa mo yahata haa Baabiraawo, sey bee am. To on anndino yam, on anndanno Baabiraawo am boo. Diga jonta on anndi mo, on ngi'i mo.” Filip wi'i mo: “Jawmiraawo, hollu min Baabiraawo, ɗum he'an min.” Yeesu wi'i mo: “Filip, duuri mi ɗon wondi bee mooɗon, nden a anndaa yam na? Koo moy yi'i yam, yi'i Baabiraawo. Noy mbi'rata: Hollu min Baabiraawo? A nuɗɗinaay mi ɗon nder Baabiraawo, Baabiraawo boo ɗon nder am na? Bolle ɗe mi wolwanta on iwaay haa am. Baabiraawo mo ɗon nder am, kaŋko hebbitinta kuuɗe maako. Nuɗɗine ko mi wi'i on: Baabiraawo ɗon nder am, min boo mi ɗon nder maako. To naa non, nuɗɗine ngam daliila kuuɗe ɗe'e. Gooŋga mi wi'ata on: Koo moy nuɗɗini yam, huuwan kuuɗe ɗe mi huuwi, o huuwan ko ɓuri ɗum mawnugo boo, ngam mi ɗon dilla haa Baabiraawo. Ko on toroto bee innde am fuu, mi waɗan ɗum, ngam haa Baabiraawo teddine nder Ɓiɗɗo. To on torake koo ɗume bee innde am, mi waɗan ɗum.” Yeesu tokki wi'ugo: “To on ngiɗi yam, on njogoto umrooje am. Mi toroto Baabiraawo o hokka on Balloowo feere, ngam o wonda bee mooɗon haa abada. Ɗum Ruuhu mo gooŋga, duniyaaru waawataa heɓugo mo, ngam ndu waawataa yi'ugo mo, ndu anndataa mo boo. Ammaa onon on anndi mo, ngam o ɗon wondi bee mooɗon, o jooɗoto nder mooɗon boo. Mi accataa on bana atiime'en, mi loroto haa mooɗon. Yeeso seɗɗa duniyaaru yi'ataa yam fahin, ammaa onon on ngi'atam, ngam min mi ɗon yeeɗi, onon boo on ngeeɗan. Nyalaade man, on anndan min mi ɗon nder kawtal bee Baabiraawo am, onon boo on ɗon nder kawtal bee am. Mo jogi umrooje am, ɗowtani ɗe, kaŋko woni giɗɗo yam. Baabiraawo yiɗan giɗɗo yam, min boo mi yiɗan mo, mi waŋginanan mo hoore am.” Woodi Yahuuda feere, naa Yahuuda Iskariyot, o wi'i Yeesu: “Jawmiraawo, noy ɗum laatorto, a waŋginana min hoore ma, ammaa a waŋgantaa duniyaaru?” Yeesu jaabi mo: “To goɗɗo yiɗi yam, o ɗowtanto bolle am, Baabiraawo am boo yiɗan mo. Min bee Baabiraawo am, min ngaran, min njooɗodotto bee maako. Mo yiɗaa yam, o ɗowtantaako bolle am. Ko on nanata haa am, ɗum iwaay haa am, ammaa haa Baabiraawo nelɗo yam. Mi wolwani on ɗum yaake mi ɗon wondi bee mooɗon. Balloowo, waato Ruuhu Ceniiɗo mo Baabiraawo neldata on bee innde am, kaŋko ekkitinta on kuuje fuu, o siftinoran on ko mi wi'i on fuu. Mi ɗon accana on salaaman, mi ɗon hokka on salaaman am. Ko mi hokkata on, ɗum nanndaay bee ko duniyaaru hokkata. Taa ɓerɗe mooɗon caklo, taa kultore! On nani mi wi'no on mi dillan, ammaa mi loroto haa mooɗon. To on ngiɗi yam, on ceyoto ngam mi ɗon dilla haa Baabiraawo, ngam Baabiraawo ɓuri yam maŋngu. Mi wolwani on ɗum jonta diga ɗum siwaa laataago, ngam haa on nuɗɗina to ɗum waɗi. Mi tokkataako wolididgo ɗuuɗɗum bee mooɗon, ngam laamiiɗo duniyaaru ɗon wara. O walaa baawɗe dow am koo seɗɗa. Ammaa ngam haa duniyaaru annda mi yiɗi Baabiraawo, ngam maajum mi ɗon waɗa ko Baabiraawo umri yam. Umme, ndillen diga ɗo!” Yeesu tokki wi'ugo: “Min, mi inabohi gooŋgahi, Baabiraawo am woni jawmu ngesa. Lisal koo ngale haa am ngal rimataa ɓiɓɓe, o ta'an ngal. Ammaa lisal dimanŋgal ɓiɓɓe, o mo'inan ngal haa ngal ɓesda rimugo ɓiɓɓe fahin. Onon on mo'inaaɓe ngam daliila wolde nde mi wolwani on. Tabite nder kawtal bee am, nden kam min boo mi tabitan nder kawtal bee mooɗon. Bana no lisal inabohi rimataa ɓiɓɓe, sonaa to ngal hawti bee inabohi, bana non onon boo, on mbaɗataa nafuuda sonaa to on ɗon tabiti nder kawtal bee am. Min woni inabohi, onon on lice. Mo tabiti nder kawtal bee am, min boo mi tabiti nder kawtal bee muuɗum, kaŋko o waɗan nafuuda. Ammaa to on ngondaay bee am, on mbaawataa waɗugo koo ɗume. To goɗɗo tabitaay nder kawtal bee am, o wudinteeɗo yaasi bana lisal ta'aaŋgal, ngal yooran, nden ɓe koocan ngal ɓe ngudina ngal nder yiite, ngal wula. To on ɗon tabiti nder kawtal bee am, bolle am boo ɗon tabiti nder mooɗon, tore ko on ngiɗi fuu, on keɓan ɗum. Ndaa ko teddinta Baabiraawo am: On mbaɗa nafuuda ɗuuɗka, on laato pukara'en am. Bana no Baabiraawo yiɗiri yam, non min boo mi yiɗiri on. Tabite nder yiide am. To on ɗon njogo umrooje am, on tabitan nder yiide am, bana no min boo mi jogori umrooje Baabiraawo am, mi ɗon tabiti nder yiide maako. Mi wolwani on ɗum bana nii ngam haa seyo am wona nder ɓerɗe mooɗon, seyo mooɗon boo heewa. Ndaa umroore am: Ngiɗindire bana no mi yiɗiri on. Walaa yiide ɓurata nde'e: Goɗɗo hokka yoŋki muuɗum ngam soobiraaɓe muuɗum. On soobiraaɓe am, to on ɗon mbaɗa ko mi umri on. Mi ewnataa on huuwooɓe fahin, ngam kuuwoowo anndaa ko jaagorɗo muuɗum waɗata. Mi ewni on soobiraaɓe am, ngam ko mi nani haa Baabiraawo am fuu, mi anndini on ɗum. Naa onon cuɓi yam, ammaa min suɓi on. Mi suɓi on, mi yowani on kuugal, ngam haa on njaha, on mbaɗa nafuuda, nafuuda mooɗon boo tabita, ngam haa ko on ƴamata haa Baabiraawo bee innde am fuu, o hokka on ɗum. Ngiɗindire, kanjum mi umri on.” To duniyaaru wanyi on, annde ndu aarti wanyugo yam min. To on laatino ɓe duniyaaru, ndu yiɗanno on ngam on yimɓe maaru. Ammaa nde nii on laataaki ɓe duniyaaru, mi suɓi on, mi wurtini on diga duniyaaru, ngam maajum, duniyaaru ɗon wanya on. Ciftore ko mi wi'i on: Kuuwoowo ɓurataa jaagorɗo muuɗum maŋngu. To ɓe toonyake yam, ɓe toonyoto on onon boo. To ɓe ɗowtanake bolle am, ɓe ɗowtanto bolle mooɗon boo. Ammaa ɓe mbaɗan on ɗum fuu ngam daliila innde am, ngam ɓe anndaa nelɗo yam. Ɓe ngalaano aybe to mi waraayno, mi wolwanaayno ɓe. Ammaa jonta ɓe ngalaa hujja ngam hakke maɓɓe. Koo moy wanyi yam, wanyi Baabiraawo am boo. Ɓe ngalaano aybe to mi huuwaayno kuuɗe caka maɓɓe ɗe goɗɗo meeɗaay huuwugo. Ammaa jonta ɓe ngi'i kuuɗe am, bee non fuu ɓe nganyi yam, min e Baabiraawo am. Ɗum laati non, ngam haa ko winnda nder defte maɓɓe, waato tawreeta gooŋɗa: Ɓe nganyi yam bilaa daliila. To Balloowo mo mi nelata haa mooɗon diga Baabiraawo wari, waato Ruuhu mo gooŋga garanɗo diga Baabiraawo, kaŋko o seedanto yam. Onon boo on ceedanto yam, ngam on ngondi bee am diga fuɗɗam. “Mi wolwani on ɗum bana nii ngam taa on acca nuɗɗingo yam. Ɓe ngurtinan on cuuɗi dewal Yahuudu'en. Saa'iire waran, nde koo moy mbari goɗɗo mooɗon tammi o waɗi ko Allah yiɗi. Ɓe mbaɗan ɗum ngam ɓe anndaa Baabiraawo, ɓe anndaa yam min boo. Ammaa mi wolwani on bana nii ngam to saa'i man waɗi, on ciftora mi biiɗo on ɗum.” Mi wi'aayno on ɗum diga fuɗɗam, ngam mi ɗonno wondi bee mooɗon. Jonta, mi ɗon dilla haa nelɗo yam, walaa koo gooto mooɗon ƴami yam: Toy njahataa? Ammaa jonta ɓerɗe mon cunake ngam mi wi'i on ɗum. Ammaa gooŋga mi wi'ata on: Ɗum ɓuran nafugo on to mi dilli, ngam to mi dillaay, Balloowo go warataa haa mooɗon. To mi dilli, mi nelan mo haa mooɗon. Kaŋko, to o wari, o waŋginan boofi yimɓe duniyaaru dow haala hakke e adilaaku e kiita. Ɓe ɗon mboofa dow haala hakke, ngam ɓe nuɗɗinaay yam. Ɓe ɗon mboofa dow haala adilaaku, ngam mi ɗon dilla haa Baabiraawo, on meetataa yi'ugo yam. Ɓe ɗon mboofa dow haala kiita boo, ngam laamiiɗo duniyaaru ndu hiitaama. “Kuuje goɗɗe ɗuuɗɗe luttani yam wi'ugo on, ammaa ɗum ɓuran faamu mooɗon tawon. To Ruuhu mo gooŋga wari, o ɗowan on nder gooŋga fuu. Ngam o wolwataa ngiɗa maako, ammaa o wi'an on ko o nani, ko tammi wargo fuu. Kaŋko o teddintam, ngam o yeccan on ko o heɓi haa am. Ko Baabiraawo mari fuu, min mari ɗum. Ngam maajum mbi'mi: Ruuhu yeccan on ko o nani haa am.” Yeesu wi'i: “Yeeso seɗɗa on ngi'ataa yam, ɓaawoɗon seɗɗa on ngi'atam fahin.” Woɗɓe caka pukara'en maako ƴamƴamtiri: “Ɗume o yiɗi wi'go en: Yeeso seɗɗa on ngi'ataa yam, ɓaawoɗon seɗɗa on ngi'atam fahin. Kadiboo: Ngam mi ɗon dilla haa Baabiraawo? Ɗume ɗum yiɗi wi'go: Yeeso seɗɗa? En paamataa ko o yiɗi wi'ugo.” Yeesu anndi ɓe ngiɗi ƴamugo mo, o wi'i ɓe: “Mi wi'i on: Yeeso seɗɗa on ngi'ataa yam, ɓaawoɗon seɗɗa on ngi'atam fahin. Dow maajum on ɗon ƴamƴamtira na? Gooŋga mi wi'ata on: On mboyan, on cunoto, ammaa duniyaaru seyoto. On cunoto, ammaa suno mooɗon laatoto seyo. To debbo reeduujo ɓadake ɓesnugo, o sunoto ngam saa'i torra warani mo. Ammaa to o ɓesni, o yejjitan bone man ngam daliila seyo, ngam o danyi neɗɗo haa duniyaaru. Bana non onon boo, on cunake jonta, ammaa mi yi'an on fahin. Nden kam ɓerɗe mooɗon ceyoto, walaa mo ittata seyo mooɗon sam. To nyalaade man yottake, on ƴamataa yam koo ɗume. Gooŋga mi wi'ata on: Koo ɗume on tori Baabiraawo bee innde am fuu, o hokkan on ɗum. Haa wargo hannde on toraaki koo ɗume bee innde am. Tore, on keɓan ko on tori, ngam haa seyo mooɗon heewa.” Yeesu tokki wi'ugo: “Mi wolwani on kuuje ɗe'e fuu bee balndi. Saa'iire waran nde mi wolwantaa on bee balndi fahin, ammaa mi wolwanan on haala Baabiraawo bee laaɓɗum. To nyalaade man yottake, on toroto Baabiraawo bee innde am. Mi wi'aay on, mi toroto Baabiraawo ngam mooɗon. Baabiraawo bee hoore mum yiɗi on, ngam on ngiɗi yam, on nuɗɗini mi iwi haa Allah. Mi iwi haa Baabiraawo, mi wari nder duniyaaru. Jonta mi accan duniyaaru, mi hootan haa Baabiraawo.” Pukara'en maako mbi'i mo: “Ndaa, jonta a ɗon wolwa laaɓɗum, bilaa balndi. Jonta min paami a anndi koo ɗume fuu. A walaa haaje goɗɗo ƴame, a anndi ko o yiɗi ƴamugo. Ngam maajum min nuɗɗini a iwi haa Allah.” Yeesu jaabi ɓe: “Jonta on nuɗɗini na? Saa'i waran, koo jonta maa ɗum waɗi, on fuu on caŋkititto, koo moy fuu haa saare muuɗum, on accatam min feere am. Ammaa mi laataaki feere am, ngam Baabiraawo ɗon wondi bee am. Mi wolwani on ɗum ngam haa on keɓa salaaman nder am. On njaran bone nder duniyaaru, ammaa tiɗɗine ɓerɗe mooɗon, min mi jaalake duniyaaru.” Nde Yeesu timmini bolle ɗe'e fuu, o tijji asama, o wi'i: “Yaa Baabiraawo, saa'i am waɗi. Waŋgin tedduŋgal am, min Ɓiɗɗo maaɗa, ngam haa Ɓiɗɗo boo waŋgina tedduŋgal maaɗa. A hokki yam baawɗe dow yimɓe fuu, ngam mi hokka ngeendam nduumiiɗam haa yimɓe ɓe a hokki yam. Ndaa ko woni ngeendam nduumiiɗam: Ɓe annda an woni Allah gooto, gooŋgaajo, ɓe annda boo Yeesu Almasiihu, nelaaɗo ma. Mi waŋgini tedduŋgal maaɗa nder duniyaaru, mi timmitini kuugal ngal a hokki yam. Jonta, yaa Baabiraawo, hokkam tedduŋgal haa yeeso ma, tedduŋgal ngal mi marno yaake mi ɗonno wondi bee maaɗa, diga duniyaaru tagaaka tawon. Mi waŋgini innde ma haa yimɓe ɓe a wurtini nder duniyaaru, a hokki yam. An mari ɓe, a hokki yam ɓe, ɓe ɗowtani wolde ma. Jonta, ɓe anndi ko a hokki yam fuu iwi haa maaɗa. Ngam mi wolwani ɓe bolle ɗe a wolwani yam, ɓe njaɓi ɗe. Ɓe annditi fakat mi iwi haa maaɗa, ɓe nuɗɗini an neli yam. Mi ɗon toro ma ngam maɓɓe. Mi torataako ngam duniyaaru, ammaa mi ɗon toro ma ngam yimɓe ɓe a hokki yam, ngam ɓe yimɓe maaɗa. Ko marmi fuu, an jeyi, ko marɗa fuu boo, min jeyi, mi teddinaama nder maɓɓe. Mi jooɗataako nder duniyaaru fahin, ammaa kamɓe ɓe ɗon njooɗi nder maaru. Jonta mi ɗon yaha haa maaɗa. Yaa Baabiraawo Ceniiɗo, a waŋginani yam baawɗe innde maaɗa, aynu ɓe bee baawɗe man, ngam haa ɓe laato gootum, bana min bee ma en gootum. Yaake mi ɗonno wondi bee maɓɓe, mi faddi ɓe bee baawɗe innde ma nde a hokki yam. Mi ayni ɓe, walaa koo gooto maɓɓe halki, sonaa mo majjini hoore muuɗum, ngam haa ko winnda nder Deftere gooŋɗa. Jonta mi ɗon yaha haa maaɗa, mi ɗon wi'a ɗum fuu diga mi ɗon nder duniyaaru tawon, ngam haa ɓerɗe maɓɓe keewa seyo am timmididŋgo. Mi anndini ɓe wolde ma. Duniyaaru wanyi ɓe, ngam ɓe laataaki ɓe duniyaaru, bana min boo mi laataaki mo duniyaaru. Mi torataako ma ngam a wurtina ɓe duniyaaru, ammaa a fadda ɓe diga Kalluɗo. Ɓe laataaki ɓe duniyaaru, bana min boo mi laataaki mo duniyaaru. Wolde maaɗa woni gooŋga. Senu ɓe bee gooŋga man. Bana a neldiri yam nder duniyaaru, bana non min boo mi neldi ɓe haa duniyaaru. Mi lii'ani ma yoŋki am ngam maɓɓe, ngam haa ɓe laato lii'anaaɓe ma daliila gooŋga. Mi ɗon toro ma naa ngam maɓɓe tan, ammaa mi ɗon toro ma boo ngam nuɗɗinanɓe yam daliila waazu maɓɓe fuu, ngam haa ɓe fuu ɓe laato gootum. Bana an, Baabiraawo, a ɗon nder kawtal bee am, min boo mi ɗon nder kawtal bee maaɗa. Kamɓe boo ɓe ngona nder kawtal bee meeɗen, ngam haa duniyaaru nuɗɗina an neli yam. Mi hokki ɓe tedduŋgal ngal a hokki yam, ngam haa ɓe laato gootum, bana an bee am en laati gootum. Min mi ɗon nder kawtal bee maɓɓe, an boo a ɗon nder kawtal bee am, ngam haa ɓe laato gootum fakat, ngam haa duniyaaru annda an neli yam, a yiɗi ɓe bana a yiɗiri yam. Yaa Baabiraawo, yimɓe ɓe a hokki yam, mi yiɗi ɓe ngonda bee am haa ngonanmi, ngam haa ɓe ngi'a tedduŋgal am ngal a hokki yam, ngam a yiɗi yam diga duniyaaru tagaakano tawon. Yaa Baabiraawo, adiliijo, duniyaaru anndaa ma, ammaa min mi anndi ma, yimɓe ɓe boo anndi an neli yam. Mi anndini ɓe innde ma, mi tokkoto anndingo ɓe boo, ngam haa yiide nde a yiɗiri yam wona nder maɓɓe, min boo mi wona nder kawtal bee maɓɓe.” Nde Yeesu timmini bolle ɗe'e, o dilli bee pukara'en maako gaɗa maayel Kederon. Woodi jarne haa nokkuure man, o nasti ton bee pukara'en maako. Yahuuda, zammbotooɗo mo boo anndi nokkuure man, ngam Yeesu e pukara'en muuɗum mboowi hawtugo haa ton. Yahuuda yahdi haa jarne man bee sooje'en e nelaaɓe mawɓe liman'en e Farisa'en, ɓe ɗon njogi balmi e pittirlaaji e jame yiite e balmi. Yeesu anndi ko heɓata mo fuu. O wurti, o ƴami ɓe: “Moy on ɗaɓɓititta?” Ɓe njaabi mo: “Min ɗon ɗaɓɓita Yeesu mo Nasaratu.” Yeesu wi'i ɓe: “Ɗum min.” Yahuuda, zammbotooɗo mo boo ɗon darodi ton bee maɓɓe. Nde Yeesu wi'i: “Ɗum min”, ɓe lori ɓaawo ɓaawo, ɓe ndo'i haa lesdi. Yeesu ƴami ɓe fahin: “Moy on ɗaɓɓititta?” Ɓe njaabi: “Yeesu mo Nasaratu.” Yeesu wi'i: “Mi wi'i on, ɗum min. To ɗum min on ɗaɓɓititta kam, acce yimɓe ɓe'e ndilla.” Ɗum laati non ngam gooŋɗingo wolde nde Yeesu wi'no: “Mi majjinaay koo gooto nder yimɓe ɓe a hokki yam.” Simon Piyer woodino kaafahi, o losi ki, o soppi suka hooreejo liman'en, o ta'i mo nofru nyaamru. Innde suka oo, Malkus. Ammaa Yeesu wi'i Piyer: “Waatu kaafahi maaɗa haa suudu maaki. Mi yarataa jardugel bone ngel Baabiraawo am hokki yam na?” Nden sooje'en e mawɗo maɓɓe e Yahuudu'en aynooɓe naŋngi Yeesu, kaɓɓi mo. Aran ɓe njahri mo haa Annas, kaŋko woni esiraawo Kayafas, hooreejo liman'en hitaande maajum. Kayafas woni mo sarwuno Yahuudu'en, wi'no ɓe: “Ndikka goɗɗo gooto maaya ngam ummaatoore fuu.” Simon Piyer e pukaraajo feere ɗonno tokki Yeesu. Pukaraajo oo, hooreejo liman'en anndi mo, kaŋko o nastidi bee Yeesu haa daldal saare hooreejo liman'en. Ammaa Piyer ɗonno dari yaasi, kommbi dammugal. Nden pukaraajo mo hooreejo liman'en anndi ɗum go wurti wolwani debbo aynanɗo dammugal, nastini Piyer nder saare. Debbo man wi'i Piyer: “Naa an boo a pukaraajo gorko oo?” O jaabi: “Aa'a, naa ɗum min.” Huuwooɓe e aynooɓe kuɓɓi yiite, ɗon aytino ton, ngam jaaŋgol ɗonno waɗa. Piyer boo ɗonno darodi bee maɓɓe, ɗonno aytino. Nden hooreejo liman'en ƴami Yeesu dow haala pukara'en muuɗum e ekkitinol muuɗum. Yeesu jaabi mo: “Mi wolwi bee baŋguɗum yeeso yimɓe fuu. Foroy mi waazi nder cuuɗi dewal Yahuudu'en e nder haykaliiru, haa Yahuudu'en fuu mooɓtoto, mi wolwaay koo ɗume bee sirri. Ngam ɗume a ƴamatammi? Ƴam nanɓe yam ko mi wolwani ɓe, kamɓe ɓe anndi.” Nde Yeesu wolwi bolle ɗe'e, gooto nder aynooɓe maari mo, wi'i: “Bana nii a jaaborto hooreejo liman'en na?” Yeesu jaabi mo: “To kalluka mbolwumi, waŋgin ɗum. Ammaa to booɗɗum mbolwumi, koni a maari yam?” Nden Annas neldi mo o kaɓɓaaɗo haa Kayafas, hooreejo liman'en. Simon Piyer ɗonno dari ton, ɗonno aytino. Nden ɓe mbi'i mo: “An boo naa a gooto nder pukara'en gorko oo na?” Ammaa o yeddi ɗum, o wi'i: “Aa'a, naa ɗum min.” Gooto nder suka'en hooreejo liman'en, banndiraawo goɗɗo mo Piyer ta'ino nofru mum go, wi'i mo: “Mi yi'aay ma nder jarne bee maako na?” Ammaa Piyer yeddi ɗum fahin. Saa'i man nden asgumri u'i. Jaŋngo maajum fajiri cub ɓe koo'i Yeesu haa saare Kayafas, ɓe njahri mo haa suudu kiita haa saare ngomna Roma'en. Yahuudu'en nastaay saare man, ngam taa ɓe coɓa, haa ɓe keɓa nyaamugo nyaamdu Paska. Nden Pilaatu, wurti, wari haa maɓɓe, ƴami ɓe: “Ɗume on ngullori goɗɗo oo?” Ɓe njaabi mo: “To o laataakino kalluɗo, min ngaddataano mo haa maaɗa.” Pilaatu wi'i ɓe: “Kooce mo onon, kiite mo fodde tawreeta mooɗon.” Yahuudu'en njaabi mo: “Ɗum duŋanaaki min min kiito goɗɗo kiita maayde.” Ɗum laati non ngam gooŋɗingo bolle ɗe Yeesu wi'no, ngam tinndingo no o maayrata. Pilaatu nasti saare mum fahin, ewni Yeesu, ƴami mo: “An woni laamiiɗo Yahuudu'en na?” Yeesu jaabi: “A wi'i ɗum bee hoore ma naa malla woɗɓe ngecci ma ɗum?” Pilaatu jaabi: “Min mi Yahuuduujo na? Yimɓe ummaatoore maaɗa e mawɓe liman'en ngulli ma haa am. Ɗume a waɗi?” Yeesu jaabi: “Laamu am laataaki laamu duniyaaru ndu. To laamu am laatino ngu duniyaaru ndu, jaggiiɓe am ngaranno haɓugo ngam am, ngam taa mi nasta juuɗe Yahuudu'en. Ammaa gooŋga laamu am laataaki laamu duniyaaru ndu.” Pilaatu ƴami mo: “A laamiiɗo kadi na?” Yeesu jaabi: “An maa a wi'i ɗum: Mi laamiiɗo. Mi danyaama, mi wari nder duniyaaru ndu'u ngam mi seedano gooŋga. Koo moy yiɗi gooŋga, heɗititto ko mi wi'ata.” Pilaatu ƴami mo: “Ɗume woni gooŋga?” Nden Pilaatu wurti fahin, wari haa Yahuudu'en, wi'i ɓe: “Min mi tawaay daliila hiitaago gorko oo sam. Ammaa bana ko woowa haa mooɗon, juulde Paska fuu, mi yoofanan on kaɓɓaaɗo gooto mo on ngiɗi. On ngiɗi mi yoofana on laamiiɗo Yahuudu'en na?” Ammaa ɓe ngooki fahin, ɓe mbi'i: “Aa'a, naa kaŋko a yoofata, min ngiɗi a yoofana min Barabbas!” Barabbas man o pasoowo. Nden Pilaatu umri yimɓe mum ɓe kooca Yeesu, ɓe ɓocca mo. Sooje'en mbami meetaleewol gi'e, ɓe njo'ini ɗum dow hoore Yeesu, ɓe moji mo mojaare woɗeere. Ɓe ɓaditi mo, ɓe mbi'i: “Allah woonane, laamiiɗo Yahuudu'en!” Ɓe maari mo. Pilaatu wurti fahin, wolwani yimɓe, wi'i: “Ndaa, mi wurtinan mo haa mooɗon, ngam haa on paama mi tawaay daliila hiitaago mo.” Nden Yeesu wurti, meetaleewol gi'e ɗon dow hoore maako, o ɗon moji mojaare woɗeere go. Pilaatu wi'i ɓe: “Ndaa mo.” Ammaa nde liman'en e aynooɓe ngi'i mo, ɓe ngooki, ɓe mbi'i: “Ɓil mo haa leggal gaafaaŋgal! Ɓil mo!” Pilaatu wi'i ɓe: “Kooce mo onon, ɓile mo, ngam min mi tawaay daliila hiitaago mo.” Yahuudu'en mbi'i mo: “Min ngoodi umroore woore. Fodde umroore man sey o maaya, ngam o waɗi hoore maako o Ɓiɗɗo Allah.” Nde Pilaatu nani wolde nde'e, kulol maako ɓesdi. O nasti saare fahin, o ƴami Yeesu: “Toy iwɗaa?” Ammaa Yeesu jaabaaki mo sam. Pilaatu wi'i mo: “A jaabataako yam na? A anndaa mi woodi baawɗe yoofugo ma, mi woodi boo baawɗe ɓilugo ma haa leggal gaafaaŋgal na?” Yeesu jaabi mo: “A walaano baawɗe dow am koo seɗɗa, to Allah hokkaayno ma ɗe. Ngam maajum mo hokki yam haa juŋngo ma, hakke maako ɓuri mawnugo.” Diga saa'i man Pilaatu tefi dabare yoofugo Yeesu. Ammaa Yahuudu'en ngooki, mbi'i: “To a yoofi mo, nden kam naa a soobaajo Kaysara laamiiɗo Roma. Koo moy waɗi hoore muuɗum laamiiɗo, o konneejo Kaysara laamiiɗo Roma.” Nde Pilaatu nani bolle ɗe'e, o wurtini Yeesu fahin, o jooɗi dow koromwal kiita, haa nokkuure wi'eteende bee Ibraniŋkeere Gabbata, waato Taŋkol-kaa'e. Ɗum nyalaade taaskara juulde Paska, deydey caka nyalawma. Pilaatu wi'i Yahuudu'en: “Ndaa laamiiɗo mooɗon!” Ɓe ngooki, ɓe mbi'i: “Mbar mo, mbar mo, ɓil mo haa leggal gaafaaŋgal.” Pilaatu wi'i ɓe: “Kadi mi ɓila laamiiɗo mooɗon na?” Mawɓe liman'en njaabi: “Min ngalaa laamiiɗo feere, sey laamiiɗo Kaysara.” Nden, Pilaatu hokki ɓe Yeesu haa ɓe ɓila mo haa leggal gaafaaŋgal. Ɓe ndilliri mo. Yeesu wurti yaasi berniwol, o ɗon roondi gaafaaŋgal maako, haa o yotti nokkuure wi'eteende bee Ibraniŋkeere Golgota, waato Gumbal-hoore. Haa ton sooje'en ɓili Yeesu haa leggal gaafaaŋgal. Ɓe ɓildi worɓe ɗiɗo bee Yeesu, gooto haa wakeere nyaamre, gooto boo haa wakeere nannde, Yeesu ɗon haa caka. Pilaatu winndi dow alluha, o ɓili ɗum haa gaafaaŋgal. Ndaa ko o winndi: “Yeesu mo Nasaratu, laamiiɗo Yahuudu'en.” Yahuudu'en ɗuuɗɓe njaŋngi ɗum, ngam nokkuure man daayaaki bee berniwol. Binndi man winndaama bee Ibraniŋkeere e Romaŋkeere e Yunaniŋkeere. Ammaa mawɓe liman'en Yahuudu'en mbi'i Pilaatu: “Taa winndu: Laamiiɗo Yahuudu'en, ammaa winndu: O wi'i o laamiiɗo Yahuudu'en.” Pilaatu jaabi ɓe: “Ko mi winndi, ɗum tabiti.” Nde sooje'en timmini ɓilugo Yeesu haa leggal gaafaaŋgal, ɓe kooci limce maako, ɓe cenndi ɗe geɓe nayi, soojeejo fuu heɓi yeɓre woore. Ɓe kooci boo toggoore maako sannyaande diga dow haa les bilaa nyoogol. Sooje'en mbi'i hakkunde muuɗum'en: “Taa en ceeka toggoore nde, ammaa en mbaɗa kur'u ngam en ndaara moy heɓata nde.” Bana nii ko Deftere wi'i, gooŋɗiri: “Ɓe cenndi limce am hakkunde maɓɓe, ɓe mbaɗi kur'u ngam limce am.” Bana nii sooje'en mbaɗi. Daada Yeesu e deerɗum debbo e Mariyama debbo Kolopas e Mariyama mo Magdala, ɓe ɗon ndari kommbi leggal gaafaaŋgal haa ɓe ɓili Yeesu. Yeesu yi'i daada muuɗum e pukaraajo mo o yiɗi ɗum, ɓe ɗon ndarodi ton. O wi'i daada maako: “Debbo, ndaa ɓiɗɗo ma.” Nden o wi'i pukaraajo man: “Ndaa daada ma.” Diga saa'i man pukaraajo man hooci Mariyama haa saare muuɗum. Ɓaawo maajum, nde Yeesu anndi kuuje fuu kebbitinaama, ngam o gooŋɗina ko winnda nder Deftere, o wi'i: “Mi ɗomɗi.” Woodi mbulku ton, kebbinaaŋgu inaboojam lammuɗam. Ɓe cuuwi irin sooso nder maajam, ɓe mbaɗi ɗum haa ƴommbal isop, ɓe ɓaŋgti ɗum haa hunnduko Yeesu. Nde Yeesu metti lammuɗam, o wi'i: “Ɗum fuu ɗum timmidi.” Nden o turi hoore maako, o maayi. Ɗum nyannde taaskara nyalaade siwtorde. Yahuudu'en ngiɗaa ɓalli lutta dow leɗɗe gaafaaɗe nyannde siwtorde ngam nyalaade siwtorde man laati nyalaade mawnde haa maɓɓe. Ngam maajum ɓe tori Pilaatu o umra ɓe ngewa kosɗe ɓilaaɓe, ɓe njippina ɓalli maɓɓe. Nden sooje'en ngari, ɓe ngewi kosɗe arano, nden ɓe ngewi ɗe ɗiɗaɓo haa ɓildaaɓe bee Yeesu dow leɗɗe gaafaaɗe. Nde ɓe njotti haa Yeesu, ɓe tawi o maayi, ngam maajum ɓe ngewaay kosɗe maako. Ammaa gooto nder sooje'en yuwi mo wuttudu bee labbo, law ƴiiƴam e ndiyam ngurti. Gi'ɗo seedi ɗum, seedamku maako gooŋga, kaŋko boo o anndi gooŋga o wolwi, ngam haa onon boo on nuɗɗina. Ɗum laati non ngam hebbitingo ko Deftere wi'i: “Ɓe ngewataa i'e maako koo gootal.” Aayaare feere boo wi'i: “Ɓe ndaaran mo ɓe njuwi.” Ɓaawo maajum, Yusufu mo wuro Arimatiya tori Pilaatu duŋayeere hoocugo ɓanndu Yeesu. Yusufu boo laatino pukaraajo Yeesu, ammaa bee sirri, ngam o ɗonno hula Yahuudu'en. Pilaatu duŋani mo. O yehi, o hooci ɓanndu Yeesu. Nikodemus mo yehino haa Yeesu jemmaare woɗnde, kaŋko boo o wari, o waddi jillindiraaɗum uurdi baɗaadi e leɗɗe uurɗe, baakin kilo cappanɗe tati. Kamɓe ɗiɗo ɓe kooci ɓanndu Yeesu, ɓe caawi ndu bee leppi, ɓe ndufi nebbam uurɗam dow maaru, bana Yahuudu'en mboowi waɗugo to ɓe ɗon uwa maayɗo. Haa kommbi nokkuure ɓe ɓilno Yeesu, woodi jarne ton. Nder jarne man woodi yenaande hesre nde ɓe meeɗaay wallingo maayɗo nder muuɗum. Haa ton ɓe mballini ɓanndu Yeesu, ngam ɗum nyalaade taaskara siwtorde Yahuudu'en e yenaande man boo daayaaki. Nyalaade aranndeere, waato nyannde Alat, fajiri cub, diga weetaay booɗɗum tawon, Mariyama mo Magdala yehi haa yenaande. O yi'i hayre sottinaama diga hunnduko yenaande. O doggi, o yehi haa Simon Piyer e pukaraajo giɗaaɗo Yeesu. O wi'i ɓe: “Ɓe kooci ɓanndu Jawmiraawo diga yenaande, min anndaa haa ɓe mballinoyi ndu!” Piyer e pukaraajo oya go ngurti, ndilli haa yenaande. Ɓe ndoggi ɓe ɗiɗo fuu, ammaa pukaraajo oya go ɓuri Piyer pargal, o aarti yottaago haa yenaande. O yurni nder yenaande, o yi'i leppi ɗon mbaali, ammaa o nastaay. Nden Piyer mo tokkino mo go boo yotti, nasti yenaande, o yi'i leppi ɗon mbaali. Leppol ngol ɓe caawino hoore Yeesu bee maajum wondaay bee leppi goɗɗi go, ammaa ngol ɗon taggi, waali haa pellel goɗŋgel. Nden pukaraajo aartuɗo yottaago haa yenaande go boo nasti. O yi'i, o nuɗɗini. Haa wargo wakkati man fuu ɓe paamaayno ko Deftere wi'i tawon. Ngam nde wi'i Yeesu ummititto caka maayɓe. Nden pukara'en ɗiɗo go kooti. Mariyama ɗonno dari haa yaasi, kommbi yenaande, o ɗonno woya. Wakkati o ɗonno woya, o turi, o yurni nder yenaande, o yi'i malaa'ika'en ɗiɗo, ɓe ɗon ɓorni limce daneeje, ɓe ɗon njooɗi haa nokkuure nde ɓanndu Yeesu wonno, gooto gal hoore, gooto boo gal kosɗe. Ɓe mbi'i mo: “Debbo, koni mboyata?” O jaabi: “Ɓe kooci ɓanndu Jawmiraawo am, mi anndaa haa ɓe mballinoyi ndu.” Nde o wolwi bolle ɗe'e, o yeesiti, o yi'i Yeesu ɗon dari, ammaa o anndaa ɗum Yeesu. Yeesu wi'i mo: “Debbo, koni mboyata? Moy a tefata?” Mariyama tammi ɗum kuuwoowo jarne. O wi'i mo: “Jawmam, to an hooci ndu, wi'am haa a wallinoyi ndu, haa mi yaha, mi hooca ndu.” Yeesu wi'i mo: “Mariyama!” Mariyama wayliti haa maako, wi'i mo bee Ibraniŋkeere: “Rabbuni!” Bana wi'go Moodibbo. Yeesu wi'i mo: “Taa meemam, ngam mi siwaa eeŋgtugo haa Baabiraawo am. Ammaa yah, wi' deerɗiraaɓe am, mi ɗon eeŋgta haa Baabiraawo am, laatiiɗo Baabiraawo mooɗon boo, haa Allah am, laatiiɗo Allah mooɗon boo.” Nden Mariyama mo Magdala dilli, wi'i pukara'en: “Mi yi'i Jawmiraawo”, nden o yecci ɓe ko Yeesu wi'no mo. Nyannde Alat man, nde jemma waɗi, pukara'en ɗon mooɓi nder suudu. Ɓe kuɓli dammugal, ngam ɓe ɗonno kula Yahuudu'en. Yeesu wari, dari caka maɓɓe, wi'i ɓe: “Salaaman wonda bee mooɗon!” Nde o wolwani ɓe bolle ɗe'e, o holli ɓe juuɗe maako e wuttudu maako. Nde pukara'en ngi'i Jawmiraawo, ɓerɗe maɓɓe keewi seyo. Yeesu wi'i ɓe fahin: “Salaaman wonda bee mooɗon. Bana no Baabiraawo neli yam, min boo mi ɗon nela on.” Nde o wolwani ɓe bolle ɗe'e, o fuufi dow maɓɓe, o wi'i: “Njaɓe Ruuhu Ceniiɗo! Ɓe on njaafani hakke muuɗum'en, keɓan yaafuye, ɓe on njaafanaaki boo, keɓataa yaafuye.” Nde Yeesu warino haa pukara'en, gooto nder maɓɓe, Tomas bi'eteeɗo Ciwto, wondaay bee maɓɓe. Pukara'en woɗɓe mbi'i mo: “Min ngi'i Jawmiraawo.” Ammaa Tomas wi'i ɓe: “To mi yi'aay ɓattajje suufuuje nder juuɗe maako, to mi meemaay ɗe bee hoondu am, to mi nastinaay juŋngo am nder huuduure wuttudu maako boo, mi nuɗɗintaa sam.” Asaweere woore ɓaawoɗon, pukara'en ɗon mooɓti nder suudu fahin, Tomas ɗon wondi bee maɓɓe. Dammugal ɗon huɓli, ammaa Yeesu wari, dari caka maɓɓe, wi'i: “Salaaman wonda bee mooɗon.” Nden o wi'i Tomas: “Waddu hoondu ma haa ɗo, laar juuɗe am, waddu juŋngo ma, nastin ngo nder wuttudu am, accu waabaago, nuɗɗin.” Tomas jaabi mo: “Jawmiraawo am, Allah am!” Yeesu wi'i mo: “Jonta nde a yi'i yam a nuɗɗini na? Barka laatanto ɓe ngi'aay yam, ammaa ɓe nuɗɗini yam.” Yeesu waɗi kaayeefiiji goɗɗi ɗuuɗɗi yeeso pukara'en muuɗum, ɗi mbinndaaka nder deftere nde'e. Ammaa ko winnda nder maare, ɗum winndaama ngam haa on nuɗɗina Yeesu woni Almasiihu, Ɓiɗɗo Allah, ngam on keɓra ngeendam nder innde maako bee nuɗɗingo mo. Ɓaawo maajum fahin Yeesu waŋgani pukara'en muuɗum haa kommbi weendu Tiberiyas. Ndaa no o waŋgirani ɓe: Simon Piyer e Tomas bi'eteeɗo Ciwto e Natanayel mo wuro Kana nder lesdi Galiili e ɓiɓɓe Zebede e pukara'en Yeesu woɗɓe ɗiɗo, fuu ɗon kawti. Simon Piyer wi'i ɓe: “Mi dillan waawoygo liɗɗi.” Ɓe mbi'i mo: “Minin boo min njahdan bee maaɗa.” Ɓe ndilli, ɓe nasti koommbowal. Ammaa jemmaare man fuu ɓe naŋngaay koo liiŋgu. Nde fuɗɗi weetugo, Yeesu dari haa fomoonde, ammaa pukara'en anndaa ɗum kaŋko. Nden Yeesu ƴami ɓe: “Ɓikkoy, on keɓi nyaamdu na?” Ɓe njaabi mo: “Aa'a.” O wi'i ɓe: “Cakkine zubaawol haa wuttudu koommbowal nyaamru, on keɓan.” Ɓe cakkini zubaawol, ɓe naŋngi liɗɗi ɗuuɗɗi masin haa ɓe mbaawaay nastingo zubaawol nder koommbowal. Nden pukaraajo mo Yeesu yiɗi ɗum wi'i Simon Piyer: “Ɗum Jawmiraawo!” Nde Simon Piyer nani ɗum, o ɓorni limce maako, ngam o ɓortino ɗe, o diwi nder ndiyam. Pukara'en woɗɓe ngari bee koommbowal, ɓe ɗon ndasa zubaawol keewŋgol liɗɗi go, ɓe ndaayaakino fomoonde, ɓuraay meetir teemerre. Nde ɓe ngurti, ɓe njippi haa lesdi, ɓe ngi'i yiite bee liɗɗi dow maage e tamseeje. Yeesu wi'i ɓe: “Ngadde liɗɗi seɗɗa nder ko on naŋngi jonta.” Simon Piyer nasti koommbowal, wurtini zubaawol keewŋgol liɗɗi mawɗi mawɗi, limgal maaji teemerre e cappanɗe jowi e tati (153). Koo nde ɗi ɗuuɗɗi bana non, zubaawol seekaay. Yeesu wi'i ɓe: “Ngare, nyaame.” Walaa koo gooto nder pukara'en numi ƴamugo mo: “An a moy?” Ngam ɓe anndi ɗum Jawmiraawo. Yeesu ɓaditi ɓe, hoo'i tamseere, hokki ɓe, o hokki ɓe liɗɗi boo. Kanjum woni waŋgannde tataɓre nde Yeesu waŋgani pukara'en muuɗum, ɓaawo o ummitinaama caka maayɓe. Ɓaawo ɓe nyaami, Yeesu wi'i Simon Piyer: “Simon ɓii Yuhanna, a yiɗi yam ko ɓuri ɓe'e ɗo na?” O jaabi: “Ooho, Jawmiraawo, a anndi mi yiɗi ma.” Yeesu wi'i mo: “Duru ɓiɓɓe baali am.” Nden o wolwani mo ɗiɗawre, o ƴami: “Simon ɓii Yuhanna, a yiɗi yam na?” O jaabi mo: “Ooho, a anndi mi yiɗi ma.” Yeesu wi'i mo: “Laata gaynaako baali am.” O wolwani mo tataɓre: “Simon ɓii Yuhanna, a yiɗi yam na?” Piyer suni nde Yeesu ƴami mo ƴamol tataɓol: “A yiɗi yam na?” O jaabi mo: “Jawmiraawo, an a anndi koo ɗume fuu, a anndi mi yiɗi ma.” Yeesu wi'i mo: “Duru baali am. Gooŋga mi ɗon wi'e: Yaake a derkeejono, an bee hoore ma a ɗon taado taadorgol ma, a ɗon yaha haa a yiɗi fuu. Ammaa to a ndottidi, a fortanan goɗɗo feere juuɗe ma, kaŋko boo o taadante taadorgol, o yahrete haa a yiɗaa.” Bee bolle ɗe'e Yeesu yiɗi tinndingo irin maayde nde Piyer tammi maayugo ngam teddingo Allah. Nden Yeesu wi'i mo: “Tokkam.” Piyer yeesiti, yi'i pukaraajo mo Yeesu yiɗi ɗum ɗon wara ɓaawo maɓɓe, kaŋko ɓaarino Yeesu yaake ɓe ɗonno nyaama, ƴamno mo: “Jawmiraawo, moy zammboto ma?” Nde Piyer yi'i mo, o wi'i Yeesu: “Jawmiraawo, e noy oo ɗo, ɗume waɗata mo?” Yeesu jaabi mo: “To mi yiɗi o yeeɗa haa to mi lori, ko yaalu ma? An kam tokkam!” Haala man saŋkiti caka nuɗɗinɓe, ɓe ɗon mbi'a pukaraajo oo maayataa. Alhaali boo Yeesu wi'aay Piyer: “Pukaraajo oo maayataa.” Ammaa o wi'i mo: “To mi yiɗi o yeeɗa haa to mi lori, ko yaalu ma?” Pukaraajo oo, kaŋko woni ceedoowo kubaruuji ɗi'i, o winndi ɗi boo, min anndi seedamku maako ɗum gooŋga. Yeesu huuwi kuuɗe goɗɗe ɗuuɗɗe. To ɗe mbinndano gootal gootal fuu, mi tammi duniyaaru waawataa jogaago defte man. Yaa Teyofilus, nder deftere am arannde, mi winndi ko Yeesu fuɗɗi waɗugo e ekkitingo fuu, haa nyannde o eeŋga haa asama. Diga o siwaa eeŋgineego, bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo o anndini umrooje maako haa nelaaɓe ɓe o suɓno. Ɓaawo boneeji ɗi o yari, o waŋgani ɓe o geeto fakat bee alaamaaji ɗuuɗɗi laaɓɗi. Baakin nyalɗe cappanɗe nayi, ɓe ngi'i mo, ɓe mbolidi haala laamu Allah. Yaake o ɗon bee maɓɓe, o wi'i ɓe: “Taa cotte Urusaliima, ammaa ndeene ko Baabiraawo iinani on, bana mbi'mi on. Ngam Yuhanna waɗani yimɓe baptisma bee ndiyam, ammaa onon, on njaɓan yeeso seɗɗa, baptisma bee Ruuhu Ceniiɗo.” Nden mooɓtiiɓe ton ƴami mo, ɓe mbi'i: “Jawmiraawo, a wo'itinan laamu ngam Isra'iila jonta na?” Yeesu jaabi ɓe: “Baabiraawo am bee baawɗe mum ta'i wakkatiiji e saa'iiji man, on mbaawataa anndugo ɗi, ammaa to Ruuhu Ceniiɗo jippake dow mooɗon, on keɓan baawɗe, nden on laatoto seedantooɓe yam haa Urusaliima, haa lesdi Yahudiya fuu bee Samariya e haa keerol duniyaaru fuu.” Nde o timmini wolwugo bolle ɗe'e, o eeŋgi. Ɓe ɗon ndaara, haa ruuldere suddi mo. Nde pukara'en ɗon tijjo heedi asama haa Yeesu ɗon eeŋgo, law worɓe ɗiɗo ɓorniiɓe limce daneeje mbaŋgani ɓe, mbi'i ɓe: “Onon Galiili'en, koni on ɗon ndari, tijjo dow? Yeesu oo, mo eeŋgi, acci on, o loroto bana on ngi'i o dilliri asama.” Nden nelaaɓe njippi hooseere wi'eteende Hooseere Jaytunje, ɓe lori haa Urusaliima, ɗum daayi baakin kilomeetir gootel. Nde ɓe nasti Urusaliima, ɓe mba'i suudu dowru, haa weerde maɓɓe bana ko woowa. Ɗum Piyer, Yuhanna, Yaakuba, Andire, Filip, Tomas, Bartolome, Matta, Yaakuba ɓii Alfa, Simon mo goɗɗo yeɓre Jelot'en e Yahuuda ɓii Yaakuba. Nder anniya ngoota, ɓe fuu ɓe ɗon kawta tum ngam toraago Allah hawtaade bee Mariyama, daada Yeesu e deerɗiraaɓe Yeesu e rewɓe woɗɓe boo. Nyannde feere, nde nuɗɗinɓe baakin teemerre e noogas (120) ɗon kawti, Piyer ummi caka deerɗiraaɓe, wi'i: “Deerɗiraaɓe am, doole ko Deftere Allah aartuno wi'go dow Yahuuda, gooŋɗa. Bee hunnduko Daawuda, Ruuhu Ceniiɗo wi'no ɗum dow Yahuuda, mo ɗowi naŋnguɓe Yeesu, ngam Yahuuda laatino mo amin, ngam Yeesu suɓi mo haa min kuuwda kuugal nga'al.” Yahuuda soodi ngesa bee ngeenaari ndi o heɓri bee kuugal maako kalluŋgal. Ton o do'ori hoore hoore, reedu maako seeki, teteki maako fuu ndufi yaasi. Yimɓe Urusaliima fuu nani haala ka'a. Kanjum waɗi ɓe inndi ngesa ka'a Hakeldama bee wolde maɓɓe, bana wi'go Ngesa-ƴiiƴam. Ngam ɗum winndaama haa deftere Jabuura: Saare maako laato winnde, taa goɗɗo jooɗo ton. Sey goɗɗo feere hoosa babal maako. Ngam maajum, sey goɗɗo caka yahduɓe bee amin nder jahaale bee Yeesu Almasiihu fuu, diga nyannde nde Yuhanna waɗani mo baptisma haa nyannde nde o eeŋga haa asama, ceediiɗo ummitineeki maako bee amin, foti hawtana min. Nden ɓe mbaŋgini inɗe yimɓe ɗiɗo: Yusufu bi'eteeɗo Barsabas, coometeeɗo Yustus bee Mattiyas. Nden ɓe tori Allah, ɓe mbi'i: “Yaa Jawmiraawo, a anndi ɓerɗe yimɓe fuu. Ngam maajum hollu min hakkunde yimɓe ɗiɗo ɓe'e, moy cuɓɗa ngam haa o hoosa kuugal nelal ngal Yahuuda acci haa o dilli haa pellel maako.” Ɓaawoɗon ɓe mbaɗi kur'u ngam suɓugo caka inɗe ɗe'e. Kur'u man waŋgini Mattiyas, o laati sappo e ɗiɗaɓo nelaaɓe go. Nde nyannde juulde Pantekosta yottake, nuɗɗinɓe fuu kawti nokkuure woore. Law ɓe nani iidoore iwnde haa asama bana iidoore henndu semmbiɗndu, heewi suudu haa ɓe ɗon njooɗi. Nden ɗemɗe nannduɗe ɗemɗe yiite mbaŋgani ɓe, caŋkiti e njooɗi dow koo moy maɓɓe. Ɓe fuu ɓe kebbinaaɓe Ruuhu Ceniiɗo, ɓe puɗɗi wolwugo bee bolle jananne, bana no Ruuhu hokkiri ɓe baawɗe wolwugo. Woodino Yahuudu'en jooɗiiɓe haa Urusaliima, hulɓe Allah, iwɓe haa lesɗe duniyaaru fuu. Nde ɓe nani hoolo ngo'o, ɗuuɗɓe maɓɓe mooɓi ton. Ɓe cakli ngam koo moy maɓɓe nani nuɗɗinɓe ɗon mbolwa wolde muuɗum. Ɓe kayɗini masin, ɓe mbi'i: “Yimɓe wolwanɓe bolle ɗe'e, naa ɓe fuu ɓe yimɓe lesdi Galiili! Kadi noy en nanata ɓe ɗon mbolwa bolle meeɗen? Ɓe iwi haa lesɗe Partiya, Mediya, Elam, Mesopotamiya, Yahudiya, Kappadosiya, haa Pontus e Asiya, haa Firigiya e Pamfiliya, haa Misra, haa geɓe lesdi Libiya kommbi Sirene, woɗɓe maɓɓe ngari diga Roma, woɗɓe boo ngari diga Kereta e Arabiya. Woodi boo Yahuudu'en e jananɓe tokkiiɓe diina Yahuudu'en. Ammaa en ɗon nana ɓe ɗon mbolwa bee bolle meeɗen haala kuuɗe mawɗe ɗe Allah waɗi.” Ɓe fuu ɓe kayɗini, ɓe cakli, ɓe ƴamƴamtiri: “Ɗume ɗum yiɗi wi'go?” Ammaa woɗɓe njanci nuɗɗinɓe, mbi'i: “Ɓe nguyki!” Nelaaɓe sappo e ɗiɗo fuu ummi. Nden Piyer towni sawtu, wi'i ɓe: “Onon Yahuudu'en e yimɓe jooɗiiɓe haa Urusaliima fuu, paame ko ɗon saalo e nananeeɗam booɗɗum: Yimɓe ɓe'e, ɓe nguykaay bana numoton, ngam naaŋge nyalwaay tawon, ammaa ɗum kebbitinki ko annabi Yo'el wolwuno: Allah wi'i: Nder balɗe ragareeje: Mi waanjan Ruuhu am dow yimɓe fuu: Ɓiɓɓe mon worɓe e rewɓe mbaɗan annabaaku, suka'en mooɗon keɓan wahayuuji, ndotti'en mooɗon koyɗan koyɗi. Koo dow maccuɓe am e horɓe am fuu boo, mi waanjan Ruuhu am dow maɓɓe nder saa'i man, ɓe mbaɗan annabaaku. Mi waɗan kaayeefiiji haa asama e dow lesdi boo alaamaaji, ƴiiƴam e yiite e cuurɗe ɓaleeje mbaŋgan. Naaŋge nyiɓɓan, lewru boo woojan bana ƴiiƴam. Nden nyalaade am mawnde hulniinde waran! Koo moy ewnotooɗo innde Jawmiraawo, hisan. Onon Isra'iila'en, nananeeɗam: Yeesu mo Nasaratu, o gerdaaɗo Allah yeeso mooɗon. On anndi ɗum, ngam bee maako Allah waari kaayeefiiji e alaamaaji caka mooɗon. Diga ɓooyma Allah muuyi, acci Yeesu haa juuɗe mooɗon. Onon on mbari mo, nde on nduŋani hakke'en ɓe ɓila mo dow leggal gaafaaŋgal. Ammaa Allah ummitini mo, wurtini mo taaku maayde, ngam maayde walaa baawɗe jogaago mo. Ndaa ko Daawuda wi'no dow maako: Mi ɗon yi'a Jawmiraawo yeeso am tum, o ɗon haa nyaamo am, ngam taa mi dimmbo. Ngam maajum ɓernde am ɗon seyo, hunnduko am ɗon welwita, Koo ɓanndu am boo siwtoto jam nder hoolaare. Ngam an, yaa Allah, a wudintaa yoŋki am haa joonde maayɓe, a accataa ceniiɗo maaɗa nyola. A holli yam laawol jahranŋgol haa ngeendam, ngam a ɗon wondi bee am, mi woodi seyo ɗuuɗŋgo. Deerɗiraaɓe am, sey mi wolwana on bee dartaare dow kaakiraawo meeɗen Daawuda. O maayi, ɓe uwi mo. Haa hannde yenaande maako ɗon ɗo. O annabiijo, o anndi hunayeere nde Allah waɗani mo: Allah huni o laaminan goɗɗo danygol maako dow leeso laamu maako. Daawuda faami ummitineeki Almasiihu diga wakkati man siwaa. Ngam maajum o wi'i: Allah accaay mo nder joonde maayɓe, ɓanndu maako boo nyolaay. Yeesu oo, Allah ummitini mo diga maayde, min fuu min seedooɓe haala ka'a. Allah ɓaŋgti mo, jo'ini mo haa nyaamo muuɗum. O heɓi Ruuhu Ceniiɗo diga Baabiraawo mo iinanino mo ɗum, waanji Ruuhu oo dow amin bana no ngi'oton e nanoton. Ngam Daawuda eeŋgaay haa asama, ammaa kaŋko bee hoore maako o wi'i: Jawmiraawo wi'i jawmiraawo am: Jooɗa haa nyaamo am, haa to mi laatini konne'en ma jaaɓruɗum kosɗe ma. Ngam maajum sey Isra'iila'en fuu paama fakat, Yeesu oo, mo on ɓili dow leggal gaafaaŋgal, Allah laatini mo Jawmiraawo e Almasiihu!” Nde yimɓe nani ɗum, ɓerɗe maɓɓe ta'i, ɓe mbi'i Piyer e nelaaɓe woɗɓe: “Noy min mbaɗata, deerɗiraaɓe?” Piyer jaabi: “Tuube, koo moy mooɗon jaɓa baptisma bee innde Yeesu Almasiihu. Nden Allah yaafanto on hakkeeji mooɗon, o hokkan on Ruuhu Ceniiɗo boo. Iinawol ngo'ol ɗon ngam mooɗon, ngam ɓiɓɓe mon e yimɓe daayiiɓe fuu, ɓe Allah tammi ewnaago haa maako.” Piyer ɓesdi wolwango ɓe bolle ɗuuɗɗe ngam wasugo ɓe, o wi'i ɓe: “Kisne ko'e mooɗon e yimɓe zamanuuru hallundu ndu'u!” Jaɓɓe bolle ɗe Piyer wolwi njaɓi baptisma. Nyannde man yimɓe baakin ujine tato ɓesdaama dow nuɗɗinɓe. Ɓe tiiɗi nanugo ekkitinol nelaaɓe, jooɗaago nder kawtal deerɗiraagu, senndugo nyaamdu e waɗugo do'a. Nelaaɓe ngaɗi kaayeefiiji e alaamaaji ɗuuɗɗi, haa yimɓe fuu kultori. Nuɗɗinɓe fuu kawti, laati jama'aare woore, ɓe mooɓti ko ɓe mari fuu. Ɓe coorri kuuje e mardi maɓɓe, ɓe cenndi ceede man caka maɓɓe, fodde haaje koo moy. Nyalaade fuu ɓe ɗon kawta nder haykaliiru bee ɓernde woore, ɓe ɗon kawta haa ci'e maɓɓe boo, ɓe ɗon nyaamda bee seyo e bee ɓernde woore, ɓe ɗon ngetta Allah. Yimɓe fuu ngerdi ɓe. Nyalaade fuu Jawmiraawo ɗon ɓesdana jama'aare maɓɓe hisnaaɓe. Nyannde feere Piyer bee Yuhanna njehi haykaliiru ngam waɗugo do'a asiri. Haa dammugal bi'eteeŋgal Dammugal-Booɗŋgal, woodi goɗɗo boosɗo diga danyeeki mum. Nde weeti fuu yimɓe maako ɗon ndoondo mo, njo'ina mo ton ngam o rooko nastanɓe haykaliiru. Nde o laari Piyer e Yuhanna ɗon nasta, o rooki ɓe. Ɓe cuti mo, nden Piyer wi'i: “Laar min!” Boosɗo laari ɓe booɗɗum, ngam o tammino ɓe ndokkan mo huunde. Ammaa Piyer wi'i mo: “Mi walaa ceede, mi walaa boo kaŋŋeeri, ammaa mi hokkete ko marmi: Bee innde Yeesu Almasiihu mo Nasaratu, umma, yah!” Nden Piyer naŋngi juŋngo maako nyaamo, ummini mo. Law, kosɗe maako keɓi semmbe, o hafti, o dari, o fuɗɗi yahugo. O nastidi bee Piyer e Yuhanna nder haykaliiru, o ɗon yaha, o ɗon diwa, o ɗon yetta Allah. Ummaatoore fuu yi'i mo o ɗon yaha, o ɗon yetta Allah. Nde ɓe annditi ɗum boosɗo mo jooɗino haa Dammugal-Booɗŋgal ngal haykaliiru ngam rookaago, ɓe kayɗini masin dow ko saali. Nde nii gorko go accaay Piyer e Yuhanna, ummaatoore fuu doggi, yehi haa maɓɓe haa daŋki bi'eteeki Daŋki Suleymaanu, ngam ɗum hayɗini ɓe masin. Nde Piyer yi'i ɓe, o wi'i: “Onon Isra'iila'en, ko hayɗini on, koni cutiiɗon min? On tammi gorko oo fuɗɗi yahugo bee baawɗe amin malla kuuɗe amin booɗɗe na? Allah mo Ibrahiima, mo Isiyaaku, mo Yaakubu, Allah kaakiraaɓe meeɗen teddini suka muuɗum Yeesu mo on ndokki haa juuɗe mawɓe, on ngeddi mo yeeso Pilaatu, koo nde Pilaatu yiɗino yoofugo mo. On ngudini Ceniiɗo, Adiliijo, on tori Pilaatu o yoofana on mbaroowo ko'e. Non on mbari jawmu ngeendam, ammaa Allah ummitini mo diga maayde. Minin boo min seedooɓe haala ka'a. Boosɗo mo ngi'oton e mo annduɗon oo heɓti semmbe mum ngam daliila nuɗɗinki nder innde Yeesu. Nuɗɗinki ki'i hokki mo njamu yeeso mooɗon fuu. Deerɗiraaɓe am, mi anndi, onon e mawɓe mon, on mbaɗi ɗum ngam on paamaayno. Diga ɓooyma bee kunnduɗe annabi'en fuu, Allah anndini no Almasiihu muuɗum torroto. Bana nii o gooŋɗiniri ko o wi'no. Tuube! Ngartane Allah, ngam haa o yaafano on hakkeeji mon fuu, o suusɗina ɓerɗe mon, o neldana on Yeesu Almasiihu mo o suɓani on diga ɓooyma. Doole Yeesu jooɗo haa asama, haa wakkati Allah tammi hesɗitingo kuuje fuu yotto, bana no o wi'i diga ɓooyma bee kunnduɗe annabi'en senaaɓe. Muusa wi'i: Allah, Jawmiraawo mooɗon umminanan on annabiijo bana am nder deerɗiraaɓe mooɗon. Sey on nana ko o wi'ata on fuu. Mo nananaay annabiijo oo fuu, o gurtinteeɗo e o nattinteeɗo diga caka ummaatoore. Annabi'en fuu, diga Samuyila e annabi'en warɓe ɓaawo maako, mbolwi dow balɗe ɗe'e, ngooyni ɗe. Onon ngoni ɓiɓɓe annabi'en e ɓiɓɓe alkawal ngal Allah haɓɓi bee kaakiraaɓe mooɗon, o wi'i Ibrahiima: Daliila danygol maaɗa, ummaatooje duniyaaru fuu keɓan barka. Non Allah ummini suka mum, aarti nelugo mo haa mooɗon, haa keɓon barka, haa koo moy mooɗon waylito, acca kuuɗe mum kalluɗe.” Yaake Piyer e Yuhanna ɗon mbolwana yimɓe, liman'en e mawɗo aynooɓe haykaliiru e Saduki'en ngari haa maɓɓe. Ɓe tikki masin ngam nelaaɓe go ɗon ekkitina yimɓe no Allah ummitini Yeesu Almasiihu diga maayde, nden maayɓe fuu tammi ummitineego. Ɓe naŋngi ɓe, ɓe maɓɓi ɓe haa suudu fursina haa fajiri, ngam hiiri. Ammaa ɗuuɗɓe haa nanɓe bolle nelaaɓe ɓe'e nuɗɗini, haa limgal worɓe waɗi baakin ujine njowi. Jaŋngo man mawɓe Yahuudu'en e ndotti'en e moodiɓɓe tawreeta kawti haa Urusaliima. Ɓe kawti bee Annas hooreejo liman'en e Kayafas e Yuhanna e Aleksandire e yimɓe saare hooreejo liman'en woɗɓe fuu. Ɓe ndarni nelaaɓe yeeso maɓɓe, ɓe ƴami ɓe: “Bee baawɗe ɗeye malla bee innde moy mbaɗɗon ɗum?” Nden Piyer, kebbinaaɗo Ruuhu Ceniiɗo jaabi, wi'i ɓe: “Yaa ardiiɓe ummaatoore e ndotti'en, min ngullaama yeeso mon hannde ngam daliila kuugal booɗŋgal ngal min mbaɗani boosɗo e noy o yamɗitiri. Onon bee Isra'iila'en fuu, sey anndon: Neɗɗo dariiɗo yeeso mooɗon oo, o jamo ngam daliila innde Yeesu Almasiihu mo Nasaratu mo on ngaafi, ammaa Allah ummitini mo diga maayde. Kaŋko woni: Hayre nde onon mahooɓe, on ngudini, kayre laati hayre talkumoore ɓurnde saman. Haa maako tan keɓeten kisndam, ngam walaa goɗɗo feere haa duniyaaru sam, mo Allah hokki baawɗe haa en keɓa hisrugo bee muuɗum.” Dawrooɓe Yahuudu'en go kayɗini ngam ɓe ngi'i Piyer e Yuhanna kulaay sam, sakko nde ɓe tawi naa ɓe tedduɓe, naa ɓe jaŋnguɓe boo. Nden ɓe annditi ɓe ɗonno ngondi bee Yeesu. Ammaa walaa ko ɓe mbaawi wi'ugo ngam ɓe ngi'i goɗɗo boosɗo go ɗon dari bee Piyer e Yuhanna, o jamo. Ngam maajum ɓe ngurtini Piyer e Yuhanna diga suudu dawriinde, ɓe carwootiri, ɓe mbi'i: “Ko mbaɗeten yimɓe ɓe'e? Caka yimɓe Urusaliima fuu walaa mo anndaa alaama kayɗiniika ka ɓe mbaɗi. En mbaawataa yeddugo ɗum. Ammaa ngam taa haala ka'a ɓesda saŋkitaago caka ummaatoore, sey mbarren ɓe taa ɓe meeta wolwango koo moy bee innde nde'e.” Nden ɓe ewni ɓe fahin. Ɓe kaɗi ɓe, ɓe mbi'i taa ɓe meeta wolwango e ekkitingo yimɓe bee innde Yeesu sam. Ammaa Piyer e Yuhanna njaabi: “Onon bee ko'e mon, ta'e haala ka'a. Ko wooɗi yeeso Allah: Ɗowtanaago on na malla ɗowtanaago Allah? Ngam doole min tokko wolwugo ko min ngi'i e ko min nani.” Dawrooɓe mbarri ɓe fahin, nden ɓe njoofi ɓe. Ɓe tawaay daliila hiitaago ɓe, ngam ummaatoore fuu ɗon teddina Allah ngam ko laati. Duuɓi goɗɗo mo ɓe njamɗitini ɗum bee kaayeefi, ɓuran cappanɗe nayi. Nde ɓe njoofi Piyer e Yuhanna, ɓe lori ɓe ɗiɗo fuu haa yimɓe maɓɓe. Ɓe ngecci ɓe ko mawɓe liman'en e ndotti'en mbi'i ɓe fuu. Nde yimɓe maɓɓe nani ɗum, ɓe fuu ɓe towni sawtu, ɓe tori Allah bee ɓernde woore, ɓe mbi'i: “Yaa Jawmiraawo, an woni tagɗo asama e lesdi e beeli bee ko woni ton fuu ! An waɗi kaaka amin Daawuda, suka maaɗa, wolwa bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo, nde o wi'i: Koni ummaatooje umminta haala, koni jama'aaje nufoto numooji meereeji? Laamiiɓe duniyaaru ɗon taaski waɗugo fitina, ardiiɓe boo ɗon kaɓɓa dabare dow Jawmiraawo e dow Almasiihu mum. Ngam bana non Hirudus e Pontiyus Pilaatu e ummaatooje e Isra'iila'en ɓe fuu ɓe kawti nder berniwol ngo'ol dow Yeesu, suka maaɗa ceniiɗo, mo a waɗi ɗum Almasiihu. Ɓe mbaɗi ko a taaskitini bee baawɗe ma e muuyo ma diga ɓooyma. Jonta, yaa Jawmiraawo, nan barriya maɓɓe! Hokku maccuɓe ma baawɗe wolwugo bolle maaɗa bee dartaare timmididnde! Waŋgin baawɗe maaɗa haa nyawɓe njamɗita, waɗ alaamaaji e kaayeefiiji bee innde Yeesu, suka maaɗa ceniiɗo!” Nde ɓe timmini waɗgo do'a, nokkuure haa ɓe ɗonno kawti dimmbi. Ɓe fuu ɓe kebbinaama Ruuhu Ceniiɗo, ɓe ngaazi wolde Allah bee dartaare. Jama'aare nuɗɗinɓe hawti ɓernde woore e hakkiilo wooto. Walaa bi'ɗo: “Jawdi am, min feere am jeyi”, ammaa ɓe kawti ko ɓe mari fuu. Bee baawɗe ɗuuɗɗe nelaaɓe ceedi ummitineeki Jawmiraawo Yeesu. Allah barkiɗini ɓe fuu bee barka ɗuuɗka. Walaa talakaajo caka maɓɓe. Marɓe gese malla cuuɗi coorri ɗum, ngaddi ceede coggu man, njo'ini haa nelaaɓe, kamɓe ndokkata ceede man haa koo moy fodde haaje muuɗum. Woodi goɗɗo Lewiijo bi'eteeɗo Yusufu, danyaaɗo haa Kiprus. Nelaaɓe coomi mo Barnabas, bana wi'go Cemmbiɗinoowo-yimɓe. Kaŋko boo o soorri ngesa maako, o waddi ceede man haa nelaaɓe. Ammaa woodi goɗɗo bi'eteeɗo Ananiyas, innde debbo maako boo Safira, o soorri goɗɗum haa maral maɓɓe. O narri bee debbo maako, o senndi ceede man, yeɓre o sigi, yeɓre boo o yahri haa nelaaɓe. Piyer wi'i mo: “Ananiyas, koni a acci Sayɗaanu nasta ɓernde ma haa a fewana Ruuhu Ceniiɗo, a sigi yeɓre ceede coggu babal mooɗon? Diga a soorraay ngal, an jeyi. Nde a soorri ngal boo, an mari ceede man. Koni a waɗi anniya huuwugo kuugal nga'al? Allah a fewani, naa yimɓe.” Nde Ananiyas nani bolle ɗe'e, o do'i, o maayi. Kulol maŋngol naŋngi nanɓe haala ka'a fuu. Suka'en ngari, kasni mo, koo'i mo, uwoyi mo. Ɓaawo saa'aaji tati debbo maako wari, o anndaa ko saali. Piyer wi'i mo: “Yeccam, ceede bana nii coorruɗon babal mon na?” O wi'i: “Ooho, non min coorri ngal.” Nden Piyer wi'i mo: “Koni on narri, an bee gorko ma ngam jarribaago Ruuhu Jawmiraawo? Suka'en uwɓe gorko ma ɗon haa yolnde jonta, ɓe ndoondete an boo!” Ɗon nii, o do'i, o maayi. Suka'en nasti, tawi o maayi, ɓe ndoondi mo, ɓe uwoyi mo kommbi yenaande goriiko. Kulol maŋngol naŋngi jama'aare nuɗɗinɓe e nanɓe haala ka'a fuu. Nelaaɓe ɗon kuuwa kuuɗe e alaamaaji e kaayeefiiji ɗuuɗɗi caka ummaatoore. Nuɗɗinɓe fuu ɗon kawta les daŋki Suleymaanu. Yimɓe wuro fuu kuli hawtango ɓe koo nde ummaatoore ɗonno maŋgta ɓe. Tum worɓe e rewɓe ɗuuɗɓe ɗon ɓesdano nuɗɗinɓe Jawmiraawo. Ngam maajum ɓe ɗon njahra nyawɓe haa laabi, ɓe ɗon mballina ɓe haa leese e daage, ngam haa mbeelu Piyer yaala dow woɗɓe maɓɓe, saa'i to o ɗon saalo. Yimɓe ngari diga gure taariiɗe Urusaliima, ɓe ngaddi nyawɓe maɓɓe ɓe ruuhuuji coɓɗi torri. Ɓe fuu ɓe njamɗiti. Nden hooreejo liman'en e wonduɓe bee maako fuu, waato yeɓre Saduki'en, kaaji nelaaɓe masin, ɓe naŋngi ɓe, ɓe nastini ɓe fursina. Ammaa jemmaare man malaa'ikaajo Jawmiraawo wari, maɓɓiti pareeje fursina, wurtini nelaaɓe, wi'i ɓe: “Njehe, ndare nder haykaliiru, ngecce ummaatoore fuu haala ngeendam kesam ɗa'am.” Nelaaɓe njaɓi, mbaɗi non. Bee baɓɓol ɓe nasti haykaliiru, ɓe ekkitinani yimɓe kuuje ɗe'e. Hooreejo liman'en e wonduɓe bee maako ngari, ɓe ewni ndotti'en Yahuudu'en fuu ngam dawriinde. Nden ɓe neli haa fursina haa ɓe ngaddana ɓe nelaaɓe go. Nde Sooje'en njotti fursina, ɓe tawaay ɓe ton. Nden ɓe lori, ɓe ngecci dawrooɓe: “Min tawi dammuɗe ɗon maɓɓi booɗɗum, aynooɓe boo ɗon ayna, ammaa nde min maɓɓiti, min tawaay koo goɗɗo haa ton.” Nde mawɗo aynooɓe haykaliiru e mawɓe liman'en nani ɗum, ɗum sakli ɓe ngam ɓe anndaa ko saali. Nden goɗɗo wari, wi'i ɓe: “Ndaa, worɓe ɓe on nastinno fursina ɗon ndari nder haykaliiru, ɗon ekkitina ummaatoore!” Nden mawɗo aynooɓe dillidi bee yimɓe mum ton, ɓe ngaddi nelaaɓe, ammaa naa bee semmbe, ngam ɓe kuli taa ummaatoore fiɗa ɓe bee kaa'e. Nde ɓe ngaddi nelaaɓe, ɓe ndarni ɓe yeeso dawrooɓe. Hooreejo liman'en feli ɓe, wi'i: “Min kaɗi on, taa on ngaazina ummaatoore bee innde gorko oo sam, ammaa ndaa ko on mbaɗi! On caŋkiti waazu mon haa Urusaliima fuu. On ngiɗi yowango min aybe mbareeki maako !” Piyer e nelaaɓe woɗɓe njaabi: “Allah min ɗowtanto, naa yimɓe. Allah mo kaakiraaɓe meeɗen ummitini Yeesu diga maayde, koo nde on mbarino mo bee ɓilugo mo dow leggal. Allah boo ɓaŋgti mo, jo'ini mo haa nyaamo muuɗum, laatini mo laamiiɗo, kisnoowo, ngam haa Isra'iila heɓa tuubu e yaafuye hakkeeji. Minin ngoni seedooɓe haala ka'a, non boo Ruuhu Ceniiɗo, mo Allah hokki ɗowtaniiɓe mo.” Nde dawrooɓe nani ɗum, ɓe ɓerni masin haa ɓe mbaɗi anniya mbarugo nelaaɓe. Ammaa woodi gooto maɓɓe, Farisaajo mo innde mum Gamaliyel. O moodibbo tawreeta, teddinaaɗo yeeso ummaatoore fuu. O dari, o umri ɓe ngurtina nelaaɓe yaasi ngam wakkati seɗɗa. Nden o wi'i dawrooɓe: “Onon Isra'iila'en, kakkilane ko on tammi waɗugo yimɓe ɓe'e. Aran boo Tewdas waŋgi, o wi'i o goɗɗo mawɗo. Yimɓe baakin teemeɗɗe nayo tokki mo. Ammaa o mbaraama, tokkiiɓe mo fuu caŋkiti, haala maako waati. Ɓaawoɗon Yahuuda Galiiliijo waŋgi yaake limki yimɓe lesdi. Kaŋko boo, yimɓe tokki mo, ammaa nde o mbara, tokkiiɓe mo caŋkiti. Ngam maajum mi ɗon wi'a on, ndaaye yimɓe ɓe'e, acce ɓe. Ngam to nufaye man malla kuugal man iwi haa yimɓe, ɗum majjan. Ammaa to haa Allah ɗum iwi, on mbaawataa jaalaago ɓe. Kakkile ngam taa on kaɓa bee Allah!” Dawrooɓe njaɓi haala maako. Ɓe ewniti nelaaɓe, ɓe piyi ɓe, ɓe kaɗi ɓe wolwugo bee innde Yeesu. Nden ɓe njoofi ɓe. Nelaaɓe ummi caka dawrooɓe, ngurti, ndilli. Ɓe seyiiɓe masin ngam Allah heyni ɓe torreego ngam daliila innde Yeesu. Nyalaade fuu, ɓe ɗon ekkitina e ɓe ɗon ngaazina yimɓe Linjiila Yeesu Almasiihu nder haykaliiru e haa ci'e. Nyalɗe man nuɗɗinɓe tokki ɓesdaago. Nden wolwooɓe Yunaniŋkeere ngurŋgurti dow wolwooɓe Ibraniŋkeere ngam rewɓe yurumɓe wonɓe caka maɓɓe keɓataa geɗal haa cennduki nyaamdu nyalaade fuu. Nelaaɓe sappo e ɗiɗo mooɓti nuɗɗinɓe fuu, ɓe mbi'i: “Ɗum fottaay min acca waazaago wolde Allah haa min cuklano senndugo nyaamdu. Ngam maajum, deerɗiraaɓe, cuɓe caka mooɗon worɓe njoweeɗiɗo, hoolaaɓe, hebbinaaɓe Ruuhu Ceniiɗo, marɓe hikma, haa min kalfitina ɓe kuugal nga'al. Minin kam, min tiinanan do'a e waazaago wolde Allah.” Haala ka'a fottani nuɗɗinɓe fuu, ɓe cuɓi Etiyen, goɗɗo marɗo nuɗɗinki, kebbinaaɗo Ruuhu Ceniiɗo, Filip, Porokorus, Nikanor, Timon, Parmenas bee Nikolawus mo Antakiya, jananno tokkiiɗo diina Yahuudu'en. Ɓe njahri ɓe haa nelaaɓe. Nelaaɓe mbaɗi do'a, mballini juuɗe muuɗum'en dow suɓaaɓe go. Wolde Allah tokki saŋkitaago. Limgal nuɗɗinɓe tokki ɓesdaago masin nder Urusaliima, ɗuuɗɓe nder liman'en boo nuɗɗini. Etiyen, kebbinaaɗo mo'ere e baawɗe Allah, waɗi kaayeefiiji e alaamaaji mawɗi caka yimɓe. Ammaa woɗɓe nder suudu dewal Yahuudu'en wi'eteendu Suudu Rimɗinaaɓe, iwɓe haa Sirene bee Aleksandiriya bee yimɓe Silikiya e Asiya ndarni ngaaba bee Etiyen. Etiyen wolwi bee hikma e bee baawɗe Ruuhu haa ɓe mbaawaay dartanaago mo. Ngam man ɓe njoɓi woɗɓe nder sirri haa ɓe mbi'a: “Min nani o wolwi kalluka dow Muusa e dow Allah boo.” Bana nii ɓe umminiri ɓerɗe ummaatoore e ndotti'en e moodiɓɓe tawreeta. Ɓe kippi Etiyen, ɓe naŋngi mo, ɓe njahri mo yeeso dawrooɓe. Nden ɓe ngaddi seedooɓe haa pewana mo, ɓe mbi'i: “Goɗɗo oo, tum o ɗon wolwa kalluka dow suudu Allah seniindu ndu'u e dow tawreeta Muusa boo. Ngam min nani o wi'i: Yeesu mo Nasaratu oo, wilan suudu Allah e waylitan al'aadaaji ɗi Muusa accani en.” Dawrooɓe tawaaɓe ton fuu ɗon cuti Etiyen, ɓe ngi'i yeeso maako nanndi bee yeeso malaa'ikaajo. Hooreejo liman'en ƴami Etiyen: “Gooŋga ɓe mbi'i na?” Etiyen jaabi: “Deerɗiraaɓe e baabiraaɓe, nananeeɗam. Allah tedduɗo waŋgani kaakiraawo meeɗen Ibrahiima diga o ɗonno haa Mesopotamiya, o siwaa jooɗaago haa Haran tawon. Allah wi'i mo: Wurta lesdi ma, accu lenyol ma, yah haa lesdi ndi mi hollete. Nden o acci lesdi Kaldiya, o eggi, o jooɗoyi haa Haran. Ɓaawo maayde baaba maako, Allah waddi mo haa lesdi ndi on njooɗi nder maari jonta. Yaake man Allah marnaay Ibrahiima koo yaaɓannde kosŋgal nder lesdi ndi'i. Ammaa o iini marnugo mo ndi, kaŋko e danygol maako. Saa'i man boo Ibrahiima walaano ɓiŋngel tawon. Allah wi'i mo: Danygol ma njooɗoto haa lesdi njananndi, ɓe laatoto maraaɓe, ɓe torroto baakin duuɓi teemeɗɗe nayi. Ammaa mi hiitoto ummaatoore nastinnde ɓe nder maccuŋgaaku. Ɓaawoɗon, ɓe ngurtoto lesdi man, ɓe njagganto yam haa nokkuure nde'e. Nden Allah waɗani Ibrahiima alkawal, juulnol laati alaama maagal. Nde Ibrahiima danyi Isiyaaku, o juulni mo nyannde joweetataɓre, Isiyaaku boo juulni Yaakubu, Yaakubu boo juulni kaakiraaɓe men sappo e ɗiɗo. Kaakiraaɓe ɓe'e kaaji Yusufu, ɓe coorri mo haa Misra. Ammaa Allah wondi bee maako, wurtini mo diga nder torraaji maako, hokki mo hikma e mo'ere yeeso Firawna, laamiiɗo Misra. Firawna waɗi mo ardiiɗo dow lesdi Misra e dow saare mum fuu. Yaake man weelo waɗi haa Misra bee Kanaana fuu. Ngo torri yimɓe masin, haa kaakiraaɓe meeɗen keɓaay ko nyaame. Ngam maajum, nde Yaakubu nani nyaamdu ɗon haa Misra, o neli kaakiraaɓe meeɗen ton jahaaŋgal aranal. Haa jahaaŋgal ɗiɗaɓal Yusufu annditini hoore muuɗum haa deerɗiraaɓe mum. Bana non Firawna anndiri yimɓe saare baaba Yusufu. Nden Yusufu neli, hoosi baaba mum Yaakubu bee saare maako fuu: Ɓe cappanɗe njoweeɗiɗo e njowo (75). Nden Yaakubu yehi, jooɗi haa Misra. Ton o maayi, kaŋko e kaakiraaɓe meeɗen fuu. Ɓe njahri ɓe haa Sikem. Ton ɓe uwi ɓe nder yenaande nde Ibrahiima sooduno haa ɓiɓɓe Hamor. Nde saa'i iinawol ngol Allah hunani Ibrahiima ɓadake yottaago, Isra'iila'en ɓesdi ɗuuɗugo nder Misra, haa wakkati laamiiɗo goɗɗo mo anndaa Yusufu laamani Misra. O ƴoyri yimɓe meeɗen, o torri kaakiraaɓe meeɗen go, o dooli ɓe, ɓe ngudina ɓikkoy maɓɓe musinankoy, ngam taa koy ngeeɗa. Yaake man nden ɓe ndanyi Muusa, o ɓiɗɗo ŋarniiɗo yeeso Allah. Ɓe njogi mo haa saare baaba maako lebbi tati, nden ɓe ngurtini mo. Ammaa ɓiɗɗo Firawna debbo hoosi mo, mawnini mo bana ɓiŋngel muuɗum halal. Muusa ekkiti anndal Misra'en fuu, haa o laati baawɗo bolle e kuuɗe fuu. Nde Muusa yotti duuɓi cappanɗe nayi, o waɗi anniya yillaago banndiraaɓe maako, Isra'iila'en. Nde o yi'i Misraajo ɗon torra Isra'iilaajo, o yehi haa o walla mo. O jiŋngi mo, o waati mo, o mbari Misraajo go. O tammino yimɓe maako paaman Allah neli mo haa o hisna ɓe, ammaa ɓe paamaay. Jaŋngo man boo o tawi Isra'iila'en ɗiɗo ɗon kaɓa. O tefi senndugo ɓe, o wi'i: Hey worɓe, onon on deerɗiraaɓe, koni on ngiɗi sarrindirgo? Ammaa torranɗo deerɗum jaabi Muusa, wi'i mo: Moy darni ma hooreejo e kiitoowo amin? A yiɗi mbarugo yam bana mbarɗa Misraajo keenya na? Nde Muusa nani ɗum, o doggi, o jooɗoyi haa Mediyan, lesdi njannandi. O danyi ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo ton. Ɓaawo duuɓi cappanɗe nayi, malaa'ikaajo waŋgani Muusa nder jamre yiite nder wumre haa ladde haa hooseere Sina. Ko o yi'i hayɗini mo, o ɓaditi wumre haa o laara booɗɗum. Nden o nani sawtu Jawmiraawo ɗon wi'a: Min woni Allah kaakiraaɓe ma, Allah Ibrahiima, Allah Isiyaaku e Allah Yaakubu. Muusa hultori, diwni, huli laarugo. Jawmiraawo wi'i mo: Faɗɗita ngam nokkuure haa a ɗon dari, nde seniinde. Mi yi'i bone yimɓe am nder Misra. Mi nani uumaali maɓɓe, mi jippake haa mi hisna ɓe. Jonta war, haa mi nele haa Misra. Kaŋko woni Muusa mo Isra'iila'en njaɓaayno, ɓe mbi'i mo: Moy waɗi ma hooreejo e kiitoowo? Ammaa Allah neli mo o laato hooreejo e kisnoowo. Allah waɗi ɗum bee juŋngo malaa'ikaajo mo waŋgani mo nder wumre go. Muusa wurtini ɓe bee waɗugo kaayeefiiji e alaamaaji nder lesdi Misra, haa maayo Maaliya e haa ladde duuɓi cappanɗe nayi. Muusa wi'i Isra'iila'en: Allah umminanan on annabiijo bana am caka deerɗiraaɓe mooɗon. Yaake jama'aare ɗonno nder ladde, kaŋko laati dariiɗo hakkunde kaakiraaɓe meeɗen e malaa'ikaajo bolwanɗo mo haa hooseere Sina. Ton o jaɓi bolle ngeendam haa o hokka en ɗe. Ammaa kaakiraaɓe meeɗen cali ɗowtanaago Muusa. Ɓe ɗoyli mo, ɓe ngiɗi loraago haa Misra. Ngam man ɓe mbi'i Haruna: Waɗan min ɗowanteeɓe ardotooɓe min, ngam Muusa, goɗɗo gurtinɗo min lesdi Misra oo, min anndaa ko waɗi mo. Ɓe mbaɗi lawru nanndundu bee gaggel, ɓe lii'ani ndu kirseteeɗi, ɓe mbaɗi juulde, ɓe ceyori kuugal maɓɓe nga'al. Ammaa Allah ɗoyli ɓe, acci ɓe ɓe cujidana koode asama, bana ko winnda nder deftere annabi'en: Onon Isra'iila'en! Nde on lii'i kirseteeɗi e dokke duuɓi cappanɗe nayi nder ladde, min on lii'ani na? On ndoondi laymaaru lawru mon Molok, on ndoondi horre lawru mon Refan, labbi ɗi on mbaɗi ngam on cujidana ɗi. Ngam maajum mi dahan on haa gaɗa Baabila. Laymaaru Allah ɗonno caka kaakiraaɓe meeɗen nder ladde. Ɓe nyooti ndu bana no Allah waŋginani Muusa, bana misaalu ɗum o holli mo. Ɓaawoɗon kaakiraaɓe meeɗen ndoni ndu haa baabiraaɓe muuɗum'en. Ɓe ndoondi ndu haa jahaaŋgal maɓɓe dow ardaaŋgal Yosuwa. Allah riiwi ummaatooje goɗɗe yeeso maɓɓe. Laymaaru ndu jooɗi ton haa yotti zamanu Daawuda. Daawuda heɓi mo'ere Allah, tori haa o nyiɓana danygol Yaakubu jooɗorde. Ammaa ɗum Suleymaanu nyiɓani mo nde. Ammaa Allah Ɓaŋiiɗo jooɗataako nder cuuɗi ɗi yimɓe mahata, bana no annabiijo wi'i: Jawmiraawo wi'i: Asama woni leeso laamu am, lesdi woni jaaɓruɗum kosɗe am. Suudu nduye on nyiɓantammi? Nokkuure ndeye laatoto siwtorde am? Naa min waɗi kuuje ɗe'e fuu na? Onon saata-ko'e'en, on nanataa haala Allah sam! On cali nanango Ruuhu Ceniiɗo bana kaakiraaɓe mon ! Woodi annabiijo koo gooto mo kaakiraaɓe mooɗon toonyaaki na? Ɓe mbari nelaaɓe Allah, anndinɓe garki Adiliijo. Ndaa, on zammbi mo, on mbari mo. On njaɓi tawreeta Allah ka malaa'ika'en anndini on, ammaa on tokkaaki ka.” Nde dawrooɓe Yahuudu'en nani bolle ɗe'e, ɓe ɓernani Etiyen masin, haa ɓe kirƴindiri nyii'e. Ammaa Etiyen, kebbinaaɗo Ruuhu Ceniiɗo, tijji asama, yi'i tedduŋgal Allah, yi'i Yeesu boo ɗon dari haa nyaamo Allah! O wi'i: “Ndaa, mi ɗon yi'a asama ɗon maɓɓiti, mi ɗon yi'a Ɓii-neɗɗo ɗon dari haa nyaamo Allah.” Ɓe ngooki bee sawtu, ɓe cukki noppi maɓɓe, ɓe fuu ɓe kawti, ɓe kippi mo. Ɓe ngurtini mo haa yaasi berniwol, ɓe piɗi mo bee kaa'e. Seedooɓe acci limce muuɗum'en haa derkeejo bi'eteeɗo Sol. Saa'i ɓe ɗon piɗa Etiyen, kaŋko o ɗon toro bana ni'i: “Jawmiraawo Yeesu, jaɓ yoŋki am!” O tuggi koppi maako, o hooli, o wi'i: “Jawmiraawo! Yaafana ɓe hakkewol ngo'ol!” Nde o wi'i ɗum o maayi. Sol boo yerdi mbareeki Etiyen. Nyannde man fitina caatuka ukkani jama'aare nuɗɗinɓe haa Urusaliima. Ɓe fuu ɓe caŋkiti haa kawye Yahudiya e Samariya, sey nelaaɓe tan lutti. Yimɓe hulɓe Allah uwi Etiyen, ɓe mboyi mo masin. Ammaa Sol ɗaɓɓi nattingo jama'aare nuɗɗinɓe. O yehi haa ci'e, o naŋngi nuɗɗinɓe worɓe e rewɓe, o nastini ɓe nder fursina. Nuɗɗinɓe saŋkitiiɓe go ngaazi Linjiila, haa ɓe njehi fuu. Filip yehi haa berniwol Samariya, o waazi yimɓe habaru Almasiihu. Mooɓe yimɓe kawti, nani bolle Filip bee hakkiilo, ngi'i boo kaayeefiiji ɗi o waɗi. Ngam ruuhuuji coɓɗi ngurti diga yimɓe ɗuuɗɓe bee gookaali. Jiijiiɓe e woosɓe ɗuuɗɓe boo njamɗiti. Yimɓe Samariya ceyi masin. Woodino goɗɗo bi'eteeɗo Simon nder berniwol ngo'ol. O ɗonno hayɗina yimɓe Samariya bee hiilaaji maako. O wi'i o mawɗo. Ngam maajum yimɓe nder berniwol fuu, mawɓe e leesɓe ɗonno nana mo bee hakkiilo. Ɓe mbi'i: “Kaŋko woni baawɗe Allah bi'eteeɗe Baawɗe Mawɗe.” Neeɓi o ɗonno hayɗina ɓe bee hiilaaji maako, ngam maajum ɓe ngerdi mo. Nde Filip waazi ɓe Linjiila dow laamu Allah e dow innde Yeesu Almasiihu, ɓe nuɗɗini, worɓe e rewɓe fuu, ɓe njaɓi baptisma. Simon boo nuɗɗini. Nde o jaɓi baptisma, o tokki Filip, o hayɗini nde o yi'i alaamaaji e kaayeefiiji mawɗi ɗi Filip waɗata. Nde nelaaɓe haa Urusaliima nani yimɓe Samariya njaɓi wolde Allah, ɓe neli Piyer e Yuhanna haa maɓɓe. Nde Piyer e Yuhanna njotti ton, ɓe tori Allah haa o hokka ɓe Ruuhu Ceniiɗo. Ngam yimɓe Samariya jaɓino baptisma bee innde Jawmiraawo Yeesu, ammaa Ruuhu Ceniiɗo jippaakino koo dow gooto maɓɓe tawon. Nden Piyer e Yuhanna mballini juuɗe dow maɓɓe, ɓe keɓi Ruuhu Ceniiɗo. Nde Simon yi'i yimɓe keɓi Ruuhu ngam nelaaɓe mballini juuɗe dow maɓɓe, o hokki Piyer bee Yuhanna ceede, o wi'i ɓe: “Ndokkeeɗam min boo baawɗe ɗe'e, ngam haa mo mi wallinani ɗum juuɗe am fuu, heɓa Ruuhu Ceniiɗo.” Ammaa Piyer jaabi mo: “Allah halkide bee ceede maaɗa fuu, ngam a numi soodugo dokkal Allah bee ceede! A walaa geɗal nder haala ka'a sam, ngam ɓernde ma laaɓaay haa yeeso Allah. Tuubu dow halleende ma! Tora Allah! Teema o yaafante anniya ɓernde ma kalluka ka'a, ngam mi yi'i ɓernde ma ɗon heewi kaajal, a maccuɗo halleende.” Nden Simon tori Piyer e Yuhanna: “Useni, toraneeɗam Jawmiraawo, ngam taa ko mbi'ɗon waranammi.” Piyer e Yuhanna mbaɗi seedamku, ɓe ngaazi wolde Jawmiraawo, nden ɓe lorti haa Urusaliima. Nde ɓe ɗon koota, ɓe ngaazi Linjiila haa gure ɗuuɗɗe nder Samariya. Malaa'ikaajo Jawmiraawo wi'i Filip: “Umma, yah haa fombina haa laawol ummotooŋgol Urusaliima yahugo Gaaza.” Yimɓe accino tokkaago laawol ngo'ol. Filip ummi, yehi. Haa ton o tawi Etiyopiyaajo: O cortaaɗo, ardiiɗo mawɗo, kaliifaajo mardi laamiiɗo Kandas debbo mo laami dow lesdi Etiyopiya. O yahno Urusaliima ngam sujidango Allah. O ɗonno jooɗi nder moota pucci maako, o ɗon hoota. O ɗonno jaŋnga deftere annabi Esaaya. Ruuhu Ceniiɗo wi'i Filip: “Ɓadita moota pucci nga'a.” Filip doggi, jokki mo, nani o ɗon jaŋnga nder deftere annabi Esaaya, nden o ƴami mo: “A ɗon faama ko a jaŋngata na?” Etiyopiyaajo wi'i: “Noy paamranmi nde mi walaa paamtinoowo?” O tori Filip o wa'o moota pucci, o jooɗo kommbi maako. Ndaa ko o jaŋngi nder deftere man: “O ɗon bana jawgel ngel ɓe njahrata hirseego. Bana mbaalu muukaaŋgu yeeso meksooɓe gaasa muuɗum, non o maɓɓitaay hunnduko maako. Ɓe leestini mo, walaa jiŋnguɗo mo. Moy wolwata haala danygol maako? Ngam ɓe itti ngeendam maako diga duniyaaru.” Etiyopiyaajo wi'i Filip: “Useni, yeccam, dow moy annabiijo wolwi ɗum? Dow hoore maako naa malla dow goɗɗo?” Filip fuɗɗi wolwugo dow aayaaje go, o waazini mo Linjiila Yeesu. Nde ɓe ɗon tokkitina jahaaŋgal maɓɓe, ɓe njotti nokkuure ndiyam. Etiyopiyaajo wi'i: “Ndaa ndiyam, ko haɗatammi jaɓugo baptisma?” [ Filip wi'i mo: “Ɗum waɗoto to a nuɗɗini bee ɓernde woore.” O jaabi: “Mi nuɗɗini Yeesu Almasiihu woni Ɓiɗɗo Allah.” ] Nden o umri ɓe ndarna moota pucci maako. Ɓe njippodi ɓe ɗiɗo fuu nder ndiyam. Filip waɗani mo baptisma. Nde ɓe ngurti ndiyam, Ruuhu Jawmiraawo wifti Filip. Etiyopiyaajo meetaay yi'ugo mo. O tokkitini jahaaŋgal maako bee seyo. Filip tawaama haa Asdod. O tokki waazaago Linjiila haa gure haa o saali fuu, haa o yotti wuro Kaysariya. Ammaa Sol tokki furkitaago nuɗɗinɓe Jawmiraawo, nufi mbarugo ɓe. O ɓaditi hooreejo liman'en, o ƴami mo o winndana mo bataakeeji ngam cuuɗi dewal Yahuudu'en haa wuro Damas. Ngam to o tawi tokkiiɓe Laawol Jawmiraawo ton, worɓe e rewɓe, o naŋnga ɓe, o wadda ɓe haa Urusaliima. Nde o ɗon haa laawol, o ɓadi yottaago Damas, ɗon nii annoora iwi haa asama, yayni taarde maako fuu. O do'i haa lesdi, nden o nani sawtu ɗon wi'a mo: “Sol, Sol! Koni toonyotoɗa mi?” O ƴami: “An a moy, Jawmiraawo?” Sawtu go jaabi: “Min woni Yeesu mo toonyotoɗa. Ammaa umma, yah haa nder wuro, ɓe ngeccete ko a waɗata.” Yimɓe yahdanɓe bee maako ndari, njeeɗi siriw. Ɓe nani sawtu, ammaa walaa mo ɓe ngi'i. Sol ummi, dari, koo nde gite maako ɗonno maɓɓiti, o waawaay yi'ugo koo ɗume. Ngam maajum ɓe njogi mo juŋngo, ɓe njahri mo haa Damas. Balɗe tati o waawaay yi'ugo, o nyaamaay, o yaraay koo ɗume boo. Woodi nuɗɗinɗo haa Damas, innde maako Ananiyas. Nder wahayu, Jawmiraawo ewni mo: “Ananiyas!” O jaabi: “Ndaa yam, Jawmiraawo.” Jawmiraawo wi'i mo: “Umma, yah haa laawol bi'eteeŋgol Laawol-Darnuŋgol, haa saare Yahuuda, a ƴama goɗɗo bi'eteeɗo Sol mo wuro Tarsus. O ɗon waɗa do'a. Nder wahayu o yi'i goɗɗo bi'eteeɗo Ananiyas nasti, wallini juuɗe mum dow hoore maako ngam haa o heɓa yi'ugo fahin.” Ananiyas jaabi: “Jawmiraawo, yimɓe ɗuuɗɓe ngecci yam sarru ngu gorko oo ukkani senaaɓe ma haa Urusaliima. Ndaa o wari haa ɗo bee duŋayeere mawɓe liman'en haa o naŋnga ewnotooɓe innde ma fuu.” Jawmiraawo wi'i mo: “Yah, ngam mi suɓi mo, mi laatini mo kuuwanoowo yam haa o waŋgina innde am haa ummaatooje e laamiiɓe e haa Isra'iila'en. Min bee hoore am mi hollan mo no o tammi torreego daliila innde am.” Nden Ananiyas dilli, nasti saare go, wallini juuɗe mum dow hoore Sol. O wi'i: “Sol, deerɗam, Jawmiraawo mo waŋgani ma haa laawol ngol ngarduɗa haa ɗo, neli yam ngam haa a wumta, a hebbine bee Ruuhu Ceniiɗo.” Ɗon nii goɗɗum bana koɓe yani diga gite maako, o wumti. O ummi, o jaɓi baptisma. Nden o nyaami, o heɓti semmbe maako. Sol jooɗodi bee nuɗɗinɓe wonɓe haa Damas balɗe seɗɗa. Ɓaawoɗon o yehi haa cuuɗi dewal Yahuudu'en, o waazi habaru Yeesu. O wi'i: “Yeesu woni Ɓiɗɗo Allah.” Nanɓe mo fuu kayɗini, ɓe mbi'i: “Naa kaŋko ɗonno torra nuɗɗinɓe haa Urusaliima na? O waraay haa ɗo ngam o naŋnga ɓe, o haɓɓa ɓe, o yahra ɓe haa mawɓe liman'en na?” Ammaa Sol ɓesdi waazugo bee dartaare. Yahuudu'en jooɗiiɓe haa Damas mbaawaay waabaago mo ngam o tinndini ɓe bee laaɓɗum Yeesu woni Almasiihu. Ɓaawo balɗe ɗuuɗɗe, Yahuudu'en mbaɗi sawari, ɓe narri dow mbarugo Sol, ammaa o nani ko haɓɓa dow maako, ɓe ɗon ayna dammuɗe berniwol jemma bee naaŋge fuu haa ɓe mbara mo. Ammaa jemmaare feere tokkiiɓe Sol koosi mo, mbaɗi mo nder silaawo, njippiniri mo gaɗa mahol. Sol lori haa Urusaliima, o tefi hawtugo bee nuɗɗinɓe. Ammaa ɓe fuu ɓe kuli mo, ɓe njaɓaay kaŋko boo o laati nuɗɗinɗo. Nden Barnabas hoo'i mo, yahri mo haa nelaaɓe, yecci ɓe no Jawmiraawo waŋgirani Sol haa laawol e ko o wolwani mo e no Sol waaziri habaru Yeesu haa Damas bilaa kulol. Nden Sol jooɗodi bee maɓɓe, o ɗon waancida bee maɓɓe nder Urusaliima, o ɗon waazina wolde Allah bilaa kulol. O ɗon yeewtida, o ɗon waabotira boo bee Yahuudu'en wolwooɓe Yunaniŋkeere, ammaa kamɓe ɓe tefi mbarugo mo. Nde deerɗiraaɓe nani ɗum, ɓe njahri Sol haa Kaysariya, ɓe neli mo haa Tarsus. Nden jama'aaje nuɗɗinɓe gonɗe haa lesɗe Yahudiya e Galiili e Samariya fuu njooɗi jam, bilaa torra. Ɗe mawni nder nuɗɗinki, ɗe ngeeɗi nder kulol Jawmiraawo. Bee ballal Ruuhu Ceniiɗo, limgal nuɗɗinɓe ɓesdi. Piyer ɗon yaha koo toy, nyannde feere o yehi laarugo nuɗɗinɓe wonɓe haa Lidda. Ton o tawi goɗɗo bi'eteeɗo Ayne'as. O jiijiiɗo, o ɗon waali dow be'itte maako waɗi duuɓi joweetati. Piyer wi'i mo: “Ayne'as, Yeesu Almasiihu yamɗitini ma. Umma, taggu be'itte ma bee hoore ma!” Ɗon nii o ummi. Nde yimɓe Lidda e Saroon fuu ngi'i mo, ɓe nuɗɗini Jawmiraawo. Nder wuro Joppe woodi debbo nuɗɗinɗo, innde maako Tabita bana wi'go Lelwa. O ɗonno huuwa kuuɗe booɗɗe ɗuuɗɗe, o ɗonno walla talaka'en. Wakkati man o nyawi, nden o maayi. Ɓe ngiiwi mo, ɓe mballini mo nder suudu dowru. Lidda daayaaki bee Joppe. Nde nuɗɗinɓe haa Joppe nani Piyer ɗon ton, ɓe neli yimɓe ɗiɗo haa maako, ɓe tori mo: “Useni, yaawɗa, war haa amin!” Piyer dillidi bee maɓɓe. Nde o yotti, ɓe njahri mo haa suudu dowru go. Rewɓe yurumɓe taari mo, ɓe ɗon mboya, ɓe ɗon kolla mo toggooje e limce ɗe Tabita nyooti saa'i o geeto. Piyer wurtini ɓe fuu, tuggi koppi, waɗi do'a. Nden o wayliti haa maayɗo, o wi'i: “Tabita, umma!” Tabita maɓɓiti gite mum, nde o yi'i Piyer, o jooɗi. Piyer naŋngi mo juŋngo, ummini mo. Nden o ewni rewɓe yurumɓe go e nuɗɗinɓe fuu, o holli ɓe Tabita, o geeto. Habaru man saŋkiti haa yimɓe Joppe fuu, ɗuuɗɓe nuɗɗini Jawmiraawo. Ɓaawo man Piyer faɓɓi haa Joppe haa saare koppoowo lare bi'eteeɗo Simon. Woodi goɗɗo haa Kaysariya, innde muuɗum Korneliyus: O ardiiɗo dow yeɓre sooje'en Roma teemerre wi'eteende Yeɓre Italiya. O kulɗo Allah, kaŋko bee saare maako fuu, ɓe ɗon ndewa Allah. Tum o ɗon walla ummaatoore, o waɗa sadaka, o ɗon toro Allah tum. Nyannde feere deydey njamndi tati, o yi'i bee baŋguɗum nder wahayu, malaa'ikaajo Allah nasti saare maako, ewni mo: “Korneliyus!” O suti malaa'ikaajo man, o hultori, o wi'i: “Ko waɗi, jawmam?” Malaa'ikaajo jaabi: “Allah nani tornde ma, o yerdi sadaka ma. Jonta nel nelaaɓe haa Joppe haa ɓe ewnoya Simon coometeeɗo Piyer. O ɗon weeri haa Simon, koppoowo lare, saare maako ɗon kommbi mbeela.” Nde malaa'ikaajo go dilli, Korneliyus ewni ɗiɗo haa suka'en mum, bee soojeejo gooto ɓadiiɗo mo, kulɗo Allah. Korneliyus limtani ɓe haala ka'a fuu, nden o neli ɓe haa Joppe. Jaŋngo man, deydey caka nyalawma, yaake nelaaɓe go ɗonno haa laawol, ɓe ɓadino yottaago Joppe, Piyer wa'i dow soorowol ngam waɗugo do'a. O maati dolo, o yiɗi nyaamugo. Ammaa nde ɓe ɗon ndefana mo nyaamdu, Allah yi'ni mo kaayeefi, o yi'i asama maɓɓiti, huunde bana godoore mawnde, jogaande haa tolɗi maare nayi fuu ɗon jippo haa lesdi. Nder maare woodi dabbaaji marɗi kosɗe nayi e ladooji e colli. O nani sawtu, wi'i mo: “Piyer! Umma, hirsu, nyaam!” Ammaa Piyer wi'i: “Aa'a, yaa Jawmiraawo, mi meeɗaay nyaamugo karamɗum malla coɓɗum.” O nani sawtu go fahin, wi'i mo: “Ko Allah laɓɓini, taa harmin ɗum.” Ɗum waɗi nde tati, ɓaawoɗon huunde man wiftaama haa asama. Piyer sakli, faamaay ko wahayu man yiɗi wi'go. Wakkati man nelaaɓe Korneliyus keɓti saare Simon, ɓe ɗon ndari haa yolnde. Ɓe towni sawtu, ɓe ƴami: “Simon coometeeɗo Piyer ɗon weeri haa ɗo na?” Piyer ɗonno numa dow wahayu go. Ɗon nii Ruuhu Allah wi'i mo: “Ndaa, yimɓe tato ɗon ɗaɓɓite. Umma, jippa, dillidu bee maɓɓe bilaa miijaago sam, ngam min neli ɓe.” Nden Piyer jippi, yehi haa yimɓe man, wi'i ɓe: “Ndaa yam. Min woni mo ɗaɓɓititton. Ko waddi on?” Ɓe njaabi: “Korneliyus, ardiiɗo dow sooje'en teemerre neli min. O adiliijo, kulɗo Allah. Yahuudu'en fuu ceedani mo ɗum. Malaa'ikaajo Allah wi'i mo o ewno ma haa saare maako, ngam haa o nana ko mbi'ata mo.” Piyer jaɓɓi ɓe, weerni ɓe. Jaŋngo man o ummi, o dillidi bee maɓɓe. Nuɗɗinɓe woɗɓe nder wuro Joppe njahdi bee maɓɓe. Ɓe njotti Kaysariya faɓɓijaŋngo. Korneliyus ɗonno reena ɓe, o ewni banndiraaɓe maako e soobiraaɓe maako hoolaaɓe. Nde Piyer yiɗi nastugo saare, Korneliyus fotti bee maako, tuggi koppi, sujidani mo. Ammaa Piyer ummini mo, wi'i mo: “Dara, min boo mi neɗɗo.” Piyer yeewtidi bee Korneliyus, nden nasti saare. O tawi yimɓe ɗuuɗɓe ɗon mooɓti ton. O wi'i ɓe: “Onon boo on anndi fakat, diina Yahuudu'en haɗi Yahuuduujo ɗakkotirgo bee jananno malla nastugo saare maako. Ammaa Allah holli yam taa mi laara koo moy karamɗo malla o coɓɗo. Ngam maajum, mi jaɓi ewnaandu maaɗa bilaa waabaago. Ammaa jonta mi yiɗi anndugo daliila ewnaandu mon.” Korneliyus jaabi: “Waɗi balɗe tati, bana wakkatiire nde'e, mi ɗonno waɗa do'a saa'a tati haa suudu am. Saa'i man goɗɗo ɓorniiɗo limce ɗelkanɗe dari yeeso am. O wi'i: Korneliyus, Allah nani do'a ma, o yerdake sadaka ma. Nel goɗɗo haa Joppe ngam ewnoygo Simon coometeeɗo Piyer. O ɗon weeri haa saare Simon, koppoowo lare, gonɗo kommbi mbeela. Ngam maajum mi neli goɗɗo haa ma law, an boo a yerdake, a wari. Jonta min fuu min kawti yeeso Allah, haa min nana ko Jawmiraawo umri ma wolwugo fuu.” Piyer fuɗɗi wolwugo, wi'i: “Jonta mi faami fakat, Allah senndindirtaa yimɓe. Kulɗo mo, kuuwanɗo kuuɗe adiliije fuu, fottanan mo, koo o goɗɗo asŋgol ngole fuu. Allah neldi Isra'iila'en wolde mum, waazini ɓe Linjiila ngaddanka salaaman bee Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo yimɓe fuu. Onon on anndi ko saali haa Yahudiya fuu, ɗum fuɗɗi haa Galiili ɓaawo baptisma ka Yuhanna waazi. On anndi habaru Yeesu mo Nasaratu, no Allah moytiri mo Ruuhu Ceniiɗo, no o hokkiri mo baawɗe. O yehi koo toy, o huuwi kuuɗe booɗɗe, o yamɗitini torraaɓe Iblisa fuu, ngam Allah ɗon wondi bee maako. Minin min seedooɓe ko o waɗi nder lesdi Yahuudu'en e nder Urusaliima. Ɓe mbari mo bee ɓilugo mo dow leggal. Ammaa Allah ummitini mo diga maayde nyalaade tataɓre, waŋgini mo haa amin. O waŋganaay yimɓe fuu, sey minin laatiiɓe seedooɓe ɓe Allah aarti suɓugo. Ɓaawo Allah ummitini mo diga maayde, min nyaamdi, min njardi bee maako. O umri min min ngaazina ummaatoore, min ceedo kaŋko woni mo Allah darni ngam hiitaago yeeɗɓe e maayɓe. Annabi'en fuu ceedi haala ka'a, ɓe mbi'i: Koo moy nuɗɗini mo, heɓan yaafuye hakkeeji muuɗum barka innde maako.” Yaake Piyer ɗon wolwa bolle ɗe'e tawon, Ruuhu Ceniiɗo jippi dow nanooɓe waazu fuu. Yahuudu'en nuɗɗinɓe warduɓe bee Piyer kayɗini ngam koo yimɓe ummaatooje boo, Allah waanji ɓe Ruuhu Ceniiɗo! Ngam ɓe nani ɓe ɗon mbolwa bee ɗemɗe goɗɗe, ɓe ɗon maŋgta maŋngu Allah. Piyer wi'i: “Yimɓe ɓe'e boo keɓi Ruuhu Ceniiɗo bana no en keɓri ɗum. Moy haɗata ɓe jaɓugo baptisma bee ndiyam?” Nden o umri ɓe mbaɗana ɓe baptisma bee innde Yeesu Almasiihu. Ɓe tori mo o faɓɓa bee maɓɓe balɗe seɗɗa. Nelaaɓe e nuɗɗinɓe haa lesdi Yahudiya nani yimɓe ummaatooje goɗɗe boo njaɓi wolde Allah. Nde Piyer lori Urusaliima, Yahuudu'en nuɗɗinɓe peli mo, mbi'i: “A nasti ci'e yimɓe ɓe njuulnaaki e a nyaamdi boo bee maɓɓe!” Ammaa Piyer yecci ɓe bee tokkindirki ko laati fuu, o wi'i: “Mi ɗonno haa Joppe, mi ɗonno waɗa do'a. Nden Allah yi'ni yam kaayeefi, mi yi'i huunde bana godoore mawnde, jogaande haa tolɗi maare nayi fuu, nde jippi diga asama, nde wari kommbi am. Mi suti nde booɗɗum, mi yi'i dabbaaji ɗi kosɗe nayi e kuuje ladde e ladooji e colli. Nden nanmi sawtu wi'i yam: Piyer! Umma, hirsu, nyaam! Ammaa mbi'mi: Aa'a, yaa Jawmiraawo! Karamɗum malla coɓɗum meeɗaay nastugo hunnduko am. Fahin sawtu man wi'i: Ko Allah laɓɓini, taa harmin ɗum. Ɗum waɗi nde tati, nden kuuje man fuu lori haa asama. Wakkati man nden, yimɓe tato njotti saare nde min ngonno. Goɗɗo neli ɓe haa am diga Kaysariya. Ruuhu wi'i yam mi yahda bee maɓɓe law, taa mi miijo. Nuɗɗinɓe njoweego ɓe'e boo njahdi bee am haa Kaysariya, min fuu min nasti haa saare Korneliyus. Korneliyus yecci min no o yi'ri malaa'ikaajo ɗon dari nder saare maako, wi'i mo: Nel goɗɗo haa Joppe ngam ewnoyaago Simon coometeeɗo Piyer. O wi'ete bolle ɗe kisnete, an e saare ma fuu. Nde mi fuɗɗi wolwugo, Ruuhu Ceniiɗo jippi dow maɓɓe bana jippori dow meeɗen haa fuɗɗam. Nden ciftormi ko Jawmiraawo wi'no yam: Yuhanna waɗi baptisma bee ndiyam, ammaa onon on njaɓan baptisma nder Ruuhu Ceniiɗo. Nde nii Allah hokki ɓe Ruuhu Ceniiɗo bana o hokkirno en ɗum, yaake en nuɗɗini Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu, Kadi min mi moy haa mi dartano Allah?” Nde ɓe nani bolle ɗe'e, ɓe nde'iti, ɓe maŋgti Allah, ɓe mbi'i: “Asee, Allah holli yimɓe ummaatooje goɗɗe boo laawol tuubugo haa ɓe keɓa ngeendam!” Nuɗɗinɓe caŋkitiiɓe daliila fitina ka waɗi yaake mbareeki Etiyen, njehi haa Finikiya e Kiprus e Antakiya. Walaa mo ɓe ngaazini, sey Yahuudu'en tan. Ammaa nuɗɗinɓe woɗɓe iwɓe haa Kiprus e Sirene ndilli Antakiya, ɓe ngaazi yimɓe wolwanɓe Yunaniŋkeere, ɓe ngecci ɓe Linjiila Jawmiraawo Yeesu. Jawmiraawo wondi bee maɓɓe, yimɓe ɗuuɗɓe tuubi, nuɗɗini Jawmiraawo. Nde habaru man yotti jama'aare nuɗɗinɓe haa Urusaliima, ɓe neli Barnabas haa Antakiya. Nde o yotti, o yi'i no Allah barkiɗiniri yimɓe man, o seyi, o suusɗini ɓe fuu haa ɓe tokko hoolaago Jawmiraawo bee ɓernde woore, ngam Barnabas o goɗɗo booɗɗo, kebbinaaɗo Ruuhu e nuɗɗinki. Yimɓe ɗuuɗɓe nuɗɗini Jawmiraawo. Nden Barnabas yehi wuro Tarsus tefoygo Sol. Nde o tawi mo, o yahri mo haa Antakiya. Ɓe njooɗi ton hitaande woore, ɓe njehi haa kawte jama'aare nuɗɗinɓe, ɓe ekkitini ummaatoore ɗuuɗnde. Haa Antakiya, nuɗɗinɓe aarti wi'eego Masiihiŋke'en. Yaake man annabi'en woɗɓe ummi Urusaliima, njehi Antakiya. Gooto maɓɓe, bi'eteeɗo Agabus, dari caka yimɓe. Bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo o wi'i weelo saatuŋgo tammi waɗugo haa duniyaaru fuu. Ɗum waɗi boo nder zamanu laamiiɗo Kalawdiyus. Pukara'en mbaɗi anniya, koo moy maɓɓe nelda ko o waawi ngam wallugo nuɗɗinɓe wonɓe lesdi Yahudiya. Ɓe mbaɗi non. Ɓe neldi Barnabas e Sol bee dokke man, ɓe njahrani ɗe ndotti'en jama'aare nuɗɗinɓe. Yaake man laamiiɗo Hirudus fuɗɗi torrugo yimɓe woɗɓe nder jama'aare nuɗɗinɓe. O mbari Yaakuba, deerɗiraawo Yuhanna bee kaafahi. Nde o yi'i ɗum fottani Yahuudu'en, o waɗi anniya naŋngugo Piyer boo. Ɗum waɗi nder nyalɗe juulde tamseeje ɗe ufnaaka. Nde o naŋngi mo, o maɓɓi mo nder fursina. O umri geɓe sooje'en nayi ayna mo, yeɓre fuu mari sooje'en nayo. Hirudus waɗi anniya hiitaago mo yeeso yimɓe fuu ɓaawo juulde Paska. Nii non ɓe ayniri Piyer nder fursina, ammaa jama'aare nuɗɗinɓe ɗon toro Allah ngam maako bee tiinaare. Hirudus annini hiitaago mo jaŋngo. Jemmaare man Piyer ɗon ɗaani caka sooje'en ɗiɗo. Ɓe kaɓɓi mo bee callalluuji ɗiɗi, sooje'en boo ɗon ayna haa dammuɗe saare fursina. Ndaa, malaa'ikaajo Allah wari, annoora yayni nder suudu. Malaa'ikaajo dimmbi Piyer, findini mo, wi'i mo: “Umma law!” Ɗon nii callalluuji piisti haa juuɗe maako, njani. Nden malaa'ikaajo wi'i: “Taada, faɗɗa paɗe ma.” Piyer waɗi non, nden malaa'ikaajo wi'i mo: “Moja mojaare ma, tokkam.” Piyer tokki mo haa ɓe ngurti saare fursina. Ammaa o numaay nii ko malaa'ikaajo ɗonno waɗa ɗon laato bee gooŋga, o tammi ɗum koyɗol. Ɓe caali yeɓre sooje'en aynooɓe arannde, ɓe caali boo yeɓre ɗiɗawre, nden ɓe njotti dammugal njamndi fursina tiitiiŋgal berniwol. Parewal maɓɓiti feere muuɗum. Ɓe ngurti, ɓe tokki laawol, ɗon nii malaa'ikaajo go dilli, acci Piyer haa ton. Nde Piyer heɓti hakkiilo muuɗum, o wi'i: “Jonta mi annditi fakat Jawmiraawo neli malaa'ikaajo muuɗum, hisni yam juŋngo Hirudus e ɗum ko yimɓe Yahuudu'en anninino waɗugo yam fuu.” Nde o faami ko waɗi, o yehi haa saare Mariyama, daada Yuhanna coometeeɗo Markus. Yimɓe ɗuuɗɓe ɗon kawti ton, ɓe ɗon mbaɗa do'a. Piyer tappi parewal haa yolnde. Derkeejo debbo bi'eteeɗo Rode yehi laarugo ɗum moy. Nde o annditi daande Piyer, o seyi masin, ammaa o maɓɓitaay parewal, o doggi, o lori haa jooɗiiɓe go, o wi'i: Piyer ɗon dari yaasi. Ɓe mbi'i mo: “A ginnaaɗo na?” Ammaa o tokki wi'ugo ɓe: “Gooŋga, ɗum kaŋko.” Nden ɓe mbi'i: “Nden kam ɗum malaa'ikaajo maako.” Piyer tokki tappugo parewal. Nde ɓe maɓɓiti, ɓe ngi'i mo, nden ɓe kayɗini. O ɓaŋgtani ɓe juŋngo ngam haa ɓe njeeɗo, o tinndini ɓe no Jawmiraawo wurtiniri mo saare fursina. O wi'i: “Ngecce Yaakuba e deerɗiraaɓe woɗɓe haala ka'a.” Nden o dilli nokkuure feere. Nde weeti, sooje'en cakli masin. Ɓe ɗon mbi'a: “Noy Piyer waɗi?” Hirudus ɗaɓɓiti mo, ammaa o heɓtaay mo. O dili sooje'en aynooɓe go, nden o umri ɓe mbara ɓe. Ɓaawoɗon Hirudus ummi Yahudiya, dilli Kaysariya, faɓɓoyi ton. Hirudus tikkani yimɓe Tirus e yimɓe Sidon masin. Ɓe mooɓti, ɓe ngari haa maako. Ɓe aarti narrugo bee Balastus, kaliifaajo waaleteendu laamiiɗo haa o jiŋnga ɓe. Nden ɓe njehi haa Hirudus, ɓe tori mo sulhu, ngam yimɓe maɓɓe ɗon cooda nguure haa lesdi maako. Nde nyalaade Hirudus ta'ino waɗi, o ɓorni limce laamu, o jooɗi haa leeso laamu, o wolwani ɓe. Yimɓe kooli, mbi'i: “Ɗum Allah wolwi, naa ɗum neɗɗo!” Ɗon nii malaa'ikaajo Jawmiraawo fiyi mo ngam o teddinaay Allah. Gilɗi nyaami mo, o maayi. Ammaa wolde Allah tokki yahugo yeeso yeeso. Nde Barnabas e Sol timmini kuugal maɓɓe haa Urusaliima, ɓe kootidi bee Yuhanna coometeeɗo Markus haa Antakiya. Nder jama'aare nuɗɗinɓe Antakiya woodi annabi'en bee ekkitinooɓe. Ndaa inɗe maɓɓe: Barnabas, Simeyon coometeeɗo Ɓaleejo, Lusiyus mo Sirene, Manahen mo mawnidi bee Hirudus Antipas e Sol. Nyannde feere nde ɓe ɗon cujidana Allah, ɓe ɗon cuumo, Ruuhu Ceniiɗo wi'i ɓe: “Cuɓaneeɗam Barnabas e Sol ngam kuugal ngal mi ewnori ɓe.” Nden ɓe cuumi, ɓe mbaɗi do'a, ɓe mballini juuɗe dow maɓɓe, ɓe njaɓɓiti ɓe. Bana nii Ruuhu Ceniiɗo neliri Barnabas e Sol. Ɓe njehi Selewkiya, diga ton ɓe nasti koommbowal dillugo duunde Kiprus. Nde ɓe njotti Salamis, ɓe ngaazi wolde Allah haa cuuɗi dewal Yahuudu'en. Yuhanna Markus ɗon bee maɓɓe, o balloowo maɓɓe. Ɓe eeri gaɗa duunde, ɓe njotti Pafos. Ton ɓe tawi hiilaajo bi'eteeɗo Bar-Yeesu, o Yahuuduujo, pewoowo bi'anɗo o annabiijo. O soobaajo Sergiyus Pol, lawan duunde man. Lawan oo, woodi hakkiilo. O ewni Barnabas e Sol ngam o yiɗi nanugo wolde Allah. Ammaa Elimas - mo maana innde mum hiilaajo - dartani ɓe. O tefi haɗugo lawan nuɗɗingo. Ammaa Sol bi'eteeɗo Pol boo, kebbinaaɗo Ruuhu Ceniiɗo, suti hiilaajo go, wi'i: “Ɓii-Iblisa! A kebbinaaɗo faasikaare e halleende, a konneejo adilaaku fuu, tum a ɗon dartano laawol Allah gooŋgawol. Jonta Jawmiraawo fiyete: A wuman, a yi'ataa annoora naaŋge haa neeɓa seɗɗa.” Law nyiɓre ukkani mo, o wumi. O yiili o tefi goɗɗo ngam ɗowugo mo. Nde lawan man laari ko waɗi, o nuɗɗini, ekkitinol dow Jawmiraawo hayɗini mo masin. Pol e wondiɗɗiraaɓe mum nasti koommbowal haa Pafos, ɓe ndilli haa Perge nder lesdi Pamfiliya. Ammaa Yuhanna Markus acci ɓe, lori Urusaliima. Kamɓe boo ɓe ummi Perge, ɓe ngari Antakiya nder lesdi Pisidiya. Nyannde siwtorde ɓe nasti suudu dewal Yahuudu'en, ɓe njooɗi ton. Ɓaawo jaŋnguki tawreeta Muusa e defte annabi'en, ardiiɓe suudu dewal neli haa Pol e wondiɗɗiraaɓe mum, ɓe mbi'i: “Deerɗiraaɓe, to on ngoodi bolle ngam wasaago yimɓe, mbolwe.” Nden Pol ummi, dari, ɓaŋgti juŋngo mum, wi'i: “Isra'iila'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe, hulɓe Allah, nananeeɗam! Allah mo yimɓe Isra'iila, suɓi kaakiraaɓe meeɗen, mawnini ɓe yaake ɓe ɗonno haa lesdi Misra. O wurtini ɓe Misra bee baawɗe muuɗum mawɗe. Duuɓi cappanɗe nayi o munyani ɓe nder ladde. O halki laamuuji joweeɗiɗi haa lesdi Kanaana, o marni yimɓe maako lesdi man. Ɗum fuu ɗum waɗi baakin duuɓi teemeɗɗe nayi e cappanɗe jowi. Ɓaawoɗon o hokki ɓe alkaali'en haa yotti zamanu annabi Samuyila. Nden ɓe tori mo laamiiɗo, Allah hokki ɓe Sol ɓii Kis, goɗɗo lenyol Benyamin, o laamani ɓe duuɓi cappanɗe nayi. Nde Allah ɓorti Sol laamu, o hokki ngu Daawuda, o laamani ɓe. Ndaa ko Allah seedi dow Daawuda, o wi'i: Daawuda ɓii Yessa fottani yam, o waɗan ko ngiɗmi fuu. Haa danygol Daawuda oo, Allah waɗani Isra'iila'en kisnoowo fodde iinawol muuɗum, kaŋko woni Yeesu. Diga Yeesu siwaa wargo, Yuhanna waazini Isra'iila'en fuu, ɓe tuuba, ɓe njaɓa baptisma. Nde Yuhanna ɓadake timmingo kuugal mum, o wi'i yimɓe: On tammi min woni Almasiihu na? Aa'a, naa ɗum min. Ammaa woodi garanɗo ɓaawo am, mi he'aay fiistango mo paɗe. Yaa deerɗiraaɓe am, danygol Ibrahiima e yimɓe woɗɓe hulɓe Allah, haa meeɗen Allah neldi habaru kisndam ɗa'am! Ammaa yimɓe Urusaliima bee mawɓe muuɗum'en paamaay kaŋko woni kisnoowo, ɓe paamaay bolle annabi'en ɗe yimɓe njaŋngata nyannde siwtorde fuu. Koo non fuu ɓe ngooŋɗini bolle annabi'en bee hiitaago Yeesu. Koo nde ɓe tawaay daliila hiitaago mo kiita mbareego, ɓe tori Pilaatu o mbara mo. Nde ɓe timmini waɗugo mo ko defte Allah mbi'no dow maako fuu, ɓe njippini mo diga leggal, nden ɓe mballini mo nder yenaande. Ammaa Allah ummitini mo diga maayde. Balɗe ɗuuɗɗe o waŋgani yahdunooɓe bee maako diga Galiili haa Urusaliima. Jonta kamɓe ngoni seedooɓe maako haa Isra'iila'en. Minin min ɗon ngaazina on Linjiila: Ko Allah iinanino kaakiraaɓe meeɗen, o hebbitinani en ɗum fuu, enen ɓiɓɓe maɓɓe, nde o ummitini Yeesu, bana ko winnda haa Yimre Jabuura ɗiɗawre: An woni Ɓiɗɗo am, hannde mi danyi ma. Allah ummitini mo diga maayde, ngam taa o meeɗa nyolugo, bana o wi'no: Mi barkiɗinte bee barkaaji am ceniiɗi e koolniiɗi, bana mi wi'no Daawuda. Fahin bana o wi'i nder aayaaje goɗɗe: A accataa Ceniiɗo ma nyola. Nde Daawuda huuwi nder zamanu muuɗum bana Jawmiraawo umrino, o maayi, ɓe uwi mo kommbi kaakiraaɓe maako, o nyoli. Ammaa mo Allah ummitini diga maayde, nyolataa. Sey anndon deerɗiraaɓe, barka maako yaafuye hakkeeji waazinaama on. Koo nde Tawreeta Muusa waawataa adilingo on, kaŋko o adilinan koo moy nuɗɗini mo. Kadi, kakkile, taa ko annabi'en mbi'no heɓa on: Ndaare, onon mawnitiiɓe! Kayɗine, kalke! Ngam kuugal ngal mbaɗanmi nder balɗe mooɗon, ɗum kuugal ngal on njaɓataa nuɗɗingo, koo to goɗɗo yecci on habaru maajum !” Nde Pol bee Barnabas ɗon ngurto suudu dewal Yahuudu'en, yimɓe tori ɓe, ɓe loro nyannde siwtorde warannde boo, ngam haa ɓe lorna bolle ɗe'e. Nde yimɓe caŋkiti, Yahuudu'en ɗuuɗɓe e jananɓe, hulɓe Allah, tokkiiɓe diina Yahuudu'en ɗuuɗɓe tokki Pol e Barnabas. Ɓe mbolwani ɓe, cuusɗini ɓe ngam haa ɓe tabita nder mo'ere Allah. Nde nyannde siwtorde waɗi fahin, ɓurna yimɓe wuro ngari nanugo wolde Allah. Nde Yahuudu'en ngi'i yimɓe ɗuuɗi, ɓe kaaji masin. Ɓe ngeddi wolde Pol, ɓe kuɗi mo. Ammaa Pol e Barnabas mbolwi bee dartaare, ɓe mbi'i: “Doole min aarta wolwango on wolde Allah. Ammaa nde nii on cali jaɓugo ɗum, on kiiti ko'e mon on ke'aay heɓugo ngeendam nduumiiɗam, min accan on, min njahan haa ummaatooje goɗɗe! Ngam kanjum woni umroore nde Jawmiraawo umri min, wi'i: Mi waɗi ma a annoora ngam ummaatooje, a yahra kisndam haa keeri duniyaaru.” Nde yimɓe ummaatooje nani ɗum, ɓe ceyi, ɓe maŋgti wolde Jawmiraawo. Taaskitinaaɓe diga ɓooyma ngam ngeendam nduumiiɗam fuu nuɗɗini. Wolde Allah saŋkiti koo toy haa lesdi man. Ammaa Yahuudu'en ummini ɓerɗe mawɓe wuro e tedda-asli'en, rewɓe hulɓe Allah. Ɓe ummini fitina dow Pol e Barnabas, ɓe ngurtini ɓe lesdi maɓɓe. Ɓe piɗɗi collaaje kosɗe maɓɓe dow yimɓe ɓe'e. Nden ɓe ndilli Ikoniya. Ammaa pukara'en keewi seyo e Ruuhu Ceniiɗo. Ɓaawo maajum Pol e Barnabas njehi Ikoniya, ɓe nasti suudu dewal Yahuudu'en, ɓe ngaazi. Yahuudu'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe ɗuuɗɓe nuɗɗini. Ammaa Yahuudu'en saliiɓe nuɗɗingo, ummini ɓerɗe yimɓe ummaatooje goɗɗe, haa ɓe nganya nuɗɗinɓe. Nelaaɓe ɓe'e paɓɓi ton. Ɓe mbolwi haala Jawmiraawo bee dartaare. Jawmiraawo boo gooŋgɗini waazu mo'ere muuɗum bee hokkugo ɓe baawɗe waɗugo alaamaaji e kaayeefiiji. Yimɓe wuro cenndi geɓe ɗiɗi dow haala ka'a, woɗɓe tokki Yahuudu'en, woɗɓe boo tokki nelaaɓe. Yimɓe ummaatooje goɗɗe bee Yahuudu'en e mawɓe muuɗum'en fuu mbaɗi anniya torrugo nelaaɓe bee fiɗugo ɓe bee kaa'e. Nde nelaaɓe nani ɗum, ɓe ndoggi ɓe ndilli haa Listira e Derbe, gure haa lesdi Likoniya e haa gure taariiɗe Ikoniya. Ton boo ɓe ngaazi Linjiila. Haa Listira woodi goɗɗo mo kosɗe mum jiijiiɗe. O boosɗo diga danyeeki maako, o meeɗaay yahugo. O nani waazu Pol. Nde Pol suti mo, o faami goɗɗo man woodi nuɗɗinki ngam haa o yamɗitine, o towni sawtu, o wi'i: “Umma, dara dow kosɗe ma!” Goɗɗo man hafti, o fuɗɗi yahugo. Nde mooɓe ngi'i ko Pol waɗi, ɓe puɗɗi hoolugo bee wolde likoniire, ɓe mbi'i: “Ɗowanteeɓe nannduɓe bee yimɓe njippake haa meeɗen!” Barnabas, ɓe ewni ɗum Zes, Pol boo, ɓe ewni ɗum Hermes ngam kaŋko woni hunndukoojo maɓɓe. Limanjo Zes mo suudu diina mum ɗonno yaasi wuro, waddi ga'i jaagnaaɗi bee pinndi bamaaɗi haa dammuɗe wuro. Kaŋko bee mooɓe fuu ngiɗi lii'anaago nelaaɓe kirseteeŋga. Nde Barnabas e Pol nani ɗum, ɓe ceeki limce maɓɓe, ɓe njawɗi, ɓe njehi caka mooɓre, ɓe towni sawtu, ɓe mbi'i: “Onon worɓe, koni mbaɗoton ɗum? Minin boo min yimɓe bana mon! Min ngari haa ɗo ngam min ngaazina on Linjiila, haa on acca kuuje meereeje ɗe'e, on nuɗɗina Allah geeto, tagɗo asama e lesdi e mbeela e ko woni nder maajum fuu. Naane o accino ummaatooje fuu tokko laabi muuɗum'en. Koo non fuu o ɗon waŋginira hoore maako bee kuuɗe booɗɗe. O ɗon toɓnana on iyeende diga asama, o ɗon waɗana on ƴaamnde, o ɗon ɗuuɗɗina nyaamdu mon e hayru mon.” Ammaa koo nde ɓe mbolwi bolle ɗe'e boo, bee daker ɓe kaɗiri mooɓre lii'anango ɓe kirseteeŋga. Yahuudu'en woɗɓe ngari diga wuro Antakiya nder lesdi Pisidiya e wuro Ikoniya. Ɓe ummini mooɓe, haa ɓe piɗi Pol bee kaa'e, ɓe ndasi mo yaasi wuro, ɓe tammi o maayi. Ammaa nde pukara'en njehi, taari mo, o ummi, o lori wuro. Jaŋngo man o dillidi bee Barnabas haa Derbe. Pol e Barnabas ngaazi Linjiila haa Derbe haa ɗuuɗɓe njaɓi tokkaago Yeesu. Nden ɓe lorti haa Listira e Ikoniya e Antakiya nder Pisidiya. Ɓe tiɗɗini nuɗɗinɓe, ɓe cemmbiɗini ɓe haa ɓe tabita nder nuɗɗinki. Nden ɓe mbi'i: “Sey bee boneeji ɗuuɗɗi en nastirta laamu Allah.” Haa jama'aaje nuɗɗinɓe fuu ɓe cuɓani ɓe ndotti'en. Ɓe mbaɗi do'a, ɓe cuumi, ɓe kalfini ɓe haa Jawmiraawo mo ɓe nuɗɗini. Nde ɓe caali Pisidiya, ɓe njotti Pamfiliya. Ɓe ngaazini wolde Allah haa Perge, nden ɓe njehi Attaliya. Diga ton ɓe nasti koommbowal, ɓe lorti haa Antakiya. Haa wuro ngo ɓe kalfinano mo'ere Allah ngam huuwugo kuugal ngal ɓe kuuwi. Nde ɓe njotti Antakiya, ɓe mooɓti jama'aare nuɗɗinɓe, ɓe ngecci ɓe ko Allah waɗi bee juuɗe maɓɓe, no Allah maɓɓitiri laawol ngam haa ummaatooje goɗɗe nuɗɗina Yeesu. Ɓe paɓɓi haa ton bee nuɗɗinɓe balɗe ɗuuɗɗe. Yimɓe woɗɓe ummi Yahudiya njehi Antakiya, anndini deerɗiraaɓe, mbi'i: “On keɓataa hisugo sonaa to on njaɓi juulnaago fodde ko tawreeta Muusa umri.” Pol e Barnabas kujjotiri bee maɓɓe masin dow haala ka'a. Ngam maajum ɓe ndawri, Pol e Barnabas e yimɓe Antakiya woɗɓe njaha haa Urusaliima wolwango nelaaɓe e ndotti'en dow haala man. Nden jama'aare nuɗɗinɓe hokki ɓe ko ɓe mari haaje ngam jahaaŋgal nga'al. Nde ɓe ɗon caalo nder Finikiya e Samariya, ɓe ngecci nuɗɗinɓe: Yimɓe ummaatooje goɗɗe boo nuɗɗini Allah. Habaru man seyni deerɗiraaɓe masin. Nde ɓe njotti Urusaliima, jama'aare nuɗɗinɓe e nelaaɓe e ndotti'en fuu njaɓɓi ɓe. Ɓe ngecci ɓe ko Allah waɗi bee juuɗe maɓɓe. Ammaa nuɗɗinɓe woɗɓe nder yeɓre Farisa'en ummi, mbi'i: “Sey ɓe njaɓa juulnaago, sey ɓe tokko tawreeta Muusa.” Nelaaɓe e ndotti'en kawti, linyi haala ka'a. Ngeewta man wuli jaw. Nden Piyer ummi, wi'i: “Deerɗiraaɓe, on anndi diga ɓooyma Allah suɓi yam caka mooɗon haa mi waazina Linjiila haa yimɓe ummaatooje goɗɗe, haa ɓe nana, ɓe nuɗɗina. Allah, annduɗo ɓerɗe yimɓe fuu, seedanake ɓe nde o hokki ɓe Ruuhu Ceniiɗo bana no o hokkiri en ɗum. O waɗaay ferootiral hakkunde meeɗen e maɓɓe ngam o laɓɓini ɓerɗe maɓɓe nde ɓe nuɗɗini. Ngam man, koni on ngiɗi foondugo Allah bee yowango ɓe doŋngal nga'al? Koo enen, koo kaakiraaɓe meeɗen fuu, en mbaawaay roondaago ngal. Bana enen en nuɗɗini, en kisri bee mo'ere Jawmiraawo men Yeesu, non kamɓe boo ɓe kisri.” Mooɓre fuu sirwi nde ɓe nani ko Barnabas e Pol ngecci ɓe fuu, ɓe anndini ɓe alaamaaji e kaayeefiiji ɗi Allah waɗi bee juuɗe maɓɓe caka ummaatooje goɗɗe. Nde ɓe timmini wolwugo, Yaakuba wi'i: “Deerɗiraaɓe, nananeeɗam! Jonta Simon yecci en bee laaɓɗum no Allah hakkilirani ummaatooje goɗɗe diga fuɗɗam, o suɓi woɗɓe maɓɓe haa ɓe laato ummaatoore maako. Haala ka'a yahdi bee wolde annabi'en bana ko winnda: Jawmiraawo wi'i: Ɓaawoɗon mi loroto, mi nyiɓtoto suudu Daawuda yibbunoondu, mi nyiɓtoto bille maaru, mi darnan ndu, Ngam maajum min, mi yerdi numo ngo'o: “Taa en cakla yimɓe ummaatooje goɗɗe, nuɗɗinɓe Allah. Ndikka en mbinndana ɓe haa ɓe ndeento e kusel lii'anaaŋgel labbi e daakaareeku e ko hirsaaka e ƴiiƴam boo. Ngam diga ɓooyma ɓe ɗon ngaazina tawreeta Muusa nder berniiji fuu, ɓe ɗon njaŋnga ka nder cuuɗi dewal Yahuudu'en kala nyannde siwtorde fuu.” Nden nelaaɓe e ndotti'en e jama'aare nuɗɗinɓe fuu ngerdi cuɓi woɗɓe maɓɓe, ngam ɓe nela ɓe haa Antakiya bee Pol e Barnabas. Ɓe cuɓi Yahuuda bi'eteeɗo Barsabas e Silas. Ɓe ɗiɗo fuu, ɓe ardiiɓe caka deerɗiraaɓe. Ɓe neldi ɓe bee bataakewol ngo'ol: “Minin nelaaɓe e ndotti'en, deerɗiraaɓe mon, min koofni on, onon deerɗiraaɓe ɓe ummaatooje goɗɗe wonɓe haa Antakiya e Siriya e Silikiya. Min nani woɗɓe amin njehi haa mon, njiiɓi on, cakli on bee bolle muuɗum'en. Ammaa minin min nelaay ɓe. Ngam maajum min ndawri, min narri, min cuɓi woɗɓe, min nela ɓe haa mooɗon. Ɓe njahdan bee yiɗaaɓe men Barnabas e Pol. Yimɓe ɓe'e kasdi koo maayugo ngam innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. Ngam maajum min neldi on Yahuuda e Silas. Kamɓe ɓe ngeccan on habaru man bee kunnduɗe maɓɓe. Ɗum fottani Ruuhu Ceniiɗo bee amin fuu taa min ɓesdana on doŋngal feere sonaa umrooje kaanduɗe ɗe'e: Ndeente e kusel lii'anaaŋgel labbi e ƴiiƴam e ko hirsaaka e daakaareeku. On mbaɗi ko wooɗi to on kaɗi ko'e mon kuuje ɗe'e. Njooɗe jam.” Yimɓe ɓe'e acci ɓe, njippi Antakiya. Nde ɓe njotti ton, ɓe mooɓti nuɗɗinɓe fuu, ɓe ndokki ɓe bataakewol man. Nde ɓe njaŋngi ngol, ɓe ceyi nanugo haala maagol, ngol semmbiɗini ɓe. Yahuuda e Silas, laatiiɓe annabi'en, mbolwani ɓe bolle ɗuuɗɗe, sembiɗini ɓe, tiɗɗini ɓe. Nde ɓe paɓɓi haa ton seɗɗa, deerɗiraaɓe ɗofti ɓe, njaɓɓiti ɓe, torani ɓe salaaman. Nden ɓe lori haa nelɓe ɓe. [ Ammaa Silas jooɗi ton.] Pol e Barnabas paɓɓi haa Antakiya. Kamɓe e woɗɓe ɗuuɗɓe, ɓe ekkitini yimɓe, ɓe ngaazi ɓe Linjiila, wolde Jawmiraawo. Ɓaawo nyalɗe seɗɗa, Pol wi'i Barnabas: “En loro, en ndaara deerɗiraaɓe haa berniiji haa en ngaazino wolde Jawmiraawo fuu, haa en ndaara no ɓe mba'i.” Barnabas yiɗi Yuhanna bi'eteeɗo Markus yahda bee maɓɓe, ammaa Pol jaɓaay, ngam Markus senndirino bee maɓɓe diga Pamfiliya, accino kuugal, hawtanaayno ɓe fahin. Luural waɗi hakkunde maɓɓe, haa ɓe cenndiri. Barnabas hoo'i Markus, ɓe nasti koommbowal, ɓe njehi Kiprus. Pol boo suɓi Silas, ɓe ndilli. Deerɗiraaɓe kalfini ɓe haa mo'ere Allah. Pol yehi nder lesdi Siriya e Silikiya, o semmbiɗini jama'aaje nuɗɗinɓe. Pol yotti Derbe e Listira. Ton woodi pukaraajo bi'eteeɗo Timote. Daada maako, o Yahuuduujo, nuɗɗinɗo boo, ammaa baaba maako o Yunaniŋkeejo. Deerɗiraaɓe haa Listira bee Ikoniya fuu mani Timote. Pol yiɗi Timote yahda bee maako. Nde o hoosi mo, o juulni mo ngam Yahuudu'en jooɗiiɓe lesɗe man fuu anndi baaba Timote, o Yunaniŋkeejo. Haa wuro ɓe ngari fuu, ɓe ngecci nuɗɗinɓe umrooje ɗe nelaaɓe e ndotti'en haa Urusaliima ndawri, haa ɓe tokko ɗe. Jama'aaje nuɗɗinɓe cemmbiɗi nder nuɗɗinki, kala nyalaade fuu limgal nuɗɗinɓe ɗon ɓesdo. Ɓe caali lesdi Firigiya e Galaatiya ngam Ruuhu Ceniiɗo haɗi ɓe waazaago haa Asiya. Nde ɓe njotti keerol lesdi Misiya, ɓe ɗaɓɓi nastugo lesdi Bitiniya, ammaa Ruuhu Yeesu duŋanaaki ɓe. Ngam maajum ɓe caali nder Misiya, ɓe ndiirti haa Torowas. Bee jemma Pol yi'i wahayu, o yi'i goɗɗo Makedoniya ɗon dari, tori mo: “War haa Makedoniya, yiida min!” Ɓaawo wahayu man, min taaski dillugo Makedoniya, ngam min paami Allah ewni min haa min ngaazo yimɓe ton Linjiila. Min nasti koommbowal haa Torowas, min njehi cir haa Samotaras, jaŋngo man boo min njehi Neyapolis. Min ummi ton, min njehi Filippi, wuro nder yeɓre lesdi Makedoniya aranndeere, laatiinde maral Roma'en. Min njooɗi ton, min paɓɓi balɗe seɗɗa. Nyannde siwtorde min ngurti wuro, min njehi fomoonde maayo ngam tefugo haa pellel do'a woni. Min njooɗi, min ngeewtidi bee rewɓe mooɓtiiɓe ton. Gooto maɓɓe, Lidiya, iwɗo wuro Tiyatira, o piloowo limce boɗeeje marɗe saman, o dewoowo Allah. Jawmiraawo maɓɓiti ɓernde maako, haa o nani ko Pol wi'i bee hakkiilo. Kaŋko e yimɓe saare maako fuu, ɓe njaɓi baptisma. Nden o wi'i: “To on ndaari yam mi nuɗɗinɗo Jawmiraawo, ngare, mbeere haa saare am.” O dooli min weergo ton. Nyannde feere nde min ɗon ndilla pellel do'a, paanyo debbo korɗo marɗo ginnawol, wari, fotti bee amin. Ginnawol man wartiri mo o daaroowo. Kuugal nga'al heɓani jaagorɓe maako ceede ɗuuɗɗe. O ɗon tokko min, o ɗon wooka, o wi'a: “Yimɓe ɓe'e, ɓe jagganooɓe Allah Ɓaŋiiɗo! Ɓe ɗon ngaaza on Laawol Jawmiraawo!” O waɗi ɗum balɗe ɗuuɗɗe. Ɗum ɓilli Pol, o wayliti, o wi'i ginnawol: “Bee innde Yeesu Almasiihu mi umri ma, wurta haa maako!” Ɗon nii ginnawol wurti. Nde jaagorɓe korɗo go ngi'i seeɓoore keɓal maɓɓe ɗon majja, ɓe naŋngi Pol e Silas, ɓe ndasi ɓe haa luumo, yeeso mawɓe. Ɓe njahri ɓe haa mawɓe Roma'en, ɓe mbi'i: “Yimɓe ɓe'e ɓe Yahuudu'en, ɓe ɗon ummina fitina haa wuro meeɗen. Ɓe ɗon anndina al'aadaaji kaɗaaɗi ɗi en mbaawataa jaɓugo e tokkaago, enen Roma'en!” Mooɓre tuurti dow maɓɓe. Mawɓe Roma'en ɓorti Pol e Silas, umri ɓe piya ɓe. Nde ɓe piyi ɓe piyɗe ɗuuɗɗe, ɓe njahri ɓe haa fursina. Ɓe mbi'i aynoowo fursina o ayna ɓe booɗɗum. Nde o nani umroore nde'e, o yahri ɓe haa suudu cakaaru nder saare fursina, o fali kosɗe maɓɓe bee tiggirgal. Caka jemma Pol e Silas ɗon mbaɗa do'a, ɓe ɗon maŋgta Allah bee gime, haɓɓaaɓe woɗɓe ɗon nana. Ɗon nii dimmbannde lesdi mawnde waɗi haa caɓɓaaje suudu fursina ndimmbi. Dammuɗe fuu maɓɓiti, callalluuji haɓɓaaɓe fuu boo njani. Aynoowo fursina fini. Nde o yi'i dammuɗe ɗon maɓɓiti, o losi kaafahi maako haa o mbarto ngam o tammi haɓɓaaɓe ndoggi. Ammaa Pol towni sawtu, wi'i: “Taa naawnu hoore ma. Min fuu min ɗon.” Aynoowo fursina tefi yiite, ƴaawɗi, nasti ton, o ɗon diwna, o do'i yeeso Pol e Silas. Nden o wurtini ɓe yaasi, o ƴami: “Moodiɓɓe, ɗume mbaɗanmi haa mi hisa?” Ɓe mbi'i: “Nuɗɗin Jawmiraawo Yeesu, nden a hisan, an bee yimɓe saare ma fuu.” Nden ɓe ngaazini mo wolde Jawmiraawo, kaŋko bee yimɓe saare maako fuu. Nder saa'iire man aynoowo fursina hoo'i ɓe, looti kuuduuje maɓɓe. Ɗon nii kaŋko bee yimɓe saare maako fuu, ɓe njaɓi baptisma. O yahri Pol bee Silas haa saare maako, o nyaamni ɓe. Kaŋko bee saare maako fuu ɓe ceyi masin, ngam ɓe nuɗɗini Allah. Nde weeti, mawɓe Roma'en neli doogari'en haa aynoowo fursina, ɓe mbi'a mo o yoofa yimɓe ɓe'e. Nden aynoowo fursina wi'i Pol: “Mawɓe neli, mbi'i min njoofa on. Jonta ngurte, Allah yahru on jam.” Ammaa Pol wi'i doogari'en go: “Ɓe piyi min yeeso yimɓe fuu bilaa hiitaago min. Minin boo min Roma'en! Nden ɓe maɓɓi min haa fursina. Jonta nii ɓe ngiɗi wurtingo min bee sirri? Waɗataako! Sey mawɓe Roma'en bee ko'e maɓɓe ngara, njoofta min.” Doogari'en lornani mawɓe Roma'en ko Pol e Silas mbi'i. Nde ɓe nani Pol e Silas ɓe Roma'en, ɓe kultori. Mawɓe Roma'en ngari, nde'itini ɓe. Nden ɓe ngurtini ɓe fursina, ɓe tori ɓe ɓe cotta wuro maɓɓe. Nde Pol e Silas ngurti fursina, ɓe njehi haa saare Lidiya. Ton ɓe tawi deerɗiraaɓe, ɓe cemmbiɗini ɓe, nden ɓe ndilli. Nde ɓe caali Amfipolis e Apolloniya, ɓe njotti haa Tessaloniiki. Woodi suudu dewal Yahuudu'en ton. Pol yehi haa suudu man bana ko woowa. Nyalɗe ciwtorɗe tati o ɗon hujjotira bee Yahuudu'en dow Deftere Allah. O ɗon faamtina, o ɗon holla ɓe bee laaɓɗum ko wolde Allah wi'i dow Almasiihu: Sey o yara bone, o ummito diga maayde. Pol wi'i: “Kaŋko woni Almasiihu Yeesu mo mi waazata on.” Woɗɓe maɓɓe njaɓi bolle ɗe'e, kawtani Pol e Silas. Non boo Yunaniŋke'en hulɓe Allah ɗuuɗɓe e rewɓe tedda-asli'en woɗɓe. Ammaa Yahuudu'en kaaji ɓe, kawti buuɗaaje wonɓe haa luumo, ɓe ummini fitina nder wuro. Ɓe kippi saare Yason, ɓe ɗon ɗaɓɓita Pol e Silas haa ɓe ngurtina ɓe, ɓe ngara yeeso mooɓre. Ammaa nde ɓe tawaay ɓe, ɓe ndasi Yason e deerɗiraaɓe woɗɓe yeeso mawɓe wuro, ɓe kooli, ɓe mbi'i: “Yimɓe ɓe'e, ummini jiiɓre nder duniyaaru fuu! Jonta ɓe ngari haa wuro meeɗen, Yason boo weerni ɓe haa saare mum. Ɓe ngewi umrooje laamiiɗo Roma bee wi'go woodi laamiiɗo goɗɗo, bi'eteeɗo Yeesu.” Ɓe cakli ɓerɗe yimɓe e ɓerɗe mawɓe wuro nanɓe haala ka'a. Yason e woɗɓe ndokki ceede, nden ɓe njoofi ɓe. Nde jemma waɗi, deerɗiraaɓe neli Pol e Silas haa Bereya. Nde ɓe njotti ton, ɓe njehi suudu dewal Yahuudu'en. Yimɓe Bereya laataaki bana yimɓe Tessaloniiki. Kamɓe ɓe njaɓi wolde Allah law. Balɗe fuu ɓe ɗon linya defte Allah, haa ɓe ngooŋɗina ko Pol wolwi. Ɗuuɗɓe maɓɓe nuɗɗini. Rewɓe Yunaniŋke'en tedda-asli'en e Yunaniŋke'en worɓe ɗuuɗɓe nuɗɗini. Ammaa nde Yahuudu'en iwɓe Tessaloniiki nani Pol waazi wolde Allah haa Bereya boo, ɓe ngari, ɓe njiiɓi yimɓe, ɓe ummini ɓerɗe maɓɓe. Law deerɗiraaɓe boo ɗofti Pol haa fomoonde weendu, ammaa Silas e Timote lutti ton. Ɗoftuɓe Pol njahdi bee maako haa yotti Ateena, nden ɓe lori Bereya. Pol neli ɓe haa Silas e Timote haa ɓe ngara haa maako law. Yaake Pol ɗonno reena Silas e Timote haa Ateena, ɓernde mum metti nde o yi'i wuro man ɗon heewi labbi. Ngam maajum o hujjotiri bee Yahuudu'en e Yunaniŋke'en hulɓe Allah nder suudu dewal Yahuudu'en. Nyalaade fuu o ɗon hujjotira bee yimɓe ɓe o tawi haa luumo boo. Marɓe annde wi'eteeɓe Epikuri'en e Sitoyki'en woɗɓe boo kujjotiri bee maako. Woɗɓe mbi'i: “Ɗume ɗuuɗa-haalaajo oo yiɗi wi'go?” Woɗɓe boo mbi'i: “Teema o ɗon wolwa haala ɗowanteeɓe jananɓe.” Ɓe mbi'i ɗum ngam Pol ɗon waazina Linjiila Yeesu e ummitineeki maayɓe. Ngam maajum ɓe naŋngi mo, ɓe njahri mo haa nokkuure wi'eteende Areyopagus, ɓe mbi'i: “Min ngiɗi ekkitinol kesol ngol a ekkitinta. A ɗon waŋgina haala kesa ka min meeɗaay nanugo ɗum, min ngiɗi faamugo ka.” Yimɓe Ateena e jananɓe jooɗiiɓe caka maɓɓe ɗonno cukli limtugo e nanugo haalaaji kesi. Pol dari yeeso jama'aare haa Areyopagus, wi'i: “Yaa worɓe Ateena! Mi yi'i on ɗon tiini suklanaago haala diina mon jamum. Ngam nde mi ɗon waanca nder wuro mon, mi yi'i kuuje ɗe on ɗon ndewa, mi tawi nokkuure diina mooɗon bee binndi ɗi'i: Ngam ɗowanteeɗo mo anndaaka. Kadi mo on ndewata, koo nde on anndaa mo, haala maako mi waazinta on. Allah tagɗo duniyaaru e ko woni nder maaru fuu, kaŋko woni Jawmiraawo asama e lesdi, o jooɗataako nder cuuɗi diina ɗe juuɗe yimɓe mahi. O maraay haaje yimɓe mbaɗana mo koo ɗume, ngam kaŋko hokkata koo moy yoŋki e poofɗe e koo ɗume fuu. Diga goɗɗo gooto o tagri asli yimɓe fuu haa ɓe njooɗo haa duniyaaru ndu'u fuu. O darni wakkatiiji e keeri joonde maɓɓe boo. O waɗi ɗum haa ɓe ɗaɓɓita mo, teema ɓe maata mo ɓe tawa mo ngam bee gooŋga Allah daayaaki koo moy meeɗen, ngam ɗum wi'a: Yeeɗugo meeɗen, dimmbaago meeɗen, laataago meeɗen, fuu haa maako ɗum iwi. Bana woɗɓe haa yimooɓe mon mbi'i: Enen boo en danygol maako. Nde nii en danygol maako, taa en numa Allah nanndi bee suuraaji ɗi kaŋŋeeri e cardi malla hayre ko yimɓe mbaɗata bee hakkiilo e baawal muuɗum'en. Ɓooyma Allah munyani yimɓe nde ɓe anndaano haala muuɗum, ammaa jonta o umri yimɓe koo toy fuu ɓe tuuba. Ngam o darni nyannde nde o hiitorto duniyaaru fuu bee adilaaku, bee goɗɗo mo o suɓi. O gooŋɗiniri ɗum yeeso yimɓe fuu bee ummitingo mo diga maayde.” Nde ɓe nani Pol ɗon wolwa haala ummitineeki diga maayde, woɗɓe njanci mo, ammaa woɗɓe mbi'i: “Min ngiɗi a wolwana min haala ka'a fahin.” Nden Pol wurti caka maɓɓe. Worɓe woɗɓe boo nuɗɗini, tokki mo. Ɗum Diyonisiyus, goɗɗo Areyopagus e debbo bi'eteeɗo Damaris e yimɓe feere. Ɓaawo man Pol ummi Ateena, yehi Korintu. Ton o tawi Yahuuduujo bi'eteeɗo Akilas, iwɗo Pontus. Ɗum neeɓaay o wari diga Italiya bee debbo maako Piriskilla, ngam laamiiɗo Roma bi'eteeɗo Kalawdiyus umri, riiwi Yahuudu'en fuu diga Roma. Pol yehi haa maɓɓe, o jooɗodi bee maɓɓe, ɓe kuuwdi ngam sanaa'a maɓɓe ngoota: Ɓe nyootooɓe laymaaji. Nyannde siwtorde fuu, o ɗon hujjotira bee Yahuudu'en e Yunaniŋke'en haa suudu dewal Yahuudu'en ngam haa ɓe nuɗɗina. Nde Silas e Timote ngari diga Makedoniya, Pol suklani waazu tan. O seedi yeeso Yahuudu'en Yeesu woni Almasiihu. Ammaa ɓe ndartani mo, ɓe kuɗi mo. Pol fiɗɗi collaaje limce maako yeeso maɓɓe, wi'i: “To on kalki, annde ƴiiƴam mon ɗon dow ko'e mon, min kam mi laaɓɗo. Diga jonta mi yahan haa ummaatooje goɗɗe.” Nden o acci ɓe, o nasti haa saare goɗɗo bi'eteeɗo Titus Yustus, kulɗo Allah. Saare maako ɗon kommbi suudu dewal. Kirispus, ardiiɗo suudu dewal man, nuɗɗini Jawmiraawo bee saare muuɗum fuu. Korintu'en ɗuuɗɓe boo nani waazu, ɓe nuɗɗini, ɓe njaɓi baptisma. Jemmaare feere Jawmiraawo wi'i Pol nder wahayu: “Taa hul, ammaa wolwu, taa jeeɗa ngam mi ɗon wondi bee ma. Walaa mo meemete, ngam mi woodi yimɓe ɗuuɗɓe nder berniwol ngo'ol.” Pol jooɗi ton nduuɓu bee reeta, o ɗon ekkitina yimɓe wolde Allah. Yaake Galliyon laati ngomna lesdi Akaya, Yahuudu'en kawti, naŋngi Pol, njahri mo haa nokkuure kiita. Ɓe mbi'i: “Goɗɗo oo, o ɗon esta yimɓe haa ɓe ndewa Allah bee laawol ngol tokkaaki tawreeta amin!” Pol yiɗi wolwugo, ammaa Galliyon wi'i Yahuudu'en: “To ɗum aybewol feereno malla halleende woɗnde o waɗi, mi jaɓanno wullaandu mon. Ammaa ɗum ngaaba dow bolle, dow inɗe e dow umrooje diina mooɗon, sey onon bee ko'e mooɗon on kiito ɗum. Min mi hiitataako irin man!” Nden o riiwi ɓe diga nokkuure kiita. Ɓe fuu ɓe naŋngi Sostenes ardiiɗo suudu dewal, ɓe piyi mo yeeso yimɓe haa nokkuure kiita. Ammaa ɗum ɓillaay Galliyon sam. Ɓaawoɗon boo Pol faɓɓi balɗe ɗuuɗɗe bee deerɗiraaɓe haa Korintu, nden o jaɓɓiti ɓe. O nasti koommbowal bee Piriskilla e Akilas, ɓe ndilli Siriya. Ammaa hiddeko ɓe nasta koommbowal, o laɓi hoore maako haa Keŋkereya ngam o waɗino togayeere. Nde ɓe njotti berniwol Efesus, Pol jaɓɓiti Piriskilla e Akilas. Nden o yehi haa suudu dewal Yahuudu'en, o hujjotiri bee Yahuudu'en. Ɓe tori mo o faɓɓa haa maɓɓe, ammaa o sali. Nde o ɗon jaɓɓito ɓe, o yecci ɓe: “To Allah munyi, mi loroto haa mooɗon.” Nden o nasti koommbowal, o dilli. Nde o yotti Kaysariya, o yehi Urusaliima ngam hoofnugo jama'aare nuɗɗinɓe. Nden o dilli Antakiya. Nde o faɓɓi ton seɗɗa, o dilli. O waanci nder lesɗe Galaatiya e Firigiya, o semmbiɗini nuɗɗinɓe fuu. Apollos, goɗɗo Yahuuduujo, iwɗo Aleksandiriya, wari haa Efesus. O baawɗo wolde, o annduɗo defte Allah. O anndi haala Laawol Jawmiraawo booɗɗum, o pertiiɗo, o ekkitini haala Yeesu bee laaɓɗum. Ammaa sey baptisma Yuhanna tan o anndi. O fuɗɗi waazugo bilaa kulol haa suudu dewal Yahuudu'en. Nde Piriskilla bee Akilas nani mo, njahri mo haa maɓɓe, ɓe tinndini mo Laawol Jawmiraawo bee ko ɓuri laaɓugo. Nden Apollos waɗi anniya yahugo lesdi Akaya. Nuɗɗinɓe cuusɗini mo, mbinndani deerɗiraaɓe maɓɓe wonɓe haa ton bataakewol haa ɓe njaɓɓo mo. Nde o yotti ton, o nafi nuɗɗinɓe jaɓɓe mo'ere Allah jamum. O waŋgini laaɓɗum boofi ekkitinol Yahuudu'en yeeso yimɓe fuu. O holli ɓe haa Deftere Allah fakat Yeesu woni Almasiihu. Yaake Apollos ɗonno haa Korintu, Pol tokki laawol kooseeje haa o yotti Efesus. Ton o tawi nuɗɗinɓe woɗɓe, o ƴami ɓe: “On keɓi Ruuhu Ceniiɗo nyalde on nuɗɗini na?” Ɓe njaabi: “Min meeɗaay nanugo haala Ruuhu Ceniiɗo.” Pol ƴami: “Kadi baptisma kaye on njaɓi?” Ɓe njaabi: “Min njaɓi baptisma Yuhanna.” Pol wi'i: “Yuhanna waɗani yimɓe baptisma ngam ɓe ngaylito, ɓe tuuba. Yuhanna wi'i ɓe boo ɓe nuɗɗina goɗɗo tammiiɗo wargo ɓaawo maako, waato Yeesu.” Nde ɓe nani ɗum, ɓe njaɓi baptisma bee innde Jawmiraawo Yeesu. Pol wallini juuɗe muuɗum dow ko'e maɓɓe, Ruuhu Ceniiɗo jippi dow maɓɓe, ɓe mbolwi ɗemɗe goɗɗe, ɓe mbaɗi annabaaku. Limgal yimɓe man fuu waɗi baakin sappo e ɗiɗo. Lebbi tati Pol ɗon tokki yahugo suudu dewal Yahuudu'en, o ɗon wolwana yimɓe bee dartaare, o ɗon hujjotira bee maɓɓe, o ɗon haɓda faamtingo ɓe haala laamu Allah haa ɓe njaɓa ka. Ammaa woɗɓe maɓɓe caatini ko'e muuɗum'en, ɓe cali jaɓugo ka, ɓe mbolwi kalluka dow Laawol Jawmiraawo yeeso mooɓre. Ngam maajum Pol daayi ɓe, hawtani nuɗɗinɓe. Nyalɗe fuu o hujjotiri bee maɓɓe haa pellel jaŋngirde Tirannus. O waɗi ɗum duuɓi ɗiɗi, haa Yahuudu'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe wonɓe lesdi Asiya fuu nani wolde Jawmiraawo. Allah waɗi kaayeefiiji kayɗiniiɗi bee juŋngo Pol. Ɓe njahrani nyawɓe leppi e limce meemɗe ɓanndu Pol, nyawuji maɓɓe timmi, ruuhuuji kalluɗi boo ngurti. Yahuudu'en woɗɓe yiilotooɓe ngam wurtingo ruuhuuji kalluɗi, ɗaɓɓi kamɓe boo wurtingo ɗi bee innde Yeesu. Ɓe mbi'i: “Min umri on ngurta bee innde Yeesu, mo Pol waazata!” Ɓiɓɓe hooreejo liman'en bi'eteeɗo Sikewas mbaɗata ɗum. Ɓe njoweeɗiɗo. Ammaa ruuhuwol kalluŋgol jaabi ɓe: “Mi anndi Yeesu, Pol boo mi anndi ɗum, ammaa onon on ɓeye?” Mo ruuhuwol kalluŋgol ɗon nder muuɗum go hippi ɓe, ɓurdi ɓe semmbe, jaali ɓe fuu. Ɓe ngurti suudu man, ɓe ndoggi ɓe temmbuɓe e naawnaaɓe. Yahuudu'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe jooɗiiɓe haa Efesus fuu nani ɗum, ɓerɗe maɓɓe ta'i, nden ɓe teddini innde Jawmiraawo Yeesu. Ɗuuɗɓe caka nuɗɗinɓe ngari, mbaŋgini kuuɗe hiila ɗe ɓe kuuwino yeeso yimɓe fuu. Waɗooɓe hiila ɗuuɗɓe ngaddi defte maɓɓe, nguli ɗe haa yeeso yimɓe fuu. Ɓe mbaɗi lisaafi coggu defte man, ɗum waɗi ceede cardi ujine cappanɗe jowi (50.000). Bana nii wolde Jawmiraawo tokki saŋkitaago, baawɗe maare ɓesdi yeeso yeeso. Ɓaawo haala ka'a, Pol waɗi anniya saalaago gal Makedoniya e Akaya ngam yahugo Urusaliima. O wi'i: “To mi yehi ton, mi yahan Roma boo.” O neli wallooɓe maako ɗiɗo Timote e Erastus haa Makedoniya, ammaa kaŋko o faɓɓi haa lesdi Asiya seɗɗa. Yaake man fitina makka ummi haa Efesus dow Laawol Jawmiraawo. Demetiriyus, tappoowo cardi, ɗonno waɗa irin cuuron nanndukon bee suudu lawru wi'eteendu Artemis. O heɓani waɗooɓe sanaa'a keɓal ɗuuɗŋgal. O ewni ɓe fuu, kamɓe e tappooɓe cardi woɗɓe. O wi'i ɓe: “Onon worɓe, on anndi risku men fuu iwi diga kuugal meeɗen nga'al. Onon bee ko'e mon on ɗon ngi'a, on ɗon nana ko Pol oo waɗata. O ɗon wi'a ɗowanteeɓe ɓe yimɓe mbaɗata laataaki ɗowanteeɓe sam, haa ɗuuɗɓe nder Efesus ɗo e ɓurna lesdi Asiya fuu njaɓi ɗum, tokki laawol maako. To ɗum tokki bana nii, naa sanaa'a meeɗen tan yimɓe kallinta, ammaa ɓe lasbinan suudu Artemis, ɗowanteeɗo meeɗen mawɗo, ɓe accan boo samɗingo ɗowanteeɗo meeɗen mo yimɓe lesdi Asiya e duniyaaru fuu ndewata!” Nde yimɓe nani bolle ɗe'e, ɓe ɓerni masin, ɓe puɗɗi hoolugo, ɓe mbi'i: “Artemis mo Efesus, o mawɗo! Artemis mo Efesus, o mawɗo!” Haala ka'a nastini berniwol nder jiiɓotiral maŋngal. Ɓe naŋngi wondiɗɗiraaɓe Pol ɗiɗo, Gayus e Aristarkus iwɓe Makedoniya, law ɓe fuu ɓe njahri ɓe haa babal fijirde. Pol boo yiɗino yahugo haa mooɓre man, ammaa nuɗɗinɓe kaɗi mo. Mawɓe lesdi Asiya, laatiiɓe soobiraaɓe maako, neli haa maako, tori mo taa o yaha haa babal fijirde. Jiiɓotiral ummi caka mooɓtorde. Koo moy ɗon wooka, ɗon wolwa ko o yiɗi, ngam ɓurna yimɓe anndaa daliila kaye hawti ɓe. Yahuudu'en njahri Aleksandire yeeso. Woɗɓe maɓɓe maatini mo. Nden o ɓaŋgti juŋngo ngam waŋgingo hujja maako yeeso mooɓre. Ammaa nde ɓe annditi o Yahuuduujo, ɓe tokki hoolugo hawtaade dow haala ngoota baakin saa'iiji ɗiɗi: “Artemis mo Efesus, o mawɗo! Artemis mo Efesus, o mawɗo!” Bee daker binndoowo mawɗo mo berniwol de'itini mooɓre, o wi'i: “Yaa Efesu'en! Koo moy anndi berniwol Efesus ɗon ayna suudu Artemis mawɗo e suura maaru do'iindu diga asama. Walaa baawanɗo yeddugo ɗum. Ngam maajum sey on nde'ita, taa njaawane koo ɗume. Yimɓe ɓe on ngaddi haa ɗo ngujjaay kuuje suudu seniindu, ɓe mbolwaay boo kalluka dow ɗowanteeɗo men. To Demetiriyus e waɗooɓe sanaa'a wonduɓe bee muuɗum ngoodi wullaandu dow goɗɗo, ndikka ɓe njaha nokkuure kiita, yeeso hiitooɓe, ɓe ngullotira. Ammaa to woodi ko on tefata feere, mooɓtorde dagiinde laaran haala man, ngam ɓe poti aybingo en dow ko waɗi hannde bee wi'go en mbaɗi tuurtol, ngam en ngalaa daliila mooɓtugo bana nii. Nde o timmini wolwango ɓe, o saŋkiti ɓe.” Nde fitina man de'iti, Pol mooɓti nuɗɗinɓe, semmbiɗini ɓe. Nden o jaɓɓiti ɓe, o dilli Makedoniya. O yiili lesdi man, o semmbiɗini yimɓe bee bolle ɗuuɗɗe. Nde o yotti Akaya, o jooɗi ton lebbi tati. Yaake o ɗonno taasko nastugo koommbowal yahugo Siriya, o nani Yahuudu'en kaɓɓi dabare dow maako. Ngam maajum o tokkori Makedoniya fahin. Sopater ɓii Pirrus mo Bereya, yahdi bee maako. Aristarkus e Sekundus, yimɓe Tessaloniiki e Gayus mo Derbe e Timote, non boo Tikikus e Torofimus yimɓe lesdi Asiya, ɓe fuu ɓe njahdi bee maako. Ɓe ardi min, ɓe njehi haa Torowas, ɓe ndeeni min ton. Min nasti koommbowal haa Filippi ɓaawo juulde tamseeje ɗe ufnaaka. Ɓaawo balɗe jowi min njokki ɓe haa Torowas. Min mbaɗi asaweere haa ton. Nyannde Alat min kawti ngam nyaamugo kiirtaari Jawmiraawo. Pol ɗon wolwana yimɓe, o tokki wolwugo haa caka jemma, ngam o dillanno jaŋngo man. Woodino pittirlaaji ɗuuɗɗi haa suudu dowru haa min mooɓti. Derkeejo bi'eteeɗo Ewtikus ɗonno jooɗi haa wurdere suudu, ɗoyŋgol tedduŋgol hoo'i mo yaake Pol ɗon tokkitina waazu. Nde o ɗon ɗaani, o do'i haa lesdi diga suudu dowru tataɓru. Ɓe tawi mo, o maayi. Nde Pol jippi, o hippi dow maako, harli mo, wi'i: “Taa cakle, o maayaay!” Nden o lori haa suudu dowru, o yewi tamseeje, o nyaamdi bee maɓɓe. O wolidi bee maɓɓe haa baɓɓol, nden o dilli. Ɓe kootidi bee derkeejo go, o geeto. Ɗum de'itini ɓe masin. Min aarti Pol nastugo koommbowal, min ndilli haa Assos. O wi'no min min ardo, ngam o yiɗi yahugo bee kosɗe. Haa ton o tammi nastugo koommbowal man. Nde o jokki min haa Assos, min nastini mo koommbowal amin, min ndilli Mitilene. Min ummi ton bee koommbowal, jaŋngo man min tiitotiri bee Kiyos. Faɓɓijaŋngo man min njotti Samos, faɓɓitijaŋngo man boo min njotti Miletus. Pol waɗi anniya saalaago Efesus bilaa jippaago, ngam o yiɗaa neeɓugo haa lesdi Asiya. O ɗon yaawana yottaago Urusaliima hiddeko juulde Pantekosta waɗa, to heɓoto. Diga Miletus Pol neli haa ndotti'en jama'aare nuɗɗinɓe Efesus ngam haa ɓe ngara haa maako. Nde ɓe njotti, o wi'i ɓe: “Onon anndi no mi jooɗori bee mooɗon, diga nyannde mi wari haa lesdi Asiya. Mi huuwani Jawmiraawo bee yaŋkinaare timmunde, bee bojji, nder boneeji keɓɗi yam ngam Yahuudu'en annini halleende dow am. On anndi, nder waazu am mi suuɗaay on koo ɗume ko nafata on fuu. Mi ekkitini on yeeso yimɓe fuu e haa ci'e mon boo. Foroy mi wolwani Yahuudu'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe fuu haa ɓe tuuba, ɓe nuɗɗina Jawmiraawo meeɗen Yeesu. Kadi jonta mi ɗon dilla Urusaliima ngam Ruuhu Ceniiɗo ɗon yerɓammi, mi anndaa ko waɗatammi haa ton. Huunde woore anndumi: Ruuhu Ceniiɗo ɗon hollammi haa gure ɗe mi yaalata fuu callalluuji e boneeji ɗon ndeenammi. Ammaa mi laaraay yoŋki am bana huunde marnde saman, ko ngiɗmi kam, mi timmitina daɗa-daɗa am e kuugal ngal Jawmiraawo Yeesu halfini yam, waato seedaago Linjiila ka mo'ere Allah. Mi yiili caka mooɗon fuu, mi waazi habaru laamu Allah. Jonta min, mi anndi on meetataa yi'ugo yam fahin. Ngam maajum, mi seedi on hannde: To goɗɗo mooɗon halki, naa ɗum aybe am, ngam mi waazi on muuyo Allah fuu, mi suuɗaay on koo ɗume. Ayne ko'e mooɗon! Ayne tokkere nde Ruuhu Ceniiɗo halfini on! Bana waynaaɓe, ayne jama'aare nuɗɗinɓe Allah, nde o heɓri bee ƴiiƴam Ɓiɗɗo maako ndufaaɗam. Ngam mi anndi to mi dilli, caafaali kaaŋaaɗi nastan caka mooɗon, ɗi accataa tokkere. Woɗɓe caka mooɗon boo ummoto, kuuwtiniran pewe ngam haa nuɗɗinɓe tokko ɓe. Ngam maajum ayne! Ciftore no duuɓi tati, jemma bee naaŋge fuu, mi accaay barraago koo moy mooɗon bee gonɗi. Jonta mi halfini on haa juŋngo Allah e haa habaru mo'ere maako. O waawan mawningo on nder nuɗɗinki e tabitingo ndonŋgu mooɗon, ngu o sigani senaaɓe maako fuu. Mi suunaay cardi malla kaŋŋeeri malla limce goɗɗo. Onon bee ko'e mooɗon on anndi juuɗe am ɗe'e kumti haaje am e haaje wondiɗɗiraaɓe am. Nder ko mbaɗmi fuu mi holli on sey en kuuwa, en mballa tampuɓe. En ciftora boo ko Jawmiraawo Yeesu wi'i bee hoore mum: Barka dokkuɗo ɓuran ka dokkaaɗo.” Nde Pol timmini wolwugo, fuu maɓɓe ɓe tuggi koppi, o waɗi do'a. Ɓe fuu ɓe mboyi, ɓe karli mo, ɓe kebbi mo. Ɓe cuni masin sakkomaa nde ɓe nani o wi'i ɓe meetataa yi'ugo mo fahin. Nden ɓe ɗofti mo haa koommbowal. Nde min njaɓɓiti ɓe, min nasti koommbowal, min njehi cir haa Kos. Jaŋngo man min njotti Rodos. Diga ton min njehi Patara. Ton min tawi koommbowal yahugo Finikiya. Min nasti, min ndilli. Min mbakki Kiprus, min ɗon ngi'a ɗum, ammaa min caalori fombina man, min njehi Siriya. Min njippi haa Tirus, ngam haa ɓe njippina kuuje. Min tawi nuɗɗinɓe ton, min njooɗi bee maɓɓe asaweere woore. Bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo ɓe ngecci Pol taa o yaha Urusaliima. Ammaa nde asaweere man timmi, min ummi, min ndilli. Kamɓe e rewɓe maɓɓe e ɓikkoy fuu, ɓe ɗofti min haa yaasi berniwol. Min tuggi koppi haa fomoonde mbeela, min mbaɗi do'a. Nden min njaɓɓotiri, min nasti koommbowal, kamɓe boo ɓe kooti. Nde min ummi Tirus, min njehi Potolemayis. Min koofni deerɗiraaɓe wonɓe ton, nden min nyallidi bee maɓɓe. Jaŋngo man min ndilli, min njotti Kaysariya. Ton min njehi saare Filip gaazoowo, min njippi haa maako. O gooto nder suɓaaɓe njoweeɗiɗo haa Urusaliima. O woodi ɓiɓɓe rewɓe nayo ɓe te'aaka, ɓe ɗon mbaɗa annabaaku. Nde min paɓɓi haa ton balɗe seɗɗa, annabiijo bi'eteeɗo Agabus iwi Yahudiya, wari haa amin. O hoo'i taadorgol Pol, o haɓɓi kosɗe maako e juuɗe maako bee maagol, o wi'i: “Ndaa ko Ruuhu Ceniiɗo wi'i: Yahuudu'en haa Urusaliima kaɓɓan marɗo taadorgol ngo'ol bana nii, ɓe ndokkan mo haa juuɗe yimɓe ummaatooje goɗɗe.” Nde min nani ɗum, minin bee yimɓe ton fuu, min tori Pol, taa o yaha Urusaliima. Ammaa Pol jaabi: “Koni on mboyata? On ngiɗi sunugo yam na? Min kam, naa haɓɓeego haa Urusaliima tan, ammaa mi ɗon taaskani maayugo maa, ngam daliila Jawmiraawo Yeesu.” Min mbaawaay faasitingo anniya maako. Nden min acci mo, min mbi'i: “Muuyo Jawmiraawo laato.” Ɓaawo man, min taaski, min ndilli Urusaliima. Nuɗɗinɓe Kaysariya woɗɓe njahdi bee amin. Ɓe njahri min haa min mbeerata haa saare Manason iwɗo Kiprus, nuɗɗinɗo diga ɓooyma. Nde min njotti Urusaliima, deerɗiraaɓe njaɓɓi min bee seyo. Jaŋngo man Pol yahdi bee amin haa Yaakuba. Ndotti'en jama'aare nuɗɗinɓe fuu boo ngari ton. Pol hoofni ɓe, yecci ɓe koo ɗume ko Allah waɗi bee kuugal maako caka ummaatooje goɗɗe. Nde ɓe nani ɗum, ɓe maŋgti Allah. Nden ɓe mbi'i Pol: “Deerɗiraawo, a yi'i no Yahuudu'en ujine ɗuuɗɗe nuɗɗini, ammaa ɓe fuu ɓe ɗon tiini tokkaago tawreeta. Ɓe nani a ɗon ekkitina Yahuudu'en jooɗiiɓe lesɗe ummaatooje goɗɗe fuu ɓe acca tawreeta Muusa, ɓe acca boo juulnugo ɓikkoy maɓɓe e tokkaago al'aada Yahuudu'en. Noy mbaɗeten? Ngam fakat ɓe nanan a wari. Ngam maajum waɗ ko min mbi'ete. Woodi yimɓe nayo haa ɗo, waɗɓe togayeere. Yahdu bee maɓɓe, sen hoore ma bee maɓɓe fodde al'aada cenki. Yoɓ ceede haa ɓe laɓa ko'e maɓɓe. To a waɗi ɗum, yimɓe fuu paaman ko ɓe nani dow ma fuu, naa ɗum gooŋga, ammaa an bee hoore ma a ɗon tokko tawreeta Muusa. Ammaa min neldi bataakewol haa yimɓe ummaatooje laatiiɓe nuɗɗinɓe, min ndawri, min mbi'i ɓe ɓe ndeenta e kusel kirsanaaŋgel labbi e ƴiiƴam e ko hirsaaka e daakaareeku.” Ngam maajum Pol yahdi bee yimɓe nayo go. Jaŋngo man o hawti bee maɓɓe waɗugo al'aada cenki. Nden o nasti haykaliiru, o anndini nyannde nde cenki man timmata, waato nyannde nde ɓe lii'oto kirseteeɗi ngam koo moy maɓɓe baɗɗo togayeere go. Nde balɗe joweeɗiɗi ɓadake timmugo, Yahuudu'en warɓe diga lesdi Asiya ngi'i Pol haa haykaliiru. Ɓe ummini ɓerɗe mooɓre fuu, ɓe naŋngi mo. Ɓe kooli, ɓe mbi'i: “Isra'iila'en, mballe min! Ndaa gorko oo, o ɗon hallina jama'aare Isra'iila e tawreeta Muusa e haykaliiru fuu, o ɗon anndina ɗum koo moy e koo toy. Fahin boo o nastini heefeerɓe woɗɓe nder haykaliiru, o soɓni nokkuure seniinde nde'e!” Ɓe mbi'i ɗum ngam ɓe ngi'i Torofimus mo Efesus, bee Pol nder berniwol, ɓe tammino Pol nastini mo nder haykaliiru. Haala ka'a saŋkiti nder berniwol fuu haa yimɓe maagol fuu mooɓti. Ɓe naŋngi Pol, ɓe ndasi mo yaasi haykaliiru. Nden law ɓe maɓɓi dammuɗe maaru. Mooɓre yiɗi mbarugo Pol, ammaa habaru man yotti ardiiɗo dow sooje'en Roma ujineere, ɓe mbi'i mo: “Berniwol Urusaliima fuu ɗon nder fitina.” Law o hoo'i sooje'en bee ardiiɓe dow sooje'en teemerre, ɓe ndoggi, ɓe njehi haa mooɓre. Nde yimɓe ngi'i ardiiɗo dow sooje'en ujineere e sooje'en ngari, ɓe acci fiyugo Pol. Nden ardiiɗo dow sooje'en ujineere go ɓaditi Pol, naŋngi mo, umri ɓe kaɓɓa mo bee callalluuji ɗiɗi. Nden o ƴami: “Ɗum moye? Ɗume o waɗi?” Koo moy ɗon wolwa ko o yiɗi bee sawtu. Daliila haraka, ardiiɗo oo heɓaay jaawaabu laaɓŋgu, nden o umri ɓe njahra Pol haa saŋngeere sooje'en. Nde ɓe njotti haa ba'orɗe, sooje'en efti mo ngam fitina mooɓre saati masin, ngam yimɓe fuu ɗon tokki mo, ɓe ɗon koola: “Mbare mo! Mbare mo!” Nde sooje'en ɓadi nastingo mo nder saŋngeere muuɗum'en, Pol wi'i ardiiɗo dow sooje'en ujineere: “Mi foti wolwango ma na?” Ardiiɗo man ƴami: “A anndi Yunaniŋkeere na? Asee! Naa an woni Misraajo tuurtuɗo, jahruɗo tuurtooɓe ujine nayo, mbarooɓe ko'e haa ladde nyalɗe ɗe'e na?” Pol jaabi: “Min mi Yahuuduujo, danyaaɗo haa Tarsus nder Silikiya, mi ɓii berniwol maŋngol. Mi tori ma, duŋanam wolwango mooɓre.” O duŋani mo. Nden Pol wa'i ba'orɗe, ɓaŋgti juuɗe mum ngam haa yimɓe njeeɗo. Nde ɓe njeeɗi siriw, o wolwani ɓe bee Ibraniŋkeere, o wi'i: “Yaa ndotti'en e deerɗiraaɓe! Nane, jonta haa mi wolwa hujja am nder haala ka'a.” Nde ɓe nani o ɗon wolwana ɓe bee Ibraniŋkeere, ɓe ɓesdi sirwaago. Nden Pol wi'i: “Min mi Yahuuduujo, danyaaɗo haa Tarsus nder Silikiya. Mi mawni boo haa ɗo, haa berniwol Urusaliima. Gamaliyel boo ekkitini yam fodde dookaaji kaakiraaɓe. Mi tiini nder kuuɗe Allah bee semmbe am fuu bana mbaɗoton hannde. Mi toonyi tokkiiɓe Laawol Almasiihu haa woɗɓe maayi. Mi naŋngi worɓe e rewɓe, mi nastini ɓe fursina. Hooreejo liman'en e dawrooɓe Yahuudu'en ngoni seedooɓe yam. Ɓe mbinndani yam bataakeeji ngam haa mi yahra ɗi haa deerɗiraaɓe haa Damas. Mi ɗonno yaha ton haa mi naŋngoya yimɓe, mi haɓɓa ɓe, mi wadda ɓe haa Urusaliima haa dawrooɓe kiito ɓe.” “Nde mi ɗon yaha Damas, mi ɓadake yottaago ton, caka nyalawma, law annoora makka iwi haa asama yaynani yam, taari yam. Mi do'i haa lesdi, mi nani sawtu wi'i yam: Sol, Sol, koni toonyotoɗa mi? Mi ƴami: An moy, Jawmiraawo? O wi'i yam: Min woni Yeesu mo Nasaratu, mo toonyotoɗa. Wondiɗɗiraaɓe am ngi'i annoora, ammaa ɓe nanaay sawtu bolwanɗo yam. Mi ƴami: Ɗume mi waɗata, Jawmiraawo? Jawmiraawo wi'i yam: Umma, yah Damas, ton ɓe ngeccete ko a tammi waɗugo fuu. Annoora makka go ɗelki, wumni yam, ngam maajum wondiɗɗiraaɓe am ɗowi yam, njahri yam haa Damas. Ton woodi goɗɗo bi'eteeɗo Ananiyas, kulɗo Allah, ɗowtaniiɗo tawreeta. Yahuudu'en jooɗiiɓe Damas fuu ɗon mana mo. O wari haa am, o dari kommbi am, o wi'i: Sol, deerɗam, wumtu! Ɗon nii mi wumti, mi ɗon yi'a mo. O wi'i yam: Allah kaakiraaɓe meeɗen suɓi ma diga ɓooyma haa a faama muuyo maako, a yi'a Adiliijo maako, a nana ko o ɗon wolwa. Ngam a laatoto ceedoowo maako, a yeccan yimɓe fuu ko a yi'i e ko a nani. Ɗume a reenata jonta? Umma, jaɓ baptisma, laaɓa e hakkeeji maaɗa bee ewnaago innde Jawmiraawo.” “Mi lori Urusaliima. Nde mi ɗon waɗa do'a nder haykaliiru, Allah yi'ni yam kaayeefi, ndaa Jawmiraawo ɗon wolwanammi bana ni'i: Yaawɗa law, wurta Urusaliima, ngam yimɓe ɓe'e njaɓataa seedamku maaɗa dow am. Mi jaabi: Jawmiraawo, ɓe anndi fakat mi yehi cuuɗi dewal, mi naŋngi nuɗɗinɓe ma, mi fiyi ɓe. Nyannde ɓe mbara ceedoowo ma Etiyen maa, min boo mi ɗon ton. Mi yerdi mbareeki maako, mi ayni limce warɓe mo. Jawmiraawo wi'i yam: Yah, ngam mi nelete daayiiɗum haa ummaatooje goɗɗe.” Yimɓe munyani mo haa o yotti bolle man. Nde ɓe nani ɗum, ɓe kooli, ɓe mbi'i: “Mbare irin goɗɗo oo, taa acce mo o yeeɗa!” Ɓe ɗon koola, ɓe ɗon cakkina limce maɓɓe dow, ɓe ɗon ukka collaaje. Ardiiɗo dow sooje'en ujineere umri yimɓe mum ɓe njahra mo nder saŋngeere maɓɓe, ɓe piya mo, ɓe ndila mo haa o heɓta daliila ɗume Yahuudu'en ɗon koola bana nii dow maako. Ammaa nde ɓe ɗon kaɓɓa mo haa ɓe piya mo, Pol wi'i ardiiɗo dow sooje'en teemerre gonɗo ton: “On ngoodi duŋayeere fiyugo Romaajo mo hiitaaka tawon na?” Nde ardiiɗo man nani ɗum, o yehi haa ardiiɗo dow sooje'en ujineere go, o ƴami mo: “Ɗume a yiɗi waɗugo? Gorko oo, o Romaajo!” Nden ardiiɗo dow sooje'en ujineere yehi haa Pol, ƴami mo: “Yeccam, a Romaajo na?” Pol jaabi: “Ooho, mi Romaajo.” Ardiiɗo man wi'i: “Min, bee ceede ɗuuɗɗe keɓmi laataago Romaajo.” Pol wi'i: “Min mi Romaajo diga danyeeki am.” Law sooje'en taaskaniiɓe fiyugo e dilugo mo haa o wolwa go, acci mo. Ardiiɗo maɓɓe go boo hultori nde o faami Pol, o Romaajo. Ndaa boo, o haɓɓi mo bee callalluuji. Jaŋngo maajum, ardiiɗo sooje'en man yiɗi anndugo bee laaɓɗum daliila hujja kaye Yahuudu'en ngullori Pol. Ngam maajum o fiisti callalluuji Pol, o umri mawɓe liman'en e dawrooɓe fuu ɓe kawta. Nden o waddi Pol, o darni mo yeeso maɓɓe. Pol suti dawrooɓe, wi'i: “Deerɗiraaɓe am! Min mi ɗowtani Allah haa hannde bee numo ɓernde laaɓŋgo.” Hooreejo liman'en bi'eteeɗo Ananiyas umri wonɓe kommbi Pol ɓe piya mo haa hunnduko. Pol wi'i mo: “Fakat Allah fiyete, an naafikiijo! A ɗon jooɗi ngam hiitaago yam fodde tawreeta, ammaa a luuti tawreeta nde a ɗon umra ɓe piyammi !” Wonɓe kommbi maako mbi'i mo: “A ɗon huɗa hooreejo liman'en mo Allah darni!” Pol jaabi: “Deerɗiraaɓe am, mi anndaa o hooreejo liman'en. Ngam Deftere Allah wi'i: Taa wolwu kalluka dow ardiiɗo ummaatoore mon.” Nde Pol anndi woɗɓe maɓɓe ɓe Saduki'en, woɗɓe boo Farisa'en, o wolwi nder dawriinde bee sawtu, o wi'i: “Deerɗiraaɓe am! Min mi Farisaajo, ɓii Farisaajo. Ɓe ngulli yam haa ɗo ngam mi woodi tammunde maayɓe ummititto diga maayde !” Nde o wi'i ɗum, Farisa'en e Saduki'en puɗɗi ngaaba, ɓe cenndi geɓe ɗiɗi. Ngam Saduki'en ɗon mbi'a ummitineeki diga maayde woodaa, ɓe ɗon mbi'a boo woodaa malaa'ikaajo, woodaa ruuhu. Ammaa Farisa'en ɗon mbi'a ɗum fuu ɗum ɗon. Nde hoolo man ɓesdi, woɗɓe haa moodiɓɓe tawreeta ɓe yeɓre Farisa'en ummi, ndartani mo bee caatal: “Min tawaay aybewol koo gootol haa gorko oo! Teema malaa'ikaajo malla ruuhu wolwani mo!” Ngaaba man ummiti bee semmbe haa ardiiɗo dow sooje'en ujineere go huli taa ɓe campita Pol. Ngam maajum o umri sooje'en maako ɓe njaha haa mooɓre, ɓe ngurtina Pol caka maɓɓe bee semmbe, ɓe njahra mo haa saŋngeere. Jemmaare man Jawmiraawo waŋgani Pol, wi'i mo: “Tiɗɗin ɓernde ma! Bana a seedi yam haa Urusaliima, sey a seedo yam bana non haa Roma boo.” Jaŋngo man Yahuudu'en woɗɓe kawti, kaɓɓi dabare mbarugo Pol. Ɓe mbaɗi hunayeere ɓe nyaamataa koo ɗume, ɓe njarataa koo ɗume, sey to ɓe mbari mo. Hoocuɓe anniya ka'a ɓuri cappanɗe nayo. Ɓe njehi haa mawɓe liman'en e ndotti'en Yahuudu'en, ɓe mbi'i: “Min mbaɗi hunayeere min nyaamataa koo ɗume, sey to min mbari Pol. Jonta, onon bee dawrooɓe, sey on nela haa ardiiɗo dow sooje'en ujineere, o wadda Pol haa mon bana to on ngiɗno linyugo haala maako fahin. Minin boo min ɗon taaski mbarugo mo diga o yottaaki haa mooɗon.” Ammaa ɓii deerɗiraawo Pol debbo nani anniya baaltol man. O yehi, o nasti saŋngeere sooje'en, o yecci Pol haala man. Nden Pol ewni goɗɗo caka ardiiɓe dow sooje'en teemerre, wi'i mo: “Yahru suka oo haa ardiiɗo dow sooje'en ujineere, woodi ko o yeccata mo.” O yahri mo haa mawɗo maɓɓe man, o wi'i: “Pol kaɓɓaaɗo, ewni yam, o wi'i yam mi wadda suka oo haa maaɗa, ngam woodi ko o yiɗi yeccugo ma.” Mawɗo man naŋngi mo juŋngo, yahri mo sera, ƴami mo: “Ɗume a yiɗi yeccugo yam?” O jaabi: “Yahuudu'en narri ƴamugo ma jaŋngo a yahra Pol haa dawrooɓe haa ɓe linya haala maako go fahin. Ammaa taa jaɓan ɓe, ngam worɓe ko ɓuri cappanɗe nayo ɗon mbaaltani mo, ɗon ndeena mo. Ɓe fuu ɓe mbaɗi hunayeere ɓe nyaamataa, ɓe njarataa sey to ɓe mbari mo. Ɓe taaski waɗugo ɗum, ɓe ɗon ndeena jaawaabu maaɗa.” Ardiiɗo dow sooje'en ujineere go wi'i mo: “Taa a wi'a koo moy a yecci yam haala ka'a.” Nden o jaɓɓiti mo. Nden o ewni yimɓe ɗiɗo nder ardiiɓe dow sooje'en teemerre, o wi'i ɓe: “Mooɓe sooje'en teemeɗɗe ɗiɗo e wa'iiɓe pucci cappanɗe njoweeɗiɗo e jogiiɓe labbe teemeɗɗe ɗiɗo, ɓe taaskano dillugo Kaysariya deydey saa'a joweenayi jemma. Taaskane boo Pol pucci haa njahron mo jam haa Felikus, ngomnaajo.” Nden o winndi bataakewol ngo'ol: “Kalawdiyus Lisiyas haa Felikus, ngomnaajo tedduɗo, mi hoofni ma. Gorko oo, Yahuudu'en naŋngi mo, ɓe ngiɗi mbarugo mo. Nde mi nani o Romaajo, mi yehi bee sooje'en, mi hisni mo. Mi yiɗi anndugo ngam ɗume ɓe ngulli mo, ngam maajum mi yahri mo haa dawrooɓe maɓɓe. Mi tawi o waɗaay koo ɗume ko he'i nastingo mo fursina malla mbarugo mo. Ɓe ngulli mo ngam haala tawreeta maɓɓe tan. Nde mi nani Yahuudu'en mbaɗi anniya kaɓɓi dabare ngam mbarugo mo, mi neldi mo haa maaɗa. Mi yecci wulliiɓe mo ɓe ngullo mo haa ma.” Nden sooje'en koo'i Pol bana hooreejo maɓɓe umri ɓe, ɓe njahri mo haa Antipatiris bee jemma. Jaŋngo man sooje'en warnooɓe bee kosɗe kooti, ammaa wa'iiɓe pucci ndilli yeeso bee Pol. Ɓe njahri mo Kaysariya, ɓe ndokki ngomnaajo bataakewol go, ɓe ngaddi Pol yeeso maako. Ngomnaajo jaŋngi bataakewol. O ƴami Pol haa lesdi ndiye o iwi. Nde o tawi o Silikiyaajo, o wi'i: “Mi nanan haala ma to wulliiɓe ma ngari.” Nden o umri sooje'en ɓe ayna Pol haa saare Hirudus. Ɓaawo balɗe jowi, Ananiyas, mawɗo liman'en, yotti Kaysariya. O wardi bee ndotti'en woɗɓe e Tertullus, annduɗo dooka kiita Roma'en. Ɓe ngulli Pol yeeso ngomnaajo. Bolle am ɗuuɗataa! Barka enɗam ma, mi tori ma, nanan min haala amin seɗɗa. Min tawi gorko oo, o kalluɗo masin, o ɗon ummina tuurtol caka Yahuudu'en nder duniyaaru fuu, kaŋko woni ardiiɗo biɗu'aaku Nasaratu'en. Nden o yiɗi soɓnugo haykaliiru boo, ammaa min naŋngi mo. [Min ngiɗno hiitaago mo fodde kiita tawreeta amin, ammaa Lisiyas, hooreejo sooje'en wari, jaɓti mo haa juuɗe amin bee semmbe. Nden o umri wulliiɓe mo ɓe ngara yeeso maaɗa.] To a ƴamti mo, a dili mo, a anndan ko min ngullori mo ɗum gooŋga.” Yahuudu'en fuu mbi'i: “Ko Tertullus wolwi, ɗum gooŋga.” Ngomnaajo sappi Pol, o wolwa. Nden Pol wi'i: “Mi anndi, duuɓi ɗuuɗɗi an woni kiitoowo lesdi ndi'i, ngam maajum mi seyi waɗugo hujja am yeeso maaɗa. Ɓuraay balɗe sappo e ɗiɗi ko njahmi Urusaliima ngam mi sujidana Allah. To a linyi ɗum, a tawan ɗum non. Walaa mo meeɗi tawugo yam mi ɗon waɗa ngaaba bee goɗɗo nder haykaliiru malla mi ɗon ummina haala koo nder cuuɗi dewal maɓɓe malla nder berniwol. Ɓe mbaawataa gooŋɗingo wullaandu ndu'u caka maɓɓe. Ammaa ndaa ko mi waŋginante: Mi ɗon jaggano Allah kaakiraaɓe amin bee tokkaago laawol ngol ɓe ndaari bana biɗu'aaku. Ammaa min boo mi ɗon nuɗɗini ko winnda nder tawreeta Muusa e defte annabi'en fuu. Min ɗon bee tammunde no Allah ummitinan adili'en e halluɓe fuu diga maayde bana kamɓe boo ɓe ɗon tammoro ɗum. Ngam maajum mi ɗon haɓda jooɗaago ɓernde laaɓnde bilaa feloore yeeso Allah e yeeso yimɓe boo. Ɓaawo yiilaago yaasi Urusaliima duuɓi seɗɗa, mi lori ton ngam mi yahrana ummaatoore am sadaka e mi waɗana Allah dokke. Wakkati man ɓe tawi yam haa haykaliiru. Ɓe tawi yam ɓaawo mi timmini al'aada cenki, woodaa mooɓre haa am, woodaa hoolo. Woodino Yahuudu'en iwɓe haa lesdi Asiya. Ɓe potino wargo yeeso ma ngam wullaago yam, to woodi ko ɓe mbi'ata dow am. Malla sey yimɓe ɓe'e ngecce halleende ndeye mi waɗi yaake ɓe ndarni yam yeeso dawrooɓe, sonaa haala ngoota mi wolwi bee sawtu yaake mi dari yeeso maɓɓe, mi wi'i: On kiiti yam hannde ngam mi nuɗɗini ummitineeki maayɓe.” Nde Felikus anndi haala Laawol Jawmiraawo, o yerɓi haala man yeeso, o wi'i ɓe: “Mi ta'an kiita mon, to Lisiyas, ardiiɗo dow sooje'en ujineere wari.” O umri ardiiɗo dow sooje'en teemerre, o ayna mo booɗɗum, ammaa o acca mo o feeco seɗɗa, o acca soobiraaɓe maako mballa mo. Ɓaawo balɗe seɗɗa, Felikus wardi bee debbo mum Durusilla, Yahuuduujo. O ewni Pol, o nani ko o wolwi dow nuɗɗinki nder Yeesu Almasiihu. Ammaa nde Pol wolwi dow adilaaku e naŋgtaare e kiita ngaranka, Felikus hultori, wi'i: “He'i jonta kam, dillu! To mi heɓi wakkati, mi ewnete fahin.” O tammi Pol hokkan mo ceede, ngam maajum o tokki ewnaago mo tum, haa ɓe ngewta. Ɓaawo duuɓi ɗiɗi, Porkiyus Festus laami haa pellel Felikus. Ammaa Felikus yoofaay Pol ngam o yiɗi seynugo Yahuudu'en. Balɗe tati ɓaawo yottaago Festus haa lesdi man, o ummi Kaysariya, o yehi Urusaliima. Ton mawɓe liman'en e mawɓe Yahuudu'en ngulliti Pol haa maako. Ɓe tori mo, to o yerdake, o wadda Pol haa Urusaliima, ngam haa ɓe mbaaltano mo dow laawol, ɓe mbara mo. Festus jaabi: “Ɓe ɗon njogi Pol haa Kaysariya, min boo mi loroto ton law. Sey mawɓe mooɗon njahda bee am haa Kaysariya, ɓe ngullo mo haa ton, to woodi ko o waɗi.” Festus faɓɓidi bee maɓɓe haa Urusaliima ton balɗe joweetati malla sappo, nden o lori Kaysariya. Jaŋngo man o jooɗi nokkuure kiita, o umri ɓe ngadda Pol. Nde Pol yotti, Yahuudu'en warɓe diga Urusaliima taari mo, ɓe kaadi mo kaadooje ɗuuɗɗe caatuɗe, ammaa ɓe keɓaay gooŋɗingo ɗe. Ammaa Pol wolwi hujja muuɗum, wi'i: “Mi waɗaay aybe koo haa tawreeta Yahuudu'en malla haa haykaliiru, malla haa laamiiɗo Roma.” Nde Festus yiɗi fottango Yahuudu'en, o ƴami Pol: “A jaɓan yahugo Urusaliima haa mi hiito ma ton dow kaadooje ɗe'e na?” Pol wi'i: “Mi ɗon dari haa nokkuure kiita laamiiɗo Roma. Haani mi hiite haa ɗo. Mi waɗaay Yahuudu'en aybe, an boo a anndi ɗum booɗɗum. To woodi halleende nde mbaɗmi e to mi waɗi koo ɗume ko he'i do'ugo yam kiita maayde, mi toraaki yoofeego. Ammaa to woodaa gooŋga haa kaadooje maɓɓe dow am, woodaa baawanɗo hokkugo yam haa maɓɓe. Mi yiɗi laamiiɗo Roma waɗanammi kiita.” Festus dawri bee yimɓe faada maako, nden o wi'i: “Nde nii a yiɗi yahreego haa laamiiɗo Roma, a yahan haa maako man.” Ɓaawo balɗe seɗɗa, laamiiɗo Agarippa e Bernike ngari haa Kaysariya ngam hoofnugo Festus. Nde ɓe paɓɓi ton balɗe seɗɗa, Festus yeewti laamiiɗo haala Pol, o wi'i: “Woodi naŋngaaɗo haa ɗo diga zamanu Felikus. Nde mi yehi Urusaliima, mawɓe liman'en e ndotti'en Yahuudu'en ngulli mo, ɓe tori yam mi hiito mo kiita mbareego. Ammaa mi yecci ɓe, haa kiita Roma'en kam, sey gullaaɗo hujjotira bee wulliiɓe mo, haa o jaabano hoore maako dow wullaandu man. Nde ɓe fuu ɓe ngari haa ɗo, mi reenaay fahin sam. Jaŋngo man mi jooɗi haa nokkuure kiita, mi umri ɓe ngadda gorko man. Wulliiɓe mo ummi, mbolwi, ammaa ɓe ngaddaay wullaandu hallundu bana mi tammino. Sey ngaaba tan ɓe mbaɗi bee maako dow diina maɓɓe e dow goɗɗo bi'eteeɗo Yeesu, maayɗo. Ammaa Pol wi'i o geeto. Min boo, nde mi heɓtaay no mi linyira haala man, mbi'mi Pol: A jaɓan yahugo Urusaliima, ɓe kiito ma ton na? Ammaa nde Pol yeli hiiteego haa laamiiɗo Roma, mi umri ɓe njogo mo hiddeko mi nelda mo haa laamiiɗo Roma.” Agarippa wi'i Festus: “Min boo mi yiɗi nanugo haala gorko man.” Festus jaabi: “A nanan mo jaŋngo.” Jaŋngo man yimɓe ɗuuɗɓe ɗofti Agarippa e Bernike. Ɓe nasti nokkuure kiita bee ardiiɓe dow sooje'en ujineere e mawɓe wuro. Nden Festus umri ɓe ngadda Pol. Ɓe ngaddi mo. Festus wi'i: “Laamiiɗo Agarippa e yimɓe tawaaɓe haa ɗo fuu: Ndaa gorko mo Yahuudu'en fuu ngulli yeeso am haa Urusaliima e haa ɗo boo. Ɓe fuu ɓe ɗon ngooka, ɓe ɗon mbi'a mi mbara mo. Ammaa mi tawaay ko he'i do'ugo mo kiita maayde sam. Nde kaŋko bee hoore maako o yeli hiiteego haa laamiiɗo Roma, mi waɗi anniya neldugo mo haa ton. Mi anndaa boo ko mi winndanta laamiiɗo Roma dow haala maako. Ngam maajum mi waddi mo haa mooɗon e ko ɓuri haa maaɗa, laamiiɗo Agarippa, ngam haa linya haala ka'a haa min boo mi heɓa ko mi winnda. Ngam ɗum haandaay nelugo kaɓɓaaɗo haa kiita bilaa laɓɓingo daliila wullaandu ngonka dow maako.” Agarippa wi'i Pol: “Mi duŋanake ma waŋgingo hujja ma jonta.” Pol ɓaŋgti juŋngo mum, wolwi hujja muuɗum, wi'i: “Yaa laamiiɗo Agarippa! Mi seyake waŋgingo hujja am hannde yeeso ma, dow ko Yahuudu'en ngullori yam fuu. Ko ɓuri ɗum boo, a anndi al'aadaaji Yahuudu'en e hujjaaji maɓɓe fuu. Ngam maajum mi tori ma, hoo'u munyal, nan haala am. Yahuudu'en fuu anndi no joonde am wa'i diga mi ɓiŋngel. Ɓe anndi no mi jooɗori diga fuɗɗam caka yimɓe am e haa Urusaliima boo. Mi tokki laawol Farisa'en, laawol diina ɓurŋgol saatugo. Ɓe anndi ɗum diga ɓooyma, ɓe ceedoto ɗum boo, to ɓe ngiɗi. Jonta mi ɗon yeeso kiita ngam mi ɗon tammoro iinawol ngol Allah waɗani kaakiraaɓe amin. Le'i amin sappo e ɗiɗi fuu ɗon ndeena kebbitinki iinawol ngo'ol. Ngam maajum ɓe ɗon njaggano Allah bee tiinaare jemma e naaŋge. Ngam daliila tammunde nde'e Yahuudu'en ngulli yam, barkaama! Onon Yahuudu'en, koni on nuɗɗintaa Allah ummitinan maayɓe? Min boo, mi haɓdino wonnugo innde Yeesu mo Nasaratu bee dabareeji feere feere. Mi waɗi ɗum haa Urusaliima. Mi maɓɓi senaaɓe ɗuuɗɓe haa fursina dow duŋayeere mawɓe liman'en. Nde ɓe kiiti ɓe kiita mbareego boo, mi yerdi ɗum. Mi ukkani ɓe torraaji ɗuuɗɗi nder cuuɗi dewal maɓɓe, haa mi doola ɓe wolwugo kalluka dow Allah. Mi ɓernani ɓe masin haa mi taasni ɓe nder gure jananne, mi toonyi ɓe ton.” “Ngam daliila man mi ɗonno yaha Damas bee duŋayeere e baawɗe mawɓe liman'en. Caka nyalawma, nde mi ɗon dow laawol, mi yi'i annoora ɓurka annoora naaŋge, iwi haa asama. Ka yaynani yam, min e yahduɓe bee am fuu. Min fuu min ndo'i haa lesdi. Nden mi nani sawtu wolwani yam bee Ibraniŋkeere: Sol, Sol, koni toonyotoɗa mi? A ɗon naawna hoore ma meere bee tuurtango yam. Mi ƴami: An a moy, Jawmiraawo? Jawmiraawo wi'i: Min woni Yeesu mo toonyotoɗa. Ammaa umma, dara. Mi waŋgani ma ngam mi suɓi ma haa a laato kuuwanoowo yam e ceedoowo ko mi yi'ni ma e ko mi tammi hollugo ma. Mi hisnete juuɗe Isra'iila'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe, ɓe mi ɗon nela ma haa maɓɓe, ngam a maɓɓita gite maɓɓe, haa ɓe ngaylita ɓaawo haa nyiɓre, ɓe nasta haa annoora, ɓe ngurto diga les baawɗe Sayɗaanu, ɓe njaha haa Allah, ɓe keɓa yaafuye hakkeeji maɓɓe e geɗal ndonŋgu maɓɓe caka senaaɓe bee nuɗɗingo yam.” “Ngam maajum, yaa laamiiɗo Agarippa, mi accaay ɗowtanaago ko Allah holli yam diga asama. Mi aarti waazaago haa Damas, ɓaawoɗon haa Urusaliima e haa lesdi Yahudiya fuu e haa yimɓe ummaatooje goɗɗe boo. Mi waazi ɓe ɓe tuuba, ɓe nuɗɗina Allah, ɓe kuuwa kuuɗe kollanɗe tuubu maɓɓe. Ngam daliila ka'a Yahuudu'en naŋngi yam nder haykaliiru, ɓe ngiɗno mbarugo yam. Ammaa Allah walli yam, haa hannde fuu mi ɗon, jonta mi ɗon dari, mi ɗon seedo mo yeeso mawɓe e leesɓe. Mi wi'aay koo ɗume, sey ko Muusa e annabi'en anndini: Almasiihu yaran bone, o aartan ummitaago diga maayde, haa o waŋginana Yahuudu'en e yimɓe ummaatooje goɗɗe fuu annoora.” Nde Pol ɗon wolwa hujja muuɗum bana nii, Festus hooli, wi'i mo: “Pol, a ginnaaɗo, anndal ma lugguŋgal itti ma hakkiilo!” Pol jaabi: “Naa mi ginnaaɗo, barkaama! Ɗum gooŋga mbi'anmi, ɗum faamoto boo. Mi wolwani laamiiɗo bee dartaare ngam o anndi kuuje ɗe'e fuu. Mi anndi fakat walaa ko o dulli nder maaje ngam ɗe laataaki nder cuuɗiiɗum. A nuɗɗini annabi'en na, barkaama? Mi anndi a nuɗɗini.” Agarippa wi'i Pol: “Lutti seɗɗa a laatinammi Masiihiŋkeejo!” Pol jaabi: “Mi ɗon toro Allah naa ngam maaɗa tan ammaa ngam nananɓe yam hannde fuu, haa on laato bana am, ammaa bilaa callalluuji ɗi'i! Ɗum laato nder jaawɗum malla nder nyalɗe garanɗe.” Nden laamiiɗo e ngomnaajo e Bernike e wonduɓe bee maɓɓe fuu ummi. Nde ɓe ndilli, ɓe mbi'mbi'tiri: “Gorko oo waɗaay koo ɗume ko he'i mbarugo mo malla nastingo mo fursina.” Nden Agarippa wi'i Festus: “En njoofanno gorko oo to o ƴamaayno hiiteego haa laamiiɗo Roma kam.” Nde ɗum tabiti min njahan Italiya bee koommbowal, ɓe kalfini Pol e naŋngaaɓe woɗɓe haa Yuliyus, ardiiɗo dow sooje'en teemerre, gonɗo nder yeɓre wi'eteende Yeɓre-laamiiɗo-Roma. Min nasti koommbowal Adaramittenus, min mbakki gure gonɗe fomoonde mbeela e nder lesdi Asiya. Aristarkus, goɗɗo Tessaloniiki nder lesdi Makedoniya yahdi bee amin. Jaŋngo man min njotti Sidon. Yuliyus enɗi Pol, duŋani mo yahugo haa soobiraaɓe maako haa o heɓa ballal maɓɓe. Diga ɗon min ummi, min mbakki duunde Kiprus haa wakeere nde walaa henndu, ngam min ɗonno potta bee henndu haa wakeere feere. Min ta'i mbeela kommbi Silikiya bee Pamfiliya, min njotti wuro Mira nder lesdi Lisiya. Ton ardiiɗo dow sooje'en go tawi koommbowal iwŋgal Aleksandiriya, jahanŋgal Italiya, o nastini min nder maagal. Baakin balɗe ɗuuɗɗe, koommbowal yaawaay sam, bee daker min njottori Kinidus. Nde henndu haɗi min yahugo yeeso, min mbakki Kereta haa wakeere nde walaa henndu, min caali nokkuure Salmoni. Min mbakki fomoonde, bee daker min njottori nokkuure wi'eteende Jipporɗe-Booɗɗe, nde daayaaki wuro Laseya. Min paɓɓi ton, wakkati man jahaaŋgal bee koommbowal saɗi masin ngam saa'i suumaye maa saalake. Ngam maajum Pol reentini yimɓe, wi'i: “Hey yimɓe, jahaaŋgal meeɗen nga'al tammi saɗugo, kuuje e koommbowal mbonnoto. Naa kanjum tan, koo yoŋkiiji meeɗen maa kisataa.” Ammaa ardiiɗo sooje'en yerdi ko laanyoowo e jawmu koommbowal mbi'i, o yerdaaki ko Pol wi'i. Ɗum naawɗum jooɗaago haa jipporde man dabbunde. Ngam maajum ɓurna yimɓe man fuu ngiɗi dillugo. Ɓe ngiɗi yottaago Fenikis haa ɓe caalina dabbunde ton, to heɓoto. Fenikis woni jipporde koommbooje haa duunde Kereta tiitiinde hiirnaaŋge walaadu woyla e hiirnaaŋge walaadu fombina. Nde henndu fombina fuɗɗi waɗugo, ɓe numi tokkitingo jahaaŋgal maɓɓe ngam henndu ndu'u saataay, ɓe ɗoofi tiggirɗum koommbowal, ɓe mbakki fomoonde Kereta. Nii seɗɗa, henndu saatundu wi'eteendu Erakilon ummi. Ndu haɗi koommbowal. Nde ngal waawaay tiitaago ndu, min acci henndu ɗon yerɓa ngal. Nde min caali wakeere duungel bi'eteeŋgel Kawda nde walaa henndu ton, min kisni koommbowal pamaral bee daker. Ɓe ɓaŋgti koommbowal pamaral go. Nden ɓe kaɓɓi koommbowal maɓɓe bee ɓoggi. Ɓe kuli ɗaggugo haa Sirtis. Ngam maajum ɓe njippini leggal maŋngal darnanŋgal koommbowal, ɓe njoofi koommbowal haa henndu yahra ngal. Nde henndu man ɗon tokki waɗugo bee semmbe, jaŋngo man ɓe puɗɗi wudingo doŋgle koommbowal. Faɓɓijaŋngo man ɓe ngudini ɓoggi e ko wonno nder koommbowal bee juuɗe maɓɓe. Balɗe ɗuuɗɗe min ngi'aay koode e naaŋge, ngam henndu tokki saatugo, haa min itti tammunde hisugo fuu. Faɓɓi wonɓe nder koommbowal man nyaamaay koo ɗume. Nden Pol dari caka maɓɓe, wi'i: “Hey yimɓe, ndikka to on jaɓino ko mbi'mi on, on ummataano Kereta. En kisanno asar e halkere nde'e. Ammaa jonta mi ɗon toro on, tiɗɗine ɓerɗe mon! Koo gooto caka amin maayataa, sey koommbowal tan wonnoto. Ngam haŋki malaa'ikaajo Allah mo mi jagganto waŋgani yam, wi'i: Pol, taa hultor! Sey a daro yeeso laamiiɗo Roma. Ndaa, Allah mo'ani ma. O hisnan wonduɓe bee ma nder koommbowal nga'al fuu. Ngam maajum taa kultore, laate on suusɓe. Ngam mi hooli Allah, ko o wi'i yam fuu laatoto. Ammaa henndu yahran en haa duunde feere, darnan en ton.” Nder jemmaare sappo e nayaɓre, henndu yerɓi min nder mbeela Adiriya. Caka jemma laanyooɓe tammi min ɓadake lesdi njoordi. Nden ɓe njippini ɓoggol bee njamndi kaɓɓaandi haa maagol, ngam foondugo luggeeŋga ndiyam. Ɓe tawi luggeeŋga man waɗi baakin meetir cappanɗe tati e joweeɗiɗi, yeeso seɗɗa nga waɗi baakin meetir noogas e joweetati. Ɓe kuli taa henndu yahra koommbowal haa tapaaje, ngam maajum ɓe njippini jamɗe tiggirɗe nayi ɓaawo koommbowal. Ɓe ngeli baɓɓol waɗa law. Laanyooɓe ngiɗno wurtaago koommbowal, ɓe ndilla. Ɓe njippini koommbowal pamaral haa ndiyam, ɓe mbaɗi bana ɓe njippinan jamɗe tiggirɗe feere yeeso koommbowal. Ammaa Pol wi'i sooje'en e ardiiɗo maɓɓe: “To laanyooɓe njooɗaaki haa koommbowal, on kisataa.” Nden sooje'en ta'i ɓoggi naŋnguɗi koommbowal pamaral, ɓe njoofi ngal, ngal do'i. Nde ɓadi weetugo, Pol tori ɓe ɓe nyaama, o wi'i: “Hannde waɗi balɗe sappo e nayi, on nyaamaay koo ɗume, on ɗon ndeena. Ngam maajum mi tori on on nyaama to on ngiɗi hisugo. Ammaa koo gaasaawol hoore mon gootol majjataa.” Nde o wi'i ɗum, o hoo'i tamseere, o yetti Allah yeeso maɓɓe fuu, o yewi nde, o fuɗɗi nyaamugo. Nden hakkiilooji maɓɓe nde'iti, ɓe fuu ɓe nyaami. Limgal yimɓe haa koommbowal waɗi teemeɗɗe ɗiɗo e cappanɗe njoweeɗiɗo e njoweego (276). Nde ɓe kaari, ɓe cakkini alkamaari nder ndiyam ngam ustugo doŋngal. Nde weeti, laanyooɓe anndaa toy ɓe ngoni, ammaa ɓe ngi'i pellel njaareendi haa fomoonde duunde. Ɓe ngiɗi yahrugo koommbowal haa ton, to heɓoto. Ngam maajum ɓe ta'i ɓoggi jamɗe tiggirɗe, ɓe acci ɗe nder ndiyam. Nden ɓe piisti ɓoggi kaɓɓuɗi leɗɗe laanyirɗe. Nden ɓe ɓaŋgti leppol maŋngol gonŋgol yeeso koommbowal ngam haa henndu yahra ngal haa duunde. Ammaa koommbowal tawi pellel haa ndiyam luggaay, dari ton. Yeeso maagal ɗaggi haa njaareendi, dimmbataako sam, ƴuuge ndiyam boo pusi ɓaawo maagal. Sooje'en nufi mbarugo naŋngaaɓe, ngam taa ɓe ngino, ɓe ndogga. Ammaa ardiiɗo sooje'en, nde yiɗi hisnugo Pol, haɗi ɓe waɗugo anniya maɓɓe. O umri waawɓe nginam ɓe aarta diwugo haa nder ndiyam, ɓe ngino, ɓe njotto lesdi njoorndi. Luttuɓe boo naŋnga kaataakooje malla leɗɗe koommbowal gewɗe. Bana nii ɓe fuu ɓe njottori lesdi jam. Nde min njotti duunde jam, min nani innde duunde man Malta. Wonɓe haa ton kolli min mbooɗeeŋga pantuŋga. Ɓe njaɓɓi min, ɓe kuɓɓi yiite ngam iyeende fuɗɗi toɓugo e peewol boo waɗi. Pol ɓofti leɗɗe, sakkini ɗe nder yiite. Daliila nguleeŋga yiite, mboodi ngondi nder leɗɗe man wurti, ŋati mo. Nde yimɓe duunde man ngi'i mboodi ɗon ɓili haa juŋngo maako, ɓe mbi'mbi'tiri: “Walaa seko, gorko oo o mbaroowo yimɓe. Koo nde o hisi mbeela, ɗowanteeɗo meeɗen hiitoto mo, accataa mo o yeeɗa.” Ammaa Pol fiɗɗi mboodi, ndi yani nder yiite. O maataay naawɗum koo seɗɗa. Ɓe tammi juŋngo maako ɓuutan malla o maayan law. Ammaa nde haa neeɓi ɓe ngi'i walaa ko waɗi mo sam, ɓe cannji numo, ɓe mbi'i: “Asee, o ɗowanteeɗo!” Pubiliyus, mawɗo duunde man jaɓɓi min, weerni min haa maako balɗe tati. Maral maako daayaaki bee nokkuure man. Baaba Pubiliyus ɗon waali nyawɗo yontere e eemoral. Pol yehi haa maako, waɗi do'a, wallini juuɗe mum dow maako, yamɗitini mo. Ɓaawoɗon nyawɓe woɗɓe boo ngari haa Pol, o yamɗitini ɓe. Ɓe teddini min bee kuuje ɗuuɗɗe. Saa'i min ɗon ndilla boo, ɓe ndokki min ko min marno haaje. Ɓaawo lebbi tati min ndilli bee koommbowal iwŋgal Aleksandiriya, bi'eteeŋgal Labbi-Ciwtuɗi. Ngal saalini dabbunde haa duunde man. Min njotti wuro Sirakus, min paɓɓi ton balɗe tati. Min ummi ton, min njotti wuro Regiyon. Jaŋngo man henndu fombina fuɗɗi waɗugo. Ɓaawo balɗe ɗiɗi, min njotti Potiyoli. Min tawi nuɗɗinɓe ton. Ɓe tori min min paɓɓa haa maɓɓe asaweere. Bana nii min njottori Roma. Nde deerɗiraaɓe wonɓe haa Roma nani habaru man, ɓe ngari haa Luumo-Appiyus e haa Beerle-Tati ngam ɓe potta bee amin. Nde Pol yi'i ɓe, o yetti Allah, o tiɗɗini ɓernde maako. Nde min njotti Roma, Pol heɓi duŋayeere jooɗaago feere maako, koo to soojeejo ɗon ayna mo. Ɓaawo balɗe tati Pol ewni mawɓe Yahuudu'en wonɓe Roma. Nde ɓe kawti, o wi'i ɓe: “Deerɗiraaɓe am! Mi waɗaay koo ɗume dow ummaatoore meeɗen malla dow al'aadaaji kaakiraaɓe meeɗen, ammaa ɓe naŋngi yam, ɓe maɓɓi yam diga haa Urusaliima ɓe ndokki yam haa juuɗe Roma'en. Nde ɓe linyi haala man, ɓe ngiɗno yoofugo yam, ngam ɓe tawi mi waɗaay koo ɗume ko he'i do'ugo yam kiita maayde. Ammaa nde Yahuudu'en njaɓaay mi yoofe, doole mi toro mi hiite haa laamiiɗo Roma, koo nde mi walaa numo aybingo ummaatoore am boo. Ngam maajum mi ewni on haa mi yi'a on, mi wolwana on boo. Ngam daliila tammunde Isra'iila mi ɗon nder callalluwol ngo'ol.” Ɓe mbi'i mo: “Minin kam, min keɓaay bataakewol habaru ma diga Yahudiya, walaa boo deerɗiraawo garɗo haa ɗo ngam hallingo innde ma. Ammaa min ngiɗi nanugo ko numata dow biɗu'aaku ngu'u, ngam min anndi yimɓe koo toy ɗon ngedda ngu.” Ɓe ndarni sarti nde ɓe kawtata fahin haa weerde maako. Nde nyannde man yotti, ɓe ngari ɓe ɗuuɗɓe. Pol nyalli faamtingo ɓe e waazaago ɓe haala laamu Allah. O haɓdi gooŋɗinango ɓe ko wi'a dow Yeesu diga tawreeta Muusa e defte annabi'en. Woɗɓe njaɓi ko Pol wolwi, ammaa woɗɓe njaɓaay. Nden ɓe ɗon ngaabotira, ɓe caaki. Ammaa diga ɓe caakaaki tawon, Pol ɓesdani ɓe wolde nde'e, wi'i: “Ndaa ko Ruuhu Ceniiɗo wolwani kaakiraaɓe mooɗon bee hunnduko annabi Esaaya: Yah, wi' ummaatoore nde'e: On nanan bee noppi mon, ammaa on paamataa sam. On ndaaran bee gite mon, ammaa on ngi'ataa koo ɗume. Ngam ɓerɗe yimɓe ɓe'e maatataa koo ɗume, ɓe cukki noppi maɓɓe, ɓe maɓɓi gite maɓɓe ngam taa ɓe ngi'a, taa ɓe nana, taa ɓe paama, taa ɓe tuuba boo, ngam taa min mi yamɗitina ɓe.” Pol wi'i fahin: “Kadi sey anndon, Allah neli habaru kisndam muuɗum haa yimɓe ummaatooje goɗɗe. Kamɓe ɓe nanan!” [ Ɓaawo bolle ɗe'e, Yahuudu'en ndilli, ɓe ɗon ngaabotira caka maɓɓe masin.] Duuɓi ɗiɗi Pol jooɗi haa suudu ndu o hoosi haya, o ɗon jaɓɓo koo moy garɗo haa maako. O waazi haala laamu Allah, o ekkitini yimɓe haala Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo, o wolwi bee dartaare, walaa mo haɗi mo. Min Pol, maccuɗo Yeesu Almasiihu, mi ɗon winndana on, onon jama'aare nuɗɗinɓe wonɓe haa Roma: Allah ewni yam, waɗi yam nelaaɗo muuɗum, suɓi yam ngam haa mi waazina Linjiila maako. Diga ɓooyma Allah iini Linjiila ka'a bee kunnduɗe annabi'en nder defte ceniiɗe. Ka ɗon wolwa dow Ɓiɗɗo maako. Yeesu Almasiihu iwi haa danygol laamiiɗo Daawuda. Ammaa fodde Ruuhu Ceniiɗo, Allah tabitini mo o Ɓiɗɗo maako bee baawɗe saa'i o ummitini mo diga maayde, kaŋko woni Yeesu Almasiihu Jawmiraawo meeɗen. Ngam barka maako min keɓi mo'ere, min laati nelaaɓe haa ummaatooje fuu nuɗɗina Linjiila, ɓe ɗowtano Allah, ɓe teddina innde maako. Onon boo on ɗon nder yimɓe ɓe'e ngam Allah ewni on, wartiri on yimɓe Yeesu Almasiihu. Mi ɗon hoofna yiɗaaɓe Allah wonɓe haa Roma fuu, ewnaaɓe ngam laataago senaaɓe. Allah, Baabiraawo men e Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo men ndokka on mo'ere e jam. Aran, mi yetti Allah am bee innde Yeesu Almasiihu ngam mooɗon fuu, ngam koo toy nder duniyaaru yimɓe ɗon mbolwa haala nuɗɗinki mon. Foroy mi ɗon toro ngam mooɗon: Allah woni ceedoowo yam! Kaŋko mi huuwanta bee ɓernde woore bee waazingo Linjiila Ɓiɗɗo maako. Koo ndey mi toroto mo fuu, mi ɗon toro mo haa mi heɓa laawol yahugo haa mooɗon to o muuyi. Mi yenwi on masin, mi yiɗi yi'ugo on ngam mi sennda bee mooɗon dokkal ngal Ruuhu Allah hokki yam ngam semmbiɗingo on. Mi yiɗi ma taweego caka mooɗon ngam haa cemmbiɗindiren nder nuɗɗinki. Deerɗiraaɓe am, annde mi waɗi anniya nde ɗuuɗɗum yahugo haa mooɗon ammaa haa jonta mi heɓaay yahugo tawon. Mi ɗon yelo nii kuugal am waɗa nafuuda caka mooɗon boo, bana ko laati haa ummaatooje goɗɗe nder duniyaaru. Doole mi suklano yimɓe koo ɓeye: Ferɓe e ɓen peraay, jaŋnguɓe e ɓe njaŋngaay. Ngam maajum mi yeli waazingo on Linjiila, onon wonɓe haa Roma boo. Mi semtaay waazingo Linjiila ngam ɗum baawɗe Allah: Ka waawi hisnugo nuɗɗinɓe ka fuu, aran Yahuudu'en, nden yimɓe ummaatooje goɗɗe boo. Bee Linjiila ka'a, Allah ɗon waŋginana yimɓe fuu no ɓe laatorto adili'en yeeso muuɗum. Ɗum laatoto bee nuɗɗinki tan, diga fuɗɗam haa timmoode. Bana ko winnda: “Adiliijo yeeɗiran bee nuɗɗinki.” Ngam tikkere Allah waŋgi diga asama dow geddal yimɓe e sooynde adilaaku maɓɓe, bee maare ɓe kaɗi yimɓe anndugo gooŋga. Ko goɗɗo waawi anndugo dow Allah, ɗum waŋgani ɓe, ngam Allah bee hoore mum waŋginani ɓe ɗum. Ngam koo nde neɗɗo waawataa yi'ugo Allah, o anndi bee laaɓɗum kanyum woni Allah fakat, o anndi boo baawɗe maako timmataa, ngam ɗum waŋgi nder tagdi fuu, diga Allah tagi duniyaaru. Ngam maajum ɓe ngalaa hujja sam. Ngam ɓe anndi Allah, ammaa ɓe teddinaay mo bana no haandani mo, ɓe ngettaay mo boo. Ngam maajum numooji maɓɓe ndaayi gooŋga, faamu wurti hakkiilooji maɓɓe, nyiɓre nasti. Ɓe tammi ɓe ngoodi hikma, ammaa ɓe faataaɓe. Ɓe acci Allah tedduɗo, duumiiɗo, ɓe ɗakkotiri bee suuraaji neɗɗo maayanɗo e colli e dabbaaji e ladooji. Ngam maajum Allah yoofi ɓe ɓe tokko suunooji ɓerɗe maɓɓe, ɓe coɓnindira ɓalli maɓɓe bee kuuɗe cemtiniiɗe. Ɓe ngayliti gooŋga Allah bee fewre, ɓe cujidani e ɓe ndewi tagle, ɓe acci tagɗo mo haandi yetteego haa foroy. Aamiina! Ngam maajum Allah yoofi ɓe haa suunooji cemtiniiɗi. Rewɓe maɓɓe cannji baaldal fodde ɗabiya, mbaɗi ko luuti ɗabiya. Bana non worɓe boo acci waaldugo bee rewɓe, ɗon mbaalda bee worɓe, ɗon kuuwindira cemtiniiɗum. Bana nii ɓe keɓani ko'e maɓɓe ngeenaari daliila majjere maɓɓe. Nde ɓe cali anndititgo Allah, Allah yoofi ɓe ɓe tokko hakkiilooji maɓɓe paataaɗi, ɓe mbaɗa ko fottaay. Ɓe ɗon keewi sooynde adilaaku e halleende e suuno e nganyaandi e kaajal. Ɓe mbarooɓe ko'e, jokkirooɓe, waɗooɓe rikici e tufle. Ɓe ɗon kallina woɗɓe, ɓe ɗon nganya Allah, ɓe toonyooɓe, mawnitittooɓe, jurotooɓe meere. Tum ɓe ɗon tefa laabi kesi ngam haa ɓe mbaɗa kuuɗe kalluɗe. Ɓe ɗowtantaako saaro'en maɓɓe. Ɓe faataaɓe, ɓe kebbintaa kunayeeje maɓɓe, ɓe ngalaa yiide koo enɗam. Ɓe anndi fakat tawreeta Allah hiiti waɗanɓe irin kuuɗe ɗe'e kiita mbareego. Bee man fuu ɓe ɗon tokko waɗgo ɗe. Ko tulliti boo, ɓe ɗon ngerdo waɗanɓe ɗe fuu. Ngam maajum, an neɗɗo, koo a moye a walaa geldol nde a ɗon hiito goɗɗo. Ngam to a hiitake woɗɓe, ɗum hoore maaɗa a hiiti, ngam a ɗon waɗa ko ɓe mbaɗata. En anndi Allah ɗon hiito waɗanɓe kuuɗe man kiita ngooŋɗuka. Kadi, an kiitanɗo woɗɓe, ammaa a ɗon waɗa ko a hiitoto haa maɓɓe, a tammi a hisan kiita Allah na? Malla a ɗon yawo jeynitaaje mbooɗeeŋga maako ɗuuɗŋga e munyal maako? A anndaa no mbooɗeeŋga Allah ɗon ɗowe haa tuubu na? Ammaa hoore ma saati, ɓernde ma sali boo tuubugo. Ngam maajum, a ɗon tokko fooɗango hoore ma tikkere Allah ɓurnde saatugo nyalaade darŋgal, nyalaade man Allah waŋginan tikkere mum e kiita mum ngooŋɗuka. O warjoto koo moy deydey kuuɗe mum. Tiiɗɓe waɗgo ko fotti, ɗaɓɓitanɓe tedduŋgal e daraja e duumaare, o hokkan ɓe ngeendam nduumiiɗam. Ammaa tuurtuɓe dow maako, salotooɓe gooŋga, tokkotooɓe halleende, o rufan tikkere maako saatunde fuu dow maɓɓe. Ɓillaare e bone ukkanto waɗanɓe halleende, aran Yahuudu'en, nden yimɓe ummaatooje goɗɗe boo. Ammaa koo moy waɗi ko fotti, Allah hokkan mo tedduŋgal e daraja e jam, aran Yahuudu'en, nden yimɓe ummaatooje goɗɗe. Ngam Allah senndindirtaa yimɓe. To goɗɗo mo anndaa tawreeta waɗi hakke, o halkan bilaa tawreeta. Ammaa to goɗɗo mo anndi tawreeta waɗi hakke, nden kam o kiiteteeɗo fodde tawreeta. Goɗɗo laatataako adiliijo yeeso Allah bee nanugo tawreeta tan, sey bee ɗowtanaago ka. Yimɓe ummaatooje ngalaa tawreeta. Ammaa to ɓe mbaɗi bee muuyo maɓɓe ko tawreeta umrata, koo nde ɓe keɓaay ka, ɓe mbaɗani ko'e maɓɓe tawreeta. Umrooje tawreeta mbinndaama nder ɓerɗe maɓɓe, kuuɗe maɓɓe ɗon mbaŋgina ɗum. Numooji ɓerɗe maɓɓe boo ɗon mbaŋgina ɗum, ngam saa'i feere numooji maɓɓe ngulloto ɓe, saa'i feere boo ɗi ceettoto ɓe. Nyalaade nde Allah hiitoto numooji yimɓe cuuɗiiɗi bee Yeesu Almasiihu fodde Linjiila ka ngaazanmi, koo ɗume fuu waŋgan. Kadi noy an Yahuuduujo jonta? A ɗon seyoro ewneego Yahuuduujo, a ɗon dari dow tawreeta, a ɗon juroro Allah ma. A anndi muuyo Allah, ngam tawreeta anndini ma suɓugo ko fotti. A numi fakat a waawan ɗowugo wumɓe e yaynango wonɓe nder nyiɓre e eltugo faataaɓe e jaŋngingo derke'en e a heɓi anndal e gooŋga fuu bee tawreeta boo. A ɗon jaŋngina woɗɓe, ammaa a jaŋnginaay hoore ma. A ɗon wi'a: “Taa wujju”, ammaa an bee hoore ma a ɗon wujja. A ɗon wi'a: “Taa waɗ njeenu”, ammaa an bee hoore ma a ɗon njeena. A ɗon wanya labbi, ammaa a ɗon wujja kuuje nder cuuɗi maaji. A ɗon juro ngam Allah hokki ma tawreeta, ammaa a ɗon yawo mo bee luutugo ka. Bana ko winnda: “Ngam daliila mooɗon, onon Yahuudu'en, ummaatooje goɗɗe ɗon kallina innde Allah.” To a ɗowtanake tawreeta, nden juulnol ma boo nafete. Ammaa to a luuti tawreeta, nden kam juulnol ma laatake meere, a fotan kal-kal bee ɓe njuulnaaki. Kadi to goɗɗo mo juulnaaki ɗowtanake umrooje tawreeta, Allah laarataa mo bana o juulniiɗo na? Ngam maajum goɗɗo mo juulnaaki, ammaa ɗowtani tawreeta, hiitete an juulniiɗo mo ɗowtanaaki tawreeta ka Allah hokki ma. Naa ko gite ngi'ata wartirta goɗɗo Yahuuduujo gooŋgaajo. Juulnol gooŋgawol boo naa ɗum juulnol fodde ɓanndu malla ko gite ngi'ata. Ammaa juulnol ngol yi'ataake, ngol Allah waɗi nder ɓernde goɗɗo kaŋgol laatinta mo Yahuuduujo. Juulnol ngo'ol waɗoto bee Ruuhu Allah, naa bee umroore tawreeta. Yahuuduujo gooŋgaajo heɓataa maŋgtoore mum diga yimɓe, ammaa diga Allah tan. To non kam, woodi ko Yahuudu'en ɓurdata ummaatooje goɗɗe na? Juulnol maɓɓe woodi saman na? Fakat, ɗum woodi saman, naa seɗɗa. Aran, Allah halfini ɓe bolle mum. To woɗɓe maɓɓe laataaki gooŋga'en, ɗum wilan gooŋgaaku Allah na? Wilataa sam! Allah o gooŋgaajo foroy ammaa yimɓe fuu ɓe fewooɓe. Bana ko winnda: “Sey koo moy fuu yi'a a gooŋgaajo nder bolle maaɗa fuu e a laato jaaliiɗo to goɗɗo wullake ma.” To nii sooynde adilaaku meeɗen ɗon waŋgina adilaaku Allah bee laaɓɗum, ko mbi'eten? Kadi Allah wonaay adiliijo to o ukkani en tikkere maako na? Mi ɗon ƴama bana yimɓe ƴamrata. Woodaa sam! Ngam to Allah wonaay adiliijo, noy o hiitorto duniyaaru? Ammaa to sooynde adilaaku am ɗuɗɗini tedduŋgal Allah, waŋgini gooŋga maako laaɓɗum, ngam ɗume o hiitoto yam ngam mi hakkeejo? Noy to en mbi'i: “Kuuwen halleende ngam haa mbooɗeeŋga waŋga.” Woɗɓe ɗon kallinammi, ɗon mbi'a min wi'i ɗum. Kayto, ɓe keɓan kiita deydey aybe maɓɓe. Nden kam enen Yahuudu'en en ɓuri yimɓe woɗɓe kadi na? Walaa sam! Ngam mi aarti mi wi'i hakke ɗon laamano Yahuudu'en e Yunaniŋke'en kal-kal. Bana ko winnda nder Deftere Seniinde: “Walaa kuuwanɗo ko fotti, walaa koo gooto. Walaa marɗo hakkiilo, ɓaditanɗo Allah. Ɓe fuu ɓe celi laawol gooŋga, ɓe mbonnake. Walaa baɗanɗo ko wooɗi, walaa koo gooto. Kondondi maɓɓe nanndi bee genaale maɓɓitiiɗe, ɗemɗe maɓɓe ɗon mbolwa bolle rikiciije, bolle mbarooje bana tooke poosokje ɗon ngurto kunnduɗe maɓɓe. Kunnduɗe maɓɓe keewi naalooje e bolle kaaɗɗe. Kosɗe maɓɓe ɗon njaawa yahugo mbara yimɓe, bonnonda e halkere waɗan koo toy ɓe njehi fuu. Ɓe anndaa laawol jam, ɓe ngalaa kulol Allah sam.” En anndi ko tawreeta wi'ata fuu, ɗon wolwana hokkaaɓe tawreeta, ngam taa goɗɗo heɓa geldol, ngam haa yimɓe duniyaaru fuu anndita ɓe aybuɓe yeeso Allah. Walaa mo laatoto adiliijo yeeso Allah bee ɗowtanaago tawreeta. Neɗɗo woodi hakke, kanjum tan tawreeta anndinta en. Ammaa ko tawreeta e annabi'en ceedani en diga ɓooyma, ɗum waɗi jonta: Allah bee hoore mum waŋgini no yimɓe laatorto adili'en yeeso maako bilaa tawreeta. Allah adilinan koo moy nuɗɗini Yeesu Almasiihu. O ɗon adilina nuɗɗinɓe fuu ngam haa maako yimɓe fuu potan kal: Ɓe fuu ɓe mbaɗi aybe, ɓe cooyi tedduŋgal Allah. Ammaa Allah bee mo'ere muuɗum, waɗani ɓe caahu bee adilingo ɓe. O sootti ɓe bee Yeesu Almasiihu. Kadi, daliila mawnitaago ɗon luttani en na? Walaa sam! Ngam ɗume? Ngam Allah limataa kuuɗe, sey nuɗɗinki. En anndi fakat, Allah ɗon adilina goɗɗo ngam daliila nuɗɗinki, naa ngam daliila ɗowtaare heedi tawreeta. Kadi Allah o Allah Yahuudu'en tan na? Naa o Allah ummaatooje goɗɗe boo na? Nonnon, o Allah ummaatooje fuu. Allah o gooto, o ɗon adilina juulnotooɓe e ɓe njuulnataako fuu, to ɓe nuɗɗini Yeesu Almasiihu. To mi wi'i bana nii, mi ɗon wila tawreeta na? Naa non sam! Mi ɗon tabitina tawreeta. Ko mbi'eten dow Ibrahiima kaaka meeɗen? Ɗume o heɓi? To Ibrahiima heɓruno adilaaku Allah bee kuuɗe muuɗum, o mawnitittono. Ammaa naa haa yeeso Allah. Fakat Deftere wi'i: “Ibrahiima nuɗɗini Allah, Allah boo limani mo ɗum adilaaku.” Kuuwoowo fuu foti heɓugo ngeenaari mum, ngeenaari boo wonaay caahu sam ammaa ɗum dooleejum. To goɗɗo daraaki dow kuuɗe mum, ammaa nuɗɗini Allah jaɓɗo aybuɗo, nden kam Allah limanan mo nuɗɗinki man adilaaku, adilinan mo. Non boo, Daawuda wolwi haala seyo goɗɗo mo Allah adilini ɗum bilaa kuuɗe. O wi'i: “Seyo laatani yimɓe, to Allah yaafake hakke maɓɓe, suddi boofi maɓɓe fuu. Seyo laatani goɗɗo, to Jawmiraawo limanaay mo aybeeji.” Seyo maajum laatanto juulnotooɓe tan na? Aa'a, ngo laatanto ɓe njuulnataako boo. Min ɗon mbi'a: “Ibrahiima nuɗɗini Allah, Allah boo laari mo o adiliijo.” Noy ɗum laatori? Bee juulnol na malla bilaa juulnol? Fakat, saa'i man o siwaa juulnaago. Ibrahiima heɓi juulnol bana alaama tabitinka adilaaku muuɗum. Allah adilini mo ngam daliila nuɗɗinki maako, diga o siwaa juulnaago. Bana nii Ibrahiima laatori baaba nuɗɗinɓe fuu, Allah adilini ɓe koo ɓe njuulnaaki boo. O laati baaba juulniiɓe fuu. Ammaa naa juulniiɓe fuu ngoni ɓiɓɓe Ibrahiima, sey tokkiiɓe nuɗɗinki maako diga o juulnaakino. Allah wi'i Ibrahiima e danygol muuɗum, o marnan ɓe duniyaaru fuu. Ibrahiima heɓi iinawol ngo'ol naa ngam o ɗowtani tawreeta ammaa ngam Allah adilini mo daliila nuɗɗinki maako. To goɗɗo heɓi maral nga'al bee ɗowtanaago tawreeta, nden kam nuɗɗinki nafataa, iinawol Allah boo laatoto meere. Walaa ko tawreeta waddanta yimɓe, sey tikkere Allah tan. Ngam to umroore walaa, luutugo nde boo woodaa. Ngam maajum Allah darni iinawol ngo'ol dow nuɗɗinki, haa ɗum laato dokkal mo'ere maako. Iinawol ngo'ol ɗon ngam asŋgol Ibrahiima fuu, naa ngam marɓe tawreeta tan, ammaa ngam tokkiiɓe nuɗɗinki Ibrahiima boo. Ibrahiima o baaba meeɗen en fuu. Bana ko winnda, Allah wi'i mo: “Mi darni ma baaba ummaatooje ɗuuɗɗe.” Ibrahiima nuɗɗini Allah geeɗitinoowo maayɓe, umranɗo ko walaa ɗum wona. Ibrahiima nuɗɗini Allah bee tammaago huunde nde goɗɗo tammataako. Bana nii o laatori baaba ummaatooje ɗuuɗɗe fodde ko winnda: Non danygol ma laatoto. Saa'i maajum duuɓi Ibrahiima ndillani teemerre. O anndi o waawataa danyugo ɓikkoy. Debbo maako Saraatu boo naywi masin, waawataa reedugo. Bee non fuu, nuɗɗinki maako tampaay, o sekaay iinawol Allah, ammaa o teddini mo bee nuɗɗinki cemmbiɗki. O nuɗɗini fakat Allah woodi baawɗe waɗugo ko o iini. Ngam maajum “Allah limani mo ɗum adilaaku.” Wolde nde'e winndaaka ngam Ibrahiima tan, ammaa ngam meeɗen boo. To en nuɗɗini Allah ummitini Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu diga maayde, kaŋko o limanan en ɗum adilaaku. Allah acci o maaya ngam daliila aybeeji men. O ummitini mo boo ngam haa o adilina en yeeso maako. Allah adilini en ngam en nuɗɗini mo. Jonta salaaman ɗon hakkunde maako bee meeɗen, barka Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu. En keɓi mo'ere Allah bee laawol nuɗɗinki, en ɗon tabiti nder mo'ere man. En keewi seyo boo, ngam fakat en ɗon bee tammunde heɓugo tedduŋgal Allah. En ɗon ceyoro koo ɓillaaje men boo, ngam en anndi ɓillaare waddan munyal, munyal semmbiɗinan dartaare, dartaare boo tabitinan tammunde. Bee tammunde man en mbustataake sam, ngam Allah hokki en Ruuhu mum, mo hebbini ɓerɗe meeɗen bee yiide mum. Saa'i en tampuɓeno waɗgo ko fotti, Almasiihu maayi ngam hakke'en nder saa'iire nde Allah darni. Caɗɗum goɗɗo jaɓa maayugo mbattudi goɗɗo gooŋgaajo. Teema o jaɓan maayugo mbattudi goɗɗo booɗɗo masin. Ammaa Almasiihu maayi mbattudi meeɗen yaake en hakke'en no. Bana nii Allah waŋginiri no o yiɗiri en. Nde nii en adilinaama bee ƴiiƴam maako, o hisnan en diga tikkere Allah boo. Saa'i en konne'en Allah no, en keɓi sulhotiral hakkunde meeɗen bee maako barka maayde Ɓiɗɗo maako. Sakkomaa jonta, ɓaawo sulhotiral nga'al, fakat en keɓan kisndam barka ngeendam Ɓiɗɗo oo. Naa ɗu'um tan, ammaa en ɗon ceyoro kawtal bee Allah ngam daliila Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo men mo sulhotiri en bee Allah. Hakke nasti duniyaaru daliila neɗɗo gooto. Hakke man waddi maayde. Ngam maajum yimɓe fuu ɗon maaya, ngam ɓe mbaɗi hakke. Hakke ɗonno nder duniyaaru diga tawreeta walaano. Ammaa Allah limaayno hakkeeji ɗi yimɓe mbaɗi, ngam walaano umroore tawon. Bee non fuu, diga Aadamu haa wargo Muusa, maayde laami dow yimɓe fuu, koo ɓe mbaɗaay hakke bana Aadamu mo luuti umroore Allah. Aadamu wonno misaalu goɗɗo garanɗo. Ammaa dokkal ngal Allah hokkata en bee goɗɗo oo nanndaay bee aybewol Aadamu sam. Fakat, yimɓe ɗuuɗɓe maayi ngam gooto waɗi aybe. Ammaa mo'ere Allah ɓuri mawnugo piw, non boo dokkal caahu ngal o hokkata yimɓe ɗuuɗɓe ngam daliila mo'ere neɗɗo gooto, waato Yeesu Almasiihu. Dokkal Allah nanndaay bee aybe goɗɗo go. Kiita Allah dow gooto oo aybini yimɓe fuu. Ammaa mo'ere Allah dow aybeeji ɗuuɗɗi adilini yimɓe fuu. Ngam daliila gooto, maayde laami dow yimɓe ngam gooto waɗi aybe. Nden kam, fakat heɓɓe mo'ere Allah ɗuuɗnde e adilaaku muuɗum caahu laamoto bee ngeendam barka gooto boo, waato Yeesu Almasiihu. Ngam maajum, bana no aybe goɗɗo gooto, waato Aadamu jaanyani yimɓe fuu kiita, kuugal goɗɗo gooto, waato Yeesu Almasiihu waddani yimɓe fuu adilaaku e ngeendam. Sooynde ɗowtaare goɗɗo gooto nastini yimɓe ɗuuɗɓe haa hakke. Non boo Allah adilini ɗuuɗɓe daliila ɗowtaare goɗɗo gooto. Tawreeta waŋgi haa hakke ɓesda, ammaa haa hakke ɓesdi, mo'ere Allah boo ɓurti ɓesdaago. Bana no hakke waŋginiri baawɗe mum bee maayde, non boo baawɗe mo'ere Allah waŋgiri bee Yeesu Almasiihu Jawmiraawo meeɗen. Barka maako en laati adili'en yeeso Allah e en keɓi ngeendam nduumiiɗam. Ko mbi'eten jonta? En tokko jooɗaago nder hakke ngam haa mo'ere Allah ɓesdo na? Kayya, naa non sam! Heedi hakke kam, en maayɓe. Kadi noy tokkortooɗen yeeɗugo nder hakke? Nde en njaɓi baptisma, en kawti bee Yeesu Almasiihu. On anndi booɗɗum ɗum kawtal bee maayde maako. Nder baptisma en uwdaama bee maako. Nden bana kaŋko o ummiti diga maayde bee baawɗe Allah tedduɗe, bana non enen boo ngeeɗirten ngeendam kesam. Ngam to en maaydi bee maako, nden kam en ummititto boo bana maako. En anndi fakat, ko laatiiɗen ɓooyma ɗum maaydi bee Almasiihu dow leggal gaafaaŋgal ngam haa ɓanndu hakkeeru natta, ngam taa en laato maccuɓe hakke fahin. Ngam to goɗɗo maayi, hakke walaa baawɗe dow maako fahin. To en maaydi bee Almasiihu, nden kam en nuɗɗini en ngeeɗan bee maako boo. Fakat en anndi Almasiihu ummiti diga maayde, meetataa maayugo, maayde walaa baawɗe dow maako. Nde woore o maayi heedi hakke, jonta nde o geeto, o ɗon yeeɗa ngam Allah. Bana non onon boo ndaare ko'e mon on maayɓe heedi hakke, ammaa nder kawtal bee Almasiihu on yeeɗɓe ngam Allah. Ngam maajum taa acce hakke laamo nder ɓalli mon maayanɗi, taa tokke suunooji maaji boo. Taa lii'ane hakke terɗe mon ngam haa ɗe laato kuuwtinirɗe halleende. Ammaa lii'ane Allah ko'e mooɗon ngam haa o huuwtinira terɗe mon waɗugo kuuɗe adilaaku ngam on ngurtake maayde, on nasti ngeendam. Hakke laamataa dow mooɗon, ngam jonta les mo'ere ngonɗon, naa les tawreeta. Nde mo'ere ɗon laamano en, naa tawreeta kam, en tokko waɗugo hakke na? Naa non sam! On anndaa na? Nde on lii'ani goɗɗo ko'e mon haa on ɗowtano mo, on laati maccuɓe maako. To on ɗon ɗowtano hakke, nden kam on maayan, ammaa to on ɗon ɗowtano Allah, o adilinan on. Yettoore laatano Allah! Naane on maccuɓe hakke, ammaa jonta on ɗowtani gooŋga ekkitinol ngol on nani bee ɓernde woore. On rimɗinaaɓe diga njeyaaŋgu hakke, on laati maccuɓe adilaaku. Mi ɗon wolwana on bana yimɓe mboowi wolwugo ngam on tampuɓe. Naane on kuuwtiniri terɗe mon bana maccuɓe coɓki e halleende, on mbaɗi kalluɗum. Bana non jonta boo naftore terɗe mon bana maccuɓe adilaaku haa on ngeeɗa nder senaare. Yaake on maccuɓe hakke no, on rimɓe no heedi adilaaku. Ɗume keɓnooɗon bee kuuɗe mon? Fakat on ɗon cemtira ɗe jonta, ngam timmoode kuuɗe man wonno maayde. Ammaa jonta on rimɗinaaɓe diga hakke, on laati maccuɓe Allah. On ɗon mbaŋgina ngeendam senaare e timmoode maajam ɗum ngeendam nduumiiɗam. Ngam ngeenaari hakke, ɗum maayde. Ammaa dokkal Allah kam, ɗum ngeendam nduumiiɗam nder kawtal bee Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo meeɗen. Deerɗiraaɓe am, fakat on anndi ko mi yiɗi anndingo on ngam on annduɓe tawreeta. Tawreeta mari baawɗe dow goɗɗo yaake o geeto. Bana debbo te'aaɗo: Umroore teegal haɓɓi mo haa goriiko yaake o geeto. Ammaa to gorko maayi, debbo rimɗi e umroore nde'e. Ngam maajum, to o wondi bee gorko feere saa'i goriiko geeto, nden kam o jeenoowo. Ammaa to goriiko maayi, o rimɗi diga umroore man, o waɗaay njeenu to o te'i bee gorko feere. Bana non onon boo, deerɗiraaɓe am: On maaydi bee Almasiihu. Ngam maajum on maayɓe heedi tawreeta. Jonta goɗɗo feere ummitiiɗo diga maayde waato Yeesu Almasiihu mari on ngam haa en mbaawa nafugo Allah bee kuuɗe meeɗen. Yaake en ɗonno tokko numooji ko'e men, suunooji njaali ɓalli men, nastini en nder hakke. Tawreeta umminno suunooji man, en ngaɗi ko waddani en maayde. Ammaa jonta, en ndimɗinaama e tawreeta, en maayɓe heedi umroore nde haɓɓi no en. Ngam maajum en kuuwantaa Allah dow laawol ɓooymawol fodde tawreeta. En ɗon kuuwana mo dow laawol kesol fodde Ruuhu maako. Ko mbi'eten jonta? Tawreeta ɗum hakke na? Naa non sam! Ammaa to tawreeta walaano, mi waawataano anndugo baawɗe hakke. To tawreeta wi'aayno: “Taa suuna”, mi anndaano ɗume woni suuno. Ammaa umroore man hokki hakke laawol ummingo suunooji koo ɗiye fuu nder am. To walaano umroore, hakke waatanno. Naane mi geetono, mi anndaano tawreeta. Nden umroore wari, hakke boo fuɗɗi yeeɗugo. Ammaa min mi maayi. Umroore nde hollanno yam laawol ngeendam, waddani yam maayde, ngam hakke naftori umroore man haa nde esti yam, nde mbari yam. Caahiiɗum, tawreeta iwi diga Allah, umrooje maaka boo ɗe ceniiɗe, ɗe pottuɗe, ɗe booɗɗe. To non kam, huunde woonde waddani yam maayde na? Naa non sam! Ammaa ɗum hakke waddani yam maayde ngam nde huuwtiniri huunde woonde nde'e haa mbarammi, ngam haa hakke waŋga ɗum hakke fakat. Ngam daliila umroore, hakke heɓi waŋgingo halleende mum fuu. Walaa seko, tawreeta iwi haa Ruuhu Allah. Ammaa min mi neɗɗo tampuɗo, mi maccuɗo hakke. Mi faamataa ko kuuwanmi, ngam mi huuwataa ko ngiɗmi, ammaa ko mi yiɗaa, kanjum kuuwanmi. Nde mi ɗon waɗa ko mi yiɗaa, nden kam mi gooŋɗini tawreeta ka mbooɗka. Ngam naa ɗum min waɗata ɗum, ammaa ɗum hakkewol gonŋgol nder am. Mi anndi, booɗɗum walaa nder ɓanndu am ngam mi neɗɗo tampuɗo, mi yiɗi waɗgo ko wooɗi, ammaa mi waawataa. Mi waɗataa booɗɗum ko ngiɗmi, sey kalluɗum ko mi yiɗaa. To nii mi ɗon waɗa ko mi yiɗaa, naa ɗum min waɗata ɗum, ammaa ɗum hakkewol gonŋgol nder am. Ndaa laawol ngol kuuɗe am tokkoto: To mi yiɗi waɗgo ko wooɗi, halleende tan ɗon laato. Nder ɓernde am, mi ɗon seyoro tawreeta Allah. Ammaa baawɗe halleende ɗon kaɓa bee baawɗe am, min mo yerdoto tawreeta Allah nder hakkiilo am. Ɗum wartiri yam naŋngaaɗo baawɗe hakkewol gonŋgol nder terɗe am. Kayto mi jurumɗo! Moy rimɗintammi diga ɓillaare ɓanndu maaynanndu ndu'u? Ammaa yettoore laatano Allah ngam barka Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo men. Nder hakkiilo am, min kam mi maccuɗo tawreeta Allah, asee nder ɓanndu am mi maccuɗo hakke. Ngam maajum walaa kiita dow nuɗɗinɓe Yeesu Almasiihu jonta. Ngam baawɗe Ruuhu ndokki yam ngeendam nder kawtal bee Yeesu Almasiihu. Ruuhu man rimɗini yam diga baawɗe hakke e maayde. Allah bee hoore mum huuwi ko tawreeta waawaay huuwugo ngam en tampuɓe. O neli Ɓiɗɗo maako marɗo ɓanndu bana ndu neɗɗo, maatuɗo esto hakke bana yimɓe fuu. O hiiti hakke nder ɓanndu neɗɗo oo. Bana nii o ittiri hakke, ngam haa en mbaawa huuwugo kuuɗe adiliije fodde tawreeta, ngam naa suunooji neɗɗo tokkotooɗen, ammaa Ruuhu Allah. To goɗɗo ɗon tokko suunooji mum, suunooji man laamanto hakkiilo muuɗum. Ammaa to Ruuhu Allah ɗon jooɗi nder maako, nden kam Ruuhu man laamanto hakkiilo maako. Tokkaago suunooji mum yahran haa maayde, ammaa tokkaago Ruuhu Allah yahran haa ngeendam e jam. Tokkiiɗo suunooji mum o konneejo Allah, ngam hakkiilo maako ɗowtantaako umroore Allah ngam ngo waawataa. Geeɗanɗo nder suunooji mum waawataa fottango Allah. Ammaa onon kam, on ngonaay nder suunooji mon ammaa on ɗon nder Ruuhu Allah, to fakat Ruuhu man ɗon jooɗi nder mooɗon. Mo walaa Ruuhu Almasiihu, o laataaki mo Almasiihu. Ammaa to Almasiihu ɗon nder mooɗon, nden kam ɓalli mon maayan ngam daliila hakke, Ruuhu Allah hokkan on ngeendam, ngam Allah adilini on. To Ruuhu maako ɗon jooɗi nder mooɗon, nden kam Allah ummitinɗo Almasiihu diga maayde yeeɗitinan boo ɓalli mon maayanɗi bee Ruuhu man. Ngam maajum deerɗiraaɓe am, walaa ko doolata en tokkaago suunooji meeɗen fahin. Ngam to on tokkake suunooji mon, on maayan. Ammaa to on acci Ruuhu Allah mbara suunooji mon, nden kam on ngeeɗan, ngam ɗowaaɓe Ruuhu Allah fuu ngoni ɓiɓɓe Allah. Ngam Ruuhu Ceniiɗo mo on keɓi nastinaay on nder maccuŋgaaku haa on kula fahin. Aa'a! Ruuhu man laatini en ɓiɓɓe Allah, duŋani en ewnaago Allah: “Baaba !” Ruuhu Allah bee hoore mum ɗon seedano ruuhuuji men: En ɓiɓɓe Allah fakat. To nii en ɓiɓɓe maako, nden kam en keɓan boo ko o sigani ɓiɓɓe maako, en keɓdan ɗum bee Almasiihu. To en njaɓi geɗal torraaji Almasiihu, en keɓan geɗal tedduŋgal maako boo. Mi numi haala torraaji men nder zamanuuru jontaaru. Fakat, ɗi potaay foondeego bee tedduŋgal garanŋgal ngal Allah waŋginanta en. Tagefo fuu ɗon yenwa masin haa Allah waŋgina ɓiɓɓe mum bee tedduŋgal. Ngam tagefo fuu nastinaama les baawɗe majjere, naa kaŋgo yiɗi ɗum, ammaa Allah hoddirani ngo bana nii. Bee man fuu o hokki ngo tammunde rimɗugo e njeyaaŋgu halkere, ngo hawta bee ɓiɓɓe maako nder ndimu e tedduŋgal. En anndi haa jonta duniyaaru fuu ɗon uuma, ɗon nder luuwe bana ɓesnanɗo. Naa duniyaaru tan, koo enen heɓɓe dokkal Allah aartuŋgal waato Ruuhu mum, en ɗon uumo. En ɗon ngenwa wondugo bee Allah, haa o timmidina laatingo en ɓiɓɓe maako waato o sootta ɓalli men. Kisndam men ɗon tabiti dow tammunde nde'e. Ammaa to en ɗon ngi'a ko tammotooɗen heɓugo, nden kam naa ɗum tammunde gooŋgaare. Moy tammoto hayru mo o heɓi? Ammaa to en ɗon tammo heɓugo ko en ngi'aay tawon, nden kam en ndeenan ɗum bee munyal. Non boo Ruuhu Allah ɗon walla en, ngam en tampuɓe. En anndaa koo toraago Allah bana no haani. Ammaa Ruuhu bee hoore mum ɗon torano en bee tornde nde nanataake. Allah linyoowo ɓerɗe ɗon faama ko Ruuhu ɗaɓɓata. Ngam Ruuhu ɗon torano yimɓe Allah senaaɓe fodde ko Allah yiɗi. En anndi, Allah ɗon huuwtinira kuuje fuu ngam hayru yiɗɓe mo, ewnaaɓe fodde muuyo muuɗum. Ngam diga ɓooyma Allah anndi ɓe, suɓi ɓe ngam haa ɓe ngona bana Ɓiɗɗo maako, Almasiihu boo laato afo caka deerɗiraaɓe ɗuuɗɓe. Suɓaaɓe ɓe'e fuu, Allah ewni ɓe boo. Nden o adilini ɓe, o nastini ɓe nder tedduŋgal maako. Jonta kam, ko lutti wi'eego dow bolle ɗe'e? Nde Allah ɗon wondi bee meeɗen, moy waawata honugo en? O jogitaaki koo Ɓiɗɗo maako, ammaa o acci mo o maayi mbattudi meeɗen en fuu. To non kam, o saahataa en koo ɗume fuu bee maako na? Moy foti wullaago suɓaaɓe Allah? Ngam Allah bee hoore mum adilini ɓe. Moy foti hiitaago ɓe? Ngam Yeesu Almasiihu maayi mbattudi maɓɓe. Ko ɓuri ɗum boo, o ummiti diga maayde, o ɗon jooɗi haa nyaamo Allah, o ɗon seetto en. To non kam, moy waawata senndugo en bee yiide Almasiihu? Bone na, ɓillaare na, toonyaare na, weelo na, talakaaku na, joote na malla kaafahi? Bana ko winnda: “Ngam daliila maaɗa, ɓe ɗon mbara min nyalawmaare fuu, ɓe ɗon ndaara min bana baali kirseteeɗi.” Ammaa nder kuuje ɗe'e fuu en keɓan jaalorgal timmuŋgal bee ballal Almasiihu, giɗɗo en. Ngam mi anndi fakat, walaa ko senndata en bee yiide maako, koo maayde, koo ngeendam, koo malaa'ika'en, koo baawɗeeji goɗɗi, koo jontaajum, koo garanɗum, koo baawɗe nder asama malla nder jahannama malla koo ɗume. Yiide Allah laatani en bee Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo men. Ngam maajum walaa koo ɗume nder duniyaaru fuu heɓata senndugo en bee yiide Allah. Gooŋga mi wi'ata naa fewre. Almasiihu anndi ɗum. Bee ballal Ruuhu Ceniiɗo numo ɓernde am ɗon seedo ɗum. Mi cakliiɗo masin, tum ɓernde am ɗon suni. Mi jaɓanno naaloore Allah e seedugo bee Almasiihu ngam daliila yimɓe lenyol am. Kamɓe ɓe asŋgol Isra'iila, suɓaaɓe Allah. Allah laatini ɓe ɓiɓɓe mum, waŋginani ɓe tedduŋgal mum, haɓɓi alkawalji bee maɓɓe, hokki ɓe tawreeta e umrooje dewal, iinani ɓe hayruuji ɗuuɗɗi. Ɓe danygol kaakiraaɓe aartuɓe, koo Almasiihu boo iwi diga asŋgol maɓɓe, o Allah gonɗo dow koo ɗume fuu boo. Yettoore laatano mo haa foroy. Aamiina! Mi wi'aay koŋngol Allah laati meere ngam naa Isra'iila'en fuu ngoni yimɓe Allah suɓaaɓe. Naa iwɓe haa Ibrahiima fuu laati ɓiɓɓe Ibrahiima bee gooŋga. Allah wi'i Ibrahiima: “Nder Isiyaaku danygol ma ewna.” Danyaaɓe fodde ɗabiya yimɓe ngonaay ɓiɓɓe Allah, sey danyaaɓe fodde koŋngol Allah limete nder ɓiɓɓe Allah. Ndaa nii Allah wi'i: “Saa'iire bana nde'e, mi waran tawa Saraatu heɓi ɓiɗɗo gorko.” Naa kanjum tan, ammaa ndaarenma ɓiɓɓe Rebekka ɗiɗo boo. Baaba maɓɓe gooto, waato kaaka men Isiyaaku. Bana ko winnda: “Yaakubu ngiɗmi, Isuwa kam mi wanyi ɗum.” To non kam, ko mbi'eten? Kadi Allah o ɗon waɗa ko fottaay na? Naa non sam! Ngam o wi'i Muusa: “Mi enɗan mo ngiɗmi enɗugo, mi hinnoto mo ngiɗmi hinnaago.” Ngam maajum haala man fuu darataako dow muuyo neɗɗo malla tiinaare mum, sey dow hinnuye Allah. Nder Deftere Seniinde Allah wi'i Firawna: “Mi waɗi ma laamiiɗo ngam daliila ngoota tan: Haa mi waŋgina baawɗe am dow maaɗa, mi anndina innde am nder duniyaaru fuu.” Ngam maajum Allah ɗon huuwa bana o muuyi: O hinnoto oo, o saatinan hoore oya. Teema on mbi'atam kadi: “To ɗum laatake bana nii, ngam ɗume Allah aybinta min? Moy waawi dartango anniya maako?” Kayya! An a moy haa a waabotira bee Allah? Kadi tagdi wi'an tagɗo ɗum: “Koni mbaɗɗa mi bana nii?” Mahoowo payanɗe maraay baawɗe dow loope kecce na? Bee loope goote o waawan waɗugo payanɗe ɗiɗi, woɗnde marnde saman e woɗnde boo walaa saman. Bana nii muuyo Allah wa'i: Haa woɗɓe, o muuyi waŋgingo ɓernuki maako e baawɗe dow tagaaɓe wonɓe nder halkere, bee non fuu o munyani ɓe munyal ɗuuɗŋgal. Haa woɗɓe boo, o muuyi waŋginango ɓe ɗuuɗeeŋga tedduŋgal maako, o enɗi ɓe, o taaskitini ɓe diga ɓooyma ngam haa ɓe keɓa tedduŋgal maako. Enen boo en ɗon nder maɓɓe, o ewni en, naa nder Yahuudu'en tan, ammaa nder ummaatooje goɗɗe boo, bana o wi'i bee hunnduko annabi Hose'a: “Yimɓe ɓe laataaki ummaatoore am, mi waɗan ɓe ummaatoore am. Yimɓe ɓe laataaki yiɗaaɓe am, mi waɗan ɓe yiɗaaɓe am. Haa nokkuure nde ɓe mbi'no: Naa on ummaatoore am, ton ɓe ewneteeɓe ɓiɓɓe Allah geeto.” Annabi Esaaya boo wooyni haala Isra'iila, o wi'i: “No Isra'iila'en ɗuuɗiri bana njaareendi maayo fuu, hisanɓe maɓɓe ɗuuɗataa sam. Ngam Jawmiraawo timminan anniya mum dow duniyaaru, o timminan ka law.” Bana Esaaya waɗi annabaaku, wi'i: “Sonaa Jawmiraawo honooɓe asama luttani en danygol seɗɗa, en laatotono bana Sodoma, en nanndanno bee Gomorra.” Ko mbi'eten jonta? Allah adilini yimɓe ummaatooje goɗɗe, koo ɓe ɗaɓɓitaay mo. Allah adilini ɓe, ngam ɓe nuɗɗini Almasiihu. Isra'iila'en kaɓdi ɗowtanaago tawreeta ngam haa ɓe laato adili'en yeeso Allah, ammaa ɓe keɓaay. Ngam ɗume? Ngam ɓe kaɓdi fottango Allah bee kuuɗe, naa bee nuɗɗinki. Ngam maajum ɓe pergi dow mo wi'ete “hayre fergoore”, bana ko winnda: “Haa Siyona mballinanmi hayre fergoore yimɓe, tapaare do'oore ɓe. Ammaa koo moy nuɗɗini mo, o semtintaake.” Deerɗiraaɓe am, bee ɓernde am fuu ngiɗmi yimɓe lenyol am kisa. Mi ɗon toro Allah boo ngam maɓɓe. Mi ɗon seedo ɓe ɓe ngoodi tiinaare haa ɓe ɗowtano Allah. Ammaa tiinaare maɓɓe daraaki dow anndal gooŋgawal. Ɓe paamaay no Allah adilinirta yimɓe. Ɓe ɗon ɗaɓɓa adilaaku Allah dow laawol kuuɗe maɓɓe. Bana nii ɓe ɗon luuta laawol ngol Allah adilinirta yimɓe. Diga Almasiihu wari, zamanu tawreeta timmi. Koo moy nuɗɗini Almasiihu, Allah adilinan mo. Ndaa ko Muusa winndi dow no goɗɗo laatorto adiliijo bee laawol tawreeta: “Koo moy ɗowtani umrooje tawreeta, yeeɗiran ɗe.” Ammaa ndaa ko o wi'i dow haala adilaaku bee laawol nuɗɗinki: “Taa wi': Moy eeŋgata haa asama?” Waato ngam jippingo Almasiihu. “Taa wi' boo, moy jippoto nder joonde luggunde waato ngam ummitingo Almasiihu diga maayɓe.” Ɗume wolde nde'e wi'i kadi? Ndaa ko nde wi'i: “Wolde Allah ɗon ɓadi ma, nde ɗon nder hunnduko ma e nder ɓernde ma.” Kanjum woni kubaruwol nuɗɗinki ngol min ngaazinta, ngam to a seedake bee hunnduko ma: “Yeesu woni Jawmiraawo”, to a nuɗɗini bee ɓernde ma Allah ummitini mo diga maayde, nden kam a hisan. Ngam to goɗɗo nuɗɗini bee ɓernde, o laatoto adiliijo e to o seedi Jawmiraawo bee hunnduko maako, o hisan. Ngam Deftere wi'i: “Koo moy nuɗɗini mo, o semtintaake.” Jonta kam, walaa feerotiral hakkunde Yahuudu'en bee ummaatooje goɗɗe. Ngam Allah woni Jawmiraawo maɓɓe ɓe fuu, o ɗon mo'ana ewnotooɓe mo fuu. Ngam “koo moy ewnotooɗo innde Jawmiraawo, hisan.” Ammaa noy ɓe ewnorto mo to ɓe nuɗɗinaay kubaruwol kisndam? Noy ɓe nuɗɗinirta ngol to ɓe meeɗaay nanugo ngol? Noy ɓe keɓrata nanugo ngol to gaazoowo ngol woodaa? E noy ɓe ngaazirta to ɓe nelaaka? Bana ko winnda: “Ɗume wooɗiri bana kosɗe waazooɓe kubaruuji belɗi?” Ammaa naa yimɓe fuu njaɓi Linjiila. Annabi Esaaya wi'i: “Yaa Jawmiraawo, moy nuɗɗini waazu amin?” Bana non nuɗɗinki iwi haa nanugo waazu, waazu boo ɗon iwa haa wolde Almasiihu. Sey mi ƴama: Isra'iila'en nanaay wolde na? Fakat ɓe nani nde! Deftere ɗon wi'a dow nelaaɓe: “Sawtu maɓɓe yotti lesɗe fuu. Bolle maɓɓe njotti keeri duniyaaru.” Sey mi ƴamta fahin: Isra'iila'en paamaay na? Muusa aarti, jaabi: “Mi umminan kaajal mon bee yimɓe ɓe laataaki ummaatoore gooŋgaare, mi tikkinan on bee ummaatoore faataande.” Esaaya boo wi'i bee baŋguɗum: “Yimɓe ɓe ɗaɓɓitaay yam, tawi yam. Mi waŋgani yimɓe ɓe ƴamaay haala am sam.” Ammaa dow Isra'iila o wi'i: “Mi nyalli weeɗugo juuɗe am haa mi jaɓɓo yimɓe luutooɓe, tuurtooɓe.” Ngam maajum ƴamanmi: Allah wudini yimɓe mum na? Naa non sam! Min bee hoore am mi goɗɗo Isra'iila, mi danygol Ibrahiima, mi goɗɗo lenyol Benyamin. Allah wudinaay yimɓe mum ɓe o suɓi diga fuɗɗam. Ciftore ko Deftere anndini dow Eliya gulliiɗo Isra'iila'en haa Allah, o wi'i: “Yaa Jawmiraawo, ɓe mbari annabi'en ma, ɓe ngibbini kirsirɗe ma. Min feere am lutti, ɓe ɗon ɗaɓɓa mbarugo yam min boo.” Ɗume Allah jaabi mo? O wi'i: “Mi luttani hoore am worɓe ujine njoweeɗiɗo (7.000) ɓe cujidanaay Ba'al.” Bana non jonta boo: Woodi suɓaaɓe seɗɗa ɓe Allah lutti ngam daliila mo'ere muuɗum. To cuɓol Allah darino dow kuuɗe yimɓe, nden kam mo'ere maako laataaki mo'ere. Kadi noy jonta? Ko Isra'iila'en ɗaɓɓiti, ɓe keɓaay ɗum. Sey suɓaaɓe Allah nder maɓɓe keɓi ɗum. Luttuɓe maɓɓe ɓe saata-ko'e'en, bana ko winnda: “Allah hokki ɓe ruuhu ɗoyŋgol tedduŋgol. Gite maɓɓe ngi'ataa, noppi maɓɓe boo nanataa haa wargo hannde.” Daawuda boo wi'i: “Faada nyaamdu maɓɓe laatano ɓe tuuforgol, ɓe nasta ngol, ɓe ndo'o, ɓe keɓa ngeenaari kuuɗe maɓɓe. Gite maɓɓe mbuma ngam taa ɓe ngi'a. Ɓaawe maɓɓe turo foroy.” Ngam maajum ƴamanmi: Ɗum waɗi Isra'iila'en non ngam haa ɓe pergo, ɓe ndo'o na? Naa non sam! Ngam daliila aybe maɓɓe, yimɓe ummaatooje goɗɗe keɓi kisndam. Allah waɗi ɗum ngam haa o ummina kaajal Isra'iila'en. Aybe maɓɓe waddani ummaatooje barkaaji ɗuuɗɗi, asar maɓɓe laati risku ummaatooje. Sakkomaa to Isra'iila'en fuu tuubi, nden kam barkaaji ɓesdan ɗuuɗugo masin! Onon ummaatooje goɗɗe, jonta mi ɗon wolwana on: Min woni nelaaɗo haa ummaatooje goɗɗe, ngam maajum mi ɗon samɗina kuugal am boo. Mi tammi bee maagal mi heɓata ummingo kaajal yimɓe lenyol am, haa mi hisna woɗɓe maɓɓe. Saa'i ɓe ngudina, duniyaaru fuu heɓi sulhotiral bee Allah. Kadi ɗume waɗoto to Allah jaɓi ɓe fahin? Ɓe laatoto bana ummitinaaɓe diga maayde! To goɗɗo lii'anake Allah tamseere aartunde, tamseeje luttuɗe fuu ɗe cenaaɗe. To ɗaɗi lekki laatanake Allah, nden kam lice boo kaŋko jeyi. Isra'iila nanndi bee jaytunhi jarne. Lice goɗɗe ta'aama haa maaki. Onon on nastinaaɓe haa pellel maaje bana lice kese iwɗe jaytunhi laddeehi. On kawti bee lice luttuɗe, on ɗon keɓa semmbe diga ɗaɗol jaytunhi jarne. Ngam maajum taa njawe lice ta'aaɗe go. On ngalaa daliila mawnitaago. Ngam naa onon njogi ɗaɗol, ammaa ɗaɗol jogi on. Teema on mbi'an jonta: “Lice man ta'aama ngam haa min nasta pellel maaje.” Gooŋga kam, ammaa ɗe ta'aama ngam ɗe cali nuɗɗingo. Onon boo on tabitinaama ngam on nuɗɗini. Ngam maajum taa mawnite. Ndikka on kula. Ngam Allah enɗaay Isra'iila'en, koo nde ɓe lice asliije. Kadi on tammi o enɗan on na? Ngam maajum sey kakkilon. Ndaare mbooɗeeŋga Allah e caatal mum fuu. O ɗon saatana accuɓe mo, ammaa o ɗon woonana on nde on ɗon tabiti nder mbooɗeeŋga maako. To naa non, onon boo on ta'eteeɓe. To Isra'iila'en lortake, nuɗɗini, nden kam Allah nastinan ɓe fahin nder jaytunhi, ngam Allah woodi baawɗe waɗgo ɗum. Nde Allah ta'i on diga jaytunhi laddeehi, nastini on jaytunhi jarne, ɗum luuti ɗabiya tagdi fuu. To non kam, ɗum koyɗum haa Allah nastina lice asliije fahin nder jaytunhi ki ɗe iwi haa muuɗum. Deerɗiraaɓe am, mi yiɗi waŋginango on sirri, ngam taa ndaaron ko'e mon bana on hikma'en. Isra'iila'en woɗɓe laati saata-ko'e'en. Ammaa ɗum timman to limgal suɓaaɓe Allah iwɓe diga ummaatooje goɗɗe ciki. Nden kam Isra'iila fuu hisan, bana ko winnda: “Kisnoowo waran diga hooseere Siyona, ittan geddal yimɓe Yaakubu fuu. Kanjum woni alkawal am bee maɓɓe, saa'i ittanmi aybeeji maɓɓe.” Kamɓe ɓe njaɓaay Linjiila, ɓe laatake konne'en Allah, ngam haa keɓon nanugo Linjiila. Ammaa, ɓe yiɗaaɓe Allah ngam o suɓi ɓe daliila kaakiraaɓe maɓɓe. Ngam maajum ɓe yiɗaaɓe maako. Ngam Allah hoosititta dokke muuɗum, faasitittaa ewnaandu muuɗum. Ɓooyma, onon on ɗowtanaakino Allah. Ammaa jonta on keɓi enɗam muuɗum, ngam Yahuudu'en ɗowtanaaki mo. Bana non jonta, kamɓe boo, ɓe cali ɗowtanaago Allah mo enɗi on ngam haa kamɓe boo ɓe keɓa enɗam ɗa'am. Allah haɓɓi yimɓe fuu nder sooynde ɗowtaare, ngam o muuyi enɗugo ɓe fuu. Kay! Jeynitaare Allah ɗuuɗi masin! Faamu maako e anndal maako keɓtataake. Moy foti linyugo anniyaaji Allah? Moy faamata laabi maako? Deftere wi'i: “Moy anndi numooji Jawmiraawo? Moy laati dawroowo maako? Moy aarti hokkugo mo huunde ngam haa heɓa mbarjaari?” Allah tagi kuuje fuu. Haa maako ɗe iwi, ɗe ɗon ngam maako. Tedduŋgal laatano mo haa foroy. Aamiina ! Deerɗiraaɓe am, Allah waŋginani en enɗam mum ɗuuɗɗam. Ngam maajum mi ɗon toro on on lii'ano mo ko'e mon bana kirseteeɗi geeti, ceniiɗi, pottananɗi mo. Kanjum woni dewal ngal haandani mo. Taa tokke ko yimɓe zamanuuru ndu'u mbaɗata, ammaa acce Allah wayla ɓerɗe mon, hesɗitina hakkiilooji mon. Nden kam on anndan muuyo Allah, waato ko wooɗi e ko fottanta mo e ko woni timmuɗum. Daliila mo'ere nde Allah waɗani yam, mi ɗon umra koo moy mooɗon: Taa goɗɗo numana hoore mum maŋngu ɓuranŋgu no foti, ammaa koo moy laara hoore mum deydey geɗal nuɗɗinki ngal Allah hokki mo. Ndaare ɓanndu neɗɗo, ndu woodi terɗe ɗuuɗɗe, tergal fuu woodi kuugal maagal. Bana non enen boo, koo nde en ɗuuɗɓe, en laati ɓanndu wooru nder kawtal bee Almasiihu, en fuu en ɗon kawti bana terɗe haa ɓanndu wooru. Allah hokki en dokke feere feere fodde mo'ere muuɗum: Mo heɓi dokkal waazaago wolde Allah, sey o waazo ko Allah wi'i mo tan. Mo heɓi dokkal wallugo tampuɓe, sey o walla ɓe. Mo heɓi dokkal ekkitingo nuɗɗinɓe, sey o ekkitina ɓe. Mo heɓi dokkal de'itingo woɗɓe, sey o de'itina ɓe. Mo yiɗi senndugo risku mum bee woɗɓe, sey waɗa ɗum bee caahaaki. Mo heɓi kaliifaaku, sey o huuwa bee tiinaare. Mo woonanta woɗɓe, sey o waɗa ɗum bee seyo. Yiide mon laato laaɓnde, nde walaa faasikaare. Nganye halleende koo ndeye, taa acce waɗgo mbooɗeeŋga. Ngiɗindire ngam on deerɗiraaɓe nder Almasiihu. Sey koo moy samɗina deerɗum, ɓurna mo dow hoore mum. Taa laate mbaateendam'en, acce Ruuhu Allah tiɗɗina on, kuuwane Jawmiraawo bee tiinaare. Ceyore tammunde hayru mon, munyane ɓillaaje, tiine do'aago. Mballite nuɗɗinɓe laafuɓe bee jawdi mon ngam on deerɗiraaɓe, njaɓɓe hoɗɓe booɗɗum. Mbarkiɗine toonyiiɓe on. Mbarkiɗine, taa naale. Ceyode bee seyiiɓe, mboyde bee woyanɓe. Njooɗode on narruɓe. Taa ɗaɓɓe maŋngu nder jama'aare mon, ndikka on njaɓa kuuɗe leesɗe, jaŋkiniiɗe. Taa ndaare ko'e mon bana on marɓe anndal fuu. To goɗɗo waɗi on kalluɗum, taa mbaate. Kakkile haa on mbaɗana yimɓe fuu ko wooɗi. Onon kam, tiine no mbaawɗon fuu haa on njooɗodo jam bee koo moy. Soobiraaɓe am, to goɗɗo waɗi on aybe, taa mbaate, ammaa acce tikkere Allah waɗa ɗum, ngam Deftere wi'i: “Min waatoto, min warjoto ɓe. Nii Jawmiraawo wi'i.” Ammaa: “To konneejo ma dolaama, nyaamnu mo. To o ɗomɗaama, yarnu mo. To a waɗi bana nii a ɗon mooɓta ƴulɓe yiite dow hoore maako.” Taa accu halleende jaalo ma, ammaa jaalora nde bee mbooɗeeŋga. Sey koo moy ɗowtano marɓe laamu. Ngam kala laamu fuu iwi diga Allah. Kaŋko jo'ini laamuuji fuu. Ngam maajum koo moy tuurtani marɓe laamu, luuti umroore Allah. Tuurtooɓe pooɗanan ko'e muuɗum'en kiita. Baɗanɗo ko wooɗi hulataa ardiiɓe, sey baɗanɗo kalluɗum. To on ngiɗaa hulugo marɗo baawɗe, mbaɗe ko fotti, nden kam o manan on. Ngam marɗo laamu ɗon huuwana Allah haa o walla on waɗgo mbooɗeeŋga. Ammaa to on mbaɗi kalluɗum, doole on kula mo. Ngam o kuuwanoowo Allah, o woodi baawɗe hiitaago, Allah darni mo ngam haa o waŋgina tikkere Allah dow waɗanɓe halleende. Ngam maajum doole on ɗowtano mo, naa ngam tikkere Allah tan, ammaa ngam numooji ɓerɗe mon anndi ɗum pottuɗum boo. Ngam to marɓe laamu ɗon kuuwa kuugal nga'al, ɓe ɗon kuuwana Allah. Ngam maajum njoɓoton jomorgol boo. Ndokkite marɓe laamu ko haandani ɓe fuu, njoɓe jomorgol deydey ko haandani on yoɓugo, ɗowtane mo haandani ɗowtaneego, teddine mo haandani teddineego. To goɗɗo hokki on nyamaande, njoɓe mo nde. Sey yiide tan laato bana nyamaande nde on timmintaa yoɓugo caka mooɗon. Koo moy yiɗi keeddiɗɗum, hebbitini tawreeta. On anndi umrooje: “Taa waɗ njeenu, taa mbar-hoore, taa wujju, taa suuna.” Umrooje ɗe'e fuu mooɓaama nder umroore woore: “Yiɗ keeddiɗɗiraawo ma bana no a yiɗiri hoore ma.” Koo moy yiɗi keeddiɗɗum, waɗataa mo halleende. Ɗum yiide hebbitinta tawreeta. Mbaɗe ɗum, ngam on anndi saa'i waɗi jonta haa on pina diga ɗoyŋgol mon. Wakkati kisndam men ɓadi masin, ɓuri naane nde puɗɗunooɗen nuɗɗingo Jawmiraawo. Jemma jeŋngi masin, nyalawma ɓadake. Ngam maajum sey en acca huuwugo kuuɗe nyiɓre, en ɓorno balmi annoora. Sey mbaɗen ko fotti ngam en yimɓe nyalawma: Taa en mbaɗa pijirle kalluɗe, taa en nguyka, en acca boo daakaareeku e kuuɗe cemtiniiɗe e jokkirgol e kaajal. Acce Jawmiraawo Yeesu Almasiihu laamano ngeendam mon fuu. Taa cuklane suunooji mon, ngam taa ɗi njaalo on. Njaɓe tampuɗo nder nuɗɗinki caka mooɗon bilaa hiitaago numooji maako. Teema nuɗɗinki goɗɗo duŋanto mo nyaamugo koo ɗume fuu. Ammaa mo nuɗɗinki mum tampi, ɗon nyaama haakooji tan. Nyaamanɗo koo ɗume fuu, taa yawo nyaamanɗo haakooji tan. Nyaamanɗo haakooji boo, taa hiita oya, ngam Allah jaɓi mo. Kadi on poti hiitugo kuuwoowo goɗɗo feere na? Sey jawmiiko tan wi'ata to kuugal maako fotti malla fottaay. Fakat o do'ataako, ngam Jawmiraawo mari baawɗe jogaago mo. Goɗɗo ɗon wi'a nyalaade kaja ɓuran goɗɗe maŋngu. Goɗɗo boo ɗon wi'a nyalɗe fuu potan kal. Sey koo moy tabita nder faamu mum, tokko ɗum. To goɗɗo ɗon ɓurna nyalaade woore dow goɗɗe, o ɗon waɗa ɗum ngam haa o teddina Jawmiraawo. Nyaamanɗo koo ɗume fuu ɗon ɗaɓɓa teddingo Jawmiraawo, ɗon yetta Allah ngam nyaamdu. Bana non boo mo sali nyaamugo kuuje goɗɗe, ɗon ɗaɓɓa teddingo Jawmiraawo, ɗon yetta Allah ngam nyaamdu. Walaa koo gooto meeɗen yeeɗata ngam hoore mum, walaa mo maayata ngam hoore mum boo. To en ɗon ngeeɗa, ngam teddingo Jawmiraawo ngeeɗeten. To en maayi boo, ngam teddingo Jawmiraawo maayeten. Kaŋko o mari en koo nder ngeendam koo nder maayde. Ngam Almasiihu maayi, yeeɗiti haa o laato Jawmiraawo maayɓe e yeeɗɓe fuu. To non kam, koni kiitata deerɗa? Malla koni njawotoɗa deerɗa? Enen fuu en daroyto yeeso kiita Allah. Ngam Deftere Seniinde wi'i: “Fakat bana mi geeto, koppi fuu tugganto yam, ɗemɗe fuu ceedoto min woni Allah. Non Jawmiraawo wi'i.” Saa'i maajum koo moy meeɗen jaabanto hoore mum yeeso Allah. Sey en acca hiitindirgo. Ndikka on mbaɗa anniya taa on ngaɗa ko do'ata deerɗiraawo goɗɗo nder hakke. Barka Jawmiraawo Yeesu, mi anndi e mi tabitini walaa koo ɗume laati coɓɗum bee hoore muuɗum. Sey to goɗɗo laari ɗum bana coɓɗum, nden kam ɗum laatanto mo coɓɗum. To a naawni ɓernde deerɗa bee nyaamdu ma koo nduye, nden kam a tokkaaki yiide. Almasiihu maayi ngam deerɗa. Ngam maajum taa nastin mo nder halkere bee nyaamdu ma. Nden kam taa goɗɗo hallina ko on ndaarata bana booɗɗum. Ngam laamu Allah kam, naa ɗum haala nyaamdu e njaram, ammaa ɗum adilaaku e jam bee Allah e seyo ngo Ruuhu Ceniiɗo hokkata. Koo moy huuwani Almasiihu bana maccuɗo, heɓi yerduye haa Allah e yimɓe fuu. Ngam maajum sey en tiino haa en njooɗodo jam, en cemmbiɗindira nder nuɗɗinki. Taa on mbonna kuugal Allah ngam haala nyaamdu. Nyaamduuji fuu laaɓi, ammaa to goɗɗo seki dow nyaamdu mum, nden kam ɗum soɓnan mo. Ndikka taa on nyaama kusel, taa on njara inaboojam, taa on mbaɗa koo ɗume ko nastinta deerɗiraawo goɗɗo nder hakke. Njoge ko on nuɗɗini nder haala ka'a hakkunde mooɗon bee Allah. Barka woodani goɗɗo to numo ɓernde muuɗum hiitataa ɗum nder ko o waɗata. Ammaa to goɗɗo seki dow nyaamdu mum, Allah hiitoto ɗum, ngam o daraaki dow nuɗɗinki. Ko iwaay haa nuɗɗinki fuu, ɗum aybe. Enen semmbiɗɓe nder nuɗɗinki, sey en mballa tampuɓe. Taa mbaɗen ko fottanta ko'e men. Koo moy meeɗen ɗaɓɓa fottango keeddiɗɗum. Kanjum ɗum booɗɗum, ɗum mawninan mo nder nuɗɗinki. Ngam koo Almasiihu suklanaaki hoore muuɗum. Ammaa, bana ko winnda dow maako: “Kuudi huɗɓe ma yani dow am.” Ko winnda diga ɓooyma, ɗum winndaama ngam ekkitingo en haa keɓren tammunde bee munyal e de'ere nde defte ceniiɗe ndokkata. Allah, dokkoowo en munyal e de'ere ɓernde, hokku on on njooɗodo hakkiilo wooto haa on tokko misaalu Almasiihu, ngam haa on teddina Allah, Baabiraawo Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu bee ɓernde woore e hunnduko wooto. Ngam maajum, bana Almasiihu jaɓri on, bana non onon boo njaɓindire, ngam haa on teddina Allah. Mi ɗon wi'a on: Almasiihu laati kuuwanoowo Yahuudu'en haa o waŋginana ɓe gooŋgaaku Allah, o tabitina ko Allah iinanino kaakiraaɓe maɓɓe aartuɓe, ngam haa ummaatooje fuu boo teddina Allah daliila enɗam mum, bana ko winnda: “Ngam maajum mi yettete caka ummaatooje, mi yiman maŋgtoore innde ma.” Fahin Deftere wi'i: “Onon ummaatooje, ceyode bee yimɓe Allah.” Fahin: “Maŋgte Jawmiraawo, onon ummaatooje fuu, maŋgte mo, onon jama'aaje fuu.” Annabi Esaaya boo wi'i: “Goɗɗo asŋgol Yessa waran. O ummoto ngam o laamano ummaatooje. Haa maako ɗe keɓata tammunde.” Mi ɗon toro Allah, tabitinɗo tammunde men, haa o hebbina ɓerɗe mon bee seyo e jam fuu ngam daliila nuɗɗinki mon, ngam haa on keewa tammunde bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo. Onon deerɗiraaɓe am, min boo, mi anndi fakat on ɗon kuuwa ko fotti fuu. On keewi bee anndal fuu, on mbaawan barrindirgo boo. Ammaa mi winndani on haalaaji goɗɗi bee dartaare haa mi siftinora on ko annduɗon. Mi winndi bana nii ngam daliila mo'ere nde Allah waɗani yam. O laatini yam kuuwanoowo Yeesu Almasiihu haa ummaatooje goɗɗe. Mi ɗon huuwa kuugal cenaaŋgal ngal Linjiila Allah, haa ummaatooje ɗe'e laatano mo dokkal cenaaŋgal bee Ruuhu Ceniiɗo, pottananŋgal mo. Ngam daliila kawtal am bee Yeesu Almasiihu mantortoomi kuugal am yeeso Allah. Mi walaa dartaare wolwugo haala feere, sey ko Almasiihu waɗi bee kuugal am: O waɗi yimɓe nder ummaatooje fuu ɗowtano Allah, o huuwtiniri bolle am e kuuɗe am, non boo bee kaayeefiiji cemmbiɗɗi e bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo. Ngam maajum keɓmi waazingo Linjiila Almasiihu nder gure ɗuuɗɗe, diga Urusaliima haa yotti lesdi Illiriya. Nder kuugal am ɗaɓɓumi foroy waazingo Linjiila haa nokkuuje ɗe innde Almasiihu meeɗaay naneego, ngam taa mi maha dow caɓɓawal goɗɗo. Bana ko winnda: “Yimɓe ɓe meeɗaay wi'eego haala maako, ngi'an. Yimɓe ɓe meeɗaay nanugo ka, paaman ka.” Nde ɗuuɗɗum kuugal am nga'al haɗi yam yahugo haa mooɗon. Ammaa jonta kuugal am nder lesɗe ɗe'e timmi. Mi yeli yi'ugo on diga duuɓi ɗuuɗɗi. Mi tammi ɗum heɓoto jonta. Mi yiɗi yaalugo haa mooɗon, saa'i njahanmi Espaniya. On mbaawan wallugo yam yottaago ton, to mi seyorake kawtal bee mooɗon baakin seɗɗa. Ammaa jonta mi yahan Urusaliima tawon, haa mi yahrana senaaɓe ton walliinde. Ngam senaaɓe nder Makedoniya e Akaya ceyi, mbaɗi anniya mooɓtugo dokkal ngam talaka'en nder jama'aare senaaɓe haa Urusaliima. Ɓe mbaɗi ɗum bee anniya maɓɓe. Ammaa ɗum laatani ɓe bana doole boo ngam nuɗɗinɓe Urusaliima cenndi hayruuji ɗi Ruuhu Allah hokki ɓe bee ummaatooje goɗɗe. Ngam maajum kamɓe boo sey ɓe mballa ɓe bee jawdi maɓɓe. To mi timmini kuugal nga'al, waato to mi hokki ɓe dokkal nga'al, nden kam mi yaaltan on wakkati njahanmi Espaniya. To mi wari haa mooɗon, mi anndi mi wardan bee barka Almasiihu fuu. Deerɗiraaɓe am, mi ɗon toro on bee innde Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu, ngam daliila yiide boo nde Ruuhu Allah hokki on, haa on tiino do'anaago yam. Mballeeɗam toraago Allah, haa o hisnammi juuɗe heefeerɓe haa Yahudiya, ngam haa yimɓe maako senaaɓe haa Urusaliima njaɓa ballal nga'al bee seyo. Bana nii keɓranmi wargo haa mooɗon bee seyo, to Allah muuyi e mi siwtoto seɗɗa haa mooɗon. Allah, dokkoowo en jam, wonda bee mooɗon fuu. Aamiina! Mi ɗon nelda on Febe mo ngerdiimi. O deerɗiraawo men debbo, balloowo jama'aare nuɗɗinɓe haa Keŋkereya. Njaɓe mo bee innde Jawmiraawo bana no haandani senaaɓe. Mballe mo nder haaje maako fuu, ngam kaŋko o walli yimɓe ɗuuɗɓe, o walli yam boo. Koofne Piriska e Akilas, huuwdiɗɗiraaɓe am ngam Yeesu Almasiihu, foondiraaɓe maayugo ngam hisnugo yoŋki am. Naa min feere am yettata ɓe, ammaa jama'aaje nuɗɗinɓe nder ummaatooje fuu. Koofne nuɗɗinɓe mooɓtotooɓe haa saare maɓɓe boo. Koofne Epaynetus giɗaaɗo am, nuɗɗinɗo Almasiihu aartuɗo nder lesdi Asiya. Koofne Mariyama mo huuwani on bee tiinaare ɗuuɗnde. Koofne boo Andronikus e Yuniyas, yimɓe lenyol am, haɓɓidaaɓe bee am nder fursina. Ɓe tedduɓe caka nelaaɓe, ɓe aarti yam nuɗɗingo Almasiihu boo. Koofne Ampiliyatus giɗaaɗo am nder Jawmiraawo. Koofne Urbanus, kuuwdiɗɗiraawo meeɗen ngam Almasiihu. Non boo Istakis giɗaaɗo am. Koofne Apelles baŋginɗo nuɗɗinki laaɓki nder Almasiihu. Koofne yimɓe saare Aristobul. Koofne Herodiyon mo lenyol am. Non boo yimɓe Jawmiraawo nder saare Narsis. Koofne Tirifena e Tirifosa, deerɗiraaɓe men rewɓe, tiiniiɓe jagganaago Jawmiraawo. Non boo Persis deerɗiraawo debbo, giɗaaɗo men mo huuwani Jawmiraawo bee tiinaare ɗuuɗnde. Koofne Rufus cuɓaaɗo Jawmiraawo. Non boo daada maako laatiiɗo bana daada am boo. Koofne Asiŋkirit e Felegon e Hermes e Patorobas e Hermas e deerɗiraaɓe wonduɓe bee maɓɓe fuu. Koofne Filologus e Yuliya, non boo Neriyus e deerɗum debbo e Olimpas e nuɗɗinɓe wonduɓe bee maɓɓe fuu. Koofnindire, karlotire bana no ɗum haandani senaaɓe. Jama'aaje nuɗɗinɓe Almasiihu fuu koofni on. Deerɗiraaɓe am, mi ɗon toro on: Ndeente e waɗooɓe luural, wonnooɓe nuɗɗinki yimɓe waato luutuɓe anndinol ngol njaɓɗon. Ndaaye ɓe. Irin maɓɓe kuuwantaa Almasiihu, Jawmiraawo men, sey deeɗi maɓɓe tan. Ɓe ɗon majjina sooyɓe anndal bee bolle ne'iiɗe e haalaaji belɗi. Onon kam, koo toy yimɓe anndi on ɗowtaniiɓe Jawmiraawo. Ngam maajum mi ɗon seyoro on. Ko ngiɗmi kam, on keɓa hikma waɗgo mbooɗeeŋga, ammaa on ndaayo halleende. Allah dokkoowo en jam, hokkan on jaalorgal timmuŋgal dow Sayɗaanu, on ndamman mo les kosɗe mon. Mo'ere Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu wonda bee mooɗon fuu. Timote, kuuwdiɗɗiraawo am, hoofni on, non boo Lukiyus e Yason e Sosipater, yimɓe lenyol am. Min Tertiyus, binnduɗo bataakewol ngo'ol, mi hoofni on nder kawtal men bee Jawmiraawo. Gayus, beero am e beero nuɗɗinɓe haa ɗo fuu, hoofni on. Non boo Erastus, aynoowo ceede wuro e Kawartus, deerɗiraawo men. [ Mo'ere Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu wonda bee mooɗon fuu. Aamiina!] Tedduŋgal laatano Allah! Kaŋko o woodi baawɗe semmbiɗingo on fodde Linjiila ka ngaazinanmi. Linjiila ɗon anndina haala Yeesu Almasiihu, ka ɗon waŋgina gooŋga Allah sirriiha. Gooŋga man ɗonno suuɗi diga ɓooyma, ammaa jonta ka waŋginaama. Defte annabi'en boo ɗon ceedo ka. Fodde umroore Allah duumiiɗo ka anndinaama yimɓe nder ummaatooje fuu, ngam haa ɓe nuɗɗina ka, ɓe ɗowtano Allah. Allah feere muuɗum mari hikma. Tedduŋgal laatano mo bee Yeesu Almasiihu haa foroy! Aamiina! Min Pol mo Allah ewni fodde muuyo mum ngam laataago nelaaɗo Almasiihu Yeesu, min bee Sostenes, deerɗiraawo meeɗen, mi ɗon winndana on, onon jama'aare yimɓe Allah wonɓe haa Korintu, senaaɓe nder Almasiihu Yeesu, ewnaaɓe ngam laataago seniiɓe hawtaade bee ewnotooɓe innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu haa ɓe ngonata fuu, kaŋko woni Jawmiraawo maɓɓe e mo amin: Allah Baabiraawo meeɗen e Yeesu Almasiihu Jawmiraawo meeɗen ndokka on mo'ere e salaaman. Mi ɗon yetta Allah am foroy ngam daliila mo'ere nde o hokki on barka Almasiihu Yeesu. Nder kawtal bee Almasiihu, Allah hebbini on bee barkaaji fuu. Wolde e anndal fanti haa mooɗon. Bana nii Allah gooŋɗini ko min ceedani Yeesu Almasiihu caka mooɗon. Nden kam walaa dokkal Allah koo gootal ŋakkani on, onon reenanɓe nyalaade baŋguki Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. Kaŋko o tabitinan on haa yotto timmoode, ngam haa laatooɗon bilaa feloore nyalaade Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. Allah o koolniiɗo, kaŋko ewni on haa kawton bee Ɓiɗɗo mum Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo meeɗen. Deerɗiraaɓe am, mi ɗon suusɗina on bee innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu: Njooɗe on narruɓe! Taa cenndol wona caka mooɗon. Laate narruɓe dow hakkiilo wooto e anniya ngoota. Deerɗiraaɓe am, yimɓe saare Kolowe anndini yam jokkirli ɗon hakkunde mooɗon. Ndaa ko ngiɗmi wi'go: Caka mooɗon koo moy ɗon wi'a: “Min mo Pol.” Oya ɗon wi'a: “Min mo Apollos.” Goɗɗo ɗon wi'a: “Min mo Piyer.” Goɗɗo feere boo ɗon wi'a: “Min mo Almasiihu.” Kadi Almasiihu o cenndaaɗo na? Ɗum Pol ɓe ngaafi dow leggal gaafaaŋgal ngam mooɗon na? Malla bee innde Pol keɓɗon baptisma? Mi ɗon yetta Allah ngam mi yiiwaay koo gooto mooɗon baptisma, sey Kirispus e Gayus. Bana non kadi walaa bi'anɗo on keɓi baptisma bee innde am. Asee! Mi waɗani boo yimɓe saare Estefanas baptisma. Mi anndaa to woodi goɗɗo feere mo mi waɗani ɗum baptisma. Ngam Almasiihu nelaay yam waɗugo baptisma, ammaa ngam mi waazina Linjiila. Mi waazinaay ka bee bolle fodde hikma duniyaaru ndu'u, ngam taa gaafaaŋgal Almasiihu lasbine. Halkanɓe ɗon ndaara kubar maayde Almasiihu dow leggal gaafaaŋgal bana faataare. Ammaa ngam meeɗen enen hisanɓe kam, en anndi ɗum baawɗe Allah. Ngam man Deftere wi'i: “Mi halkan hikma hikma'en, mi wudinan anndal annduɓe.” Kadi moy woni hikmaajo? Moy woni moodibbo? Moy woni kujjotiroowo zamanuuru ndu'u? Allah wartiraay hikma duniyaaru ndu'u faataare na? Ngam nde nii duniyaaru bee hikma mum anndaa Allah ngam ndu annditaay hikma maako, Allah ɗon seyori hisnugo nuɗɗinɓe bee waazingo ko hikma'en duniyaaru mbi'ata faataare. Yahuudu'en ɗon ɗaɓɓa kaayeefiiji, Yunaniŋke'en boo ɗon ɗaɓɓita ko wi'ete hikma. Ammaa enen en ɗon ngeyna kubar Almasiihu ɓilaaɗo haa leggal gaafaaŋgal. Haa Yahuudu'en ɗum laatake daliila fergere maɓɓe, haa ummaatooje goɗɗe boo ɗum laatanake ɓe faataare. Ammaa ngam ewnaaɓe Allah kam, koo ɓe Yahuudu'en koo ɓe Yunaniŋke'en woɗɓe, Almasiihu laati baawɗe Allah e hikma Allah. Ko Allah huuwata, ɗum nanndi bee faataare, ammaa ɗum ɓuri anndal yimɓe fuu. Ɗum nanndi bee tampere boo, ammaa ɗum ɓuri yimɓe fuu semmbe. Deerɗiraaɓe am, ndaare ko'e mooɗon, onon ewnaaɓe Allah! Fodde ɗabiya duniyaaru, hikma'en ɗuuɗaay caka mooɗon, marɓe baawɗe ɗuuɗaay, tedda-asli'en boo ɗuuɗaay. Ammaa ko laati humakiijum nder duniyaaru, Allah suɓi ɗum haa hikma'en cemta. Allah suɓi ko laati tampuɗum nder duniyaaru haa semmbiɗɓe cemta. O suɓi leesɓe e yawniiɓe e meere'en nder duniyaaru, ngam haa o meeriɗina tedduɓe duniyaaru. Bana nii walaa koo moye mantoto yeeso Allah. Daliila maako, onon on kawti bee Yeesu Almasiihu, laatiiɗo hikma meeɗen iwka haa Allah. Bee maako en keɓi adilaaku e senaare e ndimu. Allah muuyi ɗum laato bana ko winnda: “To goɗɗo yiɗi mantaago, sey o mantoro kuugal Allah.” Deerɗiraaɓe am, saa'i mi warino waazingo on gooŋga Allah sirriiha, mi waɗaay ɗum bee bolle mawɗe e hikma lugguka. Mi tefaay anndugo koo ɗume caka mooɗon, sonaa Yeesu Almasiihu, waato Yeesu Almasiihu ɓilaaɗo dow leggal gaafaaŋgal. Mi wari haa mooɗon nder tampere, nder kulol e nder diwŋgol ɗuuɗŋgol. Wolde am e waazu am laataaki bee baawal bolle fodde hikma yimɓe, ammaa ɗum baŋginki Ruuhu Allah e baawɗe mum, ngam taa nuɗɗinki mooɗon daro dow hikma yimɓe, ammaa ki daro dow baawɗe Allah. Bee non fuu min ɗon ngaazina hikma haa nuɗɗinɓe timmuɓe. Hikma ka'a laataaki ka zamanuuru ndu'u malla ka mawɓe zamanuuru ndu'u, ngam baawɗe maɓɓe tammi nattineego. Min ɗon ngaazina hikma Allah sirriiha, ka o suuɗino, ammaa o annini hokkugo en diga zamanuuji ciwaa ngam tedduŋgal meeɗen. Walaa koo gooto nder mawɓe duniyaaru ndu'u annduno ngal. To naa non, ɓe ɓilataano Jawmiraawo marɗo tedduŋgal haa leggal gaafaaŋgal. Ammaa bana ko winnda: “Ko goɗɗo meeɗaay yi'ugo malla nanugo, ko goɗɗo meeɗaay numugo boo, kanjum Allah taaskitinani yiɗɓe mo.” Haa meeɗen kam, Allah waŋginiri ɗum bee Ruuhu. Ngam Ruuhu ɗon linya koo ɗume fuu, koo nufayeeje Allah lugguɗe boo. Moy anndi ko woni nder goɗɗo? Sey ruuhu goɗɗo man. Bana non boo walaa annduɗo numooji Allah, sey Ruuhu Allah tan. Ngam enen kam, en keɓaay ruuhu iwŋgu haa duniyaaru ndu'u, ammaa Ruuhu iwɗo haa Allah keɓɗen, ngam anndugo ko Allah mo'ani en. Min mbolwiraay haala man bee bolle iwɗe haa hikma yimɓe, ammaa bee ko Ruuhu Allah ekkitinta, haa min paamtina heɓɓe Ruuhu ko Ruuhu anndinta. Koo moy tokki hakkiilo mum jaɓataa ko iwi haa Ruuhu Allah, ngam ɗum faataare haa maako. O faamataa ɗum sam, ngam sey bee ballal Ruuhu ɗum faamorto. Keɓɗo Ruuhu Allah ɗon faama koo ɗume fuu, ammaa kaŋko bee hoore maako, walaa paamanɗo mo. Ngam deftere ɗon wi'a: “Moy anndi numo Jawmiraawo? Moy waawata hokkugo mo sawari?” Ammaa enen en ngoodi numo Almasiihu. Deerɗiraaɓe am, mi waawaay wolwango on bana heɓɓe Ruuhu Allah. Ammaa mi wolwani on bana tokkiiɓe ɗabiya yimɓe duniyaaru, bana ɓikkoy pamaroy nder Almasiihu. Ngam ɗum kosam ndokkumi on, naa nyaamdu semmbiɗndu. Ngam on ke'aay nyaamugo ndu. Haa jonta boo on ke'aay nyaamugo ndu, ngam on ɗon tokko ɗabiya yimɓe duniyaaru. Ngam to on ɗon kaajindira, on ɗon njokkira, on ngonaay nder ɗabiya yimɓe duniyaaru na? Naa on ɗon mbaɗa ko yimɓe woɗɓe mbaɗata na? To goɗɗo wi'i: “Min mo Pol”, goɗɗo feere boo: “Min mo Apollos”, naa on ɗon mbaɗa ko yimɓe woɗɓe mbaɗata na? Kadi moy woni Apollos? Moy woni Pol? Minin min huuwanooɓe Allah, on nuɗɗini Allah daliila waazu amin. Allah halfini koo moy amin kuugal mum. Min mi jubi, Apollos yarni, ammaa Allah mawnini ɗum. Bana non kadi, mo jubi bee mo yarni laataaki koo ɗume, sey Allah mawninoowo ko juba tan mari saman. Mo jubi bee mo yarni poti kal-kal. Ammaa koo moy heɓan mbarjaari mum fodde kuugal mum. Minin min huuwdiɗɗiraaɓe nder kuugal Allah, onon boo on ngesa Allah, on nyiɓaalo Allah. Fodde mo'ere nde Allah mo'ani yam, bana mahoowo kakkilɗo, mi wallini caɓɓawal. Goɗɗo feere ɗon maha dow maagal. Ammaa sey koo moy hakkilana no o mahrata. Yeesu Almasiihu woni caɓɓawal. Walaa ballinanɗo goɗŋgal. To goɗɗo mahi dow maagal bee kaŋŋeeri malla cardi malla kaa'e marɗe saman, bee leɗɗe malla geene malla ƴommbe, kuugal koo moy fuu waŋgoyan. Nyalaade kiita waŋginan ɗum. Ɗum waŋgoyan nder yiite e yiite waŋginan no kuugal koo moy wa'i. To yiite nyaamaay ko goɗɗo mahi, o heɓan mbarjaari. To yiite nyaami ko goɗɗo mahi, nden kam o waɗi asar. Ammaa o hisan bee daker bana caaliiɗo yiite. On anndaa onon ngoni haykaliiru Allah e Ruuhu Allah ɗon jooɗi nder mooɗon na? To goɗɗo wili haykaliiru Allah, Allah halkan mo. Ngam haykaliiru Allah ndu seniindu, ɗum onon bee ko'e mooɗon ngoni haykaliiru man. Taa goɗɗo esta hoore muuɗum. To goɗɗo mooɗon numi o hikmaajo fodde no zamanuuru ndu'u wa'i, sey o warta paataaɗo, ngam haa o laato hikmaajo fakat. Ngam hikma duniyaaru ndu'u, ɗum faataare haa Allah. Ngam Deftere wi'i: “Allah ɗon naŋnga hikma'en nder tuuforgol dabareeji maɓɓe.” Nde wi'i fahin boo: “Jawmiraawo anndi numooji hikma'en, ɗi meereeji.” Ngam man taa goɗɗo tabitina teddinki mum dow manoore yimɓe. Ngam koo ɗume fuu onon mari. Koo Pol, koo Apollos, koo Piyer, koo duniyaaru, koo ngeendam, koo maayde, koo jontaajum, koo garanɗum. Koo ɗume fuu onon mari. Ammaa onon kam, Almasiihu mari on, Almasiihu boo, Allah mari ɗum. Non kadi anndite minin ngoni huuwanooɓe Almasiihu, kaliifa'en halfinaaɓe waŋgingo sirriiji Allah. Ko ɓe ƴamata haa kaliifa'en kam, ɗum laataago hoolaaɓe. Ngam am kam, to onon aybini yam malla to ɗum hiitooɓe woɗɓe aybini yam, ɗum walaa saman. Min bee hoore am maa mi aybintaa hoore am. Ɓernde am felaay yam dow koo ɗume, ammaa ɗum wi'aay mi laaɓɗo. Jawmiraawo feere mum woni kiitoowo yam. Ngam maajum taa kiite koo ɗume diga saa'i man siwaa. Munye haa Jawmiraawo wara, mo waŋginta nder laaɓɗum ko suuɗi nder nyiɓre. O waŋginan boo nufayeeje nyukkiiɗe nder ɓerɗe yimɓe. Nden kadi koo moy heɓan manoore mum bana no fottanta Allah. Deerɗiraaɓe am, mi huuwtiniri misaaluuji ɗi'i dow Apollos e dow am ngam daliila mooɗon. Mi yiɗi on tokko misaalu amin “bilaa ƴaɓɓaago keerol jo'inaaŋgol fodde ko winnda.” Ngam taa goɗɗo mooɗon tokko oo, yawo oya. Moy ɓurnu ma dow woɗɓe? Naa Allah hokki ma ko marɗa fuu na? To ɗum dokkal keɓɗa kam, koni jurortoɗa bana a heɓaayno ngal? Asee! Jonta on keɓi ko ngiɗɗon fuu! On ndiski timmi! On ngarti laamiiɓe, ammaa minin min keɓaay ɗum tawon! To on laatino non bee gooŋga kam, minin boo min laamodotono bee mooɗon. Ammaa mi tammi minin nelaaɓe, Allah waɗi min ɓaawo'en bana hiitaaɓe ngam mbareego. Min laatake bana huunde fijirteende yeeso duniyaaru, yeeso malaa'ika'en e yimɓe. Ngam daliila Almasiihu, minin min faataaɓe, ammaa onon, on marɓe hikma nder kawtal bee maako. Minin min tampuɓe, ammaa onon on semmbiɗɓe. Onon on horminaaɓe, ammaa minin min yawaaɓe. Haa wargo saa'iire nde'e min ɗon maata dolo, min ɗon maata ɗomka, min temmbuɓe, min piyaaɓe, min yiilotooɓe, min ɗon coma ngam min ɗon kuuwa bee juuɗe amin. To ɓe kuɗi min, min ɗon mbarkiɗina. To ɓe toonyake min, min munyanan ɗum. To ɓe nyo'i min, min njaabo bee bolle belɗe. Haa jonta min laati bana mbuuwri duniyaaru, bana nyidduɗum ko yimɓe fuu ngudinta. Mi winndani on ɗum naa ngam haa mi semtina on, ammaa ngam mi reentina on ngam on laatake ɓikkoy am ngiɗaakoy. Ngam koo to on ngoodi eltooɓe ujine sappo nder Almasiihu, on ngoodi baaba gooto tan. Ɗum min waddani on ngeendam nder Almasiihu Yeesu nde mi waazini on Linjiila. Ngam man mi ɗon toro on: Tokke misaalu am. Ngam daliila ka'a mi neli Timote, ɓiɗɗo am giɗaaɗo e koolaaɗo nder kawtal bee Jawmiraawo haa mooɗon. O siftinoran on no tokkortoomi Almasiihu. Kanjum mi ekkitinta koo toy nder jama'aaje nuɗɗinɓe fuu. Woɗɓe mooɗon mawniti ngam ɓe tammi mi lorataako haa mooɗon. Ammaa to Jawmiraawo munyi, mi waran nii seɗɗa haa mooɗon. Mi anndan naa bolle mawnitiiɓe ɓe'e tan, ammaa ko ɓe mbaawi waɗugo boo. Ngam laamu Allah daraaki dow bolle, ammaa dow baawɗe. Ɗume ngiɗɗon? Mi warda bee ɓoccol haa mooɗon na malla bee yiide e ɓernde ɗelemnde? Ɗum ɗon nane koo toy woodi haala daakaareeku caka mooɗon. Irin daakaareeku maajum tawataake koo haa heefeerɓe maa. Ngam gooto mooɗon ɗon wonda bee debbo baaba muuɗum. Bee man fuu on ɗon mawnito! Haani no on cuno, on ngurtina kuuwɗo irin ɗu'um caka mooɗon! Ngam am kam, koo mi ɗon daayi bee mooɗon, numooji am ndaayaaki bee mooɗon. Mi hiiti kuuwɗo ɗu'um timmi bana mi tawaaɗono caka mooɗon. Ngam to on ɗon mooɓi nder innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu, annde numooji am boo ɗon ngondi bee ɗi mooɗon. Nden, bee baawɗe Jawmiraawo meeɗen Yeesu, ndokke goɗɗo oo haa juŋngo Sayɗaanu! Ngam haa ɓanndu maako halka, ammaa ruuhu maako hisa nyalaade Jawmiraawo loroyto. Juro mooɗon yahaay sam! On anndaa ufnirɗum seɗɗa ufnan kullu fuu na? Laɓɓine ko'e mooɗon diga ufnirɗum kiiɗɗum ɗu'um, haa laatooɗon kullu kesa bilaa ufnirɗum. Non laatiiɗon bee gooŋga boo, ngam Almasiihu, jawgel Paska meeɗen hirsaama. Non kadi ngaɗen juulde, naa bee ufnirɗum kiiɗɗum, naa bee ufnirɗum halleende e zunuuba, ammaa bee tamseere nde ufnaakaa, waato tamseere laaɓeeŋga e gooŋga. Mi binndanɗo on nder bataakewol am aartuŋgol taa on kawta bee daakaare'en. Mi wolwaay dow daakaare'en caka yimɓe duniyaaru ndu'u malla suunaaɓe malla wuyɓe malla rewooɓe labbi. To non ɗum laatino kam, doole on ngurtono duniyaaru! Ndaa ko mi winndani on jonta: Taa kawte bee goɗɗo bi'anɗo o Masiihiŋkeejo, ammaa o daakaareejo malla cuunaaɗo ceede malla dewoowo labbi malla baɗoowo tufle malla guykoowo malla gujjo. Taa nyaamde maa bee irin goɗɗo oo! Ko yaali yam bee hiitaago yimɓe yaasi? Naa on yowanaaɓe hiitaago wonɓe nder mooɓtorde mooɗon? Allah bee hoore mum hiitoto yimɓe yaasi. Ammaa bana ko winnda: “Ngurtine kalluɗo caka mooɗon.” To goɗɗo mooɗon woodi wullaandu dow deerɗiraawo feere, koni o yiɗi wullaago mo yeeso sooya-adilaaku'en, naa yeeso senaaɓe? On anndaa senaaɓe kiitoto duniyaaru na? To onon kiitoto duniyaaru kam, on mbaawataa hiitaago kuuje famɗa samanje na? On anndaa enen kiitoto malaa'ika'en na? To non kam, en mbaawan hiitaago haala duniyaaru ndu'u! To on ngoodi luural dow kuuje duniyaaru, on ɗon ɗaɓɓa kiita haa yimɓe ɓe ngalaa tedduŋgal nder jama'aare nuɗɗinɓe! Mi ɗon wi'a ɗum haa cemton. Kadi, walaa hikmaajo koo gooto caka mooɗon baawanɗo ta'ugo haala hakkunde deerɗiraaɓe na? Koni deerɗiraawo yahrata wullaandu dow deerɗum yeeso hiitooɓe, sakkomaa yeeso hiitooɓe ɓe ngalaa nuɗɗinki? On ɗon ngullotira, fakat kanjum aybini on fuu. Ngam ɗume on munyantaa aybe? Ngam ɗume on munyantaa jaɓteego? Ammaa ɗum onon ngaɗata sooynde-adilaaku man, onon njaɓtata woɗɓe boo! Asee boo ɓe deerɗiraaɓe mooɗon! On anndaa sooya-adilaaku'en kam ndonataa laamu Allah na? Taa este ko'e mooɗon! Daakaare'en e rewooɓe labbi e jeenooɓe e luuɗu'en, non boo wuyɓe e suunaaɓe riba e wuykooɓe e waɗooɓe tufle e jaɓtooɓe, ɓe fuu ɓe ndonataa laamu Allah. Bana non woɗɓe mooɗon laatino naane. Ammaa jonta hakkeeji mooɗon lootaama, on cenaama, on adilinaama bee innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu e Ruuhu Allah meeɗen. Teema goɗɗo wi'an: “Koo ɗume fuu daganake yam.” Ooho, ammaa naa kuuje fuu nafata on. “Koo ɗume fuu daganake yam”. Ammaa mi accata huunde koo ndeyeere macciɗinammi. Woɗɓe ɗon mbi'a: “Nyaamdu ɗon ngam reedu, reedu boo ɗon ngam nyaamdu”. Ammaa Allah halkan ɗum ɗiɗi fuu. Ɓanndu neɗɗo laataaki ngam waɗugo daakaareeku, ndu ɗon ngam jagganaago Jawmiraawo e Jawmiraawo boo ɗon hakkila ndu. Allah mo ummitini Jawmiraawo meeɗen diga maayde, ummitinan en boo bee baawɗe mum. On anndaa ɓalli mooɗon ngoni terɗe haa ɓanndu Almasiihu na? Kadi mi hoo'a terɗe Almasiihu ngam waɗugo ɗe terɗe daakaareejo na? Waɗataako sam! On anndaa ɗakkotirɗo bee daakaareejo laatake ɓanndu wooru bee maako na? Deftere wi'i: “Ɗiɗo ɓe'e laatoto ɓanndu wooru.” Ammaa ɗakkotirɗo bee Jawmiraawo, ruuhu mum laatake gootum bee maako. Ndaaye haala daakaareeku. Hakkewol goɗŋgol koo ngole ko neɗɗo waɗata, haaɗan haa yaasi ɓanndu maako. Ammaa baɗanɗo daakaareeku ɗon waɗa hakke dow ɓanndu muuɗum. Malla on anndaa ɓanndu koo moy mooɗon woni haykaliiru Ruuhu Ceniiɗo, mo ɗon nder mooɗon, mo Allah hokki on na? Ngam maajum on maraay ko'e mooɗon. On coottaama bee saman. Ngam maajum teddine Allah bee ɓalli mooɗon. Jonta kam haa mi jaabo ƴamɗe ɗe mbinnduɗon nder bataakewol mooɗon. Ɗum booɗɗum to gorko ɓaŋgaay sam. Ammaa ngam taa on laato daakaare'en, ndikka gorko fuu mara debbo muuɗum, debbo fuu boo mara gorko mum. Gorko waɗana debbo muuɗum ko haani waɗeego, debbo boo waɗana gorum non. Debbo maraay baawɗe dow ɓanndu mum, goriiko mari ndu. Non boo gorko maraay baawɗe dow ɓanndu mum, ɗum debbo maako mari ndu. Taa calotire baaldal, sonaa to on narri dow maajum deydey wakkati seɗɗa ngam do'aare. Ɓaawoɗon fahin kawte, ngam taa on acca naŋgtaago, nden Sayɗaanu boo heɓa estugo on. Ko mbi'mi ɗo laataaki bana umroore, ammaa bana duŋayeere. Min kam mi ɓuri yiɗugo yimɓe fuu ngona bana am. Ammaa Allah hokki koo moy dokkal mum, oo bana nii, oya bana non. Mi ɗon wi'a ɓen ɓaŋgaay e rewɓe yurumɓe: Ɗum pottoɗum ɓe njooɗo bana am. Ammaa to ɓe mbaawataa naŋgtaago, sey ɓe ɓaŋga. Ndikka ɓaŋgo dow suuno ɓilla ɓe. Ngam ɓaŋgɓe e ɓaŋgaaɓe, ndaa ko mi umrata ɓe – naa min umrata ɓe, ammaa ɗum Jawmiraawo umrata ɓe: Taa debbo senndira bee gorum. To o senndiri bee goriiko, sey o jooɗo bilaa te'rugo bee gorko feere, to naa non o narrita bee goriiko fahin. Taa gorko boo seera debbo muuɗum. Haa woɗɓe boo, naa Jawmiraawo wi'ata, ɗum min wi'ata: To deerɗiraawo feere woodi debbo mo nuɗɗinaay, nden debbo oo yerdi jooɗodaago bee maako, taa o seera mo. Nonnon boo deerɗiraawo debbo mo gorum nuɗɗinaay. To gorko oo yerdi jooɗodaago bee maako, taa debbo senndira bee maako. Ngam gorko mo nuɗɗinaay heɓi yerduye Allah daliila debbo mum Masiihiŋkeejo. Non boo debbo mo nuɗɗinaay heɓi yerduye Allah daliila gorum Masiihiŋkeejo. To naa non, ɓikkoy mooɗon boo koy coɓkoy, asee boo koy keɓi yerduye Allah. Ammaa to mo nuɗɗinaay yiɗi senndirgo bee nuɗɗinɗo, njoofe mo. Nden kam deerɗiraawo gorko malla debbo rimɗi e teegal mum. Allah ewni on haa njooɗoɗon nder salaaman. An debbo, a waawan hisnugo gorko ma fakat na? Malla an gorko, a waawan hisnugo debbo ma fakat na? Sey koo moy tokko jooɗaago bana no Allah heerorani mo. O jooɗo bana no o wa'no yaake Allah ewni mo. Kanjum umranmi nder jama'aaje nuɗɗinɓe fuu. To goɗɗo laatakeno juulniiɗo saa'i Allah ewni mo, taa o tefa wartugo saadooniijo. To goɗɗo juulnaakino saa'i Allah ewni mo, taa o juulno. Ngam juulnol e sooynde juulnol fuu nafataa koo ɗume, sey ɗowtanaago umrooje Allah tan mari saman. Sey koo moy jooɗo bana o wa'no yaake Allah ewno mo. To a maccuɗono yaake Allah ewno ma, taa ɗum sakle. Ammaa to heɓoto a rimɗina hoore ma, naftora ɗum. Laatinooɗo maccuɗo mo Jawmiraawo ewni ɗum, laatake dimɗinaaɗo ngam Jawmiraawo. Bana non boo dimo mo Jawmiraawo ewni ɗum, laatake maccuɗo Jawmiraawo. Jawmiraawo sootti on bee saman. Ngam maajum taa ngartire ko'e mooɗon maccuɓe yimɓe. Deerɗiraaɓe am, sey koo moy mooɗon jooɗo yeeso Allah bana no o wa'no yaake Allah ewni mo. Ngam ɓen ɓaŋgaakaa, mi walaa umroore diga Jawmiraawo. Ammaa mi wi'an ko numanmi bana goɗɗo mo Jawmiraawo mo'ani ɗum, laatini ɗum koolniiɗo. Ngam daliila ɓillaaje jontaaje ɗe'e, mi ɗon numa: Ndikka koo moy tokko jooɗaago bana no o wa'i jonta. To a woodi debbo, taa ɗaɓɓu seerugo mo. To a walaa debbo, taa ɗaɓɓu te'ugo. To nii a ɓaŋgi, a waɗaay hakke. Paanyo boo, to te'aama, waɗaay hakke. Ammaa ɓaŋgɓe e ɓaŋgaaɓe maran ɓillaaje nder zamanuuru ndu'u. Kanjum ngiɗmi hoynango on. Deerɗiraaɓe am, ndaa ko ngiɗmi anndingo on: Wakkati rammiti. Diga jonta, sey ɓaŋgɓe njooɗo bana ɓe ngalaano rewɓe. Woyanɓe laato bana ɓe ngonaayno nder mettamɓeram. Seyotooɓe laato bana ɓe ngonaayno nder seyo. Soodanɓe kuuje boo ndaara bana walaa ko ɓe marno. Naftortooɓe duniyaaru boo, taa ndaara bana woodi ko ɓe naftori bee gooŋga. Ngam duniyaaru bana ndu wa'i jonta ni'i, ndu jinnan. Mi yiɗi on laato rimɓe e saklere fuu. Mo ɓaŋgaay ɗon suklano kuugal Jawmiraawo, o ɗon tefa fottango Jawmiraawo. Ammaa ɓaŋɗo ɗon suklano kuuje duniyaaru, o ɗon tefa fottango debbo maako. Bana nii ɓernde maako senndake ɗiɗi. Non boo debbo mo walaa gorko e paanyo. Ɓe ɗon cuklano kuugal Jawmiraawo, haa ɓe laato seniiɓe nder ɓanndu e ruuhu fuu. Ammaa ɓaŋaaɗo ɗon suklano kuuje duniyaaru, o ɗon tefa fottango goriiko. Mi ɗon wi'a ɗum ngam wallugo on. Mi doolaay on, mi yiɗi on mbaɗa ko fotti, on ɗakkotira bee Jawmiraawo bee ɓernde woore. Teema goɗɗo narran bee muuyaaɗo mum taa ɓe ɓaŋgra. Ammaa to muuyaaɗo oo heewti e to suuno boo ɓuri gorko oo, o numi kadi ndikka ɓe ɓaŋgra, sey ɓe ɓaŋgra. O waɗaay hakke. Ammaa mo waɗi anniya nder ɓernde mum, walaa ko dooli ɗum, suuno boo to ɓillaay ɗum, nden kam o jogito anniya ka'a, taa o ɓaŋga muuyaaɗo maako. Ɗum booɗɗum to o waɗi bana nii. Ɓaŋɗo muuyaaɗo mum waɗi booɗɗum, ammaa mo ɓaŋgaay muuyaaɗo muuɗum, waɗi ko ɓuri wooɗugo. Debbo ɓaŋaaɗo laati kaɓɓaaɗo haa gorum yaake gorko man ɗon bee yoŋki. To gorko maayi, debbo rimɗi, o ɓaŋgan bee mo o yiɗi, ammaa sey o ɓaŋgra bee gorko Masiihiŋkeejo. Mi ɗon numa o ɓuran seyaago masin to o jooɗake bilaa gorko. Anndite, min boo mi woodi Ruuhu Allah. Dow ko laarani kusel dabbaaji kirsanaaɗi labbi, fakat: “En fuu en ngoodi anndal.” Ammaa anndal waddan mawnitaare. Yiide tan semmbiɗinta goɗɗo. To goɗɗo tammake o mari anndal, nden kam o heɓaay anndal gooŋgawal tawon. Ammaa mo yiɗi Allah, Allah anndi ɗum. Goɗɗo nyaaman kusel ndabbaawa kirsanaaŋga labbi na? En anndi lawru naa ɗum huunde gooŋga nder duniyaaru ndu'u e walaa ɗowanteeɗo feere boo, sey Allah gooto. Fakat woodi ko yimɓe mbi'ata ɗowanteeɓe haa asama e dow lesdi. Ngam maɓɓe kam, woodi ɗowanteeɓe e jawmiraaɓe ɗuuɗɓe. Bee non fuu, ngam meeɗen kam woodi Allah gooto tan, Baabiraawo, mo tagi kuuje fuu, daliila maako boo ngeeɗeten. Non boo Jawmiraawo gooto tan, Yeesu Almasiihu. Diga maako kuuje fuu iwi, enen boo, diga maako iwɗen. Ammaa naa yimɓe fuu mari anndal nga'al. Woɗɓe nde mboowino bee haala labbi go, koo jonta to ɓe ɗon nyaama kusel ndabbaawa li'anaaŋga lawru, ɓe ɗon ndaara ngel bana fakat ngel lawru. Numooji ɓerɗe maɓɓe tampi, ɓe ɗon numa bana nyaamugo ngel ɗon soɓna ɓe. Fakat, naa nyaamdu ɓadinta en haa Allah. To en nyaamaay ndu, walaa ko ustoto haa meeɗen, to en nyaami ndu boo walaa ko ɓesdoto haa meeɗen. Ammaa kakkile, ngam taa tampuɓe nder nuɗɗinki nasta hakke daliila ndimu mooɗon. To goɗɗo tampuɗo nder numo ɓernde mum yi'i an annduɗo gooŋga, a ɗon nyaama nder suudu lawru, nden kam naa a semmbiɗini mo haa o nyaama kusel ndabbaawa kirsanaaŋga lawru na? Bana non anndal maaɗa laatoto daliila do'ere deerɗiraawo maaɗa mo Almasiihu maayi ngam muuɗum. To on mbaɗi hakke bana non, waato on pergi deerɗiraaɓe mooɗon tampuɓe nder nuɗɗinki, nden kam heedi Almasiihu mbaɗɗon hakke. Ngam maajum, to nyaamdu nastinan deerɗiraawo am nder hakke, mi meetataa nyaamugo kusel sam, ngam taa deerɗiraawo am nasta nder hakke. Mi laataaki dimo na? Mi laataaki nelaaɗo na? Mi yi'aay Yeesu, Jawmiraawo meeɗen na? Onon boo, on laataaki nafuuda kuugal am ngal kuuwananmi Jawmiraawo na? Koo to woɗɓe njaɓaay yam bana nelaaɗo, haa mooɗon kam mi nelaaɗo fakat. Nde nii on laatake nuɗɗinɓe Jawmiraawo, kanjum seedoto mi nelaaɗo maako. Ndaa ko njaabotoomi yiɗɓe hiitaago yam: Min nduŋanaaka jaɓugo nyaamdu e njaram ngam kuugal amin na? To min ngoodino minin boo rewɓe Masiihiŋke'en, min ngalaano duŋayeere yahdugo bee maɓɓe bana nelaaɓe woɗɓe e deerɗiraaɓe Jawmiraawo e Piyer mbaɗata na? Malla sey min e Barnabas tan kuuwata ngam wuurnugo ko'e amin na? Soojeejo moye nyaamnata hoore mum? Moy juboto inabooje, nden o nyaamataa ɓiɓɓe maaje? Moy durata tokkere, nden o yarataa kosam dabbaaji man? Ko mbi'mi ɗo laataaki ɗabiya yimɓe tan, koo umroore Allah boo wi'i ɗum. Ndaa ko winnda nder tawreeta Muusa: “Taa mbaɗane ngaari corɓoori sabakaare.” Kadi, ɗum ngaari Allah suklanto na? O wi'aay ɗum ngam amin na? Fakat ɗum winndaama ngam amin. Sey demoowo rema bee tammoraago geɗal muuɗum, non boo codoowo tammoro geɗal muuɗum yaake codol. Min aawi barkaaji Ruuhu nder mooɗon. Ɗum huunde mawnde to min codi geɗal seɗɗa haa nder kuuje mooɗon ɗe duniyaaru na? To woɗɓe mari duŋayeere jaɓugo geɗal nga'al haa mooɗon, minin min ɓurataa ɓe na? Ammaa minin min naftoraay ɗum. Min munyani koo ɗume fuu ngam taa min kaɗa Linjiila Almasiihu laawol. On anndi booɗɗum no huuwooɓe nder haykaliiru ɗon keɓa nguure muuɗum'en nder haykaliiru, lii'antooɓe yimɓe kirseteeɗi dow hirsirde boo ɗon keɓa geɗal muuɗum'en haa kirseteeɗi man. Bana non boo Jawmiraawo umri haa waazooɓe Linjiila nguurda bee kuugal waazu maɓɓe. Ammaa min mi meeɗaay naftoraago ɗum fuu. Mi winndaay ɗum boo ngam haa mi heɓa ɗum jonta. Ndikkanammi maayugo! Walaa mo ittata daliila ka jurortoomi. Mi mantortaako waazu Linjiila. Doole mi waazina ka. Bone laatano yam to mi waazinaay Linjiila. To min suɓanino hoore am kuugal nga'al, mi naftoranno mbarjaari. Ammaa nde nii mi yowanaama kuugal man, mi ɗon huuwa kaliifaaku ngu mi halfina tan. Kadi, ɗume mbarjaari am? Ɗum waazingo Linjiila caahu, bilaa naftoraago duŋayeere nde kuugal waazu man hokkatammi. Mi dimo, walaa neɗɗo mari yam. Ammaa mi waɗi hoore am maccuɗo yimɓe fuu ngam haa mi heɓana Almasiihu ɗuuɗɓe maɓɓe to heɓoto. To mi ɗon caka Yahuudu'en, mi yeeɗan kal-kal bana Yahuuduujo, haa mi heɓana Almasiihu Yahuudu'en. Koo nde min bee hoore am mi laataaki jowaaɗo tawreeta Muusa, to mi ɗon wondi bee ɗowtantooɓe tawreeta, mi ɗowtanto ka, ngam haa mi heɓa ɓe. Bana non boo to mi ɗon wondi bee yimɓe ɓe anndaa tawreeta, mi yeeɗan kal-kal bana maɓɓe bilaa tawreeta ka'a ngam haa mi heɓana Almasiihu ɓe anndaa tawreeta. Ɗum wi'aaka nii mi ɗowtantaako umroore Allah, ngam mi ɗon ɗowtano umroore Almasiihu. To mi ɗon wondi bee tampuɓe nder nuɗɗinki, mi yeeɗan bana min boo mi tampuɗo, ngam haa mi heɓana Almasiihu tampuɓe man nder nuɗɗinki. Waato mi laatanto koo ɓeye fuu bana ɓe mba'i, haa mi hisna woɗɓe maɓɓe koo noy fuu. Ɗum fuu mi ɗon waɗa ɗum ngam Linjiila, haa mi heɓa geɗal am haa barkaaji maaka. On anndi haa daldal ɗuuɗɓe ndoggan nder daɗa-daɗa, ammaa gooto maɓɓe tan heɓata keɓal daɗki. Ndoggire non haa keɓon keɓal daɗki. Giɗɗo daɗugo fuu eltan hoore mum bee caatal. O ɗon waɗa ɗum ngam haa o heɓa meetaleewol haakooji ɗaylanɗi. Ammaa enen en ɗon ngaɗa ɗum haa keɓen meetaleewol ngol jinnataa. Ngam maajum mi ɗon dogga, gite am ɗon tiiti timmitirde daɗa-daɗa. Mi laati bana lukkoowo mo lukkataa meere nder henndu. Mi ɗon elta ɓanndu am bee caatal haa ndu ɗowtano yam. Ngam taa min gaazinɗo woɗɓe mi wurtine bana mo he'aay. Deerɗiraaɓe am, mi yiɗi on ciftora ko laatani kaakiraaɓe meeɗen. Ɓe fuu maɓɓe ɗowdi ruuldere faddi ɓe. Ɓe fuu ɓe eeri maayo Maaliya. Nder kawtal maɓɓe bee Muusa, ɓe mbaɗanaama baptisma nder ruuldere e nder maayo. Ɓe fuu ɓe nyaami nyaamdu wooru iwndu haa Allah. Ɓe fuu ɓe njari njaram ngootam iwɗam haa Allah. Ɓe njari haa tapaare iwnde haa Allah, yahdunoonde bee maɓɓe. Kayre woni Almasiihu. Bee non fuu, Allah yerdaaki ɓurna maɓɓe. O maayni ɓe nder ladde. Kuuje ɗe'e ɗon kolla en misaalu, ngam taa en tokko suunooji kalluɗi bana ɓe tokkori. Taa ndewe labbi bana woɗɓe maɓɓe. Deftere wi'i: “Yimɓe njooɗi ngam nyaamugo e yarugo. Nden ɓe ummi haa ɓe pija.” Taa mbaɗen daakaareeku bana woɗɓe maɓɓe mbaɗno, nden ujine noogas e tato (23.000) maayi nder nyalaade woore. Taa poonden Almasiihu bana woɗɓe maɓɓe, kamɓe ɓe maayi ngam boɗɗe ŋati ɓe. Taa ngurŋgurte bana woɗɓe maɓɓe, nden malaa'ikaajo maayde halkidi ɓe. Masiibooji ɗi'i fuu ngarani ɓe ngam faamtingo woɗɓe. Ɗi mbinndaama ngam reentingo en enen yeeɗanɓe haa timmoode zamanuuji. Ngam maajum, tammiiɗo o ɗon dari fuu, sey o hakkila ngam taa o do'o. Jarribooje keɓɗe on fuu, kanje keɓata woɗɓe. Ammaa Allah o koolniiɗo, o accataa on njarribe haa ɓura semmbe mooɗon. Yaake jarribeeki warani on, o hokkan on dabare hisugo, ngam haa on keɓa semmbe munyango ɗum. Ngam maajum, soobiraaɓe am, ndaaye cujidanki labbi. Mi ɗon wolwana on bana marɓe hakkiilo, nume ko mbi'anmi. Ciftore jardugel kiirtaari ngel ngetteten Allah ngam muuɗum. Naa ngel ɗon hawta en bee ƴiiƴam Almasiihu yaake njareten na? Ciftore tamseere nde cenndeten boo. Naa nde ɗon hawta en bee ɓanndu Almasiihu yaake nyaameten na? Woodi tamseere woore tan. Ngam maajum, koo to en ɗuuɗɓe, en laati ɓanndu wooru, ngam en fuu en ɗon kawta nyaamugo tamseere woore. Ndaare Isra'iila'en: Nyaamanɓe kusel dabbaaji kirsaaɗi dow hirsirde ngoodi kawtal bee Allah. Mi yiɗi wi'go kusel ndabbaawa kirsanaaŋga lawru woodi saman na? Malla lawru woodi saman? Naa non sam! Ammaa mi yiɗi wi'go ko rewooɓe labbi kirsata, ɓe ɗon lii'ano ginnaaji, naa haa Allah. Mi yiɗaa boo on mara kawtal bee ginnaaji. On mbaawataa yarugo nder jardugel Jawmiraawo e nder jardugel ginnaaji boo. On mbaawataa nyaamugo haa kiirtaari Jawmiraawo, nden on nyaama haa taabal ginnaaji boo. Malla en ngiɗi ummingo kaajal Jawmiraawo na? En ɓuran mo semmbe na? Woɗɓe mooɗon ɗon mbi'a: “Koo ɗume fuu dagake.” Ooho, ammaa naa kuuje fuu nafata on. Koo ɗume fuu dagake, ammaa naa ɗume fuu mawninta nuɗɗinki goɗɗo. Taa goɗɗo suklano ko nafata hoore mum tan, ammaa ko nafata yimɓe woɗɓe. Ko soorrete haa luumo fuu, nyaame bee numo ɓernde laaɓŋgo, walaa haaje ƴamgo haa toy ɗum iwi. Ngam deftere wi'i: “Jawmiraawo mari lesdi e ko hebbini ndi fuu.” To goɗɗo mo nuɗɗinaay ewnake on ngam nyaamdu haa saare mum, to on njaɓi ewnaandu maako, nden kam nyaame bee numo ɓernde laaɓŋgo ko o jo'inanta on fuu walaa haaje ƴamgo haa toy ɗum iwi. Ammaa to goɗɗo wi'i on: “Kusel nge'el iwi haa ndabbaawa kirsanaaŋga labbi”, nden kam taa nyaame ngel, ngam daliila anndinɗo on ɗum, non boo ngam daliila numo ɓernde. Mi wi'aay dow numooji ɓerɗe mooɗon, ammaa dow numo ɓernde oya man. Fakat, numo ɓernde goɗɗo fotaay hiitaago ndimu am. To mi yetti Allah ngam nyaamdu am, koni goɗɗo hallintammi ngam daliila nyaamdu ndu ngettumi Allah dow mum? Ngam maajum, to on ɗon nyaama malla to on ɗon njara malla koo ɗume ko mbaɗoton, mbaɗe ɗum fuu ngam tedduŋgal Allah. Taa laate daliila fergere koo moy nder hakke, koo Yahuudu'en, koo Yunaniŋke'en, koo jama'aare yimɓe Allah. Mbaɗe bana mbaɗanmi. Mi ɗon tiino haa koo moy yerdammi nder koo ɗume fuu. Mi ɗaɓɓitittaa ko nafatammi, mi ɗon ɗaɓɓa ko nafata yimɓe ɗuuɗɓe, ngam haa ɓe kisa. Tokke misaalu am, bana min mi tokkori misaalu Almasiihu. Mi ɗon mana on ngam on ɗon ciftorammi foroy, on ɗon tokko ekkitinol ngol mi ekkitini on boo. Ammaa woodi ko ngiɗmi faamtingo on: Almasiihu woni hooreejo gorko fuu, gorko woni hooreejo debbo mum, Allah boo woni hooreejo Almasiihu. Nden kadi to nder mooɓtorde gorko ɗon waɗa do'a malla ɗon waɗa annabaaku bee hoore mum ɗon suddi, nden kam o teddinaay hooreejo maako, waato Almasiihu. Ammaa to nder mooɓtorde debbo ɗon waɗa do'a malla ɗon waazo suddaay hoore mum, nden kam o teddinaay hooreejo maako, waato goriiko. O laati bana laɓɗo hoore mum. To debbo suddataa hoore muuɗum, koni o laɓataa hoore maako? Ammaa to ta'ugo gaasa malla laɓugo hoore debbo ɗum cemtuɗum, nden kam sey o sudda hoore. Gorko suddataa hoore mum, ngam o ɗon waŋgina jaati e tedduŋgal Allah. Ammaa debbo ɗon waŋgina tedduŋgal gorko. Gorko tagaaka diga debbo, ammaa debbo tagaama diga gorko. Gorko tagaaka ngam debbo, ammaa debbo tagaama ngam gorko. Ngam daliila malaa'ika'en, debbo mara suddaare dow hoore mum. Kanjum waŋginta baawɗe goriiko. Ammaa haa Jawmiraawo kam, gorko jooɗataako bilaa debbo, debbo boo jooɗataako bilaa gorko. Bana debbo tagaama diga gorko, bana non boo gorko danyaama diga debbo. Tagle fuu boo haa Allah iwi. Nume bee ko'e mooɗon: To debbo nder mooɓtorde ɗon toro Allah suddaay hoore mum, ɗum pottuɗum na? Koo ɗabiya yimɓe boo ɗon anndina on, to gorko yoofti gaasa hoore mum juuti, ɗum cemtuɗum. Ammaa ɗum daraja ngam debbo to yoofti gaasa hoore mum. Ngam gaasa njuutka hokkaama haa debbo bana suddaare. To goɗɗo yiɗi waabaago dow haala ka'a, sey o annda: Gikku ngu'u walaa haa amin, walaa boo haa jama'aaje yimɓe Allah. Woodi haala feere boo. Ngam daliila maaka mi manataa on. To on ɗon mooɓto, ɗum laatataako ngam hayru mon, ammaa ngam sarru mon. Aran, mi nani on cenndaama geɓe feere feere nder kawtal mon. Goɗɗum haala ka'a mi tammi ɗum gooŋga. Haani cenndol laato caka mooɗon ngam haa yerdaaɓe mbaŋga. Yaake mooɓtotooɗon, naa kiirtaari Jawmiraawo nyaamoton. Ngam koo moy mooɗon ɗon yaawana nyaamugo nyaamdu muuɗum. Bana nii goɗɗo feere lutti bee dolo, goɗɗo boo ɗon wuyki. Kadi, on ngalaa ci'e ngam nyaamugo e yarugo na? Malla on ɗon njawa jama'aare yimɓe Allah? On ngiɗi semtingo ɓe ngalaa koo ɗume na? Ko ngiɗɗon mi wi'a on? Mi mana on na? Aa'a, mi manataa on dow haala ka'a. Ndaa ko mi heɓi diga Jawmiraawo, kanjum anndinmi on boo: Jawmiraawo Yeesu, nder jemmaare nde o hokkano haa juuɗe konne'en maako, o hoo'i tamseere, o yetti Allah ngam maare, o yewi nde, o wi'i: “Ɗo ɗum ɓanndu am, hokkaandu ngam mooɗon. Mbaɗe ɗum ngam haa on ciftorammi.” Ɓaawo nyaamugo maɓɓe, o hoo'i jardugel boo, o wi'i: “Jardugel nge'el woni alkawal kesal ngal Allah tabitiniri bee ƴiiƴam am. Koo ndey njaroton nder maagel fuu, mbaɗe ɗum ngam haa on ciftorammi.” Koo ndey nyaamoton tamseere nde'e e njaroton nder jardugel nge'el boo, on ɗon ngaazina kubar maayde Jawmiraawo haa yotto loraaki maako. Ngam maajum mo nyaami tamseere e mo yari nder jardugel Jawmiraawo bilaa samɗingo ɗum, o waɗi aybe dow ɓanndu e ƴiiƴam Jawmiraawo. Nden kam, sey koo moy linya hoore mum hiddeko o nyaama tamseere e o yara nder jardugel boo. Ngam to goɗɗo nyaami tamseere, yari nder jardugel bilaa senndindirgo ɓanndu Jawmiraawo bee nyaamduuji goɗɗi, o fooɗani hoore maako kiita. Ngam daliila maajum ɗuuɗɓe caka mooɗon tampi, ɗuuɗɓe boo nyawi e woɗɓe ɗuuɗɓe boo maayi. To en linyi ko'e meeɗen, Allah hiitataako en. Ammaa Jawmiraawo ɗon elta en bee kiita mum, ngam taa o do'a en kiita hawtaade bee duniyaaru. Ngam maajum, deerɗiraaɓe am, to on ɗon mooɓto ngam nyaamugo kiirtaari Jawmiraawo, munye haa to on fuu on kawti. To goɗɗo maati dolo, sey o aarta o nyaama diga saare maako, ngam taa pooɗanon ko'e mooɗon kiita Allah nder mooɓtorde mooɗon. Ko laarani haalaaji goɗɗi kam, mi ta'an ɗi to mi yottake haa mooɗon. Ko laarani haala dokke ɗe Ruuhu Ceniiɗo hokkata, deerɗiraaɓe am, mi yiɗaa on ngona nder kumpa. Yaake on tampa-diina'en, al'aada mooɗon yerɓi on haa labbi muukaaji. Ngam maajum mi yiɗi on paama ɗu'um: Walaa mo Ruuhu Allah ɗowata ɗum nden wi'a: “Yeesu o naalaaɗo!” Bana non boo mo Ruuhu ɗowaay ɗum waawataa wi'go: “Yeesu woni Jawmiraawo”. Woodi dokke feere feereeje, ammaa Ruuhu gooto tan hokkata ɗe fuu. Woodi kuuɗe feere feereeje, ammaa Jawmiraawo gooto en kuuwanta. Woodi boo baawɗe feere feereeje ngam huuwugo, ammaa Allah gooto tan waɗata ɗum fuu nder yimɓe fuu. Dokkal Ruuhu Allah ɗon waŋga nder koo moy meeɗen ngam haa ngal nafa jama'aare fuu. Goɗɗo feere Ruuhu ɗon hokka ɗum dokkal wolwugo bee hikma, goɗɗo boo ɗon heɓa diga Ruuhu man dokkal wolwugo bee anndal. Goɗɗo feere Ruuhu man ɗon hokka mo nuɗɗinki cemmbiɗki, goɗɗo boo ɗon heɓa diga Ruuhu man baawal yamɗitingo. Ruuhu ɗon hokka oo baawal waɗugo kaayeefiiji, oya boo dokkal waɗugo annabaaku. O ɗon hokka goɗɗo feere dokkal senndindirgo hakkunde ko iwata diga Ruuhu Allah bee ko iwata diga ruuhuuji goɗɗi. O ɗon hokka oo dokkal wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka, oya boo dokkal fassitirgo ɗe. Ammaa ɗum fuu, Ruuhu gooto tan waɗata ɗum feere mum. O ɗon yeɗa koo moy baawal mum fodde muuyo maako. Ɓanndu wooru mari terɗe feere feereeje ɗuuɗɗe. Terɗe ɗe'e fuu ɗon kawti haa ɓanndu wooru man. Non Almasiihu laatori boo. Ngam enen fuu, koo Yahuudu'en, koo iwɓe haa ummaatooje goɗɗe, koo maccuɓe, koo rimɓe, en keɓi baptisma nder Ruuhu gooto ngam hawtango ɓanndu wooru. En fuu en laati yarnaaɓe Ruuhu gooto oo. Ɓanndu kam maraay tergal gootal tan, ammaa terɗe ɗuuɗɗe. To kosŋgal wi'anno: “Mi laataaki juŋngo, ngam man mi hawtanaay ɓanndu.” Bee non fuu ɗum haɗataa ngal laataago tergal haa ɓanndu. Malla nofru to wi'anno: “Naa mi yiitere, ngam maajum mi hawtanaay ɓanndu.” Fakat, ɗum haɗataa ndu laataago tergal haa ɓanndu. To ɓanndu fuu laatakeno yiitere, noy ndu nanirta? To ndu laatake nofru tan, noy ndu luuɓnirta? Fakat, Allah waɗi tergal koo ngale haa ɓanndu fodde muuyo mum. To terɗe fuu laatakeno tergal gootal, nden kam naa ɗum ɓanndu fahin. Ngam maajum kadi woodi terɗe ɗuuɗɗe, ammaa ɓanndu kam wooru tan. Yiitere fotaay wi'go juŋngo: “Mi walaa haaje ma.” Hoore boo fotaay wi'go kosɗe: “Mi walaa haaje mon.” Ko ɓuri non fahin, terɗe ɓanndu ɗe ndaareten bana tampuɗe, kanje ɓuri nafuuda. Terɗe ɗe saman maaje ɗuuɗaay, kanje ɓurɗen hakkilango. Terɗe ɗe cemtirten, kanje ɓurɗen suklanaago masin. Terɗe ɓuranɗe fottango en, ngalaa haaje suklaneego. Allah waɗi ɓanndu haa ko woni leesɗum haa maaru fuu heɓa samɗineego ko ɓura. Nden kadi walaa cenndol hakkunde terɗe haa ɓanndu, ammaa sey terɗe fuu njiŋngindira hakkunde muuɗum'en. To tergal gootal ɗon naawa, terɗe fuu maatan naawreeŋga bee maagal. To gootal teddinaama, goɗɗe fuu ceyodoto bee maagal boo. On fuu on laati ɓanndu Almasiihu, koo moy mooɗon laati tergal haa maaru. Allah hokki koo moy joonde mum nder jama'aare: Aran nelaaɓe, ɗiɗawre annabi'en e tataɓre boo ekkitinooɓe. Ɓaawo maajum boo waɗooɓe kaayeefiiji e waawɓe yamɗitingo e wallooɓe e ɗowooɓe e wolwooɓe bee ɗemɗe ɗe anndaaka. Ɓe fuu ɓe nelaaɓe na? Ɓe fuu ɓe annabi'en na? Ɓe fuu ɓe ekkitinooɓe na? Ɓe fuu ɓe waɗooɓe kaayeefiiji na? Ɓe fuu ɓe yamɗitinooɓe na? Ɓe fuu ɓe wolwooɓe bee ɗemɗe ɗe anndaaka na? Ɓe fuu ɓe fassitirooɓe ɗemɗe na? Aa'a! Ngele dokke ɓuranɗe saman. Jonta mi sappinan on ko ɓurata dokke ɗe'e fuu wooɗugo. To mi anndi wolwugo ɗemɗe yimɓe e ɗe malaa'ika'en, ammaa to mi walaa yiide, nden kam mi laati bana njamndi iidoori malla koŋsiire hoolo. To mi woodi dokkal waɗugo annabaaku malla to mi faami sirriiji Allah fuu, to mi anndi koo ɗume fuu, to mi woodi nuɗɗinki haa mi waawi sottingo kooseeje boo, ammaa to mi walaa yiide, nden kam mi huunde meere. Koo to mi senndani talaka'en jawdi am fuu, to mi jaɓi ɓanndu am wule boo, ammaa to mi walaa yiide, koo ko ɗum nafatammi. Marɗo yiide munyanan woɗɓe, o woonanan ɓe. O haajataa, o jurataako, o mawnitittaako. Marɗo yiide waɗataa cemtiniiɗum, o suklantaako ko nafata hoore maako tan, o tikkataa law, o siftortaa aybeeji ɗi goɗɗo waɗani mo. O seyortaako sooynde adilaaku, ammaa o seyorto gooŋga. Marɗo yiide munyanan koo ɗume fuu. Nuɗɗinki maako e tammunde maako e munyal maako tampataa nder koo ɗume fuu. Yiide duumoto haa foroy. Bolle annabaaku njinnan, wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka timman, anndal boo majjan. Ngam anndal men e annabaaku men mbaŋgintaa gooŋga fuu, sey goɗɗum maaka. Ammaa geɓe man majjan to gooŋga fuu waŋgi. Yaake mi ɓiŋngelno, mi ɗonno wolwa bana ɓiŋngel, mi ɗonno numa bana ɓiŋngel, mi hiisti bana ɓiŋngel boo. Jonta nde mi mawni, mi acci gikku nderkaaku. Haa ngonɗen jonta ɗo, en ngi'ataa kuuje laaɓɗum, en ɗon ngi'a ɗe bana nder daarorgal. Ammaa saa'i waran haa en ngi'a Jawmiraawo gite bee gite. Jonta mi anndi mo dow dow, ammaa saa'i man mi anndan mo laaɓɗum tal bana no kaŋko boo o anndiri yam. Jonta kam, ndaa kuuje tati ɗon: nuɗɗinki e tammunde e yiide. Ammaa ko ɓuri mawnugo ɗum yiide. Tiine heɓugo yiide. Ngele boo dokke Ruuhu, sakkomaa baawal waɗugo annabaaku. Bolwanɗo bee ɗemɗe ɗe anndaaka wolwantaa yimɓe, o ɗon wolwana Allah. Walaa paamanɗo mo. Bee baawɗe Ruuhu Allah o ɗon wolwa kuuje sirriije. Ammaa gaazotooɗo kubaruuji Allah ɗon wolwana yimɓe ngam semmbiɗingo ɓe, ngam suusɗingo ɓe, ngam de'itingo ɓe. Bolwanɗo bee ɗemɗe ɗe anndaaka ɗon semmbiɗina hoore mum tan. Ammaa baɗanɗo annabaaku ɗon semmbiɗina jama'aare fuu. Mi yiɗi on fuu on keɓa wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka, ammaa mi ɓuran yiɗugo on keɓa waɗugo annabaaku. Baɗanɗo annabaaku ɓuri nafugo dow mo ɗon wolwa ɗemɗe ɗe anndaaka, sonaa teema to woodi goɗɗo ngam fassitirgo ɗe haa jama'aare fuu semmbiɗine. Deerɗiraaɓe am, teema mi wari haa mooɗon, mi wolwani on bee ɗemɗe ɗe anndaaka. Nafuuda kaye mi waddanta on? Walaa sam! Sonaa to mi waŋginani on sirriijum goɗɗum malla to mi waddani on anndal malla to mi waɗi annabaaku malla boo to mi ekkitini on. Ɗum nanndi bee haala kuuje gimruɗe, bana ciidal malla moolooru. To sawtu man waɗaay feere feere, noy anndirten ko ciidal fijata bee ko moolooru fijata? To luwal konu fuufaaka bee laaɓɗum, moy taaskanto haɓre? Bana non haa mooɗon boo: To on mbolwi bee ɗemɗe ɗe anndaaka, noy goɗɗo faamata ko mbi'oton? Nden kam on mbolwi meere! Woodi ɗemɗe ɗuuɗɗe feere feereeje nder duniyaaru, ammaa walaa ɗemŋgal ngal ŋakkiri maana. To mi anndaa ɗemŋgal ngal goɗɗo ɗon wolwanammi, goɗɗo oo laatanto yam jananno, min boo mi jananno haa maako. Onon boo nde nii on ngiɗi dokke Ruuhu masin, tiine heɓugo ɗe. Ammaa ɗum laato ngam semmbiɗingo jama'aare. Ngam maajum bolwanɗo bee ɗemɗe ɗe anndaaka, sey o toro Allah haa o waawa fassitirgo ɗe boo. Ngam to mi ɗon waɗa do'a bee ɗemŋgal ngal anndaaka, ruuhu am boo ɗon waɗa do'a, ammaa hakkiilo am huuwataa. To non kam, ko mbaɗanmi? Mi waɗan do'a bee ruuhu am, non boo mi waɗan do'a bee hakkiilo am boo. Mi yiman maŋgtoore bee ruuhu am, non boo mi yiman bee hakkiilo am. To a ɗon yetta Allah bee ruuhu ma tan, noy goɗɗo nder mooɓtorde mo faamaay haala man wi'rata “Aamiina” haa do'a maaɗa? Ngam o faamataa ko mbi'ata. Koo to do'a maaɗa wooɗi masin, ɗum semmbiɗintaa oya sam. Mi ɗon yetta Allah ngam mi ɓuri on fuu wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka. Ammaa nder mooɓtorde nuɗɗinɓe mi ɓuran yiɗugo mi wolwa bolle jowi paameteeɗe ngam ekkitingo woɗɓe, dow bolle ujine sappo bee ɗemŋgal ngal anndaaka. Deerɗiraaɓe am, taa nume bana ɓikkoy. Nder halleende, laate on laaɓɓe bana ɓikkoy. Ammaa nder numooji mooɗon laate on mawɓe. Ndaa ko winnda nder Tawreeta: “Mi wolwanan ummaatoore nde'e bee yimɓe wolwanɓe bolle ɗe anndaaka, bee kunnduɗe jananɓe. Koo non fuu ɓe nanantaa yam.” Ngam maajum wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka laati alaama ngam sooyɓe nuɗɗinki, naa ngam nuɗɗinɓe. Ammaa waɗgo annabaaku laati alaama ngam nuɗɗinɓe, naa ngam sooyɓe nuɗɗinki. Bana to jama'aare mooɗon fuu mooɓtake e koo moy mooɗon boo fuɗɗi wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka. Nden yimɓe ɓe anndaa haala man malla heefeerɓe ngari, nasti. Ɓe mbi'ataa on yinnaaɓe na? Ammaa to koo moy ɗon waɗa annabaaku, cooyɗo nuɗɗinki malla goɗɗo mo anndaa haala man boo nasti, bolle ɗe o nanata fuu paamtinan mo aybeeji maako e ɗe kiitoto mo, ɗe mbaŋginan numooji ɓernde maako. Nden o sujidanan Allah, o seedoto: “Fakat, Allah ɗon caka mooɗon!” Deerɗiraaɓe am, to non kam, noy mbaɗoton? Yaake mooɓtotooɗon fuu, goɗɗo maran yimre, oya maran ekkitinol, goɗɗo boo wahayu, goɗɗo feere boo wolwan bee ɗemŋgal ngal anndaaka, goɗɗo feere fahin fassitiran ngal. Sey ɗum fuu ɗum laato ngam semmbiɗingo jama'aare. To ɗum haala wolwugo bee ɗemŋgal ngal anndaaka kam, acce yimɓe ɗiɗo mbolwa, taa ɓura tato. Sey ɓe mbolwa bee tokkindirki. Sey goɗɗo boo fassitira ko ɓe mbi'ata. Ammaa to passitiroowo woodaa, sey wolwanɓe bee ɗemɗe go njeeɗo nder mooɓtorde. Koo moy maɓɓe wolwana hoore muuɗum e o wolwana Allah. Sey waɗooɓe annabaaku ɗiɗo malla tato mbolwa, luttuɓe boo linya ko ɓe mbi'ata. Ammaa to goɗɗo feere heɓi wahayu, sey bolwanɗo saa'i maajum jeeɗo. On fuu on mbaawan waɗugo annabaaku, ammaa sey ɗum laato bee tokkindirki, ngam haa yimɓe fuu paama, ɓe keɓa cuusɗinki. Ngam ruuhu annabi'en ɗon ɗowtano annabi'en. Ngam Allah naa o Allah njiiɓru, ammaa o Allah salaaman. Bana ko ɗon laato nder jama'aaje nuɗɗinɓe fuu, sey rewɓe njeeɗo nder mooɓtorde. Ɓe nduŋanaaka wolwugo. Sey ɓe cirwo, ɓe laato ɗowtiiɓe bana ko tawreeta umri. To woodi ko ɓe ngiɗi faamugo, sey ɓe ƴama worɓe maɓɓe haa saare. Ngam ɗum cemtuɗum haa debbo wolwa nder mooɓtorde. Malla haa mooɗon wolde Allah iwi? Malla haa mooɗon tan nde yotti? To goɗɗo numi o annabiijo malla o keɓɗo wahayuuji Ruuhu, nden kam sey o anndita ko mi winndani on ɗum umroore Jawmiraawo. Ammaa to o annditaay ɗum, Allah boo anndaa mo. Ngam maajum deerɗiraaɓe am, ngele waɗugo annabaaku. Ammaa taa kaɗe boo wolwugo bee ɗemɗe ɗe anndaaka. Sey koo ɗume waɗe bee laawol man, bana no haandi. Deerɗiraaɓe am, mi yeli siftinorgo on Linjiila ka ngaazumi on, ka njaɓɗon, ka tabititɗon nder muuɗum. Linjiila ka'a hisnan on to on njogitake ka bana ngaazirmi on ka. To naa non nuɗɗinki mooɗon laati meere. Mi anndini on kubaruwol ɓurŋgol marugo saman, ngol njaɓmi bee hoore am, waato: Almasiihu maayi ngam daliila hakkeeji meeɗen, bana ko winnda nder defte. Ɓe uwi mo. O ummiti diga maayde nyalaade tataɓre, bana ko winnda nder defte. O waŋgani Piyer, nden pukara'en sappo e ɗiɗo. Ɓaawoɗon o waŋgani deerɗiraaɓe ko ɓuri teemeɗɗe njowo hawtuɓe haa nokkuure woore. Ɓurna maɓɓe ɗon haa jonta, ammaa woɗɓe maayi. Ɓaawo maajum o waŋgani Yaakuba, nden nelaaɓe fuu. Haa ragare man, ɓaawo maɓɓe fuu, o waŋgani yam min boo, min laatiiɗo bana ɓiŋngel danyaaŋgel ngel lebbi mum cikaay, ngam mi ɓurdi nelaaɓe fuu leesugo, mi he'aay maa wi'eego nelaaɗo, ngam mi toonyino jama'aare yimɓe Allah. Ammaa ngam mo'ere Allah laatiimi nelaaɗo bana no mi wa'i hannde e mo'ere maako nde o waɗani yam laataaki meere. Mi huuwi ko ɓuri nelaaɓe fuu. Naa min bee hoore am huuwi ɗum, ammaa mo'ere Allah huuwi nder am. Koo min, koo kamɓe, ndaa Linjiila ka min ngaazi on, ndaa ko nuɗɗinɗon. Min ɗon ngaazina Almasiihu ummitake diga maayde. Noy woɗɓe mooɗon mbi'rata maayɓe ummitittaako? To ummitineeki maayɓe woodaa, nden kam Almasiihu boo ummitaaki. To Almasiihu ummitaaki boo, nden kam waazu amin laatake meere, nuɗɗinki mooɗon boo laati meere. To fakat maayɓe ummitittaako, nden kam ɗum yiɗi wi'go Allah boo ummitinaay Almasiihu diga maayde. To non kam min laati seedanooɓe Allah fewooɓe, ngam min ceedi o ummitini Almasiihu diga maayde. To maayɓe ummitittaako, nden kam Almasiihu boo ummitaaki. To Almasiihu ummitaaki, nuɗɗinki mooɗon nafataa, nden boo on ɗon nder hakkeeji mooɗon haa jonta. Non boo nuɗɗinɓe Almasiihu maayɓe boo kalki. To nii en tammorake Almasiihu ngam ngeendam jontaajam tan, nden kam en ɓurdan yimɓe fuu yurmaago. Ammaa, fakat kam, Almasiihu ummitake diga maayde. Kaŋko woni aartuɗo ummitaago caka maayɓe fuu ngam haa woɗɓe boo ummito. Bana no maayde wardi daliila neɗɗo gooto, bana non ummitineeki maayɓe boo wardi bee neɗɗo gooto. Bana no yimɓe fuu maayrata ngam daliila kawtal muuɗum'en bee Aadamu, bana non ɓe ummititto ngam kawtal maɓɓe bee Almasiihu. Ammaa koo moy dow tokkindirki mum: Almasiihu woni aartuɗo, ɓaawoɗon tokkiiɓe mo ummititto to o lorake. Nden timmoode waran. Yaake man Almasiihu halkan mawɓe asama e marɓe laamu e marɓe baawɗe fuu, nden o hokkitan laamu haa juŋngo Allah Baabiraawo. Ngam doole Almasiihu laamo haa to o wallini konne'en maako fuu les kosɗe maako. Konneejo ragareejo kalketeeɗo, ɗum waade. Ngam deftere wi'i: “Allah wallini koo ɗume fuu les kosɗe maako.” To Almasiihu wi'i: “Koo ɗume fuu wallinaama les kosɗe mum”, ɗum yiɗi wi'go Allah ballinɗo kuuje fuu les maako limaaka. To yottake haa kuuje fuu mballinaama les Ɓiɗɗo, nden Ɓiɗɗo sappanan Allah, baɗɗo mo Jawmiraawo dow koo ɗume fuu, ngam haa Allah laamo koo toy fuu e nder koo ɗume fuu. To gooŋga maayɓe ummitittaako, nafuuda kaye yimɓe jaɓanɓe baptisma mbattudi maayɓe tammoto waɗugo? Koo minin boo, ngam ɗume min ɗon tum yeeso joote? Deerɗam'en, fakat bana mi mantorto on yeeso Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu, nyalɗe fuu mi ɗon nder joote maayde. To mi waɗi haɓre saatunde haa Efesus bee dabbaaji kalluɗi bana yimɓe fuu mbaɗata, ɗume ɗum nafi yam? To maayɓe ummitittaako kam, ndikka en tokko koŋngol mbi'anŋgol: “Nyaamen, njaren, ngam jaŋngo en maayan.” Taa este ko'e mooɗon! “Tokkotirgo bee kalluɗo wonnan gikku mbooɗŋgu.” Njo'itine hakkiilo mooɗon bana no haani, taa mbaɗe hakke. Ngam woɗɓe mooɗon anndaa Allah. Mi wi'i ɗum ngam haa on cemta. Teema goɗɗo ƴaman: “Bana noy maayɓe ummitorto? Irin ɓanndu nduye ɓe marata?” Kayya! An paataaɗo! To a aawi aawdi, ndi fuɗataa sonaa to ndi waati. Ko aawata ɗum gawel meere. Ɗum gawel alkamaari malla koo ngele, naa ɗum fuɗŋgo marŋgo haakooji. Ɓaawoɗon Allah ɗon hokka gawel fuu irin ɓanndu maagel bana o muuyi. Aawdi koo ndiye laatoto fuɗŋgo fodde no ndi wa'i. Ɓalli kuuje geete fuu nanndaay. Ɓalli yimɓe cenndiri bee ɓalli dabbaaji, ɓalli colli cenndiri bee ɓalli liɗɗi. Non woodi boo kuuje asamaaje e kuuje lesdiije. Tedduŋgal kuuje asamaaje nanndaay bee tedduŋgal kuuje lesdiije. Naaŋge woodi ɗelko mum, lewru woodi ɗelko feere, koode boo ngoodi ɗelko feere. Koo caka koode boo, ɗelko horre ɗon feerotira bee ɗelko horre woɗnde. Bana non ɗum laatorto boo saa'i ummitineeki maayɓe. Ɓanndu uwaandu nyolan. Ammaa to ndu ummitake, ndu nyolataa. Ɓanndu uwaandu, ndu tampundu, ndu nyiddundu. Ammaa yaake ndu ummititto, ndu marndu tedduŋgal, semmbiɗndu. Ɓanndu uwaandu bana gawel, ɗum ɓanndu ndu neɗɗo. Ammaa yaake ndu ummititto, Ruuhu ɗon yeeɗitina ndu. Ngam maajum woodi ɓanndu ndu kusel, non boo woodi ɓanndu ndu Ruuhu. Bana non deftere wi'i: “Aadamu, neɗɗo arano laati goɗɗo geeto.” Ammaa Aadamu ragareejo, waato Almasiihu, laati Ruuhu dokkoowo ngeendam. Naa mo Ruuhu aartata, ammaa mo neɗɗo, ɓaawoɗon mo Ruuhu. Arano tagraama bee mbulwuldi lesdi. Ammaa ɗiɗaɓo iwi haa asama. Yimɓe ɓe lesdi nanndi bee tagraaɗo mbulwuldi. Yimɓe ɓe asama boo nanndi bee iwɗo haa asama. Bana no nanndirɗen bee mbulwuldiijo, non boo en nanndan bee iwɗo haa asama. Deerɗiraaɓe am, ndaa ko ngiɗmi faamtingo on: Marɗo kusel e ƴiiƴam nastataa laamu Allah. Ko nyolata boo ronataa ko duumoto. Haa mi waŋginana on sirriijum feere: Naa en fuu en maayan, ammaa en fuu en ngaylititto. Ɗum waɗoto law, bana ma'annde yiitere, saa'i fuufannde luwal ragareere. Luwal fuufete. Nden maayɓe ummititto ngam ngeendam nduumiiɗam. Enen, en ngaylititto. Non kadi ɓalli meeɗen nyolanɗi ɓornoto ko duumoto, maayanɗi boo ɓornoto ko maayataa. To ɓanndu nyolanndu ɓornake ko nyolataa, to maayanndu ɓornake ko maayataa, nden kam wolde annabaaku nde'e gooŋɗan: “Waade nattinaama nder jaalorgal timmidiiŋgal. An waade, toy jaalorgal ma? An waade, toy baawɗe ma ngam mbarugo?” Waade ɗon heɓa baawɗe muuɗum ngam mbarugo diga hakke, hakke boo ɗon heɓa baawɗe muuɗum diga tawreeta. Ammaa yettoore laatano Allah, dokkanɗo en jaalorgal bee Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu! Ngam maajum, onon deerɗiraaɓe am yiɗaaɓe, laate on tabititɓe ɓe ndimmbataako. Tiine foroy nder kuugal Jawmiraawo, ngam on anndi torra mooɗon ngam Jawmiraawo laatataako meere. Ko laarani ceede mooɓteteeɗe ngam wallugo senaaɓe haa Urusaliima, mbaɗe onon boo bana no umrumi jama'aaje nuɗɗinɓe nder Galaatiya. Nyalaade Alat fuu sey koo moy mooɗon resa ceede seɗɗa haa muuɗum baakin no o waawi. Taa ndeene nii haa to mi wari nden puɗɗon mooɓtugo dokke maajum. To mi yottake, mi nelan suɓaaɓe mooɗon bee bataakeeji haa Urusaliima, haa ɓe njahra dokkal mooɗon ton. To kaanduɗum min boo mi yaha, nden kam ɓe njahdan bee am. Mi tammi wargo haa mooɗon, mi tokkorto Makedoniya, ngam mi saaloto ton. Mi faɓɓan haa mooɗon, teema to heɓoto maa mi saalina wakkati jaaŋgol haa mooɗon. Nden on mballatam nder haaje jahaaŋgal am koo toy ngiɗmi yahugo. Mi yiɗaa mi yaala tan mi saalo, to mi wari laarugo on. Mi yiɗi faɓɓugo haa mooɗon seɗɗa, to Jawmiraawo duŋanake yam. Ammaa mi jooɗoto haa Efesus haa yotto juulde Pantekosta. Ngam mi heɓi laawol huuwugo kuugal maŋngal nafoowal haa ɗo, koo nde konne'en ɗuuɗani yam boo. To Timote wari haa mooɗon, njaɓɓe mo booɗɗum haa o jooɗo caka mooɗon bilaa kulol. Ngam kaŋko boo o ɗon huuwana Jawmiraawo bana am. Taa goɗɗo yawo mo. Mballe mo haa o timmina jahaaŋgal maako bee jam, ngam haa o warta haa am. Min e deerɗiraaɓe, min ɗon ndeeni mo. Ngam deerɗiraawo meeɗen Apollos kam, mi tiɗɗini mo ɗuuɗɗum haa o yaha haa mooɗon bee deerɗiraaɓe woɗɓe. Ammaa o sali yahugo jonta. O yahan to o heɓi laawol. Ayne! Tabite nder nuɗɗinki! Tiɗɗine ɓerɗe mooɗon! Laate on semmbiɗɓe! Mbaɗe koo ɗume fuu bee yiide. Mi ɗon seyoro garki Estefanas e Fortunatus e Aka'ikus. Ɓe ndokki yam ko ŋakkani yam nde on daayiiɓe. Ɓe nde'itini yam bana ɓe nde'itinno on boo. Camɗine irin maɓɓe. Jama'aaje nuɗɗinɓe nder lesdi Asiya fuu koofni on. Akilas e Piriskilla e nuɗɗinɓe mooɓtotooɓe nder saare maɓɓe fuu koofni on booɗɗum bee innde Jawmiraawo. Deerɗiraaɓe wonɓe haa ɗo fuu koofni on. Koofnindire, karlotire bana no ɗum haandani senaaɓe. Ndaa ko mbinndumi bee juŋngo am: Min Pol mi hoofni on. To goɗɗo yiɗaa Jawmiraawo bee ɓernde woore, o laato naalaaɗo! “Maranata” waato war, yaa Jawmiraawo amin! Mo'ere Jawmiraawo meeɗen Yeesu wondu bee mooɗon. Yiide am ɗon tabitani on fuu nder Yeesu Almasiihu. Min Pol nelaaɗo Yeesu Almasiihu fodde muuyo Allah, min bee Timote, deerɗiraawo meeɗen, min ɗon mbinndana on, onon yimɓe jama'aare Allah wonɓe haa Korintu e senaaɓe nder lesdi Akaya fuu: Allah, Baabiraawo men e Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo men, ndokka on mo'ere e salaaman. Maŋgtoore laatano Allah, Baabiraawo Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu, Baabiraawo keewɗo enɗam, o Allah mo ɗon de'itina yimɓe foroy. O ɗon de'itina min nder ɓillaaje amin fuu, ngam haa minin boo min mbaawa de'itingo yaranɓe boneeji feere feereeji bee de'itinki ki min keɓi haa maako. Bana no boneeji ɗi min njari daliila Almasiihu ɗon ɗuuɗani min, bana non de'itinki iwki haa Almasiihu boo ɗon ɗuuɗani min. To min ɗon njara bone, ɗum laatoto ngam haa on nde'ita, on kisa. To Allah de'itini min boo, ɗum laatoto ngam on cemmbiɗa, on munyana irin boneeji ɗi min njarata. Min ɗon tammo fakat, ngam min anndi nde nii on ɗon kawta bee amin nder boneeji, on kawtan boo bee amin nder de'itinki boo. Deerɗiraaɓe, min ngiɗi anndingo on ɓillaaje keɓɗe min nder lesdi Asiya. Ɗe teddani min masin haa ɓuri semmbe amin. Min tammaakino min ngeeɗan fahin. Min maati nder ɓerɗe amin bana min ndo'aaɓe kiita mbareego. Non ɗum laatori ngam taa min koolo ko'e amin, ammaa min koolo Allah, ummitinoowo maayɓe. Kaŋko hisni min joote maayde irin nde'e, o hisnan min fahin. Min ɗon tammoro mo o hisnan min yeeso fahin. Onon boo on ɗon mballa min bee do'aaje mooɗon. Allah woonanan min ngam daliila do'aaje yimɓe ɗuuɗɓe. Ɗuuɗɓe boo ngettan mo ngam amin. Numooji ɓerɗe amin ɗon ceedano min, min njooɗi nder gooŋgaaku e laaɓeeŋga nder duniyaaru, sakkomaa caka mooɗon. Kanjum iwi haa Allah, kanjum min mantorto. Min ndaraaki dow faamu yimɓe, sey dow mo'ere Allah. Nde nii mi nuɗɗini ɗum, mi yelino yaalugo haa mooɗon nder jahaaŋgal am ngam haa keɓon mo'ere Allah ɗiɗawre. Diga mooɗon mi yahanno Makedoniya, nden mi lorotono fahin diga Makedoniya haa mooɗon, ngam haa on mballammi nder haaje jahaaŋgal am yahugo Yahudiya. Nde mi waɗno anniya ka'a, mi numaayno bee hakkiilo am na? Malla to mi waɗi anniya, mi waɗi ɗum bana no yimɓe duniyaaru mbaarata, haa mi wi'a “ooho” warta mi wi'a fahin “aa'a” na? Fakat Allah o koolniiɗo, ko min mbi'ata on laataaki ooho bee aa'a ɗiɗi fuu. Yeesu Almasiihu, Ɓiɗɗo Allah mo min anndini on, min e Silas e Timote, kaŋko o laataaki ooho bee aa'a, sey ooho tan. Ngam kaŋko woni ooho mo tabitini ko Allah iini fuu. Ngam daliila maako boo mbi'eten “aamiina” ngam teddingo Allah. Allah bee hoore mum tabitinta en nder kawtal bee Yeesu Almasiihu. Kaŋko suɓi en, o waɗani en lammba maako, o hokki en Ruuhu maako nder ɓerɗe meeɗen bana jeŋngina hayruuji ɗi o resani en. Allah woni ceedoowo yam, o hiito yam to mi fewi! Mi loraaki haa Korintu, ngam taa mi saatana on. Min ngiɗaa doolugo on nuɗɗingo koo ɗume, ngam on ɗon tabiti nder nuɗɗinki. Ammaa min ngiɗi huuwdugo bee mooɗon ngam haa seyo mooɗon ɓesdo. Ngam mi yiɗaa mettingo on ɓerɗe fahin, kanjum waɗi passititmi loraago haa mooɗon. Ngam to mi mettini on ɓerɗe, moy seynatammi fahin sonaa ɓe mi mettini ɗum'en ɓerɗe? Kanjum mi winndani on ɗum. To mi wari haa mooɗon, mi yiɗaa ɓernde am metta dow seynannooɓe yam. Mi anndi fakat, to min mi heɓi seyo, onon fuu on ceyoto boo. Nder cakle ɗuuɗɗe e metteeŋga, mi winndanino on bee gonɗi ɗuuɗɗi masin. Naa ngam haa mi mettina on ɓerɗe, ammaa haa mi waŋginana on no mi yiɗiri on masin. To goɗɗo nder mooɗon laatake daliila metteeŋga, naa min o mettini ɓernde, ammaa onon fuu – Malla ndikka mi wi'a o mettini woɗɓe mooɗon ɓerɗe, ngam taa mi saalitina. Ɓurna mooɗon peli goɗɗo oo, ɗum he'i. Ngam man sey on njaafo mo, on cemmbiɗina mo, ngam taa metteeŋga ɗuuɗana mo, nden o itta tammunde. Nden kam mi ɗon toro on: Kolle mo on ngiɗi mo. Mi winndani on ngam haa mi foonda on, haa mi heɓta to on ɗon tokko ko mi umri on fuu. To on njaafanake goɗɗo, mi yaafoto mo. To mi woodi haaje yaafaago koo ɗume, mi yaafoto ngam daliila mooɗon, yeeso Almasiihu. Bana non Sayɗaanu jaalataako en. Ngam en anndi dabareeji maako bee laaɓɗum. Nde mi yotti Torowas haa mi waazina Linjiila Almasiihu, tawmi Jawmiraawo maɓɓitani yam laawol ngam kuugal nga'al. Ammaa mi walaano de'ere, ngam mi tawaay Titus, deerɗiraawo am. Ngam maajum mi jaɓɓotiri bee yimɓe wonɓe ton, mi dilli Makedoniya. Yettoore laatano Allah, ngam barka Almasiihu o ɗon yahra min foroy nder jahaaŋgal jaaliiɗo. O ɗon huuwtinira min ngam anndingo kubar maako koo toy, bana uurdi ndi uureeŋgol mum ɗon saŋkito koo toy. Min laatake bana uurdi marndi uureeŋgol belŋgol, ndi Almasiihu lii'ani Allah. Uureeŋgol man ɗon yotto hisanɓe e majjanɓe fuu. Haa majjanɓe, ɗum uureeŋgol maayde haa ɓe maaya. Haa hisanɓe, ɗum uureeŋgol ngeendam haa ɓe ngeeɗa. Moy he'i huuwgo kuugal nga'al? Minin min laataaki bana ɗuuɗɓe waazotooɓe wolde Allah ngam heɓugo riba. Min ɗon mbolwa gooŋga yeeso Allah, min ɗon mbolwa ko iwi haa Allah nder kawtal bee Almasiihu. Asee! Min ɗon puɗɗita manugo ko'e amin na? Malla min ngoodi haaje bana yimɓe woɗɓe haa min njahrana on bataakeeji anndinanɗi min na malla min njaɓa irin maaji haa mooɗon na? Onon ngoni bataakewol amin, binndaaŋgol nder ɓerɗe amin. Yimɓe fuu anndi ngol, ɗon jaŋnga ngol boo. Fakat, on laatake bataakewol Almasiihu ngol min ngaddi. Ngol winndaaka bee dawa, ammaa bee Ruuhu Allah geeto. Ngol winndaaka dow alluhaaje kaa'e, ammaa nder ɓerɗe yimɓe. Min mbi'i non ngam min ɗon kooli Allah daliila Almasiihu. Minin bee ko'e amin min ke'aay huuwgo kuugal nga'al bee semmbe amin. Baawal amin iwi haa Allah. Kaŋko waawni min laataago jagganiiɓe alkawal kesal, ngal daraaki dow umrooje binndaaɗe, ammaa dow Ruuhu. Umrooje binndaaɗe ɗon njahra yimɓe haa maayde, ammaa Ruuhu ɗon yahra yimɓe haa ngeendam. Umrooje man mbinndaama bee karfeeje dow alluhaaje kaa'e. Saa'i man tedduŋgal Allah waŋgi. Yeeso Muusa yayni daliila maagal, haa yimɓe Isra'iila mbaawaay sutugo mo, koo to jayŋgol man caalotooŋgol. To kuugal umrooje gaddanɗe maayde marno tedduŋgal bana nga'al, nden kam tedduŋgal kuugal Ruuhu jahranŋgal haa ngeendam ɓurata mawnugo piw na? Kuugal gaddananŋgal yimɓe do'eeki kiita mari tedduŋgal, sakko kuugal gaddananŋgal ɓe yerduye Allah. Fakat, jonta tedduŋgal ɓooymawal to foondiraama bee tedduŋgal kesal, ngal laatoto meere. To koo caaliiɗum maa marino tedduŋgal Allah kam, noy ko duumoto haa foroy? Ngam daliila tammunde nde'e, min ɗon keewi dartaare. Min mbaɗataa bana Muusa mo wiirni yeeso mum bee suddaare, ngam taa yimɓe Isra'iila ngi'a no jayŋgol maago jinnirta. Ammaa hakkiilooji maɓɓe mbaawataa faamugo, ngam haa wargo hannde to ɓe ɗon njaŋnga defte alkawal ɓooymawal, suddaare man ɗon tum. Nde ittataake, sey to goɗɗo jaɓi Almasiihu. Koo jonta boo, koo ndey ɓe njaŋngata tawreeta Muusa, suddaare man ɗon haɗa ɓe faamugo. Ammaa to goɗɗo waylitake haa Jawmiraawo, suddaare suddititto. Jawmiraawo, ɗum Ruuhu. Haa Ruuhu Jawmiraawo woni fuu, ton ndimu boo woni. Enen fuu en ɗon ndaara tedduŋgal bee geese cudditaaɗe, en ɗon mbaŋgina ngal bana daarorgal. Bana nii en ngaylorto haa en nannda bee Jawmiraawo, haa tedduŋgal maako ɓesdo waŋgugo nder meeɗen tum. Kanjum woni kuugal Ruuhu Jawmiraawo nder meeɗen. Allah nder enɗam muuɗum, halfini min kuugal nga'al. Ngam maajum min tampataa sam. Min cali kuuɗe cuuɗiiɗe, cemtiniiɗe, min kuuwataa bee ƴoyre, min ngaylitittaa wolde Allah boo. Ammaa min ɗon anndina gooŋga laaɓka haa koo moy fuu anndita min hoolaaɓe yeeso Allah. To Linjiila ka min ngaazinta laati cuuɗiika, ka suuɗaama haa majjanɓe. Ɓe nuɗɗintaa, ngam Sayɗaanu, ɗowanteeɗo duniyaaru ndu'u wumni hakkiilooji maɓɓe. O haɗi ɓe yi'ugo jayŋgol Linjiila baŋginanŋgol tedduŋgal Almasiihu, mo laati jaati Allah. Min ngaazintaa haala ko'e amin, ammaa ɗum Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu min ngaazinta. Minin kam min huuwanooɓe on ngam daliila Yeesu. Ngam Allah mo wi'no: “Sey annoora yayna nder nyiɓre”, acci annoora mum yayna nder ɓerɗe amin boo, ngam haa min annda tedduŋgal maako jaynanŋgal dow yeeso Almasiihu. Min ngoodi tedduŋgal nga'al nder amin, bana ndesaari nder payanɗe loope, ngam haa koo moy faama baawɗe kaayeefiije ɗe'e iwi haa Allah, naa haa amin. Min ɓilliiɓe gal wuttudu nduye fuu, ammaa min nattidinaaka. Min sakliiɓe ɗuuɗɗum, ammaa min ittaay tammunde. Min toonyaaɓe, ammaa Allah wudinaay min. Min do'aaɓe haa lesdi, ammaa min kalkaay. Foroy min ɗon mari nder ɓalli amin maayde Almasiihu, ngam haa ngeendam maako boo waŋga nder maaji. Ngam koo nde min yeeɗɓe, tum min ɓadiiɓe maayde ngam daliila Yeesu, ngam haa ngeendam maako boo waŋga nder ɓalli amin maayanɗi. Bana non maayde ɗon huuwa nder amin, ammaa ngeendam ɗon huuwa nder mooɗon. Deftere wi'i: “Mi nuɗɗini Jawmiraawo, ngam maajum mbolwumi.” Minin boo min ngoodi nuɗɗinki man, ngam maajum min ɗon mbolwa. Min anndi Allah ummitinɗo Jawmiraawo meeɗen Yeesu diga maayde, ummitinan min boo bee Yeesu, o darnan min bee mooɗon yeeso maako. Ko heɓata min fuu, ɗum ɗon ngam nafugo on, haa mo'ere Allah yotto yimɓe ɗuuɗɓe, limgal mooɗon ɓesdo yeeso yeeso, ngam haa yettoore Allah e tedduŋgal mum ɗuuɗa. Ngam daliila man min tampataa sam. Koo to ɓalli amin ɗon tampa, ɓerɗe amin ɗon kesɗita nyalɗe fuu. Fakat, ɓillaaje amin jontaaje, ɗe koyɗe ɗe nduurataa boo. Ɗe ɗon taaskano min tedduŋgal duumiiŋgal kaayeefiiwal, tedduŋgal nga'al mawni ɓuri ɓillaaje amin piw. Minin, min cuklantaako kuuje gi'eteeɗe, ammaa ɗe ngi'ataake. Ngam kuuje gi'eteeɗe nduurataa, ammaa kuuje ɗe ngi'ataake, nduumoto. Min anndi, to cuuɗi meeɗen jontaaji ɗi'i, waato ɓalli lesdiiji ɗi'i ngibbinaama, cuuɗi feere ɗon ngam meeɗen haa asama. Allah bee hoore muuɗum waɗi ɗi, ɗi nduumoto haa foroy. Jonta min ɗon uuma, min ngenwi masin ɓornaago cuuɗi meeɗen iwɗi haa asama. To en ɓornake ɓalli kesi ɗi'i, en mbaŋgataa en temmbuɓe yeeso Allah. Yaake en ɗon ngeeɗa nder ɓalli lesdiiji ɗi'i, en ɗon uuma bana les doŋngal tedduŋgal. En ngiɗaa ɓortaago ɓalli meeɗen maayanɗi ɗi'i. Ammaa en ngiɗi ɓornaago ɓalli duumiiɗi dow maaji, ngam haa ngeendam moɗa maayanɗum. Ɗum Allah bee hoore muuɗum tabitini en ngam ngeendam ɗa'am. O hokki en Ruuhu maako bana jeŋngina hayruuji ɗi o resani en. Ngam maajum min ɗon tiɗɗina ɓerɗe amin foroy. Min anndi, yaake min ɗon nder ɓalli ɗi'i, min ɗon ndaayotiri bee Jawmiraawo – yahdu amin ɗon tabiti dow nuɗɗinki, naa dow ko yi'ete – min keewi tiinaare. Min ɓuri yiɗugo accugo ɓalli ɗi'i ngam jooɗodaago bee Jawmiraawo. Ammaa ko min ɓuri yiɗugo kam, koo to min ɗon nder ɓalli ɗi'i malla koo to min acci ɗi, min pottana mo. Ngam fakat en fuu en ndaroyan yeeso leeso kiita Almasiihu. Nden koo moy meeɗen heɓan mbarjaari deydey kuuɗe mum: Koo booɗɗe koo kalluɗe ɗe o huuwi wakkati o ɗon nder ɓanndu ndu'u. Min anndi ɗume woni kulol Allah. Ngam maajum min ɗon ngaso yimɓe. Allah anndi min laaɓɗum tal. Mi ɗon tammo boo on anndi min nder numooji ɓerɗe mooɗon. Min ngiɗaa min anndina ko'e amin fahin haa mooɗon. Ammaa min ngiɗi on keɓa daliila seyoraago min, haa on maɓɓa kunnduɗe yimɓe jurortooɓe kuuje gi'eteeɗe, naa ɓerɗe laaɓɗe. To on ndaari min saa'i feere bana min ellitiiɓe, annde min laatake non ngam daliila Allah. Ammaa to min hakkilɓe, nden kam annde min laatake non ngam daliila mooɗon. Ngam yiide Almasiihu ɗon laamano en. Ngam en anndi fakat to gooto maayi mbattudi yimɓe fuu, ɓe fuu boo ɓe maaydi bee maako. O maayi ngam yimɓe fuu, ngam haa yeeɗanɓe ngeeɗa, naa ngam ko'e maɓɓe, ammaa ngam Almasiihu mo maayi e ummiti ngam maɓɓe. Ngam maajum, yeeso ɗo min ndaarataa koo gooto fodde ɗabiya yimɓe. Koo to min anndunooɓe Almasiihu bana non boo, jonta kam min anndirtaa mo non. Ngam maajum to goɗɗo hawti bee Almasiihu, o laatake neɗɗo keso. Ko laatino ɓooyma saalake, koo ɗume fuu laatake kesum. Ɗum fuu, Allah waɗi ɗum. Daliila Almasiihu, o sulhindiri en bee maako, o halfinani min waazingo kubaruwol sulhu ngu'u boo. Ɗum Allah bee hoore muuɗum sulhindiri yimɓe nder duniyaaru bee maako daliila Almasiihu bilaa limango ɓe aybeeji maɓɓe. O halfinani min yeeynugo kubar sulhu man! Ngam maajum min wakiili'en Almasiihu. Allah bee hoore mum ɗon wolwana on bee kunnduɗe amin. Ngam daliila Almasiihu min ɗon toro on: Culhotire bee Allah. Almasiihu waɗaay hakke sam. Ammaa Allah yowi hakkeeji meeɗen fuu dow maako, ngam haa laatooɗen adili'en yeeso Allah barka kawtal meeɗen bee Almasiihu. Nde nii min huuwdooɓe bee Allah, min ɗon toro on: Taa lasbine mo'ere Allah nde keɓɗon. Ngam o wi'i: “Wakkati mo'ere mi jaɓi tornde ma, nyalaade kisndam mi walli ma.” Ndaa, jonta woni wakkati mo'ere, hannde woni nyalaade kisndam ! Min ngiɗaa laatanaago koo moy daliila do'ere mum, ngam taa kuugal amin heɓa feloore. Ammaa nder koo ɗume fuu min ɗon tiino haa min ngooŋɗina min huuwanooɓe Allah: Bee munyal ɗuuɗŋgal min ɗon munyana caɗeele e torraaji e ɓillaaje. Ɓe ɓocci min, ɓe nastini min nder fursina, ɓe ummini fitinaaji dow amin. Min comi bee kuuɗe, nde ɗuuɗɗum min keɓaay ɗaanaago, min keɓaay nyaamugo. Min ɗon mbaŋgina min huuwanooɓe Allah bee laaɓeeŋga amin e anndal amin, bee munyal e mbooɗeeŋga, bee Ruuhu Ceniiɗo, bee yiide amin laaɓnde, bee waazu gooŋga e bee baawɗe Allah. Min njogi gooŋgaaku bana balmol amin ngam fiyugo konne'en e faddaago ko'e amin. Yimɓe ɗon teddina min, ɓe ɗon njawo min boo. Ɓe ɗon mbolwa booɗɗum dow amin, ɓe ɗon mbolwa kalluɗum boo. Ɓe ɗon ndaara min bana fewooɓe, asee boo gooŋga min mbolwata. Ɓe ɗon ndaara min bana min anndaaka, asee boo min anndaaɓe. Ɓe ɗon ndaara min bana ɓadiiɓe maayugo, asee boo min yeeɗɓe. Ɓe ɗon ɓocca min, ammaa bilaa mbarugo min. Ɓe mettini min ɓerɗe, ammaa min ɗon ceyi tum. Ɓe ɗon ndaara min bana talaka'en, ammaa min ɗon ndiskina ɗuuɗɓe. Min ɗon bana ɓe ngalaa koo ɗume, ammaa min ɗon mari koo ɗume fuu. Onon Korintu'en, min mbolwani on nder feecaare. Min maɓɓitani on ɓerɗe amin jaasɗum. Min maɓɓanaay on ɗe, ammaa onon on maɓɓani min ɓerɗe mooɗon. Mi ɗon wolwana on bana ɓikkoy am. Mbaɗe bana amin: Maɓɓitane min ɓerɗe mooɗon jaasɗum. Taa laate huuwdooɓe bee yimɓe ɓe nuɗɗinaay Jawmiraawo. Noy gooŋgaaku hawtirta bee halleende malla ko hawtata annoora bee nyiɓre? Narral ngale waɗete hakkunde Almasiihu e Sayɗaanu? Kawtal ngale laatoto hakkunde nuɗɗinɗo e mo nuɗɗinaay? Ɗume hawtata haykaliiru Allah bee labbi? Ngam enen en haykaliiru Allah geeto, bana o wi'i: “Mi jooɗoto caka maɓɓe, mi wondan bee maɓɓe. Mi laatoto Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laatoto ummaatoore am.” Ngam maajum, “ngurte caka maɓɓe, cenndire bee maɓɓe. Non Jawmiraawo wi'i. Taa meeme coɓɗum koo seɗɗa. Nden kam mi jaɓan on. Mi laatoto baaba mooɗon, onon boo on laatoto ɓiɓɓe am worɓe e rewɓe. Nii Jawmiraawo Baawɗo wi'i.” Soobiraaɓe am yiɗaaɓe, iinaaji Allah ɗi'i fuu laatanake en. Ngam maajum laɓɓinen ko'e meeɗen diga ko soɓnata ɓanndu e ruuhu fuu. Sey en laato senaaɓe timmuɓe nder kulol Allah. Maɓɓitane min ɓerɗe mooɗon. Min mbaɗaay koo gooto mooɗon aybe, min mbonnaay koo gooto mon, min koocaay huunde goɗɗo bee ƴoyre. Mi wi'aay ɗum ngam haa mi hiito on. Mi aartuno wi'go ɗum: Ɓerɗe amin maɓɓitani on ngam haa en ngonda koo nder maayde koo nder ngeendam. Mi ɗon hooli on masin, mi ɗon seyoro on ɗuuɗɗum, mi ɗon heewi de'ere. Nder ɓillaaje amin fuu mi ɗon heewi seyo maŋngo. Koo wakkati min njotti Makedoniya boo, min keɓaay siwtaago sam. Min potti bee caɗeele ɗuuɗɗe: Woodino jokkirli bee yimɓe e kulol nder ɓerɗe amin. Ammaa Allah, de'itinoowo sakliiɓe, de'itini min bee garki Titus. Naa garki maako tan de'itini min, ammaa o yecci min boo no on nde'itiniri mo. Kubaruwol ngo'ol boo de'itini min. O yecci min no on ngenwiri min, non boo metteeŋga nga on ngontiri e no on tiinori jiŋngugo yam. Kanjum ɗum seyni yam masin. Koo to bataakewol ngol mi winndani on mettini on ɓerɗe, mi mimsitittaako ɗum. Aran nde ngi'mi no ngol mettiniri on ɓerɗe, mi ɓadakeno mimsitaago. Ammaa jonta kam mi ɗon seyo. Mi seyoraaki mettamɓeram mooɗon, ammaa ngam tuubu ngu bataakewol ngo'ol waɗi nder ɓerɗe mooɗon. Metteeŋga mooɗon fottani Allah, ngam maajum min mbaɗaay on sarru sam. Ngam metteeŋga fodde muuyo Allah ɗon waɗa tuubu, tuubu ngu'u boo waɗan kisndam. Walaa haaje mimsitaago irin metteeŋga nga'a. Ammaa metteeŋga fodde ɗabiya duniyaaru yahran haa maayde. Ndaare! Metteeŋga mooɗon fodde muuyo Allah waddani on tiinaare ɗuuɗnde, on ɗon ɗaɓɓa laɓɓingo ko'e mooɗon diga aybe, hakkiilooji mooɗon ummake, kulol mooɗon ɗuuɗi, on ɗon ngenwammi, on ɗon tiino hiitaago halleende. Bee noy fuu on mbaŋgini ko'e mooɗon on laaɓɓe nder haala ka'a. Nde mi winndani on, mi winndaay ngam daliila baɗɗo aybe malla ngam baɗanaaɗo aybe. Ammaa mi winndi ngam haa on paama, haa on mbaŋgina yeeso Allah boo no on tiinorto ngam amin. Kanjum de'itini min. Ko ɓuri de'itinki man, min ceyi masin daliila seyo ngo Titus heɓi, ngam onon fuu on ciwtini ɓernde maako. Mi mantorino on yeeso maako, onon boo on cemtinaay yam. Ammaa foroy min mbolwani on gooŋga, non boo ko min mantori on yeeso Titus laatake gooŋga. Yiide maako dow mooɗon ɓesdi koo ndey o siftori ɗowtaare mooɗon, ngam on njaɓɓori mo bee kulol e diwŋgol. Walaa ko haɗatammi hoolaago on, kanjum mi seyorto. Deerɗiraaɓe, min ngiɗi anndingo on no mo'ere Allah waŋgiri nder jama'aaje nuɗɗinɓe haa lesdi Makedoniya. Ɓillaaje ɗuuɗɗe poondi nuɗɗinɓe ɓe'e, ammaa ɓe tabiti nder seyo maŋngo masin. Koo nde ɓe ɗonno nder talakaaku naawŋgu, ɓe saahiiɓe jamum. Mi ɗon seedano ɓe ɓe ndokki ko ɓe mbaawi, haa ɓuri baawɗe maɓɓe maa. Ɓe ndokki bee ngiɗa maɓɓe. Ɓe tori min ɗuuɗɗum haa ɓe keɓa duŋayeere hawtango woɗɓe nder walliinde ngam senaaɓe. Ɓe mbaɗi ko ɓuri tammunde amin. Ɓe aarti ɓe ndokki ko'e maɓɓe haa Jawmiraawo, nden bee muuyo Allah, haa amin boo. Ngam maajum min tiɗɗini Titus haa o suklano kuugal caahiiŋgal nga'al caka mooɗon, haa o timmitina ngal booɗɗum, nde nii o puɗɗunooɗo ngal. On cooyaay koo ɗume. On ngoodi nuɗɗinki e baawal wolde e anndal e tiinaare e yiide heedi amin. Min ngiɗi on mbaŋgina caahaaki mooɗon nder kuugal nga'al boo. Mi wi'aay doole on mbaɗa non. Ammaa bee kubar tiinaare woɗɓe ngiɗmi foondirgo laaɓeeŋga yiide mooɗon. On anndi no mo'ere Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu wa'i. Koo nde o diskuɗo, o wartiri hoore maako talakaajo ngam daliila mooɗon, haa on laato riskuɓe daliila talakaaku maako. Mi wi'i on ko mi numata. Mi tammi ɗum nafan on to on tokkitini tiinaare mooɗon. Onon aarti waɗugo anniya ka'a diga rowani, non boo on puɗɗi kuugal man. Jonta kam, timmitine ngal. Timmitine ngal fodde baawɗe mooɗon bee anniya mbooɗka bana no on puɗɗiri ngal. To on mari anniya mbooɗka ngam hokkugo, Allah jaɓan dokkal mooɗon. O ƴamataa ko on ngalaa, sey ko marɗon. Naa ngam haa on talkiɗa nden woɗɓe poofta. Ammaa mi yiɗi fotnugo on bee maɓɓe. Jonta on ɗon nder jeynitaare, on mbaawan wallugo wonɓe nder sooynde. Yeeso ɗo, to on ɓillake, kamɓe ɓe mballa on. Bana nii pottuki laatorto, bana ko winnda: “Ɓoftuɗo ɗuuɗɗum ɓurnaay, ɓoftuɗo peetum boo ŋakkinaay.” Min ɗon ngetta Allah dokkuɗo Titus tiinaare irin nde amin ngam o walla on. Titus jaɓi tornde amin. Naa kanjum tan, ammaa ngam daliila tiinaare maako ɗuuɗnde, o annini yahugo haa mooɗon. Min neli mo bee deerɗiraawo mo jama'aaje nuɗɗinɓe fuu manata waazu Linjiila mum. Jama'aaje haa ɗo cuɓi mo ngam haa o ɗofta min saa'i min njahrata dokkal go haa Urusaliima. Min ɗon mbaɗa ɗum ngam tedduŋgal Jawmiraawo bee hoore mum. Bana non boo min ɗon mbaŋgina anniya amin mbooɗka. Min ɗon kakkila no min njogorto dokkal maŋngal nga'al, ngam taa goɗɗo heɓa felugo min. Min ngiɗi waɗugo ko fotti, naa yeeso Jawmiraawo tan, ammaa yeeso yimɓe boo. Min neli deerɗiraawo meeɗen goɗɗo bee maɓɓe. Min poondi tiinaare maako nde ɗuuɗɗum, min tawi o tiiniiɗo foroy. Jonta boo o ɓesdi tiinaago, ngam o ɗon hooli on ɗuuɗɗum. Titus kam, o kawtiɗɗiraawo am, kuuwdoowo bee am ngam mooɗon. Deerɗiraaɓe yahdanɓe bee maako boo, kamɓe ngoni nelaaɓe jama'aaje. Ɓe ɗon kuuwa ngam tedduŋgal Almasiihu. Kolle ɓe yiide mooɗon. Nden kam jama'aaje nuɗɗinɓe fuu tabitinan fakat min mantoraaki on meere. Walaa haaje mi winndana on dow walliinde ngam senaaɓe haa lesdi Yahudiya. Mi anndi anniya mooɗon mbooɗka. Mi mantori on haa Makedoniya'en boo. Mi wi'i: “Deerɗiraaɓe nder Akaya ɗon taaski diga rowani ngam hokkugo.” Tiinaare mooɗon findini ɗuuɗɓe maɓɓe. Jonta nelanmi deerɗiraaɓe go ngam taa manoore nde min maniri on laato meere. Mi yiɗi taaskooɗon fakat bana mbi'mi. Ngam to Makedoniya'en ngardi bee am, tawi on taaskaaki, min cemtan ngam hoolaare nde min kooli on. Sakkomaa onon! Ngam maajum mi laari ɗum kaanduɗum mi toro deerɗiraaɓe go aarta min yahugo haa mooɗon, ɓe cuklo mooɓtugo dokkal ngal on iini, ɓe taaskitina ngal. Ɗum tammi hollugo on ndokki bee ɓernde saahiinde, naa bee doole. Paame ɗu'um: Aawɗo peetum, peetum sodata, aawɗo ɗuuɗɗum boo, ɗuuɗɗum sodata. Haani koo moy hokka deydey anniya ɓernde mum, naa bee mimsitaare malla bee doole. Ngam Allah yiɗi dokkanɗo bee seyo. Allah waawan ɗuɗɗinango on mo'e fuu. On maran ko hiɓɓinta haaje mooɗon tum. Bana nii on keɓan huuwugo kuuɗe booɗɗe koo ɗeye, bana ko winnda: “O hokki laafuɓe bee caahaaki, adilaaku maako ɗon tabiti haa foroy.” Allah woni dokkanɗo aawoowo aawdi e nyaamdu. O hokkan on boo aawdi, o ɗuɗɗinan ndi, o fuɗnan ndi, haa kuuɗe adiliije mooɗon mbaɗa nafuuda ɗuuɗka. O riskinan on nder koo ɗume fuu, haa on laato saahiiɓe foroy. Nden ɗuuɗɓe ngettan Allah daliila caahaaki mooɗon. Ngam dokkal nga'al laatataako ngam humtugo haaje senaaɓe tan, ammaa ko ɓuri ɗum, ngal ɗuɗɗinan gettooje haa Allah. To dokkal maajum waŋgini gooŋgaaku mon, nden kam ɓe teddinan Allah, ngam on ɗowtani seedamku linjiila Almasiihu, on cenndi hayruuji mon boo bee maɓɓe e bee yimɓe fuu. Ɓe teddinan Allah boo to ɓe ngi'i no mo'ere Allah ɗuuɗani on, ɓe ndo'anto on, ɓe mbaŋginanan on yiide maɓɓe. Yettoore laatano Allah ngam caahu muuɗum ngu tinndintaake! Min Pol, mi ɗon toro on barka yaŋkinaare Almasiihu e mbooɗeeŋga muuɗum – Woɗɓe ɗon mbi'a mi leesɗo saa'i mi ɗon wondi bee mooɗon, ammaa mi caatuɗo dow mooɗon saa'i mi daayiiɗo! Mi ɗon toro on: Taa ndooleeɗam hollugo on dartaare am to mi yottake caka mooɗon. Ɓe ɗon numa min ɗon kuuwa fodde gikku duniyaaru. Haa maɓɓe kam, mi hollan ɓe caatal am kadi. Fakat, minin min ɗon nder duniyaaru, ammaa min kaɓataa fodde ɗabiya duniyaaru. Nder haɓre amin, min kuuwtinirtaa balmi iwɗi haa ɗabiya duniyaaru. Ɗum balmi Allah cemmbiɗɗi, baawɗi yibbingo mahi cemmbiɗɗi. Min ɗon kalka numooji kalluɗi, min ɗon ngibbina ko dartanto anndal Allah nder mawnitaare mum fuu. Min ɗon njahra numooji yimɓe haa ɗi ɗowtano Almasiihu. To ɗowtaare mooɗon timmidi, min taaskiiɓe hiitaago geddal fuu. Ndaare ko waŋganta gite mooɗon. To goɗɗo limi hoore mum nder yimɓe Almasiihu, sey o numta kadi: Ngam minin boo min yimɓe Almasiihu. Mi semtirtaa baawɗe ɗe Jawmiraawo hokki min ngam semmbiɗingo on, naa ngam halkugo on, koo to mi maŋgtori ɗum haa ko ɓura. Mi yiɗaa mi laato bana mi ɗon hulna on bee bataakeeji am. Ngam woɗɓe ɗon mbi'a: “Bataakeeji Pol ɗi tedduɗi e caatuɗi. Ammaa to o tawaama bee hoore maako caka amin, o tampuɗo, bolle maako boo ɗe meereeje.” Goɗɗo mo numi non, sey o faama: Bana no bataakeeji amin mba'i saa'i min daayiiɓe, bana non kuuɗe amin boo mba'ata saa'i min ngondata bee mooɗon. Fakat, min numataa maa fotnugo ko'e amin bee mananɓe ko'e muuɗum'en. Kamɓe ɓe ɗon poondira ko'e maɓɓe bee poondirɗum maɓɓe, ɓe ɗon potnira ko'e maɓɓe bee ko'e maɓɓe boo. Kayto, ɓe faataaɓe! Minin kam min ɓurnataa keerol haa min mantoro, ammaa min ɗon tokko keerol ngol Allah waɗani min. O yottini min bee Linjiila Almasiihu haa mooɗon. Kanjum woni keerol juro amin. Nde min njotti haa mooɗon, min caalaaki keerol ngo'ol. Ngam fakat minin aarti yottaago haa mooɗon bee Linjiila Almasiihu. Min ɓurnataa keerol haa min mantoro daliila kuugal yimɓe woɗɓe. Min ɗon tammo nuɗɗinki mooɗon ɓesdoto, kuugal amin boo mawnan caka mooɗon. Nden min mbaawan yahrugo Linjiila nder lesɗe gonɗe gaɗa mooɗon. Ammaa min njurortaako kuugal ngal goɗɗo feere aarti huuwugo nder ngesa muuɗum. Deftere wi'i: “To goɗɗo yiɗi mantaago, sey o mantoro ko Jawmiraawo waɗi.” Naa mananɗo hoore muuɗum woni gerdaaɗo, ammaa sey mo Jawmiraawo mani ɗum. Ko ngiɗmi kam, haa on munyanammi, koo to mi laatake paataaɗo seɗɗa. Useni munyaneeɗam. Mi yiɗi on bee yiide haajunde, iwnde haa Allah. Mi haɓɓani on bana paanyo debbo haa gorko gooto tan, waato Almasiihu. Mi yiɗi mi yahra on bana paanyo debbo laaɓɗo yeeso maako. Ammaa ciftore no mboodi estiri Hawwa bee ƴoyre mum. Nden mi ɗon hula ngam taa hakkiilooji mooɗon mbonno bana non, on acca yiɗugo Almasiihu bee laaɓeeŋga e ɓernde woore. Ngam to goɗɗo wari waazini on Yeesu feere mo min ngaazinaay malla haa njaɓon ruuhu ngu laataaki Ruuhu Ceniiɗo mo on njaɓi malla kubaruwol ngol laataaki Linjiila ka on njaɓi, on munyanan mo bee koyɗum. Mi anndi mi famɗanaay nelaaɓe wi'eteeɓe mawɓe ɓe'e. Teema mi laataaki wela-ɗemŋgaljo, ammaa marugo anndal kam ɗum huunde feere. Koo toy e koo noy fuu min mbaŋginani on anndal nga'al laaɓɗum tal. Nde ngaazumi on Linjiila Allah, mi waɗi ɗum caahu. Mi leesni hoore am ngam ɓaŋgtugo on. Kanjum ɗum aybe na? Mi ɓilli jama'aaje nuɗɗinɓe goɗɗe bee jaɓugo ngeenaari haa maaje ngam haa mi huuwana on. Yaake mi ɗonno wondi bee mooɗon, mi teddanaay goɗɗo koo nde mi ɓilliiɗo. Ngam deerɗiraaɓe warɓe diga Makedoniya kumtani yam haaje am fuu. Mi yiɗaano teddango on nder koo ɗume. Koo yeeso ɗo boo mi yiɗaa. Bee gooŋga Almasiihu ngonka nder ɓernde am mbi'anmi on: Walaa koo gooto nder lesɗe Akaya haɗatammi juro am ngo'o. Ngam ɗume mbi'mi ɗum? Ngam mi yiɗaa on na? Aa'a, Allah anndi mi yiɗi on! Mi tokkoto huuwugo bana no kuuwranmi jonta. Kanjum ngam taa mawnitittooɓe ɓe'e, wi'anɓe ɓe poti bee amin keɓa daliila juraago. Kamɓe ɓe laataaki nelaaɓe bee gooŋga, ɓe fewooɓe. Ɓe mbaɗi ko'e maɓɓe bana ɓe nelaaɓe Almasiihu. Walaa kaayeefiijum haa ton! Ngam Sayɗaanu boo ɗon waɗa hoore mum bana o malaa'ikaajo annoora. Ngam maajum saɗanaaki jagganiiɓe Sayɗaanu haa mbaɗa ko'e muuɗum'en bana ɓe huuwanooɓe adilaaku. Ammaa timmoode maɓɓe laatanto ɓe fodde kuuɗe maɓɓe. Sey mi wi'ta ɗum fahin: Taa goɗɗo laarammi bana mi paataaɗo. Malla njaɓeeɗam bana mi paataaɗo ngam haa min boo mi heɓa mi juro seɗɗa. Ko mbolwanmi jonta, mi wi'ataa ɗum fodde ko Jawmiraawo yiɗi. Mi wolwan bana mi walaa hakkiilo. Fakat mi tabitini, mi woodi daliila juraago. Ngam ɗuuɗɓe ɗon njuro fodde ɗabiya yimɓe duniyaaru. Ngam maajum min boo mi fuɗɗan juraago. Fakat onon laatiiɓe hakkilɓe, on ɗon munyana faataaɓe bee seyo! On ɗon munyana koo ɓeye wartiranɓe on maccuɓe, naftortooɓe on, jaɓtanɓe jawdi mooɗon, yawotooɓe on, maaranɓe on. Mi ɗon semta wi'go ɗum: Nder kuuɗe bana ɗe'e, min tampuɓe masin! Ammaa to woɗɓe ɗon njuro, min boo mi juroto – Jonta mi ɗon wolwa bana paataaɗo! Ɓe Ibraniŋke'en na? Min boo mi Ibraniŋkeejo. Ɓe Isra'iila'en na? Min boo mi Isra'iilaajo. Ɓe danygol Ibrahiima na? Min boo mi danygol Ibrahiima. Ɓe huuwanooɓe Almasiihu na? Sey mi wolwa bana mi ginnaaɗo: Mi ɓuri ɓe. Mi ɓuri ɓe huuwugo piw: Mi ɓuri ɓe nastineego nder cuuɗi fursina. Mi ɓuri ɓe ɓocceego. Mi ɓuri ɓe nastugo joote maayde. Nde jowi Yahuudu'en ɓocci yam ɓocci cappanɗe tati e joweenayi. Nde tati Roma'en paɗɗi yam bee cabbi. Nde woore yimɓe piɗi yam bee kaa'e. Nde tati koommbowal yooli bee am, nde woore mi jooɗi jemmaare e nyalawmaare nder ndiyam. Nder jahaale am ɗuuɗɗe bee kosɗe, mi ɗonno yeeso joote maayde daliila maaje, fasooɓe, yimɓe asŋgol am e heefeerɓe. Mi ɗonno yeeso joote maayde nder berniiji, nder gure, nder laɗɗe, nder mbeela e caka fewooɓe wi'anɓe ɓe deerɗiraaɓe boo. Mi maati comri e torra. Ndego mi heɓataa ɗaanaago, mi maati dolo e ɗomka. Nde ɗuuɗɗum mi heɓaay nyaamdu sam, jaaŋgol torri yam, mi sooyi limce boo. Taa mi limta luttuɗum fuu. Ammaa woodi ko ɓuri ɓillugo yam nyalɗe fuu: Ɗum suklanaago jama'aaje nuɗɗinɓe fuu. To goɗɗo maati tampere, min boo mi maatan nde. To goɗɗo do'ake, waɗi aybe, ɗum naawatam masin. To haani mi juro, nden kam mi jurorto tampere am. Allah, Baabiraawo Jawmiraawo Yeesu meeɗen anndi mi fewataa. Yettoore laatano mo haa foroy! Saa'i mi ɗonno haa Damas, ngomnaajo kuuwananɗo laamiiɗo Aretas jo'ini aynooɓe haa dammuɗe berniwol haa ɓe naŋngammi. Ammaa deerɗiraaɓe nastini yam nder silaawo, ndiirtini yam haa wurdere mahol taariiŋgol berniwol. Bana nii kisrumi juuɗe ngomnaajo oo. Haani mi juro na? Ɗum nafataa boo. Ammaa mi wolwan haala wahayuuji e kaayeefiiji ɗi Jawmiraawo yi'ni yam. Mi anndi Masiihiŋkeejo goɗɗo, waɗi duuɓi sappo e nayi jonta. O eeŋginaama haa asamaawu tataɓu. O ɗonno nder ɓanndu na malla haa yaasi ɓanndu na! Mi anndaa. Sey Allah tan anndi. Mi anndi goɗɗo oo – o ɗonno nder ɓanndu na malla yaasi ɓanndu? Mi anndaa. Sey Allah tan anndi. O eeŋginaama haa aljanna. Ton o nani bolle sirriije ɗe neɗɗo fotaay wolwugo. Mi jurorto goɗɗo oo. Ammaa min bee hoore am, mi jurataako, sonaa tampere am tan njurortoomi. Koo to mi yiɗi juraago, naa mi paataaɗo, ngam gooŋga mbi'anmi. Ammaa mi yiɗaa juraago, ngam taa goɗɗo ɓurnammi dow ko o yi'i haa am malla ko o nani haa am. Ngam taa mi mawnito daliila wahayuuji kaayeefiiji ɗi ngi'mi, Allah hokki yam ko naawni yam bana gi'al nder ɓanndu am, ɗum nelaaɗo Sayɗaanu mo ɓilli yam ngam taa mi mawnito. Nde tati toriimi Jawmiraawo haa o ittanammi ɗum. Ammaa o jaabi yam: “Mo'ere am he'i ma. Ngam baawɗe am ɓuran huuwugo nder maaɗa yaake a tampuɗo.” Ngam maajum mi jurorto tampe am bee seyo, ngam haa baawɗe Almasiihu ngonda bee am. Ngam maajum mi ɗon seyoro tampe am, mi ɗon seyoro kuudi yimɓe, cakle, toonyaaŋgeeji e ɓillaaje ngam daliila Almasiihu. Ngam yaake mi tampuɗo, yaake man nden mi cemmbiɗɗo. On ndooli yam, mi warti mi ɗon wolwa bana paataaɗo ngam haani onon ceedantammino. Koo to mi laataaki koo ɗume, mi famɗanaay nelaaɓe mawɓe ɓe'e sam. Alaamaaji ɗi kollata mi laati nelaaɗo mbaŋgi caka mooɗon: Mi holli on munyal timmuŋgal, mi waɗi kaayeefiiji e kuuɗe baawɗe boo caka mooɗon. Woodi ko mi waɗani jama'aaje nuɗɗinɓe goɗɗe, nden mi waɗanaay on ɗum na? Ɗum huunde woore tan: Mi ƴamaay on kumtanammi haaje am. Njaafaneeɗam aybewol ngo'ol kadi! Ndaa, mi taaskiiɗo wargo haa mooɗon nde tataɓre. Nden boo mi teddantaa on, ngam naa jawdi mooɗon ngiɗmi, ammaa onon. Fakat, naa ɓikkoy pagganto saaro'en muuɗum'en, ammaa ɗum saaro'en pagganto ɓikkoy. Ngam am kam, bee seyo ndokkanmi ngam mooɗon ko marmi fuu, koo hoore am boo. Kadi on pamɗitinan yiɗugo yam ngam mi ɓuri yiɗugo on na? On tabitini no mi teddanaay on. Ammaa woɗɓe ɗon mbi'a mi ƴoyri on, mi naftori on bee dabare. Woodi gooto caka nelaaɓe am ɓe nelmi, mi ƴoyri on bee maako na? Mi tori Titus o yahda bee deerɗiraawo goɗɗo haa mooɗon. Kadi Titus ƴoyri on, jaɓti on huunde na? Naa min ɗiɗo fuu, min kuuwi bee anniya ngoota, bee tokkaago laawol gootol na? Teema on ɗon numa diga ɓooyma, min ngiɗi gooŋɗingo ko'e amin yeeso mooɗon. Naa non sam! Min ɗon mbolwa yeeso Allah bana no Almasiihu yiɗi. Deerɗiraaɓe yiɗaaɓe, min ɗon mbi'a ɗum fuu ngam haa min cemmbiɗina on nder nuɗɗinki. Mi ɗon hula, saa'i ngaranmi haa mooɗon mi tawrataa on bana no ngiɗmi, onon boo on tawrataa yam bana no ngiɗɗon. Mi ɗon hula mi tawan jokkirli e ɓernuki e hallingo woɗɓe e bolle kalluɗe e tufle e mawnitaare e fitinaaji haa mooɗon. Mi ɗon hula to mi wari kadiboo haa mooɗon, Allah am leesnammi, haa mi woya dow ɗuuɗɓe tokkotooɓe waɗugo hakke bana naane, saliiɓe accugo kuuɗe muuɗum'en cemtiniiɗe e daakaareeku. Mi ɗon yaha haa mooɗon nde tataɓre. Deftere wi'i: “Sey wullaandu fuu daro dow seedamku seedooɓe ɗiɗo malla tato.” Mi ɗon reentina waɗɓe hakke caka mooɗon e woɗɓe fuu, ngam mi bi'nooɗo ɗum yaake mi ɗonno haa mooɗon nde ɗiɗawre. Ammaa nde nii jonta mi walaaɗon caka mooɗon, mi ɗon wi'to ɗum fahin: To mi wari, mi yurminta koo gooto maɓɓe, ngam on ngiɗi tabitingo to Almasiihu ɗon wolwa bee hunnduko am malla naa non. O laataaki tampuɗo heedi mooɗon, ammaa o ɗon waŋgina baawɗe maako nder mooɗon. Fakat saa'i o ɓila haa leggal gaafaaŋgal, o tampuɗo no. Ammaa jonta o geeto bee baawɗe Allah. Ngam daliila kawtal amin bee maako, minin boo min tampuɓe. Ammaa min kollan on min ngeeɗidan bee maako daliila baawɗe Allah. Linye ko'e mooɗon kadi. Annde to on ɗon tabiti nder nuɗɗinki. Sey on keɓta ɗum bee ko'e mooɗon. On anndi fakat Yeesu Almasiihu ɗon wondi bee mooɗon na? To naa non, on ndo'ake. Ammaa mi ɗon tammo on annditan no minin min ndo'aaki. Min ɗon toro Allah ngam taa on mbaɗa halleende koo ndeyeere. Min ɗaɓɓataa tabitingo gooŋga amin, ammaa min ngiɗi on mbaɗa ko fotti, koo to minin min laatake bana do'iiɓe. Ngam min mbaawataa honugo gooŋga, sey huuwango ka. Min ɗon ceyo to minin min laatake tampuɓe, ammaa onon on semmbiɗɓe. Ngam maajum min ɗon toro Allah haa on laato timmididɓe. Nde mi daayiiɗo tawon, mi winndani on kuuje ɗe'e fuu ngam to mi wari, mi yiɗaa saatango on bee baawɗe ɗe Jawmiraawo hokki yam. O hokki yam baawɗe man naa ngam halkugo on, ammaa ngam semmbiɗingo on. Deerɗiraaɓe, njooɗe nder seyo! Tiine haa on laato timmuɓe! Tiɗɗindire! Njooɗode bee narral! Ngeeɗe nder jam! Nden kam Allah, dokkoowo en yiide e salaaman wondan bee mooɗon. Koofnindire, karlotire bana no ɗum haandani senaaɓe. Senaaɓe fuu koofni on. Mo'ere Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu e yiide Allah e kawtal Ruuhu Ceniiɗo ngondu bee mooɗon fuu! Min Pol, nelaaɗo Yeesu Almasiihu e Allah Baabiraawo, ummitinɗo Yeesu diga maayde, naa goɗɗo malla yimɓe neli yam, ammaa Allah bee hoore muuɗum. Min e deerɗiraaɓe wonduɓe bee am, min ɗon mbinndana on, onon jama'aaje nuɗɗinɓe nder lesdi Galaatiya: Allah, Baabiraawo men e Jawmiraawo Yeesu Almasiihu ndokka on mo'ere e salaaman. Almasiihu hokki hoore mum ngam daliila hakkeeji men, ngam hisnugo en diga zamanuuru jontaaru hallundu ndu'u fodde muuyo Allah, Baabiraawo men. Tedduŋgal laatano Allah haa abada abadin. Aamiina! On kayɗini yam ngam law on ngayliti, on acci Allah mo ewni on bee mo'ere Almasiihu haa on tokko Linjiila ngoɗka. Fakat, Linjiila ngoɗka woodaa. Ammaa woodi umminanɓe fitina caka mooɗon, ɓe ngiɗi waylugo Linjiila Almasiihu. Ammaa to goɗɗo, koo minin, koo malaa'ikaajo iwɗo haa asama waazi on Linjiila peerotirka bee ka min ngaazinno on, nden kam naaloore Allah ukkano mo! Ko min meeɗi wi'go on ɗum, sey mi wi'a ɗum fahin: To goɗɗo caka mooɗon waazi Linjiila peerotirka bee ka njaɓɗon, nden kam naaloore Allah ukkano mo! Kadi jonta kam yerduye yimɓe mi ɗaɓɓata naa malla nde Allah? Malla mi ɗon ɗaɓɓa fottango yimɓe naa? To mi yiɗno fottango yimɓe, nden kam mi wonataano maccuɗo Almasiihu. Deerɗam'en, mi ɗon anndina on ɗu'um: Linjiila ka ngaazinmi iwaay haa numooji yimɓe. Ngam naa haa neɗɗo njaɓmi ka, naa neɗɗo ekkitini yam ka boo, ammaa mi anndinaama bee wahayu Yeesu Almasiihu. On meeɗi nanugo no mi tokkorino diina Yahuudu'en ɓooyma. Mi ɗonno toonyo jama'aare nuɗɗinɓe Allah bee caatal, mi ɗonno tefa wirgugo nde. Mi ɗonno yaha yeeso yeeso nder diina Yahuudu'en ko ɓuri ngorgiraaɓe am Yahuudu'en ɗuuɗɓe, mi ɗonno bee tiinaare ɗuuɗnde heedi al'aadaaji kaakiraaɓe am. Ammaa Allah mo suɓi yam diga mi siwaa danyeego, mo ewni yam daliila mo'ere mum, nde ɗum fottani mo o waŋginani yam Ɓiɗɗo maako, haa mi waazina Linjiila maako nder ummaatooje. Nden nii mi sarwotiraay bee ɓii-Aadama, mi yahaay Urusaliima boo haa nelaaɓe aartuɓe yam, mi dilli lesdi Arabiya, nden mi lori haa Damas. Duuɓi tati ɓaawoɗon mi yehi Urusaliima haa min anndotira bee Kefas. Mi jooɗodi bee maako nyalɗe sappo e jowi. Mi yi'aay nelaaɗo goɗɗo ton, sonaa Yaakuba, deerɗiraawo Jawmiraawo. Ko mbinndanmi on, haa yeeso Allah, ɗum gooŋga, mi fewataa. Ɓaawoɗon mi yehi lesdi Siriya e Kilikiya. Yaake man, jama'aaje nuɗɗinɓe nder Yahudiya anndaano yam. Ammaa ɓe nani ko woɗɓe mbi'i: “Toonyiiɗo en naane, jonta o ɗon waazina haala nuɗɗinki ki o yiɗno wirgugo.” Ɓe ɗonno teddina Allah ngam daliila am. Ɓaawo duuɓi sappo e nayi njahmi Urusaliima fahin. Barnabas yahdi bee am, mi hoo'i boo Titus bee am. Mi yehi ton fodde wahayu mo keɓmi. Mi anndini teddinaaɓe Linjiila ka ngaazanmi ummaatooje, mi waɗi ɗum nder sirri ngam mi yiɗaa kuugal ngal mi aarti huuwugo e ngal kuuwanmi jonta laato meere. Titus gonduɗo bee am o Yunaniŋkeejo, ammaa walaa mo dooli mo juulnaago. Woodino naafiki'en laatinɓe ko'e muuɗum'en deerɗiraaɓe, nastuɓe jama'aare bee dabare. Kamɓe ɓe ngiɗi linyugo ndimu ngu marɗen nder kawtal bee Almasiihu ngam wartirgo min maccuɓe. Ammaa min ɗowtanaaki ɓe sam, ngam haa gooŋga Linjiila tabitana on. Teddinaaɓe go njowanaay yam koo ɗume – koo nde walaa ko yaali yam bee ko ɓe laatino ɓooyma, ngam Allah senndindirtaa yimɓe. Ɓe paami Allah halfini yam waazu Linjiila caka ummaatooje goɗɗe, bana no o halfiniri Piyer waazu Linjiila caka Yahuudu'en. Allah mo ɗonno huuwa nder Piyer, laatini mo nelaaɗo caka Yahuudu'en, huuwi nder am, laatini yam nelaaɗo haa ummaatooje goɗɗe. Nde Yaakuba e Kefas e Yuhanna, laatiiɓe bana daŋraŋge nder jama'aare, annditi mo'ere nde Allah mo'ani yam, ɓe annditi yam, min e Barnabas, min huuwdooɓe bee maɓɓe, ngam haa minin min kuuwa nder ummaatooje goɗɗe, kamɓe boo haa Yahuudu'en. Sey ɓe tori min min cuklano talaka'en tan, mi tiini waɗugo ɗum. Nde Kefas wari haa Antakiya, mi dartani mo gite yimɓe, ngam o waɗi aybe. Diga yimɓe Yaakuba woɗɓe ngaraayno tawon, o ɗonno nyaamda bee deerɗiraaɓe ɓe njuulnaaki. Ammaa nde ɓeya go ngari, o daayti, o acci nyaamdugo bee maɓɓe ngam o huli juulnotooɓe ɓe'e. Deerɗiraaɓe Yahuudu'en woɗɓe boo mbaɗi naafikaare man, haa Barnabas maa nasti nder naafikaare maɓɓe man. Nde ngi'mi ɓe ɗon cela gooŋga Linjiila, mi wi'i Kefas yeeso yimɓe fuu: “An Yahuuduujo maa, a ɗon yeeɗa bana yimɓe ummaatooje ngeeɗirta naa bana Yahuudu'en, koni a yiɗi doolugo yimɓe ummaatooje haa ɓe ngeeɗa bana Yahuudu'en?” Minin kam min Yahuudu'en asli'en, naa min heefeerɓe, hakke'en ɓe'e, ammaa en anndi neɗɗo waawataa adilineego bee ɗowtanaago tawreeta, sey bee nuɗɗingo Yeesu Almasiihu. Enen boo en nuɗɗini Yeesu Almasiihu, haa en keɓa adilineego bee nuɗɗinki ki'i, naa bee ɗowtanaago tawreeta. Ngam bee kuuɗe tawreeta walaa koo gooto heɓata adilineego. To min ɗon tefa haa Almasiihu adilina min, asee minin maa min laatake hakke'en. To non kam, Almasiihu ɗon wallita hakke na? Naa non sam! To nii mi ɗon nyiɓta ko mi yibbinno, nden kam mi waŋgini hoore am mi luutɗo tawreeta. Min kam mi maayɗo heedi tawreeta, kaŋka kan mbari yam, haa mi yeeɗa ngam Allah. Mi maaydi bee Almasiihu dow leggal gaafaaŋgal. Naa min yeeɗata jonta, ammaa Almasiihu ɗon yeeɗa nder am. Yaake mi ɗon yeeɗa nder ɓanndu am jonta, mi ɗon yeeɗa bee nuɗɗingo Ɓiɗɗo Allah mo yiɗi yam, hokki yoŋki muuɗum ngam am. Min mi wudintaa mo'ere Allah. Ngam to goɗɗo heɓan adilaaku bee ɗowtanaago tawreeta, nden kam Almasiihu maayi meere. Kayto! Galaatiya'en faataaɓe, moy hiili on? Naa min anndini on habaru Yeesu Almasiihu gaafaaɗo? Njaabeeɗam ƴamol gootol tan: On keɓi Ruuhu Allah ngam on ɗowtani tawreeta naa malla ngam on nani Linjiila, on nuɗɗini ka? On faataaɓe bana nii naa? Ko Ruuhu fuɗɗi nder mooɗon, on ngiɗi timminirgo ɗum jonta bee semmbe mooɗon na? Torraaji ɗi njarɗon, ɗum fuu ɗum meere na? Fakat, ɗum laatataako meere! Allah hokki on Ruuhu mum, ɗon waɗa kaayeefiiji caka mooɗon boo. O ɗon waɗa ɗum ngam on ɗowtani tawreeta na? Malla ngam on nani Linjiila, on nuɗɗini ka? Numte ko winnda: “Ibrahiima nuɗɗini Allah, Allah boo limani mo ɗum adilaaku.” Paame ɗu'um: Nuɗɗinɓe Allah, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Ibrahiima bee gooŋga. Deftere wi'i diga ɓooyma no Allah adilinirta yimɓe ummaatooje bee nuɗɗinki. Bana nii Deftere aarti anndini Ibrahiima kubaruwol belŋgol ngo'ol, nde wi'i: “Bee maaɗa ummaatooje fuu keɓrata barka.” Ngam maajum nuɗɗinɓe Allah keɓi barka hawtaade bee Ibrahiima nuɗɗinɗo Allah. Ammaa darotooɓe dow ɗowtaare muuɗum'en heedi tawreeta, naaloore ɗon dow maɓɓe, ngam Deftere wi'i: “Naaloore Allah dow koo moy ɗowtanaaki umrooje binndaaɗe nder deftere tawreeta nde'e fuu bee tiinaare.” Ɗum laaɓi, walaa mo adilinirte yeeso Allah bee tawreeta, ngam Deftere boo wi'i: “Adiliijo yeeɗiran bee nuɗɗinki.” Tawreeta kam darataako dow nuɗɗinki, ammaa ɗowtaniiɗo umrooje ɗe'e, yeeɗiran ɗe. Almasiihu rimɗini en diga naaloore tawreeta, ngam o laati naalaaɗo mbattudi meeɗen ngam Deftere wi'i: “Koo moy ɓilaaɗo haa leggal, o naalaaɗo.” O waɗi ɗum ngam haa ummaatooje fuu keɓa barka Ibrahiima nder Yeesu Almasiihu, ngam haa min keɓa Ruuhu mo Allah iini bee nuɗɗinki. Deerɗam'en, haa mi wolwa fodde ko yimɓe mboowi waɗugo: To goɗɗo haɓɓi alkawal bana no haani, walaa potanɗo faasitingo ngal malla ɓesdugo goɗɗum haa maagal. Allah waɗani Ibrahiima e danygol muuɗum iinaaji. Deftere wi'aay “haa danygolji”, bana ɗi ɗuuɗɗi, ammaa “haa danygol ma”, bana ngol gootol, waato Almasiihu. Ndaa ko ngiɗmi wi'go: Alkawal ngal Allah waɗani Ibrahiima ɗon tabiti diga ɓooyma. Tawreeta waŋgi duuɓi teemeɗɗe nayi e cappanɗe tati (430) ɓaawo maajum. Ka waawataa wilugo iinawol ngo'ol. Ngam to ndonŋgu iwi haa tawreeta, nden kam ngu iwataa haa iinawol fahin. Ammaa Allah mo'ani ngu Ibrahiima nder iinawol mum. To non kam, ɗume tawreeta nafata? Ka ɓesdaama ngam waŋgingo kuuɗe luutanɗe muuyo Allah, haa to danygol keɓŋgol iinawol Allah go waŋgi. Malaa'ika'en anndini ka, goɗɗo hakkunndeejo boo waddi ka. Goɗɗo gooto walaa haaje hakkunndeejo, Allah kaŋko boo o gooto! To non kam, tawreeta ɗon hona iinaaji Allah na? Naa non sam! Ngam to tawreeta hokkaamano haa ka waddana yimɓe ngeendam, nden kam adilaaku iwanno haa maaka fakat. Ammaa tawreeta maɓɓi yimɓe fuu les baawɗe hakke, ngam haa dokkal fodde iinawol Allah laatano ɓe bee nuɗɗinki. Koo moy nuɗɗini Yeesu Almasiihu, heɓan ngal. Ammaa diga zamanu nuɗɗinki siwaa, en ɗonno les aynol tawreeta haa Allah waŋgina nuɗɗinki ki'i. Bana nii tawreeta laatino aynoowo en haa Almasiihu wari, ngam haa en keɓra adilaaku bee nuɗɗinki. Nde nii zamanu nuɗɗinki waɗi, en ndimɗi e juŋngo aynoowo oo. Ngam daliila nuɗɗinki, on fuu on laati ɓiɓɓe Allah nder Yeesu Almasiihu. Ngam saa'i on njaɓi baptisma bee innde Almasiihu, on ɓornake Almasiihu. Ngam maajum walaa ko feerotirta Yahuuduujo bee mo laataaki Yahuuduujo malla maccuɗo bee dimo malla gorko bee debbo. Ngam on fuu on laati gootum nder kawtal bee Yeesu Almasiihu. Nde nii on laatake yimɓe Almasiihu, on danygol Ibrahiima boo, on ronooɓe fodde iinawol Allah. Ndaa ko ngiɗmi wi'go: Yaake donoowo o ɓiŋngel tawon, walaa ko feerotirta mo bee maccuɗo, koo to o jawmu kuuje fuu. Ammaa o ɗon haa juuɗe kaliifa'en e haa sigooɓe kuuje maako haa to wakkati ki baaba darni yottake. Bana non enen boo, yaake en ɓikkoy, en maccuɓe ruuhuuji laamaniiɗi duniyaaru. Ammaa nde wakkati waɗi, Allah neli Ɓiɗɗo mum. Kaŋko o danyaama e debbo, o yeeɗi les tawreeta, ngam haa o rimɗina wonɓe les tawreeta, o heɓna en baawɗe laataago ɓiɓɓe Allah. Onon on laati ɓiɓɓe Allah. Ngam maajum o nelani on Ruuhu Ɓiɗɗo maako nder ɓerɗe mon, mo ɗon ewno: “Abba! Baaba!” Nden kam naa on maccuɓe fahin, ammaa on ɓiɓɓe. Nde nii on ɓiɓɓe maako, on laati boo ronooɓe ko Allah sigani ɓiɓɓe mum. Ɓooyma on anndaano Allah, on maccuɓeno ɗowanteeɓe ɓe ngalaa baawɗe bana ɗe Allah. Ammaa nde jonta on anndi Allah, ndikka mi wi'a: Allah anndi on, koni lorotooɗon haa ruuhuuji tampuɗi meereeji ɗi'i? Kadi on ngiɗi on laato maccuɓe maaji fahin na? On ɗon camɗina nyalɗe goɗɗe e lebbi goɗɗi e wakkatiiji goɗɗi e duuɓi goɗɗi. Mi huli, taa torra ka torriimi ngam mooɗon laato meere. Deerɗam'en, mi ɗon toro on: Laate bana am nde nii min boo mi laatake bana mooɗon. On mbaɗaay yam aybe sam: On ɗon ciftora no mi aartiri waazaago on Linjiila. Saa'i maajum mi nyawɗo. Nyawu am ɓillanno on ammaa on njawaaki yam, on nefaay yam sam. On njaɓi yam bana malaa'ikaajo Allah, bana on njaɓranno Yeesu Almasiihu. Naane on ɗonno nder hayru. Toy ɗum jonta? Gooŋga mi wi'ata on, to ɗum waɗotono, on ɗoofanno gite mon, on ndokkammi ɗe. Kadi mi laati konneejo mon ngam mi ɗon wi'a on gooŋga na? Yimɓe woɗɓe ɗon cuklano on masin, ammaa naa ngam hayru mon. Ɓe ɗon ɗaɓɓa senndugo on bee am, ngam haa on cuklano ɓe masin. Booɗɗum to on ɗon cuklano ko wooɗi wakkatiiji fuu, naa sey to mi ɗon wondi bee mooɗon tan. Onon ɓikkoy am, mi ɗon yara bone ngam daliila mooɗon fahin, bana luuwe ɓesnanɗo, haa to jaati Almasiihu waŋgi laaɓɗum nder mooɗon. Teema mi yelanno wondugo bee mooɗon jonta, haa mi wolwana on bee laawol goɗŋgol. Haala mooɗon sakli yam! Mbi'eeɗam onon yiɗɓe leestango tawreeta, on nanaay ko ka wi'ata na? Deftere wi'i: Ibrahiima woodi ɓiɓɓe ɗiɗo, oo ɓii Hajara, korɗo, oya boo ɓii Saraatu, debbo dimo. Ɓii korɗo danyaama fodde ɗabiya yimɓe, ammaa ɓii dimo danyaama fodde iinawol Allah. Ndaa ko saawi nder haala ka'a: Rewɓe ɗiɗo ɓe'e, ɓe alkawalji ɗiɗi: Alkawal gootal, waato Hajara, iwi haa hooseere Sina, ɗon danya maccuɓe. Hajara, ɗum hooseere Sina nder lesdi Arabiya. O foti bee Urusaliima, berniwol jontawol, jooɗiiŋgol bee ɓikkoy mum nder maccuŋgaaku. Ammaa Urusaliima ngol asama, ngol dimol. Kaŋgol woni daada meeɗen. Ngam Deftere wi'i: “Seya, an dimaro, mo maraay ɓikkoy. Hoolu bee seyo, an mo meeɗaay yarugo bone luuwe. Ngam ɓikkoy gudinaaɗo ɓuran koy marɗo gorko ɗuuɗugo.” Deerɗam'en, bana Isiyaaku, on laati ɓiɓɓe danyaaɓe fodde iinawol Allah. Ammaa bana ɓooyma danyaaɗo fodde ɗabiya yimɓe toonyi danyaaɗo fodde Ruuhu Allah, jonta boo bana non ɗum wa'i. Ammaa ɗume Deftere wi'ata? “Riiw korɗo bee ɓiyum fuu, ngam ɓii korɗo rondataa bee ɓii dimo.” Deerɗam'en, enen en laataaki ɓiɓɓe korɗo, ammaa en ɓiɓɓe dimo. Almasiihu rimɗini en haa en njooɗo en rimɓe. Ngam man tabite nder ndimu, taa acce goɗɗo wartira on maccuɓe fahin. Naneeɗam! Min Pol ko mbi'anmi on: To on njaɓi juulnaago, nden kam Almasiihu nafataa on sam. Koo moy jaɓi juulnaago, gooŋga mi ɗon wi'a mo fahin, doole o ɗowtano tawreeta fuu. To on ɗon ɗaɓɓita adilaaku Allah dow laawol tawreeta, nden kam on cenndiri bee Almasiihu, on ngalaa geɗal haa mo'ere Allah boo. Minin kam min ɗon tammi Allah adilinan min. Ɗum iwi haa nuɗɗinki, min ɗon ndeena ɗum bee baawɗe Ruuhu. Ngam to goɗɗo ɗon nder kawtal bee Almasiihu, juulnol malla saadoniiku walaa saman. Nuɗɗinki baŋginanki yiide tan mari saman. On puɗɗi laawol mon booɗɗum. Moy darni on, haɗi on ɗowtanaago gooŋga? Wasuyeewol man iwaay haa Allah ewniiɗo on. Taa ngejjite: “Ufnirɗum seɗɗa ufnan kullu fuu.” Ammaa ngam daliila Jawmiraawo mi ɗon hooli on, mi anndi on numataa bee hakkiilo feere. Mo fitini on o kiiteteeɗo, koo ɗum moye. Deerɗam'en, to mi tokkitinno waazingo nafuuda juulnol haa jonta, nden kam ɓe toonyataakono yam e haala gaafaaŋgal Almasiihu boo laatataakono daliila fergere! Fitinɓe on ɓe'e, ndikka ɓe ta'a les maɓɓe fuu! Deerɗam'en, Allah ewni on haa on laato rimɓe. Tan nii taa ndimu ngu'u laato hujja ngam yeeɗugo fodde suunooji mon, ammaa sey koo moy jaggano deerɗum bee yiide. Tawreeta fuu mooɓi nder wolde woore: “Yiɗ keeddiɗɗiraawo ma bana no a yiɗiri hoore ma.” Ammaa to on ɗon ŋatindira, on ɗon nyaamindira bana dabbaaji kalluɗi, kakkile ngam taa on nattindira. Ndaa ko ngiɗmi wi'go: Ngeeɗe fodde Ruuhu Allah, nden kam on mbaɗataa ko suunooji neɗɗo ngiɗi. Ngam suunooji neɗɗo ɗon hona Ruuhu Allah, Ruuhu Allah boo ɗon hona suunooji neɗɗo. Ngam daliila konaaŋgu ngu'u on mbaawataa waɗugo ko ngiɗɗon. Ammaa to Ruuhu Allah ɗon ɗowa on, nden kam tawreeta walaa baawɗe dow mooɗon. Kuuɗe ɗe suuno neɗɗo huuwata ɗe baŋguɗe: Ɗum kuuɗe cemtiniiɗe e coɓki e daakaareeku e dewki labbi e hiila e nganyŋgu e jokkirgol e kaajal e haa'inaare e mawnitaare e cenndol e biɗu'aakuuji e suuno e wuykere e pijirle kalluɗe e kuuɗe goɗɗe irin ɗe'e. Ko mbi'mi on diga ɓooyma, sey mi wi'a ɗum fahin: Huuwanɓe irin kuuɗe ɗe'e ndonataa laamu Allah. Ammaa ko Ruuhu Allah rimata ɗum yiide e seyo e salaaman e munyal e enɗam e mbooɗeeŋga e hoolaare e yaŋkinaare e naŋgtaare. Tawreeta haɗataa kuuje ɗe'e. Koo moy laati goɗɗo Almasiihu Yeesu, tiggi ɓanndu mum bee giɗaaɗi e suunooji maaru haa gaafaaŋgal. Ruuhu Allah hokki en ngeendam, nden kam accen Ruuhu man ɗowa en. Taa en mawnito, taa en tikkindira, taa en kaajindira. Deerɗam'en, to on tawi goɗɗo ɗon waɗa aybewol koo ngole, onon ɗowtaniiɓe Ruuhu Allah, lorne mo bee yaŋkinaare dow laawol booɗŋgol. Kakkilane ko'e mon ngam taa onon boo on nasta nder jarribeeki. Mballindire roondaago ko ɗon teddana on, bana nii kiɓɓinirton umroore Almasiihu. To goɗɗo laari hoore mum bana o mawɗo, asee boo walaa no o wa'i, nden kam o zammbake hoore maako. Sey koo moy linya kuugal mum. Nden o heɓan seyoraago ngal, walaa haaje o foonda ngal bee ngal goɗɗo. Ngam koo moy roondoto doŋngal muuɗum. Sey ekkitinaaɗo wolde Allah sennda jawdi muuɗum fuu bee ekkitinoowo muuɗum. Taa zammbe ko'e mon! Goɗɗo waawataa jancugo Allah. Ko neɗɗo aawi fuu, kanjum sodata. Mo aawi ko fottanta suunooji mum, sodan ko suunooji ndimata, waato halkere. Ammaa to o aawi ko fottanta Ruuhu, o sodan ko Ruuhu rimata, ngeendam nduumiiɗam. Taa comen waɗugo ko fotti, ngam to en tampaay, en codan to wakkati man yottake. Ngam maajum, nde nii en keɓi laawol man, sey en ngaɗana yimɓe fuu booɗɗum, sakkomaa haa deerɗiraaɓe men nuɗɗinɓe. Ndaare karfeeje mawɗe ɗe mbinndanmi on bee juŋngo am! Ɗaɓɓanɓe yerduye yimɓe bee kuuɗe ɓanndu ɗon ndoola on juulnaago ngam taa Yahuudu'en toonyo ɓe ngam daliila gaafaaŋgal Almasiihu tan. Ngam koo juulniiɓe man bee ko'e muuɗum'en ɗowtantaako tawreeta. Ɓe ngiɗi on njuulno ngam haa ɓe njuroro ko ɓe ngaɗi dow ɓalli mon. Min kam, mi jurortaako koo ɗume, sonaa gaafaaŋgal Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu. Daliila gaafaaŋgal, duniyaaru waafaama heedi am, min boo mi gaafaaɗo heedi maaru. Ngam maajum juulnol malla saadooniiku fuu walaa saman. To goɗɗo laatake neɗɗo keso, kanjum tan mari saman. Tokkotooɓe farilla ka'a fuu, Allah hokku ɓe salaaman e mo'ere, non boo haa Isra'iila, ummaatoore Allah gooŋgaare. Yeeso ɗo, taa goɗɗo fitinammi. Min mi maccuɗo Yeesu, ɓattajje haa ɓanndu am ɗon mbaŋgina ɗum. Onon deerɗam'en, mo'ere Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu wondu bee mooɗon. Aamiina! Min Pol, nelaaɗo Yeesu Almasiihu fodde muuyo Allah, mi ɗon winndana on, onon senaaɓe wonɓe haa Efesus e nuɗɗinɓe Yeesu Almasiihu: Allah, Baabiraawo men e Jawmiraawo Yeesu Almasiihu ndokka on mo'ere e salaaman. Yettoore laatano Allah, Baabiraawo Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu mo barkiɗini en bee barka koo kayeeha fodde Ruuhu haa asama nder Almasiihu: Diga o tagaayno duniyaaru tawon, o suɓi en nder Almasiihu haa en laato senaaɓe, ɓe ngalaa aybe yeeso maako nder yiide maako. Diga ɓooyma o aarti o suɓi en haa en laato ɓiɓɓe maako daliila Almasiihu. O muuyi ɗum ngam ɗum fottani mo. Maŋgtoore laatano tedduŋgal maako ngam daliila mo'ere nde o mo'ani en bee Ɓiɗɗo maako giɗaaɗo. Ngam daliila ƴiiƴam Almasiihu ndufaaɗam keɓɗen coottaari e yaafuye hakkeeji men fodde mo'ere Allah ɗuuɗnde. Allah ɗuuɗɗinani en nde, hokki en hikma e hakkiilo fuu. O anndini en sirri muuyo maako, o waɗi anniya ka'a nder Almasiihu diga ɓooyma ngam ɗum fottani mo, haa o hiɓɓina ɗum nder saa'iire fottannde, o hawta kuuje gonɗe nder asama e dow lesdi fuu dow ardaaŋgal Almasiihu. Barka Almasiihu enen boo en keɓi geɗal kisndam meeɗen. Allah, baɗanɗo koo ɗume fuu fodde nufaye muuyo mum, suɓi en diga ɓooyma. O waɗi ɗum ngam haa min maŋgta tedduŋgal maako, minin aartuɓe tammoraago Almasiihu. Non boo on nani wolde gooŋga, waato Linjiila kisndam mon, on nuɗɗini mo, Allah boo waɗi on lammba Ruuhu Ceniiɗo mum mo o iinani on. Ruuhu man woni jeŋngina ndonŋgu meeɗen, haa ndonen ngu to o sootti en. Maŋgtoore laatano tedduŋgal maako! Ngam maajum, min boo nde mi nani haala nuɗɗinki mon dow Jawmiraawo Yeesu, non boo haala yiide mon heedi senaaɓe fuu, mi accataa yettugo Allah ngam daliila mooɗon. Mi ɗon siftora on foroy nder do'aaje am, mi ɗon toro Allah, mo Yeesu Almasiihu Jawmiraawo men, Baaba tedduŋgal, hokka on hikma e waŋginana on gooŋga bee Ruuhu mum haa anndon mo. Allah yaynana hakkilooji mon bee jayŋgol mum, haa on paama no tammunde iwnde diga ewnaandu maako wa'i, non boo jeynitaare tedduŋgal ndonŋgu ngu o sigani senaaɓe maako. On paama boo baawɗe maako ɓurɗe mawnugo ɗe o huuwrata heedi meeɗen, enen nuɗɗinɓe fodde semmbe maako mawnde. Baawɗe ɗe'e, Allah huuwtiniri ɗe nde o ummitini Almasiihu caka maayɓe, o jo'ini mo haa nyaamo maako haa asamanji. Haa ton Almasiihu ɗon laamo dow mawɓe asama e marɓe laamu e marɓe baawɗe e jawmiraaɓe e inɗe tedduɗe ewneteeɗe koo ɗeye, naa nder zamanuuru ndu'u tan, ammaa nder waranndu boo. Allah wallini koo ɗume les kosɗe maako, waɗi mo dow koo ɗume, laatini mo hooreejo jama'aare nuɗɗinɓe. Kayre woni ɓanndu Almasiihu. Nder maare Almasiihu ɗon bee hoore mum, kaŋko ɗon hebbina koo ɗume fuu, koo toy. Naane kam on maayɓeno ngam daliila aybeeji e hakkeeji mon. On ngeeɗino nder maaji fodde jahargal duniyaaru ndu'u e fodde ardiiɗo laamu ngonŋgu nder hawa. Koo jonta boo o ɗon huuwa nder tuurtuɓe dow umrooje Allah. En fuu en laatino bana maɓɓe, en tokkino suunooji ɓalli men. En mbaɗino ko ɓalli men e hakkiilooji men ɗaɓɓi fuu. Nde non en mbaano, tikkere Allah ɗonno dow meeɗen bana dow yimɓe woɗɓe fuu. Ammaa Allah o ɗuuɗa-hinnuyeejo. Daliila yiide maako mawnde nde o yiɗiri en, koo nde en maayɓeno daliila aybeeji meeɗen, o yeeɗitini en hawtaade bee Almasiihu – bee mo'ere maako keɓruɗon kisndam. Allah ummitini en hawtaade bee Almasiihu, jo'ini en hawtaade bee maako haa asamanji, ngam hollango zamanuuji garanɗi mo'ere maako ɗuuɗnde, waato mbooɗeeŋga nga o woonani en nder Yeesu Almasiihu. Ngam bee mo'ere maako keɓruɗon kisndam ngam on nuɗɗini. Ɗum iwaay haa mooɗon, ɗum dokkal Allah. Ɗum iwaay boo haa kuuɗe mon, ngam taa goɗɗo juroro. Ngam Allah bee hoore mum tagi en. O tagi en nder Yeesu Almasiihu haa en kuuwa kuuɗe booɗɗe. Kanje boo, Allah aarti taaskitini ɗe haa en kuuwa ɗe. Ciftore ɗu'um: Naane on yimɓe ummaatooje goɗɗeno fodde ɗabiya neɗɗo. Yahuudu'en, juulniiɓe ɗon mbi'a on, on saadooni'en. Juulnol maɓɓe, ɗum juulnol ɓanndu ngol yimɓe mbaɗata. Saa'i man on ngonaayno nder Almasiihu, on laataakino yimɓe ummaatoore Isra'iila, on jananɓeno, on nastaayno nder alkawalji ɗi Allah haɓɓuno bee ummaatoore mum, on keɓaayno iinawol Allah. On ɗonno njooɗi nder duniyaaru ndu'u bilaa tammunde e bilaa Allah, ammaa jonta nder kawtal bee Yeesu Almasiihu, onon daayinooɓe bee Allah go, on ɓaditinaama daliila ƴiiƴam Almasiihu. Ngam kaŋko woni salaaman meeɗen, o wartiri Yahuudu'en e ɓen laataakino Yahuudu'en fuu ummaatoore woore. Bee maayde maako o yibbiniri mahol cennduŋgol caka meeɗen e o timmini konnaagu caka meeɗen. O wili tawreeta bee umrooje mum e farillaaji mum, haa o hawta asliiji ɗiɗi ɗi'i, o laatina ɗi goɗɗo keso gooto nder maako, o tabitina salaaman, o sulhindira asliiji ɗiɗi ɗi'i bee Allah, nder ɓanndu wooru bee maayde maako dow leggal gaafaaŋgal, o itta konnaagu. O wari waazingo kubaruwol belŋgol, ngol salaaman haa mooɗon, onon daayiiɓe e ɓadiiɓe fuu. Ngam daliila maako en fuu en keɓi laawol yottaago Baabiraawo nder Ruuhu gooto. Ngam maajum jonta kam, onon yimɓe ummaatooje, naa on jananɓe malla hoɗɓe fahin, ammaa on kawti bee senaaɓe woɗɓe, on ɗon nder ummaatoore Allah, on yimɓe saare Allah boo. On njo'inaama dow caɓɓaaje nelaaɓe e annabi'en. Yeesu Almasiihu bee hoore mum woni hayre talkumoore. Nder maako geɓe nyiɓaalo man fuu ɗon pottotira, haa ngol mawna, ngol laatano Jawmiraawo haykaliiru seniindu. Nder kawtal bee maako onon boo on ɗon mahe hawtaade bee maɓɓe ngam haa nyiɓaalo ngo'o laato jooɗorde nde Ruuhu Allah jooɗoto haa muuɗum. Ngam man min Pol, kaɓɓaaɗo daliila Almasiihu Yeesu ngam mooɗon, onon yimɓe ummaatooje goɗɗe … On meeɗi nanugo haala kaliifaaku ngu Allah halfini yam ngam mooɗon fodde mo'ere nde o mo'ani yam. Bee wahayu o waŋginani yam anniya maako sirriiha, bana ko aartumi winndango on bee bolle seɗɗa. To on njaŋngi ɗum, on anndan no mi faami sirri Almasiihu. Sirri man o waŋginanaayno yimɓe ɓooyma nder gide caaliiɗe ammaa o waŋgini ɗum jonta bee Ruuhu maako haa senaaɓe mum nelaaɓe e annabi'en mum. Ndaa sirri oo: Daliila Linjiila, yimɓe ummaatooje goɗɗe boo laatoto ronooɓe, ɓe laatoto terɗe haa ɓanndu Almasiihu, ɓe keɓan boo ko Allah iinani Isra'iila nder Yeesu Almasiihu. Allah mo'ani yam, waɗi yam jaggiiɗo mum. Bana nii o waari ɗum nder am bee baawɗe maako, min laatiiɗo ɓaawoojo ɓaawo'en caka senaaɓe fuu. Ammaa Allah mo'ani yam, halfini yam waazu Linjiila haa ummaatooje, haa mi anndina ɗe jeynitaare Almasiihu ɗuuɗnde nde heɓtataake sam, mi holla ɗe fuu no Allah hiɓɓinirta anniya mum sirriiha. Allah, tagɗo kuuje fuu suuɗino ka diga zamanuuji ciwaa, haa o waŋginira jonta hikma maako feere feereeha bee jama'aare nuɗɗinɓe haa mawɓe asama e marɓe laamu nder asamanji. Allah waɗi ɗum fodde nufayeere nde o nufino diga ɓooyma, o timminira nde bee Almasiihu Yeesu, Jawmiraawo meeɗen. En ɗon nuɗɗini mo, ngam maajum, haa maako keɓɗen duŋayeere yottaago Allah bee hoolaare. Ngam maajum mi ɗon toro on, taa on tampa ngam daliila boneeji ɗi mi ɗon yara ngam mooɗon, kanji ngoni tedduŋgal mon. Ngam man mi tuggi koppi am yeeso Baabiraawo. Haa maako, ko wi'ete saare fuu haa asama e dow lesdi heɓi innde mum. Mi ɗon toro Allah fodde jeynitaare tedduŋgal mum, haa o semmbiɗina ɓerɗe mooɗon bee baawɗe Ruuhu maako, haa Almasiihu jooɗo nder ɓerɗe mon daliila nuɗɗinki mon, on tabita dow yiide, on cemmbiɗa nder maare, ngam haa on keɓa faamugo, onon e senaaɓe fuu no yiide Almasiihu yaajiri, juutiri, towiri e luggiri, haa anndon yiide Almasiihu boo, koo to nde ɓuri faamu neɗɗo, haa Allah hebbina on bee jeynitaare muuɗum fuu. Allah waawan waɗugo ko ɓuri do'aaje men e numooji men piw fodde semmbe huuwaande nder meeɗen. Tedduŋgal laatano mo nder jama'aare nuɗɗinɓe, non boo nder Yeesu Almasiihu, haa gide fuu, haa abada abadin. Aamiina! Mi ɗon wasa on, min, kaɓɓaaɗo ngam daliila Jawmiraawo: Ngeeɗe fodde ko fottanta ewnaandu ndu Allah ewnori on. Laate tum yaŋkiniiɓe e ɗelma-gikku'en e munyɓe, munyindire bee yiide. Tiine aynugo ngootaaku Ruuhu nder joonde salaaman hawtunde on: Woodi ɓanndu wooru e Ruuhu gooto non boo tammunde woore daliila ewnaandu ndu Allah ewnori on, woodi Jawmiraawo gooto e nuɗɗinki gooti e baptisma ngoota. Woodi Allah gooto tan, kaŋko woni Baabiraawo yimɓe fuu, o ɗon laamano ɓe fuu, o ɗon huuwra bee maɓɓe fuu, o ɗon nder maɓɓe fuu boo. Koo moy meeɗen heɓi mo'ere deydey geɗal ngal Almasiihu hokki mo. Ngam man, Deftere wi'i: “O eeŋgi haa nokkuure townde, o yahri naŋngaaɓe. O hokki yimɓe dokke.” “O eeŋgi”: Ɗume ɗum yiɗi wi'go? Naa ɗum yiɗi wi'go o aarti o jippi haa nokkuuje lesdi ɓurɗe leesugo na? Jippiiɗo oo, kaŋko woni eeŋguɗo haa dow asamanji fuu ngam haa o hebbina tagefooji fuu. Kaŋko woni dokkuɗo dokke: O waɗi woɗɓe nelaaɓe, woɗɓe annabi'en, woɗɓe waazooɓe, woɗɓe boo waynaaɓe e ekkitinooɓe ngam haa ɓe taaskitina senaaɓe ngam kuuɗe muuɗum'en, ngam mawningo ɓanndu Almasiihu boo, haa to en fuu en kawriti bee nuɗɗinki gooti e anndal Ɓiɗɗo Allah gootal, en mawni bana goɗɗo mawɗo, en njotto darnde Almasiihu timmunde, en meetataa laataago ɓikkoy koy ƴuuge ndimmbinta, tokkotookoy ekkitinolji pewooji e rikici yimɓe, dabareeji maɓɓe estataa en. Ammaa bee wolwindirgo gooŋga bee yiide, sey en mawna gal bakeeje fuu heedi Almasiihu, laatiiɗo hoore ɓanndu. Ngam daliila maako terɗe ɓanndu fuu ɗon pottotira, ɓanndu ɗon hawti bee jokke mum koo ɗeye, ɗe ɗon njogi ndu, kala tergal fuu ɗon huuwa kuugal mum, ɓanndu ɗon ɓesdo, ɗon mawna bee yiide. Ndaa ko mbi'anmi, mi ɗon tiɗɗina on bee innde Jawmiraawo: Taa tokke yeeɗugo bana heefeerɓe ngeeɗirta. Kamɓe, numooji maɓɓe ɗon majjina ɓe. Hakkiilooji maɓɓe nyiɓɓi, ko'e maɓɓe caati daliila sooynde anndal maɓɓe. Ngam maajum ɓe cenndi bee ngeendam ɗam Allah hokkata. Ɓe cemtataa, ɓe njoofi ko'e maɓɓe haa daakaareeku ngam huuwugo kuuɗe coɓɗe koo ɗeye bee suunooji maɓɓe fuu. Onon kam naa kuuɗe ɗe'e on ekkiti haa Almasiihu. Ɗum Yeesu nanɗon e ɗum ekkitinol maako njaɓɗon, ngam gooŋga ɗon haa maako: O ekkitini on ngam haa on ceeda bee neɗɗo mon ɓooymaajo e bee gikku mum ɓooymaawu, mo suunooji mum ɗonno majjina, kalka ɗum, non boo on acca Ruuhu Allah hesɗitina hakkiilooji mon, on ɓorno neɗɗo keso mo Allah tagi nder adilaaku e senaare gooŋga muuɗum. Nden kam acce fewugo, mbolwindire gooŋga, ngam en fuu en terɗe haa ɓanndu wooru. To on tikki, taa mbaɗe hakke. Taa on nyalla bee tikkere, taa on ndokka Iblisa laawol naŋngugo on. Laatinooɗo gujjo, taa meeta wujjugo. Sey o huuwa kuugal laaɓŋgal bee juuɗe maako, haa o wuura, o walla laafuɓe boo. Taa mbolwe bolle naawɗe, sey nafooje, mawninooje, kaanduɗe, haa on mo'ana nananɓe on. Taa mettine Ruuhu Ceniiɗo, ngam bee maako Allah waɗani on lammba maral muuɗum, haa o sootto on nder nyalaade coottuki. Cottine mettamɓeram e ɓernuki e tikkere e haa'inaare e tufle fuu diga nder ɓerɗe mon. Itte nganyaandi fuu boo caka mooɗon. Mboonindire, enɗootire, njaafotire bana Allah yaaforani on nder Almasiihu. Ngam maajum mbaɗe ko Allah waɗata nde nii on ɓiɓɓe maako yiɗaaɓe. Ngeeɗe nder yiide bana no Almasiihu yiɗiri en, o hokki yoŋki maako ngam meeɗen. O lii'ani ki Allah bana kirsaaɗum, bana dokkal marŋgal uureeŋgol belŋgol. Bana no ɗum haandani senaaɓe, taa haala daakaareeku e coɓki koo kiye e suuno wolwe caka mooɗon. Non boo bolle cemtiniiɗe e meereeje e tunwuɗe. Ndikka on mbolwa bolle gettooje. On anndi, walaa daakaareejo malla coɓɗo malla cuunaaɗo, waato dewoowo labbi, heɓata ndonŋgu nder laamu Almasiihu e Allah. Taa acce goɗɗo esta on bee haalaaji meereeji. Ngam daliila kuuje ɗe'e tikkere Allah ɗon ukkano tuurtanɓe dow maako. Taa kawte bee maɓɓe sam. Ɓooyma on ɗonno nder nyiɓre, ammaa jonta on ɗon nder annoora ngam daliila kawtal mon bee Jawmiraawo. Ngam maajum ngeeɗe bana yimɓe annoora, ngam annoora ɗon rima mbooɗeeŋga e adilaaku e gooŋgaaku fuu. Tiine heɓtugo ko fottanta Jawmiraawo. Taa kawte bee huuwooɓe kuuɗe meereeje ɗe nyiɓre, ndikka on pefta ɗe. Fakat, kuuɗe ɗe ɓe kuuwata bee sirri, koo wolwugo ɗe maa ɗum cemtuɗum. Ammaa to annoora feftini ɗum fuu ɗum waŋgan. Ngam ko waŋgi fuu laatake annoora. Ngam maajum ɗum wi'a: “Fin, an ɗaaniiɗo, ummita e maayde! Nden kam Almasiihu yaynante.” Ngam maajum kakkilane yahdu mon booɗɗum, ngam taa on laato faataaɓe, ammaa hikma'en. Naftore wakkati, ngam nyalaaɗe jontaaje ɗe kalluɗe. Ngam maajum, taa laate faataaɓe, ammaa paame ko woni muuyo Jawmiraawo. Taa nguyke, ngam nguykinoojam yahran haa daakaareeku. Ndikka on acca Ruuhu Allah heewa nder mooɗon. Hawtaade, ngime jabuuraaje e maŋgtooje e gime iwɗe diga Ruuhu. Ngimane Jawmiraawo, maŋgte mo bee jabuuraaje bee ɓerɗe mon fuu. Ngette Allah Baabiraawo koo ndey ngam koo ɗume bee innde Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu. Koo moy mooɗon leestana woɗɓe ngam daliila ɗowtaare mon haa Almasiihu. Onon rewɓe, leestane worɓe mon bana on ɗon leestana Jawmiraawo. Ngam gorko woni hoore debbo bana Almasiihu laatori hoore jama'aare nuɗɗinɓe. Kaŋko woni kisnoowo jama'aare laatiinde ɓanndu maako. Bana jama'aare nuɗɗinɓe ɗon leestana Almasiihu, non rewɓe boo sey leestana worɓe muuɗum'en nder koo ɗume fuu. Onon worɓe, ngiɗe rewɓe mon bana Almasiihu yiɗiri jama'aare, hokki hoore muuɗum ngam maare, haa o sena nde, o laɓɓina nde bee ngiiwam wolde maako, haa o darna jama'aare marnde tedduŋgal nde'e yeeso maako bilaa batte malla nyodi e ko nanndi, ammaa nde seniinde, bilaa aybe. Bana non boo worɓe, sey ɓe ngiɗa rewɓe maɓɓe bana ɓe ngiɗiri ɓalli maɓɓe. Gorko giɗɗo debbo mum, yiɗi hoore muuɗum. Fakat, walaa mo wanyata ɓanndu mum, ammaa o nyaamnan ndu, o aynan ndu bana Almasiihu ɗon waɗana jama'aare nuɗɗinɓe, ngam enen en terɗe ɓanndu maako. Ngam maajum: “Gorko accan baaba muuɗum e daada muuɗum, ɗakkotiran bee debbo muuɗum, ɓe ɗiɗo ɓe laatoto ɓanndu wooru.” Sirri lugguɗo ɗon nder aayaare nde'e. Haa am kam, nde ɗon wolwa haala Almasiihu bee jama'aare mum. Ammaa nde ɗon wolwana onon boo: Sey koo moy mooɗon yiɗa debbo mum bana hoore mum, debbo boo ɗowtana gorum. Onon ɓikkoy, ɗowtane saaro'en mon ngam daliila Jawmiraawo. Kanjum ɗum kaanduɗum. “Teddin baaba ma e daada ma”, kanjum woni umroore aranndeere marnde iinawol: “Nden kam a heɓan hayru, balɗe ma njuutan dow lesdi.” Onon baabiraaɓe, taa mettine ɓikkoy mon ɓerɗe, ammaa mawnine koy, elte koy bee wasuyeeji iwɗi haa Jawmiraawo. Onon jeyaaɓe, ɗowtane jawmiraaɓe mon haa duniyaaru bee kulol e diwŋgol e ɓernde laaɓnde, bana on ɗon ɗowtana Almasiihu. Ɗowtane ɓe, naa gite maɓɓe tan haa on ngerdano ɓe, ammaa bana jeyaaɓe Almasiihu, kuuwe muuyo Allah bee ɓerɗe mon fuu. Kuuwe kuugal mon bee ngiɗa mon bana huuwanooɓe Jawmiraawo, naa yimɓe. On anndi, kuuɗe booɗɗe ɗe goɗɗo huuwata fuu, koo o maccuɗo koo o dimo, Jawmiraawo warjoto mo. Onon jawmiraaɓe, njogore jeyaaɓe mon bana non. Acce furkitaago ɓe. On anndi onon bee maɓɓe fuu, on ngoodi Jawmiraawo mo ɗon haa asama. Kaŋko o senndindirtaa yimɓe. Ndaa ko lutti wi'eego: Cemmbiɗe tum nder kawtal mon bee Jawmiraawo bee baawɗe maako mawɗe. Koo'e balmi Allah fuu ngam haa on mbaawa dartanaago dabareeji Iblisa. Ngam en kaɓataa bee yimɓe, ammaa bee mawɓe asama e marɓe laamu, bee marɓe baawɗe dow duniyaaru nyiɓɓundu ndu'u, bee ruuhuuji kalluɗi gonɗi nder asamanji. Ngam maajum njoge balmi Allah, haa on keɓa dartanaago konneejo to nyalaade hallunde wari. To on njaalake koo ɗume fuu, nden kam on tabitan. Ndare booɗɗum kadi, taade gooŋgaaku bana taadorgol, ɓorne adilaaku bana sulke. Taaskitaago waazingo kubar salaaman laato paɗe haa kosɗe mon. Koo ndey fuu njoge nuɗɗinki bana wawarde. Bee maare nyifoton kuri Sayɗaanu giiteleeji fuu. Kufne kisndam bana hufneere njamndi, njoge wolde Allah boo bana kaafahi Ruuhu Allah. Tum mbaɗe do'aaje e torɗe feere feereeje bee ballal Ruuhu Allah. Ayne, taa acce do'anaago senaaɓe fuu. Tore mo ngam am boo, haa o hokkammi bolle pottuɗe ngam waŋgingo sirri Linjiila bee dartaare. Koo mi kaɓɓaaɗo nder fursina jonta, mi wakiiliijo Linjiila. Ndo'aneeɗam haa mi waazina ka bee dartaare bana no ɗum haandani yam. Tikikus, deerɗiraawo men giɗaaɗo, jaggiiɗo Jawmiraawo koolaaɗo anndinan on haa on paama onon boo no njooɗoriimi e ko mbaɗanmi fuu. Mi neli mo haa mooɗon bee anniya haa o anndina on joonde amin e o de'itina ɓerɗe mon. Allah Baabiraawo e Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo, ndokka deerɗiraaɓe salaaman e yiide hawtaade bee nuɗɗinki. Mo'ere Allah wonda bee yiɗɓe Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu bee yiide nde wonnataako! Min Pol e Timote, maccuɓe Yeesu Almasiihu, min ɗon mbinndana on, onon senaaɓe Yeesu Almasiihu wonɓe haa Filippi fuu e ardiiɓe e wallooɓe jama'aare nuɗɗinɓe: Allah, Baabiraawo men e Jawmiraawo Yeesu Almasiihu ndokka on mo'ere e salaaman. Koo ndeye mi siftori on, mi ɗon yetta Allah am ngam mooɗon, tum mi ɗon do'ano on fuu bee seyo nder do'aaje am fuu, ngam on mballi yam anndingo Linjiila diga nyannde aartunde haa wargo hannde. Mi anndi fakat, Allah puɗɗuɗo kuugal booɗŋgal nder mooɗon timminan ngal boo haa nyalaade nde Yeesu Almasiihu loroyto. Ɗum pottuɗum mi ɗon numana on bana nii, ngam mi yiɗi on masin. On fuu on kawti bee am nder kuugal ngal Allah mo'ani yam saa'i mi kaɓɓaaɗo nder fursina, saa'i mi seedani Linjiila yeeso kiita e mi tabitini ka. Allah woni ceedoowo yam, o anndi no mi yiɗiri on fuu bee yiide mawnde, iwnde haa Yeesu Almasiihu. Mi ɗon toro Allah ɗu'um: Haa yiide mon ɓesdo yeeso yeeso bee faamu e anndal koo ngale, nden kam on paaman ko ɓuri fottugo, on laatoto laaɓɓe, on ngalaa feloore nyannde nde Almasiihu loroyto, on heewɓe nafuuda kuuɗe adiliije barka Almasiihu ngam teddinki Allah e maŋgtoore mum. Onon deerɗiraaɓe, mi yiɗi on paama booɗɗum: Ko heɓi yam walli maa kuugal Linjiila yahugo yeeso yeeso. Yimɓe laamorde fuu e wonɓe koo toy fuu anndi bee laaɓɗum jonta mi kaɓɓaaɗo daliila Almasiihu. Kaɓɓorli am cemmbiɗini ɓerɗe deerɗiraaɓe ɗuuɗɓe nder kawtal muuɗum'en bee Jawmiraawo, ɓe ɗon ɓesda waazingo wolde Allah bee tiinaare bilaa kulol. Gooŋga kam, woɗɓe ɗon ngaazina kubar Almasiihu ngam daliila kaajal malla ngam ɓe ngiɗi gaabotiral. Ammaa woɗɓe ɗon mbaɗa ɗum bee numo wooɗŋgo, ngam ɓe ngiɗi Almasiihu, ɓe anndi Allah darni yam ngam kuugal seedaago Linjiila. Ammaa ɓeya ɗon ngaazina kubar Almasiihu bee numooji kaajuɗi, anniyaaji maɓɓe laaɓaay. Ɓe ɗon ɗaɓɓa tullingo torraaji am nder fursina. Ko yaali yam! To ɓe ɗon ngaazina kubar Almasiihu koo noy, koo bee naafikaare koo bee gooŋga, min kam mi seyori ɗum. Koo yeeso ɗo boo mi seyorto ɗum, ngam mi anndi timmoode ɓillaaje man ɗum kisndam am, barka do'aaje mon e ballal Ruuhu Yeesu Almasiihu. Ndaa ko ngenwanmi e ko tammiimi: Walaa ko semtintammi, ammaa bana foroy, non jonta, mi anndi fakat yimɓe teddinan Almasiihu ngam ko tammi heɓugo yam, koo bee ngeendam am koo bee maayde am boo. Min kam, Almasiihu woni ngeendam am, maayugo boo ɗum riba. Ammaa to yeeɗugo nafan kuugal am, nden kam mi anndaa ko cuɓanmi. Hakkiilo am senndake ɗiɗi: Mi yeli dillugo ngam wondugo bee Almasiihu, kanjum ɓurantam wooɗugo piw, ammaa ngam daliila mooɗon, ndikka mi yeeɗa tawon. Ngam maajum mi anndi fakat mi jooɗoto, mi wonda bee mooɗon fuu ngam haa njahon yeeso yeeso e haa ceyon nder nuɗɗinki mon. Nden kam, to mi wari haa mooɗon fahin, seyo mooɗon nder kawtal bee Yeesu Almasiihu ɓesdan ngam daliila am. Tan nii ngeeɗe fodde ko haandani Linjiila Almasiihu. Koo mi heɓan wargo haa mooɗon, mi yi'a on, koo mi heɓataa boo, sey mi tawa, on ɗon tabiti dow hakkiilo wooto, on ɗon kaɓda hawtaade ngam gooŋga Linjiila bee ɓernde woore. Taa acce konne'en kulna on koo seɗɗa. Ngam maɓɓe kam, ɗum ɗon holla halkere maɓɓe, ammaa ngam mooɗon ɗum ɗon holla kisndam mon. Ɗum iwi diga Allah. Allah mo'ani on ngam daliila Almasiihu, naa ngam haa on nuɗɗina mo tan, ammaa ngam haa on njara bone ngam maako boo. On ɗon kawti bee am nder haɓre woore. Naane on ngi'no haɓre am nde'e. On nani koo jonta boo mi ɗon nder maare. Almasiihu semmbiɗini on na? Yiide maako suusɗini on na? Ruuhu maako hawti on na? On ɗon ngiɗindira na? On ɗon enɗindira na? To nonnon, nden kam timmidine seyo am: Njooɗode on narruɓe, nder yiide woore e ɓernde woore e anniya ngoota. Taa ngaɗe koo ɗume bee numooji kaajuɗi malla ngam mantoraago ko'e mon. Ammaa nder yaŋkinaare, ndaare woɗɓe bana ɓurɓe on. Taa goɗɗo hakkilana ko nafata hoore mum, ammaa ko nafata woɗɓe. Numo mooɗon laato bana ngo Yeesu Almasiihu: Kaŋko o Allah, bee non fuu o jooɗoraaki darnde maako, o acci ko o marno fuu, o wartiri hoore maako maccuɗo, o laati gooto caka yimɓe, yimɓe annditi mo o neɗɗo. O leestini hoore maako, o ɗowtani Allah haa yotti maayde, maayde dow leggal gaafaaŋgal. Ngam man Allah ɓaŋgti mo dow koo ɗume, hokki mo innde ɓurnde inɗe fuu. Nden kam bee innde Yeesu koo moy nder asama e dow lesdi e les lesdi koofo yeeso maako e koo moy seeda: “Yeesu Almasiihu woni Jawmiraawo” ngam tedduŋgal Allah Baabiraawo. Yiɗaaɓe am, saa'i mi ɗonno wondi bee mooɗon, on ɗowtani yam foroy. Koo jonta nde mi walaaɗon boo, ɗowtaneeɗam, mbaŋgine kisndam mon nder kulol e diwŋgol, ngam Allah bee hoore mum ɗon huuwa nder muuyo mon e nder kuuɗe mon fodde anniya mum mbooɗka. Nder kuuɗe mon fuu taa ngurŋgurte, taa njokkire, ngam haa on laato laaɓɓe ɓe ngalaa aybe, on ɓiɓɓe Allah timmuɓe caka yimɓe faasiki'en, wonniiɓe ɓe'e. Njayne caka maɓɓe bana jayli haa duniyaaru. Anndine ɓe wolde ngeendam, haa mi heɓa mantoraago on nyannde nde Almasiihu loroyto, ngam taa kuugal am e torra am laato meere. Koo to ƴiiƴam am laatoto bana dokkal dufeteeŋgal dow kirsaaɗum e dewal mon nder nuɗɗinki mon, mi seyorto ɗum e mi seyodotto bee mooɗon fuu. Bana non ceyore ɗum onon boo, ceyode bee am. To Jawmiraawo Yeesu muuyi, mi tammi nelugo Timote law haa mooɗon, ngam haa o de'itinammi bee kubar mooɗon. Mi walaa goɗɗo bana maako mo hakkiilo mum yahdi bee ngo am, mo ɗon suklani on bee gooŋga. Luttuɓe fuu ɗon cuklani ko nafata ko'e muuɗum'en, naa ko nafata Yeesu Almasiihu. Onon on anndi no hoolaare maako waŋgiri. Bana ɓiɗɗo kommbi baaba mum, non o huuwdi bee am ngam Linjiila. Ngam man, mi tammi nelugo mo haa mooɗon law, to mi faami bee laaɓɗum ko laatanto yam. Mi ɗon hooli Jawmiraawo boo, mi ɓadake wargo haa mooɗon min bee hoore am. Mi laari ɗum kaanduɗum mi lornana on deerɗiraawo am Epafrodit, kuuwdiɗɗiraawo am, balluɗo yam nder haɓre, nelaaɗo mo on nelno haa am ngam humtugo haaje am. Ammaa o ɗon yenwa on masin, o ɓillake jamum ngam on nani o nyawɗono. Fakat o nyawino haa o ɓadake maayugo. Ammaa Allah enɗi mo, naa kaŋko tan, ammaa min boo, ngam taa suno ɗuuɗanammi. Ngam man mi yaawɗi lornugo mo haa mooɗon, haa on ceyo yi'ugo mo fahin, min boo saklere am usto. Njaɓɓe mo bee seyo maŋngo nder Jawmiraawo kadi. Teddine irin yimɓe ɓe'e, ngam o ɓadino maayugo ngam kuugal Almasiihu. O hasdi koo maayugo, ngam haa o hebbitina ko ŋakki haa ballal mooɗon ngam am. Deerɗam'en, ko lutti wi'eego: Ceye daliila Jawmiraawo. Winndango on haala ka'a fahin saklataa yam, ammaa ɗum tabitinan on. Ndeente e dawaaɗi'en! Ndeente e waɗooɓe halleende! Ndeente e samɗinanɓe juulnol. Enen en mari juulnol gooŋɗuŋgol, naa kamɓe, enen rewanɓe Allah bee ballal Ruuhu muuɗum. En ɗon mantoro Yeesu Almasiihu naa ɓalli meeɗen. Min boo mi ɗon bee jarfu mantoraago ɓanndu am. Woɗɓe ma tammake ngoodi daliila mantoraago ko'e muuɗum'en, sakko min na? Nyannde joweetataɓre am njuulnaami. Mi goɗɗo asŋgol Isra'iila, lenyol Benyamin, mi Ibraniŋkeejo asliijo, wakeere tawreeta boo, mi Farisaajo. Wakeere tiinaare, mi toonyoowono jama'aare nuɗɗinɓe. Fodde adilaaku tawreeta boo, mi laaɓɗo. Kuuje ɗe'e fuu, ɓooyma mi laarino ɗe bana riba. Ammaa jonta mi ɗon laara ɗe bana asar, ngam daliila Almasiihu. Naa kuuje ɗe'e tan, ammaa mi ɗon laara koo ɗume fuu bana asar, ngam mi heɓi ko ɓuri ɗum fuu: Ɗum anndugo Yeesu Almasiihu, Jawmiraawo am. Ngam daliila maako ngudinmi koo ɗume fuu. Mi ɗon laara ɗum bana mbuuwri meere, ngam haa mi heɓa Almasiihu, mi hawta bee maako mi mara adilaaku ngu iwaay haa ɗowtaare am heedi tawreeta, ammaa haa Allah mo tabitini ɗum dow nuɗɗinki nder Almasiihu. Ngam ko ngiɗmi, ɗum anndugo Almasiihu e baawɗe Allah mo ummitini mo diga maayde e kawtal bee maako nder torraaji maako, mi laato nannduɗo bee maako nder maayde maako, ngam haa min boo mi yotto ummitineeki maayɓe, to heɓoto. Naa mi heɓi ɗum fuu malla mi laatake timmuɗo. Ammaa mi ɗon dogga ngam haa mi naŋnga ɗum, ngam Yeesu Almasiihu boo naŋngi yam. Fakat, deerɗam'en, mi laaraay hoore am bana mi naŋngi ɗum. Ndaa ko mbaɗanmi: Mi hoo'i anniya yejjititgo ko accumi ɓaawo, mi ɗon tiito ko woni yeeso, mi ɗon haɓda yottaago keerol daɗa-daɗa, haa mi heɓa keɓal ewnaandu ndu Allah ewnori yam nder Yeesu Almasiihu. Sey en numa bana non to en limi ko'e men nder timmuɓe. Koo to woodi ko paamroton bee laawol feere, Allah laɓɓinanan on ɗum. Bee non fuu, nde nii en njottake darnde nde'e, njahden fodde darnde man hawtaade. Mbaɗe ko mi waɗata, onon deerɗam'en, cute tokkiiɓe misaaluwol ngol keɓɗon haa amin. Ko mbi'mi on nde ɗuuɗɗum, jonta mbi'anmi ɗum bee gonɗi: Ɗuuɗɓe laatake konne'en gaafaaŋgal Almasiihu, yahdu maɓɓe ɗon hona ngal. Ragare maɓɓe ɗum halkere. Deeɗi maɓɓe laati ɗowanteeɗo maɓɓe. Ɓe ɗon mantoro kuuɗe maɓɓe cemtiniiɗe. Ɓe ɗon cuklano kuuje duniyaaru tan. Ammaa enen kam, haa asama wuro men woni. Diga ton boo Kisnoowo en, Jawmiraawo Yeesu Almasiihu mo min ndeenata iwoyta. Kaŋko o waylan ɓalli men tampuɗi leesɗi, haa ɗi laato bana ɓanndu maako marndu tedduŋgal, fodde baawɗe maako, waato baawɗe doolugo kuuje fuu ɗowtano mo. Onon deerɗam'en yiɗaaɓe, ngam man tabite bana non nder kawtal mon bee Jawmiraawo. Mi ɗon yenwa on masin, onon yiɗaaɓe am, on laati daliila seyo am e tedduŋgal am. Mi ɗon toro Ewodiya e Sintike haa ɓe narra daliila Jawmiraawo. An boo, kuuwdiɗɗiraawo am koolaaɗo, mi ɗon toro ma a walla rewɓe ɓe'e, ngam ɓe kawti bee am nder haɓre ngam Linjiila, kamɓe e Keleman e luttuɓe huuwdiɗɗiraaɓe am. Inɗe maɓɓe fuu mbinndaama nder deftere ngeendam. Ceye foroy ngam daliila Jawmiraawo. Mi wi'an ɗum fahin: Ceye! Sey munyal mon waŋgana yimɓe fuu. Jawmiraawo ɓadake wargo. Taa caklane koo ɗume, ammaa anndine Allah haaje mon fuu nder do'a e tornde, bee yettoore boo. Nden kam salaaman Allah ɓurka faamu neɗɗo fuu, aynan ɓerɗe mon e numooji mon nder kawtal bee Yeesu Almasiihu. Deerɗam'en, ndaa ko lutti wi'eego: Ko gooŋɗi fuu, ko haandi samɗineego fuu, ko laati adiliijum fuu, ko laaɓi fuu, ko he'i yiɗeego fuu, ko he'i teddineego fuu, ko fotti fuu e ko he'i maŋgteego fuu, kakkilane ɗum. Mbaɗe ko on ekkiti, ko on keɓi, ko on nani e ko on ngi'i haa am. Nden kam, Allah dokkoowo salaaman wondan bee mooɗon. Mi heɓi seyo ɗuuɗŋgo daliila Jawmiraawo, ngam on ngiɗi wallugo yam fahin. Koo naane maa, on ngelino ɗum, ammaa on keɓaayno laawol waɗugo ɗum. Mi wi'aay ɗum ngam daliila sooynde ngam mi ekkiti heƴnitaago bee ko keɓmi fuu. Mi anndi jooɗaago nder leestinaare bana no mi anndiri jooɗaago nder ɗuuɗeeŋga. Mi ekkiti heƴnitaago koo toy e koo noy, koo mi ɗon nder haarannde malla weelo, koo nder ɗuuɗeeŋga malla sooynde. Mi waawi waɗugo ɗu'um fuu, ngam Almasiihu ɗon semmbiɗinammi. Bee non fuu on mbaɗi booɗɗum bee hawtango yam nder ɓillaare am. Onon Filippi'en on anndi boo, saa'i min puɗɗi waazingo Linjiila, nde ngurtiimi Makedoniya, walaa jama'aare nuɗɗinɓe walli yam bee hokkugo huunde malla ngeenaari, sey onon tan. Ngam diga mi ɗonno haa Tessaloniiki maa, on neldi yam walliinde, naa nde woore tan. Taa nume dokke mi ɗaɓɓata. Ammaa mi yiɗi jawdi mooɗon heɓana on riba. Mi heɓi dokkal ngal nelduɗon bee juŋngo Epafrodit. Mi heɓi ko mi mari haaje fuu, haa ɗum ɓuri haaje am, mi ɗon nder jeynitaare. Ɗum laati bana dokkal uurdi mbelndi, kirsaaɗum ko Allah seyorto, yerdoto. Allah am humtanan on haajeeji mon fuu fodde risku muuɗum, nder tedduŋgal, bee Yeesu Almasiihu. Tedduŋgal laatano Allah, Baabiraawo men haa abada abadin. Aamiina! Koofne senaaɓe fuu bee innde Yeesu Almasiihu. Deerɗiraaɓe wonduɓe bee am koofni on. Senaaɓe wonɓe haa ɗo fuu koofni on, sakkomaa yimɓe wonɓe nder saare Kaysara. Mo'ere Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu wondu bee mooɗon fuu! Min Pol, nelaaɗo Yeesu Almasiihu fodde muuyo Allah e Timote, deerɗiraawo men, min ɗon mbinndana on, onon senaaɓe wonɓe haa Kolossi, deerɗiraaɓe hoolaaɓe nder Almasiihu: Allah Baabiraawo meeɗen hokka on mo'ere e salaaman. Min ɗon ngetta Allah, Baabiraawo Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu e min ɗon ndo'ano on tum. Ngam min nani haala nuɗɗinki mooɗon nder Yeesu Almasiihu e haala yiide mooɗon heedi senaaɓe fuu daliila tammunde nde Allah resani on haa asamanji anndinaande on diga naane bee Linjiila, kubaruwol gooŋga. Kubaruwol ngo'ol yottake haa mooɗon. Ngol ɗon waŋgina nafuuda e ɗon yaaja haa duniyaaru fuu, bana non boo ɗum laati haa mooɗon diga nyannde on nani kubaruwol gooŋga, on paami mo'ere Allah. On ekkiti ɗum haa Epafras, kuuwdiɗɗiraawo amin giɗaaɗo, o jaggiiɗo Almasiihu koolaaɗo haa mooɗon. Kaŋko wolwani min haala yiide nde Ruuhu hokki on. Ngam maajum minin boo, min accaay toraago Allah ngam mooɗon diga min nani kubar mon. Min ɗon toro mo haa on keɓa hikma e faamu fuu haa Ruuhu maako, on paama muuyo maako. Nden kam on mbaawan yeeɗugo ngeendam pottananɗam Jawmiraawo tum, kuuɗe mon booɗɗe fuu mbaŋginan nafuuda, on ɓesdoto anndugo Allah boo, nde Allah ɗon semmbiɗina on bee semmbe mum fuu fodde baawɗe mum tedduɗe, haa on tiina e on munyana koo ɗume fuu bee seyo, on ngetta Baabiraawo, ngam kaŋko waawni on heɓugo ndonŋgu ngu o yeɗani senaaɓe maako nder annoora. Almasiihu wurtini en diga baawɗe nyiɓre, o nastini en nder laamu Ɓiɗɗo maako giɗaaɗo. Haa maako en keɓi coottaari e yaafuye hakkeeji. Kaŋko woni jaati Allah mo yi'ataake, o ɓurduɗo tagle fuu. Ngam bee maako Allah tagri kuuje fuu haa asama e dow lesdi, ko yi'ete e ko yi'ataake boo, baawɗeeji e jawmiraaɓe e mawɓe asama e marɓe laamu. Allah tagri kuuje fuu bee Almasiihu, o tagi ɗe boo ngam maako. Almasiihu aarti ɗe fuu. Daliila maako ɗe fuu ɗe ɗon. Kaŋko woni hoore jama'aare nuɗɗinɓe laatiinde ɓanndu maako. O fuɗɗoode, o arano caka ummitinaaɓe diga maayde, haa o laato ɓurduɗo nder koo ɗume fuu. Ngam ɗum fottani Allah, ko woni nder maako fuu wona foroy nder Almasiihu, haa o sulhindira tagefooji dow lesdi e haa asama bee maako ɓaawo tabitinki salaaman bee ƴiiƴam Ɓiɗɗo maako ndufaaɗam dow leggal gaafaaŋgal. Naane kam on daayiiɓeno bee Allah, on ɗonno konne'en maako daliila kuuɗe mon kalluɗe e numooji mon kalluɗi. Ammaa jonta, o sulhindiri on bee hoore maako bee maayde Ɓiɗɗo maako mo laati neɗɗo haa o darna on yeeso maako on senaaɓe, on ngalaa aybe, on ngalaa feloore. Ammaa sey on tabita e on cemmbiɗa nder nuɗɗinki. Taa on acca koo ɗume sottina on dow tammunde nde keɓɗon haa Linjiila ka on nani. Linjiila ka'a waazinaama tagefooji fuu nder duniyaaru. Min Pol, mi gaazoowo ka. Jonta mi ɗon seyoro boneeji am ngam mooɗon. Mi ɗon cikina nder ɓanndu am ko ŋakki haa boneeji ɗi Almasiihu yari ngam ɓanndu muuɗum, waato jama'aare nuɗɗinɓe. Mi jaggiiɗo maare fodde kaliifaaku ngu Allah halfini yam: Anndingo on wolde Allah fuu. Wolde nde'e, diga ɓooyma e haa gide fuu, Allah suuɗino sirri man. Ammaa jonta o waŋginani ɗum senaaɓe maako. Ngam o waɗi anniya waŋgingo jeynitaare tedduŋgal sirri man haa yimɓe ummaatooje goɗɗe. Sirri man, ɗum Almasiihu gonɗo nder mooɗon, kaŋko hokki on tammunde heɓugo tedduŋgal haa Allah. Kaŋko min ngaazata haa yimɓe fuu. Min ɗon ndeentina ɓe, min ɗon ngaazina ɓe bee hikma fuu, ngam haa min ndarna koo moy yeeso Allah o timmuɗo nder kawtal bee Almasiihu. Ngam daliila man mi ɗon yara bone, mi ɗon haɓa bee baawɗe ɗe Almasiihu hokki yam, kanje kuuwata nder am bee semmbe. Mi yiɗi on paama haɓre saatunde nde mi ɗon haɓa ngam mooɗon e ngam yimɓe Lawdikiya. Mi ɗon huuwa ɗum boo ngam yimɓe ɓe meeɗaay yi'ugo yam ngam haa ɓerɗe maɓɓe cemmbiɗa, ɓe kawta nder yiide e nder anndal gooŋgawal fuu, ɓe paama sirri Allah, waato Almasiihu. Haa maako hikma e anndal fuu ɗon cuuɗi. Mi ɗon wi'a ɗum ngam taa goɗɗo esta on bee bolle ƴoyɗe. Koo nde mi walaaɗon caka mooɗon boo, hakkiilo am kam ɗon wondi bee mooɗon. Mi ɗon seyoro nanugo no on ɗon ngeeɗa bana ko haani e no nuɗɗinki mooɗon ɗon tabiti nder Almasiihu. Nde nii on njaɓi Jawmiraawo Yeesu Almasiihu, tokke yeeɗugo nder kawtal bee maako. Tabite nder maako bana no lekki darorto nder lesdi bee ɗaɗi maaki, ndarne yoŋkiiji mooɗon dow maako, cemmbiɗine nuɗɗinki mon fodde ekkitinol ngol keɓɗon, ngette Allah bee gettooje ɗuuɗɗe. Kakkile ngam taa goɗɗo naŋnga on nder tuuforgol bee bolle estooje, cooke iwɗe haa ruuhuuji laamaniiɗi duniyaaru, ɗi iwaay haa Almasiihu. Ko woni nder Allah fuu ɗon foroy nder Almasiihu marɗo ɓanndu neɗɗo. To on kawti bee Almasiihu, ko woni nder maako fuu ɗon nder mooɗon boo. O hooreejo dow mawɓe asama e marɓe laamu fuu. Nder kawtal bee maako, on keɓi juulnol ngol juŋngo goɗɗo waawataa waɗugo. Juulnol ittuŋgol baawɗe hakke nder neɗɗo, ɗum juulnol Almasiihu. On uwdaaɓe bee maako nder baptisma. On ummitinaaɓe boo hawtaade bee maako, ngam on nuɗɗini baawɗe Allah ummitinɗo mo diga maayde. Naane, Allah ɗonno laara on bana maayɓe ngam daliila hakkeeji mooɗon e saadoniiku mon. Ammaa jonta o yeeɗitini on hawtaade bee Almasiihu. O yaafi hakkeeji meeɗen fuu. O seeki ɗereewol nyamaande meeɗen ɗuuɗnde, aybinanŋgol en bee umrooje maagol. O nattini ngol bee tiggugo ngol haa gaafaaŋgal. Bee maagal, o ɓortiri mawɓe asama e marɓe laamu fuu, o semtini ɓe yeeso yimɓe fuu, o yahri ɓe, ɓe haɓɓaaɓe nder juulde jaalorgal maako. Jonta kam, taa goɗɗo hiito on dow nyaamdu malla dow njaram, koo dow nyalɗe ceniiɗe, koo dow juulde lewru hesru, koo dow nyannde siwtorde. Ɗum fuu ɗum misaalu kuuje ɗe ngaraayno tawon, ammaa gooŋga man ɗum Almasiihu. Woodi seyortooɓe yaŋkinaare muuɗum'en e sujidanooɓe malaa'ika'en, wolwanɓe haala kaayeefiiji ɗi ɓe ngi'i. Taa acce ɓe itta mbarjaari mon bee haalaaji maɓɓe meereeji, ɓe mawnitiiɓe bee numooji maɓɓe iwɗi haa suunooji neɗɗo. Ɓe acci ɗakkotirgo bee Almasiihu, mo laati hoore ɓanndu muuɗum, waato jama'aare nuɗɗinɓe mo. Ngam daliila hoore man, ɓanndu fuu ɗon heɓa ko ndu mari haaje, ɗon hawti bee jokke e ɗaɗi, ɗon mawna bana Allah muuyi. Nde nii on maaydi bee Almasiihu, walaa ko yaali on bee ruuhuuji laamaniiɗi duniyaaru. Koni ngeeɗoton bana yimɓe duniyaaru les dookaaji bana ɗi'i: “Taa hoocu ɗu'um”, “taa metta ɗuma”, “taa meem ɗu'um boo”? Ɗum fuu ɗum wonnoto to ɗum huuwtiniraama. Ɗum umrooje e ekkitinolji yimɓe. Umrooje ɗe'e, bana ɗe hikmaaje ngam ɗe ɗon ekkitina haala dewal ngal goɗɗo waɗanta hoore mum e yaŋkinaare e elto ɓanndu bee caatal. Ammaa ɗe ngalaa saman ngam ɗe ɗon kebbitina suunooji ɓanndu tan. Ngam maajum, nde nii on ummitake bee Almasiihu, ngele kuuje gonɗe haa asama, haa Almasiihu jooɗi haa nyaamo Allah. Tokke numtugo kuuje gonɗe ton, naa kuuje duniyaaru. Ngam on maayi, ngeendam mooɗon ɗon suuɗi bee Almasiihu haa Allah. Almasiihu woni ngeendam mooɗon. To o waŋgi, onon boo on mbaŋgan bee maako nder tedduŋgal. Sey on mbara kuuje duniyaaru gonɗe nder terɗe mooɗon, bana daakaareeku e coɓki e yiide kuuje cemtiniiɗe e kalluɗe e suuno, suuno ɗum rewugo lawru. Ngam daliila suunooji ɗi'i, ɓernuki Allah ɗon wara dow tuurtanɓe dow maako. Naane onon boo on tokkino irin suunooji ɗi'i, on ɗonno ngeeɗa nder maaji. Ammaa jonta, onon boo ngudine kuuje ɗe'e fuu: Ɓernuki e tikkere e nganyaandi e tufle e bolle laakiije, taa ɗum wurto kunnduɗe mooɗon. Taa pewpewtire, ngam on ɓorti neɗɗo mon ɓooymaajo bee kuuɗe mum, on ɓorni neɗɗo keso mo ɗon hesɗito fodde jaati tagoowo mo, haa o yotto anndal timmuŋgal. Ngam man, walaa Yahuudu'en malla yimɓe ummaatooje goɗɗe, juulniiɓe malla ɓe njuulnaaki, bilki'en e tullidiɗɓe e maccuɓe e rimɓe, sey Almasiihu feere muuɗum, o ɗon nder maɓɓe fuu. Onon laatiiɓe suɓaaɓe Allah, senaaɓe e yiɗaaɓe, mare enɗam, mbaɗe mbooɗeeŋga, laate yaŋkiniiɓe, ɗelma-gikku'en e munyɓe. Munyindire, to goɗɗo mon woodi daliila wullaago deerɗum, sey ɓe njaafotira. Njaafotire bana no Jawmiraawo yaafori on. Dow ɗum fuu, ɓesde yiide, ngam kayre tabitinta kawtal timmuŋgal. Almasiihu ewni on nder salaaman haa on laato ɓanndu wooru. Salaama ka laamo nder ɓerɗe mooɗon. Ngette mo tum. Acce wolde Almasiihu jooɗo nder ɓerɗe mooɗon bee risku maare fuu. Ngaajindire bee hikma fuu, ndeentindire. Ngimane Allah bee yettoore nder ɓerɗe mon. Ngimane mo maŋgtooje e gime ɗe Ruuhu maako hokkata. Ko mbaɗoton fuu e ko mbolwoton fuu laato bee innde Jawmiraawo Yeesu. Ngam daliila maako, ngeendam mooɗon fuu laato yettoore haa Allah Baabiraawo. Onon rewɓe, leestane worɓe mon, bana no ɗum haandani nuɗɗinɓe Jawmiraawo. Onon worɓe, ngiɗe rewɓe mon, taa caatane ɓe. Onon ɓikkoy, ɗowtane saaro'en mon nder koo ɗume fuu, ngam ɗum pottuɗum yeeso Jawmiraawo. Onon baabiraaɓe, taa tikkine ɓikkoy mon, ngam taa ɓerɗe maɓɓe caklo. Onon jeyaaɓe, ɗowtane jaagorɓe mon haa duniyaaru nder koo ɗume fuu. Taa kuuwane ɓe dow gite maɓɓe tan, ngam yerdingo ɓe, ammaa ɗowtane ɓe bee ɓernde laaɓnde ngam on hulɓe Jawmiraawo. Ko kuuwoton fuu kuuwe ɗum bee ngiɗa mon, bana Jawmiraawo kuuwanton, naa yimɓe. On anndi fakat on keɓan ndonŋgu ngu Jawmiraawo warjorto on. Ngam ɗum Almasiihu, Jawmiraawo kuuwanton. Baɗɗo halleende heɓan ngeenaari halleende muuɗum boo, ngam Allah kam senndindirtaa yimɓe. Onon jaagorɓe, njogore maccuɓe mon bee adilaaku e gooŋgaaku ngam on anndi onon boo on ngoodi Jawmiraawo haa asama. Tiine waɗugo do'a, taa come, ngette Allah tum. Toraneeɗam min boo, ngam haa Allah maɓɓitanammi laawol waazugo wolde muuɗum, haa mi waŋgina sirri Almasiihu. Ngam daliila sirri man mi ɗon haa fursina. Tore Allah o wallammi waazugo bee laaɓɗum, bana no ɗum haandani yam. Ngeeɗe nder hikma caka yimɓe ɓe nuɗɗinaay. Naftore wakkati. Sey bolle mon laato belɗe, nafooje tum ngam haa on annda no on njaaborto koo moy bana ko haani. Tikikus yeccan on kubar am fuu. O kuuwdiɗɗiraawo am nder Jawmiraawo, o deerɗiraawo giɗaaɗo, kuuwoowo koolaaɗo. Mi ɗon nela mo haa mooɗon bee anniya ngam haa o anndina on joonde amin, o de'itina ɓerɗe mon. O yahdan bee Onesimus, deerɗiraawo men giɗaaɗo, koolaaɗo, mo mooɗon. Ɓe ngeccan on ko waɗi haa ɗo fuu. Aristarkus, gonduɗo bee am nder fursina hoofni on. Non boo Markus, denɗiraawo Barnabas mo keɓnooɗon umrooje dow garki mum, to o yottake haa mooɗon, njaɓɓe mo booɗɗum. Yeesu coometeeɗo Yustus hoofni on. Nder Yahuudu'en, sey kamɓe tan kuuwdata kuugal laamu Allah bee am, ɓe cuusɗini yam. Epafras hoofni on. Kaŋko boo mo mooɗon, o jaggiiɗo Yeesu Almasiihu. O ɗon torano on tum bee tiinaare, haa on ndaro booɗɗum, on laato timmuɓe, muuyo Allah boo laamano on fakat. Min bee hoore am mi ɗon seedo o ɗon torro ngam mon e ngam yimɓe Lawdikiya e yimɓe Hiyerapolis boo. Luka, doktaajo giɗaaɗo men e Demas koofni on. Koofne deerɗiraaɓe wonɓe haa Lawdikiya. Koofne Nimfa e jama'aare nuɗɗinɓe mooɓtotooɓe haa saare maako. To on timmini jaŋngugo bataakewol ngo'ol, sey on ndokka ngol nuɗɗinɓe Lawdikiya, kamɓe boo ɓe njaŋnga ngol. Njaŋnge boo bataakewol ngol jama'aare nuɗɗinɓe haa Lawdikiya neldata on. Ngecce Arkippus o tiino huuwugo kuugal Jawmiraawo ngal o halfina haa o hiɓɓina ngal booɗɗum. Koofŋgol ngo'ol min Pol winndi ngol bee juŋngo am. Taa ngejjite mi kaɓɓaaɗo bee callallu! Mo'ere Allah wonda bee mooɗon. Min Pol, hawtaade bee Silas e Timote, min ɗon mbinndana on, onon jama'aare nuɗɗinɓe haa Tessaloniiki, ɓe Allah Baabiraawo e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu: Mo'ere e salaaman laatano on ! Min ɗon ngetta Allah foroy ngam mooɗon, min ɗon ciftora on boo tum nder tornde amin. Min ɗon ciftora no on kuuwrata bee nuɗɗinki, no on tiinori nder yiide e no tammunde mooɗon nder Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu tabitiri. Onon deerɗiraaɓe, min anndi Allah yiɗi on, o suɓi on. Saa'i min ngaazini on Linjiila, ɗum laataaki bee bolle tan, ammaa bee baawɗe Allah e ballal Ruuhu Ceniiɗo. Kadiboo min kolli on fakat ka koolniika. On anndi no min kuuwri caka mooɗon ngam hayru mooɗon boo. Onon boo, on tokki misaalu amin e misaalu Jawmiraawo. Koo nde on ɓilliiɓe masin, on njaɓi kubar maako bee seyo ngo Ruuhu Allah hokki on. Bana nii on laatori misaalu haa nuɗɗinɓe nder lesɗe Makedoniya e Akaya fuu. Naa ngam wolde Jawmiraawo saŋkiti diga mooɗon, yehi haa wonɓe nder Makedoniya e Akaya tan, ammaa koo toy fuu yimɓe nani no on nuɗɗiniri Allah. Walaa haaje min mbolwa haala man. Ngam kamɓe tokki yeccugo no on njaɓɓiri min e no on acciri labbi haa on ɗowtano Allah geeto, gooŋgaajo, haa ndeenon loraaki Ɓiɗɗo maako diga asama, Yeesu mo o ummitini diga maayde, kisnanɗo en tikkere Allah warannde. Deerɗiraaɓe, onon bee ko'e mooɗon on anndi garki amin haa mooɗon laataaki meere. On anndi hiddeko min ngara haa mooɗon, ɓe njarni min bone, ɓe kuɗi min haa Filippi. Ammaa Allah meeɗen semmbiɗini min, haa min anndina on Linjiila maako koo nder haɓre saatunde boo. Waazu amin daraaki dow numooji pewe malla dow anniyaaji kalluɗi, min ɗaɓɓataa ƴoyrugo yimɓe boo. Allah linyi min, yerdi min, halfini min Linjiila mum. Jonta to min ɗon mbolwa, naa ngam haa min pottana yimɓe, ammaa ngam min pottana Allah, linyoowo ɓerɗe amin. Ngam man on anndi min meeɗaay wolwango goɗɗo bee bolle belɗe, walaa suuno saawi nder bolle amin boo. Allah woni ceedoowo min! Min ɗaɓɓaay tedduŋgal haa yimɓe, koo haa mooɗon koo haa woɗɓe. Fakat, min mbaawanno hollugo on maŋngu amin, ngam min nelaaɓe Almasiihu. Ammaa min keewi yaŋkinaare caka mooɗon, bana daada kakkilananɗo ɓiyum'en. Daliila enɗam amin ngam mooɗon, min ɗonno taaski hokkugo on naa Linjiila tan, ammaa koo yoŋkiiji amin boo. Bana nii yiide amin ɗuuɗiri ngam mooɗon. Onon deerɗiraaɓe, on ɗon ciftora torra amin e comri amin. Saa'i min ɗonno ngaazina on Linjiila, min kuuwi jemma e naaŋge fuu ngam nguure amin, ngam taa min teddana koo gooto mooɗon. Min njooɗi caka mooɗon min laaɓɓe, min adili'en, min ngalaa feloore. Onon ngoni seedooɓe min, Allah boo seedanto min. On anndi boo min laatani koo moy mooɗon bana baaba e ɓiyum'en. Min cemmbiɗini on, min tiɗɗini on, min umri on ngam haa on ngeeɗa fodde ngeendam ɗam fottanta Allah, mo ewni on haa on nasta laamu muuɗum e tedduŋgal muuɗum. Min ɗon ngetta Allah tum fahin dow huunde woore: Ngam saa'i min ngaazini on wolde maako, on njaɓaay nde bana wolde neɗɗo, ammaa fakat bana nde Allah. Kayre nden huuwata nder mooɗon, onon nuɗɗinɓe. Onon deerɗiraaɓe, on laati bana jama'aaje nuɗɗinɓe nder Yahudiya, wonɓe nder Yeesu Almasiihu, ngam on njari bone haa juuɗe yimɓe asŋgol mooɗon bana kamɓe boo ɓe njariri bone haa juuɗe Yahuudu'en. Yahuudu'en ɓe'e mbari Jawmiraawo meeɗen Yeesu e annabi'en, ɓe toonyi min boo. Ɓe pottantaa Allah, ɓe laati konne'en yimɓe fuu, ngam ɓe ɗon kaɗa min anndingo yimɓe ummaatooje goɗɗe habaru kisndam maɓɓe. Bana nii ɓe ɗon tokko hebbitingo hakkeeji maɓɓe wakkati fuu. Ammaa haa ragare man, tikkere Allah ukkani ɓe. Onon deerɗiraaɓe, neeɓi en ngiidaay, ammaa min accaay numugo dow mooɗon. Min ngeli ɗuuɗɗum haa min keɓa yi'ugo on fahin. Min ngiɗno lortaago haa mooɗon. Min Pol, mi yiɗno waɗgo ɗum naa nde woore tan, ammaa Sayɗaanu haɗi min. Fakat, onon on laatake daliila tammunde amin e seyo amin. Saa'i Jawmiraawo meeɗen Yeesu loroto, on laatanto min meetaleewol jaalorgal, ngol min mantorto yeeso maako. Fakat, onon ngoni daliila tedduŋgal amin e seyo amin. Nde min mbaawaay munyugo, min tabitini ndikka min njooɗo haa Ateena feere amin, min neli deerɗiraawo meeɗen Timote haa mooɗon, kuuwdiɗɗiraawo Allah ngam waazingo Linjiila Almasiihu, ngam haa o semmbiɗina on, o tabitina nuɗɗinki mooɗon. Ngam taa koo gooto mooɗon loro ɓaawo ngam daliila torraaji jontaaji ɗi'i. On anndi kanji ngoni geɗal meeɗen fodde muuyo Allah. Yaake min ɗonno ngondi bee mooɗon, min mbi'no on torraaji ukkanto en. On anndi non ɗum laati jonta boo. Ngam maajum nde mi waawaay mi tokko munyugo, mi neli Timote haa mooɗon, haa o heɓa kubar nuɗɗinki mooɗon. Mi hultorno teema jarriboowo heɓi do'ugo on, nden kuugal amin laatakeno meere. Ammaa jonta Timote warti, seyni min bee kubar nuɗɗinki e yiide mooɗon. O yecci min, foroy on ngoodi numooji booɗɗi dow amin, on ɗon ngelo yi'ugo min bana minin boo min ɗon ngelo yi'ugo on. Daliila nuɗɗinki mooɗon, deerɗiraaɓe, min keɓi de'ere ɓerɗe nder torraaji e boneeji amin fuu. Jonta yoŋkiiji amin ngeeɗiti ngam on ɗon tabiti nder kawtal mooɗon bee Jawmiraawo. Irin yettoore ndeye min ngettirta Allah daliila mooɗon, ngam seyo maŋngo ngo min maatata daliila mooɗon yeeso maako? Jemma bee naaŋge min ɗon toro mo bee tiinaare, haa min ngi'a on fahin, min kebbitina ko ŋakkani nuɗɗinki mooɗon. Allah bee hoore mum, Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu hokka min laawol yahugo haa mooɗon. Jawmiraawo mawnina yiide wonnde hakkunde mooɗon, non boo heedi yimɓe fuu, haa nde nannda bee nde min ngiɗiri on bee muuɗum. O semmbiɗina ɓerɗe mooɗon, ngam laatooɗon seniiɓe, ɓe ngalaa feloore yeeso Allah, Baabiraawo meeɗen, saa'i Yeesu, Jawmiraawo meeɗen loroyta bee seniiɓe mum fuu. Aamiina! Ko lutti wi'ugo on, onon deerɗiraaɓe, min ɗon toro on, min ɗon tiɗɗina on bee innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu: Nde on ekkitake haa amin no on njooɗorto, haa on pottana Allah, bana non mbaɗoton boo, ɓesde waɗugo ɗum yeeso yeeso. On anndi umrooje ɗe min ndokki on fodde Jawmiraawo Yeesu. Ngam ndaa muuyo Allah: O yiɗi on laato laaɓɓe, on ndaayo daakaareeku. Koo moy gorko haa mooɗon ekkito wondugo bee debbo mum bee senaare e neɗɗaaku, taa acce suunooji kalluɗi laamano on bana yimɓe ɓe anndaa Allah. Taa koo moy waɗana deerɗum aybe dow haala ka'a, taa o toskina mo. Min mbi'i on ɗum diga ɓooyma, min ndeentini on boo: Jawmiraawo hiitoto ɗum fuu. Ngam Allah ewnaaki en haa en ngeeɗa nder daakaareeku, ammaa haa en ngeeɗa nder senaare. Ngam man, to goɗɗo salake umrooje ɗe'e, naa neɗɗo o sali, ammaa Allah, dokkuɗo on Ruuhu mum Ceniiɗo. On ngalaa haaje goɗɗo winndana on haala yiide hakkunde deerɗiraaɓe. Ngam onon bee ko'e mooɗon Allah ekkitini on yiɗindirgo. Kanjum ngaɗoton heedi deerɗiraaɓe fuu nder lesdi Makedoniya. Ammaa min ɗon tiɗɗina on ɓesdaago yeeso yeeso. Tiine jooɗaago on de'itɓe, cuklane kuuɗe mooɗon, kuuwe ngam nguure mooɗon bee juuɗe mooɗon, bana no min mbi'no on diga ɓooyma. Nden kam joonde mooɗon fottanan yimɓe ɓe nuɗɗinaay, on marataa haaje goɗɗo walla on sam. Onon deerɗiraaɓe, min ngiɗi on paama gooŋga dow maayɓe, ngam taa on laato suniiɓe bana yimɓe ɓe ngalaa tammunde. En nuɗɗini Yeesu maayi, ummiti. Bana non boo maayɓe nuɗɗinɓe Yeesu, Allah wartiran ɓe hawtaade bee Yeesu. Ndaa ko min mbi'ata on jonta fodde ko Jawmiraawo wi'i: Enen luttuɓe bee yoŋki haa nyalaade loraaki Jawmiraawo, en aartataa maayɓe fottugo bee maako. To sawtu Jawmiraawo nanaama bee hunnduko ardiiɗo malaa'ika'en, luwal Allah boo fuufaama, Jawmiraawo jippoto diga asama. Maayɓe nuɗɗinɓe Almasiihu aartan ummitaago. Ɓaawoɗon, enen luttuɓe bee yoŋki saa'i man en eeŋginteeɓe bee maɓɓe nder duule, ngam haa en pottoya bee Jawmiraawo nder hawa. Bana nii ngondirten bee Jawmiraawo haa foroy. Kadi, cemmbiɗindire bee bolle ɗe'e. Onon deerɗiraaɓe, walaa haaje min mbinndana on haala saa'iiji e wakkatiiji ɗi kuuje ɗe'e fuu laatoto. Ngam onon bee ko'e mooɗon on anndi booɗɗum, nyalaade Jawmiraawo waran bana gujjo garanɗo jemma. Wakkati yimɓe mbi'ata: “Salaaman ɗon! Hoolɗinaare ɗon!” Nden halkere ukkanto ɓe bana luuwe ngaranta ɓesnanɗo. Ɓe ndaɗataa sam. Ammaa onon, deerɗiraaɓe, on ngonaay nder nyiɓre, haa nyalaade nde'e juha on bana gujjo. Onon fuu, on ɓiɓɓe annoora, on ɓiɓɓe nyalawma. En laataaki yimɓe yeeɗanɓe nder jemma malla nyiɓre. Ngam maajum taa en ɗaano bana woɗɓe, ammaa en ayna, en laato hakkilɓe. Ɗaanotooɓe kam, jemma ɗaanoto. Wuykooɓe boo, jemma nguykata. Ammaa enen nde en yimɓe nyalawma, sey en laato hakkilɓe. En ɓorno nuɗɗinki e yiide bana sulke, tammunde heɓugo kisndam laatano en bana hufneere njamndi. Ngam Allah hoddiranaay en tikkere muuɗum, ammaa ngam haa en keɓra kisndam bee Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. O maayi ngam meeɗen, ngam haa en ngeeɗida bee maako, koo to en luttuɓe bee yoŋki koo to en maayɓe saa'i o loroyta. Ngam maajum ngaazindire, cemmbiɗindire bana no mbaɗoton jonta. Onon deerɗiraaɓe, min ɗon toro on: Teddine huuwanɓe nder bone caka mooɗon, suklaniiɓe on. Jawmiraawo suɓi ɓe haa ɓe ardo on, ɓe ndeentina on boo. Teddine ɓe masin, ngiɗe ɓe ngam daliila kuugal maɓɓe. Njooɗode hakkunde mooɗon nder jam. Deerɗiraaɓe, min ɗon toro on: Ndeentine mbaateendam'en. Tiɗɗine tampa-ɓerɗe'en, mballe tampuɓe, munyane yimɓe fuu. Kakkile ngam taa goɗɗo lornana keeddiɗɗum halleende dow halleende. Ammaa tiine waɗugo mbooɗeeŋga foroy hakkunde mooɗon, non boo haa yimɓe fuu. Ceye foroy. Mbaɗe do'a wakkati fuu. Ngette Allah koo ndeye. Kanjum woni muuyo Allah ngam mooɗon, onon hawtuɓe bee Yeesu Almasiihu. Taa kaɗe kuugal Ruuhu Allah. Taa njawe annabaakuuji. Linye kuuje fuu, njogite ko wooɗi. Ndaaye irin halleende koo ndeyeere. Allah, dokkoowo en salaaman, timmitina senugo on bee hoore mum. O ayna on on laaɓɓe bee ruuhu e yoŋki e ɓanndu fuu, ngam laatooɗon ɓe ngalaa feloore nyalaade loraaki Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. Allah, ewniiɗo on waɗanan on ɗum, ngam o koolniiɗo. Deerɗiraaɓe, torane min. Koofne deerɗiraaɓe fuu bee harlotirgo bana no ɗum haandani senaaɓe. Mi ɗon toro on bee innde Jawmiraawo: Njaŋngane deerɗiraaɓe fuu bataakewol ngo'ol. Mo'ere Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu wondu bee mooɗon. Min Pol, hawtaade bee Silas e Timote, min ɗon mbinndana on, onon jama'aare nuɗɗinɓe haa Tessaloniiki, ɓe Allah, Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu: Allah Baabiraawo e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu, ndokka on mo'ere e salaaman. Onon deerɗiraaɓe, sey min ngetta Allah foroy ngam daliila mooɗon. Ɗum pottuɗum, ngam nuɗɗinki mooɗon ɗon mawna masin, yiide nde marɗon hakkunde mooɗon boo ɗon ɓesdo yeeso yeeso. Kanjum waɗi min ɗon mantoro on nder jama'aaje yimɓe Allah goɗɗe, ngam on ɗon tabiti nder nuɗɗinki mooɗon, koo nde on ɗon munyana toonyaaŋge e boneeji. Boneeji ɗi'i ngoni alaama kiita Allah ngooŋɗuka. Kanji laatinta on heƴiiɓe nastugo laamu Allah, ngu njaroton bone daliila mum. Allah o adiliijo: O torran torranɓe on. O Hokkan on siwtaare, onon torraaɓe hawtaade bee amin saa'i Jawmiraawo meeɗen Yeesu waŋgata diga asama e malaa'ika'en maako semmbiɗɓe. O wardan bee yiite huɓɓanŋge ngam hiitaago heefeerɓe ɓe anndaa Allah e ɓe ɗowtanaaki linjiila Jawmiraawo meeɗen Yeesu. Ɓe halketeeɓe halkere duumiinde, ɓe senndeteeɓe daayiiɗum bee Jawmiraawo e baawɗe mum tedduɗe. Ɗum laatoto nyalaade nde o warata. Nden senaaɓe teddinan mo, nuɗɗinɓe mo fuu kayɗinan laarugo mo. Onon boo on nuɗɗini seedamku amin. Ngam man min ɗon torano on foroy, ngam haa Allah meeɗen tawa on heƴiiɓe ngam ewnaandu ndu o ewnori on. Bee baawɗe maako, o walla on hebbitingo anniyaaji mooɗon booɗɗi fuu, o timmitina kuugal nuɗɗinki mooɗon fuu boo. Bana nii innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu teddinirte nder mooɗon, onon boo on teddinte nder maako. Ɗum fuu ɗum laatoto daliila mo'ere Allah meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. Ko laarani loraaki Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu e mooɓtaago meeɗen haa maako, min ɗon toro on, onon deerɗiraaɓe: Taa hakkiilooji mooɗon ummo law, taa kultore boo to goɗɗo wi'i on nyalaade Jawmiraawo wari. Teema goɗɗo waɗanan on annabaaku malla o waazinan on malla o wi'an minin mbinndi ɗum nder bataakewol. Taa goɗɗo esta on koo noy. Ngam nyalaade nde'e warataa, sonaa yimɓe ɗuuɗɓe aarta tuurtana Allah tawon, neɗɗo ɓurduɗo hallugo boo waŋga, mo hoddiranaama halkere. Kaŋko o dartanto koo ɗume ko laati ceniiɗum malla ko yimɓe cujidanta. O ɓurnan hoore maako dow man fuu. O jooɗoto maa nder haykaliiru Allah, o wi'an kaŋko woni Allah. Saa'i mi ɗonno wondi bee mooɗon, mi wi'i on ɗum. On ciftoraay na? On anndi ko haɗata neɗɗo ɓurduɗo hallugo oo jonta. Ammaa to saa'iire darnaande waɗi, o waŋgan. Baawɗe maako sirriije ɗon kuuwa koo jonta boo. Ammaa sonaa to kaɗanɗo mo sotti. Nden neɗɗo ɓurduɗo hallugo go waŋgan, mo Yeesu, Jawmiraawo meeɗen halkata bee poofɗe hunnduko mum. O halkan mo bee baŋguki mum saa'i o loroyto. Neɗɗo ɓurduɗo hallugo oo wardan bee baawɗe Sayɗaanu, o huuwan kuuɗe mawɗe e o waɗan alaamaaji e kaayeefiiji estooji. Bee kuuɗe kalluɗe koo ɗeye fuu, o estan majjeteeɓe. Ɓe majjeteeɓe ngam ɓe cali jaɓugo e yiɗugo gooŋga ka waawanno hisnugo ɓe. Ngam maajum Allah nelanan ɓe baawɗe estooje haa ɓe nuɗɗina fewre. Nden koo ɓeye ɓe nuɗɗinaay gooŋga, ammaa ceyori zunuuba, ɓe hiiteteeɓe. Ammaa, minin, sey min ngetta Allah foroy daliila mooɗon, onon deerɗiraaɓe, yiɗaaɓe Jawmiraawo. Ngam Allah aarti suɓi on ngam hisnugo on. On kisan boo ngam Ruuhu seni on, ngam on nuɗɗini gooŋga boo. Allah ewni on bee Linjiila ka min ngaazi on, haa on keɓa geɗal mooɗon haa tedduŋgal Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu. Ngam maajum, deerɗiraaɓe, tabite, njoge ko min ekkitini on bee bolle amin malla bee bataakewol amin. Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu bee hoore mum e Allah Baabiraawo meeɗen, mo yiɗi en, mo hokki en de'ere duumiinde e tammunde woonde bee mo'ere mum, nde'itina ɓerɗe mooɗon, ndokka on semmbe waɗugo e wolwugo ko wooɗi. Ko luttani min wi'ugo on, deerɗiraaɓe: Torane min, ngam haa wolde Jawmiraawo saŋkito law, nde teddine koo toy fuu bana nde teddinirte haa mooɗon. Tore Allah boo haa o hisna min diga yimɓe wonniiɓe, halluɓe. Ngam naa yimɓe fuu ngoni nuɗɗinɓe Linjiila. Ammaa Jawmiraawo, o koolniiɗo. O semmbiɗinan on, o aynan on diga Kalluɗo. Ngam daliila Jawmiraawo min ɗon kooli on boo: Min anndi fakat on ɗon mbaɗa ko min umri on, on ɗon tokkitina bee man yeeso yeeso boo. Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu ɗowa ɓerɗe mooɗon haa ngiɗon Allah e maron munyal bana Almasiihu. Onon deerɗiraaɓe, min ɗon umra on bee innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu, ndaayotire bee deerɗiraawo laatiiɗo mbaateendamjo mo ɗowtantaako ekkitinol ngol min ekkitini on. On anndi booɗɗum haani on tokko misaalu amin. Min njooɗaaki bana mbaateendam'en caka mooɗon, min toraaki haa goɗɗo nyaamdu ndu min nyaami. Ammaa jemma bee naaŋge min kuuwi naawɗum, min comi, ngam taa min teddana koo moy mooɗon. Fakat, min ke'anno jaɓugo nguure haa mooɗon. Ammaa min ngiɗi on tokko misaalu amin. Ngam man yaake min ɗonno haa mooɗon, min umri on: To goɗɗo yiɗaa huuwugo, taa o nyaama sam. Ngam min nani woodi woɗɓe mooɗon laatake mbaateendam'en. Ɓe kuuwataa sam, ammaa ɓe ɗon nasta haala woɗɓe ka yaalaay ɓe. Irin maɓɓe, min ɗon umra ɓe, min ɗon toro ɓe bee innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu, sey ɓe nde'ita, ɓe kuuwa ngam ɓe nyaamna ko'e maɓɓe. E onon kam deerɗiraaɓe, taa come huuwugo ko wooɗi. To goɗɗo ɗowtanaaki ko min mbolwi nder bataakewol ngo'ol, maande mo, taa kawte bee maako, ngam haa o semta. Taa ndaare mo bana konneejo, ammaa pele mo bana deerɗiraawo. Jawmiraawo, marɗo salaaman hokka on ka koo ndeye fuu e koo noy fuu. Jawmiraawo wondu bee mooɗon fuu. Ndaa, min Pol mi winndi koofŋgol ngo'ol bee juŋngo am. Ɗo woni alaama binndi am nder bataakeeji am fuu, non mbinndanmi. Mo'ere Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu wondu bee mooɗon fuu. Min Pol nelaaɗo Yeesu Almasiihu fodde umroore Allah, Kisnoowo men e Yeesu Almasiihu, laatiiɗo tammunde meeɗen, mi ɗon winndane Timote, ɓiɗɗo am nder nuɗɗinki bee gooŋga: Allah Baabiraawo e Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu ndokke mo'ere e hinnuye e salaaman. Saa'i mi ɗonno dilla Makedoniya, mi wasi ma a jooɗo haa Efesus, ngam haa a umra yimɓe woɗɓe ɓe acca ekkitingo ekkitinolji pewooji. Sey ɓe acca suklanaago kiccaaji e defte asli ɗe timmataa sam. Ngam ɗum umminan gaabotiral meere, ɗum hebbitintaa nufayeere Allah bee nuɗɗinki. Tiitorde umroore nde'e, ɗum yiide iwnde haa ɓernde laaɓnde e numo ɓernde laaɓŋgo e nuɗɗinki ki walaa naafikaare. Woɗɓe celi laawol darnuŋgol ngo'ol, ɗon tokko haalaaji baaɗɗi. Ɓe ngiɗi laataago jaŋnginooɓe umrooje Allah, ammaa ɓe paamataa ko ɓe mbi'ata malla ko ɓe tabitinta bee semmbe. Enen kam en anndi tawreeta wooɗi, to goɗɗo ɗon huuwtinira ka bana no haandi, en anndi umrooje tawreeta mbaɗaaka ngam adili'en, ammaa ngam yewooɓe ɗe e tuurtooɓe, yedduɓe Allah e hakke'en, yimɓe ɓe teddintaa Allah e camɗintaa ceniiɗum, mbarooɓe baaba e daada e mbarooɓe ko'e fuu, ngam daakaare'en e luuɗu'en, ngam soorrooɓe maccuɓe, ngam fewooɓe e hunortooɓe fewre e waɗooɓe ko luuti ekkitinol gooŋgawol. Ekkitinol ngo'ol iwi haa Linjiila ka Allah marɗo tedduŋgal ke'iiɗo maŋgteego halfini yam. Mi yetti Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu mo hokki yam semmbe huuwugo kuugal am, ngam o laari yam bana koolaaɗo, o nastini yam nder kuugal maako. Min, bolwunooɗo kalluka dow maako, toonyiinooɗo yimɓe maako, mi torrino ɓe bee caatal. Ammaa o enɗi yam, ngam mi waɗno ɗum nder sooynde faamu e sooynde nuɗɗinki. Jawmiraawo men mo'ani yam ɗuuɗɗum masin, hokki yam nuɗɗinki e yiide iwnde haa Yeesu Almasiihu. Ndaa wolde hoolniinde, he'iinde jaɓeego bilaa seko: Yeesu Almasiihu wari nder duniyaaru ngam hisnugo hakke'en. Min woni tulluɗo ɓe, ammaa Allah enɗi yam, ngam haa Yeesu Almasiihu waŋgina munyal mum ɗuuɗŋgal bee am, min tulluɗo ɓe go, haa ɗum laato misaalu ngam nuɗɗinanɓe mo, heɓanɓe ngeendam nduumiiɗam. Hormu e tedduŋgal laatano Allah gooto, laamiiɗo duumiiɗo, mo maayataa, mo yi'ataake haa abada abadin. Aamiina! An Timote, ɓiŋngel am, mi halfini ma umroore nde'e. Siftor annabaakuuji gaɗaaɗi dow maaɗa naane, ɗi cemmbiɗine ngam haa a haɓa haɓre woonde, a joga nuɗɗinki ma e numo ɓernde ma laaɓŋgo. Numo ngo'o, woɗɓe ngudini ngo, nuɗɗinki maɓɓe waati. Himeneyus e Aleksandire ɗon nder maɓɓe. Mi yoofi ɓe haa Sayɗaanu ngam haa ɓe ekkito ɓe acca wolwugo kalluka. Ndaa ko aartanmi wasaago on: Mbaɗe do'aaje e torɗe e gettooje ngam yimɓe fuu. Ndo'ane laamiiɓe e marɓe baawɗe fuu, ngam haa en njooɗo nder salaaman e de'ere, nder kulol Allah e neɗɗaaku fuu. Ɗum huunde woonde fottanannde Allah Kisnoowo men, ngam o yiɗi yimɓe fuu kisa, keɓa faamugo gooŋga. Ngam Allah o gooto, woodi boo neɗɗo hakkunndeejo yimɓe bee Allah boo gooto, kaŋko woni Yeesu Almasiihu. O hokki hoore maako ngam coottaari yimɓe fuu. Bana nii o gooŋɗiniri anniya Allah nder saa'iire nde Allah ta'ino ɗum. Ngam man Allah waɗi yam mi gooynoowo e nelaaɗo, mi ekkitinoowo ummaatooje boo fodde nuɗɗinki e gooŋga. Gooŋga mi wi'i, mi fewaay ! Ngam maajum, mi yiɗi worɓe mbaɗa do'a koo toy, ɓe ɓaŋgta juuɗe maɓɓe cenaaɗe heedi Allah, bilaa tikkere malla jokkirgol. Rewɓe boo, mi yiɗi ɓe ɓorno limce pottuɗe ɓorneego, ɓe laato ne'iiɓe e semtooɓe. Taa ɓe pawno bee moorɗi caɗɗi malla bee kaŋŋeeri malla bee luuluuje malla bee limce ɗuuɗa-samanje, ammaa bee kuuɗe booɗɗe, bana ko haandani rewɓe wi'anɓe ɓe hulɓe Allah. Sey debbo heɗito ekkitinol bee jeende e ɗowtaare timmunde. Mi duŋantaako debbo o ekkitina malla o laamano gorko, ammaa sey o jeeɗo. Ngam Allah aarti tagi Aadamu, ɓaawoɗon boo Hawwa. Naa Aadamu jaɓi esto, ammaa debbo jaɓi ngo, luuti umroore Allah. Ammaa fuu e non, debbo hisan bee danyugo ɓikkoy to o tiiɗi nder nuɗɗinki e yiide e nder senaare bee ne'aare. Ndaa wolde hoolniinde: To goɗɗo yiɗi laataago ardiiɗo jama'aare nuɗɗinɓe, o yelake kuugal booɗŋgal. Ngam maajum, sey ardiiɗo wona goɗɗo mo walaa feloore, marɗo debbo gooto, naŋgtiiɗo, kakkilɗo, ne'iiɗo, beernoowo hoɗɓe, baawɗo ekkitingo. Taa o laato guykoowo malla toonyoowo, ammaa o laato ɗelma-gikkuujo, naa o jokkiroowo malla cuunaaɗo ceede. Sey o ɗowa saare maako booɗɗum, o elta ɓikkoy maako haa koy ɗowtano mo, ɗum laato nder neɗɗaaku timmuŋgu. Ngam to goɗɗo anndaa ɗowugo saare mum, noy o waawrata aynugo jama'aare nuɗɗinɓe Allah? Taa o wona keso nder nuɗɗinki. Ngam taa o mawnito, o do'o nder kiita bana Iblisa. Sey o mara innde woonde koo haa yimɓe ɓe nuɗɗinaay boo, ngam taa ɓe nyo'a mo, nden o do'o nder tuuforgol Iblisa. Wallooɓe jama'aare nuɗɗinɓe, kamɓe boo, ɓe mara neɗɗaaku, taa ɓe laato naafiki'en malla wuykooɓe malla suunaaɓe riba. Sey ɓe kakkilana gooŋga nuɗɗinki ka Allah waŋgini ɗum, ɓe njogo ka bee numo ɓernde laaɓŋgo. Kamɓe boo, sey jama'aare aarta, linya ɓe. To ɓe ngalaa feloore, nden kam ɓe nasta kuugal. Rewɓe laatiiɓe wallooɓe jama'aare nuɗɗinɓe boo sey mara neɗɗaaku, taa ɓe laato nyo'ooɓe, ammaa ɓe naŋgtiiɓe, hoolaaɓe nder koo ɗume fuu. Balloowo jama'aare laato marɗo debbo gooto, sey o ɗowa saare maako e ɓikkoy maako booɗɗum. Ngam mo huuwi kuugal mum booɗɗum, heɓanan hoore mum darnde woonde, non boo dartaare ɗuuɗnde haa nuɗɗinki nder Almasiihu Yeesu. Mi winndani ma ɗu'um bee tammunde wargo haa maaɗa yeeso seɗɗa. Ammaa to mi warlawaay, bataakewol ngo'ol anndinte no kuuwrata nder saare Allah, waato nder jama'aare yimɓe Allah geeto. Kayre woni daŋraŋgal gooŋga e caɓɓawal maaka. Fakat, baŋginki sirri nuɗɗinki meeɗen mawni: O waŋgi bee ɓanndu neɗɗo, Ruuhu gooŋɗini mo. Malaa'ika'en ngi'i mo. Ummaatooje ngaazinaama kubar maako. Yimɓe duniyaaru nuɗɗini mo, o eeŋginaama nder tedduŋgal haa asama. Ruuhu Allah wi'i laaɓɗum, nder nyalɗe ragareeje yimɓe woɗɓe accan nuɗɗinki, tokkoto ruuhuuji pewooji e ekkitinolji ginnaaji, ɗi naafiki'en fewooɓe ekkitinta. Numo ɓerɗe fewooɓe ɓe'e waati, bana njamndi ngulndi jaw wuli ngo. Ɓe ɗon kaɗa ɓaŋgo e nyaamugo kuuje feere feere ɗe Allah tagi ngam haa nuɗɗinɓe mo, annduɓe gooŋga, nyaama ɗe bee yettoore. Ngam ko Allah tagi fuu ɗum booɗɗum, walaa ko wudinte, to en njaɓi ɗum bee yettoore. Ngam wolde Allah e tornde ceni ɗum. To a anndini deerɗiraaɓe kuuje ɗe'e, nden kam a laatoto jaggiiɗo Almasiihu Yeesu booɗɗo, nyaamnoowo yoŋki mum bee kubaruwol dow nuɗɗinki e ekkitinol booɗŋgol ngol tokkiiɗa bee tiinaare. Ammaa kiccaaji yedduɗi bana ɗi rewɓe nayeeɓe, sey a salo ɗi. Woownu hoore ma haa a yeeɗa nder kulol Allah. Woownugo ɓanndu ɗon nafa seɗɗa, ammaa kulol Allah ɗon nafa koo ɗume fuu, ngam ngol waddanan en ngeendam jonta e nder wakkatiiji garanɗi boo. Kanjum woni wolde hoolniinde he'iinde jaɓeego bilaa seko. Ngam man en ɗon kuuwa bee bone, en ɗon kaɓda, ngam en njo'ini tammunde meeɗen dow Allah geeto. Kaŋko woni Kisnoowo yimɓe fuu, sakkomaa nuɗɗinɓe Almasiihu. Umru nuɗɗinɓe kuuje ɗe'e, ekkitin ɓe ɗe. Taa goɗɗo yawo ma ngam daliila nderkaaku ma. Laatana nuɗɗinɓe misaalu haa bolle e yahdu e yiide e nuɗɗinki e laaɓeeŋga. Suklana jaŋngango ɓe defte ceniiɗe, wasa ɓe, ekkitin ɓe, haa to mi wari. Taa yeeba dokkal Ruuhu Allah gonŋgal nder maaɗa, ngal keɓɗa nder annabaaku nde ndotti'en mballini juuɗe muuɗum'en dow maaɗa. Suklana kuuɗe ɗe'e, huuw ɗe bee ɓernde ma fuu, ngam haa koo moy fuu yi'a no ɓesdortooɗa yeeso yeeso nder maaje. Hakkilan hoore ma e ekkitinol ma bee tiinaare. To a tokkake waɗugo ɗum, a hisnan hoore ma e nananɓe ma. Taa telɓan ndottiijo. Ammaa waso mo bana o baaba ma, sukaaɓe boo, bana deerɗiraaɓe, rewɓe nayeeɓe bana daadiraaɓe, derke'en rewɓe boo bana deerɗiraaɓe rewɓe, bee ɓernde laaɓnde. Teddin rewɓe laatiiɓe yurumɓe bee gooŋga. Ammaa to debbo jurumɗo woodi ɓiɓɓe malla taaniraaɓe, sey ɓe ekkito waŋgingo kulol maɓɓe heedi Allah haa yimɓe saare maɓɓe tawon, ɓe mbarjo daada maɓɓe malla maama maɓɓe, ngam ɗum fottanan Allah. Debbo laatiiɗo jurumɗo bee gooŋga, mo walaa cuklaniiɗo ɗum, ɗon jo'ini tammunde mum dow Allah, o ɗon tiini waɗugo do'a e tornde jemma bee naaŋge fuu. Ammaa debbo jurumɗo ɗaɓɓanɗo ko ɓernde mum yiɗi tan, laati bana maayɗo, koo nde o geeto tawon. Umru ɗum rewɓe yurumɓe ngam haa ɓe ngona bilaa feloore. Ammaa to goɗɗo suklanaaki banndiraaɓe muuɗum, sakkomaa yimɓe saare mum, nden kam o yeddi nuɗɗinki, o tulli mo nuɗɗinaay. Taa winndu innde debbo jurumɗo nder deftere inɗe rewɓe yurumɓe, sonaa to duuɓi maako njottake cappanɗe joweego, to o ɓaŋgaaɗono nde woore tan, to o anndaaɗo ngam kuuɗe maako booɗɗe, waato o mawnini ɓiyiiko'en booɗɗum, o weerni hoɗɓe, o looti kosɗe senaaɓe, o walli ɓilliiɓe, o tiini huuwugo kuuɗe booɗɗe koo ɗeye. Ammaa sala winndugo inɗe rewɓe yurumɓe derke'en. Ngam to suuno waɗi ɓe, ɓe accan Almasiihu, ɓe ɗaɓɓan te'eego. Bana non ɓe laatoto aybuɓe, ngam ɓe piistan anniya maɓɓe arana. Dow man fuu ɓe njaɓataa huuwugo, ɓe ɗon ngiilo haa ci'e yimɓe. Ko tulli ɗum boo, ɓe ɗuuɗa-haala'en, karammbaani'en, ɓe ɗon mbolwa ko haanaay. Ngam man ngiɗmi rewɓe ɓe'e te'e fahin, ɓe ndanya ɓikkoy, ɓe cuklano ci'e maɓɓe, ngam taa konne'en men keɓa hallingo en. Ngam rewɓe yurumɓe woɗɓe celi laawol gooŋga, tokki Sayɗaanu. To debbo nuɗɗinɗo woodi rewɓe yurumɓe, sey o walla ɓe ngam taa ɓe teddana jama'aare nuɗɗinɓe, haa nde walla rewɓe laatiiɓe yurumɓe bee gooŋga. Ndotti'en ɗowooɓe booɗɗum ke'i heɓugo ngeenaari cowi ɗiɗi, sakkomaa yarɓe bone ngam kuugal waazugo e ekkitingo wolde Allah. Ngam Deftere wi'i: “Taa waɗan ngaari corɓoori sabakaare.” Non boo: “Kuuwoowo he'i heɓugo ngeenaari mum.” Taa jaɓ wullaandu dow ndottiijo jama'aare nuɗɗinɓe, sonaa to seedooɓe ɗiɗo malla tato tabitini ndu. Waɗɓe aybe fuu, sey a fela ɓe yeeso jama'aare fuu, ngam haa luttuɓe kultora. Mi ɗon hunne yeeso Allah e Yeesu Almasiihu e malaa'ika'en suɓaaɓe, a ɗowtano wasuyeeji ɗi'i, taa a senndindira yimɓe, taa a ɓurna koo moy sam. Taa yaawu wallingo juuɗe ma dow goɗɗo, taa nastin hoore ma nder hakkeeji woɗɓe, aynu hoore ma a laaɓɗo. Accu yargo ndiyam tan, ndikka a yara inaboojam seɗɗa haa a hoynana reedu ma, ngam nyawnyawji ma. Hakkeeji yimɓe woɗɓe mbaŋgi laaɓɗum hiddeko kiita waɗa, haa woɗɓe ɗi mbaŋgan ɓaawoɗon. Bana non boo kuuɗe booɗɗe mbaŋgirta laaɓɗum. Koo to goɗɗe mbaŋgaay tawon boo, fakat ɗe cuuɗataake. Laatiiɗo jeyaaɗo goɗɗo fuu, sey o laara jawmiiko bana ke'iiɗo heɓugo daraja fuu, ngam taa goɗɗo hallina innde Allah e ekkitinol men. Jeyaaɗo goɗɗo Masiihiŋkeejo boo, taa o yawo jawmiiko ngam ɓe laati deerɗiraaɓe. Sey o huuwana mo bee tiinaare fantunde, ngam jawmiiko naftortooɗo kuugal maako, o giɗaaɗo Allah. Sey a ekkitina kuuje ɗe'e, a waso ɗe jama'aare. To goɗɗo waddi ekkitinol goɗŋgol, to o tokkaaki bolle gooŋgaaje ɗe Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu e ekkitinol fodde kulol Allah, nden kam o mawnitiiɗo mo anndaa koo ɗume. O ginnaaɗo, cuunaaɗo gaabotiral e jokkirgol dow bolle. Ko iwata haa maajum, ɗum kaajal e jokkirgol e kuudi naawɗi e gikkuuji kalluɗi e haɓre nde walaa keerol hakkunde yimɓe halla-hakkiilo'en e sooya-gooŋga'en. Ɓe ɗon ndaara nuɗɗinki bana laawol heɓugo riba. Fakat, nuɗɗinki, ɗum riba makka, to goɗɗo ɗon seyoro ko o mari, ngam walaa ko ngadduɗen haa duniyaaru e walaa boo ko mbaaweten wurtodaago. Ngam maajum, to en ngoodi nyaamdu e limce, ɗum he'an en. Ammaa yiɗɓe riskugo ndo'oto nder estooji. Ɓe nastan tuuforgol e suunooji paataaɗi, torranɗi, do'anɗi yimɓe nder nattere e halkere. Ngam suuno ceede woni ɗaɗol halleende fuu. Woɗɓe cuunaama ɗe, haa ɓe celi laawol nuɗɗinki, ɓe ngaddani ko'e maɓɓe torraaji naawɗi ɗuuɗɗi. Ammaa an, goɗɗo Allah, doggu kuuje ɗe'e. Ɗaɓɓu adilaaku e kulol Allah e nuɗɗinki e yiide e dartaare e yaŋkinaare. Sey a haɓa haɓre nuɗɗinki woonde haa keɓa ngeendam nduumiiɗam. Allah ewni ma haa ngeendam man saa'i mbaɗɗa seedamku nuɗɗinki ma mbooɗŋgu yeeso seedooɓe ɗuuɗɓe. Yeeso Allah, geeɗinoowo kuuje fuu e yeeso Yeesu Almasiihu, baɗɗo seedamku mbooɗŋgu yeeso Pontiyus Pilaatu, umranmaami: Ɗowtan umroore nde'e bee laaɓɗum, bilaa feloore, haa nyalaade Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu waŋgata. Baŋguki man laatoto nder saa'iire nde Allah ta'ino ɗum. O Allah ke'iiɗo maŋgteego, Baawɗo feere muuɗum, Laamiiɗo laamlaamɓe, Jawmiraawo jawmiraaɓe. Kaŋko feere maako mari duumaare, o ɗon jooɗi nder annoora ka ɓadataake, walaa neɗɗo meeɗi yi'ugo mo, waawataa yi'ugo mo boo. Tedduŋgal e baawɗe duumiiɗe laatano mo. Aamiina! Umru riskuɓe nder duniyaaru ndu'u, taa ɓe mawnito. Taa ɓe koolo risku ngam ngu tabitittaa, ammaa ɓe koolo Allah, dokkanɗo en koo ɗume fuu bee caahaaki haa en ceyoro ɗum. Umru ɓe ɓe kuuwa mbooɗeeŋga, kuuɗe booɗɗe laato risku maɓɓe, ɓe laato saahiiɓe, ɓe mballa woɗɓe bee jawdi maɓɓe. Bana nii ɓe cigoranto ko'e maɓɓe ndesaari mboondi, ngam garanɗum, haa ɓe keɓa ngeendam gooŋgaajam fakat. An Timote, hakkilan ekkitinol ngol kalfinaaɗa booɗɗum. Daaya haalaaji baaɗɗi e geddi e gaabi paataaɗi dow ko wi'ete anndal, ammaa naa ɗum anndal gooŋgawal. Woɗɓe ɗon mbi'a ɓe ngoodi anndal nga'al, ammaa ɓe celi laawol nuɗɗinki. Mo'ere Allah wondu bee mooɗon! Min Pol nelaaɗo Yeesu Almasiihu fodde muuyo Allah, ngam daliila iinawol ngeendam ngonɗam nder Yeesu Almasiihu. Mi ɗon winndane Timote, ɓiɗɗo am giɗaaɗo: Allah Baabiraawo e Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu ndokke mo'ere e hinnuye e salaaman. Mi ɗon yetta Allah mo njaggantoomi bee numo ɓernde laaɓŋgo, bana kaakiraaɓe am. Mi accataa siftorgo ma nder do'aaje am jemma e naaŋge fuu. Mi siftori gonɗi ma, mi yenwi yi'ugo ma, ngam haa ɓernde am heewa seyo. Mi siftori nuɗɗinki ma ki walaa naafikaare. Aran, nuɗɗinki ki'i ɗonno nder ɓernde Lowis maama ma debbo e nder ɓernde Ewnike daada ma. Mi tabitini ki ɗon nder maaɗa boo. Ngam daliila man mi ɗon siftinore: Ɓesdu hakkilango dokkal Allah ngal keɓɗa nde mballinmi juuɗe dow maaɗa. Ngam naa ruuhu kulol Allah hokki en, ammaa Ruuhu semmbe e yiide e naŋgtaare. Ngam maajum, taa semtu seedanaago Jawmiraawo men, taa semtu boo daliila am, min kaɓɓaaɗo ngam daliila maako. Ammaa munyan bone bana am ngam daliila Linjiila, bee baawɗe ɗe Allah hokki ma. Kaŋko hisni en, ewni en haa en laato yimɓe maako senaaɓe, naa ngam daliila kuuɗe men booɗɗe, ammaa ngam daliila muuyo maako e mo'ere maako nde o mo'ani en nder Yeesu Almasiihu diga zamanuuji ciwaano sam. Jonta mo'ere man waŋgi bee garki Yeesu Almasiihu, Kisnoowo men. Kaŋko o nattini baawɗe waade, o waŋgini ngeendam e duumaare bee Linjiila. Ngam daliila Linjiila ka'a, Allah waɗi yam mi gooynoowo e nelaaɗo e ekkitinoowo. Ngam daliila man, mi ɗon yara boneeji ɗi'i. Ammaa ɗi cemtintaa yam, ngam mi anndi mo nuɗɗinmi. Mi ɗon hooli mo o baawɗo aynugo ko o halfini yam, haa to nyalaade kiita wari. Joga bolle gooŋgaaje ɗe nanɗa haa am, ɗe laatano ma misaalu, a tabita nder nuɗɗinki e yiide nder Yeesu Almasiihu. Ekkitinol booɗŋgol ngol kalfinaaɗa, joga ngol bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo gonɗo nder maaɗa. A anndi, wonɓe nder lesdi Asiya fuu acci yam, Figelus e Hermogenes boo ɗon caka maɓɓe. Jawmiraawo hinno saare Onesiforus, ngam o suusɗini yam nde ɗuuɗɗum. O semtiraay yam, koo nde mi kaɓɓaaɗo nder fursina. Nde o yotti Roma, o fuɗɗi tefugo yam bee tiinaare ɗuuɗnde, haa o heɓti yam. Jawmiraawo hokka mo hinnuye mum nder nyalaade kiita. Haa Efesus o huuwani yam kuuɗe ɗuuɗɗe, an a anndi ɗum booɗɗum. An kam, ɓiŋngel am, semmbiɗiɗ nder mo'ere nde keɓɗen haa Yeesu Almasiihu. E ko nanɗa haa am yeeso seedooɓe ɗuuɗɓe, halfin ɗum yimɓe hoolaaɓe, waawanɓe ekkitingo woɗɓe. Munyan bone bana am, bana soojeejo Yeesu Almasiihu koolaaɗo. Walaa soojeejo suklanto kuuje goɗɗe, ngam o yiɗi jaagorɗo maako yerdo mo. Non boo baɗoowo gala. To o ɗowtanaaki umrooje gala, o heɓataa keɓal jaalorgal. Haandi demoowo torriiɗo ɗuuɗɗum aarta yimɓe nyaamugo ƴaamle ngesa muuɗum. Numtu ko mbi'mi, ngam Jawmiraawo faamtinte koo ɗume fuu. Siftor Yeesu Almasiihu, ummitiiɗo diga maayde, mo danygol Daawuda, fodde Linjiila ka ngaazinanmi. Ngam daliila Linjiila ka'a mi ɗon munyana bone, koo jonta boo mi kaɓɓaaɗo bee callallu bana kalluɗo. Ammaa wolde Allah kam haɓɓaaka. Ngam man mi ɗon munyana koo ɗume fuu daliila suɓaaɓe Allah, ngam haa kamɓe boo ɓe keɓa kisndam ngonɗam nder Yeesu Almasiihu e tedduŋgal duumiiŋgal. Ndaa wolde hoolniinde: To en maaydi bee maako, en ngeeɗidan bee maako boo. To en ɗon munyana bone, en laamoto bee maako boo. To en ngeddi mo, kaŋko boo o yeddan en. To en laataaki hoolaaɓe, kaŋko o tabiti o koolniiɗo, ngam o waawataa yeddugo ko o wi'i. Ndaa ko a siftinorta nuɗɗinɓe bee hunnugo ɓe yeeso Allah: Taa ɓe njokkira dow bolle. Jokkirli man nafataa koo ɗume, sey wonnugo nanooɓe. Tiina haa a waŋga yeeso Allah a gerdaaɗo, a kuuwoowo mo semtataa huuwugo kuugal mum, a anndinoowo kubar gooŋga kal-kal bana no fotti. Seedu bee haalaaji baaɗɗi geddooji, ngam waɗooɓe ɗi ɗon ɓesdo daayaago kulol Allah. Ekkitinol maɓɓe nanndi bee huuduure layannde. Himeneyus e Filetus ɗon nder maɓɓe. Kamɓe ɓe celi laawol gooŋga, ɓe ɗon mbonna nuɗɗinki woɗɓe bee wi'go ummitineeki maayɓe waɗi, timmi. Ammaa caɓɓawal cemmbiɗŋgal ngal Allah wallini, ɗon tabiti. Ndaa ko winnda dow maagal: “Jawmiraawo anndi yimɓe muuɗum.” Non boo: “Ewnotooɗo innde Jawmiraawo fuu, sey acca waɗugo halleende.” Nder saare mawnde, woodi kuuwruɗe ɗe cardi malla kaŋŋeeri, ammaa naa kanje tan, woodi boo ɗe leɗɗe e ɗe loope. Goɗɗe ɗon ngam kuuɗe marɗe saman, goɗɗe boo ngam kuuɗe famɗa-samanje. To goɗɗo laɓɓini hoore mum diga kuuje kalluɗe ɗe mbi'mi, nden kam o laatoto kuuwruɗum marɗum saman, cenaaɗo, nafanɗo jawmiiko, taaskitinaaɗo ngam kuuɗe booɗɗe fuu. An, reenta e suunooji sukaaku, ɗaɓɓu adilaaku e nuɗɗinki e yiide e salaaman bee torotooɓe Jawmiraawo bee ɓerɗe laaɓɗe. Ammaa sala gaabi paataaɗi, kumaaɗi ngam a anndi ɗi umminan jokkirli tan. Ammaa maccuɗo Jawmiraawo, taa jokkira, sey o laato ɗelma-gikkuujo haa koo moy fuu, baawɗo ekkitingo, munyɗo, sey o elta dartanooɓe gooŋga bee yaŋkinaare. Teema Allah hokkan ɓe laawol haa ɓe tuuba, ɓe paama gooŋga, ɓe keɓta hakkiilooji maɓɓe, ɓe kisa tuuforgol Iblisa naŋngunooɗo ɓe, haa ɓe tokko muuyo maako. Anndu, nder nyalɗe ragareeje, wakkatiiji caɗɗi laatoto. Ngam yimɓe laatoto yiɗɓe ko'e muuɗum'en, suunaaɓe ceede, jurotooɓe meere, mawnitittooɓe, wolwanɓe bolle kalluɗe, tuurtananɓe saaro'en muuɗum'en. Ɓe ngettataa koo moy, ɓe camɗintaa ceniiɗum sam, ɓe marataa yiide, ɓe marataa enɗam, ɓe mbolwan kalluka dow woɗɓe, ɓe marataa naŋgtaare, ɓe saatuɓe, ɓe nganyan mbooɗeeŋga, ɓe zammbotooɓe, ɓe gikkuma'en, ɓe keewi mawnitaare, ɓe ɓuri yiɗugo welwelo dow Allah. Gite yimɓe, ɓe nanndi bee hulɓe Allah, ammaa gooŋga man kam, kulol Allah walaa nder maɓɓe sam. Daaya yimɓe ɓe'e! Woɗɓe maɓɓe ɗon nasta cuuɗi yimɓe boo, ɓe ɗon naŋnga rewɓe humaki'en nder tuuforli maɓɓe. Rewɓe ɓe'e ɓe roondiiɓe hakkeeji maɓɓe ɗuuɗɗi, suunooji koo ɗiye dasi ɓe, ɓe ɗon ekkito tum, ammaa ɓe mbaawataa anndugo gooŋga sam. Bana no Yannes e Yamberes ndartani Muusa, bana non boo yimɓe ɓe'e ndartanto gooŋga. Hakkiilooji maɓɓe mbonnake, nder nuɗɗinki boo ɓe meere'en. Ammaa ɓe keɓataa yahugo yeeso, ngam faataare maɓɓe waŋganan koo moy, bana faataare Yannes e Yamberes boo. Ammaa an, a tokki ekkitinol am booɗɗum, non boo gikku am e anniyaaji am e nuɗɗinki am e munyal am e yiide am e dartaare am e toonyaaŋgeeji e boneeji ɗi njarmi haa Antakiya e Ikoniya e Listira. Toonyaaŋgeeji ɗiye mi munyanaay ɗum? Ammaa nder maaji fuu Jawmiraawo hisni yam. Yiɗɓe yeeɗugo bee kulol Allah nder kawtal bee Almasiihu Yeesu fuu, ɓe toonyeteeɓe. Ammaa foroy halluɓe e hiilooɓe ɓesdan yahugo yeeso nder halleende, ɓe majjinan woɗɓe e ɓe majjinteeɓe kamɓe boo. Ammaa an kam, sey a tokko daraago dow ko a ekkiti e ko a jaɓi bilaa seko. A anndi ekkitinɓe ma ɗum. A anndi defte ceniiɗe diga a ɓiŋngel. Kanje ɗe mbaawan hokkugo ma hikma haa a heɓa kisndam bee nuɗɗinki nder Yeesu Almasiihu. Ko winnda nder Deftere Allah fuu iwi haa Ruuhu Allah. Ɗum nafan ngam ekkitingo gooŋga, waŋgingo e wo'itingo aybeeji e eltugo goɗɗo nder laawol adilaaku, ngam haa goɗɗo Allah laato taaskiiɗo timmuɗo ngam kuuɗe booɗɗe koo ɗeye. Mi ɗon hunne yeeso Allah e Yeesu Almasiihu mo hiitoto maayɓe e yeeɗɓe fuu, barka loraaki e laamu muuɗum: Waazin yimɓe wolde Allah bee dartaare koo ndey fuu, koo ɗum fottanan ɓe, koo ɗum fottantaa ɓe. Waŋgin aybeeji maɓɓe, fel ɓe, wasa ɓe, ekkitin ɓe bee munyal timmuŋgal. Ngam wakkati waran, yimɓe njaɓataa nanugo ekkitinol gooŋgawol fahin. Ammaa ɓe ɓesdanan ko'e maɓɓe ekkitinooɓe deydey suunooji maɓɓe, haa ɓe nana ko welanta noppi maɓɓe. Heedi gooŋga kam, ɓe cukkan noppi maɓɓe, ɓe ngaylititto haa ɓe kakkilana kiccaaji. Ammaa an, laata a de'a-hakkiiloojo nder koo ɗume fuu. Munyan boneeji. Huuw kuugal gaazoowo Linjiila, hiɓɓin njaggu ma booɗɗum. Ngam min kam, mi laatake bana dokkal dufeteeŋgal, saa'i dilluki am waɗi. Mi haɓi haɓre woonde, mi timmini daɗa-daɗa am, mi jogiti nuɗɗinki. Jonta keɓal daɗki ɗon reenammi. Jawmiraawo, kiitoowo adiliijo hokkatam woronnde adilaaku nyalaade darŋgal, naa haa am tan, ammaa haa yenwanɓe baŋguki maako fuu. Haɓdu wargo haa am, taa neeɓ. Ngam Demas wudini yam, ngam o yiɗi zamanuuru jontaaru, o dilli Tessaloniiki. Kereskes dilli Galaatiya, Titus boo dilli Dalmatiya. Luka feere mum ɗon wondi bee am. Hoo'u Markus, wardu bee maako, ngam kaŋko o nafatam nder njaggu Jawmiraawo. Mi neli Tikikus haa Efesus. To a ɗon wara, waddanam mojaare am nde accumi haa juŋngo Karpus haa Torowas, waddu boo defte ɗe accumi ton, sakkomaa defte kuuwraaɗe bee lare. Aleksandire kilaajo waɗi yam halleende ɗuuɗnde. Jawmiraawo hiitoto mo deydey kuuɗe maako. Reenta e maako an boo, ngam o dartani bolle amin bee semmbe. Nyalaade arannde nde ndariimi yeeso kiita ngam haa mi jaabano hoore am, walaa mo wondi bee am. Ɓe fuu ɓe ngudini yam. Taa Jawmiraawo limana ɓe ɗum aybe! Ammaa Jawmiraawo wondi bee am, semmbiɗini yam, ngam haa mi timmitina kuugal waazu am, ummaatooje fuu nana ngu. Kaŋko o hisni yam hunnduko mbarooga. Jawmiraawo hisnatam halleende fuu, yottintam jam nder laamu muuɗum ngu asama. Tedduŋgal laatano mo haa abada abadin. Aamiina! Hoofnu Piriska e Akilas, hoofnu saare Onesiforus boo. Erastus lutti haa Korintu. Torofimus, o nyawɗo, mi acci mo haa Miletus. Haɓdu wargo hiddeko duumol waɗa. Ewbulus e Pudes e Linus e Kalawdiya e deerɗiraaɓe fuu koofni ma. Jawmiraawo wonda bee ma. Mo'ere Allah wonda bee mooɗon fuu. Min Pol, maccuɗo Allah, nelaaɗo Yeesu Almasiihu, ngam waddugo suɓaaɓe Allah haa ɓe annda gooŋga, ɓe ngeeɗa nder kulol Allah, Ngam daliila man, mi acci ma haa Kereta, ngam haa a mo'ina ko lutti mo'itineego, a darna ndotti'en jama'aare nuɗɗinɓe nder gure fuu. Siftor ko mi umri ma: Sey ndottiijo jama'aare nuɗɗinɓe wona goɗɗo mo walaa feloore, marɗo debbo gooto, ɓiɓɓe maako boo ɓe nuɗɗinɓe, taa goɗɗo heɓa felugo ɓe ngam daliila daakaareeku malla ngam nanaru maɓɓe. Sey ardiiɗo jama'aare nuɗɗinɓe wona goɗɗo mo walaa feloore, ngam Allah halfini mo jama'aare mum. Taa o laato elewɗo malla tikkoowo malla guykoowo malla ŋalloowo malla cuunaaɗo riba, ammaa o laato beernoowo hoɗɓe, giɗɗo mbooɗeeŋga, kakkilɗo, adiliijo, cenaaɗo, naŋgtiiɗo. Sey o hakkilana kubaruwol koolniiŋgol deydey ekkitinol ngol o ekkiti, ngam haa o laato baawɗo wasaago jama'aare fodde ekkitinol gooŋgawol e waŋgingo aybeeji dartantooɓe gooŋga. Ngam woodi yimɓe ɗuuɗɓe, ɓurna maɓɓe nder Yahuudu'en nuɗɗinɓe, ɓe tuurtooɓe, waabotooɓe e tokkiiɓe haalaaji baaɗɗi. Sey a sukka kunnduɗe maɓɓe, ngam ɓe ɗon mbonna nuɗɗinki yimɓe nder ci'e bee ekkitingo ko haanaay. Ɓe ɗon mbaɗa ɗum ngam haa ɓe keɓa riba kalluka. Goɗɗo nder annabi'en maɓɓe wi'i: “Kereta'en ɗon pewa foroy. Ɓe dabbaaji kalluɗi, mbaateendam'en, suklantooɓe deeɗi muuɗum'en tan.” Ko o wi'i, ɗum gooŋga! Ngam maajum fel ɓe bee caatal, ngam haa ɓe tabita nder nuɗɗinki gooŋgaahi. Sey ɓe acca suklanaago kiccaaji Yahuudu'en, taa ɓe tokko farillaaji yimɓe selɓe, accuɓe gooŋga. Haa laaɓa-ɓerɗe'en, koo ɗume fuu laaɓi. Ammaa haa soɓɓe e sooyɓe nuɗɗinki, walaa ko laaɓi, ngam hakkiilooji maɓɓe e numo ɓerɗe maɓɓe coɓi. Ɓe ɗon mbi'a ɓe anndi Allah, ammaa kuuɗe maɓɓe ɗon ngedda mo. Ɓe nyidduɓe, tuurtooɓe, ɓe mbaawataa huuwugo kuugal booɗŋgal koo ngale. Ammaa an, sey a wolwa ko yahdata bee ekkitinol gooŋgawol. Yeccu worɓe nayeeɓe ɓe laato naŋgtiiɓe, ne'iiɓe, hakkilɓe, tabitiiɓe nder nuɗɗinki e yiide e munyal. Bana non boo rewɓe nayeeɓe laato senaaɓe nder yahdu muuɗum'en, taa ɓe laato nyo'ooɓe malla horɓe nguykinoojam, ammaa ɓe laato ekkitinooɓe ko wooɗi. Sey ɓe ekkitina derke'en rewɓe yiɗugo worɓe muuɗum'en e ɓikkoy muuɗum'en, haa ɓe laato hakkilɓe, laaɓɓe, suklaniiɓe kuuɗe ci'e muuɗum'en, wooɗɓe, ɗowtantooɓe worɓe muuɗum'en, ngam taa goɗɗo hallina wolde Allah. Wasa sukaaɓe boo haa ɓe laato hakkilɓe. An bee hoore ma laatana ɓe misaalu haa kuuɗe booɗɗe. Ekkitinol ma fuu daro dow gooŋga e ne'aare. Bolle ma laato laaɓɗe, bilaa feloore, ngam haa konne'en cemta, taa ɓe keɓa wolwugo kalluka koo kaye dow meeɗen. Maccuɓe boo, sey ɓe leestana jawmiraaɓe maɓɓe nder koo ɗume fuu, ɓe ngerdina ɓe. Taa ɓe ngaabo ɓe, taa ɓe ngujja jawmiraaɓe maɓɓe koo ɗume, ammaa ɓe laato hoolaaɓe timmuɓe foroy nder kuuɗe maɓɓe fuu, ngam haa yimɓe camɗina ekkitinol Allah Kisnoowo men. Ngam Allah waŋgini mo'ere mum laatiinde seeɓoore kisndam ngam yimɓe fuu. Mo'ere nde'e ɗon ekkitina en accugo geddal e suunooji duniyaaru, en njooɗo bee hakkiilo e adilaaku e kulol Allah nder duniyaaru jontaaru ndu'u. En ɗon ndeena nyalaade barkiɗinaande nde tammuɗen. Nyalaade nde'e, Yeesu Almasiihu, waato Allah meeɗen Mawɗo, Kisnoowo, waŋgan nder tedduŋgal muuɗum. Kaŋko o hokki yoŋki maako ngam meeɗen ngam haa o sootta en diga halleende fuu, o laɓɓini en haa en laato ummaatoore maako suɓaande, tiinotooɓe huuwugo kuuɗe booɗɗe. Kanjum, yeccu ɗum nanooɓe ma, wasa ɓe, fel ɓe bee baawɗe ma fuu. Taa accu koo gooto maɓɓe yawo ma. Siftinor nuɗɗinɓe ɓe leestana ardiiɓe e marɓe baawɗe, ɓe nanana ɓe, ɓe taaskano kuugal booɗŋgal koo ngale. Taa ɓe mbolwa kalluka dow koo moy, taa ɓe njokkira boo, ammaa ɓe mboonana yimɓe, foroy ɓe laato yaŋkiniiɓe heedi koo moy fuu. Ngam ɓooyma enen boo en laatino faataaɓe, tuurtooɓe, majjuɓe. En laatino maccuɓe suunooji meeɗen e maccuɓe ko seynatano ɓerɗe meeɗen fuu. En ɗonno njooɗi bee halleende e kaajal, woɗɓe nganyino en, enen boo en nganynganytirino. Ammaa nde Allah, Kisnoowo men waŋginani en mbooɗeeŋga mum e yiide mum, o hisni en, naa ngam en kuuwi kuuɗe adiliije, ammaa ngam hinnuye maako, saa'i en keɓi danyeeki kesi bee baptisma, Ruuhu Ceniiɗo boo hesɗitini en. Ngam Allah waanji Ruuhu muuɗum dow meeɗen barka Yeesu Almasiihu, Kisnoowo en, ngam haa laatooɗen ronooɓe ngeendam nduumiiɗam ɗam tammuɗen, nde nii Almasiihu adilini en bee mo'ere mum. Kanjum woni wolde hoolniinde. Mi yiɗi a tabitina kuuje ɗe'e, ngam haa nuɗɗinɓe Allah tiino huuwugo kuuɗe booɗɗe. Kanjum ɗum wooɗi, ɗum nafan yimɓe. Ammaa daaya gaabi paataaɗi e haala defte asli e jokkirli e kujjootiral dow tawreeta, ngam ɗum nafataa, ɗum meereejum meere. Goɗɗo biɗu'aakuujo, fel mo nde woore, nde ɗiɗi boo. To o nanaay ma, daaya mo. A anndi irin goɗɗo oo seli laawol darnuŋgol, o hakkeejo. Bana nii o hiiti hoore maako. To mi neli Artemas malla Tikikus haa maaɗa, haɓdu wargo haa am haa Nikopolis, ngam mi waɗi anniya saalitingo duumol ton. Wallu Zenas, alkaaliijo e Apollos ngam jahaaŋgal maɓɓe, haɓdu humtango ɓe haaje maɓɓe fuu. Yimɓe meeɗen, kamɓe boo sey ɓe ekkito tiinaago huuwugo kuuɗe booɗɗe, ɓe mballa ɓe to haajeeji juhanake ɓe, ngam haa ngeendam maɓɓe waŋgina nafuuda. Wonduɓe bee am fuu koofni ma. Hoofnu nuɗɗinɓe yiɗɓe min. Mo'ere Allah wonda bee mooɗon fuu. Min Pol, kaɓɓaaɗo ngam daliila Yeesu Almasiihu e Timote, deerɗiraawo men, yahugo haa Filemon, giɗaaɗo e kuuwdiɗɗiraawo amin e haa Afiya, deerɗiraawo meeɗen debbo e Arkippus, kawtiɗɗiraawo meeɗen nder haɓre e nuɗɗinɓe mooɓtotooɓe nder saare ma: Allah Baabiraawo men e Yeesu Almasiihu Jawmiraawo men ndokka on mo'ere e salaaman. Deerɗam Filemon, koo ndey mi toroto Allah, mi ɗon siftore, mi ɗon yetta mo, ngam mi ɗon nana no a yiɗiri senaaɓe Allah fuu, no nuɗɗinki ma wa'i nder Yeesu Almasiihu boo. Mi ɗon toro Allah, haa kawtal meeɗen nder nuɗɗinki laatina en nafooɓe bee waɗugo mbooɗeeŋga ngam daliila Almasiihu. Yiide ma seyni yam e suusɗini yam masin, a de'itini boo ɓerɗe yimɓe Allah fuu. Ngam maajum, koo to mi ɗon bee ndimu nder Almasiihu ngam umrugo ma ko haani, ammaa ngam daliila yiide mi ɗon toro ma, min Pol, ndottiijo, jonta boo mi kaɓɓaaɗo ngam Yeesu Almasiihu: Mi ɗon toro ma ngam Onesimus, laatiiɗo ɓiŋngel am haa ɗo nder fursina, ngam min mi nastini mo nuɗɗinki. Naane o nafaayno ma, ammaa jonta o nafete, o nafatam min boo. Jonta mi ɗon lorna mo haa maaɗa. Kaŋko, o laati giɗaaɗo am masin. Mi ɓuranno yiɗugo o jooɗodo bee am mbattudi ma haa o wallammi jonta nder fursina ka ngonmi ngam daliila Linjiila. Ammaa mi yiɗaa waɗugo ɗum bilaa yerduye ma, ngam taa mi doole huuwugo kuugal booɗŋgal nga'al. Huuw ngal bee ngiɗa ma. Teema Onesimus seedi bee ma ngam wakkati seɗɗa ngam haa keɓta mo ngam foroy, taa o laato maccuɗo ma tan fahin, ammaa mo ɓuri maccuɗo, waato deerɗiraawo ma giɗaaɗo nder nuɗɗinki. Min mi yiɗi mo masin, ammaa mi tammi an a ɓuratam yiɗugo mo piw, naa fodde ɗabiya neɗɗo tan, ammaa fodde nuɗɗinki nder Almasiihu boo. Ngam maajum, to a laari fakat mi kawtiɗɗiraawo ma, nden kam jaɓɓa mo bana no a jaɓɓorto yam, min boo. To o waɗino ma kalluɗum, to woodi ko tokkiiɗa mo, min a ƴamata. Ndaa, mi winndi bee juŋngo am: Min Pol, mi yoɓete. A anndi to mi yiɗino, mi waawanno tokkaago ma ngam yoŋki ma. Useni, deerɗam, waɗanam ɗum ngam yiide Jawmiraawo. De'itin ɓernde am ngam daliila kawtal meeɗen nder Almasiihu! Mi ɗon winndane ngam mi anndi fakat a ɗowtanto yam. Mi anndi a waɗan ko ɓura. Jonta boo, taaskitanam weerde, ngam mi tammi Allah jaɓan torɗe mooɗon, o lornatam haa mooɗon. Epafras gonduɗo bee am nder fursina ngam daliila Yeesu Almasiihu hoofni ma. Markus e Aristarkus e Demas e Luka huuwdiɗɗiraaɓe am boo koofni ma. Mo'ere Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu wonda bee mooɗon fuu. Ɓooyma, bee kunnduɗe annabi'en, Allah wolwani kaakiraaɓe meeɗen nde ɗuuɗɗum bee laabi feere feere. Ammaa nder balɗe ragareeje ɗe'e, o wolwani en bee hunnduko Ɓiɗɗo muuɗum. Bee maako Allah tagri koo ɗume fuu, o waɗi mo donoowo kuuje fuu. Ɓiɗɗo oo o annoora tedduŋgal Allah, o waŋgini no Allah wa'i fuu, o ɗon jogi kuuje fuu bee wolde maako marnde baawɗe. Ɓaawo nde o laɓɓini yimɓe diga hakkeeji muuɗum'en, o jooɗi haa asama haa nyaamo Allah, marɗo maŋngu fuu. Ɓiɗɗo laati o ɓurduɗo malaa'ika'en tedduŋgal, Allah hokki mo innde ɓurnde nde maɓɓe. Ngam Allah meeɗaay wi'go haa malaa'ikaajo koo gooto: “An woni ɓiɗɗo am, hannde mi danyi ma.” O meeɗaay boo wi'go: “Mi laatoto Baabiraawo maako, kaŋko boo o laatoto ɓiɗɗo am.” Ammaa nde Allah ɓadake nelugo Ɓiɗɗo muuɗum afo haa duniyaaru, o wi'i: “Malaa'ika'en Allah fuu cujidana mo.” Ndaa ko Allah wi'i dow malaa'ika'en: “Allah ɗon laatina malaa'ika'en muuɗum keni, jaggiiɓe muuɗum boo ɗemɗe yiite.” Ammaa dow Ɓiɗɗo o wi'i: “Leeso laamu maaɗa yaa Allah, duumoto haa foroy! A ɗon laamo bee kiita ndarnuka. A yiɗi adilaaku, a wanyi halleende. Ngam man Allah, mo Allah maaɗa moyti ma bee nebbam, hokki ma seyo ko ɓuri wonduɓe bee maaɗa fuu.” Kadiboo o wi'i: “An yaa Jawmiraawo, a tagi duniyaaru diga fuɗɗam, asamanji, ɗum kuugal juuɗe maaɗa, kanji ɗi kalkan, ammaa an a tabitan. Ɗi fuu ɗi kiiɗan bana limce, a taggan ɗi bana ngapaleewol, ɗi ngaylititto bana limce, ammaa an a waylitittaako, duuɓi ma njinnataa sam.” Allah meeɗaay wi'go koo moy malaa'ikaajo: “Jooɗa haa nyaamo am, haa to mi laatini konne'en ma jaaɓruɗum kosɗe ma.” Ɓeye ngoni malaa'ika'en? Ɓe ruuhuuji, ɓe ɗon kuuwana Allah. Allah ɗon nela ɓe ngam haa ɓe mballa heɓanɓe kisndam. Ngam maajum sey en ɓesda hakkilango gooŋgaaji ɗi en nani, ngam taa en cela laawol. Ngam to wolde nde malaa'ika'en anndini ɓooyma, gooŋɗi, mo salake, ɗowtanaaki nde, heɓan kiita deydey aybe muuɗum. Kadi bana noy en kisrata to en ɗon ngeebi kisndam mawɗam ɗa'am? Jawmiraawo bee hoore muuɗum aarti anndingo en kisndam ɗa'am, nden nanɓe mo tabitinani en ɗam. Allah boo semmbiɗini seedamku maɓɓe bee alaamaaji e kaayeefiiji feere feere e bee senndango yimɓe maako dokke Ruuhu Ceniiɗo fodde muuyo maako. Ngam naa haa malaa'ika'en Allah hokki laamu dow duniyaaru waranndu ndu en mbolwanta. Aayaaje goɗɗe mbi'i: “Kadi, neɗɗo o moy haa ciftora mo, moy woni ɓii-Aadama haa kakkilana mo? A leesni mo les malaa'ika'en wakkati seɗɗa, a meeti mo tedduŋgal e maŋngu, a wallini koo ɗume fuu les kosɗe maako.” Nde Allah wallinani mo koo ɗume fuu bana ko wi'a, nden kam walaa koo ɗume ko o wallinaay les kosɗe maako. Ammaa jonta, en ngi'ataa tawon no kuuje fuu mballinaama les kosɗe maako. Ammaa en ngi'i Yeesu mo Allah leesni les malaa'ika'en wakkati seɗɗa ngam haa o maaya ngam daliila mo'ere Allah heedi meeɗen. Jonta o heɓi tedduŋgal e hormu ngam boneeji ɗi o yari nder maayde maako. Allah woni Jawmiraawo kuuje fuu. Bilaa maako, walaa ko daroto. Ngam maajum ɗum fottani mo o laatina Yeesu timmididɗo bee yarugo bone ngam o yahra ɓiɓɓe ɗuuɗɓe haa tedduŋgal maako. Ngam Yeesu yahrata ɓe haa kisndam. Ngam mo senata yimɓe e ɓe o senata, ɓe fuu ɓe ngoodi Baabiraawo gooto. Ngam maajum o semtaay ewnaago ɓe deerɗiraaɓe maako. Nden o wi'i: “Yaa Allah, mi wooynan haa deerɗiraaɓe am innde maaɗa, mi maŋgtete nder mooɓtorde maɓɓe.” Kadiboo o wi'i: “Mi hooloto Allah.” Fahin o wi'i: “Ndaa yam bee ɓiɓɓe ɓe Allah hokki yam.” Nde nii ɓiɓɓe ɓe'e ngoodi ɓanndu e ƴiiƴam, Yeesu boo waɗi hoore mum bana maɓɓe, o hoo'i ɓanndu bana ndu maɓɓe, ngam bee maayde maako, o halka marɗo baawɗe dow maayde, waato Iblisa, o rimɗina laatiiɓe maccuɓe balɗe muuɗum'en fuu ngam daliila kulol maayde. Ngam ɗum laaɓɗum, naa malaa'ika'en o wallata, ammaa danygol Ibrahiima o wallata. Ngam maajum doole o nannda kal-kal bee deerɗiraaɓe maako nder kuuje fuu, ngam haa o laato hooreejo liman'en marɗo enɗam, koolaaɗo nder njaggu Allah, haa yimɓe ummaatoore keɓa yaafuye hakkeeji muuɗum'en. Ngam jonta o waawan wallugo estaaɓe, ngam kaŋko bee hoore maako, o yari bone saa'i o estaama. Ngam maajum onon deerɗiraaɓe am senaaɓe, ewnaaɓe Allah mo asama, ndaare Yeesu mo Allah neli haa o laato hooreejo liman'en mo en nuɗɗinta. Ngam o koolaaɗo haa Allah cuɓɗo mo, bana Muusa laatino koolaaɗo nder kuugal muuɗum nder saare Allah fuu. O he'i jaɓugo tedduŋgal ɓurŋgal ngal Muusa, bana mahoowo suudu ɓurdata suudu tedduŋgal. Non Yeesu ɓurdiri Muusa tedduŋgal. Saare fuu woodi mahɗo nde, ammaa Allah woni mahɗo kuuje fuu. Muusa kam, o jaggiiɗo Allah, o laati koolaaɗo nder saare Allah fuu. O seedi haala kuuje ɗe Allah tammino wolwugo dow maajum. Ammaa Almasiihu, o Ɓiɗɗo nder saare maako. Enen ngoni saare maako, to en tabiti nder cuusal meeɗen e tammunde meeɗen nde en maŋgtorto. Ngam maajum Ruuhu Allah wi'i: “To on nani sawtu Allah hannde, taa caatine ko'e mon bana kaakiraaɓe mon tuurtanino mo nyannde poondol nder ladde hamaadaare. Ton kaakiraaɓe mon laarndi yam, poondi yam, koo nde ɓe ngi'no kuuɗe am duuɓi cappanɗe nayi. Ngam maajum mi ɓernani yimɓe yidere nde'e, mi wi'i: Ɓerɗe maɓɓe ɗon ndaayo yam tum, ɓe anndaa laabi am sam. Ngam maajum, mi huni nder tikkere am: Fakat ɓe nastataa siwtaare am sam !” Deerɗiraaɓe am, kakkile, taa ɓernde koo moy mooɗon halla, taa o laato sooya nuɗɗinkiijo haa o waylito, o acca Allah geeto. Ammaa cemmbiɗindire nde weeti fuu, nde “hannde” maajum ɗon, ngam taa hakke esta on, taa on caatina ko'e mooɗon. Ngam en laati kawtiɗiraaɓe Almasiihu, to en tabiti, en ndimmbaaki, en njogi hoolaare meeɗen diga fuɗɗam haa timmoode. Ndaa ko Deftere Allah wi'i: “To on nani sawtu Allah hannde, taa caatine ko'e mon bana nyannde nde kaakiraaɓe mon tuurtuno dow Allah.” Ɓeye nani sawtu Allah, tuurtani mo? Ɗum yimɓe ɓe Muusa wurtini diga Misra fuu. Ɓeye Allah ɓernani duuɓi cappanɗe nayi? O ɓernani waɗɓe hakke, maayɓe nder ladde hamaadaare. Nde Allah huni hunayeere nde'e: “Ɓe nastataa siwtaare am”, dow ɓeye o wolwi? O wolwi dow tuurtuɓe go. En paami ɓe mbaawaay nastugo siwtaare man ngam ɓe cali nuɗɗingo. Allah accani en laawol nastugo siwtaare muuɗum ngam iinawol mum ɗon tabiti. Ngam maajum sey en kula, ngam taa gooto mooɗon sooya nastugo siwtaare man. Ngam enen boo en nani kubaruwol ceynoowol bana yimɓe nder ladde hamaadaare go. Ɓe nani ngol, ammaa ngol nafaay ɓe, ngam ɓe njaɓaay ngol bee nuɗɗinki. Ammaa enen en nuɗɗini, ngam maajum en nastan siwtaare Allah, bana ko o wi'i: “Nder ɓernuki am mi huni: Fakat ɓe nastataa siwtaare am sam!” Kuuɗe Allah fuu, o timmini ɗe diga tageeki duniyaaru. Ngam ndaa ko winnda dow nyalaade joweeɗiɗawre haa aayaare woɗnde: “Nyalaade joweeɗiɗawre Allah siwti e kuuɗe muuɗum fuu.” Fahin haala ka'a winndaama nder aayaare nde'e: “Fakat ɓe nastataa siwtaare am sam.” Nde nii aartuɓe nanugo Linjiila ka'a nastaay siwtaare maako ngam sooynde nuɗɗinki, woodi woɗɓe nastanɓe siwtaare man. Ngam maajum Allah waɗi nyannde woɗnde wi'eteende “hannde” fahin. O wolwi haala maare ɓaawo duuɓi ɗuuɗɗi bee hunnduko Daawuda, o wi'i: “To on nani sawtu Allah hannde, taa caatine ko'e mooɗon.” Ngam to Yosuwa yahrino ummaatoore haa siwtaare, Allah wolwataano haala nyannde feere ɓaawoɗon. Nden kam, nyalaade siwtaare ɗon reeni ummaatoore Allah, ammaa nde waraay tawon. Ngam mo nasti siwtaare Allah, siwtoto boo diga kuuɗe muuɗum bana Allah siwtori diga kuuɗe muuɗum. Ngam maajum sey en tiino nastugo siwtaare nde'e, ngam taa koo gooto meeɗen do'o bee waɗugo sooynde ɗowtaare bana kaakiraaɓe meeɗen. Ngam wolde Allah nde yeere, nde ɗon waɗa nafuuda. Nde ɓuri kaafahi koo kiye marki mbeldiiji ɗiɗi ta'anɗi. Nde ɗon ta'a haa sennda yoŋki e ruuhu e kawtirɗe i'e e mbosam. Nde ɗon hiito nufayeeje e numooji ɓernde neɗɗo. Walaa ko nyukkanto Allah. Koo ɗume fuu ɗon waŋgi haa gite maako. Doole en fuu en njaabanto ko'e meeɗen yeeso maako. Nde en ngoodi hooreejo liman'en mawɗo, Yeesu, Ɓiɗɗo Allah, mo yotti haa joonde Allah fakat, nden kam sey en njoga nuɗɗinki ki en ceedoto. Hooreejo liman'en meeɗen waawi yurmingo tampe meeɗen, ngam kaŋko boo o maatuɗo estooji koo ɗiye bana meeɗen, ammaa o waɗaay hakke. Ngam maajum en ɓadito bee hoolaare haa leeso laamu Allah haa mo'ere tawete, ngam heɓugo hinnuye e mo'ere e walliinde koo ndey nder wakkatiire haandunde. Hooreejo liman'en fuu laati cuɓaaɗo caka yimɓe, o jo'inaama nder njaggu Allah ngam maɓɓe haa o lii'o dokke e kirsaaɗi ngam ittugo hakkeeji. O waawan faamango sooya-anndal'en e majjuɓe, ngam kaŋko bee hoore maako o maati tampere nder koo ɗume fuu. Ngam daliila tampere nde'e, sey o lii'o kirseteeɗi ngam ittugo hakkeeji ummaatoore e ngam hakkeeji ɗi o waɗi bee hoore maako boo. Walaa mo hoosanta hoore muuɗum tedduŋgal laataago hooreejo liman'en. Ɗum Allah ewnata bana o ewnori Haruna. Non boo, naa Almasiihu hokkani hoore mum tedduŋgal laataago hooreejo liman'en. Ammaa ɗum Allah wi'i mo: “An woni Ɓiɗɗo am, hannde mi danyi ma.” Haa aayaare woɗnde boo o wi'i: “A limanjo haa foroy bana no Malkisadaka wa'no.” Yaake Yeesu ɗonno haa duniyaaru, o waɗi do'a, o tori Allah mo waawi hisnugo mo diga maayde bee bojji naawɗi e gonɗi. Allah boo nani tornde maako ngam o kulɗo Allah. Koo nde o Ɓiɗɗo Allah, o ekkitori ɗowtaare bee yarugo bone. Nde o laati timmididɗo, o laati jawmu kisndam nduumiiɗam ngam koo moy ɗowtani mo fuu. Allah boo darni mo hooreejo liman'en fodde bana no Malkisadaka wa'no. Dow haala ka'a, min ngoodi kuuje ɗuuɗɗe ngam tinndingo, non boo kuuje ɗe fassaruuye maaje caɗi, ngam on paamataa law. Wakkati waɗi haa on laato ekkitinooɓe, ammaa haa jonta on ngoodi fahin haaje goɗɗo ekkitina on kuuje ɓurɗe hoyugo nder bolle ɗe Allah wolwi. Haa jonta on ngiɗi musingo kosam, naa nyaamdu saatundu. Mo ɗon musina kosam fuu, o ɓiŋngel tawon, o walaa kirseeku wolde ekkitinannde adilaaku. Mawɓe ke'i nyaamugo nyaamdu saatundu, ngam ɓe elti hakkiilooji maɓɓe, ɓe anndi senndindirgo booɗɗum bee kalluɗum. Ngam maajum njehen yeeso haa ekkitinol mawɓe, taa en tokko jooɗaago haa ekkitinol fuɗɗanɓe nder nuɗɗinki Almasiihu. Taa en puɗɗita wallingo caɓɓawal nuɗɗinki, bana haala tuubugo dow kuuɗe ɗe njahrata en haa maayde e nuɗɗingo Allah e ekkitingo baptismaaji e wallingo juuɗe e ummitineeki maayɓe e kiita nduumiika. Ndaa ko en ngiɗi waɗugo, to Allah muuyi. Lesdi toɓraandi tum ɗon fuɗna haakooji nafooji ngam remooɓe, ndi ɗon heɓa barka Allah. Ammaa to ndi ɗon fuɗna gi'e e giŋngille tan, ndi nafataa koo ɗume. Neeɓataa, Allah naalan ndi, yiite wulan ndi. Ammaa koo to min ɗon mbolwa bana nii, onon yiɗaaɓe, min anndi fakat on ɗon dow laawol ɓurŋgol wooɗugo, waato dow laawol kisndam. Ngam Allah o adiliijo, o yejjitittaa kuuɗe mooɗon malla yiide nde on kolli mo bee wallugo nuɗɗinɓe, senaaɓe, jonta boo on ɗon mballa ɓe. Min ngiɗi koo moy mooɗon tokko waɗugo ɗum bee tiinaare bana naane haa timmoode, ngam haa on keɓa ko on tammoto. Taa on laato mbaateendam'en, ammaa on tokko misaalu aartuɓe on nuɗɗingo bee munyal, heɓɓe ndonŋgu ngu Allah iinani ɓe. Nde Allah waɗani Ibrahiima iinawol, o hunaay bee innde woɗnde ɓurnde nde maako, ngam walaa ɓurɗo mo, o huni bee innde maako. O wi'i: “Fakat mi barkiɗinte bee barkaaji ɗuuɗɗi, mi ɗuuɗɗinan danygol ma.” Ibrahiima reeni, munyi ngam maajum o heɓi ko Allah iinani mo. Yimɓe ɗon kunoro bee huunde ɓurannde ɓe, hunayeere man tabitinan ko ɓe mbi'i, timminan haalaaji caka yimɓe. Bana non boo Allah yerdi waŋginango ronooɓe fodde iinawol muuɗum bee hollugo ɓe alaama ngoɗka no anniya maako sannjataa, o tabitini ɗum bee hunayeere. Woodi kuuje ɗiɗi ɗe cannjataako, waɗataako Allah fewa nder maaje: Ɗum iinawol e hunayeere maako. Kanjum ɗum ɗon tiɗɗina en, enen nyukkotooɓe haa Allah, en njogo tammunde tabitnde nde o hokki en. Tammunde nde'e laatani en bana tiggirgal yoŋki, nde dimmbataako, nde ɗon saalo gaɗa wiirndallo. Yeesu aarti en nastugo ton, o nasti ton ngam meeɗen. O laati hooreejo liman'en haa foroy bana Malkisadaka. Malkisadaka oo, o ɗonno laamiiɗo Saliima, o limanjo Allah Ɓaŋiiɗo. Ibrahiima ɗonno warta diga konu haa o mbarino laamiiɓe go. Malkisadaka yehi fotti bee maako, barkiɗini mo. Ibrahiima hokki mo zakka, waato yeɓre woore nder sappo haa ko o heɓi fuu. Maana innde maako woni Laamiiɗo-adilaaku. Kadiboo o laamiiɗo Saliima, bana wi'go Laamiiɗo-salaaman. O walaa baaba, o walaa daada, o walaa iwde. Walaa nyalaade danyeeki maako, walaa nyalaade maayde maako. O ɗon bana Ɓiɗɗo Allah, o jooɗoto limanjo haa foroy. Ndaare maŋngu Malkisadaka! Ibrahiima, kaaka meeɗen hokki mo zakka haa keɓal konu muuɗum fuu. Tawreeta umri ɓiɓɓe Lewi laatiiɓe liman'en, ɓe njaɓa zakka haa ummaatoore, waato haa banndiraaɓe maɓɓe, koo nde kamɓe boo ɓe danygol Ibrahiima. Malkisadaka laataaki nder lenyol Lewi, ammaa o jaɓi zakka haa Ibrahiima, o barkiɗini keɓɗo iinaaji Allah oo. Walaa seko, barkiɗinɗo ɓuri barkiɗinaaɗo maŋngu. Nder limanku Lewi'en, ɗum maayooɓe njaɓata zakka. Ammaa nder limanku Malkisadaka, ɗum goɗɗo mo Deftere seedi o maayataa sam jaɓi zakka. Bana wi'go: Lewi jaɓɗo zakka yoɓi ka kaŋko boo nder Ibrahiima. Ngam saa'i Malkisadaka fotta bee Ibrahiima man, Lewi ɗonno nder ɓanndu baaba maako, o danyaaka tawon. Allah hokki Isra'iila'en tawreeta, darni ka dow limanku Lewi'en. To limanku Lewi'en laatino timmuŋgu, walaano haaje limanjo goɗɗo bana Haruna waŋga, sakkomaa goɗɗo bana Malkisadaka. Ngam to limanku waylake, doole umroore boo waylo. Ngam kuuje ɗe'e mbolwaama dow goɗɗo lenyol feere. Walaa goɗɗo nder maagol meeɗi laataago limanjo haa hirsirde. Koo moy fuu anndi Jawmiraawo meeɗen danyaama nder lenyol Yahuuda. Muusa meeɗaay wolwugo haala lenyol ngo'ol sam, nde o wolwi haala liman'en. Haala ka'a ɓesdan laaɓugo fahin to limanjo goɗɗo, nannduɗo bee Malkisadaka waŋgi. O laataaki limanjo bee umrooje yimɓe, ammaa o laati limanjo bee baawɗe ngeendam ɗam timmataa. Ngam Deftere seedi dow haala ka'a, wi'i: “A laatoto limanjo haa foroy bana no Malkisadaka wa'no.” Umroore ɓooymaare wudinaama, ngam nde nafataa. Ngam tawreeta Muusa waawaay timmidingo koo ɗume. Jonta en keɓi tammunde ɓurnde mawnugo, kayre ɓadinta en bee Allah. Ɗum waɗi bee hunayeere. Liman'en naane ndarnaama bilaa hunayeere bana nde'e. Ammaa Yeesu laati limanjo bee hunayeere nde Allah wi'i mo: “Jawmiraawo hunake, mimsitittaako: A laatoto limanjo haa foroy.” Ngam maajum en anndi fakat, Yeesu tabitini alkawal ɓurŋgal ngal naane. Woodi huunde woɗnde boo: Liman'en naane ɓe ɗuuɗɓe, ngam maayde haɗi ɓe tokkitingo kuuɗe maɓɓe. Ammaa Yeesu ɗon yeeɗi haa foroy, limanku maako duumoto. Ngam maajum o waawan hisnugo yimɓe ɓe o yahri haa Allah jonta e haa foroy, ngam o ɗon yeeɗi haa foroy ngam toranaago ɓe Allah. Yeesu woni hooreejo liman'en mo haandani en. O ceniiɗo, o walaa aybe koo seɗɗa, o laaɓɗo, o senndaama bee hakke'en, o ɓaŋgtaama dow asamanji. O walaa haaje hokkugo kirseteeɗi balɗe fuu bana hoore'en liman'en, aran ngam hakkeeji maako, nden ngam hakkeeji yimɓe. Ammaa o waɗi ɗum nde woore tan bee lii'ugo hoore maako, ɗum he'i haa foroy. Tawreeta Muusa darni tampuɓe ngam ɓe laato hoore'en liman'en. Ammaa koŋngol hunayeere Allah warnde ɓaawo tawreeta darni Ɓiɗɗo mo laati timmididɗo haa foroy. Ndaa haala ɓurka mawnugo nder ko min mbi'ata: En ngoodi hooreejo liman'en, jooɗiiɗo dow leeso laamu haa nyaamo Allah marɗo maŋngu fuu haa asamanji. O laati jaggiiɗo hooreejo haa nokkuure seniinde nder laymaaru gooŋgaaru ndu Jawmiraawo waɗi, naa neɗɗo. Hooreejo liman'en fuu darnaama ngam lii'anaago Allah dokke e kirseteeɗi. Ngam maajum sey o wadda kaŋko boo ko o lii'oto. To o ɗonno haa duniyaaru, o laatataakono limanjo sam, ngam woodi liman'en lii'otooɓeno dokke fodde tawreeta. Kuugal limanku ngal ɓe kuuwata, laati misaalu ko woni nder asama. Non ɗum laati bee Muusa boo nde o ɓadake waɗugo laymaaru, Allah wi'i mo: “Sey a waɗa ɗum fuu fodde misaalu mo mi holli ma dow hooseere.” Ammaa jonta Yeesu heɓi kuugal limanku ɓurŋgal ngal maɓɓe. Bana non boo alkawal ngal o haɓɓi hakkunde Allah bee yimɓe, ɓuri ngal naane saman, ngam ngal ɗon tabiti dow iinaaji Allah ɓurɗi wooɗugo. To alkawal aranal walaano aybe, walaano haaje haɓɓugo alkawal ɗiɗaɓal. Ammaa Allah feli yimɓe muuɗum, wi'i: “Nyalɗe ɗon ngara haa mi haɓɓa alkawal kesal bee yimɓe Isra'iila e bee lenyol Yahuuda.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ngal nanndataa bee alkawal ngal kaɓɓumi bee kaakiraaɓe maɓɓe, nyannde mi naŋngi ɓe juŋngo, mi wurtini ɓe lesdi Misra, nde ɓe tabitaay nder alkawal ngal mi haɓɓuno bee maɓɓe, ngam maajum mi faalaay ɓe min boo.” Non Jawmiraawo wi'i. “Ammaa ɓaawo nyalɗe ɗe'e, mi haɓɓan alkawal goɗŋgal bee yimɓe Isra'iila. Ndaa nii ngal laatorto: Mi waɗan umrooje am nder hakkiilooji maɓɓe, mi winndan ɗe nder ɓerɗe maɓɓe. Min mi laatoto Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laatoto ummaatoore am. Walaa haaje goɗɗo ekkitina keeddiɗɗum malla deerɗum, wi'a ɗum: Anndu Jawmiraawo. Ngam ɓe fuu ɓe anndatam, diga leesɗo maɓɓe haa mawɗo maɓɓe. Ngam mi yaafoto aybeeji maɓɓe, mi meetataa siftorgo hakkeeji maɓɓe.” Nde o wolwi haala alkawal kesal, Allah hiiɗini aranal, ko hiiɗi man ɓadake jinnugo. Alkawal aranal, kaŋgal boo ngal woodino farillaaji dow dewal e haykaliiru Allah nder duniyaaru ndu'u. Suudu laymaaru ndu deeɗi ɗiɗi waɗaama, aranndu ewnaama nokkuure seniinde. Nder maaru woodi jo'inirɗum pittirlaaji e taabal bee tamseeje jo'inaaɗe yeeso Allah. Ɓaawo wiirndallo ɗiɗaɓo, woodi yeɓre wi'eteende yeɓre ɓurnde senaago. Nder maaru woodi gulduɗum uurle cuddaaɗum fuu bee kaŋŋeeri e sundukru alkawal suddaandu bee kaŋŋeeri. Nder sundukru man woodi taasawo kaŋŋeeri bee mannu nder maago e sawru Haruna finniindu e alluhaaje kaa'e ɗiɗi bee bolle alkawal binndaaɗe dow maaje. Dow sundukru man woodi suuraaji keruba'en laatiiɓe misaalu tedduŋgal Allah. Ɓe mbeeɗi bileeji maɓɓe dow jooɗorde ngam kefergal. Ammaa walaa haaje min tinndina kuuje ɗe'e fuu. Nde kuuje fuu ndarnaama bana nii, liman'en tokki nastugo suudu aranndu nder laymaaru kala nyalaade fuu, ngam haa ɓe kuuwa kuuɗe maɓɓe. Ammaa suudu ɗiɗawru nder laymaaru, sey hooreejo liman'en tan nastata ton, kaŋko boo hitaande fuu nde woore. O ɗon nasta bee ƴiiƴam ɗam o lii'anto Allah ngam hoore maako e ngam hakkeeji ɗi ummaatoore waɗi bilaa anniya. Ndaa ko Ruuhu Ceniiɗo anndinta bee kuuje ɗe'e: Yaake suudu aranndu nder laymaaru ɗon dari tawon, laawol nastugo suudu ɗiɗawru nder laymaaru maɓɓitaaki tawon. Ɗum misaalu ngam wakkatiire jonta. Ɗum yiɗi wi'go: Dokke e kirsaaɗi lii'anaaɗi Allah mbaawataa laɓɓingo numo ɓernde dewanɗo mo. Umrooje ɗe'e ndaarani ɓanndu neɗɗo, waato haala nyaamdu e njaram e laɓɓinki kuuje bee laabi feere feere. Ɗum nafi haa wargo saa'iire nde Allah sannji ɗum fuu. Ammaa jonta Almasiihu wari. Kaŋko woni hooreejo liman'en dow kuuje booɗɗe ɗe ngarani en jonta. O saali gal laymaaru ɓurndu ndu naane mawnugo e wooɗugo. Juuɗe yimɓe mbaɗaay ndu, waato ndu iwaay haa duniyaaru ndu'u. Almasiihu nasti nde woore nder laymaaru, ɗum he'i haa foroy. O nastaay bee ƴiiƴam jawɗi be'i e ga'i, ammaa bee ƴiiƴam maako. Bana nii o heɓrani en coottaari duumiindi. Ƴiiƴam jawɗi be'i e ga'i e ndoondi wiige mbiccaama dow yimɓe soɓɓe, seni ɓe haa laɓɓini ɓalli maɓɓe, nde non kam, ƴiiƴam Almasiihu ɓuran nafugo piw. Bee baawɗe Ruuhu duumiiɗo o hokkiri yoŋki maako haa Allah bana njawdiri ndi walaa aybe koo seɗɗa. Ƴiiƴam maako laɓɓinan numo-ɓerɗe meeɗen, wilan kuuɗe ɗe njahrata en haa maayde, ngam en njaggano Allah geeto. Ngam maajum Almasiihu woni hakkunndeejo Allah bee yimɓe nder alkawal kesal. O maayi ngam soottugo yimɓe diga aybeeji ɗi ɓe mbaɗno yaake ɓe ɗonno nder alkawal aranal, ngam haa ewnaaɓe Allah njaɓa ndonŋgu nduumiiŋgu ngu Allah iinani ɓe. Ngam haa ɗereewol alkawal ndonŋgu huuwtinire, sey tammiiɓe ronugo ngooŋɗina baɗɗo alkawal nga'al maayi. Ngam ɗereewol alkawal ndonŋgu nafataa, sey to binnduɗo ngol maayi bee gooŋga. Kanjum waɗi, koo alkawal aranal boo huuwtiniraaka, sey nde ngal tabitinaama bee ƴiiƴam. Nde Muusa waŋginani ummaatoore fuu umrooje nder tawreeta, nden o hoo'i ƴiiƴam ga'i e ƴiiƴam jawɗi be'i hawtaade bee ndiyam, non boo gaasa be'i mboɗeeha coy bee haako isop o wicci ɗam dow deftere tawreeta e ummaatoore fuu. O wi'i: “Ƴiiƴam ɗa'am ɗon tabitina alkawal ngal Allah umri on ɗowtanaago.” Bana non boo, Muusa wicci ƴiiƴam dow laymaaru e dow kuuje dewal fuu. Fodde tawreeta, kuuje fuu laɓɓinaama bee ƴiiƴam. Walaa yaafuye hakkeeji, sonaa to ƴiiƴam rufaama. Kuuje gonɗe haa asama laatiiɗe misaaluuji haa ko woni nder asama ɗe'e, doole ɗe laato cenaaɗe bana non. Ammaa kuuje haa asama mari haaje kirseteeɗi ɓurɗi saman. Ngam Almasiihu nastaay haykaliiru ndu yimɓe mahi, kayru kam, ɗum misaalu ngam haykaliiru gooŋgaaru tan. Ammaa o nasti nder asama, ngam haa o seetto en yeeso Allah. Hooreejo liman'en haa Yahuudu'en ɗon nasta nokkuure seniinde hitaande fuu bee ƴiiƴam ndabbaawa. Ammaa Almasiihu nastaay nde ɗuuɗɗum ngam hokkugo yoŋki maako. To o waɗino non, diga fuɗɗam tageeki duniyaaru o torrotono nde ɗuuɗɗum. Ammaa o waŋgi jonta haa timmoode zamanuuji fuu, o waŋgi nde woore tan ngam foroy, ngam haa o itta hakkeeji bee lii'anaago Allah yoŋki maako. Koo moy fuu maayan nde woore, ɓaawoɗon Allah hiitoto ɗum. Bana non Almasiihu boo hokki yoŋki muuɗum nde woore ngam o itta hakkeeji ɗuuɗɓe. O waŋgan ɗiɗawre, naa ngam o itta hakkeeji, ammaa ngam o hisna reenɓe mo. Tawreeta laati ɗowdi kuuje booɗɗe tammiiɗe wargo, ɗum misaalu maaje tan. Ka hollataa ko laaɓi nder timmuɗum. Hitaande fuu ɓe tokki lii'anaago Allah kirseteeɗi. Kadi bee kirseteeɗi bana ɗi'i, noy tawreeta waawri timmidingo waddanɓe ɗi haa Allah? To jagganooɓe Allah laɓɓinaamano diga hakkeeji maɓɓe fakat, hakkeeji man ɓillataano numo-ɓerɗe maɓɓe fahin, walaa haaje lii'aago kirseteeɗi fahin. Ammaa kirseteeɗi ɗon ciftinora yimɓe hakkeeji muuɗum'en hitaande fuu. Ngam ƴiiƴam ga'i e jawɗi be'i mbaawataa ittugo hakkeeji. Ngam maajum, nde Almasiihu ɓadake wargo nder duniyaaru, o wi'i Allah: “A yiɗaa kirsaaɗi e dokke, ammaa a waɗani yam ɓanndu. A seyoraaki dabbaaji guleteeɗi malla kirseteeɗi ngam ittugo hakkeeji. Nden mbi'mi: Ndaa yam, mi wari ngam waɗugo muuyo ma, yaa Allah, bana ko winnda dow am nder deftere taggaande.” Aran o wi'i: “A yiɗaa kirseteeɗi e dokke, a seyoraaki dabbaaji guleteeɗi malla kirseteeɗi ngam ittuki hakke.” O wi'i ɗum koo nde dokke ɗe'e fuu lii'aama fodde tawreeta. Nden o wi'i: “Ndaa yam, mi wari ngam waɗugo muuyo ma.” Bana nii Allah wili dewal kirseteeɗi ɓooymaaji, o waɗi kirseteeŋga Almasiihu mbattudi maaji. Yeesu waɗi muuyo Allah, ngam maajum en laɓɓinaama diga hakkeeji ngam Yeesu Almasiihu lii'ani Allah ɓanndu mum, o waɗi nde woore, ɗum he'i haa foroy. Limanjo fuu ɗon huuwa kuuɗe muuɗum kala nyalaade fuu, o ɗon tokki lii'aago kirseteeɗi koo to ɗi mbaawataa ittugo hakkeeji. Ammaa Almasiihu lii'i ɓanndu mum nde woore ngam hakkeeji, ɗum he'i haa foroy. Ɓaawoɗon o jooɗi haa juŋngo Allah nyaamo ngam foroy. Ton o ɗon reena haa Allah laatina konne'en maako jaaɓruɗum kosɗe maako. Ngam o lii'i ɓanndu maako nde woore, o timmidini laɓɓingo yimɓe ɓe o seni haa foroy. Ruuhu Ceniiɗo boo ɗon seedano en ɗum. Aran o wi'i: “Jawmiraawo wi'i: Ɓaawo nyalɗe ɗe'e mi haɓɓan alkawal bee maɓɓe. Ndaa nii ngal laatoto: Mi waɗan umrooje am nder ɓerɗe maɓɓe, mi winndan ɗe nder hakkiilooji maɓɓe.” Nden o wi'i fahin: “Mi meetataa siftorgo hakkeeji maɓɓe e kuuɗe maɓɓe kalluɗe.” Ngam maajum, nde Allah yaafi hakkeeji, walaa haaje lii'aago kirseteeɗi ngam ittugo hakke fahin. Onon deerɗiraaɓe, ngam daliila ƴiiƴam Almasiihu ndufaaɗam en anndi fakat en keɓi laawol nastugo suudu ɓurndu senaago. O maɓɓitani en laawol kesol, marŋgol ngeendam, gaɗa wiirndallo, waato ɓanndu maako. En ngoodi hooreejo liman'en mawɗo nder saare Allah. Ngam maajum en ɓadito Allah kadi bee ɓerɗe gooŋgaaje, bee nuɗɗinki cemmbiɗki, bee numo ɓerɗe laɓɓinaaɗe, ɓalli boo giiwaaɗi bee ndiyam laaɓɗam. Sey en ceedo tammunde nde'e yeeso yimɓe fuu bilaa tampere, ngam Allah o koolniiɗo, o waɗan ko o iini. Sey koo moy meeɗen suklano deerɗum'en, tiɗɗina ɓe haa en mbaŋgina yiide, haa en kuuwa kuuɗe booɗɗe. Taa en acca mooɓtaago bee nuɗɗinɓe bana woɗɓe mboowi waɗugo. Ammaa sey en cemmbiɗindira, sakkomaa on ndaari nyannde Jawmiraawo ɓadake. Ngam to en ɗon mbaɗa hakke bee anniya ɓaawo anndugo gooŋga, walaa kirseteeɗum waawata ittugo hakke meeɗen fahin. Kiita Allah kulniika e yiite wulanŋge jaw ɗon taaski wulugo dartantooɓe mo! To goɗɗo ɗowtanaaki tawreeta Muusa, o mbareteeɗo bilaa enɗam, to seedooɓe ɗiɗo malla tato tabitini aybe maako. Sakkomaa to goɗɗo yawake Ɓiɗɗo Allah, to o laari ƴiiƴam alkawal Allah ɗam laɓɓini mo bana huunde meere, to o huɗi Ruuhu mo'ere! Fakat, o heɓan kiita ɓurka hallugo. Ngam en anndi mo wi'i: “Min waatoto, min warjoto,” o wi'i boo: “Jawmiraawo hiitoto ummaatoore muuɗum.” Yanugo diga juŋngo Allah geeto ɗum kulniiɗum masin! Ciftore no on njooɗori naane nder balɗe caaliiɗe, ɓaawo Allah yaynani on bee annoora muuɗum, on munyani boneeji naawɗi ɗuuɗɗi, ammaa ɗi ɓuraay on semmbe. Ndego ɓe kuɗi on, ɓe toonyi on yeeso yimɓe, luttuɓe mooɗon boo tiɗɗini huɗaaɓe go. On njurmini haɓɓaaɓe nder fursina. Nde ɓe njaɓti on jawdi, on munyi asar man, on accaay seyaago, ngam on anndi luttani on kuuje ɓurɗe wooɗugo, ɗe timmataa. Nden kam taa ngudine dartaare mooɗon, nde waddanan on mbarjaari mawndi. On mari haaje munyal ngam haa on mbaɗa muuyo Allah, on keɓa ko o iinani on. Ngam Deftere wi'i: “Nii seɗɗa, lutti wakkati seɗɗa haa garanɗo wara, o neeɓataa. Ammaa adiliijo yeeɗiran bee nuɗɗinki muuɗum. Ammaa to o lorake ɓaawo, mi seyortaako mo.” Enen kam, en laataaki nder loriiɓe ɓaawo halkanɓe. Ammaa en ɗon nder nuɗɗinɓe ngam hisugo. Nuɗɗinki ɗum hoolɗingo kuuje ɗe goɗɗo tammoto, ɗum gooŋɗingo kuuje ɗe ngi'aaka tawon. Bee nuɗɗinki ki'i yimɓe zamanuuji ɓooymaaji keɓi yerduye Allah. Bee nuɗɗinki en ɗon paama no koo ɗume fuu tagraama bee wolde Allah. Ko en ngi'ata fuu, ɗum iwi haa ko yi'ataake. Bee nuɗɗinki, Habila hokki Allah dokkal ɓurŋgal ngal Kayinu saman piw. Bee maagal Allah adilini mo, Allah bee hoore muuɗum seedi o jaɓi dokkal maako. Koo nde o maayi, o ɗon tokko wolwugo bee nuɗɗinki maako. Bee nuɗɗinki, Anuhu eeŋginaama, o maayaay. Walaa mo tawi mo, ngam Allah eeŋgini mo. Deftere wi'i, diga o eeŋginaaka, o heɓi yerduye Allah ngam o fottani mo. Ngam bilaa nuɗɗinki, goɗɗo waawataa fottango Allah. Mo ɓadititto Allah, sey nuɗɗina Allah ɗon, o ɗon warjo yiɗɓe ɗakkotirgo bee maako boo. Bee nuɗɗinki, Nuuhu nani deentinki Allah dow ko tammi wargo koo nde o yi'aay ɗum tawon. O huli Allah, o waɗi koommbowal ngam hisnugo yimɓe saare maako. Daliila nuɗɗinki man, yimɓe duniyaaru kiitaama, o laati donoowo adilaaku, o heɓi ɗum bee nuɗɗinki maako. Bee nuɗɗinki, Ibrahiima ɗowtani Allah nde Allah ewni mo o yaha haa lesdi ndi Allah wi'no hokkanno mo, o rona. O dilli bilaa anndugo haa o yahata. Bee nuɗɗinki, o jooɗi bana jananno nder lesdi ndi Allah iinani mo. O jooɗi nder laymaaji, kaŋko e Isiyaaku e Yaakubu, rondooɓe iinawol Allah bana maako. Ngam Ibrahiima ɗonno reena berniwol marŋgol caɓɓaaje cemmbiɗɗe ngol Allah diidi, mahi. Bee nuɗɗinki, Saraatu boo waawi danyugo ɓiŋngel koo nde o dimaro, o naywuɗo boo. Ngam o hooli Allah waɗan ko o iini. Ngam maajum bee goɗɗo gooto, gonɗo daande maayde, waato Ibrahiima, yimɓe ɗuuɗɓe bana koode asama malla bana njaareendi maayo ndi limataako, ndanyaama. Yimɓe ɓe'e fuu maayi, ɓe ɗon njogi nuɗɗinki maɓɓe, bilaa heɓugo kuuje iinaaɗe ɗe'e, ammaa diga daayiiɗum ɓe eewi ɗe, ɓe ceyori ɗe. Ɓe mbi'i ɓe jananɓe e hoɗɓe haa duniyaaru. Wi'ɓe bana nii ɗon mbaŋgina bee laaɓɗum ɓe ɗon tefa lesdi halal maɓɓe. To ɓe numno dow lesdi ndi ɓe acci, ɓe keɓanno loraago ton. Ammaa fakat ɓe ngenwi lesdi ɓurdundi wooɗugo, waato asama. Ngam maajum Allah semtiraay ewneego Allah maɓɓe, ngam o taaskani ɓe berniwol. Bee nuɗɗinki, Ibrahiima lii'i ɓiɗɗo muuɗum Isiyaaku nde Allah foondi mo. Ɗum ɓiɗɗo maako bajjo o lii'i. Koo nde Allah iinanino mo danygol. Allah wi'no mo: “Bee Isiyaaku keɓrata danygol ma.” Ibrahiima numi Allah baawɗo ummitinan maayɗo caka maayɓe. Ngam maajum o heɓti ɓiɗɗo maako, bana Allah ummitini mo diga maayde. Bee nuɗɗinki, Isiyaaku barkiɗini Yaakubu e Isuwa ngam balɗe garanɗe. Bee nuɗɗinki, Yaakubu barkiɗini ɓiɓɓe Yusufu saa'i o ɓadi maayugo. O tuugi sawru maako, o sujidani Allah. Bee nuɗɗinki, Yusufu nde ɓadake maayugo, o wolwi haala gurtaaki Isra'iila'en diga Misra, o tinndini ɓe ko ɓe mbaɗata bee i'e maako. Bee nuɗɗinki, saaro'en Muusa kulaay luutugo umroore laamiiɗo, ɓe nyukkini mo lebbi tati ɓaawo danyeeki maako ngam ɓe ngi'i o ɓiŋngel booɗŋgel. Bee nuɗɗinki, Muusa, nde mawni, o sali ewneego ɓii ɓiɗɗo Firawna debbo. O ɓuri yiɗugo o yarda bone bee ummaatoore Allah dow mettaago seyo nder hakkeeji wakkati seɗɗa. Yaweego bana Almasiihu ɓuri ndesaaji Misra fuu saman ngam maako, ngam numooji maako ɗon tiiti mbarjaari nder garanɗum. Bee nuɗɗinki, Muusa hulaay tikkere laamiiɗo, ammaa o wurti Misra. O dimmbaaki sam, bana o laari Allah mo yi'ataake. Bee nuɗɗinki, o waɗi juulde Paska, o umri Isra'iila'en ɓe mbicca ƴiiƴam dow dammuɗe, ngam taa malaa'ikaajo maayde mbara ɓiɓɓe maɓɓe afɓe. Bee nuɗɗinki, Isra'iila'en eeri maayo Maaliya bana dow lesdi njoorndi. Maayo moɗi Misra'en nde ɓe poondi eeraago ngo. Bee nuɗɗinki, Isra'iila'en ngibbini mahol wuro Yeriko ɓaawo taaraago ngo balɗe joweeɗiɗi. Bee nuɗɗinki, Rahab, debbo daakaareejo, jaɓɓi Isra'iila'en horooɓe bee seyo. Ngam man o mbardaaka bee woɗɓe ɓe ɗowtanaaki Allah. Ɗume ɓesdanmi limtugo? Ngam wakkati he'ataa yam to mi wolwan haala Gedeyon, Barak, Samson, Yefta, Daawuda, Samuyila e annabi'en. Ɓe fuu bee nuɗɗinki ɓe njaali laamuuji, ɓe mbaɗi adilaaku, ɓe keɓi iinaaji kuuje ɗe Allah wi'no hokkan ɓe, ɓe cukki kunnduɗe barooɗe, ɓe nyifi yiite wulŋge jaw, ɓe kisi mbareego bee kaafahi. Ɓe tampi, ammaa ɓaawoɗon ɓe keɓi semmbe. Ɓe laati waawɓe nder konu, ɓe parti jananɓe honooɓe. Bee nuɗɗinki, rewɓe keɓti maayɓe muuɗum'en, waato ɓe ummitinaama, ɓe ngeeɗiti fahin. Woɗɓe maayi nder torra, ɓe cali rimɗineego, ngam haa ɓe keɓa ummitineego haa ngeendam ɓurɗam wooɗugo. Woɗɓe njancaama, ɓoccaama, woɗɓe boo kaɓɓaama, cakkinaama nder fursina, ɓe piɗaama bee kaa'e haa ɓe maayi, ɓalli maɓɓe ta'aama geɓe ɗiɗi, ɓe mbaraama bee kaafahi. Ɓe ngiili ɓe ɗon ɓorni lare be'i e baali, ɓe talkiɗi, ɓe torraama, ɓe toonyaama. Duniyaaru haananaay ɓe. Ɓe ngiili nder laɗɗe hamaadaaje e kooseeje bana riiwaaɓe, ɓe njooɗi nder lowi e nder gasɗe. Yimɓe ɓe'e fuu ɓe nuɗɗini Allah, ɓe keɓi yerduye maako. Ammaa ɓe keɓaay ko Allah iinani ɓe, ngam o waɗi anniya hokkugo en ko ɓuri wooɗugo. Allah yiɗaa ɓe laato timmididɓe, sonaa hawtaade bee meeɗen. Enen boo, ummaatoore ɗuuɗnde ɗon taari en bana ruuldere bee seedamku maare. Ngam maajum, sey en ngudina koo ɗume ko teddanta en, sey en ngudina doŋngal hakke ɗakkotooŋgal en bee semmbe. Sey en tiino timmitingo daɗa-daɗa meeɗen. Taa en acca sutugo Yeesu ngam nuɗɗinki meeɗen ɗon dari dow maako diga fuɗɗoode haa timmoode. Nde ɓe mbari mo haa leggal gaafaaŋgal, o munyi ɗum. O numaay dow mbustu maayde nde'e, ngam daliila seyo ngo Allah sigani mo. Jonta o ɗon jooɗi dow leeso laamu haa nyaamo Allah. Nume dow goɗɗo mo munyani tuurtol hakke'en! Kanjum ɗum wallan on ngam taa on tampa. Ngam nder haɓre mooɗon bee hakke on kaɓaay haa yotti maayde tawon. On ngejjiti bolle cemmbiɗinooje ɗe Allah wolwani on, onon ɓiɓɓe maako na? O wi'i: “Ɓiŋngel am, taa yawa elto Jawmiraawo. Taa tampu to o feli ma. Ngam Jawmiraawo ɗon elta yiɗaaɓe muuɗum, o ɓoccan ɓiŋngel ngel o yerdi fuu.” Munyane torra ngam daliila elto Allah. Allah ɗon elta on bana baaba eltirta ɓiyum. Woodi ɓiŋngel ngel baaba muuɗum eltataa na? To Allah eltaay on bana goɗɗo eltirta ɓiɓɓe muuɗum fuu, nden kam naa on ɓiɓɓe maako, ammaa on njaalu'en. Ciftoren baabiraaɓe meeɗen haa duniyaaru. Ɓe elti en, en teddina ɓe boo. Sakkomaa Baabiraawo meeɗen mo asama, sey en leesna ko'e meeɗen yeeso maako haa en ngeeɗa! Baabiraaɓe meeɗen haa duniyaaru elti en wakkati seɗɗa, bana ɗum fottani ɓe. Ammaa Allah ɗon elta en ngam haa en nafa, ngam haa en kawta bee maako nder senaare maako. Yaake o ɗon elta en, en ɗon maata naawɗum, naa seyo. Ammaa ɓaawoɗon jaɓɓe elto man paaman ngo wooɗi, ngo laatini ɓe waɗooɓe salaaman e adilaaku. Ngam maajum ndartine juuɗe mooɗon comɗe e koppi mooɗon tampuɗi ! Tokke laabi darnuɗi, ngam taa kosŋgal naawanŋgal naawnita, ammaa ngal yamɗita. Tiine jooɗaago nder salaaman bee yimɓe fuu. Ngeeɗe nder senaare, ngam bilaa maare walaa mo yi'ata Jawmiraawo. Kakkile ngam taa koo gooto mooɗon loro ɓaawo, acca mo'ere Allah. Kakkile taa koo moy mooɗon laato bana haako haaɗko, ko ɗon mawna, ko ɗon tampina yimɓe ɗuuɗɓe bee tooke maako. Kakkile ngam taa koo moy mooɗon laato daakaareejo malla lasbinoowo bana Isuwa mo soorri daraja afaaku mum ngam o heɓa o nyaama nde woore tan. On anndi ɓaawoɗon nde o yiɗi heɓugo barka, o heɓaay, o wudinaama. Ngam o waawaay sannjugo ko laati, koo nde o tefi ɗum bee bojji. Onon on ɓaditaaki bana no Isra'iila'en ɓaditino, haa ko on mbaawi meemugo, waato haa hooseere Sina bee yiite huɓɓanŋge malla haa nyiɓre malla haa naargewol malla haa hoolo luwal malla haa hoolo sawtu. Nde yimɓe nani sawtu man, ɓe tori taa ɓe meeta nanugo koo wolde woore fahin, ngam ɓe mbaawaay munyango umroore nde'e: “Koo to ndabbaawa meemi hooseere, sey nga mbare bee kaa'e.” Laarugo ɗum kulniiɗum masin koo Muusa maa wi'i: “Mi ɗon diwna ngam kulol !” Ammaa onon on ɓaditi hooseere Siyona e berniwol Allah geeto, waato Urusaliima ngol asama, bee mooɓtorde malaa'ika'en ujine ujineeje. On ngari haa mooɓtorde ɓiɓɓe Allah afɓe, ɓe inɗe muuɗum'en mbinnda haa asama. On ngari haa Allah, kiitoowo yimɓe fuu, on ngari haa yoŋkiiji adili'en laatiiɓe timmididɓe. On ngari haa Yeesu, hakkunndeejo ngam alkawal kesal, on ngari haa ƴiiƴam mbiccaaɗam ngaddanɗam habaruwol ɓurŋgol ngol ƴiiƴam Habila wooɗugo. Kakkile, taa cale nanugo bolwanɗo jonta. Saliiɓe nanugo bolwuɗo haala Allah haa duniyaaru ngam reentingo ɓe, kisaay. Kadi noy enen en mbaawrata hisugo to en calake bolwanɗo diga asama ! Ɓooyma sawtu maako dimmbini lesdi, ammaa jonta o wi'i: “Nde woore fahin mi dimmbinan naa lesdi tan, ammaa asama boo.” Kalimaaji “nde woore fahin” ɗon kolla en laaɓɗum no tagaaɗum fuu dimmboto, ittete ngam haa ko dimmbataako tabita. Ngam maajum, nde en keɓan laamu ngu dimmbataako, en ngetta Allah, en njaggano mo bana ɗum fottanta mo, bee leestinaare e kulol boo, ngam Allah meeɗen boo o yiite nyaamooye. Tokke yiɗindirgo ngam on deerɗiraaɓe. Taa ngejjite weernugo hoɗɓe. Woɗɓe mbaɗi ɗum, njaɓɓi malaa'ika'en bilaa anndugo ɓe malaa'ika'en. Ciftore haɓɓaaɓe nder fursina bana to on kaɓɓaaɓe hawtaade bee maɓɓe. Ciftore toonyaaɓe, bana to on toonyaaɓe hawtaade bee maɓɓe. Sey yimɓe fuu camɗina teegal, te'aaɓe boo taa mbaɗa njeenu. Allah hiitoto daakaare'en e jeenooɓe. Taa cuune ceede, ammaa ceye bee ko on mari. Ngam Allah wi'i: “Mi accataa ma, mi wudintaa ma sam.” Ngam maajum en mbaawan wolwugo bee dartaare: “Jawmiraawo woni balloowo yam, mi hulataa! Ɗume neɗɗo waawata waɗugo yam?” Ciftore ardiiɓe on, wolwanɓe on wolde Allah. Ndaare timmoode ngeendam maɓɓe, tokke misaalu nuɗɗinki maɓɓe. Yeesu Almasiihu, ɗum kaŋko man keenya e hannde e haa abada, o sannjataa. Taa acce ekkitinolji hayamji koo ɗiye celna on diga laawol gooŋga. Ngam booɗɗum ɓerɗe meeɗen cemmbiɗa bee mo'ere Allah, naa bee tokkaago farillaaji dow nyaamdu. Tokkiiɓe irin farillaaji ɗi'i keɓaay nafuuda maaji sam. En ngoodi hirsirde nde liman'en huuwooɓe nder laymaaru Yahuudu'en keɓataa nyaamugo kirseteeɗi haa maare. Ngam hooreejo liman'en ɗon wadda ƴiiƴam dabbaaji nder nokkuure ɓurnde senaago haa o lii'o ɗam ngam ittuki hakkeeji, ammaa ɓe ɗon ngula dabbaaji man haa yaasi saŋngeere. Ngam maajum Yeesu boo maayi yaasi dammugal berniwol, ngam haa o sena ummaatoore bee ƴiiƴam maako. Sey en ngurto, en njaha haa maako haa yaasi saŋngeere ngam haa en munyana yawaare nde o munyani. Ngam en ngalaa joonde tabitnde haa duniyaaru ndu'u, en ɗon ndeena joonde warannde. Barka Yeesu, sey en lii'ano Allah maŋgtoore tum bana dokkal, waato en ceedo innde maako bee kunnduɗe meeɗen. Taa ngejjite waɗugo mbooɗeeŋga. Mballindire ngam kanjum woni kirseteeɗum ɗum Allah yerdoto. Ɗowtane ardiiɓe on, leestane ɓe. Ngam ɓe ɗon ayna yoŋkiiji mooɗon tum, ngam ɓe njaaboto Allah dow kuuɗe maɓɓe. To on mbaɗi non, ɓe kuuwan bee seyo. To naa non, ɓe kuuwan bee mone, kanjum boo ɗum nafataa on. Tore Allah ngam amin. Ngam min anndi fakat ɓerɗe amin laaɓi, ngam foroy min ngiɗi waɗugo ko fotti. Mi ɗon ɓesda toraago on, on toro Allah ngam am, ngam haa o lornammi haa mooɗon bee jaawal. Allah jawmu salaaman ummitini Jawmiraawo meeɗen Yeesu diga maayde – kaŋko o laati gaynaako baali mawɗo, o tabitini alkawal duumiiŋgal bee ƴiiƴam maako – Allah waawna on waɗugo ko wooɗi fuu ngam haa on mbaɗa muuyo maako. O waɗa nder meeɗen ko fottanta mo, o waɗa ɗum bee Yeesu Almasiihu. Tedduŋgal laatano Almasiihu haa abada abadin. Aamiina! Onon deerɗiraaɓe, mi ɗon toro on: Njaɓe bolle am ɗe'e bee munyal, haa ɗe tiɗɗina ɓerɗe mooɗon. Wasuyeewol am ngo'ol juutaay. Mi yiɗi anndingo on, deerɗiraawo meeɗen Timote yoofaama diga fursina. To o yottake ɗo law, mi yahdan bee maako to mi ɗon yaha laaroygo on. Koofne ardiiɓe on fuu, koofne senaaɓe Allah fuu. Deerɗiraaɓe haa Italiya koofni on. Mo'ere Allah laatano on fuu. Min, Yaakuba maccuɗo Allah e Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu, mi hoofni le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi caŋkitiiɗi haa duniyaaru. Deerɗiraaɓe am, ceye masin nde jarribooje feere feere keɓi on fuu. Ngam on anndi poonduki nuɗɗinki mooɗon waddan munyal. Ammaa sey munyal mooɗon waŋga laaɓɗum, ngam haa on laato timmuɓe, bilaa feloore, taa koo ɗume ŋakkana on. To hikma ŋakkani gooto caka mooɗon, sey o toro Allah dokkanɗo koo moy bee caahaaki e bilaa feloore, o hokkan mo ka. Ammaa sey o toro bee nuɗɗinki, bilaa seko sam, ngam mo ɗon seka nanndi bee ƴuuge weendu ɗe henndu dimmbinta e ɓaŋgtata. Taa irin goɗɗo oo tammo heɓugo koo ɗume haa Jawmiraawo, ngam tum o cakliiɗo, nuɗɗinki maako daraaki dow gootum sam. Sey deerɗiraawo leesɗo seyo to Allah ɓaŋgti mo, deerɗiraawo diskuɗo boo seyo to Allah leesni mo. Ngam o saaloto bana pinndi huɗo. To naaŋge ɓaŋgti, wuli jaw, huɗo yooran, pinndi mum caaman, mbooɗirka man fuu halkan. Bana non boo diskuɗo halkirta nder kuuɗe muuɗum. Barka laatanto goɗɗo mo munyani jarribeeki, ngam ɓaawo poondol ngo'ol, o heɓan woronnde ngeendam nde Allah iinani yiɗɓe mo. To goɗɗo jarribaama, taa o wi'a: “Allah jarribake yam.” Ngam goɗɗo waawataa jarribaago Allah haa o waɗa halleende, kaŋko boo o jarribataako goɗɗo. Ammaa jarraba ɗon naŋnga goɗɗo to suuno mum esti ɗum, naŋngi ɗum. Ɓaawoɗon, to suuno man mawni, riman hakke. To hakke mawni boo, riman maayde. Deerɗiraaɓe am yiɗaaɓe, taa zammbe ko'e mon! Caahu mbooɗŋgu e dokkal timmuŋgal fuu iwi diga dow, ɗum iwi haa Allah tagɗo jayli asama. O waylataako, nyiɓɓuki laatataako haa maako bana haa jayli man. Nder muuyo maako o hokki en ngeendam bee wolde maako gooŋgaare, ngam haa joonde meeɗen ɓura joole tagle maako fuu. Deerɗiraaɓe am yiɗaaɓe, paame ɗu'um: Sey koo moy fuu taaskano nanugo, ammaa taa o yaawa wolwugo, taa o yaawa tikkugo boo. Ngam tikkere neɗɗo hiɓɓintaa adilaaku Allah. Ngam maajum, ngudine ko soɓi e kuuɗe kalluɗe fuu. Njaɓe bee yaŋkinaare wolde nde Allah aawi nder ɓerɗe mooɗon, ngam nde waawan hisnugo on. Taa zammbe ko'e mooɗon bee wi'go: Nanugo wolde Allah tan he'i. Ammaa mbaɗe ko nde wi'i on. Ngam koo moy nani wolde Allah, o waɗaay ko nde wi'i, o nanndi bee daarɗo yeeso mum nder daarorgal, o yi'i no o wa'i, o dilli, law o yejjiti no o wa'no. Ammaa to goɗɗo ɗon lincita tawreeta Allah timmuka, dimɗinanka yimɓe, o ɗon tokka jogaago ka, o yejjitittaa ko o nani, o ɗon waɗa ko ka wi'i mo, goɗɗo oo heɓan barka nder ko o waɗata fuu. To goɗɗo ɗon numa o goɗɗo diina, ammaa o hakkilantaa ko o wolwata, diina maako laati meere, o fewani hoore maako. Ndaa ko hollata diina gooŋgaaha e ceniika yeeso Allah Baabiraawo: Hakkilango atiime'en e rewɓe yurumɓe nder ɓillaare maɓɓe e aynugo hoore muuɗum ngam taa duniyaaru soɓna ɗum. Deerɗiraaɓe am, nde on nuɗɗinɓe Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu tedduɗo, taa cenndindire yimɓe. To diskuɗo ɓorniiɗo limce booɗɗe e halagaare kaŋŋeeri haa hoondu maako, nasti mooɓtorde mooɗon, nden laafuɗo ɓorniiɗo tekkaaje boo nasti, on teddini ɓorniiɗo booɗɗe, on mbi'i mo: “Jooɗa haa babal booɗŋgal nga'al.” Ammaa on mbi'i laafuɗo boo: “Dara ɗo malla jooɗa haa lesdi yeeso am.” To on mbaɗi non, on cenndindiraay yimɓe na? On laati hiitooɓe bee numooji kalluɗi. Deerɗiraaɓe am yiɗaaɓe, keɗite booɗɗum! Naa Allah suɓi laafuɓe duniyaaru ngam haa ɓe laato riskuɓe nder nuɗɗinki e ɓe ndona laamu ngu o iinani yiɗɓe mo na? Ammaa onon on ɗon njawo laafuɓe. Naa ɗum riskuɓe toskinta on e njahrata on yeeso hiitooɓe na? Naa kamɓe kallinta innde woonde nde ɓe ewni dow mooɗon? Fakat, on mbaɗi ko wooɗi to on kebbitini umroore laamu Allah, fodde ko winnda nder Deftere Seniinde: “Yiɗ keeddiɗɗiraawo ma bana no a yiɗiri hoore ma ”. Ammaa to on ɗon cenndindira yimɓe, on mbaɗi hakke, umroore tawreeta do'i on kiita ngam on luuti nde. Ngam koo to goɗɗo ɗowtanake umrooje tawreeta fuu, ammaa o ɗowtanaaki woore nder maaje, o aybuɗo bana luutɗo umrooje tawreeta man fuu. Ngam mo wi'i: “Taa waɗ njeenu” wi'i boo: “Taa mbar-hoore.” Koo to a waɗaay njeenu, ammaa a waɗi mbar-hoore, a luuti umrooje tawreeta fuu. Ngam maajum, ko on mbolwata malla ko on mbaɗata fuu, paame Allah hiitan on bee tawreeta mum dimɗinanka yimɓe. Ngam to goɗɗo walaa enɗam, Allah hiitoto mo bilaa enɗam. Ammaa marɗo enɗam hulataa kiita Allah. Deerɗiraaɓe am! Ɗume ɗum nafata to goɗɗo wi'i: “Mi woodi nuɗɗinki”, ammaa kuuɗe maako mbaŋginaay ki? Nuɗɗinki man hisnan mo na? To woodi deerɗiraaɓe worɓe malla rewɓe, ɓe ngalaa limce, ɓe ngalaa nyaamdu nde weeti fuu, goɗɗo caka mooɗon boo wi'i ɓe: “Allah hokku on saa'a! Kolte, nyaame, kaare”, o hokkaay ɓe koo ɗume ngam haaje maɓɓe, ɗume ɗum nafata? Non nuɗɗinki boo wa'i, to ki waŋginaay kuuɗe maaki, ki baatki. Ammaa to goɗɗo wi'i: “An a woodi nuɗɗinki, min boo mi woodi kuuɗe”, mi wi'an mo: “Hollam nuɗɗinki ma bilaa kuuɗe, min boo mi hollete nuɗɗinki am bee kuuɗe.” A nuɗɗini Allah o gooto na? Booɗɗum! Ginnaaji boo nuɗɗini ɗum, ammaa ɗi ɗon ndiwna. Paataaɗo! A yiɗi holleego nuɗɗinki bilaa kuuɗe nafataa sam na? Noy Allah adiliniri kaakiraawo meeɗen Ibrahiima? Bee kuuɗe maako o heɓi ɗum, nde o lii'ani Allah Isiyaaku, ɓiyiiko haa hirsirde. A laari no nuɗɗinki maako yahdiri bee kuuɗe maako. Kuuɗe maako kebbitini nuɗɗinki maako. Bana non ko Deftere Allah wi'no hiɓɓiri: “Ibrahiima nuɗɗini Allah, Allah boo adilini mo.” O ewnaama soobaajo Allah. Kadi na on ndaari, neɗɗo adilinaama bee kuuɗe, naa bee nuɗɗinki tan. Non boo Rahab, daakaareejo. O adilinaama ngam daliila kuuɗe maako, nde o jaɓɓi nelaaɓe Yahuudu'en, o wurtini ɓe bee laawol goɗŋgol. Bana no goɗɗo bilaa yoŋki laatake maayɗo, non nuɗɗinki bilaa kuuɗe boo ki baatki. Deerɗiraaɓe am! Taa ɗuuɗɓe mooɗon laato ekkitinooɓe, ngam on anndi kiita amin ɓuran saatugo dow kiita luttuɓe. En fuu en ɗon mbaɗa aybe bee laabi feere feere. Mo waɗataa aybe nder bolle muuɗum o timmuɗo, baawɗo naŋgtugo ɓanndu mum fuu. En ɗon nastina labaŋge haa kunnduɗe pucci ngam haa ɗi ɗowtano en, bana nii en keɓan yahrugo ɗi haa en ngiɗi fuu. Nume boo haala koommbooje. No ɗe mawniri fuu, koo to henndu saatundu ɗon ngerɓa ɗe, laanyoowo ɗon laanya ɗe bee laanyirgel pamarel, yahran ɗe haa o yiɗi fuu. Non boo ɗemŋgal. Ngal tergal pamaral, ammaa ngal ɗon juroro wolwugo haalaaji mawɗi. Nume boo no yiite famare nyaamirta laynde mawnde. Ɗemŋgal neɗɗo boo ɗon bana yiite. Ngal laati mooɓgal halleende fuu caka terɗe meeɗen. Ngal ɗon soɓna ɓanndu fuu. Ngal ɗon jamna balɗe ngeendam meeɗen fuu. Kaŋgal boo yiite jahannama jamni ngal. Tum, neɗɗo waawi eltugo tagle fuu, waato: Kuuje ladde e colli e ladooji e liɗɗi fuu. Ammaa ɗemŋgal, walaa mo waawi eltugo ngal. Ngal halli, ngal eltataake, ngal heewi tooke mbarooje. Bee maagal en ɗon ngetta Jawmiraawo e Baabiraawo, bee maagal fahin en ɗon naala yimɓe tagaaɓe dow nanndal bee Allah. Diga hunnduko wooto, bolle gettooje e naalooje ngurtoto. Deerɗiraaɓe am, haanaay ɗum laato non. Walaa seeɓoore ɓulata ndiyam mbelɗam e ndiyam kaaɗɗam haa ɓuldude woore. Deerɗiraaɓe am, ibbi riman jaytunje na? Inabohi riman ibbe na? Non boo seeɓoore ndiyam kaaɗɗam ɓulnataa mbelɗam. Woodi hikmaajo, marɗo faamu caka mooɗon na? Sey o waŋgina ɗum nder gikku mbooɗŋgu bee kuuɗe yaŋkiniiɗe e hikmaaje. Ammaa to on ngoodi kaajal caatuŋgal e jokkirgol nder ɓerɗe mooɗon, nden kam taa mawnite, taa luute gooŋga bee fewre boo. Irin hikma ka'a iwaay haa dow, ka iwi haa duniyaaru, ka iwi haa numooji neɗɗo, ka iwi haa ginnaaji. Ngam haa kaajal e jokkirgol ngoni, ton njiiɓru e kuuɗe kalluɗe fuu ngoni boo. Ammaa hikma iwka diga dow, aran, ka laaɓi saray. Nden ka ɗon wadda jam e sulhu e neɗɗaaku, ka ɗon heewi enɗam, ka ɗon huuwa kuuɗe booɗɗe, ka senndindirtaa yimɓe, ka walaa naafikaare. Kuuɗe adiliije iwi haa sulhindiranɓe yimɓe, waddanɓe sulhu hakkunde yimɓe. Haa toy kaɓe e jokkirli caka mooɗon iwata? Naa ɗum ɗon iwa haa suunooji mooɗon kaɓanɗi foroy nder terɗe mooɗon? On ɗon cuuna kuuje goɗɗe, ammaa on keɓaay ɗe, ngam maajum on ɗon mbara ko'e, on ɗon kaaja boo, on mbaawaay heɓugo ko on ngiɗi, on ɗon kaɓa, on ɗon njokkira. On keɓaay ko on ngiɗi, ngam on toraaki ɗum haa Allah. Koo to on ɗon toro mo, on keɓataa ngam numooji mooɗon kalli, on ɗon toro ngam humtugo suunooji ɓerɗe mooɗon tan. Onon yewɓe umrooje Allah! On anndaa soobrugo bee duniyaaru ɗum honugo Allah na? To on coobiri bee duniyaaru, nden kam on laatake konne'en Allah. Taa nume ko Deftere Seniinde wolwi ɗum meere, nde wi'i: “Bee yiide haajunde, Allah yiɗi Ruuhu mo o waɗi nder meeɗen.” Ammaa mo'ere nde Allah mo'ani en ɓuri ɗum. Ngam man Deftere Seniinde wi'i: “Allah ɗon dartano mawnitiiɓe, ammaa o ɗon mo'ana yaŋkiniiɓe.” Ngam man leestine ko'e mon yeeso Allah. Ndartane Sayɗaanu, nden o doggan, o daayoto on. Ɓadite Allah, kaŋko boo o ɓadititto on. Laɓɓine juuɗe mooɗon, onon hakke'en. Cene ɓerɗe mooɗon, onon sakliiɓe. Cune, ngooke, mboye. Jaleeɗe mooɗon laato bojji, seyo mooɗon laato suno. Njaŋkine ko'e mooɗon yeeso Jawmiraawo, nden kam o ɓaŋgtan on. Deerɗiraaɓe am, taa mbolwindire kalluka. Koo moy wolwi kalluka dow deerɗum malla hiitake ɗum, o wolwi kalluka dow tawreeta, o hiiti ka. To a hiiti tawreeta, a laataaki ɗowtaniiɗo ka, ammaa a laati kiitoowo ka. Allah feere muuɗum woni kiitoowo, kaŋko hokki en tawreeta. Kaŋko feere maako waawi hisnugo e halkugo. An a moy, haa a hiito deerɗiraawo ma? Jonta, naneeɗam, onon wi'anɓe: “Hannde malla jaŋngo min ndillan haa berniwol kaja, min nduuma ton, min mbaɗan filu, min keɓa riba.” Onon wolwanɓe bana nii, on anndi ko waranta ngeendam mooɗon jaŋngo na? On ɗon bana cuurɗe, ɗe mbaŋgi seɗɗa, ɓaawoɗon law ɗe caayi. Haani on mbi'a: “To Jawmiraawo muuyi, to o yahri yoŋki, min mbaɗan nii bee nii.” Ammaa jonta on ɗon mawnito, on ɗon njuro. Irin juro ngo'o halli. Annduɗo waɗugo mbooɗeeŋga to waɗaay ɗum, o waɗi hakke. Naneeɗam jonta, onon riskuɓe! Sey on mboya, on ngooka ngam boneeji tammiiɗi wargo dow mooɗon. Jawdi mooɗon nyoli, mooƴu nyaami limce mooɗon. Peewol nyaami kaŋŋeeri e cardi mooɗon. Peewol ngo'ol laatoto seedamku dow mooɗon, ngol nyaaman ɓalli mooɗon bana yiite. On paggake jawdi nder balɗe ragareeje. On njoɓaay ngeenaari sodooɓe gese mooɗon. Nane bojji maɓɓe! Bojji sodooɓe ƴaamle mooɗon njottake haa Jawmiraawo honooɓe asama. On ngeeɗi nder jeynitaare haa duniyaaru ndu'u, on mbaɗi ko on ngiɗi, on payni ko'e mooɗon ngam nyalaade kirsol. On kiiti adiliijo, on mbari mo. Kaŋko o dartanaaki on. Deerɗiraaɓe am, munye haa to Jawmiraawo wari. Ndaare no demoowo munyrata, o ɗon reena haa gese maako ɓennda booɗɗum. O ɗon reena iyeende arannde e ɓaawoore. Munye onon boo, tiɗɗine ɓerɗe mooɗon, ngam nyalaade loraaki Jawmiraawo ɓadake. Deerɗiraaɓe am, taa ngurŋgurte hakkunde mooɗon, ngam taa Allah hiito on. Ndaa kiitoowo ɓadake wargo. Deerɗiraaɓe am, tokke misaalu annabi'en wolwuɓe bee innde Jawmiraawo, munye, ɓuse bone bana maɓɓe. En ɗon mbi'a ɓe barkiɗinaaɓe ngam ɓe accaay munyugo. On nani haala munyal Ayuba ɗuuɗŋgal, on anndi boo ko Allah hokki mo haa ragare. Ngam Jawmiraawo o keewɗo enɗam e mbooɗeeŋga. Ammaa ko ɓuri ɗum fuu, deerɗiraaɓe am, taa kune sam, koo bee asama malla bee lesdi. Taa kunore koo ɗume. Sey ooho mooɗon laato ooho, aa'a mooɗon boo laato aa'a. Ngam taa on ndo'o nder kiita Allah. Woodi mo ɗon yara bone caka mooɗon na? O waɗa do'a. Woodi mo ɗon seyi na? O yima gime gettooje. Woodi nyawɗo caka mooɗon na? O ewno ndotti'en jama'aare nuɗɗinɓe. Ɓe ngara ɓe toro Allah ngam maako, ɓe moyta mo bee nebbam bee innde Jawmiraawo. Tornde bee nuɗɗinki hisnan nyawɗo oo. Jawmiraawo yamɗitinan mo, to woodi hakkeeji ɗi o waɗno boo, Jawmiraawo yaafanto mo. Ngam maajum mbaŋgine hakkeeji mooɗon hakkunde mooɗon, tore Allah ngam koo moy mooɗon, ngam haa on njamɗita. Tornde adiliijo woodi baawɗe ɗuuɗɗe, nde nafan masin. Eliya o goɗɗo bana meeɗen. O tori Allah bee tiinaare ngam taa iyeende toɓa. Duuɓi tati bee reeta nde toɓaay. O tori mo fahin, asama yoofi iyeende, lesdi waɗi ƴaamle. Deerɗiraaɓe am! To gooto mooɗon seli laawol gooŋga, sey goɗɗo lorna mo. Anndite ɗu'um: To goɗɗo lorni hakkeejo diga laawol majjere, o hisni mo diga maayde, o heɓnanan mo yaafuye hakkeeji ɗuuɗɗi. Min Simon Piyer, nelaaɗo Yeesu Almasiihu, mi ɗon winndana on, onon suɓaaɓe Allah, laatiiɓe jananɓe saŋkitiiɓe haa lesɗe Pontus e Galaatiya e Kappadosiya e Asiya e Bitiniya. On laati suɓaaɓe ngam Allah Baabiraawo muuyi ɗum diga ɓooyma. Ruuhu maako seni on, haa on ɗowtano Yeesu Almasiihu, haa ƴiiƴam maako laɓɓina on. Mo'ere e salaaman ɗuuɗana on! Ngetten Allah, Baabiraawo Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu! O waɗani en enɗam ɗuuɗɗam, o laatini en danyaaɓe hesɓe barka ummitineeki Yeesu Almasiihu diga maayde. Ɗum hebbini ɓerɗe meeɗen bee tammunde gooŋgaare. En ɗon tammo heɓugo ndonŋgu ngu o sigani yimɓe maako haa asama. Ngu nyolataa, ngu wonnataako, ngu ustataako boo. On ɗon nuɗɗini mo. Ngam maajum o ɗon ayna on bee baawɗe maako. Nder balɗe ragareeje, o waŋginanan on kisndam ɗam o taaskani on. Ceye masin, koo to ɗum kaanduɗum boneeji feere feereeji ɗon cuna on wakkati seɗɗa. Boneeji ɗi'i poondan nuɗɗinki mooɗon to ki gooŋgahi. Koo kaŋŋeeri wonnotoondi maa ɓe ɗon poonda ndi nder yiite, sakko nuɗɗinki mooɗon. Ki ɓuri kaŋŋeeri saman piw, sey ki foonde. Ɓaawo poondol man, on keɓan manooje e tedduŋgal e maŋngu, nyannde Yeesu Almasiihu waŋganta yimɓe fuu. Koo nde on ngi'aay mo, on ngiɗi mo. Koo nde on ngi'ataa mo jonta, on nuɗɗini mo. Ngam man on ɗon ceyo bee seyo tedduŋgo, ɗuuɗŋgo, ngo ɓuri wolweego, ngam on keɓan ko on tammoto nder nuɗɗinki mooɗon, kanjum woni kisndam yoŋkiiji mooɗon. Allah waŋginani ɓe kubaruwol ngol o halfinani ɓe, ngol laataaki ngam maɓɓe, ammaa ngam mooɗon. Nelaaɓe waazinɓe on Linjiila ngecci on gooŋgaaji ɗi'i. Ɓe ngaazi on ɗi bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo iwɗo diga asama. Malaa'ika'en maa ngiɗi faamugo haala ka'a. Ngam maajum, sey numooji mooɗon taaskano kuugal! Kakkile, njo'ine tammunde mooɗon fuu haa mo'ere nde keɓoton saa'i Yeesu Almasiihu waŋgata. Bana ɓikkoy ɗowtiikoy, taa tokke suunooji mooɗon ɗi tokkinooɗon yaake on anndaano gooŋga. Ammaa bana Allah ewniiɗo on o Ceniiɗo, laate onon boo on senaaɓe nder ko mbaɗoton fuu. Ngam Deftere wi'i: “Laate on senaaɓe ngam min mi Ceniiɗo.” To on ɗon mbaɗa do'a, on ɗon ewno Allah, “Baabiraawo”. Allah ɗon hiito yimɓe, o senndindirtaa ɓe, ammaa o ɗon hiito ɓe deydey kuuɗe maɓɓe. Nde nii on laatake hoɗɓe nder duniyaaru, timmine balɗe mooɗon luttuɗe nder kulol Allah. On coottaama diga yahdu hallundu ndu on ndoni haa kaakiraaɓe mooɗon. On anndi on coottiraaka bee kuuje ɗe saman maaje ustoto bana kaŋŋeeri malla cardi, ammaa on coottiraama bee ƴiiƴam caɗɗam ɗam Almasiihu, mo laati bana jawgel laaɓŋgel ngel walaa aybe. Allah suɓi mo diga duniyaaru tagaaka tawon, o waŋgini mo haa mooɗon nder balɗe ragareeje ɗe'e. Ngam barka maako on nuɗɗini Allah mo ummitini mo diga maayde, teddini mo. Bana non nuɗɗinki mooɗon e tammunde mooɗon haa Allah tabitirta. Jonta nde on ceni ko'e mooɗon bee ɗowtanaago gooŋga, ngiɗe deerɗiraaɓe nder nuɗɗinki bilaa naafikaare. Ngam maajum ngiɗindire bee tiinaare e ɓerɗe laaɓɗe. On laati danyaaɓe hesɓe bee wolde Allah. Wolde nde'e laataaki bana aawdi nyolanndi, nde yeere, nde nyolataa e nde jinnataa. Bana ko winnda: “Yimɓe fuu ɗon bana fuɗŋgooji, tedduŋgal maɓɓe fuu ɗon bana pinndi maaji. Fuɗŋgooji njooran, pinndi boo caaman. Ammaa wolde Jawmiraawo duumoto.” Wolde nde'e woni kubaruwol ceynoowol ngol anndinaaɗon. Ngam man ngudine halleende fuu: Fewre, tufle, suuno bee nyoore fuu! Bana no ɓikkoy keccoy ngiɗiri kosam tum, onon boo ngiɗe wolde Allah gooŋgaare bana non, haa on mawna bee maare, on keɓa kisndam. Ngam bana Deftere wi'i: “On metti mbooɗeeŋga Jawmiraawo.” Ɓadite mo. O laati hayre yeere nde yimɓe meeriɗini, ammaa nde Allah suɓi ngam nde mari saman. Onon boo bana kaa'e geete, laate mahruɗe haykaliiru Ruuhu Ceniiɗo. Laate liman'en senaaɓe haa lii'anon Allah kirseteeɗi pottananɗi mo barka Yeesu Almasiihu. Ngam Deftere wi'i: “Mi jo'ini haa Siyona hayre talkumoore suɓaande, marnde saman, koo moy nuɗɗini mo semtintaake.” Hayre nde'e laatanake nuɗɗinɓe mo saman ɗuuɗɗo. Ammaa haa sooyɓe nuɗɗinki: “Hayre nde mahooɓe ngudini, laati hayre talkumoore ɓurnde saman.” Fahin Deftere wi'i: “Nde laatanake yimɓe hayre fergoore, tapaare do'oore ɓe.” Ɓe pergi dow maare ngam ɓe cali ɗowtanaago wolde Allah, kanjum Allah muuyani ɓe. Ammaa onon ngoni asŋgol cuɓaaŋgol, liman'en laamiiɗo, yimɓe ummaatoore seniinde. Allah wurtini on nyiɓre, yahri on haa annoora maako kayɗiniika. O suɓi on haa on ngaazina kuuɗe maako booɗɗe. Naane on laataaki yimɓe ummaatoore Allah, ammaa jonta on laatake yimɓe ummaatoore maako. Naane on anndaa enɗam Allah, ammaa jonta on keɓi enɗam maako. Soobiraaɓe am, on laati bana hoɗɓe e jananɓe haa duniyaaru ndu'u. Ngam maajum mi ɗon waso on taa on accana suunooji ɓanndu laawol, ngam tum ɗi ɗon kona yoŋkiiji mooɗon. Sey joonde mooɗon caka heefeerɓe wooɗa ngam koo to ɓe ngulli on bee wi'go on halluɓe, ɓe ndaara kuuɗe mooɗon booɗɗe, nden ɓe teddina Allah nyannde loraaki maako. Ngam daliila Jawmiraawo, leestane marɓe laamu nder duniyaaru. Ɗowtane laamiiɗo ngam o ɓuri luttuɓe maŋngu. Ɗowtane ngomna'en, ngam ɓe nelaaɓe laamiiɗo haa ɓe kiito halluɓe, ɓe teddina wooɗɓe. Ngam ndaa ko woni muuyo Allah: Bee kuuɗe booɗɗe ɗe on kuuwata, on nje'ina faataaɓe wolwanɓe bolle meereeje. Jonta on rimɓe, ammaa taa cudde halleende koo ndeye bee ndimu ngu'u, laate maccuɓe Allah. Teddine yimɓe fuu, ngiɗe deerɗiraaɓe nuɗɗinɓe, kule Allah, teddine laamiiɗo. Onon huuwanooɓe yimɓe, leestane jaagorɓe mooɗon, teddine ɓe koo ndeye. Taa mbaɗe ɗum haa wooɗɓe e ɗelma-gikku'en tan, ammaa koo haa saatuɓe boo. Ɗum booɗɗum to on munyi naawɗum bone ko ɓe ukkanto on meere ngam daliila Allah. Ɗume munyal mooɗon nafata to on munyi piyɗe ɗe ɓe piyi on daliila aybeeji mooɗon? Ammaa to on munyi boneeji ɗi on njari ngam on mbaɗi ko wooɗi, ɗum fottanan Allah. Ngam irin man Allah ewni on. Ngam Almasiihu bee hoore mum yari bone ngam mooɗon, o holli on misaalu ngam haa on tokko ngu. O meeɗaay waɗugo hakke, fewre woodaa haa hunnduko maako. Nde ɓe kuɗi mo o huɗtaaki, nde o yari bone, o wi'aay o waatoto, ammaa o hokkiti hoore maako haa juŋngo Allah, kiitoowo adiliijo. Almasiihu bee hoore muuɗum roondi hakkeeji meeɗen haa ɓanndu muuɗum dow leggal, ngam haa en laato maayɓe heedi hakke, ammaa yeeɗɓe heedi adilaaku. Daliila kuuduuje maako en kurgaama. On laatakeno bana baali majjuɗi, ammaa on lorake haa gaynaako aynoowo yoŋkiiji mooɗon. Bana non boo onon rewɓe, leestane worɓe mooɗon. Ngam to woɗɓe maɓɓe ɗowtanaaki wolde Allah, joonde mooɗon yahran ɓe haa nuɗɗinki. Ɗum waɗan koo to on mbolwaay koo wolde, ngam ɓe ndaaran no joonde mooɗon laaɓrata, no on kulorta Allah. Taa ŋarol mon iwa haa ko gite ngi'ata waato moorɗi caɗɗi malla pawne kaŋŋeeri malla ɓornuce booɗɗe. Ndikka ŋarol mooɗon iwa diga nder ɓerɗe mooɗon, waato gikku ɗelemŋgu, de'iiŋgu. Kanjum woni pawne ɗe njinnataa, ɗum mari saman masin haa yeeso Allah. Bana nii rewɓe senaaɓe ɓooyma laatiniri ko'e maɓɓe ɓe ŋarniiɓe, ɓe njo'ini tammunde maɓɓe haa Allah, ɓe leestaniiɓe worɓe maɓɓe. Saraatu waɗi ɗum, o ɗowtani Ibrahiima, o ewni mo jaagorɗo maako. On laati ɓikkoy maako hannde to on mbaɗi mbooɗeeŋga, to on kulaay koo ɗume. Onon worɓe boo: Njooɗode bee rewɓe mon, paamotire. Anndite no semmbe maɓɓe yottaaki semmbe mooɗon. Teddine ɓe, ngam kamɓe boo ɓe keɓan hawtaade bee mooɗon ngeendam caahu. Mbaɗe ɗum ngam taa koo ɗume haɗa do'aaje mooɗon. Dow ko mi wolwi fuu, mi ɗon wi'a fahin: Sey on fuu on mara numo wooto, njurmindire, ngiɗindire bana deerɗiraaɓe, enɗindire, laate yaŋkiniiɓe. Taa lorne halleende bee halleende malla kuudi bee kuudi. Ndikka on mbarkiɗina, kanjum Allah ewnori on haa ndonon barka. Bana Deftere wi'i: “To goɗɗo yiɗi seyoraago ngeendam e hayru nder balɗe mum, sey o acca wolwugo kalluka, o hakkilana ɗemŋgal maako, o acca halleende, o waɗa mbooɗeeŋga, o tiino ɗaɓɓugo salaaman. Ngam Jawmiraawo ɗon hakkilana adili'en, noppi maako ɗon keɗito gookaali maɓɓe. Ammaa o ɗoylan waɗooɓe halleende.” Moy waɗata on halleende to on tiinake waɗugo mbooɗeeŋga? Ammaa to on njari bone daliila adilaaku, on barkiɗinaaɓe. Taa kule ko yimɓe kulata, taa hakkiilooji mooɗon njiiɓo. Ammaa teddine Almasiihu nder ɓerɗe mooɗon ngam o Ceniiɗo, o Jawmiraawo mooɗon. Laate taaskiiɓe koo ndey haa on mbaawa jaabaago koo moy to ƴami on haala tammunde mooɗon. Ammaa njaabe ƴamɓe on bee yaŋkinaare e ne'aare e numo ɓernde laaɓŋgo. Nden ɓe cemtan ngam ɓe ngulli on bilaa daliila, ɓe mbolwi kalluka dow joonde mooɗon woonde nder kawtal bee Almasiihu. To ɗum laatake muuyo Allah, ndikka yarugo bone ngam kuuɗe booɗɗe dow yarugo bone ngam kuuɗe kalluɗe. Ngam Almasiihu bee hoore muuɗum maayi nde woore ngam hakkeeji yimɓe, nafuuda man jinnataa haa foroy. O walaa hakke, ammaa o maayi ngam marɓe hakke, ngam o yahra on haa Allah. Yimɓe mbari mo, ammaa Ruuhu Ceniiɗo yeeɗitini mo. Nii non o jippiri nder Ruuhu haa yoŋkiiji maɓɓaaɗi, o waazini ɗi. Waato yoŋkiiji ɗi ɗowtanaakino Allah, koo nde o munyani ɗi nder zamanu Nuuhu, yaake Nuuhu ɗonno waɗa koommbowal. Yimɓe njoweetato tan nasti koommbowal man, kisi ndiyam. Ndiyam ɗa'am laati misaalu baptisma, ɗam ɗon hisna on jonta, naa bee lootugo tuundi ɓanndu, ammaa bee jaabaago Allah bee numo ɓernde laaɓŋgo nder ummitineeki Yeesu Almasiihu mo eeŋgi haa asama, jooɗi haa nyaamo Allah. O ɗon laamano malaa'ika'en e marɓe laamu e marɓe baawɗe. On anndi Almasiihu yari bone nder ɓanndu muuɗum. Cemmbiɗine ko'e mooɗon bee numo bana ngo Almasiihu, ngam koo moy to yari bone nder ɓanndu mum seedi bee hakke. Diga jonta, haa luttuɗum balɗe mooɗon haa duniyaaru, sey on njooɗo nder muuyo Allah, naa nder suunooji neɗɗo. Naane on njooɗino nder joonde heefeerɓe, jonta ɗum he'i. On njooɗino nder daakaareeku, suunooji, wuykere, pijirle kalluɗe, on cujidanino labbi karminaaɗi. Jonta heefeerɓe ɓe'e ɗon kayɗina ngam on kawtataa bee maɓɓe nder joonde maɓɓe hallunde e pijirle maɓɓe kalluɗe. Ngam man ɓe nasti huɗugo on. Ammaa sey ɓe njaabo Allah, taaskiiɗo hiitaago yeeɗɓe e maayɓe. Kanjum waɗi Almasiihu waazini maayɓe boo kubaruwol ceynoowol, koo to ɓe maayi daliila kiita ka yimɓe fuu kiitorte, ɓe ngeeɗa fodde Allah barka Ruuhu. Ragare kuuje fuu ɓadake. Kakkile, naŋgte ko'e mooɗon haa on mbaawa waɗugo do'a. Ko ɓuri fuu, ngiɗindire bee yiide gooŋgaare, ngam yiide ɗon yaafo hakkeeji ɗuuɗɗi. Njaɓɓindire, mbeernindire haa ci'e mooɗon bee seyo. Sey koo moy mooɗon huuwtinira dokkal ngal Allah hokki mo, nafa woɗɓe bee maagal. Bana nii on laatorto aynooɓe dokke Allah feere feereeje. Mo waazata, sey o waazo wolde Allah. Mo huuwanta goɗɗo, sey o huuwana mo bee semmbe ɗe Allah hokkata mo. Nder ko en mbaɗata fuu, sey en teddina Allah bee Yeesu Almasiihu. Kaŋko mari tedduŋgal e baawɗe haa foroy! Aamiina. Soobiraaɓe am, taa kayɗine boneeji naawɗi ɗi on njarata ngam foondugo on, bana to ɗum huunde kaayeefiire. Ammaa ceye ngam on ɗon kawta nder bone Almasiihu ngam haa on keewa seyo yaake tedduŋgal maako waŋgoyi. On barkiɗinaaɓe to ɓe kuɗi on daliila innde Almasiihu, ngam ɗum waŋgini Ruuhu Allah tedduɗo ɗon dow mooɗon! Taa gooto mooɗon yara bone ngam o laati mbaroowo hoore malla gujjo malla ngam o waɗi kalluɗum malla karammbaaniijo. Ammaa to on njari bone ngam on nuɗɗinɓe tokkiiɓe Almasiihu, taa cemte ɗum. Sey on ngetta Allah ngam on njogi innde Almasiihu. Wakkati kiita yottake, Allah boo aartiran bee yimɓe muuɗum. To ka fuɗɗi haa meeɗen, noy ɗum laatorto haa ɓen njaɓaay kubaruwol ceynoowol ngol Allah? Bana no Deftere wi'i: “To hisugo saɗani adili'en, ko tammi heɓugo halluɓe e marɓe hakke?” Nden kam, mo ɗon yara bone ngam Allah muuyani mo ɗum, taa acca waɗugo mbooɗeeŋga, ammaa o hokkita hoore maako haa tagɗo mo ngam o koolniiɗo. Jonta, mi ɗon waso ndotti'en jama'aare nuɗɗinɓe wonɓe caka mooɗon. Min boo mi ndottiijo bana mooɗon, mi seedi boneeji ɗi Almasiihu yari, mi nastan tedduŋgal ngal Allah tammi waŋginango en. Mi ɗon wi'a on: Ayne tokkere nde Allah halfini on, ayne nde bana no Allah yiɗi, naa bee doole ammaa bee anniya. Kuuwe, naa ngam heɓugo ceede meere, ammaa ngam on ngiɗi ɗum. Taa ndoole yimɓe ɓe Allah halfini on, ammaa laatane ɓe misaalu haa ɓe tokko on. To gaynaako mawɗo waŋgoyi, on keɓan meetaleewol marŋgol tedduŋgal, ngol furɗataa sam. Onon derke'en boo, leestane mawɓe bana non. Koo moy fuu laatano deerɗum jaŋkiniiɗo ngam Deftere wi'i: “Allah ɗon dartano mantotooɓe, ammaa o ɗon mo'ana yaŋkiniiɓe.” Ngam man njaŋkine ko'e mooɗon haa Allah baawɗo, haa o ɓaŋgta on yaake o yiɗi. Ndoonte cakle mooɗon fuu, njowe ɗe dow maako, ngam o ɗon hakkilana on. Kakkile, ayne! Ngam konneejo mooɗon, waato Iblisa, ɗon bana mbarooga ubbanŋga tefanŋga mo o nyaama. Ndartane mo! Tabite nder nuɗɗinki mooɗon ngam on anndi deerɗiraaɓe nuɗɗinɓe nder duniyaaru fuu ɗon njara bone bana nii. Ammaa to on njari bone wakkati seɗɗa, marɗo mo'ere fuu, waato Allah bee hoore muuɗum laatinan on on timmuɓe, tabitɓe, semmbiɗɓe ɓe ndimmbataako. Kaŋko ewni on nder Yeesu Almasiihu haa keɓon tedduŋgal maako duumiiŋgal. Baawɗe laatano mo haa foroy! Aamiina. Silas deerɗiraawo men, mo kooliimi ɗum walli yam winndango on bataakewol ngo'ol. Mi yiɗi semmbiɗingo on, mi yiɗi seedaago on on ɗon tabiti nder mo'ere Allah fakat. Jama'aare nuɗɗinɓe haa Baabila nde Allah suɓi bana o suɓiri on, hoofni on. Ɓiŋngel am Markus boo hoofni on. Koofnindire booɗɗum bana no ɗum haandani deerɗiraaɓe yiɗaaɓe. Salaaman laatano on fuu, onon jeyaaɓe Almasiihu! Min Simon Piyer, maccuɗo e nelaaɗo Yeesu Almasiihu, mi ɗon winndana on, onon heɓɓe nuɗɗinki marki saman bana ki amin. On keɓri ki bee adilaaku Allah meeɗen e bee Yeesu Almasiihu, kisnoowo. Mo'ere e salaaman ɗuuɗana on ngam on anndi Allah e Yeesu, Jawmiraawo meeɗen. Allah hokkiri en koo ɗume bee baawɗe mum haa en ngeeɗa nder ngeendam e kulol maako. O hokki en ɗum ngam en anndi ewniiɗo en nder tedduŋgal mum e nder mbooɗeeŋga mum. Bana nii o waɗani en iinaaji ɓurɗi mawnugo e ɓurɗi saman haa on laato bana Allah wa'i nde nii on daɗi suunooji kalkooji gonɗi nder duniyaaru. Ngam maajum, tiine ngam haa nuɗɗinki mooɗon waŋgina mbooɗeeŋga e anndal e naŋgtaare e tiinaare e kulol Allah, yiide deerɗiraagu e yiide. To kuuje ɗe'e ɗon nder mooɗon, to ɗe ɗon ɓesda, ɗe laatinan on tiiɗɓe haa on njaha yeeso, on ɓesda anndugo Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu. Ngam mo walaa ɗe, o yi'ataa daayiiɗum, o bumɗo, o yejjiti no o laɓɓinaama diga hakkeeji maako ɓooymaaji. Ngam maajum deerɗam'en, tiine tabitingo ewnaandu e cuɓki mooɗon. To on mbaɗi non, on pergataako sam. Bana non on keɓan nastugo laamu nduumiiŋgu ngu Jawmiraawo e Kisnoowo meeɗen Yeesu Almasiihu bee feecaare. Ngam maajum, tum mi ɗon siftinora on kuuje ɗe'e. Koo to on anndi ɗe, koo to on ndari bee semmbe nder gooŋga ka on njaɓi, ammaa mi numi ɗum kaanduɗum mi findina on bee ciftinorki ki'i nde mi ɗon bee yoŋki tawon. Ngam mi anndi mi ɓadake accugo ɓanndu ndu'u, bana Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu anndini yam bee laaɓɗum. Ngam maajum mi haɓdan waɗugo ko mi waawi fuu ngam on ciftora haala ka'a ɓaawo dilluki am. Naa bee kiccaaji ƴaggiiɗi min anndiniri on baawɗe e garki Jawmiraawo men Yeesu Almasiihu. Ammaa ngam bee gite amin min ngi'i maŋngu maako! O heɓi diga Allah Baabiraawo tedduŋgal e maŋngu yaake sawtu marɗo tedduŋgal maŋngal wi'no mo: “Oo woni Ɓiɗɗo am giɗaaɗo, mo mi ɗon seyoro ɗum.” Minin, min nani sawtu man iwi haa asama, nde min ɗonno bee maako haa hooseere seniinde. Min ɗon tabiti boo dow wolde annabi'en, min njaɓi nde bilaa seko. Onon boo kakkilane nde, ngam nde laati bana pittirla njaynanka nder nyiɓre haa nyalawma waɗa, haa jayŋgol horre fajiri yayna nder ɓerɗe mooɗon. Aran, annde ɗu'um: Walaa passitiranɗo annabaaku gonŋgu nder defte bee numo muuɗum. Ngam walaa annabaaku meeɗi iwugo haa muuyo neɗɗo. Ammaa Ruuhu Ceniiɗo ɗowi yimɓe, ɓe mbolwi ko iwi diga Allah. Bana no fewooɓe wi'anɓe ɓe annabi'en ɗon caka yimɓe naane, non fewooɓe wi'anɓe ɓe ekkitinooɓe ngonan caka mooɗon. Ɓe ngaddan ekkitinol fewre, kalkowol, ɓe ngeddan maa Jawmiraawo mo hisni ɓe. Ngam maajum halkere heɓan ɓe law. Koo non, ɗuuɗɓe tokkoto daakaareeku maɓɓe. Ngam daliila maɓɓe, yimɓe mbolwan kalluka dow ekkitinol gooŋgawol. Daliila suuno, fewooɓe ɓe'e estan on bee bolle rikiciije ngam heɓugo riba. Diga naane, kiita maɓɓe taaskaama, halkere maɓɓe neeɓataa! Koo malaa'ika'en waɗɓe hakke maa ndaɗaay, Allah sakkini ɓe haa yiite jahannama, ɓe maɓɓaama nder nyiɓre bee callalluuji, ɓe ɗon ndeena nyannde kiita. Yimɓe ɓe duniyaaru ɓooymaaru ndaɗaay, ammaa o waddi ilam tuufaana dow duniyaaru halluɓe. Sey Nuuhu, gaazoowo adilaaku tan hisi, non boo yimɓe muuɗum njoweeɗiɗo. Allah hiiti gure Sodoma e Gomorra, nattini ɗe e laatini ɗe doɗɗe. Ɗum laatani halluɓe ɓe'e misaalu ko tammi heɓugo ɓe. O hisni Ludu, goɗɗo adiliijo, cuniiɗo daliila gikku daakaareeku ngu yedduɓe ɓe'e. Ngam adiliijo oo ɗonno jooɗodi bee maɓɓe, halleende maɓɓe nde o yi'i e o nani ɗonno torra ɓernde maako masin. Ammaa Jawmiraawo anndi no hisnirta hulɓe mo diga jarribeeki. O anndi boo no o aynirta halluɓe ngam haa o hiito ɓe nyannde kiita, sakkonta yiɗɓe coɓki, tokkiiɓe suunooji ɓanndu, yawiiɓe baawɗe Allah. Fewooɓe ɓe'e, ɓe kulataa, ɓe elewɓe, ɓe ɗon njawo tedduɓe asama, ɓe ɗon kuɗa ɓe. Koo malaa'ika'en ɓuranɓe ɓe maŋngu e baawɗe maa ngullataako e kuuɗataa mawɓe asama yeeso Jawmiraawo. Ammaa kamɓe ɓe nanndi bee kuuje ladde, ɗe ngalaa hakkiilo, ɗe tagaama ngam naŋngeego e mbareego, ɓe ɗon kuɗa ɗum ko ɓe paamataa. Ɓe halketeeɓe bana kuuje ladde, ɓe torreteeɓe bana ɓe torriri woɗɓe, ɗum laatoto ngeenaari sooynde adilaaku maɓɓe. Ɓe ɗon ceyo humtugo suunooji ɓalli maɓɓe yeeso yimɓe. Ɓe ɗon nyaamda bee mooɗon nder juulɗe, ɓe ɗon ceyoro zammba maɓɓe. Ɓe ɗon keewi suuno to ɓe ngi'i rewɓe fuu, ɓe comataa waɗugo hakke sam. Ɓe ɗon esta tampuɓe. Ɓerɗe maɓɓe keewi suuno, ɓe naalaaɓe! Ɓe acci laawol gooŋga, ɓe majji, ɓe tokki laawol Balaama ɓii Be'or, giɗɗo ngeenaari sooynde adilaaku, ammaa o felaama ngam boofol maako. Ngam wamnde wolwani mo bee sawtu neɗɗo koo to nde wolwataa no, nde haɗi faataare annabiijo oo. Yimɓe ɓe'e nanndi bee ɓulndu yoorndu, ɓe nanndi bee duule ɗe henndu soggata. Nyiɓre ɓurdunde nyiɓɓugo ɗon reeni ɓe. Bee bolle meereeje, elewɗe masin e bee suunooji cemtiniiɗi, ɓe ɗon esta daɗɓe yeeɗanɓe nder majjere bee daker. Ɓe ɗon iino ɓe ndimu, asee boo kamɓe maa ɓe maccuɓe gikkuuji kalkooji. Ngam ko jaali goɗɗo fuu, laatini ɗum maccuɗo maajum. To yimɓe ngurtake coɓe duniyaaru ngam ɓe anndi Jawmiraawo e Kisnoowo meeɗen Yeesu Almasiihu, nden ɓe ndokki ɗe laawol fahin, ɗe njaali ɓe, joonde maɓɓe jontaare halli ɓuri nde naane. Ndikkano ɓe to ɓe meeɗaayno anndugo laawol adilaaku dow anndugo ngol e accugo umroore maagol seniinde nde ɓe anndinaama! Ko waɗi ɓe, gooŋɗini balndol ngo'ol: “Rawaandu lorake haa tuure mum” malla: “Gaduuru yiiwaandu lorake, talliti nder loope.” Yiɗaaɓe am, kaŋgol woni bataakewol ɗiɗaɓol ngol mi winndani on. Nder bataakeeji ɗiɗi fuu mi yiɗi ummingo numo wooɗŋgo nder mooɗon bee ciftinorki ki'i. Mi yiɗi on ciftora bolle ɗe annabi'en senaaɓe aarti mbolwi e umroore Jawmiraawo e Kisnoowo, nde nelaaɓe mooɗon ngaddani on. Aran, annde ɗu'um: Nder balɗe ragareeje jaancooɓe tokkiiɓe suunooji muuɗum'en ngaran, ɓe mbi'an: “O wi'no o waran, naa non na? Toy mo? Kaakiraaɓe meeɗen maayi jonta, ammaa walaa ko sannji, koo ɗume fuu ɗon bana haa fuɗɗam tageeki!” Ɓe ngooyti bee anniya no diga ɓooyma asama ɗon, lesdi boo iwi haa ndiyam. Allah tagri ndi diga ndiyam bee wolde maako, kadiboo o halkiri duniyaaru naane bee ndiyam, ɗam moɗi ndu. Bee wolde man nden asama e lesdi jonta ndesaama ngam yiite, nyannde nde Allah tammi waɗugo kiita e o nattina halluɓe. Yiɗaaɓe am, taa ngejjite ɗu'um: Ngam Jawmiraawo kam, nyalaade woore ɗon bana duuɓi ujineere e duuɓi ujineere boo ɗon bana nyalaade woore. Woɗɓe ɗon numa Jawmiraawo ɗon neeɓa waɗugo ko o iinino. Ammaa o ɗon munyana on ngam o yiɗaa koo moy halka, o yiɗi yimɓe fuu tuuba. Koo non fuu, nyalaade Jawmiraawo waran bana gujjo. Nyannde man, asamanji majjan bee hoolo kulniiŋgo, koode asama boo kalkiran bee yiite, lesdi bee ko woni ton fuu boo majjan. Nde nii kuuje ɗe'e fuu kalkan bana non, on anndi haani on njooɗo nder senaare e nder kulol Allah, haa nyalaade Allah nde ndeenoton wara law. Nyannde man asamanji ngulete, kalkete, koode boo ɓolwan bee yiite. Ammaa Allah iini o hokkan en asamanji kesi e lesdi kesri haa adilaaku wonata. Kanjum en ndeenata. Ngam man yiɗaaɓe am, nde nii on ɗon ndeena ɗum, kaɓde jooɗaago on laaɓɓe, bilaa aybe yeeso Allah haa on njooɗo nder salaaman bee maako. Paame no munyal Jawmiraawo meeɗen heɓani on laawol hisugo. Pol, deerɗiraawo meeɗen giɗaaɗo, winndani on haala ka'a fodde hikma ka Allah hokki mo. O winndi ɗum nder bataakeeji maako fuu haa o wolwi dow haala ka'a. Woodi haalaaji caɗɗi nder maaji. Sooya-faamu'en e tampuɓe ɗon ngaylita maana maaji, bana no ɓe mbaɗata aayaaje defte Allah goɗɗe. Bana nii ɓe ɗon ngaddana ko'e maɓɓe halkere. Ammaa onon yiɗaaɓe, on ndeentinaama. Ngam man kakkile, taa pewe yedduɓe ɓe'e esta on haa on cotta diga nuɗɗinki tabitki ki on mari. Ammaa mawne nder mo'ere e anndal Jawmiraawo e Kisnoowo meeɗen Yeesu Almasiihu. Tedduŋgal laatano mo diga jonta haa foroy. Aamiina! Min ɗon mbinndana on dow Wolde hokkannde ngeendam, wonnoonde diga fuɗɗam, ko min nani, ko min ngi'i bee gite amin, ko min ndaari e ko min meemi bee juuɗe amin. Ngam ngeendam man waŋgi, min ngi'i ɗam, min ɗon ceedo ɗam, min ɗon anndina on ngeendam nduumiiɗam ngonnooɗam kommbi Baabiraawo e ɗam waŋgani min. Ko min ngi'i e ko min nani, kanjum min anndinta on, onon boo, ngam haa on kawta bee amin nder kawtal amin bee Baabiraawo e bee Ɓiɗɗo mum Yeesu Almasiihu. Kanjum min ɗon mbinndana on ɗum ngam haa seyo meeɗen heewa. Ndaa kubaruwol ngol min nani haa Yeesu Almasiihu, kaŋgol min anndinta on: Allah o annoora, walaa nyiɓre nder maako koo seɗɗa. To en mbi'i en ɗon nder kawtal bee maako, ammaa en ɗon ngeeɗa nder nyiɓre, nden kam en pewi, en kuuwaay bana no gooŋga yiɗi. Ammaa to en ɗon ngeeɗa nder annoora bana Allah bee hoore mum ɗon nder annoora, nden kam en ngoodi kawtal caka meeɗen e ƴiiƴam Yeesu, Ɓiɗɗo maako boo laɓɓinan en diga hakkeeji fuu. To en mbi'i en ngalaa hakke, en pewani ko'e meeɗen, gooŋga walaa nder meeɗen. Ammaa to en mbaŋgini hakkeeji meeɗen yeeso Allah, kaŋko o koolaaɗo, adiliijo, o yaafanto en hakkeeji meeɗen, o laɓɓinan en diga sooynde adilaaku meeɗen fuu. To en mbi'i en mbaɗaay hakke, en pewni Allah, wolde maako walaa nder meeɗen. Ɓikkoy am, mi ɗon winndana on ɗu'um ngam taa on mbaɗa hakke. Ammaa to goɗɗo waɗi hakke, en ngoodi ceettoowo haa kommbi Baabiraawo, ɗum Yeesu Almasiihu, kaŋko o adiliijo. Ngam Almasiihu bee hoore mum hokki yoŋki muuɗum ngam yaafuye hakkeeji meeɗen, naa ɗi meeɗen tan, ammaa ɗi duniyaaru fuu boo. To en ɗowtanake umrooje Allah, nden kam en paami en anndi mo fakat. To goɗɗo wi'i: Mi anndi Allah, ammaa o ɗowtantaako umrooje maako, nden kam o pewoowo, gooŋga walaa nder maako. Ammaa ɗowtantooɗo wolde Allah, fakat yiide Allah timmunde ɗon nder muuɗum. Bana nii anndirten en ɗon nder kawtal bee Allah. Bi'ɗo o ɗon nder kawtal bee Allah, sey o yeeɗa bana no Yeesu Almasiihu yeeɗiri. Yiɗaaɓe am, ko mi winndanta on, naa ɗum umroore hesre, ammaa ɗum umroore ɓooymaare nde on keɓi diga fuɗɗam. Umroore ɓooymaare nde'e, ɗum wolde nde on nani. Koo non boo, umroore nde mbinndanmi on nde hesre, ɗum laaɓani Almasiihu e ɗum laaɓani on boo. Ngam nyiɓre ɗon saalo, annoora gooŋgaha fuɗɗi yaynugo. To goɗɗo wi'i o ɗon nder annoora, ammaa o ɗon wanya deerɗiiko, nden kam haa jonta o ɗon nder nyiɓre. Giɗɗo deerɗum ɗon jooɗi nder annoora, walaa daliila fergere nder maako. Ammaa ganyɗo deerɗum, ɗon nder nyiɓre, o ɗon yaha nder nyiɓre, o anndaa toy o yahata ngam nyiɓre wumni mo. Mi ɗon winndana on, onon ɓikkoy. Ngam daliila innde Yeesu Almasiihu hakkeeji mooɗon njaafaama. Mi ɗon winndana on, onon baabiraaɓe, ngam on anndi mo ɗon diga fuɗɗam. Mi ɗon winndana on, onon derke'en, ngam on njaalake Kalluɗo. Mi winndani on, onon ɓikkoy, ngam on anndi Baabiraawo. Mi winndani on, onon baabiraaɓe, ngam on anndi mo ɗon diga fuɗɗam. Mi winndani on, onon derke'en, ngam on semmbiɗɓe, wolde Allah ɗon tabiti nder mooɗon, on njaalake Kalluɗo. Taa ngiɗe duniyaaru ndu'u e kuuje maaru fuu. To goɗɗo yiɗi duniyaaru, o walaa yiide ngam Baabiraawo nder maako. Ngam ko woni nder duniyaaru fuu, ɗum suuno ɓanndu, suunaago ko gite ngi'ata e mawnitaago bee risku mum, ɗum fuu ɗum iwaay haa Baabiraawo, ammaa haa duniyaaru ɗum iwi. Duniyaaru bee ko suunete nder maaru fuu caaloto. Ammaa ɗowtantooɗo muuyo Allah yeeɗan haa foroy. Ɓikkoy am, saa'iire ragareere yottake! On nanino konneejo Almasiihu waran. Jonta ndaa konne'en Almasiihu ɗuuɗɓe ngari, ngam maajum en anndi saa'iire ragareere yottake. Caka meeɗen yimɓe ɓe'e ngurti, ammaa ɓe laataakino ɓe meeɗen. Ngam to ɓe laatino ɓe meeɗen bee gooŋga, ɓe tokkotono jooɗodaago bee meeɗen. Ammaa ɓe acci en ngam haa ɗum waŋga laaɓɗum no fuu maɓɓe ɓe laataakino ɓe meeɗen. Ammaa onon, on fuu on ngoodi anndal, ngam on keɓi Ruuhu diga Ceniiɗo. Mi winndani on, naa ngam on anndaa gooŋga, ammaa ngam on anndi ka e on anndi boo fewre iwataa diga gooŋga. Moy woni pewoowo, to naa mo yeddi Yeesu woni Almasiihu? Mo yeddi Baabiraawo e Ɓiɗɗo, kaŋko woni konneejo Almasiihu. Koo moy yeddi Ɓiɗɗo, yeddi Baabiraawo boo. Mo seedi o anndi Ɓiɗɗo, anndi Baabiraawo boo. Ngam man, onon kam, sey on njogo ko on nani diga fuɗɗam. To ko on nani diga fuɗɗam tabiti nder ɓerɗe mooɗon, onon boo on tabitan nder kawtal bee Ɓiɗɗo e Baabiraawo. Ndaa iinawol ngol o iinani en: Ɗum ngeendam nduumiiɗam. Mi winndani on ɗu'um dow ɗaɓɓanɓe selnugo on. Ammaa onon, Ruuhu mo keɓɗon diga Almasiihu ɗon jooɗi nder mooɗon, on ngalaa haaje goɗɗo ekkitina on, ngam Ruuhu go ɗon ekkitina on koo ɗume fuu, ɗon ekkitina gooŋga, naa fewre. Ngam maajum mbaɗe ko o ekkitini on, tabite nder kawtal bee Almasiihu. Jonta, ɓikkoy am, tabite nder kawtal bee Almasiihu ngam haa en mara hoolɗinaare to o waŋgi, taa en cemta yeeso maako nyannde loraaki maako. Nde on anndi Almasiihu o adiliijo, anndite boo, koo moy huuwi kuuɗe adiliije, laatake ɓiŋngel Allah. Ndaare no Baabiraawo yiɗiri en, haa en mbi'aama ɓikkoy Allah! Gooŋga en ɓikkoy maako. Ngam man duniyaaru anndaa en ngam ndu anndaa Allah. Yiɗaaɓe am, jonta en laatake ɓikkoy Allah. Ko en tammi laataago waŋgaay tawon. Ammaa en anndi to Almasiihu waŋgi, en nanndan bee maako, ngam en ngi'an mo bana no o wa'i. Koo moy tammake ɗum, laɓɓinan hoore mum bana Yeesu Almasiihu o laaɓɗo. Baɗɗo hakke fuu tuurtani umroore Allah, ngam hakke ɗum tuurtango umroore Allah. Ammaa on anndi Almasiihu wari ngam ittugo hakkeeji. Kaŋko, walaa hakke nder maako sam. Mo ɗon tabiti nder kawtal bee Almasiihu fuu waɗataa hakke, ammaa baɗoowo hakke meeɗaay yi'ugo mo, meeɗaay anndugo mo boo. Ɓikkoy am, taa goɗɗo selna on. Baɗoowo adilaaku, o adiliijo bana Almasiihu o adiliijo. Baɗoowo hakke fuu laatake mo Iblisa, ngam diga fuɗɗam, Iblisa ɗon waɗa hakke. Ngam man Ɓiɗɗo Allah wari ngam nattingo kuuɗe Iblisa. Laatiiɗo ɓiŋngel Allah fuu waɗataa hakke, ngam ko Allah aawi ɗon jooɗi nder maako. O waawataa waɗugo hakke, ngam o laati ɓiŋngel Allah. Ammaa mo huuwataa kuuɗe adiliije, mo ɗon wanya deerɗiraawo mum fuu, o danyaakaa e Allah. Bana nii goɗɗo senndindirta ɓikkoy Allah bee koy Iblisa. Ndaa kubaruwol ngol on nani diga fuɗɗam: “Ngiɗindiren !” Taa en mbaɗa bana Kayinu mo mbari deerɗum ngam o laati mo Kalluɗo. Koni o mbari mo? Ngam kuuɗe maako ɗe kalluɗe, ammaa kuuɗe deerɗiiko ɗe adiliije. Deerɗam'en, taa kayɗine to duniyaaru ɗon wanya on. En anndi en ngurtake diga maayde, en nasti ngeendam, ngam en ngiɗi deerɗiraaɓe men. Ammaa mo walaa yiide, o ɗon jooɗi nder maayde tawon. Ganyɗo deerɗum fuu o mbaroowo ko'e. On anndi ngeendam nduumiiɗam wonataa nder mbaroowo ko'e. Almasiihu hokki yoŋki muuɗum ngam meeɗen. Bee maajum en paami ko woni yiide. Enen boo, sey en ndokka yoŋkiiji meeɗen ngam deerɗiraaɓe meeɗen. To marɗo yi'i haaje deerɗum, ammaa o sali enɗugo ɗum, bana noy yiide Allah tabitirta nder maako? Ɓikkoy am, taa yiide meeɗen laato bee bolle tan. Ammaa nde laato yiide gooŋgaare, waŋgannde nder kuuɗe. Bee maajum anndirten en ɗon tokki gooŋga. Kanjum waɗi ɓerɗe meeɗen nde'ititto yeeso Allah. Ngam to ɓerɗe meeɗen aybini en, en anndi Allah ɓuri ɓerɗe meeɗen, ngam o anndi koo ɗume fuu. Yiɗaaɓe am, to ɓerɗe meeɗen aybinaay en, en maran hoolɗinaare yeeso Allah, en keɓan haa maako ko en toroto mo fuu, ngam en ɗon ɗowtano umrooje maako, en ɗon mbaɗa ko fottani mo. Ndaa ko o umri: En nuɗɗina innde Yeesu Almasiihu, Ɓiɗɗo maako, en ngiɗindira fodde umroore nde Almasiihu umri en. Ɗowtaniiɗo umrooje ɗe'e ɗon tabiti nder kawtal bee Allah, Allah boo ɗon tabiti nder kawtal bee maako. Bana nii anndirten Allah ɗon tabiti nder kawtal bee meeɗen, en anndi ɗum bee Ruuhu maako mo o hokki en. Yiɗaaɓe am, taa nuɗɗine ruuhuuji koo ɗiye fuu. Sey on poonda ɗi, on paama to ɗi iwi haa Allah. Ngam fewooɓe wi'anɓe ɓe annabi'en ɗuuɗɓe ngari nder duniyaaru. Ndaa bana nii anndirton Ruuhu Allah: To goɗɗo seedake Yeesu Almasiihu wari bee ɓanndu neɗɗo fuu, nden kam ruuhu maako iwi haa Allah. Ammaa to o yeddi Yeesu, nden kam ruuhu maako iwaay haa Allah, ɗum ruuhu konneejo Almasiihu. On nani ngu waran, ndaa jonta ngu ɗon nder duniyaaru. Ammaa onon ɓikkoy am, on laati yimɓe Allah, on njaalake fewooɓe go, ngam gonɗo nder mooɗon ɓuri gonɗo nder duniyaaru baawɗe. Kamɓe, ɓe yimɓe duniyaaru, ngam maajum ɓe ɗon mbolwa haalaaji duniyaaru. Ngam man yimɓe duniyaaru ɗon nana ɓe. Ammaa enen en yimɓe Allah. Annduɗo Allah nanan en. Mo laataaki mo Allah, nanantaa en. Bana nii en cenndindirta Ruuhu gooŋga bee ruuhu fewre. Yiɗaaɓe am, ngiɗindiren, ngam yiide iwi haa Allah. Marɗo yiide o ɓiŋngel Allah, o anndi Allah. Mo walaa yiide, anndaa Allah, ngam Allah o yiide. Ndaa no yiide Allah waŋgirani en: Allah neli Ɓiɗɗo muuɗum bajjo nder duniyaaru ngam haa en keɓra ngeendam bee maako. Ndaa ko woni yiide: Naa enen ngiɗi Allah, ammaa kaŋko yiɗi en, o neli en Ɓiɗɗo maako ngam yaafuye hakkeeji meeɗen. Yiɗaaɓe am, nde Allah yiɗi en bana nii, haani ngiɗindiren, enen boo. Walaa mo meeɗi yi'ugo Allah. To en ngiɗindira, nden kam Allah wondan bee meeɗen, yiide maako laatoto timmunde nder meeɗen. Allah hokki en Ruuhu muuɗum, kanjum hollata en ɗon tabiti nder kawtal bee maako, kaŋko boo o ɗon tabiti nder kawtal bee meeɗen. Minin, min ngi'i, min ɗon ceedo Baabiraawo neli Ɓiɗɗo muuɗum haa duniyaaru, o laati kisnoowo maaru. Mo seedi Yeesu woni Ɓiɗɗo Allah fuu, Allah ɗon tabiti nder kawtal bee maako, kaŋko boo o ɗon tabiti nder kawtal bee Allah. Enen kam en anndi yiide Allah ngam meeɗen, en nuɗɗini ɗum. Allah o yiide. Tabitɗo nder yiide ɗon tabiti nder kawtal bee Allah, Allah boo ɗon tabiti nder kawtal bee maako. To en ɗon bee yiide timmunde, en keɓan hoolɗinaare nyalaade kiita, bana no o wa'i, non ngoneten nder duniyaaru boo. Marɗo yiide hulataa, ngam yiide timmunde ittan kulol. Ngam kulol ɗon hawti bee yaŋgada. Kulanɗo wonaay nder yiide timmunde. Enen en ɗon ngiɗindira, ngam Allah aarti yiɗugo en. To goɗɗo wi'i: Mi yiɗi Allah, ammaa ɗon wanya deerɗum, o pewoowo. Ngam to o yiɗaa deerɗiiko mo o yi'ata, noy o waawrata yiɗugo Allah mo o yi'aay? Ndaa umroore nde Almasiihu umri en: Mo yiɗi Allah, sey o yiɗa deerɗiiko boo. Koo moy nuɗɗini Yeesu woni Almasiihu, o laati ɓiŋngel Allah. Koo moy yiɗi baaba, yiɗi ɓiŋngel boo. Bana nii anndirten en ngiɗi ɓikkoy Allah: To en ngiɗi Allah e to en ɗowtanake umrooje maako boo. Ngam yiɗugo Allah, ɗum ɗowtanaago umrooje maako. Ɗowtanaago umrooje maako boo ɓurataa en semmbe, ngam ɓiŋngel Allah fuu jaalake duniyaaru. Bee nuɗɗinki meeɗen njaalortooɗen duniyaaru. Moy woni jaaliiɗo duniyaaru? Sey nuɗɗinɗo Yeesu woni Ɓiɗɗo Allah. Yeesu Almasiihu wari bee ndiyam baptisma muuɗum e bee ƴiiƴam maayde muuɗum boo. O waraay bee ndiyam tan, ammaa bee ndiyam e ƴiiƴam. Ruuhu bee hoore muuɗum ɗon seeda haala ka'a, ngam Ruuhu woni gooŋga. Ngam woodi seedamkuuji tati: Seedamku Ruuhu e ngu ndiyam e ngu ƴiiƴam. Seedamkuuji man tati fuu njahdi. En ɗon njaɓa seedamku yimɓe, ammaa seedamku Allah ɓuri mawnugo. Ngam kaŋgu laati seedamku ngu Allah seedi dow Ɓiɗɗo muuɗum. Koo moy nuɗɗini Ɓiɗɗo Allah, woodi seedamku ngu'u nder ɓernde muuɗum. Ammaa mo nuɗɗinaay Allah, o fewni Allah, ngam o nuɗɗinaay seedamku ngu Allah seedi dow Ɓiɗɗo muuɗum. Ndaa seedamku ngu'u: Allah hokki en ngeendam nduumiiɗam, ngeendam ɗa'am ɗon nder Ɓiyiiko. Koo moy jaɓi Ɓiɗɗo Allah woodi ngeendam, mo jaɓaay Ɓiɗɗo Allah, o walaa ngeendam. Onon nuɗɗinɓe innde Ɓiɗɗo Allah, mi winndani on ɗum ngam haa anndon fakat on ngoodi ngeendam nduumiiɗam. En ɗon bee hoolɗinaare haa yeeso Allah, en anndi o nanan en, to en torake mo koo ɗume fodde muuyo maako. To nii en anndi o ɗon nana en to en torake mo koo ɗume fuu, en anndi boo en keɓi ko en tori mo. To goɗɗo yi'i deerɗum ɗon waɗa hakkewol ngol yahrataa mo haa maayde, sey o tora Allah, Allah boo hokkan mo ngeendam. Haala ka'a laarani waɗooɓe hakkewol ngol yahrataa ɓe haa maayde. Ammaa woodi hakkewol jahranŋgol goɗɗo haa maayde. Mi wi'aay on toro Allah ngam maagol. Kala sooynde adilaaku fuu ɗum hakke, ammaa woodi hakkewol ngol yahrataa goɗɗo haa maayde. En anndi ɓiŋngel Allah fuu waɗataa hakke, ngam Ɓiɗɗo Allah ɗon ayna mo, Kalluɗo meemataa mo. En anndi en laati yimɓe Allah, koo nde duniyaaru fuu ɗon les baawɗe Kalluɗo. En anndi boo Ɓiɗɗo Allah wari, hokki en faamu ngam anndugo Allah gooŋgaajo. En ɗon nder kawtal bee Allah gooŋgaajo e bee Ɓiɗɗo mum Yeesu Almasiihu. Kaŋko woni Allah gooŋgaajo e ngeendam nduumiiɗam. Ɓikkoy am, ndeente e labbi. Min ndottiijo, mi ɗon winndana mayramjo cuɓaaɗo e ɓiyum'en ɓe ngiɗmi bee gooŋga bataakewol ngo'ol. Naa min feere am yiɗi on, ammaa annduɓe gooŋga fuu, ngam gooŋga ɗon nder meeɗen e ka wondan bee meeɗen haa foroy. Mo'ere e hinnuye e salaaman Allah Baabiraawo e Yeesu Almasiihu Ɓiɗɗo muuɗum ngondan bee meeɗen nder gooŋga e yiide. Mi seyi masin nde mi tawi ɓikkoy ma ngoɗkoy ɗon tokki gooŋga fodde umroore nde en keɓi diga Baabiraawo. Jonta mi ɗon toro ma, an mayramjo, naa bana umroore hesre mi winndani ma, ammaa ɗum umroore nde en keɓi diga fuɗɗam: Ngiɗindiren. Yeeɗugo fodde umrooje Allah, kanjum woni yiide. Ɗum umroore nde on nani diga fuɗɗam, haa ngeeɗon fodde maare. Ngam fewooɓe ɗuuɗɓe ɗon caŋkiti nder duniyaaru. Ɓe njaɓataa wi'go Yeesu Almasiihu laati neɗɗo fakat. Irin yimɓe ɓe'e, ɓe fewooɓe e konne'en Almasiihu. Kakkilane ko'e mooɗon, ngam taa on majjina nafuuda kuugal amin ngam mooɗon, ammaa haa on keɓa mbarjaari mooɗon fuu. Mo jogaaki ekkitinol Almasiihu, luuti ngol, o walaa kawtal bee Allah. Ammaa mo jogi ekkitinol ngo'ol, o ɗon nder kawtal bee Baabiraawo e Ɓiɗɗo. To goɗɗo wari haa mooɗon e o waddanaay on ekkitinol Almasiihu, taa njaɓɓe mo haa ci'e mooɗon, taa koofne mo sam. Ngam to goɗɗo hoofni mo, o hawti bee maako nder halleende. Woodi kuuje ɗuuɗɗe ɗe ngiɗmi winndango on, ammaa mi yiɗaa winndugo ɗe dow ɗereewol. Mi ɗon tammo yahugo haa mooɗon e yeewtididgo bee mooɗon hunnduko bee hunnduko, ngam haa seyo hebbina ɓerɗe meeɗen. Ɓikkoy deerɗiraawo ma cuɓaaɗo koofni ma. Min ndottiijo, mi ɗon winndana soobaajo am Gayus mo ngiɗmi bee gooŋga bataakewol ngo'ol. Soobaajo am giɗaaɗo, mi ɗon yelano ma hayru nder koo ɗume fuu, a yamɗa bana no ɓernde ma boo ɗon ɓesdoro nder hayru. Mi seyi masin nde deerɗiraaɓe ngari, ceedi gooŋga maaɗa, no a yeeɗiri nder gooŋga. Walaa ko ɓuri seynugo yam bana nanugo ɓikkoy am ɗon ngeeɗa nder gooŋga. Soobaajo am giɗaaɗo, a ɗon huuwa bee gooŋgaaku ngam wallugo deerɗiraaɓe, koo jananɓe. Kamɓe ceedi haala yiide maaɗa yeeso jama'aare nuɗɗinɓe. Ɗum wooɗan to a walli ɓe dow haaje jahaaŋgal maɓɓe bana ko fottanta Allah. Ngam ɓe ɗon mbaɗa jahaaŋgal nga'al ngam Almasiihu, bilaa jaɓugo koo ɗume diga tampa-diina'en. Enen boo, sey en njaɓɓo irin yimɓe ɓe'e, ngam haa en kuuwda bee maɓɓe nder kuugal nuɗɗinki. Woodi ko mi winndani jama'aare nuɗɗinɓe, ammaa Diyoterefes mo yiɗi laataago mawɗo nder jama'aare man, jaɓɓaaki min. Ngam man, to mi wari, mi waŋginan kuuɗe ɗe o huuwi, waato pewe e bolle kalluɗe ɗe o wolwata dow amin. Naa kanjum tan, ammaa o jaɓɓataako deerɗiraaɓe to ɓe ngari, o ɗon haɗa yiɗɓe jaɓɓaago ɓe, o ɗon faarta ɓe diga jama'aare nuɗɗinɓe. Soobaajo am giɗaaɗo, taa tokka halleende, ammaa tokka mbooɗeeŋga. Baɗanɗo mbooɗeeŋga woni goɗɗo Allah, baɗanɗo halleende meeɗaay anndugo Allah. Yimɓe fuu ngerdi Demetiriyus. Koo fodde gooŋgaaku boo o booɗɗo. Nden minin boo min ɗon ceedo ɗum. A anndi seedamku amin, ɗum gooŋga. Woodi kuuje ɗuuɗɗe ɗe mi yiɗi winndango ma, ammaa mi yiɗaa winndugo ɗe dow ɗereewol. Mi tammi en ngiidan nii seɗɗa. En ngeewtidan hunnduko bee hunnduko. Salaaman laatano ma! Soobiraaɓe ma koofni ma. An boo hoofnu soobiraaɓe meeɗen haa ton gooto gooto. Min Yahuuda, maccuɗo Yeesu Almasiihu, deerɗiraawo Yaakuba, mi ɗon winndana on onon ewnaaɓe, yiɗaaɓe Allah Baabiraawo e aynaaɓe Yeesu Almasiihu. Hinnuye e salaaman e yiide ɗuuɗana on. Soobiraaɓe am yiɗaaɓe, mi yelino masin winndango on dow haala kisndam ɗam en fuu en kawti nder muuɗum. Ngam maajum, doole mi winndana on ngam suusɗingo on nder haɓre ngam nuɗɗinki ki Allah hokki yimɓe muuɗum nde woore, ki he'i haa foroy. Ngam halluɓe corkake caka mooɗon. Kiita dow maɓɓe winndaama diga ɓooyma. Ɓe ngayli habaru mo'ere Allah ngam ɓe keɓa hujja waɗugo daakaareeku, ɓe ngeddi Yeesu Almasiihu mo woni Jawmiraawo e jaagorɗo meeɗen feere muuɗum. Koo nde on anndi kuuje ɗe'e fuu, mi yiɗi siftinorgo on no Jawmiraawo hisniri Isra'iila'en diga lesdi Misra, ammaa ɓaawoɗon o halki ɓe ngam ɓe nuɗɗinaay mo. Ciftore haala malaa'ika'en ƴaɓɓuɓe keerol baawɗe ɗe Allah hokkuno ɓe, ɓe acci joonde maɓɓe. Allah maɓɓi ɓe nder nyiɓre les, haɓɓi ɓe bee callalluuji ɗi piistataake haa foroy. Ɓe ɗon ndeena nyannde kiita maɓɓe ton. Bana non boo Sodoma e Gomorra bee berniiji piltuɗi. Yimɓe maaji mbaɗi bana malaa'ika'en go mbaɗi, ɓe tokki waɗugo daakaareeku, ɓe mbaɗi baaldal ngal luuti ɗabiya. Kiita yiite duumiiŋge ɗon torra ɓe, ɗum laati deentinki ngam yimɓe fuu. Bana nii boo, yimɓe sorkuɓe caka mooɗon go, nder raayu maɓɓe, ɓe ɗon coɓna ɓalli maɓɓe. Ɓe ɗon njawo baawɗe Allah, ɓe ɗon mbolwa kalluka dow tedduɓe asama. Koo Mika'iilu, mawɗo malaa'ika'en, saa'i o waabotiri bee Sayɗaanu dow ɓanndu Muusa, o huli wolwugo kalluka dow maako, ngam maajum o wi'i mo: “Jawmiraawo telɓane !” Ammaa yimɓe ɓe'e ɓe ɗon mbolwa kalluka dow ko ɓe paamaay. Ɓe ngalaa hakkiilo bana dabbaaji, ko suunooji maɓɓe anndinta ɓe, kanjum yahrata ɓe haa halkere. Kayto! Bone laatanto ɓe ngam ɓe tokkake laawol Kayinu. Kadiboo ɓe njoofi ko'e maɓɓe nder majjere ngam heɓugo ceede bana ko Balaama waɗno. Ɓe tuurti bana Koora tuurtirno, ɓe kalki. Saa'i on ɗon nyaamda, ɓe ɗon njiiɓa kawtal mooɗon, ɓe cemtataa sam, ɓe ɗon kebbina deeɗi maɓɓe tan. Ɓe nanndi bee duule ɗe henndu soggata meere, ɗe ngalaa iyeende. Ɓe nanndi bee leɗɗe ɗe ndimataa koo to saa'i rimugo yottake. Ɓe nanndi bee leɗɗe ɗoofaaɗe, baatɗe. Ɓe nanndi bee ƴuuge caatuɗe haa maayo, ɓe ɗon mbaŋgina kuuɗe maɓɓe cemtiniiɗe bana nguufo ƴuuge man. Ɓe nanndi bee koode majjuɗe ɗe anndaa laabi maaje. Allah taaskani ɓe nokkuure nder nyiɓre ɓurannde nyiɓɓugo haa foroy. Anuhu mo yeeɗi nder yidere joweeɗiɗawre haa danygol Aadamu, waɗi annabaaku dow maɓɓe diga ɓooyma, o wi'i: “Ndaa, Jawmiraawo waran bee malaa'ika'en muuɗum senaaɓe ujineeje ɗuuɗɗe ngam o hiito yimɓe fuu. O hiitoto hakke'en, yedduɓe Allah fuu fodde kuuɗe maɓɓe kalluɗe fuu, o hiitoto ɓe ngam bolle maɓɓe elewɗe ɗe ɓe mbolwi dow maako fuu!” Yimɓe ɓe'e ɗon ngurŋgurto, ɓe ɗon ciŋka, ɓe ɗon tokko suunooji maɓɓe, kunnduɗe maɓɓe ɗon keewi bolle mawnitiiɗe, ɓe ɗon njobbito yimɓe ngam ɓe keɓa ko ɓe ngiɗi. Ammaa onon, soobiraaɓe am yiɗaaɓe, ciftore ko nelaaɓe Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu ngeccuno on diga ɓooyma. Ngam ɓe ɗonno mbi'a on: “Haa balɗe ragareeje, jancooɓe mbaŋgan, ɓe njancan on, ɓe tokkoto suunooji maɓɓe kalluɗi.” Yimɓe ɓe'e mbaɗan cennduki caka yimɓe. Sey ɗabiya maɓɓe tan ɓe tokkoto, ɓe ngalaa Ruuhu Allah. Ammaa onon, soobiraaɓe am yiɗaaɓe, cemmbiɗine ko'e mooɗon nder ekkitinol ɓurŋgol senaago ngol on ekkiti. Tore bee baawɗe Ruuhu Ceniiɗo, tabite nder yiide Allah, nde on ɗon ndeena haa Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiihu hinno on, hokka on ngeendam nduumiiɗam. Njurmine sekanɓe. Woɗɓe, mbifte ɓe diga yiite, kisne ɓe. Woɗɓe boo, njurmine ɓe, ammaa ndeente bee maɓɓe, taa meeme koo limce maɓɓe ngam taa coɓki maɓɓe raaɓa on. Ndaa wahayu mo Allah hokki Yeesu Almasiihu ngam anndingo jaggiiɓe mum ko ɓadi wargo bee doole. Ngam maajum Almasiihu neli malaa'ikaajo muuɗum ngam anndingo ɗum jaggiiɗo muuɗum Yuhanna. Yuhanna seedi ko o yi'i fuu, ɗum wolde Allah e seedamku Yeesu Almasiihu. Barka laatanto jaŋnganɗo deftere nde'e e nananɓe bolle annabaaku ngu'u, tokkiiɓe ko winnda nder maare! Ngam wakkatiire nde kuuje ɗe'e laatoto ɓadake wargo. Min Yuhanna, mi ɗon winndana jama'aaje nuɗɗinɓe joweeɗiɗi haa lesdi Asiya: Mo'ere e salaaman laatano on diga Allah, mo ɗon, mo ɗonno ɓooyma, mo ɗon wara boo e diga ruuhuuji joweeɗiɗi gonɗi yeeso leeso laamu maako e diga Yeesu Almasiihu, ceedoowo gooŋgaajo, ummitinaaɗo arano nder maayɓe, mawɗo laamlaamɓe duniyaaru boo. Kaŋko o yiɗi en. O rimɗini en diga hakkeeji meeɗen bee ƴiiƴam maako, o laatini en ummaatoore laamu maako e liman'en Allah, Baabiraawo maako. Tedduŋgal e baawɗe laatano mo haa abada abadin. Aamiina ! Ndaa, o ɗon warda bee duule! Koo moy fuu yi'an mo, koo yuwɓe mo boo. Yimɓe asli nder duniyaaru fuu mboyan ngam daliila maako. Nii ɗum laatorto. Aamiina ! Jawmiraawo Allah wi'i: “Min woni Alfa e Omega, mo ɗon e mo ɗonno ɓooyma, mo ɗon wara boo, min woni Baawɗo dow koo ɗume fuu.” Min Yuhanna, deerɗiraawo mooɗon, kawtuɗo bee mooɗon nder torra e laamu Allah e tiiɗal nder Yeesu, mi ɗonno haa duunde wi'eteende Patmos ngam daliila wolde Allah e seedamku Yeesu. Nyalaade Jawmiraawo, Ruuhu naŋngi yam, mi nani sawtu ɓaawo am, bana luwal, ɗon wi'a: “Ko ngi'ata, winndu ɗum nder deftere, neldu ɗum haa jama'aaje nuɗɗinɓe joweeɗiɗi gonɗe haa Efesus e Simirna e Pergame e Tiyatira e Sardis e Filadelfiya e Lawdikiya.” Mi wayliti haa mi laara mo ɗon wolwanammi. Nden mi yi'i jo'inirɗe pittirlaaji joweeɗiɗi ɗe kaŋŋeeri. Caka jo'inirɗe ɗe'e, ngi'mi goɗɗo nannduɗo bee neɗɗo ɗon ɓorni limce juutɗe haa njotti teppe, o ɗon haɓɓi wiɓɓere maako bee taadorgol kaŋŋeeri. Hoore e gaasa hoore maako ɗon ndanwi tal bana hottollo raneeho e bana mallimallooje. Gite maako njayni bana ɗemŋgal yiite, kosɗe maako ɗelki bana njamndi mboɗeeri ɓolinaandi nder yiite. Sawtu maako nanndi bee hoolo ndiyamji diirtotooɗi haa maayo bee semmbe. O ɗon jogi koode joweeɗiɗi haa juŋngo maako nyaamo, kaafahi ceeɓki, marki mbeldiiji ɗiɗi wurti hunnduko maako. Yeeso maako ɗon yayna bana naaŋge yaynirta caka nyalawma. Nde mi yi'i mo, mi do'i yeeso maako bana maayɗo. O wallini juŋngo maako nyaamo dow hoore am, o wi'i: “Taa hul! Min woni arano e ragareejo. Mi geeto! Mi maayino, ammaa ndaa, mi geeto haa abada abadin. Mi woodi baawɗe dow maayde e dow joonde maayɓe boo. Ngam maajum winndu ko ngi'ɗa: Kuuje jontaaje e tammiiɗe wargo ɓaawoɗon. Ndaa sirri koode joweeɗiɗi ɗe ngi'ɗa haa juŋngo am nyaamo e sirri jo'inirɗe pittirlaaji joweeɗiɗi ɗe kaŋŋeeri: Koode joweeɗiɗi ngoni malaa'ika'en jama'aaje nuɗɗinɓe joweeɗiɗi. Jo'inirɗe pittirlaaji joweeɗiɗi boo ngoni jama'aaje nuɗɗinɓe joweeɗiɗi.” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Efesus ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa jogiiɗo koode joweeɗiɗi haa juŋngo muuɗum nyaamo, mo ɗon yaha caka jo'inirɗe pittirlaaji joweeɗiɗi ɗe kaŋŋeeri: Mi anndi kuuɗe maaɗa e torra maaɗa e tiiɗal maaɗa. A munyantaa halluɓe. A foondi yimɓe wi'anɓe ɓe nelaaɓe, ammaa ɓe laataaki nelaaɓe, a tawi ɓe fewooɓe. A ɗon tiiɗi, a torrake ngam daliila am, ammaa a tampaay. Ammaa woodi ko mi felirte: A wudini yiide nde a marno haa fuɗɗam. Siftor diga toy a do'i. Nden tuubu, huuw fahin kuuɗe ɗe a huuwino haa fuɗɗam. To naa non, mi waran, mi sottinan jo'inirɗum pittirla maaɗa to a tuubaay. Ammaa ndaa ko mi yerdi haa maaɗa: A wanyi kuuɗe Nikolay'en, ngam min boo mi wanyi ɗe. Mo woodi noppi, sey nana ko Ruuhu wi'ata jama'aaje nuɗɗinɓe! Mi hokkan jaaliiɓe fuu baawɗe nyaamugo ɓiɓɓe lekki ngeendam gonki nder jarne Allah.” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Simirna ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa bi'eteeɗo arano e ragareejo, mo maayino, ammaa mo yeeɗiti: Mi anndi torraaji e talakaaku maaɗa, ammaa haa am a diskuɗo. Mi anndi kalluka ka wi'anɓe ɓe Yahuudu'en mbolwata dow maaɗa, ammaa ɓe laataaki Yahuudu'en! Ɓe rewooɓe Sayɗaanu. Taa hul torraaji ɗi a tammi torreego! Ndaa, Sayɗaanu jarriboto on bee nastingo woɗɓe mooɗon nder fursina. On torroto balɗe sappo. Jogita nuɗɗinki ma haa yotto maayde, nden kam mi warjoto ma woronnde ngeendam. Mo woodi noppi, sey o nana ko Ruuhu wi'ata jama'aaje nuɗɗinɓe! Maayde ɗiɗawre meemataa jaaliiɗo.” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Pergame ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa marɗo kaafahi ceeɓki marki mbeldiiji ɗiɗi: Mi anndi haa njooɗiiɗa, haa leeso laamu Sayɗaanu woni. Ammaa a ɗon ɗakkotiri booɗɗum bee am, a accaay nuɗɗingo yam, koo nder zamanu Antipas, ceedoowo am gooŋgaajo mo ɓe mbari caka mooɗon, haa joonde Sayɗaanu woni. Ammaa woodi ko mi felirte seɗɗa: Woodi tokkiiɓe ekkitinol Balaama caka mooɗon. Kaŋko o ekkitini Balak no o nastinirta Isra'iila'en nder tuuforgol haa ɓe nyaama kusel kirsaaŋgel ngam labbi, ɓe mbaɗa daakaareeku boo. Bana non, an boo a woodi tokkiiɓe ekkitinol Nikolay'en. Tuube kadi! To naa non, mi waran law, mi honan yimɓe ɓe'e bee kaafahi gurtotooki hunnduko am. Mo woodi noppi, sey nana ko Ruuhu wi'ata jama'aaje nuɗɗinɓe! Mi hokkan jaaliiɗo fuu mannu suuɗiindu e hayre raneere boo. Dow hayre nde'e, innde hesre winndaama. Walaa annduɗo innde nde'e, sonaa jaɓɗo hayre man.” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Tiyatira ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa Ɓiɗɗo Allah, mo gite muuɗum ɗon njayna bana ɗemŋgal yiite, mo kosɗe muuɗum ɗon ɗelka bana njamndi mboɗeeri: Mi anndi kuuɗe ma e yiide ma e nuɗɗinki ma e njaggu ma e tiiɗal ma. Ko a huuwata jonta ɓuri ko a huuwino haa fuɗɗam. Ammaa woodi ko mi felirte: A ɗon acca debbo bi'eteeɗo Izabel, mo wi'i o annabiijo. O ɗon zammbo jaggiiɓe am bee ekkitinol maako haa ɓe mbaɗa daakaareeku, ɓe nyaama kusel kirsanaaŋgel labbi. Mi hokki mo wakkati haa o tuuba, ammaa o yiɗaa tuubugo dow daakaareeku maako. Ngam maajum mi sakkinan mo haa be'itte torra. Ton o torroto masin, kaŋko e waɗooɓe njeenu bee maako fuu, sonaa to ɓe tuubi, ɓe acci huuwugo kuuɗe maako kalluɗe. Ɓikkoy maako boo, mi mbaran koy. Jama'aaje nuɗɗinɓe fuu anndan min woni linyoowo numooji e ɓerɗe yimɓe. Mi warjoto koo moy mooɗon deydey kuuɗe muuɗum. Ammaa onon nuɗɗinɓe luttuɓe haa Tiyatira, on tokkaaki ekkitinol kalluŋgol ngo'ol, on ekkitaaki ko woɗɓe mbi'ata sirriiji Sayɗaanu lugguɗi, mi roondataa on doŋngal goɗŋgal. Ammaa sey on njogito ko marɗon bee semmbe haa to mi wari. Jaaliiɗo, baɗɗo muuyo am haa timmoode, mi hokkan mo baawɗe dow ummaatooje, o duran ɗe bee sawru njamndi, o fusan ɗe bana ɓe pusirta payanɗe loope, bana min boo mi heɓi baawɗe haa Baabiraawo am. Mi hokkan jaaliiɗo oo horre baɓɓol. Mo woodi noppi, sey nana ko Ruuhu wi'ata jama'aare nuɗɗinɓe.” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Sardis ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa marɗo ruuhuuji Allah joweeɗiɗi e koode joweeɗiɗi: Mi anndi kuuɗe ɗe kuuwata. Yimɓe ɗon mbi'a a geeto, alhaali boo a maayɗo! Hakkil, semmbiɗin ko lutti, ko ɓadake halkugo. Ngam mi tawi kuuɗe ma yeeso Allah am laataaki timmuɗe. Ngam man, siftor no a jaɓri e no a naniri koŋngol Allah, ɗowtan ngol, tuubu. To a hakkilaay, mi waran bana gujjo, a anndataa saa'i nde mi warata haa ma. Ammaa a woodi yimɓe seɗɗa haa Sardis ɓe tunwinaay limce muuɗum'en. Ɓe njahdan bee am ɓe ɓorniiɓe limce daneeje, ngam ɓe ke'i ɗum. Bana nii, jaaliiɗo fuu ɓornoto limce daneeje, mi wilataa innde maako diga deftere ngeendam. Yeeso Baabiraawo am e malaa'ika'en muuɗum boo mi wi'an fakat o goɗɗo am. Mo woodi noppi, sey nana ko Ruuhu wi'ata jama'aaje nuɗɗinɓe!” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Filadelfiya ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa Ceniiɗo, gooŋgaajo, jogiiɗo maɓɓitirɗum Daawuda, to o maɓɓiti, walaa mo maɓɓata, to o maɓɓi boo, walaa mo maɓɓititta. Mi anndi kuuɗe ma. Ndaa mi maɓɓiti dammugal yeeso ma, walaa baawɗo maɓɓugo ngal. Ngam koo nde semmbe ma ɗuuɗaay, ammaa a ɗowtani wolde am, a yeddaay innde am. Ndaa! Mi hokkete rewooɓe Sayɗaanu. Ɓe ɗon mbi'a ɓe Yahuudu'en, ammaa ɓe ɗon pewa, ɓe laataaki Yahuudu'en. Mi nelan ɓe haa ɓe tugga koppi, ɓe turo les kosɗe ma, haa ɓe paama mi yiɗi ma. Mi aynete jam nder wakkatiire torra ngaranka dow duniyaaru fuu ngam jarribaago jooɗiiɓe nder maaru, ngam a ɗowtani wolde nde mi umri ma bee tiiɗal. Mi ɓadake wargo. Joga ko marɗa, ngam taa koo moy jaɓta woronnde jaalorgal ma. Mi laatinan jaaliiɗo fuu daŋraŋgal nder haykaliiru Allah am, o meetataa sottineego ton. Mi winndan innde Allah am dow maako e innde berniwol Allah am, waato Urusaliima kesol ngol jippoto asama diga Allah am. Mi winndan innde am hesre dow maako boo. Mo woodi noppi, sey nana ko Ruuhu wi'ata jama'aaje nuɗɗinɓe!” “Winndan malaa'ikaajo jama'aare nuɗɗinɓe haa Lawdikiya ni'i: Ndaa koŋngol iwŋgol haa bi'eteeɗo Aamiina, ceedoowo koolaaɗo, gooŋgaajo, iwde tagefooji ɗi Allah tagi fuu. Mi anndi kuuɗe ma, a laataaki peewɗo malla gulɗo. To a laatakeno gulɗo malla peewɗo ɓuran. Ngam a ɗon caka cak, a laataaki gulɗo malla peewɗo, mi tuutete diga hunnduko am. Ngam a ɗon wi'a: Mi riski, mi woodi jawdi, walaa ko mi sooyi sam. Ammaa a anndaa a ɗon laalaato, a jurumɗo, a laafuɗo, a bumɗo e a temmbo. Ngam maajum mi ɗon waso ma: Soodu haa am kaŋŋeeri laɓɓinaandi bee yiite ngam haa a riska. Soodu limce daneeje boo ngam haa a ɓorno, a sudda cemtuɗum temmbu maaɗa. Kadiboo soodu lekki ngam gite ma, ngam haa a heɓa yi'ugo. Yimɓe ɓe ngiɗmi, mi ɗon fela ɓe, mi ɗon elta ɓe. Nden kam, waɗ tiinaare, tuubu. Ndaa, mi ɗon dari haa dammugal, mi ɗon silmino. To goɗɗo nani sawtu am, maɓɓiti dammugal, mi nastan suudu maako, min bee maako, min nyaamdan. Mi hokkan jaaliiɗo laawol jooɗodaago bee am dow leeso laamu am, bana no min boo mi jaali, mi ɗon jooɗodi bee Baabiraawo am dow leeso laamu mum. Mo woodi noppi, sey nana ko Ruuhu wi'ata jama'aare nuɗɗinɓe!” Ɓaawo man mi yi'i dammugal maɓɓitaaŋgal haa asama. Sawtu bana luwal ngal mi aarti nanugo wi'i yam: “Wa'a haa ɗo, mi hollete ko tammi laataago ɓaawoɗon bee doole!” Saa'i man nden Ruuhu naŋngi yam. Mi yi'i leeso laamu jo'inaama nder asama, goɗɗo ɗon jooɗi dow maago. Jooɗiiɗo oo ɗon jalbita bana hayre yaspa bee hayre sardis. Timotimooŋgal bee noonde hayre imiradi taari leeso laamu man. Leese laamu noogas e nayi goɗɗe taari leeso go. Ndotti'en noogas e nayo, ɓorniiɓe limce daneeje e boroɗɗe kaŋŋeeri dow ko'e maɓɓe, ɗon njooɗi dow maaje. Ma'e e hoolooji e pelmaali iwi haa leeso laamu go. Yeeso maago pittirlaaji joweeɗiɗi ɗon kuɓɓi, kanji ngoni ruuhuuji Allah joweeɗiɗi. Ko nanndi bee mbeela laaɓŋga, jalbitanŋga bana kiristal ɗon yeeso leeso laamu go. Kuuje geete nayi ɗon taari ngo haa buttuli nayi fuu non boo haa caka. Ɗe keewi gite yeeso e ɓaawo fuu. Huunde arannde nanndi bee mbarooga, huunde ɗiɗawre nanndi bee gaggel, huunde tataɓre woodi yeeso bana ngo neɗɗo e huunde nayaɓre nanndi bee dutal piiranŋgal. Kuuje nayi ɗe'e, woore fuu woodi bileeji joweego, keewɗi gite haa nder e haa taarde maaje fuu. Jemma bee naaŋge fuu kuuje ɗe'e ɗon mbi'a tum bilaa siwtaare: “Ceniiɗo, ceniiɗo, ceniiɗo woni Jawmiraawo Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu. O ɗonno ɓooyma, o ɗon jonta, o tammi wargo boo.” Nde kuuje geete nayi go ɗon maŋgta, ɗon ngetta jooɗiiɗo dow leeso laamu, geeto haa abada abadin go, nden ndotti'en noogas e nayo go ɗon tugga koppi yeeso jooɗiiɗo dow leeso laamu, cujidana geeto haa abada abadin. Ɓe ɗon mballina boroɗɗe maɓɓe yeeso leeso laamu go, ɓe ɗon mbi'a: “Yaa Jawmiraawo Allah amin, a he'i jaɓugo tedduŋgal e daraja e baawɗe! Ngam an tagi kuuje fuu, bee muuyo maaɗa ɗe tagra e ɗe keɓri joonde.” Mi yi'i deftere taggaande haa juŋngo nyaamo jooɗiiɗo dow leeso laamu go. Binndi keewi bakeeje maare ɗiɗi fuu, nde maɓɓaama e nde takkaama bee takkanɗe joweeɗiɗi. Mi yi'i boo malaa'ikaajo baawɗo, mo ɗon wooyna bee sawtu: “Moy he'i takkititgo takkanɗe e maɓɓititgo deftere nde'e?” Ammaa koo haa asama, koo haa lesdi, koo haa les lesdi, walaa mo waawi maɓɓititgo deftere nde'e malla laarugo ko woni nder maare. Mi woyi masin ngam walaa koo gooto he'i maɓɓititgo deftere malla laarugo ko woni nder maare. Nden gooto caka ndotti'en go wi'i yam: “Taa woy. Ndaa mbarooga nder lenyol Yahuuda, iwɗo diga asŋgol Daawuda. Kaŋko o jaaliiɗo, o foti takkitugo takkanɗe joweeɗiɗi ɗe'e e maɓɓititgo deftere man.” Nden mi yi'i caka leeso laamu e kuuje geete nayi e caka ndotti'en go, jawgel mbaalu ɗon dari, ngel nanndi bana ngel meeɗino mbareego. Ngel woodi luwe joweeɗiɗi e gite joweeɗiɗi, kanje ngoni ruuhuuji Allah joweeɗiɗi nelaaɗi haa duniyaaru fuu. Jawgel go yehi, jaɓi deftere man haa juŋngo nyaamo jooɗiiɗo dow leeso laamu go. Nde ngel hoo'i deftere go, kuuje geete nayi e ndotti'en noogas e nayo go tuggi koppi yeeso jawgel, koo moy maɓɓe woodi moolooru e taasaaje kaŋŋeeri keewɗe uurle. Kanje ngoni do'aaje senaaɓe Allah. Ɓe ngimi yimre hesre bana ni'i: “An a he'i hoo'ugo deftere nde'e, a takkita takkanɗe maare. Ngam a mbaraama, bee ƴiiƴam maaɗa a soottani Allah yimɓe iwɓe diga asli e ɗemɗe e jama'aaje e ummaatooje fuu. A waɗi ɓe yimɓe laamu e liman'en ngam Allah meeɗen, ɓe laamanto duniyaaru.” Nden mi yi'i, mi nani sawtu malaa'ika'en ɗuuɗɓe masin, ujine ujineeje taariiɓe leeso laamu e sawtu kuuje geete nayi e ndotti'en go. Ɓe ɗon mbolwa bee sawtu, ɓe mbi'i: “Jawgel ngel ɓe mbarino he'i jaɓugo baawɗe e risku e hikma e semmbe e daraja e tedduŋgal e maŋgtoore.” Mi nani boo tagefooji gonɗi haa asama e haa lesdi e haa les lesdi e nder mbeela fuu, mi nani ɗi ɗon mbi'a: “Maŋgtoore e maŋngu e tedduŋgal e baawɗe laatano jooɗiiɗo dow leeso laamu e jawgel haa abada abadin!” Kuuje geete nayi go njaabi: “Aamiina.” Ndotti'en tuggi koppi, cujidi. Nden mi yi'i jawgel go takkiti takkannde arannde haa takkanɗe joweeɗiɗi go. Mi nani woore nder kuuje geete nayi wi'i bee sawtu bana felmaaŋgo: “War!” Mi yi'i puccu ndaneewu. Ba'iiɗo ngu ɗon jogi lagaawal, ɓe ndokki mo woronnde. O dilli, o jaaliiɗo haa o jaalo fahin. Nde jawgel takkiti takkannde ɗiɗawre, mi nani huunde ɗiɗawre wi'i: “War!” Puccu feere wurti, ngu mboɗeewu. Ɓe ndokki ba'iiɗo ngu kaafahi makki, ɓe ndokki mo baawɗe waddango duniyaaru konu, haa yimɓe mbarmbartira. Nde jawgel takkiti takkannde tataɓre, mi nani huunde tataɓre ɗon wi'a: “War!” Nden mi yi'i puccu ɓaleewu, ba'iiɗo ngu ɗon jogi kilo poondirɗum haa juŋngo muuɗum. Mi nani ko nanndi bee sawtu caka kuuje geete nayi wi'i: “Alkamaari agoda gootel soorra deydey ngeenaari kuugal nyalaade woore, non boo sa'iiruuri agoda tati! Ammaa taa wonnu nebbam malla inaboojam!” Nde jawgel takkiti takkannde nayaɓre. Mi nani sawtu huunde nayaɓre ɗon wi'a: “War!” Mi yi'i, puccu puru. Ba'iiɗo ngu wi'ete Maayde, nden bi'eteeɗo Joonde-maayɓe tokki mo. Ɓe ndokkaama baawɗe dow yeɓre duniyaaru woore nder nayi haa ɓe mbara yimɓe bee kaafahi e weelo e nyawu ndaaɓoowu e dabbaaji ladde. Nde jawgel takkiti takkannde jowaɓre, mi yi'i les hirsirde, yoŋkiiji mbaraaɓe ngam daliila wolde Allah e seedamku ngu ɓe ceedi. Ɓe ɗon ngooka bee sawtu, ɓe ɗon mbi'a: “Yaa Jawmiraawo, ceniiɗo, gooŋgaajo! Haa ndey min ndeenata haa a hiito jooɗiiɓe haa duniyaaru, a waato ngam ɓe mbari min?” Nden ɓe ndokki koo moy maɓɓe ngapaleewol daneewol, ɓe mbi'i ɓe ɓe munya seɗɗa tawon, haa to limgal deerɗiraaɓe maɓɓe jagganooɓe Allah, mbareteeɓe bana maɓɓe ciki. Nde mi yi'i jawgel takkiti takkannde joweego'oore, lesdi dimmbi masin. Naaŋge ɓalwi bana limce ɓaleeje kurum, lewru wooji coy bana ƴiiƴam, koode asama ɗon caama haa lesdi bana ibbe kecce caamirta haa ibbi to henndu semmbiɗndu dimmbini ki. Asama sotti, taggaama bana goɗɗo taggirta ɗereewol. Kooseeje e duuɗe fuu cotti diga nokkuuje maaje. Nden laamiiɓe duniyaaru e mawɓe e mawɓe sooje'en e riskuɓe e marɓe baawɗe e maccuɓe e rimɓe fuu nyukkini ko'e muuɗum'en nder lowi e caka tapaaje kooseeje. Ɓe ɗon mbi'a kooseeje e tapaaje: “Ndo'e dow amin, nyukkine min diga yeeso jooɗiiɗo dow leeso laamu e ɓernuki jawgel ! Ngam nyalaade ɓernuki maɓɓe mawnde yottake, moy waawata dartanaago nde?” Ɓaawo man mi yi'i malaa'ika'en nayo ɗon ndari haa alkibilaaji duniyaaru nayi fuu. Ɓe ɗon njogi keni duniyaaru nayi fuu ngam taa ɗi mbifa haa lesdi malla dow mbeela malla haa leɗɗe fuu. Mi yi'i malaa'ikaajo feere ɗon wara diga fuunaaŋge, o ɗon jogi haatummeere lammba Allah geeto. O wooki bee sawtu, o wolwani malaa'ika'en nayo ɓe Allah hokki baawɗe waɗugo bonnonda haa lesdi e mbeela. Malaa'ikaajo oo wi'i: “Taa mbonne lesdi malla mbeela malla leɗɗe, haa to min mbaɗi lammba dow tiiɗe jagganooɓe Allah meeɗen.” Mi nani limgal waɗanaaɓe haatummeere lammba Allah, ɓe ujine teemerre e cappanɗe nayo e nayo (144.000) iwɓe haa le'i Isra'iila'en fuu: Lenyol Yahuuda, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Ruben, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Gada, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Aser, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Neftali, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Manassa, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Simeyon, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Lewi, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Issakar, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Zabulon, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Yusufu, ujine sappo e ɗiɗo. Lenyol Benyamin, ujine sappo e ɗiɗo. Fuu ɓe keɓi lammba Allah. Ɓaawo man mi yi'i mooɓre ɗuuɗnde nde goɗɗo waawataa limugo. Ɓe iwi haa ummaatooje e asli e jama'aaje e ɗemɗe fuu. Ɓe ɗon ndari yeeso leeso laamu e yeeso jawgel, ɓe ɗon ɓorni ngapaleeji daneeji, ɓe ɗon njogi lice dibinooje. Ɓe fuu ɓe ngooki bee sawtu, ɓe mbi'i: “Kisndam iwi haa Allah amin, jooɗiiɗo dow leeso laamu e haa jawgel!” Malaa'ika'en fuu ɗon ndari, ɗon taari leeso laamu e ndotti'en e kuuje geete nayi go, ɓe turi yeeso leeso laamu, ɓe cujidani Allah, ɓe mbi'i: “Aamiina! Maŋgtoore, tedduŋgal, hikma, yettoore, daraja, baawɗe e semmbe fuu laatano Allah amin haa abada abadin. Aamiina!” Nden gooto nder ndotti'en ƴami yam: “Ɓorniiɓe ngapaleeji daneeji ɓe'e, ɗum ɓeye e diga toy ɓe iwi?” Mi jaabi mo: “Naywa an woni annduɗo.” O wi'i yam: “Kamɓe ɓe munyani torra makka. Ɓe looti ngapaleeji maɓɓe, ɓe ndanwini ɗi bee ƴiiƴam jawgel. Ngam maajum ɓe ɗon yeeso leeso laamu Allah, ɓe ɗon mbaɗana mo dewal jemma bee naaŋge nder haykaliiru maako. Jooɗiiɗo dow leeso laamu ɗon ayna ɓe les laymaaru muuɗum. Ɓe meetataa maatugo dolo malla ɗomka, naaŋge malla gulɗum meetataa torrugo ɓe, ngam jawgel gonŋgel haa caka leeso laamu laatoto gaynaako maɓɓe, yahran ɓe haa ceeɓooje ndiyam ndokkanɗam ngeendam. Allah boo woostan gonɗi fuu haa gite maɓɓe.” Nde jawgel takkiti takkannde joweeɗiɗawre, asama fuu de'i siriw baakin reeta saa'a. Nden mi yi'i ɓe ndokki malaa'ika'en njoweeɗiɗo dariiɓe yeeso Allah luwe joweeɗiɗi. Malaa'ikaajo feere wari, dari kommbi hirsirde, o ɗon jogi taasawo kaŋŋeeri ngam wulugo uurle. Ɓe ndokki mo uurle ɗuuɗɗe haa o wula ɗe hawtaade bee do'aaje senaaɓe fuu dow hirsirde kaŋŋeeri dariinde yeeso leeso laamu. Cuurɗe uurle man ummi bee do'aaje senaaɓe diga juŋngo malaa'ikaajo dariiɗo yeeso Allah go. Nden malaa'ikaajo hoo'i taasawo wulugo uurle go, hebbini ngo bee yiite dow hirsirde, sakkini nge haa duniyaaru. Diggaali ndiggi, hoolooji mbaɗi, ma'e ma'i, lesdi dimmbi. Nden malaa'ika'en njoweeɗiɗo marɓe luwe joweeɗiɗi go taaski fuufugo ɗe. Malaa'ikaajo arano fuufi luwal muuɗum. Mallimallooje e yiite jillindiraaŋge bee ƴiiƴam toɓi dow lesdi. Yeɓre duniyaaru woore nder tati e yeɓre leɗɗe woore nder tati e huɗo hecco fuu yiite nyaami ɗum. Nden malaa'ikaajo ɗiɗaɓo fuufi luwal muuɗum. Ko nanndi bee hooseere mawnde jamnaande sakkinaama nder mbeela. Yeɓre mbeela woore nder tati laati ƴiiƴam, yeɓre tagefo mbeela woore nder tati waati, yeɓre koommbooje woore nder tati boo natti. Nden malaa'ikaajo tataɓo fuufi luwal muuɗum. Horre mawnde jamnaande bana jamre do'i diga asama, yani dow yeɓre maaje ndiyam woore nder tati e dow ceeɓooje ndiyamji. Innde horre man, Kaaɗeeŋga. Yeɓre ndiyamji woore nder tati haaɗi rok haa yimɓe ɗuuɗɓe maayi ngam daliila ndiyamji kaaɗɗi ɗi'i. Nden malaa'ikaajo nayaɓo fuufi luwal muuɗum. Nder geɓe naaŋge tati, woore fiyaama, non boo yeɓre lewru woore e yeɓre koode woore, haa yeɓre jayŋgol man woore nder tati nyifi. Yeɓre jayŋgol nyalawma woore nder tati nyifaama, non boo jemma. Nden mi yi'i e mi nani dutal piiranŋgal nder hawa ɗon wi'a bee sawtu: “Kayto, Kayto! Kayto! Bone laatanto jooɗiiɓe haa duniyaaru ngam daliila hoolo luwe malaa'ika'en luttuɓe tato tammi fuufugo!” Nden malaa'ikaajo njowaɓo fuufi luwal muuɗum. Mi yi'i horre do'i diga asama haa lesdi. Nde hokkaama maɓɓitirgel ngaska lugguka. Nde maɓɓiti ngaska man. Nden cuurɗe ngurti ka bana cuurɗe ɓolinirde mawnde, naaŋge e hawa ɓalwi bee cuurɗe man. Baɓɓatti ngurti cuurɗe man, caŋkiti haa lesdi, ɗi keɓi baawɗe bana ɗe jahe. Ɗi umraama taa ɗi mbonna huɗo dow lesdi malla haako hecco koo koye e lekki koo kiye, sey yimɓe ɓe ngalaa lammba Allah haa tiiɗe muuɗum'en tan. Ɗi keɓaay duŋayeere mbarugo yimɓe man, sey torrugo ɓe lebbi jowi. Naawɗum torra baɓɓatti man nanndi bee naaweeŋga nga goɗɗo maatata to yaare fiɗi ɗum. Nder nyalɗe ɗe'e, yimɓe ɓe'e tefan maayugo, ammaa ɓe keɓataa. Ɓe ngeloto maayugo, ammaa maayde doggan ɓe. Baɓɓatti ɗi'i nanndi bee pucci taaskaniiɗi konu. Ɗi keɓi ko nanndi bee boroɗɗe kaŋŋeeri dow ko'e maaji. Geese maaji nanndi bee geese yimɓe, gaasa ko'e maaji nanndi bee gaasa ko'e rewɓe, nyii'e maaji boo nanndi bee nyii'e mbarooga. Biɓɓe maaji cuuɗaama bee ko nanndi sulkeeji njamndi. Hoolo bileeji maaji nanndi bee hoolo mootaaji ɗi pucci ɗuuɗɗi ndasata saa'i ɗi ɗon camna yahugo konu. Ɗi ngoodi bicce e tufirkoy bana ɗe jahe, bee bicce maaji ɗi ngoodi baawɗe naawnugo yimɓe lebbi jowi. Ɗi ngoodi laamiiɗo, kaŋko woni malaa'ikaajo kalfinaaɗo ngaska lugguka go. Innde maako bee Ibraniŋkeere, Abaddon, bee Yunaniŋkeere boo Apolliyon. Torra arana saalake, ndaa torraaji ɗiɗi goɗɗi ɗon ngara yeeso ɗo. Nden malaa'ikaajo njoweegoojo fuufi luwal muuɗum. Mi nani sawtu iwi haa tolɗi hirsirde kaŋŋeeri dariinde yeeso Allah nayi fuu. Sawtu go wolwani malaa'ikaajo njoweegoojo jogiiɗo luwal, wi'i: “Fiistu malaa'ika'en nayo haɓɓaaɓe haa Efratis, maayo maŋngo!” Ɓe piisti malaa'ika'en nayo taaskiiɓe ngam saa'iire e nyalaade e lewru e hitaande man ngam ɓe mbara yimɓe yeɓre woore nder tati. Mi nani limgal wa'iiɓe pucci konu, ɓe miliyoŋji teemeɗɗe ɗiɗo (200.000.000). Nder wahayu am mi yi'i pucci e wa'iiɓe ɗi. Ɓe ngoodi sulkeeji boɗeeji coy bana yiite, deenooji bana yasente, ooli bana baruudu. Ko'e pucci maɓɓe nanndi bee ko'e barooɗe, nder kunnduɗe maaji yiite e cuurɗe e baruudu ngurti. Yiite e cuurɗe e baruudu ngurti kunnduɗe pucci go, kanjum woni masiibooji tati. Ɗum mbari yeɓre yimɓe woore nder tati. Ngam baawɗe pucci man ɗon nder kunnduɗe e nder bicce maaji. Bicce maaji nanndi bee boɗɗe, ɗe ngoodi ko'e. Bee maaje ɗi ɗon naawna yimɓe. Bee non fuu yimɓe luttuɓe ɓe masiibooji ɗi'i mbaraay, tuubaay dow kuuɗe muuɗum'en. Ɓe accaay sujidango ginnaaji e labbi kuuwraaɗi bee kaŋŋeeri e cardi e njamndi mboɗeeri e kaa'e e leɗɗe, ɗi mbaawataa laarugo koo nanugo e yahugo. Yimɓe ɓe'e tuubaay, ɓe accaay waɗugo mbar-hoore e hiila e daakaareeku e nguyka. Nden mi yi'i malaa'ikaajo feere marɗo baawɗe ɗon jippo asama. O ɗon ɓorni ruuldere, timotimooŋgal ɗon taari hoore maako, yeeso maako ɗon yayna bana naaŋge, kosɗe maako nanndi bee moosli yiite. Nder juŋngo maako o jogi deftel maɓɓitaaŋgel. O jo'ini kosŋgal maako nyaamal dow mbeela, nanal boo dow lesdi, o wooki bee sawtu, o wooki bana ubbaaŋgo mbarooga. Nde o wooki bana nii, pelmaali joweeɗiɗi mbaɗi hoolo. Nde pelmaali joweeɗiɗi ɗi mbolwi, mi taaskani winndugo ɗum. Ammaa mi nani sawtu wolwani yam diga asama, wi'i: “Taa waŋgin ko pelmaali joweeɗiɗi ɗi'i mbolwi. Taa winndu ɗum.” Nden malaa'ikaajo mo mi yi'i ɗon dari dow mbeela e dow lesdi go ɓaŋgti juŋngo muuɗum nyaamo heedi asama, huni bee innde Allah, geeto haa abada abadin, tagɗo asama e lesdi e ko woni ton fuu, tagɗo mbeela e ko woni ton fuu, o wi'i: “Walaa wakkati fahin! Ammaa yaake nde yimɓe tammi nanugo sawtu malaa'ikaajo njoweeɗiɗaɓo, to o fuufi luwal maako, nden Allah timmitinan anniya muuɗum sirriiha, bana o anndinno jaggiiɓe maako, annabi'en.” Nden sawtu diga asama go, wolwani yam fahin, wi'i: “Yah, jaɓ deftel maɓɓitaaŋgel ngel diga juŋngo malaa'ikaajo dariiɗo dow mbeela e dow lesdi go.” Mi yehi haa malaa'ikaajo go, mi ƴami mo o hokkammi deftel go. O wi'i yam: “Hoo'u ngel, nyaam ngel, ngel haaɗan nder reedu maaɗa, ammaa nder hunnduko maaɗa, ngel dakman bana njumri.” Mi jaɓi deftel man diga juŋngo malaa'ikaajo go, mi nyaami ngel, ngel dakmi nder hunnduko am bana njumri. Ammaa nde mi moɗi ngel, ngel haaɗi nder reedu am. Nden goɗɗo wi'i yam: “Sey a waɗa annabaaku dow jama'aaje e ummaatooje e ɗemɗe e laamiiɓe ɗuuɗɓe fahin.” Nden ɓe ndokki yam kewal poondirgal, ngal nanndi bee sawru. O wi'i yam: “Umma, foondu haykaliiru Allah bee hirsirde maaru, lim sujidooɓe nder maaru. Ammaa taa foondu daldal gonŋgal yaasi haykaliiru, ngam ngal hokkaama haa ummaatooje goɗɗe. Ɓe njaaɓan berniwol ceniiŋgol lebbi cappanɗe nayi e ɗiɗi (42). Mi nelan seedooɓe am ɗiɗo, ɓorniiɓe limce buhuuje, ɓe mbaɗan annabaaku nyalɗe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe joweego (1.260).” Seedooɓe ɗiɗo ɓe'e ngoni jaytunje ɗiɗi e pittirlaaji ɗiɗi dariiɗi yeeso Jawmu duniyaaru. To goɗɗo tefi naawnugo ɓe, yiite wurtoto kunnduɗe maɓɓe, nyaaman konne'en maɓɓe. Bana nii boo to goɗɗo tefi naawnugo ɓe, fakat o mbareteeɗo bana non. Ɓe ngoodi baawɗe maɓɓugo asama ngam taa iyeende toɓa yaake ɓe ɗon mbaɗa annabaaku. Ɓe ngoodi baawɗe waylititgo ndiyamji laato ƴiiƴam. Nde ɓe ngiɗi fuu, ɓe ngoodi baawɗe ukkango duniyaaru masiibooji koo ɗiye fuu. To ɓe timmini seedaago, ndabbaawa wurtoto ngaska lugguka go, haɓan bee maɓɓe. Nga jaaloto ɓe, nga mbaran ɓe. Ɓalli maɓɓe mbaaloto haa daldal berniwol maŋngol, maana innde maagol Sodoma e Misra, haa ton boo ɓe ɓilno Jawmiraawo maɓɓe dow leggal gaafaaŋgal. Woɗɓe nder jama'aaje, asli, ɗemɗe e ummaatooje ngi'an ɓalli maɓɓe balɗe tati bee reeta, ɓe nduŋantaako koo moy uwa ɓe. Jooɗiiɓe haa duniyaaru ceyorto maayde seedooɓe ɗiɗo ɓe'e. Ɓe mbaɗan juulde, ɓe nelneltiran caahuuji, ngam annabi'en ɓe'e torrino jooɗiiɓe haa duniyaaru masin. Ɓaawo balɗe tati bee reeta, Allah lornani ɓe poofɗe, ɓe ummi, ɓe ndari. Kulol maŋngol naŋngi yi'ɓe ɓe fuu. Nden annabi'en ɗiɗo go nani sawtu mo asama ɗon wi'a ɓe: “Eeŋge haa ɗo!” Ɓe eeŋgi haa asama nder ruuldere. Konne'en maɓɓe ɗon ndaara ɓe. Saa'i man nden lesdi dimmbi masin haa yeɓre berniwol woore nder sappo yibbi. Sarru ngu halki yimɓe ujine njoweeɗiɗo (7.000). Yimɓe luttuɓe kultori, ɓe teddini Allah mo asama. Torra ɗiɗaɓa saalake, ndaa torra tataɓa ɓadake yottaago. Nden malaa'ikaajo njoweeɗiɗaɓo fuufi luwal muuɗum. Mi nani sawtuuji cemmbiɗɗi nder asama, ɗi ɗon mbi'a: “Laamu duniyaaru laatanake Jawmiraawo meeɗen e Almasiihu muuɗum, o laamoto haa abada abadin !” Nden ndotti'en noogas e nayo jooɗiiɓe dow leese laamu muuɗum'en yeeso Allah go tuggi koppi, cujidani Allah. Ɓe mbi'i: “Min ngetti ma, yaa Jawmiraawo Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu, mo ɗon, mo ɗonno ɓooyma. A huuwi bee baawɗe ma mawɗe, a laamake! Ummaatooje tikkani ma, ammaa ɓernuki ma waŋgi. Ɗum wakkati hiitaago maayɓe, warjaago jaggiiɓe ma annabi'en e senaaɓe e hulɓe ma, mawɓe e leesɓe fuu. Non boo, wakkati ngam nattingo nattinooɓe lesdi !” Nden haykaliiru Allah haa asama maɓɓiti, haa sundukru alkawal mum waŋgi nder maaru. Nden ma'e ma'i, hoolooji mbaɗi, pelmaali mbaɗi, lesdi dimmbi, mallimallooje loorɗe toɓi. Nden alaama makka waŋgi haa asama. Woodi debbo ɓorniiɗo naaŋge, lewru ɗon les kosɗe maako, o ɗon hippi woronnde koode sappo e ɗiɗi dow hoore. O ɗon bee reedu, o ɗon wooka ngam luuwe naŋngi mo. Nden alaama ngoɗka waŋgi haa asama. Ɗum Kuuŋga, maapinndiiwa, mboɗeewa. Nga woodi ko'e joweeɗiɗi e luwe sappo, hoore koo ndeyeere fuu ɗon bee meetaleewol. Bee wicco maaga nga doonyi yeɓre koode woore nder tati haa asama, nga rufi ɗe haa duniyaaru. Nga dari yeeso debbo ɓadiiɗo ɓesnugo go ngam haa nga nyaama ɓiŋngel, to ngel danyaama. Nden debbo go ɓesni ɓiɗɗo gorko, ɓiɗɗo oo tammi durugo ummaatooje bee sawru njamndi. Ammaa ɓiŋngel wiftaama, yahraama haa Allah e haa leeso laamu mum. Debbo doggi haa ladde hamaadaare, haa nokkuure nde Allah taaskitinani mo haa o nyaamne ton balɗe ujineere e teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe joweego (1.260). Nden konu waɗi haa asama. Mika'iilu e malaa'ika'en muuɗum kaɓi bee Kuuŋga go. Kuuŋga e malaa'ika'en maaga boo kaɓi bee maɓɓe. Ammaa Mika'iilu'en njaali nga. Kaŋga e malaa'ika'en maaga fuu keɓaay jooɗaago haa asama fahin. Kuuŋga maapinndiiwa, waato mboodi nayeeri, nga ɓe mbi'ata Iblisa malla Sayɗaanu, zammboowo jooɗiiɓe haa duniyaaru fuu, sakkinaama haa lesdi, kaŋga e malaa'ika'en maaga fuu. Nden mi nani sawtu haa asama ɗon wi'a: “Jonta, kisndam yottake! Allah meeɗen waŋgini baawɗe e laamu muuɗum e baawɗe Almasiihu muuɗum. Ngam gulloowo deerɗiraaɓe meeɗen yeeso Allah meeɗen jemma bee naaŋge go sakkinaama diga asama. Deerɗiraaɓe meeɗen njaali mo bee ƴiiƴam jawgel e bee wolde gooŋga nde ɓe ceedi. Ɓe paalaay yoŋkiiji maɓɓe, ɓe kasdi maayugo. Ngam maajum ceye, onon asamanji e onon jooɗiiɓe ton! Ammaa bone laatanto lesdi e mbeela! Ngam Iblisa jippanake on, o ɗon ɓerni masin ngam o anndi wakkati seɗɗa tan luttani mo.” Nde Kuuŋga go laari nga sakkinaama haa lesdi, nga fuɗɗi taasnugo debbo ɓesnuɗo ɓiɗɗo gorko go. Ammaa debbo go hokkaama bileeji dutal maŋngal ɗiɗi, ngam haa o fiira, o yaha haa nokkuure maako nder ladde hamaadaare, haa ɓe nyaamni mo duuɓi tati bee reeta, daayiiɗum bee mboodi go. Nden mboodi tuuti ndiyam bana maayo, ngam haa ɗam tokko debbo, ɗam ilna mo. Ammaa lesdi walli debbo. Ndi maɓɓiti hunnduko maari, ndi yari ndiyam maayo wurtiiŋgo hunnduko Kuuŋga go. Nden Kuuŋga go tikkani debbo, nga dilli haɓugo bee luttuɓe nder danygol maako, waato ɗowtaniiɓe umrooje Allah, tabitɓe nder gooŋga ka Yeesu seedani ɓe. Kuuŋga go dari dow njaareendi haa fomoonde mbeela. Nden mi yi'i ndabbaawa ɗon wurto mbeela. Nga woodi luwe sappo e ko'e joweeɗiɗi. Luwal koo ngale fuu ɗon bee woronnde, inɗe kuɗanɗe Allah mbinndaama dow ko'e maaga. Ndabbaawa nga ngi'mi nanndi bee paaɗaawu, kosɗe maaga nanndi bee kosɗe ɓoodu, hunnduko maaga nanndi bee hunnduko mbarooga. Kuuŋga go hokki ndabbaawa man semmbe mum e leeso laamu mum e baawɗe mum ɗuuɗɗe. Mi yi'i woore haa ko'e ndabbaawa man, nde nanndi bana nde meeɗi naawneego haa daande maayde, ammaa huuduure man yamɗiti. Yimɓe duniyaaru fuu kayɗini, ɓe tokki ndabbaawa man. Ɓe cujidani Kuuŋga ngam nga hokki ndabbaawa baawɗe maaga. Ɓe cujidani ndabbaawa boo, ɓe mbi'i: “Moy nanndi bee ndabbaawa nga'a? Moy he'i haɓugo bee maaga?” Ndabbaawa heɓi laawol wolwugo bolle elewɗe e kalluɗe dow Allah, nga heɓi huuwtinirgo baawɗe maaga lebbi cappanɗe nayi e ɗiɗi (42). Nga fuɗɗi wolwugo kalluka dow Allah e innde muuɗum e jooɗorde muuɗum e jooɗiiɓe haa asama fuu. Nga heɓi laawol haɓugo bee senaaɓe Allah haa nga jaalo ɓe, nga heɓi baawɗe dow yimɓe asli e jama'aaje e ɗemɗe e ummaatooje fuu. Jooɗiiɓe haa duniyaaru fuu cujidanan nga, waato koo moy mo innde muuɗum winndaaka nder deftere ngeendam diga fuɗɗam duniyaaru. Jawgel kirsaaŋgel go mari deftere nde'e. “To goɗɗo woodi noppi, sey nana! Mo hoddirana naŋngeego, o naŋngeteeɗo. Mo hoddirana mbareego bee kaafahi, o mbareteeɗo bee kaafahi. Ngam man sey senaaɓe Allah tiiɗa nder munyal e nuɗɗinki.” Nden mi yi'i ndabbaawa ngoɗŋga ɗon wurto lesdi. Nga woodi luwe ɗiɗi bana luwe jawgel, ammaa nga ɗon wolwa bana Kuuŋga go. Nga huuwtiniri baawɗe ndabbaawa aartuŋga go yeeso mum. Nga dooli duniyaaru e jooɗiiɓe nder maaru fuu cujidana ndabbaawa aartuŋga, nga huuduure mum yamɗiti go. Nga waɗi alaamaaji mawɗi haa nga jippini yiite diga asama haa lesdi gite yimɓe fuu. Nga zammbi jooɗiiɓe haa duniyaaru fuu bee waɗugo alaamaaji ɗi nga heɓi baawɗe waɗugo yeeso ndabbaawa aartuŋga go. Nga yecci jooɗiiɓe haa duniyaaru ɓe mbaɗa suura ndabbaawa naawnaaŋga bee kaafahi e yamɗiti go. Ndabbaawa ɗiɗaɓa heɓi baawɗe nastingo poofɗe yoŋki haa nder suura ndabbaawa aartuŋga, ngam haa suura man boo wolwa e koo moy mo sujidanaay ndabbaawa nga mbare. Ndabbaawa nga dooli yimɓe fuu, leesɓe e mawɓe, riskuɓe e talaka'en, maccuɓe e rimɓe, ngam ɓe njaɓa maandorde dow juuɗe maɓɓe nyaame malla dow tiiɗe maɓɓe. Walaa mo heɓata soodugo malla soorrugo koo ɗume, sonaa to o woodi maandorde man, waato innde ndabbaawa malla lammba innde maaga. Sey goɗɗo mara hikma ngam faamugo haala ka'a. Marɗo hakkiilo fiya lisaafi maana lammba ndabbaawa nga, ngam lammba man ɗon dari mbattudi innde neɗɗo. Lammba man woni teemeɗɗe joweego e cappanɗe joweego e joweego (666). Nden mi yi'i, ndaa jawgel ɗon dari dow hooseere Siyona. Yimɓe ujine teemerre e cappanɗe nayo e nayo (144.000) ɗon ngondi bee maagel. Ɓe fuu, innde maagel e innde Baabiraawo maagel ɗon mbinndi dow tiiɗe maɓɓe. Mi nani hoolo iwi diga asama, ngo nanndi bee hoolo ndiyamji diirtotooɗi haa maayo e ngo nanndi boo bee felmaaŋgo saatuŋgo. Ko nanmi, ɗum nanndi bee sawtu fiyooɓe moolooji to ɓe ɗon piya ɗi. Yimɓe ɗuuɗɓe go ɗon ndari yeeso leeso laamu e yeeso kuuje geete nayi e yeeso ndotti'en, ɓe ɗon ngima yimre hesre. Walaa keɓɗo ekkitaago yimre nde'e, sonaa yimɓe ujine teemerre e cappanɗe nayo e nayo (144.000), soottaaɓe diga duniyaaru go. Yimɓe ɓe'e, ɓe ayni ko'e maɓɓe nder senaare, ɓe coɓnaay ɓalli maɓɓe bee rewɓe ngam ɓe meeɗaay baaldal sam. Ɓe ɗon tokko jawgel haa ngel yahata fuu, ɓe soottaaɓe nder luttuɓe yimɓe fuu bana ɓenndalooje aartuɗe lii'aneego Allah e jawgel. Walaa mo nani fewre haa kunnduɗe maɓɓe, ɓe ngalaa aybe sam. Nden mi yi'i malaa'ikaajo feere ɗon fiira nder hawa, o woodi Kubaruwol Ceynoowol duumiiŋgol, ngam waazingo jooɗiiɓe haa duniyaaru, haa yimɓe jama'aaje e asli e ɗemɗe e ummaatooje fuu. O wolwi bee sawtu, o wi'i: “Kule Allah, teddine mo! Ngam wakkati kiita maako yottake. Ngam maajum, cujidane Allah tagɗo asama e lesdi e mbeela e ceeɓooje ndiyam!” Malaa'ikaajo ɗiɗaɓo tokki arano, wi'i: “Ngol do'ake, Baabila, berniwol maŋngol do'ake! Ngol yarni ummaatooje fuu njaram daakaareeku maagol masin, waato ngol waɗi daakaareeku ɗuuɗŋgu bee maaje.” Malaa'ikaajo tataɓo tokki arano e ɗiɗaɓo, o wolwi bee sawtu, o wi'i: “Koo moy sujidani ndabbaawa e suura maaga, jaɓi maandorde maaga haa tiinde malla haa juŋngo mum, kaŋko boo o yaran njaram ɓernuki Allah. Allah jillaay ɗam bee ndiyam, o rufi ɗam nder jardugel ɓernuki maako. Goɗɗo oo torroto nder yiite e baruudu yeeso malaa'ika'en seniiɓe e yeeso jawgel. Cuurɗe yiite torranŋge ɓe ummoto heedi asama haa abada abadin. Koo moy sujidani ndabbaawa e suura maaga malla jaɓi maandorde innde maaga siwtataako jemma e naaŋge fuu.” Ngam man, sey senaaɓe Allah ɗowtaniiɓe umrooje mum, nuɗɗinɓe Yeesu bee gooŋga, tiiɗa nder munyal. Nden mi nani sawtu diga asama ɗon wi'a: Winndu: “Diga jonta barka laatani tokkinooɓe Jawmiraawo haa yotti maayde maɓɓe.” Ruuhu jaabi: “Nonnon, ɓe ciwtoto diga kuuɗe maɓɓe caatuɗe, ngam nafuuda kuuɗe maɓɓe wondan bee maɓɓe.” Nden mi yi'i ruuldere raneere. Dow ruuldere nde'e, goɗɗo nannduɗo bee ɓii-neɗɗo ɗon jooɗi. Woronnde kaŋŋeeri ɗon dow hoore maako. O ɗon jogi wafdu welndu. Malaa'ikaajo feere wurti haykaliiru, wooki bee sawtu, wi'i jooɗiiɗo dow ruuldere: “Wiika wafdu maaɗa, sodu, ngam wakkati codol waɗi, ngam ƴaamle lesdi ɓenndi.” Nden jooɗiiɗo dow ruuldere go wiiki wafdu muuɗum dow lesdi, ƴaamnde lesdi sodaama. Mi yi'i malaa'ikaajo feere wurti haykaliiru wonndu nder asama. Kaŋko boo o ɗon jogi wafdu welndu. Malaa'ikaajo feere wurti diga hirsirde, kaŋko mari baawɗe dow yiite. O wolwi bee sawtu, o wi'i malaa'ikaajo jogiiɗo wafdu welndu go: “Wiiku wafdu maaɗa welndu, sodu wukkuuji inabooje haa ngesa duniyaaru, ngam ɓiɓɓe man ɓenndi!” Malaa'ikaajo wiiki wafdu muuɗum haa lesdi, ndu ta'i wukkuuji inabooje, sakkini ɗi nder ɓiɗɗirɗum mawɗum ɗum ɓernuki Allah. Ɓiɓɓe inabooje ɓiɗɗaama nder ɓiɗɗirɗum haa yaasi berniwol. Maayo ƴiiƴam wurti ɓiɗɗirɗum man, luggeeŋga maago yotti labaŋgal puccu. Njuutirka maago yotti baakin kilomeetir teemeɗɗe tati (300). Nden mi yi'i alaama ngoɗka makka, kayɗiniika haa asama: Malaa'ika'en njoweeɗiɗo ɗon njogi masiibooji joweeɗiɗi. Kanji ngoni masiibooji ragareeji, bee maaji ɓernuki Allah timmirta. Nden mi yi'i ko nanndi bee mbeela laaɓŋga, jalbitanŋga, njillindiraaŋga bee yiite. Mi yi'i boo jaaliiɓe ndabbaawa e suura maaga e lammba innde muuɗum go ɗon ndari dow mbeela man, ɓe ɗon njogi moolooji ɗi Allah hokkuno ɓe. Ɓe ɗon ngima yimre Muusa, jaggiiɗo Allah e nde jawgel bana ni'i: “Yaa Jawmiraawo Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu! Kuuɗe maaɗa ɗe mawɗe, ɗe kayɗiniiɗe! Laabi maaɗa ɗi adiliiji, ɗi gooŋɗuɗi, a laamiiɗo ummaatooje. Moy hulataa ma, yaa Jawmiraawo? Moy teddintaa innde maaɗa? Ngam an feere ma woni ceniiɗo. Ummaatooje fuu ngaran sujididgo yeeso ma, ngam kuuɗe ma adiliije mbaŋgi.” Ɓaawo man mi yi'i haykaliiru nder asama, laymaaru seedamku maɓɓiti. Malaa'ika'en njoweeɗiɗo jogiiɓe masiibooji joweeɗiɗi go ngurti haykaliiru, ɓe ɗon ɓorni limce ɗelkanɗe e daneeje tal, ɓe ɗon kaɓɓi biɓɓe maɓɓe bee taadorgol kaŋŋeeri. Woore nder kuuje geete nayi go hokki malaa'ika'en njoweeɗiɗo taasaaje kaŋŋeeri joweeɗiɗi keewɗe ɓernuki Allah geeto haa abada abadin. Haykaliiru heewi cuurɗe daliila tedduŋgal Allah e baawɗe muuɗum. Walaa mo waawi nastugo haykaliiru haa malaa'ika'en njoweeɗiɗo ɓe'e timmini masiibooji joweeɗiɗi go. Nden mi nani sawtu iwi diga haykaliiru ɗon wi'a malaa'ika'en njoweeɗiɗo go bee semmbe: “Njehe, ndufe taasaaje ɓernuki Allah joweeɗiɗi go haa duniyaaru!” Malaa'ikaajo arano dilli, rufi ko woni nder taasawo muuɗum haa lesdi. Kuuduuje kalluɗe naawɗe mbaɗi haa marɓe maandorde ndabbaawa, haa sujidanooɓe suura maaga go. Nden malaa'ikaajo ɗiɗaɓo rufi ko woni nder taasawo muuɗum haa mbeela. Ndiyam maaga laati bana ƴiiƴam maayɗo, marɗum yoŋki nder mbeela fuu waati. Nden malaa'ikaajo tataɓo rufi ko woni nder taasawo muuɗum haa maaje ilooje e ceeɓooje ndiyam, ɗe laati ƴiiƴam. Mi nani malaa'ikaajo kalfinaaɗo ndiyam wi'i: “A adiliijo, mo ɗon, mo ɗonno ɓooyma boo, a ceniiɗo, ngam a hiiti ɓe bee masiibooji ɗi'i, ngam ɓe ndufi ƴiiƴam senaaɓe e ƴiiƴam annabi'en, ngam maajum a yarni ɓe ƴiiƴam. Ɓe keɓi ko haanani ɓe!” Nden mi nani sawtu iwi diga hirsirde ɗon wi'a: “Nonnon, yaa Jawmiraawo Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu, kiitaaji ma ɗi gooŋgaaji e adiliiji.” Nden malaa'ikaajo nayaɓo rufi ko woni nder taasawo muuɗum haa naaŋge. Nge hokkaama laawol wulugo yimɓe bee yiite wulŋge jaw. Yiite wulŋge nge'e wuli yimɓe haa ɓe kuɗi innde Allah, marɗo baawɗe dow masiibooji ɗi'i. Ammaa ɓe cali tuubugo, ɓe cali teddingo Allah boo. Nden malaa'ikaajo njowaɓo rufi ko woni nder taasawo muuɗum dow leeso laamu ndabbaawa go. Nyiɓre waɗi nder laamu maaga. Yimɓe ŋati ɗemɗe muuɗum'en ngam daliila naaweeŋga, ɓe kuɗi Allah mo asama ngam naaweeŋga e kuuduuje maɓɓe. Ammaa ɓe cali tuubugo dow kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Nden malaa'ikaajo njoweegoojo rufi ko woni nder taasawo muuɗum nder Efratis, maayo maŋngo. Ngo ɓeeɓi, ngo yoori, haa laamiiɓe fuunaaŋge keɓa laawol saalaago ton. Nden mi yi'i ruuhuuji coɓɗi tati, nannduɗi bee paaɓi, ɗi ɗon ngurto hunnduko Kuuŋga e hunnduko ndabbaawa e hunnduko pewoowo bi'anɗo o annabiijo go. Kanji ngoni ginnaaji, kuuwanɗi kuuɗe kaayeefiije. Ɗi ɗon njaha haa laamiiɓe duniyaaru fuu, haa ɗi mooɓta ɓe ngam konu haa nyalaade mawnde nde Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu. “Nane! Mi waran bana gujjo! Barka laatanto aynuɗo, kakkilananɗo limce muuɗum ngam taa o yaha o temmbo, taa o semta yeeso yimɓe !” Ruuhuuji tati go mooɓti laamiiɓe haa nokkuure wi'eteende Harmagedon bee Ibraniŋkeere. Nden malaa'ikaajo njoweeɗiɗaɓo rufi ko woni nder taasawo muuɗum haa hawa. Sawtu cemmbiɗɗo iwi haa leeso laamu nder haykaliiru, wi'i: “Ɗum timmi!” Ma'e ma'i, hoolooji mbaɗi, pelmaali mbaɗi, lesdi dimmbi masin. Lesdi meeɗaay dimmbaago bana non sam diga tageeki neɗɗo haa duniyaaru. Berniwol maŋngol senndaama geɓe tati, berniiji ummaatooje boo kalki. Allah siftori Baabila, berniwol maŋngol, ngam haa o yarna ngol ko woni nder jardugel, waato njaram ɓernuki maako caatuki. Duuɗe fuu kalki, kooseeje fuu majji. Mallimallooje loorɗe toɓi diga asama dow yimɓe, teddeeŋga woore maaje baakin kilo cappanɗe nayi (40). Yimɓe kuɗi Allah ngam masiibo mallimallooje, ngam masiiboowol ngol halli masin. Nden gooto haa malaa'ika'en njoweeɗiɗo jogiiɓe taasaaje joweeɗiɗi go wari, wi'i yam: “War, mi hollete no daakaareejo ɓurduɗo hallugo, jooɗiiɗo haa berniwol maŋngol nyiɓaaŋgol dow ndiyamji ɗuuɗɗi hiitorte. Laamiiɓe duniyaaru mbaɗi daakaareeku bee maako, jooɗiiɓe haa duniyaaru nguyki bee njaram, waato daakaareeku maako.” Ruuhu naŋngi yam, malaa'ikaajo yahri yam haa ladde. Ton mi yi'i debbo ba'iiɗo ndabbaawa mboɗeewa. Nga ɗon heewi inɗe kuɗanɗe Allah, nga woodi ko'e joweeɗiɗi e luwe sappo. Debbo oo ɗon ɓorni limce ɗelemɗe e boɗeeje, o pawniiɗo bee kaŋŋeeri e kaa'e marɗe saman e luuluuje. O ɗon jogi jardugel kaŋŋeeri, keewŋgel kuuje nyidduɗe coɓɗe ɗe daakaareeku maako. Haa tiinde maako innde bee maana cuuɗiika winndaama: “Baabila maŋngol, daada daakaare'en e kuuje nyidduɗe haa duniyaaru.” Mi yi'i debbo oo wuyki bee ƴiiƴam senaaɓe Allah e bee ƴiiƴam seedooɓe Yeesu. Nde mi yi'i mo, mi hayɗini masin. Malaa'ikaajo go wi'i yam: “Ngam ɗume a hayɗini? Mi wi'ete sirri debbo e ndabbaawa marŋga ko'e joweeɗiɗi e luwe sappo nga o wa'i. Ndabbaawa nga a yi'i, nga ɗonno naane, ammaa jonta nga walaa. Nga tammi wurtaago ngaska lugguka, nga dillan haa halkere. Jooɗiiɓe haa duniyaaru ɓe inɗe muuɗum'en mbinndaaka nder deftere ngeendam diga fuɗɗam duniyaaru kayɗinan to ɓe ngi'i ndabbaawa nga ngam nga ɗonno naane, nga walaa jonta, nga waŋgan fahin. Ngam faamugo ɗum, sey goɗɗo mara hikma. Ko'e joweeɗiɗi ɗe'e, ɗum kooseeje joweeɗiɗi ɗe debbo go ɗon jooɗi dow maaje. Kanje ngoni laamiiɓe njoweeɗiɗo boo, njowo ndo'ake, gooto ɗon laami, gooto boo waraay tawon. To o wari, doole o jooɗo ngam wakkati seɗɗa. Ndabbaawa nga ɗonno naane, ammaa jonta nga walaa, kaŋga woni laamiiɗo njoweetataɓo, o gooto nder njoweeɗiɗo boo, o dillan haa halkere. Luwe sappo ɗe a yi'i ngoni laamiiɓe sappo, ɓe puɗɗaay laamaago tawon, ammaa saa'a ngoota non ɓe keɓan baawɗe laamodaago bee ndabbaawa. Ɓe sappo fuu ɓe ngoodi numo wooto, ɓe ndokki ndabbaawa baawɗe e laamu maɓɓe. Ɓe kaɓan bee jawgel. Ammaa jawgel jaaloto ɓe, ngam kaŋgel woni Jawmiraawo jawmiraaɓe e Laamiiɗo laamiiɓe. Wonduɓe bee maako, ɓe ewnaaɓe e suɓaaɓe e hoolaaɓe, kamɓe boo ɓe njaaloto bee maako.” Malaa'ikaajo go wi'i yam: “Ndiyamji ɗi a yi'i, haa daakaareejo oo jooɗi, ɗum jama'aaje e mooɓe e ummaatooje e ɗemɗe. Luwe sappo ɗe a yi'i e ndabbaawa fuu nganyan daakaareejo go. Ɓe ɓoftan ko o mari fuu, ɓe accan mo temmbo, ɓe nyaaman kusel ɓanndu maako, ɓe ngulan mo. Ngam Allah ɗowi ɓerɗe maɓɓe haa ɓe kuuwa nufaye maako, ɓe kuuwa bee nufayeere woore, haa ɓe ndokka ndabbaawa baawɗe laamu maɓɓe haa to bolle Allah ngooŋɗi. Debbo mo a yi'i, kaŋko woni berniwol marŋgol laamu dow laamiiɓe duniyaaru.” Ɓaawoɗon mi yi'i malaa'ikaajo feere ɗon jippo diga asama. O woodi baawɗe mawɗe, jayŋgol maako yaynani duniyaaru fuu. O towni sawtu, o wi'i: “Ngol do'ake! Ngol do'ake! Baabila, berniwol maŋngol do'ake! Ngol laati joonde ginnaaji e nokkuure ruuhuuji coɓɗi koo ɗiye e colli e dabbaaji coɓɗi kaccuɗi. Ngam ngol yarni ummaatooje fuu njaram daakaareeku maagol ɗuuɗŋgu. Laamiiɓe duniyaaru mbaɗi daakaareeku bee maagol, filooɓe duniyaaru ndiski bee jeynitaare maagol fantunde.” Nden mi nani sawtu feere diga asama ɗon wi'a: “Onon yimɓe ummaatoore am, ngurte haa maagol, ngam taa on kawta bee maagol nder hakkeeji maagol e ngam taa masiibooji taaskaaɗi ngam maagol keɓa on ! Ngam hakkeeji maagol ɗuuɗi, ɗon mbaagi haa njotti asama, Allah boo yejjitaay kuuɗe maagol kalluɗe. Mbaɗe ngol bana no ngol waarino, mbaɗe ngol cowi ɗiɗi fodde ko ngol waɗno, njille njaram jardugel maagol bee njaram nyaaɗɗam, nyaaɗugo maajam ɓura ɗam jardugel maagol go cowi ɗiɗi. Torre ngol e mboyne ngol deydey tedduŋgal ngal ngol waɗani hoore maagol e jeynitaare maagol, ngam ngol ɗon wi'ana hoore maagol: Ndaa mi ɗon jooɗi, mi mayramjo, naa mi debbo jurumɗo, mi meeɗataa anndugo bojji. Ngam daliila man, masiibooji taaskaaɗi ngam maagol ukkanto ngol nder nyalaade woore: Maayde e suno e weelo. Yiite nyaaman ngol fuu, ngam Jawmiraawo Allah kiitiiɗo ngol, o baawɗo.” Laamiiɓe duniyaaru hawtuɓe bee maagol nder daakaareeku e jeynitaare, ɓe mboyan, ɓe ngookan to ɓe ngi'i cuurɗe guleeki maagol. Ɓe ndaroto daayiiɗum, ngam ɓe ɗon kula daliila torra maagol, ɓe mbi'an: “Kayto! Kayto! Baabila berniwol maŋngol, cemmbiɗŋgol! Nder saa'a ngoota tan a hiitaama !” Filooɓe duniyaaru boo mboyan, ɓe cunoto daliila maagol, ngam walaa mo soodata kuuje maɓɓe fahin, waato kaŋŋeeri e cardi, kaa'e marɗe saman, luuluuje, turmiiji daneeji e boɗeeji ɗigguɗi, siliki, limce boɗeeje coy, leɗɗe caɗɗe feere feere, kuuje kuuwraaɗe bee nyii'e nyiibi e bee leɗɗe marɗe saman e bee njamndi mboɗeeri e njamndi ɓaleeri e kaa'e daneeje, sinnamom, cittaaje belɗe, uurdi kurooriiri, uurdi baɗaadi, uurle daneeje guleteeɗe, inaboojam, nebbam, kuroori ɗiggundi, alkamaari, na'i, baali, pucci, mootaaji pucci, maccuɓe, koo yoŋkiiji yimɓe. Kuuje maaɗa booɗɗe ɗe ngiɗɗa ndaayake ma, risku e pawne maaɗa fuu kalki. Fakat a meetataa heɓtugo ɗe fahin! Filooɓe riskuɓe bee maagol ndaroto daayiiɗum ngam ɓe ɗon kula daliila torra maagol. Ɓe mboyan ngol, ɓe cunoto, ɓe mbi'an: “Kayto! Kayto! Berniwol maŋngol! Ngol ɓornino limce daneeje e boɗeeje ɗigguɗe e boɗeeje coy. Ngol fawnaamano bee kuuje kaŋŋeeri, bee kaa'e marɗe saman e bee luuluuje! Nder saa'a ngoota risku fantuŋgu ngu'u fuu majjiri ngol!” Jawmu koommbooje, waɗooɓe jahaaŋgal bee maaje e laanyooɓe ɗe e koo moy heɓata ngeenaari muuɗum bee kuugal nder mbeela fuu, ndari daayiiɗum, ɓe ngooki nde ɓe ngi'i cuurɗe guleeki maagol, ɓe mbi'i: “Walaa berniwol feere fotino bee berniwol maŋngol ngo'ol !” Ɓe ndufi mbulwuldi dow ko'e maɓɓe, ɓe ngooki, ɓe mboyi, ɓe cuni, ɓe mbi'i: “Kayto! Kayto! Berniwol maŋngol! Kaŋgol woni berniwol ngol marɓe koommbooje dow mbeela fuu ndiskiri risku maagol. Nder saa'a ngoota tan kuuje fuu majjiri ngol !” “An asama, seya ngam halkere maagol! Ceye, onon senaaɓe Allah, nelaaɓe e annabi'en! Ngam Allah waatani on, hiiti ngol.” Nden malaa'ikaajo cemmbiɗɗo efti hayre mawnde bana namarde mawnde, sakkini nde nder mbeela, nden o wi'i: “Baabila, berniwol maŋngol sakkinte bee semmbe bana nii, walaa mo meetata yi'ugo ngol fahin. Hoolo fiyooɓe moolooji e yimooɓe e fuufooɓe ciide e fuufooɓe algaytaaji meetataa naneego nder maaɗa! Walaa kuuwɗo sanaa'a koo kaye meetata taweego nder maaɗa, hoolo namooɓe meetataa naneego nder maaɗa. Jayŋgol pittirla meetataa yi'eego nder maaɗa, sawtuuji te'ɓe e te'aaɓe meetataa naneego nder maaɗa. Ngam filooɓe maaɗa laatino mawɓe nder duniyaaru fuu. Ngam bee hiilaaji ma a zammbi ummaatooje duniyaaru fuu !” Ɓe tawi ƴiiƴam annabi'en e ƴiiƴam senaaɓe Allah ndufaaɗam, waato ƴiiƴam mbaraaɓe nder duniyaaru haa maaɗa. Ɓaawoɗon mi nani ko nanndi bee sawtu diga mooɓre ɗuuɗnde haa asama, nde ɗon wi'a: “ Halleluya! Kisndam e tedduŋgal e baawɗe ɗon haa Allah meeɗen! Ngam kiitaaji maako ɗi gooŋgaaji e adiliiji, o hiiti daakaareejo ɓurduɗo hallugo mo wonni duniyaaru fuu bee daakaareeku muuɗum. O waati mo ƴiiƴam jaggiiɓe maako ɗam o rufi.” Ɓe mbi'i fahin: “ Halleluya! Cuurɗe guleeki berniwol ngol ɗon ummo dow haa abada abadin !” Ndotti'en noogas e nayo e kuuje geete nayi go cujidani Allah jooɗiiɗo dow leeso laamu, ɓe mbi'i: “Aamiina! Halleluya!” Nden sawtu iwi diga leeso laamu, ɗon wi'a: “Maŋgte Allah meeɗen, onon jagganooɓe mo e hulɓe mo, leesɓe e mawɓe fuu !” Nden mi nani ko nanndi bee hoolo mooɓre ɗuuɗnde bana hoolo ndiyamji diirtotooɗi haa maayo, bana pelmaali cemmbiɗɗi, ɗon wi'a: “ Halleluya! Ngam Jawmiraawo meeɗen Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu laamake ! En ceya, en mbelmbelta, en teddina mo! Ngam wakkati ɓaŋgal jawgel yottake, ɓaŋgeteeɗo maagel taaskake. Ɓe ɓorni mo limce daneeje ɗigguɗe, ɗelkanɗe, laaɓɗe.” Limce daneeje ɗigguɗe man ngoni kuuɗe senaaɓe Allah adiliije. Nden malaa'ikaajo wi'i yam: “Winndu: Barka laatanto ewnaaɓe haa nyaamduuji ɓaŋgal jawgel.” Fahin o wi'i yam: “Kanje ngoni bolle gooŋgaaje iwɗe haa Allah.” Mi hofi yeeso maako haa mi sujidana mo, ammaa o wi'i yam: “Taa waɗ ɗum! Min mi maccuɗo Allah bana maaɗa e bana deerɗiraaɓe ma heɓɓe seedamku Yeesu. Sujidan Allah!” Ngam seedamku ngu Yeesu seedi, ɗum Ruuhu baɗanɗo annabaaku. Nden mi yi'i asama maɓɓitaama. Ndaa puccu ndaneewu, ba'iiɗo ngu wi'ete Koolaaɗo e Gooŋgaajo. O hiitoto e o waɗan konuuji maako nder adilaaku. Gite maako nanndi bee ɗemɗe yiite, o waɗi boroɗɗe ɗuuɗɗe dow hoore maako. Innde winndaama dow maako, walaa mo anndi nde, sey kaŋko tan. O ɗon ɓorni ngapaleewol cuuwaaŋgol nder ƴiiƴam. O ewneteeɗo Wolde Allah. Honooɓe asama mba'i pucci daneeji, ɗon tokki mo, ɓe ɗon ɓorni limce ɗigguɗe daneeje, laaɓɗe. Kaafahi belki wurti hunnduko maako. Bee maaki o sopporto ummaatooje fuu. O duran ɗe bee sawru njamndi, o ɓiɗɗan inaboojam nder ɓiɗɗirɗum inaboojam, kanjum woni ɓernuki caatuki ki Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu. Innde maako winndaama dow ngapaleewol e dow daŋngo maako: “Laamiiɗo laamiiɓe e Jawmiraawo jawmiraaɓe.” Nden mi yi'i malaa'ikaajo ɗon dari nder naaŋge. O wookani colli piirooji nder hawa fuu bee sawtu: “Ngare, mooɓte ngam nyaamdu Allah ɗuuɗndu! Ngam nyaamugo kusel laamiiɓe e kusel mawɓe sooje'en e kusel sooje'en e kusel pucci bee wa'iiɓe ɗi e kusel yimɓe fuu, rimɓe e maccuɓe, mawɓe e leesɓe !” Nden mi yi'i ndabbaawa go e laamiiɓe duniyaaru bee mooɓe konu muuɗum'en kawti waɗugo konu bee ba'iiɗo puccu go e bee mooɓre konu muuɗum. Ɓe naŋngi ndabbaawa, kaŋga e pewoowo bi'anɗo o annabiijo baɗɗo alaamaaji yeeso maaga. Bee maaji o zammbori marɓe maandorde ndabbaawa e sujidanɓe suura maaga. Ndabbaawa e pewoowo bi'anɗo o annabiijo cakkinaama bee yoŋki nder weendu yiite huɓɓanŋge bee baruudu. Luttuɓe mbaraama bee kaafahi ki wurtino hunnduko ba'iiɗo puccu go. Colli fuu nyaami kusel maɓɓe haa ɗi cafti. Nden mi yi'i malaa'ikaajo ɗon jippo diga asama, o ɗon jogi maɓɓitirɗum ngaska lugguka go e callalluwol loorŋgol haa juŋngo maako. O naŋngi Kuuŋga, mboodi nayeeri, waato Iblisa malla Sayɗaanu, o haɓɓi nga ngam duuɓi ujineere (1.000). O sakkini nga nder ngaska lugguka, huɓli ka, waɗi lammba dow maaka, ngam taa nga meeta zammbaago ummaatooje fahin, sonaa to duuɓi ujineere timmi. Ɓaawoɗon doole nga yoofe baakin wakkati seɗɗa. Nden mi yi'i leese laamu. Jooɗiiɓe dow maaje keɓi baawɗe hiitaago. Mi yi'i yoŋkiiji ta'aaɓe ko'e daliila seedamku Yeesu e ngam wolde Allah. Mi yi'i boo yimɓe ɓe cujidanaayno ndabbaawa malla suura maaga, ɓe njaɓaayno maandorde ndabbaawa haa tiinde malla haa juŋngo. Ɓe ɗon ngeeɗi bee Almasiihu, ɓe ɗon laamo bee maako duuɓi ujineere. Maayɓe luttuɓe ngeeɗitaay haa duuɓi ujineere timmi. Kanjum woni ummitineeki maayɓe arani. Barka e senaare laatanto ummitittooɓe nder ummitineeki arani ki'i! Maayde ɗiɗawre walaa baawɗe dow maɓɓe. Ɓe laatoto liman'en Allah e Almasiihu, ɓe laamodoto bee Almasiihu duuɓi ujineere. To duuɓi ujineere timmi, Sayɗaanu yoofete diga fursina mum. O dillan estoygo ummaatooje gonɗe haa alkibilaaji duniyaaru nayi fuu, waato Gog e Magog. Sayɗaanu mooɓtan ɗe ngam konu, ɗe ɗuuɗan bana njaareendi maayo. Ɗe caŋkititto haa duniyaaru fuu, ɗe taaroto saŋngeere senaaɓe Allah e berniwol ngol o ɓuri yiɗugo. Nden yiite jippoto diga asama, nyaaman ɗe. Nden Sayɗaanu estoowo ɓe, sakkinte nder weendu yiite e baruudu. Naane maa, ndabbaawa e pewoowo bi'anɗo o annabiijo cakkinaama ton. Ɓe fuu ɓe njaran bone ton jemma e naaŋge, haa abada abadin. Nden mi yi'i leeso laamu maŋngo raneewo e jooɗiiɗo dow maago. Lesdi e asama ndoggi yeeso maako, meetaay yi'eego. Mi yi'i maayɓe, mawɓe e leesɓe, ɓe ɗon ndari yeeso leeso laamu. Defte maɓɓitaama. Nden deftere woɗnde boo maɓɓitaama, ɗum deftere ngeendam. Maayɓe kiitaama fodde kuuɗe muuɗum'en binndaaɗe nder defte. Nden mbeela tuuti maayɓe muuɗum. Maayde e joonde maayɓe boo tuuti maayɓe muuɗum'en. Ɓe kiitaama gooto gooto fodde kuuɗe maɓɓe. Nden maayde e joonde maayɓe cakkinaama nder weendu yiite. Weendu yiite ndu'u woni maayde ɗiɗawre. Koo moy mo innde muuɗum winndaaka nder deftere ngeendam, o sakkinaama nder weendu yiite. Nden mi yi'i asamaawu kesu e lesdi kesri. Asamaawu aartuŋgu e lesdi aartundi majji, mbeela boo walaa fahin. Mi yi'i berniwol ceniiŋgol, Urusaliima kesol iwŋgol haa Allah, ɗon jippo diga asama. Ngol taaskitinaama bana ɓaŋgeteeɗo pawniiɗo ngam ɓaŋganɗo ɗum. Mi nani sawtu iwi diga leeso laamu ɗon wi'a bee semmbe: “Ndaa jooɗorde Allah caka yimɓe! O jooɗoto bee maɓɓe, ɓe laatoto ummaatooje maako. Allah bee hoore mum wondan bee maɓɓe, laatoto Allah maɓɓe. O woostan gonɗi diga gite maɓɓe fuu. Walaa maayde, walaa suno, walaa bojji, walaa bone fahin. Ngam kuuje ɓooymaaje caalake.” Nden jooɗiiɗo dow leeso laamu go wi'i: “Ndaa mi ɗon hesɗitina koo ɗume fuu!” O wi'i yam: “Winndu ɗum, ngam bolle ɗe'e, ɗe gooŋgaaje, ɗe koolniiɗe.” O tokki wi'go yam: “Ɗum waɗi, timmi. Min woni Alfa e Omega, fuɗɗoode e timmoode. Koo moy ɗomɗi, mi yarnan ɗum seeɓoore ndiyam ndokkanɗam ngeendam caahu. Koo moy jaali, mi hokkan ɗum kuuje man. Mi laatoto Allah makko, kaŋko boo o laatoto ɓiyam. Ammaa hulɓe, sooya-nuɗɗinki'en, waɗooɓe ko nyiddi, mbarooɓe ko'e, daakaare'en, waɗooɓe hiila, rewooɓe labbi e fewooɓe fuu, geɗal maɓɓe laatoto nder weendu wulanndu bee yiite e baruudu. Kanjum woni maayde ɗiɗawre.” Nden gooto nder malaa'ika'en njoweeɗiɗo joginooɓe taasaaje joweeɗiɗi keewɗe masiibooji ragareeji joweeɗiɗi go wari, wi'i yam: “War, mi hollete ɓaŋaaɗo, waato debbo jawgel.” Ruuhu naŋngi yam, malaa'ikaajo go yahri yam haa dow hooseere townde masin. O holli yam Urusaliima, berniwol ceniiŋgol, iwŋgol haa Allah, ngol ɗon jippo diga asama, ngol ɗon yayna bee tedduŋgal Allah. Ngol ɗon jalbita bana hayre marnde saman, bana hayre yaspa laaɓnde bana daarorgal. Mahol maagol maŋngol, towŋgol ɗon taari ngol, ngol woodi dammuɗe sappo e ɗiɗi. Malaa'ika'en sappo e ɗiɗo ɗon ayna dammuɗe man. Inɗe le'i Isra'iila sappo e ɗiɗi mbinndaama haa dammuɗe man. Ngol woodi dammuɗe tati haa fuunaaŋge, tati haa woyla, tati haa fombina e tati boo haa hiirnaaŋge. Mahol berniwol ngol ɗon dari dow kaa'e caɓɓaaje sappo e ɗiɗi, dow maaje inɗe nelaaɓe jawgel sappo e ɗiɗo mbinndaama. Malaa'ikaajo bolwanɗo yam ɗon jogi sawru kaŋŋeeri ngam haa o foondira berniwol bee dammuɗe maagol e mahol maagol. Bakeeje berniwol poti kal-kal. Njuutirka bee njaajirka poti kal-kal. Malaa'ikaajo go foondi ngol bee sawru muuɗum go. Njuutirka maagol waɗi poondirɗi ujine sappo e ɗiɗi. Njaajirka maagol foti kal-kal bee towirka maagol e njuutirka maagol. O foondi mahol. Towirka maagol waɗi piyanɗe teemerre e cappanɗe nayi e nayi (144) fodde poondol yimɓe ngol malaa'ikaajo huuwtiniri. Mahol ngol mahaama bee kaa'e yaspa, ammaa berniwol mahaama bee kaŋŋeeri laaɓndi, ndi nanndi bee kiristal. Ɓale caɓɓaaje mahol berniwol ngol pawnaama bee kaa'e marɗe saman feere feere. Caɓɓawal aranal fawnaama bee yaspa, ɗiɗaɓal bee safira, tataɓal bee agate, nayaɓal bee imiradi, jowaɓal onikis, joweego'oowal sardis, joweeɗiɗaɓal kirisoliti, joweetataɓal hayre haako-haakoore, joweenayaɓal topas, sappowal kirisoparasu, sappo e go'owal hayre lipinlaare, sappo e ɗiɗaɓal ametistu. Dammuɗe sappo e ɗiɗi ngoni luuluuje sappo e ɗiɗi. Dammugal koo ngale waɗaama bee luuluuri ngoori. Laawol berniwol ɗum kaŋŋeeri laaɓndi bana kiristal. Mi yi'aay haykaliiru nder berniwol man, ngam Jawmiraawo Allah Baawɗo dow koo ɗume fuu woni haykaliiru maagol, kaŋko e jawgel. Berniwol ngol walaa haaje naaŋge malla lewru yaynana ngol, ngam jayŋgol Allah ɗon yayna nder maagol, jawgel boo woni pittirla maagol. Ummaatooje duniyaaru njahan nder annoora maagol, laamiiɓe duniyaaru njahran tedduŋgal muuɗum'en nder maagol. Nyalawma, dammuɗe maagol maɓɓataako sam, ngam jemma wonataa ton. Yimɓe ngaddan tedduŋgal e daraja ummaatooje fuu nder maagol. Walaa coɓɗum fuu malla kuuwanɗo nyidduɗum e pewoowo keɓata nastugo ngol. Sey mo innde muuɗum winndaama nder deftere ngeendam nde jawgel mari tan heɓata nastugo. Nden malaa'ikaajo go holli yam maayo ndiyam ngeendam. Ngo ɗon jalbita bana kiristal, ngo iwi haa leeso laamu Allah e jawgel. Haa caka daldal berniwol e haa pomoole maayo man, lekki ngeendam ɗon dari ton. Ki ɗon rima ɓiɓɓe nde sappo e ɗiɗi nder hitaande, lewru fuu nde woore. Haako maaki laati kurgun ngam hurgugo ummaatooje. Naaloore meetataa taweego ton. Leeso laamu Allah e jawgel daroto nder maagol, jagganooɓe Allah njagganto mo. Ɓe ngi'an yeeso maako, innde maako ɗon winndi haa tiiɗe maɓɓe. Jemma waɗataa haa ton fahin, walaa mo marata haaje pittirla malla jayŋgol naaŋge, ngam Jawmiraawo Allah yaynanan ɓe bee annoora mum. Ɓe laamoto haa abada abadin. Nden malaa'ikaajo go wi'i yam: “Bolle ɗe'e, ɗe gooŋgaaje, ɗe koolniiɗe. Jawmiraawo Allah dokkuɗo annabi'en ruuhuuji annabaaku, neli malaa'ikaajo muuɗum ngam ɓe kolla jaggiiɓe muuɗum ko ɓadake wargo bee doole.” Yeesu wi'i: “Ndaa, mi ɓadake wargo! Barka laatanto ɗowtantooɓe bolle annabaaku nder deftere nde'e!” Min Yuhanna mi nani, mi yi'i kuuje ɗe'e. Nde mi nani e mi yi'i ɗe, mi hofi yeeso malaa'ikaajo kolluɗo yam ɗe ngam mi sujidana mo. Ammaa o wi'i yam: “Taa waɗ ɗum! Min boo mi jaggiiɗo Allah bana maaɗa e deerɗiraaɓe ma annabi'en e ɗowtaniiɓe bolle deftere nde'e fuu. Sujidan Allah!” Fahin, o wi'i yam: “Taa maɓɓu bolle annabaaku nder deftere nde'e, ngam wakkatiire nde kuuje ɗe'e laatoto ɓadake yottaago. Koo moy halli, o tokko waɗugo halleende, koo moy soɓi, o tokko waɗugo coɓɗum, koo moy laatiiɗo adiliijo, o tokko waɗugo adilaaku, koo moy seni, o tokko jooɗaago nder senaare.” Yeesu wi'i: “Ndaa mi ɓadake wargo. Mi waddan mbarjaari haa mi warjo koo moy fodde kuuɗe muuɗum. Min woni Alfa e Omega, arano e ragareejo, fuɗɗoode e timmoode.” Barka laatanto lootɓe ngapaleeji muuɗum'en. Kamɓe ɓe keɓan jarfu nyaamugo ɓiɓɓe lekki ngeendam, ɓe nastiran berniwol gal dammuɗe. Ammaa soɓɓe bana dawaaɗi, waɗooɓe hiila, daakaare'en, mbarooɓe ko'e, rewooɓe labbi, yiɗɓe pewe e fewooɓe, doole ɓe njooɗo yaasi berniwol. “Min Yeesu, mi neli malaa'ikaajo am ngam seedaago kuuje ɗe'e dow jama'aaje nuɗɗinɓe fuu yeeso mooɗon. Min mi goɗɗo asŋgol e danygol Daawuda, mi horre baɓɓol ɗelkannde.” Ruuhu e ɓaŋgeteeɗo mbi'i: “War!” Koo moy nani ɗum, sey wi'a: “War!” Koo moy ɗomɗi, sey wara. Koo moy yiɗi, sey jaɓa ndiyam ngeendam caahu. Min Yuhanna, mi ɗon reentina koo moy nanɗo bolle annabaaku deftere nde'e: To goɗɗo ɓesdi haa maaje, Allah ɓesdanan mo masiibooji binndaaɗi nder deftere nde'e. To goɗɗo itti koo ɗume haa bolle annabaaku nder deftere nde'e, Allah ittan geɗal maako haa ɓiɓɓe lekki ngeendam e geɗal maako haa berniwol ceniiŋgol bana ko winnda nder deftere nde'e. Ceediiɗo kuuje ɗe'e wi'i: “Fakat, mi ɓadake wargo!” Aamiina! War, yaa Jawmiraawo Yeesu! Mo'ere Jawmiraawo Yeesu wonda bee koo moy fuu!