Raa inɗe maamiraaɓe Yeesu *Almasiifu, ɓii *Ibraahim ɓii *Dawda: Ibraahim rimi Iciyaaku, Iciyaaku rimi *Yaakuubu, Yaakuubu rimi Yahuuda e rimdaaɓe muuɗum, Yahuuda rimi Faares e Jaara, Tamar woni inna maɓɓe. Faares rimi Hesruuna, Hesruuna rimi Aram, Aram rimi Aminadabu, Aminadabu rimi Naasuna, Naasuna rimi Salmuuna, Salmuuna rimi Bo'es, Rahab woni inna ma'ako, Bo'es rimi Obida, Ruut woni inna ma'ako, Obida rimi Jesse, Jesse rimi laamiiɗo *Dawda. Dawda rimi Suleymaanu, mo o rimdi e koree Uuriyano, Suleymaanu rimi Rehobowam, Rehobowam rimi Abiya, Abiya rimi Aaca, Aaca rimi Yehosafat, Yehosafat rimi Yoram, Yoram rimi Ajaariya, Ajaariya rimi Yotam, Yotam rimi Ahas, Ahas rimi Hejekiya, Hejekiya rimi Manasa, Manasa rimi Amon, Amon rimi Yoosiya, Yoosiya rimi Yekooniya e rimdaaɓe muuɗum. Nder wakkaci ma'ajum Isiraa'iila'en konaa njaharaa lesdi Babiila. Ɓaawo jahareeki maɓɓe Babiila, Yekooniya rimi Salaatiyel, Salaatiyel rimi Jarubabel, Jarubabel rimi Abihudu, Abihudu rimi Eliyaakim, Eliyaakim rimi Ajoora, Ajoora rimi Saduku, Saduku rimi Akim, Akim rimi Eliyuda, Eliyuda rimi Eliyaajaru, Eliyaajaru rimi Mattan, Mattan rimi Yaakuubu. Yaakuubu rimi Yusufu, koree Maryaama. Maryaama kam woni inna Yeesu bi'eteeɗo Almasiifu. To noon, gada Ibraahim faa wargo Dawda ɗum jaamanuuji sappo e nayi, gada Dawda faa wargo nde *Yahuudu'en konaa njaharaa Babiila ɗum jaamanuuji sappo e nayi, gada jahareeki Yahuudu'en Babiila faa wargo e Almasiifu boo, ɗum jaamanuuji sappo e nayi. Raa no danyeeki Yeesu *Almasiifu laatorii. Maryaama inna ma'ako no ɗaɓɓaaɗo Yusufu, ammaa ila Yusufu hewtaay mo, sey ɗum tawi o caawɗo gada e baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Yusufu ɗaɓɓuɗo mo no neɗɗo kulo Allah, mo gikku mbooɗngu. Gam ma'ajum o nyumii seedgo e Maryaama nder suuɗeefi, gam o yiɗaa semtingo ɗum. Emo nder nyumooji ɗiin, sey malaa'ikaajo Jawmiraawo wari to ma'ako nder koyɗol, vi'i mo: — Aan Yusufu taan Dawda, ta'a hul hoovaago Maryaama, gam ɓinngel ngel o saawi ivii gada e baawɗe Ruhu Ceniiɗo. O danyey ɓiɗɗo gorko, a tokaney mo Yeesu, gam kanko hisnata yimɓe ma'ako gada e hakkeeji mu''en. Ɗum fuu ɗum waɗii gam ɗum hebbina ko Allah volvi gada e honnduko annabiijo biiɗo: Surbaajo mo anndaa gorko no heɓey reedu, o danya ɓiɗɗo gorko. O tokanee Imaanuwel. Ma'ana innde ndeen woni: Allah e wondi e meeɗen. Nde Yusufu fini gada ɗoyngol, o waɗii noon no malaa'ikaajo Jawmiraawo vi'i mo. O hooƴi Maryaama laatii koree ma'ako, ammaa o hawtaay e ma'ako faa o danyi ɓiyiiko gorko. Yusufu tokani mo Yeesu. Yeesu danyaama si'ire Baytilaama nder lesdi *Yahuudiya jaamanu laamu *Hiruudus. Ɓaawo danyeeki ma'ako, sey woɓɓe annduɓe koode ngari *Urusaliima gada fu'unaange. Nde ɓe ngari, ɓe ƴami ɓe mbi'i: — Toye ɓinngel danyaangel laatotoongel laamiiɗo *Yahuudu'en woni? Min ngi'ii hoodere ma'agel vanngii gada fu'una, min ngarii gam min cujjidana ngel. Nde laamiiɗo Hiruudus nani habaru ɗuum o waannake korey, kanko e yimɓe Urusaliima fuu. Sey o noddi *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta fuu, o ƴami ɓe toye *Almasiifu rimetee. Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Si'ire Baytilaama nder lesdi Yahuudiya. Gam raa ko annabiijo vinndi, o vi'i: Aan Baytilaama, nder lesdi Yahuudiya, wanaa aan ɓuri famɗugo nder ci'e Yahuuda sam, gam gada nder maaɗa ɗum danyata goɗɗo laamiiɗo, aardotooɗo yimɓe am *Isiraa'iila'en kama no gaynaako aardortoo baali muuɗum. Sey Hiruudus noddi annduɓe koode ɓeen nder suuɗeefi, o ƴami ɓe deydey ɗume wakkaci hoodere ndeen vanngi. Ndeen o lili ɓe Baytilaama, o vi'i ɓe: — Njahee, njillee e hakkiilo to ɓinngel ngeel woni. To on ngi'ii ngel, ngaree anndinee yam, gam miin boo mi yaha mi sujjidana ngel. Nde ɓe nani ko laamiiɗo vi'i, ɓe ndilli. Hoodere nde ɓe ngi'inoo gada fu'unaange ndeen, nde aardii ɓe faa nde wari to ɓinngel woni, nde dari. Ɓesdugo yi'igo hoodere ndeen velii ɓe korey. Nde ɓe natti nder wuro, ɓe ngi'ii ɓinngel ngeel e inna ma'agel Maryaama. Ɓe ndiccii, ɓe cujjidani ngel, ɓe piɓti boorooji maɓɓe, ɓe kokki ngel jiinaariya e urdi mbelndi e ɗacce ɗe luuɓngol belngol bi'eteeɗe *miir. Allah holli ɓe nder koyɗol to' ɓe mbittu to Hiruudus. Gam ma'ajum ɓe tokki laawol feere, ɓe kooti lesdi maɓɓe. Ɓaawo dillol annduɓe koode ɓeen, sey malaa'ikaajo Jawmiraawo wari to Yusufu nder koyɗol, vi'i mo: — Umma hooy ɓinngel e inna ma'agel paayron lesdi *Misira. Njooɗooɗon toon faa nde mbi'eymaami ngarton, gam *Hiruudus no yilloto wargo ɓinngel ngeel. Yusufu boo ummii caka jemma, hooƴi ɓinngel ngeel e inna ma'agel faayri Misira. Ɓe njooɗii toon faa Hiruudus maayi, gam ɗum hebbina ko Allah volvi gada e honnduko annabiijo biiɗo: Gada Misira noddoymi ɓiyam. Nde *Hiruudus annditi annduɓe koode pijirii ɗum, o huunƴi korey. O vi'i ɓikkon ngoron ngonkon Baytilaama e takkol muuɗum fuu mbaree, gada keccon faa yahago kon duuɓi ɗiɗi, deydey e bannguki hoodere ko annduɓe koode ɓeen ngeccinoo mo. Kanjum hebbini ko annabi Yeremiya vi'inoo nde o vi'i: Yaayaare nanaama nder si'ire Raama, ɗum bojji e ƴokayeeji jurminiiɗi: Rahiila voyata ɓikkon muuɗum. O jaɓaay de''ineego gam kon cooyti. Ɓaawo maayde *Hiruudus, malaa'ikaajo Jawmiraawo vannganii Yusufu nder koyɗol toon lesdi *Misira, o vi'i mo: — Umma hooy ɓinngel e inna ma'agel co''oɗaa lesdi *Isiraa'iila, gam ɓeen yillotonooɓe wargo ngel maayii. Sey Yusufu ummii hooƴi ɓinngel e inna ma'agel hooti lesdi Isiraa'iila. Ammaa nde o nani Arkilayus ronii laamu baaba muuɗum Hiruudus dow lesdi *Yahuudiya, o hulii yottoyaago lesdi ndiin. Ɓaawo o heɓii vagginoore Allah nder koyɗol, o yahii lesdi *Gaaliili, o jooɗii si'ire vi'eteende Najaratu. Noon ɗum hebbiniri ko annabo'en mbi'inoo, nde ɓe mbi'i: « O noddirte Najaratunkeejo. » Nder balɗe ɗeen, goɗɗo bi'eteeɗo *Yahayya baɗoowo *baptisma vanngii nder ladde *Yahuudiya, emo waɗa ka wooyya, emo vi'a: — Tuubee, gam *laamu Allah ɓadake ! Kanko woni mo annabi *Ecaaya volvunoo dow muuɗum, o vi'i: — Goɗɗo e waɗa ka wooyya nder ladde, e vi'a: Mo''inee ɗatal gam Jawmiraawo, poortee laawol gam garol ma'ako ! Yahayya e ɓornii kolte leeɓe geelooɗi, emo taadii taadorde laral. Nyaamdu ma'ako woni baɓɓatti e njuumri ladde. Yimɓe ivoyi *Urusaliima e lesdi Yahuudiya e jaaje piliiɗe maayo Urdun fuu ngari to ma'ako. Ɓe mbanngini hakkeeji maɓɓe ɗi ɓe mbaɗi fuu, Yahayya boo waɗani ɓe *baptisma nder maayo Urdun. Nde Yahayya yi'i *Fariisa'en e *Saduuki'en ɗuuɗɓe e ngara gam mbaɗanee baptisma, sey o vi'i ɓe: — Onon ɓiɓɓe bo'ole ! Moye vi'i on paayon huunƴere wareynde? Kuwee kuuɗe kolleyɗe on tuubii. To' on tammo on kisey halkere gam on taaniraaɓe *Ibraahim. Emi vi'a on: Allah e waawi waylitgo ɗe'e kaaƴe laatina ɗe ɓiɓɓe Ibraahim ! Ila jo'oni jammbere aagaama gam fe''ugo leɗɗe gada e ɗaɗi ma'aje. Lekki ki rimataa ɓikkon mbooɗkon fuu, ki fe''ete ki feree nder yiite. Miin, emi wa'arana on baptisma e ndiyam gam hollugo on tuubii. Ammaa gareyɗo ɓaawo am ɓurii yam baawɗe. Mi fotaay fiɓtugo koo ɓoggi paɗe ma'ako. Kanko o wa'araney on baptisma e *Ruhu Ceniiɗo e yiite. Emo jogii jaartirɗum e junngo ma'ako, gam o sennda gawri e nyaande. O hawrita gawri nder beembal ma'ako, ammaa o wulda nyaande ndeen e yiite nge nyifataa. E wakkaci ɗuum Yeesu ivi lesdi *Gaaliili wari maayo Urdun to *Yahayya, gam Yahayya waɗana mo *baptisma. Ammaa Yahayya jaɓaay, vi'i mo: — Miin haani mbaɗanaa baptisma, ee noye ngardataa to am? Yeesu toontii mo, vi'i: — Jaɓ ɗum laatoo noon jo'oni, gam noon haani mba'aren ko Allah yiɗi. Ndeen Yahayya jaɓi. Nde Yeesu waɗanaa baptisma, o vurti ndiyam tan, sey dow omtii o yi'i *Ruhu Allah e jippoyoo nder nanndi foondu e wara dow ma'ako. Sey ɗum nani voliinde ivoynde gada dow e vi'a: — O'o woni Ɓiyam giɗaaɗo, emi nana belɗum ma'ako. Ɓaawo ma'ajum, sey *Ruhu Ceniiɗo yahari Yeesu nder ladde, gam *Ceyɗaan jarraboo mo. Yeesu waɗi balɗe arba'iin (40), emo suumii jemma e nyalawma. Sey veelo nanngi mo. Ndeen Jarrabotooɗo wari vi'i mo: — To a *Ɓiɗɗo Allah kam, vi' ɗe'e kaaƴe laatoo nyaamdu. Yeesu toontii mo vi'i: — Ɗum vinndaama: « Naa e nyaamdu tan neɗɗo foofrata, ammaa gada e koo ndeye voliinde ivoynde to Allah. » Ndeen Ceyɗaan yahari mo si'ire *Urusaliima seniinde, darni mo dow hoore *Wuro Seniingo, vi'i mo: — To a Ɓiɗɗo Allah kam, diw gada ɗo'o faa lesdi, gam ɗum vinndaama: « Allah no vi'ey malaa'ika'en muuɗum taɓɓo ma, gam to' kosngal maaɗa fii haayre. » Yeesu vi'i mo: — Deftere boo ɓesdii vi'igo: « Ta'a godo Allah Jawmiraawo maaɗa. » Kadimaa Ceyɗaan yahari mo dow vaamnde townde korey, holli mo laamuuji duuniyaaru fuu e darajja ma'aji, vi'i mo: — Ɗum fuu mi hokkete ɗum, kul a diccake, a sujjidanii yam. Ndeen Yeesu vi'i mo: — Sottu ɗo'o, aan Ceyɗaan ! Gam ɗum vinndaama: « Allah Jawmiraawo maaɗa tan cujjidantaa, kanko tan haani njagganoɗaa. » Wakkaci ma'ajum Ceyɗaan woori mo, ndeen malaa'ika'en ngari to ma'ako kuwani mo. Nde Yeesu nani Yahayya omndaama nder kaso, o vitti lesdi *Gaaliili. O woori si'ire Najaratu, o yahi o jooɗii si'ire Kafarnahum wonnde fonngo maayo Gaaliili nder senndere lesdi Jaabulon e Naftalim, gam ɗum hebbina voliinde nde Allah volvi gada e honnduko annabi *Ecaaya biiɗo: « Onon lesɗe Jaabulon e Naftalim lesɗe gonɗe dow laawol jahoowol maayo manngo, hiirna maayo Urdun, Gaaliili, lesdi *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en: Jooɗiiɓe nder niɓre ngi'ii jayngol manngol. Jooɗiiɓe nder lesdi maayde niɓɓundi, jayngol yaynanii ɓe. » Gada wakkaci ma'ajum, Yeesu fuɗɗi wa'ajingo e vi'a: — Tuubee, gam *laamu Allah ɓadake. Yeesu e tokkiti regorde maayo *Gaaliili, sey o yi'i worɓe ɗiɗo rimdaaɓe, Simon noddirteeɗo Biiturus e minyum Anndaraawus. Eɓe pera nanngirɗum maɓɓe nder maayo, gam ɓe nanngooɓe liƴƴi. Yeesu vi'i ɓe: — Tokkee yam, mi waɗa on waddeyɓe yimɓe to am. Ɗoon e ɗoon ɓe ngoori nanngirɗum liƴƴi maɓɓe, ɓe tokki mo. Kadimaa o yahi yeeso, o tawi woɓɓe rimdaaɓe ɗiɗo, ɓiɓɓe Jabadi, Yaakuubu e minyum Yahayya nder akali ndiyam. Kamɓe e baaba maɓɓe Jabadi, eɓe mo''ina nanngirɗum liƴƴi maɓɓe. Sey Yeesu noddi ɓe. Ɗoon e ɗoon ɓe ngoori akali kiin faa e baaba maɓɓe fuu, ɓe tokki mo. Yeesu yiilii nder lesdi *Gaaliili fuu, emo wa'ajina nder *cuuɗi-ga'ajorɗi maɓɓe, emo anndina habaru *laamu Allah, emo yamɗitina koo iri nguye nyawu e liddaari. Habaru ma'ako sankitii nder lesdi Siiriya fuu. Ɗum waɗi ga waddango mo woonɓe nyawuuji feere-feere, ɓe nyawu paɗɗe e ɓe ginnaaji e voosɓe. Ɓe fuu o yamɗitini ɓe. Yimɓe ɗuuɗɓe gada lesdi Gaaliili e bi'eteeɗum ci'e sappo e *Urusaliima e *Yahuudiya e yimɓe lesdi ngonndi fu'una maayo Urdun fuu tokki mo. Nde Yeesu yi'i yimɓe ɗuuɗɓe e kawrita, o ƴeenti dow vaamnde, o jooɗii. Almaajiri'en boo ngari to ma'ako. Sey o fuɗɗi wa'ajingo ɓe, o vi'i: — Barkaa laatanto ɓeen annduɓe no tampuɓe yeeso Allah, gam kamɓe ndonata Laamu ma'ako. Barkaa laatanto voyooɓe, gam Allah no de'itiney ɓerɗe maɓɓe. Barkaa laatanto leestinɓe ko'e mu''en, gam Allah no hokkey ɓe lesdi ndi o waɗani ɓe alkawal. Barkaa laatanto nanooɓe veelo e ɗomka waɗgo aadilaaku, gam Allah no haarney ɓe. Barkaa laatanto yurmeteeɓe yimɓe, gam Allah no yurmoto ɓe. Barkaa laatanto laaɓa ɓerɗe'en, gam ɓe ngi'ey Allah. Barkaa laatanto fotnooɓe yimɓe, gam ɓe noddirte ɓiɓɓe Allah ! Barkaa laatanto ɓeen torraaɓe gam huugo goonga, sabu ɓe ndonii laamu Allah. Barkaa laatanto on to yimɓe kuɗii on, torrii on, kaadii on kaadooje kalluɗe gam am. Nanee belɗum, ngamee, sabu laada ɗuuɗka e reenti on toon dow, gam noon ɓe torrirnoo annabo'en aartuɓe on. — Onon ngoni lamɗam duuniyaaru. Ammaa to ndakam ma'ajam ittake, noye ɗam vo'inirtee? Ɗam nafataa koo ɗume ! Sey nii ɗam rufee tan, yimɓe njaaɓa ɗam. Onon ngoni jayngol duuniyaaru. Ay, si'ire nyiɓaande dow ƴoolde suuɗataako. Fitila huɓɓataake ka hippiree tummude, sey nii ka resee dow jo'inirde fitilaaji, gam ka yaynanoo yimɓe wonɓe nder wuro fuu. Noon haani jayngol mooɗon yaynira yeeso yimɓe, faa ɓe ngi'a kuuɗe booɗɗe ɗe kuwoton, ɓe teddina *Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow asama. — To' on nyum mi warii fiirtugo dookaaji binndaaɗi nder *Tawreeta e defte annabo'en. Mi waraay gam fiirtugo ɗi, ammaa mi warii gam hebbitgo ɗi. Emi vi'a on goonga: to faa dow e lees re'aay fuu, koo toɓɓel e diidel ɓurngel famɗugo ittataake nder Tawreeta, sey to ɗum fuu ɗum heevii. Gam ma'ajum, koo moye huulti dooka ɓurka famɗugo nder ɗi'i dookaaji, o ekkitini woɓɓe waɗgo noon, kanko laatotoo ɓurɗo famɗugo nder *laamu Allah. Ammaa koo moye jogii ko dookaaji ɗiin mbi'i, o ekkitini woɓɓe waɗgo noon, kanko laatotoo mawɗo nder laamu Allah. Emi vi'a on: to aadilaaku mooɗon ɓuraay ngu *moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en, on nattataa nder laamu Allah sam. — On nanii ko ɗum vi'inoo maamiraaɓe meeɗen: « To' neɗɗo waɗ war-hoore. Baɗɗo war-hoore fuu no sernante. » Ammaa miin, emi vi'a on: kuunƴanɗo banndum fuu, fotii sernaneego. Kuɗɗo banndum fuu, vi'i mo: « Mehereejo » fotii darneego yeeso cernoowo ɓurɗo mawnugo. Biiɗo banndum: « Bemmbo » boo, fotii nattineego yiite jahannama. Gam ma'ajum, to a waddii sadaka maaɗa yeeso Allah dow sakkirde, ndeen kiimtiɗaa e woodi ciya potal hakkunde maaɗa e bannda, sey ndesaa sadaka maaɗa tawo, njahaa nja'afootiroyaa e bannda, ndeen mbittoya cakkaa sadaka maaɗa. To goɗɗo wullake ma, yawɗa siryootir e ma'ako ila on njottaaki to cernoowo. To naa noon, o yaharete to cernoowo, cernoowo boo waɗ maa nder juuɗe poliis, ɓe omndu maa nder kaso. Emi vi'i maa goonga: a vurtataako toon sam, sey to a biyake ko pe''aneɗaa fuu. — On nanii ko vi'ano: « Ta'a waɗ njeenu ! » Ammaa miin emi vi'a on: daarɗo debbo e daarɗe suuno fuu, o waɗii njeenu nder ɓernde ma'ako. Gam ma'ajum, to yitere maaɗa nde nyaamo waɗey maa e waɗgo hakke, ɗoof nde, fer to woɗɗi ! Igga cooyaa jokko wo'oto nder ɓanndu maaɗa e nattidaa e jokkule ɓanndu maaɗa fuu nder yiite *jahannama. To junngo maaɗa nyaamo waɗey maa e waɗgo hakke, tay ngo, fer to woɗɗi. Igga cooyaa jokko wo'oto nder ɓanndu maaɗa e nattidaa e jokkule ɓanndu maaɗa fuu nder yiite jahannama. — Ɗum vi'anooma boo: « Ceerɗo debbo muuɗum fuu, sey hokka mo ɗereewol ceergal. » Ammaa miin emi vi'a on: ceerɗo debbo muuɗum to naa nder njeenu nanngi mo, waɗii mo nder njeenu. Kooviiɗo ceeraaɗo boo waɗii njeenu. — On nanii ko maamiraaɓe meeɗen mbi'ano: « Ta'a huno dow fewre, ammaa hebbin alkawal ngal mbaɗɗaa yeeso Jawmiraawo. » Ammaa miin, emi vi'a on: to' on kuno sam. To' on kunoro asama, gam ɗum jooɗorde Allah, koo lesdi, gam ɗum jaaɓruɗum kosɗe ma'ako, koo *Urusaliima, gam ɗum si'ire Laamiiɗo mawɗo. Ta'a hunoro koo laasol hoore maaɗa, gam a waawataa raningo ngol koo ɓalingo ngol. E haani bolle mooɗon laatoo « ee » koo « a'aa », ɗum heƴii. To ɗum ɓurii ɗoon, ɗum ivii gada e *Ceyɗaan. — On nanii ɗum vi'anooma: « Yitere biyoree yitere, nyiinde biyoree nyiinde. » Ammaa miin, emi vi'a on: to' on mba'ato baɗanɗo on ko halli. To goɗɗo menngake ma haɓawo nyaamo, hokku mo nano maa o menngo. To goɗɗo yaharii ma yeeso ceri'a gam te'etu maa toggoore, wooran mo faa e ngapaleewol maaɗa boo. To goɗɗo doolii ma roondanaago ɗum donngal yahago kiloomeetir go'otel, roondana mo ngal faa yahago kiloomeetirji ɗiɗi. Hokku toriiɗo ma. To goɗɗo ƴamii ma nyamaande, ta'a haɗ mo. — On nanii ɗum vi'anooma: « Ngiɗee banndiraaɓe mooɗon, nganyee wanyɓe on. » Ammaa miin emi vi'a on: ngiɗee wanywanyɓe mooɗon, ndo'anee torreyɓe on. To on mbaɗii noon, on laatoto ɓiɓɓe *Baabiraawo mooɗon gonɗo dow asama, puɗneyɗo naange muuɗum dow vooɗɓe e halluɓe, toɓneyɗo iyoonde dow aadali'en e ɓe ngalaa aadilaaku. To yiɗɓe on tan ngiɗɗon, kaye laada keɓoton? Koo *jaɓooɓe janngal maa e ngiɗi yiɗɓe ɗum'en ! To banndiraaɓe mooɗon tan kinnoton, goɗɗum geetum mbaɗɗon naa? Ay koo heeferɓe maa noon mbaɗata ! Onon, laatee on timmuɓe kama no Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow asama laatorii timmuɗo. — Kakkilee e huugo kuuɗe mooɗon booɗɗe gam woɓɓe ngi'a, mana on. To on mbaɗii noon, on keɓataa laada yeeso *Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow asama. Gam ma'ajum, to eɗa hokka *sadaka, ta'a jaɓ goɗɗo yi'a, kama no munaafuki'en mbaɗata nder *cuuɗi-ga'ajorɗi e dow ɗate, gam yimɓe ngi'a, mana ɓe. Emi vi'a on goonga: ɓeen waɗooɓe noon ɓe aartii ɓe keɓii laada maɓɓe ɗo'o e duuniyaaru. Ammaa aan, to eɗa hokka sadaka, to' nano maaɗa anndu ko nyaamo maaɗa hokkata, sadaka maaɗa laatoo nder suuɗeefi. Ndeen Baabiraawo maaɗa gi'oowo ko mbaɗata nder suuɗeefi, no biyete. — To eɗon mbaɗa *do'aare, to' on mbaɗ kama no munaafuki'en mbaɗata. Kamɓe eɓe ngiɗi do'oraago darnde nder *cuuɗi-ga'ajorɗi e dow ɗate, gam yimɓe fuu ngi'a ɓe. Emi vi'a on goonga: kamɓe ɓe aartii ɓe keɓii laada maɓɓe. Ammaa aan, nde mbaɗataa do'aare fuu, nattu nder suudu maaɗa, omndaa dammugal, toroɗaa *Baabiraawo maaɗa nder suuɗeefi. Ndeen Baabiraawo maaɗa, gi'oowo ko suuɗii no biyete. To eɗon mbaɗa do'aare, to' on ɗuɗɗin bolle mehereeje, kama no heeferɓe mbaɗata. Eɓe tammii Allah no toontoto ɓe to ɓe ɗuɗɗinii bolle. To' on ngemmin ɓe, gam Baabiraawo mooɗon e anndi ko ngiɗɗon ila on toraaki mo. To eɗon mbaɗa do'aare, mbi'ee: Yaa Baabiraawo amin gonɗo toon dow asama, innde maaɗa seniinde teddinee. Laamu maaɗa wara. Ko ngiɗɗaa ɗum waɗee nder duuniyaaru kama noon no ɗum wa'aretee toon dow asama. Hokku min nyaamannde heƴeynde min hannde. Ya'afana min hakkeeji amin, kama noon no min nja'aforantoo waɗaneyɓe min hakkeeji. Ta'a woor min, min ndo''oo nder teppinirgol hakke, ammaa hisnu min e junngo Ganyo. [Gam aan jeyi laamu e baawɗe e manngu fuu faa abadaa. Aamiin.] Gam to on nja'afanake waɗanɓe on layfi, Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow boo no ya'afanto on. Ammaa to on nja'afanaaki waɗanɓe on layfi, Baabiraawo mooɗon boo ya'afantaako on hakkeeji mooɗon. — To eɗon cuumoo, to' on nyor geese mooɗon kama no munaafuki'en mbaɗata. Kamɓe eɓe nyora geese maɓɓe gam yimɓe annda ɓe suumiiɓe. Emi vi'a on goonga: ɓe aartii ɓe keɓii laada maɓɓe ɗo'o e duuniyaaru, timmi. Ammaa aan, to eɗa suumoo, sulmu yeeso maaɗa, molmitoɗaa nebbam, gam to' yimɓe anndu a cuumiiɗo. *Baabiraawo maaɗa mo yi'ataake tan anndi. Baabiraawo gi'oowo ko mbaɗɗaa nder suuɗeefi oon no biyete. — To' on ndesan ko'e mooɗon jawdi nder duuniyaaru, to mooƴu e puunndi mbonnata ndi, to wuyɓe njevata dammuɗe natta ngujja ndi. Ammaa ndesanee ko'e mooɗon jawdi toon dow asama, to mooƴu e puunndi mbonnataa ndi, to wuyɓe boo mbaawataa natta ngujja ndi. Gam to jawdi maaɗa woni fuu, toon ɓernde maaɗa wonata. — Gite neɗɗo ngoni fitila ɓanndu muuɗum. To gite maaɗa e njamɗi, ɓanndu maaɗa fuu no woney nder jayngol. Ammaa to gite maaɗa njamɗaa, ɓanndu maaɗa fuu no woney nder niɓre. To ɗuum ko hokkata ɓanndu maaɗa jayngol laatake niɓre, ndeen kam niɓre ndeen nde niɓɓi ! — Walaa baawɗo jagganaago jawmiraaɓe ɗiɗo. Sey nii o wanya go'oto, o yiɗa go'oto, koo boo o mawnina go'oto, o yavoo go'oto. On mbaawataa jagganaago Allah e jawdi nder wakkaci go'otum. Gam ma'ajum, emi vi'a on: to' on ngaanno dow ko nyaamoton, koo ko njaroton, koo ko ɓornotooɗon. Gam yonki ɓurii nyaamdu, ɓanndu boo ɓurii kolte, koo naa noon? Ndaaree colli: ɗi aawataa, ɗi taƴataa, ɗi ngalaa beembe, ammaa *Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow asama e nyaamna ɗi. Onon, on ɓuraay colli darajja naa? Moye nder mooɗon gam waannaare muuɗum, waawi ɓesdango hoore muuɗum koo valnde wo'ore? To noon, ko jeyi kolte ngaannirta on? Ndaaree no pihindi ladde mawnirta, ndi huwataa, ndi sanyataa. Ammaa emi vi'a on: koo *Suleymaanu nder ɗuuɗal risku muuɗum fuu meeɗaay ɓornaago kolte booɗruɗe kama pihindi. To Allah e ɓornira huɗo ladde nihi, taweteeko hannde, jahango ko wulee, ko haɗata o sinngita on faa ko ɓuri noon, onon famɗa goonɗinki'en ! Gam ma'ajum, to on ngaanno mbi'on: Ɗume nyaameten? koo Ɗume njareten? koo Ɗume ɓornotooɗen? Ɗum fuu, heeferɓe maa e ngilloo ɗum. Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow asama e anndi on ngoodi bukaata ku'uje ɗeen fuu. Ammaa aartee yillaago *laamu Allah e aadilaaku muuɗum tawo, ndeen o hokkey on ko horii fuu. Gam ma'ajum, to' on ngaanno dow jahango, gam jahango no waannoto dow hoore muuɗum. Nyanndeere fuu, torra muuɗum e heƴi ɗum. — To' on njowan woɓɓe layfi, cernanon ɓe, gam to' Allah sernan on. Gam noon no cerniranɗon woɓɓe, noon Allah boo serniranta on. Kadimaa e etergel ngel etranɗon woɓɓe, e ma'agel ɗum etranta on. Gam ɗume ndaarataa celɓol gonngol nder yitere bannda, ammaa a yi'ataa lekki makki gonki nder yitere maaɗa? Koo boo noye mbi'irataa bannda: « Banndam, woor mi ittane celɓol gonngol nder yitere maaɗa », ammaa aan, lekki makki e nder nde maaɗa? Aan munaafukiijo, aartu ittu lekki gonki nder yitere maaɗa tawo, ndeen a yi'ey booɗɗum, gam keɓa no ittirɗaa celɓol gonngol nder yitere bannda. To' on kokku kareeji ku'uje ceniiɗe, gam ɗi co''oo ɗi ŋata on. To' on peran aladeeji kaaƴe mooɗon dime, gam ɗi njaaɓey ɗe. — Toree on kokkete, njillee on keɓey, cilminee on omtante. Gam toriiɗo fuu no hokkete, jilliiɗo no heɓey, cilminiiɗo boo no omtante. Moye nder mooɗon hokkata ɓiyum haayre to o torake ɗum buroodi? Koo boo to o torake ɗum liyngu, ndeen hokka mo mbo'odi? Onon maa halluɓe eɗon anndi no kokkirton ɓiɓɓe mooɗon ku'uje booɗɗe, hakko *Baabiraawo mooɗon mo dow. O ɓurataa hokkugo toriiɗo mo fuu ku'uje booɗɗe naa? Mbaɗanee yimɓe ko ngiɗɗon ɓe mbaɗana on, gam kanjum woni ekkitinol *Tawreeta Muusa e defte annabo'en. — Nattiree dammugal paaɗngal ! Gam dammugal aaftiingal ɗum dammugal yahago halkere. Tokkugo laawol ma'agal boo e hoyi, tokkuɓe ngol e ɗuuɗi. Ammaa dammugal yahago yonki e faaɗi. Tokkugo laawol ma'agal boo e saɗi, heɓteyɓe ngol no seɗɗa'en. — Kakkilee e annabo'en fevooɓe warooɓe to mooɗon e nanndi e baali, ammaa nder ɓerɗe maɓɓe ɓe cayaakiije beelaaɗe. On annditirey ɓe gada e kuuɗe maɓɓe, noon no lekki annditirtee gada e ɓiɓɓe muuɗum. Cilluki rimataa innabooje, jaaɓi boo rimataa tanne. Lekki booɗki no rimey ɓikkon mbooɗkon, lekki ki vooɗaa boo no rimey ɓikkon kon mbooɗaa. Noon boo, lekki booɗki rimataa ɓikkon kon mbooɗaa, lekki ki vooɗaa boo rimataa ɓikkon mbooɗkon. Lekki ki rimataa ɓikkon mbooɗkon fuu no fe''ete feree nder yiite. Noon boo annditirton annabo'en fevooɓe gada e kuuɗe maɓɓe. — Wanaa vi'ooɓe yam: « Jawmiraawo, Jawmiraawo » fuu nattata *laamu Allah, sey waɗooɓe ko Baaba am gonɗo toon dow asama yiɗi. *Nyannde-darngal, yimɓe ɗuuɗɓe no mbi'ey: « Jawmiraawo, Jawmiraawo ! Min nga'ajinii e innde maaɗa ! Min laggirii *ginnaaji e innde maaɗa ! Min kuwii alaamaaji kaayniiɗi e innde maaɗa ! » Ndeen mi vi'a ɓe: « Mi anndaa on sam. Ndillanee yam ɗo'o, onon halluɓe ! » — Gam ma'ajum, neɗɗo fuu nanɗo ɗe'e bolle am tokki ɗe, o nanndii e neɗɗo ƴoyɗo mahaɗo wuro muuɗum dow haayre. Nde iyoonde toɓi, geebeeji ngaddoyi ndiyam, keni cemmbiɗɗi mbisi piyi ngo, ammaa e noon fuu ngo yibbaay, gam ngo mahaama dow haayre. Ammaa neɗɗo fuu nanɗo bolle am tokkaay ɗe, e nanndi e mo walaa ƴoyre, mahaɗo wuro muuɗum dow njaareendi. Nde iyoonde toɓi, geebeeji ngaddoyi ndiyam, keni cemmbiɗɗi mbisi piyi ngo, sey ngo yibbi, ngo sankitii ngo fuu. Nde Yeesu yottini ka vi'ata, yimɓe fuu kaayɗini e ekkitinol ma'ako, gam o ekkitinii ɓe e baawɗe, wanaa kama no *moodiɓɓe Tawreeta ekkitinirta. Nde Yeesu jippii vaamnde, yimɓe ɗuuɗɓe tokki mo. Sey goɗɗo mo *kuturta wari diccii yeeso ma'ako, vi'i: — Moodibbo, to a jaɓii, a waawi yamɗitingo yam. Yeesu foorti junngo muuɗum, meemi mo vi'i: — Mi jaɓii, yamɗit ! Ɗoon e ɗoon, gorko oon yamɗiti gada e kuturta muuɗum. Ndeen Yeesu vi'i mo: — Yewa booɗɗum ! Ta'a yecco koo moye ko waɗi, ammaa yah hollu hoore maaɗa to *aardiiɗo diina, mbaɗaa sadaka ka Muusa vi'inoo, gam anndinaa yimɓe a yamɗitii. Nde Yeesu natti si'ire Kafarnahum, sey mawɗo soojeeji *Rooma wari to ma'ako, torii mo, vi'i: — Moodibbo, kuwoowo am e toon waalii wuro, o waawataa koo dimmbaago, o torriiɗo korey ! Yeesu vi'i mo: — Mi yahey mi yamɗitina mo. Ammaa mawɗo soojeeji oon toontii mo, vi'i: — Moodibbo, miin mi fotaay njahaa wuro am, ammaa volvu tan, kuwoowo am no yamɗitey. Miin e hoore am e woodi darvanooɓe yam, emi woodi boo ɓe ndarvaneymi. To mi vi'ii goɗɗo maɓɓe yaha, o yahey, to mi vi'ii goɗɗo boo wara, o warey, to mi vi'ii maccuɗo am waɗ ɗu'um, o waɗey. Nde Yeesu nani ko o vi'i, ɗum haaynake ɗum korey, sey o vi'i tokkuɓe mo: — Emi vi'a on goonga: koo nder *Isiraa'iila'en mi meeɗaay yi'igo goonɗinki iri ki o'o neɗɗo. Emi vi'a on, ɗuuɗɓe woonɓe goonɗinki iri ki o'o neɗɗo no ngarey gada fu'una e hiirna, ɓe njooɗodoo e *Ibraahim e *Iciyaaku e *Yaakuubu, ɓe nyaamda nder *laamu Allah. Ammaa ɓiɓɓe Laamu no mburtinte peree nder niɓre ɓaleere kurum, to ɗum voyata, e ɗum nyerƴindira nyiiƴe. Ɓaawo ma'ajum, o vi'i mawɗo soojeeji oon: — Hoot wuro maaɗa ! Ɗum laatorano maa kama noon no ngoonɗinirɗaa. Ɗoon e ɗoon, kuwaneyɗo mawɗo soojeeji oon yamɗiti. Yeesu yahi wuro Biiturus, o tawi esoo Biiturus debbo e waalii no jontaaɗo. Yeesu meemi junngo ma'ako. Ɗoon e ɗoon yontere ndeen yoofi mo, o ummii o veerni ɓe. Nde hiiri, Yeesu waddanaa yimɓe ɗuuɗɓe ɓe ginnaaji. Yeesu vurtiniri ginnaaji gonɗi nder maɓɓe e voliinde muuɗum tan, o yamɗitini nyawɓe fuu. O waɗii noon gam ɗum hebbina ko Allah vi'inoo gada e annabi *Ecaaya, nde o vi'i: O ittii nyawuuji meeɗen, o yamɗitinii en. Nde Yeesu yi'i yimɓe ɗuuɗɓe e pilii ɗum, o vi'i almaajiri'en ma'ako: — Punngitemma yahago fonngo maayo gaɗawo. Sey goɗɗo *moodibbo Tawreeta wari to ma'ako, vi'i mo: — Moodibbo, mi tokkete to njahataa fuu. Yeesu vi'i mo: — Dilaaji e ngoodi gasɗe, colli boo e ngoodi caɓɓe, ammaa *Ɓii-Neɗɗo walaa koo to wallinta hoore muuɗum foofta. Goɗɗo gada nder tokkuɓe mo vi'i: — Moodibbo, woor mi yaha mi uvoya baaba am tawo. Yeesu toontii mo vi'i: — Tokkam, woor maayɓe uva maayɓe mu''en. Yeesu natti akali ndiyam, almaajiri'en ma'ako tokki mo. Sey iyoonde e henndu semmbiɗndu ummii dow maayo manngo, faa ɓoggi ndiyam mbaɗi ga falkitgo e semmbee e natta nder akali kiin. Yeesu boo e ɗaani. Almaajiri'en ɓaditii, pindini mo, mbi'i: — Moodibbo, hisnu en ! En ɓadake halkugo ! O toontii ɓe, o vi'i: — Gam ɗume kultorton, onon famɗa goonɗinki'en? Ndeen o ummii, o falmani henndu e ɓoggi ndiyam. Sey koo ɗume fuu de''iti ! Ɗum haaynii almaajiri'en ɓeen, ɓe mbi'i: — O'o ɗum iri moye neɗɗo, mo faa e henndu e maayo ɗowtantoo ɗum? Nde Yeesu yottii fonngo maayo lesdi Garaasankoo'en, worɓe ɗiɗo ɓe *ginnaaji mburtii nder genaale taɓɓii mo. Ɓe laatake hulniiɓe korey, faa walaa baawɗo tokkugo laawol ngool, gam kulol maɓɓe. Ɓe ngulli, ɓe mbi'i: — Yeesu *Ɓiɗɗo Allah, ɗume hawti en? A warii torrugo min ila wakkaci waɗaay naa? Faro ɗoon e woodi sefre aladeeji ɗuuɗɗi e dura. Ginnaaji ɗiin torii mo mbi'i: — To a laggii min, woor min, min natta nder aladeeji ɗin ɗaa'e. Yeesu vi'i ginnaaji ɗiin: — Njahee ! Ɗi mburtii nder yimɓe ɓeen, ɗi natti nder aladeeji. Ɗoon e ɗoon, sefre ndeen fuu riggii, moortii vaamnde, yoolii nder maayo, ngo moɗi ɗi. Waynaaɓe aladeeji ɗiin nyaari kooti si'ire, ngeccii yimɓe ko waɗi, faa e ko laatanii ɓeen woonnooɓe ginnaaji. Sey yimɓe si'ire ndeen fuu mburtii taɓɓii Yeesu. Nde ɓe ngi'i mo, ɓe torii mo o vurtanoo ɓe lesdi. Yeesu natti akali, funngiti maayo, hooti si'ire muuɗum. Sey woɓɓe ngaddani mo goɗɗo buusaaɗo, emo wallinaa dow be'itum ma'ako. Nde Yeesu yi'i goonɗinki yimɓe ɓeen, o vi'i buusaaɗo oon: — Ɓinngel am, tiɗɗin ɓernde maaɗa ! Hakkeeji maaɗa nja'afaama ! Nde woɓɓe *moodiɓɓe Tawreeta nani ɗum, ɓe nyumi nder ɓerɗe maɓɓe: — O'o gorko o moye, potneyɗo hoore muuɗum e Allah ! Ammaa Yeesu e anndi nyumooji maɓɓe, sey o vi'i ɓe: — Gam ɗume nyumoton ɗi'i nyumooji kalluɗi nder ɓerɗe mooɗon? Ɗume ɓuri hoygo, vi'igo: « Hakkeeji maaɗa nja'afaama » na vi'igo: « Umma dillu »? Ammaa gam anndon *Ɓii-Neɗɗo e woodi baawɗe ya'afaago hakkeeji nder duuniyaaru. Sey o vi'i buusaaɗo oon: — Umma hooy be'itum maaɗa hoot ! Ɗoon e ɗoon gorko oon ummii hooti. Nde jama'aare yi'i ɗum, ɓe kuli, ɓe maalti Allah, gam o hokkii ɓiɓɓe-aadama iri ɗe'e baawɗe. Nde Yeesu ɓesdi yahago yeeso, o yi'i goɗɗo gorko jaɓoowo *janngal bi'eteeɗo Matta, e jooɗii nder suudu to jaɓata janngal. Yeesu vi'i mo: — Tokkam. Sey Matta ummii tokki mo. Ɓaawo ɗoon, Yeesu yahi wuro Matta jooɗii e nyaama nyaamdu. Jaɓooɓe janngal ɗuuɗɓe e waɗooɓe hakke ngari njooɗii e nyaamda e ma'ako, kanko e almaajiri'en ma'ako. Nde *Fariisa'en ngi'i ɗum, sey ɓe mbi'i almaajiri'en ma'ako: — Ko jeyi moodibbo mooɗon nyaamdata e jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke? Nde Yeesu nani ka, o vi'i ɓe: — Yamɓe ngalaa bukaata nyawtoowo, sey nyawɓe. Njillee pahamon ko saawi nder nde'e voliinde: « Yurmeende ngiɗmi, wanaa kirseteeɗi. » Mi waraay noddugo tammiiɓe no goonga'en, ammaa mi warii noddugo annduɓe no hakke'en. Wakkaci ɗuum, almaajiri'en *Yahayya ngari to Yeesu, ƴami mo mbi'i: — Ko jeyi minon e *Fariisa'en emin cuumoo, ammaa almaajiri'en maaɗa cuumataako? O toontii ɓe, o vi'i: — Koo on tammii ma'atinaaɓe koobgal no naney mettuɗum wakkaci kooviiɗo wondi e maɓɓe naa? Ammaa wakkaci no warey nde kooviiɗo oon hooƴetee nder maɓɓe. Wakkaci ɗuum, ɓe cuumoto. Walaa pitreyɗo koltal kihingal e lefel kesel, gam lefel kesel ngeel no seekey koltal kihingal, ceekol ngool boo no ɓurey aranol. Noon boo, walaa looveyɗo *innaboojam kesam nder saaɗkiwu kihingu. To o waɗii noon, innaboojam ɗaam no seekey saaɗkiwu nguun, ɗam rufa, saaɗkiwu nguun boo no boney. Gam ma'ajum, sey innaboojam kesam loovee nder saaɗkiwu kesu, ndeen walaa ko bonata. Yeesu e nder volididgo e maɓɓe, sey goɗɗo mawɗo *Yahuudu'en wari diccii yeeso ma'ako, vi'i: — Ɓinngel am dewel maayi jo'oni-jo'oni. Ammaa war yow junngo maaɗa dow ma'agel, ngel finta. Yeesu ummodii e almaajiri'en muuɗum, ɓe njahadi e mawɗo oon. Ila eɓe dow laawol, sey raa goɗɗo debbo baɗɗo duuɓi sappo e ɗiɗi lohonol muuɗum taƴaay. Debbo oon ivoyi ɓaawo Yeesu, o meemi belloogal toggoore muuɗum. Gam o nyumii nder ɓernde ma'ako: — To mi heɓii mi meemii koo belloogal toggoore ma'ako tan, mi yamɗitey. Yeesu yeeƴii yi'i debbo oon, vi'i mo: — Banndam debbo, tiɗɗin ɓernde maaɗa ! Goonɗinki maaɗa yamɗitinii ma. Ɗoon e ɗoon debbo oon yamɗiti. Nde Yeesu yottii wuro mawɗo Yahuudu'en oon, o tawii duudanooɓe maayde, e jama'aare e ndoondii juuɗe mboya, sey o vi'i ɓe: — Ummee mburtee ɗo'o, gam surbayel ngeel maayaay, ngel ɗaani tan. Sey ɓe njali mo jalniiɗum yavaare. Nde o vurtini yimɓe fuu yaasi, o natti nder suudu, o nanngi junngo surbayel ngeel, ngel ummi. Habaru ma'ajum sankitii koo toye nder lesdi ndiin fuu. Yeesu e ƴaɓɓoo, sey woɓɓe vumɓe ɗiɗo tokki mo e nodda e semmbee e mbi'a: — Yeesu ɓii-Dawda, nan jurumɗum amin ! Nde Yeesu natti wuro, sey vumɓe ɓeen ngari to ma'ako. O vi'i ɓe: — On ngoonɗinii emi waawi vumtingo on naa? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, min ngoonɗinii. Ndeen o meemi gite maɓɓe, o vi'i: — Ɗum laatoranoo on noon no ngoonɗinirɗon. Ɗoon e ɗoon ɓe mbumti. Sey Yeesu vi'i ɓe: — To' on njaɓ vi'igo ka goɗɗo. Ammaa nde ɓe mburtii, ɓe cankitii habaru ma'ako koo toye nder lesdi ndiin fuu. Nde vumtinaaɓe ɓeen mburtii, Yeesu waddanaama goɗɗo mo waawataa volvugo, gam emo woodi *ginnol. Yeesu vurtini ginnol ngool, sey kurmaajo oon fuɗɗi volvugo. Jama'aare haayɗini, mbi'i: — Iri ɗu'um meeɗaay yi'eego nder lesdi *Isiraa'iila abadaa ! Ammaa *Fariisa'en mbi'i: — Mawɗo ginnaaji kam hokki mo baawɗe vurtingo ginnaaji ɗiin ! Yeesu yiilake nder ci'e e jaaje fuu, emo wa'ajina nder *cuuɗi-ga'ajorɗi *Yahuudu'en, emo anndina *Habaru Belɗum ɗum *laamu Allah, emo yamɗitina koo iri nguye nyawu e liddaari. Nde o yi'i jama'aare hawritii, sey o nani jurumɗum maɓɓe, gam ɓe tampuɓe, ɓilliiɓe kama baali ɗi ngalaa gaynaako. Sey o vi'i almaajiri'en ma'ako: — Ko taƴetee e ɗuuɗi, ammaa taƴooɓe ɗuuɗaa. Gam ma'ajum, toree Jawmu ko taƴetee oon liloya taƴooɓe nder ma'ajum. Yeesu noddi almaajiri'en muuɗum sappo e ɗiɗo, o hokki ɓe baawɗe vurtingo *ginnaaji e yamɗitingo koo iri nguye nyawu e liddaari. Raa inɗe almaajiri'en sappo e ɗiɗo ɓeen: arano maɓɓe ɗum Simon noddirteeɗo Biiturus, e minyum Anndaraawus, e Yaakuubu ɓii Jabadi, e minyum Yahayya, e Filibus, e Bartalamaawus, e Tooma, e Matta jaɓoowo ceede janngal, e Yaakuubu ɓii Alfaa, e Taddiyus, e Simon kaɓaneyɗo rimɗingo lenyol muuɗum, e Yahuuda Iskariyooti nyaameyɗo amaana Yeesu. Yeesu lili sappo e ɗiɗo ɓeen, o vi'i ɓe: — To' on njah to *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, to' on nattu ci'e *Samaariya boo. Ammaa njahee to *Isiraa'iila'en nannduɓe e baali kalkuɗi. To njahaɗon fuu, nga'ajinee ɓe mbi'on: « *Laamu Allah ɓadake ! » Njamɗitinee ɓe njamɗaa, ummitinee maayɓe, njamɗitinee ɓe *kuturta, mburtinanee yimɓe *ginnaaji. Caahu kokkaaɗon, kokkee caahu. To' on kooy jiinaariya, koo ajurfaari, koo ceede nder jiibaaji mooɗon. To' koo moye mooɗon hooy jikaare koo toggooje ɗiɗi koo paɗe ɗiɗi koo sawru, gam kuwoowo fotii heɓgo nyaamdu muuɗum. To on ngarii si'ire koo wuro, ndaaree jaɓɗo veernugo on, mbeeron wuro ma'ako faa nde ndilluɗon. To on ngarii nattugo wuro, cilminee, mbi'on: « Jam wondu e mooɗon. » To wuro ngoon jaɓɓake on, jam mooɗon no laatoto dow maɓɓe. Ammaa to ɓe njaɓɓaaki on, jam mooɗon no so''oyto to mooɗon. To wonɓe si'ire ndeen koo wuro ngoon njaɓɓaaki on, koo calii yewanaago ka mbiiɗon, mburtee si'ire ndeen koo wuro ngoon, piɗɗon faa e sollaare kosɗe mooɗon. Emi vi'a on goonga: *nyannde-darngal, ceri'a si'ire ndeen no ɓurey ka Sodoma e Gomora naawgo. — Ngewee nanon ! Mi lilii on kama baali nder cayaakiije. Gam ma'ajum, sey laatooɗon hakkilɓe kama bo'ole, e ɓe ngalaa layfi kama pooli. Kakkilee e yimɓe, gam ɓe njaharey on yeeso sernooɓe, ɓe piyey on nder *cuuɗi-ga'ajorɗi maɓɓe. Ɓe njaharey on yeeso mawɓe lesdi e laamiiɓe sabu am, gam faa caaydanooɗon yam yeeso maɓɓe e yeeso *ɓe laataaki Yahuudu'en. To ɓe njaharii on yeeso sernooɓe, to' on ngaanno dow ko mbi'oton, gam wakkaci ɗuum Allah no hokkey on ka mbi'oton. Ka mbi'oton kaan ivataa nder mooɗon, ammaa Ruhu *Baabiraawo mooɗon kam volvata nder konnduɗe mooɗon. Banndiraawo no hokkitirey banndum gam waree, baaba boo no hokkitirey ɓiyum kama noon. Ɓiɓɓe no ummanto danyooɓe mu''en faa mbaɗa ɓe mbaree. Yimɓe fuu no nganyey on gam am. Ammaa munyɗo faa timmoode no hisnete. To on torraama nder woɗnde si'ire, nyaardee si'ire feere. Emi vi'a on goonga: ko hokka ngiilodooɗon nder ci'e *Isiraa'iila fuu *Ɓii-Neɗɗo no vittoyey. Janngoowo ɓurataa moodibbo muuɗum manngu, maccuɗo boo ɓurataa jawmu wuro muuɗum. Ɗum belɗum to janngoowo laatake kama moodibbo muuɗum, maccuɗo boo kama jawmu wuro muuɗum. To ɓe noddirii jawmu wuro Ba'aljabul, ndeen noye ɓe noddirta ɓiɓɓe ma'ako? — Gam ma'ajum, to' on kul yimɓe, sabu ko suuɗii fuu no suuɗtoto, sirrijum boo no anndete. Ko mbi'imi on nder niɓre, mbannginee ɗum nder jayngol. Ko metanaaɗon e noppi, anndinee ɗum dow ƴellel gure. To' on kul baawɗo wargo ɓanndu neɗɗo, ammaa o waawataa wargo yonki muuɗum. Sey nii kulon Allah baawɗo halkugo ɓanndu e yonki fuu nder yiite jahannama. Naa e ɗum soorra colon ɗiɗon hoboore wo'ore naa? Ammaa koo go'otel ma'akon waatataa, sey e anndaangal *Baabiraawo mooɗon. Onon faa e gaasa ko'e mooɗon no limaaka. Gam ma'ajum, to' on kul, sabu on ɓurii colli ɗuuɗɗi darajja. Koo moye jaɓi yam yeeso yimɓe, miin boo mi jaɓey mo yeeso Baaba am gonɗo toon dow asama. Ammaa koo moye vi'i anndaa yam yeeso yimɓe, miin boo mi vi'ey mi anndaa mo yeeso Baaba am gonɗo toon dow asama. — To' on tammo jo'onde jam ngaddumi nder duuniyaaru. Wanaa jo'onde jam ngaddumi, ammaa haɓre. Mi warii gam mi sennda ɓiɗɗo gorko e baaba muuɗum, ɓiɗɗo debbo boo e inna muuɗum, mi sennda debbo e esum debbo. Rimdaaɓe neɗɗo no laatoto wanywanyɓe ma'ako. Ɓurɗo yiɗgo inna muuɗum koo baaba muuɗum dow e am, fotaay laataago almaajiriijo am. Noon boo, ɓurɗo yiɗgo ɓiyum gorko koo debbo dow e am, fotaay laataago almaajiriijo am. Mo wanyaay hoore muuɗum, vakkii *gaafagal muuɗum tokki yam fuu, fotaay laataago almaajiriijo am. Giɗɗo hisnugo yonki muuɗum fuu, no dulley ki. Ammaa dulluɗo yonki muuɗum gam am fuu, no hisney ki. — Jaɓɓiiɗo on fuu jaɓɓake yam, jaɓɓiiɗo yam boo jaɓɓake liloyɗo yam. Koo moye jaɓɓii annabiijo gam o annabiijo, no heɓey laada baka annabiijo oon. Jaɓɓiiɗo goongaajo boo gam o goongaajo, no heɓey laada baka goongaajo oon. Emi vi'a on goonga: koo moye hokki go'oto nder ɓurɓe famɗugo ɓe'e jardugel ndiyam peewɗam gam o almaajiriijo am, o heppataa laada ma'ako. Nde Yeesu timmini volvango almaajiri'en muuɗum *sappo e ɗiɗo, o ummii ɗoon o yahi wa'ajingo e ekkitingo nder ci'e piliiɗe to ɓadii. E wakkaci ɗuum Yahayya baɗoowo baptisma e omndii nder kaso. Nde o nani habaru kuuɗe ɗe *Almasiifu waɗata, sey o liloyi almaajiri'en ma'ako to Yeesu gam ɓe ƴama mo, ɓe mbi'a: — Aan woni Almasiifu bi'anooɗo no warey, na min ndeenta goɗɗo? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Njahee ngeccee Yahayya ko ngiiɗon e ko nanɗon: vumɓe e mbumta, voosɓe e njaaɓa, ɓe kuturta e njamɗitinee, fahaɓe e nana, maayɓe e ummitinee, sooyɓe boo e nga'ajinee *Habaru Belɗum. Barkaa laatanto mo yoofaay goonɗinki muuɗum gam am. Nde lilaaɓe Yahayya ndilli, Yeesu fuɗɗi volvango jama'aare habaru Yahayya, o vi'i: — Ɗume njahaɗon yi'igo toon nder ladde? Geenol ngol henndu dimmbata naa? Too, ɗume njahaɗon yi'oygo? Neɗɗo ɓorniiɗo kolte booɗɗe naa? Ammaa ɓornotooɓe kolte booɗɗe nder laamoorde tawetee. To noon, ɗume ndaaroyɗon? Annabiijo naa? Emi vi'a on goonga: o ɓurii annabiijo. Kanko woni mo Allah volvi dow muuɗum nder *Deftere Seniinde, o vi'i: Rah, mi liloyey lilaaɗo am yeeso maaɗa, o vo''inan maa laawol. Emi vi'a on goonga: nder ɓiɓɓe-aadama ɗum meeɗaay danygo ɓurɗo Yahayya baɗoowo baptisma manngu. Ammaa e noon fuu, ɓurɗo famɗugo nder *laamu Allah ɓurii mo manngu. Gada ko Yahayya baɗoowo baptisma fuɗɗi wa'ajingo faa wargo hannde, *laamu Allah e yaha yeeso nder caɗeele, wanywanyɓe ma'agu e ngiɗi te'etugo ngu e semmbee. Ko hokka Yahayya wara, *Tawreeta Muusa e defte annabo'en fuu mbaɗii annabaaku dow laamu nguun. To on njaɓii ko ɓe mbi'i, Yahayya kam woni *Iliya mo *Deftere anndinnoo garol muuɗum ilaa. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! E ɗume nanndineymi yimɓe ndu'u jaamaniiru? Eɓe nanndi e ɓikkon njooɗiikon nder luumo, noddeykon higooɓe mu''en e mbi'a: « Min nduudanii on duudaali, on ngamaay, min ngimanii on gimi jurminiiɗi, on mboyaay. » Yahayya warii nyaamataa goɗɗi nyaamduuji, o yarataa *innaboojam, yimɓe mbi'ii o kaaŋaaɗo. *Ɓii-Neɗɗo boo warii e nyaama e yara, yimɓe mbi'ii: « Cutee o'o nyaamtaro, jaroowo, higoo *jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke ! » Ammaa hikima Allah e vanngina goonga nder kuuɗe muuɗum. Ndeen Yeesu fuɗɗi felgo ci'e ɗe o ɓuri huugo kuuɗe kaayniiɗe nder mu''en, gam yimɓe ci'e ɗeen tuubaay. O vi'i: — On bonii, onon yimɓe Korasin ! On bonii, onon yimɓe Baytisayda ! Gam to kuuɗe kaayniiɗe kuwanooɗe nder mooɗon no kuwano nder ci'e Tiir e Sidon, daa jooɗiiɓe toon no ɓornoto buhuuji, ɓe ndufa ndo'oka dow ko'e maɓɓe gam hollugo ɓe tuubi. Gam ma'ajum, emi vi'a on: *nyannde-darngal, ceri'a mooɗon no ɓurey ka yimɓe Tiir e Sidon naawgo. Onon boo yimɓe si'ire Kafarnahum, on tammii on ɓantete dow naa? Ayyaa, naa noon sam ! On leestinte lees, nder jooɗorde maayɓe. Gam kul kuuɗe kaayniiɗe kuwanooɗe nder mooɗon no kuwano nde Sodoma, daa si'ire ndeen no taweteno e woodi faa hannde. Gam ma'ajum, emi vi'a on: nyannde-darngal ceri'a mooɗon no ɓurey ka yimɓe Sodoma naawgo. Wakkaci ɗuum, Yeesu vi'i: — Yaa *Baabiraawo, Jawmu dow e lees, mi yettii ma, gam a vannginanii ɓikkon pamaron ko cuuɗɗaa woonɓe anndal e fahamu. Ee Baabiraawo, a waɗii ɗum gam kanjum vel maa. Baaba am waɗii koo ɗume fuu nder junngo am. Walaa annduɗo *Ɓiɗɗo to naa Baabiraawo, walaa annduɗo Baabiraawo boo to naa Ɓiɗɗo, e oon mo Ɓiɗɗo yiɗi vannginango ɗum. Ngaree to am, onon somɓe, roondiiɓe dowle tedduɗe, mi fooftina on. Nanee ko mbi'eymi on, ekkitee to am, gam mi belɗo jo'onde, mi leestinɗo hoore. Yonkiiji mooɗon boo no pooftey. Ɗuum ko mbi'imi on mbaɗon, ɗum saɗaa waɗaago, ko ndoondeymi on boo teddantaa on. *Nyannde-fooftiinde feere, Yeesu e almaajiri'en muuɗum ndaacii nder gese alkamaari. Almaajiri'en ma'ako e nana dolo, sey ɓe puɗɗi ɓorgo butaali eɓe murjoo eɓe ƴakka. Ammaa nde *Fariisa'en ngi'i ɗum, ɓe mbi'i Yeesu: — A yi'ii, almaajiri'en maaɗa e mbaɗa ko haɗaa waɗeego nyannde-fooftiinde ! O toontii ɓe, o vi'i: — On njanngaay ko *Dawda waɗi nde o nani dolo, kanko e yahadiɗɗaaɓe ma'ako naa? O natti *Wuro Allah Seniingo, kanko e yahadiɗɗaaɓe ma'ako, ɓe nyaami buroodi desanaaɗum Allah, ɗum neɗɗo fuu hokkaaka laawol nyaamgo, sey *aardiiɓe diina tan. Nakay on njanngaay nder *Tawreeta Muusa, no aardiiɓe diina kuurata nder *Wuro Allah Seniingo, faa e nyannde-fooftiinde. Koo nde eɓe kuulta dooka nyannde-fooftiinde ndeen, e noon fuu ɗum laatanaaki ɓe feloore. Emi vi'a on: raa ɓurɗo Wuro Allah Seniingo teddungal ɗo'o. To on pahamuno ma'ana nde'e voliinde vi'inde: « Yurmeende ngiɗmi, wanaa *kirseteeɗi », daa on layfataano yimɓe ɓe ngalaa layfi. Gam *Ɓii-Neɗɗo woni jawmu nyannde-fooftiinde. Yeesu dilli ɗoon yahi natti *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en. Nder suudu-wa'ajordu nduun e woodi goɗɗo gorko mo junngo muuɗum waati. Wonɓe ɗoon ƴami Yeesu, ɓe mbi'i: — Koo *Tawreeta meeɗen hokkii en yamɗitingo goɗɗo *nyannde-fooftiinde naa? Ɓe ƴamii mo ƴamƴamre ndeen gam ɓe keɓa ko ɓe ngullorii mo. Yeesu toontii ɓe vi'i: — To goɗɗo nder mooɗon e woodi mbaalu ngo'otu, ndeen ngu yoolake nder waawru nyannde-fooftiinde, o yahataa o vurtina ngu naa? Daahir neɗɗo ɓurii mbaalu darajja to woɗɗi ! Gam ma'ajum, huwango neɗɗo ko vooɗi nyannde-fooftiinde haɗaaka. Ndeen o vi'i gorko oon: — Foortu junngo maaɗa. O foorti ngo, ngo yamɗiti kama ngoon yamo. Sey *Fariisa'en ɓeen mburtii, ndarvi no mbardata Yeesu. Nde Yeesu annditi dabaree maɓɓe, o ɗali yaayre ndeen, o dilli. Sey jama'aare tokki mo, o yamɗitini nyawɓe maɓɓe fuu. Ammaa o vaggini ɓe o vi'i, to' ɓe njaɓ yeccaago koo moye habaru ma'ako. Ɗum ɗoon fuu waɗii gam ɗum hebbina ko annabi *Ecaaya vi'i, nde o vi'inoo: Raa kuwoowo am giɗaaɗo, mo cuɓmi. Emi nana belɗum ma'ako korey. Mi hebbiney mo *Ruhu am, o anndiney leƴƴi duuniyaaru habaru aadilaaku. O jokkirtaake, o ɗemɗataa, voliinde ma'ako nanataake dow ɗate. O yevataa ƴommbel baggel, o nyifataa pe'etel yiite, gam faa o waɗa aadilaaku heɓa jaalorgal dow halleende. Leƴƴi duuniyaaru boo, no ndesey tammunde mu''en dow innde ma'ako. Sey ɗum waddani Yeesu goɗɗo mo ginnol vumni fahaɗini. Yeesu yamɗitini mo, faa o hooti e volvugo e yi'igo. Ɗum haaynii yimɓe fuu, ɓe mbi'i: — Woy, o'o naa kam woni ɓii-Dawda naa? Ammaa nde *Fariisa'en nani ɗum, ɓe mbi'i: — O'o neɗɗo e baawɗe Ba'aljabul mawɗo ginnaaji o vurtinirta *ginnaaji ɗiin. Yeesu e anndi nyumooji maɓɓe, gam ma'ajum o vi'i ɓe: — Laamu fuu sennditii e haɓa hakkunde muuɗum ngu do''oto. Noon boo, si'ire koo wuro ngo yimɓe muuɗum narraay hakkunde mu''en fuu, no sankitoto. To *Ceyɗaan e vurtina Ceyɗaan, ndeen o senndake nde ɗiɗi, emo hona hoore ma'ako. To o waɗii noon, noye laamu ma'ako darorto? On mbi'ii e baawɗe Ba'aljabul laamiiɗo ginnaaji mburtinireymi ginnaaji. To ɗum laatake noon, tokkuɓe on e baawɗe moye mburtinirta ɗi? Gam ma'ajum ɓe laatoto sernaneyɓe on dow ma'ajum ! Ammaa miin, to e baawɗe *Ruhu Allah mburtinireymi ginnaaji, ndeen e ɗum holla *laamu Allah warii to mooɗon. Yeesu ɓesdi vi'igo: — Walaa baawɗo nattugo wuro neɗɗo cemmbiɗɗo te'eta jawdi ma'ako, to naa o aarti o haɓɓi mo tawo. Ammaa to o aartii o haɓɓii mo, ndeen emo waawi hooygo ko woni nder wuro ma'ako fuu. Mo waldaa e am fuu, no ganyo am. Mo vallaay yam hawritgo fuu, no cankitoowo. Gam ma'ajum, emi vi'a on: yimɓe e mbaawi ya'afaneego hakkeeji e haalaaji yavaare ɗi mbolvi dow Allah fuu, ammaa bolvuɗo haala yavaare dow *Ruhu Ceniiɗo ya'afantaake sam. Koo moye huɗi *Ɓii-Neɗɗo no heɓey ya'afaneego, ammaa kuɗɗo Ruhu Ceniiɗo fuu ya'afantaake, gada e duuniyaaru faa *nyannde-darngal. — Lekki booɗki no rimey ɓikkon mbooɗkon, lekki ki vooɗaa boo no rimey ɓikkon kon mbooɗaa, gam lekki e annditiree ɓikkon muuɗum. Onon ɓiɓɓe bo'ole kalluɗe ! Noye mbaawroton volvugo ko vooɗi, nde laatii on halluɓe? Gam ko woni nder ɓernde, kanjum vurtotoo e honnduko. Neɗɗo mo ɓernde vooɗnde no vurtiney ko vooɗi nder ndesaari muuɗum. Neɗɗo kalluɗo boo, no vurtiney ko halli nder ndesaari ɓernde muuɗum. Emi vi'a on: *nyannde-darngal yimɓe no toontanto ko'e mu''en dow e bolle kalluɗe ɗe mbolvunoo fuu. Gam dow e bolle maaɗa cernanteɗaa, koo ko mbiiɗaa nanngu ma, koo ɗum vurtin ma. Sey woɓɓe nder *moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en mbi'i Yeesu: — Moodibbo, emin ngiɗi mbaɗanaa min goɗɗum kaayniiɗum, kolleyɗum min Allah liloyi ma. O toontii ɓe, o vi'i: — Yimɓe ndu'u jaamaniiru ɓe halluɓe, ɓe kulataa Allah, eɓe ngiɗi yi'igo kaayniiɗum, ammaa walaa kaayniiɗum ɗum ɓe kolletee, to naa ɗum annabi Yuunaana. Gam kama no Yuunaana wa'ari nyalawmaaje tati e jemmaaje tati nder reedu liyngu manngu, noon *Ɓii-Neɗɗo wa'arata nyalawmaaje tati e jemmaaje tati nder lesdi. *Nyannde-darngal, yimɓe Niniwe no ummodoto e yimɓe ndu'u jaamaniiru, ɓe ngulloo ɓe. Gam yimɓe Niniwe tuubii nde nani wa'aji annabi Yuunaana. Raa ɓurɗo Yuunaana manngu ɗo'o ! Nyannde-darngal, laamiiɗo debbo mo lesdi foombina no ummanto yimɓe ndu'u jaamaniiru, o wulloo ɓe. Gam gada keerol duuniyaaru o ivoyi, o wari gam o nana bolle *Suleymaanu keeɓɗe hikima. Too, raa ɓurɗo Suleymaanu manngu ɗo'o ! — To *ginnol vurtake neɗɗo, ngol yiiloyto nder jaaje ɗe ngalaa ndiyam, ngol yilloo to ngol foofti. Ammaa kul ngol heɓaay to ngol foofti, ndeen ngol vi'ey: « Mi vittey suudu ndu mburtoyinoomi. » To ngol vittii ngol tawii suudu nduun vuuvaama siryaama, walaa gonɗo nder. Sey ngol yaha, ngol hooƴoya ginnaaji joveeɗiɗi ɓurɗi ngol hallugo, ɗi natta nder suudu nduun, ɗi njooɗoo. Ndeen timmoode neɗɗo oon no ɓurey fuɗɗoode ma'ako hallugo. Noon ɗum laatantoo yimɓe ndu'u jaamaniiru hallundu. Yeesu e nder volidgo e jama'aare, sey inna ma'ako e minyiraaɓe ma'ako worɓe ngarii. Ɓe ndarii yaasi, eɓe ngiɗi volididgo e ma'ako. Sey goɗɗo vi'i mo: — Raa inna maaɗa e minyiraaɓe maaɗa ɗoon ndarii yaasi e ngiɗi yi'igo ma. O toontii neɗɗo oon, o vi'i mo: — Moye woni inna am? Ɓeye ngoni minyiraaɓe am? O sappii almaajiri'en ma'ako, o vi'i: — Raa inna am e minyiraaɓe am. Gam inna am e minyiraaɓe am worɓe e rewɓe ngoni ɓeen huuɓe ko *Baaba am gonɗo toon dow asama yiɗi. Nyalaande ndeen Yeesu vurtii wuro, o yahi o jooɗii e fonngo maayo. Jama'aare ɗuuɗnde wari hawriti to ma'ako, ndeen o ummii o natti akali ndiyam o jooɗii. Jama'aare ndeen darii e fonngo maayo. O volvani ɓe bolle ɗuuɗɗe nder balndi. O vi'i: — Goɗɗo aawoowo yahi ngesaa gam aawa aawdi. Emo saaka aawdi, sey ngoɗndi aawdi yani dow laawol, colli ngari cuɓti ndi. Ngoɗndi boo yani nder korokaaƴe to lesdi ɗuuɗaa. Ɗoon e ɗoon ndi fuɗi gam lesdi ndiin luggaa. Ammaa nde naange wuli, sey ndi yo'ori gam ndi walaa ɗaɗi. Ngoɗndi yani to kebbe puɗata. Ndi fuɗdi e ma'aje ɗe kaɗi ndi mawnugo. Ngoɗndi boo yani dow lesdi mbooɗndi, ndi fuɗi ndi waɗi butaali, goɗɗi hemre (100), goɗɗi settiin (60), goɗɗi boo talaatiin (30). Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! Sey almaajiri'en ma'ako ɓaditii mo, mbi'i: — Gam ɗume ekkitinirtaa yimɓe e balndi? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Onon on kokkaama anndugo sirri *laamu Allah, ammaa kamɓe ɓe kokkaaka. Gam goonɗo no ɓesdante, faa heytina. Ammaa mo walaa, koo seɗɗa ko woodi maa no jaɓtete ɗum. Kanjum waɗi emi ekkitinira ɓe e balndi, gam faa ɓe ndaara, ammaa ɓe ngi'ataa, ɓe ngewoo, ammaa ɓe nanataa ɓe pahamataa. Noon ko Allah volvi gada e honnduko annabi *Ecaaya tabbitiri nder maɓɓe, nde o vi'i: On ngewoto faa ngunnyinon noppi, ammaa on pahamataa sam. On ndaarey faa gite mooɗon puttino, ammaa on ngi'ataa sam. Gam ɓerɗe yimɓe ngo'ol lenyol njo'orii: Ɓe cumɓii noppi maɓɓe, ɓe muuɓnii gite maɓɓe, gam to' gite maɓɓe ngi', to' noppi maɓɓe nan, to' ɓerɗe maɓɓe pahamu, faa ɓe tuuba, mi heɓa yamɗitingo ɓe. Ammaa onon on barkiɗinaaɓe, gam gite mooɗon e ngi'a, noppi mooɗon boo e nana ! Emi vi'a on goonga: annabo'en e goonga'en ɗuuɗɓe e ngiɗnoo yi'igo ko ngi'oton, ammaa ɓe ngi'aay. Eɓe ngiɗnoo nango ko nanoton, ammaa ɓe nanaay. — Too, raa ma'ana balndol dow aawre. Aawdi njanndi dow laawol woni nanɗo habaru *laamu Allah fahamaay ɗum, *Ceyɗaan no warey ɗoofa ko aawaa nder ɓerɗe ma'ako. Aawdi njanndi nder korokaaƴe woni nanɗo voliinde Allah, ɗoon e ɗoon o jaɓi nde e velvelo, ammaa o woorataa nde, nde waɗa ɗaɗi nder ma'ako, o jogoto nde wakkaci seɗɗa tan. To caɗeele koo torra waranii mo gam ma'are, o yoofey nde jaawɗum. Aawdi njanndi nder gi'e woni nanɗo voliinde ndeen, ammaa belɗum duuniyaaru e yiɗde jawdi ɓiɗɗi voliinde ndeen, kaɗi nde waɗgo nafuuda. Ammaa aawdi njanndi dow lesdi mbooɗndi woni nanɗo voliinde Allah fahami nde, huutiniri ko nde vi'i, faa o hokki nafri: goɗɗo hemre-hemre (100-100), goɗɗo settiin-settiin (60-60), goɗɗo boo talaatiin-talaatiin (30-30). Yeesu valndani ɓe balndol feere, o vi'i: — Raa ko *laamu Allah nanndi: ngu nanndii e goɗɗo gorko aawɗo aawdi mbooɗndi nder ngesaa muuɗum. Nder jemma, nde koo moye ɗaanii, ganyo ma'ako wari, aawi huɗo halluko nder alkamaari ma'ako, dilli. Nde alkamaari ndiin fuɗi, faa fuɗɗi saawtugo, sey huɗo koon boo vanngii. Sey maccuɓe njahi mbi'oyi ka jawmu ngesaa, ɓe mbi'i: « Jawmu wuro, wanaa aawdi alkamaari aawɗaa nder ngesaa maaɗa naa? Ee, toye ko'o huɗo ivoyi? » O toontii ɓe, o vi'i: « Ɗum ganyo waɗi ɗum. » Maccuɓe ƴami mo, mbi'i: « A yiɗi min njaha min ɗoofa huɗo koon? » O toontii ɓe, o vi'i: « A'aa, gam to eɗon ɗoofa huɗo koon, to on kakkilaay on ɗoofdey ko e alkamaari. Ngooree huɗo koon mawnida e alkamaari faa ƴaava. Ndeen, mi vi'a taƴooɓe aarta ɗoofgo huɗo koon tawo, ɓe kaɓɓa ko ɓe ngula ko. To ɓe mbaɗii ɗum fuu, ndeen ɓe taƴa alkamaari, ɓe mba'ata ndi nder beembal am. » Yeesu valndani ɓe balndol feere, vi'i: — *Laamu Allah e nanndi e gabbel mutardi ngel neɗɗo hooƴi, aawi nder ngesaa muuɗum. Kangel ɓuri ngabbon fuu famɗugo, ammaa to ngel fuɗii, ngel laatoto lekki makki korey faa colli ngara nyiɓa caɓɓe mu''en dow licce ma'aki. Yeesu valndani ɓe balndol feere, vi'i: — *Laamu Allah nanndii e *ƴuufnirɗum seɗɗa ɗum debbo jiiɓi nder conndi alkamaari eterɗe tati, ndi fuu ndi ƴuufi. Yeesu ekkitinii ɓe ɗum, ɗum fuu e balndol. O volvanaay ɓe to naa e balndol, gam faa ɗum hebbina ko Allah volvunoo gada e annabiijo nde o vi'i: « Mi voliraney yimɓe e balndi, mi vannginaney ɓe ku'uje cuuɗinooɗe ila duuniyaaru tagaaka. » Ɓaawo ma'ajum, Yeesu accootiri e jama'aare, o natti wuro. Almaajiri'en ma'ako ɓaditii mo, mbi'i: — Yecca min ma'ana huɗo nder alkamaari. O toontii ɓe, o vi'i: — Aawɗo alkamaari woni *Ɓii-Neɗɗo. Ngesaa boo ɗum duuniyaaru. Alkamaari ɗum ɓiɓɓe *laamu Allah, huɗo woni ɓiɓɓe *Ceyɗaan. Ganyo aawɗo huɗo ɗum Ceyɗaan, ƴaavol woni timmoode duuniyaaru, taƴooɓe boo ɗum malaa'ika'en. Noon no huɗo ɗoofretee feree nder yiite, noon ɗum laatotoo timmoode duuniyaaru. Ɓii-Neɗɗo no liley malaa'ika'en muuɗum, ɓe itta koo ɗume ko waɗata yimɓe e waɗgo hakke e halluɓe fuu nder laamu ma'ako, ɓe pera ɓe nder yiite jahannama, to ɗum voyata, e ɗum nyerƴindira nyiiƴe. Ammaa wakkaci ɗuum, aadali'en no njaynoto kama naange nder laamu *Baabiraawo mu''en. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! — *Laamu Allah nanndii e jawdi cuuɗiindi nder ngesaa. Nde goɗɗo tawi ndi, o ɓesdi suuɗgo ndi. Nder velvelo ma'ako ngoon o yahi o soorri ko o woodi fuu, o soodi ngesaa kaan. Laamu Allah nanndii e goɗɗo mo luumaaku daareyɗo kaaƴe dime. Nde o yi'i haayre rimre vooɗnde, o yahi o soorri ko o woodi fuu o soodi nde. — Kadin *laamu Allah nanndii e nanngirɗum liƴƴi peraaɗum nder maayo, ɗum nanngoyi liƴƴi feere-feere. Nde ɗum heevi, ɓe pooɗoyi ɗum e fonngo maayo, ndeen ɓe njooɗii ɓe cenndindiri liƴƴi ɗiin. Ɓe loovi liƴƴi geeti nder compooje maɓɓe, ɓe kibini ɗiin ɗi ngeheɗaa. Noon ɗum laatortoo timmoode duuniyaaru. Malaa'ika'en no ngarey cennda halluɓe e aadali'en, ɓe pera halluɓe nder yiite jahannama, to ɗum voyata, e ɗum nyerƴindira nyiiƴe. Yeesu ƴami almaajiri'en muuɗum, o vi'i: — On pahamii ko mbi'imi on fuu naa? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Ee, min pahami. Ndeen o vi'i ɓe: — Jannginoowo *Tawreeta fuu annduɗo *laamu Allah, nanndii e jawmu wuro burtinɗo ku'uje kese e ku'uje kihiɗe gada nder ndesaari muuɗum. Nde Yeesu heyni ekkitingo ɓe e balndi, o dilli ɗoon, o hooti si'ire to o mawni, o fuɗɗi ekkitingo yimɓe nder *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en. Yimɓe yewaniiɓe mo kaayɗini korey, ɓe mbi'i: — Toye o heɓi ngu'u fahamu e baawɗe huugo ɗi'i kaayniiɗumji? Wanaa kanko woni ɓii cehoowo naa? Wanaa Maryaama woni inna ma'ako? Wanaa Yaakuubu e Yusufu e Simon e Yahuuda ngoni minyiraaɓe ma'ako naa? Wanaa en ngondi e minyiraaɓe ma'ako rewɓe naa? To noon, toye o heɓi ngu'u fahamu e ɗe'e baawɗe fuu? Kanjum haɗi ɓe goonɗingo mo. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Annabiijo e teddinee to yahi fuu, baanda si'ire muuɗum e wuro muuɗum. Ciya goonɗinki maɓɓe haɗi Yeesu huugo kuuɗe kaayniiɗe ɗuuɗɗe nder maɓɓe. Wakkaci ɗuum, *Hiruudus mawɗo lesdi *Gaaliili nanii habaru Yeesu. Sey o vi'i maccuɓe ma'ako: — Ɗum *Yahayya baɗoowo *baptisma ummitii nder maayde. Kanjum waɗi o heɓi baawɗe huugo kuuɗe kaayniiɗe. Hiruudus oon vi'inoo Yahayya nanngee, omndee nder kaso, sabu Hiruudiya koree mawniiko Filibus. Gam Yahayya feliino Hiruudus, vi'ii mo: — Dooka hokkaay ma te'etugo Hiruudiya, koree mawna, koovoɗaa mo. Ndeenno maa, Hiruudus e yiɗnoo wargo Yahayya, ammaa emo hula *Yahuudu'en, gam ɓe fuu ɓe ngoonɗinii Yahayya no annabiijo. Too, nde nyalaande hiimtaago danyeeki Hiruudus yaalti, o waɗii humto. Ɓii Hiruudiya debbo wami yeeso ma'atinaaɓe ma'ako. Gamol ngool velii Hiruudus korey, faa o hunii o vi'i o hokkey mo ko o torii fuu. Surbaajo oon jaɓi caawara inna muuɗum, o vi'i Hiruudus: — Waddanam hoore Yahayya baɗoowo baptisma nder le'al ! Tornde ndeen mettinii ɓernde Hiruudus korey, ammaa nde laatii o aartii o hunake yeeso ma'atinaaɓe ma'ako, sey o vi'i surbaajo oon hokkee ɗuum ko torii. O lili goɗɗo yaha toon kaso, taƴoya hoore Yahayya. Hoore ndeen taƴaa tummbaa e le'al, hokkaa surbaajo oon. Kanko boo o hokki nde inna ma'ako. Almaajiri'en Yahayya ngari kooƴi ɓanndu ma'ako, uvoyi ndu. Ɓaawo ma'ajum, ɓe njahi ɓe ngeccoyii Yeesu ɗuum ko laatii. Nde Yeesu nani habaru maayde Yahayya, o natti akali o dilli ɗoon o yahi nder ladde kanko tan. Ammaa nde jama'aare nani Yeesu dilli, ɓe mburtii ci'e maɓɓe ɓe ɓaggii fonngo maayo ɓe tokki mo. Nde Yeesu vurtii nder akali kiin, o yi'i jama'aare, o nani jurumɗum maɓɓe, o yamɗitini nyawɓe wonɓe nder maɓɓe. Nde naange muti, almaajiri'en ɓaditii Yeesu, mbi'i mo: — Jo'oni hiiri, yaayre nde'e boo ɗum ladde. Jaɓɓita jama'aare, ɓe njaha nder ci'e ɓe coodana ko'e maɓɓe nyaamdu. Yeesu toontii ɓe, vi'i: — Naa ɗum doole ɓe ndilla. Onon e ko'e mooɗon kokkee ɓe ko ɓe nyaami ! Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi tan min ngoodi. O vi'i ɓe: — Ngaddanee yam ɗum ɗo'o. O vi'i jama'aare njooɗoo dow huɗo. O hooƴi buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi ɗiin, o tiggii dow, o yetti Allah. O senndi buroodiiji ɗiin, o hokki almaajiri'en nge'eda jama'aare. Ɓe fuu ɓe nyaami faa ɓe kaari. Almaajiri'en kawriti ko horii, ɓe kebbini compooje sappo e ɗiɗi. Nyaamɓe nyaamdu nduun njaharii worɓe dubuuje njovo (5 000), yayri'en e ɓikkon limaaka. Jaawɗum ɓaawo ma'ajum, Yeesu waɗi almaajiri'en muuɗum natta akali, ɓe aarta mo funngitgo maayo, ko hokka o accootira e jama'aare. Ɓaawo o accootirii e jama'aare, o ƴeenti dow vaamnde gam o waɗa do'aare kanko tan. Faa jemma, emo toon feere ma'ako. E wakkaci ɗuum akali aartii woɗɗinoyii caka maayo, ɓoggi ndiyam e piya ki, gam eki luhura e henndu. Fajiri Yeesu wari to almaajiri'en ɓeen, emo ruugii dow ndiyam. Ammaa nde ɓe ngi'i emo ruugii dow ndiyam, ɓe kultori korey, ɓe mbi'i: — Ɗum mbeelu maayɗo ! Ɓe kalɓi gam kulol. Ɗoon e ɗoon Yeesu vi'i ɓe: — Mbaaltinee hakkiilooji mooɗon ! To' on kul, ɗum miin ! Biiturus toontii mo, vi'i: — Moodibbo, kul ɗum aan, vi' am mi ruugoo dow ndiyam mi wara to maaɗa. Yeesu vi'i mo: — War ! Sey Biiturus vurtii akali kiin, fuɗɗi yaaɓgo dow ndiyam yahago to Yeesu. Ammaa nde o yi'i no henndu nduun semmbiɗiri, o huli, o fuɗɗi nucaago, o halɓi o vi'i: — Moodibbo, hisnam ! Ɗoon e ɗoon, Yeesu foorti junngo muuɗum nanngi mo, vi'i: — Hey ! Aan famɗa goonɗinkeejo ! Ko jeyi mbaɗanɗaa ɓerɗe ɗiɗi? Ɓe nattu nder akali kiin tan, sey henndu nduun de''iti. Almaajiri'en wonɓe nder akali kiin ndiccanii mo, mbi'i: — Daahir a *Ɓiɗɗo Allah ! Nde ɓe punngiti maayo ngoon, ɓe njottii lesdi Genesaret. Yimɓe yaayre ndeen annditi Yeesu, ɓe njaharani yimɓe lesdi ndiin fuu habaru garol ma'ako. Nyawɓe fuu ngaddaama to ma'ako. Ɓe torii mo o woora nyawɓe ɓeen meema koo baŋargal toggoore ma'ako tan. Meemɗo ngal fuu yamɗiti. *Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta ivi *Urusaliima, ngari to Yeesu ƴami mo, mbi'i: — Ko jeyi almaajiri'en maaɗa tokkataa finaatawaaji maamiraaɓe meeɗen? Gam ɓe lootataa juuɗe maɓɓe ko hokka ɓe nyaama. O toontii ɓe o vi'i: — Onon fa, ko jeyi kuultanton dooka Allah, eɗon tokka finaatawaaji mooɗon? Gam Allah vi'i: « Teddin baaba maaɗa e inna maaɗa. Koo moye huɗi baaba muuɗum koo inna muuɗum fotii wareego. » Ammaa onon, eɗon ekkitina to neɗɗo vi'ii baaba muuɗum e inna muuɗum: « Ɗuum ko haani mi vallira on, ɗum laatake geɗal Allah ». Kanjum e ɗum waɗa neɗɗo woora teddingo danyooɓe muuɗum. Kama noon eɗon tooskina voliinde Allah gam tokkon finaatawaaji mooɗon ! Onon munaafuki'en ! Annabi Ecaaya vi'ii goonga nde o waɗi annabaaku dow mooɗon, o vi'i: « Allah vi'i: Ngo'ol lenyol e konnduɗe tan teddinirta yam, ammaa ɓerɗe maɓɓe e ngoɗɗii yam. E mehere ɓe cujjidanta yam, gam ko ɓe ekkitinta yimɓe ɗum dookaaji ɗi ɓe mbaɗani ko'e maɓɓe tan. » Yeesu noddi jama'aare vi'i: — Ngewee pahamon ɗu'um: Wanaa ko nattata honnduko neɗɗo nyiddinta mo yeeso Allah, ammaa ko vurtotoo nder honnduko ma'ako, kam nyiddinta mo. Ndeen almaajiri'en ɓaditii mo, mbi'i: — Koo a anndi haala ka mbiiɗaa mettinii ɓerɗe *Fariisa'en naa? O toontii ɓe, o vi'i: — Aawre nde *Baaba am gonɗo dow asama aawaay fuu, nde ɗoofeteende. Ngooree ɓe ! Ɓe nanndi e vumɓe ɗowooɓe vumɓe. To bumɗo ɗowii bumɗo, ɓe fuu ɗiɗo ɓe njooloto nder ngaska. Biiturus vi'i mo: — Fassitiran min balndol ngool. Sey Yeesu vi'i: — Faa jo'oni, onon maa, on pahamaay naa? On anndi ko natti nder honnduko neɗɗo fuu nder reedu ɗum fa'i, ndeen ɗum vurtoo. Ammaa ko vurtotoo nder honnduko fuu, nder ɓernde ɗum ivoyi, kanjum nyiddinta neɗɗo yeeso Jawmiraawo. Gam nder ɓernde neɗɗo nyumooji kalluɗi mburtoytoo ɗi mbaɗa mo e war-hoore e waɗgo njeenu e nguyka e saaydaago fewre e haalaaji bonnooji innde Allah. Kanjum nyiddinta neɗɗo, ammaa nyaamgo lootaay juuɗe muuɗum deydey e finaatawaaji maamiraaɓe nyiddintaa neɗɗo. Yeesu dilli ɗoon yahi ha'ade ci'e Tiir e Sidon. Sey goɗɗo debbo Kana'aanankeejo jooɗiiɗo nder lesdi ndiin wari to ma'ako, wulli e semmbee vi'i: — Moodibbo, ɓii-Dawda, yi' yurmeende am ! Ginnol e torra ɓinngel am dewel korey ! Ammaa Yeesu toontaaki mo koo voliinde wo'ore. Almaajiri'en ma'ako torii mo, mbi'i: — Laggu mo ! Emo tokki en, waanniri en bojji. Yeesu toontii vi'i: — Miin to yimɓe *Isiraa'iila nannduɓe e baali majjuɗi tan lilaami. Ammaa debbo oon diccii yeeso ma'ako vi'i: — Emi toro maa Moodibbo, vallam ! Yeesu toontii mo vi'i: — Haanaa neɗɗo hooƴa nyaamdu ɓikkon ferana kareeji. Debbo oon vi'i: — Ee, ɗum goonga Moodibbo, ammaa koo kareeji boo e nyaama ko saami gada e le'e jawmiraaɓe mu''en. Ndeen Yeesu toontii mo, vi'i: — Hey debbo, goonɗinki maaɗa e mawni ! Woor ɗum laatano maa kama no ngiɗruɗaa. Ɗoon e ɗoon, ɓiyiiko yamɗiti. Yeesu ɗali ɗoon dilli, tokki fonngo maayo *Gaaliili, o ƴeenyi vaamnde, o jooɗii toon. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari to ma'ako, ngaddi laƴooɓe e vumɓe e vuusɓe e fahaɓe e woɓɓe nyawɓe ɗuuɗɓe. Ɓe ngaddi ɓe yeeso ma'ako, o yamɗitini ɓe. Ɗum haaynii yimɓe korey nde ɓe ngi'i fahaɗunooɓe e mbolva, laƴooɓe njamɗiti, vuusɓe e nduugii, vumnooɓe boo e ngi'a. Sey ɓe fuu ɓe maalti Allah mo *Isiraa'iila. Yeesu noddi almaajiri'en muuɗum vi'i ɓe: — Mi nanii jurumɗum nde'e jama'aare, gam hannde balɗe tati eɓe ngondi e am, ɓe ngalaa nyaamdu. Mi yiɗaa jaɓɓidotaago ɓe e veelo, gam emi hula ngo do''a ɓe dow laawol. Almaajiri'en ma'ako mbi'i mo: — Toye keɓeten nyaamdu nyaamneyndu ɓe'e yimɓe ɗuuɗruɓe nihini nder nde'e ladde? Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Buroodiiji noye njogiiɗon? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Buroodiiji joveeɗiɗi e liykon seɗɗa. Ndeen Yeesu vi'i jama'aare ndeen jooɗoo. O hooƴi buroodiiji joveeɗiɗi ɗiin e liykon koon, o yetti Allah, o senndi ɗum, o hokki almaajiri'en nge'eda jama'aare. Ɓe fuu ɓe nyaami faa ɓe kaari. Almaajiri'en kawriti ɗuum ko hori, ɓe kebbini compooje joveeɗiɗi. Nyaamɓe ɓeen mbaɗii worɓe dubuuje nayo (4 000), rewɓe e ɓikkon limaaka. Ɓaawo Yeesu jaɓɓitake yimɓe, o natti akali o dilliri lesdi Magadan. *Fariisa'en e *Saduuki'en ngari to Yeesu gam ɓe nanngira mo haala, ɓe ƴami mo o waɗana ɓe goɗɗum kaayniiɗum kolleyɗum Allah lili mo. Yeesu toontii ɓe, vi'i: — To naange warii mutgo, on ngi'ii dow e vo'oji, on mbi'ey: « Jahango no vooɗey. » To bimbi veeti, on ngi'ii duule e kawriti, on mbi'ey: « Hannde iyoonde no toɓey. » On mbaawi senndindirgo alaamaaji gonɗi dow, ammaa on mbaawataa senndindirgo alaamaaji ndu'u jaamaniiru ! Yimɓe jaamaniiru hannde ɓe halluɓe, nyaamooɓe amaana Allah, eɓe ngiɗi holleego goɗɗum kaayniiɗum, ammaa walaa kaayniiɗum ɗum ɓe kolletee, to naa ɗum annabi Yuunaana. Ndeen o ɗali ɓe ɗoon o dilli. Nde almaajiri'en punngitnoo maayo, ɓe njeggitii yooɓaago buroodi. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Kakkilee, ndeenee ko'e mooɗon gada e *ƴuufnirɗum *Fariisa'en e *Saduuki'en. Almaajiri'en puɗɗi volvugo hakkunde mu''en e mbi'a: — Hala gam en njooɓaaki buroodi o vi'iri en ka. Yeesu fahamii ko ɓe mbi'ata, o vi'i ɓe: — Onon famɗa goonɗinki'en ! Ko jeyi mbi'anton on ngalaa buroodi? Faa jo'oni on pahamaay? On njeggitii no nyaamnirmi worɓe dubuuje njovo (5 000) e buroodiiji jovi? Wakkaci ɗuum, compooje noye kebbinɗon ɗuum ko hornaa? Nakay on kiimtaaki worɓe dubuuje nayo (4 000) ɓe nje'edammi buroodiiji joveeɗiɗi. Compooje noye kebbinɗon ɗuum ko hornaa? Ko jeyi on pahamaay wanaa haala buroodi mbaɗaneymi on? Kakkilee e ƴuufnirɗum Fariisa'en e Saduuki'en. Ndeen almaajiri'en annditi wanaa dow ƴuufnirɗum buroodi o volvata, ammaa ɓe ndeena ko'e maɓɓe e ekkitinol Fariisa'en e Saduuki'en. Nde Yeesu yahi lesdi Kaysaariya-Filipi, o ƴami almaajiri'en ma'ako, o vi'i: — Yimɓe e mbi'a *Ɓii-Neɗɗo o moye? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Woɓɓe e mbi'a a *Yahayya baɗoowo *baptisma, woɓɓe boo e mbi'a a annabi *Iliya, woɓɓe e mbi'a a annabi Yeremiya koo boo annabiijo feere. O vi'i ɓe: — Onon fa, moye mbi'oton yam? Simon Biiturus toontii mo vi'i: — Aan woni *Almasiifu, *Ɓiɗɗo Allah mo yonki. Ndeen Yeesu vi'i mo: — A barkiɗinaaɗo, aan Simon ɓii Yuunaana, gam wanaa neɗɗo vannginan ma goonga kaan, ammaa *Baaba am gonɗo dow asama. Miin emi vi'i ma, aan woni Biiturus, waato haayre. Dow haayre ndeen tiggeymi *ikiliisiya am. Koo maayde e hoore muuɗum waawataa jaalaago ka. Mi hokkete omtirɗum dammugal *laamu Allah: ko kaɓɓuɗaa nder duuniyaaru fuu, ɗum haɓɓake toon dow. Ko njoofɗaa nder duuniyaaru fuu, ɗum yoofake toon dow. Ndeen Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum to' ɓe njaɓ ɓe mbi'a koo moye o Almasiifu. Ila wakkaci ma'ajum Yeesu fuɗɗi anndingo almaajiri'en muuɗum vi'i, doole o yaha *Urusaliima. Toon arɗuɓe Yahuudu'en e *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta torrata mo, mbara mo. Ammaa ɓaawo balɗe tati o ummitoto. Sey Biiturus noddi mo feere ma'ako feli mo vi'i: — Moodibbo, Allah haɗ ɗum ɗoon laatano ma ! Yeesu yeeƴii Biiturus, vi'i mo: — Selam, aan *Ceyɗaan ! A laatii kaɗeyɗo yam waɗgo ko Allah yiɗi, gam nyumo maaɗa ivaay to Allah, to yimɓe ngo ivi ! Ɓaawo ma'ajum, o vi'i almaajiri'en ma'ako: — Giɗɗo tokkugo yam fuu, sey wanya hoore muuɗum, vakkoo gaafagal muuɗum tokka yam. Gam giɗɗo hisnugo yonki muuɗum, no dulley ki. Ammaa dulluɗo yonki muuɗum gam am fuu, no hisney ki. Ɗume ɗum nafata neɗɗo, to heɓii risku duuniyaaru fuu, ammaa dullii yonki muuɗum? Koo e woodi ko neɗɗo waawi hokkugo gam soottaago yonki muuɗum naa? *Ɓii-Neɗɗo no wardey e malaa'ika'en muuɗum e teddungal Allah *Baabiraawo. Wakkaci ma'ajum, o biyoto koo moye deydey e kuugal muuɗum ngal huwi. Emi vi'a on goonga: woɓɓe dariiɓe ɗo'o nder mooɗon maayataa sam, sey to ɓe ngi'ii bittoyki Ɓii-Neɗɗo e laamu muuɗum. Balɗe joveego'o ɓaawo ma'ajum, sey Yeesu hooƴi Biiturus e Yaakuubu e minyum Yahayya, o yahadi e maɓɓe dow vaamnde townde, kamɓe tan. Nanndi ma'ako waylitii yeeso maɓɓe. Yeeso ma'ako jalbitii kama naange, kolte ma'ako ndanni tar kama jayngol. Sey raa *Muusa e *Iliya mbanngi e mbolida e Yeesu. Biiturus vi'i Yeesu: — Moodibbo, gonki amin ɗo'o e vooɗi. To a yiɗii, min nyiɓey bukkaaji tati: wo'oru gam maaɗa, wo'oru gam Muusa, wo'oru boo gam Iliya. Emo nder volvugo, sey ruulde ɗelkoore suddi ɓe. Voliinde ivoyi nder ruulde ndeen vi'i: — O'o woni Ɓiyam giɗaaɗo, emi nana belɗum ma'ako korey. Ngewanee mo ! Nde almaajiri'en nani voliinde ndeen, ɓe kultori kulol manngol faa ɓe ndo''ii ɓe njani eɓe kippii. Yeesu ɓattii meemi ɓe, vi'i: — Ummee, to' on kul. Nde ɓe ƴefti gite, ɓe ngi'aay koo moye, sey Yeesu tan. Nde eɓe njippoyoo vaamnde ndeen, Yeesu vaggini ɓe vi'i: — To' on ngecco koo moye ko ngiiɗon, faa nde ɗum ummitini *Ɓii-Neɗɗo nder maayde. Ndeen almaajiri'en ƴami mo mbi'i: — Gam ɗume *moodiɓɓe Tawreeta e mbi'a annabi *Iliya haani aarta *Almasiifu wargo? O toontii ɓe, o vi'i: — Goonga, Iliya no aartey wargo, gam o mo''ina koo ɗume. Ammaa miin emi vi'a on: Iliya wariino, yimɓe annditaay mo, faa maa ɓe mbaɗanii mo ko ɓe ngiɗi waɗango mo fuu. Kama noon ɓe torrirta Ɓii-Neɗɗo boo. Ndeen almaajiri'en pahami dow *Yahayya baɗoowo *baptisma o volvanta ɓe. Nde ɓe njottii to jama'aare hawri, sey goɗɗo gorko ɓaditii Yeesu, diccii yeeso ma'ako, vi'i: — Moodibbo, nan jurumɗum ɓiyam gorko ! Gam emo woodi nyawu paɗɗe, eɗe torra mo korey, to go'o eɗe ndo''a mo nder yiite koo nder ndiyam. Mi yaharii mo to almaajiri'en maaɗa, ammaa ɓe mbaawaay yamɗitingo mo. Ndeen Yeesu toontii vi'i: — Onon yimɓe hannde halluɓe, ɓe ngalaa goonɗinki ! Faa ndeye ngondeymi e mooɗon, emi munyana on? Ngaddanee yam ɓiɗɗo oon ɗo'o ! Sey Yeesu nyaaɗani ginnol ngool, ngol vurtii ɓiɗɗo oon. Ɗoon e ɗoon o yamɗiti. Ɓaawo ma'ajum, almaajiri'en ngari to ma'ako, kamɓe tan, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Ko jeyi min mbaawaay vurtingo ginnol ngool? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Gam goonɗinki mooɗon famɗi. Emi vi'a on goonga: kul on ngoonno goonɗinki potki koo ba gabbel mutardi, daa on mbaawey vi'igo nde'e vaamnde: « Sottu ɗo'o, yaha nih, » daahir nde sottey. Walaa ko salorta on sam ! [ ] Nyannde feere nde Yeesu e almaajiri'en muuɗum kawriti lesdi *Gaaliili, sey Yeesu vi'i ɓe: — *Ɓii-Neɗɗo no hokkitirte nder juuɗe yimɓe, ɓe mbara mo, ammaa nyannde tataɓre o ummitoto. Haala kaan mettini ɓerɗe almaajiri'en ma'ako korey. Nde Yeesu e almaajiri'en muuɗum ngari si'ire Kafarnahum, jaɓooɓe ceede janngal *Wuro Allah Seniingo ɓaditii Biiturus, mbi'i mo: — Koo moodibbo mooɗon biyataako ceede janngal gam Wuro Seniingo naa? Biiturus toontii, vi'i: — Emo biyoo. Nde Biiturus natti wuro, Yeesu aarti volvani mo, vi'i: — Simon, ɗume nyumɗaa? Ɓeye mbiyotoo laamiiɓe duuniyaaru ceede janngal, ɓiɓɓe lesdi na jananɓe? Biiturus toontii mo, vi'i: — Jananɓe. Yeesu vi'i mo: — To noon, ɓiɓɓe lesdi mbiyataako. Ammaa gam to' en mettinan ɓe ɓerɗe, yah maayo, peraa nanngirɗum liƴƴi nder ndiyam. Liyngu ngu aartuɗaa nanngugo fuu, omtu honnduko ma'agu, a tawey ceede ajurfaari. Ittaa ɗe mbiyanoɗaa en, enen ɗiɗo. Wakkaci ɗuum almaajiri'en ɓaditii Yeesu, ƴami mo mbi'i: — Moye laatotoo ɓurɗo manngu nder *laamu Allah? Sey Yeesu noddi ɓinngel pamarel, darni ngel caka maɓɓe o vi'i: — Emi vi'a on goonga: to on ngaylitaaki faa laatiiɗon kama ɓikkon pamaron, on nattataa laamu Allah sam. Leestinɗo hoore muuɗum faa nanndi e ɓinngel pamarel, kam laatotoo ɓurɗo manngu nder laamu Allah. Koo moye jaɓɓii ɓinngel pamarel kama nge'el gam am, miin o jaɓɓii. — Ammaa neɗɗo fuu selni go'otel nder ɓe'e bilki'en goonɗinɓe yam, ɗum ɓuraneyno mo o haɓɓanee haayre teddunde e daande, o feree nder maayo. Kayco ndu'u duuniyaaru, gam e woodi ko yaharata yimɓe e waɗgo hakke ! Ku'uje ɗeen doole ɗe ngara, ammaa kayco jahareyɗo woɓɓe e waɗgo ɗe. To junngo maaɗa koo kosngal maaɗa yaharey maa e waɗgo hakke, tay fer ɗum to woɗɗi. Gam ɗum ɓurante vooɗgo nattidaa aljanna e liddaari, e nattaa nder yiite jahannama e juuɗe maaɗa ɗiɗi e kosɗe maaɗa ɗiɗi. To yitere maaɗa waɗey maa e waɗgo hakke, ɗoof nde, fer nde to woɗɗi. Gam ɗum ɓurante nattaa aljanna a ɗokko, dow e perdeɗaa e gite maaɗa ɗiɗi nder yiite jahannama. — Kakkilee, gam to' on njavo koo go'otel nder ko'on ɓikkon pamaron. Emi vi'a on: malaa'ika'en ma'akon e ɗoon ndarii dum yeeso *Baaba am gonɗo toon dow asama. [ ] Ɗume ngiiɗon? To neɗɗo e woodi baali hemre, ngo'otu nder ma'aji soylake, o woorataa tasa'iin e joveenayi (99) ɗiin ndura nder baamle, o yilloyoo coyliingu nguun naa? Emi vi'a on goonga: to o heɓtoyii ngu, belɗum ɗum o nanata gam ma'agu no ɓurey ɗum baali tasa'iin e joveenayi (99) ɗi coylaaki. Noon Baabiraawo mooɗon gonɗo toon dow oon yiɗaa koo go'otel nder ko'on ɓikkon pamaron halka. — To banndiraawo maaɗa waɗii ma layfi, yah to ma'ako kollaa mo layfi ɗum o waɗan ma, onon ɗiɗo tan. To o jaɓii, ndeen on narrii woni noon. Ammaa to o jaɓaay, yahadu e neɗɗo go'oto koo ɗiɗo gam ɗum tabbitina koo ɗume gada e caaydu'en ɗiɗo koo tato kama ko vinndaa. Ammaa, to o nananaay on, sey mbi'aa ka *ikiliisiya. To o salake nanango ikiliisiya boo, sey o laatanoo on kama keefeero koo *jaɓoowo ceede janngal. Emi vi'a on goonga: ko kaɓɓuɗon nder duuniyaaru fuu, ɗum haɓɓake toon dow. Ko njoofɗon nder duuniyaaru fuu, ɗum yoofake toon dow. Emi vi'a on boo: to ɗiɗo mooɗon kawtii ko'e nder duuniyaaru, ko ɓe torii Allah fuu, *Baaba am gonɗo toon dow no hokkey ɓe ɗuum ko ɓe torii. Gam to yimɓe ɗiɗo koo tato kawriti dow innde am fuu, emi hakkunde maɓɓe. Ndeen Biiturus ɓaditii Yeesu, ƴami mo vi'i: — Moodibbo, nde noye haani mi ya'afanoo banndam baɗɗo yam layfi? Nde joveeɗiɗi naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Naa nde joveeɗiɗi tan mbi'imaami, ammaa nde joveeɗiɗi faa nde saba'iin (70). Yeesu ɓesdi vi'igo: — *Laamu Allah nanndii e goɗɗo laamiiɗo giɗɗo limgo jawdi muuɗum ngonndi nder juuɗe huwooɓe muuɗum. Nde o fuɗɗi limgo, o waddanaa goɗɗo kuwoowo mo o tokkata nyamaande miliyooji ɗuuɗɗi. Nde laatii gorko oon walaa ko biyortoo nyamaande ndeen, laamiiɗo vi'i o soorree, kanko e debbo ma'ako e ɓikkon ma'ako e ko o woodi fuu, gam nyamaande ndeen biyee. Sey kuwoowo oon diccii yeeso ma'ako, torii mo, vi'i: « Jawmam, munyanam, mi biyete ko tefataa yam fuu ! » Laamiiɗo oon nani jurumɗum ma'ako, ya'afanii mo nyamaande ndeen fuu, woori mo o dilli. Kuwoowo oon no vurti tan, sey fotti e kuudiɗɗaawo muuɗum mo tokkata nyamaande ceede seɗɗa. O teɓɓi mo, o nanngi daande ma'ako o ɗeɗɗi mo, o vi'i: « Biyam ceede am ! » Kuudiɗɗaawo ma'ako oon diccii, torii mo vi'i: « Useni munyanam, mi biyete ! » Ammaa o jaɓaay. O omndi mo nder kaso, faa nde o biyii nyamaande ndeen fuu. Nde huwooɓe horiiɓe ngi'i ɗum, ɓerɗe maɓɓe mettii korey, ɓe njahi ɓe mbi'oyi ka laamiiɗo oon. Sey laamiiɗo noddi oon mo ya'afaninoo nyamaande, vi'i mo: « Aan a kuwoowo kalluɗo ! Nde toriɗaa yam, mi ya'afano maa ko tefeymaami, mi ya'afanake ma. Aan, a haanaa njurmoɗaa kuudiɗɗaawo maaɗa kama no njurmorimaami? » Laamiiɗo oon huunƴi korey, o waɗi ɗum nanngi mo, ɗum hokki mo kalluɗum, faa nde o biyii nyamaande nde o tefetee fuu. Yeesu ɓesdi vi'igo: — Noon Baaba am gonɗo toon dow asama waɗanta on, kul on nja'afanaaki banndiraaɓe mooɗon e ɓernde wo'ore. Nde Yeesu heyni ko ekkitinta fuu, o dilli lesdi *Gaaliili, o yahi lesdi *Yahuudiya e fu'una *maayo Urdun. Yimɓe ɗuuɗɓe tokki mo, o yamɗitini nyawɓe maɓɓe. Sey woɓɓe *Fariisa'en ngari to Yeesu gam ɓe nanngira mo haala, ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: — Koo gorko e woodi laawol seera debbo muuɗum, gam koo kaye daliila naa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Asee, on meeɗaay janngugo ko vinndaa nder *Deftere Seniinde naa? « Ila fuɗɗam Allah tagii gorko e debbo. » Ndeen o vi'i: « Gam ma'ajum gorko no seedey e baaba muuɗum e inna muuɗum, takkootira e debbo muuɗum, kamɓe ɗiɗo ɓe laatoo ɓanndu wo'oru. » Ɗo'o yeeso ɓe laatataako yimɓe ɗiɗo kadin, ammaa ɓe neɗɗo go'oto. Gam ma'ajum, to' neɗɗo senndu ko Allah hawti. Sey Fariisa'en ƴami mo mbi'i: — To noon, gam ɗume Muusa vi'i to gorko seeri debbo hokka mo ɗereewol ceergal? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Muusa hokkii on laawol seergo rewɓe mooɗon gam jo'oral ɓerɗe mooɗon, ammaa ɗum laataaki noon ila fuɗɗam. Emi vi'a on: ceerɗo debbo muuɗum, to naa nder njeenu nanngi mo, ndeen hoovii goɗɗo debbo, o waɗii njeenu. Almaajiri'en ma'ako mbi'i mo: — To nihini ɗum laatii hakkunde gorko e debbo, ndeen ciya koobgal maa ɓuri. Yeesu toontii ɓe, vi'i: — Wanaa yimɓe fuu mbaawi jaɓgo haala kaan, sey ɓe Allah hokki baawal jaɓgo ka. E woodi daliilaaji feere-feere kaɗeyɗi yimɓe hoovaago. Woɓɓe gam ndimaama no waharaaɓe, woɓɓe no jaagaaɓe, woɓɓe boo mbaɗii anniya koovataako gam huwango *laamu Allah. Baawɗo jaɓgo haala kaan fuu, sey jaɓa ! Yimɓe ngaddani Yeesu ɓikkon gam o yowa juuɗe ma'ako dow ma'akon o waɗana kon do'aare, ammaa almaajiri'en peli ɓe. Sey Yeesu vi'i: — Ngooree ɓikkon ngara to am, to' on kaɗ kon, gam vaaɓe ba ma'akon njeyi *laamu Allah. O yowani kon juuɗe ma'ako, o barkiɗini kon. Ndeen o dilli. Goɗɗo kayeejo wari to Yeesu, ƴami mo vi'i: — Moodibbo, kuuɗe booɗɗe ɗeye kuweymi gam faa mi heɓa yonki ɗum faa abadaa? Yeesu toontii mo vi'i: — Ko jeyi ƴamataa yam ko woni booɗɗum? Booɗɗo walaa, sey Allah tan ! To a yiɗi heɓgo yonki ɗum faa abadaa, ti'ina tokkugo dookaaji *Tawreeta. Sey kayeejo oon ƴami Yeesu, vi'i: — Ɗum ɗiye dookaaji? Yeesu toontii mo vi'i: « Ta'a waɗ war-hoore, ta'a waɗ njeenu, ta'a wujju, ta'a saaydo fewre, teddin baaba maaɗa e inna maaɗa, yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Gorko oon vi'i mo: — Ɗum ɗoon fuu mi waɗii ɗum. Ee ɗume horanii yam? Yeesu vi'i mo: — To a yiɗi laataago keeɓɗo, yah soorru ko ngoonɗaa fuu, kokkaa ceede ɗeen sooyɓe, a heɓey risku toon dow. Ndeen ngaraa tokkaa yam. Nde kayeejo oon nani bolle ɗeen, o dillidi e mettam ɓeram, gam o diskuɗo korey. Sey Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — Emi vi'a on goonga: caɗɗum diskuɗo natta *laamu Allah ! Emi vi'a on boo: ngeelooba nattira vuroode laynal no ɓurey hoygo, dow e diskuɗo natta laamu Allah. Nde almaajiri'en nani bolle ɗeen, ɗum haaynake ɓe. Ɓe mbi'i: — To ɗum noon, moye hisata? O raari ɓe, o vi'i: — To yimɓe kam ɗum waɗataako, ammaa to Allah koo ɗume fuu no baɗotooɗum. Ndeen Biiturus vi'i mo: — Minon, min ngoorii koo ɗume ko min ngoodi, min tokkii ma. Ee, ɗume min keɓata? Yeesu vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: wakkaci *Ɓii-Neɗɗo jooɗii dow jooɗorgal teddungal muuɗum nder duuniyaaru hesru, onon sappo e ɗiɗo tokkuɓe yam, on njooɗoto dow jooɗorɗe laamu sappo e ɗiɗi, gam cernanon leƴƴi *Isiraa'iila sappo e ɗiɗi. Koo moye woori wuro muuɗum, koo rimdaaɓe muuɗum worɓe e rewɓe, koo danyooɓe muuɗum e ɓikkon muuɗum, koo gese muuɗum gam daliila am, o heɓey ko ɓuri ɗum nde covi hemre (100), o heɓey boo yonki ɗum faa abadaa. Ammaa yimɓe ɗuuɗɓe aramɓe no laatoto sakitiiɓe, sakitiiɓe boo no laatoto aramɓe. — *Laamu Allah nanndii e goɗɗo mo ngesaa *innabooje burtiiɗo ila bimbi, gam yilloo huwaneyɓe ɗum nder ngesaa. Nde o heɓi huwooɓe, o siryootiri e maɓɓe o biyoto ɓe *diinaari go'otel nder yinto. O yahari ɓe ngesaa ma'ako. Nde o vurtii faro njamndi joveenayi, o tawi woɓɓe e njooɗii nder luumo e mehere. Sey o vi'i ɓe: « Onon maa, njahee kuwee nder ngesaa am, mi biyoto on ko haani. » Ɓeen boo njahi natti kuugal. Jawmu ngesaa ɓesdi vurtaago njamndi sappo e ɗiɗi e njamndi tati, o hooƴi woɓɓe huwooɓe. Ɓaawo ma'ajum kadimaa, o vurtii alaasara, o tawi woɓɓe e ndarii, o vi'i ɓe: « Ko jeyi nyalluɗon e mehere, on kuwaay koo ngale? » Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: « Walaa kooyɗo min kuugal. » O vi'i ɓe: « Onon maa, njahee ngesaa am, kuwanee yam. » Nde futuro waɗi, jawmu ngesaa oon vi'i aardiiɗo huwooɓe muuɗum: « Noddu huwooɓe mbiyoɗaa ɓe kuugal maɓɓe. Fuɗɗir sakitiiɓe, njottiniraa aramɓe. » Hooƴaaɓe alaasara njamndi jovi ngari, koo moye maɓɓe fuu hokkaa diinaari go'otel. Aartuɓe kooƴaa ngari, e tammii no mbiyete ko ɓuri noon. Ammaa koo moye maɓɓe fuu biyaa diinaari go'otel-go'otel. Nde ɓe njaɓi biya maɓɓe, ɓe peli jawmu ngesaa oon, ɓe mbi'i: « Ɓe'e huwooɓe, awaa go'otum tan ɓe kuuri, ammaa a biyake ɓe kama no mbiyiɗaa min, minon nyalluɓe huugo gada subaka faa alaasara caka naange wulnge ! » Ndeen jawmu ngesaa oon toontii go'oto maɓɓe, vi'i: « Higoo am, mi jammbaaki ma. Wanaa dow diinaari go'otel ciryootirɗen yiniire naa? Jaɓ biya maaɗa dillu. Ɗum yiɗde am mi biyoo cakitiiɗo oon noon no mbiyimaami. Asee, mi waawataa huutinirgo ceede am kama no ngiɗmi? Nakay a nanii monee booɗɗum ko mbaɗmi? » Yeesu vi'i: — Noon boo, sakitiiɓe no laatoto aramɓe, aramɓe boo no laatoto sakitiiɓe. Yeesu e dow laawol yahago si'ire *Urusaliima, sey o noddi almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo, kamɓe tan, o vi'i ɓe: — Rah, en njahey Urusaliima. Toon *Ɓii-Neɗɗo hokkitirtee nder juuɗe *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta. Ɓe taƴana mo ceri'a maayde, ɓe kokkey mo nder juuɗe *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, ɓe njaltinira mo, ɓe piira mo looci, ɓe mbara mo dow *gaafagal. Ndeen nyanndeere tataɓre o ummitoto. Ndeen inna ɓiɓɓe Jabadi wardi e ɓiɓɓe muuɗum to Yeesu, o diccii yeeso ma'ako, gam o toroo mo goɗɗum. Sey Yeesu vi'i mo: — Ɗume ngiɗɗaa? Debbo oon toontii mo, vi'i: — To a laamake, emi yiɗi njo''inaa ɓiɓɓe am ɓe'e ɗiɗo, go'oto e junngo maaɗa nyaamo, go'oto boo e nano. Yeesu toontii vi'i: — On anndaa ko torotooɗon. Koo on mbaawa yargo torraa ka torreteemi naa? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Ee, emin mbaawi. Yeesu vi'i ɓe: — Daahir on njarey ka. Ammaa wanaa miin suɓata jooɗotooɗo junngo am nyaamo koo nano, jaaje ɗeen eɗe laatii gam ɓeen ɓe *Baaba am suɓani ɗe. Nde almaajiri'en sappo horiiɓe nani ko ɗiɗo ɓeen mbi'i, ɓe nanii monee maɓɓe. Ndeen Yeesu noddi almaajiri'en muuɗum sappo e ɗiɗo ɓeen fuu, o vi'i ɓe: — On anndi laamiiɓe *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en e laamanoo yimɓe e semmbee, aardiiɓe boo e kolla ɓe baawɗe mu''en. Ammaa onon, to' ɗum laato noon hakkunde mooɗon. To e woodi giɗɗo laataago mawɗo nder mooɗon, doole o laatoo jaggantooɗo on. Giɗɗo aardaago on boo, doole o laatoo maccuɗo mooɗon. Noon boo, *Ɓii-Neɗɗo waraay gam yimɓe kuwana ɗum, ammaa o warii gam o huwana ɓe, o hokka yonki ma'ako gam soottaago yimɓe ɗuuɗɓe. Nde Yeesu e almaajiri'en muuɗum mburtii si'ire Jeriiko, jama'aare ɗuuɗnde tokki mo. Vumɓe ɗiɗo e njooɗii ha'ade laawol. Nde ɓe nani Yeesu e wutoo, sey ɓe puɗɗi wullugo eɓe mbi'a: — Yeesu ɓii-Dawda, nan jurumɗum amin ! Yimɓe nyaaɗani ɓe, mbi'i ɓe nde''a, ammaa ɓe ɓesdi wullugo eɓe mbi'a: — Moodibbo ɓii-Dawda, nan jurumɗum amin ! Yeesu darii noddi ɓe, vi'i: — Ɗume ngiɗɗon mi waɗana on? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, emin ngiɗi mbumtinaa min. Yeesu nani jurumɗum maɓɓe, meemi gite maɓɓe. Ɗoon e ɗoon ɓe mbumti, ɓe tokki mo. Nde Yeesu e almaajiri'en muuɗum ɓadii *Urusaliima, ɓe njottii ci'el Baytifaaji takkol *vaamnde Jaytunje. O lili almaajiri'en ma'ako ɗiɗo, o vi'i ɓe: — Njahee nattee ci'el gonngel yeeso mooɗon. Ɗoon to nattuɗon, on tawey njaakiwa e mola muuɗum e kaɓɓii. Kaɓɓitoyee ɗi ngaddanee yam. To goɗɗo volvanii on, mbi'ee mo: « Moodibbo yiɗi ɗi. » Jaawɗum o wooraney on ɗi. Ɗum laatake noon gam ɗum hebbina ko annabiijo vi'inoo, nde o vi'i: « Mbi'ee yimɓe *Siyoona: Raa laamiiɗo mooɗon ɗoon wara to mooɗon, o leestinɗo hoore ma'ako, emo waɗɗii njaakiwa, e mola muuɗum. » Sey almaajiri'en ɗiɗo ɓeen njahi mbaɗi ko Yeesu vi'i ɓe. Ɓe ngaddi njaakiwa ngaan e mola muuɗum, ɓe caɓɓani mo kolte maɓɓe, o waɗɗii. Yimɓe ɗuuɗɓe mbe''itani mo kolte mu''en dow laawol, woɓɓe boo itti haakooji leɗɗe, mbe'iti ɗe dow laawol gam taɓɓaago mo. Yimɓe aardiiɓe Yeesu e tokkuɓe ɓaawo ma'ako ƴefti gimol mbi'i: — Maaltoore laatanoo Ɓii-Dawda ! Barkaa laatanoo gareyɗo nder innde Jawmiraawo ! Maaltoore laatanoo Allah Mo Dow ! Nde Yeesu natti si'ire Urusaliima, hakkiilo yimɓe fuu ummi, ɓe ƴamƴamtiri: — O'o gorko o moye? Woɓɓe toontii mbi'i: — Ɗum annabi Yeesu iɓɗo Najaratu nder lesdi *Gaaliili. Yeesu natti *Wuro Allah Seniingo, o tuufi soorrooɓe e soodooɓe wonɓe nder ma'ago fuu, o talli teeburji cannjotooɓe ceede e jooɗorɗe soorrooɓe pooli. O vi'i ɓe: — Allah vi'ii nder *Deftere muuɗum: « Wuro am no noddirte wuro do'aare. » Ammaa onon, on ngartirii ngo « suuɗorde wuyɓe ! » Sey vumɓe e voosɓe ngari to ma'ako nder *Wuro Seniingo, o yamɗitini ɓe. Ammaa nde *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta ngi'i kuuɗe kaayniiɗe ɗe o waɗata, e nde ɓe nani ɓikkon e ngulla nder Wuro Seniingo e mbi'a: — Yettoore laatanoo ɓii-Dawda ! Ɓe kuunƴi, ɓe mbi'i Yeesu: — Koo a nana ko ɓikkon ko'on mbi'ata? Sey Yeesu vi'i ɓe: — Ee, mi nanii. Onon on meeɗaay janngugo ko vinndaa nder Deftere, vi'igo: « Aan siryii ɓikkon pamaron e musinoohon maalta innde maaɗa. » Sey o ɗali ɓe, o vurtii si'ire, o dilliri Baytaaniya, o waaloyi toon. Nde veeti, Yeesu e warta nder si'ire, sey kooƴe nanngi mo. O holliri goɗki ƴibbi faro laawol o yaali ki, ammaa o tawi ki walaa ɓikkon, sey haakooji tan. Ndeen o vi'i ki: — Ta'a ɓesdu rimgo ɓikkon faa abadaa ! Ɗoon e ɗoon ki yo'ori. Nde almaajiri'en ma'ako ngi'i ɗum, ɓe kaayɗini, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Noye ɗum waɗi ki'i ƴibbi yo'oriri nihi jaawɗum? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Emi vi'a on goonga: to on ngoodi goonɗinki, on mbaɗaay cekkaa, on mbaɗey ko ɓuri ko mbaɗanmi ki'i ƴibbi. On mbaawey vi'igo faa e nde'e vaamnde: « Ɗoofa ɗo'o, yoola nder maayo », ɗum waɗa. Kul on ngoodi goonɗinki, koo ɗume ko toriiɗon Allah on keɓey ɗum. Yeesu natti *Wuro Allah Seniingo, o fuɗɗi wa'ajingo, sey *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en ɓaditii mo, ƴami mo mbi'i: — E ɗeye baawɗe kuurataa ɗe'e kuuɗe? Moye hokku maa baawɗe ɗeen? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Miin boo e woodi fii go'otum ko ƴameymi on. To on toontake yam, miin boo mi yeccoto on e ɗeye baawɗe kuureymi kuuɗe ɗeen. Moye liloyi *Yahayya baɗoowo *baptisma, Allah na yimɓe? Ɓe mbaɗi caawara hakkunde maɓɓe, ɓe mbi'i: — To en mbi'ii: « Allah lili mo », ndeen o vi'ey en: « Gam ɗume on ngoonɗinaay mo? ». Ammaa to en mbi'ii: « Yimɓe lili mo », ndeen en kuley ko jama'aare waɗanta en, gam koo moye goonɗinii Yahayya o annabiijo. Ɓe toontii Yeesu, ɓe mbi'i: — Min anndaa. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Miin boo mi yeccataako on e ɗeye baawɗe kuureymi kuuɗe ɗeen. Yeesu ɓesdi vi'igo: — Ɗume nyumɗon dow ngo'ol balndol: Goɗɗo gorko e woodi ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. O yahi to arano, o vi'i mo: « Ɓinngel am, yah ngesaa *innabooje kuwoyaa hannde. » Ɓiɗɗo oon toontii vi'i: « Mi yahataa. » Ammaa ɓaawo ɗoon, o nyumti o yahii ngesaa. Baaba yahi to ɗiɗaɓo, vi'i mo ka vi'inoo arano. Oon toontii mo, vi'i: « Too Baaba, mi yahey, » ammaa o yahaay. Nder ɓiɓɓe ɓeen ɗiɗo, moye waɗi ko baaba muuɗum yiɗi? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Arano. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: *jaɓooɓe ceede janngal e rewɓe yeenooɓe no aartey on nattugo *laamu Allah. Gam *Yahayya warii to mooɗon, hollii on laawol goonga, on ngoonɗinaay mo. Ammaa jaɓooɓe ceede janngal e rewɓe yeenooɓe ngoonɗinii mo. E noon fuu, koo nde ngiiɗon ɗum, on tuubaay ngoonɗinɗon mo. — Too, raa goɗngol balndol feere: goɗɗo neɗɗo aawi ngesaa *innabooje, o howani ka, o wasi ngaska to ɗum ɓiɗata ɓikkon innabooje, o nyiɓi suudu towndu gam reenooɓe. Ɓaawo ma'ajum, o reenni ka woɓɓe remooɓe, o dilli jahaangal. Nde wakkaci teɓol ɓikkon innabooje wari, o liloyi maccuɓe ma'ako to remooɓe ɓeen, ɓe njaɓana mo geɗal ma'ako nder ɓikkon innabooje. Ammaa remooɓe ɓeen nanngi maccuɓe ma'ako, ɓe piyi go'oto, ɓe mbari go'oto, ɓe perdi tataɓo boo kaaƴe. Jawmu ngesaa oon liloyi woɓɓe maccuɓe ɓurɓe aramɓe ɗuuɗgo. Remooɓe ɓeen mbaɗani ɓe kama no ɓe mbaɗannoo aramɓe. Ɓaawo ma'ajum, o lili ɓiyiiko to maɓɓe, o nyumi: « Daahir ɓe teddiney ɓiyam. » Ammaa nde remooɓe ngi'i ɓiyiiko oon, ɓe mbolvi hakkunde maɓɓe, ɓe mbi'i: « O'o woni donoowo ngesaa. Ngaree mbaren mo, ndonen ngesaa kaan ! » Sey ɓe nanngi mo, ɓe mburtini mo yaasi ngesaa, ɓe mbari mo. Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Too, to jawmu ngesaa oon warii, noye o waɗanta remooɓe ɓeen? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — O warey halluɓe ɓeen barki kalluki, o reenna ngesaa kaan e juuɗe woɓɓe remooɓe hokkeyɓe mo geɗal ngesaa ma'ako wakkaci teɓol innabooje. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Asee, on meeɗaay janngugo ko vinndaa nder *Deftere naa? « Haayre nde mahooɓe kibini, kayre laatii ɓurnde jogaago mahadi. Kanjum ɗum kuugal Jawmiraawo, e giiɗe meeɗen ɗum kaayniiɗum ! » Gam ma'ajum, emi vi'a on: on te'etete *laamu Allah, ngu hokkee yimɓe huutinirooɓe ngu no Allah yiɗiri. [ ] Nde *mawɓe aardiiɓe diina e *Fariisa'en nani balndi ma'ako ɗiin, sey ɓe pahami dow maɓɓe o volvi. Eɓe ngiɗi nanngugo mo, ammaa ɓe kulii jama'aare, gam yimɓe fuu njaɓii Yeesu o annabiijo. Yeesu ɓesdi valndango ɓe balndol feere, o vi'i: — *Laamu Allah nanndii e goɗɗo laamiiɗo ciryiiɗo nyaamdu gam koobgal ɓiyum gorko. O lili maccuɓe ma'ako noddoya ma'atinaaɓe juulɗe koobgal, ammaa ɓe calii wargo. Ndeen o ɓesdi lilgo woɓɓe maccuɓe ma'ako, o vi'i ɓe: Mbi'ee ma'atinaaɓe: « Nyaamdu vo'inaama faa vooɗi, mi hirsii ga'i e biggi payɗi, koo ɗume fuu siryaama. Ngaree mana. » Ammaa ma'atinaaɓe ɓeen njaɓaay yahago, koo moye natti gonngal yeeso muuɗum: woɓɓe njahi gese mu''en, woɓɓe njahi luumaaku mu''en. Horiiɓe boo nanngi maccuɓe ɓeen, piyi ɓe, mbari ɓe. Laamiiɗo oon huunƴi, o lili soojeeji ma'ako mbaroyi warooɓe ko'e ɓeen, ɓe nguli si'ire maɓɓe. Ndeen o vi'i maccuɓe ma'ako: « Nyaamdu koobgal siryaama, ammaa ma'atinanooɓe ɓeen keƴaay wargo. Gam ma'ajum, njahee dow ɗate mawɗe noddon koo moye mo ngiiɗon, wara nyaama nyaamdu koobgal nduun. » Maccuɓe ɓeen njahi dow ɗate, noddoyi yimɓe ɗuuɗɓe, halluɓe e moƴƴuɓe fuu, faa wuro ma'ako heevi yimɓe tep. Nde laamiiɗo oon natti gam yi'a ma'atinaaɓe, o yi'i gorko go'o mo sinngitanaaki koobgal. O vi'i mo: « Higoo, noye ɗum waɗi nattoyɗaa ɗo'o, a sinngitanaaki koobgal? » Ammaa oon majji ka toontotoo mo. Sey laamiiɗo oon vi'i maccuɓe muuɗum: « Kaɓɓee mo juuɗe e kosɗe, peron mo yaasi nder niɓre, to ɗum voyata, e ɗum nyerƴindira nyiiƴe. » Yeesu tokki vi'igo: — Noddaaɓe e ɗuuɗi, ammaa suɓaaɓe no seɗɗa. *Fariisa'en njahi ndarvi no nanngirta Yeesu nder bolle muuɗum. Ɓe lili woɓɓe almaajiri'en maɓɓe e woɓɓe yimɓe *Hiruudus. Lilaaɓe ɓeen mbi'i Yeesu: — Moodibbo, emin anndi a goongaajo, eɗa ekkitinira ko Allah vi'i e goonga, a hulataa koo moye, a ɓurdindirtaa yimɓe. Too, e giiɗe maaɗa: koo e haani min mbiyoo *Kaysar ceede janngal, na ɗum haanaa? Ammaa Yeesu annditii nyumooji maɓɓe kalluɗi. Sey o vi'i ɓe: — Onon munaafuki'en ! Ko jeyi ndaaroton godaago yam? Kollee yam ceede ɗe ɗum biyortoo janngal. Ɓe ngaddani mo ceedel ajurfaari go'otel. Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Footo moye e innde moye woni ɗo'o? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Ɗum Kaysar. O vi'i ɓe: — To noon, kokkee Kaysar ko woni ɗum Kaysar, kokkon Allah boo ko woni ɗum Allah. Nde ɓe nani toontol ngool, ɗum haaynake ɓe. Sey ɓe ndilli ɓe ɗali mo. Nder nyalaande ndeen, sey woɓɓe *Saduuki'en ngari to Yeesu. Kamɓe eɓe mbi'a maayɓe ummitataako. Ɓe ƴami Yeesu, ɓe mbi'i: — Moodibbo, *Muusa vi'i: To gorko hoovake maayii rimaay, sey minyiiko koo mawniiko wa'ata debbo ma'ako, gam o rimana maayɗo oon ɓiɓɓe. Too, nder amin e woodi worɓe njoveeɗiɗo rimdaaɓe. Arano oon hoovake, faa maayi rimaay. Minyiiko wa'ati debbo ma'ako, kanko boo, o maayi o rimaay. Tataɓo maa waɗi noon, faa ɗum yahari e njoveeɗiɗaɓo. Ɓaawo maɓɓe, debbo oon maayi. Too, nyannde ummitineeki maayɓe, nder worɓe njoveeɗiɗo ɓeen, koree moye debbo oon laatotoo? Gam ɓe fuu ɓe koovakeno mo. Yeesu toontii ɓe vi'i: — On mboofi, gam on pahamaay ko *Deftere Seniinde vi'i, kadi boo on anndaa baawɗe ma'ako. Gam to maayɓe ummitake, worɓe koovataako, rewɓe boo koovataake, ammaa ɓe laatoto kama malaa'ika'en Allah wonɓe toon dow asama. On meeɗaay janngugo ko Allah vi'i dow ummitineeki maayɓe naa? O vi'i: « Miin woni Allah mo *Ibraahim, Allah mo Iciyaaku, Allah mo *Yaakuubu. » Allah o Allah foofooɓe, naa o Allah maayɓe. Ekkitinol ma'ako ngool haaynii yimɓe yewaniiɓe mo fuu. Nde *Fariisa'en nani Yeesu hannyirii *Saduuki'en bolle, sey ɓe kawriti. Go'oto maɓɓe *moodibbo Tawreeta ƴami Yeesu, gam o nanngira mo haala, o vi'i: — Moodibbo, kaye dooka ɓuri mawnugo nder *Tawreeta? Yeesu toontii mo vi'i: — « Yiɗ Allah Jawmiraawo maaɗa e ɓernde maaɗa fuu, e yonki maaɗa fuu, e hakkiilo maaɗa fuu. » Kanka woni dooka arana, ɓurka manngu nder Tawreeta. Raa ɗiɗaɓa potka e arana: « Yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Tawreeta Muusa e defte annabo'en fuu e ɗoon ndarii dow ɗi'i dookaaji ɗiɗi. Nde *Fariisa'en kawriti ɗoon, Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Ɗume nyumoton dow *Almasiifu? O ɓii moye? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — O ɓii-Dawda. O vi'i ɓe: — To noon, noye ɗum waɗi *Dawda noddiri mo Jawmiraawo nde o volviri e baawɗe *Ruhu Allah, o vi'i: Jawmiraawo vi'i Jawmiraawo am: Jooɗa e junngo am nyaamo, faa mi waɗa wanywanyɓe maaɗa laatoo jaaɓruɗum kosɗe maaɗa. To Dawda noddirii mo « Jawmiraawo », ndeen noye o laatorii ɓiyiiko? Ɓe fuu ɓe mbaawaay toontaago mo koo voliinde wo'ore. Gada nyannde ndeen, koo moye fuu huli ƴamgo mo ƴamol feere. Ndeen Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum e jama'aare hawrunde ɗoon: — *Moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en kalfinaa kuugal janngingo *Tawreeta Muusa. Gam ma'ajum, kuwee ko ɓe ekkitini on fuu, tokkee ɗum, ammaa to' on ngemmin kuuɗe maɓɓe, gam ɓe kuwataa ɗuum ko ɓe njannginta. Eɓe kaɓɓa dowle tedduɗe, ɓe ndoonda ɗe yimɓe, ammaa kamɓe ɓe meemataa ɗe koo e hoore feɗeengo gam ɓe mballa yimɓe. Eɓe mbaɗa koo ɗume fuu gam yimɓe ngi'a ɓe. Eɓe kaɓɓa laayaaji mawɗi e tihiɗe maɓɓe e juuɗe maɓɓe, eɓe njimmbita baŋarɗe kolte maɓɓe faa ɗe ndasoo. Nder kumti e nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, eɓe ngiɗi jo'ole mawɗe. Eɓe ngiɗi hinneego nder luuɓe e vi'eego: « Allah sabbinane, Moodibbo. » Ammaa onon, to' on njaɓ noddireego « Moodiɓɓe », gam on fuu on banndiraaɓe. Moodibbo go'oto tan ngoonɗon. To' on noddir koo moye « Baabiraawo » nder ndu'u duuniyaaru, gam *Baabiraawo go'oto tan ngoonɗon, kanko woni gonɗo toon dow asama. To' on njaɓ noddireego « Aardiiɓe », gam Aardiiɗo go'oto tan ngoonɗon, kanko woni *Almasiifu. Ɓurɗo manngu nder mooɗon laatoo maccuɗo mooɗon. Mawninɗo hoore muuɗum fuu, no famɗintee, pamɗinɗo hoore muuɗum boo no mawnintee. Bone laatanto on, onon moodiɓɓe Tawreeta e Fariisa'en, munaafuki'en ! Eɗon omndana yimɓe dammugal *laamu Allah. Onon e ko'e mooɗon on nattaay, yiɗɓe nattugo maa, on ngooraay ɗum'en natti. [ ] Bone laatanto on, onon moodiɓɓe Tawreeta e Fariisa'en, munaafuki'en ! Gam on ɗoon njiiloo nder lesɗe fuu, on ɗoon kuulta maayooji gam keɓon neɗɗo go'oto tokkuɗo on. To on keɓii mo boo, on ɗoon laatina mo ɓii jahannama, faa o ɓura on covi ɗiɗi. Bone laatanto on, onon vumɓe ɗowooɓe vumɓe ! Eɗon mbi'a: « To neɗɗo hunorake *Wuro Seniingo hunayeere ndeen nanngataa ɗum, ammaa to hunorake jiinaariya ngondi nder Wuro Seniingo, hunayeere ndeen no nanngey ɗum. » Onon vumɓe mehere'en ! Ɗume ɓuri darajja: jiinaariya, na wuro seneyngo jiinaariya gonɗum nder ma'ago? Kadimaa on mbi'a: « To neɗɗo hunorake *sakkirde, hunayeere ndeen nanngataa ɗum, ammaa to hunorake sadaka ngonka dow ma'are, hunayeere ndeen no nanngey ɗum. » Onon vumɓe ! Ɗume ɓuri darajja: sadaka na sakkirde seneynde sadaka kaan? Gam ma'ajum, neɗɗo fuu kunoriiɗo sakkirde, hunorake nde, kayre e ko woni dow ma'are fuu. Neɗɗo kunoriiɗo *Wuro Allah Seniingo, o hunorake ngo, kango e Allah jooɗiiɗo nder ma'ago. To neɗɗo hunorake dow, o hunorake jooɗorgal laamu Allah e Allah jooɗiiɗo dow ma'agal. Bone laatanto on, onon moodiɓɓe Tawreeta e Fariisa'en, munaafuki'en ! On ɗoon ittana Allah jakka annagana e haakooji goɗɗi, ammaa on ɗoon njeeboo dookaaji ɓurɗi darajja nder Tawreeta, kama aadilaaku e yurmeende e tokkugo Allah. Kanjum haannoo mbaɗon, tawee on njeebaaki ɗuum ko hori. Onon vumɓe ɗowooɓe vumɓe ! To bu'ubel saami nder njaram mooɗon on ciivey itton ngel, ammaa on ɗoon moɗa ngeelooba ! Bone laatanto on, onon *moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en, munaafuki'en ! On ɗoon layɓa ɓaawo tummuɗe e le'e, ammaa nder ma'aje e heevi ko heɓraa nguyka e yiɗde hoore. Aan Fariisaajo bumɗo ! To a layɓa tummude, aartu layɓu nder, ndeen ɓaawo ma'are. Bone no laatanto on, onon moodiɓɓe Tawreeta e Fariisa'en, munaafuki'en ! On ɗoon nanndi e genaale daninaaɗe. Dow ma'aje e vooɗi raaraago, ammaa nder ma'aje e heevi ƴi'e e koo iri ɗume nyolɗum. Noon onon boo mbaaɗon: e giiɗe gite eɗon nanndi e goonga'en, ammaa ɓerɗe mooɗon e keevi munaafukaaku e halleende. Bone laatanto on, onon moodiɓɓe Tawreeta e Fariisa'en, munaafuki'en ! On ɗoon nyiɓa cuuɗi dow genaale annabo'en, eɗon mbo''ina genaale goonga'en. On mbi'a: « Kul min ngoonno nder jaamaniiru maamiraaɓe amin, daa min kawtataano e maɓɓe gam wargo annabo'en. » Noon kollirɗon onon ngoni ɓiɓɓe warnooɓe annabo'en ɓeen. Kadi, njottinee kuuɗe kalluɗe ɗe maamiraaɓe mooɗon puɗɗuno ! Onon bo'ole, ɓiɓɓe poosooje ! Noye kisnirton ko'e mooɗon yiite jahannama? Gam ma'ajum mi lildey on annabo'en e hakkilɓe e moodiɓɓe Tawreeta. On mbarey woɓɓe maɓɓe, ɓilon woɓɓe dow gaafaaɗe faa ɓe maaya, piiron woɓɓe looci nder cuuɗi-ga'ajorɗi mooɗon, tokkon si'ire-si'ire on torra ɓe. Hakke ƴiiƴam goonga'en fuu waraaɓe nder duuniyaaru no ƴamete dow ko'e mooɗon, ila ƴiiƴam Habiila goongaajo, faa yahago e ɗam Jakariya ɓii Baraakiya, mo mbarɗon hakkunde *Suudu Seniindu e sakkirde. Emi vi'a on goonga: mba'ataari waranooɓe ɓeen fuu no yaney dow yimɓe ndu'u jaamaniiru ! — Wayyoo, yimɓe *Urusaliima, on mbarii annabo'en, on perdii lilaaɓe Allah kaaƴe ! Nde noye ngiɗmi hawritgo ɓiɓɓe mooɗon kama no geroogal hawritirta cofon lees biyeeli muuɗum, ammaa on njaɓaay. Rah, *Wuro Allah mooɗon Seniingo no laatoto vinnde. Emi vi'a on: gada hannde on ɓesdataa yi'igo yam, faa yahago nyalaande nde mbi'oton: « Maaltoore laatanoo gareyɗo nder innde Jawmiraawo ! » Nde Yeesu vurtii *Wuro Allah Seniingo dilli, sey almaajiri'en ma'ako ɓaditii mo, kolli mo no ngo maharaa. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — On ngi'ii ɗum ɗoon fuu ko ngiiɗon? Emi vi'a on goonga: haayre horataako dow haayre, ɗum fuu ɗum yibbintee. Yeesu yahi jooɗii dow *vaamnde Jaytunje, sey almaajiri'en ma'ako ngari to ma'ako kamɓe tan, ɓe mbi'i mo: — Yecca min ndeye ku'uje ɗeen laatoto. Kaye alaama hollata bittoyki maaɗa e timmoode duuniyaaru ɓadake? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Kakkilee, to' on njaɓ goɗɗo majjina on, gam yimɓe ɗuuɗɓe no ngarey e innde am, ɓe mbi'a: « Miin woni *Almasiifu. » Ɓe majjiney yimɓe ɗuuɗɓe. On naney habaru konuuji ɓadiiɗi e goɗɗuɗi, ammaa to' on kul ! Gam doole ɗum fuu ɗum waɗa, ammaa naa ɗum timmoode duuniyaaru tawo. Lenyol no ummanto lenyol, laamu no ummanto laamu, veelooji e dimmbaaki lesdi no mbadey nder jaaje feere-feere. Ammaa ɗum fuu ɗum fuɗɗam torraa tan, kama fuɗɗam ŋatawre danyeyɗo. Ndeen yimɓe no njaharey on yeeso sernooɓe, gam ɓe torra on, ɓe mbara on. Yimɓe fuu no nganyey on gam am. Wakkaci ɗuum ɗuuɗɓe no njoofey goonɗinki mu''en, ɓe nyaamnyaamtira amaana, ɓe nganynganytira. Annabo'en fevooɓe ɗuuɗɓe no ummoto majjina yimɓe ɗuuɗɓe. Halleende no ɗuuɗey, faa yiɗde yimɓe ɗuuɗɓe ustoo. Ammaa munyɗo faa timmoode no hisnete. *Habaru Belɗum ɗum *laamu Allah no wa'ajinte nder duuniyaaru fuu, gam faa leƴƴi fuu ɗi anndaa Allah nana. Ndeen timmoode duuniyaaru wara. — To on ngi'ii « fii nyidduɗum kulniiɗum » ɗum annabi Daaniyel vi'inoo e darii nder *yaayre seniinde. (Sey jannguɗo ɗum fuu fahama.) Ndeen wonɓe nder lesdi *Yahuudiya fuu, sey nyaara cuuɗoyoo nder baamle. Gonɗo dow suudu boo, to' o jippo gam hooygo goɗɗum ko woni nder ma'aru. Gonɗo ngesaa, to' hoot wuro vi'a no hooƴey koltal muuɗum. Kayco rewɓe saawɓe e bambuɓe nder balɗe ɗeen ! Toree Allah to' nyaardu mooɗon laato nder dabbunde koo *nyannde-fooftiinde. Wakkaci ɗuum torraa makka no waɗey, ka iri muuɗum meeɗaay waɗgo ila fuɗɗoode duuniyaaru faa wargo hannde. Iri ma'aka boo ɓesdataa waɗgo faa abadaa. Kul Allah ustaayno balɗe ɗeen, daa koo neɗɗo go'oto hisataano. Ammaa Allah ustii balɗe ɗeen gam daliila suɓaaɓe muuɗum. Wakkaci ɗuum to goɗɗo vi'ii on: « Raa *Almasiifu ɗo'o », koo « Rammo ɗaa'e », to' on njaɓ. Gam almasiifu'en fewre'en e annabo'en fewre'en no ngarey, ɓe mbaɗa alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe mawɗe gam ɓe majjina yimɓe, faa e suɓaaɓe Allah, to ɗum waɗoto. Pahamee booɗɗum. Mi vi'ii on ɗum ɗum fuu ila ɗum waraay. To goɗɗo vi'ii on: « Rammo nih nder ladde », to' on njah. Koo boo, to goɗɗo vi'ii on: « Rammo ɗaa'e suuɗi », to' on njaɓ. Noon no maƴƴere maƴƴirta fu'unaange faa yahago hiirnaange, noon bittoyki *Ɓii-Neɗɗo laatorto. To gaawaare woni fuu, toon dute kawritata. — Ɗoon e ɗoon ɓaawo balɗe torraa ɗeen, naange no niɓɓey, lewru no woorey yaynaago, koode no njaney, baawɗeeji gonɗi dow fuu no ndimmboto. Wakkaci ɗuum, alaama *Ɓii-Neɗɗo no vanngey toon dow, leƴƴi duuniyaaru fuu no mboyey. Ɓe ngi'ey Ɓii-Neɗɗo e jippoo nder duule, e warda e baawɗe e teddungal manngal. Luwal manngal no fuufetee. Ndeen o liloyey malaa'ika'en ma'ako buttulli duuniyaaru nayi fuu, gam ɓe kawrita suɓaaɓe ma'ako. Pahamee ko ƴibbi ekkitinta: to licce ma'aki kesɗitii, haakooji ma'aki boo mbillitii, on anndi ndunngu ɓadake. Noon boo, to on ngi'ii ku'uje ɗeen fuu, anndee o ɓadake wargo, emo ha'ade dammugal. Emi vi'a on goonga: ku'uje ɗeen fuu no laatoto ko hokka yimɓe ndu'u jaamaniiru timma. Dow e lees no timmey, ammaa bolle am timmataa faa abadaa. — Walaa annduɗo nyalaande koo wakkaci nde ku'uje ɗeen laatoto. Koo *malaa'ika'en wonɓe dow, koo *Ɓiɗɗo boo anndaa, sey *Baabiraawo tan anndi ɗum. Ɗuum ko laatinoo nder jaamaniiru annabi Nuhu, ɗum laatoto wakkaci bittoyki *Ɓii-Neɗɗo. Nder balɗe ɗeen ko hokka ndiyam ƴufaana wara, yimɓe e nyaama e njara e koovoo e koova, faa nyanndeere nde Nuhu natti akali. Ɓe pahamaay sam, faa ndiyam ƴufaana wari moɗi ɓe ɓe fuu. Noon bittoyki Ɓii-Neɗɗo boo laatorto. Nder wakkaci ɗuum, worɓe ɗiɗo no tawdete nder ngesaa ngo'ota, ɗum hooƴa go'oto, ɗum ɗala go'oto. Rewɓe ɗiɗo no tawdete e unda, ɗum hooƴa go'oto, ɗum ɗala go'oto. Gam ma'ajum ciryee, sabu on anndaa nyalaande nde Jawmiraawo mooɗon vittoyta. Pahamee ɗu'um: kul jawmu wuro e anndunoo wakkaci gujjo warata nder jemma, daa o ɗaanataako o woora gujjo natta wuro ma'ako. Gam ma'ajum, onon boo ciryee, gam Ɓii-Neɗɗo no warey nder wakkaci ɗum on tammaaki. — Too, moye woni kuwoowo kakkilɗo, koolaaɗo? Kanko woni mo jawmu wuro muuɗum reenni huwooɓe muuɗum gam o hokka ɓe nyaamdu wakkaci kaanduɗum. Barkaa laatanto kuwoowo mo jawmu wuro muuɗum warti tawi e huwa kuugal ngal hokkaa. Emi vi'a on goonga: jawmu wuro oon no reenney mo jawdi muuɗum fuu. Ammaa to kuwoowo oon no kalluɗo, vi'ii hoore muuɗum « Jawmu wuro am no neeɓey wartaay », o fuɗɗii halleende, emo fiya huwooɓe ɓe o reennaa, emo nyaama, emo yarda e yarooɓe. Ndeen jawmu wuro no wartey nyalaande nde kuwoowo oon anndaa, e wakkaci ɗum o tammaaki, o fiya mo piiki kalluki, o fera mo nder munaafuki'en, to ɗum voyata, eɗum nyerƴindira nyiiƴe. — *Laamu Allah nanndii e surba'en sappo hooyɓe fitilaaji mu''en njahi taɓɓoyaago kooviiɗo. Njovo maɓɓe ƴoƴaa, njovo boo e ngoodi ƴoyre. Ɓeen ɓe ƴoƴaa kooƴi fitilaaji, ammaa ɓe njooɓaaki nebbam feere ɗam ɓe ɓesdata. Ɓe ƴoyre boo njooɓake nebbam ɗam ɓesdanta fitilaaji mu''en. Nde kooviiɗo oon neeɓi waraay, surba'en ɓeen fuu ŋonyi ɗaanii. Toon caka jemma, sey ɗum nani noddaango e vi'a: « Kooviiɗo oon warii ! Mburtee ! Taɓɓoyee mo ! » Ndeen surba'en ɓeen fuu pini, ɓe mbaɗi ga vo''ingo fitilaaji maɓɓe. Surba'en ɓe ƴoƴaa mbi'i ɓeen ɓe ƴoyre: « Kokkoree min nebbam seɗɗa, gam fitilaaji amin e nyifa. » Ammaa ɓe ƴoyre mbi'i ɓe: « A'aa, min mbaawataa, gam ko min njogii heƴataa en en fuu. Igga njahon to soorrooɓe, coodoyon ! » Ɗoon to ɓe ndilli soodoygo nebbam, sey kooviiɗo yottii. Ɓeen siryiiɓe nattidi e ma'ako nder suudu, dammugal omnda. Nde yaawtii seɗɗa, surba'en soodoynooɓe nebbam mbittoyii. Ɓe mbi'i e semmbee: « Jawmu wuro, jawmu wuro, omtan min ! » Ammaa kooviiɗo toontii ɓe vi'i: « Emi vi'a on goonga: mi anndaa on sam. » Yeesu ɓesdi vi'igo: — Ciryee, gam on anndaa nyalaande koo wakkaci ɗum *Ɓii-Neɗɗo warata. — *Laamu Allah e nanndi e goɗɗo gorko ciryiiɗo waɗgo jahaangal, nodduɗo huwooɓe muuɗum, o senndani ɓe jawdi muuɗum. O hokki go'oto maɓɓe ceede jiinaariya dubuuje jovi, goɗɗo dubuuje ɗiɗi, tataɓo dubuu, koo moye fuu deydey e semmbee muuɗum. Ndeen o dilli. Ɗoon e ɗoon keɓɗo dubuuje jovi yahi wa'ari ɗe luumaaku, heɓoyi riiba dubuuje jovi goɗɗe. Kokkaaɗo dubuuje ɗiɗi, kanyum boo waɗi noon, heɓi riiba dubuuje ɗiɗi goɗɗe. Ammaa kokkaaɗo dubuu yahi wasi ngaska, uvi ceede jawmu wuro muuɗum toon. Too, nde ɗum neeɓi, jawmu wuro huwooɓe ɓeen warti. Sey o noddi ɓe, gam o yi'a ko koo moye maɓɓe heɓi e ceede ɗe o hokki ɓe. Kokkaaɗo dubuuje jovi wari, waddi dubuuje jovi goɗɗe, vi'i: « Jawmu wuro, dubuuje jovi kokkuɗaa yam. Raa riiba dubuuje jovi ɗe keɓmi. » Jawmu wuro ma'ako vi'i mo: « Booɗɗum, aan kuwoowo goongaajo, koolaaɗo. A laatake koolaaɗo dow fii pamarum, gam ma'ajum mi kokkete ɓurɗum mawnugo. War jooɗa ha'ade am, nanden belɗum ! » Kuwoowo kokkaaɗo dubuuje ɗiɗi kanyum boo wari vi'i: « Jawmu wuro dubuuje ɗiɗi kokkuɗaa yam. Raa riiba dubuuje ɗiɗi ɗe keɓmi. » Jawmu wuro ma'ako vi'i mo: « Booɗɗum, aan kuwoowo goongaajo, koolaaɗo. A laatake koolaaɗo dow fii pamarum, gam ma'ajum mi hokkete ɓurɗum mawnugo. War jooɗa ha'ade am nanden belɗum ! » Ndeen kokkaaɗo dubuu wari vi'i: « Jawmu wuro, emi anndi a gorko ca'atuɗo, taƴeyɗo ko aawaay, giɗɗo mehere. Kulol maaɗa waɗi njahami uɓmi ceede maaɗa ɗeen. Gam ma'ajum jaɓ ceede maaɗa ! » Jawmu wuro ma'ako toontii mo vi'i: « Aan a kuwoowo kalluɗo, jamniiɗo ! Eɗa anndi mi giɗɗo taygo ko mi aawaay e giɗɗo mehere. To noon, e haannoo ndesaa ceede am banki to ɗe ɓesdoto. To mi wartii mi hooƴa ceede am, faa e ɓesdaari ma'aje. Jo'oni, te'etee mo dubuu, ɓesdanon oon jogiiɗo dubuuje sappo. Gam goonɗo fuu no ɓesdante, faa o heɓa ko ɗuuɗi. Ammaa mo walaa, koo seɗɗa ko woodi maa no jaɓtete ɗum. Ammaa kuwoowo mehereejo o'o, peree mo yaasi nder niɓre, to ɗum voyata, eɗum nyerƴindira nyiiƴe. » — To *Ɓii-Neɗɗo warii e teddungal muuɗum, kanko e *malaa'ika'en fuu, o jooɗoto dow jooɗorgal laamu ma'ako. Yimɓe duuniyaaru fuu no mooɓtete yeeso ma'ako, o senndey ɓe kama no gaynaako senndirta baali e be'i, o hettina baali e junngo ma'ako nyaamo, o hettina be'i boo e junngo ma'ako nano. Ndeen Laamiiɗo oon no vi'ey wonɓe junngo muuɗum nyaamo: « Ngaree, onon barkiɗinaaɓe *Baaba am, nattee laamu ngu Allah siryanii on ila duuniyaaru tagaaka. Gam mi nanii veelo on nyaamnii yam, mi ɗomɗii on njarnii yam, mi waɗii koɗaaku on mbeernii yam, mi holii on koltinii yam, mi nyawii on nyawtii yam, mi omndaama nder kaso on ndaaroyii yam. » Ndeen aadali'en no ƴamey mo mbi'a: « Jawmiraawo, ndeye min ngi'i maa a beelaaɗo min nyaamnu ma, koo a ɗomɗuɗo min njarnu maa? Koo boo, ndeye min ngi'i maa a koɗo min mbeernu ma, koo a kolɗo min koltin maa? Ndeye min ngi'i maa a nyawɗo koo a omndaaɗo nder kaso, min ngari raargo ma? » Ndeen Laamiiɗo oon toontoo ɓe vi'a: « Emi vi'a on goonga: ko mbaɗanɗon go'oto ɓurɗo famɗugo nder ɓe'e goonɗinɓe yam, ɗum miin mbaɗanɗon. » Ɓaawo ma'ajum, o vi'ey wonɓe junngo ma'ako nano: « Ngoɗɗee yam, onon la'anaaɓe Allah ! Njahee nattee nder yiite tabbitnge nge Allah resani *Ceyɗaan e malaa'ika'en muuɗum ! Gam mi veelaama on nyaamnaay yam, mi ɗomɗii on njarnaay yam, mi waɗii koɗaaku on mbeernaay yam, mi holii on koltinaay yam, mi nyawii, mi omndaama nder kaso, on njahaay raargo yam. » Ndeen kamɓe maa, ɓe ƴamey mo ɓe mbi'a: « Jawmiraawo, ndeye min ngi'i maa a beelaaɗo, koo a ɗomɗuɗo, koo a koɗo, koo a kolɗo, koo a nyawɗo, koo a omndaaɗo nder kaso, min mballaay ma? » O toontoo ɓe o vi'a: « Emi vi'a on goonga: ko on mbaɗanaay go'oto ɓurɗo famɗugo nder ɓe'e, miin woni on mbaɗanaay. » Kamɓe ɓe nattey nder halkere tabbitnde, ammaa aadali'en no keɓey yonki ɗum faa abadaa. Nde Yeesu timmini wa'aju muuɗum fuu, o vi'i almaajiri'en ma'ako: — On anndi balɗe ɗiɗi tan korii *juulɗe Kuultol mbaɗa, ndeen ɗum hokkitirey *Ɓii-Neɗɗo o waree dow *gaafagal. Wakkaci ɗuum *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en boo kawritii wuro Kayafas aardiiɗo diina mawɗo. Ɓe fuu ɓe ndarvii no ɓe nanngirta Yeesu nder ƴoyre, ɓe mbara ɗum. Ammaa ɓe mbi'i: — To' en mbaɗ ɗum nder juulɗe, gam to' yimɓe umminan en haɓre. Wakkaci ko Yeesu wonnoo si'ire Baytaaniya wuro Simon kuturuujo, sey goɗɗo debbo wari to ma'ako, e jogii paalel haayre vi'eteende albaatir, engel heevi nebbam caɗɗam, luuɓoojam belɗum. O tawi Yeesu e nyaama, o rufi ɗam dow hoore muuɗum. Nde almaajiri'en ngi'i ɗum, ɓe nanii monee, ɓe mbi'i: — Nde'e na vonnere? Nebbam ɗaam soorreeno ceede ɗuuɗɗe ɗe kokkee sooyɓe. Yeesu fahami ko ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe, sey o vi'i ɓe: — Gam ɗume torroton o'o debbo? Ko o waɗani yam no booɗɗum. Gam on ngondi e sooyɓe koo ndeye, ammaa miin naa koo ndeye ngondumi e mooɗon. O rufii nebbam luuɓoojam dow ɓanndu am gam siryaago uveeki am. Emi vi'a on goonga: koo toye to *Habaru Belɗum wa'ajinaa nder duuniyaaru fuu, ɗum volvey habaru ko o'o debbo waɗi gam hiimtaago mo. Sey Yahuuda Iskariyooti, go'oto nder almaajiri'en sappo e ɗiɗo, yahi to mawɓe *aardiiɓe diina, o vi'i ɓe: — Ɗume kokkoton yam to mi hollii on no nanngirton Yeesu? Ndeen ɓe limi ceede ajurfaari talaatiin (30), ɓe kokki mo. Gada wakkaci ma'ajum, Yahuuda fuɗɗi yillaago laawol no nyaamrata amaana Yeesu. Nyalaande arande nde *juulɗe Buroodi ɗum walaa *ƴuufnirɗum, almaajiri'en ngari ƴami Yeesu mbi'i mo: — Toye ngiɗɗaa min ciryano maa kiirtaari *juulɗe Kuultol? O toontii ɓe, o vi'i: — Njahee si'ire, natton wuro waane, mbi'on mo: « Moodibbo vi'i wakkaci muuɗum wari, nder wuro maaɗa o nyaamata nyaamdu juulɗe Kuultol, kanko e almaajiri'en ma'ako. » Almaajiri'en ɓeen mbaɗi ko Yeesu vi'i ɓe, ɓe ciryii kiirtaari ndiin. Nde futuro waɗi, o jooɗodii e almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo ɓeen gam ɓe kiirtoo. Eɓe nder hiirtaago, sey Yeesu vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: go'oto nder mooɗon no nyaamey amaana am. Ɗum metti ɓerɗe maɓɓe korey, ɓe mbaɗi ga ƴamrugo mo go'oto-go'oto, koo moye fuu e vi'a: — Jawmiraawo, inji naa ɗum miin? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Nyaamdeyɗo e am nder le'al go'otal, kanko nyaamata amaana am. Doole *Ɓii-Neɗɗo maaya kama ko vinndaa nder *Deftere Seniinde, ammaa kayco nyaameyɗo amaana ma'ako ! Daa o rimaakano, no ɓuraneyno mo. Sey Yahuuda nyaameyɗo amaana ma'ako ƴami mo, vi'i: — Moodibbo, inji naa ɗum miin? Yeesu vi'i mo: — Aan vi'i ka e honnduko maaɗa. Eɓe nyaama, sey Yeesu hooƴi buroodi yetti Allah, o fecci ndi o hokki almaajiri'en ma'ako, o vi'i: — Njaɓee ɗum nyaamee, ɗum ɓanndu am. Ɓaawo ma'ajum, o hooƴi jardugel *innaboojam, o yetti Allah o hokki ɓe, o vi'i: — On fuu njaree, gam ɗum, ɗum ƴiiƴam am, ƴiiƴam tabbitinoojam alkawal Allah, ndufeteeɗam gam ya'afuye hakkeeji yimɓe ɗuuɗɓe. Emi vi'a on: mi ɓesdataa yargo innaboojam faa nyanndeere nde njardeten ngoɗɗam kesam nder laamu Baaba am. Nde ɓe njimi gimol juulɗe, sey ɓe mburtii, ɓe ndilliri vaamnde *Jaytunje. Ndeen Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — Nder nde'e jemmaare, on fuu on nyaarey kibinon yam, gam Deftere vi'i: Mi warey gaynaako, sefre baali sankitoo. Yeesu ɓesdi vi'igo: — Ammaa ɓaawo mi ummitake, mi aartey on yahago *Gaaliili. Ndeen Biiturus vi'i mo: — Koo to ɓe fuu ɓe kibinii ma, miin kam mi hibintaa ma sam. Yeesu toontii mo vi'i: — Emi vi'i maa goonga: nder nde'e jemmaare, ko hokka njakaraari kurkita, a vi'ey a anndaa yam faa nde tati. Biiturus vi'i mo: — Koo to ɗum doole mi maayda e maaɗa, mi vi'ataa mi anndaa ma sam. Almaajiri'en horiiɓe fuu mbi'i kama noon. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu yahadi e almaajiri'en muuɗum yaayre vi'eteende Gecemane, vi'i ɓe: — Njooɗee ɗo'o, faa mi yaha ɗaa'e mi waɗoya do'aare. O yahadi e Biiturus e ɓiɓɓe Jabadi ɗiɗo. Ɓernde ma'ako fuɗɗi nango torraa e mettuɗum. Ndeen o vi'i ɓe: — Ɓernde am mettii korey, faa ɗum yiɗii wargo yam. Ndaree ɗo'o ndeenee, to' on ɗaano. O yahi yeeso seɗɗa, o diccii o waɗi do'aare, o vi'i: — Baaba am, to ɗum waɗoto, sottinanam ka'a torraa. E noon fuu, to' ɗum laato no ngiɗmi, ammaa ɗum laatoo no ngiɗɗaa aan. O vittoyi, o tawi eɓe ɗaanii. O vi'i Biiturus: — On mbaawaay haɗgo gite mooɗon ɗoyngol, ngeewtiron yam, koo awaa go'otum naa? Kakkilee, mbaɗee do'aare, gam to' on njan nder jarrabeeki. Ɓernde ɓii-aadama e yiɗi waɗgo ko vooɗi, ammaa ɓanndu muuɗum tampi. O vitti ɗiɗaɓre o waɗi do'aare, o vi'i: — Baabiraawo, to laatake ka'a torraa hisataako sey to mi yarii ka, woor ɗuum ko ngiɗɗaa laato ! O vittoyi to almaajiri'en kadimaa, o tawi ɓe ɗaantake, gam ɗoyngol teddungol nyo'ii gite maɓɓe. O yahi tataɓre o waɗi do'aare kama no o waɗno. Ɓaawo ma'ajum, o vittoyi to almaajiri'en, o vi'i ɓe: — Faa jo'oni on ɗo'o ɗaanii poofta? Rah, wakkaci warii nde *Ɓii-Neɗɗo hokketee nder juuɗe waɗooɓe hakke. Ummee ndillen ! Raa nyaameyɗo amaana am ɗoon wara ! Ila Yeesu timminaay volvugo, sey Yahuuda, go'oto nder almaajiri'en sappo e ɗiɗo, wardi e yimɓe ɗuuɗɓe jogiiɓe kaafaaje e cabbi. *Mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe *Yahuudu'en liloyi ɓe. Yahuuda nyaamoowo amaana oon hokki ɓe alaama, vi'i: — Neɗɗo mo kinneymi kama higoo am, ɗum kanko. Nanngee mo. Ɗoon e ɗoon Yahuuda ɓaditii Yeesu vi'i mo: — Fooma'a Moodibbo ! Yahuuda taarii e ma'ako. Yeesu toontii mo vi'i: — Higoo am, timmin ko waddu maa. Ndeen ɓeen warduɓe e ma'ako fuu mbukkii e Yeesu, nanngi mo. Go'oto nder wonduɓe e Yeesu saafti kaafahi muuɗum, fe''i nofru maccuɗo *aardiiɗo diina mawɗo. Ndeen Yeesu vi'i mo: — Wa'atu kaafahi maaɗa nder hoolgo muuɗum, gam jogotooɗo kaafahi fuu, kaafahi warata ɗum. Na a anndaa to mi torake Baaba am no lildoyey yam ko ɓuri cefe honooɓe sappo e ɗiɗi ɗe malaa'ika'en? Ammaa to ɗum laatake noon, noye ko vinndaa nder *Deftere goonɗirta? Gam noon nde vi'i ɗum laatoro. Yeesu vi'i yimɓe ɓeen: — Ko jeyi ngarduɗon e kaafaaje e cabbi gam nanngugo yam, mi pasoowo naa? Dum emi nder *Wuro Allah Seniingo wa'ajina, on nanngaay yam. Ammaa ɗum fuu ɗum waɗii gam hebbingo ko annabo'en mbinndi nder Deftere Seniinde. Ndeen almaajiri'en ɓeen fuu nyaari kibini mo. Nannguɓe Yeesu ɓeen njaharii mo to Kayafas *aardiiɗo diina mawɗo, toon to *moodiɓɓe Tawreeta e arɗuɓe Yahuudu'en fuu kawriti. Biiturus tokkiri Yeesu kosngel gulngel, faa ɓe njottii wuro aardiiɗo diina mawɗo. O natti nder wuro o jooɗodii e reenooɓe, gam o yi'a no ɗum heyrata. Mawɓe aardiiɓe diina e *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en fuu ngillake caaydaaku fewre dow Yeesu, gam ɓe keɓa daliila wargo mo. Ammaa ɓe keɓaay, koo nde yimɓe ɗuuɗɓe ngaddi caaydaakuuji fewre dow ma'ako. Ndeen worɓe ɗiɗo ummii, mbi'i: — O'o neɗɗo vi'iino e waawi yibbingo *Wuro Allah Seniingo, ndeen nyiɓtoo ngo nder balɗe tati. Aardiiɗo diina mawɗo ummii, vi'i Yeesu: — A walaa ka toontotoɗaa dow ko ɓe'e yimɓe caaydii dow maaɗa naa? Ammaa Yeesu de''iti. Sey aardiiɗo diina mawɗo oon vi'i mo: — Mi ƴamrii ma e innde Allah mo yonki, yecca min kul aan woni *Almasiifu *Ɓiɗɗo Allah. Yeesu toontii mo vi'i: — Aan vi'i ka e honnduko maaɗa. Kadimaa emi vi'a on: yeeso ɗo'o on ngi'ey *Ɓii-Neɗɗo e jooɗii e junngo Jawmu Baawɗe nyaamo, emo wara nder duule asama. Ndeen aardiiɗo diina mawɗo huunƴi, seeki koltal muuɗum vi'i: — O famɗinii Allah ! En ngalaa bukaata caaydu'en feere ! On nanii e noppi mooɗon o famɗinii Allah. Noye mbiiɗon? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — O fotii wareego. Ɓaawo ma'ajum, ɓe tuutani mo joode e yeeso, ɓe lukki mo. Woɓɓe maɓɓe menngii mo, ɓe mbi'i: — Aan Almasiifu, to a annabiijo, yecca min piiɗo ma. Wakkaci ɗuum Biiturus e jooɗii nder fiiliire wuro ngoon. Sey go'oto nder horɓe aardiiɗo diina ɓaditii mo vi'i: — Aan maa, a wondunoo e Yeesu mo *Gaaliili. Ammaa Biiturus yeddi mo yeeso yimɓe fuu, vi'i: — Mi fahamaay ɗuum ko mbiiɗaa. Ndeen Biiturus ummii yahi dammugal wuro. Korɗo feere yi'i mo, vi'i ɓeen wonɓe ɗoon: — O'o gorko e wondunoo e Yeesu mo *Najaratu. Biiturus kadimaa yeddi, hunii vi'i: — Mi anndaa gorko oon. Nde yaawtii seɗɗa, ɓeen wonɓe ɗoon ɓaditii Biiturus, mbi'i mo: — Daahir a go'oto maɓɓe, gam bolle maaɗa e kolla to iɓɗaa. Ndeen Biiturus yeddi ɓe, hunii vi'i: — Kul emi anndi gorko oon, yala mi maay ! E wakkaci ɗuum, njakaraari kurkiti. Ndeen Biiturus hiimtii ko Yeesu vi'inoo ɗum: — Ko hokka njakaraari kurkita, a yeddey anndugo yam nde tati. Sey Biiturus vurtii yaasi, o voyi korey. Ila fajiri *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en kawriti ndarvi no mbardata Yeesu. Ndeen ɓe kaɓɓi mo, ɓe njahari mo to *Bilaatus gomnaajo. Nde Yahuuda nyaamɗo amaana Yeesu oon yi'i ɓe taƴanii Yeesu ceri'a maayde, o voytii ɗum, o wartirani mawɓe *aardiiɓe diina e arɓe leƴƴi ceede ajurfaari talaatiin (30). O vi'i ɓe: — Mi waɗii hakke nde kokkitirmi mo vi'aay waɗaay, gam waree ! Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Minon ko waanni min? Aan anndi ! Yahuuda feri ceede ɗeen nder *Wuro Seniingo, hooƴi ɓoggol ɓiltii wari hoore muuɗum. Mawɓe aardiiɓe diina kooƴi ceede ɗeen, mbi'i: — Ceri'a meeɗen haɗii en resgo iri ɗe'e ceede nder ndesaari *Wuro Seniingo, gam ɗum ceede war-hoore. Ɓaawo ɓe mbaɗii caawara, ɓe kooƴi ceede ɗeen, ɓe coodi ɗe ngesaa mahoowo gaheeje, gam ɓe uvata maayɓe jananɓe toon. Kanjum waɗi, gada ndeen faa wargo hannde, ngesaa kaan e noddiree « Ngesaa Ƴiiƴam ». Noon ko Allah vi'inoo gada e honnduko annabi Yeremiya goonɗiri, nde o vi'i: « Ɓe kooƴii ceede ajurfaari talaatiin (30), coggu ngu yimɓe *Isiraa'iila taƴani mo, ɓe coodi ɗe ngesaa mahoowo gaheeje, kama noon no Jawmiraawo vi'inoo yam. » Yeesu darii yeeso Bilaatus. Sey Bilaatus ƴami mo vi'i: — Aan woni laamiiɗo *Yahuudu'en naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Aan vi'i ka e honnduko maaɗa. Ammaa nde *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en mbaɗi ga wullaago mo, o toontaaki ɓe koo ɗume. Kanjum waɗi Bilaatus vi'i mo: — A nanaay wullaandu ndu ɓe ngullori maa naa? Ammaa Yeesu toontaaki mo koo voliinde wo'ore. Ɗum haaynii Bilaatus korey. Nde *juulɗe Kuultol njaalti fuu, gomnaajo e voovi yoofango yimɓe ɓeen kaɓɓaaɗo kaso go'oto, mo ɓe ngiɗi. Wakkaci ɗuum, e woodi goɗɗo kaɓɓaaɗo kalluɗo anndanaaɗo, bi'eteeɗo Yeesu Barabas. Bilaatus ƴami yimɓe hawritɓe ɓeen vi'i: — Moye ngiɗɗon mi yoofana on: Yeesu Barabas, nakay Yeesu bi'eteeɗo *Almasiifu? Bilaatus e anndi nalwiiru tan waɗi Yahuudu'en ngullorii Yeesu to muuɗum. Nde Bilaatus jooɗii yaayre to waɗata ceri'a, sey debbo ma'ako liloyi to ma'ako, vi'i: — Woor on ɗoon gorko mo waɗaay ko halli, gam hanki mi torrake korey nde koyɗumoomi. *Mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en igii jama'aare ndeen toroo Bilaatus yoofana ɓe Barabas, wara Yeesu. Bilaatus ƴamtii ɓe vi'i: — Moye ngiɗɗon mi yoofana on nder ɓe'e worɓe ɗiɗo? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Barabas ! Bilaatus ƴamtii ɓe vi'i: — To noon, noye ngiɗɗon mi waɗana Yeesu bi'eteeɗo Almasiifu? Ɓe fuu ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Ɓil mo dow *gaafagal ! O ƴamtii ɓe, o vi'i: — Ndeye halleende o waɗi? Sey ɓe ɓesdi wullugo e semmbee, ɓe mbi'i: — Ɓil mo dow gaafagal ! Nde Bilaatus yi'i waawataa fahamindirgo e maɓɓe, eɓe ngiɗi ummingo haɓre boo, sey o hooƴi ndiyam, o looti juuɗe ma'ako yeeso jama'aare fuu, o vi'i ɓe: — Miin kam, walaa ko waanni yam, mi hooƴataa hakke wargo mo walaa layfi. Onon ɗum horani. Ɓe fuu ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Hakke ƴiiƴam ma'ako yana dow ko'e amin e ɓiɓɓe amin ! Ndeen Bilaatus yoofani ɓe Barabas, o vi'i Yeesu fiiree looci. Ɓaawo ma'ajum, o hokkitiri Yeesu ɓiloyee dow gaafagal. Ndeen soojeeji njahari Yeesu nder wuro Bilaatus, ɓe fuu ɓe kowi mo. Ɓe ɓorti mo kolte ma'ako, ɓe ɓorni mo burnus boɗeejum. Ɓaawo ma'ajum, ɓe mbami gi'e, ɓe ngiifi mo. Ɓe kokki mo sawru laamu e junngo ma'ako nyaamo. Ɓe ndiccii yeeso ma'ako, eɓe njaltinira mo eɓe mbi'a: — Allah sabbinane laamiiɗo *Yahuudu'en ! Ɓe tuutani mo joode, ɓe njaɓi sawru nduun, ɓe piiri mo ndu dow hoore. Nde ɓe keyni jaltinirgo mo, ɓe ɓorti mo burnus ɗuum, ɓe ɓorni mo kolte ma'ako. Ndeen ɓe mburtini mo, ɓe aardini mo, gam ɓe ɓiloya mo dow *gaafagal. Nde ɓe mburtotoo si'ire ndeen, ɓe potti e goɗɗo gorko ivoyɗo si'ire Sireene bi'eteeɗo Simon. Soojeeji ndooli mo o vakkoo *gaafagal Yeesu. Ɓe njottii yaayre vi'eteende Golgota, waato Gumbal Hoore. Ɓe kokki Yeesu *innaboojam njillindiraaɗam e goɗɗum kaaɗɗum gam o yara, ammaa nde o vooɓi ɗam o salii yargo. Nde ɓe ɓili mo dow *gaafagal, ɓe cenndiri kolte ma'ako e waɗgo cuɓol. Ɓaawo ma'ajum, ɓe njooɗii ɗoon ɓe ndeeni mo. Ɓe mbinndi dow alluwaawal daliila ko ɓili mo, ɓe takki ɗum dow hoore gaafagal ma'ako. Raa ko ɓe mbinndi: « O'o kam woni Yeesu laamiiɗo *Yahuudu'en. » Ɓe ɓildi mo e wuyɓe ɗiɗo, go'oto e junngo ma'ako nyaamo, go'oto boo e nano. Yimɓe wutotooɓe ɗoon ndimmbi ko'e mu''en e kuɗa mo, e mbi'a: — Aan biiɗo no yibbiney *Wuro Allah Seniingo, nyiɓtoo ngo nder balɗe tati, hisnu hoore maaɗa mana. To a *Ɓiɗɗo Allah, jippoya dow gaafagal ! Noon boo mawɓe *aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta e arɗuɓe Yahuudu'en fuu njaltiniri mo, mbi'i: — O hisniino woɓɓe, ammaa o waawaay hisnugo hoore ma'ako. To kanko o laamiiɗo *Isiraa'iila, woor o jippoyoo dow gaafagal, gam faa ngoonɗinen mo. O hokkii hoore ma'ako e Allah. Kul Allah e yiɗi mo, no hisnu mo jo'oni ngi'en, gam o vi'ii o *Ɓiɗɗo Allah. Wuyɓe ɓildaaɓe e ma'ako boo, mbaɗi ga huɗrugo mo kama noon. Ila caka nyalawma niɓre suddi lesdi fuu, faa yahago njamndi tati ndi alaasara. Faro njamndi tati ndi alaasara, Yeesu towni voliinde vi'i: — Eloy, Eloy, lama sabaktani? Waato: « Allah am, Allah am ! Gam ɗume kibinirɗaa yam? » Nde woɓɓe nder dariiɓe toon nani ɗum, ɓe mbi'i: — Emo nodda annabi *Iliya ! Ɗoon e ɗoon, goɗɗo nyaari hooƴoyi sooso, suuvi ɗum nder *innaboojam lammuɗam, haɓɓi ɗum e loosol, o takki ɗum e honnduko Yeesu, gam musina ɗum. Ammaa horiiɓe mbi'i: — Munyee ngi'en koo maa Iliya e wara hisna mo. Yeesu ɓesdi wullugo e semmbee, ndeen o maayi. E wakkaci ɗuum, wudere wonnde nder *Wuro Allah Seniingo seeki gada dow faa lees, nde waɗi cende ɗiɗi. Lesdi dimmbii, kaaƴe pusi, genaale omti, seniiɓe ɗuuɗɓe maaynooɓe ummitii, ɓe mburtii nder genaale. Ɓaawo ummitaaki Yeesu ɓe natti si'ire seniinde, yimɓe ɗuuɗɓe ngi'i ɓe. Mawɗo soojeeji e darodiiɓe e muuɗum gam reengo Yeesu, nde ɓe ngi'i no lesdi dimmborii e ko laatii fuu, sey ɓe kultori ɓe mbi'i: — Goonga, o'o neɗɗo o *Ɓiɗɗo Allah ! Rewɓe ɗuuɗɓe warduɓe e Yeesu gada *Gaaliili e kuwana mo, ɓe ndarii to woɗɗi eɓe kollira ko laatotoo. Nder rewɓe ɓeen e woodi Maryaama mo Magadaaliya, e Maryaama inna Yaakuubu e Yusufu, e inna ɓiɓɓe Jabadi. Nde alaasara waɗi, goɗɗo diskuɗo mo si'ire Aramaatiya bi'eteeɗo Yusufu wari. Kanko boo o tokkuɗo Yeesu. O yahi to Bilaatus, o torii ɗum ɓanndu Yeesu. Bilaatus jaɓi o hokkee ɓanndu nduun. Sey Yusufu hooƴi ɓanndu nduun, taardi ndu wudere raneere, o wallini ndu nder yenaande hesre nde o wasannoo hoore ma'ako nder haayre. Ndeen o talliti haayre teddunde, o omndi honnduko yenaande, o dilli. Maryaama mo Magadaaliya e goɗɗo Maryaama e njooɗii ha'ade ku'uci e yenaande ndeen. Jonto ma'ajum, waato *nyannde-fooftiinde, mawɓe *aardiiɓe diina e *Fariisa'en kawriti to *Bilaatus, ɓe mbi'i mo: — Laamiiɗo, min kiimtake nde majjinoowo yimɓe oon foofeynoo, o vi'ii to o maayii, ɓaawo balɗe tati o ummitoto. Gam ma'ajum, igga mbi'aa ɗum reena yenaande ndeen faa balɗe tati ɗeen nguto, gam to' almaajiri'en ma'ako ngar ngujja ɓanndu ma'ako, mbi'a yimɓe o ummitake nder maayɓe. Ndeen majjinki yimɓe cakitiiki no ɓurey arani hallugo. Bilaatus vi'i ɓe: — Too, raa soojeeji reenooɓe, njahee ndeennee ɓe yenaande ndeen keerol no mbaawɗon fuu ! Ɓe njahi yenaande, ɓe takki lammba laamiiɗo dow kaaƴa omndiraanga yenaande ndeen, ɓe ndarni soojeeji ndeena nde booɗɗum. Nde *nyannde-fooftiinde ndeen wuti, nyannde alat ila fajiri cuɓ, Maryaama mo Magadaaliya e goɗɗo Maryaama njahi yi'igo yenaande. Ɗoon e ɗoon lesdi dimmbii dimmbaaki cemmbiɗki. Malaa'ikaajo Jawmiraawo jippoyii gada dow talli kaaƴa omndiraanga yenaande ndeen, o jooɗii dow ma'aga. Emo ɗelkitoo kama maƴƴere, kolte ma'ako ndanni tar kama hottollo. Reenooɓe ɓeen kuli korey, faa ɓe mbaɗi ga diwnugo, ɓe ndo''ii e lesdi, ɓe laatii kama maayɓe. Malaa'ikaajo vi'i rewɓe ɓeen: — To' on kul ! Emi anndi Yeesu baraaɗo dow gaafagal ndaaroton. O walaa ɗo'o, o ummitake kama no o vi'inoo. Ngaree ngi'on to o wallinano. Njaawnee njahee ngeccooɗon almaajiri'en ma'ako o ummitake nder maayde. Jo'oni o aartey on yahago lesdi *Gaaliili. Toon ngi'oton mo. Kanka ngiɗmi vi'igo on. Rewɓe ɓeen ndilli ɗoon e yawɗaare, eɓe keevi kulol e velvelo. Ɓe nyaari gam ɓe ngeccoyoo almaajiri'en ma'ako habaru ɗuum. Ɗoon e ɗoon Yeesu fotti e maɓɓe, vi'i: — Salaama aleekum ! Ɓe ɓaditii mo ɓe nanngi kosɗe ma'ako ɓe cujjidani mo. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — To' on kul ! Njahee mbi'ee banndiraaɓe am njaha Gaaliili. Toon ɓe ngi'ata yam. Ila rewɓe ɓeen e dow laawol, sey woɓɓe nder soojeeji reennooɓe yenaande njahi si'ire, ngeccii mawɓe *aardiiɓe diina ko laatii fuu. Mawɓe aardiiɓe diina kawriti e arɗuɓe Yahuudu'en, ɓe mbaɗi caawara ɓe kokki soojeeji reenɓe yenaande ndeen ceede ɗuuɗɗe, ɓe mbi'i ɓe: — Mbi'ee yimɓe: « Almaajiri'en ma'ako ngari jemma tawi on ɗaanii, ngujji mo. » To Bilaatus nanii ka, min mbaɗey dabaree de''itingo mo, min kisna on torraa fuu. Soojeeji ɓeen njaɓi ceede ɗeen, ɓe mbaɗi kama no ɓe mbi'aa. Noon habaru ɗuum sankitorii nder *Yahuudu'en faa wargo hannde. Almaajiri'en sappo e go'o njahi *Gaaliili dow vaamnde nde Yeesu tindinnoo ɓe. Nde ɓe ngi'i mo ɓe cujjidani mo, ammaa woɓɓe maɓɓe cekkii naa ɗum kanko. Yeesu ɓaditii ɓe, vi'i: — Mi hokkaama baawɗe dow asama e lesdi fuu. Gam ma'ajum, njahee laatinee leƴƴi duuniyaaru fuu almaajiri'en am, mbaɗanee ɓe *baptisma nder innde *Baabiraawo e Ɓiɗɗo e *Ruhu Ceniiɗo, ekkitinee ɓe, ɓe tokka ɗuum ko mbi'imi on fuu. Anndee emi wondi e mooɗon koo ndeye, faa timmoode duuniyaaru. Ɗu'um woni fuɗɗoode *Habaru Belɗum dow Yeesu *Almasiifu *Ɓiɗɗo Allah. Ɗum fuɗɗiri noon no ɗum vinndiraa nder deftere *annabi Ecaaya vi'igo: Allah vi'i: Mi liloyey *lilaaɗo am o aardoo yeeso maaɗa, o mo''inan maa laawol. Goɗɗo e waɗa ka wooyya nder ladde e vi'a: Mo''inee ɗatal gam Jawmiraawo, poortee laawol gam garol ma'ako. Lilaaɗo oon woni *Yahayya baɗoowo *baptisma. O vanngii nder ladde, emo wa'ajina yimɓe, emo vi'a: — Tuubee, ɗum waɗana on baptisma, keɓon ya'afuye hakkeeji mooɗon. Yimɓe lesdi *Yahuudiya e yimɓe si'ire *Urusaliima fuu ngari to ma'ako, e ngeccoo hakkeeji mu''en, Yahayya boo e waɗana ɓe baptisma nder maayo Urdun. Yahayya e ɓornii koltal leeɓe geelooɗi, emo taadii taadorde laral, emo nyaama baɓɓatti e njuumri ladde. Emo wa'ajina, emo vi'a: — Goɗɗo e wara ɓaawo am, o ɓurii yam baawɗe, koo ɓoggi paɗe ma'ako mi fotaay turaago mi fiɓta. Mi waɗanii on baptisma e ndiyam, ammaa kanko o waɗaney on baptisma e *Ruhu Ceniiɗo. Nder balɗe ɗeen Yeesu ummii si'ire *Najaratu nder lesdi Gaaliili, o wari to Yahayya. Yahayya waɗani mo *baptisma nder maayo *Urdun. Ɗoon to Yeesu vurtii ndiyam, o yi'i dow e omtii, *Ruhu Allah e jippoyoo dow ma'ako nder nanndi foondu. Voliinde ivoyi dow vi'i: « Aan a Ɓiyam mo ngiɗmi. Emi nana belɗum maaɗa. » Ɗoon e ɗoon Ruhu Allah yahari mo nder ladde. Toon o waɗi balɗe arba'iin (40), *Ceyɗaan e jarraboo mo. Emo nder diiwe ladde, malaa'ika'en e kuwana mo. Too, ɓaawo omndeeki Yahayya nder kaso, Yeesu yahi Gaaliili e wa'ajina *Habaru Belɗum ivoyɗum to Allah. Emo vi'a: — Wakkaci waɗi, *laamu Allah ɓadake. Tuubee, njaɓon Habaru Belɗum. Yeesu e tokkiti regorde maayo Gaaliili, sey o yi'i Simon e minyum Anndaraawus nanngooɓe liƴƴi, e pera nanngirɗum liƴƴi nder ndiyam. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Tokkee yam, mi waɗa on waddeyɓe yimɓe to am. Ɗoon e ɗoon ɓe ngoori nanngirɗum liƴƴi maɓɓe, ɓe tokki mo. Nde o yahi yeeso seɗɗa, o yi'i Yaakuubu ɓii Jabadi e minyum Yahayya nder akali mu''en, eɓe mo''ina nanngirɗum liƴƴi maɓɓe. Ɗoon e ɗoon o noddi ɓe, ɓe ngoori baaba maɓɓe Jabadi e huwooɓe maɓɓe nder akali, ɓe tokki Yeesu. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu e almaajiri'en muuɗum njahi si'ire Kafarnahum. *Nyannde-fooftiinde o natti *suudu-wa'ajordu, o fuɗɗi ekkitingo. Ekkitinol ma'ako haaynii ɓe, gam o ekkitiniraay ɓe noon no *moodiɓɓe Tawreeta ekkitinirta, ammaa o ekkitinii ɓe e baawɗe ɗe ngeddataako. Nder suudu-wa'ajordu nduun, e woodi goɗɗo mo *ginnol. Ɗoon e ɗoon o wulli e semmbee, o vi'i: — Ko waannu maa e amin Yeesu mo *Najaratu? A warii gam halkugo min naa? Emi anndi a moye: a Ceniiɗo ivoyɗo to Allah. Yeesu nyaaɗani ngol vi'i: — De''u ! Vurta nder ma'ako. Sey ginnol ngool giggigii mo e semmbee, ngol halɓi, ngol vurtii mo. Jama'aare ndeen fuu haayɗini, ɓe mbaɗi ga ƴamƴamtirgo, eɓe mbi'a: — Ɗu'um maa ɗum ɗume? Ngo'ol ekkitinol no kesol ! O'o neɗɗo e woodi baawɗe, faa e ginnaaji e mbaɗa ko o vi'i. Nder wakkaci seɗɗa habaru Yeesu sankitii koo toye nder lesdi Gaaliili. Ɗoon e ɗoon Yeesu e Yaakuubu e Yahayya mburtii nder suudu-wa'ajordu nduun, ɓe njahi wuro Simon e Anndaraawus. Esoo Simon debbo e waalii haɓda e jonte. E jottaaki Yeesu ɓe kokki ɗum habaru ma'ako. Sey Yeesu yahi to ma'ako nanngi mo junngo ummini mo. Ɗoon e ɗoon yontere ndeen yoofi mo, o ummii o veerni ɓe. Futuro, ɓaawo mutki naange, yimɓe ngaddani Yeesu nyawɓe, e woonɓe *ginnaaji ɗuuɗɓe. Sey yimɓe si'ire fuu kawriti e dammugal wuro ngoon. Yeesu yamɗitini nyawɓe ɗuuɗɓe ɓe nyawuuji feere-feere. Kadimaa o tuufi ginnaaji ɗuuɗɗi, o wooraay ɗi, ɗi mbolvi, gam eɗi anndi o moye. Jonto ma'ajum Yeesu davi ila fajiri, o yahi woɗnde yaayre to walaa koo moye, o waɗi do'aare. Sey Simon e wonduɓe e muuɗum ndilli yillaago mo. Nde ɓe keɓti mo, ɓe mbi'i mo: — Yimɓe fuu e ngillo maa ! Sey Yeesu vi'i ɓe: — En njah ci'e gonɗe ɗo'o ha'ade, mi wa'ajina toon maa, gam kanjum waddi yam. O yahi koo toye nder lesdi Gaaliili, emo wa'ajina nder *cuuɗi-ga'ajorɗi maɓɓe, emo vurtinana yimɓe *ginnaaji. Goɗɗo mo *kuturta wari to Yeesu, diccii torii mo vi'i: — To a jaɓii, a waawi yamɗitingo yam. Jurumɗum nanngi Yeesu, o foorti junngo, o meemi mo, o vi'i: — Mi jaɓii, yamɗit ! Ɗoon e ɗoon nyawu nguun yoofi mo, o yamɗiti. Sey Yeesu sallamii mo, ammaa fooɗi noppi ma'ako vi'i: — Hakkil, ta'a vi'i ka koo moye, ammaa yah kollaa hoore maaɗa to *aardiiɗo diina, mbaɗaa sadaka ka Muusa vi'i ɗum waɗa, gam a laɓɓinaama. Waɗ ɗum, gam anndingo yimɓe a yamɗitii. Ammaa kanko o dilli o fuɗɗi sankitgo habaru ɗuum koo toye, faa Yeesu waawaay nattugo si'ire. O jooɗii nder ladde. Yimɓe mbaɗi ga wargo to ma'ako gada koo toye. Ɓaawo balɗe seɗɗa Yeesu hooti Kafarnahum. Yimɓe nani habaru o wartii emo wuro. Jama'aare ɗuuɗnde hawriti e wuro ngoon, ngo heevi tep, koo to neɗɗo tuuta joode walaa. Yeesu wa'ajini ɓe voliinde Allah. Sey woɓɓe ngari, ngaddani mo goɗɗo buusaaɗo, worɓe nayo e ndoondii mo. Ammaa ɓe keɓaay nattingo mo to Yeesu woni, gam yimɓe ɗuuɗii. Sey ɓe ƴeenti dow suudu nduun, ɓe njuli ndu deydey to Yeesu woni, ɓe njippiniri mo yulannde ndeen dow be'itum ma'ako. Nde Yeesu yi'i goonɗinki maɓɓe, o vi'i buusaaɗo oon: — Higoo, hakkeeji maaɗa nja'afaama. Woɓɓe *moodiɓɓe Tawreeta jooɗiiɓe ɗoon puɗɗi nyumgo nder ɓerɗe mu''en, ɓe mbi'i: — Ɗum iri kaye o'o gorko vi'ata? Emo fotna hoore ma'ako e Allah ! Moye waawata ya'afaago hakke to naa Allah? Ɗoon e ɗoon Yeesu fahami ko ɓe nyumata nder ɓerɗe maɓɓe, o vi'i ɓe: — Gam ɗume nyumoton iri ɗi'i nyumooji nder ɓerɗe mooɗon? Ɗume ɓuri hoygo, vi'igo o'o buusaaɗo hakkeeji ma'ako nja'afaama, na vi'igo mo o ummoo o daroo o hooƴa be'itum ma'ako? Ammaa gam anndon *Ɓii-Neɗɗo e woodi baawɗe ya'afaago hakkeeji nder duuniyaaru. Sey o vi'i buusaaɗo oon: — Emi vi'i maa: « Umma hooy be'itum maaɗa hoot. » Ɗoon e ɗoon o ummii o hooƴi be'itum ma'ako, o vurtii yeeso koo moye. Fii ɗuum haaynii wonɓe ɗoon fuu, ɓe maalti Allah, ɓe mbi'i: — Min meeɗaay yi'igo iri ɗu'um abadaa ! Yeesu so''ii regorde maayo Gaaliili. Jama'aare ɗuuɗnde wari to ma'ako, o ekkitini ɓe. Emo ƴaɓɓoo, o yi'i Leewi ɓii Alfaa e jooɗii to ɗum jaɓata ceede *janngal, sey Yeesu vi'i mo: — Tokkam. Leewi ummii tokki mo. Woɗnde nyanndeere Yeesu e tokkuɓe ɗum e njooɗii kiirtoo nder wuro Leewi. *Jaɓooɓe janngal ɗuuɗɓe e waɗooɓe hakke e kiirtodoo e Yeesu, kam e tokkuɓe ɗum, gam ɗuuɗma nder tokkuɓe mo ɗum iri maɓɓe. Nde *moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en ngi'i Yeesu e nyaamda e waɗooɓe hakke e jaɓooɓe janngal, ɓe mbi'i tokkuɓe mo: — Ko jeyi o nyaamdata e jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke? Nde Yeesu nani ka, o vi'i ɓe: — Yamɓe ngalaa bukaata nyawtoowo, sey nyawɓe. Mi waraay gam noddugo tammiiɓe no goonga'en, ammaa mi warii noddugo annduɓe no waɗooɓe hakke. *Almaajiri'en Yahayya baɗoowo *baptisma e ɓe *Fariisa'en e cuumoo. Sey woɓɓe ngari ƴami Yeesu: — Gam ɗume almaajiri'en Yahayya e ɓe Fariisa'en e cuumoo, ammaa ɓe maaɗa cuumataako? Yeesu toontii ɓe vi'i: — E giiɗe mooɗon, warɓe koobgal e cuumoo wakkaci ɗum kooviiɗo wondi e maɓɓe naa? To faa eɓe ngondi e kooviiɗo, ɓe cuumataako. Ammaa wakkaci e wara nde kooviiɗo oon hooƴetee nder maɓɓe, wakkaci ɗuum ɓe cuumoto. Walaa pitreyɗo koltal kihingal e lefel kesel. To o waɗii noon, lefel kesel no seekey koltal kihingal, ndeen ceekol ngool no ɓurey ngol naane. Noon boo, walaa looveyɗo *innaboojam kesam nder saaɗkiwu kihingu. To o waɗii noon, ɗam ƴuufey, ɗam fusa saaɗkiwu nguun, ndeen ɗum heppey innaboojam faa e saaɗkiwu. Ammaa innaboojam kesam e haani loovee nder saaɗkiwu kesu. *Nyannde-fooftiinde feere, Yeesu e *almaajiri'en muuɗum ndaacii nder gese alkamaari. Sey almaajiri'en puɗɗi ɓorgo butaali e murjoo e ƴakka. Ndeen *Fariisa'en mbi'i mo: — Hina ko almaajiri'en maaɗa mbaɗata. Ko jeyi ɓe mbaɗanta ko *Tawreeta haɗi waɗeego nyannde-fooftiinde? Yeesu vi'i ɓe: — On meeɗaay janngugo ko *Dawda waɗi, kam e yahadiɗɗaaɓe muuɗum wakkaci nde dolo e cooyal nanngi ɓe naa? Nder jaamaniiru ndu Abiyatar laatii *aardiiɗo diina mawɗo, Dawda natti *Wuro Allah Seniingo nyaami buroodi desanaaɗum Allah, ɗum Tawreeta haɗi koo moye nyaamgo, sey *aardiiɓe diina tan. Ammaa Dawda nyaami ɗum, faa maa o hokkori yahadiɗɗaaɓe ma'ako. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Nyannde-fooftiinde waɗaama gam neɗɗo, naa neɗɗo waɗaa gam nyannde-fooftiinde. Gam ma'ajum, *Ɓii-Neɗɗo woni jawmu koo ɗume, faa e nyannde-fooftiinde. Wakkaci feere Yeesu natti *suudu-wa'ajordu. Nder ma'aru e woodi goɗɗo mo junngo muuɗum waati. Woɓɓe nder ma'aru e kora mo, ngi'a kul o yamɗitiney neɗɗo oon *nyannde-fooftiinde, gam ɓe keɓa ko ɓe ngullorii mo. Sey Yeesu vi'i mo junngo waatngo oon: — Umma dara ɗo'o hakkunde maɓɓe. Ndeen Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Ɗume *Tawreeta vi'i waɗee nyannde-fooftiinde? Ko vooɗi nakay ko halli? Hisnugo yonki na wargo ki? Ammaa ɓe fuu ɓe nde''iti. Yeesu raari ɓe nder huunƴere, ca'atal ɓerɗe maɓɓe naawi mo. O vi'i mo junngo waatngo oon: — Foortu junngo maaɗa. O foorti ngo, ngo yamɗiti. Ɗoon e ɗoon *Fariisa'en mburtii wa'ajordu nduun, ɓe puɗɗi wa'adugo e yimɓe *Hiruudus caawara dow no ɓe mbardata Yeesu. Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum ngaddana ɗum akali, gam to' jama'aare hawritnde ɓiɗɗu mo. O waɗii noon, gam o hoynii yimɓe ɗuuɗɓe, kanjum waɗi nyawɓe fuu mbaɗi ga nyo'indirgo gam meema mo. Wakkaci nde woonɓe *ginnaaji ngi'i mo fuu, sey ɓe kippoo yeeso ma'ako eɓe mbi'a e semmbee: — Aan, a *Ɓiɗɗo Allah ! Ammaa o nyaaɗani ɗi to' ɗi mbanngin o moye. Yeesu ƴeenti vaamnde, o noddi ɓe o yiɗi ngara to ma'ako. Ɓe ngari. O suɓi sappo e ɗiɗo nder maɓɓe, gam ɓe ngonda e ma'ako, o lila ɓe wa'ajinoygo, o hokki ɓe baawɗe tuufgo *ginnaaji. Raa inɗe sappo e ɗiɗo ɓeen ɓe o suɓi: Simon mo o hokki innde Biiturus, e Yaakuubu ɓii Jabadi, e minyum Yahayya ɓe o hokki innde Bowanerges, waato Ɓiɓɓe Riggaango, e Anndaraawus, e Filibus, e Bartalamaawus, e Matta, e Tooma, e Yaakuubu ɓii Alfaa, e Taddiyus, e Simon kaɓaneyɗo rimɗingo lenyol muuɗum, e Yahuuda Iskariyooti nyaameyɗo amaana Yeesu. Ndeen Yeesu warti wuro. Kadimaa yimɓe ɗuuɗɓe kawriti to ma'ako, faa kanko e *almaajiri'en ma'ako ɓe mbaawaay nyaamgo nyaamdu. Nde banndiraaɓe ma'ako nani ɗum, ɓe ngari ɓe kooƴa mo, gam ɓe mbi'aama o haaŋaama. *Moodiɓɓe Tawreeta warɓe gada *Urusaliima mbi'i: — Ba'aljabul laamiiɗo *ginnaaji nanngi mo, e baawɗe muuɗum o vurtinirta ginnaaji. Ndeen Yeesu noddi ɓe valndani ɓe, vi'i: — Noye *Ceyɗaan waawrata vurtingo Ceyɗaan? To laamu sennditake e honhontira, ngu waawataa daraago. Noon boo, to wuro sennditake e honhontira, wuro ngoon darataako. To Ceyɗaan ummake e hona hoore muuɗum, to o sennditake, ndeen laamu ma'ako waawataa daraago. To noon, timmoode ma'agu warii. Yeesu tokki vi'igo: — Walaa baaweyɗo nattugo wuro neɗɗo cemmbiɗɗo, te'eta mo areeji ma'ako, to naa o aartu o haɓɓi mo tawo, ndeen emo waawi hooygo ko woni nder wuro ngoon fuu. Emi vi'a on goonga: yimɓe e mbaawi ya'afaneego hakkeeji mu''en e koo iri ɗiye haalaaji yavaare ɗi ɓe mbolvi dow Allah. Ammaa koo moye volvi haala yavaare dow *Ruhu Ceniiɗo, o ya'afantaake sam. Hakke ɗuum e dow hoore ma'ako faa abadaa. Yeesu vi'ii noon gam ɓe mbi'ii ginnol o woodi. Minyiraaɓe Yeesu e inna mu''en ngari ndarii yaasi, ɓe lili goɗɗo noddoya Yeesu. Jama'aare ɗuuɗnde e jooɗii filii Yeesu, sey lilaaɗo vi'i mo: — Inna maaɗa e minyiraaɓe maaɗa e toon yaasi, eɓe ngiɗi yi'igo ma. Yeesu toontii ɓe vi'i: — Moye woni inna am? Ɓeye ngoni minyiraaɓe am? O raari jooɗiiɓe filiiɓe mo, o vi'i: — Onon ngoni inna am e minyiraaɓe am ! Gam baɗoowo ko Allah yiɗi, kam woni minyam e inna am. Kadimaa Yeesu ɓesdi ekkitingo e regorde maayo Gaaliili. Jama'aare ɗuuɗnde hawriti to ma'ako, sey nde o natti akali ndiyam o jooɗii. Hawritɓe boo njooɗii e jaarengol regorde maayo. O ekkitini ɓe ku'uje feere-feere e balndi. O vi'i ɓe: — Ngewee nanon ! Aawoowo yahii ngesaa gam aawa aawdi. Emo nder aawgo aawdi ndiin, sey ngoɗndi yani dow laawol, colli ngari cuɓti ndi. Ngoɗndi boo yani nder korokaaƴe to lesdi ɗuuɗaa. Ndi fuɗi jaawɗum, gam lesdi ndiin luggaa. Ammaa nde naange fuɗoyi fiyi ndi, sey ndi yo'ori, gam ndi walaa ɗaɗi. Aawdi feere yani nder gi'e, sey gi'e ɗeen mawni ɗeɗɗi ndi, ndi rimaay. Ngoɗndi boo yani dow lesdi mbooɗndi, ndi fuɗi, ndi mawni, ndi waɗi butaali. Ngoɗndi waɗi butaali talaatiin (30), ngoɗndi waɗi butaali settiin (60), ngoɗndi faa e hemre (100). Nde Yeesu heyni valndango ɓe balndol ngool, sey o vi'i: — Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! Wakkaci nde Yeesu jooɗii feere muuɗum, *almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo e woɓɓe tokkuɓe mo njahi to ma'ako, ɓe ƴami mo o fahamina ɓe ma'ana balndol ngool. Sey o vi'i ɓe: — Onon on kokkaama fahamugo sirri *laamu Allah, ammaa yimɓe ɓe ngalaa nder mooɗon, koo ɗume sey e balndi. Kanjum waɗi ɗum vi'ii: « Eɓe ndaara, ammaa ɓe ngi'ataa. Eɓe nana, ammaa ɓe pahamataa. Gam to naa noon, ɗum baɗoojum ɓe nana, ɓe tuuba, ɗum ya'afanoo ɓe. » Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — On pahamaay balndol ngool naa? To noon, noye pahamirton balndi koriiɗi? Ko aawoowo oon aawi, ɗum voliinde Allah. Aawdi njanndi dow laawol e laatii balndol nanɓe voliinde Allah, ammaa ɗoon to ɓe nani nde, ɗoon *Ceyɗaan warata hooƴa nde nder ɓerɗe maɓɓe. Aawdi njanndi nder korokaaƴe boo e laatii balndol nanɓe voliinde Allah, ɗoon e ɗoon ɓe njaɓi nde e velvelo. Ammaa ɓe munyey wakkaci seɗɗa tan. To caɗeele e torraa warii sabu voliinde ndeen, ɗoon e ɗoon ɓe njoofata nde, gam ɓe ngalaa ɗaɗi. Aawdi njanndi nder gi'e e laatii balndol nanɓe voliinde ndeen, ammaa laruuraaji duuniyaaru e yiɗde jawdi e suunooji feere-feere natti ɓerɗe maɓɓe, ɓiɗɗi voliinde ndeen, kaɗi nde rimgo. Aawdi njanndi dow lesdi mbooɗndi e laatii balndol nanɓe voliinde Allah, njaɓi nde, kuutiniri nde, faa ɓe mbaɗi nafri, woɓɓe talaatiin (30), woɓɓe settiin (60), woɓɓe faa e hemre (100). Yeesu tokki vi'igo: — Moye huɓɓata fitila ndeen hippira ka tummude, koo resa ka lees leeso? Wanaa sey o ɓila ka naa? Walaa ko suuɗii ko suuɗtataake, noon boo walaa sirrijum ɗum vanngintaake. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! O ɓesdi vi'igo ɓe: — Kakkilanee ko nanoton ! E etergel ngel etroton, e ma'agel etranteeɗon, faa maa ɓesdaneeɗon. Gam goonɗo kam ɓesdante, mo walaa, koo kaal kal woodi maa no jaɓtete kal. Yeesu tokki vi'igo: — Laamu Allah e nanndi e neɗɗo aawɗo aawdi nder ngesaa muuɗum. Waala fina, aawdi ndiin no fuɗey mawna, o anndaa no ndi mawniri. Lesdi e hoore muuɗum fuɗnata aawdi ndiin. Aran ndi waɗa ƴommbal, ndeen vutaandu, ɓaawo ma'ajum sey gite. To gawri ndiin ɓenndii, sey o yahada e laɓi o taƴa ndi, gam wakkaci taygo ndi warii. Kadimaa Yeesu vi'i: — E ɗume nanndinireymi *laamu Allah? E ngole balndol nanndineymi ngu? Engu nanndi e gabbel mutardi ɓurngel koo ngele gabbel famɗugo. E noon fuu to ngel aawaama, ngel mawney, ngel ɓura koo kiye lekki mawnugo, ngel waɗa licce mawɗe-mawɗe, faa colli nyiɓa caɓɓe mu''en dow ma'aje. Yeesu huutinirii iri ɗi'i balndi ɗuuɗɗi gam wa'ajingo yimɓe voliinde Allah, deydey no ɓe mbaawi fahamirgo. Walaa ko o volvani ɓe naa e balndi. Ammaa wakkaci o wondi e *almaajiri'en ma'ako kamɓe tan, sey o yeccoo ɓe ma'ana balndi ɗiin. Nyannaan ɗuum alaasara Yeesu vi'i *almaajiri'en muuɗum: — Punngitemma maayo. Ɓe ɗali jama'aare hawritnde ɗoon, ɓe natti akali ki o woni nder muuɗum, ɓe ndillidi e ma'ako. Akale feere boo tokki ɓe. Sey iyoonde e henndu semmbiɗndu ummoyi, ɓoggi ndiyam mbaɗi ga fiigo akali kiin, ndiyam natti nder ma'aki, faa ki ɓadii heeɓgo. Yeesu boo e toon ɗaanii ɓokkorde akali kiin, emo waflii gaflel. Sey almaajiri'en ma'ako pindini mo mbi'i: — Moodibbo, a waannaaka en kalkii naa? Sey o ummii o nyaaɗani henndu nduun, o vi'i ɓoggi ndiyam: — De''it ! Daraa ! Sey henndu nduun darii, koo ɗume fuu de''iti. O vi'i almaajiri'en ma'ako: — Ko jeyi kuldanɗon nihinii? Faa jo'oni on ngoonɗinaay naa? Ɓe kultori korey, ɓe ƴamƴamtiri, ɓe mbi'i: — O'o no moye, mo faa e henndu e ɓoggi ndiyam ɗowtanto? Yeesu e *almaajiri'en muuɗum punngiti maayo, ɓe njottii lesdi Garaasankoo'en. Nde Yeesu vurtii akali kiin, sey goɗɗo mo *ginnol kallungol vurtii nder genaale taɓɓii mo. Neɗɗo oon nder genaale o jooɗoto. Walaa baawɗo haɓɓugo mo, gam koo ɓoggi njamndi kaɓɓataa mo. Emo haari haɓɓireego ɓoggi njamndi e juuɗe, o tonngoree geƴƴelle, ammaa o taƴa ɓoggi njamndi ɗiin, o yeva geƴƴelle baɗaaɗe e kosɗe ma'ako. Walaa cemmbiɗɗo baawɗo jogaago mo. Jemma e nyalawma emo nder genaale e dow baamle, emo wulla e semmbee, emo ƴarda ɓanndu ma'ako kaaƴe. Nde o teeyni Yeesu, o nyaaroyi o diccii yeeso muuɗum. O wulli e semmbee o vi'i: — Yeesu *Ɓiɗɗo Allah Mawɗo, ɗume hawti en? Emi toro ma, gam Allah, ta'a torram. O vi'ii noon gam Yeesu vi'ii ginnol gonngol nder ma'ako: — Aan ginnol kallungol, vurta nder o'o neɗɗo ! Sey Yeesu ƴami ngol vi'i: — Noye mbi'eteɗaa? Ngol toontii ngol vi'i: — Odomre, gam emin ɗuuɗi. Sey ɗi mbaɗi ga toraago Yeesu to' o tuuf ɗi e lesdi ndiin. Faro ɗoon e woodi sefre aladeeji ɗuuɗɗi e dura moortorde vaamnde. Sey ginnaaji ɗiin torii Yeesu ɗi mbi'i: — Woor min, min nattoya aladeeji ɗin nih. Yeesu jaɓi, sey ginnaaji ɗiin mburtii nattoyi sefre aladeeji. Aladeeji ɗiin njaharii dubuuje ɗiɗi (2 000). Sefre ndeen fuu nyaari, moortii vaamnde, yoolii nder maayo. Ndiyam nyaami ɗi, ɗi fuu. Waynaaɓe aladeeji ɗiin nyaari mbi'oyi ka yimɓe si'ire mawnde e ci'on piliikon. Yimɓe ɓeen njahi yi'igo ko waɗi. Nde ɓe ngari to Yeesu woni, ɓe ngi'i neɗɗo goonnooɗo ginnaaji ɗuuɗɗi oon e jooɗii, ɓornii kolte muuɗum, emo nder hakkiilo ma'ako. Sey koo moye maɓɓe huli. Yiiɓe ko waɗi ɓeen ngeccii horiiɓe ko heɓi goonnooɗo ginnaaji oon e aladeeji. Sey yimɓe ɓeen puɗɗi toraago Yeesu, o ɗalana ɓe lesdi maɓɓe. Wakkaci Yeesu nattata akali, sey goonnooɗo ginnaaji oon torii mo o woora ɗum ɓe ndillida. Ammaa Yeesu jaɓaay ɓe ndillida, o vi'i mo: — Yah wuro to banndiraaɓe maaɗa, ngeccoɗaa ɓe fii mawɗum ko Jawmiraawo waɗan maa, e no o narri jurumɗum maaɗa. Sey neɗɗo oon dilliri lesdi mbi'eteendi Ci'e-Sappo, o fuɗɗi hokkugo habaru fii mawɗum ko Yeesu waɗani mo. Nanɓe ɗum fuu kaayɗini. Nde Yeesu natti akali vittoyi fonngo maayo to o ummino, jama'aare ɗuuɗnde hawriti to ma'ako e fonngo maayo ngoon. Sey goɗɗo nder aardiiɓe *suudu-wa'ajordu bi'eteeɗo Jayrus wari. Nde o yi'i Yeesu, o diccii yeeso muuɗum, o waɗi ga toraago ɗum emo vi'a: — Ɓinngel am dewel yamɗaa, ngel ɓadake maaygo. Emi toro maa war meemaa ngel, ngel yamɗita, to' ngel maay. Sey Yeesu yahadi e ma'ako. Jama'aare ɗuuɗnde tokki mo e ɓiɗɗa mo. Ɗoon ɗuum e woodi debbo baɗɗo duuɓi sappo e ɗiɗi lohonol muuɗum taƴaay. Debbo oon yarii bone korey e juuɗe nyawtooɓe ɗuuɗɓe. O majjinii jawdi ma'ako fuu, ammaa o hoyaay, sey ko ɓesdi. Ndeen maa o naniino habaru Yeesu, sey o ivi ɓaawo muuɗum nder jama'aare, o meemi toggoore muuɗum. Gam o nyumii nder ɓernde ma'ako: — Koo toggoore ma'ako tan keɓmi meemmi, mi hoyey. Ɗoon e ɗoon lohonol ma'ako ngool darii, o nani nder ɓanndu ma'ako o yamɗitii. Sey Yeesu nani baawɗe mburtake nder muuɗum. O waylitii nder jama'aare, o vi'i: — Moye meemi toggoore am? *Almaajiri'en ma'ako mbi'i mo: — A yi'a jama'aare e ɓiɗɗu maa, ndeen ƴamaa moye meem maa? Ammaa Yeesu waɗi ga raargo nder jama'aare ndeen, gam heɓta moye meemi ɗum. Nde debbo oon annditi ko laatii e ɓanndu muuɗum, o wari nder kulol emo diwna, o diccii yeeso Yeesu, o yeccii ɗum goonga dow ko waɗi fuu. Sey Yeesu vi'i mo: — Banndam debbo, goonɗinki maaɗa yamɗitinii ma. Yah jam, nyawu maaɗa hoyi. Ila Yeesu e volva, sey woɓɓe gada wuro Jayrus aardiiɗo suudu-wa'ajordu ngari, ɓe mbi'i mo: — Ɓiya maayii. Ta'a ɓesdu waannugo moodibbo. Ammaa Yeesu yewanaaki ko ɓe mbi'i, o vi'i aardiiɗo suudu-wa'ajordu oon: — Ta'a hul, goonɗin tan. Walaa mo o woori yahadi e ma'ako, sey Yaakuubu e minyum Yahayya e Biiturus. Nde ɓe njottii wuro Jayrus, Yeesu yi'i yimɓe nder waannaare, eɓe mboya eɓe ƴokoo. Nde o natti, o vi'i: — Ko jeyi ngaanniiɗon, on mboya? Surbayel ngeel maayaay, ngel ɗaani tan. Sey ɓe njali mo jalniiɗum yavaare. Ndeen o vurtini ɓe ɓe fuu yaasi, o hooƴi baaba surbayel ngeel e inna muuɗum e almaajiri'en ma'ako ɓe o wondi, ɓe natti suudu to surbayel woni. Yeesu nanngi junngo surbayel ngeel vi'i: — Taliita, kumi ! (Waato « Surbaajo, umma. ») Ɗoon e ɗoon surbayel ngeel ummii fuɗɗi yahadu. Surbayel ngeel duuɓi sappo e ɗiɗi ngel woodi. Fii ɗuum haaynii ɓe korey. Yeesu vaggini ɓe vi'i, to' ɓe muro vi'igo ka koo moye. Ndeen o vi'i ɓe: — Kokkee mo ko o nyaami. Sey Yeesu ummii yaayre ndeen hooti si'ire to mawni, *almaajiri'en ma'ako njahadi e ma'ako. Nde *nyannde-fooftiinde wari, o fuɗɗi ekkitingo nder *suudu-wa'ajordu. Nanɓe ekkitinol ma'ako fuu kaayɗini, ɓe mbi'i: — Toye o'o neɗɗo heɓi ɗe'e ku'uje fuu? Toye o heɓi ngu'u fahamu? Toye o heɓi baawɗe waɗgo iri ɗe'e kuuɗe kaayniiɗe? Naa ɗum o'o cehoowo, ɓii Maryaama, mawnu Yaakuubu e Yusufu e Yahuuda e Simon naa? Wanaa en ngondi e minyiraaɓe ma'ako rewɓe naa? Kanjum ɗuum haɗi ɓe goonɗingo mo. Yeesu vi'i ɓe: — *Annabiijo e teddinee to yahi fuu, baanda si'ire to rimaa, e banndiraaɓe muuɗum e yimɓe wuro muuɗum. Yeesu heɓaay waɗgo alaama kaayniiɗum koo go'oto toon, sey nyawɓe seɗɗa tan ɓe o yowi juuɗe dow mu''en o yamɗitini ɗum'en. Ciya goonɗinki maɓɓe haaynii mo. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu yiilii nder ci'e piliiɗe ɗoon e ekkitina. O noddi *almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo, o lili ɓe ɗiɗo-ɗiɗo, o hokki ɓe baawɗe dow *ginnaaji. O vi'i ɓe: — To' on kooy koo ɗume gam jahaangal mooɗon, koo nyaamdu, koo jikaare, koo ceede nder jiibaaji mooɗon, sey sawru tan. Paɗɗee paɗe, ammaa to' on kooy toggooje ɗiɗi. Wuro ngo njippiiɗon fuu, njooɗee e ma'ago, faa nde ndilluɗon si'ire ndeen. To on ngarii yaayre nde yimɓe muuɗum njaɓɓaaki on, koo calii yewanaago on, ndillee yaayre ndeen, piɗɗon sollaare kosɗe mooɗon, gam hollugo ɓe, ɓe mbaɗii ko vooɗaa. Almaajiri'en ɓeen ndilli e nga'ajina e mbi'a yimɓe tuuba. Ɓe tuufi ginnaaji ɗuuɗɗi, ɓe moomani nyawɓe ɗuuɗɓe nebbam, nyawɓe ɓeen njamɗiti. Laamiiɗo *Hiruudus nani habaru Yeesu e volvee, gam innde Yeesu sankitake koo toye. Woɓɓe e mbi'a ɗum Yahayya baɗoowo *baptisma ummitinaa nder maayde, kanjum waɗi emo woodi baawɗe waɗgo kuuɗe kaayniiɗe. Woɓɓe mbi'i: — Ɗum annabi Iliya. Woɓɓe boo e mbi'a o *annabiijo kama annabo'en ndeenno. Nde Hiruudus nani ɗum, o vi'i: — Ɗum Yahayya mo ittanmi hoore ummitii nder maayde ! O vi'ii noon gam kanko e hoore ma'ako waɗnoo Yahayya nanngaa, omndaa nder kaso. O waɗii ɗum sabu Hiruudiya koree mawniiko Filibus, mo o te'i. Gam Yahayya vi'iino Hiruudus: — Haanaa te'aa koree mawna. Hiruudiya boo huunƴanii Yahayya, faa e yiɗi wargo mo, ammaa o heɓaay laawol, sabu Hiruudus e hula Yahayya. Emo anndi Yahayya no neɗɗo goongaajo ceniiɗo, kanjum waɗi o reeni ɗum. Nde o volidata e Yahayya fuu, bolle Yahayya e ngaanno mo, ammaa e noon fuu emo yiɗi yewanaago mo. Ammaa Hiruudiya heɓii laawol no wardata Yahayya nyannde juulɗe kiimtaaki danyeeki Hiruudus. Hiruudus siryake nyaamduuji gam mawɓe laamu muuɗum, e mawɓe soojeeji, e mawɓe lesdi Gaaliili. Ɓii Hiruudiya debbo natti wami yeeso Hiruudus e ma'atinaaɓe muuɗum. Gamol ngool veli ɓe korey. Ndeen Hiruudus vi'i mo: — Toram ko ngiɗɗaa fuu, mi hokkete ɗum. O hunanii mo o vi'i: — Ko toriɗaa yam fuu mi hokkete ɗum, koo to ɗum senndere laamu am. Sey ɓiɗɗo debbo oon vurtii ƴami inna muuɗum: — Ɗume haani mi toro? Inna vi'i mo: — Tora mo hoore Yahayya baɗoowo baptisma. Ɗoon e ɗoon ɓiɗɗo debbo oon so''ii to laamiiɗo vi'i mo: — Emi yiɗi kokkaa yam hoore Yahayya baɗoowo baptisma nder le'al jo'oni-jo'oni. Ɓernde Hiruudus metti korey nde o nani haala kaan, ammaa nde laatii o aartii o hunanake mo yeeso ma'atinaaɓe, o yiɗaa sottingo haala ma'ako. Ɗoon e ɗoon o lili soojeeru yaha waddoya hoore Yahayya. Soojeeru nduun yahi nder kaso taƴoyi hoore Yahayya, waddi nde nder le'al, o hokki nde ɓiɗɗo debbo oon. Ɓiɗɗo debbo boo hokki nde inna muuɗum. Nde *almaajiri'en Yahayya nani ɗum, ɓe ngari ɓe kooƴi ɓanndu Yahayya ɓe mballini ndu nder yenaande wasaande nder haayre. Lilaaɓe ɓe Yeesu lilnoo ngarti to muuɗum, ɓe ngeccii mo koo ɗume ko ɓe mbaɗi e ko ɓe ekkitini. O vi'i ɓe: — Ngaree njahen yaayre yeewnde keɓon poofton seɗɗa. O vi'ii noon gam yimɓe ɗuuɗɓe e ngara to ma'ako e co''o, faa ɓe keɓaay wakkaci ɓe nyaami nyaamdu. Sey ɓe natti akali ndiyam, ɓe njahi to yeewi, kamɓe tan. Ammaa wakkaci ɓe ndillata, yimɓe ɗuuɗɓe ngi'ii ɓe, annditi to ɓe pa'i. Yimɓe ɓeen mburtoyii ci'e ɗuuɗɗe, ɓe nyaari e kosɗe, ɓe aarti ɓe yottaago. E jippaaki Yeesu nder akali, o yi'i jama'aare ɗuuɗnde e hawriti, sey o nani jurumɗum maɓɓe, gam eɓe nanndi e baali ɗi ngalaa gaynaako. O fuɗɗi ekkitingo ɓe ku'uje ɗuuɗɗe. Nde naange muti, sey *almaajiri'en ngari to ma'ako mbi'i mo: — Naange muti, kadimaa ɗo'o to ngonɗen ɗum ladde. Vi' ɓe'e yimɓe njaha gure e ci'e ɓadiiɗe, ɓe coodana ko'e maɓɓe ko ɓe nyaamata. Ammaa Yeesu vi'i ɓe: — Onon e ko'e mooɗon kokkee ɓe ko ɓe nyaami ! Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — To noon a yiɗi min kooƴa ceede ajurfaari keme ɗiɗi (200) min coodonoya ɓe ko ɓe nyaamata naa? O vi'i ɓe: — Buroodiiji noye ngoonɗon? Njahee ndaaron. Nde ɓe ndaari, ɓe mbi'i: — Buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi min njogii. Ndeen o vi'i ɓe ɓe mbi'a yimɓe njooɗoroo dese-dese dow huɗo. Sey ɓe njooɗii, woɓɓe mbaɗi dese hemre-hemre (100-100), woɓɓe hamsiin-hamsiin (50-50). Yeesu hooƴi buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi ɗiin, o tiggii dow, o yetti Allah, o senndi buroodiiji ɗiin, o hokki almaajiri'en ma'ako nge'eda yimɓe. Noon o waɗani liƴƴi ɗiɗi ɗiin boo. Ɓe fuu ɓe nyaami faa ɓe kaari. Almaajiri'en ma'ako kawriti buroodi koriiɗum e liƴƴi koriiɗi, ɓe kebbini compooje sappo e ɗiɗi. Nyaamɓe buroodi ɗuum njaharii worɓe dubuuje njovo (5 000). Ɗoon e ɗoon Yeesu waɗi *almaajiri'en muuɗum natta akali, ɓe aarta mo funngitgo maayo yahago Baytisayda, ko hokka o accootira e jama'aare. Ɓaawo o accootirii e maɓɓe, o ƴeenti dow vaamnde gam o waɗa do'aare. Nde futuro waɗi, akali kiin e caka maayo, Yeesu boo e dow vaamnde kanyum tan. O yi'i almaajiri'en ma'ako e kaɓda e akali, gam henndu semmbiɗndu e haɗa ɓe yahadu. Fajiri o yahi to maɓɓe, emo ruugii dow ndiyam. O waɗi kama o ƴaɓɓoto ɓe, ammaa nde ɓe ngi'i emo ruugii dow ndiyam, ɓe tammii ɗum mbeelu maayɗo, ɓe ƴoki, gam ɓe fuu ɓe ngi'ii mo, ɓe kultori. Ammaa ɗoon e ɗoon Yeesu volvani ɓe vi'i: — Mbaaltinee hakkiilooji mooɗon ! To' on kul, ɗum miin. Ndeen o natti to maɓɓe nder akali, henndu nduun dari, sey ɓe kaayɗini korey. Sabu jo'oral ɓerɗe maɓɓe, ɓe pahamaayno ma'ana kaayniiɗum nyaamnugo worɓe dubuuje njovo (5 000) ɗum o waɗi. Nde ɓe njottii fonngo maayo, ɓe natti lesdi Genesaret, ɓe ndarii ɗoon. Ɗoon to ɓe mburtii akali, ɗoon yimɓe annditi Yeesu, ɓe nyaari ɓe njahi koo toye nder lesdi ndiin, eɓe kooƴoya nyawɓe maɓɓe dow mbe''itaari, eɓe ngadda ɓe to Yeesu woni. Koo toye to Yeesu yahi, koo ɗum nder ci'e mawɗe e pamare, koo ɗum nder gure ladde, yimɓe e mballina nyawɓe nder luuɓe, eɓe toroo mo o woora nyawɓe ɓeen meema koo baŋargal toggoore ma'ako. Meemɗo ngal fuu njamɗiti. *Fariisa'en e woɓɓe *moodiɓɓe Tawreeta warɓe gada *Urusaliima kawriti to Yeesu. Ɓe ngi'i woɓɓe nder *almaajiri'en Yeesu e nyaama lootaay juuɗe mu''en kama no diina *Yahuudu'en vi'i. *Fariisa'en e Yahuudu'en fuu nyaamataa nyaamdu sey to ɓe lootii juuɗe maɓɓe, gam noon ɓe pini ɓe tawi e maamiraaɓe maɓɓe. To ɓe ngartii gada luumo, ɓe nyaamataa sey to ɓe lootake. Noon boo e woodi finaatawaaji ɗuuɗɗi ɗi ɓe njogii, kama no ɓe layɓirta njardukon maɓɓe e gaheeje e taasaaje njamndi mboɗeeri. Sey Fariisa'en e moodiɓɓe Tawreeta ɓeen ƴami Yeesu mbi'i: — Ko jeyi almaajiri'en maaɗa tokkaay finaatawaaji maamiraaɓe meeɗen, eɓe nyaamra juuɗe ɗe laaɓaa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — *Annabi Ecaaya vi'ii goonga nde o waɗi annabaaku dow mooɗon, onon munaafuki'en. O vinndii: « Ɓe'e yimɓe e konnduɗe tan ɓe teddinirta yam, ammaa ɓerɗe maɓɓe e ngoɗɗii yam. E mehere ɓe cujjidanta yam, gam ko ɓe ekkitinta ɗum dookaaji ɓiɓɓe-aadama tan. » On njoofii dokkaaji Allah, on njogake finaatawaaji yimɓe. O ɓesdi vi'igo ɓe: — On laatii goni'en e salaago dookaaji Allah, gam tokkon finaatawaaji mooɗon. Muusa vi'i: « Teddin baaba maaɗa e inna maaɗa. O vi'ii boo: Kuɗɗo baaba muuɗum koo inna muuɗum fotii wareego. » Ammaa onon, eɗon ekkitina to neɗɗo vi'ii baaba muuɗum koo inna muuɗum: « Ko haani mi vallir maa, ɗum laatake Korban, waato mi hokkii ɗum Allah. » Noon kaɗruɗon yimɓe mballa danyooɓe mu''en. Noon laatinirɗon voliinde Allah mehere gada e finaatawaaji ɗi ekkitinɗon. On mbaɗii ku'uje ɗuuɗɗe ko nanndi e ma'ajum. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu ɓesdi noddi jama'aare vi'i: — Ngewee on fuu, pahamon. Walaa goɗɗum ko woni yaasi ɓanndu neɗɗo, natteyɗum nder ma'ako laatina mo nyidduɗo yeeso Allah. Ammaa kalluɗum ko vurtoytoo nder ɓernde neɗɗo, kanjum laatinta mo nyidduɗo yeeso Allah. [ ] Nde o seedi e jama'aare, o natti wuro, *almaajiri'en ma'ako ƴami mo ma'ana balndol ngool. O toontii ɓe o vi'i: — Onon maa, on pahamaay ma'ana ma'agol naa? On anndaa walaa ko nattata neɗɗo gada yaasi laatina mo nyidduɗo yeeso Allah naa? Gam wanaa nder ɓernde ɗum nattata, ammaa nder reedu, ndeen ɗum vurtoo ɓanndu. Noon Yeesu holliri koo nduye nyaamdu no laaɓndu yeeso Allah. O ɓesdi vi'igo: — Ko vurtotoo nder ɓernde neɗɗo, kanjum waɗata neɗɗo laatoo nyidduɗo yeeso Allah. Gam nder ɓernde neɗɗo nyumooji kalluɗi mburtotoo ɗi njahara mo e daartal, e nguyka, e war-hoore, e njeenu, e koɗey, e halleende, e ƴoyre jammba, e ciya reengo hoore, e nalwiiru, e vonnugo innde neɗɗo, e manngu hoore, e vemmbere. Ɗe'e kuuɗe kalluɗe fuu gada nder ɓernde neɗɗo ɗe mburtoytoo, ɗe laatina mo nyidduɗo yeeso Allah. Gada toon Yeesu ummii yahi ci'e Tiir e Sidon. O natti woɗngo wuro, o yiɗaa koo moye annda emo ɗoon. Ammaa e noon fuu o waawaay suuɗaago yimɓe. Ɗoon e ɗoon goɗɗo debbo mo *ginnol nanngi ɓinngel muuɗum dewel nani habaru ma'ako. O wari o diccii yeeso ma'ako. Debbo oon naa o Yahuuduujo, o danyaama Finiikiya nder lesdi Suuriya. O torii Yeesu vurtina ginnol nder ɓinngel ma'ako. Yeesu vi'i mo: — Woor ɓikkon kaara tawo, gam haanaa ɗum hooƴa nyaamdu ɓikkon ɗum ferana kareeji. Ammaa debbo oon vi'i mo: — Ee, ɗum goonga Moodibbo, ammaa koo kareeji ɓaggiiɗi tummuɗe e nyaama ko ɓikkon koon ndufi. Sey Yeesu vi'i mo: — Gam ka'a ka mbiiɗaa hoot, ginnol vurtake surbayel maaɗa. Debbo oon hooti tawi surbayel ngeel e waalii dow leeso, ginnol ngool vurtake nder ma'agel. Yeesu dilli lesdi Tiir, o tokkiri Sidon, o yahi maayo *Gaaliili, o natti lesdi mbi'eteendi Ci'e-Sappo. Toon woɓɓe ngaddani mo goɗɗo paho mo bolle muuɗum mburtaaki booɗɗum. Ɓe torii Yeesu yowa juuɗe muuɗum dow ma'ako yamɗitina mo. Sey Yeesu fooɗi paho oon vuttudu to fooɗtii e jama'aare, o waɗi koholi ma'ako nder noppi paho oon. O tuuti joode o meemi ɗemngal ma'ako. Ndeen Yeesu tiggii dow resi ɓernde vi'i mo: — Effata ! Waato « Omta. » Ɗoon e ɗoon noppi neɗɗo oon omtii, ɗemngal ma'ako fiɓti, o fuɗɗi volvugo laaɓɗum. Yeesu vi'i ɓe, to' ɓe mbi'i ka koo moye. Ammaa noon no o haɗri ɓe vi'igo ka, noon ɓe ɓesdiri sankitirgo ka. Ɗum haaynii ɓe korey, ɓe mbi'i: — Ko o waɗi fuu e vooɗi. Emo waɗa faa e fahaɓe e nana, nyonnduɓe boo e mbolva. Nder balɗe ɗeen jama'aare ɗuuɗnde ɓesdi hawritgo to Yeesu. Nde laatii ɓe kororaaki nyaamdu, Yeesu noddi *almaajiri'en muuɗum vi'i ɓe: — Mi nanii jurumɗum nde'e jama'aare, gam hannde balɗe tati eɓe ngondi e am, nyaamdu maɓɓe boo horaaki. To mi woorii ɓe, ɓe koota ɓe nyaamaay, ɓe ngiiltoto dow laawol, gam woɓɓe maɓɓe ivoyii to woɗɗi. Almaajiri'en toontii mo mbi'i: — Toye keɓeten ko nyaamneten ɓe nder nde'e ladde? Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Buroodiiji noye ngoonɗon? Ɓe mbi'i: — Joveeɗiɗi. Sey o vi'i jama'aare ndeen jooɗoo. O hooƴi buroodiiji joveeɗiɗi ɗiin, o yetti Allah, o senndi ɗi, o hokki almaajiri'en ma'ako nge'eda jama'aare, kamɓe boo ɓe nge'edi jama'aare ndeen. Kadimaa eɓe ngoodi ngoɗkon liykon seɗɗa, sey o yetti Allah gam ma'akon, o vi'i almaajiri'en nge'eda kon kankon maa. Jama'aare ndeen nyaami faa haari. Almaajiri'en kawriti ko hori, ɗum hebbini compooje joveeɗiɗi. Yimɓe ɓeen njaharii faro dubuuje nayo (4 000). Ɓaawo ma'ajum o accootiri e maɓɓe. Ɗoon e ɗoon o natti akali ndiyam, kanko e almaajiri'en ma'ako, ɓe ndilliri lesdi Dalmaatiya. *Fariisa'en ngari puɗɗi yeddootirgo e Yeesu. Eɓe ngiɗi godaago mo, sey ɓe torii mo o waɗana ɓe kaayniiɗum kolleyɗum to Allah o ivoyi. Yeesu resi ɓernde vi'i: — Gam ɗume onon yimɓe ndu'u jaamaniiru ngillotooɗon holleego kaayniiɗum? Emi vi'a on goonga: walaa kaayniiɗum ko ɗum hollata yimɓe ndu'u jaamaniiru. Ɓaawo ma'ajum, o woori ɓe, o natti akali, o funngitiri ngoya fonngo. *Almaajiri'en Yeesu njeggitii yooɓaago, buroodiiwol go'otol tan ɓe njogii nder akali maɓɓe. Yeesu vaggini ɓe vi'i: — Kakkilee, ndeenee ko'e mooɗon e *ƴuufnirɗum *Fariisa'en e ɗum *Hiruudus. Sey almaajiri'en puɗɗi volvugo hakkunde mu''en e mbi'a: — Koo maa gam en njooɓaaki buroodi o vi'ata ka? Nde Yeesu annditi ko ɓe mbi'ata, sey o vi'i ɓe: — Ko jeyi mbolvoton haala ciya buroodi? Faa jo'oni on keɓtaay? On pahamaay? Ɓerɗe mooɗon no bumɗe naa? Ko jeyi on ngoodi gite, ammaa on ngi'iraay ɗe, on ngoodi noppi, ammaa on narraay ɗi? On kiimtaaki naa? Wakkaci ko nyaamnumi yimɓe dubuuje njovo (5 000) e buroodiiji jovi, compooje noye kawritɗon ko hornaa? Ɓe mbi'i: — Sappo e ɗiɗi. — Ee, wakkaci nde nyaamnumi yimɓe dubuuje nayo (4 000) e buroodiiji joveeɗiɗi fa, compooje noye kawritɗon ko hornaa? Ɓe mbi'i: — Joveeɗiɗi. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Ee faa jo'oni on pahamaay naa? Yeesu e *almaajiri'en muuɗum njottii si'ire Baytisayda. Sey woɓɓe ngaddi bumɗo, ɓe torii Yeesu meema mo. Yeesu nanngi junngo bumɗo oon, yahari mo yaasi si'ire, tuuti joode e gite bumɗo oon, yowi juuɗe dow ma'ako, ƴami mo vi'i: — E woodi ko ngiiɗaa naa? Bumɗo oon feeri gite vi'i: — Emi yi'a yimɓe kama leɗɗe, eɓe ngiilo. Sey Yeesu ɓesdi meemgo gite bumɗo oon. Bumɗo oon futtini gite muuɗum yamɗiti, o yi'i koo ɗume deydey. Yeesu vi'i mo: — Hoot wuro, ta'a vittu ngel ɗaa'e ci'el. Yeesu e *almaajiri'en muuɗum ndilliri ci'on ngonkon ha'ade si'ire Kaysaariya-Filipi. Dow laawol o ƴami ɓe, o vi'i: — Moye yimɓe mbi'ata yam? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Woɓɓe e mbi'a a Yahayya baɗoowo baptisma. Woɓɓe e mbi'a a annabi Iliya. Woɓɓe boo e mbi'a a go'oto nder annabo'en. O ƴami ɓe o vi'i: — Onon fa, moye mbi'oton yam? Biiturus toontii mo vi'i: — Aan woni *Almasiifu. Yeesu ma'i ɓe korey, to' ɓe mbi'i ka koo moye. Sey Yeesu fuɗɗi fahamingo ɓe, o vi'i: — Doole *Ɓii-Neɗɗo torree torraaji ɗuuɗɗi, arɗuɓe *Yahuudu'en e *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta kibina mo. O waree, ɓaawo balɗe tati o ummitoo nder maayde. Yeesu vi'ii ɓe haala kaan e njaayri. Biiturus noddi mo vuttudu, fuɗɗi felgo mo. Ammaa Yeesu waylitii raari almaajiri'en horiiɓe, o nyaaɗani Biiturus o vi'i: — Woɗɗam, aan *Ceyɗaan ! Gam nyumo maaɗa ivoyaay to Allah, to yimɓe ngo ivi. Ndeen o noddi jama'aare e *almaajiri'en ma'ako, o vi'i ɓe: — Giɗɗo tokkugo yam fuu, sey wanya hoore muuɗum, vakkoo gaafagal muuɗum tokka yam. Gam giɗɗo hisnugo yonki muuɗum, no dulley ki. Ammaa dulluɗo yonki muuɗum gam am, e gam *Habaru Belɗum, no hisney ki. Ɗume ɗum nafata neɗɗo, to heɓii risku duuniyaaru fuu, ammaa dullii yonki muuɗum? Koo boo ɗume neɗɗo waawi hokkugo gam soottaago yonki muuɗum? Koo moye semti yam, miin e bolle am nder ndu'u jaamaniiru ndu hakke e ciya goonga, miin *Ɓii-Neɗɗo, to mi vittidoyii e malaa'ika'en seniiɓe e teddungal Baaba am, mi semtey mo. O vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: e woodi woɓɓe nder dariiɓe ɗo'o ɓe maayataa, sey to ɓe ngi'ii *laamu Allah e warda e baawɗe. Ɓaawo balɗe joveego'o, Yeesu hooƴi Biiturus e Yaakuubu e Yahayya, o yahari ɓe dow woɗnde vaamnde townde, kamɓe tan. Sey nanndi ma'ako waylitii yeeso maɓɓe. Kolte ma'ako ndanni tar, iri daneewol ngol walaa baawɗo raninirgo kolte noon nder ndu'u duuniyaaru. Sey raa *annabi Iliya e *Muusa mbanngani ɓe, e mbolida e Yeesu. Ndeen Biiturus vi'i Yeesu: — Moodibbo, gonki amin ɗo'o e vooɗi. Woor min nyiɓa bukkaaji tati, wo'oru gam maaɗa, wo'oru gam Muusa, wo'oru boo gam Iliya. Biiturus anndaa ka vi'ata, gam ɓe fuu tato, kulol manngol nanngii ɓe. Sey ruulde vanngi suddi ɓe. Woɗnde voliinde ivoyi nder ruulde ndeen vi'i: — O'o woni Ɓiyam giɗaaɗo. Ngewanee mo ! Ɗoon e ɗoon ɓe ndaari ɓe ngi'aay koo moye, sey Yeesu tan. Nde ɓe njippotoo vaamnde ndeen, sey Yeesu ma'i ɓe, to' ɓe ngecco koo moye ko ɓe ngi'i, faa ɓaawo ummitaaki *Ɓii-Neɗɗo nder maayde. Ɓe njaɓi haala kaan, ammaa ɓe mbaɗi ga ƴamƴamtirgo hakkunde maɓɓe ma'ana « ummitaaki nder maayde ». Sey ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Gam ɗume *moodiɓɓe Tawreeta mbi'ata e haani annabi Iliya aarta *Almasiifu wargo? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Goonga, Iliya no aartey wargo, gam o mo''ina koo ɗume. Ee, gam ɗume *Deftere vi'ani doole Ɓii-Neɗɗo yara torraa ɗuuɗka, o yavee? Emi vi'a on: Iliya aartii warii, yimɓe mbaɗanii mo ko ngiɗi fuu, noon no ɗum vinndiraa dow ma'ako. Nde ɓe mbittoyi to *almaajiri'en horiiɓe, sey ɓe ngi'i jama'aare ɗuuɗnde e filii ɓe. *Moodiɓɓe Tawreeta e ngeddootira e maɓɓe. Ɗoon to jama'aare ndeen yi'i Yeesu, ɓe kaayɗini korey, ɓe nyaari ɓe njahi to ma'ako ɓe kinni mo. Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Dow ɗume ngeddootirton e maɓɓe? Sey go'oto nder jama'aare ndeen toontii mo vi'i: — Moodibbo, mi waddanii ma ɓiyam gorko mo *ginnol haɗi bolle. Nde ginnol ngool ummanii mo fuu, sey ngol do''a mo, guufɗe mbaɗa ga vurtaago nder honnduko ma'ako, emo nyerƴindira nyiiƴe, ɓanndu ma'ako yo'orita kolon. Mi torake almaajiri'en maaɗa mburtina ngol, ammaa ɓe mbaawaay. Yeesu toontii mo vi'i: — Onon yimɓe ndu'u jaamaniiru ndu walaa goonɗinki, faa ndeye ngondeymi e mooɗon, emi munyana on? Ngaddanee yam ɓiɗɗo oon. Sey ɓe ngaddi mo. Nde ginnol ngool yi'i Yeesu, ɗoon e ɗoon ngol yiili ɓiɗɗo oon, ngol do''i mo, o waɗi ga diwnugo, emo tallito, honnduko ma'ako e vurtina guufɗe. Yeesu ƴami baaba ɓiɗɗo oon vi'i: — Ila ndeye ɗum heɓi mo? Baaba oon vi'i: — Ila o pamaro. Nde ɗuuɗɗum engol do''a mo nder yiite koo nder ndiyam, gam ngol wara mo. Ammaa to a waawi waɗgo goɗɗum, nan jurumɗum amin, vallu min. Yeesu vi'i mo: — Ko jeyi mbiiɗaa yam « to a waawi »? Koo ɗume no baɗoojum to goonɗinɗo. Ɗoon e ɗoon baaba ɓiɗɗo oon towni voliinde vi'i: — Mi goonɗinii, vallam mi jaaloo ciya goonɗinki am ! Nde Yeesu yi'i jama'aare e nyaaroya e wara, sey o nyaaɗani ginnol ngool, o vi'i: — Aan ginnol kaɗngol o'o ɓiɗɗo volvugo e nango, emi vi'i maa vurta nder ma'ako ! Ta'a fuɗɗit nattugo mo ! Sey ginnol ngool wulli, ngol yiili ɓiɗɗo oon e semmbee, ndeen ngol vurtii. Ɓiɗɗo oon laatii kama maayɗo, faa maa yimɓe ɗuuɗɓe mbi'i o maayii. Ammaa Yeesu nanngi junngo ma'ako ummini mo, o darii. Nde Yeesu natti wuro, almaajiri'en ma'ako ngari to ma'ako kamɓe tan, ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: — Ko jeyi min mbaawaay vurtingo ginnol ngool? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Iri ngol ɗoon ginnol vurtataako sey e do'aare. Sey Yeesu e *almaajiri'en muuɗum ummii ɗoon ɓe ndaacii lesdi Gaaliili. Yeesu yiɗaa koo go'oto annda to ɓe ngoni, gam emo ekkitina almaajiri'en ma'ako. Nder ekkitinol ma'ako, o vi'i ɓe: — *Ɓii-Neɗɗo no hokkitirte nder juuɗe yimɓe, ɓe mbara mo. Ndeen balɗe tati ɓaawo maayde ma'ako, o ummitoto. E noon fuu almaajiri'en pahamaay ko o vi'i ɓe, ammaa ɓe kulii ƴamgo mo. Ɓe njottii Kafarnahum. Ɓaawo Yeesu nattii wuro, o ƴami *almaajiri'en ma'ako, o vi'i: — Dow ɗume ngeddootireynooɗon dow laawol? Ammaa ɓe nde''iti, gam dow laawol ɓe ngeddootirii dow moye ɓuri manngu nder maɓɓe. Ndeen Yeesu jooɗii, noddi almaajiri'en sappo e ɗiɗo ɓeen, o vi'i ɓe: — Giɗɗo laataago mawɗo fuu, sey heeda ɓaawo horiiɓe, laatoo jaggantooɗo ɓe. Ndeen o hooƴi ɓinngel pamarel, o darni ngel caka maɓɓe, o wuundii ngel, o vi'i ɓe: — Jaɓɓiiɗo ɓinngel pamarel kama nge'el fuu e innde am, miin o jaɓɓii. Jaɓɓiiɗo yam fuu, naa miin tan jaɓɓii, ammaa o jaɓɓake faa e liloyɗo yam. Sey Yahayya vi'i mo: — Moodibbo, min ngi'ii goɗɗo e vurtinira *ginnaaji e innde maaɗa, min kaɗii mo, gam o tokkaay en. Ammaa Yeesu vi'i: — To' on kaɗ mo, gam walaa kuweyɗo kaayniiɗum nder innde am, ndeen ɓaawo ɗoon so''oo hallina nde. Gam mo wanyaay en fuu e wondi e meeɗen. Emi vi'a on goonga: koo moye hokki on ndiyam e korel gam on ɓe *Almasiifu, daahir o heppataa heɓgo laada ma'ajum. Koo moye waɗi go'oto nder ɓe'e bilki'en goonɗinɓe yam e waɗgo hakke, ɗum ɓuraneyno mo o haɓɓanee haayre teddunde e daande, o feree nder maayo. To junngo maaɗa waɗey maa e waɗgo hakke, tay ngo. Nattidaa aljanna e junngo wo'oto, no ɓurante dow e pereɗaa e juuɗe maaɗa ɗiɗi nder jahannama, to yiite nge nyifataa. [ ] To kosngal maaɗa waɗey maa e waɗgo hakke, tay ngal. Nattidaa aljanna e kosngal go'otal, no ɓurante dow e pereɗaa e kosɗe maaɗa ɗiɗi nder jahannama. [ ] Kadimaa to yitere maaɗa waɗey maa e waɗgo hakke, ɗoof nde. Nattidaa aljanna e yitere wo'ore no ɓurante, dow e pereɗaa e gite maaɗa ɗiɗi nder jahannama. Toon « gilɗi muuɗum mbaatataa, yiite ma'ajum boo nyifataa. » Koo moye no velnirte e yiite torraa, noon no lamɗam velnirta nyaamdu. Lamɗam no fii booɗɗum, ammaa to ndakam ma'ajam ittake, ɗume so''ata ndakam ɗaam? Laatee ɓe lamɗam nder mu''en, njooɗee jam hakkunde mooɗon. Yeesu ummii Kafarnahum, o yahi lesdi *Yahuudiya e fu'una *maayo Urdun. Jama'aare ɓesdi hawritgo to ma'ako, o ekkitini ɓe, noon no o voovi waɗgo. Sey woɓɓe *Fariisa'en ngari to ma'ako, gam ɓe nanngira mo haala, ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: — E giiɗe maaɗa, *Tawreeta hokkii neɗɗo laawol seergo debbo muuɗum naa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Kaye dooka *Muusa hokki on? Ɓe mbi'i: — Muusa vi'ii to neɗɗo seerii debbo muuɗum, sey hokka mo ɗereewol ceergal. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Gam jo'oral ɓerɗe mooɗon waɗi Muusa vinndani on dooka kaan. Ammaa ila fuɗɗam, Allah tagii ɓe, waɗii ɓe gorko e debbo. Gam ma'ajum gorko no seedey e baaba muuɗum e inna muuɗum, takkootira e debbo muuɗum, ɓe fuu ɗiɗo ɓe laatoo ɓanndu wo'oru. Faa abadaa ɓe laatataako ɗiɗo kadi, ammaa ɓe laatoto go'oto. Gam ma'ajum, to' neɗɗo senndu ko Allah hawti. Nde ɓe mbitti wuro, *almaajiri'en ƴami mo dow haala kaan. Sey o vi'i ɓe: — Koo moye seeri debbo muuɗum hoovii goɗɗo, njeenu o waɗata. To debbo seedii e gorko muuɗum hoovake goɗɗo, kanko maa njeenu o waɗata. Yimɓe e ngadda ɓikkon to Yeesu gam o barkiɗina kon, ammaa *almaajiri'en ma'ako peli ɓe. Nde Yeesu yi'i ɗum, ɓernde ma'ako metti, o vi'i ɓe: — Ngooree ɓikkon ngara to am. To' on kaɗ kon, gam woonɓe ɓerɗe iri ɗe ma'akon njeyi *laamu Allah. Emi vi'a on goonga: mo jaɓaay laamu Allah kama ɓinngel pamarel fuu, o nattataa ngu sam ! Sey Yeesu wuundii kon go'otel-go'otel, o yowi juuɗe ma'ako dow ma'akon, o barkiɗini kon. Nde Yeesu nanngi laawol, sey goɗɗo gorko nyaaroyi wari diccii yeeso ma'ako, ƴami mo vi'i: — Moodibbo geeto, noye mbaɗeymi mi heɓa yonki ɗum faa abadaa? Yeesu vi'i mo: — Ko jeyi noddirɗaa yam geeto? Geeto walaa, sey Allah tan. A anndi ko Tawreeta vi'i: « Ta'a waɗ war-hoore. Ta'a waɗ njeenu. Ta'a wujju. Ta'a saaydo fewre. Ta'a ƴoynu goɗɗo njaɓaa jawdi ma'ako. Teddin baaba maaɗa e inna maaɗa. » Sey o vi'i Yeesu: — Moodibbo, emi jogii ku'uje ɗeen fuu ila mi pamaro. Yeesu raari mo, yiɗi mo, vi'i: — Hu'unde wo'ore tan horani ma. Yah soorru ko ngoonɗaa fuu, kokkaa ceede ɗeen sooyɓe, a heɓey risku toon dow. Ndeen ngaraa tokkaa yam. Nde neɗɗo oon nani ka, ɓernde ma'ako metti, o dilli emo nyorii, gam o diskuɗo korey. Yeesu raari almaajiri'en muuɗum, vi'i ɓe: — Eɗum saɗi diskuɗo natta *laamu Allah ! Almaajiri'en kaayɗini dow ko o vi'i, ammaa Yeesu ɓesdi vi'igo ɓe: — Ɓikkon am, nattugo laamu Allah e saɗi ! Ɗum ɓurey hoygo ngeelooba nattira vuroode laynal, dow e diskuɗo natta laamu Allah. Almaajiri'en kaayɗini korey, ɓe mbi'i mo: — Too, to ɗum noon, moye hisata? Yeesu raari ɓe vi'i: — Ko saɗi e neɗɗo, saɗantaa Allah. Gam to ma'ako, koo ɗume fuu no baɗotooɗum. Sey Biiturus vi'i mo: — Rah, min ngoorii koo ɗume, min tokkii ma. Yeesu vi'i: — Emi vi'a on goonga: koo moye woori wuro muuɗum, koo rimdaaɓe, koo danyooɓe muuɗum, koo ɓiɓɓe muuɗum, koo gese muuɗum, gam am e gam Habaru Belɗum, o heɓey ko ɓuri ɗum covi hemre (100) nder ndu'u jaamaniiru. O heɓey gure e rimdaaɓe e danyooɓe e ɓiɓɓe e gese, o torrete boo. Nder wakkaci gareyɗum boo, o heɓey yonki ɗum faa abadaa. Ammaa aramɓe ɗuuɗɓe no laatoto sakitiiɓe, sakitiiɓe boo no laatoto aramɓe. Yeesu e *almaajiri'en muuɗum sappo e ɗiɗo e tokkuɓe mo horiiɓe e dow laawol yahago *Urusaliima, Yeesu e aardii ɓe. Almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo ɓeen ngaannake, tokkuɓe mo horiiɓe boo kuli. Yeesu ɓesdi noddi almaajiri'en muuɗum ɓeen vuttudu, o fuɗɗi yeccaago ɓe ko heɓata mo, o vi'i: — Rah, en njahey Urusaliima, *Ɓii-Neɗɗo no hokkitirte nder juuɗe *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta. Ɓe taƴana mo ceri'a maayde, ɓe kokka mo nder juuɗe *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Ɓeen njaltinira mo, ɓe tuutana mo joode, ɓe piira mo looci, ɓe mbara mo. Ndeen ɓaawo balɗe tati o ummitoto nder maayde. Sey Yaakuubu e Yahayya ɓiɓɓe Jabadi ɓattii Yeesu mbi'i: — Moodibbo, emin ngiɗi mbaɗanaa min ko min tori maa fuu. Yeesu vi'i ɓe: — Ɗume ngiɗɗon mi waɗana on? Ɓe mbi'i: — To a jooɗake dow jooɗorgal laamu e teddungal maaɗa, emin ngiɗi go'oto amin jooɗoo e junngo maaɗa nyaamo, go'oto boo e nano. Ammaa Yeesu vi'i ɓe: — On anndaa ko torotooɗon. On mbaawi yargo iri jardugel torraa ngel njareymi ɗo'o yeeso naa? Nakay on mbaawi suuveego nder torraa iri ka cuuveteemi ɗo'o yeeso, noon no neɗɗo suuɓretee nder ndiyam *baptisma? Ɓe mbi'i: — Ee, emin mbaawi. Sey Yeesu vi'i ɓe: — On njarey iri jardugel torraa ngel njareymi, e waɗaneego baptisma iri ɗum mbaɗanteemi. Ammaa jooɗaago e junngo am nyaamo koo nano, wanaa miin hokkata ɗum. Ɗe'e jaaje ɗum ɗe ɓeen ɓe ɗum siryanii ɗe. Nde almaajiri'en sappo horiiɓe nani ɗum, ɓe kuunƴani Yaakuubu e Yahayya. Sey Yeesu noddi ɓe vi'i: — On anndi laamiiɓe *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en e laamoranoo yimɓe mu''en e semmbee, mawɓe maɓɓe boo e kolla ɓe baawɗe. Ammaa onon, to' ɗum laato noon nder mooɗon. Giɗɗo laataago mawɗo nder mooɗon fuu, e haani o laatoo jaggantooɗo on. Kadimaa giɗɗo laatoo aardiiɗo nder mooɗon, e haani o laatoo maccuɗo koo moye. Sabu *Ɓii-Neɗɗo waraay gam jagganee, ammaa gam o jaggana yimɓe, o hokka yonki ma'ako gam soottaago yimɓe ɗuuɗɓe. Yeesu e *almaajiri'en muuɗum njottii si'ire Jeriiko. Wakkaci kanko e almaajiri'en ma'ako e jama'aare ɓe mburtotoo Jeriiko, ɓe njaali goɗɗo bumɗo bi'eteeɗo Bartimaawus, waato ɓii Timaawus, e jooɗii ha'ade laawol toroo. Nde o nani ɗum Yeesu mo Najaratu ƴaɓɓotoo, o fuɗɗi noddugo e semmbee, emo vi'a: — Yeesu ɓii-Dawda, nan jurumɗum am ! Yimɓe ɗuuɗɓe nyaaɗani mo mbi'i o de''ita, ammaa o ɓesdi noddugo e semmbee, emo vi'a: — Ɓii-Dawda, nan jurumɗum am ! Yeesu darii vi'i: — Noddanee yam mo. Ɓe noddi bumɗo oon, ɓe mbi'i mo: — A veli ! Umma, emo noddu maa. O rooptii, o ferti burnus ma'ako, o yahi to Yeesu. Yeesu ƴami mo vi'i: — Ɗume ngiɗɗaa mi waɗan maa? Bumɗo oon toontii mo vi'i: — Moodibbo, emi yiɗi mbumtinaa yam. Sey Yeesu vi'i mo: — Yah ! Goonɗinki maaɗa yamɗitinii ma. Ɗoon e ɗoon gite ma'ako mbumti, o tokki Yeesu, ɓe ndillidi. Nde ɓe pa'andii *Urusaliima, ɓe njottii ci'e Baytifaaji e Baytaaniya takkol *vaamnde Jaytunje. Yeesu lili *almaajiri'en muuɗum ɗiɗo, o vi'i ɓe: — Nattee ci'el gonngel yeeso mooɗon. Ɗoon to nattuɗon ngel, on tawey mola njaakiwa nga meeɗaay waɗɗeego e haɓɓii. Kaɓɓitoyee nga ngaddon nga. To goɗɗo ƴamii on: « Ko jeyi njoofoton nga? » mbi'ee mo: « Moodibbo yiɗi huutinirgo nga, o waɗey nga wartiree jaawɗum. » Sey ɓe njahi ɓe tawi mola ngaan e haɓɓii ha'ade laawol e dammugal. Eɓe njoofa nga, sey woɓɓe dariiɓe ɗoon ha'ade mbi'i ɓe: — Ko jeyi njoofoton nga? Kamɓe boo ɓe mbi'i ko Yeesu vi'i ɓe, sey ɓeen ngoori ɓe ɓe ndillidi e ma'aga. Ɓe njaharani nga Yeesu, ɓe caɓɓi kolte maɓɓe dow ma'aga, Yeesu waɗɗii. Yimɓe ɗuuɗɓe mbe'iti kolte mu''en dow laawol, woɓɓe boo mbe'iti haakooji leɗɗe ɗi ɓe keloyi faro ɗoon. Yimɓe wonɓe yeeso ma'ako e ɓaawo ma'ako mbaɗi ga vi'igo e semmbee: — Hoosaana ! « Jawmiraawo barkiɗin gareyɗo e innde muuɗum. Allah barkiɗin laamu maama meeɗen *Dawda ngareyngu ! Maaltoore laatanoo Allah Mo Dow ! » Nde Yeesu natti si'ire Urusaliima, o natti *Wuro Allah Seniingo, o raari ko waɗetee ɗoon fuu. Ammaa nde naange muti, o vurtii o dilliri Baytaaniya, kanko e almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo. Nde veeti, eɓe mburtoo Baytaaniya, Yeesu nanii dolo. O haynii ƴibbi bilitki, o yahi o yi'a koo emo heɓa ƴibbe e ma'aki. Nde o yottii e ma'aki, o tawaay koo ɗume sey haakooji tan, gam naa ɗum wakkaci ki rimata. Sey o vi'i ki: — To' koo moye ɓesdu nyaamgo ɓikkon e maaɗa ! *Almaajiri'en nanii ko o vi'i. Nde ɓe njottii *Urusaliima, Yeesu natti *Wuro Allah Seniingo, o fuɗɗi tuufgo soorrooɓe e soodooɓe nder ma'ago. O talli teeburji cannjotooɓe ceede e jooɗorɗe soorrooɓe pooli. O haɗi koo moye nattida e donngal nder fiiliire Wuro Seniingo ngoon. O vi'i ɓe: — Wanaa ɗum vinndaama nder *Deftere: « Wuro am no noddirte wuro to leƴƴi fuu mbaɗata do'aare, » ammaa onon on ngartirii ngo « suuɗorde wuyɓe. » *Mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta nani ko Yeesu waɗi, sey ɓe mbaɗi ga yillaago laawol no ɓe mbardata mo. Ɓe kulii mo, gam ekkitinol ma'ako nattii jama'aare korey. Nde naange muti, kanko e almaajiri'en ma'ako, ɓe mburtii si'ire. Jonto ma'ajum bimbi eɓe ƴaɓɓoo, ɓe ngi'i ƴibbi kiin yo'orii kolon faa e ɗaɗi. Biiturus hiimtii, vi'i Yeesu: — Moodibbo, rah ! Ƴibbi ki la'anunoɗaa yo'orii. Yeesu toontii vi'i: — Ngoonɗinee Allah. Emi vi'a on goonga: to neɗɗo vi'ii nde'e vaamnde: « Ɗoofa, yoola nder maayo », to o waɗaay cekka nder ɓernde ma'ako, ammaa o goonɗini ko o vi'i no waɗey, o waɗante ɗum. Gam ma'ajum emi vi'a on, koo ɗume ko toriiɗon nder do'aare, ngoonɗinee on keɓii ɗum, on mbaɗante ɗum. Koo ndeye nde ndariiɗon mbaɗon do'aare, to e woodi mo njogitiiɗon nder ɓerɗe mooɗon, nja'afanee mo, gam *Baabiraawo mooɗon mo dow maa, ya'afanoo on hakkeeji mooɗon. [ ] Yeesu e *almaajiri'en muuɗum mbitti *Urusaliima. Yeesu e yiiloo nder *Wuro Allah Seniingo, sey *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta e arɗuɓe *Yahuudu'en ngari to ma'ako, ɓe ƴami mo: — E baawɗe moye mba'arataa ɗe'e kuuɗe? Moye hokku maa baawɗe waɗgo ɗe? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Miin boo mi ƴamey on ƴamol go'otol tan. Toontee yam, ndeen mi yeccoo on e ɗeye baawɗe mba'areymi kuuɗe ɗeen. *Baptisma ɗum Yahayya waɗi, to Allah ɗum ivoyi, na to yimɓe? Toontee yam ! Sey ɓe caawootiri hakkunde maɓɓe, ɓe mbi'i: — To en mbi'ii to Allah ɗum ivoyi, o vi'ey: « Ko jeyi on ngoonɗinaay Yahayya? » Ammaa en mbaawi vi'igo to yimɓe ɗum ivoyi? Ɓe mbi'ii noon, sabu eɓe kula yimɓe, gam yimɓe fuu njaɓii Yahayya no annabiijo. Sey ɓe toontii Yeesu, ɓe mbi'i: — Min anndaa. Yeesu vi'i ɓe: — Aahaa, miin boo mi yeccataako on e ɗeye baawɗe mba'areymi kuuɗe ɗeen. Sey Yeesu fuɗɗi volirango ɓe e balndol, o vi'i: — Goɗɗo neɗɗo aawi ngesaa *innabooje, o howani ka, o wasi ngaska makka nder ma'aka gam ɓiɗgo ɓikkon innabooje. O mahi suudu towndu gam reenooɓe ngesaa kaan. Ndeen o hokki ka woɓɓe remooɓe mo''ina ka, o waɗi jahaangal. Nde wakkaci ɓennduki innabooje ɗeen waɗi, o lili maccuɗo ma'ako to yimɓe ɓe o reenni ngesaa kaan, gam o jaɓonoya mo geɗal ma'ako nder ɓikkon innabooje ɗeen. Ammaa reennaaɓe ɓeen nanngi maccuɗo oon, ɓe piyi mo, ɓe tuufi mo junngo mehere. Sey jawmu ngesaa oon fuɗɗiti lili goɗɗo maccuɗo to maɓɓe. Kanko maa ɓe kuɗi mo ɓe eli mo. Sey o ɓesdi o lili goɗɗo maccuɗo, kanko maa ɓe mbari mo. O lili maccuɓe ɗuuɗɓe. Ɓe piyi woɓɓe, ɓe mbari woɓɓe. Jo'oni jawmu ngesaa kaan e hororii go'oto mo o lilaay, waato ɓiyiiko mo o yiɗi. Timmoode ma'ajum o lili ɓiɗɗo oon to maɓɓe, o vi'i: « Ɓe teddiney ɓiyam. » Ammaa reennaaɓe ngesaa ɓeen mbi'i hakkunde mu''en: « Too, raa donoowo ngesaa kaan. Ngaree mbaren mo, ndonu ngesaa kaan laatoo ngu meeɗen. » Sey ɓe nanngi mo, ɓe mbari mo, ɓe peri mo yaasi ngesaa kaan. Too, noye jawmu ngesaa kaan waɗata? O warey o halka ɓe, o reenna ngesaa kaan woɓɓe. On meeɗaay janngugo ko woɗnde aayaare vi'i naa? Nde vi'i: Haayre nde mahooɓe kibini, kayre laatii ɓurnde jogaago mahadi. Kanjum, ɗum kuugal Jawmiraawo, ngal kaayniingal e giiɗe meeɗen. Aardiiɓe ɓeen ndaari laawol no nanngirta mo, gam eɓe anndi dow maɓɓe o waɗi balndol ngool, ammaa eɓe kula yimɓe. Gam ma'ajum ɓe ngoori mo, ɓe ndilli. Ɓaawo ma'ajum, ɓe lili woɓɓe *Fariisa'en e woɓɓe yimɓe *Hiruudus to Yeesu, gam ɓe keɓa ko ɓe nanngirta mo nder bolle ma'ako. Ɓe ngari to Yeesu, ɓe mbi'i ɗum: — Moodibbo, emin anndi ko mbi'ataa e ko mbaɗataa ɗum goonga. A hollataa yimɓe peerootiral, a hooƴii yimɓe fuu e poti. Kadimaa a ekkitina laawol Allah e goonga. Too, yecca min, e haani min mbiyoo *Kaysar ceede janngal, na ɗum haanaa? Min mbiyoo ceede janngal, na to' min mbiyo? Ammaa Yeesu e anndi eɓe ngiɗi ƴoynugo ɗum, o vi'i ɓe: — Ko jeyi ndaaroton godaago yam? Ngaddanee yam ceedel ajurfaari mi yi'a ngel. Ɓe ngaddani mo ceedel ngeel. O ƴami ɓe: — Footo moye e innde moye woni dow ma'agel? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Ɗum Kaysar. O vi'i ɓe: — Too, kokkee Kaysar ko woni ɗum Kaysar, kokkee Allah boo ko woni ɗum Allah. Toontol ma'ako haaynii ɓe korey. *Saduuki'en e mbi'a maayɓe ummitataako. Woɓɓe maɓɓe ngari to Yeesu, ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: — Moodibbo, *Muusa vi'ii to neɗɗo hoovake debbo, maayii rimdaay e ma'ako, sey minyum koo mawnum wa'ata mo, gam heɓana dimdaaɗo muuɗum maayɗo ɓiɓɓe. Too, ndeenno e woodi woɓɓe rimdaaɓe worɓe njoveeɗiɗo. Afo hoovi debbo, maayi rimdaay e ma'ako. Ɗiɗaɓo wa'ati debbo oon. Kanko maa o maayi, o rimdaay e ma'ako. Tataɓo maa noon. Ɓe fuu njoveeɗiɗo ɓe koovake debbo oon, ɓe maayi ɓe ndimdaay e ma'ako. Ɓaawo ɗoon debbo oon maayi. Too, nyannde maayɓe ummitinte, debbo oon, koree moye o laatotoo nder maɓɓe? Gam ɓe fuu njoveeɗiɗo ɓe koovakeno mo. Yeesu toontii ɓe vi'i: — On mboofi, gam on anndaa *Deftere, on anndaa baawɗe Allah boo. To maayɓe ummitake nder maayde, worɓe koovataako, rewɓe boo koovataake, ammaa ɓe laatoto kama malaa'ika'en. Dow ummitaaki maayɓe, on njanngaay Deftere *Muusa dow habaru vaafre huɓɓunde yiite naa? Allah vi'ii mo: « Miin woni Allah mo *Ibraahim, Allah mo *Iciyaaku, Allah mo *Yaakuubu. » Kanko naa o Allah maayɓe, ammaa o Allah foofooɓe. On majjii korey ! Go'oto nder *moodiɓɓe Tawreeta ɓadii nani geddi ɗi Yeesu wa'adi e Saduuki'en. Nde o nani Yeesu toontake ɓe booɗɗum, sey o ƴami ɗum, o vi'i: — Nder dookaaji *Tawreeta, kaye ɓuri manngu? Yeesu toontii mo vi'i: — Ɓurka manngu woni: « Nanee, onon yimɓe *Isiraa'iila: Allah Jawmiraawo meeɗen, o go'oto. Yiɗ Allah Jawmiraawo maaɗa e ɓernde maaɗa fuu, e yonki maaɗa fuu, e hakkiilo maaɗa fuu, e semmbee maaɗa fuu. » Ɗiɗaɓa woni: « Yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Nder dookaaji Allah fuu, ɓurɗi ɗi'i ɗiɗi semmbee ngalaa. Sey moodibbo Tawreeta oon vi'i: — Moodibbo, a vi'ii goonga nde mbiiɗaa Allah o go'oto, walaa goɗɗo sey kanko tan. Neɗɗo yiɗa mo e ɓernde muuɗum fuu, e hakkiilo muuɗum fuu, e semmbee muuɗum fuu, yiɗa mo wondi noon no yiɗiri hoore muuɗum, kanjum, ɗum ɓurii sadakaaji guleteeɗi e sadakaaji koriiɗi fuu. Nde Yeesu yi'i o toontorake e hakkiilo, sey vi'i mo: — Goonga, a woɗɗidaa e *laamu Allah. Ɓaawo ma'ajum, koo moye huli ƴamgo mo ƴamol feere. Wakkaci Yeesu ekkitinta nder fiiliire *Wuro Allah Seniingo, o ƴami o vi'i: — Ko jeyi *moodiɓɓe Tawreeta mbi'anta Almasiifu o ɓii-Dawda? Gam *Dawda e hoore muuɗum vi'ii e *Ruhu Ceniiɗo: « Jawmiraawo vi'ii Jawmiraawo am: Jooɗa e junngo am nyaamo, faa mi waɗa wanywanyɓe maaɗa laatoo jaaɓruɗum kosɗe maaɗa. » To Dawda e hoore muuɗum noddirii mo « Jawmiraawo », ndeen noye Almasiifu laatortoo ɓiyiiko? Jama'aare ɗuuɗnde yewanii Yeesu e velvelo. Nder ekkitinol ma'ako o vi'i: — Kakkilee e *moodiɓɓe Tawreeta, yiɗɓe yiilaago e ɓornii ngapaleeji juutɗi, yiɗɓe hinneego nder luuɓe. Eɓe ngiɗi jooɗaago njaayri mawɓe nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, e nyannde juulɗe ! Kamɓe nyaamata jawdi rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi, ɓe te'eta cuuɗi mu''en, eɓe njuttina do'aare, gam ɓe ngi'ee. Kamɓe ɓe cernante ceri'a ɓurka hallugo. Yeesu jooɗii nder *Wuro Allah Seniingo ha'ade to ɗum resata ceede gam Wuro ngoon. Emo raara no yimɓe mba'atirta ceede mu''en. Riskuɓe ɗuuɗɓe mba'ati ceede ɗuuɗɗe nder. Sey goɗɗo yayriijo cooyɗo mo gorko muuɗum maayi wari wa'ati tammahon ɗiɗon, ɗum ceedon seɗɗa tan. Sey Yeesu noddi *almaajiri'en muuɗum vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: ko o'o yayriijon cooyɗo hokki e ɓuri ko horiiɓe fuu kokki. Gam kamɓe ɓe kokkii seɗɗa gada nder ɗuuɗal risku maɓɓe. Ammaa kanko nder cooyndam ma'ako, o hokkii ko o marortoo fuu nder foofaango ma'ako. Yeesu e vurtoo *Wuro Allah Seniingo, sey go'oto nder *almaajiri'en ma'ako vi'i mo: — Moodibbo, hina ɗe'e kaaƴe mawɗe ɗe ɗum mahari ngo'o wuro ! Rah no ngo vooɗri. Sey Yeesu vi'i mo: — A yi'ii ndi'i mahadi mawndi naa? Walaa haayre ɗaletee dow woɗnde, ɗe fuu ɗum yibbiney ɗe. Yeesu jooɗii dow *vaamnde Jaytunje, o hu'uci e *Wuro Allah Seniingo, sey Biiturus e Yaakuubu e Yahayya e Anndaraawus njahi to ma'ako kamɓe tan, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Yecca min, ndeye ku'uje ɗeen laatoto? Kaye alaama hollata ɗum ɓadake waɗgo? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Kakkilee, to' goɗɗo majjin on. Yimɓe ɗuuɗɓe no ngarey e innde am, ɓe mbi'a: « Miin woni *Almasiifu », ɓe majjina yimɓe ɗuuɗɓe. To on nanii habaru konuuji ɓadiiɗi e goɗɗuɗi, to' on kul, gam doole ɗum waɗa, ammaa naa ɗum timmoode duuniyaaru tawo. Lenyol no ummanto lenyol, laamu no ummanto laamu. Veelooji e dimmbaaki lesdi no mbaɗey nder jaaje feere-feere. Ɗum ɗoon fuu, ɗum kama fuɗɗoode ŋatawre danygol tan. Ndeenee ko'e mooɗon, gam yimɓe no kokkey on nder juuɗe mawɓe ceri'a, ɗum fiya on nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, ɗum ndarna on yeeso aardiiɓe lesdi e laamɓe sabu innde am, gam laatanooɗon yam caaydu'en yeeso maɓɓe. Doole leƴƴi duuniyaaru fuu nga'ajinee *Habaru Belɗum tawo. To ɗum nanngii on, ɗum yaharii on yeeso laamu, to' on ngaanno dow ko mbi'oton. To wakkaci ɗuum warii, on keɓey ka mbiiɗon, gam naa ɗum onon mbolvata, ammaa ɗum *Ruhu Ceniiɗo. Neɗɗo no hokkitirey dimdaaɗo muuɗum waree, baaba maa no hokkitirey ɓiyum. Ɓiɓɓe no ummanto danyooɓe mu''en, ɓe mbaɗa ɗum wara ɓe. Yimɓe fuu no nganyey on, gam on tokkuɓe yam. Ammaa munyɗo faa timmoode no hisnete. — Wakkaci e wara nde ngi'oton « fii nyidduɗum kulniiɗum » e darii yaayre to haanaa ɗum daroo. Jannguɗo ɗum fuu sey fahama ma'ana ma'ajum. Ndeen ɓe ɗum tawi nder lesdi *Yahuudiya fuu, sey nyaarda baamle. Mo ɗum tawi dow suudu fuu, to' jippoyo, koo vi'a no nattey nder ma'aru hooƴa goɗɗum. Mo ɗum tawi nder ngesaa, to' so''o hooƴa koltal muuɗum. Kayco rewɓe saawɓe e bambuɓe nder balɗe ɗeen ! Mbaɗee do'aare to' fii ɗuum waɗ nder dabbunde. Gam nder balɗe ɗeen ɗum waɗey torraa kalluka, iri ka ɗum meeɗaay waɗgo gada duuniyaaru tagaa faa jo'oni, ka fuɗɗitataa boo waɗgo faa abadaa. To Allah ustaayno balɗe ɗeen, daa walaa kiseynooɗo. Ammaa gam ɓeen suɓaaɓe ma'ako, o ustiri balɗe ɗeen. Wakkaci ɗuum, to goɗɗo vi'ii on: « Raa Almasiifu ɗo'o », koo: « Rammo ɗaa'e », to' on njaɓ. Gam almasiifu'en fewre'en e annabo'en fewre'en no mburtoyto, ɓe mbaɗa alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe, gam ɓe majjina yimɓe, faa e suɓaaɓe, to ɗum waɗoto. Kakkilee, ndeenee ko'e mooɗon ! Mi yeccake on ɗum, ɗum fuu ila ɗum waraay tawo. Ammaa nder balɗe ɗeen ɓaawo kan ɗoon torraa kalluka, naange no niɓɓey, lewru boo no woorey yaynaago. Koode no njanoyey gada dow, baawɗeeji gonɗi dow fuu no ndimmboto. Wakkaci ɗuum, ɗum yi'ey *Ɓii-Neɗɗo e wara nder duule. O wardey e baawɗe mawɗe e teddungal. O liloyey malaa'ika'en ma'ako buttulli duuniyaaru nayi fuu, ɓe kawrita suɓaaɓe ma'ako, gada to duuniyaaru fuɗɗiri faa to ndu heyri. Pahamee ko ƴibbi hollata: to licce ma'aki puɗɗii vilitgo, on anndi ndunngu ɓadake. Noon boo to on ngi'ii ku'uje ɗeen e mbaɗa, anndee *Ɓii-Neɗɗo ɓadake vittoygo, emo ɗoon ha'ade dammugal. Emi vi'a on goonga: ndu'u jaamaniiru timmataa, sey to ku'uje ɗeen fuu mbaɗii. Dow e lees no timmey, ammaa bolle am timmataa faa abadaa. Ammaa walaa annduɗo nyalaande koo wakkaci nde fii ɗuum waɗata, koo malaa'ika'en wonɓe dow, koo *Ɓiɗɗo boo anndaa, *Baabiraawo mo dow tan anndi. Kakkilee, ndeenee, gam on anndaa wakkaci nde o warata. Ɗum nanndii e neɗɗo baɗeyɗo jahaangal. Wakkaci o ɗalata wuro, o reenni ngo maccuɓe ma'ako, o hokki koo moye kuugal muuɗum, o vi'i deenoowo dammugal daroo reena. Gam ma'ajum, njooɗee ndeenee, sabu on anndaa wakkaci nde jawmu wuro oon wartoyta, koo ɗum futuro, koo caka jemma, koo fajiri, koo subaka. To' o wartu o juha on, o tawa on ɗaani. Ka mbi'imi on, kanka mbi'eymi koo moye: njooɗee, to' on ɗaano ! Horii balɗe ɗiɗi ɗum waɗa *juulɗe Kuultol e *juulɗe Buroodi ɗum walaa *Ƴuufnirɗum. *Mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta ndaari laawol no nanngirta Yeesu e suuɗeefi, ɓe mbara mo. Ɓe mbi'i: — To' en mbaɗ ɗum wakkaci juulɗe Kuultol, gam ɗum baɗoojum yimɓe ummina haɓre. Yeesu e nder si'ire Baytaaniya wuro Simon kuturuujo, emo nyaama nyaamdu. Sey goɗɗo debbo wari e jogii paalel haayre vi'eteende albaatir, ngel nebbam caɗɗam, luuɓoojam belɗum mba'araaɗam *nardi. O helti ngel, o rufi nebbam ɗaam dow hoore Yeesu. Woɓɓe wonɓe ɗoon kuunƴi, ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe: — Ko jeyi o bonniri ɗa'am nebbam nihini? Kul ɗam soorranoo, daa ɗum heɓiino ceede ko ɓuri biya kuwoowo hitaande wo'ore, ɗum hokka ɗe sooyɓe. Ɓe peli debbo oon korey. Ammaa Yeesu vi'i ɓe: — Ngooree mo. Ko jeyi ngaannoton mo? Ko o waɗani yam no booɗɗum. Wakkaci fuu on ngondi e sooyɓe, on mbaawi vallugo ɓe nde ngiɗɗon fuu. Ammaa miin naa wakkaci fuu ngondumi e mooɗon. O'o debbo waɗii ko waawi waɗgo. O moomanii ɓanndu am nebbam luuɓoojam, gam siryaago uveeki am, ko hokka wakkaci ɗuum waɗa. Emi vi'a on goonga: to ɗum wa'ajini *Habaru Belɗum nder duuniyaaru fuu, ɗum hokkey habaru ko o'o debbo waɗi, gam hiimtaago mo. Sey go'oto nder *almaajiri'en Yeesu sappo e ɗiɗo bi'eteeɗo Yahuuda Iskariyooti yahi to *mawɓe aardiiɓe diina, gam o hokkitira Yeesu nder juuɗe maɓɓe. Nango ɗum velii ɓe korey, ɓe mbaɗi alkawal hokkugo mo ceede. Ila wakkaci ɗuum Yahuuda fuɗɗi yillaago laawol no nyaamrata amaana Yeesu. Nyannde arande nde *juulɗe Buroodi ɗum walaa *ƴuufnirɗum, nde ɗum hirsata jawɗi gam *juulɗe Kuultol, *almaajiri'en ƴami Yeesu mbi'i: — Toye ngiɗɗaa min njaha min ciryano maa nyaamdu juulɗe Kuultol? O lili almaajiri'en ɗiɗo, o vi'i ɓe: — Nattee si'ire, on pottey e gorko e roondii ƴoogirde ndiyam. Tokkee mo, wuro ngo o natti fuu, mbi'on jawmu wuro ngoon: « Moodibbo vi'i min ƴam maa: toye suudu ndu o nyaamata nyaamdu juulɗe Kuultol, kanko e almaajiri'en ma'ako? » O holley on suudu mawndu ndu dow, siryaandu, mo''inaa. Ciryanee en koo ɗume ɗoon, gam nyaamen nyaamdu juulɗe Kuultol. Sey almaajiri'en ɓeen nanngi laawol natti si'ire ndeen, ɓe tawi koo ɗume noon no Yeesu vi'iri ɓe. Ɗoon ɓe ciryii koo ɗume gam juulɗe Kuultol. Nde futuro waɗi, Yeesu e almaajiri'en sappo e ɗiɗo ngari wuro ngoon. Eɓe njooɗii nyaama, sey Yeesu vi'i: — Emi vi'a on goonga: go'oto nder mooɗon nyaamdeyɗo e am no nyaamey amaana am. Ɗum metti ɓerɗe maɓɓe, ɓe puɗɗi vi'igo mo go'oto-go'oto: — Naa ɗum miin naa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Ɗum go'oto nder mooɗon, onon sappo e ɗiɗo ɓe cuɓmi, nyaamdeyɗo e am nder le'al go'otal. *Ɓii-Neɗɗo no maayrey noon no ɗum vinndiraa dow muuɗum, ammaa kayco nyaameyɗo amaana ma'ako ! To o rimaakano, no ɓuraneyno mo. Eɓe nder nyaamgo, sey Yeesu hooƴi buroodi yetti Allah, o senndi ndi, o hokki *almaajiri'en, o vi'i: — Njaɓee. Ɗu'um ɗum ɓanndu am. Ndeen o hooƴi jardugel *innaboojam o yetti Allah o hokki ɓe ɗam, ɓe fuu ɓe njari ɗam. O vi'i ɓe: — Ɗa'am woni ƴiiƴam am tabbitineyɗam *alkawal Allah, ndufeteeɗam gam yimɓe ɗuuɗɓe. Emi vi'a on goonga: mi ɓesdataa yargo innaboojam, sey nyannde nde njareymi ngoɗɗam kesam nder *laamu Allah. Ɓaawo ɓe ngimii gimol maaltugo Allah, ɓe ndilliri *vaamnde Jaytunje. Yeesu vi'i *almaajiri'en muuɗum: — On fuu on nyaarey kibinon yam, noon no ɗum vinndiraa: « Mi warey gaynaako, baali ɗiin cankitoo. » Ammaa ɓaawo mi ummitake, mi aartey on yahago *Gaaliili. Sey Biiturus vi'i mo: — Koo to ɓe fuu ɓe kibinii ma, miin mi hibintaa ma. Yeesu vi'i mo: — Emi vi'i maa goonga: hannde nder nde'e jemmaare, ko hokka njakaraari kurkita nde ɗiɗi, a vi'ey a anndaa yam nde tati. Ammaa Biiturus jaɓaay, o vi'i e semmbee: — Koo to ɗum wardey yam e maaɗa, mi vi'ataa mi anndaa ma. Horiiɓe maa mbi'i kama noon. Ɓe njahi yaayre vi'eteende Gecemane, Yeesu vi'i *almaajiri'en muuɗum: — Njooɗee ɗo'o, mi yaha mi waɗa do'aare. O hooƴi Biiturus e Yaakuubu e Yahayya. Ɓernde ma'ako fuɗɗi nango torraa e mettuɗum korey. O vi'i ɓe: — Mettam ɓeram ɗuuɗanii yam, faa e yiɗi wargo yam. Njooɗee ɗo'o, to' on ɗaano. Ndeen o so''ii to maɓɓe, o tawi eɓe ɗaanii, sey o vi'i Biiturus: — Biiturus, a ɗaani naa? A waawaay reengo koo daa awaa go'otum naa? Ummee mbaɗee do'aare, to' on ɗaano, gam to' on njan nder jarrabeeki. Ɓernde e yiɗi ɗowtaago, ammaa ɓanndu tampi. Kadimaa o vitti o waɗi do'aare, o vi'i ka o vi'inoo. O vittoyi to maɓɓe, o tawi ɓe ɗaantake, gam eɓe nana ɗoyngol teddungol. Ɓe ndulli ka ɓe mbi'ata mo. O vittoyi tataɓre, o vi'i ɓe: — Faa jo'oni on ɗo'o ɗaanii poofta? Ɗum heƴi ! Wakkaci warii. Jo'oni *Ɓii-Neɗɗo no hokkete nder juuɗe waɗooɓe hakke. Ummee ndillen ! Raa nyaameyɗo amaana am ɗoon wara. Yeesu e nder bolle, sey Yahuuda go'oto nder *almaajiri'en sappo e ɗiɗo wari. O wardi e yimɓe ɗuuɗɓe jogiiɓe kaafaaje e cabbi. *Mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta e arɗuɓe liloyi ɓe. Ndeen maa Yahuuda nyaameyɗo amaana Yeesu aartii yeccake ɓe no hollirta ɓe Yeesu, o vi'i: — Neɗɗo mo kinnireymi hinnoore higaaku, ɗum kanko. Nanngee mo, mbaɗon reenooɓe njogoo mo booɗɗum, ndillida e ma'ako. Nde Yahuuda yottii to ɓe ngoni, ɗoon e ɗoon o ƴaɓɓii to Yeesu o vi'i ɗum: — Moodibbo ! Ndeen o hinniri mo hinnoore higaaku. Yimɓe ɓeen nanngi Yeesu, njogii mo booɗɗum. Ammaa go'oto nder almaajiri'en Yeesu dariiɗo ha'ade ɗoon saafti kaafahi fe''i nofru maccuɗo *aardiiɗo diina mawɗo, o itti ndu. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Ko jeyi ngarduɗon e kaafaaje e cabbi gam nanngugo yam, mi pasoowo naa? Koo ndeye emi wondi e mooɗon, emi ekkitina nder *Wuro Allah Seniingo, on nanngaay yam. Ammaa ɗum waɗii gam hebbingo ko Deftere vi'i. Sey almaajiri'en ɓeen fuu nyaari kibini mo. Goɗɗo kayeejo tokki Yeesu e vahanii wudere tan. Nde ɓe parmii mo, o nyoostani ɓe wudere ndeen, o nyaari o suhuraaki. Ɓe njahari Yeesu to *aardiiɗo diina mawɗo. *Mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe *Yahuudu'en e *moodiɓɓe Tawreeta fuu kawriti ɗoon. Biiturus tokkiri mo kosngel gulngel, faa yahago nder fiiliire wuro *aardiiɗo diina mawɗo. O jooɗodii e reenooɓe *Wuro Allah Seniingo, emo aytinoo. Mawɓe aardiiɓe diina e *Kawtal Sernooɓe fuu e ngilloo caaydaaku dow layfi ɗum Yeesu waɗi, gam ɓe keɓa daliila wargo mo, ammaa ɓe keɓaay. Yimɓe ɗuuɗɓe mbolvi haalaaji fewre dow ma'ako, ammaa ko ɓe mbi'i luhuri. Sey woɓɓe ummii mbi'i ɗi'i haalaaji fewre dow ma'ako: — Min nanii o vi'ii o yibbiney ngo'o Wuro Allah Seniingo ngo yimɓe mahi, ndeen ɓaawo balɗe tati o maha woɗngo, naa e juuɗe yimɓe. Ammaa e noon fuu, ko ɓe mbi'i luhuri. Sey aardiiɗo diina mawɗo ummii darii yeeso maɓɓe, o ƴami Yeesu o vi'i: — A walaa ka mbi'ataa naa? Ko ɓe mbi'i dow maaɗa no goonga naa? Ammaa Yeesu de''iti, o toontaaki mo. Aardiiɗo diina mawɗo oon ɓesdi ƴami Yeesu vi'i: — Aan a *Almasiifu *Ɓiɗɗo Allah mo barkaa naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Ee, ɗum miin. On ngi'ey *Ɓii-Neɗɗo e jooɗii e junngo Jawmu Baawɗe nyaamo, emo wara nder duule asama. Sey aardiiɗo diina mawɗo oon seeki kolte muuɗum vi'i: — Kaye caayda ngillotooɗen kadi? On nanii nii haala kalluka ka o volvi dow Allah. Ɗume ngiiɗon? Sey yimɓe fuu mbi'i e haani o waree. Woɓɓe maɓɓe puɗɗi tuutango mo joode, ɓe kuumani mo gite, ɓe mbaɗi ga fiigo mo, eɓe mbi'a mo: — Kay *annabiijo ! Yecca min piiɗo ma. Reenooɓe boo mbaɗi ga menngaago mo. Biiturus e nder fiiliire wuro ngoon, sey go'oto nder horɓe aardiiɗo diina mawɗo wari yaayre ndeen. Nde o yi'i Biiturus e aytinii, o sutii ɗum o vi'i: — Aan maa, a wondi e Yeesu mo Najaratu. Ammaa Biiturus yeddi vi'i: — Miin, mi anndaa mo, mi fahamaay ko mbiiɗaa. Biiturus vurtii yahi dammugal wuro, sey njakaraari kurkiti. Nde korɗo oon yi'itii Biiturus ɗoon, o vi'i dariiɓe ɗoon: — O'o neɗɗo o go'oto maɓɓe ! Ammaa Biiturus ɓesdi yeddugo. Ɓaawo ɗoon seɗɗa, dariiɓe ɗoon mbi'i Biiturus: — Daahir a go'oto nder *almaajiri'en ma'ako, gam a Gaaliilankeejo. Biiturus fuɗɗi hunaago, vi'i: — Mi anndaa o'o neɗɗo mo mbaɗoton haala muuɗum. Ɗoon e ɗoon njakaraari kurkiti ɗiɗaɓum. Sey Biiturus hiimtii ko Yeesu vi'inoo ɗum: « Ko hokka njakaraari kurkita nde ɗiɗi, a vi'ey a anndaa yam faa nde tati. » Ndeen Biiturus vurtii fuɗɗi voygo. Ila fajiri *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe *Yahuudu'en e *moodiɓɓe Tawreeta e *Kawtal Sernooɓe Diina fuu, ɓe kawti ɓe mbaɗi caawara. Ɓe kaɓɓi Yeesu ɓe njahari ɗum to *Bilaatus gomnaajo. Bilaatus ƴami mo vi'i: — Aan woni laamiiɗo *Yahuudu'en naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Ee, noon no mbiiɗaa. Mawɓe aardiiɓe diina ngullorii mo ku'uje ɗuuɗɗe. Sey Bilaatus ɓesdi ƴami mo vi'i: — A walaa ka mbi'ataa naa? A nanaay ko ɓe ngullori maa fuu naa? Ammaa Yeesu vi'aay koo kaye, faa ɗum haaynii Bilaatus. Wakkaci *juulɗe Kuultol fuu, *Bilaatus e voovi yoofango *Yahuudu'en kaɓɓaaɗo go'oto, mo ɓe ngiɗi yoofaneego. E woodi goɗɗo bi'eteeɗo Barabas, kaɓɓidaaɗo e woɓɓe nder kaso, gam ɓe kaɓdii e laamu, faa ɓe mbari goɗɗo nder haɓre ndeen. Sey jama'aare ɗuuɗnde wari, torii Bilaatus waɗana ɓe ko o voovi waɗango ɓe. Bilaatus ƴami ɓe vi'i: — On ngiɗi mi yoofana on laamiiɗo Yahuudu'en naa? Bilaatus fahamii nalwiiru tan waɗi *mawɓe aardiiɓe diina ngaddiri Yeesu to muuɗum. Ammaa mawɓe aardiiɓe diina puufi jama'aare toroo Bilaatus yoofana ɓe Barabas, naa Yeesu. Bilaatus ƴami ɓe vi'i: — Ee, noye ngiɗɗon mi waɗana o'o mo mbi'oton laamiiɗo Yahuudu'en? Ɓe mbi'i e semmbee: — War mo dow *gaafagal ! Bilaatus ƴami ɓe vi'i: — Ndeye halleende o waɗi? Ammaa ɓe ɓesdi vi'igo e semmbee: — War mo dow gaafagal ! Nde laatii Bilaatus e yiɗi velgo jama'aare ndeen, o yoofani ɓe Barabas. O waɗi ɗum fiiri Yeesu looci, ndeen o waɗi mo nder juuɗe soojeeji *Rooma, gam ɓe mbaroya mo dow gaafagal. Soojeeji njahari Yeesu fiiliire laamorde vi'eteende Firtoriyum, ɓe noddi soojeeji koriiɗi fuu ɓe kawriti ɗi. Ɓe ɓorni mo burnus bo'ojiteyɗum, ɓe mbami giifol gi'e, ɓe ngiifi mo ngol. Ndeen ɓe puɗɗi hinnugo mo, eɓe mbi'a: — Allah sabbinane laamiiɗo Yahuudu'en. Ɓe piiri mo sawru dow hoore, ɓe tuutani mo joode, ɓe ndiccii yeeso ma'ako, ɓe cujjidani mo. Ɓaawo ɓe njaltinirii mo, ɓe ɓorti mo burnus bo'ojiteyɗum ɗuum, ɓe ɓorni mo kolte ma'ako. Ndeen ɓe mburtini mo, ɓe njahari mo yaasi, gam ɓe ɓiloya mo dow *gaafagal. Dow laawol ɓe potti e gorko bi'eteeɗo Simon, mo si'ire Sireene, baaba Aleksandir e Rufus, e warta gada ladde. Soojeeji ndooli mo o vakkoo *gaafagal Yeesu. Ɓe njahari Yeesu woɗnde yaayre vi'eteende Golgota, waato Gumbal Hoore. Ɓe kokki mo *innaboojam njillindiraaɗam e *miir o yara, ammaa o yaraay ɗam. Ɓe ɓili mo dow gaafagal, ɓe cenndiri kolte ma'ako e waɗgo cuɓol, gam ɓe ngi'a ko koo moye maɓɓe heɓata. Wakkaci ɓe ɓili mo dow gaafagal, ɗum njamndi joveenayi ndi subaka. Ɓe takki alluwaawal dow hoore gaafagal ngaal, ɓe mbinndi ko ɗum wullorii mo dow ma'agal vi'igo: « Laamiiɗo *Yahuudu'en ». Yimɓe ƴaɓɓotooɓe e kuɗa Yeesu, e ndimmba ko'e e mbi'a: — Too, aan biiɗo no yibbiney *Wuro Allah Seniingo, nyiɓtoo ngo nder balɗe tati, jippoya dow gaafagal, kisnaa hoore maaɗa ! Noon boo *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta njaltiniri mo hakkunde mu''en, ɓe mbi'i: — O hisnii woɓɓe, ammaa o waawaay hisnugo hoore ma'ako. Woor kanko biiɗo no *Almasiifu laamiiɗo *Isiraa'iila o jippoyoo jo'oni dow gaafagal, gam ngi'en ngoonɗinen mo. Wuyɓe ɓe ɗum ɓili vuttudu ma'ako boo kuɗi mo. Caka nyalawma, sey niɓre suddi lesdi fuu, faa yahago njamndi tati ndi alaasara. Njamndi tati ndiin, sey Yeesu towni voliinde vi'i: — Eloy, Eloy, lama sabaktani? Waato: « Yaa Allah am, yaa Allah am, gam ɗume kibinirɗaa yam? » Nde woɓɓe nder dariiɓe yaayre ndeen nani ɗum, ɓe mbi'i: — Nanee, emo nodda annabi Iliya. Sey go'oto maɓɓe nyaari soofni sooso nder *innaboojam lammuɗam, o haɓɓi ɗum e loosol, o ɓattini ɗum e honnduko Yeesu, gam o musina, o vi'i: — Ngooree ngi'en kul Iliya no warey jippina mo. Yeesu wulli e semmbee, ndeen o maayi. Sey wudere wonnde nder Wuro Allah Seniingo seeki gada dow faa lees, nde waɗi cende ɗiɗi. Nde mawɗo soojeeji dariiɗo yeeso ma'ako yi'i no o maayri, o vi'i: — Goonga, o'o neɗɗo o *Ɓiɗɗo Allah ! Woɓɓe rewɓe e ndarii to woɗɗi e ndaara. Nder maɓɓe e woodi Maryaama mo Magadaaliya, e Saloomi, e Maryaama inna Yaakuubu pamaro e Yusufu. Kamɓe tokkunoo Yeesu, e kuwana mo nde o wonnoo lesdi Gaaliili. E woodi rewɓe feere ɗuuɗɓe wardoyɓe e ma'ako *Urusaliima, kamɓe maa eɓe ɗoon. Ɗum alaasara siryanaago *nyannde-fooftiinde. Gam ma'ajum, Yusufu mo si'ire Aramaatiya semmbiɗini ɓernde muuɗum, o yahi to Bilaatus o torii ɗum hokka mo ɓanndu Yeesu. Yusufu no neɗɗo teddinaaɗo nder *Kawtal Sernooɓe Diina, kanko maa emo haaɓi o yi'a garol *laamu Allah. Nde Bilaatus nani Yeesu aartii maayi, ɗum haaynii mo. O noddi mawɗo soojeeji o ƴami ɗum, kul ɗum goonga Yeesu aartii maayi. Nde o nani ka e honnduko mawɗo soojeeji oon, o woori Yusufu hooƴa ɓanndu nduun. Sey Yusufu soodoyi wudere saɗnde, o waɗi ɗum jippini ɓanndu Yeesu, o taardi ndu wudere ndeen, o wallini ndu nder yenaande wasaande nder haayre. O talliti kaaƴa o omndi honnduko yenaande ndeen. Maryaama mo Magadaaliya e Maryaama inna Yusufu ngi'ii to ɗum wallini ɓanndu Yeesu. Nde *nyannde-fooftiinde ƴaɓɓii, Maryaama mo Magadaaliya e Saloomi e Maryaama inna Yaakuubu coodi nebbam mbelɗam luuɓngol, gam ɓe njaha ɓe molmana ɓanndu Yeesu. Nyannde alat ɓe ummii ila fajiri, ɓe njottii yenaande ndeen puɗoyki naange. Dow laawol ɓe mbaɗi ga vi'igo hakkunde maɓɓe: — Moye tallitanta en kaaƴa nga ɗum omndiri honnduko yenaande ndeen? Ammaa nde ɓe ɓanti gite, ɓe ngi'i kaaƴa ngaan tallitaama. Nde ɓe natti yenaande ndeen, ɓe ngi'i goɗɗo kayeejo e jooɗii vuttudu nyaamru, emo ɓornii kolte daneeje tar, ɓe kultori. Kayeejo oon vi'i ɓe: — To' on kul ! Eɗon ndaara Yeesu mo Najaratu baraaɗo dow *gaafagal. O ummitinaama nder maayde ! O walaa ɗo'o. Raa to o wallinano. Jo'oni, njahee mbi'on *almaajiri'en ma'ako e Biiturus, o aartey on yahago lesdi Gaaliili. Toon ngi'oton mo, noon no o vi'inoo on. Rewɓe ɓeen mburtii yenaande, ɓe nyaari, eɓe ndiwna sabu kulol. Kulol haɗi ɓe vi'igo ka koo moye. [ Nyannde alat fajiri, Yeesu ummitii nder maayde. Ɓaawo o ummitake o aartii vanngango Maryaama mo Magadaaliya, mo o vurtinannoo *ginnaaji joveeɗiɗi. Maryaama oon yahi vi'i ka wondunooɓe e Yeesu. Wakkaci ɗuum eɓe nder ɓillaare, eɓe mboya. Nde ɓe nani Yeesu e foofa, Maryaama boo yi'ii mo, ɓe njaɓaay ka. Ɓaawo ma'ajum, woɓɓe goonɗinɓe mo ɗiɗo e dow laawol nder ladde yahago goɗngel ci'el, sey Yeesu vanngani ɓe nder nanndi feere. Ɓe co''ii ɓe mbi'i ka horiiɓe, ammaa ɓe njaɓaay ka ɓe'e maa mbi'i. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu vanngani almaajiri'en muuɗum sappo e go'o, wakkaci ɓe nyaamata. O feli ɓe, sabu ciya goonɗinki maɓɓe e ca'atal ɓerɗe maɓɓe, gam ɓe njaɓaay ko yiiɓe mo ngeccii ɓe ɓaawo o ummitake. O vi'i ɓe: — Njahee koo toye nder duuniyaaru, nga'ajinon koo moye *Habaru Belɗum. Goonɗinɗo yam waɗanaa *baptisma no hisey, ammaa mo goonɗinaay yam no sernante. Goonɗinɓe yam fuu no mbaɗey ɗi'i alaamaaji kaayniiɗi: ɓe mburtiney *ginnaaji e innde am, ɓe mbolvey ɗemle kese, ɓe nanngey bo'ole e juuɗe maɓɓe, to ɓe njarii tooke, ɗe mbaɗantaa ɓe koo ɗume, ɓe njowaney nyawɓe juuɗe njamɗita. Ɓaawo Yeesu Jawmiraawo volvanii ɓe, o ƴeftiraama dow, o jooɗii e junngo Allah nyaamo. Sey *almaajiri'en ma'ako ndilli, nga'ajinoyi *Habaru Belɗum koo toye. Jawmiraawo boo valli ɓe, hokki ɓe baawɗe waɗgo kuuɗe kaayniiɗe, gam tabbitingo ko ɓe mbi'ata, to ma'ako ɗum ivoyi.] Yaa Tiyofilus mawɗo, yimɓe ɗuuɗɓe ti'inake mbinndii habaru ku'uje ko waɗi nder amin. Ɓe mbinndii habaru ɗum nanɗen gada e konnduɗe ɓeen yiiɓe ɗuum ko waɗi e gite mu''en ila fuɗɗoode. Kamɓe ɓeen kalfinaa anndingo habaru ɗuum. Miin boo mi liinyii e hakkiilo no ku'uje ɗeen fuu mba'ari ila fuɗɗam. Gam ma'ajum, aan Tiyofilus Mawɗo, mi yi'ii ɗum booɗɗum miin boo mi vinndan maa e tokkindirki no habaru ɗuum fuu wa'ari, gam tabbitinaa goonga habaru ko ɗum ekkitin maa. Too, nder jaamaniiru ndu *Hiruudus laamii dow lesdi *Yahuudiya, e woodi *aardiiɗo diina bi'eteeɗo Jakariya, gonɗo nder yeɓre aardiiɓe diina lenyol Abiya. Innde debbo ma'ako Alisabaatu mo lenyol Haruuna. Ɓe fuu ɗiɗo ɓe goonga'en yeeso Allah, eɓe tokki dookaaji ma'ako booɗɗum, ɓe ngalaa feloore fuu. Ammaa ɓe keɓaayno ɓinngel, gam Alisabaatu no dimaro, kadimaa ɓe fuu ɗiɗo ɓe naywi. Nyannde feere Jakariya e waɗa kuugal muuɗum ngal aardiiɗo diina nder Wuro Allah Seniingo, gam ɗum wakkaci kuugal yeɓre ma'ako. Aardiiɓe diina e mbaɗa cuɓol gam senndugo kuugal hakkunde mu''en. Nyanndeere ndeen Jakariya suɓaa, gam o natta nder *yaayre seniinde o wula urdi. Wakkaci o wulata urdi, jama'aare fuu e darii yaasi e waɗa do'aare. Sey malaa'ikaajo Jawmiraawo vanngani mo, darii vuttudu to ɗum wulata urdi ndu nyaamo. Nde Jakariya yi'i mo, ɓernde muuɗum taƴi, kulol nanngi ɗum. Ammaa malaa'ikaajo oon vi'i mo: — Ta'a hul Jakariya, Jawmiraawo jaɓii do'aare maaɗa. Debbo maaɗa Alisabaatu no danyante ɓiɗɗo gorko, a tokaney mo Yahayya. A naney belɗum korey, yimɓe ɗuuɗɓe boo no mbelmbeltey, sabu danyeeki ɓiɗɗo oon, gam o laatoto mawɗo yeeso Jawmiraawo. O yarataa *innaboojam koo yare-yare ko sottinta hakkiilo, ammaa o heevey *Ruhu Ceniiɗo ila emo nder reedu inna ma'ako. O vittinoyey ɓiɓɓe *Isiraa'iila ɗuuɗɓe to Allah Jawmiraawo maɓɓe. O aartey Almasiifu wargo nder baawɗe Ruhu Allah ɗe annabi Iliya heɓno, gam o narrina danyooɓe e ɓiɓɓe mu''en, o vittinoya saliiɓe ɗowtanaago Jawmiraawo dow laawol goonga'en. O siryoo yimɓe gam garol Jawmiraawo. Jakariya ƴami malaa'ikaajo oon vi'i: — Noye anndireymi ko mbiiɗaa ɗum goonga? Gam miin mi naywi, debbo am boo duuɓi muuɗum ɗuuɗi. Malaa'ikaajo toontii mo vi'i: — Miin woni Jibiraa'iilu darotooɗo yeeso Allah dum gam huwango mo. Mi lilaama to maaɗa gam mi hokku maa ɗu'um Habaru Belɗum. Ammaa jo'oni a waawataa volvugo, faa nyannde nde hu'unde ɗuum laatii, gam a goonɗinaay haala am laatotooka to wakkaci muuɗum warii. Wakkaci ɗuum yimɓe e ndeenti Jakariya, neeɓoyki ma'ako nder *Suudu Jawmiraawo haaynake ɓe. Nde o vurtoyii, o waawaay volvango ɓe. Ɓe pahami e woodi kaayniiɗum ko o yi'i toon nder Suudu Jawmiraawo. O darii o volirani ɓe juuɗe, ammaa o jooɗorii noon o volvataa. Nde balɗe kuugal ma'ako keƴi, o hootii. Balɗe seɗɗa ɓaawo ma'ajum, debbo ma'ako Alisabaatu heɓi reedu, o suuɗii nder wuro lebbi jovi. O vi'i: — Ndaaree ko Jawmiraawo waɗani yam. Nder wakkaci pottanɗum mo, o yi'ii jurumɗum am, o ittanii yam cemtuɗum yeeso yimɓe. Nder lewru Alisabaatu joveego'ooru ɓaawo o heɓii reedu, Allah lili malaa'ikaajo Jibiraa'iilu si'ire vi'eteende *Najaratu nder lesdi *Gaaliili. O lili mo to goɗɗo surbaajo, nannganaaɗo gorko bi'eteeɗo Yusufu, mo lenyol *Dawda. Surbaajo oon e vi'ee Maryaama Malaa'ikaajo oon wari to ma'ako vi'i mo: — Salaama aleekum, aan barkiɗinaaɗo Jawmiraawo ! Jawmiraawo e wondi e maaɗa ! Hinnoore ndeen waanni Maryaama korey. O vi'i nder ɓernde ma'ako: — Ɗume nde'e hinnoore yiɗi vi'igo? Ammaa malaa'ikaajo oon vi'i mo: — Ta'a hul Maryaama, gam barkaa Allah futtanii ma. A heɓey reedu, ndanyaa ɓiɗɗo gorko, tokanaa mo Yeesu. O laatoto mawɗo, o noddirte Ɓiɗɗo Allah Jawmu Manngu. Allah Jawmiraawo no hokkey mo jooɗorgal laamu maama ma'ako Dawda. O laamoto dow ɓiɓɓe Isiraa'iila faa abadaa. Laamu ma'ako re'ataa. Maryaama vi'i malaa'ikaajo oon: — Noye ɗum waɗorto? Gam mi anndaa gorko. Malaa'ikaajo oon toontii mo vi'i: — Ruhu Ceniiɗo no jippoto dow maaɗa, baawɗe Allah Jawmu Manngu no suddete kama ɗowdi. Gam ma'ajum, danyeteeɗo oon no noddirte Ceniiɗo e *Ɓiɗɗo Allah. Rah, bannda Alisabaatu heɓii reedu ɓiɗɗo gorko nder nayeewu muuɗum, koo nde yimɓe mbi'inoo o dimaro. Jo'oni emo woodi reedu ndu lebbi joveego'o. Gam walaa ko salori Allah. Ndeen Maryaama vi'i: — Miin mi korɗo Jawmiraawo, ɗum laatanoo yam noon no mbiiɗaa. Ndeen malaa'ikaajo oon dilli woori mo. Nder balɗe ɗeen, Maryaama ummii jaawɗum, yahi si'ire wonnde nder baamle Yahuudiya. Nde o yottii toon, o natti wuro Jakariya o hinni Alisabaatu. Wakkaci ko Alisabaatu nani hinnoore Maryaama, ɓiɗɗo gonɗo nder reedu muuɗum dimmbii. Alisabaatu hebbinaa *Ruhu Ceniiɗo. O volvi e semmbee, o vi'i Maryaama: — A barkiɗinaaɗo nder rewɓe fuu ! Ɓiɗɗo mo caawɗaa boo o barkiɗinaaɗo. Miin, mi moye mo inna Jawmiraawo am warata to muuɗum? Gam nde nanmi hinnoore maaɗa, ɓiɗɗo gonɗo nder reedu am dimmbake sabu belɗum. A barkiɗinaaɗo, gam a goonɗinii ko Jawmiraawo vi'i mbi'eɗaa no waɗey daahir. Ndeen Maryaama vi'i: — Ɓernde am e maalta Jawmiraawo. Yonki am heevii belɗum sabu Allah Kisnoowo yam, gam o raarii yamnaare korɗo ma'ako. Gada jo'oni yimɓe jaamanuuji fuu no noddirey yam barkiɗinaaɗo, gam Allah Jawmu Baawɗe waɗanii yam ku'uje mawɗe. Innde ma'ako no seniinde. Yurmeende ma'ako dow hulooɓe mo re'ataa faa abadaa. O huwii kuuɗe mawɗe e junngo ma'ako semmbiɗngo. O sankitii yimɓe ɓe ɓerɗe mu''en keevi mawnitaare. O jippinii laamiiɓe dow laamu mu''en, ammaa o mawninii yavaaɓe. O haarnirii nanooɓe veelo e ku'uje booɗɗe, ammaa o yoofii riskuɓe e juuɗe mehere. Maryaama jooɗodii e Alisabaatu faro lebbi tati, ndeen o so''ii wuro ma'ako. Nde wakkaci danyki Alisabaatu waɗi, o danyi ɓiɗɗo gorko. Nde ho'odiɗɗaaɓe e banndiraaɓe ma'ako nani barkaa makka ka Jawmiraawo hokki mo, ɓe mbelmbelditii e ma'ako. Nde ɓinngel ngeel waɗi balɗe joveetati, ɓe ngari naadugo ngel. Ɓe ngiɗiino tokango ngel innde baaba ma'agel Jakariya. Ammaa inna ma'agel salii vi'i: — A'aa, tokanee ngel Yahayya. Ɓe mbi'i mo: — Nder lenyol maaɗa walaa goonɗo nden ɗoon innde. Sey ɓe mbolvirani baaba ma'agel juuɗe, gam ɓe annda innde nde o yiɗi ɗum tokana ngel. Jakariya ƴami ɓe alluwaawal, o vinndi dow ma'agal: — Innde ma'agel Yahayya. Fii ɗuum haaynii yimɓe fuu wonɓe ɗoon. Ɗoon e ɗoon, honnduko ma'ako omtii, ɗemngal ma'ako haɓɓiti. O fuɗɗi volvugo, emo maalta Allah. Kulol nanngi ho'odiɗɗaaɓe maɓɓe fuu. Habaru ɗuum sankitii koo toye nder baamle Yahuudiya. Nanɗo ɗum fuu nyumi dow ma'ajum vi'i: « Ɗume ɓinngel ngeel laatotoo to ngel mawni? » Gam junngo Jawmiraawo e wondi e ma'agel. Jakariya baaba ɓinngel ngeel heevi *Ruhu Ceniiɗo, o waɗi annabaaku o vi'i: — Yettoore laatanoo Jawmiraawo, Allah mo Isiraa'iila, gam o vallii yimɓe ma'ako, o rimɗinii ɓe. O waddanii en kisnoowo cemmbiɗɗo iɓɗo nder lenyol maccuɗo ma'ako *Dawda, O vi'iino ila ko neeɓi e konnduɗe *annabo'en ma'ako seniiɓe: O hisney en gada e juuɗe halluɓe, e wanywanyɓe meeɗen. O nanii jurumɗum maamiraaɓe meeɗen, o yeggitaay *alkawal ma'ako ceniingal, ngal o hunanii maama meeɗen Ibraahim. O vi'i o hisney en gada e juuɗe wanywanyɓe meeɗen, gam kuwanen mo, naa e kulol, njooɗooɗen en seniiɓe e goonga'en yeeso ma'ako faa keerol balɗe meeɗen fuu. Aan ɓinngel am, a noddirte annabiijo Allah Jawmu Manngu, gam a aartey Jawmiraawo wargo faa mo''inanaa mo laawol, anndinaa yimɓe ma'ako o hisney ɓe, o ya'afoto hakkeeji maɓɓe. Gam Allah meeɗen o keeɓɗo yurmeende, O lildoyey en jayngol ma'ako manngol gada dow, gam ngol yaynanoo wonɓe nder niɓre e kulol maayde, ngol tokkina kosɗe meeɗen dow laawol jam. Yahayya mawni, fahamu ma'ako ɓesdii. O jooɗii nder ladde faa wakkaci nde o vanngani yimɓe Isiraa'iila. E wakkaci danyeeki Yahayya, Agustus laamiiɗo *Rooma vi'i ɗum lima yimɓe wonɓe nder laamu Rooma fuu. Kangal woni limgal aranal ngal ɗum waɗi e wakkaci ko Kiriniyus laatii gomnaajo lesdi Siiriya. Koo moye fuu yahi si'ire muuɗum gam limee. Yusufu boo ummii si'ire Najaratu nder lesdi Gaaliili. O yahi si'ire to *Dawda rimaa vi'eteende Baytilaama, wonnde nder lesdi *Yahuudiya, gam kanko ɗum mo lenyol Dawda. O yahi toon gam ɗum lima mo, kanko e Maryaama mo o nannganaa, gaamɗo. Eɓe nder Baytilaama, sey wakkaci danygol Maryaama waɗi. O danyi ɓinngel gorel afel ma'ako, o saawri ngel leppi wudere, o wallini ngel nder akali nyaamnirki bisaaji, gam ɓe keɓaay yaayre nder veerdude. Nder lesdi ndiin e woodi waynaaɓe waaleyɓe e ndeeni bisaaji mu''en vuttudu si'ire. Sey malaa'ikaajo Jawmiraawo vanngani ɓe, teddungal Jawmiraawo yaynanii ɓe, kulol manngol nanngi ɓe. Ammaa malaa'ikaajo oon vi'i ɓe: — To' on kul ! Gam mi waddanii on habaru belɗum, beleyɗum yimɓe fuu. Hannde nder si'ire *Dawda on ndanyanaama kisnoowo, kanko woni *Almasiifu Jawmiraawo. Raa no keɓtirton mo: on tawey ɓinngel e saawaa nder leppi, engel wallinaa nder akali nyaamnirki bisaaji. Ɗoon e ɗoon sey cefe malaa'ika'en gada asama mbanngi kawti e malaa'ikaajo oon, ɓe mbaɗi ga maaltugo Allah, eɓe mbi'a: — Teddungal laatanoo Allah toon dow, nder duuniyaaru boo, jam laatanoo yimɓe ɓe Allah nanata belɗum mu''en. Nde malaa'ika'en ɓeen co''ii dow, sey waynaaɓe ɓeen mbi'i hakkunde mu''en: — En njah Baytilaama ngi'en ɗu'um ko Jawmiraawo anndini en. Sey ɓe njawɗii ɓe njahi toon, ɓe tawi Maryaama e Yusufu e ɓinngel ngeel, engel wallinaa nder nyaamnirɗum bisaaji. Nde ɓe ngi'i ngel, ɓe ngeccii ko malaa'ikaajo vi'i ɓe dow ma'agel. Ko waynaaɓe ɓeen mbi'i haaynake koo moye nanɗo ɗum fuu. Maryaama boo jogii ko nani fuu nder ɓernde muuɗum, o waɗi ga nyumgo ɗum. Ndeen waynaaɓe ɓeen co''ii, e mawnina Allah, e maalta mo gam koo ɗume ko ɓe nani e ko ɓe ngi'i, deydey e no malaa'ikaajo yeccorii ɓe. Nde ɓinngel ngeel waɗi balɗe joveetati, ngel naadaa, ngel tokanaa Yeesu, innde nde malaa'ikaajo vi'inoo inna ma'agel hokka ngel ila o heɓaayno reedu. Nde balɗe lootaaki maɓɓe keevi, kama no ɗum vinndiraa nder *Tawreeta Muusa, Yusufu e Maryaama njahari Yeesu *Urusaliima gam ɓe kolla mo yeeso Jawmiraawo. Gam noon Jawmiraawo vi'i nder Tawreeta: Ɓiɗɗo gorko afo fuu, Jawmiraawo jeyi mo. Ɓe ngari boo gam ɓe mbaɗa sadaka, kama no ɗum vinndiraa nder Tawreeta: pooli ɗiɗi koo uugahon ɗiɗon. Wakkaci ɗuum e woodi goɗɗo neɗɗo nder Urusaliima bi'eteeɗo Simiyon. O neɗɗo goongaajo, kuloowo Allah, emo reenti o yi'a garol kisnoowo yimɓe Isiraa'iila. *Ruhu Ceniiɗo e wondi e ma'ako, anndinii mo o maayataa sey to o yi'ii *Almasiifu mo Jawmiraawo. Ruhu yahari mo nder *Wuro Allah Seniingo. Wakkaci ɗuum Maryaama e Yusufu ngaddi Yeesu nder wuro ngoon, gam waɗango mo ko *Tawreeta vi'i. Simiyon jaɓi ɓinngel ngeel e juuɗe muuɗum, maalti Allah vi'i; — Yaa Jawmiraawo, a hebbinii alkawal maaɗa. Jo'oni woor maccuɗo maaɗa dilla jam. Gam gite am ngi'ii kisndam maaɗa, kisndam ɗam ciryiɗaa koo moye yi'a. Kanjam woni jayngol kolleyngol leƴƴi duuniyaaru laawol maaɗa, kadimaa ɗam teddiney yimɓe maaɗa *Isiraa'iila'en. Baaba ɓinngel ngeel e inna ma'agel kaayɗini nde ɓe nani ko ɗum vi'i dow ma'agel. Simiyon barkiɗini ɓe, o vi'i Maryaama, inna Yeesu: — Allah suɓii nge'el ɓinngel gam ngel laatoto daliila do''ere ɗuuɗɓe e ummaaki ɗuuɗɓe nder Isiraa'iila. Ngel laatoto alaama gada Allah ka yimɓe ɗuuɗɓe nganyata. Ngel vannginey nyumooji yimɓe cuuɗiiɗi. Aan boo inna ma'agel, naawɗum no tufey ɓernde maaɗa kama laɓi. E woodi boo *annabiijo debbo bi'eteeɗo Hannatu ɓii Fanuwel, mo lenyol Aaser. Debbo oon naywii korey. O hoovaanooma nder surbaangaaku ma'ako, o jooɗodii e gorko ma'ako duuɓi joveeɗiɗi, ndeen gorko oon maayii. Ɓaawo maayde gorko ma'ako, o jooɗii o hoovaaki faa o waɗi duuɓi tamaaniin e nayi (84). Emo ɗoon nder Wuro Allah Seniingo dum, emo teddina Allah, emo suumoo, emo waɗa do'aare jemma e nyalawma. E wakkaci ɗuum kanko boo o wari, emo yetta Allah emo yeccoo ɓeen reentuɓe yi'igo dimɗineeki *Urusaliima habaru ɓinngel ngeel. Nde Yusufu e Maryaama njottini ko Tawreeta vi'i fuu, ɓe kooti si'ire maɓɓe *Najaratu nder lesdi *Gaaliili. Ɓinngel ngeel e mawna, e ɓesda semmbee e fahamu. Barkaa Allah boo e dow ma'agel. Hitaande fuu danyooɓe Yeesu e njaha *Urusaliima gam waɗgo *juulɗe Kuultol. Nde Yeesu waɗi duuɓi sappo e ɗiɗi, ɓe njahadi e ma'ako juulɗe ɗeen kama ko voovaa. Nde juulɗe ɗeen timmi, ɓe nanngi laawol hootgo, ammaa Yeesu darii Urusaliima, naa e anndaangal danyooɓe muuɗum. Kamɓe eɓe tammii emo nder yahadiɗɗaaɓe maɓɓe. Nde ɓe mbaɗi jahaangal nyalawmaare fuu, ɓe puɗɗi yillaago mo nder banndiraaɓe maɓɓe e higooɓe maɓɓe. Nde ɓe ngi'aay mo, ɓe co''ii Urusaliima gam yillaago mo. Ɓaawo balɗe tati ɓe tawi mo nder *Wuro Allah Seniingo. Emo jooɗii hakkunde moodiɓɓe, emo yewanii ɓe, kadimaa emo ƴama ɓe. Nanɓe mo fuu kaayɗinii gam fahamu ma'ako e toonti ma'ako. Nde danyooɓe ma'ako ngi'i mo, ɓe kaayɗini. Inna ma'ako vi'i mo: — Ɓinngel am, ko jeyi mbaɗanɗaa min nihini? Miin e baaba maaɗa min ngaannake gam yillaago maa. O vi'i ɓe: — Gam ɗume ngillotooɗon yam? Asee on anndaa e haani mi jooɗoo nder wuro Baaba am naa? Ammaa ɓe pahamaay ko o yiɗi vi'igo ɓe. Ndeen Yeesu hootdi e maɓɓe Najaratu, o waɗi ko ɓe mbi'i mo fuu. Inna ma'ako resi ku'uje ɗeen fuu nder ɓernde muuɗum. Yeesu e mawna, fahamu ma'ako e ɓesdoo dum, o heɓi togu yeeso Allah e yimɓe fuu. Yahayya yiilii nder jaaje gonɗe ha'ade maayo Urdun fuu, emo wa'ajina, emo vi'a: — Tuubee mbaɗaneeɗon *baptisma, keɓon ya'afuye hakkeeji mooɗon. Ɗum laatii kama no annabi *Ecaaya vinndunoo nder deftere muuɗum, vi'i: — Voliinde nanaama nder ladde e vi'a: Mo''inee ɗatal gam Jawmiraawo, poortee laawol gam garol ma'ako. Jantanɗe fuu no uvetee, baamle e ƴoole fuu no nametee. Laabi leliiɗi fuu no poortetee, laabi bonɗi fuu no mbo''intee. Yimɓe fuu no ngi'ey kisndam Allah. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari to Yahayya gam o waɗana ɓe baptisma. O vi'i ɓe: — Onon ɓiɓɓe bo'ole ! Moye vi'i on paayon huunƴere Allah wareynde? Kuwee kuuɗe kolleyɗe on tuubii. To' on mbi' nder ɓerɗe mooɗon: « Minon, min taaniraaɓe *Ibraahim ! » Gam emi vi'a on: Allah e woodi baawɗe waɗgo ɗe'e kaaƴe ɗe laatoo taaniraaɓe Ibraahim. Ila jo'oni jammbere aagaama gam fe''ugo leɗɗe gada e ɗaɗi ma'aje. Lekki ki rimataa ɓikkon mbooɗkon fuu, no fe''ete, feree nder yiite. Yimɓe ƴami mo mbi'i: — Noye haani min mbaɗa? O toontii ɓe, o vi'i: — Mo toggooje ɗiɗi fuu sennda e mo walaa. Goonɗo nyaamdu boo hokkora mo walaa. *Jaɓooɓe janngal maa ngari gam ɓe mbaɗanee *baptisma, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, noye haani min mbaɗa? O vi'i ɓe: — To' on ɓesdu dow ko mbi'aaɗon njaɓon. Goɗɗi soojeeji ƴami mo mbi'i: — Minon fa, noye haani min mbaɗa? O vi'i ɓe: — To' on te'etu jawdi yimɓe e semmbee. To' on njowan yimɓe ko mbaɗaay, gam njaɓton ɓe ceede. Ammaa keytoree e ko mbiyeteeɗon. Yimɓe fuu e kaaɓi ngi'a *Almasiifu. Koo moye maɓɓe e nyuma nder ɓernde muuɗum, koo maa Yahayya woni *Almasiifu. Sey Yahayya vi'i ɓe: — Miin, emi wa'arana on *baptisma e ndiyam, ammaa ɓurɗo yam baawɗe e wara. Mi fotaay fiɓtugo koo ɓoggi paɗe ma'ako. Kanko o wa'araney on baptisma e *Ruhu Ceniiɗo e yiite. Emo jogii jaartirɗum e junngo ma'ako, gam o sennda gawri e nyaande. O hawrita gawri, o waɗa ndi nder beembal ma'ako, ammaa o wuldey nyaande ndeen e yiite nge nyifataa. Noon Yahayya vagginiri yimɓe e bolle ɗuuɗɗe, o wa'ajini ɓe *Habaru Belɗum. Ammaa *Hiruudus gomnaajo, o felii ɗum gam te'itii Hiruudiya koree mawnum, e gam kuuɗe kalluɗe fuu ɗe o waɗi. Sey Hiruudus ɓesdi waɗgo ko ɓuri noon hallugo, o waɗi Yahayya omndaa nder kaso. Wakkaci yimɓe fuu mbaɗantee baptisma, Yeesu boo waɗanaama baptisma. Emo nder waɗgo do'aare, sey asama omtii. *Ruhu Ceniiɗo jippii dow ma'ako nder nanndi foondu. Voliinde ivoyi gada dow vi'i: — Aan woni *Ɓiɗɗo am giɗaaɗo. Emi nana belɗum maaɗa. Yeesu waɗii faro duuɓi talaatiin (30), ko o fuɗɗi kuugal ma'ako. Yimɓe e nyuma Yeesu no ɓii Yusufu, Yusufu boo no ɓii Eeli, Eeli ɓii Matat, Matat ɓii Leewi, Leewi ɓii Malki, Malki ɓii Yanna, Yanna ɓii Yusufu, Yusufu ɓii Matatiya, Matatiya ɓii Amos, Amos ɓii Nahum, Nahum ɓii Esili, Esili ɓii Naggay, Naggay ɓii Maata, Maata ɓii Matatiya, Matatiya ɓii Simeya, Simeya ɓii Yoosek, Yoosek ɓii Joda, Joda ɓii Yowanan, Yowanan ɓii Resa, Resa ɓii Jarubabel, Jarubabel ɓii Ceyaltiyel, Ceyaltiyel ɓii Neri, Neri ɓii Malki, Malki ɓii Addi, Addi ɓii Kosama, Kosama ɓii Elmadam, Elmadam ɓii Er, Er ɓii Jocuwa, Jocuwa ɓii Eliyejer, Eliyejer ɓii Yorim, Yorim ɓii Matat, Matat ɓii Leewi, Leewi ɓii Simiyon, Simiyon ɓii Yahuuda, Yahuuda ɓii Yusufu, Yusufu ɓii Yonam, Yonam ɓii Eliyaakim, Eliyaakim ɓii Meleya, Meleya ɓii Menna, Menna ɓii Matata, Matata ɓii Naatan, Naatan ɓii Dawda, *Dawda ɓii Jesse, Jesse ɓii Obida, Obida ɓii Bo'es, Bo'es ɓii Salmon, Salmon ɓii Naasuna, Naasuna ɓii Aminadabu, Aminadabu ɓii Adamin, Adamin ɓii Aram, Aram ɓii Hesruuna, Hesruuna ɓii Fares, Fares ɓii Yahuuda, Yahuuda ɓii Yaakuubu, Yaakuubu ɓii Iciyaaku, Iciyaaku ɓii Ibraahim, Ibraahim ɓii Teera, Teera ɓii Nahor, Nahor ɓii Seruku, Seruku ɓii Ragaw, Ragaw ɓii Falek, Falek ɓii Eber, Eber ɓii Sela, Sela ɓii Kenan, Kenan ɓii Arfasada, Arfasada ɓii Cem, Cem ɓii Nuhu, Nuhu ɓii Lamek, Lamek ɓii Metusela, Metusela ɓii Enok, Enok ɓii Yared, Yared ɓii Maleleyel, Maleleyel ɓii Kenan, Kenan ɓii Enos, Enos ɓii Ciitu, Ciitu ɓii Aadamu, Aadamu mo Allah. Yeesu ivoyi maayo Urdun e heevi *Ruhu Ceniiɗo. Ruhu oon yahari mo nder ladde. Toon *Ceyɗaan jarrabii mo balɗe arba'iin (40). Nder balɗe ɗeen fuu o nyaamaay koo ɗume. Ɓaawo ma'ajum o dolii korey. Ceyɗaan vi'i mo: — To a *Ɓiɗɗo Allah kam, vi' nde'e haayre laatoo nyaamdu. Yeesu vi'i mo: — Ɗum vinndaama: Naa e nyaamdu tan neɗɗo foofrata. Sey Ceyɗaan yahari mo woɗnde yaayre townde, holli mo laamuuji duuniyaaru fuu nder maƴƴannde yitere, vi'i mo: — Mi hokkete baawɗe e risku ɗi'i laamuuji fuu, gam mi hokkaama ɗum. Miin boo, emi waawi hokkugo ɗum mo ngiɗanmi fuu. Gam ma'ajum, kul a diccake a sujjidanii yam, ɗum fuu ɗum laatoto ɗum maaɗa. Yeesu vi'i mo: — Ɗum vinndaama: Sujjidan Allah Jawmiraawo maaɗa. Kanko tan kaanɗaa jagganaago. Ceyɗaan ɓesdi yahari mo Urusaliima, darni mo toon dow hoore *Wuro Allah Seniingo, vi'i mo: — To a Ɓiɗɗo Allah kam, diw gada ɗo'o gam ɗum vinndaama: Allah no vi'ey malaa'ika'en muuɗum ndeen maa. Kadimaa Ɓe taɓɓo maa nder juuɗe maɓɓe gam to' kosngal maaɗa fii haayre. Yeesu vi'i mo: — Ɗum vinndaama: Ta'a godo Allah Jawmiraawo maaɗa. Nde Ceyɗaan heyni jarrabaago Yeesu, sey o dilli o woori mo faa goɗɗum wakkaci. Yeesu vitti lesdi *Gaaliili e heevi baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Habaru ma'ako sankitii nder lesdi ndiin fuu. Emo ekkitina nder *cuuɗi-ga'ajorɗi Yahuudu'en. Yimɓe fuu e mana mo. Yeesu yahi Najaratu, si'ire to o mawni. *Nyannde-fooftiinde o natti *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en, noon no o voovi waɗgo. Sey o ummii gam o jannga *Deftere Seniinde. O hokkaa deftere annabi Ecaaya, o omti nde, o janngi aayaaje to ɗum vi'i: « Ruhu Jawmiraawo e dow am, gam o suɓii yam mi wa'ajina sooyɓe *Habaru Belɗum. O lilii yam mi ma'atina honaaɓe habaru joofeeki mu''en, mi vumtina vumɓe, mi waɗa ɗum rimɗina torreteeɓe, mi ma'atina duuniyaaru vi'igo hitan barkaa Jawmiraawo warii. » Ndeen o taggi deftere ndeen, o hokkiti nde kuwoowo ɗoon, o jooɗii. Wonɓe nder suudu-wa'ajordu nduun fuu e cutii mo. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Ɗe'e aayaaje ɗe nanɗon, hannde ɗe keevii. Ɓe fuu ɓe nani belɗum ma'ako. Ɓe kaayɗini e bolle booɗɗe burtiiɗe honnduko ma'ako. Ɓe mbi'i: — Naa o ɓii Yusufu naa? O vi'i ɓe: — Ɗum baɗoojum mbalndanon yam ngo'ol balndol bi'ingol: Nyawtoowo, nyawtu hoore maaɗa ! On mbi'a kadimaa: Ko min nani a waɗii nder Kafarnahum, waɗ ɗum ɗo'o nder si'ire maaɗa boo. Kadimaa o vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: daɗey annabiijo jaɓɓoraaka no haani nder si'ire muuɗum. Emi vi'a on goonga: e jaamaan *annabi Iliya e woodi rewɓe ɗuuɗɓe nder lesdi Isiraa'iila ɓe worɓe mu''en maayi. E jaamaan ɗuum, iyoonde toɓaay duuɓi tati e lebbi joveego'o, veelo manngo waɗi nder lesdi ndiin fuu. Ammaa Allah lilaay annabi Iliya to koo go'oto maɓɓe, sey to debbo mo si'ire Jarifat nder lesdi Sidon, mo gorko muuɗum maayi. Kadimaa e jaamaan annabi Eliica e woodi ɓe nyawu *kuturta ɗuuɗɓe nder Isiraa'iila, ammaa walaa jamɗitinaaɗo nder maɓɓe, sey Na'aaman neɗɗo lesdi Suuriya. Nde yimɓe wonɓe nder suudu-wa'ajordu Yahuudu'en nduun nani bolle ɗeen, ɓe fuu ɓe kuunƴi korey. Ɓe ummii, ɓe mburtini mo yaasi si'ire, ɓe njahari mo gaɓɓude baamngel to si'ire maɓɓe nyiɓaa, gam ɓe ndiirta mo, ammaa sey o ivi hakkunde maɓɓe, o dilli. Yeesu yahi si'ire Kafarnahum nder lesdi Gaaliili, emo ekkitina yimɓe *nyannde-fooftiinde. Ekkitinol ma'ako haaynii ɓe, gam emo volira e baawɗe. E woodi goɗɗo mo *ginnol nder suudu-wa'ajordu nduun, o wulli e semmbee, o vi'i: — Wayyoo ! Ɗume hawtu maa e amin, aan Yeesu mo Najaratu? A warii gam halkugo min naa? Emi anndi a moye: a Ceniiɗo ivoyɗo to Allah ! Yeesu nyaaɗani ngol vi'i: — De''u ! Vurta nder ma'ako ! Sey ginnol ngool do''i neɗɗo oon yeeso yimɓe, ngol vurtii ngol nawnaay mo. Ɓe fuu ɓe kaayɗini, ɓe mbaɗi ga volvugo hakkunde maɓɓe, eɓe mbi'a: — Ɗum iri ɗeye, ɗe'e bolle? Gam nder baawɗe e semmbee emo vi'a ginnaaji mburtee, ɗi mburtoo. Habaru ko Yeesu waɗi sankitii nder lesdi ndiin fuu. Ɓaawo Yeesu woorii *suudu-wa'ajordu, o yahi wuro Simon. Esoo Simon debbo e wondi e yontere naawnde, ɓe torii Yeesu hoyna mo. Yeesu ɓattii jontaaɗo oon, tuurnii dow ma'ako, o vi'i yontere ndeen yoofa mo, sey nde yoofi mo. Ɗoon e ɗoon debbo oon ummii veerni ɓe. Nde futuro waɗi, yimɓe fuu woonɓe nyawɓe ɓe nyawuuji feere-feere ngaddi ɓe to Yeesu, o yowi juuɗe ma'ako dow go'oto-go'oto maɓɓe, o yamɗitini ɓe. Ginnaaji maa mburtii nder yimɓe ɗuuɗɓe, eɗi ngulla, eɗi mbi'a: — Aan a *Ɓiɗɗo Allah ! Ammaa o nyaaɗani ɗi, o haɗi ɗi volvugo, gam eɗi anndi kanko woni *Almasiifu. Nde veeti, Yeesu vurtii si'ire ndeen yahi woɗnde yaayre to walaa koo moye. Jama'aare waɗi ga yillaago mo. Nde ɓe keɓti mo, ɓe ngiɗaa o dilla o woora ɓe. Ammaa o vi'i ɓe: — Doole mi wa'ajina *Habaru Belɗum ɗum *laamu Allah nder ci'e goɗɗe boo, gam sabu ma'ajum liloyaami. Ndeen o waɗi ga wa'ajingo nder *cuuɗi-ga'ajorɗi lesdi *Yahuudiya. Woɗnde nyanndeere Yeesu e darii regorde maayo Genesaret, yimɓe e nyo'indira gam nana voliinde Allah. O yi'i akale ndiyam ɗiɗi e ndesii regorde maayo. Nanngooɓe liƴƴi vurtiiɓe nder ma'aje e lulla nanngirɗum liƴƴi mu''en. Yeesu natti nder go'oti ma'aje, ɗum akali Simon, o torii mo o diirna ki seɗɗa nder ndiyam. O jooɗii nder ma'aki, o fuɗɗi ekkitingo yimɓe. Nde o heyni ekkitingo, o vi'i Simon: — Yaharu akali maaɗa toon to luggi, aan e huudiɗɗaaɓe maaɗa, peron nanngirɗum liƴƴi nder maayo gam nanngugo liƴƴi. Simon vi'i: — Moodibbo, min kuwii jemmaare fuu, min nanngaay koo ngo'otu. Ammaa nde aan vi'i noon, min perey. Nde ɓe peri nanngirɗum maɓɓe, ɓe nanngoyi liƴƴi ɗuuɗɗi, faa ɗum fuɗɗi taygo. Sey ɓe noddi higooɓe maɓɓe wonɓe nder akali feere, gam ɓe ngara ɓe mballa ɓe. Ɓeen ngari, ɓe kebbini akale ɗeen ɗiɗi fuu e liƴƴi, faa ɗe nesi nucaago nder ndiyam. Nde Simon Biiturus yi'i ɗum, o diccii yeeso Yeesu, o vi'i: — Jawmiraawo, woɗɗam, gam mi neɗɗo mo hakke ! O vi'ii noon gam kanko e wondiɗɗaaɓe ma'ako ɓe kaayɗinii korey e ɗuuɗal liƴƴi ɗi ɓe nanngi. Yaakuubu e Yahayya, ɓiɓɓe Jabadi, higooɓe kuugal Simon, kamɓe maa ɗum haaynii ɓe. Ammaa Yeesu vi'i Simon: — Ta'a hul ! Gada jo'oni a laatoto gaddoowo yimɓe to am, naa liƴƴi. Nde ɓe njahari akale maɓɓe e regorde maayo, ɓe ngoori koo ɗume ɓe tokki Yeesu. Nyannde feere nde Yeesu e ɗoon nder woɗnde si'ire, sey goɗɗo mo *kuturta nyaami ɓanndu muuɗum wari. Nde o yi'i Yeesu, o hippii yeeso muuɗum, o torii ɗum o vi'i: — Moodibbo, to a jaɓii, a waawi yamɗitingo yam. Yeesu foorti junngo muuɗum, meemi mo, vi'i: — Mi jaɓii, yamɗit ! Ɗoon e ɗoon nyawu nguun yoofi mo. Yeesu vi'i mo: — Ta'a yecco ɗum koo moye. Ammaa yah hollu hoore maaɗa to *aardiiɗo diina, waɗan laɓɓineeki maaɗa sadaka ka *Muusa vi'i, gam anndingo yimɓe a yamɗitii. Koo nde Yeesu haɗi mo yeccaago ɗum, e noon fuu habaru ɗuum yahii yeeso e sankitaago. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari gam nango ekkitinol ma'ako e yamɗitineego gada nyawuuji mu''en. Ammaa Yeesu e voovi yahago yaayre yeewnde gam waɗa do'aare. Nyannde feere Yeesu e ekkitina. *Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta ivoyɓe ci'e lesdi *Gaaliili e *Yahuudiya e si'ire *Urusaliima e njooɗii vuttudu ma'ako. Baawɗe Jawmiraawo e kuwa nder Yeesu gam yamɗitingo nyawɓe. Sey woɓɓe ngaddi goɗɗo buusaaɗo, eɓe ƴefti mo dow be'itum ma'ako. Ɓe ndaari no ɓe nattinirta mo nder suudu to Yeesu woni, gam ɓe ndesa mo yeeso ma'ako. Ammaa ɓe keɓaay to ɓe nattiniri mo, gam jama'aare ɗuuɗii. Sey ɓe ƴeenti dow suudu nduun, ɓe njuli ndu, ɓe njippidini mo e be'itum ma'ako yeeso Yeesu hakkunde jama'aare. Nde Yeesu yi'i goonɗinki maɓɓe, o vi'i buusaaɗo oon: — Higoo, hakkeeji maaɗa nja'afaama. *Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta puɗɗi nyumgo e mbi'a: — O'o ɗum moye potneyɗo hoore muuɗum e Allah? Moye waawi ya'afaago hakke to naa Allah? Yeesu e anndi nyumooji maɓɓe, o vi'i ɓe: — Gam ɗume nyumoton iri ɗi'i nyumooji nder ɓerɗe mooɗon? Ɗume ɓuri hoygo? Vi'igo: « Hakkeeji maaɗa nja'afaama », na vi'igo: « Umma dara »? Ammaa gam anndon Ɓii-Neɗɗo e woodi baawɗe ya'afaago hakkeeji nder ndu'u duuniyaaru. Sey o vi'i buusaaɗo oon: — Emi vi'i maa: umma hooy be'itum maaɗa hoot ! Ɗoon e ɗoon neɗɗo oon ummii yeeso yimɓe fuu, hooƴi be'itum muuɗum hooti e maalta Allah. Yimɓe fuu kaayɗini, ɓe mawnini Allah, ɓe kultori korey, ɓe mbi'i: — Hannde en ngi'ii ko haaynii ! Ɓaawo ma'ajum, Yeesu vurtii yi'i jaɓoowo *janngal bi'eteeɗo Leewi e jooɗii yaayre to jaɓata janngal. Yeesu vi'i mo: — Tokkam. O ummii o woori koo ɗume o tokki Yeesu. Leewi noddi Yeesu wuro muuɗum defani mo nyaamduuji ɗuuɗɗi. Jaɓooɓe janngal ɗuuɗɓe e woɓɓe yimɓe nyaamdi e maɓɓe. Ammaa *Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta mbaɗi ga feltaago, eɓe mbi'a almaajiri'en Yeesu: — Ko jeyi nyaamdoton e jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke? Yeesu vi'i ɓe: — Yamɓe ngalaa bukaata nyawtoowo, sey nyawɓe. Mi waraay gam noddugo tammiiɓe no goonga'en, ammaa mi warii gam noddugo waɗooɓe hakke ɓe tuuba. Woɓɓe mbi'i Yeesu: — Almaajiri'en Yahayya baɗoowo *baptisma e cuumoo e mbaɗa do'aare dum, almaajiri'en *Fariisa'en boo e mbaɗa noon. Ammaa aan ɓe maaɗa e nyaama e njara dum. Yeesu toontii ɓe vi'i: — Koo on mbaawi doolgo ma'atinaaɓe humto koobgal cuumoo wakkaci kooviiɗo wondi e maɓɓe naa? On mbaawataa ! Ammaa wakkaci e wara nde ɗum hooƴata kooviiɗo oon to maɓɓe, wakkaci ɗuum ɓe cuumoto. Yeesu valndani ɓe ngo'ol balndol. O vi'i: — Walaa nokkeyɗo lefel e koltal kesal fitra ngel koltal kihingal. To o waɗii noon, o bonnii koltal kesal, lefel kesel boo fotataa e koltal kihingal. Noon boo, walaa looveyɗo *innaboojam kesam nder saaɗkiwu kihingu. To o waɗii noon, innaboojam ɗaam no ƴuufey seeka saaɗkiwu nguun, ɗam rufa. Sey innaboojam kesam loovee nder saaɗkiwu kesu. Jarɗo innaboojam kihiɗam yiɗataa kesam, gam o vi'ey: kihiɗam e ɓuri kesam velgo. *Nyannde-fooftiinde feere, Yeesu e almaajiri'en muuɗum ndaacii nder gese alkamaari. Sey almaajiri'en mbaɗi ga ɓorgo butaali e murjoo e ƴakka. Ammaa woɓɓe *Fariisa'en mbi'i ɓe: — Ko jeyi mbaɗoton ko *Tawreeta haɗi nyannde-fooftiinde? Yeesu vi'i ɓe: — On meeɗaay janngugo ko *Dawda waɗi nde o nani dolo, kanko e yahadiɗɗaaɓe ma'ako naa? O natti *Wuro Allah Seniingo, o hooƴi buroodi desanaaɗum Allah, o nyaami. *Tawreeta vi'ii *aardiiɓe diina tan kaani nyaamgo ɗum. Ammaa Dawda nyaami ɗum, faa maa o hokkori yahadiɗɗaaɓe ma'ako. Yeesu ɓesdi vi'igo: — *Ɓii-Neɗɗo woni Jawmu nyannde-fooftiinde. Too, *nyannde-fooftiinde feere boo, Yeesu natti *suudu-wa'ajordu, emo ekkitina. Ɗoon ɗuum e woodi goɗɗo mo junngo muuɗum nyaamo waati. *Moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en e kora Yeesu ɓe ngi'a kul o yamɗitiney neɗɗo oon nyannde-fooftiinde, gam ɓe keɓa ko ɓe ngullorii mo. Ammaa Yeesu e anndi nyumooji maɓɓe. O vi'i mo junngo waatngo oon: — Umma dara ɗo'o yeeso yimɓe. Gorko oon ummii darii. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Emi ƴama on, ɗume haani waɗeego nyannde-fooftiinde: booɗɗum na kalluɗum? Hisnugo yonki neɗɗo nakay halkugo ki? O raari ɓe ɓe fuu, o vi'i neɗɗo oon: — Foortu junngo maaɗa. O foorti ngo, ngo yamɗiti. Ammaa ɓerɗe moodiiɓe Tawreeta e Fariisa'en metti korey, ɓe ndarvi hakkunde maɓɓe no ɓe mbaɗanta Yeesu. Nder balɗe ɗeen, Yeesu yahi dow vaamnde gam waɗa do'aare. O waali waɗgo do'aare. Nde veeti, o noddi almaajiri'en ma'ako, o suɓi sappo e ɗiɗo, o waɗi ɓe lilaaɓe. Kamɓe ngoni: Simon mo o hokki innde Biiturus, e minyum Anndaraawus, e Yaakuubu, e Yahayya, e Filibus, e Bartalamaawus, e Matta, e Tooma, e Yaakuubu ɓii Alfaa, e Simon kaɓaneyɗo rimɗingo lenyol muuɗum, e Yahuuda ɓii Yaakuubu, e Yahuuda Iskariyooti nyaameyɗo amaana Yeesu. Yeesu jippodii e maɓɓe, o darii e karal aaftiingal to almaajiri'en ma'ako ɗuuɗɓe ngoni. Yimɓe ɗuuɗɓe ivoyɓe lesdi *Yahuudiya e *Urusaliima e ci'e cawiiɗe maayo, gada Tiir faa Sidon, ɓe fuu eɓe ɗoon. Ɓe ngarii gam ɓe ngewanoo mo, e gam o yamɗitina ɓe nyawuuji maɓɓe. Ɓe *ginnaaji torrata boo keɓii yamɗitineego. Yimɓe ɓeen fuu e ndaara meemgo mo, gam baawɗe e mburtoo nder ma'ako ɗe njamɗitina ɓe ɓe fuu. Yeesu raari almaajiri'en muuɗum, o vi'i: — Barkaa laatanto on, onon sooyɓe, gam onon njeyi *laamu Allah. Barkaa laatanto on, onon veelaaɓe jo'oni, gam on kaarey. Barkaa laatanto on, onon voyooɓe jo'oni, gam on njaley. Barkaa laatanto on to yimɓe nganyii on, ndiiwii on, kuɗii on, bonnii inɗe mooɗon gam Ɓii-Neɗɗo. To nyannde torraaji ɗiin warii, mbelmbeltee, ngamee. Gam laada ɗuuɗka e reenti on toon dow. Gam noon maamiraaɓe maɓɓe mbaɗannoo annabo'en aartuɓe on. Ammaa bone laatanto on, onon riskuɓe, gam on keɓii ko veli on. Bone laatanto on, onon haarɓe jo'oni, gam on mbeelete. Bone laatanto on, onon jaleyɓe jo'oni, gam on pahatey, on mboyey. Bone laatanto on to yimɓe fuu manii on, gam noon maamiraaɓe maɓɓe mbaɗannoo *annabo'en fevooɓe. — Ammaa onon yewaniiɓe yam, emi vi'a on: ngiɗee wanywanyɓe mooɗon, mbaɗanee ɓe ngiɗaa on ko vooɗi, mbarkiɗinee la'anooɓe on, ndo'anee torreyɓe on. To goɗɗo menngake ma ngo'o haɓawo, hokku mo ngo'o boo. To goɗɗo te'etii ngapaleewol maaɗa, ta'a haɗ mo toggoyel ngel lees boo. Hokku toriiɗo ma. To goɗɗo hooƴii ɗum maaɗa, ta'a ƴam mo ɗum. Mbaɗanee yimɓe ko ngiɗɗon ɓe mbaɗana on. To yiɗɓe on tan ngiɗɗon, ndeye manoore potɗon heɓgo? Koo halluɓe maa e ngiɗi yiɗɓe ɗum'en. To waɗaneyɓe on booɗɗum tan mbaɗanton booɗɗum, ndeye manoore potɗon heɓgo? Ay halluɓe maa e mbaɗa noon. To eɗon ndaamca ɓe tammiiɗon no mbiyoto on tan, ndeye manoore potɗon heɓgo? Ay halluɓe maa e ndaamca halluɓe ba mu''en, gam ɓe kokkita ɓe. Ammaa onon, ngiɗee wanywanyɓe mooɗon, mbaɗanee ɓe ko vooɗi, ndaamcee ɓe, to' on tammo hokkiteego. To on mbaɗii noon, on keɓey laada ɗuuɗka, on laatoto ɓiɓɓe Allah Mawɗo, enɗoowo ɓe ngettataa, faa e halluɓe. Laatee enɗooɓe noon no Baabiraawo mooɗon laatorii enɗoowo. To' on laatin ko'e mooɗon sernanooɓe woɓɓe, onon boo on cernantaake. To' on njowan woɓɓe layfi, onon boo on njowantaake layfi. Nja'afanee woɓɓe, onon boo on nja'afante. Kokkee woɓɓe, onon boo on kokkete. On looɓrante e etergel booɗngel, kebbinaangel booɗɗum faa e rufa. Gam e etergel ngel etranɗon woɓɓe, e ma'agel etranteeɗon. Yeesu valndani ɓe balndol feere, o vi'i: — Koo bumɗo e waawi ɗowgo bumɗo? To ɗum waɗii noon, wanaa ɓe fuu ɗiɗo ɓe njooloto nder ngaska naa? Janngoowo ɓurataa moodibbo muuɗum manngu. Ammaa to janngoowo jannginaama booɗɗum, no laatoto ba moodibbo muuɗum. Gam ɗume ndaarataa celɓol gonngol nder yitere bannda, ammaa a yi'ataa lekki makki gonki nder yitere maaɗa? Noye mbaawrataa vi'igo bannda: « Banndam, woor mi ittane celɓol gonngol nder yitere maaɗa. » Ammaa aan e hoore maaɗa a yi'aay lekki makki gonki nder yitere maaɗa. Aan munaafukiijo, aartu ittu lekki gonki nder yitere maaɗa tawo, ndeen a yi'ey booɗɗum, keɓaa no ittirɗaa celɓol gonngol nder yitere bannda. Lekki booɗki rimataa ɓikkon kon mbooɗaa, lekki ki vooɗaa boo rimataa ɓikkon mbooɗkon. Gam koo kiye lekki e annditiree ɓikkon muuɗum. Ɗum waɗataako ƴibbe teɓee e dibeehi, innabooje boo teɓataake e cilluki. Neɗɗo geeto e vurtina geetum ko suuɗii nder ɓernde muuɗum. Neɗɗo kalluɗo boo e vurtina halleende suuɗiinde nder ɓernde muuɗum. Gam ko woni nder ɓernde, kanjum honnduko volvata. Yeesu vi'i ɓe: — Gam ɗume noddirton yam: « Jawmiraawo, Jawmiraawo », ammaa on mbaɗataa ko mbi'imi on? Garɗo to am fuu, nani bolle am waɗi ko mbi'imi, mi holley on mo o nanndi. Emo nanndi e neɗɗo mahoowo wuro, wasi luggini faa hewti haayre, mahi wuro muuɗum dow ma'are. Nde iyoonde toɓi, geebeeji peccoyi, ndiyamji piyi wuro ngoon, ammaa ngo dimmbaaki, gam ngo mahaama dow haayre. Ammaa nanɗo bolle am waɗaay ko mbi'imi, nanndii e mahaɗo wuro muuɗum dow njaareendi. Nde iyoonde toɓi, geebeeji peccoyi, ndiyamji piyi wuro ngoon, ɗoon e ɗoon ngo fuu ngo yibbi ! Nde Yeesu timmini volvango yimɓe bolle ɗeen fuu, o dillirii si'ire Kafarnahum. Toon ɗuum e woodi goɗɗo mawɗo soojeeji *Rooma, mo maccuɗo muuɗum nyawi, faa e ɓadii maaygo. Mawɗo soojeeji oon e nana belɗum ma'ako korey naa seɗɗa. Nde mawɗo soojeeji oon nani habaru Yeesu, o lili woɓɓe ndotti'en *Yahuudu'en to ma'ako, gam ɓe toroo mo o wara o hoynana mo maccuɗo. Ɓe njahi to Yeesu, ɓe torii ɓe tortii, ɓe mbi'i: — O'o neɗɗo o fotii mballaa mo, gam emo yiɗi lenyol meeɗen. Kanko oon waɗi nyiɓanaaɗen *suudu-wa'ajordu. Yeesu yahadi e maɓɓe. Nde o fa'andii wuro, sey mawɗo soojeeji liloyi higooɓe muuɗum mbi'a mo: — Moodibbo, ta'a torru hoore maaɗa, gam mi fotaay nattaa wuro am, kanjum waɗi nyummi miin e hoore am mi fotaay wargo to maaɗa, ammaa volvu tan, maccuɗo am no yamɗitey. Miin e hoore am e woodi darvanooɓe yam, miin boo, e woodi ɓe ndarvaneymi. To mi vi'ii o'o: « Dillu », o dilley. To mi vi'ii on ɗaa'e: « War », o warey. To mi vi'ii maccuɗo am: « Waɗ ɗu'um », o waɗey ɗum. Nde Yeesu nani bolle ɗeen, ɗum haaynii mo. O yeeƴii jama'aare tokkunde mo, o vi'i: — Emi vi'a on: koo nder *Isiraa'iila mi meeɗaay yi'igo goonɗinki iri ki o'o neɗɗo. Nde lilaaɓe ɓeen co''ii wuro, sey ɓe tawi maccuɗo oon yamɗiti. Ɓaawo ma'ajum seɗɗa, Yeesu yahi woɗnde si'ire vi'eteende Naayin, kanko e almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo e jama'aare. Nde o fa'andii dammugal si'ire ndeen, o fotti e woɓɓe e ƴeftoyi maayɗo, ɓe uvoya mo. Maayɗo oon o bajjo e inna ma'ako, inna ma'ako boo koree muuɗum maayi. Yimɓe si'ire ndeen ɗuuɗɓe e tokki debbo oon. Nde Yeesu yi'i mo, nani jurumɗum ma'ako vi'i: — Woor voygo. O ɓadii o meemi ƴeftirɗum maayɗo oon. Sey ƴeftuɓe mo ɓeen ndarii. O vi'i: — Kayeejo, emi vi'i maa: ummaa. Maayɗo oon ummii jooɗii fuɗɗi volvugo. Sey Yeesu hokkiti mo inna ma'ako. Kulol nanngi yimɓe ɓeen fuu, ɓe maalti Allah, ɓe mbi'i: — Annabiijo mawɗo vanngii nder meeɗen ! Allah warii vallugo yimɓe muuɗum ! Habaru ɗuum sankitii nder lesdi *Yahuudiya e lesɗe gonɗe ha'ade fuu. Nde almaajiri'en Yahayya baɗoowo baptisma ngeccii ɗum ko Yeesu waɗi ɗuum fuu, o noddi ɗiɗo nder maɓɓe. O lili ɓe to ma'ako ɓe ƴama mo, ɓe mbi'a: — Aan woni *Almasiifu mo ɗum vi'i no warey, na min ndeenta goɗɗo? Nde ɓe njahi to Yeesu, ɓe mbi'i mo: — Yahayya baɗoowo baptisma liloyi min to maaɗa min ƴam maa: « Aan woni Almasiifu mo ɗum vi'i no warey, na min ndeenta goɗɗo feere? » E wakkaci ɗuum Yeesu yamɗitinii yimɓe ɗuuɗɓe woonɓe nyawuuji feere-feere, o vurtinanii ɓe ginnaaji kalluɗi, o vumtinii vumɓe ɗuuɗɓe. O vi'i lilaaɓe Yahayya: — Njahee ngeccee Yahayya ko ngiiɗon e ko nanɗon: vumɓe e mbumta, voosɓe e njaaɓa, ɓe kuturta e njamɗitinee, fahaɓe e nana, maayɓe e ummitinee, sooyɓe e nga'ajinee *Habaru Belɗum. Barkaa laatanto mo wooraay goonɗinki muuɗum gam am. Nde lilaaɓe Yahayya ndilli, Yeesu fuɗɗi volvango jama'aare dow Yahayya, o vi'i ɓe: — Ɗume njahaɗon raaroygo nder ladde? Geenol ngol henndu dimmbata ndaaroyɗon naa? To naa noon, ɗume njahaɗon raaroygo? Neɗɗo ɓorniiɗo kolte booɗɗe? Naa noon. Ay ɓornotooɓe kolte booɗɗe e velnuɓe fuu, nder laamorde tawetee. Too, ɗume njahaɗon raaroygo? Annabiijo naa? Emi vi'a on goonga: o ɓurii annabiijo. Kanko woni mo Allah vi'i nder woɗnde aayaare: « Raɗɗum, mi liloyey lilaaɗo am, o aardoto yeeso maaɗa, o mo''inan maa laawol. » Emi vi'a on goonga: ɓurɗo Yahayya baɗoowo baptisma manngu meeɗaay danyeego. E noon fuu, ɓurɗo famɗugo nder *laamu Allah ɓurii mo manngu. Ɓeen fuu nanɓe ko Yeesu vi'i, faa e jaɓooɓe janngal, ɓe njaɓii laawol Allah no goonga, ɗum ɓeen ɓe Yahayya waɗannoo *baptisma. Ammaa *Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta njaɓaay ko Allah yiɗani ɓe, nde ɓe calii Yahayya waɗana ɓe baptisma. Kadimaa Yeesu vi'i: — E ɗume nanndineymi yimɓe ndu'u jaamaniiru? Eɓe nanndi e ɓikkon njooɗiikon nder luumo e noddindira e mbi'a: « Min nduudanii on duudaali, ammaa on ngamaay. Min ngimanii on gimi jurminiiɗi, ammaa on mboyaay. » Gam Yahayya baɗoowo baptisma warii nyaamataa goɗɗi nyaamduuji, o yarataa *innaboojam, on mbi'ii: « O kaaŋaaɗo. » *Ɓii-Neɗɗo boo warii e nyaama e yara, on mbi'ii: « Cutee o'o nyaamtaro, jaroowo, higoo *jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke. » Ammaa jaɓɓe hikima Allah fuu e kolla kanka woni goonga. Go'oto nder *Fariisa'en noddi Yeesu wuro muuɗum gam ɓe kiirto. Yeesu yahi wuro ngoon jooɗii gam o hiirto. Nder si'ire ndeen e woodi goɗɗo kaaruwaajo. Nde o nani Yeesu e hiirtoo nder wuro Fariisaajo oon, o waddi paalel haayre ngel nebbam luuɓoojam belɗum. O darii ɓaawo Yeesu faro kosɗe muuɗum, emo voya. O fuɗɗi soofnirgo kosɗe Yeesu e gonɗi ma'ako, o molmiri ɗe gaasa hoore ma'ako, o wuundii ɗe, o molmani ɗe nebbam luuɓoojam. Nde Fariisaajo oon yi'i noon, o vi'i nder ɓernde ma'ako: — Kul daa o'o neɗɗo no annabiijono, daa o anndeyno ɗum iri moye debbo meemata mo, daa o anndey o baɗoowo hakke. Yeesu vi'i Fariisaajo oon: — Simon, e woodi ko ngiɗmi vi'igo maa. Simon vi'i mo: — Volvu moodibbo ! Yeesu vi'i mo: — E woodi goɗɗo kokkuɗo yimɓe ɗiɗo nyamaande. Go'oto maɓɓe jaɓi ceede ajurfaari keme jovi (500), go'oto boo jaɓi hamsiin (50). Ammaa nder maɓɓe walaa baawɗo biyaago mo, gam ma'ajum kokkuɗo nyamaande oon ya'afanii ɓe. E yi'ingo maaɗa, moye nder maɓɓe ɓurata yiɗgo mo? Simon toontii mo vi'i: — Emi tammoo mo o ya'afanii ceede ɓurɗe ɗuuɗgo. Yeesu vi'i mo: — A vi'ii goonga. Sey o yeeƴii debbo oon, o vi'i Simon: — A yi'ii o'o debbo? Mi nattii wuro maaɗa, a hokkaay yam ndiyam lootmi kosɗe am. Ammaa o'o debbo soofnirii kosɗe am e gonɗi muuɗum o mooytirii ɗe gaasa hoore ma'ako. A hinniraay yam hinnoore higaaku, ammaa gada nattoyki am, o'o debbo hinnii yam booɗɗum, o waɗii ga lootgo kosɗe am. A moomaay hoore am nebbam, ammaa kanko o moomanii kosɗe am nebbam luuɓoojam. Gam ma'ajum emi vi'i maa: hakkeeji ma'ako ɗuuɗɗi nja'afaama, kanjum waɗi o holli yam yiɗde mawnde. Ammaa ja'afanaaɗo seɗɗa, yiɗde seɗɗa hollata. Sey Yeesu vi'i debbo oon: — Hakkeeji maaɗa nja'afaama. Nyaamdooɓe e ma'ako puɗɗi volvugo hakkunde mu''en, e mbi'a: — O'o no moye, ja'afotooɗo faa e hakkeeji? Yeesu vi'i debbo oon: — A hisii gam a goonɗinii yam, yah jam. Ɓaawo ɗoon Yeesu yahi ci'e mawɗe e pamare fuu, e wa'ajina *Habaru Belɗum dow *laamu Allah. Emo wondi e *almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo e woɓɓe rewɓe ɓe o vurtinani *ginnaaji o hoyni nyawuuji mu''en. Raa inɗe rewɓe ɓeen: Maryaama mo Magadaaliya, burtinanaaɗo ginnaaji joveeɗiɗi, e Yowana koree Kuja aardiiɗo huwooɓe wuro Hiruudus, e Sujaana e woɓɓe rewɓe ɗuuɗɓe. Rewɓe ɓeen fuu ɓe mballirii Yeesu e almaajiri'en muuɗum jawdi maɓɓe. Yimɓe ɗuuɗɓe gada ci'e feere-feere ngari to Yeesu. Sey o valndani ɓe ngo'ol balndol o vi'i: — Goɗɗo yahi ngesaa gam aawa aawdi. Nde o aawata ndi, sey ngoɗndi fi'iti dow laawol ndi yaaɓa, colli cuɓti ndi. Aawdi feere fi'iti nder korokaaƴe. Nde ndi fuɗi, ndi yo'ori gam yaayre ndeen jogataako kecciri. Ngoɗndi feere fi'iti nder kebbe, ɗe mawnidi e ma'ari ɗe ɗeɗɗi ndi. Ammaa ngoɗndi ma'ari fi'iti dow lesdi mbooɗndi, ndi fuɗi ndi rimi. Wabbere wo'ore fuu rimi butaali hemre (100). Nde Yeesu heyni valndango ɓe balndol ngool, o volvi e semmbee, o vi'i: — Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! Sey almaajiri'en ma'ako ƴami mo o fahamina ɓe ma'ana balndol ngool. O vi'i ɓe: — Onon on kokkaama fahamugo sirri *laamu Allah, ammaa woɓɓe sey e balndi, gam « eɓe ndaara, ammaa ɓe ngi'ataa, eɓe nana, ammaa ɓe pahamataa. » Yeesu vi'i: — Raa ma'ana balndol ngool. Aawdi ndiin ɗum *voliinde Allah. Aawdi pi'itundi dow laawol woni nanɓe voliinde Allah, ndeen *Ceyɗaan wara itta nde nder ɓerɗe maɓɓe, gam to' ɓe ngoonɗin ɓe kisa. Njanndi nder korokaaƴe woni jaɓɓe voliinde Allah e velvelo, ammaa nde waɗaay ɗaɗi nder ɓerɗe maɓɓe. Ɓe njaɓey nde wakkaci seɗɗa tan, to ɓe ngodaama ɓe njoofey nde. Aawdi njanndi nder kebbe woni nanɓe voliinde ndeen, ammaa ɓe ngoori laluuraaji e yiɗde risku e belɗum duuniyaaru ɗeɗɗi ɓerɗe maɓɓe, gam ma'ajum ɓe mawnaay nder laawol Allah. Ammaa aawdi njanndi dow lesdi mbooɗndi woni nanɓe voliinde Allah, ɓe njaɓi nde e ɓernde wo'ore, ɓe njogorii nde munyal, faa ɓe mbaɗi nafri. — Walaa kuɓɓeyɗo fitila hippa tummude dow ma'aka, koo resa ka lees leeso. Sey nii o ɓila ka, gam ka yaynanoo nattooɓe fuu. Ko suuɗii fuu no suuɗtete. Sirrijum boo no vannginte annditee. Gam ma'ajum kakkilee e no nanroton. Gam goonɗo no ɓesdante. Ammaa mo walaa, faa e ko nyumata e woodi maa no jaɓtete ɗum. Minyiraaɓe Yeesu worɓe e inna muuɗum ngari to ma'ako, ammaa ɓe keɓaay yottaago mo gam jama'aare ɗuuɗi. Sey goɗɗo vi'i mo: — Inna maaɗa e minyiraaɓe maaɗa e toon ndarii yaasi, e ngiɗi yi'igo ma. Ammaa Yeesu toontii mo vi'i: — Inna am e minyiraaɓe am ngoni naneyɓe voliinde Allah kuutinira nde. Nyannde feere Yeesu e almaajiri'en muuɗum natti akali ndiyam, o vi'i ɓe: — Punngitemma maayo. Sey ɓe ndilli. Wakkaci ɓe punngitata, Yeesu ɗaanii. Ɗoon e ɗoon iyoonde e henndu semmbiɗndu ummoyii dow maayo, akali kiin fuɗɗi nyeɗgo ndiyam, ɓe ɓadii halkugo. Almaajiri'en ɓaditii Yeesu ɓe pindini mo ɓe mbi'i: — Moodibbo, Moodibbo, en kalkey ! O ummii o nyaaɗani henndu nduun e ɓoggi ndiyam. Ɗum fuu ɗum darii ƴit. O vi'i ɓe: — Toye goonɗinki mooɗon? Ɓe kultori, ɓe kaayɗini, ɓe mbaɗi ga vi'igo hakkunde maɓɓe: — O'o ɗum moye, nyaaɗaneyɗo faa e henndu e ndiyam, ɗum ɗowtanoo mo? Yeesu e almaajiri'en muuɗum njottii lesdi Garaasankoo'en ngondi ngoya fonngo maayo Gaaliili. Nde Yeesu vurtii nder akali, o fotti e neɗɗo si'ire ndeen mo *ginnaaji. Neɗɗo oon neeɓii e ruugii suhuraaki, kadimaa o jooɗataako nder wuro, sey nder genaale. Nde o yi'i Yeesu, o wulli, o diccii yeeso muuɗum, o vi'i e semmbee: — Yeesu *Ɓiɗɗo Allah Mawɗo, ɗume hawti en? Emi toro ma, ta'a torram. O vi'ii noon gam Yeesu nyaaɗanii ginnol ngool vurtoo nder ma'ako. Ndeen maa ngol neeɓii engol ummanoo mo, emo haɓɓiree ɓoggi njamndi juuɗe e kosɗe, ammaa emo taƴa ɗi, engol waɗa mo o natta ladde. Yeesu ƴami ngol vi'i: — Noye mbi'eteɗaa? Ngol toontii mo ngol vi'i: — Odomre. Gam ginnaaji ɗuuɗɗi ngoni nder ma'ako. Ɗi mbaɗi ga toraago Yeesu to' o vi' ɗi, ɗi natta nder ngaska lugguka. Faro ɗoon e woodi sefre aladeeji ɗuuɗɗi e dura dow vaamnde. Ginnaaji ɗiin torii Yeesu woora ɗi, ɗi nattoya nder aladeeji ɗiin. Sey o woori ɗi, ɗi mburtii nder neɗɗo oon, ɗi nattoyi sefre aladeeji ɗiin. Sefre ndeen fuu nyaari moortoyii dow vaamnde, yoolii nder maayo, ndiyam nyaami ɗi. Nde waynaaɓe aladeeji ɗiin ngi'i noon, ɓe nyaari ɓe mbi'oyi ka yimɓe si'ire mawnde e ci'on piliikon. Sey yimɓe ɓeen ngari ngi'a ko waɗi. Nde ɓe ngari to Yeesu, ɓe tawi burtinanaaɗo ginnaaji oon e jooɗii e kosɗe ma'ako, emo suhuri, emo nder hakkiilo ma'ako. Ɓe fuu ɓe kuli. Ɓe ɗum waɗi yeeso gite mu''en ngeccii yimɓe no goonnooɗo ginnaaji oon hoyniraa. Yimɓe lesdi Garaasina fuu torii Yeesu ɗalana ɓe lesdi maɓɓe, gam kulol manngol nanngii ɓe. O natti akali ndiyam o dilli. Neɗɗo burtinanaaɗo ginnaaji oon torii Yeesu woora mo o tokka ɗum, ammaa Yeesu vi'i mo: — Hoot wuro maaɗa, yecca ko Allah waɗan maa fuu. Sey neɗɗo oon hooti, yahi nder si'ire ndeen fuu, o yeccii yimɓe fii mawɗum ko Yeesu waɗani mo. Nde Yeesu vittoyi lesdi Gaaliili, jama'aare jaɓɓii mo, gam ndeen maa ɓe fuu eɓe kaaɓi ɓe ngi'a mo. Sey goɗɗo bi'eteeɗo Jayrus aardiiɗo suudu-wa'ajordu wari, diccii yeeso Yeesu, torii mo o yaha wuro muuɗum, gam emo woodi ɓiɗɗo debbo bajjo mo duuɓi sappo e ɗiɗi ɓadiiɗo maaygo. Wakkaci Yeesu yahata toon, yimɓe ɗuuɗɓe mbaɗi ga nyo'indirgo dow muuɗum. Nder maɓɓe e woodi goɗɗo debbo baɗɗo duuɓi sappo e ɗiɗi, lohonol muuɗum taƴaay. O majjinii jawdi ma'ako fuu to nyawtooɓe, ammaa walaa baawɗo nyawtugo mo. O ivoyi ɓaawo Yeesu, o meemi belloogal toggoore muuɗum. Ɗoon e ɗoon lohonol ma'ako darii. Yeesu vi'i: — Moye meemi yam? Ɓe fuu ɓe ngeddi. Ndeen Biiturus vi'i mo: — Moodibbo, hakkunde yimɓe ɗuuɗɓe ngonɗaa, kamɓe ngoni e nyo'indira dow maaɗa. Ammaa Yeesu vi'i: — Miin nii goɗɗo meemii yam, gam mi nanii baawɗe mburtake nder am. Nde debbo oon annditi ko waɗi suuɗataako, sey o wari emo diwna, o diccii yeeso Yeesu. Ndeen o yeccii yeeso yimɓe fuu ko waɗi o meemi Yeesu, e no o hoyri jaawɗum. Yeesu vi'i mo: — Banndam debbo, goonɗinki maaɗa yamɗitinii ma. Yah jam. Ila Yeesu heynaay volvugo, sey goɗɗo lilaaɗo gada wuro Jayrus wari vi'i mo: — Jayrus, ɓiya maayii. Ta'a waannu moodibbo. Ammaa nde Yeesu nani ɗum, o vi'i Jayrus: — Ta'a hul, goonɗin tan, ɓiya no hoyey. Nde Yeesu yottii wuro Jayrus, o wooraay koo moye nattida e ma'ako, sey Biiturus e Yahayya e Yaakuubu e baaba surbayel ngeel e inna muuɗum. Yimɓe fuu e mboya e kella gabaaje mu''en. Ammaa Yeesu vi'i ɓe: — Ngooree voygo, o maayaay o ɗaani tan. Sey ɓe njali mo gam eɓe anndi surbayel ngeel maayi. Ammaa Yeesu nanngi junngo maayɗo oon, noddi mo vi'i: — Surbaajo, umma ! Ɗoon e ɗoon yonki surbayel ngeel warti, ngel ummii. Ndeen Yeesu vi'i ɓe ɓe kokka mo ko o nyaamata. Ɗum haaynii danyooɓe surbayel ngeel, ammaa Yeesu vi'i ɓe to' ɓe ngecco ɗum koo moye. Yeesu noddi almaajiri'en muuɗum sappo e ɗiɗo, o hokki ɓe semmbee e baawɗe dow ginnaaji e yamɗitingo nyawuuji. O lili ɓe wa'ajingo habaru *laamu Allah e yamɗitingo ɓe njamɗaa. O vi'i ɓe: — To' on kooy koo ɗume gam jahaangal, koo sawru koo jikaare koo nyaamdu koo ceede. Kadimaa to on kooy toggooje ɗiɗi-ɗiɗi. Wuro ngo aartuɗon jippaago fuu, njooɗee e ma'ago faa nde ndilluɗon si'ire ndeen. Si'ire nde yimɓe muuɗum calii jaɓɓaago on fuu, mburtee nde piɗɗon sollaare kosɗe mooɗon, gam ɗum holla ɓe ɗuum ko ɓe mbaɗi vooɗaa. Ndeen lilaaɓe ɓeen ndilli, ɓe njahi ci'e feere-feere eɓe nga'ajina *Habaru Belɗum, eɓe njamɗitina nyawɓe to ɓe njahi fuu. Nde Hiruudus laamiiɗo lesdi Gaaliili nani ko Yeesu waɗata fuu o waannake, gam woɓɓe e mbi'a ɗum Yahayya baɗoowo *baptisma ummitii nder maayde. Woɓɓe boo e mbi'a, ɗum annabi *Iliya vanngi, woɓɓe maa e mbi'a, ɗum go'oto nder annabo'en ndeenno ummitii. Ammaa Hiruudus vi'i: — Mi taƴii hoore Yahayya. Ee ɗum moye o'o mo naneymi e waɗa ɗe'e kuuɗe? Sey o yillii no o yi'irata Yeesu. Nde lilaaɓe ngarti, ɓe ngeccii Yeesu ko ɓe mbaɗi. Sey o hooƴi ɓe kamɓe tan, ɓe njahi ha'ade si'ire vi'eteende Baytisayda. Ammaa nde jama'aare nani ɗum, ɓe tokki mo. O jaɓɓii ɓe o volvani ɓe habaru *laamu Allah. O yamɗitini woonɓe bukaata yamɗitineego. Nde naange muti, almaajiri'en sappo e ɗiɗo ɓeen ngari to ma'ako mbi'i mo: — Vi' jama'aare yaha ci'e e gure ɓadiiɗe, gam ɓe keɓa ko ɓe nyaami e to ɓe mbaalata, sabu ɗo'o to ngonɗen ɗum nder ladde. Ammaa o vi'i ɓe: — Onon e ko'e mooɗon kokkee ɓe ko ɓe nyaami ! Sey ɓe mbi'i: — Ko min njogii fuu ɓuraay buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi tan. To naa nii a yiɗi min njaha min coodana yimɓe ɓeen fuu nyaamdu. Worɓe tan wonɓe ɗoon pa'andake dubuuje njovo (5 000). Ndeen Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — Mbi'ee ɓe ɓe njooɗoroo dese-dese, resre fuu yimɓe hamsiin-hamsiin (50-50). Sey almaajiri'en mbaɗi noon, ɓe njo'ini ɓe ɓe fuu. Yeesu hooƴi buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi ɗiin, o tiggii dow o yetti Allah, o senndi ɗum, o hokki almaajiri'en ma'ako nge'eda jama'aare. Ɓe fuu ɓe nyaami faa ɓe kaari. Almaajiri'en ma'ako kawriti ko horii, ɓe kebbini compooje sappo e ɗiɗi. Nyannde feere Yeesu e waɗa do'aare kanyum tan, almaajiri'en ma'ako e ha'ade ma'ako. O ƴami ɓe, o vi'i: — Moye yimɓe mbi'ata yam? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Woɓɓe e mbi'a a Yahayya baɗoowo baptisma, woɓɓe boo e mbi'a a annabi *Iliya, kadimaa e woodi vi'ooɓe a go'oto nder annabo'en ndeenno ummitii. O vi'i ɓe: — Ammaa onon fa, moye mbi'oton yam? Biiturus toontii mo vi'i: — Aan woni *Almasiifu mo Allah ! Ammaa Yeesu waɗani ɓe hohondu e gite, gam to' ɓe mbi'i ka koo moye. Ndeen o ɓesdi vi'igo ɓe: — Doole *Ɓii-Neɗɗo torree torraaji ɗuuɗɗi. Arɗuɓe e *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta kibina mo. O waree, ndeen o ummitoo nyannde tataɓre. Sey o vi'i ɓe ɓe fuu: — Giɗɗo tokkugo yam fuu, sey to wanyii hoore muuɗum, vakkoo gaafagal muuɗum koo ndeye nyanndeere tokka yam. Gam giɗɗo hisnugo yonki muuɗum fuu, no dulley ki. Ammaa dulluɗo yonki muuɗum gam am, no hisney ki. Ɗume ɗum nafata neɗɗo, to heɓii risku duuniyaaru fuu, ammaa o majjinii hoore ma'ako, koo o halki? Koo moye semti yam miin e bolle am, miin Ɓii-Neɗɗo boo, mi semtey mo to mi vittoyii e teddungal am e ngal *Baabiraawo e ngal malaa'ika'en seniiɓe. Emi vi'a on goonga: woɓɓe nder dariiɓe ɗo'o maayataa, sey to ɓe ngi'ii *laamu Allah. Balɗe joveetati ɓaawo Yeesu vi'ii ɓe bolle ɗeen, o ƴeenti dow vaamnde gam o waɗa do'aare. Biiturus e Yahayya e Yaakuubu e ngondi e ma'ako. Emo nder do'aare sey yeeso ma'ako wayliti, kolte ma'ako laatii daneeje tar. Sey raa worɓe ɗiɗo mbanngi e mbolida e ma'ako, kamɓe ngoni *annabi *Muusa e *Iliya. Ɓe mbanngi nder darajja makka, eɓe mbolida e ma'ako dow no o hebbinirta kuugal ma'ako gada e maayde nde o maayata *Urusaliima. Biiturus e wonduɓe e muuɗum e ɗaani kohom. Nde ɓe pini, ɓe ngi'i darajja Yeesu e yimɓe ɗiɗo darodiiɓe e muuɗum. Wakkaci worɓe ɗiɗo ɓeen ceedata e Yeesu, Biiturus vi'i mo: — Moodibbo, gonki amin ɗo'o e vooɗi. Woor min nyiɓa bukkaaji tati, aan wo'oru, Muusa wo'oru, Iliya boo wo'oru. O anndaa maa ko o vi'ata. Ila emo volva, sey ruulde wari suddi ɓe. Almaajiri'en ɓeen kultori nde ruulde ndeen suddi ɓe. Ɓe nani voliinde Allah nder ruulde ndeen e vi'a: — O'o woni Ɓiɗɗo am mo cuɓmi. Ngewanee mo ! Nde voliinde ndeen de''i, ɓe ngi'i Yeesu kanyum tan. Almaajiri'en ɓeen ngoori ka hakkunde mu''en. Nder balɗe ɗeen walaa mo ɓe ngeccii ko ɓe ngi'i. Jonto ma'ajum, nde Yeesu e almaajiri'en muuɗum tato njippii vaamnde ndeen, jama'aare ɗuuɗnde taɓɓii mo. Sey goɗɗo nder jama'aare ndeen noddi e semmbee vi'i: — Moodibbo, emi toro maa, raaranam raa ɓiyam gorko, gam kanko tan ngoonmi. Ginnol neeɓii e nannga mo. To ngol nanngii mo, o waɗey ga wullugo, emo diwna, guufɗe mbaɗa ga vurtaago nder honnduko ma'ako. Ngol woorataa mo, sey to ngol nawnii mo. Mi torake almaajiri'en maaɗa mburtina ngol, ammaa ɓe mbaawaay. Yeesu toontii vi'i: — Hey, onon halluɓe ɓe ngalaa goonɗinki. Faa ndeye ngondeymi e mooɗon, emi munyana on? Ndeen o vi'i baaba ɓinngel: — Waddu ɓiya ɗo'o. Wakkaci ɓiɗɗo oon warata to Yeesu, sey ginnol ngool do''i mo, o waɗi ga virgugo. Ammaa Yeesu nyaaɗani ngol, o yamɗitini ɓiɗɗo oon, o hokkiti mo baaba ma'ako. Wonɓe ɗoon fuu njogii konnduɗe e kaayɗina manngu Allah. Eɓe nder haayɗingo dow ko Yeesu waɗata, sey o vi'i almaajiri'en ma'ako: — Piɗɗee noppi mooɗon nanon ko mbi'eymi on: Ɓii-Neɗɗo no hokkitirte nder juuɗe yimɓe. Ammaa ɓe pahamaay haala kaan, ka suuɗanake ɓe, gam to' ɓe pahamu ka, kadimaa ɓe kulii ƴamtindaago mo. Sey geddi ummii hakkunde almaajiri'en dow moye ɓuri manngu nder maɓɓe. Nde Yeesu annditi ko woni nder ɓerɗe maɓɓe, o hooƴi ɓinngel pamarel, o darni ngel ha'ade ma'ako. Ndeen o vi'i ɓe: — Koo moye jaɓɓii ɓinngel pamarel kama nge'el e innde am, miin o jaɓɓii. Jaɓɓiiɗo yam boo, jaɓɓake liloyɗo yam. Gam leestinɗo hoore muuɗum nder mooɗon fuu, kanyum woni mawɗo. Sey Yahayya vi'i Yeesu: — Moodibbo, min ngi'ii goɗɗo e vurtinira ginnaaji e innde maaɗa, min kaɗii mo, gam o waldaa e amin, minon tokkuɓe ma. Yeesu toontii mo vi'i: — To' on kaɗ mo, gam mo wanyaay on fuu, ɗum mo mooɗon. Nde wakkaci ƴeentineeki Yeesu asama ɓadii, o waɗii anniya yahago Urusaliima. O lili lilaaɓe yeeso ma'ako, ɓe njaha nder si'ire Samaariya'en gam ɓe ciryanoo mo veerdude. Ammaa yimɓe si'ire ndeen njaɓaay mo, gam ɓe annditii *Urusaliima o fa'i. Nde Yaakuubu e Yahayya almaajiri'en ma'ako ngi'i noon, ɓe mbi'i: — Moodibbo, a yiɗi min mbi'a yiite jippoo gada dow halka ɓe naa? Ammaa Yeesu yeeƴii feli ɓe. Ndeen ɓe njahi si'ire feere. Eɓe dow laawol, sey goɗɗo vi'i mo: — Mi tokkete to njahataa fuu. Yeesu vi'i mo: — Dilaaji e ngoodi gasɗe, colli boo e ngoodi caɓɓe, ammaa *Ɓii-Neɗɗo walaa koo to wallinta hoore muuɗum foofta. O vi'i goɗɗo feere: — Tokkam. Neɗɗo oon vi'i mo: — Moodibbo, woor mi yaha mi uvoya baaba am tawo. Ammaa Yeesu vi'i mo: — Woor maayɓe uva maayɓe mu''en, ammaa aan, yah nga'ajinaa habaru *laamu Allah. Goɗɗo feere boo vi'i: — Moodibbo mi tokkete, ammaa woor mi yaha mi accootira e yimɓe wuro am tawo. Yeesu toontii mo vi'i: — Koo moye jogii jalo ga'i fuɗɗi remgo e yeeƴoo ɓaawo, o nafataa nder laamu Allah. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu suɓi woɓɓe lilaaɓe saba'iin e ɗiɗo (72), ndeen o lili ɓe ɗiɗo-ɗiɗo, ɓe aarta mo yahago koo ndeye si'ire e yaayre to o anniyii yahago. O vi'i ɓe: — Ko taƴetee e ɗuuɗi, ammaa taƴooɓe ɗuuɗaa. Toree Jawmu ko taƴetee oon liloya taƴooɓe nder ma'ajum. Njahee. Mi lilii on kama ɓikkon baali nder cayaakiije. To' on kooy jikaare ceede koo jikaare kolte koo paɗe, to' on kinnu goɗɗo dow laawol. Wuro ngo nattuɗon fuu, aartee vi'igo: « Allah hokku ngo'o wuro jam ! » To neɗɗo giɗɗo jam e woodi nder wuro ngoon, jam mooɗon no jooɗoto dow ma'ako. To naa noon, ɗum wartey to mooɗon. Njooɗee e wuro ngo ɗum jaɓɓii on, nyaamee, njaree koo ɗume ko ɓe kokki on, gam kuwoowo fotii biyeego. To' on cottu wuro to mbeerɗon yahago wuro feere. Si'ire nde nattuɗon fuu, to yimɓe ma'are njaɓɓake on, nyaamee ko ɓe ngaddani on fuu. Njamɗitinee nyawɓe ɓe tawɗon ɗoon fuu, ndeen mbi'on ɓe: « *Laamu Allah ɓadake on. » Ammaa si'ire fuu nde nattuɗon on njaɓɓaaka, njahee dow laabi ma'are mbi'on: « Min piɗɗii sollaare si'ire mooɗon gada e kosɗe amin. Ammaa e noon fuu, anndee laamu Allah ɓadake on. » Emi vi'a on: *nyannde-darngal, ceri'a si'ire ndeen no ɓurey ka si'ire Sodoma naawgo. O vi'i: — A voni, aan si'ire Korasin ! A voni, aan si'ire Baytisayda ! Gam kul kuuɗe kaayniiɗe kuwaaɗe nder mooɗon no kuwano nder ci'e Tiir e Sidon, daa yimɓe toon tuubiino ilaa, ɓe ɓornakeno buhuuji, ɓe ndufii ndo'oka dow ko'e maɓɓe gam hollugo ɓe tuubi. Gam ma'ajum *nyannde-darngal, ceri'a mooɗon no ɓurey ka yimɓe Tiir e Sidon naawgo. Onon boo yimɓe si'ire Kafarnahum, dow tammiiɗon ƴeftireego naa? Naa noon sam ! On leestinte lees, nder jooɗorde maayɓe. Ndeen Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — Gewaniiɗo on fuu miin yewanii. Caliiɗo on miin salii, caliiɗo yam boo salake liloyɗo yam. Sey lilaaɓe ma'ako saba'iin e ɗiɗo (72) ngartidi e velvelo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, faa e *ginnaaji maa ɗowtanake min sabu innde maaɗa ! Yeesu vi'i ɓe: — Wakkaci ɗuum mi yi'ii *Ceyɗaan do''oyake gada dow kama maƴƴere. Nanee ! Mi hokkii on baawɗe yaaɓgo dow bo'ole e jahe, e jaalaago baawɗe ganyo, walaa ko heɓata on. Ammaa to' on nan belɗum gam ginnaaji ɗowtanake on, sey nii, nanee belɗum gam inɗe mooɗon mbinndaama toon asama. Wakkaci ɗuum, *Ruhu Ceniiɗo hebbini Yeesu velvelo, o vi'i: — *Baabiraawo, Jawmu dow e lees, mi yettii ma, gam a vannginanii ɓikkon pamaron ko cuuɗɗaa woonɓe anndal e fahamu. Mi yettii ma Baabiraawo, gam kanjum vel maa. Sey o vi'i yimɓe: — Baaba am tummbii koo ɗume nder junngo am. Walaa annduɗo moye woni *Ɓiɗɗo, to naa Baabiraawo, noon boo walaa annduɗo moye woni Baabiraawo, to naa Ɓiɗɗo, e oon mo Ɓiɗɗo yiɗi vannginango mo. Ndeen o yeeƴii almaajiri'en ma'ako o vi'i ɓe kamɓe tan: — Barkaa laatanto gite giiɗe ko ngiiɗon ! Gam emi vi'a on: annabo'en e laamiiɓe ɗuuɗɓe ngiɗii ngi'a ko ngiiɗon, ammaa ɓe ngi'aay. Ɓe ngiɗii nango ko nanoton, ammaa ɓe nanaay. Sey goɗɗo *moodibbo Tawreeta ummii gam nanngira Yeesu bolle, o vi'i: — Moodibbo, noye mbaɗeymi mi heɓa yonki ɗum faa abadaa. Yeesu toontii mo vi'i: — Ɗume vinndaa nder *Tawreeta? Noye njanngirtaa ɗum? O toontii Yeesu, o vi'i: — « Yiɗ Allah Jawmiraawo maaɗa e ɓernde maaɗa fuu, e yonki maaɗa fuu, e semmbee maaɗa fuu, e hakkiilo maaɗa fuu. » Kadimaa « Yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Yeesu vi'i mo: — A toontake booɗɗum. Yah waɗ noon, ndeen a heɓey yonki ɗum faa abadaa. Ammaa moodibbo Tawreeta oon e yiɗi vurtina hoore muuɗum, sey o ƴami Yeesu, o vi'i: — Moye woni gondo am? Yeesu vi'i mo: — Goɗɗo neɗɗo ummake *Urusaliima yaha Jeriiko, sey wuyɓe taɓɓii mo. Ɓe ɓorti mo, ɓe njaɓi ko o woodi fuu, ɓe piyi mo booɗɗum, ɓe ndilli, ɓe ɗali mo e honnduko maayde. E ɗum ɗoon sey goɗɗo *aardiiɗo diina tokkoyi laawol ngool. Nde o yi'i neɗɗo oon, o wooroyi, o ƴaɓɓii. *Lewinkeejo boo tokkoyi laawol ngool, nde o wari to neɗɗo oon woni, o yi'i mo, sey o wooroyi, o ƴaɓɓii. Ammaa laawol waddi goɗɗo Samaariyaajo to neɗɗo oon woni. Nde o yi'i mo, o nani jurumɗum ma'ako. O ɓattii mo, o rufi *ndiyam innaboojam e nebbam dow nawnanɗe, o taari ɗe. Ndeen o waɗɗini mo dow baɗɗum ma'ako o yahari mo veerdude, o reeni mo. Nde veeti Samaariyaajo oon itti ceede, hokki mawɗo veerdude ndeen, vi'i mo: — Reenanam mo booɗɗum. To a majjinii ceede ko ɓuri ɗe'e, mi biyete to mi so''oyake. Sey Yeesu ƴami moodibbo Tawreeta oon vi'i: — E giiɗe maaɗa nder ɓe'e yimɓe tato, moye woni banndu oon mo wuyɓe piyi? Moodibbo oon toontii, vi'i: — On ɗoon nanɗo jurumɗum ma'ako. Sey Yeesu vi'i mo: — Aan maa, yah waɗ noon. Yeesu e almaajiri'en muuɗum e dow jahaangal, sey o natti woɗnde si'ire. Goɗɗo debbo bi'eteeɗo Marta jaɓɓii mo e wuro muuɗum. Marta e woodi minyiraawo bi'eteeɗo Maryaama. Maryaama jooɗii takkol kosɗe Yeesu e yewanii ekkitinol ma'ako. Ammaa Marta hohorii hakkiilo muuɗum fuu dow kuuɗe wuro feere-feere. Sey o wari to Yeesu, o vi'i: — Moodibbo, walaa ko waannu maa e goorki ki minyam woordi yam e ɗe'e kuuɗe wuro, miin tan? Vi'i mo o ummoo o valla yam ! Ammaa Yeesu toontii mo, vi'i: — Marta, Marta, hakkiilo maaɗa ummake, a waannii hoore maaɗa dow hu'unde ɗuuɗɗum. Ammaa hu'unde wo'ore tan woni haandunde. Maryaama suɓii ko ɓuri vooɗgo, o jaɓtataake ɗum. Nyannde feere Yeesu e waɗa do'aare nder woɗnde yaayre. Nde o heyni do'aare, go'oto nder almaajiri'en ma'ako vi'i mo: — Moodibbo, ekkitin min no min mba'arata do'aare, noon no Yahayya baɗoowo baptisma ekkitiniri almaajiri'en muuɗum. Yeesu vi'i ɓe: — To on ngarii waɗgo do'aare, mbi'ee: Yaa Baabiraawo, innde maaɗa seniinde teddinee, laamu maaɗa wara. Hokku min nyaamannde heƴeynde min koo ndeye nyanndeere. Ya'afana min hakkeeji amin, gam minon maa emin nja'afanoo waɗaneyɓe min hakkeeji. Ta'a woor min, min ndo''oo nder teppinirgol hakke. Ndeen o valndani ɓe, o vi'ii: — To go'oto nder mooɗon yahii to higoo muuɗum caka jemma vi'ii mo: « Higoo, raamcam buroodiiji tati, gam higoo am ivoyii jahaangal waalanii yam, miin boo mi walaa ko ƴeftaneymoomi. » To higoo ma'ako toontake gada nder suudu vi'ii: « Ta'a waannam, gam dammugal omndaama, miin e ɓiɓɓe am boo min mbaalake. Mi waawataa ummaago jo'oni mi hokku maa goɗɗum. » Yeesu vi'i: — Emi vi'a on goonga: to o ummaaki o hokki mo gam higaaku, o ummoto o hokka mo ko o torotoo fuu, gam o somaay toraago mo. Gam ma'ajum emi vi'a on: toree on kokkete, njillee on keɓey, cilminee on njaɓɓete. Gam toriiɗo fuu no hokkete, jilliiɗo no heɓey, cilminiiɗo boo no omtante. Moye nder mooɗon hokkata ɓinngel muuɗum mbo'odi, to ngel torake ɗum liyngu? Koo boo hokka ngel yahare, to ngel torake ɗum ɓoccoonde? Onon maa halluɓe, eɗon anndi no kokkirton ɓiɓɓe mooɗon ku'uje booɗɗe, hakko Baabiraawo mooɗon mo dow ! O ɓurataa hokkugo toriiɗo mo fuu *Ruhu Ceniiɗo naa? Nyannde feere Yeesu e vurtinana goɗɗo *ginnol pahaɗingol ɗum. Nde ginnol ngool vurti, neɗɗo oon fuɗɗi volvugo, sey ɗum haaynii jama'aare. Ammaa woɓɓe maɓɓe mbi'i: — Ba'aljabul laamiiɗo ginnaaji, kam hokki mo baawɗe ɗe o vurtinirta ɗi. Woɓɓe e ngiɗi godaago mo. Gam ma'ajum ɓe mbi'i mo o waɗana ɓe alaama kaayniiɗum ivoyɗum to Allah. Ammaa Yeesu e anndi ko woni nder ɓerɗe maɓɓe, o vi'i ɓe: — Laamu fuu sennditii e haɓa, ngu do'oto. Noon boo, wuro sennditiingo e haɓa no sankitoto. To on mbi'ii Ba'aljabul laamiiɗo ginnaaji kam hokki yam baawɗe ɗe mburtinireymi ɗi, to noon ndeen *Ceyɗaan vittii e hona hoore muuɗum naa? Kul ɗum noon, ndeen noye laamu ma'ako darorto? To Ba'aljabul hokkii yam baawɗe vurtingo ginnaaji, ndeen tokkuɓe on fa, e baawɗe moye mburtinirta ɗi? Gam ma'ajum kamɓe e ko'e maɓɓe eɓe kolla on ciya goonga mooɗon. Ammaa to e baawɗe Allah mburtinireymi ginnaaji, ndeen e ɗum holla *laamu Allah warii to mooɗon. To neɗɗo cemmbiɗɗo jogiiɗo konruɗum e reeni wuro muuɗum, jawdi ma'ako fuu no jooɗoto jam. Ammaa to goɗɗo ɓurɗo mo semmbee warii, no te'etey konruɗum ɗum o maanci, o senndana woɓɓe jawdi ndiin. Mo waldaa e am fuu, no ganyo am. Mo vallaay yam hawritgo fuu, no cankitoowo. — To *ginnol vurtake neɗɗo, ngol yiiloyto nder jaaje ɗe ngalaa ndiyam, engol raara to ngol fooftata. Ammaa kul ngol heɓaay, sey ngol vi'a: « Mi so''oto suudu ndu mburtoyinoomi. » To ngol vittoyi, ngol tawii suudu nduun vuuvaama, siryaama, ndeen ngol vittey ngol wadda goɗɗi ginnaaji joveeɗiɗi ɓurɗi ngol hallugo, ɗi natta ɗi njooɗoo ɗoon. Ndeen timmoode neɗɗo oon no ɓurey fuɗɗoode ma'ako hallugo. Nde Yeesu vi'i noon, goɗɗo debbo nder jama'aare towni voliinde vi'i: — Allah barkiɗin reedu danyndu ma, e enɗi ɗi musinɗaa. Ammaa Yeesu vi'i mo: — Ɗum noon, ammaa ɓurɓe barkiɗineego ngoni nanooɓe voliinde Allah tokka nde. Nde yimɓe mbaɗi ga ɓesdaago to Yeesu, o vi'i ɓe: — Yimɓe ndu'u jaamaniiru ɓe halluɓe, eɓe ngiɗi holleego alaama, ammaa walaa alaama ka ɓe kolletee, to naa ko heɓnoo annabi Yuunaana. Gam noon no Yuunaana laatoranii yimɓe alaama, noon *Ɓii-Neɗɗo boo laatorantoo yimɓe ndu'u jaamaniiru alaama. *Nyannde-darngal, laamiiɗo debbo mo lesdi foombina no ummodoto e yimɓe ndu'u jaamaniiru. O sernida e maɓɓe, o do''a ɓe, gam kanko o warii gada to woɗɗi gam o nana bolle Suleymaanu keeɓɗe hikima. Raa ɓurɗo Suleymaanu ɗo'o ! *Nyannde-darngal, yimɓe Niniwe no ummodoto e yimɓe ndu'u jaamaniiru. Ɓe cernida e maɓɓe, ɓe ndo''a ɓe, gam kamɓe nde ɓe nani wa'aji annabi Yuunaana ɓe tuubi. Raa ɓurɗo Yuunaana ɗo'o. — Walaa kuɓɓeyɗo fitila suuɗa ka, koo hippa tummude dow ma'aka. Sey nii o ɓila ka gam ka yaynanoo nattuɗo fuu. Gite maaɗa ngoni fitila ɓanndu maaɗa. To gite maaɗa e njamɗi, jayngol no heevey ɓanndu maaɗa fuu. Ammaa to gite maaɗa njamɗaa, niɓre no heevey ɓanndu maaɗa. Gam ma'ajum sey kakkilaa, gam to' jayngol gonngol nder maaɗa laato niɓre. To ɓanndu maaɗa fuu e nder jayngol, walaa to ndu woorri niɓre koo seɗɗa, ndeen ndu fuu ndu yaynoto noon no fitila yaynoranto maa. Nde Yeesu timmini volvugo, sey goɗɗo *Fariisaajo vi'i mo o yaha wuro muuɗum ɓe kiirto. Yeesu yahi jooɗii ɓe puɗɗi hiirtaago. Fariisaajo oon haayɗinii nde yi'i Yeesu fuɗɗii nyaamgo lootaay juuɗe muuɗum. Sey Yeesu vi'i mo: — Onon Fariisa'en eɗon layɓa ɓaawo njardukon mooɗon e le'e mooɗon, ammaa ɓerɗe mooɗon e keevi yiɗde nguyka e halleende. Onon vemmbuɓe ! On anndaa oon tagɗo yaasi, kam tagi nder naa? Kokkee sooyɓe ko woni nder njardukon mooɗon e le'e mooɗon, ndeen ko horii fuu no laatanto on halal. Bone no yaney dow mooɗon, onon Fariisa'en, gam on ittana Allah jakka haako minti e haako annagana e haakooji nyaameteeɗi fuu, ammaa on mbaɗantaa yimɓe goonga, on ngalaa yiɗde Allah. Kanjum kaanɗon waɗgo, naa e yeebaago ko horii boo. Bone no yaney dow mooɗon, onon Fariisa'en, gam on ngiɗi jooɗaago e heedirde mawɓe nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, on ngiɗi ɗum diccoo ɗum hinna on nder jaaje to yimɓe kawrata. Bone no yaney dow mooɗon ! Gam on nanndi e genaale ɗe ngalaa caayda, ɗe yimɓe tokkata dow mu''en naa e anndaangal. Go'oto nder *moodiɓɓe Tawreeta toontii Yeesu, vi'i: — Moodibbo, ka'a ka mbiiɗaa, minon maa a huɗii min ! Yeesu vi'i: — Bone no yaney dow mooɗon, onon boo moodiɓɓe Tawreeta ! Gam eɗon ndoonda yimɓe dowle tedduɗe, ammaa onon on meemataa ɗe koo e hoore feɗeengo gam mballon ɓe. Bone no yaney dow mooɗon ! Gam eɗon mbo''itinoo genaale annabo'en ɓe maamiraaɓe mooɗon mbari. Noon kollirɗon ko maamiraaɓe mooɗon mbaɗi velii on, gam ɓe mbarii annabo'en, onon boo on mbo''itinake genaale maɓɓe. Gam ma'ajum, Allah nder anndal muuɗum vi'i: « Mi lildey ɓe annabo'en e lilaaɓe, ɓe mbara woɓɓe, ɓe torra woɓɓe. » Gam ma'ajum ƴiiƴam *annabo'en ndufaaɗam ila fuɗɗam duuniyaaru, no ƴamete dow yimɓe ndu'u jaamaniiru, ila ƴiiƴam Habiila faa yahago ƴiiƴam Jakariya baraaɗo hakkunde *Suudu Seniindu e sakkirde. Emi vi'a on goonga: ƴiiƴamji ɗin ɗoon fuu ɗi ƴamete dow yimɓe ndu'u jaamaniiru. Bone no yaney dow mooɗon onon *moodiɓɓe Tawreeta ! Gam on njogake omtirgel dammugal anndal, onon e ko'e mooɗon on nattaay, yiɗɓe nattugo maa on ngooraay ɗum'en natti. Nde Yeesu ummii ɗoon, moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en kuunƴani mo korey, ɓe mbaɗi ga ƴamgo mo ƴamkon dow ku'uje ɗuuɗɗe, gam ɓe nana ngoɗka ka haanaa nder bolle ma'ako, ɓe keɓa ko ɓe nanngiri mo. Wakkaci ɗuum yimɓe dubuuje-dubuuje kawriti, faa e njaaɓnjaaɓtira. Sey Yeesu vi'i *almaajiri'en muuɗum: — Kakkilee, to' on laato kama *Fariisa'en, gam ɓe munaafuki'en. Walaa ko suuɗii ko suuɗtataake, noon boo, walaa sirrijum ɗum vanngintaake. Ko mbiiɗon nder niɓre, no nanoyte caka nyalawma, noon boo, ko nyo'ɗon nder cuuɗi, ɗum volvete dow ƴellel ma'aji. — Onon higooɓe am emi vi'a on, to' on kul warooɓe ɓanndu, ammaa ɓaawo ma'ajum walaa ko ɓe mbaawata waɗgo. On anndi moye haani kulon? Kulee oon laatiiɗo to warii neɗɗo, e woodi baawɗe fera mo nder yiite jahannama. Emi vi'a on goonga: kanko haani kulon ! Wanaa colon njovon e coorree kobooje ɗiɗi naa? E noon fuu, Allah yeggitanaay koo go'otel ma'akon. Koo gaasa ko'e mooɗon maa no limaaka. Gam ma'ajum to' on kul, sabu on ɓurii colli ɗuuɗɗi darajja. — Emi vi'a on: jaɓɗo yam yeeso yimɓe fuu, *Ɓii-Neɗɗo boo no jaɓey mo yeeso malaa'ika'en Allah. Biiɗo anndaa yam yeeso yimɓe, mi vi'ey mi anndaa mo yeeso malaa'ika'en Allah. Koo moye volvi haala yavaare dow *Ɓii-Neɗɗo e ɗum waawi ya'afanaago mo. Ammaa kuɗɗo *Ruhu Ceniiɗo fuu heɓataa ya'afaneego sam. To yimɓe njaharii on nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, koo yeeso mawɓe e laamiiɓe, to' on ngaanno dow no mburtinirton ko'e mooɗon, koo ka mbi'oton. Gam wakkaci ɗuum Ruhu Ceniiɗo no anndiney on ko kaanɗon vi'igo. Goɗɗo nder jama'aare vi'i Yeesu: — Moodibbo, vi' mawnam senndana min ndongu baaba amin. Yeesu toontii mo vi'i: — Higoo ! Moye waɗi yam cernoowo koo cenndoowo jawdi mooɗon? Ndeen o vi'i ɓe: — Kakkilee ! Ngoɗɗee koɗey jawdi, gam heɓgo jawdi hokkataa neɗɗo yonki, no o riskiri fuu. Ndeen o valndani ɓe, o vi'i: — Ngesaa goɗɗo diskuɗo waɗii barkaa korey. O nyumi nder ɓernde ma'ako: Noye mbaɗeymi? Gam mi walaa to ndeseymi ko ndemmi. O vi'i: Yowwaa ! Mi heɓtii no mbaɗeymi. Mi fusey beembe am, mi maha goɗɗe ɓurɗe ɗe manngu, mi hawrita nyaamdu am e jawdi am fuu nder ma'aje. Mi vi'a hoore am: A heɓii jawdi ɗuuɗndi keƴeyndi ma duuɓi ɗuuɗɗi. Fooftu, nyaam, yar, nan belɗum. Ammaa Allah vi'i mo: « Aan nga ƴoƴaa ! Nder nde'e jemmaare ɗum hooƴey yonki maaɗa. Moye ronata ko mooɓtanɗaa hoore maaɗa? » Yeesu vi'i ɓe: — Noon laatantoo mooɓtanɗo hoore muuɗum jawdi duuniyaaru, ammaa walaa ko resi to Allah. Ɓaawo ɗoon Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — Gam ma'ajum emi vi'a on: nder foofaango mooɗon, to' on ngaanno dow ko njaroton koo ko ɓornotooɗon. Gam yonki ɓurii nyaamdu, ɓanndu boo ɓurii kolte. Ndaaree daawle. Ɗe aawataa, ɗe taƴataa, ɗe ngalaa resrude koo beembe. E noon fuu Allah e nyaamna ɗe. Onon on ɓurii colli darajja to woɗɗi ! Moye nder mooɗon gam waannaare muuɗum, waawi ɓesdango hoore muuɗum koo valnde wo'ore? To on mbaawataa waɗgo ɗu'um hu'unde pamarum, ko jeyi ngaannotooɗon dow ko hori? Ndaaree no pihindi ladde mawnirta, ndi huwataa, ndi sanyataa kolte. E noon fuu emi vi'a on: koo laamiiɗo Suleymaanu e darajja muuɗum fuu meeɗaay ɓornaago kolte booɗruɗe kama go'otel ma'ari. To Allah e ɓornira huɗo ladde nihi, taweteeko hannde, jahango ko wulee, to noon o sinngitataa on faa ko ɓuri noon, onon famɗa goonɗinki'en ! To' on kohoru nyumo mooɗon dow ko nyaamaton koo ko njaroton. To' on ngaanno dow ma'ajum. Gam iri ku'uje ɗen ɗoon fuu, ɗum ko ɓe anndaa Allah ngilloto. Ammaa onon, Baabiraawo mooɗon e anndi on ngoodi bukaata ma'aje. Aartee hohorugo nyumo mooɗon dow laamu Allah. Ndeen ko horii fuu o hebbitey ɗum. — To' on kul onon sefre famarde, gam *Baabiraawo mooɗon e nana belɗum hokkugo on laamu muuɗum. Coorree ko ngoonɗon fuu, cakkon ɗum sooyɓe. Mbaɗanee ko'e mooɗon resrude nde hihiɗataa, ndesee jawdi mooɗon toon dow, to ndi re'ataa, to gujjo ɓadataako ndi, mooƴu boo bonnataa ndi. Gam to jawdi maaɗa woni fuu, toon ɓernde maaɗa wonata. — Tunndanee kuugal, fitilaaji mooɗon laatoo kuɓɓaaɗi dum. Laatee kama huwooɓe reentuɓe bittoyki jawmu wuro mu''en gada humto koobgal, gam to o wartii o silminake, ɓe omtana mo jaawɗum. Huwooɓe ɓe jawmu wuro mu''en warti tawti e ndeeni, no keɓey barkaa. Emi vi'a on goonga: o tunndoto gam kuugal, o jo''ina ɓe, o waddana ɓe nyaamdu. Huwooɓe ɓeen no keɓey barkaa to jawmu wuro maɓɓe wartii caka jemma koo fajiri, o tawii eɓe ndeeni. Pahamee booɗɗum: kul jawmu wuro no annduno wakkaci ɗum gujjo warata, daa o woorataano mo o nattana mo wuro. Onon boo ciryee, gam *Ɓii-Neɗɗo no warey nder wakkaci ɗum on tammaaki. Biiturus vi'i: — Moodibbo, gam amin mbaɗɗaa ngo'ol balndol, nakay gam yimɓe fuu? Yeesu toontii mo vi'i: — Moye woni kuwoowo koolaaɗo kakkilɗo, mo jawmu wuro muuɗum reenni maccuɓe muuɗum horiiɓe, gam o senndana ɓe nyaamdu nder wakkaci kaanduɗum? Barkaa laatanto kuwoowo mo jawmu wuro muuɗum warti tawi e huwa kuugal ngal hokkaa. Emi vi'a on goonga: jawmu wuro oon no reenney kuwoowo oon jawdi muuɗum fuu. Ammaa to kuwoowo oon nyumii nder ɓernde muuɗum: « Jawmu wuro am neeɓii wartaay », sey o fuɗɗi fiigo maccuɓe e horɓe, emo nyaama, emo yara yare-yare faa hoore ma'ako waylito, jawmu wuro ma'ako no wartey nyannde nde kuwoowo oon tammaaki e wakkaciire nde o anndaa, o fiya mo piiki kalluki, o fera mo nder ɓe ngoonɗinaay Allah. Kuwoowo annduɗo ko jawmu wuro muuɗum yiɗi, ammaa o siryaaki, koo boo o waɗaay ɗum, o fiyete piiɗe ɗuuɗɗe. Ammaa kuwoowo mo anndaa ko jawmu wuro muuɗum yiɗi, to o waɗii ko halli, o fiyete piiɗe seɗɗa. Kokkaaɗo ko ɗuuɗi, ko ɗuuɗi ƴametee. Deennaaɗo ko ɗuuɗi boo, ko ɓuri ɗuuɗgo ƴametee. — Mi warii sankitgo yiite nder duuniyaaru, mi haaɓii nge huɓɓa ila jo'oni. Ammaa e woodi baptisma naawɗum ɗum mbaɗanteemi, kanjum boo mi haaɓii ɗum waɗa. On tammii jam ngaddumi nder duuniyaaru naa? Emi vi'a on: naa noon, ammaa ceedal ngaddumi. Gada jo'oni ɗum tawey yimɓe njovo nder wuro wo'oto ɓe ku'ucindiraay, tato no ummanto ɗiɗo, ɗiɗo boo no ummanto tato. Baaba fotataa e ɓiyum gorko, ɓiɗɗo gorko boo fotataa e baaba muuɗum. Inna fotataa e ɓiyum debbo, ɓiɗɗo debbo boo fotataa e inna muuɗum. Esiraawo debbo fotataa e esum debbo. Ndeen Yeesu vi'i jama'aare: — To on ngi'ii duule e ummoyoo hiirna, jaawɗum on mbi'ey: « Iyoonde no toɓey », noon boo ɗum waɗata. To henndu foombina visi eɗon mbi'a: « Gulol no waɗey », noon boo ɗum waɗata. Onon munaafuki'en ! Gam ɗume on mbaawi senndindirgo alaamaaji baɗeyɗi dow e lees, ammaa on mbaawataa senndindirgo alaamaaji ndu'u jaamaniiru? — Gam ɗume on mbaawataa suɓango ko'e mooɗon ko haani waɗeego? To eɗa yahada e mo njokkirɗaa yeeso laamu, ti'ina siryootir e ma'ako ila eɗon dow laawol. To naa noon, o yaharete yeeso cernoowo, cernoowo waɗ maa nder juuɗe poliis, ɓe omndu maa nder kaso. Emi vi'i maa: a vurtataako toon sam, sey to a biyake ko ɓe pe''an maa fuu. Wakkaci ɗuum woɓɓe ngari ngeccii Yeesu habaru woɓɓe Gaaliilankoo'en ɓe *Bilaatus warnoo wakkaci ɓe cakkaneynoo Allah kirseteeɗi. Ƴiiƴam maɓɓe jillindiri e ƴiiƴam sadakaaji maɓɓe. Yeesu toontii ɓe vi'i: — On tammii Gaaliilankoo'en ɓeen hakke maɓɓe ɓurii hakke Gaaliilankoo'en horiiɓe, gam ɓe torriraama noon naa? Emi vi'a on: naa ɗum noon ! Ammaa to on tuubaay, noon kalkirton on fuu. Nyumtee yimɓe sappo e njoveetato maaynooɓe nde suudu Silowam towndu yibbani ɓe. On tammii ɓe ɓurii yimɓe Urusaliima fuu hakke naa? Emi vi'a on: naa ɗum noon ! Ammaa to on tuubaay, noon kalkirton on fuu. Ndeen Yeesu valndani ɓe ngo'ol balndol o vi'i: — Goɗɗo neɗɗo e woodi ƴibbi nder ngesaa innabooje muuɗum. O yahi o itta ɓikkon to ma'aki, ammaa o tawi ki rimaay. Gam ma'ajum o vi'i deenoowo ngesaa kaan: « Rah, hannde duuɓi tati emi wara gam mi itta ƴibbe to ki'i ƴibbi, ammaa walaa ko tawrumi ki. Fe''u ki ! Gam ɗume eki vonna semmbee lesdi e mehere? » Deenoowo ngesaa kaan vi'i mo: « Jawmu wuro, woor ki hikka tan, mi mo''inana ki lesdi, mi waɗana ki ngoobri. Ɗum baɗoojum ki rima ngaru, ammaa kul ki rimaay, ndeen fe''u ki. » *Nyannde-fooftiinde feere Yeesu e ekkitina nder *suudu-wa'ajordu. Nder ɗoon e woodi goɗɗo debbo mo *ginnol nyawni duuɓi sappo e joveetati. Emo turii tan, o waawataa darodaago sam. Nde Yeesu yi'i mo, noddi mo vi'i: — Banndam debbo, a yoofake e nyawu maaɗa. O yowi juuɗe dow ma'ako, ɗoon e ɗoon debbo oon darodii, fuɗɗi maaltugo Allah. Ammaa aardiiɗo *suudu-wa'ajordu nduun nanaay belɗum koo seɗɗa, gam Yeesu yamɗitinii goɗɗo nyannde-fooftiinde. Sey o vi'i yimɓe: — Balɗe joveego'o kokkaaɗen gam kuugal, ngaree nder balɗe ɗeen ɗum yamɗitina on, ammaa naa nder nyannde-fooftiinde. Sey Yeesu toontii mo, vi'i: — Onon munaafuki'en ! Moye nder mooɗon woni yoofataa ngaari koo njaakiwa muuɗum nyannde-fooftiinde yarnoya ɗum? O'o debbo taan Ibraahim mo Ceyɗaan haɓɓiri duuɓi sappo e joveetati. Ɗum haanaa o haɓɓitee nyannde-fooftiinde naa? Nde o vi'i noon, wanywanyɓe ma'ako fuu cemti. Ammaa jama'aare nani belɗum kuuɗe booɗɗe kaayniiɗe ɗe o waɗi. Ndeen Yeesu vi'i: — Ɗume *laamu Allah nanndi? E ɗume nanndineymi ngu? Laamu Allah nanndii e gabbel mutardi ngel goɗɗo hooƴi aawi nder ngesaa muuɗum. Gabbel ngeel fuɗi laatii lekki, faa colli nyiɓi caɓɓe dow licce ma'aki. Kadimaa o vi'i: — Ɗume nanndineymi laamu Allah? Engu nanndi e *ƴuufnirɗum ɗum debbo hooƴi waɗi nder eterɗe tati ɗe conndi alkamaari, ndi fuu ndi ƴuufi. Nde Yeesu nanngi laawol yahago *Urusaliima, o yaali ci'e mawɗe e pamare emo wa'ajina. Sey goɗɗo ƴami mo vi'i: — Moodibbo, woy yimɓe seɗɗa tan kisata naa? O vi'i ɓe: — Ndurvee nattiron dammugal paaɗngal, gam emi vi'a on: ɗuuɗɓe no ngilloto nattugo, ammaa ɓe mbaawataa. To jawmu wuro ummake omndii dammugal, on ndaroto yaasi mbaɗon ga silminaago, eɗon mbi'a: « Moodibbo, omtan min dammugal ! » Ammaa o vi'ey: « Mi anndaa on, mi anndaa to ivoyɗon. » Ndeen on puɗɗey vi'igo: « Min nyaamdii e maaɗa, min njardii e maaɗa, a wa'ajinii nder ci'e amin. » O toontoo o vi'a: « Emi vi'a on: mi anndaa on, mi anndaa to ivoyɗon. Ngoɗɗee yam, onon waɗooɓe ko halli. » On mboyey nyerƴindiron nyiiƴe to on ngi'ii *Ibraahim e Iciyaaku e *Yaakuubu e annabo'en fuu nder laamu Allah, ammaa onon on kibinaama yaasi. Yimɓe no ivoyey gada fu'una e hiirna e woyla e foombina, ɓe njooɗoo ɓe nyaamda nder laamu Allah. Ndeen kam, laatiiɓe sakitiiɓe jo'oni no laatoto aramɓe, laatiiɓe aramɓe jo'oni boo no laatoto sakitiiɓe. E wakkaci ɗuum, woɓɓe *Fariisa'en ngari to Yeesu mbi'i mo: — Dillu woor ɗo'o, gam Hiruudus laamiiɗo e yiɗi wargo maa. Yeesu vi'i ɓe: — Njahee mbi'on dilaaru nduun: « Hannde e jahango mi riiwey ginnaaji mi yamɗitina ɓe njamɗaa. Nyannde tataɓre mi yottiney kuugal am. » Ammaa e noon fuu, ɗum doole mi nannga laawol am hannde e jahango e faɓɓi-jahango, gam haanaa annabiijo maaya bannye feere, to naa nder *Urusaliima. Wayyoo yimɓe *Urusaliima, on mbarii annabo'en, on perdii lilaaɓe Allah kaaƴe ! Nde noye ngiɗmi hawritgo ɓiɓɓe mooɗon kama no geroogal hawritirta cofon lees biyeeli muuɗum, ammaa on njaɓaay. Anndee, Allah hibidinii on e si'ire mooɗon. Emi vi'a on: on puɗɗitataa yi'igo yam, sey wakkaci nde mbi'oton: « Barkaa laatanoo gareyɗo nder innde Jawmiraawo. » *Nyannde-fooftiinde feere Yeesu yahi wuro go'oto nder aardiiɓe *Fariisa'en gam o nyaama. Wonɓe ɗoon mbaɗi ga horgo mo. Sey raa goɗɗo gorko mo nyawu ɓuhudi darii yeeso ma'ako. Yeesu ƴami Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta o vi'i: — Koo Dooka hokkii ɗum yamɗitina neɗɗo nyannde-fooftiinde, na ka hokkaay? Ammaa ɓe toontaaki mo. Sey Yeesu meemi nyawɗo oon yamɗitini mo, vi'i mo o hoota. Ndeen o ƴami ɓe o vi'i: — Moye nder mooɗon to ɓinngel muuɗum koo ngaari muuɗum yoolake nder ɓunndu dullata vurtinoygo ɗum jaawɗum, koo to ɗum nyannde-fooftiinde? Ɓe keɓaay ka ɓe toontii mo. Nde Yeesu yi'i ɓeen ma'atinaaɓe e cuɓa jooɗaago to mawɓe njooɗoto, o valndani ɓe ngo'ol balndol o vi'i: — To goɗɗo ma'atinii ma juulɗe, ta'a jooɗo to mawɓe njooɗoto, gam ɗum baɗoojum o ma'atinii goɗɗo ɓurɗo ma manngu. Ma'atinɗo ma oon no warey vi'i maa: « Umma hokku o'o jooɗo. » Ndeen a semtii, a jooɗoyto jooɗorde sakitiinde. Ammaa to ɗum ma'atinii ma, jooɗa e jooɗorde sakitiinde, faa ma'atinɗo ma wara, vi'i ma: « Higoo, umma jooɗa ɗaa'e to mawɓe njooɗoto. » Noon no hokkete manngu yeeso warɓe ɗoon fuu. Gam mawninɗo hoore muuɗum fuu no famɗintee, pamɗinɗo hoore muuɗum boo no mawnintee. Ndeen o vi'i ma'atinɗo mo boo: — To a ma'atiney yimɓe juulɗe maaɗa, ta'a ma'atin higooɓe maaɗa tan, koo rimdaaɓe maaɗa, koo banndiraaɓe maaɗa, koo wondiɗɗaaɓe maaɗa riskuɓe. Gam kamɓe maa, to ɓe ma'atinee, ɓe mbaɗan maa ko mbaɗanɗaa ɓe. Ammaa ma'atin sooyɓe e vuusaaɓe e voosɓe e vumɓe. Ndeen a barkiɗinte, gam kamɓe ɓe mbaawataa waɗango ma ko mbaɗanɗaa ɓe. Allah no biyete nyalaande nde o ummitinta aadali'en. Nde goɗɗo nder jooɗodiiɓe e Yeesu nani bolle ɗeen, o vi'i mo: — Keɓɗo nyaamgo nyaamdu nder laamu Allah no barkiɗinaaɗo ! Sey Yeesu vi'i mo: — E woodi goɗɗo neɗɗo ciryiiɗo juulɗe mawɗe, o ma'atini yimɓe ɗuuɗɓe. Nde nyaamdu juulɗe heƴi, sey o lili maccuɗo ma'ako yaha vi'a ma'atinaaɓe ɓeen: « Ngaree, koo ɗume siryaama ! » Ammaa e go'oto-go'oto ɓe fuu ɓe mbaɗi ga toraago mo faruye. Arano vi'i: « Mi soodii ngesaa, doole mi yaha mi yi'a ka. Vi' mo o waɗa munyal, mi heɓataa yahago. » Ɗiɗaɓo maa vi'i: « Mi soodii ga'i demooji sappo, jo'oni mi yahey mi godoo ɗi. Vi' mo o waɗa munyal, mi heɓataa yahago. » Tataɓo boo vi'i: « Kesum kooviimi, gam ma'ajum mi waawataa yahago. » Maccuɗo oon so''ii yeccii jawmu wuro muuɗum ko ɓe mbi'i. Jawmu wuro ma'ako huunƴi, o vi'i maccuɗo oon: « Yaawnu, njahaa dow ɗate si'ire mawɗe e pamare, noddanaa yam sooyɓe e vuusaaɓe e vumɓe e voosɓe. » Maccuɗo oon vittoyi, vi'i jawmu wuro muuɗum: « Mi waɗii ko mbiiɗaa, ammaa faa jo'oni njaayri e hori. » Sey jawmu wuro vi'i maccuɗo oon: « Yah dow ɗate mawɗe e pamare, ndoolaa ɓe tawɗaa toon fuu ɓe ngara, gam wuro am heeva. » Emi vi'a on: nder ma'atinaaɓe aramɓe, walaa meeɗeyɗo nyaamdu juulɗe am. Jama'aare ɗuuɗnde e yahada e Yeesu. Sey o yeeƴii, o vi'i ɓe: — Garɗo to am fuu to ɓuraay yiɗgo yam dow e baaba muuɗum e inna muuɗum e debbo muuɗum e ɓiɓɓe muuɗum e rimdaaɓe muuɗum, faa maa e yonki muuɗum, o waawataa laataago almaajiriijo am. Kadimaa mo vakkaaki *gaafagal muuɗum tokki yam fuu, o waawataa laataago almaajiriijo am. To goɗɗo mooɗon e yiɗi nyiɓgo suudu towndu, ay doole o jooɗoo tawo o lima ko o majjinta, o yi'a kul emo woodi ko heƴata mo o heyna ndu. To naa noon, to o fuɗɗii nyiɓgo ndu, o waawaay heynugo ndu, ndeen giiɗo ndu fuu no jaley mo vi'a: Rah, o'o neɗɗo fuɗɗii nyiɓgo, ammaa o waawaay heynugo. Koo boo to laamiiɗo mo soojeeji dubuuje sappo (10 000) vi'ii no honhontirey e laamiiɗo mo soojeeji dubuuje aciriin (20 000), doole o raara tawo, o yi'a kul emo woodi semmbee honhontirgo e ma'ako. To o yi'ii o waawataa, o liley lilaaɓe to laamiiɗo oon ila o yottaaki, gam ɓe ngilloo potal hakkunde maɓɓe. Noon boo, mo hibinaay ko woodi fuu waawataa laataago tokkuɗo yam. — Lamɗam no booɗɗum, ammaa to ndakam ma'ajam ittake, ɗume so''ata ndakam ɗaam? Walaa fuu ko ɗam waɗete. Ɗam nafataa koo ɗume, sey nii ɗam rufee tan. Mo nofru nanooru fuu sey nana ! Too, *jaɓooɓe janngal e waɗooɓe hakke ngari to Yeesu gam ɓe nana ko o vi'ata. Ammaa *Fariisa'en e *moodiɓɓe Tawreeta mbaɗi ga huɗgo, e mbi'a: — O'o neɗɗo e jaɓɓoo waɗooɓe hakke, faa maa emo nyaamda e maɓɓe ! Sey Yeesu valndani ɓe ngo'ol balndol, vi'i: — To goɗɗo nder mooɗon e woodi baali hemre, ngo'otu nder ma'aji soylake, o woorataa koriiɗi nder ladde, o raaroya coyliingu nguun, faa o heɓta ngu naa? To o heɓtoyii ngu, o naney belɗum o towoya ngu. To o hootii, o noddey higooɓe ma'ako e ɓe o jooɗodii o vi'a ɓe: « Ngaree mbarkitee yam gam mi heɓtii mbaalu am majjunoongu. » Emi vi'a on: noon belɗum laatortoo toon dow to baɗoowo hakke go'oto tuubii, faa ɓura yimɓe tasa'iin e njoveenayo (99) aadali'en ɓe ngalaa bukaata tuubgo. Koo boo to debbo e woodi ceede ajurfaari sappo, wo'ore majji, o huɓɓataa fitila, o vuuva wuro ngoon, o yilloroo nde se'ese-se'ese, faa o heɓta nde naa? To o heɓtii nde, o noddey higooɓe ma'ako e ɓe o jooɗodii, o vi'a ɓe: « Ngaree mbarkitee yam, gam mi heɓtii seedere am majjunoonde. » Emi vi'a on, noon malaa'ika'en narrata belɗum yeeso Allah, to baɗoowo hakke go'oto tuubii. Kadimaa Yeesu vi'i: — E woodi goɗɗo neɗɗo goonɗo ɓiɓɓe ɗiɗo. Minyiraawo vi'i baaba muuɗum: « Bappa, hokkam ndongu am. » Sey baaba oon senndani ɓe jawdi muuɗum. Ɓaawo balɗe seɗɗa, minyiraawo oon hawti ko woodi fuu, o dilliri lesdi ngoɗɗundi. Toon o halki jawdi ma'ako e huugo meherewal. Ɓaawo o halkii jawdi ndiin fuu, ɗum waɗi veelo hallungo nder lesdi ndiin. Cooyal fuɗɗi nanngugo mo. Gam ma'ajum o yahi o huwana goɗɗo neɗɗo lesdi ndiin. Neɗɗo oon yahari mo to aladeeji muuɗum, hokki mo kuugal nyaamnugo ɗi. Kayeejo oon e yiɗnoo heɓa nyaama koo nyaamdu aladeeji ɗiin, ammaa walaa kokkuɗo mo. Nde hakkiilo ma'ako warti, o vi'i nder ɓernde ma'ako: « Huwanooɓe baaba am e nyaama faa korna, ammaa miin emi ɗo'o, veelo yiɗii wargo yam. Mi ummoto mi hoota to baaba am, mi vi'a mo: Bappa, mi waɗii hakke yeeso Allah e yeeso maaɗa. Mi fotaay noddireego ɓiya. Emi toro maa, wooram mi laatoo go'oto nder huwooɓe maaɗa. » Sey o ummii o hooti to baaba ma'ako. Ko hokka o yottoo wuro, baaba ma'ako teeyni mo to woɗɗi, nani jurumɗum ma'ako. O nyaari o wuundii mo o jaɓɓii mo booɗɗum. Ɓiɗɗo oon vi'i mo: « Bappa, mi waɗii hakke yeeso Allah e yeeso maaɗa, jo'oni mi fotaay noddireego ɓiya. » Ammaa baaba vi'i maccuɓe muuɗum: « Njawɗee ngaddee kolte ɓurɗe vooɗgo, ɓornon mo. Mbaɗanee mo jamngel hohondu, paɗɗee mo paɗe. Ngaddee ngaari payndi kirson ndi, nyaamen nanen belɗum. Gam ɓiɗɗo am o'o o maayiino, ammaa o ummitake, o majjiino, ammaa o heɓtake ! » Sey ɓe puɗɗi nango belɗum. Wakkaci ɗuum mawniiko e toon ngesaa. Nde o wartata o ɓadii wuro, o nani eɗum fiya bawɗi eɗum wama. Sey o noddi go'oto nder huwooɓe, o ƴami, o vi'i: « Ɗume waɗi? » Kuwoowo oon vi'i mo: « Minya wartii, baaba maaɗa boo hirsii ngaari payndi, gam ɓiyiiko wartii jam, walaa ko yani ɗum. » Mawniraawo oon huunƴi salii nattugo wuro. Baaba vurtoyii torii mo o natta. Ammaa o vi'i baaba ma'ako: « Rah, duuɓi ɗuuɗɗi emi huwan maa kama maccuɗo. Mi meeɗaay salaago ko mbiiɗaa yam, ammaa e noon fuu a meeɗaay hokkugo yam koo iloyel, gam mi hirsana higooɓe am. Ammaa nde o'o ɓiɗɗo nyaamɗo jawdi maaɗa e tokkugo rewɓe warti, a hirsanii mo ngaari payndi. » Baaba vi'i mo: « Ɓiyam, aan a wondi e am koo ndeye, ko ngoonmi fuu aan jeyi ɗum. E haani nanen belɗum, gam minyiraawo maaɗa o'o o maayiino, ammaa jo'oni o ummitake, o majjiino ammaa o heɓtaama. » Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — E woodi goɗɗo diskuɗo aardinɗo goɗɗo dow jawdi muuɗum gam o reena ndi. Goɗɗo feere vi'i diskuɗo oon: On ɗoon mo aardinɗaa dow jawdi maaɗa emo vonna ndi. Gam ma'ajum diskuɗo oon noddi mo, vi'i: Ɗume naneymi dow maaɗa? Hollam no njogoriɗaa jawdi am, gam gada hannde mi ittete dow ma'ari. Aardinaaɗo dow jawdi oon vi'i nder ɓernde muuɗum: « Noye mbaɗeymi? Rah, jawmu wuro am no ittey yam dow kuugal. Miin boo mi walaa semmbee remgo, kadimaa tornde e semtoo yam. Aahaa ! Jo'oni mi annditii no mbaɗeymi, gam yimɓe njaɓa yam nder gureeji mu''en to mi ittaama dow kuugal am. » Sey o lilani ɓe jawmu wuro ma'ako tokkata nyamaande, o vi'i arano: « Noye jawmu wuro am tokkey maa? » O vi'i mo: « Paali nebbam jaytun keme joveetati (800). » Aardinaaɗo dow jawdi oon vi'i mo: « Jaɓ ɗereewol nyamaande maaɗa, yaawnu vinndu keme nayi (400). » Ndeen o vi'i ɗiɗaɓo: « Aan fa, noye tokketeɗaa? » O vi'i mo: « Buhuuji alkamaari dubuu (1 000). » O vi'i mo: « Jaɓ ɗereewol nyamaande maaɗa vinndu buhuuji keme joveetati (800). » Jawmu wuro manii aardinaaɗo mo huwaay goonga oon, gam ƴoyre muuɗum. Gam yimɓe ɓe tokkaay Allah e ɓuri tokkuɓe mo ƴoyre dow jawdi duuniyaaru. Miin emi vi'a on: Kuutiree jawdi duuniyaaru gam keɓon higooɓe, sabu to jawdi ndiin re'i, ɗum jaɓa on nder gure ɗe faa abadaa. Koolniiɗo dow hu'unde seɗɗa, no laatoto koolniiɗo dow ɗuuɗɗum. Noon boo mo hoolnaaki dow hu'unde seɗɗa, hoolnataako dow ɗuuɗɗum. To on koolnaaki e jogaago jawdi duuniyaaru, moye hoolotoo jogingo on jawdi asama ngoongaari? To on njogoraaki jawdi goɗɗo e goonga, moye hokkata on ko laatotoo ɗum mooɗon? Walaa maccuɗo baaweyɗo jagganaago jawmiraaɓe ɗiɗo. Koo o wanya go'oto o yiɗa go'oto, koo o mawnina go'oto o yavoo go'oto. Onon boo on mbaawataa jagganaago Allah e jawdi nder wakkaci go'otum. Nde *Fariisa'en nani ko o vi'i fuu, ɓe nyiiɓtii mo gam ɓe yiɗɓe ceede. Yeesu vi'i ɓe: — Onon yeeso yimɓe eɗon kolla ko'e mooɗon on goonga'en, ammaa Allah e anndi ɓerɗe mooɗon. Gam ko yimɓe mawninta e laatii haram yeeso Allah. *Tawreeta e defte annabo'en nga'ajinaama faa wargo wakkaci Yahayya baɗoowo baptisma. Ila wakkaci ɗuum, *Habaru Belɗum ɗum *laamu Allah e wa'ajinee. Koo moye e durva gam heɓa nattugo Laamu nguun. Ammaa e noon fuu, taggugo dow e lees no ɓurey hoygo, dow e ittugo toɓɓel go'otel nder Tawreeta. Koo moye seeri debbo muuɗum hoovii goɗɗo, njeenu o waɗata. Kooviiɗo ceeraaɗo maa, njeenu waɗata. — E woonnoo goɗɗo diskuɗo ɓornotooɗo kolte caɗɗe. Koo ndeye emo nder belɗum, emo nyaama ko o yiɗi fuu. Ɗoon e dammugal wuro ma'ako e woodi goɗɗo cooyɗo bi'eteeɗo Li'aajaru, emo waalii. Ɓanndu ma'ako fuu e heevi putte. Emo yiɗnoo o heɓa nyaamgo koo ko rufi e lesdi gada nyaamdu diskuɗo oon. Kareeji maa e ngara e taha putte ma'ako. Nde cooyɗo oon maayi, malaa'ika'en njahari mo to annabi *Ibraahim. Diskuɗo boo maayi, o uvaa o natti Laahira. Emo yara bone korey, sey o ƴefti gite ma'ako, o teeyni annabi Ibraahim to woɗɗi, Li'aajaru boo e jooɗii ha'ade ma'ako. Diskuɗo oon noddi Ibraahim e semmbee vi'i: « Yaa Ibraahim, nan jurumɗum am, lil Li'aajaru mbi'aa mo o suuva hoore feɗeengo ma'ako nder ndiyam o feewna ɗemngal am, gam emi yara bone nder nge'e yiite. » Ibraahim vi'i mo: « Ɓinngel am, nyumtu wakkaci nde ngonnoɗaa nder duuniyaaru a heɓii ko ngiɗɗaa fuu, Li'aajaru boo yarii bone. Ammaa jo'oni emo ɗoon nana belɗum, aan boo a ɗoon yara bone. Ko ɓuri ɗum fuu, e woodi ngaska lugguka hakkunde meeɗen, giɗɗo iɓgo ɗo'o yaha to mooɗon waawataa, giɗɗo ivoygo to mooɗon wara to amin boo waawataa. » Diskuɗo oon vi'i: « Bappa, emi toro ma, lil Li'aajaru toon wuro baaba am, gam emi woodi rimdaaɓe njovo, emi yiɗi o yaha o anndina ɓe, gam kamɓe maa to' ɓe ngar ɗo'o to njareymi bone. » Ibraahim toontii mo vi'i: « Eɓe ngoodi *Tawreeta e defte annabo'en, sey ɓe mbaɗa ko ɗe mbi'i. » Diskuɗo oon vi'i: « Ɗum heƴataa, maama am Ibraahim ! Ammaa to goɗɗo nder maayɓe yahii to maɓɓe, ɓe tuubey. » Ibraahim vi'i mo: « To ɓe nanaay ko Tawreeta e defte annabo'en mbi'ata, ɓe njaɓataa, koo to ummitiiɗo nder maayde vi'i ɓe ka. » Sey Yeesu vi'i *almaajiri'en muuɗum: — Daahir e woodi ko waɗata yimɓe e waɗgo hakke, ammaa kayco laatiiɗo daliila ma'ajum. Ɗum ɓuraneyno neɗɗo oon o haɓɓanee haayre teddunde e daande o feree nder maayo, dow o waɗa go'oto nder ɓe'e famarɓe nder goonɗinki e waɗgo hakke. To noon ndeenee ko'e mooɗon. To bannda waɗanii ma ko vooɗaa, fel mo. To o tuubii ya'afana mo. To o waɗanii ma ko vooɗaa nde joveeɗiɗi nder nyanndeere wo'ore, ndeen nde joveeɗiɗi emo wara emo tuuban ma, too, ya'afana mo. Almaajiri'en Yeesu mbi'i mo: — Ɓesdan min goonɗinki ! Yeesu vi'i ɓe: — Kul on ngoodi goonɗinki pamɗirki ba gabbel mutardi, on mbaawey vi'igo ki'i lekki: « Ɗoofa tiggoya nder maayo », ki waɗa no mbiiɗon. — Moye nder mooɗon maccuɗo muuɗum demeyɗo koo dureyɗo wartata gada ngesaa, ndeen vi'a mo: « Waroy, jooɗa nyaam »? Walaa ! Ammaa o vi'ey mo: « Waylu kolte, ndefanaa yam hiraande, ngaddanaa yam, mi nyaama mi yara tawo, ndeen ɓaawo ma'ajum nyaamaa njaraa. » On tammoo o yettey maccuɗo oon gam waɗii ko o vi'i naa? A'aa. Noon onon boo, to on kuwii ko mbi'aaɗon, mbi'ee: « Minon min maccuɓe tan. Ko min kaandi waɗgo tan min mbaɗi. » Nde Yeesu e yaha *Urusaliima, o tokki hakkunde lesdi Samaariya e lesdi Gaaliili. Emo natta goɗngel ci'el, sey kuturu'en sappo ngari fottugo e ma'ako. Ɓe ndarii to woɗɗi seɗɗa, ɓe towni bolle ɓe mbi'i: — Moodibbo Yeesu ! Nan jurumɗum amin ! Nde Yeesu yi'i ɓe, o vi'i: — Njahee kollee aardiiɓe diina ko'e mooɗon. Eɓe nder yahadu, sey ɓe njamɗiti. Nde go'oto maɓɓe yi'i yamɗitii, o so''ii emo maalta Allah e semmbee. O diccii yeeso Yeesu, o yetti mo. Neɗɗo oon boo o Samaariyaajo. Yeesu vi'i: — Naa ɓe fuu sappo njamɗiti? Toye njoveenayo ɓeen ngoni? Walaa mo ɗum heɓi so''oyii yetti Allah, sey o'o koɗo tan? Sey o vi'i Samaariyaajo oon: — Umma dillu, goonɗinki maaɗa hisnii maa. Woɓɓe Fariisa'en ƴami Yeesu mbi'i: — Ndeye laamu Allah warata? O vi'i ɓe: — A yi'ataa laamu Allah e gite. Walaa bi'eyɗo: « Raa laamu Allah ɗo'o », koo « Raa laamu Allah ɗaa'e », gam laamu Allah e nder mooɗon. Sey o vi'i almaajiri'en ma'ako: — Balɗe e ngara nde ngiɗoton yi'igo Ɓii-Neɗɗo koo nyalaande wo'ore, ammaa on ngi'ataa. E wakkaci ɗuum, yimɓe no mbi'ey on: « Rammo ɗaa'e », koo boo « Rammo ɗo'o ». Ammaa to' on njah, to' on tokku ɓe. Noon no maƴƴere maƴƴirta yi'ee koo toye nder duuniyaaru, noon bittoyki Ɓii-Neɗɗo laatorto. Ammaa doole o aarta o yara bone tawo, yimɓe ndu'u jaamaniiru caloo mo. Ko laatinoo nder jaamaniiru annabi Nuhu, no laatoto nder balɗe bittoyki Ɓii-Neɗɗo. Yimɓe e nyaama e njara e koovoo e koova, faa wakkaci nde Nuhu natti akali, ndiyam wari halki ɓe ɓe fuu. Noon boo ɗum waɗnoo nder jaamaniiru Luutu. Yimɓe e nyaama e njara e cooda e coorra e ndema e nyiɓa cuuɗi. Ammaa nyalaande nde Luutu vurtii nder si'ire Sodoma, Allah toɓni iyoonde yiite e noorngal dow maɓɓe, nge halki ɓe ɓe fuu. Noon ɗum laatortoo nyalaande nde Ɓii-Neɗɗo vanngata. Nyanndeere ndeen mo ɗum tawi dow suudu, to e woodi siri nder ma'aru, to' o jippo gam hooygo ɗum. Gonɗo nder ngesaa boo to' o so''o wuro. Nyumtee yayriijo Luutu ! Gilliiɗo reengo yonki muuɗum no dulley ki. Ammaa dulluɗo yonki muuɗum gam am, no reeney ki. Emi vi'a on: nder jemmaare ndeen yimɓe ɗiɗo no tawdete dow leeso wo'oto, ɗum hooƴa go'oto, ɗum ɗala go'oto. Rewɓe ɗiɗo no tawdete e unda, ɗum hooƴa go'oto, ɗum ɗala go'oto. [ Yimɓe ɗiɗo no tawdete e kuwa nder ngesaa, ɗum hooƴa go'oto, ɗum ɗala go'oto.] Almaajiri'en ma'ako ƴami mo: — Moodibbo, toye ɗum waɗata? O vi'i ɓe: — To gaawaare woni fuu, toon dute kawritata. Yeesu valndani *almaajiri'en muuɗum ngo'ol balndol, gam o holla ɓe e haani ɓe mbaɗa ga waɗgo do'aare, to' ɓe com. O vi'i: — Nder woɗnde si'ire e woonnoo goɗɗo cernoowo mo hulataa Allah, o waannaaka e koo moye. E woodi boo goɗɗo yayriijo nder si'ire ndeen mo gorko muuɗum maayi. Wakkaci fuu emo yaha to cernoowo oon, emo vi'a mo: « Ittanam hakke am to ganyo am. » Cernoowo oon neeɓi jaɓaay. Ammaa ɓaawo ɗoon o vi'i nder ɓernde ma'ako: « Koo nde mi hulataa Allah, mi waannaaka e koo moye, ammaa o'o yayriijo e waanna yam. Gam ma'ajum mi ittaney mo hakke ma'ako, gam to' o waɗ ga wargo emo waanna yam. » Ndeen Yeesu vi'i: — Nanee ko o'o cernoowo kalluɗo vi'i. E yi'ingo mooɗon, Allah ittantaa suɓaaɓe muuɗum, voyanooɓe mo jemma e nyalawma hakke maɓɓe naa? O neeɓey o vallaay ɓe? Emi vi'a on: o ittaney ɓe hakke maɓɓe ko yaawi. Ammaa to Ɓii-Neɗɗo vittoyii, koo emo tawa goonɗinɓe mo nder duuniyaaru naa? Yeesu valndi ngo'ol balndol gam ɓeen raareyɓe ko'e mu''en no waɗooɓe ko Allah yiɗi, ɓe njavoo woɓɓe. O vi'i: — Yimɓe ɗiɗo njahi *Wuro Allah Seniingo gam ɓe mbaɗa do'aare, go'oto no *Fariisaajo, go'oto boo no jaɓoowo janngal. Fariisaajo darii waɗi do'aare nder ɓernde muuɗum vi'i: « Yaa Allah, mi yettii ma gam mi laataaki kama yimɓe horiiɓe laatiiɓe wuyɓe e halluɓe e waɗooɓe njeenu, koo ba o'o jaɓoowo janngal. Emi suumoo nde ɗiɗi nder asaveere, emi itta jakka nder ko keɓmi fuu. » Ammaa jaɓoowo janngal darii to woɗɗi. O yiɗaa koo ɓantugo gite o raara dow, o jurnyinii, emo vi'a: « Yaa Allah, nan jurumɗum am, mi baɗoowo hakke. » Emi vi'a on: jaɓoowo janngal oon hooti wuro o ja'afanaaɗo hakke ma'ako, ammaa Fariisaajo ya'afanaaka. Gam mawninɗo hoore muuɗum fuu no famɗintee, pamɗinɗo hoore muuɗum boo no mawnintee. Yimɓe e ngadda ɓikkon pamaron to Yeesu gam o barkiɗina kon. Ammaa nde almaajiri'en ma'ako ngi'i ɗum, ɓe peli ɓe. Ndeen Yeesu noddi ɓikkon koon to muuɗum vi'i: — Ngooree ɓikkon pamaron ngara to am, to' on kaɗ kon, gam woonɓe ɓerɗe iri ɗe ma'akon njeyi laamu Allah. Emi vi'a on goonga: mo jaɓaay laamu Allah kama ɓinngel pamarel fuu, o nattataa laamu nguun sam ! Sey goɗɗo nder aardiiɓe Yahuudu'en ƴami mo vi'i: — Moodibbo geeto, noye mbaɗeymi mi heɓa yonki ɗum faa abadaa? Yeesu toontii mo vi'i: — Ko jeyi noddirɗaa yam geeto? Geeto walaa sey Allah tan. A anndi ko *Tawreeta vi'i: « Ta'a waɗ njeenu, ta'a waɗ war-hoore, ta'a wujju, ta'a saaydo fewre, teddin baaba maaɗa e inna maaɗa. » Neɗɗo oon vi'i: — Emi tokki dookaaji ɗiin fuu ila mi pamaro. Nde Yeesu nani ɗum vi'i mo: — Faa jo'oni e horani maa hu'unde wo'ore. Yah soorru ko ngoonɗaa fuu, senndan ɗum sooyɓe, a heɓey risku toon dow. Ndeen ngaraa tokkaa yam. Nde o nani bolle ɗeen, ɓernde ma'ako metti, gam o diskuɗo korey. Yeesu raari mo vi'i: — Caɗɗum diskuɗo natta laamu Allah ! Ɗum ɓurey hoygo ngeelooba nattira vuroode laynal, dow e diskuɗo natta laamu Allah. Ɓeen nanɓe ko o vi'i mbi'i: — Too, to ɗum noon, moye hisata? Yeesu vi'i ɓe: — Ko ɓuri semmbee neɗɗo, ɓurataa semmbee Allah. Biiturus vi'i mo: — Rah, min ngoorii ko min ngoodi fuu min tokkii ma. Yeesu vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: koo moye woori wuro muuɗum, koo yayriijo muuɗum, koo rimdaaɓe muuɗum, koo danyooɓe muuɗum, koo ɓiɓɓe muuɗum gam laamu Allah, o heɓey ko ɓuri ɗum ɗuuɗgo nder ndu'u jaamaniiru. To o maayii boo, o heɓey yonki ɗum faa abadaa. Sey Yeesu noddi *almaajiri'en muuɗum sappo e ɗiɗo vuttudu, o vi'i ɓe: — Rah, en njahey *Urusaliima to koo ɗume ko annabo'en mbinndunoo dow *Ɓii-Neɗɗo heevata. O hokkitirte nder juuɗe *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, ɓe njaltinira mo, ɓe kuɗa mo, ɓe tuutana mo joode, ɓe piira mo looci, ɓe mbara mo, ndeen o ummitoo nyannde tataɓre. Ammaa almaajiri'en ma'ako pahamaay ko o vi'i. Fahamu ma'ajum suuɗanake ɓe, ɓe keɓtaay ko o yiɗi vi'igo. Nde Yeesu fa'andii si'ire Jeriiko, o tawi goɗɗo bumɗo e jooɗii vuttudu laawol e toro. Nde bumɗo oon nani yimɓe ɗuuɗɓe e ƴaɓɓoo, o ƴami: — Ɗume waɗi? Ɓe mbi'i mo: — Ɗum Yeesu mo Najaratu ƴaɓɓotoo. O noddi e semmbee o vi'i: — Yeesu ɓii-Dawda, nan jurumɗum am ! Yahooɓe yeeso Yeesu nyaaɗani mo mbi'i o de''ita, ammaa o ɓesdi noddugo e semmbee, emo vi'a: — Ɓii-Dawda, nan jurumɗum am ! Sey Yeesu darii vi'i ɗum wadda mo to muuɗum. Nde o fa'andi, Yeesu ƴami mo vi'i: — Ɗume ngiɗɗaa mi waɗan maa? O vi'i: — Moodibbo, emi yiɗi mbumtinaa yam. Sey Yeesu vi'i mo: — Vumtu ! Goonɗinki maaɗa yamɗitinii ma. Ɗoon e ɗoon gite ma'ako mbumti, o tokki Yeesu, emo yetta Allah. Nde wonɓe ɗoon fuu ngi'i ko waɗi, kamɓe maa ɓe maalti Allah. Yeesu natti si'ire Jeriiko e ƴaɓɓoo nder ma'are. Nder si'ire ndeen e woodi goɗɗo diskuɗo bi'eteeɗo Jakayus, o mawɗo jaɓooɓe janngal. Emo yiɗi o yi'a moye woni Yeesu, ammaa o waawaay gam yimɓe ɗuuɗii, kanko boo o dammuɗo. Sey o nyaari o aarditii o ƴeenyi lekki ki Yeesu ivata lees muuɗum, gam o yi'a mo. Nde Yeesu yottii lekki kiin, tiggii vi'i mo: — Jakayus, yawɗa jippoya, gam hannde wuro maaɗa mbaaleymi. Sey Jakayus yawɗii jippoyii, jaɓɓii mo e velvelta. Nde yimɓe ngi'i Yeesu yahii wuro ma'ako, ɓe fuu ɓe mbaɗi ga huɗtaago eɓe mbi'a: — O waalaney neɗɗo mo hakke. Ammaa Jakayus ummii vi'i Yeesu: — Moodibbo, mi hokkey sooyɓe ciiya jawdi am. Kadimaa kul e woodi mo nyaammi ceede muuɗum, mi biyoto mo ɗe nde nayi. Yeesu vi'i mo: — Hannde kisndam warii nder ngo'o wuro, sabu kanko maa o taan Ibraahim. Gam *Ɓii-Neɗɗo warii yilloo majjuɓe hisna ɓe. Yimɓe e ngewanii bolle Yeesu, eɓe nyuma *laamu Allah no vanngey jo'oni-jo'oni, gam o ɓadake *Urusaliima. Kanjum waɗi o valndani ɓe ngo'ol balndol. O vi'i: — Goɗɗo neɗɗo ɓii wuro laamu siryii yaha lesdi ngoɗɗundi gam o laamee o vittoya. Ko hokka o dilla, o noddi huwooɓe ma'ako sappo, o hokki koo moye maɓɓe ceede ɗe kuwoowo heɓata nder lebbi tati, o vi'i ɓe: « Coodee coorritooɗon e ɗe'e ceede faa mi warta. » Ammaa yimɓe lesdi ma'ako ngiɗaa mo, ɓe lili lilaaɓe ɓaawo ma'ako ɓe mbi'a: « Min ngiɗaa o'o neɗɗo laamanoo lesdi amin. » Nde o laamaa o warti wuro, o vi'i ɗum noddana mo huwooɓe ɓe o hokkunoo ceede, gam o yi'a no ɓesdaari ndi o heɓi foti. Arano wari vi'i: « Jawmu wuro, ceede maaɗa ndimii goɗɗe sappo. » O vi'i mo: « Booɗɗum, aan a kuwoowo geeto. Nde laatii a hollii a koolniiɗo dow hu'unde pamarum, mi laamii ma dow ci'e sappo. » Ɗiɗaɓo wari vi'i mo: « Jawmu wuro, ceede maaɗa ndimii goɗɗe jovi. » O vi'i mo: « Aan boo, mi laamii ma dow ci'e jovi. » Ndeen tataɓo maa wari vi'i: « Jawmu wuro, raa seedere maaɗa piɓmi e lefel cuuɗmi. E goonga mi hulii ma, gam a neɗɗo ca'atuɗo. A hooƴa ko a resaay, a taƴa ko a aawaay. » Jawmu wuro vi'i mo: « Dara ! Honnduko maaɗa nanngii ma, aan kuwoowo kalluɗo ! To eɗa anndi mi neɗɗo ca'atuɗo, kooƴeyɗo ko resaay e taƴeyɗo ko aawaay, ko jeyi a resanaay yam ceede to ɗe kuutirtee ɗe ɓesdoo, gam to mi wartoyii mi tawa ɗe ɓesdake? » O vi'i dariiɓe ɗoon: « Njaɓtee mo ceede ɗeen, kokkon ɗe on ɗoon mo ceede muuɗum ndimi goɗɗe sappo. » Ɓe mbi'i mo: « Jawmu wuro, ay on ɗoon ceede ɗe jogii ɓurii ɗe o'o nde sappo. » O vi'i ɓe: « Emi vi'a on: goonɗo fuu no ɓesdante. Ammaa mo walaa, koo ɗuum ko woodi maa no jaɓtete ɗum. Toye ɓen ɗoon wanywanyɓe am ɓe ngiɗaano mi laamoo dow mu''en? Ngaddee ɓe ɗo'o kirson ɓe yeeso am. » Ɓaawo Yeesu volvii bolle ɗeen, o nanngi laawol yahago *Urusaliima. Nde o fa'andii Baytifaaji e Baytaaniya takkol *vaamnde Jaytunje, o lili almaajiri'en ma'ako ɗiɗo. O vi'i ɓe: — Njahee nder ci'el gonngel yeeso mooɗon. E jottaaki mooɗon, on tawey mola njaakiwa nga meeɗaay waɗɗeego e haɓɓii. Kaɓɓitoyee nga ngaddon nga ɗo'o. To goɗɗo ƴamii on: « Ko jeyi njoofoton nga? » Mbi'ee mo: « Moodibbo yiɗi huutinirgo nga. » Almaajiri'en ɓeen njahi tawri koo ɗume noon no o yeccorii ɓe. Eɓe njoofa nga, sey jawmiiga wari vi'i ɓe: — Ko jeyi kaɓɓitanton nga? Ɓe mbi'i: — Moodibbo yiɗi huutinirgo nga. Ɓe njaharani nga Yeesu, ɓe caɓɓi kolte maɓɓe dow ma'aga, ɓe mbaɗɗini mo. Emo nder yahadu, sey yimɓe mbaɗi ga ve''itango mo kolte mu''en dow laawol. Nde o fa'andii *Urusaliima e moortorde vaamnde Jaytunje, jama'aare tokkuɓe mo puɗɗi velveltugo e maalta Allah e semmbee gam kuuɗe kaayniiɗe fuu ɗe ɓe ngi'i. Eɓe mbi'a: — Barkaa laatanoo Laamiiɗo gareyɗo nder innde Jawmiraawo ! Jam tawee toon dow. Maaltoore laatanoo Allah Mo Dow ! Nder jama'aare ndeen sey woɓɓe Fariisa'en mbi'i Yeesu: — Moodibbo, vi' tokkuɓe ma nde''a. O vi'i ɓe: — Emi vi'a on: to kamɓe ɓe nde''i, ɗe'e kaaƴe no ngulley. Nde Yeesu ɓadii si'ire Urusaliima o yi'i nde, o voyani nde, o vi'i: — Mi yiɗiino vi'ee: « Aan boo hannde, a fahamii ko hokkey maa jam ! Ammaa ɗum suuɗanake gite maaɗa. » Balɗe no ngarey ɗe wanywanyɓe maaɗa njoovata lesdi mbaɗa ƴeenruɗe, ɓe kow maa, ɓe ɓiɗɗir maa koo toye, ɓe pusmaa, aan e ɓiɓɓe maaɗa wonɓe nder maaɗa. Ɓe ngoorantaa ma koo haayre wo'ore dow woɗnde, gam a annditaay wakkaciire nde Allah wari hisnugo maa. Yeesu natti *Wuro Allah Seniingo, o fuɗɗi tuufgo waɗooɓe luumaaku, emo vi'a ɓe: — Ɗum vinndaama nder *Deftere: « Wuro am no laatoto wuro do'aare, » ammaa onon on ngartirii ngo suuɗorde wuyɓe. Yeesu e ekkitina nder Wuro Allah Seniingo dum. *Mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta e aardiiɓe leƴƴi e ndaara no mbardata mo. Ammaa ɓe keɓaay no ɓe nanngiri mo, gam yimɓe fuu ndesii hakkiilooji mu''en e ngewanii mo. Nyannde feere, Yeesu e ekkitina yimɓe nder *Wuro Allah Seniingo, emo wa'ajina ɓe *Habaru Belɗum. Sey *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta e arɗuɓe Yahuudu'en ngari to ma'ako, ɓe mbi'i mo: — E ɗeye baawɗe kuurataa ɗe'e kuuɗe? Moye hokku maa baawɗe ɗeen? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Miin boo mi ƴamey on, ngeccee yam: baptisma ɗum Yahayya waɗi, to Allah ɗum ivoyi nakay to yimɓe? Sey ɓe mbaɗi caawara hakkunde maɓɓe, ɓe mbi'i: — To en mbi'ii: « To Allah ɗum ivoyi », o vi'ey: « Ko jeyi on ngoonɗinaay ko o vi'i? » To boo en mbi'ii: « To yimɓe ɗum ivoyi », ɓe'e yimɓe no perdey en kaaƴe, gam ɓe fuu ɓe tabbitinii Yahayya no annabiijo. Ndeen ɓe toontii Yeesu, ɓe mbi'i: — Min anndaa to ɗum ivoyi. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Miin boo mi yeccataako on e ɗeye baawɗe kuureymi kuuɗe ɗeen. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu fuɗɗi valndango yimɓe balndi, o vi'i: — Goɗɗo neɗɗo aawi ngesaa innabooje, o reenni ka woɓɓe remooɓe, o waɗi jahaangal, o neeɓi toon. Nde wakkaci teɓki innabooje waɗi, o lili maccuɗo ma'ako to remooɓe ngesaa ɓeen, o jaɓonoya mo geɗal ma'ako. Ammaa remooɓe ɓeen piyi maccuɗo oon, ɓe co''i mo junngo mehere. Jawmu ngesaa oon lili goɗɗo maccuɗo to maɓɓe. Kanko maa ɓe piyi mo ɓe kuɗi mo, ɓe co''i mo junngo mehere. O fuɗɗiti o lili maccuɗo tataɓo. Kanko boo ɓe nawni mo, ɓe mburtini mo nder ngesaa kaan. Sey jawmu ngesaa oon vi'i: « Noye mbaɗeymi? Mi liley ɓiɗɗo am mo ɓurmi yiɗgo. Ɗum baɗoojum ɓe teddina mo. » Ammaa nde remooɓe ngesaa kaan ngi'i ɓii jawmu ngesaa oon, sey ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe: « Too, raa donoowo ngesaa kaan. Ngaree mbaren mo, ndonen ka. » Sey ɓe mburtini mo ngesaa, ɓe mbari mo. Too, ɗume tammiiɗon jawmu ngesaa oon waɗanta ɓe? O warey o halka ɓe, o reenna ngesaa kaan woɓɓe. Nde yimɓe nani ka, ɓe mbi'i: — Allah hisnu en ɗum ! Yeesu raari ɓe vi'i: — Ɗume woni ma'ana ko nde'e aayaare vi'i: Haayre nde mahooɓe kibini, kayre laatii haayre ɓurnde jogaago mahadi. Do'iiɗo dow haayre ndeen fuu no yevey, ammaa mo nde yani dow muuɗum fuu, nde ɗigginey ɗum. *Moodiɓɓe Tawreeta e *mawɓe aardiiɓe diina pahami dow mu''en Yeesu waɗi balndol ngool. Ɓe ngiɗiino ɓe nannga mo ɗoon e ɗoon, ammaa ɓe kulii yimɓe. Gam ma'ajum ɓe peɗi Yeesu gite, ɓe lili woɓɓe majjitinɓe ko'e mu''en to ma'ako, gam ɓe keɓa to ɓe nanngiri mo nder bolle ma'ako, ɓe kokka mo nder juuɗe laamu e sernooɓe muuɗum. Sey lilaaɓe ɓeen ƴami Yeesu mbi'i: — Moodibbo, emin anndi ko mbi'ataa e ko ekkitintaa fuu ɗum goonga, a ɓurdindirtaa yimɓe, eɗa ekkitina laawol Allah e goonga. E giiɗe maaɗa, e haani min mbiyoo *Kaysar janngal, na ɗum haanaa? Ammaa Yeesu annditii ƴoyre maɓɓe, sey o vi'i ɓe: — Kollee yam ceedel ajurfaari go'otel. Footo moye e innde moye woni dow ma'agel? Ɓe mbi'i: — Ɗum Kaysar. O vi'i ɓe: — To noon, kokkee Kaysar ko woni ɗum Kaysar, kokkon Allah boo ko woni ɗum Allah. Nder ko o vi'i ɓe fuu yeeso yimɓe, ɓe keɓaay ko ɓe nanngirta mo. Sey ɓe nde''iti eɓe kaayɗina no o toontorii ɓe. *Saduuki'en e mbi'a maayɓe ummititaako. Woɓɓe nder maɓɓe ngari to Yeesu, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, *Muusa vinndanii en ka'a dooka, to gorko hoovake debbo maayii rimdaay e ma'ako, sey mawniiko koo minyiiko wa'ata debbo oon, gam heɓana maayɗo oon ɓiɓɓe. Too, ndeenno e woodi woɓɓe rimdaaɓe worɓe njoveeɗiɗo. Mawniraawo hoovi debbo, maayi rimdaay e ma'ako. Ɗiɗaɓo wa'ati debbo oon, kanko maa o maayi ɓe ndimdaay. Tataɓo maa wa'ati debbo oon, kanko maa o maayi ɓe ndimdaay. Noon rimdaaɓe njoveeɗiɗo ɓeen fuu koovorii debbo oon, ammaa ɓe maayi ɓe ndimdaay e ma'ako. Ɓaawo maayde maɓɓe, debbo oon maayi. Kadi, nyannde ummitineeki maayɓe koree moye o laatotoo nder maɓɓe? Gam ɓe fuu njoveeɗiɗo ɓe koovakeno mo. Yeesu toontii ɓe vi'i: — Yimɓe ndu'u duuniyaaru e koovootira, ammaa ɓe Allah raari potii ummitineego natta nder duuniyaaru ndu jahango, ɓe koovootirtaa. Ɓe puɗɗitataa maaygo, gam ɓe laatoto kama malaa'ika'en. Ɓe ɓiɓɓe Allah boo gam ɓe ummitake nder maayde. Koo nder habaru vaafre huɓɓunde yiite, annabi Muusa hollii laaɓɗum maayɓe no ummoto, gam o noddirii Allah « Allah mo Ibraahim, Allah mo Iciyaaku, Allah mo Yaakuubu. » Kanko naa o Allah maayɓe, ammaa o Allah foofooɓe. Gam to ma'ako, ɓe fuu eɓe poofi. Woɓɓe *moodiɓɓe Tawreeta mbi'i mo: — Moodibbo, a toontake booɗɗum. Ɓaawo ɗoon ɓe kulii ƴamgo mo ƴamol feere. Ndeen Yeesu ƴami ɓe vi'i: — Ko jeyi yimɓe mbi'irata *Almasiifu no ɓii-Dawda? Gam Dawda e hoore muuɗum vi'ii nder deftere Jabuura: « Jawmiraawo vi'ii Jawmiraawo am: Jooɗa e junngo am nyaamo faa mi waɗa wanywanyɓe maaɗa laatoo jaaɓruɗum kosɗe maaɗa. » To Dawda noddirii Almasiifu « Jawmiraawo », ndeen noye o laatortoo ɓii-Dawda? Yeesu vi'i *almaajiri'en muuɗum yeeso yewaniiɓe mo fuu: — Kakkilee e *moodiɓɓe Tawreeta, yiɗɓe yiilaago e ɓornii ngapaleeji juutɗi, e hinnireego diccunde nder luuɓe, fooɗantooɓe jo'ole mawɓe nder cuuɗi-ga'ajorɗi e nder kumti. Eɓe njuttina do'aaje gam ɓe ngi'ee, ammaa eɓe nyaama jawdi rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi. Halkere maɓɓe no ɓurey nde koo moye naawgo. Yeesu ɓanti gite yi'i riskuɓe e mba'ata kokkal mu''en nder to ɗum resata ceede gam *Wuro Allah Seniingo. O yi'i goɗɗo yayriijo cooyɗo mo gorko muuɗum maayi e wa'ata tammahon ɗiɗon. Sey Yeesu vi'i: — Emi vi'a on goonga: ko o'o debbo cooyɗo hokki, ɓurii ko horiiɓe fuu kokki. Gam horiiɓe fuu kokkii seɗɗa gada nder ɗuuɗal risku mu''en, ammaa kanko nder cooyndam ma'ako o hokkii ceedon kon o marortoo fuu. Woɓɓe puɗɗi volvugo haala no *Wuro Seniingo sinngitiraa kaaƴe booɗɗe e ku'uje ɗe ɗum saahanii Allah. Ammaa Yeesu vi'i ɓe: — Ko ngi'oton ɗo'o, wakkaci no warey nde walaa haayre ɗaleteende dow woɗnde, ɗe fuu ɗum yibbiney ɗe. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, ndeye ku'uje ɗeen waɗata? Kaye alaama hollata ɗum ɓadake waɗgo? O vi'i: — Kakkilee, to' on majjinee. Gam yimɓe ɗuuɗɓe no ngarey e innde am, eɓe mbi'a: « Miin woni Almasiifu », « Wakkaci ɓadake. » To' on tokku ɓe. To on nanii habaru konuuji e fitinaaji, to' on kul, gam doole ku'uje ɗeen mbaɗa tawo, ammaa naa ɗum timmoode duuniyaaru. O tokki vi'igo ɓe: — Lenyol no ummanto lenyol, laamu no ummanto laamu. Dimmbaaki lesdi cemmbiɗki no waɗey nder jaaje feere-feere, ɗum waɗey veelooji e nyawuuji kalluɗi. Ku'uje kulniiɗe e alaamaaji mawɗi no mbanngey dow asama. Ammaa ko hokka hu'unde ndeen fuu waɗa, yimɓe no nanngey on, ɓe torra on, ɓe kokka on nder juuɗe mawɓe *cuuɗi-ga'ajorɗi, ɓe omnda on nder kaso, ɓe njahara on yeeso laamiiɓe e mawɓe lesdi, gam on tokkuɓe yam. Kanjum ɗum hokkey on laawol saaydingo ɓe habaru am. Ndesee nder ɓerɗe mooɗon on ngaannataako dow no mburtinirton ko'e mooɗon nder wakkaci ɗuum, gam mi hokkey on baawal bolle e anndal, faa walaa koo go'oto nder wanywanyɓe mooɗon baaweyɗo do''irgo on haala, koo yeddugo ko mbiiɗon. Koo danyooɓe mooɗon e rimdaaɓe mooɗon e banndiraaɓe mooɗon e higooɓe mooɗon no njammboto on, ɓe mbaɗa ɗum wara woɓɓe mooɗon. Koo moye no wanyey on, gam on tokkuɓe yam. Ammaa koo laasol ko'e mooɗon go'otol halkataa. To on munyii faa timmoode, on kisey. — To on ngi'ii honooɓe e kowi si'ire *Urusaliima, ndeen tabbitinee halkere ma'are ɓadake. Ndeen ɓe ɗum tawi nder lesdi *Yahuudiya no nyaardu baamle, ɓe ɗum tawi nder si'ire Urusaliima fuu no mburto nde, ɓe ɗum tawi nder ladde boo to' nattu si'ire ndeen. Gam balɗe ɗeen ɗum balɗe mba'ataari, sabu ko vinndanoo nder *Deftere fuu no heevey. Kayco rewɓe saawɓe e bambuɓe nder balɗe ɗeen ! Gam torraaji kalluɗi no njooftoto dow lesdi ndiin, huunƴere Allah boo no jippoto dow yimɓe ma'ari. Woɓɓe no mbardete kaafaaje, woɓɓe boo nanngee njaharee nder lesɗe duuniyaaru fuu ɓe laatinee maccuɓe. *Leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en no njaaɓey Urusaliima, faa nde wakkaci maɓɓe heevi. Alaamaaji kulniiɗi no mbaɗey dow naange e lewru e koode. Dow lesdi boo, kulol no nanngey leƴƴi duuniyaaru fuu, faa ɓe majja ko ɓe mbaɗata gam iido maayo e ɓoggi muuɗum. Kulol no warey yimɓe to ɓe nyumii ko warata dow duuniyaaru, gam baawɗeeji gonɗi dow fuu no ndimmboto. Wakkaci ɗuum, ɓe ngi'ey Ɓii-Neɗɗo e wara nder duule e baawɗe e teddungal manngal. To ku'uje ɗeen puɗɗii waɗgo, ummee ndaree tiggee dow, gam kisndam mooɗon ɓadake. Ndeen o valndani ɓe ngo'ol balndol, o vi'i: — Ndaaree ƴibbi e leɗɗe koriiɗe fuu. To on ngi'ii ɗe mbiliti, on anndi ndunngu ɓadake. Noon boo, to on ngi'ii ku'uje ɗeen e mbaɗa, too, anndee *laamu Allah ɓadake. Emi vi'a on goonga: yimɓe ndu'u jaamaniiru timmataa, sey to ku'uje ɗeen fuu mbaɗii. Dow e lees no timmey, ammaa bolle am timmataa faa abadaa. — Ndeenee ko'e mooɗon, gam to' yiɗde nyaamki e yare-yare e laluuraaji duuniyaaru hooy ɓerɗe mooɗon, faa nyanndeere ndeen ruddoo on, on anndaa. Gam nyanndeere ndeen no warey dow koo moye poofeyɗo nder duuniyaaru kama tarkewol. Gam ma'ajum, to' on ɗaano. Mbaɗee do'aare koo ndeye, gam keɓon kison ɗen ɗoon ku'uje gareyɗe fuu, kadimaa keɓon wargo yeeso Ɓii-Neɗɗo ndarooɗon. Nyalawma Yeesu e ekkitina nder *Wuro Allah Seniingo, to hiiri o vurtoo o yaha *vaamnde Jaytunje o waaloya. Yimɓe fuu e njaha Wuro Allah ila fajiri, gam yewanaago mo. Too, wakkaci *Juulɗe buroodi ɗum walaa ƴuufnirɗum, bi'eteeɗe *juulɗe Kuultol ɓadake. *Mawɓe aardiiɓe diina e moodiɓɓe *Tawreeta e ndaara laawol no mbardata Yeesu, ammaa eɓe kula yimɓe. Sey *Ceyɗaan natti ɓernde Yahuuda bi'eteeɗo Iskariyooti, go'oto nder almaajiri'en Yeesu sappo e ɗiɗo. O yahi to *mawɓe aardiiɓe diina e mawɓe reenooɓe *Wuro Seniingo, o darvidi e maɓɓe dow no o hokkirta Yeesu nder juuɗe maɓɓe. Ɗum veli ɓe korey, ɓe mbaɗi alkawal ɓe kokkey mo ceede. Kanko boo o jaɓi, o fuɗɗi yillaago laawol no o nyaamrata amaana Yeesu, naa e anndaangal yimɓe. Nyannde *juulɗe Buroodi ɗum walaa ƴuufnirɗum wari. Nyalaande ndeen ɗum hirsata njawdiri *juulɗe Kuultol. Yeesu lili Biiturus e Yahayya, vi'i ɓe: — Njahee ciryanee en nyaamdu juulɗe Kuultol. Ɓe ƴami mo ɓe mbi'i: — Toye ngiɗɗaa min ciryoo ɗum? O vi'i ɓe: — Ɗoon to nattuɗon si'ire, on pottey e gorko e roondii ƴoogirde ndiyam. Tokkee mo faa nder wuro ngo o nattata, mbi'on jawmu wuro oon: « Moodibbo vi'i min ƴam maa: Toye suudu ndu o nyaamdata e almaajiri'en ma'ako nyaamdu juulɗe Kuultol? » O holley on suudu ndu dow, mawndu mo''inaandu. Toon ciryantooɗon en nyaamdu juulɗe Kuultol. Sey ɓe njahi ɓe tawi koo ɗume noon no Yeesu vi'iri ɓe, ɓe ciryii koo ɗume gam juulɗe ɗeen. Nde wakkaci waɗi, Yeesu e almaajiri'en muuɗum sappo e ɗiɗo njooɗii gam kiirtoo. Sey o vi'i ɓe: — Mi haaɓii nyaamdugo e mooɗon ndu'u nyaamdu *juulɗe Kuultol, ko hokka mi torree. Gam emi vi'a on: mi ɓesdataa nyaamgo nyaamdu juulɗe Kuultol, sey to ma'ana ma'ajum heevii nder laamu Allah. Sey o hooƴi jardugel, o yetti Allah, o vi'i: — Njaɓee cenndindiree innaboojam ɗaam. Gam emi vi'a on: gada hannde mi ɓesdataa yargo innaboojam, sey to laamu Allah warii. Ndeen o hooƴi buroodi, o yetti Allah, o fecci ndi, o hokki almaajiri'en ma'ako, o vi'i: — Ɗu'um ɗum ɓanndu am, hokkaandu gam mooɗon. Mbaɗee ga waɗgo noon gam hiimtaago yam. Noon boo, ɓaawo ɓe kiirtake, o hooƴi jardugel innaboojam, o vi'i: — Ɗa'am woni alkawal kesal tabbitiniraangal e ƴiiƴam am ndufeteeɗam gam mooɗon. Ammaa raa nyaameyɗo amaana am ɗo'o nyaamdeymi nder le'al go'otal. Goonga, *Ɓii-Neɗɗo no maayrey noon no Allah siryorii, ammaa bone laatanto nyaameyɗo amaana ma'ako ! Almaajiri'en puɗɗi ƴamƴamtirgo hakkunde mu''en, moye nder maɓɓe waɗata nga'al kuugal. Geddi ummii hakkunde almaajiri'en dow moye laatii ɓurɗo manngu nder maɓɓe. Ndeen Yeesu vi'i ɓe: — Laamiiɓe duuniyaaru e kolla yimɓe mu''en semmbee. Aardiiɓe boo e ngiɗi noddireego vallooɓe yimɓe. Ammaa onon, to' on mbaɗ noon. Ɓurɗo manngu nder mooɗon sey laatoo kama ɓinngel, aardiiɗo boo sey laatoo jaggantooɗo on. Moye ɓuri manngu, jooɗiiɗo nyaama, nakay ge'edoowo? Ay ɗum oon jooɗiiɗo. Ammaa miin emi ɗo'o hakkunde mooɗon kama kuwoowo. Onon ngoni wondiɗɗaaɓe am goonga'en nder torraa ka njarmi fuu. Gam ma'ajum miin boo, mi hokkii on laamu, noon no Baabiraawo am mo dow hokkiri yam ngu, faa nyaamden njarden e le'al go'otal nder laamu am. Kadimaa njooɗooɗon dow jooɗorɗe ceri'a, cernanon leƴƴi Isiraa'iila sappo e ɗiɗi. Yeesu vi'i: — Simon, Simon, dara nana, *Ceyɗaan hokkaama laawol sorɓugo on, o jaarta on kama no ɗum jaartirta alkamaari. Ammaa mi waɗanii ma do'aare, gam to' goonɗinki maaɗa soɓtee. Aan boo, to a vittoyii to am, semmbiɗin banndiraaɓe maaɗa. Biiturus vi'i mo: — Moodibbo, emi siryii yahadugo e maaɗa koo ɗum kaso. Kay, faa maa e maaydugo e maaɗa. Yeesu vi'i: — Biiturus, emi vi'i maa: hannde jemma ko hokka njakaraari kurkita, a vi'ey a anndaa yam faa nde tati. Sey Yeesu vi'i ɓe: — Nde lilnoomi on naa e ceede naa e jikaare koo paɗe, e woodi ko ndulluɗon naa? Ɓe mbi'i: — Walaa. O vi'i ɓe: — Ammaa jo'oni, goonɗo ceede, hooƴa ɗe, goonɗo jikaare boo hooƴa nde. Mo walaa kaafahi, soorra ngapaleewol muuɗum sooda go'oti. Emi vi'a on: nde'e aayaare vi'inde: O fiidaama e halluɓe sawru wo'oru, doole nde heeva dow am, gam ko vinndaa dow am fuu ɓadake heeɓgo. Almaajiri'en mbi'i: — Moodibbo, raa kaafaaje ɗiɗi. O vi'i ɓe: — Ɗum heƴii. Yeesu vurtii yahi *vaamnde Jaytunje, noon no o voovi waɗgo. Almaajiri'en ma'ako boo e tokki mo. Nde ɓe njottii yaayre ndeen, o vi'i ɓe: — Mbaɗee do'aare gam to' on njan nder jarrabeeki. Ndeen o woɗɗitii ɓe seɗɗa ko waɗata dimma ferannde haayre, o diccii o waɗi do'aare o vi'i: — Baaba am, to a jaɓii sottinanam nge'el jardugel ka'a torraa. Ammaa ta'a waɗ ko ngiɗmi, waɗ ko ngiɗɗaa, aan. Sey malaa'ikaajo ivoyi dow, vanngani mo semmbiɗini mo. Nder mettam ɓeram ma'ako, sey o ɓesdi semmbiɗingo do'aare, faa asawre ma'ako laatii kama baade ƴiiƴam e simta e lesdi. Nde o heyni do'aare, o so''ii to almaajiri'en ma'ako, o tawi eɓe ɗaanii, ɓe comii gam ɓerɗe maɓɓe mettii. O vi'i ɓe: — Ko ɗannini on? Ummee mbaɗee do'aare, gam to' on njan nder jarrabeeki. Ila o heynaay bolle, sey yimɓe ɗuuɗɓe ngari. Yahuuda go'oto nder almaajiri'en ma'ako sappo e ɗiɗo e aardii ɓe. Yahuuda ɓaditii Yeesu faa taaroo e ma'ako. Yeesu vi'i mo: — Yahuuda, e hinnoore higaaku nyaamrataa amaana *Ɓii-Neɗɗo naa? Nde almaajiri'en Yeesu ngi'i ko yiɗi waɗgo, ɓe mbi'i mo: — Moodibbo, min pe''a ɓe? Go'oto maɓɓe fe''i nofru maccuɗo *aardiiɗo diina mawɗo ndu nyaamo. Ammaa Yeesu vi'i: — Ngooree ! To' on ɓesdu ! Ndeen Yeesu meemi nofru neɗɗo oon, hoyni mo. Sey Yeesu vi'i mawɓe aardiiɓe diina e mawɓe reenooɓe Wuro Seniingo e arɗuɓe Yahuudu'en warɓe nanngugo mo: — Ko jeyi ngarduɗon e kaafaaje e cabbi kama nanngooɓe pasoowo? Dum emi wondi e mooɗon nder *Wuro Allah Seniingo, on nanngaay yam. Ammaa jo'oni ɗum wakkaci mooɗon, wakkaci laamu Ceyɗaan. Sey ɓe nanngi Yeesu ɓe ndillidi e muuɗum ɓe njahari mo wuro *aardiiɗo diina mawɗo. Biiturus boo e tokkiri ɓe ɓaawo to fooɗtii. Ɓe kuɓɓi yiite nder filiire wuro, ɓe njooɗii. Biiturus wari jooɗii nder maɓɓe. Sey goɗɗo korɗo yi'i emo jooɗii takkol yiite. Korɗo oon raari mo booɗɗum vi'i: — O'o neɗɗo e wondunoo e Yeesu. Ammaa Biiturus yeddi vi'i: — Kay oya, mi anndaa mo. Ɓaawo ɗoon seɗɗa goɗɗo yi'i mo vi'i: — Aan maa a go'oto nder tokkuɓe mo. Ammaa Biiturus vi'i: — Higoo, mi walaa nder maɓɓe ! Faro awaa go'otum ɓaawo ma'ajum, goɗɗo ummitini haala kaan vi'i: — Daahir o'o gorko e wondunoo e Yeesu, gam o Gaaliilankeejo. Biiturus vi'i mo: — Kay higoo, mi fahamataa maa ko mbi'ataa ! Ila o omndaay honnduko, njakaraari kurkiti. Ndeen Yeesu yeeƴii raari Biiturus. Sey Biiturus hiimtii ko Yeesu vi'inoo ɗum: « Hannde ko hokka njakaraari kurkita, a vi'ey a anndaa yam nde tati. » Biiturus vurtii yaasi o voyi bojji naawɗi. Yimɓe nannguɓe Yeesu puɗɗi jaltinirgo mo e fiigo mo. Ɓe cuddi gite ma'ako eɓe ƴama mo eɓe mbi'a: — Anndit piiɗo ma. Ɓe naawrani mo haalaaji feere-feere. Nde veeti, arɗuɓe Yahuudu'en e *mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta kawriti. Yeesu waddaa yeeso kawtal maɓɓe. Ɓe mbi'i: — To a *Almasiifu, yecca min. Ammaa Yeesu vi'i ɓe: — Koo to mi yeccake on maa, on njaɓataa. To mi ƴamii on boo on toontataako yam. Ammaa gada jo'oni, *Ɓii-Neɗɗo no jooɗoto e nyaamo Allah mo baawɗe. Ɓe fuu ɓe mbi'i: — To noon, aan a *Ɓiɗɗo Allah naa? O vi'i ɓe: — Noon no mbiiɗon. Ɓe mbi'i: — En ngalaa bukaata caaydaaku feere, gam enen e ko'e meeɗen en nanii ko o vi'i e honnduko ma'ako. Ndeen *Kawtal Sernooɓe ɓeen fuu ummii njahari Yeesu yeeso Bilaatus gomnaajo. Ɓe puɗɗi wullaago mo, eɓe mbi'a: — Min tawii o'o neɗɗo e jiɓa lenyol amin. Emo haɗa ɓe biyaago laamiiɗo *Rooma janngal, emo vi'a hoore ma'ako o Almasiifu, laamiiɗo. Sey Bilaatus ƴami Yeesu vi'i: — Aan woni laamiiɗo *Yahuudu'en naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Ee, noon no mbiiɗaa. Bilaatus vi'i mawɓe aardiiɓe diina e jama'aare fuu: — Mi yi'aay layfi ɗum nanngirɗon o'o neɗɗo. Ammaa ɓe mbaɗi ga volvugo e semmbee, eɓe mbi'a: — Ko o ekkitinta e jiɓa yimɓe lesdi Yahuudiya fuu. O fuɗɗirii lesdi Gaaliili, jo'oni o warii faa ɗo'o. Nde Bilaatus nani noon, o ƴami o vi'i: — O'o neɗɗo o Gaaliilankeejo naa? Nde o nani Yeesu ivii nder laamu *Hiruudus, o waɗi ɗum yahari mo to Hiruudus, gam e wakkaci ɗuum Hiruudus e ɗoon nder *Urusaliima. Nde Hiruudus yi'i Yeesu, o nani belɗum korey, gam o neeɓii emo yiɗi o yi'a Yeesu, sabu ko o nani dow muuɗum. Kadimaa emo yiɗnoo o heɓa o yi'a to Yeesu waɗi goɗɗum kaayniiɗum. O ƴami Yeesu ƴamɗe ɗuuɗɗe, ammaa Yeesu toontaaki mo koo kaye. *Mawɓe aardiiɓe diina e *moodiɓɓe Tawreeta dariiɓe ɗoon ngullii mo e semmbee mu''en fuu. Hiruudus e soojeeji muuɗum cemtini mo, njaltiniri mo, ɓe ɓorni mo koltal booɗngal. Ndeen Hiruudus liltiri mo to Bilaatus. Hiruudus e Bilaatus ngiɗngiɗtiraano, ammaa nyanndeere ndeen ɓe kiggiri. Bilaatus noddi *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en e yimɓe fuu. O vi'i ɓe: — On ngaddanii yam o'o neɗɗo, on mbi'ii emo jiɓa yimɓe. Rah, mi ƴamii mo yeeso mooɗon, ammaa ko ngulloriiɗon mo fuu mi tawraay mo koo go'otum. Hiruudus maa tawraay mo ɗum, gam o liltiroyii mo to meeɗen. Pahamee o'o neɗɗo waɗaay koo ɗume ko foti wargo ɗum. Gam ma'ajum mi waɗey o fiyee o yoofee. [ Too, ndeen maa koo ndeye hitaande Bilaatus e voovi yoofango ɓe kaɓɓaaɗo go'oto.] Ammaa ɓe fuu ɓe ngulli gaba go'o, ɓe mbi'i: — War mo, njoofanaa min Barabas ! Barabas boo omndaama nder kaso gam emo nder umminɓe haɓre e laamu si'ire Urusaliima, kadimaa o warii goɗɗo. Bilaatus ɓesdi volvango ɓe, gam e yiɗi yoofgo Yeesu. Ammaa ɓe mbaɗi ga wullugo eɓe mbi'a: — Ɓil mo ! Ɓil mo dow *gaafagal ! Bilaatus vi'i ɓe tataɓre: — Gam ɗume? Ndeye halleende o waɗi? Mi yi'aay ko o waɗi ko foti wargo mo. Gam ma'ajum, mi waɗey o fiyee o yoofee. Ammaa ɓe ɓesdi wullugo e semmbee, ɓe mbi'i: — Ɓil mo dow gaafagal ! Gullaali maɓɓe tampini Bilaatus. Gam ma'ajum o jaɓi waɗango ɓe ko ɓe ngiɗi. O yoofani ɓe neɗɗo omndanooɗo nder kaso gam war-hoore e haɓdugo e laamu, mo ɓe torii o yoofana ɓe. Ndeen o waɗi Yeesu nder juuɗe maɓɓe, gam ɓe mbaɗana ɗum ko ɓe ngiɗi. Wakkaci ɓe njaharata Yeesu to warete, ɓe potti e goɗɗo mo si'ire Sireene, bi'eteeɗo Simon, e warta gada ladde. Sey ɓe nanngi mo ɓe mbakkini mo gaafagal, ɓe mbaɗi o tokkiri Yeesu ɓaawo. Yimɓe ɗuuɗɓe e tokki Yeesu hawtaade e woɓɓe rewɓe. Rewɓe ɓeen e mboya e piya gabaaje mu''en gam ma'ako. Yeesu yeeƴii ɓe vi'i: — Rewɓe Urusaliima, ngooree voyango yam, ammaa mboyanee ko'e mooɗon e ɓiɓɓe mooɗon. Gam balɗe no ngarey ɗe yimɓe mbi'ata: « Rewɓe rimarɓe ɓe deedi mu''en meeɗaay saawgo, ɓe enɗi mu''en meeɗaay musineego no keɓey barkaa. » Wakkaci ɗuum yimɓe no mbi'ey baamle: « Njanee dow amin ! » Ɓe mbi'a ƴoole boo: « Uvee min ! » Gam to ngulu ummake caka ndunngu, ndeen noye ɗum laatotoo to ƴaavi? Ɓe njaharidi Yeesu e halluɓe ɗiɗo, gam ɓe mbardoya ɓe. Nde ɓe njottii yaayre vi'eteende Gumbal Hoore, ɗoon ɓe ɓili mo dow gaafagal, kanko e halluɓe ɗiɗo ɓeen, go'oto e nyaamo ma'ako, go'oto e nano ma'ako. Ndeen Yeesu vi'i: — Baaba am, ya'afana ɓe, gam ɓe anndaa ko ɓe mbaɗata. Soojeeji mbaɗi cuɓol gam ɓe cennda kolte ma'ako. Yimɓe ndarii ɗoon e ndaara. Darvooɓe Yahuudu'en boo mbaɗi ga jaltinirgo mo e mbi'a: — O hisniino woɓɓe. Ee, o hisnu hoore ma'ako, to o *Almasiifu cuɓaaɗo Allah. Soojeeji maa njaltiniri mo, ɓe ɓattii mo, ɓe kokki mo *innaboojam lammuɗam, ɓe mbi'i mo: — To nii a laamiiɗo Yahuudu'en, hisnu hoore maaɗa ! Ɓe mbinndi dow hoore gaafagal ma'ako ɗi'i binndi: « O'o kam woni laamiiɗo Yahuudu'en. » Go'oto nder halluɓe ɗiɗo ɓe o ɓildaa naawani mo vi'i: — Wanaa a Almasiifu? Hisnu hoore maaɗa, kisnaa min, minon maa ! Ammaa ɗiɗaɓo feli banndum vi'i: — Koo Allah a hulataa? A yi'ataa aan e ma'ako fuu ceri'a ngo'ota taƴanaaɗon? Enen en keɓii ko kaanduɗen, gam ko mbaɗɗen mbiyaaɗen. Ammaa o'o neɗɗo, o waɗaay koo ɗume ko halli. Ndeen o vi'i: — Yeesu, ta'a yeggitanam wakkaci nattuɗaa laamu maaɗa. Yeesu vi'i mo: — Emi vi'i maa goonga, hannde a wondey e am nder Aljanna. Wakkaci ɗuum, ɗum caka nyalawma, ammaa niɓre suddi lesdi fuu, faa yahago njamndi tati, naange niɓɓi, wudere wonnde nder *Wuro Allah Seniingo seeki cende ɗiɗi. Sey Yeesu wulli e semmbee vi'i: — Baaba am, mi hokkii yonki am nder junngo maaɗa ! Nde o vi'i noon o maayi. Nde mawɗo soojeeji Rooma yi'i ko waɗi, o maalti Allah, o vi'i: — Goonga, o'o neɗɗo o aadaliijo ! Nde jama'aare warnde daargol yi'i ko waɗi, ɓe kooti eɓe ndoondii juuɗe mboya. Ammaa annduɓe mo e rewɓe tokkoyɓe mo gada lesdi Gaaliili ndarii to woɗɗi e ndaara ko waɗata. Kanko yahi to Bilaatus, o torii ɗum hokka mo ɓanndu Yeesu. O jippini ɓanndu nduun dow gaafagal, o taari ndu, o wallini ndu nder yenaande wasaande nder haayre, nde ɗum meeɗaay wallingo goɗɗo nder muuɗum. Ɗum fotootirii e nyannde siryaago, horii seɗɗa ɗum natta *nyannde-fooftiinde. Rewɓe wardunooɓe e Yeesu gada lesdi *Gaaliili tokki Yusufu, ɓe ngi'i yenaande ndeen, e no ɗum walliniri ɓanndu ma'ako. Sey ɓe co''ii wuro, ɓe ciryii nebbam mbelɗam luuɓngol, ndeen ɓe poofti nyannde-fooftiinde, noon no Tawreeta vi'i. Nyannde alat ila fajiri, rewɓe ɓeen kooƴi nebbam mbelɗam luuɓngol ɗam ɓe ciryii gam ɓe molmana ɓanndu Yeesu, ɓe njahi to yenaande. Ɓe tawi kaaƴa omndiraanga yenaande ndeen tallitaama. Ɓe natti, ammaa ɓe tawaay ɓanndu Yeesu Jawmiraawo. Eɓe nder jiɓayeere dow ma'ajum, sey worɓe ɗiɗo ɓorniiɓe kolte ɗelkitotooɗe mbanngani ɓe. Kulol nanngi ɓe, ɓe njimmbiti geese maɓɓe. Worɓe ɓeen mbi'i ɓe: — Ko jeyi ngillotooɗon mo yonki nder maayɓe? O walaa ɗo'o, o ummitake ! Kiimtee ko o vi'inoo on nde o wonnoo nder lesdi *Gaaliili. O vi'i: « Doole Ɓii-Neɗɗo hokkitiree nder juuɗe halluɓe, o waree dow gaafagal, o ummitoo nyannde tataɓre. » Ndeen ɓe kiimtii ko Yeesu vi'inoo ɓe. ammaa almaajiri'en Yeesu ngoonɗinaay ko rewɓe ɓeen mbi'i ɓe, ɓe kohori ka mehere. Ndeen Biiturus ummii nyaari yahi yenaande, o yuurnii nde, o yi'i gude tan. O so''ii emo ƴama hoore ma'ako ko waɗi. E nyanndeere ndeen woɓɓe tokkuɓe ɗiɗo e njaha goɗngel ci'el bi'eteengel Emayus. Hakkunde ci'el ngeel e Urusaliima ɗum kiloomeetirji sappo e go'o. Eɓe njaha eɓe mbolva hakkunde maɓɓe dow ɗuum ko waɗi fuu. Ila eɓe ɗiiftina dow hu'unde ɗuum, sey Yeesu e hoore muuɗum hewtii ɓe, hawti e maɓɓe jahaangal. Ammaa Allah suddi gite maɓɓe, ɓe annditaay mo. Yeesu ƴami ɓe, vi'i: — Dow ɗume ɗiiftinton nder jahaangal mooɗon? Sey ɓe ndarii e ɓerɗe mettuɗe. Go'oto maɓɓe bi'eteeɗo Kilopas vi'i: — Aan tan woni koɗo nder Urusaliima mo anndaa ko waɗi nder ɗe'e balɗe naa? Yeesu vi'i: — Ɗume waɗi? Ɓe mbi'i: — Ko heɓi Yeesu mo Najaratu. O annabiijo goonɗo baawɗe nder bolle e kuuɗe, yeeso Allah e yimɓe fuu. *Mawɓe aardiiɓe diina e aardiiɓe meeɗen mbaɗi mo nder juuɗe laamu gam ɗum wara mo, ɓe mbari mo dow *gaafagal. Emin tamminoo kanko woni kisnoowo yimɓe Isiraa'iila. Ammaa kac, hannde woni nyalaande tataɓre gada ko hu'unde ndeen fuu waɗi. Kadimaa woɓɓe rewɓe nder amin ngaddanii min ngoɗka haala ɓurka haaynaago min. Hannde bimbi ɓe njahi yenaande ndeen, ammaa ɓe tawaay ɓanndu ma'ako. Ɓe ngarti ɓe mbi'i min ɓe ngi'ii malaa'ika'en viiɓe Yeesu e woodi yonki. Woɓɓe nder ɓe min ngondi boo njahi yenaande ndeen, ɓe tawri nde noon no rewɓe ɓeen mbi'i, ammaa kanko, ɓe ngi'aay mo. Yeesu vi'i ɓe: — Kay, onon ɓe ngalaa fahamu, ɗaayɓe goonɗingo koo ɗume ko annabo'en mbi'ino ! On anndaa ɗum doole Almasiifu yara ɗin ɗoon torraaji ko hokka natta teddungal muuɗum naa? Ndeen o fahamini ɓe koo ɗume ko *Deftere vi'inoo dow ma'ako, gada Tawreeta *Muusa faa yahago defte annabo'en fuu. Nde ɓe ɓadii ci'el ngel ɓe njahata, sey Yeesu waɗi kama no wutoto. Ammaa ɓe torii mo ɓe mbi'i: — Yaal mbaalanaa min, gam naange muti, jemma boo waɗii. Sey o yaali gam o waalana ɓe. Wakkaci ɓe nyaamata nyaamdu, o hooƴi buroodi, o yetti Allah, o fecci ndi, o hokki ɓe. Ndeen Allah feeri gite maɓɓe, ɓe annditi mo. Ɗoon e ɗoon o majji yeeso maɓɓe. Sey ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe: — Hannde belɗum nesaayno wargo en, nde o volvaneynoo en dow laawol, emo fahamina en Deftere Seniinde. Ɗoon e ɗoon ɓe ummii, ɓe co''ii Urusaliima. Ɓe tawi almaajiri'en Yeesu sappo e go'o e wonduɓe e mu''en e kawriti, eɓe mbi'a: — Goonga, Jawmiraawo meeɗen ummitake. O vannganii Simon ! Ɗiɗo ɓeen boo ngeccii ko waɗi dow laawol mu''en, e no ɓe annditiri mo wakkaci o senndata buroodi. Eɓe nder volvugo haala kaan, sey ɗoon e ɗoon Yeesu e hoore muuɗum vanngi hakkunde maɓɓe, o vi'i ɓe: — Jam wondu e mooɗon. Ɓerɗe maɓɓe taƴi, ɓe kuli, eɓe tammii mbeelu maayɗo viirtanii ɓe. Ammaa o vi'i ɓe: — Ɗume jiɓi hakkiilo mooɗon? Gam ɗume mbaɗoton cekka nder ɓerɗe mooɗon? Ndaaree juuɗe am e kosɗe am, ɗum miin e hoore am. Meemee yam nanon, gam mbeelu maayɗo walaa ɓanndu koo ƴi'al, noon no ngi'iruɗon miin emi woodi ɗum. Nde o vi'i noon, o holli ɓe juuɗe ma'ako e kosɗe ma'ako. Belɗum e kaayniiɗum ɗuuɗani ɓe, faa ɗum wooraay ɓe ɓe njaɓi ɗum goonga. Ndeen o ƴami ɓe: — On ngoodi goɗɗum ko nyaametee ɗo'o? Ɓe kokki mo tayre liyngu ca'aangu. O hooƴi nde o nyaami yeeso maɓɓe. Ndeen o vi'i ɓe: — Raa ko mbi'inoomi on ila ko ngondunoomi e mooɗon: Doole ko vinndaa dow am nder *Tawreeta e defte annabo'en e Jabuura fuu heeva. Ndeen o giɓti fahamu maɓɓe, gam ɓe pahama *Deftere Seniinde. O vi'i ɓe: — Raa ko vinndaa nder Deftere: Almasiifu no torroto faa maaya, o ummitoo ɓaawo balɗe tati. Sey leƴƴi duuniyaaru fuu nga'ajinee tuubki e ya'afaneego hakke nder innde ma'ako. Ɗum fuɗɗirey *Urusaliima. Onon ngoni caaydu'en ku'uje ɗeen. Miin mi lildoyey on *Ruhu Ceniiɗo mo *Baaba am waɗani on alkawal muuɗum. Ammaa njooɗee Urusaliima faa nde Ruhu Ceniiɗo oon jippii dow mooɗon hokki on baawɗe. Ndeen Yeesu aardii ɓe, ɓe mburtii Urusaliima yahago woɗnde yaayre ha'ade si'ire Baytaaniya, o ƴefti juuɗe ma'ako o barkiɗini ɓe. Emo nder barkiɗingo ɓe, sey o ƴeftiraa dow. Ɓe cujjidani mo, ɓe co''ii Urusaliima nder velvelo manngo. Koo ndeye nyanndeere eɓe njaha *Wuro Seniingo eɓe maalta Allah. Ila fuɗɗam e woodi bi'eteeɗo voliinde. Voliinde ndeen e wondi e Allah, nde Allah e hoore muuɗum. E nde wondi e Allah ila fuɗɗam. E ma'are Allah tagiri koo ɗume. Ko woodi fuu, walaa ko tagaa naa e ma'are. E ma'are yonki woni, yonki ɗuum laatii jayngol yimɓe. Jayngol ngool e yaynoo nder niɓre. Niɓre boo waawaay nyifgo ngol. E woodi goɗɗo neɗɗo mo Allah liloyi bi'eteeɗo Yahayya. O warii gam saaydingo jayngol ngool, gam yimɓe fuu ngoonɗina ngol gada e caaydaaku ma'ako. Naa kanko woni jayngol ngool, ammaa o warii gam saaydingo ngol e yimɓe. Jayngol goongawol e wara nder duuniyaaru, ngol yaynana yimɓe fuu. Jayngol ngool, waato voliinde ndeen, e ɗoonno nder duuniyaaru, duuniyaaru nduun tagiraama e ma'are, ammaa ndu annditaay nde. Nde warii nder lesdi ma'are, ammaa yimɓe ma'are njaɓaay nde. Ammaa jaɓɓe nde fuu, ngoonɗini nde, nde hokkii ɓe baawɗe laataago ɓiɓɓe Allah. Ɓen ɗoon naa no danyaaɓe gada e kawtal gorko e debbo, koo gada e suuno ɓanndu, koo gada e giɗaaɗi gorko, ammaa ɓe danyaaɓe gada to Allah. Voliinde ndeen laatake neɗɗo. O jooɗii hakkunde meeɗen, o keeɓɗo yiɗde e goonga. Min ngi'ii teddungal ma'ako, ɗum teddungal ngal *Ɓiɗɗo Bajjo heɓata to baaba muuɗum. Yahayya saaydake nde, vi'ii e semmbee: — Kanko woni mo mbolvannoomi on dow muuɗum, mbi'imi on: « Goɗɗo no warey ɓaawo am, ɓurɗo yam manngu, gam emo woodi ila mi rimaaka. » — Gada e ɗuuɗal barkaa ma'ako, en fuu en keɓii barkaa dow barkaa. Gam gada e *Muusa keɓɗen dookaaji *Tawreeta, ammaa barkaa e goonga gada e Yeesu *Almasiifu heɓori. Walaa meeɗɗo yi'igo Allah. Ɓiɗɗo Bajjo laatiiɗo Allah, gonduɗo e *Baabiraawo, kanyum anndini en mo. *Yahuudu'en *Urusaliima liloyi *aardiiɓe diina mu''en e huwooɓe nder *Wuro Allah Seniingo, yahago to Yahayya, gam ɓe ƴama mo, kanko woni moye. Raa ko o saaydini. O salaaki yeccaago ɓe, o toontii ɓe laaɓɗum, o vi'i: — Miin, naa mi *Almasiifu. Ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Aan a moye? A annabi *Iliya naa? O vi'i: — Wanaa. Ɓe mbi'i mo: — A annabiijo mo min ndeenti naa? O vi'i: — Wanaa. Ɓe mbi'i mo: — Ndeen a moye? Yecca min ko min ngeccotoo liloyɓe min. Moye mbi'ataa hoore maaɗa? O vi'i ɓe ko annabi *Ecaaya vi'inoo: — Miin woni baɗoowo ka wooyya nder ladde e vi'a: « Poortee laawol gam garol Jawmiraawo. » Nder lilaaɓe ɓeen e woodi ivoyɓe to *Fariisa'en. Ɓeen ƴami mo: — Gam ɗume mbaɗantaa yimɓe *baptisma, to naa a Almasiifu, koo Iliya, koo annabiijo mo min ndeenti? Yahayya vi'i ɓe: — Miin, emi wa'ara baptisma e ndiyam, ammaa e woodi dariiɗo nder mooɗon mo on anndaa. Kanko woni gareyɗo ɓaawo am. Mi fotaay fiɓtugo koo ɓoggi paɗe ma'ako. Ɗum fuu ɗum waɗii nder si'ire Baytaaniya fonngo maayo Urdun, toon to Yahayya waɗata baptisma. Nde veeti, Yahayya yi'i Yeesu e wara to muuɗum, o vi'i: — Raa *njawdiri Allah itteyndi hakkeeji duuniyaaru ! Kanko woni mo mbi'imi on: « Goɗɗo no warey ɓaawo am, ɓurɗo yam manngu, gam emo woodi ila mi rimaaka. » Miin, mi anndaano mo. Ammaa mi warii emi wa'ara baptisma e ndiyam, gam o vannga yeeso yimɓe *Isiraa'iila. Yahayya saaydini vi'i: — Mi yi'ii Ruhu kama foondu e jippoyoo, o hoɗi dow ma'ako, o jooɗii. Miin, mi anndaano mo. Ammaa liloyɗo yam mi wa'ara baptisma e ndiyam, kanko vi'inoo yam: « Oon mo ngiiɗaa Ruhu jippake jooɗake dow muuɗum, kanko woni ba'areyɗo baptisma e *Ruhu Ceniiɗo ». Miin, mi yi'ii mi saaydake kanko woni *Ɓiɗɗo Allah. Nde veeti, Yahayya e darodii e almaajiri'en muuɗum ɗiɗo. O yi'i Yeesu e wutoo, o vi'i: — Raa *njawdiri Allah ! Nde almaajiri'en Yahayya ɗiɗo ɓeen nani ko o vi'i, ɓe tokki Yeesu. Yeesu yeeƴii yi'i eɓe tokki ɗum, sey vi'i ɓe: — Ɗume ndaaroton? Ɓe mbi'i mo: — Rabbi, waato moodibbo, toye njooɗiɗaa? O vi'i ɓe: — Ngaree ngi'on ! Ndeen ɓe ngari, ɓe ngi'i to o jooɗii. Ko ndeen maa alaasara waɗi. Ɓe kiirtidi e ma'ako. Anndaraawus no go'oto nder ɗiɗo nanɓe bolle Yahayya tokki Yeesu. Emo woodi mawniraawo bi'eteeɗo Simon Biiturus. Arande o yahi to mawniiko Simon, o vi'i ɗum: — Min tawii *Almasiifu, waato Cuɓaaɗo Allah. O yahari mo to Yeesu. Yeesu raari Simon, vi'i mo: — Aan woni Simon ɓii Yahayya, gada jo'oni ɗum noddirte Keefas. Innde Keefas e Biiturus no wo'ore, ma'ana inɗe ɗeen ɗum haayre. Nde veeti, Yeesu waɗi anniya yahago lesdi *Gaaliili. O yahi to Filibus, o vi'i ɗum: — Tokkam ! Filibus boo ivoyii Baytisayda, si'ire nde Anndaraawus e Biiturus ivoyi. Filibus yahi to Natanayel vi'i mo: — Min tawii mo ɗum vinndi habaru muuɗum nder *Tawreeta Muusa, e nder defte *annabo'en. Ɗum Yeesu mo si'ire *Najaratu, ɓii Yusufu. Natanayel vi'i mo: — Koo ko vooɗi e waawi ivoygo Najaratu? Filibus toontii mo vi'i: — War ngi'aa ! Nde Yeesu yi'i Natanayel e wara to muuɗum, o vi'i: — Raa Isiraa'iilankeejo goongaajo, mo walaa munaafukaare. Natanayel vi'i mo: — Toye annduɗaa yam? Yeesu vi'i mo: — Mi yi'ii ma lees ƴibbi ila Filibus noddaay ma. Natanayel vi'i mo: — Moodibbo, aan woni *Ɓiɗɗo Allah, aan woni laamiiɗo Isiraa'iila. Yeesu vi'i mo: — Gam mi vi'ii mi yi'ii ma lees ƴibbi, kanjum tan waɗi ngoonɗinɗaa yam naa? A yi'ey ko ɓuri ɗum haaynaago. Ndeen o vi'i: — Emi vi'a on goonga: on ngi'ey dow e omtii, malaa'ika'en Allah e ƴeenta e njippoyoo dow *Ɓii-Neɗɗo. Balɗe ɗiɗi ɓaawo ma'ajum, koobgal waɗii si'ire Kaana nder lesdi Gaaliili. Inna Yeesu e toon. Yeesu e almaajiri'en muuɗum boo ma'atinaama koobgal ngaal. Nde *ndiyam innaboojam maɓɓe re'i, inna Yeesu vi'i mo: — Ɓe ngalaa ndiyam innaboojam. Yeesu toontii mo, vi'i: — Inna am, gam ɗume ƴamruɗaa yam? Wakkaci am waraay tawo. Inna ma'ako vi'i huwooɓe: — Ko o vi'i on fuu, mbaɗee ɗum. Toon e woodi karfiije joveego'o (6) ɗe kaaƴe ɗe *Yahuudu'en kuutinirta gam lootam diina mu''en. Koo ndeye fuu e hooƴa faro liitarji hemre. Yeesu vi'i ɓe: — Kebbinee ɗen ɗoon karfiije ndiyam. Ɓe kebbini ɗe ndiyam faa ɗe keevi tep. O vi'i ɓe: — Jo'oni nokkee njaharanee ɗam mawɗo koobgal. Ndeen ɓe nokki ɗam, ɓe njaharani mo. Nde mawɗo oon vooɓi ndiyam ngaylitaaɗam innaboojam, o anndaa to ɗam nokkoyaa. (Ammaa huwooɓe nyeɗoyɓe ndiyam ɗaam e anndi). O noddi kooviiɗo, o vi'i ɗum: — Koo moye no aartey yarnugo yimɓe innaboojam ɓurɗam velgo. To yimɓe njarii ɗuuɗɗum, ndeen o hokka ɓe ɗam velaa. Ammaa aan, a resii ɓurɗam velgo faa jo'oni. Kanjum woni alaama kaayniiɗum aranum ɗum Yeesu huwi. O huwii ɗum si'ire Kaana nder lesdi Gaaliili. Noon o holliri teddungal ma'ako. Almaajiri'en ma'ako boo ngoonɗini mo. Ɓaawo ma'ajum, o ivi Kaana o yahi si'ire Kafarnahum, kanko e inna ma'ako e minyiraaɓe ma'ako e almaajiri'en ma'ako. Ɓe njooɗii toon balɗe seɗɗa. Nde juulɗe Yahuudu'en bi'eteeɗe *juulɗe Kuultol ɓadii, Yeesu yahi *Urusaliima. Toon nder *Wuro Allah Seniingo o tawi soorrooɓe ga'i e baali e pooli, kamɓe e cannjotooɓe ceede. Sey o va'ali ɓoggol o tuufi ɓe, ɓe fuu. O vurtini ɓe Wuro Seniingo, kamɓe e baali maɓɓe e ga'i maɓɓe. O sankiti ceede cannjotooɓe, o hippi teeburji maɓɓe. O vi'i soorrooɓe pooli: — Cottinee ɗi ɗo'o, to' on ngartir wuro *Baabiraawo am luumo. *Almaajiri'en ma'ako kiimtii ko vinndaa nder *Deftere: « Yiɗde suudu maaɗa e ɗoon wula nder ɓernde am kama yiite. » Ndeen aardiiɓe *Yahuudu'en ƴami mo: — Alaama kaye mbaɗataa kolleyka min Allah hokkii ma laawol waɗgo kama nihi? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Ngibbinee ngo'o *Wuro Seniingo, mi nyiɓtoto ngo nder balɗe tati. Ɓe mbi'i mo: — Ngo'o wuro nyiɓraama duuɓi arba'iin e joveego'o (46). Noye aan mbi'irataa a nyiɓtoto ngo nder balɗe tati? Ammaa Yeesu e volva dow ɓanndu muuɗum nde o vi'i Wuro Seniingo ngoon. Nde Yeesu ummitii nder maayde, almaajiri'en ma'ako kiimtake ko o vi'inoo ɓe. Ndeen ɓe ngoonɗini ko *Deftere vi'i e bolle ɗe o vi'inoo ɓe. Wakkaci ko Yeesu jooɗii Urusaliima gam *juulɗe Kuultol, yimɓe ɗuuɗɓe ngoonɗini mo, gam ɓe ngi'ii alaamaaji kaayniiɗi ɗi o waɗi. Ammaa Yeesu hoolaaki ɓe, gam emo anndi nyumooji yimɓe fuu. O waannaaka goɗɗo yeccoo mo dow e yimɓe, gam emo anndi ko woni nder ɓerɗe ɓiɓɓe-aadama fuu. E woodi goɗɗo *Fariisaajo bi'eteeɗo Nikodiimu, go'oto nder aardiiɓe *Yahuudu'en. Neɗɗo oon yahi to Yeesu jemma, o vi'i ɗum: — Moodibbo, emin anndi a ekkitinoowo ivoyɗo to Allah, gam walaa baawɗo waɗgo alaamaaji kaayniiɗi iri ɗi mbaɗataa, sey to Allah e wondi e ma'ako. Yeesu toontii mo vi'i: — Emi vi'i maa goonga: to neɗɗo danytaaka, o waawataa yi'igo *laamu Allah. Nikodiimu vi'i mo: — Noye mawɗo waawrata danyteego? Koo emo waawi so''aago nder reedu inna ma'ako, o ɓesda danyteego naa? Yeesu vi'i mo: — Emi vi'i maa goonga: to naa neɗɗo danyaa gada e ndiyam e Ruhu, o waawataa nattugo laamu Allah. Ko neɗɗo danyata, ɗum neɗɗo. Ko *Ruhu Allah danyata, ɗum ruhu. To' ɗum haaynee gam mi vi'ii ma doole ɓesdon danyteego. Henndu e visa to ndu yiɗiri fuu. Eɗa nana sonnyo ma'aru, ammaa a anndaa to ndu ivoyi, a anndaa boo to ndu fa'i. Noon danyraaɗo e Ruhu wontiri. Nikodiimu vi'i mo: — Noye ɗum laatorto? Yeesu vi'i mo: — Aan a moodibbo mawɗo nder *Isiraa'iila'en, e noon fuu a heɓtaay ɗum naa? Emi vi'i maa goonga: ko min anndi min mbi'ata, ko min ngi'i min caaydoto. Ammaa onon, on njaɓataa caaydaaku amin. On ngoonɗinaay nde ngecciimi on habaru ku'uje duuniyaaru. Noye ngoonɗinirton to mi yeccake on habaru ku'uje dow? Walaa meeɗɗo ƴeentugo dow, sey oon jippoyiiɗo gada dow, kanko woni *Ɓii-Neɗɗo. Noon no *Muusa ƴeftiri mbo'odi njamndi dow sawru nder ladde, noon ɓe ƴeftirta Ɓii-Neɗɗo dow lekki, faa goonɗinɗo mo fuu heɓa yonki ɗum faa abadaa. Gam Allah yiɗii duuniyaaru korey, faa o hokkii Ɓiyiiko bajjo, gam goonɗinɗo mo fuu to' halku, ammaa heɓa yonki ɗum faa abadaa. Allah liloyaay Ɓiyum nder duuniyaaru gam sernango ndu, ammaa o liloyii mo gam o hisnira ndu gada e ma'ako. Goonɗinɗo mo fuu sernantaake. Mo goonɗinaay mo boo aartii sernanaama, gam o goonɗinaay *Ɓiɗɗo Allah bajjo. Raa ceri'a kaan: jayngol warii nder duuniyaaru, ammaa yimɓe cuɓii niɓre dow e jayngol, gam kuuɗe maɓɓe no kalluɗe. Neɗɗo kalluɗo yiɗaa jayngol, o warataa to ma'agol, gam hulgo to' kuuɗe ma'ako kalluɗe mbanngu. Ammaa kuwoowo goonga no warey to jayngol, gam ngol holla kuuɗe ma'ako ɗe o huwi, o huwii ɗe nder ɗowtanaago Allah. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu yahadi e almaajiri'en muuɗum nder lesdi *Yahuudiya. O jooɗodii e maɓɓe toon, emo waɗana yimɓe *baptisma. Yahayya boo e waɗa baptisma toon Aynon faro Salim, gam toon e woodi ndiyam ɗuuɗɗam. Yimɓe e ngara e mbaɗanee baptisma. E wakkaci ɗuum Yahayya nanngaaka tawo. Geddi ummii hakkunde woɓɓe gada nder almaajiri'en Yahayya e goɗɗo Yahuuduujo dow e lootam laɓɓineeki diina. Ɓe njahi to Yahayya, ɓe mbi'i ɗum: — Moodibbo, neɗɗo mo ngondunoɗaa toon gaɗa maayo *Urdun, mo caaydinɗaa, kanko maa emo waɗa baptisma. Yimɓe fuu e njaha to ma'ako. Yahayya toontii ɓe vi'i: — Neɗɗo waawataa heɓgo koo ɗume, sey ko Allah hokki ɗum. Onon e ko'e mooɗon on caaydu'en am, mi vi'ii miin naa mi *Almasiifu, ammaa mi aartii mo liloyeego. Kooviiɗo, kam jeyi debbo. Ammaa higoo kooviiɗo e faro ma'ako e yewanii mo. To o nanii voliinde kooviiɗo, o naney belɗum korey. Noon boo, velvelo am heevi. Doole o ɓesdoo, miin boo mi ustoo. Oon ivoyɗo gada dow, kanko woni dow koo ɗume. Ivoyɗo gada duuniyaaru, ɗum mo duuniyaaru. Kadimaa bolle ma'ako ɗum ɗe duuniyaaru. Oon ivoyɗo gada dow, kanko woni dow koo ɗume. Ko o yi'i e ko o nani o caaydinta, ammaa walaa jaɓeyɗo caaydaaku ma'ako. Jaɓɗo caaydaaku ma'ako fuu tabbitinii Allah no goongaajo. Mo Allah liloyi, bolle Allah o volvata, gam Allah hebbinii mo Ruhu muuɗum. *Baabiraawo e yiɗi *Ɓiɗɗo, faa o waɗii koo ɗume fuu nder juuɗe ma'ako. Goonɗinɗo Ɓiɗɗo oon heɓii yonki ɗum faa abadaa, caliiɗo jaɓgo Ɓiɗɗo oon boo heɓataa ɗum, ammaa huunƴere Allah e jooɗii dow ma'ako. *Fariisa'en nanii vi'eego Yeesu e waɗa *baptisma, emo heɓa almaajiri'en ɓurɓe ɓe Yahayya. Yeesu boo waɗanaay koo moye baptisma e hoore muuɗum. Almaajiri'en ma'ako tan mbaɗata baptisma. Nde Yeesu nani ko ɓe mbi'ata dow muuɗum, o ɗali lesdi *Yahuudiya, o vitti lesdi *Gaaliili. Ko hokka o yaha toon, sey to o tokkirii lesdi *Samaariya. O yottii si'ire Samaariya vi'eteende Sikar faro ngesaa ka *Yaakuubu hokki ɓiyum Yusufu. Ɗoon ɓunndu Yaakuubu woni. Yeesu jooɗii e honnduko ɓunndu nduun gam o tampii jahaangal. Ɗum caka nyalawma. Debbo *Samaariyaajo wari nyeɗgo ndiyam. Yeesu vi'i mo: — Hokkam ndiyam mi yara ! Wakkaci ɗuum almaajiri'en ma'ako ngalaa ɗoon, ɓe njahii nder si'ire gam soodoygo nyaamdu. Debbo oon vi'i Yeesu: — Noye aan, Yahuuduujo torortoɗaa yam ndiyam njareteeɗam, miin Samaariyaajo? Gam narral walaa hakkunde *Yahuudu'en e Samaariya'en. Yeesu vi'i mo: — To a annduno caahu Allah e oon toriiɗo maa kokkaa ɗum ndiyam njareteeɗam, daa a torotono mo, o hokku maa ndiyam kokkeyɗam yonki njaraa. Debbo oon vi'i mo: — Moodibbo, a walaa cafgal. Ɓunndu nduun boo e luggi. Toye keɓataa ndiyam yonki ɗaam? Koo a ɓurii maama amin *Yaakuubu kokkuɗo min ɓunndu nduun naa? Kanko e ɓiɓɓe ma'ako e jawdi ma'ako fuu ɓe njarii e ma'aru. Yeesu vi'i mo: — Jarɗo ɗa'am ndiyam fuu no ɓesdey ɗomɗugo, ammaa jarɗo ndiyam ɗam kokkeymi ɗum, fuɗɗitataa ɗomɗugo. Gam ndiyam ɗam kokkeymi ɗum no laatanto ɗum seeɓoore ndiyam poofnoojam yonki ɗum faa abadaa. Debbo oon vi'i mo: — Moodibbo, hokkam ndiyam ɗaam, gam to' mi ɓesdu ɗomɗugo, to' mi so''oyo nyeɗgo ndiyam ɗo'o boo. Yeesu vi'i mo: — Yah, noddoy gorko maaɗa, ngaron ! Debbo oon vi'i mo: — Mi walaa gorko. Yeesu vi'i mo: — A vi'ii goonga nde mbiiɗaa a walaa gorko. A hoovakeno worɓe njovo. Gorko mo ngonduɗaa jo'oni naa ɗum gorko maaɗa. A vi'i goonga. Debbo oon vi'i mo: — Moodibbo, mi annditii a annabiijo. Maamiraaɓe amin cujjidanii Allah dow nde'e vaamnde, ammaa onon Yahuudu'en, eɗon mbi'a si'ire *Urusaliima tan Allah haani sujjidaneego. Yeesu vi'i mo: — Banndam debbo, jaɓ ko mbi'eymaami: wakkaci e wara nde on cujjidantaa *Baabiraawo, koo dow nde'e vaamnde, koo nder Urusaliima. Onon *Samaariya'en, eɗon cujjidana ko on anndaa. Minon *Yahuudu'en boo, emin cujjidana ko min anndi, sabu kisndam gada to Yahuudu'en ivoyta. Wakkaci e wara, faa maa ɗum warii, nde sujjidooɓe goonga'en cujjidanta Baabiraawo nder Ruhu e goonga. Gam iri sujjidooɓe ɓeen Baabiraawo yilloto. Allah o ruhu. Sujjidanooɓe mo boo, doole ɓe cujjidana mo nder ruhu e goonga. Debbo oon vi'i mo: — Emi anndi *Almasiifu no warey, waato cuɓaaɗo Allah. To o warii o vannginaney min koo ɗume fuu. Yeesu vi'i mo: — Miin bolvaneyɗo maa, miin woni mo. Nder wakkaci ɗuum almaajiri'en ma'ako mbittoyii. Ɗum haaynii ɓe, nde ɓe ngi'i Yeesu e volida e debbo oon, ammaa nder maɓɓe walaa ƴamɗo debbo oon ko raarata. Walaa ƴamɗo Yeesu boo gam ɗume volidata e ma'ako. Ndeen debbo oon ɗali tuuluure muuɗum toon. O hooti si'ire, o yeccii yimɓe. O vi'i ɓe: — Ngaree ngi'on neɗɗo gecciiɗo yam ko mbaɗnoomi fuu. Koo maa kanko woni *Almasiifu? Yimɓe mburtii si'ire, ɓe njahi yi'igo mo. Wakkaci ɗuum almaajiri'en ma'ako torii mo, ɓe mbi'i: — Moodibbo, nyaam tawo ! O toontii ɓe o vi'i: — Emi woodi nyaamdu ndu on anndaa. Almaajiri'en ƴamƴamtiri: — E woodi gaddanɗo mo ko o nyaami naa? Yeesu vi'i ɓe: — Nyaamdu am woni waɗgo ko liloyɗo yam yiɗi, e heynugo kuugal ma'ako. Onon eɗon mbi'a: « Horii lebbi nayi ƴaavol waɗa. » Ammaa miin, emi vi'a on: peeree gite mooɗon, ndaaree booɗɗum. Gese fuu ɓenndi, ɗe potii taƴeego. Jo'oni taƴoowo no heɓey biya muuɗum, o hawritey nyaamdu ƴaavol, waato yimɓe heɓooɓe yonki ɗum faa abadaa, gam aawɗo e taƴɗo nanda belɗum. Ngo'ol balndol vi'ii goonga: « Aawɗo feere, taƴoowo feere. » Mi lilii on taƴoygo ko on kuwanaay. Woɓɓe kuwi, onon on nattii nder kuuɗe maɓɓe. Nder si'ire ndeen *Samaariya'en ɗuuɗɓe ngoonɗinii Yeesu gam bolle debbo biiɗo ɓe: — O yeccake yam ko mbaɗnoomi fuu. Nde Samaariya'en ngari to Yeesu, ɓe torii mo o jooɗoo to maɓɓe. O waɗi balɗe ɗiɗi ɗoon. Yimɓe ɗuuɗɓe ngoonɗini Yeesu gam bolle muuɗum, faa ɓe ɓuri aramɓe. Ɓe mbi'i debbo oon: — Jo'oni, naa gam bolle maaɗa tan min ngoonɗiniri. Minon e ko'e amin, min nanii bolle ma'ako, min annditii goonga kanko woni kisnoowo duuniyaaru. Ɓaawo Yeesu waɗii balɗe ɗiɗi toon, o ɗalii ɓe, o yahi lesdi *Gaaliili. Kanko e hoore ma'ako o vi'inoo: — Annabiijo teddintaake nder lesdi muuɗum. Nde o wari Gaaliili, Gaaliilankoo'en njaɓɓorake mo juuɗe ɗiɗi, gam kamɓe ɓe njahiino juulɗe *Urusaliima, ɓe ngi'ii ko o huunoo nder juulɗe. Ndeen Yeesu warti si'ire Kaana nder lesdi Gaaliili, toon to o waylitnoo ndiyam, o laatini ɗam *innaboojam. E woodi goɗɗo kuwaneyɗo laamu gonɗo si'ire Kafarnahum, mo ɓiyum yamɗaa. Nde kuwaneyɗo laamu oon nani Yeesu ivoyii lesdi *Yahuudiya, wartii lesdi Gaaliili, o yahi to Yeesu o torii ɗum yaha gam yamɗitina ɓiyiiko ɓadiiɗo maaygo. Yeesu vi'i mo: — Kul on ngi'aay alaamaaji koo kaayniiɗum, on ngoonɗintaa yam. Kuwaneyɗo laamu oon vi'i mo: — Moodibbo, njahemma ila ɓiyam maayaay. Yeesu vi'i mo: — Hoot, ɓiya yamɗitii. Neɗɗo oon goonɗini ko Yeesu vi'i ɗum, o hooti. Huwooɓe ma'ako potti e ma'ako dow laawol, ɓe ngeccii mo ɓe mbi'i: — Ɓiya yamɗitii. O ƴami ɓe ɗume wakkaci o yamɗiti. Ɓe mbi'i mo: — Keenya nyalawma njamndi go'o, jonte ɗeen njoofi mo. Baaba ɓiɗɗo oon annditi goonga ɗum wakkaci ko Yeesu vi'inoo mo: « Ɓiya yamɗitii ! » Ndeen kanko e wuro ma'ako fuu ɓe ngoonɗini Yeesu. Kanjum woni alaama kaayniiɗum ɗiɗaɓum ɗum Yeesu huwi nder lesdi Gaaliili, nde o ivoyi lesdi Yahuudiya. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu yahi *Urusaliima gam juulɗe *Yahuudu'en. Toon Urusaliima faro dammugal bi'eteengal Dammugal baali, e woodi veendu wasaandu filnanaandu rumpaaji jovi. Endu vi'ee Baytisayda nder *ibraaninkoore. Ɓe njamɗaa ɗuuɗɓe e mbaalii nder rumpaaji ɗiin: vumɓe e voosɓe e buusaaɓe. [Eɓe ndeenti laanceeki ndiyam. Gam *malaa'ikaajo Allah e jippoo e veendu nduun wakkaci-wakkaci, e laanca ndiyam ɗaam. Mo yamɗaa aartuɗo nattugo nder ndiyam ɗaam wakkaci ɗam laancaa fuu no yamɗitey, koo iri nguye nyawu o woodi.] Toon e woodi neɗɗo mo yamɗaa duuɓi talaatiin e joveetati (38). Nde Yeesu yi'i emo waalii, e anndi o neeɓii o nyawɗo, sey Yeesu ƴami mo vi'i: — A yiɗi yamɗitineego naa? Mo yamɗaa oon toontii mo vi'i: — Moodibbo, mi walaa koo moye ballitotooɗo yam, mi natta veendu wakkaci ndiyam ma'aru laancaa. Ko mi yaha fuu, mi tawey e woodi aartuɗo yam nattugo. Yeesu vi'i mo: — Umma hooy be'itum maaɗa dillu ! Ɗoon e ɗoon neɗɗo oon yamɗiti, hooƴi be'itum muuɗum fuɗɗi yahadu. Nyanndeere ndeen boo ɗum *nyannde-fooftiinde. Gam ma'ajum aardiiɓe *Yahuudu'en mbi'i yamɗitinaaɗo oon: — Hannde no nyannde-fooftiinde, haanaay kooƴaa be'itum maaɗa. O vi'i ɓe: — Jamɗitinɗo yam oon, kanyum vi'i yam mi hooƴa be'itum am mi dilla. Ɓe ƴami mo: — Moye gorko vi'i maa kooƴaa be'itum maaɗa, ndilla? Ammaa jamɗitinaaɗo oon anndaa moye yamɗitini ɗum, gam Yeesu aartii majjii nder hawriinde. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu fotti e ma'ako nder *Wuro Allah Seniingo, vi'i mo: — Rah, jo'oni a yamɗitii. Ta'a ɓesdu waɗgo hakke, gam to' goɗɗum ɓurɗum hallugo ɓesdu heɓgo maa. Neɗɗo oon yahi yeccii arɗuɓe Yahuudu'en Yeesu yamɗitini ɗum. Ndeen aardiiɓe *Yahuudu'en puɗɗi torrugo Yeesu gam ko o waɗi *nyannde-fooftiinde. Yeesu vi'i ɓe: — Baaba am e ɗoon huwa faa hannde, miin boo emi ɗoon huwa. Gam ɗe'e bolle Yahuudu'en ɓesdi raargo wargo mo, naa gam o huultii dooka nyannde-fooftiinde tan, ammaa gam o vi'ii Allah woni baaba ma'ako. O fotnii hoore ma'ako e Allah. Yeesu vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: *Ɓiɗɗo waawataa huugo koo ɗume kanyum tan, sey ko o yi'i *Baabiraawo e huwa. Gam ko Baabiraawo huwata, kanjum *Ɓiɗɗo boo huwata. Baabiraawo e yiɗi Ɓiɗɗo, emo holla mo koo ɗume ko o huwata. O holley mo kuuɗe ɓurɗe manngu, gam o huwa ɗe, faa ɗe kaaynoo on. Noon no Baabiraawo ummitinirta maayɓe, emo foofna ɓe, noon Ɓiɗɗo boo foofnirta mo yiɗi fuu. Baabiraawo sernantaa koo moye, o waɗii ceri'a fuu nder junngo Ɓiyiiko, gam yimɓe fuu teddina Ɓiɗɗo, noon no ɓe teddinirta Baabiraawo. Mo teddinaay Ɓiɗɗo oon fuu, teddinaay Baabiraawo liloyɗo mo boo. Emi vi'a on goonga: nanɗo bolle am fuu, goonɗini liloyɗo yam, heɓii yonki ɗum faa abadaa. Ceri'a nanngataa mo, o huultii maayde, o nattii nder yonki. Emi vi'a on goonga: wakkaci e wara, faa maa ɗum warii, nde maayɓe nanata voliinde Ɓiɗɗo Allah. Nanɓe mo fuu no poofey. Noon no Baabiraawo foofri e hoore muuɗum, noon boo o hokkiri Ɓiɗɗo baawɗe foofrugo e hoore muuɗum. Kadimaa o hokkii mo baawɗe sernugo, gam kanko woni *Ɓii-Neɗɗo. To' ɗum haayno on. Wakkaci e wara nde maayɓe wonɓe nder genaale fuu nanata voliinde ma'ako, ɓe mburtoo. Huunooɓe kuuɗe booɗɗe no ummitoto yahago e yonki, huunooɓe kuuɗe kalluɗe boo no ummitoto yahago e ceri'a. Mi waawataa waɗgo koo ɗume miin feere am. Noon no narrumi, noon cernireymi. Ceri'a am boo no goonga, gam mi tokkataa ko ngiɗmi, ko liloyɗo yam yiɗi tan tokkeymi. — To mi saaydanake hoore am, caaydaaku am naa ɗum goonga. E woodi goɗɗo caaydinoowo yam. Emi anndi caaydaaku ngu o saaydantoo yam ɗum goonga. Onon, on lilii to Yahayya, kanko ko o saaydini ɗum goonga. Miin, mi yillataako caaydaaku neɗɗo, ammaa mi yeccake on ɗum gam kison. Yahayya laatake kama fitila kuɓɓaaka e yaynoo. On njaɓii nango belɗum jayngol ma'ako wakkaci seɗɗa. Miin, emi woodi caaydaaku ɓurngu ngu Yahayya manngu. Kuuɗe ɗe *Baabiraawo hokki yam mi huwa, kanje caaydinta goonga Baabiraawo liloyi yam. Kadimaa boo, Baabiraawo liloyɗo yam oon e hoore muuɗum e ɗoon saaydanoo yam. Onon on meeɗaay nango voliinde ma'ako, on meeɗaay yi'igo mo boo. Bolle ma'ako njooɗaaki nder ɓerɗe mooɗon, gam on ngoonɗinaay mo o liloyi. Eɗon njannga nder *Tawreeta gam on tammii heɓgo yonki ɗum faa abadaa nder ma'aka. Kanka boo eka saaydina yam. Ammaa on calake wargo to am gam keɓon yonki. Naa to yimɓe ndaareymi teddungal. Emi anndi on, emi anndi boo on ngiɗaa Allah nder ɓerɗe mooɗon. Miin, mi warii nder innde Baaba am, on njaɓaay yam. Ammaa to goɗɗo warii nder innde muuɗum, on njaɓey mo. Noye mbaawroton goonɗingo yam, onon hokkindirooɓe teddungal hakkunde mooɗon, ammaa on ngillataako teddungal ivoyngal to Allah go'oto. To' on tammo miin fe''otoo on to Baabiraawo. *Muusa mo ngoonɗinɗon oon, kanyum fe''otoo on. To on ngoonɗinno Muusa, daa on ngoonɗinii yam miin boo, gam miin o sappini nder binndi ma'ako. To on ngoonɗinaay ko o vinndi, noye ngoonɗinirton bolle am? Ɓaawo ma'ajum, Yeesu funngi maayo Gaaliili vi'eteengo Tiberiyas. Hawriinde ɗuuɗnde e tokki mo, gam ɓe ngi'ii alaamaaji kaayniiɗi ɗi o waɗi, nde o yamɗitini ɓe njamɗaa. Yeesu ƴeenti dow vaamnde jooɗodii e almaajiri'en muuɗum toon. Wakkaci ɗuum juulɗe Yahuudu'en bi'eteeɗe *juulɗe Kuultol ɓadake. Yeesu ƴefti gite, o haynii jama'aare ɗuuɗnde e wara to ma'ako. O vi'i Filibus: — Toye coodeten nyaamdu nyaamneyndu ɓe'e yimɓe fuu? O vi'ii noon tan, gam o nana ko Filibus toontotoo mo, gam emo anndi ko o nyumi waɗgo. Filibus vi'i mo: — Koo to nyaamdu ceede ajurfaari keme ɗiɗi (200) coodoyɗen, gam koo moye nder maɓɓe fuu heɓa seɗɗa-seɗɗa, ndu heƴataa. Go'oto nder almaajiri'en ma'ako bi'eteeɗo Anndaraawus minyoo Simon Biiturus vi'i mo: — E woodi kayeeyel ɗo'o goonngel buroodiiji jovi e liƴƴi ɗiɗi, ammaa ɗume ɗum nafata yimɓe ɗuuɗruɓe nihinii? Yeesu vi'i ɓe: — Ngeccee ɓe ɓe njooɗoo ! Yaayre ndeen e woodi huɗo ɗuuɗko, ɓe njooɗii. Limgal maɓɓe yaharii worɓe dubuuje njovo (5 000). Yeesu hooƴi buroodi ɗuum yetti Allah, o ye'edi jooɗiiɓe. Noon o waɗani liƴƴi boo. Koo moye fuu nyaami faa haari. Nde ɓe kaari, Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — Kawritee ko hori, gam to' koo ɗume bon. Ɓe kawriti guditale buroodiiji jovi ɗe yimɓe nyaami korni, ɓe kebbini compooje sappo e ɗiɗi. Nde yimɓe ngi'i alaama kaayniiɗum ɗum Yeesu huwi, ɓe mbi'i: — Goonga, kanko woni Annabiijo bi'aaɗo no warey nder duuniyaaru. Yeesu annditi ɓe ngarey ɓe nannga ɗum e semmbee, gam ɓe mbaɗa ɗum laamiiɗo. Gam ma'ajum o dilli o ƴeenti dow vaamnde, kanko tan. Nde alaasara waɗi, almaajiri'en Yeesu njahi maayo. Ɓe natti akali gam ɓe punngita maayo, ɓe njaha si'ire Kafarnahum. Faa mutki naange, Yeesu waraay to maɓɓe tawo. Henndu mawndu visi e semmbee, faa ndu ummini ɓoggi ndiyam. Ɓe laanyi akali boo faa ɓe keɓi kama kiloomeetir jovi koo joveego'o. Nde ɓe kaynii Yeesu e ruugoyii dow ndiyam e ɓaditoo ɓe, ɓe kultori. Yeesu vi'i ɓe: — Ɗum miin. To' on kul ! Ndeen ɓe njaɓi o natta nder akali maɓɓe. Ɗoon e ɗoon ɓe njottii toon to ɓe pa'i. Nde veeti, yimɓe horinooɓe toon fonngo maayo kiimtake akali go'oti tan wonnoo toon. Ɓe ngi'iino Yeesu nattidaay e almaajiri'en muuɗum nder akali kiin, almaajiri'en feere mu''en natti ki, ndilli. Akale ivoyɗe si'ire Tiberiyas ngari faro yaayre toon to Yeesu yettunoo Allah nyaamni yimɓe buroodi. Nde yimɓe ɓeen ngi'i Yeesu e almaajiri'en muuɗum fuu ngalaa toon, ɓe natti ɗen ɗoon akale yahago si'ire Kafarnahum, ɓe ndaaroya Yeesu. Nde ɓe tawi Yeesu gaɗa maayo, ɓe mbi'i mo: — Moodibbo, ndeye ngarɗaa ɗo'o? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Emi vi'a on goonga: naa gam on ngi'ii alaamaaji kaayniiɗi ngillortooɗon yam. On ngilloo yam gam on nyaamii buroodi faa on kaari. To' on torro gam nyaamdu nyolooru. Ammaa torree gam nyaamdu neeɓeyndu, hokkooru yonki ɗum faa abadaa, nyaamdu ndu *Ɓii-Neɗɗo hokkata on, gam kanko Allah *Baabiraawo holli jaɓii ko o huwi. Ndeen ɓe ƴami mo: — Ɗume min mbaɗata gam min kuwa kuuɗe ɗe Allah yiɗi? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Kuugal ngal Allah yiɗi ngaal woni ngoonɗinon mo o liloyi. Ɓe mbi'i mo: — Iri ɗume alaama kaayniiɗum mbaɗataa gam min ngi'a, min ngoonɗin ma? Ɗume kuwataa? Maamiraaɓe amin nyaamii nyaamdu vi'eteendu *manna nder ladde, kama ko vinndaa: « O hokkii ɓe nyaamdu ivoyndu gada dow, gam ɓe nyaama. » Yeesu toontii ɓe vi'i: — Emi vi'a on goonga: wanaa *Muusa hokkunoo on nyaamdu ivoyndu gada dow, ammaa Baaba am hokki on nyaamdu goongaaru ivoyndu gada dow. Nyaamdu ndu Allah hokkata on, kayru woni jippoyiindu gada dow, hokkeyndu duuniyaaru yonki. Ɓe mbi'i mo: — Moodibbo, hokku min nyaamdu nduun dum. Yeesu vi'i ɓe: — Miin woni nyaamdu hokkooru yonki. Garɗo to am fuu, veelataake faa abadaa. Goonɗinɗo yam boo ɗomɗataa faa abadaa. Mi vi'ii on: On ngi'ii yam, ammaa faa jo'oni on ngoonɗinaay yam. Mo *Baabiraawo hokki yam fuu, no warey to am. Garɗo to am boo, mi laggataa ɗum. Mi jippoyaaki gada dow gam mi waɗa ko ngiɗmi, ammaa gam mi waɗa ko liloyɗo yam yiɗi. Raa ko liloyɗo yam yiɗi: To' mi halku koo go'oto nder ɓe o hokki yam, ammaa mi ummitina ɓe *nyannde-darngal. Raa ko Baaba am yiɗi: Koo moye yi'i *Ɓiɗɗo, goonɗini mo, o heɓey yonki ɗum faa abadaa. Mi ummitiney mo boo *nyannde-darngal. Yahuudu'en puɗɗi nyaamtaago gam bolle ma'ako ɗe o vi'i ɓe: « Miin woni nyaamdu jippoyiindu gada dow. » Ɓe mbi'i: — Wanaa ɗum Yeesu ɓii Yusufu mo annduɗen inna muuɗum e baaba muuɗum naa? Noye o vi'irata gada dow o jippoyi? Yeesu vi'i ɓe: — Ngooree nyaamtaago ! Walaa baawɗo wargo to am, to naa Baabiraawo liloyɗo yam fooɗoyi mo. Garɗo to am fuu, mi ummitiney ɗum nyannde-darngal. Ɗum vinndaama nder defte annabo'en: « Ɓe fuu Allah no ekkitiney ɓe. » Koo moye yewanii Baabiraawo, jaɓi ekkitinol ma'ako, no warey to am. Walaa koo go'oto meeɗi yi'igo Baabiraawo, sey oon ivoyɗo to ma'ako, kanko tan yi'i Baabiraawo. Emi vi'a on goonga: goonɗinɗo yam heɓii yonki ɗum faa abadaa. Miin woni nyaamdu hokkooru yonki. Maamiraaɓe mooɗon nyaamii nyaamdu vi'eteendu *manna nder ladde. E noon fuu ɗum haɗaay ɓe maaygo. Raa nyaamdu njippoyiindu gada dow, gam nyaamɗo ndu fuu to' maay. Miin woni nyaamdu hokkooru yonki ivoyndu gada dow. To goɗɗo nyaami nyaamdu nduun, no foofey faa abadaa. Nyaamdu nduun woni ɓanndu am, ndu kokkeymi gam yonkiiji yimɓe duuniyaaru. Bolle ɗeen ummini ngeddi hakkunde Yahuudu'en, ɓe ƴamƴamtiri: — Noye o waawrata hokkugo en ɓanndu ma'ako nyaamen? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Emi vi'a on goonga: to on nyaamaay ɓanndu *Ɓii-Neɗɗo, on njaraay ƴiiƴam ma'ako, on ngalaa yonki nder mooɗon. Nyaamɗo ɓanndu am, yari ƴiiƴam am, heɓii yonki ɗum faa abadaa. Miin boo mi ummitiney mo nyannde-darngal. Gam ɓanndu am woni nyaamdu goongaaru, ƴiiƴam am boo woni njaram ngoongajam. Nyaamɗo ɓanndu am, yari ƴiiƴam am, no jooɗoto nder am, miin boo mi jooɗoto nder ma'ako. Noon no Baabiraawo liloyɗo yam woorri yonki, emi foofa gam daliila ma'ako, noon nyaamɗo ɓanndu am fuu, foofrata gam daliila am. Miin woni nyaamdu nduun jippoyiindu gada dow: naa iri ndu maamiraaɓe mooɗon nyaami, ɓe maayi. Ammaa nyaamɗo ndu'u nyaamdu, no foofey faa abadaa. Yeesu volvii ɗe'e bolle fuu wakkaci o ekkitinta nder *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en wondu Kafarnahum. Nde ɓe nani ɗe'e bolle, ɗuuɗɓe gada nder tokkuɓe mo mbi'i: — Ɗe'e bolle ɗe caɗii korey. Moye waawi jaɓgo ɗe? Yeesu e hoore muuɗum annditi tokkuɓe ɗum e nyaamtoo gam bolle ɗeen. O vi'i ɓe: — Ɗum jiiɓii hakkiilooji mooɗon naa? Ndeen noye mbaɗoton to on ngi'ii *Ɓii-Neɗɗo e ƴeenta toon dow to wonnoo ila arande? Ruhu kam hokkata yonki, ammaa ɓanndu neɗɗo nafataa koo ɗume. Bolle ɗe mbolvanmi on, kanje ngoni ruhu e yonki. Ammaa nder mooɗon e woodi ɓe ngoonɗinaay. Gam ila arande Yeesu e anndi ɓeen ɓe ngoonɗintaa ɗum e oon nyaameyɗo amaana muuɗum. O ɓesdi vi'igo: — Kanjum waɗi mbi'imi on: koo go'oto waawataa wargo to am, to *Baabiraawo hokkaay mo no o wardi. Ɓaawo ma'ajum, ɗuuɗɓe nder tokkuɓe mo mbittii, ɓe njahaay yeeso e tokkugo mo. Gam ma'ajum Yeesu ƴami ɓeen sappo e ɗiɗo, o vi'i: — Onon maa eɗon ngiɗi dillugo naa? Simon Biiturus toontii mo vi'i: — Moodibbo, to moye min njahata? Aan woodi bolle kokkooje yonki ɗum faa abadaa. Min ngoonɗinii, emin anndi aan woni Ceniiɗo ivoyɗo to Allah. Yeesu vi'i: — Onon ɓe'e sappo e ɗiɗo, wanaa miin suɓi on naa? Ammaa go'oto nder mooɗon ɗum mo *Ceyɗaan. O volvii ka dow Yahuuda ɓii Simon Iskariyooti. Kanko woni nyaameyɗo amaana Yeesu, o go'oto nder ɓeen sappo e ɗiɗo. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu waɗi ga yiilaago nder lesdi Gaaliili. O yiɗaa yiilaago nder lesdi *Yahuudiya, gam *Yahuudu'en e ndaara no mbardi mo. E wakkaci ɗuum juulɗe Yahuudu'en bi'eteeɗe *juulɗe bukkaaji ɓadake. Minyiraaɓe Yeesu worɓe mbi'i mo: — Dillu, njahaa lesdi Yahuudiya gam tokkuɓe ma ngi'a kuuɗe ɗe kuwataa. Walaa cuuɗeyɗo ko huwata to e yiɗi anndeego. Nde laatii eɗa huwa iri ɗe'e kuuɗe, vanngin hoore maaɗa yeeso yimɓe fuu. Gam koo minyiraaɓe ma'ako maa ngoonɗinaay mo. Yeesu vi'i ɓe: — Wakkaci am waraay tawo, ammaa onon, wakkaci fuu ɗum wakkaci mooɗon. Yimɓe duuniyaaru mbaawataa wanygo on, ammaa miin, ɓe nganyii yam gam emi saaydina kuuɗe maɓɓe no kalluɗe. Njahee juulɗe ɗeen onon, miin mi yahataa, gam wakkaci am waraay tawo. Nde o vi'i ɓe ka, sey o darii *Gaaliili. Nde minyiraaɓe Yeesu njahi juulɗe ɗeen, Yeesu boo yahii toon, ammaa o vannginaay hoore ma'ako, o suuɗii. Mawɓe Yahuudu'en ngillii mo nder hawriinde juulɗe, eɓe ƴama: — Toye o woni? Yimɓe ɗuuɗɓe ngeddindiri dow bolle ma'ako nder suuɗeefi. Woɓɓe mbi'i: — O neɗɗo booɗɗo ! Woɓɓe boo mbi'i: — Wanaa noon, o kalkoowo yimɓe. Ammaa walaa bolvuɗo haala ma'ako e njaayri, gam eɓe kula arɗuɓe Yahuudu'en. Nde ciiya balɗe juulɗe ngutii, Yeesu natti nder *Wuro Allah Seniingo fuɗɗii ekkitingo. Ɗum haaynii Yahuudu'en korey, ɓe mbi'i: — Noye o heɓri nga'al anndal, kanko mo janngaay? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Haala ka ekkitineymi on, ivoyaay to am, ammaa to liloyɗo yam ka ivoyi. Giɗɗo huugo ko Allah yiɗi fuu, no anndey ekkitinki am to Allah ivoyi, naa to am ki ivi. Koo moye volvata haala hoore muuɗum, hoore ma'ako o raarata mawningo. Ammaa oon mawninoowo liloyɗo ɗum, goonga o vi'ata, fewre fuu walaa e ma'ako. *Muusa hokki on *Tawreeta naa? Ammaa walaa koo go'oto mooɗon tokki ka. Gam ɗume ndaaroton wargo yam? Yimɓe toontii mo mbi'i: — Aan, a woodi ginnol. Moye raarata wargo maa? Yeesu vi'i ɓe: — Kuugal kaayniingal go'otal tan kuumi, on fuu ɗum haaynii on. Muusa hokkii on dooka *naadeeki, ammaa to maamiraaɓe mooɗon ɗum ivoyi, naa to Muusa. E noon fuu eɗon naada ɓikkon mooɗon faa e *nyannde-fooftiinde. To ɓinngel e naadee nyannde-fooftiinde, gam to' on kornu Dooka Muusa, ko jeyi kuunƴiranton yam gam mi yamɗitinii neɗɗo nyannde-fooftiinde? Ngooree sernirgo no ngi'iruɗon e gite tan, ammaa cerniree goonga. Woɓɓe gada nder yimɓe *Urusaliima mbi'i: — Wanaa kanko woni mo ɓe ndaarata wargo naa? Rah, emo darii ekkitina e njaayri. Ɓe mbi'aay mo koo ɗume. Na aardiiɓe tabbitinii kanko woni *Almasiifu? Enen eɗen anndi to o'o neɗɗo ivi, ammaa to Almasiifu warii, walaa anndeyɗo to o ivoyi. Wakkaci Yeesu ekkitinta nder *Wuro Allah Seniingo, o towni voliinde, o vi'i: — Eɗon anndi yam, eɗon anndi to ivoymi naa? Wanaa miin waddi hoore am, ammaa liloyɗo yam no goongaajo. Onon boo on anndaa mo. Ammaa miin emi anndi mo, gam to ma'ako ivoymi. Kanko liloyi yam. Ndeen ɓe ndaari nanngugo mo, ammaa walaa meemɗo mo, gam wakkaci ma'ako waraay tawo. Ɗuuɗɓe nder hawriinde ndeen ngoonɗini mo, ɓe mbi'i: — To Almasiifu warii, koo emo huwa alaamaaji kaayniiɗi ɓurɗi ɗi o'o neɗɗo huwi naa? *Fariisa'en nani ko yimɓe caawootiri dow Yeesu. *Mawɓe aardiiɓe diina Yahuudu'en e Fariisa'en liloyi reenooɓe Wuro Allah Seniingo gam nannga mo. Yeesu vi'i ɓe: — Miin, emi wondi e mooɗon wakkaci seɗɗa tawo. Ɓaawo ma'ajum, mi hootey to liloyɗo yam. On ngilloto yam, ammaa on ngi'ataa yam, gam on mbaawataa yahago to ngonmi. Yahuudu'en ƴamƴamtiri: — Toye o yahata to en mbaawataa yi'igo mo? Kiila o tawtoyey yimɓe meeɗen wonɓe nder *Helenankoo'en, gam o ekkitina ɓe. O vi'ii en ngilloto mo, en ngi'ataa mo, gam en mbaawataa yahago to o woni. Ɗume woni ma'ana bolle ɗeen? Nyannde heynirde juulɗe, kayre ɓuri nyalɗe fuu manngu, Yeesu darii towni voliinde vi'i: — Ɗomɗuɗo fuu wara to am yara. Gam *Deftere vi'i: Goonɗinɗo yam fuu ceeɓooje ndiyam kokkoojam yonki no iley nder ɓernde muuɗum. O volvii dow *Ruhu Allah ɗum goonɗinɗo mo fuu heɓata. Wakkaci ɗuum Ruhu waraay tawo, gam Yeesu teddinaaka. Nde ɗuuɗɓe nder hawriinde ndeen nani bolle ɗeen, ɓe mbi'i: — Goonga, kanko woni Annabiijo oon. Woɓɓe mbi'i: — Kanko woni *Almasiifu. Woɓɓe boo mbi'i: — Koo Almasiifu e ivoya *Gaaliili? Deftere vi'ii, gada e lenyol *Dawda Almasiifu ivoyta, gada e si'ire Dawda vi'eteende Baytilaama o ivoyta. Nyumooji yimɓe ɓeen cenndiri dow ma'ako. Nder maɓɓe e woodi yiɗɓe nanngugo mo, ammaa walaa meemɗo mo. Ndeen reenooɓe *Wuro Allah Seniingo ɓeen ngarti to *mawɓe aardiiɓe diina Yahuudu'en e *Fariisa'en. Ɓeen mbi'i ɓe: — Gam ɗume on ngaddaay mo? Reenooɓe ɓeen toontii ɓe, mbi'i: — Walaa meeɗɗo volvirgo kama neɗɗo oon. Fariisa'en mbi'i ɓe: — Onon maa on estaama naa? Koo e woodi goonɗinɓe mo nder aardiiɓe, koo nder Fariisa'en naa? Ɓe'e yimɓe anndaa *Tawreeta Muusa, ɓe la'anaaɓe. Go'oto nder Fariisa'en bi'eteeɗo Nikodiimu, jahanooɗo to Yeesu nder jemma, vi'i ɓe: — Koo Tawreeta meeɗen hokkii en laawol sernango neɗɗo ila en nanaay haala ma'ako, en anndaa ko o huwi naa? Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Aan maa a Gaaliilankeejo naa? Raar *Deftere, a yi'ey walaa annabiijo koo go'oto ivoyi Gaaliili. [ Ɓaawo ma'ajum, koo moye fuu hooti wuro muuɗum. Ndeen Yeesu dilliri vaamnde *Jaytunje. Fajiri o so''oyii nder *Wuro Allah Seniingo. Yimɓe fuu ngari to ma'ako. O jooɗii emo ekkitina ɓe. Sey *moodiɓɓe Tawreeta e *Fariisa'en ngaddani mo debbo nanngiraaɗo njeenu. Ɓe ndarni mo caka hawriinde ndeen. Ɓe mbi'i Yeesu: — Moodibbo, o'o debbo nanngiraama njeenu. *Muusa vi'ii nder *Tawreeta, doole mbarden iri ɓe'e rewɓe kaaƴe. Aan fa, noye mbiiɗaa? Ɓe mbi'ii noon gam ɓe nanngira mo bolle, ɓe keɓa no ɓe njowrani mo layfi. Sey Yeesu tuurnii, vinndiri hohondu muuɗum e lesdi. Nde ɓe ɓesdi ƴamgo mo, o ɓanti hoore ma'ako, o vi'i ɓe: — Go'oto nder mooɗon mo meeɗaay waɗgo hakke no aartu ferdugo mo haayre. Sey o ɓesdi tuurnaago, o waɗi ga vinndugo e lesdi. Nde ɓe nani ɗum, ɓe ndilliri go'oto-go'oto, mawɓe aarti dillugo. Yeesu e debbo oon tan korii. Yeesu ɓanti hoore muuɗum, vi'i mo: — Banndam debbo, toye ɓe ngoni? Walaa cernanɗo ma naa? O toontii mo: — Moodibbo, walaa koo go'oto. Yeesu vi'i mo: — Miin boo, mi sernantaa ma. Yah, ta'a ɓesdu waɗgo hakke. ] Yeesu ɓesdi ekkitingo ɓe, vi'i: — Miin woni jayngol duuniyaaru. Tokkuɗo yam fuu yahataa nder niɓre sam, ammaa no heɓey jayngol yonki. Ndeen *Fariisa'en mbi'i mo: — Eɗa caaydina hoore maaɗa, caaydaaku maaɗa boo, naa ɗum goonga. Yeesu toontii ɓe vi'i: — Kul mi saaydinii hoore am, e noon fuu caaydaaku am ɗum goonga, gam emi anndi to ivoymi, emi anndi boo to pa'ami. Ammaa onon, on anndaa to ivoymi, on anndaa boo to pa'ami. Onon, on cernira noon no yimɓe cernirta, ammaa miin mi sernantaa koo moye. Ammaa to mi sernanii goɗɗo, ceri'a am no goonga, gam mi sernataa miin tan, *Baabiraawo liloyɗo yam e wondi e am. Ɗum vinndaama nder *Tawreeta mooɗon: caaydaaku worɓe ɗiɗo no goonga. Miin, emi saaydanoo hoore am. Baabiraawo liloyɗo yam boo, e saaydanoo yam. Ɓe mbi'i mo: — Toye Baaba maaɗa woni? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Koo miin koo Baaba am, walaa mo annduɗon. To on annduno yam, daa on anndeyno Baaba am. Yeesu volvii bolle ɗeen wakkaci o ekkitinta nder *Wuro Allah Seniingo faro yaayre to ɓe ndesata ceede sadaka. Walaa meemɗo mo, gam wakkaci ma'ako waraay tawo. Yeesu ɓesdi vi'igo ɓe: — Mi dilley, on ngilloto yam, ammaa on maayey nder hakkeeji mooɗon. On mbaawataa yahago to njaheymi. Gam ma'ajum, Yahuudu'en mbi'i: — Koo maa o warey hoore ma'ako? Kanjum waɗi o vi'i en mbaawataa yahago to o yahata. Yeesu vi'i ɓe: — Onon, lees iɓɗon, ammaa miin dow ivoymi. Onon, e duuniyaaru iɓɗon, ammaa miin mi ivaay e ma'aru. Gam ma'ajum mbi'imi on, on maayey nder hakkeeji mooɗon. To on ngoonɗinaay miin woni mo ngonmi, goonga, on maayey nder hakkeeji mooɗon. Ɓe mbi'i mo: — Aan a moye? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Mo mbi'inoomi on ila arande ngonmi. Emi woodi bolle ɗuuɗɗe ɗe mbolvaneymi on, ɗe cerniraneymi on. Ammaa liloyɗo yam no goongaajo. Ko narrumoomi, ngeccotoomi yimɓe. Ɓe keɓtaay emo volvana ɓe dow Baabiraawo. Gam ma'ajum, Yeesu vi'i ɓe: — To *Ɓii-Neɗɗo ƴeftaama dow lekki, ndeen on annditey miin woni mo ngonmi. Mi waɗataa koo ɗume gam hoore am, ammaa mi yeccoto on ko Baabiraawo anndini yam. Liloyɗo yam oon e wondi e am, o wooraay yam feere am, gam ko veli mo tan mbaɗeymi wakkaci fuu. Nde Yeesu vi'i noon, sey ɗuuɗɓe ngoonɗini mo. Gam ma'ajum, Yeesu vi'i *Yahuudu'en goonɗinɓe ɗum: — To on ɗowtanake ekkitinol am, ndeen on laatoto almaajiri'en am goonga'en. Ndeen on anndey goonga. Goonga kaan boo no rimɗiney on. Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — Minon, min lenyol *Ibraahim, min meeɗaay laataago maccuɓe koo moye. Noye mbi'irataa min ndimɗey? Yeesu vi'i ɓe: — Emi vi'a on goonga: baɗoowo hakke fuu no maccuɗo hakke. Maccuɗo jooɗataako nder wuro jawmum dum, ammaa ɓiɗɗo no jooɗoto faa abadaa. To *Ɓiɗɗo rimɗinii on, on laatoto rimɓe goonga'en. Emi anndi on lenyol Ibraahim, ammaa eɗon ndaara wargo, sabu haala am nattaay nder ɓerɗe mooɗon. Miin, ko ngi'imi e Baaba am, kanjum ekkitineymi on. Onon, ko nanɗon e baaba mooɗon mbaɗoton. Ɓe toontii mo, ɓe mbi'i: — *Ibraahim woni baaba amin. Yeesu vi'i ɓe: — Kul e Ibraahim iɓnooɗon, daa on kuwii kuuɗe Ibraahim. Ammaa jo'oni, gam mi vi'ii on goonga ka nanmi e Allah, eɗon ndaara wargo yam. Ibraahim waɗaay noon. Onon, kuuɗe baaba mooɗon kuwoton. Ɓe mbi'i mo: — Minon fa, min laataaki njaalu'en. *Baabiraawo go'oto min ngoodi, kanko woni Allah. Yeesu vi'i ɓe: — Kul Allah wonnoo baaba mooɗon, daa on ngiɗey yam, gam to Allah ivoymi ngarmi to mooɗon. Mi waddaay hoore am, ammaa kanko liloyi yam. Gam ɗume on keɓtataa bolle am? Gam on mbaawataa nango ko mbi'eymi on. Onon, *Ceyɗaan woni baaba mooɗon. Giɗaaɗi baaba mooɗon kuwoton. Kanko o baɗoowo war-hoore ila arande. O walaa goonga, gam goonga walaa nder ma'ako. To o fevii, o waɗii gikku ma'ako, gam o pevoowo, o baaba peve. Ammaa miin, gam emi volva goonga, kanjum waɗi on ngoonɗinaay yam. Moye nder mooɗon waawi feldugo yam hakke? To mi vi'ii goonga, gam ɗume on ngoonɗintaa yam? Neɗɗo Allah no naney bolle Allah. Ammaa onon, on nanataa ɗe, gam naa on yimɓe Allah. *Yahuudu'en mbi'i mo: — Min mbi'aay goonga nde min mbi'i a *Samaariyaajo, a woodi ginnol naa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Mi walaa ginnol, emi ɗoon teddina Baaba am. Ammaa onon eɗon njamna yam. Miin, mi yillantaako hoore am teddungal. E woodi gillantooɗo yam ngal, kanko woni cernoowo. Emi vi'a on goonga: tokkuɗo voliinde am fuu maayataa sam. Yahuudu'en mbi'i mo: — Jo'oni kam, min tabbitinii a woodi ginnol. Ibraahim e annabo'en fuu maayi. Noye aan mbi'irataa tokkuɗo voliinde maaɗa fuu maayataa? Koo a ɓurii baaba amin *Ibraahim, boo o maayi? Annabo'en boo maayi. Aan moye ndesɗaa hoore maaɗa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Miin, to mi teddinii hoore am, teddungal am no mehere. Baaba am, mo noddoton Allah mooɗon, kanko teddinta yam. On anndaa mo, ammaa miin emi anndi mo. To mi vi'ii mi anndaa mo, mi laatake pevoowo kama mooɗon. Emi anndi mo, emi ɗoon tokki voliinde ma'ako. Baaba mooɗon Ibraahim nanii belɗum haynaago garol am. O yi'ii ngol, o nanii belɗum. Yahuudu'en mbi'i mo: — A waɗaay koo duuɓi hamsiin (50) tawo, noye ngi'iruɗaa Ibraahim? Yeesu toontii ɓe vi'i: — Emi vi'a on goonga: ila Ibraahim tagaaka, miin emi woodi. Gam ma'ajum ɓe kooƴi kaaƴe gam ɓe pera mo. Ammaa Yeesu suuɗi hoore muuɗum, vurtii *Wuro Allah Seniingo. Nde Yeesu wutotoo, o yi'ii goɗɗo dimaaɗo no bumɗo. Almaajiri'en ma'ako ƴami mo: — Moodibbo, moye waɗi hakke o rimaa o bumɗo, kanko, na danyooɓe ma'ako? Yeesu vi'i ɓe: — Wanaa kanko koo danyooɓe ma'ako mbaɗi hakke. Ɗum waɗii gam kuuɗe Allah mbannga e ma'ako. Ila naange e hori, e haani kuwen kuuɗe liloyɗo yam, gam jemma no warey nde walaa baawɗo huugo. Wakkaci emi nder duuniyaaru, miin woni jayngol ma'aru. Nde o vi'i noon sey o tuuti joode e lesdi, o soofni ndi, o molmi e gite bumɗo oon. O vi'i mo: — Yah, sulmoya veendu Silowam. (Ma'ana Silowam ɗum lilaaɗo). O sulmoyii o hooti, emo yi'a. Wondiɗɗaaɓe ma'ako e yi'eynooɓe mo emo toroo mbi'i: — Wanaa kanko woni jooɗotonooɗo e toroo? Woɓɓe mbi'i: — Ɗum kanko ! Woɓɓe mbi'i: — Wanaa ɗum kanko ! Ɗum nandi ma'ako tan ! Neɗɗo oon e hoore muuɗum vi'i: — Goonga, ɗum miin ! Ɓe mbi'i mo: — Ee noye mbumtirɗaa? O toontii ɓe o vi'i: — Neɗɗo bi'eteeɗo Yeesu soofni lesdi, o molmi e gite am, o vi'i yam mi yaha veendu Silowam, mi sulmoyo. Sey njahami culmoyiimi mbumtumi. Ɓe mbi'i mo: — Toye neɗɗo oon woni? O vi'i ɓe: — Mi anndaa ! Sey ɓe njahari bumnooɗo oon to *Fariisa'en, gam nyannde nde Yeesu soofni lesdi vumtini mo, ɗum *nyannde-fooftiinde. Ndeen Fariisa'en ƴami mo: — Noye mbumtirɗaa? O vi'i ɓe: — O molmi loɓokke e gite am, culmiimi, sey mbumtumi. Woɓɓe nder Fariisa'en mbi'i: — Neɗɗo oon ivoyaay to Allah, gam o reenaay dooka nyannde-fooftiinde. Woɓɓe boo mbi'i: — Noye neɗɗo baɗoowo hakke waawrata waɗgo iri ɗu'um alaama kaayniiɗum? Ɓe luhuri hakkunde maɓɓe. Fariisa'en ɓesdi ƴamgo bumnooɗo oon kadimaa: — Aan fa, ɗume mbi'ataa dow bumtinɗo ma oon? O vi'i ɓe: — O annabiijo. E noon fuu, arɗuɓe Yahuudu'en njaɓaay o bumnooɗo o vumtinaama, faa ɓe noddi danyooɓe ma'ako. Ɓe ƴami ɓe: — O'o ɗum ɓiyii on mo mbiiɗon danyaama no bumɗo naa? Ee noye o vumtiri jo'oni? Danyooɓe ma'ako mbi'i: — Emin anndi o ɓiyii min, o danyaama o bumɗo. Ammaa no o vumtiri jo'oni, min anndaa. Min anndaa boo moye vumtini mo. Kanko maa o mawɗo, ƴamee mo ! Emo waawi toontaago on e hoore ma'ako. Danyooɓe ma'ako mbi'ii noon gam eɓe kula arɗuɓe Yahuudu'en, gam ɓeen mbaɗii honnduko wo'oto: neɗɗo fuu biiɗo Yeesu woni *Almasiifu ɓe laggey mo, ɓe mburtina mo *suudu wa'ajordu. Kanjum waɗi danyooɓe ma'ako mbi'i: — O mawɗo, ƴamee mo ! Sey Fariisa'en ɓesdi noddugo bumnooɗo oon ɗiɗaɓre, ɓe mbi'i mo: — Teddin Allah, yecca goonga ! Minon, emin anndi neɗɗo oon no baɗoowo hakke. O vi'i ɓe: — Koo o baɗoowo hakke, miin kam mi anndaa. Fii go'otum tan anndumi: mi bumnooɗo, jo'oni boo emi yi'a. Ɓe mbi'i mo: — Ɗume o waɗan maa? Noye o vumtinir ma? O toontii ɓe o vi'i: — Mi aartii mi vi'ii on ka, ammaa on njaɓaay. Gam ɗume ngiɗɗon ɓesdugo nango ka kadimaa? Na onon maa eɗon ngiɗi laataago almaajiri'en ma'ako? Ɓe kuɗi mo, ɓe mbi'i: — Aan woni almaajiriijo ma'ako ! Minon min almaajiri'en *Muusa. Emin anndi Allah volidii e Muusa, ammaa kanko min anndaa to o ivoyi. Neɗɗo oon toontii ɓe vi'i: — Ɗum kaayniiɗum: on anndaa to o ivoyi, rah, miin boo o vumtinii yam ! Eɗen anndi Allah nanantaa waɗooɓe hakke, ammaa emo nanana kulɗo mo, baɗoowo ko o yiɗi. Gada duuniyaaru tagaa, ɗum meeɗaay nango goɗɗo vumtinii danyaaɗo no bumɗo. To naa to Allah neɗɗo oon ivoyno, o waawataa waɗgo koo ɗume. Ɓe mbi'i mo: — Aan dimaaɗo nder hakke, aan ekkitinta min naa? Ɓe laggi mo. Yeesu nani ɓe laggii mo, sey o yillii mo, o fotti e ma'ako, o ƴami mo: — A goonɗinii *Ɓii-Neɗɗo naa? O toontii Yeesu o vi'i: — Moodibbo, moye woni mo, gam mi ngoonɗina mo? Yeesu vi'i mo: — A aartii a yi'ii mo. Oon bolideyɗo e maaɗa, ɗum kanko. O vi'i mo: — Jawmiraawo, mi goonɗinii. O sujjidani Yeesu. Ndeen Yeesu vi'i: — Waɗgo ceri'a waddi yam nder ndu'u duuniyaaru, gam faa vumɓe ngi'a, yi'ooɓe boo mbuma. Nde Fariisa'en wonduɓe e ma'ako nani bolle ɗeen, ɓe ƴami mo: — To noon, minon min vumɓe naa? Yeesu vi'i ɓe: — Kul on vumɓe, daa on mbaɗataano hakke. Ammaa gam mbiiɗon eɗon ngi'a, hakke mooɗon tabbitii. — Emi vi'a on goonga: nattoowo hoggo baali mo nattiraay dammugal fuu, kanko woni gujjo, te'etoowo. Ammaa oon nattiroowo dammugal, kanko woni gaynaako baali. Deenoowo dammugal no omtaney mo. Baali ɗiin e nana voliinde ma'ako. O noddey baali ma'ako ɗiin, koo nguye fuu e innde muuɗum, o vurtina ɗi. To o vurtinii ɗi, ɗi fuu, o aardoto ɗi, ɗi tokka ɓaawo ma'ako, gam eɗi anndi voliinde ma'ako. Ɗi tokkataa koɗo sam, ɗi nyaarey mo, gam ɗi anndaa voliinde koɗo. Yeesu vi'ii ɓe bolle ɗeen, ammaa ɓe keɓtaay dow ɗume o volvi. Gam ma'ajum, Yeesu ɓesdi vi'igo ɓe: — Emi vi'a on goonga: miin woni dammugal hoggo baali. Aartuɓe yam wargo fuu no wuyɓe, te'etooɓe, ammaa baali ɗiin nananaay ɓe. Miin woni dammugal. Nattirɗo to am fuu no hisey, o nattey, o vurtoto, o heɓey yaayre durngol. Gujjo e wara gam wujjugo e hirsugo e halkugo tan. Ammaa miin, mi warii gam yimɓe keɓa jo'onde velnde nde walaa ko ŋakki e muuɗum. Miin woni gaynaako booɗɗo. Gaynaako booɗɗo e hokka yonki muuɗum gam baali muuɗum. Ammaa gayloowo, naa no gaynaako goongaajo, gam walaa ko waanni mo e baali ɗiin. To o yi'ii sayaakiire, o nyaarey o ɗala ɗi. Sayaakiire no nanngey ko nanngata, koriiɗi no cankitoto. Gayloowo no nyaarey ɗala ɗi, gam o gayloowo, walaa ko waanni mo to ɗi kalki. Emi woodi goɗɗi baali boo ɗi ngalaa nder ngo'o hoggo. Kanji boo, doole mi wadda ɗi. Ɗi nana voliinde am, ɗi laatoo sefre wo'ore, gaynaako go'oto. *Baabiraawo e yiɗi yam, gam mi hokkey yonki am, ndeen kadimaa mi hooytoo ki. Walaa baawɗo ittango yam yonki. Miin e hoore am hokkata ki. Emi woodi baawɗe hokkugo ki, emi woodi baawɗe hooƴtoyaago ki. Baaba am, kanyum vi'i yam mi waɗa noon. Bolle ɗeen ɓesdi senndindirgo *Yahuudu'en. Ɗuuɗɓe nder maɓɓe e mbi'a: — Emo woodi ginnol, o kaaŋaaɗo. Gam ɗume eɗon ngewanoo mo? Ammaa woɓɓe mbi'i: — Ngo'ol ekkitinol naa ngol goonɗo ginnol. Goonɗo ginnol waawataa vumtingo bumɗo. Juulɗe mbaɗi nder si'ire *Urusaliima. Juulɗe ɗeen ɗum *juulɗe Wuro Allah Seniingo. Ɗum fotoyii nder dabbunde. Yeesu e yiiloo nder *Wuro Allah Seniingo, toon to rumpaaji laamiiɗo Suleymaanu ngoni. Sey *Yahuudu'en tummbi mo mbi'i: — Faa ndeye ɗalataa woorgo min nder ɓerɗe ɗiɗi? To aan woni *Almasiifu, yecca min laaɓɗum. Yeesu toontii ɓe vi'i: — Mi yeccake on, ammaa on ngoonɗinaay. Kuuɗe ɗe kuumi nder innde Baaba am, kanje caaydinta yam. Ammaa onon on ngoonɗinaay yam, gam naa on baali am. Baali am no ngewanto voliinde am. Emi anndi ɗi, eɗi tokka yam. Emi hokka ɗi yonki ɗum faa abadaa. Ɗi kalkataa sam. Walaa koo moye jaɓtata ɗi e junngo am. *Baabiraawo kokkuɗo yam ɗi, ɓurii koo moye manngu. Walaa baawɗo jaɓtugo ɗi e junngo Baaba am. Miin e Baabiraawo, min go'o. Yahuudu'en ɓesdi hooygo kaaƴe gam fergo mo. Yeesu vi'i ɓe: — Mi hollii on kuuɗe booɗɗe ɗuuɗɗe ivoyɗe to Baabiraawo. Dow ɗeye kuuɗe ndaaroton ferdugo yam kaaƴe? Yahuudu'en mbi'i mo: — Wanaa gam kuugal booɗngal min perdey maa kaaƴe, ammaa gam a famɗinii innde Allah. Aan a neɗɗo, ammaa a wartirii hoore maaɗa Allah. Yeesu vi'i ɓe: — Ɗum vinndaama nder *Tawreeta mooɗon: « Allah vi'i: onon on allaaji. » Ko *Deftere vi'i sottataa. Allah noddirii ɓeen ɓe volidi allaaji, ndeen noye mbi'iroton yam mi famɗinii innde Allah, gam mi vi'ii miin mi *Ɓiɗɗo Allah, miin mo Baabiraawo seni, o liloyi nder duuniyaaru? Kul mi huwaay kuuɗe Baaba am, to' on ngoonɗinam. Ammaa to emi huwa ɗe, kul on ngoonɗinaay yam, ngoonɗinee kuuɗe ɗeen gam anndon, keɓton emi nder Baabiraawo, Baabiraawo e nder am. Ɓe ɓesdi raargo nanngugo mo, ammaa o hisi juuɗe maɓɓe. Yeesu so''ii gaɗa maayo Urdun, toon to Yahayya waɗeynoo *baptisma arande. O jooɗii toon. Yimɓe ɗuuɗɓe ngari to ma'ako, ɓe mbi'i: — Yahayya waɗaay kaayniiɗum koo go'otum. Ammaa ko o vi'i dow o'o neɗɗo fuu ɗum goonga. Ɗuuɗɓe ngoonɗini mo toon. Toon si'ire Baytaaniya e woodi goɗɗo neɗɗo mo yamɗaa bi'eteeɗo Li'aajaru. Emo wondi e rimdaaɓe ma'ako rewɓe ɗiɗo, Maryaama e Marta. Maryaama woni molmeyɗo kosɗe Jawmiraawo e nebbam uuroojam, o mooytira ɗe e gaasa ma'ako. Li'aajaru mo yamɗaa oon no minyiiko. Rimdaaɓe ma'ako rewɓe liloyi goɗɗo to Yeesu. O vi'i mo: — Moodibbo, oon mo ngiɗɗaa yamɗaa. Nde Yeesu nani bolle ɗeen, o vi'i: — Nyawu nguun warataa mo, ammaa ngu vannginey teddungal Allah, *Ɓiɗɗo Allah boo teddiniree e ma'agu. Yeesu e yiɗi Li'aajaru e rimdaaɓe muuɗum rewɓe, Marta e Maryaama. Koo nde o nani Li'aajaru yamɗaa, o ɓesdi jooɗaago toon to o woni balɗe ɗiɗi. Ɓaawo ma'ajum, o vi'i almaajiri'en ma'ako: — Co''ooɗemma lesdi *Yahuudiya ! Almaajiri'en toontii mo mbi'i: — Moodibbo, neeɓaay ko *Yahuudu'en ndaari ferdugo maa kaaƴe, ndeen kadimaa co''oɗaa toon? Yeesu vi'i ɓe: — Wanaa awaaji sappo e ɗiɗi ngoni nder nyalawma naa? Jahoowo nyalawma fergataako, gam emo yi'a jayngol. Ammaa jahoowo jemma no fergoto, gam jayngol walaa e ma'ako. Ɓaawo o vi'ii bolle ɗeen, o ɓesdi vi'igo ɓe: — Higoo meeɗen Li'aajaru ɗaanake, ammaa mi yahey mi findinoya mo. Almaajiri'en mbi'i: — Moodibbo, kul o ɗaani, ndeen o hoyey. Kanko emo volva dow maayde Li'aajaru, ammaa kamɓe ɓe tammii bolle ɗoyngol o volvata. Ndeen Yeesu yeccii ɓe laaɓɗum: — Li'aajaru maayi ! Gam daliila mooɗon mi nanii belɗum mi tawaaka toon, gam ngoonɗinon. Ammaa jo'oni njahemma to ma'ako. Ndeen Tooma bi'eteeɗo Ciwtaaɗo vi'i almaajiri'en horiiɓe: — Njahemma gam enen maa maayden e ma'ako. Nde Yeesu yottii, o tawi Li'aajaru waɗii balɗe nayi nder yenaande. Hakkunde Baytaaniya e *Urusaliima ɗum ɓuraay kama kiloomeetir tati. Gam ma'ajum *Yahuudu'en ɗuuɗɓe gada Urusaliima ngari to Maryaama e Marta, gam sa'anugo ɓe dow maayde Li'aajaru minyiraawo maɓɓe. Nde Marta nani Yeesu e wara, o yahi taɓɓoyaago mo, ammaa Maryaama jooɗii wuro. Marta vi'i Yeesu: — Moodibbo, to a ɗo'ono, daa minyam gorko maayataano. Ammaa koo jo'oni emi anndi ko toriɗaa Allah fuu no waɗante ɗum. Yeesu vi'i mo: — Minya no fintey. Marta vi'i: — Emi anndi o fintey *nyannde-darngal. Yeesu vi'i mo: — Miin woni pintinoowo, miin woni yonki. Goonɗinɗo yam, koo to maayii no foofey. Kadimaa goonɗo yonki fuu goonɗini yam, maayataa sam. A goonɗinii ɗum naa? Marta toontii mo vi'i: — Ee Jawmam ! Mi goonɗinii aan woni *Almasiifu *Ɓiɗɗo Allah garoowo nder duuniyaaru. Ɓaawo ma'ajum o yahi noddoygo minyiiko Maryaama. O vi'i ɗum e suuɗeefi: — Moodibbo wari emo noddu maa. Nde Maryaama nani ka, o ummii jaawɗum o no'otoyii. Yeesu nattaay si'ire ndeen tawo. Emo toon to Marta taɓɓoynoo mo. Yahuudu'en wonduɓe e Maryaama nder wuro gam de''itingo mo, ɓe ngi'i o vurtake jaawɗum. Ɓe tokki mo, ɓe tammii o voyoyey toon to yenaande. Nde Maryaama yottii to Yeesu woni, yi'i mo, sey o diccii yeeso ma'ako o vi'i mo: — Moodibbo, to a ɗo'ono daa minyam gorko maayataano. Nde Yeesu yi'i Maryaama e Yahuudu'en wonduɓe e ma'ako e mboya, sey ɗum ummini ɓernde ma'ako, nde metti. O vi'i: — Toye ndesɗon mo? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Moodibbo, war ngi'a ! Sey gonɗi Yeesu ndufi. Yahuudu'en mbi'i: — Ndaaree no o yiɗiri mo ! Woɓɓe nder maɓɓe mbi'i: — Bumtinɗo bumɗo waawataa haɗgo o'o neɗɗo maaygo naa? Ɓernde Yeesu ɓesdi mettugo, o yahi yenaande. Yenaande ndeen ɗum luuro omndiraango haayre mawnde. Yeesu vi'i ɓe: — Ittee haayre ndeen ! Marta mawnu maayɗo oon, vi'i mo: — Jawmam, jo'oni o hacci, gam o waɗii balɗe nayi nder yenaande. Yeesu vi'i mo: — Mi vi'aay ma to a goonɗinii a yi'ey teddungal Allah naa? Ɓe itti haayre ndeen. Yeesu tiggii dow vi'i: — *Baabiraawo, emi ɗoon yettu maa gam a yewanake yam. Miin boo, emi anndi eɗa yewanii yam dum. Ammaa mi vi'ii noon gam yimɓe dariiɓe ɗo'o ngoonɗina aan liloyi yam. Ɓaawo bolle ɗeen o towni voliinde, o vi'i: — Li'aajaru, vurta ! Sey maayɗo oon vurtii. Juuɗe ma'ako e kosɗe ma'ako e taarorii leppi, yeeso ma'ako e suddi. Yeesu vi'i ɓe: — Taartee mo, ngooree mo o yaha ! Ɗuuɗɓe nder *Yahuudu'en warnooɓe to Maryaama, ngi'i ko Yeesu waɗi, ɓe ngoonɗini mo. Ammaa woɓɓe njahi to *Fariisa'en ngeccii ɓe ko Yeesu waɗi. Ndeen Fariisa'en e *mawɓe aardiiɓe diina kawriti *sernooɓe diina. Ɓe mbi'i: — Neɗɗo oon e waɗa alaamaaji kaayniiɗi ɗuuɗɗi. Noye mbaɗanten mo? To en ɗaldii mo noon, yimɓe fuu no ngoonɗiney mo. Ndeen *Roomankoo'en no ngarey kalka yaayre meeɗen seniinde, faa e lenyol meeɗen fuu. Go'oto nder maɓɓe bi'eteeɗo Kayafas, laatiiɗo *aardiiɗo diina mawɗo nder hitaande ndeen, vi'i ɓe: — Onon, on anndaa koo ɗume. On anndaa ɗum ɓurii vooɗgo neɗɗo go'oto maayana yimɓe fuu, dow e lenyol meeɗen fuu halka naa? (Wanaa e anndal hoore ma'ako o vi'ata bolle ɗeen, ammaa gam o mawɗo *aardiiɓe diina hitaande ndeen, o waɗii annabaaku Yeesu no maayey gam lenyol maɓɓe. Wanaa gam lenyol Yahuudu'en tan o maayata, ammaa gam o hawrita ɓiɓɓe Allah sankitiiɓe koo toye, ɓe laatoo go'o.) Ila nyannaan ɓe mbaɗi caawara gam ɓe mbara mo. Gam ma'ajum Yeesu fuɗɗitaay yiilaago nder Yahuudu'en. O ivoyi toon to o wonnoo, o yahi si'ire vi'eteende Efraayim heeddunde e ladde. Toon o jooɗodii e *almaajiri'en ma'ako. Juulɗe Yahuudu'en bi'eteeɗe *juulɗe Kuultol ɓadake. Ɗuuɗɓe nder yimɓe lesdi ndiin njahi Urusaliima gam laɓɓingo ko'e mu''en ila juulɗe ngaraay. Eɓe ngilloo Yeesu. Woɓɓe e ndarii nder *Wuro Allah Seniingo, eɓe ƴamƴamtira, eɓe mbi'a: — Noye tammiiɗon? O wara juulɗe ɗeen, na o warataa? Gam *mawɓe aardiiɓe diina e Fariisa'en mbaɗiino dooka: neɗɗo fuu annduɗo to Yeesu woni yeccoo ɓe, gam ɓe nannga mo. Balɗe joveego'o ila *juulɗe Kuultol ngaraay, Yeesu yahi Baytaaniya toon to Li'aajaru woni, mo o fintini nder maayde. Toon ɓe ndefani mo nyaamdu alaasara. Marta kam woni ge'edoowo nyaamdu, Li'aajaru boo e nder nyaamdooɓe e Yeesu. Ndeen Maryaama hooƴi feccere liitarru nebbam luɓoojam belɗum mbi'eteeɗam *nardi, ɗam ceede ɗuuɗɗe. O rufi ɗam dow kosɗe Yeesu, o molmiri ɗe gaasa ma'ako. Wuro ngoon fuu heevi luuɓngol nebbam ɗaam. Ammaa go'oto nder almaajiri'en Yeesu bi'eteeɗo Yahuuda Iskariyooti nyaameyɗo amaana ma'ako vi'i: — Ko jeyi nebbam ɗaam soorraaka, ceede ma'ajam kokkee sooyɓe? Gam ceede ma'ajam fotii e ceede ajurfaari keme tati (300). O vi'irii noon gam o gujjo, naa gam o nanii yurmeende sooyɓe. Kanko woni jogotooɗo ceede maɓɓe, kadimaa emo voovi nokkugo ɗe. Yeesu vi'i: — Ngooree debbo oon. O resii ɗam gam nyannde uveeki am. Sooyɓe e ngondi e mooɗon dum, ammaa miin naa dum ngondumi e mooɗon. Hawriinde *Yahuudu'en ɗuuɗɓe nani Yeesu e toon Baytaaniya, sey ɓe njahi toon. Naa Yeesu tan waddi ɓe, ammaa gam ɓe ngi'a Li'aajaru pintinaaɗo oon. *Mawɓe aardiiɓe diina mbaɗii caawara wargo Li'aajaru boo, gam Yahuudu'en ɗuuɗɓe ɗalii tokkugo ɓe, ɓe ngoonɗinii Yeesu gam daliila Li'aajaru. Jahango ma'ajum, jama'aare warnde gam juulɗe ɗeen nani Yeesu e wara *Urusaliima. Ɓe kooƴi licce dabiinooje, ɓe taɓɓoyii mo. Eɓe ngulla, eɓe mbi'a: — Hoosaana ! Maaltoore laatanoo gareyɗo nder innde Jawmiraawo. Maaltoore laatanoo laamiiɗo Isiraa'iila ! Yeesu heɓi molel njaakiwa waɗɗii, noon no *Deftere vi'i. Nde vi'i: « Yimɓe si'ire Urusaliima, to' on kul ! Ndaaree, raa laamiiɗo mooɗon ɗoon wara, emo waɗɗii molel njaakiwa. » Ila arande almaajiri'en ma'ako keɓtaay ɗum. Ammaa ɓaawo teddineeki ma'ako (waato ummitineeki Yeesu), ɓe kiimtake ko Deftere vi'i dow ma'ako, noon boo ɓe taɓɓorii mo. Jama'aare wondunoonde e ma'ako nyannde o fintini Li'aajaru, o vurtini ɗum nder yenaande, kamɓe boo ɓe ngeccii ko ɓe ngi'i. Kanjum waɗi yimɓe ɗuuɗɓe njahi taɓɓoyaago Yeesu, gam ɓe nanii o waɗii ɗu'um alaama kaayniiɗum. Ndeen *Fariisa'en mbolidi hakkunde mu''en, ɓe mbi'i: — On ngi'i, ko mbaɗeten fuu nafaay, duuniyaaru fuu e tokki mo. Nder juulɗe ɗeen e woodi woɓɓe *Helenankoo'en warɓe Urusaliima gam sujjidango Allah. Ɓe ngari to Filibus, neɗɗo si'ire Baytisayda nder lesdi *Gaaliili, ɓe mbi'i mo: — Moodibbo, emin ngiɗi yi'igo Yeesu. Filibus yahi vi'oyi ka Anndaraawus. Kamɓe ngaddi haala kaan to Yeesu. Yeesu vi'i ɓe: — Wakkaci teddineeki *Ɓii-Neɗɗo wari. Emi vi'a on goonga: to gabbel gawri yanaay, natti nder lesdi waati, ngel daroto kangel tan. Ammaa to ngel waatii, ngel rimey gabbe ɗuuɗɗe. Giɗɗo yonki muuɗum no dulley ki. Ammaa ganyɗo yonki muuɗum nder ndu'u duuniyaaru, no reeney ki, o heɓa yonki ɗum faa abadaa. To e woodi giɗɗo jagganaago yam, sey o tokka yam. To ngonmi fuu, toon jaggantooɗo yam wonata. *Baabiraawo boo no teddiney mo. — Jo'oni ɓernde am metti. Noye mbi'eymi? Mi vi'a: Baaba, hisnam e ɗu'um wakkaci naa? Mi vi'ataa noon, gam wakkaci ɗuum waddi yam. Baaba am, teddin innde maaɗa. Ndeen voliinde ivoynde gada dow nanaa, nde vi'i: — Mi teddinii nde, mi ɓesdey boo teddingo nde. Nde yimɓe darinooɓe toon nani voliinde ndeen, woɓɓe mbi'i ɗum riggaango. Woɓɓe boo mbi'i: — Malaa'ikaajo volidi e ma'ako ! Yeesu vi'i ɓe: — Wanaa gam am voliinde ndeen wari, ammaa gam mooɗon nde wari. Jo'oni woni nde Allah sernanta ndu'u duuniyaaru. Jo'oni laamiiɗo duuniyaaru kalluɗo tuufete. Ammaa miin, to mi ƴeftaama nder duuniyaaru, mi fooɗey yimɓe fuu wargo to am. E bolle ɗeen o tindiniri iri maayde nde o maayata. Yimɓe toontii mo mbi'i: — Min nanii nder *Tawreeta, *Almasiifu no tabbitoowo. Noye aan mbi'irataa *Ɓii-Neɗɗo no ƴeftetee? Moye woni Ɓii-Neɗɗo oon? Yeesu vi'i ɓe: — Jayngol e ɗoon wondi e mooɗon wakkaci seɗɗa tawo. Njahee nder jayngol ila engol wondi e mooɗon, gam to' niɓre hewto on. Gam jahoowo nder niɓre anndaa to yahata. Ngoonɗinee jayngol ila engol wondi e mooɗon, gam laatooɗon ɓiɓɓe ma'agol. Nde Yeesu vi'i ka, o dilli o suuɗii ɓe. Koo nde Yeesu waɗi alaamaaji kaayniiɗi yeeso *Yahuudu'en, e noon fuu ɓe ngoonɗinaay mo. Noon ɗum hebbiniri bolle annabi *Ecaaya biiɗo: Jawmiraawo, moye goonɗini bolle amin? Ɓeye Jawmiraawo vannginani baawɗe muuɗum? Ɓe mbaawaay goonɗingo mo, kama ko annabi Ecaaya vi'inoo: « Allah vumnii gite maɓɓe, o yo'orinii ɓerɗe maɓɓe, gam to' gite maɓɓe ngi', to' ɓerɗe maɓɓe pahamu, faa ɓe tuuba, o yamɗitina ɓe. » Ecaaya vi'ii noon gam o yi'ii teddungal Yeesu, o yeccii habaru ma'ako. E noon fuu, mawɓe Yahuudu'en ɗuuɗɓe ngoonɗinii Yeesu, ammaa ɓe mbannginaay ɗum, gam ɓe kulii to' *Fariisa'en mburtin ɓe *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en. Sabu ɓe ɓurii yiɗgo teddungal yimɓe dow e ngal Allah. Yeesu towni voliinde vi'i: — Goonɗinɗo yam, naa miin tan o goonɗini, ammaa faa e liloyɗo yam o goonɗini. Giiɗo yam yi'ii liloyɗo yam. Mi warii nder duuniyaaru gam laataago jayngol ma'aru, gam to' goonɗinɗo yam fuu jooɗo nder niɓre. Nanɗo ekkitinol am, ammaa o goonɗinaay ngol, miin mi sernantaa mo. Gam mi waraay sernango duuniyaaru, ammaa mi warii gam hisnugo ndu. Caliiɗo yam, mo jaɓaay ekkitinol am, e woodi cernaneyɗo mo. Voliinde nde mbi'imi on, kayre sernanta mo *nyannde-darngal. Ko mbolveymi ivaay e am, ammaa *Baabiraawo liloyɗo yam, kam hokki yam bolle ɗe mbi'eymi on. Emi anndi bolle ma'ako e kokka yonki ɗum faa abadaa. Walaa ko mbolvumi, sey ko Baabiraawo vi'i yam mi volva. Ila e horii nyalaande wo'ore ko hokka *juulɗe Kuultol ngara, Yeesu e anndi wakkaci warii nde o ɗalata duuniyaaru, o hoota to *Baabiraawo. Emo yiɗi yimɓe ma'ako wonɓe nder duuniyaaru, jo'oni o holley ɓe manngu yiɗde ma'ako fuu. Wakkaci nde ɓe kiirtotoo, *Ceyɗaan aartii waɗi nyumooji nyaamgo amaana Yeesu nder ɓernde Yahuuda ɓii Simon Iskariyooti. Yeesu e hoore muuɗum e anndi to Allah ivoyi, to Allah boo hootata. Emo anndi Allah waɗii koo ɗume fuu nder junngo ma'ako. Gam ma'ajum o ummii to ɓe kiirtotoo, o ɓortii ngapaleewol ma'ako, o taadii gudel. Ndeen o wayli ndiyam nder taasawo, o fuɗɗi lootgo kosɗe almaajiri'en ma'ako, emo molmira ɗe gudel ngel o taadii. Nde o wari to Simon Biiturus, sey vi'i mo: — Jawmam, aan lootata kosɗe am naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Jo'oni a heɓtaay ko mbaɗeymi, ammaa yeeso a heɓtey. Biiturus vi'i mo: — A lootataa kosɗe am abadaa ! Yeesu vi'i mo: — Kul mi lootanaay ma kosɗe, a walaa geɗal fuu to am. Simon Biiturus vi'i mo: — Jawmam ! To ɗum noon, ta'a haaɗ e kosɗe tan, ammaa loot juuɗe e hoore fuu. Yeesu vi'i mo: — Lootiiɗo yiɗaa looteego, sey lullaago tan, gam ɓanndu ma'ako fuu no laaɓndu. Onon on laaɓɓe, ammaa naa on fuu. Emo anndi nyaameyɗo amaana ma'ako. Kanjum waɗi o vi'i: « Naa on fuu ngoni laaɓɓe. » Nde Yeesu heyni lootgo kosɗe maɓɓe, o hooƴi ngapaleewol ma'ako, o jooɗii o vi'i ɓe: — On keɓtii ko mbaɗanmi on naa? Eɗon noddira yam « Moodibbo » e « Jawmiraawo ». Noon ɗum deydey, gam miin woni mo. To miin jawmiraawo mooɗon e moodibbo mooɗon, mi lootanii on kosɗe, e haani onon boo lootindiron kosɗe mooɗon. Ɗum misaalu mbaɗanmi on, gam onon maa mbaɗon noon no mbaɗanmi on. Emi vi'a on goonga: maccuɗo ɓurataa jawmu wuro muuɗum, lilaaɗo boo ɓurataa liloyɗo ɗum. Jo'oni on anndii ɗum, on barkiɗinaaɓe to on kuwii ɗum. Naa on fuu mbolvanmi. Emi anndi ɓeen ɓe cuɓmi, ammaa e haani ko *Deftere vi'i heeva: « Mo nyaamdeymi no ummanto yam. » Emi vi'a on ka jo'oni, ila ɗum waraay, gam to ɗum warii ngoonɗinon miin woni mo ngonmi. Emi vi'a on goonga: jaɓɓiiɗo lilaaɗo am, jaɓɓake yam, jaɓɓiiɗo yam boo jaɓɓake liloyɗo yam. Ɓaawo o volvii bolle ɗeen, ɓernde ma'ako mettii, o vi'i: — Emi vi'a on goonga: go'oto nder mooɗon no nyaamey amaana am. *Almaajiri'en ma'ako ndaarndaartiri. Ɓe anndaa dow moye o volvata. Go'oto nder almaajiri'en, mo Yeesu ɓuri yiɗgo, e jooɗii takkol ma'ako. Simon Biiturus ɓaaƴi mo, o ƴama Yeesu dow moye volvata bolle ɗeen. Ndeen almaajiriijo oon lelii faro wabaare Yeesu, vi'i mo: — Jawmam, ɗum moye? Yeesu toontii mo vi'i: — Mo kokkeymi lonngere nde cuuɓmi nder li'o, ɗum kanko. O suuvi nde, o hokki nde Yahuuda ɓii Simon Iskariyooti. Ɓaawo Yahuuda jaɓii lonngere ndeen, *Ceyɗaan natti nder ɓernde ma'ako. Yeesu vi'i mo: — Waɗ ko mbaɗataa jaawɗum ! Walaa koo moye nder jooɗiiɓe toon heɓti gam ɗume Yeesu vi'i mo noon. Yahuuda woni jogiiɗo ceede maɓɓe. Gam ma'ajum woɓɓe tammii Yeesu vi'ii mo o soodoya ko ɓe ngiɗi gam juulɗe, koo boo o hokka sooyɓe goɗɗum. Nde Yahuuda jaɓi lonngere ndeen, o vurtii. Ɗum jemma. Ɓaawo burtaaki Yahuuda, Yeesu vi'i: — Jo'oni *Ɓii-Neɗɗo no teddinte, Allah boo no teddinte nder ma'ako. To Allah teddinaama nder ma'ako, Allah no teddiney mo e hoore muuɗum, o teddiney mo jaawɗum. Ɓikkon am, emi ɗoon wondi e mooɗon wakkaci seɗɗa tawo. On ndaarey yam, ammaa jo'oni emi vi'a on noon no mbi'inoomi *Yahuudu'en: on mbaawataa yahago to njaheymi. Jo'oni raa dooka kesa ka kokkeymi on: ngiɗngiɗtiree ! Sey onon boo ngiɗngiɗtiron noon no ngiɗrumi on ! To on ngiɗngiɗtirii, yimɓe fuu no anndey onon ngoni almaajiri'en am. Simon Biiturus vi'i mo: — Jawmam, toye paaɗa? Yeesu toontii mo vi'i: — To pa'ami jo'oni, a waawataa tokkugo yam tawo. Ammaa yeeso ɗo'o a tokkey yam. Biiturus vi'i mo: — Jawmam, gam ɗume mi waawataa tokkugo ma jo'oni? Mi hokkey koo ɗum yonki am gam maaɗa. Yeesu vi'i mo: — A hokkey yonki maaɗa gam am naa? Too, emi vi'i maa goonga: hannde ko hokka njakaraari kurkita, a yeddey anndugo yam faa nde tati. Yeesu vi'i almaajiri'en muuɗum: — To' ɓerɗe mooɗon mettu. Ngoonɗinee Allah, ngoonɗinee yam miin boo. E woodi cuuɗi ɗuuɗɗi nder wuro Baaba am. To naa ɗum noon, daa mi yeccataakono on ɗum. Mi yahey gam mi siryanoo on yaayre toon. Ndeen to mi siryanake on yaayre, mi vittoyey mi yahara on to am, gam to njooɗiimi, onon boo njooɗooɗon toon. Eɗon anndi laawol yahago to pa'ami. Tooma vi'i mo: — Jawmam, min anndaa to paaɗa, noye min anndirta laawol ngool? Yeesu toontii mo vi'i: — Miin woni laawol, miin woni goonga, miin woni yonki. Walaa jaheyɗo to *Baabiraawo e laawol feere, sey to ivii e am. To eɗon anndunoo yam, daa on anndeyno Baaba am boo. Ila jo'oni on anndii mo, on ngi'ii mo. Filibus vi'i mo: — Jawmam, hollu min Baabiraawo, ɗum heƴii min. Yeesu vi'i mo: — Mi neeɓii emi wondi e mooɗon. Faa hannde Filibus a anndaa yam naa? Giiɗo yam yi'ii Baabiraawo. Noye mbi'irataa: « Hollu min *Baabiraawo? » A goonɗinaay emi nder Baabiraawo, Baabiraawo boo e nder am naa? Bolle ɗe mbi'eymi on, mi volvaay ɗe e hoore am. Ammaa Baabiraawo gonɗo nder am, kanko huwata kuuɗe ma'ako. Ngoonɗinee yam to mi vi'ii on emi nder Baabiraawo, Baabiraawo boo e nder am. To on ngoonɗinaay bolle am, ngoonɗinee gam ɗe'e kuuɗe am. Emi vi'a on goonga: goonɗinɗo yam no huwey kuuɗe ɗe kuumi, faa o huwa kuuɗe ɓurɗe ɗe kuumi, gam mi hootey to Baaba am. Mi hokkey on koo ɗume ko toriiɗon Allah nder innde am. Mi waɗey ɗum, gam teddungal Baabiraawo yi'ee nder *Ɓiɗɗo. Koo ɗume ko toriiɗon yam nder innde am, mi waɗaney on ɗum. — Kul on ngiɗi yam, on tokkey bolle am. Mi ɗalataa on kama maraaya'en, mi vittoyey to mooɗon. To yaawtake seɗɗa, duuniyaaru fuɗɗitataa yi'igo yam. Ammaa onon on ngi'ey yam. Gam miin emi foofa, onon boo on poofey. Nyanndeere ndeen on annditey emi nder Baaba am, eɗon nder am, emi nder mooɗon. Annduɗo dookaaji am, ɗowtanii ɗi, kanko woni giɗɗo yam. Giɗɗo yam boo, Baaba am no yiɗey mo. Miin boo mi yiɗey mo, mi vannginaney mo hoore am. Yahuuda, wanaa Yahuuda Iskariyooti, ƴami mo: — Jawmam, ko jeyi mbannginantaa min hoore maaɗa, ammaa a vannginantaa duuniyaaru hoore maaɗa? Yeesu toontii mo vi'i: — Giɗɗo yam no tokkey voliinde am, Baaba am boo no yiɗey mo. Miin e Baabiraawo min ngarey min njooɗodoo e ma'ako. Mo yiɗaa yam, tokkataa bolle am. Bolle ɗe nanoton boo, wanaa ɗe am, ɗum bolle Baabiraawo liloyɗo yam. Bolle ɗe mbolvanmi on, emi volvana on ɗe ila en ngondi tawo. *Ruhu Ceniiɗo *Balloowo oon, mo Baabiraawo lildoyta on nder innde am, kanko o anndiney on koo ɗume. O hiimtiney on ko ekkitinmi on fuu. Emi ɗalana on jam, jam am kokkeymi on. Miin mi hokkirtaa on noon no duuniyaaru hokkirta. To' ɓerɗe mooɗon mettu, to' on kultor. On nanii ko mbi'imi on, mi yahey, ɓaawo ma'ajum mi vittoyey to mooɗon. To eɗon ngiɗi yam, on naney belɗum yahadu am to Baabiraawo, gam Baabiraawo oon ɓurii yam. Mi yeccake on ɗum jo'oni ila ɗum waraay, gam to ɗum warii, ngoonɗinon yam. Mi ɓesdataa volididgo e mooɗon korey, gam laamiiɗo ndu'u duuniyaaru kalluɗo e wara. O walaa baawɗe fuu dow am. Emi huwa ko Baabiraawo vi'i yam, gam duuniyaaru anndita emi yiɗi mo. Ummee ndillen ɗo'o. — Miin woni *innaboohi goongahi, Baaba am woni mo''inoowo ki. Lisal gonngal e am dimaral fuu, o fe''ey ngal, lisal dimoowal boo, o vo''iney ngal, gam ngal ɓesda rimgo. Jo'oni onon on vo'inaaɓe laaɓɓe, gam haala ka mbolvanmi on. Njooɗee nder am, miin boo mi jooɗoo nder mooɗon. Noon no lisal waawrataa rimgo feere muuɗum, to ngal jooɗaaki nder inniraahi, noon onon boo, on mbaawataa rimgo to on njooɗaaki nder am. Miin woni innaboohi, onon ngoni licce. Jooɗiiɗo nder am, miin boo emi jooɗii nder muuɗum, kanko rimata ɓikkon ɗuuɗkon. Gam on mbaawataa waɗgo koo ɗume to naa hawtaade e am. To goɗɗo jooɗaaki nder am, no ittete feree, noon no ɗum ferdata lisal pe''aangal yo'ori. Iri ɗen ɗoon licce jo'oruɗe no kawritete peree nder yiite, ɗe ngula. To eɗon njooɗii nder am, haala am e jooɗii nder mooɗon, ko ngiɗɗon fuu, toree Allah, on keɓey. Ko teddinta Baaba am woni ndimon ɓikkon ɗuuɗkon. Kanjum hollata on laatii almaajiri'en am goonga'en. Noon no Baaba am yiɗiri yam, noon miin boo ngiɗrumi on. Njooɗee nder yiɗde am. To on ɗowtanake dookaaji am, on njooɗoto nder yiɗde am, noon no miin boo ɗowtoraniimi dookaaji Baaba am, emi jooɗii nder yiɗde ma'ako. Mi yeccake on ɗum gam velvelo am laatoo nder mooɗon, velvelo mooɗon boo heeva. Raa dooka am: ngiɗngiɗtiree, noon no ngiɗrumi on. Yiɗde fuu ɓuraay goɗɗo hokka yonki muuɗum gam higooɓe muuɗum. Onon ngoni higooɓe am, to on kuwii ko mbi'imi on. Mi ɓesdataa noddirgo on maccuɓe, gam maccuɗo anndaa ko jawmu wuro muuɗum huwata. Ammaa mi noddirey on higooɓe, gam ko nanmi to Baaba am fuu, mi anndinii on ɗum. Naa onon cuɓi yam, ammaa miin suɓi on. Mi hokkii on kuugal njahon ndimoyon ɓikkon, ɓikkon mooɗon laatoo tabbitkon. Ndeen Baaba am no hokkey on koo ɗume ko toriiɗon nder innde am. Ngiɗngiɗtiree ! Kanjum woni dooka ka kokkumi on. — To duuniyaaru wanyii on, anndee, miin ndu aarti wanygo. To on laatino ɓe duuniyaaru, daa ndu yiɗeyno on, gam on laatii ɓe ma'aru. Ammaa mi suɓii on, mi vurtinii on nder yimɓe duuniyaaru, on laataaki ɓe ma'aru, kanjum waɗi ndu wanyi on. Kiimtee ko mbi'inoomi on: maccuɗo ɓurataa jawmu wuro muuɗum manngu. To ɓe torrii yam, ɓe torrey on onon boo. To ɓe tokkii voliinde am, ɓe tokkey nde mooɗon boo. Ammaa ɓe mbaɗaney on ɗum, ɗum fuu gam innde am, gam ɓe anndaa liloyɗo yam. To mi waraayno mbolvanmi ɓe, daa ɓe ngalaano hakke. Ammaa jo'oni nde ngarmi mbolvanmi ɓe, ɓe ngalaa hujja fuu gam hakkeeji maɓɓe. Ganyɗo yam wanyii Baaba am boo. To mi huwaayno kuuɗe ɗe goɗɗo meeɗaay huugo nder maɓɓe, daa ɓe ngalaano hakke. Ammaa jo'oni ɓe ngi'ii kuuɗe ɗeen, e noon fuu ɓe nganyii yam, miin e Baaba am. Ɓe kuurii noon gam ko vinndaa nder *Tawreeta maɓɓe heeva: « Ɓe nganyii yam e mehere. » *Balloowo oon mo lildoyeymi on, ivoyeyɗo to Baaba am, waato *Ruhu goonga, kanko to o warii o saaydanto yam. Onon boo on caaydanto yam, gam eɗon ngondi e am ila arande. — Mi yeccake on ɗum, gam to' on njoof goonɗinki mooɗon. Ɓe mburtiney on *suudu-wa'ajordu. Wakkaci no warey nde barɗo on tammotoo huwanii Allah. Ɓe mbaɗey ɗum gam ɓe anndaa Baaba am, ɓe anndaa yam miin boo. Mi yeccake on ɗum, gam to wakkaci ɗuum warii, kiimtooɗon mi yeccakeno on ɗum. — Mi yeccaakino on ɗum ila aran, gam emi wondi e mooɗon. Jo'oni mi so''oto to liloyɗo yam, ammaa walaa koo moye mooɗon ƴamata yam toye pa'ami. Jo'oni ɓerɗe mooɗon mettii korey gam haala ka mbi'imi on. Ammaa emi vi'a on goonga: yahadu am no ɓuraney on nafuuda. Gam to mi yahaay, *Balloowo on oon warataa. Ammaa to mi yahii, mi liloyey mo to mooɗon. To Balloowo warii, o fahaminey yimɓe duuniyaaru habaru hakke e aadilaaku e ceri'a. O fahaminey ɓe dow hakke maɓɓe, gam ɓe ngoonɗinaay yam. O fahaminey ɓe boofi maɓɓe dow aadilaaku, gam mi so''oto to Baaba am, on puɗɗitataa yi'igo yam. O fahaminey ɓe dow ceri'a, gam laamiiɗo ndu'u duuniyaaru kalluɗo sernanaama. Emi woodi haala ɗuuɗka ka ngiɗmi vi'igo on, ammaa on ngalaa semmbee jogaago ka tawo. Ammaa to *Ruhu goonga warii, o tokkiney on nder goonga fuu. Gam ko o volvanta on ivaay e hoore ma'ako, ammaa o volvaney on ko o nani fuu, o anndiney on ko warata yeeso boo. Kanko o teddiney yam, gam o hooƴey ko o heɓi to am, o anndina on ɗum. Ko Baaba am woodi fuu, miin jeyi ɗum. Kanjum waɗi mbi'imi o anndiney on ko o heɓi to am. — Yeeso seɗɗa, on ngi'ataa yam, yeeso seɗɗa kadimaa, on ngi'ey yam. Woɓɓe nder almaajiri'en ma'ako ƴamƴamtiri, ɓe mbi'i: — Ɗume woni ma'ana bolle ma'ako nde o vi'i: « Yeeso seɗɗa on ngi'ataa yam, yeeso seɗɗa kadimaa, on ngi'ey yam? » Kadimaa o vi'i: « gam mi yahey to *Baabiraawo. » Ndeen ɓe ɓesdi vi'igo: — Ɗume o yiɗi vi'igo « yeeso seɗɗa »? En pahamaay ko o vi'i. Nde Yeesu annditi eɓe ngiɗi ƴamgo ɗum, o vi'i ɓe: — Eɗon ngilloo fahamugo hakkunde mooɗon ma'ana bolle am: « Yeeso seɗɗa on ngi'ataa yam, yeeso seɗɗa kadimaa, on ngi'ey yam. » Emi vi'a on goonga: onon on mboyey bojji naawɗi, ɓerɗe mooɗon no ɓalwey, duuniyaaru boo no naney belɗum. Ɓerɗe mooɗon no mettey, ammaa mettam ɓeram mooɗon no laatoto velvelo. To debbo gaamɗo ɓadake danygo, ɓernde ma'ako no mettey, gam wakkaci danygol ma'ako warii. Ammaa to o danyii ɓinngel ngeel, o yeggitaney torraa danygol ma'ako, emo nana belɗum gam ɓinngel keccel rimaama nder duuniyaaru. Noon onon boo, on naney mettam ɓeram jo'oni, ammaa mi ɓesdey yi'igo on, nanon belɗum ɗum walaa baawɗo te'itugo on ɗum. Nyanndeere ndeen, on puɗɗitataa ƴamgo yam koo ɗume. Emi vi'a on goonga: koo ɗume ko toriiɗon Baaba am nder innde am, o hokkey on ɗum. Faa jo'oni walaa ko toriiɗon nder innde am tawo. Toree on keɓey, gam velvelo mooɗon heeva. — Bolle ɗe mbi'imi on jo'oni, mi vi'ii on ɗe nder balndi. Wakkaci no warey nde mi volvantaa on nder balndi. Ndeen boo mi volvaney on laaɓɗum dow Baaba am. Nyanndeere ndeen on toroto Allah nder innde am. Mi vi'aay mi toroto *Baabiraawo gam mooɗon, gam Baabiraawo e hoore muuɗum e yiɗi on. O yiɗii on gam on ngiɗii yam, on ngoonɗinii to ma'ako ivoymi. To Baabiraawo ivoymi ngarmi nder duuniyaaru. Jo'oni mi ɗaley duuniyaaru, mi hoota to Baabiraawo. Almaajiri'en ma'ako mbi'i mo: — Jo'oni boo, a yeccake min laaɓɗum, walaa ko mbolvuɗaa e balndol. Jo'oni emin anndi walaa koo ɗume ko a anndaa, ko hokka goɗɗo ƴame, a anndi ko o yiɗi ƴamgo. Kanjum waɗi min ngoonɗini a ivoyii to Allah. Yeesu vi'i ɓe: — Jo'oni on ngoonɗinii naa? Wakkaci e wara, faa maa ɗum warii, nde on fuu cankitotooɗon. Koo moye fuu hoota wuro muuɗum, ɗalon yam miin tan. Ammaa naa ɗum miin tan, gam Baaba am e wondi e am. Mi vi'ii on ɗum, ɗum fuu, gam keɓon jam nder am. On torroto nder ndu'u duuniyaaru, ammaa cemmbiɗinee ɓerɗe mooɗon, gam miin mi jaalake duuniyaaru. Ɓaawo Yeesu volvii bolle ɗeen fuu, o hooynii dow, o vi'i: — Yaa Baaba am, wakkaci waɗi, teddin Ɓiya, gam Ɓiya boo teddin ma. A hokkii mo baawɗe dow yimɓe fuu, gam o hokka ɓeen ɓe kokkuɗaa mo fuu yonki ɗum faa abadaa. Yonki ɗum faa abadaa woni ɓe anndu maa, aan Allah go'oto goongaajo, ɓe annda Yeesu *Almasiifu mo liloyɗaa. Mi teddinii ma nder duuniyaaru, mi heynii kuugal ngal kokkuɗaa yam mi huwa. Jo'oni boo Baaba am, teddinam yeeso maaɗa e teddungal ngal ngoonnoomi to maaɗa ila duuniyaaru tagaaka. Mi vannginii innde maaɗa yeeso yimɓe ɓe cuɓanɗaa yam gada nder duuniyaaru. Ndeen maa aan jeyi ɓe, a hokkii yam ɓe, ɓe ɗowtanake voliinde maaɗa. Jo'oni ɓe anndii ko kokkuɗaa yam fuu, to maaɗa ɗum ivoyi. Gam bolle ɗe mbiiɗaa yam, mi vi'ii ɓe ɗe, ɓe njaɓii ɗe. Ɓe tabbitinii to maaɗa ivoymi, ɓe ngoonɗinii aan liloyi yam. Emi toro maa gam maɓɓe. Mi torataako gam duuniyaaru, ammaa emi toroo gam ɓeen ɓe kokkuɗaa yam, gam aan jeyi ɓe. Ɓe njeymi fuu, aan jeyi ɓe, ɓe njeyɗaa fuu, miin jeyi ɓe. Mi teddinaama nder maɓɓe. Mi neeɓataa ɗo'o nder duuniyaaru, ammaa kamɓe eɓe nder ma'aru. Emi ɗoon wara to maaɗa. Yaa *Baabiraawo Ceniiɗo, reen ɓeen ɓe kokkuɗaa yam e innde maaɗa, gam ɓe laatoo go'o noon no laatoriiɗen go'o. Nde ngondumi e maɓɓe nder duuniyaaru, mi reenrii ɓe e innde nde kokkuɗaa yam. Walaa koo go'oto nder maɓɓe halki, sey ɓii halkere, gam ko vinndaa nder *Deftere heeva. Jo'oni emi wara to maaɗa. Emi volva ɗe'e bolle ila emi darii nder duuniyaaru tawo, gam velvelo am heeva nder maɓɓe. Mi yottinii ɓe voliinde maaɗa. Duuniyaaru wanyii ɓe, gam ɓe laataaki ɓe ma'aru, noon no miin boo mi laatoraaki mo ma'aru. Mi toraaki ittaa ɓe nder ndu'u duuniyaaru, ammaa emi toro maa, ndeenaa ɓe gada e *Kalluɗo. Ɓe laataaki ɓe ndu'u duuniyaaru, noon no miin boo mi laatoraaki mo ma'aru. Voliinde maaɗa woni goonga, senru ɓe e goonga kaan. Mi lilii ɓe nder duuniyaaru, noon no lilroyɗaa yam nder ma'aru. Emi hokka yonki am gam maɓɓe, gam kamɓe ɓe laatoo senraaɓe goonga. Wanaa gam maɓɓe tan torotomaami. Emi toroo boo gam ɓeen goonɗineyɓe yam gada e bolle maɓɓe, gam ɓe fuu ɓe laatoo go'o, noon no aan Baaba am laatoriɗaa nder am, miin boo emi nder maaɗa. Woor kamɓe boo ɓe laatoo nder meeɗen, gam duuniyaaru ngoonɗina aan liloyi yam. Miin mi hokkii ɓe teddungal ngal kokkuɗaa yam, gam ɓe laatoo go'o, noon no laatoriiɗen go'o. Miin emi nder maɓɓe, aan boo a nder am, gam ɓe laatoo go'o, faa duuniyaaru annda aan liloyi yam, ndu annda boo a yiɗi ɓe, noon no ngiɗruɗaa yam. Baaba am, emi yiɗi ɓeen ɓe kokkuɗaa yam ngonda e am toon to ngonmi, faa ɓe ngi'a teddungal ngal kokkuɗaa yam, gam a yiɗi yam ila duuniyaaru tagaaka. *Baabiraawo goongaajo, ndu'u duuniyaaru anndaa maa, ammaa miin emi anndu maa, ɓe'e goonɗinɓe yam boo e anndi aan liloyi yam. Mi anndinii ɓe innde maaɗa, mi ɓesdey kadimaa anndingo ɓe nde, gam yiɗde nde ngiɗɗaa yam wona nder maɓɓe, miin boo mi wona nder maɓɓe. Nde Yeesu heyni waɗgo do'aare, o yahadi e almaajiri'en ma'ako ɓaawo maayel Kidiron. Ɓe natti nder ngesaa leɗɗe ɗuuɗɗe. Yahuuda nyaameyɗo amaana ma'ako e anndi yaayre ndeen, gam nde ɗuuɗɗum Yeesu e almaajiri'en muuɗum e mboovi hawritgo toon. Yahuuda aardii soojeeji e reenooɓe ivoyɓe to *mawɓe aardiiɓe diina e *Fariisa'en. Ɓe njahi toon, eɓe njogii docce yiite e fitilaaji e kaɓruɗumji. Nde laatii Yeesu e anndi ko heɓata ɗum fuu, o taɓɓii ɓe, o vi'i: — Moye ndaaroton? Ɓe toontii mo: — Yeesu mo Najaratu. O vi'i ɓe: — Miin woni mo. Yahuuda nyaameyɗo amaana ma'ako boo e darii nder maɓɓe. Nde Yeesu vi'i: « Miin woni mo », ndeen ɓe njaaɓtiri gaɗa-gaɗa faa ɓe ndo''ii e lesdi. Yeesu ɓesdi ƴamgo ɓe: — Moye ndaaroton? Ɓe mbi'i: — Yeesu mo Najaratu. Yeesu vi'i ɓe: — Mi vi'ii on, miin woni mo. Kul miin ndaaroton, ngooree ɓe'e ndilla. Ɗum wa'arii noon gam ko Yeesu vi'inoo heeva. O vi'iino: « Walaa koo moye mo kokkuɗaa yam halki. » Simon Biiturus e jogii kaafahi, o saafti ki, o fe''i nofru maccuɗo *aardiiɗo diina mawɗo ndu nyaamo, faa ndu yani. Pe''aaɗo oon Malkus o vi'etee. Ndeen Yeesu vi'i Biiturus: — Wa'atu kaafahi maaɗa nder hoolgo muuɗum. A tammii mi yarataa torraa ka Baaba am hokki yam naa? Ndeen soojeeji e mawɗo mu''en e huwanooɓe mawɓe *Yahuudu'en nanngi Yeesu, kaɓɓi mo. Arande tawo ɓe njahari mo to *Anas. Anas ɗum esoo *Kayafas laatiiɗo *aardiiɗo diina mawɗo nder hitaande ndeen. Kayafas kam woni kokkunooɗo Yahuudu'en caawara, o vi'i ɗum ɓurii vooɗgo neɗɗo go'oto maayana yimɓe fuu. Simon Biiturus e goɗɗo almaajiriijo Yeesu feere tokki mo. Almaajiriijo oon o anndindirɗo e *aardiiɗo diina mawɗo. Kanjum waɗi o heɓi nattididgo e Yeesu wuro mawɗo oon. Biiturus boo e darii yaasi faro dammugal. Almaajiriijo anndindirɗo e aardiiɗo diina mawɗo vurtii vi'i debbo deenoowo dammugal nattina Biiturus. Debbo deenɗo dammugal oon ƴami Biiturus: — Aan maa a go'oto nder almaajiri'en on ɗaa'e neɗɗo naa? Biiturus toontii mo vi'i: — A'aa ! Huwooɓe e reenooɓe kuɓɓiino yiite e aytinoo gam peewol ɗum woodi. Biiturus boo wari nder maɓɓe e aytinoo. Ndeen *aardiiɗo diina mawɗo oon ƴami Yeesu dow e *almaajiri'en muuɗum e ekkitinol muuɗum. Yeesu toontii mo vi'i: — Mi volvii e njaayri yeeso koo moye. Wakkaci fuu emi ekkitina nder *cuuɗi-ga'ajorɗi Yahuudu'en, e nder *Wuro Allah Seniingo, toon to *Yahuudu'en fuu kawritata. Walaa koo ɗume ko mbi'imi nder suuɗeefi. Gam ɗume ƴamataa yam? Ƴam ɓeen nanɓe yam, eɓe anndi ko ekkitinmi ɓe. Nde o vi'i noon, go'oto nder reenooɓe maarii mo vi'i: — Noon toontortoɗaa *aardiiɗo diina mawɗo? Yeesu toontii mo vi'i: — Kul mi vi'ii ko vooɗaa, hollam ɗum. To goonga mbi'imi, gam ɗume maariɗaa yam? Ndeen *Anas lildi mo to *Kayafas aardiiɗo diina mawɗo, o kaɓɓaaɗo. Simon Biiturus e toon aytinoo. Sey ɓe mbi'i mo: — Aan a go'oto nder almaajiri'en ma'ako naa? O yeddi o vi'i: — A'aa ! Go'oto nder huwooɓe aardiiɗo diina mawɗo, banndu neɗɗo mo Biiturus taƴi nofru muuɗum vi'i: — Mi yi'idaayno ma e ma'ako toon nder ngesaa leɗɗe naa? Biiturus kadimaa yeddi. Nder wakkaci ɗuum, njakaraari kurkiti. Jonto ma'ajum fajiri, ɓe kooƴi Yeesu to *Kayafas, ɓe njahari mo laamorde gomnaajo *Roomankeejo. Ammaa yaharuɓe mo ɓeen nattaay wuro ngoon, gam dow e diina maɓɓe, kul ɓe nattuno ngo, ɓe nyiddinii ko'e maɓɓe, ɓe mbaawataa nyaamgo nyaamdu *juulɗe Kuultol. *Bilaatus laamiiɗo oon, vurtii yahi to maɓɓe, vi'i ɓe: — Ɗume ngullortooɗon o'o neɗɗo? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Kul o waɗaayno ko halli, daa min ngaddataano mo to maaɗa. Ndeen Bilaatus vi'i ɓe: — Njaharee mo, cernanee mo deydey e ceri'a mooɗon. Yahuudu'en ɓeen mbi'i mo: — Min ngalaa baawɗe wargo koo moye. Noon bolle ɗe Yeesu volvi dow no maayrata ngoonɗiri. Bilaatus so''ii nder wuro muuɗum, noddi Yeesu vi'i mo: — Aan woni laamiiɗo Yahuudu'en naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Aan e hoore maaɗa vi'i ka, na e woɓɓe nanɗaa ka? Bilaatus vi'i mo: — Miin naa mi Yahuuduujo ! Ɗume mbaɗɗaa ko yimɓe maaɗa e *mawɓe aardiiɓe diina ngaddir maa to am? Yeesu vi'i mo: — Laamu am naa ngu ndu'u duuniyaaru. Kul ɗum ngu duuniyaaru, daa huwooɓe am no kaɓeyno gam to' mi nattu nder juuɗe *Yahuudu'en. Ammaa jo'oni laamu am naa ngu ndu'u duuniyaaru. Ndeen Bilaatus vi'i mo: — Kul ɗum noon, a laamiiɗo naa? Yeesu toontii mo vi'i: — Noon no mbiiɗaa, miin mi laamiiɗo. Kanjum waɗi ndanyaami ngarmi nder duuniyaaru, gam mi saaydina goonga. Giɗɗo goonga no yewanto voliinde am. Bilaatus vi'i mo: — Ɗume woni goonga? Nde o vi'i noon, o ɓesdi vurtaago, o yahi to Yahuudu'en, o vi'i ɓe: — Mi heɓaay feloore koo wo'ore to ma'ako. Ammaa dow e finaatawaaji mooɗon, koo ɗeye juulɗe Kuultol emi yoofana on kaɓɓaaɗo go'oto. On ngiɗi mi yoofana on laamiiɗo Yahuudu'en naa? Ɓe fuu ɓe ngulli, ɓe mbi'i: — Wanaa kanko min ngiɗi njoofanaa min. Yoofan min Barabas. Barabas boo no pasoowo. Sey *Bilaatus vi'i ɓe kooƴa Yeesu, ɓe piya mo. Soojeeji mba'ali looci gi'e, ɓe ngiifi mo ɗi, ɓe ɓorni mo toggoore vo'ojiteynde. Ɓe ɓaditii mo, eɓe mbi'a: — Allah sabbinane laamiiɗo *Yahuudu'en ! Eɓe menngoo mo. Bilaatus ɓesdi vurtaago vi'i Yahuudu'en ɓeen: — Mi vurtinoyey mo, gam anndon mi heɓaay feloore koo wo'ore e ma'ako. Noon Yeesu vurtiniraa e yiifii giifol gi'e, e ɓornii ngapaleewol bo'ojungol. Bilaatus vi'i ɓe: — Raa neɗɗo oon ! Nde *mawɓe aardiiɓe diina e reenooɓe ngi'i mo, ɓe ngulli, ɓe mbi'i: — Ɓil mo dow *gaafagal ! Ɓil mo dow gaafagal ! Bilaatus vi'i ɓe: — Nanngee mo onon, ɓilon mo, gam miin mi heɓaay feloore e ma'ako. Yahuudu'en toontii mo mbi'i: — Dow e ceri'a amin e haani o waree, gam o laatinii hoore ma'ako *Ɓiɗɗo Allah. Nde Bilaatus nani bolle ɗeen, o ɓesdi hulgo. O natti wuro ngoon kadimaa, o vi'i Yeesu: — Aan toye ivoyɗaa? Yeesu toontaaki mo koo ɗume. Ndeen Bilaatus vi'i mo: — A volvantaa yam naa? A anndaa emi woodi baawɗe yoofgo ma, emi woodi baawɗe ɓilgo ma naa? Yeesu vi'i mo: — Kul Allah hokkaay ma baawɗe, a waawataa waɗango yam koo ɗume. Gam ma'ajum kokkuɗo yam e junngo maaɗa, oon ɓurii ma hakke. Gada wakkaci ma'ajum Bilaatus raari yoofgo mo, ammaa Yahuudu'en ngulli mbi'i: — Kul a yoofii mo, naa a higoo *Kaysar. Neɗɗo fuu laatinɗo hoore muuɗum laamiiɗo, o ganyo laamiiɗo *Rooma. Nde Bilaatus nani bolle ɗeen, o vurtini Yeesu, o jooɗii dow jooɗorgal ceri'a, yaayre vi'eteende Gabbata nder ibraaninkoore, waato kaaƴe takkindiraaɗe. Nyanndeere ndeen ɗum nyannde siryaago *juulɗe Kuultol, caka nyalawma. Bilaatus vi'i Yahuudu'en: — Raa laamiiɗo mooɗon ! Ɓe ngulli: — Yaharu mo ! Yaharu mo ! Ɓil mo dow gaafagal ! Bilaatus vi'i ɓe: — Mi ɓila laamiiɗo mooɗon naa? Mawɓe aardiiɓe diina mbi'i: — Min ngalaa laamiiɗo to naa laamiiɗo Rooma. Ndeen o hokki ɓe Yeesu, gam ɓe ɓiloya mo. Ɓe kooƴi Yeesu, ɓe njahari mo. Yeesu vurtoyii si'ire e vakkii gaafruki muuɗum, faa o yottii yaayre vi'eteende Golgota nder *ibraaninkoore, waato Gumbal Hoore. Toon ɓe ɓildi mo e woɓɓe ɗiɗo: go'oto e nyaamo, go'oto e nano, Yeesu e hakkunde. *Bilaatus vi'i ɓe mbinnda dow alluwaawal, ɓe takka ngal dow hoore gaafagal to Yeesu ɓilaa. Raa ko vinndaa dow ma'agal: « Yeesu mo *Najaratu, laamiiɗo *Yahuudu'en. » Yahuudu'en ɗuuɗɓe njanngi binndol ngool, gam toon to Yeesu ɓilaa woɗɗidaa e si'ire. Binndol ngool vinndaama nder *ibraaninkoore e *helenankoore e *roomankoore. Sey *mawɓe aardiiɓe diina mbi'i Bilaatus: — Ta'a vinndu: « Laamiiɗo Yahuudu'en », ammaa vinndu: « O vi'ii kanko woni laamiiɗo Yahuudu'en. » Bilaatus toontii ɓe vi'i: — Ko mbinndumi vinndake. Nde soojeeji keyni ɓilgo Yeesu, ɓe cenndi kolte ma'ako nde nayi. Koo moye hooƴi geɗal muuɗum. Kadimaa ɓe kooƴi heennaare ma'ako. Ɗum heennaare sanyaande nde walaa nyo'otol koo go'otol. Soojeeji mbi'i: — To' en cees toggoore ndeen. Mbaɗemma cuɓol, ngi'en moye heɓata nde. Ɓe mbaɗii noon, gam ko *Deftere vi'i heeva: « Ɓe cenndii kolte am hakkunde maɓɓe, ɓe mbaɗii cuɓol dow toggoore am. » Noon soojeeji mbaɗi. Inna Yeesu e takkol gaafagal ngal Yeesu ɓilaa e muuɗum. Emo darodii e dimdaaɗo ma'ako debbo, e Maryaama koree Kilopas e Maryaama mo Magadaaliya. Yeesu yi'i inna muuɗum e *almaajiriijo muuɗum giɗaaɗo e ndarodii. O vi'i inna ma'ako: — Inna, raa ɓiya ɗoon ! Ndeen o vi'i almaajiriijo oon: — Raa inna maaɗa. Ila wakkaci ɗuum almaajiriijo oon yahari Maryaama wuro muuɗum. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu e anndi ku'uje fuu timmi. Gam ko *Deftere vi'i heeva, o vi'i: — Mi ɗomɗi. E woodi tuuluure heeɓnde *innaboojam lammuɗam toon. Ɓe cuuvi sooso nder innaboojam ɗaam, ɓe kaɓɓi ko e loosol, ɓe takki ko e honnduko ma'ako. Nde Yeesu vooɓi innaboojam ɗaam, o vi'i: — Ɗum heƴi ! O tuurnii hoore ma'ako, o hokkiti yonki ma'ako. Nyannaan ɗum *nyannde siryaago juulɗe. *Yahuudu'en ngiɗaa ɓalli ɓilaaɓe ngooree dow leɗɗe gaafaaɗe *nyannde-fooftiinde, gam nyannde ndeen no mawnde yeeso maɓɓe. Gam ma'ajum ɓe torii Bilaatus woora kosɗe ɓilaaɓe njevee, ɓe kooƴee. Sey soojeeji ngari njevi kosɗe worɓe ɗiɗo ɓildaaɓe e Yeesu. Ammaa nde ɓe ngari to Yeesu, ɓe tawi o maayii. Gam ma'ajum, ɓe njevaay kosɗe ma'ako. Ammaa go'oto nder soojeeji yuwri Yeesu labbo e fulkuru. Ƴiiƴam e ndiyam mbaɗi ga rufgo. Miin binnduɗo nde'e deftere yi'i ɗum, saaydii ɗum. Caaydaaku am boo no goonga. Miin biiɗo ɗum, emi anndi goonga caaydinmi, gam onon boo ngoonɗinon. Ɗum laatake noon, gam ko vinndaa nder *Deftere heeva: « Walaa koo go'otal nder ƴi'e ma'ako yevetee. » Nde vi'ii boo: « Ɓe ndaarey mo ɓe njuwi. » Ɓaawo ma'ajum, Yusufu mo si'ire Aramaatiya torii *Bilaatus, gam o hooƴa ɓanndu Yeesu. Bilaatus jaɓi o hooƴa ɓanndu nduun. Yusufu no goonɗinɗo Yeesu nder suuɗeefi, gam emo hula Yahuudu'en. Nikodiimu jahanooɗo to Yeesu jemma boo yahadi e ma'ako. O waddi alawordi mbi'eteendi *miir e *alo, o jillindiri ɗum. Teddirka ma'ajum waɗii faro kilooji talaatiin (30). Sey ɓe kooƴi ɓanndu Yeesu ɓe molmani ndu alawordi ɗiin, ɓe taari mo nder wudere, noon no Yahuudu'en mboovi waɗgo, ko hokka ɓe uva maayɗo. Faro yaayre to Yeesu ɓilaa e woodi ngesaa leɗɗe. Nder ma'aka e woodi yenaande hesre nde koo moye meeɗaay wallineego nder muuɗum. Toon ɓe ndesi Yeesu, gam ɗum *nyannde-fooftiinde Yahuudu'en, yenaande ndeen boo no ɓadiinde. Too, nyannde alat go'o yontitannde, Maryaama mo Magadaaliya davi ila fajiri, o yahi yenaande. O yi'i kaaƴa omndiranoonga yenaande ndeen tallitaama. Debbo oon nyaari yahi to Simon Biiturus e almaajiriijo mo Yeesu yiɗi, o vi'i ɓe: — Ɓe kooƴii ɓanndu Jawmiraawo nder yenaande, min anndaa toye ɓe mbaɗi ndu. Biiturus e almaajiriijo oon mburtii njahi to yenaande. Ɓe nyaari ɓe fuu ɗiɗo. Almaajiriijo oon ɗaɗi Biiturus, aartii mo e yenaande ndeen. O yuurnii o yi'i wudere e resi, ammaa o nattaay. Simon Biiturus boo yottii natti, yi'i wudere e resi. Lefol ngol ɓe taarnoo e hoore Yeesu waldaa e wudere, ngol tawaa engol tamii feere ma'agol. Ndeen almaajiriijo aartunooɗo wargo, kanyum boo natti yi'i, goonɗini. Gam faa wakkaci ɗuum ɓe keɓtaay ko *Deftere vi'i, Yeesu no ummitoto. Ɓaawo ma'ajum, *almaajiri'en ɗiɗo ɓeen kooti. Maryaama e darii vuttudu yenaande e voya. O turii o yuurnii yenaande ndeen. O yi'i malaa'ika'en ɗiɗo ɓe kolte daneeje e njooɗii vuttudu to Yeesu resano, go'oto e hoore, go'oto e kosɗe. Malaa'ika'en ɓeen mbi'i mo: — Banndam debbo, ko jeyi mboyataa? O toontii ɓe o vi'i: — Ɓe cottinii Jawmam, mi anndaa toye ɓe ndesi mo. Nde o vi'i bolle ɗeen, o yeeƴii o yi'i Yeesu, ammaa o annditaay ɗum. Yeesu vi'i mo: — Banndam debbo, ko jeyi mboyataa? Moye ndaarataa? Ammaa o tammii ɗum kuwoowo ngesaa volidata e ma'ako, o vi'i mo: — Moodibbo, kul aan sottini mo, yeccam toye ndesɗaa mo, gam mi hooƴa mo. Yeesu vi'i mo: — Maryaama ! O yeeƴii o vi'i nder *ibraaninkoore: — Rabbooni ! Waato: « Moodibbo ». Yeesu vi'i mo: — Ta'a jogam, gam mi ƴeentaay to Baaba am tawo. Yah to banndiraaɓe am, mbi'aa ɓe mi ƴeentey to Baaba am, Baaba mooɗon boo, Allah am, Allah mooɗon boo. Maryaama mo Magadaaliya yeccii almaajiri'en, o vi'i ɓe: — Mi yi'ii Jawmiraawo meeɗen. O yeccii ɓe ko Yeesu vi'i mo fuu. Nyannde *alat nde futuro waɗi, *almaajiri'en Yeesu kawriti wuro mu''en. Ɓe omndi dammuɗe gam kulol *Yahuudu'en. Ndeen Yeesu wari vanngi hakkunde maɓɓe, hinni ɓe vi'i: — Jam wondu e mooɗon ! Nde o hinni ɓe, o holli ɓe juuɗe ma'ako e fulkuru ma'ako. Almaajiri'en nani belɗum yi'igo mo. Ndeen Yeesu ɓesdi vi'igo ɓe: — Jam wondu e mooɗon ! Noon no Baabiraawo lilroyi yam, noon onon boo, lilreymi on. Nde o vi'i bolle ɗeen, o fuufi dow maɓɓe, o vi'i: — Njaɓee *Ruhu Ceniiɗo ! Mo nja'afaniiɗon hakkeeji muuɗum, ɗi nja'afaama, mo on nja'afanaaki hakkeeji muuɗum boo, ɗi nja'afaaka. Ammaa Tooma bi'eteeɗo Ciwtaaɗo, go'oto nder sappo e ɗiɗo ɓeen, walaa ɗoon wakkaci ko Yeesu vanngunoo hakkunde maɓɓe. Almaajiri'en mbi'i mo: — Min ngi'ii Jawmiraawo meeɗen ! O toontii ɓe o vi'i: — Kul mi yi'aay to o fiyanaa kuusaaje nder juuɗe ma'ako, meemmi e hohondu am, mbaɗmi junngo am e fulkuru ma'ako to o yuppaa, mi goonɗintaa sam. Balɗe joveetati ɓaawo ma'ajum almaajiri'en puɗɗiti hawritgo. Tooma e wondi e maɓɓe. Dammuɗe fuu e omndi. Sey Yeesu vanngi hakkunde maɓɓe vi'i: — Jam wondu e mooɗon ! O vi'i Tooma: — Raar juuɗe am, waɗ hohondu maaɗa ɗo'o, waɗ junngo maaɗa e fulkuru am. Ta'a laato mo goonɗinaay, ammaa goonɗin. Tooma toontii mo vi'i: — Jawmiraawo am, Allah am. Yeesu vi'i mo: — Gam a yi'ii yam ngoonɗinɗaa naa? Barkaa laatanto ɓeen goonɗinɓe ngi'aay yam. Yeesu waɗii goɗɗi alaamaaji kaayniiɗi ɗuuɗɗi ɗi mbinndaaka nder nde'e deftere. Ammaa ɗiin binndaaɗi mbinndaama, gam ngoonɗinon Yeesu woni *Almasiifu *Ɓiɗɗo Allah, faa keɓron yonki nder innde ma'ako gada e goonɗingo mo. Ɓaawo ma'ajum, Yeesu ɓesdi vanngango *almaajiri'en muuɗum faro maayo Tiberiyas. Raa no o vanngirani ɓe: Simon Biiturus e Tooma bi'eteeɗo Ciwtaaɗo e Natanayel mo si'ire Kaana nder lesdi Gaaliili e ɓiɓɓe Jabadi, e woɓɓe almaajiri'en ɗiɗo, ɓe fuu eɓe ngondi. Simon Biiturus vi'i ɓe: — Mi yahey nanngoygo liƴƴi. Ɓe mbi'i mo: — Minon maa min njahadey e maaɗa. Ɓe mburtii ɓe natti akali ndiyam. Ammaa jemmaare ndeen fuu ɓe keɓaay koo ngo'otu. Ila fajiri Yeesu wari darii dow fonngo maayo, ammaa almaajiri'en annditaay mo. O vi'i ɓe: — Higooɓe am, eɗon ngoodi liƴƴi? Ɓe mbi'i: — Min ngalaa ! O vi'i ɓe: — Peree nanngirɗum mooɗon vuttudu akali nyaamru, on keɓey. Nde ɓe peri ɗum, ɓe nanngi liƴƴi ɗuuɗɗi, faa ɓe caloraa fooɗgo ɗi. Almaajiriijo mo Yeesu yiɗi vi'i Simon Biiturus: — Ɗum Jawmiraawo meeɗen ! Nde Simon Biiturus nani ɗum Jawmiraawo mu''en, o ɓornii kolte ma'ako, gam o ɓortakeno ɗe, o diwi nder ndiyam. Almaajiri'en horiiɓe ngardi e akali, eɓe ndasi nanngirɗum keeɓɗum liƴƴi. Ɓe ngoɗɗidaa e fonngo, ɗum ɓuraay meetirji hemre (100). Nde ɓe njottii ɓe tawi liƴƴi e ndesii dow ƴulɓe yiite, ɓe tawi buroodi. Yeesu vi'i ɓe: — Ngaddee goɗɗi liƴƴi ɗi nannguɗon jo'oni. Simon Biiturus natti akali fooɗi nanngirɗum liƴƴi, o waddi ɗum daddake ndiyam. E ɗum heevi liƴƴi mawɗi. Liƴƴi ɗiin mbaɗii hemre e hamsiin e tati (153). Koo nde ɗi ɗuuɗi, nanngirɗum seekaay. Yeesu vi'i ɓe: — Ngaree ngevon kooƴe ! Walaa koo go'oto nder maɓɓe ƴami mo: « Aan a moye? » Ɓe fuu ɓe annditii ɗum Jawmiraawo. Sey Yeesu wari hooƴi buroodi e liƴƴi hokki ɓe. Kanjum woni wakkaci tataɓum ko Yeesu vanngani almaajiri'en muuɗum ɓaawo ummitaaki ma'ako. Nde ɓe keyni nyaamgo, Yeesu vi'i Simon Biiturus: — Simon ɓii Yahayya, koo a ɓurii ɓe'e yiɗgo yam naa? O toontii mo: — Ee Jawmiraawo, eɗa anndi emi yiɗ maa. Yeesu vi'i mo: — Dur ɓiɓɓe baali am ! Yeesu ɓesdi ƴamgo mo ɗiɗaɓre: — Simon ɓii Yahayya, a yiɗi yam naa? O toontii mo: — Ee Jawmiraawo, eɗa anndi emi yiɗ maa ! Yeesu vi'i mo: — Reen baali am ! O ɓesdi ƴamgo mo tataɓre: — Simon ɓii Yahayya, a yiɗi yam naa? Ɓernde Biiturus metti nde Yeesu ƴami mo tataɓre vi'i: « A yiɗi yam naa? » Biiturus vi'i mo: — Jawmiraawo, eɗa anndi koo ɗume, eɗa anndi emi yiɗ maa. Yeesu vi'i mo: — Dur baali am ! Emi vi'i maa goonga, nder mbilkaaku maaɗa a ɓornoto kolte maaɗa, a yahey to ngiɗɗaa fuu. Ammaa to a naywii, a hokkey goɗɗo juuɗe maaɗa, o ɓornete, o yaharu maa to a yiɗaa. E bolle ɗeen Yeesu tindiniri no Biiturus teddinirta Allah nder maayde muuɗum. Ndeen o vi'i mo: — Tokkam ! Biiturus yeeƴii yi'i *almaajiriijo mo Yeesu yiɗi e tokki ɓaawo mu''en. Kanko woni lelinooɗo faro wabaare Yeesu nde ɓe kiirtotono, biiɗo: « Jawmam, moye nyaamata amaana maaɗa? » Nde Biiturus yi'i mo, o vi'i Yeesu: — Jawmiraawo, e o'o fa, ɗume laatantoo ɗum yeeso? Yeesu toontii mo vi'i: — Kul mi yiɗii o foofa faa nde mbittoymi, ko waannu maa? Aan kam, tokkam tan. Haala kaan sankitii nder banndiraaɓe goonɗinɓe fuu, almaajiriijo oon maayataa. Ammaa Yeesu vi'aay o maayataa, o vi'i mo: « To emi yiɗi o foofa faa nde mbittoymi, ko waannu maa? » Almaajiriijo oon saaydini kuuɗe ɗeen, o vinndi ɗe, eɗen anndi boo caaydaaku ma'ako ɗum goonga. Yeesu waɗii goɗɗi alaamaaji kaayniiɗi ɗuuɗɗi. To ɗi mbinndano go'otel-go'otel, emi tammii ndu'u duuniyaaru waawataa jogaago defte ɗeen. Tiyofilus, nder deftere am arande, mi vinndiino dow ko Yeesu fuɗɗi huugo e ekkitingo fuu, faa nyannde o ƴeenti dow. Ko hokka o ƴeenta dow, o ekkitinii lilaaɓe ɓe o suɓi nder baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Ɓaawo o torraama o waraama, sey o ummitii o vannginani ɓe hoore ma'ako. Kadimaa gada e alaamaaji ɗuuɗɗi o holli ɓe emo foofa. O waɗi balɗe arba'iin (40) emo vanngana ɓe, emo ekkitina ɓe dow *laamu Allah. Wakkaci o nyaamdata e maɓɓe o vi'i ɓe: — To' on ngoɗɗo *Urusaliima, ammaa ndeentee faa *Baabiraawo hebbina alkawal hokkugo on Ruhu Ceniiɗo ngal o waɗani on, ngal ngecciimi on habaru muuɗum. Yahayya waɗanii yimɓe *baptisma e ndiyam, ammaa nder balɗe seɗɗa onon on mba'arante baptisma e Ruhu Ceniiɗo. Sey ɓe fuu ɓe kawriti, ɓe ƴami mo, ɓe mbi'i: — Jawmiraawo, jo'oni ngartirtaa laamu Isiraa'iila naa? Yeesu toontii ɓe vi'i: — On mbaawataa anndugo jaamanuuji e wakkaciiji ɗi *Baabiraawo siryii nder baawɗe muuɗum. Ammaa to Ruhu Ceniiɗo oon jippoyake dow mooɗon, on keɓey baawɗe, on laatoto caaydu'en am nder Urusaliima e nder lesdi *Yahuuda fuu, e lesdi *Samaariya, faa keerol duuniyaaru fuu. Nde o vi'i noon, o ƴeftiraama dow. Eɓe kooynoo ndaara mo faa duule cuddi mo. Wakkaci nde eɓe nder tijjaago dow, emo nder ƴeentineeki, sey worɓe ɗiɗo ɓe kolte daneeje ngari ndarii faro maɓɓe, mbi'i ɓe: — Onon yimɓe Gaaliili, ko jeyi ndariiɗon ɗo'o, eɗon kooynoo dow? Yeesu kooƴaaɗo nder mooɗon, ƴeentinaa dow. Kanko e hoore ma'ako o wartey. Noon no ngi'iruɗon ƴeentineeki ma'ako, noon ngi'iroton co''oyaaki ma'ako boo. Sey ɓe njippii vaamnde vi'eteende *Jaytun, ɓe kooti *Urusaliima. Hakkunde ma'ajum e *Urusaliima ɗum ɓuraay kiloomeetir go'otum. Nde ɓe njottii, ɓe ƴeenti wuro dow ngo ɓe mboovi hawritgo nder muuɗum. Lilaaɓe ɓeen ngoni: Biiturus e Yahayya e Yaakuubu e Anndaraawus e Filibus e Tooma e Bartalamaawus e Matta e Yaakuubu ɓii Alfayus e Simon daarɗo rimɗingo *Yahuudu'en e Yahuuda ɓii Yaakuubu. Ɓe fuu eɓe ti'inii waɗgo do'aare e ɓernde wo'ore, kamɓe e Maryaama inna Yeesu e minyiraaɓe Yeesu e woɓɓe rewɓe. Nder balɗe ɗeen goonɗinɓe njaharii kama yimɓe hemre e aciriin (120). Ndeen Biiturus ummii, darii yeeso maɓɓe vi'i: — Banndiraaɓe, *Ruhu Ceniiɗo volvii gada e honnduko *Dawda dow Yahuuda kolluɗo nannguɓe Yeesu laawol. E haani voliinde Allah ndeen heeva. Yahuuda limaanooma nder meeɗen, o heɓi geɗal kuugal ma'ako nder lilaaɓe. (E ceede ɗe o biyaa gam kuugal ma'ako ngal nyaamre amaana, o soodi ngesaa, o yahi o do''ii nder ma'aka. Reedu ma'ako seeki, tekekki ma'ako fuu ndufi e lesdi. Yimɓe Urusaliima fuu nanii ɗum. Kanjum waɗi ɓe tokani ngesaa kaan Akeldaama. Nder ɗemngal maɓɓe ma'ana innde ndeen woni « Ngesaa Ƴiiƴam. ») Gam ɗum vinndaama nder Jabuura: « Wuro ma'ako no laatoto vinnde, to' koo moye jooɗo nder ma'ago. » Kadimaa ɗum vinndaama: « Sey goɗɗo feere hooƴa kuugal ma'ako. » Ɓe ndarni worɓe ɗiɗo: Yusufu bi'eteeɗo Barsabas ɓii Yustus, kanyum e Maatiyas. Ɓe ndo'ii ɓe mbi'i: — Jawmiraawo, aan annduɗo ɓerɗe yimɓe fuu, anndin min mo cuɓɗaa gada nder ɓe'e ɗiɗo, gam o hooƴa geɗal kuugal lilaaɗo ngal Yahuuda ɗali, nde o yahi yaayre to haanani mo. Ɓe mbaɗi cuɓol hakkunde maɓɓe. Cuɓol yani dow Maatiyas. O limaa nder lilaaɓe sappo e go'o. Nde juulɗe bi'eteeɗe *Pentekos ngari, goonɗinɓe fuu kawriti yaayre wo'ore. Ɗoon e ɗoon ɓe nani iido kama henndu mawndu ivoyndu gada dow, ndu heevi wuro to ɓe njooɗii fuu. Goɗɗum nannduɗum e ɗemɗe yiite vanngi. Ɗe cankitii ɗe koɗi dow hoore koo moye maɓɓe. Sey ɓe fuu ɓe keevi *Ruhu Ceniiɗo, ɓe puɗɗi volvugo nder ɗemɗe feere-feere noon no Ruhu hokkiri ɓe baawɗe volvugo. Nder si'ire *Urusaliima e woodi *Yahuudu'en hulɓe Allah ivoyɓe gada koo ɗeye lesɗe duuniyaaru fuu. Nde ɓe nani iido, yimɓe fuu kawriti. Hakkiilo maɓɓe ummii nde ɓe nani lilaaɓe e mbolva nder ɗemngal koo moye maɓɓe. Ɗum haaynii ɓe korey, ɓe ƴamƴamtiri: — Ɓe'e volvooɓe fuu wanaa no Gaaliilankoo'en naa? Ndeen noye ɗum waɗi koo moye meeɗen fuu e nana ko ɓe mbi'ata nder ɗemngal muuɗum? Rah nder meeɗen e woodi Partiyankoo'en e Madiyankoo'en e Elaamiyankoo'en, e woodi jooɗiiɓe Mesopotaamiya, woɓɓe gada nder lesɗe Yahuuda e Kapadookiya e Pontus e Aasiya e Firiigiya e Pamfiliya e *Misira e jaaje lesdi Libiya faro Sireene. Woɓɓe meeɗen ivoyii *Rooma, e woodi Yahuudu'en e tokkuɓe diina Yahuudu'en. Kadimaa woɓɓe meeɗen ivoyii Kereeta, woɓɓe no Laarabankoo'en. Ammaa en fuu en nana eɓe mbolva nder ɗemɗe meeɗen dow kuuɗe mawɗe ɗe Allah waɗi ! Ɓe fuu ɗum haaynii ɓe, ɓe njiɓii, ɓe ƴamƴamtiri: — Ɗume woni ma'ana ma'ajum? Ammaa woɓɓe njaltiniri goonɗinɓe, ɓe mbi'i: — *Innaboojam ɓe njari, ɓe ngiilti ! Sey Biiturus ummii kanko e lilaaɓe sappo e go'o, ɓe ndarii o towni voliinde o vi'i hawriinde ndeen: — Onon *Yahuudu'en e jooɗiiɓe nder *Urusaliima fuu, ngewanee yam gam pahamon habaru ɗu'um ko laatii. Ɓe'e yimɓe wanaa ɓe yiiltiiɓe kama ko tammiiɗon, gam jo'oni ɗum njamndi joveenayi ndi bimbi tawo, hakko neɗɗo yara goɗɗum. Kanjum woni ko annabi Jowel vi'inoo: « Allah vi'i: Nder balɗe cakitotooɗe, mi rufoyey Ruhu am dow ɓiɓɓe-aadama fuu. Ɓiɓɓe mooɗon worɓe e rewɓe, no mbaɗey annabaaku. Kaye'en mooɗon no kollete ko warata yeeso, ndotti'en mooɗon boo no koyɗey koyɗi. Mi rufoyey Ruhu dow maccuɓe am e horɓe am nder balɗe ɗeen, ɓe mbaɗey annabaaku. Mi holley ku'uje kaayniiɗe toon dow asama, dow lesdi boo, mi waɗey alaamaaji, ɗi laatoo ƴiiƴam e yiite e cuurga. Ko hokka nyalaande Jawmiraawo mawnde teddunde wara, naange no niɓɓey, lewru boo no vo'ojey kama ƴiiƴam. Ndeen nodduɗo innde Jawmiraawo fuu no hisnete. » Kadimaa Biiturus vi'i: — Onon *Isiraa'iila'en, ngewanee ɗe'e bolle: Yeesu mo Najaratu ɗum neɗɗo mo Allah holli jaɓi. O hollirii noon gada e hokkugo mo baawɗe waɗgo kuuɗe mawɗe e kaayniiɗumji e alaamaaji ɗi o huwi nder mooɗon. Onon e ko'e mooɗon eɗon anndi ɗum. On kokkitirii neɗɗo oon nder juuɗe halluɓe. On ɓilii mo dow *gaafagal, on mbarii mo, noon no Allah aarti siryori ɗum. Ammaa Allah ummitinii mo, vurtinii mo naawɗum maayde, sabu maayde waawataa jogaago mo. Gam annabi *Dawda volvii dow ma'ako vi'i: « Wakkaci fuu emi ɗoon yi'a Jawmiraawo, walaa ko dimmbata yam, sabu emo ɗoon e junngo am nyaamo. Gam ma'ajum ɓernde am e nana belɗum, emi velvelta korey, koo nde laatii mi neɗɗo maayoowo, ɓernde am no waaltoto gam tammunde ko warata, gam a ɗalataa yonki am nder Laahira, a woorataa Ceniiɗo maaɗa nyola. A holley yam laabi jahareyɗi yam e yonki, wondugo e maaɗa no hebbiney yam velvelo. » Biiturus ɓesdi vi'igo: — Banndiraaɓe, emi vi'a on goonga dow maama meeɗen *Dawda: O maayi, o uvaama, yenaande ma'ako e ɗoon to meeɗen faa hannde. O annabiijo, emo anndi Allah waɗanii mo alkawal goɗɗo gada nder taaniraaɓe ma'ako no roney laamu ma'ako. O haynake ko waroyta yeeso, o volvi dow ummitineeki *Almasiifu. Kanko woni mo yonki muuɗum woorataake nder Laahira, ɓanndu ma'ako boo nyolataa. Kanko woni Yeesu mo Allah ummitini, min fuu emin caaydii ɗum. Allah teddinii mo, jo''inii mo e junngo muuɗum nyaamo. Allah hokki mo *Ruhu Ceniiɗo kama no o waɗani mo alkawal. Kanko boo o rufoyi ɗum dow amin. Kanjum woni ko ngi'oton e ko nanoton jo'oni. Gam Dawda heɓaay ƴeentugo dow, ammaa o vi'i: « Jawmiraawo vi'ii Jawmam: Jooɗa e junngo am nyaamo, faa mi waɗa wanywanyɓe maaɗa laatoo jaaɓruɗum kosɗe maaɗa. » Gam ma'ajum e haani *yimɓe Isiraa'iila fuu tabbitina Allah waɗii Yeesu mo mbarɗon dow *gaafagal, o laatoo Jawmiraawo e *Almasiifu. Nde ɓe nani bolle ɗeen, ɗe tufi ɓerɗe maɓɓe korey, ɓe mbi'i Biiturus e lilaaɓe horiiɓe: — Banndiraaɓe, noye haani min mbaɗa? Biiturus toontii ɓe vi'i: — Sey koo moye mooɗon tuuba, waɗanee *baptisma e innde Yeesu Almasiifu, gam keɓon ya'afuye hakkeeji mooɗon. Ndeen on kokkete Ruhu Ceniiɗo caahu. Gam Allah waɗanii on alkawal muuɗum, onon e ɓiɓɓe mooɗon, faa e yimɓe woɗɗuɓe e koo ɓeye ɓe Jawmiraawo Allah meeɗen noddi ngara to muuɗum. Ɓaawo ma'ajum, o vaggini ɓe e bolle ɗuuɗɗe, emo toroo ɓe, emo vi'a: — Cenndee ko'e mooɗon e yimɓe ndu'u jaamaniiru oonyiindu ! Nde ɓe nani wa'aji Biiturus, sey ɗuuɗɓe njaɓi mbaɗanaa *baptisma. Nyanndeere ndeen faro yimɓe dubuuje tato (3 000) ɓesdii nder *ikiliisiya. Eɓe ti'inii tokkugo ekkitinol lilaaɓe, eɓe sumpootira nder kawtal maɓɓe, eɓe nyaamda, eɓe mbaɗa do'aare. Kulol nanngi ɓernde koo moye, gam Allah e waɗa alaamaaji kaayniiɗi ɗuuɗɗi gada e juuɗe lilaaɓe. Goonɗinɓe fuu kawriti, kadimaa ɓe kawti ko ɓe ngoodi fuu. Ɓe coorri jawdi maɓɓe, ɓe cenndani koo moye maɓɓe fuu ko haani gam muuɗum. Nyanndeere fuu eɓe kawrita nder *Wuro Allah Seniingo e nyumo wo'oto. Eɓe nyaamda nder gure maɓɓe e ɓerɗe laaɓɗe e velvelo manngo, eɓe ngetta Allah. Yimɓe fuu e ngiɗi ɓe. Nyanndeere fuu Jawmiraawo e ɓesdana kawtal maɓɓe hisneteeɓe. Nyannde go'o Biiturus e Yahayya e njaha *Wuro Allah Seniingo, ɗum wakkaci do'aare faro njamndi tati ndi alaasara. E woodi neɗɗo dimaaɗo no boosɗo, jooɗiiɗo e dammugal Wuro Seniingo bi'eteengal Dammugal Booɗngal. Nyanndeere fuu emo yaharee toon gam o toroo sadaka gada e nattooɓe Wuro Seniingo. Nde o yi'i Biiturus e Yahayya e natta, o torii ɓe sadaka. Ɓe cutii mo, Biiturus vi'i mo: — Raar min ! O raari ɓe gam emo tammii heɓgo goɗɗum to maɓɓe. Biiturus vi'i mo: — Mi walaa ajurfaari koo jiinaariya, ammaa mi hokkete ko ngoonmi: nder innde Yeesu *Almasiifu mo Najaratu, ummaa ruugaa ! Biiturus nanngi junngo ma'ako nyaamo darni mo. Ɗoon e ɗoon kosɗe ma'ako cemmbiɗi. O ummii jaawɗum o fuɗɗi yahadu. O nattidi e maɓɓe nder Wuro Allah Seniingo. Emo yaha, emo diwa, emo yetta Allah. Yimɓe fuu ngi'i mo, emo yiiloo, emo yetta Allah. Ɓe annditi kanko woni jooɗinooɗo e Dammugal Booɗngal e toroo yimɓe sadaka. Sey ɓe kaayɗini korey dow ko laatanii mo. Ila boosɗo oon e jogotiri e Biiturus e Yahayya, sey yimɓe fuu nyaaroyi kawriti to maɓɓe toon rumpaaru mawndu vi'eteendu rumpaaru *Suleymaanu, gam kaayniiɗum ɗum ɓe ngi'i. Nde Biiturus yi'i yimɓe kawriti, sey o vi'i ɓe: — Onon Isiraa'iila'en, gam ɗume kaayɗinton? Gam ɗume ndaaroton min? On tammii gada e baawɗe amin, koo e ti'inaare amin dow tokkugo Allah min njamɗitiniri o'o boosɗo naa? Allah mo *Ibraahim, Allah mo *Iciyaaku, Allah mo *Yaakuubu, Allah mo maamiraaɓe meeɗen, kam teddini maccuɗo muuɗum Yeesu. Ammaa onon on kokkitirii mo gam o waree, koo nde laatii Bilaatus e yiɗi yoofgo mo, ammaa on calake o yoofa mo. On calake Ceniiɗo goongaajo oon, on torake yoofaneego baɗɗo war-hoore. On mbarii puɗɗuɗo yonki, ammaa Allah ummitinii mo. Minon boo min caaydu'en ma'ajum. Gada e baawɗe innde Yeesu, o'o neɗɗo mo ngi'oton, mo annduɗon heɓii semmbee. Goonɗinki ma'ako e Yeesu waɗi o heɓi jamɗitineeki keeɓki yeeso mooɗon on fuu. Jo'oni banndiraaɓe, emi anndi ko mbaɗanɗon Yeesu, onon e mawɓe mooɗon, on mbaɗii ɗum nder ciya anndal. Noon Allah hebbiniri ko annabo'en muuɗum fuu mbi'i, ɓe mbi'i Almasiifu no torrete. Gam ma'ajum tuubee, ngaylitee to Allah, faa o mooyta hakkeeji mooɗon, o waddana on wakkaciiji fooftiinde, o lildoya on Yeesu *Almasiifu mo o waɗannoo on alkawal. Doole o jooɗo toon dow faa nde Allah hesɗitini ku'uje fuu, kama ko Allah volvunoo gada e konnduɗe annabo'en muuɗum seniiɓe ila ndeenno. Gam *Muusa vi'i: « Jawmiraawo Allah mooɗon no lildoyey on annabiijo kama am, banndii on. Njaɓee koo ɗume ko o vi'ata on. Neɗɗo fuu mo jaɓaay annabiijo oon, no vurtinte nder yimɓe Allah o halkee. » Annabo'en, gada Samaa'iila faa e annabo'en goonɗinɓe ɓaawo ma'ako, ɓe fuu ɓe mbolvii dow ɗe'e balɗe. Annabaakuuji ɗi annabo'en mbaɗi, ɗum gam mooɗon. Onon ngoni ronooɓe alkawal ngal Allah waɗani maamiraaɓe meeɗen nde o vi'i *Ibraahim: « Gada e danygol maaɗa leƴƴi duuniyaaru fuu no keɓey barkaa. » Nde Allah suɓi Yeesu maccuɗo muuɗum, o aartii liloygo mo to mooɗon gam o barkiɗina on, faa o waylitoya koo moye mooɗon fuu woora kuugal muuɗum kallungal. Wakkaci Biiturus e Yahayya mbolidata e yimɓe, sey *aardiiɓe diina Yahuudu'en e mawɗo reenooɓe *Wuro Seniingo e *Saduuki'en ngari to maɓɓe. Ɓe kuunƴi, gam Biiturus e Yahayya e ekkitina yimɓe maayɓe no ummitinte e yonki, sabu Yeesu ummitake. Gam ma'ajum ɓe nanngi ɓe, ɓe omndi ɓe nder kaso faa fina, gam hiirii ko ɓe nanngi ɓe. Ɗuuɗɓe nder nanɓe wa'aji maɓɓe ngoonɗinii, faa ɗuuɗal maɓɓe laatii yimɓe dubuuje njovo (5 000). Nde fini, arɗuɓe Yahuudu'en e darvooɓe e *moodiɓɓe Tawreeta kawriti *Urusaliima, kamɓe e Anas, *aardiiɗo diina mawɗo, e Kayafas e Yahayya e Aleksandir e woɓɓe nder banndiraaɓe Anas. Ɓe ndarni Biiturus e Yahayya yeeso maɓɓe, ɓe ƴami ɓe e ɗeye baawɗe, koo nder innde moye ɓe njamɗitiniri boosɗo oon. Ndeen Biiturus keeɓɗo *Ruhu Ceniiɗo vi'i ɓe: — Onon mawɓe e darvooɓe, on ƴamii min hannde dow e booɗɗum ɗum min mbaɗani boosɗo e no o yamɗitiri. Too, anndee onon e Isiraa'iila'en fuu: gam daliila innde Yeesu *Almasiifu mo *Najaratu o'o gorko dariiɗo yeeso mooɗon yamɗitiri. Yeesu oon woni mo mbarɗon dow *gaafagal, mo Allah ummitini nder maayde. Kanko woni mo Allah vi'i nder *Deftere: « Haayre nde mahooɓe kibini, kayre laatii haayre ɓurnde jogaago mahadi. » Gada e ma'ako tan keɓruɗen kisndam, gam walaa woɗnde innde feere nder duuniyaaru nde Allah hokki gam kisren e muuɗum, sey Yeesu tan. Ɗum haaynii *sernooɓe diina Yahuudu'en nde ɓe ngi'i Biiturus e Yahayya kulaay sam, hakko maa nde ɓe nani ɓe ladde'en, ɓe njanngaay boo. Ndeen ɓe annditi eɓe ngondunoo e Yeesu. Ammaa nde ɓe ngi'i neɗɗo jamɗitinaaɗo oon e darodii e maɓɓe, walaa fuu ko ɓe mbaawi vi'igo. Ɓe mbi'i Biiturus e Yahayya mburtinee yaasi hawriinde gam ɓe mbaɗa caawara. Eɓe mbi'a: — Noye mbaɗanten ɓe'e worɓe? Daahir jooɗiiɓe Urusaliima fuu nanii ɓe mbaɗii alaama kaayniiɗum, kadimaa boo en mbaawataa yeddugo ɗum. Ammaa gam haɗgo haala kaan sankitaago nder yimɓe, sey mbagginen ɓe to' ɓe mbolvan koo moye nder innde Yeesu. Ndeen ɓe nodditi ɓe kadimaa, ɓe mbaggini ɓe to' ɓe mbolvu, to' ɓe ekkitin nder innde Yeesu. Ammaa Biiturus e Yahayya toontii ɓe mbi'i: — Onon e ko'e mooɗon ndaaree, ɗume ɓuri vooɗgo yeeso Allah: ɗowtanaago on, na ɗowtanaago Allah? Minon kam, doole min caaydina ko min ngi'i e gite amin, e ko min nani e noppi amin. *Mawɓe aardiiɓe diina e darvooɓe ɓesdi vaggingo lilaaɓe. Ɓaawo ma'ajum, ɓe njoofi ɓe, ɓe keɓaay laawol no ɓe cerniranta ɓe, sabu yimɓe fuu e ngetta Allah dow ko waɗi. Gam oon jamɗitinaaɗo e kaayniiɗum ɗuum, duuɓi ma'ako ɓurii arba'iin (40). Nde ɓe njoofaa, Biiturus e Yahayya co''ii to yimɓe mu''en, ngeccii ɓe ko mawɓe aardiiɓe diina e darvooɓe mbi'i ɓe fuu. Nde ɓeen nani ɗum, ɓe fuu ɓe maalti Allah e ɓernde wo'ore, ɓe mbi'i: — Yaa Allah, tagɗo dow e lees e maayo e ko woni nder ma'ajum fuu, aan volvi e honnduko maama amin Dawda maccuɗo maaɗa gada e Ruhu Ceniiɗo biiɗo: « Gam ɗume *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en monna? Gam ɗume yimɓe nyumi nyumooji mehereeji? Laamiiɓe lesɗe ciryanake haɓre, aardiiɓe kawritii e kaɓa e Jawmiraawo e *Almasiifu muuɗum. » — Goonga, nder nde'e si'ire *Hiruudus e *Bilaatus kawtii ko'e mu''en e yimɓe Isiraa'iila e goɗɗi leƴƴi, faa ɓe kaɓa e Yeesu maccuɗo maaɗa ceniiɗo mo cuɓɗaa, sabu ɓe kuwii ko aartuɗaa ciryiɗaa e baawɗe maaɗa e nyumo maaɗa fuu. Jo'oni Jawmiraawo, nan bolle maɓɓe kalluɗe, hokku maccuɓe maaɗa baawɗe saaydingo bolle maaɗa fuu e semmbee, vanngin baawɗe maaɗa, yamɗitin ɓe njamɗaa, waɗ alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe nder innde Yeesu maccuɗo maaɗa ceniiɗo. Nde ɓe keyni toraago Allah, yaayre ɗoon to ɓe kawriti dimmbi. Ɓe fuu ɓe kebbinaa Ruhu Ceniiɗo, ɓe nga'ajini bolle Allah naa e kulol. Jama'aare goonɗinɓe ɓeen fuu no ɓernde wo'ore, hakkiilo wo'oto. Ɓe kawriti ko ɓe ngoodi fuu. Nder maɓɓe walaa biiɗo kanyum tan jeyi jawdi muuɗum. E baawɗe ɗuuɗɗe lilaaɓe caaydiniri ummitineeki Yeesu Jawmiraawo, kadimaa boo Allah barkiɗini koo moye maɓɓe e barkaa ɗuuɗka. E woodi goɗɗo *Lewinkeejo, neɗɗo lesdi Kiparus bi'eteeɗo Yusufu, mo lilaaɓe tokani Barnabas (ma'ana innde ndeen woni cemmbiɗinoowo ɓerɗe). Kanko boo o soorri ngesaa ma'ako, o waddi ceede ma'aka o hokki ɗe lilaaɓe. Ammaa e woodi goɗɗo bi'eteeɗo Anaaniyas e debbo muuɗum Safiira. Kanko boo o soorri ngesaa ma'ako. O senndi ceede dow anndaangal debbo ma'ako. O suuɗi goɗɗe, ndeen o yahari koriiɗe o hokki lilaaɓe. Biiturus vi'i mo: — Anaaniyas, ko jeyi ngoorɗaa *Ceyɗaan natti ɓernde maaɗa, faa pevanɗaa *Ruhu Ceniiɗo, cuuɗɗaa goɗɗe ceede coggu ngesaa maaɗa? Ila a soorraay ka, wanaa ka maaɗa? Nde coorruɗaa ka, aan jogii ceede ma'aka naa? Ko jeyi mbaɗanɗaa noon? Wanaa yimɓe pevanɗaa, Allah pevanɗaa. Nde Anaaniyas nani bolle ɗeen, o do''ii o maayi. Kulol manngol nanngi nanɓe ɗum fuu. Kaye'en ummii taari mo, ƴefti mo mburtini mo yaasi, uvoyi mo. Ɓaawo ma'ajum, kama awaaji tati, sey raa debbo ma'ako wari nattoyi. O anndaa ko laatii. Biiturus vi'i mo: — Yeccam, koo ɗum ɗe'e ceede tan coorruɗon ngesaa mooɗon kaan naa? O toontii Biiturus o vi'i: — Ee ɗum noon min coorri ka. Ndeen Biiturus vi'i mo: — Ko jeyi aan e koree maaɗa kawtuɗon hoore gam godaago *Ruhu Jawmiraawo? Raa uvoyɓe gorko maaɗa ɗoon ngara, aan boo ɓe njaharete ! Ɗoon e ɗoon kanko maa o do''ii faro kosɗe Biiturus, o maayi. Kaye'en natti, tawi o maayɗo, ɓe ƴefti mo, ɓe mburtini mo, ɓe uvoyi mo takkol gorko ma'ako. Kulol manngol nanngi ikiliisiya e nanɓe ɗum fuu. Lilaaɓe mbaɗii alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe ɗuuɗɗe nder yimɓe. Goonɗinɓe Yeesu fuu e kawrita nder rumpaaru *Suleymaanu, ɓe fuu ɓe nyumo wo'oto. Nder yimɓe horiiɓe fuu walaa kawritɗo e maɓɓe gam kulol, ammaa e noon fuu yimɓe e teddina ɓe. Koo ɗume wakkaci yimɓe ɗuuɗɓe worɓe e rewɓe, e ɓesdoo nder goonɗinɓe Jawmiraawo, faa yimɓe e ƴefta ɓe njamɗaa, e mburtina ɓe yaasi dow laabi, e mballina ɓe dow leece e daage, gam to Biiturus wari, koo mbeelu muuɗum meema woɓɓe maɓɓe. Yimɓe ɗuuɗɓe ivoyɓe ci'e piliiɗe *Urusaliima ngaddi ɓe njamɗaa e woonɓe ginnaaji. Ɓe fuu ɓe keɓi yamɗitineego. Ndeen nalwiiru *lilaaɓe heevi ɓerɗe *aardiiɗo diina mawɗo Yahuudu'en e wonduɓe e ma'ako, waato goonɗinɓe ekkitinol *Saduuki'en. Ɓe nanngii lilaaɓe, ɓe omndi ɓe nder kaso. Ammaa nder jemmaare ndeen, malaa'ikaajo Jawmiraawo omtani ɓe dammuɗe kaso, vurtinii ɓe, vi'i ɓe: — Njahee ndaree nder *Wuro Allah Seniingo, ngeccee yimɓe fuu habaru yonki kesum. Nde ɓe nani ka, ɓe nattoyii nder Wuro Allah Seniingo ila bimbi, eɓe ekkitina yimɓe. Aardiiɗo diina mawɗo e wonduɓe e ma'ako noddoyi *Kawtal Sernooɓe Diina Yahuudu'en e darvooɓe Isiraa'iila fuu. Ɓe mbi'i lilaaɓe mburtinoyee gada nder kaso, ngaddee. Ammaa nde reenooɓe njahi, ɓe tawaay lilaaɓe nder kaso. Ɓe co''ii, ɓe mbi'i Kawtal Sernooɓe Diina Yahuudu'en: — Min tawii kaso e omndii korey, reenooɓe e ndarii faro dammuɗe, ammaa nde min omti, min tawaay koo go'oto nder. Nde mawɗo reenooɓe Wuro Seniingo e *aardiiɓe diina nani ɗum, ɗum waanni ɓe. Ɓe anndaa ko laatotoo dow ma'ajum. Ndeen goɗɗo wari, yeccii ɓe vi'i: — Raa worɓe ɓe omndunooɗon nder kaso toon nder Wuro Allah Seniingo nga'ajina ! Ndeen mawɗo reenooɓe oon yahadi e reenooɓe, ɓe ngaddi lilaaɓe. Ammaa ɓe ngaddiraay ɓe e semmbee, gam eɓe kula to' yimɓe perdu ɓe kaaƴe. Nde ɓe ngaddi ɓe, ɓe ndarni ɓe yeeso Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en. Aardiiɗo diina mawɗo feli ɓe vi'i: — Min kaɗii on ekkitingo nder nde'e innde, ammaa onon on cankitii wa'aji mooɗon nder *Urusaliima fuu. Kadimaa eɗon ngiɗi yowango min hakke maayde neɗɗo oon. Biiturus e lilaaɓe toontii ɓe mbi'i: — Doole min ɗowtanoo Allah dow e yimɓe. Allah mo maamiraaɓe meeɗen ummitinii Yeesu mo mbarɗon gada e ɓilgo mo dow *gaafagal. Kanko Allah teddinii mo, jo''inii mo e junngo muuɗum nyaamo, o waɗii mo laamiiɗo e kisnoowo, gam yimɓe *Isiraa'iila tuuba, ɓe keɓa ya'afuye hakkeeji maɓɓe. Minon ngoni caaydu'en habaru ɗuum. Ruhu Ceniiɗo mo Allah hokki ɓeen ɗowtantooɓe mo boo, e saaydii ɗum. Nde mawɓe ɓeen nani ɗum, ɓe monnaa korey, ɓe ngiɗi wargo lilaaɓe. Ammaa goɗɗo bi'eteeɗo Gamaaliyel ummii darii hakkunde Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en. Kanko o *Fariisaajo, moodibbo *Tawreeta Muusa, mawɗo nder yimɓe fuu. O vi'i lilaaɓe mburtinee seɗɗa. Ɓaawo ɓe mburtinaama, o vi'i kawtal ngaal: — Onon Isiraa'iila'en, ndeenee ko'e mooɗon e ɓe'e yimɓe, e ko ngiɗɗon waɗango ɓe. Neeɓaay ko goɗɗo bi'eteeɗo Tewdas vanngi. O hooƴii hoore ma'ako kama o mawɗo. Faro yimɓe keme nayo (400) tokki mo. O waraama, tokkunooɓe mo fuu cankitake, walaa koo go'oto dariiɗo. Ɓaawo ma'ako, Yahuuda Gaaliilankeejo wari wakkaci limgal, yimɓe ɗuuɗɓe tokki mo. Kanko boo o waraa, tokkunooɓe mo fuu cankitii. Jo'oni, emi vi'a on: ngoɗɗee e yimɓe ɓeen, ngooree ɓe. Gam kul nyumooji maɓɓe e kuugal maɓɓe to yimɓe ivi, ɗum majjey. Ammaa to ɗum ivoyii to Allah, ndeen kam on mbaawataa majjingo ɗum. Kakkilee, to' on kaɓ e Allah ! Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en jaɓi ko o vi'i. Sey ɓe nodditi lilaaɓe ɓe piyi ɓe, ɓe mbi'i ɓe to' ɓe ɓesdu volvugo nder innde Yeesu. Ndeen ɓe njoofi ɓe. Lilaaɓe mburtoyii nder *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en e velvelo sabu Allah mawninii ɓe faa fotnii ɓe torreego e semtineego gam Yeesu. Koo ndeye nyanndeere eɓe nga'ajina Habaru Yeesu *Almasiifu Belɗum, eɓe ekkitina nder Wuro Allah Seniingo e nder gure fuu. Nder balɗe ɗeen, goonɗinɓe Yeesu e ɓesdoo ɗuuɗgo. Sey *Yahuudu'en volvooɓe *helenankoore pe'ii Yahuudu'en volvooɓe *ibraaninkoore, gam rewɓe mu''en gowro'en cenndantaake nyaamdu ko horiiɓe fuu cenndantee. Lilaaɓe sappo e ɗiɗo noddi hawriinde goonɗinɓe fuu, ɓe mbi'i: — Minon ɗum haanaay min ngoora wa'ajaago voliinde Allah gam senndugo nyaamdu. Banndiraaɓe, cuɓee worɓe njoveeɗiɗo nder mooɗon hoolaaɓe, heeɓɓe *Ruhu Ceniiɗo e hakkiilo, gam min kokka ɓe kuugal ngaal. Ammaa minon, ngooree min ti'ino waɗgo do'aare e wa'ajingo voliinde Allah. Haala kaan boo velii goonɗinɓe fuu. Ndeen ɓe cuɓii Istefaanus, neɗɗo goonɗinɗo Allah, keeɓɗo Ruhu Ceniiɗo, e Filibus e Porokorus e Nikanor e Timon e Parmenas e Nikolas ivoyɗo Antaakiya *nattuɗo diina Yahuudu'en. Ɓe ndarni ɓe yeeso lilaaɓe. Lilaaɓe njowani ɓe juuɗe mu''en, mbaɗani ɓe do'aare. Voliinde Allah ɓesdi sankitaago, goonɗinɓe Yeesu boo e ɓesdoo ɗuuɗgo nder si'ire *Urusaliima korey, faa *aardiiɓe diina Yahuudu'en ɗuuɗɓe ngoonɗini Yeesu. Istefaanus keeɓɗo barkaaji e baawɗe Allah, waɗii kuuɗe kaayniiɗe e alaamaaji mawɗi yeeso yimɓe. Ammaa e woodi woɓɓe nder *suudu wa'ajordu vi'eteendu wa'ajordu rimɗinaaɓe, e woɓɓe ivoyɓe si'ire Sireene e si'ire Aleksandiri e lesdi Siliikiya e lesdi Aasiya ɓe ummanii mo, eɓe njeddootira e ma'ako. Ammaa ɓe tampi yeddugo mo, gam bolle anndal ɗe o volvanta ɓe ivoyɗe e *Ruhu Ceniiɗo. Ndeen ɓe kokki woɓɓe ceede gam mbi'a nanii emo huɗa innde *Muusa e Allah. Noon ɓe umminiri ɓerɗe yimɓe e darvooɓe e *moodiɓɓe Tawreeta. Ɓe nanngi Istefaanus ɓe njahari mo yeeso *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en ɓe ngaddi saaydooɓe fevooɓe, ɓeen mbi'i: — O'o neɗɗo woorataa huɗgo *Wuro Allah Seniingo e *Tawreeta Muusa. Min nanii emo vi'a Yeesu mo Najaratu no yibbiney Wuro Allah Seniingo, o waylitey ndonuuji ɗi Muusa hokkunoo en. Sey sernooɓe Yahuudu'en jooɗiiɓe toon fuu ndaari Istefaanus, ɓe ngi'i yeeso ma'ako e nanndi e yeeso malaa'ikaajo. Ndeen *aardiiɗo diina mawɗo ƴami Istefaanus: — Ko ɓe mbi'i dow maaɗa ɗum goonga naa? Istefaanus toontii mo vi'i: — Banndiraaɓe e baabaaji, ngewanee yam ! Allah mawɗo vannganii maama meeɗen *Ibraahim nde o wonnoo lesdi Mesopotaamiya, ko hokka o jooɗoo lesdi Haaran. O vi'i mo: « Vurta lesdi maaɗa e lenyol maaɗa, njahaa lesdi ndi kolleymaami. » Ndeen Ibraahim vurtii lesdi Kaldiya, o yahi o jooɗii nder lesdi Haaran. Ɓaawo maayde baaba ma'ako, Allah wooncini mo, waddi mo nder lesdi ndi njooɗiiɗon jo'oni. Allah hokkaay mo ndonu lesdi ndiin, koo yaaɓande wo'ore, ammaa o waɗanii mo alkawal hokkugo mo ndi, ndi laatoo halal ma'ako, kanko e danygol ma'ako, koo nde laatii o walaa ɓiɗɗo e wakkaci ɗuum tawo. Allah vi'i mo: « Danygol maaɗa no jooɗoto nder lesdi njanandi, ɓe laatoto maccuɓe, ɓe torrete duuɓi keme nayi (400). Ammaa mi sernaney lenyol macciɗinngol ɓe. Ɓaawo ma'ajum, ɓe mburtoto ɓe njagganoo yam nder nde'e yaayre. » Ndeen Allah waɗani Ibraahim alkawal. Naadeeki laatii alaama alkawal ngaal. Nde Ibraahim rimi *Iciyaaku, o naadii mo nyannde joveetataɓre. Noon Iciyaaku boo naadiri *Yaakuubu. Yaakuubu boo naadi ɓiɓɓe muuɗum sappo e ɗiɗo, kamɓe ngoni maamiraaɓe meeɗen. Maamiraaɓe meeɗen nanii nalwiiru Yusufu, ɓe coorri mo, o laatii maccuɗo nder lesdi *Misira. Ammaa Allah e wondi e ma'ako, o hisni mo e torraaji ma'ako fuu. Allah hokki mo togu e hakkiilo yeeso *Fira'awna, laamiiɗo Misira. Oon waɗii mo mawɗo lesdi Misira faa e wuro muuɗum fuu. Sey veelo waɗi nder lesdi Misira, faa nder lesdi *Kana'aana fuu. Ngo torri yimɓe korey, faa maamiraaɓe meeɗen keɓaay ko nyaami. Nde Yaakuubu nani e woodi nyaamdu nder lesdi Misira, o lili maamiraaɓe meeɗen toon jahal aranal. Ɓe ngarti, ɓe co''ii kadimaa. Nder jahaangal maɓɓe ɗiɗaɓal Yusufu annditini hoore muuɗum e rimdaaɓe muuɗum. Fira'awna boo anndi yimɓe Yusufu. Ndeen Yusufu liloyi ɓe, ɓe ngadda baaba muuɗum Yaakuubu e wuro muuɗum fuu. Ɗuuɗal maɓɓe waɗi yimɓe saba'iin e njovo (75). Noon Yaakuubu yahari lesdi *Misira. O maayi toon, kanko e maamiraaɓe meeɗen. Ɓe njaharaa Cekem, ɓe uvaa toon nder yenaande nde Ibraahim soodi e ɓiɓɓe Hamor e ceede ajurfaari. Nde alkawal ngal Allah waɗannoo Ibraahim ɓadii heeɓgo, yimɓe Ibraaninkoo'en ɗuuɗii nder lesdi Misira. E wakkaci ɗuum goɗɗo laamiiɗo mo anndaa Yusufu laamii dow lesdi Misira. Laamiiɗo oon ƴoyni lenyol meeɗen, o torri maamiraaɓe meeɗen, faa o dooli ɓe ɓe kibina ɓiɓɓe maɓɓe, maaya. Nder wakkaci ɗuum *Muusa danyaa, o velii Allah korey. O reenaa nder wuro baaba ma'ako lebbi tati. Nde o hibinaa, ɓii Fira'awna debbo hooƴi mo, laatini mo ɓiyum. Noon Muusa jannginiraa anndal Misira'en fuu, o laatii baawɗo haala e kuuɗe fuu. Nde Muusa waɗi duuɓi arba'iin (40), o nyumii vallugo banndiraaɓe ma'ako *Isiraa'iila'en. Nde o yi'i Misirankeejo e torra go'oto nder maɓɓe, o jinngani neɗɗo ma'ako torreteeɗo, o fiyi Misirankeejo, o wari ɗum. Emo tammii banndiraaɓe ma'ako no annditey Allah no hisnirey ɓe gada e ma'ako, ammaa ɓe annditaay. Jonto ma'ajum o tawi ɗiɗo maɓɓe e kaɓa. O yiɗi henndugo ɓe, o vi'i: « Higooɓe am, onon on banndiraaɓe ! Ko jeyi njokkirton? » Sey torreyɗo banndum oon tuurii Muusa vuttudu, vi'i mo: « Moye waɗ maa aardiiɗo e cernanoowo min? Miin maa a yiɗi wargo yam, noon no mbarduɗaa Misirankeejo mo keenya naa? » Nde Muusa nani bolle ɗeen o doggi, o laatii jananno nder lesdi Madiyan. Toon o danyanaa ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Ɓaawo o waɗii duuɓi arba'iin (40) toon, malaa'ikaajo vanngani mo nder ɗemɗe yiite huɓɓunge nder vaafre toon nder ladde, faro vaamnde Sinaay. Nde Muusa yi'i nge, nge haaynii ɗum, o ɓattii nge gam o raara, sey o nani voliinde Jawmiraawo e vi'a: « Miin woni Allah mo maamiraaɓe maaɗa, Allah mo Ibraahim, Allah mo Iciyaaku, Allah mo Yaakuubu. Muusa darii e diwna, hulii raargo. » « Jawmiraawo vi'i mo: Faɗɗita paɗe maaɗa, gam yaayre to ndariɗaa no seniinde. Mi yi'ii torraa yimɓe am wonɓe lesdi Misira, mi nanii bojji maɓɓe, mi jippoyake gam hisnugo ɓe. Jo'oni, war mi lil maa lesdi Misira. » Muusa oon woni mo ɓiɓɓe Isiraa'iila calinoo ɓe mbi'i: « Moye waɗ maa aardiiɗo e cernanoowo min? » Kanko woni mo Allah liloyi, waɗi mo aardiiɗo e kisnoowo gada e baawɗe malaa'ikaajo banngannooɗo mo nder vaafre huɓɓunoonde. Kanko aardii ɓe, ɓe mburtii lesdi Misira. O waɗii kuuɗe kaayniiɗe e alaamaaji nder lesdi Misira e nder Maayo Voɗeewo e nder ladde duuɓi arba'iin (40). Muusa oon vi'ii ɓiɓɓe Isiraa'iila: « Allah no lildoyey on annabiijo kama am, iveyɗo nder banndiraaɓe mooɗon. » Muusa e wondi e maamiraaɓe meeɗen nder ladde. Emo wondi e malaa'ikaajo bolidiɗɗo e ma'ako dow *vaamnde Sinaay. Sey Allah hokki mo habaru kokkeyɗum yonki faa o hokka en ɗum. Ammaa maamiraaɓe meeɗen njaɓaay ɗowtanaago mo. Ɓe calake mo, nyumooji maɓɓe mbittii lesdi Misira. Ɓe mbi'i Haruuna: « Waɗan en allaaji aardotooɗi en, gam en anndaa ko laatanii Muusa burtinoyɗo en lesdi Misira. » Nder balɗe ɗeen ɓe mbayli gagel, ɓe laatini ngel allah maɓɓe, ɓe mbaɗani ngel sadaka, ɓe nani belɗum ko ɓe mbayli. Allah hokkiti ɓe ɓaawo, woori ɓe ɓe tokka koode dow, kama ko vinndaa nder defte annabo'en: « Onon yimɓe Isiraa'iila: miin mbaɗanɗon sadakaaji e kirseteeɗi duuɓi arba'iin (40) ɗi mbaɗɗon nder ladde naa? A'aa, on mbaɗanaay yam. On ndoondake suudu gumki mooɗon Molok, e gumki hoodere mooɗon Refan, gumkiiji ɗi mbaɗɗon gam cujjidanon ɗi ! Gam ma'ajum mi laggey on, mi yahara on toon lesdi Babiila. » Istefaanus ɓesdi vi'igo: — Maamiraaɓe meeɗen e ngondunoo e *Suudu Fottirde nder ladde. Suudu nduun wa'araama noon no Allah tindiniri Muusa. Maamiraaɓe meeɗen ndoni suudu nduun. Ɓe ndillidi e ma'aru wakkaci nde Jocuwa aardii ɓe. Ɓe nattini ndu lesdi ndi ɓe te'eti gada e leƴƴi ɗi Allah laggi. Suudu nduun boo e ɗoon faa wargo wakkaci *Dawda. Dawda heɓii togu yeeso Allah. O torii nyiɓgo suudu gam teddingo Allah mo Yaakuubu, ammaa o heɓaay nyiɓgo ndu. Suleymaanu kam nyiɓi suudu nduun. Ammaa Allah no Mawɗo, o jooɗataako nder cuuɗi ɗi yimɓe nyiɓi, kama no annabiijo vi'i: « Jawmiraawo vi'i: Dow woni jooɗorgal laamu am, lesdi woni jaaɓruɗum kosɗe am. Iri nduye suudu nyiɓanton yam? Ndeye yaayre poofteymi? Wanaa miin tagi ɗen ɗoon ku'uje fuu e baawɗe am naa? » Istefaanus ɓesdi vi'igo: — Onon yo'ora-ko'e'en, ɓe ɓerɗe keefeere, ɓe noppi caliiɗi nango haala Allah. Dum eɗon kaɓa e *Ruhu Ceniiɗo kama no maamiraaɓe mooɗon kaɓruno. Annabiijo moye woni maamiraaɓe mooɗon torraay? Faa ɓe mbari volvunooɓe habaru garol goongaajo oon ila o waraay. Jo'oni kanko, onon e ko'e mooɗon nyaami amaana ma'ako, mbari mo. Onon on keɓii *Tawreeta Muusa gada e juuɗe malaa'ika'en, ammaa on tokkaay ka. Nde *sernooɓe diina Yahuudu'en nani bolle ɗeen, ɓe kuunƴani mo korey, faa ɓe ndarii eɓe nyerƴindira nyiiƴe. Ammaa kanko, keeɓɗo *Ruhu Ceniiɗo, o tiggii dow o yi'i teddungal Allah, o yi'i Yeesu e darii e junngo Allah nyaamo. O vi'i: — Rah ! Emi ɗoon yi'a dow e omtii, *Ɓii-Neɗɗo e darii e junngo Allah nyaamo. Ɓe fuu ɓe ngulli e semmbee, ɓe cumɓi noppi maɓɓe, ɓe makkii e ma'ako jaawɗum, ɓe mburtini mo si'ire, ɓe perdi mo kaaƴe. Caaydu'en boo ndesi kolte mu''en faro kosɗe kayeejo bi'eteeɗo Saawulu. Eɓe perda Istefaanus kaaƴe, kanyum boo e waɗa do'aare e vi'a: — Yaa Yeesu Jawmiraawo, jaɓ yonki am ! Ndeen o tuggi koppi ma'ako, o wulli e semmbee, o vi'i: — Yaa Jawmiraawo, ta'a yowan ɓe ɗu'um hakke ! Nde o vi'i noon, o maayi. Saawulu boo jaɓii bareeki Istefaanus. Ɓaawo nyanndeere ndeen, torraa makka warani *ikiliisiya ngonka Urusaliima. Goonɗinɓe fuu cankitii nder lesɗe *Yahuudiya e *Samaariya, lilaaɓe tan korii toon *Urusaliima. Woɓɓe *hulooɓe Allah uvi Istefaanus, ɓe mboyi maayde ma'ako korey. Ammaa Saawulu raari halkugo ikiliisiya. Emo natta wuro-wuro, emo nannga goonɗinɓe worɓe e rewɓe, emo dasa ɓe, emo omnda ɓe nder kaso. Ndeen sankitaaɓe ɓeen mbaɗi ga yiilaago e nga'ajina *Habaru Belɗum. Filibus yahi woɗnde si'ire nder lesdi *Samaariya, emo wa'ajina habaru *Almasiifu. Yimɓe fuu ngewii ko Filibus wa'ajoto, nde ɓe ngi'i alaamaaji kaayniiɗi ɗi o waɗi. Ginnaaji mburtii yimɓe ɗuuɗɓe e gullaali mawɗi, leebaaɓe e voosɓe ɗuuɗɓe njamɗitinaa. Velvelo ɗuuɗngo waɗi nder si'ire ndeen. Nder si'ire ndeen e woodi neɗɗo bi'eteeɗo Simon, o bookaajo. Emo haayɗinoo *Samaariya'en korey, emo vi'a hoore ma'ako o mawɗo. Yimɓe fuu gada mawɓe faa e bilki'en njaɓii ko o vi'ata, eɓe mbi'i: — O'o neɗɗo e woodi baawɗe Allah bi'eteeɗe « baawɗe mawɗe. » Ɓe tokki mo, gam o neeɓi emo haayɗinoo ɓe e dabooji ma'ako. Nde Filibus wa'ajini ɓe *Habaru Belɗum ɗum *laamu Allah e Yeesu Almasiifu, ɓe njaɓii ɗum, worɓe e rewɓe fuu mbaɗanaa *baptisma. Simon e hoore muuɗum, kam boo goonɗini. Nde o waɗanaa baptisma, o tokkindiri e Filibus, o haayɗini nde o yi'i alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe mawɗe ɗe Filibus waɗi. Nde lilaaɓe wonɓe *Urusaliima nani *Samaariya'en ngoonɗinii voliinde Allah, ɓe lili Biiturus e Yahayya to maɓɓe. Nde ɓeen njottii, ɓe torii Allah hokka goonɗinɓe ɓeen *Ruhu Ceniiɗo, gam Ruhu Ceniiɗo jippaaki dow koo moye maɓɓe tawo. Nder innde Yeesu Jawmiraawo tan ɓe mbaɗanaa baptisma. Ndeen Biiturus e Yahayya njowi juuɗe mu''en dow maɓɓe, ɓe keɓi Ruhu Ceniiɗo. Nde Simon yi'i no goonɗinɓe keɓri Ruhu Ceniiɗo nde lilaaɓe njowi juuɗe mu''en dow maɓɓe, o waddani ɓe ceede, o vi'i: — Kokkee yam miin boo baawɗe ɗeen, gam mo njowanmi juuɗe am fuu heɓa Ruhu Ceniiɗo. Ndeen Biiturus toontii mo vi'i: — Allah halkide e ceede maaɗa fuu, gam a nyumii a waawey soodgo kokkal Allah e ceede. A walaa geɗal nder nga'al kuugal, gam ɓernde maaɗa laaɓaay yeeso Allah. Tuub gada e halleende maaɗa, tora Jawmiraawo ya'afano maa nyumooji maaɗa kalluɗi. Gam mi yi'ii ɓernde maaɗa e ɓalwi kurum, halleende jaalake ma. Simon toontii mo vi'i: — Toranee yam Jawmiraawo, gam to' ko mbiiɗaa heɓam. Ɓaawo Biiturus e Yahayya mbaɗii caaydaaku, nga'ajinii voliinde Jawmiraawo, ɓe mbittirii *Urusaliima. Nde eɓe dow laawol hootgo, ɓe nga'ajini *Habaru Belɗum nder ci'e lesdi Samaariya ɗuuɗɗe. Malaa'ikaajo Jawmiraawo vi'i Filibus: — Umma yah foombina e laawol ivoyngol *Urusaliima pa'angol Gaaja. (Yimɓe ngooriino tokkugo laawol ngool.) Filibus ummii yahi. Sey o fotti e goɗɗo neɗɗo jaagaaɗo mo lesdi Ecoopiya. Neɗɗo oon no doogariijo laamiiɗo Ecoopiya debbo bi'eteeɗo Kanndake. Kanko reenata ceede laamiiɗo debbo oon. O yahiino Urusaliima gam sujjidango Allah. Nde o hootata, emo jooɗii nder moota pucci ma'ako, emo jannga nder deftere annabi *Ecaaya. *Ruhu Ceniiɗo vi'i Filibus: — Yah ɓagga moota ngaan. Filibus nyaari yottii e ma'aga, nani emo jannga nder deftere annabi Ecaaya. Filibus ƴamii mo: — Koo eɗa fahama ko njanngata? Gorko oon toontii mo vi'i: — Noye pahamireymi to walaa paamtinoowo yam? O torii Filibus natta jooɗodoo e ma'ako. Raa aayaaje ɗe o janngi nder deftere ndeen: « O ɗowaama kama mbaalu kirsoyteengu. Kama no ɓii mbaalu de''itirta yeeso taƴoowo leeɓe ma'agu, kama noon o de''itiri. Ɓe cemtinii mo, o sernanaaka ceri'a goonga. Moye waawata hokkugo habaru lenyol ma'ako? Gam yonki ma'ako ittaama gada nder duuniyaaru. » Ecoopiyaajo oon vi'i Filibus: — Yeccam, dow moye annabiijo oon volvi ɗe'e bolle, dow hoore ma'ako, na dow goɗɗo feere? Ndeen Filibus fuɗɗi yeccaago mo dow aayaaje ɗeen, faa yottii dow habaru Yeesu. Eɓe tokki laawol ngool, faa ɓe njottii to ndiyam woni. Sey gorko oon vi'i: — Raa ndiyam ! Ee ko haɗata yam waɗaneego *baptisma? [ Filibus vi'i: — To a goonɗinii Yeesu e ɓernde wo'ore, walaa ko haɗey maa waɗaneego baptisma. Gorko oon toontii mo vi'i: — Mi goonɗinii Yeesu Almasiifu woni *Ɓiɗɗo Allah.] O vi'i moota pucci ma'ako darnee, nga darii. Ɓe fuu ɗiɗo ɓe njippii, ɓe natti nder ndiyam ɗaam. Filibus waɗani mo *baptisma. Nde ɓe mburtii ndiyam ɗaam, Ruhu Jawmiraawo piiftii Filibus. Gorko oon fuɗɗitaay yi'igo mo, o tokki laawol ma'ako, emo nana belɗum. Filibus tawaama si'ire Ajootus. Gada toon ci'e to o yaali fuu emo wa'ajina *Habaru Belɗum, faa o yottii Kaysaariya. Nder wakkaci ma'ajum Saawulu yahi yeeso e torrugo goonɗinɓe Jawmiraawo, emo yiɗi wargo ɓe. Sey o yahi to *aardiiɗo diina mawɗo. O torii ɗum vinndana mo ɗereewol kokkeyngol mo baawɗe nattugo nder *cuuɗi-ga'ajorɗi Yahuudu'en gonɗi si'ire Dimaska, gam kul o tawii yimɓe tokkuɓe laawol Yeesu toon, worɓe koo rewɓe, o nannga ɓe o haɓɓa ɓe o yahara ɓe si'ire *Urusaliima. Nde emo ɗoon yaha dow laawol faa o ɓadii si'ire Dimaska, ɗoon e ɗoon jayngol ivoyngol dow yeynani mo, filtii mo. O do''ii e lesdi, o nani voliinde e vi'a mo: — Saawulu, Saawulu, ko jeyi torrataa yam? O ƴamtindii, o vi'i: — Aan a moye Jawmiraawo? Voliinde ndeen toontii mo vi'i: — Miin woni Yeesu mo torrata. Umma nattu si'ire. A yeccete ko haani mbaɗaa. Worɓe wonduɓe e ma'ako nanii voliinde ndeen, ammaa ɓe ngi'aay koo moye. Ɓe ndarii ɓe mugaaɓe. Saawulu ummii darii feeri gite muuɗum, ammaa o waawaay yi'igo koo ɗume. Ndeen o ɗowaa o nattinaa si'ire Dimaska. O waɗi balɗe tati o bumɗo, o yaraay o nyaamaay. E woodi goɗɗo goonɗinɗo nder si'ire Dimaska bi'eteeɗo Anaaniyas. Jawmiraawo noddi mo nder koyɗol, vi'i mo: — Anaaniyas ! O toontii mo, o vi'i: — Na'am Jawmiraawo. Jawmiraawo vi'i mo: — Umma yah laawol bi'eteengol Laawol Darodiingol, njahaa wuro Yahuuda, ƴamanaa goɗɗo bi'eteeɗo Saawulu ivoyɗo si'ire Tarsus, emo ɗoon waɗa do'aare. Nder koyɗol ma'ako o yi'i neɗɗo bi'eteeɗo Anaaniyas nattoyi, yowi juuɗe muuɗum dow ma'ako gam o vumta. Anaaniyas toontii mo vi'i: — Jawmiraawo, mi nanii yimɓe ɗuuɗɓe e mbolva habaru neɗɗo oon e torraaji ɗuuɗɗi ɗi o torri goonɗinɓe ma wonɓe Urusaliima. O wardii ɗo'o e ɗereewol gada e *aardiiɗo diina mawɗo Yahuudu'en, gam o haɓɓa noddooɓe innde maaɗa fuu. Jawmiraawo vi'i mo: — Yah waɗ ko mbi'imaami, gam mi suɓii mo o saaydina innde am yeeso *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en e laamiiɓe mu''en, kam e ɓiɓɓe Isiraa'iila. Mi holley mo doole o torree torraaji ɗuuɗɗi sabu innde am. Ndeen Anaaniyas yahi nattoyi wuro ngoon, yowi juuɗe muuɗum dow ma'ako vi'i: — Banndam Saawulu, Yeesu Jawmiraawo bannganɗo ma dow laawol ngol ngarduɗaa, liloyi yam gam mbumtaa, keevaa *Ruhu Ceniiɗo. Ɗoon e ɗoon goɗɗum nannduɗum e koɓe hoɓtii e gite Saawulu. O vumti o ummii o waɗanaa *baptisma. O nyaami, o heɓti semmbee ma'ako. O waali balɗe seɗɗa to goonɗinɓe wonɓe si'ire Dimaska. Ɗoon e ɗoon Saawulu fuɗɗi wa'ajingo habaru Yeesu nder *cuuɗi-ga'ajorɗi Yahuudu'en. Emo vi'a daahir Yeesu woni *Ɓiɗɗo Allah. Ɗum haaynii nanɓe mo fuu, ɓe mbi'i: — Wanaa kanko wonnoo torreynooɗo noddooɓe innde Yeesu wonɓe nder si'ire Urusaliima naa? Naa ɗum kanko wari ɗo'o gam o haɓɓa ɓe, o yahara ɓe to *mawɓe aardiiɓe diina Yahuudu'en naa? Ammaa Saawulu ɓesdi semmbiɗgo nder wa'aji, faa ɗum jiiɓi hakkiilooji *Yahuudu'en jooɗiiɓe Dimaska fuu, gam ɓe mbaawaay toontaago mo, nde o tabbitinani ɓe Yeesu woni *Almasiifu. Ɓaawo balɗe ɗuuɗɗe Yahuudu'en mbaɗi dabaree wargo Saawulu. Saawulu boo annditii dabaree maɓɓe. Jemma e nyalawma fuu eɓe ndeeni dammuɗe si'ire, gam ɓe keɓa no ɓe mbardi mo. Ammaa tokkuɓe mo kooƴi mo jemma, mba'ati mo nder sompoore, ɓe njippiniri mo taagayel katanngaawol piltoyiingol si'ire. Nde Saawulu vitti *Urusaliima, o yiɗi takkaago goonɗinɓe, ammaa ɓe fuu ɓe kulii mo, ɓe ngoonɗinaay o laatake tokkuɗo e goonga. Ndeen Barnabas yahari mo to lilaaɓe, yeccii ɓe no Saawulu yi'iri Jawmiraawo bolidiɗɗo e ma'ako dow laawol, e no o wa'ajiniri habaru Yeesu toon si'ire Dimaska e semmbee. Ɓaawo ma'ajum, Saawulu jooɗodii e lilaaɓe, emo yiilodoo e maɓɓe nder si'ire Urusaliima, emo ekkitina habaru Jawmiraawo e semmbee. Emo volida e *Yahuudu'en volvooɓe *helenankoore, emo yeddindira e maɓɓe, ammaa kamɓe eɓe ndaara no ɓe mbardi mo. Nde banndiraaɓe goonɗinɓe nani ɗum, ɓe njahari Saawulu si'ire Kaysaariya. Ndeen ɓe lildi mo si'ire Tarsus. Ɓaawo ma'ajum, ikiliisiya nder lesɗe *Yahuudiya e *Gaaliili e *Samaariya fuu keɓi jam. Ɓe cemmbiɗi, ɓe njahi yeeso nder kulol Jawmiraawo, ɓe ɓesdi ɗuuɗgo sabu ballal *Ruhu Ceniiɗo. Too, nde Biiturus yiilii nder lesdi ndiin fuu, o jippake to goonɗinɓe wonɓe si'ire Lidda. Ɗoon o tawi goɗɗo mo yamɗaa bi'eteeɗo Ayneyas, mo ɓanndu muuɗum fuu waati. O waɗii duuɓi joveetati emo waalii. Biiturus vi'i mo: — Ayneyas, Yeesu *Almasiifu yamɗitinii maa ! Umma taggu be'itum maaɗa ! Ɗoon e ɗoon o ummii. Nde wonɓe Lidda e lesdi Saaron fuu ngi'i ɗum ɓe tuubi, ɓe tokki Jawmiraawo. Nder si'ire Joppe boo e woodi goɗɗo debbo tokkuɗo bi'eteeɗo Tabiita nder *ibraaninkoore, (nder *helenankoore boo Dorkaas, waato lelwa). Emo huwa kuuɗe booɗɗe, emo valla sooyɓe. Balɗe ɗeen o nyawi, o maayi. Ɓe looti mo, ɓe mballini mo nder suudu dow. Joppe woɗɗidaa e si'ire Lidda. Gam ma'ajum nde goonɗinɓe nani Biiturus e toon, ɓe lili worɓe ɗiɗo gam ɓe toroo mo o wara to maɓɓe jaawɗum. Biiturus ummii yahadi e maɓɓe. Nde o wari, ɓe ƴeentini mo suudu dow. Rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi fuu ɓaditii mo, ɓe ndarii eɓe mboya, eɓe kolla mo toggooje e goɗɗe kolte ɗe Dorkaas nyo'ani ɓe nde wondunoo e maɓɓe. Biiturus vurtini yimɓe fuu, o diccii o waɗi do'aare. Ɓaawo ma'ajum, o yeeƴii maayɗo oon, o vi'i: — Tabiita, umma ! Ndeen Tabiita feeri gite muuɗum yi'i Biiturus, sey o ummii o jooɗii. Biiturus nanngi junngo ma'ako ummini mo. Ɓaawo ma'ajum, o noddi goonɗinɓe e rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi, o holli ɓe Tabiita e foofa. Habaru ɗuum nanaa nder si'ire ndeen fuu, faa ɗuuɗɓe ngoonɗini Jawmiraawo. Biiturus waɗi balɗe ɗuuɗɗe nder si'ire Joppe, emo jooɗii wuro koppoowo lare bi'eteeɗo Simon. E woodi goɗɗo bi'eteeɗo Korneliyus gonɗo si'ire Kaysaariya. O go'oto nder mawɓe yeɓre soojeeji vi'eteende Itaaliya. Korneliyus no neɗɗo *kulɗo Allah, kanko e wuro ma'ako fuu. Emo valla *Yahuudu'en sooyɓe ɗuuɗɓe, emo toroo Allah wakkaci fuu. Woɗnde nyanndeere faro njamndi tati ndi alaasara Allah holli mo goɗɗum kaayniiɗum. O yi'i malaa'ikaajo laaɓɗum nder wuro ma'ako. Malaa'ikaajo oon vi'i mo: — Korneliyus ! O raari malaa'ikaajo e kulol, o vi'i ɗum: — No ɗum waɗi jawmiraawo? Malaa'ikaajo vi'i mo: — Allah jaɓii do'aaje maaɗa e sadakaaji maaɗa. Jo'oni lil woɓɓe njaha si'ire Joppe, noddoya Simon noddirteeɗo Biiturus. Emo ɗoon jooɗii wuro koppoowo lare bi'eteeɗo Simon, mo wuro muuɗum woni takkol maayo. Nde malaa'ikaajo bolideyɗo e ma'ako vitti, o noddi huwooɓe ma'ako ɗiɗo e soojeeru wo'oru hulndu Allah wondu lees ma'ako. O yeccii ɓe ko malaa'ikaajo vi'i mo fuu, o lili ɓe si'ire Joppe. Jonto ma'ajum worɓe tato ɓeen e dow laawol. Caka nyalawma ɓe ɓadii si'ire Joppe, Biiturus boo ƴeentii dow suudu gam waɗa do'aare. O doli, emo yiɗi o heɓa ko o nyaami. Ila eɓe ciryanoo mo nyaamdu, Allah holli mo goɗɗum kaayniiɗum. O yi'i dow e omtii, goɗɗum nannduɗum e wudere mawnde nde baŋarɗe muuɗum fuu nayi kaɓɓi, e juroyee e lesdi. Nder ma'are e woodi bisaaji feere-feere ɗi kosɗe nayi e ladooji e colli. O nani woɗnde voliinde e vi'a mo: — Biiturus, umma hirsu nyaam ! Ammaa Biiturus toontii vi'i: — A'aa Jawmiraawo ! Mi meeɗaay nyaamgo ko harmi e ko laaɓaay sam. Kadimaa voliinde ndeen ɓesdi vi'igo mo: — Ta'a harmin ko Allah seni. Ɗum waɗi noon faa nde tati. Ndeen wudere so''itaa dow. Biiturus e nyuma ko Allah yiɗi vi'igo ɗum nder ko o holli ɗum. Nder wakkaci ma'ajum, worɓe ɓe Korneliyus liloyi ƴamani wuro Simon. Ɓe ngari ɓe ndarii e dammugal. Ɓe cilminii, ɓe ƴami, koo ɗo'o Simon noddirteeɗo Biiturus veerii. Biiturus e nder nyumgo dow ko o yi'i, sey Ruhu vi'i mo: — E woodi worɓe tato yillotooɓe ma. Umma jippa njahadaa e maɓɓe. Ta'a waɗ jootee fuu, gam miin liloyi ɓe. Biiturus jippii, vi'i worɓe ɓeen: — Rammi ɗo'o. Miin woni mo ndaaroton. Ɗume waddi on? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Korneliyus mawɗo soojeeji liloyi min. O neɗɗo goongaajo, kulɗo Allah, mo lenyol Yahuudu'en fuu manata. Malaa'ikaajo ceniiɗo vanngani mo, vi'i mo min noddu maa njahaa wuro ma'ako, gam o nana ko mbi'ataa mo. Biiturus jaɓɓii ɓe, veerni ɓe. Jonto o ummii o yahadi e maɓɓe. Woɓɓe goonɗinɓe wonɓe Joppe njahadi e ma'ako. Faɓɓi jahango ma'ajum ɓe njottii si'ire Kaysaariya. Ko ndeen maa Korneliyus hawritii banndiraaɓe e higooɓe muuɗum fuu e reenti ɓe. Nde Biiturus yottii, Korneliyus jaɓɓii mo, diccii hinni mo. Biiturus ummini mo vi'i: — Umma, gam miin boo mi neɗɗo kama maaɗa. Biiturus e volida e ma'ako, faa ɓe natti nder wuro, ɓe tawi yimɓe ɗuuɗɓe e kawriti. Biiturus vi'i ɓe: — Eɗon anndi diina amin haɗii Yahuuduujo hawtugo hoore e goɗɗo mo laataaki Yahuuduujo, koo nattugo wuro ma'ako. Ammaa Allah hollii yam to' mi vi' koo moye no keefeero koo nyidduɗo. Gam ma'ajum nde lilanɗaa yam mi wari mi salaaki. Jo'oni emi yiɗi nango ko noddirɗaa yam. Korneliyus toontii mo vi'i: — Hannde ɗum waɗii balɗe nayi emi waɗa do'aare nder wuro am faro njamndi tati ndi alaasara. Sey neɗɗo mo kolte ɗelkitotooɗe wari darii yeeso am. O vi'i yam: « Korneliyus, Allah jaɓii do'aaje maaɗa e sadakaaji maaɗa. Lil toon si'ire Joppe, noddaa neɗɗo bi'eteeɗo Simon Biiturus beerɗo wuro goɗɗo koppoowo lare bi'eteeɗo Simon, mo wuro muuɗum woni takkol maayo. » Ɗoon e ɗoon lilmi to maaɗa. A waɗii booɗɗum nde ngarɗaa. Jo'oni min fuu emin ɗo'o yeeso Allah, gam min nana koo ɗume ko Jawmiraawo yowan maa vi'igo min. Ndeen Biiturus fuɗɗi wa'ajingo ɓe vi'i: — Jo'oni mi annditii Allah senndindiraay yimɓe. To goɗɗo hulii mo huwii ko vooɗi, o jaɓey ɗum, koo ɗum mo iri ngole lenyol. Eɗon anndi habaru ɗum Allah lildoyi ɓiɓɓe Isiraa'iila. Ɓe nga'ajinaama *Habaru Belɗum ɗum jam keɓaaɗum gada e Yeesu *Almasiifu. Kanko woni Jawmiraawo yimɓe fuu. Eɗon anndi no habaru ɗuum sankitorii nder lesdi *Yahuudiya fuu, ɗum fuɗɗii gada lesdi Gaaliili ɓaawo Yahayya waɗi wa'aji dow *baptisma. Eɗon anndi no Allah suɓri Yeesu mo Najaratu, no o hokkiri mo baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Eɗon anndi no Yeesu yiilorii nder jaaje fuu, emo huwa kuuɗe booɗɗe, emo yamɗitina ɓe *Ceyɗaan torrata fuu, gam Allah e wondi e ma'ako. Minon min caaydu'en ko o huwi nder lesdi Yahuudiya e nder si'ire *Urusaliima fuu. Ɓe ɓilii mo dow *gaafagal, ɓe mbarii mo, ammaa Allah ummitinii mo nyanndeere tataɓre, vannginii mo nder yimɓe. Ammaa o vannganaay yimɓe fuu, o vannganii min minon caaydu'en ɓe Allah aarti suɓgo, minon min nyaamdii, min njardii e ma'ako ɓaawo ummitineeki ma'ako. O vi'i min, min ekkitina yimɓe, min caaydina kanko woni mo Allah waɗi cernanoowo ɓe yonki e maayɓe. Annabo'en fuu caaydinii dow ma'ako mbi'i, goonɗinɗo mo fuu no heɓey ya'afuye hakkeeji muuɗum, gam daliila innde ma'ako. Biiturus e nder volvango ɓe, sey Ruhu Ceniiɗo jippii dow yewaniiɓe mo fuu. Ɗum haaynii Yahuudu'en goonɗinɓe warduɓe e Biiturus no Allah hokkiri *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en Ruhu Ceniiɗo. Gam eɓe nana yimɓe ɓeen e mbolva nder ɗemɗe jananne, eɓe ngetta Allah. Ndeen Biiturus vi'i: — Ɓe'e yimɓe keɓii Ruhu Ceniiɗo noon no keɓruɗen ɗum. Moye waawi haɗgo ɓe mbaɗanee baptisma? Sey Biiturus vi'i ɓe mbaɗanee baptisma nder innde Yeesu Jawmiraawo. Ɓaawo ma'ajum, ɓe torii mo o jooɗoo to maɓɓe balɗe seɗɗa. Lilaaɓe e goonɗinɓe horiiɓe wonɓe lesdi *Yahuudiya fuu nanii faa e *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en njaɓii voliinde Allah. Nde Biiturus yahi *Urusaliima, Yahuudu'en goonɗinɓe dariiɓe dow ndonu mu''en ngu naadeeki, peli mo, ɓe mbi'i: — Ko jeyi nattuɗaa nder gure yimɓe ɓe naadaaka, faa a nyaamdii e maɓɓe? Ndeen Biiturus yeccii ɓe gada no ɗum fuɗɗiri faa no ɗum heyri. O vi'i ɓe: — Nde ngonnoomi nder si'ire Joppe emi waɗa do'aare, sey ngi'imi goɗɗum e jippoyoo to am. Hu'unde ɗuum nanndii e wudere mawnde haɓɓaande baŋarɗe nayi nde ivoyi gada dow, ende juroyee wargo to am. Nde ndaarmi nde, sey ngi'imi bisaaji ɗi kosɗe nayi e diiwe ladde e ladooji e colli nder ma'are. Sey nanmi voliinde e vi'a yam: « Biiturus, umma hirsu nyaam ! » Mbi'imi: « A'aa Jawmiraawo ! Mi meeɗaay nyaamgo ko harmi e ko laaɓaay. » Voliinde gada dow toontii yam vi'i: « Ta'a harmin ko Allah seni. » Ɗum waɗi noon faa nde tati. Ɓaawo ma'ajum, ɗum fuu ɗum so''aa dow. Nder wakkaci ma'ajum, worɓe tato liloyaaɓe gada Kaysaariya wargo to am njottii wuro to ngonmi. *Ruhu Ceniiɗo vi'i yam mi yahada e maɓɓe, to' mi sekku koo ɗume. Ɓe'e goonɗinɓe njoveego'o njahadi e am, min natti wuro Korneliyus. O yeccii min no o yi'iri malaa'ikaajo garɗo wuro ma'ako e vi'a mo: « Lil toon si'ire Joppe, noddaa Simon Biiturus. O yeccete habaru no keɓrata kisndam, aan e wuro maaɗa fuu. » Nde puɗɗumi volvugo, sey Ruhu Ceniiɗo jippii dow maɓɓe, noon no ɗum jipporinoo dow meeɗen arande. Ndeen kiimtiimi voliinde nde Jawmiraawo vi'i: « Yahayya waɗii *baptisma e ndiyam, ammaa onon on mba'arante baptisma e Ruhu Ceniiɗo. » Kul Allah fotnii en e maɓɓe, o hokkii ɓe kokkal ngal o hokki en nde ngoonɗinɗen Yeesu Jawmiraawo Almasiifu, ndeen miin, noye mbaawreymi haɗgo ko Allah waɗi? Nde ɓe nani ko o vi'i, ɓe nde''iti, ɓe ngetti Allah, ɓe mbi'i: — Faa e goɗɗi leƴƴi boo Allah hokkii ɓe laawol tuubgo, gam ɓe kisa ɓe keɓa yonki. Woɓɓe gada nder goonɗinɓe sankitiiɓe gam torraaji ɗi ɓe torra ɓaawo bareeki Istefaanus njahi Finiikiya, woɓɓe Kiparus, woɓɓe boo Antaakiya. Eɓe nga'ajina Habaru Allah nder *Yahuudu'en tan. Ammaa woɓɓe goonɗinɓe ivoyɓe Kiparus e Sireene natti si'ire Antaakiya, eɓe nga'ajina *Habaru Belɗum ɗum Yeesu Jawmiraawo nder *Helenankoo'en. Jawmiraawo boo valliri ɓe e baawɗe muuɗum faa yimɓe ɗuuɗɓe tuubi ngaylitoyii to Jawmiraawo. Nde *ikiliisiya ngonka *Urusaliima nani habaru ko laatii toon Antaakiya, ɓe lili Barnabas to maɓɓe. Nde Barnabas wari yi'i barkaa ka Allah waɗani Helenankoo'en goonɗinɓe, o nanii belɗum. O semmbiɗini ɓe, o vi'i ɓe njooɗoo nder goonɗinki Jawmiraawo e ɓerɗe maɓɓe fuu. Barnabas no neɗɗo mo gikku mbooɗngu, keeɓɗo *Ruhu Ceniiɗo e goonɗinki. Yimɓe ɗuuɗɓe ngoonɗinii Jawmiraawo. Ɓaawo ma'ajum, Barnabas yahii si'ire Tarsus gam yillaago Saawulu. Nde o tawi mo, o yahari mo si'ire Antaakiya. Ɓe njooɗodii e *ikiliisiya ngonka toon hitaande wo'ore, eɓe ekkitina yimɓe ɗuuɗɓe. Toon Antaakiya goonɗinɓe puɗɗii noddireego almasiifu'en. Nder balɗe ɗeen, woɓɓe annabo'en ivoyi Urusaliima ngari Antaakiya. Go'oto nder maɓɓe bi'eteeɗo Agabus ummii darii waɗi annabaaku nder baawɗe Ruhu, o vi'i veelo manngo no waɗey nder duuniyaaru fuu. (Ngo waɗii boo nder wakkaci laamiiɗo mawɗo bi'eteeɗo Kalawdiyus.) Tokkuɓe ndarni hawritgo ceede, koo moye fuu wadda ko waawi, gam ɓe mballa banndiraaɓe maɓɓe wonɓe lesdi Yahuudiya. Ɓe mbaɗi ɗum, ɓe lildi ballal ngaal e juuɗe Barnabas e Saawulu, ɓe njahara ngal to mawɓe ikiliisiya wonɓe Urusaliima. Nder wakkaci ma'ajum laamiiɗo bi'eteeɗo *Hiruudus fuɗɗi torrugo woɓɓe gada nder *ikiliisiya. O vi'i Yaakuubu dimdaaɗo e Yahayya wardee kaafahi. Nde o yi'i ko o waɗi velii *Yahuudu'en, o nanngi Biiturus boo. Nanngeeki ma'ako fotii deydey e wakkaci *juulɗe Buroodi ɗum ƴuufnaaka. O nanngi mo, o omndi mo nder kaso, o waɗi geɓe nayi ɗe soojeeji nayo-nayo ɓe ndeena mo. O nyumi sernango mo yeeso yimɓe fuu ɓaawo *juulɗe Kuultol. Biiturus omndaama nder kaso, ammaa ikiliisiya e ti'inii toraago Allah gam ma'ako. Nder jemmaare nde Hiruudus nyumi vurtingo Biiturus sernana mo to veeti, Biiturus e ɗaanii hakkunde soojeeji ɗiɗo, emo haɓɓorii sarkaaji ɗiɗi. Reenooɓe boo e ndeeni dammuɗe kaso. Ɗoon e ɗoon malaa'ikaajo Jawmiraawo wari to ma'ako, jayngol yaynii nder suudu nduun fuu. O dimmbi Biiturus, o findini ɗum o vi'i: — Fin jaawɗum, umma ! Ndeen sarkaaji kaɓɓiraaɗi juuɗe ma'ako piɓtii njani. Malaa'ikaajo oon vi'i mo: — Taada taadorde maaɗa, faɗɗa paɗe maaɗa. Biiturus waɗi noon. Malaa'ikaajo vi'i mo: — Vakka wudere maaɗa tokkam. Biiturus vurtii tokki mo. O anndaa ko malaa'ikaajo waɗata, o tammii ɗum koyɗol, ammaa daahir ɗum goonga. Ɓe ngutii deenoowo arano e ɗiɗaɓo, ɓe ngari e dammugal njamndi ku'ucungal e si'ire. Ngal omtanii hoore ma'agal yeeso maɓɓe, ɓe mburtii ɓe tokki laawol. Nder wakkaci ɗuum malaa'ikaajo seedi e ma'ako. Ndeen hakkiilo Biiturus warti o vi'i: — Jo'oni mi tabbitinii Jawmiraawo liloyi malaa'ikaajo muuɗum, gam hisna yam e junngo Hiruudus e nyumooji Yahuudu'en kalluɗi. Nde o annditi ɗum noon, o yahi wuro Maryaama inna Yahayya bi'eteeɗo Markus, toon to yimɓe ɗuuɗɓe kawriti gam waɗgo do'aare. Nde Biiturus fiyi dammugal wuro ngoon, korɗo bi'eteeɗo Rooda wari e dammugal gam yi'a ɗum moye. Nde o annditi voliinde Biiturus, o yeggiti omtango ɗum dammugal, sabu velvelo. O nyaari o so''ii o yeccii ɓe ɗum Biiturus darii e dammugal. Ɓe mbi'i mo: — A kaaŋaaɗo ! Ammaa o ɓesdi vi'igo ɗum Biiturus. Kadimaa ɓe mbi'i mo: — Ɗum malaa'ikaajo ma'ako. Ammaa Biiturus e darii e dammugal e fiya. Nde ɓe omti ɓe ngi'i mo, ɗum haaynii ɓe korey. O ƴeftani ɓe junngo gam ɓe nde''ita, o yeccii ɓe no Jawmiraawo vurtiniri mo kaso, o vi'i: — Ngeccee Yaakuubu e banndiraaɓe goonɗinɓe habaru ɗuum. Ɓaawo ma'ajum, o vurtii o yahi yaayre feere. Nde veeti vemmbere mawnde nanngi soojeeji, ɓe ƴamƴamtiri noye Biiturus waɗi. Nde Hiruudus waɗi o yillaa o heɓtaaka, o ƴami reenooɓe ko laatii, o vi'i ɓe mbaree. Ɓaawo ma'ajum, Hiruudus woori lesdi Yahuudiya, o yahi si'ire Kaysaariya o jooɗii toon. Hiruudus huunƴaniino yimɓe ci'e Tiir e Sidon. Sey yimɓe ci'e ɗeen kawriti njahi to ma'ako. Ɓe aarti narrugo e mawɗo huwooɓe Hiruudus bi'eteeɗo Bilastus. Ndeen ɓe njahi to Hiruudus, ɓe torii jo'onde jam hakkunde maɓɓe, gam ɗoon nder lesdi ma'ako ɓe keɓata nyaamdu. Nde nyanndeere nde Hiruudus resani ɓe wari, o ɓornii kolte laamu, o jooɗii dow jooɗorgal laamu o volvani ɓe. Yimɓe ngulli mbi'i: — Ɗum voliinde allah, wanaa ɗum voliinde neɗɗo ! Nder wakkaci ma'ajum malaa'ikaajo Jawmiraawo fiyi Hiruudus gam o teddinaay Allah. Gilɗi nyaami mo, o maayi. Haala Allah yahi yeeso, ɓesdi sankitaago. Nde Barnabas e Saawulu keyni kuugal mu''en nder Urusaliima, ɓe kohodi e Yahayya bi'eteeɗo Markus. Nder *ikiliisiya ngonka si'ire Antaakiya e woodi annabo'en e ekkitinooɓe, kamɓe ngoni Barnabas e Simiyon bi'eteeɗo Ɓaleejo e Lusiyus mo Sireene e Manayen mawnidiɗɗo e *Hiruudus laamiiɗo, e Saawulu. Nde go'o eɓe cujjidana Jawmiraawo eɓe cuumoo, sey *Ruhu Ceniiɗo vi'i ɓe: — Mburtinanee yam Barnabas e Saawulu gam kuugal ngal noddireymi ɓe. Ɓaawo ɓe cuumake, ɓe mbaɗii do'aare ɓe njowi juuɗe barkaa dow Barnabas e Saawulu, ɓe lili ɓe kuugal ngaal. Noon *Ruhu Ceniiɗo liliri Barnabas e Saawulu, ɓe njahi si'ire Selewkiya. Gada toon ɓe natti akali ndiyam ɓe njahi lesdi Kiparus ngonndi hakkunde maayo. Nde ɓe ngari si'ire Salamis, ɓe nga'ajini *Habaru Allah nder *ga'ajorɗi Yahuudu'en. Yahayya bi'eteeɗo Markus e wondi e maɓɓe emo valla ɓe. Ɓe ngiilii nder lesdi Kiparus faa ɓe ngari si'ire Paafos. Toon ɓe potti e goɗɗo Yahuuduujo bookaajo bi'eteeɗo Bar-Yeesu. O annabiijo pevoowo, higoo Sergiyus Bulus, mawɗo lesdi ndiin. Sergiyus Bulus boo no neɗɗo mo hakkiilo. O noddi Barnabas e Saawulu gam emo yiɗi nango voliinde Allah. Ammaa Bar-Yeesu oon bi'eteeɗo Elimas nder *helenankoore, jaɓaay lilaaɓe. Emo yiɗi haɗgo laamiiɗo goonɗingo haala Allah. Saawulu bi'eteeɗo Bulus keeɓɗo Ruhu Ceniiɗo sutii mo, vi'i mo: — Aan ɓii *Ceyɗaan, keeɓɗo jammba e halleende, ganyo ko vooɗi fuu ! A yiɗi waylitgo goonga Jawmiraawo ka laatoo fewre naa? Jo'oni baawɗe Jawmiraawo no piyete, a vumey, a yi'ataa naange faa ɗum neeɓa seɗɗa. Jaawɗum woɗnde niɓre jippanii Elimas, gite ma'ako mbumi. O waɗi ga domdomtugo, emo yilloo ɗowoowo. Nde laamiiɗo oon yi'i ko laatii, o goonɗinii Yeesu, gam ekkitinol haala Jawmiraawo haaynake mo korey. Bulus e yahadiɗɗaaɓe muuɗum natti akali ndiyam nder si'ire Paafos, ɓe njahi si'ire Perga nder lesdi Pamfiliya. Toon Yahayya bi'eteeɗo Markus seedi e maɓɓe, o vitti Urusaliima. Ɓe ƴaɓɓii Perga ɓe ngari si'ire Antaakiya nder lesdi Pisidiya. *Nyannde-fooftiinde ɓe natti *suudu-wa'ajordu ɓe njooɗii. Ɓaawo ɗum janngii *Tawreeta Muusa e defte annabo'en, mawɓe *suudu-wa'ajordu lili to maɓɓe, ɓe mbi'i ɓe: — Banndiraaɓe, kul on ngoodi bolle cemmbiɗineyɗe yimɓe mbolvee ɗe. Bulus ummii ƴefti junngo muuɗum vi'i: — Onon worɓe Isiraa'iila e woɓɓe hulɓe Allah, ngewanee yam. Allah mo yimɓe Isiraa'iila suɓii maamiraaɓe meeɗen, o mawninii lenyol maɓɓe nde ngol wonnoo lesdi *Misira, kadimaa o vurtinirii ɓe toon e baawɗe ma'ako. O munyani ɓe duuɓi arba'iin (40) nder ladde. Ɓaawo o halkii leƴƴi joveeɗiɗi jooɗinooɗi nder lesdi *Kana'aana, o hokkii ndi yimɓe ma'ako ndonu. Ɗum fuu ɗum waɗii nder duuɓi keme nayi e hamsiin (450). Ɓaawo ma'ajum, o hokki ɓe sernooɓe faa yahago jaamaniiru annabi Samaa'iila. Ɓaawo ɗoon ɓe torii Allah hokka ɓe laamiiɗo. Allah hokki ɓe Saawulu ɓii Kis, ivoyɗo e lenyol Bennyamin. O laamanii ɓe duuɓi arba'iin (40). Ndeen Allah jippini Saawulu laamu, o laami *Dawda mo o saaydini dow muuɗum o vi'i: « Mi heɓii *Dawda ɓii Jessa, neɗɗo belɗo ɓernde am, baɗoowo ko ngiɗmi. » Gada nder lenyol Dawda Allah vurtini Yeesu kisnoowo Isiraa'iila, noon no o wa'arunoo alkawal. Ila Yeesu waraay tawo, Yahayya wa'ajinii lenyol *Isiraa'iila fuu, ɓe tuuba ɓe mbaɗanee baptisma. Kadimaa nde Yahayya ɓadii heynugo kuugal muuɗum o vi'i: « Miin wanaa ɗum oon mo tammiiɗon. Ammaa e woodi gareyɗo ɓaawo am, mo mi fotaay fiɓtugo koo ɓoggi paɗe muuɗum. » Onon banndiraaɓe, taaniraaɓe *Ibraahim e ɓeen hulɓe Allah wonɓe nder mooɗon, to meeɗen ɗu'um habaru kisndam lildoyaa. Wonɓe *Urusaliima e mawɓe mu''en fuu annditaay Yeesu o moye. Ɓe pahamaay bolle annabo'en janngeteeɗe *nyannde-fooftiinde fuu nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, ammaa nde ɓe cernani Yeesu ɓe kebbinii ko annabo'en mbi'i. Koo nde laatii ɓe keɓaay daliila sernango mo ceri'a maayde, ɓe torake Bilaatus wara mo. Ɓaawo ɓe kebbinii ko *Deftere vi'i dow ma'ako fuu, ɓe njippini mo *gaafagal, ɓe mballini mo nder yenaande. Ammaa Allah ummitinii mo nder maayde. Balɗe ɗuuɗɗe o vanngani ɓeen wondunooɓe e ma'ako, waato yahadunooɓe e ma'ako gada lesdi Gaaliili faa yahago Urusaliima. Kamɓe laatii saaydinooɓe mo jo'oni yeeso yimɓe. Minon min ngaddanii on habaru velvelo ngo Allah waɗani maamiraaɓe meeɗen alkawal muuɗum. Allah hebbinanii en ngal, enen ɓiɓɓe maɓɓe, nde o ummitini Yeesu. Kama ko vinndaa nder gimol Jabuura ɗiɗaɓol: « Aan a ɓiɗɗo am, hannde mi laatake Baaba maaɗa. » Kadimaa raa ko Allah vi'i dow ummitaaki ma'ako nder maayɓe, gam to' ɓanndu ma'ako nyol nder yenaande: « Mi waɗaney on barkaa ceniika tabbitka, noon no mba'aranmi Dawda alkawal. » Nder Jabuura feere boo Dawda vi'i: « A woorataa Ceniiɗo maaɗa nyola. » Dawda huwii ko Allah yiɗi nder jaamaniiru muuɗum. Ɓaawo ma'ajum, o maayi, o uvaama faro maamiraaɓe ma'ako, o nyoli. Ammaa mo Allah ummitini nyolaay. Banndiraaɓe, sey anndon emin nga'ajina on habaru ya'afuye hakkeeji gada e Yeesu. Goonɗinɗo mo fuu o rimɗiney ɗum gada e hakkeeji muuɗum ɗi *Tawreeta Muusa waawaay rimɗingo ɗum. Gam ma'ajum kakkilee, to' ko annabo'en mbi'i heɓ on, gam ɓe mbi'i: « Onon jaltinirooɓe kuuɗe Allah, kaayɗinee, kalkon ! Gam mi waɗey goɗɗum nder jaamaniiru mooɗon, laatiiɗum koo to on mbi'aama ka, on ngoonɗintaa ! » Ɓaawo Bulus e Barnabas mburtake *suudu-wa'ajordu nduun, hawriinde ndeen torii ɓe, ɓe co''oyoo *nyannde-fooftiinde wareynde, gam ɓe ɓesda volvango ɓe haala kaan. Ɓaawo cankitaaki hawriinde, Yahuudu'en ɗuuɗɓe e goonɗinɓe diina Yahuudu'en tokki Bulus e Barnabas. Bulus'en boo mbolvani ɓe, cemmbiɗini ɓe, ɓe njooɗoo nder barkaa Allah. Nde *nyannde-fooftiinde yaalti, ɗuuɗɓe nder yimɓe si'ire kawriti gam nango voliinde Allah. Ammaa nde arɗuɓe Yahuudu'en ngi'i hawriinde yimɓe ɗuuɗi, nalwiiru nattii ɓerɗe maɓɓe, ɓe mbaɗi ga yeddugo ko Bulus ekkitinta, eɓe kuɗa mo. Ndeen Bulus e Barnabas mbolvani ɓe e semmbee mbi'i: — Doole min aarta yeccaago on voliinde Allah onon Yahuudu'en tawo. Ammaa gam on calake nde, on kollii on potaay heɓgo yonki ɗum faa abadaa. Gam ma'ajum min njahey to *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en. Gam kanjum woni ko Jawmiraawo vi'i min mbaɗa, nde o vi'i: « Mi suɓii ma laatoɗaa jayngol leƴƴi jananni, gam ngaddaa kisndam faa keerol duuniyaaru. » Nde *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en nani bolle ɗeen, ɓe nanii belɗum, ɓe teddini voliinde Jawmiraawo. Ndeen ɓeen ɓe Allah siryanii heɓgo yonki ɗum faa abadaa ngoonɗini. Voliinde Jawmiraawo boo sankitii nder lesdi ndiin fuu. Ammaa Yahuudu'en umminii ɓerɗe rewɓe *hulɓe Allah mawɓe e aardiiɓe si'ire ndeen. Ndeen kamɓe boo ɓe ummini torraa dow Bulus e Barnabas, ɓe mburtini ɓe lesdi maɓɓe. Lilaaɓe boo piɗɗi sollaare kosɗe mu''en, gam hollugo yimɓe ɓeen mbaɗii hakke, ndeen ɓe ndilliri si'ire Ikooniya. Ammaa goonɗinɓe wonɓe ɗoon nani belɗum korey, ɓe keevi *Ruhu Ceniiɗo. Too, nde Bulus e Barnabas njottii Ikooniya, ɓe natti nder *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en, noon no ɓe mboovi waɗgo. Ɓe nga'ajini faa ɗuuɗɓe nder Yahuudu'en e yimɓe goɗɗi leƴƴi ngoonɗini Jawmiraawo. Ammaa *Yahuudu'en saliiɓe goonɗingo umminii ɓerɗe *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, gam ɓe nganya lilaaɓe. E noon fuu ɓe neeɓii toon, eɓe nga'ajina e semmbee iɓɗum to Jawmiraawo. Allah boo hollii wa'aji maɓɓe dow barkaa muuɗum no goonga, gada e hokkugo ɓe baawɗe waɗgo alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe. Ammaa yimɓe si'ire Ikooniya cennditii geɓe ɗiɗi, woɓɓe tokki arɗuɓe Yahuudu'en, woɓɓe boo tokki lilaaɓe. Sey yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en e Yahuudu'en e aardiiɓe maɓɓe fuu kaɓɓi dabaree torrugo lilaaɓe e ferdugo ɓe kaaƴe faa ɓe maaya. Nde lilaaɓe nani ka, sey ɓe nyaari yahago ci'e Listira e Derbe nder lesdi Likooniya e ci'e piliiɗe ndi. Toon boo ɓe nga'ajini *Habaru Belɗum. Toon nder si'ire Listira e woodi goɗɗo boosɗo dimdaaɗo e mbuusndam, mo meeɗaay daroraago kosɗe muuɗum. Emo yewanii wa'aji Bulus. Sey Bulus raari gite ma'ako yi'i emo woodi goonɗinki keyki o yamɗitinee. Ndeen o towni voliinde e semmbee o vi'i: — Umma darora kosɗe maaɗa ! Jaawɗum neɗɗo oon rooptii fuɗɗi yahadu. Nde jama'aare yi'i ko Bulus waɗi, ɓe ngulli e semmbee nder ɗemngal maɓɓe likooniyaare ɓe mbi'i: — Allaaji nannduɗi e yimɓe njippanake en ! Ɓe noddiri Barnabas « Jeewus », ɓe noddiri Bulus boo « Hermes », gam kanko woni bolvoowo. Wuro to ɗum sujjidanta gumki maɓɓe bi'eteeɗum Jeewus e toon nattiroyde si'ire. Goɗɗo liimaanjo Jeewus waddi ga'i cinngitiraaɗi pihindi, o darnii e dammugal si'ire. Kanko e yimɓe fuu eɓe ngiɗi hirsango lilaaɓe sadaka noon no ɓe kirsiranta gumkiiji maɓɓe. Ammaa nde Barnabas e Bulus nani ɗum, ɓe ceeki kolte maɓɓe gam mettam ɓeram. Ɓe mbi'i: — Onon worɓe, gam ɗume mbaɗanton nihinii? Minon maa min yimɓe kama mooɗon. Emin nga'ajina on *Habaru Belɗum gam tuubon, ngooron ɗe'e kuuɗe mehereeje, ngaylitoyooɗon to Allah mo yonki, tagɗo dow e lees e maayo, e ko woni nder ma'ajum fuu. Nder jaamanuuji gutiiɗi Allah woorii leƴƴi duuniyaaru fuu tokka laabi mu''en. E noon fuu, kuuɗe ma'ako booɗɗe e caaydina mo, emo toɓnana on iyoonde, emo ɓenndinana on nyaamdu nder wakkaci muuɗum, emo nyaamna on nyaamdu, emo velna ɓerɗe mooɗon. Ammaa e ɗe'e bolle fuu, da bone lilaaɓe kaɗri hawriinde ndeen hirsango ɓe sadaka. Ɓaawo ma'ajum, Yahuudu'en ivoyɓe Antaakiya e Ikooniya ummini hakkiilooji yimɓe, ɓe perdi Bulus kaaƴe, ɓe ndasi mo, ɓe njahari mo ɓaawo si'ire, gam eɓe tammii o maayi. Ammaa nde goonɗinɓe ngari kawriti dow ma'ako, o ummii o natti nder si'ire. Jonto o dillidi e Barnabas yahago si'ire vi'eteende Derbe. Bulus e Barnabas nga'ajini *Habaru Belɗum toon Derbe, ɓe keɓi goonɗinɓe ɗuuɗɓe. Ɓaawo ma'ajum, ɓe mbittii Listira e Ikooniya e Antaakiya. Eɓe cemmbiɗina ɓerɗe goonɗinɓe, eɓe mbaggina ɓe, ɓe ndaroo e semmbee nder goonɗinki maɓɓe. Ɓe mbi'i ɓe: — Sey e torraaji ɗuuɗɗi keɓeten nattugo *laamu Allah. Nder koo kaye *ikiliisiya fuu, ɓe cuɓani ɗum darvooɓe. Ɓe cuumii, ɓe mbaɗi do'aare, ɓe kokki ɓe nder junngo Jawmiraawo mo ɓe ngoonɗini. Nde ɓe ndaacii lesdi Pisidiya, ɓe ngari Pamfiliya. Nde ɓe nga'ajini voliinde Allah nder si'ire Perga, sey ɓe ndilliri si'ire Ataaliya. Gada toon ɓe natti akali ndiyam ɓe kooti Antaakiya, toon to ɓe njaɓnoo kokkal barkaa Allah, gam ɓe kuwa kuugal ngal ɓe keyni. Nde ɓe ngarti, ɓe kawriti yimɓe ikiliisiya, ɓe ngeccii ɓe ko Allah waɗi gada e maɓɓe, e no o omtirani *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en dammugal goonɗingo Yeesu. Ɓe mbaali balɗe ɗuuɗɗe toon nder goonɗinɓe. Sey woɓɓe yimɓe ivoyi lesdi Yahuudiya ngari si'ire Antaakiya, eɓe ekkitina goonɗinɓe, eɓe mbi'a: — Kul on naadaaka noon no *Tawreeta Muusa vi'i, on kisataa. Bulus e Barnabas ngeddootiri e maɓɓe geddi naawɗi. Sey goonɗinɓe wonɓe Antaakiya cuɓi Bulus e Barnabas e woɓɓe gada nder mu''en, ɓe lili ɓe *Urusaliima gam ɓe mbolida e lilaaɓe e darvooɓe wonɓe toon. Ndeen suɓaaɓe ɓeen ndilli, ɓe ndaacii lesɗe Finiikiya e *Samaariya, eɓe ngeccoo goonɗinɓe habaru tuubki *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Ɗum laatanii goonɗinɓe fuu velvelo manngo. Nde ɓe njottii *Urusaliima, ikiliisiya e lilaaɓe e darvooɓe njaɓɓii ɓe. Ndeen Bulus e Barnabas ngeccii ɓe koo ɗume ko Allah waɗi gada e mu''en. Ammaa woɓɓe goonɗinɓe nder *Fariisa'en ummii mbi'i: — Doole goonɗinɓe *ɓe laataaki Yahuudu'en naadee, ɓe mbi'ee ɓe tokka dookaaji *Tawreeta Muusa. Lilaaɓe e darvooɓe kawriti gam ɓe ndaara noye ɓe mbaɗata. Nde ɓe neeɓi eɓe mbolva dow ma'aka, Biiturus ummii vi'i ɓe: — Banndiraaɓe, eɗon anndi Allah suɓii yam nder mooɗon ilaa, gam mi wa'ajina Habaru Belɗum nder *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en, gam ɓe nana, ɓe ngoonɗina. Allah annduɗo ɓerɗe yimɓe fuu, hollii jaɓii ɓe nde o hokki ɓe *Ruhu Ceniiɗo, noon no o hokkiri en ɗum. Walaa ko senndi en e maɓɓe, gam o laaɓnii ɓerɗe maɓɓe gada e goonɗinki. Jo'oni, gam ɗume eɗon ngodoo Allah e yowango goonɗinɓe ɓeen donngal ngal enen e maamiraaɓe meeɗen, en mbaawaay roondaago? Naa noon sam ! Noon no ngoonɗinirɗen keɓɗen kisndam barkaa yiɗde Yeesu Jawmiraawo, noon kamɓe maa ɓe kisrata. Hawriinde fuu de''iti yewanii ko Barnabas e Bulus mbi'ata ɓe dow no Allah wa'ari alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe gada e maɓɓe nder leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en. Nde ɓe keyni volvugo, sey Yaakuubu toontii ɓe vi'i: — Banndiraaɓe, ngewanee yam ! Simon yeccake en no Allah suɓri woɓɓe nder leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en, laatini ɗi yimɓe muuɗum. Ɗum fotii deydey e ko annabo'en mbinndunoo ɓe mbi'i: « Jawmiraawo vi'i: Ɓaawo ma'ajum, mi so''oyto, mi nyiɓtoo wuro Dawda yibbinaango, mi nyiɓtoto ngo, mi darna ngo kadimaa, gam yimɓe horiiɓe njilloo Jawmiraawo, leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en ɗi noddireymi innde am fuu. Noon Jawmiraawo vi'i, anndinɗo ɗe'e kuuɗe ila ndeenno. » Yaakuubu tokki vi'igo: — Gam ma'ajum miin boo ko ngi'imi, to' en caɗnan yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en tuuɓɓe ngaylitoyii to Allah, ammaa en mbinndan ɓe to' ɓe nyaam nyaamdu haramndu hirsanaandu gumkiiji, to' ɓe mbaɗ njeenu, to' ɓe nyaam caaɗɗum koo ƴiiƴam. Gam ila ndeenno dookaaji *Muusa e ekkitinee nder ci'e fuu, eɗi njanngee koo ndeye *nyannde-fooftiinde nder *cuuɗi-ga'ajorɗi. Ndeen lilaaɓe e darvooɓe *ikiliisiya fuu ndarvi suɓgo woɓɓe gada nder mu''en gam ɓe lila ɓe si'ire Antaakiya, ɓe njahada e Bulus e Barnabas. Ɓe cuɓi mawɓe ɗiɗo nder maɓɓe, Yahuuda bi'eteeɗo Barsabas kam e Siilas. Ɓe kokki ɓe ɗereewol bi'ingol: — Minon banndiraaɓe mooɗon lilaaɓe e darvooɓe emin kinna on, onon banndiraaɓe amin e goɗɗi leƴƴi gonɗi nder si'ire Antaakiya e lesdi Siiriya e Siliikiya. Min nanii habaru woɓɓe iɓɓe to amin mbemmbirii on bolle mu''en, ɓe umminii hakkiilooji mooɗon, koo nde laatii minon min lilaay ɓe. Kanjum waɗi nde min poti ko'e, min ndarvi suɓgo woɓɓe nder amin gam min lila ɓe to mooɗon, eɓe ngondi e yiɗaaɓe amin Barnabas e Bulus, siryiiɓe hokkugo yonkiiji mu''en gam Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Kanjum waɗi min liloyi Yahuuda e Siilas, ɓe mbolida e mooɗon honnduko e honnduko dow ko min mbinndani on. Ɗum fottanii min, minon e *Ruhu Ceniiɗo, to' min ndoondu on dowle feere, sey ɗe'e laatiiɗe doole: To' on nyaam ko hirsanaa gumkiiji koo ƴiiƴam koo caaɗɗum, to' on mbaɗ njeenu. Kul on ndeenrii ko'e mooɗon noon, on mbaɗii ko vooɗi. Allah vallu en ! Sey ɓe lili ɓe, ɓe tokki laawol yahago Antaakiya. Nde ɓe njottii toon, ɓe kawriti ikiliisiya, ɓe kokki ɓe ɗereewol ngool. Nde ɓeen njanngi ngol, ɓe nani belɗum, gam bolle ɗeen cemmbiɗinii ɓe. Nde laatii Yahuuda e Siilas no annabo'en, ɓe cemmbiɗini ɓerɗe banndiraaɓe goonɗinɓe, ɓe tiɗɗini ɓe e bolle ɗuuɗɗe. Nde ɓe mbaali balɗe toon, ɓe ɗali banndiraaɓe goonɗinɓe nder jam, ɓe mbittii to liloynooɓe ɓe. [ Ammaa Siilas kanyum jooɗake toon.] Bulus e Barnabas njooɗii nder Antaakiya, eɓe ekkitina, eɓe nga'ajina voliinde Jawmiraawo, kamɓe e yimɓe ɗuuɗɓe. Ɓaawo balɗe seɗɗa Bulus vi'i Barnabas: — Mbittemma ci'e to nga'ajinnooɗen voliinde Jawmiraawo fuu, ndaaren no banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe ɓeen ngontiri. Barnabas e yiɗi ɓe njahada e Yahayya bi'eteeɗo Markus. Ammaa ɗum velaay Bulus, gam Markus seediino e maɓɓe toon lesdi Pamfiliya, ila o heynaay kuugal ngal o fuɗɗidiɗnoo e maɓɓe. Ɓe ngeddindiri korey, faa geddi ɗiin njahari ɓe e senndirgo. Barnabas hooƴi Markus, ɓe natti akali ndiyam yahago Kiparus. Bulus boo suɓi Siilas, yahadi e ma'ako. Banndiraaɓe goonɗinɓe mbaɗi ɓe nder junngo Jawmiraawo, gam o reena ɓe. Ɓe tokki nder lesdi Siiriya e lesdi Siliikiya, eɓe njaha eɓe cemmbiɗina ikiliisiyaaji. Bulus yahi si'ire Derbe, ndeen o yottii si'ire Listira. Toon o tawi goɗɗo goonɗinɗo bi'eteeɗo Timote. Inna ma'ako no Yahuuduujo goonɗinɗo, ammaa baaba ma'ako no *Helenankeejo. Banndiraaɓe goonɗinɓe wonɓe Listira e Ikooniya e mbolva haala mbooɗka dow Timote. Bulus e yiɗi yahadugo e ma'ako, kanjum waɗi o naadi mo, gam Yahuudu'en jooɗiiɓe nder jaaje ɗeen fuu e anndi baaba Timote no *Helenankeejo. Ci'e to ɓe njaali fuu, eɓe ngeccoo goonɗinɓe dookaaji ɗi lilaaɓe e darvooɓe wonɓe *Urusaliima ndarni, gam ɓe tokka ɗi. Noon goonɗinɓe ɓesdorii semmbee nder goonɗinki, eɓe ɓesda ɗuuɗgo nyanndeere fuu. *Ruhu Ceniiɗo haɗii ɓe wa'ajingo voliinde muuɗum nder lesdi Aasiya. Gam ma'ajum ɓe tokki lesdi Firiigiya e lesdi Galaatiya. Nde ɓe ngari keerol lesdi Misiya, ɓe ndaari yahago lesdi Bitiniya, ammaa Ruhu Yeesu jaɓaay ɓe natta ndi. Gam ma'ajum ɓe tokkiri Misiya, ɓe njahi si'ire vi'eteende Toorowas. Nder jemmaare ndeen Bulus hoyɗi. O yi'i neɗɗo Makedooniya e darii e toroo mo e vi'a: — Wutoroya Makedooniya mballaa min ! Nde Bulus hoyɗi koyɗol ngool, ɗoon e ɗoon min ndaari yahago Makedooniya, gam min annditii Allah noddii min, min nga'ajina ɓe *Habaru Belɗum. Noon min nattiri akali ndiyam iɓki Toorowas, min njahi deydey Samootaras. Jonto min njahi Neyapoolis. Min ndilli ɗoon min njahi Filipi, si'ire ɓurnde manngu nder lesdi Makedooniya, nde Roomankoo'en laamani. Min mbaali balɗe ɗoon. *Nyannde-fooftiinde min mburtii si'ire min njahi regorde maayo, toon to Yahuudu'en mboovi waɗgo do'aare. Ɗoon min tawi rewɓe e kawriti. Min njooɗii emin mbolida e maɓɓe. Nder maɓɓe e woodi debbo bi'eteeɗo Liidiya *kulɗo Allah, emo yewanii min. Debbo oon o neɗɗo si'ire Tiyaatira, coorroowo kolte boɗeeje. Jawmiraawo omti ɓernde ma'ako gam o ngoonɗina ko Bulus wa'ajini. Kanko e wuro ma'ako fuu ɓe mbaɗanaa *baptisma. Ɓaawo ma'ajum, o torii min o vi'i: — Kul on ndaarii yam goonɗinɗo Jawmiraawo, njippee wuro am. O dooli min jippaago to ma'ako. Woɗnde nyanndeere emin njaha yaayre waɗgo do'aare. Goɗɗo korɗo mo ginnol laatini gi'oowo fottii e amin. Jawmiraaɓe korɗo oon keɓrii mo ceede ɗuuɗɗe e kuugal ma'ako ngal gi'iki. O tokki min minon e Bulus, emo wulla, emo vi'a: — Ɓe'e yimɓe no huwanooɓe Allah Mawɗo ! Eɓe anndina on laawol kisndam. Balɗe ɗuuɗɗe emo waɗa noon, faa Bulus huunƴi, yeeƴii mo vi'i ginnol ngool: — Nder innde Yeesu *Almasiifu, vurta nder ma'ako ! Jaawɗum ginnol ngool vurtii mo. Nde jawmiraaɓe ma'ako annditi laawol heɓgo ceede mu''en e korɗo oon darake, ɓe nanngi Bulus e Siilas, ɓe ndasri ɓe fiiliire to yimɓe kawritata, toon to sernooɓe. Ɓe njahari ɓe to mawɓe si'ire ndeen, ɓe mbi'i: — Ɓe'e worɓe ɗiɗo ɓe *Yahuudu'en, eɓe njiiɓa hakkiilooji yimɓe si'ire meeɗen korey. Eɓe ekkitina finaatawaaji ɗi haanaa njaɓen koo kuwen, gam enen en *Roomankoo'en. Jama'aare ɗuuɗnde hawriti dow maɓɓe. Sernooɓe mbi'i ɓe ɓortee ɓe piyee. Ɓe piyaa korey, ɓe omndaa nder kaso. Mawɓe mbi'i deenoowo kaso reena ɓe booɗɗum. Kanko boo nde o nani ka, o nattini ɓe nder suudu kaso cakaaru, o omndi kosɗe maɓɓe hakkunde leɗɗe ɗiɗi tedduɗe. Caka jemma, Bulus e Siilas e mbaɗa do'aare, eɓe maalta Allah e gimi. Nanngaaɓe horiiɓe e ngewanii ɓe. Ɗoon e ɗoon lesdi dimmbi dimmbaaki makki, faa fuɗɗoode nyiɓki wuro kaso ndimmbii. Dammuɗe fuu omti, sarkaaji kaɓɓiraaɗi ɓe kaso fuu kaɓɓiti. Nde deenoowo oon fini, o yi'i dammuɗe kaso fuu e omti, o tammii wonɓe nder kaso fuu nyaari. Gam ma'ajum o saafti kaafahi ma'ako gam o wara hoore ma'ako. Ndeen Bulus wulli, towni voliinde vi'i: — Ta'a nawnu hoore maaɗa, min fuu emin ɗo'o ! Deenoowo oon vi'i hokkee fitila, nde o hokkaa ka o nyaardi to Bulus e Siilas ngoni, o diccii yeeso maɓɓe, emo diwna. Ndeen o vurtini ɓe o vi'i: — Moodiɓɓe, noye mbaɗeymi mi heɓa kisndam? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Goonɗin Yeesu Jawmiraawo, aan e wuro maaɗa fuu, on kisey. Ɓe ngeccii mo haala Jawmiraawo, kanko e wuro ma'ako fuu. Nder jemmaare ndeen o vurtini ɓe, o looti nawnanɗe maɓɓe. E wakkaci ɗuum boo, o waɗanaa *baptisma, kanko e wuro ma'ako fuu. Ndeen o nattini Bulus e Siilas nder wuro ma'ako, o hokki ɓe nyaamdu. Kanko e wuro ma'ako fuu ɓe nani belɗum, gam ɓe ngoonɗinii Allah. Nde veeti, mawɓe si'ire ndeen liloyi doogari'en mbi'a deenoowo oon yoofa worɓe ɓeen ɗiɗo. Deenoowo oon yeccii Bulus vi'i: — Mawɓe liloyii mbi'ii njoofeeɗon. Mburtee jo'oni, njahon jam. Ammaa Bulus vi'i mo: — Ɓe mbi'i min piyee yeeso yimɓe ila min cernanaaka, ɓe nattinii min kaso, minon boo min *Roomankoo'en. Ndeen jo'oni ɓe mburtina min nder suuɗeefi naa? Ɗum waɗataako sam ! Doole kamɓe e ko'e maɓɓe ɓe ngara ɓe mburtina min ! Doogari'en ngeccii mawɓe si'ire haala kaan. Nde ɓe nani Bulus e Siilas no Roomankoo'en ɓe kuli. Ɓe njahi ɓe tuubani ɓe, ɓe mburtini ɓe kaso. Ɓe torii ɓe, ɓe mburtoo si'ire maɓɓe. Nde Bulus e Siilas mburtii kaso, ɓe natti wuro Liidiya. Ɓe ngi'idi e banndiraaɓe goonɗinɓe, ɓe cemmbiɗini ɓerɗe maɓɓe. Ɓaawo ma'ajum, ɓe ndilli. Bulus e Siilas tokki laawol si'ire Amfipoolis e Apolooniya, ɓe ngari Tesaloonika. Ɗoon e woodi *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en. Sey Bulus natti nder suudu-wa'ajordu noon no voovi waɗgo. O waɗi jontitanɗe tati, emo yaha *nyannde-fooftiinde fuu emo volida e maɓɓe dow *Deftere Seniinde. O anndini ɓe, o holli ɓe boo doole Almasiifu torree, ummitinee nder maayde. O vi'i ɓe: — Yeesu mo ekkitineymi on habaru muuɗum, kanko woni *Almasiifu. Woɓɓe nder *Yahuudu'en njaɓi ka, ɓe tokki Bulus e Siilas, kamɓe e *Helenankoo'en *hulooɓe Allah ɗuuɗɓe, hawtaade e rewɓe woonɓe manngu ɗuuɗɓe. Ammaa Yahuudu'en ɓe ngoonɗinaay nanii nalwiiru Bulus e Siilas. Ɓe kawriti yimɓe mehere'en, yiilotooɓe nder luumo. Ɓe ummini hakkiilo si'ire ndeen fuu. Ɓe natti nder wuro Jaason, eɓe ndaara Bulus e Siilas, gam ɓe njahara ɓe yeeso jama'aare maɓɓe. Nde ɓe keɓtaay Bulus e Siilas, ɓe ndasoyi Jaason e woɓɓe banndiraaɓe goonɗinɓe, ɓe ngaddi ɓe yeeso sernanooɓe si'ire, eɓe ngulla eɓe mbi'a: — Yimɓe umminooɓe hakkiilooji duuniyaaru fuu raɓɓe, ɓe ngarii faa ɗo'o. Jaason boo veernii ɓe nder wuro muuɗum ! Ɓe tokkaay ceri'a laamiiɗo *Rooma mawɗo, eɓe mbi'a e woodi goɗɗo laamiiɗo bi'eteeɗo Yeesu. Bolle ɗeen njiiɓi hakkiilo yimɓe si'ire ndeen e sernooɓe maɓɓe fuu. Jaason e banndiraaɓe goonɗinɓe kokki ceede jingina, ɓaawo ma'ajum ɓe njoofaa. Nde jemma waɗi, banndiraaɓe goonɗinɓe lildi Bulus e Siilas si'ire Beereya. Nde ɓe njottii toon, ɓe njahi *suudu-wa'ajordu Yahuudu'en. Yimɓe si'ire Beereya ɓurii ɓe Tesaloonika gikku mbooɗngu, gam ɓe njaɓii habaru ɗum Bulus waddani ɓe e juuɗe ɗiɗi. Eɓe liinya *Deftere Seniinde nyannde fuu, gam ɓe ngi'a kul ko Bulus ekkitinta ɓe ɗum goonga. Gam ma'ajum *Yahuudu'en ɗuuɗɓe ngoonɗini voliinde Allah, faa e rewɓe *Helenankoo'en woonɓe manngu e worɓe Helenankoo'en ɗuuɗɓe. Nde Yahuudu'en Tesaloonika nani Bulus e ekkitina voliinde Allah nder si'ire Beereya, ɓe njahi toon boo, ɓe ummini hakkiilo yimɓe. Ɗoon e ɗoon banndiraaɓe goonɗinɓe lildi Bulus fonngo maayo, ammaa Siilas e Timote ndarii ɗoon. Ɓeen ɗoftuɓe Bulus njahadi e ma'ako faa si'ire Ateena. Nde ɓe njottii toon, Bulus liloyi ɓe ɓe ngeccoo Siilas e Timote ngara to ma'ako jaawɗum. Nde Bulus e reenti garol Siilas e Timote ɗoon si'ire Ateena, ɓernde ma'ako metti korey nde o yi'i no si'ire ndeen heeɓri gumkiiji. Gam ma'ajum *nyannde-fooftiinde fuu emo fooɗfooɗtira e Yahuudu'en e woɓɓe *hulooɓe Allah *ɓe laataaki Yahuudu'en nder *suudu-wa'ajordu maɓɓe. Emo volida e woɓɓe boo nder luumo e ɓeen ɓe o fotti ɗoon fuu. Woɓɓe annduɓe vi'eteeɓe Epikuri'en e Sitooki'en mbolidi e ma'ako. Woɓɓe maɓɓe e mbi'a: — Ɗume o'o ɗuuɗa haalaajo yiɗi vi'igo? Woɓɓe boo e mbi'a: — O ekkitinoowo habaru allaaji jananni. Ɓe mbi'ii noon gam emo ekkitina habaru Yeesu e ummitineeki maayɓe. Ɓe kooƴi mo, ɓe njahari mo baamngel bi'eteengel Areyopagus, ɓe mbi'i: — Emin ngiɗi anndugo habaru ekkitinol kesol ngol ekkitinta, gam a waddii haala ka min meeɗaay nango. Emin ngiɗi anndugo ma'ana ma'aka. Yimɓe si'ire Ateena e jananɓe jooɗiiɓe ɗoon fuu, e ngiɗi nango haalaaji kesi e volvugo dow ma'aji dum. Ndeen Bulus darii yeeso yimɓe toon Areyopagus, o vi'i: — Onon yimɓe Ateena, mi yi'ii on yiɗɓe tokkugo diina korey, gam nde ngiiliimi nder si'ire mooɗon, mi yi'ii sakkirde feere nde ɗum vinndi dow muuɗum: « gam allah mo anndaaka. » Too, oon mo cujjidanton nder ciya anndal, kanko ngiɗmi anndingo on. Allah Tagɗo duuniyaaru e ko woni nder ma'aru fuu, kanko woni jawmu dow e lees, o jooɗataako nder gure nyiɓraaɗe juuɗe. Kanko o yillataako valliiru neɗɗo. Walaa koo ɗume ko yimɓe mbaawata waɗango mo, gam kanko hokkata neɗɗo fuu yonki e poofɗe, emo foofna koo ɗume fuu. Gada e neɗɗo go'oto Allah tagiri leƴƴi fuu, o jo''ini ɗi nder duuniyaaru. O darni wakkaciiji maɓɓe e keerol jo'onde maɓɓe ila ɗum waraay. Allah waɗii ɗum gam ɓe ndaara ɗum, ɓe memmemta, faa ɓe keɓta ɗum, koo nde laatii o woɗɗaaki koo moye meeɗen. Gam yonki meeɗen e yahadu meeɗen e jo'onde meeɗen fuu to ma'ako ɗum ivi. Noon no woɓɓe waawɓe haala mooɗon mbi'i: « Enen boo en danygol ma'ako. » Nde laatii en danygol ma'ako, haanaay tammooɗen emo nanndi e gumki ba'araaki jiinaariya koo ajurfaari koo haayre sehaande, ki neɗɗo waɗi nder nyumooji e hakkiilo muuɗum. Allah munyanii yimɓe nde ɓe ngonnoo nder ciya anndal. Ammaa jo'oni emo vi'a yimɓe koo toye fuu tuuba, gam o siryake wakkaci nde o serniranta duuniyaaru e aadilaaku. O sernaney ndu gada e neɗɗo mo o suɓi. O tabbitinanii ɗum yimɓe fuu nde o ummitini mo gada nder maayde. Nde ɓe nani Bulus e volva haala ummitineeki maayɓe, woɓɓe njali mo, woɓɓe boo mbi'i: — Min ɓesdey yewanaago ma woɗnde nyanndeere. Ndeen Bulus vurtii nder maɓɓe. E noon fuu woɓɓe ngoonɗinii Yeesu, ɓe tokki mo. Nder maɓɓe e woodi goɗɗo gonɗo nder kawtal Areyopagus bi'eteeɗo Diyoniisiyus, e debbo bi'eteeɗo Damaaris e woɓɓe feere. Ɓaawo ma'ajum, Bulus dilli Ateena, yahi Korontu. Ɗoon o tawi goɗɗo Yahuuduujo bi'eteeɗo Akiilas e debbo muuɗum bi'eteeɗo Piriisiila, ivoyɓe lesdi Pontus. Ɓe neeɓaay ko ɓe ivoyi lesdi Itaaliya, gam Kalawdiyus laamiiɗo mawɗo vi'ii *Yahuudu'en fuu mburtoo si'ire *Rooma. Bulus yahi to maɓɓe. O jooɗii ɗoon emo huuda e maɓɓe, gam kanko maa o baɗoowo cuuɗi lare kama maɓɓe. Koo ndeye *nyannde-fooftiinde fuu, Bulus e volida e yimɓe nder *suudu-wa'ajordu, emo fooɗoya hakkiilooji *Yahuudu'en e *Helenankoo'en, gam ɓe ngoonɗina. Nde Siilas e Timote ivoyi lesdi Makedooniya ngari si'ire Korontu, Bulus hooƴii wakkaci muuɗum fuu gam wa'ajingo e saaydingo Yahuudu'en Yeesu woni *Almasiifu. Ammaa nde ɓe ngeddi mo, ɓe kuɗi mo, o fiɗɗi sollaare kolte ma'ako. O vi'i ɓe: — Alhaki mooɗon yanta dow ko'e mooɗon ! Mi ittii juuɗe am. Gada hannde, mi yahey to *ɓe laataaki Yahuudu'en. O ummii ɗoon o yahi to goɗɗo gorko tokkuɗo diina Yahuudu'en, bi'eteeɗo Tiitiyus Justus, mo wuro muuɗum woni faro suudu-wa'ajordu. Kirispus mawɗo *suudu-wa'ajordu nduun, kam e wuro muuɗum fuu ngoonɗinii Jawmiraawo. Ɗuuɗɓe gada nder Korontu'en nanɓe wa'aji Bulus ngoonɗinii, ɓe mbaɗanaa *baptisma. Woɗnde jemmaare Jawmiraawo volidi e Bulus nder koyɗol vi'i mo: — Ta'a hul ! Wa'ajin habaru am, ta'a de''u, gam emi wondi e maaɗa. Walaa baawɗo torrugo maa, sabu emi woodi yimɓe ɗuuɗɓe nder nde'e si'ire. Bulus jooɗodii e maɓɓe hitaande e lebbi joveego'o, emo ekkitina ɓe voliinde Allah. Nde Gaaliyo laamii dow lesdi Aakaya, Yahuudu'en kawti ko'e mu''en, nanngi Bulus njahari mo yaayre ceri'a. Ɓe peli mo ɓe mbi'i: — O'o neɗɗo e fooɗa yimɓe gam ɓe tokka Allah e laawol feere ngol tokkaay *Tawreeta amin. Bulus e yiɗi volvango ɓe, ammaa sey Gaaliyo vi'i ɓe: — Onon Yahuudu'en, kul goɗɗum ko vooɗaa o waɗi, koo halleende feere, daa mi yewanto wullaandu mooɗon. Ammaa nde laatii ɗum geddi diina e inɗe e ceri'a mooɗon tan, onon e ko'e mooɗon cernanee mo. Miin kam, mi sernantaa on iri haalaaji ɗiin ! O vurtini ɓe suudu ceri'a. Ndeen ɓe fuu ɓe nanngi Sostenes mawɗo *suudu-wa'ajordu nduun, ɓe piyi mo yeeso dammugal suudu ceri'a, ammaa walaa ko waanni Gaaliyo. Ɓaawo ma'ajum, Bulus jooɗii ɗoon Korontu balɗe ɗuuɗɗe. Ndeen o ɗali banndiraaɓe goonɗinɓe, o natti akali o yahi lesdi Siiriya, kanko e Piriisiila e Akiilas. Ila o nattaay ki, o femmbii hoore ma'ako yaayre vi'eteende Kenkereya, gam o waɗiino fadaare. Nde ɓe ngari si'ire Efesu, Bulus woori Piriisiila e Akiilas ɗoon. Kanko o natti *suudu-wa'ajordu, emo fooɗfooɗtira e *Yahuudu'en. Ɓe torii mo o jooɗoo to maɓɓe balɗe seɗɗa, ammaa o jaɓaay. Nde o wari senndirgo e maɓɓe o vi'i: — Mi so''oyto to mooɗon to Allah jaɓii. O natti akali o dilli. Nde o yahi si'ire Kaysaariya, o wutorii *Urusaliima gam hinnugo *ikiliisiya. Ɓaawo ma'ajum, o yahi Antaakiya. Nde Bulus waɗi balɗe toon, o dilli o tokki nder lesɗe Galaatiya e Firiigiya, emo yaha emo semmbiɗina goonɗinɓe. E wakkaci ɗuum goɗɗo Yahuuduujo bi'eteeɗo Apolos ivoyɗo Aleksandiri, warii si'ire Efesu. Neɗɗo oon o baawɗo bolle, o annduɗo *Deftere Seniinde boo. O ekkitinaaɗo laawol Jawmiraawo booɗɗum. Emo woodi ti'inaare wa'ajingo habaru Yeesu booɗɗum. Ammaa *baptisma Yahayya tan o anndi. Sey o fuɗɗi wa'ajingo e semmbee ma'ako fuu nder *suudu-wa'ajordu. Nde Piriisiila e Akiilas nani mo, ɓe njahari mo wuro maɓɓe, ɓe ɓesdi laɓɓinango mo laawol Allah, faa ɗum laaɓani mo. Nde Apolos yiɗi yahago lesdi Aakaya, banndiraaɓe goonɗinɓe mballi mo, ɓe mbinndani goonɗinɓe wonɓe toon ɗereewol, gam ɓe njaɓɓoroo mo juuɗe ɗiɗi. Nde o yottii toon, o laatii valliiru mawndu e ɓeen goonɗinirɓe barkaa Allah. O do''i Yahuudu'en yeeso yimɓe fuu, gam o hollii ɓe nder *Deftere Seniinde, Yeesu woni *Almasiifu. Nde Apolos wonnoo toon si'ire Korontu, Bulus tokki laawol baamle yahi Efesu. Toon o tawi woɓɓe goonɗinɓe. O ƴami ɓe o vi'i: — Koo on keɓii *Ruhu Ceniiɗo nde ngoonɗinɗon naa? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Min meeɗaay nango habaru Ruhu Ceniiɗo, hakko min keɓa mo. O ƴami ɓe o vi'i: — Ee iri ɗume *baptisma keɓɗon? Ɓe toontii mo ɓe mbi'i: — Baptisma Yahayya. Bulus vi'i: — Yahayya waɗii baptisma tuubki. Emo vi'a yimɓe ngoonɗina goɗɗo gareyɗo ɓaawo ma'ako, waato Yeesu. Nde ɓe nani ɗum, ɓe mbaɗanaa baptisma nder innde Yeesu Jawmiraawo. Nde Bulus yowi juuɗe muuɗum dow maɓɓe, Ruhu Ceniiɗo jippii dow maɓɓe, ɓe mbolvi ɗemɗe jananne, ɓe mbaɗi annabaaku. Ɗuuɗal maɓɓe waɗii yimɓe sappo e ɗiɗo. Bulus waɗi lebbi tati e wa'ajina *Yahuudu'en nder *suudu-wa'ajordu e semmbee muuɗum fuu, o hulaay sam. Emo volida e maɓɓe, emo fooɗa hakkiilooji maɓɓe, faa o anndina ɓe habaru *laamu Allah. Ammaa e woodi ɓe ko'e jo'orɗe nder maɓɓe. Kamɓe ɓe calii goonɗingo, ɓe mbolvi haala kalluka dow laawol Jawmiraawo yeeso yimɓe fuu. Gam ma'ajum Bulus seedi e maɓɓe, o hooƴi goonɗinɓe feere mu''en. Nyanndeere fuu emo ekkitina nder janngirdu Tiraanus. O tokki waɗgo noon duuɓi ɗiɗi, faa Yahuudu'en e *Helenankoo'en jooɗiiɓe nder lesdi Aasiya fuu nani haala Jawmiraawo. Allah waɗii kuuɗe kaayniiɗe mawɗe gada e junngo Bulus. Faa maa e leppi e kolte meemɗe ɓanndu ma'ako fuu e njaharee ndesee dow ɓe njamɗaa, sey nyawuuji maɓɓe mburtoo, ginnaaji boo mburtake ɓe. E woodi woɓɓe *Yahuudu'en yiɗɓe vurtingo ginnaaji nder innde Yeesu, eɓe ngiiloo eɓe mbi'a ginnaaji: — Nder innde Yeesu mo Bulus wa'ajinta, min mbi'ii on, mburtee ! Nder maɓɓe e woodi worɓe njoveeɗiɗo, ɓiɓɓe goɗɗo *aardiiɗo diina mawɗo, bi'eteeɗo Sekewas. Kamɓe boo ɓe ndaari waɗgo noon, ammaa ginnol toontii ɓe vi'i: — Emi anndi Yeesu, emi anndi Bulus boo, ammaa onon on ɓeye? Neɗɗo goonɗo ginnol yani dow maɓɓe e semmbee, o nawni ɓe, o jaalii ɓe, faa ɓe mburtii wuro ngoon, ɓe nyaari ɓe cuhuraaki. Habaru ma'ajum sankitii nder Yahuudu'en e Helenankoo'en jooɗiiɓe si'ire Efesu. Kulol nanngi ɓe, ɓe fuu. Innde Yeesu Jawmiraawo boo heɓi teddineego. Yimɓe ɗuuɗɓe ngoonɗini, ɓe ngari ɓe ngeccii kuuɗe kalluɗe ɗe ɓe kuuno. Booka'en ɗuuɗɓe kawriti defte mu''en, ɓe nguli ɗe yeeso yimɓe fuu. Ɓe limi ceede coggu ma'aje, ɗum yaharii ceede ajurfaari dubuuje hamsiin (50 000). Noon haala Jawmiraawo ɓesdi sankitoraago e heɓgo semmbee. Ɓaawo ma'ajum, Bulus waɗi anniya tokkugo laawol lesdi Makedooniya e lesdi Aakaya yahago *Urusaliima. O vi'i: — Ɓaawo mi yahii toon, e haani mi yaha si'ire *Rooma. Sey o lili vallooɓe ma'ako ɗiɗo, Timote e Erastus, ɓe njaha lesdi Makedooniya. Kanko boo o waala balɗe nder lesdi Aasiya. Nder wakkaci ma'ajum, fitina makka ummii nder Efesu dow e laawol Jawmiraawo. E woodi bayloowo ajurfaari bi'eteeɗo Demeetiriyus, emo vayla cuuɗi ajurfaari nannduɗi e juulirde gumki maɓɓe dewum bi'eteeɗum Artemis. Emo heɓa riiba ɗuuɗka, kanko e huwooɓe ma'ako. Sey o hawriti huudiɗɗaaɓe ma'ako e woɓɓe waɗooɓe iri kuugal ngaal, o vi'i ɓe: — Banndiraaɓe, eɗon anndi nga'al kuugal e waddana en riiba makka. Kadimaa on nanii on ngi'ii ko Bulus waɗata. Emo selna yimɓe ɗuuɗɓe, wanaa ɗo'o nder si'ire Efesu tan, ammaa faa e nder lesdi Aasiya fuu. Emo vi'a ɓe allaaji ɗi yimɓe mbayli e juuɗe mu''en, wanaa no goongaaji. Kul en ngoordii mo noon, yimɓe no mbonney kuugal meeɗen. Wanaa kanjum tan, ammaa faa ɓe meheriɗiney juulirde allah meeɗen Artemis mawɗum. Ɓe ngoorey teddingo ɗum, kanjum ɗum jooɗiiɓe lesdi Aasiya e duuniyaaru fuu cujjidanta. Nde ɓe nani bolle ɗeen ɓe kuunƴi, ɓe ngulli eɓe mbi'a: — Artemis mo Efesu'en no mawɗo ! Artemis mo Efesu'en no mawɗo ! Hakkiilo si'ire ndeen fuu ummii. Jama'aare fuu nyaari nanngi Gaayus e Aristarkus, yimɓe Makedooniya yahadiɗɗaaɓe Bulus. Ɓe ndasi ɓe, ɓe njahari ɓe fiiliire to yimɓe si'ire kawritata. Bulus e yiɗi nattugo nder hawriinde ndeen, ammaa goonɗinɓe kaɗii mo. Faa e woɓɓe nder mawɓe lesdi Aasiya higooɓe ma'ako liloyi to ma'ako, torii mo to' o nattu yaayre to ɗum hawri. Nder wakkaci ma'ajum hakkiilooji hawrunooɓe fuu njiiɓii korey. Koo moye e ka vi'ata, gam ɗuuɗɓe anndaa ko hawriti ɓe. Sey woɓɓe nder hawriinde lili neɗɗo bi'eteeɗo Aleksandir, mo Yahuudu'en mbaɗi bolvoowo mu''en, heeda yeeso jama'aare. O ƴeftani ɓe junngo, gam ɓe nde''ita o volvana ɓe. Ammaa nde ɓe annditi o *Yahuuduujo, ɓe fuu ɓe ngulli faro awaaji ɗiɗi eɓe mbi'a: — Artemis mo Efesu'en no mawɗo ! Ammaa nde binndoowo si'ire heɓi de''itingo ɓe, o vi'i: — Onon Efesu'en, koo moye e anndi si'ire Efesu woni reenoore juulirde Artemis mawɗum e haayre muuɗum jippoyiinde gada dow. Walaa baawɗo yeddugo ɗum. Gam ma'ajum e haani mbaaltinon hakkiilooji mooɗon, kakkilon e ko mbaɗoton. Worɓe ɓe ngadduɗon ɗo'o ngujjaay koo ɗume nder juulirde, ɓe mbonnaay innde allah meeɗen Artemis. Kul Demeetiriyus e huudiɗɗaaɓe muuɗum e ngoodi daliila wullaago ɓe, jaaje ceri'a e ngoodi, sernooɓe boo e ngoodi, sey ɓe njahara wullaandu maɓɓe toon ! Ammaa kul e woodi goɗɗum ko ngiɗɗon ɓurɗum noon, sey njaharon ɗum to darvooɓe si'ire. Hannde eɗen mbaawi feldeego turtango laamu, gam fitina laatiika ɗo'o walaa daliila koo go'otum. Ɓaawo bolle ɗeen, o vi'i hawriinde ndeen sankito. Nde fitina kaan wutii, Bulus hawriti goonɗinɓe, o semmbiɗini ɓe. Ɓaawo ma'ajum, o accootiri e maɓɓe, o dilliri lesdi Makedooniya. O tokki lesdi ndiin, emo semmbiɗina yimɓe e bolle ɗuuɗɗe. Ndeen o yottii lesdi *Helena. O waɗi lebbi tati toon. Wakkaci o siryotoo nattugo akali yahago lesdi Siiriya, sey o nani habaru Yahuudu'en mbaɗii dabaree wargo mo. Gam ma'ajum o suɓi so''oraago laawol Makedooniya. Raa inɗe yahaduɓe e ma'ako: Sopater ɓii Pirus mo si'ire Beereya e Aristarkus e Sekundus ɓe si'ire Tesaloonika e Gaayus mo si'ire Derbe e Timote e Tikikus e Torofimus ɓe lesdi Aasiya. Ɓe aarti min yahago si'ire Toorowas, ɓe ndeenti min toon. Ɓaawo *juulɗe Buroodi ɗum ƴuufnaaka, minon min natti akali ndiyam toon si'ire Filipi. Ɓaawo balɗe jovi min njottii to maɓɓe si'ire Toorowas, min mbaɗi balɗe joveeɗiɗi toon. Nyannde asave alaasara min kawriti gam senndindirgo buroodi, Bulus boo e volvana yimɓe. O yahi yeeso e volvango ɓe faa caka jemma, gam emo yiɗi dillugo to fini. Nder suudu dowru to min kawriti e woodi fitilaaji ɗuuɗɗi. Goɗɗo kayeejo bi'eteeɗo Ewtikus e jooɗii dow taagayel. Bulus juttini haala muuɗum faa kayeejo oon fuɗɗi ŋonygo. Ɗoyngol teddungol nanngi mo, o yooftoyii gada dow suudu tataɓru. Ko ɓe ƴeftata mo fuu, o maayɗo. Ammaa Bulus jippii, hippii dow ma'ako, wuundii mo e juuɗe muuɗum vi'i: — To' hakkiilo mooɗon ummo ! Emo woodi yonki ! Ndeen Bulus ƴeenti senndi buroodi, min nyaami. Ɓaawo ma'ajum, o yahi yeeso e volvango ɓe faa veeti, ndeen o dilli. Ɓe kohodi e kayeejo oon, emo foofa. Ɗum waaltinii ɓerɗe maɓɓe korey. Minon min aarti nattugo akali ndiyam yahago Asos toon to min tammii hooygo Bulus, gam kanko emo yiɗi yahago toon e kosngal. Nde o tawi min toon si'ire Asos, min kooƴi mo nder akali, min njahi si'ire Mitilen. Min ummoyii toon nder akali ndiyam, min njahi Kiyos. Jonto ma'ajum min njahi Samos, jontitto ma'ajum min njottii Miletus. Bulus yiɗaa daraago Efesu, gam o yiɗaa neeɓgo nder Aasiya, emo nyuma yottaago *Urusaliima ko hokka nyannde *juulɗe Pentekos ngara, to ɗum waɗoto. Gada si'ire Miletus Bulus lilani darvooɓe *ikiliisiya wonɓe Efesu ɓe ngara to ma'ako. Nde ɓe ngari o vi'i ɓe: — Eɗon anndi no njooɗoriimi nder mooɗon gada nyannde puɗɗumi nattugo nder Aasiya faa hannde. Mi huwanii Jawmiraawo nder leestinki hoore e gonɗi ɗuuɗɗi gam yurmeende, koo nde laatii mi yarii torraaji ɗuuɗɗi e juuɗe *Yahuudu'en. Eɗon anndi mi suuɗaay on koo ɗume ko nafata on. Mi wa'ajinii on, mi ekkitinii on yeeso yimɓe fuu, faa e nder gure mooɗon. Mi vagginii Yahuudu'en e *Helenankoo'en fuu ɓe tuubana Allah, ɓe ngoonɗina Jawmiraawo meeɗen Yeesu. Jo'oni mi yahey Urusaliima gam *Ruhu Ceniiɗo e yerɓa yam. Mi anndaa ko heɓata yam toon, ammaa fii go'otum tan Ruhu Ceniiɗo holli yam nder ci'e to njaalmi fuu, kaɓɓorli e torraa e ndeenti yam. Miin kam, mi raaraay yonki am kama goɗɗum geetum. Mi ɓurii yiɗgo mi yottina lilal e kuugal ngal Yeesu Jawmiraawo hokki yam, waato saaydingo *Habaru Belɗum ɗum yiɗde Allah. Mi yiilake nder mooɗon, emi wa'ajina on habaru *laamu Allah. Jo'oni emi anndi on puɗɗitataa yi'igo yam. Gam ma'ajum emi tabbitinana on hannde, to goɗɗo mooɗon halkii, alhaki ma'ako walaa dow am. Gam mi wa'ajinii on ko Allah yiɗi fuu, mi suuɗaay on koo ɗume. Ndeenee ko'e mooɗon, ndeenon sefre nde Ruhu Ceniiɗo hokki on. Laatee waynaaɓe *ikiliisiya Allah, ka o soodiri e maayde *Ɓiyiiko. Miin emi anndi ɓaawo am yimɓe halluɓe nannduɓe e caafaali no nattey nder mooɗon, kadimaa boo ɓe ngoorataa sefre ndeen. Faa maa e nder mooɗon, woɓɓe no ummoto ekkitina ekkitinooje peve gam ɓe pooɗoya woɓɓe goonɗinɓe Yeesu tokka ɓe. Gam ma'ajum kakkilee, kiimtee duuɓi tati mbaɗmi, jemma e nyalawma emi vaggina koo moye mooɗon fuu faa e gonɗi. Jo'oni mi waɗii on nder junngo Allah e voliinde muuɗum. Kayre waawi semmbiɗingo goonɗinki mooɗon, nde hokkey on ndonu ngu o resani senaaɓe ma'ako fuu. Mi meeɗaay waɗgo koɗey ceede mooɗon koo jiinaariya koo kolte mooɗon. Onon e ko'e mooɗon, eɗon anndi mi huwanii hoore am, faa e wonduɓe e am. Mi hollii on misaalu nder ko kuumi fuu, noon haani kuuron gam mballon tampuɓe. Kiimtee bolle ɗe Yeesu Jawmiraawo e hoore muuɗum vi'i: « Hokkugo ɓurii hokkeego barkaa. » Nde Bulus yottini bolle muuɗum, sey kanko e maɓɓe ɓe fuu ɓe ndiccii, ɓe mbaɗi do'aare. Ɓe fuu ɓe mboyi bojji ɗuuɗɗi, ɓe taarootiri e Bulus. Ko ɓuri mettinango ɓe ɓerɗe woni nde o vi'i ɓe ɓe puɗɗitataa yi'igo mo. Ɓaawo ma'ajum, ɓe ɗoftiri mo faa to akali ndiyam. Nde min cenndiri e maɓɓe, min natti akali ndiyam, min njottii Kos. Jonto min njahi Rodos, gada toon min njahi si'ire Patara. Min tawi akali jaheyki lesdi Finiikiya, min natti ki min ndilli. Nde min kaynii Kiparus min ngoori ɗum vuttudu amin ndu nano, min ngutorii lesdi Siiriya. Min njahi si'ire Tiir, toon to siri akali jippinte. Min tawi goonɗinɓe toon, min njooɗodii e maɓɓe balɗe joveeɗiɗi. Eɓe mbaggina Bulus nder baawɗe *Ruhu Ceniiɗo to' o yah *Urusaliima. Nde asaveere ndeen timmi, min mbitti to akali. Ɓe fuu ɓe ɗoftiri min, kamɓe e rewɓe e ɓikkon maɓɓe, faa min mburtii si'ire. Min ndiccii faro fonngo maayo, min mbaɗi do'aare. Nde min cenndiri e maɓɓe, minon min natti akali, kamɓe boo ɓe kooti gure maɓɓe. Nde min natti akali si'ire Tiir, min njahi si'ire Tolemayis. Min tawi banndiraaɓe goonɗinɓe toon boo, min nyallidi e maɓɓe min mbaali. Jonto ma'ajum min ndilli ɗoon, min njahi si'ire Kaysaariya. Min natti wuro Filibus ga'ajinoowo *Habaru Belɗum, min njippii to ma'ako. Kanko o go'oto nder njoveeɗiɗo suɓanooɓe toon Urusaliima. Emo woodi ɓiɓɓe rewɓe nayo ɓe koovaaka, waɗooɓe annabaaku. Nde min nde'i ɗoon balɗe seɗɗa, *annabiijo bi'eteeɗo Agabus ivoyi lesdi Yahuudiya. O wari to amin, o hooƴi taadorde Bulus, o haɓɓi juuɗe ma'ako e kosɗe ma'ako o vi'i: — Ruhu Ceniiɗo vi'i nihini *Yahuudu'en wonɓe Urusaliima kaɓɓirta jawmu nde'e taadorde, ɓe mbaɗa mo nder juuɗe *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Nde min nani ko o vi'i, minon e wonɓe ɗoon fuu, min torii Bulus to' o yah Urusaliima. Bulus toontii min vi'i: — Ngooree bojji, to' on mettin ɓernde am ! Miin emi siryii naa gam haɓɓeego tan, ammaa faa e maaygo toon Urusaliima gam innde Yeesu Jawmiraawo. Nde min annditi min mbaawataa waylitgo nyumo ma'ako, min nde''i min mbi'i: — Jawmiraawo waɗa no yiɗi ! Ɓaawo min mbaɗii balɗe seɗɗa toon, min ciryii yahago Urusaliima. Woɓɓe goonɗinɓe wonɓe Kaysaariya ɗofti min, ɓe njahari min faa wuro neɗɗo bi'eteeɗo Manason gonɗo Urusaliima, ivoyɗo Kiparus, laatiiɗo go'oto nder goonɗinɓe aramɓe, gam min mbeera wuro ma'ako. Nde min njottii Urusaliima, banndiraaɓe goonɗinɓe njaɓɓii min e velvelo. Jonto min njahadi e Bulus to Yaakuubu. Darvanooɓe *ikiliisiya fuu e ɗoon. Ɓaawo Bulus hinnii ɓe, o yeccake ɓe koo ɗume ko Allah huwi gada e juuɗe ma'ako nder *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Nde ɓe nani ko o vi'i, ɓe ngetti Allah. Ɓe mbi'i Bulus: — Aan banndii min, a yi'ii no *Yahuudu'en ɗuuɗɓe ngoonɗiniri, ammaa eɓe ti'inii tokkugo *Tawreeta Muusa. Ɓe nanii eɗa ekkitina Yahuudu'en wonɓe nder goɗɗi leƴƴi ɓe ngoora tokkugo Tawreeta *Muusa, eɗa vi'a to' ɓe naad ɓikkon maɓɓe, kadimaa to' ɓe tokku finaatawaaji Yahuudu'en. Noye mbaɗeten? Gam emin anndi ɓe naney a warii ɗo'o. Jo'oni waɗ ko min mbi'ey maa. Ɗo'o e woodi worɓe nayo waɗanɓe Allah fadaare. Yahadu e maɓɓe, laaɓnaa hoore maaɗa e maɓɓe. Biya ko haani biyeego gam pemmbol ko'e maɓɓe. Ndeen yimɓe no anndey ko vi'aa dow maaɗa fuu, wanaa ɗum goonga. Kadimaa ɓe anndey aan e hoore maaɗa eɗa tokki Tawreeta Muusa. Ammaa dow e goonɗinɓe ivoyɓe goɗɗi leƴƴi, min mbinndanii ɓe to' ɓe nyaam ko hirsanaa gumkiiji, koo caaɗɗum, koo ƴiiƴam, to' ɓe mbaɗ njeenu boo. Bulus hooƴi worɓe nayo ɓeen yahadi e maɓɓe. Jonto ma'ajum ɓe kuudi kuugal laɓɓineeki. Ndeen o natti *Wuro Allah Seniingo, o yeccii *aardiiɓe diina wakkaci nde laɓɓineeki heevata, nde koo moye maɓɓe fuu waddata sadaka muuɗum. Nde balɗe joveeɗiɗi ɗeen ɓadii heeɓgo, woɓɓe *Yahuudu'en ivoyɓe lesdi Aasiya ngi'i Bulus nder *Wuro Allah Seniingo. Sey ɓe ummini hakkiilo yimɓe fuu, ɓe nanngi mo. Ɓe ngulli ɓe mbi'i: — Isiraa'iila'en mballee min ! Raa neɗɗo jaheyɗo koo toye e ekkitina yimɓe e vi'a lenyol meeɗen e *Tawreeta meeɗen e Wuro Allah meeɗen Seniingo walaa teddungal. Jo'oni o nyiddinii yaayre seniinde, o waddii faa e *Helenankoo'en nder ma'are ! Ɓe mbi'ii noon gam ɓe ngi'iino Torofimus neɗɗo Efesu e wondunoo e Bulus nder si'ire ndeen. Eɓe tammii Bulus nattinii mo nder Wuro Allah Seniingo. Hakkiilo si'ire fuu ummi. Yimɓe e mburtoyoo koo toye e nyaaroya e ngara. Ɓe nanngi Bulus, ɓe ndasi mo, ɓe mburtini mo Wuro Allah Seniingo. Dammuɗe ma'ago fuu omndaa jaawɗum. Eɓe ciryoo wargo Bulus, sey mawɗo soojeeji *Roomankoo'en nani habaru hakkiilo yimɓe Urusaliima fuu ummake. Ɗoon e ɗoon o hooƴi soojeeji e mawɓe mu''en, o nyaardi to yimɓe ɓeen. Nde yimɓe ngi'i mo kanko e soojeeji, ɓe ngoori fiigo Bulus. Mawɗo oon ɓattii vi'i Bulus nanngee haɓɓiree sarkaaji ɗiɗi. Ndeen o ƴami Bulus no moye, ɗume o waɗi? Hawriinde ndeen e wulla. Koo moye e ka vi'ata. Sey mawɗo soojeeji vi'i Bulus yaharee suudu soojeeji, gam olko hawriinde haɗii mo fahamugo koo kaye. Nde ɓe njottii ƴeeyrude suudu, soojeeji ƴefti mo dow, gam hawriinde ndeen nyaaɗii korey. Yimɓe ɗuuɗɓe e tokki mo, e ngulla e mbi'a: — Mbaree mo ! Nde ɓe ngari nattingo mo dammugal wuro soojeeji, Bulus vi'i mawɗo oon: — Koo emi waawi volididgo e maaɗa naa? Oon vi'i mo: — Asee eɗa waawi *helenankoore? Wanaa aan woni Misirankeejo baɗɗo fitina ko neeɓaay, jaharuɗo warooɓe ko'e dubuuje nayo (4 000) nder ladde naa? Bulus toontii mo vi'i: — Miin mi *Yahuuduujo dimaaɗo si'ire mawnde vi'eteende Tarsus nder lesdi Siliikiya. Emi toro maa, ngooraa yam mi volida e yimɓe ɓeen. Mawɗo oon jaɓi o volida e yimɓe. Ndeen Bulus darii dow ƴeeyrude, o ƴeftani yimɓe junngo. Nde ɓe nde''iti, o volvani ɓe nder *ibraaninkoore o vi'i: — Onon banndiraaɓe e baabiraaɓe, ngewanee yam jo'oni gam mi yeccoo on goonga dow ko ngulloriiɗon yam. Nde ɓe nani emo volvana ɓe nder *ibraaninkoore ɓe ɓesdi de''itgo. Ndeen o vi'i ɓe: — Miin mi *Yahuuduujo danyaaɗo si'ire Tarsus nder lesdi Siliikiya. Ammaa ɗo'o Urusaliima mawnumi. Gamaaliyel woni moodibbo am. Kanko janngini yam *Tawreeta maamiraaɓe meeɗen faa anndumi ka. Emi ti'inii tokkugo Allah kama no mbaɗoton ɗo'o hannde. Mi torriino goonɗinɓe laawol Yeesu faa mi warii woɓɓe. Mi nanngii worɓe e rewɓe, mi omndii ɓe nder kaso. *Aardiiɗo diina mawɗo e *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en, kamɓe boo ɓe caaydu'en am. Gada to maɓɓe keɓmi ɗereeji yahago to Yahuudu'en wonɓe si'ire Dimaska. Mi yahii toon gam nanngoygo goonɗinɓe, mi wadda ɓe Urusaliima gam ɓe cernanee. Nde nanngumi laawol yahago si'ire Dimaska, nde ɓadiimi toon nder nyalawma, jaawɗum jayngol manngol ivoyi gada dow yaynanii yam. Sey ndo''iimi e lesdi, nanmi voliinde feere e vi'a yam: « Saawulu, Saawulu, ko jeyi torrataa yam? » Toontiimi mbi'imi: « Aan a moye Jawmiraawo? » O vi'i yam: « Miin woni Yeesu mo Najaratu mo torrata. » Wonduɓe e am ngi'ii jayngol ngool, ammaa ɓe nanaay voliinde bolvanɗo yam. Ndeen mbi'imi: « Jawmiraawo, noye mbaɗeymi? » Jawmiraawo vi'i yam: « Umma njahaa Dimaska, toon a yeccete ko haani mbaɗaa fuu. » Wonduɓe e am ɗowi yam faa nder si'ire Dimaska, gam jayngol ngool vumnii yam. Ndeen goɗɗo bi'eteeɗo Anaaniyas wari to am. O *kulɗo Allah, tokkuɗo *Tawreeta Muusa, mo Yahuudu'en jooɗiiɓe toon fuu njerdii ɗum. Kanko wari darii yeeso am vi'i yam: « Banndam Saawulu, vumtu ! » Ɗoon e ɗoon mbumtumi. Anaaniyas vi'i yam: « Allah maamiraaɓe meeɗen suɓii ma gam anndaa ko o yiɗi, ngi'aa goongaajo ma'ako, nanaa voliinde nde o volvaney maa, gam aan saaydinta mo yeeso yimɓe fuu dow ko ngiiɗaa e ko nanɗaa. Jo'oni ɗume ndeentuɗa? Umma, mbaɗaneɗaa *baptisma, nja'afaneɗaa hakkeeji maaɗa gada e noddugo innde Jawmiraawo. » Ɓaawo mi wartii Urusaliima, emi waɗa do'aare nder Wuro Allah Seniingo, sey kollaami ko haaynii. Nder kollol ngool, mi yi'ii Jawmiraawo e vi'a yam: « Yawɗa vurta Urusaliima, gam yimɓe ɗo'o njaɓataa caaydaaku ngu caaydintaa dow am. » Ndeen toontiimi mbi'imi: « Jawmiraawo, kamɓe e ko'e maɓɓe eɓe anndi emi natta nder *cuuɗi-ga'ajorɗi fuu, emi nannga goonɗinɓe ma, emi fiya ɓe, emi omnda ɓe nder kaso. Ko Istefaanus caaydinoowo ma waraa emi ɗoon, mi jaɓii bareeki ma'ako, miin reeni kolte warɓe mo. » Ndeen Jawmiraawo vi'i yam: « Yah, mi lilete to woɗɗi nder *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en. » Yimɓe ɓeen ngewanii Bulus faa o yottini bolle ɗeen. Ndeen ɓe ngulli ɓe mbi'i: — Mbaree mo, ittee mo nder ndu'u duuniyaaru, gam o haanaay woordeego e yonki ! Eɓe ngulla eɓe perta kolte maɓɓe, eɓe nokka lesdi eɓe mecca dow. Mawɗo soojeeji vi'i Bulus yaharee nder wuro soojeeji, ɓe piya mo, faa ɓe keɓta gam ɗume hawriinde ndeen wullirta dow ma'ako kama noon. Nde ɓe kaɓɓi mo gam ɓe piya mo, Bulus vi'i aardiiɗo gonɗo ɗoon: — Koo on ngoodi laawol fiigo *Roomankeejo ila o sernanaaka naa? Nde aardiiɗo oon nani ka, o yahi to mawɗo ma'ako o vi'i: — Eɗa anndi ko ciryiɗaa waɗgo naa? Gam neɗɗo oon o Roomankeejo ! Ndeen mawɗo oon wari to Bulus, ƴami mo vi'i: — Yeccam goonga, a Roomankeejo naa? Bulus toontii mo vi'i: — Ee, mi Roomankeejo ! Mawɗo oon vi'i mo: — Miin, e ceede ɗuuɗɗe keɓmi laatoraago Roomankeejo. Bulus vi'i mo: — Miin, koo ko ndanyaami mi Roomankeejo. Ɗoon e ɗoon siryinooɓe fiigo mo ɓeen ngoori mo. Mawɗo oon hulii nde o annditi Bulus no Roomankeejo, raa boo o aartii o haɓɓii mo. Jonto ma'ajum, mawɗo soojeeji e yiɗi anndugo daliila wullaandu Yahuudu'en dow Bulus. Gam ma'ajum o haɓɓiti mo o noddi *mawɓe aardiiɓe diina e *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en fuu ɓe kawrita. Ɓaawo ma'ajum, o waddi Bulus, o darni ɗum yeeso maɓɓe. Bulus raari *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en o vi'i ɓe: — Banndiraaɓe, e nyumo ɓernde laaɓngo tokkirmi Allah gada fuɗɗam faa wargo hannde. Anaaniyas *aardiiɗo diina mawɗo vi'i dariiɓe takkol Bulus piya mo honnduko. Ndeen Bulus vi'i mo: — Allah no fiyete, aan munaafukiijo ! A jooɗii gam sernango yam dow *Tawreeta Muusa, ammaa a huultii Tawreeta, gam a vi'ii mi fiyee. Dariiɓe ɗoon takkol ma'ako mbi'i: — Eɗa huɗa aardiiɗo diina mawɗo mo Allah suɓi naa? Bulus toontii ɓe vi'i: — Banndiraaɓe, mi anndaa o aardiiɗo diina mawɗo, gam ɗum vinndaama: « Ta'a huɗ aardiiɗo lenyol maaɗa ! » Nde Bulus annditi woɓɓe nder sernooɓe Yahuudu'en no *Saduuki'en, woɓɓe maɓɓe boo no *Fariisa'en, o towni voliinde, o vi'i: — Banndiraaɓe, miin mi Fariisaajo ɓii Fariisaajo. Mi wullaama ɗo'o hannde gam emi woodi tammunde ummitineeki maayɓe. Nde o vi'i ka, Fariisa'en e *Saduuki'en puɗɗi yeddindirgo. Hawriinde ndeen senndiri, gam Saduuki'en mbi'ii ummitineeki maayɓe walaa, malaa'ika'en ngalaa, ruhuuji ngalaa, ammaa Fariisa'en e mbi'a eɗum woodi ɗum fuu. Olko ngoon ɓesdi mawnugo. Woɓɓe gada nder *moodiɓɓe Tawreeta wonduɓe e Fariisa'en ndarii ummini geddi mawɗi, ɓe mbi'i: — Min ngi'aay kalluɗum fuu ko o'o neɗɗo waɗi. Ɗum baɗoojum ruhu koo malaa'ikaajo volidi e ma'ako ! Geddi ɗuuɗi faa mawɗo soojeeji oon huli to' Bulus waree. Gam ma'ajum o vi'i soojeeji njippoo njaha to hawriinde, ɓe mburtinoya Bulus e juuɗe yimɓe, ɓe njahara mo wuro soojeeji. Jemmaare ma'ajum Jawmiraawo vanngani Bulus, vi'i mo: — Ta'a hul ! Noon no caaydinirɗaa yam nder Urusaliima, noon caaydinirtaa yam nder si'ire *Rooma boo. Nde veeti, *Yahuudu'en kawti ko'e mu''en, kunii mbi'i njarataa nyaamataa, sey to mbarii Bulus. Huniiɓe hunayeere ndeen ɓurii worɓe arba'iin (40). Ɓe njahi to *mawɓe aardiiɓe diina e darvooɓe ɓe mbi'i ɓe: — Min kunake min njarataa min nyaamataa, sey to min mbarii Bulus. Jo'oni, onon e *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en, ngeccee mawɗo soojeeji o waddana on Bulus, mbi'on eɗon ngiɗi ɓesdon nango ko o vi'ata. Minon boo emin ciryii wargo mo ila o yottaaki to mooɗon. Ammaa ɓii minyiraawo Bulus debbo nanii ko ɓe ndarvi. O yahi wuro soojeeji o natti o yeccii Bulus. Bulus noddi go'oto nder aardiiɓe soojeeji vi'i mo: — Yaharu o'o kayeejo to mawɗo mooɗon, gam e woodi ko o yeccotoo mo. Aardiiɗo soojeeji oon yahari mo to mawɗo muuɗum vi'i mo: — Nanngaaɗo bi'eteeɗo Bulus noddi yam, torii yam mi wadda o'o kayeejo to maaɗa, gam e woodi ko o yeccoto maa. Mawɗo oon nanngi junngo ma'ako, yahari mo vuttudu, ƴami mo nder suuɗeefi vi'i: — Ɗume ngiɗɗaa yeccaago yam? Kayeejo toontii mo vi'i: — Aardiiɓe Yahuudu'en kawtii ko'e, jahango ɓe ƴam maa njaharanaa ɓe Bulus yeeso Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en, kama eɓe ngiɗi nango ko o vi'ata. Ta'a jaɓ ko ɓe mbi'i ! Gam ko ɓuri worɓe arba'iin (40) nder maɓɓe ciryake reentugo mo dow laawol. Ɓe fuu ɓe kunake ɓe njarataa ɓe nyaamataa, sey to ɓe mbarii mo. Ɓe ciryake, eɓe ndeenti toontol maaɗa. Mawɗo oon vi'i kayeejo: — Ta'a yecco koo moye a yeccake yam ka. O woori mo o dilli. Ɓaawo ma'ajum, mawɗo oon noddi aardiiɓe soojeeji muuɗum ɗiɗo vi'i ɓe: — Kawritee worɓe keme ɗiɗo (200) e waɗɗiiɓe pucci saba'iin (70) e jogiiɓe labbe keme ɗiɗo (200). On fuu ciryooɗon yahago si'ire Kaysaariya faro njamndi joveenayi ndi jemma. Ciryee pucci ɗi Bulus waɗɗoto, gam njaharon mo to laamiiɗo Felikus jam. Mawɗo oon vinndi ɗereewol vi'i: « Miin Kalawdiyus Lisiyas, emi hinnu maa, aan Felikus laamiiɗo mawɗo. Neɗɗo mo lildoymaami, aardiiɓe *Yahuudu'en nanngii mo e ngiɗi wargo mo. Nde mbi'aami o *Roomankeejo, njahadumi e soojeeji, kisnumoomi. Nde laatii emi yiɗi heɓtugo ko ɓe ngullorii mo, mi waddii mo yeeso *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en. Mi tawii dow e ceri'a maɓɓe tan ɓe ngullorii mo, ammaa ko ɓe ngullorii mo fotaay wargo mo, koo omndugo mo nder kaso. Nde ngeccaami *Yahuudu'en mbaɗii dabaree wargo mo, ɗoon e ɗoon lildoymoomi to maaɗa. Mi vi'ii wullotooɓe mo ɓeen njaha to maaɗa. » Soojeeji ɗiin mbaɗii ko mawɗo mu''en vi'i, ɓe kooƴi Bulus nder jemma, ɓe njahari mo si'ire Antipatiris. Jonto ma'ajum, soojeeji garnooɗi e kosɗe kooti. Ɓe ngoordi Bulus e waɗɗiiɓe pucci njahada e muuɗum. Nde soojeeji baɗɗiiɗi pucci njottii Kaysaariya, ɓe kokki laamiiɗo oon ɗereewol, ɓe ɗali Bulus nder junngo ma'ako. Nde laamiiɗo oon janngi ɗereewol, o ƴami ndiye lesdi Bulus rimaa. Nde o nani Bulus no neɗɗo lesdi Siliikiya, o vi'i mo: — Mi naney bolle maaɗa to wulliiɓe ma ngari. O vi'i reenooɓe ndeena Bulus nder wuro laamorde ngo Hiruudus nyiɓi. Balɗe jovi ɓaawo ma'ajum, Anaaniyas *aardiiɗo diina mawɗo wari Kaysaariya. Emo wondi e woɓɓe darvooɓe e goɗɗo annduɗo ceri'a *Roomankoo'en bi'eteeɗo Tertulus. Ɓe ngullii Bulus yeeso laamiiɗo Felikus. Nde Bulus noddaa, Tertulus fuɗɗi volvugo dow ma'ako e ɗe'e bolle: — Aan Felikus laamiiɗo mawɗo, laamu maaɗa waddanii min jo'onde jam korey, kadimaa ko mo''inaa nder ndi'i lesdi fuu, aan waɗi ɗum. Ɗum fuu gada to maaɗa min keɓi ɗum, min ngettii ma korey. Mi yiɗaa juttinango ma bolle, ammaa emi toro maa gam barkaa maaɗa, ngewanoɗaa min seɗɗa. Min tawii o'o neɗɗo no kalluɗo korey, gaddoowo fitina hakkunde *Yahuudu'en jooɗiiɓe nder duuniyaaru fuu. O mawɗo nder diina Najaratu'en, faa o raarii nyiddingo *Wuro Allah Seniingo. Kanjum waɗi min nanngi mo. [ Yahuudu'en warduɓe e ma'ako fuu mbi'i: — Daahir ko o vi'i fuu ɗum goonga. Nde laamiiɗo Felikus hokki Bulus voliinde, Bulus vi'i mo: — Emi anndi a waɗii duuɓi ɗuuɗɗi eɗa sernana ndi'i lesdi. Gam ma'ajum emi nana belɗum yeccaago maa dow ko ɓe'e yimɓe ngullorii yam. Ɗum ɓuraay balɗe sappo e ɗiɗi ko njahami *Urusaliima gam mi sujjidana Allah. Kul a liinyii ɗum, aan e hoore maaɗa a tawey noon ɗum laatii. Walaa tawɗo emi yeddindire, koo emi ummina hakkiilooji yimɓe, koo nder Wuro Allah Seniingo, koo nder *cuuɗi-ga'ajorɗi, koo nder si'ire. Ɓe mbaawataa tabbitingo ko ɓe ngullorii yam jo'oni. Ammaa raa ko ngiɗmi yeccaago maa: emi ɗoon tokki Allah mo maamiraaɓe amin, dow diina ka ɓe mbi'ata diina fewre. Emi goonɗini ko vinndaa nder *Tawreeta e nder defte annabo'en fuu. Kadimaa emi resi tammunde am e Allah, noon no kamɓe maa ɓe ndesri tammunde maɓɓe dow ma'ako, vi'igo maayɓe goonga'en e halluɓe fuu no ummitoto. Kanjum waɗi nyalaande fuu emi ti'inii jooɗaago e nyumo ɓernde laaɓngo ngo walaa feloore yeeso Allah e yeeso yimɓe. Mi vayrii Urusaliima duuɓi ɗuuɗɗi, ɓaawo ma'ajum mi wartii gam mi hokka yimɓe am valliiru, mi waɗa sadakaaji. Ɓaawo mi laaɓnii hoore am, ɓe tawii yam nder *Wuro Allah Seniingo. Mi waldaa e hawriinde fuu, koo e fitina feere. Yahuudu'en ivoyɓe lesdi Aasiya kaani ngara ngulloo yam yeeso maaɗa, kul e woodi ko ɓe ngullortoo yam. Koo boo ɓe'e wonɓe ɗo'o, sey ngeccoo layfi ko tawri yam wakkaci ndariimi yeeso *Kawtal Sernooɓe Yahuudu'en, to naa haala ngo'ota tan ka mbi'imi nde ndariimi yeeso maɓɓe, townumi voliinde mbi'imi: « Gam ummitineeki maayɓe cernanɗon yam hannde ! » Nde Felikus nani ka, o laggi ɓe, gam emo anndi diina kaan. O vi'i: — To Lisiyas mawɗo soojeeji warii, mi sernaney on. O vi'i aardiiɗo soojeeji reena Bulus, ammaa to' o torru mo, to' o haɗ higooɓe ma'ako ngara to ma'ako, koo kuwana mo. Balɗe seɗɗa ɓaawo ma'ajum Felikus wardi e debbo muuɗum *Yahuuduujo bi'eteeɗo Durusila. O vi'i Bulus noddoyee, o yewanii bolle muuɗum dow habaru goonɗingo Yeesu *Almasiifu. Ammaa nde Bulus volvi dow aadilaaku e nantugo hoore e ceri'a *nyannde-jahango, sey Felikus huli vi'i: — Jo'oni ɗum heƴi, yah ! To mi heɓii wakkaci, mi nodditete. Emo tammii Bulus no hokkey mo ceede. Kanjum waɗi emo nodda mo wakkaci fuu gam ɓe mbolida. Ammaa ɓaawo duuɓi ɗiɗi, Porsiyus Festus roni laamu Felikus, laatii laamiiɗo. Felikus woori Bulus nder kaso, gam emo yiɗi velgo Yahuudu'en. Balɗe tati ɓaawo Festus warii nder lesdi ndiin gam fuɗɗugo kuugal laamu muuɗum, o ummii Kaysaariya o yahi *Urusaliima. Toon *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe *Yahuudu'en ngaddi wullaandu Bulus to ma'ako. Ɓe torii yerduye ma'ako o waddana ɓe Bulus Urusaliima, gam ɓe mbaɗii dabaree wargo mo dow laawol. Festus toontii ɓe vi'i: — Bulus e toon omndii nder kaso Kaysaariya. Miin e hoore am mi so''oto toon jaawɗum. Gam ma'ajum, sey mawɓe mooɗon ngara njahada e am Kaysaariya, ɓe ngulloo neɗɗo oon toon, kul e woodi halleende nde o waɗi. Festus jooɗii to maɓɓe faro balɗe joveetati koo sappo. Ɓaawo ma'ajum, o so''ii si'ire Kaysaariya. Jonto ma'ajum o jooɗii yaayre ceri'a o vi'i Bulus waddee. Nde Bulus wari, Yahuudu'en ivoyɓe Urusaliima tummbi mo, ɓe ngullorii mo gullaali ɗuuɗɗi naawɗi, ɗi ɓe mbaawaay tabbitingo. Ndeen Bulus toontii ɓe vi'i: — Mi waɗaay layfi, koo dow ceri'a *Yahuudu'en, koo e *Wuro Allah Seniingo, koo e laamiiɗo Roomankoo'en mawɗo boo. Festus e yiɗi velgo Yahuudu'en, gam ma'ajum o ƴami Bulus o vi'i: — Eɗa jaɓa yahago Urusaliima gam miin e hoore am mi sernan maa toon dow gullaali ɗiin naa? Bulus toontii mo vi'i: — Emi ɗo'o darii yeeso sernirde *laamiiɗo Roomankoo'en mawɗo, ɗo'o haani mi sernanee. Mi waɗanaay Yahuudu'en layfi. Aan e hoore maaɗa eɗa anndi ɗum. Kul mi waɗii layfi ko foti wargo yam, mi salataako wareego. Ammaa kul ko ɓe ngullorii yam wanaa ɗum goonga, walaa baawɗo waɗgo yam nder juuɗe maɓɓe. Emi toroo mi sernanee yeeso *Kaysar ! Ɓaawo Festus volidii e hokkooɓe ɗum caawara, o toontii Bulus o vi'i: — Nde a torake ceri'a maaɗa yaharee to Kaysar, a yahey faa to ma'ako ! Balɗe seɗɗa ɓaawo ma'ajum laamiiɗo *Agaripa e mawnum debbo bi'eteeɗo Bernis ngari si'ire Kaysaariya gam hinnugo Festus. Nde ɓe mbaali balɗe seɗɗa toon, Festus yeccii laamiiɗo oon habaru Bulus o vi'i: — E woodi goɗɗo neɗɗo mo laamiiɗo Felikus woori ɗo'o nder kaso. Nde njahami Urusaliima, *mawɓe aardiiɓe diina e arɗuɓe Yahuudu'en ngeccake yam habaru ma'ako, ɓe torii yam mi taƴana mo ceri'a bareeki. Toontiimi mbi'imi ɓe, Roomankoo'en mboovaay sernango goɗɗo kul jooɗodaaki e wulliiɓe ɗum, o toontoo ko ɓe ngullorii mo. Nde ngardumi e maɓɓe ɗo'o, miin boo mi neeɓtinaay koo seɗɗa. Jonto ma'ajum njooɗiimi dow jooɗorgal ceri'a, mbi'imi neɗɗo oon waddee. Nde wulliiɓe mo ndarii faro ma'ako, ɓe ngullaaki mo koo wullaandu wo'oru kama ko tamminoomi. Geddi tan ɓe mba'adi e ma'ako dow habaru diina maɓɓe, e goɗɗo maayɗo bi'eteeɗo Yeesu mo Bulus vi'i e foofa. Miin boo nde laatii mi anndaa no liinyireymi haala kaan, ƴammoomi kul o jaɓii sernaneego toon *Urusaliima. Ammaa nde laatii o torake yam o waɗee e juuɗe *Kaysar, mbi'imi o reenee toon faa mi heɓa lildugo mo to laamiiɗo Roomankoo'en mawɗo oon. Ndeen Agaripa vi'i Festus: — Miin e hoore am emi yiɗi yewanaago neɗɗo oon. Festus vi'i mo: — A yewanto mo jahango. Jonto ma'ajum Agaripa e Bernis ngari e teddungal manngal, ɓe natti nder suudu ceri'a mawndu, kamɓe e mawɓe soojeeji e aardiiɓe si'ire ndeen fuu. Ndeen Festus vi'i Bulus waddee. Festus vi'i: — Aan Agaripa laamiiɗo e jama'aare hawritɓe ɗo'o, on ngi'ii o'o neɗɗo. *Yahuudu'en fuu ngullake mo to am nder Urusaliima faa ɗo'o, eɓe mbi'a o haanaa woordeego e yonki. Miin e hoore am, mi tawii o waɗaay koo ɗume ko haani wargo mo. Ammaa nde laatii kanko e hoore ma'ako torii ceri'a ma'ako wutinee yaharee to Kaysar laamiiɗo, mi siryake dabaree lildugo mo toon. Ammaa mi walaa haala ndariika dow ma'ako ka haani mi vinndana laamiiɗo oon. Kanjum waɗi ndarnumoomi yeeso mooɗon on fuu, gam ɗum liinyee yeeso maaɗa aan laamiiɗo Agaripa, gam to en ngewanake voliinde ma'ako mi heɓa ko mbinndumi. Gam miin e giiɗe am, lildugo nanngaaɗo to laamiiɗo mawɗo, ɗum yeccaaki ko o nanngiraa, ɗum vemmbere. *Agaripa vi'i Bulus: — A hokkaama voliinde, volvu haala maaɗa. Sey Bulus ƴefti junngo toontii mo vi'i: Aan laamiiɗo Agaripa, mi nanii belɗum heɓgo laawol volvugo yeeso maaɗa hannde dow ko *Yahuudu'en ngullorii yam fuu, gam a anndi finaatawaaji Yahuudu'en e geddi mu''en fuu. Gam ma'ajum emi toro ma, munyaa ngewanoɗaa yam. Yahuudu'en fuu e anndi jo'onde am ila mi ɓinngel pamarel. Eɓe anndi no njooɗoriimi nder lesdi am e nder *Urusaliima fuu. Kamɓe e ko'e maɓɓe, kul ɓe njaɓii saaydingo, eɓe anndi ila arande emi tokki laawol diina amin ɓurngol saɗgo ngol *Fariisa'en. Jo'oni emi darii ɗo'o yeeso mooɗon, emi sernanee gam tammunde am dow keeɓki alkawal ngal Allah waɗani maamiraaɓe amin. Leƴƴi amin sappo e ɗiɗi fuu e ɗoon ndeenti tammunde keeɓki alkawal ngaal, kanjum waɗi eɓe kuwana Allah jemma e nyalawma. Aan laamiiɗo, gam daliila tammunde ndeen Yahuudu'en ngullii yam ! Gam ɗume tammiiɗon Allah waawataa ummitingo maayɓe? Miin e hoore am, mi yillakeno bonnugo innde Yeesu mo Najaratu oon, gada e koo ngole laawol. Mi waɗii ɗum nder Urusaliima. *Mawɓe aardiiɓe diina kokkii yam baawɗe mi omnda goonɗinɓe Yeesu ɗuuɗɓe nder kaso. Nde ɓe cernanaa ceri'a wareego, miin boo mi jaɓii ɗum. Mi torrii ɓe nde ɗuuɗɗum nder *cuuɗi-ga'ajorɗi fuu. Mi doolii ɓe yeddugo goonɗinki maɓɓe. Mi monnaama ɓe korey, faa emi yilloyoo ɓe nder ci'e jananne, emi torra ɓe. Nde mawɓe aardiiɓe diina kokki yam baawɗe nanngugo goonɗinɓe si'ire Dimaska, sey ndillirmi toon. Laamiiɗo, emi ɗoon dow laawol caka nyalawma, sey ngi'imi jayngol ivoyngol gada dow, ngol yaynanii yam, miin e yahadiɗɗaaɓe am fuu. Jayngol ngool ɓurii jayngol naange. Min fuu min ndo''ii e lesdi, sey nanmi voliinde e vi'a yam nder *ibraaninkoore: « Saawulu, Saawulu, ko jeyi torrataa yam? A ɗoon nawnira hoore maaɗa e gaaba ka ngaabiɗaa yam. » Toontiimi mbi'imi: « Aan a moye Jawmiraawo? » O vi'i yam: « Miin woni Yeesu mo torrata. Umma dara. Mi vannganii ma, gam mi suɓii ma laatoɗaa maccuɗo am, caaydinaa ko ngiiɗaa dow e am jo'oni, e ko mbannginaneymaami ɗo'o yeeso. Mi hisnete e juuɗe Yahuudu'en e *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, ɓe lileymaami to mu''en, gam mbumtinaa ɓe, ɓe mburtoyoo nder niɓre, ɓe ngarta nder jayngol, ɓe mburtoyoo nder baawɗe *Ceyɗaan, ɓe ngarta nder baawɗe Allah. Kama noon ɓe keɓrata ya'afaneego hakkeeji maɓɓe, ɓe keɓa geɗal ndonu maɓɓe nder senaaɓe am, gada e goonɗinki ki ɓe ngoonɗini yam. » Laamiiɗo Agaripa, kanjum waɗi mi salaaki ɗowtanaago ko ngi'imi, ivonoyɗum yam gada dow. Mi aartii wa'ajingo yimɓe Dimaska, ndeen yimɓe Urusaliima e lesdi Yahuudiya fuu. Ɓaawo ma'ajum, tokkumi nder *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, mbi'imi ɓe ɓe tuuba, ɓe ngaylitoyoo to Allah, ɓe kuwa kuuɗe kolleyɗe ɓe tuubii. Kanjum waɗi Yahuudu'en nanngi yam nder *Wuro Allah Seniingo, ɓe ndaari wargo yam. Ammaa Allah vallii yam faa hannde. Emi ɗoon darii hokka caaydaaku am yeeso mawɓe e famarɓe fuu. Mi vi'aay koo ɗume sey ko annabo'en e *Muusa mbi'i no laatoto, waato *Almasiifu no torrete, o aartey ummitaago nder maayɓe. Ɓaawo ma'ajum, o wa'ajiney habaru jayngol. Wanaa Yahuudu'en tan o wa'ajinta, ammaa faa e *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Bulus e nder bolle, sey Festus towni voliinde vi'i: — Bulus, hoore maaɗa waylitake ! Ɗuuɗal anndal maaɗa haanyii ma ! Bulus toontii mo vi'i: — Yaa Festus mawɗo, mi haaŋaaka. Ko mbi'imi ɗum bolle goongaaje ɗe ma'ana. Laamiiɗo Agaripa boo e anndi ku'uje ɗeen fuu. Kanjum waɗi mi hulaay vi'igo ɗum yeeso ma'ako. Gam mi tabbitinii ɗe'e ku'uje cuuɗanaaki mo, sabu ɗe mbaɗaaka nder suuɗeefi. Laamiiɗo Agaripa ! A goonɗinii annabo'en naa? Emi anndi a goonɗinii ! Agaripa vi'i Bulus: — Nder wakkaci seɗɗa eɗa yilloo laatingo yam goonɗinɗo Almasiifu naa? Bulus toontii mo vi'i: — Koo e jaawɗum, koo naa e jaawɗum, emi toroo Allah gam aan e nanɓe yam hannde fuu laatooɗon kama no laatiimi, ammaa naa e ɗi'i sarkaaji. Ndeen Agaripa e Festus e Bernis e jooɗodinooɓe e mu''en fuu ummii ndilli. Nde ɓe mburtii wuro ngoon, ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe: — O'o gorko waɗaay ko foti wargo mo, koo omndugo mo nder kaso. Ndeen Agaripa vi'i Festus: — O'o gorko o yoofeteno kul o ƴamaayno ceri'a ma'ako yaharee to laamiiɗo Roomankoo'en mawɗo. Nde ɓe tabbitini min njahey lesdi Itaaliya nder akali ndiyam, Bulus e woɓɓe nanngaaɓe mbaɗaama nder junngo mawɗo soojeeji bi'eteeɗo Juliyus. Kanko woni aardiiɗo soojeeji hemre nder yeɓre soojeeji vi'eteende soojeeji *Kaysar. Min natti akali ndiyam ivoyki Adaramitiyum jaheyki ci'e gonɗe fonngo maayo nder lesdi Aasiya, min ndilli. Emin ngondi e Aristarkus neɗɗo lesdi Makedooniya ivoyɗo si'ire Tesaloonika. Jonto ma'ajum min ngari si'ire Sidon. Juliyus holli Bulus enɗam, o jaɓii Bulus yaha to higooɓe muuɗum gam ɓe mballa ɗum. Nde min ummii ɗoon, min tokki fu'una lesdi Kiparus ngonndi nder maayo, gam henndu semmbiɗiraa toon. Min kuulti maayo wonngo faro Siliikiya e Pamfiliya, min njottii Mira nder lesdi Lisiya. Toon aardiiɗo soojeeji oon heɓani min akali ivoyki Aleksandiri pa'aki Itaaliya, o nattini min ki. Balɗe ɗuuɗɗe akali amin waɗi e yahara se'ese-se'ese. Da bone min njottorii faro si'ire Kinidus. Nde henndu haɗi min yahago yeeso, sey min tokki foombina faa min njahari Kereeta, lesdi ngonndi nder maayo. Nde min ngutii yaayre Salmoone, min tokkiri fonngo Kereeta, toon to henndu semmbiɗiraa. Da bone min kuultiri fonngo, min njottii yaayre vi'eteende Jipporde Vooɗnde, takkol si'ire Lasiya. Nde laatii min mbonnii wakkaci ɗuuɗɗum faa *juulɗe ittugo hakkeeji ngutii. Nder wakkaci ma'ajum jahaangal nder akali ndiyam e saɗi korey. Gam ma'ajum Bulus hokki ɓe caawara o vi'i: — Banndiraaɓe, mi yi'ii nga'al jahaangal no saɗey. Ɗum sooyey akali e siri ma'aki fuu. Naa kanjum tan, ammaa faa e enen en nder haɗari sooygo yonkiiji meeɗen. Ammaa mawɗo soojeeji ɓurii jaɓgo haala jawmu akali e pooɗoowo ki dow e haala Bulus. Nde laatii jipporde akale ndiyam to ɓe ngoni vooɗaa nder dabbunde, yimɓe ɗuuɗɓe wonɓe nder akali ɓurii yiɗgo ɓe njaha Feniika, gam ɓe ndabba toon, to ɗum heɓoto. Feniika woni jipporde akale ndiyam nder lesdi Kereeta, hu'ucunde hiirna ba woyla e hiirna ba foombina. Nde kenel foombina fuɗɗi visgo, huwooɓe akali tammii ɓe mbaawey yahago to ɓe ngiɗi. Ɓe itti paddorɗum akali, min tokki faro fonngo Kereeta min ndilli. Ammaa ɓaawo ma'ajum seɗɗa, henndu semmbiɗndu vi'eteendu henndu woyla ba fu'una ummoyii gada runnde Kereeta. Henndu nduun taɓɓii akali, faa min mbaawaay luhurugo e ma'aru. Gam ma'ajum min ngoori ndu laggi ki. Nde min ngari e iifi dunngel pamarel bi'eteengel Kawda, ngel ustani min henndu. Da bone min nanngiri akalel pamarel gam to' ngel halku, min nattini ngel nder akali makki. Ndeen ɓe njippini ɓoggi lees akali ɓe kaɓɓi ki, gam to' ki fecco. Ɓe kuli to' ki nuf nder jaarengol nder ndiyam faro Sirtus. Gam ma'ajum ɓe njippini gude jahareyɗe akali, ɓe ngoori henndu laggi ki. Henndu nduun waɗi ga visgo e semmbee. Gam ma'ajum jonto ɓe puɗɗi hibingo dowle akali nder maayo. Nder nyalaande tataɓre, kamɓe e ko'e maɓɓe ɓe kibini kuuruɗum akali kiin. Balɗe ɗuuɗɗe min ngi'aay naange e koode, gam henndu nduun tokkii visgo e semmbee, faa min itti tammunde hisgo. Nde min mbaɗi balɗe min nyaamaay, sey Bulus darii yeeso maɓɓe vi'i: — Kul on njaɓno haala am, on dilloytaano Kereeta, daa ɗi'i torraaji e boneeji keɓataano en. Ammaa jo'oni emi toroo on: cemmbiɗinee ɓerɗe mooɗon, gam koo go'oto mooɗon yonki muuɗum halkataa, sey ki'i akali tan. Allah Jawmiraawo mo tokkumi liloyii malaa'ikaajo muuɗum to am hanki. O vi'i yam: « Bulus, ta'a hul, a daroto yeeso laamiiɗo Roomankoo'en mawɗo. Kadimaa Allah no hokkete barkaa muuɗum gada e hisnugo yonkiiji yimɓe wonduɓe e maaɗa fuu. » Gam ma'ajum cemmbiɗinee ɓerɗe mooɗon, gam mi goonɗinii ko Allah vi'i yam ɗum laatoto daahir. Ammaa doole henndu yahara en goɗngel ƴoolel gonngel nder ndiyam. Nder jemmaare sappo e nayaɓre, nde henndu woni e laggi min nder maayo Adiriyaatik, caka jemma huwooɓe akali e tammii min ɓadake lesdi. Ɓe njurii ɓoggol kaɓɓanaangol njamndi teddundi, ɓe tawi luggeenga maayo faro piyanɗe arba'iin (40). Ɓe njahi yeeso seɗɗa, ɓe peri kadimaa, ɓe tawi luggeenga ma'ago faro piyanɗe talaatiin (30). Ɓe kuli to' henndu yaharu akali nder kaaƴe, gam ma'ajum ɓe njippini jamɗe paddorɗe nayi ɓaawo ma'aki, ɓe ndari, eɓe kaaɓi bimbi veeta. Nde laatii huwooɓe akali e ngiɗi vurtaago ndilla, sey ɓe njippini akalel pamarel nder ndiyam, ɓe mbaɗi kama ɓe njippiney paddorɗe yeeso akali. Sey Bulus vi'i soojeeji e mawɗo mu''en: — Kul huwooɓe ɓeen ndaraaki nder akali on kisataa. Ndeen soojeeji ɗiin taƴi ɓoggi jogiiɗi akalel pamarel, ɓe ngoori ngel, ngel tokki ndiyam. Nde ɓadii veetgo, Bulus torii ɓe ɓe fuu, ɓe nyaama. O vi'i: — Hannde woni nyalaande sappo e nayaɓre eɗon munyi, on nyaamaay koo ɗume. Gam ma'ajum emi toroo on, nyaamon gam kison. Gam koo laasol hoore go'oto mooɗon halkataa. Nde o vi'i noon, o hooƴi buroodi o yetti Allah yeeso maɓɓe ɓe fuu, o yevi ɗum o fuɗɗi nyaamgo. Ndeen ɓe fuu hakkiilooji maɓɓe nde''iti. Kamɓe maa ɓe kooƴi ɓe nyaami. Minon wonɓe nder akali min mbaɗii yimɓe keme ɗiɗo e saba'iin e njoveego'o (276). Nde ɓe nyaami faa ɓe kaari, ɓe kooƴi buhuuji alkamaari gonɗi nder akali kiin ɓe peri ɗi nder maayo, gam ɓe ustana ki tedduɗum. Nde veeti huwooɓe akali annditaay lesdi to ɓe ngari. Ɓe ngi'ii yaayre to woodi njaareendi. Eɓe ngiɗi yaharugo akali kiin toon, kul ɓe mbaawi. Ɓe taƴi ɓoggi jamɗe paddorɗe akali, ɓe ngoori ɗe nder ndiyam, ɓe piɓti ɓoggi kaɓɓirɗi leltirɗe ma'aki. Ɓaawo ma'ajum, ɓe ƴefti wudere woɗnde e hoore ma'aki, gam henndu laggira ki yeeso, yahara ki e lesdi. Ammaa akali warii to ndiyam luggiraa, hoore ma'aki tiggi, ki nufi e tudubaare njaareendi nder ndiyam, faa ki dimmbataako sam. Ɓoggi ndiyam boo piyii ɓaawo ma'aki, faa ki feccii. Soojeeji boo ngiɗi wargo ɓe kaso, gam to' goɗɗo nder maɓɓe yinoo nder ndiyam daɗa. Ammaa nde aardiiɗo soojeeji oon e yiɗi hisnugo Bulus, sey o haɗi ɓe waɗgo ko ɓe ngiɗi, o vi'i waawɓe ndiyam aarta nattugo nder ma'ajam kuulta, ndeen horiiɓe mbaɗɗii kaatakooje e guditale leɗɗe akali jeɓɗe. Noon min fuu min mbaɗi min njottii lesdi jam. Nde min kisi, min nanii runnde ndeen Malta vi'etee. Yimɓe lesdi ndiin njaɓɓorii min e yiɗde mawnde. Ɓe njaɓɓii min, ɓe kuɓɓani min yiite, gam ndiyam e toɓa, peewol boo e woodi. Bulus hawriti leɗɗe emo waɗa ɗe nder yiite ngeen, sey gulɗum yiite vurtini mbo'odi nder ma'aje, ndi taarii e junngo ma'ako, ndi fe''i mo. Nde yimɓe ɓeen ngi'i mbo'odi ndiin e taari e junngo Bulus, ɓe mbi'i hakkunde maɓɓe: — Goonga, o'o neɗɗo o baɗoowo war-hoore. Koo nde o hisi gada e maayo, ammaa e noon fuu ceri'a Allah woordataa mo e yonki. Ammaa Bulus fi'itini mbo'odi ndiin nder yiite, o nanaay naawɗum koo seɗɗa. Eɓe tammii junngo ma'ako no ɓuutey, koo o do''oo ɗoon e ɗoon o maaya. Ammaa nde yaawtii ɓe ngi'i walaa ko yani mo, nyumooji maɓɓe ngaylitii dow ma'ako ɓe mbi'i o allah feere. Faro yaayre ndeen e woodi gese mawɗo lesdi ndiin bi'eteeɗo Pubiliyus. O jaɓɓii min booɗɗum, o veerni min to ma'ako balɗe tati. Baaba Pubiliyus e ɗoon waalii no jontaaɗo, emo riiwoo ƴiiƴam. Bulus yahi to ma'ako, yowi juuɗe muuɗum dow ma'ako, waɗani mo do'aare, o yamɗiti. Ɓaawo ma'ajum, ɓe njamɗaa wonɓe nder lesdi ndiin ngari to Bulus, o yamɗitini ɓe. Ɓe teddini min korey. Nde min ngari dillugo, ɓe kokki min ko min ngiɗi fuu gam jahaangal. Ɓaawo lebbi tati, min natti nder akali ivoyki Aleksandiri noddirteeki Siwtaaɓe Worɓe, dabbunooki nder lesdi Malta, min ndilli. Min njottii si'ire vi'eteende Sirakus, min mbaɗi balɗe tati toon. Ndeen min natti akali, min tokki fonngo maayo faa min njahari si'ire Regiyum. Jonto ma'ajum henndu foombina fuɗɗi visgo. Nder balɗe ɗiɗi min ngari si'ire Putiyooli. Min tawi banndiraaɓe goonɗinɓe toon. Ɓe torii min, min njooɗoo to maɓɓe asaveere wo'ore. Ɓaawo ma'ajum, min njottoyii Rooma. Nde banndiraaɓe goonɗinɓe wonɓe Rooma nani habaru garol amin, ɓe njahi luumo Apiyus e yaayre vi'eteende Jipporɗe Tati, gam taɓɓaago min. Nde Bulus yi'i ɓe o yetti Allah, ɓernde ma'ako boo semmbiɗi. Nde min ngari si'ire Rooma, Bulus wooraa jippoo nder wuro haya feere muuɗum, kanko e soojeeru reeneyndu mo. Balɗe tati ɓaawo garki amin, Bulus noddi mawɓe *Yahuudu'en. Nde ɓe kawriti o vi'i ɓe: — Banndiraaɓe ! Mi waɗaay layfi fuu dow yimɓe meeɗen koo e finaatawaaji maamiraaɓe meeɗen, ammaa mi nanngaama *Urusaliima mi waɗaama nder juuɗe *Roomankoo'en. Ɓe ƴami yam ko mbaɗmi. Ɓe ngiɗii yoofgo yam, gam ɓe tawii mi waɗaay goɗɗum ko foti wargo yam. Ammaa nde laatii Yahuudu'en njaɓaay mi yoofee, doole mi toroo ceri'a am waddee to laamiiɗo Rooma mawɗo, koo nde laatii mi walaa wullaandu fuu dow lenyol am. Kanjum waɗi noddumi on gam mi yi'a on, mi volida e mooɗon. Gam daliila tammunde *Isiraa'iila'en kaɓɓiraami ɗi'i sarkaaji. Yahuudu'en mbi'i mo: — Min keɓaay ɗereewol ivoyngol lesdi *Yahuudiya anndineyngol min habaru maaɗa. Kadimaa walaa koo go'oto nder banndiraaɓe amin garɗo yeccii min habaru ko vooɗaa dow maaɗa. Ammaa emin ngiɗi ngeccoɗaa min nyumo maaɗa, gam emin anndi yimɓe koo toye e njedda diina ka tokkuɗaa. Ɓe ndesi nyalaande nde ɓe co''oytoo to ma'ako. Nde nyanndeere ndeen wari, yimɓe ɗuuɗɓe ngari kawriti veerdude Bulus. Ila bimbi faa alaasara emo wa'ajina ɓe, emo yeccoo ɓe habaru *laamu Allah. Emo holla ɓe habaru Yeesu nder *Tawreeta Muusa e nder defte annabo'en. Woɓɓe nder maɓɓe njaɓi ko o vi'i, woɓɓe boo njaɓaay. Ila ɓe cankitaaki, ɓe ngeddootiri hakkunde maɓɓe. Ndeen Bulus ɓesdi vi'igo ɓe voliinde wo'ore, o vi'i: — *Ruhu Ceniiɗo vi'ii goonga, nde o volvani maamiraaɓe mooɗon gada e honnduko annabi *Ecaaya o vi'i: « Yah to ɓe'e yimɓe, mbi'aa ɓe: On naney, ammaa on pahamataa, on ndaarey, ammaa on ngi'ataa. Gam ɓerɗe ngo'ol lenyol njo'orii. Ɓe cumɓii noppi maɓɓe, ɓe muuɓnii gite maɓɓe, gam to' gite maɓɓe ngi', to' noppi maɓɓe nan, to' ɓerɗe maɓɓe pahamu, faa ɓe mbittoya to am, mi yamɗitina ɓe. » Bulus ɓesdii vi'igo: — Anndee, Allah lildii kisndam muuɗum to *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Kamɓe ɓe ngewotoo ! [ Nde Bulus vi'i bolle ɗeen, Yahuudu'en mburtii e njeddindira e semmbee hakkunde mu''en.] Bulus waɗi duuɓi ɗiɗi nder wuro haya ngoon. Emo jaɓɓoo koo moye garɗo to ma'ako, emo wa'ajina ɓe habaru *laamu Allah, emo ekkitina ɓe habaru Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo e semmbee, walaa kaɗɗo mo. Miin Bulus maccuɗo Yeesu *Almasiifu vinndi ngo'ol ɗereewol. Allah noddii yam mi laatoo *lilaaɗo, o suɓii yam mi wa'ajina Habaru ma'ako Belɗum. *Habaru Belɗum ɗuum, o waɗiino alkawal ma'ajum nder *Deftere Seniinde ilaa, gada e annabo'en ma'ako. Habaru ɗuum haala *Ɓiyiiko volvata, iɓɗo e lenyol *Dawda dow e ɓanndu, ammaa e baawɗe mawɗe Allah holliri Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen no *Ɓiyiiko, nde o ummitini mo nder maayde barkaa *Ruhu Ceniiɗo. Gada e ma'ako keɓmi barkaa laataago lilaaɗo, gam faa mi nodda leƴƴi duuniyaaru fuu ngoonɗina mo, ɗowtanoo mo. Onon maa, on nder yimɓe ɓeen ɓe Allah noddi, gam laatooɗon ɓe Yeesu Almasiifu. Emi hinna on, on fuu wonɓe si'ire *Rooma, ɓe Allah yiɗi noddi gam laatoo seniiɓe. Barkaa e jam Allah Baaba meeɗen e Yeesu Almasiifu Jawmiraawo wondu e mooɗon. Aran, emi yetta Allah am barkaa Yeesu *Almasiifu gam mooɗon on fuu, sabu habaru goonɗinki mooɗon e volvee nder duuniyaaru fuu. Allah mo njaggantoomi e ɓernde wo'ore gada e wa'ajingo habaru *Ɓiyiiko woni caayduujo am, wakkaci mbaɗeymi do'aare fuu, emi nyumta on. Koo ndeye nde mbaɗeymi do'aare emi toroo Allah omtana yam laawol wargo to mooɗon, to o jaɓii. Emi yiɗi yi'igo on korey, gam mi waddana on kokkal ngal *Ruhu Allah hokki yam, faa ɗum semmbiɗina on. Ko ngiɗmi vi'igo woni cemmbiɗindiren. Mi semmbiɗinira on goonɗinki am, onon maa cemmbiɗiniron yam ki mooɗon. Banndiraaɓe, emi yiɗi anndon, mi waɗii anniya wargo to mooɗon nde ɗuuɗɗum, ammaa ɗum heɓaaki faa jo'oni. Emi yiɗi heɓgo goonɗinɓe Yeesu nder mooɗon, noon no ngiɗrumi heɓrugo ɓe nder goɗɗi leƴƴi. Doole mi yaha to yimɓe fuu, jooɗiiɓe si'ire e jooɗiiɓe ladde, jannguɓe e ɓe njanngaay. Kanjum waɗi emi haaɓi wa'ajingo on *Habaru Belɗum, onon maa jooɗiiɓe si'ire Rooma. Mi nanataa cemtuɗum wa'ajingo *Habaru Belɗum, gam ɗum baawɗe Allah baaweyɗe hisnugo koo moye goonɗinɗo mo, aran Yahuudu'en, ɓaawo ɗoon *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Habaru Belɗum ɗuum e holla aadilaaku Allah keɓeteeɗum gada e goonɗingo Yeesu tan. Kama ko vinndaa nder *Deftere: « Aadaliijo no foofrey e goonɗinki. » Allah e holla huunƴere muuɗum gada asama, dow yimɓe ɓe kulataa mo e dow kuuɗe maɓɓe kalluɗe ɗe ɓe nyo'irta goonga. Gam ko neɗɗo waawi anndugo dow Allah fuu e laaɓani ɓe, sabu Allah hollii ɓe ɗum. Gam gada tageeki duuniyaaru, ko yi'ataake e Allah, waato baawɗe ma'ako ɗe nde'ataa e allaaku ma'ako, e ɗum fahamee nder ko o tagi. Gam ma'ajum yimɓe ngalaa hujja sam. Koo nde eɓe anndi Allah, ɓe teddinaay mo, ɓe ngettaay mo, noon no haani Allah waɗanee, ammaa nyumooji maɓɓe majjii, fahamu vurtii ɓerɗe maɓɓe, niɓre natti. Eɓe ɗoon manto, eɓe tammii ɓe ƴoyɓe, ammaa ɓe vemmbuɓe. Ɓe mbattindirii teddungal Allah tabbitɗo e ngal gumkiiji baɗaaɗi nder nanndi neɗɗo maayoowo, e nder nanndi colli e bisaaji e ko dasotoo. Gam ma'ajum Allah yoofi ɓe ɓe tokka suunooji ɓerɗe maɓɓe nefniiɗi, ɓe nyiddindira ɓalli maɓɓe e kuuɗe cemtiniiɗe. Ɓe mbattindirii goonga Allah e fewre, ɓe cujjidanii ko tagaa, ɓe njagganii ɗum mbattudi Allah tagoowo, kaanɗo maalteego faa abadaa ! Aamiin. Gam ma'ajum Allah yoofi ɓe ɓe tokka suunooji maɓɓe cemtiniiɗi. Rewɓe maɓɓe kibinii baaldal tawaangal, mbittii e mbaalda hakkunde mu''en. Noon boo worɓe ngoorii waaldugo e rewɓe, suuno waaldugo e worɓe nanngii ɓe. Ɓe mba'adii ko semtinii hakkunde maɓɓe. Noon ɓe pooɗrani ko'e maɓɓe laada majjere maɓɓe. Nde laatii ɓe njaɓaay anndugo Allah, kam waɗi Allah yoofi ɓe ɓe tokka nyumooji maɓɓe leliiɗi, ɓe mbaɗa ko haanaa waɗeego. Eɓe keevi koo iri kaye ciya goonga e halleende e koɗey e gikku kallungu. Eɓe keevi nalwiiru e war-hoore, e kaɓe e ƴoynugo yimɓe e ɓerɗe ɓaleeje. Ɓe nyo''ooɓe, e hallinooɓe woɓɓe, ɓe wanywanyɓe Allah, ɓe toonoro. Ɓe mawnitiiɓe, manooɓe ko'e mu''en, figginooɓe laabi halleende dum. Ɓe ɗowtantaako danyooɓe mu''en. Ɓe ngalaa hakkiilo, ɓe ngalaa alkawal, ɓe ngalaa yiɗde, ɓe ngalaa yurmeende. Koo to eɓe anndi dooka Allah vi'ii waɗooɓe iri kuuɗe ɗeen e kaani mbaree, e noon fuu naa ɓe kuwey ɗe tan, faa maa eɓe mana waɗooɓe kuuɗe ɗeen. Gam ma'ajum, aan cappotooɗo layfi ɗum goɗɗo waɗi, koo a moye, a accitantaake. Gam nde cappiɗaa layfi goɗɗo fuu, hoore maaɗa cernanta, sabu layfi ɗum capportoɗaa goɗɗo, aan maa a waɗa ɗum. Eɗen anndi ceri'a ka Allah taƴanta waɗooɓe iri kuuɗe ɗeen, ɗum goonga o serniranta ɓe. Kadi aan baɗeyɗo layfi ɗum sapportoo woɓɓe, a tammii a hisey ceri'a Allah naa? Nakay a yavii caahu Allah ɗuuɗngu e munyal ma'ako? A anndaa caahu Allah nguun, kam yaharey maa to tuubataa naa? Ammaa a yo'orinii hoore maaɗa, ɓernde maaɗa salake tuubgo. Gam ma'ajum eɗa mooɓtana hoore maaɗa huunƴere Allah reentunde ma nyannde nde Allah vannginta huunƴere muuɗum e ceri'a muuɗum ngoongaha. Nyannde ndeen o biyotoo koo moye deydey e kuuɗe muuɗum. Yonki ɗum faa abadaa no jippanto ti'iniiɓe yillaago manoore Allah e darajja e ko tabotoo gada e waɗgo ko vooɗi. Ammaa elto Allah e huunƴere muuɗum no yooftanto yiɗanɓe ko'e mu''en, lati goonga tokki ciya goonga. Bone e jiɓayeere no yooftanto koo moye baɗeyɗo ko halli, aran *Yahuudu'en, ndeen *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Ammaa darajja e manoore e jam no laatanto waɗeyɓe ko vooɗi fuu, aran Yahuudu'en, ndeen yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, sabu Allah ɓurdindirtaa yimɓe. Baɗɗo hakke dow e ciya anndugo *Tawreeta no halkey, koo to serniranaaka Tawreeta. Ammaa annduɗo Tawreeta, to waɗii hakke, no sernirante Tawreeta. Gam wanaa nanooɓe ko Tawreeta vi'i, Allah raarata aadali'en yeeso muuɗum, ammaa huwooɓe ko ka vi'i. Yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en ngalaa Tawreeta. Ammaa to ɓe kuwii ko Tawreeta vi'i e yiɗde maɓɓe, ɓe kollii eɓe anndi ko haani waɗee, koo to ɓe ngalaa Tawreeta. Ɓe kollii ko Tawreeta vi'i e vinndii nder ɓerɗe maɓɓe. *Nyumo ɓerɗe maɓɓe boo e holla ɓe ɗum, gam to go'o nyumooji ɓerɗe maɓɓe e pela ɓe, to go'o maa eɗi kokka ɓe goonga. Ɗum fuu ɗum vanngey nyannde nde Allah sernanta nyumooji yimɓe cuuɗiiɗi, gada e Yeesu *Almasiifu. Kanjum *Habaru Belɗum ɗum nga'ajineymi vi'ii. Aan biiɗo no *Yahuuduujo, ɓaariiɗo *Tawreeta, mantortooɗo anndugo Allah, a vi'ii a anndi ko Allah yiɗi, Tawreeta ekkitinii ma suɓgo ko ɓuri vooɗgo, a hoolii eɗa waawi ɗowgo bumɗo, a jayngol gam wonɓe nder niɓre, a eltoowo ɓe ngalaa anndal, a jannginoowo bilki'en, ɗum fuu a vi'i ɗum gam Tawreeta hokkii ma goonga e anndal keeɓɗum. Ee aan ekkitinoowo woɓɓe, a ekkitintaa hoore maaɗa naa? Aan ga'ajotooɗo to' ɗum wujju, a wujjataa naa? Aan bi'eyɗo to' ɗum waɗ njeenu, a waɗataa njeenu naa? Aan nefoowo gumkiiji, a wujjataa ko woni nder suudu ma'aji naa? Aan mantortooɗo Tawreeta, a yavortaako Allah gada e huultugo Tawreeta ma'ako naa? Noon no ɗum vinndiraa nder *Deftere: « Gam daliila mooɗon, onon Yahuudu'en, *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en e kallina innde Allah. » E goonga *naadeeki maaɗa e woodi botee, to a ɗowtanii ko Tawreeta vi'i. Ammaa to a ɗowtanaaki ko Tawreeta vi'i, aan e mo naadaaka fuu on go'o. Kadi, to mo naadaaka ɗowtanake ko Tawreeta vi'i, Allah raarataa mo kama naadaaɗo naa? Mo naadaaka, to ɗowtanake Tawreeta, no do''ete ceri'a, aan naadaaɗo goonɗo binndi Tawreeta fuu, ammaa ɗowtanaaki ka. Gam wanaa ko yi'etee e ɓanndu laatinta neɗɗo Yahuuduujo, wanaa boo tayki nguru ɓanndu woni naadeeki goongahi. Yahuuduujo gada nder ɓernde, kam woni Yahuuduujo goongaajo, kadimaa naadeeki ki Ruhu waɗata nder ɓernde, kanki woni goongahi, naa baɗeteeki gada e ɗowtanaago ko vinndaa nder Tawreeta. Manoore iri o'o neɗɗo to Allah ivoyta, wanaa to yimɓe. To noon, ɗume *Yahuudu'en ɓurdi *ɓe laataaki Yahuudu'en? Ɗume woni botee *naadeeki? Botee ma'ajum e ɗuuɗi nder koo ngole laawol. Aran fuu, Yahuudu'en kokkaa bolle Allah. E goonga, woɓɓe maɓɓe laataaki hoolaaɓe. Koo ciya hooleego maɓɓe e waawi haɗgo Allah laatoo koolniiɗo naa? Ɗum waawataa sam ! Koo to yimɓe fuu no fevooɓe, doole koo moye jaɓa Allah o goonga. Noon no ɗum vinndiraa nder *Deftere: « Sey koo moye tabbitina haala maaɗa e woodi goonga, a jaaloto wullotooɓe ma dum. » Ammaa to ciya aadilaaku meeɗen e ɓesda hollugo aadilaaku Allah, noye mbi'eten? Ndeen en mbaawi vi'igo Allah walaa aadilaaku to o jippinii huunƴere ma'ako dow meeɗen naa? (Ɗo'o emi volva kama no neɗɗo mo anndaa Allah volvirta.) Ɗum waɗataako sam ! Kul Allah walaa aadilaaku, ndeen noye o sernironoyta duuniyaaru? To ciya goonga am vallii yimɓe yi'igo goonga Allah e njaayri, faa eɓe mawnina mo, ndeen gam ɗume o sernantammi kama mo hakke faa jo'oni? To neɗɗo nyumrii noon, o vi'ey: « En mbaɗ ko halli gam ko vooɗi vurtoo nder ma'ajum. » Woɓɓe e mbi'a miin vi'i noon, ammaa naa ɗum goonga. Kamɓe ɓe cernante deydey e bolle maɓɓe. Too, noye mbi'eten? Minon *Yahuudu'en min ɓurii yimɓe horiiɓe naa? Min ɓuraay ɓe sam ! Mi aartii mi hollii Yahuuduujo e *mo laataaki Yahuuduujo fuu, lees baawɗe hakke ɓe ngoni. Kama ko vinndaa nder Deftere: « Walaa aadaliijo, walaa koo go'oto, walaa goonɗo fahamu, walaa gillotooɗo Allah. Ɓe fuu ɓe celii laawol goonga, ɓe laatake mehere'en. Walaa kuweyɗo ko vooɗi, walaa koo go'oto. Konnduɗe maɓɓe e laatii kama genaale omtiiɗe. Eɓe ƴoynira yimɓe ɗemɗe maɓɓe. Bolle maɓɓe e keevi tooke poosooje. Konnduɗe maɓɓe e keevi ja'alooje e bolle mettuɗe. Eɓe njawɗanoo rufgo ƴiiƴam. To ɓe njahi fuu, sey to vonnere e bone waɗi. Ɓe anndaa laawol waddugo jam. Kulol Allah walaa nder ɓerɗe maɓɓe. » Jo'oni en anndi ko *Tawreeta vi'i fuu, eka vi'a ɗum wonɓe lees ma'aka, gam to' koo moye heɓ hujja, kadimaa yimɓe duuniyaaru fuu annda e lees ceri'a Allah. Walaa keɓreyɗo aadilaaku yeeso Allah gada e ɗowtanaago Tawreeta. Gam ko ka waɗata woni, ka anndina neɗɗo hakke muuɗum. Ammaa jo'oni Allah vannginii laawol ngol yimɓe tokkata laatoo aadali'en yeeso ma'ako. Laawol ngool heɓortaako e tokkugo *Tawreeta. Kanjum Tawreeta e defte *annabo'en mbi'ii dow ma'agol. Laawol ngool woni goonɗingo Yeesu *Almasiifu. Goonɗinɗo Yeesu fuu, Allah no laatiney mo aadaliijo yeeso muuɗum, gam kanko o feerɗindirtaa yimɓe, gam ɓe fuu ɓe mbaɗii hakke, ɓe potaay heɓgo teddungal Allah. Ammaa Allah enɗii ɓe, o laatinii ɓe aadali'en caahu. O waɗanii ɓe ɗum barkaa Yeesu Almasiifu coottiiɗo ɓe, Kadi, e woodi ko mantortooɗen naa? Ɗum walaa. Gam ɗume? Gam en laataaki aadali'en gada e kuuɗe meeɗen, sey nii gada e goonɗingo Yeesu tan. Gam en anndi gada e goonɗinki tan neɗɗo laatortoo aadaliijo yeeso Allah, naa e tokkugo ko Tawreeta vi'i. Nakay Allah o Allah Yahuudu'en tan? Asee, naa o Allah faa e *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en? Goonga, o Allah leƴƴi fuu. Allah o go'oto, kanko laatinta naadaaɓe aadali'en gada e goonɗinki mu''en, ɓe naadaaka boo to ngoonɗinii o laatiney ɓe aadali'en. To noon, en meheriɗiney Tawreeta gam en ngoonɗinii Yeesu naa? Naa noon sam ! To goonga kam, en ɓesdanii ka darajja. Too, noye mbi'eten dow *Ibraahim maama amin, minon *Yahuudu'en? Ɗume o heɓi? Kul Ibraahim no laatorino aadaliijo gada e kuuɗe muuɗum, daa o heɓiino ko o mantorto. Ammaa yeeso Allah naa ɗum noon. Raa ko *Deftere Seniinde vi'i: « Ibraahim goonɗinii Allah. Allah boo raarii mo aadaliijo. » Kuwoowo saahorantaake biya muuɗum, gam e haani o biyee kuugal ma'ako. Ammaa mo huwaay koo ngale, to goonɗinii Allah laatinoowo ɓe hakke aadali'en, goonɗinɗo oon no raarete aadaliijo caahu. *Dawda maa volvii dow ma'ajum, nde o volvi dow barkaa neɗɗo mo Allah raari aadaliijo, naa gada e kuuɗe muuɗum. Raa no o vi'i: « Barkaa laatanto yimɓe ɓe ɗum ya'afanii halleende mu''en, ɓe hakkeeji mu''en mooytaa. Barkaa laatanto neɗɗo mo Jawmiraawo limaay hakke muuɗum. » Barkaa kaan e laatii gam Yahuudu'en tan, nakay faa e *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en? En mbi'ii: Ibraahim goonɗinii Allah, gam ma'ajum Allah raari mo o aadaliijo. Ɗume wakkaci Allah raari Ibraahim aadaliijo? Ko hokka o naadee, na ɓaawo *naadeeki ma'ako? Daahir ɗum waɗii ila o naadaaka, wanaa ɓaawo naadeeki ma'ako. Naadeeki ki o waɗanaa e laatii alaama kolluɗum Allah raarii mo o aadaliijo, gam o goonɗinii Allah ko hokka o naadee. Gam ma'ajum Ibraahim laatake baaba goonɗinɓe fuu ɓe Allah raari aadali'en, koo to ɓe naadaaka. Kanko boo laatii baaba naadaaɓe, ammaa wanaa naadaaɓe fuu, sey ɓeen tokkuɓe misaalu goonɗinki ma'ako ila o naadaakano. *Alkawal rongo duuniyaaru ngal Allah waɗani *Ibraahim e asngol muuɗum, o waɗaay ngal gam Ibraahim tokkii ko *Tawreeta vi'i, ammaa ɗum gam aadilaaku ngu o heɓri gada e goonɗingo Allah. Kul tokkooɓe Tawreeta laatinoo ronooɓe duuniyaaru, daa goonɗinki laatake mehere, alkawal Allah boo walaa nafuuda fuu. Tawreeta, huunƴere Allah tan waddata, ammaa to dooka walaa, huultugo ka boo walaa. Gam ma'ajum alkawal Allah dow goonɗinki tan dari, gam faa ngal laatoo caahu, ngal tabbita dow asngol Ibraahim fuu. Ngal laataaki gam tokkooɓe ko Tawreeta vi'i tan, ammaa faa e gam goonɗinirɓe Allah noon no Ibraahim goonɗiniri mo. Ibraahim oon woni baaba meeɗen, en fuu. Noon no ɗum vinndiraa nder *Deftere: « Mi waɗii ma baaba leƴƴi ɗuuɗɗi. » Kanko woni Baaba meeɗen yeeso Allah, mo o goonɗini, Allah kokkoowo maayɓe yonki, noddoowo ko walaa ɗum wara. Ibraahim goonɗinii Allah, o waɗii tammunde heɓgo ɓinngel, koo nde daliila tammunde walaa. Kanjum waɗi o laatii baaba leƴƴi ɗuuɗɗi. Kadimaa Allah vi'ii mo: « Asngol maaɗa no ɗuuɗrey ba koode. » Ibraahim wooraay goonɗingo Allah, koo nde o yi'i ɓanndu ma'ako tampi, gam o yaharii faro duuɓi hemre, Saaratu koree ma'ako boo naywii rugum, waawataa saawgo. Ibraahim waɗaay cekka dow alkawal ngal Allah waɗani mo, ammaa goonɗinki ma'ako semmbiɗinii mo, o maalti Allah. O tabbitinii Allah e woodi baawɗe hebbingo alkawal muuɗum. Kanjum waɗi: « Allah boo raari mo o aadaliijo. » Bolle ɗeen, wanaa gam ma'ako tan ɗe mbinndaa. Ɗe mbinndaama gam meeɗen boo, enen ɓe Allah laatinta aadali'en, enen goonɗinɓe o ummitinii Jawmiraawo meeɗen Yeesu nder maayde. Yeesu oon waraama gam hakkeeji meeɗen, o ummitinaama nder maayde boo gam keɓen laataago aadali'en yeeso Allah. Gam ma'ajum, jo'oni nde keɓɗen laataago aadali'en sabu goonɗinki, en ngoodi hooluye hakkunde meeɗen e Allah, barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Kanko hokki en laawol heɓgo caahu Allah ngu ngonɗen nder muuɗum jo'oni. Kadimaa en ɗoon mbelmbelta, gam en ngoodi tammunde wondugo e teddungal Allah. Naa kanjum tan, faa maa en ɗoon mbelmbelta koo nder torraaji ɗi njareten, gam en anndi ɗi ndimaney en munyal, munyal no rimey ngorjaaku, ngorjaaku boo no rimey tabbitinki. Tabbitinki kiin woorataa mbuusteeɗen sam, gam Allah loovii yiɗde muuɗum nder ɓerɗe meeɗen, gada e hokkugo en *Ruhu Ceniiɗo. Wakkaci nde tampuɗen waɗgo ko vooɗi, Almasiifu maayii gam meeɗen, enen waɗooɓe hakke. O maayii nder wakkaciire nde Allah taƴi. Eɗum saɗi goɗɗo jaɓa maaygo mbattudi neɗɗo aadaliijo. Ɗum baɗoojum o heɓa ngorgu maaygo mbattudi neɗɗo geeto korey. Ammaa Almasiifu maayii gam meeɗen wakkaci ngonnooɗen nder hakke. Noon Allah holliri no yiɗiri en. Nde laatii jo'oni en keɓii aadilaaku gada e ƴiiƴam Almasiifu ndufaaɗam gam meeɗen, ndeen kam en tabbitinii o hisney en huunƴere Allah wareynde. Koo ndeenno nde laatinooɗen wanywanyɓe Allah, o siryootirii en e hoore ma'ako, barkaa maayde *Ɓiyiiko, hakko jo'oni nde ciryootirɗen e ma'ako, en tabbitinii Almasiifu no hisney en gam emo foofa. Naa kanjum tan, ammaa en ɗoon mantoroo Allah barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu, ciryootirɗo en e Allah. Gada e neɗɗo go'oto hakke nattiri duuniyaaru. Hakke ɗuum waddi maayde. Noon yimɓe fuu laatorii maayeyɓe, gam ɓe fuu ɓe mbaɗii hakke. Goonga, hakke e ɗoon nder duuniyaaru ila *Tawreeta waraay, ammaa Allah limataa ɗe to dooka walaa. E noon fuu, gada jaamaniiru Aadamu faa wargo jaamaniiru Muusa, maayde laamake dow yimɓe fuu, faa e dow ɓeen ɓe mbaɗaay hakke iri ɗum Aadamu waɗi, kuultuɗo dooka Allah. Aadamu oon woni misaalu goɗɗo gareyɗo. Ammaa caahu ngu Allah hokkata, fotnataake e hakke Aadamu. Daahir maayde warii dow yimɓe ɗuuɗɓe, gam daliila hakke neɗɗo go'oto, ammaa enɗam e caahu ko Allah hokkata warii dow yimɓe ɗuuɗɓe gada e neɗɗo go'oto, waato Yeesu *Almasiifu. Kanjum ɓuri koo ɗume fuu mawnugo. Noon boo ko caahu Allah waddi e feerootiri e ko hakke neɗɗo go'oto waddi. Ceri'a Allah tokkoyka ɓaawo hakke go'otum waddii halkere, ammaa caahu Allah tokkoyngu ɓaawo hakkeeji ɗuuɗɗi, laatinii yimɓe ɗuuɗɓe aadali'en. Maayde laamii dow daande koo moye gada e hakke neɗɗo go'oto, ammaa keɓɗo ɗuuɗal caahu Allah e kokkal laataago aadaliijo no laamoto nder yonki, gada e neɗɗo go'oto, waato Yeesu Almasiifu. Noon no hakke neɗɗo go'oto waddirani yimɓe fuu ceri'a halkere, noon boo kuugal aadilaaku neɗɗo go'oto laatiniri yimɓe ɗuuɗɓe aadali'en hokki ɓe yonki. Ciya ɗowtaare neɗɗo go'oto waɗi yimɓe ɗuuɗɓe laatake waɗooɓe hakke. Noon boo yimɓe ɗuuɗɓe no laatoto aadali'en gam neɗɗo go'oto ɗowtanake Allah. Tawreeta waddaama gam ɓesdango boofi semmbee. Ammaa ɗoon to hakke ɓesdii fuu, ɗoon enɗam Allah maa ɓurata ɓesdaago. Noon no hakke laamorii gada e maayde, noon boo enɗam Allah laamortoo gada e aadilaaku, gam yaharugo en nder yonki ɗum faa abadaa, gada e Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. Too, noye mbi'eten? En njahey yeeso e waɗgo hakke gam enɗam Allah ɓesdoo naa? Ɗum waɗataako sam ! Gam to hakke, en maayɓe, noye kadimaa njahareten nder hakke? Eɗon anndi laaɓɗum *baptisma ɗum mbaɗanaaɗen hawtii en e Yeesu *Almasiifu, ɗum hawtii en boo e maayde ma'ako. Nde mbaɗanaaɗen baptisma, ɗum nanndii kama en maaydii e Yeesu, en uɓdaama e ma'ako. Noon no Almasiifu ummitiniraa nder maayɓe gada e baawɗe *Baabiraawo kaayniiɗe, noon enen boo poofreten foofaango heso. Gam to en kawtii e ma'ako nder maayde nanndunde e nde ma'ako, ndeen kam en ummitoto nder maayde, noon no o ummitorii. Eɗen anndi gikku meeɗen ngu ndeenno tiggidaama e Almasiifu dow *gaafagal. Ɗum waɗii gam faa ɓanndu meeɗen woonndu hakke halka, to' en ɓesdu laataago maccuɓe hakke. Sabu to neɗɗo maayii, hakke walaa baawɗe dow ma'ako kadin. To en maaydii e Almasiifu, en tabbitinii en poofdey e ma'ako. En anndi Almasiifu ummitiiɗo nder maayɓe, o ɓesdataa maaygo. Maayde hornaay heɓgo baawɗe dow ma'ako. Wakkaci Almasiifu maayii, o maayii nde wo'ore gam o yeva baawɗe hakke faa abadaa. Foofaango ngo o foofata jo'oni, gam Allah o foofata. Noon onon boo, ndaaree ko'e mooɗon kama maayɓe to hakke, ammaa foofeyɓe to Allah, gada e kawtal mooɗon e Yeesu Almasiifu. Gam ma'ajum, to' on ngoor hakke laamoo dow ɓalli mooɗon maayeyɗi, faa tokkon ko ɗi ngiɗi. To' on ngoor hakke huutinira ɓalli mooɗon gam waɗgo ko halli. Ammaa kokkee Allah ko'e mooɗon kama te'etaaɓe e junngo maayde, kokkaa yonki. Kokkee Allah ɓalli mooɗon fuu, gam o laatina ɗi kuutinirdi aadilaaku. Hakke ɓesdataa laamaago dow mooɗon, gam naa lees Tawreeta ngonɗon, ammaa lees caahu Allah. Noye mbi'eten? En njahey yeeso e waɗgo hakke gam en lees caahu Allah, wanaa lees *Tawreeta naa? Naa noon sam ! On pahamaay naa? To on mbaɗii ko'e mooɗon e huwango goɗɗo faa ɗowtanooɗon ɗum, ndeen on laatake maccuɓe oon mo ɗowtantooɗon. To on ɗowtanake hakke on maayey, to on ɗowtanake Allah on laatotoo aadali'en. Ammaa yettoore laatanoo Allah, gam ndeenno on maccuɓe hakke, ammaa jo'oni on ɗowtanake ekkitinol ngol ɗum ekkitini on e ɓerɗe mooɗon fuu. On ndimɗinaama e hakke, on laatake maccuɓe aadilaaku. Ɗo'o mi huutinirii misaalu maccungaaku gam fahamu mooɗon walaa semmbee. Ndeenno on mbaɗii ko'e mooɗon maccuɓe kuuɗe nefniiɗe e kalluɗe faa halleende ɓesdoo. Jo'oni laatinee ko'e mooɗon maccuɓe aadilaaku, gam faa njahon yeeso nder senaare. Nde laatinooɗon maccuɓe hakke, walaa ko yaali on e kuuɗe aadilaaku. Ɗume keɓnooɗon e kuuɗe mooɗon ɗe cemtirton jo'oni? Gam timmoode kuuɗe ɗeen ɗum maayde ! Ammaa jo'oni nde ndimɗinaaɗon e hakke, on laatake maccuɓe Allah. Ko ɗum rimata woni yahago yeeso nder senaare. Timmoode ma'ajum boo ɗum yonki ɗum faa abadaa. To goonga kam, biya hakke ɗum maayde, ammaa Allah saahanake en yonki ɗum faa abadaa nder kawtal e Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. Banndiraaɓe, on fuu on pahamey ko ngiɗmi vi'igo, gam on anndi *Tawreeta. On anndi Tawreeta e darvana neɗɗo wakkaci emo foofa. Kama debbo koobgal, dooka haɓɓii mo e koree ma'ako to nii faa koree ma'ako e foofa. Ammaa to koree maayi, debbo oon fiɓtake gada e dooka kaɓɓindirka ɗum e koree muuɗum. Gam ma'ajum, to o yahii to gorko feere ila koree ma'ako e foofa, o noddirtee jeenoowo. Ammaa to koree ma'ako maayii, o yoofake e dooka koobgal ngaal, ndeen to o yahanii gorko feere, o waɗaay njeenu. Noon onon boo banndiraaɓe, maayde *Almasiifu dow *gaafagal waɗi onon maa laatiiɗon maayɓe to Tawreeta. Jo'oni on laatii maccuɓe goɗɗo feere, kanko woni Almasiifu ummitiiɗo nder maayde, gam faa laatooɗen nafooɓe Allah. Wakkaci ko tokkunooɗen suunooji ɓalli meeɗen kalluɗi, Tawreeta semmbiɗini suunooji ɗiin, faa kuwen ko rimanta en maayde. Ammaa jo'oni en ndimɗinaama e dookaaji Tawreeta macciɗinka en, gam en maaydii e Almasiifu. Jo'oni en mbaawi huwango Allah nder laawol kesol ngol Ruhu ma'ako, naa nder laawol kihingol ngol dookaaji binndaaɗi. To noon, noye mbi'eten? *Tawreeta no hakke naa? Naa noon sam ! Gam kul Tawreeta walaano, daa mi anndataa ɗume woni hakke. Kul Tawreeta vi'aayno: « Ta'a waɗ koɗey », daa mi anndataa koɗey vooɗaa. Naa kanjum tan, ammaa Tawreeta kaan hokki hakke laawol ummingo koo iri ngoye suuno koɗey nder ɓernde am. Gam to Tawreeta walaa, hakke walaa, ɗum maayi. Ndeenno nde mi anndaano ko dooka haɗi, emi tammii mi walaa hakke. Ammaa nde anndumi ka, sey pahamumi mi huultii ka, mi baɗoowo hakke, mi maayɗo yeeso Allah. Tawreeta kaanka hollugo laawol yonki ɗum faa abadaa, kanka fooɗani yam maayde. Hakke heɓii laawol huutinirgo Tawreeta, ɗum ƴoyni yam, ɗum wari yam. To Allah Tawreeta ivoyi, dookaaji ma'aka boo e laatii ceniiɗi, goongaaji, booɗɗi. To noon, kan ɗoon Tawreeta mbooɗka kam fooɗani yam maayde naa? Naa noon sam ! Hakke kam huutiniri ko vooɗi, fooɗani yam maayde, gam faa holla no hakke kat. Gada e laawol Tawreeta hakke holliri no hu'unde kalluɗum korey naa seɗɗa. Eɗen anndi Tawreeta to *Ruhu Ceniiɗo ivoyi, ammaa enen, e duuniyaaru iɓɗen, en maccuɓe hakke. E goonga mi fahamataa ko mbaɗeymi. Gam naa ko ngiɗmi waɗgo mbaɗeymi, ammaa ko nganymi mbaɗeymi. To mi waɗii ɗuum ko mi yiɗaa waɗgo, ndeen e ɗum holla mi jaɓii *Tawreeta e vooɗi. To noon, naa ɗum miin waɗata nde'e hu'unde, ammaa ɗum hakke gonɗe nder am. Gam emi anndi goɗɗum booɗɗum walaa nder am, waato nder gikku am ngu hakke. Yiɗde waɗgo ko vooɗi e nder ɓernde am, ammaa mi waawataa waɗgo ɗum. Mi waɗataa booɗɗum ɗum ngiɗmi waɗgo, sey kalluɗum ɗum mi yiɗaa mbaɗeymi. To mi waɗii ko mi yiɗaa, ɗum hollii naa ɗum miin waɗata ɗum, ammaa ɗum hakke jooɗiiɗum nder ɓernde am. Raa ko ngi'imi e waɗa nder am: nde ngiɗmi waɗgo ko vooɗi fuu, sey mi yi'a halleende e takkii e am. Toon nder ɓernde am, emi nana belɗum dooka ivoyka to Allah, ammaa emi yi'a dooka feere nder am e hona dooka ka ɓernde am jaɓi. Dooka kaan laatinii yam maccuɗo hakke gonɗum nder am. Kayco ! Mi jurminiiɗo ! Moye hisnata yam e ndu'u ɓanndu dasreyndu yam to maayde? Yettoore e Allah gam o hisnii yam barkaa Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen ! Nder ɓernde am, mi maccuɗo dooka Allah, ammaa nder ɓanndu am mi maccuɗo dooka hakke. Gam ma'ajum, kawtuɗo e Yeesu *Almasiifu fuu Allah taƴantaa mo ceri'a maayde. Sabu dooka *Ruhu Allah kokkoowo en yonki barkaa kawtal meeɗen e Yeesu, rimɗinii en e dooka ngaddeyka hakke e maayde. Ɗuum ko *Tawreeta waawaay waɗgo, gam gikku hakke ɗum neɗɗo woodi, kanjum Allah waɗii. O lilii *Ɓiyiiko nder nanndi ɓanndu neɗɗo mo hakke, gam faa o itta hakkeeji meeɗen. Noon o sankitiri baawɗe hakkeeji kuweyɗi nder ɓalli meeɗen, o taƴani ɗi ceri'a maayde. Allah waɗii ɗum gam mbaawen hebbingo aadilaaku ngu Tawreeta ƴami en, enen ɗowtantooɓe ko Ruhu Allah vi'i, naa giɗaaɗi ɓalli meeɗen. Tokkuɗo giɗaaɗi ɓanndu muuɗum, giɗaaɗi ɗiin ndarvanta hakkiilo ma'ako. Ammaa tokkuɗo ko Ruhu Allah yiɗi, Ruhu kam darvanta hakkiilo ma'ako. Tokkuɗo giɗaaɗi ɓanndu muuɗum no maayey, ammaa tokkuɗo ko Ruhu Allah yiɗi no heɓey yonki e jam. Tokkuɗo giɗaaɗi ɓanndu no ganyo Allah. O ɗowtantaako dooka Allah, o waawataa ɗum sam. Waɗooɓe ko ɓalli mu''en ngiɗi mbaawataa velgo Allah. Ammaa onon, on tokkaay giɗaaɗi ɓalli mooɗon, Ruhu Allah tokkuɗon, to nii goonga kanko jooɗii nder ɓerɗe mooɗon. Neɗɗo fuu mo walaa Ruhu *Almasiifu, Almasiifu jeyaa mo. To Almasiifu e jooɗii nder ɓerɗe mooɗon, koo to ɓalli mooɗon no maayey gam hakke, e noon fuu Ruhu Allah no hokkey on yonki, gam o laatinii on aadali'en. To Ruhu Allah ummitinɗo Yeesu nder maayde e jooɗii nder mooɗon, ndeen oon ummitinɗo Almasiifu no hokkey ɓalli mooɗon maayeyɗi yonki. O waɗii ɗum gada e Ruhu ma'ako jooɗiiɗo nder mooɗon. Gam ma'ajum banndiraaɓe, en ngoodi goɗɗum ko laatanii en doole mbaɗen, ammaa naa ɗum tokkugo giɗaaɗi ɓalli meeɗen. Gam kul on tokkii giɗaaɗi ɓalli mooɗon, on maayey. Ammaa to on ngoorii Ruhu Allah wara giɗaaɗi ɓalli mooɗon, ndeen on keɓey yonki ɗum faa abadaa. Gam ɓe Ruhu Allah ɗowi fuu, kamɓe ngoni ɓiɓɓe Allah. Ruhu mo Allah hokki on laatinaay on maccuɓe hakke, hakko ɓesdon jooɗaago nder kulol maayde, ammaa o hokkii on Ruhu laatineyɗo on ɓiɓɓe ma'ako. Gada e Ruhu oon en mbaawi noddirgo Allah « Abba ! Baaba meeɗen ! » Ruhu Allah, kam e ruhuuji meeɗen e tabbitinana en en ɓiɓɓe Allah. To nii en laatii ɓiɓɓe ma'ako, en ndoney ku'uje booɗɗe ɗe o resani yimɓe ma'ako. To en njardii torraa e Almasiifu, en ndondey kuuɗe booɗɗe e ma'ako, en teddidinte e ma'ako boo. Mi tabbitinii torraaji ɗi njareten jo'oni ɗi potnataake e teddungal ngal Allah teddinta en ɗo'o yeeso. Ko tagaa fuu e haaɓi yi'a wakkaciire nde Allah vannginta ɓiɓɓe muuɗum. Gam hakke laatinii ko tagaa fuu mehere yeeso Allah, naa dow e yiɗde ma'ajum, ammaa noon Allah yiɗi ɗum laatoroo. E noon fuu, tammunde e woodi, gam ko tagaa fuu no rimɗinte e maccungaaku nyolngu, ɗum rimɗinee, ɗum teddidinee e ɓiɓɓe Allah. En anndi ko tagaa fuu e ɗoon otta faa jo'oni, kama debbo mo ŋatawre nanngi. Ammaa naa ko tagaa tan ottata, faa e enen ɓe Allah hokki Ruhu muuɗum, kama kokkal aranal nder ko o hokkata en. En ɗoon ottira nder, gam en kaaɓi Allah laatina en ɓiɓɓe muuɗum, o rimɗina ɓalli meeɗen. Goonga en kisii, ammaa ɗum nder tammunde tawo. Gam kul en ngi'a ko tammotooɗen heɓgo, to noon wanaa ɗum tammunde. Moye tammotoo ɗuum ko aarti heɓi? Ammaa to en tammoo heɓgo ko en ngi'aay tawo, ndeen en ndeentey ɗum e munyal. En anndaa no haani mba'aren do'aare, ammaa *Ruhu Allah e hoore muuɗum e valla en nder tampere meeɗen. Emo toroo Allah gam meeɗen e ottaali ɗi neɗɗo waawataa volvugo. Allah annduɗo ko woni nder ɓerɗe yimɓe, e anndi nyumooji Ruhu, gam Ruhu e toranoo seniiɓe, noon no Allah yiɗiri. En anndi boo, ko Allah waɗata fuu, emo waɗa ɗum gam jam yiɗɓe mo, ɓeen ɓe o suɓri noon no o yiɗiri. Allah e anndi ɓe suɓi ila duuniyaaru tagaaka. O suɓii ɓe boo faa ɓe laatoo nannduɓe e Ɓiyiiko. Noon *Ɓiɗɗo oon laatortoo afo nder banndiraaɓe ɗuuɗɓe. Ɓeen ɓe o suɓi ila fuɗɗam, kamɓe o noddi, o laatini ɓe aadali'en, o teddini ɓe. Ɓaawo ɗu'um fuu, noye mbi'eten? To Allah e wondi e meeɗen, moye waawi hongo en? Allah mo haɗaay Ɓiyum yargo torraa, o hokkitiri mo gam meeɗen en fuu. To noon, o hokkataa en koo ɗume fuu caahu hawtaade e ma'ako naa? Moye waawi wullaago suɓaaɓe Allah? Allah e hoore muuɗum laatini ɓe aadali'en. Moye waawi do''ugo ɓe ceri'a? Walaa ! Yeesu *Almasiifu maayii gam maɓɓe. Ko ɓuri ɗum, o ummitake nder maayde, emo jooɗii e junngo Allah nyaamo, emo toranoo en Allah. Ɗume waawi senndugo en e yiɗde nde Almasiifu yiɗi en? Ɗum bone naa, na jiɓayeere, na torraa ka yimɓe torrata en, na veelo, na kolndam, na jootee, na maayde? Kama ko vinndaa nder *Deftere: « Gam daliila maaɗa emin nder jootee maayde dum, ɗum hooƴii min kama baali kirseteeɗi. » Ammaa nder ku'uje ɗeen fuu en keɓii jaalorgal kuuɓtungal barkaa Almasiifu giɗɗo en. Mi tabbitinii walaa ko waawi senndugo en e yiɗde nde Almasiifu yiɗi en, koo ɗum maayde, koo foofaango, koo malaa'ika'en, koo *ginnaaji, koo jo'onijum, koo ko waroyta, koo baawɗe, koo baawɗeeji gonɗi dow, koo gonɗi lees. Kay ! Nder ko tagaa fuu walaa ko waawi senndugo en e yiɗde nde Allah holli en barkaa Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. Ko mbi'eymi ɗum goonga. Mi fevataa gam *Almasiifu jeyi yam. *Nyumo ɓernde am vooɗngo ngo *Ruhu Ceniiɗo laamanii e saaydanii yam ko mbi'eymi naa ɗum fewre. Ɓernde am e metti korey, nde woorataa naawgo gam banndiraaɓe am *Yahuudu'en. Mi yiɗiino vi'ee miin e hoore am mi laatoo la'anaaɗo, mi senndee e Almasiifu to ɗum nafeyno banndiraaɓe am siibiiru wo'oru. Kamɓe ngoni *Isiraa'iila'en, heɓɓe laatineego ɓiɓɓe Allah, vannginanaaɓe teddungal ma'ako, waɗanaaɓe alkawalji ɗuuɗɗi, hokkaaɓe *Tawreeta, hollaaɓe no cujjidiranta mo cujjidanki goongahi, vi'aaɓe no mbaɗante ku'uje ɗuuɗɗe, laatiiɓe asngol maamiraaɓe amin mawɓe, ɓe Almasiifu ivi e lenyol mu''en nder ɓanndu, kanko gonɗo dow koo ɗume fuu, Allah maalteteeɗo faa abadaa ! Aamiin. Mi yiɗaay vi'igo Allah waawaay hebbingo *alkawal muuɗum, gam wanaa iɓɓe e Isiraa'iila fuu ngoni Isiraa'iila'en goonga'en. Kadimaa wanaa iɓɓe e *Ibraahim fuu ngoni ɓiɓɓe ma'ako goonga'en. Gam Allah vi'ii Ibraahim: « Gada e *Iciyaaku keɓrataa ɓiɓɓe ɓe mbaɗanmaami alkawal. » Ko ɗum yiɗi vi'igo woni: wanaa rimraaɓe noon no ɗum rimrata koo moye ngoni ɓiɓɓe Allah. Ammaa ɓiɓɓe ɓe Ibraahim rimanaa gada e alkawal Allah, kamɓe ngoni ɓiɓɓe ma'ako goonga'en. Gam Allah waɗanii mo alkawal vi'i: « Ngaru ba hannde mi so''oyto, mi tawa Saaratu danyii ɓiɗɗo gorko. » Wanaa kanjum tan. Ndaaree ɓiɓɓe Rebeka siwtaaɓe, baaba maɓɓe no go'oto, waato maama meeɗen Iciyaaku. Gam *Deftere vi'i: « Yaakuubu cuɓmi, caliimi Isuwa. » To noon, noye mbi'eten? En mbi'ey Allah waɗaay deydey naa? Naa noon sam ! Gam o vi'ii *Muusa: « Mi enɗey mo ngiɗmi enɗugo, mi yurmoto mo ngiɗmi yurmaago. » To noon, cuɓol Allah daraaki dow yiɗde neɗɗo, koo ti'inaare muuɗum, ammaa ɗum dow caahu ma'ako tan. Nder Deftere, Allah vi'ii Fira'awna: « Mi waɗii ma laamiiɗo faa mi hollira baawɗe am e maaɗa, gam innde am nananee koo toye nder duuniyaaru. » To noon, Allah e yurminana mo o yiɗi yurminango, o yo'orina hoore mo o yiɗi yo'orinango hoore. To noon, goɗɗo e waawi vi'igo yam: « To ɗum noon Allah waɗata, gam ɗume o felata en? Moye waawi salaago ko Allah yiɗi? » Aan neɗɗo a moye, faa a yeddindira e Allah? Gaheere loɓokke fotii vi'igo mahoowo ɗum: « Ko jeyi maharuɗaa yam nihinii? » Mahoowo gaheeje e waawi wa'arugo loɓokke ɗeen ko o yiɗi fuu. E loɓoyre wo'ore emo waawi mahago gaheeje ɗiɗi, wo'ore gam wa'arugo hu'unde ɗum darajja, wo'ore boo gam wa'arugo ko walaa darajja. Noon kuuɗe Allah maa mba'i. Koo to o yiɗiino o holla huunƴere ma'ako, o vanngina baawɗe ma'ako, e noon fuu o munyanii ɓeen haanɓe halkeego munyal ɗuuɗngal. O waɗii noon, gam o vannginana yimɓe ɓe o nani jurumɗum mu''en ɗuuɗal teddungal ma'ako. Kamɓe ngoni ɓe o siryii keɓa teddungal ma'ako ila aran. Yimɓe ɓeen ɗum enen, enen ɓe Allah noddi, wanaa nder *Yahuudu'en tan, ammaa faa e nder *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Kama ko Allah vi'i nder deftere Hooseya: « Yimɓe ɓe mi jeyaa, mi noddirey ɓe: yimɓe am, lenyol ngol yiɗaaka, mi noddirey ngol: lenyol giɗaangol. Ɗoon to ɗum vi'eynoo ɓe: naa on yimɓe am, ɗoon ɗum noddirta ɓe: ɓiɓɓe Allah mo yonki. » Annabi Ecaaya boo volvii e semmbee dow Isiraa'iila'en o vi'i: « Koo to ɓiɓɓe Isiraa'iila ɗuuɗrii ba njaareendi regorde maayo, e noon fuu nder maɓɓe seɗɗa tan kisata, gam Allah no tabbitiney voliinde muuɗum dow duuniyaaru, o hebbiney nde ko yaawi. » Kadimaa Ecaaya vi'ii ilaa: « Kul Allah jawmu baawɗe fuu hornanaayno en iriiri, daa en laatakeno kama si'ire Sodoma, daa en nanndiino e si'ire Gomora. » Too, noye mbi'eten? En mbaawi vi'igo *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en keɓii aadilaaku ngu ɓe ngillaaki, waato aadilaaku keɓeteengu gada e goonɗingo *Almasiifu. Ammaa Isiraa'iila'en yillotooɓe laataago aadali'en gada e tokkugo *Tawreeta, ɓe keɓaay ɗum. Gam ɗume? Gam ɓe ngilloraaki laataago aadali'en gada e goonɗinki, ammaa ɓe ngillorake ɗum gada e waɗgo kuuɗe booɗɗe. Ɓe pergake « haayre fergoore », kama no *Deftere vi'i: « Rah, mi resii haayre fergoore nder Siyoona, haayre do''oore yimɓe. Ammaa goonɗinɗo nde fuu semtintaake. » Banndiraaɓe, ko ngiɗmi nder ɓernde am, e ko torotoomi Allah woni Isiraa'iila'en kisnee. Mi caayduujo maɓɓe eɓe ngoodi ti'inaare ɗowtanaago Allah korey naa seɗɗa, ammaa ti'inaare maɓɓe daraaki dow anndal goongawal. Ɓe pahamaay no Allah laatinirta yimɓe aadali'en, ɓe mbaɗanii ko'e maɓɓe laawol heɓgo aadilaaku. Noon ɓe calorii laawol ngol Allah laatinirta yimɓe aadali'en. *Almasiifu woni timmoode baawɗe *Tawreeta, gam faa goonɗinɗo mo fuu laatoo aadaliijo. Raa ko *Muusa vinndi dow aadilaaku iɓngu gada e tokkugo Tawreeta: « Koo moye tokki ko Tawreeta vi'i, no heɓey yonki gada e tokkugo ka. » Ammaa raa ko *Deftere Seniinde vi'i dow aadilaaku keɓreteengu e goonɗingo Almasiifu, nde vi'i: « Ta'a vi' nder ɓernde maaɗa: Moye ƴeeŋata toon dow? (waato gam jippinoygo Almasiifu nder duuniyaaru), » koo kay: « Moye nattata ngaska lugguka, (waato gam ummitinoygo Almasiifu nder maayɓe). » Ammaa Deftere vi'i: « Voliinde Allah e ha'ade maaɗa, ende ɗoon nder honnduko maaɗa e ɓernde maaɗa. » Voliinde ndeen woni habaru goonɗinki ki min nga'ajinta. Gam to a vi'ii e honnduko maaɗa: Yeesu no Jawmiraawo, to a goonɗinii e ɓernde maaɗa Allah ummitinii mo nder maayde, a hisey. Gam e ɓernde neɗɗo goonɗinirta, Allah laatina mo aadaliijo, e honnduko boo neɗɗo saaydinirta, Allah hisna mo. Kama ko Deftere vi'i: « Goonɗinɗo mo fuu semtintaake. » Jo'oni peerootiral walaa hakkunde Yahuudu'en e *ɓe laataaki Yahuudu'en. Ɓe fuu Jawmiraawo go'oto ɓe ngoodi. Emo saahanoo noddooɓe mo fuu. Gam Deftere vi'i: « Nodduɗo innde Jawmiraawo fuu no hisey. » Ammaa noye yimɓe noddirta mo, to ɓe ngoonɗinaay mo? Noye ɓe ngoonɗinirta mo, to ɓe meeɗaay nango habaru ma'ako? Noye ɓe nanrata habaru ma'ako, to goɗɗo wa'ajinaay ɓe? Ee noye yimɓe nga'ajinirta, to ɓe lilaaka? Kama ko vinndaa nder Deftere: « Ɗume vooɗri ba jottaaki waddooɓe *Habaru Belɗum. » Ammaa wanaa yimɓe fuu njaɓi Habaru Belɗum, noon no annabi Ecaaya vi'i: « Jawmiraawo, moye goonɗini bolle amin? » To noon, goonɗinki e iva e nango wa'aji, wa'aji boo e iva e voliinde Almasiifu. Ammaa emi ƴama, koo ɗum goonga Yahuudu'en nanaay habaru ɗuum naa? Goonga, ɓe nanii ɗum, gam Deftere vi'i: « Wa'aji maɓɓe yahii koo toye nder duuniyaaru, bolle maɓɓe njottake faa keerol duuniyaaru. » Kadimaa mi ƴamey, yimɓe Isiraa'iila pahamaay naa? Ila aran Muusa yeccake ko Allah vi'i yimɓe Isiraa'iila: « Mi waɗey mbaɗon nalwiiru yimɓe ɓe ndesɗon naa no goɗɗum. Mi waɗey yimɓe ɓe anndaa koo ɗume monnina on. » Annabi Ecaaya boo hulaay vi'igo ko Allah vi'i: «Yimɓe ɓe ngillaaki yam mooɓii yam, mi vannganii yimɓe ɓe ƴamanaay yam.» Ammaa dow e Isiraa'iila, Allah vi'i: « Dum emi veeɗi juuɗe am gam mi jaɓɓoo yimɓe am ɓe ngalaa ɗowtaare, ɓe ko'e jo'orɗe. » Emi ƴama, Allah hibinii yimɓe muuɗum naa? A'aa, o hibinaay ɓe. Wanaa miin e hoore am mi *Isiraa'iilankeejo, taan *Ibraahim mo lenyol Bennyamin? Allah hibinaay yimɓe muuɗum ɓe o suɓani hoore ma'ako ila fuɗɗoode duuniyaaru. Kiimtee ko *Deftere vi'i dow Iliya, nde o wullii Isiraa'iila'en to Allah. O vi'i: « Jawmiraawo, ɓe mbarii annabo'en maaɗa, ɓe pusii cakkirle maaɗa. Miin tan hori, ammaa eɓe ndaara wargo yam. » Noye Allah toontorii mo? Allah vi'ii: « E horanii yam worɓe dubuuje njoveeɗiɗo (6 000) ɓe meeɗaay sujjidango gumki bi'eteeki Ba'al. » Noon boo ɗum va'i nder ndu'u jaamaniiru, e horii yimɓe seɗɗa ɓe Allah suɓri enɗam muuɗum. To enɗam ma'ako o suɓri ɓe, ndeen en anndi o suɓraay ɓe kuuɗe maɓɓe. Gam kul emo suɓra yimɓe kuuɗe mu''en, ndeen enɗam ma'ako laatataako enɗam kadi. To noon, ɗume laatii? Isiraa'iila'en keɓaay ko ngilloto. Sey ɓe Allah suɓi nder maɓɓe tan keɓi ɗum, ammaa horiiɓe, ko'e mu''en njo'orinaama. Noon no *Deftere vi'i: « Allah warii ɓerɗe maɓɓe. O vumnii gite maɓɓe, o fahaɗinii noppi maɓɓe. Noon ɗum laatii faa hannde. » Dawda boo vi'i: « Woor nyaamduuji maɓɓe laatanoo ɓe teppinirgol e fergere, ɗum laatanoo ɓe do''ere, e riiba kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Gite maɓɓe mbuma ɓe keppa yi'igo, torraa naawka laatanoo ɓe donngal faa abadaa. » To noon mi ƴamey, do''ere nde Yahuudu'en ndo''ii ɓe ummitataako naa? Naa noon sam ! Ammaa do''ere maɓɓe waɗi *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en keɓi kisndam, gam faa nalwiiru Yahuudu'en umminee. To boofi ɗi Yahuudu'en mbaɗi mbarkiɗinii yimɓe duuniyaaru, do''ere maɓɓe boo barkiɗinii yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, ndeen to Yahuudu'en ɓeen fuu tuubi, ay ndeen barkaa kaan no ɓurey noon to woɗɗi. Jo'oni emi volida e mooɗon, onon *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Nde laatii mi lilaaɗo to mooɗon, mi mantorto kuugal am, gam mi ummina nalwiiru banndiraaɓe am Yahuudu'en, faa mi hisna woɓɓe maɓɓe to ɗum heɓoto. To kibineeki maɓɓe waddii ciryootiral Allah e duuniyaaru, ndeen noye ɗum laatotoo to o jaɓtake ɓe? Ɗum laatoto kama maayɗo fintii. To rottaande arande sakkaama Allah, ndeen dottaale koriiɗe fuu laatake cenaaɗe. To ɗum hokkii Allah ɗaɗi lekki, ndeen licce ma'aki maa ɗe ma'ako. Yahuudu'en e nanndi e *jaytunhi aawaaki, ki Allah saltii goɗɗe licce muuɗum, o jaaɓni goɗɗe licce ɗe jaytunhi ladde dow ma'aki, gam ɗe keɓa barkaa ma'aki. Onon yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, onon ngoni licce ɗeen ɗe jaytunhi ladde. Gam ma'ajum to' on manto, mbi'on on ɓurii ɗen toon licce caltaaɗe. To maa on mantake, to' on njeggit naa onon njogii ɗaɗi, ammaa ɗaɗi ɗiin njogii on. Ɗum baɗoojum mbi'on: « Licce ɗeen caltaama gam ɗum jaaɓna min ɗoon to ɗe ngonno. » Ɗum goonga, ɓe caltaama e lekki kiin gam ɓe ngoonɗinaay, ammaa aan a jaaɓnaama e ma'aki gam a goonɗinii. Gam ma'ajum ta'a mawnin hoore maaɗa, ammaa hul Allah. Gam to Allah accitanaay Yahuudu'en laatiiɓe licce dime, aan a tammii o accitante naa? Nder ma'ajum, en ngi'ii enɗam Allah e kittal ma'ako. O kittuɗo to ɓeen saliiɓe tokkugo mo, ammaa o enɗuɗo to maaɗa, aan goonɗinɗo mo, to a ti'inake goonɗingo kanko enɗoowo. To naa noon, aan boo a saltete e lekki kiin. Yahuudu'en boo, to njoofii ciya goonɗinki mu''en, Allah no jaaɓnitoto ɓe e lekki kiin, gam emo woodi baawɗe jaaɓnitaago ɓe. To aan mo asuli jaytunhi ladde, a jaaɓnaama e jaytunhi ki a hawtaa asuli, to noon, naa ɗum caɗɗum e Allah, o ɓesda jaaɓnitaago licce caltanooɗe e jaytunhi dimi laatiiki asuli ma'aki. Banndiraaɓe, emi yiɗi anndingo on ɗu'um sirri, gam to' on ndes ko'e mooɗon on annduɓe koo ɗume. Sirri ɗuum woni: ɗuuɗɓe nder *Isiraa'iila'en no laatoto yo'ora ɓerɗe'en, faa nde ɗuuɗal hisneteeɓe nder *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en heevii. Noon Isiraa'iila'en fuu kisnirtee. Kama ko vinndaa nder *Deftere: « Kisnoowo no ivey *Siyoona, o ittey ciya kulol Allah fuu nder ɓerɗe lenyol *Yaakuubu. Kanjum woni *alkawal am e maɓɓe wakkaci nde nja'afotoomi hakkeeji maɓɓe. » Calaaki ki Yahuudu'en calii *Habaru Belɗum laatinii ɓe wanywanyɓe Allah, ammaa ɗum laatanake on barkaa. E noon fuu ɓe suɓaaɓe Allah, faa jo'oni emo yiɗi ɓe sabu maamiraaɓe maɓɓe. Ɗum noon, gam Allah joobataako mo o barkiɗini, o hibintaa boo mo o suɓi. Ndeenno, onon yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, on calake ɗowtanaago Allah, ammaa jo'oni o nanii jurumɗum mooɗon, sabu Yahuudu'en calake ɗowtanaago mo. Kama noon kamɓe maa jo'oni ɓe calake ɗowtanaago Allah, gam kamɓe maa o holla ɓe yurmeende, noon no o holliri on. Allah laatinii yimɓe fuu omndaaɓe, sabu ciya ɗowtaare maɓɓe, gam o yurminana koo moye. Goonga, yiɗde Allah e ɗuuɗi ! Fahamu ma'ako e anndal ma'ako e luggi. Walaa baawɗo anndugo anniyaaji ma'ako. Ko o waɗata ɓurii semmbee fahamu neɗɗo. Gam *Deftere vi'i: « Moye anndi nyumo Jawmiraawo? Moye meeɗi hokkugo mo caawara? Moye meeɗi hokkugo mo, hakko o hokkita ɗum? » Gam koo ɗume fuu ivii to ma'ako, e ɗum woni gam ma'ako, to ma'ako boo ɗum vittata. Teddungal tabbitana mo faa abadaa ! Aamiin. Banndiraaɓe, emi toroo on gam yurmeende nde Allah holli en, cakkee ko'e mooɗon, laatooɗon cakkiri ndi yonki, ceniindi, mbeleyndi Allah. Noon kaanɗon sujjidirango Allah. To' on ngoor yimɓe duuniyaaru cappina on laawol ngol tokkoton, ammaa ngooree Allah waylita ɓerɗe mooɗon, faa heɓa hakkiilooji mooɗon kesɗitaa. Ndeen on anndey ko Allah yiɗi, waato ko vooɗi e ko velata mo e ko laatii keeɓɗum. Emi vi'a koo moye mooɗon sabu caahu ngu Allah hokki yam: to' res hoore muuɗum to yottaaki. Ammaa o raara hoore ma'ako e hakkiilo, deydey e goonɗinki ki Allah etani mo. Koo moye meeɗen e woodi jokkule ɗuuɗɗe nder ɓanndu muuɗum, ammaa koo ngoye jokko e kuugal muuɗum. Noon enen boo, no ɗuuɗruɗen fuu, en laatii ɓanndu wo'oru nder kawtal meeɗen e Almasiifu. En fuu en njokkindiri, noon no jokkule ɓanndu njokkootiri. Koo moye meeɗen saahanaama kokkal feere. Keɓɗo kokkal yeccaago haala Allah, sey o yeccoroo ka deydey e goonɗinki. Keɓɗo kokkal vallugo, sey o valla. Keɓɗo kokkal ekkitingo, sey o ekkitina. Keɓɗo kokkal semmbiɗingo tampuɓe, sey o semmbiɗina ɓe. Keɓɗo kokkal saahanaago banndum, sey o saahanoo mo e ɓernde wo'ore. Keɓɗo kokkal aardaago, sey aardoroo e ti'inaare. Keɓɗo kokkal yurminango torreteeɓe, sey o yurminana ɓe e velvelo. Kollee yimɓe yiɗde nde walaa munaafukaare. Nganyee halleende, njogee ko vooɗi e semmbee. Njogootiree, ngiɗngiɗtiree yiɗde mbanndiraagu. Sey koo moye ti'inoo teddingo banndum faa ɓurna mo hoore muuɗum. To' on ngoor ti'inaare mooɗon feewa, kuwanee Jawmiraawo e ɓernde wo'ore. Nanee belɗum sabu tammunde nde ngoonɗon, munyee nder torraaji ɗi njaroton, mbaɗetee do'aare dum. Cenndee ko ngoonɗon e yimɓe Allah woonɓe bukaata valleego, njaɓɓee hoɗɓe. Mbarkiɗinee torreyɓe on, mbarkiɗinee ɓe, to' on la'anu ɓe. Nandee belɗum e nanooɓe belɗum, mboydee e voyooɓe. Njooɗee jam hakkunde mooɗon. To' on mawnin ko'e mooɗon, ammaa kawtee ko'e mooɗon e yimɓe ɓe ɗum resi naa no goɗɗum. To' on ndes ko'e mooɗon on ɓurii yimɓe horiiɓe anndal. To' on mba'atoro halleende e halleende, ammaa ti'inee mbaɗon ko vooɗi yeeso yimɓe fuu. To ɗum heɓoto, mbaɗee no mbaawɗon fuu njooɗodooɗon jam e koo moye. Yiɗaaɓe am, to' on mba'atano ko'e mooɗon, ammaa ngooree Allah wa'atoranoo on huunƴere muuɗum. Gam ɗum vinndaama: « Jawmiraawo vi'i: Miin woni ba'atotooɗo, miin wa'atotoo ɓe. » Woɗnde aayaare boo vi'i: « To ganyo maaɗa veelaama, hokku mo nyaamdu, to o ɗomɗii, hokku mo ndiyam. Gam to a waɗii noon, ɗum laatoto kama a joovanii mo docce yiite dow hoore. » Ta'a woor halleende jaalo maa, ammaa jaalora halleende gada e waɗgo ko vooɗi. Sey koo moye ɗowtanoo laamiiɓe, gam laamu walaa ngu ivaay to Allah. Laamiiɓe ɓe ngoonɗen fuu, Allah resi ɓe dow laamu nguun. Gam ma'ajum, caliiɗo ɗowtanaago laamiiɗo fuu, salake ko Allah waɗi. Baɗɗo noon fuu, fooɗanii hoore muuɗum ceri'a Allah. Waɗooɓe ko vooɗi kulataa laamu, sey waɗooɓe ko halli. A yiɗaa hulgo laamu naa? Too, waɗ ko haani, ndeen laamu no manete, sabu laamiiɗo oon no kuwanoowo Allah gam nafuuda maaɗa. Ammaa to a waɗii ko vooɗaa hul, gam naa e mehere o vakkii kaafahi ma'ako. O kuwanoowo Allah gam o tabbitina huunƴere muuɗum dow waɗooɓe ko halli. Gam ma'ajum, doole ɗowtanoɗaa laamu, wanaa gam kisaa huunƴere Allah tan, ammaa ɗum gam ko nyumo maaɗa vi'i maa mbaɗaa. Kanjum waɗi eɗon mbiyoo ceede *janngal, gam laamiiɓe ɓeen no huwanooɓe Allah, hokkuɓe wakkaci mu''en fuu gam waɗgo kuugal ngaal. Mbiyee koo moye ko haanani ɗum: kaanɗo biyeego janngal, mbiyee ɗum, kaanɗo biyeego acanngam, mbiyee ɗum, kaanɗo huleego, kulee ɗum, kaanɗo teddineego, teddinee ɗum. To' goɗɗo hokkii on nyamaande, mbiyee mo. Yiɗde tan haani laatanoo on nyamaande nde on mbaawataa biyaago. Gam giɗɗo gondiɗɗaawo muuɗum fuu hebbinii ko *Tawreeta vi'i. Gam Tawreeta vi'ii: « Ta'a waɗ njeenu, ta'a waɗ war-hoore, ta'a wujju, ta'a waɗ koɗey. » Ɗi'i dookaaji e koriiɗi fuu ɗi kawtaama nder voliinde vi'inde: « Yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa, noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Giɗɗo ko'odiɗɗaawo muuɗum waɗantaa mo ko halli. To noon, yiɗde kam hebbinta Tawreeta. E haani mbaɗon ɗum, gam on anndi iri jaamaniiru ndu ngonɗen nder muuɗum. Wakkaci waɗii nde haani pinon, gam kisndam meeɗen ɓurii ɓadaago jo'oni dow e nde ngoonɗinnooɗen. Jemma eesi, bimbi ɓadake veetgo. Gam ma'ajum, kibinemma kuuɗe niɓre, ɓornooɗen kaɓruɗum jayngol gam njaalooɗen niɓre. Poofremma no haani kama wonɓe nder jayngol nyalawma. To' en laato nyaamtarɓe e yarooɓe yare-yareeji, to' en laato waɗooɓe njeenu e waɗooɓe ko semtini, to' en njokkir e woɓɓe, to' en mbaɗ nalwiiru maɓɓe. Ammaa ɓornee gikku Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu noon no ɗum ɓornortoo kolte. Kadimaa to' on ngoor giɗaaɗi ɓalli mooɗon ɗowa on gam waɗgo ko ɗi ngiɗi. Njaɓee goonɗinɗo mo goonɗinki muuɗum semmbiɗaa, to' on pel mo dow ko o nyumata. Kiila, goɗɗo goonɗinki muuɗum hokkii ɗum nyaamgo koo ɗume, ammaa mo goonɗinki ki semmbiɗaa, naa koo nduye nyaamdu nyaamataa. Nyaamoowo koo nduye nyaamdu, to' yavo mo nyaamataa koo nduye nyaamdu. Kadimaa mo nyaamataa koo nduye nyaamdu, to' sernan nyaamoowo koo nduye nyaamdu, gam kanko maa Allah jaɓii mo. Aan a moye faa cernanaa kuwanoowo goɗɗo? Ay jawmiiko tan waawi vi'igo kuugal ma'ako vooɗii koo vooɗaay. O do''ataako, gam Jawmiraawo e woodi baawɗe jogaago mo o daroo. Goɗɗo hooƴii woɗnde nyalnde e ɓuri woɗnde darajja, goɗɗo boo hooƴii nyalɗe fuu e poti. Sey koo moye fuu daroo dow anndal muuɗum. Kooyɗo woɗnde nyalnde e ɓuri woɗnde, o waɗii ɗum gam teddingo Jawmiraawo. Nyaameyɗo koo nduye nyaamdu, waɗii ɗum gam teddingo Jawmiraawo, emo yetta Allah. Mo nyaamataa koo nduye nyaamdu boo waɗii ɗum gam teddingo Jawmiraawo emo yetta Allah, kanko maa. Sabu nder meeɗen walaa poofeyɗo gam hoore muuɗum tan, noon boo walaa maayeyɗo gam hoore muuɗum. To faa nii en poofa, eɗen poofa gam Jawmiraawo. To en maayii boo, gam Jawmiraawo maayɗen. Gam ma'ajum, koo poofɗen, koo maayɗen, Jawmiraawo jeyi en. Kanjum waɗi Yeesu maayi ummitii, gam faa o laatoo Jawmiraawo maayɓe e foofeyɓe. To noon, ko jeyi aan pelantaa bannda goonɗinɗo? Koo kay, ko jeyi njavortoɗaa mo? Wanaa en fuu en ndaroto yeeso Allah, o sernana en naa? Gam ɗum vinndaama: « Jawmiraawo vi'i: Mi hunorake hoore am, koo moye no diccoto yeeso am, koo moye no saaydiney miin woni Allah. » Noon koo moye meeɗen toontorantoo hoore muuɗum yeeso Allah. Gam ma'ajum, en ngoor felfeltirgo hakkunde meeɗen. Ko ɓuri fuu, en kooy anniya nder ɓerɗe meeɗen en kuwataa ko fergata banndiraaɓe meeɗen, ɓe ndo''o. Nder kawtal am e Yeesu Jawmiraawo, mi tabbitinii walaa nyaamdu harmundu yeeso Allah. Ammaa to goɗɗo nyumii woɗndu nyaamdu no harmundu, kanko ndu harmani. To ko nyaamataa mettinii ɓernde bannda goonɗinɗo, ndeen a tokkaay laawol yiɗde. Ta'a woor ko nyaamataa laatoo daliila halkere bannda mo *Almasiifu maayi gam muuɗum. Ta'a woor goɗɗo hallina ko laatii booɗɗum e maaɗa. Gam *laamu Allah naa ɗum haala nyaam e yar, ammaa ɗum haala aadilaaku e jam e velvelo ko *Ruhu Ceniiɗo hokkata. Kuuranoowo Almasiifu e iri ngu'u gikku no veley Allah, yimɓe boo no teddiney mo. Gam ma'ajum, en ti'ino yillaaago ko waddata jam hakkunde meeɗen, e ko semmbiɗinta goonɗinki koo moye meeɗen. Ta'a bonnu kuugal Allah gam nyaamdu. E goonga, koo nduye nyaamdu e halalti, ammaa ɗum vooɗaa nyaamaa nyaamdu waɗeyndu bannda goonɗinɗo yana nder hakke. Ɗum ɓurii vooɗgo ta'a nyaam kusel, ta'a yar *innaboojam, e koo ɗume ko do''ata bannda nder hakke. Woor ko nyumataa dow fii ɗuum fuu laatoo hakkunde maaɗa e Allah. Barkaa laatanoo mo nyumo muuɗum felaay ɗum dow ko resi no booɗɗum. Ammaa baɗɗo cekkaa dow ko nyaamata, to o nyaamii ɗum, Allah no sernaney mo, gam o nyaamraay ɗum e goonɗinki. Koo ɗume ko waɗaaka e goonɗinki no hakke. Enen ɓe goonɗinki mu''en semmbiɗi, e haani mballen ɓe goonɗinki mu''en semmbiɗaa. To' en laato ɓe yiɗde hoore. Sey koo moye meeɗen yilloo waɗgo ko velata ɓernde banndum, faa nafa mo, semmbiɗina goonɗinki ma'ako. Gam koo *Almasiifu yillaaki ko velata ɗum, ammaa kama no ɗum vinndiraa: « Kuɗdi huɗɓe ma, yanii dow am. » Koo ɗume ko vinndanoo nder *Deftere Seniinde ndeenno, ɗum vinndaama gam ekkitingo en. Kanjum hokkata en munyal e ɓerɗe de'uɗe faa keɓen tammunde. Allah jawmu munyal e de'ere ɓerɗe hokka on laataago ɓe nyumo wo'oto hakkunde mooɗon nder tokkugo misaalu Yeesu Almasiifu. Noon teddinirton Allah Baaba Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu e honnduko wo'oto e nyumo wo'oto. Gam ma'ajum, njaɓnjaɓtiree hakkunde mooɗon, noon no Almasiifu jaɓri on, gam faa Allah mawninee. Emi vi'a on: Almasiifu laatake maccuɗo *Yahuudu'en gam o holla ɓe Allah no koolniiɗo, nder hebbingo alkawalji ɗi o waɗannoo maamiraaɓe maɓɓe aramɓe. O warii boo gam *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en teddina Allah, sabu enɗam muuɗum. Kama ko *Deftere vi'i: « Gam ma'ajum, mi yettete nder yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, mi yimey gimi maaltugo innde maaɗa. » Kadimaa woɗnde aayaare vi'i: « Onon leƴƴi, nandee belɗum e yimɓe Allah. » Nde ɓesdii boo vi'igo: « Ngettee Jawmiraawo, onon leƴƴi fuu, maaltee mo, onon yimɓe duuniyaaru. » *Annabi Ecaaya boo vi'i: « Goɗɗo iɓɗo e lenyol Jesse no warey, o warey gam o laamanoo leƴƴi duuniyaaru, dow ma'ako ɓe ndesata tammunde maɓɓe. » Emi toroo Allah kokkoowo tammunde hebbina on velvelo, o hokka on jam barkaa goonɗinki ki ngoonɗinɗon mo, faa tammunde mooɗon yaha yeeso e ɓesdaago gada e baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Banndiraaɓe am, mi tabbitinii on ngoodi gikku mbooɗngu, on heeɓɓe anndal, koo moye mooɗon e waawi ekkitingo banndum. Ammaa bannye nder ngo'ol ɗereewol mi hulaay vinndango on goɗɗi haalaaji caɗɗi, sabu caahu ngu Allah hokki yam, gam faa mi hiimtina on ko annduɗon. Caahu nguun laatini yam kuwanoowo Yeesu Almasiifu nder *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Noon kuureymi kuugal *aardiiɗo diina gada e wa'ajingo Habaru Allah Belɗum, gam faa yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en laatoo cakkiri mbelndi Allah, ndi Ruhu ma'ako seni. Gam daliila kawtal am e Yeesu Almasiifu, emi waawi mantoraago kuugal ngal kuwaneymi Allah. Mi walaa semmbee volvugo ngoɗka feere, sey dow kuugal ngal Almasiifu huwi gada e am, gam waddugo yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en e ɗowtanaago Allah. O huwii ɗum gada e bolle am e kuuɗe am e alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe ɗe kuurumi baawɗe *Ruhu Allah. Noon nga'ajinirmi Habaru Almasiifu Belɗum nder jaaje ɗeen fuu, gada *Urusaliima faa yahago Ilirikum. Ko ngiɗmi nder ɓernde am woni mi wa'ajina *Habaru Belɗum to yimɓe ɓe meeɗaay nango habaru Almasiifu, gam to' mi mah dow to goɗɗo fuɗɗi mahago. Kama no *Deftere vi'ii: « Yimɓe ɓe meeɗaay yecceego habaru ma'ako no anndey mo, ɓe meeɗaay nango habaru ma'ako no pahamey. » Kuugal ngaal waɗi nde ɗuuɗɗum mi heɓaay laawol wargo to mooɗon, ammaa jo'oni mi heynii kuugal am nder ɗe'e jaaje, kadimaa duuɓi ɗuuɗɗi emi haaɓi yi'igo on. Emi yiɗi mi yaala to mooɗon wakkaci njaheymi Espaaniya. To mi warii yahago toon, emi yiɗi njooɓnon yam, ɓaawo mi nanii belɗum jooɗodaago e mooɗon balɗe seɗɗa. Ammaa jo'oni mi yahey *Urusaliima, gam mi yaharana yimɓe Allah ballal. Sabu goonɗinɓe wonɓe Makedooniya e Aakaya anniyake hawritgo ballal gam vallugo sooyɓe nder yimɓe Allah wonɓe Urusaliima. Kamɓe e ko'e maɓɓe mbaɗi anniya kaan, koo to waɗgo ɗum e laatii biyaago nyamaande to maɓɓe. Gam to *Yahuudu'en goonɗinɓe cenndii barkaaji Ruhu e goonɗinɓe *ɓe laataaki Yahuudu'en, ndeen e haani goonɗinɓe ɓeen mballira Yahuudu'en jawdi maɓɓe. To mi heynii kuugal ngaal, waato mi hokkii ɓe ballal ngal ɗum hawritani ɓe, mi yahey lesdi Espaaniya, ammaa sey to mi yaalii to mooɗon. Emi anndi, to mi warii to mooɗon, mi wardey e barkaaji Almasiifu fuu. Banndiraaɓe, gam Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu e yiɗde nde Ruhu Allah hokkata en, emi toroo on mballee yam toraago Allah. Toree Allah hisna yam e juuɗe saliiɓe goonɗingo Yeesu wonɓe lesdi *Yahuudiya. Kadimaa toree mo o waɗa yimɓe Allah wonɓe *Urusaliima njaɓa ballal ngal njaharaneymi ɓe. To Allah jaɓii, mi warey to mooɗon nder velvelo, mi fooftida e mooɗon balɗe seɗɗa. Allah kokkoowo jam wondu e mooɗon on fuu. Aamiin. Emi yiɗi teddinon banndii'en debbo bi'eteeɗo Fiibi, go'oto nder aardiiɓe *ikiliisiya ngonka Kenkereya. Njaɓɓee mo nder innde Jawmiraawo, noon no haani ɗum jaɓɓoroo yimɓe Allah. Kokkee mo ballal ngal o woodi bukaata muuɗum fuu to mooɗon, gam o vallii yimɓe ɗuuɗɓe, miin e hoore am o vallii yam. Kinnee Piriisiila e Akiilas, ɓe kuudeymi kuugal Yeesu *Almasiifu. Ɓe kokkii yonki maɓɓe gam hisnugo ki am. Mi yettii ɓe, wanaa miin tan yettata ɓe, faa e ikiliisiyaaji *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en e ngetta ɓe. Kinnee boo ikiliisiya kawritooha nder wuro maɓɓe. Kinnee higoo am mo ngiɗmi bi'eteeɗo Epaynetus, goonɗinɗo Almasiifu arano nder lesdi Aasiya fuu. Kinnanee yam Maryaama kuwanɗo on e semmbee muuɗum fuu. Kinnanee yam Anndaroonikus e Yuniyas, banndiraaɓe am Yahuudu'en ɓe omndidanoomi nder kaso. Ɓe lilaaɓe teddinaaɓe, kadimaa ɓe aartii yam goonɗingo Almasiifu. Emi hinna Ampiliyatus higoo am mo ngiɗmi sabu Jawmiraawo. Kinnanee yam Urbaanus, mo kuudeten nder kuugal Almasiifu, e higoo am Istaakis mo ngiɗmi. Kinnanee yam Apeles, mo ɗum tabbitini e tokki Almasiifu e goonga. Kinnanee yam Aristobil e wuro muuɗum fuu. Kinnanee yam Herodiyon banndam Yahuuduujo. Kinnanee yam yimɓe Jawmiraawo wonɓe nder wuro Narsisi. Kinnanee yam Tiriifena e Tiriifosa, rewɓe huwanooɓe Jawmiraawo. Kinnanee yam boo Persis debbo giɗaaɗo kokkuɗo hoore muuɗum fuu gam kuugal Jawmiraawo. Kinnanee yam Rufus kuwanoowo Jawmiraawo cuɓaaɗo, e inna ma'ako jogiiɗo yam kama ɓiyum. Kinnanee yam Asinkiritus e Felegon e Hermes e Patorobas e Hermas e banndiraaɓe goonɗinɓe wonduɓe e maɓɓe. Kinnanee yam Filologus e Juuliya e Nereyus e banndum debbo e Olimpas e seniiɓe fuu wonduɓe e maɓɓe. Kinnindiree e hinnoore higaaku. Ikiliisiyaaji fuu e kinna on. Banndiraaɓe, emi toroo on, kakkilanee waddooɓe ceedal hakkunde mooɗon, e majjina on gada e fe''aago ekkitinol ngol keɓɗon. Ngoɗɗee ɓe, gam iri ɓen ɗoon yimɓe wanaa Jawmiraawo meeɗen *Almasiifu ɓe kuwanta, ammaa deedi maɓɓe ɓe kuwanta. E bolle belɗe e manooje fewre ɓe majjinirta yimɓe ɓe ngalaa ƴoyre. Koo moye nanii no tokkirɗon Yeesu, kanjum mbeloriiɗon yam. Ammaa emi yiɗi laatooɗon ƴoƴanɓe ko vooɗi, ɓe ngalaa feloore dow ko vooɗaa. Allah kokkoowo jam no namey baawɗe *Ceyɗaan, o yowa on dow ma'ako naa ko neeɓi. Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu barkiɗina on. Timote mo kuudeymi e hinna on. Noon boo Lusiyus e Jaason e Sosipater banndiraaɓe am Yahuudu'en e kinna on. Miin Tertiyus balluɗo Bulus vinndango on ngo'ol ɗereewol, emi hinna on sabu kawtal meeɗen e Jawmiraawo. Gaayus beernuɗo yam nder wuro muuɗum, mo ikiliisiya hawritata nder wuro muuɗum, e hinna on. Erastus desoowo ceede si'ire e banndii en Kartus boo e kinna on. [ ] Maaltooje laatanoo Allah, baawɗo semmbiɗingo on gada e *Habaru Belɗum ɗum nga'ajineymi dow Yeesu Almasiifu. Habaru Belɗum ɗuum, ɗum sirri cuuɗanooɗum ila jaamanuuji ɗuuɗɗi ƴaɓɓiiɗi. Ammaa jo'oni ɗum vannginanaama leƴƴi duuniyaaru fuu e njaayri, gada e defte *annabo'en fodde ko Allah tabbitɗo vi'i, gam faa ɗi ngoonɗina mo, ɗi ɗowtanoo mo. Allah kam tan woni annduɗo koo ɗume. Teddungal laatanoo mo faa abadaa, barkaa Yeesu Almasiifu ! Aamiin. Miin Bulus noddaaɗo laatii *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu gada e nyumo Allah, e Sostenes banndii en mbinndani on ngo'ol ɗereewol. Emin kinna *ikiliisiya Allah ngonka nder si'ire Korontu, ɓe Allah noddi laatoo yimɓe muuɗum seniiɓe. Allah senii on gada e kawtal mooɗon e Yeesu Almasiifu, onon e noddooɓe innde ma'ako wonɓe koo toye fuu. Kanko woni Jawmiraawo meeɗen, enen e maɓɓe fuu. Allah Baaba meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokku on jam e barkaa. Wakkaci fuu emi yetta Allah gam mooɗon dow caahu ngu o hokki on gada e Yeesu *Almasiifu. Waato nder kawtal e Almasiifu keɓruɗon ko vooɗi fuu, on keɓii baawal bolle e anndal. Kama no habaru Almasiifu ɗum min caaydini jooɗorii nder ɓerɗe mooɗon, noon keɓruɗon kokke Allah fuu. Nder deentuki nyalaande bannguki Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen, on keppaay koo go'otal. Allah semmbiɗinta on faa timmoode, gam laatooɗon ɓe ngalaa feloore nyannde bittoyki Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu. Kanko nodduɗo on nattuɗon nder kawtal e *Ɓiyiiko Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen, o koolniiɗo. Banndiraaɓe, emi toroo on nder innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu: to' jokkirgol laato nder mooɗon, ammaa potee, laatee ɓe hakkiilo wo'oto e nyumo wo'oto. Banndiraaɓe am, yimɓe wuro Kolowe mbi'ii yam e woodi jokkirgol hakkunde mooɗon. Mi nanii woɓɓe mooɗon e mbi'a: « Miin, Bulus tokkumi », woɓɓe boo e mbi'a « Miin, Apolos tokkumi », woɓɓe e mbi'a « Miin, Biiturus tokkumi », kadimaa woɓɓe e mbi'a « Miin, Almasiifu tokkumi ». Koo Almasiifu sennditake geɓe feere-feere naa? Nakay Bulus maayani on dow *gaafagal, na e innde Bulus mba'aranaaɗon *baptisma? Mi yettii Allah gam mi waɗanaay koo go'oto mooɗon baptisma, to naa Kirispus e Gaayus. Noon boo, walaa koo go'oto mooɗon waawi vi'igo e innde am wa'aranaa baptisma. (Kay, mi hiimtake, asee mi waɗanii Istefaanus e wuro muuɗum baptisma. Ammaa ɓaawo maɓɓe, mi anndaa koo mi waɗanii goɗɗo feere baptisma.) Almasiifu lilaay yam gam mi waɗana yimɓe baptisma, ammaa o lilii yam gam mi wa'ajina yimɓe *Habaru Belɗum, naa e huutinirgo anndal yimɓe, gam to' mi meheriɗin habaru maayde ma'ako dow gaafagal. Habaru maayde Yeesu dow *gaafagal e laatanii ɓeen halketeeɓe vemmbere, ammaa enen hisnaaɓe, eɗen ndaari ɗum baawɗe Allah. Ɗum vinndaama nder *Deftere Seniinde: « Mi bonney anndal ɓeen tammiiɓe e ngoodi anndal, mi majjiney fahamu ɓeen tammiiɓe no ƴoyɓe. » Ndeen annduɓe e *moodiɓɓe *Tawreeta e ɓeen tammiiɓe no annduɓe nder ndu'u jaamaniiru wakkaci maɓɓe re'i, gam Allah waylitii anndal duuniyaaru laatoo vemmbere. Yimɓe e anndal mu''en fuu, mbaawaay yi'igo Allah toon to o vanngini anndal ma'ako. Gam ma'ajum Allah siryii hisnirgo goonɗinɓe gada e ko min nga'ajinta, ko yimɓe ndaari kama vemmbere. *Yahuudu'en e ngiɗi yi'igo alaamaaji kaayniiɗi, *Helenankoo'en boo e ndaara anndal. Ammaa minon, emin nga'ajina habaru *Almasiifu ɓilanooɗo dow gaafagal. Habaru ɗuum e laatii daliila fergere to Yahuudu'en. *Leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en boo, e ɗum laatanii ɓe kama vemmbere. Ammaa noddaaɓe Allah, koo ɓe Yahuudu'en, koo ɓe laataaki Yahuudu'en, Almasiifu e laatii baawɗe Allah e anndal muuɗum. Gam kuugal Allah ngal yimɓe ndaari kama vemmbere, e ɓuri anndal yimɓe. Ko ɓe ndaari kama ciya semmbee Allah boo, e ɓuri semmbee neɗɗo. Banndiraaɓe am, kiimtee no laatinooɗon ko Allah noddi on. Dow e giiɗe neɗɗo kam, woonɓe ƴoyre e woonɓe baawɗe e ɓiɓɓe laamu ɗuuɗaa nder mooɗon. Ammaa Allah suɓii ko yimɓe mbi'ata ciya anndal, gam o semtina annduɓe duuniyaaru. O suɓii ko yimɓe mbi'ata semmbiɗaa boo, gam o semtina semmbiɗɓe. O suɓii ko famɗi e ko yamni e ku'uje pamare laatiiɗe mehere yeeso yimɓe, gam o meheriɗina ko duuniyaaru raari mawɗum. O waɗii ɗum, gam to' koo moye mawnin hoore muuɗum yeeso ma'ako. O waɗii on nder kawtal e Yeesu Almasiifu. Yeesu laatanake en anndal ivoyngal to Allah. Gada e ma'ako keɓruɗen yerduye Allah e laɓɓineeki e cootteeki, kama ko *Deftere Seniinde vi'i: « Mantotooɗo fuu, sey mantoroo kuugal Jawmiraawo. » Banndiraaɓe am, miin kam nde ngarmi to mooɗon gam mi wa'ajina on goonga Allah cuuɗiika, mi yeccoraaki on ka e anndal duuniyaaru, koo boo e anndal ɓurngal fahamu mooɗon. Nde ngondunoomi e mooɗon, mi jaɓaay wa'ajingo on goɗɗum feere, to naa Yeesu *Almasiifu e maayde muuɗum dow *gaafagal. Ko ngarnoomi to mooɗon mi walaa semmbee, emi diwna korey gam kulol. Ekkitinol am e wa'aji am daraaki dow baawal bolle am, koo dow anndal yimɓe. Eɗum darii dow kuuɗe kolleyɗe baawɗe *Ruhu Allah, gam to' goonɗinki mooɗon daro dow anndal yimɓe, ammaa ki daroo dow baawɗe Allah. E noon fuu, emin ɗoon nga'ajina anndal luggungal nder goonɗinɓe semmbiɗɓe nder goonɗinki, ammaa wanaa anndal duuniyaaru min nga'ajinta, koo anndal laamiiɓe ndu'u jaamaniiru halketeeɓe. Ammaa emin nga'ajina anndal Allah cuuɗaninoongal yimɓe, ngal Allah siryii teddinirgo en ila duuniyaaru tagaaka. Laamiiɓe ndu'u jaamaniiru pahamaay anndal ngaal, gam kul ɓe pahamuno ngal, daa ɓe ɓilataano Jawmiraawo jawmu teddungal dow gaafagal. Ammaa ɗum laatake kama ko *Deftere Seniinde vi'i: « Ko neɗɗo meeɗaay yi'igo, meeɗaay nango, e ko neɗɗo meeɗaay nyumgo abadaa, kanjum Allah siryanii yiɗɓe ɗum. » Ammaa enen, Allah anndinii en sirri muuɗum gada e Ruhu Allah. Ruhu oon liinyata koo ɗume fuu, faa e nyumooji Allah lugguɗi. Walaa annduɗo nyumo neɗɗo, to naa ruhu ma'ako. Noon boo, walaa annduɗo nyumooji Allah, sey *Ruhu Allah tan. Kanko oon njaɓɗen. En njaɓaay ruhu duuniyaaru, ammaa en njaɓii Ruhu ivoyɗo to Allah. Gam ma'ajum en mbaawi fahamugo caahu ngu Allah waɗani en. Min mbolvanaay on bolle ma'ajum e anndal ngal min ekkitii gada e ɓiɓɓe-aadama. Ammaa emin mbolvana on bolle ɗe min ekkitii gada e Ruhu Allah, faa min pahamina ku'uje ruhu e ɓeen woonɓe Ruhu. Neɗɗo mo walaa Ruhu Allah waawataa jaɓgo ku'uje Ruhu, gam e ɗum laatanii mo kama vemmbere. O waawataa fahamugo ɗum sam, gam sey gada e ballal Ruhu tan ɗum fahamirtee. Neɗɗo goonɗo Ruhu Allah e waawi senndindirgo koo ɗume fuu, ammaa kanko walaa baawɗo fahamugo mo. Ɗum vinndaama nder *Deftere Seniinde: « Moye anndi nyumo Jawmiraawo? Moye waawi hokkugo mo caawara? » Ammaa enen, nyumooji Almasiifu ngoonɗen. Banndiraaɓe am, mi waawaay volvirango on kama no mboliraneymi heeɓɓe *Ruhu Ceniiɗo. Ammaa mi volviranii on kama yimɓe tokkuɓe duuniyaaru, kama ɓikkon keccon nder goonɗinki *Almasiifu. Ɓiraaɗam njarnumi on, naa nyaamdu tekkundu, gam on potaay nyaamgo ndu. Faa jo'oni boo, on potaay nyaamgo ndu, gam faa hannde on ngoodi gikku yimɓe duuniyaaru nder ɓerɗe mooɗon. On ngoodi nawta e jokkirgol. Kanjum hollata eɗon nder duuniyaaru, on ɗoon kuwa kuuɗe yimɓe duuniyaaru. To goɗɗo mooɗon vi'ii Bulus tokki, goɗɗo feere boo vi'ii Apolos tokki, naa e ɗum holla eɗon tokki kuuɗe duuniyaaru naa? Apolos no moye? Bulus boo no moye? Min fuu min huwanooɓe Allah tan, ɓe ngoonɗinɗon Allah gada e mu''en. Koo moye amin fuu e huwa ko Jawmiraawo hokki ɗum. Miin Bulus mi aawi, Apolos yarni, ammaa Allah woni puɗnoowo aawdi ndiin. To noon, aawɗo e jarnuɗo fuu laataaki koo ɗume, sey Allah puɗnoowo aawdi ndiin tan jeyi teddungal. Aawɗo e jarnuɗo fuu e pota, koo moye maɓɓe fuu no heɓey biya deydey e kuugal muuɗum. Gam minon min huudooɓe e Allah, onon ngoni ngesaa Allah e nyiɓdi ma'ako. Dow e caahu ngu Allah waɗani yam, mba'arumi fuɗɗoode nyiɓki noon no baawɗo nyiɓki fuɗɗirta, goɗɗo e maha dow ma'are. Ammaa sey koo moye mahoowo dow fuɗɗoode ndeen hakkila no maharata. Gam walaa baawɗo waɗgo fuɗɗoode nyiɓki feere, to wanaa fuɗɗoode arande ndeen, waato Yeesu Almasiifu. Woɓɓe e ɗoon mahara dow ma'are e jiinaariya e ajurfaari e kaaƴe dime, woɓɓe boo e ɗoon mahara e leɗɗe e ƴommbe e geene. Kuugal koo moye fuu no vanngey *nyannde-darngal, gam ngal godorte yiite. Yiite no holley koo moye kuugal ngal huwi. Mo mahadi muuɗum wulaay dow fuɗɗoode ndeen fuu, no heɓey biya. Mo yiite ngeen wuli mahadi muuɗum fuu heɓataa biya. Kanko o hisey, ammaa o nandey kama punngitɗo nder yiite. Faa jo'oni on anndaa onon ngoni *Suudu Allah naa? *Ruhu Allah boo e ɗoon jooɗii nder mooɗon. Bonnuɗo Suudu Allah fuu, Allah no halkey mo. Gam Suudu Allah no seniindu. Ay onon ngoni suudu nduun. To' on ƴoynu ko'e mooɗon. To goɗɗo mooɗon nyumii e woodi anndal iri ngal yimɓe ndu'u duuniyaaru, sey o laatina hoore ma'ako bemmbo tawo, gam o heɓa anndal goongawal. Gam anndal ndu'u duuniyaaru e laatii vemmbere yeeso Allah. Ɗum vinndaama nder *Deftere Seniinde: « Allah no nanngirey annduɓe ƴoyre mu''en. » Kadimaa nde vi'i: « Jawmiraawo e anndi nyumooji vi'eteeɓe annduɓe no mehereeji. » Gam ma'ajum, to' goɗɗo mantoro neɗɗo. Gam onon njeyi koo ɗume fuu: koo Bulus, koo Apolos, koo Biiturus, koo duuniyaaru, koo yonki, koo maayde, koo hanndejum, koo ko warata yeeso fuu, onon njeyi ɗum. Ammaa onon Almasiifu jeyi on, Almasiifu boo Allah jeyi ɗum. Ndaaree min huwanooɓe *Almasiifu, halfinaaɓe sirriiji Allah. Dow ma'ajum boo, ko ɗum yiɗi e halfinaaɓe woni ɓe laatoo hoolaaɓe. Miin kam, koo onon, koo sernanooɓe yimɓe duuniyaaru cernani yam, ɗum waannataa yam. Koo miin boo, mi sernantaa hoore am. Ɓernde am feldaay yam layfi, ammaa e noon fuu ɗum laatintaa yam gerdaaɗo. Jawmiraawo kam sernanta yam. Gam ma'ajum, to' on cernan yimɓe ila wakkaci ceri'a waraay. Ndeentee faa Jawmiraawo vittoya. O suuɗtey ko suuɗii nder niɓre, o wadda ɗum nder jayngol, o vannginey anniyaaji yimɓe. Nyannde ndeen, koo moye fuu no heɓey manoore Allah deydey ko haani heɓgo. Banndiraaɓe, bolle ɗe mbi'imi on fuu, mi volvaay ɗe gam min mana ko'e amin, miin e Apolos, ammaa gam min laatanoo on misaalu, faa pahamon ɗe'e bolle: To' on kuultu ko vinndaa, to' on mantoro jannginoowo mooɗon, njavooɗon mo woɓɓe. Moye tammiɗaa a laatii? Wanaa ko ngoonɗaa fuu Allah hokku maa ɗum naa? To Allah hokku maa ɗum caahu, ko jeyi mantortoɗaa ɗum? Ay onon on haarɓe, riskuɓe, faa ngu heƴii on. On laatake laamiiɓe, naa e ballal amin ! Kul on laatino laamiiɓe e goonga, daa min laamodake e mooɗon ! Ammaa minon lilaaɓe, emi tammii Allah laatinii min ɓaawo'en, kama taƴanaaɓe ceri'a maayde, wareteeɓe yeeso koo moye. Min laatake jaltinirɓe yeeso malaa'ika'en e yimɓe duuniyaaru fuu. Minon emin laatii vemmbuɓe gam Almasiifu, ammaa onon on hakkilɓe nder kawtal mooɗon e Almasiifu. Minon min ngalaa semmbee, onon on semmbiɗɓe. Minon min yavaaɓe, onon on mawninaaɓe. Faa hannde min veelaaɓe, min ɗomɗuɓe, min holɓe, emin piyee, min ngalaa gure, min kuurii juuɗe amin faa min tampi, gam min nyaamna ko'e amin. To yimɓe la'anii min, min mbarkiɗiney ɓe, to ɓe torrii min, min munyaney ɓe, to yimɓe njaasnii min, min toontorto ɓe haala mbelka. Faa hannde emin ndaaree kama mbuubri duuniyaaru, e tuhundi ndi yimɓe ndufoyta. Mi vinndanaay on ɗum gam mi semtina on, ammaa gam mi vaggina on, onon ɓiɓɓe am yiɗaaɓe. Koo to on keɓii jannginooɓe dubuuje-dubuuje ekkitineyɓe on tokkugo Almasiifu, anndee baaba go'oto tan ngoonɗon. Gam nder kawtal mooɗon e Almasiifu kam, miin woni baaba mooɗon gada e *Habaru Belɗum ɗum nga'ajinmi on. Gam ma'ajum emi toroo on, ngemminee yam. Kanjum waɗi lildoymi on Timote ɓiyam giɗaaɗo, koolaaɗo nder kawtal e Jawmiraawo. O hiimtiney on no tokkirmi Yeesu Almasiifu, e ko ekkitinmi koo toye nder *ikiliisiyaaji. Woɓɓe mooɗon e mawnitoo, gam ɓe nyumii mi warataa to mooɗon. Ammaa to Jawmiraawo jaɓii, mi warey to mooɗon jaawɗum, mi yi'a baawɗe mawnitiiɓe ɓeen, naa bolle maɓɓe tan. Gam *laamu Allah naa ɗum e bolle woni, ammaa e kuuɗe kuuraaɗe e baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Ɗume ngiɗɗon mi warda to mooɗon, sawru, na yiɗde e ne'aare? Mi nanii e woodi waɗooɓe njeenu nder mooɗon. Iri njeenu nguun meeɗaay waɗeego koo nder heeferɓe, faa goɗɗo nder mooɗon laatinii debbo baaba muuɗum kama koree muuɗum ! Faa on ɗoon mantoroo ɗum ! Ko haani ɓerɗe mooɗon metta dow ma'ajum, mburtinon baɗeyɗo iri kuugal ngaal nder mooɗon. Miin kam, koo to mi waldaa e mooɗon nder ɓanndu, emi wondi e mooɗon nder ruhu. Gam ma'ajum mi aartii mi sernanii kuuɗo iri kuugal ngaal nder innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu. Nde kawritɗon fuu, ruhu am e baawɗe Jawmiraawo meeɗen Yeesu e ngondi e mooɗon, kokkee iri neɗɗo oon nder junngo *Ceyɗaan, gam suunooji ɓanndu ma'ako kalkee, ammaa yonki ma'ako hisnee nyannde bittoyki Jawmiraawo. Ko mantortooɗon ɗuum vooɗaa ! On anndaa *ƴuufnirɗum seɗɗa ƴuufnata conndi buroodi faa ndi heeva naa? Laɓɓinee ko'e mooɗon, ittee hakkeeji nannduɗi e ƴuufnirɗum kihiɗum gonɗi nder mooɗon, gam laatooɗon conndi kesri njiiɓaandi ndi walaa ƴuufnirɗum. Kayri laatiiɗon boo, gam lahiyaari meeɗen ndi *juulɗe Kuultol hirsaama, waato *Almasiifu. Gam ma'ajum, mbaɗemma juulɗe Kuultol ɗeen, naa e buroodi ɗum ƴuufnirɗum kihiɗum, waato nganyaandi e halleende, ammaa mba'aremma ɗe e buroodi ɗum walaa ƴuufnirɗum, waato senaare e goonga. Nder ɗereewol ngol mbinndannoomi on, mi vi'ii on to' on kawtu e waɗooɓe njeenu. Mi vi'aay ɗum dow waɗooɓe njeenu e ɓe koɗey e wuyɓe e sujjidanooɓe gumkiiji wonɓe nder duuniyaaru. To ɗum noonno, daa doole mburtooɗon duuniyaaru. Ammaa jo'oni raa ko ngiɗmi vi'igo on: to' on kawtu e yimɓe vi'ooɓe no goonɗinɓe, ammaa ɓe waɗooɓe njeenu, koo sujjidanooɓe gumkiiji, koo ɓe koɗey, koo huɗooɓe yimɓe, koo yarooɓe, koo wuyɓe. To' on nyaamdu e iri yimɓe ɓeen. To goɗɗo mooɗon e yiɗi wullaago banndum, ko jeyi o semtaay wullaago mo to *yimɓe ɓe laataaki yimɓe Allah? E haani o wulloyoo mo to yimɓe Allah. On anndaa yimɓe Alah cernanoyta ndu'u duuniyaaru naa? To onon cernanoyta ndu'u duuniyaaru, ndeen on mbaawi sernango fii pamarum. Anndee, enen cernanoyta faa e malaa'ika'en, hakko fii duuniyaaru. To on luhurii hakkunde mooɗon dow fii duuniyaaru, gam ɗume ngullootirton to yimɓe ɓe laataaki goɗɗum yeeso *ikiliisiya? Mi vi'ii on ɗum gam cemton. Asee, on ngalaa neɗɗo koo go'oto mo hakkiilo baawɗo sernugo hakkunde banndiraaɓe goonɗinɓe naa? Ko jeyi goonɗinɗo yaharata banndum goonɗinɗo yeeso yimɓe ɓe ngoonɗinaay, gam ɓe cernana mo? Gullootirki mooɗon e holla on ŋakki. Ko jeyi on mbaawaay munyango baɗanɗo on layfi e gujjuɗo on? Ammaa onon e ko'e mooɗon on ɗoon mbaɗa ko halli, on ɗoon njammboo faa e banndiraaɓe mooɗon yimɓe Allah. On anndi daahir waɗooɓe ko halli nattataa *laamu Allah. To' on ƴoynee, gam halluɓe, e sujjidanooɓe gumkiiji, e waɗooɓe njeenu, e worɓe waaldeyɓe e worɓe, e wuyɓe, e ɓe koɗey, e yarooɓe, e huɗooɓe yimɓe, e te'etooɓe, koo go'oto nder yimɓe ɓeen nattataa laamu Allah. Noon woɓɓe mooɗon laatino, ammaa jo'oni on lootaama, on laɓɓinaama, on laatinaama yimɓe Allah gada e baawɗe innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, kam e *Ruhu Allah meeɗen. Woɓɓe mooɗon e mbi'a: « Emi waawi waɗgo ko veli yam fuu. » Ee, ammaa wanaa ɗum fuu nafata. Ɗum goonga, emi waawi waɗgo koo ɗume fuu, ammaa mi jaɓataa laataago maccuɗo koo ɗume. Kadimaa eɗon mbi'a: « Nyaamdu e laatii gam reedu, reedu e laatii gam nyaamdu », ammaa Allah no halkey ɗum, ɗum fuu ɗiɗum. Ɓanndu neɗɗo tagaaka gam waɗgo njeenu, ammaa ndu tagaama gam teddingo Jawmiraawo, kanko jeyi ɓalli meeɗen. Noon no Allah ummitiniri Jawmiraawo meeɗen nder maayde, noon o ummitinirta ɓalli meeɗen enen boo, gada e baawɗe ma'ako. On anndaa ɓalli mooɗon ngoni jokkule ɓanndu *Almasiifu naa? Kadin mi hooƴa jokkule ɓanndu Almasiifu mi yahara ɗe to furdu naa? Ɗum waɗataako sam ! On anndaa baalduɗo e furdu laatake ɓanndu wo'oru e ma'ako naa? Ɗum vinndaama nder *Deftere Seniinde: « Ɓe fuu ɗiɗo ɓe laatoto ɓanndu wo'oru. » Ammaa kawtuɗo e Jawmiraawo laatake ruhu go'oto e ma'ako. Nyaaree njeenu. Hakke ɗum neɗɗo waɗi fuu, ɗum nyiddintaa ɓanndu muuɗum, ammaa baɗɗo njeenu fuu nyiddinii ɓanndu muuɗum. Koo on anndaa ɓalli mooɗon laatii suudu *Ruhu Ceniiɗo gonɗo nder mooɗon mo Allah hokki on naa? To noon, on njeyaa ko'e mooɗon, Allah soottorake on e fii caɗɗum. Gam ma'ajum teddiniree Allah ɓalli mooɗon. Jo'oni kam mi toontoto on ƴamɗe ɗe mbinndonoyɗon yam, waato: « To gorko jooɗake hoovaaki ɗum booɗɗum, na ɗum vooɗaa? » Ɗum booɗɗum, ammaa gam hulgo njeenu, ɗum ɓurii vooɗgo gorko hoovoo, debbo boo hoovee. Sey gorko jooɗodoo e koree muuɗum noon no haani, noon boo debbo jooɗodoo e koree muuɗum noon no haani. Gam debbo jeyaa ɓanndu muuɗum, gorko jeyi ndu. Gorko boo jeyaa ɓanndu muuɗum, debbo jeyi ndu. To' on calootir waaldugo, to naa on narrii dow ma'ajum gam wakkaci seɗɗa, faa keɓon de''ere gam waɗgo do'aare. Ammaa ɓaawo ma'ajum ɓesdee hawtugo, gam to' *Ceyɗaan heɓ laawol jarrabaago on gada e dullere waawtugo suunooji mooɗon. Ko mbi'imi on naa ɗum doole, ammaa ɗum caawara. Emi yiɗnoo yimɓe fuu laatoo ɓe koovaaki kama no laatiimi. Ammaa koo moye fuu e kokkal ngal Allah hokki ɗum, o'o e ngal muuɗum, on ɗaa'e e ngal muuɗum. Emi vi'a rewɓe e worɓe ɓe koovaaki, e ɓe koreeji mu''en maayi, ɗum ɓurii vooɗgo ɓe njooɗoo ɓe koovaaki kama am. Ammaa to ɓe mbaawataa reengo ko'e maɓɓe, e haani ɓe koovoo, gam to' suunooji koobgal waannu ɓe. Onon hoovotirɓe, emi hokka on dooka, ammaa naa to am ka ivi, to Jawmiraawo ka ivoyi. Kanka woni, to' debbo seed e koree muuɗum. Ammaa to o seedii e koree ma'ako, sey o jooɗoo o gowroojo, koo boo o fota e koree ma'ako. Gorko boo to' seer koree muuɗum. Ammaa dow e horiiɓe, miin e hoore am volidata e mu''en, wanaa Jawmiraawo. To goonɗinɗo Yeesu e woodi debbo mo goonɗinaay, to debbo jaɓii jooɗodaago e ma'ako, to o seer mo. To debbo goonɗinɗo e wondi e gorko mo goonɗinaay, to gorko jaɓii jooɗodaago e ma'ako, to' o seed e ma'ako. Gam gorko mo goonɗinaay e seniree kawtal e koree muuɗum goonɗinɗo, debbo mo goonɗinaay boo e seniree kawtal e koree muuɗum goonɗinɗo. To naa ɗum noon, daa ɓiɓɓe mooɗon cenaaki, ammaa jo'oni ɓe laatake senaaɓe. Ammaa to mo goonɗinaay e yiɗi seedgo e goonɗinɗo, o yoofee. Goonɗinɗo debbo koo gorko, naa ɗum doole jooɗodoo e mo goonɗinaay. Gam Allah noddii on njooɗooɗon jam. Aan debbo goonɗinɗo, a tammii a waawi hisnugo koree maaɗa naa? Aan boo gorko goonɗinɗo, a tammii a waawi hisnugo koree maaɗa naa? Daahir on anndaa. E haani koo moye fuu jooɗoroo noon no Jawmiraawo hokkiri ɗum, e noon no laatinoo ko Allah noddi ɗum. Kanjum mbagginirmi *ikiliisiyaaji fuu. To neɗɗo no naadaaɗo wakkaci ko Allah noddi mo, to' o yillo laataago kama mo naadaaka. Neɗɗo mo naadaaka boo to Allah noddii mo, to' o yillo *naadeego. Naadeego e ciya naadeego fuu nafataa koo ɗume, sey tokkugo dookaaji Allah tan nafata. Sey koo moye jooɗoroo noon no wontirnoo wakkaci ko Allah noddi ɗum. To a maccuɗo ko Allah noddu ma, to' ɗum waannee. Ammaa to a heɓii laawol rimɗingo hoore maaɗa, sey naftoroɗaa ngol. Gam laatinooɗo maccuɗo ko Jawmiraawo noddi ɗum, laatake dimɗinaaɗo Jawmiraawo. Noon boo, laatinooɗo dimo ko Jawmiraawo noddi ɗum, laatake maccuɗo *Almasiifu. Jawmiraawo soottorake on e fii caɗɗum, gam ma'ajum to' on laatin ko'e mooɗon maccuɓe yimɓe. Banndiraaɓe am, sey koo moye fuu njooɗoo yeeso Allah noon no laatinoo ko o noddi ɗum. Dow yimɓe ɓe koovaaki, mi walaa dooka gada Jawmiraawo gam maɓɓe. Ammaa mi yeccoto ko nyummi, sabu Jawmiraawo laatinii yam koolaaɗo nder yurmeende muuɗum. Gam torraaji goonɗi hannde, mi nyumii ɗum ɓurii vooɗgo neɗɗo jooɗoroo noon no woni. To gorko e woodi koree, to' o raar seergo mo. To o walaa koree boo, to' o yillo koobgal. To a hoovake, a waɗaay hakke. To debbo boo hoovaama, waɗaay hakke. Ammaa torraaji no ngarey dow hooviiɓe e hoovaaɓe. Kanji ngiɗmi hisnugo on. Banndiraaɓe, raa ko ngiɗmi vi'igo on, wakkaci rammiti. Gada jo'oni, sey hooviiɓe laatoo kama ɓe ngalaa koobgal, voyooɓe to' mettam ɓeram jaalo ɓe, nanooɓe belɗum boo to' velvelo jaalo ɓe, waɗooɓe luumaaku laatoo kama ɓe njeyaa ngu, naftortooɓe ko woni nder ndu'u duuniyaaru, to' ɓe ngoonɗin ɗum nder ɓerɗe maɓɓe. Gam fii duuniyaaru e no ndu va'i fuu no buutoto. Emi yiɗi ngooron waannaago. Mo hoovaaki no hu'ucey e kuugal Jawmiraawo. Ko velata Jawmiraawo tan o yilloto. Ammaa kooviiɗo e waannoo dow fii duuniyaaru, ko velata koree ma'ako tan o yilloto, to noon, hakkiilo ma'ako senndake nde ɗiɗi. Debbo koovaaɗo boo e waannoo dow fii duuniyaaru, emo yilloo velgo koree ma'ako. Ammaa debbo mo walaa koobgal, koo debbo mo meeɗaay waaldugo e gorko, e waannii dow kuugal Jawmiraawo, gam o laatoo laaɓɗo nder ɓanndu e ruhu fuu. Emi vi'a on ɗum gam ɗum nafa on, naa gam mi ƴoyna on. Ammaa emi yiɗi kuwon ko haani, tokkon Jawmiraawo e ɓernde wo'ore. To goɗɗo e nder kayaaku muuɗum, ɗaɓɓii debbo hoovaaki mo tawo, ammaa e hula semtingo mo kul hoovaaki mo, sey o hoovoo mo. To o waɗii noon, o waɗaay hakke. Ammaa to gorko oon waɗii anniya nder ɓernde muuɗum hoovataako, wanaa ɗum doole o hoovoo ɗaɓɓaaɗo ma'ako, to faa emo waawti ɓernde ma'ako, ndeen o waɗii ko vooɗi. Gam ma'ajum, kooviiɗo ɗaɓɓaaɗo muuɗum waɗii ko vooɗi, ammaa mo hoovaaki mo ɓurii waɗgo ko vooɗi. Debbo koovaaɗo laatake kaɓɓaaɗo, to faa koree ma'ako e foofa. Ammaa to koree ma'ako sooytii, emo waawi hoovaago mo o yiɗi fuu, ammaa sey o hoovoo tokkuɗo laawol Jawmiraawo. Ammaa to o jooɗake o walaa koree, jo'onde ma'ako no ɓurey velgo. Kanjum woni nyumo am, kadimaa emi nyuma miin boo emi woodi *Ruhu Allah. Dow haala teewu cakkanaangu gumkiiji, en anndi en fuu « en ngoodi anndal. » Ammaa anndal no waddey mawnitaare, yiɗde tan semmbiɗinta *ikiliisiya. Neɗɗo tammiiɗo e anndi goɗɗum, o walaa anndal goongawal tawo. Ammaa giɗɗo Allah fuu, Allah e anndi mo. Dow e nyaamki teewu cakkanaangu gumkiiji, eɗen anndi « gumkiiji nder duuniyaaru fuu no mehereeji ». Eɗen anndi boo « Allah o go'oto, goɗɗo feere walaa. » E woodi ko yimɓe noddirta allaaji gonɗi dow e gonɗi nder duuniyaaru. Daahir e woodi ko noddirtee « allaaji » e « jawmiraaɓe » ɗuuɗɓe, ammaa enen kam, en anndi Allah no go'oto, *Baabiraawo Tagɗo koo ɗume mo poofeten gam muuɗum. Kadimaa Jawmiraawo no go'oto, kanko woni Yeesu *Almasiifu, mo hu'unde fuu ivoyi to muuɗum, gada e ma'ako boo keɓruɗen yonki. Ammaa wanaa yimɓe fuu ngoodi anndal ngaal. Woɓɓe vooɓnooɓe tokkugo gumkiiji, to eɓe nyaama ko sakkanaa gumkiiji, faa jo'oni eɓe tammii teewu nguun gumki jeyi ngu. Eɓe kula nyiddingo ko'e maɓɓe gada e *nyumooji ɓerɗe maɓɓe peleyɗi ɓe. Goonga, nyaamdu ɓattintaa en Allah. Nyaamki ɓesdataa en, ciya nyaamki boo ustataa en. Ammaa kakkilee to' ndimkaaku mooɗon laato ko fergata woɓɓe, ɓe goonɗinki mu''en famɗi. Gam aan annduɗo goonga, to goɗɗo mo goonɗinki muuɗum famɗi yi'ii ma eɗa nyaama nder suudu gumki, naa nyumo ɓernde ma'ako no semmbiɗiney mo, faa kanko boo o nyaama teewu cakkanaangu gumkiiji naa? Noon boo, anndal maaɗa no laatoto daliila do''ere bannda tampuɗo, mo Almasiifu maayi gam muuɗum. Gada e waɗgo noon, on mbaɗii hakke dow banndiraaɓe mooɗon ɓe mbaawataa senndindirgo ko vooɗi e ko vooɗaa. Waɗgo hakke dow maɓɓe ɗum waɗgo hakke dow Almasiifu e hoore muuɗum. Gam ma'ajum to nyaamdu e do''a banndam mo goonɗinki muuɗum famɗi, ndeen mi ɓesdataa nyaamgo teewu kadin sam, gam to' mi do''u banndam. Naa mi dimo naa? Naa mi *lilaaɗo naa? Naa mi yi'ii Jawmiraawo meeɗen Yeesu naa? Naa onon laatii nafuuda kuugal am gam Jawmiraawo naa? Koo to woɓɓe njaɓaay mi lilaaɗo, dow mooɗon onon kam mi lilaaɗo. Gam goonɗinki mooɗon kam hollata daahir Jawmiraawo liloyi yam. Raa ko toontortoomi felooɓe yam: wanaa emin kaani heɓgo yar e nyaam nder kuugal amin naa? Wanaa emin kaani yahadugo e rewɓe amin goonɗinɓe kama no minyiraaɓe Jawmiraawo e Biiturus e lilaaɓe horiiɓe fuu mbaɗata naa? Koo miin e Barnabas tan laatii lilaaɓe haanɓe huugo gam keɓa ko nyaami naa? Moye nder mooɗon meeɗi yi'igo soojeeru nyaamneyndu hoore muuɗum? Moye remata, mo nyaamataa ko taƴi nder ngesaa muuɗum? Moye durata mo yarataa kosam sefre muuɗum? Ko mbi'imi daraaki dow nyumooji yimɓe tan, ammaa faa e *Tawreeta volvii dow ma'ajum. Gam ɗum vinndaama nder Tawreeta *Muusa: « Ta'a suum honnduko ngaari corɓirdi gawri. » Wanaa gam Allah e waannaa, e ga'i tan o vi'i ka. Naa ɗum dow amin o volvi bolle ɗeen naa? Daahir, dow amin o volvi bolle ɗeen, sey demoowo e corɓoowo gawri fuu kuwa dow tammunde heɓgo geɗal mu''en nder ma'ari. Min aawii barkaaji ruhunkeeji nder mooɗon. Kadin ɗum goɗɗum mawɗum to min taƴii fii duuniyaaru nder mooɗon naa? To woɓɓe e kaani heɓgo nyaamdu e juuɗe mooɗon, minon min ɓuraay ɓe naa? Ammaa minon, min kuutiniraay baawɗe amin. Min munyanii koo ɗume fuu, gam to' koo ɗume haɗ Habaru *Almasiifu Belɗum yahago yeeso. Eɗon anndi laaɓɗum, huwooɓe nder *Wuro Allah Seniingo e keɓa nyaamdu mu''en nder ko yimɓe ngaddata gam wuro ngoon. Noon boo sakkooɓe sadakaaji dow sakkirde e keɓa geɗal mu''en gada nder sadakaaji ɗiin. Noon Jawmiraawo vi'i: sey wa'ajinooɓe *Habaru Belɗum nyaamra e kuugal Habaru Belɗum ɗuum. Ammaa miin mi meeɗaay huutinirgo baawɗe ɗeen, kadimaa mi vinndaay ɗum gam mi heɓa ɗum. Mi ɓurii yiɗgo mi maaya dow e goɗɗo haɗammi mantoraago salaago jaɓgo biya gam kuugal am. Mi mantortaako wa'ajingo Habaru Belɗum, gam e ɗum laatanii yam doole mi wa'ajina ɗum. Kayco am kul mi wa'ajinaay Habaru Belɗum ɗuum ! To miin e hoore am suɓnoo huugo kuugal ngaal, daa mi heɓeyno biya. Ammaa naa ɗum kuugal ngal cuɓmi, emi huwa kuugal ngal kalfinaami. To noon, ɗume woni biya am? Biya am woni wa'ajingo Habaru Belɗum caahu, mi yillataako heɓgo ko haani mi heɓa gam kuugal ngaal. Miin mi dimo, mi laataaki maccuɗo goɗɗo, ammaa mi waɗii hoore am maccuɗo yimɓe fuu, faa mi waddoya yimɓe ɗuuɗɓe to Almasiifu. Nder *Yahuudu'en, mi laatinii hoore am Yahuuduujo, gam mi fooɗoya ɓe. Koo nde laatii miin e hoore am mi laataaki maccuɗo Tawreeta. Nder tokkuɓe Tawreeta Muusa, mi laatiney hoore am tokkuɗo Tawreeta, gam mi fooɗoya ɓe. To emi nder ɓe anndaa Tawreeta Muusa boo, mi laatiney hoore am kama mo anndaa Tawreeta, gam mi fooɗoya ɓe. Kanjum ɗum hollataa mi tokkaay dookaaji Allah, gam emi tokki dookaaji Almasiifu. To emi wondi e tampuɓe nder goonɗinki boo, mi waɗey hoore am tampuɗo, gam mi fooɗoya ɓe. Walaa no mi laatinaay hoore am, gam no ɗum waɗi fuu woɓɓe keɓa kisndam. Ko mbaɗeymi fuu, mi waɗey ɗum gam Habaru Belɗum, faa mi heɓa geɗal am nder barkaaji wa'ajingo Habaru Belɗum ɗuum. Eɗon anndi ɗuuɗɓe e nyaara nder daɗootiro, ammaa go'oto tan daɗata, heɓa biya daɗki. Gam ma'ajum, nyaaree faa keɓon biya kaan. Daɗootirooɓe e elta ɓalli mu''en elto naawngo. Eɓe mbaɗa noon, gam ɓe keɓa biya nde'ooha jaawɗum, ammaa enen en keɓey biya tabbiteyka. Gam ma'ajum nyaardu am laataaki mehere, mi laatake kama lukkoowo mo voofataa ko lukkataa. Ammaa miin emi fooroo ɓanndu am e semmbee, faa mi darvana ndu, gam miin ga'ajinɗo woɓɓe, to' mi vurtinee. Banndiraaɓe, emi yiɗi pahamon ko laataninoo maamiraaɓe meeɗen jaamaniiru *Muusa. Ɓe fuu ɓe nduugake lees ɗowdi ruuldere, ɓe kuultii maayo jam. Nder kawtal maɓɓe e Muusa, ɓe fuu ɓe keɓii waɗaneego *baptisma nder ruuldere e maayo ngoon. Kadimaa ɓe fuu ɓe nyaamii nyaamdu wo'oru ivoyndu to Allah, ɓe fuu ɓe njarii ndiyam ngo'otam iɓɗam asama, ɓe njarii ɗam e haayre ruhunkeere yahadunde e maɓɓe, haayre ndeen woni Almasiifu. Ammaa e noon fuu, Allah nanaay belɗum ɗuuɗɓe maɓɓe, kanjum waɗi ɓe maayi nder ladde hawgaare. Ku'uje ɗeen fuu laatanake en misaalu, gam to' en tokku giɗaaɗi yonki kalluɗi kama maɓɓe. To' en laato tokkooɓe gumkiiji noon no woɓɓe maɓɓe mbaɗi, kama no ɗum vinndiraa: « Yimɓe njooɗii nyaami njari, ndeen ɓe ummii gam ɓe ngama. » To' en mbaɗ njeenu kama no woɓɓe maɓɓe mbaɗi, faa yimɓe dubuuje aciriin e tato (23 000) maayi nyalaande wo'ore. To' en ngodo *Almasiifu kama no woɓɓe maɓɓe mbaɗi, faa bo'ole mbari ɓe. To' on mboyto kama no woɓɓe maɓɓe mbaɗi, faa malaa'ikaajo maayde halki ɓe. Ku'uje ko heɓi ɓe fuu laatake misaalu, ɗum vinndaama gam ɗum vaggina en, enen wonɓe timmoode jaamaniiru. Gam ma'ajum tammiiɗo e darii fuu, waɗa hakkiilo gam to' do''o. Walaa jarrabeeji keɓɗi on ɗi meeɗaay heɓgo yimɓe. Allah no koolniiɗo, o woorataa jarrabeeji ɓurɗi semmbee mooɗon keɓa on. Ammaa nder jarrabeeji ɗiin fuu, o hokkey on laawol no mburtortooɗon ɗi, e semmbee munyango ɗi. Gam ma'ajum yiɗaaɓe am, ngoɗɗee sujjidango gumkiiji. Mi vi'ii on ɗum gam on yimɓe ɓe hakkiilo, onon e ko'e mooɗon nyumee dow ko mbi'imi on. Horde *kiirtaari ceniindi nde ngetteten Allah gam muuɗum, to en njardii nde, wanaa ende hawta en e ƴiiƴam Almasiifu naa? Buroodi ndi cenndeten, to en nyaamii ndi, wanaa endi hawta en e ɓanndu Almasiifu naa? E woodi buroodiiwol go'otol tan, no ɗuuɗruɗen fuu en ɓanndu wo'oru, gam eɗen cennda buroodiiwol go'otol. Ndaaree boo habaru lenyol Isiraa'iila: yimɓe maɓɓe nyaamooɓe teewu cakkaangu e ngoodi kawtal e Allah gada e sakkirde seniinde. Koo emi yiɗi vi'igo teewu cakkanaangu gumkiiji no goɗɗum naa? Nakay gumki e hoore muuɗum no goɗɗum? Naa noon sam ! Ko ngiɗmi vi'igo on woni, ko heeferɓe kirsata, eɓe kirsana *ginnaaji, wanaa Allah ɓe kirsanta. Mi yiɗaa kawton e ginnaaji ɗiin. On mbaawataa yardugo horde Jawmiraawo, ndeen njardon horde ginnaaji. On mbaawataa nyaamgo e le'al Jawmiraawo, ndeen nyaamon e le'al ginnaaji. Nakay en ngiɗi ummingo huunƴere Jawmiraawo? Nakay en tammii en ɓurii mo semmbee? Woɓɓe e mbi'a: « Fii fuu no dagiiɗum. » Ee, ammaa naa ɗum fuu nafata. Goonga, koo ɗume fuu no dagiiɗum, ammaa naa ɗum fuu semmbiɗinta goonɗinɓe. To' on ngillo ko nafata on tan, ammaa ngillee faa e ko nafata woɓɓe. Nyaamee teewu coodaangu e luumo, naa e ƴamgo to ngu ivoyi, gam to' *nyumooji ɓerɗe mooɗon pel on. Ɗum vinndaama nder *Deftere Seniinde: « Lesdi e ko woni dow ma'ari fuu, Jawmiraawo jeyi ɗum. » To neɗɗo mo goonɗinaay noddii on nyaamdon e muuɗum, to on njaɓii yahago, nyaamee ko o hokki on fuu, naa e ƴamgo to ɗum ivoyi, gam to' nyumooji ɓerɗe mooɗon pel on. Ammaa to goɗɗo vi'i on: « Teewu nguun sakkanaama gumkiiji », ndeen to' on nyaam ngu, gam oon anndinɗo on e gam nyumooji ɓernde ma'ako. Mi vi'aay ka dow nyumooji ɓerɗe mooɗon, ammaa ɗum dow nyumooji ɓernde oon biiɗo on ka. Ammaa noye nyumooji ɓernde goɗɗo cerniranta ndimaaku am? To emi yetta Allah dow nyaamdu am, ko jeyi goɗɗo felantanmi dow nyaamdu ndu ngettumi Allah gam muuɗum? Gam ma'ajum, to on ɗoon nyaama, koo on ɗoon njara, e ko mbaɗoton fuu, mbaɗee ɗum gam teddingo Allah. To' on laato daliila fergere *Yahuudu'en, koo *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, koo *ikiliisiya Allah. Mbaɗee noon no mbaɗnoomi, gam emi yilloo velgo yimɓe nder koo ɗume fuu. Mi raarataa ko nafata yam miin tan, ammaa faa e ko nafata yimɓe ɗuuɗɓe, gam ɓe keɓa kisndam. Njemminee yam, noon no njemminirmi *Almasiifu. Emi mana on gam on kiimtoo yam nder koo ɗume fuu, eɗon tokki ekkitinol ngol ekkitinmi on. Ammaa e woodi ko ngiɗmi pahamon: *Almasiifu woni hooreejo gorko fuu, gorko kam woni hooreejo koree muuɗum, Allah boo kam woni hooreejo Almasiifu. To gorko huufnake wakkaci o waɗata do'aare koo annabaaku, ndeen o semtinii Almasiifu hooreejo ma'ako. Ammaa to debbo e waɗa do'aare koo annabaaku huuraaki, ndeen o semtinii hooreejo ma'ako, o laatake kama pemmbuɗo hoore muuɗum. Kul debbo huuraay hoore muuɗum, sey o femmba gaasa ma'ako. Ammaa ɗum cemtuɗum debbo femmba hoore muuɗum, gam ma'ajum sey o huura hoore ma'ako. Gorko haanaay huura hoore muuɗum, gam emo holla nanndi Allah e darajja muuɗum. Ammaa debbo e holla darajja gorko. Gam naa gorko ivi e debbo, ammaa debbo ivi e gorko. Daahir, gorko tagaaka gam debbo, ammaa debbo tagaama gam gorko. Gam daliila malaa'ika'en, debbo e haani huura hoore muuɗum kama alaama baawɗe ma'ako. Ammaa nder kawtal meeɗen e Jawmiraawo, debbo e takkii e gorko, gorko boo e takkii e debbo. Kama no debbo iɓri e gorko, noon boo gorko danyaama gada e debbo. Ammaa ɗum fuu to Allah ɗum ivi. Nyumee e ko'e mooɗon: koo ɗum booɗɗum debbo waɗa do'aare, o huuraaki? Koo finaatawaaji e kolla on to gorko yoofii gaasa muuɗum faa ka juuti, ay ɗum cemtuɗum. Ammaa to debbo e woodi gaasa njuutka, ɗum darajja muuɗum. Sabu o hokkaama gaasa njuutka kaan, gam ka sudda hoore ma'ako. To goɗɗo e yiɗi yeddugo ka'a haala, sey o annda minon e *ikiliisiyaaji Allah fuu, min ngalaa finaatawaa feere. E woodi ko ngiɗmi vi'igo on dow haala hawriinde mooɗon. Mi manataa on, gam hawriinde mooɗon yaharataa on yeeso, sey to halli tan. Aran fuu, mi nanii to on kawritii e woodi ceedal hakkunde mooɗon, faa maa mi jaɓii ngoɗka muuɗum. Doole cennditooɗon, gam dariiɓe e goonga wonɓe nder mooɗon mbannga. Nde kawritɗon fuu, wanaa gam nyaamgo *kiirtaari Jawmiraawo kawritoton. Gam koo moye mooɗon fuu e nyaama kiirtaari muuɗum, woɓɓe ngoordee e veelo, woɓɓe boo njarii faa ngiiltake. Koo on ngalaa gure to haani nyaamon njaron naa? Nakay on yaviiɓe *ikiliisiya Allah? Na on ngiɗi semtingo sooyɓe? Ɗume ngiɗɗon mi vi'a on? Mi mana on naa? Mi waawataa mango on dow ma'ajum sam. Gam ko nanmi e Jawmiraawo ngecciimi on: nder jemmaare nde Jawmiraawo meeɗen Yeesu hokkitiranoo, o hooƴi buroodi, o yetti Allah, o fecci ndi, o vi'i: « Ɗu'um woni ɓanndu am hokkaandu gam mooɗon. Mbaɗee ɗum gam hiimtaago yam. » Ɓaawo ɓe nyaamii kiirtaari boo, o hooƴi jardugel *innaboojam, o vi'i: « Nge'el jardugel woni *alkawal kesal tabbitiniraangal e ƴiiƴam am. Nde njaroton e jardugel ngeel fuu, kiimtee yam. » Nde nyaamɗon buroodi ɗuum fuu, njarɗon e jardugel innaboojam ɗaam boo, eɗon nga'ajina habaru maayde Jawmiraawo faa o vittoya. Gam ma'ajum, nyaamɗo buroodi Jawmiraawo, yardi jardugel ma'ako, kul yardaay ɗum no haani, o waɗii hakke dow ɓanndu Jawmiraawo e ƴiiƴam muuɗum. Sey koo moye fuu liinya hoore muuɗum ko hokka nyaama buroodi, yara e jardugel ngeel. Gam neɗɗo nyaamɗo buroodi ɗuum, yari e jardugel ngeel, to faa o fahamaay teddungal ɓanndu Jawmiraawo, o nyaamanii hoore ma'ako ceri'a. Kanjum tampini ɗuuɗɓe mooɗon, woɓɓe nyawi, woɓɓe boo maayi. Kul en liinyii ko'e meeɗen, Allah sernantaa en. Ammaa Jawmiraawo no sernaney en, o elta en, gam to' o sernidan en e duuniyaaru. Gam ma'ajum banndiraaɓe am, to on kawritii gam nyaamgo *kiirtaari Jawmiraawo, ndeenndeentiree. To e woodi dolɗo nder mooɗon, sey o aarta o nyaama e wuro ma'ako tawo, gam to' hawriinde mooɗon fooɗonoy on ceri'a Allah. Ammaa dow haalaaji koriiɗi, to mi warii mi fahaminey on ɗi. Jo'oni banndiraaɓe, emi yiɗi volvango on haala kokke ɗe *Ruhu Ceniiɗo hokkata, gam emi yiɗi pahamon ɗe booɗɗum. Nde laatinooɗon heeferɓe, ɓerɗe mooɗon e pooɗeynoo on tokkon gumkiiji ɗi mbolvataa. Gam ma'ajum emi yiɗi pahamon: walaa baawɗo vi'igo « Yeesu no la'anaaɗo », to Ruhu Ceniiɗo e nder ma'ako. Kadimaa walaa baawɗo vi'igo « Yeesu no Jawmiraawo », to Ruhu Ceniiɗo walaa nder ma'ako. E woodi kokke feere-feere, ammaa Ruhu go'oto hokkata ɗe. E woodi kuuɗe feere-feere, ammaa Jawmiraawo go'oto huwantee ɗe. E woodi laabi huwango Jawmiraawo feere-feere, ammaa Allah go'oto hokkata koo moye baawɗe huurugo ɗi. Koo moye fuu hokkaama kokkal banngineyngal Ruhu Ceniiɗo nder muuɗum, gam ɗum nafa goonɗinɓe. Ruhu go'oto oon hokkata goɗɗo kokkal ekkitingo e anndal. O hokka goɗɗo boo anndal bolle. Ruhu go'oto oon hokkata goɗɗo goonɗinki cemmbiɗki, goɗɗo boo kokkal yamɗitingo ɓe njamɗaa. O hokka goɗɗo waɗgo kaayniiɗumji, goɗɗo boo waɗgo annabaaku, goɗɗo feere kokkal senndindirgo ruhuuji kalluɗi e Ruhu goonga, goɗɗo feere volvugo nder ɗemɗe ɗe anndaaka, goɗɗo boo baawal fassaraago ɗe. Ruhu go'oto tan huwata ɗum, ɗum fuu, kanko senndanta koo moye fuu kokkal muuɗum noon no o yiɗiri. Noon no ɓanndu woorri jokkule ɗuuɗɗe, noon boo jokkule ɗuuɗɗe e laatii ɓanndu wo'oru. Noon boo *Almasiifu laatii. *Yahuudu'en e *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en e maccuɓe e rimɓe, en fuu en mbaɗanaama *baptisma, gam laatooɗen ɓanndu wo'oru gada e Ruhu go'oto. En fuu en njarnaama Ruhu go'oto. Ɓanndu laataaki jokko wo'oto, ammaa ndu jokkule ɗuuɗɗe. To kosngal vi'i: « Gam mi laataaki junngo, mi walaa nder ɓanndu », ɗum senndataa ngal e ɓanndu. Koo boo to nofru vi'i: « Gam mi laataaki yitere, mi walaa nder ɓanndu », ɗum senndataa ndu e ɓanndu. To ɓanndu fuu laatake yitere, noye ɓanndu nduun nanrata? Koo boo to ndu fuu ndu laatake nofru, noye ɓanndu nduun luuɓtirta? Allah e huutinira jokkule ɗeen fuu nder ɓanndu wo'oru noon no o yiɗiri. To ɓanndu fuu laatake jokko wo'oto, naa ɗum ɓanndu. Ammaa e woodi jokkule ɗuuɗɗe nder ɓanndu wo'oru. Yitere fotaay vi'igo junngo nafataa ɗum. Hoore boo fotaay vi'igo kosɗe nafataa ɗum. Ammaa jokkule ɓanndu ɗe ndaareten kama ɗe ngalaa semmbee, kanje ngoni ɓurɗe nafgo. Jokkule ɓanndu ɗe nyumeten ngalaa teddungal, kanje ɓureten teddingo. Ɗe ɓurɗen semtirgo boo, kanje ɓureten reengo. Jokkule meeɗen booɗɗe ngalaa bukaata reeneego. Ammaa Allah hawtii jokkule ɓanndu fuu gada e mawningo jokkule ɓurɗe famɗugo, sabu to' luhural nattu nder ɓanndu, ammaa gam ɗe fuu ɗe mballindira. To jokko wo'oto naawii, koriiɗe fuu no naawdey e ma'ago, to jokko wo'oto teddinaama, koriiɗe fuu no nandey belɗum e ma'ago. Onon on laatii ɓanndu Almasiifu, koo moye mooɗon fuu no jokko ɓanndu nduun. Noon Allah darniri *ikiliisiya: aran o jo''ini *lilaaɓe, ndeen o tokkini annabo'en, o tokkini ekkitinooɓe. Ɓaawo ma'ajum, waɗooɓe kaayniiɗumji, e yamɗitinooɓe nyawɓe, e vallooɓe, e aardotooɓe goonɗinɓe, e volvooɓe ɗemɗe ɗe anndaaka. Wanaa ɓe fuu ngoni lilaaɓe, koo annabo'en, koo ekkitinooɓe, koo waɗooɓe kaayniiɗumji. Wanaa yimɓe fuu kokkaa yamɗitingo ɓe njamɗaa, koo volvugo ɗemɗe ɗe anndaaka, koo fassaraago ɗemɗe ɗeen. E noon fuu, ti'inee yillaago kokke ɓurɗe manngu. Jo'oni mi holley on laawol ɓurngol vooɗgo. To mi volvii ɗemɗe yimɓe e malaa'ika'en fuu, kul mi walaa yiɗde, mi laatake kama lennguru senƴooru e mehere, koo mbaggu iidoowu e mehere. To emi waɗa annabaaku, emi anndi sirriiji Allah, to emi woodi anndal fuu, koo emi woodi goonɗinki cemmbiɗki, faa emi waawi sottingo baamle, ammaa kul mi walaa yiɗde, mi laatake mehere. To mi hokkii sooyɓe ko ngoonmi fuu, faa e yonki am, ammaa kul mi walaa yiɗde, ɗum nafataa yam koo ɗume. Goonɗo yiɗde e woodi munyal e yehere. O walaa nalwiiru, o mantataako, o walaa mawnitaare. Goonɗo yiɗde waɗataa ko semtini, o yillataako ko nafata mo kanko tan, o huunƴilawta, o jogitataako layfi goɗɗo boo. Goonɗo yiɗde nanataa belɗum halleende, ammaa emo nana belɗum goonga. Goonɗo yiɗde no munyaney koo ɗume fuu, goonɗinki ma'ako e tammunde ma'ako e munyal ma'ako tampataa sam. Yiɗde re'ataa faa abadaa. Annabaaku no timmey, volvugo ɗemɗe ɗe anndaaka no majjey, anndal boo no majjey. Gam anndal meeɗen e annabaaku meeɗen ŋakki, ammaa to keeɓɗum wari, ko ŋakki ɗuum no majjey. Nde laatinoomi ɓinngel, mi volvirii kama no ɓinngel volvirta, mi nyumrii kama no ɓinngel nyumrata, hakkiilo am laatake kama ngo ɓinngel. Ammaa nde mawnumi, mi woorii gikku mbilkaaku. Ko ngi'eten jo'oni laaɓaay, kama daartiiɗo daarorgal kefiingal. Ammaa wakkaci no warey nde ngi'eten Allah gite e gite. Jo'oni anndal am e ma'ako no pamaral, ammaa wakkaci no warey nde anndeymoomi booɗɗum, noon no o anndiri yam. Jo'oni e woodi ku'uje tati tabbitooje: goonɗinki e tammunde e yiɗde. Ammaa ɗe fuu tati, yiɗde ɓurii ɗe manngu. Ti'inee yillaago yiɗde, ngillee boo kokke *Ruhu Ceniiɗo, ko ɓuri ɗum fuu woni waɗgo annabaaku. Gam bolvoowo ɗemɗe ɗe anndaaka, Allah volidata, wanaa yimɓe. Walaa pahameyɗo ko o vi'ata, gam emo volva bolle sirriije nder baawɗe Ruhu. Ammaa baɗoowo annabaaku e volida e yimɓe, gam o yahara ɓe yeeso nder goonɗinki, o semmbiɗina ɓe, o waaltina ɓerɗe maɓɓe. Bolvoowo ɗemɗe ɗe anndaaka, hoore muuɗum tan nafata, ammaa baɗoowo annabaaku e nafa *ikiliisiya fuu. Emi yiɗi on fuu mbolvon ɗemɗe ɗe anndaaka, ammaa ko ɓurani yam woni mbaɗon annabaaku. Gam baɗoowo annabaaku ɓurii bolveyɗo ɗemɗe ɗe anndaaka, to naa e woodi baawɗo fassaraago ɗe, gam ɗum nafa ikiliisiya. To noon banndiraaɓe, to mi warii to mooɗon emi volvirana on ɗemɗe ɗe anndaaka, ɗume ɗum nafata on? Walaa ko ɗum nafata on kul mi fahaminaay on ko Allah vannginani yam: koo anndal, koo annabaaku, koo ekkitinol haala Allah. Ndaaremma misaalu ku'uje gimi kama duudaandu koo moolooru. To ɗi piyaaka laaɓɗum, noye anndirten gimol ngol duudaandu koo moolooru nduun vi'ata? Koo boo to puufoowo luwal konu fuufaay ngal booɗɗum, moye siryantoo konu nguun? Noon boo ɗum laatii e mooɗon, to on mbolvii ɗemɗe ɗe anndaaka, walaa pahamuɗo ko mbi'oton, on mbolvii e mehere ! E woodi ɗemɗe feere-feere nder duuniyaaru, koo ngale fuu e woodi ma'ana muuɗum. Ammaa to neɗɗo volvanii yam e ɗemngal ngal mi nanataa, mi laatanake mo jananno, kanko boo o laatanake yam jananno. Noon boo, nde laatii on ngiɗi heɓgo kokke Ruhu, ti'inee yillaago kokke cemmbiɗineyɗe ikiliisiya. Gam ma'ajum, bolvoowo ɗemɗe ɗe anndaaka fuu, sey toroo Allah baawal fassaraago ɗe. Gam to emi waɗa do'aare nder ɗemngal ngal anndaaka, ruhu am waɗata do'aare, hakkiilo am nafataa koo ɗume. To noon noye mbaɗeymi? Mi waɗey do'aare e ruhu am e hakkiilo am fuu. Mi yimey gimi yettoore e ruhu am e hakkiilo am fuu. To naa noon, to a maaltii Allah e ɗemɗe ɗe anndaaka, noye gewaniiɗo ma mo fahamaay vi'irata « Aamiin » e maaltoore maaɗa ndeen? Sabu o nanaay ko mbiiɗaa. Koo to do'aare maaɗa ndeen e vooɗi korey, nde nafataa neɗɗo oon sam. Emi yetta Allah, sabu mi ɓurii on, on fuu volvugo ɗemɗe ɗe anndaaka. Ammaa nder ikiliisiya, mi ɓurii yiɗgo mi volva bolle jovi pahameteeɗe, gam ɗe ekkitina yimɓe, dow e volvugo bolle dubuuje sappo ɗe pahamataake. Banndiraaɓe, to' nyumooji mooɗon laato kama ɗi bilki'en. Nder halleende, laatee ɓe ngalaa semmbee kama bilki'en, ammaa nder hakkiilooji mooɗon laatooɗon mawɓe. Raa ko vinndaa nder *Deftere: « Mi volidey e yimɓe am nder ɗemɗe ɗe anndaaka, gada e konnduɗe jananɓe. Ammaa e noon fuu, ɓe ngewantaako yam. » Noon Jawmiraawo vi'i. Noon boo, kokkal volvugo ɗemɗe ɗe anndaaka, ɗum alaama gam ɓe ngoonɗinaay, naa ɗum gam goonɗinɓe. Waɗgo annabaaku boo, ɗum alaama gam goonɗinɓe, wanaa ɗum gam ɓe ngoonɗinaay. Gam ma'ajum, to yimɓe goonɗinɓe fuu kawritii, koo moye e volva ɗemɗe ɗe anndaaka, to yimɓe ɓe ngoonɗinaay ngarii to kawritɗon, ɓe mbi'ataa on haaŋaaɓe naa? Ammaa to goɗɗo mo goonɗinaay warii, tawii goonɗinɓe fuu e mbaɗa annabaaku, bolle maɓɓe no pahaminey mo hakkeeji ma'ako. Bolle ɗeen no cernaney mo, nyumooji ɓernde ma'ako cuuɗiiɗi fuu no mbanngintee, faa o diccoo o sujjidana Allah, o vi'a: « Goonga, Allah e nder mooɗon. » Too banndiraaɓe, noye mbaɗoton? To on kawritii gam sujjidango Allah, kokkaaɗo gimol, e kokkaaɗo ekkitinki, e kokkaaɗo waɗgo annabaaku, e kokkaaɗo volvugo ɗemɗe ɗe anndaaka, e kokkaaɗo fassaraago ɗe, sey ɗum fuu ɗum waɗee gam semmbiɗingo goonɗinɓe. To' volvooɓe ɗemɗe ɗe anndaaka ɓur ɗiɗo koo tato, ɓe mbolva e tokkindirki. Goɗɗo boo fassaroo ko ɓe mbi'i. Ammaa to passarotooɗo walaa, sey o de''a nder hawriinde, o volida e Allah nder ɓernde ma'ako. Waɗooɓe annabaaku boo, sey ɗiɗo koo tato mbolva, ndeen yewiiɓe boo liinya bolle maɓɓe. To e woodi ko Allah vannginani goɗɗo nder jooɗiiɓe, sey bolvoowo arano de''a. On fuu on mbaawi waɗgo annabaaku go'oto-go'oto, gam koo moye fuu heɓa anndal e semmbee goonɗinki. Waɗooɓe annabaaku e kaani mbaawta ko'e mu''en, gam Allah naa o Allah gaddoowo jiɓayeere, ammaa o Allah gaddoowo jam. Noon no ɗum laatii nder kawtal seniiɓe fuu, e haani rewɓe nde''a nder hawriinde goonɗinɓe, gam ɓe ngalaa laawol volvugo ɗoon. Ɓe laatoo ɗowtiiɓe noon no *Tawreeta Muusa vi'i. To e woodi ko ɓe ngiɗi fahamugo, sey ɓe ngoora faa ɓe koota, ndeen ɓe ƴama worɓe maɓɓe. Gam ɗum cemtuɗum debbo volva nder *ikiliisiya. Nakay on tammii voliinde Allah ndeen to mooɗon nde fuɗɗiri? Na onon tan keɓi nde? To goɗɗo e tammii o annabiijo, koo emo tammii o keɓɗo kokkal *Ruhu Ceniiɗo, sey o annda dooka ka mbinndanmi on, to Jawmiraawo ka ivoyi. Ammaa mo jaɓaay ka fuu, Allah jaɓataa ɗum. Gam ma'ajum banndiraaɓe am, ngillee waɗgo annabaaku, to' on kaɗ yimɓe volvugo ɗemɗe ɗe anndaaka. Ammaa sey koo ɗume fuu wa'aree noon no haani e laawol booɗngol. Banndiraaɓe, emi yiɗi hiimtingo on *Habaru Belɗum ɗum ngaddanmi on, njaɓɗon, tokkuɗon. Gam e Habaru ɗuum kisnirteeɗon, to on njogorake ɗum noon no nga'ajinirmi on ɗum. To naa noon, goonɗinki mooɗon laatake mehere. Mi waddanii on habaru ɓurduɗum fuu ɗum keɓmi, binndaaɗum nder *Deftere Seniinde, waato: *Almasiifu maayii gam hakkeeji meeɗen, o waɗaama nder yenaande, o ummitake nyannde tataɓre noon no Deftere Seniinde vi'inoo. O vannganii Biiturus. Ɓaawo ma'ajum, o vanngani *almaajiri'en sappo e ɗiɗo. Ɓaawo ɗoon o vanngani ko ɓuri banndiraaɓe keme njovo (500) wakkaci go'otum. Ɗuuɗɓe maɓɓe e poofa faa jo'oni, ammaa woɓɓe maɓɓe cooytii. Ɓaawo ɗoon kadimaa o vanngani Yaakuubu e lilaaɓe fuu. Faa timmoode, o vannganii yam miin laatiiɗo kama ɓinngel ngel hebbidinaaka. Gam miin ɓuri lilaaɓe fuu famɗugo, mi fotaay noddireego koo *lilaaɗo, gam mi torriino goonɗinɓe Allah. Ammaa gam yiɗde Allah laatoriimi no laatiimi. Yiɗde nde o waɗani yam laataaki mehere, gam mi ɓurii lilaaɓe horiiɓe fuu kuugal. To goonga kam, naa miin huwata, ammaa yiɗde Allah wonnde nder am huwata. Ammaa koo miin, koo kamɓe, ko min nga'ajini on no go'otum, noon boo njaɓruɗon ɗum. To emin nga'ajina on ummitineeki *Almasiifu nder maayde, noye woɓɓe mooɗon mbi'irata maayɓe ummitataako? Kul ummitaaki maayɓe walaa, ndeen Almasiifu e hoore muuɗum ummitinaaka. To nii Almasiifu ummitinaaka, wa'aji amin laatake mehere, goonɗinki mooɗon boo laatake mehere. Ko ɓuri ɗum fuu, ndeen min laatake caaydu'en feɓnooɓe Allah, gam min mbi'ii Allah ummitinii Almasiifu, ammaa kul ɗum laatino goonga maayɓe ummitataako, ndeen Allah ummitinaay mo. Gam kul maayɓe ummitataakono, Almasiifu e hoore muuɗum ummitaaki. Kul Almasiifu ummitaakino, goonɗinki mooɗon laatake mehere, faa jo'oni eɗon ngondi e hakkeeji mooɗon. To ɗum noon, maayɓe nder goonɗinki Yeesu ɓeen kalkii. To tammunde meeɗen e Almasiifu e laatinoo nafuuda foofaango meeɗen jo'oniwo tan, daa en ɓurii yimɓe fuu yurminaago. Ammaa daahir Almasiifu ummitinaama nder maayɓe, o laatake arano nder ɓeen ummitoytooɓe. Noon no neɗɗo go'oto waddiri maayde, noon kadimaa neɗɗo go'oto waddiri ummitineeki maayɓe. Noon no yimɓe fuu maayrata gada e hawtugo e Aadamu, noon kadimaa yimɓe fuu keɓrata yonki gada e hawtugo e Almasiifu. Ammaa koo moye fuu no ummitinte e tokkindirki. Almasiifu woni arano e ummitineego, ndeen laatiiɓe ɓe ma'ako ummitinee nyannde bittoyki ma'ako. Ndeen timmoode duuniyaare wara, Almasiifu no halkey laamuuji e baawɗeeji niɓre e semmbeeji fuu, o hokkita Allah *Baabiraawo laamu. Gam doole Almasiifu laamoo, faa Allah waɗa o yaaɓa wanywanyɓe ma'ako fuu. Ganyo cakitotooɗo halkeego oon ɗum maayde. Ɗum vinndaama nder *Deftere: « Allah waɗii koo ɗume fuu lees laamu ma'ako. » Ammaa to vi'aama noon, ɗum laaɓɗum Allah baɗɗo koo ɗume fuu lees laamu ma'ako walaa nder. Nde laatii koo ɗume fuu heedii lees *Ɓiɗɗo, sey Ɓiɗɗo e hoore muuɗum heeda lees Allah baɗɗo koo ɗume lees ma'ako, gam Allah laamoo dow koo ɗume e koo moye. En nyumtu dow waɗanteeɓe *baptisma gam maayɓe. To maayɓe ummitataako, ɗume woni nafuuda waɗaneego baptisma gam maayɓe? Minon e ko'e amin, ko jeyi min njahanta nder jootee wakkaci fuu? Goonga mbi'eymi on banndiraaɓe, nyalaande fuu emi nder jootee maayde. Ammaa e noon fuu, emi mantoroo on nder kawtal mooɗon e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu. Nde kaɓnoomi e yimɓe nannduɓe e diiwe ladde nder si'ire Efesu, ɗume ɗum nafi yam kul maayɓe ummitataako? To maayɓe ummitataako, ndeen mbaɗemma ko vi'ano: « Nyaamen, njaren, gam jahango en maayey. » To' on ƴoynee: « Yahadugo e kalluɗo no bonney gikku mbooɗngu. » Ngartiree hakkiilooji mooɗon dow nyumooji kaanduɗi, ngooree waɗgo hakke. Woɓɓe mooɗon anndaa Allah. Mi vi'ii on ka gam cemton. Ammaa woɓɓe no ƴamey: « Noye maayɓe ummitortoo? Noye ɓalli maɓɓe mba'ata? » Aan mo ƴoƴaa ! Aawdi ndi aawɗaa, to naa ndi waati, ndi fuɗata. Aawdi ndi aawɗaa fuu, koo gawri koo alkamaari koo aawdi feere, ndi nanndaa e ko fuɗata. Allah e hokka aawdi fuu siifa ma'ari noon no o yiɗiri, koo ndiye aawdi e no va'i. Wanaa ɓalli fuu no nannduɗi: yimɓe e ɓalli mu''en, bisaaji e ɓalli mu''en, colli e ɓalli mu''en, liƴƴi boo e ɓalli mu''en. E woodi ɓalli asamankeeji e ɓalli lesdinkeeji. Asamankeeji e ŋari mu''en, lesdinkeeji boo e ŋari mu''en. Naange e ɗelkol muuɗum, lewru e ɗelkol muuɗum, koode boo e ɗelkol mu''en, hoodere fuu e ɗelkol muuɗum. Noon ummitineeki maayɓe wontiri. Ko uvaa no nyoley, ko ummitotoo nyolataa. Ko uvaa walaa teddungal, ko ummitotoo e woodi teddungal, ko uvaa walaa semmbee, ko ummitotoo e woodi semmbee. Ko uvaa no ɓanndu lesdinkeeru, ko ummitotoo no ɓanndu ruhunkeeru. E woodi ɓalli lesdinkeeji, e woodi ɓalli ruhunkeeji. Ɗum vinndaama nder Deftere: « Aadamu arandeejo laatake mo yonki. » Aadamu cakitiiɗo boo, no Ruhu kokkoowo yonki. Wanaa ruhunkeejo aarti wargo, ammaa lesdinkeejo aarti wargo, ɓaawo ɗoon ruhunkeejo wari. Neɗɗo arano oon e lesdi ivoyi, gam e mbulmbuldi o tagiraa. Neɗɗo ɗiɗaɓo boo, dow ivoyi. Noon no ivoyɗo e mbulmbuldi va'i, noon ivoyɓe e mbulmbuldi mba'i. Noon no ivoyɗo asama va'i, noon ivoyɓe asama mba'i. Noon no nanndirɗen e ivoyɗo e lesdi, noon boo nanndirten e ivoyɗo asama. Banndiraaɓe, raa ko ngiɗmi vi'igo on: ɓe ɓanndu ndu teewu e ƴiiƴam mbaawataa rongo *laamu Allah, kadimaa nyoleyɗo waawataa rongo ko nyolataa. Ngewee mi vannginana on ko suuɗi: wanaa en fuu maayata, ammaa en fuu en ngaylitetee wakkaci go'otum kama maƴƴannde yitere, to luwal timmoode jaamaniiru fuufaama. To ngal fuufaama, maaynooɓe no ummodoto e ɓalli ɗi nyolataa, ndeen enen boo ngayliteeɗen. Gam doole ɓalli nyolooji ɓornoo ɓalli ɗi nyolataa, ɓalli maayooji boo ɓornoo ɓalli ɗi maayataa. To ɓalli nyolooji ɓornake ɗi nyolataa, maayooji ɓornake ɗi maayataa, ndeen ko vinndaa nder *Deftere Seniinde no goonɗey: « Jaalorgal moɗii maayde. » « Maayde, toye jaalorgal maaɗa woni? Maayde, toye semmbee tooke maaɗa woni? » Baawɗe maayde ivii e hakke, baawɗe hakke boo ivii e *Tawreeta. Ammaa yettoore laatanoo Allah kokkuɗo en jaalorgal gada e Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Gam ma'ajum banndiraaɓe am yiɗaaɓe, laatee dariiɓe ɓe ndimmbataako, ti'inee yahago yeeso nyalaande fuu nder kuugal Jawmiraawo, sabu on anndi ko kuwoton nder kawtal mooɗon e Jawmiraawo laataaki mehere. Jo'oni emi yiɗi toontaago on dow haala hawritgo ceede gam yimɓe Allah wonɓe *Urusaliima. Mbaɗee noon no mbi'inoomi *ikiliisiyaaji gonɗi lesdi Galaatiya. *Nyannde alat fuu, koo moye mooɗon no hawrit ko waawi, to' on ndeentu faa mi wara, ndeen kawriton ballal ngaal. To mi warii, mi liley ɓeen ɓe cuɓoton e ɗereeji anndinooji, ɓe njahara ballal mooɗon Urusaliima. To e haani miin boo mi yaha, mi yahadey e maɓɓe. To mi yaaloyii lesdi Makedooniya mi warey to mooɗon, gam mi anniyake yaaldoygo toon. Kiila mi jooɗoo to mooɗon wakkaci seɗɗa, koo maa mi dabba to mooɗon, gam mballon yam nder jahaangal am to njaheymi fuu. To mi warii to mooɗon mi yiɗaa dillugo jaawɗum. Emi yiɗi jooɗaago to mooɗon wakkaci seɗɗa, to Jawmiraawo jaɓii. Ammaa mi jooɗoto si'ire Efesu faa *juulɗe Pentekos ngara, gam mi heɓii laawol huugo kuugal nafoowal, koo nde laatii wanywanyɓe ɗuuɗanii yam. To Timote warii to mooɗon, njaɓɓee mo booɗɗum, faa o veddito, gam kanko boo o kuwanoowo Jawmiraawo kama am. To' koo go'oto mooɗon yavo mo. Ammaa mballee mo nder jahaangal ma'ako, faa o vittoya to am jam, gam miin e banndiraaɓe emin ndeenti garol ma'ako. Dow e banndii en Apolos, mi torake mo korey o yahada e banndiraaɓe to mooɗon, ammaa o jaɓaay wargo jo'oni, yeeso seɗɗa o warey to mooɗon to o heɓii laawol. Ti'inee semmbiɗingo goonɗinki mooɗon, cemmbiɗinee ɓerɗe mooɗon, laatee worɓe. Ko mbaɗoton fuu, mba'aree ɗum e yiɗde. Eɗon anndi Istefaanus e wuro muuɗum aartii laataago goonɗinɓe nder lesdi Aakaya fuu, eɓe ti'inii boo huwango goonɗinɓe. Emi toroo on: ɗowtanee iri yimɓe ɓeen e huudiɗɗaaɓe maɓɓe ti'iniiɓe. Mi nanii belɗum garki Istefaanus e Fortunaatus e Akaykus. Ɓe mbaɗanii yam ko onon on mbaawaay waɗango yam, gam on ngalaa ɗo'o. Ɓe mbaaltinii ɓernde am e ɓerɗe mooɗon fuu. Gam ma'ajum, mawninee iri yimɓe ɓeen. Ikiliisiyaaji gonɗi lesdi Aasiya fuu e kinna on. Akiilas e Piriisiila e goonɗinɓe hawrooɓe wuro maɓɓe e kinna on korey nder innde Jawmiraawo. Banndiraaɓe fuu e kinna on. Onon boo kinnindiree e hinnoore yiɗde. Miin Bulus vinndi nde'e hinnoore e junngo am. Mo yiɗaa Jawmiraawo fuu, la'anoore e dow muuɗum ! War, aan Jawmiraawo amin Yeesu ! Yiɗde Jawmiraawo meeɗen Yeesu wondu e mooɗon ! Emi yiɗi on, on fuu, nder kawtal meeɗen e Yeesu *Almasiifu. Miin Bulus *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu gada e nyumo Allah, e banndii en Timote mbinndani on ngo'ol ɗereewol. Emin kinna *ikiliisiya Allah ngonka Korontu e seniiɓe wonɓe nder lesdi Aakaya fuu. Allah *Baaba meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu mbarkiɗin on, kokka on jam nder ɓerɗe mooɗon. Maaltemma Allah Baaba Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Kanko woni *Baabiraawo keeɓɗo yurmeende, Allah de''itinoowo ɓerɗe dum. Kanko semmbiɗinta ɓerɗe meeɗen nder torraaji meeɗen fuu, gam enen boo mbaawen semmbiɗingo ɓerɗe wonɓe nder torraaji feere-feere, noon no Allah semmbiɗiniri ɓerɗe meeɗen. Noon no min njardi torraaji ɗuuɗɗi iri ɗi Almasiifu yari, noon boo Almasiifu de''itinirta ɓerɗe amin ɗuuɗɗum. To min torraama minon, ɗum gam ɓerɗe mooɗon nde''itinee kisneeɗon. To Allah de''itinii ɓerɗe amin minon, ɗum laatoto gam ɓerɗe mooɗon cemmbiɗa, mbaawon munyango torraaji iri ɗi min njarata. Emin koolii on korey, gam emin anndi noon no kawtirɗon e amin nder torraaji, noon kadimaa kawtirton e amin nder de''itineeki ki min keɓi. Banndiraaɓe, emin ngiɗi anndingo on torraaji ɗi min njari nder lesdi Aasiya. Torraaji ɗiin teddanii min korey, ɗi ɓadake ɓurgo semmbee amin, faa min ittii tammunde yonkiiji amin. Min nanii nder ɓerɗe amin kama min taƴanaaɓe ceri'a maayde. Kanjum ɗum laatake gam min ekkitoo hoolaago Allah ummitinoowo maayɓe, naa hoolaago baawɗe ko'e amin. Min ngoonɗinii kanko kisnuɗo min nde'e maayde hulniinde, o hisney min ɗo'o yeeso boo. Goonga, emin ngoonɗini o ɓesdey hisnugo min. Onon, do'aaje mooɗon e mballa min. Noon boo yimɓe ɗuuɗɓe e ndo''oo gam amin. Allah boo no jaɓey do'aaje maɓɓe. Ndeen yimɓe ɗuuɗɓe no ngettey Allah sabu barkaaji ɗi min keɓi gada e toontol do'aaje ɗeen. Raa ko min mantorto: *nyumooji ɓerɗe amin boo e caaydanoo min, jo'onde amin nder duuniyaaru, ɓurna muuɗum nder mooɗon, e nde laatii laaɓnde, goongaare iɓnde to Allah. Min tokkaay anndal yimɓe duuniyaaru, ammaa yiɗde Allah tan ɗowi min. Mi tabbitinii dow ma'ajum, kanjum waɗi ngiɗnoomi wargo to mooɗon, gam keɓon barkaa nde ɗiɗi. Emi yiɗnoo yaalgo to mooɗon, ndeen mi wutoroo lesdi Makedooniya. To mi vittoyii gada Makedooniya boo, mi yaalta to mooɗon, gam mballon yam nder jahaangal am yahago lesdi *Yahuudiya. Nde mbi'inoomi mi warey to mooɗon, on tammii ɓerɗe ɗiɗi mbi'irumi ka naa? Nakay on tammii mi vi'a « ee », ndeen kadimaa mi vi'a « a'aa », kama baɗoowo ko yiɗi? Daahir Allah saaydanii min, ko min mbi'i on laataaki « ee » e « a'aa » fuu nde wo'ore. Gam Yeesu *Almasiifu *Ɓiɗɗo Allah, mo miin e Siilas e Timote min nga'ajini on habaru muuɗum, naa ɗum mo « ee » e « a'aa ». « Ee » tan woni nder ma'ako dum. Daahir alkawalji Allah fuu laatake « ee » nder Yeesu Almasiifu. Kanjum waɗi enen boo mbi'ireten « Aamiin », faa Allah teddinee. Kanko tabbitini en nder kawtal e Almasiifu, minon e mooɗon fuu. Kanko boo suɓi en. O waɗanii en lammba, gam hollugo enen ɗum ɓe ma'ako. O waɗii *Ruhu ma'ako nder ɓerɗe meeɗen kama nannguru ko o siryii hokkugo en ɗo'o yeeso. Allah woni caayduujo am, mi maaya to mi fevii. Mi yiɗaa mettinango on ɓerɗe, kanjum haɗi yam so''oyaago Korontu. Wanaa darvango goonɗinki mooɗon min ngiɗi, gam on ɗoon tabbiti nder ma'aki. Ammaa emin ngiɗi huudugo e mooɗon gam velvelo mooɗon ɓesdoo. Mi yiɗaa mettinango on ɓerɗe, kanjum waɗi paasitiimi wargo to mooɗon tawo. To mi mettinanii on ɓerɗe, moye velnantammi ɓernde, to naa onon ɓe mettinammi ɓerɗe? Raa ko waɗi mbinndirmi no mbinndirannoomi on. Mi yiɗaa wargo to yimɓe haanɓe velnugo ɓernde am, ndeen kamɓe ɓe mettina ɓernde am. Mi tabbitinii to mi nanii belɗum, on fuu on naney belɗum. Goonga, nder torraa e mettam ɓeram e gonɗi ɗuuɗɗi mbinndannoomi on. Mi yiɗaay mettingo ɓerɗe mooɗon, ammaa emi yiɗi anndingo on no ngiɗrumi on korey. To goɗɗo nder mooɗon laatake daliila mettam ɓeram, wanaa miin tan ɗum mettata, ammaa on fuu. Mi vi'aay ka gam mi waanna on. Ceri'a ka ɗuuɗɓe mooɗon taƴani neɗɗo oon ka heƴi. Jo'oni ko ɓuri vooɗgo woni nja'afanooɗon mo, cemmbiɗinon mo, gam to' mettam ɓeram jaalo mo. Gam ma'ajum, emi toroo on, kollee on ngiɗi mo. Mi vinndaniino on gam mi liinya on, mi yi'a to on kuutinira ko mbi'imi on fuu. Mo nja'afaniiɗon, miin boo mi ya'afanto mo. To mi ya'afake mo, kul maa e woodi ko haani mi ya'afanoo mo, mi ya'afake mo yeeso *Almasiifu gam daliila mooɗon, sabu to' *Ceyɗaan jammbo en, gam en anndi dabareeji ma'ako. Nde njottinoomi si'ire Toorowas gam mi wa'ajina Habaru *Almasiifu Belɗum, Jawmiraawo omtanii yam laawol waɗgo kuugal ngaal. Ammaa ɓernde am waaltaaki, gam mi tawaay banndam Tiitus toon. Kanjum waɗi accootirmi e maɓɓe, ndillirmi lesdi Makedooniya. Ammaa yettoore laatanoo Allah kokkeyɗo en jaalorgal dum nder kawtal meeɗen e Almasiifu. Allah huutinirii min gam sankitgo habaru Almasiifu koo toye, kama urdi ndi uureengol muuɗum sankitotoo koo toye fuu. Goonga, emin laatii kama urdi mbelndi ndi Almasiifu hokkata Allah, urdi ndiin uureengol ma'ari yottake hisneteeɓe e halkooɓe fuu. To hisneteeɓe, ɗum uureengol yonki kokkeyngol ɓe yonki. To halkooɓe boo, ɗum kacceengol maayde bareyngol ɓe. Moye foti sankitgo habaru ɗuum? Minon kam, min luumortaako voliinde Allah, noon no woɓɓe mbaɗata. Ammaa minon emin mbolva yeeso Allah e ɓerɗe laaɓɗe, gam min yimɓe *Almasiifu ɓe Allah lili. Asee, minon ngeccotoo koo min ɓeye? Na e haani min ndaara ɗereeji caaydineyɗi ko min laatii, noon no woɓɓe mbaɗata? Nakay min njaɓey ɗereeji iri ma'aji to mooɗon, gam ɗi kolla woɓɓe min ɓeye? Ay, onon e ko'e mooɗon ngoni ɗereewol amin binndaangol nder ɓerɗe amin, ngol yimɓe fuu mbaawi anndugo e janngugo. Ɗum laaɓɗum, onon ngoni ɗereewol ngol *Almasiifu vinndi hokki min. Ɗereewol ngool vinndiraaka binndirgel, ammaa ngol vinndiraama *Ruhu Allah mo yonki. Ngol vinndaaka dow alluwaaje kaaƴe, ammaa dow alluwaaje ɓerɗe yimɓe. Min mbi'ii noon, gam min ngoonɗinii Allah gada e Almasiifu. Minon e ko'e amin min ngalaa baawɗe huugo nga'al kuugal sam, ammaa baawɗe amin to Allah ivoyii. Kanko hokki min baawɗe laataago huwanooɓe *alkawal kesal. Alkawal ngaal daraaki dow dooka mbinndaaka, ammaa ɗum dow *Ruhu Ceniiɗo. Gam dooka mbinndaaka e yahara e maayde, ammaa Ruhu e yahara e yonki. Dookaaji mbinndaama dow alluwaaje kaaƴe. Wakkaci ma'ajum teddungal Allah yaynake dow yeeso *Muusa korey. Koo nde jayngol ngool no buutotoongol, e noon fuu Isiraa'iila'en mbaawaay du'umbaago yeeso ma'ako. Kul dooka ngaddeyka maayde vanngirii e iri nga'al teddungal manngal, ndeen kam kuugal Ruhu Ceniiɗo kokkeyngal yonki no vanngirey e teddungal ɓurngal manngu to woɗɗi ! To kuugal jahareyngal nder maayde heɓii iri nga'al teddungal, ndeen kuugal jahareyngal nder aadilaaku Allah no ɓurey heɓgo teddungal to woɗɗi. Goonga, alkawal aranal walaa darajja, to ngal fotnaama e teddungal alkawal kesal ɓurngal darajja. To alkawal aranal buutotoongal wardii e teddungal, ndeen kam alkawal kesal tabbiteyngal faa abadaa no ɓurey teddungal to woɗɗi. Gam min ndesi tammunde amin dow ɗe'e ku'uje, waɗi min mbolvata e ngorgu yeeso koo moye. Min mbaɗataa kama no *Muusa waɗi, cuddunooɗo yeeso muuɗum gudel, gam to' Isiraa'iila'en ngi' no ɗelkitaaki yeeso ma'ako ustortoo. Ammaa ɓerɗe maɓɓe mbumi, gam faa hannde eɓe nanndi e huuriiɓe gudel ngeel wakkaci ɓe njanngata alkawal neeɓngal. Ngel huurtaaka, gam sey nder kawtal e Almasiifu tan ngel huurtetee. Faa hannde, nde defte Muusa njanngetee fuu, gudel ngeel e ɗoon sudda ɓerɗe maɓɓe. Ammaa to neɗɗo tuubii tokkii Jawmiraawo, gudel cuddungel ɓernde muuɗum no sudditetee, noon no *Deftere Seniinde vi'i. Bi'eteeɗo Jawmiraawo ɗo'o ɗum Ruhu. To Ruhu Jawmiraawo woni fuu, toon rimɗineego woni. Enen ɓe geese mu''en cudditaa fuu, darajja Jawmiraawo e yi'itoo nder meeɗen kama daarorgal. Jawmiraawo waylitii en faa nannden e muuɗum, darajja ma'ako ɓesdoo nder meeɗen. Kanjum woni kuugal Jawmiraawo laatiiɗo Ruhu. Allah hokkii min nga'al kuugal, sabu o enɗii min. Gam ma'ajum min ittataa tammunde amin. Emin caloo kuuɗe cuuɗiiɗe cemtiniiɗe. Min ƴoynataa yimɓe, min ngaylataa haala Allah boo, ammaa emin mbolva goonga ma'aka e njaayri, faa koo moye fuu saaydoo laaɓal *nyumooji ɓerɗe amin yeeso Allah nder ɓernde muuɗum. To *Habaru Belɗum ɗum min nga'ajinta laatake ko suuɗii maa, halkooɓe tan ɗum suuɗani. Ɓe ngoonɗinaay, gam *Ceyɗaan laamiiɗo ndu'u duuniyaaru vumnii ɓerɗe maɓɓe. O haɗii ɓe yi'igo jayngol ivoyngol to Habaru Belɗum, waato habaru teddungal *Almasiifu. Nder Almasiifu boo Allah e hoore muuɗum vanngata. Wanaa haala ko'e amin min nga'ajinta, ammaa emin nga'ajina haala Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. Minon min maccuɓe mooɗon sabu Yeesu. Gam Allah biiɗo: « Jayngol yaynoo nder niɓre », kanko oon yaynii jayngol ma'ako nder ɓerɗe meeɗen, faa njaynooɗen gada e anndugo teddungal ma'ako. Teddungal ngaal e yaynoo dow yeeso Almasiifu. Ammaa minon heɓɓe risku ruhunkeewu nguun, emin nanndi e gaheeje loɓokke. Kanjum hollata baawɗe mawɗe ɗeen to Allah ɗe ivoyi, wanaa to amin. Min torraama torraaji feere-feere, ammaa min njaalaaka. Nyumooji amin njiiɓake korey, ammaa min ittaay tammunde. Nde ɗuuɗɗum yimɓe e torra min, ammaa Allah wooraay min. Eɓe ndo''a min e lesdi, ammaa min maayaay. Dum emin ndoondii maayde Yeesu dow ɓalli amin, gam faa foofaango ma'ako vannga nder ma'aji. To faa emin poofa fuu, nder jootee maayde min ngoni, gam daliila Yeesu. E noon fuu foofaango Yeesu no vanngey nder ɓalli amin maayooji. To noon, maayde e huwa nder amin, gam yonki huwa nder mooɗon. *Deftere Seniinde vi'i: « Mi goonɗinii, kanjum waɗi mbolvumi. » Minon boo emin ngoodi iri goonɗinki kiin, kanjum waɗi min ngoorataa wa'ajingo Habaru Belɗum. Emin anndi boo Allah ummitinɗo Jawmiraawo meeɗen Yeesu nder maayde, o ummitiney min minon boo, o darna min, minon e mooɗon fuu yeeso ma'ako. Ɗum ɗoon fuu laatake sabu mooɗon, gam faa caahu Allah ɓesda yottaago to yimɓe ɗuuɗɓe. Noon yettooɓe Allah boo ɓesdorto, ɓe teddina mo. Gam ma'ajum en ittataa tammunde. Koo nde laatii ɓalli meeɗen e ustoo, ammaa yonki ɗum Allah hokki en e ɗoon hesɗita nyannde fuu. Daahir torraaji ɗi torreteeɗen jo'oni ɗi pamari, ɗi neeɓataa, ammaa ɗi njaharey en e teddungal manngal tabbitoowal, ɓurngal koo ɗume fuu. En tasaaki dow ko yi'etee, ammaa en ɗoon tasii dow ko yi'ataake. Ko yi'etee neeɓataa, ammaa ko yi'ataake ɗuum kam tabbitata faa abadaa. Eɗen anndi suudu laral ndu ngonɗen nder muuɗum jo'oni no sissitoto, waato ɓalli meeɗen. To suudu nduun sissitaama, Allah no hokkey en suudu toon asama ndu yimɓe nyiɓaay, tabbiteyndu faa abadaa. Jo'oni en ɗoon uuma, gam en kaaɓii nattugo cuuɗi meeɗen assamaaji, ɗi ɓornotooɗen kama koltal. Gam to en ɓornaama ɗi, en laatataako ɓe cuhuraaki yeeso Allah. Nde ngonnooɗen nder suudu laral lesdiiru, en ɗoon otta gam tedduɗum. Naa gam en ngiɗi ɓortaago ndu, ammaa en ngiɗi ɓornaago ɓanndu asama dow ma'aru, gam faa yonki jaaloo maayde. Allah e hoore muuɗum e huwa nder meeɗen, gam faa keɓen ɗum. O hokkii en Ruhu ma'ako kama nannguru barkaaji ɗi o hokkata en ɗo'o yeeso. Kanjum waɗi ɓerɗe meeɗen e tiiɗi wakkaci fuu. En anndi boo to faa en njooɗii nder ɗi'i ɓalli meeɗen, en ngoɗɗi e suudu meeɗen wondu to Jawmiraawo. Foofaango meeɗen e yahada e goonɗinki, naa e ko ngi'eten e gite. Gam ma'ajum en keevi ngorgu manngu. Ko ɓurɗen yiɗgo woni ceeden e ɗi'i ɓalli, kooten njooɗodooɗen e Jawmiraawo. Koo en ɗo'o nder duuniyaaru, koo en toon dow asama, ko ɓurɗen yiɗgo woni mbaɗen ko velata mo. Sabu doole en fuu ndaroyooɗen yeeso *Almasiifu, gam o sernana en, koo moye fuu heɓa biya kuugal muuɗum ngal huwi nder duuniyaaru, koo booɗngal koo ngal vooɗaa. Nde laatii emin anndi ko woni ɗowtanaago Jawmiraawo, gam ma'ajum emin ndaara nanngugo hakkiilooji yimɓe dow ma'ajum. Allah e anndi min booɗɗum, emi tammii onon boo on anndi min nder ɓerɗe mooɗon. Min ngiɗaa mango ko'e amin yeeso mooɗon, ammaa emin ngiɗi hokkugo on laawol mantoraago min, gam keɓon toontaago mantortooɓe ko yi'etee e gite tan, wanaa ko woni nder ɓerɗe. To yimɓe mbi'ii min haaŋaaɓe maa, ɗum gam Allah min laatii haaŋaaɓe. To min laatake ɓe hakkiilo boo, ɗum gam ɗum nafa on. Ko mbaɗeten fuu, gada e yiɗde *Almasiifu ɗum ivi. En tabbitinii to go'oto maayanii yimɓe fuu, ndeen yimɓe fuu laatake maayɓe. *Almasiifu maayanii yimɓe fuu, gam ma'ajum ɓeen heɓɓe yonki kesum njeyaa foofaango mu''en, ammaa ɓe poofey gam oon maayɗo ummitinaa gam maɓɓe. Gam ma'ajum, gada jo'oni min ɓesdataa raargo goɗɗo noon no yimɓe ndaardata. Koo to minon min meeɗiino raardugo Almasiifu e daarɗe ɗeen, jo'oni min ɓesdataa raardugo mo noon. To neɗɗo hawtii e Almasiifu o laatake tagitaaɗo keso. Ko o laatinoo fuu buutake, o hesɗitinaama. Ɗum fuu ɗum kuugal Allah liloyɗo Almasiifu, gam narrina en e ma'ako. O hokkii en boo kuugal narringo woɓɓe e ma'ako. Gada e Almasiifu, Allah narrini hoore muuɗum e yimɓe duuniyaaru, o limaay hakkeeji maɓɓe. O hokkii min boo wa'ajingo habaru narral ngaal. Gam ma'ajum emin laatii wakiili'en Almasiifu. E ɗum nanndi kama Allah e hoore muuɗum volvanta on gada e konnduɗe amin. Emin toroo on nder innde Almasiifu: narree e Allah ! Almasiifu meeɗaay waɗgo hakke sam, ammaa Allah yowii hakkeeji meeɗen fuu dow ma'ako, gam laatooɗen goonga'en yeeso Allah, sabu kawtal meeɗen e Almasiifu. Minon min huudiɗɗaaɓe Allah, gam ma'ajum emin toroo on to' on meheriɗin caahu Allah ngu keɓɗon. Gam Allah vi'i: « Nder wakkaci kaanduɗum, mi jaɓii tornde mooɗon, nyalaande kisndam mi vallii on. » Rah, jo'oni woni wakkaci kaanduɗum, hannde woni nyalaande kisndam. Min ngiɗaa waɗgo ko fergata yimɓe, gam to' goɗɗo heɓ laawol felgo kuugal amin. Ammaa nder koo ɗume fuu emin ngiɗi hollugo min huwanooɓe Allah, emin ti'inii munyango torraaji e caɗeele e daamayeeje. Min piyaama, min omndaama nder kaso, ɗum umminii fitina dow amin, min kuwii faa min tampi, nde ɗuuɗɗum min ɗaanaaki, min ndoli. Min kollii min huwanooɓe Allah gada e ɓerɗe laaɓɗe e anndal e munyal e mbooɗeenga e *Ruhu Ceniiɗo e yiɗde goongaare, gada e volvugo goonga e jogaago baawɗe Allah. Goongaaku e laatanii min kaɓruɗum ɗum min njogii gam fiigo wanywanyɓe amin, e gam reengo ko'e amin. Woɓɓe e njaltinira min, woɓɓe e teddina min. Woɓɓe e kuɗa min, woɓɓe e mana min, woɓɓe e ndaara min fevooɓe, koo to goonga min mbi'ata. Emin ndaaree kama ɓe anndaaka, ammaa koo moye e anndi min. Emin ndaaree kama maayɓe, ammaa rah, emin poofa. Emin piyee, ammaa min mbaraaka. Eɓe mettina ɓerɗe amin, ammaa dum emin nana belɗum. Emin ndaaree min sooyɓe, ammaa emin ndiskina yimɓe ɗuuɗɓe. Emin ndaaree kama min ngalaa koo ɗume, ammaa emin ngoodi hu'unde fuu. Onon Korontu'en, min cuuɗaay on koo ɗume, min omtanii on ɓerɗe amin fuu. Minon, min njaajinanii on ɓerɗe amin, ammaa onon on paaɗnanii min ɗe mooɗon. Emi volvana on kama ɓikkon am: onon boo omtanee min ɓerɗe mooɗon ! To' on kawtu ko'e e ɓe ngoonɗinaay. Noye aadilaaku hawtirta e halleende? Na noye jayngol hawtirta e niɓre? *Almasiifu e *Ceyɗaan mbaawataa narrugo. To noon kam, noye goonɗinɗo narrata e mo goonɗinaay? Ɗume hawti *Wuro Allah Seniingo e gumkiiji? Anndee, enen ngoni Wuro Allah mo yonki. Gam Allah vi'i: « Mi jooɗodoto e maɓɓe, mi wondey e maɓɓe, mi laatoto Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laatoto yimɓe am. » Kanjum waɗi Jawmiraawo vi'i ɓe: « Mburtee nder ɓe ngoonɗinaay ! Ceedee e maɓɓe ! To' on meem ko nyiddi ! Ndeen mi jaɓey on. » « Mi laatanto on baaba, onon boo on laatanto yam ɓiɓɓe worɓe e rewɓe. » Noon Jawmiraawo mo baawɗe vi'i. Yiɗaaɓe am, ɗi'i *alkawalji fuu e laatii ɗi meeɗen. Gam ma'ajum, sey laaɓnen ko'e meeɗen gada e ko nyiddinta ɓalli meeɗen, e ruhuuji meeɗen fuu, tabbitinen senaare meeɗen e kulol Allah. Omtanee min ɓerɗe mooɗon. Walaa mo min mbaɗani layfi, walaa mo min majjini, walaa mo min njammbii boo. Mi vi'aay ɗum gam mi sernana on. Mi aartii mi vi'ii on: emin ngiɗi on korey. Walaa ko senndata en: koo nder maayde koo nder foofaango. Emi hoolii on booɗɗum, emi mantoroo on korey. Koo nder torraaji am fuu, mi heevii velvelo e semmbee ɓernde. Nde min njottii lesdi Makedooniya, min keɓaay fooftiinde, min pottii e torraaji feere-feere. Jokkirli yimɓe tummbii min, kulol nanngii ɓerɗe amin. Ammaa Allah cemmbiɗinoowo ɓerɗe torraaɓe, semmbiɗinirii ɓerɗe amin gada e garol Tiitus. Wanaa garol ma'ako tan semmbiɗini ɓerɗe amin, ammaa faa e nango no cemmbiɗinirɗon ɓernde ma'ako. O yeccake yam no ngeewnirɗon yam, e no ngoorruɗon mettam ɓeram gam am, e no ti'inoriiɗon jinngango yam. Kanjum ɗuum ɓuri velgo yam. Daahir ɗereewol ngol mbinndannoomi on mettiniino ɓerɗe mooɗon. Nde nanmi ɗum, mi voytii vinndugo ngol wakkaci seɗɗa. Ammaa jo'oni emi nana belɗum, wanaa gam mi mettinii ɓerɗe mooɗon, ammaa gam mettam ɓeram mooɗon yaharii on e tuubu. Mettam ɓeram mooɗon ɗaam ɗum fodde nyumo Allah, to noon, min mbaɗanaay on layfi. Gam mettam ɓeram fodde nyumo Allah e waɗa neɗɗo tuuba, tuubu boo no waddey kisndam. Iri ɗa'am mettam ɓeram voytaandu walaa. Ammaa mettam ɓeram fodde gikku duuniyaaru no yaharey nder maayde. Mettam ɓeram mooɗon velii Allah. Raa ko ɗam waddani on: ɗam hokkii on ti'inaare e yiɗde laaɓnugo ko'e mooɗon gada e hakke. Ɗam findinii ɓerɗe mooɗon, ɗam hulnii on. On ti'inake fooraago baɗɗo hakke, on ngeewnii yi'igo yam boo. E ma'ajum fuu, on kollii on laaɓɓe. Nde mbinndannoomi on ɗereewol, mi vinndaay ngol gam baɗɗo layfi, koo gam baɗanaaɗo layfi, ammaa mi vinndanii on gam faa yiɗde nde ngiɗɗon min vannga yeeso Allah. Kanjum semmbiɗini ɓerɗe amin. Belɗum ɗum Tiitus nani, kam ɓuri semmbiɗingo min, gam on fuu on cemmbiɗinii ɓernde ma'ako. Daahir, mi mantorake on yeeso Tiitus, onon boo on cemtinaay yam. Ko min mbi'ani on fuu ɗum goonga. Manoore nde min mani on yeeso Tiitus boo laatake goonga. Nde Tiitus hiimtii no njaɓɓoriiɗon mo e kulol e diwngol, e no tokkirɗon bolle ma'ako fuu, yiɗde nde o yiɗi on e ɓesdoo. Emi nana belɗum sabu emi waawi hoolaago on nder koo ɗume fuu. Banndiraaɓe, emin ngiɗi anndingo on ko caahu Allah huwi nder *ikiliisiyaaji gonɗi lesdi Makedooniya. Ɓe njarii torraaji ɗuuɗɗi, ammaa ɓe nanii belɗum korey, faa ɓe mballirii banndiraaɓe maɓɓe e caahuuji ɗuuɗɗi, koo nde laatii eɓe nder cooyndam naawɗam. Emi saaydii ɓe kokkii ko ɓe mbaawi fuu, faa maa e ko ɓuri noon. Ɓe kokkirii ɗum boo e yiɗde maɓɓe naa e doole. Ɓe torake min korey gam min kokka ɓe laawol waɗgo juuɗe maɓɓe nder vallooɓe goonɗinɓe wonɓe *Urusaliima. Ɓe mbaɗii ko ɓuri ko min tammi, gam ɓe aartii ɓe kokkii ko'e maɓɓe Jawmiraawo, ndeen ɓe kokkirii min ko'e maɓɓe minon boo, fodde nyumo Allah. Kanjum waɗi min torii Tiitus valla on yottingo ballal ngaal, noon no puɗɗirɗon ngal e caahu. On riskuɓe e koo ɗume fuu, on keevii goonɗinki e bolle anndal e ti'inaare e yiɗde nde ngiɗɗon min. Nde laatii on keɓii ɗum ɗoon fuu, emin ngiɗi kuwon kuugal caahaaki kiin e ɓerɗe mooɗon fuu. Wanaa ɗum doole mbaɗeymi on, ammaa emi yiɗi mi hokka on habaru ti'inaare woɓɓe, gam faa ɗum hokka on laawol hollugo yiɗde mooɗon no goongaare. Gam eɗon anndi yiɗde nde Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu waɗani en. Kanko jawmu risku fuu, o laatinii hoore ma'ako cooyɗo, gam o laatina on riskuɓe gada e cooyndam ma'ako. Mi yeccoto on ko nyummi dow e vallugo goonɗinɓe wonɓe *Urusaliima, gam ɗum nafey on. Rowani onon ngoni aramɓe e nyumgo vallugo ɓe, on puɗɗii ɗum boo. Jo'oni sey njottiniron kuugal ngaal e iri ti'inaare nde anniyoriiɗon. Ti'inee huugo ɗum fodde baawɗe mooɗon. Gam to on ti'inake hokkugo, Allah no jaɓey kokkal mooɗon. O ƴamataa on ko on ngalaa, sey ko ngoonɗon. Mi vi'aay cooynon ko'e mooɗon, gam ndiskinon woɓɓe, ammaa emi yiɗi poton. Jo'oni on ngoodi ɗuuɗɗum ko mbaawoton vallirgo wonɓe nder ciya. Kamɓe boo, ɗo'o yeeso, to ɓe keɓii ɗuuɗɗum, ɓe mballey on to on keppi. Noon potal laatorto. Ɗum laatoto kama ko vinndaa nder *Deftere Seniinde: « Mooɓtuɗo ɗuuɗɗum ɓurnaay, mooɓtuɗo seɗɗa boo ɗum ŋakkiraay ɗum. » Yettoore laatanoo Allah baɗɗo ti'inaare iri nde amin nder ɓernde Tiitus gam vallugo on. O jaɓii tornde amin. Wanaa kanjum tan, ammaa gam daliila ti'inaare ma'ako, o anniyake wargo to mooɗon kanko e hoore ma'ako. Min liley mo, gam o ga'ajinoowo *Habaru Belɗum e goonga, kanko e banndii'en mo *ikiliisiyaaji fuu manata. Wanaa kanjum tan, ammaa ikiliisiyaaji cuɓii mo, gam o ɗofta min wakkaci min njaharata caahu nguun. Min kokkaama ngu, gam teddingo Jawmiraawo e hollugo ti'inaare amin, minon boo. Min mbaɗey ko min mbaawi fuu, gam to' goɗɗo fel kuugal amin dow e kokkal ceede ɗuuɗɗe ɗe min kokkaa. Emin ngiɗi huugo kuugal booɗngal, naa yeeso Jawmiraawo tan, ammaa faa e yeeso yimɓe. Min liloyey goɗɗo banndii'en boo yahada e maɓɓe. Min ngodake mo nde ɗuuɗɗum, min tawii o ti'iniiɗo. Ammaa jo'oni ti'inaare ma'ako ɓesdake, gam emo hoolii on korey. Tiitus boo e laatii kuudiɗɗaawo am. Miin e ma'ako emin kuuda gam vallugo on. Banndiraaɓe meeɗen wonduɓe e ma'ako boo no *lilaaɓe ikiliisiyaaji, huwooɓe gam teddingo *Almasiifu. Gam ma'ajum, kollee ɓe yiɗde, ndeen ikiliisiyaaji fuu no anndey daahir, min mantoraaki on e mehere. Ɗum laataaki doole mi vinndana on dow vallugo seniiɓe wonɓe *Urusaliima, gam emi anndi on ngoodi anniya vallugo ɓe korey. Mi mantorake on yeeso yimɓe lesdi Makedooniya. Mi vi'ii ɓe onon yimɓe lesdi Aakaya on ciryake hokkugo ballal mooɗon ila rowani. Ti'inaare mooɗon umminii ɗuuɗma maɓɓe, faa ɓe mballa. Ammaa mi liloyey banndiraaɓe ɓeen to mooɗon, gam to' ko min mantortoo on laato mehere, ammaa tawee on ciryii vallugo, noon no mbi'inoomi. To naa noon, to mi wardii e yimɓe Makedooniya, min tawii on ciryaaaki hawritgo ballal, ndeen mi semtey dow ɗuum ko mbi'inoomi. Wanaa miin tan semtata, ammaa faa e onon on cemtey. Kanjum waɗi nyummi ɗum kaanduɗum mi toroo banndiraaɓe ɓeen aartammi yahago to mooɗon, gam ɓe kawrita kokkal ngal mbaɗɗon alkawal muuɗum. Ndeen to mi warii, mi tawey ɗum hawritaama. Kanjum hollata on kokkii e ɓerɗe laaɓɗe, naa e doole. Kiimtee ɗu'um: aawɗo seɗɗa no taƴey seɗɗa, aawɗo ɗuuɗɗum boo no taƴey ɗuuɗɗum. Koo moye fuu no hokku ko ɓernde muuɗum waawi, naa nder mettam ɓeram, naa e doole boo, gam Allah e yiɗi kokkiroowo e velvelo. Allah e waawi hebbingo on barkaaji feere-feere, gam keɓon ko heƴata on dum, faa tawee on mbaawi senndango woɓɓe. Kama ko *Deftere Seniinde vi'i: « Emo ye'eda caahuuji ma'ako nder sooyɓe, mbooɗeenga ma'ako e tabbiti faa abadaa. » Allah kokkoowo demoowo aawdi e nyaamdu, no hokkey on onon boo aawdi deydey e bukaata mooɗon. O fuɗna ndi ndi mawna, gam faa caahu mooɗon waɗa nafri ɗuuɗndi. O riskiney on nder koo ɗume, gam laatooɗon saahiiɓe dum. Ndeen yimɓe ɗuuɗɓe no ngettey mo, sabu ballal ngal lildoton ɓe gada e juuɗe amin. Ballal ngaal laataaki gam biyaago bukaata seniiɓe tan, ammaa e ngal ɓesdana Allah boo yetteego. Kokkal ngaal no vannginey goonɗinki mooɗon. Gam ma'ajum yimɓe ɗuuɗɓe no teddiney Allah, gam on ɗowtanake *Habaru Almasiifu Belɗum ɗum ngoonɗinɗon. Kadimaa ɓe ngettey mo gam on cenndii risku mooɗon e maɓɓe, faa e woɓɓe boo. Eɓe ngeewni on nder ɓerɗe maɓɓe, eɓe mbaɗa do'aare gam mooɗon, sabu barkaa makka ka Allah waɗani on. Yettoore laatanoo Allah, sabu caahu muuɗum ngu tindintaaku ! Woɓɓe e mbi'a miin Bulus mi leestinɗo hoore to emi wondi e mooɗon, ammaa mi ca'atuɗo to mi waldaa e mooɗon. Emi tororoo on e munyal e mbooɗeenga *Almasiifu: to' on ndoolam hollugo semmbee am to mi warii to mooɗon. Emi siryii hollugo semmbee am dow ɓeen vi'ooɓe emi huwa gam heɓgo fii duuniyaaru. Goonga, min ɓiɓɓe-aadama, ammaa min kaɓrataa noon no ɓiɓɓe-aadama kaɓrata. Nder haɓre amin, min kaɓrataa e kaɓruɗum duuniyaaru, sey kaɓruɗum ɗum semmbee muuɗum ivoyi to Allah. E ma'ajum min njaalortoo wanywanyɓe Allah, min kalka nyumooji leliiɗi. Emin kalka nyumooji mawnitaare kaɗeyɗi yimɓe anndugo Allah. Emin kawrita nyumooji fuu, min laatina ɗi ɗowtaniiɗi *Almasiifu. To on kollii ɗowtaare timmunde, ndeen emin ciryii eltugo neɗɗo fuu mo ɗowtaaki. Njaɓee ko woni yeeso mooɗon. Nder mooɗon to e woodi tammiiɗo no neɗɗo Almasiifu, sey o fahama minon boo emin laatii yimɓe Almasiifu kama ma'ako. Koo to mi mantake ɗuuɗɗum, mi semtirtaa ɗum. Jawmiraawo meeɗen hokkii min baawɗe, faa min njahara on yeeso, naa gam min tampina on. Mi yiɗaa tammooɗon emi yiɗi hulnirgo on ɗereeji am. Gam woɓɓe e mbi'a ɗereeji am no ca'atuɗi, cemmbiɗɗi. Ammaa to emi wondi e mooɗon, mi ɗelemɗo, bolle am boo no jamniiɗe. Bi'eyɗo noon fuu, sey annda: ko min mbinndata to min ngaldaa e mooɗon, kanjum boo min mbaɗata to emin ngondi e mooɗon. Min potaay fotnugo ko'e amin e ɓeen mantortooɓe ko'e mu''en, min nanndaa e maɓɓe boo. Kamɓe eɓe potna ko'e maɓɓe e no ɓe poti, ɓe potnataa ko'e maɓɓe e woɓɓe. Eɗum holla ɓe ƴoƴaa ! Ammaa minon min mantortaako noon, min ƴaɓɓataako keerol to Allah darni min. O yottinii min e waddugo *Habaru Belɗum to mooɗon. Kanjum woni ko min mantorto. Kul min njahaayno to mooɗon, daa min ƴaɓɓake keerol to Allah darni min, min mbaɗaay ko o yiɗi. Ammaa min ƴaɓɓaaki keerol ngool, gam minon ngoni aramɓe e waddango on Habaru Almasiifu Belɗum. Min mantortaako kuugal woɓɓe ngal walanaa min. Emin tammii to goonɗinki mooɗon ɓesdake, kuugal amin boo no ɓesdoto nder mooɗon. Ammaa min ngiɗaa ƴaɓɓaago keerol to Allah darni min. Noon min keɓrata laawol yaharugo Habaru Belɗum nder goɗɗe lesɗe ɓurɗe woɗɗugo, to yimɓe ɓe meeɗaay nango Habaru Belɗum. E noon fuu, min mantortaako kuugal ngal woɓɓe aarti kuwi nder gese mu''en. *Deftere Seniinde vi'i: « Mantotooɗo fuu, sey mantoroo kuugal Jawmiraawo. » Wanaa maneyɗo hoore muuɗum woni gerdaaɗo, gerdaaɗo woni mo Jawmiraawo mani. Koo to mi laatake kama kaaŋaaɗo, emi yiɗi munyanon yam seɗɗa. Emi toroo on munyanee yam. Emi ha'aja on e ka'ajal ivoyngal to Allah, gam on laatii ɓe ɗaɓɓanmi gorko go'oto, waato *Almasiifu. Emi yiɗi yaharugo on to ma'ako kama surbaajo laaɓɗo mo anndaa gorko. On anndi no mbo'odi ƴoyniri Hawwa e ƴoyre ma'ari. Emi hula onon boo, nyumooji mooɗon mbonnoroo kama noon, faa ngooron tokkugo Almasiifu e ɓernde wo'ore laaɓnde. Mi hulii ɗum, gam to goɗɗo warii wa'ajinii on habaru Yeesu feere ɗum min nga'ajinaay on, on munyana mo e koyɗum. On njaɓey ruhu feere e *Habaru Belɗum feere ɗum on nanaayno to amin. Mi tammaaki ɓeen ɓe ndaaroton no « lilaaɓe mawɓe » ɓurii yam. Ɗum baɗoojum mi laataaki vela ɗemngaljo kama maɓɓe, ammaa miin boo mi dullaay anndal. Mi vannginanii on ngal laaɓɗum nder koo ɗume. Mi wa'ajinii on Habaru Allah Belɗum e caahu. Mi leestinii hoore am gam laatooɗon mawɓe. To noon, kanjum mba'aranmi on layfi naa? Nde kuweynoomi nder mooɗon, mi jaɓii ceede to *ikiliisiyaaji feere, gam mi huwana on. Nde ngondunoomi e mooɗon, ɓillaare ceede heɓii yam, ammaa e noon fuu mi laatanaaki goɗɗo mooɗon donngal. Banndiraaɓe goonɗinɓe ivoyɓe Makedooniya ngaddanii yam ko ŋakkiri yam. Wakkaci ma'ajum mi yowanaay on donngal ngaal. Koo yeeso ɗo'o boo mi yiɗaa yowango on ngal. Gada e goonga Almasiifu ngonka nder am waɗi mbi'eymi on ɗu'um: nder lesdi Aakaya fuu walaa koo moye baawɗo haɗgo yam mantoraago ɗum. Gam ɗume mi yiɗaa laatanaago on donngal? Gam mi yiɗaa on naa? A'aa, Allah e anndi emi yiɗi on ! Mi yahey yeeso e huugo noon no kuureynoomi, gam to' mi hokku vi'eteeɓe « lilaaɓe mawɓe » laawol mantaago, eɓe mbi'a eɓe kuwa deydey e kuugal amin. Yimɓe ɓeen, ɓe laataaki *lilaaɓe goonga'en, ɓe fevooɓe. Ɓe laatinii ko'e maɓɓe kama lilaaɓe Almasiifu. Ɗum ɗoon haaynaaki, gam koo *Ceyɗaan e laatina hoore muuɗum malaa'ikaajo jayngol. Gam ma'ajum, ɗum haaynaaki to huwooɓe ma'ako laatinii ko'e mu''en huwooɓe goonga. Ammaa ɓe keɓey laada deydey e kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Ko mbi'imi on naane, mi ɓesdey vi'igo on ɗum: to' goɗɗo nyum mi kaaŋaaɗo. Ammaa to o nyumii noon, ndeen kam njaɓee yam kama kaaŋaaɗo, gam faa mi heɓa mantaago seɗɗa. Ko mbolvumi jo'oni naa ɗum ko Jawmiraawo yiɗi, gam to mi mantake, mi volvey kama kaaŋaaɗo, ammaa emi woodi ko mantortoomi. Nde laatii ɗuuɗɓe e mantoroo fii duuniyaaru, to noon miin boo mi mantoto. Onon tammiiɓe no hakkilɓe, eɗon nana belɗum munyango haaŋaaɓe. Lilaaɓe fevooɓe ɓeen e laatina on kama maccuɓe, eɓe nyaama jawdi mooɗon, eɓe ƴoyna on, eɓe njavii on, eɓe maaroo on, e noon fuu eɗon munyana ɓe. Emi semta vi'igo minon min tampuɓe nde min mbaɗaay iri ɗen ɗoon ku'uje. Jo'oni kam, to goɗɗo e woodi ngorgu mantoraago goɗɗum, miin boo emi woodi ngorgu mantoraago ɗum, koo to emi volva kama kaaŋaaɗo. To ɓe *Yahuudu'en, miin boo mi Yahuuduujo. To ɓe *Isiraa'iila'en, miin boo mi Isiraa'iilankeejo. To ɓe lenyol *Ibraahim, miin boo mi lenyol Ibraahim. Jo'oni kam, mi volvey kama kaaŋaaɗo. To ɓe huwanooɓe *Almasiifu, miin mi ɓurii ɓe. Mi ɓurii ɓe ti'inaare, e omndeego nder kaso, e fiyeego piiɗe ɗuuɗɗe, e nattugo nder jootee maayde. Nde jovi Yahuudu'en piyi yam buulaalaaji talaatiin e joveenayi (39). Nde tati *Roomankoo'en piiri yam cabbi. Mi ferdaama kaaƴe nde wo'ore. Nde tati emi natta akale ndiyam, eɗe njoolodoo e am nder maayo. Mi waɗii jemmaare wo'ore e nyalawmaare wo'ore nder maayo manngo. Nder jahaale am mi fottii e torraaji ɗuuɗɗi: torraaji nder maayo, wuyɓe torrii yam, lenyol am torrii yam, ɓe laataaki lenyol am boo torrii yam. Mi nattii torraa nder si'ire, e nder ladde hawgaare, e nder maayo manngo. Banndiraaɓe fewre'en boo torrii yam. Mi huwii faa mi tampi, nde ɗuuɗɗum mi ɗaanaaki. Mi nanii veelo e ɗomka, mi suumake nde ɗuuɗɗum. Kolndam e peewol torrii yam. E woodi ko mi limtaay. Nder ma'ajum fuu, ko ɓuri waannugo yam koo ndeye woni nyumgo dow *ikiliisiyaaji. To goɗɗo tampii nder laawol Jawmiraawo, ɗum laatanto yam kama miin tampi. To ɗum waɗii goɗɗo do''ake nder hakke boo, eɗum wula ɓernde am korey. To ɗum doole mi manto, sey mi mantoroo ko hollata tampere am. Allah Baaba Jawmiraawo meeɗen Yeesu e anndi mi fevaay. Maaltoore laatanoo mo faa abadaa. Nde ngonnoomi Dimaska, kaliifaajo laamiiɗo bi'eteeɗo Areetas reenni yimɓe dammuɗe si'ire, gam ɓe nannga yam. Ammaa goonɗinɓe mbaɗi yam nder sompoore, ɓe mburtiniri yam nder taagayel katanngaawol piltoyiingol si'ire. Noon kisrumi junngo kaliifaajo oon. Doole mi manto, koo to ɗum nafataa. E noon fuu, mi volvey ko Jawmiraawo holli yam e ko o vannginani yam. Emi anndi goɗɗo neɗɗo gonɗo nder kawtal e *Almasiifu. O ƴeentinaama asama ɓurɗum towgo, ko waɗi duuɓi sappo e nayi, ndeen o warti. Koo o ƴeentinaama nder ɓanndu, koo naa nder ɓanndu, mi anndaa. Allah tan anndi. Kanko oon mantortoomi. Mi mantortaako hoore am, to naa tampere am tan. Kul mi yiɗii mantaago, mi laatataako kaaŋaaɗo, gam ko mbi'eymi ɗum goonga. Ammaa mi mantataako, gam to' yimɓe ɓurnam dow ko ɓe ngi'i emi huwa, e ko ɓe nani e bolle am. Allah hollii yam kaayniiɗumji ɗi tindintaake. Ammaa gam to' mi mantoro ɗi, o waɗanii yam ko naawatammi nder ɓanndu kama gi'al. Eɗum laatanii yam kama lilaaɗo *Ceyɗaan piyeyɗo yam, gam haɗa yam mantaago. Nde tati toriimi Jawmiraawo faa o ittanam mi ɗum. Ammaa o toontii yam, o vi'i: « Yiɗde am heƴii ma. Nder tampere maaɗa baawɗe am ɓurata huugo. » Gam ma'ajum, mantoraago tampere am no ɓuraney yam, faa baawɗe Almasiifu njooɗoo nder am. Kanjum waɗi naneymi belɗum tampere am. Mi naney belɗum huɗeego e ɓilleego e torreego e hulneego gam daliila Almasiifu, gam nde tampumi fuu, ndeen ɓesdeymi heɓgo semmbee. Mi volvii kama bemmbo. Ammaa onon haannooɓe jinngango yam ndooli yam volvirgo noon. Gam koo to mi laataaki goɗɗum, e noon fuu ɗum yiɗaay vi'igo ɓe mbi'oton « lilaaɓe mawɓe » ɓurii yam. Nde ngondunoomi e mooɗon, mi huurii munyal. Allah boo hokkii yam waɗgo alaamaaji kaayniiɗi feere-feere nder mooɗon. Kaayniiɗumji ɗiin e kolla mi *lilaaɗo goongaajo. E woodi ko kuumi nder goɗɗi *ikiliisiyaaji ko mi huwaay nder mooɗon naa? E woodi fii go'otum ko mi huwaay nder mooɗon, mi toraaki on nyaamnon yam. Nja'afanee yam ɗuum ko mbaɗmi ! Jo'oni, emi siryii wargo to mooɗon garki tataɓi. To mi warii, mi yiɗaa laatanaago on donngal. Onon ngiɗmi, naa ceede mooɗon. Wanaa ɓiɓɓe nyaamnata danyooɓe mu''en, ammaa danyooɓe nyaamnata ɓiɓɓe mu''en. Miin kam, mi naney belɗum hokkugo on ko ngoonmi fuu, faa e yonki am, gam vallugo on. Kadi, onon on ustey yiɗgo yam, gam mi ɓesdii yiɗgo on naa? On njaɓii mi teddanaay on naa? Ee, on njaɓi, ammaa kiila woɓɓe no mbi'ey mi ƴoynii on, mi nanngirii on dabaree. Mi lilaay lilaaɓe am to mooɗon gam ɓe nyaama jawdi mooɗon. Mi torake Tiitus, kam e goɗɗo banndiraawo goonɗinɗo mo annduɗon njaha to mooɗon. Tiitus nyaami jawdi mooɗon naa? A'aa, miin e Tiitus emin tokki laawol go'otol e nyumo wo'oto. Ɗum baɗoojum on nyumii emin ndaara laɓɓingo ko'e amin yeeso mooɗon, ammaa wanaa ɗum noon. Emin mbolva goonga yeeso Allah, noon no *Almasiifu yiɗiri. Banndiraaɓe yiɗaaɓe, ko min mbi'i fuu, min mbi'ii ɗum gam min cemmbiɗina goonɗinki mooɗon. Emi hula, to mi warii to mooɗon, mi tawrataa on no ngiɗmi. Onon boo, on tawrataa yam no ngiɗɗon. Emi hula mi tawa jokkirgol e nalwiiru e huunƴere e nganyaandi e kuɗdi e nyo'ore e mawnitaare e fitina nder mooɗon. Emi hula, to mi so''ake to mooɗon, Allah semtina yam dow ko mbaɗɗon, mi voya gam ɗuuɗɓe waɗooɓe hakke ɓe tuubaay, ɓe ngooraay waɗgo kuuɗe cemtiniiɗe ɗe ɓe mbaɗeynoo ilaa, njeenu e goɗɗe kuuɗe mehereeje. Jo'oni mi warey to mooɗon garki tataɓi. « Sey wullaandu fuu tabbitinee dow caaydaaku yimɓe ɗiɗo koo tato », kama ko vinndaa nder *Deftere Seniinde. Mi vagginiino waɗnooɓe hakke nde ngarnoomi to mooɗon garki ɗiɗaɓi. Jo'oni nde mi waldaa e mooɗon, emi ɓesda vi'igo ɓe, kamɓe e horiiɓe fuu: to mi so''oyake, daahir mi yurmataako koo go'oto maɓɓe. Onon eɗon ngiɗi yi'igo alaama *Almasiifu e volva gada e honnduko am naa? Too, on ngi'ey ɗum laaɓɗum. Almasiifu tampaay nder mooɗon, ammaa emo holla baawɗe ma'ako. Daahir, wakkaci Almasiifu ɓilaa dow *gaafagal, o laatake tampuɗo. Ammaa jo'oni emo foofa gada e baawɗe Allah. Nder kawtal amin e ma'ako, minon boo, min tampuɓe. Ammaa min kolley on emin poofda e ma'ako gada e baawɗe Allah. Liinyee ko'e mooɗon ngi'on, koo foofango mooɗon e nanndi e ngo goonɗinɓe. Ngodee ko'e mooɗon. On anndaa Almasiifu e nder mooɗon naa? Goonga, emo nder mooɗon. To naa noon, on potaay laataago goonɗinɓe mo. Ammaa emi yiɗi anndon, minon min fotɓe. Emin toroo Allah gam mooɗon, tawee on mbaɗaay ko halli. Naa gam emin ngiɗi hollugo min goonga'en, ammaa gam onon kuwon ko vooɗi, koo to minon emin ndaaree kama ɓe potaay. Gam min mbaawataa yeddugo goonga. Ko min mbaawi woni huutinirgo ka. To on ngoodi semmbee dow laawol Allah, koo to minon min tampuɓe, ɗum veley min. Emin toroo Allah valla on gam laatooɗon timmuɓe. Raa ko waɗi mbinndanmi on ila mi waraay tawo. Gam to mi warii, mi yiɗaa sa'atango on e baawɗe ɗe Jawmiraawo hokki yam. O hokkii yam baawɗe ɗeen gam mi semmbiɗina on, naa gam mi tampina on. Jo'oni kam banndiraaɓe, mi accootirey e mooɗon. Ti'inee laatooɗon timmuɓe, njaɓee bolle am, laatee ɓe nyumo wo'oto, njooɗodee jam. Ndeen kam Allah mo yiɗde e jam no wondey e mooɗon. Kinnindiree e hinnoore yiɗde. Goonɗinɓe wonɓe ɗo'o fuu e kinna on. Barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, e yiɗde Allah, e kawtal *Ruhu Ceniiɗo, ngondu e mooɗon on fuu ! Ngo'ol ɗereewol ivii to am, miin Bulus *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu. Mi laataaki lilaaɗo gada e baawɗe yimɓe, koo gada e neɗɗo, ammaa gada e Yeesu Almasiifu e Allah *Baabiraawo meeɗen ummitinɗo mo nder maayde. Miin e banndiraaɓe wonduɓe e am fuu emin kinna on, onon *ikiliisiyaaji gonɗi lesdi Galaatiya. Allah Baaba meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokku on barkaa e jam. Almasiifu hokkii hoore muuɗum sabu hakkeeji meeɗen, gam faa o hisna en gada e ndu'u jaamaniiru hallundu. Noon o huuri ko Allah Baabiraawo meeɗen yiɗi. Teddungal laatanoo Allah faa abadaa abadin. Aamiin. Ɗum haaynake yam no njawɗinirɗon hokkitgo Allah ɓaawo, kanko nodduɗo on gada e caahu *Almasiifu, ndeen tokkuɗon *Habaru Belɗum feere. Pahamee: Habaru Belɗum feere walaa ! Ammaa e woodi woɓɓe yimɓe giɓeyɓe on, eɓe ngiɗi waylitgo *Habaru Almasiifu Belɗum. To goɗɗo, koo ɗum minon e ko'e amin, koo malaa'ikaajo ivoyɗo gada dow wa'ajinii on habaru feere ɗum yahadaay e ko min nga'ajini on, ndeen kam Allah la'ana mo. Emin ɓesda vi'igo on ko min mbi'inoo on: to goɗɗo wa'ajinii on Habaru Belɗum feere ɗum yahadaay e ɗum njaɓnooɗon, Allah la'ana mo. Jo'oni yerduye yimɓe njillotoomi naa? A'aa, naa noon, yerduye Allah njillotoomi. Koo faa jo'oni emi yilloo waɗgo ko velata yimɓe? Kul mi yillake waɗgo ko velata yimɓe, ndeen mi laatataako maccuɗo Almasiifu. Banndiraaɓe am, emi yiɗi pahamon: *Habaru Belɗum ɗum nga'ajineymi ivaay to neɗɗo. Wanaa to neɗɗo keɓmi ɗum, walaa jannginɗo yam ɗum, ammaa Yeesu *Almasiifu vannginani yam ɗum. On nanii no njooɗorinoomi nder diina *Yahuudu'en ndeenno. Mi torriino *ikiliisiya Allah korey, mi yillake halkugo ka. Nder lenyol am, mi ɓuriino baalɗe am ɗuuɗɓe tokkugo diina *Yahuudu'en e haɓango finaatawaaji maamiraaɓe amin. Ammaa Allah suɓii yam ila mi rimaaka, o noddii yam sabu yiɗde ma'ako. Ɗoon to o vannginani yam *Ɓiyiiko gam mi wa'ajina Habaru muuɗum Belɗum nder *yimɓe ɓe laataaki *Yahuudu'en, mi volidaay e ɓii-aadama, mi yahaay boo *Urusaliima to aartuɓe yam laataago *lilaaɓe. Ammaa jaawɗum njahami lesdi Arabiya, ndeen co''oyiimi si'ire Dimaska. Ɓaawo duuɓi tati njahami Urusaliima gam mi anndindira e Biiturus. Min njooɗodii jontitanɗe ɗiɗi. Mi yi'aay woɓɓe lilaaɓe sam, to naa Yaakuubu dimdaaɗo e Jawmiraawo. Allah e saaydii ɗuum ko mbinndaneymi on ɗo'o ɗum goonga, naa ɗum fewre. Ɓaawo ma'ajum, mi yahii lesdi Siiriya e Siliikiya. Wakkaci ɗuum, *ikiliisiyaaji gonɗi lesdi *Yahuudiya meeɗaay yi'igo yam e gite mu''en. Ammaa ɓe naney tan e ɗum vi'a: « Neɗɗo torreynooɗo en, jo'oni e ɗoon wa'ajina habaru goonɗinki ki o yiɗnoo halkugo. » Ɓe maalti Allah gam ko o waɗani yam. Ɓaawo duuɓi sappo e nayi mi vittii *Urusaliima miin e Barnabas. Min njahadi e Tiitus. Mi yahii Urusaliima gam Allah hollii yam mi yaha. Nde njahami mi hawtii aardiiɓe *ikiliisiya toon, miin tan e maɓɓe. Mi volvanii ɓe dow e *Habaru Belɗum ɗum nga'ajinmi *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Mi waɗii noon gam mi yiɗaa kuugal am gutiingal e jo'oniwal laatoo mehere. Raa o'o jahadidɗaawo am Tiitus, o *Helenankeejo, ammaa o doolaaka *naadeego, koo nde laatii banndiraaɓe fewre'en e ngiɗnoo o naadee. Banndiraaɓe fewre'en ɓeen nattii *ikiliisiya nder suuɗeefi, gam ɓe liinya dimɗineeki ki keɓɗen nder kawtal meeɗen e Yeesu *Almasiifu, sabu ɓe laatina en maccuɓe *Tawreeta. Ammaa gam ɗum reenana on goonga Habaru Belɗum, min njaɓaay ko banndiraaɓe fewre'en ɓeen mbi'i koo seɗɗa. Aardiiɓe resaaɓe no mawɓe nder ikiliisiya ɓeen, koo to ɗume ɓe laatii, walaa ko waanni yam, gam Allah ɓurdindirtaa yimɓe. Aardiiɓe ɓeen boo, ɓe njowanaay yam ɓesdugo goɗɗum. Ɓe pahamii Allah hokkii yam wa'ajingo Habaru Belɗum yahago e yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, kama noon no o hokkiri Biiturus wa'ajingo *Yahuudu'en, gam Allah laatinɗo Biiturus lilaaɗo nder Yahuudu'en, kanko laatini yam lilaaɗo nder yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Yaakuubu e Biiturus e Yahayya, laatiiɓe kama danngalle nder ikiliisiya, nde ɓe ngi'i no Allah barkiɗiniri kuugal amin, ɓe njaɓrii min juuɗe ɗiɗi. Ɓe njaɓii, miin e Barnabas, min nga'ajina nder yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, kamɓe boo ɓe nga'ajina nder Yahuudu'en. Fii go'otum tan ɓe torii min, to' min njeggitan sooyɓe wonɓe nder maɓɓe. Ndeen maa ɗum ko ti'iniimi waɗgo. Ammaa nde Biiturus wari si'ire Antaakiya, mi felii mo yeeso yimɓe gam o voofii. Aran emo nyaamdeynoo e goonɗinɓe *ɓe laataaki Yahuudu'en. Ammaa nde woɓɓe lilaaɓe Yaakuubu ngari, o woorii nyaamdugo e maɓɓe, gam o hulii ɓeen dooleyɓe yimɓe naadeego. Woɓɓe *Yahuudu'en goonɗinɓe Yeesu nder Antaakiya mbaɗii kama no o waɗi, faa ɓe mbaɗii Barnabas tokkii munaafukaare maɓɓe. Nde ngi'imi ɓe tokkaay goonga *Habaru Belɗum, sey mbi'imi Biiturus yeeso yimɓe fuu: « Aan a *Yahuuduujo, ammaa ɗo'o a waɗa jo'onde iri nde ɓe laataaki Yahuudu'en. Jo'oni a yiɗi doolgo *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en mbaɗa jo'onde iri nde Yahuudu'en naa? » Enen, en lenyol *Yahuudu'en gaɗa e yeeso, en laataaki kama leƴƴi koriiɗi baɗooji hakke. En anndi neɗɗo heɓataa yerduye Allah gada e tokkugo *Tawreeta, sey gada e goonɗingo Yeesu *Almasiifu. Kanjum waɗi enen ngoonɗinɗen Yeesu Almasiifu faa keɓen yerduye Allah gada e goonɗinki kiin, naa gada e tokkugo Tawreeta. Gam walaa keɓeyɗo yerduye Allah gada e tokkugo Tawreeta. Enen Yahuudu'en yillotooɓe heɓgo yerduye Allah gada e kawtal meeɗen e Almasiifu, to tawaama en waɗooɓe hakke kama *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, ndeen kam Almasiifu waɗi en e waɗgo hakke naa? A'aa, naa noon sam ! Gam to mi nyiɓtake Tawreeta ka njibbinnoomi, ndeen kam mi hollii mi kuultoowo Tawreeta. Ammaa dow e Tawreeta mi maayɗo, gam kanka waɗi ɗum, heɓa mi foofa gam Allah. Mi maaydii e Almasiifu dow *gaafagal. Jo'oni wanaa miin e hoore am foofataa, Almasiifu kam foofata nder am. Foofaango ngo poofeymi jo'oni, emi foofa ngo gada e goonɗingo *Ɓiɗɗo Allah giɗɗo yam, meheriɗinɗo yonki muuɗum gam am. Miin mi salataako yiɗde Allah. Gam kul tokkugo Tawreeta e hokka neɗɗo yerduye Allah, ndeen kam ɗume maayde Almasiifu nafata? Onon Galaatiya'en vemmbuɓe ! Moye ƴoyni on? On ngeccaama laaɓɗum no Yeesu *Almasiifu maayri dow *gaafagal. Emi yiɗi mi ƴama on fii go'otum: on keɓii *Ruhu Ceniiɗo gada e tokkugo ko Tawreeta vi'i, nakay gada e nango *Habaru Belɗum e goonɗingo ɗum? To hakkiilo mooɗon yahii? Onon fuɗɗirɓe e semmbee *Ruhu Allah, jo'oni on ngiɗi timminirgo e semmbee mooɗon naa? To noon, ko laatanii on ɗuum no mehere naa? A'aa, ku'uje kama ɗe'e laatataako mehere. Allah hokkii on Ruhu muuɗum, emo huwa kuuɗe kaayniiɗe nder mooɗon. O hokkii on mo gam on tokkii ko Tawreeta vi'i, nakay gam on nanii Habaru Belɗum on ngoonɗinii ɗum? Kiimtee ko *Deftere Seniinde vi'i dow *Ibraahim. Nde vi'i: « Ibraahim goonɗinii Allah, gam ma'ajum Allah raari mo aadaliijo. » To noon, on ngi'i yimɓe goonɗinɓe Allah kam'en ngoni ɓiɓɓe Ibraahim goonga'en. Gam ilaa Deftere Seniinde vi'iino, Allah no laatiney *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en yerdaaɓe ma'ako gada e goonɗinki maɓɓe. Noon boo Deftere anndiniri Ibraahim Habaru Belɗum ila ɗum waraay, nde vi'i: « Gada e maaɗa leƴƴi yimɓe duuniyaaru fuu keɓrata barkaa. » Gam ma'ajum, goonɗinɓe Allah kama no Ibraahim goonɗiniri fuu no keɓey barkaa kama no Ibraahim heɓri ka. Ammaa resɓe tammunde mu''en dow tokkugo ko Tawreeta vi'i fuu, no la'anaaɓe, gam aayaare vi'i: « Mo tokkaay ɗuum ko vinndaa nder Tawreeta fuu, no la'anaaɗo. » Jo'oni en pahamii walaa keɓreyɗo aadilaaku yeeso Allah gada e tokkugo ko Tawreeta vi'i, gam aayaare feere vi'i: « Aadaliijo no foofrey e goonɗinki. » Tokkugo Tawreeta e feerootiri e goonɗingo Allah, gam aayaare feere vi'i: « Koo moye tokki ko Tawreeta vi'i no heɓey yonki gada e tokkugo ka. » Almasiifu soottake en gada e la'anoore nde Tawreeta waddani en. O laatake la'anaaɗo mbattudi meeɗen, gam aayaare vi'i: « La'anoore laatanto ɓilaaɗo dow *gaafagal. » Ye esu waɗii ɗum gam faa *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en keɓa barkaa ka Allah waɗani Ibraahim *alkawal, gam enen goonɗinɓe Yeesu Almasiifu keɓen Ruhu mo Allah waɗi *alkawal hokkugo. Banndiraaɓe, emi yiɗi mi holla on ko annduɗon dow *alkawal: to yimɓe ɗiɗo potii mba'adii alkawal tabbitinii ngal, walaa baawɗo fiirtugo ngal koo ɓesdugo goɗɗum dow ma'agal. Allah waɗanii *Ibraahim e lenyol muuɗum alkawal. *Deftere vi'aay: « taaniraaɓe » kama yimɓe ɗuuɗɓe, ammaa nde vi'i: « taaniraawo maaɗa », waato neɗɗo go'oto tan, kanko woni *Almasiifu. Ko ngiɗmi vi'igo woni: Allah waɗanii Ibraahim alkawal, o tabbitinii ngal ila ɗum waraay. Ndeen kam *Tawreeta ngarka ɓaawo duuɓi keme nayi e talaatiin (430) waawataa fiirtugo ngal, wartira ngal mehere. Gam kul ndonu ngu Allah waɗani Ibraahim alkawal, ɗum gada e tokkugo Tawreeta, daa ngu ivoyaay e alkawal. Ammaa Allah barkiɗinii Ibraahim gam alkawal ngal o waɗani mo. To noon, ɗume Tawreeta wari waɗgo? Ka waddaama gam ka vanngina boofi yimɓe, faa wakkaci nde ivoyɗo e Ibraahim wari, mo Allah waɗi alkawal muuɗum. Malaa'ika'en ngaddi Tawreeta, ɓe kokki ka *Muusa hakkundeejo yimɓe e Allah. Ammaa hakkundeejo waɗgo alkawal yillataake to ɗum neɗɗo go'oto tan. Allah boo o go'oto. To noon, *Tawreeta e luudotira e *alkawal Allah naa? Naa noon sam ! Gam kul Tawreeta e waawnoo hokkugo yonki, daa koo moye e waawi heɓgo yerduye Allah to tokkii ka. Ammaa ɓeen goonɗinɓe Yeesu *Almasiifu no keɓey alkawal ngaal gada e goonɗinki mu''en, gam *Deftere vi'i, hakke laamanake yimɓe duuniyaaru fuu. Ko hokka wakkaci goonɗingo Yeesu wara, en laatinoo haɓɓaaɓe lees baawɗe Tawreeta, faa nde Allah vannginani en laawol goonɗinki. Noon Tawreeta laatorii eltoowo en, faa garki Yeesu Almasiifu, gam faa keɓen yerduye Allah gada e goonɗingo mo. Jo'oni nde wakkaci goonɗingo Almasiifu wari, en ndimɗii e elto Tawreeta. On fuu, on laatake ɓiɓɓe Allah gada e goonɗingo Yeesu Almasiifu. On fuu on mbaɗanaama *baptisma gam hollugo Almasiifu jeyi on, on ɓornake gikku ma'ako. Gam ma'ajum, walaa peerootiral hakkunde *Yahuudu'en e *ɓe laataaki Yahuudu'en, koo maccuɓe e rimɓe, koo worɓe e rewɓe. On fuu on go'o gam daliila kawtal mooɗon e Yeesu Almasiifu. Nde laatii on laatake yimɓe Almasiifu, ndeen kam on taaniraaɓe Ibraahim, on ndoney alkawal ngal Allah waɗani mo. Ko ngiɗmi vi'igo on nanndii e ɗu'um: to ɓiɗɗo donoowo jawdi baaba muuɗum e laatii pamaro tawo, walaa ko senndi mo e maccuɗo, koo nde laatii kanko jeyi jawdi ndiin. Ammaa o ɗowtanto reenooɓe mo e darvanooɓe jawdi ndi o ronata, faa wakkaci ɗum baaba ma'ako resi yottoo. Noon enen boo, wakkaci ko laatinooɗen kama bilki'en, en laatake maccuɓe baawɗeeji laamaniiɗi duuniyaaru. Ammaa nde wakkaci ɗum Allah resi heevi, o liloyii Ɓiyiiko. *Ɓiɗɗo oon danyaama e debbo, o jooɗii lees *Tawreeta, gam o rimɗina ɓeen wonɓe lees baawɗe Tawreeta, o laatina en ɓiɓɓe Allah. Daahir en ɓiɓɓe Allah, kanjum waɗi o liloyi Ruhu Ɓiyiiko nder ɓerɗe meeɗen. Ruhu oon gonɗo nder meeɗen e noddira Allah « Baaba ». Gam ma'ajum, jo'oni naa on maccuɓe, on ɓiɓɓe. Nde laatii on ɓiɓɓe, on ndoney ko Allah ronnata ɓiɓɓe muuɗum. Ndeenno, nde on anndaano Allah, on ɗowtanake allaaji feere ɗi laataaki goonga. Ammaa jo'oni nde annduɗon Allah, koo boo mi vi'a Allah e anndi on, noye co''ortooɗon lees baawɗeeji laamaniiɗi duuniyaaru tampuɗi, mehereeji? Na on ngiɗi so''itaago lees maccungaaku ma'aji kadimaa? Eɗon teddina goɗɗe nyalɗe e goɗɗi lebbi e wakkaciiji goɗɗi e goɗɗi duuɓi. Emi hula to' kuugal ngal kuumi hakkunde mooɗon laato mehere. Banndiraaɓe am, emi toroo on: tokkee laawol ngol tokkumi, gam miin boo emi tokki laawol ngol tokkuɗon. On mbaɗaayno yam layfi fuu. Kiimtee, nyawu ngu nyawmi kam hokkii yam laawol wa'ajingo on *Habaru Belɗum arande. Nyawu am godake munyal mooɗon korey, ammaa e noon fuu on njavaaki yam, on nefaay yam boo. Ammaa on njaɓii yam kama malaa'ikaajo Allah, e kama no njaɓruɗon Yeesu *Almasiifu. To noon, toye velvelo ngo nannooɗon woni jo'oni? Mi tabbitinii kul ɗum waɗotono, daa on ittiino gite mooɗon, on kokkii yam. Jo'oni mi laatake ganyo mooɗon gam goonga ka mbi'imi on naa? Ɓen ɗoon yimɓe ɓe mbaɗii hakkiilooji maɓɓe fuu dow mooɗon gam ɓe mbaɗa tokkon ɓe. Ammaa ko ɓe ngiɗi waɗgo vooɗaa, eɓe ngiɗi senndugo on e am gam hakkiilo mooɗon leloroo to maɓɓe. Waɗgo ko nafata e ti'inaare dum no booɗɗum. E haani mbaɗon noon koo ndeye, naa sey to emi wondi e mooɗon tan. Onon ɓikkon am, emi ɗoon ɓesda yargo torraa gam mooɗon, kama no debbo torrortoo wakkaci ŋatawre, gam faa gikku Almasiifu tabbita nder mooɗon. Daahir emi yiɗi tawee hannde emi wondi e mooɗon, gam mi annda no mboliraneymi on, sabu mi majjii no mba'adeymi e mooɗon. Onon yiɗɓe tokkugo *Tawreeta, ngeccee yam: on nanaay ko Tawreeta kaan vi'i naa? Ka vi'i: *Ibraahim e woodi ɓiɓɓe worɓe ɗiɗo. Go'oto o rimdii ɗum e korɗo ma'ako Hajara, go'oto boo e Saaratu dimo. Ɓii korɗo danyaama kama no koo moye danyiraa, ammaa ɓii dimo oon danyaama fodde alkawal Allah. Ɗu'um ɗum misaalu. Rewɓe ɗiɗo ɓeen e kolla alkawalji ɗiɗi. Go'otal ngal Hajara, kangal woni alkawal vaamnde *Sinaay, e ngal rima maccuɓe. Hajara ɗum misaalu vaamnde Sinaay wonnde lesdi Arabiya. Emo nanndi e si'ire *Urusaliima jo'oniire, gam emo nder maccungaaku, kanko e ɓiɓɓe ma'ako. Ammaa Urusaliima wonde toon dow asama no rimre, kayre woni inna meeɗen. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « Velveltu, aan dimaro mo meeɗaay danygo ! Wullu wullaandu velvelo, aan mo meeɗaay nango naawɗum ŋatawre, gam ɓikkon boora no ɓurey ɓikkon giɗaaɗo ɗuuɗgo. » Ammaa onon banndiraaɓe am, on ɓiɓɓe *alkawal Allah kama Iciyaaku. Noon no danyaaɗo no koo moye danyiraa torrirnoo danyiraaɗo gada e *Ruhu Allah ndeenno, kama noon boo ɗum laatorii faa hannde. Ammaa ɗume Deftere vi'i? Nde vi'i: « Laggu korɗo oon e ɓiyum, gam ɓii korɗo rondataa e ɓii dimo sam. » To noon banndiraaɓe, enen naa en ɓiɓɓe korɗo, ammaa en ɓiɓɓe dimo. *Almasiifu rimɗinii en faa laatooɗen rimɓe e goonga. Gam ma'ajum, ndaree e semmbee to' on co''o nder maccungaaku. Ngewee ! Miin Bulus, emi vi'a on: to on njaɓii *naadeego, ndeen kam ko Almasiifu waɗani on nafataa on sam. Emi ɓesda vi'igo on: neɗɗo fuu jaɓi tokkugo dooka naadeego, ndeen ɗum laatake doole o tokka ko *Tawreeta vi'i fuu. Onon yillotooɓe heɓgo yerduye Allah gada e tokkugo ko Tawreeta vi'i, on ceedii e Almasiifu, on mburtake alkawal caahu Allah boo. Ammaa enen, eɗen ndeenti keɓen yerduye Allah gada e goonɗinki. Kanjum ndeentuɗen, en tabbitinii boo en keɓey ɗum gada e baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Gam to goɗɗo hawtii e Yeesu Almasiifu, *naadeeki koo ciya ma'aki nafataa. Ko nafata woni goonɗinki kuudeyki e yiɗde. On puɗɗirii no vooɗi. Moye haɗi on tokkugo goonga? Ko wayliti hakkiilooji mooɗon ɗuum, ivaay to Allah nodduɗo on. E vi'ee: « *Ƴuufnirɗum seɗɗa ƴuufnata conndi fuu. » Gam daliila Jawmiraawo emi goonɗini on, mi tabbitinii nyumooji mooɗon mbittaay bannye feere. Ammaa majjineyɗo on oon, koo o moye, Allah no sernaney mo. Banndiraaɓe am, to haala naadeeki nga'ajineymi faa jo'oni, kama no woɓɓe mbi'ata, ndeen gam ɗume torrirteemi? Kul ɗum goonga kanka nga'ajineymi, daa habaru maayde Yeesu dow *gaafagal laatantaako goɗɗo fergere. Vi'eeno maa, ɓen ɗoon jiiɓreyɓe on haala naadeeki, no naadino faa ɓe taƴi lees maɓɓe ! Onon banndiraaɓe, on noddaama gam laatooɗon rimɗinaaɓe. Ammaa to' on kuutinir ndimaaku mooɗon laatanoo on laawol waɗgo giɗaaɗi ɓalli, sey nii mballindiron e yiɗde. Gam *Tawreeta fuu hawti nder nde'e voliinde wo'ore: « Yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Ammaa to eɗon ŋatŋattira, on nyaamnyaamtira kama diiwe ladde, ndeen kakkilee to' on moɗmoɗtir. Raa ko ngiɗmi vi'igo on: Ngooree *Ruhu Ceniiɗo ɗowa foofaango mooɗon, ndeen on tokkataa giɗaaɗi ɓalli mooɗon. Gam giɗaaɗi ɓanndu e luhuri e ko Ruhu yiɗi, ko Ruhu yiɗi boo e luhuri e ɓanndu. Gam daliila haɓre ma'ajum waɗi, on mbaawataa huugo booɗɗum ko ngiɗɗon huugo. Ammaa to *Ruhu Allah ɗowata on, ndeen *Tawreeta walaa baawɗe dow mooɗon. Ko giɗaaɗi ɓanndu mbannginta woni njeenu e kuuɗe nefniiɗe e cemtiniiɗe, e teddingo gumkiiji e maayta e nganyaandi e jokkirgol e koɗey e huunƴere e yiɗde hoore e luhural e ciya potal, e nalwiiru e jarɗe giya faa yiilto e nyaamtarci e kuuɗe ko nanndi e ma'ajum fuu. Emi vi'a on kadimaa, kama ko mbi'inoomi on ilaa: huweyɓe iri ɗe'e kuuɗe fuu nattataa *laamu Allah sam. Ammaa Ruhu Ceniiɗo e rima yiɗde e velvelo e jam e munyal e gikku mbooɗngu e yurmeende e goonɗinki e leestinki hoore e reengo hoore. Walaa dooka nganyeyka ɗe'e kuuɗe. Koo moye laatii mo Yeesu *Almasiifu, giɗaaɗi ɓanndu e suunooji ma'ako kalluɗi laatanake mo mehere. Nde laatii Ruhu Allah hokkii en yonki, sey njooɗorooɗen no Ruhu oon yiɗiri. To' en laato mawnitiiɓe, koo ummindirooɓe hakkiilo, koo hollindirooɓe nalwiiru. Banndiraaɓe, to on ngi'ii goɗɗo e waɗa layfi, onon woonɓe *Ruhu Allah mbittinee mo dow laawol booɗngol e hakkiilo. Ammaa onon boo, kakkilanee ko'e mooɗon gam to' on njan nder jarrabeeji. Mballindiree roondaago dowle mooɗon. To on mbaɗii noon, ndeen on kebbinii ko dooka *Almasiifu vi'i. To neɗɗo nyumii e laatii goɗɗum, ammaa o laataaki noon, o ƴoynii hoore ma'ako. Sey koo moye fuu eta kuugal muuɗum yi'a to e ngal vooɗi. Ndeen o mantoro hoore ma'ako e ko o waɗi, naa sey to o fotnii hoore ma'ako e goɗɗo. Gam nyanndeere e wara nde koo moye fuu roondotoo donngal kuuɗe muuɗum. Jannginteeɗo habaru Allah e haani hokka janngineyɗo ɗum gada nder jawdi muuɗum fuu. To' on ƴoynu ko'e mooɗon, gam Allah jammbataake. Ko neɗɗo aawi fuu, kanjum taƴata. Aawɗo ko velata giɗaaɗi ɓanndu muuɗum, no taƴey ko giɗaaɗi ɓanndu rimata, waato maayde. Ammaa aawɗo ko velata *Ruhu Ceniiɗo no taƴey yonki ɗum faa abadaa. To' en com huugo ko vooɗi, gam kul en tampaay en taƴey ko vooɗi to wakkaci ɗuum warii. Gam ma'ajum, nde keɓɗen laawol fuu en kuwan yimɓe ko vooɗi, ɓurna muuɗum banndiraaɓe meeɗen goonɗinɓe. On ngi'ii ɗi'i binndi mawɗi, miin vinndonoyi on ɗi e junngo am. Yillotooɓe doolgo on naadeego ɓeen e ndaara manoore yimɓe, eɓe mbaɗa noon, gam to' ɓe torre sabu habaru maayde *Almasiifu dow *gaafagal. Gam koo kamɓe naadaaɓe, ɓe tokkataa ko *Tawreeta vi'i. Ammaa eɓe ngiɗi naadeeɗon, gam ɓe mantoroo ɗum. Miin kam, mi mantortaako goɗɗum, to naa maayde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu dow gaafagal. Barkaa maayde ma'ako dow gaafagal, ko woni nder duuniyaaru fuu laatanii yam mehere, miin boo laataniimi ndu mehere. Gam naadeego e ciya naadeego fuu walaa nafuuda. Ko nafata woni, Allah laatina neɗɗo tagitaaɗo keso. Allah hokku ɓeen tokkuɓe ekkitinooje ɗeen fuu jam e enɗam, gam kamɓe ngoni *Isiraa'iila'en goonga'en ɓe Allah. Gada hannde, to' goɗɗo ɓesdu torrugo yam. Nawnanɗe ɓanndu am e kolla mi maccuɗo Yeesu. Banndiraaɓe am, barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu wondu e mooɗon ! Aamiin. Miin Bulus, mo Allah suɓi laatoo *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu, vinndi ngo'ol ɗereewol. Emi hinna yimɓe Allah wonɓe nder si'ire Efesu, goonɗinɓe Yeesu Almasiifu e ɓernde wo'ore. Allah Baaba meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokku on barkaa e jam. Maaltoore laatanoo Allah Baaba Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, kokkuɗo en koo iri ɗiye barkaaji gonɗi dow asama sabu kawtal meeɗen e Almasiifu. Barkaa Almasiifu, o suɓii en ila duuniyaaru tagaaka, gam laatooɗen seniiɓe, ɓe ngalaa feloore yeeso ma'ako. Nder yiɗde ma'ako o anniyake laatooɗen ɓiɓɓe ma'ako gada e Yeesu Almasiifu. Kanjum woni ko o yiɗi ko waɗani mo. En maaltu Allah gam caahu yiɗde ma'ako mawnde nde walaa keerol, nde o waɗani en gada e *Ɓiyiiko giɗaaɗo. Gam gada e ƴiiƴam Ɓiyiiko oon, keɓɗen ndimkaaku e ya'afuye hakkeeji meeɗen. Noon Allah vannginirani en manngu yiɗde muuɗum. O hebbinii en barkaaji ma'ako, o hokkii en anndal e fahamu keeɓɗum. O anndinii en anniya ma'ako sirriha ka o siryinoo waɗgo. Ila aran o anniyorii tabbitinirgo ka e Almasiifu. To wakkaci waɗi, Allah no hebbiney ɗuum ko siryinoo waɗgo, o hawtey tagle gonɗe dow e lees, o waɗa ɗe lees laamu Almasiifu. Nder kawtal meeɗen e Almasiifu, Allah suɓii en gam laatooɗen yimɓe ma'ako. O siryake ɗum ila duuniyaaru tagaaka, gam kanko woni baɗoowo koo ɗume ko o siryii noon no o yiɗiri. O waɗii ɗum gam faa enen aartuɓe resgo tammunde mu''en dow Almasiifu maalten teddungal ma'ako. Onon maa on laatake yimɓe Allah wakkaci ɗum nanɗon voliinde goonga, waato *Habaru Belɗum gaddanɗum on kisndam. Nde ngoonɗinɗon Almasiifu, Allah jelii on, jelgol ngool woni *Ruhu Ceniiɗo mo o waɗnoo alkawal hokkugo. Ruhu Ceniiɗo oon kam woni jingina barkaaji ɗi Allah waɗi alkawal hokkugo en. En keɓey ɗi to wakkaci nde Allah rimɗinta en, enen jeyaaɓe ma'ako, heevi. To noon, sey maalten teddungal Allah ! Gam ma'ajum, ila wakkaci nde nanmi habaru no ngoonɗinirɗon Jawmiraawo meeɗen Yeesu, e no ngiɗruɗon yimɓe Allah, mi wooraay yettugo Allah gam mooɗon, emi waɗana on do'aare koo ndeye. Emi toroo Allah mo Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo meeɗen, *Baabiraawo jawmu teddungal, hokka on Ruhu muuɗum, Ruhu oon fahamina on, vannginana on Allah, faa anndon mo booɗɗum. Kadimaa emi toroo Allah omta gite ɓerɗe mooɗon, faa anndon tammunde nde o noddiri on, e darajja barkaaji ɗi o waɗani yimɓe ma'ako alkawal, pahamon boo baawɗe ma'ako mawɗe ɗe ngalaa ko potnirte, kuweyɗe nder meeɗen, enen goonɗinɓe Yeesu. Baawɗe cemmbiɗɗe ɗeen, Allah huutiniri wakkaci o ummitini Almasiifu nder maayde, o jo'ini ɗum dow jooɗorgal laamu toon dow, e junngo ma'ako nyaamo. Toon Almasiifu woni e laamanii jawmiraaɓe baawɗe e semmbee e koo ɗiye laamuuji gonɗi dow e lees, e inɗe mawɗe inneteeɗe fuu, wanaa nder ndu'u jaamaniiru tan, ammaa faa e jaamaniiru wareyndu. Allah waɗii koo ɗume lees laamu ma'ako, o laatinii mo jawmiraawo dow koo ɗume fuu e aardiiɗo *ikiliisiya. *Ikiliisiya kaan woni ɓanndu Almasiifu, eka hebbita mo, kanko kebbinoowo koo ɗume e koo toye. Onon on laatinoo maayɓe sabu boofi mooɗon e hakkeeji mooɗon. E wakkaci ɗuum on tokkiino laabi duuniyaaru kalluɗi, on tokkiino *Ceyɗaan laamiiɗo *ginnaaji. Kanko oon huwata faa hannde nder ɓerɗe yimɓe saliiɓe tokkugo ko Allah vi'i. En fuu en laatinoo kama maɓɓe, en tokkiino ko ngiɗen, en mbaɗii ko ɓalli meeɗen e ɓerɗe meeɗen ngiɗi. Gam sabu tabiya meeɗen kalluka kaan, en kaandunoo e huunƴere Allah kama yimɓe horiiɓe. Ammaa Allah o keeɓɗo yurmeende. Yiɗde nde o yiɗi en boo e mawnii, gam ma'ajum o foofnirii en e *Almasiifu, enen maaynooɓe sabu hakkeeji meeɗen. Gada e yiɗde ma'ako tan kisniraaɗon. Allah fintidinii en e Yeesu Almasiifu, o jo'idinii en e ma'ako toon dow asama. Gada e mbooɗirka ma'ako ka o waɗani en nder Yeesu Almasiifu o yiɗi hollirgo jaamanuuji gareyɗi fuu ɗuuɗal yiɗde ma'ako. Daahir kisndam mooɗon e darii dow yiɗde Allah tan, naa ɗum kuugal mooɗon, ɗum caahu ma'ako ngu njaɓruɗon e goonɗinki. Ɗam ivaay e kuuɗe mooɗon, gam to' koo go'oto mantoro hoore muuɗum. Allah waɗi en no laatiiɗen jo'oni. Nder kawtal meeɗen e Yeesu Almasiifu o tagitii en, faa kuwen kuuɗe booɗɗe ɗe o siryanii en ila duuniyaaru tagaaka. Gam ma'ajum, kiimtee ko laatinooɗon ndeenno. Onon on ndanyaaka nder lenyol *Yahuudu'en. Yahuudu'en e noddira on « ɓe naadaaka », kamɓe boo eɓe noddira ko'e maɓɓe « naadaaɓe ». *Naadeeki kiin boo, e ɓanndu tan ki waɗete, kadimaa e juuɗe ki wa'aretee. Kiimtee e ɗum toon wakkaci on anndaano *Almasiifu, on jananɓeno, on kawtaano e lenyol *Isiraa'iila ngol Allah suɓi, on ngalaa nder *alkawalji ɗi Allah waɗannoo suɓaaɓe muuɗum, on poofeynoo nder duuniyaaru on ngalaa tammunde, on ngalaa Allah boo. Ammaa jo'oni nder kawtal mooɗon e Yeesu Almasiifu, onon woɗɗunooɓe on ɓattiniraama e ƴiiƴam ma'ako ndufaaɗam. Gam Almasiifu e hoore muuɗum woni narrinoowo meeɗen. O narrinii Yahuudu'en e *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, o laatinii ɓe lenyol go'otol. Gada e hokkugo yonki ma'ako o yibbiniri mahagol nganyaandi cenndungol ɓe. O ittii *Tawreeta e dookaaji muuɗum, gam faa o waɗa leƴƴi ɗiɗi ɗiin laatoo lenyol go'otol kesol nder kawtal e ma'ako. Noon o wa'ari narral hakkunde maɓɓe. E maayde ma'ako dow gaafagal o ittiri nganyaandi ngonndi hakkunde Yahuudu'en e ɓe laataaki Yahuudu'en, o hawti ɓe, ɓe laatii ɓanndu wo'oru, o narrini ɓe e Allah. Onon yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en woɗɗinooɓe Allah, e Yahuudu'en ɓadinooɓe mo, Almasiifu warii wa'ajinii on habaru narral. Gam gada e Almasiifu en fuu en mbaawi ɓaditaago Allah *Baabiraawo, sabu ballal Ruhu go'oto. Gam ma'ajum, onon yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en, naa on jananɓe koo hoɗɓe, ammaa jo'oni on kawtaama e yimɓe Allah, on ɓiɓɓe wuro ma'ako. Eɗon nanndi e mahadi ndi fuɗɗoode muuɗum laatii lilaaɓe e annabo'en. Yeesu Almasiifu e hoore muuɗum woni haayre jogiinde mahadi ndiin. Gada e ma'ako mahadi ndiin fuu jogotiri, e ndi towa faa ndi laatoo wuro Jawmiraawo seniingo. Nder kawtal mooɗon e ma'ako, onon maa on mahadaama e goonɗinɓe horiiɓe, faa laatooɗon mahadi to *Ruhu Allah jooɗoto. Kanjum waɗi emi toroo Allah, miin Bulus omndaaɗo nder kaso gam kuugal Yeesu *Almasiifu ngal kuweymi nder mooɗon, onon *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Daahir on nanii habaru kuugal ngal Allah hokki yam nder yiɗde muuɗum, gam vallugo on. Allah vannginanii yam anniya muuɗum sirriha, kama ko aartumi vinndango on e bolle seɗɗa. To on janngii ko mbinndumi, on keɓtey no pahamirmi sirri dow Almasiifu. Sirri ɗuum anndinaaka ɓiɓɓe-aadama nder jaamanuuji gutiiɗi. Ammaa jo'oni, gada e *Ruhu Ceniiɗo, Allah vannginanii ɗum *lilaaɓe muuɗum seniiɓe e *annabo'en. Sirri ɗuum woni: gada e *Habaru Belɗum yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en no keɓey geɗal barkaaji deydey e ko Allah hokkata *Yahuudu'en, ɓe kawtii ɓanndu wo'oru e maɓɓe. Nder kawtal maɓɓe e Yeesu Almasiifu, ɓe keɓey ko Allah waɗi alkawal hokkugo Yahuudu'en. Barkaa yiɗde Allah e baawɗe muuɗum, o hokkii yam kuugal wa'ajingo Habaru Belɗum ɗuum. Miin ɓuri goonɗinɓe fuu famɗugo, ammaa e noon fuu Allah enɗii yam, hokkii yam wa'ajingo yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en barkaaji Almasiifu ɗi pahamataako. Mi hokkaama boo fahamingo yimɓe fuu no Allah tagɗo koo ɗume hebbinirta sirri muuɗum cuuɗinooɗum ila fil ajal. O waɗii noon gam jo'oni, gada e *ikiliisiya Yeesu, laamuuji e baawɗeeji gonɗi dow pahama anndalji Allah feere-feere. Ɗum fuu Allah wa'arii ɗum noon no siryorii wa'arugo ɗum ila fil ajal, o hebbinirii ɗum gada e Yeesu Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. En nder Almasiifu, en ngoonɗinii mo, gam ma'ajum en mbaawi ɓaditaago Allah naa e kulol, en tabbitinii boo o jaɓey en. Gam ma'ajum emi toroo on, to' ɓerɗe mooɗon mettu sabu torraaji ɗi njareymi gam mooɗon, sabu kanji ngoni mantorɗum mooɗon. Kanjum waɗi ndiccotoomi yeeso Allah *Baabiraawo, kokkuɗo leƴƴi gonɗi dow e lees fuu inɗe. Emi toroo mo, kanko jawmu teddungal manngal, o semmbiɗina ɓerɗe mooɗon gada e baawɗe Ruhu ma'ako Ceniiɗo, o jo''ina *Almasiifu nder ɓerɗe mooɗon gada e goonɗingo mo. Emi toroo mo boo, o waɗa yiɗde lugga semmbiɗa nder ɓerɗe mooɗon, gam faa keɓon fahamugo, onon e yimɓe Allah horiiɓe, no yiɗde Almasiifu yaajiri e no juutiri e no towri e no luggiri, anndon yiɗde Almasiifu ndeen, koo to walaa baawɗo fahamugo nde. Emi toroo mo ɗum, ɗum fuu, gam faa laatooɗon heeɓɓe gikku Allah. Allah kuwoowo nder meeɗen e baawɗe muuɗum mawɗe, e waawi waɗgo ko ɓuri ko torotooɗen mo e ko nyumeten. Teddungal laatanoo mo nder *ikiliisiya gada e Yeesu Almasiifu nder jaamanuuji fuu faa abadaa abadin ! Aamiin. Gam ma'ajum, miin omndaaɗo gam huwango Jawmiraawo, emi toroo on mbaɗee jo'onde yahadunde e noddaango ngo Allah noddi on. Laatee ɓe hakkiilo koo ndeye, leestinɓe ko'e mu''en, ɓe munyal. Munymunytiree e yiɗde. Ti'inee jogaago ngo'otaaku ngu *Ruhu Allah hokki on, gada e jo'onde jam hawtunde on. En ɓanndu wo'oru, en ngoodi Ruhu go'oto e tammunde wo'ore nde Allah noddiri en. E woodi Jawmiraawo go'oto e goonɗinki go'oti e *baptisma go'otum. E woodi Allah go'oto Baaba yimɓe fuu, emo laamanoo yimɓe fuu, emo huutira yimɓe fuu, emo jooɗii nder yimɓe fuu. Koo moye meeɗen fuu heɓii kokkal caahu Allah, deydey e no Almasiifu ye'ediri ɗum. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « Nde o ƴeenti dow, o yaharii nanngaaɓe konu, o hokkii yimɓe kokke. » Ɗume woni ma'ana « o ƴeentii dow »? Ma'ana ma'ajum woni *Almasiifu aartii jippake nder duuniyaaru. Jippinooɗo oon, kanko woni ƴeentuɗo toon dow, gam o hebbina duuniyaaru fuu. Kanko hokki woɓɓe kokkal laataago *lilaaɓe, woɓɓe *annabo'en, woɓɓe wa'ajinooɓe, woɓɓe boo pasto'en e ekkitinooɓe jama'aare. O waɗii ɗum gam o siryoo yimɓe Allah faa ɓe mbaawa huwango mo, ɓe cemmbiɗina ɓanndu Almasiifu, waato *ikiliisiya. Noon laatortooɗen go'o nder goonɗinki e anndugo *Ɓiɗɗo Allah, mawnen nder goonɗinki kiin, faa laatooɗen heeɓɓe kama Almasiifu. Ndeen kadi en laatataako bilki'en difreteeɓe koo toye, kama no ɓoggi ndiyam e henndu ndifrata akalel ndiyam. Ekkitinooɓe fevooɓe boo majjinirtaa en e ƴoyre mu''en. Ammaa to eɗen mbi'a goonga nder yiɗde, en mawney nder koo ɗume fuu, faa njottooɗen darnde Almasiifu, laatiiɗo hoore meeɗen. Gada e ma'ako jokkule ɓanndu fuu njogootiri. To jokkule ɓanndu nduun fuu e kuura no haani, ɓanndu nduun no mawney, semmbiɗa nder yiɗde. Gam ma'ajum emi toroo on nder innde Jawmiraawo: to' on ɓesdu waɗgo jo'onde iri nde heeferɓe, ɓe nyumooji mehereeji. Hakkiilooji maɓɓe niɓɓi, ɓe ngalaa geɗal yonki ɗum Allah hokkata, gam ɓe anndaa Allah, ko'e maɓɓe boo njo'orii. Ɓe ngalaa cemtuɗum, ɓe mbaɗii ko'e maɓɓe tokkuɓe giɗaaɗi ɓalli mu''en, ɓe comataa huugo koo iri ɗeye kuuɗe nefniiɗe. Onon kam, on ekkitaaki iri kuuɗe ɗeen nder ekkitinol *Almasiifu ! Mi tabbitinii on nanii habaru Yeesu, on ekkitinaama goonga ngonka nder ma'ako. Ɓortee gikku ngu ngoonnooɗon ndeenno, ngu suunooji duuniyaaru mbonni, majjini. Ngooree yonkiiji mooɗon e hakkiilooji mooɗon kesɗitinee. Ɓornee gikku kesu ngu Allah tagi nder nanndi muuɗum. Gikku nguun e vanngina aadilaaku e senaare ivoyɗum e goonga. Gam ma'ajum ngooree fewre ! Sey koo moye mooɗon vi'a banndum goonga, gam en fuu en laatii jokkule ɓanndu wo'oru. To on kuunƴii, to' on njaɓ huunƴere ndeen waɗa on e waɗgo hakke. To' mutki naange tawdu on e huunƴere. To' on kokku *Ceyɗaan lovel nder mooɗon koo seɗɗa. Laatinooɗo gujjo woora nguyka, ammaa o huwa kuugal booɗngal e juuɗe ma'ako, gam o heɓa ko o foofri e ko o valliri ɓe ngalaa. To' on ngoor bolle naawɗe mburtoo e konnduɗe mooɗon, ammaa mbolvee bolle nafooje, cemmbiɗineyɗe goonɗinki woɓɓe, gam yewantooɓe on nana ko nafata ɗum'en. To' on mettinan *Ruhu Ceniiɗo ɓernde, gam Ruhu Ceniiɗo oon woni jelgol ngol Allah waɗani on, gam hollugo onon ɗum ɓe ma'ako, faa yahago nyalaande nde o rimɗinta on. Ittee mettam ɓeram e nganyaandi e huunƴere e huɗhuɗtirgo e haɓre, kam e koo iri ndeye halleende nder mooɗon. Ngiɗngiɗtiree, njurmindiree hakkunde mooɗon, nja'afootiree noon no Allah ya'aforanii on, sabu kawtal mooɗon e Almasiifu. Jo'oni, onon on ɓiɓɓe Allah yiɗaaɓe, gam ma'ajum ngemminee gikku ma'ako nder jo'onde mooɗon. Mbaɗee jo'onde yiɗde, noon no *Almasiifu yiɗiri en, hokki yonki muuɗum gam meeɗen, o laatanii en cakkiri ndi Allah nani belɗum muuɗum kama urdi mbelndi. Nde laatii onon on yimɓe Allah, haanaa haala njeenu e kuuɗe nefniiɗe e koɗey volvee nder mooɗon. Noon boo, to' bolle kalluɗe e bolle bemmbe e njoolka nanee hakkunde mooɗon, gam ɗum haanaa. Igga ngettiron Allah e ɗemɗe mooɗon. Pahamee booɗɗum: baɗoowo njeenu e baɗoowo kuuɗe nefniiɗe e biiro ɓe ngalaa geɗal nder laamu *Almasiifu e Allah. Gam biiranci e tokkugo gumki no go'o. To' on njaɓ koo moye ƴoynira on e haalaaji mehereeji, gam iri ba ma'aji waddata huunƴere Allah dow ɓeen saliiɓe ɗowtanaago mo. Gam ma'ajum to' on kawtu ko'e mooɗon e maɓɓe. Ndeenno nder niɓre ngonnooɗon, ammaa jo'oni nder kawtal mooɗon e Jawmiraawo, on nattii nder jayngol. Gam ma'ajum mbaɗee jo'onde ɓiɓɓe jayngol. Mi vi'ii noon gam jayngol kam rimata gikku mbooɗngu e aadilaaku e goonga fuu. Ti'inee ekkitooɗon ko velata Jawmiraawo. To' on mbaɗ juuɗe mooɗon nder kuuɗe mehereeje, kuweteeɗe nder niɓre, ammaa cuuɗtee ɗe. Gam ko yimɓe ɓeen mbaɗata nder suuɗeefi, koo volvugo ɗum maa no cemtuɗum. Ammaa ko suuɗtaa fuu, jayngol no holley no ɗum va'i, gam ko waddaa to jayngol fuu no laatoto jayngol. Kanjum waɗi ɗum vi'i: « Fin, aan ɗaaniiɗo, Umma nder maayɓe, Almasiifu boo no yaynante. » Gam ma'ajum kakkilanee jo'onde mooɗon. To' on mbaɗ jo'onde vemmbuɓe, ammaa mbaɗee jo'onde yimɓe ɓe hakkiilo. Nde keɓɗon wakkaci waɗgo ko vooɗi fuu, mbaɗee ɗum, gam yimɓe ndu'u jaamaniiru no halluɓe. Gam ma'ajum, to' on laato vemmbuɓe, ammaa ngillee anndugo ko Jawmiraawo yiɗi mbaɗon. To' on ɗuɗɗin yare-yare ko sottinta hakkiilo, gam ɗum ittey cemtuɗum. Ammaa keevee *Ruhu Ceniiɗo. Cemmbiɗindiree e gimi jabuura e gimi maaltooje e gimi ɗi Ruhu hokkata on. Ngimanee Jawmiraawo, maalton mo e ɓerɗe mooɗon fuu. Ngettee Allah *Baabiraawo meeɗen koo ndeye nder koo ɗume e innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu. Koo moye mooɗon ɗowtanoo banndum, gam mawninki ki mawninton *Almasiifu. Onon rewɓe, ɗowtanee worɓe mooɗon, noon no ɗowtorantooɗon Jawmiraawo. Gam gorko kam woni hoore debbo muuɗum, noon no Almasiifu laatorii hoore *ikiliisiya. Kanko woni kisnoowo ikiliisiya laatiika ɓanndu ma'ako. Noon no ikiliisiya teddinirta Yeesu, noon haani debbo teddinira gorko muuɗum nder koo ɗume fuu. Onon worɓe, ngiɗee rewɓe mooɗon noon no Almasiifu yiɗiri ikiliisiya. O hokki yonki ma'ako gam ma'aka, faa o laatina ka ceniika, ɓaawo o lootirii ka ndiyam e voliinde ma'ako. O waɗii ɗum, ɗum fuu, gam faa o darna ikiliisiya kaan yeeso ma'ako, eka heevi darajja, ka walaa tuhundi, koo ko nefni, ammaa ka laatoo ceniika ka walaa feloore. Noon boo, sey worɓe ngiɗa rewɓe mu''en, noon no ngiɗiri ɓalli mu''en. Giɗɗo debbo muuɗum fuu yiɗii hoore muuɗum. Gam walaa meeɗɗo wanygo ɓanndu muuɗum, ammaa o nyaamney ndu, o reena ndu, noon no Almasiifu reenrata ikiliisiya, laatiika ɓanndu ma'ako, ndu enen maa laatiiɗen jokkule muuɗum. *Deftere vi'i: « Neɗɗo no seedey e baaba muuɗum e inna muuɗum takkootira e debbo muuɗum, ɓe fuu ɗiɗo ɓe laatoo ɓanndu wo'oru. » Nde'e aayaare e suuɗi goonga makka. E am kam, ende volva dow Almasiifu e ikiliisiya. E noon fuu, sey koo moye mooɗon yiɗa debbo muuɗum, noon no yiɗiri hoore muuɗum, debbo boo mawnina gorko muuɗum. Onon ɓiɓɓe, ɗowtanee danyooɓe mooɗon sabu kawtal mooɗon e Jawmiraawo, gam kanjum woni booɗɗum. « Teddin baaba maaɗa e inna maaɗa. » Kanjum woni dooka arana ngoonka *alkawal nder dookaaji Allah sappo. Alkawal ngaal woni: « A heɓey barkaa, balɗe maaɗa boo njuuta nder duuniyaaru. » Onon danyooɓe, to' on kuunƴin ɓiɓɓe mooɗon, ammaa ekkitinee ɓe gikku mbooɗngu, elton ɓe, ɓe mawna nder laawol Jawmiraawo. Onon maccuɓe, ɗowtanee jawmiraaɓe mooɗon nder ndu'u duuniyaaru, mawninee ɓe nder kulol e diwngol. Mbaɗee ɗum e ɓernde wo'ore kama on mbaɗana *Almasiifu. Ɗowtanee ɓe, wanaa yeeso gite maɓɓe tan, gam velnango ɓe ɓerɗe, ammaa ɗowtanee ɓe gam on maccuɓe Almasiifu waɗooɓe ko Allah yiɗi e ɓernde wo'ore. Kuwanee ɓe e velvelo kama huwanooɓe Jawmiraawo wanaa yimɓe. On anndi Jawmiraawo no biyoto koo moye kuuɗo kuuɗe booɗɗe, koo o maccuɗo koo o dimo. Onon boo jawmiraaɓe, njogoree maccuɓe mooɗon no haani. To' on nyaaɗan ɓe, gam on anndi onon e maɓɓe on ngoodi Jawmiraawo go'oto gonɗo toon dow asama, mo ɓurdindirtaa yimɓe. Raa ko timminireymi vi'igo on: cemmbiɗee nder kawtal mooɗon e Jawmiraawo. Ngooree baawɗe ma'ako mawɗe cemmbiɗina on. Ɓornee konruɗumji ɗi Allah hokkata on fuu, gam faa mbaawon dartanaago dabareeji *Ceyɗaan. Gam wanaa yimɓe konkontirten, ammaa en konkontira e ginnaaji kalluɗi gonɗi hakkunde dow e lees, goonɗi baawɗe e semmbee, laamaniiɗi ndu'u duuniyaaru ndu niɓre. Gam ma'ajum, kooƴee konruɗumji Allah fuu, gam to nyalaande hallunde warii mbaawon dartanaago dabareeji Ceyɗaan. Ɓaawo on njottini koo ɗume, ɗum tawa on ndari. To noon, ummee ndaree. Taadee goonga kama taadorde, ɓornee aadilaaku kama toggoore njamndi nde konu. Siri wa'ajingo *Habaru Belɗum ɗum jam laatanoo on paɗe. Wakkaci fuu njogee goonɗinki kama vavaade. E ma'aki nyifroton cenye ɗe yiite ɗe *Kalluɗo fiɗroyta on. Kuufnee kisndam kama huufneere njamndi nde konu. Kooƴee voliinde Allah kama kaafahi ki *Ruhu Ceniiɗo hokkata on. Wakkaci fuu mbaɗee do'aaje e torɗe noon no *Ruhu Ceniiɗo hollirta on. Kakkilee to' on com waɗango yimɓe Allah fuu do'aare dum. Miin boo, mbaɗanee yam do'aare gam Allah hokka yam ka mbi'eymi, mi anndina yimɓe sirri *Habaru Belɗum naa e kulol. Koo nde laatii jo'oni emi nder kaso, e noon fuu mi wakiliijo Habaru Belɗum ɗuum. Mbaɗee do'aare gam mi waɗa ga wa'ajingo Habaru ɗuum noon no haani, naa e kulol. Tikikus banndii en giɗaaɗo, kuwoowo koolaaɗo nder kuugal Jawmiraawo, no yeccoto on njamu am e ko kuweymi fuu. Mi liloyey mo to mooɗon, gam o yeccoo on no koo moye amin wontiri, o semmbiɗina ɓerɗe mooɗon boo. Banndiraaɓe, Allah *Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu kokka on jo'onde jam e yiɗde e goonɗinki. Allah barkiɗina koo moye giɗɗo Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu e yiɗde nde re'ataa. Miin Bulus e Timote maccuɓe Yeesu *Almasiifu emin kinna on, onon seniiɓe wonɓe si'ire Filipi hawtuɓe e Yeesu Almasiifu, e darvanooɓe *ikiliisiya e vallooɓe wonɓe nder mooɗon. Allah *Baaba meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokku on barkaa e jam. Nde kiimtiimi on fuu, emi yetta Allah am gam mooɗon. Nde torotoomi Allah gam mooɗon fuu, ɓernde am e nana belɗum dum, gam on mballii yam wa'ajingo *Habaru Belɗum ila fuɗɗam faa wargo hannde. Mi tabbitinii Allah puɗɗuɗo kuugal booɗngal nder mooɗon, o yahey yeeso e huugo ngal, faa ngal heeva nyanndeere nde Yeesu *Almasiifu vittoyta. Ɗum booɗɗum mi nyumra on noon on fuu, gam mi waɗii on nder ɓernde am. On fuu on kawtii e am nder barkaa ka Allah hokki yam, koo nde kaɓɓaami nder kaso, koo nde noddaami gam heedango Habaru Belɗum e tabbitingo ɗum. Allah e saaydii mi yeewnii on, emi yiɗi on, on fuu, noon no Yeesu Almasiifu yiɗiri on. Raa ko torantoomi on Allah: yiɗde mooɗon ɓesdoo yeeso-yeeso nder anndal e fahamu senndindirgo goonga e fewre, gam mbaawon anndugo ko vooɗi. Ndeen on laatoto ɓe ɓerɗe laaɓɗe, ɓe ngalaa feloore nyannde bittoyki Almasiifu, faa ɓerɗe mooɗon kebbinee ɓiɓɓe aadilaaku iɓɗum e Yeesu Almasiifu, gam Allah teddinee, maaltee. Banndiraaɓe, emi yiɗi anndon torraa keɓka yam yaharii kuugal *Habaru Belɗum yeeso. Gam faa e reenooɓe laamorde e yimɓe horiiɓe fuu e anndi laaɓɗum gam *Almasiifu kaɓɓaami. Gam daliila kaɓɓeeki am, banndiraaɓe ɗuuɗɓe nder Jawmiraawo keɓii semmbee volvugo habaru Allah, naa e kulol. Goonga, e woodi wa'ajotooɓe habaru Almasiifu gam nalwiiru e pooɗpooɗtiral, ammaa e woodi wa'ajotooɓe e nyumooji booɗɗi. Ɓeen wa'ajortooɓe e nyumooji booɗɗi e kuwa nder yiɗde, eɓe anndi Allah suɓii yam gam heedango Habaru Belɗum. Ammaa horiiɓe e nga'ajina habaru Almasiifu gam yillanaago ko'e mu''en manngu, nyumooji maɓɓe mbooɗaa. Kadimaa eɓe ngiɗi ɓesdugo torraa am nder kaɓɓorgol. Koo to ɓe nga'ajinii e nyumooji kalluɗi, koo e nyumooji booɗɗi, ɗum waannataa yam. Ammaa emi nana belɗum gam habaru Almasiifu wa'ajinaama. Kadimaa mi ɓesdey nango belɗum, gam emi anndi sabu do'aaje mooɗon e ballal Ruhu Yeesu Almasiifu, re'erde torraa am no laatanto yam kisndam. Ko ngiɗmi e ko woni nder ɓernde am fuu woni, to' mi semtu nder kuugal Jawmiraawo koo seɗɗa. Emi yiɗi boo Almasiifu teddinee sabu ko heɓi yam, gada jo'oni faa abadaa, koo poofmi koo maaymi. Gam miin kam, Almasiifu woni yonki am, maayde am boo ɗum ɓesdaari. Kul emi foofa nder duuniyaaru, mi yahey yeeso e huugo ko nafata. Ammaa mi anndaa ko cuɓeymi. Hakkiilo am senndake nde ɗiɗi. Ko ɓurmi yiɗgo mi yaha mi jooɗodoo e Almasiifu, gam ɗum ɓuranii yam vooɗgo, ammaa foofaango am nder duuniyaaru ɓurii nafgo on. Gam ma'ajum emi anndi mi daroto nder duuniyaaru mi wonda e mooɗon on fuu, gam njahon yeeso e velveltugo nder goonɗinki mooɗon. Noon boo to mi wartii to mooɗon, on ɓesdey mantoraago kawtal mooɗon e Yeesu Almasiifu gam am. Sey jo'onde mooɗon laatoo haandunde e Habaru Almasiifu Belɗum, gam koo ngarmi yi'igo on, koo mi waraay, mi nana vi'ee eɗon kawti e semmbee, on ngoodi hakkiilo wo'oto, eɗon kuuda e ɓernde wo'ore sabu goonɗinki mooɗon ivoyki e Habaru Belɗum. To' on kul wanywanyɓe mooɗon koo seɗɗa. Gam kanjum laatantoo ɓe alaama halkere, ammaa onon ɗum alaama kisndam mooɗon gada to Allah. Allah hokkaay on caahu muuɗum gam ngoonɗinon Almasiifu tan, ammaa faa e torreego gam ma'ako. On kawtii e am nder haɓre nde ngi'inooɗon mi haɓaama, nde nanɗon kadimaa emi haɓee faa jo'oni. To kawtal mooɗon e *Almasiifu e semmbiɗina on, to yiɗde ma'ako e waaltina ɓerɗe mooɗon, to on kawtii nder *Ruhu Ceniiɗo, to on ngoodi yiɗde e yurmeende hakkunde mooɗon, to ɗum noon, ndeen kam kebbinee velvelo am, laatooɗon ɓe nyumo wo'oto e yiɗde wo'ore e ɓernde wo'ore e anniya ngo'ota. To' on mbaɗ koo ɗume nder yiɗde hoore koo mawnitaare, ammaa leestinee ko'e mooɗon, sey ndaaron woɓɓe kama ɓe ɓurii on. To' koo moye mooɗon yillo ko nafata hoore muuɗum tan, ammaa o yilloo ko nafata woɓɓe boo. Ngooree gikku Yeesu Almasiifu tawee nder mooɗon: Kanko laatiiɗo Allah, o raaraay fotgo e Allah kama fii jogeteeɗum e semmbee, ammaa o leestinii hoore ma'ako, o jaɓii laataago maccuɗo, o rimaama kama neɗɗo. O vanngii kama neɗɗo, o leestinii hoore ma'ako, o ɗowtanii Allah faa o maayi, maayde dow *gaafagal. Gam ma'ajum Allah teddini mo korey, o hokki mo innde ɓurnde inɗe fuu, gam to innde Yeesu noddaama, koo moye no diccoto yeeso ma'ako, ko woni toon dow e ko woni dow lesdi e ko woni lees lesdi fuu. Kadimaa ɗemɗe fuu no mbi'ey Yeesu Almasiifu woni Jawmiraawo, gam Allah *Baabiraawo teddinee. Gam ma'ajum higooɓe am ɓe ngiɗmi, noon no ɗowtorinooɗon wakkaci fuu, sey koo moye huura kisndam muuɗum e kulol Allah. Naa nde ngondumi e mooɗon tan, ammaa ɓuree jo'oni nde ngoɗɗiimi on. Gam Allah e huwa nder mooɗon, faa ngiɗon waɗgo ko veli mo. Nder ko kuwoton fuu, to' on mboyto, to' on njokkir, gam laatooɗon seniiɓe ɓe ngalaa feloore, laatooɗon ɓiɓɓe Allah laaɓɓe, wonɓe nder jaamaniiru selndu bonndu. Laatee yaynotooɓe nder duuniyaaru kama jayngol koode, hollooɓe voliinde yonki kesum. Laatee daliila ko mantortoomi nyannde bittoyki *Almasiifu, gam mi tabbitina kuugal am e torra am laataaki mehere. Goonɗinki mooɗon laatake kama kokkal gam Allah. Koo nde laatii ƴiiƴam am rufaama dow sakkirde mooɗon, emi nana belɗum e daneewol ɓernde hawtaade e mooɗon. Noon boo nanee belɗum, mbelmbeltidee e am. To Yeesu Jawmiraawo jaɓii, emi nyuma liloygo Timote to mooɗon yeeso seɗɗa, gam to mi nanii habaru mooɗon, ɗum semmbiɗiney ɓernde am. Gam mi walaa goɗɗo potɗo e ma'ako, mo hakkiilo muuɗum woni to mooɗon, sey kanko tan. Horiiɓe fuu ko'e mu''en tan nyumata, naa Yeesu *Almasiifu. Ammaa on anndi no Timote holliri no koolaaɗo. O huudii e am nder kuugal *Habaru Belɗum noon no ɓiɗɗo huudirta e baaba muuɗum. Kanko ngiɗmi liloygo to mooɗon jaawɗum nde anndumi ko laatantoo yam. Kadimaa mi goonɗini miin e hoore am mi warey to mooɗon yeeso seɗɗa. Ammaa mi yi'ii e haani mi liloya Epaforoditus to mooɗon. Kanko woni banndam kuudoowo e am, o vallii yam haɓango Habaru Belɗum. On liloyii mo gam o valla yam, o huwana yam nder ciya am. O yeewnii on, on fuu. Kadimaa o waannake korey nde nanɗon habaru ciya njamu ma'ako. Goonga, o waɗii ciya njamu faa o ɓadii maaygo. Ammaa Allah nanii jurumɗum ma'ako, naa kanko tan, faa e miin Allah yurmake yam, gam to' mettuɗum ɗuuɗanam. Kanjum waɗi ɓurmi yiɗgo liloygo mo to mooɗon, gam nanon belɗum yi'igo mo, kadimaa miin e hoore am ɓernde am waalto. Gam ma'ajum njaɓɓoree mo nder innde Jawmiraawo, nanee belɗum ɗuuɗɗum. Teddinee yimɓe va'aɓe noon, gam o ɓadake maaygo sabu kuugal Almasiifu. O hokkii yonki ma'ako gam hebbitgo ko on mbaawaay vallugo yam huugo, gam en ngaldaa. Ɓaawo ma'ajum, banndiraaɓe am, nanee belɗum nder kawtal mooɗon e Jawmiraawo. Ɓesdugo vinndango on ɗen ɗoon bolle naa ɗum fii caɗɗum e am, ɗum ɓuranii on boo, gam ɗum reeney ɓerɗe mooɗon. Kakkilee e halluɓe laatiiɓe kama caafaali, waɗooɓe ko boni, vi'ooɓe doole neɗɗo fuu naadee ko hokka o laatoo neɗɗo Allah. Ɗum fewre ! Gam enen ngoni *naadaaɓe goonga'en, enen huwanooɓe Allah gada e Ruhu ma'ako, mawninooɓe Yeesu *Almasiifu, ɓe koolaaki kuuɗe ɓalli mu''en. Koo nde laatii miin e hoore am emi waawi hoolaago kuuɗe ɓanndu am. To woɓɓe e tammii e mbaawi hoolaago kuuɗe ɓalli mu''en, miin mi ɓurii ɓe. Mi naadaama balɗe joveetati ɓaawo danyeeki, mi *Isiraa'iilankeejo ivoyɗo e lenyol Bennyamin, *Ibraninkeejo ɓii Ibraninkeejo. Dow e tokkugo *Tawreeta boo mi *Fariisaajo. Dow e ti'inaare mi torriino goonɗinɓe Yeesu. Dow e aadilaaku tokkugo Tawreeta mi walaa feloore. Ɗe'e ku'uje fuu mi nyumiino ɗum geetum, ammaa jo'oni ɗum fuu mi yi'ii ɗum mehere gam Almasiifu. Goonga, mi yi'ii ko mbaɗnoomi fuu ɗum mehere, gam ko ɓuri teddugo fuu woni anndugo Yeesu Almasiifu Jawmiraawo am. Gam ma'ako mi waɗii asaara koo ɗume fuu, ɗum laatanii yam mbuubri mehereeri, gam mi heɓa mi laatoo mo Almasiifu. Ko ngiɗmi woni mi tawee e ma'ako, naa gam aadilaaku am ivoyngu e tokkugo Tawreeta, ammaa gam aadilaaku ivoyngu to Allah, kanjum woni goonɗingo Almasiifu. Ko ngiɗmi woni anndugo Yeesu Almasiifu e baawɗe ummitineeki muuɗum, kadimaa mi heɓa geɗal torraa ma'ako, gam mi nannda e ma'ako nder maayde, gam no ɗum waɗi fuu, miin boo mi heɓa yottaago ummitineeki maayɓe. Mi vi'aay mi heɓii ɗum jo'oni, mi laataaki keeɓɗo tawo. Ammaa emi waɗa ga nyaargo yeeso-yeeso, noon no yimɓe ndaɗootirta faa mi nannga keɓal jaalorgal, sabu Yeesu *Almasiifu nanngii yam gam daliila ma'ajum. Banndiraaɓe, miin e hoore am mi vi'aay mi aartii mi nanngii ɗum. Fii go'otum tan mbaɗeymi: emi yeggitana ko wutii, emi raara ko woni yeeso. Emi nyaara faa mi yottoo keerol daɗki, gam mi heɓa biya ka Allah noddiri en keɓen nder kawtal e Yeesu Almasiifu. Gam ma'ajum enen ɓennduɓe nder tokkugo Yeesu, sey nyumen kama noon. Kadimaa to goɗɗo e woodi nyumo feere, Allah no vannginaney mo ɗum. Ammaa sey ti'inooɗen tokkugo laawol goongawol. Banndiraaɓe, kawtee e ɓeen tokkuɓe misaalu jo'onde am, ndaaree jooɗoriiɓe kama noon. Gam jo'onde ɗuuɗɓe e holla ɓe laatake wanywanyɓe habaru maayde Almasiifu dow *gaafagal. Mi vi'ii on ɗum nde ɗuuɗɗum, kadimaa emi ɓesda vi'igo on ɗum jo'oni, faa e bojji. Timmoode maɓɓe ɗum halkere, deedi maɓɓe laatii allah maɓɓe, ciya cemtuɗum ɓe mantorto, eɓe ndaara ko woni nder duuniyaaru tan. Ammaa enen ngoni ɓiɓɓe laamu dow. Jo'oni boo en ndeenti bittoyki Kisnoowo en ivoyeyɗo gada dow, Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu. Kanko waylitata ɓalli meeɗen leestuɗi, o laatina ɗi tedduɗi kama ndu ma'ako, gada e baawɗe ma'ako ɗe o laamorantoo koo ɗume fuu. Gam ma'ajum banndiraaɓe am ɓe ngiɗmi, ɓe ngeewnumi korey, onon ngoni velvelo am e teddungal am. Onon higooɓe am ɓe ngiɗmi, ndaree e semmbee nder Jawmiraawo. Emi toroo Ewoodiya e Sintike ɓerɗe maɓɓe laatoo wo'ore nder Jawmiraawo. Aan kuudoowo e am goongaajo, emi toro maa mballitoɗaa rewɓe ɓeen haɓduɓe e am nder kuugal *Habaru Belɗum, e Keleman e huudooɓe e am horiiɓe, ɓe inɗe mu''en mbinndaa nder deftere yonki. Wakkaci fuu nanee belɗum gam kawtal mooɗon e Jawmiraawo. Emi ɓesda vi'igo on ɗum kadimaa, nanee belɗum ! Ngooree booɗal gikku mooɗon yi'oo yeeso yimɓe fuu. Bittoyki Jawmiraawo ɓadake. To' on ngaanno dow koo ɗume, ammaa nder koo ɗume toree Allah, ngeccooɗon mo tornde mooɗon e yettoore. Ndeen Allah kokkoowo jam ɓurɗum fahamu neɗɗo fuu no reeney ɓerɗe mooɗon e nyumooji mooɗon gada e Yeesu *Almasiifu. Banndiraaɓe, raa ko kornumi vi'igo on: mbaɗee nyumooji mooɗon dow ko woni goonga, e ko foti teddineego, e aadilaaku, e ko laaɓi, e ko heƴi yiɗeego, e ko woni belɗum. Nyumee dow ko ɓuri vooɗgo e ko foti mawnineego. Ko ekkitinmi on, ko njaɓɗon, ko nanɗon e ko ngiiɗon e am fuu, kuwee ɗum. Allah kokkoowo jam boo no wondey e mooɗon. Emi nana belɗum nder Jawmiraawo korey, gam jo'oni on ɓesdii waanneego dow am. Goonga, koo ndeenno on nyumeynoo yam, ammaa on keɓaay daama vallugo yam. Mi yeccake on ɗum, naa gam emi yiɗi goɗɗum to mooɗon, gam mi ekkitake jooɗaago e ɓernde waaltiinde nder ko tawi yam fuu. Emi anndi jooɗaago nder cooyndam e risku. Koo ndeye e koo toye fuu, mi ekkitake haargo e dolgo, e wongo nder ɗuuɗɗum e wongo nder ciya. Emi waawi jaɓɓaago ko tawi yam fuu, sabu *Almasiifu cemmbiɗinoowo yam. Ammaa on mbaɗii booɗɗum nde mballuɗon yam nder torraa am. Onon Filipi'en eɗon anndi ila wakkaci nde ɗalmi lesdi Makedooniya, nde *Habaru Belɗum fuɗɗi sankitaago, walaa *ikiliisiya hawti e am nder hokkugo e jaɓgo, sey onon tan. Nde ngonnoomi si'ire Tesaloonika, on lildoyii yam valliiru nder bukaata am naa nde wo'ore, naa nde ɗiɗi. Wanaa kokkal mooɗon ndaareymi, ammaa emi raara riiba goonɗinki mooɗon ɓesdoo faa ɗuuɗa. Ko lildoyɗon yam e junngo Epaforoditus ɗuum heƴi, ɗum biyake bukaata am, faa ɗum ɓurii. Kokkal mooɗon ngaal nanndii e uureengol sakkirde belngol, ngol Allah nani belɗum muuɗum jaɓi. Allah am nder ɗuuɗal risku muuɗum no hebbiney bukaataaji mooɗon fuu, sabu kawtal mooɗon e Yeesu *Almasiifu. Teddungal laatanoo Allah *Baabiraawo meeɗen faa abadaa ! Aamiin. Kinnanee yam seniiɓe hawtuɓe e Yeesu *Almasiifu fuu. Banndiraaɓe wonduɓe e am boo e kinna on. Seniiɓe wonɓe ɗo'o fuu e kinna on, ɓurna muuɗum huwooɓe nder wuro laamiiɗo *Roomankoo'en. Barkaa Yeesu Almasiifu Jawmiraawo wondu e mooɗon on fuu ! Miin Bulus mo Allah suɓi laatoo *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu, hawtaade e banndi en Timote mbinndi ngo'ol ɗereewol. Emin kinna on, onon yimɓe Allah wonɓe si'ire Koloosi, banndiraaɓe amin hoolaaɓe sabu kawtal mu''en e Almasiifu. Allah *Baabiraawo meeɗen hokka on barkaa e jam. Koo ndeye nde min mbaɗata do'aare gam mooɗon, emin njetta Allah Baaba Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Min nanii no ngoonɗinirɗon Yeesu Almasiifu e no ngiɗruɗon yimɓe Allah fuu. On kollii nde gam tammunde nde ngoonɗon dow ko Allah resani on toon dow. Tammunde mooɗon ndeen ivii e nanki ki nanɗon voliinde goonga, waato *Habaru Belɗum. Habaru Belɗum ɗuum e sankitoo koo toye nder duuniyaaru e ɗum rima. Noon ɗum waɗi nder mooɗon onon boo, nyannde nde aartuɗon nango haala yiɗde Allah, pahamuɗon no nde va'i e goonga. Epafaras kuudiɗɗaawo amin giɗaaɗo, kam waddani on habaru yiɗde Allah ndeen. O kuwanoowo Almasiifu koolaaɗo nder mooɗon. Kanko yeccii min habaru yiɗde mooɗon nde *Ruhu Ceniiɗo hokki on. Gam ma'ajum minon boo, gada nyannde nde min nani habaru ɗuum, min ngooraay waɗango on do'aare. Emin toroo Allah hebbina on anndal e fahamu ɗum Ruhu ma'ako hokkata, faa anndon ko woni nyumo ma'ako. Noon mbaawroton waɗgo foofaango haandanngo goonɗinɓe Jawmiraawo, laatooɗon velooɓe mo nder koo ɗume. Foofaango mooɗon holla koo iri ɗeye kuuɗe booɗɗe. Noon ɓesdirton anndugo Allah. Emin toroo mo boo o semmbiɗina on e semmbee ma'ako e baawɗe ma'ako mawɗe, gam mbaawon munyango koo ɗume ko tawi on. Ngettee *Baabiraawo e velvelo, gam o waɗii on fotɓe heɓgo geɗal barkaaji gonɗi nder laamu jayngol, desanaaɗi senaaɓe ma'ako. O vurtinii en nder baawɗe niɓre, o nattinii en nder laamu *Ɓiyiiko giɗaaɗo. Ɓiɗɗo oon soottii en, ya'afanii en hakkeeji meeɗen. *Almasiifu woni nanndi Allah mo yi'ataake. Kanko woni afo, ɓurɗo koo ɗume ko tagaa. E ma'ako Allah tagiri koo ɗume, ko woni dow e lees, ko yi'etee e ko yi'ataake, malaa'ika'en e koo ɗume ko jogii laamu e baawɗe. Gada e ma'ako ɗum fuu ɗum tagiraa, gam ma'ako boo ɗum tagaa. Emo woodi ila walaa ko tagaa. Gada e ma'ako koo ɗume fuu jogootiri. Kanko woni hoore *ikiliisiya, laatiika ɓanndu ma'ako. Kanko hokkata ɓanndu nduun yonki, kanko woni arano e ummitaago nder maayɓe, gam faa o laatoo arano dow koo ɗume fuu. Gam Allah suɓii jo''ina gikku e baawɗe muuɗum fuu nder *Ɓiɗɗo muuɗum. Gada e ma'ako Allah narrini hoore muuɗum e koo ɗume ko woni dow e lees. Gada e ƴiiƴam Ɓiɗɗo oon ndufaaɗam dow *gaafagal, o waddiri jam hakkunde ma'ako e ɓiɓɓe-aadama. Ndeenno Allah suɓaay on, on nganyii mo nder nyumooji mooɗon e kuuɗe mooɗon kalluɗe. Ammaa jo'oni Almasiifu laatiiɗo neɗɗo maayi. Gada e maayde Almasiifu oon, Allah narriniri on e hoore muuɗum. O waɗii ɗum gam o darna on yeeso ma'ako on seniiɓe, ɓe ngalaa layfi e feloore. On laatoto noon to nii on njahii yeeso nder goonɗinki mooɗon, on cemmbiɗii, on ndarake booɗɗum, on ngoɗɗaaki tammunde nde mbaɗɗon wakkaci ɗum nanɗon *Habaru Belɗum. Ko woni nder duuniyaaru fuu wa'ajinaama habaru ɗuum. Miin Bulus, mi maccuɗo ma'ajum. Jo'oni emi nana belɗum torraaji ɗi njareymi gam mooɗon. Gam torraa am kaan e hebbita ko ŋakki nder torraaji *Almasiifu, sabu ɗum nafa ɓanndu ma'ako, waato *ikiliisiya. Allah suɓii yam mi laatoo kuwaneyɗo ikiliisiya kaan. O hokkii yam kuugal ngaal gam mooɗon, faa mi wa'ajina haala ma'ako fuu. Haala kaan woni sirri ɗum o suuɗnoo yimɓe ila jaamanuuji ɗuuɗɗi, ammaa jo'oni o vannginanii ɗum senaaɓe ma'ako. Allah anniyake anndingo suɓaaɓe muuɗum risku manngu ngu darajja ngonngu nder sirri ɗum o siryanii *yimɓe ɓe laataaki Yahuudu'en. Kanjum woni: Almasiifu e ɗoon nder mooɗon. Kanko hokkata on tammunde heɓgo geɗal nder teddungal Allah. Habaru Almasiifu oon min nga'ajinta, emin mbaggina yimɓe, emin ekkitinira ɓe e anndal ngal Allah hokki min fuu, gam faa min ndarna koo moye maɓɓe yeeso Allah, tawee o keeɓɗo nder kawtal ma'ako e Almasiifu. Kanjum waɗi emi huwa, emi durvira e baawɗe Yeesu Almasiifu kuwooje e semmbee nder am. Emi yiɗi anndon haɓre mawnde nde kaɓeymi gam mooɗon, onon e yimɓe si'ire Lawdikiya, faa e yimɓe fuu ɓe meeɗaay yi'igo yam e gite mu''en. Emi yiɗi mi semmbiɗina ɓerɗe mooɗon, yiɗde hawta on, laatooɗon go'o, keevon barkaaji ivoyɗi nder anndal goongawal, gam faa mbaawon anndugo sirri Allah, waato *Almasiifu e hoore muuɗum. Nder ma'ako risku Allah fuu suuɗii. Kangu woni hikima e anndal. Mi vi'ii on ka, gam to' goɗɗo majjinir on haalaaji belɗi. Gam koo to emi woɗɗodii e mooɗon nder ɓanndu, e noon fuu ɓernde am e wondi e mooɗon dum. Emi nana belɗum yi'igo potal gonngal hakkunde mooɗon, e no ndaroriiɗon e semmbee nder goonɗingo Almasiifu. Jo'oni nde njaɓɗon Yeesu *Almasiifu laatoo Jawmiraawo mooɗon, tokkee mo. Ɗisee e ma'ako, noon no ɗaɗi lekki ɗisortoo e lesdi. Mahee yonkiiji mooɗon e ma'ako, cemmbiɗee nder goonɗinki mooɗon, noon no ɗum ekkitiniri on. Ngettee Allah wakkaci fuu. Kakkilee, to' goɗɗo estir on anndal ndu'u duuniyaaru, waɗa on celon laawol goonga. Iri anndal ngaal no meherewal, ngal majjiney on tan. Anndal ngaal ivii e finaatawaaji ɓiɓɓe-aadama e *ginnaaji jogiiɗi baawɗe nder duuniyaaru. Ngal ivaay to Almasiifu. Gam nder ɓanndu Almasiifu, gikku Allah e baawɗe muuɗum fuu tawetee. Onon on keɓii koo ɗume sabu kawtal mooɗon e Almasiifu, kanko hooreejo koo nguye laamu e baawɗe fuu. Kawtal mooɗon e Almasiifu hokki on *naadeeki. Naadeeki kiin naa ɗum iri ki yimɓe mbaɗata, ammaa ɗum iri ki Almasiifu waɗata, waato o ɓortii gikku mooɗon ngiɗngu waɗgo hakke. Nde mbaɗanaaɗon *baptisma, ɗum nanndii kama on uɓdaama e Almasiifu, on ummitidinaama e ma'ako nder maayde, gam on ngoonɗinii baawɗe Allah ummitinɗo mo. On laatinoo maayɓe sabu boofi mooɗon, e gam on laataakino yimɓe Allah. Ammaa jo'oni o hokkii on yonki sabu kawtal mooɗon e Almasiifu, o ya'afanake en hakkeeji meeɗen fuu. O seekii ɗereewol nyamaande hakkeeji meeɗen ɗi o nanngiri en. O ittanii en ngol wakkaci ɗum Almasiifu ɓilaa dow *gaafagal. O te'etii laamuuji e baawɗeeji konruɗum mu''en, o semtinii ɗi yeeso yimɓe fuu, nde o jaalorii ɗi gaafagal Almasiifu. Gam ma'ajum, to' on ngoor goɗɗo felda on ko nyaamoton e ko njaroton, koo gam on mbaɗaay juulɗe diina e juulɗe darorɗe lewru e *nyannde-fooftiinde. Ku'uje ɗeen fuu ɗum nanndi ko warata ɗo'o yeeso tan, ammaa goonga ma'aje woni Almasiifu. To' on ngoor sujjidanooɓe malaa'ika'en vi'ooɓe no leestinɓe ko'e mu''en njavoo on. Iri yimɓe ɓeen e mantoroo ko ngi'i nder koyɗi. E mehere ɓe ɓottini, gam nyumooji maɓɓe ɗum ɗi duuniyaaru. Ɓe ceedii e Almasiifu laatiiɗo hoore ɓanndu muuɗum, waato *ikiliisiya. Kanko hokkata ɓanndu nduun fuu ko ndu woodi bukaata. Kanko waɗi jokkule e ɗaɗi ɓanndu nduun fuu e kawti, endu mawnira noon no Allah yiɗiri. On maaydii e Almasiifu, on mburtinaama lees laamu ginnaaji laamaniiɗi duuniyaaru. To noon, gam ɗume faa jo'oni mbaɗoton foofaango iri ngo yimɓe duuniyaaru? Ko jeyi tokkoton mboɗaaji duuniyaaru biiɗi: « Ta'a meem ɗu'um. » « Ta'a mettu ɗum ɗaa'e. » « Ta'a jogo ɗu'um »? Ku'uje ɗe mboɗaaji ɗiin mbolvata dow muuɗum fuu ɗe nyoley. Mboɗaaji ɗiin fuu ɗum nyumooji yimɓe e ekkitinol mu''en tan. Goonga, mboɗaaji ɗiin e nanndi e ko woodi ma'ana, gam eɗi ekkitina yimɓe tokka diina e semmbee mu''en fuu, ɓe leestina ko'e maɓɓe, ɓe torra ɓalli maɓɓe. Ammaa mboɗaaji ɗiin fuu mballataa ɓe, ɓe njaaloo giɗaaɗi maɓɓe. On ummidinaama e *Almasiifu nder maayde. Gam ma'ajum ndesee ɓerɗe mooɗon dow ku'uje gonɗe dow, toon to Almasiifu jooɗii e junngo Allah nyaamo. Kohoree hakkiilooji mooɗon dow ko woni toon dow, naa dow ku'uje duuniyaaru, gam on maayii, yonkiiji mooɗon kesi e ɗoon cuuɗodii e Almasiifu to Allah. Almasiifu woni yonki mooɗon. To o vanngii, onon boo on mbanngidey e ma'ako, on teddidinte e ma'ako. Gam ma'ajum kibinee suunooji duuniyaaru gonɗi nder mooɗon, waato njeenu e kuuɗe nefniiɗe e tokkugo giɗaaɗi ɓanndu e suunooji kalluɗi e yiɗgo ko jeyaa, gam yiɗgo ko jeyaa e sujjidango gumki no go'o. Gam iri kuuɗe ɗeen njippinta huunƴere Allah dow saliiɓe ɗowtanaago mo. Onon boo on kuwiino kuuɗe ɗeen ndeenno, nde poofeynooɗon nder ma'aje. Ammaa jo'oni, kibinee iri ɗe'e kuuɗe: huunƴere e nganyaandi e halleende e kuɗle. To' haalaaji kalluɗi mburto nder konnduɗe mooɗon. To' on peɓpeɓtir, gam on ɓortake gikku mooɗon ngu ndeenno e kuuɗe muuɗum. Jo'oni on ɓornake gikku kesu. Allah tagɗo gikku kesu nguun, woorataa hesɗitingo ngu, faa ngu nannda e ngu ma'ako, anndon mo booɗɗum. To noon, peerootiral walaa hakkunde *Yahuuduujo e *mo laataaki Yahuuduujo, koo naadaaɗo e mo naadaaka, walaa koɗo, walaa laddeejo, walaa maccuɗo, walaa dimo. Gam Almasiifu woni koo ɗume, emo nder mooɗon on fuu. Nde laatii Allah suɓii on, laatinii on yimɓe muuɗum yiɗaaɓe, gam ma'ajum laatee ɓe yurmeende e yiɗde, leestinɓe ko'e mu''en, moƴƴuɓe, ɓe munyal. Munymunytiree. To goɗɗo voofanii on, nja'afootiree. Nja'afootiree noon no Jawmiraawo ya'aforanii on. Ko ɓuri ɗum fuu ngiɗngiɗtiree, gam yiɗde kam haɓɓindirta kawtal, ngal laatoo booɗngal. Ngooree jam Almasiifu laamanoo ɓerɗe mooɗon, gam kanjum ɗuum Allah noddiri on, faa laatooɗon ɓanndu wo'oru. Ngettee Allah dum. Ngooree haala Almasiifu jooɗoo nder ɓerɗe mooɗon. Ekkitindiree, ngaaytindiree e anndal e hakkiilo fuu. Maaltee Allah e ɓerɗe mooɗon fuu. Maaltiree mo e jabuura e gettooje e gimi ɗi o hokkata on. Ko mbolvoton e ko mbaɗoton fuu, mbaɗee ɗum e innde Yeesu Jawmiraawo. Ngettiree Allah *Baabiraawo e innde ma'ako. Onon rewɓe, ɗowtanee worɓe mooɗon, noon no haani rewɓe goonɗinɓe Jawmiraawo mbaɗa. Onon worɓe, ngiɗee rewɓe mooɗon. To' on ca'atan ɓe. Onon ɓiɓɓe, ɗowtanee danyooɓe mooɗon nder koo ɗume, gam kanjum velata Jawmiraawo. Onon danyooɓe, to' on monnin ɓiɓɓe mooɗon, gam to' ɓe tampu e ti'inaare maɓɓe. Onon maccuɓe, ɗowtanee jawmiraaɓe mooɗon nder koo ɗume, wanaa yeeso gite maɓɓe tan, koo gam ɓe mana on. Ammaa ɗowtanee ɓe e ɓernde wo'ore e kulol Jawmiraawo. Ko mbaɗoton fuu, mbaɗee ɗum e ɓernde wo'ore, kama huwanooɓe Jawmiraawo, wanaa yimɓe. Anndee, Jawmiraawo no biyoto on, o hokkey on barkaaji ɗi o resani yimɓe ma'ako. Sabu jawmiraawo mo kuwanton oon ɗum Almasiifu. Baɗɗo ko halli fuu no heɓey biya halleende muuɗum, sabu Allah ɓurdindirtaa yimɓe. Onon jawmiraaɓe, njogee maccuɓe mooɗon booɗɗum, kokkee ɓe ko haani ɓe keɓa, gam on anndi onon maa on ngoodi Jawmiraawo toon dow. Ti'inee e waɗgo do'aare, kohoree hakkiilo mooɗon dow do'aare ndeen, eɗon ngetta Allah. Mbaɗanee min do'aare minon boo, gam faa Allah omtana min laawol wa'ajingo sirri muuɗum, waato habaru *Almasiifu. Sabu daliila *Habaru Belɗum ɗuum omndaami nder kaso. Toranee yam Allah gam mi wa'ajina sirri ɗuum laaɓɗum, noon no haani mi waɗa. Kakkilanee gondal mooɗon e yimɓe ɓe ngoonɗinaay Yeesu. Naftoree wakkaci ɗum Allah hokki on. Haala mooɗon laatoo mbelka e nafooha, faa pahamon no haani toontorooɗon koo moye ƴamɗo on. Tikikus no hokkey on habaru am fuu. O banndii en giɗaaɗo, kuudiɗɗaawo am koolaaɗo nder kuugal Jawmiraawo. Kanjum waɗi liloymoomi to mooɗon, gam o hokka on habaru no min ngontiri, o waaltina ɓerɗe mooɗon. O wardey e Onesimus banndii en giɗaaɗo, koolaaɗo, ɓii lesdi mooɗon. Ɓe kokkey on habaru koo ɗume ko waɗata ɗo'o. Aristarkus mo omndidaami nder kaso e Markus, banndu Barnabas, e kinna on. Mi aartii mi vi'ii on: njaɓɓooɗon Markus booɗɗum to o warii to mooɗon. Yeesu bi'eteeɗo Justus, kanyum maa e hinna on. Kamɓe tan tato ngoni *Yahuudu'en huudooɓe e am dow habaru *laamu Allah. Ɓe mbaaltinii ɓernde am korey. Epafaras hinnii on, kanko maa o ɓii lesdi mooɗon, kuwanoowo Yeesu Almasiifu. Koo ndeye emo ti'inii toraago Allah semmbiɗina on, laatooɗon heeɓɓe, waɗooɓe ko Allah yiɗi naa e cekka. Emi saaydanii mo o huwii korey gam mooɗon, onon e yimɓe ci'e Lawdikiya e Hirapolis. Luka likitaajo meeɗen giɗaaɗo e Demas e kinna on. Kinnanee min banndiraaɓe wonɓe Lawdikiya e debbo bi'eteeɗo Nimfa e goonɗinɓe hawriteyɓe nder wuro ma'ako. Ɓaawo on njanngii ngo'ol ɗereewol, sey lildon ngol goonɗinɓe wonɓe Lawdikiya, ɓe njannganee ngol. Onon maa njanngee ɗereewol ngol ɓe lildoyta on. Mbi'ee Arkibus ti'inoo huwa kuugal ngal Jawmiraawo hokki ɗum. Miin Bulus vinndi nde'e hinnoore e junngo am. To' on njeggit nder kaso ngonmi. Allah barkiɗin on. Miin Bulus e Siilas e Timote emin kinna *ikiliisiya gonka Tesaloonika, laatiika ka Allah *Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Jam e barkaa Allah wonda e mooɗon. Emin nyuma dow mooɗon nder do'aaje amin. Wakkaci fuu emin njetta Allah gam mooɗon. Emin kiimtoo on wakkaci fuu yeeso Allah *Baabiraawo meeɗen. Emin kiimtoo on gam kuuɗe ɗe kuuɗon sabu goonɗinki, e ti'inaare nde ti'iniiɗon nder yiɗde, e munyal gam tammunde mooɗon nder Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. Banndiraaɓe amin ɓe Allah yiɗi, emin anndi Allah suɓii on, sabu *Habaru Belɗum ɗum min ngaddani on ɗuum laataaki bolle tan, ammaa ɗum wardii e baawɗe Allah e *Ruhu Ceniiɗo fuu. Kadimaa boo on tabbitinii habaru ɗuum ɗum goonga. Nde min ngondunoo e mooɗon, kuuɗe e gikku amin kollii daahir ɗum laataaki fewre. On ngemminii min, on ngemminii Yeesu Jawmiraawo meeɗen boo. Nde njaɓɗon bolle Yeesu on torraama korey, ammaa e noon fuu torraa kaan senndaay on e velvelo ngo Ruhu Ceniiɗo hokki on. Gam ma'ajum on laatake misaalu to goonɗinɓe Yeesu nder lesɗe Makedooniya e Aakaya fuu. Gada to mooɗon haala Yeesu Jawmiraawo meeɗen sankiti, naa nder lesɗe Makedooniya e Aakaya tan, ammaa habaru goonɗinki mooɗon e Allah nanaama nder lesɗe fuu. Gam ma'ajum naa doole min ɓesda yeccaago ɓe ɗum. Gam kamɓe e ko'e maɓɓe ɓe ngeccake min no njaɓruɗon min nde min ngarnoo to mooɗon. Eɓe caaydoo no kibinirɗon *gumkiiji mooɗon ngaylitiiɗon laatiiɗon maccuɓe Allah goongaajo mo yonki. Eɗon ndeenti bittoyki *Ɓiyiiko ivoyeyɗo gada dow. Kanko woni Yeesu mo Allah fintini nder maayde laatini mo mo yonki, kisneyɗo en gada e huunƴere Allah wareynde. Banndiraaɓe amin, onon e ko'e mooɗon eɗon anndi garki amin to mooɗon laataaki mehere. Eɗon anndi ila min ngaraay to mooɗon min torraama, min kuɗaama nder si'ire Filipi. Ammaa e noon fuu Allah meeɗen hokkii min ngorgu waddango on *Habaru Belɗum ivoyɗum to ma'ako. Gam wa'aji amin ivoyaay e boofi, koo e nyumooji kalluɗi. Min ndaarataa ƴoynugo on boo. Ammaa Allah godake min, goonɗinii min, tamndinii min Habaru muuɗum Belɗum, noon no min mbolvirta ɗum. Gam ma'ajum min ndaaraay velgo yimɓe. Allah godotooɗo ɓerɗe meeɗen tan min ndaarata velgo. Eɗon anndi min meeɗaay volvango on bolle belɗe tan. Min cuuɗaay koɗey nder ɓerɗe amin, Allah e saaydanii min ɗum. Min ndaaraay teddungal gada to yimɓe, koo to mooɗon, koo to woɓɓe feere. Emin mbaawnoo hollugo on teddungal amin, gam min *lilaaɓe *Almasiifu, ammaa nde min ngondunoo e mooɗon, min ndeenii on noon no inna reenrata ɓinngel muuɗum. Emin ngiɗi on korey, faa ɗum velii min waddango on Habaru Allah Belɗum. Naa habaru tan, ammaa emin ngiɗnoo hokkugo on faa e yonkiiji amin, sabu on laatake yiɗaaɓe amin korey. Banndiraaɓe, on njeggitaay nde min nga'ajotonoo on *Habaru Belɗum ivoyɗum to Allah, min kuwii korey, min tampii korey. Min kuwii jemma e nyalawma fuu gam min nyaamna ko'e amin, sabu to' min laatano on donngal. Onon on caaydu'en amin, Allah boo e saaydanii min, no min njooɗorii nder mooɗon e laaɓal, min kuwii ko foti, min ngalaa ko peldoton min. Eɗon anndi no min mbagginiri go'oto-go'oto mooɗon noon no baaba vagginirta ɓiyum. Min cemmbiɗinii on, min tiɗɗinii on, min torake on, mbaɗon jo'onde haandannde Allah nodduɗo on, gam natton nder laamu ma'ako, ngi'on teddungal ma'ako. Kadimaa e woodi ko waɗi min e yettugo Allah wakkaci fuu, nde nanɗon bolle Allah e konnduɗe amin, on njaɓraay ɗe kama bolle ɓii-aadama, ammaa kama bolle Allah. Goonga, ɗum bolle Allah, eɗe kuwa nder ɓerɗe mooɗon onon goonɗinɓe. Banndiraaɓe, on laatake kama *ikiliisiyaaji gonɗi nder lesdi *Yahuudiya. Goonga, on munyanii torraaji iri ɗi maɓɓe, on njarii bone e juuɗe lenyol mooɗon, noon no kamɓe maa ɓe njardi bone e juuɗe Yahuudu'en. *Yahuudu'en ɓeen mbarnoo Yeesu Jawmiraawo e *annabo'en. Kadimaa ɓe torrii min. Eɓe kuwa ko velataa Allah, ɓe laatake wanywanyɓe yimɓe fuu. Eɓe ngiɗi haɗgo min wa'ajingo *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en, gam to' ɗi keɓ kisndam. Noon ɓe kebbinirta eterde hakkeeji maɓɓe wakkaci fuu. Ammaa jo'oni huunƴere Allah jippake dow maɓɓe. Minon boo, banndiraaɓe amin, min ngeewnii on korey. Min ceedii e mooɗon wakkaci seɗɗa, ammaa ceedal ngaal naa ɗum ceedal ɓernde, ɗum ceedal ɓanndu tan. Emin kaaɓi yi'igo on korey. Gam ma'ajum min mbaɗii anniya yi'igo on. Gam miin Bulus, nde ɗuuɗɗum ndaarmi wargo to mooɗon, ammaa *Ceyɗaan haɗii yam. Ɗume woni daliila tammunde amin e velvelo amin? Wanaa onon ngoni giifol laamu ngol min mantorto yeeso Yeesu Jawmiraawo meeɗen to o vittoyii naa? Goonga, onon ngoni teddungal amin e velvelo amin ! Gam ma'ajum, nde min mbaawaay munygo, emin tammii ɗum ɓurii vooɗgo min njooɗoo nder si'ire Ateena minon tan. Min lilii Timote to mooɗon. O banndiraawo amin kuwanoowo Allah e kuudoowo e amin gam wa'ajingo Habaru *Almasiifu Belɗum. Min lilii mo to mooɗon gam o semmbiɗina on, o tiɗɗina on nder goonɗinki mooɗon. Gam to' koo go'oto mooɗon vittu ɓaawo nder goonɗinki muuɗum, sabu torraaji keɓeyɗi ɗum. Eɗon anndi kanjum woni geɗal meeɗen nder ko Allah yiɗi. Ila nde min ngondunoo e mooɗon, min ngeccake on en njarey torraa. Eɗon anndi boo noon ɗum laatii. Gam ma'ajum, nde mi waawaay ɓesdugo munygo, mi liloyii Timote gam mi nana to eɗon ndarii nder goonɗinki mooɗon. Mi hulii to' *Ceyɗaan jarrabo on, o meheriɗina kuugal ngal min kuwi. Ammaa jo'oni Timote wartii to amin. O wartiranii min habaru belɗum dow goonɗinki mooɗon e yiɗde mooɗon. O vi'ii min, faa hannde eɗon nyuma dow amin nder yiɗde. Noon no min ngeewniri on, noon onon boo ngeewnirɗon min. Gam ma'ajum banndiraaɓe, koo to torraa e ɓillaare nanngii min, ɓerɗe amin cemmbiɗii, gam min nanii habaru goonɗinki mooɗon. Jo'oni yomkiiji amin mbittoyii, sabu noon no ndaroriiɗon nder Jawmiraawo. Iri ndeye yettoore min ngettata Allah, sabu belɗum ɗum min nani yeeso ma'ako gam daliila mooɗon? Jemma e nyalawma fuu emin toroo mo korey o hokka min laawol yi'igo on gite e gite, gam min kebbita ko horii nder goonɗinki mooɗon. Allah *Baabiraawo meeɗen e Yeesu Jawmiraawo meeɗen kokku min laawol wargo to mooɗon. Jawmiraawo ɓesdana on yiɗyiɗtirgo, ɗuɗɗina yiɗde mooɗon to yimɓe fuu, nde laatoo noon no min ngiɗiri on. Allah semmbiɗina ɓerɗe mooɗon, gam laatooɗon seniiɓe, ɓe ngalaa feloore yeeso Allah Baabiraawo meeɗen, faa nyannde nde Jawmiraawo meeɗen Yeesu jippodoytoo e seniiɓe muuɗum. Ɓaawo ma'ajum banndiraaɓe, min ekkitinii on no haani njooɗorooɗon jo'onde veleynde Allah, eɗon mbaɗa ɗum boo. Ammaa jo'oni, emin toroo on nder kawtal mooɗon e Yeesu Jawmiraawo, ti'inee yahago yeeso-yeeso. Eɗon anndi ekkitinooje ɗe min ekkitini on nder baawɗe Yeesu Jawmiraawo meeɗen. Ko Allah yiɗi woni laatooɗon seniiɓe, to' on mbaɗ njeenu. Sey koo moye nder mooɗon fuu ekkitoo no reenrata ɓanndu muuɗum nder senaare e teddungal. To' on tokku ko velata ɓalli mooɗon noon no heeferɓe ɓe anndaa Allah mbaɗata. Dow ma'ajum fuu, to' koo moye mooɗon selnu banndum, to' o ƴoynu banndiiko, gam Jawmiraawo no eltey baɗeyɗo iri ɗi'i hakkeeji kalluɗi fuu. Min mbi'ii on ɗum, ɗum fuu ilaa, min mbagginii on dow ma'ajum booɗɗum. Allah noddaay en gam laatooɗen nyidduɓe, ammaa gam laatooɗen seniiɓe. Gam ma'ajum caliiɗo ekkitinol amin naa neɗɗo o salii, ammaa Allah kokkuɗo on Ruhu muuɗum Ceniiɗo o salii. Dow e yiɗde hakkunde banndiraaɓe boo, naa doole min mbinndana on ɗum, gam onon e ko'e mooɗon Allah ekkitinii on yiɗyiɗtirgo. Emin anndi no ngiɗruɗon banndiraaɓe mooɗon wonɓe nder lesdi Makedooniya fuu. Ammaa banndiraaɓe, emin toroo on, ɓesdon yiɗde mooɗon yeeso-yeeso. Ti'inee jooɗaago nder jam. Sey koo moye huwa kuugal e juuɗe muuɗum, heɓa ko marorto. Kanjum min ngeccii on ilaa. Ndeen kam jo'onde mooɗon no laatoto haandunde yeeso yimɓe ɓe ngoonɗinaay Allah. Onon boo, on teddantaa koo moye. Banndiraaɓe, emin ngiɗi pahamon habaru maayɓe, gam to' ɓerɗe mooɗon mettu kama yimɓe ɓe ngalaa tammunde. Enen kam, en tabbitinii Yeesu maayii fintii. Gam ma'ajum en tabbitinii maayɓe goonɗinɓe no mbittidoyey e Yeesu. Ko min ngeccotoo on, ɗum bolle Jawmiraawo, enen horiiɓe woonɓe yonki nyannde nde Jawmiraawo vittoyta, en aartataa maaynooɓe sam. Gam to Jawmiraawo e hoore muuɗum e ɗoon jippoo gada dow, noddaango semmbiɗngo e voliinde mawɗo malaa'ika'en no nanetee, luwal Allah boo no fuufetee. Ndeen maayɓe goonɗinooɓe *Almasiifu no aartey fintugo. Ɓaawo ma'ajum, enen horiiɓe woonɓe yonki nyanndeere ndeen, en ƴeftete kawritoyen e maɓɓe nder duule, gam potten e Jawmiraawo toon dow, ngonden e ma'ako faa abadaa. Gam ma'ajum, sey koo moye mooɗon semmbiɗina ɓernde banndum e ɗe'e bolle. Banndiraaɓe, wanaa doole min mbinndana on dow wakkaciiji e nyalɗe gareyɗe. Gam onon eɗon anndi booɗɗum nyannde nde Jawmiraawo warata, nde warey kama no gujjo wardata nder jemma. Wakkaci nde yimɓe mbi'ata: « Jam tan woodi, torraa fuu walaa. » E wakkaci ɗuum bone yooftoto dow maɓɓe, kama no ŋatawre wardanta debbo caawɗo. Ɓe mbaawataa hisgo bone ɗuum. Ammaa onon banndiraaɓe on ngalaa nder niɓre hakko nyannde ndeen ruddoo on, kama no gujjo ruddorto. On fuu on ɓiɓɓe jayngol, on yimɓe nyalawma. Enen naa en ɓiɓɓe niɓre koo jemma. Gam ma'ajum to' en ɗaano noon no yimɓe horiiɓe ɗaanori. Pinemma, ndeenen ko'e meeɗen. Gam ɗaanotooɓe nder jemma ɗaanoto, yarooɓe boo nder jemma njarata. Ammaa enen en yimɓe nyalawma, sey ndeenen ko'e meeɗen. Ɓornooɗen goonɗinki e yiɗde Allah kama toggoore njamndi. Tammunde heɓgo kisndam boo laatanoo en huufneere njamndi. Allah suɓaay en gam huunƴana en, ammaa gam keɓen kisndam gada to Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. O maayii gam meeɗen faa poofden e ma'ako, koo to en ngoodi yonki, koo to en maayɓe. Gam ma'ajum sey cemmbiɗindiron, mballindiron nder goonɗinki mooɗon, noon no mbaɗoton jo'oni. Banndiraaɓe, emin toroo on, teddinee huwooɓe hakkunde mooɗon, laatiiɓe aardiiɓe on e vagginooɓe on nder laawol Jawmiraawo. Teddinee ɓe korey, ngiɗee ɓe gam kuuɗe maɓɓe. Njooɗee jam hakkunde mooɗon. Emin toroo on banndiraaɓe, mbagginee yamniiɓe, cemmbiɗinee hulooɓe, mballitee ɓe ngalaa semmbee, munyanee yimɓe fuu. Kakkilee, to' goɗɗo mooɗon wa'ato baɗanɗo ɗum layfi, ammaa wakkaci fuu ndaaree waɗgo kuuɗe booɗɗe hakkunde mooɗon, onon e yimɓe fuu. Mbelmbeltee wakkaci fuu. To' on ngoor waɗgo do'aare. Ngettee Allah nder ko tawi on fuu, gam kanjum woni ko Allah yiɗi nder kawtal mooɗon e Yeesu *Almasiifu. To' on kaɗ *Ruhu Ceniiɗo huwa nder mooɗon. To' on njavo annabaaku, ammaa ngodee koo ɗume fuu, njogooɗon ko vooɗi nder ma'ajum. Ngoɗɗee koo iri ndeye halleende. Allah kokkoowo en jam e hoore muuɗum, sena on, reena laaɓal ɓerɗe e yonki e ɓalli mooɗon fuu, gam laatooɗon ɓe ngalaa feloore faa nyannde bittoyki Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu. Allah nodduɗo on o koolniiɗo, o waɗaney on ɗum. Banndiraaɓe, ndo'anee min minon boo. Kinnanee min banndiraaɓe fuu e yiɗde mawnde. Emi toroo on nder innde Jawmiraawo meeɗen, njannganon banndiraaɓe meeɗen fuu ngo'ol ɗereewol. Barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu wondu e mooɗon. Ngo'ol ɗereewol ivii to am miin Bulus, e Siilas e Timote. Emin kinna *ikiliisiya ngonka si'ire Tesaloonika ka Allah *Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Allah Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokka on barkaa e jam. Banndiraaɓe, e haani min njetta Allah wakkaci fuu gam mooɗon. Eɗum haandi gam goonɗinki mooɗon e yaha yeeso-yeeso, yiɗde nde ngiɗngiɗtirɗon boo e ɓesdoo dum. Kanjum waɗi emin mantoroo on nder *ikiliisiyaaji fuu. Emin ngeccoo ɓe no njogoriiɗon goonɗinki mooɗon e no munyranɗon torraaji e caɗeele keɓɗe on fuu. Gada e torraaji ɗi torrotooɗon gam *laamu Allah, o laatiney on fotɓe nattugo laamu ma'ako. Torraaji ɗiin e kolla ceri'a ma'ako no goonga. Gam Allah o goongaajo, o biyorto torruɓe on ɓeen e torraa. Ammaa onon torriiɓe jo'oni, o fooftidiney on e amin. Ɗum laatoto nder wakkaciire nde Jawmiraawo meeɗen Yeesu vanngata gada dow, kanko e malaa'ika'en ma'ako ɓe baawɗe. O vanngey nder ɗemɗe yiite, gam o halka ɓe anndaa Allah, saliiɓe Habaru ma'ako Belɗum. Ɓe kalkete halkere nde faa abadaa, to woɗɗi e Jawmiraawo e darajja baawɗe muuɗum. Ɗum fuu ɗum laatoto nder nyalaande nde Jawmiraawo vittoyta. O vittoyey gam o teddinee nder seniiɓe ma'ako, goonɗinɓe mo fuu kaayɗina mo. Onon boo on ngondey e maɓɓe, gam on njaɓii caaydaaku amin. Gam ma'ajum emin toroo Allah wakkaci fuu gam mooɗon, faa o waɗa laatooɗon fotɓe heɓgo yonki ɗum o noddiri on. Emin toroo mo o vallira on baawɗe ma'ako, faa njottinon kuuɗe booɗɗe ɗe ngiɗɗon huugo fuu ivoyɗe e goonɗinki. Kama noon innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu teddinirtee nder mooɗon. Onon boo teddineeɗon gam ma'ako, gada e barkaa ma'ako, kanko Allah meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Banndiraaɓe, emin ngiɗi yeccaago on habaru bittoyki Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, e no kawritiroyten e ma'ako. Emin toroo on: to' hakkiilooji mooɗon njaaw jiɓaago, to' on kul boo to woɓɓe mbi'ii on nyalaande bittoyki Jawmiraawo warii. Koo to annabiijo vi'i ka, koo to on nanii ɗum e wa'ajotooɓe, koo boo to on mbi'aama minon mbinndi ɗum, to' on njaɓ. To' on njaɓ goɗɗo ƴoynira on e koo noye. Gam nyanndeere ndeen warataa sey to ɗum turtanii Allah turtol manngol, Neɗɗo *Kalluɗo ɓii halkere boo vanngi. Kalluɗo oon no yeddey ko vi'etee allah e ko sujjidantee fuu, o ɓurney hoore ma'ako dow koo ɗume, faa o jooɗoo nder *Wuro Allah Seniingo, o vi'a kanko woni Allah. Kiimtee, nde ngondunoomi e mooɗon, mi vi'iino on ɗum, ɗum fuu. On anndi ko faddii Neɗɗo Kalluɗo oon jo'oni, ammaa to wakkaci ma'ako yottake, o vanngey. Gam baawɗe turtango Allah e ɗoon kuwa e suuɗeefi nder duuniyaaru ila jo'oni, ammaa paddiiɗo ɗe oon e ɗoon tawo. Sey to o sottinaama, ndeen neɗɗo Kalluɗo oon vannga. Ammaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu no wardey mo poofɗe honnduko muuɗum, halkira mo teddungal garol muuɗum. Neɗɗo Kalluɗo oon no wardey e baawɗe *Ceyɗaan. O huwey kuuɗe mawɗe kaayniiɗe e alaamaaji majjinooji e koo iri ndeye ƴoyre hallunde, faa o ƴoyna halketeeɓe, gam ɓe njaɓaay yiɗgo goonga kisnooha ɓe. Kanjum waɗi Allah lildi ɓe baawɗe esto, faa ɓe ngoonɗina fewre. Gam ma'ajum Allah no sernaney koo ɓeye saliiɓe jaɓgo goonga, nanɓe belɗum huugo kuuɗe kalluɗe. Banndiraaɓe amin ɓe Jawmiraawo yiɗi, e haani min njetta Allah wakkaci fuu gam mooɗon. Ila fuɗɗam Allah suɓii on gam kison, barkaa *Ruhu Ceniiɗo, laatinɗo on seniiɓe, e barkaa goonɗingo goonga. Kanjum o noddiri on gada e *Habaru Belɗum ɗum min nga'ajini on, faa keɓon geɗal nder teddungal Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Gam ma'ajum banndiraaɓe, ndaree e semmbee, njogee ko min ekkitini on gada e bolle amin e ɗereewol amin. Emi toroo Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu e Allah *Baabiraawo meeɗen giɗɗo en, gada e barkaa ma'ako o hokka en semmbee ɓerɗe ɗum re'ataa e tammunde vooɗnde, o de''itina ɓerɗe mooɗon, o hokka on semmbee huugo e volvugo ko vooɗi fuu. Banndiraaɓe, ko sakitii woni, mbaɗanee min do'aare, gam faa voliinde Jawmiraawo sankitoo jaawɗum, kadimaa nde heɓa teddineego koo toye, noon no nde teddiniraa nder mooɗon. Toranee min boo, Allah hisna min e juuɗe yimɓe oonyiiɓe, halluɓe, gam wanaa yimɓe fuu ngoonɗini. Ammaa Jawmiraawo no koolniiɗo, o semmbiɗiney on, o reena on e *Kalluɗo oon. Jawmiraawo waɗi min koolii on, gam on tokkii ko min mbi'inoo on fuu, kadimaa on njahey yeeso e tokkugo ɗum. Jawmiraawo meeɗen hokku on fahamugo yiɗde nde Allah yiɗi en, o hebbina on ti'inaare iri nde *Almasiifu ! Banndiraaɓe amin, emin ndoola on nder innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, ngoɗɗee koo moye goonɗinɗo, jamniiɗo, mo ɗowtanaaki ko min ekkitini on. Onon e ko'e mooɗon, eɗon anndi e haani ngemminon min, gam nde min ngondunoo e mooɗon min kollaay on yamnaare. Walaa mo min nyaami nyaamdu muuɗum e mehere. Min kuwii jemma e nyalawma fuu gam to' min laatano on donngal. Daahir min potiino jaɓgo nyaamdu to mooɗon, ammaa min mbaɗaay noon, sabu emin ngiɗi laatanaago on misaalu ɗum tokkoton. Gam nde min ngondunoo e mooɗon min ndoolii on vi'igo: Caliiɗo huugo fuu, to' o nyaam. Min mbi'ii noon, gam min nanii woɓɓe mooɗon no yamniiɓe, ɓe kuwataa koo ngale, to naa nattugo ko walanaa ɗum'en. Emin toroo iri yimɓe ɓeen, emin ndoola ɓe boo nder innde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu, sey ɓe nde''a ɓe kuwa gam ɓe nyaamna ko'e maɓɓe. Onon boo banndiraaɓe amin, to' on com huugo ko vooɗi. Kul e woodi caliiɗo tokkugo ko min mbi'i nder ngo'ol ɗereewol, ma'andee mo, nyaaree mo gam o semta. Ammaa to' on ndaar mo ganyo mooɗon, sey nii pelon mo kama banndii on. Jawmiraawo jawmu jam, hokku on jam koo ndeye e koo noye. Jawmiraawo wondu e mooɗon, on fuu. Miin Bulus vinndi nde'e hinnoore e junngo am. Emi vinnda ɗu'um nder ɗereeji ɗi mbinndumi fuu gam ɗum holla miin vinndi ɗi. Noon mbinndireymi. Barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu wondu e mooɗon, on fuu ! Ngo'ol ɗereewol ivii to am, miin Bulus laatiiɗo *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu gada e dooka Allah kisnoowo en, e Yeesu Almasiifu laatiiɗo daliila tammunde meeɗen. Mi vinndii yahago to maaɗa, aan Timote, ɓiyam goongaajo nder goonɗinki. Allah *Baabiraawo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokke barkaa e yurmeende e jam. Emi yiɗi njooɗoɗaa si'ire Efesu noon no mbi'inomaami wakkaci njaheynoomi Makedooniya, gam mbagginaa woɓɓe ekkitinooɓe ekkitinol fewre, mbi'aa ɓe ɓe ngoora. Yecca ɓe to' ɓe mbaɗ hakkiilooji maɓɓe dow habaruuji peve e liinygo defte asuli ɗe ngalaa keerol. Geddi tan ɗum umminta, ɗum nafataa hebbingo nyumo Allah ngo annduɗen gada e goonɗinki. Nafuuda vagginoore ndeen woni ɓesdugo yiɗde iɓnde e *nyumo ɓernde laaɓngo ngo walaa feloore, e goonɗinki ki walaa munaafukaare. Woɓɓe celii laawol goonga, ɓe majjii, eɓe ɗoon tokka bolle mehereeje. Eɓe njilloo laataago *moodiɓɓe Tawreeta, eɓe mbolva haalaaji ɗi ngalaa ma'ana, eɓe tabbitina ko ɓe anndaa. En anndi *Tawreeta no booɗɗum, to ka huutiniraama no haani. Kiimtee boo, Tawreeta waɗaaka gam goonga'en, ammaa ka waɗaama gam waɗooɓe ko halli, e saliiɓe tokkugo dooka Allah e dooka lesdi, e waɗooɓe hakke, e yimɓe yaviiɓe Allah e tagle muuɗum, e ɓe teddinaay mo, e warooɓe danyooɓe mu''en, e waɗooɓe war-hoore, e waɗooɓe njeenu, e worɓe waaldooɓe e worɓe, e soorrooɓe maccuɓe, e fevooɓe, e saaydotooɓe fewre, e koo ɗume ko tokkaay ekkitinol goonga. Ekkitinol ngool e hawti e *Habaru Belɗum ɗum kokkaami, kolleyɗum teddungal Allah maalteteeɗo. Mi yettii Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, kokkuɗo yam semmbee huugo kuugal muuɗum. Mi yettii mo boo, gam o raarii yam koolaaɗo, o nattinii yam nder kuugal ma'ako. Koo nde laatii ndeenno mi huɗii mo, mi torriino yimɓe ma'ako, mi jaltinirii mo boo. Ammaa Jawmiraawo meeɗen nanii jurumɗum am, gam mi waɗiino ɗum nder ciya goonɗinki e anndugo ko kuweymi. Jawmiraawo meeɗen waɗanii yam yurmeende ɗuuɗnde. O hokkii yam goonɗinki e yiɗde ivoynde e kawtal meeɗen e Yeesu Almasiifu. Raa haala koolniika, ka haani yimɓe fuu njaɓa: Yeesu Almasiifu warii nder duuniyaaru gam o hisna waɗooɓe hakke. Nder maɓɓe boo miin ɓuri waɗgo hakke. Ammaa Allah enɗii yam, miin ɓurɗo koo moye hakke. Yeesu Almasiifu laatinii yam misaalu munyal muuɗum ɗuuɗngal, gam faa goonɗineyɓe mo ɗo'o yeeso keɓa yonki ɗum faa abadaa. Allah woni laamiiɗo tabbitoowo, mo maayataa, mo yi'ataake, kanko tan woni Allah. Teddungal e manngu laatanoo mo faa abadaa. Aamiin ! Aan ɓiyam Timote, mi tamndinii ma ekkitinol laatiingol fodde bolle annabaakuuji bolvanooɗi dow maaɗa ilaa. Bolle maɓɓe ɗeen laatano maa kaɓruɗum ɗum kaɓrataa haɓre vooɗnde. Joga goonɗinki e *nyumo ɓernde laaɓngo. Woɓɓe ngoorii yewanaago nyumooji ɓerɗe mu''en laaɓɗi. Gam ma'ajum goonɗinki maɓɓe majji kama akali ndiyam nuciiki. Nder maɓɓe e woodi Himeniyus e Aleksandir. Mi hokkii ɓe nder junngo *Ceyɗaan, faa ɓe annda haanaa ɓe mbonna innde Allah. Raa ko aarteymi vi'igo *ikiliisiya: mbaɗee do'aaje e torɗe gam yimɓe fuu, ngettee Allah gam maɓɓe. Ndo'anee laamiiɓe e aardiiɓe fuu, gam njooɗooɗen nder jam e de''ere e neɗɗaaku e tokkugo Allah e ɓernde wo'ore. Kanjum woni booɗɗum, ko velata Allah kisnoowo en, giɗɗo yimɓe fuu kisa, keɓa anndugo goonga. Allah o go'oto. E woodi boo go'oto hakkundeejo ma'ako e yimɓe, kanko woni Yeesu *Almasiifu laatiiɗo neɗɗo, kokkuɗo hoore muuɗum, gam soottoo yimɓe, kebbinɗo anniya Allah nder wakkaci ɗum Allah taƴi. Gam ma'ajum Allah laatinii yam lilaaɗo e ga'ajotooɗo *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en. O hokkii yam anndingo ɓe ko laatii goonɗinki e ko woni goonga. Ko mbi'imi ɗum goonga, mi fevataa. Emi yiɗi to worɓe kawriti gam waɗgo do'aare fuu, ƴefta juuɗe mu''en yeeso Allah e *ɓerɗe laaɓɗe, naa e huunƴere koo geddi. Emi yiɗi rewɓe boo ɓornoroo kolte deydey no haani, ɓe laatoo semtooɓe, leestinɓe ko'e mu''en. To' ɓe cinngitoro doorɗi e jiinaariya e co'ole caɗɗe, koo ɓornaago kolte caɗɗe. Ammaa kuuɗe booɗɗe laatoo sinnga maɓɓe, gam noon haani rewɓe vi'ooɓe no teddinooɓe Allah mbaɗa. Sey rewɓe njaɓa ekkitinol nder de''ere e ɗowtaare. Mi jaɓaay rewɓe ekkitina worɓe koo ndarvana ɓe. Sey ɓe nde''a, gam Aadamu aartii Hawwa tageego. Wanaa Aadamu *Ceyɗaan ƴoyni, ammaa debbo o ƴoyni waɗi hakke. Ammaa rewɓe no kisnete barkaa danygol mu''en, to ɓe tabbitii nder goonɗinki e yiɗde e foofaango seniingo, ɓe laatake semtooɓe boo. Raa haala koolniika: Gilliiɗo laataago aardiiɗo *ikiliisiya fuu, o yillake kuugal booɗngal. Sey aardiiɗo laatoo neɗɗo mo walaa feloore, mo debbo go'oto, mo walaa koɗey, kakkilɗo, ne'iiɗo, jaɓɓotooɗo hoɗɓe, baawɗo ekkitinol. To' o laato jaroowo koo kaɓeteeɗo, ammaa o laatoo moƴƴuɗo, giɗɗo jo'onde jam, mo walaa koɗey ceede. Sey o laatoo darvanɗo wuro ma'ako booɗɗum. O elta ɓiɓɓe ma'ako, faa ɓe ɗowtanoo mo, ɓe teddina mo. Gam to neɗɗo waawaay darvango wuro muuɗum, noye o waawrata darvirango ikiliisiya Allah? To' o laato goonɗinɗo keso, gam ɗum baɗoojum kul o keso nder goonɗinki o mawnito, Allah sernana mo noon no sernirani *Ceyɗaan. Sey o laatoo mo innde vooɗnde, koo nder yimɓe ɓe ngoonɗinaay, gam to' ɓe keɓ ko ɓe njaɓrani mo, o do''oo nder teppinirgol Ceyɗaan. Vallooɓe nder *ikiliisiya boo, e haani laatoo vooɗa gikku'en. To' ɓe laato ɓe konnduɗe ɗiɗi, koo yarooɓe, koo suunaaɓe riiba kalluka. To' ɓe ngoɗɗo goonga ka ɓe njaɓnoo, ka Allah vannginani ɓe, ammaa ɓe njogoo ka e *nyumooji ɓerɗe ɗi ngalaa feloore. Kamɓe boo sey ikiliisiya aarta liinya ɓe, kul ɓe ngalaa feloore, ndeen kam eɓe mbaawi nattugo kuugal vallugo goonɗinɓe. Rewɓe vallooɓe boo sey laatoo ɓe gikku mbooɗngu. To' ɓe laato nyo'ooɓe yimɓe, ammaa ɓe laatoo reenɓe ko'e mu''en, hoolniiɓe nder koo ɗume fuu. Balloowo nder ikiliisiya sey laatoo mo debbo go'oto, darvanɗo ɓiɓɓe muuɗum e wuro muuɗum fuu booɗɗum. To ɓe kuwii kuugal maɓɓe booɗɗum, ndeen ɓe keɓaney ko'e maɓɓe innde vooɗnde. Noon ɓe keɓrata volvugo e ngorgu dow goonɗinki maɓɓe e Yeesu *Almasiifu. Koo nde laatii emi nyuma wargo to maaɗa jaawɗum, mi vinndanii ma haalaaji ɗiin tawo. Ammaa to mi waraay jaawɗum, ɗereewol ngool no anndinte no haani ɓiɓɓe *Wuro Allah poofra, waato *ikiliisiya Allah mo yonki, laatiika danngaral njogiingal goonga. Daahir sirri diina meeɗen no mawɗum: Mo vannginaama e siifa neɗɗo, Ruhu hollii o goongaajo, malaa'ika'en ngi'ii mo, habaru ma'ako ma'atinaama nder leƴƴi, yimɓe duuniyaaru ngoonɗinii mo, Allah ƴeentinii mo, hokkii mo teddungal manngal. *Ruhu Ceniiɗo vi'ii laaɓɗum: nder balɗe timmoode duuniyaaru, woɓɓe yimɓe no ngoorey goonɗinki mu''en, ɓe tokka ekkitinooje fewre ivoyɗe to *ginnaaji. Ɓe tokkey munaafukaare fevooɓe ɓe *nyumooji ɓerɗe mu''en mbaati, kama ɓerɗe cumraaɗe njamndi ngulndi jaw. Iri yimɓe ɓeen e kaɗa koobgal e nyaamgo goɗɗe ku'uje feere-feere. Ammaa Allah tagii ku'uje ɗeen gam faa goonɗinɓe Almasiifu annduɓe goonga njaɓa ɗe e yettoore. Ko Allah tagi fuu ɗum booɗɗum, walaa ko harmi, to ɗum jaɓraama e yettoore, gam voliinde Allah e do'aare no seney ɗum. To a ekkitinii goonɗinɓe ku'uje ɗeen, a laatoto kuwanoowo Yeesu *Almasiifu booɗɗo, gam a nyaamnaama bolle goonɗinki, e ekkitinol booɗngol ngol tokkuɗaa. Ammaa woɗɗa tahaleeji peve mehereeji, ɗi potaay e goonɗinki. Eltu hoore maaɗa dow kulol Allah. Gam eltugo ɓanndu no nafey seɗɗa, ammaa hulgo Allah e wadda nafuuda ɗuuɗka. E ma'ajum tabbitinirten dow foofaango meeɗen ngo jo'oni e wareyngo. Haala kaan ka tabbitka, potka jaɓeego e ɓernde wo'ore. Eɗen kuwa, eɗen kaɓda, gam en ndesii tammunde meeɗen e Allah geeto kisnoowo yimɓe fuu, ɓurna muuɗum goonɗinɓe mo. Yecca goonɗinɓe ku'uje ɗeen, ekkitin ɓe ɗe. To' goɗɗo yave gam a ndottiɗaay, ammaa laatana goonɗinɓe fuu misaalu nder bolle e foofaango e yiɗde e goonɗinki e senaare. Ti'ina janngango yimɓe *Deftere Seniinde, semmbiɗin ɓe, ekkitinaa ɓe ko ngarmi. Ta'a yeebo kokkal *Ruhu Ceniiɗo ngal kokkeɗaa nde *annabo'en mbolvi dow maaɗa, darvooɓe *ikiliisiya boo njowan maa juuɗe mu''en. Ti'ina huugo ku'uje ɗeen, gam yimɓe fuu ngi'a eɗa yaha yeeso-yeeso. Reen hoore maaɗa, reen ekkitinol maaɗa boo, semmbiɗ dow ma'ajum. Gam kul a waɗii noon, a hisey, aan e yewaniiɓe ma fuu. Ta'a nyaaɗan ndottiijo, ammaa to a yiɗi felgo mo, volvan mo kama o baaba maaɗa. Kaye'en boo, volvan ɓe kama minyiraaɓe maaɗa. Raar yayri'en naye'en kama danyooɓe maaɗa. Raar surba'en boo e ɓernde laaɓnde, kama minyiraaɓe maaɗa rewɓe. Teddin rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi, vallu ɓe kul ɓe ngalaa vallooɓe. Ammaa to debbo mo gorko muuɗum maayi e woodi ɓikkon koo taaniraaɓe, sey ɓe ekkitoo huwango danyooɓe maɓɓe kuuɗe diina, waato ɓe mballa ɓe. Noon ɓe mbiyortoo ko ɓe keɓnoo e danyooɓe maɓɓe koo maamiraaɓe maɓɓe, gam kanjum velata Allah. Debbo mo gorko muuɗum maayi, ɗalaaɗo kanyum tan, mo walaa balloowo, e ɗoon resa tammunde muuɗum e Allah, emo toroo mo ballal jemma e nyalawma fuu. Ammaa debbo mo gorko muuɗum maayi, daareyɗo ko velata ɗum tan, o laatake kama maayɗo, koo to emo foofa. Kanjum haani ngeccoɗaa rewɓe goonɗinɓe ɓe worɓe mu''en maayi, gam to' goɗɗo heɓ felgo ɓe. To goɗɗo vallaay banndiraaɓe muuɗum, ɓurna muuɗum ɓe hawti wuro, ndeen kam o yeddii ko o goonɗini, o ɓurii mo goonɗinaay hallugo. To' ɗum vinndu innde debbo mo gorko muuɗum maayi nder limgal inɗe rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi, to naa o waɗi duuɓi settiin (60), o koovanooɗo boo nde wo'ore tan. Sey o laatoo anndiraaɗo waɗgo kuuɗe booɗɗe, waato o ekkitinii ɓiɓɓe ma'ako booɗɗum, o jaɓɓake hoɗɓe, o lootii kosɗe goonɗinɓe, o vallii ɓilliiɓe, o huwii kuuɗe booɗɗe feere-feere. Ammaa ta'a vinndu inɗe haɓɓe-rewɓe nder limgal inɗe rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi. Gam kul suuno koobgal ummanake ɓe, ngo woɗɗiney ɓe e *Almasiifu, ɓe ndaara hooveego. Noon ɓe pooɗranta ko'e maɓɓe ceri'a, gam ɓe piɓtii alkawal maɓɓe aranal ngal ɓe mbaɗnoo. Dow ma'ajum, ɓe laatoto yamniiɓe, nattooɓe suudu yahago suudu. Ammaa ko ɓuri hallugo fuu, ɓe laatoto ɗuuɗa-haala'en, nyo'ooɓe, nattooɓe haala ka walanaa ɗum'en. Gam ma'ajum mi ɓurii yiɗgo haɓɓe-rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi koovee, ɓe ndanya ɓikkon, ɓe ndeena gure maɓɓe, gam to' wanywanyɓe meeɗen keɓ laawol hallingo en. Woɓɓe maɓɓe aartii celii laawol goonga, tokki *Ceyɗaan. To debbo goonɗinɗo e woodi banndiraaɓe rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi nder wuro muuɗum, sey o valla ɓe. To' o yowan *ikiliisiya donngal, gam faa ka waawa vallugo rewɓe ɓe worɓe mu''en maayi, ɓe ngalaa vallooɓe. To darvooɓe nder *ikiliisiya mbaɗii aardungal booɗngal, eɓe kaandi heɓgo biya maɓɓe covi ɗiɗi, ɓurna muuɗum ti'iniiɓe wa'ajingo e ekkitingo. Gam *Deftere vi'i: « Ta'a suum honnduko ngaari corɓirdi gawri. » Nde vi'i boo: « Kuwoowo e haani hokkeego biya muuɗum. » Ta'a jaɓ waddaneego wullaandu dow ko darvanoowo ikiliisiya waɗi, to naa keɓɗaa caaydu'en ɗiɗo koo tato. Fel waɗooɓe hakke yeeso yimɓe fuu, gam horiiɓe kula. Emi toro maa yeeso Allah e Yeesu Almasiifu e yeeso malaa'ika'en suɓaaɓe: ɗowtana ɗi'i haalaaji, naa e jinngango yimɓe koo ɓurdindirgo ɓe. Ta'a yawɗo yowango koo moye juuɗe maaɗa gam hokkugo mo kuugal nder *ikiliisiya. Ta'a waɗ hoore maaɗa nder hakkeeji woɓɓe, ammaa waɗ jo'onde laaɓnde. Ta'a yar ndiyam ɓaleejam tan, ammaa yar *innaboojam seɗɗa, gam waaltingo nyawu reedu ummantoongu ma. Hakkeeji woɓɓe yimɓe e njaayri ngoni, ko hokka ɗum sernana ɓe. Ammaa hakkeeji woɓɓe sey ɓaawo ɗoon ɗi mbannga. Noon boo kuuɗe booɗɗe e njaayri ngoni. Koo to eɗe cuuɗii wakkaci seɗɗa, ɗe mbanngey. Goonɗinɗo Yeesu laatiiɗo maccuɗo mo goonɗinaay e haani o raara jawmiiko potɗo teddineego, gam to' ɗum hallin innde Allah e ekkitinol meeɗen. Kul jawmiiko no goonɗinɗo, to' o raar mo kama mo haanaay teddineego, gam ɓe kawtii diina. Ammaa sey o ɓura huwango mo e ti'inaare, gam jawmiiko mo o huwanta no goonɗinɗo Yeesu, giɗaaɗo Allah. Fahamin ɓe ɗe'e ku'uje, nga'ajinaa ɓe ɗe. To goɗɗo wa'ajinii ekkitinol feere ngol tokkaay bolle Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu goongaaje, o jaɓaay ekkitinol diina meeɗen boo, neɗɗo oon o mawnitiiɗo, o anndaa koo ɗume. Walaa ko o anndi to naa geddi e jokkirgol dow bolle. Iri ma'ajum e wadda nalwiiru e jokkirgol e haalaaji kalluɗi e haadgo yimɓe e geddi ɗi nde'ataa nder yimɓe ɓe hakkiilooji mu''en majji. Yimɓe ɓeen celii goonga, eɓe tammii goonɗingo Allah ɗum laawol heɓgo risku. Daahir e woodi risku manngu nder goonɗingo Allah, kul neɗɗo yavaay ko woodi. En ngardaay e koo ɗume nder duuniyaaru, noon boo co''ortooɗen. Gam ma'ajum, to en ngoodi nyaamdu e kolte, ɗum heƴii en. Ammaa yillotooɓe risku, estooji no ngaraney ɓe, ɓe ndo''oo nder teppinirgol suunooji mehereeji kalluɗi, jahareyɗi yimɓe nder do''ere e halkere. Gam yiɗde ceede woni ɗaɗol koo iri ndeye halleende. Yiɗde ma'aje waɗi woɓɓe ngoori goonɗinki mu''en, ɓe pooɗani ko'e maɓɓe torraaji mettuɗi ɗuuɗɗi. Aan neɗɗo Allah, woɗɗa ɗe'e ku'uje fuu, yillaa waɗgo ko vooɗi e ɗowtanaago Allah nder goonɗinki e yiɗde e munyal e de''ere ɓernde. Haɓ haɓre goonɗinki booɗki gam keɓanaa hoore maaɗa yonki ɗum faa abadaa. Allah noddii ma keɓaa yonki ɗuum, wakkaci caaydinɗaa goonɗinki maaɗa yeeso caaydu'en ɗuuɗɓe. Emi toro maa yeeso Allah kokkoowo koo ɗume yonki, e yeeso Yeesu *Almasiifu baɗɗo caaydaaku booɗɗum yeeso *Bilaatus gomnaajo: ɗowtana ko mbi'imaami e laaɓal, naa e feloore, faa nyannde nde Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu vanngata. O vanngey nder wakkaci ɗum Allah suɓi. Kanko go'oto, barkiɗinaaɗo, mo baawɗe, Laamiiɗo laamiiɓe, Jawmiraawo jawmiraaɓe. Kanko tan woni tabbitoowo, jooɗiiɗo nder jayngol ngol walaa baawɗo ɓadaago ɗum. Walaa meeɗɗo yi'igo mo, walaa baawɗo yi'igo mo boo. Teddungal e baawɗe ɗe nde'ataa laatanoo mo. Aamiin. Vaggin riskuɓe nder duuniyaaru, to' ɓe mawnito, to' ɓe ndes tammunde maɓɓe dow jawdi ndi neeɓataa, ammaa ɓe ndesa goonɗinki maɓɓe e Allah kokkeyɗo en koo iri nguye caahu, gam nanen belɗum. Vi' ɓe, ɓe kuwa ko vooɗi, kuuɗe booɗɗe laatoo risku maɓɓe, ɓe laatoo saahiiɓe, ɓe mballira woɓɓe e jawdi maɓɓe. To ɓe mbaɗii noon, ɓe ndesanii ko'e maɓɓe risku tabbiteyngu, gam faa ɓe keɓa yonki goongajum. Timote, ta'a yeebo ko kokkeɗaa. Woɗɗa haalaaji mehereeji e geddi luhuruɗi e goonɗinki, ɗi woɓɓe mbi'ata « anndal », ammaa naa ɗum goonga. Woɓɓe e mantoroo anndal ngaal, gam ma'ajum ɓe celii goonɗinki maɓɓe. Yiɗde Allah wondu e mooɗon. Miin Bulus *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu gada e nyumo Allah vinndi ngo'ol ɗereewol. O hokkii yam anndingo yimɓe habaru yonki. Allah resanii en ɗum gada e Yeesu Almasiifu. Emi vinndan maa, aan Timote ɓiyam giɗaaɗo. Allah *Baabiraawo e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokke barkaa e yurmeende e jam. Emi yetta Allah mo kuwammi e *nyumo ɓernde laaɓngo, noon no maamiraaɓe am kuurani mo. Jemma e nyalawma fuu emi hiimto maa nder do'aaje am. Emi hiimtoo gonɗi maaɗa. Mi yeewnii yi'igo ma korey, gam faa mi nana belɗum ɗuuɗɗum. Emi hiimtoo goonɗinki ki ngoonɗinɗaa Allah e ɓernde laaɓnde nde walaa munaafukaare, goonɗinki iri ki maama maaɗa debbo bi'eteeɗo Looyis, e inna maaɗa Enis ngoodi. Mi tabbitinii aan boo noon ngoonɗinirɗaa mo. Gam ma'ajum emi hiimtin ma: ɓesdaa huutinirgo kokkal ngal Allah hokku maa wakkaci nde njowanmaami juuɗe am. Allah hokkaay en Ruhu gam kulen yimɓe, ammaa gam keɓen semmbee e yiɗde e nantaare. Gam ma'ajum ta'a hul yeccaago yimɓe habaru Jawmiraawo meeɗen, ta'a semtiram miin boo omndaaɗo nder kaso gam ma'ako. Ammaa jaɓ torrodaago e am nder saaydingo *Habaru Belɗum gada e baawɗe Allah. Allah hisnii en, o noddii en laatooɗen yimɓe ma'ako seniiɓe. Wanaa gam en mbaɗii kuuɗe booɗɗe o hisni en, ammaa ɗum gam caahu ma'ako e nyumo ma'ako. O hokkii en caahu nguun gada e kawtal meeɗen e Yeesu *Almasiifu ila duuniyaaru tagaaka. Ammaa jo'oni caahu nguun vannganii en gada e garki Yeesu Almasiifu kisnoowo en. Kanko o halkii baawɗe maayde. O vannginanii en yonki ɗum re'ataa, gada e Habaru Belɗum. Allah laatinii yam ga'ajotooɗo e lilaaɗo e ekkitinoowo Habaru Belɗum ɗuum. Gam ma'ajum njareymi ɗi'i torraaji, ammaa mi semtaay, gam emi anndi mo ngoonɗinmi. Mi tabbitinii emo waawi reengo ko o hokki yam faa *nyannde-jahango. Tokku ekkitinooje goongaaje ɗe ekkitinmaami. Joga ɗe booɗɗum faa ɗe nafa goonɗinki e yiɗde meeɗen nde keɓɗen gada e kawtal meeɗen e Yeesu Almasiifu. Reen ekkitinol booɗngol ngol kokkeɗaa gada e ballal *Ruhu Ceniiɗo gonɗo nder meeɗen. A anndi yimɓe wonɓe lesdi Aasiya fuu kibinii yam. Nder maɓɓe e woodi Fayjelus e Hermojenes. Onesifoor boo, Jawmiraawo yurmoo wuro ma'ako, gam o de''itinii ɓernde am nde ɗuuɗɗum. O semtiraay boo kaɓɓeeki am nder kaso. Nde o yottii *Rooma, o yillake yam korey, faa o mooɓi yam. Jawmiraawo yurmoo mo nyannde-jahango. A anndi booɗɗum no o vallirnoo yam nder si'ire Efesu. Ammaa aan ɓiyam Timote, semmbiɗ nder barkaa ka keɓɗen nder kawtal meeɗen e Yeesu *Almasiifu. Ko nanɗaa mi ekkitinii yeeso caaydu'en ɗuuɗɓe, tamndin ɗum yimɓe hoolaaɓe, waawɓe ekkitingo ɗum woɓɓe. Munyan geɗal torraaji maaɗa, kama soojeeru Yeesu Almasiifu goongaaru. Soojeeru yiɗndu velgo ɓernde mawɗo muuɗum waannataake e fii duuniyaaru. Walaa keɓeyɗo laada fijo, kul o tokkaay dookaaji fijo ngoon. Noon boo, demoowo kuuɗo faa tampi, kam haani aarta heɓgo laada ko taƴaa nder ngesaa. Nyum dow ko mbi'imaami. Jawmiraawo no hokkete fahamu nder koo ɗume fuu. Hiimta Yeesu Almasiifu mo lenyol *Dawda, ummitinaaɗo nder maayde, fodde *Habaru Belɗum ɗum nga'ajineymi. Gam daliila Habaru Belɗum ɗuum torrotoomi, kaɓɓiraami sarkaaji kama gujjo calorɗo, ammaa voliinde Allah haɓɓaaka. Gam ma'ajum emi munyana koo ɗume fuu, gam faa suɓaaɓe Allah boo keɓa kisndam ivoyɗam to Yeesu Almasiifu e teddungal ma'ako ngal faa abadaa. Raa haala koolniika: To en maaydii e Yeesu, en poofdey e ma'ako. To en munyanii torraaji, en laamodoto e ma'ako. To en mbi'ii en anndaa mo, kanko boo o vi'ey o anndaa en. To en laatanaaki mo hoolniiɓe, kanko o tabbitey o koolniiɗo, gam o waawataa yeddugo hoore ma'ako. Kanjum haani kiimtinaa goonɗinɓe. Vaggin ɓe yeeso Allah, to' ɓe pooɗpooɗtir dow bolle. Ɗum nafataa koo ɗume, to naa bonnugo nanooɓe tan. Ti'ina ndaroɗaa yeeso Allah a koolaaɗo. Laatoɗaa kuwoowo mo semtintaake nder kuugal muuɗum, ekkitinoowo voliinde holleynde goonga, noon no haani. Woɗɗa haalaaji mehereeji ɗi tokkaay laawol Allah, gam eɗi ɓesda woɗɗingo yimɓe e Allah. Haalaaji fooɗfooɗtirooɓe ɓeen e laya kama jonnde nyaameynde laral ɓanndu. Nder maɓɓe boo, e woodi Himeniyus e Filetus. Ɓe ngoorii tokkugo goonga, eɓe mbi'a ummitineeki maayɓe aartii wutake, noon ɓe mbonniri goonɗinki woɓɓe. Ammaa caɓɓawal ngal Allah waɗi no tabbitngal. Raa ko vinndaa dow ma'agal: « Jawmiraawo e anndi yimɓe muuɗum. » Ɗum vinndaama boo: « Biiɗo e tokki Jawmiraawo fuu, sey woɗɗoo halleende. » Nder wuro diskuɗo e woodi gaheeje e taasaaje feere-feere. Wanaa ɗe fuu laatii ɗe ajurfaari e jiinaariya. E woodi boo ɗe leɗɗe e loɓokke. Ɗeen ɗe ajurfaari e jiinaariya e kuutiniree nyannde juulɗe tan. Ɗe leɗɗe e loɓokke boo e kuutiniree dum. To neɗɗo laaɓnii hoore muuɗum gada e kuuɗe kalluɗe ɗe mbi'imi, o laatoto kuutinirdi cuɓaandi cenaandi, nafoowo jawmum, ciryiiɗo gam huwa koo iri ngale kuugal booɗngal. Nyaar suunooji mbilkaaku kalluɗi. Yilla aadilaaku e goonɗinki e yiɗde e jam, aan e noddirooɓe innde Jawmiraawo e ɓerɗe laaɓɗe fuu. Ta'a nattin hoore maaɗa nder geddi majjere ɗi nafataa. A anndi haɓre tan ɗi ngaddata. To' kuwanoowo Jawmiraawo laato jokkirteeɗo, ammaa o laatoo kersoowo yimɓe fuu. O laatoo baawɗo ekkitingo, mo munyal. O laatoo pahaminoowo yeddooɓe ekkitinol ma'ako e leestinki hoore. Ɗum baɗoojum Allah hokka ɓe laawol tuubgo, ɓe annda goonga. Ndeen ɓe keɓtey hakkiilooji maɓɓe, ɓe kisa e teppinirgol *Ceyɗaan nannguɗo ɓe, laatini ɓe waɗooɓe ko o yiɗi. Anndu, nder timmoode jaamaniiji, caɗeele no ngarey. Yimɓe no laatoto yiɗɓe ko'e mu''en e yiɗɓe ceede, mantotooɓe, mawnitiiɓe, bonnooɓe innde Allah, ɓe teddintaa danyooɓe mu''en, ɓe ngettataa, yaviiɓe ko seni, yo'ora ɓerɗe'en, ɓe ngalaa yurmeende, nyo'ooɓe, ɓe ngalaa nantaare, halluɓe, wanyɓe ko vooɗi fuu, jammbotooɓe, ɓe nyumataa ko ɓe mbaɗata, ƴuufeyɓe mawnitaare, ɓurɓe yiɗgo belɗum dow e Allah. Ɓe nanndiney ko'e maɓɓe e ɗowtantooɓe Allah, ammaa ɓe ngeddey baawɗe ma'ako. Woɗɗa iri yimɓe ɓeen ! Nder maɓɓe e woodi nattooɓe nder gure e ƴoyna rewɓe ɓe ngalaa ƴoyre, ɓe hakke nyo'i, ɓe suunooji laamani. Rewɓe ɓeen e ndaara ekkitaago dum, ammaa ɓe mbaawataa anndugo goonga sam. Noon no Jeenis e Jammberes ngeddirnoo *Muusa, noon worɓe ɓeen ngeddirta goonga. Nyumooji maɓɓe no leliiɗi, goonɗinki maɓɓe boo e laatii mehere. Ammaa ɓe njahataa yeeso, gam yimɓe fuu no annditey vemmbere maɓɓe, noon no ɗum annditiri nde Jeenis e Jammberes. Ammaa aan Timote, a tokkii ekkitinol am e gikku am e anniya am e goonɗinki am e munyal am e yiɗde am e ti'inaare am. A yi'ii boneeji am e torraaji am. A yi'ii boo ko heɓi yam nder lesɗe Antaakiya e Ikooniya e Listira, e no munyrammi torraaji ca'atuɗi keɓɗi yam. Ammaa Jawmiraawo hisnii yam ɗi, ɗi fuu. Goonga, kawtuɗo e Yeesu *Almasiifu giɗɗo jooɗaago jo'onde iri nde Allah yiɗi fuu, o torrete. Ammaa yimɓe halluɓe e ƴoynooɓe woɓɓe no njahey yeeso-yeeso e waɗgo halleende mu''en. Eɓe ƴoyna woɓɓe, kamɓe e ko'e maɓɓe boo ɓe ƴoyneteeɓe. Ammaa aan yah yeeso e jogaago ko ekkitiɗaa, ko ngoonɗinɗaa e ɓernde wo'ore, gam a anndi jannginɓe maa. Ila a ɓinngel pamarel a anndi defte ceniiɗe. Kanje mbaawi fahamingo maa laawol kisndam keɓotooɗam gada e goonɗingo Yeesu Almasiifu. Ko vinndaa nder *Deftere Seniinde fuu e laatii ko fuufaa gada Allah. Nafuuda ma'are woni ekkitingo goonga, e felgo yimɓe, e vo''ingo boofi maɓɓe, e ekkitingo jo'onde nde Allah yiɗi. Ɗum fuu ɗum laatake gam kuwanoowo Allah laatoo timmuɗo, ciryiiɗo gam huugo koo iri ngale kuugal booɗngal. Emi toro maa yeeso Allah e Yeesu *Almasiifu cernaneyɗo ɓe yonki e maayɓe fuu, emi toroo boo gam bittoyki ma'ako e *Laamu ma'ako: wa'ajin yimɓe voliinde Allah, koo ɗum veli, koo ɗum metti, tindin ɓe, fel ɓe, semmbiɗin ɓerɗe maɓɓe, ekkitin ɓe e munyal. Wakkaci no warey nde yimɓe calotoo yewanaago ekkitinol goonga, ɓe tokka suunooji maɓɓe, ɓe cuɓana ko'e maɓɓe ekkitineyɓe ɓe ko noppi maɓɓe ngiɗi nango. Ɓe ngoorey yewanaago goonga, ɓe ngewanoo tahaleeji. Ammaa aan, nantu hoore maaɗa nder koo ɗume, munyan torraa, ti'inaa wa'ajingo *Habaru Belɗum, timmin kuugal ngal Allah hokku maa booɗɗum. Miin kam, ƴiiƴam am ɓadake laataago kama sadaka ndufeteeka, waato wakkaci waɗii nde ɗaleymi duuniyaaru. Mi haɓii haɓre vooɗnde nder kuugal ngal Yeesu hokki yam, mi heynii ngal, mi yoofaay goonɗinki am. Ila jo'oni laada daɗki e ɗoon reenti yam, waato giifol jaalorgal ngol ɗum hokkata waɗɓe jo'onde laaɓnde. Jawmiraawo cerniroowo goonga no hokkey yam laada kaan *nyannde-darngal. Wanaa miin tan o hokkata ka, ammaa o hokkey ka faa e reentirɓe bittoyki ma'ako e yiɗde. Yawɗa war to am jaawɗum. Gam Demas ɗalii yam sabu yiɗde fii duuniyaaru, o dillirii Tesaloonika. Kiresnas yahii Galaatiya, Tiitus boo dillirii Dalmaatiya. Luka tan wondi e am. Hooƴoy Markus ngardon, gam o valley yam korey nder kuugal Jawmiraawo. Mi lilii Tikikus si'ire Efesu. Nde ngarɗaa wargo fuu, waddanam burnus am ɗum ɗalmi e junngo Karbus toon Toorowas. Waddanam boo defte, ɓurna muuɗum defte lare taggaaɗe. Aleksandir bayillo waɗanii yam halleende ɗuuɗnde. Jawmiraawo boo, no wa'atoto mo deydey e kuugal ma'ako kallungal. Aan boo hakkil e ma'ako, gam o yeddii bolle meeɗen korey. Nyannde arande nde ndariimi yeeso cernoowo gam mi toontanoo hoore am, walaa balluɗo yam, ɓe fuu ɓe kibinii yam. Yala to' Allah sutoro ɓe ɗum ! Ammaa Jawmiraawo vallii yam, o hokkii yam semmbee, gam mi wa'ajina haala ma'ako nder *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en. Noon o hisniri yam e honnduko mawndu. Jawmiraawo no vurtiney yam kalluɗum fuu, o hisney yam faa mi natta nder laamu ma'ako. Teddungal laatanoo mo faa abadaa abadin. Aamiin ! Hinnanam Piriisiila e Akiilas, e Onesifoor e wuro muuɗum. Erastus darake Korontu, Torofimus boo mi ɗalii ɗum si'ire Miletus, gam o yamɗaa. Yawɗa ngaraa ila dabbunde waraay. Ewbulus e Puden e Laynus e Kalawdiya e banndiraaɓe goonɗinɓe fuu e kinnu maa. Jawmiraawo wondu e maaɗa ! Caahu ma'ako boo wondu e maaɗa, aan e ɓe ngonduɗaa fuu. Miin Bulus maccuɗo Allah e *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu vinndi ngo'ol ɗereewol. Allah suɓii yam gam mi semmbiɗina yimɓe ma'ako suɓaaɓe dow goonɗingo Yeesu, mi anndina ɓe goonga ngonka e kulol Allah, gam faa tammunde maɓɓe daroo dow heɓgo yonki ɗum faa abadaa. Allah mo fevataa waɗanii en *alkawal yonki ɗuum ila duuniyaaru tagaaka. Nde wakkaci ɗum o resnoo yottii, kanko Allah kisnoowo en, o vannginirii voliinde ma'ako gada e wa'aju ɗum o hokki yam, o dooli yam wa'ajingo. Emi hinnu maa aan Tiitus laatiiɗo ɓiyam goongaajo gada e goonɗinki kawtuki en. Allah *Baabiraawo meeɗen e Yeesu Almasiifu kisnoowo en mbarkiɗin maa, kokku maa jam ! Mi ɗalii ma runnde Kereeta gam kebbitaa kuugal koriingal, kadimaa nder si'ire fuu cuɓaa darvanooɓe *ikiliisiya, noon no mbi'imaami. E haani darvanoowo ikiliisiya laatoo mo walaa feloore, mo debbo go'oto, mo ɓiɓɓe muuɗum laatii goonɗinɓe Yeesu, ɓe peldataake gikku kallungu koo ciya ɗowtaare. Nde laatii Allah hokki darvanoowo ikiliisiya kuugal ngaal, e haani o tawee mo walaa feloore. To' o laato mawnitiiɗo, koo kuunƴi lawoowo, koo jaroowo, koo gillotooɗo haɓre, koo mo suuno ceede. Ammaa e haani o laatoo beernoowo hoɗɓe, giɗɗo waɗgo ko vooɗi, kakkilɗo, goongaajo, laaɓɗo, nantiiɗo. O laatoo ti'iniiɗo jogaago voliinde Allah hoolniinde, noon no nde ekkitinirano, gam faa o waawa semmbiɗingo ɓerɗe woɓɓe fodde ekkitinol goongawol, kadi boo o do''a yeddooɓe ekkitinol ma'ako. Gam e woodi yimɓe ɗuuɗɓe saliiɓe tokkugo goonga, vi'ooɓe bolle mehereeje, majjinooɓe yimɓe. Ɗuuɗma nder yimɓe ɓeen ɓe *Yahuudu'en goonɗinɓe Yeesu. Doole ɗum omnda konnduɗe maɓɓe, sabu eɓe majjina gureeji ɗuuɗɗi gada e ekkitinooje ɗe kaanaa, gam ɓe keɓa ceede haram. Goɗɗo nder Kereeta'en mo ɓe mbi'ata e woodi anndal vi'i: « Kereeta'en no fevooɓe dum, yamniiɓe, aardinɓe deedi, eɓe nanndi e diiwe ladde kalluɗe. » Ko Kereetaajo oon vi'i ɗum goonga. Gam ma'ajum fel ɓe e feloore sa'atunde, gam goonɗinki maɓɓe semmbiɗa, ɓe ngoora yewanaago tahaleeji Yahuudu'en ɗi fewre, koo dookaaji yimɓe saliiɓe tokkugo goonga. Koo ɗume no laaɓɗum yeeso laaɓa ɓerɗe'en. Ammaa ɓe nyumooji ɓerɗe ɗi laaɓaa, e ɓe ngalaa goonɗinki, walaa ko laatii laaɓɗum yeeso maɓɓe, gam nyumooji maɓɓe e ɓerɗe maɓɓe nyiddi. Eɓe mbi'a eɓe anndi Allah, ammaa kuuɗe maɓɓe e kolla ɓe anndaa mo. Ɓe nefniiɓe, turtanɓe Allah, ɓe mbaawataa huugo kuugal booɗngal koo go'otal. Ammaa aan, ekkitin ko yahadi e ekkitinol goonga. Vi' ndotti'en naye'en laatoo hakkilɓe, hersiniiɓe, reenɓe ko'e mu''en, ɓe goonɗinki cemmbiɗki, heeɓɓe yiɗde e munyal. Noon boo, yecca yayri'en naye'en mbaɗa jo'onde haandannde goonɗinɓe Allah. To' ɓe laato nyo'ooɓe woɓɓe koo yarooɓe, ammaa ɓe laatoo ekkitinooɓe ko vooɗi, gam faa ɓe kolla haɓɓe rewɓe no ngiɗrata worɓe mu''en e ɓikkon mu''en, ɓe laatoo hakkilɓe, laaɓɓe, reenɓe ko'e mu''en, e reenɓe gure mu''en, ɗowtantooɓe worɓe mu''en. Ɓe mbaɗa ɗum, ɗum fuu gam to' goɗɗo yavo voliinde Allah. Tiɗɗin kaye'en boo, ɓe laatoo hakkilɓe nder ko ɓe mbaɗata fuu. Aan boo, laatana ɓe misaalu nder koo ngale kuugal booɗngal. Wa'aji maaɗa daroo dow goonga, ko foti teddineego. Bolle maaɗa laatoo goongaaje ɗe ngeddataake, ndeen wanywanyɓe meeɗen no cemtey, gam ɓe keɓataa ko ɓe kalliniri en. Ekkitin maccuɓe boo ɗowtanoo jawmiraaɓe mu''en nder koo ɗume fuu, ɓe mbelna ɓerɗe maɓɓe, to' ɓe ngeddu ɓe, to' ɓe ngujju ɓe boo. Ammaa ɓe kolla ɓe potii hooleego, gam faa ekkitinol Allah Kisnoowo meeɗen teddinee nder koo ɗume fuu. Allah vannginii yiɗde muuɗum faa yimɓe fuu kisa. Yiɗde ndeen ekkitini en no calortooɗen waɗgo keeferaaku e salaago suunooji duuniyaaru. Kayre ndeen ekkitinta en no laatortooɗen nantiiɓe, waɗooɓe ko vooɗi, ɗowtaniiɓe Allah nder ndu'u jaamaniiru. En ndeenti nyalnde barkiɗinaande nde kaaɓanɗen, nyalnde nde teddungal Allah mawɗo e Kisnoowo meeɗen Yeesu *Almasiifu vanngata. Kanko e hoore ma'ako hokki yonki ma'ako, gam faa o soottoo en gada e koo ndeye halleende, o laɓɓina en, laatooɗen yimɓe ma'ako ti'iniiɓe huugo kuuɗe booɗɗe. Kanjum ɗuum haani ekkitinaa yewaniiɓe ma, semmbiɗin ɓe, fel ɓe e baawɗe maaɗa fuu. Ta'a boo jaɓ goɗɗo yavo maa. Hiimtin goonɗinɓe Yeesu ɓe leestana laamiiɓe e mawɓe lesdi, ɓe ɗowtanoo ɓe, ɓe ciryoo huugo koo iri ngale kuugal booɗngal. To' ɓe laato jaasnooɓe woɓɓe koo haɓeteeɓe, ammaa ɓe laatoo moƴƴuɓe, ɓe kolla yimɓe fuu leestinki hoore. Gam ndeenno enen boo en vemmbuɓe, en ɗowtanaakino Allah, en majjunooɓe, en laatinoo maccuɓe suunooji e koo iri ɗiye giɗaaɗi kalluɗi. En njooɗakeno nder halleende e nalwiiru, woɓɓe nganyii en, enen boo en nganyii ɓe. Ammaa nde Allah kisnoowo en vanngini yiɗde muuɗum e enɗam muuɗum o hisnii en. Wanaa gam kuuɗe meeɗen booɗɗe, ammaa gam yurmeende ma'ako. O hisnirii en gada e lootam danyteeki, o hesɗitinii en gada e *Ruhu Ceniiɗo. O loovanii en Ruhu ma'ako gada e Yeesu *Almasiifu Kisnoowo meeɗen, faa en keevi tep. O waɗii ɗum gam enen laaɓniraaɓe gada e yiɗde ma'ako, laatooɗen ronooɓe yonki ɗum faa abadaa ɗum ndeentuɗen. Haala kaan ka koolniika. Emi yiɗi tabbitinaa dow ma'ajum, gam faa goonɗinɓe Allah ti'inoo huugo kuuɗe booɗɗe. Kanjum woni booɗɗum ko nafata yimɓe fuu. Ammaa aan woɗɗa geddi mehereeji e mantoraago taariifi inɗe maamiraaɓe e yiɗde haɓre e yeddootirgo dow dookaaji *Tawreeta, gam ɗum fuu ɗum mehere, walaa ko ɗum nafata. Cenndoowo yimɓe, fel ɗum nde wo'ore koo nde ɗiɗi. Kul o jaɓaay, woɗɗa mo. A anndi baɗoowo noon fuu selii laawol goonga, o baɗoowo hakke, gam kuuɗe kalluɗe ɗe o huwata e kolla o halkii hoore ma'ako. To mi liloyii Artemas koo Tikikus to maaɗa, yawɗa ngaraa tawaa yam si'ire Nikopoolis, gam toon ngiɗmi dabbugo. Ti'ina mballiraa Jenas laywaajo e Apolos ko ɓe ngoodi bukaata nder jahaangal maɓɓe fuu. Doole yimɓe meeɗen goonɗinɓe ekkitoo huugo kuuɗe booɗɗe, gam ɓe mbaawa vallugo haanɓe valleego, gam to' goonɗinki maɓɓe laato ki walaa nafri. Wonduɓe e am fuu e kinnu maa. Hinnan min higooɓe meeɗen goonɗinɓe wonɓe toon fuu. Barkaa Allah wondu e mooɗon, on fuu. Ngo'ol ɗereewol ivii to am, miin Bulus omndaaɗo nder kaso gam wa'ajingo habaru Yeesu *Almasiifu. Miin e banndiraawo meeɗen Timote emin kinnu maa, aan Filimon kuudiɗɗaawo amin giɗaaɗo. Emin kinna *ikiliisiya Yeesu ngonka wuro maaɗa e banndii'en debbo bi'eteeɗo Aafiya e Arkibus balluɗo yam haɓango *Habaru Belɗum. Allah Baaba meeɗen e Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kokku on barkaa e jam. Koo ndeye nde mbaɗeymi do'aare emi hiimto maa Filimon, emi yetta Allah gam mi nanii yiɗde nde ngiɗɗaa seniiɓe e no ngoonɗinirɗaa Yeesu Jawmiraawo. Emi toroo Allah, gam goonɗinki kawtuki en valla ma fahamugo barkaaji fuu ɗi keɓɗen nder kawtal meeɗen e Yeesu *Almasiifu. Banndiraawo am, mi nanii belɗum korey, ɓernde am waaltake gam a hollii a yiɗi goonɗinɓe, a semmbiɗinii ɓerɗe maɓɓe. Gam ma'ajum koo nde laatii nder kawtal meeɗen e *Almasiifu, emi woodi laawol vi'igo ma mbaɗaa ko haani, ammaa gam yiɗde nde ngiɗmaami, mi ɓurii yiɗgo mi toro ma. Miin Bulus ndottiijo nayeejo, mo Yeesu lili, jo'oni boo mi omndaaɗo nder kaso gam Yeesu Almasiifu. Emi toro maa gam Onesimus laatiiɗo ɓiyam nder goonɗinki, gam miin holli mo laawol Yeesu ɗo'o nder kaso. Ilaano walaa ko o nafno ma, ammaa jo'oni o nafey en, miin e maaɗa fuu. Jo'oni Onesimus mo ngiɗmi e ɓernde am fuu, mi vittiney mo to maaɗa. Mi ɓuriino yiɗgo o jooɗodoo e am keerol wakkaci ɗum ngonmi nder kaso sabu *Habaru Belɗum, gam o valla yam mbattudi maaɗa. Ammaa mi yiɗaa waɗgo goɗɗum to naa e yerduye maaɗa, gam ta'a huu booɗɗum e doole, ammaa ɗum laatoo e yiɗde ɓernde maaɗa. Kiila Onesimus seediino e maaɗa wakkaci seɗɗa, gam o wonda e maaɗa faa abadaa. Jo'oni naa o maccuɗo tan, ammaa ko ɓuri maccuɗo, o laatake banndiraawo maaɗa giɗaaɗo nder goonɗinki. Miin emi yiɗi mo korey, ammaa a ɓurii yam yiɗgo mo, naa gam o maccuɗo maaɗa tan, ammaa gam o laatake bannda nder goonɗingo Jawmiraawo. Gam ma'ajum, to a resii yam mi higoo maaɗa nder kuugal, ndeen kam jaɓɓa mo, noon no njaɓɓortoɗaa yam. To o waɗaniino ma ko halli, koo a tokkiino mo nyamaande, yow ɗum ɗum fuu dow am. Miin Bulus vinndan maa ɗum e junngo am, mi biyete. Naa gam emi yiɗi hiimtingo ma, aan maa emi tokku maa nyamaande, gam miin waddu maa dow laawol kisndam. Banndiraawo am, emi yiɗi mbaɗanaa yam ɗum gam Jawmiraawo, velnanam ɓernde, sabu kawtal meeɗen e Yeesu Almasiifu. Mi vinndanii ma ngo'ol ɗereewol, gam mi tabbitinii a waɗey ko torimaami, faa mbaɗaa ko ɓuri noon. Kadimaa mo''inanam suudu to mbeereymi, gam emi tammii Allah no jaɓey do'aaje mooɗon, o vittina yam to mooɗon. Epafaras mo omndidaami nder kaso gam Yeesu *Almasiifu e hinnu maa. Huudiɗɗaaɓe am boo e kinnu ma, waato Markus e Aristarkus e Demas e Luka. Barkaa Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu wondu e mooɗon ! Ndeenno Allah volvanii maamiraaɓe meeɗen nde ɗuuɗɗum gada e konnduɗe annabo'en e laabi feere-feere. Ammaa nder ɗe'e balɗe cakitiiɗe, Allah volviranii en e Ɓiyum. E ma'ako o tagiri duuniyaaru, o waɗii mo boo o laatoo donoowo koo ɗume fuu. *Ɓiɗɗo oon woni jayngol kolleyngol teddungal Allah, e no Allah va'i e goonga. Emo tiigorii koo ɗume fuu e baawɗe voliinde ma'ako. Ɓaawo o hebbinii kuugal laaɓnugo yimɓe gada e hakkeeji mu''en, o jooɗake toon dow e nyaamo Allah mo Baawɗe. *Ɓiɗɗo Allah oon laatake ɓurɗo malaa'ika'en manngu, noon no innde nde Allah hokki mo ɓurdi inɗe maɓɓe. Gam Allah meeɗaay vi'igo malaa'ikaajo koo go'oto: « Aan a ɓiɗɗo am, hannde mi laatake Baaba maaɗa. » Koo boo: « Mi laatanto mo Baaba, O laatanto yam Ɓiɗɗo. » Ammaa wakkaci nde Allah siryii lilgo Ɓiɗɗo muuɗum afo nder duuniyaaru, o vi'i: « Sey malaa'ika'en Allah fuu cujjidana mo. » Raa ko Allah vi'i dow malaa'ika'en: « Allah waɗii malaa'ika'en muuɗum kama keni, o waɗii huwooɓe ma'ako boo kama ɗemɗe yiite. » Ammaa o volvii dow Ɓiyiiko o vi'i: « Yaa Allah, jooɗorgal laamu maaɗa no tabbitey faa abadaa abadin. Goonga woni sawru laamu maaɗa. A yiɗi aadilaaku, a wanyi ko halli. Kanjum waɗi aan Allah, Allah maaɗa waɗ maa cuɓaaɗo, hokku maa velvelo e manngu ɓurngu ngu wonduɓe e maaɗa. » Kadimaa o vi'i: Jawmiraawo, aan jo'ini duuniyaaru ila aran, asama boo ɗum kuugal juuɗe maaɗa. Kanjum ɗum majjey, ammaa aan a tabbitey. Ɗum fuu ɗum hihiɗey kama kolte, a taggey ɗum kama wudere, ɗum waylitete kama no ɗum waylirta kolte. Ammaa aan a waylataako, duuɓi maaɗa nde'ataa faa abadaa. Allah meeɗaay vi'igo malaa'ikaajo koo go'oto: « Jooɗa e junngo am nyaamo faa mi waɗa wanywanyɓe maaɗa laatoo jaaɓruɗum kosɗe maaɗa. » Ɓeye ngoni malaa'ika'en? Malaa'ika'en fuu ɓe ruhuuji kuwanooji Allah, ɗi o lilata gam mballa ɓeen heɓeyɓe kisndam. Gam ma'ajum en kaani waɗgo hakkiilo meeɗen fuu dow ɗuum ko nanɗen, gam to' en cel laawol goonga. Lilal Allah ngal malaa'ika'en ngaddi goonɗii. Huultuɓe ngal e saliiɓe tokkugo ngal keɓii elto haandanngo ɗum'en. To noon, noye enen kisreten to en ngeebake ɗa'am kisndam mawɗam? Jawmiraawo e hoore muuɗum aarti volvugo haala ma'ajam, ɓeen nanɓe mo boo tabbitinanii en haala kaan ka goonga. Kadimaa Allah semmbiɗinii caaydaaku maɓɓe, gada e alaamaaji e kuuɗe kaayniiɗe feere-feere, o senndanii ɓe kokke *Ruhu Ceniiɗo, noon no o yiɗiri. Wanaa malaa'ika'en ɓeen, Allah hokki laamanoo duuniyaaru wareyndu, ndu mbolveten dow muuɗum. Ammaa raa ko *Deftere Seniinde saaydini dow mo o hokki laamu, nde vi'i: « Yaa Allah, neɗɗo no moye faa nyumataa dow muuɗum? Ɗume ɓii-aadama laatii faa eɗa reena ɗum? A leestinii mo lees malaa'ika'en wakkaci seɗɗa. A yiifii mo giifol darajja e manngu, a waɗii koo ɗume fuu lees laamu ma'ako. » To Allah waɗii koo ɗume fuu lees laamu ma'ako, ndeen e ɗum holla walaa goɗɗum ko o laamanaaki. Ammaa to goonga kam, en ngi'aay koo ɗume fuu lees baawɗe ma'ako tawo. Jo'oni en ngi'ii Yeesu yiifaama giifol darajja e manngu, gam torraa maayde ka o yari. O leestinaama lees malaa'ika'en wakkaci seɗɗa, gam gada e yiɗde Allah o maayana yimɓe fuu. Allah tagɗo koo ɗume, mo koo ɗume laatii gam muuɗum, anniyake waddugo yimɓe ɗuuɗɓe nder darajja muuɗum. Gam ma'ajum, o yi'i e haani o laatina Yeesu aardiiɗo keeɓɗo, gada e yargo torraa, potɗo omtango yimɓe laawol kisndam. Gam Yeesu cenoowo yimɓe gada e hakkeeji mu''en, oon, e ɓeen ɓe o seni fuu, ɓe siibiiru wo'oru. Kanjum waɗi o semtaay noddirgo ɓe rimdaaɓe ma'ako. O vi'i Allah: « Mi yeccoto rimdaaɓe am a moye, mi maaltete nder kawtal maɓɓe. » Kadimaa o vi'i: « Mi resey goonɗinki am e Allah. » Ndeen o ɓesdi vi'igo: « Rammi ɗo'o, miin e ɓiɓɓe ɓe Allah hokki yam. » Nde laatii ɓiɓɓe ɓeen e ngoodi teewu e ƴiiƴam, Yeesu e hoore muuɗum hawtii e maɓɓe tagaadi. O waɗii ɗum gam gada e maayde ma'ako o halka oon jogiiɗo baawɗe maayde, waato *Ceyɗaan. Noon o rimɗiniri yimɓe ɓe kulol maayde haɓɓi keerol foofaango mu''en fuu. Ɗum laaɓɗum, wanaa malaa'ika'en o wari vallugo, ammaa o warii vallugo taaniraaɓe *Ibraahim. Gam ma'ajum o laatinaa nannduɗo e banndiraaɓe ma'ako ɓeen nder koo ɗume fuu, gam faa o laatanoo ɓe *aardiiɗo diina mawɗo mo yurmeende, koolniiɗo nder kuugal Allah. O waɗii ɗum gam hakkeeji yimɓe nja'afee. Kanko e hoore ma'ako o godoraama torraaji, gam ma'ajum emo waawi vallugo ɓeen godorteeɓe torraaji. Onon banndiraaɓe am goonɗinɓe, ɓe Allah noddi natta laamu muuɗum, mbaɗee gite mooɗon dow Yeesu. Allah lilii mo o laatoo *Aardiiɗo diina mawɗo dow goonɗinki ki caaydinten. Yeesu o koolaaɗo dow kuugal ngal Allah cuɓɗo mo hokki mo o waɗa, noon no Muusa laatorii koolaaɗo nder Wuro Allah. To goonga kam, nyiɓoowo ɓurii nyiɓdi muuɗum darajja, kama noon boo Yeesu ɓurdi Muusa darajja. Koo ngoye wuro e woodi nyiɓɗo ɗum, nyiɓoowo koo ɗume oon woni Allah. Muusa o maccuɗo Allah koolaaɗo nder kuugal vallugo yimɓe Allah. O saaydinii ko Allah vi'ata ɗo'o yeeso. Ammaa Almasiifu o ɓiɗɗo koolaaɗo, aardinaaɗo yimɓe Allah. Enen ngoni yimɓe ɓeen, to faa en njogake goonɗinki meeɗen e semmbee, en ndarake dow tammunde nde mantortooɗen. Gam ma'ajum kakkilee e ko *Ruhu Ceniiɗo vi'i: « Hannde, to on nanii voliinde Allah, to' on njo'orin ko'e mooɗon kama no maamiraaɓe mooɗon mbaɗnoo nde ɓe calii Allah, wakkaci ɓe ngodii mo nder ladde. » Allah vi'i: « Toon maamiraaɓe mooɗon ngeddi yam, koo nde laatii ɓe ngi'iino kuuɗe ɗe mbaɗmi duuɓi arba'iin (40). Kanjum waɗi kuunƴanmi yimɓe jaamaniiru nduun, mbi'imi: Wakkaci fuu eɓe caloo tokkugo yam, kadimaa eɓe caloo waɗgo ko mbi'imi ! Faa mi hunake nder huunƴere am, mi vi'i: Ɓe nattataa to pooftineymi ɓe sam ! » Banndiraaɓe am, kakkilee gam to' koo go'oto nder mooɗon tawre ɓernde hallunde, nde walaa goonɗinki, waɗeynde ɗum e selgo laawol Allah mo yonki. Ammaa cemmbiɗindiree hakkunde mooɗon koo ndeye nyalaande, to faa vi'eteende « hannde » e ɗoon, gam to' hakke estu on, yo'orina ko'e mooɗon. Gam en laatake hawtuɓe e *Almasiifu, to en njogake goonɗinki meeɗen arani e semmbee, faa keerol balɗe meeɗen. Raa ko *Deftere Seniinde vi'i: « Hannde, to on nanii voliinde Allah, to' on njo'orin ko'e mooɗon kama no maamiraaɓe mooɗon mbaɗnoo nde ɓe ngeddi ko Allah vi'i. » Ɗum ɓeye nannoo voliinde Allah, ammaa e noon fuu ɓe ngeddi ko o vi'i, ɓe tokki laawol maɓɓe? Ɗum yimɓe ɓe Muusa aardii vurtini lesdi Misira fuu. Ɗum ɓeye Allah huunƴani duuɓi arba'iin (40)? Ɗum ɓeen waɗɓe hakke maayi nder ladde. Dow ɓeye Allah hunii vi'i, ɓe nattataa to o fooftinta ɓe sam? Ɗum ɓeen saliiɓe ko o vi'i. En ngi'ii, ɓe keɓaay nattugo to o fooftinta ɓe, gam ɓe ngoonɗinaay mo. Nde laatii *alkawal nattugo fooftiinde ngal Allah waɗi e woodi faa jo'oni, sey kakkilen, gam to' goɗɗo meeɗen dullu nattugo fooftiinde ndeen. Gam enen maa en nanii *Habaru Belɗum, noon no yimɓe ɓeen narri ɗum. Ammaa ko ɓe nani ɗuum nafaay ɓe, gam ɓe njaɓraay ɗum e goonɗinki. Ammaa enen goonɗinɓe Allah, enen ngoni nattooɓe fooftiinde ndeen. Kayre woni nde Allah volvi dow muuɗum o vi'i: « Nder huunƴere am mi hunake mi vi'i: Ɓe nattataa to pooftineymi ɓe sam ! » O hunorake noon koo nde laatii o aartii o siryake koo ɗume ko o yiɗi waɗgo dow fooftiinde ndeen ila fuɗɗam tageeki duuniyaaru. Gam bannye nder *Deftere Seniinde ɗum volvii dow nyalaande joveeɗiɗaɓre, ɗum vi'i: « Nder nyalaande joveeɗiɗaɓre Allah fooftii gada e kuuɗe muuɗum fuu. » Nde ɓesdii volvugo dow haala kaan, nde vi'i: « Ɓe nattataa to pooftineymi ɓe sam. » Eɗum holla e woodi woɓɓe heɓeyɓe nattugo fooftiinde ndeen. Ɓeen aartuɓe nango Habaru Belɗum keɓaay nattugo fooftiinde ndeen, gam ɓe calake ɗowtanaago Allah. Gam ma'ajum ɓaawo duuɓi ɗuuɗɗi, Allah waɗii woɗnde nyalaande vi'eteende « hannde ». O volvii e honnduko Dawda dow ma'ajum nder aayaare nde nannooɗen naane, o vi'i: « Hannde, to on nanii voliinde Allah, to' on njo'orin ko'e mooɗon. » Gam kul Jocuwa no nattinno yimɓe fooftiinde ndeen, daa Allah volvataano dow woɗnde nyalaande feere. Kanjum hollata faa jo'oni yimɓe Allah e ndesanaa fooftiinde nanndunde e nde Allah foofti nder nyalaande joveeɗiɗaɓre. Gam nattuɗo fooftiinde Allah fuu, no fooftey gada e kuuɗe muuɗum, noon no Allah fooftiri gada e kuuɗe muuɗum. Gam ma'ajum, sey ti'inooɗen mbaɗen no mbaawɗen fuu, faa natten fooftiinde ndeen. Ti'inooɗen boo to' goɗɗo meeɗen dullu nde, noon no maamiraaɓe meeɗen ndulliri nde, gam ɓe ɗowtanaaki Allah. Voliinde Allah e woodi yonki ende huwa. Nde ɓurii koo kiye kaafahi ki mbeldiiji ɗiɗi velgo. Ende fe''a ɓanndu faa nde sennda ƴi'e e mbusam, waato yonki e ruhu. Ende heɓta giɗaaɗi e nyumooji gonɗi nder ɓernde. Nder ko tagaa fuu, walaa ko suuɗii yeeso Allah. Koo ɗume e njaayri woni, e ɗum omtii yeeso gite ma'ako. Doole boo ngeccooɗen ko mbaɗɗen fuu yeeso ma'ako. En njogo ko mbiiɗen en ngoonɗinii e semmbee, gam en ngoodi *Aardiiɗo diina mawɗo jahaɗo asama faa yeeso Allah, waato Yeesu *Ɓiɗɗo Allah. Aardiiɗo diina mawɗo meeɗen oon e waawi nango jurumɗum meeɗen nder tampe meeɗen, gam o jarrabaama e laabi feere-feere, noon no njarraboraaɗen, ammaa kanko o waɗaay hakke. Gam ma'ajum to' en kul ɓattaago jooɗorgal laamu to yiɗde Allah woni, gam keɓen yurmeende e yiɗde balleyɗum en koo ndeye nde ngoonɗen bukaata. Koo moye *aardiiɗo diina mawɗo e suɓee nder yimɓe, o hokkee kuugal huwango Allah gam nafuuda maɓɓe, o hokka Allah cakketeeɗi e kokke gam hakkeeji maɓɓe. Emo waawi nango jurumɗum yimɓe ɓe ngalaa anndal, selɓe laawol Allah, gam kanko e hoore ma'ako o tampuɗo nder ku'uje ɗuuɗɗe kama maɓɓe. Sabu tampere ndeen doole o wadda sadaka ittugo hakkeeji, naa gam yimɓe ɓeen tan, ammaa faa e gam hoore ma'ako. Walaa baaweyɗo hokkugo hoore muuɗum manngu laataago aardiiɗo diina mawɗo, to naa Allah suɓi mo, noon no o suɓri *Haruuna. Almasiifu boo wanaa kanyum hokki hoore muuɗum manngu laataago aardiiɗo diina mawɗo, ammaa Allah hokki mo kuugal ngaal, vi'i mo: « Aan a ɓiɗɗo am, hannde mi laatake Baaba maaɗa. » Bannye nder *Deftere boo o vi'i: « A *aardiiɗo diina mo faa abadaa, kama aardungal Malkisadek. » Nde Yeesu wonnoo nder duuniyaaru o waɗii do'aaje e bojji naawɗi e gonɗi, o torake Allah baawɗo hisnugo mo e maayde. Allah boo jaɓii do'aare ma'ako, gam o ɗowtanake ɗum e kulol. Koo nde o *Ɓiɗɗo Allah, e noon fuu o ekkitake ɗowtanaago Allah gada e torraaji ɗi o yari. Nde o laatinaa keeɓɗo, o laatanake ɓeen ɗowtantooɓe mo ɗaɗol kisndam ɗam faa abadaa. Allah boo waɗii mo aardiiɗo diina mawɗo kama aardungal Malkisadek. Dow ka'a haala, emin ngoodi fii ɗuuɗɗum ko min ngiɗi vi'igo, ammaa fahamingo on ɗum e saɗi, gam on pahamilawtaa. Wakkaci waɗii nde kaanɗon laataago ekkitinooɓe, ammaa faa jo'oni eɗon ngiɗi goɗɗo ekkitina on ku'uje ɓurɗe hoygo nder haala Allah. E haannoo tawee nyaamdu tekkundu nyaamoton, ammaa faa jo'oni on musiney. Musinoowo fuu no baddo tawo, o waawataa senndindirgo booɗɗum e kalluɗum. Ammaa mawɓe nyaamdu tekkundu nyaamata, gam ɓe mboobnii ko'e maɓɓe senndindirgo booɗɗum e kalluɗum. Gam ma'ajum en ngoor ekkitinooje pamare dow anndugo *Almasiifu, en njaha yeeso dow ekkitinol mawɓe. To' en tawee faa jo'oni en ƴama dow haala woorgo kuuɗe jahareyɗe e halkere, e goonɗingo Allah, e ekkitinol dow baptisma feere-feere, e yowango yimɓe juuɗe, e ummitineeki maayɓe, e no Allah tayranta yimɓe ceri'a tabbitka. Njahemma yeeso dow ekkitinol mawɓe ! Kanjum mbaɗeten to Allah jaɓii. En anndi ɗum waɗataako ɓeen yoofɓe laawol Allah mbittinoyee tuuba, gam ɓe keɓiino jayngol Allah, ɓe meeɗii barkaa ma'ako, ɓe keɓii kokkal *Ruhu Ceniiɗo, ɓe anndii belɗum voliinde Allah, ɓe meeɗii baawɗe jaamaniiru wareyndu, e noon fuu ɓe kokkitii Allah ɓaawo. Ɗum laatake kama kamɓe e ko'e maɓɓe eɓe ɓesda ɓilgo *Ɓiɗɗo Allah dow *gaafagal, eɓe cemtina mo yeeso yimɓe. Lesdi njareyndi ndiyam toɓoojam dow ma'ari dum, endi fuɗna fuɗirmaaji nafooji remooɓe ndi, Allah e barkiɗina ndi. Ammaa to ndi fuɗnii gi'e e tuppe, ɗume ndi nafi? Ndi woɗɗaa la'aneego, ndi halkiree e yiite. Ammaa onon banndiraaɓe am yiɗaaɓe, koo to min mbolirii nihini, e noon fuu min tabbitinii on dow laawol ɓurngol vooɗgo, waato laawol kisndam. Gam Allah o goongaajo, o yeggitataa kuugal ngal mbaɗɗon, koo yiɗde nde kolluɗon mo nde mballuɗon yimɓe ma'ako e ballal ngal mballoton ɓe faa jo'oni. Emin ngiɗi koo moye mooɗon ti'inoo yahago yeeso e waɗgo noon faa timmoode, gam keɓon ɗuum ko tammiiɗon heɓgo fuu. Min ngiɗaa laatooɗon yamniiɓe, ammaa laatee tokkuɓe misaalu ɓeen ronɓe ko Allah waɗi *alkawal hokkugo ɓe, sabu goonɗinki e munyal maɓɓe. Nde Allah waɗani *Ibraahim *alkawal, o hunorake hoore ma'ako, gam walaa ɓurɗo mo manngu mo o hunorto. O vi'i: « Mi hunake, mi barkiɗinte e barkaa makka, mi ɗuɗɗina lenyol maaɗa. » Ibraahim reentii e munyal, faa o heɓi ko Allah waɗi alkawal hokkugo mo. En anndi, to yimɓe e kunoo, eɓe kunoroo ko ɓuri ɓe manngu. Hunayeere ndeen kam senndata geddi gonɗi hakkunde maɓɓe. Noon boo, nde laatii Allah e yiɗi ɓeen ronooɓe alkawal muuɗum pahama booɗɗum anniya ma'ako waylitataako, kanjum waɗi o ɓesdi hunayeere dow alkawal ngaal. E woodi ku'uje ɗiɗi ɗe ngaylitataako sam, ɗum waɗataako Allah feva dow ma'aje, waato alkawal e hunayeere. Kanjum semmbiɗinta ɓerɗe meeɗen, enen hibinɓe koo ɗume gam nanngen tammunde wonnde yeeso meeɗen. Tammunde ndeen e laatanii en kama tiggere tabbitnde nde diɓataako, jogiinde yonkiiji meeɗen. Kayre nattata faa yottoo ɓaawo wudere viirnunde *yaayre ɓurnde senaago wonnde toon dow. Yeesu aartii en nattugo toon, o nattii toon gam meeɗen. O laatanake en *aardiiɗo diina mawɗo mo faa abadaa kama aardungal Malkisadek. Malkisadek oon wonnoo laamiiɗo si'ire Salem e *aardiiɗo diina mo Allah Mawɗo suɓi. Kanko fottunoo e *Ibraahim wakkaci wartata gada konu ngu heɓi jaalorgal dow woɓɓe laamiiɓe, o barkiɗini ɗum. Kanko boo heɓi jakka gada nder koo ɗume ko Ibraahim heɓoyi nder konu nguun. Ma'ana innde Malkisadek woni « laamiiɗo aadilaaku ». Kadimaa o laamiiɗo Salem, waato « laamiiɗo jam ». Walaa annduɗo baaba ma'ako koo inna ma'ako e maamiraaɓe ma'ako, gam ɗum vinndaaka. Walaa to ɗum vinndi habaru danyeeki ma'ako, koo maayde ma'ako. Noon o nanndiri e *Ɓiɗɗo Allah, gam o aardiiɗo diina mo faa abadaa. Ndaaree iri manngu ngu Malkisadek woodi, faa Ibraahim maama meeɗen hokkii mo jakka gada koo ɗume ko heɓoyi nder konu. *Tawreeta vi'ii taaniraaɓe *Leewi laatiiɓe aardiiɓe diina njaɓa jakka nder jawdi *Isiraa'iila'en. Waato eɓe njaɓa nder banndiraaɓe maɓɓe, koo nde laatii ɓeen e ko'e mu''en no taaniraaɓe Ibraahim. Ammaa koo nde laatii Malkisadek ivaay e lenyol Leewi, e noon fuu o jaɓii jakka gada nder koo ɗume ko Ibraahim heɓoyi. O barkiɗini mo, kanko keɓɗo alkawal Allah. Geddi fuu ngalaa, barkiɗinɗo ɓurii barkiɗinaaɗo manngu. Kadimaa aardiiɓe diina ɓe ɗum hokkata jakka, ɓe yimɓe maayooɓe. Malkisadek boo jaɓii jakka to Ibraahim, ammaa kanko emo foofa, noon no *Deftere saaydiniri. To noon, en mbaawi vi'igo nde Ibraahim hokki jakka, *Leewi jaɓeyɗo jakka hannde, kam boo hokkii jakka muuɗum gada e Ibraahim. Gam wakkaci ko Ibraahim fotti e Malkisadek, Leewi rimaaka tawo, ammaa emo nder ɓanndu Ibraahim. Wakkaci ko Allah hokki Isiraa'iila'en *Tawreeta, o suɓii lenyol Leewi ɓe laatoo aardiiɓe diina. Kul aardungal diina maɓɓe laatakeno keeɓngal, daa walaa bukaata ɗum heɓa aardiiɗo diina feere. Aardiiɗo oon no ivey e aardungal Malkisadek, naa ngal *Haruuna. En anndi to aardungal diina waylitake, doole dookaaji boo ngaylitoo. Ɗe'e ku'uje e mbolva dow Jawmiraawo meeɗen. Kanko o ivii e lenyol feere, ngol walaa meeɗɗo laataago aardiiɗo diina nder muuɗum. Gam en anndi Jawmiraawo meeɗen oon ivii e lenyol *Yahuuda, ngol Muusa meeɗaay volvugo haala muuɗum, nde o volvunoo dow aardungal diina. Bannguki goɗɗo *aardiiɗo diina nannduɗo e Malkisadek ɓesdii laɓɓingo haala kaan. O laataaki aardiiɗo diina gam o ivii e lenyol *Leewi, ammaa o laatake aardiiɗo diina gada e baawɗe yonki ɗum faa abadaa. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « Aan a aardiiɗo diina mo faa abadaa kama aardungal Malkisadek. » To noon dooka arana resaama vuttudu, gam ka walaa semmbee, ka nafaay. Gam *Tawreeta waɗataa koo moye laatoo keeɓɗo. Ammaa jo'oni en keɓii tammunde ɓurnde ka vooɗgo, nde ɓattortooɗen Allah. Kadimaa Allah tabbitinirii aardungal Yeesu e hunayeere. Ammaa o hunanaaki aardiiɓe diina ɓe lenyol Leewi. Yeesu tan laatii aardiiɗo diina dow hunayeere nde Allah hunii vi'i: « Miin Jawmiraawo mi hunake, mi waylitataa ko mbi'imi: A laatoto aardiiɗo diina mo faa abadaa. » Gam gada e hunayeere ndeen Yeesu laatorii tabbitinanɗo en *alkawal ɓurngal aranal vooɗgo. Ngoɗka feere boo woni: Aardiiɓe diina ɓe ndeenno no ɗuuɗɓe, gam maayde haɗii ɓe tabbitgo dow kuugal maɓɓe. Ammaa Yeesu e laatii aardiiɗo diina mo faa abadaa, gam o maayataa. Gam ma'ajum, emo waawi hokkugo ɓeen ɓattortooɓe Allah gada e ma'ako kisndam keeɓɗam. Emo foofa dum, gam o toranoo ɓe Allah. Daahir kanko woni *Aardiiɗo diina mawɗo kaandanɗo en. O ceniiɗo, ko nyiddi koo ko halli walaa e ma'ako. O senndaama e waɗooɓe hakke, o ƴeftaama dow ko woni toon dow asama fuu. O nanndaa e mawɓe aardiiɓe diina horiiɓe. Gam ɓeen, nyannde fuu sey ngaddana Allah sadaka kirsum: aran gam hakkeeji maɓɓe, ndeen gam hakkeeji yimɓe. Ammaa Yeesu walaa bukaata waɗgo noon. O hokkitirii hoore ma'ako sadaka gam ittugo hakkeeji yimɓe nde wo'ore heƴoore faa abadaa. Tawreeta e darna yimɓe tampuɓe laatina ɓe mawɓe aardiiɓe diina. Ammaa hunayeere Allah warnde ɓaawo Tawreeta darnii Ɓiɗɗo laatinaaɗo keeɓɗo faa abadaa. Nder ma'ajum fuu, raa ko ngiɗmi vi'igo: daahir en ngoodi *Aardiiɗo diina mawɗo jooɗiiɗo toon dow asama, e nyaamo jooɗorgal *laamu Allah Mawɗo. Emo huwa kuugal aardiiɗo diina mawɗo nder *yaayre seniinde, waato nder *Suudu Fottirde ndu Jawmiraawo e hoore muuɗum tiggi toon dow, wanaa yimɓe. Koo moye *mawɗo aardiiɗo diina darnaama gam o wadda sadakaaji nyaamdu e kirseteeɗi to Allah. Noon boo Aardiiɗo diina mawɗo meeɗen doole heɓa goɗɗum ko waddi. Kul emo nder duuniyaaruno faa jo'oni, daa o laatataako aardiiɗo diina koo seɗɗa, gam e woodi aardiiɓe diina hokkooɓe Allah kokke kama no *Tawreeta vi'i. Kuugal ngal ɓen ɗoon aardiiɓe diina kuwata e laatii misaalu e mbeelu ko woni toon dow asama. Noon boo ɗum laatii e *Muusa, ko hokka o fuɗɗa tiggugo *Suudu Fottirde, Jawmiraawo vi'ii mo: « Tabbitin a waɗii koo ɗume fuu deydey e misaalu ɗum kolleɗaa dow vaamnde. » Ammaa jo'oni Yeesu hokkaama kuugal aardiiɗo diina ɓurngal ngal maɓɓe. Amaana ka o siryii hakkunde Allah e yimɓe ɓurii vooɗgo, gam ka darnaama dow alkawalji ɓurɗi vooɗgo. Kul *alkawal aranal walaano ko ŋakki e muuɗum, daa walaa bukaata alkawal ɗiɗaɓal. Ammaa Allah felii yimɓe muuɗum, noon no *Deftere Seniinde vi'i: « Miin Jawmiraawo emi vi'a on: balɗe e ngara ɗe kaɓɓeymi alkawal kesal e *yimɓe Isiraa'iila e *Yahuuda. Ngal nanndataa e alkawal ngal kaɓɓunoomi e maamiraaɓe maɓɓe nyalaande nde nanngumi ɓe junngo mburtimmi ɓe lesdi *Misira. Nde laatii ɓe njogaaki alkawal am ngaal, waɗi kokkitmi ɓe ɓaawo. Miin Jawmiraawo vi'i noon. » O ɓesdi vi'igo: « Raa alkawal ngal mba'adeymi e *yimɓe Isiraa'iila nder balɗe gareyɗe: Mi waɗey dookaaji am nder ɓerɗe maɓɓe, mi vinnda ɗi nder nyumooji maɓɓe. Mi laatoto Allah maɓɓe, kamɓe boo ɓe laatoto yimɓe am. Naa sey to goɗɗo ekkitinii mo jooɗodii, koo vi'a banndum: Anndu Jawmiraawo, gam ɓe fuu ɓe anndey yam, gada famarɓe maɓɓe faa yahago mawɓe maɓɓe. Gam mi ya'afanto ɓe halleende maɓɓe, mi fuɗɗitataa limgo hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi sam. » Gada e volvugo haala alkawal kesal Allah hihiɗiniri alkawal aranal. To noon ko hihiɗi naywi ɓadake majjugo. Alkawal aranal e woonnoo dookaaji e Suudu to ɗum sujjidanta Allah nder duuniyaaru. Suudu nduun ɗum suudu laral senndaandu cuuɗi ɗiɗi. Suudu arandu e vi'ee *yaayre seniinde. Nder ma'aru e woodi to ɗum resata fitila ka ɗemɗe joveeɗiɗi e danki e buroodi gonɗum dow ma'aki, cakkanaaɗum Allah. Ɓaawo wudere senndunde cuuɗi ɗiɗi ɗiin, e woodi suudu gaɗaaru vi'eteendu *yaayre ɓurnde senaago. Nder ma'aru e woodi wuldude urdi mbelndi wa'araande jiinaariya, e woodi boo *akootiiwa alkawal molmanaanga jiinaariya. Nder ma'aga e woodi gaheeyel jiinaariya, nder ma'agel e woodi nyaamdu vi'eteendu *manna. Nder akootiiwa ngaan e woodi sawru *Haruuna vilitndu e alluwaaje kaaƴe ɗiɗi ɗe ɗum vinndi dookaaji Allah sappo dow muuɗum. Dow akootiiwa ngaan e woodi nanndi malaa'ika'en vi'eteeɓe *keruba'en, laatiiɓe alaama teddungal Allah. Biyeeli maɓɓe e kuuri omndoode akootiiwa to ɗum rufata ƴiiƴam gam ya'afaago hakkeeji. Ammaa jo'oni en ngalaa wakkaci nde ndarotooɗen linngiten koo ɗume fuu noon no wontirnoo. Ku'uje ɗeen fuu ciryoraama noon, gam koo ndeye nyalaande *aardiiɓe diina natta suudu arandu, ɓe kuwa kuugal maɓɓe ngal ɓe kuwanta Allah. Ammaa *aardiiɗo diina mawɗo tan nattata suudu gaɗaaru, nde wo'ore nder hitaande. O nattataa boo to o jogaaki ƴiiƴam bisaaji ɗam o wa'arata sadaka, gam ya'afuye hakkeeji ma'ako e ɗi yimɓe mbaɗi nder ciya anndal mu''en. Gada e ma'ajum *Ruhu Ceniiɗo holliri, to faa suudu arandu e ɗoon dari, laawol nattugo *yaayre ɓurnde senaago omtaaka tawo. Ɗum fuu ɗum misaalu kolleyɗum ko woodi hannde, e ɗum holla hokkugo Allah sadakaaji nyaamdu e sadakaaji kirseteeɗi mbaawataa laɓɓingo *nyumooji ɓernde kokkoowo ɗi, faa hakkiilo ma'ako waalto. Dookaaji nyaamdu e jarki e loote-loote feere-feere, ɗum fuu ɗum dookaaji ko yaalani ɓanndu tan, ɗum nafey faa yottoo wakkaci nde Allah waylitata ɗum. Ammaa jo'oni Almasiifu vanngii, o *Aardiiɗo diina mawɗo dow ku'uje booɗɗe garanɗe en jo'oni. O nattii suudu laral seniindu ɓurndu manngu e darajja, ndu junngo neɗɗo tiggaay, waato ndu ivaay nder ndu'u duuniyaaru tagaandu. Almasiifu nattii nder *yaayre ɓurnde senaago nde wo'ore tan faa abadaa. Nde o natti gam sakkango Allah, o nattidaay e ƴiiƴam ilohon e nga'on, ammaa o nattidii e ƴiiƴam ma'ako. Noon o soottorii en faa abadaa. Ƴiiƴam ilohon e nga'on e tooka viige nge ɗum wuli meccaama dow yimɓe ɓe laaɓaay fodde diina, gam ɗum laatina ɓe laaɓɓe. To noon kam, ƴiiƴam Almasiifu no waɗey ko ɓuri noon. Gam e baawɗe Ruhu goonɗo faa abadaa, Almasiifu hokkiri Allah hoore muuɗum, o laatii cakkiri ndi walaa liddaari. Ƴiiƴam ma'ako boo no laɓɓiney *nyumooji ɓerɗe meeɗen gada e kuuɗe jahareyɗe en e maayde, gam faa kuwanen Allah mo yonki. Kanjum waɗi Almasiifu laatii hakkundeejo Allah e yimɓe nder *alkawal kesal. O waɗii ɗum gam faa yimɓe ɓe Allah noddi keɓa ndonu ngu faa abadaa, ngu Allah waɗi alkawal muuɗum. Maayde ma'ako rimɗinii yimɓe gada e boofi ɗi ɓe mbaɗnoo wakkaci ɓe ngonnoo nder alkawal aranal. To goɗɗo waɗii alkawal ronnugo, sey to ɗum saaydake baɗɗo alkawal ngaal maayi. Gam alkawal ndonu tabbitataa, sey to baɗɗo ngal maayii, to faa baɗɗo ngal e foofa ngal huwataa. Kanjum waɗi, faa e alkawal aranal fuɗɗaay huugo, sey nde ƴiiƴam rufaa. Nde Muusa yeccinoo yimɓe keerol dookaaji Allah gonɗi nder *Tawreeta fuu, o hooƴi ƴiiƴam ga'i e ilooji hawtaade e ndiyam, o hooƴi haako *hisop e gaasa baali mbo'ojinaaka, o suuvi ɗum nder ma'ajam, o mecci ɗam dow Deftere Tawreeta e dow yimɓe fuu. O vi'i: « Ɗa'am woni ƴiiƴam tabbitinoojam alkawal ngal Allah vi'i on tokkon. » Noon boo, o mecciri ƴiiƴam ɗaam dow *Suudu Fottirde e ku'uje gonɗe nder ma'aru fuu, kuutirteeɗe gam sujjidango Allah. Dow e Tawreeta, ko ɓuri ɗuuɗgo fuu ƴiiƴam laɓɓinirte. Gam to naa ƴiiƴam rufaa, hakkeeji nja'afataake. To ɗe'e ku'uje laatiiɗe misaalu ku'uje goongaaje gonɗe toon dow e laaɓniree ƴiiƴam bisaaji, ndeen ku'uje gonɗe toon dow doole laaɓniree e kirseteeɗi ɓurɗi ɗin toon darajja. Gam wanaa nder *yaayre seniinde nde yimɓe nyiɓi Almasiifu natti, laatiinde nanndi yaayre goongaare wonnde toon dow. Ammaa asama e hoore muuɗum o natti. Jo'oni emo toon yeeso Allah, gam o heedana en. *Mawɓe aardiiɓe diina *Yahuudu'en e nattida e ƴiiƴam bisaaji nder yaayre seniinde nde wo'ore nder koo ndeye hitaande. Ammaa Almasiifu nattaay nde ɗuuɗɗum gam o sakka hoore ma'ako kama no ɓe mbaɗata. Kul ɗum laatakeno noon, daa Almasiifu torranooma nde ɗuuɗɗum ila fuɗɗam duuniyaaru. Ammaa jo'oni faro timmoode jaamanuuji, o vanngii nde wo'ore tan faa abadaa, gam o itta hakkeeji gada e sakkugo hoore ma'ako. Neɗɗo fuu no maayey nde wo'ore, ɓaawo ma'ajum Allah sernana mo. Noon boo Almasiifu sakkiri hoore muuɗum nde wo'ore, gam o itta hakkeeji yimɓe ɗuuɗɓe. O vanngey ɗiɗaɓre naa gam o itta hakkeeji, ammaa gam o hisna ɓeen reentuɓe kisndam ma'ako. *Tawreeta Muusa e laatii mbeelu ku'uje booɗɗe gareyɗe ɗo'o yeeso tan, naa ɗum ku'uje ɗeen goongaaje e hoore muuɗum. Gam ma'ajum, ka waawataa laatingo ɓattotooɓe Allah heeɓɓe, gada e waɗgo sadakaaji koo ndeye hitaande. Kul e ka waawnoo laatingo ɓe heeɓɓe, daa ɓe ngooriino waɗgo sadakaaji. *Nyumooji ɓerɗe maɓɓe boo pelataa ɓe dow hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi, gam ɓe laɓɓinaama nde wo'ore heynde faa abadaa. Ammaa sadakaaji ɗiin e kiimtina yimɓe hakkeeji mu''en hitan-hiti fuu. Gam ƴiiƴam ga'i e ilooji waawataa ittugo hakkeeji yimɓe sam. Kanjum waɗi, nde Almasiifu wari nattugo duuniyaaru, o vi'i Allah: « Wanaa sadakaaji e kirseteeɗi ngiɗɗaa, ammaa a waɗanii yam ɓanndu. Wanaa kirseteeɗi guleteeɗi e kirseteeɗi gam ittugo hakke mbelaney maa ɓernde. » Ndeen Almasiifu vi'i: « Yaa Allah, rammi: Mi warii gam mi waɗa ko ngiɗɗaa, noon no ɗum vinndiraa dow am nder Tawreeta. » Aran o vi'i: « A yiɗaa sadakaaji e kirseteeɗi, a yiɗaa kirseteeɗi guleteeɗi e kirseteeɗi gam ittugo hakke, a nanataa belɗum ma'ajum. » O vi'ii ɗum, koo nde laatii sadakaaji ɗiin fuu cakkiraama noon no Tawreeta vi'i. Ɓaawo ma'ajum, o vi'i: « Rammi, mi warii gam mi waɗa ko ngiɗɗaa. » Noon o ittiri kirseteeɗi arani, gam o jo''ina hoore ma'ako mbattudi ma'aji. Nde Yeesu *Almasiifu waɗi ɗuum ko Allah yiɗi, o laɓɓinii en gada e hakkeeji. O sakkii ɓanndu ma'ako gam meeɗen, o sakkii ndu nde wo'ore faa abadaa. Koo moye *aardiiɗo diina e daranii kuugal muuɗum koo ndeye nyalaande, emo sakka cakketeeɗi go'oti ɗiin dum, ammaa ɗi mbaawataa ittugo hakke. Ammaa Almasiifu kam, nde wo'ore sakki hoore muuɗum faa abadaa, gam ittugo hakkeeji. Ɓaawo ma'ajum, o jooɗii e junngo Allah nyaamo. Ila wakkaci ɗuum, emo reenti faa Allah laatina wanywanyɓe ma'ako to o yowata kosɗe ma'ako. E sadaka ngo'ota kaan, o laatiniri ɓeen ɓe o laɓɓinta gada e hakkeeji mu''en heeɓɓe faa abadaa. *Ruhu Allah boo e saaydina en dow ma'ajum, nde o vi'i: « Allah vi'i: raa alkawal ngal mba'adeymi e *yimɓe Isiraa'iila nder balɗe gareyɗe: Mi waɗey dookaaji am nder ɓerɗe maɓɓe, mi vinnda ɗi nder nyumooji maɓɓe. » Ndeen o ɓesdi vi'igo: « Mi fuɗɗitataa limgo hakkeeji ɗi ɓe mbaɗi e kuuɗe kalluɗe ɗe ɓe kuwi. » Ndeen to hakke ya'afaama, walaa bukaata cakkuki feere gam ittugo hakke kadin. Gam ma'ajum banndiraaɓe, ƴiiƴam Yeesu ndufaaɗam ɗaam hokkii en laawol nattugo nder *yaayre ɓurnde senaago, e ɓerɗe baaltiiɗe. O omtanii en laawol kesol kokkeyngol yonki, kuultirgol wudere senndunde *Suudu Jawmiraawo, waato ɓanndu ma'ako. En ngoodi *aardiiɗo diina mawɗo, aardinaaɗo dow yimɓe *Wuro Seniingo. Gam ma'ajum, sey ɓaditooɗen Allah e ɓerɗe goongaaje e goonɗinki cemmbiɗki. En mbaawi waɗgo ɗum, sabu *nyumooji ɓerɗe meeɗen laɓɓinaama, ɗi peldataa en ko halli, ɓalli meeɗen boo lootraama ndiyam laaɓɗam. Tammunde nde mbolveten haala muuɗum, sey njogooɗen nde booɗɗum, gam Allah baɗanɗo en alkawal o koolniiɗo. En ti'ino leggindirgo hakkunde meeɗen nder hollugo yiɗde e kuuɗe booɗɗe. To' en ngoor hawritgo kama no woɓɓe ngoordi hawritgo. Ammaa enen en cemmbiɗindir, hakko maa jo'oni nde ngiiɗen nyalaande bittoyki Jawmiraawo ɓadake. To en njahii yeeso e waɗgo hakke da gangaan, ɓaawo en anndii goonga, ndeen ngoɗka sadaka itteyka hakkeeji meeɗen walaa. Ko horii woni reentugo ceri'a Allah kulniika, e yiite hallunge nyaamoyeynge wanyɓe Allah. Koo moye huulti *Tawreeta Muusa, o bareteeɗo dow e caaydaaku yimɓe ɗiɗo koo tato, naa e yurmeende. To noon, javiiɗo *Ɓiɗɗo Allah no heɓey ceri'a ɓurka naawgo, koo naa noon? Gam neɗɗo oon meheriɗinii ƴiiƴam *alkawal Allah laɓɓinɗam mo, huɗii Ruhu gaddoowo yiɗde. En anndi Allah biiɗo: « Mba'ataari ndi am, miin wa'atotoo koo moye. » Kadimaa o vi'ii: « Jawmiraawo no sernaney yimɓe muuɗum. » Ɗum fii kulniiɗum fa, neɗɗo yana nder junngo Allah mo yonki ! Kiimtee no njooɗorinooɗon naane. Nder balɗe ɗeen, ɓaawo on keɓii jayngol Allah, on ndurvidii e torraaji naawɗi, ammaa on ndarake e semmbee. Wakkaci go'o on kuɗaama, on njaltiniraama yeeso yimɓe. Wakkaci feere boo on njaɓii vallugo woɓɓe torriraaɓe kama mooɗon. On njurminanii omndaaɓe nder kaso. Nde te'etaaɗon ko ngoonɗon, on njaɓii ɗum e velvelo, gam on anndi on ngoodi goɗɗum ko ɓuri ɗum vooɗgo, tabbiteyɗum faa abadaa. Gam ma'ajum, to' on kibin goonɗinki mooɗon, gam eki waddana on laada makka. On ngoodi bukaata munyal, gam faa mbaɗon ko Allah yiɗi, keɓon ko o waɗani on alkawal. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « Horii wakkaci seɗɗa kaanɗo wara oon no warey, o neeɓataa. Aadaliijo no foofrey e goonɗinki, ammaa to o hokkitii yam ɓaawo, mi nanataa belɗum ma'ako. » Enen kam, en ngalaa nder hokkitooɓe ɓaawo yahago halkere, ammaa en nder goonɗinɓe Allah yahago kisndam yonkiiji meeɗen. Goonɗinki woni tabbitingo heɓgo ko tammoto, e tabbitingo ku'uje ɗe en ngi'ataa eɗe ngoodi. Gada e ma'aki yimɓe ndeenno laatorii yerdaaɓe Allah. Gada e goonɗinki pahamirɗen ko woni dow e lees fuu tagiraama voliinde Allah. Ko yi'etee boo ivii gada e ko yi'ataake. Habiila goonɗinii Allah, kanjum waɗi o hokki Allah sadaka ɓurka ka Kaayinu. Sabu goonɗinki ma'ako Allah yerdii mo, nde e jaɓi kokkal ma'ako. Habiila maayi, ammaa goonɗinki ma'ako e volvana en faa hannde. Enok goonɗinii Allah, kanjum waɗi Allah ƴeentini mo dow asama, o maayaay. Walaa puɗɗitɗo yi'igo mo, gam Allah hooyrii mo dow. Ko hokka o ƴeentinee dow, *Deftere Seniinde saaydinii vi'igo o velii Allah. En anndi to neɗɗo walaa goonɗinki waawataa velgo Allah, gam giɗɗo ɓattaago Allah fuu doole goonɗina Allah e woodi, emo hokka yillotooɓe mo laada. Nuhu goonɗinii Allah, kanjum waɗi o jaɓi vagginoore Allah dow hu'unde ko waɗoyta ɗo'o yeeso, ɗum o yi'aay tawo. O ɗowtanii Allah, o sehi akali ndiyam gam o hisna wuro ma'ako. Noon o do''iri yimɓe duuniyaaru ceri'a. Sabu goonɗinki ma'ako Allah yerdii mo. *Ibraahim goonɗinii Allah, kanjum waɗi o ɗowtanii Allah, nde Allah vi'i mo o yaha lesdi ndi waɗi *alkawal hokkugo mo. Ibraahim dillii koo nde laatii anndaa to fa'i. Goonɗinki ma'ako waɗi o jooɗii kama jananno nder lesdi ndi Allah waɗi alkawal hokkugo mo. O jooɗii nder cuuɗi lare, kanko e *Iciyaaku e *Yaakuubu ɓe o rondata alkawal ngaal. Ibraahim waɗii ɗum, gam o haaɓii o yi'a si'ire nde caɓɓawal tabbitngal, nde Allah diidi, nyiɓi. Gada e goonɗinki Ibraahim heɓri ɓiɗɗo, koo nde laatii o naywii rugum, Saaratu debbo ma'ako boo e laatinoo dimaro. O heɓii ɓiɗɗo oon gam o tabbitinii Allah baɗanɗo mo alkawal no koolniiɗo. Gam ma'ajum gada e o'o neɗɗo go'oto nayeejo ɓadiiɗo maaygo, ɗum heɓi lenyol ɗuuɗngol kama koode, ngol limataako kama njaareendi regorde maayo. Ɓe'e yimɓe fuu maayii nder goonɗinki. Ɓe keɓaay ko Allah waɗani ɓe alkawal, ammaa ɓe teeynii ɗum to woɗɗi, ɓe njaɓɓii ɗum, ɓe mbi'i e njaayri ɓe hoɗɓe e jananɓe nder duuniyaaru. Ko ɓe mbolvi ɗuum hollii laaɓɗum eɓe ndaara lesdi halal maɓɓe. Kul ɓe nyumtuno dow lesdi ndi ɓe mburtoyii, daa ɓe keɓiino laawol so''aago. Ammaa eɓe ngilloo lesdi ɓurndi vooɗgo, waato lesdi ngonndi toon dow. Gam ma'ajum Allah nanaay cemtuɗum noddireego Allah maɓɓe, o siryanake ɓe si'ire. Ibraahim goonɗinii Allah, gam ma'ajum nde Allah godii mo, o siryii hokkugo ɓiyiiko Iciyaaku kama cakkiri. Kanko baɗanaaɗo alkawal lenyol ɗuuɗngol, emo siryii sakkango Allah ɓiyiiko bajjo, koo nde Allah vi'iino mo: « Gada e Iciyaaku keɓrataa lenyol noddirteengol innde maaɗa. » Ibraahim nyumii Allah e woodi baawɗe ummitingo maayɗo. Gam ma'ajum o hokkitaa ɓiyiiko kama ummitinaaɗo nder maayde. Iciyaaku goonɗinii Allah, kanjum waɗi o barkiɗini Yaakuubu e Isuwa, gam ko warata yeeso. Yaakuubu goonɗinii Allah, kanjum waɗi nde o ɓadii maaygo, o barkiɗini ɓiɓɓe Yusufu. O tuggi sawru ma'ako o turii o sujjidani Allah. Yusufu goonɗinii Allah, kanjum waɗi nde o ɓadii maaygo, o volvi haala burtaaki yimɓe Isiraa'iila nder lesdi *Misira, o yeccii ɓe no ɓe mbaɗanta ƴi'e ma'ako. Danyooɓe *Muusa ngoonɗinii Allah, kanjum waɗi ɓe cuuɗi mo lebbi tati ɓaawo danyeeki ma'ako, gam ɓe ngi'ii o ɓinngel booɗngel. Ɓe kulaay huultugo dooka laamiiɗo. Muusa goonɗinii Allah, kanjum waɗi nde o mawni, o salii noddireego ɓinngel ɓii *Fira'awna debbo. O iggitinii o yarda torraa e yimɓe Allah dow o nana belɗum nder hakke wakkaci seɗɗa. O fahamii jaltinireego gam Almasiifu e laatii risku ɓurngu ngu lesdi Misira darajja, gam o raarii laada ka o heɓata ɗo'o yeeso. Muusa goonɗinii Allah, kanjum waɗi o vurtii lesdi Misira, o hulaay huunƴere laamiiɗo. O darii e semmbee kama gi'oowo Allah mo yi'ataake. O goonɗinii Allah, kanjum waɗi o jo'ini finaatawaa *juulɗe Kuultol. O vi'i yimɓe Isiraa'iila molmana dammuɗe mu''en ƴiiƴam, gam to' kalkoowo meem ɓiɓɓe maɓɓe afɓe. Isiraa'iila'en ngoonɗinii Allah, kanjum waɗi ɓe mbaawi huultugo Maayo Voɗeewo kama dow lesdi njo'orndi. Ammaa ngo nyaami Misira'en tokkoyɓe ɓaawo maɓɓe. Isiraa'iila'en ngoonɗinii Allah, kanjum waɗi mahagol piliingol si'ire Jeriiko yibbi ɓaawo ɓe mbaɗii balɗe joveeɗiɗi eɓe piloo ngol. Rahab furdu goonɗinii Allah, o jaɓɓake Isiraa'iila'en horooɓe lesdi nder jam. Kanjum waɗi o halkidaaka e ɓeen saliiɓe ɗowtanaago Allah. Kaye ɓesdeymi vi'igo? Wakkaci heƴataa yam mi volva dow Gidiyoon e Barak e Samson e Yefta e *Dawda e Samaa'iila e annabo'en horiiɓe. Ɓe fuu gada e goonɗinki ɓe konri lesɗe ɗuuɗɗe, ɓe njaalii ɗe, ɓe kuwi goonga, ɓe keɓi ko Allah vi'i no waɗaney ɓe, ɓe omndi konnduɗe mawɗi, ɓe nyifi baawɗe yiite, ɓe ndaɗi mbelndi kaafahi. Ɓe ngalaa semmbee, ammaa ɓe cemmbiɗinaama. Ɓe laatii semmbiɗɓe nder konu, ɓe ndiiwi soojeeji lesɗe jananne. Woɓɓe rewɓe keɓii maayɓe mu''en ummitinaama nder maayde. Woɓɓe boo torraama faa maayii, ɓe njaɓaay hisneego gam faa ɓe keɓa ummitineego nder foofaango ɓurngo vooɗgo. Woɓɓe njaltiniraama, piiraama buulaalaaji, woɓɓe kaɓɓiraa geƴƴelle peraa nder kaso. Woɓɓe perdaa kaaƴe faa maayii, woɓɓe taƴaa cende ɗiɗi, woɓɓe mbardaa kaafahi. Woɓɓe e ngiiloo koo toye e ɓornii lare baali e be'i, ɓe talkiɗi, ɓe torraama, ɓe pitinaama. Ndu'u duuniyaaru fotanaay aadali'en ɓeen. Ɓe ngiilii nder ladde e nder baamle, ɓe njooɗii nder luurooji kaaƴe e nder gasɗe. Yimɓe ɓeen fuu Allah manii ɓe gam goonɗinki maɓɓe, ammaa e noon fuu nder maɓɓe walaa keɓɗo ko Allah vi'i no hokkey ɓe. Allah siryake goɗɗum ɓurɗum vooɗgo sabu meeɗen, gam to naa hawtaade e meeɗen ɓe laatataako heeɓɓe. Caaydu'en goonɗinki ɗuuɗɓe e pilii en kama duule. Gam ma'ajum, enen maa sey kibinen koo ɗume ko teddanta jahal meeɗen, e hakke koyɗum taaraago e meeɗen. Sey nyaaren nyaardu ndu ndesanaaɗen e munyal kama daɗootirooɓe. To' en ngoor raargo Yeesu omtanɗo en laawol goonɗingo Allah e kebbinoowo goonɗinki meeɗen. Kanko o munyanii maayde dow *gaafagal, o yavii cemtuɗum ma'agal, gam o yi'ii belɗum mawɗum e reenti mo. Jo'oni emo toon jooɗii e junngo nyaamo jooɗorgal *laamu Allah. Nyumee dow ma'ako, kanko munyanɗo nganyaandi ndi waɗooɓe hakke kolli mo, gam to' on com, njoofon tammunde mooɗon. Nder haɓre nde kaɓoton e hakke, on ndartaaki faa ƴiiƴam mooɗon rufi tawo. Na on njeggitii bolle cemmbiɗinooje ɗe Allah volvani on kama ɓiɓɓe muuɗum? O vi'i: Ɓinngel am, ta'a yavo elto Jawmiraawo, to' ɓernde maaɗa mettu to o felii maa. Gam Jawmiraawo e elta mo yiɗi, emo fiya koo moye mo o jaɓi kama ɓiyiiko. Munyanee elto Allah ngoon, gam kango hollata Allah resii on ɓiɓɓe muuɗum. E woodi ɓiɗɗo mo baaba muuɗum eltataa ɗum naa? Kul on eltaaka, noon no baaba eltirta ɓiɓɓe muuɗum fuu, ndeen on laataaki ɓiɓɓe halal, on njaalu'en. Baabiraaɓe meeɗen ɓe ɗo'o duuniyaaru e elta en, en mawnina ɓe boo. To noon, ɗume haɗata en ɓurgo jaɓgo elto Baaba meeɗen mo asama, gam poofen? Baabiraaɓe meeɗen e elta en wakkaci seɗɗa, kama no fotani ɓe. Ammaa Allah e elta en gam nafuuda meeɗen, faa kawten e ma'ako senaare. Wakkaci elto, belɗum walaa, sey naawɗum. Ammaa ɓaawo ma'ajum ngo waddey jam e aadilaaku nder jo'onde eltaaɓe. Gam ma'ajum cemmbiɗinee juuɗe mooɗon ŋooɗɗe, e koppi mooɗon ɗi ngalaa semmbee. Tokkee laabi poortiiɗi, gam to' kosngal laƴoowal vonnito, ammaa ngal hoya. Ngillee jam hakkunde mooɗon e yimɓe fuu, ngillooɗon senaare boo, gam to naa e ma'are walaa gi'eyɗo Jawmiraawo. Kakkilanee ko'e mooɗon, gam to' goɗɗo vittu ɓaawo sooya barkaa Allah. To' on ngoor ɗaɗol kaaɗngol fuɗa, wadda torraa, ngol nyiddinira yimɓe ɗuuɗɓe e tooke ma'agol. To' goɗɗo mooɗon laato baɗoowo njeenu, koo javiiɗo barkaa Allah, kama Isuwa coorruɗo darajja afaaku muuɗum, gam heɓa nyaama nde wo'ore tan. On anndi ɓaawo ma'ajum, nde o yiɗi baaba ma'ako barkiɗina mo, o salaama. O yillake dabaree faa e gonɗi, no baaba ma'ako waylitirta nyumooji muuɗum, ammaa o waawaay. Onon, on ngaraay to vaamnde meemeteende, kama *Sinaay huɓɓunde yiite bolbolteynge, e to cuddi niɓɓundi, e niɓre, e henndu semmbiɗndu, e duudaango luwal, e to olko voliinde woni. Nde yimɓe Isiraa'iila nani voliinde ndeen, ɓe torake to' ɗum ɓesdu volvango ɓe koo voliinde wo'ore, gam ɓe mbaawaay munyango ko voliinde ndeen vi'i. Nde vi'i: « Koo to ɗum bisaa meemi vaamnde ndeen, ɗum ferdee kaaƴe faa ɗum waata. » Goonga, ko yi'aa ɗuum e hulnii, faa Muusa e hoore muuɗum vi'i: « Mi hulii korey, faa emi diwna. » Ammaa onon, on ngarii *Vaamnde Siyoona e si'ire Allah mo yonki, waato si'ire Urusaliima nde dow, e to malaa'ika'en dubuuje dubuuje kawriti e mbelmbelta. On ngarii to kawtal ɓiɓɓe Allah afɓe, ɓe ɗum vinndi inɗe mu''en toon dow. On ɓattake Allah cernaneyɗo yimɓe fuu, on ɓattake yonkiiji aadali'en laatinaaɓe heeɓɓe. On ɓattake Yeesu narrinoowo yimɓe e Allah nder *alkawal kesal. On ɓattake ƴiiƴam ma'ako misaaɗam mbolveyɗam haala mbooɗka ɓurka ka ƴiiƴam Habiila. Gam ma'ajum kakkilee, to' on calo yewanaago bolvaneyɗo on. Gam to ɓeen saliiɓe yewanaago bagginɗo ɗum'en nder duuniyaaru kisaay, ndeen noye enen kisreten to en calake yewanaago baggineyɗo en gada dow? Wakkaci ɗuum voliinde ma'ako dimmbii lesdi, ammaa jo'oni o waɗii alkawal o vi'i: « Mi ɓesdey dimmbugo lesdi nde wo'ore tan. Wanaa lesdi tan ndimmbeymi, ammaa faa e dow. » Bolle « nde wo'ore tan » ɗeen, e kolla ko tagaa fuu no dimmbete, ɗum ittee, faa horoo ko dimmbataako. Gam ma'ajum, ngettemma Allah, sabu en keɓey laamu ngu dimmbataako. En kuuran mo nder teddinki e kulol, noon no o yiɗiri, gam Allah meeɗen o yiite nyaamooye. Njahee yeeso e yiɗyiɗtirgo, sabu on banndiraaɓe. To' on ngeebo dooka jaɓɓaago hoɗɓe, gam woɓɓe waɗɓe noon njaɓɓake malaa'ika'en, naa e anndugo ɓe malaa'ika'en. To' on ngeggitan haɓɓaaɓe nder kaso, kama on kaɓɓidaama e maɓɓe. To' on ngeggitan torreteeɓe, kama on torridee e maɓɓe. Sey koo moye fuu teddina koobgal, jogoroo *alkawal ma'agal e senaare, gam Allah no sernaney lalwotooɓe e yeenooɓe fuu. To' on ngoor yiɗde ceede aardanoo foofaango mooɗon, ammaa ndannganee dow ko ngoonɗon, gam Allah e hoore muuɗum vi'i: « Mi yeebataako ma, mi hibintaa ma faa abadaa. » Gam ma'ajum, en mbaawi vi'igo e ngorgu: « Jawmiraawo woni balloowo yam, mi hulataa koo ɗume ! Ɗume neɗɗo waɗanta yam. » Kiimtee aardiiɓe on, wa'ajinɓe on voliinde Allah. Ndaaree no foofaango maɓɓe heyniri, ngemminee goonɗinki maɓɓe. Yeesu *Almasiifu waylataako. Noon no o va'anoo keenya, noon o va'i hannde, e faa abadaa. To' on njaɓ ekkitinooje jananne celna on laawol goonga. Gam ko ɓuri vooɗgo woni, semmbee ɓerɗe mooɗon iva e yiɗde Allah, wanaa gada e dookaaji dow nyaamdu ɗi nafaay tokkooɓe ɗi. En ngoodi sakkirde nde huwooɓe nder *Suudu Fottirde kokkaaka laawol nyaamgo ko woni dow muuɗum. *Aardiiɗo diina mawɗo *Yahuudu'en e nattida *yaayre ɓurnde senaago e ƴiiƴam bisaaji cakkaaɗi gam ittugo hakke, ammaa emo wula ɓalli bisaaji ɗiin yaasi koɗolle. Kanjum waɗi Yeesu boo torraa yaasi si'ire, gam faa o laɓɓinira yimɓe gada e hakkeeji mu''en ƴiiƴam ma'ako. Gam ma'ajum en njah to ma'ako yaasi koɗolle, nanden e ma'ako cemtuɗum ɗum o semtinaa. Gam nder ndu'u duuniyaaru en ngalaa si'ire tabbitnde, ammaa en ngilloo si'ire wareynde. Barkaa Yeesu en kokku Allah maaltooje meeɗen wakkaci fuu kama sadaka, waato caaydinen innde Yeesu e konnduɗe meeɗen. To' on ngeebo waɗgo ko vooɗi e senndugo e woɓɓe ko ngoonɗon, gam iri sadakaaji ɗiin e mbeloo Allah. Ɗowtanee aardiiɓe on, reenɓe yonkiiji mooɗon. Tokkee ko ɓe mbi'i on, gam ɓe toontoto Allah dow kuugal ngal ɓe kuwi. Ɗowtanee ɓe, gam faa ɓe kuwa kuugal maɓɓe nder velvelo, naa e mettam ɓeram, gam to ɓe kuwii nder mettam ɓeram ɗum nafataa on. Mbaɗee do'aare gam amin. Min tabbitinii nyumooji ɓerɗe amin e laaɓi, emin ngoodi anniya waɗgo ko haani nder koo ɗume. Ɓurna muuɗum, emi toroo on mbaɗon do'aare gam Allah hokka yam laawol so''oyaago to mooɗon jaawɗum. Allah mo jam ummitinii Jawmiraawo meeɗen Yeesu nder maayde. Yeesu woni gaynaako baali mawɗo, tabbitinirɗo alkawal ngal faa abadaa gada e ƴiiƴam muuɗum. Allah oon laatina on heeɓɓe nder ko vooɗi fuu, ko ngoonɗon bukaata muuɗum, gam faa mbaɗon ko o yiɗi. O waɗa ko velata mo nder meeɗen gada e Yeesu Almasiifu. Teddungal laatanoo Yeesu faa abadaa abadin. Aamiin. Banndiraaɓe am, emi toroo on njaɓee ɗe'e bolle cemmbiɗinooje e munyal. Seɗɗa tan mbinndanmi on. Emi yiɗi anndingo on banndii en Timote vurtinaama nder kaso. To o warlayii to am, mi wardey e ma'ako to mooɗon. Kinnanee min aardiiɓe on fuu, faa e seniiɓe Allah horiiɓe. Goonɗinɓe wonɓe lesdi Itaaliya e kinna on. Barkaa Allah wondu e mooɗon on fuu ! Miin Yaakuubu maccuɗo Allah e Jawmiraawo Yeesu *Almasiifu, emi hinna on, onon leƴƴi sappo e ɗiɗi cankitiiɗi nder duuniyaaru. Banndiraaɓe am, nanee belɗum nder torraaji feere-feere gareyɗi to mooɗon, njaɓee ɗi e velvelo manngo, gam eɗon anndi to goonɗinki mooɗon godaama, ki rimey munyal. Sey to munyal hebbinii kuugal muuɗum nder mooɗon, ndeen laatotooɗon heeɓɓe, ɓe ndullaay koo ɗume. To goɗɗo nder mooɗon walaa hikima, sey o toroo Allah hokka mo ka, gam Allah o kokkoowo ko ɗuuɗɗi, mo vajataa. Ammaa torotooɗo sey goonɗina, to' o waɗ ɓerɗe ɗiɗi, gam baɗeyɗo ɓerɗe ɗiɗi e nanndi e ɓoggi ndiyam ɗi henndu soggirta to ndu yiɗiri fuu. Neɗɗo muuɗum, to' tammo e woodi ko heɓata to Jawmiraawo. Nyumooji ma'ako cenndiri. Mo ɓerɗe ɗiɗi waawataa daraago e wo'ore. Sey goonɗinɗo cooyɗo nana belɗum, to Allah mawninii ɗum. Goonɗinɗo diskuɗo boo no nan belɗum to Allah leestinii ɗum. Gam diskuɗo nanndii e pihindi geene ndi neeɓataa. To naange wulnge ummake, no yo'oriney geene ɗeen, pihindi ndiin ndi saamey, booɗal ma'ari fuu no halkey. Noon diskuɗo oon halkirta wakkaci o huufti kuuɗe ma'ako. Barkaa laatanto munyanɗo torraaji, gam to o heɓii jaalorgal dow torraa kaan, Allah no hokkey mo giifol yonki ɗum faa abadaa, ngol o waɗi *alkawal hokkugo yiɗaaɓe ma'ako. To neɗɗo jarrabaama, to' o vi': Allah jarrabake yam. Gam Allah jarrabataake e halleende, o jarrabataako boo koo moye. Ammaa jarrabeeji e nannga goɗɗo to suunooji ma'ako kalluɗi estii mo, nanngii mo. To suunooji kalluɗi caawii, ɗi ndimey hakke. To hakke mawnii no rimey maayde. Banndiraaɓe am ɓe ngiɗmi, to' on njaɓ majjineego. Caahu mbooɗngu e kokkal geetal ko kokkaaɗen fuu, gada dow ɗum ivonoyi en, to Allah tagɗo jayli dow. Kanko o waylataako, o nanndaa e ɗowdi ngoseyndi. E yiɗde ma'ako o danyitorii en e voliinde goongaare, gam laatooɗen afɓe tagle ma'ako. Banndiraaɓe am ɓe ngiɗmi, pahamee ɗu'um: sey koo moye yaawa nango, ammaa to' o yaaw volvugo, to' o yaaw huunƴugo boo. Gam huunƴere neɗɗo huwataa aadilaaku ngu Allah yiɗi. Gam ma'ajum, kibinee kuuɗe nyidduɗe e kalluɗe fuu. Leestinee ko'e mooɗon, njaɓon voliinde nde Allah aawi nder ɓerɗe mooɗon, waaweynde hisnugo on. To' on estu ko'e mooɗon. Mbaɗee ko voliinde ndeen vi'i on, to' on laato nanooɓe nde tan. Gam nanɗo voliinde Allah, ammaa waɗaay ko nde vi'i, nanndii e daarɗo yeeso muuɗum nder daarorgal, yi'i no va'i, dilli, ɗoon e ɗoon yeggiti no va'i. Ammaa kohoruɗo hakkiilo muuɗum dow dooka keeɓka, ndimɗineyka yimɓe, tokki ka, kanko naa o nanoowo ka tan o yeggita, ammaa emo waɗa ko ka vi'i o waɗa. Neɗɗo oon no heɓey barkaa nder kuugal ngal huwata fuu. To goɗɗo e tammii no neɗɗo diina e goonga, ammaa o waawtaay ɗemngal ma'ako, o estii hoore ma'ako, diina ma'ako boo laatake mehere. Diina ngoongaha laaɓka yeeso Allah *Baabiraawo woni, vallugo maraaya'en e rewɓe torrotooɓe ɓe worɓe mu''en maayi, e reengo hoore muuɗum gada e tuhundi duuniyaaru. Banndiraaɓe am, onon goonɗinɓe Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu Jawmu teddungal, to' on ɓurɗindir ɓiɓɓe-aadama. To diskuɗo ɓorniiɗo kolte booɗɗe, mo jamngel jiinaariya e hohondu warii hawriinde mooɗon, cooyɗo ɓorniiɗo kolte ceesɗe boo warii, to on teddinii ɓorniiɗo kolte booɗɗe, on njaɓɓake mo booɗɗum, on mbi'ii mo: « Jooɗa dow daago heso. » Ammaa on mbi'ii cooyɗo: « Dara toon », koo: « Jooɗa e lesdi. » To on mbaɗii noon, wanaa on ɓurdindirii yimɓe naa? On laatake sernooɓe ɓe nyumooji kalluɗi. Banndiraaɓe am ɓe ngiɗmi, ngewanee yam ! Wanaa sooyɓe ɓeen Allah suɓi nder duuniyaaru gam o laatina ɓe riskuɓe nder goonɗinki, ɓe ndona laamu ngu o waɗi *alkawal hokkugo yiɗɓe mo naa? Ammaa onon, on njamnii cooyɗo oon. Wanaa ɗum riskuɓe torrata on naa? Wanaa ɗum kamɓe njaharata on yeeso ceri'a naa? Wanaa kamɓe kuɗata innde Almasiifu vooɗnde nde noddirteeɗon naa? On mbaɗii booɗɗum to on ɗowtanake dooka *laamu Allah ngonka nder *Deftere mbi'ika: « Yiɗ ko'odiɗɗaawo maaɗa noon no ngiɗruɗaa hoore maaɗa. » Ammaa to on ɓurdindirii yimɓe on mbaɗii hakke, ceri'a boo nanngii on, gam on kuultii dooka. Gam to neɗɗo ɗowtanake dooka kaan fuu, ammaa o fergake goɗɗum nder ma'aka, o laatake mo hakke dow dooka kaan fuu. Gam Allah biiɗo: « Ta'a waɗ njeenu. » Kanko boo vi'i: « Ta'a waɗ war-hoore. » To a waɗaay njeenu, ammaa a waɗii war-hoore, a huultii dooka kaan fuu. Gam ma'ajum, ngooree bolle mooɗon e kuuɗe mooɗon laatoo kama ɗe yimɓe serniranteeɓe dooka ndimɗinooha. Gam nyannde ceri'a, Allah yurminantaa mo walaa yurmeende. Ammaa kolloowo yurmeende hulataa ceri'a. Banndiraaɓe am, to goɗɗo vi'ii e woodi goonɗinki, ammaa kuuɗe ma'ako kollataa goonɗinki kiin, ɗume ki nafi? Iri ki'i goonɗinki waawataa hisnugo mo. To tawii a woodi banndiraawo goonɗinɗo gorko koo debbo kolɗo koo dolɗo, to goɗɗo mooɗon vi'ii mo: « Yah jam, holtu, yar », ammaa kul o hokkaay mo kolte koo nyaamdu, ɗume ɗum nafi mo? Goonɗinki e hoore muuɗum noon laatii, kul ki waldaa e kuuɗe booɗɗe ki baatki. Goɗɗo e waawi vi'igo: « Aan a woodi goonɗinki, miin emi woodi kuuɗe booɗɗe. » Mi toontoto mo: « Hollam goonɗinki maaɗa ki waldaa e kuuɗe booɗɗe. Miin boo mi hollu maa goonɗinki am nder kuuɗe. » A goonɗinii Allah no go'oto naa? Booɗɗum ! *Ginnaaji maa ngoonɗinii, faa eɗi ndiwna gam kulol ! Aan kaaŋaaɗo ! A anndaa goonɗinki ki walaa kuuɗe no mehere naa? Wanaa gada e kuugal booɗngal Allah laatiniri maama meeɗen *Ibraahim aadaliijo, nde o jaɓi sakkugo ɓiyiiko *Iciyaaku dow sakkirde naa? A yi'ii, goonɗinki ma'ako e kuugal ma'ako njahadi, kadimaa kuugal ngaal hebbitii goonɗinki ma'ako. Noon ko *Deftere vi'i heeɓri, nde vi'i: « Ibraahim goonɗinii Allah, gam ma'ajum Allah limani mo ɗum aadilaaku, faa o noddiraa higoo Allah. » To noon on ngi'ii, gada e kuuɗe neɗɗo laatortoo aadaliijo, naa e goonɗinki muuɗum tan. Noon boo Rahab furdu heɓri aadilaaku gada e kuuɗe booɗɗe ɗe o huwi, nde o jaɓɓii seewtooɓe *Yahuudu'en, o valli ɓe vurtoraago laawol feere. Noon no ɓanndu laatortoo maayndu to waldaa e poofɗe, noon boo goonɗinki laatortoo maayki to ki waldaa e kuuɗe booɗɗe. Banndiraaɓe am, to' on ngoor ɗuuɗɓe mooɗon ndaara laataago ekkitinooɓe. Gam eɗon anndi minon ekkitinooɓe, min cernante ceri'a ɓurka ka yimɓe horiiɓe naawgo. En fuu en mboofa nder laabi ɗuuɗɗi. To e woodi mo voofataa nder bolle muuɗum, o laatake neɗɗo keeɓɗo, baawɗo darvango ɓanndu muuɗum fuu. Ndaaree, en mbaɗa lagambal nder honnduko puccu gam darvango ngu. Noon mbaawreten yaharugo ɓanndu ma'agu to ngiɗɗen fuu. Kooƴemma boo misaalu akali ndiyam, no ki mawniri, e no keni cemmbiɗɗi laggirta ki fuu, e leltirgel pamarel pooɗoowo yaharirta ki to o yiɗi fuu. Noon ɗemngal boo laatii. Ɗemngal no ku'ungel pamarel nder ɓanndu neɗɗo, ammaa engal mantoroo volvugo haalaaji mawɗi. Ndaaree ladde, no nde mawniri fuu, pe'etel yiite e waawi wulgo nde, nde fuu. Ɗemngal boo no yiite. Engal saawi koo iri ndeye halleende, engal jooɗii nder ɓanndu neɗɗo, engal nyiddina ndu, ndu fuu. E yiite jahannama ngal huɓɓiraa, engal suma foofaango meeɗen. Yimɓe e mbaawi darvango bisaaji feere-feere, e diiwe ladde e colli e ko dasoto e liƴƴi fuu. Ammaa ɗemngal, walaa baawɗo darvango ɗum. Ɗemngal no kallungal. Ngal jooɗataako e wo'ore, engal heevi tooke barooje. E ma'agal maaltirten Allah Jawmiraawo, Baaba meeɗen, e ma'agal boo kuɗreten yimɓe ɓe Allah tagi nder nanndi muuɗum. Maaltooje e kuɗle nder honnduko wo'oto mburtoto. Banndiraaɓe am, naa noon haani. Koo ndiyam mbelɗam e kaaɗɗam e mbaawi vurtaago ɓuldude wo'ore naa? Banndiraaɓe, dabinoohi rimataa jaaɓe. Barkehi boo rimataa dabiinooje. Noon boo, ɓuldude wo'ore waawataa ɓulnugo ndiyam mbelɗam e kaaɗɗam. Moye nder mooɗon woodi hikima e fahamu? Sey goonɗo ɗum holla ɗum nder jo'onde vooɗnde, e kuuɗe kuuraaɗe leestinki hoore e hikima. Ammaa to e woodi nalwiiru hallundu e yiɗde hoore nder ɓerɗe mooɗon, to' on manto mbi'on on ngoodi hikima, noon ɗum feɓnugo goonga. Iri ka'a hikima ivoyaay to Allah, ammaa to duuniyaaru e nyumooji neɗɗo e *Ceyɗaan ka ivi. Gam to nalwiiru e yiɗde hoore ngoni, ɗoon ciya potal e koo iri ɗeye kuuɗe kalluɗe tawetee. Ammaa hikima ivoyka to Allah, aran fuu ka laaɓka. Kadimaa ka waddey jam, eka heevi moƴƴeendam, eka hawta enɗam, eka heevi yurmeende e kuuɗe booɗɗe. Iri hikima kaan ɓurdindirtaa yimɓe, munaafukaare boo walaa nder ma'aka. Gaddoowo jam, aawi jam, no taƴey aadilaaku. Toye kaɓe e jokkirli gonɗi nder mooɗon ivi? Wanaa ɗi ivii e giɗaaɗi ɓalli kalluɗi kaɓooji nder ɓerɗe mooɗon naa? On ngiɗi heɓgo goɗɗum, on keɓataa ɗum. On mbaɗa war-hoore. On keevi koɗey, ammaa on keɓataa ko ngiɗɗon. On kaɓa, on njokkira. On keɓaay ɗum, gam on toraaki ɗum Allah. Koo to on torake Allah on keɓataa, gam nyumooji mooɗon no kalluɗi, eɗon ngilloo ko velata ɓalli mooɗon tan. Onon nyaamooɓe amaana ! On anndaa yiɗgo duuniyaaru ɗum wanygo Allah naa? Giɗɗo ndu'u duuniyaaru laatinii hoore muuɗum ganyo Allah. To' on nyum ko *Deftere vi'i no mehere, nde vi'i: « Allah e ha'aji Ruhu mo o waɗi nder meeɗen korey. » Allah saahanake en caahu ɓurngu koo ɗume. Kanjum waɗi Deftere vi'i: « Allah e wanyi mawnitiiɓe, ammaa emo hokka leestinɓe ko'e mu''en caahu ma'ako. » Gam ma'ajum ɗowtanee Allah. Ndartee *Ceyɗaan, ndeen o nyaarey on. Ɓaditee Allah, kanko boo o ɓaditoto on. Laɓɓinee juuɗe mooɗon, onon ɓe hakke ! Laɓɓinee ɓerɗe mooɗon, onon ɓe ɓerɗe ɗiɗi ! Mettinee ɓerɗe mooɗon, mboyee, pahatee. Jaleeɗe mooɗon koota bojji, velvelo mooɗon hoota mettam ɓeram. Leestinee ko'e mooɗon yeeso Jawmiraawo, ndeen o ɓantey on. Banndiraaɓe, to' koo moye mooɗon nyo' banndum. Nyo'ɗo banndum fuu, koo sernani mo, o nyo'ii *Tawreeta, o sernanii ka. To o sernanii Tawreeta, naa o ɗowtantooɗo ka, ammaa o laatake cernanoowo ka. Go'oto tan woni kokkoowo Tawreeta e cernoowo ka, kanko tan woodi baawɗe hisnugo e halkugo. Ammaa aan a moye, faa eɗa sernana banndaa? Kakkilee, onon vi'ooɓe: Hannde koo jahango, min njahey ci'e feere, min mbaɗa hitaande toon, min mbaɗa luumaaku toon, min keɓa ceede. On anndaa ko waɗata jahango. Noye yonki mooɗon va'i? Yonki mooɗon e nanndi e cuurga mburtiika wakkaci seɗɗa tan, ka majja. Raa no haani mbi'on: To Allah jaɓii, yaharii yonki, min mbaɗey nihi e nihi. Ammaa jo'oni eɗon mawnito, eɗon manto. Iri kan ɗoon manta ka kalluka. To noon, annduɗo ko vooɗi fuu huwaay ɗum, o waɗii hakke. Jo'oni ngewanee yam onon riskuɓe. Mboyee, ƴokee gam torraaji kalluɗi garaneyɗi on. Jawdi mooɗon nyoli, kolte mooɗon mooƴi. Jiinaariya e ajurfaari mooɗon puuni. Puunirka ma'ajum kam felata on, ka nyaama ɓalli mooɗon kama yiite. On kawritanii ko'e mooɗon jawdi nder ɗe'e balɗe ɗe duuniyaaru ɓadii timmugo. Biya ka caliiɗon biyaago huwooɓe gese mooɗon wullake on ! Bojji taƴooɓe gese mooɗon ngarii e noppi Jawmiraawo jawmu baawɗe fuu. On mbelnii jo'onde mooɗon nder duuniyaaru, on kaɗaay ko'e mooɗon koo ɗume. On paynii ko'e mooɗon kama jawɗi turkaaɗi gam nyannde hirseego. On cernanii goonga'en, on mbarii ɓe, kamɓe boo ɓe ngeddaay on. Banndiraaɓe, noon no demoowo munyrata gada iyoonde arande faa heltirde o taƴa, noon haani onon maa munyron faa Jawmiraawo vittoya. Onon boo munyee, cemmbiɗinee ɓerɗe mooɗon, gam bittoyki Jawmiraawo ɓadake. Banndiraaɓe, to' on mboymboytir, gam to' on cernanee. To' on njeggit Cernoowo woɗɗa, emo ɗoon darii e dammugal ! Banndiraaɓe, kiimtee no annabo'en volvunooɓe e innde Jawmiraawo munyri nder torraaji. Onon boo, tokkee misaalu maɓɓe. Eɗen mbi'a munyruɓe noon fuu no barkiɗinaaɓe. On nanii habaru munyal Ayyuuba, kadimaa on anndi ko Jawmiraawo hokki mo e timmoode, gam Jawmiraawo o keeɓɗo yurmeende e yiɗde. Banndiraaɓe am, ko ɓuri fuu woni to' on kunoro dow, koo lees, koo koo ɗume. Ngooree « ee » mooɗon laatoo « ee », « a'aa » mooɗon laatoo « a'aa », gam to' ceri'a Allah nanngu on. E woodi jareyɗo torraa nder mooɗon naa? Too, o waɗ do'aare. E woodi naneyɗo belɗum nder mooɗon naa? Too, o yim gimi maaltugo Allah. E woodi mo yamɗaa nder mooɗon naa? Too, o nodda darvanooɓe *ikiliisiya, ɓe mooma mo nebbam e innde Jawmiraawo, ɓe mbaɗana mo do'aare. Do'aare waɗaande e goonɗinki no hoyney mo yamɗaa oon, Jawmiraawo boo no umminey mo. To o waɗiino hakke maa, o ya'afetee. Gam ma'ajum banndiraaɓe, ngeccootiree hakkeeji mooɗon, koo moye waɗana banndum do'aare, gam njamɗiton. Do'aare goongaajo e woodi baawɗe, ende huwa. *Iliya o neɗɗo kama meeɗen. Nde o waɗi do'aare e ti'inaare to' iyoonde toɓ, koo baadel yooftaaki dow lesdi, faa duuɓi tati e lebbi joveego'o. Ɓaawo ma'ajum o ɓesdi waɗgo do'aare iyoonde toɓa, ndeen ndiyam toɓi, lesdi boo fuɗni barkaaji. Banndiraaɓe am, to goɗɗo mooɗon selii laawol goonga, goɗɗo boo wartirii mo, anndee gartirɗo baɗɗo hakke gada e laawol halkere, hisnii yonki ma'ako e maayde, hakkeeji ma'ako ɗuuɗɗi boo no mooytete. Miin Biiturus *lilaaɗo Yeesu *Almasiifu vinndani on ngo'ol ɗereewol, onon suɓaaɓe Allah, laatiiɓe jananɓe, sankitiiɓe nder lesɗe Pontus e Galaatiya e Kapadookiya e Aasiya e Bitiniya. Allah *Baabiraawo meeɗen suɓii on dow anndaangal muuɗum. Ruhu ma'ako senii on, gam ɗowtanooɗon Yeesu Almasiifu, laaɓnireeɗon gada e ƴiiƴam ma'ako. Allah hokku on moƴƴere e jam ɗuuɗɗum ! Maaltemma Allah, Baaba Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu gam o nanii yurmeende meeɗen korey, faa o hokki en yonki kesum gada e ummitineeki Yeesu Almasiifu nder maayɓe. Noon keɓruɗen tammunde goongaare. En ndeenti heɓgo barkaaji ɗi Allah resani yimɓe muuɗum toon dow, to ɗi mbonataa, ɗi nyolataa, ɗi ngaylataako. Gam on ngoonɗini Allah, o reenrey on baawɗe ma'ako, faa keɓon kisndam ɗam o siryii vannginango on *nyannde-darngal. Gam ma'ajum mbelmbeltee velvelo manngo, koo nde laatii ɗum kaanduɗum ɓerɗe mooɗon metta seɗɗa jo'oni, gam torraaji feere-feere ɗi torreteeɗon. Torraaji ɗiin ngarii gam godaago goonɗinki mooɗon, kul no goongaahi. Koo jiinaariya, fii gutotooɗum, e yiite godortee. Goonɗinki mooɗon boo ɓurii jiinaariya teddungal piw. Sey ki godoree e torraaji ɗi torreteeɗon, gam keɓon yetteego e teddungal e manngu nyannde Yeesu Almasiifu vanngata. Koo nde laatii on meeɗaay yi'igo Yeesu, eɗon ngiɗi mo. On ngi'ataa mo jo'oni, ammaa e noon fuu eɗon ngoonɗini mo. On keevii velvelo manngo ngo ɗiiftintaako, gam on puɗɗii hewtugo ko ndaaroton gada e goonɗinki mooɗon, waato kisndam yonkiiji mooɗon. *Annabo'en waɗnooɓe annabaaku caahu ngu Allah waɗani on *alkawal muuɗum, liinyi kisndam ɗaam, ndaarii ɗam e hakkiilo. Ɓe ndaari heɓtugo ndeye ɗum waɗata, e noye ɗum wa'arata. Ruhu Almasiifu gonɗo nder maɓɓe anndinii ɓe, doole Yeesu *Almasiifu torree ko hokka o heɓa teddungal. Allah hollii ɓe habaru ɗuum laataaki gam ko'e maɓɓe, ammaa ɗum gam mooɗon. Jo'oni boo, wa'ajotooɓe *Habaru Belɗum ngari, ngaddiranii on habaru ɗuum e baawɗe *Ruhu Ceniiɗo ivoyɗo gada dow. Faa e malaa'ika'en e ko'e mu''en e ngiɗi fahamugo habaru ɗuum korey. Gam ma'ajum, sey ciryooɗon nyumooji mooɗon gam kuugal, peeron gite mooɗon, ndeson tammunde mooɗon fuu dow barkaa ka keɓoton nyannde bannguki Yeesu Almasiifu. Ɗowtanee Allah, to' on tokku suunooji ɗi ngonnooɗon nder muuɗum ila ko on anndaano goonga. Noon no Allah nodduɗo on o ceniiɗo, onon boo laatee seniiɓe nder ko kuwoton fuu. Gam ɗum vinndaama nder *Deftere Seniinde: « Laatee seniiɓe, gam miin mi ceniiɗo. » Nder do'aare eɗon noddira Allah Baaba, kanko sernanta koo moye fuu deydey e kuugal muuɗum, mo senndindirtaa yimɓe. Gam ma'ajum, timminee balɗe koɗaaku koraniiɗe on nder duuniyaaru e kulol Allah. Eɗon anndi on coottaama e finaatawaaji mehereeji ɗi tawɗon gada e maamiraaɓe mooɗon. On coottoraaka e fii de''oojum, kama ajurfaari koo jiinaariya, ammaa Yeesu Almasiifu soottorii on e ƴiiƴam muuɗum caɗɗam, kanko nannduɗo e njawdiri laaɓndi, ndi walaa liddaari koo go'otum. Allah siryake mo ila duuniyaaru tagaaka, ammaa o vannginii mo nder ɗe'e balɗe cakitiiɗe gam mooɗon. Gam ma'ako ngoonɗinɗon Allah, ummitinɗo mo gada maayde, mawninii mo boo. To noon, goonɗinki mooɗon e tammunde mooɗon fuu e ɗoon resii to Allah. Gada e tokkugo goonga cenruɗon ko'e mooɗon, faa mbaawɗon yiɗgo banndiraaɓe nder goonɗinki e yiɗde goongaare. Gam ma'ajum ngiɗngiɗtiree korey e ɓernde laaɓnde. On ndanyaama danyeeki kesi, wanaa gada e lenyol maayoowol, ammaa gada e lenyol ngol maayata, waato voliinde Allah nde yonki ɗum faa abadaa. Gam ma'ajum *Deftere Seniinde vi'i: Ɓiɓɓe-aadama fuu nanndi e huɗo, teddungal maɓɓe boo nanndi e pihindi. Huɗo e yo'ora, pihindi e saama, ammaa voliinde Jawmiraawo sottataa faa abadaa. Voliinde ndeen woni *Habaru Belɗum ɗum nga'ajinaaɗon. Gam ma'ajum, kibinee koo iri ndeye halleende, e fewre, e munaafukaare, e nalwiiru, e nyo'ore fuu. Kama no ɓikkon keccon ngiɗiri kosam ɗam walaa jillo, noon onon boo haani ngiɗron voliinde Allah laaɓnde, gam faa nde mawnina on, njottooɗon e heɓgo kisndam. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « On meeɗii mbooɗeenga Jawmiraawo. » Ɓaditee Yeesu, gam kanko woni haayre nde yonki nde mahooɓe kibini, ammaa Allah suɓii nde, nde vooɗnde yeeso muuɗum. Onon boo, laatee kama kaaƴe ɗe yonki maharuɗe *Wuro Allah Seniingo, laatooɗon kawtal *aardiiɓe diina seniiɓe, waɗanooɓe Allah sadakaaji ruhu, ɗi o jaɓata gada e Yeesu *Almasiifu. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « Mi suɓii haayre ɓurdunde, laatiinde fuɗɗoode mahadi wuro am. Mi resey nde nder si'ire *Siyoona. Goonɗinɗo haayre ndeen fuu semtintaake sam. » Haayre ndeen e laatii teddunde to mooɗon, onon goonɗinɓe. Ammaa ɓeen ɓe ngoonɗinaay nde, Deftere vi'ii ɓe: « Haayre nde mahooɓe kibini, kayre laatii haayre ɓurnde jogaago mahadi, ɗum haayre fergoore yimɓe, e haayre do''oore ɓe. » Yimɓe pergake nde, gam ɓe calake tokkugo bolle Allah, kanjum woni ko Allah siryaninoo ɓe. Ammaa onon ngoni jama'aare suɓaande, kawtal aardiiɓe diina Laamiiɗo, lenyol ceniingol, yimɓe ɓe Allah suɓani hoore muuɗum. O suɓii on gam nga'ajinon habaru kuuɗe ma'ako booɗɗe, kanko nodduɗo on nder niɓre, ngarɗon nder jayngol ma'ako kaayniingol ! Ndeenno wanaa on yimɓe Allah, ammaa jo'oni on laatake lenyol ma'ako. Ndeenno on keɓaayno yurmeende ma'ako, ammaa jo'oni on keɓii yurmeende ma'ako. Yiɗaaɓe am, on laatii hoɗɓe e jananɓe nder ndu'u duuniyaaru. Gam ma'ajum emi toroo on ceedon e giɗaaɗi ɓerɗe mooɗon, gillotooɗi halkugo yonkiiji mooɗon dum. Kollee gikku mbooɗngu nder yimɓe heeferɓe, gam koo to ɓe noddirii on halluɓe, e noon fuu doole ɓe ngi'a kuuɗe mooɗon booɗɗe, ɓe teddina Allah nyannde o vanngani ɓe. Gam daliila Jawmiraawo, ɗowtanee aardiiɓe duuniyaaru: gada laamiiɗo ɓurɗo manngu, faa e gomna'en ɓe o liloyi, gam ɓe cernana waɗooɓe ko boni, ɓe mana waɗooɓe ko vooɗi. Gam nyumo Allah woni cuumon konnduɗe yimɓe ɓe ngalaa ƴoyre, volvooɓe bolle mehereeje, gada e kuuɗe mooɗon booɗɗe. Onon on rimɓe, ammaa to' on ngartir ndimaaku mooɗon laato hujja huugo halleende, sey njooɗooɗon jo'onde holleynde on maccuɓe Allah. Teddinee yimɓe fuu, ngiɗee banndiraaɓe goonɗinɓe, kulee Allah, teddinee mawɗo lesdi. Onon maccuɓe, ɗowtanee jawmiraaɓe mooɗon, teddinee ɓe. To' on ɗowtano ɓe gikku mbooɗngu, koo moƴƴuɓe tan, ammaa faa e sa'atuɓe boo. Jarɗo torraa wanaa gam layfi muuɗum, to o munyii gam Allah, o waɗii ko vooɗi. To on piyaama gam on mbaɗi layfi, koo to on munyi, ɗume mantortooɗon? Ammaa to on munyii torraaji keɓɗi on nder kuugal mooɗon booɗngal, ndeen Allah no barkiɗiney on. Iri torraaji ɗiin Allah noddiri on, gam *Almasiifu boo torraama sabu mooɗon. O ɗalanii on misaalu gam tokkon kosɗe ma'ako. O meeɗaay waɗgo hakke, fewre boo meeɗaay vurtaago e honnduko ma'ako. Nde ɓe kuɗi mo, o huɗtaaki ɓe, nde ɓe torri mo, o wa'ataaki ɓe. Ammaa o halfini hoore ma'ako Allah, cerniroowo goonga. Almasiifu roondake hakkeeji meeɗen dow ɓanndu muuɗum wakkaci o ɓilaa dow *gaafagal, gam ceeden e hakke, poofen nder aadilaaku. « Gada e nawnanɗe ma'ako keɓɗon hoyneego. » On laatinoo kama baali kalkuɗi, ammaa jo'oni on ngartiraama to gaynaako, deeneyɗo yonkiiji mooɗon. Onon rewɓe ɗowtanee worɓe mooɗon, gam koo to ɓe tokkaay voliinde Allah, gikku mooɗon mbooɗngu e waawi waylitoygo ɓe, koo to on mbolvanaay ɓe voliinde Allah koo wo'ore, gam ɓe ngi'ey no kuuɗe mooɗon laaɓri e no teddinirton ɓe. To' mbooɗndam mooɗon laato ɗam ɓanndu tan, kama mooraago, e haɓɓugo koɗi jiinaariya, e ɓornaago kolte booɗɗe, ammaa ngooree mbooɗndam mooɗon laatoo ɗam ɓernde, waato ɓernde nde munyal e jam. Kanjam woni mbooɗndam tabbitoojam, ɓurɗam yeeso Allah. Bana nii rewɓe seniiɓe ndeenno kolliri mbooɗndam mu''en e resgo tammunde maɓɓe e Allah, ɓe ɗowtanii worɓe maɓɓe. Noon Saaratu ɗowtoranii koree muuɗum Ibraahim, faa o noddiri mo jawmiiko. Onon boo, on laatake ɓiɓɓe Saaratu, kul on kuwii ko vooɗi, on kulaay saaydingo goonɗinki mooɗon. Onon worɓe boo, njooɗodee e rewɓe mooɗon noon no haani. Anndee, semmbee debbo fotaa e ɗum gorko. Teddinee ɓe, gam onon e maɓɓe fuu on keɓii barkaa ngo'ota, waato yonki ɗum faa abadaa. Mbaɗee ɗum, gam to' goɗɗum haɗ do'aaje mooɗon. Jo'oni kam, sey nyumo mooɗon laatoo wo'oto, njurmindiree, ngiɗngiɗtiree e yiɗde mbanndiraagu, mballindiree, leestinee ko'e mooɗon. To' on mba'atoro halleende e halleende, koo kuɗdi e kuɗdi, ammaa mba'atoree barkaa, gam ma'ajum Allah noddi on faa keɓon barkaa. Gam *Deftere Seniinde vi'i: « Giɗɗo foofaango vooɗngo, e velvelo nder balɗe muuɗum, sey o woora bolle kalluɗe, o woora fewre boo. O woora huugo ko halli, o waɗa ko vooɗi: o yillo jam, o yilloo ɗum e ɓernde ma'ako fuu. Gam gite Jawmiraawo e cutii goonga'en dum, emo yewanii do'aaje maɓɓe, ammaa emo wanyi waɗooɓe ko halli. » Moye torrata on kul on ti'inii huugo ko vooɗi? Ammaa on barkiɗinaaɓe to yimɓe torrii on gam huugo ko vooɗi. To' on kul yimɓe ɓeen, to' hakkiilooji mooɗon njiiɓo ! Teddinee Almasiifu nder ɓerɗe mooɗon, gam o Jawmiraawo mooɗon. Sey wakkaci fuu ciryooɗon toontaago ƴamooɓe on daliila tammunde mooɗon. Ammaa toontoree ɓe e leestinki hoore, mawninee ɓe, to' *nyumooji ɓerɗe mooɗon pel on. Ndeen yimɓe ɓeen, hallinooɓe kuuɗe mooɗon booɗɗe ɗe kuwoton gam on tokkii laawol Almasiifu, no cemtey. Torreego gam kuugal booɗngal, to ɗum nyumo Allah, ɓurii torreego gam kuugal kallungal. Gam *Almasiifu e hoore muuɗum torraama, faa o maayi gam hakkeeji yimɓe fuu, nde wo'ore faa abadaa. Kanko mo walaa hakke, o maayanii yimɓe ɓe hakke, gam o ɓattina on to Allah. O waraama e ɓanndu ma'ako, o ummitinaama e Ruhu. E Ruhu oon Yeesu yahi, wa'ajiniroyi yonkiiji maayɓe omndaaɗi nder kaso. Yonkiiji ɗiin ngoni yimɓe salinooɓe tokkugo Allah nder jaamaniiru Nuhu. Wakkaci ɗuum, Allah munyanii ɓe faa Nuhu sehi akali makki. Ammaa yimɓe seɗɗa tan natti akali kiin, waato yimɓe njoveetato, kisi ndiyam ɗaam. Ndiyam ɗaam e laatii misaalu ko sappinta on *baptisma ila ɗum waraay. Gada e ma'ajum kisɗon jo'oni. Baptisma ɗuum laataaki gam ittugo tuhundi ɓanndu, ammaa gam waɗgo *alkawal tokkugo Allah e nyumo ɓernde laaɓngo. Gada e ummitineeki Yeesu *Almasiifu baptisma hisnirta on. Kanko ƴeentuɗo dow, emo jooɗii e junngo Allah nyaamo, malaa'ika'en e laamiiɓe e baawɗeeji asama fuu ɗowtanake mo. Nde laatii *Almasiifu torraama nder ɓanndu, onon boo sey ciryooɗon ɓerɗe mooɗon ndartanooɗon torraaji kama Almasiifu. Gam torriiɗo nder ɓanndu seedi e hakke. To noon, gada jo'oni faa timmoode balɗe mooɗon nder duuniyaaru, tokkee ko Allah yiɗi, ngooree tokkugo giɗaaɗi ɓanndu. Jo'onde nde njooɗinooɗon nder ko yimɓe heeferɓe kuwata heƴi. On njooɗakeno nder njeenu e tokkugo giɗaaɗi ɓanndu e yare-yare e pijirle kalluɗe e tokkugo gumkiiji, fii nyidduɗum. Jo'oni ɗum haaynake ɓe korey gam on ɗalii hawtugo e maɓɓe nder kuuɗe kalluɗe, kanjum waɗi eɓe njaasna on dum. Ammaa ɓe ndaroyto yeeso Allah, ɓe ngeccoo mo ko ɓe mbaɗi fuu, gam Allah siryake sernango maayɓe e foofooɓe fuu. Kanjum waɗi faa e maayɓe nga'ajinaa *Habaru Belɗum, koo nde laatii ɓe maayi, kama no yimɓe fuu maayrata, e noon fuu ɓe poofey noon no Allah foofrata. Timmoode ku'uje fuu ɓadake. Gam ma'ajum, kakkilee, ndeenee ko'e mooɗon, gam mbaawon waɗgo do'aare. Ko ɓuri manngu fuu woni, ngiɗngiɗtiron e ɓernde wo'ore, gam yiɗde e ya'afoo hakkeeji ɗuuɗɗi. Njaɓɓee hoɗɓe nder gure mooɗon e velvelo, naa e hissa. Allah hokkii koo moye mooɗon fuu kokkal muuɗum. Kuutiniree kokke ɗeen gam nafron ɗe woɓɓe, ndeen on laatake reennaaɓe kokke Allah vooɗɓe. Ga'ajotooɗo, sey wa'ajina bolle Allah tan. Balloowo woɓɓe boo, sey vallira ɓe e semmbee ɗum Allah hokki ɗum. Gam Allah teddinee nder kuuɗe ɗeen fuu gada e Yeesu *Almasiifu. Teddungal e baawɗe laatanoo mo faa abadaa ! Aamiin ! Yiɗaaɓe am, to' torraa ngareyka to mooɗon gam godaago on, haayno on. Koo to ka naawri ba yiite, to' on ndaar ka kama ka haanaa heɓgo on. Ammaa nanee belɗum to on kawtii e Yeesu *Almasiifu nder torraaji, faa keevon velvelo ngo walaa keerol to teddungal ma'ako vanngi. Barkaa laatanto on, to yimɓe njaltinirii on gam innde Yeesu Almasiifu, gam e ɗum holla Ruhu tedduɗo, waato *Ruhu Allah, e wondi e mooɗon. To' koo go'oto nder mooɗon yar torraa gam o baɗoowo war-hoore, koo gujjo, koo kuwoowo ko vooɗaa, koo nattoowo ko walanaa ɗum. Ammaa to goɗɗo mooɗon torraama gam o tokkuɗo Yeesu, to' o nan cemtuɗum, ammaa sey o yetta Allah gam o raaraama tokkuɗo Almasiifu. Wakkaci Allah sernanta yimɓe ɓadake, o fuɗɗirey yimɓe ma'ako tawo. To o fuɗɗirii en, enen, ndeen ɗume laatanto ɓeen saliiɓe jaɓgo Habaru Allah Belɗum? Gam *Deftere vi'i: « To kisndam saɗanii goongaajo, ndeen ɗume laatantoo yimɓe ɓe ngoonɗinaay Allah e waɗooɓe hakke? » Gam ma'ajum, torraaɓe dow nyumo Allah fuu, sey ɓe ti'inoo waɗgo kuuɗe booɗɗe, nder halfingo ko'e maɓɓe e Allah tagoowo, kebbinoowo *alkawal muuɗum. Miin Biiturus, emi toroo on, onon darvanooɓe goonɗinɓe, gam miin boo mi aardiiɗo goonɗinɓe, caayduujo torraaji Yeesu *Almasiifu. Kadimaa boo, ɗo'o yeeso mi heɓey geɗal nder teddungal ma'ako nyannde o vittoyi. Gam ma'ajum, emi toroo on: ndeenee *ikiliisiya ka Allah reenni on, kama no gaynaako reenrata baali muuɗum. To' on ndeenru ka doole, ammaa e ɓernde laaɓnde kama no Allah yiɗiri. To' on kuu ɗum gam heɓgo ceede e laabi leliiɗi, ammaa kuuree ɗum e ɓernde laaɓnde. To' on kollu manngu dow yimɓe ɓe Allah hokki on, ammaa laatanee ɓe misaalu ɗum ɓe tokkata. Ndeen to Gaynaako Mawɗo oon vanngi, on keɓey giifol manngu ngol waylataako faa abadaa. Onon boo kaye'en, ɗowtanee mawɓe. On fuu, kollindiree leestinaare nder kuuɗe mooɗon, gam *Deftere Seniinde vi'i: « Allah e wanyi mawnitiiɓe, ammaa emo hokka leestinɓe ko'e mu''en caahu ma'ako. » Gam ma'ajum leestinee ko'e mooɗon yeeso Allah Jawmu baawɗe, gam o ɓanta on nder wakkaci ɗum o suɓi. Kokkee Allah ɓillaaje mooɗon fuu, gam emo reeni on. Kakkilee, ndeenee ko'e mooɗon gam ganyo mooɗon *Ceyɗaan e ɗoon yiiloo kama mawndu veelaandu, o ɗoon yilloo mo o nyaami. Ndartee mo, cemmbiɗee nder goonɗinki mooɗon, gam eɗon anndi banndiraaɓe goonɗinɓe nder duuniyaaru fuu e ɗoon njara torraaji iri ɗi torreteeɗon. To on torraama wakkaci seɗɗa fuu, ndeen Allah mo yiɗde nodduɗo on, gam natton teddungal muuɗum tabbitngal nder kawtal e Yeesu *Almasiifu, kanko o laatiney on timmuɓe, o semmbiɗiney on, o tabbitina on, o waɗa ndarooɗon e semmbee. Baawɗe tabbitana mo faa abadaa ! Aamiin. Siilas mo ndesmi no banndiraawo koolniiɗo, valli yam vinndango on ngo'ol ɗereewol damungol. Mi vinndii ngol gam mi holla on ko woni caahu Allah goongajum. Cemmbiɗee nder caahu nguun ! Jama'aare goonɗinɓe wonɓe lesdi Babiila, ɓe Allah suɓi noon no o suɓri on, kinnii on. Markus boo laatiiɗo ɓiyam nder goonɗinki hinnii on. Kinnindiree e hinnoore kama nde yiɗruɓe. Jam wondu e mooɗon, onon hawtuɓe e Yeesu *Almasiifu ! Ngo'ol ɗereewol ivii to am, miin Simon Biiturus, maccuɗo Yeesu *Almasiifu e *lilaaɗo ma'ako. Emi hinna on, onon heɓɓe goonɗinki ki darajja iri ki min keɓi. En keɓrii goonɗinki kiin gada e aadilaaku Yeesu Almasiifu, Allah meeɗen e kisnoowo en. Anndal ngal annduɗon Allah e Yeesu Jawmiraawo meeɗen ɓesdan on barkaa e jam. Allah hokkii en koo ɗume ko nafata en nder foofaango meeɗen iri ngo ɗowtaniiɓe mo. O hokkirii en ɗum e baawɗe ma'ako e anndugo mo, kanko nodduɗo en kawten e ma'ako teddungal e mbooɗirka. Noon o wa'arani en *alkawalji mawɗi booɗɗi. O waɗii ɗi gam laatooɗon hawtuɓe e ma'ako nder tabiya ma'ako, kison suunooji kalluɗi gonɗi nder duuniyaaru. Gam ma'ajum, ti'inee ɓesdon mbooɗirka dow goonɗinki mooɗon, dow mbooɗirka ɓesdon anndugo Allah, dow anndal ɓesdon reengo hoore, dow reengo hoore ɓesdon munyal, dow munyal ɓesdon ɗowtanaago Allah, dow ɗowtanaago Allah ɓesdon yiɗgo banndiraaɓe, dow yiɗgo banndiraaɓe boo, ɓesdon yiɗde goongaare. To faa iri ɗi'i gikkuuji e ngoodi nder mooɗon, to faa eɗi ɓesdoo nder mooɗon dum, ɗi laatiney on ti'iniiɓe, yahooɓe yeeso nder anndugo Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu. Ammaa mo walaa iri ngun ɗoon gikku fuu, laatake bumɗo mo yi'ataa to woɗɗi. O yeggitii Allah laɓɓiniino mo gada e hakkeeji ma'ako kihiɗi. Gam ma'ajum onon banndiraaɓe, ti'inee jogaago noddoore nde Allah noddi on, e cuɓol ngol o suɓi on. To on mbaɗii noon, on ndo''ataako sam ! Noon keɓroton laawol nattugo *laamu tabbitngu ngu Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu kisnoowo en. Mi tokkey hiimtingo on habaru ɗuum wakkaci fuu, koo nde laatii on anndi ɗum, on tabbitii boo nder goonga ka njaɓɗon. To faa emi foofa, mi nyumii e haani mi findina hakkiilooji mooɗon gada e hiimtingo on habaru ɗuum. Emi anndi mi ɓadake ɗalgo duuniyaaru, kama ko Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu anndinnoo yam. Gam ma'ajum mi waɗey ko mbaawmi fuu gam kiimtooɗon habaru ɗuum ɓaawo maayde am. Nde min anndini on garol Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu e baawɗe muuɗum, min anndiniraay on ɗum e tahaleeji yimɓe. Ammaa min ngi'ii teddungal ma'ako e gite amin. Daahir, Allah *Baabiraawo hokkii mo teddungal e manngu. Wakkaci ɗuum Allah mo teddungal manngal vi'i: « O'o woni Ɓiyam giɗaaɗo mo naneymi belɗum muuɗum. » Minon e ko'e amin, min nanii voliinde ndeen ivoynde dow, nde min ngondunoo e ma'ako dow vaamnde seniinde. Ɗum semmbiɗinii goonɗinki meeɗen dow ko annabo'en mbi'inoo ndeenno. E haani ngewanooɗon bolle maɓɓe, gam ɗe laatanoo on kama fitila njaynotooka nder niɓre. Tokkee ka faa veeta. Ndeen hoodere fajiri no ɗelkey nder ɓerɗe mooɗon. Emi yiɗi anndon laaɓɗum, walaa baawɗo fassaraago defte *annabo'en e hoore muuɗum noon no yiɗiri. Gam walaa annabaaku meeɗi iɓgo e nyumo neɗɗo, ammaa *Ruhu Ceniiɗo, kam hokki annabo'en baawɗe volvugo ko Allah vi'i ɓe. Noon no *annabo'en fevooɓe ngardunoo nder lenyol *Isiraa'iila ndeenno, noon boo ekkitinooɓe fevooɓe mbanngirta nder mooɗon. Ɓe ngaddaney on ekkitinol fewre kalkoowol, faa ɓe njedda Jawmiraawo coottiiɗo ɓe. Noon ɓe pooɗranta ko'e maɓɓe halkere yaawnde. Yimɓe ɗuuɗɓe no tokkey kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Ɓe laatoto daliila hallingo laawol goonga. Koɗey ceede no waɗey ɓe ekkitina on habaruuji peve gam ɓe nyaamra on riiba. Ammaa ceri'a maɓɓe taƴaama ilaa, halkere boo e ɗoon reenti ɓe. Koo malaa'ika'en ndeenno waɗɓe hakke maa, Allah wooraay ɓe ɓe eltaaka. O ferii ɓe nder yiite jahannama. O haɓɓirii ɓe sarkaaji nder niɓre. Eɓe ndeenti nyannde ceri'a. Koo yimɓe duuniyaaru ndeenno boo, Allah wooraay ɓe, ɓe eltaaka. Ammaa o rufii ndiyam ƴufaana dow yedduɓe Allah, o hisni Nuhu ga'ajinoowo goonga, kam e yimɓe njoveeɗiɗo tan. Kadimaa Allah sernanii ci'e Sodoma e Gomora, halkirii ɗe yiite, ɗe laatii ndo'oka, gam halluɓe fuu ngi'a ko tammii heɓgo ɗum'en. O hisnii Luutu neɗɗo goongaajo, gam halleende yimɓe ci'e ɗeen mettinii ɓernde Luutu korey. Luutu goongaajo oon, jooɗake nder yimɓe halluɓe. Nyalaande fuu ɓernde ma'ako e naawa korey, gam kuuɗe maɓɓe kalluɗe ɗe o yi'ata e ɗe o nanata. To noon, Jawmiraawo e anndi no hisnirta ɗowtaniiɓe mo e torraaji mu''en. Emo anndi boo no o jogortoo halluɓe faa nyannde ceri'a, ɓurna muuɗum ɓeen tokkuɓe giɗaaɗi ɓalli mu''en e yaviiɓe manngu Jawmiraawo. Ɓe'e ekkitinooɓe fevooɓe, ɓe cemtataa sam, ɓe mawnitii ɓe, ɓe kulataa huɗgo koo mawɓe asama. Koo malaa'ika'en ɓurɓe ekkitinooɓe ɓeen semmbee e baawɗe, kuɗataa mawɓe ɓeen yeeso Jawmiraawo. Ammaa ɓe'e yimɓe, ɓe tokkii tabiya maɓɓe, ɓe ngalaa hakkiilo kama diiwe ladde dimaaɗe gam nanngee mbaree. Eɓe ɗoon kuɗa ɗuum ko ɓe pahamaay. Allah no halkey ɓe kama diiwe ladde. Ɓe mbiyorte halleende nde ɓe kallirannoo woɓɓe. Eɓe nana belɗum waɗgo giɗaaɗi ɓalli maɓɓe kalluɗi, faa e yeeso gite yimɓe. Eɓe nyaamda e mooɗon, eɓe nana belɗum majjingo on. Jo'onde maɓɓe e laatii semtunde. Raartugo rewɓe yeenooɓe tan woni nyumo maɓɓe dum, ɓe comataa waɗgo hakke sam. Eɓe majjina ɓe goonɗinki mu''en semmbiɗaa. Ɓerɗe maɓɓe keevii koɗey ceede. Daahir eɓe nder la'anoore Allah. Ɓe celii laawol goonga, ɓe kalki, ɓe tokkii laawol Balaama ɓii Beyor, giɗɗo waɗgo halleende gam heɓa ceede. Ammaa o felaama dow boofol ma'ako. Njaakiwa nga meeɗaay volvugo, volvanii mo e voliinde neɗɗo, nga haɗi mo waɗgo vemmbere ndeen. Ɓe'e ekkitinooɓe fevooɓee nanndi e ɓulli ɗi ngalaa ndiyam, e duule ɗe henndu soggata. Allah siryake niɓre ɓaleere kurum gam maɓɓe. Eɓe mantoroo bolle mehereeje. Eɓe ngilloo huutinirgo suunooji kalluɗi gam ɓe esta yimɓe vurtoynooɓe nder ɓe anndaa Allah ko neeɓaay. Eɓe mbi'a, ɓe'e yimɓe no laatoto rimɓe, ammaa kamɓe e ko'e maɓɓe ɓe maccuɓe hakke, gam ko jaalii neɗɗo fuu, laatinii mo maccuɗo ma'ajum. To goɗɗo e anndi Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu, faa o heɓii hisneego e baawɗeeji duuniyaaru kalkooji. Ndeen o vittii nder ma'aji, faa ɗi njaalii mo. Daahir timmoode ma'ako no ɓurey fuɗɗoode ma'ako hallugo. Kul iri ɓe'e yimɓe anndaayno laawol goonga maa, daa ɗum ɓuraniino ɓe, dow e anndugo ngol, ndeen vitta ɓaawo, woora tokkugo dooka ceniika ka ɓe kokkaa. Ko ɓe mbaɗi, fotii deydey e balndol bi'ingol: « Kareeru tuuti, so''ake tahii tuutam muuɗum. » E bi'ingol kadimaa: « Ngaduwa lootaanga so''ake tallake nder loɓokke. » Yiɗaaɓe am, ngo'ol woni ɗereewol am ɗiɗaɓol ngol mbinndanmi on. Nder ɗereeji am ɗiɗi ɗiin fuu, mi raari hiimtingo on ko ekkitinooɗon, gam mi findina nyumooji mooɗon booɗɗi. Emi yiɗi kiimtooɗon bolle ɗe *annabo'en seniiɓe mbolvunoo ila ndeenno. Kiimtee boo ekkitinol Jawmiraawo meeɗen kisnoowo ngol lilaaɓe ngaddani on. Aran fuu emi yiɗi anndon: Nder balɗe timmoode duuniyaaru, tokkuɓe giɗaaɗi ɓalli mu''en no ngarey. Ɓe njaltinira on, ɓe mbi'ey: « Yeesu waɗaniino on alkawal no wartey, ee toye mo? Goonɗinɓe aartuɓe en maayii ilaa, ammaa fii fuu e ɗoon noon no wontiri, ila fuɗɗam duuniyaaru faa hannde. » Yimɓe ɓeen calake anndugo ka'a goonga: Ndeenno, Allah tagirii dow e lees e voliinde muuɗum. O tagiri lesdi e ndiyam, o vurtini ndi e ndiyam. Gada e ndiyam ƴufaana boo, Allah halkirnoo duuniyaaru ndeenno. Jo'oni boo, dow e lees ko ngi'oton, voliinde Allah ndeen kam jogii ɗum tawo, faa nyannde ɗum wuletee e yiite, nyalaande nde ɗum sernanta halluɓe. Yiɗaaɓe am, to' on njeggit ɗu'um: to Jawmiraawo, nyalaande wo'ore e nanndani mo e duuɓi dubuu, duuɓi dubuu boo e nanndani mo e nyalaande wo'ore. Woɓɓe e ɗoon mbi'a Jawmiraawo neeɓii hebbinaay alkawal muuɗum, ammaa naa ɗum noon. O munyanii yimɓe, gam o yiɗaa koo go'oto halka, ammaa emo yiɗi yimɓe fuu tuuba. E noon fuu, Jawmiraawo no wartey daahir. O warey kama no gujjo wardata. Nyanndeere ndeen, assamaaji no majjey e olko semmbiɗngo. Ku'uje ko woni asama fuu no nguletee e yiite. Duuniyaaru e ko woni nder ma'aru fuu no majjey. Nde laatii ku'uje ɗe'e fuu no kalkirey kama nii, on anndi no haani njooɗorooɗon. Sey njooɗooɗon jo'onde seniinde, tokkon Allah e goonga nder koo ɗume fuu. Sey on laatoo reentuɓe nyalaande Allah. Ti'inee huugo ila nde waraay, gam nde wara jaawɗum. Nyalaande ndeen assamaaji no nguletee ɗi kalkee. Ko woni dow fuu no narkoto nder yiite. Ammaa, Allah waɗanii en alkawal no hokkey en asama kesa e lesdi kesri, toon to aadilaaku woni dum. Kanjum ndeentuɗen. Gam ma'ajum yiɗaaɓe am, nde laatii on ndeenti nyalaande bittoyki Jawmiraawo, ti'inee jooɗaago jo'onde laaɓnde, nde walaa feloore yeeso Allah, gam njooɗooɗon jam hakkunde mooɗon e ma'ako. To' on njeggit munyal ngal Jawmiraawo meeɗen waɗani en, ngal omtanii on laawol hisgo. Bulus, banndii'en giɗaaɗo boo, vinndani on haala kaan gada e hikima ka Allah hokki mo. Nder ɗereeji ma'ako ɗi o vinndi fuu, emo volva dow haala kaan. Ɗereeji ma'ako boo e ngoodi bolle caɗɗe heɓtaago. Yimɓe ɓe ngalaa anndal, ɓe goonɗinki mu''en cemmbiɗaa, e mbonna ma'ana ma'aje, kama noon no ɓe mboovi bonnirgo goɗɗe aayaaje Allah. Gam ma'ajum, eɓe pooɗana ko'e maɓɓe halkere. Ammaa onon yiɗaaɓe am, nde laatii on aartii on anndinaama ku'uje ɗeen, ndeenee ko'e mooɗon gam to' saliiɓe tokkugo Allah estir on peve mu''en, ɓe cottina on to ndarinooɗon e semmbee. Mawniree caahu e anndugo Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu kisnoowo en. Teddungal laatanoo mo gada jo'oni faa abadaa ! Aamiin ! Emin mbinndana on habaru goɗɗo bi'eteeɗo Voliinde, goonɗo ila fuɗɗam. Min nanii habaru ma'ako, min ngi'ii mo e gite amin, min ndaarii mo, min meemii mo e juuɗe amin. Kanko woni voliinde hokkoore yimɓe yonki. Yonki kiin vannginaama. Min ngi'ii ki, min caaydii dow ma'aki. Min caaydinii on kanki woni yonki ɗum faa abadaa, gonnooki to *Baabiraawo, bannginaaki e amin. Ko min ngi'i e ko min nani, kanjum min ngeccotoo on, gam onon boo kawton e amin, minon hawtuɓe e *Baabiraawo e Ɓiyum Yeesu *Almasiifu. Emin mbinndana on ɗum, gam faa velvelo meeɗen heeva. Habaru ɗum min nani to *Almasiifu, kanjum min ngeccotoo on, waato Allah o jayngol, niɓre walaa to ma'ako sam. To en mbi'ii en kawti e ma'ako, ammaa en njooɗii nder niɓre, en pevii, en tokkaay goonga. Ammaa to en njooɗii nder jayngol, noon no Allah e hoore muuɗum jooɗorii nder ma'agol, ndeen kam en laatoto hawtuɓe hakkunde meeɗen. Ƴiiƴam Ɓiyiiko Yeesu boo, no laɓɓiney en gada e hakkeeji meeɗen fuu. To en mbi'ii en ngalaa hakke, en pevanii ko'e meeɗen, goonga boo walaa nder meeɗen. Ammaa to en ngeccake Allah hakkeeji meeɗen, kanko o koolniiɗo, kebbinoowo *alkawal ma'ako, o ya'afanto en, o laɓɓina en gada e koo ndeye halleende meeɗen fuu. To en mbi'ii en mbaɗaay hakke, en laatinii Allah pevoowo, voliinde ma'ako boo walaa nder ɓerɗe meeɗen. Ɓikkon am, mi vinndanii on ɗum gam to' on mbaɗ hakke. Ammaa to goɗɗo waɗii hakke, en ngoodi keedanoowo en yeeso *Baabiraawo, waato Yeesu *Almasiifu goongaajo. Kanko sakki yonki ma'ako gam hakkeeji meeɗen nja'afee. Wanaa gam hakkeeji meeɗen tan, ammaa gam hakkeeji yimɓe duuniyaaru fuu. To en ɗowtanake dookaaji Allah, kanjum hollata en anndi mo. Biiɗo e anndi Allah, ammaa ɗowtanaaki dookaaji ma'ako, o pevoowo, goonga walaa nder ma'ako. Ammaa to neɗɗo tokkii voliinde Allah, daahir yiɗde Allah heevii nder muuɗum. Noon anndirten en njooɗii nder kawtal e Allah. Biiɗo e wondi e Allah, sey jooɗoroo noon no *Almasiifu jooɗori. Banndiraaɓe am ɓe ngiɗmi, ko mbinndanmi on wanaa ɗum dooka kesa, ammaa ɗum dooka neeɓka ka annduɗon ilaa. Dooka neeɓka kaan woni habaru ɗum nannooɗon. Ammaa e noon fuu, dooka ka mbinndanmi on jo'oni e laatii kesa. Goonga dooka kaan vanngii nder Almasiifu, ka vannginaama nder mooɗon onon boo. Gam niɓre e dilla, jayngol goongawol fuɗɗii yaynaago. To goɗɗo vi'ii nder jayngol woni, ammaa e wanyi banndum, ndeen kam nder niɓre o woni faa jo'oni. Giɗɗo banndum nder jayngol jooɗii, o laatataako daliila fergere goɗɗo boo. Ganyɗo banndum nder niɓre jooɗii, nder niɓre boo o yahata, o anndaa to o fa'i, gam niɓre vumnii mo. Ɓikkon, mi vinndanii on gam hakkeeji mooɗon nja'afaama barkaa Almasiifu. Baabaaji, mi vinndanii on gam eɗon anndi goonɗo ila fuɗɗam. Kaye'en, mi vinndanii on gam on njaalake *Kalluɗo. Ɓikkon, mi vinndanii on gam eɗon anndi *Baabiraawo. Baabaaji, mi vinndanii on gam eɗon anndi goonɗo ila fuɗɗam. Kaye'en, mi vinndanii on gam on ngoodi semmbee, voliinde Allah e jooɗii nder mooɗon, kadimaa on njaalake Kalluɗo. To' on ngiɗ duuniyaaru, e ko woni nder ma'aru fuu. Gam giɗɗo duuniyaaru waawataa yiɗgo *Baabiraawo. Ko woni nder duuniyaaru, waato giɗaaɗi ɓanndu e giɗaaɗi gite e mantoraago ko woodi, ɗum fuu ɗum ivoyaay to Baabiraawo, to duuniyaaru ɗum ivi. Duuniyaaru e giɗaaɗi kalluɗi gonɗi nder ma'aru fuu no ngutoto, ammaa baɗoowo ko Allah yiɗi no tabbitey faa abadaa. Ɓikkon am, timmoode ɓadake. On nanii *ganyo Almasiifu no warey. Too, jo'oni wanywanyɓe Almasiifu ɗuuɗɓe ngari. Kanjum anndinta en timmoode ɓadake. Wanywanyɓe *Almasiifu ɓeen, nder meeɗen ɓe ivi, ndeen maa ɓe laataakino ɓe meeɗen e goonga. Gam kul ɓe laatino ɓe meeɗen e goonga, daa ɓe njooɗodotono e meeɗen, ammaa burtaaki maɓɓe hollii ɓe laataaki ɓe meeɗen. Onon boo, Almasiifu hokkii on *Ruhu Ceniiɗo, kanjum waɗi on fuu annduɗon goonga. Wanaa gam on anndaa goonga mbinndanmi on, ammaa gam eɗon anndi ka. Kadimaa eɗon anndi fewre fuu ivataa nder goonga. Kadi, moye woni pevoowo? Oon caliiɗo Yeesu woni Almasiifu, kanko woni pevoowo. Caliiɗo Allah *Baabiraawo e *Ɓiɗɗo boo, kam woni ganyo-Almasiifu. Koo moye salii Ɓiɗɗo waldaa e Baabiraawo, ammaa caaydinɗo Ɓiɗɗo e wondi e Baabiraawo. Ti'inee jogaago ko nanɗon ila arande nder ɓerɗe mooɗon. To bolle ɗe nanɗon ila arande e njooɗii nder ɓerɗe mooɗon, ndeen onon boo, on njooɗoto nder kawtal e Ɓiɗɗo e Baabiraawo fuu. Raa *alkawal ngal Almasiifu waɗani en, waato yonki ɗum faa abadaa. Ɗuum ko mbinndanmi on, mi vinndii ɗum dow majjinooɓe on. Onon boo, Ruhu Ceniiɗo mo Almasiifu hokki on, e jooɗii nder mooɗon. Gam ma'ajum on ndaarataa ekkitinoowo feere, gam Ruhu ma'ako e ekkitina on koo ɗume. Ko o ekkitinta on boo, no goonga, naa no fewre. Sey njooɗooɗon nder kawtal e Almasiifu, noon no Ruhu ma'ako ekkitiniri on. Jo'oni ɓikkon am, njooɗee nder kawtal e *Almasiifu, ndeen en kulataa nyannde nde o vanngata, en cemtataa boo nyannde bittoyki ma'ako. To on anndi Almasiifu no goongaajo, anndee boo kuwoowo goonga fuu laatake ɓiɗɗo Allah. Ndaaree manngu yiɗde nde *Baabiraawo yiɗi en, faa en noddaama ɓiɓɓe Allah. Noon boo laatiiɗen. Ndu'u duuniyaaru anndaa en, gam ndu anndaa Baabiraawo. Yiɗaaɓe am, jo'oni en laatii ɓiɓɓe Allah. Ko laatoytooɗen vannginaaka tawo. Ammaa eɗen anndi to *Almasiifu vanngii, en nanndey e ma'ako, gam en ngi'ey mo, noon no o va'i. Desɗo tammunde muuɗum to ma'ako fuu, sey laaɓna ɓernde muuɗum noon no Almasiifu laaɓri. Baɗɗo hakke fuu, voofii *Dooka Allah, gam waɗgo hakke woni voofgo Dooka Allah. Eɗon anndi Almasiifu vanngii faa itta hakkeeji meeɗen, gam kanko, hakke meemaay mo sam. Jooɗiiɗo nder Almasiifu fuu tokkataa waɗgo hakke. Baɗoowo hakke yi'ataa mo, anndataa mo boo. Ɓikkon am, ti'inee to' goɗɗo estu on ! Goongaajo woni kuwoowo goonga, kama no Almasiifu laatorii goongaajo. Baɗoowo hakke fuu no ɓii *Ceyɗaan, gam Ceyɗaan e waɗa hakke ila fuɗɗam. Kanjum waɗi *Ɓiɗɗo Allah wari, gam halkugo kuuɗe Ceyɗaan. Laatiiɗo ɓii Allah fuu yahataa yeeso e waɗgo hakke, gam Ruhu mo Allah waɗi nder ɓernde ma'ako oon e jooɗii nder ma'ako. O waawataa o tokka waɗgo hakke, gam emo laatii ɓii Allah. Mo huwataa goonga, e mo yiɗaa banndum fuu laataaki ɓiɓɓe Allah, kanjum senndindirta ɓiɓɓe Allah e ɓiɓɓe Ceyɗaan. Habaru ɗum nanɗon ila fuɗɗam woni ngiɗngiɗtiren. To' en laato kama Kaayinu tokkuɗo *Ceyɗaan, faa o wari minyiiko. Gam ɗume o wari mo? Kaayinu warii mo gam kuuɗe muuɗum no kalluɗe, ammaa kuuɗe minyiiko no goongaaje. Banndiraaɓe am, to duuniyaaru wanyii on, to' ɗum haayno on. Enen kam, yiɗde nde ngiɗɗen banndiraaɓe meeɗen e holla daahir en kuultii maayde, en nattii nder yonki. Mo yiɗaa banndum fuu e nder baawɗe maayde tawo. Ganyɗo banndum fuu waɗii war-hoore. Eɗon anndi baɗoowo war-hoore walaa yonki ɗum faa abadaa. Raa no anndirɗen ko woni yiɗde: *Almasiifu hokkii yonki muuɗum gam meeɗen. Gam ma'ajum enen boo, e haani kokken yonkiiji meeɗen gam banndiraaɓe meeɗen. To goɗɗo diskuɗo yi'ii banndum e nder ciya, ammaa hokkoraay mo, noye o vi'irata yiɗde Allah e nder ma'ako? Ɓikkon am, to' yiɗde meeɗen laato nde konnduɗe tan, ammaa ngiɗremma yiɗde goongaare vanngeynde nder kuuɗe booɗɗe. Yiɗaaɓe am, kul ɓerɗe meeɗen peldaay en hakke, en kulataa daraago yeeso Allah. En keɓey ko toriiɗen mo fuu, gam en tokkii dookaaji ma'ako, eɗen kuwa ko veli mo. Dooka ma'ako woni goonɗingo Ɓiyiiko Yeesu Almasiifu, e yiɗyiɗtirgo noon no o vi'i en. Tokkuɗo dookaaji Allah e jooɗii nder Allah, Allah boo e jooɗii nder ma'ako. *Ruhu Ceniiɗo mo o hokki en, kam hollata en Allah e jooɗii nder meeɗen. Yiɗaaɓe am, to' on ngoonɗin koo moye biiɗo e woodi *Ruhu Allah, ammaa ngodee mo, kul ɗum goonga Ruhu Allah e nder ma'ako, koo walaa nder ma'ako. Gam annabo'en fevooɓe ɗuuɗɓe cankitake nder duuniyaaru. Biiɗo Yeesu *Almasiifu warii laatake neɗɗo, oon kanyum woodi Ruhu Allah. Ammaa mo saaydiniraay Yeesu noon fuu, Ruhu Allah walaa nder muuɗum. Ruhu gonɗo nder ma'ako ivoyii gada ganyo Almasiifu. On nanii habaru garol ganyo-Almasiifu. Jo'oni emo nder duuniyaaru. Ɓikkon am, onon on yimɓe Allah, on njaalake fevooɓe ɓeen, gam Ruhu gonɗo nder mooɗon ɓuri ruhu gonɗo nder duuniyaaru semmbee. Fevooɓe ɓeen, ɗum ɓe duuniyaaru. Haala maɓɓe ɗum ka duuniyaaru, gam ma'ajum, duuniyaaru e yewanoo ɓe. Enen en yimɓe Allah, annduɗo Allah fuu no yewanto en. Mo laataaki neɗɗo Allah boo yewantaako en. Kama noon cenndindirten Ruhu goonga e ruhu fewre. Yiɗaaɓe am, ngiɗngiɗtiremma gam yiɗde to Allah ivoyi. Goonɗo yiɗde e laatii ɓiɗɗo Allah, e anndi Allah boo. Mo walaa yiɗde anndaa Allah, gam Allah e hoore muuɗum o yiɗde. Raa no Allah holliri en yiɗde muuɗum: o liloyii Ɓiyiiko Bajjo nder duuniyaaru, gam keɓren yonki gada e ma'ako. Raa no yiɗde Allah va'i: naa enen ngiɗi Allah, ammaa kanko yiɗi en. Nder yiɗde ma'ako o liloyii Ɓiyiiko faa hokka yonki muuɗum sadaka gam hakkeeji meeɗen nja'afee. Yiɗaaɓe am, to noon Allah yiɗiri en, e haani enen boo ngiɗngiɗtiren kama noon. Walaa meeɗɗo yi'igo Allah sam. To en ngiɗngiɗtirii, Allah no jooɗoto nder meeɗen, faa yiɗde ma'ako heeva nder meeɗen. Allah hokkii en Ruhu muuɗum. Noon anndirɗen en njooɗii nder ma'ako, kanko boo emo jooɗii nder meeɗen. Min ngi'i *Baabiraawo liloyii Ɓiyum gam o hisna duuniyaaru, emin caaydina ɗum boo. Caaydiiɗo Yeesu woni *Ɓiɗɗo Allah fuu, Allah no jooɗoto nder ma'ako, kanko boo emo jooɗii nder Allah. Enen, en anndi yiɗde nde Allah yiɗi en, en ngoonɗinii nde. Allah o yiɗde. Jooɗiiɗo nder yiɗde fuu, nder Allah o jooɗii, Allah boo e jooɗii nder ma'ako. To yiɗde Allah heevii nder ɓerɗe meeɗen, en kulataa *nyannde-darngal. Gam kama no *Almasiifu jooɗorii nder duuniyaaru, noon enen boo njooɗoriiɗen nder ma'aru. Kulol walaa nder yiɗde, gam yiɗde goongaare no laggey kulol. Kulol e hawti e ceri'a, kulɗo boo, yiɗde Allah heevaay nder muuɗum. Enen, en ngoodi yiɗde, gam Allah aarti yiɗgo en. To goɗɗo vi'ii e yiɗi Allah, ammaa e wanyi banndum, o pevoowo. Gam mo yiɗaay banndum mo yi'ata, waawataa yiɗgo Allah mo meeɗaay yi'igo. Raa dooka ka keɓɗen to Almasiifu: giɗɗo Allah fuu, sey yiɗa banndum boo. Koo moye goonɗini Yeesu woni *Almasiifu, o laatake ɓii Allah. Giɗɗo baaba fuu, no yiɗey ɓiyiiko boo. Raa ko anndinta en en ngiɗi ɓiɓɓe Allah: ngiɗen Allah, tokken dookaaji ma'ako. Yiɗgo Allah woni tokkugo dookaaji ma'ako. Donngal dookaaji ma'ako boo, teddantaa en, gam laatiiɗo ɓii Allah fuu, no jaaloto duuniyaaru. Gada e goonɗinki meeɗen njaalortooɗen duuniyaaru. Moye jaalotoo duuniyaaru? Sey goonɗinɗo Yeesu woni *Ɓiɗɗo Allah. Yeesu *Almasiifu kam wardi e ndiyam e ƴiiƴam. Wanaa ndiyam tan o wardi, ammaa o wardii e ndiyam e ƴiiƴam fuu. *Ruhu Ceniiɗo boo saaydinii ku'uje ɗeen ɗum goonga, gam Ruhu woni goonga. Ku'uje tati e caaydina Yeesu woni Almasiifu, kanje ngoni: Ruhu e ndiyam e ƴiiƴam. Caaydaaku ma'aje boo no go'otum. En ɗoon njaɓa caaydaaku yimɓe, ammaa caaydaaku Allah e ɓuri semmbee, waato caaydaaku ngu o saaydini dow Ɓiyiiko. Goonɗinɗo *Ɓiɗɗo Allah fuu heɓii caaydaaku nguun nder ɓernde muuɗum. Mo goonɗinaay Allah boo, laatinii Allah pevoowo, gam o jaɓaay caaydaaku ngu Allah saaydini dow Ɓiyum. Raa caaydaaku nguun: Allah hokkii en yonki ɗum faa abadaa, yonki ɗuum o hokkirii en ɗum gada e Ɓiyiiko. Gonduɗo e Ɓiɗɗo Allah fuu e woodi yonki ɗuum. Mo waldaa e ma'ako boo, walaa yonki ɗuum. Mi vinndanii on ɗum, onon goonɗinɓe *Ɓiɗɗo Allah, gam tabbitinon on ngoodi yonki ɗum faa abadaa. En tabbitinii o naney ko toriiɗen mo fuu, ko foti deydey e no o yiɗi. Nde laatii emo nana do'aaje meeɗen, en tabbitinii en keɓey ko toriiɗen mo fuu. To neɗɗo yi'ii banndum e waɗa hakke ɗum yaharataa mo e maayde, sey o toranoo mo Allah, Allah boo no hokkey mo yonki. E woodi hakke jahareyɗum e maayde. Mi vi'aay torooɗon Allah gam baɗoowo iri hakke ɗuum. Kuuɗe kalluɗe fuu no hakke, ammaa wanaa hakke fuu yaharata neɗɗo e maayde. Eɗen anndi laatiiɓe ɓiɓɓe Allah fuu tokkataa waɗgo hakke. Ɓiɗɗo Allah e reeni ɓe, gam to' *Ceyɗaan heɓ baawɗe dow maɓɓe. Eɗen anndi en yimɓe Allah, koo nde laatii yimɓe duuniyaaru e nder junngo Ceyɗaan. Eɗen anndi boo, Ɓiɗɗo Allah warii hokkii en fahamu anndugo Allah goongaajo. Jo'oni en laatii hawtuɓe e Goongaajo oon gada e Ɓiyiiko Yeesu *Almasiifu. Kanko woni Allah goongaajo, kanko woni yonki ɗum faa abadaa. Ɓikkon am, ngoɗɗee gumkiiji ! Miin ndottiijo *ikiliisiya vinndi ngo'ol ɗereewol yahago to Inna wuro cuɓaaɗo Allah, e ɓiɓɓe muuɗum ɓe ngiɗmi e yiɗde goongaare. Wanaa miin tan yiɗi on, ammaa annduɓe goonga fuu e ngiɗi on, ko waɗi wanaa miin tan yiɗi on, gam goonga e jooɗii nder ɓerɗe meeɗen, ka jooɗodoto e meeɗen boo faa abadaa. Barkaa e yurmeende e jam ivoyɗum to Allah *Baabiraawo e Ɓiyum Yeesu *Almasiifu laatano en, faa njooɗooɗen nder goonga e yiɗde. Mi nanii belɗum korey nde tawmi e woodi ɓiɓɓe maaɗa tokkuɓe goonga noon no *Baabiraawo vi'i mbaɗen. Jo'oni, Inna wuro giɗaaɗo, emi toro maa ngiɗngiɗtiree. Ko mbinndanmaami wanaa ɗum dooka kesa, ɗum dooka ka ngoonnooɗen ila arande. Yiɗde goongaare woni tokkugo dookaaji Allah. Kanka woni dooka ka nanɗon ila arande, waato njooɗooɗon nder yiɗde. Majjinooɓe yimɓe ɗuuɗɓe cankitake nder duuniyaaru. Ɓe calake saaydingo Yeesu *Almasiifu warii laatake neɗɗo. Ekkitinirɗo noon fuu o majjinoowo, o ganyo Almasiifu. Ndeenee ko'e mooɗon gam to' on majjin nafuuda kuugal meeɗen, faa keɓon biya mooɗon fuu. Mo jooɗaaki nder ekkitinol Almasiifu, ammaa ɓesdi goɗɗum dow ma'agol, waldaa e Allah. Jooɗiiɗo nder ekkitinol ngool fuu e wondi e Baabiraawo e *Ɓiɗɗo boo. To goɗɗo warii e wa'ajina on ekkitinol feere, to' on njaɓɓo mo nder gure mooɗon, to' on kinnu mo boo. Gam kinnuɗo mo fuu, hawtii e ma'ako nder kuugal ma'ako kallungal. Emi woodi ko ngiɗmi vi'igo on ɗuuɗɗum, ammaa mi yiɗaa vinndango on ɗum e ɗereewol. Emi yiɗi wargo to mooɗon, mboliden honnduko e honnduko, gam velvelo meeɗen heeva. Ɓiɓɓe bannda debbo mo Allah suɓi e kinnu maa. Miin ndottiijo *ikiliisiya vinndi ɗereewol ngo'ol yahago to higoo am Gaayus, mo ngiɗmi e goonga. Giɗaaɗo am, emi waɗa do'aare gam maaɗa, faa tawee a jooɗii jam nder koo ɗume fuu, waato a jamo nder ruhu e ɓanndu. Nde woɓɓe banndiraaɓe ngari, ngeccii yam no tokkirɗaa goonga, e no kuutinirɗaa ka, ɗum velii yam korey. Nango ɓikkon am e tokki goonga, kam ɓuri velgo yam. Giɗaaɗo am Gaayus, kuuɗe booɗɗe ɗe kuwanɗaa banndiraaɓe goonɗinɓe, ɓe annduɗaa e ɓe a anndaa fuu, eɗe kolla a koolniiɗo. Yimɓe ɓeen ngarii nder *ikiliisiya, ɓe ngeccake yiɗde nde kolluɗaa ɓe. Yah yeeso e vallugo iri yimɓe ɓeen nder jahaale maɓɓe, fodde ko velata Allah. Gam nde ɓe mbaɗata jahaangal maɓɓe dow wa'ajingo innde *Almasiifu, ɓe ndaaraay ballal e yimɓe ɓe ngoonɗinaay. Gam ma'ajum enen goonɗinɓe e haani njaɓɓooɗen iri yimɓe ɓeen, gam laatooɗen huudooɓe e maɓɓe nder anndingo goonga Allah. Mi vinndanii *ikiliisiya ngonka to maaɗa ɗereewol, ammaa Diyooterefes jaɓaay bolle am sam, gam emo yiɗi laataago aardiiɗo dow mooɗon. Gam ma'ajum, to mi warii mi vannginey ko o waɗata, waato peve e bolle kalluɗe ɗe o volvi dow amin. Naa kanjum tan o waɗata: o jaɓɓataako banndiraaɓe hoɗɓe, kadimaa yiɗɓe jaɓɓaago ɓe maa, emo haɗa ɗum'en, o vurtina ɗum'en nder ikiliisiya. Giɗaaɗo am Gaayus, ta'a yemmin waɗgo halleende, ammaa huu ko vooɗi. Baɗoowo ko vooɗi fuu, no neɗɗo Allah, ammaa baɗoowo ko halli anndaa Allah. Demeetiriyus hollii o neɗɗo goongaajo, goonga boo e saaydina mo. Yimɓe fuu e caaydina ko vooɗi dow ma'ako. Minon boo, emin caaydanoo mo, eɗa anndi boo caaydaaku amin no goonga. Ko ngiɗmi vi'igo ma e ɗuuɗi, ammaa mi yiɗaa vinndugo ɗum dow ɗereewol. Emi yiɗi yi'igo ma ko ɓadii, gam mboliden honnduko e honnduko, to ɗum heɓake. Jam wondu e maaɗa. Yiɗaaɓe maaɗa wonɓe ɗo'o e kinnu maa. Hinnu higooɓe amin wonɓe ɗoon fuu, go'oto-go'oto maɓɓe. Ngo'ol ɗereewol ivii to am, miin Yahuuda maccuɗo Yeesu *Almasiifu, mi minyiraawo Yaakuubu. Emi hinna on, onon noddaaɓe Allah, ɓe Allah *Baabiraawo meeɗen yiɗi, ɓe Yeesu Almasiifu reeni. Allah ɗuɗɗinan on yurmeende muuɗum e jam muuɗum e yiɗde muuɗum ! Banndiraaɓe am yiɗaaɓe, emi yiɗnoo vinndango on korey dow kisndam kawtuɗam en, en fuu. Jo'oni mi yi'ii ɗum doole mi vinndana on, gam mi semmbiɗina ɓerɗe mooɗon faa kaɓanon haɓre goonɗinki nde Allah halfini seniiɓe muuɗum nde wo'ore heƴeynde yimɓe jaamanuuji fuu. Gam halluɓe nattii nder kawtal mooɗon e suuɗeefi. Eɓe ngilloo wuurgo barkaa Allah, gam ɓe keɓa laawol waɗgo halleende, ɓe calake Yeesu Almasiifu laamiiɗo meeɗen e Jawmiraawo meeɗen. Halkere halluɓe ɓeen vinndaama nder *Deftere Seniinde ila ko neeɓi. Jo'oni, emi yiɗi hiimtingo on ko annduɗon: koo nde Jawmiraawo hisnunoo yimɓe *Isiraa'iila nder lesdi *Misira, ɓaawo ɗoon o halkii woɓɓe maɓɓe, gam ɓe ngoonɗinaay mo. Kiimtee boo woɓɓe nder malaa'ika'en huultuɓe keerol baawɗe ɗe Allah hokki ɗum'en, ɓe ngoorii jo'onde maɓɓe. Gam ma'ajum Jawmiraawo haɓɓiri ɓe geƴƴelle ɗe faa abada, o omndi ɓe nder niɓre, faa yahago *nyannde-darngal nde o sernanta ɓe. Kiimtee yimɓe Sodoma e Gomora e ci'e piliiɗe ɗum'en. Kamɓe boo, ɓe mbaɗii kama no malaa'ika'en ɓeen mbaɗi, ɓe tokkii suunooji ɓalli maɓɓe, ɓe mbaɗii koo iri nguye njeenu. Ɓe kalkiraama yiite tabbitnge, gam faa ɓe laatoo misaalu halketeeɓe e yiite nge faa abadaa. Noon boo, ekkitinooɓe fevooɓe ɓeen e ngoodi koyɗi jahareyɗi ɓe e nyiddingo ɓalli maɓɓe, eɓe njavoo baawɗe mawɓe fuu, eɓe kuɗa mawɓe asama. Koo Miikaa'iilu mawɗo malaa'ika'en oon, huɗraay *Ceyɗaan noon, nde ɓe ngeddotirnoo dow ɓanndu *Muusa ɓaawo maayde ma'ako. O feldaay mo haalaaji naawɗi. Ko o vi'i mo woni: « Jawmiraawo sernane. » Ammaa yimɓe ɓeen e kuɗa ku'uje ɗe ɓe anndaa. Anndal ngal ɓe ngoodi iri ngal diiwe ladde, kam halkata ɓe. Kayco maɓɓe ! Ɓe tokkii laawol Kaayinu barɗo minyum. Ɓe mbaɗii ko'e maɓɓe e fewre gam heɓgo ceede, kama no Balaama waɗno. Ɓe kalkey kama no Koora turtanɗo Muusa halkiri. Gonki yimɓe ɓeen nder mooɗon e nyiddina kawtal yiɗde mooɗon wakkaci nyaamdoton. Kamɓe ɓe nyaamtarɓe, yiɗanɓe ko'e mu''en tan. Ɓe nanndii e duule ɗe ngalaa ndiyam ɗe henndu laggata, ɓe nanndii e leɗɗe ɗe ndimataa koo wakkaci dimgol ma'aje, ɗoofaaɗe, baatɗe fu-fuu. Eɓe cankita kuuɗe maɓɓe cemtiniiɗe kama no ɓoggi ndiyam maayo meccirta guufɗe e powle ma'ago. Ɓe nanndii e koode jiilotooɗe. Allah resanii ɓe niɓre ɓurnde niɓɓugo, nde ɓe mburtataako ɗum faa abadaa. Enok laatiiɗo nder jaamaniiru joveeɗiɗaɓru nder danygol Aadamu waɗii annabaaku maɓɓe ila ko neeɓi, o vi'i: « Raa Jawmiraawo ɗoon warda e malaa'ika'en muuɗum seniiɓe dubuuje dubuuje gam o sernana yimɓe duuniyaaru fuu, o halka halluɓe gam kuuɗe mu''en kalluɗe, e haalaaji kalluɗi ɗi ɓe mbolvi dow ma'ako. » Yimɓe ɓeen ɓe nyaamtotooɓe, voytirooɓe woɓɓe, eɓe tokki suunooji maɓɓe kalluɗi, eɓe mantoroo ko'e maɓɓe, eɓe mana woɓɓe boo gam ɓe keɓa ko ɓe ngiɗi. Ammaa onon banndiraaɓe am yiɗaaɓe, kiimtee haalaaji ɗi lilaaɓe Jawmiraawo meeɗen Yeesu *Almasiifu mbi'inoo on. Ɓe mbi'i: « Nder wakkaci cakitotooɗum yimɓe tokkuɓe giɗaaɗi mu''en kalluɗi no ngarey, njaltinira on. » Kamɓe ngoni senndooɓe yimɓe, eɓe tokki nyumooji duuniyaaru tan, ɓe ngalaa *Ruhu Allah. Ammaa onon banndiraaɓe am yiɗaaɓe, cemmbiɗee nder goonɗinki mooɗon ceniiki, toree Allah nder baawɗe *Ruhu Ceniiɗo. Tabbitee nder yiɗde Allah, mbaɗee tammunde mooɗon dow Jawmiraawo meeɗen Yeesu Almasiifu. Nder yurmeende ma'ako o hokkey on yonki ɗum faa abadaa. Njurminanee waɗooɓe cekkaa, mburtinee woɓɓe nder yiite, kisnee ɓe. Njurminanee woɓɓe boo, ammaa kakkilee gam to' on ndaaɓo hakke maɓɓe. Allah e waawi reengo on gada e fergere, faa o yottina on nder teddungal ma'ako, on ngalaa feloore on keevi velvelo. Kanko woni Allah go'oto kisnirɗo en gada e Yeesu *Almasiifu Jawmiraawo meeɗen. Teddungal e manngu e laamu e baawɗe laatanoo mo, ila ndeenno e jo'oni e faa abadaa abadin. Aamiin ! Nde'e Deftere e saawi wahayu ɗum Allah holli Yeesu Almasiifu, gam holla maccuɓe muuɗum ko ɓadii wargo. Yeesu lilii malaa'ikaajo muuɗum to maccuɗo muuɗum Yahayya, gam o yeccoo mo fii ɗuum. Yahayya boo saaydake koo ɗume ko yi'i ɗum voliinde Allah, e goongaaji ɗi Yeesu holli mo. Barkaa no laatanto janngeyɗo nde'e deftere annabaaku. Barkaa no laatanto nanɓe ko vinndaa nder nde'e deftere tokki ɗum. Gam wakkaci fii ɗuum vanngata ɓadake. Miin Yahayya, emi vinndana goonɗinɓe wonɓe ci'e joveeɗiɗi gonɗe nder lesdi Aasiya. Allah gonɗo ndeenno e jo'oni e ɗo'o yeeso, e ruhuuji joveeɗiɗi gonɗi yeeso jooɗorgal laamu ma'ako, e Yeesu *Almasiifu caayduujo koolaaɗo mbarkiɗina on, kokka on jam. Yeesu o arano e ummitaago nder maayɓe, o laamiiɗo laamiiɓe duuniyaaru. Kanko yiɗi en, o rimɗini en e hakkeeji meeɗen gada e ƴiiƴam ma'ako. O laatinii en yimɓe ma'ako e *aardiiɓe diina huwanooɓe Allah Baaba ma'ako. Teddungal e baawɗe laatanoo mo faa abadaa. Aamiin. « Rah, emo wara nder duule, koo moye no yi'ey mo, faa maa e warɓe mo. Yimɓe duuniyaaru fuu no mboyey gam bittoyki ma'ako ! » Goonga, ɗum waɗey. Aamiin. Allah Jawmu baawɗe vi'i: « Miin woni Alfaa e Omeega, waato fuɗɗoode e timmoode. » « Miin woni ndeenno e jo'oni e ɗo'o yeeso. » Miin Yahayya banndii on, kawtuɗo e mooɗon torraaji e laamu Yeesu *Almasiifu, munyduɗo e mooɗon munyal ma'ako, mi yaharaama lesdi ngonndi caka ndiyam, mbi'eteendi Patamos. Mi yaharaama toon gam mi wa'ajinii voliinde Allah, mi hokkii habaru Yeesu. Nyannde alat, *Ruhu Allah jippoyii dow am, ɓaawo am nanmi woɗnde voliinde semmbiɗnde, kama duudaango luwal. Voliinde ndeen e vi'a: — Ko ngiiɗaa, vinndu ɗum nder deftere, lildaa nde *ikiliisiyaaji gonɗi nder ci'e joveeɗiɗi, waato Efesu e Samirna e Pergame e Tiyaatira e Sardis e Filadelfiya e Lawdikiya. Sey ngaylitiimi gam mi yi'a bolvaneyɗo yam. E gaylitaaki am, sey ngi'imi fitilaaji joveeɗiɗi ɗi jiinaariya. Caka fitilaaji ɗiin, ngi'imi goɗɗo kama *Ɓii-Neɗɗo e ɓornii kolte juutɗe faa e teppe, emo taadii taadorde jiinaariya e wabaare ma'ako. Hoore ma'ako e gaasa ma'ako e ranni tar kama hottollo, tar kama nyaalal, gite ma'ako boo kama ɗemngal yiite. Kosɗe ma'ako e ɗelkitoo kama njamndi mboɗeeri ngoggaandi, ndi ɗum defi nder yiite vayildu, voliinde ma'ako kama iido nyaardu ndiyam ɗuuɗɗam. Emo jogii koode joveeɗiɗi e junngo ma'ako nyaamo, kaafahi belki ki mbeldiiji ɗiɗi e vurtoyoo nder honnduko ma'ako. Yeeso ma'ako e ranni tar kama naange caka nyalawma. Nde ngi'imoomi, sey ndo''iimi yeeso ma'ako kama maayɗo. Ammaa o yowani yam junngo ma'ako nyaamo. O vi'i: — Ta'a hul. Miin woni arano, miin woni cakitiiɗo, miin woni mo yonki ! Ndeenno mi maayii, ammaa jo'oni emi woodi yonki ɗum faa abadaa abadin, emi woodi baawɗe dow maayde e Laahira. Gam ma'ajum, vinndu ko ngiiɗaa, ko waɗata jo'oni, e ko waɗata ɗo'o yeeso. Ammaa jo'oni, raa ma'ana sirri koode joveeɗiɗi ɗe ngiiɗaa nder junngo am nyaamo, e fitilaaji jiinaariya joveeɗiɗi ɗi ngiiɗaa: koode joveeɗiɗi ɗeen ngoni malaa'ika'en ikiliisiyaaji gonɗi ci'e joveeɗiɗi, fitilaaji joveeɗiɗi boo ɗum ikiliisiyaaji joveeɗiɗi. — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Efesu vi'igo: Raa lilal gada to jogiiɗo koode joveeɗiɗi e junngo muuɗum nyaamo, jahoowo caka fitilaaji jiinaariya joveeɗiɗi: « Emi anndi kuuɗe maaɗa e ti'inaare maaɗa e munyal maaɗa nder torraaji. Emi anndi a munyantaa halluɓe. Kadimaa a godake vi'ooɓe ko'e mu''en no *lilaaɓe, ammaa ɓe laataaki lilaaɓe, a tawii ɓe fevooɓe. « Emi anndi a woodi munyal, a nattii torraaji kalluɗi gam am, e noon fuu a somaay. Ammaa raa ko peldeymaami: a woorii yiɗde maaɗa nde ngoonnoɗaa aran. Hiimta gada toye ndo''iɗaa. Tuub, waɗ ko mbaɗeynoɗaa ndeenno. To naa noon, mi warey, mi itta fitila maaɗa to ka resino, to nii a tuubaay. Ammaa a woodi fii booɗɗum go'otum ɗum mbaɗataa, a wanyii kuuɗe Nikola'en, noon no nganyrumi ɗe. « Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji. Jaaliiɗo fuu, mi woorey ɗum nyaama ɓikkon lekki yonki gonki nder aljanna. » — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Samirna vi'igo: Raa ko arano e cakitiiɗo, maaynooɗo ummitii, vi'i: « Emi anndi torraa maaɗa e cooyndam maaɗa, ammaa e noon fuu a diskuɗo. Emi anndi haala kalluka ka yimɓe mbolvata dow maaɗa. Yimɓe ɓeen e mbi'a no *Yahuudu'en, ammaa naa ɗum noon, ɓe yimɓe *Ceyɗaan. Ta'a hul torraa ka njarataa ɗo'o yeeso. Rah, Ibiliisa siryake waɗgo woɓɓe mooɗon nder kaso, gam ɗum jarraboo on, on mbaɗey balɗe sappo on njara torraa kalluka. Ammaa koo to ɗum warey on, njogee ko kooliiɗon. Miin boo mi hokkete yonki, ki laatanomaa giifol jaalorgal. « Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji. Jaaliiɗo fuu, maayde ɗiɗaɓre meemataa ɗum. » — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Pergame, vi'igo: Raa ko jogiiɗo kaafahi ki mbeldiiji ɗiɗi vi'i: « Emi anndi to njooɗiɗaa, eɗa jooɗii to *Ceyɗaan laamoto. E noon fuu, eɗa jogii innde am, a wooraay goonɗingo yam, koo wakkaci ɗum Antipas caayduujo am koolaaɗo waraa nder maaɗa, yaayre to Ceyɗaan jooɗii. « Ammaa e woodi fii seɗɗa ɗum peldeymaami. Nder maaɗa e woodi woɓɓe tokkuɓe ekkitinol Balaama. Kanko ekkitini Balak no ferginirta *Isiraa'iila'en, ɓe nyaama ko hirsanaa gumkiiji fewre, ɓe mbaɗa njeenu. Noon boo a woodi woɓɓe tokkuɓe ekkitinol Nikola'en. Jo'oni tuub ! To naa noon, mi warey to maaɗa naa ko neeɓi, mi warda ɓe e kaafahi burtoytooki honnduko am. « Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji. Jaaliiɗo fuu, mi hokkey ɗum nyaamdu *manna suuɗiindu. Kadimaa mi hokkey mo haayre raneere nde innde hesre vinndaa dow muuɗum. Walaa annduɗo innde ndeen, sey kokkaaɗo haayre ndeen. » — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Tiyaatira, vi'igo: Raa ko *Ɓiɗɗo Allah mo gite muuɗum njalbirta kama ɗemngal yiite, mo kosɗe muuɗum njalbirta kama njamndi mboɗeeri ngoggaandi, vi'i: « Emi anndi kuuɗe maaɗa, e yiɗde maaɗa, e hoolnaare maaɗa, e ti'inaare maaɗa, e ballal ngal mbaɗantaa woɓɓe. Emi anndi kuuɗe maaɗa ɗe jo'oni ɓurii ɗe ndeenno. « Ammaa raa ko peldeymaami: eɗa munyana Jejabel, debbo bi'eyɗo hoore muuɗum no *annabiijo. Emo majjina maccuɓe am, emo ekkitina ɓe waɗgo njeenu e nyaamgo teewu cakkanaangu gumkiiji. Mi hokkii mo wakkaci gam o tuuba e njeenu ngu o waɗata, ammaa o salake tuubgo. Gam ma'ajum mi nyawney mo nyawu kallungu. Ɓe o wa'adata njeenu boo, to ngooraay waɗgo iri kuuɗe ɗeen, mi torrey ɓe torraa kalluka. Mi warey tokkuɓe mo. Ndeen ikiliisiyaaji fuu no anndey miin woni annduɗo nyumooji yimɓe, e etoowo ko woni nder ɓerɗe maɓɓe. Mi biyoto koo moye mooɗon deydey e kuugal muuɗum. « Ammaa onon goonɗinɓe horiiɓe ɓe si'ire Tiyaatira, ɓe tokkaay ekkitinol ngool, ɓe tokkaay ko woɓɓe mbi'ata: sirri Ceyɗaan lugguɗum, emi vi'a on: mi yowantaa on goɗngal donngal. Njogee ko ngoonɗon booɗɗum, faa mi vittoya. Jaaliiɗo, baɗeyɗo ko mbi'imi faa yahago timmoode, mi hokkey mo laamu dow leƴƴi duuniyaaru. O laamoranto ɓe e sawru njamndi, o fusa ɓe kama gaheeje loɓokke. Kadimaa mi hokkey mo hoodere fajiri. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji. » — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Sardis, vi'igo: Raa ko jogiiɗo ruhuuji Allah joveeɗiɗi e koode joveeɗiɗi vi'ata: « Emi anndi kuugal maaɗa, eɗum yi'a kama a woodi yonki, ammaa a maayɗo. Umma daraa ! Vo'in ko horani maa, sabu ɗum ɓadake waatgo, gam mi yi'ii kuuɗe maaɗa keevaay yeeso Allah am. Gam ma'ajum, hiimta ko nanɗaa e ko ekkitineɗaa, tokku ɗum, tuub gada e hakkeeji maaɗa. Kul a ummaaki, mi vittoyey nder wakkaci ɗum a tammaaki kama gujjo. Kadimaa a anndataa wakkaci ɗum ngaraneymaami. Ammaa faa jo'oni e woodi yimɓe maaɗa seɗɗa nder si'ire Sardis, ɓe tuninaay ko'e mu''en e waɗgo hakke. Ɓe ɓornoto kolte daneeeje, ɓe njahada e am, gam ɓe potii waɗgo noon. « Jaaliiɗo fuu no ɓornoto kolte daneeje, kadimaa mi molmataa innde ma'ako nder Deftere yonki. Mi vi'ey kanko ɗum mo am, yeeso Baaba am e yeeso malaa'ika'en muuɗum. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji. » — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Filadelfiya vi'igo: Raa lilal gada to oon ceniiɗo, goongaajo, jogiiɗo omtirgel *Dawda. To o omtii dammugal, walaa omndeyɗo ngal, to o omndii ngal, walaa omteyɗo ngal. « Emi anndi kuuɗe maaɗa. Rah, mi ɗalanii ma dammugal e omtii, walaa baaweyɗo omndugo ngal. Emi anndi a semmbiɗaa, ammaa e noon fuu a tokkii ko mbi'imi, a salaaki vi'igo a goonɗinɗo yam. Ɓen ɗoon wonɓe nder yimɓe *Ceyɗaan, vi'ooɓe no *Yahuudu'en, ammaa ɓe pevey, mi waɗey ɓe ngara ɓe ndiccoo yeeso maaɗa, ndeen ɓe annda emi yiɗ maa. Gam a yoofaay munyal ngal mbi'imi mbaɗaa e ɓernde semmbiɗnde, miin boo mi hisnete e torraa ngaraneyka duuniyaaru, gam godaago yimɓe ma'aru fuu. Emi wara naa ko neeɓi. Joga goonɗinki maaɗa booɗɗum, gam to' goɗɗo te'ete laada jaalorgal maaɗa. « Jaaliiɗo fuu, mi laatiney ɗum danngaral *Wuro Allah am Seniingo, o fuɗɗitataa vurtaago wuro ngoon. Mi vinndey innde Allah am dow ma'ako e innde si'ire muuɗum *Urusaliima hesre jippoytoonde gada to Allah am. Kadimaa mi vinndey innde am hesre dow ma'ako. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji. » — Vinndan malaa'ikaajo *ikiliisiya ngonka si'ire Lawdikiya, vi'igo: Raa lilal gada to oon bi'eteeɗo Aamiin, caayduujo goongaajo, koolaaɗo, mo Allah tagiri koo ɗume gada e muuɗum: « Emi anndi kuuɗe maaɗa, a feewaa a wulaa. Vi'eeno a laatino peewɗo koo gulɗo ! Ammaa gam a laatii caka-caka, a wulaa a feewaa, mi tuutete. Eɗa vi'a: Mi diskuɗo, emi woodi jawdi, walaa ko ndullumi. Ammaa a anndaa a tampuɗo, a jurminiiɗo, a cooyɗo, a bumɗo, a suhuraaki. Gam ma'ajum emi hokku maa caawara: sood jiinaariya laɓɓiniraandi yiite to am, gam ndiskaa, sood kolte daneeje cuhuroɗaa, gam cuddaa semteende maaɗa, sood nebbam molmanaa gite maaɗa, gam keɓaa ngi'a. Ɓe ngiɗmi peleymi, kamɓe lelteymi. Gam ma'ajum, yawɗa tuub. Rammi darii e dammugal, emi silminoo. Koo moye nani voliinde am, omti dammugal, mi nattey mi nyaamda e ma'ako, kanko boo o nyaamdey e am. « Jaaliiɗo fuu no laamodoto e am nder laamu am, noon no keɓrumi jaalorgal laamodiimi e Baaba am nder laamu muuɗum. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ko *Ruhu Allah vi'ata ikiliisiyaaji ! » Ɓaawo ma'ajum mi raari, sey ngi'imi goɗngal dammugal e omtii toon dow. Voliinde nde nannoomi arande nanndunde e duudaango luwal vi'i: — Ƴeentoy ɗo'o, mi hollu maa ko waɗata ɗo'o yeeso. Ɗoon e ɗoon *Ruhu Allah jippoyii dow am, sey ngi'imi jooɗorgal laamu toon dow, goɗɗo e jooɗii dow ma'agal. Jooɗiiɗo oon e ɗelkitoo kama haayre yaspa, emo vo'oji kama haayre sardis. Timotimoongal ɗelkitotoongal kama haayre imiraadi e filii jooɗorgal ngaal. Ha'ade jooɗorgal ngaal e woodi goɗɗe jooɗorɗe aciriin e nayi (24), eɗe pilii ngal. Woɓɓe ndotti'en aciriin e nayo (24) e njooɗii dow ma'aje, eɓe ɓornii kolte daneeje, eɓe ngiifii giifi jiinaariya. Maƴƴe e hooloo, palmaali mbaɗi ga vurtoyaago e jooɗorgal ngaal. Kadimaa fitilaaji joveeɗiɗi e kuɓɓi yeeso ma'agal, fitilaaji ɗiin ngoni ruhuuji Allah joveeɗiɗi. Yeeso jooɗorgal ngaal e woodi goɗɗum nannduɗum e maayo ɗelkitotoongo kama daarorgal. Kadimaa e woodi goɗɗe tagle nayi ɗe yonki, ɗe gite koo toye, ɓaawo e yeeso, eɗe pilii jooɗorgal ngaal koo nduye vuttudu. Tagaadi arandi e nanndi e mawndu, ɗiɗaɓri e nanndi e ngaari, tataɓri e woodi yeeso kama ngo neɗɗo, nayaɓri e nanndi e dutal piirngal. Ɗen ɗoon tagle nayi ɗe yonki, koo ndiye e woodi biyeeli joveego'o. Eɗe ngoodi gite e ɓanndu koo toye. Jemma e nyalawma ɗe ngoorataa yimgo, eɗe mbi'a: « Ceniiɗo, ceniiɗo, ceniiɗo, Allah Jawmiraawo Jawmu Baawɗe, kanko woni ndeenno e jo'oni e ɗo'o yeeso ! » Koo ndeye nde tagle ɗe yonki ngimi gimol maaltugo e teddingo e yettugo oon jooɗiiɗo dow jooɗorgal, mo yonki faa abadaa, sey ndotti'en aciriin e nayo (24) ɓeen ndiccoo yeeso jooɗiiɗo dow jooɗorgal ngaal, ɓe maalta oon mo yonki faa abadaa, ɓe ndesa giifi maɓɓe yeeso jooɗorgal ngaal, eɓe mbi'a: « Yaa Jawmiraawo Allah amin, a fotii mawnineego, darajja e teddungal e baawɗe fuu, aan jeyi ɗum, gam aan tagii koo ɗume, e yiɗde maaɗa ɗum tagaa, ɗum jooɗii. » Vuttudu junngo nyaamo jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu, mi yi'ii woɗnde deftere vinndaande nder e yaasi, nde omndaa nde takkaa takkanɗe joveeɗiɗi. Ndeen ngi'imi goɗɗo malaa'ikaajo cemmbiɗɗo, o towni voliinde o vi'i: — Moye foti takkitgo takkanɗe nde'e deftere, omta nde? Ammaa ɗum heɓaay koo go'oto potɗo omtugo deftere ndeen, koo raara nder ma'are, koo toon dow, koo nder duuniyaaru, koo nder maayɓe. Mi voyii bojji naawɗi, gam ɗum heɓaay potɗo omtugo deftere ndeen, hakko raara nder ma'are. Sey go'oto nder ndotti'en ɓeen vi'i yam: — Woor voygo. Raa mawndu lenyol Yahuuda asngol Dawda heɓii jaalorgal, o takkitey takkanɗe joveeɗiɗi ɗeen, o omta deftere ndeen. Ndeen ngi'imi ngoɗndi *Njawdiri e darii ha'ade jooɗorgal ngaal. Tagle nayi ɗe yonki e ndotti'en ɓeen e pilii ndi. *Njawdiri ndiin kama ndi hirsanooma. Endi woodi luwe joveeɗiɗi e gite joveeɗiɗi, kanje ngoni ruhuuji Allah joveeɗiɗi lilaaɗi nder duuniyaaru fuu. Njawdiri ndiin yahi jaɓi deftere ndeen e junngo nyaamo jooɗiiɗo dow jooɗorgal oon. Nde ndi jaɓi deftere ndeen, tagle nayi ɗe yonki ɗeen e ndotti'en aciriin e nayo (24) ndiccii yeeso ma'ari. Koo moye maɓɓe e jogii moolooru e tummude jiinaariya heeɓnde urdi mbelndi, kayri woni do'aaje yimɓe Allah. Ɓe ngimi gimol kesol eɓe mbi'a: « A fotii hooygo Deftere ndeen takkitaa takkanɗe ma'are, gam a waranooma, gada e ƴiiƴam maaɗa coottaniɗaa Allah yimɓe gada e koo ngole lenyol, e koo ngale ɗemngal, e koo ɓeye yimɓe, e koo ndiye lesdi. A laatinii ɓe laamiiɓe e *aardiiɓe diina, gam ɓe kuwana Allah meeɗen,* ɓe laamanoo duuniyaaru. » Ɓaawo ɗoon mi raari, mi nanii bolle malaa'ika'en ɗuuɗɓe, ɗuuɗal maɓɓe walaa keerol. Eɓe pilii jooɗorgal ngaal e tagle ɗe yonki e ndotti'en ɓeen. Malaa'ika'en e ngima e semmbee, e mbi'a: « Njawdiri mbaranoondi ndiin, ndi fotii heɓgo baawɗe, e risku, e hikima, e semmbee, e teddungal, e darajja, e maalteego ! » Ndeen nanmi koo ɗeye tagle gonɗe toon dow, e gonɗe nder duuniyaaru, e lees lesdi, e nder ndiyam, e ko woni nder ma'ajum fuu e yima e vi'a: « Maaltoore, e darajja, e teddungal, e baawɗe laatanoo Jooɗiiɗo dow jooɗorgal ngaal, kam e Njawdiri faa abadaa ! » Tagle nayi ɗe yonki ɗeen mbi'i: — Aamiin ! Sey ndotti'en ɓeen ndiccii cujjidani Jawmiraawo. Ndeen ngi'imi *Njawdiri ndiin takkitii go'o nder takkanɗe joveeɗiɗi ɗeen. Sey nanmi go'o nder tagle nayi ɗe yonki ɗeen noddii e semmbee kama hoolo falmaango, vi'i: — Waroy ! Nde ndaarmi, sey ngi'imi puccu ndaneewu ! Gonɗo dow ma'agu e jogii bakaahi, o hokkaa giifol. O jaaliiɗo, o vurtii gam o ɓesda jaalaago. Nde Njawdiri ndiin takkiti takkannde ɗiɗaɓre, sey nanmi tagaadi ndi yonki ɗiɗaɓri vi'i: — Waroy ! Sey puccu mboɗeewu coloy vurtoyii. Gonɗo dow ma'agu vi'aa itta jam nder duuniyaaru, gam yimɓe mbarmbartira. O hokkaa kaafahi makki. Nde Njawdiri ndiin takkiti takkannde tataɓre, sey nanmi tagaadi tataɓri ndi yonki vi'i: — Waroy ! Nde ndaarmi, sey ngi'imi puccu ɓaleewu ! Gonɗo dow ma'agu e jogii etruɗum e junngo. Sey nanmi goɗɗum kama voliinde e vurtoyoo hakkunde tagle nayi ɗe yonki ɗeen, ende vi'a: — Etergel alkamaari go'otel no soodete ceede kuugal nyanndeere wo'ore. Eterkon gawri taton no coodete ceede kuugal nyanndeere wo'ore. Ammaa ta'a vonnu nebbam jaytunje koo *innaboojam. Nde Njawdiri ndiin takkiti takkannde nayaɓre, mi nanii ngo'ori nder tagle nayi ɗe yonki vi'i: — Waroy ! Ndeen ngi'imi puccu puru. Innde gonɗo dow ma'agu Maayde, Laahira e tokkiri mo ɓaawo. Ɓe kokkaa baawɗe dow feccere wo'ore nder cende nayi ɗe duuniyaaru, gam ɓe mbarda ɓe kaafaaje e veelo hallungo e nyawuuji e diiwe ladde. Nde Njawdiri ndiin takkiti takkannde jovaɓre, mi yi'ii yonkiiji ɓe ɗum wari gam ɗowtanaago voliinde Allah e wa'ajingo nde e goonga. Eɗi lees hirsirde. Ɓe ƴefti voliinde e semmbee, ɓe mbi'i: — Yaa Jawmiraawo Jawmu baawɗe, ceniiɗo, goongaajo, sey ndeye cernanaa duuniyaaru, mba'atanoɗaa min, gam barki ki ɓe mbari min? Sey koo moye maɓɓe hokkaa koltal daneewal, ɓe mbi'aa ɓe poofta seɗɗa, faa nde ɗum hebbiti wargo goonɗinɓe horiiɓe, higooɓe kuugal maɓɓe, ɓe ɗum wardata noon no ɗum wardi ɓe. Nde Njawdiri ndiin takkiti takkannde joveego'oore, sey ɗum waɗi dimmbaaki lesdi makki. Naange ɓalwi kurum kama ƴulɓe. Lewru vo'oji coloy kama ƴiiƴam. Koode boo caamoyi, noon no ɓikkon ƴibbe caamrata to henndu semmbiɗndu dimmbii ɗe. Dow taggii noon no ɗum taggirta daago. Lesɗe gonɗe caka ndiyam e baamle fuu ɗoofaa to ngoni. Ndeen laamiiɓe duuniyaaru e aardiiɓe e mawɓe soojeeji e riskuɓe e woonɓe baawɗe e maccuɓe e rimɓe cuuɗii nder luurooji e lees kaaƴe nder baamle. Ɓe mbi'i baamle e kaaƴe ɗeen: — Njanee dow amin, cuuɗon min e huunƴere jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu, kam e Njawdiri. Gam nyannde huunƴere maɓɓe hallunde warii. Moye waawata daɗgo? Ɓaawo ma'ajum ngi'imi malaa'ika'en nayo e ndarii buttulli duuniyaaru nayi. Eɓe paddii keni duuniyaaru nayi, gam to' ɗi mbis dow lesdi, koo dow maayo, koo dow koo kiye lekki. Sey kadimaa ngi'imi goɗɗo malaa'ikaajo e vurtoyoo gada fu'una, emo jogii ba'aruɗum caayda Allah mo yonki. O towni voliinde, o volvani malaa'ika'en nayo ɓeen, ɓe Allah hokki baawɗe bonnugo duuniyaaru e maayo, o vi'i: — To' on mbonnu duuniyaaru, koo maayo, koo leɗɗe. Ndeentee tawo faa min mbaɗana maccuɓe Allah meeɗen caayda e tihiɗe mu''en. Sey nanmi ɗuuɗal waɗanaaɓe caayda ɓeen yaharii yimɓe dubuuje hemre e arba'iin e nayo (144 000). Ɓe fuu nder leƴƴi Isiraa'iila sappo e ɗiɗi ɓe ivi: lenyol Yahuuda yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Ruuben yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Gaad yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Aaser yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Naftalim yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Manasa yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Simiyon yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Leewi yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Isaakar yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Jaabulon yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Yusufu yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000), lenyol Bennyamin yimɓe dubuuje sappo e ɗiɗo (12 000). Ɓaawo ma'ajum, mi raari, mi yi'ii yimɓe ɗuuɗɓe ɓe limataako. Yimɓe ɓeen ivii gada koo ndiye lesdi, e koo ngole lenyol, e koo ɓeye yimɓe, e koo ngale ɗemngal. Ɓe fuu eɓe ndarii yeeso jooɗorgal laamu, kam e *Njawdiri, eɓe ɓornii kolte daneeje tar, eɓe njogii lison dabiinooje e juuɗe maɓɓe. Ɓe ilini e semmbee, ɓe mbi'i: — Kisndam ivii to Allah meeɗen jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu e Njawdiri ! Malaa'ika'en fuu e mawɓe e tagle nayi goonɗe yonki e ndarii pilii jooɗorgal laamu ngaal. Ɓe fuu ɓe ndiccii ɓe cujjidani Allah. Ɓe mbi'i: — Aamiin ! Maaltoore e teddungal e hikima e yettoore e manngu e baawɗe e semmbee laatanoo Allah meeɗen faa abadaa ! Aamiin. Sey go'oto nder mawɓe ɓeen ƴami yam, vi'i: — Ɓe'e yimɓe ɓorniiɓe kolte daneeje, ɗum ɓeye? Toye ɓe ivi? Sey mbi'imoomi: — Moodibbo, aan anndi. O vi'i yam: — Kamɓe ngoni ivoyɓe nder torraa kalluka. Ɓe lohonirii kolte maɓɓe ƴiiƴam Njawdiri, ɗe ndanni tar. Kanjum waɗi ɓe ndarii yeeso jooɗorgal laamu Allah. Eɓe kuwana mo jemma e nyalawma nder Wuro ma'ako. Jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu oon no reeney ɓe. Ɓe ɓesdataa nango veelo, ɓe ɓesdataa ɗomɗugo. Naange koo gulɗum fuɗɗitataa fiigo ɓe sam. Gam Njawdiri ngonndi vuttudu jooɗorgal laamu no laatoto gaynaako maɓɓe. Kadimaa ndi yaharey ɓe to ndiyam yonki ɓulata. Allah boo no mooytey gonɗi maɓɓe fuu. Nde *Njawdiri ndiin takkiti takkannde joveeɗiɗaɓre, sey ko woni nder asama fuu de''iti faro mintiiji talaatiin (30). Ndeen ngi'imi malaa'ika'en njoveeɗiɗo dariiɓe yeeso Allah kokkaama luwe joveeɗiɗi. Goɗɗo malaa'ikaajo wari darii yeeso to ɗum wulata urdi mbelndi, emo jogii tummude jiinaariya nde ɗum wulata urdi nder muuɗum. Ɗum hokki mo urdi ɗuuɗndi, gam o hawrita ndi e do'aaje yimɓe Allah, o sakka ndi dow wuldude urdi nde jiinaariya wonnde yeeso jooɗorgal laamu. Sey cuurga urdi ndiin ummii gada nder tummude nde o jogii, ndi hawriti e do'aaje seniiɓe, ka yahi yeeso Allah. Malaa'ikaajo oon hooƴi tummude urdi ndeen, o hebbini nde yiite to ɗum wulata urdi mbelndi, o sankiti nge dow duuniyaaru. Ndeen palmaali palmi, hoolooji kooli, maƴƴe maƴƴi, lesdi dimmbii. Ndeen malaa'ika'en njoveeɗiɗo jogiiɓe luwe joveeɗiɗi ɓeen ciryii duudgo ɗe. Malaa'ikaajo arano duudi luwal muuɗum, sey malemalleeje e yiite jillindirnge e ƴiiƴam ndufoyaa dow duuniyaaru. Yiite ngeen nyaami feccere wo'ore nder cende tati ɗe duuniyaaru. Nge nyaami feccere wo'ore nder cende tati ɗe leɗɗe duuniyaaru e fuɗngooji. Nde malaa'ikaajo ɗiɗaɓo duudi luwal muuɗum, sey ɗum feri goɗɗum nder maayo nannduɗum e vaamnde mawnde, e ɗum huɓɓi yiite. Feccere wo'ore nder cende tati ɗe maayo ngoon laatii ƴiiƴam. Feccere wo'ore nder cende tati ɗe diiwe maayo ngoon mbaati kadimaa feccere wo'ore nder cende tati ɗe akale ndiyam gonɗe ɗoon kalkii. Nde malaa'ikaajo tataɓo duudi luwal muuɗum, sey woɗnde hoodere yanoyi gada dow, ende nyaama yiite kama moorol ngol ɗum juumtorto, nde yani dow feccere wo'ore nder cende tati ɗe celi maayo e to ndiyam ɓuldoyta. Innde hoodere ndeen « Kaaɗɗum ». Nde haaɗni feccere wo'ore nder cende tati ɗe ndiyam. Ɗuuɗɓe yarɓe ndiyam ɗaam maayi, gam kaaɗɗum ma'ajam. Nde malaa'ikaajo nayaɓo duudi luwal muuɗum, sey ɗum fiyi feccere wo'ore nder cende tati ɗe naange e lewru e koode, faa feccere wo'ore nder cende tati ɗe jayngol naange e lewru e koode niɓɓi. Jemma e nyalawma boo majjini feccere wo'ore nder tati nde jayngol mu''en. Ɓaawo ma'ajum, ngi'imi dutal e fiiri toon dow, sey nanmi e ngal vi'a e semmbee: — On mboni ! On mboni ! On mboni, onon jooɗiiɓe nder duuniyaaru to malaa'ika'en tato horiiɓe nduudii luwe mu''en. Nde malaa'ikaajo njovaɓo duudi luwal muuɗum, sey ngi'imi hoodere ivoyii dow, nde yani nder duuniyaaru. Ɗum hokki nde omtirgel dammugal ngaska lugguka ka walaa keerol. Nde hoodere ndeen omti ngaska kaan, sey ngoɗka cuurga ɓaleeha vurtoyii kama cuurga ngulu, ka ɓalini naange e henndu kurum. Baɓɓatti mburtii nder cuurga kaan, ɗi cankitii nder duuniyaaru. Ɗi kokkaa baawɗe torrugo kama jahe. Ɗum vi'i ɗi to' ɗi mbonnu geene koo leɗɗe koo goɗɗi fuɗngooji, sey nii yimɓe ɓe ngalaa caayda Allah dow tihiɗe mu''en tan. Ɗi ngooraa ɗi torra yimɓe ɓeen torraa kalluka faa lebbi jovi, ammaa to' ɗi mbar ɓe. Naawɗum ŋatki ma'aji e laatii kama naawɗum ŋatki jahe. Nder balɗe ɗeen, yimɓe no ngilloto maayde, ammaa ɓe keɓataa nde, ɓe ngiɗey maaygo, ammaa maayde no nyaarey ɓe. Baɓɓatti ɗiin e nanndi e pucci ciryaniiɗi konu. Dow ko'e ma'aji e woodi goɗɗum ko nanndi e giifi jiinaariya, geese ma'aji e nanndi e ɗe yimɓe. Gaasa ma'aji e nanndi e ka debbo, nyiiƴe ma'aji e nanndi e ɗe mawndu. Eɗi ɓornii goɗɗum nannduɗum e toggohon njamndi e gabaaje ma'aji, sonnyo biyeeli ma'aji e nanndi e sonnyo pucci kaɓɓanaaɗi amalenke konu, eɗi nyaara ummanii konu. Eɗi ngoodi ɓokkorɗe piɗooje kama ɗe jahe. Ɓokkorɗe ɗeen e ngoodi baawɗe nawnugo yimɓe faa lebbi jovi. Eɗi ngoodi laamiiɗo laamantooɗo ɗi, kanko woni malaa'ikaajo ngaska lugguka ka walaa keerol. Innde ma'ako nder *ibraaninkoore woni Abadon, nder *helenankoore boo Apooliyon, waato Kalkoowo. Torraaji kalluɗi arani ngutake. Horii torraaji kalluɗi ɗiɗi gareyɗi. Nde malaa'ikaajo njoveego'oojo duudi luwal muuɗum, sey nanmi voliinde e vurtoyoo nder luwe nayi gonɗe buttuli to ɗum wulata urdi mbelndi nde jiinaariya, wonnde yeeso Allah. Voliinde ndeen vi'i malaa'ikaajo oon: — Yoof ɓen ɗoon malaa'ika'en nayo haɓɓaaɓe e regorde maayo Eferaatis manngo ! Sey ɗum yoofi malaa'ika'en nayo ɓeen, ɓe ɗum siryii gam nde'e hitaande e ndu'u lewru e nde'e nyanndeere e ɗu'um wakkaci, gam ɓe mbara feccere wo'ore nder cende tati ɗe yimɓe duuniyaaru. Mi nanii ɗuuɗal soojeeji waɗɗiiɓe pucci waɗii miliyooji keme ɗiɗi. Nder wahayu ɗuum mi yi'ii pucci e waɗɗiiɓe ɗi, eɓe cuddiri gabaaje maɓɓe toggohon njamndi, mbo'ojukon coloy kama yiite, mbulambulahon, nareeriihon. Koo nguye puccu e woodi hoore kama nde mawndu, kadimaa yiite e cuurga e noorngal e mburtoyoo nder konnduɗe ma'aji. Feccere wo'ore nder cende tati ɗe duuniyaaru mbardaa torraaji kalluɗi tati ɗiin, waato yiite e cuurga e noorngal burtoytooɗum nder konnduɗe ma'aji. Baawɗe ma'aji nder konnduɗe e ɓokkorɗe ngoni. Ɓokkorɗe ma'aji e ngoodi ko'e kama ɗe bo'ole, e ma'aje ɗi nawnirta yimɓe. Yimɓe horiiɓe ɓe torraaji ɗiin mbaraay, ɓe tuubaay ɓe ngooraay ko ɓe mbaɗi e juuɗe maɓɓe. Ɓe ngooraay sujjidango *ginnaaji e gumkiiji ɗi ɗum wa'ari jiinaariya koo ajurfaari koo njamndi mboɗeeri koo haayre koo lekki. Ɗi fuu ɗi ngi'ataa, ɗi nanataa, ɗi njahataa. Kadimaa ɓe ngooraay waɗgo war-hoore e raarnugo e njeenu e nguyka maɓɓe. Ɓaawo ma'ajum, ngi'imi goɗɗo malaa'ikaajo cemmbiɗɗo e jippoyoo gada dow, emo vahanii duule. Timotimoongal e taarii dow hoore ma'ako, yeeso ma'ako e jalbitoo kama naange, kosɗe ma'ako nanndii e danngalle kuɓɓuɗe yiite. Emo jogii goɗngel deftel omtiingel e junngo ma'ako. O yaaɓi kosngal ma'ako nyaamal dow maayo, nanal boo dow lesdi. O volvi e semmbee kama ƴuttaango mawndu. Nde o volvi, sey palmaali joveeɗiɗi no'otii e hoolo semmbiɗngo. Nde palmaali joveeɗiɗi ɗiin kooli, sey nesmi vinndugo, ammaa sey nanmi woɗnde voliinde gada dow, nde vi'i: — Ta'a vinndu ko palmaali joveeɗiɗi ɗiin mbi'i, suuɗ ɗum ! Ndeen malaa'ikaajo mo ngi'imi e darii dow lesdi e dow maayo ƴefti junngo muuɗum nyaamo dow. O hunorii e innde Allah poofeyɗo faa abadaa, tagɗo dow e lees e maayo e ko woni nder ma'ago fuu. O vi'i: — Wakkaci horaaki kadin ! To malaa'ikaajo njoveeɗiɗaɓo duudii luwal muuɗum, Allah no hebbiney sirri muuɗum, noon no o vi'inoo maccuɓe ma'ako *annabo'en. Ndeen ɓesdumi nango voliinde nde nannoomi gada dow, nde ɓesdi volvango yam, nde vi'i: — Yah, njaɓaa ngel ɗoon deftel omtiingel e junngo malaa'ikaajo dariiɗo dow maayo e lesdi. Sey njahami to malaa'ikaajo oon, mbi'imoomi o hokka yam deftel ngeel. Sey o vi'i yam: — Jaɓ ngel nyaam, ngel veley nder honnduko maaɗa kama njuumri, ammaa ngel haaɗey nder reedu maaɗa. Sey njaɓmi ngel e junngo malaa'ikaajo oon nyaammi. Ngel laatii belngel nder honnduko am kama njuumri, ammaa ɓaawo mi moɗii ngel, ngel laatii kaaɗngel nder reedu am. Sey ɗum ɓesdi vi'igo yam: — Doole ɓesdaa waɗgo annabaaku dow yimɓe e leƴƴi e ɗemɗe feere-feere e laamiiɓe ɗuuɗɓe. Ndeen ɗum hokki yam ƴommbal potnirgal nanndungal e sawru, ɗum vi'i yam: — Umma, yah fotnu *Wuro Allah Seniingo e to ɗum wulata urdi, limaa sujjidanooɓe Allah wonɓe nder ma'ago. Ammaa ta'a fotnu fiiliire wuro ngoon, woor nde, gam nde yoofanaama *leƴƴi ɗi laataaki Yahuudu'en. Ɓe njaaɓey si'ire seniinde e semmbee faa lebbi arba'iin e ɗiɗi (42). Mi hokkey caaydu'en am ɗiɗo ɓorniiɓe kolte pahatu kuugal wa'ajingo voliinde am, faa balɗe dubuu e keme ɗiɗi e settiin (1 260). Caaydu'en ɗiɗo ɓeen ngoni leɗɗe *jaytunje ɗiɗi e fitilaaji ɗiɗi dariiɗum yeeso jawmu duuniyaaru. Giɗɗo hallango ɓe fuu, yiite no vurtoyto nder konnduɗe maɓɓe nge halka wanywanyɓe maɓɓe. Noon giɗɗo hallango ɓe fuu wardete. Eɓe ngoodi baawɗe haɗgo iyoonde toɓa nder balɗe ɗe ɓe nga'ajinta voliinde Jawmiraawo. Kadimaa eɓe ngoodi baawɗe wartirgo ndiyam ƴiiƴam. Eɓe ngoodi boo baawɗe jippinango duuniyaaru koo iri kaye torraa kalluka nde ɓe ngiɗi fuu. Ɓaawo ɓe keynii ga'ajinki maɓɓe, ngoɗnga ndiiwa kulniinga no vurtoto nder ngaska lugguka ka walaa keerol, nga haɓa e maɓɓe, nga jaaloo ɓe, nga wara ɓe. Ɓalli maɓɓe ngooree dow laawol si'ire mawnde to Jawmiraawo maɓɓe waraa dow *gaafagal. Si'ire ndeen e soomree Sodoma e lesdi *Misira. Yimɓe gada koo ndiye lesdi e koo ɗiye leƴƴi e koo ɗeye ɗemɗe no ngarey ndaara ɓalli ɗiin, faa balɗe tati e feccere, ɓe kaɗa ɗi uveego. Yimɓe duuniyaaru fuu no naney belɗum, ɓe mbaɗa juulɗe, ɓe kokkindira caahuuji, gam annabo'en ɗiɗo torrunooɓe duuniyaaru ɓeen maayii. Ammaa ɓaawo balɗe tati e feccere ɗeen, sey poofɗe yonki ivoyɗe to Allah natti ɓe, ɓe ummii ɓe ndarii. Kulol manngol nanngi koo moye giiɗo ɓe. Ndeen *annabo'en ɗiɗo ɓeen nani woɗnde voliinde semmbiɗnde gada dow e vi'a ɓe: — Ƴeeŋoyee ɗo'o ! Ɓe ƴeenyi asama nder ruuldere, wanywanyɓe maɓɓe e ndarii ndaara. Ɗoon e ɗoon lesdi dimmbii e semmbee, sey feccere wo'ore nder cende sappo ɗe si'ire ndeen yibbii, yimɓe dubuuje njoveeɗiɗo kalki. Kulol manngol nanngi horiiɓe, ɓe mawnini Allah mo dow. Halkere ɗiɗaɓre ƴaɓɓake. Halkere tataɓre e wara naa ko neeɓii. Malaa'ikaajo njoveeɗiɗaɓo duudi luwal muuɗum, sey ɗum nani woɗnde voliinde semmbiɗnde gada dow e vi'a: — Laamu duuniyaaru fuu laatake ngu Jawmiraawo meeɗen e Almasiifu muuɗum. O laamoto faa abadaa abadin. Ndotti'en aciriin e nayo (24) jooɗiiɓe dow jooɗorɗe laamu mu''en yeeso Allah ndiccii yeeso ma'ako, ɓe cujjidani mo. Eɓe mbi'a: « Yaa Allah Jawmiraawo, Jawmu baawɗe, aan woni jo'oni, aan woni ndeenno ! Min ngettii ma, gam a huutinirii baawɗe maaɗa mawɗe a jo''inii laamu maaɗa. Leƴƴi ɗi anndaa ma kuunƴi, ammaa huunƴere maaɗa warii. Wakkaci sernango maayɓe warii, wakkaci biyaago *annabo'en maccuɓe maaɗa, e seniiɓe, e hulooɓe innde maaɗa, mawɓe e famarɓe. Wakkaci waɗii nde kalkataa halkooɓe duuniyaaru. » Ndeen *Wuro Allah Seniingo wonngo dow omtii, akootiiwa alkawal yi'aa nder ma'ago. Sey maƴƴe maƴƴi, palmaali e diggaali e dimmbaaki lesdi mbaɗi, malemalleeje mawɗe toɓi. Goɗɗum kaayniiɗum kulniiɗum vanngi toon dow. Goɗɗo debbo e vahanii naange darii dow lewru. Emo yiifii giifol ngol koode sappo e ɗiɗi. O gaamɗo, emo diccii o danyey, emo voya gam naawɗum ŋatawre. Kadimaa goɗɗum kaayniiɗum kulniiɗum vanngi toon dow. Ɗum ngoɗnga mbo'oga mboɗeewa, nga ko'e joveeɗiɗi e luwe sappo, hoore fuu e giifol muuɗum. Ɓokkorde ma'aga vuuvi feccere wo'ore nder cende tati ɗe koode, nga rufoyi ɗe dow duuniyaaru. Nga wari nga darii yeeso on ɗoon debbo dicciiɗo danya, gam nga nyaama ɓinngel ma'ako ɗoon to o danyii ngel. Ndeen o danyi ɓiɗɗo gorko laamorantooɗo duuniyaaru e sawru njamndi. Ammaa ɓiɗɗo oon piiftaa yaharaa to Allah e jooɗorgal laamu muuɗum. Debbo oon nyaari, natti ladde yahi woɗnde yaayre to Allah siryanii mo. Toon o maraa faa balɗe dubuu e keme ɗiɗi e settiin (1 260). Sey konu ummii toon dow. Miikaa'iilu e malaa'ika'en muuɗum konkontiri e mbo'oga ngaan e malaa'ika'en ma'aga. Ammaa nga jaalaa, nga tuufoyaa gada toon dow, kanga e malaa'ika'en ma'aga. Nga feroyaa nder duuniyaaru. Mbo'oga ngaan e woonnoo ila ndeenno, kanga vi'etee Ibiliisa koo *Ceyɗaan majjinoowo duuniyaaru. Nga feraa nder duuniyaaru kanga e malaa'ika'en ma'aga fuu. Ndeen nanmi woɗnde voliinde semmbiɗnde gada dow e vi'a: « Jo'oni kisndam, e semmbee, e *laamu Allah meeɗen, e baawɗe Almasiifu ma'ako ngarii. Gam gullotooɗo banndiraaɓe meeɗen yeeso Allah jemma e nyalawma tuufaama gada dow. Ɓe keɓi jaalorgal dow ma'ako gada e ƴiiƴam *Njawdiri e haala Allah ka ɓe nga'ajini. Ɓe ngiɗaay hisnugo yonkiiji maɓɓe e maayde. Gam ma'ajum, aan asama e jooɗiiɓe toon, nanee belɗum ! Ammaa onon wonɓe nder duuniyaaru e ko woni nder maayo, on mboni ! Gam *Ceyɗaan jipponoyake on nder huunƴere kama o fusa, gam emo anndi wakkaci ma'ako ɓadake timmugo. » Nde mbo'oga ngaan annditi tuufaama nder duuniyaaru, sey nga fuɗɗi yillaago debbo oon danyɗo ɓiɗɗo gorko. Ammaa debbo oon hokkaa biyeeli ɗiɗi ɗi dutal manngal, gam o fiira o yaha nder ladde yaayre nde ɗum siryanii mo. Toon ɗum marata mo faa duuɓi tati e lebbi joveego'o. Sey mbo'oga ngaan tuuti ndiyam ɗuuɗɗam, ɗam ili ɓaawo debbo oon kama maayo, gam ɗam hooƴa mo. Ammaa lesdi valli debbo oon, ndi omti honnduko ma'ari, ndi yardi ndiyam ɗam mbo'oga ngaan tuuti. Sey mbo'oga ngaan huunƴani debbo oon, nga ummoyii nga hona lenyol ma'ako, waato ɓeen ɗowtaniiɓe dookaaji Allah e bolle Yeesu. Mbo'oga ngaan darii dow njaareendi regorde maayo. Ndeen ngi'imi ngoɗndi ndiiwri e vurtoyoo nder maayo, endi woodi ko'e joveeɗiɗi e luwe sappo. Koo ngale luwal e woodi giifol, koo ndeye hoore boo e woodi innde huɗeynde Allah. Ndiiwri ndi ngi'imi ndiin e nanndi e kelu, endi woodi kosɗe mawɗe ɗe gaasa, e peɗeeli juutɗi kama ɗi ndiiwri ladde mbi'eteendi uurs. Honnduko ma'ari e nanndi e ko mawndu. Mbo'oga hokki ndiiwri ndiin semmbee muuɗum e jooɗorgal laamu muuɗum e baawɗe mawɗe. Hoore wo'ore nder ko'e ndiiwri ndiin e woodi nawnannde waaweynde wargo ndi. Ammaa nawnannde ndeen hoyii. Ɗum haaynii yimɓe duuniyaaru, ɓe tokki ndi. Ɓe cujjidani mbo'oga ngaan, gam nga hokkii ndiiwri ndiin baawɗe ma'aga. Kadimaa ɓe cujjidani ndiiwri ndiin, ɓe mbi'i: — Moye foti e ndi'i ndiiwri? Moye waawi haɓgo e ma'ari? Ndiiwri ndiin hokkaa baawɗe volvugo bolle manta, e huɗgo Jawmiraawo, ndi wooraa ndi laamoo faa lebbi arba'iin e ɗiɗi (42). Ndi fuɗɗi huɗgo Allah e innde muuɗum, e to o jooɗotoo, e jooɗiiɓe toon dow fuu. Ndi wooraa ndi hona yimɓe Allah, ndi heɓa jaalorgal dow maɓɓe. Ndi hokkaa baawɗe dow koo ngole lenyol, e yimɓe, e ɗemɗe, e lesɗe. Jooɗiiɓe nder duuniyaaru fuu no cujjidaney ndi. Kamɓe ngoni ɓe inɗe mu''en mbinndaaka nder deftere yonki ila fuɗɗam duuniyaaru, nde *Njawdiri mbaraandi. Mo nofru nanooru fuu, sey nana ! Mo ɗum hiitii haɓɓee yaharee maccungaaku, haɓɓee yaharee, mo ɗum hiitii wardee kaafahi, o wardee ki. Gam ma'ajum, sey yimɓe Allah ti'inoo jogaago munyal e goonɗinki. Ndeen ngi'imi ndiiwri feere e vurtoyoo nder lesdi. Endi woodi luwe ɗiɗi kama ɗe njawdiri, endi volva kama mbo'oga. Ndi huutiri baawɗe iri ɗe ndiiwri arandi, ndi huutiniri ɗe yeeso arandi ndiin. Ndi waɗi duuniyaaru e wonɓe nder ma'aru fuu cujjidana ndiiwri arandi, ndi nawnannde muuɗum hoyi. Ndiiwri ɗiɗaɓri ndiin waɗi alaamaaji kaayniiɗi ɗuuɗɗi, faa maa ndi waɗi yiite rufoyi nder duuniyaaru gada dow, yeeso gite koo moye. Ndi majjinirii yimɓe duuniyaaru e kuuɗe kaayniiɗe ɗe ndi hokkaa huugo yeeso ndiiwri arandi. Ndiiwri ɗiɗaɓri ndiin vi'i yimɓe maha ngumkiwa nanndunga e ndiiwri arandi nawniranoondi kaafahi faa nesi waatgo, e noon fuu endi foofa. Ndi hokkaa baawɗe faa ndi waɗi yonki nder ngumkiwa ngaan. Ngumkiwa ngaan fuɗɗi volvugo, nga waɗi ɗum wara caliiɗo sujjidango nga fuu. Ndiiwri ndiin dooli yimɓe fuu, mawɗo e pamaro, diskuɗo e cooyɗo, maccuɗo e dimo, ɓe mbaɗanee caayda e junngo nyaamo, koo e tihinde. Ndi waɗii ɗum, gam to' goɗɗo sooda koo soorra, kul walaa caayda kaan, waato innde ndiiwri arandi, koo lammba ma'ari. Ɗo'o e yiɗi hakkiilo. Goonɗo fahamu fuu e waawi vurtingo ma'ana lammba ndiiwri ndiin, gam ɗum lammba innde neɗɗo. Lammba kaan woni keme joveego'o e settiin e joveego'o (666). Ndeen ndaarmi ngi'imi *Njawdiri e darii dow vaamnde *Siyoona, endi wondi e yimɓe dubuuje hemre e arba'iin e nayo (144 000). Innde ma'ari e innde Baaba ma'ari e vinndii dow tihiɗe maɓɓe. Sey nanmi woɗnde voliinde semmbiɗnde gada dow, kama iido maayo manngo, kama riggaango semmbiɗngo. Voliinde ndeen e nanndi e sunnyere piiki moolooji. Eɓe ngima gimol kesol yeeso jooɗorgal laamu e yeeso tagle nayi ɗe yonki, e yeeso ndotti'en. Walaa baaweyɗo ekkitaago gimol ngool, to naa yimɓe dubuuje hemre e arba'iin e nayo (144 000) ɓeen tan, ɓe ɗum soottii e duuniyaaru. Kamɓe ngoni waɗɓe jo'onde laaɓnde, gam ɓe meeɗaay waaldugo e rewɓe, eɓe tokki Njawdiri ndiin to ndi fa'i fuu. Kamɓe ngoni soottaaɓe nder yimɓe duuniyaaru, gam ɓe laatoo kokkal aranal to Allah e Njawdiri ndiin. Fewre meeɗaay vurtaago nder konnduɗe maɓɓe, ɓe ngalaa feloore. Ndeen ngi'imi goɗɗo malaa'ikaajo e fiira toon dow, emo jogii *Habaru Belɗum tabbiteyɗum, gam o wa'ajina yimɓe duuniyaaru, e koo ngole lenyol, e koo ɓeye yimɓe, e koo ngale ɗemngal, e koo ndiye lesdi. O towni voliinde e semmbee o vi'i: — Kulee Allah, mawninee mo ! Gam wakkaci o sernanta duuniyaaru waɗii. Mawninee tagɗo dow e lesdi e maayo e ɓulduɗe ndiyam. Malaa'ikaajo ɗiɗaɓo tokki arano, e vi'a: — Si'ire Babiila yibbii ! Si'ire Babiila mawnde yibbii ! Nde yarnii leƴƴi duuniyaaru *innaboojam njeenu ma'are nyaaɗɗam. Malaa'ikaajo tataɓo tokki aramɓe ɗiɗo ɓeen, e vi'a e semmbee: — Cujjidanɗo ndiiwri arandi e ngumkiwa nanndunga e ma'ari, jaɓi caayda ma'ari e junngo muuɗum koo e tihinde muuɗum, no yarey *innaboojam huunƴere Allah ɗam gillaaka, ɗam o waɗi nder horde huunƴere ma'ako. O torrirte yiite e ƴibiriitu yeeso malaa'ika'en seniiɓe e *Njawdiri. Cuurga yiite nge ɗum torrirta ɓe no ummoto dow faa abadaa. Ɓeen sujjidanɓe ndiiwri ndiin e ngumkiwa nanndunga e ma'ari, mbaɗanaa caayda innde ma'ari fuu, ɓe ustantaake torraa jemma e nyalawma. Gam ma'ajum, yimɓe Allah tokkuɓe ko o vi'i, ngoonɗini Yeesu, sey mbaɗa munyal. Ndeen ɓesdumi nango woɗnde voliinde gada dow e vi'a: — Vinndu ɗu'um: Gada jo'oni maayɓe e tokki Jawmiraawo no keɓey barkaa. Ruhu Allah vi'i: — Goonga, ɓe pooftey e torraa maɓɓe, gam laada kuugal maɓɓe no tokkey ɓe. Ndeen ngi'imi ruuldere raneere, goɗɗo kama *Ɓii-Neɗɗo e jooɗii dow ma'are, emo yiifii giifol jiinaariya, emo jogii lawjeeru velndu e junngo ma'ako. Sey goɗɗo malaa'ikaajo vurtoyii nder *Wuro Allah Seniingo, o volvani oon jooɗiiɗo dow ruulde e semmbee, o vi'i: — Foortu lawjeeru maaɗa, puɗɗaa taygo, gam wakkaci tayre waɗii. Duuniyaaru ɓenndii, ndu fotii taƴeego. Sey jooɗiiɗo dow ruuldere oon foorti lawjeeru muuɗum, o taƴi duuniyaaru fuu. Malaa'ikaajo feere vurtoyii nder Wuro Allah Seniingo wonngo toon dow. Kanko maa emo jogii lawjeeru velndu. Ndeen goɗɗo malaa'ikaajo deeneyɗo yiite nge ɗum wuldata urdi mbelndi vurtoyii. O volvani malaa'ikaajo jogiiɗo lawjeeru velndu e voliinde semmbiɗnde o vi'i: — Foortu lawjeeru maaɗa taƴaa *innabooje duuniyaaru, gam ɓikkon ma'aje ɓenndii. Malaa'ikaajo oon foorti lawjeeru muuɗum nder duuniyaaru, o taƴi ɓikkon innabooje, o feri kon nder ɓiɗɗirde huunƴere Allah. Ɗum yaaɓi kon nder ɓiɗɗirde yaasi si'ire. Ƴiiƴam waɗi ga iloygo nder ɓiɗɗirde ndeen, faa ɗam yahari kiloomeetirji keme ɗiɗi e tasa'iin e joveego'o (296). Luggeenga ma'ajam waɗi meetir go'o e feccere. Ɓaawo ma'ajum ngi'imi ngoɗka alaama makka kaayniika toon dow. Mi yi'ii malaa'ika'en njoveeɗiɗo jogiiɓe torraaji joveeɗiɗi cakitiiɗi kalluɗi. Kanji ngoni timmoode huunƴere Allah. Ndeen ngi'imi goɗɗum kama maayo daarorɗe gillindirngo e yiite. Kadimaa mi yi'ii heɓɓe jaalorgal dow ndiiwri arandi ndiin e ngumkiwa nanndunga e ma'ari e lammba innde ma'ari. Eɓe ndarii regorde maayo daarorɗe ngoon, eɓe njogii moolooji ɗi Allah hokki ɓe. Eɓe ngima gimol *Muusa maccuɗo Allah e gimol *Njawdiri, eɓe mbi'a: « Yaa Allah Jawmiraawo, Laamiiɗo Laamlaamɓe, kuuɗe maaɗa no mawɗe, kaayniiɗe. Laabi maaɗa no aadaliiji, goongaaji ! Aan woni laamiiɗo leƴƴi. Moye woni hulataa ma, ya Jawmiraawo? Moye salotoo mawningo innde maaɗa? Gam aan tan woni ceniiɗo. Yimɓe duuniyaaru fuu no ngarey cujjidan maa, gam ɓe ngi'ii no kuuɗe maaɗa laatorii aadaliije. » Ɓaawo ma'ajum mi yi'ii *yaayre ɓurnde senaago nder *Wuro Seniingo wonngo toon dow e omtii. Malaa'ika'en njoveeɗiɗo jogiiɓe torraaji kalluɗi ɓeen mburtoyii nder wuro ngoon, eɓe ɓornii kolte ɗelemɗe, booɗɗe, ɗelkitooɗe, eɓe taadii taadorɗe jiinaariya e gabaaje maɓɓe. Ndeen go'otum nder tagle nayi ɗe yonki ɗeen hokki malaa'ika'en njoveeɗiɗo ɓeen tummuɗe joveeɗiɗi ɗe jiinaariya, eɗe keevi huunƴere Allah mo yonki faa abadaa abadin. Sey cuurga teddungal Allah e baawɗe muuɗum heevi wuro ngoon. Walaa baawɗo nattugo ngo, sey to torraaji joveeɗiɗi ɗiin ɗi malaa'ika'en njoveeɗiɗo ɓeen timmii. Ndeen nanmi woɗnde voliinde semmbiɗnde gada nder *Wuro Seniingo wonngo toon dow, e vi'a malaa'ika'en njoveeɗiɗo ɓeen: — Njahee ndufanon duuniyaaru tummuɗe joveeɗiɗi ɗe huunƴere Allah ! Malaa'ikaajo arano yahi rufi ko woni nder tummude muuɗum dow lesdi. Sey goɗɗe putte naawɗe kalluɗe mburtonoyii ɓeen woonɓe caayda ndiiwri arandi e sujjidanɓe ngumkiwa nanndunga e ma'ari. Malaa'ikaajo ɗiɗaɓo maa rufi ko woni e tummude muuɗum nder maayo. Sey ndiyam maayo ngoon laatii kama ƴiiƴam maayɗo. Koo ɗume ko woodi yonki gonɗum nder maayo ngoon waati. Sey malaa'ikaajo tataɓo rufi ko woni e tummude muuɗum nder ilaali e ɓulduɗe ndiyam, ɗum fuu ɗum laatii ƴiiƴam. Ndeen nanmi malaa'ikaajo deeneyɗo ndiyam e vi'a: — Yaa Ceniiɗo, aan woni ndeenno, aan woni jo'oni. Aan a aadaliijo nder ceri'a maaɗa. A hokkii halluɓe ɓeen ƴiiƴam ɓe njara. Noon ɓe kaandi, gam ɓe ndufii ƴiiƴam yimɓe maaɗa e *annabo'en maaɗa. Sey nanmi voliinde gada to ɗum wulata urdi mbelndi, e vi'a: — Goonga, Allah Jawmiraawo jawmu baawɗe ! A wa'ara ceri'a goonga e aadilaaku ! Ndeen malaa'ikaajo nayaɓo rufi ko woni e tummude muuɗum dow naange. Sey nge wooraa nge sumra yimɓe e gulɗum ma'age. Naawɗum naange hallunge ngeen sumi yimɓe, faa ɓe kuɗi innde Allah mo baawɗe sabu torraaji joveeɗiɗi ɗiin. E noon fuu ɓe tuubaay, ɓe mawninaay mo. Malaa'ikaajo njovaɓo maa rufi ko woni e tummude muuɗum dow jooɗorgal laamu ndiiwri arandi ndiin, sey niɓre omndi koo toye to ndi laamoto. Yimɓe ŋati ɗemɗe mu''en, sabu naawɗum. Ɓe kuɗi Allah mo dow sabu naawɗum putte kalluɗe keɓɗe ɓe. Ammaa e noon fuu ɓe tuubaay gada e kuuɗe maɓɓe kalluɗe. Malaa'ikaajo njoveego'ojo rufi ko woni e tummude muuɗum nder maayo Eferaatis manngo. Maayo ngoon ɓeeɓi, ngo yo'ori, gam siryanaago laamiiɓe fu'una laawol. Sey ngi'imi goɗɗi *ginnaaji kalluɗi tati nannduɗi e paaɓi. Go'otol e vurtoyoo nder honnduko mbo'oga, go'otol boo e vurtoyoo nder honnduko ndiiwri ɗiɗaɓri, go'otol e vurtoyoo nder honnduko annabiijo fewre. Kanji ngoni ginnaaji baɗooji kuuɗe kaayniiɗe, jaheyɗi to laamiiɓe duuniyaaru, ɗi kawrita ɓe, gam konu *nyannde-darngal nde Allah jawmu baawɗe. Kiimtee ko Yeesu vi'inoo, o vi'i: — Rah, mi warey kama gujjo ! Barkaa no laatanto baalɗo e reentii, e ɓornii kolte muuɗum, gam to' o dillu o suhuraaki o semta yeeso yimɓe. Ginnaaji ɗiin kawriti laamiiɓe ɓeen yaayre vi'eteende Armagedon nder ɗemngal *ibraaninkoore. Ndeen malaa'ikaajo njoveeɗiɗaɓo rufi ko woni e tummude muuɗum nder henndu. Sey woɗnde voliinde semmbiɗnde vurtoyii to jooɗorgal laamu nder *Wuro Seniingo wonngo toon dow, ende vi'a: — Ɗum heƴii ! Sey ɗum waɗi maƴƴe e diggaali e palmaali e dimmbaaki lesdi kalluki, iri ki ɗum meeɗaay waɗgo gada yimɓe tagaa e duuniyaaru. Si'ire Babiila mawnde senndii cende tati, ci'e duuniyaaru ngibbii. Sey Allah hiimtii si'ire Babiila mawnde, o yarni nde horde *innaboojam huunƴere ma'ako hallunde. Koo ndiye lesdi ngonndi caka ndiyam nuci, baamle mawɗe majji. Malemalleeje teddirɗe kilooji arba'iin (40) mbaɗi ga yanoygo dow yimɓe, faa ɓe kuɗi Allah sabu torraa malemalleeje ɗeen, gam ka hallii korey. Sey go'oto nder malaa'ika'en njoveeɗiɗo jogiiɓe tummuɗe joveeɗiɗi ɗeen wari vi'i yam: — War mi hollu maa no Allah halkirta on ɗoon jeenoowo inndinɗo, waato si'ire mawnde wonnde ha'ade ilaali. Laamiiɓe duuniyaaru mba'adii e ma'ako njeenu. Njeenu ngu yimɓe duuniyaaru mba'adi e ma'ako yiiltii ɓe. Nder wahayu ɗuum, malaa'ikaajo oon hooƴi yam yahari yam nder ladde. Toon ngi'imi goɗɗo debbo e jooɗii dow ngoɗndi ndiiwri mboɗeeri coloy, ɓanndu ma'ari fuu e heevi inɗe kuɗooje Allah, endi woodi ko'e joveeɗiɗi e luwe sappo. Debbo oon e ɓornii kolte bo'ojiteyɗe e boɗeeje coloy, emo sinngitorii koɗi jiinaariya e koɗi ba'araaɗi kaaƴe dime feere-feere. Emo jogii horde jiinaariya e junngo ma'ako, ende heevi *innaboojam karamɗam, waato njeenu ma'ako nefniingu. E tihinde ma'ako ɗum vinndi innde nde ma'ana cuuɗiika: « Babiila mawnde, inna kaaruwa'en, inna koo ɗume nefniiɗum duuniyaaru. » Mi yi'ii debbo oon e yiiltii, sabu ƴiiƴam yimɓe Allah ɗam o yari, e ƴiiƴam waraaɓe gam jogaago bolle Yeesu. Nde ngi'imoomi mi haayɗinii korey. Ammaa malaa'ikaajo oon ƴami yam vi'i: — Ko jeyi kaayɗintaa? Mi yeccete ma'ana sirri debbo oon, e sirri ndiiwri ndi o waɗɗii, ndi ko'e joveeɗiɗi e luwe sappo. Ndiiwri ndi ngiiɗaa, ndeenno endi woodi, jo'oni ndi walaa. Ndi ɓadake vurtaago nder ngaska lugguka ka walaa keerol, ndi yaha to ndi halketee. Yimɓe jooɗiiɓe nder duuniyaaru, ɓe ɗum vinndaay inɗe mu''en nder deftere yonki ila fuɗɗam duuniyaaru, no kaayɗiney yi'igo ndiiwri ndiin. Gam ndeenno e ndi woodi, jo'oni ndi walaa, ammaa ndi vittoyey. Ɗu'um e holla doole neɗɗo tawree hikima e fahamu. Ko'e joveeɗiɗi ɗeen ɗum ƴoole joveeɗiɗi ɗe debbo oon jooɗii dow muuɗum, kanje boo ngoni laamiiɓe njoveeɗiɗo. Njovo maɓɓe maayi, njoveego'oojo e laamii jo'oni, njoveeɗiɗaɓo boo waraay tawo. To o warii o laamoto wakkaci seɗɗa tan. Ndiiwri ngoonnoondi, jo'oni boo ndi walaa, kayri woni go'oto nder laamiiɓe njoveeɗiɗo. Ndi laatoto boo laamiiɗo njoveetataɓo, ammaa timmoode ma'ari ɗum halkere. Luwe sappo ɗe ngiiɗaa ɗeen, ɗum laamiiɓe sappo ɓe puɗɗaay laamaago tawo, ammaa ɗum hokkey ɓe baawɗe laamodaago e ndiiwri ndiin wakkaci seɗɗa. Laamiiɓe sappo ɓeen fuu, nyumo maɓɓe no wo'oto, kadimaa ɓe kokkey ndiiwri ndiin baawɗe maɓɓe e teddungal maɓɓe. Ɓe konkontirey e *Njawdiri, ammaa Njawdiri ndiin no heɓey jaalorgal dow maɓɓe, gam kayri woni Jawmiraawo Jawmiraaɓe, Laamiiɗo Laamlaamɓe. Ndi jaaloto ɓe, kayri e ɓeen noddaaɓe suɓaaɓe hoolaaɓe. Malaa'ikaajo oon vi'i yam: — Ɗam ɗoon ndiyam ɗam ngiiɗaa to debbo jeenoowo oon jooɗii, ɗum leƴƴi e yimɓe ɗuuɗɓe e yimɓe lesɗe feere-feere e ɗemɗe. Ɗen ɗoon luwe sappo ɗe ngiiɗaa boo, kanje e ndiiwri ndiin ɗe nganyey debbo oon, ɗe te'eta ko o woodi fuu, ɗe ɓorta mo, ɗe nyaama teewu ma'ako, ɗe ngula mo e yiite. Gam Allah ɗowi ɓerɗe maɓɓe, faa ɓe kuwa ko o yiɗi, ɓe laatoto ɓe nyumo wo'oto, ɓe kokka ndiiwri ndiin laamu maɓɓe, faa ɗum hebbina ko Allah vi'i. Debbo mo ngiiɗaa oon, kanko woni si'ire mawnde laamaniinde laamiiɓe duuniyaaru. Ɓaawo ma'ajum mi yi'ii goɗɗo malaa'ikaajo mo baawɗe mawɗe e jippoyoo gada dow. Teddungal ma'ako yaynanii duuniyaaru fuu. O noddi e semmbee, o vi'i: « Nde do''ake ! Si'ire Babiila mawnde do''ake ! Nde laatake jooɗorde *ginnaaji, e suuɗorde ginnaaji kalluɗi, e hawritirde koo ɗiye colli nefniiɗi karamɗi, Gam leƴƴi duuniyaaru fuu njarii *innaboojam njeenu ma'are, Laamiiɓe duuniyaaru boo mba'adii e ma'are njeenu. Waɗooɓe luumaaku nder duuniyaaru ndiskirii velvelo ma'are ƴaɓɓitiingo. » Ndeen nanmi woɗnde voliinde gada dow e vi'a: « Mburtee nder ma'are, onon yimɓe am, gam to' on kawtu e hakkeeji ma'are, to' torraa kalluka keɓeyka nde heɓ on. Sabu hakkeeji ma'are njowndindirii faa ɗi kewtii asama. Allah yeggitaay kalluɗum ɗum nde waɗi. Mbaɗanee nde noon no nde waɗani woɓɓe. Ko nde waɗi, mbaɗanee nde ɗum nde ɗiɗi. Kaaɗɗum ɗum nde su'utannoo woɓɓe, cu'utanee nde ɗum nde ɗiɗi nder tummude ma'are. Torree nde, mboynee nde, deydey e no nde mawniniri hoore ma'are e nanki belɗum ɗum nde nani. Gam ende vi'a hoore ma'are: Emi jooɗii, mi laamiiɗo Miin, naa mi debbo mo gorko muuɗum maayi. Mi nattataa waannaare sam. Gam ma'ajum torraa kalluka no yooftanto nde nder nyanndeere wo'ore: maayde e waannaare e veelo hallungo. Kadimaa nde wulee e yiite, gam Allah Jawmiraawo cernaneyɗo nde no cemmbiɗɗo. » Laamiiɓe duuniyaaru hawtuɓe e ma'are njeenu e velvelo no mbaɗey ga voygo e ngulla gam ma'are, to ɓe ngi'ii cuurga yiite nyaameynge nde. Ɓe ndaroto to woɗɗi, gam eɓe kula to' torraa ka nde yarata hewtu ɓe. Ɓe mbi'a: — A voni ! A voni ! Aan Babiila si'ire mawnde, semmbiɗnde ! Nder wakkaci seɗɗa, torraa kalluka yananii ma. Waɗooɓe luumaaku nder duuniyaaru no mboyey pahatana nde, gam walaa luumoojo coodeyɗo goɗɗum to maɓɓe kadin. Walaa coodeyɗo jiinaariya maɓɓe, e ajurfaari maɓɓe, e kaaƴe maɓɓe dime, e lu'ulu'uuji maɓɓe, e kolte ɗelemɗe laaɓɗe ɗelkitotooɗe, e kolte ɗelemɗe dime bi'eteeɗe « siliki », e kolte bo'ojiteyɗe, e kolte boɗeeje coloy, e koo iri ɗeye leɗɗe uurooje, e koo ɗume cehaaɗum e nyiiƴe nyiibi, e leɗɗe dime, e njamndi mboɗeeri, e ɗum jamɗe, e kaaƴe daneeje dime, e sinamon, e conndi borkoono mbelndi, e urdi mbelndi nguleteendi, e nebbam mbi'eteeɗam « *miir », e urdi mbelndi nguleteendi mbi'eteendi « firankinsen », e *innaboojam, e nebbam, e conndi alkamaari, e alkamaari, e na'i, e baali, e be'i, e pucci, e mootaaji pucci, e maccuɓe, e yonkiiji mu''en. Waɗooɓe luumo mbi'i nde: — Ku'uje ɗe ngiɗɗaa heɓgo fuu majjorii ma, risku maaɗa e sinngaaji maaɗa fuu majjii, a fuɗɗitataa keɓaa ɗum. Luumooɓe heɓɓe risku gam wa'adugo luumaaku e ma'are, no ndaroto to woɗɗi, gam eɓe kula to' torraa ka nde yarata hewtu ɓe. Ɓe mboyey bojji naawɗi, ɓe pahata, eɓe mbi'a: — A voni ! A voni ! Aan si'ire mawnde, ɓorninoonde kolte ɗelemɗe, laaɓɗe, ɗelkitotooɗe, e kolte bo'ojiteyɗe, e kolte boɗeeje coloy, sinngitoriinde e ko wa'araa jiinaariya, e kaaƴe dime, e lu'ulu'uuji ! Ammaa nder wakkaci seɗɗa, jawdi ndiin ndi fuu ndi halkii ! Darvanooɓe akale ndiyam e nattooɓe ɗe e fooɗooɓe ɗe e waɗooɓe luumaaku dow maayo fuu, ɓe ndarii to woɗɗi. Ɓe mboyi nde ɓe ngi'i cuurga yiite nyaameynge nde, eɓe mbi'a: — Si'ire fotnoonde e nde'e manngu walaa ! Ɓe mecci mbulmbuldi dow ko'e maɓɓe, ɓe mbaɗi ga voygo, eɓe ngulla eɓe mbi'a: — A voni ! A voni ! Aan si'ire mawnde, si'ire nde ɓe akale ndiyam fuu ndiskiri e jawdi muuɗum ! Ammaa nder wakkaci seɗɗa, koo ɗume fuu halkii ! Aan asama, nan belɗum halkere ma'are ! Onon yimɓe Allah e lilaaɓe e annabo'en nanee belɗum, gam Allah sernanii nde ko nde waɗani on ! Sey goɗɗo malaa'ikaajo cemmbiɗɗo hooƴi woɗnde haayre mawnde kama haayre namrude, o feri nde nder maayo, emo vi'a: — Noon ɗum ferdata Babiila si'ire mawnde e semmbee, nde ɓesdataa yi'eego faa abadaa ! Ɗum ɓesdataa nango fiyooɓe moolooji e yimooɓe e duudooɓe duudaali e duudooɓe luwe nder ma'are. Bayloowo leɗɗe koo jamɗe koo goɗɗum feere fuɗɗitataa yi'eego nder ma'are, ɗum fuɗɗitataa nango sonnyo namarde nder ma'are ! Fitila ɓesdataa yaynaago nder ma'are. Ɗum ɓesdataa nango gimol koobgal nder ma'are. Torraaji ɗiin fuu no tawey nde, gam waɗooɓe luumaaku nder ma'are, kam ɓurnoo duuniyaaru fuu baawɗe. Nde majjinirii boo yimɓe duuniyaaru e sihiriiji ma'are ! Noon boo, ƴiiƴam *annabo'en e ɗam yimɓe Allah e ɗam yimɓe waraaɓe nder duuniyaaru fuu tawaama nder ma'are. Ɓaawo ma'ajum mi nanii voliinde kama nde malaa'ika'en ɗuuɗɓe toon dow, eɓe ngima e semmbee eɓe mbi'a: « Haaleluuya ! Allah meeɗen jeyi kisndam e teddungal e baawɗe, gam ceri'a ma'ako e laatii goonga e aadilaaku. O halkii on ɗoon debbo jeenoowo mawɗo, bonnirɗo duuniyaaru e njeenu muuɗum. Allah biinake mo ƴiiƴam maccuɓe muuɗum ɗam o rufi. » Sey ɓe ɓesdi yimgo, eɓe mbi'a: « Haaleluuya ! Cuurga yiite nyaameynge si'ire ndeen e ummoo faa abadaa abadin. » Sey ndotti'en aciriin e nayo (24) e tagle nayi ɗe yonki ndiccii cujjidani Allah jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu. Eɓe mbi'a: — Aamiin ! Haaleluuya ! Ndeen woɗnde voliinde ivi to jooɗorgal laamu e vi'a: — Maaltee Allah meeɗen, onon maccuɓe ma'ako, mawɗo e pamaro hulooɓe mo. Kadimaa mi nanii goɗɗum kama olko yimɓe ɗuuɗɓe, kama hoolo nyaardu ndiyamji, kama hoolo riggaango semmbiɗngo, e vi'a: Haaleluuya ! Allah Jawmiraawo meeɗen Jawmu baawɗe e laamii ! En mbelmbeltu, nanen belɗum, mawninen mo, gam wakkaci koobgal *Njawdiri warii. Kadimaa koovaaɗo ma'ako oon siryake. Koovaaɗo oon hokkaama koltal ɗelemngal laaɓngal ɗelkitotoongal. Koltal ngaal woni kuuɗe yimɓe Allah booɗɗe. Sey malaa'ikaajo oon vi'i yam: — Vinndu: Barkaa no laatanto ma'atinaaɓe juulɗe koobgal *Njawdiri. Kadimaa o vi'i yam: — Ɗi'i haalaaji ɗum ɗi Allah, ɗi goongaaji. Sey ndicciimi yeeso ma'ako gam mi sujjidana mo, ammaa o vi'i yam: — Ta'a waɗ noon ! Miin maa mi maccuɗo Allah kama maaɗa, aan e banndiraaɓe maaɗa jogiiɓe goonga ka Yeesu vanngini booɗɗum. Allah tan cujjidantaa ! Gam goonga ka Yeesu vanngini, kanka waɗi yimɓe mbaawi waɗgo annabaaku. Ɓaawo ma'ajum ngi'imi dow e omtii, sey raa puccu ndaneewu. Baɗɗiiɗo ngu e vi'ee Koolaaɗo e Goongaajo. Emo waɗa aadilaaku nder ceri'a e konu. Gite ma'ako e kuɓɓa kama ɗemngal yiite, emo yiifii giifi ɗuuɗɗi, innde e vinndii dow ma'ako, walaa annduɗo nde sey kanko tan. Emo ɓornii toggoore nde ɗum soofniri ƴiiƴam, innde nde o noddirtee woni voliinde Allah. Honooɓe asama e tokki mo dow pucci, eɓe ɓornii kolte ɗelemɗe laaɓɗe ɗelkitotooɗe. Goɗki kaafahi belki e vurtoyoo nder honnduko ma'ako. E ma'aki o fe''irta duuniyaaru, o laamoranto ɓe sawru njamndi, o yaaɓey ɓikkon *innabooje nder ɓiɗɗirde huunƴere Allah Jawmu Baawɗe. Raa innde vinndaande dow toggoore ma'ako e danngo ma'ako: « Laamiiɗo Laamlaamɓe, Jawmiraawo Jawmiraaɓe ». Ndeen ngi'imi goɗɗo malaa'ikaajo e darii dow naange, o noddi colli piirooji dow fuu e voliinde semmbiɗnde, o vi'i: — Ngaree kawriton gam juulɗe Allah mawɗe, nyaamon teewu laamiiɓe, e ngu mawɓe soojeeji, e ngu waawɓe konu, e ngu pucci, e ngu waɗɗiiɓe pucci ɗiin, e ngu yimɓe fuu, maccuɗo e dimo, mawɗo e pamaro ! Sey ngi'imi ndiiwri arandi e laamiiɓe duuniyaaru e soojeeji maɓɓe kawritii yaayre wo'ore, gam ɓe konkontira e gonɗo dow puccu oon e soojeeji muuɗum. Sey ɗum nanngi ndiiwri ndiin e annabiijo fewre baɗɗo kaayniiɗum ɗuum yeeso ma'ari. E kaayniiɗum ɗuum o majjiniri ɓeen waɗanaaɓe caayda ndiiwri ndiin e sujjidanɓe gumki nannduɗum e ma'ari. Annabiijo fewre e ndiiwri ndiin perdaa e yonki nder maayo yiite ƴibiriitu hallunge. Ɗum wardi soojeeji maɓɓe e kaafahi burtoytooki nder honnduko oon baɗɗiiɗo puccu. Colli nyaami teewu maɓɓe, faa ɗi kaari. Ndeen ngi'imi malaa'ikaajo e jippoyoo gada dow, emo jogii omtirgel ngaska lugguka ka walaa keerol, emo jogii ɓoggol njamndi juutngol. Sey o nanngi mbo'onga ngaan, waato mbo'onga nga ndeenno mbi'eteenga Ibiliisa koo *Ceyɗaan, o haɓɓiri nga ɓoggol ngool faa duuɓi dubuu (1 000). Malaa'ikaajo oon feri nga nder ngaska lugguka kaan, o omndi ka, o takki ka, gam to' nga ɓesdu majjingo leƴƴi, faa nde duuɓi dubuu ɗiin (1 000) keevi. Ɓaawo ɗoon doole nga yoofee wakkaci seɗɗa. Ndeen ngi'imi jooɗorɗe laamu. Jooɗiiɓe dow ma'aje kokkaama baawɗe waɗgo ceri'a. Ndeen kadimaa ngi'imi yonkiiji ittanaaɓe ko'e gam wa'ajingo habaru Yeesu e voliinde Allah. Kamɓe ngoni ɓe cujjidanaay ndin ɗoon ndiiwri arandi koo gumki nannduɗum e ma'ari, ɓe njaɓaay ɗum waɗana ɓe caayda ma'ari dow tihiɗe maɓɓe koo e juuɗe maɓɓe. Kamɓe pinti laamodii e *Almasiifu faa duuɓi dubuu. Kanjum woni ummitaaki maayɓe arani. Maayɓe horiiɓe boo pintaay faa nde duuɓi dubuu ɗiin keevi. Barkaa e senaare laatanto heɓɓe geɗal nder kin ɗoon ummitaaki arani. Maayde ɗiɗaɓre meemataa ɓe, ɓe laatoto huwanooɓe Allah e Almasiifu, ɓe laamodoo e ma'ako faa duuɓi dubuu. To duuɓi dubuu ɗiin keevii, ɗum yoofey *Ceyɗaan gada to haɓɓano. O vurtoto o majjina leƴƴi gonɗi cosɓulli duuniyaaru nayi fuu, waato Gog e Magog. O hawritey ɓe gam konu. Ɓe ɗuuɗɓe kama jaarengol maayo. Ɓe cankitii koo toye nder duuniyaaru, ɓe pilii si'ire nde Allah yiɗi, to seniiɓe muuɗum ngoni. Ammaa yiite rufoyi gada dow, nge halki ɓe. Ceyɗaan majjinnooɗo ɓe boo feraa nder veendu yiite e ƴibiriitu, to ndiiwri e annabiijo fewre ngoni. Toon ɗum waɗata ga hokkugo ɓe bone jemma e nyalawma, faa abadaa abadin. Ndeen ngi'imi goɗngal jooɗorgal laamu manngal daneewal. Goɗɗo e jooɗii dow ma'agal. Dow e lees nyaari ndilli yeeso ma'ako, ɗum fuɗɗitaay yi'eego. Sey ngi'imi maayɓe mawɗo e pamaro e ndarii yeeso jooɗorgal ngaal. Ɗum omti defte. Kadimaa ɗum omti woɗnde deftere, waato deftere yonki. Ɗum sernirani maayɓe ɓeen kuuɗe mu''en binndaaɗe nder defte ɗeen, koo moye fuu deydey e kuuɗe muuɗum. Maayo tuutoyi maayɓe wonɓe nder muuɗum. Maayde e Laahira boo tuutoyi maayɓe mu''en. Ndeen koo moye maɓɓe sernanaa deydey e ko waɗi. Sey Maayde e Laahira peraa nder veendu yiite. Veendu yiite nduun woni maayde ɗiɗaɓre. Koo moye mo ɗum tawaay innde muuɗum e vinndii nder deftere yonki, no ferete nder veendu yiite nduun. Ndeen ngi'imi asama kesum e duuniyaaru hesru, gam asama aranum e duuniyaaru arandu majji, maayo boo walaa. Ndeen ngi'imi si'ire seniinde, waato *Urusaliima hesre, ende jippoyoo gada asama, gada to Allah, nde siryaama kama koovaaɗo cinngitiiɗo gam gorko muuɗum. Kadimaa mi nanii woɗnde voliinde semmbiɗnde gada jooɗorgal laamu ngaal e vi'a: — Rah, jooɗorde Allah e caka ɓiɓɓe-aadama ! O jooɗodoto e maɓɓe, ɓe laatoto lenyol ma'ako. Allah e hoore muuɗum no wondey e maɓɓe, o laatoto Allah maɓɓe. O mooytaney ɓe gonɗi maɓɓe fuu. Maayde e mettam ɓeram e bojji e torraa puɗɗitataa waɗgo, gam koo ɗume ko woonnoo ndeenno ƴaɓɓake. Ndeen jooɗiiɗo dow jooɗorgal laamu oon vi'i: — Jo'oni emi hesɗitina koo ɗume ! Kadimaa o vi'i yam: — Vinndu haalaaji ɗiin, gam haalaaji ɗiin ɗi koolniiɗi, ɗi goongaaji. Ndeen o vi'i yam: — Ɗum heƴii ! Miin woni Alfaa, miin woni Omeega, waato fuɗɗoode e timmoode. Ɗomɗuɗo fuu, mi hokkey ɗum ndiyam caahu, gada ɓuldude ndiyam yonki. Jaaliiɗo fuu no heɓey ɗu'um fii: mi laatoto Allah ma'ako, kanko boo o laatoto ɓiɗɗo am. Ammaa hulɓe, e nyaamooɓe amaana, e huwooɓe kuuɗe kalluɗe, e waɗooɓe war-hoore, e waɗooɓe njeenu, e raarnooɓe, e sujjidanooɓe gumkiiji, e fevooɓe, ɓe fuu geɗal maɓɓe woni veendu yiite e ƴibiriitu. Kanjum woni maayde ɗiɗaɓre. Sey go'oto nder malaa'ika'en njoveeɗiɗo jogiiɓe tummuɗe joveeɗiɗi keeɓɗe torraaji cakitiiɗi wari vi'i yam: — War mi holloy maa koovaaɗo, debbo *Njawdiri. Nder wahayu ɗuum, malaa'ikaajo oon hooƴi yam yahari yam dow woɗnde vaamnde townde korey, o holli yam *Urusaliima si'ire seniinde e jippoyoo gada asama, gada to Allah. Darajja Allah e nder ma'are, ende ɗelkitoo kama kaaƴe dime, kama haayre yaspa laaɓnde, kama daarorgal. Mahagol towngol e howi nde, engol woodi dammuɗe sappo e ɗiɗi. Dammugal fuu e malaa'ikaajo deeneyɗo ɗum. Inɗe leƴƴi *Isiraa'iila sappo e ɗiɗi e mbinndii dow dammuɗe ɗeen. Koo nduye vuttudu e woodi dammuɗe tati, fu'una tati, hiirna tati, woyla tati, foombina tati. Mahagol kowngol si'ire ndeen mahaama dow kaaƴe sappo e ɗiɗi. Dow ma'aje ɗum vinndi inɗe almaajiri'en Njawdiri sappo e ɗiɗo. Malaa'ikaajo bolideyɗo e am oon e jogii sawru jiinaariya ndu o fotnirta si'ire ndeen e dammuɗe ma'are e mahagol kowngol nde. Buttulli si'ire ndeen fuu e poti, njuutirka ma'are e njaajirka ma'are e poti. Sey malaa'ikaajo oon fotniri si'ire ndeen e sawru nduun, o yi'i nde waɗii estaadiya dubuuje sappo e ɗiɗi (12 000). Njuutirka ma'are e njaajirka ma'are fuu e poti. Kadimaa o fotni mahol kowngol si'ire ndeen, towirka ma'agol waɗii piye hemre e arba'iin e nayi (144), potnol neɗɗo ngol malaa'ikaajo huutiri. Mahagol ngool maharaama kaaƴe yaspa. Si'ire ndeen e jiinaariya dimum tan nde maharaa, ende ɗelkitoo kama daarorgal. Kaaƴe caɓɓaaɗe lees mahol ngool cinngitiraama e kaaƴe dime feere-feere. Haayre arande yaspa, ɗiɗaɓre safaya, tataɓre agat, nayaɓre emeral, jovaɓre onis, joveego'oore kaneeliyan, joveeɗiɗaɓre kirisolati, joveetataɓre beeril, joveenayaɓre topas, sappoore kirisofuras, sappo e go'oore jaasin, sappo e ɗiɗaɓre ameetis. Dammuɗe sappo e ɗiɗi ɗeen ɗum lu'ulu'uuje sappo e ɗiɗi, koo ngale dammugal wa'araama e lu'u-lu'u go'otum. Kadimaa laawol si'ire ndeen e jiinaariya dimum ngol wa'araa, engol ɗelkitoo kama daarorgal. Mi yi'aay *Wuro Allah Seniingo nder si'ire ndeen, gam Allah Jawmiraawo jawmu baawɗe e Njawdiri ndiin ngoni wuro seniingo ma'are. Si'ire ndeen walaa bukaata jayngol naange koo ngol lewru, gam teddungal Allah yaynantoo nde. Njawdiri ndiin boo woni fitila ma'are. Leƴƴi duuniyaaru no njahey nder jayngol si'ire ndeen. Laamiiɓe duuniyaaru boo no ngaddaney si'ire ndeen jawdi mu''en. Dammuɗe ma'are omndataake nyalawma faa abadaa, kadimaa jemma waɗataa nder ma'are. Jawdi e risku leƴƴi duuniyaaru no waddete nder si'ire ndeen. Ko senaaki fuu nattataa si'ire ndeen, koo baɗeyɗo kuuɗe nefniiɗe, koo pevoowo. Sey ni ɓe ɗum vinndi inɗe mu''en nder deftere yonki nde Njawdiri tan nattata si'ire ndeen. Ndeen malaa'ikaajo oon holli yam maayo ndiyam yonki, engo ɗelkitoo kama daarorgal, engo iloya gada jooɗorgal *laamu Allah e *Njawdiri, engo ila caka laawol si'ire ndeen. Koo nduye vuttudu maayo ngoon e woodi lekki yonki. Lekki kiin e rima ɓikkon nde sappo e ɗiɗi nder hitaande, lewru fuu eki rima nde wo'ore. Haako ma'aki e huutiniree gam yamɗitingo leƴƴi. Ko Allah la'ani fuu tawataake nder si'ire ndeen, ammaa jooɗorgal laamu Allah e Njawdiri no woney nder ma'are. Maccuɓe ma'ako boo no mawniney mo. Ɓe ngi'ey yeeso ma'ako, kadimaa ɗum vinndey innde ma'ako dow tihiɗe maɓɓe. Jemma ɓesdataa waɗgo, ɓe ngalaa bukaata jayngol fitilaaji koo ngol naange, gam Allah Jawmiraawo no laatoto jayngol maɓɓe. Ɓe laamoto faa abadaa abadin. Sey malaa'ikaajo oon vi'i yam: — Ka'a haala ka goonga, ka tabbitka. Allah Jawmiraawo kokkuɗo *annabo'en Ruhu muuɗum liloyi malaa'ikaajo muuɗum, o holla maccuɓe ma'ako ko ɓadii wargo. Yeesu vi'i: — Rah, emi wara naa ko neeɓi ! Barkaa no laatanto baɗeyɗo ko annabaaku nde'e deftere vi'i. Miin Yahayya, miin nani, yi'i ɗe'e ku'uje fuu. Nde nanmi ɗe, ngi'imi ɗe, sey ndicciimi yeeso malaa'ikaajo kolluɗo yam ɗe, gam mi sujjidana mo. Ammaa o vi'i yam: — Ta'a waɗ noon ! Miin maa mi maccuɗo Allah kama maaɗa, aan e banndiraaɓe maaɗa e annabo'en e ɗowtaniiɓe ko nde'e deftere vi'i. Allah tan cujjidantaa ! Ndeen o vi'i yam: — Ta'a suuɗ haala annabaaku nde'e deftere, gam wakkaci ɓadake nde ku'uje ɗeen fuu mbaɗata. Kuweyɗo ko halli fuu, yaha yeeso e huugo ko halli. Kuweyɗo ko nyiddi boo, yaha yeeso e huugo ko nyiddi. Kuweyɗo ko vooɗi, yaha yeeso e huugo ko vooɗi. Ceniiɗo yaha yeeso e waɗgo jo'onde muuɗum seniinde. Yeesu vi'i: — Rah, emi wara naa ko neeɓi ! Mi wardey e laada koo moye, deydey e kuuɗe muuɗum. Miin woni Alfaa, miin woni Omeega, miin woni arano, miin woni cakitiiɗo, miin woni fuɗɗoode e timmoode. Barkaa laatantoo laɓɓinɓe kolte mu''en, gam ɓe keɓey laawol nyaamgo ɓikkon lekki yonki, ɓe natta dammuɗe si'ire ndeen. Ammaa waɗooɓe ko harmi e raarnooɓe e waɗooɓe njeenu e waɗooɓe war-hoore e sujjidanooɓe gumkiiji e fevooɓe e yiɗɓe fewre no njooɗoto yaasi si'ire ndeen. Miin Yeesu, mi liloyii malaa'ikaajo am, gam o saaydina ɗi'i goongaaji nder *ikiliisiyaaji. Miin woni ɗaɗol *Dawda e asngol ma'ako, miin woni hoodere fajiri jalboore. *Ruhu Allah e Koovaaɗo e mbi'a: — Waroy ! Nanɗo ɗe'e bolle fuu vi'a: — Waroy ! Ɗomɗuɗo fuu wara, giɗɗo ndiyam yonki fuu jaɓa yara caahu. Miin Yahayya, emi vaggina koo moye nanɗo bolle annabaaku nde'e deftere. To goɗɗo ɓesdii goɗɗum dow ma'ajum, Allah no ɓesdaney mo torraaji kalluɗi binndaaɗi nder nde'e deftere. To goɗɗo boo ittii goɗɗum nder bolle annabaaku gonɗum nder nde'e deftere, Allah no ittey geɗal ma'ako nder lekki yonki e si'ire seniinde binndaaɗum nder nde'e deftere. Oon caaydinɗo ɗe'e ku'uje fuu e vi'a: — Goonga, emi wara naa ko neeɓi. Aamiin. Waroy Yeesu Jawmiraawo ! Barkaa Yeesu Jawmiraawo wondu e yimɓe Allah fuu. Aamiin !